Wikipedia cowiki https://co.wikipedia.org/wiki/Pagina_maestra MediaWiki 1.39.0-wmf.5 first-letter Media Speciale Discussione Utente Discussioni utente Wikipedia Discussioni Wikipedia File Discussioni file MediaWiki Discussioni MediaWiki Template Discussioni template Aiuto Discussioni aiuto Categoria Discussioni categoria Modulo Discussioni modulo Accessorio Discussioni accessorio Definizione accessorio Discussioni definizione accessorio Algebra 0 1 377330 377328 2021-10-01T21:15:03Z Fausta Samaritani 15085 scienze wikitext text/x-wiki L''''Algebra''' (in arabu جبر) hè un ramu di a [[matematica]] chi studia l'insemuli di uggetti qualsiasi annant'a quale sò definite furmalamente uperazione. Si distingue un'algebra classica da un'algebra muderna. A prima indicheghja essenzialmente a scienza di l'equazione chi si ottenenu, uguagliendu a zeru unu o più pulinomii cu una o più incognite (indeterminate). A u contrariu di a [[geumitria]], è una scienza rilativamente recente: li antichi [[Grecia|grechi]], infatti, traduconu ogni prublemi in linguaghju geometricu. I grechi svilupponu l'algebra geometrica, riuscendu da risolve tutti i prublemi traducibili in equazione di secondu gradu. A parte da u IX sec. l'arabi comincionu a cunsidera l'equazione da u puntu di vista numericu, truvendu a soluzione cu quelle regule (furmale) di calculu, e quale, messe inseme, noi chjamemu l'algebra elementaria. Dopu l'Arabi, u più grande sviluppu di l'algebra fu in [[Italia]], indè u Cinquecentu, cu a scuperta di formule ginerale pè calcula e soluzione di un'equazione di terzu e di quartu gradu. A tal' puntu chi l'algebristi taliani introduconu numari imaginarii e numari cumplessi. U teoremu fundamentale di l'algebra, dimostratu rigurosamente da [[Carl Friedrich Gauss|C. F. Gauss]], accerta chi un'equazione algebrica di gradu n ha esattamente n radiche, o soluzione, indè u campu di i numari cumplessi. A nascita di l'algebra muderna pode esse ligata a [[Evariste Galois]] chi ridusse u studiu di l'equazione algebriche a quellu di i gruppi di permutazione e apprufundì in un modu determinante a teoria ginerale dei gruppi. {{Scienze}} [[Categoria:Matematica]] sjs6ft4aqovgqjtk8ofgxpfsc18l5wq Analisa 0 2 351230 331455 2015-07-16T12:12:13Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''L'Analisa''' hè u ramu di a [[matematica]] chì cuntene u calculu differenziale è integrale. Hè basata nant'à u cuncettu di passaggiu à a limita. U calculu cu li infinitesimi, digià cunsideratu da i geometri [[Grecia|ellenisti]] è da [[Archimede]], fù riscupertu ind'è u 1600 da u [[Italia|talianu]] [[Bonaventura Cavalieri]], ma i veri fondatori di l'Analisa muderna sò [[Newton]] è [[Leibniz]]. Ind'è u XVIII seculu fù applicata à a [[meccanica]] è a l'[[astronomia]]. Ind'è u XIX seculu, hè stata sviluppata prima da Cauchy, po da Weierstrass è infine da Dedekind, Jordan, Peano è l'altri. L'Analisa cumprende principalmente i prucedimenti di l'integrazione, di a derivazione, di a determinazione di a derivata è di l'integrale di una funzione. I prublemi fundamentali da risolve ind'è l'ambiu di l'Analisa funu u calculu di l'area di una superficia qualsiasi è a determinazione di a vitezza istantanea per un qualunque motu. Mentre chì Archimede avia digià datu una risposta à u primu problemu, funu Leibniz è Newton i primi à determinà un metodu di calculu pè risolve u secondu problemu ghjunghjendu cusì à definisce a derivata. A parolla Analisa hè utilizata, sempre in [[matematica]], cù i significati : Analisa cumbinatoria, studiu di i diversi riggruppamenti (disposizioni, cumbinazioni, permutazioni) chì si podenu furmà cù un numaru finitu di uggetti. L'Analisa funziunale, hè un importante gineralizazione di l'Analisa Classica chì s'occupa di u studiu di e funzione. L'Analisa indeterminata o Analisa diofantea hè u studiu di l'equazione è di i sistemi à cuefficienti interi da u puntu di vista aritmeticu. L'Analisa numerica hè u studiu di i metodi pè ottene soluzione quantitative di problemi relativi principalmente à i calculatori elettronichi. [[Categoria:Matematica]] cr1u3wykg3olf2f7dcooqpuc3ab3w0i Arti 0 3 12832 10349 2006-03-10T14:31:50Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Arte]] h34nmadznsy8l0zejvbisaanmayq5y2 Biulugia 0 4 368465 12749 2020-08-10T11:04:14Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Biolugia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Biolugia]] jhej7shp548hu9zv6rup2d3r227xk70 Botanica 0 5 368195 343773 2020-07-01T09:04:48Z Epìdosis 6943 Fix categorie wikitext text/x-wiki [[File:Ophrys apifera botteroni wiki mg-k01.jpg|300px|right]] A '''botanica''' (o '''butanica''') chi provene etimologicamente di u [[grecu]] βοτάνη (chi significa «erba, pianta»), hè a [[scienza]] consacrata à u studiu di e [[piante]]. [[Categoria:Botanica| ]] rxx1aihpdwcgtlo24zp692qsdceeums Main Page 0 8 98019 98016 2007-10-08T08:24:08Z Az1568 187 hà reindirizzatu [[Az1568 is an emo bitch.]] à [[Main Page]]: revert wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pagina maestra]] rbfe2dwutzm9ot8o9g6i7y32xfpld4b Matematica 0 10 377331 377327 2021-10-01T21:16:14Z Fausta Samaritani 15085 /* Da vede dinò */ wikitext text/x-wiki [[File:Ellipsoide.png|300px|right]] A '''matematica''' hè a [[scienza]] (scenza) chì hà per oggettu u studiu di i [[numeru|numeri]], di e [[figure geometriche]] è di i sò rapporti, ch'ella sia à traversu l'[[aritmetica]], basata à nantu à u studiu di u [[calculu]] è di e [[misure]], ch'ella sia cù a [[geumitria]], chì invece si occupa di anguli e righe. A parolla '''matematica''' vene da u [[grecu]] μάθημα, chì significheghja [[scienza]], cunniscenza. E discipline principale di a '''Matematica''' si spartenu à longu e seguente sezione : # [[Algebra]] # [[Aritmetica]] # [[Analisa]] # [[Geumitria]] # [[Tupulugia]] # [[Trigunumetria]] # [[Logica]] == Storia == ==Da vede dinò== *[[Lewis Carroll]] *[[Infinitu]] *[[Cungittura di Goldbach]] *[[Intarsizzioni]] *[[Numeru]] == Ligami == {{Scienze}} [[Categoria:Matematica|*]] 42fxvq41shiev6b9dydcq6xeyl6e0sv Musica 0 11 378795 369840 2022-03-22T07:44:44Z Phyrexian 1389 /* Rapporti incù altre discipline */ wikitext text/x-wiki [[File:Baschenis - Musical Instruments.jpg|thumb|250px|[[Evaristo Baschenis]]: strumenti musicali]] [[File:Moodswinger.jpg|thumb|Moodswinger, 2006, Yuri Landman]] U sensu di u termini '''musica''' hè l'ughjettu di un dibbattitu à l'epica moderna. Parechji sensi ponu esse considerati. * a ''Musica com'è sonu'' * a ''Musica com'è sperienza suggettiva'' * a ''Musica com'è una categoria di a percezzioni'' * a ''Musica com'è fenominu storicu è antropologicu'' * a ''Musica com'è custruzzioni sociali'' * a ''Musica com'è cura di u corpu è du u spiritu: a [[Musicoterapia]] == Storia == == Generi musicali == == Teoria di a musica == == Rapporti incù altre discipline == * [[Rapportu trà musica è informatica|Musica è informatica]] * [[Rapportu trà musica è matematica|Musica è matematica]] * [[Rapportu trà musica è religione|Musica è religione]] * [[Rapportu trà musica è ballu|Musica è ballu]] * [[Rapportu trà musica è medicina|Musica è medicina]] == In Corsica == * [[Cantadori corsi]] * [[Gruppi corsi|Gruppi Corsi]] * [[Strumenti musicali di Corsica]] == Strumenti musicali == ==Da vede dinò== *[[Maurice Ravel]] *[[Joseph Haydn]] *[[Lady Gaga]] *[[Johann Sebastian Bach]] *[[Ludwig van Beethoven]] *[[Johannes Brahms]] *[[Johnny Cash]] *[[Lila Downs]] *[[Limpia]] [[Categoria:Musica]] mtcf11rqlmpinzibcqdk5j78wd1nyrh Micolugia 0 13 369389 369388 2020-11-11T20:19:54Z Thadh 16787 wikitext text/x-wiki [[File:Edith Wolfson Park 2016 (50).jpg|thumb|upright|Miculugia hè a scienza di i funghi.]] A '''micolugia''', '''miculugia''' o '''micologia''' hè a scienza chi hà par uggettu u studiu di i [[fungu|funghi]]. U nome hè cumpostu di duie parolle [[Lingua greca antica|greche]] - μύκης (''mukēs'' "fungu") è λόγος (''logos'' "scienze"). 43egjjjpd8y9kkt7216z9ge9uipahp3 Ornitolugia 0 14 371950 371948 2021-02-05T23:06:53Z Thadh 16787 wikitext text/x-wiki L''''ornitolugia''', '''ornotologia''', '''urnitologia''', '''urnitulugia''', o '''ornitologia''' hè una disciplina di u [[zoolugia]] chì studieghja l'[[acelli]]. 3a5euwksbvslv3ynqg848ycbo7ucfw6 Storia 0 15 363213 359390 2019-08-11T17:20:57Z Rama 15443 better (?) image of the same object wikitext text/x-wiki [[File:Stele of Tchia-E 7717-IMG 2594-gradient.jpg|300px|right]] A '''storia''' hè a disciplina chì hà per oggettu u studiu di i fatti è di l'evenimenti di u passatu, per via di l'analisa di i documenti scritti (o eventualemente trascritti) lacati da e varie [[cumunità]] è [[civilazione]] umane. U termine hè spessu usatu per indicà una raccolta d'[[informazione]] chì concerna ciò chì hè accadutu à tempi antichi, com'è per esempiu a "storia geologica di a Terra". U termine "storia" vene da a parolla [[greca]] "ιστορία" (in [[latinu]] ''historia''), chì significa ''"l'informazione restituita da una persona"''. E principale discipline di a storia sò: * [[Archeologia]] * [[Antropologia]] * [[Etnologia]] * [[Epigrafia]] * [[Filosofia di a storia]] * [[Muvimenti culturali]] * [[Numismatica]] * [[Araldica]] * [[Paleontologia]] * [[Diplomatica]] * [[Archivistica]] * [[Paleografia]] * [[Genealogia]] {{Scienze}} [[Categoria:Scienze sociale]] [[Categoria:Storia| ]] dicfem43iy3i0vu5yrvn7nc9w2m8jrr Wikipedia 0 16 368876 368875 2020-09-22T11:38:52Z 2A01:CB1C:CC3:E700:84AF:6F9F:3882:EF42 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[Image:Wikipedia-logo-v2.svg|thumb|125px|U simbulu di a Wikipedia.]] [[Image:Wikipedia-logo-v2-co.svg|thumb|125px|U simbulu di a Wikipedia Corsa.]] A '''Wikipedia''' hè una [[enciclopedia]] libara nant'à l'[[internet]] fundata da [[Jimmy Wales]] è [[Larry Sanger]], in u 2001. U nomu inglese hè creatu da Sanger è hè cumpostu di e parolle ''wiki'' (wiki) è ''encyclopedia'' (enciclopedia). Ci sò nomi diversi per e differente versione, perchè tutte e versione sò scritte in [[Lingua|lingue]] differente. Per indettu, u nomu di a versione [[Lingua francese|francese]] hè "Wikipédia" è u nomu di a versione [[Lingua frisone|frisone]] hè "Wikipedy". E Wikipedie sò create da [[Vuluntariu|vuluntarie]] è a ghjuvera hè libara per tutti. E Wikipedie ùn usanu micca a [[publicità]]. ==Vede ancu== *[[wiki]] *[[enciclopedia]] == Ligame == * [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdc/Vichipedìa Leghje st'artìculu in a Wikipedia sassaresa] [[Categoria:Wikipedia]] [[Categoria:Informatica]] [[Categoria:Littiratura]] 3e3gyhgpwfr8z93g1c8cr0t44h9sfaa HomePage 0 18 167971 5203 2009-04-25T00:09:20Z Xqbot 1764 Robot : répare double redirection wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pagina maestra]] rbfe2dwutzm9ot8o9g6i7y32xfpld4b Astronumia 0 589 369841 368469 2021-01-05T04:50:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Eagle nebula pillars.jpg|300px|right]] L''''Astronomia''', chì etimologicamente significa ''legge di e stelle'' (da u grecu: αστρονομία = άστρον + νόμος), hè una scienza naturale chi studia l’oghjetti celesti (planete, stelle, comete, nebulose, galassie) è i fenomeni chi accadenu fora di l’atmosfera terrestre. Si tratta di l’evoluzione, a fisica, a chimica, a meteorolugia è i muvimenti di l’oghjetti celesti, è di a furmazione è di l’evoluzione di l’universu. L’astronomia hè una di e scienze e più antiche. Culture preistoriche ci hannu lasciatu oghjetti astronomichi, cum’è certi monumenti egiziani ò u situ di Stonehenge. Civilisazioni antiche cum’è i Babiloniani, i Grechi, i Chinesi ò i Maià hannu osservatu metodolugicamente u celu. Ma chjè l’invenzione di u telescopiu chi ha trasformatu l’astronomia in una scienza muderna. C’eranu diverse discipline astronomiche, cum’è l’astrometria, a navigazione celeste, l’astronomia d’osservazione, a cuncezione di calendarii, è ancu l’atrologia. Ma l’astronomia d’oghje sarà piuttostu sinonima d’astrofisica. In lu 20u seculu, l’atronomia si hè divisa tra u campu d’osservazione è i campi teorichi. L’astronomia d’osservazione prova à acquistà infurmazioni osservandu l’oghjetti celesti. L’astronomia teorica prova à sviluppà l’ordinatori è i sò mudeli analitichi pè descrive l’oghjetti è i fenomeni astronomichi. Sti dui campi sò cumplementarii : a teoria prova à spiegà l’osservazioni, è l’osservazione prova à verificà i resulti teorichi. L’astronomi dilettanti hannu partecipatu à parechje scuperte impurtante, è l’astronomia hè una di e scienze duve i dilettanti pudenu ghjucà un rolu assai impurtante, specialmente in l’osservazione di fenomeni di poca durata. L'astronomia ùn deve micca esse confusa cù l'[[astrologia]], una [[pseudoscienza]] chì sostene chè i fenomeni celesti hanu un influenza annantu à l'evenimenti chì accadenu annantu à a [[Terra]] ed in particolare annantu à l'[[omu]]. Ancu sè e due discipline hanu un origine cumuna, sò totalmente sfarente : l'[[astronomu|astronomi]] hanu abbracciatu a [[metoda scientifica]], à a differenza di l'astrologhi. ==Da vede dinò== *[[Titania]] *[[Naiade]] *[[Juno]] *[[Binaria à eclissa]] *[[Cerere (astrunumia)]] *[[Âryabhatà]] *[[Callistu (astrunumia)]] *[[Nibulosa diffusa]] == Ligami == * [http://www.iasa.ir/ IASA] {{Scienze}} [[Categoria:Astrunumia]] r75tqmfx8pnp7u9jc7m8i6uwkj1al4y Scenzi naturale 0 596 368855 368854 2020-09-21T20:51:18Z Thadh 16787 wikitext text/x-wiki * [[Biolugia]] ** [[Anatomia]] ** [[Antropolugia]] ** [[Biolugia marina]] ** [[Botanica]] ** [[Zoolugia]] *** [[Antomolugia]] *** [[Ictiolugia]] *** [[Mammalugia]] *** [[Urnitulugia]] ** [[Eculugia]] ** [[Genetica]] *** [[Genetica formale]] *** [[Citogenetica]] *** [[Genetica molecolare]] *** [[Genetica di e popolazione]] ** [[Sistematica (Biolugia)|Sistematica]] ** [[Neuroscienza]] ** [[Biolugia Molecolare]] ** [[Bioetica]] ** [[Biotecnolugia]] ** [[Biolugia forense]] * [[Geolugia]] ** [[Geolugia tettonica]] *** [[Sismolugia]] *** [[Vulcanolugia]] ** [[Geolugia stratigrafica]] *** [[Geofisica]] ** [[Geologia litologica]] o [[Geolugia petrografica|petrografica]] *** [[Mineralugia]] ** [[Paleontulogia]] ** [[Speleolugia]] {{Scienze}} [[Categoria:Scienze esatte è naturale]] 9kj2dxhloebxqvgeutf60o6re50x7mu Lingua corsa 0 621 375909 375908 2021-08-19T23:26:48Z Jun Misugi 295 /* Imparera di u corsu */ + studialingua.fr wikitext text/x-wiki {{Ortografia è grammatica da verificà}} {{Lingua |nomu=Corsu |numinativu= |criatori = |annu = |cuntestu = |altri nomi = |culori=#FD9191 |stati=[[Francia]], [[Italia]] |righjoni=[[File:Flag_of_Corsica.svg|30px]] [[Corsica]]<br /> {{IT-SAR}}, ([[Gaddura]]) |piriudu= |parsoni=~225.000 |tipulugia=SVO |scrittura=[[Scrittura latina|Latina]] |fam1=[[Lingui indoauropeani|Indoauropeanu]] |fam2=[[Lingui italichi|Italicu]] |fam3=[[Lingui rumanichi|Rumanicu]] |fam4=[[Lingui italurumanichi|Italurumanicu]] |fam5=[[Dialetti toscani|Toscanu]] |fam6=[[Lingua corsa|Corsu]] |iso1=co |iso2=cos |iso3=cos |estrattu= Nascinu tutti l'omi libari è pari di dignità è di diritti. Pussedinu a raghjone è a cuscenza è li tocca ad agisce trà elli di modu fraternu.| |mappa=[[File:Dialetti_corsi.png|290px|Diffusione giugrafica di u Corsu]] |didascalia=Distribuzione giugrafica di u a Lingua Corsa }} A '''lingua corsa''' hè una lingua parlata in [[Corsica]]<ref>In [[Gallura]], una pruvincia di Sardegna, hè parlata lingua gallurese, un dia-sistemu cumpostu di 80% vucabulariu corsu è di 20% vucabulariu sputicamente sardu.</ref>. Cum'è una [[lingue rumaniche|lingua rumanica]] hè dirivata da u [[lingua latina|latinu]]. Appartene à u gruppu [[italorumanicu]] è à u sottugruppu [[tuscanu]], per quessa pudemu dì chì ci hè una sumiglianza cù u [[lingua taliana|talianu]] (tuscanu litterariu), sopratuttu per e varietà cismuntiche. E varietà pumuntiche (taravese è sartinese) ani più in cumunu cù a [[lingua siciliana]] o [[Gallurese|galluresa]]. A lingua corsa ùn hè micca a lingua ufficiale di Corsica – quella hè u [[lingua francese|francese]] – ma hè ricunnisciuta cum'è lingua rigiunale è pò esse usata à scola, à l'università è in l'amministrazione. Ci sò circa 250.000 à 400.000 locutori di u corsu (in Corsica, in u cuntinente di [[Francia]] è in [[Sardegna]]). Secondu i ultimi dati ci sò 100.000 locutori in Corsica. U numeru di locutori di u corsu hè in calata impurtante 'ssi ultimi anni è diffati, a lingua corsa hè cunsiderata da l'Unesco cum'è una lingua minacciata di sparizione. Liata à l'aghja italurumanica incù i so assai lingue rispettivamente dialetti, ancu u corsu cunnosce parechje varietà. Per esempiu, u [[corsu supranu]] parlatu in u nordu è centru di [[Corsica]] si distingue di u [[corsu suttanu|corsu pumuntincu]] in u sudu di l'isula. Indu è accantu 'sse varianti ci sò altrettanti varianti (è di più), si pò dì. U statutu di a lingua galluresa hè incerta: difatti, certi a cunsidereghjanu cum'è una varietà di corsu; per d'altri, hè una varietà di a [[lingua sarda]]; è infini, per d'altri, hè una lingua sputica, chì hà dinù parechje dialetti. Cum'è u sicilianu, u gallurese s'assumiglia à u [[sartinesu]], ma ci sò impurtante differenze di vucabulariu è di pronunzia. Di più a scrittura di u gallurese hà e so regule proprie è hè differente di quella di u corsu. == Aghja di diffusione di u corsu == Oghje ghjornu, u corsu hè parlatu in diverse varianti in l'isula di [[Corsica]], cù l'eccezzione di [[Bunifaziu]], induv'ellu hè parlatu (da un numaru sempre scriscente di lucutori) una [[lingua ligure|variante ligure]] [[dialettu bunifazincu|bunifazinca]]. Ancu in [[Calvi]], un tempu cum'è [[Bunifaziu]] sguasgi tutta abitata da pupulazione d'origine ghjinuvese, si parlava una [[lingua ligure|variante ligure]] chì pare in traccia di spegne si, mentre ch'in [[Carghjese]] (Καργκέζε) - dighjà culunia d'esiliati grechi prima impiantati in Paomia (siconda mità di u 16u seculu) - si parla un corsu ch'hà assimilatu uni pochi di tarmini grechi è a lingua greca hè oramai in usu solu cù fini liturgichi. Fora di l'isula, in seguita à finomini d'emigrazione è scambiu iniziati à parte da u [[Medievu]], si parla una lingua chì hà assai in cumunu cù a lingua corsa in u nordu di a [[Sardegna]]: u [[gallurese]] parlatu in la zona di [[Tempiu]] in [[Gallura]] è in l'isula di [[La Maddalena]] – particularmente sumigliante à u corsu sartinese. U [[sassarese]] parlatu in [[Sassari]] è in la zona di [[Castelsardu]], hè cunsidaratu cum'è un idioma di transizione trà corsu è [[lingua sarda|sardu]] essendu datu ch'ellu hà cose in cummunu in a struttura è in a grammatica cù u gallurese è cù u corsu pumuntincu è hà subitu forte influenze di u [[sardu lugudurese]] in u lessicu è in a prununcia. Soprappiù, u dialettu in via d'istinzione di l'isula vicina di [[Capraia Isula|Capraia]] in l'arcipelagu tuscanu prisenta diversi punti di cuntattu cù u corsu par via di a forte vicinanza giugrafica, storica è culturale frà e duie isule. Si stima chì u corsu sia parlatu in [[Corsica]] da circa 90/100.000 lucutori frà i 275.000 abitanti di l'isola, puru ch'elli sianu parechji frà quessi à esse di lingua materna francese (dati da una ricerca di l'INSEE di u 2004 [http://www.insee.fr/fr/insee_regions/corse/rfc/docs/ecoc1053.htm]), à quelli ci hè quantunque da aghjustà e pupulazione emigrate in [[Francia]] (par un tutale di 133.000 individui in Francia) è in altre nazione. U numaru di i lucutori stimati pà u [[gallurese]] hè invece circa 80.000 (frà i circa 120.000 abitanti di a [[Gallura]]). == Carte == <gallery> File:Parlers_de_Corse.jpg#/media/File:Parlers_de_Corse.jpg|vignette|Lingue è dialetti di Corsica. </gallery> == Toponimia == [[File:Corse_signalisation.jpg|thumbnail|200px|right|Toponimi in corsu nant'à signali stradali]] {| class="wikitable" border=1 |-bgcolor=#c0c0c0 ! Corsu || Francese (Talianu) |-- | [[Aiacciu]] || ''Ajaccio'' |-- | [[Bastia]] || ''Bastia'' |-- | [[Bunifaziu]] || ''Bonifacio'' |-- | [[Calvi]] || ''Calvi'' |-- | [[Corti]] || ''Corte'' |-- | [[Isula Rossa]] || ''L'Île-Rousse''/Isola Rossa |-- | [[Portivechju]] || ''Porto-Vecchio''/Portovecchio |-- | [[Prupià]] || ''Propriano'' |-- | [[San Fiurenzu]] || ''Saint-Florent''/San Fiorenzo |-- | [[Sartè]] || ''Sartène''/Sartena |} == Classifica di u corsu == U corsu hè classificatu cum'è una lingua autonuma in u gruppu di e lingue neulatine (sottugruppu: lingue italurumanze, codice ISO: co) ed hè ricunnisciutu cum'è lingua righjunale di u Statu francese. <br /> Certe varietà di u corsu supranu sò imparintate à i dialetti italiani di u gruppu [[dialettu tuscanu|tuscanu]] (in particulare anu cunsirvatu parechje carattaristiche di i dialetti medievali). Difatti, [[Niccolò Tommaseo]] cunsiderava 'sse varietà di corsu, podarse incù una certa esagerazione, ''Lingua possente, e de' più italiani dialetti d'Italia''. Ma e variante suttane di u corsu, vene à dì u taravese è u sartinese, sò più vicinu à u gallurese è a u sicilianu. Anu in cumunu incù 'ss'ultime lingue, un sustrattu prelatinu. == Vucabulariu == Tavulone di cumparazione di e lingue neulatine: {| class="wikitable" border=1 |----- bgcolor=#c0c0c0 ! [[lingua latina|Latinu]] || [[lingua francese|Francese]] || [[lingua taliana|Talianu]] || [[lingua spagnola|Spagnolu]] || [[lingua occitanica|Occitanicu]] || [[lingua catalana|Catalanu]] || [[lingua siciliana|Sicilianu]] || [[lingua portughese|Portughese]] || [[lingua rumena|Rumenu]] || [[lingua sarda|Sardu]] || Corsu |----- ||'''clave''' ||''clef'' ||'''chiave''' ||''llave'' ||''clau'' ||''clau'' ||''chiavi'' ||''chave'' ||''cheie'' ||''crae/crai'' ||'''chjave/chjavi''' |----- ||'''noctem''' ||''nuit'' ||'''notte''' ||''noche'' ||''nuèit/nuèch'' ||''nit'' ||''notti'' ||''noite'' ||''noapte'' ||''notte/notti'' ||'''notte/notti''' |----- ||'''cantare''' ||''chanter'' ||'''cantare''' ||''cantar'' ||''cantar'' ||''cantar'' ||''cantari'' ||''cantar'' ||''cânta'' ||''cantare/cantai'' ||'''cantà''' |----- ||'''capra''' ||''chèvre'' ||'''capra''' ||''cabra'' ||''cabra, craba'' ||''cabra'' ||''crapa'' ||''cabra'' ||''capră'' ||''craba'' ||'''capra, sgiotta/sciucca''' |----- ||'''lingua''' ||''langue'' ||'''lingua''' ||''lengua'' ||''lenga''' ||''llengua'' ||''lingua'' ||''língua'' ||''limbă'' ||''limba/lìngua'' ||'''lingua''' |----- ||'''platea''' ||''place'' ||'''piazza''' ||''plaza'' ||''plaça'' ||''plaça'' ||''chiazza'' ||''praça'' ||''piaţă'' ||''pratha/pratza'' ||'''piazza''' |----- ||'''pons''' ||''pont'' ||'''ponte''' ||''puente'' ||''pònt'' ||''pont'' ||''ponti'' ||''ponte'' ||''punte/pod'' ||''ponte/ponti'' ||'''ponte/ponti''' |----- ||'''ecclesia''' ||''église'' ||'''chiesa''' ||''iglesia'' ||''glèisa'' ||''església'' ||''cresia'' ||''igreja'' ||''biserică'' ||''cheja/cresia'' ||'''ghjesgia/chjesa''' |----- ||'''hospitalis''' ||''hôpital'' ||'''ospedale''' ||''hospital'' ||''espital'' ||''hospital'' ||''spitali'' ||''hospital'' ||''spital'' ||''ispidale/spidali'' ||'''spidale/spedale/uspidali/ospidale''' |----- ||'''caseus''', '''formaticum''' ||''fromage'' ||'''formaggio''', '''cacio''' ||''queso'' ||''formatge'' ||''formatge'' ||''caciu'' ||''queijo'' ||''brânză/caş'' ||''casu'' ||'''furmagliu''', '''casgiu''' |} == Varietà == [[File:Dialetti_corsi.png|300px|thumbnail|A diffusione di u corsu è i so varietà principali]] Si cunnosce circa 6 o 9 varietà principali di a lingua corsa, è in ogni varietà ci sò piccule variazione da un paese à l'altru. U corsu prupiamente dettu prisenta una certa omugeneità ma u più si sottudivide in duie variante chì smezanu a Corsica. A "linia" passa appena di sopra à Aiacciu (trà Casaglione è Calcatoghju), di sopra à Bucugnanu è da sottu à Ghisoni. L'elementi chì fondanu issa siparazione sò vucalichi (sistema di vucale sfarente, l'unu cù l'assenza di -e atona par esempiu, ciò chì cagiona e -i o e -a finale), lissicali (uni pochi di tarmini cambianu sicondu un limitu pocu difinitu nealmente), funetichi. === Esempii in i principali varianti è in talianu === {| class="itwiki_template_toc" width="100%" style="text-align:center" !bgcolor="#EFEFEF" width="50%"| I passatempi <ref> Tina Santini Lolli, ''Capraia d’altri tempi. Aspetti di vita, parlata locale'', Ed. La Fortezza, Livorno 1982.</ref> |- | '''Cismuntincu''' '''''I passatempi''''' ''Sò natu in Corsica è ci aghju passatu i più belli anni di a mo giuventù. Mi ricordu quand'eramu zitelli chì e nostre mamme ci mandavanu soli à fà u bagnu. Tandu a piaghja era piena di rena, senza scogli nè còtule è ci ne stàvamu in mare per ore fin'à quandu, viola per u fretu, ci n'andavamu à vultulacci in quella rena bullente da u sole. Po l'ultima capiciuttata per cacciacci a rena appiccicata à a pelle è vultàvamu in casa chì u sole era digià chjinatu, à l'ora di a cena. Quandu facìa bughju à noi zitelli ci mandàvanu à fà granchi, cù u lume, chì ci vulìa per innescà l'ami per a pesca. Ne cugliavamu à mandilate piene po in casa i puniamu n'un sacchettu chjosu in cucina. Una mane chì c'èramu arritti è chì facia sempre bughju, quandu simu andati à piglià u sacchettu, èra viotu è i granchi giràvanu per tutte e càmere è c'hè vulsuta più d'una mez'ora à ricoglieli tutti.'' ---- '''Pumuntincu''', '''una variante di transizione : rughjone d'Evisa''' '''''I passatempi''''' ''Sò natu in Corsica è ci aghju passatu l'anni più belli di a me giuventù. M'arricordu quandì no éramu zitelli ch'elle ci mandàvanu à facci u bagnu da par noi e nostre mamme. Tandu era pien'à rena a marina, senza scogli nè còtule è si stava ore in mare, fin'à chì no violi da u fretu andessimu à vultulacci ind'issa rena bullente da u sole. Eppo' l'ultima capiciuttata par cacciacci a rena appiccicata à a pelle è vultàvamu in casa chì u sole era dighjà chjinatu, à l'ora di a cena. Quand'ellu c'era u bughju à noi zitelli ci mandàvanu à fà i ganci, cù u lume, chì ci accurria par mette i bucconi à l'ami pà a pesca. Ne cuglìamu à brancate eppo' in casa i punìamu ind'un sacchettu sarratu in cucina. Una mane chì no c'éramu arrizzati ch'era sempre bughju, quandì no semu andati à piglià u sacchettu era biotu è i ganci giràvanu par tutte e cammare è ci hè vugliuta più d'una mez'ora par accoglieli tutti.'' ---- '''Taravesu''' '''''I passatempi''''' ''Socu natu in Corsica è v'aghju passatu i megliu anni di a me ghjuvantù. Mi rammentu quand'erami ziteddi chì i nosci mammi ci mandaiani da par no à fà ci u bagnu. Tandu a piaghja era piena di rena, senza scogli nè rocchi è si staia in mari ori fin'à quandu, viola da u fretu andaiami à vultuglià ci in quidda rena buddenti da u soli. Dapoi, l'ultima capuzzina pà livà ci a rena attaccata à a peddi è turraiami in casa chì u soli era ghjà calatu, à l'ora di cena. Quandu facìa bughju à no ziteddi ci mandaiani à fà granci, cù a luci, chì ci vulìa par inniscà l'ami pà piscà. N'arricugliìami à mandigli pieni è dopu in casa i mittìami drent'à un sacchettu chjusu in cucina. Una matina chì ci n'erami pisati chì era sempri bughju, quandu semu andati à piglià u sacchettu era biotu è i granci ghjiraiani pà tutti i cammari e ci hè vulsuta più d'una mez'ora pà ricapizzulà li tutti.'' ---- '''Sartinesu''' '''''I passatempi''''' ''Socu natu in Corsica è v'aghju passatu i meddu anni di a me ghjuvintù. M'ammentu quand'érami ziteddi chì i nosci mammi ci mandàiani da par no à facci u bagnu. Tandu a piaghja ghjera piena di rena, senza scoddi nè rocchi è si staghjìa in mari ori fin'à quandu, viola da u fritu andaìami à vultulacci in quidda rena buddenti da u soli. Dapo', l'ultima capuzzina pà livacci a rena attaccata à a peddi e turràiami in casa chi u soli era ghjà calatu, à l'ora di cena. Quandu facìa bughju à no ziteddi ci mandàiani à fà granci, cù a luci, chì ci vulìa par inniscà l'ami pà piscà. N'arricugliìàmi à mandili pieni è dapoi in casa i mittìami drent'à un sacchettu chjusu in cucina. Una matìna chi ci n'érami pisati chì ghjera sempri bughju, quandu semu andati à piddà u sacchettu iddu era biotu è i granci ghjiràiani pà tutti i càmmari è c'hè vugliuta più d'una mez'ora pà ricapizzulalli tutti.'' ---- '''Gadduresu''' '''''Li passatempi''''' ''Socu natu in Gaddura e v'agghju passatu li mèddhu anni di la mè ciuintù. M'ammentu cand'érami steddhi chi li nostri mammi ci mandaiani da pal no a facci lu bagnu. Tandu la piaghja era piena di rena, senza scoddhi e nè rocchi è si staghjìa in mari ori fin'à candu, biaìtti da lu fritu andaìami a vultulàcci in chiddha rena buddenti da lu soli. Dapoi, l'ultima capuzzina pà bucacci la rena attaccata à la péddhi è turràami in casa chi lu soli era ghjà calatu, à l'ora di cena. Candu facìa bugghju à noi stéddhi ci mandaiani à fà granci, cu la luci, chi ci vulia pa' inniscà l'ami pà piscà. N'accapitàami à mandili pieni è dapoi in casa li mittìami in drent'a un saccheddhu chjusu in cucina. Una matina chi ci n'erami pisati chi era sempri lu bugghju, candu semu andati à piddhà lu saccheddhu iddhu era boitu è li granci ghjràani pà tutti li càmbari è c'è vuluta più d'una mez'ora pà accapitàlli tutti.'' ---- '''Agghjesu''' '''''Li passatempi''''' ''Sogu natu inn Agghju e v'agghju passatu li meddhu anni di la ciuintù mea.Eu m'ammentu cand'erami steddhi chi li mammi nostri zi mandaìani da pa noi à fazzi lu bagnu.Tandu la piagghja era piena di rena, che n'a scoddhi e che n'a rocchi e si staghjìa i lu mari ori finz' à candu,biaìtti da lu frittu andàami a vultulazzi in chiddha rena chi buddhìa da lu soli.Dapoi,l'ultima capuzzina pa bugazzi la rena attaccata à la peddi e turràami in casa chi lu soli era ghjà calatu,à l'ora di zinà.Candu fazìa bugghju à noi steddhi zi mandaìani a fà granci,cu la luzi,chi vi vulìa pa inniscà l'ami pa piscà.N'accapitàami meda e dapoi in casa zi li mintìami in drentu à un saccheddhu ciusu i' la cuzina.Una manzana chi zi n'erami pisati chi era sempri bugghju,candu semu andati a piddh lu saccheddhu iddhu era bòitu e li granci ghjràani pa tutti li càmmari e v'è vulùta più di mez'ora pa accapitannìlli tutti.'' ---- '''Bultiggiatesu''' '''''Li passatempi''''' ''Sogu natu in Bultiggiata e v'aggiu passatu li meddhu anni di la ciuintù mea.Eu m'ammentu cand'erami steddhi chi li mammi nostri zi mandaìani da pa noi à fazzi lu bangiu.Tandu la piaggia era piena di rena, che n'a scoddhi e che n'a rocchi e si stazìa i lu mari ori finz' a candu,biaìtti da lu frittu andàami a vultulazzi in chidda rena chi buddìa da lu soli.Dapoi,l'ultima capuzzina pa bugazzi la rena attaccata à la peddhi e turràami in casa chi lu soli era già calatu,à l'ora di zinà.Candu fazìa buggiu à noi steddi zi mandaìani à fà granci,cu la luzi,chi vi vulìa pa inniscà l'ami pa piscà.N'accapitàami meda e dapoi in casa zi li mintìami in drentu a un saccheddhu ciusu i' la cuzina.Una manzana chi zi n'erami pisati chi era sempri buggiu,candu semu andati a piddà lu saccheddhu iddhu era bòitu e li granci giràani pa tutti li càmmari e v'è vulùta più di mez'ora pa accapitannìlli tutti.'' ---- '''Sassaresu''' '''''L’apenti,li passatempi''''' ''Soggu naddu in Sassari è inchìbi aggiu passaddu li megli’anni di la mé pizzinìa. M’ammentu, cand’erami minori, chi li nosthri mammi zi mandàbani à fazzi lu bagnu à la sora. Tandu l'ippiaggia era piena di rena, senza ischògliu è rocca è si isthazzìa à mogliu ori finz’a candu, biatti da lu freddu andàbami a busthurazzi in chidda rena buddendi da lu sori. A dabboi l’usthimu cabuzzoni pà bugganni la rena appizzigadda à la peddhi è turrabami à casa chi lu sori era già caraddu, à l’ora di zinà. Candu si fazzia buggiu à noi pizzinni zi mandàbani a piglià granchi, cù la luzi chi vi vurìa pà innischà l'amu pà pischà. Ni pigliàbami umbè è à dabboi in casa li punìami à drentu à un sacchettu sarraddu i’ la cuzina. Un manzanu chi zi n’erami pisaddi chi era ancora buggiu, candu semmu andaddi à piglià lu sacchettu eddu era bioddu è li granchi giràbani pà tutti li càmmari è v'hè vurudda più di mezz'ora pà accuglìnniri tutti.'' ---- '''Casthiddanesu''' '''''Li passatempi''''' ''Soggu naddu in Castheddu Saldhu e v'aghju passaddu li megliu anni di la mè ghjiuintù. M'ammentu cand'èrami minori chi li mammi nosthri ci mandavani da pal noi a fàcci lu bagnu. Tandu la lppiagghja era piena di rena, senza schogli né rocchi e s'isthaggia ori finz'a candu, biàtti da lu freddu andagiami a busthulacci in chidda rena buddendi da lu soli. Dabboi l'ulthimu cabucioni pà buggani la rena attaccadda a la pèddi e turragiami in casa chi lu soli era ghjà caladdu, a l'ora di cena. Candu fagia bughju à noi piccinni ci mandavani a fà ganci, cùn la lugi chi vi vulia pà innischà l'àmu pà pischà. N'accugliami umbè é daboi in casa li mittiami drent'a un saccheddu sarraddu i' la cucina. Un mangianu chi ci n'erami pisaddi chi era ancora bughju), candu semmu andaddi à piglià lu sacchettu eddu era boiddu é li ganci giràvani pàl tutti li càmmari è v'é vuludda più di mezz'ora pà accuglinnili tutti.'' ---- '''Capraiese''' '''''I passatempi''''' ''Sigghi natu a Capraia e g'hagghi passatu li mégghiu anni di la me ghiuvinézza. Ricordu quandu èrami zitèlli chi le nosse ma' ci mandèvani da ssòli a fa' u bagnu. Allóra la piagghia ère piena di réna, senza scógghi né rocce e ci stève in mare dill'òre finu a quandu paunazzi da u freddu po' ci andèvami a rivòrtule in quella réna bullènte da u sole. Po' l'urtimu ciuttu pe' levacci la réna attaccata a la pella e riturnèvamì in casa chi u sole ère ghià calatu, a l'ora di cena. Quandu fève bugghiu a no'zitèlli ci mandèvani a fa' granchi, cu la lusa, chi ci vulèvani pe' annésche l'ami pe' pèsche. Ne ricugghièvami a mandilate piene po' in casa li mettivami in de un sacchéttu chiòsu in cusina. Una matìna chi c'èrami orzati chi ère sempre bugghiu, quandu simmi andati a pigghie u sacchéttu ère vòtu e li granchi ghirèvani pe' ttutte le càmmare e c'è vulutu più di mezz'ora a ricugghiàli tutti.'' ---- '''Talianu''' '''I passatempi''' ''Sono nato in Toscana e vi ho passato gli anni migliori della mia giovinezza. Ricordo, quando eravamo ragazzi, che le nostre mamme ci mandavano da soli a fare il bagno. Allora la spiaggia era piena di sabbia, senza scogli né rocce e si stava in mare delle ore fino a quando, paonazzi dal freddo ci andavamo a rotolare in quella sabbia bollente dal sole. Poi l'ultimo tuffo per levarci la sabbia attaccata alla pelle e ritornavamo a casa che il sole era già calato, all'ora di cena. Quando faceva buio noi ragazzi ci mandavano a fare granchi, con la luce, che serviva per mettere l'esca agli ami per pescare. Ne raccoglievamo in quantità poi in casa li mettevamo in un sacchetto chiuso in cucina. Una mattina in cui ci eravamo alzati che era ancora buio, quando siamo andati a prendere il sacchetto era vuoto e i granchi giravano per tutte le camere e c'è voluta più di mezz'ora per raccoglierli tutti.'' ---- |} === Esempii di parolle in pumuntincu è in cismuntincu (Taravesu è Sartinesu) === U [[gadduresu]], u [[sassaresu]] è u [[casthiddanu]] sò lingue indipindente, ma sò mintuvate quì à titulu di cumparazione. {| class="wikitable" border=1 |-bgcolor=#c0c0c0 ! Cismunticu || Taravesu|| Sartinesu|| Gadduresu|| Sassaresu|| casthiddanu |-- | a giuventù || a ghjuvantù || a ghjuvantù|| la ciuintù|| la giuvintù|| la ghjuintù |-- | ghjunghje, ghjugne || ghjugna || ghjugna|| ghjunghjì|| giugnì|| ghjughjì |-- | manghjà, magnà ||magnà ||magnà|| magnà|| magnà|| magnà |-- | zitellu || ziteddu || ziteddu|| steddu|| pizzinnu|| piccinnu |-- | cavallu ||cavaddu ||cavaddu|| caaddu|| cabaddu|| cavaddu |-- | collu || coddu ||coddu|| coddu|| coddu|| coddu |-- | stella || stedda ||stidda|| stella|| istella|| stedda |-- | pelle || peddi|| peddi|| peddi|| peddi|| peddi |-- | ellu/ella || eddu/edda || iddu/idda|| iddu/idda|| eddu/edda|| eddu\edda |-- | piglià || piglià || piddà|| piddà|| piglià|| piglià |-- | famiglia ||famiglia ||famidda|| famidda|| familia|| famiglia |-- | paglia||paglia||padda|| padda|| paglia|| paglia |-- | fornu ||forru||furru|| furru|| forru|| forru |-- | carne ||carri ||carri|| carri|| carri|| carri |-- | parlate ||parleti ||parleti|| faiddeti|| fabideddi|| faideddi |-- | pàrlanu ||pàrlani||pàrlani|| faèddani|| fabeddani|| faèddani |-- | simu/semu ||semi/semu||semi/semu|| semi|| semmu|| semmu |-- | cane ||ghjàcaru ||ghjàcaru|| cani, ghjacaru|| cani|| cani |-- | sì ||s'è||s'è|| sì|| emmu|| emmu\è\eni |-- | esse||essa||essa|| esse|| asse|| esse |-- | accende||accenda||accinda|| accindì|| azzindì/allummà|| accindì\allummà |-- | corre||corra||curra|| currì|| currì|| currì |-- | cunnosce||cunnoscia||cunnoscia|| cunniscì|| cunniscì|| cunniscì |-- | induve||induva||induva|| undi|| undì|| undi |-- | u mare||u mari||u mari|| lu mari|| ru mari|| lu mari |-- | u pane ||u pani||u pani|| lu pani|| ru pani|| lu pani |-- | a volpe||a volpi||a vulpi|| la vulpi/ lu maccioni|| lu mazzoni|| lu maccioni |} ==Note== <references/> == Bibliografia == ===Imparera di u corsu=== * Marchetti, Pasquale. ''Intricciate è cambiarine''. Éd. Beaulieu, 1971 * Marchetti, Pasquale. ''U corsu senza straziu - Le corse sans peine''. Chennevières sur Marne: Assimil, 1974 * Mellilo, A.M. ''Profilo dei dialetti italiani: Corsica''. Pisa: Pacini Editore, 1977 * Agostini, Paulu Marìa. ''L'usu di a nostra lingua''. 1984 * Fusina, Ghjacumu. ''Les racines de la vie, La Corse naturelle''. Paris: Éditions CRITT/DRAE/DRT, 1991 * Saint-Blancat, C. (a cura di). ''La Corsica. Identità Etnico-Linguistica e Sviluppo''. Padova, CEDAM, 1993 * Fusina, Ghjacumu. ''Parlons Corse''. Paris: Éditions L'Harmattan, 1999 * Durand, Olivier. ''La lingua còrsa''. Brescia: Paideia Editrice, 2003 ===Dizzunarii=== * Falcucci, Francesco Domenico. ''Vocabolario dei dialetti della Corsica''. 1915 * Ceccaldi, Matteiu. ''Dictionnaire corse-français''. Éditions Klincksieck, 1974 * Marchetti, Pasquale. ''L'usu còrsu (diziunariu corsu-talianu-francese)''. Éditions Stamperia Sammarcelli, 2001 == Ligami == ===Dizziunarii=== * [http://infcor.adecec.net Infcor:banca di dati di a lingua corsa] * [http://www.parlamicorsu.com/ Parlami Corsu (traduttori)] ===Traduzzione=== * [http://www.okchakko.com/co okchakko: Traduzzione da u francese o u talianu à u corsu] ===Imparera di u corsu=== * [http://www.adecec.net/ Adecec] A cultura corsa nant'à u Web * [https://web.archive.org/web/20060112221332/http://nuticiel.ac-corse.fr/lcc/ Lingua è Cultura Corsa (archiviu)] o [http://www.ac-corse.fr/lcc_20/ Lingua è Cultura Corsa (attualmente travagli in anda)] * [https://gbatti-alinguacorsa.pagesperso-orange.fr/lexiques/lex-cli.htm Qualchì lessicu corsu/francese/latinu/talianu] * [https://gbatti-alinguacorsa.pagesperso-orange.fr/ A lingua corsa] * [http://www.accademiacorsa.org/ Accademia Corsa di Nizza] * [http://www.interromania.com/ InterRomania: Associu di Sustegnu Centru Culturale Università di Corsica] * [http://www.lexilogos.com/corse_dictionnaire.htm Lexilogos] * [https://www.linguanostra.com/sommaire.html linguanostra.com (lezzioni)] * [https://www.studialingua.fr/ studi@lingua] ===Cunghjugatori=== * [https://aiaccinu.eu.org/ aiaccinu.eu.org] * [https://www.parlamicorsu.com/ Parlami Corsu (cunghjucatori)] ===Ghjurnali, riviste=== * [http://www.apiazzetta.com: A Piazzetta, u blog in lingua corsa chì parla di tuttu è à tutti] * [http://www.anazione.com: U giurnale A Nazione ] * [http://tonutimpesta.blogspot.fr/ Tonu è Timpesta] * [https://tempicorsica.com/ Tempi, rivista intarnaziunale in lingua corsa ] ===Fori=== * [http://estricuntrasti.xooit.fr/index.php Estri è cuntrasti nustrali] * [http://isula.forumactif.com/ Isula: Foru in lingua corsa] ===Blogghi=== * [http://linguacorsa.over-blog.com/ Blogu annantu à a lingua corsa] * [http://bloggu-corsu.over-blog.com/ Bloggu corsu] * [http://masgera-corsa.over-blog.com/ Masgera corsa] * [https://www.linguanostra.com/blog linguanostra.com (blog)] ===Lingue minacciate di sparizione=== * [http://www.endangeredlanguages.com/lang/cos?hl=en A pagina di u corsu in u prugettu di Google annantu à i lingui in priculu di sparizioni] * [https://www.coe.int/it/web/european-charter-regional-or-minority-languages/testo-della-carta Carta europea di e lingue regionale o minuritarie] == Vede ancu == * [[sprissione corse]] * [[pruverbii corsi]] * [[galluresu]] * [[corsu supranu]] * [[corsu suttanu]] * [[sassarese]] * [[francorsu]] * [[Nomi di l'abitanti di e cumune corse]] * [[Template:Cor-gadd]] * [[Template:Cor-sass]] [[Categoria:Lingua rumanza|Corsu]] [[Categoria:Italurumanzu|Corsu]] [[Categoria:Litteratura corsa]] ie8sxlgjs36gs3xxu87s2klcwf0bv4d Etimolugia 0 815 369842 368867 2021-01-05T04:50:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L''''etimolugia''', '''etimologia''' o '''etimulugia''' hè a [[Scienzi di l'Universu|scienza]] chì hà per oggettu u studiu di l'origine di e parole di e diffarente [[linguistica|lingue]]. [[Categoria:Linguistica]] iukjfp98ie0o7xp6y17gy45us1ne3pk Canti corsi 0 841 361962 350537 2019-04-14T08:43:30Z Frassetu 5765 wikitext text/x-wiki In [[Corsica]], ci sò parechji canti in [[lingua corsa]]. == Dio vi salvi Regina == Dio vi salvi Regina E Madre Universale Per cui favor si sale Al Paradiso. Voi siete gioia e riso Di tutti i sconsolati, Di tutti i tribolati, Unica speme. A voi sospira e geme Il nostro afflitto cuore, In un mar' di dolore E d'amarezza. Maria, mar' di dulcezza I vostri occhji pietosi, Materni ed amorosi A noi volgete. Noi miseri accogliete Nel vostro santo Velo Il vostro Figlio in Cielo A noi mostrate. Gradite ed ascoltate, O Vergine Maria, Dolce, clemente e pia, Gli affetti nostri. Voi da i nemici nostri A noi date vittoria; E poi l'Eterna gloria In Paradiso. == O Ciucciarella == (Tradiziunali) O ciucciarella Un sai quantu t’adoru Le to bellezze Le to cullane d’[[oru]] Ciucciarella inzuccherata Quantu hè longa sta nuttata Fà la ninna fà la [[nanna]] Lu to babbu hè à la campagna So statu à l’ortu Sta mane di bon’ora Ciucciu nun c’era Chi era andatu à la [[scola]] Tuttu era per vede à tene O màzzulu di [[viola]] Fà la ninna fà la nanna Lu to babbu hè à la campagna Cullà ne vogliu Quassù per le cullette Ci sò le [[capra|capre]] Le muvre e le cervette Quassù sò li trè [[cunigliulu|cunigliuli]] Corri tù, s’è tu ti pigli Fà la ninna fà la ninna Lu to babbu hè à la campagna Trovu aghju un nidu Nentru c’era duie ove So statu à vede L’acellu chi le cova Era un nidu di [[culomba]] E trè volte l’aghju trova O culomba cullerata Cusi longa sta nuttata Zifula puru E mughja o [[tramuntana]] Filgu lu linu E carmingu la [[lana]] Fattu t’aghju lu mantellu E guarnitu la suttana Lu to mantellu fatatu Tutt’intornu riccamatu. == Altri canti tradiziunali corsi == *[[U Merre Pastore]] *[[Sirinatu à i sposi]] *[[Palatina]] *[[Dà mi un colpu à bia]] *[[Furtunatu]] *[[Piscaia]] *[[A Morra Cantata]] *[[A Tribbiera]] *[[Seri sera]] *[[Adeste Fideles]] *[[Cun voi o madamicella]] *[[A morte di Filicone]] *[[Quandu serò per Corti]] *[[Culombu (cantu)]] *[[Lisa Bedda]] *[[Maria muvrella]] *[[Per le strade è li cammini]] *[[À la Fiera di San'Francè]] ==Da vede dinò== *[[À cappella]] [[Categoria:Musica]] jsgv4c216u23cctvbe0ppzsa4ko4j7c Paghjelle 0 849 7702 6034 2005-07-08T12:59:41Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Paghjella]] et37ojish3p37015ptnfej8odiemkua Terzetti 0 856 346662 334618 2015-07-01T20:26:00Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki * [[Terzetti rusinchi]] * [[Terzetti di Rusiu]] * [[Terzetti di u Piuvanu]] ==Referenze== * [http://olmu.blog.club-corsica.com/?pn=4 Olmu di Casacconi] * [http://www.l-invitu.net/cantideri.htm#terzetti%20di%20sermanu Canti corsi d'eri è d'oghje] {{c-supranu}} [[Categoria:Terzetti]] k784w7dr9sir0hj125l5e7dab9vz553 Nanna 0 858 377890 371548 2021-11-23T23:19:19Z Kotkan lusija 18490 File wikitext text/x-wiki [[File:William-Adolphe_Bouguereau_(1825-1905)_-_Lullaby_(1875).jpg|thumb|[[William-Adolphe Bouguereau]], "Nanna" (1875)]] A '''nanna''' hè un cantu tradiziunali di [[Corsica]]. == Da veda dinò == * a [[nanna di u Cuscionu]] * a [[nanna di Cuscionu]] * a [[nanna di Palleca]] * [[O Ciucciarella]] du5v2xoec6vldbu29ra5dxu0pb6bu4c Piana 0 865 369827 333879 2020-12-31T22:21:51Z Reidht 16323 wikitext text/x-wiki '''Piana ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna suprana|cumuna=Piana [[Image:Piana Vil1JPG.jpg|300px]] | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantone= | insee= | cp=20115 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=482 | densità= }} [[Image:piana.jpg|Piana|thumb|350 px|none|Piana]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] cglko26p7u4lqnea1pgrsertdwfgaya Corti 0 866 377165 372716 2021-09-19T13:14:59Z 37.173.221.102 wikitext text/x-wiki '''Corti''' (in [[lingua italiana|talianu]]: ''Corte'') hè un cumune è una [[cità]] di u [[dipartimentu (Francia)|dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. L'abitanti di Corti si chjamanu i curtinesi. {{cumuna suprana|cumuna=Corti [[Image:Corti.JPG|300 px]] | statu= Francia | regione= Corsica | dipartimentu= Corsica suprana | circundariu= Corti | cantone=Cantone di Corti | insee=2B096 | cp=20250 | merre=Antone Sindali | pieve=Talcini | lungitudine= 9.15139 | latitudine= 42.30639 | alt med =486 | alt min =299 | alt max =2626 | sup ett= 14 927 | sup km²=149,27 | Nome di l'abitanti = curtinesi | pupulazione= 7335 | annu=2015 | densità=42 }} == Geografia == == Storia == Corti acquistò impurtenza quandu u conte [[Vincentellu d'Istria]] in 1419 dopu avè scunfittu i ghjinuvesi pressu Merusaglia, fece ricustruì raffurzendula a furtezza preesistente di u XI seculu. Pè trè seculi fù di volta in volta guvernata da i corsi in 1419-1441, 1464-1484, 1553-1556 è in 1755-1769 o da i ghjinuvesi. Da 1755 à 1769 diventa capitale di a Repubblica Corsa di [[Pasquale Paoli]], che vi insediò u guvernu, u tribunale, a zecca è l'Università, poi chjusa da i francesi in 1769 è riaperta solu in 1983. In 1769 venne uccupata definitivamente da i francesi. == Cultura == ;[[Università di Corsica]] === A Muresca === A muresca (o moresca) ghjè un'antica danza corsa di urighjine araba di carattere gruttescu in ritimu binariu o ternariu. Esiste principalmente ind'i ruhjoni d'a [[Castagniccia]], l'Ellerata, u [[Fiumorbu]], u [[Curtinese]] e l'[[Alta Rocca]]. L'urighjini di questa danza sarìa ligata à e cruciate in quantu simulìa a lutta trà cristiani è mori. Infine altri studiosi ritenenu chì averìa urighjini assai più antiche è sarìa ligata à rituali cuntadini arcaichi, cumu prupiziazione di u bonu raccoltu rapprisintata da a lutta contru à i spiriti maligni. A muresca hè una di e danze da l'urighjini assai antiche chì esistenu ancu oghje ind'a forma di danza tradiziunale di alcuni rughjoni taliani: celebri, ad esempiu, hè a muresca di Contigliano, paese di a Sabina. == Citazione == Corti hè stata mintuvata qualchì volta in a litteratura è u cantu corsu. Per esempiu: * in a [[paghjella]] (racolta da a Ricuccata - Cervioni): :''In [[Moita]], curtinesi Pudianu falà di core'' :''N'eranu ben ricevuti Da le mamme è le figliole'' :''Parianu tantu cipressi Cunturnati da viole.'' * in u pruverbiu: ''S'è Corti avissi un portu, d'Aiacciu è di Bastia ni farebbe un ortu.'' * in u pruverbiu: ''Sfida ti di a lingua curtinese è di a penna calvese.'' == Referenze == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. * [http://www.paghjella.com Inventariu di e paghjelle di Corsica] == Ligami == * [http://fst.univ-corse.fr Universita di Corsica in Corti] {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] hv2vvz9x2zoj1gsio4y0fy7swp299cd Lamentu di u castagnu 0 868 352570 352569 2016-01-15T17:30:11Z 86.210.188.142 /* Ligami */ wikitext text/x-wiki [[File:Castanea sativa Zicavu Corsica.JPG|thumb|250px|Vechju castagnu in Zicavu]] U '''Lamentu di u castagnu''' hè statu cumpostu da Antone Battisti Paoli ([[1858]]-[[1931]]), dettu [[Paoli di Tagliu]]. U [[lamentu]] hè statu publicatu in [[A Tramuntana]] in u [[1905]] è in [[A Muvra]], in u [[1926]]. == U lamentu di u castagnu == :Or chì l'averaghju fattu :À lu corsu cusì ingratu :Chì m'hà fattu la sintenza :À morte m'hà cundannatu. :Senza sente tistimonii :Nè cunsultà lu ghjuratu. :M'hà dichjaratu la guerra :Cum'è à un veru malfattore. :M'hà messu li sbirri appressu :Chì m'attacanu terrore. :O Corsu, rifletti un pocu :Versu mè si senza core. :Cum'è à un banditu da forca :Tù m'hai messu lu taglione. :Di tutta la me famiglia :Voli tù la distruzzione. :O Corsu, s'ella ti piace :Da mi una spiegazione. :M'hai chjappu à l'arma bianca :Tù per esse più sicuru, :Quandu impronti lu mio fiori :Quandu lu fruttu hè sicuru. :Ùn mi porti alcun' rispettu :O Corsu, sì cusì duru! :Ne voli vede la fine :Tù ùn guardi la staghjone :Cù l'arme sempre in campagna :A mazzola è u sigone :Da la matina à la sera :Batti senza cumpassione. :Subitu tagliatu à pezzi :È per mette mi in pappina :Chjami li to mulateri :Per cunduce mi à l'usina. :O Corsu, rifletti è pensa :Chi faci la to ruvina! :À un suppliziu senza nome :O Corsu, m'hai cundannatu. :À passà sottu à le seghe :È coce cum'è un dannatu. :In botte chjirchjate in farru :Sò subitu imprighjunatu. :Un sentu in tutte le borghe :Ch'è tintenne è tintennoni :Bistemmie di mulateri :Lu fiscu di li sigoni :È di mule, carri è trenni :N'hè pienu strade è stradoni. :Hè una guerra dichjarata :Ùn hè micca guerra finta. :Ùn si pensa ad altre cose :Ùn si pensa ch'è à la tinta. :La mio povera famiglia :S'ella dura hè prestu spinta. :Ùn ti ne ricordi più :Corsu di li tempi andati? :Di Sampieru è Sambucucciu :Di tutti li to antenati. :Quandu da tanti nemici :Eranu sempre assaltati? :Qual'hè chì li siccuria :Chì si dava tanta pena? :Qual'hè chì li mantenia :Ben' purtanti, à panza piena? :Li mio frutti inzucarrati. :O Corsu, rifletti appena! :Ùn ti ne ricordi più :Una sera, à lu fucone :Tutta la to famigliola :Cantava lu lazarone. :Eramu un vennari sera :Di pane manc'un buccone. :Qual'hè chì ti succurrì :O Corsu, in quella sirata? :Chì mittiste la paghjola :E feste una pulindata :È cusì passaste alegra :U restu di la nuttata. :Un annu nun ci fù granu :È d'orzu manc'un granellu. :Fiore tandu ùn ne sbarcava :Trimavi da lu tardellu :Chì ti dava Mamma Piera. :È avale un sì più quellu? :Qual'hè chì ti rilevò :O Corsu in quella stagione? :Chì t'empiia di pisticcine :Ogni sabatu in curbone? :Eppo avale ti sì messu :O Corsu, à fà lu briccone! :Guarda quante impasculate :Quanti colpi aghju paratu! :Da la fame quante volte :O Corsu, t'aghju salvatu! :Ed avà da gran nemicu :Versu me sì dichjaratu. :Ti vindii li me frutti :È impattavi li to affari. :Vistii li to figlioli :Rigulavi li scarpari. :Ingrassavi lu purcellu :Tutti l'anni avii danari. Cantava lu mulinaru Chì avia pienu lu mulinu U cavallu galuppava Sottu à lu so carruzzinu Chì per tuttu lu mio fruttu Era, ò Corsu,un gran festinu. Facii porte è purtelli Sulaghji, casce è cascioni Intempiavi la to casa Tù cù travi è cantilloni Grazia, ò Corsu, eppur' la sai À li mio gran figliuloni. Ancu sin'à la to cascia Quandu parti à l'altru mondu Ti furniscu e sta sicuru O Corsu, ch'io non cunfondu. Bastardu di Sambucucciu Almenu rifletti à fondu! Quandu la guerra hè finita Chì sarà di tè, mischinu? Zappa puru lu to fornu È chjodi lu to mulinu. Parterai per lu mondu Errente senza un quattrinu. Ne farai lu tenistaffa È lustrarai le botte Durmerai cum'è i cani. Quandu vinerà la notte Perchè vindetta dumanda L'alberu di le ballotte. Sempre cù li stracci à collu Passerai piani e muntagne. Camperai à erbiglie crude Racolte nu le campagne Perchè vindetta dumanda L'alberu di le castagne. La to cumpagna di strada Sarà sempre Mamma Piera. Per tuttu la truverai Sempre ti sarà sincera. Ti farà di la so scorta Corsu, lu portabandera. È famitu cume un braccu Criparai dentru à un fossu. Li padroni di l'usine Diceranu : "Tarra addossu Chì lu nostru affare hè fattu." Pensa bè, rifletti, o Corsu. Chì ti poi sempre rimette Di tutti l'errori e sbagli. Manda li à fà le sighere À sa mansa di canagli. Cusì abanduneranu L'usine cù li travagli. È lu to caru Castagnu Risterà duv'ellu hè natu À lampà ti lu so fruttu Tantu dolce è inzuccaratu. È cusì sarai, ò Corsu Cum'è nanzu invidiatu. == Ligami == * [http://ochju.blogspot.com/2007/01/lamentu-di-u-castagnu.html U lamentu di u castagnu] * [https://www.youtube.com/watch?v=iijCj33pkG0 Videu: Vitalba interpreteghja U Lamentu di u Castagnu] [[Categoria:Lamentu]] lsdznpmjlqi9oayiftnuqantvix2ao7 Riventosa 0 871 369843 363409 2021-01-05T04:50:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Eraldica di Riventosa.jpg|miniatura|Eraldica di Riventosa]] '''Riventosa''' (A Riventòsa in [[dialettu venachese]]) hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Riventosa | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee= | cp=20250 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione= | densità= }} [[Image:Riventosa.jpg|thumb|350 px|none|Riventosa]] == Geografia == == Storia == === Persunnalità ligate === * [[Austinu Casanova]] dettu "Maroccu", militante cumunista di a [[Seconda Guerra Mundiale]] è autore. == Merri == ==Lingua== ===[[Dialettu venachese]]=== U [[dialettu venachese]] face parte di u [[corsu supranu]] o [[Corsu supranu|supranacciu]], ancu chjamatu [[corsu cismuntincu]], hè una variante principale di a [[lingua corsa]] rispettivamente un termine per tutti i dialetti di u corsu chì sò parlati in u nordu è u centru di a [[Corsica]]. Per questu, si puderìa dì ancu "corsu di u nordu (è di u centru)". Altri dinuminazioni è modi di scrive sò [[Corsu cismuntincu|cismontincu]], cismuntanu o cismontanu, corsu di [[Cismonte]], corsu centru-settentriunale/-settentrionale. Hè derivatu da u [[Toscana|Tuscanu]] è hè a varietà corsa chì stà u più vicinu à a [[lingua taliana]]. ===Cugnomi=== (Riventosa, Poghju, San Petru, Casanova) Acula, Andrione, Anima Nera, Antognasca, Antonaccione, Azima, Bacinu, Ballinu, Ballonchja, Barone, Biancone, Bocchilargu, Bocchineru, "Bougie", Bruscu, Cacazzone, Cacciatore, Caìnu, Calabbia, Calamaghjone, Canistrò, Cannellu, Carabinu, Caravone, Casgione, Catellu, Catellone, Catasciu, Catena, Cavallacciu, Ceppu, "Charpentier", Chjappinu, Chjodu, Chjirillu, Ciaccherone, Ciafone, Ciamara, Ciamarolu, Ciambàttulu, Ciavaglione, Cicca, Ciccinetti, Ciccone, Cìfera, Cipolla, Ciuppa, Cochju, Collittolu, Cortanu, Cuntentu, Cuntrolla, Crudele, Cuccagnone, Cuchjarone, Cumpassu, Cutrata, Culomba, Culombu, Facciandine(e), Falcone, Falcu, Falcione, Fanciullina, Felicetu, Ferrione, Ficchettu, Figliu, Filufì, Flacchi, Francescucciu, Frazatu, Fisciulone, Fitrì, Furchetta, Gallò, Ghjallone, Ghjallucciu, Ghjamba rotta, Ghjustrone, Ghjuvanola, Ghjisippacciu, Ghjisippinellu, Ghjisippinu, Ignazolu, Incagna farina, "In ciuà", "Ingreu", Innoratu, Intingulone, "Jaurès", Lampanone, Leccia, Lenza, Levrinu, Maccarone, Maggiorinu, Malizia, Mancinone, Manicatore, Manicatrice, "Manque nez", Maria Ciò, Maroccu, Masgiolu, Matazzu, Mazzaru, Merezu, Merla, Mezanotte, Meziornu, Meziurnaghji(i), Michelanu, Minchjali, Miscerolu, Moretta, Mozza, Mulendina, Murandi, Murellu, Murtellaru, Muscellu, Mùsciu, Muscone, Mustiola, Muvrone, Muzza secca, Negrottu, Ochjone, Omu, Pagliacciu, Paiana, Paisanu, Palatinu, Panchinu, Paracquinu, Parapassinu, Paroda, Pasqualone, Pattone, Pattunellu, Pecche, Pede gialli, Peghju, Penciulone, "Pencè", Perucciu, Peterola, Petrò, Petti biancone, Pichjatu, Piantolu, Pichjone, Pichjicolli, Pingone, Pinza, Pinzutu, Pirripì, Pistellu, Pitittinellu, Piverellu, Pizzicu di cera, Pullò, Ragazzu, Ramosu, Ranchjinu, Rasciola, Ricci, Riccinu, Rossu, Ruzzicone, Sacchetta, Salta machja, Saleru, Sannone, Santachjolu, Sbaccuncellu, "Sceffu", Schifinaghji(i), Sciabulone, Scianchetta, Sippone, Sipponaghji(i), Sticcachja, Stoccu, Stretta(a), "u Sultan", Tacca mò (Attacca morsi), Tàfanu, Talìppa, Tarbanu, Tazzone, Tenente, Terquillu, Torru, Tortulu, Trafescolu, Truittolu, Truppinu, Turriglione, Tuttunellu, Vechjettu, Zacchina, Zinzì, Zirighinu, Zurinu, Zugliatu. == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] pt1dy2vaactkq4vt6cnik7wwqq49iye Paulu Matteiu Della Foata 0 872 374810 374809 2021-08-06T04:04:27Z Fausta Samaritani 15085 /* Da vede dinò */ wikitext text/x-wiki [[File:Azilone-Ampaza_Statue_Paul_de_la_Foata.JPG|thumb|A statua di Monsignori Paulu Matteu di la Fuata, in u so paesi d'Azilonu]] __TOC__ ==Biugrafia== Natu in [[Azilonu]], in a pievi d'Urnanu, u [[14 d'aostu]] 1817, Paulu Matteu Di A Fuata fù urdinatu preti in u 1843. Dopu à una bedda carriera chì u purtò da u picculu siminariu d'[[Aiacciu]], dund'eddu fù prufissori in [[1843]], sin'à [[Bucugnà]], [[Corti]] in [[1855]], po torra [[Aiacciu]] dund'eddu esercitò intantu ch'è preti è vicariu in [[1876]]. Fù numinatu vescu di [[Corsica]] u [[21 d'aostu]] 1877, è tensi 'ssa funzioni sin'à a so morti. Fù numinatu dinò prelatu di u [[Papa]] [[Leone XIII]] in 1879. Cunnuscendu u corsu, u talianu, u francesu è u latinu, è scrivendu in ugnuna di 'ssi lingui, Monsignori Della Foata hè intrutu sopratuttu in u chjirchju u più altu di i scrittori corsi par via di i so puemi scritti in a parlata di l'Urnanu da 1856 à 1877 è arriuniti suttu à l'appillazioni di '''Poesie giocose''', pupularizati à u longu di u [[XIXimu seculu]], è publicati parechji volti à parta da 1873. Paulu Matteiu di la Fuata morsi in [[Aiacciu]] u [[3 di ghjennaghju]] [[1899]]. == Bibliugrafia == Paulu Matteiu di la Foata scrissi in corsu, talianu, francesu è latinu: === In corsu === * Poesie Giocose, in lingua vernacula di a pieve d'Ornanu (1856-1877) * [[Predica di a rustaghja]] * Invucazioni à a musa campagnola * Marducheiu * [[Preti Santu]] * [[Nanna di u Bambinu]] * [[U Duttori]] * Discrizzioni di a pievi d'Urnanu === In francesu === * [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k480060s Recherches et notes diverses sur l'histoire de l'Église en Corse (1895), Bastia, Stamparia è libraria Ollagnier] == Stratti == Eccu un strattu di ''A nanna di lu Bambinu'': :Si spanna l'aria, lu tempu s'assirena, :Luci la stedda, la luna hè ghjà ripiena : :Ninna, nanna u me figliolu, :Addurmenta ti parpena ! :Ninna nanna, biu bia ! :Lu me rè, lu me Missia. :Tù cun trè dita susteni terra è celi :È s'tù li chjami, sò pronti è sò fideli. :O spiranza di la mamma. :Dolci dolci com'è meli, :Sapuritu com'è manna, :Dormi, dormi è fà la nanna. == Da vede dinò == * [[A so prucissioni]] * [[A donna cumpagna di l’omu]] == Riferimenti == * [http://www.taravu.com/Textes/corses/Foata.htm Rinatu Coti, Cunfarenza fatta in Azilonu u 7 aostu 1999 da cilibrà u cintinariu di a morti di Mgri Paulu Matteu di la Fuata, U Taravu] * [https://www.youtube.com/watch?v=tBPKtc_OdzE A canzona "A rustaghja" intarpritata da Regina è Bruno] {{Scrivanu in lingua corsa}} [[Categoria:Scrivanu in lingua corsa|Di la Fuata, Paulu Matteiu]] [[Categoria:Littiratura|Di la Fuata, Paulu Matteiu]] [[Categoria:Biugrafia]] tph19xjznch4ij4bqtb8qhf6uv6u3mi Salvatore Viale 0 873 378536 378322 2022-02-13T13:27:59Z Cosudibastia 13161 ritratti aghjustati. Un ritrattu cacciatu : a pittura di Luigi Varese (à u museu di Bastia) ùn saria micca quella di Salvatore Viale u pueta, ma quella di Salvatore viale u ghjudice (omonimu è parente di u pueta). wikitext text/x-wiki [[File:Rapresentazione di Salvatore Viale, carrughju Salvatore Viale in Bastia.jpg|miniatura|Pittura carrughju Salvatore Viale in Bastia]] '''Salvatore Viale''' ([[Bastìa]], [[6 di settembre]] [[1787]] – [[23 di nuvembre]] [[1861]]) hè statu un scrittore, puetu è magistratu [[Corsica|corsu]]. Hè cunsideratu cum'è l'autore di u prima testu litterariu in [[lingua corsa]]. U ''Sirinatu di Scappinu'', chì si trova in u ''Cantu quartu'' di a [[Dionomachia]] di Salvatore Viale hè cunsideratu cum'è u prima testu di a litteratura corsa. ==Biugrafia== Salvatore Viale nasce in Bastia u 6 di settembre di u 1787 è more u 23 di nuvembre di u 1861. Hè u figliolu di Maria Nicolaia Prelà è di Paulu Agustinu Viale. À l'età di setti à dodici anni, hè educatu in e Ville di Petrabugnu, induve ellu ampara u latinu. Versu a fine di u 1803, cuntinueghja i so studii in Roma. Studieghja u dirittu, a lingua greca classica è a litteratura. U so babbu more in u 1805. In u 1808 si ne rientra in Corsica per sustene a so famiglia. In u 1809, riceve u so diploma d'avucatu in Pisa. In u 1812, cumencia à scrive u so puema A Dionomachia, ch'ellu finisce in u 1813. Participeghja dinù à a vita pulitica. L'11 d'aprile di u 1814, hè elettu da l'assemblea dopu à a rivolta pupulare, cum'è membru è sicritariu di u Cumitatu Superiore creatu in Bastia. In u 1815, ritorna à Roma. Participeghja quallà à a vita litteraria, fendu parte di l'[[accademia Tiberina]]. [[File:Buste de Salvatore Viale par Giuseppe Lazzarini, musée de Bastia.jpg|miniatura|Bustu di Salvatore Viale, museu di Bastia]] Lisandru Colonna d'Istria, u procuratore generale di Bastia, u face numinà in 1816 à a Corte prevotale di Bastia. Vultendu in Bastia, Viale face publicà a Dionommachia in Livornu in u 1817. Dopu esse elettu cum'è ghjudice d'istanza à u tribunale di Bastia in u 1823, face stampà a Dionommachia in Parigi. Tandu, participeghja dinù à a Sucietà centrale di struzzione publica di Corsica, in Bastia. Salvatore Viale pò esse cunsideratu cum'è un di i primi autori d'un' antologia di a litteratura corsa. Hà cuntribuitu in particulare à a redazzione di I Canti Popolari Corsi di [[Niccolò Tommaseo]]. È hà scrittu a so propia racolta : Canti Popolari di Corsica, un' antologia di a litteratura corsa di l'epica chì cuntene numerosi nanni, voceri, sirinati è puesie di i primi autori corsi cum'è [[Guglielmu Guglielmi]]. U Serenatu di Scappinu ; in u Cantu quartu di a Dionomachia ; hè cunsideratu cum'è u primu testu di a litteratura in lingua corsa. == Bibliografia == [[Image:Serenata di Scappinu1.jpg|right|300px|thumb|Prima strufetta di u Sirinatu di Scappinu]] * ''Dei Principi delle Belle Lettere'', Bastia, 1813 (II edizione 1843). * ''[[Dionomachia]]'', Bastia, 1817. * ''[[Serenatu di Scappinu]]'', in a Dionomachia: u prima testu litterariu in [[lingua corsa]]. * ''Poesie Giocose'', Bastia, 1817. * ''Prose Giocose'', Bastia è Parigi, 1828. * ''Prose serie'', Bastia è Parigi, 1828. * ''Poesie serie'', Bastia è Parigi, 1828. * ''Canzoni contadinesche in dialetto corso'', Bastia * ''L'ultima vendetta'', Bastia, 1837 * ''Canti popolari corsi'', Bastia, 1843. * ''La sposa d'Abido, saggio di versi italiani e di canti popolari corsi'', Bastia e Bruxelles, 1843. * [http://www.google.fr/books/pdf/archivio_storico_italiano.pdf?vid=0406WFNWg3shY8o2&id=nTgFAAAAQAAJ&output=pdf&sig=mcRAugpWG32zQRvcBGtEu7duYic ''Dell'uso della lingua patria in Corsica'' (p. 25-37) in Archivio storico italiano] * ''Novelle corse'', Bastia è Trieste, 1846. * ''Sopra lo stile della versione poetica dell'Iliade di Melchiorre Cesarotti'' * ''Delle cagioni e degli effetti della moderna letteratura romanzesca'', 1835 * [http://www.google.fr/books/pdf/Canti_popolari_corsi_con_note.pdf?vid=OCLC13642253&id=gPQfxZy9rBIC&output=pdf&sig=9MUv1ng62Dnn7YnfQR6MS1IM9-k ''Canti popolari corsi'', Fabiani, Bastia, 1855] * ''Componimenti in versi e in prosa'', Vieusseux, Firenze è Bastia, 1857 * ''Dell'uso della lingua patria in Corsica'', Vieusseux, Firenze, 1858 (sulla lingua italiana). * ''Dell'uso dei costumi corsi'', Vieusseux, Firenze è Bastia, 1860. == Referenze == * Santu Casanova e Autori vari, ''Almanaccu di a Muvra'', Bastia, 1933. * [[Sabino Acquaviva]] ''La Corsica: Storia di un genocidio'', Franco Angeli, Milano, 1987. * [http://www.google.fr/books/pdf/Scritti_in_verso_e_in_prosa.pdf?vid=OCLC07372832&id=6NAOhRvvO4MC&output=pdf&sig=om4vkDv3P2CG9oqno1fA17oDPFs Francesco Silvio Orlandini, ''Scritti in verso e in prosa di Salvatore Viale'', 1861, Firenze, Delice le Monnier] * [http://www.google.fr/books/pdf/Biografie_autografe_ed_inedite_di_illust.pdf?vid=OCLC24638385&id=0GzbOp8bkloC&output=pdf&sig=R6_a6f15yCB6-4lHauJ2tevVmz4 D. Diamilla Müller, ''Biografie Autografe ed Inedite'', 1853, Torino, p. 352-356 (pdf: p. 357-360))] ==Ligami== * [http://www.salvatore-viale.fr/pages/salvatore-viale.php?menu=centre Salvatore Viale] {{Scrivanu in lingua corsa}} [[Categoria:Scrivanu in lingua corsa|Viale, Salvatore]] [[Categoria:Littiratura|Viale, Salvatore]] m2vzrjfo7rqxkdqq4igpyredxc8trak Antone Leonardu Massiani 0 874 364102 363085 2019-10-03T11:17:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Novella-Village-2.jpg|thumb|Nuvella, u paese nativu d'Antone Leonardu Massiani]] '''Antone Leonardu Massiani''' (1816-1888) hè statu un [[littiratura|autore]] in [[lingua corsa]]. ==Biugrafia== Antone Leonardu Massiani hè natu in [[Nuvella]] in u [[1816]]. Hà studiatu a [[medicina]] in [[Pisa]]. S'hè stallatu dopu in u so [[paese]] di Nuvella, cum'è medicu. L'opara principale di Anton'Leonardu Massiani hè stata u [[Viaghju in Ascu]]. Hè una [[puesia]] [[cumedia|comica]], cumposta da 114 terzine. U ''Viaghju in Ascu'' hè più cunnisciutu per via di u so sottutitulu: ''[[A cuccagna di Bazzicone]]''. U ''Viaghju in Ascu'' hè statu publicatu per a prima volta in [[L'Almanacco del Pescatore di Chiaravalle]], un [[ghjurnalisimu|ghjurnale]] [[Bastia|bastiacciu]]. Hè statu stampatu dopu in a rivista "[[U Fucone]]", in u [[1926]]. Infine, u ''Viaghju in Ascu'' fù publicatu in a rivista [[A Muvra]], in u [[1936]].<ref>P. 117-121.</ref> U pueta di Nuvella ci conta in u ''Viaghju in Ascu'' u so viaghju in u paese d'[[Ascu]], accumpagnatu di u so [[sumere]] Bazzicone. L'usi di l'abitanti d'[[Ascu]] di l'epica sò discritti di manera ridicula, ma senza gattivezza. U puema hà avutu moltu successu in [[Niolu]], in [[Balagna]] è in u [[Ghjunsani]]. Anton'Leonardu Massiani morsi in [[Nuvella]] u 24 [[ferraghju]] di u [[1888]]. ==Opere== [[File:Viaghju In Ascu.jpg|right|thumb|300px|U Viaghju in Ascu, in l'edizione di A Muvra di u 1936]] * ''Puesie Corse è Taliane'' * ''Canti religiosi è puemi satirichi'': cuntene u [[Viaghju in Ascu]] ([[A cuccagna di Bazzicone]]), publicatu prima in [[L'Almanacco del Pescatore di Chiaravalle]] == Note == <references/> ==Bibliugrafia== * [http://corsicanostra.free.fr/Almanaccu-di-A-Muvra-per-1936.pdf L'Almanaccu di A Muvra per 1936] ==Da vede dinù== * [[Nuvella]] * u [[Viaghju in Ascu]] {{Scrivanu in lingua corsa}} [[Categoria:Scrivanu in lingua corsa|Massiani, Antone Leonardu]] [[Categoria:Littiratura|Massiani, Antone Leonardu]] jix95vbcb0u3v21a1zaqpgodflekoi0 Petru Lucciana 0 875 363895 363092 2019-10-03T11:13:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Petru Lucciana''' (1832-1909), dettu [[Vattelapesca]], hè statu un autore corsu. A so produzzione litteraria hè rimarchevule, in particulare per e so numerose cummediole. ==Biugrafia== [[File:Bastia-le-vieux-port.jpg|thumb|Bastia, a cità nativa di Petru Lucciana]] Petru Lucciana hè natu in Bastia u 28 di maghju di u 1832. Hè statu prufissore di [[talianu]] è di [[tedescu]] à u liceu di [[Bastia]]. Hà scrittu puesie è opere di teatru. Petru Lucciana publicava e so cummediole in a stampa lucale. In u 1904, hà fundatu a sucietà litteraria ''Cirnea'', cum'ellu dice, « par difende a lingua corsa contru l’invasione d’ogni elementu stranieru ». Petru Lucciana hè mortu in [[Bastia]] u 2 di ghjennaghju di u 1909. ==Opere== === Puesie=== * ''Versi Italiani è Francesi'', (1887) : [[À u lettore]], [[L'odori di Bastia]], [[I gridi di Bastia]], [[Bastia (Petru Lucciana)|Bastia]], [[À Bastia]], [[Antone (Petru Lucciana)|Antone]], [[Fiffina (Petru Lucciana)|Fiffina]], [[Cunfessione (Petru Lucciana)|Cunfessione]], [[L'avvucatu B.]], [[L'annu novu]], [[À a funtana]], [[U lebecciu (Petru Lucciana)|U lebecciu]], [[U zitellu]], [[Bellu è bruttu]], [[U viaghjatore]] * [[A Vechjaia]], [[L'annu novu]], [[Un muntagnolu]], [[Lamentu d'una viduvella]] : puesie publicate in [[L'Annu Corsu]] in u 1923<ref>Ceccaldi (1963).</ref> * [[U zitellu]], [[Ziu Mattè]] : puesie publicate in [[L'Annu Corsu]] in u 1925<ref>Ceccaldi (1963).</ref> * ''Cunversione'' * ''U matrimoniu di Fiffina'': (1888) * ''Dece anni dopu'': (1889) * ''Cunversione'' (1890): una cummediola in 2 atti. * ''A civittola'': (1892) * ''E tribulazione di u sgiò Filippu'': (1892) ===Traduzione in talianu=== * W. Goethe (1872) ''Arminio e Dorotea: poema, traduzione di Petru Lucciana'', Bastia: Fabiani ==Note== <references/> == Bibliugrafia == * Matteu Ceccaldi (1976) ''Antulugia di a litteratura corsa'', Parigi : Klincksieck * Ghjacumu Fusina (2006) ''Petru Lucciana'', in Serpentini, Antone Lurenzu (dir.), ''Dizziunariu storicu di a Corsica'', Albiana * Petru Lucciana (1887) ''Versi italiani è francesi'', Bastia :Ollagnier * Petru Lucciana (1890) ''Cunversione : cummediola in 2 atti'', Bastia : Ollagnier * Petru Lucciana (1891) ''E tribulazione di u sgiò Filippu: cummediola in 3 atti'', Bastia, Ollagnier * Petru Lucciana (1906) ''[http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k3148415 Maria Gentile, dramma lirico in 4 quadri]'', Bastia : stamperia C. Piaggi è Cl Bastia * Petru Lucciana (1999) ''A civittola'', Aiacciu: CRDP di Corsica {{Scrivanu in lingua corsa}} [[Categoria:Scrivanu in lingua corsa|Lucciana, Petru]] [[Categoria:Littiratura|Lucciana, Petru]] rqrcusc79sexjpjykajcxe50hlr2n3s Pratu di Ghjuvellina 0 877 84944 6062 2007-07-23T20:06:42Z Ale Mister 249 Redirecting to [[U Pratu di Ghjuvellina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[U Pratu di Ghjuvellina]] r1nchyaikpviwjd9yh55d7p84gmj3ug Ghjunchetu 0 878 344697 344696 2015-06-30T14:26:01Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna|cumuna=Ghjunchetu | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=2A127 | cp=20100 | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=69 | dinsità= }} '''Ghjunchetu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. [[File:Giuncheto.Troghiu comunu a.png|thumb|350 px|none|Troghiu comunu di Ghjunchetu]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == ==Linguistica== ===Tuponimi=== * A Bocca di u Vichjetu * A Chjusaredda * A Funtanedda * A Ghjesia San Petru è San Polu * A Petra Tafunata * A Piana * A Prugnuliccia * A Punta * A Punta Maiora o a Punta di Chjichjonu * A Purcareccia * A Ribichina * A Susina * A Tighjaccia * A Torra * Acqua di Farrata * Balà * U Cantunacciu * A Carri Purcina o a Capedda * Casalta * U Casteddu di Bavoghja * A Ciddara * A Costa di Battista * Damianu * A Funtana di Sittimbrinu * Funtana di u Valdu * A Funtanna d’Ulmacciu * Ghjuncaghji * Ghjunchetu * I Canapili * I Niculetti * I Partusi * Iddastriccia o Ghjastriccia * L’Acquedda * L’Oriu * Milottu * Monti Cuccu * Musgiulera * Paccial’Vechju * Peru Largu * Pian’ di Suara * Piana à li Sbira * Bocca à li Sbira * I Civineddi * Calca Mustaccia * U Nivalonu * I Purcileddi * A Tozza di Barba Ventu * U Tarramutu * Paccial’ di a Sarra * Pintonu * I Campuri * L’Altanaghja * A Bocca di a Cracciata * Piavonu * Piavunceddu * Piazza di Forru * Piazza di Scola * Ribòlzulu * San Gavinu * San Polu * San Vincentu * Scaffaccia * Scavalcatoghja * Tighjaccia * Torra Mozza * U Chjosu di l’Oriu * U Corsu * U Pioppu * U Ponti di u Zelu * U Spunitoghju * U Strambu * U Valdachjolu * U Vichjetu * U Zelu * L’Ulmacciu * Valdu Nieddu * Zì Babbà == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 3nr53vm1z6s6k8kmdai3efq6mijhjle Ghjacumu Santu Versini 0 881 364787 364069 2019-11-03T12:19:08Z 176.141.119.218 /* Opere */ wikitext text/x-wiki [[File:Marignana_pano.jpg|thumb|300px|U paese di Marignana, chì Ghjacumu Santu Versini n'era uriginariu.]] '''Ghjacumu Santu Versini''' (1867-1922) hè statu un autore è pueta in [[lingua corsa]]. ==Biugrafia== [[File:A Cispra - cover.jpg|thumb|200px|A cuprendula di A Cispra]] Ghjacumu Santu Versini hè natu in [[Marignana]] u 10 aprile di u 1867. Era u figliolu di Ghjuvan' Dumenicu Versini (1838-1927) è di Livia Maria Antonini (1845-1892). S'hè maritatu in [[Aiacciu]] u 28 d'aprile di u 1885 incù Maria Nunzia Orsini detta Clementina. Incun ella ebbi un figliolu: Ghjuvan' Dumenicu (1885-1887). Si rimaritò dopu, u 28 di dicembre di u 1894, in [[Marignana]] incù Saveria Furtunata Versini (1869-1956). Hà fundatu a [[Cyrnos-revue]] in u 1911 è ni fù u direttore durante parechji anni. Ghjacumu Santu Versini hè statu dinù u fundatore incù Saveriu Paoli di a rivista [[A Cispra]] di marzu [[1914]]. Ùn hè statu publicatu cà un solu numeru di a rivista, chì subitu dopu hè vinuta a guerra. Ma [[A Cispra]] publicò puesie di prima trinca cum'è quelle di l'autore (in particulare [[M'innamoru]] o [[Neve (Ghjacumu Santu Versini)|Neve]]) è ebbi dopu un'influenza prufonda annantu à [[U Riacquistu]], prumuvendu in particulare u cuncettu di soluzione pulitica à u prublemu corsu è quellu d'autonomia par a [[Corsica]]. Ghjacumu Santu Versini hà cullaburatu dopu à u ghjurnale aiaccinu "L'Eveil" da dicembre di u 1921 à ottobre di u 1922. U cugnome di Ghjacumu Santu Versini era "[[Buscagliolu]]". Di prufissione, hè statu [[stitutore]] in Marignana. Hè cunsideratu cum'è un pueta corsu di prima trinca. Com'ellu a dice Julian Mattei<ref>Intrata entitulata "Ghjacumu Santu Versini" in a ''Mediateca Culturale di a Corsica è di i Corsi''.</ref>: "Trova omu in a so opera una scrittura delicata assai capace à dì u mondu cù una sensibilità ricercata cum’è ind’è a so puesia "[[M'innamoru]]". Ghjacumu Santu Versini morsi in [[Aiacciu]] u 21 dicembri di u 1922. ==Opere== [[File:Neve - Ghjacumu Santu Versini - A Cispra 1914.jpg|thumb|''Neve'' di Ghjacumu Santu Versini in [[A Cispra]], incù l'ortugrafia di l'epica]] * [[Sirinatu (Sirinatu)|Sirinatu]]: un sirinatu publicatu di marzu 1914 in [[A Cispra]]. * [[U Pastore]]: una puesia publicata di marzu 1914 in [[A Cispra]]. Hè dedicata à u missiavu di l'autore. * [[Dialogu (Ghjacumu Santu Versini)|Dialogu]]: un dialogu in versi trà a Corsica è a Francia publicatu di marzu 1914 in [[A Cispra]]. * [[M'innamoru]]: una puesia scritta in [[A Soccia]] in u 1888 è publicata di marzu 1914 in [[A Cispra]]. * [[Neve (Ghjacumu Santu Versini)|Neve]]: una puesia publicata di marzu 1914 in [[A Cispra]]. * [[Vindetta]]: una puesia publicata di marzu 1914 in [[A Cispra]] * [[Ave Maria (Ghjacumu Santu Versini)|Ave Maria]] * [[À i me Sculari]]: una puesia creata in u 1921. * [[Fiore è Fritelle]]: una puesia publicata u 4 maghju di u 1922 in [[L'Èveil]]. * [[À mezanotte in puntu]]: una puesia publicata in un'articulu entitualtu ''Versini Ghjacumu Santu'', in Rigiru n°7, Edizione Ambrosini Niculaiu, 1977<ref>P. 13.</ref>. == Note == <references/> ==Bibliugrafia== * Matteu Ceccaldi (1976) ''Antulugia di a litteratura corsa'', Klincksieck: Parighji * [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k6564542c/f1.zoom Saveriu Paoli è Ghjacumu Santu Versini, ''A Cispra - Antologia Annuale'', Marseglia, marzu 1914] ==Ligami== * [https://www.youtube.com/watch?v=hR0KvJ48pZg Videu: Dumenicantone Geronimi parla di Ghjacumu Santu Versini] * Julian Mattei, "Ghjacumu Santu Versini", Mediateca Culturale di a Corsica è di i Corsi, consultatu u 2 mai di u 2015, http://m3c.univ-corse.fr/omeka/items/show/1047. * [http://enciclopediadiacorsica.over-blog.org/ Ghjuvan' Guidu Talamoni, Versini Ghjacumu Santu (1867-1922), L'Enciclopedia di a Corsica] {{Scrivanu in lingua corsa}} [[Categoria:Scrivanu in lingua corsa|Versini, Ghjacumu Santu]] [[Categoria:Littiratura|Versini, Ghjacumu Santu]] d3p2e7msf4flr4hu1wmxirsfrdfygg5 Bastìa 0 885 374345 374090 2021-07-09T20:59:07Z 37.165.89.198 /* A Stazione */ wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Bastìa [[File:Citadelle Bastia.jpg|350px]] | Cumuna=Bastìa | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=capilocu di [[cantoni di Bastia|6 cantoni]] | insee=2B033 | cp=20200 è 20600 | merre=Petru Savelli | latitudine=42° 42' 2" | lungitudine=9° 27' 1" | alt med=30 | alt min=0 | alt max=963 | sup ett=1 938 | sup km²=19.38 | pupulazione=44 355 | annu=2015 | densità=2.249 | nomab=Bastiacci }} '''Bastia''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. A cità hè prefettura di u dipartimentu è capilocu di u [[circundariu di Bastia|circundariu]] è di [[cantoni di Bastia|6 cantoni]]. Hè u portu principale di l'isula, a so principale cità cummerciale e a so più grande agglumerazione urbana. L'abitanti di Bastìa si chjamanu i Bastiacci. [[File:VP-Bastia.jpg|thumb|350px|none|Bastia, u vechju portu]] == Geografia == [[File:Pano rade bastia.jpg|thumb|center|upright=2.4|Bastìa]] Bastia hè situata à nordu-levante di a [[Corsica]], sottu à u [[Capicorsu]]. A timperatura media hè di 15,3&nbsp;°C è ci hè 5 ghjorni di ghjellu à l'annu. I venti sò frequente è assai forti, e precipitazione sò abundente (700 mm), ma ci sò 340 ghjorni assuliati à l'annu. == Storia == Nanzu à l'occupazione di a [[Corsica]] per i [[Genuva|genuvesi]], Cardu era un paisolu. À i sò pedi ci era un picculu paese induve stavanu i pescadori. Stu picculu portu si chjamava ''Portu Cardu''. In u [[1378]] u guvernatore genuvese Leonello Lomellino decide a custruzzione d'un castellu nant'à un prumuntoriu chì supraneghja Portu Cardu, chì si chjamerà ''Castello della Bastìa''. Cusì nasce a citatella di Bastia. Dui quartieri si sviluppanu : Terra Vechja, chì currisponde tandu à Portu Cardu, oghje u Vechju Portu. È Terra Nova, chì currisponde oghje à a Citatella. Prestu diventa a più impurtante è a più pupulosa cità di l'isula. Cù u [[Trattatu di Versailles (1768)|Trattatu di Versailles]] di u [[1768]] a Corsica passa à a Francia è in u [[1791]] Bastia ùn hè micca più capitale: per i Francesi era troppu vicina geograficamente è culturalmente à l'[[Italia]]. == Merri == L'attuale merre di Bastia hè Pierre Savelli. == Demugrafia == <div class="center">'''Evoluzione di a pupulazione bastiaccia<br />(Fonte: Cassini<ref>[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/6_index.htm Population par commune avant 1962 (résultats publiés au journal officiel ou conservés aux archives départementales)]</ref> et [[Institut national de la statistique et des études économiques|Insee]]<ref>[http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/pages2008/pdf/dep2B.pdf Recensement de 2006 des communes de la Haute-Corse]</ref> - [[Institut national de la statistique et des études économiques|Insee]]<ref>[http://www.insee.fr/fr/ffc/docs_ffc/psdc.htm INSEE : Population depuis le recensement de 1962]</ref>''' <timeline> Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.7) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.7,0.9,0.7) ImageSize = width:750 height:400 PlotArea = left:50 bottom:30 top:30 right:50 DateFormat = x.y Period =from:0 till:55000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:5000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:500 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo BarData= bar:1793 bar:1800 text:1800 bar:1806 bar:1821 bar:1831 bar:1836 bar:1841 bar:1846 bar:1851 text:1851 bar:1856 bar:1861 bar:1866 bar:1872 bar:1876 bar:1881 bar:1886 bar:1891 bar:1896 bar:1901 text:1901 bar:1906 bar:1911 bar:1921 bar:1926 bar:1931 bar:1936 bar:1946 bar:1954 text:1954 bar:1962 bar:1968 bar:1975 bar:1982 bar:1990 bar:1999 bar:2006 bar:2007 text:2007 bar:2009 PlotData= color:barra width:15 align:left bar:1793 from:0 till: 0 bar:1800 from:0 till: 11336 bar:1806 from:0 till: 7922 bar:1821 from:0 till: 9316 bar:1831 from:0 till: 9531 bar:1836 from:0 till: 13610 bar:1841 from:0 till: 14568 bar:1846 from:0 till: 15004 bar:1851 from:0 till: 15984 bar:1856 from:0 till: 16002 bar:1861 from:0 till: 19304 bar:1866 from:0 till: 21535 bar:1872 from:0 till: 17850 bar:1876 from:0 till: 17572 bar:1881 from:0 till: 20100 bar:1886 from:0 till: 20765 bar:1891 from:0 till: 23397 bar:1896 from:0 till: 22552 bar:1901 from:0 till: 25425 bar:1906 from:0 till: 27338 bar:1911 from:0 till: 29412 bar:1921 from:0 till: 33094 bar:1926 from:0 till: 36376 bar:1931 from:0 till: 44628 bar:1936 from:0 till: 52208 bar:1946 from:0 till: 49327 bar:1954 from:0 till: 42729 bar:1962 from:0 till: 31375 bar:1968 from:0 till: 38746 bar:1975 from:0 till: 42810 bar:1982 from:0 till: 44020 bar:1990 from:0 till: 37845 bar:1999 from:0 till: 37884 bar:2006 from:0 till: 43577 bar:2007 from:0 till: 43315 bar:2009 from:0 till: 43577 </timeline> </div> == Munumenti == * U Palazzu di i Guvernatori * U Palazzu di i Nobili Dodeci *[[Catedrale Santa Maria Assunta di Bastia|A catedrale Santa Maria]] *[[Santa Croce di Bastia|Santa Croce]] *[[Oratoriu San Roccu di Bastia|San Roccu]] * [[A Cuncezziò]] *[[Chjesa San Ghjuvà di Bastia|San Ghjuvà]] * A Madonna di Munserrà ==Quartieri== ===[[A Citatella di Bastia|A Citatella]]=== Munumenti : U Palazzu di i Guvernatori, I Nobili Dodeci, A Catedrale Santa Maria, L'oratoriu Santa Croce, U Cunventu Santa Chjara. === U Vechju Portu === === Carrughju Napuleò === Munumenti : [[A Cuncezziò]], [[Oratoriu San Roccu di Bastia|San Roccu]], a Casa Castagnola, a Casa Cardi-Sansonetti === Carrughju Drittu === [[San Carlu di Bastia|San Carlu]], U cunventu di i Ghjesuiti, a casa Caraffa === [[U Mercà]] === A merrìa Vechja === A Piazza d'Arme === === San Ghjisè === === Lupinu === === Montesoru === === A Traversa === ===[[Piazza Santu Niculà (Bastia)|A Piazza Santu Niculà]]=== Munumenti : a statua di Napuleò, u munumentu à i morti, u chjoscu à musica, e case d'Americani (Casa Roncaiolo). === Toga === === A Stazione === === Cardu === === U Fangu === === Sant'Untò === ==Lingua== ===Toponimi=== * TERRA NOVA * TERRA VECHJA * CARRUGHJU DIRITTU * U GUADÈ(LLU) * A MARINA * SANTA MARÌ(A) * SAN'GHJUVÀ(NNI) * SANTA CRÒ(CE) * CARRUGHJU SUMERÀ * MONTE SACRU * U GIARDINÈ(LLU) * SAN'GHJISÈ(PPU) * SANTA CHJARA * U FOR'LUIGI * SAN GAITANU * A TRAVERSA * PIAZZA SANTU'NICULÀ(IU) * U PALAZZU DI GHJUSTÌ * TOGA * SANT'ANTÒ(NE) * A LINGUA * U MOLU * U SITU * MONSERÀ(TU) * I GHJESUÌ(TI) * SAN CARLU * U MERCATU VECHJU * U MERCÀ(TU) DI PÈ(SCI) * U MERCÀ(TU) * A VECHJU PÒ(RTU) * A NUNZIATA * U FANGU * FICAGHJOLA * PORTU CARDU * CARDU * CAMPU VENTOSU * L'ARINELLA * LUPINU * MONTESORU * U MACHJÒ(NE) * PIAZZA D'À(RME) * A CITADÈ(LLA) * A RICCIATA * U PIGNU * TIGHJIME * SUERTA * A RAZETA * SUBIGNA * CAPANELLE * A MARINA O A VECHJU PÒ(RTU) * ROMIEUX * SANTA LUCI(a) == Omi cunnisciuti == * [[Salvatore Viale]] (1787-1861) * [[Petru Lucciana]], dettu ''Vattelapesca'' (1832-1909) * [[Vincenzu di Moro Giafferi]] (Saveriu Stefanu dettu Vincenzu) (1878-1956) * [[Cesare Campinchi]] (1882-1941) * [[Cesare Vezzani]] (1888-1951) * [[Iviu Simonpaoli]], dettu [[Paoli]] (1928-) == Citazione == Accade chì Bastìa fussi mintuvata in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''Bastìa, Bastìa, à chì ùn hà soldi ùn ci stia''. * in u pruverbiu: ''Spachja borse, Bastiacci.'' * in u pruverbiu: ''Grande Bastìa, buffonu Aiacciu, riccu Sartè.'' * in u pruverbiu: ''Chjachjare Bastiacce, orgogliu Sartinese, fatti Aiaccini.'' == Referenze == <references/> * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Ligami == * [http://www.bastia.fr/ U situ ufficiali] * [https://www.corsicamea.fr/bastia/bastia_intro.htm Corsica mea : Bastìa tempi fa e oghje] * [http://pesciu.ifrance.com/ Scuparta di a Corsica: Bastìa è l'ingiru] * [http://ultrasbastiacci.online.fr/ Sustenitori di u Sporting Club di Bastìa] * [http://bastia78.free.fr/ L'epupea di u SEC Bastìa in cuppa di l'UEFA 1978] {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] qkr2x39fkcc8hnz2hjj3e6be5b7kprx Canzone corse 0 1113 347414 347110 2015-07-02T09:31:31Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki == Canzona di u trenu == ''Tradiziunale, ma micca quella che vo cuniscite tutti.'' seria statu un canzona fatta da parechje picculi pezzi! in fattu, ci ne era unu per ciaschi gare. u mo ziu mi n'ha dattu, tempi fà un pezzu sannu e un pezzu mozzu ch'aghju cumpletu da per me !) ''''''a gara di Corti :'''''' eccu a [[Corti]] cità nustrale di Sambucucciu e di Pasquale U palazzu naziunale - (pezzu aghjuntu da me) e l'antica citadella - (pezzu aghjuntu da me) orgogliu di [[Corsica|Cursighella]] - (pezzu aghjuntu da me) ''''''a gara di [[U Borgu]] :'''''' (pezzu cumplettu d'origine) eccu a Borgu la vittoria rinfriscate la memoria qui si cuproni di gloria i miliziani cirnesi Paoli contra i [[Francia|francesi]] [[categoria:Cantu corsu]] ci voleria a pruvà di ritruvalla tutta .. ci averia a esse un pezzu per ogni gara.. alora ...fate ricerche !! m0xtqyo8k8h9fllmvnx1erjwct36594 Campile 0 1114 368575 368574 2020-08-25T15:23:26Z Nunziu Poggi 16349 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Campile | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di l'Altu di Casacconi|Altu di Casacconi]] | insee=2B054 | cp=20290 | merre=Ghjuvan'Maria Vecchioni | pieve=Casacconi | latitudine=42° 29' 36" | lungitudine=9° 21' 14" | alt med=660 | alt min=76 | alt max=1.011 | sup ett=979 | sup km²=9,79 | pupulazione=192 | annu=2015 | densità=20 }} '''Campile''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[File:Blason du village de Campile.jpg|sinistra|miniatura|Stemma di u paese di Campile]]I paesani di Campile si chjamanu i Campilacci.[[File:Corse-Campile-EgliseStPierreStPaul.jpg|thumb|300 px|alt=|sinistra]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] az3gpo5gvcpakw5v6ahetima3znnufb Tarratufula 0 1118 373787 373706 2021-06-02T09:35:39Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: aliceblue" ! colspan="3" style="background:#4682B4" | {| style="background:#4682B4" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#4682B4" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A tarratufula'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Pisolithus_01.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Pisolithus arhizus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightblue" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Fungi]]'' |----- | Divisioni | ''[[Basidiomycota]]'' |----- | Classa | ''[[Agaricomycetes]]'' |----- | Ordini | ''[[Boletales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Sclerodermataceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Pisolithus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightblue" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Pisolithus arhizus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:2009-07-01_Pisolithus_arrhizus_cropped.jpg|250px]] |----- |} A '''Tarratufula''' (''Pisolithus arhizus'') hè un tipu di funzu chì faci parti di a famiglia di i ''Sclerodermataceae''.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu è in inglesu.</ref> U nomu latinu ''arhizus'' veni da l'epitetu "arhizon", chì significheghja senza radica ("a" : senza, in grecu "rhiza" : radica). ==Discrizzioni== A tarratufula pò essa cunfusa incù ''Pisolithus albus'', chì pussedi un peridium di culori biancastru è una gleba giadda virdiccia à maturità è si scontra dinò in a machja corsa. A tarratufula hè un funzu abbastanza cosmupolitu (si trova in Auropa, Africa, Asia, America Cintrali,...) bench'è abbastanza raru. Nasci piuttostu di vaghjimu è masimu in i terri povari, secchi, à spessu rinosi. ==Tassunumia== Parechji sinonimi di ''Pisolithus albus'' sò: * Lycoperdon tuberosum * Lycoperdon arrhizon * Scleroderma tinctorium * Lycoperdodes arhizus * Pisolithus tuberosus * Pisolithus turgidus * Pisolithus tinctorius ==Usi== A tarratufula hè un cumpunenti maghjori in i mischii di funzi chì sò apradati in u giardinaghju com'è putenti stimulatori di radichi. ==In Corsica== A tarratufula hè mori cumuna in [[Corsica]]. Si trova in i loca tufosi. Nasci piuttostu di vaghjimu. Si faci usu di a tarratufula in a gastrunumia corsa: si taglia à fetti fini, si faci sfrighja è si metti in a frittata. ==Lessiculugia== In corsu, a tarratufula hè ancu chjamata ''u tarra trovulu'', ''a terratruffia'' o ''u terratrufulu''. ==Noti== <references/> ==Riferimenti== * Petru Treanton, A miculogia [http://www.adecec.net/parutions/pdf/a-miculogia.pdf], Adecec, 2000 == Liami == * [http://www.adecec.net/adecec-net/parutions/ghjurnata2001.html I funghi, Ghjurnata di a Lingua Corsa 2001, [[Adecec]]] [[Categoria:Sclerodermataceae]] [[Categoria:Fungu di Corsica]] 5q84b8g5dodebnyw8wrtnq1saov666m Ricciu 0 1120 369844 363467 2021-01-05T04:50:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = Ricciu}} {{Taxobox_image | image = [[File:Erinaceus europaeus (Linnaeus, 1758).jpg|250px|U ricciu]] | caption = U ricciu (Corsica)}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Mammalia]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Insectivora]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Erinaceidae]]}} {{Taxobox_subfamilia_entry | taxon = [[Erinaceinae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Erinaceus]]}} {{Taxobox_species_entry | taxon = [[E. europaeus]]}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink| binomial_name = Erinaceus europaeus| author = [[Linnaeus]] | date= [[1758]]}} {{Taxobox_image | image = [[File:Erinaceus europaeus5.JPG|250px|U ricciu]] | caption = U ricciu}} {{Taxobox_end}} U '''ricciu''' (''Erinaceus europaeus'') hè un [[mammiferu]]. U nomu veni da a parolla latina ''ericius''. U '''ricciu''' hè cumunu in [[Auropa]]. Si trova dapartuttu, fora di a muntagna. A punta di u so capu è di u so spinu sò cuparti di spini longhi di 2 o 3 centimetri. Sò numarosi : più di 15 000. U restu di u corpu porta grossi pela. I pedi hani cinqui cuscinetti ancu cinqui sgrinfii. U pesu d'un '''ricciu''' varieghja trà 500 è 800 grammi. U '''ricciu''' mangna [[varmu|varma]], [[sammartinu|sammartini]], [[lumaca|lumachi]] è [[insettu|insetti]]. Ma pò ancu mangnà animali più maiori com'è l'[[aciartula]] o a [[ranochja]]. U ricciu hè un animali chi vivi di notti. Dormi tutta a ghjurnata. A so vista hè debuli mà u so odoratu è a so audita sò bunissimi. U so carataru hè asuciali è agressivu : vivi solu fora di l'epica di ripruduzzioni, da [[maghju]] à [[luddu]]. U ricciu femina catiddeghja da unu à setti chjuchi chì misurani da 6 à 8 centimetri. Ghjunti i primi freti, si meti in letargià, durmendu d'[[uttrovi]] fin'à [[marzu]]. U ricciu hà poghi numichi parchì i so spini facini una vera armatura. Ma ferma quantunqua a volpi è l'omini ancù i vitturi è l'incendii. [[File:Igel.JPG|200px|left|thumb|U ghjovanu di u ricciu]] == In Corsica == In [[Corsica]] u ricciu si trova dignalocu, ma micca in altu ed hè raru di truvà lu sopra à 500 metri. In a cultura pupulari, si dici suventi chì ci hè dui spezii di ricci, incù dui tipi di grugnuli: u grugnulu di porcu è u grugnulu di ghjacaru. Di fatti, ùn ci hè ca una sola spezia di ricciu. Ci hè un solu animali ma hè esattu chì u so aspettu cambia da una staghjona à l'altra. Di [[branu]], u ricciu hè magru è t'hà un grugnulu chì pari quiddu d'un [[ghjacaru]] (com'è quiddu chì hè annant'à u ritrattu). Inveci di [[vaghjimu]], u ricciu hè grassu è t'hà un grugnulu chì s'assumiglia à quiddu d'un [[porcu]]. U ricciu corsu hè di culori più scuru ch'è quiddu di u ricciu cuntinintali (grisgiu neru). In certi rigioni di Corsica si manghjava u ricciu ; cottu annant'à brusta o in tianu. == Prutizzioni == U ricciu hè una spezia prutetta. == Rifarenzi == * Parcu Naturali Rigiunali di a Corsica, I mammiferi in Corsica - Les mammifères en Corse, 1987 == Da veda dinò == * [[Mammiferi di Corsica]] [[Categoria:Fauna di Corsica]] [[Categoria:Erinaceus]] heoc5rr5nvmv9fyqcvklf967dhl6vai Rinatu Coti 0 1122 363993 363096 2019-10-03T11:15:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|right|Rinatu Coti]] '''Rinatu Coti''' hè un [[scrittori in lingua corsa]], pueta è autori di tiatru. ==Biugrafia== Rinatu Coti hè natu u 20 [[dicembri]] [[1944]] in [[Aiacciu]]. Hà cullaburatu à parechji rivisti, frà i quali si pò mintuvà: Terra Corsa, [[U Muntese]], [[Le Petit Bastiais]], Populu Corsu, Kyrn, A Chjamata, A Fiara, U Ribombu, A Rivista. Hè statu u cufundadori è ridattori di a rivista litteraria trimisinca [[Rigiru]], chì fù celebra in l'anni 1970 è 1980, è carattaristica di a "leva di u sittanta". Rinatu Coti hà scrittu dinò i testi par parechji gruppi di cantu corsi, com'è [[Cinqui Sò]], [[A Filetta]] è [[Petru Dieghi]]. Faci parti di [[Locu Teatrale]]. Hè dirittori avali di a cullizzioni "Parolli scelti" in l'edizioni "Cismonte è Pumonti". A lingua aduprata da Rinatu Coti hè a parlata taravesa, quidda di u so paesi nativu: [[Pila è Canali]]. == Opari == === Prosa === * ''U vangonu neru'': rumanzu publicatu in a rivista [[Rigiru]] n° 1 à 16, da 1974 à 1981 * ''[http://www.filudamparera.com/pdf/Rinatu_Coti_Una_spasimata.pdf Una Spasimata]'': rumanzu publicatu in 1985 * ''Guai di a Signora'', raconti corti publicati in 1985 * ''Raconti'', raconti corti publicati in 1986 * ''Un omu'': rumanzu publicatu in 1987 * ''A Signora'': rumanzu publicatu in 1987 * ''U Crucivia'': rumanzu publicatu in 1989 * ''I Ghjorna persi'': raconti * ''[http://www.interromania.com/sites/default/files/corse.pdf A Travisagna]'': rumanzu cortu, publicatu da l'autori annantu à a Reta in 2001 * In u me Filu: cronachi publicati in 2002 === Tiatru === * ''U maceddu'' (1988) * ''U sonniu di Raffaedda'' (1992) * ''I cummari'' (1990-1992) * ''Babbu Guidu'' (1996) * ''U seminariu'' (1993) * ''L'Acula bianca'' (1997) * ''A mazzera di a luna'' (1998) * ''A stanza di u spichju'' (1999) * ''Barbottu è Zupponu'' (2000) * ''L'arburi lacrimaghju'' (2003) === Puisia === * ''Par viaghju'' * [http://www.filudamparera.com/pdf/RinatuCoti_ULabirintu.pdf U labirintu] * ''Aligria'' ===Filusufia=== * [http://www.filudamparera.com/pdf/RinatuCoti_Intornu_a_lessezza.pdf Intornu à l'essezza] === Testi diversi=== * [http://www.matinalatina.com/festi/festi_pdf.php?num=1 Sant'Andria]: un testu annantu à a festa di Sant'Andria, publicatu annantu à u situ di [[Matina latina]] == Stratti corti == Eccu unu strattu di ''In vindemia'' (1990): :Dumenicu spiega à u ziteddu chì zi Simonu ùn strappava mai una caspa o un grafogliulu di mani. Apradava sempri a so cultedda. Cusì ùn vastava nemmenu un graneddu. Era un omu à l’usu anticu, rispittosu di l’altri d’ogni cosa. :Era quissa un’attitudina bedda chì si miritava propiu unu rispettu maiò. :A so vigna a tinia com’è una parsona. A curava. L’amava. Ùn ingannava a vigna, a vigna mai l’ingannava. Ùn faltava una volta nè zi Simonu à a vigna nè a vigna à zi Simonu. Faci chì, a vindemia era una circunstanza di primura. Sulenna ancu si pò dì. :À participacci, andavani chjamati sempri i listessi parsoni. Erani parsoni cunnisciuti. Chì ùn ci vulia chì l’uva fussi coltra à l’allera. È zi Simonu era d’ochji. Abbadava ogni particulari. Sì calchì sgarzunottu tarucconu fessi unu sguvernu strappaccendu una caspa, era subitu crastunatu. Di sicuru, ùn andaia à risicundà. Passava è vinia in i canneddi, dicendu : « Ùn si strappa l’uva, si cogli ! ». :Fighjulava in i bigonzuli i caspi chì spimpinnavani. Capizzava. Era cuntenti. A vindemia era bedda. D’altrondi, a so uva era di numata in i dintorni. È a soia a vindemia era sempri bedda. :À meziornu si spustava chì a cuddazioni era pronta. Tuttugnunu si trimbava in fantasia, a roba era bona. Tianu di carri vaccina, pasta asciutta. I vindimiadori ùn erani presi in risa. È a vindemia di zi Simonu era corsa. :Dopumeziornu, si calcicava l’uva è pò a ghjenti si ni cunturrava. Ogni parsona si lucinziava cù a so sporta piena in bocca. Ogni faccia ridia. :Zi Simonu salutava cunchjudendu : « À custannu chì veni, sì Diu voli, sì Diu voli ». Bisogna à dilla, Diu avia vulsutu tanti tanti anni. Eccu dinò una puisia corta ricacciata da ''U Labirintu'', ma ricca di sensu chì hè un simbulu putenti di a [[diversità]]. Hè stata scritta u 29 uttrovi di u 1985 ed hè intitulata 'Una scaglia': :''Mancava una scaglia :''Ùn si feci a petra :''Mancava una petra :''Ùn si feci a casa :''Mancava una casa :''Ùn si feci a cità :''Mancava una cità :''Ùn si feci a ghjenti :''Mancava una ghjenti :''Ùn si feci a terra :''Mancava una terra :''Ùn si feci u mondu :''Mancava una scaglia :''Ùn si feci u mondu ==Lessicu== A lingua aduprata da Rinatu Coti in i so opari hè ricchissima. A variità taravesa di a lingua corsa chì hè a soia cumporta mori parolli, sprissioni, dirivati di u bassu latinu. Eccu uni pochi di 'ssi parolli è buccati, utuli par capiscia megliu a so opara: * ''di leva in purleva'': da una generazioni à l'altra * ''aramazzè à ...'': ringraziendu à * ''u branconu'': una branca maiori d'un arburi * ''ancu di grazia'': par furtuna * ''aduchjà'': indulciscia, divintà più dolci * ''intaccà u focu'': accenda u focu * ''à l'abrugata'': à a trabucinata, quand'è u soli tramonta * ''abbadà'': essa attentu à * ''essa in aliconu'': essa in gioa, cuntintissimu (u nomu veni da l'anticu monti grecu [[Aliconu]]) * ''lucinzià si'': dì "à veda ci" == Noti == <references/> == Bibliugrafia == * Rinatu Coti, ''I Nomi di i paesi'', Nucariu : Cismonte è Pumonti Edizione, 1984 * Rinatu Coti, ''U Labirintu'', Nucariu : Cismonte è Pumonti Edizione, 1988 * [http://www.filudamparera.com/pdf/RinatuCoti_Intornu_a_lessezza.pdf Rinatu Coti, ''Intornu à l'Essezza'', Nucariu : Cismonte È Pumonti Edizione, 1989] * Rinatu Coti, ''In u me filu'', Edizioni Matina latina, 2002 == Liami == * http://www.rinatucoti.org/ U situ di l'autori] * [http://www.dailymotion.com/video/x19b6p6_palisa-avec-rinatu-coti_creation Rinatu Coti in l'emissioni Palisà d'[[Alta Frequenza]]] {{Scrivanu in lingua corsa}} [[Categoria:Scrivanu in lingua corsa|Coti, Rinatu]] [[Categoria:Littiratura|Coti, Rinatu]] 68t9pe23i17mkjqfsq671a7hga6uixd Brandonu 0 1123 331730 320908 2014-03-23T14:05:14Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:Brandona (Corsica).JPG|left|250px|thumb|Brandona in a muntagna corsa]] [[File:Brandonu.jpg|right|250px|thumb|I brandona]] U '''Brandonu''' (o [[brandone]]) hè una furmazioni di [[ghjacciu]] chì hè ussirvata à spessu d'[[inguernu]] annantu à i tetti o annantu à i chjappona. I brandona si formani quand'è a [[nevi]] sdrughji eppò subitu dopu ci hè una calata di temperaturi chì faci chì cotra dinò. U brandonu hè ancu chjamatu u [[scanciolu]]. == Citazioni == Accadi à volti chì u brandonu fussi mintuvatu in a cultura è in a litteratura corsa. Par asempiu: * in a sprissioni: ''Hè ghjacciatu chì pari un brandonu'' (Dizziunariu ''U Muntesu'') * in u rumanzu cortu [[Un pezzu di petra nera]] d'[[Anghjulu Canarelli]]: ''L’inguernu vistia a muntagna da [[Cintu]] à [[Cagna]]. Stracciona di [[nivi]] è brandona di ghjacciu si puniani è s’appiccaiani da par tuttu.'' == Rifarenzi == * Ciavatti, Petru (dir. redazzioni) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana [[Categoria:Geologia]] 5udx5de2wmo4lvmy73et6uopp62fypz Limone 0 1128 69644 6311 2007-03-29T19:07:35Z 86.209.121.114 Redirecting to [[Limonu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Limonu]] 193frl88lvktzrv9wlj90jyzz8rtg4n Ferula (genaru) 0 1129 369845 348984 2021-01-05T04:50:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ferula}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ferula communis.jpg|250px]] | caption = ''A ferula''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Apiales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Apiaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ferula]]}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ferula communis03.jpg|250px]] | caption = ''Ferula''}} {{Taxobox_end}} A '''Ferula''' (latinu: Ferula) hè un genaru di pianti chì faci partita di a famiglia di l'[[Apiaciae]]. U gennaru '''Ferula''' si cumponi di circa 170 spezii di pianti. Sò urighjinarii di una area chì si stendi da u rughjonu di u [[Maritarraniu]] à l'[[Asia]] cintrali. I fiori di a '''ferula''' sò giaddi. == Spezii == U gennaru '''Ferula''' cumprendi in particulari: *''[[Ferula arrigonii]]'' Bocchieri : a spezia di ferula di Corsica *''Ferula assa-foetida'' L. *''Ferula caspica'' *''[[Ferula communis]]'': a ferula cumuna *''Ferula conocaula'' *''Ferula gummosa'' *''Ferula karelinii'' *''Ferula longifolia'' *''Ferula marmarica'' *''Ferula moschata'' *''Ferula narthex'' *''Ferula persica'' *''Ferula schair'' *''Ferula szowitziana'' *''Ferula tingitiana'' ==In Corsica== Ci sò dui spezii di ferula in [[Corsica]]: * a ferula cumuna: [[ferula communis]] * a ferula d'Arrigoni: [[ferula arrigonii]], una spezia di ferula endmeica di a Corsica è a [[sardegna]], chì hè prisenti in i circondi di [[Bonifaziu]] ==Da vede dinò== *[[Bassiccia]] *[[Cardu marinu]] *[[Ferula]] *[[Ferula d'Arrigoni]] *[[Magydaris pastinacea]] *[[Ochjigrisgiu]] *[[Pedi puddinu]] *[[Rundonu]] [[Categoria:Apiaceae]] fju9v7q7s61sskc57r5cznmxsmfncvy Listincu 0 1136 378563 373719 2022-02-16T17:42:05Z 2A01:CB1C:CD5:6200:8407:2B74:F18A:4FD7 /* Lessicu */ wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U listincu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Listincu.jpg|300px|link=Special:FilePath/Listincu.jpg]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Pistacia lentiscus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Sapindales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Rosaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Pistacia]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Pistacia lentiscus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Pistacia lentiscus g3.jpg|300px|U listincu]] |----- |} U '''listincu''' (o [[lustincu]]) ([[Pistacia lentiscus]]) hè un [[arburettu]] chì faci parti di a famiglia di l'[[Anacardiaceae]]. ==Discrizzioni== U listincu hè altu trè o quattru metri. Fiurisci da [[marzu]] à [[aprili]]. === In Corsica === [[File:Pistacia lentiscus Sardinia LM.jpg|left|thumb|250px]] U listincu, com'è a [[scopa]], l'[[arbitru]] o a [[ghjinestra]], hè una pianta cumuna è tipica di a [[machja]] corsa. ==Tassunumia== Parechji sinonimi di [[Pistacia lentiscus]] sò: * ''Pistacia brevifolia'' * ''Pistacia chia'' * ''Pistacia gummifera'' * ''Pistacia narbonensis'' ==Usi== ===L'oliu=== L'oliu hè sempri statu ottinutu in i rigioni di u Mediterraniu, à parta da l'[[ugliastru]], eppo dopu, à parta da a variità cultivata: l'[[alivu]]. Ma in i tempi, si facia dinò, in [[Corsica]] com'è in [[Sardegna]], un oliu di listincu. Si cugliia i picculi bachi di u listincu è si mittiani in una sporta. Dopu à a racolta, 'ssi bacareddi sò missi, beddi sparti, in un locu apartu duranti trè o quattru ghjorna. À u capu di qualchì ghjornu, i baghi perdini un pocu di a so acqua è diventani vizzi. Dopu si cacciani i vetti è i casci. Si caccia dinò a pula chì hè attaccata à i bachi. Dopu i bachi chì fermani si mettini in acqua è si facini bodda in una paghjola duranti una meza ora. Tandu si pò veda un dipositu niricciu annantu à i lati di a paghjola. È i graneddi diventani giaddi chjari. Si caccia dopu a sciuma da i graneddi chì sò diventati gonfii. Eppo i graneddi sò sfracicati.À la fini, s'otteni un oliu di culori verdi. 'Ssu oliu si pò cunsirvà duranti parechji anni, è ancu sin'à un dicenniu. In u Maroccu, 'ssu oliu di listincu s'usava contra i brusgiaturi o par calmà u mal' di spinu. In casa, 'ssu oliu ghjuvava dinò par fà si u lumu. In parechji paesi di l'Africa di u Nordu è di l'urienti, l'oliu di listincu era mischiatu incù a pasta d'[[amandual|amanduli]] è a farina, par fabbricà speziu di [[buttirulu]]. In Sardegna, l'oliu di listincu si manghjava annantu à u [[pani biscottu]]. ===L'oliu escinziali=== À i ghjorna d'oghji, incù u listincu, si faci un oliu escinziali. Hà un' azzioni annantu à a circulazione sanguigna è linfatica. === Legnu === U lignamu di u listincu hè apprizziatu par travagli d'[[intarsiatura]] grazia à u beddu culori rossu vinatu. In i tempi era imprudatu par pruducia [[carbonu]] vigitali è ancu oghji hè apprizziatu par alimintà i forra à legna di i pizzarii chì a so cumbustioni parmetti di righjunghja in tempi rapiti alti tampiraturi. U listincu era usatu à spessu in Corsica par fà i sporti, com'è a [[murta]] o a [[vetriccia]]. Si taglia à luna nova.<ref>Simonpoli (1982).</ref> === Resina === [[File:Mastic.jpg|thumb|U masticu, vali à dì a resina di u listincu.]] A resina di u listincu hè ditta ''masticu di Chio'' è in parechji lingui hè disignata incù u terminu di [[masticu]]. Di culori giaddu, era usata in i tempi com'è ''[[Gomma da masticà|chewing gum]]'' ancu par a so azzioni benefica annantu à u cavu urali (purificanti di l'alitu). In [[Chio (isula)|Chio]], chì hè u locu di pruduzzioni di a resina d'ottima qualità, hè pruduttu un licori arumaticu dirivatu da a resina, incù funzioni dighjistivi, moltu apprizziatu: u "[[Mastika (licore)|Mastika]]". A resina si pò ottena pratichendu incisioni annantu à u fustu è annantu à i rami in cori d'istatina. Dopu si lava par eliminà l'impurità è si cunserva dopu à assiccamentu in cuntinidori di legnu. ==Lessicu== U listincu hè ancu chjamatu u ''lustincu'' o a ''lustinca,'' è ''sundaru'' in Capicorsu.<ref>Simonpoli (1982).</ref> ==Noti== <references/> == Bibliugrafia == * [http://www.culturecommunication.gouv.fr/content/download/42396/338526/version/1/file/Ethno_Simonpoli_1982_072a.pdf Paulu Simonpoli, ''E piante salvatiche - Cunniscenze è usi'', 1982, Parcu Naturale di Corsica] * Mai, B.T., Girard M., De Lanfranchi, F. (2005), ''U listincu: un "alivu" sminticatu ?'', Stantari, pagine 41-46 (in francesu) ==Da veda dinò== * l'[[arburetti di Corsica]] *[[Amandulu]] *[[Amarascu]] *[[Baracucca]] == Liami == * [http://www.senzamete.com/schede/lentisco.htm U listincu (in talianu)] * [http://www.corsicamessageri.org/mimoriavvene/pharma/nomen/histo.htm?d=ph_lent_c U listincu] [[Categoria:Rosaceae]] [[Categoria:Arburetti di Corsica]] [[Categoria:Flora di Corsica]] bnqgjr1mapaxbmg7m6686b652bvu6ic Ghjinestra 0 1140 373714 373668 2021-06-02T09:30:02Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A ghjinestra'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Ghjinestra.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Calycotome spinosa</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Fabales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Fabaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Calycotome]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Calicotome spinosa''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Calicotome spinosa (flowers).jpg|250px|A ghjinestra]] |----- |} A '''Ghjinestra''' (''[[Calicotome spinosa]]'' hè un arburettu chì faci parti di a famiglia di i [[Fabaceae]]. Si trova in i paesi è i rigioni situati intornu à u [[Mari mediterraniu]]. A ghjinestra hè alta sin'à dui metri. I fiori di a ghjinestra sò giaddi. ==Tassunumia== Parechji sinonimi di ''Calicotome spinosa'' sò: * ''Spartium spinosum'' L. * ''Calicotome fontanesii'' Rothm. == In Corsica == A ghjinestra hè cumuna in [[Corsica]]. Hè tipica di a machja corsa, com'è a [[scopa (arbustu)|scopa]] o l'[[arbitru]]. == Citazioni == Accadi chì a ghjinestra fussi mintuvata in a cultura è in a litteratura corsa. Par asempiu: * in a [[paghjella]]<ref>www.paghjella.com</ref>: :A mio ghjinestra fiurita :O quant'ella spampilleghja :Ghjunghjenu li giuvanotti :È ti facenu la veghja :Chì t'ùn mi teni più caru :Credi ch'eo nùn mi n'avvega. * o in a canzona ''L'odori di i nostri mesi'', cumposta da [[Ghjacumu Fusina]] è [[Ghjuvan Paulu Poletti]], è intarpritata da [[Canta u Populu Corsu]]: :Maghju sente la ghjinestra :Chì sbuccia per lu pughjale :Inzeppisce fiuminale :Verdiceghja la campestra :L'acelli sparghjenu l'ale :Si spalanca la finestra. == Noti == <references/> == Da veda dinò == * [[genista corsica]] * l'[[arburetti di Corsica]] == Rifarenzi == * [http://www.paghjella.com/paghjelle.htm paghjella.com Inventariu di e paghjelle] == Gallaria d'imagini == <gallery> Image:Ginestraspinosa.jpeg|I spini Image:Ginestraspinosa_fog.jpg|I fogli Image:Calycotome spinosa4.jpg|I fiori File:Calicotome spinosa MHNT.BOT.2007.52.36.jpg|Calicotome spinosa - Museum specimen </gallery> [[Categoria:Fabaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] d4odyqrarhjdrxlzxwsqsje1f5raj0q Varadicciu 0 1156 377976 334964 2021-12-04T21:30:29Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki '''Varadicciu''' (in Francesu ''Gualdariccio'') hè un paisolu di a [[cumuna]] di [[San Gavinu di Carbini]], in [[Alta Rocca]], chi comu tutti i paisoli di muntagna si ni mori à picculu focu. [[Categoria:Paese di Corsica]] jyyjti0ior9w20sb4drtpakzbe0javm Wikipedia:Per aiutà Wikipedia 4 1157 162586 162585 2009-03-12T17:46:45Z 90.14.115.85 wikitext text/x-wiki == Par aiutà Wikipedia in lingua corsa == Pudeti participà à u [[travagliu da fà]] è fà ni una parti: * ricuparà l'illustrazioni di u libru di Gaston Vuillier (in u duminiu publicu), à l'adrizzu http://openlibrary.org/b/OL18068999M è incaricà li annantu à [http://commons.wikimedia.org wiki commons]. * ricuparà l'illustrazioni di u libru d'Ernest Young "Corsica" (in u duminiu publicu), à l'adrizzu http://openlibrary.org/b/OL7229089M è incaricà li annantu à [http://commons.wikimedia.org wiki commons]. Eccu dinò com'è vo pudeti aiutà Wikipedia in lingua corsa. Par asempiu: * scriva un articulu * metta l'adrizzu di Wikipedia in lingua corsa (http://co.wikipedia.org) annantu u vosciu situ * metta l'adrizzu di una pagina di Wikipedia in lingua corsa annantu u vosciu situ, par asempiu, a pagina di i toponimi (http://co.wikipedia.org/Toponimi), di i pruverbii (http://co.wikipedia.org/Pruverbii), di i sprissioni (http://co.wikipedia.org/Sprissioni) o di n'importa chi pagina chi vi piaci * metta issi adrizzi annantu u vosciu currieru elettronicu * parlà di Wikipedia in lingua corsa in u vosciu foru * parlà di Wikipedia in lingua corsa (http://co.wikipedia.org) in a vostra pagina d'utilizatore di Wikipedia in un'altra lingua. * mette l'adirizzu di Wikipedia in lingua corsa in u vostru "blog" * mette forse l'adirizzu di Wikipedia in u vostru pseudo MSN. * ben' sicuru, parlà ni à i vosci amichi ... * sè vo t'aveti altri idei, marcheti li puri quì fwlcsmeoprr5za11r6cz7ba4zeqp3ge Aliva 0 1161 375305 371549 2021-08-15T21:41:12Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen| name = Aliva}} {{Taxobox_image | image = [[File:Aliva.jpg|240px]]| caption = ''Olea europaea'' (Aliva), [[Lisboa]], [[Portugal]]}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Lamiales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Oleaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = ''Olea''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = lightgreen| plural_taxon = Species}} About 20, including:<br /> ''Olea brachiata''<br /> ''Olea capensis''<br /> ''Olea caudatilimba''<br /> ''Olea europaea''<br /> ''Olea exasperata''<br /> ''Olea guangxiensis''<br /> ''Olea hainanensis''<br /> ''Olea laxiflora''<br /> ''Olea neriifolia''<br /> ''Olea paniculata''<br /> ''Olea parvilimba''<br /> ''Olea rosea''<br /> ''Olea salicifolia''<br /> ''Olea tetragonoclada''<br /> ''Olea tsoongii''<br /> ''Olea undulata'' {{Taxobox_end}} L''''aliva''' hè una pianta di a famiglia ''Olea''. [[Categoria:Botanica]] ryl73embnq6br32mcnhxf0rahjnb6em Abba 0 1163 62528 62525 2007-02-20T20:34:58Z 83.201.133.247 Redirecting to [[Apa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Apa]] tg0esklhum7rxknalg8joxboa1sv4eu Piumbonu 0 1164 373740 373644 2021-06-02T09:31:51Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U piumbonu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Lavandula stoechas JPG1a.jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Lavandula stoechas</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Lamiales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Lamiaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Lavandula]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Lavandula stoechas''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Lavandula-stoechas-flower-close.JPG|250px|U piumbonu]] |----- |} U '''Piumbonu''' (o [[Piumbone]]) (''[[Lavandula stoechas]]'') hè un fiori chì faci partita di a famiglia di i [[Lamiaceae]]. Hè urighjinariu di i rigioni di u [[Mediterraniu]], d'Africa di u Nordu, d'India è d'Asia. == Discrizzioni == [[File:Topped lavendar flowerhead.jpg|thumb|left|150px|L'infiuriscenza]] A pianta hè alta 40-60 cm, eccizziunalamenti finu à 120 cm, di culori grisgicciu, incù un purtamentu erettu. A pianta hè arumatica. I [[foglia|fogli]] sò pirsistenti, opposti, liniari, longhi 1-3 cm, larghi pochi millimitri. À l'[[ascella (butanica)|ascella]] di i fogli sò insiriti ciuffa di fogli più chjuchi. I fiora sò riuniti in un'[[infiuriscenza]] à [[spiga]], ovatu-cilindrica è appena angulosa, longa 2-3 cm è surmuntata da un gruppu di 2-3 brattei beddi sviluppati, di culori viulinu, turchinu o malvu. U piumbonu fiurisci da [[maghju]] à [[aostu]]. I fiora ani un caliciu longu circa un mezu millimitru o appena di più. A curolla hè di culori turchinu-viulaceu è longa circa un mezu centimu. In l'ariali i più caldi a pianta entri in vegetazioni versu a fini di u vaghjimu o in pienu inguernu, in quiddi più freti di branu. L'ebbica di fiuritura principia, sicondu a ripresa vegetativa, da ghjinnaghju à maghju è cuntinueghja duranti parechji mesa. A pianta hè buttinata da l'[[abba|abbi]]. === Distribuzioni === U piumbonu hè una pianta meditarrania, ma ùn hè micca prisenti in tutti i rigioni di u bacinu. Si trova in tutti i rigioni custieri di u [[Mari Tarraniu]] eccituatu in [[Libia]], in [[Egittu]] è in u virsanti [[adriaticu]] di a [[Penisula taliana]]. === In Corsica=== U piumbonu hè cumunu in [[Corsica]]. Quand’eddu brusgia sciapitteghja ed hè par quissa ch’eddu hè chjamatu ''piumbonu''.<ref>[http://infcor.adecec.net/recherche.php?recherche=piumbone&langue=0&type=1&x=-144&y=-250 Infcor: 'piumbone'], cunsultatu u 26 ghjugnu 2015.</ref> Hè ancu chjamatu u ''piubone'' o l'[[arba dritta]]. == Usi == ===Ghjardinaghju=== In u giardinaghju u piumbonu pò essa imprudatu par a rialisazioni d'orti meditarranii in cumpusizioni misti à i quali pò cunferiscia una certa biddezza par via di a so abbundanti fiuritura è l'intensità di i culori di i so infiuriscenzi. ===Apicultura=== U piumbonu hè un' intarissanti pianta mellifera. U [[meli]] monuflora ottinutu da 'ssa pianta differisci in tuttu da u meli di lavanda di cultura: t'hà un gustu più fini ed hè pocu arumaticu. 'Ssu meli monuflora hè pocu prisenti annantu à u marcatu ed hè pruduttu soprattuttu in [[Sardegna]] è in l'[[isula d'Elba]]. ===Medicinali=== {{Disclaimer|medicu}} U piumbonu pruduci un [[oliu essinziali]] chì cunteni linalolu, linalil acitatu è cineolu. Com'è altri lamiacei hà prubità antisettichi, espetturanti è antispasmodichi. In Corsica, si faciani i fumenti incù i fiora di u piumbonu par luttà contru a sinusita.<ref>Simonpoli (1982), p. 181.</ref> == Gallaria d'imagini == <gallery> Image:Lavandula-stoechas-habitat1.JPG Image:Lavandula-stoechas-habitat2.JPG</gallery> ==Noti== <references/> == Da veda dinò == * i [[fiori di Corsica]] ==Bibliugrafia== * Gamisans, Jacques (1996), ''A flora endemica di Corsica'', Edisud (in francese) * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, ''I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi'', [[1981]], [[Adecec]]] * [http://www.culturecommunication.gouv.fr/content/download/42396/338526/version/1/file/Ethno_Simonpoli_1982_072a.pdf Paulu Simonpoli, ''E piante salvatiche - Cunniscenze è usi'', 1982, Parcu Naturale di Corsica] == Liami == * [http://pecita.com/plantes/pla_018.html I pianti di Pecita: l'arba dritta] [[Categoria:Lamiaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 3apqib0x5y6v7q0js5e3ascr62a1gtj Fiori di spusedda 0 1165 366180 366179 2020-04-22T18:01:57Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:342C:A47:BE12:AD4F /* Discrizzioni */ wikitext text/x-wiki {{Taxobox begin | color = lightgreen | name = U fiori di spusedda}} {{Taxobox image | image = [[Image:Papaver_rhoeas.jpg|250px|Fiori di spusedda]] | caption = }} {{Taxobox begin placement | color = lightgreen}} {{Taxobox regnum entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox divisio entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox classis entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox ordo entry | taxon = [[Papaverales]]}} {{Taxobox familia entry | taxon = [[Papaveraceae]]}} {{Taxobox genus entry | taxon = ''[[Papaver]]''}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''P. rhoeas'''''}} {{Taxobox end placement}} {{Taxobox section binomial botany | color = lightgreen | binomial_name = Papaver rhoeas | author = [[Linnaeus]]}} {{Taxobox image | image = [[Image:Grote klaproos zwarte vlekken Papaver rhoeas.jpg|250px|Fiori di spusedda]] | caption = Papaver rhoeas: u fiori}} {{Taxobox end}} U fiori di spusedda (''Papaver rhoeas'') (o '''paparonu''') hè una pianta chì faci partita di a famiglia di i [[Papaveraceae]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in inglesu.</ref> Hè una pianta chì hè cumuna in [[Auropa]], in [[Asia]] è in [[America di u Nordu]]. Si trova da u liturali sin'à l'altezza di 1700 metri. ==Discrizzioni == U fiori di spusedda hè una pianta annuali varievuli è eretta, furmendu una banca di graneddi di terra à longa durata di vita chì pò ghjirminà ancu quandu a terra hè disturbata. In l'emisferu nordu, fiurisci di solitu à a fini di u branu (trà maghju è uttrovi à u Regnu Unitu 4), ma s'è u tempu hè abbastanza caldu, altri fiora appariscini à spessu à u principiu di u vaghjimu. U fiori di spusedda pò ghjunghja à un'altezza di circa 70 cm. I piccioli portani i fiora simplici, maiureddi è beddi visibuli, da 5 à 10 cm di diamitru, incù quattru petali rossi rossi, appena vizzi, par u più incù una tacca nera à u so basamentu. U picciolu di ''Papaver rhoeas'' hè finu finu, longu è pilosu. I petali si cavalcheghjani appena. A pianta pò pruducia sinu à 400 fiora in staghjoni calda, chì ùn durani ch'è una ghjurnata. U picciolu di u fiori hè di solitu ricupartu di pela rozi chì sò mantinuti à angulu quatru rispettu à a suparficia, ciò chì parmetti di distingua lu di u ''Papaver dubium'' in qualessu i pela sò più à spessu mantinuti vicinu à u picciolu. I capsuli sò tisgi, ovoidi (à forma di ovu), menu di dui volti più alti ch'è larghi, incù un stimma largu alminu quant'è a capsula. Com'è numarosi altri spezii di ''papaver'', a pianta essuda u latticiu biancu o giaddicciu quandu i tissuti sò sciappati. ''Papaver rhoeas'' hè cumunu è si trova in i chjosa, in i prata, à u cantu di i stradona, o ancu à mezu à i culturi di [[biada]]. U fiori di spusedda pò essa cunfusu incù dui pianti chì facini parti dinò di a famiglia di i [[Papaveraceae]]: [[Papaver dubium]] o [[Papaver hybridum]]. ==Tassunumia == U fiori di spusedda hè statu furmalamenti discrittu da u butanistu svidesu [[Carl Linnaeus]] in a so publicazioni maghjori ''Species Plantarum'' in u 1753. ''Papaver'', com'è ''pappa'', hè a parola latina par cibu o latti è ''rhoeas'' significheghja rossu in grecu == In Corsica == U fiori du spusedda hè cumunu in [[Corsica]]. Altri noma di u fiori di spusedda sò: u [[paparonu]], u [[rusulacciu]], u [[baldacchinu]], a [[vedulella]]. ==Noti== <references/> == Da veda dinò == * u [[papavaru]] * i [[fiori di Corsica]] == Rifarenzi == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è i pianti salvatichi, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] == Liami == * [http://perso.wanadoo.fr/gbatti-alinguacorsa/lexiques/lex-ci.htm Lessicu corsu/talianu ] [[Categoria:Papaveraceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 1q77xoluxs4s4ynyjh4pmgbfxyu6fug Malma 0 1166 369846 333344 2021-01-05T04:51:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Malva sylvestris}} {{Taxobox_image | image = [[File:Malba.jpg|250px|Malva sylvestris]] | caption = ''A malma (in Corsica)''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plant]]ae}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Malvales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Malvaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Malva]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''M. sylvestris'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink| binomial_name = Malva sylvestris| author = [[Carl von Linné|L.]] | date= }} {{Taxobox_image | image = [[File:Malva sylvestris - flower.JPG|250px|Malva sylvestris]] | caption = ''U fiori di a malma ''}} {{Taxobox_end}} A '''Malma''' (o [[Malba]]) (''[[Malva sylvestris]]'') hè una pianta chì faci partita di a famiglia di i [[Malvaceae]]. Hè cumuna in [[Auropa]]. A '''malma''' si trova suventi in i chjosa o à u cantu di i stradona. Pò ghjugna sin'à un altezza d'un metru. A malma fiurisci da [[ghjugnu]] à [[sittembri]]. U fiori di a '''malma''' si cumponi di cinqui pitali di culori malvu o rusulinu. == In Corsica == A '''malma''' hè prisenti è cumuna in [[Corsica]]. Altri nomi di a malma sò: a [[malba]], a [[malva]], a [[nalva]], a [[nalba]]. == Da veda dinò == * i [[fiori di Corsica]] [[Categoria:Malvaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 089y79ii9ga2pzvsdawp0utd3hdic3m Filetta 0 1167 371550 320915 2021-01-05T05:40:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''filetta''' hè una [[pianta]]. == Citazioni == A filetta hè mintuvata à spessu in a cultura è in a litteratura corsa. Par esempiu: * in a sprissioni: ''ùn cunnoscia più a filetta'' chì significheghja : avè sminticatu a Corsica è a so cultura ==Rifarenzi== * Ettori, Farrandu, ''Antulugia di i sprissioni corsi - Anthologie des expressions corses'', Parighji: Rivages, 1984 == Da veda dinò == * a [[filicaghja]] * a [[filetta sarpina]] * a [[filetta sischese]] pjp8ycyveoa3xosp857pn02zxjj4pkq Template:Ghjennaghju 10 1170 373459 148460 2021-06-02T04:59:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align=right id=toc style="margin-left: 15px;" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff" width="200px" |'''[[Ghjennaghju]]''' |- style="text-align:center;" | [[1u di ghjennaghju|1]] | [[2 di ghjennaghju|2]] | [[3 di ghjennaghju|3]] | [[4 di ghjennaghju|4]] | [[5 di ghjennaghju|5]] | [[6 di ghjennaghju|6]] | [[7 di ghjennaghju|7]] |- style="text-align:center;" | [[8 di ghjennaghju|8]] | [[9 di ghjennaghju|9]] | [[10 di ghjennaghju|10]] | [[11 di ghjennaghju|11]] | [[12 di ghjennaghju|12]] | [[13 di ghjennaghju|13]] | [[14 di ghjennaghju|14]] |- style="text-align:center;" | [[15 di ghjennaghju|15]] | [[16 di ghjennaghju|16]] | [[17 di ghjennaghju|17]] | [[18 di ghjennaghju|18]] | [[19 di ghjennaghju|19]] | [[20 di ghjennaghju|20]] | [[21 di ghjennaghju|21]] |- style="text-align:center;" | [[22 di ghjennaghju|22]] | [[23 di ghjennaghju|23]] | [[24 di ghjennaghju|24]] | [[25 di ghjennaghju|25]] | [[26 di ghjennaghju|26]] | [[27 di ghjennaghju|27]] | [[28 di ghjennaghju|28]] |- style="text-align:center;" | [[29 di ghjennaghju|29]] | [[30 di ghjennaghju|30]] | [[31 di ghjennaghju|31]] |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 6gy64o3808v0s5yb1gcgzz1x3q6to2x Ghjennaghju 0 1171 350724 342506 2015-07-09T12:46:35Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Les_Tr%C3%A8s_Riches_Heures_du_duc_de_Berry_Janvier.jpg|thumb|Ghjennaghju, da [[L'ore ricchissime di u duca di Berry]]]] {{Ghjennaghju}} '''Ghjennaghju''' (o '''ghjinnaghju''') hè u prima mese di l'annata è di u calendariu gregurianu. U nome vene di a parolla [[lingua latina|latina]] ''ianuarius'', derivata di Ghjanu, diu anticu romanu di e porte. == Citazione == U mese di ghjennaghju hè mintuvatu in uni pochi di [[pruverbii corsi]]: * ''[[Diu]] ti vardi di un bon' ghjinnaghju''. * ''Intrutu ghjinnaghju, porta u [[boiu]] à u scupaghju''. * ''Matinati di [[maghju]] è sirintini di ghjinnaghju''. * ''Un bellu [[agliaghju]] si pone à [[luna]] di ghjinnaghju.'' * ''L’[[acqua]] di ghjinnaghju alloca u [[vinu]] à [[maghju]].'' * ''Ùn hà paura di ghjennaghju, chì hà bon' panni, [[cantina]] è [[grataghju]].'' * ''Di ghjinnaghju, vai puru à u [[ghjallinaghju]].'' * ''In [[Sant'Antone]] di mezu ghjinnaghju, ghjugne u [[sole]] in ogni [[ghjallinaghju]].'' * ''Da ghjinnaghju, i [[ghjornu|ghjorna]] allongani di una zampata di [[ghjaddu]].'' * ''Ghjinnaghju uvaghju.'' == Referenze == * [http://ernestpapi.free.fr/Manghj%C3%A0%20%C3%A8%20%20bia.%20Manger%20et%20boire.htm Arnestu Papi, Manghjà è bia] * Ceccaldi, Matteiu, Dizziunariu corsu-francese, Pieve d'Evisa, Klincksieck, 1968 * Stefanelli, Marcedda, ''Tempu è staghjoni'', [[U Taravu]] 176, ghjinnaghju 2009 {{Mesi}} [[Categoria:Mese di l'annu| 01]] flqza3sfmf075zlxhenv03s5b8dzw6a 1u di ghjennaghju 0 1172 350725 350643 2015-07-09T12:47:00Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} U '''primu di ghjennaghju''' hè u 1<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 364 ghjorni à a fine di l'annu (365 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === * [[1765]] - Apre l'[[Università di Corsica]] in [[Corti]]. == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == * [[Capu d'annu]] === Santi === == Ligami esterni == {{commons|Category:1 January}} * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju| 01]] 5ia386einwuzlh5zafofafmfjri9sjh Porcu 0 1175 350098 333966 2015-07-07T21:17:05Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = Porcu}} {{Taxobox_image | image = [[File:Cochon_2A_Corse-du-Sud.jpg|200px|Porcu]] | caption = Porcu, [[Corsica suttana]]}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Mammalia]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Artiodactyla]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Suidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''[[Sus]]'''''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''scrofa''''' (or '''''domesticus''''')}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink | binomial_name = Sus scrofa | author = [[Carolus Linnaeus|Linnaeus]] | date = [[1758]]}} {{Taxobox_end}} U '''porcu''' hè un [[mammiferu]] .U porcu e u [[cignale]] so di a stessa razza e mischiandu ponu avé u [[razzinu]]. == Citazioni == Accadi chì u porcu fussi mintuvatu in a cultura è in a litteratura corsa. Par asempiu: * in u pruverbiu: ''Quand'è u porcu hè techju, si volta a [[trova]]''. ==Da vede dinò== *[[ragnoli]] [[Categoria:Mammalia]] 2nvmndwz7aygn0bvoxeficavhg6tufb Template:Taxobox end 10 1180 373594 6363 2021-06-02T05:02:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> liut8qg5x8s83wmmtih5qtpf9a8hjpi Template:Taxobox begin 10 1181 373590 6364 2021-06-02T05:02:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| style="margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse:collapse; float:right;" border="1" cellpadding="0" |- style="text-align:center;" ! style="background: {{{color}}};" | '''{{{name}}}'''<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 5qav57uu5j26wyzhy608cuad60yxxnw Template:Taxobox image 10 1182 373598 6365 2021-06-02T05:02:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |- | style="text-align:center;" | {{{image}}}<br><small>{{{caption}}}</small><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> kn7pq9a2rmqx3aqn5budbe3048apprk Template:Taxobox begin placement 10 1183 373591 369406 2021-06-02T05:02:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |- style="text-align:center;" ! style="background: {{{color}}};" | '''[[Classificazione scentifica]]''' |- style="text-align:center;" | {| style="margin:0 auto; text-align:left; background:none;" cellpadding="2"<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> i2s8lm055blxfsva2qqdy7csfeghzya Template:Taxobox regnum entry 10 1184 373601 6367 2021-06-02T05:02:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |- valign=top |{{regnum}}:||{{{taxon}}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> d1d240no0hd8tru7b0c4kjmi5gqkdm6 Template:Taxobox phylum entry 10 1185 373600 6368 2021-06-02T05:02:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |- valign=top |{{phylum}}:||{{{taxon}}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 1jwne0j7f5pw32egerlq9ltnftf4cot Template:Taxobox classis entry 10 1186 373592 6369 2021-06-02T05:02:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |- valign=top |{{classis}}:||{{{taxon}}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> njgb1ga75r4q1w2opo2pncv64m5levk Template:Taxobox ordo entry 10 1187 373599 6370 2021-06-02T05:02:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |- valign=top |{{ordo}}:||{{{taxon}}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 0eb95tnkih5gmzd6dq4mvqvr50k50if Template:Taxobox subordo entry 10 1188 373610 6371 2021-06-02T05:02:36Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |- valign=top |{{subordo}}:||{{{taxon}}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> imz4hcha3kj8bad2bx8768k2j4gc1vn Template:Taxobox superfamilia entry 10 1189 373615 6372 2021-06-02T05:02:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |- valign=top |{{superfamilia}}:||{{{taxon}}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> myhij0c1pbabpsdfxbzzcw38pryfnva Template:Taxobox end placement 10 1190 373595 6373 2021-06-02T05:02:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> liut8qg5x8s83wmmtih5qtpf9a8hjpi Template:Taxobox section subdivision 10 1191 373605 6374 2021-06-02T05:02:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |- style="text-align:center; background:{{{color}}};" !'''{{{plural_taxon}}}''' |- |<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> njxac767wrbdk8kuzuv5a2nr0k017v5 Template:Regnum 10 1192 373565 6375 2021-06-02T05:01:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Regnu<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> szvvr6fylbsz7hltgfll8j7ihloyr6h Mammalia 0 1193 6376 2005-02-15T12:40:20Z 158.109.9.85 redirecting from Latin name to Corsican name wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[mammiferu]] 7pol6bd339dlycpg6ms1vjyjifhw8sy Template:Taxobox familia entry 10 1194 373596 6377 2021-06-02T05:02:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |- valign=top |{{familia}}:||{{{taxon}}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 21nidi92b6nt3q4rubti1k4s7hap9u6 Template:Taxobox genus entry 10 1195 373597 6378 2021-06-02T05:02:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |- valign=top |{{genus}}:||{{{taxon}}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> arti7eowf86rl3oxd8jd1x9kp7iky9f Template:Taxobox species entry 10 1196 373607 6379 2021-06-02T05:02:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |- valign=top |{{species}}:||{{{taxon}}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> g2m11l0hfaop00v3piux80mpk09p4vu Template:Taxobox section binomial 10 1197 373602 26922 2021-06-02T05:02:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |- style="text-align:center;" ! style="background: {{{color}}};" | '''[[Nome/u binominale/i]]''' |- style="text-align:center;" |'''''{{{binomial_name}}}'''''<br /><small>{{{author}}}, {{{date}}}</small><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> m1bmmbqyi8ksz2bfpmomyda5r0kany9 Template:Taxobox divisio entry 10 1199 373593 6382 2021-06-02T05:02:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |- valign=top |{{divisio}}:||{{{taxon}}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 6f4obgg9k3o2iiu6o83czf33py4q5n8 Amandula 0 1200 372332 363602 2021-02-28T18:44:13Z Iifar 9165 better pic wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color=lightgreen | name=Amandula}} {{Taxobox_image | image = [[File:Almond 1.JPG|250px|Amàndula]] | caption = Amandula }} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Rosales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Rosaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''Prunus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = lightgreen | plural_taxon = Species}} '''''Prunus dulcis''''' ([[Philip Miller|Mill.]]) D. A. Webb {{Taxobox_image | image = [[File:Almonds - in shell, shell cracked open, shelled, blanched.jpg|250px|Amàndula]] | caption = L'amandula }} {{Taxobox_end}} L'amandula hè u fruttu di l'[[amandulu]]. Hè longa da 4 à 6 centimetri. Hè di culori [[verde|verdi]] è u so aspettu hè viddutosu. Cunteni una naciola o dui. L'amandula di l'amandulu bastardu hà un gustu amaru mentri chì l'amandula di l'amandulu insitutu hè più dolci. [[File:Unripe almond on tree.jpg|left|thumb|200px|Un amandula annantu à l'arburu]] L'amandula si manghja com'è dolci (biscotti, [[canistreddi]], pasta d'amandula, amanduli inzuccarati) L'oliu di l'amandula indulcisci a [[pelle|peddi]] di u corpu. Hè ancù lassativa par purgà i bestii. == In Corsica == A [[Corsica]] hè un impurtanti pruduttori d'amanduli ancù i Bocchi di u Rodanu è l'Alpi di l'Alta Pruvinzia. In [[Corsica]], t'hà a so fiera in u [[mese|mesi]] d'[[aostu]] in [[Aregnu]]: a "fiera di l'amandulu". "Amandula" hè dinò u dolci nomi chì si dà à una parsona cara. == Da veda dinò == * l'[[amandulu]] == Rifarenzi == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/afrutta3.html A frutta - Lessicu, [[Adecec]]] == Liami == [[Categoria:Fruttu]] af21jwmbobo303nk2ulw9ke3v9v4jo2 Bambù 0 1201 369847 347898 2021-01-05T04:51:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Bambù }} {{Taxobox_image | image =[[Image:BambooKyoto.jpg|200px|Bambù]] | caption = Bambù }} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]] }} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]] }} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]] }} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Poales]] }} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Poaceae]] }} {{Taxobox_subfamilia_entry | taxon = '''Bambusoideae'''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = lightgreen | plural_taxon = Genera }} :''Many, see text'' {{Taxobox_end}} U '''bambù''' hè una [[pianta]] di a famiglia di e Bambuseae chì sò piante perenni. [[Categoria:Flora]] isxzpgr1ptgm4w73jye44qdknuq5qv4 Template:Taxobox subfamilia entry 10 1202 373609 6385 2021-06-02T05:02:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |- valign=top |{{subfamilia}}:||{{{taxon}}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> j514sxvw5nbldaxwgnjqaek6chyt5rb Template:Subfamilia 10 1203 373580 6386 2021-06-02T05:01:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Sottufamiglia<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 51jjxuh8cei2wxjwmixipb1qpzoaaf6 Template:Familia 10 1204 373451 6387 2021-06-02T04:46:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Famiglia<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 8rgxu0mz5msng7s2el2pfap3laezfzb Banana 0 1205 375309 371551 2021-08-15T22:01:26Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen| name = Banana}} {{Taxobox_image | image = [[File:Musa-sp3.1.jpg|250px|Banana]]| caption = Banana}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Zingiberales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Musaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = ''[[Musa]]''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = lightgreen| plural_taxon = Species}} Hybrid origin; see text {{Taxobox_end}} [[Categoria:Botanica]] i5z66aka28pivcv0ebd55l7krv6xpg6 Baracucca 0 1206 369848 347735 2021-01-05T04:51:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Baracucca}} {{Taxobox_image | image = [[File:Apricot tree.jpg|180px|Baracucche]] | caption = }} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Rosales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Rosaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''Prunus'''''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''armeniaca'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_simple | color = lightgreen | binomial_name = Prunus armeniaca}} {{Taxobox_end}} A '''baracucca''' hè una [[pianta]]. ==Da vede dinù== *[[Amandulu]] *[[Amarascu]] *[[Listincu]] [[Categoria:Flora]] puz4qkisg8s1a2jowchy4kait7ut82v Template:Taxobox section binomial simple 10 1207 373604 9099 2021-06-02T05:02:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |- style="text-align:center;" ! style="background: {{{color}}};" | '''[[Binomial nomenclature|Nomu binom.]]''' |- style="text-align:center;" |'''''{{{binomial_name}}}'''''<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> hqvvtjghibv0v12isqr68yce3cupvhy Camellu 0 1208 378141 372498 2022-01-01T17:02:49Z 151.254.201.199 /* Tassonumia */ wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = Camellu}} {{Taxobox_image | image =[[File:Camelus ferus prague zoo.jpg|220px]] | caption = [[Camellu bactrianu]] <br /> ''(Camelus bactrianus)''}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Mammalia]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Artiodactyla]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Camelidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''Camelus'''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_end}} I '''camelli''', '''cameli''' o '''cameddi''' sò [[mammiferu|mammiferi]] di u [[Generu (biolugia)|generu]] '''''Camelus'''''. ==Tassonumia== C'hè 3 spezie vivente:<ref name="Burger_al.2019">{{Cite journal|autore=P. A. Burger|autore2=E. Ciani|autore3=B. Faye|titolo=Old World camels in a modern world – a balancing act between conservation and genetic improvement|opera=Animal Genetics|volume=50:6|pagine=598–612|doi=10.1111/age.12858|pmid=31532019|pmc=6899786|data=2019-09-18|lingua=en}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Imagine !! Nome !! Nome scientificu !! Abitatu |- |[[File:Domestic Dromedary Merzouga.jpg|120px]] || [[Dromedariu]] || ''Camelus dromedarius'' || [[Image:Dromedary Range.png|120px]] |- |[[File:2011 Trampeltier 1528.JPG|120px]] || [[Camellu bactrianu]] ||''Camelus bactrianus'' || [[Image:Leefgebied kameel.JPG|120px]] |- |[[File:Wild Bactrian camel on road east of Yarkand.jpg|120px]] || [[Camellu salvaticu]] || ''Camelus ferus'' || [[Image:Camelus ferus distribution.svg|120px]] |- |} C'hè spezie estinte ancu: {| class="wikitable" |- ! Imagine !! Nome !! Periudu |- | || ''[[Camelus gigas]]'' || |- | || ''[[Camelus grattardi]]'' || [[Gelasianu]] <ref>''[http://fossilworks.org/cgi-bin/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=351936 Fossilworks: †Camelus grattardi]''</ref> |- | || ''[[Camelus knoblochi]]'' || |- | || ''[[Camelus moreli]]'' || [[Pleistocene]] |- | [[Image:Skull of the Camelus sivalensis.png|120px]] || ''[[Camelus sivalensis]]'' || [[Piacenzianu]] <ref>''[http://fossilworks.org/cgi-bin/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=373293 Fossilworks: †Camelus sivalensis]''</ref> |- | || ''[[Camelus thomasi]]'' || [[Pleistocene]] <ref>''[http://fossilworks.org/cgi-bin/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=375066 Fossilworks: †Camelus thomasi]''</ref> |- |} ==Referenzie== <references/> [[Categoria:Fauna]] mtqnwrldpl2jpsn2dak7xx6t9jwkxs0 Cigogna 0 1209 348207 348206 2015-07-03T13:17:13Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = Cigogna}} {{Taxobox_image | image = [[File:Stork.jpg|200px]] | caption = Cigogna}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Aves]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Ciconiiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = '''Ciconiidae'''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = pink | plural_taxon = Genera}} ''Mycteria''<br /> ''Anastomus''<br /> ''Ciconia''<br /> ''Ephippiorhynchus''<br /> ''Jabiru''<br /> ''Leptoptilos''<br /> {{Taxobox_end}} A '''cigogna''' hè un'[[acellu]] [[viaghju|migratore]], di culore [[biancu]] è [[neru]]. ==Da vede dinò== *[[Avifauna di Corsica|Acelli di Corsica]] [[Categoria:Fauna di Corsica]] se8ol5hmtpzpv6yyi9rp86nabcqpa6l Elefante 0 1210 372098 372097 2021-02-09T19:08:01Z 2001:1C00:C30:7100:A933:E271:F599:E9D7 wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = Elefante}} {{Taxobox_image | image = [[File:Lightmatter elephanttrunk.jpg|250px|Elefante]] | caption = Elefante}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Mammalia]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Proboscidea'''}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = '''Elephantidae'''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = pink | plural_taxon = [[Genera]] and [[Species]]}} * [[Loxodonta]] ** [[Loxodonta cyclotis]] ** [[Loxodonta africana]] * [[Elephas]] ** [[Elephas maximus]] {{Taxobox_end}} L''''elefante''' o l''''elefente''' hè un [[mammiferu]] [[africa]]nu è [[asia]]ticu di a famiglia '''''Elephantidae'''. == Caratteristichi == Campanu nurmalmente trà i 50 è i 70 anni, ma l'elefante più vechju di u quale si hà nutizia ha ragghjuntu l'82 anni. L'esemplare più grossu mai truvatu fubbe tumbatu in [[Angola]] in u 1956: era un masciu di 12&nbsp;000&nbsp;kg di pesu, per un'altezza à a spalla di 4,2 metri (un metru più altu di a media di l'elefante [[Africa|africanu]]). == Tassonumia == Tradiziunalmente a famiglia si cunsiderava custituita da duie spezie vivente, l'[[elefantu indianu|elefantu indianu o asiaticu]] (''Elephas maximus'') è l'[[elefantu africanu]] (''Loxodonta africana''). Ricentemente hè stata idintificata una terza spezia (pricidentemente cunsiderata una sottuspezia di ''L. africana''), l'[[Loxodonta cyclotis|elefante africanu di e fureste]] (''Loxodonta cyclotis''). {| class="wikitable" |- ! Imagine !! Nome !! Nome scientificu !! Abitatu |- |[[File:Elephas maximus (Bandipur).jpg|120px]] || [[Elefantu indianu]] || ''Elephas maximus'' || [[Image:Leefgebied aziatische olifant.JPG|110px]] |- |[[File:African Elephant (Loxodonta africana) male (16723147361).jpg|120px]] || [[Elefantu africanu]] ||''Loxodonta africana'' || [[Image:African Elephant distribution map.svg|120px]] |- |[[File:Loxodontacyclotis.jpg|120px]] || [[Elefantu africanu di e fureste]] || ''Loxodonta cyclotis'' || [[Image:Loxodonta cyclotis map.svg|110px]] |- |} == Gestazione == U periodu di [https://elephant-savane.com/blogs/blog-elephant/gestation-elephant gestazione] di un elefante hè u più longu di tutti i [[Mammiferu|mammiferi]] terrestri. Dura da 20 à 22 mesi. A durata di l'allattamentu hè trà 36 è 48 mesi. E nascite sò à circa 2,5 à 5 anni di distanza. A gestazione hè più longa per un vitellu maschile ch'è per un vitellu femminile. Un elefante pò esse incinta finu à l'età di cinquanta. In a maiò parte di i casi, solu un elefante hè purtatu; i ghjemellaghji sò rari. [[Categoria:Fauna]] [[Categoria:Mammalia]] h7tdptkpshvb5mlwisvfk6xd3eeiivw Filangrocca 0 1211 348506 332454 2015-07-03T16:51:04Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color=pink | name=Filangrocca}} {{Taxobox_image | image = [[File:LibelleOpWisteria.JPG|250px|Filangrocca]] | caption = Filangrocca}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Arthropoda]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Hexapoda]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Odonata]]}} {{Taxobox_subordo_entry | taxon = '''Anisoptera'''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = pink | plural_taxon = Famiglies}} [[Aeshnidae]]<br /> [[Austropetaliidae]]<br /> [[Cordulegastridae]]<br /> [[Corduliidae]]<br /> [[Gomphidae]]<br /> [[Libellulidae]]<br /> [[Neopetaliidae]]<br /> [[Petaluridae]] {{Taxobox_end}} U termine [[Corsica|corsu]] '''filangrocca''' hè usatu per duie tipi di [[insetti]] (''Odonata'' è ''Libellula'') legati à l'elementu [[acqua|acquaticu]]. I stadi giuvanili campanu infatti in l'acqua mentre l'adulti sò abili vulatori è pridatori di [[ghjornu]] chì campanu pressu di i stagni, pozze o corsi d'acqua calmi. Sò frà l'insetti chì ragghjungenu e taglie maiò è i culori più vivi. L'apertura alare hè suvente maiò di a lunghezza di u so corpu.<br /> [[Categoria:Insettu]] sotqibfv0c4yw7ryqcohkt5dnlwex83 Ghjacaru 0 1212 369850 368730 2021-01-05T04:51:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = Ghjacaru}}<br />{{StatusSecure}} {{Taxobox_image | image = [[File:Husky03.jpg|249px|Ghjàcaru]] | caption = '''[[Husky]]'''<br />U ghjacaru}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Mammalia]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Carnivora]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Canidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = ''[[Canis]]''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = ''[[wolf|C. lupus]]''}} {{Taxobox_subspecies_entry | taxon = '''''C. l. familiaris'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_trinomial_simple | color = pink| trinomial_name = Canis lupus familiaris}} {{Taxobox_end}} U '''ghjacaru''' o '''cane''' (''Canis lupus familiaris'') hè un [[mammiferu]]. === Lingua === U ghjacaru hè mintuvatu à spessu in a cultura corsa. Par esempiu in i pruverbii: * ''U ghjacaru chì suvita, ùn ha bisognu di dà li u bucconu.'' * ''À un bon' cani li si dà un bon ossu.'' * ''Cani chì abbaghja ùn mordi micca.'' * ''Omi, cani è cavalli, piglia li di razza.'' * ''Bonghjornu li si dice anch'à un cane.'' * ''Cane abbaghja è porcu manghja.'' * ''Cane chì abbaghja ùn piglia caccia.'' * ''I ghjacari traghjosi facini i cateddi orbi'' * ''L'anchi di i ghjacari ùn si poni addirizzà'' * ''À cane chì abbaghja, o pane o bastone.'' o in a sprissioni: * ''una risa ghjacarina'' === Razzi tradiziunali corsi === A razza di ghjacaru "[[Cursinu]]" hè stata ricunnisciuta ufficialmenti da a sucietà canina francese (SCC) dapoi pochi anni. I so particularità (altura, pesu, culori è qualità di u pelu...) so micca bè stabilizzati quantunqua, mà calchi allevatori provani à sceglia i ghjacari chì s'assumigliani megliu à ciò chì sariani idealementi i cursini. Par avà, si pò prisintà li cum'è ghjacari di 20-30 chilò, cù capu graioidu (musu longu), pelu cortu è bringhjatu. Servini generalmenti par a caccia à u cignali. Certi pensani chì a razza taliana "Cane Corso" saria d'urigina corsa, mà u so nomu veni piutostu di parchì serviani in Italia per à caccia à corra. == Da veda dinò == * u [[cane pasturecciu]] * u [[Cursinu]] * u [[cane umarecciu]] == Riferimenti == == Liami == [[Categoria:Mammalia]] jusd5kytq2cudstl1z7esl5ouxi4u66 Template:Taxobox subspecies entry 10 1213 373613 6396 2021-06-02T05:02:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |- valign=top |{{subspecies}}:||{{{taxon}}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 1nkhv38930y6nb89zkw78ayt6m8zjis Template:Taxobox section trinomial simple 10 1214 373606 6397 2021-06-02T05:02:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |- style="text-align:center;" ! style="background: {{{color}}};" | '''[[Trinomial nomenclature|Trinomial name]]''' |- style="text-align:center;" |'''''{{{trinomial_name}}}'''''<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> e665nxpxylkqom0wopsdsq5hkwwk5ya Lupu 0 1215 371552 343299 2021-01-05T05:40:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = Lupu}}<br />{{StatusConcern}} {{Taxobox_image | image = [[File:Canis lupus portrait.jpg|230px|Lupu]] | caption =}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Mammal]]ia}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Carnivora]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Canidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = ''[[Canis]]''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''C. lupus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink | binomial_name = Canis lupus | author = [[Carolus Linnaeus|Linnaeus]] | date = [[1758]]}} {{Taxobox_end}} U '''lupu''' (o '''lubbu''') hè ... == Citazione == * ''A fami faci escia u lubbu di a tana.'' * ''I lupi ùn facenu agnelli.'' 5k40eqq5nucv9je77dtjarb3467av5j Milanzana 0 1216 358651 358643 2018-02-15T18:24:15Z 2602:306:83A9:3D00:B55A:F349:A3B9:451 Annullata la modifica 358643 di [[Special:Contributions/Tingtangtong~zhwiki|Tingtangtong~zhwiki]] ([[User talk:Tingtangtong~zhwiki|discussione]]) wikitext text/x-wiki <table border="1" cellspacing="0" align="right" cellpadding="2"> <tr><th align="center" bgcolor=lightgreen>'''Milanzana'''</th></tr> <tr><td>[[File:Solanum melongena0.jpg|thumb|Milanzana]]<br/> [[File:Solanum melongena1.jpg|thumb|Milanzana]]</td></tr> <tr><th align="center" bgcolor=lightgreen>'''[[Scientific classification]]'''</th></tr> <tr><td> <table align="center"><tr> <td>[[Kingdom (biology)|Kingdom]]:</td><td>[[Plantae]]</td></tr> <tr><td>[[Division (biology)|Division]]:</td><td>[[Magnoliophyta]]</td></tr> <tr><td>[[Class (biology)|Class]]:</td><td>[[Magnoliopsida]]</td></tr> <tr><td>[[Order (biology)|Order]]:</td><td>[[Solanales]]</td></tr> <tr><td>[[Family (biology)|Family]]:</td><td>[[Solanaceae]]</td></tr> <tr><td>[[Genus]]:</td><td>[[Solanum]]</td></tr> <tr><td valign="top">{{Species}}:</td><td>'''''melongena'''''<br/>'''''esculentum'''''</td></tr> </table> <tr><th align="center" bgcolor="lightgreen">'''[[binomial nomenclature|Binomial name]]'''</th></tr> <tr><td align="center">'''''Solanum melongena'''''<br/> '''''Solanum esculentum'''''</td></tr> </table> A '''milanzana''' hè una pianta. A verdura si pò manghjà. {{c-supranu}} [[Categoria:Flora]] dj240cyox36zzcqj6pk8zl8lxfanawl Pomu 0 1217 371553 320928 2021-01-05T05:40:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Pomu }} {{Taxobox_image | image = [[File:Potatoes.jpg|200px|Pomu]] | caption = }} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plant]]ae }} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Tracheobionta]] }} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]] }} {{Taxobox_subclassis_entry | taxon = [[Asteridae]] }} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Solanales]] }} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Solanaceae]] }} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''[[Solanum]]''''' }} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''S. tuberosum''''' }} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany| color = lightgreen | binomial_name = Solanum tuberosum| author = [[Carolus Linnaeus|L.]] }} {{Taxobox_end}} ht2nm7mg53mn76uvla56iox9qkulhbg Template:Taxobox section binomial botany 10 1218 373603 9153 2021-06-02T05:02:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |- style="text-align:center;" ! style="background: {{{color}}};" | '''[[Nomu binom.]]''' |- style="text-align:center;" |'''''{{{binomial_name}}}'''''<br /><small>{{{author}}}</small><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> r5n14gkev9gd1rir63ugwfgmrakbh33 Template:Taxobox subclassis entry 10 1219 373608 6402 2021-06-02T05:02:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |- valign=top |{{subclassis}}:||{{{taxon}}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> t7ipxakc1jy102q8bbpld3ukkihhf0u Pescialfinu 0 1220 349954 349952 2015-07-07T17:49:27Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = Pescialfinu}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Tursiops truncatus head.jpg|250px|Pescialfinu]] | caption = ''[[Tursiops truncatus]]''}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Mammalia]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Cetacea]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = '''Delphinidae'''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = pink | plural_taxon = [[Genera]]}} See article below. {{Taxobox_end}} U '''pescialfinu''' hè un [[mammiferu]] [[mare|marinu]] ==Da vede dinò== *[[Capodogliu]] *[[Delfinu]] == Ligami esterni == {{c-supranu}} [[Categoria:Cetacei]] [[Categoria:Fauna di Corsica]] pr5lbeg3zx5ryrmekgpov9xv74avl3n Pesciucane 0 1221 373923 362550 2021-06-02T10:58:11Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U pesciucane'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Blueshark_300.jpg|240px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Prionace glauca</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Actinopterygii]]'' |----- | Ordine | ''[[Carcharhiniformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Carcharhinidaee]]'' |----- | Generu | ''[[Prionace]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Prionace glauca''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Blue_shark.jpg|240px]] |----- |} U '''pesciucane''' <ref>Casanova (2010), p. 482.</ref> hè un tipu di squalu di a famiglia di i Carcharhinidae. <ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in inglese.</ref> Hè assai prisente in l'oceani timperati è trupicali da 350 metri di prufundità à a superficia. 'Ssu cagnacciu hè caratterizatu da a so forma assai lungarina è da a tinta turchina di a parte superiore di u so corpu. Hè a sola spezia di u generu ''Prionace''. ==Caratteristiche== ===Descrizzione=== U pesciucane hà un corpu chjaru è longhe nutaghjole pettorale. Cum'è altri assai cagnacci, i pesciucani sò cuntrastati : u sopra di u corpu hè turchinu scuru, più chjaru annantu à i lati è u sottu hè biancu. U pesciucane masciu aghjunghje generalmente da 1,82 à 2,82 m à maturità, mentre e femine più grosse aghjunghjenu generalmente 2,2 à 3,3 metri à maturità. I grossi esimplari ponu aghjunghje 3,8 metri di longu. U pesciucane hè abbastanza lungarinu è smilzu di taglia è pesa di solitu da 27 à 55 kilò ind'è i masci è da 93 à 182 kilò ind'è e grande femine. Qualchì volta, una femina chì a so lunghezza varca 3 metri pesa più di 204 kilò. U più pesu grevu mintuvatu per a spezia era di 391 kilò. U pesciucane hè dinù ectotermicu è hà unu odoratu assai sviluppatu. <gallery> Prionace glauca eye.jpg|L'ochju Prionace glauca jaw.jpg|A canteghja Prionace glauca upper teeth.jpg|I denti suprani Prionace glauca lower teeth.jpg|I denti suttani </gallery> U pesciucane si nutrisce di totani, di pesci, di picculi cagnacci, di crustacei è in modu più eccezziunale d'acelli è di cadaveri di mammiferi marini. ===Riproduzzione=== I pesciucani sò vivipari è danu nascita à quattru à 135 chjuchi per catellata. U periodu di gistazione hè cumpresa trà 9 è 12 mesi. E femine ghjunghjenu à maturità à l'età di cinque o sei anni è i masci à l'età di quattru o cinque anni. Omu pensa ch'è a parata nuzziale implicheghja u morsu da u masciu, chì i campioni maturi ponu esse sessuati incù accuratezza in funzione di a prisenza o di l'assenza di venice di morsu. I pesciucani femini si sò adattati à u rituale rigurosu di l'accupiamentu sviluppendu una pelle trè volte più spessa ch'è quella di i masci. ===Cibu=== I totani sò prede impurtante per i pesciucani, ma u so rigimu alimintare cumprende altri invertebrati, cum'è a seppia è i polpi pelagichi, cum'è u luccapante, u gamberettu, u granciu, un grande numeru di pesci ossacuti, picculi cagnacci, a carogna di i mammiferi è uni pochi di acelli marini. U lardu è a carne di balena è di marsuinu sò stati prilivati in u stomacu di esemplari catturati è omu sà ch'elli prilevanu u baccalà in e sciabiche. I cagnacci sò stati ossirvati è documintati travagliendu inseme cum'è " caneghju " per cuncoglie e so prede in un gruppu cuncintratu chì ne ponu faciule nutrisce si. I pesciucani ponu manghjà u tonnu, chì sò statu ossirvati prufittendu di u cumpurtamentu d'accolta per nutrisce si opportunamente di prede chì scappanu. U cumpurtamentu d'accolta ossirvatu ùn hè micca statu disturbatu da differente spezie di cagnacci in i circondi, chì perseguiteghjanu nurmalmente a preda cumuna. U pesciucane pò nutà lestru, ciò chì li permette di chjappà faciule a so preda. In particulare, i so denti triangulari li permettenu di chjappà faciule e prede sculisciante. ===Ecolugia=== U pesciucane stà in tutti l'oceani è mari di u mondu in e latitudine cumprese trà 66° Nordu à 55° Sudu. 'Ssu cagnacciu hè pelagicu ma pò occasiunalmente stà in a vicinanza di a cinta cuntinentale. I ghjovani pesciucani sò stati qualchì volta ossirvati vicinu à e coste. Priferisce l'acque trà 7 °C è 16 °C ma supporta bè l'acque appena sopra à 20 °C. ===Relazione incù l'omu=== Si stima ch'è 10 à 20 milioni di 'ssi cagnacci sò tumbati ogni annu à a seguita di a pesca. A carne hè manghjareccia, ma poca ricircata. Hè cunsumata fresca, siccata, fumata è salita. A pelle hè imprudata per u coghju, e nutaghjole per a suppa à l'alettoni di cagnacciu è u fecatu per l'oliu. I pesciucaini sò qualchì volta ricircati cum'è pesci di caccia per a so bellezza è a so lestrezza. U pesciucane pizzica raramente l'omu. Da u 1580 à u 2013, u pesciucane ùn hè statu implicatu ch'è in 13 incidenti di morsi, frà i quali quattru murtali. == Note == <references/> ==Bibliugrafia== * Petru Casanova, Motti, Albiana, 2010 ==Ligami== * [http://voce.pro/actus.php?id=43063 Un secondu pesciucane vistu in Corsica, Voce nustrale, Adecec] * [https://corsicasquali.wordpress.com/squali-e-razza-di-mediterraniu/ Squali è Raze di u Mediterraniu, Corsicasquali] ==Da vede dinù== * u [[gattubardu]] [[Categoria:Carcharhinidaee]] [[Categoria:Fauna marina di Corsica]] oqxkj1u0at8bnrivuevxlyaz34ur5yh Template:Taxobox subphylum entry 10 1222 373611 6405 2021-06-02T05:02:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |- valign=top |{{subphylum}}:||{{{taxon}}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 7g15xjsrifccvalos043szt22le1drs Template:Taxobox superordo entry 10 1223 373616 6406 2021-06-02T05:02:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |- valign=top |{{superordo}}:||{{{taxon}}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> qmuzyeamigencxvaaxfmofgyo237q57 Pumata 0 1224 350074 334026 2015-07-07T20:56:34Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Pumata}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Tomato.jpg|250px|Pumata]] | caption = }} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_subregnum_entry | taxon = [[Tracheobionta]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_subclassis_entry | taxon = [[Asteridae]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Solanales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Solanaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''[[Solanum]]'''''*'''''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''lycopersicum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen | binomial_name = Solanumlycopersicum | author = [[Carolus Linnaeus|Linnaeus]]}} *ref. [http://www.itis.usda.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=521671 ITIS 521671] {{Taxobox_end}} A '''pumata''' (''Solanum lycopersicum'') hè un ligume di a famiglia di e Solanaceae. Hè una [[pianta]] annuale. I sò [[fruttu|frutti]] hanu un caratteristicu [[culore]] [[rossu]], è sò utilizati in l'[[alimentazione]] in mori paesi di u [[mondu]]. [[Categoria:Flora di Corsica]] 9obdasm6d8qbl4j2zqj08h8queml3pj Template:Taxobox subregnum entry 10 1225 373612 6408 2021-06-02T05:02:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |- valign=top |{{subregnum}}:||{{{taxon}}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 9z8arse91h5peo1d4s24o1pm9vqr0fy Sumere 0 1226 373783 373704 2021-06-02T09:35:14Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U sumere'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Equus asinus2.JPG|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Equus asinus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Mammalia]]'' |----- | Ordini | ''[[Perissodactyla]]'' |----- | Famidda | ''[[Equidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Equus]]'' |----- | Spezia | '''''asinus''''' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Equus asinus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Equus asinus1.JPG|250px]] |----- |} U '''sumere''' (''Equus asinus''), ancu u '''samere''', u '''sumeru''', u '''sameri''' o l''''asinu''', hè un [[mammiferu]] chì faci parti di a famidda di l'[[Equidae]]. Altri nomi per ssu animale sò: u '''prisoghju'''/'''prisoghiu''', u '''micciu''', (in [[Portivechju]]) u '''cicciu'''. A femina di l'asinu si chjama ''asina'', ''sumera'', ''miccia'' o ''fera''. == Storia == == In Corsica == U sumere hè mintuvatu à spessu in a cultura corsa. Per esempiu in i pruverbii:: * ''Vale più un sumere vivu chè un duttore mortu.'' * ''À chì nasce sumere un diventa cavallu.'' * ''Sameri chi grogna, ùn ti fà vargogna.'' * ''U sameri chi un vo bia hè un gattivu zifulà.'' * ''Ronchi samirini ùn còddani in celi.'' * ''À fà a barba à i sumeri, si perdi savonu è tempu.'' è in e sprissione: * ''U sumere chì chjama pitone u cavallu'' * ''À chì nasce sumere un diventa [[cavallu]].'' * ''tontu com'un sameri'' == Ligami == * [http://www.fuives.com FUIVES - Catalan donkey's worldwide center] 2bbjodd99ta7e8f56iycy0113kv61ed Vacca 0 1227 354132 341388 2016-05-18T14:33:46Z Escarbot 134 wikidata interwiki wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = Vacca}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Lightmatter wild cow.jpg|200px|Vacca]] | caption = }} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Mammalia]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Artiodactyla]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Bovidae]]}} {{Taxobox_subfamilia_entry | taxon = [[Bovinae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''[[Bos]]'''''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''taurus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink | binomial_name = Bos taurus | author = [[Carolus Linnaeus|Linnaeus]] | date = [[1758]]}} {{Taxobox_end}} [[Categoria:Fauna]] sc03kmnqvg4302oktasnma2re8qfy52 Template:Ordo 10 1228 373536 369379 2021-06-02T05:01:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Ordine<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> tl6rahuu4ib0luokpl2wurilj5i85q8 Template:Classis 10 1229 373433 6412 2021-06-02T04:46:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Classa<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> ihulue55u862ixds0lsc8xoq7jdnazl Template:Phylum 10 1230 373553 366906 2021-06-02T05:01:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Phylum<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> afxq7xdn41n0f3ros9u2rvwem4dsopz Template:Subordo 10 1231 373581 6414 2021-06-02T05:02:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Suttordini<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> t2h3q67dikyov5uprykhiron00vz00u Template:Subclassis 10 1232 373579 369377 2021-06-02T05:01:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Sottuclassa<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> qcoq0139kdvdpwfopwgb67ogou4qygx Template:Superordo 10 1233 373586 6416 2021-06-02T05:02:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Superordini/e<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 66tfrbddgk1nqz31n627fmo7frvs4gz Template:Subphylum 10 1234 373582 6417 2021-06-02T05:02:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Subphylum<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> jnnbxvnfugwxtkjjhjlg94nf46sf322 J 0 1235 369853 332853 2021-01-05T04:51:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''J''' hè a decesima lettera di l'alfabetu latinu. Hè una consonante. {{Modellu alfabetu latinu|titulu|image=[[File:Latin_J.png|50px]]}} == Linguistica == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Alfabetu latinu]] mp96l69qs1hfzkf0ox417t7lyk5cdxk Patata 0 1236 6419 2005-02-16T19:24:38Z Img 21 Patata moved to Pomu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pomu]] mpruvbfnsa6h9pa4w5lsmsw98703qql Template:Divisio 10 1237 373447 6420 2021-06-02T04:46:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Divisioni/e<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> cvrk8o43ag1a48xd2xpazf0xkam90ea Template:Genus 10 1238 373458 369378 2021-06-02T04:59:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Generu<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> rutrm3o4uqkprd60qkx25amg7la5xza Template:Species 10 1239 373571 6422 2021-06-02T05:01:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Spezia<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 7nu6jbnm9o3po2f6nq4ijk2uvppwklv Cavaddu 0 1241 371554 326313 2021-01-05T05:40:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = Cavaddu}}<br />{{StatusVulnerable}} {{Taxobox_image | image = [[File:Cavaddu.JPG|220px|Cavaddu]] | caption = }} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Mammalia]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Perissodactyla]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Equidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''[[Equus]]'''''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''caballus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_simple | color = pink | binomial_name = Equus caballus}} {{Taxobox_end}} U '''cavaddu''' (o [[cavallu]]) hè un [[mammiferu]]. [[File:Cavaddu_testa.JPG|220px|left|Cavaddu]] == Storia == == Miti == == Vucabulariu == == Citazioni == U cavaddu hè mintuvatu à spessu in i pruverbii è i sprissioni corsi. Par asempiu in i pruverbii: * ''Cavaddu di trenta, mai più ch'eddi ci n'entri.'' * ''Cavallu vechju ùn muta andatura, s'ellu a muta pocu dura.'' * ''Cavaddu vechju, [[zecca|zecchi]] è [[mosca|moschi]].'' * ''U cavaddu cì ùn vò bia hè un gattivu zifulà.'' * ''Hè l'[[ochji]] di u patronu chì ingrassa u cavaddu.'' * ''Par via di u patronu si rispeta u cavaddu.'' * ''Quand'è tù credi d'essa à cavaddu ùn sè mancu à pedi.'' * ''[[sorinu|Sproni]] mei è cavaddu di l'altri.'' * ''U cavaddu ghjastimatu, u [[pelu]] li luci.'' * ''U peghju [[calciu]] hè quiddu di u cavaddu mansu.'' * ''À cavaddu dunatu, ùn fidià denti.'' * ''À chì nasce [[sumere]] un diventa cavallu.'' * ''[[Ciamannaccia]], a forca di l'omini è u paradisu di i cavaddi.'' o in a sprissioni: * ''creda si annantu à un cavaddu di [[bronzu]]'' == Rifarenzi == == Liami == rdw4a5dkis29a50kd3j9k4bzk85o8wl Template:StatusVulnerable 10 1242 374075 373576 2021-06-02T11:40:04Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki <small>'''[[Statu di cunsirvazioni|Statu di cunsirvazioni:]] <span style="color:brown;">Vulnerable</span>'''</small><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 9l5upbfjp49xhn07niu9ejwish8t5pm Cavallu 0 1243 6426 2005-02-17T21:39:02Z 80.58.36.42 redirection from '''cavallu''' to '''cavaddu''' wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cavaddu]] o345kgb6khpy20o5n7djdsc1t3ieze1 Mulu 0 1247 373724 373675 2021-06-02T09:30:47Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U mulu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Juancito2.png|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Equus mulus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scintifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Mammalia]]'' |----- | Ordini | ''[[Perissodactyla]]'' |----- | Famidda | ''[[Equidae]]'' |----- | Ghjenaru | ''[[Equus]]'' |----- | Spezia | '''''mulus''''' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Equus mulus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Castrillo de Villavega Festival of La Trilla Plowing 004.jpg|250px]] |----- |} U '''mulu''' (''Equus mulus'') hè un [[mammiferu]] inghjennatu da una ghjumenta (una cavadda) è un [[sumere]]. Lu cuntrariu, veni à dì u mammiferu inghjennatu da una sumera è un [[cavaddu]], si chjama [[arcimulu]] (''Equus hinny''). A femina di u mulu hè chjamata ''mula''. mvxabx9oh9jitmlk2g4a9o1mivsrd2t Categoria:Matematica 14 1248 335643 328357 2014-03-23T18:12:08Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Scienze esatte è naturale]] ok3gjsbxrbp3jh3ylgca7m5h137miw9 Template:StatusSecure 10 1249 374077 373575 2021-06-02T11:40:29Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki <small>'''[[Statu di cunsirvazioni|Statu di cunsirvazioni:]] <span style="color:forestgreen;">Sicuru</span>'''</small><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> t15ksyua2i2j9tin787tqwpl2ngzrsy Malinzana 0 1251 6434 2005-02-18T20:12:16Z Img 21 Malinzana moved to Milanzana wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Milanzana]] l3pxl8h4smlvahfh9qy2w1dhyg0ba7v Orchidea abba 0 1253 159217 133548 2009-02-09T05:39:24Z Santista1982 151 Reindirizzamentu à [[Urchidea abba]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Urchidea abba]] e5szlg4jiys2iyxbwvqwwwzp80hhvbx Ofride spichju 0 1257 373731 373683 2021-06-02T09:31:24Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'ofride spichju'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Ophrys speculum Mallorca 01.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Ophrys speculum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Asparagales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Orchidaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Ophrys]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Ophrys speculum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Ophrys_speculum_fiori.jpg|250px|A suvara]] |----- |} L' '''Ofride spichju''' (o [[Ufridi spichju]]) (''[[Ophrys speculum]]'') hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. L' ofride spichju si trova in Europa suttana è in i paesi di u Mediterraniu: [[Creta]], [[Croazia]], [[Portugallu]], [[Italia]], [[Francia]], [[Turchia]], [[Libanu]] è u Nordu di l'Africa. Hè dinù prisente in [[Corsica]]. Un sinonimu di ''ophrys speculum'' hè ''[[ophrys ciliata]]''. == Prutezzione== Cum'è tutte l'urchidee, l' ofride spichju hè prutetta da: * a cunvinzione internaziunale di Washington (CITES) chì intardisce u cummerciu di e spezie di fauna è di flora minacciate di sparizione. == Galleria d'imagine == <gallery> Image:Ophrys_speculum_d.JPG|U fiore di l'ofride spichju in u [[Portugallu]] Image:Ophrys_regis-ferdinandii_Rhodos_02.jpg|U fiore di l'ofride spichju in [[Grecia]] Image:Ophrys_speculum_Mallorca_02.jpg|U fiore di l'ofride spichju in [[Mallorca]] </gallery> == Referenze == * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) Catalogu di i pianti vascularii di Corsica - Catalogue des plantes vasculaires de la Corse, Conservatoire et jardin botanique de la ville de Genève: Genève == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Ophrys]] [[Categoria:Neulugisimu]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 2c1wwe0r5tzexifnacm73b36cg0sqsf Ofride gialla 0 1259 373729 373681 2021-06-02T09:31:18Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'ofride gialla'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Ophrys lutea (flower).jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">ophrys lutea</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Asparagales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Orchidaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Ophrys]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Ophrys lutea''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Ophrys_lutea8.jpg|250px|L'ofride gialla]] |----- |} L''''Ofride gialla''' (o [[Ufridi giadda]]) ([[ophrys lutea]]) hè una orchidea Europea. He diffusa in i paesi di l'area Mediterranea ma ancu in e rigione atlantiche di l'Europa meridionale (Italia, Spagna, Portugallu). L'ofride gialla fiurisce da marzu à maghju. Hè alta 10-30 cm. E foglie inferiore sò corte. Esistenu parechje sottuspezie d'ofride gialla: * ''Ophyrs lutea'' subsp. ''lutea'' * ''Ophyrs lutea'' subsp. ''minor'' * ''Ophyrs lutea'' subsp. ''melena'' * ''Ophrys lutea'' subsp. ''phryganae'' == In Corsica == L'''ofride gialla'' hè rarissima è esiste solamente in qualchì lucalità di Corsica. Si trova à u pianu sottumediterraniu (0-100 metri) o ancu à u pianu mezumediterraniu inferiore (100-600 metri). == Prutezzione== Com'è tutte l'urchidee, l'ofride gialla hè prutetta da: * a cunvinzione internaziunale di Washington (CITES) chì interdisce u cummerciu di e spezie di fauna è di flora minacciate di sparizione. == Galleria d'imagine == <gallery> Image:Ophrys lutea (flower spike).jpg Image:Ophrys lutea Zingaro 180307.jpg Image:Ophrys lutea zingaro 163.jpg </gallery> ==Da vede dinò== *[[Orchidee salvatiche in Italia]] *[[Anacamptis pyramidalis]] *[[Labellu]] *[[Lingua di diavulu]] *[[Lingua di ghjallu]] *[[Mosca cavallina]] *[[Orchis ustulata]] *[[Ufridi neru]] == Riferenze == * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) Catalogue des plantes vasculaires de la Corse, Conservatoire et jardin botanique de la ville de Genève: Genève [[Categoria:Orchidaceae]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] [[Categoria:Flora di Corsica]] mly0uvhjzm3jsh65az68cy6unr6qbp7 Ufridi niriccia 0 1261 168532 168409 2009-04-29T17:43:43Z 90.9.230.150 Reindirizzamentu à [[Ufridi neru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ufridi neru]] ohu0i32u32slfjlyjf9vsnsn6v20vrw Template:Taxobox alliance entry 10 1262 373588 6445 2021-06-02T05:02:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <tr><td>{{Alliance}}:</td><td>{{{taxon}}}</td></tr><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 1adqcwj3wnycq20oaxjowud6zzddsmh Template:Taxobox subtribus entry 10 1263 373614 6446 2021-06-02T05:02:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |- valign=top |{{subtribus}}:||{{{taxon}}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 3kkd6035c0xx7rv8rs6f7zv6k3d32ph Template:Taxobox tribus entry 10 1264 373617 6447 2021-06-02T05:02:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |- valign=top |{{tribus}}:||{{{taxon}}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> ck399fzodbncxhvrcwn5vketesdch9p Template:Tribus 10 1265 373621 6448 2021-06-02T05:02:47Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Gruppu<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> evcdil0faxhkuwl3quss28v759e30qg Wikipedia:Puntu di vista neutru 4 1266 362793 328300 2019-07-03T19:09:26Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[File:Wikipedia scale of justice.png|thumb|right|250px|" The Wikipedia is governed by the impartiality "]] A pulitica di [[Wikipedia]] hè chì tutti l'articuli devini essa trattati di un '''puntu di vista neutru'''. D'apressu l'idei di u so fundatori, Jimbo Wales, hè una regula assuluta è fundamentali chì guarantisci a qualità di l'enciclopedia. Par via di cunsequenza, i punti di vista parsonali è unilaterali devini assolutamenti essa evitati. Issu puntu di vista neutru hè un cuncettu fundamentali in Wikipedia in lingua corsa: una enciclopedia ùn assume '''alcuna''' posizioni. Devi dinò discriva i fatti è micca intarprità li. A sola posizioni di un'enciclopedia hè un puntu di vista neutru, annantu à quali tutti i parti interessati poni essa d'accordu. Ben' sicuru, ùn hè micca sempri pussibuli d'avè un accordu cumpletu annantu à tutti i temi chi sò trattati, ma ci voli sempri à circà di ghjugna à issu ideali d'uggetività. Issu spaziu ùn pò micca essa utilizatu par sprimà posizioni parsonali (ideologichi, pulitichi, filusofichi, riligiosi ...) d'un versu o di l'altru. Femu cunfidenza à tutti par u rispettu d'issu puntu di vista neutru. [[Categoria:Wikipedia|P]] tk2sfeiyuu3owrf479hbsvwgj1lqv1m Template:Alliance 10 1267 373418 6450 2021-06-02T04:45:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Alliance<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> h01mbc462ah7bunkol9aqkq9l2seyh6 Template:Subtribus 10 1268 373584 6451 2021-06-02T05:02:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Sottugruppu<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> craiif0pfa92dx274oq9yaaxvtqxpfl Orchidea giadda 0 1269 167975 6452 2009-04-25T00:10:24Z Xqbot 1764 Robot : répare double redirection wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ofride gialla]] q7tuh7xka6g10gf9x8zvwsh3p6o756z Paparonu 0 1271 6454 2005-02-19T10:22:06Z Img 21 redirected wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Fiori di spusedda]] lnol2utzwhzugtm6srpfydggtjsrgro Limonu 0 1273 69643 6456 2007-03-29T19:06:49Z 86.209.121.114 wikitext text/x-wiki {{disambig}} * u [[limonu (arburu)|Limonu]]: l'arburu * u [[limonu (fruttu)|Limonu]]: l'agrumu glxkkcrkz8pygwvv9n33g1sfokec94z Aceras anthropophorum 0 1279 347651 331288 2015-07-02T17:05:47Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Aceras anthropophorum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Aceras anthropophorum2.jpg|250px|Aceras anthropophorum]] | caption = ''Aceras anthropophorum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plant]]ae}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox subfamilia entry | taxon = [[Orchidoideae]]}} {{taxobox tribus entry | taxon = [[Orchidae]]}} {{taxobox subtribus entry | taxon = [[Orchidinae]]}} {{taxobox_alliance_entry | taxon = [[Orchis]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Aceras]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''A. anthropophorum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = lightgreen | plural_taxon = Binomial name}} '''''Aceras anthropophorum''''' {{Taxobox_end}} '''Aceras anthropophorum''' hè una [[pianta]] di [[Corsica]]. [[Categoria:Flora di Corsica]] p4gcm5w6m4ro57odo1fnpwtaajvqbon Barlia robertiana 0 1281 371607 331643 2021-01-05T05:42:57Z Holder 1485 wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Barlia robertiana''}} {{Taxobox_image | image = [[File:Robertianum1.jpg|250px|Aceras anthropophorum]] | caption = ''Barlia robertiana''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plant]]ae}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox subfamilia entry | taxon = [[Orchidoideae]]}} {{taxobox tribus entry | taxon = [[Orchidae]]}} {{taxobox subtribus entry | taxon = [[Orchidinae]]}} {{taxobox_alliance_entry | taxon = [[Orchis]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = ''[[Barlia]]''}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''B. robertiana'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Barlia robertiana| author = (Loisel.) Greuter (1967)}} {{Taxobox_end}} [[Categoria:Orchidea di Corsica]] [[Categoria:Flora di Corsica]] q3jyq33n618semsxjs868cj7wddwjvp Orchis mascula 0 1282 167976 6465 2009-04-25T00:10:40Z Xqbot 1764 Robot : répare double redirection wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Orchidea maschili]] smvc8q90y76f44ywfu30pmr530epty3 Orchidea maschili 0 1283 333707 320941 2014-03-23T14:44:56Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Orchidea maschili}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Orchis_mascula.jpg|250px|Orchis_mascula]] | caption = ''Orchidea maschili''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plant]]ae}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox subfamilia entry | taxon = [[Orchidoideae]]}} {{taxobox tribus entry | taxon = [[Orchidae]]}} {{taxobox subtribus entry | taxon = [[Orchidinae]]}} {{taxobox_alliance_entry | taxon = [[Orchis]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Orchis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''O. mascula'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = lightgreen | plural_taxon = Binomial name}} '''''Orchis mascula''''' {{Taxobox_end}} L''''orchidea maschili''' (o '''orchidea maschile''') hè ... [[Categoria:Orchidea di Corsica]] [[Categoria:Flora di Corsica]] mr6dy1m3sc4kbdxbiuijxxk798b4ecx Orchidea maschile 0 1284 6467 2005-02-19T16:17:09Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Orchidea maschili]] smvc8q90y76f44ywfu30pmr530epty3 Serapias cordigera 0 1285 294368 135214 2012-05-20T09:24:40Z 90.14.114.34 Reindirizzamentu à [[Lingua di diavulu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[lingua di diavulu]] hfwyi8o0o7m9uy2lujwxkhfmj21qtdo Serapias vomeracea 0 1286 334378 135220 2014-03-23T14:58:36Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Serapias vomeracea}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Serapias_vomeracea.jpg|250px|Serapias vomeracea]] | caption = ''Serapias vomeracea''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plant]]ae}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox subfamilia entry | taxon = [[Orchidoideae]]}} {{taxobox tribus entry | taxon = [[Orchidae]]}} {{taxobox subtribus entry | taxon = [[Orchidinae]]}} {{taxobox_alliance_entry | taxon = [[Orchis]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Serapias]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''S. vomeracea'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = lightgreen | plural_taxon = Binomial name}} '''''Serapias vomeracea''''' {{Taxobox_end}} [[Categoria:Orchidea di Corsica]] rge0z4dpvn9gunheu0pg86n571xlbdc Orchis lutea 0 1287 124631 6470 2008-04-20T16:08:20Z Alexbot 323 Robot : répare double redirection wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ofride gialla]] q7tuh7xka6g10gf9x8zvwsh3p6o756z Ophrys incubacea 0 1288 168519 167977 2009-04-29T16:32:17Z 90.9.230.150 Reindirizzamentu à [[Ufridi neru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ufridi neru]] ohu0i32u32slfjlyjf9vsnsn6v20vrw Ophrys lutea 0 1289 21449 6472 2006-05-13T08:56:18Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ofride gialla]] q7tuh7xka6g10gf9x8zvwsh3p6o756z Ophrys speculum 0 1290 21470 6473 2006-05-13T08:59:09Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ofride spichju]] ghkii3bntd7nvlln5934loxcrr07i29 Ophrys 0 1291 333683 84871 2014-03-23T14:44:26Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ophrys}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ophrys_ciliata_zingaro_038.jpg|200px|Ophrys speculum]] | caption = ''[[Ophrys speculum]]''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox subfamilia entry | taxon = [[Orchidoideae]]}} {{taxobox tribus entry | taxon = [[Orchideae]]}} {{taxobox subtribus entry | taxon = [[Orchidinae]]}} {{taxobox_alliance_entry | taxon = [[Orchis]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''Ophrys'''''}}<br /> {{taxobox authority| author = [[Carolus Linnaeus|L.]]| date = [[1753]]}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = lightgreen | plural_taxon = Species}} About 40 {{Taxobox_end}} Species: *''[[Ophrys speculum]]'' [[Categoria:Ophrys]] m4qm8ulz2wreoq4ada84738yrsazodf Template:Taxobox authority 10 1292 373589 6475 2021-06-02T05:02:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <small>{{{author}}}, {{{date}}}</small><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> gxgl646prl58xev3nwq3unaz6zltqpq Mandarina 0 1293 368072 350085 2020-06-18T21:29:21Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki {{Taxobox begin | color = lightgreen | name = Mandarina}} {{Taxobox image | image = [[Image:Mandarina.jpg|200px|Limone]] | caption = }} {{Taxobox begin placement | color = lightgreen}} {{Taxobox regnum entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox divisio entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox classis entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox subclassis entry | taxon = [[Rosidae]]}} {{Taxobox ordo entry | taxon = [[Sapindales]]}} {{Taxobox familia entry | taxon = [[Rutaceae]]}} {{Taxobox genus entry | taxon = [[Citrus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''C. reticulata'''''}} {{Taxobox end placement}} {{Taxobox section binomial botany | color = lightgreen| binomial_name =Citrus reticulata}} {{Taxobox end}} A '''mandarina''' hè un agrumu. ==Da vede dinò== *[[citronu]] *[[clementina]] *[[limea]] *[[limonu (arburu)|limonu]] *[[pumelu]] *[[pumpelmu]] [[Categoria:Agrumi]] bwc6z33obej10w1plr00gkwrh1xtibo Citronu 0 1294 368071 350081 2020-06-18T21:27:41Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki {{Taxobox begin | color = lightgreen | name = Citronu}} {{Taxobox image | image = [[Image:Orange-fruit-2.jpg|200px|Citronu]] | caption = }} {{Taxobox begin placement | color = lightgreen}} {{Taxobox regnum entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox divisio entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox classis entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox subclassis entry | taxon = [[Rosidae]]}} {{Taxobox ordo entry | taxon = [[Sapindales]]}} {{Taxobox familia entry | taxon = [[Rutaceae]]}} {{Taxobox genus entry | taxon = [[Citrus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''C. aurantium'''''}} {{Taxobox end placement}} {{Taxobox section binomial botany | color = lightgreen| binomial_name =Citrus aurantium}} {{Taxobox end}} U '''citronu''' hè un agrumu. ==Da vede dinò== *[[clementina]] *[[limea]] *[[limonu (arburu)|Limonu]] *[[mandarina]] *[[pumelu]] *[[pumpelmu]] [[Categoria:Agrumi]] 8o4y77fdt3tua9kt4qoc41lj0s7lmw8 Fraula 0 1295 371555 343300 2021-01-05T05:41:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox begin | color = lightgreen | name = Fraula}} {{Taxobox image | image = [[File:FraiseFruitPhoto.jpg|250px]] | caption = 'a fraula}} {{Taxobox begin placement | color = lightgreen}} {{Taxobox regnum entry | taxon = [[Plant]]ae}} {{Taxobox divisio entry | taxon = [[Flowering plant|Magnoliophyta]]}} {{Taxobox classis entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox ordo entry | taxon = [[Rosales]]}} {{Taxobox familia entry | taxon = [[Rosaceae]]}} {{Taxobox subfamilia entry | taxon = [[Rosoideae]]}} {{Taxobox genus entry | taxon = ''Fragaria''}} {{Taxobox end placement}} {{Taxobox section subdivision | color = lightgreen | plural_taxon = [[Species]]}} see text {{Taxobox end}} A '''fraula''' hè ... mhksffvx6yonj9s7972l5x4innsu9mn Noce 0 1296 371622 371556 2021-01-10T17:51:16Z Iifar 9165 better pic wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Noce}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Walnuts - whole and open with halved kernel.jpg|240px]] | caption = a noce}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plant]]ae}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[flowering plant|Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[dicotyledon|Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Juglandales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Juglandaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''Juglans'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = lightgreen | plural_taxon = Species}} ''See text'' {{Taxobox_end}} A '''noce''' (o a '''noci''') hè ... nhwpomu45734f2ld9q9hw7opdppf8bo Noci 0 1297 6480 2005-02-20T13:21:26Z 82.255.66.30 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[noce]] ta2429af5sf19567mhav6bwwfwgucnx Categoria:Agrumu 14 1300 368073 343780 2020-06-18T21:35:38Z Jumpy01 11155 Reindirizzamentu à [[Categoria:Agrumi]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[:Categoria:Agrumi]]{{Principali}} l2okxpioyg4lturnc2xyduibatmbzau Template:Principali 10 1301 373555 6484 2021-06-02T05:01:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''&#8594;''' ''[[{{PAGENAME}}|Si po leghja l'articulu principali à: '''{{PAGENAME}}'''...]]''<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> onja8zplgs32rkpmizavu56ty07hrjg Wikipedia:Diversità 4 1302 158519 146554 2009-02-04T17:51:10Z 90.28.197.86 wikitext text/x-wiki U principiu hè a ricerca di l''''equilibriu trà i diversi varietà di a lingua corsa'''. * I varietà principali di a lingua corsa poni essa usati senza priferenza nantu à a "Corsipedia", a virsione in corsu di Wikipedia. I diversi varietà di a lingua corsa devini essa riprisentati in issa enciclopedia. * cum'è lingua pulinomica, u corsu hà parechji varietà, ma ci hè dinò una unità impurtanta, chì ci voli à prisirvà. Ci voli à rispittà l'ortografia di u corsu mudernu in a scrittura d'ogni variità. * A pagina maestra di Corsipedia hè u riflettu di issa diversità. In particulari, l'indici di l'enciclopedia cambia tutti i ghjorni: à quandu in [[corsu supranu]], à quandu in [[corsu suttanu]]. * Ùn hè micca cunsideratu currettu di mudificà un articulu par cambià solamenti a varietà (suprana, suttana) di a lingua di l'articulu. * S'è u tema d'un articulu cuncerna solamenti a Corsica suprana, hè megliu chè l'articulu currispundenti fussi scrittu in corsu supranu; in a stessa manera, s'è u tema d'un articulu cuncerna a Corsica suttana, hè megliu ch'eddu fussi scrittu in corsu suttanu. Par esempiu, un articulu annantu à a cumuna di [[Lama]] devi essa scrittu in corsu supranu. * Si devi rispittà u stilu (supranu o suttanu) di u primu scrittori di l'articulu. * D'una manera generali, u megliu hè ch'un articulu sanu fussi scrittu in una stessa varietà di u corsu. * Si pò rimarcà chè issu prublemu ùn cuncerna micca solamenti a lingua corsa, ma si trova praticamenti in tutti i lingui. Par esempiu, si pò leghja a pagina currispundenti in u Wikipedia inglesu (Wikipedia:Tutorial (Keep in mind)): "U.S. English vs. British English" 7tgjp90o9aaswz2pqw5tl78hhdoetjc Template:C 10 1304 372943 368315 2021-06-02T04:10:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] [[:Categoria:{{PAGENAME:{{{1}}}}}|{{{2|{{PAGENAME:{{{1}}}}}}}}]] {{Documentation}} </noinclude> q5zzdqpa8zqrbidev8p1yr6q4wuxjxk Vespa 0 1307 334995 218308 2014-03-23T15:10:50Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki __TOC__ A '''vespa''' hè un [[insettu]]. == Riferenzi esterni == [[Categoria:Fauna di Corsica]] q965vpuxpxesxxy0r35ynfffb23ks9v Chjarasgia 0 1308 377259 347113 2021-09-29T18:59:37Z Kotkan lusija 18490 File wikitext text/x-wiki [[File:Cherries (4701247746).jpg|thumb]] A '''chjarasgia''' hè u fruttu di u chjarasgiu. == A chjarasgia in Corsica == In [[Corsica]] ci sò chjarasgie. == Riferenzi esterni == [[Categoria:Fruttu]] sm7znksk94d21rvsabs685c8lfikmaq Fisica 0 1320 375874 369856 2021-08-19T21:01:29Z Jun Misugi 295 /* Da vede dinò */ ligame currettu wikitext text/x-wiki [[File:BubbleChamber-fnal.jpg|200px|right]] A '''fisica''' (da u [[grecu]] φυσικη) hè u studiu di a [[natura]] in u so sensu più largu. A fisica hà par uggettu a misura, l'ussirvazioni è a mudilisazioni di u cumpurtamentu è di l'interazzioni di a [[materia]] à traversu u [[spaziu]] è u [[tempu]], chi sò difiniti com'è finomini fisichi. A '''fisica''' po esse anche un'occasione di fortuna o di giudiziu quand'omu gioca a carte. Si dice: Chi fisica! == Storia == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[James Prescott Joule]] *[[Trasfurmadore]] *[[Wilhelm Conrad Röntgen]] == Liami == {{Scienze}} [[Categoria:Fisica]] 7r12ahsk5o6l499l8jg3i3f3h4yx8gi Eculugia 0 1321 369857 368856 2021-01-05T04:51:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:PeritoMoreno012.jpg|200px|thumb|right]] L''''eculugia''', '''ecolugia''' o '''ecologia''' hè a [[scenza]] chi studieghja l'[[essari viventi]] in i so mezi e i so intirazzioni. I principalli disciplini di l'eculugia sò: * l'[[ecufisiulugia]] * l'[[eculugia di i pupulazioni]] * a [[sineculugia]] * u studiu di l'[[ecusistemi]] ; * l'[[eculugia glubala]] * l'[[ecunumia di l'ambienti]] {{commonscat|Ecology}} {{Scienze}} [[Categoria:Eculugia]] [[Categoria:Ambiente]] 2l0w4jm3i0xi1s1e7u0snmdjoe6307a Antropolugia 0 1322 371947 369858 2021-02-05T23:01:14Z Thadh 16787 wikitext text/x-wiki [[File:SphinxChephren.jpg|200px|right]] L''''antropolugia''', '''antropologia''' o '''antrupulugia''' (da u grecu Ανθρωπολογία, compostu da άνθρωπος, ''ànthropos'' = "omu" e λόγος, ''lògos'' = studiu) hè una [[scenza sociale]] chi studieghja l'[[omu]] in tutti i so aspetti, ch'ellu fussinu sociali e culturali o ancu fisichi.<br /> Hè differente da l'[[etnologia]], che si occupa di u studiu di una populazione precisa; invece l'antropologia si occupa di u studiu in generale di a spezia umana. U concettu centrale di l'antropologia è quellu di [[cultura]] e a capacità universale di l'esseri umani di concepisce u mondu à traversu [[simboli]], d'insegnà e amparà issi simboli e di trasformà u mondu esternu e noi stessi. Una caratteristica chi distingue l'antropologia di l'altre scienze umane hè l'impurtanza di i paragoni socio-culturali, in relazione cù i metodi antropologici utilizati in u studiu di gruppi isolati o di società. L'antropologia si compone tradizionalmente di parechje discipline: * l'[[antropologia fisica]] (o "antropologia biologica"), che studieghja l'evoluzione di e caratteristiche fisiche di l'esseri umani, a [[genetica]] di e populazione e e base biologiche di i comportamenti di a spezia umana e di i so parenti i più stretti, e grande scimie ([[primatologia]]); * l'[[antropologia culturale]] (o "[[antropologia suciale]]" o ancu "antropologia socio-culturale"), chi si occupa di e rete sociali, di i comportamenti, di l'usi, di e leghje e di l'[[pulitica|istituzione politiche]], di l'ideologia, di a [[cristianesimu|religione]] e di e [[fede|credenze]]. {{Scienze}} [[Categoria:Antropologia]] tks2nh5k1s3d0rgaf1d9vw8rb2sjksz Archeologia 0 1323 8169 8168 2005-09-02T13:38:00Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Archiulugia]] b1bdkptjjkqeqrpbf1yq4okspwfkvpp Educazioni 0 1324 369859 368257 2021-01-05T04:51:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Codex_Manesse_Schulmeister_von_Esslingen.jpg|thumb|right|200px]] [[File:Jan Steen school class with a sleeping schoolmaster, 1672.jpg|thumb|Jan Steen (1672)]] L''''educazioni''' (o '''[[educazione]]''') hè l'insemu di i mezi chì parmettini u sviluppu di i facultà fisichi, murali è intellectuali d'un essaru umanu. == Storia == == In Corsica == == Riferimenti == == Ligami == [[Categoria:Educazione]] [[Categoria:Cultura]] 8um0lw1vhl27x4m6m55y56zrw1i3xlq Linguistica 0 1325 375729 369860 2021-08-19T03:59:18Z Jun Misugi 295 + cullegamentu: Lessicu linguisticu wikitext text/x-wiki [[File:Egypte louvre 144 hieroglyphes.jpg|300px|right]] A '''linguistica''' hè u studiu di a [[lingua]] d'appressu i metodi di a [[scienza]] moderna. A linguistica si sparte in queste discipline : a [[fonologia]], a [[morfologia]], [[sintassa]] (inseme formanu ciò chì hè tradizionalmente chjamatu a [[grammatica]]), a [[metrica]] (chì studieghja a struttura ritmica è u cumpunimentu di i versi), a [[semantica]], a [[lessicografia]] (chi comprende dinù l'[[etimologia]]). Altre sottudiscipline sò dinù a [[dialettologia]], a [[sociolinguistica]], l'etnolinguistica e a [[psicolinguistica]]. I dui principali metodi usati da a linguistica sò: * a [[linguistica diacronica]] * a [[linguistica sincronica]], chì suvita oghje generalmente e teorie di [[Noam Chomsky]] hè in particulare a ''[[grammatica generativa]]'', chì hè massimamente basata annantu à a ricerca di e leghje chì regulanu a produzione o a ''generazione'' di i fatti linguistici. == Nascita di a linguistica sincronica == A linguistica sincronica hè nata incù i corsi di linguistica generale da [[Ferdinand di Saussure]] à [[Geneva]]. [[Ferdinand di Saussure]] considera chè l'oggettu di a linguistica hè di custruisce i teoremi chì si rapportanu à a lingua e di dimustrà li. Per Saussure, a [[lingua]] è un sistema ''strintu''. U so modellu di scienza hè a [[geometria]]. Per ghjungne à questu scopu scientificu, Saussure si propone di definisce di manera precisa ciò ch'hè una lingua. A a differenza di l'altre scienze, a linguistica usa com'è strumentu d'analisa u so oggettu propriu. == E principale discipline è scole linguistiche == * [[Etimologia]] * [[Etnolinguistica]] * [[Geolinguistica]] (o geografia linguistica) * [[Glossematica]] * [[Glottologia]] * [[Linguistica strutturalista]] * [[Psicolinguistica]] * [[Sociolinguistica]] * [[Trasformaziunalismu]] ==Da vede dinò== *[[Interlingua]] *[[Lingua lydnevi]] ==Cullegamentu== * [http://www.adecec.net/lexiques/linguistique3.html Lessicu linguisticu di l'ADECEC] {{Scienze}} [[Categoria:Linguistica| ]] 31el4k74ja3sjr1vtij717wtvouzhza Wikipedia:Par incaricà una imagina 4 1327 6510 4007 2005-04-30T13:48:14Z Img 21 wikitext text/x-wiki Par incaricà una imagina * ci voli à identificà si prima par pudè trasferiscia l'imagini in Wikipedia: "create an account or login" (dopu sarà traduttu in corsu) * dopu feti "upload image" Hè compiu ! * Par cambià i diminsioni d'una imagina o d'una fotò, vi pudeti serva d'un produttu com'è The Gimp o Photofiltre. Basta à fà incù Photofiltre: Image/Taille de l'image/Nouvelle taille-Largeur:250 e finalmenti ok. Dopu arrighjistreti a voscia imagina. Hè fatta ! 5ly464rawiyul4yc4y4207o0du0tvwv Marculella 0 1329 369861 348381 2021-01-05T04:51:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = A marculella}} {{Taxobox_image | image = [[File:Orchis papilionacea 5.jpg|250px|Orchis papilionacea]] | caption = ''Orchis papilionacea''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Orchis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''O. papilionacea'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Orchis papilionacea| author = (Cav.)}} {{Taxobox_end}} '''Orchis papilionacea''' (a '''marculella''') hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == A marculella in Corsica == == Referenze == * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) Catalogue des plantes vasculaires de la Corse, Conservatoire et jardin botanique de la ville de Genève: Genève == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Flora di Corsica]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] pltgs1l7ukx4ouj6q81zpavochadfuz Orchis papilionacea 0 1330 6513 2005-04-30T15:36:54Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Marculella]] pqjwco8ka2i9zijyfquw89ghutfqdd6 Wikipedia:Chi sarà issu funzu 4 1331 6514 2005-05-02T17:54:41Z Img 21 wikitext text/x-wiki '''Chi sarà issu funzu?''' [[Image:Funzu1.jpg|thumb|chi sarà issu funzu?]] '''Funzu 1''' * nomu corsu: * nomu francesu: * nomu scientificu: [[Image:Funzu2.jpg|thumb|chi sarà issu funzu?]] '''Funzu 2''' * nomu corsu: * nomu francesu: * nomu scientificu: lhhidumq7a7l0863zznt6i0b3r82y0u Wikipedia:Chi serà issu fiore 4 1332 213506 213505 2010-04-27T18:56:04Z 90.14.112.135 wikitext text/x-wiki ==Fiori da identificà== Qual'hè chì cunnosce u nome d'issi fiori? <gallery> File:Echium plantagineum1.jpg|come si chjamerà 'ssu fiore in corsu? '''Nome corsu''': ??, Nomu scentificu: [[Echium plantagineum]] </gallery> <gallery> Image:Orchis-mascula.jpg|comu si chjamerà issu fiore? '''Nomu corsu''': ??, Nomu francesu: Satyrion mâle, Orchis mâle, Nomu scentificu: orchis mascula Image:Aceras anthropophorum 02.jpg|comu si chjamerà issu fiore? '''Nomu corsu''': ??, Nomu francesu: Homme pendu, Nomu scentificu: Aceras anthropophorum Image:Ophrys scolopax5.jpg|comu si chjama issu fiore? '''Nomu corsu''':?? , Nomu francesu: Ophrys bécasse, Nomu scentificu: Ophrys scolopax Image:Orchis provincialis2.jpg|comu si chjama issu fiore? '''Nomu corsu''':?? , Nomu francesu: Orchis de Provence, Nomu scentificu: Orchis provincialis Image:Orchis tridentata 05 mg-k.jpg|comu si chjama issu fiore? '''Nomu corsu''':?? , Nomu francesu: Orchis tridenté, Orchis dentelé, Orchis à trois dents, Nomu scentificu: Orchis tridentata Image:Pinguicula corsica.jpg|comu si chjama issu fiore? '''Nomu corsu''':?? , Nomu francesu: Grassette corse, Nomu scentificu: Pinguicula corsica </gallery> 0a4yx9a819nrlqsodgkkgrtme3yrqfk Wikipedia:Chi serà issa pianta 4 1333 155150 6516 2009-01-13T18:57:59Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki [[Image:Pianta2.jpg|thumb|chì pianta serà?]] '''Pianta 1''' * nopmu corsu * nomu francesu: * nomu scientificu: cfkzxrdf8d8rwhujvo2jr9jycjdeom2 Cuppulata d'Hermann 0 1336 373764 373662 2021-06-02T09:33:54Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A cuppulata d'Hermann'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Testudo hermani 2.JPG|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">testudo hermanni</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Reptilia]]'' |----- | Ordini | ''[[Testudines]]'' |----- | Famiglia | ''[[Testudinidae]]'' |----- | Genaru | ''[[testudo]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Testudo hermanni''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Guancia gialla2.jpg|250px]] |----- |} A '''cuppulata d'Hermann''' (''testudo hermanni'') (in [[Castagniccia]] a chjamanu a''' testughjine''') (o '''cuperchjata d'Hermann''') hè un [[rettili|rettile]] di u generu ''testudo''. Hè una testughjine di terra, chì si trova in particulare in [[Italia]], nu u Sud di a [[Francia]], in [[Corsica]], in [[Catalogna]], i [[Baleari]], in [[Sardegna]] è in [[Cicilia]]. Si trova da u liturale sin'à 700 metri, ma raramente più sopra. U so culore hè neru è giallicciu. A testughjine d'Hermann pò campà sin'à 80 anni. U so pesu pò andà da 1 à 3 chilò. Una particularità: u mascu hè più chjucu chè a femina. A testughjine d'Hermann s'accoppia di veranu (di [[marzu]] o d'[[aprili|aprile]]) o à a fine di l'estate (di settembre o d'ottobre). A testughjine d'Hermann hè unu di i rettili più miniacciati à u liveddu europeu. E pupulazioni sò assai diminuite in i[[Spagna]], in [[Italia]] è in [[Francia]] [[cuntinente|cuntinentale]]. In [[Corsica]] è in [[Sardegna]], a pupulazione si mantene più o menu. In Francia, a testughjine d'Hermann hè sparita da i [[Pirenei]] in 1960. Ne fermanu pochei nu u [[Var]]. A sparizione di a testughjine d'Hermann hè stata causata da l'[[focu|incendii]], e presi illecite, e custruzzioni smisurate nantu à u liturale è a calata di l'agricultura tradiziunale. == In Corsica == [[File:Testudo hermanni5.JPG|left|200px]] A sottuspezia di testughjine d'Hermann chì hè prisente in [[Corsica]] hè: [[testudo hermanni hermanni]]. Si trova da vicinu à u mare sin'à 600 metri. À spessu, a testughjine d'Hermann hè ligata à i suvereti. A '''testughjine d'Hermann''' hè minacciata di sparizione in [[Europa]]. In [[Corsica]], a pupulazione hè più impurtante in [[Pumonti|Pumonte]] (in particulare nu u [[Vallincu]] è nu e parti di [[Portivechju|Portuvechju]]) chè in [[Cismonti]]. Si trova in piaghja, à spessu vicinu à u litturale. A pupulazione di testughjine d'Hermann in [[Corsica]] si trova in parechji lochi: u Vallincu, [[Portu Vechju]] è [[Bonifaziu]], a Piaghja, a [[Castagniccia]], u golfu d'[[Aiacciu]]... In [[Corsica]], a minaccia pè a pupulazione di testughjini d'Hermann pò vene da a calata di l'agricultura è da l'[[focu|incendii]]. I predatori di a testughjine d'Hermann adulta sò i cani, i cignali è i topi. Trà i predatori di i giovanii, ci hè dinò a volpe, u [[ricciu]], u [[corbu]], a curnachja è a [[ghjandaghja]]. A testughjine d'Hermann ghjughje à a maturità sessuale à l'età di 9 anni pè u mascu è à 10 anni pè a femina. L'accuppiamentu si face durante tuttu l'annu, ma più suvente di veranu o à a fine di a statina. L'[[ovu|ove]] sò poste nu un tufone chì dopu hè cupertu di terra. ==Revisioni di a classifica== Fin'à calchì annu fà, e duie sottuspezie ricunnisciute eranu classificate cum'è: * ''Testudo hermanni'' ssp. ''robertmertensi'' (Wermuth, 1952): a forma uccidentale * ''Testudo hermanni'' ssp. ''hermanni'' ([[Johann Friedrich Gmelin|Gmelin]], 1789): a forma orientale Per mutivi di priurità tassunomica attualmente sò state rinuminate in: * ''Testudo hermanni'' ssp. '' hermanni'' ([[Johann Friedrich Gmelin|Gmelin]], 1789): a sottuspezia occidentale di testughjine d'Hermann, chì hè prisente in Corsica * ''Testudo hermanni'' ssp. '' boettgeri'' (Mojsisovics, 1889): a sottuspezia orientale di testughjine d'Hermann == Prutezzione == A testughjine d'Hermann hè prutetta da: * a cunvenzione internaziunale di Washington ([[CITES]]) di 1973 chì pruibisce u cummerciu di e spezie di fauna è di flora minacciate di sparizione. * a cunvenzione di Berna, à u livellu europeu * a direttiva Habitat, à u livellu europeu * l'arrestatu ministeriale di u 22 lugliu 1993 in [[Francia]] == À vede dinù == * a [[ranedda|raganella]] ([[Emys orbicularis]]) * a testughjine marina ([[Caretta caretta]]) == Rifarenzi == * [http://natura2000.environnement.gouv.fr/especes/1217.html Testudo hermanni, Natura 2000] * [http://www.amis-du-parc-naturel-corse.org/parc-naturel-corse/hermann.htm A cuppulata d'Hermann - Tortue d'Hermann, Associu di l'amichi di u Parcu Naturali Rigiunali di Corsica] * [http://inpn.mnhn.fr/docs/cahab/fiches/1217.pdf Testudo hermanni, INPN] == Liami == * [http://www.terracorsa.info/fauna.html A fauna di Corsica, Terra corsa (in inglese)] [[Categoria:Fauna di Corsica]] [[Categoria:Rettili di Corsica]] m3lpol1hz1s5un1g5zc7mvmaauej81r Testudo hermanni 0 1337 167967 6520 2009-04-25T00:08:16Z Xqbot 1764 Robot : répare double redirection wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cuppulata d'Hermann]] 3m4mvpwo7gskmz59my6p1z6o0evo36n Cuperchjata 0 1338 167968 6521 2009-04-25T00:08:34Z Xqbot 1764 Robot : répare double redirection wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cuppulata d'Hermann]] 3m4mvpwo7gskmz59my6p1z6o0evo36n Cignali 0 1339 373759 373657 2021-06-02T09:33:44Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U cignali'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Wild Boar rubbing.jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Sus scrofa</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Mammalia]]'' |----- | Ordini | ''[[Artiodactyla]]'' |----- | Famiglia | ''[[Suidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Sus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Sus scrofa''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Wild Boar frontal.jpg|300px]] |----- |} U '''cignali''', o '''cignale''' o '''singhjar''' ('''''Sus scrofa''''') hè un [[mammiferu]] chì faci parti di a famiglia di i [[Suidae]]. Si trova in tutti i cuntinenti: in [[Auropa]], in [[Asia]], in u nordu di l'[[Africa]], in America suttana è suprana. U cignali stà piuttostu in i furesti è in i machji, ind'eddi ci sò l'ochji d'acqua. [[File:Sus scrofa 1 - Otter, Owl, and Wildlife Park.jpg|left|thumbnail|250px|Una lovia incù quattru purcastri]] L'adultu hè longu (da u capu à a coda) 90 à 170 cm. U masciu hè altu 60 à 110 cm, inveci a femina hè appena menu alta : da 55 à 90 cm. U pesu mizanu di u cignali hè 130 kilò. Ma u cignali masciu pesa da 30 à 300 kilò. A lovia, u cignali femina, pesa da 30 à 90 kilò. A coda varieghja da 15 à 30 cm. U cignali pò campà sin'à deci anni. U pilamu di i ghjovani cignali, i purcastri, hè sainatu giaddu. À u capu di cinqui o sei mesa, diventa russicciu, eppo finalmenti brunu. U pelu hè niricciu ind'è l'adultu, spessu è duru, abbastanza longu. U pelu di u cignali vechju diventa grisgiu. Ind'è u masciu, i [[denti di l'ochji]] sò più longhi è sò chjamati i [[sanna|sanni]]. Hè raru di veda u cignali di ghjornu, chì ùn esci da a i rimmissi cà à l'abrugata è di notti. Ci vedi pocu u cignali. Si servi dinò di u so grugnulu par tuccà. Corri lestu u cignali: insin'à 70 km à l'ora. U cignali hè unnivoru, ma parti è più di u so cibu sò pianti. Li piacini mori i castagni, i noci, i fica, a [[ghjandi]], ma dinò i [[funzu|funzi]], i [[pomu|poma]] è a [[biada]]. Ma manghja ancu i radichi, i graneddi. Manghja ancu i varma, i mignoculi, l'aciartuli, i picculi aceddi, l'insetti, i ranochji, o i cadavari di bestii, et cetara. Accadi à spessu chì u cignali fessi i disguasti. Chì u cignali ruma, è vultulieghju a terra, circhendu radichi o mignoculi. Ci sò i disguasti quandu 'ssi rumati sò fatti in ortu o in i loca cultivati. U cignali adultu è vechju si ni stà solu. Ma i lovii si ni stani incù i purcastri è i ghjovani. I cignalotti inveci si ni stani in picculi bandi. I cignala s'accuppiani quandu a lovia hè imburrita, d'[[uttrovi]] à [[ghjinnaghju]], ma u più suventi di [[nuvembri]] o di [[dicembri]]. A gestazioni dura quindici sittimani. Ci hè una curpata à l'annu ind'è u cignali. A lovia purciddeghja in un agrottu fattu di frascona. Nascini i purcasti da [[frivaghju]] à [[ghjunghju]], ma piuttostu da [[marzu]] à [[maghju]]. I purcastri sò sainati giaddi. A curpata di a lovia hè in generali di 3 à 6 [[purcastru|purcastri]], u massimu essendu 10. == In Corsica == [[File:Wild Boar Habbitat 2.jpg|left|250px|thumbnail|U cignali in a pantaniccia]] [[File:Sus.scrofa.tracks.on.snow.jpg|thumbnail|right|200px|A zampata di u cignali in a nevi]] U cignali hè mori cumunu in [[Corsica]]. Hè chjamatu ''singhjari'' in u sartinesu è à Portivechju. A sottuspezia di cignali prisenti in Corsica hè: ''[[Sus scrofa sardous]]'', una sottuspezia di cignali chì hè specifica di a Corsica è di a [[Sardegna]]. U cignali corsu t'hà u grugnu è u capu menu grossi cà u cignali cumunu in [[Auropa]]. Sò schersi in [[Corsica]] i cignali di più di nuvanta kilò. Ci hè dinò menu purcastri (1 à 5) ind'è u cignali corsu. Ci hè ancu una diffarenza genetica, chì u cignali corsu t'hà 38 crumusomi, com'è u [[porcu]] è u cignali d'[[Asia]]. U cignali cumunu in [[Auropa]] inveci, t'hà 36 crumusomi (Franceschi & Dubray 1987). A caccia di u cignali hè mori pupulari in [[Corsica]]. A cacciamossa o battuta si faci da l'apartura da a caccia insin'à a sarratura, da mezu [[aostu]] à [[ghjinnaghju]]. Si stima chì si tomba circa 10000 cignali à l'annu in i battuti. U cignali hè prisenti in l'isula sana, ma hè più abbundanti in i machjona cà in i furesti. In a [[Costa uriintali]], ci hè menu cignala cà in altrò. À spessu, i cignali sò cruciati incù i porchi mansi. Difatti, i [[sionu|sioni]] (ancu chjamati razzoni) sò abbastanza numarosi. In 1982, si stimava chì ci era circa 60% di sioni in a pupulazioni tutali cignalina in Corsica (Franceschi & Dubray 1987). I sioni sò più maiori cà i cignali. Sò dinò menu salvatichi cà i cignali è accadi ch'eddi s'avvicinessini di i paesi è ch'eddi andessini ancu in i ruminzulaghji par manghjà. == Rifarenzi == * Franceschi, Paulu & Dubray ''U cignale'' in ''I mammiferi di Corsica'', [[Parcu Naturale di Corsica]], 1987 (in francesu) * Salotti, Michela & Pergola Pasqualina, [http://www.crdp-corse.fr/index.php/ressources-documentation/ressources-numeriques/ouvrages-a-telecharger/animali-salvatichi-di-corsica Animali salvatichi di Corsica, U cignale] == Liami == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/acacciaincorsica3.html A caccia in Corsica, [[Arnestu Papi]], 1987, [[Adecec]]] == Da veda dinò == * u [[porcu]] * u [[sionu]] [[Categoria:Mammiferi di Corsica]] 9vcjikzyeu5tdr9q4p0m6xw4x69qih6 Categoria:Africa 14 1340 342715 335387 2015-04-21T18:28:43Z Phyrexian 1389 -categuria wikitext text/x-wiki [[File:Africa_satellite_plane.jpg|200px|right|Una imagine di satellitu di l'Africa.]] {{i}} l'[[Africa]]. [[Categoria:Cuntinenti]] l1ur2dwpqr8jade328jj93nrovojgcj Categoria:America 14 1341 342716 335399 2015-04-21T18:29:01Z Phyrexian 1389 -categuria wikitext text/x-wiki {{i}} l'[[America]]. [[Categoria:Cuntinenti]] s1e5uxdvjh5bxnhqknv0vlhwtr6zohb Categoria:Asia 14 1342 342717 335445 2015-04-21T18:29:31Z Phyrexian 1389 -categuria wikitext text/x-wiki [[File:Asia_satellite_plane.jpg|right|200px]] {{i}} l'[[Asia]]. [[Categoria:Cuntinenti]] hfj170765kw11e4kxxh3bm1v9vx0knf Categoria:Australia 14 1343 340487 335453 2015-01-28T17:19:03Z SurdusVII 6524 +ort +fix +cat +img +portwiki wikitext text/x-wiki {{i}} l'[[Australia]]. [[Categoria:Uceania]] kv5sxzniy3j2pixt9t5zn676rgl6cqu Template:I 10 1344 373465 360313 2021-06-02T04:59:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki ''Videte l'articulu principale cuncernendu''<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> orc3bep2uqmb4su8b3v1yzw2afspxto Categoria:Europa 14 1345 342718 335541 2015-04-21T18:29:41Z Phyrexian 1389 -categuria wikitext text/x-wiki [[File:Europe_satellite_globe.jpg|right|200px]] {{i}} l'[[Europa]]. [[Categoria:Cuntinenti]] rv2s8mu78471phk8ns3zxgb97xuco65 Categoria:Lauraceae 14 1363 335607 326323 2014-03-23T18:11:26Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:lauraceae ''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Laurales]] 4txjrr0semgb74hd49c4ec3jtqilfjp Categoria:Magnoliaceae 14 1364 335635 326324 2014-03-23T18:11:59Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:magnoliaceae ''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Magnoliales]] 30a8psls5qvgkc9xjhxlik1ilkb8c51 Categoria:Piperaceae 14 1365 335689 328082 2014-03-23T18:12:57Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:piperaceae ''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Piperales]] o3xdh2b47vf1mirs0s2323x0ouaemyi Categoria:Araceae 14 1366 335435 327846 2014-03-23T18:08:21Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:araceae ''' {{principale}} [[Categoria:Alismatales]] {{c}} d5c40pnekw4gg6ks7mvxtcugph8rfx6 Categoria:Butomaceae 14 1367 335466 6550 2014-03-23T18:08:57Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:butomaceae''' {{principale}} [[Categoria:Alismatales]] {{c}} t1erk04017ps7ho8khopzcivb0runqs Categoria:Agavaceae 14 1368 335388 326410 2014-03-23T18:07:32Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:agavaceae''' {{principale}} [[Categoria:Asparagales]] {{c}} rpqz9anjp1unch0zav351s37efwu9k0 Categoria:Alliaceae 14 1369 335393 328001 2014-03-23T18:07:37Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:alliaceae ''' {{principale}} [[Categoria:Asparagales]] {{c}} g0kt871ggxzae8lcnsnd9w2q010crei Categoria:Amaryllidaceae 14 1370 335397 327739 2014-03-23T18:07:41Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:amaryllidaceae''' {{principale}} [[Categoria:Asparagales]] {{c}} c1bpz9ec9j5jipewspkjewxb25i6n1p Categoria:Asparagaceae 14 1371 356058 335446 2016-12-18T04:55:09Z YiFeiBot 9044 Retrait de 1 lien(s) interlangue(s), désormais fourni(s) par [[d:|Wikidata]] à la page [[d:q8882382]] wikitext text/x-wiki '''Category:asparagaceae ''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Asparagales]] [[de:Kategorie:Spargelgewächse]] lsgb44f38iddtax7k20w3sbyvusg6vk Categoria:Convallariaceae 14 1372 335490 328117 2014-03-23T18:09:23Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:convallariaceae''' {{principale}} [[Categoria:Asparagales]] {{c}} peqr909xepwkqjlvxgpxzfb4twr8mz4 Categoria:Iridaceae 14 1373 335598 326326 2014-03-23T18:11:17Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:iridaceae ''' {{principale}} [[Categoria:Asparagales]] {{c}} 71de6e6x0czuu3are0ddd0vjw6y2tf3 Categoria:Hyacinthaceae 14 1374 335593 326523 2014-03-23T18:11:12Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:hyacinthaceae''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Asparagales]] 2lp6n7puj4x53tzgpegu9ui632xcvrz Categoria:Orchidaceae 14 1375 335674 326327 2014-03-23T18:12:41Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Orchidaceae ''' {{principale}} [[Categoria:Asparagales]] {{c}} 1zusoy9341sowx3nkiqzqthvhazu16q Categoria:Alstroemeriaceae 14 1376 335395 328002 2014-03-23T18:07:39Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:alstroemeriaceae ''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Liliales]] 3n003nhza6jvkf2j47w3fn27cimozah Categoria:Liliaceae 14 1377 335613 328070 2014-03-23T18:11:34Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:liliaceae ''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Liliales]] lmm6q2q60kvutfdeg6gxyjn3lndtbd6 Categoria:Colchicaceae 14 1378 335487 328088 2014-03-23T18:09:20Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:colchicaceae''' {{principale}} [[Categoria:Liliales]] {{c}} 7f7lpyk2b2flc1xc2kyf2bfd5fwin2e Categoria:Arecaceae 14 1379 335441 6562 2014-03-23T18:08:29Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:arecaceae''' {{principale}} [[Categoria:Arecales]] {{c}} ljwp1b63qggxfmpsb578fpmdgm1ujjq Categoria:Commelinaceae 14 1380 335488 328071 2014-03-23T18:09:21Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:commelinaceae ''' {{principale}} [[Categoria:Commelinales]] {{c}} dvatg29rer1a8hxq85r85dqwctm7g0e Categoria:Juncaceae 14 1381 335603 328048 2014-03-23T18:11:22Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:juncaceae ''' {{principale}} [[Categoria:Poales]] {{c}} n53wteaab7fw2cer36ne6oexgrolmyv Categoria:Poaceae 14 1382 335695 326328 2014-03-23T18:13:04Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:poaceae ''' {{principale}} [[Categoria:Poales]] {{c}} dxxkbonc9ujtxr498jk98usd2uycur6 Categoria:Cyperaceae 14 1383 335522 327898 2014-03-23T18:09:58Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:cyperaceae ''' {{principale}} [[Categoria:Poales]] {{c}} gvgtb8vaeovn4ed2p4lp3gf8dqmdch0 Categoria:Typhaceae 14 1384 335769 327899 2014-03-23T18:14:25Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:typhaceae ''' {{principale}} {{c}} {{Commonscat|Typhaceae}} [[Categoria:Poales]] exxcmodpw6zf8nzd7qfqqy4cadhm8pf Categoria:Bromeliaceae 14 1385 335465 328023 2014-03-23T18:08:56Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:bromeliaceae''' {{principale}} [[Categoria:Zingiberales]] {{c}} fr8esqhvgxvy23q7eyoj2c4ntyqkxk1 Categoria:Platanaceae 14 1386 335693 327847 2014-03-23T18:13:02Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:platanaceae''' {{principale}} [[Categoria:Proteales]] {{c}} fbu44vnsbi68gda8rosy92jcloli69n Categoria:Papaveraceae 14 1387 335684 328110 2014-03-23T18:12:52Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:papaveraceae ''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Ranunculales]] 2z8gq61i6u15wvaizx4334k5z52rcep Categoria:Ranunculaceae 14 1388 335711 327743 2014-03-23T18:13:21Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:ranunculaceae''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Ranunculales]] er92r0dsy3rfj6h4a40g7kz3xfi95c9 Categoria:Fumariaceae 14 1389 335573 328041 2014-03-23T18:10:51Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:fumariaceae''' {{principale}} [[Categoria:Ranunculales]] {{c}} tt7mcidz9w3vsc7lu030xtaoyq5vkwz Categoria:Berberidaceae 14 1390 335458 328020 2014-03-23T18:08:47Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:berberidaceae''' {{principale}} [[Categoria:Ranunculales]] {{c}} jnh49n458amoxbmzozyldxko96622bh Categoria:Crassulaceae 14 1391 335495 328072 2014-03-23T18:09:29Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:crassulaceae''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Saxifragales]] 6xhkvusfie0nu4czxo77vgs1srdmmh6 Categoria:Grossulariaceae 14 1392 335590 326329 2014-03-23T18:11:09Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:grossulariaceae''' {{principale}} [[Categoria:Saxifragales]] {{c}} in03a78hjnjj4z375r3cnjaw2zqa37c Categoria:Paeoniaceae 14 1393 335680 328065 2014-03-23T18:12:48Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:paeoniaceae ''' {{principale}} [[Categoria:Saxifragales]] {{c}} 8hmf57la7sx68ilf3x9hcklh53jv81d Categoria:Saxifragaceae 14 1394 335730 327848 2014-03-23T18:13:44Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:saxifragaceae ''' {{principale}} [[Categoria:Saxifragales]] {{c}} cxnxkwoureph9iafwx1jrjmtcwk72oh Categoria:Aizoaceae 14 1395 335390 328003 2014-03-23T18:07:34Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:aizoaceae''' {{principale}} [[Categoria:Caryophyllales]] {{c}} plud8uns5ei31m82mymed4lhf1t9x1i Categoria:Caryophyllaceae 14 1396 335475 326330 2014-03-23T18:09:07Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:caryophyllaceae ''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Caryophyllales]] hjndvevd1kkqgkmelxj4ky1fo64i5bg Categoria:Droseraceae 14 1397 335531 328029 2014-03-23T18:10:07Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:droseraceae ''' {{principale}} [[Categoria:Caryophyllales]] {{c}} t4yvbycxlsylutfo2wen3xgk3n04l7m Categoria:Cactaceae 14 1398 335467 320972 2014-03-23T18:08:58Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:cactaceae ''' {{principale}} [[Categoria:Caryophyllales]] {{c}} [[de:Kategorie:Cactaceae]] c7nq9h0yr9cynwah4gcfma7w52jv43u Categoria:Amaranthaceae 14 1399 335396 327990 2014-03-23T18:07:40Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:amaranthaceae ''' {{principale}} [[Categoria:Caryophyllales]] {{c}} 2bjawjc12z3t188zxnj1k079zdqebky Categoria:Nepenthaceae 14 1400 335668 329137 2014-03-23T18:12:34Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:nepenthaceae''' {{principale}} [[Categoria:Caryophyllales]] {{c}} todhb62spzurhwqd2vmawle8u64snw5 Categoria:Nyctaginaceae 14 1401 335670 327700 2014-03-23T18:12:37Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:nyctaginaceae ''' {{principale}} [[Categoria:Caryophyllales]] {{c}} 9b0s76qlofjwv28v31rwgv436smwt3g Categoria:Plumbaginaceae 14 1402 335694 327701 2014-03-23T18:13:03Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:plumbaginaceae''' {{principale}} [[Categoria:Caryophyllales]] {{c}} b5ro4h46hx4bwqakccmfi1vaduygo6q Categoria:Polygonaceae 14 1403 335699 327849 2014-03-23T18:13:08Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:polygonaceae''' {{principale}} [[Categoria:Caryophyllales]] {{c}} 7fvhojigpg15nfss2ebq14ft7cfalh4 Categoria:Portulacaeae 14 1404 335700 6587 2014-03-23T18:13:09Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:portulacaeae''' {{principale}} [[Categoria:Caryophyllales]] {{c}} n1zr0hbp8kr10oxj6uanp2joexpytl4 Categoria:Tamaricaceae 14 1405 335761 327850 2014-03-23T18:14:16Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:tamaricaceae''' {{principale}} [[Categoria:Caryophyllales]] {{c}} d6hy10vhcfpv98yk2hgl7m7bt073bx3 Categoria:Loranthaceae 14 1406 335631 328073 2014-03-23T18:11:54Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:loranthaceae''' {{principale}} [[Categoria:Santalales]] {{c}} muocodien96a6szcl8loacpj7qimku6 Categoria:Geraniaceae 14 1407 335579 328017 2014-03-23T18:10:57Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:geraniaceae''' {{principale}} [[Categoria:Geraniales]] {{c}} g9ikzko2l2bfs5v1qn28nep89adi1gj Categoria:Begoniaceae 14 1408 335456 328021 2014-03-23T18:08:45Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:begoniaceae ''' {{principale}} [[Categoria:Cucurbitales]] {{c}} 4y2m19sgwe31amh45tayx6pz8zc80fl Categoria:Cucurbitaceae 14 1409 335499 327738 2014-03-23T18:09:35Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:cucurbitaceae ''' {{principale}} [[Categoria:Cucurbitales]] {{c}} 5o80yimbim88nd2mm5jfsdv5l67g75f Categoria:Fabaceae 14 1410 335542 6593 2014-03-23T18:10:18Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:fabaceae''' {{principale}} [[Categoria:Fabales]] {{c}} asesfgw977swibzjbnv8ocqgbw3kf09 Categoria:Betulaceae 14 1411 335459 328086 2014-03-23T18:08:49Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:betulaceae''' {{principale}} [[Categoria:Fagales]] {{c}} rklr80lls116a9f5ap3nvzlxqtnjmsm Categoria:Fagaceae 14 1412 335544 328038 2014-03-23T18:10:20Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:fagaceae''' {{principale}} [[Categoria:Fagales]] {{c}} 206q12l43zv4xwqvqm1m06kqiiepqwn Categoria:Juglandaceae 14 1413 335602 328006 2014-03-23T18:11:21Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:juglandaceae''' {{principale}} [[Categoria:Fagales]] {{c}} dv71yjcokgxyf22hngr9p0pzctmpxki Categoria:Euphorbiaceae 14 1414 335540 328007 2014-03-23T18:10:16Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:euphorbiaceae ''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Malpighjales]] 4xj3fd9bxqvutl8mzmqkcxj4rjbion4 Categoria:Hypericaceae 14 1415 335595 6598 2014-03-23T18:11:14Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:hypericaceae''' {{principale}} [[Categoria:Malpighjales]] {{c}} dzanad791hiwtmjr8n7g48f63ykl8qt Categoria:Linaceae 14 1416 335616 328051 2014-03-23T18:11:37Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:linaceae''' {{principale}} [[Categoria:Malpighjales]] {{c}} 7ra5htwx6p3l2x8u2oaxmcjxrv898yk Categoria:Passifloraceae 14 1417 335685 328112 2014-03-23T18:12:53Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:passifloraceae''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Malpighjales]] hngrok5splgecrmm3tmy955oi2vspue Categoria:Salicaceae 14 1418 335726 326331 2014-03-23T18:13:39Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:salicaceae''' {{principale}} [[Categoria:Malpighjales]] {{c}} b76dbwq5hrrmc6hkzxy45sup8nalrb5 Categoria:Violaceae 14 1419 335900 328396 2014-03-23T18:16:47Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:violaceae''' {{principale}} [[Categoria:Malpighjales]] {{c}} 9mgj9yp132hkpd5t647stim5rcxi06z Categoria:Oxalidaceae 14 1420 335678 328061 2014-03-23T18:12:45Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:oxalidaceae''' {{principale}} [[Categoria:Oxalidales]] {{c}} srilbqpn2fsyrqld4ef27nmgoqwo62y Categoria:Cannabaceae 14 1421 335472 328008 2014-03-23T18:09:03Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:cannabaceae''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Rosales]] ka8r2yblrkicc2flc4g4smvecilt5f0 Categoria:Eleagnaceae 14 1422 335536 6605 2014-03-23T18:10:12Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:eleagnaceae''' {{principale}} [[Categoria:Rosales ]] {{c}} 8zod8invov4vesirenb4l20t6hz76bh Categoria:Rosaceae 14 1423 335721 320973 2014-03-23T18:13:32Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:rosaceae ''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Rosales]] 0pcagryooszue76nrmmfr26vv93wxzy Categoria:Moraceae 14 1424 335650 328111 2014-03-23T18:12:15Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:moraceae''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Rosales]] qxcs3t6trl44z6wwxrptrbht0ne78ms Categoria:Rhamnaceae 14 1425 335719 328013 2014-03-23T18:13:29Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:rhamnaceae''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Rosales]] b2lbgs15aty6v0mn8fmvcodaosa0sqq Categoria:Ulmaceae 14 1426 335770 327704 2014-03-23T18:14:26Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:ulmaceae''' {{principale}} [[Categoria:Rosales ]] {{c}} 6zyl9nn2wgu2c2r1tk0satoyu13m85d Categoria:Urticaceae 14 1427 335777 328012 2014-03-23T18:14:33Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:urticaceae''' {{principale}} [[Categoria:Rosales ]] {{c}} 2edlmdza86os50z9yqx2rhh4mdptgjm Categoria:Brassicaceae 14 1428 335462 320974 2014-03-23T18:08:53Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:brassicaceae''' {{principale}} [[Categoria:Brassicales]] 3oew0itsifyxhfycfpfq44uim58rik9 Categoria:Resedaceae 14 1429 335718 328055 2014-03-23T18:13:28Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:resedaceae''' {{principale}} [[Categoria:Brassicales ]] {{c}} f5qf5uvyw1zmtib1yi8o5l2403cyai6 Categoria:Tropaeolaceae 14 1430 335767 328074 2014-03-23T18:14:22Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:tropaeolaceae''' {{principale}} [[Categoria:Brassicales ]] {{c}} 0454vyvktoff6jo7cjjdzau54eqluh8 Categoria:Malvaceae 14 1431 335640 320975 2014-03-23T18:12:05Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:malvaceae ''' {{principale}} [[Categoria:Malvales]] {{c}} agfsel2xagypljk3j5rbt3a3g9b2872 Categoria:Cistaceae 14 1432 335482 328009 2014-03-23T18:09:14Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:cistaceae''' {{principale}} [[Categoria:Malvales]] {{c}} 0ng1vgor3wjw4q37ns2gzsgystdogrg Categoria:Lythraceae 14 1433 335633 326332 2014-03-23T18:11:57Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:lythraceae''' {{principale}} [[Categoria:Myrtales]] {{c}} j0sx2qzovryp82b2ew09mwbvcargwxa Categoria:Myrtaceae 14 1434 335666 328056 2014-03-23T18:12:32Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:myrtaceae''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Myrtales]] kv9upft30vd5gk9ul49e2i2l47t5vtx Categoria:Onagraceae 14 1435 335673 328010 2014-03-23T18:12:40Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:onagraceae''' {{principale}} [[Categoria:Myrtales]] {{c}} 6n99y16cfmjbw9oq6xox0wvwxlaxlsn Categoria:Rutaceae 14 1436 335725 326333 2014-03-23T18:13:38Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:rutaceae''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Sapindales]] n7ukf1w5nzirraun5w4vv0kasjxksdb Categoria:Hydrangeaceae 14 1437 335594 328114 2014-03-23T18:11:13Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:hydrangeaceae ''' {{principale}} [[Categoria:Cornales]] {{c}} 67t60nknmazkgw9wwd7mjatmlohdco7 Categoria:Cornaceae 14 1438 335492 327703 2014-03-23T18:09:25Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:cornaceae''' {{principale}} [[Categoria:Cornales]] {{c}} qqffzl9a4hxb4s84676f4jtrr123rvx Categoria:Balsaminaceae 14 1439 335455 328018 2014-03-23T18:08:44Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:balsaminaceae''' {{principale}} [[Categoria:Ericales]] {{c}} 9d41wza3ekggvswbycg73bk8u0ov81o Categoria:Ericaceae 14 1440 335538 328035 2014-03-23T18:10:14Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:ericaceae''' {{principale}} [[Categoria:Ericales]] {{c}} 4ty4mluzdkqmae64vk8q6ce6mj8p3ml Categoria:Polemoniaceae 14 1441 335697 328075 2014-03-23T18:13:06Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:polemoniaceae''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Ericales]] ihbxo7x3wg9rdlevm97vufbj8iisliy Categoria:Primulaceae 14 1442 335702 328084 2014-03-23T18:13:12Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:primulaceae ''' {{principale}} [[Categoria:Ericales]] {{c}} ow971xoo26ihf9egle4r0mfk0dzrzyy Categoria:Apocynaceae 14 1443 335434 327744 2014-03-23T18:08:20Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:apocynaceae ''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Gentianales]] r4sojodnw566fkhvdnpokbdbwqxcesl Categoria:Gentianaceae 14 1444 335575 328351 2014-03-23T18:10:53Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:gentianaceae ''' {{principale}} [[Categoria:Gentianales]] {{c}} 816oe0dp1baqqrfe6a0w46dehaqvgwu Categoria:Rubiaceae 14 1445 335723 327702 2014-03-23T18:13:34Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:rubiaceae''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Gentianales]] jwuvmivjnxh5tr9krwbp9f4wgskq8kk Categoria:Acanthaceae 14 1446 335383 327745 2014-03-23T18:07:27Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:acanthaceae''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Lamiales]] 3mg8sva99qex2n2fnuaadlvliyth25o Categoria:Gesneriaceae 14 1447 335582 328043 2014-03-23T18:11:00Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:gesneriaceae''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Lamiales]] ob61dg3tnj0u7ptcpk6xke42tiy7kch Categoria:Lamiaceae 14 1448 335605 328050 2014-03-23T18:11:24Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:lamiaceae''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Lamiales]] mo18uchqgufqq24jum2zpj6dex7984x Categoria:Oleaceae 14 1449 335672 328011 2014-03-23T18:12:39Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:oleaceae''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Lamiales]] 305rg4ik6qznqn2se2dnw3o8azg78g5 Categoria:Plantaginaceae 14 1450 335692 328113 2014-03-23T18:13:00Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:plantaginaceae''' {{principale}} [[Categoria:Lamiales]] {{c}} r6ahtmcye6w9ja92xzu4d8a7hrhwrnx Categoria:Scrophulariaceae 14 1451 335738 328014 2014-03-23T18:13:52Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:scrophulariaceae''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Lamiales]] cv72dhdykwbopy74q1w92c4x3emm1xj Categoria:Verbenaceae 14 1452 335899 327991 2014-03-23T18:16:46Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:verbenaceae''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Lamiales]] i1r7bvt1frqc12qrkig1ioyg5onb25g Categoria:Solanaceae 14 1453 335747 326334 2014-03-23T18:14:02Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:solanaceae ''' {{principale}} [[Categoria:Solanales]] {{c}} dm8c5b0orr4226618fqxtorgovbtj11 Categoria:Convolvulaceae 14 1454 335491 328015 2014-03-23T18:09:24Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:convolvulaceae''' {{principale}} [[Categoria:Solanales]] {{c}} emqb57p5930jphrpeg7yrdab6badxwp Categoria:Araliaceae 14 1455 335436 328005 2014-03-23T18:08:22Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:araliaceae ''' {{principale}} [[Categoria:Apiales]] {{c}} 765mrwzzvcrwbapa4fmc9013blmnz2q Categoria:Apiaceae 14 1456 335432 328004 2014-03-23T18:08:18Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:apiaceae''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Apiales]] grds61l7shh9x9m8xhotoucr0ddduxy Categoria:Asteraceae 14 1457 335448 326335 2014-03-23T18:08:36Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:asteraceae ''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Asterales]] 3wvmcgwn9ogcxtrnaimm5qiynakcwq8 Categoria:Campanulaceae 14 1458 335468 327860 2014-03-23T18:08:59Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:campanulaceae ''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Asterales]] exii4ktcyr1cougtbkgdd048429x2gt Categoria:Lobeliaceae 14 1459 335629 6642 2014-03-23T18:11:52Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:lobeliaceae''' {{principale}} [[Categoria:Asterales]] {{c}} kw9vsn25bnlfos35mxwbqv0nq6q0b3a Categoria:Caprifoliaceae 14 1460 356766 335474 2017-03-28T05:03:20Z YiFeiBot 9044 Retrait de 1 lien(s) interlangue(s), désormais fourni(s) par [[d:|Wikidata]] à la page [[d:q6469016]] wikitext text/x-wiki '''Category:caprifoliaceae''' {{principale}} [[Categoria:Dipsacales]] powg10u1gmse9dmtdl1cdqsevfs63bv Categoria:Dipsacaceae 14 1461 335526 320976 2014-03-23T18:10:02Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:dipsacaceae''' {{principale}} [[Categoria:Dipsacales]] {{c}} scii1ztacvla3sonxixugrml8ylpxkw Template:Principale 10 1463 373554 6646 2021-06-02T05:01:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''&#8594;''' ''[[{{PAGENAME}}|Si po leghje l'articulu principale à: '''{{PAGENAME}}'''...]]''<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> hrwa7p1012udjkj4hc9me9w2x2mybnz Alsazia 0 1465 351190 331418 2015-07-16T11:01:34Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{regione francese | regione=Alsazia | nomeUfficiale=Alsace | nomeLucale=Elsass | bandera=Flag of Alsace.svg | capilocu=Strasburgu | superficia=8 280 | pupulazione=1 817 000 | densita=219,4 | dipartimenti=[[Bassu Renu]] (67), [[Altu Renu]] (68) | circundarii=13 | cantoni=75 | cumune=904 | situ=http://www.region-alsace.eu/ | carta=Alsace map.png }} L''''Alsazia''' (''Elsass'' in alsazianu) hè una [[regioni francesi|regione]] [[Francia|francese]]. Cumporta dui dipartimenti: u [[Bassu Renu]] (''Unterelsass'') à u [[nordu]] è l'[[Altu Renu]] (''Oberelsass'') à u [[sudu]]. U capilocu hè [[Strasburgu]] (''Straßburg''), chì hè a più grande cità di a [[regione]]. L'altre cità impurtanti sò [[Mulhouse]] (''Mülhausen'') è [[Colmar]], prefettura di l'Altu Renu, chì si trova à u pede di e [[muntagne]] di i Vosgii. L'Alsazia cunfina à u [[nordu]] è à [[levante]] cù a [[Germania]], à u [[sudu]] cù a [[Svizzera]], in [[libecciu]] cù a [[regione]] di a [[Franca Cuntea]] è in maestrale cù a [[Lorena]]. == Riferimenti == * [[Sundgau]] == Ligami == * [http://www.tourisme-alsace.com Turismu in Alsazia] * [http://www.alsannuaire.com/ Alsannuaire: mutore di ricerca alsazianu] * [http://www.dailymotion.com/elsaesser/video/x872c_Alsace-Moselle-Free/ Elsass-Lothringen video] [[Categoria:Alsazia]] 4iiggeu8l4ty8t01nnk5pt4nqmyf6f9 Categoria:Laurales 14 1467 335608 326337 2014-03-23T18:11:28Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Laurales''' {{principale}} [[Categoria:Magnoliopsida]] {{c}} slutmwjyfzfj4tmgkhbwxephxdxhlsv Categoria:Magnoliales 14 1468 335636 326338 2014-03-23T18:12:00Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Magnoliales''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Magnoliopsida]] mih7mba0rdn9c616v18a2r3knu5jpz7 Categoria:Piperales 14 1469 335690 327909 2014-03-23T18:12:58Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Piperales ''' {{principale}} [[Categoria:Magnoliopsida]] {{c}} 76rbwlw9iowbxhhbfk980rub7la95ds Categoria:Alismatales 14 1470 335392 327992 2014-03-23T18:07:36Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Alismatales''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Liliopsida]] 5c0how23jbra0n3o841xiyy3pfaiiou Categoria:Asparagales 14 1471 335447 326339 2014-03-23T18:08:35Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Asparagales''' {{principale}} [[Categoria:Liliopsida]] {{c}} 7tn403azs08xte9735yosknljaam0b6 Categoria:Liliales 14 1472 335614 320978 2014-03-23T18:11:35Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Liliales''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Liliopsida]] ldv14290i7ed2ufiedcmthtvbgm55iy Categoria:Arecales 14 1473 335442 6656 2014-03-23T18:08:30Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Arecales''' {{principale}} [[Categoria:Liliopsida]] {{c}} rbrtx04p7vb4l3w7ib3sfadyy18an91 Categoria:Commelinales 14 1474 335489 328032 2014-03-23T18:09:22Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Commelinales''' {{principale}} [[Categoria:Liliopsida]] {{c}} dmxl69p5ig3gqtjz5eeovlc4fuuzf6x Categoria:Poales 14 1475 335696 327866 2014-03-23T18:13:05Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Poales''' {{principale}} [[Categoria:Liliopsida]] soaoiycvs3kpnzoi10r6g6fx1w3eis1 Categoria:Zingiberales 14 1476 335904 327905 2014-03-23T18:16:52Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Zingiberales''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Liliopsida]] j72u9cqceap049f3znsl241o1lw5epc Categoria:Proteales 14 1477 335704 328076 2014-03-23T18:13:14Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Proteales''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Magnoliopsida]] 1u0e4cijca9zx861fgpinlnut4dy1tn Categoria:Ranunculales 14 1478 335712 328052 2014-03-23T18:13:22Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Ranunculales''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Magnoliopsida]] g9e662gy173cv7dnhl474cxuzjaonls Categoria:Saxifragales 14 1479 335731 326340 2014-03-23T18:13:45Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Saxifragales''' {{principale}} [[Categoria:Magnoliopsida]] {{c}} 6tz6l4t3lvqo68rvnhby0wlhvs9aep6 Categoria:Caryophyllales 14 1480 335476 328106 2014-03-23T18:09:08Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Caryophyllales''' {{principale}} [[Categoria:Magnoliopsida]] {{c}} tg487lu004mwiwzplflc36a40i11vkl Categoria:Santalales 14 1481 335727 328064 2014-03-23T18:13:40Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Santalales''' {{principale}} [[Categoria:Magnoliopsida]] {{c}} r9mt6hh8be8owrztcdsgimmxwxmynbk Categoria:Geraniales 14 1482 335580 328044 2014-03-23T18:10:58Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Geraniales''' {{principale}} [[Categoria:Magnoliopsida]] {{c}} 0ditrwa3dgt5gn8v83u0ekchvk953nz Categoria:Cucurbitales 14 1483 335500 327861 2014-03-23T18:09:36Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Cucurbitales''' {{principale}} [[Categoria:Magnoliopsida]] {{c}} ej93wmmj7ijscc4z316gvdzy4oox6zo Categoria:Fabales 14 1484 335543 320979 2014-03-23T18:10:19Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Fabales''' {{principale}} [[Categoria:Magnoliopsida]] {{c}} d47g3ifh4cdgxqz0uj5nwie7any4fob Categoria:Malpighjales 14 1485 335639 6668 2014-03-23T18:12:04Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Malpighjales''' {{principale}} [[Categoria:Magnoliopsida]] {{c}} at02571vuthk02w15s8zgfglqgsxgbl Categoria:Oxalidales 14 1486 335679 328068 2014-03-23T18:12:46Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Oxalidales''' {{principale}} [[Categoria:Magnoliopsida]] {{c}} 8elpicjne390vna0tjqklblo8a3mpa2 Categoria:Rosales 14 1487 335722 328120 2014-03-23T18:13:33Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Magnoliopsida]] nb2jyya3xjwmqu7gxgkjvwzbyh9dv74 Categoria:Brassicales 14 1488 335463 327862 2014-03-23T18:08:54Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Brassicales ''' {{principale}} [[Categoria:Magnoliopsida]] 35azqbndoqhghfma6sjegz0jo8op6ns Categoria:Malvales 14 1489 335641 327863 2014-03-23T18:12:06Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Malvales''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Magnoliopsida]] 4aeq1go9ayyj0zim4sk7z9pjfvq0s21 Categoria:Myrtales 14 1490 335667 328078 2014-03-23T18:12:32Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Myrtales''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Magnoliopsida]] cq01ymjgwbzg6111nxgaqy9pgc0bsw3 Categoria:Sapindales 14 1491 335728 326341 2014-03-23T18:13:42Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Sapindales''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Magnoliopsida]] 41gndd9faibaa34tdl69m7r2lvdoj52 Categoria:Cornales 14 1492 335493 320980 2014-03-23T18:09:26Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Cornales''' {{principale}} [[Categoria:Magnoliopsida]] {{c}} 9txgay4tvajdax8tngh7rx7kahf44r3 Categoria:Ericales 14 1493 335539 328049 2014-03-23T18:10:15Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Ericales''' {{principale}} [[Categoria:Magnoliopsida]] {{c}} 1139pm1q44obe26ohasc84vg2pq19n5 Categoria:Gentianales 14 1494 335576 327789 2014-03-23T18:10:54Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Gentianales''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Magnoliopsida]] rz6e21e1c4adxj261gah6j8spax2p99 Categoria:Lamiales 14 1495 335606 320981 2014-03-23T18:11:26Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Lamiales''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Magnoliopsida]] 8zuofgw5f4qpitpas398cc15rqcqszc Categoria:Solanales 14 1496 335748 326342 2014-03-23T18:14:03Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Solanales''' {{principale}} [[Categoria:Magnoliopsida]] {{c}} 0vux3fr8vqawbi0ds8rcjbe4suy8ibr Categoria:Apiales 14 1497 335433 327864 2014-03-23T18:08:19Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Apiales''' {{principale}} {{c}} [[Categoria:Magnoliopsida]] 8kaoi1vvjuvy0icfv7z9ue2l52r56g3 Categoria:Asterales 14 1498 335449 6681 2014-03-23T18:08:37Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Asterales''' {{principale}} [[Categoria:Magnoliopsida]] {{c}} lg29v70in2ryc3pk5hsl5vpfx6wq98d Categoria:Dipsacales 14 1499 335527 328030 2014-03-23T18:10:03Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Dipsacales''' {{principale}} [[Categoria:Magnoliopsida]] {{c}} ivk5rav93arcyronn0xlfrayp1v51pf Categoria:Magnoliopsida 14 1500 335638 327740 2014-03-23T18:12:03Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Magnoliopsida''' {{principale}} [[Categoria:Magnoliophyta]] {{c}} leelzhgbkm1v3ecz9neg3d77rmmcviq Categoria:Liliopsida 14 1501 335615 133772 2014-03-23T18:11:36Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Liliopsida''' {{principale}} [[Categoria:Magnoliophyta]] r1md9d1f59z4isp0pphx06lroa1kqjk Categoria:Magnoliophyta 14 1502 335637 133773 2014-03-23T18:12:02Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Category:Magnoliophyta''' {{principale}} [[Categoria:Plantae]] 1z5eo621uvibuqd3t65e75s7jzm4p2t Sundgau 0 1503 336004 334538 2014-04-09T16:29:47Z Lotje 4662 /* Ligami */ [[:commons:Category:Sunday]] wikitext text/x-wiki {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" |----- ! colspan="2" bgcolor="#66CCFF" | Paesu di u Sundgau |----- | colspan="2" align="center" | |----- ! colspan="2" bgcolor="#66CCFF" | Infurmazioni |----- | Capitale : || Altkirch |----- | Spaziu : || 663 Km² |----- | Cantoni || 4 |----- | Cumune || 112 |} [[Image:2720.jpg|thumb|left|200px|Un Paesagiu di Sundgau, trà Elbach e Brechaumont]] [[Image:Canal_1.jpg|thumb|right|170px|Canal di u Renu in Sundgau]] U '''Sundgau''' hè a parte sudda di l'[[Alsazia]] trà Mulhouse e a Svizzera. Pudemu traduce Sundgau per 'Cuntea di meziornu'. A Capitale hè [[Altkirch]]. ''(5386 abitanti)'' U principale fiume hè l'Ill e a surgente hè in Winkel, vicinu à a Svizzera. E principale cità sò Dannemarie, Hirsingue, Ferrette (Cità medievale chì avìa a so cuntea - ''Cuntea di Ferrette''). Pudemu vede in questa cità u castellu di Ferrette, altu di 612 m. ==Organizazione== U Paesu cumporta 112 cumune scumparte in 8 cumunità di cumune pè prumove u turismu e l'ecunumìa: [[Image:CartaSundgau.jpg|thumb|left|200px|Carta di Sundgau]] a cumunità di cumune di A Porta d'[[Alsazia]] (Capitale Dannemarie) a cumunità di cumune di Giura alsazianu (Capitale Ferrette) a cumunità di cumune d'[[Altkirch]] e u so paesu (Capitale [[Altkirch]]) a cumunità di cumune di a Largue (Capitale Seppois-le-Bas) a cumunità di cumune di Hirsingue (Capitale Hirsingue) a cumunità di cumune di l'Ill e Gersbach (Capitale Waldighofen) a cumunità di cumune di u settore d'Illfurth (Capitale Illfurth) a cumunità di cumune di a valle di Hundsbach (ùn ci hè micca capitale) == Ligami == * [http://www.promsundgau.com/ Promsundgau Situ nantu à u Sundgau] * [http://www.altkirch.net/ Situ nantu à a cìta di Altkirch] [[:commons:Category:Sunday]] [[Categoria:Alsazia]] 87ulqkd7pq901j5yxrcw9nejirqvgoy Categoria:In custruzzioni 14 1505 361754 361742 2019-02-24T18:40:39Z Jumpy01 11155 index with template wikitext text/x-wiki {{Summariu categurie}} [[Categoria:Radica|_]] 0axzdd10f40zs1msf6o5x92xf7r2dfy India 0 1507 369404 369403 2020-11-13T17:37:12Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Emblem of India.svg|frame|185px]] [[File:India flag.png|thumb]] [[File:India (orthographic projection).svg|thumb|]] L''''India''' (hindi: भारत, Bhārat), ufficialmente a '''Republica d'India''' (भारत गणराज्य, Bhārat Gaṇarājya), hè unu Statu federale d’[[Asia]] meridiunale. A capitale è [[Nova Delhi]], Chjè a settima nazione più maiò geograficamente è a siconda più populata incù 1,2 milliardu d’abitanti. Hè dinò a dimucrazia a più populata in lu mondu sanu. E sò limite sò l’Oceanu Indianu à u sudu, u mare arabu à l’ovest è u golfu di u Bengal à l’este. Tocca u Pachistan à l’ovest, u Bhutan, a Repubblica populare di China è u Nepal à u nord, u Bangladesh à l’este. In l’oceanu indianu, l’India hè vicina da u Sri Lanka è di e Maldive. L’isule Andaman è Nicobar spartenu a fruntiera maritima di a Thailanda è di l’isula indunesiana di Sumatra in lu mare d'Andaman. L’India ha una costa di 7517 chilòmetri. Paese di l’antica civilisazione di u valle di l’Indus è regione di strade cummerciale storiche, u subcuntinente indianu fù sempre identificatu à a sò ricchezza cummerciale è culturale. Quatru religioni – Induismu, Buddismu, Jainismu è Sicchismu – ci sò nate, è u Zoroatrismu, u Ghjudaismu, u Cristianismu è l’Islam,ci sò ghjunte in lu primu milleniu. Culunizata da u Regnu Unitu in lu 19u seculu, l’India diventò independente in lu 1947 dopu à una lotta marcata da a resistenza passiva cundotta da Mahatma Gandhi. L’India hè una repubblica federale costituzionale incù una demucrazia parlamentare costituita da 28 stati è 7 territori. Hè una sucietà pluralistica, plurilinguistica è multietnica induve si parlanu più di 400 lingue. L’ecunumia Indiana tene u settimu PIB mundiale. Dipoi e riforme di u 1991, l’India hè diventata l’ecunumia chi cresce u più rapidamente in lu mondu. Ma u paese ha sempre prublemi di puvertà, illeterismu, corruzzione è salute pubblica. L’India hè classificata cum’è Novu Paese Industrializatu è chjè unu di i quatru paesi di u BRIC (Bresile, Russia, India, China). Chjè unu di i sei stati chi tenenu l’arma nucleare. Chjè une putenza regionale di l’Asia meridionale. L’India hè membra di e Nazioni Unite, di u Muvimentu di i Non-Allineati, di l’Organisazione Mundiale di u Cummerciu, di u G20 è di u Commonwealth. == Etimologia == U nome ''India'' vene da a parola sanscritta ''Sindhu'', nome storicu di u fiume Indus. I Grechi antichi chjamavanu l’Indiani ''Indoi'', « ghjente di l’Indus ». A costituzione indiana è l’usu populare accettanu dinò ''Bharat'' cum’è nome ufficiale. U nome ''Bharat'' vene da u nome di u legendariu rè Bharata in le scritture Hindù. Tantu in tantu, a parolla persiana ''Hindustan'' hè utilizzata. == Storia == L’aggrotti di l’Età di a Petra à Bhimbetka, in lu Madhya Pradesh, sò e prime traccie di vita umana in India. U primu locu d’istallazione permanente apparì 8500 anni fà è si svilupò progressivamente pè diventà a civilisazione di u valle di l’Indus più ò menu in -3500. Fù seguitatu da u periodu Vedicu chi ha vistu nasce e fundazione di l’Hinduismu è altri aspetti culturali di a sucietà Indiana antica, sinu à -500. Da -550, assai regni è repubbliche cunisciti cum’è Mahajanapadas naqueru in tuttu u paese. In lu terzu seculu nanzu à GC, guasgi tutta l’Asia era unita in l’imperu Maurya, da Chandragupta Maurya è prosperò sottu à u regnu di Ashoka. À parte di u terzu seculu, a dinastia Gupta regnò in lu periodu cunoscitu cum’è l’antica Età d’Oru di l’India. Hè statu un periodu di sviluppu globale : scienze, tecnulugia, ingeneria, arti, lingue, litteratura, matematica, astronomia, religione, filosofia... Dopu à l’invasioni islamiche tra u 10u è 12u seculu, una parta maiò di l‘India di u nord passò sottu à a dominazione di u sultanatu di Delhi, è dopu di l’imperu Moghul. Sottu à u regnu di Akbar, l’India si sviluppò assai, culturalmente, economicamente, in un ambiente d’armunia è di tuleranza religiosa. I Moghul hannu sugellatu allianze strategiche incù parechji regni Rajput. Dopu à u regnu di Aurangzeb in lu 1707, l’imperu Moghul passò sottu à u controlu di l’imperu Maratha. Dipoi u 16u seculu, e nazione imperialiste hannu istallatu posti di scambiu è pocu à pocu, apprufitandu di diversi cunflitti, hannu creatu culunie. In lu 1856, guasgi tutta l’India era sottu à u controlu di a [http://en.wikipedia.org/wiki/Honourable_East_India_Company British East India Company]. Un annu dopu, a rivolta di parechje unità militare è diversi regni sfidò a putenza di a cumpania, ma fallì. Cum’è cunseguenza, l’India passò sottu à u controlu direttu di a curona britannica. Tra u 1860 è u 1900, u subcuntinente indianu ha sufertu e peghje caristie di a sò storia, causendu a morte di 14,5 millioni di parsone. In u 20u seculu, una lotta naziunale pè l’indipendenza fù iniziata da u Cungressu Naziunale Indianu ([http://en.wikipedia.org/wiki/Indian_National_Congress INC]) è altre organisazioni pulitiche. Certi revoluzionari radicali hannu cundottu ribellioni armate contru à u regnu britannicu. Ma u caratteru principale di u muvimentu indianu pè l’indipendenza fù a resistenza passiva. Sottu à a direzione di Mahatma Gandhi, millioni d’Indiani hannu partecipatu à u muvimentu di disubidienza civile « Quit India » (Andatevi da l’India). In sittembre 1939, l’India dichjarò a guerra à l’Alimania è à u massimu di a [[Seconda Guerra Mundiale|Siconda Guerra Mundiale]], più di 2,5 millioni di suldati indiani cumbattavanu contru à e forze di l’Assu. Dopu à a Siconda Guerra Mundiale, parechje rivolte schizàronu in l’armate aerian è marina, è ci furonu disordini suciali à causa di diversi processi leati à a guerra. U 15 d’aostu 1947, e zone maghjuritariamente musulmane fùronu partizionate, ciò chi provocò a nascita di u Pachistan. Sta partizione ha provocatu un trasferimentu di populazioni di più di 10 milioni di parsone tra India è Pachistan. U costu umanu fù cunsiderèvule. U 26 di ghjennaghju 1950, l’India diventò una repubblica è una nova costituzione fù adottata. In lu 1961, l’armata Indiana liberò u territoriu di Goa da e forze culuniale portughese. In 1965, u tentativu di u Pachistan pà invade u Kashmir ha provocatu a Siconda Guerra di u Kashmir. Ci hè statu una terza guerra tra India è Pachistan in 1971, è a vittoria Indiana ha sbucciatu à a creazione di u Bangladesh. Dipoi a sò indipendenza, l’India deve fà fronte à parechje sfide cum’è e viulenze religiose, u casteismu (viulenze tra caste), u naxalismu, u terrorismu è varii muvimenti regionali o separatisiti, specialmente in lu Kashmir è parechje regioni di u nordeste. Diventò una putenza nucleare in 1974, quandu ha riuscitu u sò primu testu nucleare, seguitatu da cinque altri in 1998. Da l’anni 50 à 80, l’India ha cundottu pulitiche d’ispirazione sucialista. L’ecunumia era assai regulata, protezionista incù diverse intraprese pubbliche. E riforme di u 1991 hannu trasformatu l’India in una ecunumia chi si sviluppa ad alta vitezza. U sviluppu ecunomicu si face senza regulamentu, è i danni suciali sò assai impurtanti. == Clima == U clima indianu hè assai influenzatu da l’Himalaya è da u desertu di u Thar, ciò chi conduce à mussoni. L’Himalaya impedisce i venti fredi d’Asia centrale di intrà nantu à u territoriu, tenendulu più caldu cà altri lochi sottu à listesse latitudine. U desertu di u Thar tene una funzione assai impurtante pè attirà i venti meridionali umidi chi, tra ghjunghju è uttobre, furniscenu l’aqua di e piuvite indiane. Ci sò quatru tipi di clima in India : tropicale umidu, tropicale seccu, subtropicale umidu è muntagnolu. == Divisioni amministrative == L’india hè cumposta da 28 stati è 7 territori di l’unione. In 1956, i stati sò stati formati nantu à base linguistiche. Dipoi, sta struttura hè stata guasgi incambiata. Cadu statu hè divisu in distritti, cadu distrittu hè divisu in ''tehsils''. I stati : * 1. Andhra Pradesh * 2. Arunachal Pradesh * 3. Assam * 4. Bihar * 5. Chhattisgarh * 6. Goa * 7. Gujarat * 8. Haryana * 9. Himachal Pradesh * 10. Jammu and Kashmir * 11. Jharkhand * 12. Karnataka * 13. Kerala * 14. Madhya Pradesh * 15. Maharashtra * 16. Manipur * 17. Meghalaya * 18. Mizoram * 19. Nagaland * 20. Orissa * 21. Punjab * 22. Rajasthan * 23. Sikkim * 24. Tamil Nadu * 25. Tripura * 26. Uttar Pradesh * 27. Uttarakhand * 28. West Bengal I territori di l'unione : * 1. Isule Andaman è Nicobar * 2. Chandigarh * 3. Dadra è Nagar Haveli * 4. Daman è Diu * 5. Lakshadweep * 6. National Capital Territory of Delhi * 7. Puducherry A Capitale hè [[New Delhi]] e e principale cità sò [[Kolkata]] e [[Mumbai]]. == Lighendu Internet == * [http://www.tourindia.com Turismu in India] ==Da vede dinù== *[[Taj Mahal]] *[[Jawaharlal Nehru]] *[[Achal Prabhala]] *[[Brahmagupta]] *[[Pran]] [[Categoria:Asia]] m80wvlrg83fqrsapd4ukpxmnwvd8eo6 Asparagales 0 1508 331570 320988 2014-03-23T14:02:05Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Asparagales}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Asparagales'''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = lightgreen | plural_taxon = Famiglie/i}} [[Agapanthaceae]]<br /> [[Agavaceae]]<br /> [[Alliaceae]]<br /> [[Amaryllidaceae]]<br /> [[Aphyllanthaceae]]<br /> [[Asparagaceae]]<br /> [[Asphodelaceae]]<br /><small>(sinonimu di i Xanthorrhoeaceae)</small> <br /> [[Asteliaceae]]<br /> [[Blandfordiaceae]]<br /> [[Boryaceae]]<br /> [[Doryanthaceae]]<br /> [[Hemerocallidaceae]]<br /> [[Hyacinthaceae]]<br /> [[Hypoxidaceae]]<br /> [[Iridaceae]]<br /> [[Ixioliriaceae]]<br /> [[Lanariaceae]]<br /> [[Laxmanniaceae]]<br /> [[Orchidaceae]]<br /> [[Ruscaceae]]<br /> [[Tecophilaeaceae]]<br /> [[Themidaceae]]<br /> [[Xanthorrhoeaceae]]<br /> {{Taxobox_end}} L' '''Asparagales''' hè un [[ordine (biology)|ordine]] di a classa di i [[Liliopsida]] chi cumprende isse famiglie: * [[Alliaceae]] ** [[Agapanthaceae]] ** [[Amaryllidaceae]] * [[Asparagaceae]] ** [[Agavaceae]] ** [[Aphyllanthaceae]] ** [[Hesperocallidaceae]] ** [[Hyacinthaceae]] ** [[Laxmanniaceae]] ** [[Ruscaceae]] ** [[Themidaceae]] * [[Asteliaceae]] * [[Blandfordiaceae]] * [[Boryaceae]] * [[Doryanthaceae]] * [[Hypoxidaceae]] * [[Iridaceae]] * [[Ixioliriaceae]] * [[Lanariaceae]] * [[Orchidaceae]] * [[Tecophilaeaceae]] * [[Xanthorrhoeaceae]] ** [[Asphodelaceae]] ** [[Hemerocallidaceae]] [[Categoria:Asparagales]] 0ljzq931u38x6803aqdyx6enjv5cjfz Laurales 0 1512 369863 332997 2021-01-05T04:51:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Laurales}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Laurales'''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = lightgreen | plural_taxon = Famiglie/i}} [[lauraceae]] <br /> {{Taxobox_end}} I '''Laurales''' sò un [[ordine]] di a classa di i [[Magnoliopsida]] chi cumprende isse famiglie: * [[lauraceae]] <br /> [[Categoria:Laurales]] nazbdwnf1sy1tst6w0quu29x5zl6irp Magnoliales 0 1513 333334 218210 2014-03-23T14:37:29Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Magnoliales''' {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Magnoliales}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Magnoliales'''}} [[Categoria:Flora]] fjk3j9v59prancl6suyq6b50ovozu2q Piperales 0 1514 333921 218241 2014-03-23T14:49:22Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Piperales ''' {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Piperales }} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Piperales '''}} [[Categoria:Flora]] ebcjlh8p5eouwjq9rf3p3w02o6r5ruq Alismatales 0 1515 351177 351176 2015-07-16T10:47:42Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki L''''Alismatali''' (o '''Alismatales''' in [[latinu]]) sò un'ordine di piante di a classe di e Liliopsida. L'ordine cumprende incirca 165 ghjeneri in 14 famiglie, incù distribuzione cusmupulita. Ste piante si trovanu abitualmente in ambienti [[acqua|acquatichi]]. {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Alismatales}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Alismatales'''}} |}} [[Categoria:Flora di Corsica]] stx391zk0aboyok01gv4pyl1luaksir Liliales 0 1516 333065 320991 2014-03-23T14:31:48Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Liliales''' {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Liliales}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Liliales'''}} [[Categoria:Flora]] 6bd4z9neq90lb3z0upxds036oarbg11 Arecales 0 1517 374576 354046 2021-07-31T17:36:54Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''Arecales''' hè un'ordine di piante chì cumprende un'unica [[famiglia]] di piante: l'Arecaceae, cumunamente chjamate "palme".<br> {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Arecales}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Arecales'''}} [[Categoria:Flora di Corsica]] 6vn6xkch85raxvbplfreft1c9mtzzp1 Commelinales 0 1518 332124 218138 2014-03-23T14:13:08Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Commelinales''' {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Commelinales}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Commelinales'''}} [[Categoria:Flora]] b3ug5zgmzbto1a7l4raiydiz9hnkz9e Poales 0 1519 333945 218243 2014-03-23T14:49:49Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Poales''' {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Poales}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Poales'''}} [[Categoria:Flora]] jabvle2330a0m5xxkedyylv1qv8x55w Zingiberales 0 1520 335119 218315 2014-03-23T15:13:13Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Zingiberales''' {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Zingiberales}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Zingiberales'''}} [[Categoria:Flora]] ham3yddoovsb8nf0q9tyepdsbb1idav Proteales 0 1521 334003 218250 2014-03-23T14:51:12Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Proteales''' {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Proteales}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Proteales'''}} [[Categoria:Flora]] 6cs0shwzv72n756gv9ebnz81l5gi2je Ranunculales 0 1522 334101 218255 2014-03-23T14:53:10Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Ranunculales''' {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ranunculales}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Ranunculales'''}} [[Categoria:Flora]] lhjvzkuuz9spinietpgqm5p42m1r9bf Caryophyllales 0 1524 331937 320993 2014-03-23T14:09:17Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Caryophyllales''' {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Caryophyllales}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Caryophyllales'''}} [[Categoria:Flora di Corsica]] 7vvzv1b77qyew4ib0ud47n4k1hw9n40 Santalales 0 1525 334290 320994 2014-03-23T14:56:51Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Santalales''' {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Santalales}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Santalales'''}} [[Categoria:Flora]] 9dj6p3v7roqg4cihkh1plv51tncgk05 Geraniales 0 1526 332588 218169 2014-03-23T14:22:29Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Geraniales''' {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Geraniales}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Geraniales'''}} [[Categoria:Flora]] rid0e3eybo3nj24aninkkauha3a29rj Cucurbitales 0 1527 332177 320995 2014-03-23T14:14:10Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Cucurbitales''' {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Cucurbitales}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Cucurbitales'''}} [[Categoria:Flora]] lf0nv1j9b3g04z5kzezrlmp0086jhu1 Fagales 0 1528 336213 336212 2014-05-01T13:11:42Z 92.153.46.8 micca in corsu wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Fagales}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Fagales'''}} [[Categoria:Flora]] mnow55ihbzpxvidg91xyxdi48ci55ti Malpighjales 0 1529 333346 218211 2014-03-23T14:37:44Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Malpighjales''' {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Malpighjales}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Malpighjales'''}} [[Categoria:Flora]] grvmh1szkxgg5gxadtmqf5y3qtdsrx5 Oxalidales 0 1530 333771 218233 2014-03-23T14:46:13Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Oxalidales''' {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Oxalidales}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Oxalidales'''}} [[Categoria:Flora]] jow9ixduxz6suuy6cnwarpfc8rwr6w7 Malvales 0 1533 354894 333348 2016-08-29T20:17:41Z Chenspec 10883 wikitext text/x-wiki [[File:Shablolim סביון (7).JPG|miniatura|Malvales]] '''Malvales''' {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Malvales}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Malvales'''}} [[Categoria:Flora]] hqtheomsj7042zh1wm81q1ncy5pldem Myrtales 0 1534 333562 320999 2014-03-23T14:42:00Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Myrtales''' {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Myrtales}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Myrtales'''}} [[Categoria:Flora]] ay52oerbghxjt5wnwtuux5dwyhwd4g2 Sapindales 0 1535 344988 344987 2015-07-01T07:35:48Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki E '''Sapindales''' sò un ordine di piante [[Magnoliopsida|Dicotiledoni]] di e Angiosperme.<br /> E famiglie incluse in questu ordine da a nova classificazione filugenetica AGP sò: * [[Anacardiaceae]] * [[Burseraceae]] * [[Kirkiaceae]] * [[Meliaceae]] * [[Nitrariaceae]] * [[Rutaceae]] * [[Sapindaceae]] * [[Simaroubaceae]] In a classificazione classica di u Sistemu Cronquist, qualchì generi di e Sapindaceae sò cullucate frà e Aceraceae è frà e Hippocastanaceae, è sò incluse in e Sapindales ancu e seguenti famiglie: * [[Akaniaceae]] * [[Bretschneideraceae]] * [[Cneoraceae]] * [[Julianiaceae]] * [[Melianthaceae]] * [[Staphyleaceae]] * [[Zygophyllaceae]] {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Sapindales}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Sapindales'''}} [[Categoria:Flora]] 3ux0d9w2t1s65yiir6alyab3139wpvh Cornales 0 1536 332142 218139 2014-03-23T14:13:28Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Cornales''' {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Cornales}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Cornales'''}} [[Categoria:Flora]] bwzs74hrvfqbgx5rst698meh1zk1tso Ericales 0 1537 332382 321001 2014-03-23T14:18:10Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Ericales''' {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ericales}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Ericales'''}} [[Categoria:Flora]] extx3w30wuxhg2yhhb2b5u4ibo11tub Gentianales 0 1538 345199 332576 2015-07-01T08:37:47Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Gentianales''' <small></small> hè un ordine di piante di a classe Magnoliopsida, sottuclasse Asteridae. ==Discrizzione== Hanu fiori attinomorfi, incù curolla gamupetala, androceu cumpostu da un numaru di stami uguali à quellu di i lobi curullini, uvariu superu cumpostu da duie carpelli saldati. == Sistimatica == Secondu u Sistemu Cronquist l'ordine Gentianales cumprende e seguenti 5 famiglie: * [[Apocynaceae]] * [[Asclepiadaceae]] * [[Gelsemiaceae]] * [[Gentianaceae]] * [[Saccifoliaceae]] U Sistemu APG II include l'Asclepiadaceae cume sottufamiglia di l'Apocynaceae è aghjunge à l'ordine a famiglia di e Rubiaceae. [[Categoria:Flora]] 8ehbfs03yqdjjxg33e10gehu60gj9ia Lamiales 0 1539 354079 332981 2016-05-18T13:58:15Z Escarbot 134 wikidata interwiki wikitext text/x-wiki '''Lamiales'''. {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Lamiales}} {{Taxobox_image | image = [[File:Ridleyandra chuana flower - PhytoKeys-025-015-g001-B.jpeg|250px|Ridleyandra chuana]] | caption = Ridleyandra chuana}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Lamiales'''}} [[Categoria:Flora]] 13ydhtn0c923j77okxileltztosm2g1 Solanales 0 1540 334430 218276 2014-03-23T14:59:38Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Solanales''' {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Solanales}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Solanales'''}} [[Categoria:Flora]] cf0nxbdegu4nfx6rnhel6k35xphg8n0 Asterales 0 1542 331583 321003 2014-03-23T14:02:19Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Asterales''' {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Asterales}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Asterales'''}} [[Categoria:Flora di Corsica]] hha1vs2p7krffvem1vqm4ecs03swb1y Dipsacales 0 1543 332272 321004 2014-03-23T14:15:59Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Dipsacales''' {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Dipsacales}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Dipsacales'''}} [[Categoria:Flora]] p0375kibpzbgyiqhz3xio505foini9v Wikipedia:Neologisimi 4 1544 6727 2005-05-30T17:36:05Z Img 21 wikitext text/x-wiki Uni pochi di proposizione di neologisimi chì sò necessarii per wikipedia in lingua corsa: ordini di pianti '''ordine''' '''supranu ''' '''suttanu''' Laurales Laurale Laurali Magnoliales Magnoliale Magnuliali Piperales Piperale Piperali Alismatales Alismatale Alismatali Asparagales Asparagale Asparagali Liliales Liliale Liliali Arecales Arecale Aricali Commelinales Commelinale Commilinali Poales Poale Poali Zingiberales Zingiberale Zingibirali Proteales Proteale Protiali Ranunculales Ranunculale Ranunculali Saxifragales Saxifragale Saxifragali Caryophyllales Caryophyllale Caryuphyllali Santalales Santalale Santalali Geraniales Geraniale Giraniali Cucurbitales Cucurbitale Cucurbitali Fabales Fabale Fabali Fagales Fagale Fagali Malpighjales Malpighjale Malpighjali Oxalidales Oxalidale Oxalidali Rosales Rosale Rusali Brassicales Brassicale Brassicali Malvales Malvale Malvali Myrtales Myrtale Myrtali Sapindales Sapindale Sapindali Cornales Cornale Curnali Ericales Ericale Ericali Gentianales Gentianale Gintianali Lamiales Lamiale Lamiali Solanales Solanale Sulanali Apiales Apiale Apiali Asterales Asterale Astirali Dipsacales Dipsacale Dipsacali {{c}} kv9p5sbbih7w3glmxmpz6z5mj5ilq2q 2 di ghjennaghju 0 1547 350726 321005 2015-07-09T12:47:18Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} U '''2 di ghjennaghju''' hè u 2<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 363 ghjorni à a fine di l'annu (364 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju| 02]] hao14smwepc5sqc826mavxyguktjf6s 3 di ghjennaghju 0 1548 350727 350657 2015-07-09T12:47:34Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} U '''3 di ghjennaghju''' hè u 3<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 362 ghjorni à a fine di l'annu (363 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == * [[106 n. à C.]] - [[Marcu Tulliu Cicerone]], [[filusufia|filosofu]] è [[drittu|avucatu]] [[Roma|latinu]] == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju| 03]] hz0ugzva4fb63ag0hwsf54m7ydgua4v 4 di ghjennaghju 0 1549 350728 321007 2015-07-09T12:47:54Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} U '''4 di ghjennaghju''' hè u 4<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 361 ghjorni à a fine di l'annu (362 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju| 04]] mzt8gd7vwbws4elg48lpanh79gd36xo 5 di ghjennaghju 0 1550 350729 336028 2015-07-09T12:48:08Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} U '''5 di ghjennaghju''' hè u 5<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 360 ghjorni à a fine di l'annu (361 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == * [[1910]] : [[Léon Walras]] == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju| 05]] 2jo144i3burid1mxcjiqp1may52ywsf 6 di ghjennaghju 0 1551 371979 371978 2021-02-06T17:30:14Z Raphael1256 14151 /* Nascite */ wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} U '''6 di ghjennaghju''' hè u 6<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 359 ghjorni à a fine di l'annu (360 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == * [[1989]] - [[Nicky Romero]] (Nick Rotteveel), DJ è pruduttore discugraficu ulandese (* [[Amerongen]], [[Utrecht (pruvincia)|Utrecht]]) == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju| 06]] qodp0297lfst24fwo309r4s2fm10hbt 7 di ghjennaghju 0 1552 378528 378527 2022-02-13T10:49:50Z Raphael1256 14151 /* Avenimenti */ wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} U '''7 di ghjennaghju''' hè u 7<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 358 ghjorni à a fine di l'annu (359 sì hè bisestile). == Avenimenti == * 2015 - [[Attaccu à a sede di Charlie Hebdo]]. == Nascite == * [[1988]] - [[Hardwell]] (Robbert van de Corput), DJ è pruduttore discugraficu [[Paesi Bassi|olandese]] (* [[Breda (Paesi Bassi)|Breda]], [[Brabante Settentriunale]]). == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju| 07]] 4vtreyk7bhbv42zsvk8yub828ht2ulv 8 di ghjennaghju 0 1553 350732 321011 2015-07-09T12:49:03Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} L''''8 di ghjennaghju''' hè l'8<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 357 ghjorni à a fine di l'annu (358 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju| 08]] 0yeocqgcnqzlnjbkc37s6eaq7unu3kp 9 di ghjennaghju 0 1554 358276 350733 2018-01-09T03:42:55Z 42.106.5.39 ચાર ચાર બગઙી wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} U '''9 di ghjennaghju''' hè u 9<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 356 ghjorni à a fine di l'annu (357 sì hè bisestile). == Avenimenti == ચારચાર બગઙી == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju| 09]] 26got36t73l11urkyc4j06edfwqdgex 10 di ghjennaghju 0 1555 351063 351062 2015-07-12T19:13:12Z 90.37.79.142 wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} U '''10 di ghjennaghju''' hè u 10u [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 355 ghjorni à a fine di l'annu (356 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Categoria:Ghjornu di ghjennaghju| 10]] dzintw5y5a3n0jcihmqwyqi6ey3x8ma 11 di ghjennaghju 0 1556 350735 321014 2015-07-09T12:50:13Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} L''''11 di ghjennaghju''' hè l'11<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 354 ghjorni à a fine di l'annu (355 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju| 11]] 2g40fzqnue5kjlncw1qe27hm82uycuc 12 di ghjennaghju 0 1557 350736 321015 2015-07-09T12:50:32Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} U '''12 di ghjennaghju''' hè u 12<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 353 ghjorni à a fine di l'annu (354 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju| 12]] 7wn17dbuhdkgobf2nw7yt6y5w2yibyt 13 di ghjennaghju 0 1558 350737 321017 2015-07-09T12:50:47Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} U '''13 di ghjennaghju''' hè u 13<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 352 ghjorni à a fine di l'annu (353 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju| 13]] ny9e1c9lzvv06o12enzorp7oipijywd Strasburgu 0 1559 372167 372166 2021-02-12T17:18:35Z 91.173.56.210 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Strasburgu | statu=[[Francia]] | regione=[[Alsazia]] | dipartimentu=[[Bassu Renu]] | circundariu= | cantone=[[Strasburgu]] | insee= | cp=67000 | merre= | intercomunalità=Communità urbana di Strasburgu (CUS) | longitudine= | latitudine= | altitudine=180 | superficia=7826 | populazione=275 115 | densità= }} '''Strasburgu''' (''Strasbourg'' in francese; ''Straßburg'' in tedescu; ''Strossburi'' in alsazianu) hè capulogu di l'[[Alsazia]] (regione [[Grande Estu]]) e di u dipartimentu di u [[Bassu Renu]]. Hè a più grande cìta di a regione, cu u nùmeru di u populu (275 115) e u spaziu (7826 èttari). Pudemu visità u parlamentu europeu, vicinu à u [[Renu]]. <br><gallery class=center caption="Strasburgu - Strasbourg"> Strassburg-Muenster-136-Westfassade unten-2017-gje.jpg Strassburg-Haus Kammerzell-02-2005-gje.jpg Strassburg-Muensterplatz-28-Portraitmaler-1987-gje.jpg Tramway Strasbourg Broglie.jpg|Tramway di Strasburgu, nantu a piazza Broglie Strassburg-Petite France-74-2005-gje.jpg Strassburg-Petite France-38-Wasserfront-2005-gje.jpg Strassburg-Petite France-64-2005-gje.jpg Strassburg-Weihnachtsmarkt-32-Au vieux Strasbourg-2005-gje.jpg </gallery> ==Da vede dinò== *[[Saint-Dié-des-Vosges]] [[Categoria:Alsazia]] [[Categoria:Cumuna di Francia cuntinentale]] hkhpk2vdbgroqolb6zhf5eytdgh0740 Reta 0 1560 334130 330940 2014-03-23T14:53:42Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki A '''Reta''' ([[lingua inglese|inglesu]]: ''Web'', [[lingua francese|francesu]]: ''la Toile'') hè un sistemu chi parmetti, incù l'aiutu d'[[Internet]] e di un [[navigatore web|navigatori]] adattatu, di cunsultà pagini chi cuntenini testi, imagini o infurmazioni. == Liami == * http://www.linguacorsa.net/ : un situ dedicatu à e nove tecnulugie e à la Lingua Corsa [[Categoria:Informatica]] cdkkbkblm2pqec6pca01447ldrcvlxu 30 di dicembre 0 1561 369864 350714 2021-01-05T04:51:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{decembre}} U '''30 di dicembre''' hè u 364esimu [[ghjornu]] (u 365esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Decembre]] [[Category:Dicembri]] htwsrvkjnajko04da9pro4nct8scxzp 31 di dicembre 0 1562 369865 350715 2021-01-05T04:51:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{decembre}} U '''31 di dicembre''' hè u 365esimu [[ghjornu]] (u 366esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Decembre]] [[Category:Dicembri]] nzfiwb02xtyd3uu1g98eiypymy4obnr 14 di ghjennaghju 0 1564 350738 350630 2015-07-09T12:51:02Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} U '''14 di ghjennaghju''' hè u 14<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 351 ghjorni à a fine di l'annu (352 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == * [[1969]] - [[Dave Grohl]], [[musicante]] [[americanu]] == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju| 14]] fvomp6b10df8k792l7gfp9sli9vq0tj 15 di ghjennaghju 0 1565 350739 321028 2015-07-09T12:51:22Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} U '''15 di ghjennaghju''' hè u 15<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 350 ghjorni à a fine di l'annu (351 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju| 15]] sqt1dot3vdrwmfyldg57do0gp6sieg0 16 di ghjennaghju 0 1566 350740 321030 2015-07-09T12:51:38Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} U '''16 di ghjennaghju''' hè u 16<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 349 ghjorni à a fine di l'annu (350 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju| 16]] ozikyjvtyq6nop6cdazwpmo2opdx4r3 17 di ghjennaghju 0 1567 350741 350634 2015-07-09T12:51:53Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} U '''17 di ghjennaghju''' hè u 17<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 348 ghjorni à a fine di l'annu (349 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == * [[1567]] - [[Sampieru Corsu]], cunduttieru è patriottu [[Corsica|corsu]] == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju| 17]] kcpee7ffao1ujqbhu2ht62b8bmblvpg 18 di ghjennaghju 0 1568 375249 374256 2021-08-15T16:17:42Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} U '''18 di ghjennaghju''' hè u 18<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 347 ghjorni à a fine di l'annu (348 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == <gallery> Image:Cary Grant Tres contra Todos 1943.jpg|<small>[[Cary Grant]] (18 di ghjennaghju [[1904]]-[[29 nuvembri]] [[1986]]), 1943</small> </gallery> - [[1988]] - [[Tujamo]] (Matthias Richter), DJ è pruduttore discugraficu tedescu.<br> == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju|18]] n0l4tnd1yjk27mx0x59weot3ir19wmd 19 di ghjennaghju 0 1569 350743 321035 2015-07-09T12:52:24Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} U '''19 di ghjennaghju''' hè u 19<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 346 ghjorni à a fine di l'annu (347 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju| 19]] 009h9aot29bejla8sb19el84s28y00a 20 di ghjennaghju 0 1570 350744 346540 2015-07-09T12:52:40Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} U '''20 di ghjennaghju''' hè u 20<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 345 ghjorni à a fine di l'annu (346 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == * [[1993]] - [[Audrey Hepburn]], [[cinemà|attrice]] [[Regnu Unitu|britannica]] == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju| 20]] 13lxhps6cqlqicmqvnpeamufd8dk5ux 21 di ghjennaghju 0 1571 350745 321040 2015-07-09T12:52:58Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} U '''21 di ghjennaghju''' hè u 21<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 344 ghjorni à a fine di l'annu (345 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju| 21]] tcyfmalsewnew6519fgwx5e8a75pkhy 22 di ghjennaghju 0 1572 350746 321043 2015-07-09T12:53:12Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} U '''22 di ghjennaghju''' hè u 22<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 343 ghjorni à a fine di l'annu (344 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju| 22]] oqu7gxr5mnbwnaqh8ppherlge15k1tb 23 di ghjennaghju 0 1573 375252 366607 2021-08-15T16:25:19Z Fausta Samaritani 15085 image, tolto link non funzionante wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} U '''23 di ghjennaghju''' hè u 23<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 342 ghjorni à a fine di l'annu (343 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == - [[1970]] - [[Alex Gaudino]] (* Alessandro Alfonso Fortunato Gaudino, [[Salernu]]), DJ italianu<br> == Morti == <gallery> Image:Dali Allan Warren.jpg|<small>[[Salvador Dalí]] ([[11 di maghju]] [[1904]]-23 di ghjennaghju [[1989]]), 1972</small> </gallery> == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju|23]] c0su96bxqp93i335mfdrspvdznyqm1q 24 di ghjennaghju 0 1574 375172 350748 2021-08-14T11:29:38Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} U '''24 di ghjennaghju''' hè u 24<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 341 ghjorni à a fine di l'annu (342 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == <gallery> Image:Amedeo-Modigliani-1905.jpg|<small>[[Amedeo Modigliani]] ([[12 di lugliu]] [[1884]]-24 di ghjennaghju [[1920]])</small> </gallery> == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju| 24]] inlsne8hhepqs4ulxufly90gmrkz7at 25 di ghjennaghju 0 1575 350749 321049 2015-07-09T12:54:03Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} U '''25 di ghjennaghju''' hè u 25<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 340 ghjorni à a fine di l'annu (341 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == * [[1982]] - [[Noemi]], cantante, musicante [[Italia|taliana]] == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju| 25]] n8heqsw00mrpammekqxf2cgfp3u876d 26 di ghjennaghju 0 1576 350750 321051 2015-07-09T12:54:18Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} U '''26 di ghjennaghju''' hè u 26<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 339 ghjorni à a fine di l'annu (340 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju| 26]] 6uvoxdui1zkitf3jpifx103fpt1xv7k 27 di ghjennaghju 0 1577 350751 321055 2015-07-09T12:54:35Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} U '''27 di ghjennaghju''' hè u 27<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 338 ghjorni à a fine di l'annu (339 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju| 27]] 9etwdsmk9rhi3ei5mry8b1672s5kow9 28 di ghjennaghju 0 1578 350752 326532 2015-07-09T12:54:52Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} U '''28 di ghjennaghju''' hè u 28<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 337 ghjorni à a fine di l'annu (338 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju| 28]] lpqd8wvlbaxuqnyiyqdk7cf836nbf1w 29 di ghjennaghju 0 1579 375255 350753 2021-08-15T16:33:13Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} U '''29 di ghjennaghju''' hè u 29<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 336 ghjorni à a fine di l'annu (337 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == <gallery> Image:Isaac Levitan - Portrait of A.P. Chekhov.jpg|<small>[[Isaac Levitan]], ''[[Anton Tchekhov]]'' (29 di ghjennaghju [[1860]]-[[15 di lugliu]] [[1904]]), 1885-1886</small> </gallery> == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju|29]] n8y8n9ugzce66ycd4inynotslfz3h1z 30 di ghjennaghju 0 1580 375687 350754 2021-08-18T19:54:30Z Fausta Samaritani 15085 link, tolto link esterno non funzionante wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} U '''30 di ghjennaghju''' hè u 30<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 335 ghjorni à a fine di l'annu (336 sì hè [[Annata bisesta|bisestile]]). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju|30]] 6hp8dgaqbqvp23scpotrsolsgyg5ox5 1u di ferraghju 0 1581 375217 375204 2021-08-15T06:26:26Z Fausta Samaritani 15085 tolgo link non funzionante wikitext text/x-wiki {{Ferraghju}} U '''primu di ferraghju''' hè u 32<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 333 ghjorni à a fine di l'annu (334 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == <gallery> Image:Clark Gable - publicity.JPG|<small>[[Clark Gable]] (1u di ferraghju [[1901]]-[[16 nuvembri]] [[1960]]), 1940</small> </gallery> == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ferraghju| 01]] jcmrao49wtsrtx9itsr8wxrb9dopcu4 2 di ferraghju 0 1582 350756 350653 2015-07-09T12:55:57Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ferraghju}} U '''2 di ferraghju''' hè u 33<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 332 ghjorni à a fine di l'annu (333 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == * [[1896]] - [[Kazimierz Kuratowski]], [[matematicu]] [[Polonia|polaccu]] == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ferraghju| 02]] 74h1y13qy2613tnlkvqo8foxof7uv34 3 di ferraghju 0 1583 350757 321023 2015-07-09T12:56:12Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ferraghju}} U '''3 di ferraghju''' hè u 34<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 331 ghjorni à a fine di l'annu (332 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ferraghju| 03]] nmakav2me6ah9cy2jypx80n4d03l9y3 4 di ferraghju 0 1584 350758 321024 2015-07-09T12:56:28Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ferraghju}} U '''4 di ferraghju''' hè u 35<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 330 ghjorni à a fine di l'annu (331 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ferraghju| 04]] sxpqfibhpcdmr3xcj5mbn19wzmri8hx 5 di ferraghju 0 1585 352005 352004 2015-10-22T16:39:13Z 86.21.31.158 /* Nascite */ wikitext text/x-wiki {{Ferraghju}} U '''5 di ferraghju''' hè u 36<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 329 ghjorni à a fine di l'annu (330 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == * [[1946]] - [[Charlotte Rampling]], attrice britannica * [[1969]] - [[Michael Sheen]], attore gallese == Morti == * [[1807]] - [[Pasquale Paoli]], rivuluziunariu, patriottu è [[forze armate|cumandante]] [[Corsica|corsu]] == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ferraghju| 05]] szzdncprhp66wfvhk0pxvi58j3yy7cs 6 di ferraghju 0 1586 372757 350760 2021-05-09T08:15:09Z Raphael1256 14151 /* In Corsica */ wikitext text/x-wiki {{Ferraghju}} U '''6 di ferraghju''' hè u 37<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 328 ghjorni à a fine di l'annu (329 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === * [[1998]] - [[Claude Érignac]], [[Francia|prefettu]] di [[Corsica]], hè assassinatu in [[Aiacciu]]. == Nascite == * [[1945]] - [[Bob Marley]], [[musicante]] [[Ghjamaica|ghjamaicanu]] == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ferraghju| 06]] mu763za6wy67zbf9xonaai3afi43jya 7 di ferraghju 0 1587 350761 321031 2015-07-09T12:57:19Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ferraghju}} U '''7 di ferraghju''' hè u 38<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 327 ghjorni à a fine di l'annu (328 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ferraghju| 07]] bh55azuvuyartlcc94eint9w1wgpme3 8 di frivaghju 0 1588 148832 84943 2008-11-26T16:39:28Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[8 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[8 di ferraghju]] e8ybnorj5mnieys5q6sbrersfaih2iw 9 di ferraghju 0 1589 350762 321033 2015-07-09T12:57:41Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ferraghju}} U '''9 di ferraghju''' hè u 40<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 325 ghjorni à a fine di l'annu (326 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ferraghju| 09]] pd2wvm7baovn77jd3tud12e3ybkw78u 10 di ferraghju 0 1590 375875 375869 2021-08-19T21:01:54Z Fausta Samaritani 15085 /* Morti */ wikitext text/x-wiki {{Ferraghju}} U '''10 di ferraghju''' hè u 41èsimu [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Rèstanu 324 ghjorni à a fine di l'annu (325 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Córsica === == Nàscite == == Morti == - [[1923]]: [[Wilhelm Conrad Röntgen]], fìsicu tedescu.<br> == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ferraghju| 10]] sccnbl3v1pio28m59uowokn5qi6kkpn 11 di ferraghju 0 1591 375464 350764 2021-08-17T11:37:18Z Jun Misugi 295 /* Morti */ 2014: Bazzoni wikitext text/x-wiki {{Ferraghju}} L''''11 di ferraghju''' hè u 42<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 323 ghjorni à a fine di l'annu (324 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == * [[2014]]: [[Gian Paolo Bazzoni]], scrittore talianu (sassarese) == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ferraghju| 11]] ey8nokb1oinxiox1dgoodzib3931ufi 12 di ferraghju 0 1592 350765 350628 2015-07-09T12:58:38Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ferraghju}} U '''12 di ferraghju''' hè u 43<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 322 ghjorni à a fine di l'annu (323 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == * [[1809]] : [[Charles Darwin]] * [[1809]] : [[Abraham Lincoln]], [[puliticante]] [[americanu]] * [[1971]] : [[Pascual Candel Palazón]], [[Littiratura|scrivanu]] [[lingua spagnola|spagnolu]]. == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ferraghju| 12]] 0xoevw2vssqh9dz6k3h1lxh3wvuzo2m 13 di ferraghju 0 1593 375214 375213 2021-08-15T06:16:29Z Fausta Samaritani 15085 /* Ligami esterni */ tolto link non funzionante wikitext text/x-wiki {{Ferraghju}} U '''13 di ferraghju''' hè u 44<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 321 ghjorni à a fine di l'annu (322 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == <gallery> Image:Belgische detective schrijver bij het beeldje van Maigret in het Amstelhotel, Bestanddeelnr 919-5217.jpg|<small>[[Georges Simenon]] (13 di ferraghju [[1903]]-[[4 di settembre]] [[1989]]), 1966</small> </gallery> - [[1990]] - [[El Rubius]] (Rubén Doblas Gundersen), youtuber spagnolu<br> == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ferraghju| 13]] c669t6jwzzweoorpklxyc8s8qq4f64v 14 di ferraghju 0 1594 350767 321042 2015-07-09T12:59:09Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ferraghju}} U '''14 di ferraghju''' hè u 45<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 320 ghjorni à a fine di l'annu (321 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ferraghju| 14]] 744cco4rtbh57gab6he7pbadzy8efz1 15 di ferraghju 0 1595 350768 321044 2015-07-09T12:59:25Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ferraghju}} U '''15 di ferraghju''' hè u 46<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 319 ghjorni à a fine di l'annu (320 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ferraghju| 15]] kv9yi0krrg4cveu0bc80z2imy7mqh1s 16 di ferraghju 0 1596 350769 321045 2015-07-09T12:59:44Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ferraghju}} U '''16 di ferraghju''' hè u 47<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 318 ghjorni à a fine di l'annu (319 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == {{commons|Category:16 February}} * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ferraghju| 16]] n3fcdzxjj55s0q2osnvayqrxgv161qg 17 di ferraghju 0 1597 375407 350770 2021-08-16T22:42:11Z Fausta Samaritani 15085 image, tolto link esterno non funzionante wikitext text/x-wiki {{Ferraghju}} U '''17 di ferraghju''' hè u 48<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 317 ghjorni à a fine di l'annu (318 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == <gallery> Image:Chief Geronimo I.jpg|<small>[[Geronimo]] ([[16 di ghjugnu]] [[1829]]-17 di ferraghju [[1909]]), 1904 ca.</small> </gallery> == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ferraghju|17]] 9kfe6crc1q1c618ied3x2i44pdht6vb 18 di ferraghju 0 1598 350771 321050 2015-07-09T13:00:17Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ferraghju}} U '''18 di ferraghju''' hè u 49<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 316 ghjorni à a fine di l'annu (317 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ferraghju| 18]] h897f1xi5vuzdiauzdpedlpe3pg7wkw 19 di ferraghju 0 1599 350772 321052 2015-07-09T13:00:35Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ferraghju}} U '''19 di ferraghju''' hè u 50<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 315 ghjorni à a fine di l'annu (316 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ferraghju| 19]] 0yb4eu2jo6e0xqercqfodgazp3bkxr3 20 di ferraghju 0 1600 366137 350773 2020-04-18T08:56:58Z Raphael1256 14151 /* Nascite */ wikitext text/x-wiki {{Ferraghju}} U '''20 di ferraghju''' hè u 51<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 314 ghjorni à a fine di l'annu (315 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == [[1977]] - [[Fred Testot]] (Frédéric Giacomo Testo), attore è comicu [[Francia|francese]]. == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ferraghju| 20]] s46hdf6u3hvaniqqbxkgoasfndghf6e 21 di ferraghju 0 1601 350774 321054 2015-07-09T13:01:09Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ferraghju}} U '''21 di ferraghju''' hè u 52<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 313 ghjorni à a fine di l'annu (314 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ferraghju| 21]] lvsbcfh6v2akjncu2xfy7fukpq1gqiu 22 di ferraghju 0 1602 350775 321056 2015-07-09T13:01:25Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ferraghju}} U '''22 di ferraghju''' hè u 53<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 312 ghjorni à a fine di l'annu (313 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ferraghju| 22]] t28hkhj5wvrqqp142codjc6v6czw2v8 23 di ferraghju 0 1603 350776 321058 2015-07-09T13:01:45Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ferraghju}} U '''23 di ferraghju''' hè u 54<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 311 ghjorni à a fine di l'annu (312 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ferraghju| 23]] enz43pzx1l9voy9ru7h9el2rs4amvgq 24 di ferraghju 0 1604 350777 321059 2015-07-09T13:02:03Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ferraghju}} U '''24 di ferraghju''' hè u 55<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 310 ghjorni à a fine di l'annu (311 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ferraghju| 24]] bg5qq74aa8y68am7ewtgi914cy63zow 25 di ferraghju 0 1605 350778 321060 2015-07-09T13:02:18Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ferraghju}} U '''25 di ferraghju''' hè u 56<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 309 ghjorni à a fine di l'annu (310 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ferraghju| 25]] 2tbf0ca1o8h718zk76yev4at82qokps 26 di ferraghju 0 1606 371787 350779 2021-01-30T18:17:28Z Raphael1256 14151 /* Nascite */ wikitext text/x-wiki {{Ferraghju}} U '''26 di ferraghju''' hè u 57<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 308 ghjorni à a fine di l'annu (309 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == * [[1786]] : [[François Arago]] * [[1971]] in [[Dallas]] : [[Erykah Badu]], cantadore è attrice statunitense == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ferraghju| 26]] 23p7aai37ttu0nuvfuk9drn6oo5qfr2 27 di ferraghju 0 1607 350780 321062 2015-07-09T13:02:51Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ferraghju}} U '''27 di ferraghju''' hè u 58<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 307 ghjorni à a fine di l'annu (308 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ferraghju| 27]] demaegxnjdktx70qdwqb84tho9ctrtr 28 di ferraghju 0 1608 350781 321063 2015-07-09T13:03:35Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ferraghju}} U '''28 di ferraghju''' hè u 59<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 306 ghjorni à a fine di l'annu (307 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ferraghju| 28]] 07lou41o1oia6sx5r8mrds7itizpcu0 29 di ferraghju 0 1609 350782 321064 2015-07-09T13:05:19Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ferraghju}} U '''29 di ferraghju''' hè u 60<sup>u</sup> [[ghjornu]] di un annu bisestile in u calendariu gregurianu. Restanu 306 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ferraghju| 29]] a89r6ekpp3woxjt7h7w8tc4wa86uxuo 1u di marzu 0 1610 350783 321065 2015-07-09T13:05:51Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Marzu}} U '''primu di marzu''' hè u 60<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 61<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 305 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu| 01]] 8phlkdcepzxbgwqgcv5bao9vuz3zbz5 2 di marzu 0 1611 375209 350784 2021-08-15T06:06:04Z Fausta Samaritani 15085 nati, tolgo link non funzionante wikitext text/x-wiki {{Marzu}} U '''2 di marzu''' hè u 61<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 62<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 304 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == <gallery> Image:Portrait of Pope Leo XIII.jpg|<small>[[Leone XIII ]] (2 di marzu [[1810]]-[[20 di lugliu]] [[1903]]), 1898</small> </gallery> == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu| 02]] rpk9ckxfhaaa62ixn35c8q0ag9fityz 3 di marzu 0 1612 350785 321067 2015-07-09T13:06:46Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Marzu}} U '''3 di marzu''' hè u 62<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 63<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 303 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu| 03]] ee16wuh3c6tek6mipe07rbz7dbszn51 4 di marzu 0 1613 350786 321068 2015-07-09T13:07:03Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Marzu}} U '''4 di marzu''' hè u 63<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 64<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 302 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu| 04]] bmvg4o05dr8qztd5faoapu198yxr0bz 5 di marzu 0 1614 350787 321069 2015-07-09T13:07:19Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Marzu}} U '''5 di marzu''' hè u 64<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 65<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 301 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu| 05]] qd3z5zw04n8hhl527l4wt52vsx6xydp 6 di marzu 0 1615 372398 372397 2021-03-11T21:14:15Z WhitePhosphorus 12276 Annullate le modifiche di [[Special:Contributions/173.248.227.135|173.248.227.135]] ([[User talk:173.248.227.135|discussione]]), riportata alla versione precedente di [[User:Sarvaturi|Sarvaturi]] wikitext text/x-wiki {{Marzu}} U '''6 di marzu''' hè u 65<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 66<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 300 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu| 06]] lhymawxazks55zlu8vrtt7a7a3ssret 7 di marzu 0 1616 350789 321071 2015-07-09T13:07:50Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Marzu}} U '''7 di marzu''' hè u 66<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 67<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 299 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu| 07]] 409wa8xusm5v5oqisheb98nc11jocu4 8 di marzu 0 1617 375287 375242 2021-08-15T20:53:30Z Jun Misugi 295 /* Avenimenti */ , wikitext text/x-wiki {{Marzu}} L''''8 di marzu''' hè u 67<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 68<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 298 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == * [[2003]]: A [[Galipedia]], a versione di Wikipedia in lingua galiziana, hè creata. === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu| 08]] tjeb65zf65zg1lsz4c3q4vbxeeqpusj 9 di marzu 0 1618 350791 321073 2015-07-09T13:08:24Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Marzu}} U '''9 di marzu''' hè u 68<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 69<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 297 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu| 09]] cvz10dcszm8zz07s6mr1kc46bz2aymt 10 di marzu 0 1619 351084 350792 2015-07-14T10:39:17Z 90.37.79.142 wikitext text/x-wiki {{Marzu}} U '''10 di marzu''' hè u 69esimu [[ghjornu]] di l'annu (u 70<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 296 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu| 10]] bl7jngqy0vmdino30ihz2dosl4krjxo 11 di marzu 0 1620 350793 321075 2015-07-09T13:08:57Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Marzu}} L''''11 di marzu''' hè u 70<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 71<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 295 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu| 11]] neayxhaxcnboat0bhfdbqa5bvmy87k5 12 di marzu 0 1621 350794 321076 2015-07-09T13:09:12Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Marzu}} U '''12 di marzu''' hè u 71<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 72<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 294 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu| 12]] qpz850r9usb05rdt45i8up8jki7tef8 13 di marzu 0 1622 350795 321077 2015-07-09T13:09:29Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Marzu}} U '''13 di marzu''' hè u 72<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 73<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 293 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu| 13]] 26vczie3j9d85gy2xwkptttnw17e1cv 14 di marzu 0 1623 350796 336009 2015-07-09T13:09:53Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Marzu}} U '''14 di marzu''' hè u 73<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 74<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 292 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == * [[1879]] : [[Albert Einstein]] == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu| 14]] 7vx3k8n9ehz1qb703294clztniybqh7 15 di marzu 0 1624 350797 321079 2015-07-09T13:10:09Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Marzu}} U '''15 di marzu''' hè u 74<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 75<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 291 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu| 15]] exlk1it34mrfwiobysbgnpz22nkohkh 16 di marzu 0 1625 350798 321080 2015-07-09T13:10:27Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Marzu}} U '''16 di marzu''' hè u 75<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 76<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 290 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu| 16]] 9j5w29qiuoh0ooagp0hfl6gzb1j77tf 17 di marzu 0 1626 350799 321081 2015-07-09T13:10:44Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Marzu}} U '''17 di marzu''' hè u 76<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 77<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 289 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu| 17]] s76lc4uzt8yk8al0fcas9qzi3wl0mxk 18 di marzu 0 1627 350800 321082 2015-07-09T13:11:04Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Marzu}} U '''18 di marzu''' hè u 77<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 78<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 288 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu| 18]] hsg4f05ui2aiqxkqve00lrjys24tp44 19 di marzu 0 1628 350801 321083 2015-07-09T13:11:19Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Marzu}} U '''19 di marzu''' hè u 78<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 79<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 287 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu| 19]] fu3o7kcrhrsyh0h23wmm37thbb07vec 20 di marzu 0 1629 350802 321084 2015-07-09T13:11:36Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Marzu}} U '''20 di marzu''' hè u 79<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (l'80<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 286 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu| 20]] tqvkro4468bta0bx1e0osspx8twztpj 21 di marzu 0 1630 372751 371963 2021-05-09T07:59:07Z Raphael1256 14151 /* Nascite */ wikitext text/x-wiki {{Marzu}} U '''21 di marzu''' hè l'80<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (l'81<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 285 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == * [[1991]] - [[Antoine Griezmann]], calciadore francese == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu| 21]] ic25z5z7p3kmv2zuxpk8wyhnwwbws30 22 di marzu 0 1631 350804 321086 2015-07-09T13:12:08Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Marzu}} U '''22 di marzu''' hè l'81<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (l'82<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 284 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu| 22]] 8t04tmvedcj0ojadtsno3nbtey59yxx 23 di marzu 0 1632 350805 321087 2015-07-09T13:12:23Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Marzu}} U '''23 di marzu''' hè l'82<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (l'83<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 283 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu| 23]] 4vpkcrplejofzhrfdwjznpoychhztna 24 di marzu 0 1633 375331 375237 2021-08-16T06:15:06Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki {{Marzu}} U '''24 di marzu''' hè l'83<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (l'84<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 282 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == - [[1949]] - [[Ruud Krol]], calciadore è allenatore ulandese.<br> == Morti == <gallery> Image:Jules Verne by Lock & Whitfield.jpg|<small>[[Jules Verne]] ([[8 di ferraghju]] [[1828]]-24 di marzu [[1905]])</small> </gallery> == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu|24]] 2lfv1kp7eb0jjgbemy3xsjnde2audc2 25 di marzu 0 1634 350807 321089 2015-07-09T13:12:57Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Marzu}} U '''25 di marzu''' hè l'84<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (l'85<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 281 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu| 25]] kdmjn2qtf88cz1q7n16472hgwjomm6f 26 di marzu 0 1635 350808 321090 2015-07-09T13:13:14Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Marzu}} U '''26 di marzu''' hè l'85<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (l'86<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 280 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu| 26]] 1fuhcwuilq5jo33afjxp2mb66lkct7b 27 di marzu 0 1636 375873 375871 2021-08-19T21:01:02Z Fausta Samaritani 15085 /* Nàscite */ wikitext text/x-wiki {{Marzu}} U '''27 di marzu''' hè l'86<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (l'87<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Rèstanu 279 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Córsica === == Nàscite == - [[1845]]: [[Wilhelm Conrad Röntgen]], fìsicu alimanu.<br> == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu| 27]] ry35ggjwj1zrzzn9jlgj7za46qvjlsq 28 di marzu 0 1637 375410 350810 2021-08-16T22:48:06Z Fausta Samaritani 15085 image, tolto link esterno non funzionante wikitext text/x-wiki {{Marzu}} U '''28 di marzu''' hè l'87<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (l'88<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 278 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == <gallery> Image:Eugene Ionesco 03.jpg|<small>[[Eugen Ionescu]] ([[26 nuvembri]] [[1909]]-28 di marzu [[1994]]), 1993</small> </gallery> == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu|28]] 2cpayd4lx9y2x8c9oyxrvcqpeozi9ft 29 di marzu 0 1638 366140 350811 2020-04-18T11:22:44Z Raphael1256 14151 /* Nascite */ wikitext text/x-wiki {{Marzu}} U '''29 di marzu''' hè l'88<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (l'89<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 277 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == * [[1959]] - [[Rick Priestley]], autore inglese, di Warhammer 40.000 == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu| 29]] t5ebcc166c4g3ux7accfqx48xp9jcdc 30 di marzu 0 1639 350812 321094 2015-07-09T13:14:22Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Marzu}} U '''30 di marzu''' hè l'89<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 90<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 276 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu| 30]] hd3vqckq6egv4d6bnadmobrq5eok7p1 31 di marzu 0 1640 350813 321095 2015-07-09T13:14:36Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Marzu}} U '''31 di marzu''' hè u 90<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 91<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 275 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di marzu| 31]] etnmlrhkgehpgu5yq16cn5pcnuvpm6a 1u d'aprile 0 1641 350814 321096 2015-07-09T13:14:53Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Aprile}} U '''primu d'aprile''' hè u 91<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 92<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 274 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu d'aprile| 01]] r61jf0btwxlanhzbymbuzxclfyv1c01 2 d'aprile 0 1642 375219 375207 2021-08-15T06:28:26Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{Aprile}} U '''2 d'aprile''' hè u 92<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 93<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 273 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === * [[1793]] - A Cunvenzione [[Francia|francese]] ordina l'[[ghjustizia|arrestu]] di [[Pasquale Paoli]]. == Nascite == <gallery> Image:Zola, Francois Emile - Zola mit seiner »Box« (Zeno Fotografie).jpg|<small>[[Émile Zola]] (2 d'aprile [[1840]]-[[29 di settembre]] [[1902]])</small> </gallery> == Morti == == Celebrazioni == - [[Ghjurnata mundiale pè a cunsapevolezza su l'autismu]]<br> === Santi === == Ligami esterni == * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu d'aprile| 02]] llknxd7jfh1u7o154hatc90oeewpu1b 3 d'aprile 0 1643 350816 321098 2015-07-09T13:15:38Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Aprile}} U '''3 d'aprile''' hè u 93<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 94<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 272 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu d'aprile| 03]] 1cwfszn91l04zuykgtwm68773mi0oqe 4 d'aprile 0 1644 350817 346278 2015-07-09T13:15:53Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Aprile}} U '''4 d'aprile''' hè u 94<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 95<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 271 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == * [[1932]] - [[Anthony Perkins]], [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]] == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu d'aprile| 04]] m6basjk2wxsx0wxtxr2rupi5mmhd8q6 5 d'aprile 0 1645 375339 350818 2021-08-16T11:48:10Z Fausta Samaritani 15085 image, tolto ligame esterno non funzionante wikitext text/x-wiki {{Aprile}} U '''5 d'aprile''' hè u 95<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 96<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 270 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == <gallery> Image:Herbert Von Karajan, Fundo Correio da Manhã - 2 (cropped).tif|<small>[[Herbert von Karajan]] (5 d'aprile [[1908]]-[[16 di lugliu]] [[1989]]), 1972</small> </gallery> == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu d'aprile|05]] olo7e8mq5ocs0eqp5tv54o1c32r66sc 6 d'aprile 0 1646 350819 350662 2015-07-09T13:16:30Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Aprile}} U '''6 d'aprile''' hè u 96<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 97<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 269 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == * [[1725]] - [[Pasquale Paoli]], rivuluziunariu, patriottu è [[forze armate|cumandante]] [[Corsica|corsu]] == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu d'aprile| 06]] 0gywwqk2zp5e8s3zpdu57b0gy90wv0k 7 d'aprile 0 1647 371646 366160 2021-01-20T20:46:56Z RaphGamer1256 14878 /* Nascite */ wikitext text/x-wiki {{Aprile}} U '''7 d'aprile''' hè u 97<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 98<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 268 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == * [[1985]] in [[Rabat]] - [[Saad Lamjarred]], cantante è attore marocchinu. == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu d'aprile| 07]] 24ismr6lblsln0ffr2jynvjgnai36jh 8 d'aprile 0 1648 350821 321103 2015-07-09T13:17:22Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Aprile}} L''''8 d'aprile''' hè u 98<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 99<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 267 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu d'aprile| 08]] cc1oklma0u9rprfnxa6o1u6zoebqpmi 9 d'aprile 0 1649 372518 350822 2021-04-09T19:35:14Z Raphael1256 14151 /* Morti */ wikitext text/x-wiki {{Aprile}} U '''9 d'aprile''' hè u 99<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 100<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 266 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == * 2020 - [[DMX (rapper)|DMX]], rapper, attivista è attore statunitense == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu d'aprile| 09]] bhascjixdp9nk8vo9jc7eyv5zuymac7 10 d'aprile 0 1650 355138 351082 2016-09-20T18:00:55Z 177.112.66.207 wikitext text/x-wiki {{Aprile}} U '''10 d'aprile''' hè u 100esimu [[ghjornu]] di l'annu (u 101<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 265 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == * [[Steven Seagal]] == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu d'aprile| 10]] 0lghxg0ajhzcupzd5q4jvh1o4a71cjo 11 d'aprile 0 1651 376918 351085 2021-09-09T02:41:13Z Jun Misugi 295 /* Celebrazioni */ Ghjurnata di Parkinson wikitext text/x-wiki {{Aprile}} L''''11 d'aprile''' hè u 101esimu [[ghjornu]] di l'annu (u 102<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 264 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == * [[1511]] - [[Rinucciu di la Rocca]] == Celebrazioni == * da u [[1997]]: Ghjurnata mondiale di a [[Malatìa di Parkinson]] === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu d'aprile| 11]] rf217gfcb9j3xbt02qv77jivw6dctr7 12 d'aprile 0 1652 350825 321107 2015-07-09T13:18:52Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Aprile}} U '''12 d'aprile''' hè u 102<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 103<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 263 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu d'aprile| 12]] b8b06hca1xr59c221you6nrlhkh5cu1 13 d'aprile 0 1653 350826 321108 2015-07-09T13:19:09Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Aprile}} U '''13 d'aprile''' hè u 103<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 104<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 262 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu d'aprile| 13]] ilq17wng8e13m01oer2ezv4dn9oswoz 14 d'aprile 0 1654 350827 321109 2015-07-09T13:19:25Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Aprile}} U '''14 d'aprile''' hè u 104<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 105<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 261 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu d'aprile| 14]] 9rbvef0s7f8x7aoouh6srzfduzdwpro 15 d'aprile 0 1655 375335 375329 2021-08-16T06:29:16Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki {{Aprile}} U '''15 d'aprile''' hè u 105<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 106<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 260 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == - [[1865]] - [[Abraham Lincoln]], [[puliticante]] [[americanu]]<br> <gallery> Image:Sartre 1967 crop.jpg|<small>[[Jean-Paul Sartre]] ([[21 di ghjugnu]] [[1905]]-15 d'aprile [[1980]]), 1967</small> Image:Garbo Publicity 1930s.jpg|<small>[[Greta Garbo]] ([[18 di settembre]] 1905-15 d'aprile [[1990]]), 1930 ca.</small> </gallery> == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu d'aprile|15]] p4zo897dmbd7apheehideh1ouwwszm1 16 d'aprile 0 1656 378384 350829 2022-02-02T10:34:42Z Raphael1256 14151 /* Nascite */ wikitext text/x-wiki {{Aprile}} U '''16 d'aprile''' hè u 106<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 107<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 259 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == * [[1940]] - [[Margherita II di Danimarca|Margherita II]] (nata Margrethe Alexandrine Þórhildur Ingrid), reghjina di a [[Danimarca]]. == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu d'aprile| 16]] t2w8xn3xh23gju3k9m2u2m7ryqs9h8l 17 d'aprile 0 1657 375462 350830 2021-08-17T11:28:28Z Jun Misugi 295 /* Nascite */ 1935: G.P. Bazzoni wikitext text/x-wiki {{Aprile}} U '''17 d'aprile''' hè u 107<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 108<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 258 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == * [[1935]]: [[Gian Paolo Bazzoni]], scrittore talianu (sassarese) == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == {{commons|Category:17 April}} * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu d'aprile| 17]] mtbvnorot63gqtm8x2k4rqme9pu2a2h 18 d'aprile 0 1658 376977 350831 2021-09-10T16:33:00Z Jun Misugi 295 /* Ligami esterni */ Wikipedia sassarese wikitext text/x-wiki {{Aprile}} U '''18 d'aprile''' hè u 108<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 109<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 257 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == * [[1955]] : [[Albert Einstein]] == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] * [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdc/18_Abriri Leghje issu artìculu in a Wikipedia sassarese] [[Category:Ghjornu d'aprile| 18]] 0furrffha1zd9iqkn4ar14fy5emy8lq 19 d'aprile 0 1659 350832 336015 2015-07-09T13:20:48Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Aprile}} U '''19 d'aprile''' hè u 109<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 110<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 256 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == * [[1882]] : [[Charles Darwin]] == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu d'aprile| 19]] smzgzksyfngfbrl9riz3kvap7shqgmm 20 d'aprile 0 1660 369808 369405 2020-12-24T18:10:13Z 2A01:E0A:34E:3480:3C28:EA59:A6CD:96E7 /* Morti */ wikitext text/x-wiki {{Aprile}} U '''20 d'aprile''' hè u 110<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 111<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 255 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == 2018 - [[Avicii]] (Tim Bergling), DJ è produttore discugraficu svedese (* [[8 di settembre]] [[1989]], [[Stoccolma]] - † [[Mascate]]) == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu d'aprile| 20]] iaxoie7gdnbourpvv9dvm8r64ocn1yi 21 d'aprile 0 1661 375134 350834 2021-08-13T19:37:09Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki {{Aprile}} U '''21 d'aprile''' hè u 111<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 112<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 254 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == <gallery> Image:Gino Strada.jpg|<small>[[Gino Strada]] (21 d'aprile [[1948]]-[[13 d'aostu]] [[2021]])</small> </gallery> == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu d'aprile| 21]] gnufch7dffn4mnt8q6v5qj62ysi3arm 22 d'aprile 0 1662 350835 321117 2015-07-09T13:21:40Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Aprile}} U '''22 d'aprile''' hè u 112<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 113<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 253 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu d'aprile| 22]] h2ff1r41srk23jnuhnommqd2uj9rce6 23 d'aprile 0 1663 350836 321118 2015-07-09T13:21:56Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Aprile}} U '''23 d'aprile''' hè u 113<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 114<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 252 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu d'aprile| 23]] kk850mv2ii44tiay4llxa9efbia8xkr 24 d'aprile 0 1664 350837 321119 2015-07-09T13:22:12Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Aprile}} U '''24 d'aprile''' hè u 114<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 115<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 251 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu d'aprile| 24]] rkprdx12kosfzvfchjks4fprvedmbo2 25 d'aprile 0 1665 350838 321120 2015-07-09T13:22:27Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Aprile}} U '''25 d'aprile''' hè u 115<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 116<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 250 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu d'aprile| 25]] hnv5h3i4mfhw4ksx2js1oig8hdaoqib 26 d'aprile 0 1666 350839 321121 2015-07-09T13:22:43Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Aprile}} U '''26 d'aprile''' hè u 116<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 117<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 249 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu d'aprile| 26]] 5sfj1e5y8ac546ux5d8ey9m4bmtqbme 27 d'aprile 0 1667 350840 321122 2015-07-09T13:23:01Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Aprile}} U '''27 d'aprile''' hè u 117<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 118<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 248 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu d'aprile| 27]] pym5fea32jwy8u8v545ah29snuvhn7v 28 d'aprile 0 1668 366131 350841 2020-04-17T18:57:13Z Raphael1256 14151 /* Nascite */ wikitext text/x-wiki {{Aprile}} U '''28 d'aprile''' hè u 118<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 119<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 247 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == [[1988]] - [[Emma Hewitt]], cantante australiana == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu d'aprile| 28]] 0v4k5pvn2eryxw5fhu1mletol9ujmr3 29 d'aprile 0 1669 350842 321124 2015-07-09T13:23:42Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Aprile}} U '''29 d'aprile''' hè u 119<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 120<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 246 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu d'aprile| 29]] dlmvlmolorgo05pspthuaexs4b91o7w 30 d'aprile 0 1670 350843 321125 2015-07-09T13:23:58Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Aprile}} U '''30 d'aprile''' hè u 120<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu (u 121<sup>u</sup> sì hè bisestile) in u calendariu gregurianu. Restanu 245 ghjorni à a fine di l'annu. == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu d'aprile| 30]] oaji2ivp1v03qhmfl1hsoshsyrs1ag0 1 di maghju 0 1671 369866 345205 2021-01-05T04:51:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{maghju}} U '''1 di maghju''' hè u 121esimu ghjornu (u 122esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:maghju]] l8debqs9hr6vghma8ijw30spiz77evk 2 di maghju 0 1672 369867 345293 2021-01-05T04:51:36Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{maghju}} U '''2 di maghju''' hè u 122esimu ghjornu (u 123esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Maghju]] 1dyl3v1ksnjp63hvbzx98kyzmzn7xfq 3 di maghju 0 1673 369868 345318 2021-01-05T04:51:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{maghju}} U '''3 di maghju''' hè u 123esimu ghjornu (u 124esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Maghju]] 0sladwxcjsaz53t4md4p24w05pzdw8e 4 di maghju 0 1674 369869 350658 2021-01-05T04:51:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{maghju}} U '''4 di maghju''' hè u 124esimu ghjornu (u 125esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[1929]]: [[Audrey Hepburn]], [[cinemà|attrice]] [[Gran Britagna|britannica]]-[[Olanda|neerlandese]] == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Maghju]] c7suaa5m84vv7o19ys5ogf0v404damy 5 di maghju 0 1675 369870 350660 2021-01-05T04:51:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{maghju}} U '''5 di maghju''' hè u 125esimu ghjornu (u 126esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == 1821 : [[Napulione Buonaparte]] == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Maghju]] 1rzqmxqy1wyzoclhtszk26tw80jdq2b 6 di maghju 0 1676 371789 369871 2021-01-30T18:27:42Z Raphael1256 14151 /* Nascite */ wikitext text/x-wiki {{maghju}} U '''6 di maghju''' hè u 126esimu ghjornu (u 127esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * 1986 - [[Gims]] (Gandhi Djuna), cantadore è rapper congulese (in [[Kinshasa]]) == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Maghju]] b0h0psz1kbrdk4c60m232q1hmbsf3xi 7 di maghju 0 1677 369872 345425 2021-01-05T04:51:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{maghju}} U '''7 di maghju''' hè u 127esimu ghjornu (u 128esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == [[File:News. V.E. Day BAnQ P48S1P12270.jpg|thumb|''Montreal Daily Star'': "Germany Quit", 7 di maghju 1945]] == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:maghju]] r52j9dnbcx1mq8cgayeocf6hfjxvoo7 8 di maghju 0 1678 369873 350665 2021-01-05T04:51:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{maghju}} L' '''8 di maghju''' hè u 128esimu ghjornu (u 129esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == * [[1945]]: Fine di a [[Seconda Guerra Mundiale]] cun a [[Germania]] == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Maghju]] 4szq8erjy6hi2ryw0kqvf34i91bn1yq 9 di maghju 0 1679 369874 345441 2021-01-05T04:51:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{maghju}} U '''9 di maghju''' hè u 129esimu ghjornu (u 130esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:maghju]] n9krd2w5p7w3qg9fwh11m89ul14vjw2 10 di maghju 0 1680 369875 345213 2021-01-05T04:51:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{maghju}} U '''10 di maghju''' hè u 130esimu ghjornu (u 131esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Maghju]] hn60gywmnutkx9g4jsxns8zilsudkv1 11 di maghju 0 1681 375251 371616 2021-08-15T16:22:32Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki {{maghju}} L' '''11 di maghju''' hè u 131esimu ghjornu (u 132esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == <gallery> Image:Dali 6.jpg|<small>[[Salvador Dalí]] (11 di maghju [[1904]]-[[23 di ghjennaghju]] [[1989]]), 1972</small> </gallery> == Morte == - [[1981]]: [[Bob Marley]] (Robert Nesta Marley), [[musicante]] reggae [[Giamaica|giamaicanu]]<br> == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'Adecec] [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Maghju]] 6guuem7rvcb7wvhut8aabsbs08dknsj 12 di maghju 0 1682 369877 345229 2021-01-05T04:51:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{maghju}} U '''12 di maghju''' hè u 132esimu ghjornu (u 133esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === * [[San Pancraziu]] == In Corsica == == Ligami == * [http://www.santamariapoghju.fr/la-commune-le-patrimoine-la-chapelle-san-pancraziu_22.html A capella di San Pancraziu] * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Maghju]] t2sr8tdznjlsypl5tphb669b253ftc5 13 di maghju 0 1683 369878 345237 2021-01-05T04:51:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{maghju}} U '''13 di maghju''' hè u 133esimu ghjornu (u 134esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:maghju]] 7bodcyg5v13zewx2izket5losqfj95t 14 di maghju 0 1684 369879 345245 2021-01-05T04:51:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{maghju}} U '''14 di maghju''' hè u 134esimu ghjornu (u 135esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Maghju]] sfguj1hmpgzuh6s019hcgo08cubcfqg 15 di maghju 0 1685 369880 350633 2021-01-05T04:51:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{maghju}} U '''15 di maghju''' hè u 135esimu ghjornu (u 136esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == * [[1768]]: a [[pace]] di [[Versailles]] == Referenze == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:maghju]] gt92xrr9ck38cdy5zhk2d9x9gpkmlbt 16 di maghju 0 1686 369881 345261 2021-01-05T04:51:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{maghju}} U '''16 di maghju''' hè u 136esimu ghjornu (u 137esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:maghju]] 076ovbbfotl885sbxblhrh0bj37o438 17 di maghju 0 1687 375253 369882 2021-08-15T16:28:02Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki {{maghju}} U '''17 di maghju''' hè u 137esimu ghjornu (u 138esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == <gallery> Image:Jean Gabin 1955.jpg|<small>[[Jean Gabin]] (17 di maghju [[1904]]-[[15 nuvembri]] [[1976]]), 1955</small> </gallery> == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'Adecec] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:maghju]] 1zmqsj34qizrp33v2auh8lq2rdzof21 18 di maghju 0 1688 369883 346551 2021-01-05T04:52:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{maghju}} U '''18 di maghju''' hè u 138esimu ghjornu (u 139esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[1872]]: u [[filosofia|filosofu]] [[Bertrand Russell]] * [[1920]]: [[Karol Wojtyla]]: u [[papa|papa]] [[Ghjuvan Paulu II]] == Morte == * [[1995]]: l'[[cinemà|attrice]] [[Elizabeth Montgomery]] == Celebrazione == === Feste === === I Santi === * [[San Stefanu]] == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:maghju]] ak3brndni847oitaq5t0kuzy5l90pe4 19 di maghju 0 1689 369884 350639 2021-01-05T04:52:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{maghju}} U '''19 di maghju''' hè u 139esimu ghjornu (u 140esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == * [[1342]]: u [[papa]] [[Clemente VI]] hè cunsacratu. == Nascite == * [[1945]]: [[Pete Townsend]], [[musica|sunadore]] di [[ghitarra]] di u gruppu [[Who]]. == Morte == * [[1296]]: l'anzianu [[papa]] [[Celestinu V]]. == Celebrazione == === Feste === === I Santi === * [[Santu Adolfu]] == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:maghju]] o9uz59hj7zp3d34isvgjfcuz58nbzav 20 di maghju 0 1690 369885 350644 2021-01-05T04:52:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{maghju}} U '''20 di maghju''' hè u 140esimu ghjornu (u 141esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[1915]]: u [[puliticante]] [[israelianu]] [[Moshe Dayan]]. == Morte == * [[1277]]: u [[papa]] [[Ghjuvanni XXI]]. == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Maghju]] f3u4ghmnoxntqwg8tgekodvhhbi2r36 21 di maghju 0 1691 369886 350647 2021-01-05T04:52:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{maghju}} U '''21 di maghju''' hè u 141esimu ghjornu (u 142esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[1471]]: u [[pittore]] [[Albrecht Dürer]] * [[1941]]: u [[cantu|cantadore]] [[Bob Dylan]] == Morte == * [[1991]]: l'anzianu primu [[pulitica|ministru]] d'[[India]] [[Rajiv Gandhi]] == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:maghju]] qve9xh5okoi4abbdtav46wa13xnjpl0 22 di maghju 0 1692 369887 345346 2021-01-05T04:52:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{maghju}} U '''22 di maghju''' hè u 142esimu ghjornu (u 143esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:maghju]] qf9ko91mob23q9ncb4njvldbhzifylb 23 di maghju 0 1693 369888 345355 2021-01-05T04:52:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{maghju}} U '''23 di maghju''' hè u 143esimu ghjornu (u 144esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:maghju]] hyhzuz6u995qq1v5b794g438vyuiyuh 24 di maghju 0 1694 369889 345364 2021-01-05T04:52:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{maghju}} U '''24 di maghju''' hè u 144esimu ghjornu (u 145esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:maghju]] lpeap9sokoz7vyry4vpbvnggydfazia 25 di maghju 0 1695 369890 368580 2021-01-05T04:52:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{maghju}} U '''25 di maghju''' hè u 145esimu ghjornu (u 146esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == [[2020]] - [[George Floyd]], hè assassinatu. == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:maghju]] 7vhgue3gg6u1nbof02wu9cucn6cx4lg 26 di maghju 0 1696 369891 345378 2021-01-05T04:52:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{maghju}} U '''26 di maghju''' hè u 146esimu ghjornu (u 147esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:maghju]] r8a8oujtaakri7ebercpirwr0j6wlff 27 di maghju 0 1697 369892 345386 2021-01-05T04:52:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{maghju}} U '''27 di maghju''' hè u 147esimu ghjornu (u 148esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:maghju]] cxgwsx9rmg5cl75vtyqb1hhb5zsdoc4 28 di maghju 0 1698 369893 365707 2021-01-05T04:52:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{maghju}} U '''28 di maghju''' hè u 148esimu ghjornu (u 149esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[1945]] - [[John Fogerty]] * [[1968]] - [[Kylie Minogue]] * [[1999]] - [[Caneron Boyce]] == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:maghju]] m57pvqo0oy61oqrvuulh5rb58t077ti 29 di maghju 0 1699 369894 345302 2021-01-05T04:52:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{maghju}} U '''29 di maghju''' hè u 149esimu ghjornu (u 150esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[1917]]: [[John F. Kennedy]], u 35esimu presidente di i [[Stati Uniti d'America]]. == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:maghju]] 9pylr9ka093kyq495gjzn3ynhw793yj 30 di maghju 0 1700 369895 350656 2021-01-05T04:52:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{maghju}} U '''30 di maghju''' hè u 150esimu ghjornu (u 151esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == * [[1744]]: u [[scrivanu]] [[Alexander Pope]]. == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Maghju]] esvnbwujfbzwhth1o0fdnxqwc6v90zw 31 di maghju 0 1701 369896 345312 2021-01-05T04:52:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{maghju}} U '''31 di maghju''' hè u 151esimu ghjornu (u 152esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Maghju]] rpwbnebchmw4huya9jjrwkqmui1wjsy 1 di ghjugnu 0 1702 369897 359950 2021-01-05T04:52:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} U '''1 di ghjugnu''' hè u 152esimu ghjornu (u 153esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Ghjugnu]] exbwfphqj7qcb5udrs4fvol2kd4v7lu 2 di ghjugnu 0 1703 369898 345291 2021-01-05T04:52:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} U '''2 di ghjugnu''' hè u 153esimu ghjornu (u 154esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Ghjugnu]] ouozznl7brnwd2dau3ii6dqvnq1k2u8 3 di ghjugnu 0 1704 378524 369899 2022-02-13T10:37:02Z 37.165.146.238 /* Nascite */ wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} U '''3 di ghjugnu''' hè u 154esimu ghjornu (u 155esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[1986]] - [[Rafael Nadal]], tennista spagnolu == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Ghjugnu]] 97hq3p2crjs87j2ig8rkzqph3l6utcv 4 di ghjugnu 0 1705 371617 369900 2021-01-07T10:19:20Z 91.173.56.210 /* Nascite */ wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} U '''4 di ghjugnu''' hè u 155esimu ghjornu (u 156esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[1996]] - [[Skip Marley]], cantadore è musicante reggae [[Giamaica|giamaicanu]]. == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Ghjugnu]] j03lp6xm90cx2vczszb3zmn3lrxm9bc 5 di ghjugnu 0 1706 369901 345407 2021-01-05T04:52:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} U '''5 di ghjugnu''' hè u 156esimu ghjornu (u 157esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Ghjugnu]] h7ncvl8vdt33jt2t1cvr0g4khiwaic6 6 di ghjugnu 0 1707 369902 345415 2021-01-05T04:52:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} U '''6 di ghjugnu''' hè u 157esimu ghjornu (u 158esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:ghjugnu]] ge1mgebq3oeoyqejd1tqsnopk7xzvs2 7 di ghjugnu 0 1708 369903 345423 2021-01-05T04:52:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} U '''7 di ghjugnu''' hè u 158esimu ghjornu (u 159esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Ghjugnu]] dqznsh0axnztfr9ecxyogxs3dde2mv3 8 di ghjugnu 0 1709 369904 345431 2021-01-05T04:52:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} L' '''8 di ghjugnu''' hè u 159esimu ghjornu (u 160esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Ghjugnu]] pxxolbshhd2uu9re2d89avmfyk41znm 9 di ghjugnu 0 1710 376582 369905 2021-09-02T18:48:47Z Jun Misugi 295 /* Nascite */ + Natalie Portman wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} U '''9 di ghjugnu''' hè u 160esimu ghjornu (u 161esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[1961]]: [[Michael J. Fox]], [[cinemà|attore]] [[Canadà|canadianu]]-[[Stati Uniti d'America|americanu]] * [[1981]]: [[Natalie Portman]], [[cinemà|attrice]] [[Israele|israeliana]]-[[Stati Uniti d'America|mericana]] == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Ghjugnu]] 1uyu088natwb2psq1ticy93g8cwdrmp 10 di ghjugnu 0 1711 369906 350625 2021-01-05T04:52:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} U '''10 di ghjugnu''' hè u 161esimu ghjornu (u 162esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == * [[1940]]: L'abitanti d'[[Oradour]] sò massacrati da i [[Adolf Hitler|SS]]. == Nascite == == Morte == * [[-323]]: [[Lisandru Magnu]]. * [[2000]]: Hafez Al-Hassad, [[politicu|dirigente]] [[Siria|sirianu]]. == Celebrazione == === Feste === === I Santi === * [[Santu Massimu|Massimu]] == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:ghjugnu]] jgpl5fbdhsg7wa7vnjmy7rqafnimks3 11 di ghjugnu 0 1712 369907 354780 2021-01-05T04:52:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} L' '''11 di ghjugnu''' hè u 162esimu ghjornu (u 163esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[Alex Kendrick]] == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:ghjugnu]] nh0xbjeqb2m4qz1yci3xcbchgxpjqr5 12 di ghjugnu 0 1713 369908 345227 2021-01-05T04:52:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} U '''12 di ghjugnu''' hè u 163esimu ghjornu (u 164esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == * 1564: [[Samperu Corsu]] ripiglia u [[castellu d'Istria]]. == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:ghjugnu]] b5ai3vrbd5w8hlfxo3hyzh4ab4fal9g 13 di ghjugnu 0 1714 369909 361528 2021-01-05T04:52:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} U '''13 di ghjugnu''' hè u 164esimu ghjornu (u 165esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[1970]] : [[Julián Gil]], attore, mudellu, animatore è direttore argentinu == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == * [[1769]]: [[Pasquale Paoli]] parte in esigliu in [[Inghilterra]]. == Ligami == * [http://www.curagiu.com/independante.htm Storia corsa] * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:ghjugnu]] g8i9j11wvrgvg81xarq51pkadod8g75 14 di ghjugnu 0 1715 378526 369910 2022-02-13T10:45:04Z 37.165.146.238 /* Nascite */ wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} U '''14 di ghjugnu''' hè u 165esimu ghjornu (u 166esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[1982]] - [[Ørjan Nilsen]], DJ è pruduttore discugraficu [[Nurvegia|nurvigese]] == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Ghjugnu]] b1fs81td7jz4mkesfsandmu2466rpz2 15 di ghjugnu 0 1716 369911 345251 2021-01-05T04:52:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} U '''15 di ghjugnu''' hè u 166esimu ghjornu (u 167esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:ghjugnu]] rqvgvneg9xsn78zg95sg2ps4ztzxkhx 16 di ghjugnu 0 1717 375406 369912 2021-08-16T22:39:33Z Fausta Samaritani 15085 image, tolto navebox non pertinente wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} U '''16 di ghjugnu''' hè u 167esimu ghjornu (u 168esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == <gallery> Image:Geronimo agn 1913.jpg|<small>[[Geronimo]] (16 di ghjugnu [[1829]]-[[17 di ferraghju]] [[1909]])</small> </gallery> == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'Adecec] [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Ghjugnu]] 3b7jz0udxdao21ukpyq1jvsbuc1cw76 17 di ghjugnu 0 1718 369913 345267 2021-01-05T04:52:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} U '''17 di ghjugnu''' hè u 168esimu ghjornu (u 169esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Ghjugnu]] 4iyjr00yn0hg1llx4m9h3fhlpq6fi4m 18 di ghjugnu 0 1719 374254 372792 2021-06-21T07:57:44Z 37.165.97.103 /* Nascite */ wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} U '''18 di ghjugnu''' hè u 169esimu ghjornu (u 170esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[1971]] in [[Pretoria]] - [[Elon Musk|Elon Reeve Musk]], imprenditore è inventore [[Sudafrica|sudafricanu]] naturalizatu [[Stati Uniti|statunitense]] è [[Canadà|canadese]]. == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:ghjugnu]] qqw23f9mm71ir6o640uw2lulturoxp9 19 di ghjugnu 0 1720 369915 345283 2021-01-05T04:52:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} U '''19 di ghjugnu''' hè u 170esimu ghjornu (u 171esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:ghjugnu]] pa5stlouwu08u0x32aw147pgnyfj268 20 di ghjugnu 0 1721 369916 345299 2021-01-05T04:52:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} U '''20 di ghjugnu''' hè u 171esimu ghjornu (u 172esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:ghjugnu]] 1d0jfxcoq9buq6l92t6ixg1l3e1nk1t 21 di ghjugnu 0 1722 375328 369917 2021-08-16T06:07:30Z Fausta Samaritani 15085 image, tolto navebox nn pertinente wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} U '''21 di ghjugnu''' hè u 172esimu ghjornu (u 173esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == <gallery> Image:Jean Paul Sartre 1965.jpg|<small>[[Jean-Paul Sartre]] (21 di ghjugnu [[1905]]-[[15 d'aprile]] [[1980]]), 1965</small> </gallery> == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'Adecec] [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Ghjugnu]] a9mk0rm9n11lrnmormc73uvkneq03qr 22 di ghjugnu 0 1723 369918 345344 2021-01-05T04:52:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} U '''22 di ghjugnu''' hè u 173esimu ghjornu (u 174esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Ghjugnu]] aeg7owfomp1be4zc5s0l5jtjy4z22mv 23 di ghjugnu 0 1724 369919 345353 2021-01-05T04:52:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} U '''23 di ghjugnu''' hè u 174esimu ghjornu (u 175esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Ghjugnu]] njc1xgdfmt93ps9o2igbxfdmqhmef12 24 di ghjugnu 0 1725 372765 369920 2021-05-09T09:52:35Z Raphael1256 14151 /* Nascite */ wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} U '''24 di ghjugnu''' hè u 175esimu ghjornu (u 176esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[Lionel Messi]], calciadore arghjentinu == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Ghjugnu]] 8bizyj88jzlenjpwzsllu56cealydyd 25 di ghjugnu 0 1726 372497 369921 2021-04-08T06:51:40Z Raphael1256 14151 /* Morte */ wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} U '''25 di ghjugnu''' hè u 176esimu ghjornu (u 177esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == * 2009 - [[Michael Jackson]], cantadore, musicante è attore statunitense == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Ghjugnu]] rc9ux5pmvrrqilul0emrh8v8fvwyy2p 26 di ghjugnu 0 1727 369922 345376 2021-01-05T04:53:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} U '''26 di ghjugnu''' hè u 177esimu ghjornu (u 178esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Ghjugnu]] qzui5m468jduycj73jz50w0j70vmbm5 27 di ghjugnu 0 1728 369923 345384 2021-01-05T04:53:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} U '''27 di ghjugnu''' hè u 178esimu ghjornu (u 179esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Ghjugnu]] gcnkftv5jj9bh0mfwklsc1yu7gff9as 28 di ghjugnu 0 1729 369924 345392 2021-01-05T04:53:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} U '''28 di ghjugnu''' hè u 179esimu ghjornu (u 180esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Ghjugnu]] e9mw50ijgo1zaxp5h78b801il4qk14q 29 di ghjugnu 0 1730 369925 354034 2021-01-05T04:53:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} U '''29 di ghjugnu''' hè u 180esimu ghjornu (u 181esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Ghjugnu]] 3r0f4z65rod0irv4957pezznsbljxf8 30 di ghjugnu 0 1731 369926 345324 2021-01-05T04:53:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ghjugnu}} U '''30 di ghjugnu''' hè u 181esimu ghjornu (u 182esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Ghjugnu]] 4s6olog7wy46xadwovpkwt86h1civ3y 1 di lugliu 0 1732 369927 345204 2021-01-05T04:53:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lugliu}} U '''1 di lugliu''' hè u 182esimu ghjornu (u 183esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] 9ua7tkc9h42rytdefclt78cr26ik3yg 2 di lugliu 0 1733 369928 345292 2021-01-05T04:53:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lugliu}} U '''2 di lugliu''' hè u 183esimu ghjornu (u 184esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] 7ofal0nvpmws2kqyzif4rdimcv7a0ub 3 di lugliu 0 1734 369929 345317 2021-01-05T04:53:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lugliu}} U '''3 di lugliu''' hè u 184esimu ghjornu (u 185esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] pxjcqffrojvd6hhcbshuf8p9zwyweu4 4 di lugliu 0 1735 369930 345309 2021-01-05T04:53:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lugliu}} U '''4 di lugliu''' hè u 185esimu ghjornu (u 186esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] omnigm0h83r0tdbbhvb1sg1z5n7jcd4 5 di lugliu 0 1736 369931 345408 2021-01-05T04:53:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lugliu}} U '''5 di lugliu''' hè u 186esimu ghjornu (u 187esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] lj9tpi1czzaqp3h6eln3wrfi3e5pj4y 6 di lugliu 0 1737 369932 345416 2021-01-05T04:53:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lugliu}} U '''6 di lugliu''' hè u 187esimu ghjornu (u 188esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] 7k94uh5wrddzt3xscy6fst2vgzmdqhi 7 di lugliu 0 1738 369933 345424 2021-01-05T04:53:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lugliu}} U '''7 di lugliu''' hè u 188esimu ghjornu (u 189esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] hn9cyepj7i4m25ljamu85fjddv2e9x5 8 di lugliu 0 1739 369934 345432 2021-01-05T04:53:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lugliu}} L' '''8 di lugliu''' hè u 189esimu ghjornu (u 190esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] ot3huct94mjk49gd74tih09rpjodh94 9 di lugliu 0 1740 369935 345440 2021-01-05T04:53:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lugliu}} U '''9 di lugliu''' hè u 190esimu ghjornu (u 191esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] fpg6dilq8uahyuqi35pla9sf1cegpfx 10 di lugliu 0 1741 369936 345212 2021-01-05T04:53:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lugliu}} U '''10 di lugliu''' hè u 191esimu ghjornu (u 192esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] orau4ytppqbaahefreyf959r8cfda24 11 di lugliu 0 1742 369937 345220 2021-01-05T04:53:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lugliu}} L' '''11 di lugliu''' hè u 192esimu ghjornu (u 193esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] psbs87gnyuckwfkf3bejcwszgmpozi5 12 di lugliu 0 1743 375171 369938 2021-08-14T11:27:57Z Fausta Samaritani 15085 /* Nascite */ wikitext text/x-wiki {{lugliu}} U '''12 di lugliu''' hè u 193esimu ghjornu (u 194esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == <gallery> Image:Amedeo-modigliani-identification-photo-nice-1918.jpg||<small>[[Amedeo Modigliani]] (12 di lugliu [[1884]]-[[24 di ghjennaghju]] [[1920]]), [[1918]]</small> </gallery> == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] 1lr50ikswp63go1k2efmcg5pccpnuhf 13 di lugliu 0 1744 369939 345236 2021-01-05T04:53:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lugliu}} U '''13 di lugliu''' hè u 194esimu ghjornu (u 195esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] h4xscci9jvei7qhtjzd9cedwxk774dm 14 di lugliu 0 1745 369940 369816 2021-01-05T04:53:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lugliu}} U '''14 di lugliu''' hè u 195esimu ghjornu (u 196esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == [[1987]] - [[Dan Reynolds|Daniel "Dan" Coulter Reynolds]], cantatore è percussionista [[Stati Uniti|statunitense]] (frontman di [[Imagine Dragons]]). == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] 6m923lqph1cj3x4pv47o0mkep7dzfot 15 di lugliu 0 1746 375256 369941 2021-08-15T16:35:24Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki {{lugliu}} U '''15 di lugliu''' hè u 196esimu ghjornu (u 197esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == <gallery> Image:Chekhov by serov.jpg|<small>[[Valentin Aleksandrovič Serov]], ''[[Anton Tchekhov]]'' ([[29 di ghjennaghju]] [[1860]]-15 di lugliu [[1904]]), 1903</small> </gallery> == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'Adecec] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] 7e6scrc5l4ms7zc6k1p6xueqeyped1o 16 di lugliu 0 1747 375340 369942 2021-08-16T11:50:54Z Fausta Samaritani 15085 image, tolto navebox non pertinente. Perché doppia categoria Lugliu e Luddu? wikitext text/x-wiki {{lugliu}} U '''16 di lugliu''' hè u 197esimu ghjornu (u 198esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == <gallery> Image:Herbert von Karajan 1963 (cropped).jpg|<small>[[Herbert von Karajan]] ([[5 d'aprile]] [[1908]]-16 di lugliu [[1989]]), 1963</small> </gallery> == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'Adecec] [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] it9x7u7co9659heto9tww8hrci7iazz 17 di lugliu 0 1748 369943 345268 2021-01-05T04:53:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lugliu}} U '''17 di lugliu''' hè u 198esimu ghjornu (u 199esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] 2oiu61tf43avfoxg32iauklawua9ptg 18 di lugliu 0 1749 369944 345276 2021-01-05T04:53:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lugliu}} U '''18 di lugliu''' hè u 199esimu ghjornu (u 200esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] 3syr87wakoj5gzvmee3rpzsuj2xbk7i 19 di lugliu 0 1750 369945 345284 2021-01-05T04:53:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lugliu}} U '''19 di lugliu''' hè u 200esimu ghjornu (u 201esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] g60a0slrpjgv0ici7x8niofp3bzglhu 20 di lugliu 0 1751 375221 375210 2021-08-15T06:30:31Z Fausta Samaritani 15085 tolgo righe bianche in eccesso wikitext text/x-wiki {{lugliu}} U '''20 di lugliu''' hè u 201esimu ghjornu (u 202esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == <gallery> Image:XIII.Leopp.jpg|<small>[[Leone XIII ]] ([[2 di marzu]] [[1810]]-20 di lugliu [[1903]]), 1898</small> </gallery> == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'Adecec] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] l2s39f07q4h5d4cbscq1518regjobpw 21 di lugliu 0 1752 369947 345337 2021-01-05T04:53:36Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lugliu}} U '''21 di lugliu''' hè u 202esimu ghjornu (u 203esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] of0uh6slt94m1abgawrrfdjuewgr062 22 di lugliu 0 1753 369948 345345 2021-01-05T04:53:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lugliu}} U '''22 di lugliu''' hè u 203esimu ghjornu (u 204esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] nkmvg1nx6c7ykfppqlcl19tsperf6tp 23 di lugliu 0 1754 369949 345354 2021-01-05T04:53:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lugliu}} U '''23 di lugliu''' hè u 204esimu ghjornu (u 205esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] bqn6o7jq6m2xfxmniyvxqbanl02ppc8 24 di lugliu 0 1755 369950 345363 2021-01-05T04:53:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lugliu}} U '''24 di lugliu''' hè u 205esimu ghjornu (u 206esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] 25s38thv4x60w1z4cmqnj09872y233f 25 di lugliu 0 1756 369951 345370 2021-01-05T04:53:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lugliu}} U '''25 di lugliu''' hè u 206esimu ghjornu (u 207esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] eb16xacxnncn8nya035op3vy0cumt06 26 di lugliu 0 1757 372758 369952 2021-05-09T08:17:49Z Raphael1256 14151 /* Nascite */ wikitext text/x-wiki {{lugliu}} U '''26 di lugliu''' hè u 207esimu ghjornu (u 208esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[1981]] - [[Anna Bell Peaks]], attrice pornugrafica statunitense == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] m3bfa8k2azqikvk3y6uaa2bidex44jo 27 di lugliu 0 1758 369953 345385 2021-01-05T04:53:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lugliu}} U '''27 di lugliu''' hè u 208esimu ghjornu (u 209esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:lugliu]] [[Category:luddu]] 35kobiy7ycncooasczins9t4vdsisn7 28 di lugliu 0 1759 369954 345393 2021-01-05T04:53:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lugliu}} U '''28 di lugliu''' hè u 209esimu ghjornu (u 210esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] ld39nqdex767weve9o3m1w9wu4nyuc9 29 di lugliu 0 1760 369955 345301 2021-01-05T04:53:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lugliu}} U '''29 di lugliu''' hè u 210esimu ghjornu (u 211esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] 7trz5beg366szjkwemyi2g9zb2novd9 30 di lugliu 0 1761 372460 369956 2021-04-04T11:48:12Z 37.171.148.172 /* Nascite */ wikitext text/x-wiki {{lugliu}} U '''30 di lugliu''' hè u 211esimu ghjornu (u 212esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[Sofie Gråbøl]], attrice danese == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] fj6q3ja3y38wo7jy1wb4ni1hvwvm4pv 31 di lugliu 0 1762 369957 346281 2021-01-05T04:53:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lugliu}} U '''31 di lugliu''' hè u 212esimu ghjornu (u 213esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[1956]]: [[Michael Biehn]], [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]] == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Lugliu]] [[Category:Luddu]] 1aqh7j21dcmyxq4l85zzbygg55ebzv4 1 d'aostu 0 1763 369958 345201 2021-01-05T04:53:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{aostu}} U '''1 d'aostu''' hè u 213esimu ghjornu (u 214esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Aostu]] [[Category:Austu]] ftopukeclyqolq2cnivng7660zipzhq 2 d'aostu 0 1764 369959 345289 2021-01-05T04:53:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{aostu}} U '''2 d'aostu''' hè u 214esimu ghjornu (u 215esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:aostu]] [[Category:austu]] g1aqugex8a1owh6wzycy6a5vz9x1fzz 3 d'aostu 0 1765 369960 345314 2021-01-05T04:53:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{aostu}} U '''3 d'aostu''' hè u 215esimu ghjornu (u 216esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:aostu]] [[Category:austu]] ie5im0xgdybgshwu5iee7gc2idbigoe 4 d'aostu 0 1766 369961 345306 2021-01-05T04:54:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{aostu}} U '''4 d'aostu''' hè u 216esimu ghjornu (u 217esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:aostu]] [[Category:austu]] t2oxzsm3rl6pdulesy2pqxg8qulum6h 5 d'aostu 0 1767 369962 345405 2021-01-05T04:54:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{aostu}} U '''5 d'aostu''' hè u 217esimu ghjornu (u 218esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Aostu]] [[Category:Austu]] mk031e0men8ryaq5bc66h9cps1bfdki 6 d'aostu 0 1768 369963 345413 2021-01-05T04:54:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{aostu}} U '''6 d'aostu''' hè u 218esimu ghjornu (u 219esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:aostu]] [[Category:austu]] 69sbd7t1anonlun4cajaessy67fhybo 7 d'aostu 0 1769 369964 345421 2021-01-05T04:54:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{aostu}} U '''7 d'aostu''' hè u 219esimu ghjornu (u 220esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:aostu]] [[Category:austu]] do9w0eklbupbmrnhhzt1qs3l3gb296q 8 d'aostu 0 1770 369965 345429 2021-01-05T04:54:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{aostu}} L' '''8 d'aostu''' hè u 220esimu ghjornu (u 221esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:aostu]] [[Category:austu]] 4y8nj84keflmjze6qaccn6hxwiphfkt 9 d'aostu 0 1771 369966 345437 2021-01-05T04:54:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{aostu}} U '''9 d'aostu''' hè u 221esimu ghjornu (u 222esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:aostu]] [[Category:austu]] d2kt5xsml09i8pdh9iix76lswjmi6g9 10 d'aostu 0 1772 369967 350623 2021-01-05T04:54:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{aostu}} U '''10 d'aostu''' hè u 222esimu ghjornu (u 223esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. U 10 aostu hè dinò u ghjornu di a [[San Larenzu]]. Hè mintuvatu in u [[pruverbii corsi|pruverbiu]]: * ''I calori di San Larenzu.'' == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === * u 10 aostu hè u ghjornu di a festa di [[Campu]] è dinò di u [[paesi]] di [[I Peri]] ind'a [[Gravona]]. Ci si trova una [[Cristianesimu|cunfraternita]] didicata à San Larenzu (Sà Darenti, [[linguistica|prununcia]] lucali). === I Santi === * [[San Lurenzu]] (o [[San Larenzu]]) == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:aostu]] [[Category:austu]] aa5tcg27w7w1ew50bwd2ajnyhqrxzjq 11 d'aostu 0 1773 369968 350626 2021-01-05T04:54:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{aostu}} L' '''11 d'aostu''' hè u 223esimu ghjornu (u 224esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:aostu]] [[Category:austu]] oqefl7zgcjbgouiv415y4j2yo4r2s9g 12 d'aostu 0 1774 369969 345225 2021-01-05T04:54:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{aostu}} U '''12 d'aostu''' hè u 224esimu ghjornu (u 225esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:aostu]] [[Category:austu]] bl1zn6gagqzggj11v2m19zw3itpse9o 13 d'aostu 0 1775 375135 369970 2021-08-13T19:40:24Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki {{aostu}} U '''13 d'aostu''' hè u 225esimu ghjornu (u 226esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == <gallery> Image:Gino Strada 2010.jpg|<small>[[Gino Strada]] ([[21 d'aprile]] [[1948]]-13 d'aostu [[2021]]), [[2010]]</small> </gallery> == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:aostu]] [[Category:austu]] 9e5snv9uzstlva8dms67frhlg2229vm 14 d'aostu 0 1776 369971 350629 2021-01-05T04:54:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{aostu}} U '''14 d'aostu''' hè u 226esimu ghjornu (u 227esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == * [[1945]]: Fine di a [[Seconda Guerra Mundiale]] in [[Asia]] == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Aostu]] [[Category:Austu]] ici4ycgc5y4mf5dclmx2m54udqho30g 15 d'aostu 0 1777 369972 350631 2021-01-05T04:54:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{aostu}} U '''15 d'aostu''' hè u 227esimu ghjornu (u 228esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[1769]]: [[Napulione Buonaparte]], [[forze armate|militare]] è [[puliticante]] [[Corsica|corsu]] == Morte == == Celebrazione == === Feste === A [[Vergine Maria]] sullevata in [[celu]] da l'[[anghjulu|anghjuli]]. Si festighja l'[[Assunzione]] u 15 d'aostu. === I Santi === == In Corsica == * [[1769]]: [[nascita]] di [[Nabulionu Bonaparte]] in [[Aiacciu]]. == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Aostu]] [[Category:Austu]] izxm9a6bu1xvrikrjw15mpflatjz9vu 16 d'aostu 0 1778 378525 369973 2022-02-13T10:42:41Z Raphael1256 14151 /* Nascite */ wikitext text/x-wiki {{aostu}} U '''16 d'aostu''' hè u 228esimu ghjornu (u 229esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[1981]] - [[Roger Federer]], tennista svizzeru (* [[Basilea]]). == Morte == [[1977]] - [[Elvis Presley|Elvis Aaron Presley]], cantadore è attore [[Stati Uniti|statunitense]] (* [[8 di ghjennaghju]] [[1935]]). == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == * [[1756]]: a prima pace di Compiègne. == Referenze == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:aostu]] [[Category:austu]] ss7vxrq9pb47vcl9iqk8dyrcyj3fwgs 17 d'aostu 0 1779 369974 345265 2021-01-05T04:54:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{aostu}} U '''17 d'aostu''' hè u 229esimu ghjornu (u 230esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:aostu]] [[Category:austu]] m6n9nbdj5yhqt83s59sbepqark9kzjo 18 d'aostu 0 1780 369975 346280 2021-01-05T04:54:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{aostu}} U '''18 d'aostu''' hè u 230esimu ghjornu (u 231esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[1969]]: [[Edward Norton]], [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]] == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:aostu]] [[Category:austu]] tuo7rasmcw81g4klrpzulwfkbl6vxgr 19 d'aostu 0 1781 369976 366148 2021-01-05T04:54:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{aostu}} U '''19 d'aostu''' hè u 231esimu ghjornu (u 232esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[1951]] - [[Jean-Luc Mélenchon]], puliticantu francese == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:aostu]] [[Category:austu]] aqwiuouxbgpes6rl00thfx3le2b05x3 20 d'aostu 0 1782 369977 345297 2021-01-05T04:54:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{aostu}} U '''20 d'aostu''' hè u 232esimu ghjornu (u 233esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Aostu]] [[Category:Austu]] 3mkxspg9aoznsd6gk0v13xzr0u6z7pb 21 d'aostu 0 1783 369978 345334 2021-01-05T04:54:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{aostu}} U '''21 d'aostu''' hè u 233esimu ghjornu (u 234esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Aostu]] [[Category:Austu]] ad3ep0d5b3h7wd8h7tkb4t3on4md28b 22 d'aostu 0 1784 369979 345342 2021-01-05T04:54:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{aostu}} U '''22 d'aostu''' hè u 234esimu ghjornu (u 235esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:aostu]] [[Category:austu]] 75lkunz469wrm8trulnag3r2f7dvxtv 23 d'aostu 0 1785 369980 350648 2021-01-05T04:54:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{aostu}} U '''23 d'aostu''' hè u 235esimu ghjornu (u 236esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == * [[1553]]: e milizie [[Francia|francese]] scalanu in [[Corsica]]. == Referenze == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Aostu]] [[Category:Austu]] 8ompj2yjn4q47pws4hqu07k5aqs7aep 24 d'aostu 0 1786 369981 345359 2021-01-05T04:54:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{aostu}} U '''24 d'aostu''' hè u 236esimu ghjornu (u 237esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Aostu]] [[Category:Austu]] 0q6vmfbemg2bjnkgpx5363gr4rp68xn 25 d'aostu 0 1787 371788 369982 2021-01-30T18:23:05Z Raphael1256 14151 /* Nascite */ wikitext text/x-wiki {{aostu}} U '''25 d'aostu''' hè u 237esimu ghjornu (u 238esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * 1961 : [[Billy Ray Cyrus]], cantadore è attore statunitense (in [[Flatwoods (Kentucky)|Flatwoods]], [[Kentucky]]) == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:aostu]] [[Category:austu]] 0xa9qcdd6866hilso1mt416xjzisbot 26 d'aostu 0 1788 369983 345374 2021-01-05T04:54:36Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{aostu}} U '''26 d'aostu''' hè u 238esimu ghjornu (u 239esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:aostu]] [[Category:austu]] h28v8ii44sfqwg08l5g3d49adrilrby 27 d'aostu 0 1789 369984 345382 2021-01-05T04:54:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{aostu}} U '''27 d'aostu''' hè u 239esimu ghjornu (u 240esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Aostu]] [[Category:Austu]] lfizfs5qoakkux95tpb5lcnfyupb5te 28 d'aostu 0 1790 369985 345390 2021-01-05T04:54:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{aostu}} U '''28 d'aostu''' hè u 240esimu ghjornu (u 241esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:aostu]] [[Category:austu]] k7u2kvcqgjoqdrssi4mcs4j0y96gck0 29 d'aostu 0 1791 369986 345398 2021-01-05T04:54:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{aostu}} U '''29 d'aostu''' hè u 241esimu ghjornu (u 242esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:aostu]] [[Category:austu]] tas3r4l82o6uhf2riyyp63ffzm63dvd 30 d'aostu 0 1792 369987 345322 2021-01-05T04:54:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{aostu}} U '''30 d'aostu''' hè u 242esimu ghjornu (u 243esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Aostu]] [[Category:Austu]] tmqlws28rpzq8bl41sak402i1laptk9 31 d'aostu 0 1793 369988 345200 2021-01-05T04:54:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{aostu}} U '''31 d'aostu''' hè u 243esimu ghjornu (u 244esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Aostu]] [[Category:Austu]] pjwzc5ziqp17r5str7llxc2abyvwipx 1 di settembre 0 1794 369989 350641 2021-01-05T04:54:47Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{settembre}} U '''1 di settembre''' hè u 244esimu ghjornu (u 245esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[1653]] - [[Johann Pachelbel]], [[musica|compositore]] [[Germania|tedescu]] († [[1706]]) * [[1846]] - [[Carlo Cafiero]], pensadore [[politicu|anarchicu]] († [[1892]]) * [[1854]] - [[Engelbert Humperdinck (compositore)|Engelbert Humperdinck]], [[musica|compositore]] († [[1921]]) * [[1875]] - [[Edgar Rice Burroughs]], [[littiratura|scrittore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]], creatore di [[Tarzan]] († [[1950]]) * [[1887]] - [[Blaise Cendrars]], [[littiratura|scrittore]] († [[1961]]) * [[1888]] - [[Andrija Stampar]], [[medicina|medicu]], [[pulitica|diplomaticu]] († [[1958]]) * [[1906]] - [[Joaquin Balaguer]], [[pulitica|politicante]] è presidente di a [[Mari di i Caraibi|Republica Dominicana]] († [[2002]]) * [[1907]] - [[Walter Reuther]], [[pulitica|sindicalistu]] († [[1970]]) * [[1920]] - [[Richard Farnsworth]], [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]] († [[2000]]) * [[1921]] - [[Willem Frederik Hermans]], [[littiratura|scrittore]] [[Olanda|olandese]] († [[1995]]) * [[1922]] ** [[Yvonne De Carlo]], [[cinemà|attrice]] [[Canadà|canadiana]] ** [[Vittorio Gassman]], [[cinemà|attore]] [[Italia|talianu]] († [[2000]]) * [[1926]] - [[Stanley Cavell]], [[filusufia|filosofu]] [[Stati Uniti d'America|americanu]] * [[1928]] - [[George Maharis]], [[cinemà|attore]] * [[1653]] - [[Johann Pachelbel]], compositore [[Germania|tedescu]] († [[1706]]) == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Settembre]] [[Category:Sittembri]] cjby7309710d12x0tmgvkszshfh83ry 2 di settembre 0 1795 369990 350654 2021-01-05T04:54:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{settembre}} U '''2 di settembre''' hè u 245esimu ghjornu (u 246esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[1243]] - [[Gilbert de Clare]], settimu conte di Hertford, [[pulitica|politicante]] [[Regnu Unitu|inglese]] († [[1295]]) * [[1548]] - [[Vincenzo Scamozzi]], [[architittura|architettu]] [[Italia|talianu]] († [[1616]]) * [[1675]] - [[William Somervile]], [[puesie|poeta]] [[Regnu Unitu|inglese]] († [[1742]]) * [[1840]] - [[Giovanni Verga]], [[littiratura|scrittore]] [[Italia|talianu]] († [[1922]]) * [[1853]] - [[Wilhelm Ostwald]], [[chimica|chimicu]] [[Germania|tedescu]] († [[1932]]) * [[1866]] - [[Hiram Johnson]], exi [[pulitica|Guvernadore]] di a [[California]] è [[attivistu puliticu]] († [[1945]]} * [[1877]] - [[Frederick Soddy]], [[chimicu]] [[Regnu Unitu|inglese]] († [[1956]]) * [[1884]] - [[Frank Laubach]], [[riligione cristiana|missionariu]] [[cristianesimu|cristianu]] * [[1917]] - [[Cleveland Amory]], [[littiratura|scrittore]] († [[1998]]) * [[1926]] - [[Armando Cossutta]], [[pulitica|puliticante]] * [[1934]] - [[Dominic Chianese]], [[cinemà|attore]] * [[1936]] - [[Andrew Grove]], cofundadore è presidente di [[Intel]] * [[1948]] - [[Terry Bradshaw]], ghjucadore di football [[Stati Uniti d'America|americanu]] * [[1951]] - [[Mark Harmon]], [[cinemà|attore]] * [[1964]] - [[Keanu Reeves]], [[cinemà|attore]] [[Canadà|canadianu]] * [[1968]] - [[Salma Hayek]], [[cinemà|attrice]] [[Messicu|messicana]] * [[1972]] - [[Mefin Davies]], ghjucadore di [[rugby]] [[Galles|gallese]] * [[1978]] - [[Matthew Watkins]], ghjucadore di [[rugby]] [[Galles|gallese]] == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Settembre]] [[Category:Sittembri]] qhrrkys2ydg9b3k39pijhmmutbrcm31 3 di settembre 0 1796 369991 345319 2021-01-05T04:54:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{settembre}} U '''3 di settembre''' hè u 246esimu ghjornu (u 247esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:settembre]] [[Category:sittembri]] nj5zc25si8j754jzybz0avztqwe6qaw 4 di settembre 0 1797 375215 369992 2021-08-15T06:18:28Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki {{settembre}} U '''4 di settembre''' hè u 247esimu ghjornu (u 248esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == <gallery> Image:Belgische detective schrijver staat model bij het beeldje van Maigret in het Ams, Bestanddeelnr 919-5213.jpg|<small>[[Georges Simenon]] ([[13 di ferraghju]] [[1903]]-4 di settembre [[1989]]), 1966</small> </gallery> == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'Adecec] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Settembre]] [[Category:Sittembri]] f8hog332c7m598bq5xo8cxtwpm142qf 5 di settembre 0 1798 369993 345410 2021-01-05T04:54:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{settembre}} U '''5 di settembre''' hè u 248esimu ghjornu (u 249esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Settembre]] [[Category:Sittembri]] 3asg2fkoc1jflsbhusehigc364fkmaj 6 di settembre 0 1799 377003 369994 2021-09-12T11:01:28Z Raphael1256 14151 /* Morte */ wikitext text/x-wiki {{settembre}} U '''6 di settembre''' hè u 249esimu ghjornu (u 250esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[1787]] : [[Salvatore Viale]], [[scrivanu|scrittore]] [[Corsica|corsu]] († [[23 di nuvembre]] [[1861]]). == Morte == * [[Jean-Paul Belmondo]], attore francese == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Settembre]] [[Category:Sittembri]] 3y893x0onvdo0ijzkv7n9k8ydzbm8ge 7 di settembre 0 1800 369995 354875 2021-01-05T04:54:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{settembre}} U '''7 di settembre''' hè u 250esimu ghjornu (u 251esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Settembre]] [[Category:Sittembri]] 9jueu2fbvcjxir9pi7cw7gpgz8fg8ir 8 di settembre 0 1801 369996 345434 2021-01-05T04:54:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{settembre}} L' '''8 di settembre''' hè u 251esimu ghjornu (u 252esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Settembre]] [[Category:Sittembri]] rrb36xglvb7vy22psvmrfiiuv2fifnn 9 di settembre 0 1802 369997 350666 2021-01-05T04:55:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{settembre}} U '''9 di settembre''' hè u 252esimu ghjornu (u 253esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[214]] - [[Aureliano]], [[pulitica|imperatore]] [[Roma|rumanu]] († [[275]]) * [[1578]] - [[Ferdinando II]], [[pulitica|imperatore]] di u [[Roma|Sacru Rumanu Imperu]] * [[1585]] - [[Cardinale Armand-Jean du Plessis, duca di Richelieu]], [[pulitica|omu di statu]] [[Francia|francese]] († [[1642]]) * [[1737]] - [[Luigi Galvani]], fisiulogu ed anatomistu [[Italia|talianu]] († [[1798]]) * [[1754]] - [[William Bligh]], ufficiale di a marina [[Regnu unitu|britannica]] († [[1817]]) * [[1755]] - [[Benjamin Bourne]], [[pulitica|puliticante]] († [[1808]]) * [[1820]] - [[Giacomo Zanella]], [[puisia|poeta]] [[Italia|talianu]] († [[1889]]) * [[1824]] - [[Anton Bruckner]], [[musicante]] [[Austria|austriacu]] († [[1896]]) * [[1828]] - [[Lev Nikolaevic Tolstoj]], [[littiratura|scrittore]] [[Russia|russiu]] († [[1910]]) * [[1849]] - [[Lucy Rider Meyer]], [[medicina|medicu]], educatrice * [[1855]] - [[Antony Lucich-Lucas]] inventore [[Croazia|croatu]]-[[Stati Uniti d'America|americanu]] († [[1921]]) * [[1857]] - [[Pompeo Mariani]], [[arte|pittore]] [[Italia|talianu]] * [[1868]] - [[Mary Hunter Austin]], [[littiratura|scrittrice]] * [[1873]] - [[Max Reinhardt]], [[cinemà|attore]] [[Germania|tedescu]] († [[1943]]) * [[1878]] - [[Adelaide Crapsey]], [[puisii|poetessa]] * [[1887]] - [[Alf Landon]], [[pulitica|puliticante]] [[Stati Uniti d'America|americanu]] († [[1987]]) * [[1894]] - [[Arthur Freed]], [[cantu|cantadore]] è [[Cinemà|produttore cinematograficu]] († [[1973]]) * [[1899]] - [[Billy Rose]], [[compositore]] († [[1966]]) * [[1903]] - [[Phyllis Whitney]], [[littiratura|scrittore]] * [[1905]] - [[Joseph Levine]], [[Cinemà|produttore cinematograficu]] * [[1908]] - [[Cesare Pavese]], [[littiratura|scrittore]] († [[1950]]) * [[1911]] - [[John Gorton]], diciennuvesimu [[pulitica|Primu Ministru]] d'[[Australia]] († [[2002]]) * [[1918]] - [[Oscar Luigi Scalfaro]], IX [[pulitica|Presidente]] di a [[Republica Taliana]] * [[1923]] - [[Daniel Carleton Gajdusek]], [[medicina|virulogu]], [[Premiu Nobel]] per a [[medicina]] [[1976]] * [[1924]] - [[Jane Greer]], [[Cinemà|attrice]] * [[1925]] - [[Cliff Robertson]], [[cinemà|attore]], [[Premiu Oscar]] * [[1935]] - [[Chaim Topol]], [[cinemà|attore]] [[Israele|israelianu]] * [[1946]] - [[Billy Preston]], [[musicante]] * [[1949]] - [[Joe Theismann]], ghjucadore di football [[Stati Uniti d'America|americanu]] è commentatore [[sport|sportivu]] * [[1951]] ** [[Tom Wopat]], [[cinemà|attore]] è [[cantu|cantante]] ** [[Michael Keaton]], [[cinemà|attore]] * [[1952]] - [[David A. Stewart]], [[musicante]] ([[Eurythmics]]) * [[1953]] - [[Giovanni Lindo Ferretti]], [[musicante]] è [[littiratura|scrittore]] [[Republica Taliana|talianu]] * [[1960]] - [[Hugh Grant]], [[cinemà|attore]] [[Regnu Unitu|inglese]] * [[1966]] - [[Adam Sandler]] [[cinemà|attore]] [[cumedia|comicu]] [[Stati Uniti d'America|americanu]] * [[1970]] - [[Macy Gray]], [[cantu|cantadore]] == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:settembre]] [[Category:sittembri]] 1qxptntctt66lew0hue1le6qjkwt634 10 di settembre 0 1803 369998 345214 2021-01-05T04:55:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{settembre}} U '''10 di settembre''' hè u 253esimu ghjornu (u 254esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:settembre]] [[Category:sittembri]] fjihhh6q5jqpclzkplb2mnvz63r180m 11 di settembre 0 1804 369999 345222 2021-01-05T04:55:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{settembre}} L' '''11 di settembre''' hè u 254esimu ghjornu (u 255esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Settembre]] [[Category:Sittembri]] rbemsc6hoiu3eal3lvtljujtz26kfby 12 di settembre 0 1805 370000 346279 2021-01-05T04:55:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{settembre}} U '''12 di settembre''' hè u 255esimu ghjornu (u 256esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[1986]]: [[Emmy Rossum]], [[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]] == Morte == * [[1992]]: [[Anthony Perkins]], [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]] == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Settembre]] [[Category:Sittembri]] 1co3s6oabpqaejwjhilznfftldg50u0 13 di settembre 0 1806 377078 377077 2021-09-14T23:59:14Z Gordonrox24 18491 Annullata la modifica 377077 di [[Special:Contributions/2600:8803:5904:DA00:61BF:5FFF:D1B4:F2D4|2600:8803:5904:DA00:61BF:5FFF:D1B4:F2D4]] ([[User talk:2600:8803:5904:DA00:61BF:5FFF:D1B4:F2D4|discussione]]) wikitext text/x-wiki {{settembre}} U '''13 di settembre''' hè u 256esimu ghjornu (u 257esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Settembre]] [[Category:Sittembri]] 2ldjt1r2ttob0z05qte593q2pnx1kc7 14 di settembre 0 1807 370002 345246 2021-01-05T04:55:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{settembre}} U '''14 di settembre''' hè u 257esimu ghjornu (u 258esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:settembre]] [[Category:sittembri]] g6fmwk6cd1u2rxqi4nnmh2d1szo4eqw 15 di settembre 0 1808 370003 345254 2021-01-05T04:55:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{settembre}} U '''15 di settembre''' hè u 258esimu ghjornu (u 259esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:settembre]] [[Category:sittembri]] 3v3qkmkqy7y028vx4ik3r71d8hipiez 16 di settembre 0 1809 370004 345262 2021-01-05T04:55:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{settembre}} U '''16 di settembre''' hè u 259esimu ghjornu (u 260esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Settembre]] [[Category:Sittembri]] 3sm64vms60lvows5dx18im0yimic4vn 17 di settembre 0 1810 370005 345271 2021-01-05T04:55:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{settembre}} U '''17 di settembre''' hè u 260esimu ghjornu (u 261esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:settembre]] [[Category:sittembri]] eox5zx2b97dyswtryx4ovc11ssenfjx 18 di settembre 0 1811 375334 370006 2021-08-16T06:27:24Z Fausta Samaritani 15085 image, tolto navebox non pertinente, perché doppia categoria? Settembre e Sittembri wikitext text/x-wiki {{settembre}} U '''18 di settembre''' hè u 261esimu ghjornu (u 262esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == <gallery> Image:RH Louise Garbo21.jpg|<small>[[Greta Garbo]] (18 di settembre [[1905]]-[[15 d'aprile]] [[1990]]), 1930 ca.</small> </gallery> == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'Adecec] [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Settembre]] [[Category:Sittembri]] 24yl63icriinn7zvwqk46qqnyy790c2 19 di settembre 0 1812 370007 350640 2021-01-05T04:55:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{settembre}} U '''19 di settembre''' hè u 262esimu ghjornu (u 263esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == 1982: Nascita di u primu [[infurmatica|emoticonu]] == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:settembre]] [[Category:sittembri]] st2fcet2vic9422hmwgpzqmc50qkls9 20 di settembre 0 1813 370008 345331 2021-01-05T04:55:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{settembre}} U '''20 di settembre''' hè u 263esimu ghjornu (u 264esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:settembre]] [[Category:sittembri]] bkd4iruvvbhubvfd7o4n3hh93r8yejw 21 di settembre 0 1814 370009 345339 2021-01-05T04:55:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{settembre}} U '''21 di settembre''' hè u 264esimu ghjornu (u 265esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:settembre]] [[Category:sittembri]] 1qu5qu8n54qoohmtpozuwbz4yh4z278 22 di settembre 0 1815 370010 345348 2021-01-05T04:55:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{settembre}} U '''22 di settembre''' hè u 265esimu ghjornu (u 266esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Settembre]] [[Category:Sittembri]] cg72pr44twsxnvowiky8f29k6rzxt50 23 di settembre 0 1816 372756 370011 2021-05-09T08:12:22Z Raphael1256 14151 /* Evenimenti */ wikitext text/x-wiki {{settembre}} U '''23 di settembre''' hè u 266esimu ghjornu (u 267esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == [[1889]] - Fundazione di [[Nintendo]], azienda di videoghjochi ghjapponese. == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Settembre]] [[Category:Sittembri]] 24tfm2j4sk5xna6y5jmg10t6m3cwqe6 24 di settembre 0 1817 370012 345365 2021-01-05T04:55:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{settembre}} U '''24 di settembre''' hè u 267esimu ghjornu (u 268esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Settembre]] [[Category:Sittembri]] kzsaqc01puiujmwrtkwqe9bvb5fmstu 25 di settembre 0 1818 350651 321273 2015-07-09T11:41:53Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki U '''25 di settembre''' hè u 268esimu ghjornu (u 269esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. {{settembre}} == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === [[Category:Settembre]] [[Category:Sittembri]] 7d60lz3udwu1n8yk9k96c1ty4gslw0l 26 di settembre 0 1819 370013 345379 2021-01-05T04:55:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{settembre}} U '''26 di settembre''' hè u 269esimu ghjornu (u 270esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Settembre]] [[Category:Sittembri]] sa9ua6vsuua2pq5uvj5480aidx435af 27 di settembre 0 1820 370014 345387 2021-01-05T04:55:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{settembre}} U '''27 di settembre''' hè u 270esimu ghjornu (u 271esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Settembre]] [[Category:Sittembri]] fzemygrqwlm7mxlxadrtkcdxmvbuuq4 28 di settembre 0 1821 370015 345395 2021-01-05T04:55:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{settembre}} U '''28 di settembre''' hè u 271esimu ghjornu (u 272esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Settembre]] [[Category:Sittembri]] 3etc6stt7jdnq08soxspo4dvykirldb 29 di settembre 0 1822 375220 375208 2021-08-15T06:29:21Z Fausta Samaritani 15085 tolgo righe bianche in eccesso wikitext text/x-wiki {{settembre}} U '''29 di settembre''' hè u 272esimu ghjornu (u 273esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == <gallery> Image:Zola, Francois Emile - Zola fährt mit dem Rad von Médan ab (Zeno Fotografie).jpg|<small>[[Émile Zola]] ([[2 d'aprile]] [[1840]]-29 di settembre [[1902]]) </small> </gallery> == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'Adecec] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Settembre]] [[Category:Sittembri]] jgnl4f8w8esxfmcohib9ho79px4v2gi 30 di settembre 0 1823 370017 345327 2021-01-05T04:55:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{settembre}} U '''30 di settembre''' hè u 273esimu ghjornu (u 274esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Settembre]] [[Category:Sittembri]] h0abzs9r2dxpva8nxii1qkvrlry5cgn 1 uttrovi 0 1824 370018 345208 2021-01-05T04:55:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} U '''1 uttrovi''' hè u 274esimu ghjornu (u 275esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] oemoq8ktuagj35p9u8i3if3oqb6kwe1 2 uttrovi 0 1825 370019 346282 2021-01-05T04:55:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} U '''2 uttrovi''' hè u 275esimu ghjornu (u 276esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == * [[1853]] : [[François Arago]] * [[1985]] : [[Rock Hudson]], [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]] == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == * [[1753]]: [[Ghuvan' Petru Gaffori]] hè assassinatu == Referenze == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] bkvd3f2f5duhyisev3fvuffio3tx3ch 3 uttrovi 0 1826 370020 345321 2021-01-05T04:55:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} U '''3 uttrovi''' hè u 276esimu ghjornu (u 277esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] itkvii8aggsjql3p6gjqaikxl11hoiv 4 uttrovi 0 1827 370021 345404 2021-01-05T04:55:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} U '''4 uttrovi''' hè u 277esimu ghjornu (u 278esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] trq0pvek8te6xukf8su89whuw2l53gt 5 uttrovi 0 1828 370022 345412 2021-01-05T04:55:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} U '''5 uttrovi''' hè u 278esimu ghjornu (u 279esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] 3hlz859unr6z7es9iw1pwmnu4sf85qo 6 uttrovi 0 1829 370023 345420 2021-01-05T04:55:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} U '''6 uttrovi''' hè u 279esimu ghjornu (u 280esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] 7etcokj51duoik0z8kx09bboopd1h6v 7 uttrovi 0 1830 370024 345428 2021-01-05T04:55:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} U '''7 uttrovi''' hè u 280esimu ghjornu (u 281esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] sszwvsi37cymgxiojxndv6jmzf716ms 8 uttrovi 0 1831 371961 370025 2021-02-06T09:18:01Z Raphael1256 14151 Bruno Mars wikitext text/x-wiki {{ottobre}} L' '''8 uttrovi''' hè u 281esimu ghjornu (u 282esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[1985]] - [[Bruno Mars]] (Peter Gene Hernandez), cantadore, ballerine è pruduttore discugraficu statunitense (* [[Honolulu]], [[Hawaii]]) == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] fztp13hmv3tf04udv5wngzm30zj0aig 9 uttrovi 0 1832 370026 345445 2021-01-05T04:55:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} U '''9 uttrovi''' hè u 282esimu ghjornu (u 283esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] 6dq8pds7a6a2l2zq9svby8tsfqtaf44 10 uttrovi 0 1833 370027 345216 2021-01-05T04:55:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} U '''10 uttrovi''' hè u 283esimu ghjornu (u 284esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] bcipq6l4y8ll92ot104hkbelufxrhk1 11 uttrovi 0 1834 370028 345224 2021-01-05T04:55:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} L' '''11 uttrovi''' hè u 284esimu ghjornu (u 285esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] ctqev8zcn4guv10v5pclxeehd1wi2ct 12 uttrovi 0 1835 370029 345232 2021-01-05T04:55:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} U '''12 uttrovi''' hè u 285esimu ghjornu (u 286esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] m2srfo6m3bqigyb2mqte483ovsgbm17 13 uttrovi 0 1836 370030 345240 2021-01-05T04:56:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} U '''13 uttrovi''' hè u 286esimu ghjornu (u 287esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] jexytp95010kplgbju0u7hk9xhl2i88 14 uttrovi 0 1837 370031 345248 2021-01-05T04:56:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} U '''14 uttrovi''' hè u 287esimu ghjornu (u 288esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] c557mrkq9xxa228coadievcg0oo8r6n 15 uttrovi 0 1838 370032 345256 2021-01-05T04:56:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} U '''15 uttrovi''' hè u 288esimu ghjornu (u 289esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] 2ri59gf1rwjopejuf27pln7pmmfczrm 16 uttrovi 0 1839 370033 345264 2021-01-05T04:56:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} U '''16 uttrovi''' hè u 289esimu ghjornu (u 290esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] e6domfj9zs8qygga3ed4esa4pmy705u 17 uttrovi 0 1840 370034 345272 2021-01-05T04:56:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} U '''17 uttrovi''' hè u 290esimu ghjornu (u 291esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] nf0ocvb4njq06yxoigw42qcyx5mlua9 18 uttrovi 0 1841 370035 360704 2021-01-05T04:56:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} U '''18 d'uttrovi''' (o d'ottobre) hè u 291èsimu ghjornu (u 292èsimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nàsciti == == Morti == == Celebrazioni == === Festi === === I Santi === == In Còrsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] a88mj9jp72ak3fq4kwyyr9xddkhrdef 19 uttrovi 0 1842 370036 345288 2021-01-05T04:56:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} U '''19 uttrovi''' hè u 292esimu ghjornu (u 293esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] qghhpao7lchl5s3zcndbl7tqibsd4o9 20 uttrovi 0 1843 370037 345333 2021-01-05T04:56:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} U '''20 uttrovi''' hè u 293esimu ghjornu (u 294esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] bysiv5abqbu88tuhbg4q2aeofjml8hj 21 uttrovi 0 1844 370038 345341 2021-01-05T04:56:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} U '''21 uttrovi''' hè u 294esimu ghjornu (u 295esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] 8ciam36tdqnhutdrbfcgxze6zmjbjd7 22 uttrovi 0 1845 370039 345350 2021-01-05T04:56:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} U '''22 uttrovi''' hè u 295esimu ghjornu (u 296esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] nqcmzbs0kvppmh551dce49o0maptx55 23 uttrovi 0 1846 370040 345358 2021-01-05T04:56:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} U '''23 uttrovi''' hè u 296esimu ghjornu (u 297esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] 35k6r4t2ey2v5x5efshrsdmbt2hdqhk 24 uttrovi 0 1847 370041 360700 2021-01-05T04:56:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} U '''24 d'uttrovi''' (o d'ottobre) hè u 297èsimu ghjornu (u 298èsimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nàsciti == == Morti == == Celebrazioni == === Festi === === I Santi === == In Còrsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] nouemxk914j2adh7435xuchegnob6t4 25 uttrovi 0 1848 370042 345373 2021-01-05T04:56:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} U '''25 uttrovi''' hè u 297esimu ghjornu (u 298esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] lyl7axu089kkn1gfflh34rs8lq2184h 26 uttrovi 0 1849 370043 345381 2021-01-05T04:56:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} U '''26 uttrovi''' hè u 299esimu ghjornu (u 300esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] hlq6rxxrpoy9bo3ay1470v9blvrdos9 27 uttrovi 0 1850 370044 345389 2021-01-05T04:56:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} U '''27 uttrovi''' hè u 300esimu ghjornu (u 301esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] gaqnzchytzlssluda91eal9576fmxwq 28 uttrovi 0 1851 370045 345397 2021-01-05T04:56:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} U '''28 uttrovi''' hè u 301esimu ghjornu (u 302esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] 2176sjnxyodwmr6i26vly6mis4jsyu2 29 uttrovi 0 1852 370046 345305 2021-01-05T04:56:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} U '''29 uttrovi''' hè u 302esimu ghjornu (u 303esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] dktas60vcl6z6vodknql7up000md2yo 30 uttrovi 0 1853 370047 345329 2021-01-05T04:56:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} U '''30 uttrovi''' hè u 303esimu ghjornu (u 304esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] e42oyyvbnxg6ja9eih8pncsuthgewn4 1 nuvembri 0 1854 375212 370048 2021-08-15T06:12:40Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} U '''1 nuvembri''' hè u 305esimu ghjornu (u 306esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == <gallery> Image:Theodor Mommsen 02.jpg|<small>[[Theodor Mommsen]] ([[30 nuvembri]] [[1817]]–1 nuvembri [[1903]]), 1863</small> </gallery> == Celebrazione == * World [[Vegan]] Day === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'Adecec] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] [[Category:Novembre]] cj93rwdqgzfl4esewhsbno2j47gxhxh 2 nuvembri 0 1855 370049 345295 2021-01-05T04:56:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} U '''2 nuvembri''' hè u 306esimu ghjornu (u 307esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] [[Category:Novembre]] 3rdfrul7yeqtsg4ibitj2udu7ve1rij 3 nuvembri 0 1856 370050 345320 2021-01-05T04:56:36Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} U '''3 nuvembri''' hè u 307esimu ghjornu (u 308esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] [[Category:Novembre]] jbpjqh9ikdh21x66r2kmzi1zg75zm8v 4 nuvembri 0 1857 370051 345403 2021-01-05T04:56:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} U '''4 nuvembri''' hè u 308esimu ghjornu (u 309esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] [[Category:Novembre]] 27yojrso78kxs3l9e5bp8fhfopybfep 5 nuvembri 0 1858 370052 350661 2021-01-05T04:56:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} U '''5 nuvembri''' hè u 309esimu ghjornu (u 310esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] [[Category:Novembre]] 2yms0wozj0hriz68fyd0qyehpb46toy 6 nuvembri 0 1859 370053 345419 2021-01-05T04:56:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} U '''6 nuvembri''' hè u 310esimu ghjornu (u 311esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] [[Category:Novembre]] hhkp28biyqwv7ksbygztcq79s0ywjcv 7 nuvembri 0 1860 376749 376748 2021-09-06T03:48:18Z Jun Misugi 295 /* Morti */ + 2016: Leonard Cohen wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} U '''7 nuvembri''' hè u 311esimu ghjornu (u 312esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nàsciti == * [[1967]]: [[David Guetta]], [[Musicante|musicanti]] (DJ) [[Francia|francesu]] == Morti == * [[2016]]: [[Leonard Cohen]], [[Musicante|musicanti]] [[Canada|canadianu]] == Celebrazioni == === Festi === === I Santi === == In Còrsica == == Liami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] [[Category:Novembre]] aeh4xh6byw2d8oe01ajuw51w0k4am2r 8 nuvembri 0 1861 370055 345435 2021-01-05T04:56:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} L' '''8 nuvembri''' hè u 312esimu ghjornu (u 313esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] [[Category:Novembre]] ascbcrnzt0jle4ho3dukqjzzokm0iae 9 nuvembri 0 1862 370056 369266 2021-01-05T04:56:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} U '''9 nuvembri''' hè u 313esimu ghjornu (u 314esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == * [[1989]] - Caduta di u [[Muru di Berlinu]]. == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] [[Category:Novembre]] cklputllsxvdbs2k3q007n87f93b59y 10 nuvembri 0 1863 370057 345215 2021-01-05T04:56:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} U '''10 nuvembri''' hè u 314esimu ghjornu (u 315esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] [[Category:Novembre]] hehsqyra2ei7dhalmisj0hglwwm4k13 11 nuvembri 0 1864 375705 370058 2021-08-19T00:21:06Z Jun Misugi 295 Nasciti: 1974: L. DiCaprio wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} L' '''11 nuvembri''' hè u 315esimu ghjornu (u 316esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nasciti == * [[1974]]: [[Leonardo DiCaprio]], attori mericanu == Morti == == Celebrazioni == === Festi === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] [[Category:Novembre]] fn1aor73uq6zj6108gohwhyz2scnixd 12 nuvembri 0 1865 371618 370059 2021-01-07T10:21:15Z 91.173.56.210 /* Evenimenti */ wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} U '''12 nuvembri''' hè u 316esimu ghjornu (u 317esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == [[2020]] - Publicazione di a PlayStation 5 in l'[[America settentriunale]] è u [[Ghjappone]], produtta dà [[Sony Interactive Entertainment]]. == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] [[Category:Novembre]] fk4bnmo6ia7pzvqrh51t1ed72w7zo43 13 nuvembri 0 1866 370060 345239 2021-01-05T04:56:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} U '''13 nuvembri''' hè u 317esimu ghjornu (u 318esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] [[Category:Novembre]] 6oep9aevfx8ddaehbzfp2pp6mh2t0ad 14 nuvembri 0 1867 370061 345247 2021-01-05T04:56:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} U '''14 nuvembri''' hè u 318esimu ghjornu (u 319esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] [[Category:Novembre]] ldbyc3hod64ofi5gkaaydnbf6tjx2i7 15 nuvembri 0 1868 375254 370062 2021-08-15T16:29:43Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} U '''15 nuvembri''' hè u 319esimu ghjornu (u 320esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == <gallery> Image:Jean Gabin, Casa Filmului Acin, no 572.jpg|<small>[[Jean Gabin]] ([[17 di maghju]] [[1904]]-15 nuvembri [[1976]]), 1960-1970</small> </gallery> == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'Adecec] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] [[Category:Novembre]] l9igw8d27ts63p2m3oup3w1pl38pxfd 16 nuvembri 0 1869 375218 375205 2021-08-15T06:27:29Z Fausta Samaritani 15085 /* Ligami */tolgo righe bianche in eccesso wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} U '''16 nuvembri''' hè u 320esimu ghjornu (u 321esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == <gallery> Image:Clark Gable with racehorse Beverly Hills 1935.jpg|<small>[[Clark Gable]] ([[1u di ferraghju]] [[1901]]-16 nuvembri [[1960]]), 1935</small> </gallery> == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'Adecec] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] [[Category:Novembre]] s0jdvw9y2by75p3c2ozjdgdycyqqmui 17 di nuvembre 0 1870 370064 346283 2021-01-05T04:57:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} U '''17 nuvembri''' hè u 321esimu ghjornu (u 322esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[1925]]: [[Rock Hudson]], [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]] == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] [[Category:Novembre]] eq0ab06r74otcocsyx7rhbkbxdpl8h1 18 nuvembri 0 1871 370065 368432 2021-01-05T04:57:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} U '''18 nuvembri''' hè u 322esimu ghjornu (u 323esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[1982]] - [[Marlène Schiappa]] (* [[Parighji]]), scrittrice è puliticante francese d'urighjine corsa. == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] [[Category:Novembre]] 1fxuu4mevhs1gbhkpluqe95gq39z92l 19 nuvembri 0 1872 370066 345287 2021-01-05T04:57:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} U '''19 nuvembri''' hè u 323esimu ghjornu (u 324esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] [[Category:Novembre]] 0p1bhbi5rngm4zpa593mkfjh1xdrxxh 20 nuvembri 0 1873 370067 345332 2021-01-05T04:57:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} U '''20 nuvembri''' hè u 324esimu di l'annu == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] [[Category:Novembre]] 8sew6fpn16zny929vy910omx6eposed 21 nuvembri 0 1874 370068 345340 2021-01-05T04:57:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} U '''21 nuvembri''' hè u 325esimu ghjornu (u 326esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] [[Category:Novembre]] dkyy31jahrx25478c5ajr1h55ln0p1a 22 nuvembri 0 1875 370069 345349 2021-01-05T04:57:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} U '''22 nuvembri''' hè u 326esimu ghjornu (u 327esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] [[Category:Novembre]] 37dzu865qiur5euhcgqhtzk1fbwdxud 23 di nuvembri 0 1876 376747 376746 2021-09-06T03:35:31Z Jun Misugi 295 mudellu è cat wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} U '''23 di nuvembri''' hè u 327èsimu ghjornu (u 328èsimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendàriu gregorianu. == Evenimenti == == Nàsciti == == Morti == * [[1861]] : [[Salvatore Viale]], [[scrivanu|scrittore]] [[Corsica|corsu]] (° [[6 di settembre]] [[1787]]). == Celebrazioni == === Festi === === I Santi === == In Còrsica == == Liami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] d5bhy9pbje95m9ohi4jy9plpiwewdoi 24 nuvembri 0 1877 370071 345366 2021-01-05T04:57:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} U '''24 nuvembri''' hè u 328esimu ghjornu (u 329esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] [[Category:Novembre]] 4c0hysb3y2olzfet14n3oxai8zrrujo 25 nuvembri 0 1878 370072 345372 2021-01-05T04:57:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} U '''25 nuvembri''' hè u 329esimu ghjornu (u 330esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] [[Category:Novembre]] bvhkjebxijwsiv96yvow7mhwcjv5n3f 26 nuvembri 0 1879 375409 370073 2021-08-16T22:45:20Z Fausta Samaritani 15085 image, tolto navebox non pertinente wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} U '''26 nuvembri''' hè u 330esimu ghjornu (u 331esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == <gallery> Image:Eugene Ionesco 02.jpg|<small>[[Eugen Ionescu]] (26 nuvembri [[1909]]-[[28 di marzu]] [[1994]]), 1985</small> </gallery> == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'Adecec] [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] [[Category:Novembre]] 869lbbdr250hy3dapdr4uvowtnz07lr 27 nuvembri 0 1880 370074 345388 2021-01-05T04:57:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} U '''27 nuvembri''' hè u 331esimu ghjornu (u 332esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] [[Category:Novembre]] 4ycipdc6q13zu31pglqpoecopju1nrx 28 nuvembri 0 1881 370075 345396 2021-01-05T04:57:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} U '''28 nuvembri''' hè u 332esimu ghjornu (u 333esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] [[Category:Novembre]] h3nzfw38gw0o1na58xl5254j7qkhwnq 29 nuvembri 0 1882 375250 370076 2021-08-15T16:19:39Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} U '''29 nuvembri''' hè u 333esimu ghjornu (u 334esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == <gallery> Image:Grant, Cary (Suspicion) 01 Crisco edit.jpg|<small>[[Cary Grant]] ([[18 di ghjennaghju]] [[1904]]-29 nuvembri [[1986]]), 1941</small> </gallery> == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'Adecec] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] [[Category:Novembre]] c74q19kc00ihtahkojdzpvwcunim40u 30 nuvembri 0 1883 375211 370077 2021-08-15T06:10:39Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki {{nuvembri}} U '''30 nuvembri''' hè u 334esimu ghjornu (u 335esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == <gallery> Image:Theodor mommsen 2 zangala-ka-WP.jpg|<small>[[Theodor Mommsen]] (30 nuvembri [[1817]]–[[1 nuvembri]] [[1903]])</small> </gallery> == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'Adecec] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Nuvembri]] [[Category:Novembre]] 5j37uy1mspv3fjeup9sm335wd2pu2ui 1 di dicembre 0 1884 370078 354033 2021-01-05T04:57:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{decembre}} U '''1 di dicembre''' hè u 335esimu [[ghjornu]] (u 336esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Decembre]] [[Category:Dicembri]] 5qlqvu8cpvbmvfzl99rtv9u80tazwzs 2 di dicembre 0 1885 375216 370079 2021-08-15T06:20:27Z Fausta Samaritani 15085 /* Ligami */tolto righe bianche in eccesso wikitext text/x-wiki {{decembre}} U '''2 di dicembre''' hè u 336esimu [[ghjornu]] (u 337esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'Adecec] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Decembre]] [[Category:Dicembri]] b1dvdb2aytgrf97nln9ujjg68ciimt9 3 di dicembre 0 1886 370080 350687 2021-01-05T04:57:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{decembre}} U '''3 di dicembre''' hè u 337esimu [[ghjornu]] (u 338esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:decembre]] [[Category:dicembri]] 96mmg6gtxgal4loerjh6jq0o0e60qvc 4 di dicembre 0 1887 370081 350688 2021-01-05T04:57:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{decembre}} U '''4 di dicembre''' hè u 338esimu [[ghjornu]] (u 339esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Decembre]] [[Category:Dicembri]] a03ew559tji7dhlxkxlzr2mnvlupviw 5 di dicembre 0 1888 370082 369020 2021-01-05T04:57:36Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{decembre}} U '''5 di dicembre''' hè u 339esimu [[ghjornu]] (u 340esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == * [[2017]] - [[Johnny Hallyday]] (Jean-Philippe Léo Smet), cantadore è attore francese. == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Decembre]] [[Category:Dicembri]] pdlzuzmi5wum94j2d0vk9nio6qfjn9z 6 di dicembre 0 1889 370083 350690 2021-01-05T04:57:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{decembre}} U '''6 di dicembre''' hè u 340esimu [[ghjornu]] (u 341esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Decembre]] [[Category:Dicembri]] fy0quecpv0ohb5tdbwb7vdvlq9g0qhm 7 di dicembre 0 1890 370084 350691 2021-01-05T04:57:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{decembre}} U '''7 di dicembre''' hè u 341esimu [[ghjornu]] (u 342esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Decembre]] [[Category:Dicembri]] fbp6szltj3i1ex5ln13iz9bpz727q2s 8 di dicembre 0 1891 370085 369792 2021-01-05T04:57:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{decembre}} L' '''8 di dicembre''' hè u 342esimu [[ghjornu]] (u 343esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == 2019 - [[Juice Wrld]] (Jarad Higgins), rapper è cantadore [[Stati Uniti|statunitense]] (* 1998). == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:decembre]] [[Category:dicembri]] 8pdvz4ld3hw0ml60gwv2leubwsu6k26 9 di dicembre 0 1892 370086 362561 2021-01-05T04:57:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{decembre}} U '''9 di dicembre''' hè u 343esimu [[ghjornu]] (u 344esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == [[2003]]: A [[Corsipedia|Wikipedia in lingua córsa]] hè creata. == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:decembre]] [[Category:dicembri]] m4r56vp0jkdwae8wkygzpg1b2sr5zqy 10 di dicembre 0 1893 370087 350694 2021-01-05T04:57:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{decembre}} U '''10 di dicembre''' hè u 344esimu [[ghjornu]] (u 345esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:decembre]] [[Category:dicembri]] pmclh3kge6m6p23o5ok7acmj9m0zwdv 11 di dicembre 0 1894 370088 350695 2021-01-05T04:57:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{decembre}} L' '''11 di dicembre''' hè u 345esimu [[ghjornu]] (u 346esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Decembre]] [[Category:Dicembri]] oy7kvdbv0hbbgtdg7ox0ho91oa453pc 12 di dicembre 0 1895 370089 350696 2021-01-05T04:57:47Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{decembre}} U '''12 di dicembre''' hè u 346esimu [[ghjornu]] (u 347esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Decembre]] [[Category:Dicembri]] r6v8ivdwta3ofsx1oc59ed34k0rb8gz 13 di dicembre 0 1896 370090 350697 2021-01-05T04:57:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{decembre}} U '''13 di dicembre''' hè u 347esimu [[ghjornu]] (u 348esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Decembre]] [[Category:Dicembri]] n91h4uu8sm8cio7eno3m75s9035g6q8 14 di dicembre 0 1897 370091 350698 2021-01-05T04:57:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{decembre}} U '''14 di dicembre''' hè u 348esimu [[ghjornu]] (u 349esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:decembre]] [[Category:dicembri]] 8zm867xq4bfpbqlbf24c5e2ntb9fkmx 15 di dicembre 0 1898 370092 350699 2021-01-05T04:57:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{decembre}} U '''15 di dicembre''' hè u 349esimu [[ghjornu]] (u 350esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:decembre]] [[Category:dicembri]] laxfiqpj1sgn7kk3fuu15hdqqs1i3fu 16 di dicembre 0 1899 370093 350700 2021-01-05T04:57:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{decembre}} U '''16 di dicembre''' hè u 350esimu [[ghjornu]] (u 351esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[1834]] : [[Léon Walras]] == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Decembre]] [[Category:Dicembri]] 59an89vqv578a604ubaggytde0kmp6v 17 di dicembre 0 1900 370094 350701 2021-01-05T04:57:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{decembre}} U '''17 di dicembre''' hè u 351esimu [[ghjornu]] (u 352esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Decembre]] [[Category:Dicembri]] eadgqfc0csh2fyfz5aex5daxo58j9f0 18 di dicembre 0 1901 370095 350702 2021-01-05T04:57:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{decembre}} U '''18 di dicembre''' hè u 352esimu [[ghjornu]] (u 353esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Decembre]] [[Category:Dicembri]] jrkr9lwxtby5ehxt9oxksk5t90oiefl 19 di dicembre 0 1902 370096 350703 2021-01-05T04:57:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{decembre}} U '''19 di dicembre''' hè u 353esimu [[ghjornu]] (u 354esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:decembre]] [[Category:dicembri]] knanoo6ogouojotadj1vjrfg2x48ij2 20 di dicembre 0 1903 370097 350704 2021-01-05T04:58:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{decembre}} U '''20 di dicembre''' hè u 354esimu [[ghjornu]] (u 355esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Decembre]] [[Category:Dicembri]] 9kc0903rcnzhiaausiycmf1rdaa2nna 21 di dicembre 0 1904 370098 350705 2021-01-05T04:58:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{decembre}} U '''21 di dicembre''' hè u 355esimu [[ghjornu]] (u 356esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:decembre]] [[Category:dicembri]] sr9v6lxew9h31i9z0e178v1bdatff5s 22 di dicembre 0 1905 370099 350706 2021-01-05T04:58:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{decembre}} U '''22 di dicembre''' hè u 356esimu [[ghjornu]] (u 357esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:decembre]] [[Category:dicembri]] 2esq2vfgzhm306sy5icbwumamryeqax 23 di dicembre 0 1906 370100 350707 2021-01-05T04:58:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{decembre}} U '''23 di dicembre''' hè u 357esimu [[ghjornu]] (u 358esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Decembre]] [[Category:Dicembri]] ckzokuik7xawrnmevtn3ttxo0jwffpz 24 di dicembre 0 1907 370101 350708 2021-01-05T04:58:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{decembre}} U '''24 di dicembre''' hè u 358esimu [[ghjornu]] (u 359esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == * a [[Veghja]] di [[Natale]] === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Decembre]] [[Category:Dicembri]] 1dq6vh4dcdc6vq0tybj2o9twjv4zaeb 25 di dicembre 0 1908 378281 371932 2022-01-17T13:22:55Z Raphael1256 14151 /* Nascite */ wikitext text/x-wiki {{decembre}} U '''25 di dicembre''' hè u 359esimu [[ghjornu]] (u 360esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * 1976 - [[Armin van Buuren]], DJ è produttore discugraficu [[Paesi Bassi|ulandese]] (* [[Leida]]) == Morte == == Celebrazione == === Feste === * [[Natale]] === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Decembre]] [[Category:Dicembri]] b9xsamz4jwus6i1g0x38da5g8f2grbk 26 di dicembre 0 1909 370103 368577 2021-01-05T04:58:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{decembre}} U '''26 di dicembre''' hè u 360esimu [[ghjornu]] (u 361esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[1986]] - [[Ademo (rapper)|Ademo]] (Tarik Andrieu), rapper francese, membru di u gruppu [[PNL (gruppu musicale)|PNL]]. == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Decembre]] [[Category:Dicembri]] fql4nrik4xvcm35cuhhgysnw9sv0net 27 di dicembre 0 1910 370104 350711 2021-01-05T04:58:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{decembre}} U '''27 di dicembre''' hè u 361esimu [[ghjornu]] (u 362esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Decembre]] [[Category:Dicembri]] 0d7yo163cb8fnfk2g5twrxa8jm2iv67 28 di dicembre 0 1911 370105 350712 2021-01-05T04:58:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{decembre}} U '''28 di dicembre''' hè u 362esimu [[ghjornu]] (u 363esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Decembre]] [[Category:Dicembri]] fh7g9luc89dp51xaoksehxm3nfpccgz 29 di dicembre 0 1912 370106 355387 2021-01-05T04:58:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{decembre}} U '''29 di dicembre''' hè u 363esimu [[ghjornu]] (u 364esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == * [[Jon Voight]] == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Decembre]] [[Category:Dicembri]] jf0wy5w8v5s7uaumadsdufnfr6yy04d Template:Nuvembri 10 1914 373532 16310 2021-06-02T05:01:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align=right id=toc style="margin-left: 15px;" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff"|[[Uttrovi|Uttrovi]] - '''[[Nuvembri]]''' - [[Dicembri|Dicembri]] |- style="text-align:center;" | [[1 di nuvembri|1]] | [[2 di nuvembri|2]] | [[3 di nuvembri|3]] | [[4 di nuvembri|4]] | [[5 di nuvembri|5]] | [[6 di nuvembri|6]] | [[7 di nuvembri|7]] |- style="text-align:center;" | [[8 di nuvembri|8]] | [[9 di nuvembri|9]] | [[10 di nuvembri|10]] | [[11 di nuvembri|11]] | [[12 di nuvembri|12]] | [[13 di nuvembri|13]] | [[14 di nuvembri|14]] |- style="text-align:center;" | [[15 di nuvembri|15]] | [[16 di nuvembri|16]] | [[17 di nuvembri|17]] | [[18 di nuvembri|18]] | [[19 di nuvembri|19]] | [[20 di nuvembri|20]] | [[21 di nuvembri|21]] |- style="text-align:center;" | [[22 di nuvembri|22]] | [[23 di nuvembri|23]] | [[24 di nuvembri|24]] | [[25 di nuvembri|25]] | [[26 di nuvembri|26]] | [[27 di nuvembri|27]] | [[28 di nuvembri|28]] |- style="text-align:center;" | [[29 di nuvembri|29]] | [[30 di nuvembri|30]] |- style="background: lightblue" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff"| |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> lw6a4aqympcs9n86h3gkht3puijors8 Corsica 0 1919 372715 369071 2021-05-08T10:02:13Z Raphael1256 14151 /* Storia */ wikitext text/x-wiki {{regione francese | regione=Corsica | nomeUfficiale=Corsica | bandera=Flag of Corsica.svg | capilocu=Aiacciu | superficia=8 680 | pupulazione=340 000 | densita=32,4 | dipartimenti=[[Corsica suttana]] (2A), [[Corsica suprana]] (2B) | circundarii=5 | Lingui Officiali= [[Francesu]], [[Corsu]] | Altri Lingui= [[Inglesu]] (Cummerciale e turisticu) | cantoni=52 | cumune=360 | situ=http://www.corse.fr/ | carta=Map of Corsica.svg }} [[File:Corsica-geographic map.svg|thumb|Corsica-geographic map|lang=co]] A '''Corsica''' (in [[lingua etrusca]] : 𐌀𐌂𐌉𐌔𐌓𐌏𐌂) hè un'isula di u [[Mare Terraniu]], a quarta più grande dopu à [[Sicilia]], [[Sardegna]] è [[Cipru]]. Hè una cullettività territuriale è una [[Regioni francesi|regione]] [[Francia|francese]]. Cumporta dui dipartimenti: a [[Corsica suprana]] (2B, ''Haute-Corse ''in francese') in nordu è a [[Corsica suttana]] (2A, ''Corse-du-Sud'' in francese) in meziornu. A lingua di a populazione hè u [[Lingua francese|francese]], poi a lingua regiunale hè u [[corsu]]. A capitale amministrativa di l'isula hè [[Aiacciu]] (''Ajaccio'' in francese, ''Aiaccio'' in talianu, ''[[Aghjacciu]]'' in [[dialettu aghjaccinu]]) è questa cità hè dinù a prefettura di u dipartimentu di a Corsica suttana. E grande cità di u dipartimentu sò [[Portivechju]] è [[Sartè]]. A prefettura di u dipartimentu di a Corsica suprana hè a cità di [[Bastia]] è a so agglumerazione hè a più grande di Corsica, cù e cumune di [[Furiani]], [[U Borgu]], [[Lucciana]], [[Biguglia]] è Pietranera. Dinù, a cità di [[Bastia]] hè vicinu à u [[Capicorsu]]. E principale cità di Corsica suprana sò [[Corti]] è [[Calvi]]. A Corsica teni 8.680 km<sup>2</sup> di superficia. === Rilievu === A principale muntagna di a Corsica hè u [[monte Cintu]] incù 2 706 metri di altitudine. === Idrografia === U [[Golu]] hè u fiume più lungu di a Corsica. Qui hè una lista di i fiumi di Corsica : {{Fiumi di Corsica}} ==A Sardegna, isola vicina== A [[Sardegna]] (o Sardigna) hè una isula di u Mare Terraniu, pocu distante da a Corsica è una regione taliana. == Storia == A Storia di a Còrsica hè assai antica. Perfinu [[Omeru]] indu l'''[[Udissea]]'' parla di a Còrsica, prova chì i Greci cunnoscevanu l'esistenza di l'isula. Si tratta per Umeru di u paese Lestrìgune: <blockquote> "Durante sei ghjorni, marighjamu senza richetu. U settimu ghjornu raghjunghjimu, ind'ù paese Lestrìgune, sottu u borgu di Lamos, l'alta Telèpila, duva omu vede u pastore chjamà u pastore : quandu l'unu accasa, un altru esce per risponde. Un omu scarangliatu guadagnarìa duie salari, l'unu pasculendu i boi,l'altru incù e pecure bianche ghjacchì i violi di u ghjornu custighjanu i violi di a notte. Entramu in u portu assai cunnusciutu di i marinari : una doppia tippale scuscesa è senza un ritagliu si eleva à l'attonzu, è duie capi lungarini l'unu di faccia à l'altru dinanzu à l'imboccu strangulanu a so bocca. A mo flotta penetra e si reca finu a u fondu, stumacati à rasu di stumacati, pà amarrassi l'unu accantu à l'altru. Micca u mareghju in quellu bofulu, micca u borru, micca una grinza, ignilocu a calma bianca. Eu solu mi fermu fora, incù u mo vascellu neru. Sottu u capu dell'imboccu mi affuna à a rocca : omu ùn vedeva micca a presenza di gregie ò di umani. Un ci era micca inlà un fumu chì si alzava da a tarra [...]" </blockquote> [[File:Iron Age italy-fr.svg|thumbnail|left]] [[File:Roman conquest of Italy.PNG|thumbnail|center]] [[File:Justinian555AD.png|thumbnail|right|VI ème siècle]] * [[725]] : invasione di a Corsica da i [[Lombardi]] * [[754]] : [[Carulu Magnu]], diventatu rè di i [[Lumbardia|Lumbardi]], cede a Corsica à u [[Pappa]] [[File:Aistulf's Italy-it.svg|thumbnail|right|VIII ème siècle]] * [[1077]] : u Pappa [[Gregoriu VII]] cunfida l'amministrazione di a Corsica à u vescu di [[Pisa]] * [[1133]] : i vescuvati sò spiccati in dui gruppi (unu per Genuva è une per Pisa) * [[1195]] : istallazione di [[Gènuva]] in [[Bonifaziu]] * [[1268]] : istallazione di [[Gènuva]] in [[Calvi]] * [[1284]] : a Corsica diventa a proprietà di [[Genuva]] * [[1383]] : fondazione di [[Bastia]] da [[Gènuva]] [[File:Italia 1494-es.svg|thumbnail|right|XV ème siècle]] * [[1551]] : [[Samperu Corsu]] occupa a Corsica incù i [[Turchia|Turchi]], per a [[Francia]] * [[1559]] : [[trattatu di Cateau-Cambrésis]], a Corsica hè resa à [[Gènuva]] * [[1594]] : escita di a prima storia di Corsica * [[1725]] : nascita di [[Pasquale Paoli]] * [[1730]] : di decembre, a Corsica dichara a so indipendenza * [[1731]] : e truppe imperiale scalanu in Corsica, dopu à dumanda di [[Genuva]] * [[1732]] : pace di [[Corti]], chì ùn serà micca respettata * [[1735]] : [[30 di ghjennaghju]], dichjarazione d'indipendenza da a consulta d'[[Orezza]] * [[1735]] : prima [[Custituzione corsa]] * [[1736]] : [[Tiadoru di Neuhoff|Teodoru di Neuhoff]] diventa "rè di i Corsi" * [[1737]] : convenzione di [[Versailles]] trà a [[Francia]] è [[Genuva]] * [[1738]] : primu interventu francese * [[1747]] : secondu interventu francese * [[1755]] : u [[14 di lugliu]], [[Pasquale Paoli]] hè proclamatu "generale di a Nazione" da a consulta d'[[Orezza]] * [[1755]] : seconda [[Custituzione corsa]] * [[1765]] : apertura di l'[[Università di Corti]] * [[1768]] : [[15 di maghju]], per via di u [[trattatu di Versaglia]] Genuva cede a Corsica à a Francia. A Corsica dichjara a guerra à a [[Francia]] * [[1768]] : [[9 d'ottobre]], vittoria di e truppe di [[Pasquale Paoli]] annantu l'armata francese, durante a [[battaglia di U Borgu]] * [[1769]] : [[9 di maghju]], disfatta di e truppe di [[Pasquale Paoli]] contra à l'armata francese, durante à [[battaglia di Ponte Novu]] * [[1769]] : [[13 di ghjugnu]], [[Pasquale Paoli]] lascia a Corsica per a [[Grande Brittania]] * [[1769]] : [[15 d'aostu]], nascita di [[Napulione Buonaparte]] in [[Aiacciu]] * [[1789]] : l'Assemblea naziunale francese decreta ch'è « a Corsica face parte di l'Imperiu francese » * [[1790]] : creazione di u dipartimentu di Corsica, avendu [[Bastia]] cum'è capitale * [[1793]] : separazione di Corsica in dui dipartimenti, u [[Liamone]] è u [[Golu]] * [[1807]] : morte di [[Pasquale Paoli]] * [[1821]] : morte di [[Napulione Buonaparte]] annanta à l'isula di [[Santa Elena]] * [[1840]] : viaghju di [[Prosper Mérimée]] in Corsica * [[1858]] : [[4 d'aostu]] : a lingua francese diventa a lingua officiale in Corsica [[File:Ethnic map (1914).jpg|miniatura|400px|Etnograficu di l'Europa in u 1914.]] * [[1942]] : interventu talianu ==Econumia== ===PIB per abitante=== U PIB per abitante in l'isule di u Mediterraniu in 2013, sicondu una statistica publicata da Eurostat (Unione Europea) di maghju 2015, si stabilisce di a siguente manera:<ref>Eurostat (2015).</ref> {| class="wikitable sortable" |- bgcolor="#C5C9E6" | align="Center" |'''Corsica''' | align="Center" |'''Sardegna''' | align="Center" |'''Sicilia''' | align="Center" |'''Baleare''' | align="Center" |'''Malta''' | align="Center" |'''Creta''' | align="Center" |'''Cipru''' |- || 23600 || 19300 || 16600 || 26200 || 22400 || 16100|| 24800 |- |} ===Tassu di disimpiegu=== Eccu una cumparazione incù l'altre isule di u [[Mare Terraniu]]<ref>Sicondu: http://www.statistiques-mondiales.com/ue_chomage.htm, per [[Malta]] è [[Cipru]], l'INSEE per a Corsica, è EURES (https://ec.europa.eu/eures/main.jsp?countryId=IT&acro=lmi&showRegion=true&lang=fr&mode=text&regionId=ITG&nuts2Code=ITG2&nuts3Code=null&catId=403), per a [[Siclia]] è a [[Sardegna]]. </ref>: {| class="wikitable sortable" |- bgcolor="#C5C9E6" | align="Center" |'''Corsica''' | align="Center" |'''Sardegna''' | align="Center" |'''Sicilia''' | align="Center" |'''Baleare''' | align="Center" |'''Malta''' | align="Center" |'''Creta''' | align="Center" |'''Cipru''' |- || 11% || 17,7%|| 22,5% || 15,8% || 5,6% || 25%|| 16% |- |} === Aeroporti === In l'isula ci sò sette aeroporti civili è unu militaru: * [[Aeroportu di Bastia Puretta]] * [[Aeroportu d'Aiacciu Campu di l'Oru]] * [[Aeroportu di Corti]] * [[Aeroportu di Calvi Santa Catalina]] * [[Aeroportu di Figari]] * [[Aeroportu di Prupià]] * [[Aeroportu di Ghisunaccia]] * [[Aeroportu di Sulinzara]] (militaru) == Lingua corsa == [[File:Dialetti_corsi.png|350px|thumbnail|A diffusione di u corsu è i so varietà.]] A '''[[lingua corsa]]''' hè una lingua parlata in Corsica. Cum'è una [[lingua rumanica]] hè dirivata da u [[latinu]]. Appartene à u gruppu [[italorumanicu]] è à u sottugruppu [[tuscanu]], per quessa pudemu dì chì ci hè una grande sumiglianza cù u [[Lingua taliana | talianu]] (tuscanu litterariu), sopratuttu per e varietà [[cismuntiche]]. E varietà [[pumuntiche]] (taravese è sartinese) ani più in cumunu cù a [[lingua sarda]] o [[gadduresu | lingua gadduresa]].<br> A [[lingua corsa]] ùn hè micca a lingua ufficiale di [[Corsica]] – quella hè u francese – ma hè ricunnisciuta cum'è lingua rigiunale è pò esse usata à scola, à l'università è in l'amministrazione. Ci sò circa 250.000 à 400.000 locutori di u [[corsu]] (in Corsica, in u cuntinente di Francia è in [[Sardegna]]). Secondu i ultimi dati ci sò 100.000 locutori in Corsica. U numeru di locutori di u corsu hè in calata impurtante 'ssi ultimi anni, è diffati a lingua corsa hè cunsiderata da l'Unesco cum'è una lingua minacciata di sparizione. Liata à l'aghja italurumanica incù i so assai lingue rispettivamente dialetti, ancu u corsu cunnosce parechje varietà. Indu è accantu 'sse varianti ci sò altrettanti varianti (è di più), si pò dì. U statutu di a [[gadduresu | lingua galluresa]] hè incerta: difatti, certi a cunsidereghjanu cum'è una varietà di corsu; per d'altri, hè una varietà di a [[lingua sarda]]; è infini, per d'altri, hè una lingua sputica, chì hà dinù parechje dialetti. Cum'è u [[sicilianu]], u gadduresu s'assumiglia à u sartinesu, ma ci sò impurtante differenze di vucabulariu è di pronunzia. Di più a scrittura di u gadduresu hà e so regule proprie è hè differente di quella di u [[corsu]]. ==== Corsu Supranu ==== U corsu supranu hè parlatu in u nordu è centru di Corsica. * '''I dialetti di u corsu supranu''' u bastiacciu, u capicursinu, u balaninu, u nïulincu, u curtinese, u venachese, u buzincu. ==== Corsu Suttanu ==== U corsu suttanu (''pumuntincu'') hè parlatu in u sudu di l'isula. * '''I dialetti di u corsu suttanu''' u taravesu, u sartinesu, u portivechjacciu. ==== Corsu Ligure ==== * '''I dialetti mischjati cù u Ligure''': [[Dialettu aghjaccinu|l'aghjaccinu]], u calvese, u [[Dialettu bunifazincu|bunifazincu]]. == Musica == Pulifunie è Balli raprisentanu a musica [[Corsa]], cume a [[Pizzica]], un ballu chi esiste da luntanu. ===Strumenti Musicali Di Corsica=== * A [[Caramusa]] * A [[Cetera]] * A [[Chitarra]] * A [[Tammorra]] [[File:Tammurriata monte coppola.jpg|thumb|Tammurriata in un paese]] * A [[Cialamella]] * U [[Mandulinu]] * A [[Tammuriata]] [[File:Tammurriata monte coppola 2.jpg|thumb| Tammurriata corsa]] * A [[Pirula]] * A [[Pifana]] * A [[Riberbula]] * I [[Sunaglieri]] * U [[Timpanu]] * L'[[Urganettu]] ==Artisti== ====[[Musica]]==== * [[Muvrini]] * [[Diana Di L'Alba]] * [[L'Arscusgi]] * [[Caramusa]] * [[Battista Acquaviva]] * [[Tavagna]] * [[Voce Ventu]] * [[i Chjami aghjalesi]] * [[Canta u Populu Corsu]] ====Litteratura In Lingua Corsa==== * Marco Angeli, * Ghjuvan Maria Arrighi, * Ghjacumu Biancarelli, * [[Marcu Biancarelli]], * Dumenicu Austinu Casanova, * Ghjaseppu Maria Bonavita, * Dumenicu Carlotti (Martinu Appinzapalu), * Santu Casanova, * Ghjuvan Maria Comiti, * Rinatu Coti, * Sebastianu Dalzeto, * Bartulumeu Dolovici, * Paulu Matteiu Della Foata, * Paulu Desanti, * Alain Di Meglio, * Anton Francescu Filippini, * [[Jean-Joseph Flori]] * Ghjuvan Ghjaseppu Franchi, * Ghjacumu Fusina, * Prete Gentili (Anghjulu-Stefanu), * Dumenicu Antonu Geronimi, * [[Don-Joseph Giansily]] * Ghjacumu Gregorj, * Ghjuvan' Petru Lucciardi, * Anton Liunardu Massiani, * Ange-Mathieu Mezzadri, * Ghjuvan Luigi Moracchini, * Norbert Paganelli, * Ugo Peretti, * Bertino Poli, * Michel Poli (A umbria è à sulia), * Petru Rocca, * Ghjuvan Teramu Rocchi, * Ghjacumu Thiers. * Ghjuvan Petru Ristori ==Università di Corsica== Antone Aiello hè presidente di l'[[Università di Corsica]]. ; Cullegamenti esterni * [http://www.univ-corse.fr Università di Corsica] * [http://www.ghjuventupaolina.com Ghjuventù Paolina] ==Museu dipartimentale d'archeologia Ghjilormu Carcopino== [[Image:Aleria, Rhyton, tête de chien.jpg|200px|right|thumb]] U [[Museu dipartimentale d'archeologia Ghjilormu Carcopino]] hè situatu annantu à a cumuna d'[[Aleria]]. Ci sò drentu e cullezzione d'archeologia, d'arte riligiosu è d'etnugrafia. U rispunsevule di u museu hè Ghjuvan'Claudiu Ottaviani. U museu si trova in u [[Forte Matra]] d'Aleria, à circa 70 kilomitri da [[Bastia]] è 120 kilomitri d'[[Aiacciu]]. == Fiori == * U [[fiori di spusedda]] * A [[falcinedda]] * A [[malma]] * U [[purrionu]] * L'[[arba strega]] * U [[rundonu]] * A [[sammula]] * U [[zafranu corsu]] * A [[mosca cavaddina]] * U [[cardu marinu]] * L'[[arba bicchina]] * A [[pecita]] * L'[[arba pughjola]] * U [[lattaghjolu]] * L'[[ochjigrisgiu]] * U [[piumbonu]] * U [[balculu]] * L'[[arba fratesca]] * U [[muchju biancu]] * A [[lattaredda]] * L'[[arba di l'Ascinzioni]] * U [[cinnaronu]] * U [[sciuppuleddu]] ==I Grandi Venti di Corsica== [[File:Ventu in Corsica.png|thumb|right|250px|I venti di Corsica]] A Corsica hè esposta à mori [[Ventu in Corsica|venti]], u ventu maestru essendu quantunqua u libecciu. * U [[libecciu]] * A [[lambata]] * U [[gricali]] * U [[livantu]] * U [[maistrali]] * U [[muntesu]] * U [[punenti]] * U [[sciroccu]] * U [[sirenu]] * U [[tarranu]] * A [[tramuntana]] ==Note== <references/> == Referenze == * [http://www.google.fr/books/pdf/Wanderings_in_Corsica__its_history_and_i.pdf?vid=0jvhyGZkW8ZQfuNH&id=G1sBAAAAQAAJ&output=pdf&sig=qx8miNtd3zP3CGlpZ5Wc7hQOJTg ''Wanderings in Corsica; its history and its heroes'', Ferdinand Adolf Gregorovius (trad.), 1855] * [http://ec.europa.eu/eurostat/documents/2995521/6839735/1-21052015-AP-FR.pdf/b94edcd9-024f-4433-b261-8b06d38d9987 Eurostat: U PIB per abitante in e rigione di l'Unione Europea, maghju 2015] == Da vede dinù == * [[Lingua corsa]] * [[Fiori di Corsica]] * [[Acelli di Corsica]] * [[Ventu in Corsica]] * [[Torre genuvese di Corsica]] * [[Corsica (Santu Casanova)|Corsica]]: una puesia di [[Santu Casanova]] * [[Luiggi Giafferi]] * [[Elezzione territoriale]] * [[Jérôme Ferrari]] *[[Morra]] *[[Nomi di l'abitanti di e cumune corse]] == Ligami annantu à a reta == * [http://perso.wanadoo.fr/gbatti-alinguacorsa/ A lingua corsa] * [http://www.corse.pref.gouv.fr/ Situ di a prefettura di Corsica] * [http://fst.univ-corse.fr Università di Corsica] * [http://www.adecec.net/ A cultura corsa] * [http://cursichella.eu/ Ingurdizie in lingua corsa] [[Categoria:Regione francese]] [[Categoria:Corsica| ]] k6atyfci3wrwmzlolvjyh6olegk42yz Panicala 0 1922 370107 343575 2021-01-05T04:58:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Ampaza street.JPG|thumb|Ampaza]] [[File:Azilone-Ampaza View of Azilone from Ampaza.JPG|thumb|Azilonu, vistu da Ampaza]] [[Image:Furciolu.jpg|thumb|100px|Furciolu]] [[Image:Zigliara.jpg|thumb|100px|Zigliara]] A '''Panicala''' si cumponi di quattru paesi: [[Ampaza]], [[Azilonu]], [[Furciolu]] è [[Zigliara]]. == Citazioni == * A Panicala hè mintuvata à spessu da [[Monsignori di la Fuata]] in i so Poesie Giocose. Par asempiu: : ''O cara musa, chì stà in Ceppunieddu'' (...) : ''Di quandu in quandu, tù sopra a Panicala'' : ''Stendi lu bulu, è quì raccogli l'ala;'' == Rifarenzi == * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" ==Da veda dinò== * [[San'Petru di Panicala]] [[Categoria:Corsica]] s9t3uh7oyywuclk3scfb2lgkg2yqcpk Template:Indice taravesu 10 2354 373503 366746 2021-06-02T05:00:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| |- | width="50%" valign="middle" | {| width="100%" border="0" cellspacing="0" cellpadding="5" <!----------------------------------------------> | width="10%" | [[Image:Nuvola apps kcoloredit.svg|40px|center]] | width="90%" style="font-size: 95%; " | '''Arti è cultura'''<br/> [[Architittura]]&nbsp;- [[Arti]]&nbsp;- [[Arti di u spittaculu]]&nbsp;- [[Disegnu]]&nbsp;- [[Sinemà]]&nbsp;- [[Cultura pupulari]]&nbsp;- [[Baddu]]&nbsp;- [[Littiratura]]&nbsp;- [[Musica]]&nbsp;- [[Pintura]]&nbsp;- [[Futugrafia]]&nbsp;- [[Scultura]] <!----------------------------------------------> |- <!----------------------------------------------> | [[Image:Nuvola apps edu languages.svg|40px|center]] | style="font-size: 95%; border-top: 1px dashed #AAAAAA;" | '''Pulitica, drittu è sucità'''<br/> [[Cummerciu]]&nbsp;- [[Difesa è sicurità]]&nbsp;- [[Drittu]]&nbsp;- [[Educazioni]]&nbsp;- [[Ecunumia]]&nbsp;- [[Ambienti]]&nbsp;- [[Pulitica]]&nbsp;- [[Urbanisimu]]&nbsp; <!----------------------------------------------> |- <!----------------------------------------------> | [[Image:Nuvola apps bookcase.svg|40px|center]] | style="font-size: 95%; border-top: 1px dashed #AAAAAA;" | '''Riligioni è cridenzi'''<br/> [[Agnosticisimu|Agnusticisimu]]&nbsp;- [[Ateisimu]]&nbsp;- [[Buddisimu]]&nbsp;- [[Cristianisimu]]&nbsp;- [[Esoterisimu|Esuterisimu]]&nbsp;- [[Induisimu]]&nbsp;- [[Islamu]]&nbsp;- [[Ghjudaisimu]]&nbsp;- [[Misticisimu]]&nbsp;- [[Mitulugia]]&nbsp;- [[Riligioni]]&nbsp;- <!----------------------------------------------> |- <!----------------------------------------------> | [[Image:Nuvola apps kuser.svg|40px|center]] | style="font-size: 95%; border-top: 1px dashed #AAAAAA;" | '''Scenzi umani'''<br/> [[Antrupulugia]]&nbsp;- [[Archiulugia]]&nbsp;- [[Eculugia]]&nbsp;- [[Giugrafia]]&nbsp;- [[Giupulitica]]&nbsp;- [[Storia]]&nbsp;- [[Linguistica]]&nbsp;- [[Musiculugia]]&nbsp;- [[Filusufia]]&nbsp;- [[Psiculugia]]&nbsp;- [[Suciulugia]]&nbsp; <!----------------------------------------------> |} | width="50%" valign="top" | {| width="100%" border="0" cellspacing="0" cellpadding="5" |- <!----------------------------------------------> | width="10%" | [[Image:Nuvola apps kalzium.svg|40px|center]] | width="90%" style="font-size: 95%;" | '''Scenzi esatti è naturali'''<br/> [[Astrunumia]]&nbsp;- [[Biulugia]]&nbsp;- [[Chimica]]&nbsp;- [[Giulugia]]&nbsp;- [[Logica]]&nbsp;- [[Matematica]]&nbsp;- [[Medicina]]&nbsp;- [[Fisica]] <!----------------------------------------------> |- <!----------------------------------------------> | [[Image:Nuvola_apps_display.png|40px|center]] | style="font-size: 95%; border-top: 1px dashed #AAAAAA; " | '''Tennulugii è scenzi applicati'''<br/> [[Aerospaziali]]&nbsp;- [[Agrunumia]]&nbsp;- [[Cumunicazioni]]&nbsp;- [[Design]]&nbsp;- [[Elettronica]]&nbsp;- [[Infurmatica]]&nbsp;- [[Inginieria]]&nbsp;- [[Management]]&nbsp;- [[Farmacia]]&nbsp;- [[Rubotica]]&nbsp;- [[Telecumunicazioni]] <!----------------------------------------------> |- <!----------------------------------------------> | [[Image:Nuvola_apps_atlantik.png|40px|center]] | style="font-size: 95%; border-top: 1px dashed #AAAAAA;" | '''Vita quutidiana è distrazzioni '''<br/> [[Vittura|Automobili]]&nbsp;- [[Bricolage]]&nbsp;- [[Cucina]]&nbsp;- [[Divirtimentu]]&nbsp;- [[Giardinu]]&nbsp;- [[Ghjocu]]&nbsp;- [[Nutrizioni]]&nbsp;- [[Saluta]]&nbsp;- [[Sissualità]]&nbsp;- [[Sport]]&nbsp;- [[Televisione|Televisioni]]&nbsp;- [[Turisimu]]&nbsp;- [[Trasportu]] <!----------------------------------------------> |- <!----------------------------------------------> | [[Image:Searchtool.svg|40px|center]] | style="font-size: 95%; border-top: 1px dashed #AAAAAA;" | '''Ricerca è navigazioni'''<br/> [[Articuli di qualità]]&nbsp;- [[Wikipedia:Indice rapidu|Indici alfabeticu]]&nbsp;- [[Indici tematicu]]&nbsp;- [[Speciale:PaginePiùRecenti|Pagini nuvelli]]&nbsp; <br><u>[[:Category:Radica|Radica di i catigurii]]</u> <!----------------------------------------------> |} |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 7u6jfsjh2jjhr1u18runldfgf2y9t1f Biolugia 0 2355 368984 368978 2020-09-27T09:51:37Z 2A01:CB1C:CC3:E700:A41A:4004:8852:9F04 u restu micca scrittu in corsu wikitext text/x-wiki [[Image:Larus_portrait.jpg|thumb|250px|A biolugia studieghja a vita.]] A '''biolugia''', '''biologia''' o '''biulugia''', chì etimologicamente vene da e parolle [[Lingua greca antica|greche]] βίος (''bios'', "vita") è λόγος (''logos'', "scienze"), hè a [[scenza]] chì hà per oggettu l'osservazione è a spiegazione di a [[vita]]. ==Storia== In u 1735, [[Linneu|Carl Linnaeus]] publicò u so libru ''[[Systema naturae]]'' ("Sistemu d'u natura") chì schjarì a [[tassonumia]]. In u 1809, [[Jean-Baptiste Lamarck]] publicò u so libru ''[[Philosophie Zoologique]]'' ("Filosufia zoolugica"). In u 1859, [[Charles Darwin]] publicò u so libru ''[[On the Origin of Species]]'' ("Di l'origine d'e spezie"), chì schjarì a teuria di l'evoluzione muderna. Trà u 1856 è u 1863, [[Gregor Mendel]] cunduce i so [[esperimentu|esperimenti]]. ==Riferimenti== ==Ligami== <gallery> File:Guriezo Adino vaca toro terneras.jpg|Animalia - Bos primigenius taurus File:Zboże.jpg|Planta - Triticum File:Morchella esculenta 08.jpg|Fungi - Morchella esculenta File:Fucus serratus2.jpg|Stramenopila/Chromista - Fucus serratus File:Gemmatimonas aurantiaca.jpg|Bacteria - Gemmatimonas aurantiaca (- = 1 Micrometer) File:Halobacteria.jpg|Archaea - Halobacteria File:Gamma phage.png|Virus - Gamma phage </gallery> {{Scienze}} [[Categoria:Biologia| ]] 70dg4dihtrsypkgic5dd5beo1rlxpvp Chimica 0 2356 377076 370108 2021-09-14T21:26:58Z Kotkan lusija 18490 File wikitext text/x-wiki [[File:Sodium chloride crystal.png|250px|right]] [[File:Henrika_Šantel_-_Kemičarka.jpg|thumb]] A '''Chimica''' (da u [[grecu]] χημεία) hè a [[scenza]] chì hà par oggettu u studiu di a cumpusizioni è di i riazzioni di a [[materia]]. Ùn esisti micca una fruntiera esatta trà a [[fisica]] è a chimica, ma sò giniralmenti cunsidirati comu riliventi di a chimica, i finomini pruvucati da i [[riazzioni chimichi]] trà i diversi custituenti di a materia è pruvuchendu una mudificazioni di i cuncatinamenti chimichi di l'[[atomi]]. Sicondu a natura di issi cuncatinamenti, issi finomini implicheghjani trà l'[[atomi]] un scambiamentu o una missa in cumunu d'[[elittroni]], o di [[forzi elittrustatichi]]. I disciplini principali di a chimica sò: * a [[chimica fisica]] (o chimica ginirali) * a [[chimica analitica]] * a [[chimica urganica]] * a [[chimica minirali]] == Storia == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Lavighju Sformo]] *[[Humphry Davy]] *[[Fulminente]] == Ligami == [[:Categoria:Elementu_chimicu|Elementi chimici]] {{Scienze}} [[Categoria:Chimica]] 5qtwhimojz83rov571zg1qj3gh16klf Musiculugia 0 2357 370109 343663 2021-01-05T04:58:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:PalacioReal Stradivarius1.jpg|300px|right]] [[File:Mongolian_Musician.jpg|250px|right|thumb|Un musicanti mungulianu]] A '''musiculugia''' hè una [[disciplina scentifica]] chì studieghja i finomini chì sò in rilazioni incù a [[musica]], è s'intaressa in particulari à i so evuluzioni è i so rapporti incù l'essaru umanu è a sucità. A '''musiculugia''' hè una disciplina universitaria, distinta da a [[musicugrafia]]. I sottudisciplini di a musiculugia sò: * a [[musiculugia sistematica]]: cumprendi i disciplini chì studieghani a musica in un sensu tioricu, com'è l'[[acustica]], o l'[[estetica musicali]]; * a [[musiculugia storica]]; * l'[[etnumusiculugia]]: hè nata com'è "musiculugia cumparata" ed hè di fatti u studiu di a musica pupulari; si pruponi di raccoglia è di classificà i tistimunianzi musicali, insirendu li in u cuntestu di i diversi culturi è civilizazioni; * a [[musiculugia applicata]]: hè l’applicazioni di a musica ad altri duminii, com'è par asempiu a [[musicuterapia]], o a [[didattica di a musica]]. == Storia == A disciplina s'hè sviluppata in a siconda mità di u [[XIX seculu]] in particulari in un cuntestu [[tedescu]] è [[francesu]], sottu à l'influenza di u [[pusitivisimu]]. S'agisci di un cumplessu custituiti da parechji disciplini chì s'accupani di i diversi aspetti di i finomini musicali. In pratica, i musiculogi hani aduttatu i criterii è i metudulugii dirivati da i [[scienzi]] naturali. == I strumenti di i populi primitivi == Un studiu apprufunditu di i sturmenti di i populi primitivi è a so classificazioni hè statu rializatu da u musiculogu [[tedescu]] [[Curt Sachs]]. I strumenti sò stati classificati d'appressu u so corpu vibranti è a so distribuzioni giugrafica è culturali. == Musica è mitulugia == L'impurtanza di a [[musica]] in a [[cultura]] pò essa didutta da u studiu di i [[mitulugii]], di i [[riti]] è di i [[filusufii]] di i diversi populi. == Musiculoghi == * [[Guido Adler]] * [[Theodor Ludwig Wiesengrund-Adorno]] * [[Jacques Chailley]] * [[Carl Dahlhaus]] * [[Leopoldo Gamberini]] * [[Charles Rosen]] == Da veda dinò == * [[Storia di a Musica]] * [[Tiuria di a Musica]] * [[Psicuacustica]] * [[Musica preistorica]] or [[Archiulugia musicali]] {{Scienze}} [[Categoria:Musiculugia]] n94ex4ii3goj6bkalo5s3l09g7twr0j Suciolugia 0 2358 374127 374126 2021-06-02T12:03:02Z Minorax 15175 fx wikitext text/x-wiki A '''suciolugia''', '''sociologia''' o '''suciulugia''' hè a [[scenza]] chi ha per oggettu l'osservazione e a spiegazione di a [[società]]. <gallery class="center" widths="92" heights="85"> File:Emile Durkheim.jpg|<br /><div class="center">[[Émile Durkheim]]</div> File:Karl Marx.jpg|<br /><div class="center">[[Karl Marx]]</div> File:Vilfredo pareto.jpg|<br /><div class="center">[[Vilfredo Pareto]]</div> File:Simmel 01.JPG|<br /><div class="center">[[Georg Simmel]]</div> File:Max Weber 1894.jpg|<br /><div class="center">[[Max Weber]]</div> </gallery> {{Scienze}} [[Categoria:Sociologia]] grl21hteaglln066b7sqb9f2piz2kbu Lubbu 0 2361 7682 2005-07-08T12:41:09Z 81.251.227.66 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[lupu]] 27f0cm9kbeff4m5lfhdpovzc912pajs Paghjella 0 2364 370111 331012 2021-01-05T04:58:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:L´Alba.jpg|thumb|300px|right|U coru '''L'Alba''']] A '''paghjella''' hè una [[canzone]] pulifunica cantata da trè [[voce]] : a [[seconda]], u [[bassu]], a [[terza]]. == Paghjella == :Què sò voce muntagnole :Spurgulate di cannella :Beienu tutte le mane :L'acqua di la funtanella :À lu frescu di lu faiu :Facenu a so paghjella. == Barbara Furtuna == :O Bàrbara Furtuna sorte ingrata :À tutti ci ammulisce il core nel' pettu :Pensendu à quella libertà passata. :Hè pur' ghjuntu quel' ghjornu, di funestu :D'abbandunà i piacè per li turmenti :O Diu ! Chì tristu ghjornu, hè per mè questu. :Addiu Corsica, mamma tantu amata :Nel' separà di tè senza ritornu :O chì dulore nell'ànima, scunsulata, scunsulata. == Addiu o Soccia == :Addiu addiu o Soccia :L'umbriccia è lu paese :Addiu donne succese :Mi n'aghju da andà. :Quandu partu da A Soccia :Passu per San Marcellu :Faccia ti à lu purtellu :Per vede mi passà. :Quandu partu da A Soccia :Passu per U Pighjolu :Un ci hè chè Diu solu :Per pudè mi parà. :Quandu serò luntanu :Davanti à i bastimenti :Mi crepu da lu pientu :Sempre pinsendu à tè. == Paghjella (Sermanu) == :Quandè tu sì in altu mare :Volta ti versu Sermanu :E petre di la Pighjola :Per tè caru pienghjeranu :Ma nun ti scurdà di mè :Chi ti ne vai luntanu. == Paghjella (Niolu) == :Sta mane le trè culombe :Si sò pisate à bon’ora :Anu pigliatu la teppa :Senza avè nisun' paura :Soca ùn ne bula più :Falchetti per a Mazzola. == Paghjella (Tagliu) == :Nun ti scurdà di Tagliu :Solu chì ci hai una matre :Cù li to cinque fratelli :È le to surelle amate :E duve sonu defunte :Le cennere del to patre. == Lu primu fiore (Sermanu) == :Lu primu fiore chi spunta :Hè quellu di la viola :Ma lu più chì mi dispiace :Hè d'avè da coglie lu solu. :Chi le pene di l'amore :Nun le sà ca chì le prova. :Sta mane u mio culombu :E tarre corse abbandona. == Paghjella (Pedicorti) == :Da qui vecu lu pancone :A cima di lu paese :Ci si sò le ghjuvanotte :Cusi amabil' e curtese :Quand'omu li parla corsu :Vi risponden' in francese. == Ligami == * [http:///www.paghjella.com paghjella.com] j9xtpd1juprw0ro8hg6l7u3fpg0ngs6 Ornitulugia 0 2365 371955 7698 2021-02-06T01:52:27Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Ornitolugia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Ornitolugia]] rlryvzjxip2o2w1qyhrbzr1mgx0y7th Ornitologia 0 2366 371954 7700 2021-02-06T01:52:16Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Ornitolugia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Ornitolugia]] rlryvzjxip2o2w1qyhrbzr1mgx0y7th Sameri 0 2368 7724 2005-07-08T13:50:43Z 81.251.227.66 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sumere]] rs0ejponjicjxgusg0517v4adhgl6rb Antomolugia 0 2372 368851 368849 2020-09-21T20:43:00Z Thadh 16787 wikitext text/x-wiki [[File:Iphiclides podalirius.jpg|thumb|Una farfalla hè un insettu, è dunque un sughjettu di l'antomolugia.]] L''''antomolugia''', '''entomologia''' o '''entumulugia''' hè a [[scienza]] chi ha per oggettu u studiu di l'[[insetti]]. Hè una parte importante di a [[biolugia]], perchè l'[[insetti]] hanu parechje forme d'interazzione incù l'essari umani e altre forme di vita annantu à a [[Terra|terra]]. [[Categoria:Zoologia]] [[Categoria:Entomologia]] gz1oi9n7l2x8xameib5jdfwsif2er1u Scienze di a Terra 0 2373 370112 365136 2021-01-05T04:58:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:The Earth seen from Apollo 17.jpg|300px|right]] E '''scienze di a Terra''' (o '''scienzi di a terra''') sò e scienze chi hanu per oggettu u studiu di a [[Terra]] , di a so [[atmosfera]] e di i so [[oceani]]. E discipline principale concernate da e scienze di a Terre sò: * a [[geologia]] * a [[geografia]] * a [[meteorologia]] * l'[[oceanografia]] * a [[ghjaciologia]] [[Categoria:Scienze di a Terra]] cjbndu93ooq8l8ne8bkignz22mvkt15 Scienze di l'Universu 0 2374 7894 7752 2005-07-23T10:32:44Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Scienzi di l'Universu]] dgiz1lindq9bcow38r2s7ymxjovgp4w Antrupulugia 0 2377 368479 8541 2020-08-11T01:22:03Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Antropolugia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Antropolugia]] o6j3tfl1q5m9us4rljshnhrqie1mcqz Filosofia 0 2381 365505 363599 2020-01-28T12:49:21Z 77.247.85.71 Added links wikitext text/x-wiki [[File:David - The Death of Socrates.jpg|thumb|right|250px|A morte di Socrate]] A parolla '''filosofia''' vene da u [[lingua greca|grecu]] anticu φίλος (filos) = ''amore'' è σοφία (sofìa) = ''sapienza'' è significheghja l'''amore di a sapienza''. Ma a definizione di a filosofia ferma in sè stessu un prublema filosoficu. Esistenu dunque parechje definizione di a filosofia. == Storia == I filosofi dividenu a longa storia di a filosofia occidentale in [[filosofia antica]], [[filosofia medievale]], [[filosofia moderna]] è [[filosofia contemporanea]]. A filosofia antica hè dominata da trè filosofi: [[Socrate]], [[Platone]] è [[Aristotele]]. A [[Filosofia medievale]] custituisce un impurtantu ripensamentu di tutta a tradizione classica, sottu à l'influenza di i trè grandi monoteisimi. I nomi più importanti d'issu periodu sò: [[Avicenna]] è [[Averroè]] in u mondu islamicu, [[Mosè Maimonide]] in u mondu ebraicu, [[Petru Abelardu|Abelardu]], [[Tumasgiu d'Aquinu]] è [[Duns Scotus]] in u mondu cristianu. A [[Filosofia moderna]] si stende da 1400 sin'à circa 1800; i più importanti pensatori muderni funu tandu [[René Descartes]], [[Baruch Spinoza]], [[Thomas Hobbes]], [[John Locke]], [[David Hume]] è [[Immanuel Kant]]. A [[Filosofia di u XIX seculu]] hè stata dominata da a filosofia post-kantiana di l'[[idealisimu tedescu]] è da filosofi idealisti cum'è [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel]], [[F. H. Bradley]], o da filosofi cum'è [[Karl Marx]]. Altri importanti pensatori d'issa perioda sò stati [[John Stuart Mill]], [[Ralph Waldo Emerson]], [[Søren Kierkegaard]] è [[Friedrich Nietzsche]]. In a [[Filosofia di u XX seculu]] i filosofi europei è americani hanu pigliatu diverse strade. A [[Filosofia analitica]], incù [[Bertrand Russell]], [[G. E. Moore]], è [[Ludwig Wittgenstein]], si sviluppa soprattuttu à [[Oxford]] è [[Cambridge]], induve si riuniscenu ancu l'empiristi logichi emigrati da a Germania è da l'Austria (per esempiu [[Rudolf Carnap]]) è altri americani (cum'è [[Willard Van Orman Quine|W. V. O. Quine]], [[Donald Davidson]], è [[Saul Kripke]]), o filosofi di lingua inglese (per esempiu [[A. J. Ayer]]). In [[Europa]] (specialmente in Germania è in Francia), u fenomenologu tedescu d'origine ebraica [[Edmund Husserl]] è u so discepulu [[Martin Heidegger]] aprenu a strada, prestu suvitati da [[Jean-Paul Sartre]] è altri esistenzialisti, à una varietà di discipline filosofiche. == Discipline filosofiche == [[File:SeptemArtes-Philosophia-Detail.jpg|right|250px|thumb|A filosofia]] Cum'è ogni campu di studiu accademicu, a filosofia si sparte in numerose sottudiscipline. Pare chì a filosofia cimmporti un numeru particularmente impurtantu di discipline, in maiò parte à causa di u fattu ch'ellu esiste una tendenza à sviluppà una "filosofia di", per guasi tuttu ciò chì pò esse studiatu. Frà mezu à e sottudiscipline di a filosofia, si pò mintuvà particularmente: a [[logica]], a [[metafisica]], a [[filosofia di a mente]], a [[filosofia di u linguaghju]], l'[[epistemologia]], a [[filosofia di a scenza]], l'[[etica]] è a [[filosofia pulitica]], chì ponu esse cunsiderate cum'è sottudiscipline centrale di a filosofia. * l'[[Epistemologia]]: u concettu di epistemologia pussede dui significati differenti. Da un latu, soprattuttu in u mondu anglusassone,hè usatu per riferisce si à a disciplina filosofica chì si occupa di a natura, di e limite è di a validità di a [[cunniscenza]]. Da l'altru latu, in u mondu europeu, hè usatu per riferisce si à a riflessione filosofica annantu à a scenza è in issu casu hè sinonimu di [[filosofia di a scenza]]. * l'[[Estetica]]: u studiu di e questione filosofiche cuncernendu l'[[arte]] è a [[bellezza]]. * l'[[Etica]]: u studiu di ciò che rende una azzione ghjusta o mala, in rapportu incù i problemi morali. * a [[Logica]]: u studiu di e convenzione per furmà una argumentazione curretta. Include a [[logica furmale]], cum'è i [[sillogisimi aristotelici]] è a [[logica proposizionale]]. * a [[Filosofia di u linguaghju]]: u studiu di i concetti di [[significatu]] è di [[verità]]. * a [[Filosofia di a mente]]: u studiu filosoficu di a natura di a [[mente]], è a so relazione incù u restu di u corpu è u restu di u mondu. * a [[Filosofia di a religione]]: u studiu di u sensu di u concettu di Diu è a raziunalità di a credenza in l'esistenza di Diu. * a [[Filosofia di a scenza]]: include, oltre e "filosofie di" parechje scenze particulare (fisica, biologia, ecc.), e questione relative à l'induzione, a [[metodologia scentifica]], u progressu scentificu, ecc. ** a [[Filosofia di a biologia]]: u studiu filosoficu di parechji concetti impurtanti di a [[biologia]], cum'è a nozione di [[spezia]]. ** a [[Filosofia di a fisica]]: u studiu filosoficu di parechji concetti fondamentali di a fisica, trà i quali si pò mintuvà: u [[spaziu]], u [[tempu]] è a [[forza]]. ** a [[Filosofia di a matematica]]: u studiu di e questione filosofiche in relazione incù a [[matematica]]. ** a [[Filosofia di a psicologia]]: u studiu di parechje questione fundamentale cuncernendu i metodi è i concetti di a [[psicologia]] e di a [[psichiatria]]. ** a [[Filosofia di e scenze sociale]]: u studiu filosoficu di parechji cuncetti è metodi di e scenze sociale cum'è a [[sociologia]] è l'[[economia]]. * a [[Filosofia di a storia]]: u studiu di i metodi cù i quali a storia hè interpretata è accettata. * a [[Filosofia pulitica]]: u studiu di ciò chì cuncerna u guvernu, u scopu di u statu, a ghjustizia pulitica, a libertà pulitica, a natura di u drittu è a ghjustificazione di a punizione. * a [[Filosofia di a tennica]]: u studiu di l'origine, di u sensu è di e conseguenze di l'arte, di e tenniche è di a tennologia cuncernendu l'essere umanu. * a [[Metafisica]] (chì cumprende l'[[ontologia]]): u studiu di e categurie fondamentale di e cose, cum'è l'[[esistenza]], e proprietà di l'ogetti, a [[causalità]]. * a [[Storia di a filosofia]]: u studiu di i scritti di i filosofi di u passatu, è a so interpretazione. * a [[Teoria di a cunniscenza]]. == Filosofia applicata == A filosofia hà dinù applicazione pratiche. Frà quessi, si pò mintuvà: l'[[etica]] è a [[filosofia politica]]. E filosofie politiche di [[John Locke]], [[Jean-Jacques Rousseau]], [[Karl Marx]], [[John Stuart Mill]], è [[John Rawls]] hanu datu forma (o sò state usate per ghjustificà) à i guverni e à e so azzione. A filosofia di l'educazione merita ancu ella attenzione; l'[[educazione progressiva]] prumossa da [[John Dewey]] hà avutu un impattu prufondu annatu à e pratiche educative di u [[XX seculu]]. Altre applicazione importante, ma menu immediate, si ponu truvà in epistemologia, chì aiuta à definisce e nozione di cunniscenza, di prova è di credenza ghjustificata. A filosofia di a scenza discute i fundamenti di a metodologia scientifica. L'estetica pò aiutà à interpretà l'arte. Ancu l'ontologia, sicuramente a più astratta è prima facie a menu pratica trà e branche di a filosofia, hà avutu consequenze importante per a [[logica]] è l'[[informatica]]. In generale, e varie "filosofie di", come la [[filosofia di u drittu]], ponu furnisce à i specialisti di i campi rispettivi una cunniscenza più prufonda di e base teoriche è concettuali di a so propria disciplina. ==Da vede dinò== *[[Confuciu]] *[[Asinu di Buridanu]] *[[Tommasu Moru]] {{Scienze}} [[Categoria:Filosofia]] bpzjldo35ig3qwwtka2977sm1qt6oze Drittu 0 2390 370113 355449 2021-01-05T04:58:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Injustitia - Capella dei Scrovegni - Padua 2016.jpg|300px|right]] U '''Drittu''' hè l'inseme di e regule è di e norme (contenute in e [[leghje]]) formulate di manera generale chì arreguleghjanu e relazione di un gruppu organizatu di persone. A regula cusì definita hè chjamata, di manera tennica, a [[norma]]. U scopu di e regule di drittu hè a regulazione di i rapporti sociali. Secondu un'altra definizione, u '''drittu''' hè u complessu di e regule chì sò in vigore in una società organizata in a forma di unu [[statu]], elaborate da l'organisimi chì secondu a so custituzione hanu u putere d'appruvà e [[leghje]], è fatte rispettà obbligatoriamente, per via di [[sanzione]]. U drittu custituisce dunque un principiu di coesione per una società civile. == Principale sottudiscipline == E principale sottudiscipline di u drittu sò: * [[Drittu publicu]] ** [[Drittu aerospaziale]] ** [[Drittu di l'ambiente]] ** [[Drittu amministrativu]] ** [[Drittu canonicu]] ** [[Drittu costituzionale]] ** [[Drittu cumparatu]] ** [[Drittu comunitariu]] ** [[Drittu ecclesiasticu]] ** [[Drittu di a navigazione]] ** [[Drittu finanziariu]] ** [[Drittu internazionale]] ** [[Drittu penale]] ** [[Drittu di procedura penale]] ** [[Drittu di procedura civile]] ** [[Drittu publicu internazionale]] ** [[Drittu tributariu]] ** [[Dritti umani]] ** [[Legislazione di i bè culturali]] * [[Drittu privatu]] ** [[Drittu civile]] ** [[Drittu commerciale]] *** [[Drittu industriale]] ** [[Drittu di u travagliu]] ** [[Drittu privatu internazionale]] * [[Storia di u drittu]] ** [[Drittu babilonese]] ** [[Drittu biblicu]] ** [[Drittu grecu anticu]] ** [[Drittu rumanzu]] ** [[Drittu medievale]] * [[Filosofia di u drittu]] [[Categoria:Drittu]] 5m7xqxn1qf3fhjy35kekxunvce8oesc Economia 0 2391 10562 10532 2006-02-17T17:24:00Z 81.251.253.48 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ecunumia]] 7wr6xxd0u0qjmzr9e0uawu7ck8h7gt0 Pulitica 0 2397 368228 365238 2020-07-06T12:13:15Z 88.25.163.128 wikitext text/x-wiki [[File:UN_General_Assembly.jpg|thumb|right|200px]] Sient'è una definizione scolastica, a '''pulitica''' hè ''l'Arte di guvernà e società''. U termine '''pulitica''' hè di derivazione greca (da ''[[polis]]'' "πολις", cità) == Definizione == Per pruvà una [[definizione]] pudemu dì chè a '''pulitica''' hè quell'attività umana, in una collettività, chì hà per scopu a conquista è u mantenimentu di u [[putere]], è ancu a distribuzione di e risorze materiali è immateriali. == Storia == == Termini correlati == * [[Imelda Marcos]] prima donna prisidente, in e [[Filippine]] * [[Centrisimu]] * [[Liberalisimu]] * [[Naziunalisimu]] * [[Socialisimu]] * [[Pace]] * [[Parlamentu]] * [[Partitu politicu]] * [[Puliticanti]] ==Da vede dinò== *[[Silvio Berlusconi]] [[Categoria:Pulitica]] 9efqrj5m0xh7zn39pleeccjk6pmxmth Mitologia 0 2407 12786 7785 2006-03-08T17:13:44Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mitulugia]] svyst7x1a04s8ad0w9cu95w7nm8505n Religione 0 2408 12787 7786 2006-03-08T17:14:07Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Riligioni]] o10jco7ck12vhqa9hxwgu7bj65qgk0f Architittura 0 2412 378102 378099 2021-12-24T14:07:14Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:E085:EAE2:5220:10CE cacciatu u smap : Annullata la modifica 378099 di [[Special:Contributions/Casalonga MH|Casalonga MH]] ([[User talk:Casalonga MH|discussione]]) wikitext text/x-wiki [[File:RomeForumRomanumArchofSeptimiusSeverus01.jpg|300px|right]] L''''architittura''' hè a [[scenza]] - o, suvent'è certi, l'[[arti]] - d'urganizà u [[spaziu]] ind'eddu vivi l'[[essaru umanu]]. Di manera più simplici, si po dì chè l'archittitura cuncerna principalmenti u cuncipimentu è a [[custruzzioni]] di l'[[immobuli]] è di i zoni custruiti. == Difinizioni == In u [[1780]] - [[Etienne-Louis Boullée]]: ''Chì hè l'Architittura? Forsi l'aghju da difiniscia, incù Vitruvio, com'è l'arti di custruiscia? Certamenti micca.'' In u [[1781]] - Suvent'è [[Francescu Milizia]]: ''L'Architittura hè l'arti di fabbricà.'' In u [[1923]] - D'appressu à [[Le Corbusier]]: ''L'Architittura hè u ghjocu sapienti di i volumi sottu à a luci.'' == Storia == * [[Architittura egizziana]] * [[Architittura assiru-babilunesa]] * [[Architittura di l'estremu urienti]] * [[Architittura greca]] * [[Architittura rumana]] * [[Architittura bizantina]] *[[Architittura rumànica]] * [[Architittura islamica classica]] * [[Architittura gotica]] * [[Architittura barocca]] * [[Architittura di u Seculu 18]] * [[Architittura di u Seculu 19]] * [[Architittura di u Seculu 20]] == In Corsica == In [[Corsica]], esisti un tippu particulari d'archittitura, chì si chjama l'[[orriu]]. L'orrii i più cunnisciuti sò l'[[orriu di Chera]] è l'[[orriu di i Canni]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Walter Gropius]] *[[Frank Lloyd Wright]] *[[Ignazio Bertola]] *[[Ziqqurat]] == Liami == [[Categoria:Architittura| ]] krp0p5vfvw2qjhcwvej9ldeqc51v504 Litteratura 0 2418 9758 9757 2005-12-01T16:50:14Z Img 21 CACCIATU U SPAM wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Littiratura]] n2xb220tir7ug9fa8cvnfyl9gwaua1y Fotografia 0 2420 376885 370115 2021-09-08T15:47:47Z Jun Misugi 295 nomi wikitext text/x-wiki [[File:Large_format_camera_lens.jpg|thumb|250px|right|Lentichja d'una camera fotografica]] A '''Fotografia''' (puru '''fotugrafia''', '''futugrafia''' o '''fotograffia''') hè l'[[arte]] è u prucessu chì permette di creà imagine statiche, per via di l'azzione di a [[luce]], dopu à un [[Tempus Fugit|tempu]] d'esposizione. Stu prucessu hè pussibile incù un tipu particulare di sturmentu, dittu fotograficu. A parolla "fotografia" vene da u [[Grecia|grecu]] φως, phos ("luci"), è γραφις, graphis ("disegnu"), è significhechja "disegnu per via di a luce". == Storia == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i fotografi]] == Riferimenti == * [http://www.korayerkaya.com Koray Erkaya] == Ligami == [[Categoria:Fotografia|!]] kskra673ns8p8atjrcbh3kldw8vb6np Scultura 0 2421 370116 354636 2021-01-05T04:58:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:כיכר המייסדים - אתרי מורשת במרכז הארץ - פתח תקווה 2015 (40).JPG|miniatura|Scultura]] A scultura hè una forma d'espressione artistica in trè dimensione. == Storia == == Materiale == === Materiali tradizionali === I materiali tradizionalmente usati in a scultura sò: * a [[petra]] ** u [[marmaru]] ** u [[calcariu]] ** u [[granitu]] ** u [[basaltu]] * u [[metallu]] ** u [[bronzu]] ** u [[farru]] ** l'[[alluminiu]] * u [[legnu]] == In Corsica == == Riferimenti == == Ligami == [[Categoria:Scultura]] ayvf6538jzwbzuwytisyvqj0fl5od7f Infurmatica 0 2428 62372 7806 2007-02-19T19:16:29Z 83.201.66.213 Redirecting to [[Informatica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Informatica]] qzp9ahgy6mwu590sxg8n0t9cp53nsqq 31 di ghjennaghju 0 2445 350844 321382 2015-07-09T13:24:14Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ghjennaghju}} U '''31 di ghjennaghju''' hè u 31<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 334 ghjorni à a fine di l'annu (335 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://musees-de-corse.ifrance.com/storia.htm Storia di a Corsica] * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ghjennaghju| 31]] 93jffu1wmqfbyfllb7uq6ef9p08iynp Ecologia 0 2447 7866 2005-07-17T18:35:16Z Img 21 [[Ecologia]] moved to [[Eculugia]] wikitext text/x-wiki #redirect [[Eculugia]] r2c6mx9jbs6iqrxecggbsnj6ab4i26z Entumulugia 0 2448 368852 7875 2020-09-21T20:43:37Z Thadh 16787 Modificata destinazione reindirizzamento da [[Entomologia]] a [[Antomolugia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Antomolugia]] lao5quudo0cq30ugr8hjmy1xdfygszr Scienzi di a Terra 0 2449 7887 7886 2005-07-22T13:55:09Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Scienze di a Terra]] qwalul3g4pqg3oe3ls928hm6lcrdpwj Triangulu 0 2450 377019 350446 2021-09-12T20:48:40Z Jumpy01 11155 key wikitext text/x-wiki [[File:Triangle illustration.svg|thumb|Un triangulu]] In [[giumitria]], u '''triangulu ''' hè un [[poligunu]] furmatu da trè ''[[angulu|anguli]]'' o [[vertici (giumitria)|vertici]] è da trè [[latu (giumitria)|lati]]. Ripprisenta a [[figura giumetrica|figura]] incù u più picculu numaru di lati, chì trè hè u numaru minimu di [[sigmentu|sigmenti]] nicissarii par dilimità una [[superficia (matematica)|superficia]] chjusa. == Carattaristichi di u triangulu == [[File:Triangle sommeangles.svg|upright=1.4|thumb| A somma di l'anguli interni d'un triangulu hè uguali à 180°.]] U triangulu hè carattarizatu da i siguenti prubità: # hè una figura indifurmevuli, à a diffarenza di i poliguni incù un grandi numaru di lati; assignati i lunghezzi di i lati, sò ditarminati univucamenti ancu l'anguli; # hè l'unicu poligunu par u quali ùn hè micca richiestu ch'eddu sii [[Poligunu rigulari|rigulari]] parch'eddu si pudissi [[Poligunu rigulari|circuscriva]] è iscriva una [[circumfarenza]], parchì par trè punti passa sempri una è una sola circumfarenza; # a somma di l'anguli interni hè uguali à un [[angulu paru]], veni à dì 180°, essendu quantunqua pricisatu chì 'ss'ugualità vali sultantu in a [[giumitria euclidea]] è micca in altri tipi di giumitria com'è a [[giumitria sferica]] è quidda [[giumitria iperbolica|iperbolica]], induva inveci 'ssa somma hè, rispittivamenti, più maiori è minori ch'è 180°; # a somma di dui lati devi essa sempri più grandi ch'è u terzu latu, è à a diffarenza di dui lati devi essa sempri più minori ch'è u terzu latu. Dui trianguli sò [[Cungruenza (giumitria)|cungruenti]] s'eddi suddisfani alminu un di i [[criterii di cungruenza di i trianguli|criterii di cungruenza]]. Dui trianguli si dicini [[similitudine (giumitria)|simili]] s'eddi suddisfani alminu un di i [[Criterii di similitudine#Trianguli simili|criterii di similitudina]]. == Classificazioni di i trianguli == I trianguli poni essa classificati siont'è a lunghezza rilativa di i lati: * In un '''[[triangulu equilateru]]''' tutti i lati ani una lunghezza uguali. Un triangulu equilateru si pò difiniscia di manera equivalenti com'è triangulu equiangulu, vali à dì un triangulu chì t'hà i so anguli interni di uguali ampiezza, para à 60°. * In un '''[[triangulu isusceli]]''' dui lati ani una lunghezza uguali. Un triangulu isusceli si pò difiniscia di manera equivalenti com'è un triangulu chì t'hà dui anguli interni di uguali ampiezza. * In un '''[[triangulu scalenu]]''' tutti i lati ani lunghezzi diffarenti. Un triangulu scalenu si pò difiniscia di manera equivalenti com'è un triangulu avendu i trè anguli interni d'ampiezzi diffarenti. {| align="center" |- align="center" |[[File:Triangle.Equilateral.svg|300x100px|Triangulu equilateru]] |[[File:Triangle.Isosceles.svg|300x100px|Triangulu isusceli]] |[[File:Triangle.Scalene.svg|300x100px|Triangulu scalenu]] |- align="center" |Equilateru || Isusceli || Scalenu |} I trianguli poni essa classificati ancu siont'è i diminsioni di u so angulu internu più ampiu; sò discritti di seguitu usendu i gradi d'arcu. * Un '''[[triangulu rettu]]''' (o '''triangulu rittangulu''') hà un angulu internu di 90°, veni à dì un [[angulu rettu]]. U latu oppostu à l'angulu rettu hè dittu ''[[iputenusa]]''; hè u latu più longu di u [[triangulu rettu]]. L'altri dui lati di u triangulu sò ditti ''[[Catetu|cateti]]''. Par stu triangulu vali u [[tiurema di Pitagora]]. * Un '''[[triangulu ottusu]]''' hà un angulu internu di più di 90°, veni à dì un [[angulu ottusu]]. * Un '''[[triangulu acutu]]''' hà tutti l'anguli interni di più di 90°, veni à dì t'hà trè [[Angulu acutu|anguli acuti]]. * Un triangulu equiangulu, veni à dì s'è hà tutti l'anguli interni uguali, veni à dì di 60°. Par i trianguli chì ùn sò micca rittanguli vali una generalisazioni di u [[tiurema di Pitagora]] cunnisciuta in trigunumitria com'è [[Tiurema di u cusinu|tiurema di Carnot]]. {| align="center" |- align="center" |[[File:Triangolo-Rettangolo.svg|100px|Triangulu rittangulu]] |[[File:Triangle.Obtuse.svg|100px|Triangulu angulu ottusu]] |[[File:Triangle.Acute.svg|100px|Triangulu angulu acutu]] |- align="center" |Rittangulu || Angulu ottusu || Angulu acutu |} == Punti nutevuli == À ogni triangulu sò assuciati parechji punti, ciascunu di i quali assumi un rollu chì, in calchì manera, u qualificheghja com'è cintrali par u triangulu stessu. Si poni definiscia sti punti di manera cuncisa riferendu si à un triangulu <math>T</math> di u quali dinutemu cù <math>A</math>, <math>B</math> è <math>C</math> i vertici è i lati opposti rispittivamenti cù <math>a</math>, <math>b</math> è <math>c</math>. * l'[[ortucentru]] di <math>T</math> hè l'intersizzioni di i so [[Altezza (giumitria)|altezzi]]; * u [[baricentru (giumitria)|baricentru]] o ''cintroidi'' di <math>T</math> hè l'intersizzioni di i so [[Mediana (giumitria)|midiani]]; * l'[[incentru]] di <math>T</math> hè l'intersizzioni di i so trè [[bisettrici|bisettrici]], vali à dì u centru di l'[[inchjerchju]] di <math>T</math>; * u [[circucentru]] di <math>T</math> hè l'intersizzioni di i so trè assi, vali à dì u centru di a so circumfarenza circuscritta (vedi [[circumchjerchju]]); * l'[[excentru]] di <math>T</math> oppostu à un di i so vertici <math>A</math> hè l'intersizzioni di a so bisettrici in <math>A</math> è di i dui bisettrici esterni rilativi à i dui vertici rimanenti <math>B</math> è <math>C</math>; * u [[puntu di Bevan]] di <math>T</math> hè u circucentru di u [[triangulu excintrali]] di <math>T</math>; * u [[puntu d'Apolloniu]] di <math>T</math> hè l'intersizzioni di i trè sigmenti chì rispittivamenti uniscini un vertici <math>A</math> di <math>T</math> incù u puntu in u quali l'exchjerchju di <math>T</math> oppostu à <math>A</math> hè tangenti à u chjerchju tangenti à i trè exchjerchji di <math>T</math>; * u [[puntu di Gergonne]] di <math>T</math> hè l'intersizzioni di i trè sigmenti chì rispittivamenti uniscini un vertici <math>A</math> di <math>T</math> incù u puntu in u quali u latu di <math>T</math> oppostu à <math>A</math> hè tangenti di l'[[inchjerchju]] di <math>T</math>; * u [[puntu di Nagel]] di <math>T</math> hè l'intersizzioni di i trè sigmenti ciascunu di i quali unisci un vertici di <math>T</math> incù u puntu in u quali u so latu oppostu hè tangenti di u currispundenti [[exchjerchju]]; * u [[puntu di Nabulionu]] di <math>T</math> hè l'intersizzioni di i trè sigmenti chì cullegani ognunu di i so vertici <math>A</math> incù u centru di u triangulu equilateru custruitu, esternamenti à <math>T</math>, nantu à u latu <math>a</math> oppostu à <math>A</math>; * u [[centru di i novi punti]] di <math>T</math> hè u centru di u cusiddittu [[chjerchju di i novi punti]] (o [[chjerchju di Feuerbach]]) di <math>T</math>; sti novi punti cumprendini i trè punti medii di i lati di <math>T</math>, i trè peda di l'[[altezza d'un triangulu|altezzi]] di <math>T</math>, i punti medii di i trè sigmenti ciascunu di i quali unisci un vertici di <math>T</math> incù l'[[ortucentru]] di <math>T</math>. == Formuli == === Formuli trigunumetrichi === [[File:Triangle.TrigArea.svg|frame|right|S'appiega a trigunumitria par truvà l'altezza <math>h</math>]] L'aria d'un triangulu pò essa truvata par via [[Trigunumitria|trigunumetrica]]. Usendu i lettari di a figura à dritta, l'altezza <math>h=a\sin\gamma</math>. Sustituiscendu quissa in a formula truvata innanzi (par via giumetrica), <math>S=\frac{1}{2}ab\sin\gamma</math>. L'aria d'un triangulu hè dunqua ancu uguali à u mezu pruduttu di dui lati par u [[Sinu (trigunumitria)|sinu]] di l'angulu cumpresu. Par via di cunsiquenza, par l'idantità <math>\sin x=\sin(\pi-x)</math>, l'aria d'un qualsiasi triangulu incù i dui lati <math>a</math> è <math>b</math> è l'angulu cumpresu <math>\gamma</math>, hè uguali à l'aria di u triangulu incù i stessi lati <math>a</math> è <math>b</math> ma incù l'angulu cumpresu supplimintariu <math>(\pi-\gamma)</math> L'aria d'un [[parallelugramma]] incù dui lati aghjacenti <math>a</math> è <math>b</math> è angulu cumpresu <math>\gamma</math> hè u doppiu di quidda di u triangulu chì hà i stessi dati, veni à dì <math>ab\sin\gamma</math>. Par risolva u triangulu, veni à dì ditarminà a misura di tutti i lati è anguli, dati dui lati è l'angulu cumpresu frà eddi, o un latu è i dui anguli aghjacenti, s'usani u [[tiurema di i sini]] è u [[tiurema di u cusinu]], quist'ultimu essendu megliu cunnisciutu cù u nomu di tiurema di Carnot. L'[[aria]] <math>A</math> di u triangulu pò essa misurata incù a formula matematica: :<math>A = \frac{bh}{2},</math> induva <math>b</math> hè a basa è <math>h</math> l'altezza à edda rilativa, parchì u triangulu hè cunsidaratu com'è a mità d'un parallelugramma di basa <math>b</math> è altezza <math>h</math>. Di manera altirnativa l'aria di u triangulu pò essa calculata incù :<math>A = \sqrt{p(p - a)(p - b)(p - c)},</math> induva <math>a</math>, <math>b</math> è <math>c</math> sò i lati è <math>p</math> u [[mezu perimetru]] ([[Formula d'Erone]]). === Formuli analitichi === Cunsidarendu un triangulu <math>ABC</math> in u [[pianu cartesianu]] individuatu par via di i coppii di [[Cuurdinati cartesiani|cuurdinati]] di i vertici <math>(x_A,y_A), (x_B,y_B), (x_C,y_C)</math>. A so aria <math>A</math> hè datu da l'esprissioni :<math>A=\frac{1}{2} \left| \det\begin{pmatrix}x_A & x_B & x_C \\ y_A & y_B & y_C \\ 1 & 1 & 1\end{pmatrix} \right| = \frac{1}{2} \big| x_A (y_B - y_C) - x_B(y_A - y_C) + x_C (y_A - y_B) \big|,</math> oppuri incù un'esprissioni chì ùn improda micca u cuncettu di matrici :<math>A = \frac{ \big| (y_B-y_A)(x_C-x_B)+(y_B-y_C)(x_B-x_A) \big|}{2},</math> oppuri :<math>A = ( x_M - x_m )( y_M - y_m ) - \left( \frac{1}{2}\big|x_A - x_B \big| \big|y_A - y_B \big| + \frac{1}{2}\big|x_A - x_C \big| \big|y_A - y_C \big| + \frac{1}{2}\big|x_B - x_C \big| \big|y_B - y_C \big|\right),</math> induva :<math>x_M = \mathrm{max} \{ x_A , x_B , x_C \} </math> :<math>x_m = \mathrm{min} \{ x_A , x_B , x_C \} </math> :<math>y_M = \mathrm{max} \{ y_A , y_B , y_C \} </math> :<math>y_m = \mathrm{min} \{ y_A , y_B , y_C \} </math> è u so perimetru <math>P</math> hè datu da :<math>P = \sqrt{(x_A - x_B)^2 + (y_A - y_B)^2} + \sqrt{(x_A - x_C)^2 + (y_A - y_C)^2} + \sqrt{(x_B - x_C)^2 + (y_B - y_C)^2}.</math> == Giumitrii non euclidei == U cuncettu di triangulu si stendi ed hè ampiamenti usatu in tutti i [[giumitrii non euclidei]]. Un triangulu in una giumitria non euclidea si distingui in generali par u fattu ch'è a somma di i so anguli interni ùn hè micca 180°: sta somma hè infiriori à 180° par ogni triangulu in u casu d'una [[giumitria iperbolica]], mentri edda hè supiriori par ogni triangulu in u casu d'una [[giumitria ellittica]] == Liami esterni == * {{it}} [http://www.cnuto.it/lizioni/scenzi/matematica/trigo_primoes/studiu_di i_casi_par_a_risuluzioni_d'_un_triangulu.html Studiu di i casi par a risuluzioni d'un triangulu] * {{en}} [http://mathworld.wolfram.com/Triangle.html Triangle] in [[MacTutor]] ==Da vede dinò== *[[Toru (giumitria)]] *[[Giumitria piana]] *[[Angulu rettu]] *[[Catetu]] *[[Mezaretta]] *[[Perimetru]] *[[Sigmentu]] *[[Triangulu isusceli]] *[[Triangulu equilateru]] *[[Tiurema di Pitagora]] *[[Iputenusa]] *[[Tangenti]] *[[Trigunumitria]] *[[Uttaedru]] == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[Category:Trianguli| ]] [[Category:Poliguni]] [[Category:Matematica di basa]] 3bl6ul0z9gx2s0pgzvwyr6nhfolyfhz Scienzi di l'Universu 0 2452 377219 334334 2021-09-27T11:04:17Z Jumpy01 11155 supranu wikitext text/x-wiki [[Image:Galaxy.m74.arp.750pix.jpg|300px|right]] I '''scienzi di l'universi''' (o '''scienze di l'universu''') sò i scienzi chi ani par uggettu u studiu di l'[[universu]] e di a so evuluzioni. I [[scienzi]] chi facini partita di i scienzi di l'universi sò: l'[[astrunumia]], l'[[astrufisica]] e a [[cusmulugia]]. [[Categoria:Scienze di l'universu]] d8y8vgfuhctgqavet7nobtoecu894bb Ecunumia 0 2458 376441 376440 2021-08-28T02:58:54Z Jun Misugi 295 economia, econumia wikitext text/x-wiki Ùn esisti micca una difinizioni unica di l''''ecunumia''' (si scrivi puru '''economia''' o '''econumia'''). Parechji difinizioni poni essa mintuvati: * a scenza chì studieghja a crescita o a calata di l'offerta è di a dumanda. * u studiu di i mezi matiriali d'esistenza di l'esseru umanu * u studiu di a pruduzzione, di a distribuzione è di a consummazione di i bè è di i sirvizii * u studiu di i sistemi di scambiu E discipline principale di l'ecunumia sò: *l'[[Ecunumetria]] *l'[[Ecunumia bancaria]] *l'[[Ecunumia di a cultura]] *l'[[Ecunumia di u travagliu]] *l'[[Ecunumia di u sviluppu]] *l'[[Ecunumia industriale]] *l'[[Ecunumia internaziunale]] *l'[[Ecunumia munitaria]] *l'[[Ecunumia pulitica]] *a [[Macroecunumia]] *u [[Marketing]] *a [[Microeconumia]] *a [[Scenza finanzaria]] *a [[Storia ecunomica]] == Storia == [[File:AdamSmith.jpg|right|200px|thumb|[[Adam Smith]]]] I Grechi funu i primi à svilupà un pinsamentu economicu ([[Platone]] è [[Aristotele]]). Ma ci volse dopu aspettà fin'à a [[Rinascita]] pè avè e prime teorie economiche chì ùn sianu ghjustu una parte d'un pinsamentu filosoficu, cù i [[mercantilisimu|mercantilisti]]. Stu mercantilisimu hà avutu una grande influenza annant'à e politiche economiche è culuniale di l'[[Imperiu Spagnolu]]. In u seculu 17 si svilupò a prima teoria nant'à u [[capitalisimu]] nascente : u [[fisiocratisimu]], di quale a grande figura fù [[François Quesnay]]. I fisiocrati funu i primi à pinsà l'economia naziunale cume un circuitu, basatu nant'à a produzzione agricola. [[Adam Smith]], professore di filosofia à l'[[università di Glasgow]], è chi scuntrò François Quesnay durante un viaghju in [[Auropa]], hè cunsideratu cume u «babbu» di l'economia classica. Fù u primu à parlà d'accumulazione di [[capitale]], di [[crescenza economica]], o ancu di [[divisione di u travagliu]]. Ghjè unu di i teorichi di u [[liberalisimu]]. [[Adam Smith]] hè ancu quellu chi parlò pè a prima vulta di a [[Manu Invisibile]] di u [[mercatu]]. Astri economisti classichi funu : [[Thomas Robert Malthus]], [[Jean Baptiste Say]] è [[David Ricardo]]. L'economisti classichi pinsavanu chì u più importante in un produttu hè u [[valore di scambiu]] è micca u [[valore d'impiegu]]. Hè ciò ch'elli criticheghjanu l'economisti [[economia neo-classica|neo-classichi]], cume [[Léon Walras]] è [[Thomas Friedmann]]. Quessi neu-classichi anu svilupattu una economia matematica, assai furmale (cume ind'a [[microeconomia]]). I classichi cume i neu-classichi vedenu l'omu cume un [[homo economicus]], raziunale. I liberali cume [[Adam Smith]] o ancu [[Milton Friedman]] pensanu chì u [[mercatu]] ghjè un sistemu naturale. Quessa hè criticatu da a [[socioeconomia]]. [[Károly Polányi]] scrivò cusì chì l'economia di mercatu discritta da i classichi hè u fruttu di decisione suciale hè pulitiche pè «disincastrà» u mercatu da a [[sucità]]. Astri autori assai importante sò [[John Maynard Keynes]], u fundatore di unu di i grande currenti di a [[macroeconomia]], è [[Friedrich von Hayek]]. == Riferimenti == <references/> == Da vede dinò == *[[Cecil Rhodes]] {{Economisti_Cunnisciuti}} Développer une filière vitale à l'économie corse, in Corse Matin du 20 juin 2008 == Ligami == {{Commonscat|Economics}} {{Scienze}} [[Category:Economia|!]] rtm3o1eqtl7rcq4n12gnk9tm2u85nwj Altkirch 0 2460 357522 357521 2017-08-06T11:38:45Z Culex 7926 corr. image wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Altkirch | statu=[[Francia]] | regione=[[Alsazia]] | dipartimentu=[[Altu Renu]] | circundariu= | cantone=[[Altkirch]] | insee= | cp=68130 | merre= Jean-Luc Reitzer | intercomunalità=Communità di cumune d'Altkirch | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=5100 | densità= }} [[File:Altkirch, Église Saint-Morand.jpg|thumb|left|120px|Chjesa di Altkirch]] Altkirch hè una cìtta in [[Alsazia]] in u [[Sundgau]] di 5386 abitanti. Hè situata trà Belfort (''Territoriu di Belfort - 90'') e Basilea in [[Svizzera]]. Questa cìttà hè a capitale di u [[Sundgau]], a parte [[sudu|sudda]] di l'[[Alsazia]]. Dinù, pudemu traduce Altkirch par "Vechja chjesa" (''Alt'' significa Vechja e ''Kirch'' significa Chjesa) L'attuale meru di a cìtta hè Jean-Luc Reitzer da 1983. == Ligami == * [http://www.ot-altkirch.com/ L'ufficia di turismu d'Altkirch] * [http://www.altkirch.net/ Situ nantu à a cìta di Altkirch] * [http://www.promsundgau.com/ Promsundgau Situ nantu à u Sundgau] [[Categoria:Alsazia]] [[Categoria:Cumuna di Francia]] 3394ugdjej0qk39ecod44xrwzw8wwwr Categoria:Alsazia 14 2463 335394 326505 2014-03-23T18:07:38Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Regione francese]] 2nzmxgvpgbmkrq8v0u9atqfsuu9uezd Renu 0 2464 371959 371958 2021-02-06T09:07:45Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Rinul_la_Koln6.jpg|thumb|280px|U Renu in Colonia]] U '''Renu''' (in [[lingua tedesca|tedescu]]: ''Rhein'', in [[lingua francese|francese]]: ''Rhin'', in [[lingua neerlandese|neerlandese]]: ''Rijn'', in [[Lingua rumancia|rumanciu]]: ''Rain'', in [[lingua inglese|inglese]]: ''Rhine'') hè, incù 1 326 km, unu di i [[fiumu|fiuma]] più longhi d'[[Auropa]]. U so nomu diriveghja da una radica [[lingui celtichi|celtica]], ma sempri prima [[lingui induauropei|induaurupea]], chì significheghja "scorra". L'urighjina induaurupea di u terminu trova cunferma in u Grecu anticu, in u quali u verbu ρέω (traslitteratu ''rheō'') hà probbiu u suddettu significatu. Incù à u [[Danubiu]], u Renu furmava a maiò parti di u cunfini sittintriunali di l'[[Imperu rumanu]] ed hè statu, finu da quiddi tempi, un corsu d'acqua navighevuli, imprudatu par u cummerciu è u trasportu di a ropa finu à u cori di u cuntinenti. A navigazioni annantu à u fiumu hè arrigulata da a Cunvinzioni par a navigazioni annantu à u Renu, firmata à [[Mannheim]] u 17 uttrovi 1868, trà u [[Granducatu di Baden]], u [[Regnu di Baviera]], a [[Francia]], u [[Granducatu di Hessen]], i [[Paesi Bassi]] è a [[Prussia]]. == Parcorsu == === Svizzara === [[File:RheinBeiRüdesheim2008Video.ogv|280px|thumb|Renu (Assmannshausen / Rüdesheim 2008)]] Sorghji da l'Alpi [[Svizzara|svizzari]], in u [[Canton Grigioni]], induva i so dui principali tributarii iniziali sò chjamati [[Renu Antiriori]] è [[Renu Pustiriori]]. U Renu Antiriori sgorga da u [[lavu Tuma]], vicinu à u [[passu di l'Oberalp]] è attraversa i travi di u [[Ruinaulta]]. U Renu Pustiriori nasci da i ghjacciali di u gruppu di l'[[Adula]] annantu à u cunfini miridiunali di u Grigioni incù u [[Canton Ticino|Ticino]]. I dui tributarii si scontrani vicinu à [[Reichenau GR|Reichenau]], sempri in i Grigioni. Unu di i rami sicundarii hè custituitu da u turrenti [[Renu di Edda]], chì nasci in [[Italia]] da u Pizzu Stedda (in a cumuna di [[Piuro]]) è hè talianu par circa 15&nbsp;km, par cunfluiscia, dopu, in u Renu Pustiriori. Da quì u fiumu, chjamatu ''Alpenrhein'' (Renu alpinu), scorri versu u nordu travirsendu [[Coira]] par dopu lascià i Grigioni è ghjentra in u [[cantonu di San Ghjaddu]] di u quali custituisci a fruntiera uriintali incù u [[Liechtenstein]] è l'[[Austria]] prima di ghjittà si in u [[lavu di Custanza]]. À l'isciuta di u lavu si dirighji à punenti è dopu u saltu di i [[cascati di u Renu]] ricevi l'acqui di u fiumu [[Aar (fiumu)|Aar]] chì ni aumentani a purtata di oltri a mità, incù una media di 1.000 metri cubi à a siconda. U Renu segna u cunfini trà Svizzara è [[Ghjermania]] prima di svultà à nordu incù l'ansi (''Rheinknie'') vicinu à [[Basilea]]. === Ghjermania è Francia === [[File:Chutes du rhin.jpg|thumb|280px|Un pisciali annantu à u Renu]] Varcata Basilea u Renu custituisci a parti miridiunali di u cunfini trà [[Ghjermania]] è [[Francia]] scurrendu in una larga vaddi prima di entra intiriamenti in tarritoriu tedescu à [[Rheinstetten]], vicinu à [[Karlsruhe]]. L'ampia vaddi di u Renu finisci à a cunfluenza incù u [[Menu (fiumu)|Menu]] à [[Magonza]]. A parti frà [[Bingen am Rhein|Bingen]] è [[Coblenza]], induva u Renu entri in una vaddi più stretta, hè nota cum'è [[Gola di u Renu]], una furmazioni criata da l'[[erusioni]] è da un sullivamentu tettonicu. Stu trattu di u fiumu hè notu par i [[Casteddu|casteddi]] [[Medievu|mediivali]] è i vignali chì ricoprini l'alturi circustanti; in u [[2002]] hè statu numinatu [[Patrimoniu di l'umanità]] da l'[[UNESCO]]. U fiumu s'allarga di novu à sudu di [[Culonia (cità)|Culonia]]. Ancu s'è molti industrii si trovani longu u Renu, sinu da u so corsu svizzaru, hè in 'ssu puntu, a [[rigioni di a Ruhr]] in a quali traversa Culonia, [[Düsseldorf]] è [[Duisburg]] (Duisburgu) chì si cuncentrani a maiò parti di eddi. À Duisburg si trova u più grandi portu fluviali d'Auropa. À i ghjorna d'oghji molti industrii longu u Renu è i so affluenti ani chjusu o ani riduttu l'emissioni di inquinanti in u corsu d'acqua ancu s'eddu ferma un certu gradu di inguinamentu, spicialamenti à a cunfluenza incù l'[[Emscher]] in passatu impiigatu cum'è veru è probbiu canali di scolu industriali. === Paesi Bassi === U Renu à stu puntu ghjira à punenti in i [[Paesi Bassi]], induva incù a [[Mosa (fiumu)|Mosa]] forma un enorma delta. Oltripassatu u cunfinu ulandesi, u Renu righjunghji a so massima ampiezza, ma si dividi dopu in trè rami principali: l'[[IJssel]], u [[Waal]] è u Bassu Renu. Da quì a situazioni diventa più cumplicata, in quantu u nomu "Renu" ùn cuincidi più incù u corsu principali. Gran' parti di l'acqua di u Renu scorri sempri più à punenti à traversu u Waal, u [[Nieuwe Waterweg]] è, uniscendu si à a Mosa, l'[[Hollands Diep]] è l'[[Haringvliet]], finu à sfucià in u [[Mari di u Nordu]]. U ramu di l'IJssel porta a so parti d'acqua à u nordu in l'[[IJsselmeer]], mentri u Bassu Renu scorri à punenti, parallelu à u Waal. Ad ogni modu, oltri [[Wijk bij Duurstede]] stu corsu d'acqua cambia nomu par divintà u [[Lek (fiumu)|Lek]] è scorri à punenti par riuniscia si à u ramu principali in u Nieuwe Waterweg. U nomu "Renu" à parta da quì fù usatu solu par fiuma più chjughi chì scorrini versu u nordu è chì un tempu furmavani l'ultimu trattu di u Renu di l'ebbica rumana. Ancu s'è mantenini u nomu, sti vadini ùn portani micca acqua di u Renu, ma sò usati par drenà i terri è i ''[[polder]]'' di i circonda. Da Wijk bij Duurstede, ci sò u [[Kromme Rijn]] ("Renu stortu") è dopu [[Utrecht]] l'''[[Oude Rijn (Utrecht è Olanda Miridiunali)|Oude Rijn]]'' ("Vechju Renu") chì scorri à traversu [[Leida]] ([[Olanda Meridiunale]]) è in un cumplessu di [[chjusa|chjusi]] induva i so acqui poni essa scaricati in u Mari di u Nordu. == Affluenti == [[File:Loreley von Spitznack.jpg|thumb|280px|Lorelei]] [[Affluenti|Affluenti]] da a [[surghjenti (idrulugia)|surghjenti]] à a foci: {| class="prettytable sortable" |- class="hintergrundfarbe5" ! <small>Km da a surghjenti<br />di u Renu</small> ! align="left" |<small> dritta/manca</small> ! affluenti ! width="50" align="left" | <small> lunghezza in km </small> ! width="50" align="left" | <small> [[purtata]] in m³/s </small> ! sizzioni di u Renu |- | | D | [[Ill (Austria)]] | align="right"|72 | align="right"|66 | Alpenrhein |- | | D | [[Bregenzer Ach]] | align="right"|80 | align="right"|46 | Obersee |- | | D | [[Argen]] | align="right"|78 | align="right"|20 | Obersee |- | | D | [[Schussen]] | align="right"|62 | align="right"|12 | Obersee |- | | S | [[Thur (Svizzara)|Thur]] | align="right"|130 | align="right"|47 | Hochrhein |- | | D | [[Wutach (fiumu)]] | align="right"|90 | align="right"|16 | Hochrhein |- | | S | [[Aar (fiumu)|Aar]] | align="right"|291 | align="right"|560 | Hochrhein |- |164,4 | S | [[Birs]] | align="right"|73 | align="right"|15 | Hochrhein |- | | S | [[Elz (Furesta Nera)|Elz]] | align="right"|90 | align="right"|22 | Oberrhein |- |289,1 | S | [[Kinzig (Furesta Nera)|Kinzig]] | align="right"|90 | align="right"|28 | Oberrhein |- |311,3 | S | [[Ill (Francia)]] | align="right"|208 | align="right"|54 | Oberrhein |- |334,3 | S | [[Moder (fiumu)|Moder]] | align="right"|93 | align="right"|17 | Oberrhein |- |344,0 | S | [[Sauer (Francia)|Sauer]] | align="right"|70 | align="right"|4 | Oberrhein |- |344,5 | D | [[Murg (Baden-Württemberg)|Murg]] | align="right"|79 | align="right"|18 | Oberrhein |- |370 | D | [[Pfinz]] | align="right"|60 | align="right"|2 | Oberrhein |- | 400,2 | S | [[Speyerbach]] | align="right"|60 | align="right"|3 | Oberrhein |- | 428,2 | D | [[Neckar]] | align="right"|384 | align="right"|145 | Oberrhein |- | 496,6 | D | [[Menu (fiumu)|Menu]] | align="right"|524 | align="right"|225 | Oberrhein |- | 512 | S | [[Selz]] | align="right"|63 | align="right"|0,77 | Oberrhein |- | 529,1 | S | [[Nahe (Renu)|Nahe]] | align="right"|116 | align="right"|30 | Oberrhein |- | 585,7 | D | [[Lahn]] | align="right"|242 | align="right"|52 | Mittelrhein |- | 592,3 | S | [[Mosella]] | align="right"|544 | align="right"|325 | Mittelrhein |- | 610,2 | D | [[Wied]] | align="right"|102 | align="right"|12 | Mittelrhein |- | 639 | S | [[Ahr (Germania/Alimagna)|Ahr]] | align="right"|89 | align="right"|9 | Mittelrhein |- | 659,3 | D | [[Sieg]] | align="right"|155 | align="right"|53 | Niederrhein |- | 703,3 | D | [[Wupper]] | align="right"|113 | align="right"|17 | Niederrhein |- | 735,6 | S | [[Erft]] | align="right"|103 | align="right"|16 | Niederrhein |- | 780,1 | D | [[Ruhr (fiumu)|Ruhr]] | align="right"|221 | align="right"|80 | Niederrhein |- | 797,7 | D | [[Emscher]] | align="right"|84 | align="right"|16 | Niederrhein |- | 814,4 | D | [[Lippe (fiumu)|Lippe]] | align="right"|255 | align="right"|45 | Niederrhein |- | | S | [[Mosa (fiumu)|Mosa]] ''(da u 1904)'' | align="right"|920 | align="right"|357 | Delta (Waal) |- | 1013 | S | [[Oude Maas]] | | | Delta (Nieuwe Maas) |- | |D | [[Oude IJssel]] | align="right"|80 | align="right"|9 | Delta (IJssel) |- | | D | [[Berkel]] | align="right"|115 | align="right"|9 | Delta (IJssel) |- | | D | [[Schipbeek]] | align="right"|86 | align="right"|4 | Delta (IJssel) |- |} == Ponti farruviari == [[Ponti|Ponti]] farruviari annantu à u Renu (incù i stazioni più prossimi à a riva sinistra è dritta): * [[Austria]] è [[Svizzara]]: ** trà [[Lustenau]] è [[Sankt Margrethen]] * [[Svizzara]] è [[Liechtenstein]]: ** trà [[Buchs (San Ghjaddu)|Buchs]] è [[Schaan]] * in [[Svizzara]]: ** trà [[Flurlingen]] è [[Sciaffusa]] ** à [[Basilea]] * trà [[Francia]] è [[Alimagna]] ** trà [[Bantzenheim]] è [[Neuenburg am Rhein]] ** trà [[Neuf-Brisach]] è [[Breisach]] ** trà [[Strasburgu]] è [[Kehl]] * in i [[Paesi Bassi]]: **vicinu à [[Culemborg]]. == Da veda dinò == * [[Cascati di u Renu]] * [[Deutsches Eck (Coblenza)]] * [[Burg Pfalzgrafenstein]] * [[Fiumi di a Germania]] * [[Lista di i fiumi più longhi d'Auropa]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:Alsazia]] n975kqc3x162zmg4n753w7904htg5qv Categoria:Regione francese 14 2466 335713 326506 2014-03-23T18:13:23Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Francia]] owe7o37l84e455eioficm0kamwtmubl Regioni di a Francia 0 2468 372732 372731 2021-05-08T13:02:32Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki A [[Francia]] hè divisa in 18 '''regioni''' (ufficialmente in [[lingua francese|francese]]: ''régions''), 13 metrupulitane è 5 d'oltremare. == Listinu == === Regioni metrupulitane === {| | valign="top" | 1. [[Alsazia]]<br /> 2. [[Aquitania]]<br /> 3. [[Alvernia]]<br /> 4. [[Bassa Nurmandia]] ò Bassa Normandia<br /> 5. [[Burgogna]]<br /> 6. [[Bretagna (regione amministrativa)|Bretagna]]<br /> 7. [[Centru è Valle di a Loira]], Centru-Valle di a Loira ò Regione Centru<br /> 8. [[Sciampagna è Ardenne]]<br /> 9. [[Corsica]] *<br /> 10. [[Franca Cuntea]]<br /> 11. [[Alta Nurmandia]] ò Alta Normandia<br /> | 12. [[Île-de-France]] ò Isula di Francia<br /> 13. [[Linguadoca è Russiglione]]<br /> 14. [[Limusinu]] ò [[Limosinu]]<br /> 15. [[Lorena]]<br /> 16. [[Meziornu è Pirenei]]<br /> 17. [[Nordu è Passu di Calais]]<br /> 18. [[Paesi di a Loira]]<br /> 19. [[Piccardia]]<br /> 20. [[Poitou è Charentes]]<br /> 21. [[Pruvenza è Alpi è Costa Azzurra]] ò Pruvenza-Alpi-Costa Azzurra<br /> 22. [[Rodanu è Alpi]]<br /> | [[File:FranceRegionsNumbered.png|left]] |} <nowiki>*</nowiki> Dapoi u [[1991]] a Corsica hè una regione cù u statutu di ''cullettività territuriale''. === Regioni d'oltremare === {| | valign="top" | 1. [[Guadalupa]]<br /> 2. [[Guiana francese]]<br /> 3. [[Martinica]]<br /> 4. [[Riunione]]<br /> |} [[Categoria:Regione francese| ]] m5svcs7q6lllie8pgais3mrw2pboykh Educazione 0 2490 218468 218467 2010-05-26T01:22:08Z Sarvaturi~cowiki 188 Reindirizzamentu à [[Educazioni]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Educazioni]] pht3wgunmry2pb5cfrrki3p7rrns79v Francia 0 2491 378365 378119 2022-01-30T12:14:58Z Le Braddock 19055 wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Republica francese |nomeUfficiale = République française |linkBandiera =Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg |paginaBandiera = |linkStemma = Armoiries république française.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = EU-France.svg |motto = Liberté, Égalité, Fraternité |mottoTraduzione = Libertà, Uguaglianza, Fratellanza |lingua = [[lingua francese|francese]] |capitale = [[Parighji]] |capitaleAbitanti = 2 249 975 |capitaleAbitantiAnno = 2011 |governo = [[Republica semipresidenziale]] |presidente = [[Emmanuel Macron]] |primoMinistro = [[Jean Castex]] |indipendenza= [[843]] |elenco capi di stato = Presidente |elenco capi di governo = Primu Ministru |ingressoONU = [[24 d'ottobre]] [[1945]] <sup>1</sup>. Hè membru permanente di u Cunsigliu di Sicurezza |ingressoUE = [[25 di marzu]] [[1957]]. Membru fundatore |superficieTotale = 547.030 |superficieOrdine = 47 |superficieAcqua = 0,26 |popolazioneTotale = 60.180.529 |popolazioneAnno = 2003 |popolazioneOrdine = 20 |popolazioneDensita = 110 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +1 |valuta = [[Euro]] |PIL= 1.830.110 |PILValuta= $ |PILAnno= 2005 |PILOrdine= 7 |PILprocapite= 29.187 |PILprocapiteValuta= $ |PILprocapiteAnno= 2005 |PILprocapiteOrdine= 20 |HDI= 0,942 (alto) |HDIAnno= 2004 |HDIOrdine= 16 |energia = <!-- consumo di energia pro capite - non scrivere kW/ab. che viene scritto già dal template - (consumo annuo totale in kWh diviso gli abitanti/365gg/24h) --> |tld = .fr |telefono = +33 |targa = F |inno = [[A Marsegliese]] |festa = [[14 di lugliu]] |note = <sup>1</sup>Hè unu di i 51 Stati chì hanu datu vita à l'[[ONU]] in u [[1945]]. }} A '''Francia''' (in [[lingua francese|francese]]: ''France'', /fʁɑ̃s/) hè un' paese di u quale u territoriu cuntinentale hè situatu in [[Europa]] occidentale. Hè membra di l'[[Unione europea]], di a zona [[euru]] e di u spaziu Schengen. Hè dinù membra permanente di u consigliu di securità di l'[[ONU]]. Cunfina con a [[Belgica]], [[Lussemburgu]], [[Germania]], [[Svizzera]], [[Italia]], [[Monacu]], [[Andorra]] e [[Spagna]]. E sò valore sò fundate nantu à a [[Dichjarazione di Dritti di l'Omu e di u Citadinu]]. Da u puntu di vista militare, hè membra di l'[[OTAN]] e pusseda di a dissuasione nucleare. A lingua uffiziale di stu paesu hè u [[lingua francese|francese]], ma ci sò assai lingue reghjunali 77<ref>Rapporto dell'aprile [[1999]] del professore Bernard Cerquiglini, preparato in via di una ratifica della [[Charte européenne des langues régionales ou minoritaires]].</ref>, per esempio l'[[lingua occitana|uccitanu]], u [[lingua basca|bascu]], u [[lingua catalana|catalanu]], u [[lingua corsa|corsu]], l'alsazianu. A più grande cità è a capitale hè [[Parighji]], cù un' numeru di 9 milione d'abitanti. A Francia hè cumposta di [[regioni francesi|27 regioni]]. [[File:Satellite image of France in August 2002.jpg|thumb|left|250px|Carta di a Francia vista di u Spaziu.]] == Demografia == === Cità (2012) === [[File:Lyon 20060705.JPG|thumb|right|200px|Lione.]] {| class="wikitable sortable" style="text-align:right; font-size:95%;" |+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"| !width="30px"| # !! Cità !! Regioni !! Area urbana !! Comuna |----- |align="center"| 1 |align="center"| [[Parighji]] | style="text-align:left;"| [[Île-de-France]] | 12.340.000 | 2.240.000 |- style=“background:#D2D2D2” |align="center"| 2 |align="center"| [[Lione]] | style="text-align:left;"| [[Rodanu è Alpi]] | 2.215.000 | 500.000 |----- |align="center"| 3 |align="center"| [[Marseglia]] | style="text-align:left;"| [[Provenza-Alpi-Costa Azzurra]] | 1.730.000 | 850.000 |- style=“background:#D2D2D2” |align="center"| 4 |align="center"| [[Lilla (Francia)|Lilla]] | style="text-align:left;"| [[Nordu è Passu di Calais|Nordu-Passu di Calais]] | 1.165.000 | 230.000 |----- |align="center"| 5 |align="center"| [[Tolusa]] | style="text-align:left;"| [[Midi-Pirinei]] | 1.270.000 | 450.000 |- style=“background:#D2D2D2” |align="center"| 6 |align="center"| [[Nizza]] | style="text-align:left;"| [[Provenza-Alpi-Costa Azzurra]] | 1.005.000 | 345.000 |----- |align="center"| 7 |align="center"| [[Bordeaux]] | style="text-align:left;"| [[Nova Aquitania]] | 1.160.000 | 240.000 |- style=“background:#D2D2D2” |align="center"| 8 |align="center"| [[Nantes]] | style="text-align:left;"| [[Paesi di a Loira]] | 900.000 | 290.000 |----- |align="center"| 9 |align="center"| [[Strasburgu]] | style="text-align:left;"| [[Grande Estu]] | 770.000 | 275.000 |- style=“background:#D2D2D2” |align="center"| 10 |align="center"| [[Rennes]] | style="text-align:left;"| [[Bretagna]] | 690.000 | 210.000 |} Le altre principali cità di a Francia sono: :[[Aix-en-Provence]], [[Aiacciu]], [[Albi (Occitania)|Albi]], [[Amiens]], [[Angers]], [[Angoulême]], [[Arras]], [[Bastìa]], [[Belfort]], [[Besançon]], [[Blois]], [[Brest (Bretagna)|Brest]], [[Brive-la-Gaillarde]], [[Caen]], [[Calais]], [[Cannes]], [[Carcassonne]], [[Charleville-Mézières]], [[Cherbourg]], [[Clermont-Ferrand]], [[Colmar]], [[Digione]], [[Dunkerque]], [[Évreux]], [[Grenoble]], [[La Rochelle]], [[Le Havre]], [[Le Mans]], [[Limoges]], [[Metz]], [[Montpellier]], [[Mulhouse]], [[Nancy]], [[Nîmes]], [[Orléans]], [[Perpignanu]], [[Planoise]], [[Poitiers]], [[Quimper]], [[Reims]], [[Roubaix]], [[Rouen]], [[Saint-Étienne]], [[Saint-Nazaire]], [[Tarbes]], [[Tulone]], [[Tourcoing]], [[Tours]] è [[Valence (Drôme)|Valence]]. [[File:france cities.png|thumb|left|230px|E cità di Francia di piu di 100 000 abitanti.]] [[File:Population of France.svg|thumb|150px|right|none|Evoluzione di a demografia entre [[1960]] è [[2010]].]] == Ecunumia == == Storia == 486 : Clovis conquista a Gallia romana 800 : Carlu u Grande hè fattu imperatore di l'Imperiu Francu in [[Roma]] 987 : Hugues Capet hè elettu rè di Francia 1337 - 1453 : Guerra di Centu Anni 1643-1715 : Luigi XIV, u rè Sole, hè u rè di Francia 1789 : principia a Revoluzione Francesa 1804 : un corsu, [[Napulione Buonaparte]], hè curonatu Imporatore di i Francesi. 1870 : sconfitta di a Francia contru à a Prussia, chi perde l'Alsassia è a Lorena. 1914 - 1918 : [[Prima Guerra Mundiale]] 1936 : Frente Populariu 1939 - 1945 : Secunda Guerra Mundiale == Pulitica == A Francia hè una ripublica. U capu di statu hè u Presidente di a Ripublica, elettu pè cinque anni da tutti i citadini. U potere legislativu attene a u Parlamentu (Assemblea Naziunale è Senatu). [[File:Declaration of Human Rights.jpg|thumb|right|Dichjarazione di Dritti di l'Omu e di u Citadinu.]] ==Da vede dinò== *[[Georges Pompidou]] *[[Amaury Vassili]] *[[David Guetta]] *[[Pierre Bach]] *[[Luigi XIV di Francia]] *[[Brigitte Bardot]] *[[Camargue]] *[[Michiel de Swaen]] *[[Theillay]] *[[Tuvone di u Visu]] *[[Évariste Galois]] == Referenze == <references/> {{Unione europea}} [[Categoria:Francia|*]] [[Categoria:Unioni Auropea]] pva991ynria7e0h63nmbkm78l3420sv Europa 0 2494 372032 369462 2021-02-07T15:51:54Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Europe satellite orthographic.jpg|thumb|250px|L'Europa vista da u spaziu]] In termini scientifichi ([[geolugia|geologichi]] è [[geografia|geografichi]]) l''''Europa''' (ò '''Auropa''') hè una [[penisula]], a parte occidentale di l'[[Eurasia]], ma in un sensu generale hè cunsideratu cum'è un [[cuntinente]]. == I stati == Ci sò 49 stati indipendenti in Europa: [[Albania]], [[Andorra]], [[Azerbaighjan]], [[Armenia]], [[Austria]], [[Belgica]], [[Bielorussia]], [[Bosnia è Erzegovina]], [[Bulgaria]], [[Cechia]], [[Cipru]], [[Cità di u Vaticanu]], [[Croazia]], [[Danimarca]], [[Estonia]], [[Finlandia]], [[Francia]], [[Georgia]], [[Germania]], [[Grecia]], [[Irlanda]], [[Islanda]], [[Italia]], [[Kosovo]]*, [[Lettonia]], [[Liechtenstein]], [[Lituania]], [[Lussemburgu]], [[Macedonia di u Nordu]], [[Malta]], [[Moldova]], [[Monacu]], [[Montenegru]], [[Nurvegia]], [[Paesi Bassi]], [[Polonia]], [[Portugallu]], [[Regnu Unitu]], [[Romania]], [[Russia]], [[San Marinu]], [[Serbia]], [[Sluvacchia]], [[Sluvenia]], [[Spagna]], [[Svezia]], [[Svizzera]], [[Turchia]], [[Ucraina]], [[Ungheria]]. [[File:Rectified Languages of Europe map.png|thumb|250px|E lingue ufficiale in Auropa]] [[File:Grossgliederung Europas.png|thumb|250px|E regione auropee]] [[File:First.Crusade.Map.jpg|thumb|250px|Europa in u Mezzu Età]] * U Kosovo ùn hè torna ricunnisciutu da ogni altru Statu. Pè una lista di i stati ind'è una situazione simile : [[Elencu di i Stati chi ùn sò ricunnisciuti da e Nazione Unite]] ==Da vede dinò== *[[Pianu Marshall]] {{Cuntinenti di a Terra}} [[Categoria:Europa| ]] m1eygchk556l4nsvxwago4554as41mc Diu vi salvi Regina 0 2495 356860 356859 2017-04-13T18:20:37Z 86.219.64.3 wikitext text/x-wiki [[File:San_Francesco_de_Geronimo_e_la_profezia_su_Sant%27Alfonso_Maria_de_Liguori.jpg|thumb|250px|San Francesco de Geronimo è a prufezia annantu à Sant'Alfonsu Maria de Liguori, quatru cunsirvatu in a Cappella di Famiglia in Marianella]] U '''Diu vi salvi Regina''' (in talianu ''Dio vi salvi Regina'') hè l'innu corsu. Hè statu creatu in [[lingua taliana]] in u [[1676]] in [[Italia]] da [[Francesco de Geronimo]]. ==Origine== U [[Diu vi salvi Regina]] provene di u [[Salve Regina]], chi fù scrittu in latinu in u [[1097]] da [[Adhemar di Monteil]]. ==Cambiamenti== U Diu vi salvi Regina hè statu aduttatu com'è innu naziunale di a [[Corsica]] durante una cunsulta chì s'hè tinuta in [[Orezza]] u [[30 di ghjennaghju]] di u [[1735]]. In 'ssa cunsulta, a nazione corsa s'hè spiccata da [[Genua]], hà proclamatu a so indipendenza è s'hè piazzata sottu à protezzione di a [[Vergine Maria]]. Dui cambiamenti sò stati fatti riguardu à u cantu originale: ''disperati'' fù rimpiazzatu da ''tribulati'', è ''nemici vostri'' da ''nemici nostri''. Eccu e parolle di l'''innu corsu'': Dìo (o Diu) vi salvi Regina. == L'innu corsu == :Diu vi salvi Regina :È madre universale :Per cui favor si sale :Al paradisu. <br> :Voi siete gioa è risu :Di tutti i scunsulati :Di tutti i tribulati :Unica speme. <br> :À voi sospira è geme :Il nostru afflitu core :In un mar' di dolore :È d'amarezza. <br> :Maria, mar' di dolcezza :I vostri ochji pietosi :Materni ed amorosi :À noi volgete. <br> :Noi miseri accogliete :Nel vostru santu velu :Il vostru figliu in celu :À noi mostrate. <br> :Gradite ed ascultate :Ô vergine Maria :Dolce è clemente è pia :Gli affleti nostri accogliete. <br> :Voi da i nemici nostri :À noi date vitoria :E poi l'eterna gloria :In paradisu. == Referenze == * [http://accademiacorsa.org/?page_id=101 Antonini, Paulu, L'origine di u Dio vi Salvi Regina - les origines du Dio vi Salvi Regina, Accademia corsa] * [http://www.polyhymnion.org/lieder/images/diuvisalvi.mid Midi di "Diu vi salvi Regina"] * [http://www.polyhymnion.org/lieder/images/diuvisalvi.pdf Partitura-PDF di "Diu vi salvi Regina"] ==Ligami== * [https://www.youtube.com/watch?v=pXfHKyOR5NU Cunferenza d'Alanu Di Meglio, Direttore di u Centru Culturale Universitariu è Prufissore di l'Università à l'Università di Corsica, organizata in u quatru di a Festa di a Nazione, cilibrata u 8 di dicembre in tutta a Corsica.] [[Categoria:Musica Corsa]] sj5xvwlaux4v104zfaknvh7hli3ulfm Dio vi salvi Regina 0 2505 8125 2005-08-20T11:35:55Z Img 21 Dio vi salvi Regina moved to Diu vi salvi Regina wikitext text/x-wiki #redirect [[Diu vi salvi Regina]] 1wd1x15xerfn5l4bxiqie45dkmgtqzw Villeneuve-d'Ascq 0 2506 377683 377682 2021-11-04T22:16:14Z 46.193.168.200 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Villeneuve-d'Ascq | statu=Francia | regione=Alta Francia | dipartimentu=Nordu (dipartimentu francese){{!}}Nordu | circundariu=Lilla | cantone=capilocu di 2 cantoni | insee=59009 | cp=59491, 59493, 59650 | merre=Jean-Michel Stievenard | latitudine=50° 37' 24" | lungitudine=3° 8' 42" | alt min=19 | alt med=29 | alt max=46 | sup ett=2.746 | sup km²=27,46 | pupulazione=62.400 | annu=2004 | densità=2.868 }} '''Villeneuve-d'Ascq''' (in piccardu: ''Neuvile-Ask'') hè una grande cità di a regione di u [[Nordu è Passu di Calais]], cù 62400 di ghjente è una superficia di 2746 ettari. [[Categoria:Cità di a Francia]] ch1645g49vgvlbkvgea9fe1tcz752km Prugettu Rosetta 0 2507 334007 321392 2014-03-23T14:51:19Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Rosetta Stone.jpg|250px|right]] U prugettu Rosetta custituisci una versioni muderna di a [[Petra di Rosetta]]. U prugettu hè distinatu à parmetta a criazioni d'un archiviu chi cuncerna tutti i lingui di u mondu. L'origini di u prugettu hè a custatazioni fatta da l'[[Unesco]] chi annantu i 6000 [[lingui]] chi sò parlati in a pianeta, nuvanta par centu devini spariscia da qui à a fini di u seculu. Attualmenti, certi lingui ùn sò più parlati ca pa menu di centu parsoni. U prugettu Rosetta cerca à riuniscia annantu u so situ, par via d'un accessu libaru, mori infurmazioni annantu à tutti i lingui, par pruvà à impidiscia issa catastrofa linguistica e culturali. Attualmenti, u prugettu ha pussutu riuniscia infurmazioni è dati chì cuncernani più d'un millaiu di [[lingui]]. === Rifarenzi esterni === * http://www.rosettaproject.org/ * [http://www.rosettaproject.org/live/search/detailedlanguagerecord?ethnocode=COI a lingua corsa annantu u prugettu Rosetta ] [[Categoria:Linguistica]] 0rh7njlrat2ro10ee5e4m111v4e77k8 Lettonia 0 2509 378670 378669 2022-02-24T14:53:12Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:F177:A7A6:5C79:8FA2 wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Republica di Lettonia |nomeUfficiale = Latvijas Republika |linkBandiera = Flag of Latvia.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Coat of Arms of Latvia.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = EU-Latvia.svg |motto = Tēvzemei un Brīvībai |mottoTraduzione = Pè a patria è a libertà |lingua = [[lingua lettone|lettone]] |capitale = [[File:Riga coa.gif|20px]] [[Riga]] |capitaleAbitanti = 614.618 |capitaleAbitantiAnno = 2021 |governo = [[Republica parlamentare]] |presidente = [[Egils Levits]] |primoMinistro = [[Krišjānis Kariņš]] |elenco capi di stato = [[Presidenti di a Republica di a Lettonia|Presidente]] |elenco capi di governo = [[Primi Ministri di a Lettonia|Prima Ministru]] |indipendenza = Da Russia Sovietica u 18 novembre di u 1918 |ingressoONU = [[17 settembre]] [[1991]] |ingressoUE = [[1 maghju|1° maghju]] [[2004]] |superficieTotale = 64.589 |superficieOrdine = 123 |superficieAcqua = 1,5 |popolazioneTotale = 1,907,675 |popolazioneAnno = 2020 |popolazioneOrdine = 147 |popolazioneDensita = 30 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +2 |valuta = [[Euro]] |PIL= 37.199 |PILValuta= $ |PILAnno= 2021 |PILOrdine= 98 |PILprocapite= 19.539 |PILprocapiteValuta= $ |PILprocapiteAnno= 2021 |PILprocapiteOrdine= 60 |HDI= 0,866 (assai altu) |HDIAnno= 2019 |HDIOrdine= 37 |energia = <!-- consumo di energia pro capite - non scrivere kW/ab. che viene scritto già dal template - (consumo annuo totale in kWh diviso gli abitanti/365gg/24h) --> |tld = .lv |telefono = +371 |targa = LV |inno = [[Dievs, svētī Latviju]] |festa = [[18 nuvembre]] |note = <!-- note libere --> }} A '''Lettonia''' ([[Lingua lettone|lettone]]: ''Latvijas Republika'', ''Latvija''), Stati [[Europa|europei]]. Hè membra di l'[[Unione Europea]] dipoi u [[2004]], di a zona [[euro]] è di u spaziu Schengen dipoi u [[2008]]. Hè dinù membra di l'[[Organizazione di i Nazioni Uniti|ONU]] è ancu di l'[[OTAN]]. A lingua ufficiale di stu paesu hè u lettone. A più grande cità è a capitale hè Riga, cù un numeru di 0,6 milione d'abitanti. == Geografia == === Cità (2022) === 10 cità naziunale è 68 cità di distretti. ==== Cità naziunale ==== {| class="wikitable sortable" style="text-align:right; font-size:95%;" |+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"| !width="30px"| # !! Cità !! Regione !! Abitanti<br> (2021) !! Territoriu<br>(km<sup>2</sup>) |----- |align="center"| 1 |align="center"| [[Riga]] | style="text-align:left;"| [[Vidzeme]] | 614 618 | 253 |- style=“background:#D2D2D2” |align="center"| 2 |align="center"| [[Daugavpils]] | style="text-align:left;"| [[Latgale]] | 80 627 | 72 |----- |align="center"| 3 |align="center"| [[Liepāja]] | style="text-align:left;"| [[Kurzeme]] | 67 964 | 60 |- style=“background:#D2D2D2” |align="center"| 4 |align="center"| [[Jelgava]] | style="text-align:left;"| [[Zemgale]] | 55 336 | 60 |----- |align="center"| 5 |align="center"| [[Jūrmala]] | style="text-align:left;"| [[Vidzeme]] | 50 248 | 100 |- style=“background:#D2D2D2” |align="center"| 6 |align="center"| [[Ventspils]] | style="text-align:left;"| [[Kurzeme]] | 33 372 | 55 |----- |align="center"| 7 |align="center"| [[Rēzekne]] | style="text-align:left;"| [[Latgale]] | 26 839 | 17 |- style=“background:#D2D2D2” |align="center"| 8 |align="center"| [[Ogre]] | style="text-align:left;"| [[Vidzeme]] | 22 978 | 14 |----- |align="center"| 9 |align="center"| [[Valmiera]] | style="text-align:left;"| [[Vidzeme]] | 22 971 | 19 |- style=“background:#D2D2D2” |align="center"| 10 |align="center"| [[Jēkabpils]] | style="text-align:left;"| [[Sēlija]] | 21 629 | 23 |} [[File:carte de Lettonie.png|280px|thumb|Lettonia]] === Ritratti === <gallery perrow="5"> Vistas desde la iglesia de San Pedro, Riga, Letonia, 2012-08-07, DD 12.JPG|Riga Daugavpils Rīgas iela naktī.jpg|Daugavpils Kolkas rags.jpg|Kolka Kuldyga. ventos krioklys, 2006-09-22.jpg|Fiume Venta, Kuldīga Baltā kāpa 2013.g. 27. janvāris - panoramio (1).jpg|Saulkrasti Turaidas-pils.jpg|U castellu di Turaida Cēsis - panoramio (2).jpg|Cēsis Dabas parkā "Ogres Zilie kalni", 07.12.2013.jpg|Lavu Dubkalnu, Ogre Ventspils osta.jpg|Port di Ventspils Blue flag beach Jūrmala - panoramio.jpg|Jūrmala </gallery> == Ligami == * [https://www.latvia.eu/ Lettonia.eu] {{Unione europea}} [[Categoria:Unioni Auropea]] 1mk6e0y1c9upkbbu8jvz67k82h3fgjj Lituania 0 2510 378666 371704 2022-02-24T02:13:07Z Egilus 14543 /* Membra */ wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Republica di Lituania |nomeUfficiale = Lietuvos Respublika |linkBandiera = Flag of Lithuania.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Coat of Arms of Lithuania.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = EU-Lithuania.svg |motto = Tautos jėga vienybėje |mottoTraduzione = A forza di a nazione hè in l'unità |lingua = [[Lingua lituana|lituanu]] |capitale = [[Vilnius]] |capitaleAbitanti = 553.232 |capitaleAbitantiAnno = 2003 |governo = [[Republica (forma statale)|Republica]] |presidente = [[Gitanas Nausėda]] |primoMinistro = [[Ingrida Šimonytė]] |elenco capi di stato = [[Presidenti di a Republica di a Lituania|Presidente]] |elenco capi di governo = [[Primi Ministri di a Lituania|Prima Ministru]] |indipendenza = Da l'[[Unione Sovietica]], in u [[1990]] |ingressoONU = [[17 settembre]] [[1991]] |ingressoUE = [[1 maghju|1° maghju]] [[2004]] |superficieTotale = 65.300 |superficieOrdine = 128 |superficieAcqua = trascurabile |popolazioneTotale = 3.436.561 |popolazioneAnno = 2003 |popolazioneOrdine = 125 |popolazioneDensita = 52,71 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +2 |valuta = [[Euru]] |PIL= 48.493 |PILValuta= $ |PILAnno= 2005 |PILOrdine= 75 |PILprocapite= 14.158 |PILprocapiteValuta= $ |PILprocapiteAnno= 2005 |PILprocapiteOrdine= 49 |HDI= 0,857 (altu) |HDIAnno= 2004 |HDIOrdine= 41 |energia = <!-- consumo di energia pro capite - non scrivere kW/ab. che viene scritto già dal template - (consumo annuo totale in kWh diviso gli abitanti/365gg/24h) --> |tld = .lt |telefono = +370 |targa = LT |inno = [[Tautiška Giesmė]] |festa = [[16 frivaghju]] |note = <!-- note libere --> }} A '''Lituania''' (bằng [[tiếng Litva]]: '''Lietuvos Respublika''', '''Lietuva''', Stati [[Europa|europei]]) hè membra di l'[[Unione Europea]] 2004, di a zona [[euro]] e di u spaziu Schengen 2008. Hè dinù membra di l'[[ONU]], hè membra di l'[[OTAN]]. Una regione hè una divisione amministrativa di a Lituania. A Lituania hè divisa in 10 regione. == Membra == * [[Baltic Consil]] * [[Europa Consil]] * [[NATO]] * [[UN]] == Lituanian == * Dalia Grybauskaitė, [[Unione Europea]] Kommission, 2004-2009. * Vytautas Landsbergis, Sing Revoliution SAJUDIS, Vilnius, 1989-1993; [[Unione Europea]] Parlament, 2004-2009. == Cìtte == A più grande cità e a capitale hè [[Vilnius]], cù un'numeru di 0,6 milione d'abitanti. * [[Kaunas]] * [[Klaipėda]] * [[Šiauliai]] * [[Panevėzys]] * Palanga * Nida * Šventoji * Druskininkai == Sport == * Arvydas Sabonis, Basket, [[Kaunas]] Žalgiris. * Šarūnas Jasikevičius, New Orlean, USA. == Ligamu == * http://www.lietuva.lt {{Unione europea}} [[Categoria:Unioni Auropea]] 4ifdcahh8xacrdh76j0lgecoscn8u4v Stantari 0 2512 363987 334509 2019-10-03T11:15:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Stantari.jpg|thumb|350 px|Stantari]] '''Stantari''' hè un [[situ archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] di [[Sartè]]. L'infilarata di Stantari si cumponi d'ondici [[stantara|stantari]] o stantari tronchi ritti. I più cunnisciuti sò i più maiori, i stantari di [[Cauria II]] è [[Cauria IV]]. Vicinu à u situ di Stantari, ci hè a [[stazzona di a Funtanaccia]] è l'[[infilarata di Rinaghju]]. == Da veda dinò == * [[Cauria]] * a [[stazzona di a Funtanaccia]] * l'[[infilarata di u Rinaghju]] == Rifarenzi == == Liami == {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] cce03ozb7494lljicev8pm22u6hfh04 Archiulugia 0 2514 370118 345960 2021-01-05T04:58:36Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Selinonte Temple E2.jpg|200px|right]] L''''archiulugia''' (o '''archeologia''') hè una [[scienze di a Terra|scenza]] umana chi ha par oggettu u studiu di i scavi è i tracci matiriali chi sò stati lasciati da l'[[omu|omini]]: uggetti, bastimenti, siti... Par issu travagliu, l'archiulogu ha à a so disposizioni parechji mezi com'è i travagli rializati annantu u tarrenu: i [[scavi]]), i travagli fatti in u laburatoriu ([[Carbone 14|C14]], dendrucrunulugia, etc.) e evintualmenti, i testi cuntimpuranei di i vestighi studiati. Incù l'aiutu di issi mezi, l'archiulogu analyzeghja u matiriali pruduttu da l'omu in u scopu di diterminà i rilazioni di l'omu incù u so ambienti. Vede anche [[Epigrafia]]. == L'archiulugia in Corsica == A Corsica hè ricca di numerosi siti archiulogichi. Si po mintuvà particularmenti: [[Filitosa]] , [[Cauria]], u [[Monti Revincu]], induva si poni truvà parechji [[stantari]] e [[toli]]. Per i tempi piu vicini a noi, [[Aleria]], anziana citta romana, e un logu spezialmente riccu . == Rifarenzi == == Liami == {{Scienze}} [[Categoria:Archiulugia]] ef0jozyadaec2nby9p5w4qt8pit2dh8 Orchidea apa 0 2540 8242 8241 2005-09-08T15:41:20Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Urchidea abba]] e5szlg4jiys2iyxbwvqwwwzp80hhvbx Urchidea abba 0 2541 334917 321396 2014-03-23T15:09:22Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Orchidea abba}} {{Taxobox_image | image = [[Image:OphrysApifera.jpg|250px|Ophrys apifera]] | caption = ''Ophrys apifera''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plant]]ae}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox subfamilia entry | taxon = [[Orchidoideae]]}} {{taxobox tribus entry | taxon = [[Orchidae]]}} {{taxobox subtribus entry | taxon = [[Orchidinae]]}} {{taxobox_alliance_entry | taxon = [[Orchis]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ophrys]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''O. apifera'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = lightgreen | plural_taxon = Binomial name}} '''''Ophrys apifera''''' {{Taxobox_end}} L''''urchidea abba''' (o '''orchidea apa''') (''orchis apifera'') hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]], hè una [[urchidea]] Europea. Hè bè riprisintata in i paesi di u Mediterraniu e ancu in parechji rigioni atlantichi di l'Europa suttana. L'urchidea abba fiurisci da marzu à maghju. == L'urchidea abba in Corsica == L'urchidea abba hè rarissima e esisti solamenti in qualchì lucalità di [[Corsica]]. == Statutu == L'urchidea abba hè prutetta da: * a [[cunvinzioni di Washington]] chi intardisci u so [[cummerciu]]. == Prutezzione == Com'è tutte l'urchidee, Ophrys incubacea hè prutetta da: * a cunvinzione internaziunale di Washington (CITES) chì interdisce u cummerciu di e spezie di fauna è di flora minacciate di sparizione. == Rifarenzi == * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) Catalogue des plantes vasculaires de la Corse, Conservatoire et jardin botanique de la ville de Genève: Genève [[Categoria:Orchidea di Corsica]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 3zdjrpiunv11xt9mr7tdlvktzb88arf Ophrys apifera 0 2542 8245 2005-09-08T16:31:42Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Urchidea abba]] e5szlg4jiys2iyxbwvqwwwzp80hhvbx Wikipedia:Pruvà à scrive un articulu 4 2543 363182 363177 2019-07-28T13:50:33Z Jun Misugi 295 - inghjulia wikitext text/x-wiki {{Template:Statu |portale = Italia |nomeCorrente = Italia |nomeCompleto = Repubblica Italiana |nomeUfficiale = [[Repubblica Italiana]] |linkBandiera = Flag of Italy.svg |paginaBandiera = Bandiera italiana | |linkStemma = Italia-Stemma.png |paginaStemma = Stemma italiano |linkLocalizzazione = Europe location ITA.png |motto = <!-- il motto dello stato (se esiste) --> |lingua = [[lingua italiana|italiano]] <small>([[#Lingue|Nota]])</small> |capitale = [[Immagine:Roma-Stemma.png|15px]] [[Roma]] |capitaleAbitanti = 2.823.804 |capitaleAbitantiAnno = 2004 |governo = [[Repubblica parlamentare]] |presidente = [[Giorgio Napolitano]] |elenco capi di stato = [[Presidenti della Repubblica Italiana|Presidente della Repubblica]] |elenco capi di governo = [[Elenco dei Governi Italiani|Presidente del Consiglio]] |primoMinistro = [[Romano Prodi]] |indipendenza = [[17 marzo]] [[1861]] |ingressoONU = [[14 dicembre]] [[1955]] |superficieTotale = 301.336 |superficieOrdine = 69 |superficieAcqua = 2.4 |popolazioneTotale = 58.795.613 |popolazioneAnno = 2006 |popolazioneOrdine = 22 |popolazioneDensita = 195 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempo Coordinato Universale|UTC]] +1 |valuta = [[Euro]] |energia = 0.63kW/H |tld = [[.it]] |telefono = +39 |targa = I |inno = [[Il Canto degli Italiani]]<br />''noto come''<br />[[Inno di Mameli|Fratelli d' Italia]] |festa = [[2 giugno]] |note = <references/> }} 52dm4s7jowkmyufln22faxnqrnxb9n1 Template:Indice-supranu 10 2544 373469 362257 2021-06-02T04:59:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| | width="50%" valign="middle" | {| width="100%" border="0" cellspacing="0" cellpadding="5" <!----------------------------------------------> | width="10%" | [[Image:Nuvola_apps_kcoloredit.png|40px|center]] | width="90%" style="font-size: 95%; " | '''Arti è cultura'''<br/> [[Architettura]]&nbsp;- [[Arte]]&nbsp;- [[Ballu]]&nbsp;- [[Cinemà]]&nbsp;- [[Disegnu]]&nbsp;- [[Fotografia]]&nbsp;- [[Litteratura]]&nbsp;- [[Musica]]&nbsp;- [[Pintura]]&nbsp;- [[Scultura]]&nbsp; <!----------------------------------------------> |- <!----------------------------------------------> | [[Image:Nuvola apps edu languages.png|40px|center]] | style="font-size: 95%; border-top: 1px dashed #AAAAAA;" | '''Pulitica, drittu è società'''<br/> [[Cummerciu]]&nbsp;- [[Difesa è sicurità]]&nbsp;- [[Drittu]]&nbsp;- [[Educazione]]&nbsp;- [[Economia]]&nbsp;- [[Ambiente]]&nbsp;- [[Pulitica]]&nbsp;- [[Urbanisimu]]&nbsp; <!----------------------------------------------> |- <!----------------------------------------------> | [[Image:Nuvola apps bookcase.png|40px|center]] | style="font-size: 95%; border-top: 1px dashed #AAAAAA;" | '''Religione è credenze'''<br/> [[Agnosticisimu]]&nbsp;- [[Ateisimu]]&nbsp;- [[Buddisimu]]&nbsp;- [[Cristianisimu]]&nbsp;- [[Esoterisimu]]&nbsp;- [[Induisimu]]&nbsp;- [[Islamu]]&nbsp;- [[Ghjudaisimu]]&nbsp;- [[Misticisimu]]&nbsp;- [[Mitologia]]&nbsp;- [[Religione]]&nbsp;- <!----------------------------------------------> |- <!----------------------------------------------> | [[Image:Nuvola_apps_kdmconfig.png|40px|center]] | style="font-size: 95%; border-top: 1px dashed #AAAAAA;" | '''Scenze umane'''<br/> [[Antropologia]]&nbsp;- [[Archeologia]]&nbsp;- [[Ecologia]]&nbsp;- [[Geografia]]&nbsp;- [[Geopulitica]]&nbsp;- [[Storia]]&nbsp;- [[Linguistica]]&nbsp;- [[Musicologia]]&nbsp;- [[Filosofia]]&nbsp;- [[Psicologia]]&nbsp;- [[Scenze cognitive]]&nbsp;- [[Scenze di l'informazione è di e biblioteche]]&nbsp;- [[Sociologia]]&nbsp; <!----------------------------------------------> |} | width="50%" valign="top" | {| width="100%" border="0" cellspacing="0" cellpadding="5" |- <!----------------------------------------------> | width="10%" | [[Image:Nuvola apps kalzium.png|40px|center]] | width="90%" style="font-size: 95%;" | '''Scenze esatte è naturale'''<br/> [[Astronomia]]&nbsp;- [[Biologia]]&nbsp;- [[Chimica]]&nbsp;- [[Geologia]]&nbsp;- [[Logica]]&nbsp;- [[Matematica]]&nbsp;- [[Medicina]]&nbsp;- [[Fisica]] <!----------------------------------------------> |- <!----------------------------------------------> | [[Image:Nuvola apps display.png|40px|center]] | style="font-size: 95%; border-top: 1px dashed #AAAAAA; " | '''Tennologie è scenze applicate'''<br/> [[Aerospaziale]]&nbsp;- [[Agrunumia|Agronomia]]&nbsp;- [[Communicazione]]&nbsp;- [[Design]]&nbsp;- [[Elettronica]]&nbsp;- [[Informatica]]&nbsp;- [[Ingenieria]]&nbsp;- [[Management]]&nbsp;- [[Farmacia]]&nbsp;- [[Robotica]]&nbsp;- [[Telecommunicazione]] <!----------------------------------------------> |- <!----------------------------------------------> | [[Image:Nuvola apps atlantik.png|40px|center]] | style="font-size: 95%; border-top: 1px dashed #AAAAAA;" | '''Vita quotidiana è distrazzione '''<br/> [[Automobile]]&nbsp;- [[Bricolage]]&nbsp;- [[Cucina]]&nbsp;- [[Divertimentu]]&nbsp;- [[Giardinu]]&nbsp;- [[Ghjocu]]&nbsp;- [[Nutrizione]]&nbsp;- [[Salute]]&nbsp;- [[Sessualità]]&nbsp;- [[Sport]]&nbsp;- [[Televisione]]&nbsp;- [[Turisimu]]&nbsp;- [[Trasportu]] <!----------------------------------------------> |- <!----------------------------------------------> | [[Image:Nuvola apps xmag.png|40px|center]] | style="font-size: 95%; border-top: 1px dashed #AAAAAA;" | '''Ricerca è navigazione'''<br/> [[Articuli di qualità]]&nbsp;- [[Wikipedia:Indice rapidu|Indice alfabeticu]]&nbsp;- [[Indice tematicu]]&nbsp;- [[Speciale:PaginePiùRecenti|Pagine nuvelle]]&nbsp; <br><u>[[:Category:Radica|Radica di e categurie]]</u> <!----------------------------------------------> |} |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> brugovspik0my2hepy640dxkc9lccyx Template:Indice15 10 2545 373476 8423 2021-06-02T04:59:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{indice taravesu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 1orvqk82ny8uq96qp5upavrwsuvfo6r Template:Indice16 10 2546 373477 8424 2021-06-02T04:59:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{indice-supranu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 1ite08heacnqgftw5plptutogwvy9ko Template:Indice14 10 2547 373475 8426 2021-06-02T04:59:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{indice-supranu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 1ite08heacnqgftw5plptutogwvy9ko Template:Indice1 10 2552 373470 8506 2021-06-02T04:59:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Indice taravesu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 4ff3s0d60np3jbcg4yiecke92o200ly Template:Indice2 10 2553 373481 8507 2021-06-02T04:59:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Indice-supranu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> ft69h8yzs0eamsd9jai30ecsw9p36eb Template:Indice3 10 2554 373492 8508 2021-06-02T05:00:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Indice taravesu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 8c6c7r637fs3lct1va7qk67s9fwedji Template:Indice4 10 2555 373495 8509 2021-06-02T05:00:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Indice-supranu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> nrk1d3yg3rmhe4wpjpv8cisiudlfzb7 Template:Indice5 10 2556 373496 8510 2021-06-02T05:00:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Indice taravesu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 8c6c7r637fs3lct1va7qk67s9fwedji Template:Indice6 10 2557 373497 8511 2021-06-02T05:00:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Indice-supranu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> nrk1d3yg3rmhe4wpjpv8cisiudlfzb7 Template:Indice7 10 2558 373498 8512 2021-06-02T05:00:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Indice taravesu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 8c6c7r637fs3lct1va7qk67s9fwedji Template:Indice8 10 2559 373499 8513 2021-06-02T05:00:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Indice-supranu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> nrk1d3yg3rmhe4wpjpv8cisiudlfzb7 Template:Indice9 10 2560 373500 8514 2021-06-02T05:00:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Indice taravesu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 8c6c7r637fs3lct1va7qk67s9fwedji Template:Indice10 10 2561 373471 8515 2021-06-02T04:59:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Indice-supranu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> nrk1d3yg3rmhe4wpjpv8cisiudlfzb7 Template:Indice11 10 2562 373472 8516 2021-06-02T04:59:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Indice taravesu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 8c6c7r637fs3lct1va7qk67s9fwedji Template:Indice12 10 2563 373473 8517 2021-06-02T04:59:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Indice-supranu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> nrk1d3yg3rmhe4wpjpv8cisiudlfzb7 Template:Indice13 10 2564 373474 8518 2021-06-02T04:59:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Indice taravesu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 8c6c7r637fs3lct1va7qk67s9fwedji Template:Indice17 10 2565 373478 8519 2021-06-02T04:59:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Indice taravesu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 8c6c7r637fs3lct1va7qk67s9fwedji Template:Indice18 10 2566 373479 8520 2021-06-02T04:59:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Indice-supranu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> nrk1d3yg3rmhe4wpjpv8cisiudlfzb7 Template:Indice19 10 2567 373480 8521 2021-06-02T04:59:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Indice taravesu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 8c6c7r637fs3lct1va7qk67s9fwedji Template:Indice20 10 2568 373482 8522 2021-06-02T04:59:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Indice-supranu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> nrk1d3yg3rmhe4wpjpv8cisiudlfzb7 Template:Indice21 10 2569 373483 8523 2021-06-02T04:59:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Indice taravesu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 8c6c7r637fs3lct1va7qk67s9fwedji Template:Indice22 10 2570 373484 8524 2021-06-02T05:00:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Indice-supranu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> nrk1d3yg3rmhe4wpjpv8cisiudlfzb7 Template:Indice23 10 2571 373485 8525 2021-06-02T05:00:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Indice taravesu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 8c6c7r637fs3lct1va7qk67s9fwedji Template:Indice24 10 2572 373486 8526 2021-06-02T05:00:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Indice-supranu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> nrk1d3yg3rmhe4wpjpv8cisiudlfzb7 Template:Indice25 10 2573 373487 8527 2021-06-02T05:00:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Indice taravesu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 8c6c7r637fs3lct1va7qk67s9fwedji Template:Indice26 10 2574 373488 8528 2021-06-02T05:00:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Indice-supranu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> nrk1d3yg3rmhe4wpjpv8cisiudlfzb7 Template:Indice27 10 2575 373489 8529 2021-06-02T05:00:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Indice taravesu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 8c6c7r637fs3lct1va7qk67s9fwedji Template:Indice28 10 2576 373490 8530 2021-06-02T05:00:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Indice-supranu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> nrk1d3yg3rmhe4wpjpv8cisiudlfzb7 Template:Indice29 10 2577 373491 8531 2021-06-02T05:00:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Indice taravesu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 8c6c7r637fs3lct1va7qk67s9fwedji Template:Indice30 10 2578 373493 8532 2021-06-02T05:00:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Indice-supranu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> nrk1d3yg3rmhe4wpjpv8cisiudlfzb7 Template:Indice31 10 2579 373494 8533 2021-06-02T05:00:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Indice taravesu}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 8c6c7r637fs3lct1va7qk67s9fwedji Template:Indice sartinesu 10 2580 373501 218826 2021-06-02T05:00:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| |- | width="50%" valign="middle" | {| width="100%" border="0" cellspacing="0" cellpadding="5" <!----------------------------------------------> | width="10%" | [[Image:Nuvola_apps_kcoloredit.png|40px|center]] | width="90%" style="font-size: 95%; " | '''Arti è cultura'''<br/> [[Architittura]]&nbsp;- [[Arti]]&nbsp;- [[Arti di u spittaculu]]&nbsp;- [[Disegnu]]&nbsp;- [[Sinemà]]&nbsp;- [[Cultura pupulari]]&nbsp;- [[Baddu]]&nbsp;- [[Littiratura]]&nbsp;- [[Musica]]&nbsp;- [[Pintura]]&nbsp;- [[Futugrafia]]&nbsp;- [[Scultura]] <!----------------------------------------------> |- <!----------------------------------------------> | [[Image:Nuvola apps edu languages.png|40px|center]] | style="font-size: 95%; border-top: 1px dashed #AAAAAA;" | '''Pulitica, drittu è sucità'''<br/> [[Cummerciu]]&nbsp;- [[Difesa è sicurità]]&nbsp;- [[Drittu]]&nbsp;- [[Educazioni]]&nbsp;- [[Ecunumia]]&nbsp;- [[Ambienti]]&nbsp;- [[Pulitica]]&nbsp;- [[Urbanisimu]]&nbsp; <!----------------------------------------------> |- <!----------------------------------------------> | [[Image:Nuvola_apps_bookcase.png|40px|center]] | style="font-size: 95%; border-top: 1px dashed #AAAAAA;" | '''Riligioni è cridenzi'''<br/> [[Agnusticisimu]]&nbsp;- [[Ateisimu]]&nbsp;- [[Buddisimu]]&nbsp;- [[Cristianisimu]]&nbsp;- [[Esuterisimu]]&nbsp;- [[Induisimu]]&nbsp;- [[Islamu]]&nbsp;- [[Ghjudaisimu]]&nbsp;- [[Misticisimu]]&nbsp;- [[Mitulugia]]&nbsp;- [[Riligioni]]&nbsp;- <!----------------------------------------------> |- <!----------------------------------------------> | [[Image:Nuvola_apps_kdmconfig.png|40px|center]] | style="font-size: 95%; border-top: 1px dashed #AAAAAA;" | '''Scienzi umani'''<br/> [[Antrupulugia]]&nbsp;- [[Archeulugia]]&nbsp;- [[Eculugia]]&nbsp;- [[Geugrafia]]&nbsp;- [[Geupulitica]]&nbsp;- [[Storia]]&nbsp;- [[Linguistica]]&nbsp;- [[Musiculugia]]&nbsp;- [[Filusufia]]&nbsp;- [[Psiculugia]]&nbsp;- [[Scienzi cugnitivi]]&nbsp;- [[Scienzi di l'infurmazioni è di i bibliutechi]]&nbsp;- [[Suciulugia]]&nbsp; <!----------------------------------------------> |} | width="50%" valign="top" | {| width="100%" border="0" cellspacing="0" cellpadding="5" |- <!----------------------------------------------> | width="10%" | [[Image:Nuvola_apps_kalzium.png|40px|center]] | width="90%" style="font-size: 95%;" | '''Scienzi esatti è naturali'''<br/> [[Astrunumia]]&nbsp;- [[Biulugia]]&nbsp;- [[Chimica]]&nbsp;- [[Geulugia]]&nbsp;- [[Logica]]&nbsp;- [[Matematica]]&nbsp;- [[Medicina]]&nbsp;- [[Fisica]] <!----------------------------------------------> |- <!----------------------------------------------> | [[Image:Nuvola apps display.png|40px|center]] | style="font-size: 95%; border-top: 1px dashed #AAAAAA; " | '''Tennulugii è scienzi applicati'''<br/> [[Aeruspaziali]]&nbsp;- [[Agrunumia]]&nbsp;- [[Cummunicazioni]]&nbsp;- [[Design]]&nbsp;- [[Elettronica]]&nbsp;- [[Infurmatica]]&nbsp;- [[Inginieria]]&nbsp;- [[Management]]&nbsp;- [[Farmacia]]&nbsp;- [[Rubotica]]&nbsp;- [[Telecommunicazioni]] <!----------------------------------------------> |- <!----------------------------------------------> | [[Image:Nuvola_apps_atlantik.png|40px|center]] | style="font-size: 95%; border-top: 1px dashed #AAAAAA;" | '''Vita quutidiana è distrazzioni '''<br/> [[Automobili]]&nbsp;- [[Bricolage]]&nbsp;- [[Cucina]]&nbsp;- [[Divirtimentu]]&nbsp;- [[Giardinu]]&nbsp;- [[Ghjocu]]&nbsp;- [[Nutrizioni]]&nbsp;- [[Saluta]]&nbsp;- [[Sissualità]]&nbsp;- [[Sport]]&nbsp;- [[Televisioni]]&nbsp;- [[Turisimu]]&nbsp;- [[Trasportu]] <!----------------------------------------------> |- <!----------------------------------------------> | [[Image:Nuvola_apps_xmag.png|40px|center]] | style="font-size: 95%; border-top: 1px dashed #AAAAAA;" | '''Ricerca è navigazioni'''<br/> [[Articuli di qualità]]&nbsp;- [[Indici alfabeticu]]&nbsp;- [[Indici tematicu]]&nbsp;- [[Pagini nuvelli]]&nbsp;- [[:Category:Principale|Radica di i catigurii]] <!----------------------------------------------> |} |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 82itf9xe11xtrkmw58ivv1r7ccsu7yx Astrunumia 0 2581 368478 8542 2020-08-11T01:21:52Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Astronumia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Astronumia]] 9a90uknwe4rg5z51goxy5y7wux7a9jm Architettura 0 2582 8549 2005-09-20T16:10:16Z 81.251.226.186 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Architittura]] saz94l80367f0t6svdj4gw8hwymp90h I Muvrini 0 2583 15361 9693 2006-04-14T12:01:08Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Muvrini]] 9g2wr5423cizcy80bndn2h5rdmyn1ez Antropologia culturale 0 2587 8567 2005-09-30T11:43:40Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Antropologia suciale]] 64c2378ihedmef6kemy9p7wcrsu9xw6 Antropologia suciale 0 2588 351261 331502 2015-07-16T13:32:54Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki Sti cinquanta anni passati, l'antropologia suciale, l'[[etnologia]] è a [[suciulugia]] si sò assai avvicinate l'une di l'altra. Moltu più quandu a [[deculunisazione]] hà purtatu l'etnologhi à vultà indè i so paesi è à primurassi per esempiu cù u so metudu è e so tecniche di e piccule cumunità custituite in le zone rurale d'[[Europa]]. À tempu i sociologhi ùn si sò più cuntentati di studià i i fenomeni macrosociologighi è aduprendu u sguardu di vicinenza di l'[[etnologia]],si sò primurati di e trasfurmazioni è di e strutture indè gruppi ristretti cum'è l'organisazione di travagliu o i carrughji di e [[cità]]. [[Categoria:Antropologia]] 1rtkhnb9b2609bhvuznp4g448v5qcqb Musicologia 0 2589 8574 2005-09-30T13:19:19Z Img 21 Musicologia moved to Musiculugia: testu suttanu wikitext text/x-wiki #redirect [[Musiculugia]] pxeil2g05urd9d8smmytvnm6f3gubiq Template:Cumuna 10 2594 373928 373434 2021-06-02T11:01:07Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki <div> {| align="right" border="0" rules="all" width="300px" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background-color: #f3fff3" ! colspan="2" style="background-color: #ddffdd" |<span style="font-size:large;"> '''{{{cumuna}}}''' </span> |- | valign="top"| Statu || align="center" | {{{statu}}} |- | valign="top"| Rigioni || align="center" | {{{rigioni}}} |- | valign="top"| Dipartimentu || align="center" | {{{dipartimentu}}} |- | valign="top"| Circundariu || align="center" | {{{circundariu}}} |- | valign="top"| Cantonu || align="center" | {{{cantonu}}} |- | valign="top"| Codici INSEE || align="center" | {{{insee}}} |- | valign="top"| Codici pustali || align="center" | {{{cp}}} |- | valign="top"| Merri || align="center" | {{{merri}}} |- | valign="top"| Intercumunalità || align="center" | {{{intercomm}}} |- | valign="top"| Longitudina || style="text-align: center" | {{{longitudina}}} |- | valign="top"| Latitudina || style="text-align: center" | {{{latitudina}}} |- | valign=top| Altitudina || align="center" | {{{alt}}} |- | valign="top"| Superficia || align="center" | {{{superficia}}} ettari |- | valign="top"| Pupulazioni || align="center" | {{{pop}}} |- | Dinsità || align="center" | {{{dinsità}}} ab./km² |} </div><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> mzrxi4p72h0blrsanfvccnyc95auy3c Afà 0 2596 350953 350952 2015-07-09T17:20:43Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Afà''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Afà | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A001]] | cp=[[20167]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[2055]] | dinsità= }} [[Image:Afa Kirche.jpg|thumb|350 px|none|A chjesa di Afà]] == Storia == À l'urighjini u [[paesu]] di Afà era un [[paisolu]] chjucu di a cumuna di [[Bucugnà]]. In [[1852]] a cumuna di Afà fubbi criata grazia à a cissioni di [[geografia|tarritoria]] di i [[cumuna|cumuni]] di [[Sarrula è Carcupinu]], di [[U Poghju è Mezzana]] è di [[Alata]]. U primu merri di Afà si chjamava Carlu Calvelli, in carica, da [[1852]] à [[1858]]. Carlu Calvelli hè mortu à 48 anni in [[1858]]. U [[paesu]] hè statu pupulatu da i [[pastore|pastori]] di [[Bucugnà]] a l'uccasioni di i transumanzi di i [[pecura|pecuri]] hè par quistu chì i vechji famiddi di Afà sò urighjinarii di [[Bucugnà]]. D'[[astati]] tanti abitenti di Afà vani in u [[paesu]] di [[Bucugnà]]. == Giugrafia == [[File:Rocher des Gozzi (Afa).jpg|left|300px|thumb|U monti Gozi]] Situata à una duzina di chilometri à l'[[Estu]] di [[Aiacciu]], a cumuna di Afà cumprendi, oltri à u [[paesu]] principali, i lucalità di Piscia Russa, Pastriccialè è una parti di Balionu. Da Afà sorghji u "supportu Gozzi", una roccia alta di 708 metri. Afà hà una [[scola]] elementari. Ci sò [[setti]] classi elementari è dui classi par a [[scola]] materna, par un tutali di quasgi [[duicentu]] elevi. A [[scola]] di Afà fubbi inaugurata in [[1988]] da [[Lionel Jospin]] chì era à l'epica ministru di l'istruzzioni [[Francia|naziunali]]. A mirria di Afà hè stata ristaurata à a fini di l'[[annu|anni]] nuvanta. Nanzu à issu sorghji un [[munumentu]] à i caduti rializatu da unu [[scultura|scultori]] urighjinariu di Afà, Natali Bonardi, di u quali truvami i [[statua|statui]] in i [[quattru]] agnona di a [[Corsica]] è chì hà ancu u so atelier à Afà. U merri di Afà si chjama Pasquali Miniconi. À u centru di u [[paesu]] si trova una [[Cristianesimu|chjesa]] chì hà quasgi [[centu]] [[annu|anni]]. In u [[paesu]] ci sò una [[farmacia]] è un [[medicina|centru midicali]] apertu 8 [[annu|anni]] fa. Si pò acceda à Afà da 2 [[strada|stradi]]: quidda di Balionu è quidda di Mezzavia. == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] fql2pjf7wwj10qukcdjqmk1kqxf1wpx Aiacciu 0 2597 378558 378557 2022-02-15T16:42:07Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:C84E:FAB5:2BFD:A9F0 /* Storia */ corsu pumuntincu = Nabulionu wikitext text/x-wiki {{cumuna|cumuna=Aiacciu | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Pumonte]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A004]] | cp=[[20000]] | merri=Larenzu Marcangelli | intercomm= [http://fr.wikipedia.org/wiki/Communaut%C3%A9_d%27agglom%C3%A9ration_du_Pays_Ajaccien Comunità di Agglumerazione di u Paese Aiaccinu]| longitudina=8.73694 | latitudina=41.92667 | alt=38 | superficia=8203 | pop=68 462 (2015) | dinsità=835 }} '''Aiacciu''' (ò '''Aghjacciu''' in [[dialettu aghjaccinu]]; [[Liguria|Ajaccio]] in [[Liguria|ligure ghjinuvese]]) hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. A ''cità di u curallu'' hè u capilocu amministrativu di a Corsica sana, è ancu di a Corsica suttana. Ci sò 52 880 abitanti (1999) ingrentu à a cità stessa, ma si sò sviluppati dinò i cumuni in lu circondu : [[Afà]], [[Alata]], [[Bastilicaccia]], [[Appiettu]] par u più. D'altrondi hè addunita Aghjacciu cù parechji artri cumuni di u rughjun par fundà a [http://fr.wikipedia.org/wiki/Communaut%C3%A9_d%27agglom%C3%A9ration_du_Pays_Ajaccien "CAPA"] (Cumunità d'Agglumerazziun di u Paese Aiaccinu). Si faci chì circa 65 000 parsoni si ne stanu in lu rughjun, è cusì hè u rughjun più pupulatu di [[Corsica]] cù quellu di [[Bastia]]. Si ci trova a "[[Cullittività Tarrituriale di Corsica|Cullittività Tarrituriali di Corsica]]" ([[CTC]]), induv'elli seghjanu l'[[pulitica|aletti tarrituriali]]. [[File:Porto Ajacio.JPG|thumbnail|350 px|none|Aiacciu, u portu]] [[File:DSCN1226.JPG|thumbnail|350 px|none|Vista aerea d'Aiacciu]] == Giugrafia == == Storia == U sò nomi veni dà u gregu "Agation" (bonu portu) pà a favurevuri pusizziun geugrafica. Effittivaméinti u logu duva sorghji a cità fubbi sceltu dà quarchi culuni greghi fucesi. Succissivaméinti, sottu l'uccupazziun rumana pigliò u nomi di "Adiacium" è pò "Ajax". Cunchista prima da i Vandali, è pò dà i Longobardi, intornu à l'annu milli hè stata uccupata dà i pisani è dopu passò à i ghjinuvesi (sottu l'aùturità di u Bancu di San Ghjorghju), chì in 1492 custrusini una citatella furtificata, cuncepita dà l'architettu milanesi Cristoforo de Gandino, è a pupuloni di centu famighji di a Lunigiana, trà elli i [[Bonaparte]], chì ghjunsini à Aghjacciu in 1510. Dopu si ingrandì artantu grazia à l'afflussu di abitanti pruvinenti da i zoni interni di l'isura. Fubbi uccupata una prima vorta dà i francesi da 1553 à 1559 è ristituita à i ghjinuvesi ancu a paci di Cateu-Cambrésis. In u settesimu securu diventò un bastiuni di l'indipindintisti di Pasquale Paoli, mà in 1768 fubbi uccupata dà i francesi dopu à u trattatu di Versailles. In 1769 nascì u so cittatinu più illustru: [[Nabulionu]] Bonaparte. Dà 1793 à 1796 fubbi parti di u regnu anglo-corsu di [[Pasquale Paoli]], pà vurtà definittivaméinti à a Francia in 1796. == Monumenti == * a [[Catedrale Santa-Maria-Assunta|Ghjisgia Maestra Santa-Maria-Assunta]] (1582-1893 - Giacomo Della Porta). [[File:Ajaccio_cathedrale_barque.jpg|thumbnail|left|a Ghjisgia Maestra Santa-Maria-Assunta.|335px]] [[File:Ajaccio La Parata JPG1.jpg|thumbnail|375 px|none|A [[Torra di a Parata]] è l'[[Isuli Sanguinari]]]] * a [[Citatella d'Aiacciu]] * u [[Museu Fesch]] * a [[Torra di a Parata]] == Merri == U merri attuali ghjè Larenzu Marcangeli. == [[Dialettu aghjaccinu|Lingua Aghjaccina]] == A lingua d'Aiacciu hè u [[lingua corsa|corsu]] di tipu [[corsu pumuntincu|pumuntincu]] : [[Dialettu aghjaccinu|a parlata aghjaccina]]. ===Tuponimi=== {{Div col|cols=3}} * '' A Cunfina '' * '' Alzo di Leva '' * '' A Madonuccia '' * '' A Parata '' * '' A Piazzetta '' * '' Arzuta '' * '' Asprettu '' * '' A Spusata '' * '' Barbicaghja '' * '' Budiccioni '' * '' Campu di l'oru '' * '' Castellucciu '' * '' Canicciu '' * '' Forcone '' * '' I Milelli '' * '' I Salini '' * '' I Sanguinari '' * '' Lurettu '' * '' Marinella '' * '' Padula '' * '' Pasci Pecura '' * '' Pietralba '' * '' Ricantu '' * '' San' Ghjaseppu '' * '' San' Ghjuvà '' * '' Santa Lucia '' * '' Sant'Antone '' * '' Scudu '' * '' Suartellu '' * '' Timizzolu '' * '' U Borgu '' * '' U Carrughju Drittu '' * '' U Casone '' * '' U Finusellu '' * '' U Salariu '' * '' U Vazziu '' * '' U Vittulu '' * '' Vignola '' {{div col end}} ===Sprissioni=== {{Div col|cols=2}} * '''ùn hè nè [[pesciu]] nè margaghjò''' * '''essa un veru groncu''' * '''dormi [[ganciu]] chì [[patella]] veghja''' * '''[[Baccalà]] per [[Corsica]]!''' * '''ti chjamani "morue" ma sè sempri baccalà''' * '''laca corra u [[pesciu]]''' * '''pari un popu cuntrariatu''' * '''[[Cristu]] l'hà cacciatu a [[mani]] da capu''' * '''hè quant'è à dì "o [[Diu|Signori]], pareti mi issi [[vacchi]]"''' * '''s'attacca à [[Cristu]] annantu à a [[croci]]''' * '''pighjà à [[Cristu]] per a [[barba]]''' * '''dì li tutti i grazii di [[Diu]]''' * '''spigni [[candelu]], chì a prucissiò hè longa''' * '''si cunsuma com'è un [[candelu]]''' * '''dopu mortu, cumunicò''' * '''mittaraghju u crespu à u catucciu''' * '''da tempu ch'una [[mosca]] si rorghi un [[chjodu]]''' * '''spela [[pidochju]]''' * '''hè una picciulata''' * '''polza a [[pulgia]] per pighjà li u [[sangui]]''' * '''hà bisognu di un ziu [[Cristianesimu|preti]]''' * '''u [[Cristianesimu|preti]] dici "fati com'è dicu, è micca com'è [[focu]]"''' * '''a [[volpi]], chì si cunfessava, dissi: "feti prestu o missè, chì sentu belà"''' * '''essa techju com'è un [[porcu]]''' * '''ci capisci quant'è i [[porchi]] in a [[musica]]''' * '''li va com'è a [[sella]] à u [[porcu]]''' * '''avvigna quant'è i [[porcu|porchi]] magri''' * '''hè natu incù i sanni''' * '''ùn senti nè à mi nè à ti, nè à u [[porcu]] futtutu''' * '''u [[boiu]] chjama l'[[asinu]] curnutu''' * '''hà incettatu [[vacca]] è [[vitellu]]''' * '''comu vanu i to [[boiu|boii]] o Pà? - Un ùn pò e l'altru la sà.''' * '''metta u carrulu avanti i [[boiu|boii]]''' * '''a raghjò hè a toia, ma a capra hè a meia''' * '''cunnoscu i mè [[pecura|pecuri]] à l'andatura''' * '''pari un [[beccu]] siranti''' * '''hè com'è a [[capra]] à a frasca''' * '''hè un [[Culombu (cantu)|culombu]] mutu''' * '''avè un [[ciarbellu]] di [[cardalina]]''' * '''com'è ha fattu a [[cardalina]], pò fà u tuturù''' * '''allevà u [[corbu]] da caccià ti l'[[ochju|ochji]]''' * '''hè [[famiglia|fighjolu]] di a [[gallina]] [[biancu|bianca]]''' * '''hè pienu com'è l'[[ovu]]''' * '''cerca u [[pelu]] ind'è l'[[ovu]]''' * '''pari una [[mula]] insummata''' * '''basta à un perda a [[strada]]''' * '''corri dui [[cavalli]] in un [[tempu]]''' * '''tena u [[cavallu]] à à [[stalla]]''' * '''ghjucà un pezzu di [[cavallu]] mortu''' * '''[[razza]] nobili è [[sterpa]] [[ghjacaru|ghjacarina]]''' * '''pari un [[ghjattu]] scurticatu''' * '''avè a [[scianza]] com'è i [[ghjacari]] in [[ghjesa]]''' * '''chè ti fissi prò com'è a [[pulenta]] à i [[ghjatti]]''' * '''una [[ghjatta]] tupaghja''' * '''[[culori]] di [[cani]] chì scappa''' * '''[[cani]] è [[cagnoli]]''' * '''mancu l'[[acqua|aqua]] di u [[mari]], un u lava''' * '''[[acqua|aqua]] in [[bocca]] è [[sanguetti]] à i [[pedi]]''' * '''[[acqua|aqua]] [[puttana]]''' * '''adoranu i [[santi]] chì lucinu''' * '''un mi voli micca tumbà à [[Natali]]''' * '''vera à San Roccu ind'è u stagnalò''' * '''biatu à chì ti veri è [[santu]] à chì ti tocca!''' * '''vò amparà l'[[ave maria]] à u [[vescu]]''' * '''à prigà si va in [[ghjesa]]''' * '''ci vò à prigà si la bona''' * '''ha duratu da [[Natali]] à Santu Stefanu''' * '''mangna [[patrenostru]] è caca [[diavuli]]''' * '''t'ha u [[pelu]] ind'u [[cori]]''' * '''essa a mezu à [[forbici]] è [[rasoghju]]''' * '''fà u tontu par un pagà a [[gamella]]''' * '''fà i [[matematica|conti]] senza l'ostariariu''' * '''U [[travaghju]] di Marì Brennu. Ciarri! Ciarri! ... Eppo buleghja.''' * '''l'[[arti]] di Michelassu: mangna è bii è va à spassu''' * '''avè i [[mani]] tavunati''' * '''uniti com'è i [[diti]] di a [[mani]]''' * '''pichju cherchju parchè a [[botta]] rispondi''' * '''dà un colpu à a [[botta]] è l'altru à u chjerchju''' * '''ghjetta i [[butteghji]] è coghji i tappi''' * '''voli a [[botta]] piena è a [[moglia]] briaca''' * '''u [[bacinu]] hè colmu''' * '''t'hà assai [[pampana]] è micca [[uva]]''' * '''[[vesta]] da [[capu]] à [[pedi]]''' * '''mi s'arrizzani i [[capelli]]''' * '''avè a [[barretta]] in traversu'''* essa di [[capu]] ind'a [[nassa]] * '''t'ha u [[capellu]] più maiò ca u [[capu]]''' * '''essa di [[capu]] è di [[cora]]''' * '''t'ha a [[frebba]] mangnarina''' * '''a mangnatu u dolci, ùn n'ha ca da cacà l'amaru''' * '''mangnà si [[fruttu]], fondu è caviali''' * '''sò chjachjari di dopu [[cena]]''' * '''trà paghja è [[fenu]], u [[corpu]] hè pienu''' * '''hè meghju à [[vesta]] lu ca à mantena lu''' * '''parla com'è un [[libru]] apartu''' * '''in brama di [[fichi]] si magna turzò''' * '''ha [[pani]] è cumani è un sà magnà''' * '''quissu un hè [[farina]] da fà [[ostia]]''' * '''astutu ind'u brennu è scemu ind'a [[farina]]''' * '''avè u [[pani]] in [[tola]]''' * '''mangna più cumpani ca [[pani]]''' * '''largu ind'u brennu è strettu ind'a [[farina]]''' * '''hè una vera consula''' * '''un si sà da corra à andà pianu''' * '''va à fà ti trè [[salti]] à a [[mare|marina]] di Gigi''' * '''un si sà s'ellu colla o s'ellu fala''' * '''saltà da u [[peru]] à a [[fica]]''' * '''com'è va a [[barca]], va Bacchichja''' * '''un si sa s'ellu passa o s'ellu veni''' * '''si puraria truvà incù dui [[pedi]] ind'un [[scarpu]]''' * '''[[ventu]] in [[puppa]]''' * '''metta [[focu]] in [[arba]] [[verdi]]''' * '''balla ind'a zighja calda''' * '''sò quant'è a [[ghjustizia]] [[Sardegna|sarda]]''' * '''sticchitu com'è a [[ghjustizia]]''' * '''un [[pesu]] è dui misuri''' * '''và à bia o troghju''' * '''dà un colpu à a [[zucca]]''' * '''t'ha una [[scimia]]''' * '''una [[zucca]] biitoghja''' * '''Chè tù bii tù a Burgogna!''' * '''dinò un [[bollu]] eppo hè cottu''' * '''fà la trè [[libri]] ancù u [[saccu]]''' * '''s'hè fattu un [[saccu]] di [[famiglia|nori]]''' * '''metta a so [[camisgia]] in [[collu]] à l'altri''' * '''s'hè missu ind'i belli [[panni]]''' * '''avè i [[scarpi]] strinti''' * '''vultà a [[vesta]]''' * '''ci hè da fà un [[ghjileccu]] à un [[paisanu]]''' * '''senti nascia l'[[arba]]''' * '''spazzà davanti a so [[porta]]''' * '''casa fatta è [[maestru]] fora''' * '''focu spintu è catena ghjilata''' * '''ha fattu a [[casa]] peghju ch'un [[fornu]]''' * '''sò [[dui]] pa u paghju''' * '''pari una [[ghjatta]] inguantata''' * '''a mera è u [[cuparchju]]''' * '''hè un ciavellu, chì ci vò ch'ellu sbotti''' * '''u [[spechju]] di a conca [[gialla]]''' * '''hè [[culu]] bassu com'è a [[ghjallina]]''' * '''essa buttaragata''' * '''pighja ti issa facciata''' * '''dicciu à a mè [[fighja]], ch'intendi a mè [[nora]]''' * '''un fà micca u [[venachesu]]''' * '''ci hè da pighjà si i [[paesi]]''' * '''l'astutu di [[Quenza]]''' * '''pità più altu ca u [[culu]]''' * '''indù ellu casca si lascia u [[pantalò]]''' * '''essa porgu''' * '''quandu ha vistu i cughjoni ha dettu hè masciu''' * '''ha cacatu in barracca''' * '''ha cacatu ind'u spazzatu''' * '''merda o [[barretta]] [[rossu|rossa]]''' * '''ha fattu com'è u buvonu: è boga è boga! E ha finitu ind'a [merda]].''' * '''cortu è mal' taghjatu''' * '''và à fà ti caccià l'[[ochju|ochji]]''' * '''amà com'è u [[fumu]] à l'[[ochju|ochji]]''' * '''t'ha i [[pelli]] di [[salamu]] in [[ochju|ochji]]''' * '''un veri micca più luntanu ca u so [[nasu]]''' * '''l'arresta l'[[ochju|ochji]] par piegna''' * '''avè a [[peci]] à l'[[ochju|ochji]]''' * '''privà si di tuttu par un mancà di nulla''' * '''falsu com'è a [[lisciva]]''' * '''pari un [[batellu]] prontu à parta''' * '''ùn essa di [[sittimana]]''' * '''pighjà si la di [[pettu]]''' * '''faccia à [[cazzu]]''' * '''t'hà u [[latti]] annantu à i [[labbri]]''' * '''s'ùn hè vera hè ben' truvata''' {{Div col end}} === Pruverbii === {{Div col|cols=2}} Eccu uni pochi di [[pruverbii corsi|pruverbii]] chì sò tipichi d'[[aiaccinu|Aiacciu]]: * ''À a figa zemba, tuttu u mondu s'arremba.'' * ''A bucia hà i [[ghjamba|ghjambi]] corti.'' * ''À chì campa spirendu, mori caghendu.'' * ''À chì disprezza vò cumprà.'' * ''À chì faci u passu più maiò ch'è a [[ghjamba]], casca.'' * ''À chì fussi [[induvinu]], ùn saria mai mischinu.'' * ''A chi mori, à chì s'allarga.'' * ''À chì pesa a petra, pighja l'[[anguilla]].'' * ''À chì pighja in prima [[mani]] si ni va à [[culu]] in [[manu]].'' * ''A chì ha magngnatu u [[meli]] t'ha l'[[abba]] in [[capu]].'' * ''À chì hè causa di u so [[mali]], piegni à sè stessu.'' * ''A chì pesa a [[petra]], pighja l'[[anguilla]].'' * ''À chì si chjina ancu i zitelli si sveghja bruttu.'' * ''À chì stanta, à chì scurnichjuleghja.'' * ''À chì ùn hà ca un [[ochju]], suventi u si tocca.'' * ''A chì ùn pò batta u [[cavallu]], batti a [[sella]].'' * ''À chì vivi incù u zoppu, à u [[capu]] di l'[[annu]] hè zoppu è mezu.'' * ''À chì vò bè [[famiglia|fighjoli]], cumencia per una [[famiglia|femina]].'' * ''A [[lingua corsa|lingua]] [[ossu]] ùn hà è [[ossi]] tronca.'' * ''A [[manu]] dritta ùn devi sapè ciò ch'è faci a [[manu]] manca.'' * ''A paura faci truttà a [[mula]].'' * ''A pratica batti a [[grammatica]].'' * ''A [[leghje|regula]] sta bè ancu in [[casa]] di u [[rè]].'' * ''A risa sta in [[bocca]] à i pazzi.'' * ''A [[ropa]] pulita ùn s'imbrutta micca. È ancu a ropa brutta ùn s'imprutta [[omu]] micca.'' * ''A [[strada]] dritta ùn hè mai longa.'' * ''A vita hè fatta à [[scala|scali]], à chì colla è à chì fala.'' * ''A [[volpi]] perdi u [[pelu]] ma micca u viziu.'' * ''[[Appiettu]], calci è pugni à mezu [[pettu]].'' * ''[[acqua|Aqua]] corri è [[sangui]] strigni.'' * ''[[acqua|Aqua]] minuta entri à l'[[ossu|ossi]], è ùn hè criduta.'' * ''[[acqua|Aqua]] muta sfonda i ribbi.'' * ''Balaninu, untu è finu.'' * ''Boccapanzula di sera, o hè sonnu o hè pinseru. Boccapanzula di matina, o hè [[fami]] o hè sciagrinu.'' * ''Calcataoghju, pocu [[cena]] è micca [[alloghju]].'' * ''[[cani|Cani]] chì abbaghja ùn mordi micca.'' * ''[[cantu|Cantà]] è purtà a [[croci]], ùn si pò.'' * ''Chì ha bisognu di u [[focu]], u pighja in [[manu]].'' * ''Chì di [[gallina]] nasci in tarra ruspa.'' * ''Chì [[mali]] ùn faci [[mali]] ùn aspetta.'' * ''Chì muta, muga.'' * ''Chì prima ghjugni prima macina.'' * ''Ci vò à batta u [[farru]] quand'hè caldu.'' * ''Ci vò a pighjà a [[muneta]] cum'ella passa.'' * ''Ci vò a pighjà a [[vita]] cum'ella veni.'' * ''Ci vò à nascia par pascia.'' * ''Ci vò à spulà quandu ci hè [[ventu]].'' * ''Ciò ch'ùn tomba ingrassa.'' * ''Corpilonghi [[auccianesi|Auccianesi]].'' * ''D'appressu a [[matina]], si veri a sirata.'' * ''Di dui liticanti, un terzu ni prufitta.'' * ''Fora u [[denti]], fora a pena.'' * ''Hè l'[[ochju]] di u patronu chì ingrassa u [[cavallu]].'' * ''Hè meghju à essa solu ch'è mali accumpagnatu.'' * ''Hè meghju à travaghjà indarnu cà pasà indarnu.'' * ''Hè meghju dui ferti chè un mortu.'' * ''Hè meghju una [[donna]] di [[casa]] ca una [[casa]] di [[donni]].'' * ''I cosi allungati diventanu [[sarpi]].'' * ''I guai di a [[pignatta]], ùn li sà cà u [[cuchjarò]].'' * ''I [[famiglia|parenti]] sò [[denti]].'' * ''In a matinata, si veri a [[ghjornu|ghjurnata]].'' * ''In [[bocca]] chjusa ùn ghjentri mosca.'' * ''In cumpagnia, u [[Cristianesimu|pretu]] pighjò [[moghja]].'' * ''Ind'a [[cora]] ci stà u [[vilenu]].'' * ''L'[[acellu]] ch'hè in [[gabbia]], un cantu d'[[amori]] chì canta di [[rabbia]].'' * ''L'[[acqua|aqua]] và à u [[mari]].'' * ''L'[[ochju|ochji]] sò d'[[acqua]].'' * ''L'[[oru]] casca ind'a [[fanga]] è luci sempri.'' * ''Mai [[dui]] senza [[trè]].'' * ''[[famiglia|Mamma]] incagna è [[ghjatta]] mangna.'' * ''Mangna à to gustu è vesta ti à gustu di l'altri.' * ''[[Mani]] ch'ùn prendi, a [[casa]] u rendi.'' * ''Mortu pinzutu, si n'appinza un antru.'' * ''[[Natali]] à balcò, [[Pasqua]] à fucò.'' * ''Natu l'[[omu]], natu u distinu.'' * ''Nè catelli nè zitelli ùn avè à to spurtellu.'' * ''Nè per [[maghju]] nè per maghjonu ùn ti caccià u to pilonu.'' * ''Ni mori più grassi chè passi.'' * ''[[Ochju]] chì ùn veri, ùn pò ghjudicà.'' * ''Ogni mattu t'hà a so fini.'' * ''Ognunu tira l'[[acqua|aqua]] à u so [[mulinu]].'' * ''Ognunu veri [[meziornu]] à a so [[porta]].'' * ''Per [[rispettu]] di u patronu, ci vò à rispittà u [[cani]].'' * ''Pighja u mondu cum'ellu veni, è a [[muneta]] cum'ella và.'' * ''Più hè [[famiglia|parenti]] è più ghjentri.'' * ''Più pendi, più rendi.'' * ''Quandu u [[cani]] invechja, a [[volpi]] li piscia addossu.'' * ''Ronchi di [[sumeri]], in [[celu]] ùn ni colla.'' * ''Russura à a [[mare|marina]], [[soli]] caldu a matina.'' * ''[[Saccu]] biotu ùn pò stà rittu.'' * ''Scornaboi sò [[Peracci]].'' * ''Sè l'inguia fussi tigna, tuttu u mondu l'avaria.'' * ''S'è li mettanu tutti i [[croci]] accantu, ognunu si pighja a soia.'' * ''[[Setti]], u schiffru di i buciardi.'' * ''S'è tù n'ai, ùn ni mangni.'' * ''S'hà più bisognu di [[soldi]] cà di cunsighji.'' * ''Si lavora è si fatiga, per la panza è per la [[figa]].'' * ''Si sbaghja u [[Cristianisimu|pretu]] à l'altaru.'' * ''[[Strada]] facendu s'arragna a somma.'' * ''Tali babbu, tali [[famiglia|fighjolu]]. Tali [[calzu]], tali [[maghjolu]].'' * ''Tinta a panca induv'ùn posa più [[barba]] [[bianca]].'' * ''Traditori sò [[Veracci]].'' * ''Travaghja à chì t'hà [[fami]].'' * ''Tuttu lasciatu hè persu.'' * ''U [[cavallu]] ghjastimatu, li luci u [[pelu]].'' * ''U [[fenu]] accantu à u [[focu]], ci sta [[mali]].'' * ''U peghju [[calciu]] hè quellu di u [[cavallu]] mansu.'' * ''U [[porcu]] techju rivercia a trova.'' * ''U [[Diu|Signori]] ùn paga micca tutti i [[sabati]], ma quandu paga, paga bè.'' * ''U [[soli]] luci per tutti.'' * ''Ùn ci hè [[scianza]] ca per canaghja.'' * ''Ùn fà [[mali]] chì hè [[Cristianesimu|piccatu]] è un fà [[bè]] chì hè ghjittatu.'' * ''Un [[sumeru]] un sarà mai un [[cavallu]] di [[corsa]].'' * ''Ùn suniteghja ch'ellu ùn piovi.'' * ''Un vali à zifulà quandu l'[[asinu]] ùn vò bia.'' * ''Una [[manu]] lava l'altra.'' * ''Verbi volen, scritti manen. '' * ''Vesti un bastonu, pari un [[baronu]]. Vesti una tama, pari una [[dama]].'' {{div col end}} === Toponimi === Uni pochi di toponimi d'Aiacciu sò: A Cunfina, Alzu di Leva, A Madunnuccia, A Parata, A Piazzetta, rzuta, Asprettu, A Spusata, Barbicaghja, Budiccioni, Campu di l'oru, Castellucciu, Cannicciu, U Furcone, I Milelli, I Salini, I Sanguinari, Lurettu, Marinella, Padula, Pasci Pecura, Pietralba, U Ricantu, San' Ghjaseppu, San' Ghjuvà, Santa Lucia, Sant'Antone, U Scudu, Suartellu, Timizzolu, U Borgu, U Carrughju Drittu, U Casonu, U Finusellu, I canni, U Salariu, U Vazziu, U Vittulu, Vignola. == Citazioni == Eccu uni pochi di [[pruverbii corsi|pruverbii]] annantu à [[aiaccinu|Aiacciu]]: * ''Aiacciu, Aiacciu, chì ùn vi ni ghjungni, ùn vi ni caccia.'' * ''Aiacciu, [[Bastia]], à chì ùn hà [[soldi]] ùn ci stia.'' * ''Grande [[Bastia]], buffonu Aiacciu, riccu [[Sartè]].'' * ''[[suciulugia|Chjachjare]] [[Bastiacce]], orgogliu [[Sartinese]], fatti [[Aiaccini]].'' == Lighjenda == A cità d'Aghjacciu hè stata risparmiata da a pesta, a [[Madunuccia]] ghjè fistighjata ugni annu. [[Nostra Signora di a Misericordia]] hà, sicondu à a lighjenda aghjaccina, trasfurmatu battelli turchi enemichi in petra chjamati "I setti navi" chì pudemu attualmenti veda. == Da veda dinò == * l'[[Isuli Sanguinari]] * [[Nabulionu]] voc. Napughjò * l'[[Aiacciu (flora)|Aiacciu]]: l'arburettu * a ghjesgia di [[Sant'Eramu d'Aiacciu|Sant'Eramu]] *[[U Scatinatu]] *[[Dialettu aghjaccinu|U Dialettu Aghjaccinu]] == Rifarenzi == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Liami == * [http://www.ajaccio-tourisme.com/fr/ Offiziu Municipale di Turismu d'Aiacciu] * [http://pesciu.ifrance.com Scuparta di a Corsica] {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 00mbj270gvh69rjr8uez4vdmkmc52bi Alata 0 2598 359230 351139 2018-05-11T18:52:12Z 90.37.130.248 /* Merri */ wikitext text/x-wiki '''Alata''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Alata | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A006]] | cp=[[20167]] | merri=Stefanu Ferrandi | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[2459]] | dinsità= }} [[File:Alata.jpg|thumb|450 px|none|Vista ghjenerale di Alata]] == Giugrafia == I [[giugrafia|limiti giugraffichi]] di a cumuna sò cumpresi trà u monti Gozzi, u golfu di Lava, Punta Pozzu di Borgu, [[Aiacciu]], [[Villanova (Corsica)|Villanova]], [[Appiettu]] è [[Afà]]. Da signalà i so 3.250 ettari di grandi ''[[machja]]'' è di furesti di [[Querciu (Quercus)|quercii]] [[verde|verdi]]. == Storia == == Ecunumia == A Alata ci sò addivatori di [[pecura|pecuri]] è [[capra|capri]] chì pruducenu spicialità [[Corsica|corsi]] (u [[brocciu]], [[figateddu|figateddi]], ecc.); Inoltri in l'ultimi anni si sviloppa un [[turisimu|sittori turisticu]] grazia à a vicinanza cù [[Aiacciu]]. ==Lingua== ===Tuponimi=== * Marchesi * A castagnola * San Benedettu * Cardiglione * Marcanettu * I Ghjunchelli * U loru * A cunfina * Pasteri * Monte * Alzetta * Vecchiale * Matoni == Loca turistichi == === Casteddu di a Punta === Situatu a 600 m di altezza, offri una vista nantu à [[Aiacciu]], chì và finu à l'intrata di u golfu di Portu, nantu à i muntagni vicini è nantu à u [[monti Cintu]], a più alta muntagna di a [[Corsica]] (2706 m). U Casteddu di a Punta hè a ricustituzioni di unu di i pavigliona di u [[Palazu di i Tuileries]] à [[Parighji]] chì brusgiò in [[1871]] è fubbi distruttu in [[1882]]. [[Jérôme Pozzo di Borgo]], grandi numicu di [[Napulionu]] uttensi grandi parti di i petri par custruì un casteddu in un tarritoriu di i ''Pozu di Borgu'' situatu nantu à i cuddini di [[Aiacciu]] par mustrà a so suprimazia. A ricustruzzioni di u casteddu ebbi locu da [[1886]] à [[1894]], ma u casteddu brusgiò u [[7 d'aostu|7 d'austu]] [[1978]] un incendiu di a vighjitazioni di a [[machja]] si prupagò à u tettu chì purtò danni in a struttura. In [[1991]] u cunsigliu ginarali di a [[Corsica di u Sudu|Corsica Suttana]] hà dicisu l'acquisizioni di u Casteddu di a Punta è di u so tarrenu di 40 ettari da a famidda ''Pozzu di Borgu''. A riparazioni di u tettu fubbi rializata in [[1996]], chì metti cusì u casteddu à u riparu da antri danni duvuti à l'acqua piuvana. === Golfu di Lava === Golfo magnificu cù un paesu di vacanzi situata nantu à a cumuna di Alata induva in [[1985]] fubbini scuparti trè muneti d'oru rumani. == Cultura corsa == U paesi d''''Alata''' hè statu mintuvatu qualchì volta da i scrivani corsi. Par asempiu, da [[Monsignori Di La Fuata]]: (''Preti Santu'', ''Girendu a Corsica''): :''Nùn tema à dì in Alata :'' :''Pesci fritti cù l'agliata !'' == Merri == {| align="center" rules="all" cellspacing="0" cellpadding="4" style="border: 1px solid #999; border-right: 2px solid #999; border-bottom: 2px solid #999; background: #f3fff3" |+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"| Lista i merri successifs |-style="background: #ddffdd" ! Periodu !! Identità !! Parti !! Qualità |- | align=center| 2006-2015 || align=center|Stefanu Ferrandi || align=center| [[Parti radical de gauche|PRG]] || align=center|Merri |- | align=center| 1989-2006 || align=center|Francescu Dominici|| align=center| [[Parti radical de gauche|PRG]] || align=center|Merri |- | align=center| ????-1989 || align=center|Ghjirolmu Casalonga|| align=center| [[???]] || align=center|Merri |- |} == Parsunalità ligati à Alata == * [[Carlu Andrea Pozu di Borgu]], diplumaticu russiu è grandi numicu di [[Napulionu]] == Rifarenzi == * [[Paulu Matteiu Di a Fuata|Di a Fuata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] r9yqeyjqkudoul2bbkui0f59v76wb2p Albitreccia 0 2599 344701 344700 2015-06-30T14:33:43Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Albitreccia''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Albitreccia | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A008]] | cp=[[20128]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[867]] | dinsità= }} [[Image:Albitreccia_Church.JPG|thumb|350 px|none|A Chjesa di Albitreccia]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 1b8mbgpamjq223uqakmhcxwzycf9q9i Altaghjè 0 2600 351198 344702 2015-07-16T11:10:00Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Altaghjè''' ('''Altagène''' in [[lingua francesa|francesu]]) hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Altaghjè | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A011]] | cp=[[20112]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[41]] | dinsità= }} [[Image:Altagene_Church.JPG|thumb|350 px|none|A Chjesa di Altaghjè]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == ==Lingua== ===Pruverbii=== * ''Si cunnosci u mali quand'iddu ghjugni. Ùn si cunnosci u bè ch'è quand'iddu si ni và.'' == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] rjkl0yrsudqs4liij6kp40q4d6ebecc Ambiegna 0 2601 344704 344703 2015-06-30T14:35:50Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Ambiegna''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Ambiegna | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A014]] | cp=[[20151]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[43]] | dinsità= }} [[Image:Ambiegna_Church.JPG|thumb|350 px|none|A chjesa di Ambiegna]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] s8fpfrfnk7ddjtp7e5wnximcj6pxqh3 Appiettu 0 2602 363613 359231 2019-09-30T05:50:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Appiettu''' (l'anticu [[Ghjenuva|ghjinuvesu]] '''Appietto''' hè adupratu in [[lingua francese|francesu]]) hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Appiettu | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= Aiacciu | cantonu= Gravona-Prunelli | insee=[[2A017]] | cp=[[20167]] | merri= Francescu Faggianelli | intercomm= Paese Aiaccinu | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= 3441 | pop=[[1758]] | dinsità= 51 }} [[Image:Anciennechapelleappietto.jpg|thumb|350 px|none|E ruvine di San Chirgu]] == Giugrafia == Hè situatu à 17 chilometri da [[Aiacciu]]. I frazzioni più antichi sò Teppa, Piuvanaccia è Marchisacciu, l'altitudina massima hè di 480 metri, mentri u restu di a cumuna si cumponi di parechji vechji paisoli (Vulpaghja, Lava, Listinconu, Pichju, Piscia Russa) è di assignazioni ricenti (Monti Nebbiu, Chjosu Vechju, Vangonu, Filletta). U [[giugrafia|tarritoriu cumunali]] si estendi nantu à 34.41 km². == Storia == == Merri == ==Citazioni== Accadi chì Appiettu fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu: * in u [[pruverbii corsi|pruverbiu]]: ''Appiettu, Appiettu, Camici è pugni à mezu pettu.'' == Rifarenzi == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 8f3sqrfhtkusm4oztcs38zxyygenc1r Arbiddali 0 2603 344886 331527 2015-06-30T18:56:48Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Arbiddali''' (o '''Arbiddara''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Arbiddali | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu=[[Sartè]] | cantonu=[[Ulmetu]] | insee=[[2A018]] | cp=[[20110]] | merri=Marie Antoinette Carrier | intercomm=[[Sartinesi-Valincu]] | longitudina=8.99083333333 | latitudina=41.6827777778 | alt=350 m | superficia=1129 | pop=141 | dinsità=12,5 |ima = Arbellara 02.JPG}} [[File:Arbellara 02.JPG|thumb|350 px|none|Arbiddali]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 24e107f7m2fkff0lja1uyg2qdt6u87q Arburi 0 2604 360807 351284 2018-12-21T15:06:54Z Lotje 4662 <ref></ref> wikitext text/x-wiki {{cumuna|cumuna=Àrburi | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= Aiacciu | cantonu= Dui-Sorru | insee=[[2A019]] | cp=[[20160]] | merri= Jean-Pierre Giafferri | intercomm= | longitudina= 08°47’51Levante | latitudina= 42°08’34’’Nordu | alt= 345 metri | superficia= 2005 | pop=[[64]] | dinsità= }} [[File:Arbori - Leca Maria anghjula.JPG|thumb|350 px|none|Àrburi]] == Geografia == '''Àrburi''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. À 345m d’altitudine, u [[paese]] d’Àrburi si trova ind’a [[regione]] di [[Vicu]] (I dui Sorru), vale à dì à mezupunente. Hè cumpostu di dui paisoli : inghjò Merculaccia è Parapoghju insù (duve a chjamata di «poghju» PODIUM lat. ''(hauteur)''). Ma ancu s’ellu hè cumpostu in duie parte, ferma ch’ellu ùn hè cusì tamantu. Di fatti, sparghjendusi nantu à 2005 etari à pocu pressu, u paese campa intornu à una sessantina abitanti. == Storia == Sicond’à a cronica di Giovanni della Grossa, Guidu della Catena face custruisce un castellu à a fine di u XIIIesimu è u cunfideghje à u so nipote Ristorucciu, fundatore di a signuria di i Leca, una di e signurie e più maiò di u Medievu. Issu castellu si custruisce annantu à un spaziu supranendu a valle alta di u Liamone chì face parte di a "Tarra di i Signori"<ref>sottu à a direzzione di A-L. SERPENTINI, 2006, Dictionnaire historique de la Corse, ed. Albiana</ref>. U nome di a signuria piglia tandu u nome di u locu : Leca. In u 1456, dopu à trè anni di sottumissione à l’Uffiziu di San Giorgiu, Raffè di Leca s’oppone à u [[Ghjenuva|pudere genuvese]]. In cunsequenza di a so risistenza, u signore hè chjappu è tombu, cù vinti dui di a so ghjente ciò chì per P.Arrighi ghjè una urigina pussibile di u [[pruverbii corsi|pruverbiu]] "Arburi, Arburi vinti dui !"<ref>in P.ARRIGHI, 1976, « Le livre des dictons corses », ed. Privat</ref>. Dopu à ellu, tocc’à u Contu Ghjuvan'Paulu di Leca à entre in cunflittu cù a Banca di San Giorgiu. In u 1487, Genuva mande in Corsica una squadra tamanta di mille è cinque centu suldati armati chì varcanu in Savone u primu d’[[aprile]] cù a so artiglieria, una bumbarda è una vintina di [[cavalli]]. A issa squadra, l’Uffiziu aghjunghje dui centu cavallieri sottu à l’ordini di Rinucciu della Rocca, cuginu traditore di u contu di Leca. Dopu à tante lotte arrabbiate, u contu si ritrove chjosu in lu so castellu di Cinarca, lasciatu da parechji di i so partigiani. Dopu à a capitulazione di a piazza di maghju 1487, Ghjuvan’Paulu di Leca si ritira in lu so castellu di Leca induv’ellu risisterà torna durante l’istate. L’egemunia di Ghjuvan’Paulu di Leca s’avvicinò di a so fine chì, di [[sittembre]], cù a so famiglia, parte in isiliu in [[Sardegna]]. Vultarà è ripigliarà l’arme contru à [[Ghjenuva|Genuva]] parechje volte cum’è in u 1488, quand’ellu volte à u capu di trè centu suldati [[Sardegna|sardi]] (poi in u 1498 è u 1501). Ma isse rivolte saranu sanziunate da altre disfatte ; i castelli di Foce d’Orto, di Cinarca è di Leca saranu rasgiati per marcà di manera simbolica a disfatta è a ruvina di i Signori di Leca. Tandu, l’avvene di quelli chì funu partigiani o sottu à a prutezzione di u signore Ghjuvan’Paulu di Leca firmarà cumprumessu per un pezzu ! L’istate di l’annu 1489 marca e vindette. In lu rughjone, parechji paisani sò stati impiccati, imprigiunati, pigliati cum’è ustaggi, mandati in esiliu, è e pieve di Chiumi, Filosorma è Sia sò viutate. A pupulazione di Sorru In Sù hè scurriata<ref>DOAZAN R.P "Le couvent Saint françois de Vico", Ajaccio, Ed.Piazzola, 2002, 94p</ref>. Pocu à pocu, è dopu à u focu di a duminazione [[Ghjenuva|genuvesa]], u paese s’hè custruitu torna. I lochi brusgiati da i nemichi sò stati arburati torna, invignati, si ponenu l’[[aliva|alivi]] è l’arburi à frutti chì sò stati sradicati. U locu duv'ellu ci ferma e ruvine di u castellu, à [[levante]] di u [[paese]], sopr’à u ponte à Truggia, si chjama sempre "u Castaldu". == Letteratura == Ciò chì t’hà dinò a so piazza ind’a [[storia]] di u paese - più recente - ghjè ch’ellu hè statu u veculu di dui [[puesia|pueti]] [[Corsica|corsi]] maiò : *[[Petru Santu Leca]] (1879-1951) *[[Santu Casanova]] (1850-1936). Uriginarii tramindui di issu paese, anu lasciatu parechji scritti assai pupulari è cunnisciuti, certi messi in canzona, altri uniti in racolte, altri ri-publicati, senza sminticassi di u pesu di certe creazione cum'è a famosa "Tramuntana" (1896) di Santu Casanova! == Merre == *Jean-Pierre Giafferri == Rifarenzi == {{reflist}} *Ci si pò trove un altare di u rusariu et l’altare di Sant’ Antone di u Porcu. == Liami == *[http://www.ent-montecristo.org/20030290/index.php?action=article&numero=5 ent-montecristo.org] {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] l93cheviqzzsax2oy9dr3ywiqn5avzr Arghjusta è Muricciu 0 2605 370119 362500 2021-01-05T04:58:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Arghjusta è Muricciu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. Si cumponi di dui paesi: [[Arghjusta]] è [[Muricciu]]. {{cumuna|cumuna=Arghjusta-Muricciu | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A021]] | cp=[[20140]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[77]] | dinsità= }} [[Image:Argiusta-Moriccio Mairie.JPG|thumb|350 px|none|A Merria di Arghjusta-Muricciu]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == Paul-Jo Caïtucoli <ref>[https://www.corsenetinfos.corsica/Paul-Jo-Caitucoli-Le-travail-de-revitalisation-de-l-interieur-est-un-combat-qu-il-faudra-mener-sur-20-ou-30-ans_a26046.html}} <nowiki><ref> https://www.corsenetinfos.corsica/Paul-Jo-Caitucoli-Le-travail-de-revitalisation-de-l-interieur-est-un-combat-qu-il-faudra-mener-sur-20-ou-30-ans_a26046.html}}</nowiki>]<nowiki><ref></nowiki></ref> == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] fe9cwh8p8jrji66yn3sjnqmy0autfr7 Arru 0 2606 351311 344888 2015-07-16T14:59:26Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna|cumuna=Arru | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu=[[Aiacciu]] | cantonu=[[Cruzinu-Cinarca]] | insee=[[2A022]] | cp=[[20151]] | merri=[[ANGELINI Christianu]] | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[51]] | dinsità=6 }} '''Arru''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. [[File:Arro Village.JPG|thumb|350 px|none|Arru]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == Cristianu Angelini (2001-2008) == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] do1cdveenqu76lfey80d37h20ge7die Auddè 0 2607 347318 331591 2015-07-02T01:31:52Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Auddè''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Auddè | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A024]] | cp=[[20116]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[138]] | dinsità= }} [[Image:Eglise Saint Nicolas d Aullene 02.JPG|thumb|none|Auddè]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == ==Citazioni== Accadi chì Auddè fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu: * in u pruverbiu: ''Auddaninchi, capi tusi.'' == Rifarenzi == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 58ptg030oc3403qamfjwbagpmip0ngp Azilonu è Ampaza 0 2608 365914 365913 2020-04-06T18:02:42Z 37.165.53.41 wikitext text/x-wiki '''Azilonu è Àmpaza''' (in [[lingua italiana|italianu]] : ''Azilone-Ampaza'') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. Si cumponi di dui paesi: [[Azilonu]] è [[Ampaza]]. {{cumuna|cumuna=Azilonu è Àmpaza | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A026]] | cp=[[20190]] | merri= Anto Peretti (senza partitu) | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[93]] | dinsità= }} [[Image:Azilone_Church.JPG|thumb|350 px|none|A Chjesa di Azilonu è Ampaza]] == Giugrafia == Azilone è Ampaza so paesi di u valle Panicale (cù dui altri paesi : Furciolu è Zigliara), chi ghjera nanzu parte di a pieve d'Ornanu, in lu mezu Taravu. so separati da quatru chilometri, cù una vadina ("a viura") trà elli. fussenu cunstruiti dopu chi l'invasori mori destruiscenu u paese di Calcinaghju, ch'ùn esiste più oghje. == Storia == quelli paesi fussenu cunstruiti dopu chi l'invasori mori destruiscenu u paese di Calcinaghju, ch'ùn esiste più oghje. per avà, a cumuna hè sopr'a tuttu cunnisciuta parchi hè un locu importantu di u Giru a Corsica (Tour de Corse Automobile), parte di u WRC. == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] jmdf9bvu4c3rag7nevax2scz3zgyu7m Azzana 0 2609 344708 331613 2015-06-30T14:40:59Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Azzana''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Azzana | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A027]] | cp=[[20121]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[56]] | dinsità= }} [[Image:Azzana.jpg|thumb|350 px|none|Vista annantu à a chjesa di a cumuna]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] n4tsni26on4islj98pwe0pjhs5hfeo1 Balogna 0 2610 344709 331626 2015-06-30T14:42:29Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Balogna''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Balogna | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A028]] | cp=[[20160]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[170]] | dinsità= }} [[Image:Balogna_aout_2011.jpg|thumb|350 px|none|Balogna]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Cultura corsa == U paesi di '''Balogna''' hè statu mintuvatu qualchì volta da i scrivani corsi. Par asempiu, da [[Monsignori Di La Fuata]]: (''Preti Santu'', ''Girendu a Corsica''): :''À Balogna, ùn vi dì mai :'' : ''È l'affari comu vani ?'' == Merri == == Rifarenzi == * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" == Liami == * [http://www.balogna.sitew.com/mois_de_mai.H.htm#mois_de_mai.H A flora di Balogna] {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] a4qdshfbfax5d7dq819iin0ssiukehe Bastelica 0 2611 369826 369824 2020-12-31T21:03:53Z BD2412 12243 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Bastelica E1JPG.jpg]] → [[File:Bastelica E1.jpg]] Double file extension. wikitext text/x-wiki '''Bastelica''' (ò '''Basterga''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Bastelica [[Image:Bastelica Vi1a.jpg|300 px|Santo]] | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu=Aiacciu | cantonu=Gravona-Prunelli | insee=[[2A031]] | cp=[[20119]] | merri=Ghjuvan'Battista Giffon | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=460 | dinsità=4,2 }} [[Image:Bastelica E1.jpg|thumb|left|Bastelica a chjesa di Santo|125px]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Gallaria d'imagini == <gallery> Image:Samperu Corsu.jpg|A statua di [[Samperu Corsu]] Image:Samperu_Corsu3.jpg Image:Bastelica.jpg </gallery> == Rifarenzi == == Liami == == Da veda dinò == * [[Val d'Ese]] * [[Samperu Corsu]] {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] g5azhh5jjjh6zrjs6dlz9cn5d3g7iiw Bastilicaccia 0 2612 360496 360495 2018-11-12T10:50:16Z MARcuciu2a 14375 wikitext text/x-wiki '''Bastilicaccia''' (ò '''A Bastirgaccia''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Bastilicaccia | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A032]] | cp=[[20129]] | merri= Antone Ottavi | intercomm= | longitudina= 8.829 | latitudina= 41.923 | alt= min:7m max:888m | superficia= 1821 | pop=3873 | dinsità=313 }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Bastilicaccia]] Uni pochi di toponimi di Bastilicaccia sò: A Colombina, Alivella, Bottacina, Capparona, Cuara, Forcola, Funtanaccia, Furcone, Lavu di Petra, Mascardaccia, Mascarone, Mela, Pedi Mozzu, Piticu, Petri Bianchi, Suaralta Vechja, U Pozzu. == Giugrafia == == Storia == == Merri == ==Lingua== ===Tuponimi=== * A Colombina * Alivella * Bottacina * Capparona * Cuara * Forcola * Fontanaccia * Furcone * Lavu di Pietra * Mascardaccia * Mascarone * Mela * Pedi Mozzo * Piticu * Petri Bianchi * Suaralta Vecchia * U Pozzu == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 75nmpwqpxwnbammo33iat2v6t4y9nch Belvideri è Campumoru 0 2613 370120 349104 2021-01-05T04:58:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Belvideri è Campumoru''' (ò '''Bilvidè è Campumoru''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. Si cumponi di dui paesi: [[Belvideri]] è [[Campumoru]]. {{cumuna|cumuna=Belvideri-Campumoru | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A035]] | cp=[[20110]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[135]] | dinsità= }} [[File:Marine_de_Campomoro.JPG|thumb|350 px|none|Marina di Belvideri-Campumoru]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] d58h9ezbgr1xwt64h61j8iy59d9ccy7 Bilia 0 2614 331696 321416 2014-03-23T14:04:37Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Bilia''' '''Bilia''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Bilia | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A038]] | cp=[[20100]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[40]] | dinsità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Bilia]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] rx7o5o93pnngwjtwlz6kqmzcaw9pbhm Bucugnà 0 2615 359232 347256 2018-05-11T19:02:17Z 90.37.130.248 wikitext text/x-wiki '''Bucugnà''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Bucugnà [[image:Bocognano village.jpg|250 px]] | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= Aiacciu | cantonu= Gravona-Prunelli | insee=[[2A040]] | cp=[[20136]] | merri= Achillu Martinetti | intercomm= Cummunità di cumune di u Celavu-Prunelli | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= 7112 | pop=[[435]] | dinsità= 6,1 }} == Giugrafia == == Storia == [[Image:Bocognano vallée Gravona.jpg|thumb|right|A canalata di a Gravona]] == Merri == == Feste è passatempi == [[Image:Bocognano panorama.jpg|thumb|left|Castagne]] * A Fiera di a Castagna == Citazioni == Accadi chì Bucugnà fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu: * in u pruverbiu: ''Pa u bia è u mangnà, ci voli à vena in Bucugnà.'' == Galleria == <gallery> image:Bocognano Monte d'Oru.jpg|U Monte d'Oru image:Bocognano Sainte-Lucie.jpg|Chiesa Santa Lucia image:Bocognano Travaux déviations RN193.jpg|Cantieru di custruzzione della cansa di RN 193 </gallery> == Rifarenzi == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 1ntcr2v754ers4jfnvz7bhsvkyhv4e9 Bunifaziu 0 2616 378191 366376 2022-01-07T11:58:50Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{cumuna|cumuna=Bunifazziu [[File:Bonifaccio Fal3JPG.jpg|300 px]] | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= Sartè | cantonu= Bunifazziu | insee=2A041 | cp=20169 | merri= Léo Pieracci (LREM) | intercomm= | longitudina= 9° 09′ Est | latitudina= 41° 23′ Nord | alt= media : 70 m, minima : 0 m, massima : 340 m | superficia=138,36 km² = 13.836 | pop=2977 abitenti | dinsità=22 }} {{quote|''A Bunifaziu aria de Roma è mare d'u Laziu'' (Pruverbiu corsu)|lingua=co}} '''Bunifaziu''', '''Bonifaziu''' ò '''Bonifaciu''' (in [[dialettu bunifazincu|liguru bunifazincu]] ''Bunifazziu'', in [[Lingua taliana|talianu]] è in [[Lingua francese|francese]] ''Bonifacio'', à l'epica rumana ''Marianum''), hè una [[cumuna]] di quasgi 2.700 abitenti, situata in u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana, nantu à u strittu di i [[Bucchi di Bunifaziu]] chì a sipara da a [[Sardigna]]. Hè a più cumuna [[Sudu|miridiunali]] di a [[Corsica]]. U paesu hè custruitu attornu à una prufonda baia simuli à un picculu [[fiordu]] circundatu da pareti in [[calcari]] biancu, à l'internu di i quali fubbini ancu scavati in u tempu vani di vechji casi è magazini. == Giugrafia == À l'internu di u fiordu si trova u [[portu (struttura)|portu]], principalmenti turisticu, da u quali partini ancu i [[traghettu|traghetti]] chì cullegani rigularmenti a cità à a vicina [[Sardigna]] cù [[Santa Tiresa di Gaddura]] ([[pruvincia di Olbia-Tempiu|OT]]) da à quali si trova à 12 km chì sò parcorsi in un'ora di traghettu. ==Storia== [[Image:Corsica Bonifacio Torre campanaria Pisana Santa Maria Maggiore XII sec..jpg|thumb|left|250px|Torra campanaria in stilu rumanicu-pisanu di a più antica chjesa di Bunifaziu, Santa Maria Maiò (XII seculu).]] U locu induva sorghji avali a cità di Bunifaziu era dighjà abitatu 6.500 anni fà, data sughjirita da u ritruvamentu di riperti in una sàpara longu i so alti scudderi. In seguitu à l'internu di a baia, l'insidiamentu fù uccupatu da mircanti [[Grecia|grechi]] è militari [[Roma|rumani]]; dopu à iddi, a cità fù à longu in manu di i [[pirata|pirati]] di u [[Mari Meditarraniu]]. A tradizioni afferma chì u nomi vensi attribuitu solamenti in seguitu, grazia à [[Bunifaziu II di Tuscana]] chì in [[833]] rifundò quici un paesu à difesa da l'incursioni di i [[Saraceni]]. Par dui seculi ristò sottu u cuntrollu di a [[Ripublichi marinari|Ripublica marinara]] di [[Pisa]] finu à quandu passò sottu u cuntrollu di a [[Ripublica di Ghjenuva]]; un'antucula conta chì i Ghjinuvesi intronu in a cità apprufittindu di un matrimoniu è di u statu di briachezza di a pupulazioni. Grazia à a so pusizioni strategica sia da u puntu di vista giugrafficu (pussibilità di cuntrollu nantu à i ''bocchi di Bunifaziu''), sia da quiddu [[tupugrafia|tupugrafficu]] (a cità vechja hè edificata nantu à l'alti scudderi à piccu nantu à u mari è hè accissibuli solu da l'internu di u fiordu), i Ghjinuvesi a fecini divena una [[furtezza]] impurtanti. Trà l'assalti maiò si pò ricurdà quiddu purtatu da u [[rè]] d'[[regnu d'Aragona|Aragona]] in [[1420]], duratu cinqui mesi, duranti u quali vensi custruita una scala longu a pareti di a scuddera pà cunsenta l'appruvigiunamentu di l'acqua, chjamata [[scalinata di u rè d'Aragona]]. Un seculu dopu, a cità di Bunifaziu fubbi u tiatru di un novu assaltu, sta volta da parti di i francesi è di i turchi, i quali riescini à massacrà a pupulazioni ancu aiutati da un'epidemia di pesta chì dilagò in cità propiu in quiddi anni. A cità fubbi cunquistata grazia à l'ingannu di un emissariu ghjinuvesu u quali pirmisi chì a guarnigioni riturnessi sottu u duminiu di [[Ghjenuva]]. Ghjenuva però a deti à a [[Francia]] cù u [[Trattatu di Versaglia (1768)|Trattatu di Versaglia]] di [[1768]]. In [[1793]] [[Napulionu]] quandu era dinò un ghjovanu ufficiali, cumandò pà qualchì mesi a guarnigioni di u forti. Ghjunghjendu à i ghjorna nostri, Bunifaziu divensi un locu di rifughju di ricircati in fuga da i costi [[Sardigna|sardi]]; oghji hè inveci una vivaci citatina turistica ricca di storia. == Lingua == À Bunifaziu si cunserva l'usu di una varietà di a lingua ligura [[Dialettu bunifazincu|bunifazinca]], un dialettu ghjinuvesu arcaicu chì currispondi à a parlata impurtata da i culoni à a fini di u XIIIimu seculu. U dialettu '''bunifazin''', malgradu i nutevuli influssi corsi, si ricunnosci cum'è liguru par a prisenza di i principali tratti distintivi di sta lingua. A basi di a parlata pari chì pruveni da i varietà dialittali parlati in particulari in a [[Riviera di Punenti]]. Oghji u bunifazincu hè in nettu rigressu in l'usu ughjincu, ancu s'è ci sò qualchi iniziativi par u so mantinimentu è a so rivitalizazioni; trà sti iniziativi c'hè quidda prumossa in particulari da l'associu culturali '''Di ghi di scé'''. == Merri == Ghjuvan Carlu Orsucci == Rifarenzi == == Gallaria d'imagini == <gallery> Image:Bonifacio_falaises_Grain_de_Sable.jpg Image:Bonifacio 03.jpg| Image:Bonifacio 04.jpg| </gallery> <gallery> Image:Bonifacio 05.jpg| Image:Bonifacio 01.jpg| </gallery> == Liami == == Da veda dinò == * u [[Ditonu (Bonifaziu)|Ditonu]] * i [[Scali di u rè d'Aragona]] {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] bp5p2sxwpuhtsqannlgwjf844616zlx Calcatoghju 0 2617 368586 368585 2020-08-26T14:25:52Z Nunziu Poggi 16349 wikitext text/x-wiki [[File:Blason de Calcatoggio.png|miniatura|Stemma di Calcatoghju|alt=|sinistra]] '''Calcatoghju''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Calcatoghju [[Image:Tiuccia JPG.jpg|thumb|350 px|none|Calcatoghju]] | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu=[[Aiacciu]] | cantonu=[[Cinarca]] | insee=[[2A048]] | cp=[[20111]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt=300 metri | superficia= | pop=533 abitanti | dinsità=24 }} == Giugrafia == [[Image:Calcatoggio Liscia1 JPG.jpg|thumb|300 px|none|Calcatoghju]] == Storia == === Capizzoni di u paese === ===='''A Dinastia [[De Gentile]], urighjinaria da [[Gènuva|Genuva]], è stabilita in u [[Capicorsu]] '''==== Avogari De Gentile hè a casata d'una dinastia corsa chì si stende da u [[Capicorsu]] à a [[Cinarca]]. Prima si chjamavanu Avogari de Gentile, una famiglia di sgiò di [[Genuva]], stabiliti à [[Canari]] è [[Brandu]] ([[Capicorsu]]). Più tardi altri si sò stabiliti in [[Cinarca]] è in [[Aiacciu]]: *Gentile (de) ([[Aiacciu]]), u 22 di ghjungnu 1787. *Gentile (de) ([[Nonza]]), u 27 di marzu 1776. ([[Capicorsu]]) *Gentile (de) ([[Ruglianu]]), u 28 di marzu 1774. ([[Capicorsu]]) *Gentile ([[Calcatoghju]]), u 16 di dicembre 1774. ([[Cinarca]]) == Merri == == Persunaghji ligati à a cumuna == *'''Niculaiu Leca''' hè natu u 29 di marzu 1908 à Montélimar induve u so babbu, d'una vechja famiglia corsa. *'''Tiadoru Poli''', celebru banditu di u Liamone, natu à [[Guagnu]] in 1799. Diventatu pastore, si stabilisce in Calcatoghju. *'''Nunziu Romanetti''' hè senza dubbiu u più celebru banditu corsu. Hè natu in Calcatoghju. *'''Cesare Campinchi''' *'''Francescu Bracci''': Ghjucadoru di football. *'''Giovanni Gentile''' hè un resistente indipendentista corsu, lìatu à Pasquale Paoli. ==Citazione== Accade chì Calcatoghju u fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''Calcatoghju, Calcatoghju. Pocu cena è mal' alloghju.'' == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] pv8gvquhwx2qb5lv8xds654sm7pum35 Campu 0 2619 370121 368311 2021-01-05T04:58:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Campu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Campu | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu=[[Aiacciu]] | cantonu=[[Taravu-Ornanu]] | insee=[[2A056]] | cp=[[20142]] | merri=Daniel Antona | intercomm=[[Ornanu (pieve)|Pieve di l'Ornanu]] | longitudina=41° 53′ 32″ nordu | latitudina=9° 00′ 18″ levente | alt=min. 493m, mass. 1118m | superficia=330 | pop=[[77]] | dinsità=33 }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Campu|link=Special:FilePath/Imagina_benvinuta.jpg]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == I merri di Campu sò stati: {| |- bgcolor="#abcdef" | [[1881]]-[[1888]] || Antonu Dumenicu Canavaggio |- bgcolor="#abcdef" | [[1888]]-[[1896]] || Antonu Prunetti |- bgcolor="#abcdef" | [[1900]]-[[1904]] || Ghjuvanni Santu Santi |- bgcolor="#abcdef" | [[1904]]-[[1912]] || Francescu Prunetti |- bgcolor="#abcdef" | [[1912]]-[[1925]] || Ghjuliu Canavaggio (Tinenti) |- bgcolor="#abcdef" | [[1925]]-[[1929]] || Ghjuliu Canavaggio |- bgcolor="#abcdef" | [[1929]]-[[1935]] || Francescu Antonu Santi |- bgcolor="#abcdef" | [[1935]]-[[1943]] || Lavisu Santi |- bgcolor="#abcdef" | [[1943]]-[[1953]] || Petru Bianchi |- bgcolor="#abcdef" | [[1953]]-[[1965]] || Ghjuvanni Campi |- bgcolor="#abcdef" | [[1965]] || Antonu Prunetti De la Vadina |- bgcolor="#abcdef" | [[2014]]-[[2020]] || Daniel Antona |} == Rifarenzi == * Peretti, Petru Paulu, ''Campu'', 1966 == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] d7y20xnf16fo7mkgdqcrydo6txjclux Cannelle 0 2620 349101 331847 2015-07-07T06:40:54Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Cannelle''' (ò '''E Cannelle''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Cannelle | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A060]] | cp=[[20151]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[32]] | dinsità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Cannelle]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] o5tluvtbqh6bnd85zo0vdpxl1xbm47n Càrbini 0 2621 351980 344711 2015-10-16T10:14:19Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu ha spostato la pagina [[Carbini]] a [[Càrbini]] tramite redirect wikitext text/x-wiki '''Carbini''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Carbini | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A061]] | cp=[[20170]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[100]] | dinsità= }} [[Image:Entre Carbini et Orone.jpg|thumb|350 px|none|Frà Carbini è Orone]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] rxv6fjg22cnxx3v6ryprrcmerdibvgt Carbuccia 0 2622 363615 363596 2019-09-30T05:50:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Carbuccia''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Carbuccia | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= AGHJACCIU | cantonu= CELAVU - MIZANA | insee=[[2A062]] | cp=[[20133]] | merri= Paulu GIUDICELLI | intercomm= Communauté de communes de la Haute-vallée de la Gravona | longitudina= | latitudina= | alt= 600 | superficia=1435 | pop=[[329]] | dinsità=4,3 }} [[http://www.casafuntana.com/images/carbuccia/accueil/eglise.jpg]] == Giugrafia == Paisolu di a muntagna di u Celavu, muntuosu e cupartu di macchj e di furesti di lecci. Postu a l'umbarcia, un mancani micca l'occhj e i funtani. Ci si so ancu beddi castagnicci, e, ind'i parti bassi, quarci e suari di bedda vinuta. U puntu u piu altu hè u monti Cacchjonu chi t'a in circa 1285 metri. Ci si so dino curiusità giologichi com'a una vena di petri rossi fiammanti chi ani datu u nomi di certi monti: u Monti Rossu, a Piscia Rossa, u Cigliu Rossu, ecc... == Storia == A vaddi e i muntagni di Carbuccia so sempri stati abitati da i tempi i piu antichi: u locu hè muntuosu e ci so macchjoni e furesti di lecci majori, ghjargali, occhj e acqua in quantità, monti e scogli cu aggrotti da piattassi...Ci si so trovi parecchj segni di a prisenza di l'omu, petri alzati, furtezzi antichi, muraglii e muraglioni chi formani casteddi ind'i punti i piu rinculati di a cummuna...A certitudina hè chi ci so stati parecchj lochi di vita, spicialmenti a l'ità di u ramu u piu anticu (cultura di Bonnanaro) ind'i lochi detti Capu Retu, a Bocca, i Capiteddi, a Pitraghja, ecc... Carbuccia hè di Corsica u locu u piu sittentriunali dund'e sta cultura s'hè sparta. Cummuna ind'a l'Alta Rocca e u Taravu, hè prisenta propriu sin'a Carbuccia ma un si ni trovani micca tistimunianzi piu a u Nordu.... A u Mediuèvu,u paesi eddu stessu hè statu cumminciatu versu l'annu Middi a u locu dettu "u Pulacciu", ma prima éra postu ind'un locu dettu "u Marchesu".Stu primu paesi hè statu distruttu durenti i guerri feudali, tra i signori Piracci di a sterpa di i Salaschi(di u paesi di I Peri) e i Signori di u Marchesu, parvia di rivalita pà i pussessi di i tarreni, e dino parchi sti famiglii pritindiani tutt'a dui a a signuria di u Celavu e a u titulu di Contu. Dopu a battaglii firoci quiddi di u Marchesu so stati quasgi sterpi, ma a figliola di u vecchju signori, chjamata Bianca di u Marchesu, fu salvata da u conti Arrighu u Bel Misseri e ebbi di u so salvatori un figliolu bastardu, chi fu chjamatu Paulu o Polu, e sopranummata da i Piracci "Pulacciu". Fu eddu stessu chi, dopu a morti di u Contu Arrighu a a Bocca a i Croci di Bastirgaccia, dilascio u paesi arruinatu di u Marchesu e feci una torra a u locu chi si chjama avà "u Pulacciu". Fu cui a prima casa di Carbuccia e ci si hè trovu u so Stemma chi hè sempri quiddu di sta famiglia. Polu dettu Pulacciu a avutu parecchj figlioli, sopr'a tuttu tre masci :Pulacciu (dettu "u sicondu" parchi purtava u nomi di u so babbu), Marconi (dettu "Carbuccia" parchi era u nomi di a so tarra) e Stifanacciu (dettu "Pifaneddu"), e i tre fratteddi so a l'urigini di i vecchj famiglii di u paesi. Dopu anni e anni di difficultà pa u so campà, sempri in bisbiglia cu i Piracci e dino cu l'Auccianesi, i Pulacci si furticherini annant'a Rocca di Capu Retu, u casteddu preistoricu altieru chi predumineghja a vaddi di Carbuccia. E camperini cui parecchj tempi ...Ci si so stati guerri e assalti cu i corsi i so vicini e dino cu invasori stranieri, Ghjnuvesi, i crudeli Turchi di Barbaria, e po cu i francesi...ma l'annati passendu, so rifalati in paesi e ci si so sempri l'eredi anc'avà di sti tre famiglii ind'i vecchj casi di u paesi... Hani scrittu a storia di u paesi D-M. Polacci e po Pierre Cosson. == Citazioni == Eccu parechji pruverbii chì cuncernani u paesi di Carbuccia (pigliendu in contu ch'eddu hè di tradizioni chì i pruverbii annantu i paesi o i cità, ùn sò micca uggettivi in generali ma piuttostu schirzanti): *''Stramunchjati carbuccesi.'' è dinò: *''Fior'di l'omu carbuccesu'' è ancu: *''Carbuccia! Carbuccia! a fami s'incuccia !'' E anche une parola di Monsignore [[Paulu Matteiu Della Foata]], poeta corsu e vescu d'Ajacciu circa lu 1880. L'autore di un librettu di versi in lingua italiana dice a u vescu: -L'Ho composto in lingua toscana- Mgre Della Foata leghje i versi una stondetta e risponde: - ''Ie, mà e toscanu di Carbuccia''- -Ind'u so libru di "poesie giocose", Munsignori della Foata dici dino, parlendu di un duttori di Carbuccia: "parla in Crusca ma incapuccia, chi è un tuscanu di Carbuccia !": vo di ch'eddu pruvava di parlà com'a quiddu chi t'avaria sapiutu a lingua di Dante, mà traditu da u so accentu carbuccesu ! (stu duttori saria un avu meu, u sgio Francescu Orsoni, chi t'avia fattu i so storii in Pisa circa u 1845", e chi forsi "stracciava" u talianu com'eddu pulia, fendu rida u vescu schirzosu)... == Merri == Paulu GIUDICELLI == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] to9zhg1kqfx240cnkpctj7i7bdloop0 Cardu è Turghjà 0 2623 368316 344712 2020-07-13T11:43:11Z 2A01:CB1C:CFE:600:DC22:A54F:5B75:AD2 wikitext text/x-wiki '''U Cardu è Turghjà''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=U Cardu è Turghjà | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=2A064 | cp=[[20190]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[32]] | dinsità= }} [[Image:Cardo-Torgia.jpeg|thumb|350 px|none|Merria di U Cardu è Turghjà]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] glwwruou06nfjoccu43egb5tz3t2m3l Carghjese 0 2624 377046 377045 2021-09-14T05:05:20Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki '''Carghjesi''' ò '''Carghjese''' (in [[lingua greca|grecu]]: ''Καργκέζε'', rumanizzazione: ''Kargkéze''; in [[lingua francese|francese]]: ''Cargèse''; in [[lingua italiana|talianu]]: ''Cargese''), hè un cumune di u [[dipartimentu (Francia)|dipartimentu]] di a [[Corsica]] [[Corsica suttana|suttana]]. In u cumune esistenu ancora parechji famiddi di urighjini [[Grecia|greca]]. {{cumuna|cumuna=Carghjesi [[Image:Cargèse Port1 JPG.jpg|350 px]] | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu=Dui Sevi | insee=[[2A065]] | cp=[[20130]] | merri= François Garidacci (2008-2014) | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[982]] | dinsità= }} ==Storia== In u [[1676]], 730 famiddi grechi urighjinarii di Itilo, in u sudu di u [[Pilupunnesu]] in a zona di a [[Mani (pinisula)|pinisula di Mani]] pà fughja a duminazioni [[Imperu Uttumanu|turca]] sbarconu in [[Corsica]], avendu uttinutu da a [[Ripublica di Ghjenuva]] u pirmessu di trasfirisciasi. I Grechi ebbini in cuncissioni grandi tarreni chì ùn erani micca abitati in a zona di [[Paomia]], in a zona interna di [[Vicu (Corsica)|Sangonu]], è ci custitusini una prima culonia: accolti di manera ustili da a pupulazioni lucali, i fughjiti fubbini à più ripresi attaccati duranti i rivolti antighjinuvesi di [[1715]] è di [[1729]], truvandu rifughju in a piazzaforti di [[Aiacciu]] in u [[1735]] (quici esisti ancora una cappedda di ritu grecu). À parta da [[1769]] si trasfirisini infini, sottu à a prutizzioni francesa, à Carghjesi. U paesu fubbi ancora attaccatu da i Corsi in [[1793]], duranti a Rivuluzioni, è a pupulazioni ebbi à fughja dinò à Aiacciu. Ridotti di un terzu di l'effettivi, i Carghjisini pobbini riturnà à i so casi solamenti quattru anni dopu. ==Tradizioni linguistichi== Oghji u dialettu neugrecu di Carghjese hè cumpletamente spentu. L'ultimi fasi di questa parlata fubbini usservati da u linguistu O. Parlangèli, chì in [[1952]] parla di un numaru assai limitatu di individui, distribuiti in dui nuclei familiari, dinò capaci di praticalla. U spenghjimentu di u [[lingua greca|dialettu neuellenicu]] ùn hà impiditu u mantinimentu di i casati urighjinari, di un certu numaru di prestiti lissicali passati à u [[lingua corsa|dialettu corsu]] lucali chì si affirmò dopu, è soprattuttu di l'usi liturgici grecu-catolichi in una di i dui chjesi di l'abitatu. Quisti mimorii custituiscenu oghji u principali elementu di spicificità culturali di a cumunità carghjisana [Nicholas 2006]. ==Ambienti== Da Carghjesi, o più pricisamenti da [[Revinda]], inizia un sintieru escursiunisticu par u [[Monti Cintu]]. == Merri == Dipoi 2002 : François Garidacci ==Lingua== ===Sopranomi=== *Scarpò *Ciarbillì *Diavulè *Flaccà *Bamballò *Pestasale == Rifarenzi == == Liami == [[Image:Cargèse E1b JPG.jpg|thumb|left|Navata è coru di a chjesa latina. |250px]] [[Image:Cargèse EO1f JPG.jpg|thumb|left|A chjesa ortodossa Santu-Spiridon.|250px]] ==Bibliografia== :''Negotiating a Greco-Corsican Identity, N. Nicholas'', in "Journal of Modern Greek Studies", [[2006]], n. 24, pp. 91-133. :''Dialetto neogreco parlato a Cargese (Corsica)'', Parlangèli, O. [[1952]], in "Orbis", n. 1, pp. 53-54. {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] rnxmm05ko9xvdnlkvbnzt1mqutc5bru Carghjaca 0 2625 356806 356805 2017-03-31T17:09:50Z 92.150.11.208 /* Cultura lucali è patrimoniu */ wikitext text/x-wiki '''Carghjaca''' hè una [[cumuna]] di [[Corsica]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> U paesu si trova in a rigioni di [[Tallà]], à punenti di l'[[Alta Rocca]]. L'abitanti di u paesu si chjamani ''Carghjacanesi''. {{cumuna|cumuna=Carghjaca | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= Sartè | cantonu= Tallà è Scupamè | insee=[[2A066]] | cp=[[20164]] | merri= Don Ghjacumu di Rocca Serra | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[49]] | dinsità= }} [[File:Villagecargiaca.jpg|thumb|U paesu di Carghjaca, suttu à a nivi|left]] == Giugrafia == [[File:Paesecargiaca.jpg|thumb|300px|A vaddi di Carghjaca]] A cumuna di Carghjaca hè situata in [[Alta Rocca]]. Custituisci una di i dodici cumuni di u cantonu di Tallà è Scupamè, natu da u raggruppamentu, in u 1973, di i cantoni di Santa Lucia di Tallà è di Sarra di Scupamè. I cumuni i più prossimi sò [[Laretu di Tallà]] à 4.9 km, [[Zirubia]] à 8.1 km è [[Auddè]] à 10 km. Carghjaca si trova à circa 30 minuti di Prupià è Sartè, i dui cumuni i più impurtanti in u circondu. U tarritoriu cumunali si sparghji annantu à una superficia di 787 ettari, annantu à a sponda dritta di u [[Chjuvonu]] o Scupamè, affluenti di u [[Rizzanesi]]. Carattarizatu da un paisaghju graniticu monda intaddatu da a vadina chì si stringhji in vola è da una agglumerazioni principali impiantata à circa 400 metri d'altitudina, custudiscia dinò l'impronta di i culturi di frutteti disposti in masgeri chì custituini da u seculu XIX à u lindumani di a Prima Guerra mundiali, una di l'attività principali di l'abitanti di 'ssa cumuna. À u nordu di a cumuna, u culminu chjamatu "Punta di u Carboniu" varca di pocu i middi metri d'altitudina. U paisolu di "Zizzi" ùn conta più ch'è una sola casa abitata di tantu in tantu. == Storia == [[File:Cargiacavillage.jpg|thumb|Carghjaca, di frivaghju di 2013.|left|300px]] Carghjaca inquant'è lucalità dipindia à u Medievu di a signuria di a Rocca è di a circuscrizzioni ecclesiastica o pievi di Tallà. Hè minziunata da [[monsignori Giustiniani]], vescu di u Nebbiu, in a so opara "Dialoguo nominato Corsica", parsu in u 1531, frà i sedici loca abitati di Tallà. Cuntendu 147 abitanti in u 1770, Carghjaca cunnosci dopu, da u seculu XIX à u lindumani di a Prima Guerra mundiali, un'espansioni dimugrafica à tempu à un sviluppu ecunomicu liatu, in particulari, à u sviluppu di l'addevu è di l'oleicultura (a cumuna cuntaia in u corsu di 'ssu periodu setti mulina à oliu). I casona di u paesu tistimuniighjani oghji di 'ssa vitalità ecunomica passata. In tutali 206 abitanti sò ricinsati in u 1806, 292 in u 1851, 529 in 1891 è 539 in u 1926. A pupulazioni ùn cissarà dopu di calà par tuccà u so zoddu u più bassu in u 1999 incù 49 abitanti. Siont'è a lighjenda, u paisolu di "Zizzi" tinaria u so nomu di u ghjinerali Zizzoli chì, à u mumentu di una battaglia, ci avaria intanatu un tisoru. In a notti di u 6 à u 7 di sittembri di u 1994 u paesu hà subitu un terramutu di magnitudina 2 annantu à a scala di Richter<ref>http://sismalp.obs.ujf-grenoble.fr/taddaturi/Carghjaca/Carghjaca.html</ref>. == Cultura lucali è patrimoniu == [[File:Clochercargiaca.jpg|thumb|U campanili di u paesu|left|200px]] === Loca è munimenta === I munimenti è i palazza di u paesu ani a carattaristica d'essa par a maiò parti zuccati in u [[granitu]]. * A ghjesia San Paulu è u so campanili erettu à u seculu XIX si trovani à u cori di u paesu. [[File:Fresque_de_l%27Eglise_de_Cargiaca.jpg|thumb|Affrescu di a ghjesia di Carghjaca]] * "A funtana di A Capedda" hè una funtana chì si trova à l'iscuta di u paesu. A fonti hè cuparta da una volta di granitu. * A "Rocca" hè un scoddu chì si drizza sopra à u paesu. Siont'è a lighjenda un casteddu chjamatu "Casteddu Della Rocca" ci s'inalzaia. Hè annantu à 'ssu scoddu ch'iddu duminighja u calvariu di u paesu stallatu da i so abitanti. [[File:A_Rocca.jpg|thumb|A Rocca chì strapiomba u paesu|300px]] === Manifistazioni culturali è fistività === A festa patrunali di ''San Paulu'' hè cilibrata ogni 30 di ghjugnu. Cattolicisimu, tradizioni è spartera si mischiani par parpituà stu avvinimentu chì riunisci tutti l'abitanti di u paesu. In seguitu à una missa in a ghjesia San Paulu, i trè campani sunati à l'arrubata accumpagnani a prucissioni di u santu, purtatu à bracciu, chì s'avvia in tutti i carrughji è vii di u paesu. Infini, l'abitanti si riuniscini tradiziunalmenti annantu à a piazza di u munimentu par sparta un attimu di cunvivenza. === Parsunalità liati à a cumuna === * Dumenicu Lucchini (1919-2002) dittu "Ribeddu", grandi risisenti chì s'illustreti mentri a Siconda Guerra mundiali, hè natu in u 1919 in Carghjaca<ref>http://www.nuvellaghju.com/Ils-ont-fait-notre-Histoire/dominique-luchini.html</ref> ==Ecunumia== ==== Attività ==== * Ghjirandulata : U paesu hè circundatu da numarosi stradeddi parmittindu in particulari di righjunghja i paesi di a vaddi. * Vadina : U [[Chjuvonu]] passa da suttu à u paesu. === Turismu === * Affitti di vacanzi annantu à a cumuna. A cumuna hè membru di a [[cumunità di cumuni di l'Alta Rocca]]. == Merri == U merri attuali hè Don Ghjacumu di Rocca Serra. ==Citazioni== Accadi chì Carghjaca fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu: * in u pruverbiu: ''Carghjacanesi, mani mozzi.''<ref>Saravelli-Retali (1976).</ref> == Noti == <references/> == Bibliugrafia== * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] ecw30uw51qsj0n5imjuu4x4lk2k0swo Casaglionu 0 2626 360532 349107 2018-11-20T17:40:37Z Apdency 13604 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Casaglione Tiucccia JPG0864.jpg]] → [[File:Casaglione Tiuccia JPG0864.jpg]] #3 - typo wikitext text/x-wiki '''Casaglionu''' (ò '''Casagliò''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Casaglionu | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A070]] | cp=[[20111]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[292]] | dinsità= }} [[Image:Casaglione Tiuccia JPG0864.jpg|thumb|350 px|none|Casaglionu]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == ==Citazioni== Accade chì Casaglionu fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''Casaglionu, Casaglionu, ùn si vali un milionu.'' == Rifarenzi == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] kxy33yged2i4x491x8gvut7sm1cyg87 Casalabriva 0 2627 356873 356872 2017-04-15T14:25:32Z 86.219.64.3 wikitext text/x-wiki {{cumuna|cumuna=Casalabriva | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu=[[Sartè]] | cantonu=[[Pitretu è Bicchisgià]] | insee=[[2A071]] | cp=[[20140]] | merri= V.Micheletti | intercomm= | longitudina= 41° 45’ 14’’ Nordu | latitudina= 8° 56’ 16’’ Est | alt= 600 metri | superficia = 1.592 | pop= 184 ab. | dinsità= 11 }} [[File:CASALABRIVA HPIM1510.JPG|thumb|350 px|none|U paesi di Casalabriva]] '''Casalabriva''' hè un paesi corsu è una [[cumuna]] di Corsica, in l'attuali [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> == Giugrafia == U paesi di Casalabriva hè attravirsatu da a u stradonu [[Strada naziunali 196|RN 196]]. Hè situatu à u 8.5 km da [[Pitretu è Bicchisgià]] à 5.7 km d'[[Ulmetu]] è à 3 km da [[Suddacarò]]. == Storia == À u [[Medievu]], u paesi di Casalabriva dipindia di a signuria d'Istria è di a pievi di Vaddi d'Istria. À l'ebbica muderna, furmava una di i dodici cumunità di a pievi d'Istria chì divintò in 1793 " cantonu di u [[Taravu]] " po' " [[cantonu di Pitretu è Bicchisgià]] " à parta da u 1828. In seguitu à a leghji di u 29 di aprili di u 1854, chì valida un scambiu di terra incù a cumuna d'[[Ulmetu]], i nuveddi limiti di a cumuna sò fissati. U nomu di u paesi veni di " Casa di l'abrei " chì significheghja " a casa di i ghjudei ", segnu di a prisenza storica di cumunità ghjudei in Corsica. Difatti, à u principiu di u [[Medievu]] numarosi ghjudei parsiguitati in iSpagna sottu à u regnu di [[Sabedda a cattolica]] ani immigratu in Corsica. == Merri == == Dimugrafia == == Noti == <references/> == Rifarenzi == == Liami == * [http://www.domaine-comte-abbatucci.com Duminiu Conti Abbatucci] {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] ob8jre8mgwhfnsd5gl6o4p3a8herkt3 Cavru 0 2628 363110 331986 2019-07-18T16:12:02Z Jumpy01 11155 image wikitext text/x-wiki '''Cavru''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Cavru [[File:Korsika - Eglise de Cauro - panoramio.jpg|300px]] | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= [[Bastelica]] | cantonu= [[Aiacciu]] | insee=[[2A085]] | cp=[[20117]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[1060]] | dinsità= }} == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] o95ohffbz0gu0xariwwec45yxcvj2cz Ciamannaccia 0 2629 349407 332060 2015-07-07T08:56:42Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Ciamannaccia''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Ciamannaccia | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A089]] | cp=[[20134]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[134]] | dinsità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Ciamannaccia]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 4e05ens83okubl9mqgqonz2k0m5aqmi Coghja 0 2630 375921 356049 2021-08-20T00:47:26Z Minorax 15175 fix [[Special:LintErrors/missing-end-tag]] | Cleaned up using [[w:en:WP:AutoEd|AutoEd]] wikitext text/x-wiki '''Coghja''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Coggia | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= [[Aiacciu]] | cantonu=[http://fr.wikipedia.org/wiki/Canton_des_Deux-Sorru Dui Sorru]| insee=[[2A090]] | cp=[[20160]] | merri=Matteu Rubini | intercomm= Senza | longitudina= 8° 44′ 58″ Livanti | latitudina= 42° 07′ 27″ Nordu | alt= minima. 0 m — massima. 917 m | superficia= 3133 | pop=[[699]] | dinsità= 26 }} == Giugrafia == E comune vicine a Coghja sò: -[[Casaglionu]] a u Mezziornu -[[Ambiegna]] a u Mezziornu-Oriente -[[Arburi]] a l'Oriente -[[Vicu]] a u Nordu == Storia == == Demografia == {| align="center" rules="all" cellspacing="0" cellpadding="4" style="border: 1px solid #999; border-right: 2px solid #999; border-bottom:2px solid #999; background: #f3fff3" |-style="background: #ddffdd" ! [[1962]] !! [[1968]] !! [[1975]] !! [[1982]] !! [[1990]] !! [[1999]] !! [[2006]] |- | align=center| 204 || align=center| 225 || align=center| 284 || align=center| 447|| align=center| 538|| align=center| 699 || align=center| 828 |- | colspan=7 align=center| <small>Numaru ritenutu da poi à [[1962]] : [[Populazione senza i conti dopii]] </small> |} == Merri == U merre attuale hè Tumasgiu Coggia dipò 1984. == Rifarenzi == == Liami == [[Saone]] {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 1ex2sku7mnatg40c6ga522nqlfzm64j Cugnòculu 0 2631 370122 368312 2021-01-05T04:58:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Cugnoculu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. Si cumponi di 3 paesi: ci hè Cugnoculu, Maratu è Pratavonu assai cunisciutu pè u so vinu. [[Muntichji]] si trova dà sottu à u paese, hè abandunatu. {{cumuna|cumuna=Cugnoculu | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= Santa Maria Sicchè | insee=[[2A091]] | cp=[[20123]] | merri= Anghjulu Allioti | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= 300 | superficia= | pop=[[164]] | dinsità= }} [[File:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Cugnoculu|link=Special:FilePath/Imagina_benvinuta.jpg]] == Giugrafia == U paese si trovà à mezz' a stradda trà Aiacciu è Prupià == Storia == == Merri == U merri hè Anghjulu Allioti dàpoi 2001 == Rifarenzi == == Paesi accanti == I paesi vicinu à Cugnoculu, sò Pila-canali, Gurgualè, Urbalaconu, Bisinà, Grosseto... {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 0t9361ie6snm89k5rsdah0nn5pmt0ea Conca 0 2632 344714 332125 2015-06-30T14:53:19Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Conca''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Conca | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A092]] | cp=[[20135]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[770]] | dinsità= }} [[Image:Conca-warly.jpg|thumb|350 px|none|Conca, presa da u GR20 in maghju 2005.]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] lzvp6kwri80g6irqzen8rw11b2wfsny Currà 0 2633 344715 332199 2015-06-30T14:54:03Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Currà''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Currà | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A094]] | cp=[[20168]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[71]] | dinsità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Currà]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] n4dok90dcu1nwe2daj3kgvvfkp8fxw3 Cuzzà 0 2635 370123 344716 2021-01-05T04:58:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Cuzzà''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Cuzzà | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A099]] | cp=[[20148]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[242]] | dinsità= }} [[Image:Village de Cozzano (Corse).jpg|thumb|350 px|none|Cuzzà, in lugliu 2012]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == * [http://www.accademiacorsa.org/cozzano.html Ciccolini, Carulu, Piccula stori di Cuzzà - petite histoire de Cozzano, Accademia corsa] == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] a06zb6o1g7cc26oe73hgqc9p158ip6i Cristinacce 0 2636 349119 332165 2015-07-07T06:50:58Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Cristinacce''' (ò '''E Cristinacce''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. Hè posta a cumuna in lu cantone di i "Dui Sevi", à una altura apprussimativa di 800 metri. Si ci conta una cinquantina d'abitanti parmanenti. {{cumuna|cumuna=Cristinacce [[Image:Cristinacce Chp1JPG.jpg|350px]] | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A100]] | cp=[[20126]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[52]] | dinsità= }} [[Image:DSCN1889.JPG|thumb|350 px|none|Cristinacce]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == * [http://cristinacce.over-blog.net/ U blog Corsu: Paese Di Cristinacce] {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] eoyx1wkbfbylo9kuo7l9qqrbp7lozuh Cuttuli è Curtichjatu 0 2637 370124 332206 2021-01-05T04:58:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Cuttuli-Curtichjatu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. Si cumponi di dui pâesi: [[Cuttuli]] è [[Curtichjatu]]. {{cumuna|cumuna=Cuttuli è Curtichjatu | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A103]] | cp=[[20167]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[1473]] | dinsità= }} [[File:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Cuttuli è Curtichjatu]] == Giugrafia == entre peri è aiacciu == Storia == == Merri == merri so mr Scarbonchi == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] f4m19cn3d57h3ssis7eij31b803dtve Eccica è Suaredda 0 2638 370125 332317 2021-01-05T04:58:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Eccica-Suaredda''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. Si cumponi di dui paesi: [[Eccica]] è [[Suaredda]]. {{cumuna|cumuna=Eccica è Suaredda | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A104]] | cp=[[20117]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[684]] | dinsità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Eccica è Suaredda]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 1a8yah5rlrnh8tmvphg4ejdrick6u07 Fìgari 0 2640 344717 344152 2015-06-30T14:58:12Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Figari''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Figari | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A114]] | cp=[[20114]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[1006]] | dinsità= }} [[Image:Chapelle Sainte Barbe de Pruno 01.jpg|thumb|350 px|none|Cappella San Ghjambattista di Prunu]] == Giugrafia == Si trova in a zona interna à u nordu-uvestu di [[Bunifaziu (Corsica)|Bunifaziu]] è à u sudu-uvestu di [[Prupià]]. Vicinu Figari si trova l'[[Aéroport di Figari Sud Corse|aeruportu]] di a [[Corsica]] miridiunali, induva hè situata a [[stazioni meteurulogica di Figari]], ufficialmenti ricunnisciuta da l'[[Urganizazioni meteurulogica mundiali]]. == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 6pvtj1hrw7gt1eshskg7rmlchknzvk5 Foci è Bilzesi 0 2641 360630 349136 2018-12-11T15:58:04Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu ha spostato la pagina [[Foce]] a [[Foci è Bilzesi]] tramite redirect wikitext text/x-wiki '''Foce''' (ò '''Foci è Bilzesi''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Foce | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A115]] | cp=[[20100]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[110]] | dinsità= }} [[Image:Bilzese.JPG|thumb|350 px|none|Bilzesi]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] e8sxbdbs8fq43riw5t3kebd3e6kbukl U Furciolu 0 2642 374125 368294 2021-06-02T12:02:06Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki '''Furciolu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Furciolu | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu=[[Aiacciu]] | cantonu=[[Taravu-Ornanu]] | insee=[[2A117]] | cp=[[20190]] | merri=Ghjuvanpetru Bozzi | intercomm=[[Pieve Di L'Ornanu]] | longitudina=41° 51′ 18″ nordu | latitudina=9° 00′ 36″ levente | alt=300 m (min : 231m, mass. : 753 m) | superficia=6,88 chm² | pop=81 (2017) | dinsità=12ab./chm² }} [[Image:Cappedda Panicala.jpg|thumb|350 px|none|Chjesa di San Petru di u Panacali]] == Giugrafia == Furciolu hè u paesucciu chì si trova in Pumonte, in [[Corsica]]. Circundatu trà i paesi di Ziddara, Azilonu, Àmpaza è Livesi. A cummuna face 6,9 chm² U paese di Furciolu hè situatu à 381 metri d'altitudine, hè luntanu di a mare è à l'umbria. Furciolu hè una cummuna di U Parcu Naturale Di Corsica Furciolu hè à circa 40chm d'Aiacciu, inde u [[Taravu]]. == Storia == In Furciolu ci hè e più vechje case di [[Corsica]] Furciolu face parte di e 17 commune chì custituisce, dapoi 1828, u cantone di Santa Maria Sichè, in i tempi chjamatu u cantone d'[[Urnanu]]. Furciolu hè statu fundatu in parruchja à u principiu di u XVIIsimu seculu. À u medievu, u paese era sotta l'autorità di i Signori Bozzi, a so anzianità hè stabilitu pà Munsignore Giustiniani, vescu di u Nebbiu, in 1531, ancu pà e date sculpiti nantu i lintelli di e vechje case. L'abitatu s'hè sviluppatu in prima attonzu di e case di e cappizone, è sopratuttu à a longua di a strada. U paese pussede setti carrughji : - U Poghjiu - Supranu - U Maternatu - A Piazzola - U Marianu - U Fundu Suttanu - U Culiciolu (XIXsimu seculu) A ghjesgia paruchjale attuale, San Petru di Furciolu, hè statu fatta nant'a e base di una cappella antica dedicatu à A Santa Maria, chì a cunstruzione era fatta à u medievu. Hè citatu in u raportu di una visita apustolica assignatu à u Munsignore Mascardi datatu di 1578. A ghjesgia paruchjale era allora San Petru di Panicali, chì oghje ci ne ferma solu qualche ruvine. À u principiu, a cappella Santa Maria hè un idifiziu mudestu, fattu sulamente d'una parte sanza finestre è campanile. Cumporta un maestru altare affiancata di diu altarella laterale pà San Bartulumeu è San Roccu. Ghjè a u princupiu di u XVIIsimu seculu ch'ella diventa ghjesgia paruchjale San Petru, in effetu l'antica ghjesgia piuvana fù pianu pianu tralasciata. A cappella piazzata a u rangu di e ghjesgie paruchjale fù rinovata : una cappella laterala pà u Rusariu hè custruttu, dopu pà dà à l'edifiziu una forma di croce latina, una altra cappella dedicata à San Roccu hè alzata mentre u XVIIsimu seculu. Ma a u XIXsimu seculu, l'edifiziu hè in ariaccia è in 1872 un cantieru di ristorazione hè datu a u maestru di muraglia Paoli Antonu, pagatu pà u Ministeru di e Culte. Stu cantieru sarà compiu in 1878. À a fine di u XIXsimu seculu sarà alzatu un campanile in petra zuccata dutatu di trè campane. In a seconde parte di u XXsimu seculu, a ghjesgia sarà risturata è intratenutu (riffezione di u tettu, pittura, vitrata, scalderia, scambiamentu di mubigliaru, muru scalcinatu) certi abbisugnendu a sottuscrizzione di i parughjani. A ghjesgia paruchjala San Petru hà u patrimoniu di qualche stanze famose, chì sò sempre adupratu pà i cirimonie religiose : u calice d'oreficeria di bedda fattura, di u mezu di u XIXsimu seculu; duie tavulone d'altare, pitture d'autore scunnisciutu è datati a pocu pressu di XVIIsimu seculu; e tendine di ghjesgia riprisintendu a passione è a risurezzione di u Cristu; dui pianeti arracamati, unu rossu, l'altru neru è datendu di u XIXsimu seculu; a statua di San Roccu, statua di prucessione policruma, datendu di a fine di u XIXsimu seculu, fattu pà "u fattore di e statue" Lavighju Mighele; una pergamu à pridica in legnu datendu forse di a fine di u XIXsimu seculu, è ind'u ci ritruvemu una mudella analoga inde a ghjesgia di Auddè. == Pruverbii == Eccu uni pochi di pruverbii annantu à Furciolu: * '''Furciolu, forca. (U Paese hà a forma di una forca)''' == Merri == == Pupulazione == {| class="wikitable" style="margin:auto;" |+Pupulazione da 1800 à 1901 |'''1800''' |'''1806''' |'''1821''' |'''1831''' |'''1836''' |'''1841''' |'''1846''' |'''1851''' |'''1856''' |'''1861''' |'''1866''' |'''1872''' |'''1876''' |'''1881''' |'''1886''' |'''1891''' |'''1896''' |'''1901''' |- |276 |220 |274 |237 |264 |260 |269 |285 |285 |387 |328 |324 |317 |303 |424 |395 |376 |301 |} {| class="wikitable" |+Pupulazione da 1906 à 2017 |'''1906''' |'''1911''' |'''1921''' |'''1926''' |'''1926''' |'''1931''' |'''1936''' |'''1946''' |'''1954''' |'''1962''' |'''1968''' |'''1975''' |'''1982''' |'''1990''' |'''2006''' |'''2007''' |'''2012''' |'''2017''' |- |356 |363 |387 |402 |305 |380 |186 |134 |140 |132 |106 |75 |56 |69 |75 |76 |66 |81 |} == Da veda dinò == * a [[Panicala]] * a [[canzona di Manetta]] == Rifarenzi == == Liami == ==Da veda dinò== * [[San'Petru di Panicala]] {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 5m2zfpn6kyuxvrr7mxbcz25cjrxgl04 Fuzzà 0 2643 344901 344900 2015-06-30T19:13:08Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Fuzzà''' (o [[Fuzà]], o ancu [[Fozzà]]) hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Fuzzà | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A118]] | cp=[[20143]] | merri=Mireille Istria | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt=350 | superficia= | pop=[[195]] | dinsità=10 }} [[File:Fozzano - Les tours des deux familles autrefois rivales Carabelli (Tour de Colomba) et Durazzo.jpg|thumb|350 px|none|A Torra di Culomba è a Torra Durazzu]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == ==Linguistica== ===Tuponimi=== *a ghjesgia di l'Anunziata *San Ghjuvanni *a concia *piazza di a funtanedda *piazza nova *a crucedda *a torra nova o d'insù (di i Paoli è di i Durazzo) *a torra vechja o d'inghò (di i Carabelli) *a casa di Culomba == Rifarenzi == == Liami == ==Da veda dinò== * [[Vociaru di Culomba]] {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] t2a9xfshct44ryl76z6mrir3w75dnyq Frassetu 0 2644 378006 377798 2021-12-13T19:44:03Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:F18E:A82:B88C:DFAC /* Esprissioni */ wikitext text/x-wiki '''Frassetu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. Facia parti di l'antica [[Urnanu (pievi)|pievi d'Urnanu]], com'è [[Campu]], [[Quasquara]], [[Santa Maria è Sichè]], [[Azilonu]], [[Ampaza]]. {{cumuna|cumuna=Frassetu [[File:Frassetu.jpg|300 px|none]] | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu=[[Aiacciu]] | cantonu=[[Taravu-Ornanu]] | insee=[[2A119]] | cp=[[20157]] | merri=Paulu Antona | intercomm= [[Ornanu (pieve)|Pieve di l'Ornanu]] | longitudina= 41° 53′ 49″ nordu | latitudina= 9° 01′ 22″ levente | alt= 720&nbsp;m (Dà 529&nbsp;m à 1680&nbsp;m) | superficia= 1661 | pop=82 | dinsità= 7,1 }} U nomu "Frassetu" veni prubabilmenti da u [[frassu]], chì hè abundanti annantu à a cumuna, u nomu di u paesi essendu statu furmatu com'è quiddu d'[[Ulmetu]] o d'[[Alzetu]]. I poghji di u paesi sò: a Vaddi, a Cuddetta, Casamattonu (chì in i tempi era Calabrà), Casanova, u Piazzili, Busgiulacciu, Riccineddu, a Vignaccia. === A Cuddetta === U nomu "Cuddetta" veni da u fattu chì 'ssu poghju hè annantu à una cuddicciola. Si cumponi di dui [[currintina|currintini]]. In i tempi, era u poghju u più pupulatu. Ci sò parechji casi antichi in a Cuddetta: a Casa di i Maestri, a Casa di i Lavichi. In a Casa di i Maestri, ci hè a [[carciara]] sottu, si poni veda i branchetti, parechji [[archera|archeri]], è daretu ci hè sempri l'[[acquaghjolu]]. Annantu à a Casa di i Lavichi, ci hè zuccatu: "1751 LF" (ciò chì significheghja: "Lavicu Fecit", a feci Lavicu in 1751). Ci hè dinò u so forru in a Cuddetta. Hè statu custruitu in 1868. È da sottu, ci hè a so funtana: a funtana di l'Arbaghju. <gallery> File:Frassety - Casa di i Maestri.JPG|A Casa di I Maestri File:Frassetu Forru di A Cudetta.JPG|U forru di A Cuddetta File:Frassetu - Archera.JPG|Un'archera annantu à a facciata di a Casa di I Maestri File:Frassetu - Acquaghjolu.JPG|Un acquaghjolu daretu una casa antica </gallery> === Casamattonu === Casamattonu si trova faccia à A Cuddetta, da quand'è u stradonu. 'Ssu poghju hè statu chjamatu cusì parchì hè statu u prima poghju di u paesi ind'eddu ci hè statu una casa incù i [[mattonu|mattona]], una "casa à mattonu". Ma in i tempi, u poghju si chjamava "Calabrà". Ci hè sempri una rangata di casi custruiti da u XVIimu à u XIXimu seculu. === Riccineddu === <gallery> File:Frassetu 6 Casa di Lari.JPG|U purtonu di a Casa di Lari </gallery> === U Piazzili === U Piazzili hè un poghju anticu di u paesi, i casi i più vechji essendu da a fini di u seculu XVI. Annantu à u sopraporta d'un vechju muru, si vedi: "1557 A 8 IHS M F R". [[IHS]] vol'dì: "Iesus Hominum Salvator" è "M F R" significheghja: "Maestru Fecit Aedificare" (u Maestru – di muru – feci edificà). In u Piazzili, ci era dino in i tempi, una casa incu una petra induva ci era zuccatu: 1710. Sient'è Petru Paulu Peretti (1966), a Leccia di Mal'Cunsigliu era situata à una trintina di metri di a funtana di Centuliri. 'Ssa leccia era in u Piazzili, ma hè stata tagliata in 1947. Era una leccia maiori ind'eddi s'erani riuniti quiddi chì ani dicisu di brusgià u casteddu di [[Campu]] in 1615. <gallery> File:U Piazzili - facciata 2.JPG|Facciata d'una casa antica in u Piazzili File:U Piazzili - facciata.JPG|Facciata incù u sopraporta è l'acquaghjolu File:Acquaghjolu - U Piazzili - Frassetu.JPG|L'acquaghjolu File:Casa di i Sampieri.JPG|A casa di i Bozi, in u Piazzili </gallery> I [[casata|casati]] più cumuni in u Frassetu sò: Antona, Casanova, Franceschi, Giuliani, Lanfranchi, Leonardi, Mariani, Miliani, Murzi, Pierlovisi, Pietrini, Sanviti, Stefani, Susini, Tramini, Vincenti. Altri casati, urighjinarii d'altri paesi, sò: Bartoli, Buresi, Canavaggio, Ceccaldi, Coti, Ferracci, Geronimi, Lovichi, Mondoloni, Nivaggioni, Picchetti, Quilichini, Quilici, Tomi. == Archittitura == Ci hè mori acqua in Frassetu è difatti, si poni veda bon' parechji funtani. <gallery> File:Funtana di u Pozzu (Frassetu).jpg|A funtana di u Pozzu File:IMAG0093.jpg|A funtana di u Pozzu, da vicinu File:Frassetu - Funtana di Centuliri.JPG|A Funtana di Centuliri </gallery> == Giugrafia == == Storia == == Merri == U merri attuali hè Paulu Antona. == Pupulazione == {| class="wikitable" style="margin:auto;" |+Pupulazione da 1586 à 1901 !1586 !1726 !1770 !1800 !1806 !1821 !1831 !1836 !1841 !1846 !1851 !1856 !1861 !1866 !1872 !1876 !1881 !1886 !1891 !1896 !1901 |- |200<ref>Combats et souffrance d'un village Corse, René Franceschi</ref> |578<ref>Combats et souffrance d'un village Corse, René Franceschi</ref> |471<ref>Combats et souffrance d'un village Corse, René Franceschi</ref> |652 |624 |634 |528 |596 |656 |653 |571 |450 |504 |480 |611 |622 |703 |663 |740 |923 |1 034 |} {| class="wikitable" |+Pupulazione da 1906 à 2017 !1906 !1911 !1921 !1926 !1931 !1936 !1946 !1954 !1962 !1968 !1975 !1982 !1990 !1999 !2004 !2009 !2014 !2017 |- |722 |906 |904 |916 |926 |969 |407 |1 027 |234 |178 |129 |64 |67 |82 |117 |126 |122 |122 |} == Lingua == A lingua parlata in Frassetu faci parti di a variità taravesa di a lingua corsa. === Grammatica === * '''Articuli ditarminativi''' (singulari/plurali): u/i, a/i. Più raramenti, s'usa lu/li, la/li, ma solu in certi casi: par asempiu, in puisia; o in i formi: "Oh lu bruttu !", "Oh lu latru!"; o ancu in certi casi particulari: "la ghjenti" * '''Articuli inditarminativi''': unu, una * '''Prunomi parsunali sughjettu''': eiu/ié, tù, eddu/ieddu edda/iedda, no, vo, eddi/ieddi * '''Prunomi parsunali cumplementu''': mi, ti, li, ci, vi, li * '''Prunomi è aghjettivi pussessivi''': meiu/me, toiu/to, soiu/so, nosciu, vosciu, soiu/so * '''Prunomi è aghjettivi dimustrativi''': quistu-quisti, quissu-quissi, quiddu-quiddi * '''Verbi:''' I verbi ani trè formi di cunghjugazioni principali ('''-à''', '''-a''', '''-iscia'''). Verbu '''essa''': * ''Indicativu prisenti'': socu, sè, hè, semu, seti, sò; * ''Indicativu imparfettu'': era/eru, eri, era, èrami, èrati, èrani; * ''Indicativu passatu rimotu'': futi, fusti, fù, fumi, futi, funi; * ''Indicativu futuru'': saraghju, sarè, sarà, saremu, sareti, sarani; * ''Cunghjuntivu prisenti'': ch'è sii, ch'è tù sii, ch'eddu (edda) sii, ch'è noi siimi, ch'è vo siiti, ch'eddi siini; * ''Cunghjuntivu imparfettu'': ch'è fussi, ch'è tù fussi, ch'eddu (edda) fussi, ch'è no fùssimi, ch'è vo fùssiti, ch'eddi fùssini; * ''Cundiziunali'': saria/sariu, saristi, saria, sariami, sariati, sariani; * ''Ghjerundiu prisenti'': essendu; * ''Ghjerundiu passatu'': essendu statu; Verbu '''avè''': * ''Indicativu prisenti'': aghju, ha, hà, avemu/emu, aveti/eti, ani; * ''Indicativu imparfettu'': avia/aviu/aia/aiu, avii/aii, avia/aia, avìami/àiami, avìiati/àiati, avìani/àiani; * ''Indicativu passatu rimotu'': ebbi, avisti, ebbi, èbbimi, avisti, èbbini; * ''Indicativu futuru'': avaraghju, avarè, avarà, avaremu, avareti, avarani; * ''Cunghjuntivu prisenti'': ch'e aghji, ch'è tù aghji, ch'eddu aghji, ch'è no àghjimi, ch'è vo àghjiti, ch'eddi àghjini; * ''Cunghjuntivu inparfettu'': ch'e avissi, ch'è tù avissi, ch'eddu (edda) avissi, ch'è no avìssimi, ch'è vo avìssiti, ch'eddi avìssini; * ''Cundiziunali'': eu avarìa, tu avarìsti/avarii, iddu avarìa, noi avarìami, voi avarìati, iddi avarìani; * ''Ghjirundiu prisenti'': avendu; * ''Ghjirundiu passatu'': avendu avutu; '''Cunghjugazioni in -à''' – Verbu '''amà''': * ''Indicativu prisenti'': amu, ami, ama, amemu, ameti, amani; * ''Indicativu imparfettu'': amava/amaia, amavi/amaii, amava/amaia, amavami/amaiami, amavati/amaiati, amavani/amaiani; * ''Indicativu passatu rimotu'': ameti, amesti, ameti, ametimi, amesti, ametini; * ''Indicativu futuru'': amaraghju, amarè, amarà, amaremu, amareti, amarani; * ''Cunghjuntivu prisenti'': ch'e ami, ch'è tù ami, ch'eddu (edda) ami, ch'è no amimi, chi voi amiti, ch'eddi amini; * ''Cunghjuntivu inparfettu'': ch'e amessi, ch'è tù amessi, ch'eddu (edda) amessi, ch'è no amessimi, ch'è vo amessiti, ch'eddi amessini; * ''Cundiziunali'': amaria, amaristi, amaria, amariami, amariati, amariani; * ''Ghjirundiu prisenti'': amendu; * ''Ghjirundiu passatu'': avendu amatu; '''Cunghjugazioni in -a''' – Verbu '''veda''': * ''Indicativu prisenti'': vecu, vedi, vedi, vidimu, viditi, vedini; * ''Indicativu imparfettu'': vidia, vidii, vidia, vidiami, vidiati, vidiani; * ''Indicativu passatu rimotu'': vidisi, vidisti, vidisi, vidìsimi, vidisti, vidìsini; * ''Indicativu futuru'': vidaraghju, vidarè, vidarà, vidaremu, vidareti, vidarani; * ''Cunghjuntivu prisenti'': ch'e veghi, ch'è tù veghi, ch'eddu (edda)veghi, ch'è no veghimi, ch'è vo veghiti, ch'eddi veghini; * ''Cunghjuntivu inparfettu'': ch'e vidissi, ch'è tù vidissi, ch'eddu (edda) vidissi, ch'è no vidissimi, ch'è vo vidissiti, ch'eddi vidissini; * ''Cundiziunali'': vidarìa, vidarìsti, vidarìa, vidarìami, vidarìati, vidarìani; * ''Ghjirundiu prisenti'': videndu; * ''Ghjirundiu passatu'': avendu vistu; '''Cunghjugazioni in -iscia''' o '''ì''' – Verbu '''finiscia''' o '''finì''': * ''Indicativu prisenti'': finiscu, finisci, finisci, finiscimu, finisciti, finiscini; * ''Indicativu imparfettu'': finiscia, finiscii, finiscia, finisciami, finisciati, finisciani; * ''Indicativu passatu rimotu'': finiti, finisti, finiti, finitimi, finisti, finitini; * ''Indicativu futuru'': finisciaraghju, finisciarè, finisciarà, finisciaremu, finisciareti, finisciarani; * ''Conghjuntivu prisenti'': ch'e finischi, ch'è tù finischi, ch'eddu (edda) finischi, ch'è no finischimi, ch'è vo finischiti, ch'eddi finischini; * ''Conghjuntivu inparfettu'': ch'e finissi, ch'è tù finissi, ch'eddu (edda) finissi, ch'è no finissimi, ch'è vo finissiti, ch'eddi finissini; * ''Cundiziunali'': finisciaria, finisciaristi/finisciarii, finisciaria, finisciariami, finisciariati, finisciariani; * ''Ghjirundiu prisenti'': finiscendu; * ''Ghjirundiu passatu'': avendu finitu; * '''Numari''' : unu, dui, trè, quattru, cinqui, sei, setti, ottu, novi, deci, ondici, dodici, tredici, quattordici, quindici, sedici, dicessetti/diciossetti, diciottu, dicennovi, vinti, …, trenta, quaranta, cinquanta, …, centu, dui centu, …, middi, dui milla, ...; * '''Ghjorna''' : luni, marti, marcuri, ghjovi, vennari, sabatu, dumenica; * '''Mesa''' : ghjinnaghju, frivaghju, marzu, aprili, maghju, ghjugnu, sittembri, uttrovi, nuvembri, dicembri; * '''Staghjoni''' : branu, istati, vaghjimu, inguernu; * '''Culori''' : biancu, neru, rossu, giaddu, turchinu, verdi, grisgiu, purpurinu, aranciu, castagnu. === Sopranomi === [[File:Frassetu8.JPG|300 px|right]] Eccu uni pochi di sopranomi frassitani: :Armuracci, Bachjolu, Baffetta, Balanzinu, Balisgionu, Ballò, Ballunceddu, Bambineddu, Barbinu, Bavetta, Berrarè, Bibì, Bicorsu, Biduvà, Biondu, Bisèculu, Buggiani, Bula, Bulapani, Burgumanu, Bussi, Canfarrà, Capata, Capurali, Carbù, Carghjaca, Càrsini, Casetta, Casgiola, Cecconu, Chjalà, Chjalameddu, Chjè, Chjirchjolu, Ciolla, Coda d'Agneddu, Cudonu, Culinu, Culumbonu, Cùpidu, Curcineddu, Currintinu, Custì, Farrandi, Femineddu, Framassonu, Frisgionu, Furchetta, Furtunedda, Gallonu, Geppi, Ghjattinu, Ghjisè, Grisgionu, Grisgiu, Lamaghjonu, Lucciafocu, Macanettu, Maccareddu, Macconu, Macheddu, Maffronu, Manzolu, Masgera, Mescia, Muvronu, Muzzolu, Nasini, Pachjineddu, Paladini, Pantalinu, Piccatu, Pichjonu, Pidiolu, Pilinu, Pilucca, Pinciuleddu, Pinzutu, Pironu, Pulvareddu, Pumpò, Purrinu, Rampinu, Rarrà, Rè, Ribugliu, Rinchjolu, Sannicà, Scaglinu, Scalonu, Sciambagliò, Sciambrì, Sfratatu, Sgribbu, Sparapetu, Sticchitu, Strinchettu, Suppironu, Tartarolu, Tinenti, Tiruddu, Tunduleddu. === Nomi === Eccu dinò i nomi cumuni in Frassetu: :Agata, Andria, Angnula (Angnuledda), Angnula Francesca, Angnula Maria, Angnulinu, Angnulu, Angnul'Antonu, Angnulu Felici, Angnulu Francescu, Angnulu Maria, Anna Maria, Anton'Dumenicu, Anton'Ghjirolmu, Anton'Maria, Anton'Niculau, Anton'Paulu, Anton'Santu, Antonu (Antuneddu, Antunareddu), Antonu Ghjuvanni, Antonia (Antunietta, Antuniola), Austinu, Bartolu, Bastiana, Bastianu, Battisti, Battistina, Bianca, Bianca Maria, Cameddu, Chjara, Cristina, Carulu, Catalina, Cesaru, Cosima, Culomba, Dariu, Diana (Dianedda), Dumenicu (Duminiconu), Dumenicu Antonu Faustina, Felici, Felici Ghjuvanni (Felicianu), Filici (Filiciola), Filippu, Francesca (Cicchetta, Francischina), Francescu (Ceccu, Cicconu, Ciccaglionu), Francescu Antonu, Francesu Maria, Ghjacintu, Ghjacumu, Ghjacumina (Ghjacuminetta), Ghjaseppu, Ghjasepp'Antonu, Ghjaseppu Maria, Ghjasippina, Ghjirolma (Ghjirulmina), Ghjirolmu, Ghjudita, Ghjulia, Ghjuliu, Ghjuvanna, Ghjuvanni (Ghjuvanneddu), Ghjuvan'Antonu, Ghjuvan'Battisti, Ghjuvan'Francescu, Ghjuvan'Ghjacumu, Ghjuvan'Ghjaseppu, Ghjuvan'Lucca, Ghjuvan'Maria, Ghjuvan'Natali, Ghjuvan'Paulu, Ghjuvan'Petru, Ghjuvan'Santu, Graziosa, Larenzu, Laura, Lavisa, Lavisu, Lisandru, Livia, Lola, Lucca, Lucia, Lucianu, Lunardu, Marcu (Marcareddu, Marcateddu, Marcaghjolu), Marc'Antonu, Maria (Mariola), Maria Angnula, Maria Antonia, Maria Dumenica (Mineca, Minichedda), Maria Francesca (Mancecca), Maria Santa, Mariana (Marianina), Marianu (Marianeddu), Marta, Martinu, Matalena, Matteiu, Micheli, Natali, Nicolu, Niculau, Niculina, Nunzia, Nunziu, Pancrazia, Pancraziu, Paduva (Padivedda), Paduv'Antonu, Pasquali, Paula, Paula Maria, Paulina, Paulu (Pulareddu, Pulanchjinu), Paul'Andria, Paul'Antonu, Paulu Austinu, Paulu Battisti, Petru (Petranchjinu, Pitrareddu), Petru Antonu, Petru Paulu, Petru Santu, Pitrunedda, Pitrina, Polu, Pumpeiu, Rosa, Rusina, Sabatina, Sabedda, Sabetta, Sagra, Santa, Santu, Sarrafinu, Saveria, Saveriu (Savirionu), Scenziu, Silvestru, Simonu, Sanvitu, Stefanu, Tavia, Taviu, Tiresa, Tumasgiu, Vintura, Vittoria. === Tuponimi === Uni pochi di tuponimi frassitani sò: :l'Angnuli Filici, l'Arbaghju, Arghja Cillata, Arghja di Suppa, Arghja Vechja, Arusula, a Barrabedda, a Barrunciasca, Beddafiora, a Bocca di l'Era, a Bocca di u Manganu, i Botti, Busgiulacciu, a Caduta, a Cunsora, a Cuddetta, a Cuntegna, a Curia, a Fraulaccia, a Fuatedda, a Ghjalghetta Bughjosa, a Lama, a Muntagnola, a Saloppa, Caldaramodda, Campucavu, Casamattonu, Casanova, Centuliri, Chjudinu, Dossu Maiori, Forca d'Olmu, Funtana Secca, i Botti, i Cadiceddi, i Carabona, i Cruciati, i Cuddeddi, Malvezza, Mattacugnà, Peru, u Canapaghjolu, u Carponu, u Ciocciu, u Coddu di Furciolu, u Coddu di Vacchi, u Cucinaghju, u Cusaracciu, u Farraghjinali, u Forciu, u Frassu, u Griddu, u Lavunieddu, u Manganu, u Nivalonu, Petra di Cuccu, a Petra Affaccatoghja, a Petra Quatrata, Petri Caldani, u Piazzili, u Pintali, u Pisinaghjolu, u Pozzu, u Razu Tagliatu, a Ribba, a Rissalmaccia, u Riccineddu, u Rinàghjulu, i Sceniglietti, u Schincu, i Surbeddi, Taddonu, i Tardivi, Tassu, a Trifugliccia, l'Urbala, a Vaddi, i Vagantivi, a Valchera, Valeriu, a Vetta. === Pruverbii === [[File:Frassetu - Campanili.JPG|right|300px|thumb|U campanili; in u fondu: Forca d'Olmu]] Eccu una manata di pruverbii frassitani: *''À bocca chjusa, nè pani nè bonbucconi. '' *’’ Asciutta vinddemia accata a l imbutu.’’ *''A casa piglia, a casa rendi. '' *''A cavaddu dunatu, ùn fidià denti. '' *''A chì campa n'hà da veda. '' *''À chì cummanda, fà la leghji.'' *''À chì l'attempa a perdi. '' *''À chì l'hà in culu l'hà in casa. '' *''À chì t'hà dui casi, in una ci piovi. '' *''À chì troppu si cala, u culu vi mostra. '' *''À chì ùn arrisica, ùn arrùzzica. '' *''À chì ùn sà piantà, pianta di nuvembri. '' *''A forza d'impittà, s'impara à marchjà. '' *''A ghjara cresci ma a forza manca. '' *''A ghjastema s'arrivolta. '' *''A ghjatta magra, a donna grassa, sò a vargogna di a casa. '' *''A lingua ossu ùn hà è ossu tronca. '' *''A machja, ochji ùn hà ma ochji teni. '' *''A tola è à lettu, alcunu rispettu. '' *''À un bon' cani li si dà un bon ossu. '' *''A vita hè una affaccata di balconu. '' *''A volpi perdi u pelu ma micca u viziu. '' *''Accantu u focu, a paglia ci stà mali. '' *''Aceddu in cabbia, s'eddu ùn canta d'amori, canta di rabbia. '' *''Ancu l'anori sò castighi. '' *''Andendu videndu.'' *''Aprili, desfa purcili. '' *''Acqua minuta, ghjugni à l'ossu, è ùn hè criduta. '' *''Carti ghjocani è ghjucadori si vanta. '' *''Casi frà li casi è vigni frà li vigni. '' *''Cavaddu di trenta, mai piu ch'eddi ci n'entri. '' *''Cavaddu vechju, zecchi è moschi. '' *''Ch'è lu mal' vicinu ùn durghi ch'è quant'è a nevi marzulina. '' *''Chì campa spirendu mori caghendu. '' *''Chi causa hà la gatta si a patrona hè matta. '' *''Chì di piombu tomba di piombu mori. '' *''Chì disprezza, compra. '' *''Chì muta, muga. '' *''Chì si chjina incù i ziteddi, s'arrizza camisgimerdosu. '' *''Chì ùn invechja, hè pena di vita. '' *''Chì va pianu va sanu E chi va sanu va luntanu. '' *''Chì và forti và à la morti.'' *''Chì vadagna in prima mani Si ni va à calzi in mani. '' *’’ciò che d’un a fattu in 30, u vò fà in 31.’’ *''Ciò chi hè scrittu in celi segui in terra. '' *''Cosa fatta, loda la ! '' *''Fatti di notti, risa di ghjornu. '' *''Fora u denti Fora a pena. '' *''Ghjumenti pudditrata un bii mai aqua linda. '' *''Hè l'ochji di u patronu chì ingrassa u cavaddu. '' *''Hè megliu à stà accantu un cacadori Cà accantu un zuccadori. '' *''Hè megliu pocu chè micca. '' *''I guai di a pignatta Un i sà cà u cuchjaronu. '' *''I parenti Sò i denti. '' *''I più beddi peri i màngnani i porchi. '' *''I porchi si bàsgiani Annata di ghjandi. '' *''In cumpagnia, u frati presi moglia. '' *''In ogni lettu, ci hè pulgi. '' *''Indù l'àsinu mori, u pelu ci resta. '' *''Isciuta vindèmia, appicca a sporta. '' *''Laga u buddenti E succorri l'appartenti. '' *''L'ànima à Diu, e a ropa à chi si devi. '' *''L'ottu d'aprili U cuccu si devi sentire S'eddu un si senti Hè mortu o per murire. '' *''Mariteddu tamant'è un ditu Ièddu voli essa rivaritu. '' *''Matrimonii e viduvali So dal celi distinati. '' *''Mori più capretti chè capri vechji. '' *''Innanzi chè micca, maritu vechju. '' *''Nanzi ghjunta la so ora Nè si nasci nè si mori. '' *''Natu a parsona, natu u distinu. '' *''Nè in vènnari nè in luni Un dà principiu à a to funi. '' *''Nè ziteddi nè cateddi Un avvizzà à u to scudeddu. '' *''Oghji hè oghji è dumani hè dumani. '' *''Ogni cecu piegni i so ochji. '' *''Ogni tempu veni à chì l'aspetta.'' *''Ogni tontu t'hà u so filu. '' *''Ognunu sa ciò chi boddi in a so pignatta. '' *''Ora vivu ora mortu. '' *''Par cunnoscia la ghjenti, ci voli à mangnà una somma di sali insemu. '' *''Par maghju o par maghjonu Un ti caccià u to pilonu. '' *''Par via di u patronu si rispeta u ghjàgaru. '' *''Par viaghju s'acconcia a somma. '' *''Pècura nera e pècura bianca A chi mori mori, à chi campa campa. '' *''Più hè parenti E più ghjentri. '' *''Poni in terra e spera in Diu. '' *''Quand'è tù credi d'essa à cavaddu un sè mancu à pedi. '' *''Quandu a pràscula fiurisci e matura I ghjorni e i notti sò d'una misura. '' *''Quandu u ghjàcaru invechja, a volpi li piscia addossu. '' *''Quandu u porcu hè tecchju si volta a trova. '' *''Quandu u soli tramonta U pultronu s'appronta. '' *''Ronchi samirini un còddani in celi. '' *''Ropa chi un hè vista, un po essa stimata. '' *''Russura à la marina Bon' tempu la matina. Russura à la muntagna Aqua e ventu à li calcagna. '' *''Sé Bastèlica t'avia u portu Aiacciu saria l'ortu. '' *''Sè u ghjòvanu vulissi e u vechju pudissi. '' *''S'eddu suniteghja in Capu di Staghju Lascia puri u granu in arghja. S'eddu suniteghja in Capu di Muru Mettilu à u sicuru. '' *''Soldu di pòvaru omu e cuglia di ghjàcaru, un si ni poti mai piattà. '' *''Spezza u tempu in San' Bartolu. '' *''Tira più un pelu di muzza in cuddata Cà dui paghji di boia in falata. '' *''Tuttu lacatu hè persu. '' *''U bè da luntanu si ferma par viaghju.'' *''U boiu chi un vo bia Hè un gattivu zifulà. '' *''U cavaddu ghjastimatu, u pelu li luci. '' *''U celi à volta di pani S'eddu un piovi oghji, piovi dumani. '' *''U celi ùn si pò appuntiddà.'' *''U discorsu porta l'omu à a forca. '' *''U fretu di marzu ghjentri in u [[corru]] di u boiu. '' *''U lucchesu un hè sicuru Ca incu u so uncinu à u culu. '' *''U megliu oru hè quiddu chi piega. '' *''U mondu hè fattu à scala A chi codda e à chi fala. '' *''U peghju calciu hè quiddu di u cavaddu mansu. '' *''U Signori dà u biscottu à quiddu chi t'hà i denti. '' *''U Signori dà u fretu sicondu i panni. '' *''U soli marzulinu Di i donni fà strascinu. '' *''U troppu bè s'arrivolta. '' *''Un ci hè sàbatu senza soli Comu donna senza amori. '' *''Un disòrdini Faci un òrdini. '' *''Un fà mali chi hè piccatu. Ma un fà bè chi hè ghjittatu. '' Variante * ...chi hè mancatu.) *''Un ghjudicà a to vita Fin à l'òpara finita. '' *''Un hè bellu quel' chi hè bellu, quantu hè bellu quel' chi piaci. '' *''Un merci un techja à nimu'' *''Un si po fà u passu più longu chè l'infurcatura. '' *''Un si po tena i dui pedi in u scarpu. '' *''Un ti rida di u mè dolu Quandu u meiu hè vechju, u toiu hè novu. '' *''Vali più un tontu à fattu soiu cà centu astuti à quiddi di l'altri. '' === Esprissioni === * ''à pedi è senza zucca'' * ''acqua in bocca !'' * ''allora ti daremu à bia in un scambaronu!'' * ''amparà à babbu à futta'' * ''amparà à u [[preti]] à dì a messa'' * ''amparà l'ave maria à u [[vescu]]'' * ''andà à [[Roma]] è ùn veda micca u [[Pappa]] : hè andatu à Roma è ùn hà micca vistu u Pappa'' * ''andà com'è u furmagliu annantu à i maccarona : và com'è u furmagliu annantu à i maccarona !'' * ''Angnula si chjamava'' * ''annantu una anca ! : andaria annantu una anca !'' * ''acqua in [[bocca]] è ditu in culu !'' * ''arba tabacca è chjoda !'' * ''arranghjà a paglietta'' * ''arranghjà u zucchinu'' * ''ascultà quant'è i topa à veghja'' * ''attaccà a coda à u [[sameri]] : attacca a coda à u sameri'' * ''avè a ghjatta sottu teddu : t'hà a ghjatta sottu teddu'' * ''avè a so lenza in [[Taravu]] : t'ha a so lenza in Taravu'' * ''avè bisognu d'un ziu preti : t'hà bisognu d'un ziu preti'' * ''avè [[pani]] è culteddu : hà pani è culteddu'' * ''avè trè facci : t'hà trè facci'' * ''avè un cantara biota : t'hà una cantara biota !'' * ''avvigni à Vignali chì hè un beddu paesi !'' * ''baddà in a ziglia calda : l'aghju da fà baddà in a ziglia calda!'' * ''batta a campagna' : batti a campagna'' * ''beddu com'è un fiori'' * ''bocca chjusa è [[acqua]] in bocca'' * ''boccalà par [[Corsica]] !'' * ''briacu à tappu'' * ''briacu zuffu'' * ''briunà com'è un verciu: briona com'è un verciu'' * ''bruttu puzzinosu'' * ''bughju com'è in culu'' * ''calca com'è un [[falchettu]]'' * ''cantani l'anghjuli'' * ''capiscia ci com'è i [[porcu|porchi]] in a musica : ci capisci com'è i porchi in a musica'' * ''carcu imbardatu'' * ''carcu inzimpinatu'' * ''cascà à tiru : m'hè cascatu à tiru'' * ''castrà i cucchi'' * ''castrà i falchetti'' * ''chjachjari dopu pranzu: sò chjachjari dopu pranzu'' * ''essa ci da bia è da manghjà : ci hè da bia è da manghjà'' * ''ciò ch'eddu hà in capu ùn hà in i pedi !'' * ''cioncu com'è una campana'' * ''cioncu comu un [[biccazzu]]'' * ''circà a luna in u pozzu'' * ''circà a rogna à grattà : cerca a rogna à grattà'' * ''circà i cinqui peda di u [[muntonu]]'' * ''cocini l'ovi à u [[soli]]'' * ''cordu comu un viulinu'' * ''cosi di l'altru mondu : sò cosi di l'altru mondu'' * ''cripà com'è buttacci'' * ''cuddà à i steddi : u coddani à i steddi'' * ''cuntenti com'è un [[cuccu]]'' * ''cuntenti com'è un pichju'' * ''custà l'ochji di [[boiu]] : costa l'ochji di boiu'' * ''dà à bia in un scambaronu : allora ti daremu à bia in un scambaronu!'' * ''dà tempu chì a mosca si rodi u chjodu!'' * ''dà si à Santa Nega : s'hè datu à Santa Nega'' * ''dà un copu à u cherchju è l'altru à a botti'' * ''dannu è risa !'' * ''dì in tarmini corsi : a d'aghju ditta in tarmini corsi !'' * ''di prima trinca'' * ''di sottu scala: vinu di sottu scala, furmagliu di sottu scala'' * ''dumani hà da fà ghjornu !'' * ''duru com'è petra'' * ''essa à taglia cannedda: sò à taglia cannedda !'' * ''essa bè è megliu : erami bè è megliu'' * ''essa ci da perda a parola : ci hè da perda a parola !'' * ''essa ci trè ghjatti : ci hè trè ghjatti'' * ''essa di a camisgia : quissu hè di a camisgia !'' * ''essa di capu è di coda : hè di capu è di coda'' * ''essa figliolu di a [[ghjaddina]] bianca'' * ''essa in teppa : hè in teppa'' * ''essa quant'è à attaccà si à a croci : hè quant'è à attaccà si à a croci !'' * ''essa quant'è à zappà in acqua : hè quant'è à zappà in acqua !'' * ''essa quant'è i cunigliuli : sò quant'è i cunigliuli !'' * ''essa quant'è i sturneddi : sò quant'è i sturneddi !'' * ''essa statu à senta quant'è i topa à veghja : li stani à senta quant'è i topa à veghja'' * ''essa un beddu piuleddu : quissu hè un beddu piuleddu!'' * ''essa un sacchittaghju : hè un sacchittaghju'' * ''è Cristu è Madonna...'' * ''è tira ti l'usciu!'' * ''fà à calci è à pugni : hè statu fattu à calci è à pugni'' * ''fà affacca Grussedda'' * ''fà l'arti di Ghjaccettu : faci l'arti di Ghjaccettu'' * ''fà ni à pedi è à cavaddu : ni faci à pedi è à cavaddu'' * ''fà si a barba à l'[[ovu]] : hè avaru'' * ''fà u passu più longu ch'è l'infurcatura'' * ''faci un caldu chì si mori !'' * ''faci un fretu chì si secca !'' * ''falà a mannara à calchissia : l'hè falata a mannara'' * ''falà à ciarbeddu in bocca : semu falati à ciarbeddu in bocca !'' * ''falsu com'è a cicuta'' * ''falsu com'è u ramu'' * ''fattu à pezzi è à buccona'' * ''fattu è lestru'' * ''finu chì pari ostia'' * ''goffu com'è u piccatu'' * ''hè lavatu com'è u ventri à a vadina'' * ''hè longa a cumpagnia di i...'' * ''impiccia è imbroglia'' * ''in casa di [[Cristu]]'' * ''in quartu, in quinta è in culu'' * ''in quattru è trè setti'' * ''in sù li forchi'' * ''incun eddu, ùn si sà da corra à andà pianu'' * ''l'acceddu chì hà biccatu, ùn becca più'' * ''l'affari sò in francesu'' * ''l'hà tagliatu u capu'' * ''l'hè cuddata è l'hè falata'' * ''largu in brenna è schersu in farina'' * ''li trema u barbazzali !'' * ''listessu stampatu'' * ''lisu com'è San Paulu'' * ''longu com'è a fami'' * ''longu com'è maghju'' * ''longu com'è un palu di fasgiolu'' * ''manghjà à dui canteghji : mangna à dui canteghji !'' * ''manghjà a suppa in capu à calchissia : li mangna a suppa in capu!'' * ''manghjà in a sacchetta : manghja in a sacchetta!'' * ''manghjà in capu à un tignosu : maghjaria in capu à un tignosu !'' * ''manghjà paternostru è cacà diauli : mangna paternostru è caca diauli !'' * ''manghja quant'è setti manger énormément'' * ''manghjà si u viteddu in corpu à a vacca : si mangna u viteddu in corpu à a vacca'' * ''mansu tontu'' * ''metta si à a zanca : s'hè missu à a zanca'' * ''metta si in frusta : s'hè missu in frusta'' * ''metta u sali in zucca'' * ''metti u capu in a sacchetta è manghja'' * ''morini i sarpi'' * ''mortu un [[ghjacaru]] in a vigna !'' * ''neru chì pari un catinacciu'' * ''neru com'è a catrana'' * ''neru com'è u carbonu'' * ''neru com'è u culu di a paghjola'' * ''novu framanti'' * ''nudu in [[Cristu]]'' * ''o galera o calescia!'' * ''par un puntu, Martinu persi i capri'' * ''parè a sedda à i porchi : pari a sedda à i porchi!'' * ''parè fattu à u pinneddu : pari fattu à u pinneddu !'' * ''parè puntu da i vespi : pari puntu da i vespi'' * ''parè un papachjonu : pari un papachjonu'' * ''parè un tappu : pari un tappu !'' * ''parè un tappu di barrì : pari un tappu di barrì !'' * ''parè una sciappa di boccalà : pari una sciappa di boccalà'' * ''pari un diauli scatinatu !'' * ''parlà com'è una sporta sfundata : parla com'è una sporta sfundata'' * ''parta boiu è vultà viteddu : hè partitu boiu è volta viteddu'' * ''passà pa a cruna di l'acu : sé passatu pa a cruna di l'acu !'' * ''passà par machja scannata : semu passati par machja scannata !'' * ''perda à calchissia senza ghjucà lu à carti: l'emu persu senza ghjucà lu à carti !'' * ''pidda, stidda è tira in a zidda !'' * ''pidda, tadda è metti in tuvadda !'' * ''piglia tempu è camperò!'' * ''piglià à so pacenzia à dui mani : ci voli à piglià à so pacenzia à dui mani'' * ''piglià i paesi:'' * ''piglià si fruttu è fondu è caviali'' * ''piglià si l'ossu in gola : si piglia l'ossu in gola'' * ''piglià si la in Zinefrica : Piglia ti la in Zinèfrica !'' * ''piglià si un lavativu'' * ''piova à bidò'' * ''piova à bidunati : piuvia à bidunati'' * ''piova à ribocchi : piovi à ribocchi'' * ''prigà si la bona : ci vò à prigà si la bona !'' * ''prummetta à bocca basgiata : m'hà prummissu à bocca basgiata'' * ''purtà di foli in canzoni : ci porta di foli in canzona!'' * ''purtà in bocca'' * ''purtà la in faccia : a porta in faccia'' * ''purtà pa u nasu : i porta pa u nasu'' * ''quant'edda ni guverna a spica !'' * ''riccu mezzu'' * ''riceva com'è un [[ghjacaru]]'' * ''ridini ancu i sporti'' * ''risa ghjacarina'' * ''roda l'aglia : rodi l'aglia !'' * ''rompa i stifali'' * ''rossu chì pari un bagu'' * ''rossu imbagatu'' * ''s'è tù li metti un graneddu d'oliu in culu, faci un litru d'oliu'' * ''sali è sapienza'' * ''salvaticu chì pari un [[sionu]] : hè salvaticu chì pari un sionu'' * ''scalzu è spugliatu'' * ''seccu incastulatu complètement desséché'' * ''sempri festa in [[Ampaza]] !'' * ''senta si u culu merdosu'' * ''si sdrughjini i baddini in istacca'' * ''sinceru com'è l'acqua di u maccaronu'' * ''sò chjachjari dopu pranzu'' * ''sò magri i fiulanci!'' * ''spazza davanti à a to porta !'' * ''stà à senta quant'è i topa à veghja : i stocu à senta quant'è i topa à veghja !'' * ''stà solu com'è l'arimitu'' * ''sticchitu chì pari u sgiò Ghjerra : hè sticchitu chì pari u sgiò Ghjerra !'' * ''sticchitu com'è a ghjustizia'' * ''tacca, tacca, in bracciu à minnana'' * ''tamant'è trè solda : hè tamant'è trè solda!'' * ''tamant'è u mondu'' * ''tamant'è un summessu : hè tamant'è un summessu! [è]'' * ''tamant'è una mastarucula'' * ''techju com'è un [[porcu]]'' * ''tena in palma di mani à calchissia : u teni in palma di mani'' * ''tena in paparia : era tinutu in paparia'' * ''tontu com'è un sameri'' * ''tontu com'è un [[viteddu]]'' * ''tontu com'è una [[narpia]]'' * ''tontu di baddi complètement fou'' * ''torna à Vignali chì hè u beddu paesi !'' * ''tortu com'è un anca di ghjacaru'' * ''tranquillu com'è Battisti'' * ''trosciu battulu'' * ''truvà focu spintu è catena ghjilata : emu truvatu focu spintu è catena ghjilata'' * ''un à sà ch'à cughjara ciò chi si passa in à pignata'' * ''u so culu taglia l'aghi'' * ''u viaghju di u sali : hè statu u viaghju di u sali'' * ''un annu hè cuccu, un annu hè falcu'' * ''un mezu mondu'' * ''un volta barretta'' * ''ùn avè dui franchi par fà cantà un cecu : ùn hà dui franchi par fà cantà un cecu !'' * ''ùn avè ni figlii nè fanti : ùn hà nè figlii nè fanti'' * ''ùn ci capisci un ghjenuvesi'' * ''ùn essa micca di sittimana : ùn sò micca di sittimana'' * ''ùn essa nè di u diauli nè di a croci : ùn hè nè di u diauli nè di a croci !'' * ''ùn fà nè unu nè dui : ùn hà fattu nè unu nè dui'' * ''ùn fighjulà in faccia à nimu : ùn fighjula in faccia à nimu !'' * ''ùn firmà nè cottu nè crudu : ùn hè firmatu nè cottu nè crudu !'' * ''ùn hè arba chì poni i fiora !'' * ''ùn hè farina da fà ostia'' * ''ùn hè mancu una fraula in bocca à l'[[orsu]]'' * ''ùn li manca cà a parola'' * ''ùn li sortini micca i peda fora di u lettu'' * ''ùn n'ha nè pà u capu nè pà a coda'' * ''ùn ni sorti mancu in calzunettu'' * ''ùn ni sorti mancu in flacchina'' * ''ùn possu micca piglià à Cristu pà a barba'' * ''ùn sapè fà un o di canna : ùn sà fà un ò di canna'' * ''ùn sà s'eddu codda o s'eddu fala'' * ''ùn sapè indù cacà l'ovu : ùn sà indù cacà l'ovu'' * ''ùn valè u pani da cani'' : ''ùn vali u pani da cani!'' * ''ùn veda mancu u [[corbu]] in u latti : ùn vedi mancu u corbu in u latti !'' * ''va à circà u [[ruspu]] in a tana'' * ''vani com'è u cuparchjulu à a meda'' * ''vechju zerricu'' * ''veda à [[Ghjobba]] : aghju vistu à Ghjobba!'' * ''vogli di corpu : sò vogli di corpu !'' * ''voglii, voglii, voglii, è torra ti com'è tù sè !'' * ''vultà i spaddi : m'hà vultatu i spaddi !'' * ''vultà i stacchetti à u soli'' * ''zittu è bassu'' * ''zuccà annantu à i so ghjambi : zucca annantu à i so ghjambi'' == Citazioni == Frassetu hè mintuvatu qualchì volta in a cultura è a litteratura corsa. Par asempiu: * in u pruverbiu: ''I [[muntonu|muntona]] frassitani.'' * in u pruverbiu: ''Aqua ruza di [[Cuzzà]], fala in Frassetu è si ni và.'' (si dici cusì in [[Pila]]). * in a ''Discrizzioni di a pievi d'Urnanu'' di i ''Poesie giocose'' di Monsignori di la Foata: :''Eccu à Frassetu, lu rè di la muntagna !'' :''La tramuntana, oh ! Com'edda lu tagna !'' :''Chì funtana à Centuliri !'' :''S'hè allargatu in piaghja è monti'' :''Ed hà buscu lu stradonu ;'' :''Ghjà divisu po da Coti'' :''Oghji hà persu molti voti.'' == Nòtte == <references /> == Rifarenzi == * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" * Franceschi, R. [http://www.scribd.com/doc/25018429/Combats-et-souffrances-d-un-village-corse Combats et souffrances d'un village corse: Frasseto – Cumbatti è suffrenzi d'un paesi corsu: Frassetu – 1770–1850], 2nda edizioni, 2010, CC * Poncin, L. ''Vida di u Taravu – Guide du Taravo'', Alanu Piazzola, 2004 (in francesu) * Peretti, Petru Paulu, ''Campu'', 1966 == Liami == * [http://www.cg2b.fr/cg2b/cgi-bin/pages/index.pl?idarbo=806&lang=fr U vechju cadastru di Frassetu] == Da veda dinò == * a [[lighjenda di a torra di Capiteddu]] * a [[lighjenda di u limitu trà Frassetu è Bastelica]] {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] m9iimykj000icrms7ty7v6n0f9fsx4h Granaccia 0 2645 349142 344973 2015-07-07T07:06:36Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Granaccia''' (ò '''Granacia''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Granaccia | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A128]] | cp=[[20100]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[61]] | dinsità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Granaccia]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] e65isku24eebdtl053wfvmzqqprs3ia A Grossa 0 2646 344720 344144 2015-06-30T15:02:57Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''A Grossa''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Grossa | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A129]] | cp=[[20100]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[38]] | dinsità= }} [[Image:Grossa.jpg|thumb|350 px|none|U campanile di A Grossa]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] qq3r8wyspry2a6dzir9x9di59xmh3f6 U Grussetu 0 2647 344721 336501 2015-06-30T15:04:27Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Grussetu è a Prugna''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Grussetu è a Prugna | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A130]] | cp=[[20128]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[2152]] | dinsità= }} [[Image:Porticcio.JPG|thumb|350 px|none|Stazione balneare di Purticciu, vista da u mare]] == Giugrafia == == Storia == == Munimenti == * a [[Torra di Capiteddu]] == Merri == == Rifarenzi == == Liami == == Da veda dinò == * [[Vignali (Grussetu è a Prugna)|Vignali]] * [[A Prugna]] * a [[Torra di Capiteddu]] * a [[Bocca di San Ghjorghju]] {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 18d0qmys1meq1whwu7vqg61t5x0ltdp Guagnu 0 2648 347272 332670 2015-07-02T01:02:50Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Guagnu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Guagnu | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= dui sorru | insee=[[2A131]] | cp=[[20160]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= 750m | superficia= | pop=[[139]] | dinsità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Guagnu]] == Giugrafia == Guagnu si trova a 750m d'altitudine. A l'este ci sò muntagne di più di 2000m è listessu à u nordu. Guagnu si trova dinò ind'è ciò chì si po chjamà u rughjone di i lavi chì ùn so cà une pocche d'ore di marchja di u paese : Ninu, Crena, l'Oriente, l'Onda. U clima hè secu, l'aria pura è d'invernu a neve hè assai prisente ( menu ch'in li tempi ), d'istate u sole hè caldu assai. A strada chì ghjunghje in Guagnu pianta quà. == Storia == Si pensa chì Guagnu vene sicuramente di a parolla "gualdagnu", sprissione chì sprimava un cuntratu trà un pruprietariu d'animali è un pastore. Cio chì hè di sicuru ghjè chì u nostru paese fù pà a maiò parte un locu di pastore è di purcaghji è chì u nome di Guagnu si trova nant'à e carte di u 15emu seculu. Guagnu fù creatu versu u mezzu di u quindecesimu seculu innanzu chì Genuva cedessi a Corsica à l'uffiziu di San Ghjorghju, una banca ricca è putenta ch'invadisce l'isula. I Guagnesi impauriti fughjenu i so lochi pà stalassi in a valle di u Cruzzinu: "Guagnesi è Pastricciulesi sò cum'è babbi è figlioli". == Merri == ==Citazione== Accade chì Guagnu fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''Guagnu, Guagnu. Odiu, sangue è lagnu''. * in u pruverbiu: ''Guagnese, Guagnese, amichi d'un mese. È s'è più dura, hè contr'à natura''. * in u pruverbiu: ''Guagnesi è Pastricciulesi sò cum'è babbi è figlioli''. == Referenze == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Liami == ==da vede dinù== * [[Tiadoru Poli]] {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 4rnykfk2nhfecdil3hb63iivg0xw7et Vargualè 0 2649 354174 354173 2016-05-27T21:30:03Z Vulpachjinu 8656 wikitext text/x-wiki '''Vargualè''' (prununziatu [βarβa'lɛ]) hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Vargualè | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A132]] | cp=[[20128]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[109]] | dinsità= }} [[File:Guargualé.JPG|thumb|350 px|none|Vargualè]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] kq4www298lcx75pyv9b3tyhx9yy482n Vuttera 0 2650 352043 344857 2015-10-30T09:47:25Z Vulpachjinu 8656 Ci vole à piantà cù i Bagni ! U nome di u paese hè Vuttera, solu. "I Bagni" in u nome di a cumuna sò una aghjunta taliana. wikitext text/x-wiki '''Vuttera''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Vuttera | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A133]] | cp=[[20153]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[97]] | dinsità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Vuttera]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 4u5we0l10l1212ey2l8ogipaxqdfkvh I Licci 0 2651 362807 353956 2019-07-04T13:29:46Z MARcuciu2a 14375 wikitext text/x-wiki '''I Licci''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=I Licci | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A139]] | cp=[[20137]] | merri= Ghjorghju Gianni | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[706]] | dinsità= }} [[Image:Lecci.jpg|thumb|350 px|none|Spiaghja di San Ciprià]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] j9ttz27j5tv120cittm88ncothvtafm Letia 0 2652 344725 333048 2015-06-30T15:08:44Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Letia''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Letia | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A141]] | cp=[[20160]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[96]] | dinsità= }} [[Image:Letia et le fort de la Zurlina qui domine la vallée du Liamone.jpg|thumb|350 px|none|Letia]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] d1i06izaqnxedxgwhv4i4m7bxbbu53y Livìa 0 2653 354989 344908 2016-09-09T13:31:14Z TeletubAstyanax 7971 Rimpiazamenti in Storia wikitext text/x-wiki '''Livìa''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Livìa [[Image:Levie VI1JPG.jpg|350px]] | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A142]] | cp=[[20170]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[696]] | dinsità= }} == Giugrafia == == Storia == [[Image:Cucuruzzu Capula JPG1.jpg|thumb|300 px|none|Castellu di [[Capula]].]] == Merri == ==Linguistica== ===Tuponimi=== * alzettu * a purcaricciola * a murmuntagna * locu longu * i pirateddi * baccinu * bazzagonu * ciniccia * u pantanu * tirolo * carpulitanu * radicci * a lamarza == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 7lmyl5prcn37t6cpamlxeyblleisxej Lopigna 0 2654 363109 349147 2019-07-18T16:02:55Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki '''Lopigna''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Lopigna | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A144]] | cp=[[20139]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[112]] | dinsità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Lopigna]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] c33z1zeqb8rc002jdo9ylkg1pknyz51 Laretu di Taddà 0 2655 351986 238782 2015-10-18T16:05:11Z タチコマ robot 5376 Robot : répare une double redirection vers [[Laretu d'Attallà]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Laretu d'Attallà]] q33xq45vabgu11z42slzp694jz9jbfn Marignana 0 2656 342931 333380 2015-05-01T12:50:10Z 92.150.164.74 wikitext text/x-wiki '''Marignana''' hè una [[cummuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. Hè appesu u paese à a muntagna à un'altura media di 730 metri. Hè postu à circa 65 chilometri da Aiacciu, ind'un cantone chjamatu ufficialmente "Dui Sevi", ma u rughjone vene suvente chjamatu "Pumonte" da i so propii abitanti, puru chì u nome "Pumonte" possa insignà a Corsica suttana sana. Si trovanu dui paisoli annant'à i listessi tarreni cumunali : Chidazzu à 1,5 chilometri da Marignana, è Revinda luntanu circa 15 chilometri è chì suprania à Carghjese. Ci hè circa 70 abitanti d'invernu, chjamati i Marignanesi. A pupulazione cresce di solitu in fin'di sittimana, ma masimu durante e vacanze. Durante i mesi istatini, sì pò alzà a pupulazione à 500 parsone mentre uni pochi di ghjorni ma si mantene piuttostu intorn'à 300 abitanti di regula. U santu patrone di u paese hè San Ghjacumu, è a festa patrunale accade a prima duminicata dopu u 25 di lugliu, ghjornu di a San Ghjacumu. Ci hè dui caffè, un ustaria è una buttighella induv'ellu si pò truvà calchì roba da manghjà è a stampa più sparta. Hè u paese di Versini Dumenicantone (Marignana 1872- Aiacciu 1950) dettu Maistrale, ch'hà cullaburatu à u ghjurnale [[A Muvra]] di Petru Rocca. Hè dinò quellu di u scrittore è pueta [[Ghjacumu Santu Versini]] (Marignana 1867 - Aiacciu 1922), fundadore incù Saveriu Paoli di a rivista [[A Cispra]], è stututore di prufissione. Ci hè ancu natu Coppolani Savieru (Marignana 1866 - Mauritania 1905), cunquistadore pacificu di a Mauritania, è dopu u so amministratore. {{cumuna|cumuna=Marignana | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= Aiaciu | cantonu= Dui Sevi | insee=[[2A154]] | cp=[[20141]] | merri= Massoni Martinu | intercomm= alcuna | longitudina= 08°47'59'' | latitudina= 42°14'01'' | alt= 730 m | superficia= 55,7 km² | pop=[[101]] | dinsità= 2 ab/km² }} [[Image:marignana.jpg|thumb|350 px|none|Marignana]] == Giugrafia == == Storia == Si cunnosce poche cose à prupositu di u stabulimentu di a ghjente in Marignana, ma hè cunsidaratu u paese cum'è un locu di trasforu di i pastori niulinchi trà a piaghja è a muntagna. Magaru si saranu prima stallati in Chidazzu innanzu di cullà appena insù ver'di Marignana. == Merri == Massoni Martinu hè u merri attuale di Marignana dipoi l'alizzione di u 09/03/2008. Succede à Versini Salvadore ch'hè statu merri da u 1983 fin'à u 2008. == Rifarenzi == == Liami == * [http://pesciu.ifrance.com Scuparta di a Corsica] : aspetti storichi è culturali di a Corsica, futtò di paesi. Situ in cuncipimentu. * [http://www.marignana.net1.fr Marignana è u so circondu] * [http://www.paese-di-marignana.fr Paese di Marignana] : u paese di Marignana in futtografie è fatti storichi è geugrafichi. ==Da vede dinù== * [[Ghjacumu Santu Versini]] {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 7ih4zm86l0myrgz83la29x0b2zantp7 Mela 0 2657 370126 344726 2021-01-05T04:58:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Mela''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Mela | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A158]] | cp=[[20112]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[40]] | dinsità= }} [[Image:VillagedeMela.jpg|thumb|350 px|none|Mela]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 8zcvvkqse1044dar67hkgjiq641pwt9 Macà è Croci 0 2658 363187 363185 2019-07-31T15:34:16Z Vulpachjinu 8656 Reindirizzamentu à [[Macà]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Macà]] 3m1z27gmdl771qzuiyobpekgq2lv3ec A Munacìa d'Avretu 0 2659 370127 353908 2021-01-05T04:58:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''A Munacìa d'Avretu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=A Munacìa d'Avretu | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A163]] | cp=[[20171]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[396]] | dinsità= }} [[File:Corse tour genoise Olmeto.jpg|thumb|350 px|none|A torra ghjinuvese di Olmetu]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == == Da veda dinò == * a [[torra d'Ulmetu]] {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] m2l5ak6zxwc78g9s6x4m75xesx17i1k Murzu 0 2660 344906 333547 2015-06-30T19:15:39Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Murzu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Murzu [[File:Murzo Vil2JPG.jpg|350px]] | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A174]] | cp=[[20160]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[77]] | dinsità= }} == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] i00pxukkf2j9p3mvvr7g7jv9lltt3y1 Òcana 0 2661 344907 344156 2015-06-30T19:16:51Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Òcana''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Òcana | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A181]] | cp=[[20117]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[394]] | dinsità= }} [[File:Ocana village.JPG|thumb|350 px|none|Òcana]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] kqeilxlqwoetxnr95i1klmw4ww9eei8 Livesi 0 2662 363108 349145 2019-07-18T15:58:42Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki '''Livesi''' (ò '''U Livesi''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Livesi | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A186]] | cp=[[20140]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[282]] | dinsità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Livesi]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] bwvasw1u7iu8dhxjq6hjy07yjkpessf Ulmetu 0 2663 334890 321461 2014-03-23T15:08:48Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Ulmetu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Ulmetu [[Image:Ulmetu.jpg|300 px]] | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A189]] | cp=[[20113]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[1115]] | dinsità= }} == Giugrafia == == Munimenta == Uni pochi di munumenta si trovani annantu a cumuna d'Ulmetu. Si pò mintuvà: * a [[turra di a Calanca]] * a [[turra di Micalona]] * u [[cunventu di Sant'Antonu]] == Storia == == Merri == ==Lingua== ===Tuponimi=== * L'Ortali * U San Micheli * A Canneddla * U Maggesi * I Ghini * Vigna Maggiori * U Campiteddu * U Casteddu di a Rocca * A Petra Sarracina * A Funtanaccia == Rifarenzi == * [http://www.valincoweb.com/laregion/olmeto/olmeto.html Ulmetu, Valincoweb] == Liami == * [http://www.google.fr/books/pdf/Colomba_suivi_de_La_Mosa__que_et_autres_.pdf?vid=OCLC20787938&id=4zNTg-bYzW8C&output=pdf&sig=UcALdNYWtkcoYBJH19na80uBBuA Prosper Mérimée, ''Colomba'', 1862, Paris, Charpentier (in francesu)] {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 1z4uw45rmcf9htdh3yibyb7gsh5qas6 Ulmiccia 0 2664 351195 344728 2015-07-16T11:05:41Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Ulmiccia''' (ò '''Olmiccia''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Ulmiccia | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A191]] | cp=[[20112]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[82]] | dinsità= }} [[Image:Olmiccia Ste-Lucie de Tallano.jpg|thumb|350 px|none|Ulmiccia]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 2hbodne7xats94a4eaxixqdxz1yg2rx Ortu 0 2665 344729 333750 2015-06-30T15:15:39Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Ortu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Ortu | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A196]] | cp=[[20125]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[54]] | dinsità= }} [[Image:Orto.jpg|thumb|350 px|none|Ortu]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 0f40beiptbsh679awz0yuntkaqvmvu7 Osani 0 2666 344910 333753 2015-06-30T19:17:40Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Osani''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Osani [[Image:Girolata Osani 2 JPG.jpg|350px]] | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A197]] | cp=[[20147]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[90]] | dinsità= }} == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == [[Image:Girolata Osani 1 JPG.jpg|thumb|350 px|none|Osani, u portu di Ghjirulata da croce]] {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] gkvz9bre3rdnrglr5r6x2s52j92mu2y Otta 0 2667 368595 358740 2020-08-26T20:12:23Z Nunziu Poggi 16349 wikitext text/x-wiki '''Otta''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suttana]]. Tocca u mare è u situ di Portu cunnisciutu in lu mondu sanu hè postu annant'à i so tarreni cumunali. Ci stanu à pocu pressu 400 abitanti parmanenti (Portu inclusu). U paese storicu hè à una altura di circa 350 metri, à circa 5 chilometri da u [[mare]]. {{cumuna|cumuna=Otta [[File:Ota Vi1aJPG.jpg|350 px]] | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu=[[Sevinfora (pieve)]] | insee=[[2A198]] | cp=[[20150]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[452]] | dinsità= }} == Geografia == === Situazione === Otta hè una cumuna di u liturale di a [[Corsica suttana]], era situata prima ind'a vechja pieve di [[Sia]] diventata più tardi Sevinfora, in l'anticu diocesi di [[Saone]] è a vechja ghjurisdizione di [[Vicu]]. === Cumune limitrofi === *Golfu di [[Portu]] *[[Serriera]] *[[Evisa]] *Golfu di [[Portu]] *[[Piana]] *[[Evisa]] *[[Marignana]] == Storia == [[File:Blason du village d'Ota.png|sinistra|miniatura|Stemma di Otta]] A cumuna di Otta era lucalizata ind'a vechja pieve di Sia diventata tardi poi più Siasalogna [[Sevinfora (pieve)]], in l'anticu diocesi di [[Saone]], ind'a vechja giurisdizione di [[Vicu]]. === Mediuevu === Durante i seculi, a pieve di [[Sevinfora (pieve)]] hà fattu parte di un feudu duminatu da i Signori di Leca da cui u campu si distendìa di u sudu di [[Calvi]] finu à u nordu di [[Pruprià]]. I Signori di Leca si sò rivultati contru à u duminiu ghjinuvese, durante un periudu dettu "guerre di i Cinarchesi", ma funu vinti è massacrati. Di tuttu questu territoriu, i guvernatori ghjinuvesi ùn avìanu lasciatu à i signori di Leca chì a pieve di [[Vicu]] è u [[Niolu]]. == Demugrafia == {| align="center" rules="all" cellspacing="0" cellpadding="4" style="border: 1px solid #999; border-right: 2px solid #999; border-bottom:2px solid #999; background: #f3fff3" |+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"| Evuluzione demugrafica |-style="background: #ddffdd" ! [[1962]] !! [[1968]] !! [[1975]] !! [[1982]] !! [[1990]] !! [[1999]] |- |364 ||444 ||367 ||408 ||460 ||452 |- |} == Citazione == Accade chì Otta fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu in i pruverbii: * ''Guagnu, Guagnu. Odiu, sangue è lagnu.'' * ''Guagnese, Guagnese, amichi d'un mese. È s'è più dura, hè contr'à natura.'' * ''Otta, Otta, attenti à a cotta'' : Face rifarenza issu dettu à u scogliu chì s'avvede in lu ritrattu è chì minaccia da sempre di cascà. * ''Otta, paese maladettu : ''Nè stacciu nè cantarettu.'' == Referenze == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 6svgpcm1vntsxgufgzaim80nxdxj08l Palleca 0 2668 364543 347271 2019-10-15T03:52:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Palleca''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna | cumuna = Palleca |Statu=[[Francia]] |Rigioni=[[Corse]] |Dipartimentu=[[suttana Corse]] |Circundariu= |Cantonu=Zicavu |Insee=[[2A200]] |Cp=[[20134]] |Merri= |Intercomm= |Longitudina= |Latitudina= |Alt= |Superficia= |Pop=[[156]] |Dinsità= }} [[File:Imagina benvinuta.jpg | thumb | 350 px | none | Palleca]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Da veda dinò == * A [[Nanna di Palleca]] * A [[Canzona di Manetta]] == Lingua == === Tuponimi === *u Scrivanu *Accioni *a Bucchetta *a Fidulacci *Sardegna *i Naceddi *u Pianu *i Tanchiccioli *a Nocca *Valdu à a noci == Citazioni == Accadi chì Palleca Fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu: * In u pruverbiu:''Palleca, Palleca, in 'ssu paesi, ùn si laga à nimu fora.'' == Rifarenzi == * Saravelli-Retali, F.''A vita en Corse une traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] i5njg54f1ifq7enlpbbvpq2t9ooqxeg Partinellu 0 2669 344730 333814 2015-06-30T15:17:05Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Partinellu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Partinellu | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A203]] | cp=[[20147]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[89]] | dinsità= }} [[Image:Partinello-village.jpg|thumb|350 px|none|Partinellu]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 3m6ryf7ro1k8p09oqpnm5ne2pzii29b Pastricciola 0 2670 344814 333824 2015-06-30T17:02:23Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Pastricciola''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Pastricciola | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A204]] | cp=[[20121]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[81]] | dinsità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Pastricciola]] == Giugrafia == == Storia == Brusgiatu da i pisani in lu dodicesimu seculu, sarà ricustruitu à pocu à pocu da i pastori guagnesi par a maiò parte. == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] ops6vrevl9y9e1byhx7n9092oi9tf31 Peri 0 2671 353874 349180 2016-04-26T22:02:16Z 87.91.225.77 wikitext text/x-wiki '''i Peri''' (ò '''Peri''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Peri (i) | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A209]] | cp=[[20167]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= 2300 | pop=[[1700]] | dinsità= }} [[Image:Peri corse vue du village et ses abords au printemps.jpg|thumb|350 px|none|I Peri, di branu]] == Giugrafia == == Storia == == Citazioni == Eccu parechji pruverbii chì cuncernani i Peri (pigliendu in contu ch'eddu è di tradizioni chì i pruverbii annantu i paesi o i cità, ùn sò micca uggettivi in generali ma piuttostu schirzanti): * ''Traditori sò Piracci.'' * ''Galant'omi sò Piracci.'' == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] hdqaivjsyr07cn9l9l1zzlan3r6dof9 Pitretu è Bicchisgià 0 2672 370128 333931 2021-01-05T04:58:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Pitretu è Bicchisgià''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. Si cumponi di dui paesi: [[Pitretu]] è [[Bicchisgià]]. {{cumuna|cumuna=Pitretu è Bicchisgià | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A211]] | cp=[[20140]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[549]] | dinsità= }} <gallery mode="packed">Couvent Saint François d Istria 02.jpg|Pitretu è Bicchisgià</gallery> == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 10pl2tezzg1vp84c6phge2ts2o5lqua Pianottuli è Caldareddu 0 2673 347959 344732 2015-07-03T10:43:28Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Pianottuli-Caldareddu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Pianottuli è Caldareddu | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A215]] | cp=[[20131]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[729]] | dinsità= }} [[File:Pianottoli-Caldarello 1031 la-mairie.jpeg|thumb|350 px|none|A Merria di Pianottuli è Caldareddu]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == ==Da vede dinò== *[[Pianottuli]] *[[Caldareddu]] == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] dumrgflaka77pd7xb1q334blx1ugz5t Pitrusedda 0 2674 344733 333932 2015-06-30T15:20:52Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Pitrusedda''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Pitrusedda | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A228]] | cp=[[20166]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[1028]] | dinsità= }} [[Image:Pietrosella Sainte-Monique.jpg|thumb|350 px|none|A Chjesa Santa Monica]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 6wsgif0t1yxc27o9c4lluc2t5e85kme Pila è Canali 0 2675 370129 333903 2021-01-05T04:58:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Pila è Canali''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. Si cumponi di dui paesi: [[Pila]] è [[Canali]]. {{cumuna|cumuna=Pila-Canali | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A232]] | cp=[[20123]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[278]] | dinsità= }} [[Image:Pila Canale 02.JPG|thumb|none|upright=1.5|Pila-Canali]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == ==Lingua== ===Pruverbii=== * À bocca chjusa, ùn ghjentri mosca. * A botta vechja faci u bon' vinu. * A chì campa n'hà da veda. * À chi dormi ùn piglia pesci. * À chì l'hà in culu l'hà in casa. * À chi un arrisica ùn arrùzzica. * A donna di u vicinu hè più bedda cà a soia. * À forza di tirà a corda strappa. * A règula ci sta bè ancu in casa di lu rè * Aceddu in cabbia ùn canta di cori, ma canta di rabbia * Aiuta ti, Diu t'aiutarà. * Aprili, Aprili, desfa purcili. * Aqua ruza di Cuzzà, fala in Frassetu è si ni va. * Centu casi, centu milla miserii. * Chì disprezza compra. * Chi posa mal' pensa. * Chì un invechja hè pena di vita. * Chì vò avanzà u so vicinu si chjina prestu è s'arrizza matina. * Ci vò à mangnà un bacinu di sali par cunnoscia una parsona. * Di ciè chè tù senti ùn ni creda micca, di ciè chè tù vedi ùn ni creda cà a mittà. * Frivaghju, frivaghju di setti barretti. Una a caccia e quidda altra la metti. * L'aqua si ni va sempri à u mari. * Nè par maghju nè par maghjonu ùn ti caccià u to pilonu. * Più pendi è più rendi. * San'Niculò, San'Niculò Piuvarò o nivarò ma calcosa farò. * Prima ghjugna, prima tigna. * Tintu à chì hè ziteddu Chì ùn ha barba à u baveddu. * U boiu chi ùn vo bia hè un gattivu zifulà. * U celi fattu à pani, s'eddu ùn piovi oghji piovi dumani. * U diàuli apri a caddi è si sminteca di sarrà la. * U discorsu hè beddu è bonu ma arruvina u povaru omu. * U techju ùn credi u famitu. * U troppu stroppia. * Ùn fà mali chi hè piccatu. Ma ùn fà bè chi hè qhjittatu. * Una donna faci è sfaci una casa. == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] cfriwmyosznkg3h3mq7yhyaqxjf3dj9 U Pighjolu 0 2676 349185 344477 2015-07-07T07:29:41Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Paese di Còrsica|paese=U Pighjolu |dipartimentu=Pumonti |cp=20125 |pruvincia=Vicu |pieve=Sorru insù |nomab=Pighjulacci }} '''U Pighjolu''' (ò solamente '''Pighjolu''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. == Giugrafia == == Storia == == Merri == ==Lingua== ===Toponimi=== * a chjusa * u fragnu * a costa ghjesgia * e case suprane * i vignali * a techja * e bazine == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] ja9n6rk3y0svo8ywcizspvdztnaunb1 Prupià 0 2678 358199 357128 2017-12-22T16:47:17Z 90.37.165.239 /* Storia */ wikitext text/x-wiki '''Prupià''' (o [[Prubià]], o ancu [[Pruprià]]) hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Prupià [[Image:Propriano Vi1aJPG.jpg|350px]] | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= Sartè | cantonu= Ulmetu | insee=[[2A249]] | cp=[[20110]] | merri= Paulumaria Bartoli (2008-2014) | intercomm= Valincu-Sartinesi | longitudina= | latitudina= | alt= da 0 à 609 metri | superficia= 18,73 chm2 | pop= 3243 a | dinsità= 173 }} == Giugrafia == Prupià hè una cumuna di Corsica suttana impustata in u golfu di u valincu. Si trova à 13 chilometri di Sartè, sottiprifittura di a Corsica suttana è à 9 chilometri d'Ulmetu, capilocu di a pievi. == Storia == Prupià era un paisolu di a cumuna di Fuzzà. A parta si di u 1838, sottu à a Munarchia di Luddu, si custruisci una prima calata di 150 metri in Scoddu longu. A custruzzioni chì si finisci in u 1845, hè accumpagnata di a rializazzioni di u stradonu chì rilega Aiacciu è Prupià. A l'ebica, uni pochi di casi circondani a dugana è u paesi cumencia à crescia.In u 1840, Prupià duventa una parrocchja. Prupià hè duvintatu una cumuna in u 1860. A prima casa cumuna era in u carrughju di i Greghi.U prima merri, Gustaviu Casanova d'Aracciani, era natu in Sartè. U so primu aghjuntu era l'ulmisgianu Ghjancosimu Pianelli. I cunsiglieri erani Ghjaseppu Martinetti, Ghjansantu Ottaviani, Ghjanbattista Peretti, Ghjantumasgiu Pietri, Tumasgiu Rutali, Francescu Santoni, Ghjaseppu è Paulu Tomasi. In u 1881, a cumuna cuntaia 894 abitanti, sicondu u ricensu di l'amministrazioni. In u 1974, a cumuna di Tivulaghju hè intigrata à quidda di Prupià pà furmà una cumuna sola. == Merri == Gustaviu Casanova d'Aracciani (1860-1865) Antonu Leonetti (1865-1870) Ghjaseppu Tomasi (1870-1871) Antonu Leonetti (1871-1876) Tumasgiu Rutali (1876-1878) Antonu Leonetti (1878-1881) Francescu Casabianca (1881-1884) Ghjaseppu Fieschi (1884-1887) Ghjaseppu Bucchini (1887-1892) Paulu Tafani (1892-1896) Francescu Begliomini (1896-1900) Paris Peron (1900-1904) Carulu Bartoli (1904-1919) Paulu Leonetti (1919-1925) Dumenicu Lovichi (1925-1929) Ghjacumu De Peretti (1929-1935) Dumenicu Lovichi (1935-1940) Lisandru Bartoli (1940-1943) Carulu Cavalli (1943-1945) Francescu Sorba (1945-1965) Amadeu Brancaleoni (1965-1971) Emiliu Mocchi (1971-2001) Paulumaria Bartoli (2001) == Gallaria d'imagine == <gallery> Image:Notre-Dame de la Miséricorde de Propriano.jpg|A ghjesgia di Prupià Image:DSCF8414.JPG|u portu di notti </gallery> == Rifarenzi == * [http://www.valincoweb.com/laregion/propriano/propriano.html Prupià, Valincoweb] Sartene et le Valinco, CRDP de Corse Géographie de la Corse, Adolphe Joanne, Hachette 1884. == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] mitfkmigyxp4m32s1su8385ptujcsgl Quàsquara 0 2679 336375 336374 2014-05-11T17:12:47Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Quasquara]] à [[Quàsquara]] wikitext text/x-wiki '''Quàsquara''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Quàsquara | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A253]] | cp=[[20142]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[50]] | dinsità= }} == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] ae3nxktsltejpc5yr9pzu8ieakm2qbt Quenza 0 2680 344912 334082 2015-06-30T19:19:53Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Quenza''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Quenza | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A254]] | cp=[[20122]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[215]] | dinsità= }} [[Image:Chapelle Sainte Marie de Quenza 06.JPG|thumb|none|Quenza]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == ==Lingua== ===Pruverbii=== *'''A chì mangna u pani di u preti, bisogna à dibbità lu. ''' == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 6jmzzew5pg40mmur6swvf8toy736aj0 Rennu 0 2681 349410 334125 2015-07-07T09:22:11Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Rennu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Rennu | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A258]] | cp=[[20160]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[77]] | dinsità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none rennu]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 9yp5ru559vlda74ngfpilv3ojf8ugvd Scanafaghjaccia 0 2682 360041 360039 2018-08-26T12:07:22Z Vulpachjinu 8656 wikitext text/x-wiki '''Scanafaghjaccia''' (o '''a Reza''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Scanafaghjaccia | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A259]] | cp=[[20121]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[49]] | dinsità= }} [[Image:Village de Rezza vu depuis le sentier montant à la Salincaccia (photographie prise vers le Sud).jpg|thumb|350 px|none|Scanafaghjaccia.]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] bagtw2as1o72fwwd2ep66rg2zejemta Rusazia 0 2683 344914 344913 2015-06-30T19:20:35Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Rusazia''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Rusazia [[Image:Rosazia Vi1aJPG.jpg|thumb|350 px]] | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A262]] | cp=[[20121]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[81]] | dinsità= }} == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 1z3rq6dmfp6uwp2qmw6pdm15jhjq8tn Santa Lucìa d'Attallà 0 2684 344916 336333 2015-06-30T19:22:31Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Santa Lucìa d'Attallà''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Santa Lucìa d'Attallà | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A308]] | cp=[[20112]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[392]] | dinsità= }} [[File:Santa Lucìa d'Attallà.jpg|thumb|350 px|none|Santa Lucìa d'Attallà]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] s7i4azfub0kgeqslj8ltrwmhf4mjsip U Salge 0 2685 344470 336307 2015-06-14T20:21:56Z Vulpachjinu 8656 wikitext text/x-wiki {{Paese di Còrsica|paese=U Salge [[Image:Salice Vi1aJPG.jpg|300px]] |dipartimentu=Pumonti |cp=20121 |pruvincia=Vicu |pieve=Crùzinu |nomab=Salginchi }} '''U Salge''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 7yy09eotket4iowb36aour6vedda3s3 Sampolu 0 2686 344735 334234 2015-06-30T15:23:24Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Sampolu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. Face parte di l'[[Altu Taravu]]. {{cumuna|cumuna=Sampolu | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= Zicavu (Altu Talavu) | insee=[[2A268]] | cp=[[20134]] | merri= Ghjuvan-Battistu Leccia | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= 850m | superficia= | pop=[[52]] | dinsità= }} [[Image:Sampolu.JPG|thumb|350 px|none|Case à Sampolu]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] sgas4so5v3r2hbzi1wtn875z7pio4nf San Gavinu di Càrbini 0 2687 351974 348659 2015-10-16T10:03:10Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[San Gavinu di Carbini]] à [[San Gavinu di Càrbini]] wikitext text/x-wiki '''San Gavinu di Carbini''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=San Gavinu di Carbini | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A300]] | cp=[[20170]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[738]] | dinsità= }} [[Image:San-Gavino-di-Carbini dolmen.jpg|thumb|350 px|none|U dolmen]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == ==Da vede dinò== *[[Ghjuvanni Nicoli]] == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] bmusi3cx7u7s96w3vhw03j4ywqsw5cz Santa Marìa di Vighjanu 0 2688 344737 334284 2015-06-30T15:26:55Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Santa Marìa di Vighjanu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Santa Marìa di Vighjanu | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A310]] | cp=[[20143]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[72]] | dinsità= }} [[Image:Eglise de Santa Maria Figaniella (Corse-du-Sud).jpg|thumb|350 px|none|A chjesa]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] pw3550bizeufxgmz9mx22l3l7yh3idu Santa Marìa d'Urnanu 0 2689 344917 334283 2015-06-30T19:23:37Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Santa Marìa d'Urnanu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Santa Marìa d'Urnanu | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A312]] | cp=[[20190]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[357]] | dinsità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Santa Marìa d'Urnanu]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Citazioni == ''Santa Maria'' hè stata mintuvata calchì volta in a a litteratura corsa. Par asempiu: * in i ''Poesie Giocose'' di [[Monsignori di la Fuata]]: : ''Santa Maria, cun Vicu è cun Sichè'' : ''Spichju d'Urnanu, famosi tutti è trè!'' (...) : ''Vi hè la casa di [[Samperu Corsu|Samperu]]'' : ''Chi hà un aspettu sempri fieru.'' == Da veda dinò == * u paisolu di [[Vicu (Santa Maria è Sichè)|Vicu]] * Santa Maria è Sichè * [[Samperu Corsu]] * [[Vannina d'Urnanu]] == Rifarenzi == * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" * Lucetta Poncin, ''Vida di u Taravu'', Alanu Piazzola, 2004 (in francesu) == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 371l7bp8c8tajtzj8h8d1zivu3kzeu5 Sant' Andrea d'Urcinu 0 2690 360460 360459 2018-11-10T12:29:02Z 86.219.204.83 wikitext text/x-wiki '''Sant'Andrea d'Urcinu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Sant' Andrea d'Urcinu | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A295]] | cp=[[20151]] | merri=Rejane Leca | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=92 | dinsità= }} [[Image:Sant'Andréa_d'Orcino_vue_gen.jpg|thumb|350 px|none|Sant' Andrea d'Urcinu]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] kpuq63iqixmzzwux8szx2rrdbctkjl1 Sari di Cinarca 0 2691 371889 371888 2021-02-02T20:34:52Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki '''Sari di Cinarca''' ò '''Sari d'Orcinu''', hè un cumune [[Francia|francese]] di u [[Dipartimentu (Francia)|dipartimentu]] di a [[Corsica]] [[Corsica suttana|suttana]]. {{cumuna|cumuna=Sari di Cinarca [[Image:Sari-d'Orcino VI1aJPG.jpg|350px]] | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Pumonte]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A270]] | cp=[[20151]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[259]] | dinsità= }} == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] bd4y12pzzx1xksnwa0gi38or9tu27d6 Sari di Portivechju 0 2692 376348 376216 2021-08-23T22:10:20Z Jumpy01 11155 hè in Pumonte wikitext text/x-wiki '''Sari di Portivechju''', ò '''Sari è Sulinzara''', hè un [[cumuna|cumune]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] [[Corsica suttana|suttana]]. {{cumuna|cumuna=Sari-Sulinzara | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Pumonte]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A269]] | cp=[[20145]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[1102]] | dinsità= }} [[Image:Sari-Solenzara_-_%C3%89glise.JPG|thumb|350 px|none|Sari di Portivechju]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == ==Da vede dinò== == Rifarenzi == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] d1gpzal2igx040qtr7atcwcj60up71h Sarrula è Carcupinu 0 2693 344740 334315 2015-06-30T15:31:45Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Sarrula-Carcupinu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. Hè cumposta di dui paesi: [[Sarrula]] è [[Carcupinu]]. {{cumuna|cumuna=Sarrula-Carcupinu | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A271]] | cp=[[20167]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[1801]] | dinsità= }} [[Image:Aqueduc de mezzana.jpg|thumb|350 px|none|L'Acquedottu di Mezzana]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] egb69i6l1wcf02jyuplnu9h5exgfbd4 Sartè 0 2694 365788 365672 2020-03-23T09:34:27Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:2D85:5879:81C1:17D6 u nomu hè Sartè wikitext text/x-wiki {{cumuna|cumuna=Sartè [[File:Sartene Vi1aJPG.jpg|350px]] | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu=Sartè | cantonu=Sartè | insee=2A272 | cp=20100 | merri=Paulu Quilichini | intercomm= | longitudina=8° 58' 27" | latitudina=41° 37' 18" | alt med=300 | alt min=0 | alt max=1 340 | sup ett=20 040 | sup km²=200,4 | pop=3 033 | annu=2008 | dinsità=15,1 }} '''Sartè''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suttana]]. Hè a sottu prifittura di u dipartimentu. A cità, incù 200 kilometri quatrati, hè l'ottesima cumuna di [[Francia]] è a prima di [[Corsica]] pa a so stesa. In [[1999]] a so populazioni era di 3400 abitanti. A cità fù custruita annantu à un pitraghju sopra u golfu di u [[Vallincu]] par scappà à parechji invasioni barbari. Sartè hè situata à 15 kilomitri di [[Prupià]]. A rigioni hè travirsata par u [[Rizzanesu]] chì fala da u [[Monti Alcudina]]. A tarra hè ricca di duminii viticuli (Fiumiciculu). L'alti casi di [[granitu]] siparati da stretti pitrosi è liati da l'una à l'altra incù picculi volti li dani un aspettu siveru. A cità hè chjamata "a più corsa di i cità corsi". Sartè hè dinò un locu di tradizioni riligiosi ancù i cunfraterni (cunventu di San Damianu) è a cirimonia di u Catenacciu. Par u [[venaressantu]] un omu capuchjutu è incatinatu faci u camminu di croci di [[Ghjesù]]. Hè una cirimonia chì attira monda parsoni in a cità. S'hè ancu criatu un centru pulifonicu di musica corsa. Si po ascultà u gruppu di "[[Ghjuvan Paulu Poletti è u Coru d'Omini di Sartè|u coru di l'omini è Ghjuvan Paulu Poletti]]" chì sò attori impurtanti di u "riacquistu". [[File:Sartène Paoli JPG1.jpg|thumb|left|'''Sartè''', piazza di la Liberazzione.|225px]] == Storia == In i primi annati di u seculu XVI, i quartieri di u Pitraghju è di Manichedda (a vechja cità) funi cinti di rampali par parà l'invasioni di i barbari. In u [[midievu]], Sartè era u feudu di i putenti signori di a Rocca. Erani affidati à a Republica di Genuva. Dopu a cità cascò sottu a duminazioni di qualchì famidda putenti chjamata "sgiò". Si vedi à issa epica lotti arrabbiati par a pulitica. A cità hè marcata dinò par a numicizia trà dui famiddi di sgiò in [[1830]]. Tandu Sartè fù insanguinata. Un trattatu di paci fù firmatu in dicembri [[1834]] incù un generali di [[Nabulionu]]. <gallery mode=packed> Sartene1.jpg| Sartene-panorama.jpg| Echauguette de Sartene 01.JPG| </gallery> == Munimenta == Ci hè parichji siti archiulogichi annantu à a cumuna di Sartè. In particulari: * u situ di [[Stantari]] * u situ di [[Rinaghju]] * u situ di [[Cauria]] * u [[Frati è a Sora]] Sartè hè un locu induv'è l'omini preistorichi ci ani lasciatu monda [[stantara|stantari]] è [[stazzona|stazzoni]]. U più chì si ni trova hè in [[Paddaghju]] è in [[Filitosa]] (rigioni di Sartè). A cità t'hà u so museu preistoricu riccu di i testimonii passati. Si vedi u [[ponti di Spin'à Cavaddu]] chì hè unu di u più beddi ponti di [[Corsica]]. Difatti, hè d'urighjina pisana, è micca ghjinuvesa. Annantu à a cumuna, ci sò parichji turri ghjinuvesi: a [[Turra di Roccapina]], a [[Turra di Tizzà]], a [[Turra di Senetosa]]. == Merri == == Citazioni == Accadi chì Sartè fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu in i pruverbii: * ''Sartinesi, carchi à fresi. Annantu una coppula stani trè mesi.'' * ''Grande Bastia, buffonu Aiacciu, riccu Sartè.'' * ''Chjachjare Bastiacce, orgogliu Sartinese, fatti Aiaccini.'' o in a canzona ''Sartè'' di [[Diana di l'Alba]]: :''Ci hè chì Sartè hà un distinu, pà certi, ùn vali un cinquinu :''Par Edda, ùn ci sarà mai bè, ma sò ghjilosi di Sartè :''Ci hè chì trà Borgu è Sant’Anna, ci sò nati pienti è affanni :''Ci era vindetta da lu bisbigliu, danni, sciaguri è parapiglia.'' == Da veda dinò == * u [[Catenacciu]] * [[Ghjuvan Paulu Poletti è u Coru d'Omini di Sartè]] == Rifarenzi == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] oa7w883qqsnlixjjnfgt4iflh95mdpm Sarra di Farru 0 2695 350571 334310 2015-07-09T10:20:18Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''A Sarra di Farru''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=A Sarra di Farru | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A276]] | cp=[[20140]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[352]] | dinsità= }} [[Image:Serra di Ferro 01.jpg|thumb|none|upright=1.5|A Sarra di Farru]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == == Da veda dinò == * a [[Sarra di Fiumorbu]] * a [[Sarra di Scupamè]] * [[Basi]] {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] ttr18jyqzahc4mdx4gl96uuxu0lkwfa A Sarra di Scupamena 0 2696 356324 356322 2017-01-23T22:26:56Z Vulpachjinu 8656 wikitext text/x-wiki '''A Sarra di Scupamena''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=A Sarra di Scupamena | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A278]] | cp=[[20127]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[120]] | dinsità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|A Sarra di Scupamena]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == == Da veda dinò == * a [[Sarra di Fiumorbu]] * a [[Sarra di Farru]] {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] auhe9xjxepz52k069w3ebqez8a06ryq A Sarrera 0 2697 349383 344919 2015-07-07T08:41:57Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''A Sarrera''' (ò '''A Sarreda''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=A Sarrera | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A279]] | cp=[[20147]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[106]] | dinsità= }} [[Image:Serriera vue du village.jpg|thumb|350 px|none|A Sarrera]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] b8h8s7df8bea7kfg6vzlksfz5x6lakm A Soccia 0 2698 372739 344742 2021-05-08T19:07:18Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:C90D:4B5E:DF9:F7F1 /* Da vede dinù */ wikitext text/x-wiki '''A Soccia''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=A Soccia | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A282]] | cp=[[20125]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[121]] | dinsità= }} [[Image:Soccia depuis Favarone.jpg|thumb|350 px|none|A Soccia, da U Favarone]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == ==Da vede dinù== * u [[Lavu à Crena]] {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] p2zuydwjig9bybg7hgp26067cjpkrd2 Suddacarò 0 2699 360492 360491 2018-11-12T10:47:02Z MARcuciu2a 14375 wikitext text/x-wiki '''Suddacarò''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Suddacarò [[Image:Sollacaro.jpg|300 px]] | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A284]] | cp=[[20140]] | merri=Ghjuvan'Ghjacumu Bartoli | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=352 | dinsità= }} == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] pqae1124z3bk899vhg52i8qw0fomzeu Surbuddà 0 2700 347257 334542 2015-07-02T00:56:08Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Surbuddà''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Surbuddà | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A285]] | cp=[[20152]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[69]] | dinsità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Surbuddà]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == ==Citazioni== Accadi chì Surbuddà fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu: * in u pruverbiu: ''A ghjenti di Surbuddà, tocca li a mani è lascia li andà.'' == Rifarenzi == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] qozzgv8ptile921xd6o2j7w0bmn6hy7 San Martinu d'Avretu 0 2701 370130 358105 2021-01-05T04:58:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''San Martinu d'Avretu''' hè una [[cumuna]] d'[[Avretu]], in [[Pumonti]]. U so capilocu hè u paesu di Sotta. {{cumuna|cumuna=San Martinu d'Avretu | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A288]] | cp=[[20146]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[808]] | dinsità= }} [[Image:Sotta vu de la Punta.JPG|thumb|350 px|none|Sotta, da a Punta]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == * [http://www.accademiacorsa.org/sotta.html Pacini, Guidu, 2000, Sotta, Accademia corsa] == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] s38vr1nhbsmsvrsaq2rmbl8zxndqkzg Tassu (cumuna) 0 2702 372203 372159 2021-02-16T21:19:21Z Jumpy01 11155 Jumpy01 ha spostato la pagina [[Tassu]] a [[Tassu (cumuna)]] al posto di un redirect senza lasciare redirect: per discussion wikitext text/x-wiki '''U Tassu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=U Tassu | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A322]] | cp=[[20134]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[97]] | dinsità= }} [[Image:U Tassu.JPG|thumb|350 px|none|U Tassu]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == == Da veda dinò == * u [[Vociaru di una ghjuvanetta di Tassu]] {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 03r1in5aprphrb43lh1qbll5033nt26 Tàvacu 0 2703 351972 349412 2015-10-16T10:02:17Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Tavacu]] à [[Tàvacu]] wikitext text/x-wiki '''Tavacu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Tavacu | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A323]] | cp=[[20167]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[226]] | dinsità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Tavacu]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] k7wo3rcmij86awwt2iizt0r3uiob2zp Tavera 0 2704 347275 344745 2015-07-02T01:03:54Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Tavera''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Tavera | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A324]] | cp=[[20163]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[336]] | dinsità= }} [[Image:Tavera_anthropomorphe.jpg|thumb|350 px|none|Statua à Tavera]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == ==Lingua== ===Toponimi=== I Strambeddacci A Casaracca I Casevechje U Corsu (suttanu è supranu) U Poghju / U Pintonu Sant'Andria I Gruteddi L'afaccatoghju A Prunicia A Parte Vaddi longa Vitricio Bocca vacca Granatu ==Citazione== Accade chì Tavera fussi mintuvata in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu:, in i pruverbii: * ''Cosa cuntata in Tavera, hè ben truvata s'ùn hè vera.'' * ''Vai ! Ghjunghjarè in Tavera; spusarè a peghju chì ci era.'' * ''Cum'è e donne di Tavera, senza garbu nè manera.'' == Referenze == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] ql76crkb6i1dnxen0gdifnjqswpixey Todda 0 2705 334666 321503 2014-03-23T15:04:13Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Todda''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Todda | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A326]] | cp=[[20117]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[98]] | dinsità= }} [[Image:Tolla Lac1 JPG.jpg|thumb|350 px|none|Todda]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Cultura corsa == U paesi di '''Todda''' hè statu mintuvatu qualchì volta da i scrivani corsi. Par asempiu, da Monsignori Di La Fuata: (''Preti Santu'', ''Girendu a Corsica''): :''À Todda mai, Diu vardi, ùn dì : Truh Todda !'' == Merri == == Rifarenzi == * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] sbyc9k0e7n1op003cf1qlcls9cxsiqv Auccià 0 2706 344746 331590 2015-06-30T15:38:48Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Auccià''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Auccià | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A330]] | cp=[[20133]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[389]] | dinsità= }} [[Image:Ucciani wiki.png|thumb|350 px|none|Auccià]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == ==Linguistica== ===Pruverbii=== * ''Quì ci spampa lu granone è s'empie più d'un saccone.'' * ''Nè bè à cantu à u fiumi, nè donna d'ustaria, nè cumpà in cità, ùn ti venga a fantasìa.'' * ''Auccianesi, civuddaghji !'' == Citazioni == U paesi d''''Auccià''' hè statu mintuvatu qualchì volta da i scrivani corsi. Par asempiu, da [[Monsignori Di La Fuata]]: (''Preti Santu'', ''Girendu a Corsica''): :''Ùn dì burlendu : macennula in Ucciani ;'' Auccià hè mintuvatu calchì volta in i pruverbii corsi (pigliendu in contu ch'eddu hè di tradizioni chì i pruverbii annantu i paesi o i cità, ùn fussini micca uggettivi in generali ma piuttostu schirzanti): * ''Corpi longhi Auccianesi.'' == Merri == == Rifarenzi == * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" == Liami == * [http://www.ucciani.fr/ u situ di u paesi d'Auccià] {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 3l7myybbubhsg58ay2ykplkbqt6qxwc Urbalacò 0 2707 374343 368301 2021-07-09T18:44:39Z 37.165.89.198 wikitext text/x-wiki '''Urbalacò''' (ò '''Urbalaconu'''; in [[lingua italiana|italianu]]: '''Urbalacone''') hè un [[cumuna|cumune]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Urbalacò | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Pumonte]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A331]] | cp=[[20128]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[68]] | dinsità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Urbalacò]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] cw9oag1aa0ftmyo19a7pllm0wrdrx94 Valli di Mezana 0 2708 349196 349194 2015-07-07T07:37:35Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Valli di Mezana''' (o '''I Vaddi di Mizana''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Valli di Mezana | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A336]] | cp=[[20167]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[217]] | dinsità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Valli di Mezana]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] eu1iq9bfglqb9yyvc916v1s9ufgn3ur Veru 0 2709 334992 321507 2014-03-23T15:10:46Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Veru''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Veru | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A345]] | cp=[[20172]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[351]] | dinsità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Veru]] == Giugrafia == == Storia == == Citazioni == '''Veru''' hè mintuvatu calchì volta in i pruverbii corsi (pigliendu in contu ch'eddu hè di tradizioni chì i pruverbii annantu i paesi o i cità, ùn sò micca uggettivi in generali ma piuttostu schirzanti): * ''Machjaghjoli sò verracci.'' == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] m6yeqa9h5hhjnow7qess8mgcwg7wv7j Vicu 0 2710 336555 326553 2014-06-01T12:31:08Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Vicu antica prifèttura hè assai più importante chè Vicu paisolu d'Urnanu wikitext text/x-wiki '''Vicu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Vicu [[File:Vico Vi1aJPG.jpg|300px]] | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= Aiacciu | cantonu= [http://fr.wikipedia.org/wiki/Canton_des_Deux-Sorru Dui Sorru]| insee=[[2A348]] | cp=[[20160]] | merri= Francescu Colonna | intercomm= [http://fr.wikipedia.org/wiki/Communaut%C3%A9_de_communes_des_Deux_Sorru Comunità di e commune di i Dui Sorru]| longitudina= 8° 47′ 58″ Livanti | latitudina= 42° 10′ 02″ Nordu || alt= minima. 0 m — massima. 1120 m | superficia= 5213 | pop=[[898]] | dinsità= 17 }} == Giugrafia == Vicu hè a u centru di u cantonu di i [http://fr.wikipedia.org/wiki/Canton_des_Deux-Sorru Dui Sorru]. A cumuna hè a 50 km a nordu d'[[Aiacciu]] (un' ora per strada). U paese hè attraversatu per u fiume [http://fr.wikipedia.org/wiki/Sagone_(rivi%C3%A8re) Saone]. == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] bw5p3le1o942g90wsnwsvh0cmfj66cc Vighjaneddu 0 2711 344751 335010 2015-06-30T15:53:31Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Vighjaneddu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Vighjaneddu | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A349]] | cp=[[20110]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[417]] | dinsità= }} [[Image:Viggianello église 1.jpg|thumb|350 px|none|A Chjesa di Vighjaneddu]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 9obauda4aonexs866dnk7dau57ur91h Beddanova 0 2712 360494 360493 2018-11-12T10:48:44Z MARcuciu2a 14375 wikitext text/x-wiki '''Beddanova''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Beddanova (Villanova) | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= Aiacciu | cantonu= Aiacciu-5 | insee=[[2A351]] | cp=[[20167]] | merri= Antone Matteu Vincileoni (UDI) | intercomm= Paese Aiaccinu | longitudina= 8.66944 | latitudina= 41.96000 | alt= min:0m max:787 m | superficia= 1125 | pop=358 | dinsità= 32 }} == Giugrafia == == Storia ==  STORIA DI BEDDANOVA Hè abitata Beddanova da l'antichità più landana è ancu da a preistoria posta ch'elli ci so parechji « tafoni », ascunditoghji sottu à i scogli. Ci avarianu campatu i Celtiberi, i Cartaginesi è i Rumani. U paesi anticu di u IXu seculu, Vichjoni, si saria chjamatu à u principiu « Ve-ghione », nomi d'urighjini celtibera (abitazioni di l'omu). U nomi di locu Campudunicu saria una sfurmazioni di Campu Punicu chì ramintaria l'uccupazioni cartaginesa. U nomi d'una culletta, a Punta d'Aquiloni, pudaria avè cum'è urighjini un campu rumanu, u campu di l'aculi (aquilae...). À u XIXu seculu è in l'anni 1980, funu trovi dicini di pezzi d'oru rumani in a sponda di u golfu di Lava nantu à Beddanova... u famosu « tisoru di Lava ». À parta si da u IXu seculu, Vichjoni, cum'è tuttu u golfu di Lava è u liturali corsu in ginirali, patì l'assalti di i Mori. Una parti di l'abitanti di Vhcjoni è Campudunicu funu purtati cum'è schiavi. I casi eranu arruvinati è qulli chì firmavanu andedinu à stà in la sarra di Lisa (790 metri) sopra à u paesi d'oghji. A stretta trà dui muri chì da u mari par l'anzianu paesi di Vichjoni ghjugni à u campanili di Beddanova, si chjama « A Stretta di i Mori ». Issa strada duv'elli passavanu i invasori mori hè rifatta oghji è signalata pà a spassighjata à pedi. À u XIVu seculu, sicondu a lighjenda, guidati da a vediva d'un signori di Lisa, chjamata Bianca Maria, quilli chì s'eranu stabuliti in Lisa fecinu à Beddanova in tornu à una surghjenti, a Murgana, chì hè a funtana di u paesi oghji. Villa Nova si vedi nantu à i carti di Corsica da u1506. Beddanova è u paisolu di San Fideli eranu una parti di a strada di i cappelli, da Santu Antoni in Aiacciu finu àl'uratoriu di a bocca à San Bastianu passendu pà u Binadettu (cumuna d'Alata). Finu à u XVIu seculu, pà A stretta di i mori, cuntinueghjanu l'assalti sarracini è saranu stati distrutti parechji volti Beddanoda è i so paisoli. Hè mintuvata Beddanova in lu Dialogo nominato Corsica di Monsignore Agostino Giustiniani (1470-1536) . Si tratta di una discrizzioni di a Corsica scritta da u vescu di u Nebbiu è 1522 et 1531. Quand'ellu ni hè à discriva a pievi d'Aiacciu, dopu à quilla d'Appiettu, dici cusì : dopu veni a pievi d'Aiacciu, duv'elli sò prima Villanova, sopra à Portu Pruvenzali, è po i paesi di Linare, Poggio, Petra, Pozzo di Borgo, à trè miglie da Ajaccio, l'Aghia di Giovanni, Montichi et in fini quillu d'Alataancu ellu à trè miglie da Ajaccio. S'assumiglia issa discrizzioni à u rigistru di i taglii di u 1537, for di i divisioni di Beddanova chì ùn sò mintuvati (Latta 36 fochi, Pozzo di Borgo 36 fochi, Lagia di Zoani 17 fochi, li Montici 39 fochi, le Case Soprane 17 fochi, Pietra 31 fochi, lo Poggio d'Ajaccio 7 fochi, Villanova 16 fochi). Par Beddanova si tratta di un abitatu à paisoli, chì una parti à l'epica hè disbitata par via di l'assalti turchi. Nantu à issu puntu a pupulazioni di a cappella di Santo Felle (San Fideli) a prudutta una richiesda davanti à l'Uffiziu di San Ghjorghju. In lu 1541 a municipalità ghjinuvesa d'Aiacciu faci fà a torra di Pagliaghjolu (ditta di Capu di Fenu) è quilla di Lava. À pocu à pocu si stabulisci a paci ghjinuvesa. I Biddanuvacci, i Biancamaria in Beddanova è i Scaglioli, i Casasoprana in San Fideli, curanu i so bandi di capri, i so orti, i so alivi è i so campi di granu (si trovanu à dicini l'aghji da tribbià in a cumuna). Veninu à campà cun elli pastori di Bicugnanu (Martinetti, Marcaggi, Mufraggi, Giacomoni...), di Vaddi di Mizana (Vincileoni, Casile) è di Bastelica (Capigriggi, Lozzi, Chiozza...). A ghjesgia di a cappella di Santi Feli (San Fideli) si pò veda in un ducumentu di u 1730, fattu da indicà à u guvernu ghjinuvesi quali elli sò i prupiitarii è u valori di i tarri ch'ella cuntava d'acquistà a Sirinissima da stabuliscia si i culoni grechi. U prughjetti piantedi quì. Finu à u 1862 Beddanova è i paisoli dipindianu d'Aiacciu è d'Alata. In lu 1862, cù 1 134 ettari è 325 abitanti, formanu una cumuna da sè, cumposta cù i paisoli di Beddanova, Saliccia, Vichjoni, San Fideli, Aghja d'Antunettu, u Poghju è i Scaglioli. Oghji i paisoli di Vichjoni è Aghja d'Antunettu sò bioti è i so casi arruvinati. Cù a prima Guerra mundiali, u paesi perdi gran parti di i so forzi (24 nomi scritti nantu à u munimentu à i morti !). Dopu u 18, parechji lascianu u paesi par andà in cuntinenti o in i culunii francesi. In lu 42 hè uccupatu u paesi da i Taliani, chì stanu in Beddanova, Capu di Fenu è Lava. Si sviluppa un gruppu di risistenti. Vinarà à l'appiattu dui volti u sottumarinu Casabianca in li marini di u paesi. Una volta par sbarcà ci l'armi, à siconda volta, in la nuttata da u 4 à u 5 di sittembri di u 43, quattru ghjorni nanzi à l'insurrizzioni di a risistenza corsa, par purtà in Algeri à Arthur Giovoni, capu di a risistenza. Ci sò li Biddanuvacci chì participeghjanu à issi uparazioni. Dopu u 45 cuntinueghja à spupulà si Beddanova, a ghjenti andendu à spessu in Aiacciu. In lu 78 sarranu a scola. À parta si da l'anni 90, cù un paisolu novu à a marina, I Costi di Beddanova, è cù i ritorni di paisani, à a ritirata o stanchi di a vita citatina, ci hè un certu rinnovu pà a cumuna. Oghji ci stanu guasi 400 abitanti à l'annata è una millaia d'istatina. Sò stati rifatti a ghjesgia è u campanili, si sò aparti stradi pà i spassighjati à pedi, l'alberghi campagnoli è una casa di l'ospiti. Una ustaria, cù una cucina corsa tradiziunali d'alta qualità, hè dinò un locu d'animazioni. Cumuna campagnola, dà i prudutti bunissimi fatti da i pastori di u paesi. Beddanova, chì voli pruteghja i so siti, u so ambienti u so tarritoriu agriculu è u so liturali, hè u « pulmoni verdi » di u circondu d'Aiacciu. Paesi corsu cù un carattaru forti, entri in lu XXIu seculu scigliendu una qualità di vita strasurdinaria è aprendu si à pocu à pocu à l'agroturisimu. == Merri == == Rifarenzi == * [http://www.villanova-mairie.fr/histoire-du-village.html Cumuna di Beddanova, ''Storia di Beddanova'', annantu à u situ di a mirria] == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] l9yqo6hou2jyj1dzzngu39k3pngsouz Zirubia 0 2713 335122 321511 2014-03-23T15:13:16Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Zirubia''' '''Zirubia''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Zirubia | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A357]] | cp=[[20116]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[29]] | dinsità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Zirubia]] == Giugrafia == Zirubia hè una cumuna di u dipartamentu di Corsica Suttana è di u Cantonu di Tallà Scupamena. == Storia == == Merri == L'attuali merri di Zirubia hè Ghjuvanclaudiu Lucchini. == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 3fkdsvr7aujuzv5jqw7wscofoba11rs Zèvacu 0 2714 344921 344142 2015-06-30T19:26:10Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Zèvacu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Zèvacu | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A358]] | cp=[[20173]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[56]] | dinsità= }} [[File:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Zèvacu]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == ==Lingua== Eccu uni pochi dui pruverbii chì sò tipicamenti di Zèvacu: * ''À chì mali vivi, mali mori. '' * ''A strada bedda ùn hè mai longa. '' * ''Frivaghju, t'hà setti barretti. '' * ''Frivaghju ùn lacà di fà u to viaghju. '' * ''Marzu, Catarzu, figliolu di mangnonu m'ha presu tutti i me agneddi è ùn m'ha lacatu cà un agnonu. - O Aprì, u me frateddu, dà mi ni dui chì ùn l'aghju da par mè'' * ''Mi tagli, mi puti. Mi brusgi, mi suvi.'' == Rifarenzi == == Liami == * [http://www.zevaco.net/ U situ di a cumuna di Zèvacu] {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 1u88wbcoqmwahablb49mzpn0sk5y10i Zìcavu 0 2715 370131 344922 2021-01-05T04:58:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Zìcavu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Zìcavu | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A359]] | cp=[[20132]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[237]] | dinsità= }} [[Image:Zicavo1.jpg|thumb|350 px|none|Zìcavu]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Parsunalità == * u Ginirali [[Ghjacumu Petru Abbatucci]] hè natu in Zìcavu u 7 sittembri [[1723]] == Da veda dinò == * a [[nanna di u Cuscionu]] * [[Sirinata par un pastori di Zicavu]] == Rifarenzi == * [http://www.accademiacorsa.org/abbatucci.html Leccia, Antonu, 1998, U Ginirali Ghjacumu Petru Abbatucci - Le général Jacques-Pierre Abatucci, Accademia corsa] == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] tnzbu0wjv9y6w8o6pjv0wmhmn1ixfkg Zigliara 0 2716 344758 335118 2015-06-30T15:58:00Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Zigliara''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Zigliara | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A360]] | cp=[[20190]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[125]] | dinsità= }} [[Image:Eglise_de_Zigliara_01.JPG|thumb|350 px|none|A Chjesa di Zigliara]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Da veda dinò == * a [[Panicala]] == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 3bc4j4hgm38l3sq3i5gur3mhlphv73e Zonza 0 2717 369510 335127 2020-11-28T13:51:29Z Minorax 15175 fix [[Special:LintErrors/missing-end-tag]] wikitext text/x-wiki '''Zonza''' hè una [[cumuna francesa]] situata in u [[dipartamentu francesu|dipartamentu]] di a [[Corsica Suttana]] è a [[Cullittività tarrituriala di Corsica|rigiò Corsica]]. {{cumuna|cumuna=Zonza [[File:Zonza Bavelle 1JPG.jpg|350px]] |statu=[[Francia]] |rigioni=[[Corsica]] |dipartimentu=[[Corsica Suttana]] |circundariu=[[Arrundissamentu de Sartè|Sartè]] |cantonu=[[Cantò de Livia|Livia]] |insee=2A362 |cp=20124 |merri=[[Henri-Paul Agostini]] [[Ilizziò municipali francesi di 2008|2008]]-[[Ilizziò municipali francesi di 2014|2014]] |intercomm=[[Cumunutà di cumuni di l'Alta Rocca]] |longitudina=9.17111111111 |latitudina=41.7502777778 |alt= mezana : 762 mini : 0 maxi : 1 480 |superficia=134,46 chm2 ; 13446 |pop=[[2179]] ab. |dinsità=16 }} == Giugrafìa == [[Image:Zonza_-_Aiguilles_Bavella.jpg|thumb|250px|left|U paesu di Zonza sottu i [[Pinzi di Bavedda]]]] == Administratiò == == Dimugrafià == == Storia == == Munumenti è lochi == === Munumenti === [[Image:Zonza Monument aux Morts.jpg|thumb|left|200px|Munumentu di morti]] === Lochi === ==== Santa Lucia di Portivechju ==== Santa-Lucia hè situata nantu à a RN198, frà Sulinzara è Portivechju. [[Image:Pinarellu-page.jpg|thumb|250px|right|Golfu di Pinarellu]] [[Image:Rivière-Cavo.jpg|thumb|250px|left|[[Cavu]]]] ==== Altri paesi ==== == Veda dinò == === Liani isterni === * {{Site de l'Insee |url=http://www.recensement.insee.fr/searchResults.action?zoneSearchField=&codeZone=2A362-COM |nom=Zonza}} * [http://www.conservatoire-du-littoral.fr/front/process/Content.asp?rub=8&rubec=219 Site du Conservatoire du littoral – Sainte-Lucie] {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 8v7t3zz2v6dp38yzdil4opjkqy5k5np Zoza 0 2718 344140 335128 2015-06-02T17:37:44Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Zozza]] à [[Zoza]] wikitext text/x-wiki '''Zozza''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Zozza [[Image:Zoza.JPG|300 px]] | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=2A363 | cp=20112 | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=51 | dinsità= }} == Giugrafia == == Storia == == Merri == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] hwszkft3gacc23gqg493w0162zvn4zn Aghjone 0 2719 363404 331327 2019-09-19T04:48:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Aghjone ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Aghjone | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Vezzani | insee=2B002 | cp=20270 | merre= | lungitudine=9° 24' 05" | latitudine=42° 06' 45" | alt med=66 | alt min=17 | alt max=459 | sup ett=3388 | sup km²=33,88 | pupulazione=245 | annu=1999 | densità=7 }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Aghjone]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == == Da vede dinù == * l'[[aghjone (Apis)|aghjone]] : un tipu d'[[apa]] {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 7w5z2mm9w48g2w86k410147xfaq9qs3 Template:Infobox Cumuna di Cismonte 10 2720 377413 374114 2021-10-15T12:01:56Z Cycn 6351 Reindirizzamentu à [[Template:Infobox Cumuna]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Template:Infobox Cumuna]] fy2r8quka8yzmhg10y1yh1dxv5wq8dk Àiti 0 2721 363398 352567 2019-09-19T04:47:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Àiti ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Àiti | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Bustanicu | insee=2B003 | cp=20244 | merre=Gérard Orsoni | lungitudine=9° 14' 41" | latitudine=42° 24' 00" | alt med=735 | alt min=240 | alt max=1120 | sup ett=1217 | sup km²=12,17 | pupulazione=34 | annu=2013 | densità=2,8 }} [[Image:Aiti Corse 1.jpg|thumb|350 px|none|Àiti]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] ngthkld0ylmidhccr15vvrfvpjyz3vy Àlandu 0 2722 344759 336341 2015-06-30T16:00:15Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Àlandu ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Àlandu | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Bustanicu | insee=2B005 | cp=20212 | lungitudine=9° 17' 28" | latitudine=42° 18' 26" | alt med=660 | alt min=480 | alt max=1040 | sup ett=305 | sup km²=3,05 | pupulazione=23 | annu=1999 | densità=7 }} [[Image:Alando ancien couvent.jpg|thumb|350 px|none|U Cunventu di Àlandu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] bixhtq6qk2bf1huthqspj36gfktqn4l Albertacce 0 2723 331351 321520 2014-03-23T13:57:37Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Albertacce [[Image:Albertacce-village.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Niolu è Omessa | insee=2B007 | cp=20224 | merre= | lungitudine=8° 59' 04" | latitudine=42° 19' 41" | alt med=867 | alt min=785 | alt max=2558 | sup ett=9712 | sup km²=97,12 | pupulazione=200 | annu=1999 | densità=2 }} '''Albertacce ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. == Geografia == == Storia == == Merri == ==Lingua== ===Toponimi=== * a furmiguccia * a grotta di l'anghjuli * a paglia orba * a parata * a pietra * a valle di u porcu * bocca e sponde * calasima * capu castellu * capu celu * capu d'ozzu * capu rossu * capu tafunatu * casa tafona * casarundella * chjosu maìo * colga * e canne * e cannelle * e cannelle * e radule * fer'a cavallu * fond'uscuru * funtana carulina * fusgiale * ghjucatoghju * i custolli * i spilonchi * i tirasgioli * l'accellu * l'alzanese * l'arinciasca * l'arinuccia * lemidu * limelli * montarale * montarola * monte albanu * piazza cumuna * pont'altu * ponte muricciole * popaghja * punta licciola * punta scubbiccia * san rocchu * teghinu * tilarba * tilerga * tula * u palmentu * u scalone * u valdu * u vallone * valduniellu * valle longa * verghju * zitembuli == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 1uq4wu8hftpkzk38psyl6yn85jrk0m5 Aleria 0 2724 360466 353373 2018-11-10T12:48:56Z 86.219.204.83 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Aleria [[Image:Aléria.jpg|thumb|300 px|none]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Moita è Verde | insee=2B009 | cp=20270 | merre=Anghjulu Fraticelli | lungitudine=9° 30' 48" | latitudine=42° 06' 53" | alt med=10 | alt min=0 | alt max=102 | sup ett=5833 | sup km²=58,33 | pupulazione=2245 | annu=2015 | densità=34,4 }} '''Aleria ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. == Geografia == [[image:Aléria Caterragio.jpg|thumb|right|''U Caterraghju'']] Aleria hè situata in u centru maiore di a parte centrale di a costa [[estu|urientale]] di l'[[Corsica|isula]]. Si trova circa à metà strada trà [[Bastia]] è [[Portivechju]], in una zona di pianura à a foce di u [[fiume]] [[Tavignanu (fiume)|Tavignanu]], secondu di a [[Corsica]]. == Storia == In u 565 a.C. i coloni [[Grecia|grechi]] [[Focea|focei]] fundonu quì un ''emporiu'' cù lu nome di ''Alalia'' (Ἀλαλίη in [[grecu anticu]]) . A parte da u 546 a.C., dopu à a cunquista di a Lidia è di a Ionia da parte di Ciru u Grande, l'emporiu fù incrementatu da a ghjunta di i Focei profughi da à cità ionica. Siguendu [[Erodotu]], a cità vene subitu in cuntrastu cù l'[[Etruschi]] è i [[Cartaghjinesi]] chì si cunfederonu per attaccà la. A guerra si cumpiì cù à [[Battaglia di Alalia]] avvenuta, trà u 540 a.C. è u 535 a.C., in l'[[mare|acque]] di a cità è duve a [[flotta]] focea, cù e so 60 [[Pentecontera|pentecontere]], frunteghjaronu una [[flotta]] di dimensione doppie.<br/> In a battaglia navale i Focei riuscinu à respinghje i nemichi subendu però grave perdite: quaranta di e so navi eranu distrutte. E rimanente, danneghjate in i rostri, ùn eranu micca utilizabile per à guerra. <br/> L'esitu di a guerra li cunvinse à abbandunà a cità per dirighje si versu l'[[Italia]] [[sudu|meridiunale]], duve fundonu [[Elea-Velia|Elea]].<ref>[[Erodotu]], [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Hdt.+1.166.1 1.166.1], [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Hdt.+1.167.2 1.167.2]</ref> <br/> Da 'ssu mumentu à [[Corsica]] passò sottu u cuntrollu [[Cartaghjine|cartaghjinese]] è [[Etruschi|etruscu]]<ref>Alalia fù in particulare sottu u duminiu di a cità etrusca di [[Tarquinia]] (M. Torelli, ''Storia degli Etruschi'', Bari, 1981, 222 e 252</ref>. In u 259 a. C., durante à [[prima guerra punica]], vene uccupata da i [[Repubblica Rumana|Rumani]] è cambiò u nome in ''Aleria''.<br/> Sottu [[Augustu]] diventa capilocu di l'[[Corsica|isula]] ghjugnendu à avè circa 20.000 abitanti. U [[cristianesimu]] arrivò intornu à u 60 d.C. Vi fu martirizata [[Santa Devota]], patrona di u [[Principatu di Monacu]] versu u IIIu seculu. L'uccupazione [[Vandali|vandala]] fù l'iniziu di u decadimentu di Aleria finch'è i [[Saraceni]] ùn la distrussenu cumpletamente. U colpu di grazia arrivò cù l'impadulamentu di u [[mare|portu]] è a ghjunta di a [[malaria]] chì custrinse l'abitanti à migrà versu l'internu. Intornu à u [[1240]] Aleria fu assughjettata à a Repubblica Marinara di [[Pisa]], finch'è ùn divente [[Ghjenuva|ghjenuvese]] dopu à a scunfitta pisana à a [[Meloria]] in u [[1284]]. In u [[1572]] i [[Repubblica di Ghjenuva|ghjenuvesi]] custruirunu u forte di Mantra à presidiu di a foce di u [[Tavignanu (fiume)|Tavignanu]] è ci mandarunu abitanti di u locu. In u [[1840]] fù u [[littiratura|scrittore]] [[Francia|francese]] [[Prosper Mérimée]] à scopre i resti di l'antica cità. In u [[1920]] cuminciònu i primi scavi veri è propri. == Avvenimenti recenti == U [[21 d'aostu]] [[1975]], una decina di [[omu|omi]], cù l'aiutu di u duttore naziunalista di [[Corti]] [[Edmond Simeoni]] entronu è occuponu a casa colonica ''Depeille'' di un viticultore di '''Aleria''' di urighjine [[pedi neru]], suspettatu d'esse mischjatu in unu scandalu finanziariu. U capu di l'[[Azione reghjunalista Corsa]] (ARC) fece cunnosce e raghjoni di l'uccupazione: ''<<Quici vene svelatu lu scandalu di i vini chì mette in causa u pruprietariu di a cantina è parechji i so amichi neguzianti. Dopu à avè beneficiatu di prezzi esurbitanti, i respunsabili di a cantina hanu messu in pedi un'enorme truffa di parechji miliardi di vechji franchi, che hanu distruttu i picculi viticultori.>>'' U cumunicatu di l'indipendentisti di u 21 [[aostu]] 1975 in [[lingua francse|francese]]: ''<<Il s'agit de dévoiler le scandale des vins mettant en cause le propriétaire de la cave et plusieurs de ses amis négociants. Après avoir bénéficié de prêts exorbitants, les responsables des caves vinicoles ont mis sur pied une énorme escroquerie de plusieurs milliards d'anciens francs, au préjudice de petits viticulteurs.>>'' U CRS (Compagnie républicaine de sécurité) è 1200 [[Gendarmeria Naziunale francese|gendarmi]] circundarunu l'edificiu, cù l'appoghju di blindati è di elicotteri fermandu in attesa di riceve l'ordine d'assale la. Venneri [[22 aostu]] fù dumandatu à l'uccupanti di a casa colonica ''Depeille'' d'arrende si ma, dopu à una sparatoria chì fece due morti trà i gendarmi è un feritu grave trà li manifestanti fora da à casa colonica, venne datu l'ordine. Ghjunsenu novi rinforzi cù l'elicotteri è a folla pruvò di furzà i blocchi di a pulizia, cantandu l'[[Dio vi salvi Regina|innu corsu]] è incindandu i resti di a casa colonica è di e cantine cunfinanti. Per tutta a notte [[Bastia]] fù teatru di feroci scontri trà manifestanti indipendentisti è gendarmi. L'ARC si dissolse u [[27 aostu]] è questu pruvocò novi scontri à [[Bastia]], chì si cunclusenu cù un mortu è parechji feriti trà i giandarmi mandati da a [[Francia]] [[cuntinente|cuntinentale]]. U dramma di Aleria purtò à a luce u prublema di a ghjestione di e [[ecunumia|finanze]] è di a [[pulitica]] lucale, è purtò à un [[boicuttaghju]] di i [[vinu|vini]] [[Corsica|corsi]]. Si parla di questu mumentu di a [[storia]] [[Corsica|corsa]] come ''"I tre minuti chì sveglionu a [[Corsica]]"'' fendu ne risorghje u [[naziunalismu]]. == Museu dipartimentale d'archeologia Ghjilormu Carcopino == [[image:Aleria Fort.jpg|thumb|right|U forte di Matra]] [[U Museu dipartimentale d'archeologia Ghjilormu Carcopino]] stà in forte di Matra. Uni pochi d'ogetti esposti : <gallery> image:Aléria musée pièce 1.jpg image:Aléria musée pièce 2.jpg image:Aléria musée pièce 3.jpg image:Aléria musée pièce 4.jpg </gallery> == Altri monumenti == [[image:Aléria Saint-Marcel.jpg|thumb|right|San'Marcellu]] * '''Chjesa di San'marcellu''' chjesa custruita in u [[1462]] di i [[Genuva|ghjenuvesi]] nantu i resti di u [[domu]] custruitu da i [[Pisa|pisani]] nantu à i resti di un edificiu di u IVu seculu. * '''Forte di Matra''' di fronte à a chjesa, custruitu in u [[1572]] da i [[Genuva|ghjenuvesi]]. In u forte hè allestitu u [[Museu dipartimentale d'archeologia Jérôme Carcopino]] duve si trovanu i resti di a [[necropuli]] prerumana è di a cità [[Roma|rumana]], cuntene e iputese di l'insediamentu, ceramiche [[Attica|attiche]] è [[Etruschi|etrusche]], utensili. * '''Santa Laurina''' in un'ansa di u [[Tavignanu (fiume)|Tavignanu]], si trova un edificiu à pianta [[Basilica|basilicale]] in mattone è [[petra]] grezza di u IIIu sec., forse un edificiu [[Terme|termale]]. == Merri == * 2008 - 2014 : Anghjulu Fraticelli, UMP == Citazione == Accade chì Aleria fussi mintuvata in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu in i [[pruverbii corsi|pruverbii]]: * ''Aleria, Aleria, chì nun ammazza, vituperia.'' * ''Aleria, di punta à [[Roma]], i vechji tomba è i zitelli doma.'' <ref>Arnestu Papi, Pruverbii, detti è [[sprissioni corsi|sprissioni]] di Corsica è d'altrò</ref> * ''Tana ricca, Aleria bella.'' == Referenze == {{referenze}} == Bibliografia == * Erodotu, ''Storie'' (1.163.1) è seguenti. * Stillwell, Richard, ''The Princeton Encyclopedia of Classical Sites'', (Editors: Richard Stillwell, William L. MacDonald and Marian Holland McAllister) (1976) ISBN 0-691-03542-3 [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0006;layout=;query=toc &nbsp;] * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Ligami == * Arnestu Papi, [http://ernestpapi.free.fr/Paesi,%20cit%C3%A0,%20loca%20citati%20in%20i%20pruverbii.%20Villages,%20villes,%20lieux%20dits%20cit%C3%A9s%20dans%20les%20proverbes.htm Paesi, cità, paisola, loca citati in i pruverbii|] == Da vede dinù == * [[Museu dipartimentale d'archeologia Ghjilormu Carcopino]] * [[Forte Matra]] * a [[Battaglia d'Alalia]] {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] t7e3ob9iliiae0sv1qthc6jiyumef2g Algaghjola 0 2725 351165 344125 2015-07-16T10:32:08Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Algajola [[Image:Algajola-Vue generale.jpg|300px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Calvi | cantone=Belgudè | insee=2B010 | cp=20220 | merre= | lungitudine=8° 51' 46" | latitudine=42° 36' 31" | alt med=14 | alt min=0 | alt max=269 | sup ett=172 | sup km²=1,72 | pupulazione=216 | annu=1999 | densità=125 }} '''Algaghjola''' ('''Algajola''' in [[lingua francese|francesu]]) hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] fjf0umdb2rpoecn16lybe03499hi8mj Altiani 0 2726 374325 351201 2021-07-04T18:42:02Z Jumpy01 11155 px wikitext text/x-wiki '''Altiani ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Altiani [[Image:Altiani Pont Génois1 JPG.jpg|280px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Bustanicu | insee=2B012 | cp=20270 | merre= | lungitudine=9° 17' 31" | latitudine=42° 14' 17" | alt med=618 | alt min=159 | alt max=1192 | sup ett=1829 | sup km²=18,29 | pupulazione=95 | annu=1999 | densità=5 }} == Geografia == == Storia == == Merri == == Cultura corsa == '''Altiani''' hè statu mintuvatu qualchì volta da i [[scrivanu|scrivani]] [[Corsica|corsi]]. Par asempiu, da [[Monsignori Di La Fuata]]: (''Preti Santu'', ''Girendu a Corsica''): :''Ùn parlà mai di l'[[ogliu]] ad Altiani ;'' == Merri == == Referenze == * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] i3ifi64teptklibplxv4nifxbc3a3g8 Alzi 0 2727 362808 349096 2019-07-04T14:01:01Z Jumpy01 11155 image wikitext text/x-wiki '''Alzi''' (ò '''L'Alzi''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. Face parte di l'antica pieve di [[Boziu (pieve)]] {{cumuna suprana|cumuna=Alzi [[File:Alzi village.jpg|280px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Bustanicu | insee=2B013 | cp=20212 | merre= | lungitudine=9° 18' 09" | latitudine=42° 18' 15" | alt med=736 | alt min=577 | alt max=1616 | sup ett=274 | sup km²=2,74 | pupulazione=17 | annu=1999 | densità=6 }} == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 3zekxkc82w9kv8darqdqljpk8m18yoh Ampriani 0 2728 344761 331451 2015-06-30T16:01:29Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Ampriani ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Ampriani | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Moita è Verde | insee=2B015 | cp=20272 | merre= | lungitudine=9° 21’ 28" | latitudine=42° 15’ 18" | alt med=600 | alt min=320 | alt max=749 | sup ett=229 | sup km²=2,29 | populazione=14 | annu=1999 | densità=6 }} [[Image:Ampriani_Village_Plaine.jpg|thumb|350 px|none|Ampriani è a Piana di Tallone]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] angq5ore91ffj2ylmizc5xb7gtn69dn Antisanti 0 2729 351254 336832 2015-07-16T13:02:12Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Antisanti ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Antisanti | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Vezzani | insee=2B016 | cp=20270 | merre= | lungitudine=9° 20' 48" | latitudine=42° 10' 04" | alt med=750 | alt min=5 | alt max=780 | sup ett=4795 | sup km²=47,95 | pupulazione=418 | annu=1999 | densità=8 }} [[Image:Antisanti Village.jpg|thumb|350 px|none|Antisanti]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Citazione == Antisanti hè statu mintuvatu qualchì volta in a [[litteratura]] è u [[cantu]] [[Corsica|corsu]]. Per esempiu : * in u [[pruverbii corsi|pruverbiu]] : ''Ci sò in [[Corsica]] trè giuelli : [[U Borgu|Borgu]], Antisanti è [[I Prunelli di Fiumorbu|Prunelli]].'' == Riferimenti == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Ligami == * [http://perso.orange.fr/antisanti.ecole/ Antisanti] {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] nevqqtontdxj9ym5bxbqzj9y9o1vxn6 Aregnu 0 2730 363387 351299 2019-09-19T04:47:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Aregnu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Aregnu [[Image:Aregno E1aJPG.jpg|200 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Calvi | cantone=Belgudè | insee=2B020 | cp=20220 | merre= | lungitudine=8° 53' 42" | latitudine=42° 34' 55" | alt med=210 | alt min=0 | alt max=326 | sup ett=930 | sup km²=9,3 | pupulazione=567 | annu=1999 | densità=60 }} [[Image:Aregnu.jpg|thumb|350 px|none|Aregnu]] == Geografia == == Storia == == Merre == Claudiu Imperiali == Monumenti == A Chjesa di a Trinità == Citazione == Aregnu hè statu mintuvatu qualchì volta in a [[cultura]] è a [[litteratura]] [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u [[pruverbii corsi|pruverbiu]]: ''Chì và in Aregnu resta pregna.'' == Referenze == == Ligami == == Da vede dinù == * a [[festa di Sant'Antone Abbate]] {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 4rtyksfobgm7exw13bsqfu0lght47sl Ascu 0 2731 367751 351327 2020-06-10T10:19:49Z Anfrx 16583 /* Ligami */ wikitext text/x-wiki {{Paese di Còrsica|paese=Ascu [[File:Asco-village.jpg|300px]] | dipartimentu=Cismonte | pruvincia=Lìsula | pieve=Caccia | cp=20276 | merre= Bernard Franceschetti | long=9° 01' 59" | lat=42° 27' 16" | alt med=620 | alt min=383 | alt max=2706 | sup =122,81 | pupulazione=134 | annu=1999 | nomab=Aschesi | densità=1,1 }} '''Ascu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. == Geografia == == Storia == == Merri == == Citazione == Accade chì Ascu fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u [[pruverbii corsi|pruverbiu]]: ''Parnice è Aschesi ùn si ponu ammansà.'' * in a [[sprissioni corsi|spressione]]: ''Parè un saviu d'Ascu''. * in i ''Puisii ghjucosi'' di [[Monsignori Di La Fuata]]: (''Preti Santu'', ''Girendu a Corsica''): ''Ùn chera ad Ascu : l'arnesi hè sempri bonu ?'' == Referenze == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" == Ligami == {{Cumuna di Cismonte}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] qlwp088ks4j5dgrcuioiq12wz9c4u76 Avapessa 0 2732 366659 363056 2020-05-24T15:49:30Z Alessandro Angius 2850 wikitext text/x-wiki '''Avapessa ''' (ò ''Abapessa'') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Avapessa [[File:Avapessa-village-1.jpg|280px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Calvi | cantone=Belgudè | insee=2B025 | cp=20225 | merre= | lungitudine=8° 53' 43" | latitudine=42° 33' 44" | alt med=150 | alt min=173 | alt max=800 | sup ett=329 | sup km²=3,29 | pupulazione=65 | annu=1999 | densità=19 }} == Geografia == == Storia == == Merri == == Pruverbii== Eccu uni pochi di pruverbii: * '''À l'Avapessa u diavule si cunfessa.''' == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] ptifxer8d94w4l1v4m3oefmgqx8yh5s Barbaghju 0 2733 344764 331633 2015-06-30T16:02:32Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Barbaghju | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di A Conca d'Oru|A Conca d'Oru]] | insee=2B029 | cp=20253 | merre=Ulivieru Mei | latitudine=42° 41' 26" | lungitudine=9° 22' 42" | alt med=300 | alt min=7 | alt max=940 | sup ett=1.086 | sup km²=10,86 | pupulazione=164 | annu=1999 | densità=15 }} '''Barbaghju''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:Barbaggio_village.jpg|thumb|350 px|none|Barbaghju]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] alwxpzxq77r7p9tyictm0xs1th0s2yg Barettali 0 2734 363580 363579 2019-09-28T20:43:20Z Vulpachjinu 8656 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Barettali | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Capibiancu|Capibiancu]] | insee=2B030 | cp=20228 | merre=Antone Hottier | latitudine=42° 52' 41" | lungitudine=9° 21' 21" | alt med=300 | alt min=0 | alt max=1.160 | sup ett=1.807 | sup km²=18,07 | pupulazione=131 | annu=2015 | densità=7 }} '''Barettali ''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[File:Barrettali-Miverviu-2.jpg|thumb|350 px|none|Minerviu.]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 28fs6zv68f5zvqc3h8t2uz29chi2mgs Bargudè 0 2735 376213 356050 2021-08-22T06:41:14Z Fausta Samaritani 15085 tolta image non funzionante, cambio navebox wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Belgodere | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Cismonte (Haute Corse) | circundariu=Calvi | cantone=Belgodere | insee=2B034 | cp=20226 | merre=Lionel Mortini | lungitudine=09° 01' 07" | latitudine=45° 35' 11" | alt med=310 | alt min=0 | alt max=811 | sup ett=1301 | sup km²=13,01 | pupulazione=552 (in [[2013]]) | annu=2016 | densità=42 | nome di l'abitanti=belguderacci }} == BELGODERE hè una cumuna di u Cismonte in Corsica == == Geografia == == Storia == == Merri == Da lu [[1800]] à oghje: * 1800-1815-Ghjuvanni Andria MALASPINA * 1815-1821-Anghjulu Francescu LEONI * 1821-1830-Tumasgiu AMICI (Generale d'Imperiu in ritirata) * 1830-1848-Antone Leonardu Buonfiglu BELGODERE dè BAGNAJA * 1848-1906-Ghjuvanni Andria MALASPINA * 1906-1907-Tumasgiu MALASPINA * 1907-1911-Antone COLOMBANI * 1911-1920-Antone Martinu LEONI * 1920-1925-Austinu GALETTI * 1925-1946-Ghjiseppu COLOMBANI-MALASPINA * 1946-1947-Francescu Maria COLOMBANI * 1947-1950-Mariu ALDOBRANDI * 1950-1959-Ghjuvanni Battista SIMON * 1959-1965-Luiggi ORSINI * 1965-1979-Ambroise COLOMBANI MALASPINA * 1979-1989-Antone CANIONI * 1989-2001-Ghjaseppu FIRROLONI * 2001-2008 -Lionel MORTINI * 2008-2014 -Lionel MORTINI * 2014- -Lionel MORTINI == Referenze == == Ligami : Cumune di u Cismonte == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumune di u Cismonde]] [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana‎ ]] onsqc4xg9gjlu77uhgfesiyfs2yv6eo Bigornu 0 2736 331693 321533 2014-03-23T14:04:32Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Bigornu [[Image:Bigorno-Ste-Marie-Assomption-2.jpg|300px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di l'Altu di Casacconi|Altu di Casacconi]] | insee=2B036 | cp=20252 | merre=Rinatu Graziani | latitudine=42° 31' 49" | lungitudine=9° 18' 5" | alt med=650 | alt min=132 | alt max=1.107 | sup ett=894 | sup km²=8,94 | pupulazione=78 | annu=1999 | densità=8 }} '''Bigornu''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Monumenti == * A [[Bigornu (pieve)|pieve di Bigornu]]. == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] jqjsoybps1hl8xpx8jdugc97ra4tsx4 Biguglia 0 2737 347280 331695 2015-07-02T01:06:09Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Biguglia & Marana (5742159689).jpg|300px]] {{cumuna suprana|cumuna=Biguglia | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di U Borgu|U Borgu]] | insee=2B037 | cp=20600 | merre=Saveriu Gandolfi Scheit | latitudine=42° 37' 41" | lungitudine=9° 25' 14" | alt med=270 | alt min=0 | alt max=665 | sup ett=2.227 | sup km²=22,27 | pupulazione=5.018 | annu=1999 | densità=225 }} '''Biguglia ''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == ==Citazione== Accade chì Biguglia fussi mintuvata in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''Biguglia, Biguglia, Quand'eiu a vecu, mi santavugliu.'' == Referenze == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Da vede dinù == * u [[Stagnu di Chjurlinu]] o [[Stagnu di Biguglia]] === Ligami === * [http://www.biguglia.fr U situ ufficiale di a cumuna] * [http://www.campuvallone.com U situ di u cullegiu di Biguglia Campu Vallone] {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 0gawa1sc4dlwa51qxymyq8sxpd798wb Bisinchi 0 2738 344864 331703 2015-06-30T18:13:17Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Bisinchi ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Bisinchi | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Castifau è Merusaglia | insee=2B039 | cp=20235 | merre=Paulu-Antone Paolantoni | lungitudine=9° 19' 27" | latitudine=42° 28' 45" | alt med=500 | alt min=113 | alt max=1067 | sup ett=1266 | sup km²=12,66 | pupulazione=202 | annu=2009 | densità=16 }} [[File:Bisinchi village.jpg|thumb|U paese di Bisinchi]] == Geografia == == Storia == == Merri == ==Lingua== ===Tuponimi=== * a Curtalina * a Quercitana * a Sinaghja * Acquita * Belle Piane (spessu dettu Belle Piani) * e Chjose * Frappisoghju * i Mitali * u Capannale * u Chjusellu * u Janu (origine : u Pianu, trascrittu funeticamente è tuscanizatu da u Cadastru, in Obbiano) * u Maghjatu * u Mucale * u Nucetu * u Pinzu * u Pullunetu * u Quercitellu * u Vadellu (è a so funtana) * u Vadone E pò dinù, d'altri lochi : * Aghja à e Piazze (L’) * Aghja à i Meli (L’) * Aghja à i Mori (L’) * Aghjola (L’) * Almulente (L’) * Almulente (L’) (è a so vergalella) * Alzelli (L’) * Alzi (L’) * Anghjone (L’) (è a so pozza nanta u Vergalu) * Baghi (i) * Balchera (a) * Balurdu (Balordu) * Veculi (i) * Bella Raninca * Belle Donighe * Bughjulinu (u) * Busca (a) * Caldane (e) * Campaghjinacciu (u) * Campiglioni * Campunica (Camponica) * Canale (u) * Cap' Urnetu (u) * Cappiaghja (a) * Capu le Vigne * Capu Ritondu * Carancione (u) * Casa Murella * Casarsa (a) * Caselle (e) * Castagnetu (u) * Cateru (u) * Cavone (u) * Cheriolu * Chjarasgi (i) * Chjarasgiu (u) * Chjusella (a) * Chjusella (a) * Chjustrone (u) * Costa (a) * Culonna (a) * Curbaghja (a) * Curtalina (a), pè u Fornu * Curtaline (e), pè Bisinchi * Dicceppu (u) * Ernaghju (L’) * Espagu o Espacu o l’Espagu o l’Espacu (paisolu) * Ficaghjola (a) * Figa Amara * Figa di Landru * Filettellu (u) (è a so pozza nanta u Vergalu) * Filicaghju (u) * Filicone (u) * Forni Vechju * Fornu (u) (paisolu) * Funtana (a) * Funtana di l'Olmu (a) * Furmiculosa * Fussatu (u) * Giardinu (u) * Graticce (e) * Grotta a e Pergule (a) * Langordia (L’Angordia) * Liccetu (u) * Licciaghje (e) * L'Olmelli (L’) * L'Orzella (L’) * L'Orzella (L’) * Maltempu (è a so vergalella) * Mandriole (e) * Mari (i) * Marsola (a) * Meli (i) * Miletru * Mitale Landanu (u) * Mitale Supranu (u) * Mitale Suttanu (u) * Mitali (i) * Monacu (u) * Monte Rossu (u) (è a so vergalella) * Monticellu (u) * Mucchiete (e) * Mùlaghja (sic) * Muracelle (e) * Muratellu (u) * Muscaghjola (a) * Nespulu (u) * Nivincu (u) * Olmelli (L’) * Olmeta (L’) * Padula (a) * Paduli (i) * Palmentu (u) * Pasculacciu (u) * Passellaccia (a) * Pasticciola (a) * Pasticciolu (u) * Pastinu (u) * Pedansu (u) * Peri (i) * Petra Filicaghja (a) * Petra in Collu * Petra Pinzuta (a) * Petraculu (u) * Petre Longhe (e) * Petrichiccia (a) * Pettini (i) * Picchignolu (u) * Pini (i) * Pinnachjone (u) * Piopu (u) * Pirellu (u) * Pirossu (u) * Poghju (u) * Pozza à l'Anghjone (a) * Pozzu Vignalincu (u) * Pratale (u) * Prunitolu (u) * Purette (e) * Pusatoghiu (u) * Quercetu (u) * Querci' ammaghjatu (Querciu Ammaghjatu, di maghju, cf. u Maghjatu) * Querci Lanciatu (u) * Racconi (i) * Rampuninche (e) * Rappoli (i) * Roti (e, sic) * Rutone (u) * San Michele * Sant Andrìa * Sant Ilariu (scrittu pessu, Santu Lariu) * Santa Lucia * Santu Lariu (Sant Ilariu) * Selve (e) * Stagnolu (u) * Stretta (a) * Suara Vechja * Suarella (a) * Teghje (e) * Teppa (a) * Teppa Ondinella (a) * Tighjaghjolu (u) * Torra (a) * Traghjettu (u) * Trovali (i) (o Truvali ?) * Vaglinacce (e) (cf. vaglina, vaglinu ; pò dassi Vadinacce – vadina, vadellu, vadone) * Valdu à a Jesgia (u) (piu currente : u Vall’a Jesgia - a jesgia : balaninisimu pè a chjesa) * Valli Insemi (i) * Vechjali (i) * Vergalella (a) (le ruisseau, cf. ghjargalella o ghjergalellu – ghjé a vergalella di U Nivincu) * Vergalu (u) (cf. ghjargalu, ghjergalu, in altrò, fiumicellu maestru di Bisinchi) * Vignaccia (a) * Vignale (paisolu) * Vignale (u) (u locu) * Vittulaghjola (a) * Zuccarellu (u) E tant'altri dinò... == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] gc0epuez0l75krjewuu1c3x3cixolu7 U Borgu 0 2739 334832 321536 2014-03-23T15:07:39Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=U Borgu | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di U Borgu|U Borgu]] | insee=2B042 | cp=20290 | merre=Anna Maria Natali | latitudine=42° 33' 17" | lungitudine=9° 25' 41" | alt med=320 | alt min=0 | alt max=1.117 | sup ett=3.778 | sup km²=37,78 | pupulazione=5.002 | annu=1999 | densità=132 }} '''U Borgu''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. Hè u capilocu di u [[cantone di U Borgu]]. [[Image:Borgu paese.jpg|thumb|350 px|none|U Borgu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Citazione == U Borgu hè statu mintuvatu qualchì volta in a litteratura è u cantu corsu. Per esempiu : * in u pruverbiu : ''Ci sò in [[Corsica]] trè giuelli : Borgu, [[Antisanti]] è [[I Prunelli di Fiumorbu|Prunelli]].'' == Riferimenti == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Da vede dinù== * A [[battaglia di U Borgu]]. == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] t41g3t4h0dd8mjy0jxpl5pi4wugb7gu Brandu 0 2740 378788 360988 2022-03-19T14:40:26Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Brandu | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastìa | cantone=[[cantone di Sagru di Santa Ghjulia|Sagru di Santa Ghjulia]] | insee=2B043 | cp=20222 | merre=Dumenicu Ricci | latitudine=42° 46' 34" | lungitudine=9° 28' 34" | alt med=300 | alt min=0 | alt max=1.306 | sup ett=2.222 | sup km²=22,22 | pupulazione=1.527 | annu=1999 | densità=68 |Nome di l'abitanti = Ì Brandinchì}} '''Brandu''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. L'abitanti sò chjamati ''brandinchi''. Hè u capilocu di u [[cantone di Sagru di Santa Ghjulia]]. U paese pricipale hè Erbalonga. L'altri paesoli sò : [[Lavasina]], u Pozzu, Purettu, u Castellu e Silgaghja. [[Image:Erbalonga_01.JPG|thumb|350 px|none|Erbalunga, paese di Brandu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] fhqmwo7nj2rhwpw6l975ex99gb6g95f Bustànicu 0 2741 336373 336372 2014-05-11T17:11:46Z Ruglianincu-esiliatu 6541 wikitext text/x-wiki '''Bustànicu ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. [[File:Bustanicu suttanu.jpg|Bustànicu suttanu]] {{cumuna suprana|cumuna=Bustànicu | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Bustanicu | insee=2B045 | cp=20212 | merre= Taddei | lungitudine=9° 18' 03" | latitudine=42° 19' 24" | alt med=800 | alt min=617 | alt max=1727 | sup ett=1152 | sup km²=11,52 | pupulazione=77 | annu=1999 | densità=6 }} == Geografia == == Storia == In Bustànicu, in u 1729, principia a rivoluzione. I genuvesi volenu ricoltà un impusitu novu u 27 dicembre è maltrattanu un vechju omu chajamatu Antone Francescu Defranchi (Cardone)che ùn pudia micca pagà st'impositu de ottu danari ... si rivoltanu i paisani è a rivolta tocca u norte di l'isula. == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 224axl83vy0kj6atsdjm69btp6i1c44 Cagnanu 0 2742 347284 344765 2015-07-02T01:07:15Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Cagnanu | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Capibiancu|Capibiancu]] | insee=2B046 | cp=20228 | merre=Isabella Marcadier | latitudine=42° 52' 34" | lungitudine=9° 25' 50" | alt med=300 | alt min=0 | alt max=1.068 | sup ett=1.472 | sup km²=14,72 | pupulazione=179 | annu=1999 | densità=12 }} '''Cagnanu ''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:Cagnano - Marine de Porticciolo.jpg|thumb|350 px|none|Marina di Purticciolu]] == Geografia == U paesu di Cagnanu truvassi in u [[Capicorsu]], tra [[Macinaghju]] e [[Erbalunga]]. Ci sò qualchi ghjuci paesi chi cumpustà a cumuna: * [[Porticciolu]], chì hè a marina di u paesu nantu à a strada D80 tra [[Santa Severa]] è Erbalunga * [[Piazze]], chì hè u locu u più importante di u paesu == Storia == == Merri == ==Citazione== Accade chì Cagnanu fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''Cagnanu, Cagnanu, ùn ci hè un omu ch'ùn sia sanu.'' == Referenze == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 0a0p0zjmpk0fqnvp8v5lmg5oikkrpz9 Calacuccia 0 2743 363382 347263 2019-09-19T04:47:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Calacuccia ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Calacuccia | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Niolu è Omessa | insee=2B047 | cp=20224 | merre= | lungitudine=9° 01' 05" | latitudine=42° 20' 12" | alt med=847 | alt min=705 | alt max=1760 | sup ett=1877 | sup km²=18,77 | pupulazione=340 | annu=1999 | densità=18 }} [[File:Calacuccia_Panorama.jpg|thumb|350 px|none|Calacuccia]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Citazione == Accade chì Calacuccia fussi mintuvata in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''Calacuccia, caghja è imbruccia.'' == Referenze == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Ligami == == Da vede dinù == * u [[voceru di Maria Felice di Calacuccia]] {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] g68vomohj4czxofgygn1pgaqy41jb2c Calinzana 0 2744 356941 356939 2017-04-30T16:23:51Z Gael13011 5257 wikitext text/x-wiki '''Calinzana ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Calinzana [[File:Calenzana E1aJPG.jpg|350 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Calvi | cantone=Calinzana | insee=2B049 | cp=20214 | merre= | lungitudine=8° 51' 21" | latitudine=42° 30' 31" | alt med=250 | alt min=0 | alt max=2144 | sup ett=18277 | sup km²=182,77 | pupulazione=1722 | annu=1999 | densità=9 }} [[File:Calenzana E2aJPG.jpg|thumb|left|A chjesa San Blasiu (1691-1701) - Architettu: Domenico Baïna.|200 px]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] rycnoth2nqwdogmgq7a34qtbx579p2c Calvi 0 2745 377177 362905 2021-09-21T07:45:39Z 80.14.89.103 /* Citazione */ wikitext text/x-wiki '''Calvi ''' hè una [[cumuna]] è una [[cità]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Calvi [[Image:0 Calvi - Punta San Francesco - Quartiers de la Citadelle.JPG|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Calvi | cantone=Calvi | insee=2B050 | cp=20260 | merre=Anghjulu Santini (LR) | lungitudine=8° 45' 25" | latitudine=42° 34' 07" | alt med=81 | alt min=0 | alt max=700 | sup ett=3120 | sup km²=31,2 | pupulazione=5376 | annu=2015 | densità=172 }} == Geografia == == Storia == ===Lingua=== A lingua ch'elli parlanu i Calvesi hè una forma di corsu, nata da l'imbulichimi di u latinu, u tuscanu, u genuvese è e varie parlate di a vicina Balagna. == Monumenti== ===Oratoriu Sant Antone Abbate=== L'Oratoriu Sant Antone Abbate hè a cappella di a cunfraternita. S'è a cunfraternita Sant Antone Abbate hè nata versi a midità di u XIVmu seculu, a so casazza hè stata fatta à l'entre di u XVImu seculu. Oghje cum'è nanzu, l'oratoriu, chì hè sempre cunsacratu, hè adupratu da i cunfratelli di Sant Antone pà e so ceremonie è e so riunione (uffizi di i morti, messe, festa patrunale, uffiziu di e Tenebre, Simana Santa, ecc.). Sicura chì, cum'è parechje ghjesge, a cunfraternita vole apre e so porte à e manifestazione culturale. Quelli chì entranu inde l'oratoriu di Calvi saranu maravigliati da i trè affreschi fatti inde l'anni 1510 è 1513, da un tritticu chì raprisente una crucifissione è a Beata Nunziata, un Cristu in croce di a fine di u XVIImu seculu sempre adupratu oghje pà e prucissiò di a Simana Santa, una statua di Sant Antone Abbate (XVmu s.) è un'antra di u listessu santu fatta in 2006 da Toni Casalonga. Ci vole à sapè chì a cunfraternita Sant Antone di Calvi hè una di e più attive è dinamiche di Corsica: un travagliu maiò nant'à a tradizione hè statu fattu da vint'anni in quà pà fà rinvivisce i canti, l'usi, u lessicu, l'uffizi è e prucissiò. A cunfraternita hè dinò assai impignata inde a sparghjera di a liturgia in lingua nustrale è à u missale rumanu in lingua corsa chì hà da esce da quì à pocu, ci anu participatu assai i cunfratelli di Sant Antone di Calvi. == Merri == [[Image:Calvi Port 1.jpg|thumb|right|'''Calvi''', u portu è a citatella. .|325px]] == Citazione == Calvi hè stata mintuvata qualchì volta in a litteratura è u cantu corsu. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''Sfida ti di a lingua cortinese è di a penna calvese.'' ò "Un cerde mai una penna calvese" == Referenze == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. ==Da vede dinò== *[[Aeruportu di Calvi Santa Catalina]] == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 2b8wdxlew40vr9pxioe9c4fqdrb3jt6 Cambia 0 2746 375910 331815 2021-08-20T00:37:03Z Minorax 15175 Cleaned up using [[w:en:WP:AutoEd|AutoEd]] wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Cambia [[File:San Pedrone cambia castagniccia corsica.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Bustanicu | insee=2B051 | cp=20244 | merre= | lungitudine=9° 17' 38" | latitudine=42° 21' 51" | alt med=765 | alt min=510 | alt max=1421 | sup ett=828 | sup km²=8,28 | pupulazione=79 | annu=1999 | densità=9 }} '''Cambia ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. == Geografia == == Storia == == Merri == == Monumenti == * a [[Stantara di Santa Maria]] == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 27xidzmbg91oih63b0p1tzuvupmv7bw Campana 0 2747 344767 331820 2015-06-30T16:06:56Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''A Campana''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. L'abitanti si chjamanu campanesi {{cumuna suprana|cumuna=Campana | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Orezza è Alisgiani | insee=2B052 | cp=20229 | merre=Marie-Josée Grimaldi pieve=Orezza | lungitudine=9° 21' 06" | latitudine=42° 23' 19" | alt med=750 | alt min=640 | alt max=1766 | sup ett=237 | sup km²=2,37 | pupulazione=24 | annu=1999 | densità=10 }} [[File:Campana village.jpg|thumb|350 px|none|A Campana]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Lingua == Nel paese di Campana si parla corso, ovviamente (purtroppo sempre più raramente), nella variante della pieve di Orezza. Vanno notate alcune particolarità di questa parlata: -prima di tutto, perché si parla di un tratto linguistico molto discusso che tra l'altro non si riscontra solo a Orezza bensì in ampie zone della Corsica Settentrionale, rammentiamo che la -o finale atona si è mantenuta in alcune condizioni, nel caso cioè in cui è direttamente preceduta da -i oppure -e tonica; facciamo alcuni esempi: Dio, Matteo, u meo, eo (pronome personale), u galateo, Bartulumeo... -un altro tratto particolare è l'esistenza di plurali in -i di sostantivi femminili; sono due le categorie di parole in cui si riscontrano questi plurali; la prima quella più "logica" riguarda i sostantivi di seconda classe: a prigone / e prigioni, a stagione / e stagioni. Si noti che in questo caso si tratta di una regola senza eccezioni; la seconda categoria, invece, riguarda alcuni sostantivi femminili della prima classe che fanno il plurale con la -i; solo l'uso permette di conoscerli e sono abbastanza frequenti; possiamo fare alcuni esempi: a casa / e casi, una volta / duie volti, a scopa / e scopi, a carta / e carti... -si noti che la parlata d'Orezza ha mantenuto molte strutture, pronunce, espressioni congelate, vocaboli...ereditati dal toscano, talora usati ancora nella loro forma originaria: a scala al di fora, hé di bel tempu, d'aprile hé dolce durmire, pensu é ripensu e nel pensar mi vene, in casa del diavule, cum'é Limpia sullu scogliu, s'hà vulsutu piglià tuttu l'applausu... -in materia fonologica si può notare una persistenza della -o e della -e abbastanza frequente quando si sposta l'accento tonico: l'orechja/l'orechjoni, u spechju/i spechjetti, l'ocellu/l'ocellucciu... -la preposizione di quando precede l'articolo determinativo l' raddoppia la pronuncia della -l: a strada di l'omu (pronuncia dill'omu) -in materia di coniugazioni, i tratti particolari di questa parlata sono: 1°) all'imperfetto, la seconda persona in -e, la quinta in -ete: ESSE: tù ere, voi erete; MANGHJÀ: manghjave, manghjavete; FINÌ: finie, finiete... 2°) lo stesso al congiuntivo presente: chì tù sie, chì vo siete, chì tù manghje, chì vo manghjete, chì tù finische, chì vo finischete... 3°) lo stesso al congiuntivo imperfetto: chì tu fusse, chì vo fussete, chì tù manghjasse/ manghjesse, chì vo manghjassete/manghjessete, chì tù finisse, chì vo finissete 4°) lo stesso al condizionale: sereste, serestete, manghjereste, manghjerestete, finiscereste, finiscerestete... 5°) lo stesso al passato remoto: fuste, fustete, manghjaste, manghjastete, finiste, finistete... 6°) si nota che al congiuntivo presente i verbi in -ì, -e, -è fanno le prime desinenze in -i oppure in -a: ch'o finischi/finisca, ch'o senti/senta... 7°) si nota che al congiuntivo imperfetto i verbi in -à fanno la desinenza in -ess oppure in -ass: ch'o parlassi/parlessi 8°) alcuni verbi hanno diverse forme di congiuntivi: AVÈ: ch'o appii/appia/abbia/aghja/aghji; ESSE:ch'o sia/sippii; FÀ: ch'o facci/faccia/fia 9°) al condizionale esistono forme di desinenza per tutti i verbi; quella più usata a Orezza è quella in -ebb: FÀ: ferebbi, fereste, ferebbe, ferebbimu, ferestete, ferebbenu; molto usata usata comunque la forma in -ia: feria, fereste, feria, feriamu, ferestete, ferianu; non ci sono deifferenze lessicali nell'uso dell'una o dell'altra forma. ===Toponimi== * A Funtanichja * Crucetta * Borgu * Casa Suttana * Piazza à a Croce * Piazza à a Chjesa * Pullona * U Ghjentinellu * Spinzamerone * Quattru Talli * U Maiò * Sant'Andria * I Dui Stradò * Scanna Prete * Castagnu à a Cetera * I Querci * Casone Suttanu * Casone Supranu * A Tigliola * U Pughjale * Caracutella * Vignola * Vignaccia * Mulinacciu * A Crucione * E Presi * A Piana * U Pianu * U Capizzale * U Ribagnu * E Ripi * Funtana à u prete * A Pierbalinca * U Tiratoghju * L'Aghja à l'amaru * L'Aghja à u monte * U Tufone Calvariu * U Piandilebuffe * Guilu * A Lenza == Fora di a Corsica == Campana hé dinù una cumuna di 1.936 abitanti di a provincia di Cosenza. Custì dinù, l' abitanti si chjamanu campanesi. == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] skamwyyvi497as4yxuojtjcwwg99lpr Campi 0 2748 357129 344768 2017-05-31T17:28:56Z Steinsplitter 6341 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Campi chapelle San Cervone.jpg]] → [[File:Campi église Sainte-Marie.jpg]] [[c:COM:FR#reasons|File renaming criterion #3]]: To correct obvious errors in file names, including misspelled [[c::en:Noun#Pro... wikitext text/x-wiki '''Campi ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Campi | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Moita è Verde | insee=2B053 | cp=20252 | merre= | lungitudine=9° 25' 25" | latitudine=42° 16' 21" | alt med=550 | alt min=199 | alt max=1093 | sup ett=490 | sup km²=4,9 | pupulazione=28 | annu=1999 | densità=5 }} [[File:Campi église Sainte-Marie.jpg|thumb|350 px|none|A Cappedda San Cervonu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] rsyqr9g7bpkt0jsgblvmm8qzs8mdjxb Campitellu 0 2749 376211 344769 2021-08-22T06:27:02Z Fausta Samaritani 15085 file wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Campitellu | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di l'Altu di Casacconi|Altu di Casacconi]] | insee=2B055 | cp=20252 | merre=Bernardu Graziani | latitudine=42° 31' 46" | lungitudine=9° 19' 2" | alt med=500 | alt min=112 | alt max=1.231 | sup ett=822 | sup km²=8,22 | pupulazione=103 | annu=1999 | densità=12 }} '''Campitellu ''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. Hè u capilocu di u [[cantone di l'Altu di Casacconi]]. [[File:Campitello-Panicale.jpg|thumb|350 px|none|Campitellu]] == Geografia == == Storia == == Merri == [[File:Campitello Bagnolu chapelle de la Conception.jpg|thumb|250px|center|Campitellu Bagnolu, cappella de la Concezione ([[2009]])]] ==Lingua== ===Sopranomi=== *A volpa *L' ochju merlinu *Testa nera == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] ft7qd9axwfezobnoy5nz5ffxzcgcgsi Canale di Verde 0 2750 363609 363410 2019-09-29T22:51:01Z Jumpy01 11155 image wikitext text/x-wiki '''Canale di Verde ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Canale di Verde [[File:Tour d'Alistro - Corsica.jpg|250px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Moita è Verde | insee=2B057 | cp=20230 | merre= | lungitudine=9° 28' 35" | latitudine=42° 16' 40" | alt med=460 | alt min=0 | alt max=1093 | sup ett=1461 | sup km²=14,61 | pupulazione=335 | annu=1999 | densità=22 }} == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 3zxo4vdmtfdrq9lnpkf42czy9xjmgvm Cànari 0 2751 344770 336317 2015-06-30T16:11:03Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Canari | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Sagru di Santa Ghjulia|Sagru di Santa Ghjulia]] | insee=2B058 | cp=20217 | merre=Mauriziu Bertoni | latitudine=42° 50' 47" | lungitudine=9° 19' 51" | alt med=360 | alt min=0 | alt max=1.268 | sup ett=1.667 | sup km²=16,67 | pupulazione=328 | annu=1999 | densità=19 }} '''Canari''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[File:Canari-clocher.jpg|thumb|350 px|none|U Campanile di Canari]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] i16gsjdclpbu803kkluhpfle3teoa24 Canavaghja 0 2752 344771 331837 2015-06-30T16:12:13Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Canavaghja | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di l'Altu di Casacconi|Altu di Casacconi]] | insee=2B059 | cp=20235 | merre=Niculaiu Ricci | latitudine=42° 30' 15" | lungitudine=9° 15' 45" | alt med=698 | alt min=151 | alt max=1.323 | sup ett=3.493 | sup km²=34,93 | pupulazione=98 | annu=1999 | densità=2 }} '''Canavaghja ''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[File:Canavaggia-Pont de Pontare.jpg|thumb|350 px|none|U Ponte di Pontare]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] gwu2rh17s66weza1lxmel82zyj8q8hd Carchetu è Brusticu 0 2753 347925 344772 2015-07-03T10:19:18Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Carchetu è Brusticu ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Carchetu è Brusticu | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Orezza è Alisgiani | insee=2B063 | cp=20229 | merre= | lungitudine=9° 22' 00" | latitudine=42° 21' 57" | alt med=630 | alt min=436 | alt max=1697 | sup ett=519 | sup km²=5,19 | pupulazione=18 | annu=1999 | densità=3 }} [[File:Carchetu_et_en_fond_Carpinetu.jpg|thumb|350 px|none|Carchetu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == ==Da vede dinò== *[[Carchetu]] *[[Brusticu]] == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] f592kqwc29ixnbq465d90vbia9fvf6n Carpinetu 0 2754 344773 331925 2015-06-30T16:14:32Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''U Carpinetu ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=U Carpinetu | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Orezza è Alisgiani | insee=2B067 | cp=20229 | merre= | lungitudine=9° 22' 49" | latitudine=42° 21' 21" | alt med=700 | alt min=477 | alt max=922 | sup ett=244 | sup km²=2,44 | pupulazione=11 | annu=1999 | densità=4 }} [[File:Carpineto San Petrone.jpg|thumb|350 px|none|U Carpinetu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 166ktwd11fjowln1kj30t6y0u7ywy19 Carticasi 0 2755 363405 331933 2019-09-19T04:48:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Carticasi ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Carticasi | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Bustanicu | insee=2B068 | cp=20244 | merre= | lungitudine=9° 17' 28" | latitudine=42° 21' 28" | alt med=886 | alt min=652 | alt max=1697 | sup ett=1280 | sup km²=12,8 | pupulazione=26 | annu=1999 | densità=2 }} [[File:Carticasi.jpg|thumb|250 px|none|Carticasi]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] fpm1npqww0k4vjxuenwd1y207o2dibb A Casabianca 0 2756 363330 331941 2019-09-05T12:47:07Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu ha spostato la pagina [[Casabianca]] a [[A Casabianca]] tramite redirect wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=A Casabianca [[File:A_casabianca.JPG|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Fiumaltu d'Ampugnani|Fiumaltu d'Ampugnani]] | insee=2B069 | cp=20237 | merre=Ferdinandu Vincentelli | latitudine=42° 26' 50" | lungitudine=9° 21' 50" | alt med=630 | alt min=388 | alt max=1.000 | sup ett=368 | sup km²=3,68 | pupulazione=68 | annu=1999 | densità=18 }} '''A Casabianca''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. Face parte di a pieve d'[[Ampugnani]], in [[Castagniccia]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] t75dra6ah1g2z16ut7y2j0dtjafyap4 A Casalta 0 2757 364999 364998 2019-11-13T08:21:29Z Vulpachjinu 8656 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=A Casalta [[File:Santa Maria di A Casalta 2.jpg|300px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Fiumaltu d'Ampugnani|Fiumaltu d'Ampugnani]] | insee=2B072 | cp=20215 | merre=Anghjulu Petru Giafferi | latitudine=42° 26' 34" | lungitudine=9° 24' 38" | alt med=400 | alt min=111 | alt max=600 | sup ett=491 | sup km²=4,91 | pupulazione=37 | annu=1999 | densità=7 }} '''A Casalta''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]] ind'a pieve d'[[Ampugnani]]. == Geografia == == Storia == Si chjama "a Casalta" perchè in lu [[mediuevu]] u [[paese]] ùn era micca piazziatu in istu locu. U [[paese]] era più inghjò, accant'à a [[chjesa]] procatedrale di Santa [[Maria]]. Oghje sta [[chjesa]] hè in ruvina, i muri chì ne restanu mostranu ch'ella era una chjesa [[Roma|rumanica]] [[Pisa|pisana]]. Dop'à u [[mediuevu]], l'abitanti hanu cuminciatu à custruce e so [[casa|case]] più insù, accant'à una casa [[torra]] chì ghjà esistia. Issa casa [[torra]] si chjamava "a Casa Alta". In tutta a [[valle]] di u [[Fiumaltu]], à l'epica di u [[mediuevu]] ci hè statu listessu [[fenomenu]] di ricustruzzione di i [[paesi]] più insù. Dicenu chì a causa ne fubbe l'incursione di i [[Sarracini]] o forse l'aumentu di a pressione di a [[malaria]]. == Merri == ==Linguistica== ==Toponimi== * Nepitaghju * Pieve * Santa Maria * Finosa * Ernella * Purettone * Ficaghjola * Granetula * Lungaghjola * Penta Ceca * Pentalisei * Vecchju * Silivelle * Pighignuli === Pruverbii === * ''A Casalta bellu [[paese]] quandu l'[[aliva]] stà appesa. Sè l'[[aliva]] si ne casca, disgraziata a [[Casalta]]''. == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana|Casalta]] [[Categoria:Cumuna di Corsica|Casalta]] aocmgpyz8qatxi8gqm8mw6pj3f98pqj Casamàcciuli 0 2758 363610 336377 2019-09-29T23:00:50Z Jumpy01 11155 image wikitext text/x-wiki '''Casamacciuli ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Casamacciuli [[File:Casamaccioli-village-1.jpg|280px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Niolu è Omessa | insee=2B073 | cp=20224 | merre= | lungitudine=9° 00' 07" | latitudine=42° 19' 06" | alt med=868 | alt min=785 | alt max=2320 | sup ett=3617 | sup km²=36,17 | pupulazione=100 | annu=1999 | densità=2 }} == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] lmqeb7ixyy1smuf8m8xjdjyt046vq8b Casanova 0 2759 365962 360381 2020-04-09T23:06:47Z Nunziu Poggi 16349 wikitext text/x-wiki '''A Casanova di Venacu''' (prununciatu '''A Gasanòa di Vènagu''' in [[dialettu venachese]]) hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Casanova | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Venacu | insee=2B074 | cp=20250 | merre= | lungitudine=9° 10' 30" | latitudine=42° 15' 19" | alt med=650 | alt min=537 | alt max=2378 | sup ett=989 | sup km²=9,89 | pupulazione=264 | annu=1999 | densità=26,69 }} [[File:Casanova (Venaco).jpg|thumb|350 px|none|Casanova]] == Geografia == == Storia == ==[[Dialettu venachese]]== U [[dialettu venachese]] face parte di u [[corsu supranu]] o [[Corsu supranu|supranacciu]], ancu chjamatu [[corsu cismuntincu]], hè una variante principale di a [[lingua corsa]] rispettivamente un termine per tutti i dialetti di u corsu chì sò parlati in u nordu è u centru di a [[Corsica]]. Per questu, si puderìa dì ancu "corsu di u nordu (è di u centru)". Altri dinuminazioni è modi di scrive sò [[Corsu cismuntincu|cismontincu]], cismuntanu o cismontanu, corsu di [[Cismonte]], corsu centru-settentriunale/-settentrionale. Hè derivatu da u [[Toscana|Tuscanu]] è hè a varietà corsa chì stà u più vicinu à a [[lingua taliana]]. == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] atz51y3cywckaykw63pnriwzisrxd6p Casevechje 0 2760 344785 331950 2015-06-30T16:29:38Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''E Casevechje''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=E Casevechje | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Vezzani | insee=2B075 | cp=20270 | merre= | lungitudine=9° 21' 39" | latitudine=42° 08' 37" | alt med=420 | alt min=106 | alt max=729 | sup ett=906 | sup km²=9,06 | pupulazione=68 | annu=1999 | densità=7 }} [[File:Casevecchie.png|thumb|350 px|none|E Casevechje]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Sopranomi == Uni pochi di sopranomi di Casvechje sò: * Aspirante * Bucchinu * Capi biancu * Capurale * Calzetta * Ciavatta * Fumaghjolu * Lisbroni * Levra (A) * Mambrinu * Marachellu * Micchettone * Ponchji (I) * Precuratore * Pumpone * Saverione * Tintenna * Turicciu * Vitturaghji (I) == Referenze == * ''U Muntese'', Lugliu-settembri, 1971 == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] quyunzs1q7inzz6ozsxk7trk0j60dwf U Castellà di Casinca 0 2761 363259 363258 2019-08-22T11:52:14Z MARcuciu2a 14375 wikitext text/x-wiki '''U Castellà di Casinca ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=U Castellà di Casinca | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu=Corti | cantone=Casinca-Fium'Altu | insee=202077 | cp=20213 | merre= Eugeniu Bettelani (LR) | pieve= [[Casinca]] | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | pupulazione=630 | annu= 2015 | densità= }} [[File:Castellare-Casinca_San_Pancraziu.jpg|thumb|350 px|none|Chjesa San Pancraziu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 4qk4ml9cr90mzh84uxsbpmdoybwjqf5 U Castellà di Mercuriu 0 2762 360463 360461 2018-11-10T12:33:51Z 86.219.204.83 wikitext text/x-wiki '''U Castellà di Mercuriu''' (ò '''U Castellà di Mercoriu''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=U Castellà di Mercuriu | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=[[Bustanicu]] | insee=2B078 | cp=20250 | merre=Matteu Giudicelli | pieve=Mercuriu | intercomunalità= | lungitudine=9° 14' 52" | latitudine=42° 18' 41" | alt med=630 | alt min=331 | alt max=1 416 | sup ett=612 | sup km²=6.12 | pupulazione=32 | annu=2015 | densità=5.6}} [[File:Castellare-3.jpg|thumb|350 px|none|U Castellà di Mercuriu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Citazione == U Castellà hè mintuvatu qualchì volta in a litteratura corsa. Per esempiu in a [[paghjella]]: :''Bona notte amici cari Mi ne vogliu rientrà'' :''Cu u lume di a Madonna Finu à lu Castellà'' :''È si eiu vogliu fà viaghju Mi porta da mare indà.'' == Referenze == == Ligami == * [http://www.paghjella.com/paghjelle.htm Inventariu di e paghjelle] {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] adyv74yikvvcudmwodrl0k2h83q1s16 Castellu di Rustinu 0 2763 331961 321560 2014-03-23T14:09:44Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Castellu di Rustinu ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Castellu di Rustinu | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Castifau è Merusaglia | insee=2B079 | cp=20235 | merre= | lungitudine=9° 18' 56" | latitudine=42° 27' 52" | alt med=400 | alt min=134 | alt max=1200 | sup ett=1240 | sup km²=12,4 | pupulazione=277 | annu=1999 | densità=22 }} [[File:Ponte-novu1.jpg|thumb|240px|left|Ponte Novu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] jp0hclbb8ai1bw122v5w0bb0wlptdxx Castifau 0 2764 331964 321561 2014-03-23T14:09:50Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Castifau [[File:Castifao-12-village.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu= Corti | cantone= Castifau è Merusaglia | insee=202080 | cp=20218 | merre= | intercomunalità= | longitudine= 9.1125 | latitudine= 42.5052777778 | altitudine= 506 | superficia= 42,15 | populazione=152 | densità= }} '''Castifau ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. == Geografia == == Storia == Castifau hè l'unu di i trè paesi di l'anziana pieve di Caccia, cù Ascu e Moltifau. Fin'à pocu, Castifau ghjera a capitale di a pieve. U Cunventu San Francescu di Caccia chì si vede ghjunghjendu in Castifau hè statu erettu à parte di u 1510, in listessu tempu chì quellu di u listessu nomu, di Bastia. Hè diventatu, à u filu di l'anni, un locu storicu impurtantissimu. Pasquale Paoli hà tenutu a famosa Cunsulta di Caccia, chì hà lampatu e fundazione di a Costituzione di a Corsica Independenta. Ma u paese, chì ghjera sempre statu un paese favurabule à U Babbu di A patria l'hà accoltu più d'una volta, è une poche di i Ragguagli di l'Isula di Corsica, u ghjurnale ufficiale di a Corsica indipendente sò stati fatti in Castifau. In u 1744, un missiunariu, San Leonardo di Porto Maurizio, ghjunse in Castifau è ci fù una grande manifestazione indè u cunventu di Caccia. In u 1774, l'ultimi partisgiani di Paoli attaconu u cunventu è ne caccionu i suldati francesi. == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] fike5yfzv8cli54savxkqcfiync5b9p Castiglioni 0 2765 365893 365892 2020-04-02T13:57:35Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[I Castiglioni]] à [[Castiglioni]] wikitext text/x-wiki '''Castiglioni ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Castiglioni | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202081 | cp=20218 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=25 | densità= }} [[File:Village_de_Castiglione.jpg|thumb|350 px|none|I Castiglioni]] == Geografia == Castiglioni hè nella pieve di Ghjuvellina, nantu u cantu di Niolu-Omessa. == Storia == == Merri == Marzu 2001 - Marzu 2008 = Lucette Beveraggi À parte da Marzu 2008 = Jean-Marcel Bertini == Referenze == == Ligami == [http://alain.beveraggi.free.fr/ Castiglione] {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] am8hl9fug2zn949whmfug41hi9y27fz Castineta 0 2766 363391 356989 2019-09-19T04:47:47Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Castineta ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. Castineta hè u paese di [[Lisandru Ambrosi]], un [[pueta]] è impruvisatore (1798-1842). {{cumuna suprana | cumuna=Castineta [[File:Castineta village.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=[[Cantone di Castifau-Merusaglia|Castifau-Merusaglia]] | insee=202082 | cp=20218 | merre= | intercomunalità= | lungitudine=9.29972222222 | latitudine=42.4233333333 | alt med=800 | alt min=255 | alt max=1563 | sup ett=91.5 | sup km²=9.15 | pupulazione=53 | annu=2008 | densità=5,79 }} [[Image:Castineta église St-Sébastien.jpg|thumb|350 px|none|Castineta]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] dfy1qrtb0mdrl1vuve38kku7yvfbfy8 Castirla 0 2767 347265 344866 2015-07-02T01:00:40Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Castirla [[File:Castirla.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Niolu è Omessa | insee=202083 | cp=20236 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=145 | densità= }} '''Castirla ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. == Geografia == == Storia == == Merri == == Citazione == Accade chì Castirla fussi mintuvata in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''In canale di Castirla, a tramuntana ci zirla.'' == Referenze == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 5j7tekncxq7bmx8vhve321fwdz41st4 I Càtari 0 2768 349118 344876 2015-07-07T06:50:27Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=I Càtari [[File:Cateri Pays1JPG.jpg|350px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Calvi | cantone=Belgudè | insee=202084 | cp=20225 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= 42.5725 | altitudine= | superficia= | populazione=210 | densità= }} '''I Càtari''' (ò '''I Càteri''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] gosk7pa8ka3w177jnf5qow1t0bp4d8e Cinturi 0 2769 363588 363587 2019-09-29T08:16:53Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Centuri]] à [[Cinturi]] wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Cinturi | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Capibiancu|Capibiancu]] | insee=2B086 | cp=20238 | merre=Ghjiseppu Micheli | latitudine=42° 57' 40" | lungitudine=9° 22' 11" | alt med=150 | alt min=0 | alt max=562 | sup ett=830 | sup km²=8,3 | pupulazione=229 | annu=1999 | densità=27 }} '''Cinturi ''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[File:Centuri port.JPG|thumb|350 px|none|U portu di Cinturi]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] l7r3ixepx6b0sfdatxdfhq1y7mlcrdq Cervioni 0 2770 354232 347282 2016-06-07T07:22:17Z Vulpachjinu 8656 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Cervioni | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Campoloru di Moriani|Campoloru di Moriani]] | insee=2B087 | cp=20221 | merre=Marcu Antone Nicolai | latitudine=42° 19' 57" | lungitudine=9° 29' 32" | alt med=380 | alt min=0 | alt max=934 | sup ett=1.145 | sup km²=11,45 | pupulazione=1.452 | annu=1999 | densità=126 }} '''Cervioni''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. Hè u capilocu di u [[cantone di Campoloru di Moriani]]. [[File:Cervioni2.jpg|thumb|350 px|none|Cervioni]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Citazione == Accade chì Cervioni fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''Quandu u suleone piccia, Cervione in a Scupiccia.'' == Referenze == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] lwl62d01tavn2mnyoufzdzp24pwhvd9 Chjatra 0 2771 332044 321568 2014-03-23T14:11:26Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Chjatra [[Image:Chiatra70.jpg|300px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Moita è Verde | insee=202088 | cp=20230 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=162 | densità= }} '''Chjatra ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. Teni 190 abitanti<ref>[http://www.recensement.insee.fr/RP99/rp99/co_navigation.co_page?nivgeo=C&codgeo=2B088&theme=ALL&typeprod=ALL&lang=FR&quelcas=LISTE Chiatra sur le site de l'Insee]</ref>. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == <references/> == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] g40xq65v73xx8y5i66mmdzwxu8t6q08 Chisà 0 2772 360434 360433 2018-11-10T11:25:34Z 86.219.204.83 wikitext text/x-wiki '''Chisà ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Chisà [[File:Chisà.jpg|350px]] | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202366 | cp=20240 | merre= Michele Andria Galinier | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione= 99 (2015) | densità= }} == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] tomjvri96mbkumaemcat3chj1ad0yna A Curbaghja 0 2773 358924 354153 2018-03-22T15:48:10Z Frassetu 5765 /* Merri */ wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=A Curbaghja [[Image:Corbara-village-1.jpg|300px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Calvi | cantone=Isula Rossa | insee=202093 | cp=20256 | merre= | intercomunalità= | longitudine=8° 54′ 26″ Levante | latitudine= 42° 36′ 55″ Nordu | altitudine=170m | superficia=10,19 Chm2 | populazione=957 ab. (2015) | densità=94 ab./chm2 }} '''A Curbaghja''' (ò '''Curbara''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. == Geografia == == Storia == == Merri == {| class="wikitable" |+LISTA DI I MERRI !Periuda !Identità !Partitu !Qualità |- |1978 - Marzu 2001 |Michel Luigi |PCF | - |- |dà Mars 2001 à oghje |Paul Lions |PS |Inzianu Prisidenti di a Cumunità di e cumune |} == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 29xdl8qle7p77i42wse0n4omz2ury6n Corscia 0 2774 332144 321571 2014-03-23T14:13:30Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Corscia [[Image:Corscia-Village.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=[[Niolu]] è [[Omessa]] | insee=2B095 | cp=20224 | merre=Marie-Josée Costa | intercomunalità= | lungitudine=9° 02' 36" | latitudine=42° 21' 20" | alt med=860 | alt min=436 | alt max=2 583 | sup ett=5 899 | sup km²=58.99 | pupulazione=165 | annu=2008 | densità=2.8}} '''Corscia ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] dry3b9qvohbghkck84cqs1g9wc2swvy A Costa 0 2775 331237 321572 2014-03-23T13:55:22Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=A Costa [[Image:Costa-village-WS.jpg|275px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Calvi | cantone=[[cantone di Belgudè|Belgudè]] | insee=2B097 | cp=20226 | merre=Petru Maria Mancini | latitudine=42° 34' 34" | lungitudine=9° 0' 8" | alt med=350 | alt min=160 | alt max=604 | sup ett=109 | sup km²=1,09 | pupulazione=48 | annu=1999 | densità=44 }} '''A Costa ''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] arfrzy9g8kj3iz7lgapd2xwfeppj2jr A Croce d'Ampugnani 0 2776 344775 344774 2015-06-30T16:21:41Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=A Croce | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Fiumaltu d'Ampugnani|Fiumaltu d'Ampugnani]] | insee=2B101 | cp=20237 | merre=Maria Anghjula Stra | latitudine=42° 24' 51" | lungitudine=9° 21' 43" | alt med=800 | alt min=259 | alt max=1.655 | sup ett=643 | sup km²=6,43 | pupulazione=85 | annu=1999 | densità=13 }} '''A Croce ''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[File:Croce_panorama_du_village.jpg|thumb|350 px|none|A Croce]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] dpgci68xuxpletc6x9qrq9fw6zelg1x A Crucichja 0 2777 364625 349127 2019-10-22T14:25:18Z Vulpachjinu 8656 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=A Crucichja [[Image:Crocicchia-St-Andre.jpg|275 px|A Crucichja]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di l'Altu di Casacconi|Altu di Casacconi]] | insee=2B102 | cp=20290 | merre=Anghjulu Felice Pasqualini | latitudine=42° 28' 9" | lungitudine=9° 21' 10" | alt med=650 | alt min=195 | alt max=1.041 | sup ett=432 | sup km²=4,32 | pupulazione=50 | annu=1999 | densità=11 }} '''A Crucichja''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] j9urlh8q56w9whx6w8nucmfaqr27x1a Erbaghjolu 0 2778 344787 332378 2015-06-30T16:31:12Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Erbaghjolu ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Erbaghjolu | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=[[Bustanicu]] | insee=2B105 | cp=20212 | merre=Jean-Marie Venturini | intercomunalità= | lungitudine=9° 17' 02" | latitudine=42° 15' 54" | alt med=730 | alt min=180 | alt max=931 | sup ett=1 545 | sup km²=15.45 | pupulazione=109 | annu=2008 | densità=7.1}} [[Image:Erbajolo village.jpg|thumb|350 px|none|Erbaghjolu (centru)]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] fse0b346ua09qihf91a8rihpvxfwa5h Erone 0 2779 359229 359228 2018-05-10T21:15:13Z DARIO SEVERI 10718 Added image wikitext text/x-wiki '''Erone ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Erone | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= Bustanico | insee=202106 | cp=20244 | merre= Stéphane Leschi (2008-2014) | intercomunalità= SIVC (Syndicat Intercommunal de la Vallée de Casaluna) | longitudine= | latitudine= | altitudine= 780m (min. 429m), (max. 982m) | superficia= | populazione= 10 (2015) | densità= }} [[Image:Érone vue du village.jpg|thumb|350 px|none|Erone]] == Geografia == == a storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] d4agkdjk8w5gggt8mq88a15crur0x1i Ersa 0 2780 374198 344789 2021-06-10T15:29:44Z LorenzoCau05 17718 fix wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Ersa | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | pieve= | cantone=[[cantone di Capibiancu|Capibiancu]] | insee=2B107 | cp=20275 | merre=Tumasgiu Micheli | lat=42° 58' 34" | long=9° 22' 51" | alt med=260 | alt min=0 | alt max=562 | sup ett=2.045 | sup=20,45 | pupulazione=135 | annu=2005 | densità=6 | nomab= }} '''Ersa ''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:Ersa_Botticella_Conventu.jpg|thumb|350 px|none|Botticella]] == Geografia == [[Image:Giraglia Barcaggio.JPG|thumb|300 px|right|L'Isula di a Giraglia vista da u Barcaghju]] Ersa hè a cumuna più a u nordu di [[Corsica]]. In u sò territoriu ci hè l'[[Isula di a Giraglia]]. == Storia == == Merri == == Cultura corsa == Ersa hè stata mintuvata qualchì volta da i scrivani corsi. Par asempiu, da Monsignori Di La Fuata: (''Preti Santu'', ''Girendu a Corsica''): :''Ùn dì à Ersinchi, ci hè più lu sturrionu ? '' == Merri == == Referenze == * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] ckzovqszz0ky88shxzng365czpi0b8r Ferringule 0 2781 344872 332435 2015-06-30T18:24:30Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Cumuna di Cismonte|cumuna=Ferrìngule [[Image:Farinole-pano-1.jpg|300 px]] | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di A Conca d'Oru|A Conca d'Oru]] | insee=2B109 | cp=20253 | merre=Anghjulu Cherubini | lat=42° 43' 58" | lung=9° 21' 58" | alt med=200 | alt min=0 | alt max=1 120 | sup km²=14,76 | pupulazione=224 | nomab=Ferringulesi | annu=2009 | densità=15 }} '''Ferrìngule''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:Farinole-pano-1.jpg|thumb|350 px|none|Ferrìngule]] == Geografia == == Storia == == Merri == ==Linguistica== ===Toponimi=== * Sparagaghju * Bracculaccia * U Poghju * San Daniellu * I Pinzelli * U Pinzalone * A Petra Pighjola * E Ribbe * U Casumarì * A Ciucciaghja * A Rininca * A Casella * A Piscatoghja * U Castellu * A Grotta * L'Alpa * A Leccia * A Vallechja * Anghja * Cannetu * A Muchjeta * U Ponte di a Casella * A Custella * A Funtana Vechja * San Leunardu * A Guaita * Piazza Cullè * A Rininca * L'Acquatella * L'Aripusatoghju == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 5gu1j22no62udypdeskb6dg4u38dd1f U Favalellu 0 2782 363402 344834 2019-09-19T04:47:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''U Favalellu ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=U Favalellu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202110 | cp=20212 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=33 | densità= }} [[Image:Vue_de_Favalello.jpg|thumb|350 px|none|U Favalellu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] eaf1qtoc4rwo1uqain7trckty7zie21 Felge 0 2783 349130 349128 2015-07-07T06:58:27Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[Felce]] à [[Felge]] wikitext text/x-wiki '''Felge''' (ò '''Felce''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Felge | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202111 | cp=20234 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=33 | densità= }} [[Image:Felce et le hameau de Volgheracciu.jpg|thumb|350 px|none|Felge è Volgheracciu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] h5ln0f8j18o6nx09l2ssfwcx66i6e7a U Fulgetu 0 2784 349133 347286 2015-07-07T07:00:25Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''U Fulgetu''' (ò '''Filicetu''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=U Fulgetu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202112 | cp=20225 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=145 | densità= }} [[Image:Feliceto.jpg|thumb|350 px|none|U Fulgetu]] == Geografia == == Storia == ==Citazione== Accade chì u Fulgetu fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''Fulgetu, Fulgetu, assai ogliu e micca acetu.'' == Referenze == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] lkn1101ksyf3y4g2y1d7jygj4i70ynd Ficaghja 0 2785 332443 321582 2014-03-23T14:19:29Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Ficaghja [[Image:Ficaja-village.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Fiumaltu d'Ampugnani|Fiumaltu d'Ampugnani]] | insee=2B113 | cp=20237 | merre=Lisandru Gambotti | latitudine=42° 25' 23" | lungitudine=9° 22' 4" | alt med=570 | alt min=220 | alt max=725 | sup ett=505 | sup km²=5,05 | pupulazione=34 | annu=1999 | densità=6 }} '''Ficaghja''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == * [http://ficaghja.blogspot.com/ Situ incu ritratti di Ficaghja] {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 2v9uhsra3i0vrk137lh8snkv2fwl6g2 Fucichja 0 2786 363217 363216 2019-08-14T13:48:34Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Fughjuchja]] à [[Fucichja]] wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Fucichja [[File:Focicchia-pano.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Bustanicu | insee=202116 | cp=20212 | merre=Georges Fede | intercomunalità=''senza'' | lungitudine=09° 29' 50" | latitudine=42° 25' 14" | alt med=654 | alt min=179 | alt max=1192 | sup ett=711 | sup km²=7.11 | pupulazione=40 | annu=2006 | densità=4 }} '''Fucichja''' (in francese ''Focicchia'') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di u [[Cismonte]]. == Geografia == Fucichja hè una [[cumuna]] di a pieve di [[Rogna]], ind'u Centru di Corsica. == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] fkzx7l2usikctzdwys23eigy3imdj1k Furiani 0 2787 378348 378347 2022-01-27T07:43:36Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Furiani | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Cismonte | circundariu=Bastìa | cantone=[[cantoni di Bastia|Furiani è Montesoru]] | insee=2B120 | cp=20600 | merre=Francescu Vendasi | latitudine=42° 39' 32" | lungitudine=9° 24' 54" | alt med=150 | alt min=0 | alt max=720 | sup ett=1.849 | sup km²=18,49 | pupulazione=4.829 | annu=2006 | densità=211 }} '''Furiani''' hè un [[cumuna|cumune]] di u [[dipartimentu (Francia)|dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. L'abitanti sò chjamati ''furianinchi''. [[Image:Furiani_village_piano.jpg|thumb|350 px|none|Furiani]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] di4cq1833yw5v74jfiijo23rd2vdupx Galeria 0 2788 360455 360454 2018-11-10T12:17:33Z 86.219.204.83 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Galeria [[File:Galeria village.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Calvi | cantone=Calenzana | insee=202121 | cp=20245 | merre=Ghjuvan'Maria Seïté | pieve=Falasorma | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | pupulazione=341 | annu=2015 | densità= }} '''Galeria ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Cismonte}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 8anjgrmkd4c3twdw6o7c20jrdppoqh8 Gavignanu 0 2789 344793 332565 2015-06-30T16:36:56Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Gavignanu''' (o '''Gavignani''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Gavignanu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202122 | cp=20218 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=51 | densità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Gavignani]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] efmp9q72ew766edds22cf5utfds2m6m Ghisunaccia 0 2790 344794 332594 2015-06-30T16:37:49Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''A Ghisunaccia ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=A Ghisunaccia | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= [[Corti]] | cantone=[[Ghisoni]] | insee=20123 | cp=20240 | merre= Guidici Francis | intercomunalità= Castellu Fiumorbu | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=3550 | densità= }} [[Image:Ghisonaccia-mairie-34.JPG|thumb|350 px|none|A Merria di A Ghisunaccia]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] bwhf655tzdpirga4hfzz1c2v2db05nw Ghisoni 0 2791 363389 344875 2019-09-19T04:47:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Ghisoni ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Ghisoni | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=capilocu di [[cantoni di Ghisoni]] | insee=2B124 | cp=20227 | merre= Albertini Don Marc | intercomunalità= Castellu Fiumorbu | latitudine=42° 06' 15" | lungitudine=9° 12' 42" | altitudine= | sup ett=12460 | sup km²=124,6 | pupulazione=269 | annu=1999 | densità=2 }} [[Image:Ghisoni Corse.jpg|thumb|350 px|none|Ghisoni]] == Geografia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 2mqzn3ej626wjxkun2mkpvzuwrup509 Ghjucatoghju 0 2792 332613 321589 2014-03-23T14:22:57Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Ghjucatoghju [[Image:Giocatojo-village.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Fiumaltu d'Ampugnani|Fiumaltu d'Ampugnani]] | insee=2B125 | cp=20237 | merre=Maria Teresa Faraut | latitudine=42° 26' 39" | lungitudine=9° 21' 2" | alt med=550 | alt min=464 | alt max=1.231 | sup ett=247 | sup km²=2,47 | pupulazione=49 | annu=1999 | densità=19 }} '''Ghjucatoghju''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 3f914medkz2nubk4cwzpd5x6d8q87xy Ghjuncaghju 0 2793 344795 332618 2015-06-30T16:39:04Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Ghjuncaghju ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Ghjuncaghju | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202126 | cp=20251 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=76 | densità= }} [[Image:Giuncaggio_village.jpg|thumb|350 px|none|Ghjuncaghju]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] t562l15dledp4ui8rw3vik6kber3juh L'Isulacciu di Fiumorbu 0 2795 344878 344877 2015-06-30T18:31:57Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=L'Isulacciu di Fiumorbu | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[]] | cp=[[20243]] | merri= Ghjacumu BARTOLI | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[346]] | dinsità= 8 }} '''L'Isulacciu di Fiumorbu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. [[File:Monument entrée village d' Isolaccio di Fiumorbo.JPG|thumb|350 px|none|Monumentu in memoria di l'omi arrestati in ghjugnu 1808]] == Geografia == - Punta di a Cappedda (2042m). == Storia == - U 6 di ghjunghju di u 1808, da ordini di u generali Morand, 167 omi di 15 à 80 anni funu arristati in la ghjesgia di L'Isulacciu di Fiumorbu. Novi funu fucilati u 4 d'Aostu in Bastia, è l'altri dipurtati in li prigiò francesi induv'eddi morsinu tutti. - Punta di u Prati: D'aostu 1943, annantu à sta muntagna, funu lampati l'armi chì ghjovonu à caccià d'a Corsica l'occupanti facisti è nazisti. == Merri == Ghjacumu BARTOLI, (PCF), dipoi 1995. == Lochi è munumenti == - Ghjesgi è cappeddi di u paesi: * Ghjesgia di l'Annunziata, d'architettura barocca, incù u so campanili in petra (in paesi). * Cappedda San Roccu, d'architettura barocca (in paesi). * Cappedda Santa Lucia, d'architettura rumanica (in lu cimiteriu). * Cappeddi di i Bagni, di l'Acciani è di l'Aghjola. - Stabilimentu termali di i Bagni (Petrapola). - Piazza di a Funtana Bartoli (duv'eddu si faci a festa patrunali di San Roccu, u d'aostu) == Festi è evenimenti == - Festa patrunali di San Roccu, u 16 d'Aostu. == Rifarenzi == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] s34b9xj6o9vpxzibp1jsy2vazr1x8cm Lama 0 2796 332971 321592 2014-03-23T14:30:00Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Lama | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di l'Altu Nebbiu|Altu Nebbiu]] | insee=2B136 | cp=20218 | merre=Simone Baccelli | latitudine=42° 34' 39" | lungitudine=9° 10' 22" | alt med=480 | alt min=120 | alt max=1.535 | sup ett=1.992 | sup km²=19,92 | pupulazione=130 | annu=1999 | densità=6 }} '''Lama''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[File:Corse Lama 20040924.jpg|thumb|350 px|none|Lama]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Pruverbii == * ''Pane d'Antisanti è oliu di Lama sò affissati à e porte di Roma''. == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 2jxzxwm4r04t4bcvwn6kxwxfouo35ip Lanu 0 2797 332987 321593 2014-03-23T14:30:17Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Lanu [[Image:Lano-San Petrone.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Bustanicu | insee=202137 | cp=20244 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= 42.3836111111 | altitudine= | superficia= | populazione=20 | densità= }} '''Lanu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 4if2rqnpu9h2ajtu84r1qqz95qbx82f Lavatoghju 0 2798 360486 333001 2018-11-11T19:00:12Z 90.37.4.242 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Lavatoghju [[Image:Lavatoggio-village.jpg|300 px]] | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Calvi | cantone=Belgudè | insee=2B138 | cp=20225 | merre= Rodolfu Santelli | intercomunalità= | latitudine= 42.5747222222 | longitudine= 8.87833333333 | altitudine= 450m | superficia= 686 ha | pupulazione= 149 | annu= 2015 | densità= }} '''Lavatoghju''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suprana. == Geugrafia == Lavatoghju si trova a 16Chm di Calvi è a 18Chm di L'isula Rossa .A cumuna di Lavtoghju si trova trà I Cattari u Lumiu. Lavatoghju à una superficia di 6,86Chm quatratti (ò 686 ha) è ci stà a pocu pressu 130 parsonne a l'annu U paese hè sopra a bocca di Salvi == Storia == A penna dopu a l'annu 100 Malafede-Savelli si mulista incu u so fratellu Pinascu è si face Indipendente è Sgiò di Bracaghju.Faccia hè sò lege nant'a i 7 chilometri chi s'assummigliava à a cummuna d'oghje. == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}}(Cismonte) [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] ev97ya56s17jdq1vl5ety99kr4l1tmj Lentu 0 2799 377756 377724 2021-11-06T20:54:32Z Jumpy01 11155 Jumpy01 ha spostato la pagina [[Lentu (cumune)]] a [[Lentu]] senza lasciare redirect: a cumuna, e cumune wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Lentu [[Image:Lento-village.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Alta Corsica | circundariu=Bastìa | cantone=[[cantone di l'Altu di Casacconi|Altu di Casacconi]] | insee=2B140 | cp=20252 | merre=Adamu Orsini | latitudine=42° 31' 22" | lungitudine=9° 16' 57" | alt med=550 | alt min=131 | alt max=1.469 | sup ett=2.372 | sup km²=23,72 | pupulazione=91 | annu=1999 | densità=3 }} '''Lentu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu (Francia)|dipartimentu]] di u [[Cismonte]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] a2hrlusgm054ij05coijoh4zwvn7k1t Linguizzetta 0 2800 344799 333128 2015-06-30T16:45:12Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Linguizzetta ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Linguizzetta | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202143 | cp=20230 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=755 | densità= }} [[Image:Linguizzetta ancien couvent de Verde.jpg|thumb|350 px|none|U vechju conventu di Verde]] == Geografia == == Storia == == Sopranomi == Uni pochi di sopranomi di u paese di Linguizzetta sò: Capitanu, Chicchecca, Fera, Filicone, Impà, Impilisì, Intellu, Intranchjula, Mantuntìglia, Mingone,Palasgiò, Pantone, Patattella, Pimpì, Pititone, Pitteo, Vaccinella, Zampe rottu, Zirone == Merri == == Referenze == * U Muntese, lugliu-sittembri, 1971 == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] kqhumtnkf9wp2xtomm25qfns2lk9048 Loretu di Casinca 0 2801 363403 344800 2019-09-19T04:47:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Loretu di Casinca ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Loretu di Casinca | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202145 | cp=20215 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=225 | densità= }} [[Image:Loreto-di-Casinca.jpg|thumb|350 px|none|Loretu di Casinca]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] nka3dkhf2y02d6yk4x5wj07u7wkk7m9 Lozzi 0 2802 365305 333174 2019-12-29T09:45:56Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:A987:7898:199D:11B4 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Lozzi [[Image:Lozzi-Village.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Niolu è Omessa | insee=202147 | cp=20224 | merre= Ghjuvan-Felice Acquaviva | intercomunalità= Niolu | longitudine= | latitudine= | altitudine= 1044 | superficia= 30.74 | populazione= 136 | densità= 3 }} '''Lozzi ''' hè un paese di Corsica è una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. L'abitanti si chjamanu i Luzzinchi. U paese hè cumpostu da tre paisoli : Lozzi, l'Acquale (Acqualacci) e U Poghju (pughjulani) == Geografia == U paese hè arrampicatu à u pede di u Monte Cintu (Altitudine : 1043 metri) indu e valle di Niolu. A cumuna hè travarcata da u fiume Ercu chi piglia nascita indu u lagu di u Monte Cintu, puntu culminante di a Corsica (2710 metri). == Storia == U paese attuale sarebbe statu fundatu circa l'annate 1540 dopu chi e valle di u Niolu fussinu arruinate da i suldati genovesi. U nome di Lozzi hè dighjà menziunatu nant'à a mappa di a Corsica (annata 1580) indu a galleria delle carte al vaticanu (Roma). == Dettu == Luzzinchi magna schinchi, acqualacci magna stracci. == Merri == U merru attuale hè Ghjuvan-Felice Acquaviva (Autunumistu). == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 4uybpkev08wy3wuamb7m7gd3i5kik70 Lucciana 0 2803 362920 354466 2019-07-10T16:51:59Z Holder 1485 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Lucciana | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di U Borgu|U Borgu]] | insee=2B148 | cp=20290 | merre=Ghjiseppu Galletti | latitudine=42° 32' 48" | lungitudine=9° 25' 05" | alt med=250 | alt min=0 | alt max=687 | sup ett=2.916 | sup km²=29,16 | pupulazione=3.794 | annu=1999 | densità=130 }} '''Lucciana''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. L'abitanti di Lucciana si chjamanu i Luccianinchi. [[Image:Lucciana, u paese.jpg|thumb|350px|none|Lucciana]] == Geografia == Cumuna di a costa orientale di a [[Corsica]] à 20 chilometri di [[Bastia]], si spanna trà a muntagna e a [[Marana]] in bordu di u [[Mari Tirrenianu]]. Lucciana accoglie dinù l'aeroportu internaziunale di [[aeroportu di Bastia-Poretta|Bastia-Poretta]]. == Storia == A cità rumana di [[Mariana]]: A l'antichità, Mariana hè stata una cità di primu piannu fundata da u generale [[Mariu]] in 93 prima GC. Dipendia di a capitale [[Aleria]] ([[Alalia]] fundata da i grechi di [[Focea]]). Per i Catholichi, ghjè nantu à issu locu, à u Vsimu secculu, chi hè statu fundatu u diocesu di Mariana. Unu di i primi di Corsica, chi fù creatu dirrettamente cu u Pappa Urbano II chi a cuncessu a lu vescu di [[Pisa]] in [[1091]] la vicaria de la Corsica. In [[1130]] passarà a lu vescu di [[Genuva]]. A cattedrala di Santa Maria Assunta detta ''A Canonica'' ci hè fundata à u XIImu secculu. == Merri == U merre attuale hè Ghjiseppu Galletti (dinù cunsigliere tarrituriale à l'[[Assemblea di Corsica]]). == Monumenti e Ghjese == * [[Cattedrala di Santa Maria Assunta]]: detta "La Canonica" (annu 1119) hè una di i monumenti di i più importanti di Corsica. * La ghjesa di San Parteo, XIImu sec., vicinu a la Cattedrala de a Canonica e a la necropoli. * Ghjesa di San Michele: in paese, hè una ghjesa romana. Hè sotta prutezzione di u Ministeru di a Cultura francese dapoi 1994. * Cunventu di San Francescu: in paese, in pienu mezzu à u campu santu. Anant'à stu locu storicu, i frati è i suldati di [[Pasquale Paoli]] hanu cumbattutu l'armata francese di u rè Luigi XV (vedi [[Battaglia di U Borgu]]). * E Funtane: ci ne parechje (è anc'una d'acqua acitosa!), in Punticellu, anant'à piazz'à ghjesa (a stantara hè numata Cecca, 1885). == Referenze == * U gruppu puliticu culturale l'[[Arcusgi]] hè à l'origine statu criatu da qualchi Luccianinchi in [[1984]]. Cume l'ha dice L. Franceschi natu "Parechj'anni fà, ind'un rughjone di Marana-Casinca..." * [[Jean Guidoni]], cantadore francese, natu in Tulò è dinù Luccianincu. * [[Santa Divota]] a santa pradrona di a Corsica ma supratuttu quella di u [[Principatu di Monacu]]. Parechje celebrazione so state fatte à a catedrala di a Canonica incù i dui veschi, di Corsica è di Monacu. == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:cità rumane di Corsica]] [[Categoria:Lucciana| ]] 9keseb0tpm0tabrjaf3mq6vgzf7d3ck U Lugu di Nazza 0 2804 363383 355277 2019-09-19T04:47:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''U Lugu di Nazza ''' (ò '''U Lucu di Nazza''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=U Lugu di Nazza [[File:Lugo-di-Nazza-99.JPG|350px|U Lugu di Nazza]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Ghisoni | insee=202149 | cp=20240 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=105 | densità= }} == Geografia == == Storia == == Merri == == Lingua == Uni pochi di pruverbii di u Lugu sò: *''À chì dormi ùn piglia pesci. '' *''A donna faci l'omu. '' *''A vita hè una affaccata à u purtellu. '' *''Ancu a pulgia t'hà a tossa. '' *''L'imbroglii sò in a sacchetta. '' *''Piu pècuri, piu mocci. '' *''Prima sò eiu, eppo dopu u me figliolu. '' *''Tantu da casa meia cà da casa toia. '' *''U mondu hè fattu à scala, à chì codda è à chì fala. '' == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 28jk4vnz3mlnq0cro9m4po7onfuyp04 Lumiu 0 2805 333191 321601 2014-03-23T14:34:29Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Lumiu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Lumiu [[Image:Lumiu.JPG|300 px]] | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202150 | cp=20260 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=895 | densità= }} == Geografia == == Storia == == Merri == == Ligami == [[CRAB XV]] : Squadra di rugby (omi e donne) e scola di rugby di Lumiu : http://www.crab-xv.com {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 9ulpyhd65bgi6as64by4gbevzj23c11 Luri 0 2806 344801 333197 2015-06-30T16:48:01Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Luri | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | pieve=Luri | cantone=[[cantone di Capibiancu|Capibiancu]] | insee=2B152 | cp=20228 | merre=Petru-Dumè Tomasi | latitudine=42° 53' 51" | lungitudine=9° 24' 21" | alt med=600 | alt min=0 | alt max=1.136 | sup ett=2.753 | sup km²=27,53 | pupulazione=750 | annu=1999 | densità=27 }} '''Luri ''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:Luri_panorama.jpg|thumb|350 px|none|Luri]] == Geografia == == Storia == == Merri == * ? - ? DI MARCO Antonetta * 2002 - ? SANTUCCI Antone * 1983 - 2002 CERVONI Dumenicu * 1947 - 1983 LEANDRI Saveriu * 1945 - 1947 DOMINICI Stefanu * 1900 - 1945 FRANCESCHI Ghjuvanni * 1899 - 1900 MORELLI Filippu * 1893 - 1899 DE TOMEI Albertu * 1872 - 1893 GIUSEPPI Felice * 1871 - 1872 TOMEI Dumenicu * 1867 - 1871 TOMEI Ghjuvan Battista * 1852 - 1867 GIUSEPPI Felice * 1848 - 1852 GIUSEPPI Antone Ghjacumu * 1844 - 1848 TOMEI Francescu Antone * 1843 - 1844 VECCHINI Marcu * 1841 - 1843 BERNARDI Ghjiseppu Antone * 1839 - 1841 VECCHINI Dumenicu * 1836 - 1839 DOMINICI Annibale * 1834 - 1836 VECCHINI Dumenicu * 1832 - 1834 ESTELA Ghjiseppu * 1830 - 1832 DOMINICI Annibale * 1824 - 1830 GIUSEPPI Antone Ghjacumu * 1819 - 1824 ESTELA Ghjiseppu * ? - 1819 DEMARI Ghjuvan Stefanu * 1814 - ? DOMINICI Antone * 1813 - 1814 VECCHINI Francescu * 1809 - 1813 GIUSEPPI Antone Ghjacumu * 1804 - 1809 CERVONI Petru * 1801 - 1804 VECCHINI Francescu == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] crhewthksewpj1069phe98lskoy2vio Barghjana 0 2807 360472 360471 2018-11-10T13:33:18Z 86.219.204.83 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Barghjana(Mansu) [[Image:Manso-Montestremu.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Calvi | cantone=Calenzana | insee=202153 | cp=20245 | merre=Pasquale Simeoni | pieve=Falasorma | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | pupulazione=113 | annu=2015 | densità=0,93 }} '''Barghjana''' (ò '''U Mansu''') hè una [[cumuna]] di u [[Cismonte]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Cismonte}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] r1ndrttnwkgpfzziwffyrixbb8n72dm Matra 0 2808 345941 344802 2015-07-01T13:50:28Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Matra''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Matra | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202155 | cp=20270 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=63 | densità= }} [[Image:Maison_Matra,_Aléria,_Corse.jpg|thumb|350 px|none|Una casa in Matra]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 5zky3hgo8fo0a7b9eckycirqokooh3d U Musuleu 0 2809 376381 375379 2021-08-25T13:34:40Z Jumpy01 11155 a cumuna, e cumune wikitext text/x-wiki '''U Musuleu''' ò '''Mausuleu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. {{cumuna suprana|cumuna=U Musuleu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202156 | cp=20259 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=14 | densità= }} [[Image:Mausoleo-village.jpg|thumb|350 px|none|U Musuleu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] nky13fngpu05xrnykrqy0gpqkyi8cwm A Mazzola 0 2810 362921 344776 2019-07-10T16:54:41Z Holder 1485 wikitext text/x-wiki '''A Mazzola ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. {{cumuna suprana|cumuna=A Mazzola | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica Suprana | circundariu=Corti | cantone=Bustanicu | insee=2B157 | cp=20250 | merre= | intercumunalità= | latitudine=42° 18' 5" | lungitudine=9° 18' 40" | alt med=800 | alt min=673 | alt max=1692 | sup ett=659 | sup km²=6,59 | pupulazione=22 | annu=1999 | densità=3 }} [[Image:Sant'Andréa-di-Bozio.jpg|thumb|350 px|none|A Mazzola]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] na9tzyaob8ulvy9lgp97q0pk9ljh28z Meria 0 2811 347266 344803 2015-07-02T01:00:58Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Meria | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Capibiancu|Capibiancu]] | insee=2B159 | cp=20287 | merre=Lurenzu Napulione Piazza | latitudine=42° 55' 40" | lungitudine=9° 27' 12" | alt med=200 | alt min=0 | alt max=604 | sup ett=2.043 | sup km²=20,43 | pupulazione=85 | annu=1999 | densità=4 }} '''Meria''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[File:Meria Tour génoise.jpg|thumb|350 px|none|A Torra ghjenuvese di Meria]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Citazione == Accade chì Meria fussi mintuvata in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''Meria, miseria.'' == Referenze == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] myzsiewefas2fi4bq3gca5u8jzxdz5d Mòita 0 2812 375026 374936 2021-08-10T20:31:31Z Jumpy01 11155 a cumuna, e cumune wikitext text/x-wiki '''Mòita ''' hè una cumuna di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. {{cumuna suprana|cumuna=Mòita | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202161 | cp=20270 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=121 | densità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Mòita]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Citazione == Mòita hè stata mintuvata qualchì volta in a litteratura è u cantu corsu. Per esempiu: * In a paghjella (racolta da a Ricuccata - Cervioni): :''In [[Moita]], curtinesi Pudianu falà di core'' :''N'eranu ben ricevuti Da le mamme è le figliole'' :''Parianu tantu cipressi Cunturnati da viole.'' * in u pruverbiu: ''Moitinchi, cori tinti.'' == Referenze == * [http://www.paghjella.com Inventariu di e paghjelle di Corsica] * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 1045st1w1gts9qn1u1csb5jn8ji4jxj Moltifau 0 2813 353233 333482 2016-03-07T19:46:35Z 90.37.136.193 /* Referenze */ wikitext text/x-wiki '''Moltifau''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Moltifau | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Pieve di Caccia | cantone=capu locu di u cantone di [[Castifau-Merusaglia]] | insee=202162 | cp=20218 | merre=Jacques Costa | intercomunalità=Ascu Castifau | latitudine=42° 29' 15" Nordu | lungitudine=9° 06' 52" Levante | alt med=325 | alt min=200 | alt max=2064 | sup ett=5 519 | sup km²=55,19 | pupulazione=560 | annu=2004 | densità=10 }} [[Image:Moltifau.jpg|thumb|350 px|none|Moltifau]] == Geografia == 560 abitanti. Nantu 5 519 ettari, ci n'hè 800 di licceti. Capu cummunale di u cantone di Castifau-Merusaglia, si trova a 20 chilometri a punente nordu-punente di Merusaglia. Sta a 400 metri a u nordu di a sbuccata di e valle di l'Ascu dettu dinò u stranciacone chi franca a cummuna da levante a punente. A limita nordu levante hè u Tartaghjine chi righjunghje l'Ascu. Restanu 4 pastori : capraghji e pecuraghji che facenu casgii é furmaglii. Uni pochi cuntadini alevanu vaccine pè u macellu. Un apicultore face u mele. Ci sò dinò maestri è inprese di travagli pubblichi St'ultimi anni, u turismu s'hè svillupatu : spelunche di u Petralbellu, canoë-kayak nant'a l'Ascu, via ferrata di a Manicella (350 m), ponti genuvesi è rumani, u paese di e cuppulate. A a limita di a communa si trovanu e ruvine di u cunventu di Caccia chi fu distruttu in 1510, rifattu in 1553 è torna arruvinatu a a rivoluzione francesa. Indè stu cunventu hè stalbata a prima Cunsulta Naziunale corsa in 1755 induvé sò stati cuncipiti i principi di a prima costitizione corsa. In più di una Posta, c'hè una scola è un cullegiu pubblicu (110 alevi). A cummuna ha cresciutu di 110 abitanti tra 1999 è 2004, ciò hè 20%. == Storia == == Merri == 2001 - 2007 : Serge Grisoni - Merre é Cunsigliere Ginerale 2007 - Avà : Jacques Costa - Merre é Cunsigliere Ginerale ==Lingua== ===Casate=== * benedetti * capirossi * colombani * costa * colle * guidoni * mari * polidori * vesperini *Falconetti *Grisoni ===Sopranomi=== *capricciu *pizzicatu *tupizzone *casgione *zingone *macicone *caghjinu *milonga *mancinu *merendone == Referenze == ==Da vede dinù== * [[Paese di e Cuppulate]] == Ligami == * [http://moltifau.capirossi.org blog in lingua Corsa] * [http://www.cultellidicaccia.com/ I cultelli di Caccia] * [http://fr.wikipedia.org/wiki/Moltifao fr wikipedia] * [http://moltifincu.free.fr Nutizie è foto di paese] * [http://moltifau.skyblog.com Blog Moltifincu] {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 6lefnv7r6c5xs8snk7hkf9kktpat47s A Munacia d'Orezza 0 2814 362923 360436 2019-07-10T16:58:02Z Holder 1485 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=A Munacia d'Orezza [[Image:Monacia d'Orezza.JPG|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica Suprana | circundariu=Corti | cantone=Orezza è Alisgiani | insee=2B164 | cp=20229 | merre= Antone Ghjiseppu Fantini | latitudine=42° 22' 58" | lungitudine=9° 23' 56" | alt med=590 | alt min=307 | alt max=1200 | sup ett=452 | sup km²=4,52 | pupulazione=27 | annu=2015 | densità=6 }} '''A Munacia d'Orezza''' (ò '''A Monacìa d'Orezza''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica]] [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] 4txyz9h5yyy7nw5iya0lon7jf5h70og U Mucale 0 2815 375914 334845 2021-08-20T00:40:47Z Minorax 15175 Cleaned up using [[w:en:WP:AutoEd|AutoEd]] wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=U Mucale [[File:Moncale.jpg|300px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Calvi | cantone=Calenzana | insee=202165 | cp=20214 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=170 | densità= }} '''U Mucale ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] tg9mx3ekgjtx645gr8f2yjid4nf48pm U Monte 0 2816 344836 344132 2015-06-30T17:30:39Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=U Monte | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di l'Altu di Casacconi|Altu di Casacconi]] | insee=2B166 | cp=20290 | merre=Francescu Pancrazi | latitudine=42° 28' 11" | lungitudine=9° 23' 31" | alt med=680 | alt min=18 | alt max=1.218 | sup ett=1.491 | sup km²=14,91 | pupulazione=444 | annu=1999 | densità=29 }} '''U Monte''' ('''Monte''' in francese) hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:DIVINA VUE GENERALE.png|thumb|350 px|none|U Monte]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] dofshlg1hhp732a28n20asfesp5jle2 Montegrossu 0 2817 357639 344576 2017-09-03T15:52:13Z Vulpachjinu 8656 wikitext text/x-wiki '''Montegrossu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. Cumporta trè paesoli : Montemaiò (u più altu : a so altitudine hè 381 metri), Lunghignani è Cassani. {{cumuna suprana|cumuna=Montegrossu [[Image:Montegrosso (Montemaggiore) Vil3 JPG.jpg|300px]] | statu=Francia | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Calvi | cantone=Calinzana | insee=202167 | cp=20214 | merre=Ghjaseppu Emmanuelli | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=333 | densità=20,18 }} == Geografia == == Storia == == Merri == ==Lingua== ===Toponimi=== *Cima (a) *San Ghjisè; *san Ghjuvà, *Funtanella (a) *Piazzetta (a) == Referenze == Paese di Lunghignani Chjesa di San Vitu Capela di San Antone a Piazzeta a Piazza di a chjesa a piazza di l'Olmu == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] b61g63dm6h1hx76cm13yobugayy1g4b U Munticellu 0 2818 349159 334846 2015-07-07T07:14:55Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=U Munticellu [[File:Monticello-2.jpg|275 px|none|]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Calvi | cantone= Isula Rossa | insee=202168 | cp=20220 | merre= | intercomunalità= | longitudine= 8.95444444444 | latitudine= 42.6180555556 | altitudine= 120 m | superficia= 1064 | populazione=1253 | densità= 117 }} '''U Munticellu''' (ò solamente '''Munticellu''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] f5o7qx3dkhamyfu63ydvef9va5t13v7 Merusaglia 0 2819 377899 377898 2021-11-26T19:44:16Z 37.165.132.194 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Merusaglia [[File:Morosaglia-Eglise-3.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Alta Corsica | circundariu=Corti | cantone=Golu è Merusaglia | insee=202169 | cp=20218 | merre=Vincentu Cognetti | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | pupulazione=1125 | annu=2015 | densità= }} '''Merusaglia''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu (Francia)|dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == [[Pasquale Paoli]] hè natu in A Stretta, paesolu di Merusaglia, u [[6 aprile]] di lu [[1725]]. [[File:Corsica Pasquale Paoli Tomba Morosaglia.jpg|thumb|200 px|none|A tomba di Pasquale Paoli in Merusaglia]] == Merri == == Lingua == Eccu uni pochi di pruverbii tipichi di Merusaglia: *''À forza di pichjà, a petra rompe.'' *''A chì la fuma, à chì la pippa.'' *''Amu à chì mi ama è chjamu à chì mi chjama.'' *''Donna chi posa mal'pensa. '' *''In u pratu un cacà, In u boscu un parlà. '' *''L'aqua va à u mare. '' * ''Ogni acqua torna à so riva.'' * ''Paglia o fenu, si manghja sempre.'' *''U sole, ind'ellu un luce un scalda. '' * ''Ùn sò pari i diti, ùn sò pare mancu e persone.'' == Referenze == == Ligami == Epica cuntempuraneu 1954: U cantone di Merusaglia hè cumpusta di Bisinchi, Castellu Di Rustinu Castineta, Guvignanu, Merusaglia, Salicetu. {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] lw2uvrrq7y18cajplbxqrykg7lw6t2a Mursiglia 0 2820 344804 333544 2015-06-30T16:51:20Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Mursiglia | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Capibiancu|Capibiancu]] | insee=2B170 | cp=20238 | merre=Iviu Stella | latitudine=42° 56' 47" | lungitudine=9° 21' 54" | alt med=200 | alt min=0 | alt max=604 | sup ett=1.334 | sup km²=13,34 | pupulazione=123 | annu=1999 | densità=9 }} '''Mursiglia''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:Morsiglia-pano.jpg|thumb|350 px|none|Mursiglia]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] iwpc1k0n2kb44vky818za8crxg0rt3k I Muraccioli 0 2821 371827 360507 2021-01-31T17:34:14Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=I Muraccioli [[Image:Monte-Cardo-3.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Venacu | insee=202171 | cp=20219 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=40 | densità= }} '''I Muraccioli''' (in talianu: ''Muracciole'') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] p72zbx7z8kuji72hm6eonrfna69v0lw Muratu 0 2822 347300 333539 2015-07-02T01:20:05Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Muratu [[File:Murato-pano.jpg|300 px|none]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di l'Altu Nebbiu|Altu Nebbiu]] | insee=2B172 | cp=20239 | merre=Ferdinandu Ugolini | latitudine=42° 34' 41" | lungitudine=9° 19' 36" | alt med=497 | alt min=239 | alt max=1.112 | sup ett=2.038 | sup km²=20,38 | pupulazione=555 | annu=1999 | densità=27 }} '''Muratu''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. Hè u capilocu di u [[cantone di l'Altu Nebbiu]]. [[Image:San Michele de Murato.jpg|thumb|250 px|none|A chjesa di San Michele]] Muratu si trova incù parechji paesi chì forma un mezzu chjerchju, guardendu a piana di à Conca d'oru. A sapè : [[Rutali]], Muratu, [[Rapale]], [[A Pieve|Pieve]], [[Soriu|Soriu di Tenda]], [[San Gavinu di Tenda]] è [[Santu Petru di Tenda]]. Solu Muratu gira u dossu à u mare. A so pupulazione hè di più di 600 l'inguernu. U massimu di a so pupulazione hè stata fatta in 1876 incù 1086 abitenti. Hè situatu à 24km di [[Bastia]]. A Muratu si ponu truvà parechji cummerci è servizi :farmacia, spezieria, scola, medicu, posta, "bar", risturante, panatteria, artisgiani muratore, eletricità, piumberia, capraghji è pastore. [[File:Murato-A Nunziata.jpg|thumb|left|200px|A Nunziata]] U locu di castagne hè impurtante, si pò fà farina, chì si chjama avà " farina pisticcina " . Dopu a sparizzione di u paesolu di l'Arette, u paese s'hè divisatu in due partite : u supranu e u suttanu. Ma dopu a criazione di u cuventu di san' Ghjuvà, un quartieru s'hè fatt'accantu. Stu quartieru si chjama " u mucale ". L'abitenti di Muratu sò chjamati "Muratinchi ò pulentoni" perchè hè l'una di a più famosa pulenta di Corsica che no' truvemu in paese. Mà "pulentoni" pò avè un altru sensu : i vicini ( Rutali, Rapale ) chjamenu i muratinchi " pulentoni " perchè so longhi a riasgisce. Si dice in paese : " In Muratu, anc'u prete addisperatu". == Geografia == == Storia == E tracce di civilisazione ricollanu à a fine di u neoliticu. Puvemu truvà trè stantari. Ghjuvanninellu di Loretu, dettu Cortinchi, signore di u [[Nebbiu]], s'installa a u castellu di Petra à l'Aretta (anticu paesolu), sopr'à u panculu di Campucassu, cuntrolla 13 castelli in Nebbiu. Hè cunisciutu pè avè custruì a prima citadella di [[Calvi]]. A fiera di San'Michele serà sempre festata l'ottu di maghju dipoi u XII seculu (data di a criazione di a chjesa) perchè era u tribunale di Ghjuvanninellu. In 1755, [[Pasquale Paoli]] s'installa à Muratu (Tempu di l'indipendenza di a corsica, 1755 - 1769), u cuventu diventa u so "Q.G." . Achille Murati e u nipote di Paoli, Barbaggi, l'accoglianu e stampanu a munetta di Paoli. A "zecca" fabbricherà a munetta naziunale: L'ottu denari de billon un bulleghju di ramu ( melange de cuivre ); 1,2,4 soldi di billon e sopratuttu 10 e 20 soldi in argentu. A zecca serà smuntata e traspurtata in ottobre 1767 da i mulateri d'Orezza in 37 viaghji a Corti ( Detta: "la frappe de corte" ). == Merri == 2001 - Avà : Ferdinandu Ugolini == Monumenti == * Chjesa di [[San Michele di Muratu|San Michele]]. Chjesa rumanica [[Pisa|pisana]] di u XII seculu. * Chjesa di San'Ghjuvanni l’Evangelista di u XVI seculu. * Chjesa di l'Annunziata di u XVIII seculu. ==Citazione== Accade chì Muratu fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''Muratinchi, pulintoni.'' == Referenze == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Da vede dinù== * [[San Michele di Muratu]] {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] g09r0qxmycwsadru6fiuqv5qaj15e9q Muru 0 2823 377845 348169 2021-11-16T13:35:06Z Jumpy01 11155 imagine wikitext text/x-wiki '''Muru''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Muru [[Image: a ghjesgia.jpg|250px|A ghjesgia di l'Annunziata]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Calvi | cantone=Belgudè | insee=202173 | cp=20225 | merre=Petru Oberti | intercomunalità=E cinque pieve | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=276 | densità= }} == Geografia == == Storia == == Merri == == Da vede dinù == *u [[Voceru per Larione]] *[[Carte pustale antiche]] * Cartuline antiche di u paese di Muru [[http://co.wikipedia.org/wiki/Carte_pustale_antiche]] == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] grlhf1ewrhl5aqn7fyimdncdc7jaxhk Nesce 0 2824 344806 344164 2015-06-30T16:54:55Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Nesce''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Nesce | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202175 | cp=20225 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=91 | densità= }} [[Image:Nessa village.jpg|thumb|350 px|none|Nesce, Chjesa di Felicetu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] ccbprh3n5kljfsk5n5i07qk93sgc3lz Nucariu 0 2825 344807 333634 2015-06-30T16:56:19Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Nucariu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Nucariu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202176 | cp=20229 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=33 | densità= }} [[Image:Nocario église saint-Michel.jpg|thumb|350 px|none|Nucariu, Chjesa San Michele]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] g2lzi1p5b26by93im0b5t788hzpkjp5 Nuceta 0 2826 344808 333635 2015-06-30T16:57:10Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Nuceta ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Nuceta | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202177 | cp=20219 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=53 | densità= }} [[File:Noceta panorama.jpg|thumb|350 px|none|Nuceta]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 6xu44iq1okcsdr6mjafhe35k73bkuw1 Nonza 0 2827 350137 333621 2015-07-07T21:41:30Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Nonza | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Sagru di Santa Ghjulia|Sagru di Santa Ghjulia]] | insee=2B178 | cp=20217 | merre=Carlu Burini | latitudine=42° 47' 7" | lungitudine=9° 20' 42" | alt med=120 | alt min=0 | alt max=841 | sup ett=804 | sup km²=8,04 | pupulazione=68 | annu=2006 | densità=8 }} '''Nonza''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[File:Nonza-pano.jpg|thumb|upright=2|none|Nonza]] == Geografia == == Storia == [[File:Nonza-tour-6.jpg|thumb|left|[[Torra di Nonza]]]] == Merri == == Lochi è munumenti == [[File:Nonza-Église Santa-Giulia.jpg|thumb|right|Santa Ghjulia]] * '''[[Chjesa Santa Ghjulia]]''' (17e seculu, 18e seculu è 19 seculu). Arregistratu munumentu [[storia|storicu]] le 6 [[dicembre]] 1984 pruprietà di a cumuna. <gallery> image:Nonza-Ste-Julie-interieur..jpg|Interiore di chjesa image:Nonza-orgue Sta-Giulia.jpg|Organu image:Nonza-maitre-autel-Sta-Giulia.jpg|Altare image:Nonza-Ste-Julie-plafond choeur..jpg|Suffitu di u coru </gallery> [[File:Nonza-tour-2.jpg|thumb|right|Tour Paoline]] * '''Torra paolina''' furtificatu (15e è 16e seculu). Arregistratu munumentu storicu le 5 lugliu 1926 pruprièta di u Statu ==Da vede dinò== *[[Santa Ghjulia di Nonza]] == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 2nleiua03zthmyn98m9syqygl7ni60n A Nuvale 0 2828 362924 349163 2019-07-10T16:59:11Z Holder 1485 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=A Nuvale | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica Suprana | circundariu=Corti | cantone=Orezza è Alisgiani | insee=2B179 | cp=20234 | merre= | intercumunalità= | latitudine=42° 18' 39" | lungitudine=9° 24' 57" | alt med=600 | alt min=320 | alt max=1267 | sup ett=488 | sup km²=4,88 | pupulazione=69 | annu=1999 | densità=14 }} '''A Nuvale''' (o solamente '''Nuvale''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. [[File:A_Nuvale_(_Novale).jpg|thumb|350 px|none|A Nuvale]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica]] [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] hdjrgxsi598mtbwmz34zsz75f9vpiej Nuvella 0 2829 356685 356684 2017-03-13T19:55:41Z DARIO SEVERI 10718 Annullata la modifica 356660 di [[Special:Contributions/103.43.35.89|103.43.35.89]] ([[User talk:103.43.35.89|discussione]]) wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Nuvella [[File:Novella-village.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Calvi | cantone=Belgudè | insee=202180 | cp=20226 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= 27,5 | populazione=91 | densità= }} '''Nuvella''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] icsv6h2qdcvk30khfvsthicle6lxfc2 Ochjatana 0 2830 333647 321626 2014-03-23T14:43:46Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Ochjatana [[File:Occhiatana-village.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Calvi | cantone=Belgudè | insee=202182 | cp=20226 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=165 | densità= }} '''Ochjatana ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] l1viwck30o69igzbkjul90vu1ddddm0 Ogliastru 0 2831 333658 321627 2014-03-23T14:43:58Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Ogliastru [[File:Ogliastro-village-2.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Sagru di Santa Ghjulia|Sagru di Santa Ghjulia]] | insee=2B183 | cp=20217 | merre=Ghjuvan Santu Morganti | latitudine=42° 49' 9" | lungitudine=9° 21' 2" | alt med=130 | alt min=0 | alt max=1.324 | sup ett=949 | sup km²=9,49 | pupulazione=96 | annu=1999 | densità=10 }} '''Ogliastru''' (o '''Ugliastru''') hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == == Da vede dinù == * l'[[Ugliastru (arburu)|ugliastru]], l'arburu. {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] khxjbqhf8cshve27uiqy3mtur9fhc3r Olchini 0 2832 363586 363584 2019-09-29T08:05:14Z Vulpachjinu 8656 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Olchini [[File:Olcani-Ferragini.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Sagru di Santa Ghjulia|Sagru di Santa Ghjulia]] | insee=2B184 | cp=20217 | merre=Andriu Giorgietti | latitudine=42° 48' 39" | lungitudine=9° 22' 15" | alt med=350 | alt min=120 | alt max=1.324 | sup ett=1.425 | sup km²=14,25 | pupulazione=55 | annu=1999 | densità=3 }} '''Olchini''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == ==Lingua== Eccu uni pochi di pruverbii tipichi d'Olchini: * ''I nostri pruverbi sò santi è ghjusti.'' * ''L’acqua fà fanga,u vinu fà bon sangue. '' * ''U duttore passa è vene, à chì hà u male u si tene.'' * ''Una lingua si cheta, un populu si more. '' * ''Olchinesi arubaselle. '' * ''Ogliastrinchi cipullaghji. '' == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] d2pejr3v5ehnsuekoryfdhp4qjw23tr Oletta 0 2833 347283 333665 2015-07-02T01:06:57Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Oletta [[File:Oletta-panorama.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di A Conca d'Oru|A Conca d'Oru]] | insee=2B185 | cp=20232 | merre=Ghjuvan Petru Leccia | latitudine=42° 38' 0" | lungitudine=9° 21' 22" | alt med=250 | alt min=0 | alt max=959 | sup ett=2.661 | sup km²=26,61 | pupulazione=830 | annu=1999 | densità=31 }} '''Oletta''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. Hè u capilocu di u [[cantone di A Conca d'Oru]]. == Geografia == == Storia == == Merri == ==Citazione== Accade chì Oletta fussi mintuvata in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''Olittesi, sette bunelle.'' == Referenze == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Ligami == * [http://www.oletta.corse.fr/ U situ ufficiale] * [http://www.cristianellu.free.fr/ Situ di Cristianellu nantu Oletta] {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 771jwbwrp6skyr391kxfxiax93ae35d Olmeta di Capicorsu 0 2834 333667 321630 2014-03-23T14:44:09Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Olmeta di Capicorsu [[File:Olmeta-Capocorso-Piazze.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Sagru di Santa Ghjulia|Sagru di Santa Ghjulia]] | insee=2B187 | cp=20217 | merre=Ghjuvan Battista Boncompagni | latitudine=42° 46' 10" | lungitudine=9° 22' 19" | alt med=200 | alt min=0 | alt max=1.306 | sup ett=2.157 | sup km²=21,57 | pupulazione=112 | annu=1999 | densità=5 }} '''Olmeta di Capicorsu''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] ptxrqwjpf1uriv7819vhh8l0s26l7bq Olmeta di Tuda 0 2835 344809 333668 2015-06-30T16:58:10Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Olmeta di Tuda | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di A Conca d'Oru|A Conca d'Oru]] | insee=2B188 | cp=20232 | merre=Luigi Sabini | latitudine=42° 36' 44" | lungitudine=9° 21' 16" | alt med=300 | alt min=26 | alt max=804 | sup ett=1.740 | sup km²=17,4 | pupulazione=291 | annu=1999 | densità=16 }} '''Olmeta di Tuda''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:Olmeta-di-Tuda_village.jpg|thumb|350 px|none|Olmeta di Tuda]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] p9wffokxytmoq02o5vkm7ci97jl0guh Olmi è Cappella 0 2836 370132 348032 2021-01-05T04:59:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Olmi è Cappella [[Image:Olmi-Cappella-village d'Olmi.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Calvi | cantone=Belgudè | insee=202190 | cp=20259 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=147 | densità= }} '''Olmi è Cappella ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. Si cumponi di dui paesi: [[Olmi]] è [[Capella]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == ==Da vede dinò== *[[Olmi]] *[[Cappella]] == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] jhijrt95wadbkw06r8o39lgabyz9dqp L'Olmu 0 2837 377797 332955 2021-11-11T22:38:57Z Jumpy01 11155 image wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=L'Olmu [[File:Le village d'Olmo.png|280px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di l'Altu di Casacconi|Altu di Casacconi]] | insee=2B192 | cp=20290 | merre=Ghjuvan Antoniu Pagani | latitudine=42° 29' 48" | lungitudine=9° 24' 29" | alt med=540 | alt min=19 | alt max=696 | sup ett=447 | sup km²=4,47 | pupulazione=168 | annu=1999 | densità=37 }} '''L'Olmu''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] bb3as4fzu6f10iv65hvszp0yztdcx4v Omessa 0 2838 363396 344810 2019-09-19T04:47:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Omessa ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Omessa | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202193 | cp=20236 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=517 | densità= }} [[File:Omessa.jpg|thumb|350 px|none|Omessa]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] iu5qv05pnco4f4b48kl8z2g1dkc8nyd L'Ortale 0 2839 363390 349167 2019-09-19T04:47:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''L'Ortale''' (ò solamente '''Ortale''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=L'Ortale | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202194 | cp=20234 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=17 | densità= }} [[File:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|L'Ortale]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Citazione == Accade chì l'Ortale fussi mintuvata in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''Ortale, trè case è un fornu. Hà vulsutu la so chjesa attornu.'' == Referenze == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] gfmy9bd46rnnoxntx4bqudrxv2kgd14 Ortiporiu 0 2840 360452 360451 2018-11-10T12:14:05Z 86.219.204.83 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Ortiporiu [[File:Ortiporio-St-Augustin-Monte Sant Angelo.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Gólu-Merusaglia|Gólu-Merusaglia]] | insee=2B195 | cp=20290 | merre=Pasquale Sarti | pieve=Casacconi | latitudine=42.4580555556 | lungitudine=9.34388888889 | alt med=650 | alt min=313 | alt max=1.236 | sup ett=506 | sup =5,06 | pupulazione=132 | annu=2015 | densità=26 }} '''Ortiporiu''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == * [http://ortiporio.free.fr/ Situ annantu a cumuna d'Ortiporiu] {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 21l6vmawbesiwlbodye384edfwroj0z Palasca 0 2841 363395 344811 2019-09-19T04:47:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Palasca ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Palasca | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202199 | cp=20226 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=115 | densità= }} [[File:Palasca-village.jpg|thumb|350 px|none|Palasca]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] njm8wwa2ix66eryeg7b41fqorbxy859 Pancheraccia 0 2842 344813 333789 2015-06-30T17:02:00Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Pancheraccia ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Pancheraccia | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202201 | cp=20251 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=187 | densità= }} [[File:Notre-Dame de PANCHERACCIA3.JPG|thumb|350 px|none|A Cappedda]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] dnz8nu4isp9thmx0ilt9fw6qj0kjbmm A Parata 0 2843 362933 362805 2019-07-10T17:18:44Z Holder 1485 wikitext text/x-wiki '''A Parata''' (ò solamente '''Parata''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. {{cumuna suprana|cumuna=A Parata [[File:Mairie de Parata.jpg|280px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica Suprana | circundariu=Corti | cantone=Orezza è Alisgiani | insee=2B202 | cp=20229 | merre= | intercumunalità= | latitudine=42° 22' 15" | lungitudine=9° 24' 34" | alt med=550 | alt min=417 | alt max=1248 | sup ett=283 | sup km²=2,83 | pupulazione=27 | annu=1999 | densità=9 }} == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica]] [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] n5m6l6q9lo5n2zc3bchcrzbvlll5vmc Patrimoniu 0 2844 377844 377823 2021-11-16T13:25:48Z Jumpy01 11155 Annullata la modifica 377823 di [[Special:Contributions/46.193.168.200|46.193.168.200]] ([[User talk:46.193.168.200|discussione]]) wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Patrimoniu | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Cismonte | circundariu=Bastìa | cantone=[[cantone di A Conca d'Oru|A Conca d'Oru]] | insee=2B205 | cp=20253 | merre=Guidu Maestracci | latitudine=42° 41' 54" | lungitudine=9° 21' 44" | alt med=100 | alt min=0 | alt max=1.025 | sup ett=1.746 | sup km²=17,46 | pupulazione=645 | annu=1999 | densità=36 }} '''Patrimoniu''' hè una [[cumuna]] [[Francia|francese]] in u [[dipartimentu (Francia)|dipartimentu]] di l'[[Alta Corsica]], in a regione di a [[Corsica]]. [[File:Patrimonio.JPG|thumb|350 px|none|Patrimoniu]] L'abitanti sò chjamati ''patrimuninchi''. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] erwfyf7gmtowb48niby8onpxi3qzaol A Penta è Acquatella 0 2845 350870 344779 2015-07-09T14:33:30Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=A Penta Acquatella | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di l'Altu di Casacconi|Altu di Casacconi]] | insee=2B206 | cp=20290 | merre=Marcu Lurenzu Gattacceca | intercumunalità= | latitudine=42° 27' 55" | lungitudine=9° 21' 49" | alt med=450 | alt min=237 | alt max=920 | sup ett=310 | sup km²=3,1 | pupulazione=40 | annu=1999 | densità=12 }} '''A Penta Acquatella ''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]] cunstituatu di duii paisoli : A [[Penta]] è l'[[Acquatella]]. [[Image:Penta-Acquatella village d'Acquatella.jpg|thumb|350 px|none|A Penta è Acquatella]] == Geografia == Si trova à e porte di u nordu di a Castagniccia. == Storia == == Merri == == Referenze == * [[A Penta]] * [[Acquatella]] == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] tt3mx27aeqmztklfp9ydbiz7umydlm4 A Penta di Casinca 0 2846 362932 344778 2019-07-10T17:18:41Z Holder 1485 wikitext text/x-wiki '''A Penta di Casinca ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. {{cumuna suprana|cumuna=A Penta di Casinca | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica Suprana | circundariu=Bastia | cantone=U Vescuvatu | insee=2B207 | cp=20213 | merre= | intercumunalità= | latitudine=42° 28' 7" | lungitudine=9° 27' 37" | alt med=400 | alt min=0 | alt max=640 | sup ett=1853 | sup km²=18,53 | pupulazione=2438 | annu=1999 | densità=131 }} [[Image:Penta di Casinca.jpg|thumb|350 px|none|A Penta di Casinca]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica]] [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] sv4kl9urq3sw3nb0pvyqx3zbvu7yz2e I Perelli 0 2847 364536 363392 2019-10-11T17:31:57Z Jumpy01 11155 image wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=I Perelli [[File:20234 Perelli, France - panoramio.jpg|280px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu= | cantone= | insee=202208 | cp=20234 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=102 | densità= }} '''I Perelli''' (ò '''I Pirelli''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 8q2xs8mkwhadb6at56j7ud8emdj0fhh U Pianellu 0 2849 363472 344841 2019-09-19T04:49:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''U Pianellu ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=U Pianellu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202213 | cp=20272 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=83 | densità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|U Pianellu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] njltoji8o42sx3v45e47bgnvhhdy3gt U Pianu 0 2850 363328 344816 2019-09-05T12:45:35Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Pianu]] à [[U Pianu]] wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=U Pianu | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Fiumaltu d'Ampugnani|Fiumaltu d'Ampugnani]] | insee=2B214 | cp=20131 | merre=Ghjuvan Niculaiu Imperinetti | latitudine=42° 26' 53" | lungitudine=9° 24' 14" | alt med=680 | alt min=192 | alt max=1.016 | sup ett=341 | sup km²=3,41 | pupulazione=36 | annu=1999 | densità=10 }} '''U Pianu''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:U PIANU le village de Piano.JPG|thumb|350 px|none|U Pianu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 29av0pyziqjjkev40jripu95q7svwnd I Piazzali 0 2851 344796 332753 2015-06-30T16:41:05Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''I Piazzali ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=I Piazzali | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202216 | cp=20234 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=11 | densità= }} [[File:Couvent d'Alisgiani - vue de loin.jpg|thumb|350 px|none|Conventu di Alisgiani]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] n8mqttyh75rn2uyteotwpxr8nwxy8bm E Piazzole 0 2852 363488 344786 2019-09-19T04:49:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''E Piazzole ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Aghjone | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202217 | cp=20229 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=31 | densità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|E Piazzole]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 3gxsfacx3qrd373858adrwd5mkq85qn Pedicorti 0 2853 362466 336412 2019-06-20T13:10:09Z Vulpachjinu 8656 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Pedicorti [[Image:Piedicorte-vu-col.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Bustanicu | insee=202218 | cp=20251 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=129 | densità= }} '''Pedicorti''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == ==Linguistica== ===Toponimi=== * L'Abignata * L'Accintu * L'Acherone * L'Agniata * L'Aghja rossa * L'Aghja a lossita * L'Aghja Vittoria * L'Albitrone * L'Alzelli * L'Alzone * L'Ambarcia * Aqua Fredola * Arrotta * Bajoli * Ba aghjola * I Baracoli * Bernellu * Bistulacciu * Bonacciu * Branche * Broccioli * Broncheli * Bugliarmaccie * Bunellacciu * E Cabannacce * E Cabanne * U Caferanu * U Caffaranu * U Cafone * U Calacaghju * E Calanche * U Calancone * A Calcinaghja * Calcinaghje * E Camarelle * U Campu * U Campu Rotondu * U Campu Salgincu * Camprisolu * U Canapale * Cannella * Cannemaio * U Cannetu * Caperone * Cappone * U Caragutu * Carcicaoli * U Cardicciu * U Carpinellu * A Casa Rosina * A Casa Marchjoni * A Casa Palmesani * A Casa Pilera * A Casa Suttana * A Casalonga * A Casaloria * A Casalta * A Casanova * E Casce * U Caselle * U Casellu * U Casile * U Castagnetu * U Castagnettu * Castagnone * U Castellare * U Castellu * U Castellucciu * U Cateraggiu * I Caterelli * U Cateru * A Cava à u Prete * A Cavacciola * E Cave * E Cave Mezane * E Cavelle * I Cavelli * U Cavellu * U Cavone * U Ceriu * Cherchjemine * U Chjaccone * E Chjalze * E Chjappinaccie * Chjasse * Chjersu * Chjesa * Chjose * Chjosellu Mozzu * U Chjosu à a funtana * U Chjosu à l'aghja * U Chjosu à u cunventu * U Chjosu à a funtana * Cialamelane * Cicialellu * Cicilianu * Cicilione * Ciote * Cisterna * Codalu * A Colletta * E Colonne * A Colontra * Corcipiani * Corritoghju * Corsu * Costia * Croce * Crociatu * Cugniulaccia * Cugnulacciu * Culletole * Diceppu * Emmericce * Erbaghjolu * Favole * Favule * Favale * Filetta * Figamellara * Figarelle * Figa amara * Fighe * Figone * Figuccia * U Filicaghju * U Filicaghjone * A Finicaghjola * U Finicaghjolu * U Finucchjole * Finusascha * Finosu * A Foata * A Foce * Fogatelle * A Funtana * A Funtana à u Pughjolu * A Funtana à u Campu * Funtana bona * A Funtana di i Santi * A Funtana di u Sorbu * Funtanaccia * E Funtanelle * Forcale * Forcali * Forcha à u Peru * Forchella * Forchelle * Franceschitaccie * A Frigione * Fucinu * Furcalellu * Furnellacciu * Giannalle * Ghjesa * Ghjodola * Ghjovansantu * Giumenta Morta * Giuncu * Grati * Grotta * Grottatagliata * Grotte * Isola Bonese * Isole * U Lavu Biancu * A Leccia à a Valle * A Lenza Longa * Liogniu * Lionaccie * A Londe Bone * Lucu Bughju * Luna * U Lunellu * Loghibughju * Maccheraccia * Macchione * Macheraccia * Maggieratoghju * Malafede * Malarsu * Malasaltu * Malmelu * Mandriale * E Martinacce * Merchjanacce * I Micheloni * Miliarini * U Mocalellu * Mulinacciu * Mulinellu * Mulinu à rutone * Mulinu di Tavignanu * Mulinu Mezanu * Mulinu Sopranu * Mulinu Sopranu à Corsigliese * Mulinu Suttanu * U Monte Rossu * U Monticellu * E Moriccie * U Morlu * E Mortellucce * A Mucchjeta * U Mulinacciu * Murone * Nari * Nari e Costia * U Niziu * E Nove Piane * Occhju di Sole * L'Ogheriani * L'Oghjani * L'Olivella * L'Olivetu * L'Olivetu Brusgiatu * L'Olmu * L'Ombarcia * L'Ombria à Caragutu * L'Ombria à Costia * L'Ombrone * L'Ondriacce * L'Orgiarecciu * L'Orsaghja * L'Orsilione * L'Orte à a Funtana * L'Orte à a Serra * L'Ortia * L'Orticellu * L'Ortu Palmesani * L'Ortu à Casanova * L'Osse * L'Ossita * E Padule * A Padulella * Pagliacce * Pagliaghjacce * Paghjana * Paldacciu * Pancone * Panecaldu * Panicale * Paradisu * Parata * Paratella * Pascialone * Pastininca * Pastinu Michelanu * Pastureccia * Pastricciola * Pastricume * Paturnella * Pecoraghje * Pedali * Peducchinu * Penta à u Vadu * Penta Ferrata * Pentarelle * Perdina * Perellu * Peri * Perj * Pernicaghju * Perugine * Perugliolu * Petine * Petra Mala * Petrafitta * Petraghju * Pezzola * Pian' di u Querciu * Pian di u Vescu * Pianella * Pianelle * Pianellu * Pianiccia * Pianu * Pianu à Maria * Pianu à u Mulinu Sopranu * Pianu à u Valdu * Pianottolu * Piantale * Piazza * Piazza à l'Olmu * Piazze * Piazzetta * Piazzile * Picitosa * Picitosa * Pedarcalu * Pedimalu * Pedimezzanu * Petra Uzza (urra ?) * Petra à u Pianu * Petra Marza * Petraghje * Petralata * Petralivera * Petramarza * Petraobellu * Pilera * Pinente * Pinu * Pinzale * Pinzalone * Pinzutaghja * Poggiu * Poggiu à u Vadu * Poggiu Orsini * Poggiu Orsinu * Poghjola * Poghjolu * Polverosa * Polverosu * Ponte di Pedicorti * Pornetru * Porra * Pozzu à u Cavellu * Pozzole * Pratu * Primestoghju * Prunu * Pughjale * Pughjolellu * Pullonettu * Pulverosu * Punta Suale * Punta à u Fenu * Punta Grati * Punta Pianu * Purnetru * Querci * Querciagrossa * Quercicavoli * Querciole * Quercioli * Quercipiani * Quercitellu * Quielza * Radicale * Rasine * Rebbia * Regione * Ripe * Ristalu * Ristoracciu * Rosolu * Ruda * Salvaniellu * Sant'Andrea * Sant'Antoniu * Sant'Elie * Santa Maria * Santa Croce * Santu Polu * Santodine * Santuarie * Sanzari * Sartine * Sbroccu * Scarafaghjola * Scarzolatu * Scarzzolata * Sciolu * Scompolelli * Sconginu * Scubaciola * Scubaciole * Scudelluccia * Sculiscivu * Scupone * Segalare * Sela * Serra * Sighinei * Sola (sela ?) * Solva * Solvella * Sorbu * Sortipiani * Sottu u Cunventu * Sottu Santa Croce * San Marcellu * San Martinu * Stazzalella * Stazzali * Stazzone * Stortiglione * Strascinalia * Suale * Suarella * Suartellu * Sulaghjolu * Taglianu * Tegliaghju * Tempiu * Teppe (toppe ?) * Teppe di nari * Teppe rosse * Terzuvecchju * Tiferi * Tigliaghju * Tintucciu (ou Lintucciu) * Tofolacciu * Tozzani * Traghjessu * Traghjessone * Trapentata * Traverse * Treture * Tuffu * Tumbone * Tumuzzolu * Vaccaghja * Vaccili * Vacile * Vadina * Vadone * Valdu à a Foce à a Mela * Valdu di Petine * Valdole * Valle * Valle à e Suare * Vallerincolu * Venestriccia * Vetrice * Vigna Piana * Vignale * Vignola * Zinola == Referenze == == Ligami == * [http://co.wikipedia.org/wiki/Toponimi#Pedicorti_.28di_Gaggiu.29 I toponimi di Pedicorti] {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] haozyxvqq0lrgc2mmnnz2hl9jl2lna9 Pedicroce 0 2854 333843 321649 2014-03-23T14:47:39Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Pedicroce ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Pedicroce | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202219 | cp=20229 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=91 | densità= }} [[File:Couvent d'Orezza.JPG|thumb|350 px|none|U cunventu d'Orezza]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 8zh6662y97aphrz8nh8qb3hnu45r7t5 Pedigrisgiu 0 2855 333844 321650 2014-03-23T14:47:40Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Pedigrisgiu [[File:Piedigriggio-village.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Niolu è Omessa | insee=202220 | cp=20218 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=99 | densità= }} '''Pedigrisgiu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] hao5wz5aor7ga0f6bxv2p1sqialwk8l Pedipartinu 0 2856 344815 333845 2015-06-30T17:03:31Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Pedipartinu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Pedipartinu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202221 | cp=20229 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=12 | densità= }} [[File:L'église_de_Piedipartinu.jpg|thumb|350 px|none|A Chjesa di Pedipartinu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] c9zaeotl22opuvqgdgzb393c7wbkej1 U Ped'Orezza 0 2857 360439 360438 2018-11-10T11:32:05Z 86.219.204.83 wikitext text/x-wiki '''U Ped'Orezza ''' (ancu scrittu '''U Pedorezza''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=U Ped'Orezza | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202222 | cp=20229 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | pupulazione= 35 | annu= 2015 | densità= }} [[File:Pied Orezza village.jpg|thumb|350 px|none|U Ped'Orezza]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] rc5mlx2x26msvsmjhw58eq5fgtyy6wa A Petra Curbara 0 2858 362931 349183 2019-07-10T17:17:38Z Holder 1485 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=A Petra Curbara [[File:Pietracorbara Marine.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Sagru di Santa Ghjulia|Sagru di Santa Ghjulia]] | insee=2B224 | cp=20233 | merre=Ghjuvan Claudiu Galetti | latitudine=42° 50' 50" | lungitudine=9° 25' 48" | alt med=350 | alt min=0 | alt max=1.264 | sup ett=2.615 | sup km²=26,15 | pupulazione=433 | annu=1999 | densità=16 }} '''A Petra Curbara''' (ò solamente '''Petracurbara''') hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Monumenti == * A [[Torra d'Ampuglia]]. == Merri == Ghjuvan Claudiu Galetti ==Citazione== Accade chì Curbara fussi mintuvata in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''Pigna è Curbara, tutti sciocchi à una para.'' == Referenze == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica]] [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] jls37v45lyqmwfzxx0y57qa30sn57yh A Petra di Verde 0 2859 362930 331260 2019-07-10T17:17:34Z Holder 1485 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=A Petra di Verde [[File:Pietra-di-Verde96.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica Suprana | circundariu=Corti | cantone=Moita è Verde | insee=2B225 | cp=20230 | merre= | latitudine=42° 17' 57" | lungitudine=9° 27' 3" | alt med=480 | alt min=146 | alt max=1093 | sup ett=879 | sup km²=8,79 | pupulazione=115 | annu=1999 | densità=13 }} '''A Petra di Verde ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica]] [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] 4dnosqti7tap7w36fgul7nzrbbxs7go Petralba 0 2860 365223 360432 2019-12-09T09:29:51Z Lotje 4662 file into infobox wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Petralba [[File:Pietralba-village.jpg|200px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di l'Altu Nebbiu|Altu Nebbiu]] | insee=2B223 | cp=20218 | merre=Ghjuvanni Casta | latitudine=42° 32' 51" | lungitudine=9° 11' 11" | alt med=450 | alt min=251 | alt max=1.520 | sup ett=3.898 | sup km²=38,98 | pupulazione=467 | annu=2015 | densità=12 }} '''Petralba''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] mk0rssm7rg99lqw7njwkf3x1365q8it A Petra Serena 0 2861 362929 344781 2019-07-10T17:17:29Z Holder 1485 wikitext text/x-wiki '''A Petra Serena ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. {{cumuna suprana|cumuna=A Petra Serena | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica Suprana | circundariu=Corti | cantone=Bustanicu | insee=2B226 | cp=20251 | merre= | latitudine=42° 14' 10" | lungitudine=9° 20' 47" | alt med=700 | alt min=231 | alt max=770 | sup ett=672 | sup km²=6,72 | pupulazione=80 | annu=1999 | densità=11 }} [[Image:Pietraserena panorama.jpg|thumb|350 px|none|A Petra Serena]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica]] [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] 9j3yhrcf7hckeiym1pqconwdff0xamt U Petricaghju d'Alisgiani 0 2862 344839 336313 2015-06-30T17:33:16Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''U Petricaghju''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=U Petricaghju | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202227 | cp=20234 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=75 | densità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|U Petricaghju]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 3l4smtd6nttgw6bn2wmtmlki2iohtnl U Petrosu 0 2863 368583 359550 2020-08-26T13:02:08Z Nunziu Poggi 16349 wikitext text/x-wiki [[File:Blason du village de Pietroso.png|sinistra|miniatura|Stemma di U Petrosu, pieve di Castellu]] '''U Petrosu''' hè una [[cumuna]] d'u rughjone di [[Castellu (pieve)|Castellu]] di u [[dipartimentu]] d'a [[Corsica]]. {{cumuna suprana|cumuna=U Petrosu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202229 | cp=20242 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=309 | densità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|U Petrosu|link=Special:FilePath/Imagina_benvinuta.jpg]] == Geografia == == Storia == == Lighjenda == *[[A Magunella di Petrosu]] hè una lighjenda d'[[U Petrosu]] chì conta a storia di a strega d'u sangue è di l'anima. == Merri == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] l1vq4nb6ahmdraz6q1bgu9743vtbxth A Pieve 0 2864 349187 344783 2015-07-07T07:30:54Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=A Pieve | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di l'Altu Nebbiu|Altu Nebbiu]] | insee=2B230 | cp=20246 | merre=Ghjacumu Linale | latitudine=42° 34' 51" | lungitudine=9° 17' 18" | alt med=450 | alt min=16 | alt max=1.427 | sup ett=1.970 | sup km²=19,7 | pupulazione=85 | annu=1999 | densità=4 }} '''A Pieve''' (ò solamente '''Pieve''') hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[File:Pieve village.jpg|thumb|350 px|none|A Pieve]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 864xl8ds9chpktli9mvubuo2g1q217f Pigna 0 2865 363611 363408 2019-09-30T05:50:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Pigna ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna|cumuna=Pigna [[Image:Pigna Vi1a JPG.jpg|300px]] | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= [[ Circundariu di l'isula rossa]] | insee=202231 | cp=20220 | merre=José MARTELLI | populazione=105 }} [[Image:Pigna.jpg|thumb|350 px|none|Pigna]] == Giugraffia == Pigna hè un paese di Balagna cunstruitù annant' un sprone scugliosu à 224 metri d'altitudine, sott'à una muntagna (u monte sant'Anghulu) culminante à 562 metri, in contrabassu di l'attuale strada D151, a sola via purtante hè e lucalità vicine di Curbara è d'Aregnu. Pigna si trova inde un stuciu di paesi di bellezza sott'à Sant'Antonino, è hè atturniatu d'Aregnu parte interna è di Curbara parte mare. Ellu dumineghja Algaiola nantà u litturale ch'ellu distante hè à 3 chm. A municipalita hè membra di a Cumunita di e cummune di u bacinu di vita di l'Isula Rossa. == Storia == U paese hè statu fattu dà Consalvo Romano in l'annata 816. In u 862, Consalvo, tenente di u conte Savelli, custruì a so torra, è li dà u nome di Pigna, nome di u so quartiere natale di Roma. Romano hà avutu dui figlioli chì, dopu à a so morte, si sò sparti trà elli i fatti paterni: l'unu campava indè a casa paterna, a Torra, l'altru indè una casa vicina. Sin’ à u XVIIe seculu, isse duie famigli campavanu indè l'upplenza, malgratu qualchè persecuzione datti da i Genoesi. Mà in u 1680, una rivalità trà isse duie famiglie hà da fà chì una parsonna di a siconda famiglia tumbò una parsonna di a prima famiglia. Pè issu uccisione, elli devenu soffre di a parte di u guvernametu Genovesi: a cunfiscazione di i soi fatti. Elli ottenu in fina e scuzze contu a pertida di i so fatti(biens). Di issa famiglia fallenu i Consalvi cù u primu purtatore d'issu nome Piétro Giovanni. U paese di Pigna n'avia piu chi 50 abitenti in 1960 alora chi oghje conte 105 abitenti. ==Feste è attività== Pigna hè un locu di turismu. In estate, ci hè Festivoce chì fà vene piu di 200 personne! Ci sò dinò cuncerti à l’udituriumu. In inguernu, ci sò atelli di cantu ò di musicà pè tutti categurie d’età...Ci hè tutta l’annata artigiani: puttieri, scatta musicale...Chì facenu a rinumata di u paese. Ci hè dà nota principalamente l’attività artisgianale di u paese stessu è un agricultura d’alevatori indè a piaghja di Pigna. == Merri == Lista di i merri successifi: marzu 2001~marzu 2008 :Bibiane Consalvi;manca MRG marzu 2008~marzu 2013 :Joséphine MARTELLI;manca MRG ==Bastimenti impurtanti== - A ghjesa di l’Immaculata cuncezzione, datta di u XVII seculu pè a sacrestià è u principiu di u XVIII seculu pè u restu di l’edifice. - U Palazzu, casa di a famiglia di sgiò Franceschini è a pepinera reale chì à u XVIII seculu hè ba sola pepinera di Corsica. Ella pruduce è distribuisce indè a Corsica sana fiore, piante è arburi fruterri (pè esempiu, 30 000 arburi di limone) - A vaccaghjia, teatru di verdura, chì era à l’origine una chjostra, fù ristorata è classificaghja à u patrimoniu storicu. - L’auditorium, custruzzione cuntempuranea mà cù una technica antica cù tarra bastuta. ==Citazione== Accade chì Pigna fussi mintulatu inde a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''Pigna è Curbara, tutti sciocchi à una para.'' == Referenze == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. * Traduzione Corsa da a merria di Pigna == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] d887xwjr966x3y2ch3lbsfoeceg5rae Pinu 0 2866 347279 344817 2015-07-02T01:05:53Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Pinu | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Capibiancu|Capibiancu]] | insee=2B233 | cp=20228 | merre=Francè Mazotti | latitudine=42° 54' 32" | lungitudine=9° 21' 06" | alt med=250 | alt min=0 | alt max=836 | sup ett=704 | sup km²=7,04 | pupulazione=182 estimazione | annu=2008 | densità=24,5 }} '''Pinu''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:Pino-village.jpg|thumb|350 px|none|Pinu]] == Geografia == Pinu hè un paese di u Capicorsu è si trova in u cantone di Capubiancu. == Storia di i monumenti == *U paese di Pinu ha una torra genuvese di u XVe seculu *U cuventu di san Francè que data di 1495 *U Mausoléu di a fiola di G.Eiffel. *U magnificu campanile datante di u XVIII seculu == Merri == *u nuovu merre he Francè Mazotti *u précédente he Lucianu Orsatelli ==Citazione== Accade chì Pinu fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''Amicizia pinese nun dura più d'un mese.'' == Referenze == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] op8pg46igaovvu6uxnevvjk79k9jv7i Piubbeta 0 2867 363388 353294 2019-09-19T04:47:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Piupetta ''' (o Piobetta o Piobbeta o Pioppeta) hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Piupetta | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202234 | cp=20234 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=30 | densità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Piupetta]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == Vede [[Tumasgiu Pasquale Peretti]] == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 9ggc3awkgct3j6wewe2bmdame076uw6 Piogiula 0 2868 376507 376506 2021-08-31T16:09:48Z SuperCharliie 18433 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna= Piogiula [[Image:Pioggiola.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Calvi | cantone=Belgudè | insee=202235 | cp=20259 | merre= Antone Casanova | intercomunalità= | longitudine=008° 59' 55'' E | latitudine=42° 32' 15" N | altitudine= 1 000 m | superficia= 18,59 km2 | populazione=86 | densità= }} '''Piogiula ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] m3xerohv1uwy8ktwy6bqopgv6sx3b5n U Poghju di Nazza 0 2869 376212 363393 2021-08-22T06:30:32Z Fausta Samaritani 15085 navebox wikitext text/x-wiki '''U Poghju di Nazza''' (ò solamente '''Nazza''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=U Poghju di Nazza [[Image:Poggio-di-Nazza33.JPG|350 px|U Poghju di Nazza]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu= | cantone= | insee=202236 | cp=20240 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=149 | densità= }} == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] pkjvwrhkyrj063z5w1i71w2v6irl5i0 U Poghju di Vènacu 0 2870 363487 360382 2019-09-19T04:49:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''U Poghju di Vènacu ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=U Poghju di Vènacu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202238 | cp=20250 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=137 | densità= }} [[Image:Poggio-di-Venaco panorama.jpg|thumb|350 px|none|U Poghju di Vènacu]] == Geografia == == Storia == == Merri == ==Lingua== ===[[Dialettu venachese]]=== U [[dialettu venachese]] face parte di u [[corsu supranu]] o [[Corsu supranu|supranacciu]], ancu chjamatu [[corsu cismuntincu]], hè una variante principale di a [[lingua corsa]] rispettivamente un termine per tutti i dialetti di u corsu chì sò parlati in u nordu è u centru di a [[Corsica]]. Per questu, si puderìa dì ancu "corsu di u nordu (è di u centru)". Altri dinuminazioni è modi di scrive sò [[Corsu cismuntincu|cismontincu]], cismuntanu o cismontanu, corsu di [[Cismonte]], corsu centru-settentriunale/-settentrionale. Hè derivatu da u [[Toscana|Tuscanu]] è hè a varietà corsa chì stà u più vicinu à a [[lingua taliana]]. ===Toponimi=== * a fuata * serraghju * u valdu * petra paula * tusani * e capi corne == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] r5ln6rzy247asxvkaiz6j2mju6i4xhy U Poghju d'Oletta 0 2871 344842 334855 2015-06-30T17:35:05Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=U Poghju d'Oletta | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di A Conca d'Oru|A Conca d'Oru]] | insee=2B239 | cp=20232 | merre=Luigi Meria | latitudine=42° 38' 25" | lungitudine=9° 21' 47" | alt med=350 | alt min=0 | alt max=852 | sup ett=1.616 | sup km²=16,16 | pupulazione=140 | annu=1999 | densità=8 }} '''U Poghju d'Oletta''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:Poggio-d'Oletta_village.jpg|thumb|350 px|none|U Poghju d'Oletta]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 1on3vlv71ldo60wdp159hucxmszy0al U Poghju-Marinacciu 0 2872 361672 58014 2019-02-11T17:14:26Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[U Poghju d'Ampugnani]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Poghju d'Ampugnani]] pmp3vbqw6tqghfthx79s2oioua5ubz6 U Poghju-Mezana 0 2873 357644 58013 2017-09-03T22:00:43Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[U Poghju di Tavagna]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Poghju di Tavagna]] hddv0j60jmm6d8bbsjtw613nva1v2n4 Pulverosu 0 2874 363338 334862 2019-09-05T12:48:24Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[U Pulverosu]] à [[Pulverosu]] wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=U Pulverosu | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Fiumaltu d'Ampugnani|Fiumaltu d'Ampugnani]] | insee=2B243 | cp=20229 | merre=Ghjulia Giudici | latitudine=42° 24' 6" | lungitudine=9° 21' 56" | alt med=600 | alt min=315 | alt max=1.048 | sup ett=196 | sup km²=1,96 | pupulazione=34 | annu=2005 | densità=11 }} '''U Pulverosu''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|U Pulverosu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 9bl4l935byxlujqolipyi30jwy9ahnw Upulasca 0 2875 363466 344850 2019-09-19T04:49:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Upulasca ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Upulasca | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202244 | cp=20218 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=36 | densità= }} [[Image:Popolasca-village.jpg|thumb|350 px|none|Upulasca]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] lztcd2a2cwfya1t7l8w6wby9ec623sr Porri 0 2876 377846 363397 2021-11-17T09:00:05Z Jumpy01 11155 image wikitext text/x-wiki '''Porri ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Porri [[File:Porri di Casinca.jpg|280px]] | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202245 | cp=20215 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=47 | densità= }} == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] oe06j0z4lw111y2b34qdcortb3g2rhr A Porta 0 2877 377191 363336 2021-09-21T17:30:07Z 37.171.38.149 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=A Porta | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Cismonte | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Fiumaltu d'Ampugnani|Fiumaltu d'Ampugnani]] | insee=2B246 | cp=20237 | merre=Stefania Grimaldi | latitudine=42° 25' 25" | lungitudine=9° 21' 12" | alt med=520 | alt min=220 | alt max=1.373 | sup ett=516 | sup km²=5,16 | pupulazione=196 | annu=1999 | densità=37 }} '''A Porta''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. Hè u capilocu di u [[cantone di Fiumaltu d'Ampugnani]]. [[File:La Porta Church.JPG|thumb|350 px|none|A chjesa di A Porta]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] eoijtr91bv9clvk4zpzoex16pd5pb69 U Pratu di Ghjuvellina 0 2878 363468 334860 2019-09-19T04:49:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''U Pratu di Ghjuvellina''' (o '''U Pratu di Ghjuvillina''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Aghjone | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202248 | cp=20218 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=40 | densità= }} [[File:Prato-di-Giovellina village-2.jpg|thumb|350 px|none|U Pratu di Ghjuvellina]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Cultura corsa == U Pratu di Ghjuvellina hè statu mintuvatu qualchì volta da i scrivani corsi. Par asempiu, da Monsignori Di La Fuata: (''Preti Santu'', ''Girendu a Corsica''): :''Ùn dì (...) Chì [[cirottu|cirotti]] in Ghjuvillina !'' == Merri == ==Lingua== ===Toponimi=== * Pratu Supranu * U Cimone * I Piani * Sant' Anghjulu * Capinetu * L'Alzurimmi * I Casanili * Valle maiò * A Seccia * Bocca à Pedra Lisciana * Culettula di Serra Piana * L'oghje * Pratu mezzu * Crocce d'Arbitru * A Teghja * Piduchjosa * U Rinaghju * A Mazzola * U Mazzone di a Savetta * U Castagnu à Cucchjara * U Vallu * U Pinzu à u vallu * A Crucetta * E Cabanelle * A Tomba * E Capule Vinghje * A Chjusella * U Licciaghju * San Pedru * A Pighjola * U Cullettulu * Piazza Cummuna * Funtana Vecchja * Casanova * A Filetta * L'Aghja alla Piana * A Costa * Riviseccu * A Padula * Sant' Antone * E Pagliaghjole * A Vignola * U Calanellu * L'Ombrione * E Cadarelle * I Pinzi * A Pieve * Serravalle * Bocca à Foatellu * Dezza * Canavaghjolu * I Chjustroni * A Tribuna * Cima di Pendicu * E Line * Chjosu Andreaghju * Monte Albanu * A Torra * L'Aghja di Lucia * Cima Tonda * Alberghi * U Pian' di Pulettu * U Pian' di a Grotta * Campiani * San Mertinu * Valle d'Ostia * Sualellu * Rastella * Scalzica * Bocca à Ghjuvanetta * Valle Noce * Aquita * Bocca à Croce * Pere allacorte * Maestraccia * Santa Maria * Favale * Pedre Rosse == Referenze == * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" == Ligami == [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] bzyp40dn2a0k6kxi174jq248vaq6rx8 I Prunelli di Casàccuni 0 2879 376214 344798 2021-08-22T06:50:20Z Fausta Samaritani 15085 navebox wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=I Prunelli di Casàccuni | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di l'Altu di Casàccuni|Altu di Casàccuni]] | insee=2B250 | cp=20290 | merre=Maria Luisa Agostini Ogliastro | latitudine=42° 30' 18" | lungitudine=9° 24' 8" | alt med=269 | alt min=24 | alt max=464 | sup ett=602 | sup km²=6,02 | pupulazione=162 | annu=1999 | densità=26 }} '''I Prunelli di Casàccuni ''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[File:Prunelli-di-Casacconi.jpg|thumb|350 px|none|I Prunelli di Casàccuni]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana|Prunelli di Casaccuni]] [[Categoria:Cumuna di Corsica|Prunelli di Casaccuni]] 8s852217chcbdlvok07bk0bjwbnrn4b I Pruneddi di Fiumorbu 0 2880 376215 352014 2021-08-22T06:51:14Z Fausta Samaritani 15085 navebox wikitext text/x-wiki '''I Pruneddi di Fiumorbu ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=I Pruneddi di Fiumorbu | statu= Francia | regione= Corsica | dipartimentu= Corsica suprana | circundariu= Corti | cantone= Fium'orbu | insee=202251 | cp=20243 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione={{{2814}}} | densità= }} [[File:Prunelli-maison-74.JPG|thumb|350 px|none|Una casa in I Pruneddi di Fiumorbu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Citazione == I Prunelli sò stati mintuvati qualchì volta in a litteratura è u cantu corsu. Per esempiu : * in u pruverbiu : ''Ci sò in [[Corsica]] trè giuelli : [[U Borgu|Borgu]], [[Antisanti]] è Prunelli.'' == Riferimenti == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 3q75qt70r4p4hbe0ilup2vipl0j5t5o U Prunu 0 2881 347287 344844 2015-07-02T01:08:46Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=U Prunu | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Fiumaltu d'Ampugnani|Fiumaltu d'Ampugnani]] | insee=2B252 | cp=20264 | merre=Carlu Poli | latitudine=42° 25' 1" | lungitudine=9° 26' 25" | alt med=429 | alt min=64 | alt max=973 | sup ett=644 | sup km²=6,44 | pupulazione=182 | annu=1999 | densità=28 }} '''U Prunu''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[File:Le_village_de_Pruno_(1).jpg|thumb|350 px|none|U Prunu è u Monte Sant'Anghjelu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Citazione == Accade chì u Prunu fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''Tagliu, Peru è Prunu, Diu ni liberi ad ognunu.'' == Referenze == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] ob25vvpggv8v5sfs4f96krhpup93ovr U Quarcitellu 0 2882 344845 334863 2015-06-30T17:41:00Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Quercitellu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Quercitellu]] pd9aw9jqcdspvo7k0pbfgk5iryya6b3 Rapaghju 0 2883 368905 366077 2020-09-23T00:43:58Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Rapaghju [[File:Vue générale du village de Rapaggio.jpg|300px]] | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu=Corti | cantone=Castagniccia | insee=202256 | cp=20229 | merre=Stella Pieri | intercomunalità=Castagniccia-Casinca | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=10 | densità= }} '''Rapaghju''' ('''Rapaggio''' in italianu è francese) hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] r31zj7en47z11giz1xwtyf0s1z1l5ej Rapale 0 2884 347269 334103 2015-07-02T01:01:49Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Rapale [[File:Rapale-Santa-Maria-Assumpta.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di l'Altu Nebbiu|Altu Nebbiu]] | insee=2B257 | cp=20258 | merre=Ghjuvan Claudiu Fondacci De Paoli | latitudine=42° 35' 30" | lungitudine=9° 18' 15" | alt med=400 | alt min=16 | alt max=687 | sup ett=1.016 | sup km²=10,16 | pupulazione=131 | annu=1999 | densità=12 }} '''Rapale''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Citazione == Accade chì Rapale fussi mintuvata in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''Rapalinchi, fumigoni.'' == Referenze == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] a6btb4y2nxaitqkoxigmomh8evlxmeo A Riventosa 0 2885 365509 331265 2020-01-30T08:33:14Z Jumpy01 11155 Reindirizzamentu à [[Riventosa]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Riventosa]]{{cumuna suprana|cumuna=A Riventosa [[File:Riventosa-village.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica Suprana | circundariu=Corti | cantone=Venacu | insee=2B260 | cp=20250 | merre= | latitudine=42° 15' 7" | lungitudine=9° 10' 57" | alt med=710 | alt min=216 | alt max=761 | sup ett=603 | sup km²=6,03 | pupulazione=188 | annu=1999 | densità=31 }} '''A Riventosa ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} __STATICREDIRECT__ ex53o7gk5obzj7nvpxknqib7xxg3aue Ruglianu 0 2886 334191 321678 2014-03-23T14:54:56Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Ruglianu | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Capibiancu|Capibiancu]] | insee=2B261 | cp=20247 | merre=Petra Tomasi | latitudine=42° 57' 25" | lungitudine=9° 25' 8" | alt med=200 | alt min=0 | alt max=602 | sup ett=2.670 | sup km²=26,7 | pupulazione=458 | annu=1999 | densità=17 }} '''Ruglianu''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. Hè u capilocu di u [[cantone di Capibiancu]]. [[File:Rogliano.JPG|thumb|350 px|none|Ruglianu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] nlovmiyegirz80n0ja4yutfkjcgvb5b Respughjani 0 2887 344473 339915 2015-06-14T20:43:37Z Vulpachjinu 8656 wikitext text/x-wiki {{Paese di Còrsica|paese=Respughjani [[Image:Rospigliani village.jpg|300px]] |dipartimentu=Cismonte |cp=20224 |pruvincia=Corti |pieve=Rogna indà |nomab=Respughjaninchi }} '''Respughjani ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] mo3ohmsggzgq8b6xj0l08mok25azhgo Rusiu 0 2888 344880 334195 2015-06-30T18:40:30Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Rusiu ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Rusiu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202264 | cp=20244 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=66 | densità= }} [[File:Rusio Fb.jpg|thumb|350 px|none|Rusiu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 31b0p4klnal0r8ca9b3ouvvyokon06b Rùtali 0 2889 352059 344820 2015-10-31T07:13:56Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Rutali]] à [[Rùtali]] wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Rùtali | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di l'Altu Nebbiu|Altu Nebbiu]] | insee=2B265 | cp=20239 | merre=Francescu Maroselli | latitudine=42° 34' 51" | lungitudine=9° 21' 50" | alt med=525 | alt min=35 | alt max=1.151 | sup ett=1.711 | sup km²=17,11 | pupulazione=247 | annu=1999 | densità=14 }} '''Rùtali''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:Rutali village.jpg|thumb|350 px|none|Rùtali]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] ln5mruzc63f6nwejyfhzp7bkzh9fn88 San Fiurenzu 0 2890 378071 378070 2021-12-20T18:16:57Z 37.166.181.242 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=San Fiurenzu | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Cismonte | circundariu=Bastìa | cantone=[[cantone di A Conca d'Oru|A Conca d'Oru]] | insee=2B298 | cp=20217 | merre=Claudiu Olmeta | latitudine=42° 40' 54" | lungitudine=9° 18' 11" | alt med=10 | alt min=0 | alt max=356 | sup ett=1.798 | sup km²=17,98 | pupulazione=1 604 | annu=2015 | densità=81 }} '''San Fiurenzu''' (ufficialmente in talianu: ''San Fiorenzo'', in francese: ''Saint-Florent'') hè una [[cumuna]] francese di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]], in a reghjone di a [[Corsica]]. [[File:Saint-Florent (Haute-Corse).JPG|thumb|350 px|none|San Fiurenzu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Citazione == Accade chì San Fiurenzu fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''San Fiurenzinchi, ranuchjaghji.'' * in ''Preti Santu'', ''Girendu a Corsica'' di [[Monsignori Di La Fuata]]: :''À San Fiurenzu di Malcu un fà minzioni;'' :''Sinnò lu ciaffu ti veni à discrizioni.'' == Referenze == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Cultura corsa == == Referenze == * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano". == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 2csam5uxqgg1lfzrzg9gis2xoccf13t U Salgetu 0 2891 344847 334866 2015-06-30T17:43:50Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''U Salgetu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=U Salgetu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202267 | cp=20218 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=32 | densità= }} [[File:U_Salgettu.jpg|thumb|350 px|none|U Salgetu]] == Geografia == == Storia == == Merri == ==Lingua== ===Toponimi=== * Vicinatu * E Sevinacce * U Poghju * Mastuncellu * A Teppa == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] c9ae5tlp41xpid4w7kj1wuozlknly36 San Damianu 0 2892 334238 321684 2014-03-23T14:55:50Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=San Damianu | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Fiumaltu d'Ampugnani|Fiumaltu d'Ampugnani]] | insee=2B297 | cp=20213 | merre=Maria Ghjacinta Paoli | latitudine=42° 24' 45" | lungitudine=9° 24' 48" | alt med=700 | alt min=242 | alt max=1.185 | sup ett=572 | sup km²=5,72 | pupulazione=38 | annu=1999 | densità=6 }} '''San Damianu''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. L'abitanti di San Damianu si chjamanu i Sandamianacci. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|San Damianu]] == Geografia == Issa cumuna si cumpone di quattru paisoli : * Garanza: in a valle di u Fium'altu * Alzi * Bonifaziu: era chjamatu Cocovellu à u Xesimu seculu * Monte d'Olmu == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == * [http://sandamianu.blog.club-corsica.com/ U bloggu di San Damianu] {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 35bc1d8eywtlckcuzt0rpnm72qjx03l San Gavinu d'Ampugnani 0 2893 360468 360467 2018-11-10T13:24:59Z 86.219.204.83 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=San Gavinu d'Ampugnani | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Fiumaltu d'Ampugnani|Fiumaltu d'Ampugnani]] | insee=2B299 | cp=20213 | merre=Felice Tambini | pieve=Ampugnani | latitudine=42° 24' 47" | lungitudine=9° 25' 24" | alt med=400 | alt min=138 | alt max=600 | sup ett=322 | sup km²=3,22 | pupulazione=104 | annu=2015 | densità=24 }} '''San Gavinu d'Ampugnani''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|San Gavinu d'Ampugnani]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] eyx3rhqwnvhte9nzr6oushbj9skhl5d San Gavinu di Fiumorbu 0 2894 345940 344821 2015-07-01T13:50:10Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''San Gavinu di Fiumorbu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=San Gavinu di Fiumorbu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202365 | cp=20243 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=205 | densità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|San Gavinu di Fiumorbu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 99wai6f1ptzj0z4py9o4wxw8onxd7sx San Ghjuvanni di Moriani 0 2895 334248 321687 2014-03-23T14:56:01Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=San Ghjuvanni di Moriani | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Campoloru di Moriani|Campoloru di Moriani]] | insee=2B302 | cp=20230 | merre=Marcellu Tristani | latitudine=42° 22' 31" | lungitudine=9° 28' 44" | alt med=560 | alt min=94 | alt max=934 | sup ett=1.019 | sup km²=10,19 | pupulazione=85 | annu=1999 | densità=8 }} '''San Ghjuvanni di Moriani''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|San Ghjuvanni di Moriani]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] g1211lcga3xgzdejcoy3mihj69e89cz San Ghjulianu 0 2896 378787 344822 2022-03-19T14:26:34Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=San Ghjulianu di Campulori | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastìa | cantone=[[cantone di Campoloru di Moriani|Campoloru di Moriani]] | insee=2B303 | cp=20230 | merre=Andria Micheli | latitudine=42° 18' 55" | lungitudine=9° 29' 29" | alt med=150 | alt min=0 | alt max=295 | sup ett=2.393 | sup km²=23,93 | pupulazione=608 | annu=1999 | densità=25 }} '''San Ghjulianu di Campulori''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:Alistro,_Leuchtturm.jpg|thumb|350 px|none|U Faru di Alistru]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] qkpctwsn0v2th6ebkscyfyu9i988f2n San Lurenzu 0 2897 370133 368475 2021-01-05T04:59:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''San Lurenzu ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=San Lurenzu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202304 | cp=20244 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=716 | densità= }} [[Image:San-Lorenzo Tribbio Coibiti Aiti.jpg|thumb|left|San Lurenzu]] == Geografia == == Storia == == Merri == ==Lingua== ===Toponimi=== * A CASANOVA * A SCORTULA * CORSOLI * L'ALZI * ZERRAMOLLE * U BORGU * E CASI SUTTANE * U TRIBBIU * CAMPU PIANU * U PINZU * A PETRA PINZUTA * U SCUGLIALE * FUNTANA VECCHJA * E VIGNOLE * L'OLIVA * CASA MAIO * CALERUCCIU * SAN PETRU O SAN PETRONE * E VALLE ROSSE * A FUNTANA A U MELU * A FUNTANA A U PERSICHU *A MINERA * PONT'A GOLU * PONT'A SAN LURENZU * E CAVACCIOLE * PRIONZU * E CHIUSELLE * A VIGNARELLA * L'AGHJA * I FORCI * A PENTA * L'ORNELLA * SAN MIGHELE *A GROTTA A U BANDITU *LANU *SAN ANTONE * MASTUNCELLU * SAN QUILICU * A PETRA FRIGIATA * U CEPPONE * U MURAGLIONE *U SANTUCCIU * L'OLIVELLE * A CARCINAGHJA * FIUMINALE * E VALLERUSTIE * CASALUNA * A CROCE A U BORGU * COIBITI * U LUGU * A POZZA A I GENDARMI * A TORRA * ERONE * LORIANI * L'OLIVELLA ===Pruverbii=== * ''Campi di verde locu frescu e ghjalatu a chi un he a arubba o he mortu o he malatu'' * ''Pé fà sente à a ghjente a vostra verita sperate pocu aiutu sè vo fate pietà.'' * ''hé contu a fa un cunventu a morianinchi'' * ''O signore fate voi chi site u piu supranu é metite u ghjudiziu anch'a quelli ch'un ne hannu'' * ''Un ti ride micca di u mio dolu chi quandu u meiu he vecchiu u toiu he novu'' * ''Si piglia prima un bugiardu chè un zoppu.'' * ''chi di ghjalina nace in terra ruspa'' * ''U vinu face parlà.'' * ''Ochju ch'un vede un po ghjudicà.'' * ''piu pecure piu mocichi'' * ''astri miraculi a fatu u tonnu'' * ''pane é pernice affari di casa un si ne dice'' * ''da Monte Cristu si vede Capraia'' * ''Un si po purtà a croce e fà dinù bella voce.'' * ''Hè megliu ricumandassi à Diu chè à i so santi.'' * ''Una bella famiglia cumencia sempre per una bella figlia.'' * ''hé cume magumettu un'ha ne casa ne tettu'' * ''un'he bella a sporta chi sempre piglia e mai un porta'' * ''Balaninu untu e finu.'' * ''so di castineta mi ritirghu'' * ''so di castineta miru e tiru'' * ''pidochiu rifattu'' * ''Nant'u cavallu mugatu ci vanu tutte e mosche.'' * ''À gativu marinare tutti i venti li vanu in culu.'' * ''Ferraghju, Ferraghjettu, cortu e maladetu.'' * ''a chi face duie case in una ci piove'' * ''Quandu si sente tunà in qualchi locu piove.'' * ''À u vescu un s'ampara micca l'Ave Maria.'' * ''hé u boie chi tratta u cavallu di curnutu'' * ''he sgalabatu cume u veneri'' * ''u tennenu cume a coppa u veneri santu'' * ''so piu parenti che amighi'' * ''a chi dorme un piglia pesci'' * ''Pecura nera pecura bianca à chì more more à chì campa campa.'' * ''Pecura bianca pecura nera parti a mane e volti a sera.'' * ''Calasima, Calasima induve u sole s'alza in prima, duve u sole si cala dopu e Calasima hè sempre à u locu.'' * ''ghjalina ch'un pipa ha pipatu'' * ''fa a veghja di san gallu'' * ''fassi vene i fantiglioli'' * ''a chi a culu peta'' *''una manu lava l'altra e tutte duie lavanu a faccia'' *''bastia bastia a ch'un ha solu un ci stia'' *''fa l'arte di mighelassu manghja beie e anda a spassu'' *''Bonghjornu li si dice anch'à un cane.'' *''fughje cume u diavule a a croce'' *''mortu christu spenti i lumi'' *''a cavalu datu un si feghja i denti'' *''cusi ch'ella durghi pane biancu e fighi maturi'' *''hé bugiardu cume scopa'' *''hé falzu cume a liciva'' *''O manghja issa minestra O salta issa finestra'' *''U signore un paga micca tutti veneri ma quand'ellu paga paga tuttu à tempu.'' *''S'ochju un vede core un vole.'' *''L'amore hè cume u fume ;ch'accega l'oghjii e un vede lume'' *''Aspettà e un benì; stà in lettu e un durmì; fà l'amore e un gudì; sò dulori da murì.'' *''Donne, fucili e cavalli un cunvene d'imprestà li.'' *''Megliu morti chè storti.'' *''D'omu chi ride e donna chì pienghje un ti ne fidà.'' *''À l'Avapessa u diavule si cunfessa.'' *''Pigna e Curbara tutti sciocchi e una para.'' *''Felicetu, Felicetu assai ogliu e micca acetu.'' *''Moitinchi cori finti.'' *''tantu a tene che a scurtica'' *''Furia di mane, asgiu di sera.'' *''A matina leone, a sera cuglione.'' *''agliu he andatu e cipolla he vultatu'' *''hé andatu beccu he turnatu capra'' *''Donne, cavalli e noce volenu mane atroce.'' *''Ch'un s'aiuta s'annega.'' *''À chi vole serve l'amicu, faci i punti longhi un ditu.'' *''va a piglia l'acqua cu u spurtellu'' *''Chi s'ammorcia in u ghjocu, deve mette u culu a u focu.'' *''Chi vole campa solu piglii a machja.'' *''Prima pensa à tè, dopu a l'altri.'' *''Chì veghja à a luna dorme à u sole.'' *''Un si po dorme e fà a guardia.'' *''Per dorme o per vighjà in lettu hè un bellu stà.'' *''Cane chì abbaghja un piglia caccia.'' *''Chì t'abezza ti sbezza.'' *''Chì male fonda male accima.'' *''Un hè a brinna ch'empie u fossu.'' *''Tra a menta e u puleghju, un hè male e l'altru peghju.'' *''Guagnese, Guagnese, amicu d'un mese e sè più dura hè contra natura.'' *''Amore e signuria ùn volenu cumpagnia.'' *''Fin'tantu ch'elle sò zitelle, parenu anghjulele; dopu maritate sò indiavulate.'' *''Sò e mamme chi facenu e figliole.'' *''Scemu compiu à chì move quandu ellu soffia o quandu piove.'' *''Chì à vint'anni ùn hè, e a trenta ùn sà, mai più hè statu e mai più serà.'' *''Chì ride troppu in ghjuventù, pienghje in vechjaia.'' *''Omi, cani e cavalli, piglia li di razza.'' *''Figlioli di gatti un nascenu senza unghje.'' *''Serate di ghjennaghju e ghjurnate di maghju.'' *''stocafissu e baccala apri a bocca e fa fala'' *''Sangue, da e petre un si ne pò caccià.'' *''Vale più un sumere vivu chè un duttore mortu.'' *''In li paesi soii e vacche vincenu i boi.'' == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] pptek0pnjqhtidq5qjeryv5zz5z0ll3 San Martinu di Lota 0 2898 377801 344881 2021-11-13T13:45:05Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=San Martinu di Lota |statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastìa | cantone=San Martinu di Lota | insee=202305 | cp=20200 | merre=Ghjuvanni-Ghjacumu Padovani | intercomunalità= | lung=9° 27′ 21″ | lat=42° 43′ 26″ | alt max=980 | alt med=260 | alt min=0 | superficia=9,54 | pupulazione=2764 | annu=2010 | densità=290 | nomab=Sammartinaghji | sup km²=9,54 }} '''San Martinu di Lota''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. [[File:San-Martino-di-Lota village.jpg|thumb|350 px|none|San Martinu di Lota]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 9u33ugf26429vobq79hn8il9033sjgh Santu Niculaiu di Moriani 0 2899 351964 351945 2015-10-16T08:18:48Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[San Niculaiu]] à [[Santu Niculaiu di Moriani]] wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=San Niculaiu | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Campoloru di Moriani|Campoloru di Moriani]] | insee=2B313 | cp=20230 | merre=Claudiu Olivesi | latitudine=42° 22' 30" | lungitudine=9° 31' 15" | alt med=250 | alt min=0 | alt max=922 | sup ett=773 | sup km²=7,73 | pupulazione=1.316 | annu=1999 | densità=170 | pieve=Moriani }} '''San Niculaiu''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:Kirche San Nicolao, San Nicolao, Haute Corse, Korsika.jpg|thumb|350 px|none|San Niculaiu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 2qp67fn8mo4byc3xh91rijs7xjagn9c Santa Lucia di Mercuriu 0 2900 344823 334277 2015-06-30T17:15:29Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Santa Lucìa di Mercoriu ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Santa Lucìa di Mercoriu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202306 | cp=20250 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=194 | densità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Santa Lucìa di Mercoriu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 2oc30vde2jm2xpbw7q1ix7s1lpu4c2z Santa Lucia di Moriani 0 2901 334278 321693 2014-03-23T14:56:37Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Santa Lucia di Moriani | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Campoloru di Moriani|Campoloru di Moriani]] | insee=2B307 | cp=20230 | merre=Pasquinu Poli | latitudine=42° 23' 11" | lungitudine=9° 31' 49" | alt med=240 | alt min=0 | alt max=413 | sup ett=622 | sup km²=6,22 | pupulazione=1.003 | annu=1999 | densità=161 }} '''Santa Lucia di Moriani''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Santa Lucia di Moriani]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] e6i34t0uznqjvih1ujue2i3jedvl7ed Santa Maria di Lota 0 2902 363381 344825 2019-09-19T04:47:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Santa Maria di Lota ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Santa Maria di Lota | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202309 | cp=20200 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=63 | densità= }} [[Image:Santa-Maria-di-Lota_Figarella.jpg|thumb|350 px|none|Santa Maria di Lota]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] ni4s7yk7i1kzy0r7ew3zmyze6d0ifm4 U Poghju di Moriani 0 2903 353347 353345 2016-03-12T13:55:10Z Vulpachjinu 8656 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=U Poghju di Moriani | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Campoloru di Moriani|Campoloru di Moriani]] | insee=2B311 | cp=20221 | merre=Ghjuvan Claudiu Dominici | latitudine=42° 20' 49" | lungitudine=9° 29' 45" | alt med=300 | alt min=0 | alt max=1.131 | sup ett=1.028 | sup km²=10,28 | pupulazione=629 | annu=1999 | densità=61 }} '''U Poghju di Moriani''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. L'abitanti di u Poghju di Moriani si chjamanu i Poghjulacci. [[Image:Santamatiapoghju.jpg|thumb|350 px|none|U Poghju di Moriani]] == Geografia == == Storia == == Merri == ==Lingua== ===Toponimi=== * a madona * petra spafata * a croce == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] ng2nih96mtv8bmgkvsig709w18xwg3s Sant'Andrìa di Boziu 0 2904 368592 361320 2020-08-26T19:09:45Z Nunziu Poggi 16349 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Sant'Andrìa di Boziu [[Image:Sant_Andrea_di_Bozio.jpg|300px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Bustanicu | insee=202292 | cp=20212 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=60 | densità= }} [[File:Blason de Sant'Andrea di Bozio.png|sinistra|miniatura|Stemma di Sant'Andrìa di Boziu]] '''Sant'Andrìa di Boziu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. Si cumpone di quattru paisoli : * A Rebbia * U Poghju * U Pedilacorte * Àrbitru Sant'Andria facia parte di l'antica pieve di [[Boziu (pieve)|Boziu]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] mlbwb3e4f4bivnal2y0289rwo54jl7l Sant' Andria di u Cutone 0 2905 334272 321697 2014-03-23T14:56:31Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Sant' Andria di u Cutone | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Campoloru di Moriani|Campoloru di Moriani]] | insee=2B293 | cp=20221 | merre=Dumenicu Domarchi | latitudine=42° 18' 51" | lungitudine=9° 28' 48" | alt med=480 | alt min=56 | alt max=1.046 | sup ett=891 | sup km²=8,91 | pupulazione=167 | annu=1999 | densità=18 }} '''Sant' Andria di u Cutone''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Sant' Andria di u Cutone]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] b11hw80jsrmkjgjlu3n5agziurblua9 Sant'Antulinu di Balagna 0 2906 343933 343932 2015-05-24T16:26:48Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Sant'Antulinu]] à [[Sant'Antulinu di Balagna]] wikitext text/x-wiki '''Sant'Antulinu di Balagna''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Sant'Antulinu di Balagna [[Image:Sant'Antonino Vi1JPG.jpg|350px]] | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202296 | cp=20220 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=1501 | densità= }} [[Image:Corse-04810-SantAntonino.jpg|thumb|350 px|none|Sant'Antulinu di Balagna]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] thu8chuugk6ctifyba68tt5lxga7ctr Santa Riparata di Balagna 0 2907 363411 344882 2019-09-19T04:48:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Santa Riparata di Balagna ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Santa Riparata di Balagna | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202316 | cp=20220 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=56 | densità= }} [[Image:Sta-Reparata-village-1.jpg|thumb|350 px|none|Santa Riparata di Balagna]] == Geografia == == Storia == == Merri == ==Lingua== ===Pruverbii=== Parechji pruverbii specifichi di Santa Reparata di Balagna sò: * ''Cacciù, piscù, debiti in casa è pezze à u culu.'' * ''Lega mi mane e pedi è lampa mi à mezu à i mei.'' * ''Più pecure, più mocce.'' * ''Quandu u boie ùn vole beie ùn ci hè bisognu di fiscà.'' A [[lingua]] parlata hè u [[corsu]] cismuntincu. ===Toponimi=== * '''alzia'' * ''palmentu'' * ''acciglioni'' * ''torru'' * ''a crucetta'' * ''i fundali'' * ''a chjalza'' * ''e pitrunelle'' * ''e vaccaghjole'' * ''u pozzu à u mulinu'' * ''u ponte à u nociu'' * ''e ramice'' * ''u cunventu vechju'' * ''e canne'' * ''scorna fiadone'' * ''cavallu mortu'' * ''aghja vintosa''... == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 1ke1pzb7pokssjq2rfwcdhzs6ctzrei Santa Riparata di Moriani 0 2908 334288 321700 2014-03-23T14:56:49Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Santa Riparata di Moriani | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Campoloru di Moriani|Campoloru di Moriani]] | insee=2B317 | cp=20230 | merre=Rinatu Dumenicu Silvagnoli | latitudine=42° 21' 14" | lungitudine=9° 27' 26" | alt med=625 | alt min=489 | alt max=1.280 | sup ett=912 | sup km²=9,12 | pupulazione=43 | annu=1999 | densità=4 }} '''Santa Riparata di Moriani''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Santa Riparata di Moriani]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] tsa3utg79u461ojbobzcixwzyqpr2j4 Santu Petru di Venacu 0 2909 372447 365961 2021-03-30T13:07:02Z Paganelli2 17837 /* Cultura */ wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Santu Petru di Venacu [[Image:St-Pierre_Venaco-Village.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=[[Venacu]] | insee=202315 | cp=20250 | merre= [[Agustinu Viola]] | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine=860 metri | superficia=7,96 kilometri | populazione=280 | densità=35 }} '''Santu Petru di Venacu ''' ('''''Santo Pietro di Venaco''''' in [[Lingua taliana|talianu]], prununciatu '''''San Pédru di Vènagu''''' in [[dialettu venachese]]) hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == Santu Petru hè una cumuna di u [[Venachese]], facce parte di u [[Venacu|cantone di Venacu]]. Facce parte di u "territoriu di vita" di u '''Centru di Corsica ind'u P.N.R.C. == Storia == ===Antiquità=== U paese di San Petru di Venacu hè situatu annantà l'antica pieve di [[Venacu]], chjamata ''Venicium'' da i [[Roma|romani]]. ===Mediuevu=== Versu 1520 ind'a pieve di [[Venacu]], c'eranu quasi 1200 abitanti chi vivianu inseme ind'i questi lochi: ''Serraghju'', ''Lugu'', ''Campuveghju'', ''A Maistrachja'', ''A Riventosa'', ''Poghju''. L'abitanti si chjamanu ''I Sanpedracci'' o ''Σιμοι'' (''Simbroi'') (grecu). ==[[Dialettu venachese]]== U [[dialettu venachese]] face parte di u [[corsu supranu]] o supranacciu, ancu chjamatu corsu cismuntincu, hè una variante principale di a lingua corsa rispettivamente un termine per tutti i dialetti di u corsu chì sò parlati in u nordu è u centru di a [[Corsica]]. Per questu, si puderìa dì ancu "corsu di u nordu (è di u centru)". Altri dinuminazioni è modi di scrive sò cismontincu, cismuntanu o cismontanu, corsu di [[Cismonte]], corsu centru-settentriunale/-settentrionale. Hè derivatu da u [[Toscana|Tuscanu]] è hè a varietà corsa chì stà u più vicinu à a [[lingua taliana]]. == Cultura == [[File:Blason de Saint-Pierre de Venaco, Corse, France.jpg|thumb|Blasone di Santu Petru di Venacu]] === Blasone === U blasone di San Petru di Venacu rapprisenta l'armi di San Petru. === Detti sanpetracci === *''Ùn aghju micca peli nantu à a lingua'' (Sò sinceru) *''Evviva noi, chì simu à cavall'à voi'' (Simu megliu di voi) *''Avà, mazze, corne è bastunate'' (avà, avemu da soffre / qualchissia hà da strazzià) *''E più belle perre sò per i porci'' (e più bone donne sò per l'omi cattivi) *''Più porca face, più diventa piore'' (più sì cattivu, più sì superiore è cunsideratu) ==Feste== *20 Ghjinnaghju: San Bastianu *13 Dicembre: Santa Lucia *29 Aostu: Sant'Eliseu == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] tsfgr5bjsnk1tpl57ekoioz3btaa8by Scata 0 2910 363282 360447 2019-08-26T22:51:26Z DannyS712 14835 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:IMGP1005 Scata village.JPG]] → [[File:Scata village, France, 2010.jpg]] [[c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningless or ambiguous name) wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Scata [[File:Scata village, France, 2010.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=[[cantone di Fiumaltu d'Ampugnani|Fiumaltu d'Ampugnani]] | insee=2B273 | cp=20213 | merre=Ghjiseppu Pastini | pieve=Ampugnani | latitudine=42° 25' 2" | lungitudine=9° 24' 7" | alt med=250 | alt min=160 | alt max=640 | sup ett=280 | sup km²=2,8 | pupulazione=48 | annu=2015 | densità=15 }} '''Scata''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Evoluzione di a demugrafia == {| align="center" rules="all" cellspacing="0" cellpadding="4" style="border: 1px solid #999; border-right: 2px solid #999; border-bottom:2px solid #999; background: #f3fff3" |-style="background: #ddffdd" ! [[1800]] !! [[1821]] !! [[1962]] !! [[1968]] !! [[1975]] !! [[1982]] !! [[1990]] !! [[1999]] !! [[2006]] !! [[2007]] |- | align=center| 141 || align=center| 320 || align=center| 103 || align=center| 116 || align=center| 59 || align=center| 45 || align=center| 32|| align=center| 44|| align=center| 44|| align=center| 44 |- | colspan=6 align=center| <small>Numaru ritenutu da poi à [[1962]] : [[Populazione senza i conti dopii]] |} == Lingua == === Toponimi === *Leccia Ghjelata == Referenze == == Ligami == * {{fr}} [http://villagescata.free.fr/ U situ ufficiali] {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] gdc6zkct3zufy323x9y4e6yg79gv96c A Scolca 0 2911 363314 363312 2019-09-05T09:43:25Z Vulpachjinu 8656 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Scolca [[Image:Scolca-village.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di l'Altu di Casacconi|Altu di Casacconi]] | insee=2B274 | cp=20290 | merre=Cicilia Culioli | latitudine=42° 31' 55" | lungitudine=9° 21' 46" | alt med=600 | alt min=231 | alt max=1.234 | sup ett=682 | sup km²=6,82 | pupulazione=62 | annu=1999 | densità=9 }} '''A Scolca''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] h60cqr4raqsh5e9lgqdba3f2q70v2zn Sermanu 0 2912 360465 344883 2018-11-10T12:43:47Z 86.219.204.83 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Sermanu [[Image:Sermanu.jpg|300 px]] | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | pieve= Boziu | insee=202275 | cp=20212 | merre= Matteu Strina | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | pupulazione=59 | annu=2015 | densità= }} '''Sermanu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana, innù a pieve di Boziu. [[File:Sermanu da paratella.jpg|thumb|350 px|none|Sermanu, da Paratella]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Citazione == * Paghjella tradiziunale di a Tintenna: :Aghju una tintenna eiu Chì si sente da luntanu :A m'hanu data in Orezza Hè fatta tutta á la manu :È quand'ella pichja in Corti A sentenu da [[Sermanu]]. == Referenze == * [http://www.paghjella.com Inventariu di e paghjelle di Corsica] == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] sr74l0zc7qq6iywxab1f09x0p1j9800 U Silvarecciu 0 2914 334873 321705 2014-03-23T15:08:29Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=U Silvarecciu | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Fiumaltu d'Ampugnani|Fiumaltu d'Ampugnani]] | insee=2B280 | cp=20215 | merre=Antone Ciavaldini | latitudine=42° 27' 5" | lungitudine=9° 24' 36" | alt med=640 | alt min=394 | alt max=1.218 | sup ett=482 | sup km²=4,82 | pupulazione=97 | annu=1999 | densità=20 }} '''U Silvarecciu''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|U Silvarecciu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 7gt6stzw5l79z5fbdwnh4byq2evqxex Siscu 0 2915 344827 334421 2015-06-30T17:20:28Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Siscu | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Sagru di Santa Ghjulia|Sagru di Santa Ghjulia]] | insee=2B281 | cp=20233 | merre=Anghjulu Petru Vivoni | latitudine=42° 49' 1" | lungitudine=9° 26' 12" | alt med=500 | alt min=0 | alt max=1.324 | sup ett=2.496 | sup km²=24,96 | pupulazione=743 | annu=1999 | densità=29 }} '''Siscu''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:Sisco_Saint-Martin_église.jpg|thumb|350 px|none|Siscu, Chjesa San Martinu]] == Geografia == Siscu hè ricintu di u Pinzalone, di u Monte Stellu e di e Cime di Folicce. In Siscu sò 18 paisoli. Mancunu si chjama Siscu. * A Marina di Sisco * l'Assalaccia * Balba * Barisgioni * Busseto * Casella * Chjosu * Cipurnascu * Crosciano * Ficaghja * Monacaghja * Moline * Partine * a Petra Piana * u Poghju * Poraghja * Sant'Antone * Teghje == Fauna è flora == In Siscu si trovà una spezia di filetta chi si chjama a filetta sischesa. == Storia == == Merri == == Cultura corsa == Siscu hè statu mintuvatu qualchì volta da i scrivani in lingua corsa. Par esempiu, da [[Paulu Matteiu Della Foata|Monsignori Di La Fuata]]: (''Preti Santu'', ''Girendu a Corsica''): :''(...) à Siscu ùn dì: [[ciuvodda]]!'' == Referenze == * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" == Ligami == [http://www.sisco-cap-corse.com/ U situ uffiziale di a cummuna di Siscu] '''[Ligame rottu]''' ==Da vede dinù== * a [[filetta sischese]] {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 1xc3zgiql3a9tdybk7xyvh1e8zs0qd8 U Sulaghju 0 2916 371903 371901 2021-02-03T10:01:20Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki '''U Sulaghju ''' hè un cumune di u [[dipartimentu]] di l'[[Alta Corsica]]. {{cumuna|cumuna=U Sulaghju | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Cismonte]] | circundariu= | cantone= | insee=202283 | cp=20240 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=600 | densità= }} [[Image:Solaro-village-65.JPG|thumb|350 px|none|U Sulaghju]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 7laqp29qgc9mvflhpnbge5kegs2cymv Sorbu è Occagnanu 0 2917 349904 334439 2015-07-07T17:14:26Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Sorbu è Occagnanu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Sorbu è Occagnanu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202286 | cp=20213 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=1061 | densità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Sorbu è Occagnanu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == ==Da vede dinò== *[[Sorbu]] *[[Occagnanu]] == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] lcbiojtl2d6ro6zrlyg6khieb78ov8r Soriu 0 2918 347268 344828 2015-07-02T01:01:32Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Soriu di Tenda | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di l'Altu Nebbiu|Altu Nebbiu]] | insee=2B287 | cp=20246 | merre=Ghjiseppu Chiarelli | latitudine=42° 35' 2" | lungitudine=9° 16' 28" | alt med=400 | alt min=119 | alt max=1.535 | sup ett=1.556 | sup km²=15,56 | pupulazione=148 | annu=1999 | densità=9 }} '''Soriu di Tenda''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:Soriu village.jpg|thumb|350 px|none|Soriu di Tenda]] == Geografia == == Storia == == Merri == ==Citazione== Accade chì Soriu fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''Suriacci, capi tonti.'' == Referenze == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] mdy1qnh2x5u1dfgk7pjfft69ngkvfzj Suveria 0 2919 360484 360483 2018-11-11T18:18:03Z 90.37.4.242 wikitext text/x-wiki '''Suveria''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. {{cumuna suprana|cumuna=Suveria [[Image:Suveria.JPG|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Niolu è Omessa | insee=202289 | cp=20250 | merre=Alessandru Rossi | pieve=Talcini | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | pupulazione=118 | annu=2015 | densità=10 }} == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 7cmn6elqfx7111dv28y2ls71faoxwq0 U Spuncatu 0 2920 340281 340280 2014-12-23T08:29:47Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Speloncatu]] à [[U Spuncatu]] wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=U Spuncatu [[Image:Speloncato general view.jpg|300px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Calvi | cantone=Belgudè | insee=202290 | cp=20226 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=784 | densità= }} '''U Spuncatu''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 73tgqx037r88amp4wb916i7zmp3ad69 A Stazzona 0 2921 374199 350877 2021-06-10T15:30:44Z LorenzoCau05 17718 fix wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=A Stazzona [[Image:Stazzona.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | pieve= | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Orezza è Alisgiani | insee=2B291 | cp=20229 | merre= | long=9° 22' 20" | lat=42° 22' 20" | alt med=546 | alt min=309 | alt max=581 | sup ett=139 | sup=1,39 | pupulazione=37 | annu=1999 | densità=23 | nomab= }} '''A Stazzona ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. == Geografia == Carta di a [[Castagniccia]], è di a [[Pieve d'Orezza]], induve si trovi Stazzona. [[Image:Castagniccia.jpg|350 px]] == Storietta di Stazzona == Stazzona, picculu [[paese]] di [[Castagniccia]], ind'è a [[pieve d'Orezza]], era a l'epica, cunnisciutu sopratuttu cum'è un locu d'accoltu, per a ghjente chi venia ind'è a [[surghjente]] d'Orezza pè accurassi. A un mumentu datu c'eranu trè usterie. Quella di a famiglia Alitti, quella di i Casanova, è quella di i Villa. C'eranu ancu [[risturente]], [[buttega|butteghe]], sicuru una [[scola]], è fattu impurtante un [[Cristianesimu|prete]] ind'è a [[ghjesia]], chi ghj'era sempre aperta. A stu mumentu c'eranu centinaie è centinaie di ghjente, in stu [[paese]]. A una mezz'uretta di i Fulelli, quaranta cinque minute, à pocu prezu di Ponte Leccia, Stazzona è i [[stazzuninchi]], si trovanu ind'è un ribassu, cù u [[paese]] di [[Carchettu|Carchetu]] insù, a surghjente d'Orezza sottu, è u [[paese]] di [[Piedicroce]] di sopra. S. D. (Seguita dopu) == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 20abu1jfoakul5q7esqr1cwny80czjv Tagliu è Isolacciu 0 2922 348716 344829 2015-07-06T09:00:53Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Tagliu Isulaccia | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Fiumaltu d'Ampugnani|Fiumaltu d'Ampugnani]] | insee=2B318 | cp=20230 | merre=Ghjuliu Stefanu Mari | latitudine=42° 26' 9" | lungitudine=9° 28' 14" | alt med=340 | alt min=0 | alt max=525 | sup ett=1.147 | sup km²=11,47 | pupulazione=535 | annu=1999 | densità=46 }} '''Tagliu Isulaccia''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:Tagliu.jpg|thumb|350 px|none|Tagliu Isulaccia]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == ==Da vede dinò== *[[Tagliu]] *[[Isolacciu]] == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] n53tl6qx6d8nnzlmpxn04xg8repyxma Talasani 0 2923 357718 357717 2017-09-22T16:23:53Z 88.127.228.103 /* Ligami */ Site de Talasani wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Talasani | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Fiumaltu d'Ampugnani|Fiumaltu d'Ampugnani]] | insee=2B319 | cp=20230 | merre=Luigi Carlu Semidei | latitudine=42° 24' 32" | lungitudine=9° 28' 50" | alt med=392 | alt min=0 | alt max=487 | sup ett=1.009 | sup km²=10,09 | pupulazione=516 | annu=1999 | densità=51 }} '''Talasani''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Talasani]] == Geografia == == Storia == == Merri == {| class="wikitable" |- |Sr Simone Franescu GUASGO  |1786 |? |- |L. CORSI  |Sittembre 1804 /1805 |1815 |- |Don Cosimu POLI-MARCHETTI  |1848 |1862 |- |  Antone Ghjiseppu ROMANI  |1896 |1902 |- |Patriziu CORSI (de)  |1912 |1928 |- |Francescu Eleazar INNOCENZI  |1929 |1935 |- |  Antone Ghjiseppu ROMANI  |maghju 1935 |  maghju 1966  |- |  Anghjulu Luigi BRACCONI  |aostu 1966 |  1969  |- |  Francescu Ghjuvanni FRANCHI  |1969 |  1971  |- |Francescu BRANCA |1971 |  1995  |- |  Luigi Carulu SEMIDEI  |ghjunghju 1995 | |} == Referenze == == Ligami == <nowiki>http://www.la-corse.org/talasani</nowiki> {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] pb2h02d04obs2q1y7dre7gtvfyeinra Tallone 0 2924 334572 321715 2014-03-23T15:02:22Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Tallone [[Image:Tallone-église58.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Moita è Verde | insee=202320 | cp=20270 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=469 | densità= }} '''Tallone ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] r6y1j15w1krtjkirwgz4pzimsjzvbcw Tàrranu 0 2925 363385 344832 2019-09-19T04:47:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Tàrranu ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Tàrranu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202321 | cp=20234 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=23 | densità= }} [[Image:Taranu.jpg|thumb|350 px|none|Tàrranu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 2tjjwhv5marwv2tvs71tzfgwds25onw Tuminu 0 2926 347264 344831 2015-07-02T01:00:25Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Tuminu | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Capibiancu|Capibiancu]] | insee=2B327 | cp=20248 | merre=Francescu Orlandi | latitudine=42° 56' 48" | lungitudine=9° 26' 36" | alt med=200 | alt min=0 | alt max=414 | sup ett=580 | sup km²=5,8 | pupulazione=186 | annu=1999 | densità=32 }} '''Tuminu''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:Vue_de_Tomino.JPG|thumb|350 px|none|Tuminu è u portu Macinaghju]] == Geografia == == Storia == == Merri == ==Citazione== Accade chì Tuminu fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''Tominu, mischinu.'' == Referenze == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] ij8kjlgtn39bua1bkinbv5070ud5697 Tòcchisu 0 2927 361124 336319 2019-01-02T18:15:54Z MARcuciu2a 14375 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Tocchisi [[Image:Tox18.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Moita è Verde | insee=202328 | cp=20270 | merre= Alfonsu Raffalli | pieve= Verde | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=169 | densità= }} '''Tocchisi ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 7bemzv419nqgk7fx82gxgx8b54kvrgi Tralonca 0 2928 363400 344830 2019-09-19T04:47:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Tralonca ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Tralonca | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202329 | cp=20250 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=48 | densità= }} [[Image:Tralonca.jpg|thumb|350 px|none|Tralonca]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 8rfhn389vkzmxb93m9a0t6d3tiwp3x7 Ùrtaca 0 2929 360431 360430 2018-11-10T11:21:03Z 86.219.204.83 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Urtaca | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di l'Altu Nebbiu|Altu Nebbiu]] | insee=2B332 | cp=20218 | merre=Paulu Vincentu Ferrandi | latitudine=42° 35' 43" | lungitudine=9° 9' 59" | alt med=360 | alt min=37 | alt max=1.367 | sup ett=3.126 | sup km²=31,26 | pupulazione=223 | annu=2015 | densità=5 }} '''Urtaca''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:Urtaca.jpg|thumb|350 px|none|Urtaca]] == Geografia == == Storia == == Merri == ==Lingua== ===Toponimi=== * San Niculaiu, * Guardiola, * Funtana Suprana, * Castellucciu, * Stretta (a), * Sott'à a Torra, * Pè i Muchji, * Funtana Vechja, * Croce di e Sale (a), * Chjarasgiu (u), * Tumbinu (u), * Petra Urtaca, * Pughjola, * Bocca Minanda, * San Pancraziu ==Lingua== Parechji pruverbii specifichi d'Urtaca sò: * ''A furia hè per i latri.'' * ''In terra chè tù vai, fà usu chè tù trovi.'' == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 3fjnl54rmmbbwue7ad5ctr941dsvoke Vallecalle 0 2930 347267 334952 2015-07-02T01:01:15Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Vallecalle [[Image:Vallecalle-Village.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di A Conca d'Oru|A Conca d'Oru]] | insee=2B333 | cp=20232 | merre=Carlu Bellini | latitudine=42° 35' 48" | lungitudine=9° 20' 21" | alt med=150 | alt min=59 | alt max=519 | sup ett=691 | sup km²=6,91 | pupulazione=109 | annu=1999 | densità=15 }} '''Vallecalle''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == ==Citazione== Accade chì Vallecalle fussi mintuvata in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''Vallecallesi, arruba campane.'' == Referenze == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] pdefe55eb1uel6jjoylcscn8gcgcm8t E Valli d'Alisgiani 0 2931 364535 363401 2019-10-11T17:25:56Z Jumpy01 11155 image wikitext text/x-wiki '''E Valli d'Alisgiani''' (ò '''E Valle''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=E Valli d'Alisgiani [[File:20234 Valle-d'Alesani, France - panoramio.jpg|280px]] | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202334 | cp=20234 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=142 | densità= }} == Geografia == == Storia == == Merri == ==Citazione== Accade chì Alisgiani fussi mintuvata in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''Alisgià, quale t'hà ruvinatu i denti? - Acqua cutrata è fasgioli bullenti.'' == Referenze == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] jp3ecog854kjosmkzhson3bv1zyv52z E Valle di Campoloru 0 2932 364534 344871 2019-10-11T17:20:11Z Jumpy01 11155 image wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=E Valle di Campulori [[File:Santa Cristina (3).jpg|280px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Campoloru di Moriani|Campoloru di Moriani]] | insee=2B335 | cp=20221 | merre=Simone Ghjuvanni Riolacci | latitudine=42° 20' 12" | lungitudine=9° 29' 41" | alt med=250 | alt min=0 | alt max=976 | sup ett=560 | sup km²=5,6 | pupulazione=263 | annu=1999 | densità=46 }} '''E Valle di Campulori''' (o '''E Valle di Campoloru''') hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] s315ut7n47s2osliokqkfb1vcbu6ct0 A Valle di Rustinu 0 2933 366671 363406 2020-05-25T11:04:11Z Jumpy01 11155 image wikitext text/x-wiki '''A Valle di Rustinu ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=A Valle di Rustinu [[File:Valle-di-Rostino ruines à Grate.jpg|280px]] | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202337 | cp=20235 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=83 | densità= }} == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 4bjqp80818e9ewbz9lply5nza839pe8 A Valle d'Orezza 0 2934 362827 360437 2019-07-04T23:47:58Z Jumpy01 11155 image wikitext text/x-wiki '''A Valle d'Orezza ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=A Valle d'Orezza [[File:Foto del comune di Valle d'Orezza.jpg|280px]] | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202338 | cp=20229 | merre= Michele Sorbara | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=49 | densità= }} == Geografia == A [[Valle d'Orezza]] hè cumposta di parechji paisoli : U più in su : '''E Poghje''' dopu (da u più in altu à u più 'n bassu): '''E Palaghjacce-''' '''U Pedipetru-''' '''Tràmica-''' è '''U Poghju'''. == Storia == == Merri == *Adolfu Giovannetti Merre prima di u 45 di u XXesimu seculu *Francescu Vinciguerra : Merre da [[1945]] à u 77. *Leopoldu Giovannoni Merre da [[1977]] à u [[2003]]. *Michele Sorbara : Merre attuale. == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] lvhm65hr3zvj9nygl5py4gbdojhjkmx A Vallica 0 2935 349199 331270 2015-07-07T07:38:58Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=A Vallica [[Image:Vallica-Monte_Padro-3.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Calvi | cantone=Belgodè | insee=2B339 | cp=20259 | merre=Michèle Antoniotti | lungitudine=9° 03' 07" | latitudine=42° 31' 19" | alt med=800 | alt min=388 | alt max=1.117 | sup ett=1.207 | sup km²=12,07 | pupulazione=27 | annu=1999 | densità=2 }} '''A Vallica''' (ò solamente '''Vàllica''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] qzhgolbiwwr59h2iwwgyq568dkllbol Velone-Ornetu 0 2936 58320 8956 2007-01-12T20:49:47Z 151.72.95.198 Redirecting to [[Velone è Ornetu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Velone è Ornetu]] ae9h9azl6z0kovn08775s3ytwjz6bk3 U Serraghju 0 2937 370134 365948 2021-01-05T04:59:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''U Serraghju''' (ò solamente '''Vènacu in [[dialettu venachese]]''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana, in a pieve di [[Venacu (pieve)|Vènacu]]. U Serraghju hè u capilocu d'issa pieve. {{cumuna suprana|Cumuna=U Serraghju | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Corti | cantone=Vènacu | insee=202341 | cp=20231 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=614 | densità= }} [[Image:venacu.jpg|thumb|350 px|none|U Serraghju è u Lucu di Vènacu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Sopranomi == Uni pochi di cugnomuli venachesi sò: Agliastru, Agnellone, l'Americanu, Ancinu, Antone, Pombu(Pomu), Antunachjinu, Baccalà, Bachjichja, Balisgiu, Ballinu, Banolu, Barramina, Bassola, Batarchjoni, "Bazaine", Biancherinu, Biancone, Bilancinu, Biiececu, Buchjichja, Bullore, Bunaghjone, Busgiacca, Cacasecca, Cacatu, Cacherone, Cafone, Cagna, Cagnone, Caifassu, Caìnu, , Caitòculu, Calavechja, Calzerone, "Canibal", Caninu, Cannatu, Cannettu, Capichjone, Capigrisgiu, Capilone, Capineru, Capu a sella, Cappone, Caranchjone, Cardellina, Casgiolu, Casgione, Casittanu, Castagnu, Castagnone, Castana, Cavaglieru, Cavichjolu, Cazzochju, Cennerella, Chjerchjone, Chjocculone, Chjudinu, Chjichjinu, Chjirbellu, Chjirghettu, Chjiricassu, "Chouchou", Ciaccone, Ciacchettu, Ciafone, Ciaffu, Ciambasta, Ciànfara, Cianfarina, Ciapperone, Cicerone, Cimoscu, Citatinu, Ciuccetta, Ciucciola, Ciuccione, Ciucciu, Coga, Cogljneru, Collilongu, Colliminutu, Conzaga, Cornachja, Créova, Cruchjone, Cucchettu, Cuccu, Cudrè, Culiferru, Culombu, Currighjolu, Cuscrittu, Cuttura, Debbo, Dicutena, Faccibellu, Fantulinu, Ferrinacciu, Figliulone, Fiscu, Foscu, Frambaglia, Frisgione, Frisgiulone, Froce, Fumicone, Furchetta, Furmosu, Galoppa, Gambad'oru, Gambetta, Ghjadru, Ghjambalesta, Ghjarchjettu, Grassone, Grisgione, Imbìttolu, l'Imbuffata, "joie", "joli", "Kruger", Lazerinu, Lentichja, Lucchettu, Mabella, Macinellu, Maccò, 'MacMahon), "Maccus", Magettu, Maghjera, Magone, Malizia, Mannacciu, Mannella, Maranghellu, Marìa Camè, Maroccu, Maiòccica, "Marin", Marmittò, Artin di donne, Masginu, Masgiolu, Masippaghj, Matalò, Mazzone, Mémeu, e Merresse, Merlatu, Mezanca, Michelettu, Midaglione, "Millerand", Millettu, Minchjone, Minghinu, Ministru, Mininone, Moca, Mocciu, "Montreuil", Moru, Mosca, Mozzu, Murandinu, Murone, Muscatu, Musulinu, Muzzolu, Nasinu, Nasone, Nassa, u Neru, "N'est-ce-pas", Nighinu, Nù, Orsachjolu, Paccicè, Paccitella, Paghjulella, Pagliaccia, Paglietta, Paisanellu, Palmentu, Pampagljnu, Pappaìna, Pappusgella, Pastasciuta, Pascioscia, Patattola, Peccabotta, Penciulella, Pecurone, Pendiculella, "Pépéléllé", "Pernod", Perperia, Pesciagatta, Pesciucane, Petrupistellu, Petru u boia, Piantolu, Piccè, Pichjarinu, Pichjone, Pichjichjina, Pichjichju, Pichjichjola, Pichjicolu, Picione, Piduchjina, Pignattone, Pilachja, Pilinu, Pilunellu, Pinnerolu, Pinnutu, Pinnone, Piottulu, Pippinu, Pirone, Piscetta, Piscinetta, Piscittone, Pisticciolu, Pititu, Pitittolu, Pillicciu, Prefettu, ziu Pretone, Pucetta, Pughjettu, Pullastrone, Puntura, Puppulone, Purrinu, Ragone, Rampu, Rappettu, Rattu, Rè, zia Rossa, Rossu u Rùssiu, Rustaghja, "Rumba", Runzinu, Sannellu, San Piuvì, Sarrachina, Sbarbatu, Sbuchjaserpu, Scannatopu, Scherpachjina, Schigneri, Sciacciatu, Scialbata, "Siamborru", "Sciamporò, "Sciassore", Sciccone, Scilenziu, Sciora, Serratrecina, Senzapaura, Sergente, Serpellu, "Soleil", Spinzunellu, Stacchetta, Tamburu, Tappinu, Tardivu, Tassu, Terragnola, "Tietieur", i Topi, Tristanu, Tupì, Tumasginu, Tupachjolu, Turbinu, Turricciurossu, Tutturu, Vevu, Zampone, Zampu, Zighinu, Zimbrata, Zinzinu, Zorzò, Zuccone, Zuzu. (raccolti da E. Tuffelli in lu Muntese di nuvembri-dicembri 1970) == Dialettu venachese == U dialettu venachese face parte di u [[corsu supranu]] o supranacciu, ancu chjamatu corsu cismuntincu, hè una variante principale di a lingua corsa rispettivamente un termine per tutti i dialetti di u corsu chì sò parlati in u nordu è u centru di a [[Corsica]]. Per questu, si puderìa dì ancu "corsu di u nordu (è di u centru)". Altri dinuminazioni è modi di scrive sò cismontincu, cismuntanu o cismontanu, corsu di [[Cismonte]], corsu centru-settentriunale/-settentrionale. Hè derivatu da u [[Toscana|Tuscanu]] è hè a varietà corsa chì stà u più vicinu à a [[lingua taliana]]. == Pruverbii è spressione== Eccu uni pochi di pruverbii è spressione annantu à Venacu {{Template:Pruverbii nota}}: * '''fà u venachese''' == Referenze == * ''U Muntese'', 1970 ==Da vede dinò== *[[Anzianu ponte di U Vechju]] == Ligami == [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] eghv17typn6zgflxjowecrgu8vm9ct5 Vintìsari 0 2938 344854 336479 2015-06-30T17:56:12Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Vintìsari''' (o '''Ventìsari''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Vintìsari | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202342 | cp=20240 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=2005 | densità= }} [[Image:Coasina89.jpg|thumb|350 px|none|U Castellu di Coasina, Vintìsari]] == Geografia == == Storia == == Merri == ==Lingua== ===Toponimi=== * A Contra * A Vignarella * Barazzola * Funtana d'a vacca * Funtan Ghjacumu * Funtana d'u boii * Piazzola * Supranaccia * Suttanaccia * U ponti d'u vadellu * U pughjolu fora à paesi(ma micca luntanu): * Arbaghju * I Cattarelli * A Treghja certi casi: * a casetta * a casa nova * a casa vechja * u casoni * a torra ===Cugnomi=== * A sintinella * A volpi * Bebè * Bellochju * Bibina * Braghicciu * Cagnetta * Ciarbellu * Ginioni * Giniuchju * Ivinanzi * Muvrinu * Nicci * Niolu * Paccucciu * Pobè * Radicciu * Rullò * Suffiettu * Truppulella * U bevaru * U Bisgiù * U Cuccu * U culinellu * U Muvru * U Pincioni * U Ricciu * U Tisgiu == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] aqp83tvhofgobeasylh5yc5adm2moau A Venzulà 0 2939 344861 331272 2015-06-30T18:07:11Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''A Venzulà''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=A Venzulà | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone= U Vescovatu | insee=2B343 | cp=20215 | merre= | lungitudine=9° 27' 26" | latitudine=42° 29' 06" | alt med=350 | alt min=0 | alt max=310 | sup ett=1615 | sup km²=16,15 | pupulazione=1333 | annu=1999 | densità=82 }} [[Image:2001-02-28 Venzo 02.jpg|thumb|350 px|none|A Venzulà]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] qxxkf7nrnv8vq3hqh80jujbyrmvl1k7 Verdese 0 2940 363478 344852 2019-09-19T04:49:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''A Verdese ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=A Verdese | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202344 | cp=20229 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=11 | densità= }} [[Image:Verdese-village.jpg|thumb|350 px|none|A Verdese]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 6ly9q1gjg5tkl5bgq7bfsu7wmqr8vfa U Viscuvatu 0 2941 376217 363399 2021-08-22T07:07:16Z Fausta Samaritani 15085 navebox wikitext text/x-wiki '''U Viscuvatu ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=U Viscuvatu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202346 | cp=20215 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=2316 | densità= }} [[Image:Vescovato village.jpg|thumb|350 px|none|U Viscuvatu]] == Geografia == == Storia == == Merri == ==Lingua== ===Toponimi=== * A Piazza di a Chjesa * U chjassu * E Padule * E Candelle == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] nb04a19f76zg54vhcd5wlojw4ntbsov Vizzani 0 2942 363469 357579 2019-09-19T04:49:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Vizzani ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Vizzani | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202347 | cp=20242 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=336 | densità= }} [[File:Vezzani.png|thumb|350 px|none|Vizzani]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Cultura corsa == '''Vizzani''' hè statu mintuvatu qualchì volta da i scrivani in lingua corsa. Par asempiu, da Monsignori Di La Fuata: (''Preti Santu'', ''Girendu a Corsica''): :''Un dì la [[lefra]] sè tù capiti in Vizzani ;'' == Merri == == Rifarenzi == * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" == Ligami == [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] kqdlddgbgeqtcrwfxcu58qzcdmtye9t Vignale 0 2943 335011 321733 2014-03-23T15:11:09Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Vignale | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di U Borgu|U Borgu]] | insee=2B350 | cp=20290 | merre=Carlotta Terrighi | latitudine=42° 32' 20" | lungitudine=9° 22' 56" | alt med=400 | alt min=27 | alt max=1.151 | sup ett=1.069 | sup km²=10,69 | pupulazione=165 | annu=1999 | densità=15 }} '''Vignale''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Vignale]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 8gchdsp9c31kr5dqpn0ra6gac44ytvy E Ville di Balagna 0 2944 364627 364626 2019-10-22T14:42:35Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[E Ville di Parasu]] à [[E Ville di Balagna]] wikitext text/x-wiki '''E Ville di Balagna''' (ò '''E Ville di Parasu''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=E Ville di Balagna | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202352 | cp=20279 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=168 | densità= }} [[Image:Ville-di-Paraso_Speloncato.jpg|thumb|350 px|none|E Ville di Balagna]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] av6trd0tyd1yvvvnhty6e6tv6ep86wa E Ville di Petrabugnu 0 2945 363407 349169 2019-09-19T04:48:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''E Ville di Petrabugnu''' (ò solamente '''Petrabugnu''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=E Ville di Petrabugnu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202353 | cp=20200 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=2950 | densità= }} [[Image:Ville-di-Pietrabugno village.jpg|thumb|350 px|none|E Ville di Petrabugnu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] cuozigb62fsk89p9uc7blumocjrpyvy Vivariu 0 2946 347767 347765 2015-07-03T08:48:43Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Vivariu ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Vivariu [[Image:Vivariu.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu= | cantone= | insee=202354 | cp=20219 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=493 | densità= }} == Geografia == == Storia == ==Linguistica== === Sopranomi === Uni pochi di sopranomi di Vivariu sò: Agnellone, Anton Bombu, Bullore, Biancone, Cagnone, Capi grisgiu, Capi rossu, Ferrinacciu, Funtanellu, Merlatu, Martin di le donne, Murone, Magone, Muscatu, Manella, Alizia, Nigninu, Pecurone, Pecca Botta, Piantolu, Pinerolu, Pillaccia, Pilone, Prefettu, Petru Pistellu, Pitittu, Pitittolu, Petru U Boia, Pinnutu, Pichjone, Frigiulone, Runchjinu, Zuccone. == Merri == == Referenze == * ''U Muntese'', Maghju-Ghjungnu, 1970 ==Da vede dinò== *[[Anzianu ponte di U Vechju]] == Ligami == * [http://co.wikibooks.org/wiki/Sopranomi_di_Corsica Sopranomi di Corsica ] {{cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] j92jin8mw7pze9g9lx7em23yqyaklck A Vulpaiola 0 2947 363310 336321 2019-09-05T09:42:40Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu ha spostato la pagina [[A Vulpaghjola]] a [[A Vulpaiola]] tramite redirect wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=A Vulpaiola [[Image:Volpajola-village.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di l'Altu di Casacconi|Altu di Casacconi]] | insee=2B355 | cp=20290 | merre=Baby Niellini | latitudine=42° 31' 37" | lungitudine=9° 21' 16" | alt med=400 | alt min=45 | alt max=1.231 | sup ett=1.303 | sup km²=13,03 | pupulazione=366 | annu=1999 | densità=28 }} '''A Vulpaiola ''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == ==Lingua== ===Toponimi=== *U quercetu * Case l'aghja * Costa sorbu * Fundale * U cannetu * A torra * I fondi * Piazza di u corsu * Piazza di a ghjesa * Trave * U centru * Canniccia * San Petru * San Martinu * U macellu * San Cisariu == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] m4szn4f74fj4eu5k0lz9f8tuutfon1k Zàlana 0 2948 344860 336339 2015-06-30T18:04:09Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Zàlana ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Zàlana | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202356 | cp=20272 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=172 | densità= }} [[Image:Zalana-70.JPG|thumb|350 px|none|A Belfasca è a Chjesa di l'Annunziata]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] mlat1becef12v9jpfqrapsbqeu55fy5 Ziglia 0 2949 363470 344859 2019-09-19T04:49:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Ziglia ''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Ziglia | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu= | cantone= | insee=202361 | cp=20214 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=179 | densità= }} [[File:Zilia Panorama.jpg|thumb|350 px|none|Ziglia]] [[File:Zilia.jpg|thumb|350 px|none|Ziglia]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] cewd5wb5wmlnmhq47kie1x20r1mpwmr Zùani 0 2950 344923 336337 2015-06-30T19:41:27Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Zùani''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suprana. {{cumuna suprana|cumuna=Zùani | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | circundariu=Corti | cantone=[[Moita è Verde]] | insee=202364 | cp=20272 | merre= | intercomunalità= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | superficia= | populazione=40 | densità= }} [[File:Zuani village.jpg|thumb|350 px|none|Zùani]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == Ritratti di u paese di Zùani e fiure pigliate a u seculu scorsu [http://www.zuani.net www.zuani.net] [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 7yojmwdtpk4irbyjieba1hh88cmwf0v Arghjusta 0 2952 344962 344924 2015-07-01T07:18:32Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Arghjusta''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna d'[[Arghjusta-Muricciu]]. {{paese|paese=Arghjusta | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | cumuna=[[Arghjusta-Muricciu]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Arghjusta]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] nfexwcmtfrhqe6i8sbedy0n3fl3ejju Template:Paese 10 2953 374054 373540 2021-06-02T11:34:43Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki <div> {| align="right" border="0" rules="all" width="300px" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background-color: #f3fff3" ! colspan="2" style="background-color: #ddffdd" |<span style="font-size:large;"> '''{{{paese}}}''' </span> |- | valign="top"| [[Statu]] || align="center" | {{{statu}}} |- | valign="top"| [[Regione]] || align="center" | {{{regione}}} |- | valign="top"| [[Dipartimentu]] || align="center" | {{{dipartimentu}}} |- | valign="top"| [[Cumuna]] || align="center" | {{{cumuna}}} |- | valign="top"| [[Pieve]] || align="center" | {{{pieve}}} |- | valign="top"| [[Longitudine]] || style="text-align: center" | {{{longitudine}}} |- | valign="top"| [[Latitudine]] || style="text-align: center" | {{{latitudine}}} |- | valign=top| [[Altitudine]] || align="center" | {{{altitudine}}} |- | valign="top"| [[Populazione]] || align="center" | {{{populazione}}} |} </div><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 1c0mwcpr3dfstlm3wdy5knokoob9w05 Azilonu 0 2954 368153 336624 2020-06-25T18:38:26Z 90.37.27.127 /* Sprissioni */ wikitext text/x-wiki '''Azilonu''' hè un [[paesi]] chì faci parti di a cumuna d'[[Azilonu è Ampaza]]. {{paese|paese=Azilonu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | cumuna=[[Azilonu è Ampaza]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Azilonu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Parsunalità == Azilonu hè u paesi di [[Paulu Matteiu Della Foata|Monsignori di la Fuata]]. ==Lingua== ===Pruverbii=== Eccu uni pochi di pruverbii chì sò tipichi di u paesi d'Azilonu: *''A bacia t'hà l'anchi corti. '' *''A bocca chjusa, nè moschi nè bonbucconi. '' *''A casa ind'eddu un ghjugni u soli Ci ghjugni u duttori. '' *''A chì campa n'ha da veda. '' *''A chi dormi un piglia pesci. '' *''A chì l'hà in culu l'ha in casa. '' *''A chi mori, à chi s'allarga. '' *''A chì stughji un perdi tempu. '' *''A chì t'hà dui casi In una ci piovi. '' *''A chi un arrisica Un arrùzzica. ''' *''A chi un sa piantà, pianta di nuvembri. '' *''A còcciula di trè Un andò nè mali nè bè. '' *''A chì un ni hà, un ni mangna. Sé tu voli a farina Va à coglia a castagna. '' *''A festa d'Àmpaza passa. '' *''A forza di tirà a corda strappa. '' *''A Frassetu e à Tavera, un dì "cuppa" sò muntoni. '' *''A ghjastema volta e ghjira Volta in capu à chi la tira. '' *''A la fini di tanti guai Un lucchesi un manca mai. '' *''A lingua ossu un hà e ossu tronca. '' *''A lu lumu di la deda Cannavacciu pari tela. '' *''A raghjoni hè a toia E a capra hè a meia. '' *''A raghjoni hè verbali. '' *''A un bon' cani li si dà un bon ossu. '' *''A vigna dici à u patronu * fà mi pòvara e ti faraghju riccu. '' *''A volpi perdi u pelu ma micca u viziu. '' *''Aghji fedi E Diu pruvvèdi. '' *''Ampaza, niccia niccia Par un soldu edda si piccia. '' *''Azilonu Fiori di cantonu. '' *''Azilonu Pocu hè bonu. '' *''Babbi e mammi tonti, figlioli astuti. '' *''Campa scuffia, chi barretta passa e veni. '' *''Carti ghjòcani e ghjucadori si vanta. '' *''Cavaddu di trenta Mai piu ch'eddi ci n'entri. '' *''Chì campa spirendu Mori caghendu. '' *''Chì cerca trova. '' *''Chi di ghjaddina nasci in terra ruspa. '' *''Chi ci hè di più neru chè a paredda. '' *''Chi hà da fà a ghjatta Si a patrona hè matta. '' *''Chì cù la spada ferisci Per la spada perisci. '' *'' Chì disprezza vol' cumprà. '' *''Chi muta Muga. '' *''Chi posa Mal pensa. '' *''Chi si chjina incu i ziteddi s'arrizza u culu merdosu. '' *''Chi t'hà solda e amicizia Torci u nasu à a ghjustizia. '' *''Chì un invechja Hè pena di vita. '' *''Chi va e volta, bon' viaghju faci. '' *''Ci voli à nascia Par pascia. '' *''Ciò chi hè scrittu in celi suviti in terra. '' *''Ciò chi teni À luna vecchja Ciò chi sfronda À luna tonda. '' *''Com'hè corcia a panca Indù un ci posa barba bianca. '' *''Corciu à chi un ha à nimu. '' *''Cristu un paga micca tutti i vènnari sera. '' *''Cunsigliu di topa e dannu di farina. '' *''Da dì à fà Hè com'è da tonda à filà. '' *''Da parè ad essa Hè com'è da orda à tessa. '' *''Di fà ciò chi hè fattu Un hè piccatu. '' *''Ciò ch'edda faci a mani dritta, un devi veda a mani manca. '' *''Ciriola, Ciriola S'eddu venta o s'eddu piovi Di l'invernu semu fora. E s'edd' hè beddu tempu Par trenta semu drentu. '' *''Com'hè corcia quidda sporta Chi nun faci arrega e porta. '' *''Di dà ciò ch'un s'hà Hè sempri carità. '' *''Di u cateddu tontu, a volpi si ni sfaci. '' *''Diu ti vardi di un bon' ghjinnaghju. '' *''Fà à parera e tèniti à tè. '' *''Figlioli chjughi, pinseri chjughi.Figlioli maiori, pinseri maiori. '' *''Fiori di mintucciu Più dicu torra da Più mi s'incuccia. '' *''Focu d'alzu Focu falsu. '' *''Furciolu, forca. '' *''Ghjaddina ch'un becca biccattu hà. '' *''Ghjàgaru abbaghja e boiu pasci. '' *''Ghjumenti pudditrata un bii mai aqua linda. '' *''Ghjuntu u timpurali i ghjàcari facini a so casa. '' *''Hè com'e i sgiò di la Rocca, mori fumu e pocu arrostu. '' *''Hè l'ochji di u patronu chì ingrassa u cavaddu. '' *''Hè megliu ghjenti Ca arghjentu. '' *''Hè megliu pocu chè micca. '' *''I funi longhi diventani sarpi. '' *''I morti incu i morti e i vivi incu i vivi. '' *''I parenti Sò i denti. '' *''I solda un vènini micca cantendu. '' *''In cumpagnia, u frati presi moglia. '' *''Ind' eddu un ci n'hè un ci n'entri. '' *''L'ànima à Diu, u corpu à a terra. '' *''L'aqua sfonda i ricci. '' *''L'acqua va à u mari. '' *''L'arti di Micalassu Mangnà, bia e andà à spassu. '' *'' L'ottu d'aprili U [[cuccu]] devi venire S'eddu un veni lu diciottu U cuccu hè mutu o hè mortu. '' *''Matrimonii e viduvali So dal celi distinati. '' *''Matrimoniu sittimbrinu O vèduvu o mischinu. '' *''Miseria e puvertà Son dui sureddi E scuncertina hè la cucin' carna. '' *''Morghi chi morghi Cantà vogliu eiu. Quand'e morgu eiu Canti chi vogli. '' *''Mortu pinzutu, appinza ti ni un antru. '' *''Mortu u Cristu, spintu u lumu. '' *''Nè essa nè fà si E quant'e à ghjittà si. '' *'' I guai di a pignatta Un i cunnosci chè a cuchjara. '' *''I solda sò tondi e capùlani. '' *''Innanzi chè micca, maritu vechju. '' *''Mamma scagna E ghjatta mangna. '' *'' Mègliu solu ché mali accumpagnatu. '' *''Nanzi ghjunta la so ora Nè si nasci nè si mori. '' *''Natali à u balconu Pasqua à u fuconu. '' *''Natali à u ghjocu Pasqua à u focu. '' *''Nè vènnari nè luni Un cumincià a to funi. '' *''O Signori Feti ci pastori In a branata E purcaghji in invirnata. '' *''Oghji eiu, dumani tù. '' *''Ogni cecu piegni i so ochji. '' *''Ogni ghjatta t'hà a so coda. Ghjatta ci hè ma coda un n'hà. '' *''Ogni sèculi e centunari L'aqua volta à li so canali. '' *''Ogni tontu t'hà u so filu. '' *''Ognun' chì piscia arrittu à u muru Hà lu ficu par sicuru. '' *''Ognunu sa ciò chi boddi in a so pignatta. '' *''Omu dormi e carta veghja. '' *''Ora vivu ora mortu. '' *''Pàghani i chjughi par i maiori. '' *''Par maghju o par maghjonu Un ti caccià u to pilonu. '' *''Par un colpu un casca l'àrburi. '' *''Par via di u patronu si rispeta u cavaddu. '' *''Par viaghju s'acconcia a somma. '' *''Pècura nera e pècura bianca A chi mori mori, à chi campa campa. '' *''Piu pècuri, piu mocci. '' *''Più si campa e più si n'impara. '' *''Poni in terra e spera in Diu. '' *''Prigheti par i beddi ch'è i mali a si stàntani. '' *''Quand'è Pisa fù brusgiata, piuvì trè notti e trè ghjorni. '' *''Quandu u ghjàcaru invechja, a volpi li piscia addossu. '' *''Quandu u porcu hè tecchju si volta a trova. '' *''Quandu u soli hè in Azilonu Mangna puri u to bucconu. '' *''Quandu u soli tramonta U pultronu s'appronta. '' *''Ronchi samirini un ni codda in celi. '' *''Russura à la marina Bon' tempu la matina. Russura à la muntagna Aqua e ventu à li calcagna. '' *''Saccu biotu un pò stà rittu. '' *''Saccu pienu un pò piigà. '' *''S'eddu suniteghja in Capu di Staghju Lascia puri u granu in arghja. S'eddu suniteghja in Capu di Mur Mettilu à u sicuru. '' *''Sapiutu la trè Sapiutu lu rè. '' *''Santa Maria, Sichè A chi un hè latru un ci stà bè. '' *'' Sé Bastèlica avia un portu Aiacciu accantu era un ortu. '' *''Si sbaglia ancu u preti à l'altari. '' *''Sia mali o sia bè Cristu un dici par quistu hè. '' *''Sparti ricchezza e torra puvertà. '' *''Sproni mei e cavaddu di l'altri. '' *''Tira più un pelu di muzza in cuddata Cà un paghju di boia in falata. '' *''Tocca e lecca ó Antò chi hè festa Sempri tocca e mai n'arresta. '' *''Tràmula di ghjugnu Alivi in pugnu. '' *''Tutti i ghjorna si n'impara. '' *''U bè di l'avaru u si magna u furfanti. '' *''U candidatu prummetti piu casgiu chè pani. '' *''U corbu dici chi u più beddu piulaconu hè u soiu. '' *''U discorsu porta l'omu à a forca. '' *''U mari accoglii i vadini. '' *''U mittiticciu va da a porta à u balconu. '' *''U mondu hè fattu à scala A chi codda e à chi fala. '' *''U peghju calciu hè quiddu di u cavaddu mansu. '' *''U piu beddu ceppu, teni lu par maghju. . '' *''U sameri chi un vo bia hè un gattivu zifulà. '' *''U Signori à qual' eddu ama, tocca. '' *''U Signori dà u biscottu à quiddu chi t'hà i denti. '' *''U Signori dà u fretu sicondu i panni. '' *''U techju un credi u famitu. '' *''U troppu bè s'arrivolta. '' *''U troppu stroppia. '' *''Un ci hè sàbatu senza soli Comu donna senza amori. '' *''Un disòrdini Faci un òrdini. '' *''Un fà mali chi hè piccatu. Ma un fà bè chi hè mancatu. '' *''Un fà mali chi hè piccatu. Ma un fà bè chi hè ghjittatu. '' *''Un hè micca tutti i ghjorni festa. '' *''Un si mori chè una volta. '' *''Un si po fà "prrù" senza labbri. '' *''Un si po fà u passu più largu chè a ghjamba. '' *''Un si po stà di dui pedi in un' scarpu. '' *''Un ti fidà di u pidochju rifattu. '' * ''Un ti fidà di u viddanu rifattu. '' *''Un ti rida di u mè dolu Quandu u meiu hè vechju, u toiu hè novu. '' *''Un trema una foglia Chi Diu nun voglia. '' *''Una casa, si sa qual'hè chi a faci ; un si sa qual'hè chi a godi. '' *''Una donna faci e sfaci una casa. '' *''Una mani lava l'altra e i dui làvani a faccia. '' *''Vali più un tontu à fattu soiu cà centu astuti à quiddi di l'altri. '' *''Vargualè, Vargualè Ghjàrgala era e ghjàrgala hè. '' *''Vesti un bastonu Pari un baronu. Vesti una tama Pari una dama. '' *''Vistu l'omu Vistu a raghjoni. '' *''Zigliara Focu e fiara. '' ===Sprissioni=== * '''Ampaza, a trava''' * '''aghju addivatu i corbi par caccià mi l'ochja'''. * '''castrà i falchetti''' * '''èti truvatu a fica cuddatoghja''' * '''hà sasciatu à Cicciaronu''' : hè mori struitu * '''hè compia a festa d'Ampaza''' * '''hè statu u viaghju di u sali''' * '''pari un gricciulu bocca aparta!''' : di calchissia chì parla mori * '''pari una sporta sfundata''' : di calchissia chì parla mori * '''quissu sà quantu u granu vali a loghja''' * '''u so acu un hè cascatu in u lamaghjonu''' == Citazioni == Eccu uni pochi di pruverbii chì cuncernani Azilonu {{Template:Pruverbii nota}}: * ''Azilonu, fiori di cantonu.'' * ''Azilonu, pocu hè bonu.'' == Da veda dinò == * a [[Panicala]] * [[Paulu Matteiu di la Fuata]] == Riferimenti == * [http://www.taravu.com/Textes/corses/Foata.htm Rinatu Coti, Cunfarenza fatta in Azilonu u 7 aostu 1999 da cilibrà u cintinariu di a morti di Mgri Paulu Matteu di la Fuata, U Taravu] == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] pvcpjvlgax5kfhh5w14ekwcdokrxgrx Belvideri 0 2955 344964 331677 2015-07-01T07:19:07Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{paese|paese=Belvideri | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | cumuna=[[Belvideri è Campumoru]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} '''Belvideri''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Belvideri è Campumoru]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Belvideri]] == Geografia == == Storia == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] tgi7uxjdqhrmh4pioa8d4jxh3j3t9hz Carchetu 0 2956 363465 348989 2019-09-19T04:49:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Carchetu''' hè un [[paese]] chì face partita di a cumuna di [[Carchetu-Brusticu]]. {{paese|paese=Carchetu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | cumuna=[[Carchetu-Brusticu]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Carchetu]] == Geografia == == Storia == ==Da vede dinò== *[[Mal'Cunciliu]] == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] 9o9i0r205hyjq5tb3q172v9eva08t6u Cardu 0 2957 344932 331911 2015-07-01T07:11:47Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Cardu''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Cardu-Turghjà]]. {{paese|paese=Cardu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | cumuna=[[Cardu-Turghjà]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Cardu]] == Geografia == == Storia == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] t14xw4qyw3i2wy77s8xyocsnnpop3ot Coti 0 2958 344961 344933 2015-07-01T07:18:20Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Coti''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Coti-Chjavari]]. {{paese|paese=Coti | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | cumuna=[[Coti-Chjavari]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Coti]] == Geografia == == Storia == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] 8bvnil6uw1iiqhk34v0etr4acjs6spj Cugnocolu 0 2959 348254 344967 2015-07-03T13:51:20Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Cugnòculu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Cugnòculu]] 5nnqhgbqj2z4kh005entmqzuvlx10q5 Cuttuli 0 2960 344965 344936 2015-07-01T07:19:17Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Cuttuli''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Cuttuli-Curtichjatu]]. {{paese|paese=Cuttuli | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | cumuna=[[Cuttuli-Curtichjatu]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Cuttuli]] == Geografia == == Storia == == Citazioni == Eccu parechji pruverbii chì cuncernani u paesi di Cuttuli (pigliendu in contu ch'eddu hè di tradizioni chì i pruverbii annantu i paesi o i cità, ùn sò micca uggettivi in generali ma piuttostu schirzanti): * ''Scarzzicabugnu son' cuttulesi.'' == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] e5pl6ysqz6dixm02llidha3xp8hnivo Eccica 0 2961 344963 344937 2015-07-01T07:18:57Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Eccica''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Eccica-Suaredda]]. {{paese|paese=Eccica | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | cumuna=[[Eccica-Suaredda]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Eccica]] == Geografia == == Storia == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] bxybb37hodbq1vesqbq2je8y6agb4or Grussetu (Grussetu è a Prugna) 0 2962 344966 344938 2015-07-01T07:19:28Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Grussetu''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Grussetu-A Prugna]]. {{paese|paese=Grussetu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | cumuna=[[Grussetu-A Prugna]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Grussetu]] == Geografia == == Storia == == Da veda diò == * [[Grossetu (Tuscana)]] == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] se22pwilycxh6m6uv4kbfhsfkacf7tt Macà 0 2963 363191 363190 2019-07-31T15:42:28Z Vulpachjinu 8656 wikitext text/x-wiki '''Macà''' (o '''Macà è Croci''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Macà | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A160]] | cp=[[20140]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[221]] | dinsità= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Macà.]] == Giugrafia == == Storia == == Cultura == Croci hè statu mintuvatu qualchì volta da i scrivani in lingua corsa. Par asempiu, da Monsignori Di La Fuata (''Preti Santu'', ''Girendu a Corsica''): ''Ùn dì à Croci ch'eddu hè sottu à Macà.'' == Merri == == Rifarenzi == ==Da vede dinò== == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 1m2nxoascbqwgmelcj3w26p9fdtxqq5 Olmi 0 2964 363526 344948 2019-09-19T04:50:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Olmi''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Olmi-Cappella]]. {{paese|paese=Olmi | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | cumuna=[[Olmi-Cappella]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Olmi]] == Geografia == == Storia == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] 30u8ox86wuifm8cslgxp4u1g4nqh6cz Penta 0 2965 33006 9004 2006-10-07T16:23:14Z 151.52.115.177 Redirecting to [[A Penta]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[A Penta]] nwlw4ahmql7pe5nrpy8rhz58uaoc324 Pianottuli 0 2966 344949 333881 2015-07-01T07:15:37Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Pianottuli''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Pianottuli-Caldareddu]]. {{paese|paese=Pianottuli | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | cumuna=[[Pianottuli-Caldareddu]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Pianottuli]] == Geografia == == Storia == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] 08nxlyx6goae7m8txlbmf81ncj9s9kx Pila 0 2967 344950 333902 2015-07-01T07:15:49Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Pila''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Pila-Canali]]. {{paese|paese=Pila | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | cumuna=[[Pila-Canali]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Pila]] == Geografia == == Storia == ==Lingua== Uni pochi di pruverbii specifichi di Pila sò: * ''À bocca chjusa, ùn ghjentri mosca.'' * ''A botta vechja faci u bon' vinu.'' * ''A chì campa n'hà da veda.'' * ''À chi dormi ùn piglia pesci.'' * ''À chì l'hà in culu l'hà in casa.'' * ''À chi un arrisica ùn arrùzzica.'' * ''A donna di u vicinu hè più bedda cà a soia.'' * ''À forza di tirà a corda strappa.'' * ''A règula ci sta bè ancu in casa di lu rè.'' * ''Aceddu in cabbia ùn canta di cori, ma canta di rabbia.'' * ''Aiuta ti, Diu t'aiutarà.'' * ''Aprili, Aprili, desfa purcili.'' * ''Aqua ruza di Cuzzà, fala in Frassetu è si ni va.'' * ''Centu casi, centu milla miserii.'' * ''Chì disprezza compra.'' * ''Chi posa mal' pensa.'' * ''Chì ùn invechja hè pena di vita.'' * ''Chì vò avanzà u so vicinu si chjina prestu è s'arrizza matina.'' * ''Ci vò à mangnà un bacinu di sali par cunnoscia una parsona.'' * ''Di ciè chè tù senti ùn ni creda micca, di ciè chè tù vedi ùn ni creda cà a mittà.'' * ''Frivaghju, frivaghju di setti barretti. Una a caccia è quidda altra la metti.'' * ''L'acqua si ni va sempri à u mari.'' * ''Nè par maghju nè par maghjonu ùn ti caccià u to pilonu.'' * ''Più pendi è più rendi.'' * ''San'Niculò, San'Niculò Piuvarò o nivarò ma calcosa farò.'' * ''Prima ghjugna, prima tigna.'' * ''Tintu à chì hè ziteddu, chì ùn hà barba à u baveddu.'' * ''U boiu chi ùn vo bia hè un gattivu zifulà.'' * ''U celi fattu à pani, s'eddu ùn piovi oghji piovi dumani.'' * ''U diàuli apri a caddi è si sminteca di sarrà la.'' * ''U discorsu hè beddu è bonu ma arruvina u povaru omu.'' * ''U techju ùn credi u famitu.'' * ''U troppu stroppia.'' * ''Ùn fà mali chi hè piccatu. Ma ùn fà bè chì hè qhjittatu.'' * ''Una donna faci è sfaci una casa.'' == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] iz39qge07rn6p5t0jcr9ney48u5e39i Pitretu 0 2968 344951 333930 2015-07-01T07:16:03Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Pitretu''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Pitretu-Bicchisgià]]. {{paese|paese=Pitretu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | cumuna=[[Pitretu-Bicchisgià]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Pitretu]] == Geografia == == Storia == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] nvk7ha4dtjnkam31hv6aax6asejfrom Poghju 0 2969 363484 344952 2019-09-19T04:49:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Poghju''' hè un [[paese]] chì face partita di a cumuna di [[Poghju-Marinacciu]]. {{paese|paese=Poghju | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | cumuna=[[Poghju-Marinacciu]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Poghju]] == Geografia == == Storia == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] 7kg8dmcyd8mdifqz4nv197ft8getvfs Sari 0 2970 344955 344954 2015-07-01T07:16:48Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Sari''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Sari-Sulinzara]]. {{paese|paese=Sari | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | cumuna=[[Sari-Sulinzara]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Sari]] == Geografia == == Storia == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] 4jzzc6b53rohii4vxb34d37u45anpcz Sarrula 0 2971 344956 334314 2015-07-01T07:17:05Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Sarrula''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Sarrula-Carcupinu]]. {{paese|paese=Sarrula | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | cumuna=[[Sarrula-Carcupinu]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Sarrula]] == Geografia == == Storia == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] 1frx540wtg1s94wpsgrpxsv68tvg3iq Sorbu 0 2972 344957 334438 2015-07-01T07:17:18Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Sorbu''' hè un [[paese]] chì face partita di a cumuna di [[Sorbu-Occagnanu]]. {{paese|paese=Sorbu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | cumuna=[[Sorbu-Occagnanu]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Sorbu]] == Geografia == == Storia == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] niwkprxcj6y6obn6dmhdxx3u9uurvqz Tagliu 0 2973 344960 334557 2015-07-01T07:17:49Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Tagliu''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Tagliu-Isolacciu]]. {{paese|paese=Tagliu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | cumuna=[[Tagliu-Isolacciu]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Tagliu]] == Geografia == == Storia == ==Citazione== Accade chì Tagliu fussi mintuvatu in a litteratura è a cultura corsa. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''Tagliu, Peru è Prunu, Diu ni liberi ad ognunu.'' == Referenze == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] 3wkzmwbq0cwynqieqku5yk6bcbsdzua Velone 0 2974 344851 334975 2015-06-30T17:51:02Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Velone''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Velone-Ornetu]]. [[Categoria:Paese di Corsica]] dk757bccik23nr0elv6uk6c2a9yetgi Vutera 0 2975 344855 335069 2015-06-30T17:57:59Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Vutera''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Vutera-I Bagni]]. [[Categoria:Paese di Corsica]] lcbi1b95kzkkaeinb1mr695ttlcc7an A Prugna 0 2977 350874 331264 2015-07-09T14:45:22Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''A Prugna''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Grussetu è a Prugna]]. U [[paesi]] cumporta parechji [[torre di Corsica|torri]] chì sò stati custruiti trà [[1575]] è [[1580]]. {{paese|paese=A Prugna | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | cumuna=[[Grussetu è a Prugna]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|A Prugna]] == Storia == == Gallaria d'imagini == <gallery> Image:Torra - A Prugna.JPG|Una torra in a Prugna Image:Torra - A Prugna1.JPG| </gallery> == Rifarenzi == * Lucetta Poncin, ''Vida di u Taravu'', Alanu Piazzola, 2004 (in [[lingua francese|francesu]]) == Liami == * [http://fr.calameo.com/read/0000045260e3574b8ceb0 Taravu, A Prugna] [[Categoria:Paese di Corsica]] aoqe4qu4iqrolymlyhm1lfz91vhxij8 Acquatella 0 2978 331292 258132 2014-03-23T13:56:27Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{paese|paese=Acquatella | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | cumuna=[[A Penta è Acquatella]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} '''Acquatella ''' hè un [[paese]] chì face partita di a cumuna di [[A Penta è Acquatella]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|300 px|Acquatella]] == Geografia == U paese d'acquatella si trova à un'altezza di 430 metri. == Storia == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] 90zir2svkgk499be0ue5tiabeih3d1f Àmpaza 0 2979 352063 351228 2015-10-31T07:21:42Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Ampaza]] à [[Àmpaza]] wikitext text/x-wiki '''Ampaza''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Azilonu è Ampaza]]. {{paese|paese=Ampaza | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | cumuna=[[Azilonu è Ampaza]] | pieve= [[Ornanu]] | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Ampaza]] == Geografia == == Storia == == Merri == Antonu Peretti == Cultura corsa == '''Ampaza''' hè stata mintuvata qualchì volta da i [[scrivani]] in [[lingua corsa]]. Par asempiu, da Monsignori Di La Fuata: (''Preti Santu'', ''Girendu a Corsica''): :''Un dì mai : Ampaza antica'' :''Sinnò pugni com'è urtica.'' Eccu dinò uni pochi di [[pruverbii corsi|pruverbii]] annantu à Ampaza {{Template:Pruverbii nota}}: * ''Ampaza, a trava.'' * ''Ampaza, niccia niccia, par un soldu edda si piccia. '' == Merri == == Da veda dinò == * a [[Panicala]] == Rifarenzi == * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" == Liami == [[Categoria:Paese di Corsica]] h0vgfywnlrlaktz9y9hjcaqwuo09a4t Bicchisgià 0 2980 344925 331690 2015-07-01T07:10:05Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Bicchisgià''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Pitretu-Bicchisgià]]. {{paese|paese=Bicchisgià | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | cumuna=[[Pitretu-Bicchisgià]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Bicchisgià]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] rcy676wlfs98dnc9rq9kajh9zmd16wh Brusticu 0 2981 363476 344926 2019-09-19T04:49:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Brusticu ''' hè un [[paese]] chì face partita di a cumuna di [[Carchetu-Brusticu]]. {{paese|paese=Brusticu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | cumuna=[[Carchetu-Brusticu]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Brusticu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] f5mrx5cha8tdsykx6vnwuu0xjd7rlw1 Caldareddu 0 2982 344927 331802 2015-07-01T07:10:54Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Caldareddu''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Pianottuli-Caldareddu]]. {{paese|paese=Caldareddu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | cumuna=[[Pianottuli-Caldareddu]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Caldareddu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] 5td9o31k8p3pz5dwzwnt70u5rkal3ja Campumoru 0 2983 331830 328559 2014-03-23T14:07:12Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{paese|paese=Campumoru | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | cumuna=[[Belvidè è Campumoru]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} '''Campumoru''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Belvideri è Campumoru]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Campumoru]] == Geografia == == Storia == == Merri == ==Citazioni== Accadi chì Campumoru fussi mintuvatu in a litteratura è a culture corsa. Par asempiu: * in u pruverbiu: ''Campumoru, campu tristu. Tana di volpi è numichi di Cristu.'' * in u pruverbiu: ''I bilvidiracci pieni à stracci, i campumuresi pieni à seta.'' == Rifarenzi == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. [[Categoria:Paese di Corsica]] 9u0k0be8wzgszvb5nnp23t3s5s3czi3 Canali 0 2984 344928 331833 2015-07-01T07:11:08Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Canali''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Pila-Canali]]. {{paese|paese=Canali | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | cumuna=[[Pila-Canali]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Canali]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] j9eknf64jlu0a69ua7tbcq4bqcpsrqh Cappella 0 2985 366347 366346 2020-04-30T11:17:08Z Cosudibastia 13161 wikitext text/x-wiki [[File:Tralonca chapelle San Lorenzo.jpg|miniatura|A cappella San Lurenzu in Tralonca]] Una '''cappella''' hè un edifiziu religiosu è un locu di cultu [[Cristianisimu|cristianu.]] Pò, segondu u casu, custituisce un edifiziu separatu o esse integratu in un altru edifiziu. bduk6d7ceafs0dwt1n53svnr3zg3nrr Carcupinu 0 2986 344931 331908 2015-07-01T07:11:38Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Carcupinu''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Sarrula-Carcupinu]]. {{paese|paese=Carcupinu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | cumuna=[[Sarrula-Carcupinu]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Carcupinu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] ear0obvl3zmpd47ufvnsdajdw65ig5u Chjavari 0 2987 332045 45495 2014-03-23T14:11:27Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Chjavari''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Coti-Chjavari]]. {{paese|paese=Chjavari | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | cumuna=[[Coti-Chjavari]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Chjavari]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] q1cx2dwz6cqomx8q1e9qviu2od5dhna Croci 0 2988 363189 332168 2019-07-31T15:41:33Z Vulpachjinu 8656 Reindirizzamentu à [[Macà]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Macà]] 3m1z27gmdl771qzuiyobpekgq2lv3ec Curtichjatu 0 2989 347324 344935 2015-07-02T01:33:53Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''[[Curtichjatu]]''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Cuttuli-Curtichjatu]]. {{paese|paese=Curtichjatu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | cumuna=[[Cuttuli-Curtichjatu]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Curtichjatu]] == Geografia == == Storia == == Merri == ==Citazione== Accade chì Curtichjatu fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''Pannu sfinazzatu si tesse in Curtichjatu.'' == Referenze == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Ligami == [[File:Curtichjatu.jpg|thumb|95x95px]] [[Categoria:Paese di Corsica]] 48del2uvk7ppq3opb5z2iwn10zz3lm4 I Bagni di Vutera 0 2990 344939 332750 2015-07-01T07:13:35Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''I Bagni di Vutera''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Vutera-I Bagni di Vutera]]. {{paese|paese=I Bagni di Vutera | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | cumuna=[[Vutera-I Bagni di Vutera]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|I Bagni di Vutera]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] 3zw6cke5242uorf6oi5v8hr9kkcau10 L'Isolacciu di Tavagna 0 2991 352045 344940 2015-10-30T10:36:44Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Isolacciu]] à [[L'Isolacciu di Tavagna]] wikitext text/x-wiki '''Isolacciu''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Tagliu-Isolacciu]]. {{paese|paese=Isolacciu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | cumuna=[[Tagliu-Isolacciu]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Isolacciu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] 0krvtkmglydrqb93mck9aw68oe54iiq Marinacciu 0 2992 363475 344942 2019-09-19T04:49:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Marinacciu ''' hè un [[paese]] chì face partita di a cumuna di [[Poghju-Marinacciu]]. {{paese|paese=Marinacciu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | cumuna=[[Poghju-Marinacciu]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Marinacciu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] 8gb673oty5qyz59swrcpi01szobf2hb Mezzana 0 2993 363524 344943 2019-09-19T04:50:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Mezzana ''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Poghju-Mezzana]] . {{paese|paese=Mezzana | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | cumuna=[[Poghju-Mezzana]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[File:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Mezzana]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] ox6d21jgnlch5kicyrwvgyt4f9g06re Muntichji 0 2994 344944 333537 2015-07-01T07:14:32Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Muntichji''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Cugnocolu-Muntichji]]. {{paese|paese=Muntichji | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | cumuna=[[Cugnocolu-Muntichji]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Muntichji]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] 9mudmshb7l7ddm0hzjv5gubyc4ciraj Muricciu 0 2995 344945 333540 2015-07-01T07:14:43Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Muricciu''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Arghjusta-Muricciu]]. {{paese|paese=Muricciu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | cumuna=[[Arghjusta-Muricciu]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Muricciu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] fz8af91yvs6fql8gmss7dt0vfz76bx1 Occagnanu 0 2996 344946 333645 2015-07-01T07:14:54Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Occagnanu''' hè un [[paese]] chì face partita di a cumuna di [[Sorbu-Occagnanu]]. {{paese|paese=Occagnanu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | cumuna=[[Sorbu-Occagnanu]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Occagnanu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] 6276clsqd5kiixoh1881yr8wzy6glm3 Ornetu 0 2997 363504 333733 2019-09-19T04:49:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Ornetu ''' hè un [[paese]] chì face partita di a cumuna di [[Velone-Ornetu]]. {{paese|paese=Ornetu | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | cumuna=[[Velone-Ornetu]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Hameau_Orneto.JPG|thumb|350 px|Ornetu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] dc6fa5mjbumsdqseg1sbm6p5kodraej Suaredda 0 2998 344958 334530 2015-07-01T07:17:29Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Suaredda''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Eccica-Suaredda]]. {{paese|paese=Suaredda | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | cumuna=[[Eccica-Suaredda]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Suaredda]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] bmpzzzp03fem2l09fbfcwt6a6r36le4 Sulinzara 0 2999 344959 334537 2015-07-01T07:17:39Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Sulinzara''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Sari-Sulinzara]]. {{paese|paese=Sulinzara | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | cumuna=[[Sari-Sulinzara]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Sulinzara]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] jm8igeuce4qjuiukq7hoxlq3l7t6rdo Turghjà 0 3000 334825 176322 2014-03-23T15:07:31Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{paese|paese=Turghjà | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | cumuna=[[Cardu è Turghjà]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} '''Turghjà''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Cardu è Turghjà]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Turghjà]] == Geografia == == Storia == Ci hè in Turghjà una cappedda antica, hè una ghjisgiuledda di u [[medievu]]: a [[cappedda di San'Frittuosu]]. == Citazioni == Turghjà hè statu mintuvatu qualchì volta da i scrivani in lingua corsa. Par asempiu, da Monsignori Di La Fuata: (''Preti Santu'', ''Girendu a Corsica''): :''Un fà minzioni di lu [[forru]] di Turghjà;'' == Merri == == Rifarenzi == * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" == Liami == [[Categoria:Paese di Corsica]] 1xkepzpnb3thkwkjvwch1gt3p40llys Presa-Tusiu 0 3001 364095 346183 2019-10-03T11:17:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Presa-Tusiu''' hè un [[situ archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] d'[[Altaghjè]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Presa-Tusiu]] == Rifarenzi == == Liami == {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] 88etd40pdc71q1n53rxze75c0en8uu5 Ciuttulaghja 0 3002 378585 378580 2022-02-19T03:01:41Z Ladsgroup 745 Reverting botnet vandalism attack ([[phab:T302047]]) wikitext text/x-wiki '''Ciuttulaghja''' hè un [[situ archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] d'[[Appiettu]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Ciutulaghja]] == Rifarenzi == == Liami == {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] f078dhzob71eqdbnr8bvuospert94tt Foci 0 3003 372667 364090 2021-05-03T12:07:17Z TeletubAstyanax 7971 Ajout d'images du site wikitext text/x-wiki '''Foci''' hè un [[situ archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] d'[[Arghjusta-Muricciu]]. [[Image:Site_torréen_de_Foce_01.jpg|thumb|350 px|Foci]] [[Image:Site_torréen_de_Foce_02.jpg|thumb|350 px|Foci]] [[Image:Site_torréen_de_Foce_03.jpg|thumb|350 px|Foci]] == Rifarenzi == == Liami == {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] 2ztx9y491fpjbm4ezocvcfslogive58 Monte Grossu 0 3004 364028 354951 2019-10-03T11:16:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''monte Grossu''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 1 937 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Grossu]] ckwndsq6esv7sfwuz8t1wcd3otnkciw Capu di Bonu 0 3005 364092 346173 2019-10-03T11:17:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Capu di Bonu''' hè un [[situ archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] di [[Bisinchi]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Capu di Bonu]] == Rifarenzi == == Liami == {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] 7xw7k2umom2xgfjt30op4ixf612m35u Araguina-Sennola 0 3006 372666 364071 2021-05-03T11:56:46Z TeletubAstyanax 7971 Ajout d'une image déjà téléversée wikitext text/x-wiki '''Araguina-Sennola''' hè un [[situ archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] di [[Bunifaziu]]. [[Image:Abri de l'Araguina-Sennola.jpg|thumb|350 px|Araguina-Sennola]] == Rifarenzi == == Liami == {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] 7w01758fyisd9qlyj7dtkwz428dkbsp Tremeca 0 3007 364078 346188 2019-10-03T11:17:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Tremeca''' hè un [[situ archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] di [[Casaglione]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Tremeca]] == Rifarenzi == == Liami == {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] pltgyrvbylribplb1jjnzr06ws2rtr4 Rusumini 0 3008 364072 346185 2019-10-03T11:17:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Rusumini''' hè un [[situ archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] di [[Castineta]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Rusumini]] == Rifarenzi == == Liami == {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] c00if4uqnjiyuef5zu7qvnsq18jguqj Bizzicu Rossu 0 3009 364081 346172 2019-10-03T11:17:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Bizzicu Rossu''' hè un [[situ archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] di [[Grossa]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Bizzicu Rossu]] == Rifarenzi == == Liami == {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] abvdg6wisftj4g9x8casfaqfmh5zm23 Cuccuruzzu 0 3010 364058 346177 2019-10-03T11:17:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Cucuruzzu JPG2.jpg|thumb|right|350 px|Cuccuruzzu]] '''Cuccuruzzu''' hè un [[situ archiulogicu]] di [[Corsica]]. Hè situatu annantu à a [[cumuna]] di [[Livia]]. Si trova annantu à u Pianu di Livia, un locu ind'iddi si trovani parichji siti archiulogichi è preistorichi. U casteddu di Cuccuruzzu è statu idantificatu à l'ebbica muderna da l'archiolocu Roger Grosjean, in l'annati 60. U casteddu hè statu classatu com'è munimentu storicu, in 1982. Uni pochi di travagli di prisirvazioni sò stati intrapresi in 1991. In u locu ind'iddu ci hè mori licci, u casteddu hè furmatu da cantona di [[granitu]] chì t'ani un diamitru di parichji metri. 'Ssi cantona facini parti di a custruzzioni. L'intrata maestra hè custituita di dui cantona, frà i quali ci hè una stetta chì parmetti l'accessu à u casteddu. I mura sò alti 3 à 5 metri. A superficia drintu à u casteddu hè di circa 400 metri quatrati. In a custruzzioni, ci hè una turra alta 5 metri, incù un diamitru di 8 metri. 'Ssa torra hè custituita da una pezza maestra, un curridori è una pezza sicundaria. Si pò pinsà chì 'ssa turra t'avia un pianu di più. [[File:Cucuruzzu JPG0.jpg|thumb|left|350 px|L'intrata di u casteddu]] L'accupazioni principali di u casteddu di Cuccuruzzu pò essa datata à l'ità di Bronzu, ma ci hè stata a friquenza in u situ à u Niuliticu finali insin'à l'ità di Farru. Accantu à u casteddu di Cuccuruzzu, ci hè dinò u situ archiulogicu di [[Capula]]. <gallery> File:Cucuruzzu JPG1.jpg File:Cucuruzzu JPG3.jpg </gallery> == Rifarenzi == * Leandri, Franck è Chabot, Laurent (2003). Monumenti di Corsica - Monuments de Corse Edisud. Aix (in francesu), pagini 220-221 == Liami == * [http://www.villes-en-france.fr/villes/photos/ville-carbini-20170/7.html Cuccuruzzu] {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] cvl2n09ejff6ucikqbybl653b4iye8u Currachjaghju 0 3011 364074 346179 2019-10-03T11:17:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Currachjaghju''' hè un [[situ archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] di [[Livia]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Currachjaghju]] == Rifarenzi == == Liami == {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] of0nhkcka5b20fhwstymxibn54xdw0w Gritulu 0 3012 364093 346181 2019-10-03T11:17:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Gritulu''' hè un [[situ archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] di [[Luri]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Gritulu]] == Rifarenzi == == Liami == {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] g2okilew9h0728p8gj6j2cbgct10qyx Settiva 0 3013 364079 346186 2019-10-03T11:17:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Settiva''' hè un [[situ archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] di [[Pitretu-Bicchisgià]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Settiva]] == Rifarenzi == == Liami == {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] 0jp686rs3sey6aheuayjaxmslqagzx3 Ceccia 0 3014 364073 346175 2019-10-03T11:17:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Ceccia''' hè un [[situ archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] di [[Portivechju]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Ceccia]] == Rifarenzi == == Liami == {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] 1gofpibjn16lced3b1pen1a49qgpf3k Tivulaghju 0 3015 364082 346187 2019-10-03T11:17:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Tivulaghju''' hè un [[situ archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] di [[Portivechju]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Tivulaghju]] == Rifarenzi == == Liami == {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] cqmhrpo6oct1u4xig1d6tlzi8252v9r Tappa 0 3016 45390 45383 2006-11-24T17:15:49Z 83.201.65.99 Replacing page with '#REDIRECT [[Casteddu di Tappa]]' wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Casteddu di Tappa]] 1v097pf4hx39i6uwnpmldevslrv0hb5 Basi 0 3017 370135 364070 2021-01-05T04:59:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Basi''' hè un [[situ archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] di [[Sarra di Farru]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Basi]] == Rifarenzi == == Liami == {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] j8kvwxtz36byxdvkq9ohztninoipqsi Fontanaccia 0 3018 63467 10376 2007-03-03T15:46:09Z Santista1982 151 Redirecting to [[Funtanaccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Funtanaccia]] hdh5fqknuejmfn2d9v9rqoi5seffxia A Figa 0 3019 370136 364075 2021-01-05T04:59:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''A Figa''' hè un situ [[archiulugia|archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] di [[Sartè]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|A Figa]] == Rifarenzi == == Liami == {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] jf1q3e0g4tkewnu5gi18nrsgz602xc3 Funtanaccia 0 3020 364067 332533 2019-10-03T11:17:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Funtanaccia''' hè un [[situ archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] di [[Sartè]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|A Funtanaccia]] == Rifarenzi == == Liami == {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] 20elmxp1v4wwwwtcek5bdo3n6s01ftn Cardiccia 0 3022 364083 346174 2019-10-03T11:17:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Cardiccia''' hè un [[situ archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] di [[Sartè]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Cardiccia]] == Rifarenzi == == Liami == {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] e4ibpf2f6jvphq7dhlt33nnj9ero9vu Rinaghju 0 3023 364060 334155 2019-10-03T11:17:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Rinaghju.jpg|thumb|350 px|Rinaghju]] U '''Rinaghju''' hè un [[situ archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] di [[Sartè]]. Ci si trova l'infilarata di u Rinaghju, chì si cumponi di numarosi [[stantara|stantari]]. L'infilarata di u Rinaghju hè stata mintuvata pa a prima volta in a litteratura scentifica da [[Prosper Mérimée]] in [[1840]]. U situ di Rinaghju hè statu acquistatu da a [[CTC]]. Vicinu à u situ di Rinaghju, ci hè a [[stazzona di a Funtanaccia]] è l'[[infilarata di Stantari]]. [[Image:Corsica_Prehistory_Palaghju_megaliths.jpg|thumb|350 px|L'infilarata di u Rinaghju]] == Da veda dinò == * [[Cauria]] * l'[[infilarata di Stantari]] * a [[stazzona di a Funtanaccia]] == Rifarenzi == == Liami == * [http://adecec.net/voce-nustrale/nuti/20031015.html U patrimoniu archeologicu sartinese, 2003, [[Adecec]]] * [http://www.corse.fr/documents/culture/patrimoine/CAURIA.pdf Cauria] * [http://books.google.fr/books?id=M8cBAAAAYAAJ&pg=RA2-PA42&lpg=RA2-PA42&dq=m%C3%A9rim%C3%A9e+%22notes+d%27un+voyage+en+corse%22&source=web&ots=3S_ULwS0fM&sig=j6YKvaa_uns4uGqmXJ6xetC03Yc&hl=fr&sa=X&oi=book_result&resnum=1&ct=result#PPP9,M1 Mérimée, Prosper, ''Note di un viaghju in Corsica - Notes d'un voyage en Corse'', 1840] {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] hn05avib81k0wxwgzaaf7d0lbqa6onh Paddaghju 0 3024 372745 372744 2021-05-08T19:45:49Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:C90D:4B5E:DF9:F7F1 wikitext text/x-wiki [[Image:Paddaghju 01.jpg|thumb|250 px|Right|L'infilarata di stantari di Paddaghju]] '''Paddaghju''' (o '''Palaghju''') hè un situ preistoricu di Corsica situatu annantu à a cumuna di Sartè chì conta 258 megaliti, fendu di 'ssu situ u più alliniamentu impurtanti di u mari Tarraniu.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> ==Situazioni== U situ di Paddaghju hè situatu à u mezupunenti di Sartè, versu u paisolu di Tizzà, annantu à u stradonu D 48. ==Discrizzioni== [[Image:Paddaghju 02.jpg|thumb|left|250px|U situ di Paddaghju]] L'infilarata di stantari hè urganizata in setti gruppi, sei uriintati nordu-sudu è un antru livanti-punenti. I stantari sò sculpiti à forma di prufilu umanu (bench'è nisciuna ùn aghji a testa sgaghjata), essendu a maiò parti abbuzzati à l'ingrossu. I trè statui t'ani i spadi incisi è dui t'ani ancu i pugnali, d'altri incisioni supposti pudariani essa attributi anatomichi. I casciona funirarii ci sò ancu stati scuparti. Unu solu hè sempri cunsirvatu, chì cuntinia mubiglia di l'ità di u brunzu anticu chì si trova avali in u museiu di Sartè. I cuppetti alliniati sò visibuli annantu à unu di i so muntanti. Certi autori ci vidini i figurazioni stiddari o un mutivu liatu à u cultu di l'acqua, 'ssi cuppetti parmittindu evintualamenti di racodda l'acqua piuvana incù i virtù magichi. ==Storia== I stantari sò stati addrizzati trà 1900 è 1000 innanzi à Cristu. U situ hè statu ricinsatu par a prima volta in u 1889 da Étienne Michon, chì ci conta sissanta à sittanta stantari in dui gruppi. Giraux ni scopri una dicina di più in u 1914. Roger Grosjean ci effittuighja parichji campagni di scavi da 1964 à 1968 è porta u numaru di munuliti scuparti à 255 è trè statui, ciò chì u porta à qualificà u situ di laburatoriu di u migalitismu corsa. U situ hè classificatu à i munimenta storichi par via di un arristatu di u 23 di uttrovi 1974. [[Image:Paddaghju 03.jpg|thumb|350 px|Paddaghju]] [[Image:Paddaghju 04.jpg|thumb|350 px|Paddaghju]] [[Image:Paddaghju 05.jpg|thumb|350 px|Paddaghju]] == Noti == <references/> == Rifarenzi == == Liami == {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] jmcxx0ogzgdp46rbhrgbufjriaxxdu9 Cauria 0 3025 372690 364056 2021-05-06T12:09:17Z TeletubAstyanax 7971 Ajout d'images du site wikitext text/x-wiki [[Image:Stantari di Cauria 01.jpg|thumb|350 px|Site d'I Stantari de Cauria]] '''Cauria''' hè un [[situ archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] di [[Sartè]], à un altezza di 146 metri. U situ si cumponi di: * a [[stazzona di a Funtanaccia]], ancu chjamata a [[stazzona di u Diavuli]] * l'[[infilarata di Stantari]] * l'[[infilarata di Rinaghju]] == Da veda dinò == * a [[stazzona di a Funtanaccia]] * l'[[infilarata di Stantari]] * l'[[infilarata di u Rinaghju]] == Rifarenzi == == Liami == * [http://www.corse.fr/documents/culture/patrimoine/CAURIA.pdf Cauria] * [http://adecec.net/voce-nustrale/nuti/20031015.html U patrimoniu archeologicu sartinese, 2003, [[Adecec]]] {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] ecgfhilutr5hszdnk0oub1gis6j8l5s Apazzu 0 3026 364089 346170 2019-10-03T11:17:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Apazzu''' hè un [[situ archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] di [[Sartè]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Apazzu]] == Rifarenzi == == Liami == {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] 8nw5s8pm4fg0e3lo9rzpl2v1qhpbn83 Vasculaghju 0 3027 364091 346189 2019-10-03T11:17:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Vasculaghju''' hè un [[situ archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] di [[Sotta]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Vasculaghju]] == Rifarenzi == == Liami == {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] t9j9t8ejop8lx38oj0pi5ix3w6g0akz Pughjaredda 0 3028 372661 372660 2021-05-01T20:57:21Z TeletubAstyanax 7971 /* Pughjaredda */ traduction corse wikitext text/x-wiki '''Pughjaredda''' hè un [[situ archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] di [[Sotta]]. [[File:Coffre de Pughjaredda nord.jpg|thumb|Stazzona di Pughjaredda nordu]] [[File:Coffre de Pughjaredda sud.jpg|thumb|Stazzona di Pughjaredda sudu]] == Rifarenzi == == Liami == {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] 3i3ujzd6845vjvlq12ca8vhgd20milh Filitosa 0 3029 364059 357215 2019-10-03T11:17:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Filitosa.jpg|right|Filitosa]] '''Filitosa''' hè un [[situ archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] di [[Suddacarò]]. U situ hè rimarchèvuli in particulari pa a prisenza di parechji [[stantara|stantari]]. == Gallaria d'imagini == <gallery> Image:Filitosa VI tiarescott 2004.jpg|Filitosa VI da daretu Image:Megalithfigur_in_Filitosa.jpg| Image:Filitosa JPG2.jpg|Filitosa IV, I è Tapa I </gallery> == Rifarenzi == == Liami == {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] ey9h8gkc52njtc10da1865qwwvbp5vd Monte Lazzu 0 3030 364087 346182 2019-10-03T11:17:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Monte Lazzu''' hè un [[situ archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] di [[Tiuccia]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Monte Lazzu]] == Rifarenzi == == Liami == {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] 93x43ev5srbq9gao8738vzpohmisgqd Figa la Sarra 0 3031 364080 346169 2019-10-03T11:17:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Figa la Sarra''' hè un [[situ archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] d'[[Ulmetu]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Figa la Sarra]] == Rifarenzi == == Liami == {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] 8uxrjfw566hyq9bv3u60jcls9u593zx Cuntorba 0 3032 364084 346178 2019-10-03T11:17:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Cuntorba''' hè un [[situ archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] d'[[Ulmetu]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Cuntorba]] == Rifarenzi == == Liami == {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] 4r5m6kkgvnwxeyuq5fr99ckn14ow1mg Araghju 0 3033 370137 364076 2021-01-05T04:59:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Araghju''' hè un [[situ archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] di [[San Gavinu di Carbini]]. [[Image:Corsica Prehistory Casteddu d'Araghju.jpg|thumb|350 px|U casteddu d'Araghju]] == Rifarenzi == == Liami == {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] i4pywse4hq0zvao2mpqn2x0oqcu6f71 Casteddu di Puzzonu 0 3034 364061 331955 2019-10-03T11:17:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Casteddu di Puzzonu''' (o [[Castellu di Puzzone]]) hè un [[situ archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] di [[Sartè]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Casteddu di Puzzonu]] == Rifarenzi == == Liami == {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] 3p5gzw2sju83500ypmydxq6nk9gdivo Delfinu 0 3036 368357 354062 2020-07-26T12:00:11Z CommonsDelinker 173 Replacing Bottlenose_Dolphin_KSC04pd0178.jpg with [[File:Tursiops_truncatus_01.jpg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: file renamed or replaced on Commons). wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = Delfinu}}<br /> {{Taxobox_image | image = [[File:Tursiops truncatus 01.jpg|220px|Tursiope truncatu]] | caption = Tursiope truncatu}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Mammalia]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Cetacea]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Delphinidae]]}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_end}} I '''delfini''' sò [[odontoceti]], [[mammiferi]] aquatici imparintati incù e [[balena|balene]] è e [[focena|focene]]. U nome di delfinu si riferisce in particulare à l'appartenenza à a famiglia di i [[Delphinidae|Delfinidi]] (delfini oceanici) o di i [[Platanistidae|Platanistidi]] (delfini d'aqua dolce), ma di e volte issu nome hè utilizatu per riferì si di manera specifica à parechje spezie chì sò più cunnisciute, com'è u [[Tursiops truncatus|tursiope]] è u [[Delphinus delphis|delfinu cumunu]]. == [[Anatomia]] di u delfinu == I delfini hanu un corpu affusulatu, particularmente adattatu per nutà di manera veloce. A [[testa]] contene un organu specificu è voluminosu, utilizatu per l'[[ecolocazione]]. In molte [[spezie]] e [[mandibule]] sò elongate è formanu un beccu distintivu; per certe specie com'è u tursiope a bocca face una curva cù una spressione simile à un sorrisu permanente. In molte spezie i denti ponu esse moltu numerosi (finu à 250). U [[cerbellu]] di u delfinu hè largu è possede una corteccia molta strutturata. A colorazione di basa consiste in gradazione di [[grisgiu]] cù u latu ventrale [[biancu]], spessu combinatu incù linie è tacche incù tonalità differenti. == Nutrizione di u delfinu == I delfini sò predatori è caccigheghjanu e so prede incù velocità. A dentitura hè adattata à l'animali chì caccigheghjanu: spezie incù molti denti sò associati incù una dieta prevalentemente di [[pesci]], invece becchi più corti è [[denti]] menu numerosi sò associati incù a caccia di i [[cefalopodi]]. Uni pochi di delfini catturanu ancu i [[crustacei]]. ==Da vede dinò== *[[Capodogliu]] *[[Pescialfinu]] == Ligami esterni == {{c-supranu}} [[Categoria:Cetacei]] r85qmfq719a766f5j765qmqleb7vxi3 Lionu 0 3038 378756 378755 2022-03-12T11:43:36Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:C25:99DA:F1BD:9121 wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = Lionu}} {{StatusVulnerable}} <ref> Bauer, H.; Packer, C.; Funston, P. F.; Henschel, P. & Nowell, K. (2016). [https://www.iucnredlist.org/species/15951/115130419 Panthera leo] </ref> {{Taxobox_image | image =[[File:Lion_in_Kenya.jpg|250px|]] | caption = ''Un lione maschile in [[Kenya]]''}} {{Taxobox_image | image =[[File:Amboseli Lion (Kenya, Day 2).jpg|250px]] | caption = ''Un lione feminile in [[Kenya]]''}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Mammalia]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Carnivora]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Felidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = ''[[Panthera]]''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''P. leo'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_simple | color = pink | binomial_name = Panthera leo}} {{Taxobox_end}} U '''lione''' o '''lionu''' (''Panthera leo'') hè un [[mammiferu]] di a famiglia [[Felidae]], cù a [[puma]] è u [[ghjattu]]. [[Categoria:Felidae]] o14nb2tnr2k26ki4vh2x3rl1su8w1uo Lione 0 3039 9097 2005-10-21T18:08:41Z 83.201.5.134 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lionu]] 4cuy40rbc43glmhn87utg2xgx2teb8s Tigru 0 3040 370138 9123 2021-01-05T04:59:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = Tigru}}<br />{{StatusEndangered}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Panthera tigris tigris.jpg|300px|Tigru di u Bengalu(Panthera tigris tigris)]] | caption = [[Tigru di u Bengalu]] (''Panthera tigris tigris'')}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animal]]ia}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordate|Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Mammal]]ia}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Carnivora]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Felidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = ''[[Panthera]]''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''P. tigris'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink | binomial_name = Panthera tigris | author = [[Carolus Linnaeus|Linnaeus]] | date = [[1758]]}} {{Taxobox_end}} ogpvpuhrhoiaxbybnkdmbhay4s6ml98 Giraffa 0 3041 374692 9122 2021-08-02T05:46:13Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} {{Taxobox_begin | color=pink | name=Giraffa}}<br />{{StatusConcern}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Giraffe.jpg|100px]] | caption =}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animal]]ia}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Mammal]]ia}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Artiodactyla]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Giraffidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''Giraffa'''''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''G. camelopardalis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink | binomial_name = Giraffa camelopardalis | author=[[Linnaeus]] | date=[[1758]]}} {{Taxobox_end}} r52u6rhlsnu1pgql9lzqpcl4vd7zmfx Orsu 0 3042 370139 158220 2021-01-05T04:59:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color=pink | name=orsu}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Kodiak_Brown_Bear.jpg|200px]] | caption = }} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animal]]ia}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordate|Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Mammal]]ia}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Carnivora]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = '''Ursidae'''}}<br/>{{Taxobox authority | author = [[Johann Fischer von Waldheim|G. Fischer de Waldheim]] | date = 1817}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = pink | plural_taxon = Genera}} ''[[Ailuropoda]]''<br /> ''[[Ursus (biology)|Ursus]]''<br /> ''[[Tremarctos]]''<br /> ''[[Arctodus]]'' (spintu) {{Taxobox_end}} 83rdgqe9mblbrjrwxww8kio26yq7ddo Puma 0 3043 355589 355585 2016-10-25T18:01:53Z 92.158.133.103 Annullata la modifica 355585 di [[Special:Contributions/119.160.99.197|119.160.99.197]] ([[User talk:119.160.99.197|discussione]]) vandalisimu wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} {{Taxobox_begin | color = pink | name = Puma}} {{Taxobox_image | image = [[File:Puma face.jpg|200px|Felis concolor]] | caption =}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animal]]ia}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordate|Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[mammal|Mammalia]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Carnivora]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Felidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''Puma'''''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''P. concolor'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink | binomial_name = Puma concolor | author = [[Carolus Linnaeus|Linnaeus]] | date = [[1771]]}} {{Taxobox_end}} U '''puma''' (''Puma concolor''), hè un [[mammiferu]] carnivoru chì appartene à a famiglia di e Felidae. U puma hè prisente in [[America di u Nordu]], [[America Centrale|Centrale]] è [[America di u Sudu|Suttana]]. ==Da vede dinò== *[[lionu]] *[[gattu]] [[categoria:Felidae]] [[categoria:Mammalia]] ahsco1r8wbr7u64myl71l3mgnol13ob Lutra 0 3044 348969 10529 2015-07-06T12:10:17Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} {{Taxobox_begin | color = pink | name = Lutra europea}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Fischotter%2C_Lutra_Lutra.JPG|250px|European otter]] | caption = Lutra europea}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animal]]ia}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Mammal]]ia}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Carnivora]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Mustelidae]]}} {{Taxobox_subfamilia_entry | taxon = [[Lutrinae]]}} {{Taxobox genus entry | taxon = [[Lutra]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''L. lutra''''' }} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = pink | plural_taxon = Nomu binom.}} ''Lutra lutra'' <br /> <small>([[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], [[1758]])</small> {{Taxobox_end}} A '''lutra''' hè un mammiferu di a famiglia di e Lutrinae (sottufamiglia di carnivori) di a famiglia di e Mustelidae. Esistenu 13 spezie di lutre suddivise in 6 ghjenari, incù un'area di distribuzione guasi glubale. [[categoria:Mammalia]] 5s75yoatfq9kmkh1tlxr7awf3tr1xx5 Mammiferu 0 3045 369380 368747 2020-11-11T20:06:15Z Thadh 16787 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} {{Taxobox_begin | color = pink | name = Mammiferi}} {{Taxobox_image | image = [[File:Lion_in_Kenya.jpg|250px|]] | caption = [[Lionu]] (''Panthera leo'')}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animale|Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordate|Chordata]]}} {{Taxobox_subphylum_entry | taxon = [[Vertebrate|Vertabrata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = '''Mammalia'''}}<br />{{Taxobox authority | author = [[Carolus Linnaeus|Linnaeus]] | date = 1758}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = pink | plural_taxon = Orders}} * sottuclassa&nbsp;[[Multituberculata]]&nbsp;(spintu) ** [[Plagiaulacida]] ** [[Cimolodonta]] * sottuclassa&nbsp;[[Palaeoryctoid]]es&nbsp;(spintu) * sottuclassa&nbsp;[[Triconodonta]]&nbsp;(spintu) * sottuclassa [[Placentalia]] ** [[Afrosoricida]] ** [[Artiodactyla]] ** [[Carnivora]] ** [[Cetacea]] ** [[Chiroptera]] ** [[Creodonta]] (spintu) ** [[Dermoptera]] ** [[Desmostylia]] (spintu) ** [[Embrithopoda]] (spintu) ** [[Hyracoidea]] ** [[Insectivora]] ** [[Lagomorpha]] ** [[Litopterna]] (spintu) ** [[Macroscelidea]] ** [[Notoungulata]] (spintu) ** [[Perissodactyla]] ** [[Pholidota]] ** [[Primates]] ** [[Proboscidea]] ** [[Rodentia]] ** [[Scandentia]] ** [[Sirenia]] ** [[Tubulidentata]] ** [[Xenarthra]] * sottuclassa [[Marsupialia]] ** [[Dasyuromorphia]] ** [[Didelphimorphia]] ** [[Diprotodontia]] ** [[Microbiotheria]] ** [[Notoryctemorphia]] ** [[Paucituberculata]] ** [[Peramelemorphia]] * sottuclassa [[Monotremata]] ** [[Monotremata]] {{Taxobox_end}} Un '''mammiferu''' hè un [[animale]] di a famiglia ''Mammalia''. Sò animali vertebrati diffusi in u mondu sanu. A famiglia hè suddivisa in trè sottuclassi. Sò cuperti di pelle spessa è incù peli (in ghjinarale). E femine hanu ghjandule mammarie chì cuntenenu u latte per nutrì i ciucci. ==Da vede dinò== *[[lutra]] [[Categoria:Mammalia| ]] 0ush2si35nxi2q0vnr6pp9f1sjw62u3 Ghjattu 0 3046 375530 370140 2021-08-17T22:46:34Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink| name = Ghjattu}}<br />{{StatusDomesticated}} {{Taxobox_image | image = [[File:Gatto_Garfield.jpg|thumb|centre|Ghjattu|250px]]}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animal]]ia}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordate|Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Mammal]]ia}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Carnivora]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Felidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = ''[[Felis]]''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = ''[[F. silvestris]]''}} {{Taxobox_subspecies_entry | taxon = '''''F. s. catus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_trinomial | color = pink | trinomial_name = Felis silvestris catus | author = [[Carolus Linnaeus|Linnaeus]] | date = [[1758]]}} {{Taxobox_end}} U '''ghjattu''' (o '''gattu''') (''Felis silvestris catus'') hè un animali chì faci partita di a famiglia di i [[Felidae]] [[File:Cat on a Book.jpg|thumb|left|]] [[File:Oczy kota domowego -Aw58-.JPG|thumb|left|]] == Citazioni == U ghjattu hè mintuvatu aspessu in a cultura corsa. Par esempiu in i pruverbii: * ''A ghjatta magra, a donna grassa, sò a vargogna di a casa.'' * ''Chì hà da fà a ghjatta s'è a patrona hè matta.'' * ''Mamma scagna è ghjatta mangna.'' * ''Ogni ghjatta t'hà a so coda. Ghjatta ci hè ma coda un n'hà.'' * ''I ghjatti t'ani setti fiati.'' o in a sprissioni: * ''avè setti fiati com'è i ghjatti.'' == Rifarenzi == == Da veda dinò == * a [[ghjatta]] *[[puma]] *[[lionu]] [[Categoria:Felidae]] 9he4g2mbxapqqebl5jb5varu9id62f5 Template:C-supranu 10 3047 376203 376198 2021-08-22T02:31:29Z Jun Misugi 295 un pocu cambiatu wikitext text/x-wiki <div class="toccolours itwiki_template_avviso"> [[Image:WikiLettreMini.svg|left|WikiLettera]] '''Ssu artìculu hè in custruzzione. Pudete cuntribuisce à a so redazzione.''<br /> </div> <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] == Da vede dinù == * [[Template:C-suttanu]] </noinclude> [[Categoria:In custruzzioni]] 9ibmq55vfx7fhlvnwkqxtljr336u9fb Cipressu 0 3051 370141 321769 2021-01-05T04:59:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen| name = ''Cipressu''}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Med Cypress.jpg|300px]] | caption = [[Cipressu Mediterraneu| ''Cupressus sempervirens'']]}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plant]]ae}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Pinophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Pinophyta|Pinopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Pinales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Cupressaceae]]}} {{Taxobox genus entry | taxon = '''''Cupressus'''''}}<br/> {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = lightgreen| plural_taxon = Species}} {{Taxobox_end}} [[category:Flora]] 5v64cjw8bwbw63h86yt3yw7m1e2h0n1 Tassu (arburu) 0 3052 350229 334587 2015-07-07T22:35:48Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen| name = ''Tassu''}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Taxus bacata01.jpg|300px]] | caption = ''Taxus baccata'' (Tassu Europeu) }} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plant]]ae}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Pinophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Pinophyta|Pinopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Pinales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Taxaceae]]}} {{Taxobox genus entry | taxon = '''''Taxus'''''}}<br/> {{Taxobox authority new | authority = [[Carolus Linnaeus|L.]]}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = lightgreen| plural_taxon = Spezie}} ''[[Taxus baccata]]'' - Tassu Europeu<br> ''[[Taxus brevifolia]]'' - Tassu Pacificu<br> ''[[Taxus canadensis]]'' - Tassu Canadianu<br> ''[[Taxus chinensis]]'' - Tassu Chinesu<br> ''[[Taxus cuspidata]]'' - Tassu sgiapunesu<br> ''[[Taxus floridana]]'' - tassu di Florida<br> ''[[Taxus globosa]]'' - Tassu Messicanu<br> ''[[Taxus sumatrana]]'' - Tassu di Sumatra<br> ''[[Taxus wallichiana]]'' - Tassu di l'Himalaya {{Taxobox_end}} U '''tassu''' hè un'arburu di a di e Taxaceae (Conifere), sottudivisione di e Conipherophitynam, chì cumprende spezie di arburi è arburetti sempre verdi da i 5 à i 25 m, originarie di l'emisferu bureale. [[Categoria:Flora di Corsica]] 2tybkv6idwmesg8brn7c636d8jn9n9h Frassu (genaru) 0 3053 373667 370142 2021-06-02T09:04:53Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U frassu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Fraxinus ornus JPG2.jpg|200px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Fraxinus xanthoxyloides</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" |[[Classificazioni scentifica]] |----- |Regnu |''[[Plantae]]'' |----- |Divisioni |''[[Magnoliophyta]]'' |----- |Classa |''[[Magnoliopsida]]'' |----- |Ordini |''[[Lamiales]]'' |----- |Famiglia |''[[Oleaceae]]'' |----- |Genaru |''[[Fraxinus]]'' |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Fraxinus ornus JPG2c.jpg|200px]] |----- |} U '''Frassu''' (''Fraxinus'') hè un genaru d'[[arburu]] chì faci partita di a famiglia di l' ''[[Oleaceae]]''. U genaru ''Fraxinus'' cumprendi circa sissanta spezii: * ''Fraxinus americana'' L. — frassu biancu o frassu d'America * ''[[Fraxinus angustifolia]]'' * ''Fraxinus anomala'' Torr. ex S. Wats. * ''Fraxinus berlandierana'' De Candolle * ''Fraxinus berlandieriana'' DC. * ''Fraxinus caroliniana'' P. Mill. * ''Fraxinus chinensis'' Roxb. * ''Fraxinus cuspidata'' Torr. * ''Fraxinus dipetala'' Hook. & Arn. * ''[[Fraxinus excelsior]]'' L. — [[frassu cumunu]], [[frassu auropeu]] * ''[[Fraxinus formosana]]'' Hayata — frassu di Formosa * ''Fraxinus gooddingii'' Little * ''Fraxinus greggii'' Gray * ''Fraxinus longicuspis'' — frassu sgiappunesu * ''Fraxinus mariesii'' Hook. f. * ''Fraxinus nigra'' Marsh. * ''[[Fraxinus ornus]]'' L. * ''Fraxinus pallisiae'' * ''Fraxinus papillosa'' Lingelsh. * ''Fraxinus pennsylvanica'' Marsh. — frassu rossu di Pennsylvania * ''Fraxinus profunda'' (Bush) Bush * ''Fraxinus quadrangulata'' Michx. * ''Fraxinus sieboldiana'' — frassu à fiori sgiappunesu * ''Fraxinus texensis'' (Gray) Sarg. * ''Fraxinus uhdei'' (Wenzig) Lingelsh. * ''Fraxinus velutina'' Torr. — frassu viddutosu == In Corsica == Esistini in [[Corsica]] dui tipi di frassi: * [[Fraxinus angustifolia oxycarpa]] * [[Fraxinus ornus]] == Rifarenzi == * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) Catalogue des plantes vasculaires de la Corse, Conservatoire et jardin botanique de la ville de Genève: Genève [[Categoria:Oleaceae]] pg13cwnu68w4mrbhrryf86epd8zrnn7 Platanu 0 3054 370143 350007 2021-01-05T04:59:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Platanu''}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Platanus xhispanica in Lucenec12.jpg|300px]] | caption = }} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plant]]ae}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Flowering plant|Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Proteales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = '''Platanaceae'''}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''Platanus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = lightgreen | plural_taxon = Spezie}} {{Taxobox_end}} [[File:Platanus x hispanica MHNT.BOT.2007.40.35.jpg|thumb|''Platanus x hispanica'']] U '''platanu cumunu''' (''Platanus'' x ''acerifolia'') hè una spezia ibrida d'[[arburu]] di a famiglia di e ''Platanaceae''. Hè un'ibridu di platanu d'Occidente ([[America di u Nordu]]) è u platanu d'Oriente ([[uvestu]] di l'[[Asia]], [[sudu]] [[estu]] di l'[[Europa]]). == Da veda dinò == * l'[[arburi di Corsica]] *[[Faiu]] *[[Alzu]] [[categoria:Flora di Corsica]] lzbe2d43dinjtcuu1mdv8e05mjqdd5m Castagnu 0 3055 373907 364661 2021-06-02T10:55:48Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U castagnu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Edelkastanie_(Castanea_sativa)_1.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Castanea sativa</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classifica scientifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Fagales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Fagaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Castanea]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Robinia pseudoacacia''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Chataigne.JPG|250px]] |----- |} U castagnu cumunu (''Castanea sativa'') hè un arburi à frundame cadenti di a famiglia di i fagacee.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu è in francese.</ref> Pruduce frutti : e castagne. Quandu i castagni sò numerosi in un certu locu, si tratta di una castagneta. ==Etimologia == U nome ''castagnu'' vene da u latinu ''castanea'', ellu stessu derivatu da u grecu ''kastanon''. 'Ssu nome feria riferimentu à Kastanon, una cità di Tessaglia rinumata in Antichità per a qualità di e castagne ch'omu ci racuglìa. ''Castanea'' era l'anzianu nome di a leccia prima di designà u castagnu. ''Sativus'' significheghja "cultivatu" in latinu. U castagnu hè statu cugnumatu "arburu à pane" per via di e qualità nutritive di i so frutti. ==Descrizzione== U castagnu hè un arburu maistosu à cima larga è à crescita rapida. Pò misurà 25 à 35 m di altu è 4 metri di diamitru. Hà una grande lungevità chì pò ancu varcà u millenniu. A curteccia ghjovana hè liscia è di culore brunu verdicciu, po' diventa bruna scura incù u ritidome chì si spacca longitudinalmente. E so grande casce cadente verde lucichente sò di forma lungarina è acuta, anu i bordi in denti di sega è un picciolu cortu. Sò disposte in spirale è ponu misurà sinu à 25 cm di longu annantu à 4 à 8 cm di largu). Sò ricche in tannini. [[File:Castanea_sativa_01_ies.jpg|thumb|left|I ghicci in accrescimentu]] Stu arburu monoicu à crescita sympodiale fiurisce da mezu ghjugnu sin'à a mezu lugliu (i fiori essendu tramule cilindrichei di culore giallu pallidu), e tramule masci, dritte mentre a fiuritura è disposte à u basamentu di i rami, appariscenu i primi è sparghjenu tandu un forte odore di mele. E tramule femine invece si riuniscenu per trè è sò disposti più in cima. U ghicciu, verde è zimbrunutu, ingutuppa i frutti è dissuade certi predatori di attaccà si à e castagne. Currisponde à una trasfurmazione di e brattee. À l'internu di u ghicciu si trovanu e castagne, di solitu da 1 à 4, chì sò, à u sensu butanicu, i frutti secchi di tipu achenii ingutuppati da una pillicula astringente è da un tegumentu. Si coglienu e castagne à parte si da u mese d'uttrove. ==Area di ripartizione == L'area d'origine di u castagnu si situeghja annantu à i rilievi innacquati di u nordu di a mare Terraniu : à u sudu di i Balcani (in particulare in Grecia), in Italia, in Corsica, in u sudestu di a Francia, ma dinù à u nordupunente di a penisula Iberica (nordu di a Spagna), à u sudu di u mare Neru in Turchia, po' ver' di u livante in u Caucasiu, in Georgia, Armenia, Azerbaidjan, è cetera. A so aria di distribuzione hè stata assai stesa da l'omu in Europa meridiunale è soprattuttu in Europa occidentale, ver' di u nordu insin'à Scozia, è dinù lucalmente in Africa Suprana. ==Usu == ===U legnu === [[File:Edelkastanie.jpg|thumb|150px|left|Aspettu internu di u legnu castagninu]] U legnu di castagnu ùn hè micca un legnu duru, in cuntrariu à certe idee sparte. E so pruprietà meccaniche ne facenu un legnu tenneru frà l'arburi frunduti europei currenti, bench'è ellu sia abbastanza densu. Frà e so principale carte maestre, hè un legnu faciule à travaglià è à spaffà, è u so legnu di core hè assai riccu in tannini (più riccu ch'è a leccia), ciò chì ne face un legnu durevule. Di più hà una crescita rapida, incausendu un spissore assai debule di l'albicciu è un rindimentu assai bonu di u legnu di core chì occupa guasi tutta a larghezza di u picciolu. Hè cusì messu à cuntributu per multiplici usi in l'artigianatu, a custruzzione è l'agricultura dapoi i seculi in Europa. I so principali usi sò : * in u scaldamentu cum'è cumbustibile ; * in l'agricultura cum'è pali per a vigna, picchetti in a custruzzione di sarrendule, è cetera ; * in a tonnelleria per e dove (è in tempi di una volta ancu per e chjerchjature) * in u sfruttamentu minerariu ; * in u bastimentu, in particulare in intempiamentu di tettu è cum'è elementu di cupertura (scandule, tavulette), ma hè tradiziunalmente menu imprudatu ch'è a leccia per l'ossatura di i bastimenti ; * in l'ebenisteria ; * per a scultura di i picculi ogetti ===Frutti=== [[File:Castañas_asadas_en_Murcia_por_aabrilru.jpg|thumb|E castagne arrustite]] U fruttu di u castagnu, a castagna, hè imprudatu dapoi l'antichità, per a produzzione di farina castagnina. Da l'altra parte, a destinazione di i frutti di bona qualità destinati à u cunsumu direttu, cuncintrati di vaghjimu, è à a produzzione industriale di cunfitture è marroni ghjacciati hè dinù assai sparta. L'usu di frutti cum'è cibu per l'animali, cum'è i porchi, occorre dinù. ===Tannini=== A curteccia è u legnu castagninu sò particularmente ricchi in tannini (à l'incirca 7%) è ponu esse imprudati per a so estrazione. In Italia, 'ssu usu era particularmente interessante in i prima dicennii di u XXe seculu, quandu l'industria naziunale di u tanninu usava assai u legnu di castagnu, ma dopu u 1940, hà persu di a so impurtanza per causa di a cuntrazzione di 'ssu sittore è di l'usu di i rumenzuli di legnu cum'è materia prima. == Note == <references/> ==Da vede dinù== * a [[castagna]] * u [[lamentu di u castagnu]] * a [[Castagniccia]] [[category:Flora di Corsica]] [[category:Arburi di Corsica]] hwp7wh8k19hgx1myc0k81f850h9jy4a Orchis coriophora 0 3059 370144 348370 2021-01-05T04:59:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Orchis coriophora}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Anacamptis_coriophora1.jpg|350px|Orchis coriophora]] | caption = ''Orchis coriophora''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Orchis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''coriophora'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Orchis coriophora| author = (Pollini)}} {{Taxobox_end}} '''Orchis coriophora''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] eu2fdg63roqi0syfogwae2yt6lcm0cp Orchis ustulata 0 3060 370145 357131 2021-01-05T04:59:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Orchis ustulata''}} {{Taxobox_image | image = [[Image:421px-Orchis_ustulata_02_Saarland.jpg|250px|Orchis ustulata]] |caption = ''Orchis ustulata''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = ''[[Orchis]]''}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''ustulata'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Orchis ustulata| author = (Kumpel)}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Neotinea ustulata (spike).jpg|250px|Orchis ustulata]] |caption = ''u fiore''}} {{Taxobox_end}} '''''Orchis ustulata''''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == ==Da vede dinò== *[[Orchidee salvatiche in Italia]] *[[Anacamptis pyramidalis]] *[[Labellu]] *[[Lingua di diavulu]] *[[Lingua di ghjallu]] *[[Mosca cavallina]] *[[Ofride gialla]] *[[Ufridi neru]] == Ligami == [[Categoria:Orchidaceae]] 83ej29dk71xnmz0mhap5ia3pkygwltf Dactylorhiza majalis 0 3061 370146 354061 2021-01-05T04:59:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Dactylorhiza majalis}} {{Taxobox_image | image = [[File:Dactylorhiza_majalis.jpg |350px|Dactylorhiza majalis]] |caption = ''Dactylorhiza majalis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Dactylorhiza]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''majalis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Dactylorhiza majalis| author = (Pugsley)}} {{Taxobox_end}} '''Dactylorhiza majalis''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] a1grdtaf6bhlzybx5osnlbw7kbndffq Ophrys fuciflora 0 3062 67346 9169 2007-03-23T20:26:30Z 83.201.1.97 Redirecting to [[Mosca cavallina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mosca cavallina]] 8mtvhmzfyhdmovw6tktosfqo0hqzsd8 Dactylorhiza maculata 0 3063 370147 360397 2021-01-05T04:59:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Dactylorhiza maculata}} {{Taxobox_image | image = [[File:Dactylorhiza maculata LC0233.jpg|230px|Dactylorhiza maculata]] |caption = ''Dactylorhiza maculata''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Dactylorhiza]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''maculata'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Dactylorhiza maculata| author = (Grisebach)}} {{Taxobox_end}} '''Dactylorhiza maculata''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] ez7dgldkqbs24vwhsj0i4uqqaj6t0d2 Dactylorhiza fuchsii 0 3064 370148 348294 2021-01-05T04:59:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Dactylorhiza fuchsii}} {{Taxobox_image | image = [[File:Dactylorhiza fuchsii - vööthuul-sõrmkäpp Pakri.jpg|200px|Dactylorhiza fuchsii]] |caption = ''Dactylorhiza fuchsii''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Dactylorhiza]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''fuchsii'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Dactylorhiza fuchsii| author = (Druce)}} {{Taxobox_end}} '''Dactylorhiza fuchsii''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] 6k1g1zwa2otdj89y2b1qg384dgnn6xy Epipactis helleborine 0 3065 370149 348311 2021-01-05T04:59:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Epipactis helleborine}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Epipactis_helleborine_plant_110703.jpg|350px|Epipactis helleborine]] |caption = ''Epipactis helleborine''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Epipactis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''helleborine'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Epipactis helleborine| author = (L.)}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Epipactis_helleborine_flowers2_220703.jpg|350px|Epipactis helleborine]] |caption = ''u fiore''}} {{Taxobox_end}} '''Epipactis helleborine''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] j2b59931mz9kjiny3izd53jvudcq2y4 Dactylorhiza incarnata 0 3066 370150 348295 2021-01-05T04:59:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Dactylorhiza incarnata''}} {{Taxobox_image | image = [[File:Dactylorhiza incarnata - kahkjaspunane sõrmkäpp Pakri.jpg |250px|Dactylorhiza incarnata]] |caption = ''Dactylorhiza incarnata''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = ''[[Dactylorhiza]]''}} {{Taxobox species entry | taxon = ''Dactylorhiza incarnata''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Dactylorhiza incarnata| author = (L.) Soó 1962}} {{Taxobox_end}} '''''Dactylorhiza incarnata''''' (L.) Soó 1962 hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] 7rqpipj7uwg1itmga8r2gg7wtju9sx8 Dactylorhiza praetermissa 0 3067 370151 348302 2021-01-05T04:59:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Dactylorhiza praetermissa}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Dactylorhiza_praetermissa.jpg |350px|Dactylorhiza praetermissa]] |caption = ''Dactylorhiza praetermissa''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Dactylorhiza]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''praetermissa'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Dactylorhiza praetermissa| author = (Camus ex Fourcy)}} {{Taxobox_end}} '''Dactylorhiza praetermissa''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] 2ie1ibv5r08lbgg31aqutv799eumfvw Orchis morio 0 3068 373732 373686 2021-06-02T09:31:25Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U giglione'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Orchis_morio_plants.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">U giglione</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Asparagales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Orchidaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Anacamptis]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Anacamptis morio''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Anacamptis Fleur global.jpg|250px|U giglione]] |----- |} U '''giglione''' (o ''giglionu'') (''Anacamptis morio'') hè una [[pianta]] chì face parte di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Note == <references/> ==Bibliugrafia== == Ligami == * [http://www.balogna.sitew.com/Mois_de_mai_.H.htm#Mois_de_mai_.H E piante di Balogna] {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] ojlzygwglbezo0lcpa6pex1w90azsub Ophrys panormitana 0 3069 370153 348359 2021-01-05T04:59:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Ophrys panormitana''}} {{Taxobox_image | image = [[File:Ophrys panormitana C. Sentiero Diga Fanaco - Pizzo Lupo, Sicani. 16 Marzo 2007.jpg |250px|Ophrys panormitana]] |caption = ''Ophrys panormitana''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ophrys]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''O. panormitana'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ophrys panormitana| author = ([[Agostino Todaro|Tod.]]) [[Rezső Soó|Soó]]}} {{Taxobox_end}} '''''Ophrys panormitana''''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[Orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == * Sandro Pignatti, ''Flora d'Italia'', Edagricole, Bologna 1982. ISBN 88-506-2449-2 * T.G. Tutin, V.H. Heywood et Alii, ''Flora Europea'', Cambrige University Press 1976. ISBN 0-521-08489-X == Ligami == * [http://www.ipni.org/ipni/idPlantNameSearch.do?id=51000924-1 ''Ophrys panormitana'' (Tod.) Soó] - IPNI Database * [http://spazioinwind.libero.it/orchideecavagrande/Ophrys%20sphegodes%20panormitana.htm ''Ophrys panormitana'' ] - orchidee di Cava Grande del Cassibile * [http://www.pharmanatur.com/Sicile/Ophrys%20panormitana%20v.htm Foto] - www.pharmanatur.com * [http://www.meditflora.com/orch/ophryspanorm.htm Foto 2] - www.meditflora.com {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] iapqhau05idakcnncmh2ur5n215euzq Dactylorhiza elata 0 3070 370154 348293 2021-01-05T04:59:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Dactylorhiza elata}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Dactylorhiza_elata.jpg |350px|Dactylorhiza elata]] |caption = ''Dactylorhiza elata''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Dactylorhiza]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''elata'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Dactylorhiza elata| author = (Willdenow)}} {{Taxobox_end}} '''Dactylorhiza elata''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] [[Categoria:Flora di Corsica]] e5qxx6teqg9uo1htesed692trzpdzhh Ophrys arachnitiformis 0 3071 370155 348345 2021-01-05T04:59:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Ophrys × arachnitiformis''}} {{Taxobox_image | image = [[File:Ophrys exaltata arachnitiformis DIS01.jpg |350px|Ophrys × arachnitiformis|]] |caption = ''Ophrys arachnitiformis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = ''[[Ophrys]]''}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''arachnitiformis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ophrys arachnitiformis| author = Gren. & Philippe (1860)}} {{Taxobox_end}} '''''Ophrys arachnitiformis''''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[Orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] nkxe6sh89mn1ls9k384hgim1mfjmoeu Ophrys scopolax 0 3072 329247 321782 2013-08-04T09:15:29Z Otourly 902 Reindirizzamentu à [[Ofride biccazzu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ofride biccazzu]] 14ewog90b38aaqfksaag930lxpg89zp Ophrys santonica 0 3073 370156 348362 2021-01-05T04:59:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ophrys santonica}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ophrys_santonica.jpg |350px|Ophrys santonica]] |caption = ''Ophrys santonica''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ophrys]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''santonica'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ophrys santonica| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Ophrys santonica''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] 5fhjcz75v8970zh33a1lhphahndo4sw Ophrys aurelia 0 3074 371644 370157 2021-01-19T15:20:23Z Abalg 15012 +image wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ophrys aurelia}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ophrys aurelia - MNHN excicata.jpg |350px|Ophrys aurelia]] |caption = ''Ophrys aurelia''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ophrys]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''aurelia'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ophrys aurelia| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Ophrys aurelia''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] 8zcsw9sb9quaydafpfpgbsu0vitq0ra Ophrys drumana 0 3075 370158 348351 2021-01-05T04:59:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ophrys drumana}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ophrys_drumana.jpg |350px|Ophrys drumana]] |caption = ''Ophrys drumana''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ophrys]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''drumana'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ophrys drumana| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Ophrys drumana''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] jqfyrnt0vz5ih99cdszc367sij7ap9g Orchis spitzelii 0 3076 370159 348386 2021-01-05T04:59:47Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Orchis spitzelii}} {{Taxobox_image | image = [[File:Orchis_spitzelii.jpg |350px|Orchis spitzelii]] |caption = ''Orchis spitzelii''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Orchis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''spitzelii'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Orchis spitzelii| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Orchis spitzelii''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] d5c21xhm6nr8a2r96c5zdmdhgc3wv18 Ophrys funerea 0 3077 370160 364545 2021-01-05T04:59:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ophrys funerea}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ophrys_funerea.jpg |350px|Ophrys funerea]] |caption = ''Ophrys funerea''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ophrys]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''funerea'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ophrys funerea| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} [[File:Ophrys sulcata MHNT.jpg |thumb|''Ophrys sulcata'']] '''Ophrys funerea''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] 277ze37y2ihredlidukr60ut9pmzf25 Ofride di Conrad 0 3078 370161 348342 2021-01-05T04:59:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ophrys conradiae}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ophrys_conradiae.jpg |350px|Ophrys conradiae]] |caption = ''Ophrys conradiae''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ophrys]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''conradiae'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ophrys conradiae| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} L' '''Ofride di Conrad''' (o '''Ufridi di Conrad''') ('''Ophrys conradiae''') hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. Hè stata scuparta da a botanista [[Marcella Conrad]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Prutezzione == Com'è tutte l'urchidee, l' '''Ofride di Conrad''' hè prutetta da: * a cunvinzione internaziunale di Washington (CITES) chì interdisce u cummerciu di e spezie di fauna è di flora minacciate di sparizione. == Referenze == * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) Catalogu di e piante vascularie di Corsica - Catalogue des plantes vasculaires de la Corse, Conservatoire et jardin botanique de la ville de Genève: Genève == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Ophrys]] [[Categoria:Neulugisimu]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] [[Categoria:Flora di Corsica]] l9xu3xokfvfojzmruur8fbekika58u5 Ophrys sicula 0 3079 372617 370162 2021-04-15T14:48:56Z Esculapio 947 autore wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ophrys sicula}} {{Taxobox_image | image = [[File:Ophrys_sicula.jpg |350px|Ophrys sicula]] |caption = ''Ophrys sicula''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ophrys]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''sicula'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ophrys sicula| author = Tineo}} {{Taxobox_end}} '''Ophrys sicula''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] asxv4bmt3nla851vwjd2nocjgmh2v8t Anacamptis collina 0 3080 370163 356485 2021-01-05T04:59:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Orchis collina}} {{Taxobox_image | image = [[File:Orchis_collina.jpg |350px|Orchis collina]] |caption = ''Orchis collina''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Anacamptis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''collina'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Orchis collina| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Anacamptis collina''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[Orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] se75ir5uimo54sj5a7583a6eszwr73f Ophrys sphegodes 0 3081 166643 160899 2009-04-19T10:46:28Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Ofride ragnu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ofride ragnu]] s7jyaa6z61tt4ds2aregutwqmq6bgtt Ophrys splendida 0 3082 370164 348364 2021-01-05T04:59:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ophrys splendida}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ophrys splendida DIS01.jpg|250px|Ophrys splendida]] |caption = ''Ophrys splendida''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ophrys]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''splendida'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ophrys splendida| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Ophrys splendida''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] mo9mmtbwcbw2bzjx2djbzheg1bbhr1n Ophrys aveyronensis 0 3084 370165 348348 2021-01-05T05:00:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ophrys aveyronensis}} {{Taxobox_image | image = [[File:Ophrys_aveyronensis.jpg |350px|Ophrys aveyronensis]] |caption = ''Ophrys aveyronensis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ophrys]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''aveyronensis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ophrys aveyronensis| author = (J.J. Wood)}} {{Taxobox_end}} '''Ophrys aveyronensis''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] fiu7n3x2wi40kx2l451mbkn2b3x3fka Ophrys provincialis 0 3085 370166 348361 2021-01-05T05:00:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ophrys provincialis}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ophrys_provincialis.jpg |350px|Ophrys provincialis]] |caption = ''Ophrys provincialis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ophrys]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''provincialis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ophrys provincialis| author = (H. Baumann & Kunkele)}} {{Taxobox_end}} '''Ophrys provincialis''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] 45ou8o6hfqt64xrquiy3behlwy9w5b3 Ophrys araneola 0 3086 370167 348346 2021-01-05T05:00:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Ophrys araneola''}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ophrys_araneola_flowers.jpg|350px|Ophrys araneola]] |caption = ''Ophrys araneola''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = ''[[Ophrys]]''}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''araneola'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ophrys araneola| author = Rchb. (1831)}} {{Taxobox_end}} '''''Ophrys araneola''''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[Orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] a9yn1jt47koj8nxbd63zm2178nyc8yb Ophrys morisii 0 3087 348276 333697 2015-07-03T14:13:50Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ufridi di Moris]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ufridi di Moris]] bphkkdmeks4k8d6koo9jan1dt3jsx3w Ophrys passionis 0 3088 370168 348360 2021-01-05T05:00:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ophrys passionis}} {{Taxobox_image | image = [[File:Ophrys_passionis.jpg |350px|Ophrys passionis]] |caption = ''Ophrys passionis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ophrys]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''passionis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ophrys passionis| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Ophrys passionis''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] 7o945wgzogsubvpaoomgpjp620udqtz Ophrys magniflora 0 3089 370169 348356 2021-01-05T05:00:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ophrys magniflora}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ophrys_magniflora.jpg |350px|Ophrys magniflora]] |caption = ''Ophrys magniflora''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ophrys]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''magniflora'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ophrys magniflora| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Ophrys magniflora''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] d5jfoe3xjn2sq5858ji2cocxbkn5l3s Ophrys catalaunica 0 3090 370170 348350 2021-01-05T05:00:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ophrys catalaunica}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ophrys_catalaunica.jpg |350px|Ophrys catalaunica]] |caption = ''Ophrys catalaunica''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ophrys]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''catalaunica'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ophrys catalaunica| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Ophrys catalaunica''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] 3zvjoj6l01gt68hksf2uw24sg899kpi Serapias lingua 0 3091 370171 348391 2021-01-05T05:00:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Serapias lingua}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Serapias_lingua.jpg |350px|Serapias lingua]] |caption = ''Serapias lingua''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Serapias]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''lingua'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Serapias lingua| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Serapias lingua''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] 3qew7xj8fpevb34tzxo2aqx0imccz3i Serapias neglecta 0 3092 294367 294349 2012-05-20T09:23:59Z 90.14.114.34 Reindirizzamentu à [[Lingua di ghjallu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua di ghjallu]] gjp49exgeuc1wn8vid5s3uj7hypdfva Orchis olbiensis 0 3093 370172 348378 2021-01-05T05:00:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Orchis olbiensis}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Orchis_olbiensis.jpg |350px|Orchis olbiensis]] |caption = ''Orchis olbiensis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Orchis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''olbiensis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Orchis olbiensis| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Orchis olbiensis''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] 22vif5h3rmwmgqrzy2bac78dogignog Platanthera bifolia 0 3094 370173 348388 2021-01-05T05:00:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Platanthera bifolia}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Platanthera bifolia - kahelehine käokeel.jpg |220px|Platanthera bifolia]] |caption = ''Platanthera bifolia''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Platanthera]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''bifolia'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Platanthera bifolia| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Platanthera bifolia''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] gd5hmsz9d490vmgerb3eow88fsa7xhk Platanthera chlorantha 0 3095 370174 348389 2021-01-05T05:00:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Platanthera chlorantha}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Platanthera_chlorantha_Luxemburg_03.jpg |350px|Platanthera chlorantha]] |caption = ''Platanthera chlorantha''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Platanthera]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''chlorantha'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Platanthera chlorantha| author = (Custer)}} {{Taxobox_end}} '''Platanthera chlorantha''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] p04fvmdy9jyap1tn9q3jv9y1gcikzxj Pseudorchis albida 0 3096 370175 348390 2021-01-05T05:00:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Pseudorchis albida}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Pseudorchis_albida.jpg |350px|Pseudorchis albida]] |caption = ''Pseudorchis albida''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Pseudorchis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''albida'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Pseudorchis albida| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Pseudorchis albida''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] b6o4q9s5obd1mttodvwlfincvxyo2ls Spiranthes aestivalis 0 3097 370176 349915 2021-01-05T05:00:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Spiranthes aestivalis}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Spiranthes_aestivalis.jpg |350px|Spiranthes aestivalis]] |caption = ''Spiranthes aestivalis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Spiranthes]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''aestivalis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Spiranthes aestivalis| author = (Poiret)}} {{Taxobox_end}} '''Spiranthes aestivalis''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == ==Da vede dinò== *[[Orchidee salvatiche in Italia]] *[[Liparis loeselii]] == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] 3niqcopoy21gsdrle8pw5qocadwi6h2 Spiranthes spiralis 0 3098 370177 348397 2021-01-05T05:00:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Spiranthes spiralis}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Spiranthes_spiralis_120807.jpg |350px|Spiranthes spiralis]] |caption = ''Spiranthes spiralis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Spiranthes]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''spiralis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Spiranthes spiralis| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Spiranthes spiralis''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] j94o78bju6uxm0whi1odebjmnquvcjm Traunsteinera globosa 0 3099 370178 348398 2021-01-05T05:00:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Traunsteinera globosa}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Traunsteinera_globosa_250704.jpg |350px|Traunsteinera globosa]] |caption = ''Traunsteinera globosa''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Traunsteinera]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''globosa'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Traunsteinera globosa| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Traunsteinera globosa''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] 5ckjlw0yjh1fb89n81e4941t3tqjqct Serapias nurrica 0 3100 370179 348392 2021-01-05T05:00:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Serapias nurrica''}} {{Taxobox_image | image =[[File:Serapias nurrica Corrias 1982.jpg|200px]] |caption = ''Serapias nurrica''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = ''[[Serapias]]''}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''nurrica'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Serapias nurrica| author = Corrias (1982)}} {{Taxobox_end}} '''''Serapias nurrica''''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[Orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] el33jrgzljgxar3kpgamrw7viglblp7 Serapias olbia 0 3101 370180 348393 2021-01-05T05:00:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Serapias olbia}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Serapias_olbia.jpg |350px|Serapias olbia]] |caption = ''Serapias olbia''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Serapias]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''olbia'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Serapias olbia| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Serapias olbia''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] 6fcl3jn4f923y0ydfaplvx3z8nsuwtf Serapias parviflora 0 3102 370181 348394 2021-01-05T05:00:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Serapias parviflora}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Serapias_parviflora.jpg |350px|Serapias parviflora]] |caption = ''Serapias parviflora''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Serapias]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''parviflora'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Serapias parviflora| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Serapias parviflora''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] 6potc0pqa1pd6b1875xrpsngybqd7t7 Serapias strictiflora 0 3103 370182 348395 2021-01-05T05:00:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Serapias strictiflora''}} {{Taxobox_image | image = [[File:Serapias strictiflora 002.JPG|350px|Serapias strictiflora]] |caption = ''Serapias strictiflora''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Serapias]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''strictiflora'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Serapias strictiflora| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''''Serapias strictiflora''''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[Orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] tg04050kxwc1v5kma003hwgdfe50hyp Orchis langei 0 3104 370183 348372 2021-01-05T05:00:36Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Orchis langei}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Orchis_langei.jpg |350px|Orchis langei]] |caption = ''Orchis langei''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Orchis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''langei'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Orchis langei| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Orchis langei''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] a7zxncpq2kgpxp56jzwjbarcxp78e6g Orchis pallens 0 3105 370184 348379 2021-01-05T05:00:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Orchis pallens}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Orchis_pallens_plant.jpg|350px|Orchis pallens]] |caption = ''Orchis pallens''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Orchis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''pallens'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Orchis pallens| author = (L.)}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Orchis_pallens_flowers.jpg|350px|Orchis pallens]] |caption = ''u fiore''}} {{Taxobox_end}} '''Orchis pallens''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] op648182c6gl4u4ivzbapetigsmdfc6 Orchis militaris 0 3106 370185 348375 2021-01-05T05:00:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Orchis militaris}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Hall käpp (Orchis militaris) - Keila looniit.jpg|300px|Orchis militaris]] |caption = ''Orchis militaris''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Orchis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''militaris'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Orchis militaris| author = (L.)}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Orchis_militaris_flowers.jpg|300px|Orchis militaris]] |caption = ''Orchis militaris''}} {{Taxobox_end}} '''Orchis militaris''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] dz8sp90f28fq12m14a089cvgdalwn8z Orchis champagneuxii 0 3107 370186 348367 2021-01-05T05:00:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Orchis champagneuxii}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Orchis_champagneuxii.jpg |350px|Orchis champagneuxii]] |caption = ''Orchis champagneuxii''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Orchis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''champagneuxii'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Orchis champagneuxii| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Orchis champagneuxii''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] 0f57txz8x2994xpgucdtsr9mlg2zquq Orchis longicornu 0 3108 370187 348374 2021-01-05T05:00:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Orchis longicornu}} {{Taxobox_image | image = [[File:Orchis_longicornu.jpg |350px|Orchis longicornu]] |caption = ''Orchis longicornu''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Orchis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''longicornu'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Orchis longicornu| author = (L.)}} {{Taxobox_image | image = [[File:Orchis_longicornu_Mallorca_01.jpg|350px|Orchis longicornu]] |caption = ''u fiore''}} {{Taxobox_end}} '''Orchis longicornu''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] kw7vbr0aewtrqjuva0493nq54s3ris2 Orchis laxiflora 0 3109 370188 351824 2021-01-05T05:00:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Orchis laxiflora}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Orchis_laxiflora2.jpg|350px|Orchis laxiflora]] |caption = ''Orchis laxiflora''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Orchis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''laxiflora'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Orchis laxiflora| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Orchis laxiflora''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] mx42m5m7bjr4bryf49ga8110clpidgm Orchis palustris 0 3110 370189 348380 2021-01-05T05:00:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Orchis palustris}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Anacamptis_palustris.jpg|350px|Orchis palustris]] |caption = ''Orchis palustris''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Orchis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''palustris'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Orchis palustris| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Orchis palustris''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] d77yoxravez800m7ulejjf5zu0w7u0a Orchis purpurea 0 3111 370190 348384 2021-01-05T05:00:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Orchis purpurea}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Orchis_purpurea_plant.jpg|350px|Orchis purpurea]] |caption = ''Orchis purpurea''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Orchis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''purpurea'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Orchis purpurea| author = (L.)}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Orchis_purpurea_flowers1.jpg|350px|Orchis purpurea]] |caption = ''u fiore''}} {{Taxobox_end}} '''''Orchis purpurea''''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[Orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] 1igzx6mbziu22v1jsxp4odbixq60nz3 Orchis simia 0 3112 370191 348385 2021-01-05T05:00:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Orchis simia}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Orchis_simia_wiki_mg-k02.jpg|350px|Orchis simia]] |caption = ''Orchis simia''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Orchis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''simia'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Orchis simia| author = (L.)}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Orchis_simia_Saarland_01.jpg|350px|Orchis simia]] |caption = ''u fiore''}} {{Taxobox_end}} '''Orchis simia''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] 945ncvx5cex74i3m1gsjcehn6d2rpfx Orchis tridentata 0 3113 370192 348387 2021-01-05T05:00:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Orchis tridentata}} {{Taxobox_image | image = [[File:Orchis_tridentata_02_mg-k.jpg|350px|Orchis tridentata]] |caption = ''Orchis tridentata''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Orchis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''tridentata'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Orchis tridentata| author = (L.)}} {{Taxobox_image | image = [[File:Orchis_tridentata_03_mg-k.jpg|350px|Orchis tridentata]] |caption = ''u fiore''}} {{Taxobox_end}} '''Orchis tridentata''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] dwnlael60xdbdqmjymcgp10d3oewwqn Orchis pauciflora 0 3114 370193 348382 2021-01-05T05:00:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Orchis pauciflora''}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Orchis_pauciflora_1.jpg |250px|Orchis pauciflora]] |caption = ''Orchis pauciflora''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Orchis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''pauciflora'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Orchis pauciflora| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''''Orchis pauciflora''''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] 2thyri331cufuc7t723d7uksez0kvpr Orchis provincialis 0 3115 370194 348383 2021-01-05T05:00:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Orchis provincialis}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Orchis_provincialis1.jpg|350px|Orchis provincialis]] |caption = ''Orchis provincialis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Orchis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''provincialis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Orchis provincialis| author = (L.)}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Orchis_provincialis2.jpg|350px|Orchis provincialis]] |caption = ''u fiore''}} {{Taxobox_end}} '''Orchis provincialis''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] 3kysehk142tbd4pwx2y2afacuy6ftn9 Orchis lactea 0 3116 370195 348371 2021-01-05T05:00:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Orchis lactea''}} {{Taxobox_image | image = [[File:Orchis lactea Rhodos 03.jpg|240px|Orchis lactea]] |caption = ''Orchis lactea''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Orchis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''lactea'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Orchis lactea| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Orchis lactea''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] scnjlc07b4qw7zitemk612z7p7zsfz6 Orchis conica 0 3117 370196 348369 2021-01-05T05:00:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Orchis conica}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Orchis conica Mallorca 01.jpg|350px|Orchis conica]] |caption = ''Orchis conica''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Orchis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''conica'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Orchis conica| author = (L.)}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Orchis_conica_Mallorca_02.jpg|350px|Orchis conica]] |caption = ''u fiore''}} {{Taxobox_end}} '''Orchis conica''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] okd8t96ogbiock4ym3njer6l4u3dsgc Epipactis phyllanthes 0 3118 370197 348317 2021-01-05T05:01:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Epipactis phyllanthes}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Epipactis_phyllanthes.jpg |350px|Epipactis phyllanthes]] |caption = ''Epipactis phyllanthes''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Epipactis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''phyllanthes'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Epipactis phyllanthes| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Epipactis phyllanthes''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] m3zy9f5te98ysjrfz8ls2w4waj77yxr Dactylorhiza occitanica 0 3119 370198 348300 2021-01-05T05:01:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Dactylorhiza occitanica}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Dactylorhiza_occitanica.jpg |350px|Dactylorhiza occitanica]] |caption = ''Dactylorhiza occitanica''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Dactylorhiza]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''occitanica'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Dactylorhiza occitanica| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Dactylorhiza occitanica''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] 46ntwqgn8qb4n9g8xyli5ehv3aymu9w Dactylorhiza sphagnicola 0 3120 370199 348305 2021-01-05T05:01:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Dactylorhiza sphagnicola''}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Dactylorhiza sphagnicola Belgien 01.jpg |250px|Dactylorhiza sphagnicola]] |caption = ''Dactylorhiza sphagnicola''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Dactylorhiza]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''sphagnicola'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Dactylorhiza sphagnicola| author = (Hoppner)}} {{Taxobox_end}} '''''Dactylorhiza sphagnicola''''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] 1fnf84bru6oqyusm8grqs3b1neaa4jl Dactylorhiza insularis 0 3121 370200 351475 2021-01-05T05:01:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Dactylorhiza insularis''}} {{Taxobox_image | image = [[File:Dactylorhiza insularis Orchi 014.jpg |300px|Dactylorhiza insularis]] |caption = ''Dactylorhiza insularis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Dactylorhiza]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''insularis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Dactylorhiza insularis| author = (Sommier ex Martelli)}} {{Taxobox_end}} '''''Dactylorhiza insularis''''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] 4i79i3n5082c4copvkujdapit00trvk Dactylorhiza sambucina 0 3122 370201 348304 2021-01-05T05:01:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Dactylorhiza sambucina}} {{Taxobox_image | image = [[File:Dactylorhiza_sambucina.jpg |350px|Dactylorhiza sambucina]] |caption = ''Dactylorhiza sambucina''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Dactylorhiza]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''sambucina'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Dactylorhiza sambucina| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Dactylorhiza sambucina''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] eq2hbaxf602lyhhreai2njcbif9fsgh Dactylorhiza traunsteineri 0 3123 370202 348307 2021-01-05T05:01:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Dactylorhiza traunsteineri}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Dactylorhiza_traunsteineri.jpg |350px|Dactylorhiza traunsteineri]] |caption = ''Dactylorhiza traunsteineri''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Dactylorhiza]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''traunsteineri'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Dactylorhiza traunsteineri| author = (Sauter)}} {{Taxobox_end}} '''Dactylorhiza traunsteineri''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] ffykxj8t0re6ehwukc68hinbnyxq1o3 Dactylorhiza angustata 0 3124 370203 348290 2021-01-05T05:01:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Dactylorhiza angustata}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Dactylorhiza_angustata.jpg |350px|Dactylorhiza angustata]] |caption = ''Dactylorhiza angustata''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Dactylorhiza]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''angustata'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Dactylorhiza angustata| author = (Arvet-Touvet)}} {{Taxobox_end}} '''Dactylorhiza angustata''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] 2dgor574ptr609bn9s5rq1jh8n7at8t Dactylorhiza brennensis 0 3125 370204 348291 2021-01-05T05:01:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Dactylorhiza brennensis}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Dactylorhiza_brennensis.jpg |350px|Dactylorhiza brennensis]] |caption = ''Dactylorhiza brennensis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Dactylorhiza]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''brennensis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Dactylorhiza brennensis| author = (Nelson)}} {{Taxobox_end}} '''Dactylorhiza brennensis''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] siaqptxv7lax4s09xf4q9598dvnwoq9 Dactylorhiza lapponica 0 3126 370205 348297 2021-01-05T05:01:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Dactylorhiza lapponica''}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Dactylorhiza lapponica D39 132 M.jpg|350px|Dactylorhiza lapponica]] |caption = ''Dactylorhiza lapponica''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Dactylorhiza]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''lapponica'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Dactylorhiza lapponica| author = (Laestad ex Rchb.f.)}} {{Taxobox_end}} '''''Dactylorhiza lapponica''''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} {{DISPLAYTITLE:''{{FULLPAGENAME}}''}} [[Categoria:Orchidee]] 2c410h8kc5pdk816kaawwk13g41kfhy Epipactis muelleri 0 3127 370206 348314 2021-01-05T05:01:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Epipactis muelleri}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Epipactis_muelleri_plant.jpg|350px|Epipactis muelleri]] |caption = ''Epipactis muelleri''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Epipactis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''muelleri'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Epipactis muelleri| author = (L.)}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Epipactis_muelleri_flowers.jpg|350px|Epipactis muelleri]] |caption = ''u fiore''}} {{Taxobox_end}} '''Epipactis muelleri''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] 66u21d6dneenjdzushmk4azcy05u37e Epipactis microphylla 0 3129 370207 348313 2021-01-05T05:01:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Epipactis microphylla}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Epipactis_microphylla_Saarland_02.jpg |350px|Epipactis microphylla]] |caption = ''Epipactis microphylla''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Epipactis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''microphylla'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Epipactis microphylla| author = (Ehrhart)}} {{Taxobox_end}} '''Epipactis microphylla''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] 5h49yxio2fnwsmwd3yspp8xpik3h6g4 Epipactis parviflora 0 3130 370208 348316 2021-01-05T05:01:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Epipactis parviflora}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Epipactis_parviflora.jpg |350px|Epipactis parviflora]] |caption = ''Epipactis parviflora''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Epipactis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''parviflora'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Epipactis parviflora| author = (Nieschalk)}} {{Taxobox_end}} '''Epipactis parviflora''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] 8vj7xtq6hnuee765bsxd7oaan958qoi Epipactis palustris 0 3131 370209 348315 2021-01-05T05:01:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Epipactis palustris''}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Epipactis_palustris.jpg |350px|Epipactis palustris]] |caption = ''Epipactis palustris''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Epipactis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''palustris'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Epipactis palustris| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} [[File:Epipactis palustris - soo-neiuvaip.jpg|thumb|]] '''''Epipactis palustris''''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[Orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] 81g9yvh810szikktc3hgthr6ezjdvd3 Epipactis distans 0 3132 370210 348309 2021-01-05T05:01:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Epipactis distans}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Epipactis_helleborine_distans_150705.jpg|300px|Epipactis distans]] |caption = ''Epipactis distans''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Epipactis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''distans'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Epipactis distans| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Epipactis distans''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] e8vk59rwdrv1mmwwly178rw6kir12bc Epipactis atrorubens 0 3133 370211 348308 2021-01-05T05:01:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Epipactis atrorubens''}} {{Taxobox_image | image = [[File:Epipactis_atrorubens_100705b.jpg |350px|Epipactis atrorubens]] |caption = ''Epipactis atrorubens''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = ''[[Epipactis]]''}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''atrorubens'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Epipactis atrorubens| author = (Hoffm.) Besser (1809)}} {{Taxobox_end}} '''''Epipactis atrorubens''''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[Orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] 6ed0ez0fp8voplin0jzs9x3kodf9n45 Epipactis leptochila 0 3134 370212 348312 2021-01-05T05:01:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Epipactis leptochila}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Epipactis leptochila 280705.jpg |350px|Epipactis leptochila]] |caption = ''Epipactis leptochila''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Epipactis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''leptochila'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Epipactis leptochila| author = (Godfery)}} {{Taxobox_end}} '''Epipactis leptochila''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] q0sup2porm39s5jp9yd88zv3o5xh2sd Epipactis fibri 0 3135 370213 348310 2021-01-05T05:01:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Epipactis fibri}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Epipactis_fibri.jpg |350px|Epipactis fibri]] |caption = ''Epipactis fibri''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Epipactis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''fibri'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Epipactis fibri| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Epipactis fibri''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] lxc7nqo86psk7gw7cb60bonvbgpk1cn Mughettu 0 3136 373723 373673 2021-06-02T09:30:41Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U mughettu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Cephalanthera_longifolia_plant100604.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Cephalanthera longifolia</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Asparagales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Orchidaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Cephalanthera]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Cephalanthera longifolia''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Fritsch]], 1888</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Cephalanthera_longifolia_flowers100604.jpg|250px|U mughettu]] |----- |} U mughettu (''Cephalanthera longifolia'' (L.) Fritsch, 1888) hè una piccula pianta erbacea, vivace, incù dillicati fiori bianchi, fendu parte di a famiglia di l'Orchidaceae. ==Etimologia== U nome di u generu (''Cephalanthera'') hè derivatu da u grecu. A prima parte di a parola significheghja "testa" (''cephalos''), a siconda "antera" (''antheros'') : indicheghja evidintamente a forma di testa di u fiore. L'epitetu specificu (''longifolia'') vene da u latinu : ''longa'' è ''folia'' è face riferimentu à e casce chì sò assai più longhe ch'è larghe. U termine vernaculare "Elleborine" deriveghja di una certa sumiglianza incù certi fiori di a famiglia di l'Ellebore. == Descrizzione == ===Sviluppu=== 'Ssa pianta vivace misura da 20 à 45 cm di altu. A forma biulogica di 'ssa orchidea hè un geofite rizomatosu, vene à dì ch'ella hè una pianta incù un picciolu suttarraniu particulare, chjamata rizomu, chì si reingenereghja ogni annu incù nuvelle radiche è piccioli avventivi. 'Sse piante, in cuntrariu di l'altri generi d'orchidee, ùn sò micca epifite, vale à dì ch'elle ùn campanu micca à spese di altre piante più maiò (anu u so propiu rizomu). ===Radiche=== Radiche sicundarie (carnute) di u rizomu. ===Picciolu=== *Parte ipogea : a parte suttarrania di u picciolu hè custituita di un cortu rizomu fibrosu. *Parte epigea : a parte aeria di u picciolu hè simplicia è sticchita, tisgia è cuperta à scaglie à a basa (guaine di e casce). Hè atturchjata (un pocu in zighizagu) è frunduta sinu à l'infiuriscenza. ===Casce=== ====Casce distiche==== Foglie basale : e casce basale sò ridutte à guaine di tondu à u picciolu ; Casce caulinaires : e casce caulinaires sò relativamente numerose (6 à 10), tutte à lembu intieru è sò disposte di manera distica (à duie à duie, opposte annantu à listessu pianu, ma annantu à nodi cunsecutivi) . Annantu à a cascia, ci hè sinu à 9 nervature maestre longitudinale (parallele) chì, à l'arice di a foglia, sò appena piigate ver' di a nervatura cintrale. E foglie inferiore (1 o 2) sò più chjuche è di forma ellittica ; e foglie superiore sò più longhe è assai lungarine incù un arice pinzutu è longu à u picciolu, si ristrittiscenu prugrissivamente ver' di u vertice. Taglia di e foglie : casce inferiore 1 - 2 cm di largu, 4 - 7 cm di longu ; foglie superiore 2 - 1 cm di largu, 10 - 15 cm di longu. ===Frutti=== U fruttu di u mughettu hè custituitu di una capsula à trè valvule (s'apre per via di parechje sfette) cuntinendu numerosi granelli minusculi ch'è u ventu pò traspurtà faciule (cum'è spore). ====Infiuriscenza==== [[File:Cephalanthera longifolia flowers Goettinger Wald.jpg|thumb|200px|U fiore]] L'infiuriscenza di u mughettu hè situata à l'arice di u picciolu incù 10 - 20 (raramente 30) fiori per pianta. I fiori (di un biancu francu) fermanu di solitu mezu chjuse, ùn aprendu si ch'è lebbiamente mentre l'ore chjare è e più calde di a ghjurnata. E brattee prutettrice sò dui volte menu longhe o menu longhe ch'è l'ovaria è si assumiglianu à foglie. ==Biolugia== A riproduzione di 'ssa pianta pò fà si di dui manere : *vegetativamente, chì i rizomi ponu emette i bucci (à l'ascella di una scaglia racinaria) capaci di ingenerà nuvelli individui. *sessualmente, grazia à l'impullinazione entomogame ; i fiori di 'sse piante ùn cuntenenu micca nettare ma l'insetti impullinatori sò attratti da a cresta gialla di u labellu chì hè cunfusa incù e stamine ricche di amacu (un "ingannu visuale"). ==Distribuzione è ambiente== U tipu curologicu (a zona d'origine) hè eurasianu, una gamma chì và da l'Europa à u Giappone. *Distribuzione : u mughettu hè prisente in l'Europa (cumunu annantu à tuttu u cuntinente, ancu s'è in certi lochi, ci hè un certu risicu d'estinzione - ùn hè micca signalatu in l'Alpe dinariche) è in Asia (zone timperate). *Ambiente : l'ambiente di 'ssa spezia hè l'arice di i boschi termofili (micca freti) o di e chjarine assuliate di faghi è di lecce, e pratuline aride o longu à e strette. U substratu priferitu hè calcariu o calcariu-siliceu, incù un pH basicu è una terra à debule valore nutritivu è piuttostu secca. *Distribuzione altitudinale : in muntagna, 'sse piante si trovanu sinu à 1400 m d'altitudine ; friquentanu dunque i piani di vegetazione seguenti : cullinare è muntagnolu. ==Bibliugrafia== * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * [http://www.culturecommunication.gouv.fr/content/download/42396/338526/version/1/file/Ethno_Simonpoli_1982_072a.pdf Paulu Simonpoli, ''E piante salvatiche - Cunniscenze è usi'', 1982, Parcu Naturale di Corsica] [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] [[Categoria:Flora di Corsica]] qsj791o7o46nqla8n1eyt7r4ecff6kl Cephalanthera damasonium 0 3137 370215 348282 2021-01-05T05:01:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Cephalanthera damasonium''}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Cephalanthera_damasonium_110606.jpg |300px|''Cephalanthera damasonium'']] |caption = ''Cephalanthera damasonium''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = ''[[Cephalanthera]]''}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''damasonium'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Cephalanthera damasonium| author = (Mill.) Druce (1906)}} {{Taxobox_end}} '''''Cephalanthera damasonium''''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[Orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 0dmmyl8a7rzda0jh5l7nadf21b83pv5 Chamorchis alpina 0 3138 370216 348285 2021-01-05T05:01:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Chamorchis alpina''}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Chamorchis alpina 230705b.jpg |250px|Chamorchis alpina]] |caption = ''Chamorchis alpina'' ''Chamorchis alpina''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Chamorchis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''alpina'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Chamorchis alpina| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''''Chamorchis alpina''''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[Orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] ci1c37hgdmxxl51uj66sxkado2ajscu Cephalanthera rubra 0 3139 370217 348284 2021-01-05T05:01:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Cephalanthera rubra}} {{Taxobox_image | image = [[Image:CEPHALANTHERA RUBRA - SANT JUST - IB-974 (Curraià_vermell).JPG |350px|Cephalanthera rubra]] |caption = ''Cephalanthera rubra''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Cephalanthera]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''rubra'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Cephalanthera rubra| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Cephalanthera rubra''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 0cq00yq0sjfx4kp3bd0n1qfcn907qmo Anacamptis laxiflora 0 3140 370218 348281 2021-01-05T05:01:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Anacamptis laxiflora''}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Orchis laxiflora2.jpg|250px|''Anacamptis laxiflora'']] |caption = ''Anacamptis laxiflora''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Anacamptis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''laxiflora'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Anacamptis laxiflora| author = (Lam.)}} {{Taxobox_end}} '''Anacamptis laxiflora''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] 981di1yqkmoy5izvbgydk5lrzxzok8f Anacamptis pyramidalis 0 3141 370219 349917 2021-01-05T05:01:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Anacamptis pyramidalis''}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Anacamptis_pyramidalis.jpg |350px|Anacamptis pyramidalis]] |caption = ''Anacamptis pyramidalis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Anacamptis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''pyramidalis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Anacamptis pyramidalis| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''''Anacamptis pyramidalis''''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[Orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == ==Da vede dinò== *[[Orchidee salvatiche in Italia]] *[[Labellu]] *[[Lingua di diavulu]] *[[Lingua di ghjallu]] *[[Mosca cavallina]] *[[Ofride gialla]] *[[Orchis ustulata]] *[[Ufridi neru]] == Ligami == [[Categoria:Orchidaceae]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 3r6xu4ghp3f43th6u8340okq670vuyt Dactylorhiza cruenta 0 3142 370220 348292 2021-01-05T05:01:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Dactylorhiza cruenta''}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Täpiline sõrmkäpp (Dactylorhiza incarnata cruenta) - Niitvälja soo.jpg |250px|Dactylorhiza cruenta]] |caption = ''Dactylorhiza cruenta''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = ''[[Dactylorhiza]]''}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''cruenta'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Dactylorhiza cruenta| author = (Muller)}} {{Taxobox_end}} '''''Dactylorhiza cruenta''''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[Orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] bug60tzsmlnso79t82nlj6f2q9aieht Dactylorhiza ochroleuca 0 3143 370221 348549 2021-01-05T05:01:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Dactylorhiza ochroleuca}} {{Taxobox_image | image = [[File:Dactylorhiza incarnata ochroleuca - Niitvälja bog.jpg|250px|Dactylorhiza ochroleuca]] |caption = ''Dactylorhiza ochroleuca''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Dactylorhiza]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''ochroleuca'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Dactylorhiza ochroleuca| author = (Wustnei ex Boll)}} {{Taxobox_end}} '''Dactylorhiza ochroleuca''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] j0g51108i5c4vbsjpytykm55t5646zb Dactylorhiza saccifera 0 3144 370222 348303 2021-01-05T05:01:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Dactylorhiza saccifera}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Dactylorhiza_saccifera.jpg |350px|Dactylorhiza saccifera]] |caption = ''Dactylorhiza saccifera''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Dactylorhiza]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''saccifera'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Dactylorhiza saccifera| author = (Brongniart)}} {{Taxobox_end}} '''Dactylorhiza saccifera''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] [[Categoria:Flora di Corsica]] s0sf4i4w97t42a25pijloh3zz0e1c39 Dactylorhiza sudetica 0 3145 370223 348306 2021-01-05T05:02:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Dactylorhiza sudetica}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Dactylorhiza_sudetica.jpg |350px|Dactylorhiza sudetica]] |caption = ''Dactylorhiza sudetica''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Dactylorhiza]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''sudetica'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Dactylorhiza sudetica| author = (Poch ex Reichenbach fil.)}} {{Taxobox_end}} '''Dactylorhiza sudetica''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] 2cdfj0il4r9hbs4kn15pjhykn85kwah Corallorhiza trifida 0 3146 370224 348287 2021-01-05T05:02:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Corallorhiza trifida''}} {{Taxobox_image | image = [[File:Corallorrhiza trifida 05 mg-k.jpg |300px|Corallorhiza trifida]] |caption = ''Corallorhiza trifida''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Corallorhiza]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''trifida'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Corallorhiza trifida| author = Châtel. (1760)}} {{Taxobox_end}} '''''Corallorhiza trifida''''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[Orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] 3ebsl6bimhwohtnd28ta9iaf538pxxq Coeloglossum viride 0 3147 370225 348286 2021-01-05T05:02:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Coeloglossum viride}} {{Taxobox_image | image = [[File:Coeloglossum_viride.jpg |350px|Coeloglossum viride]] |caption = ''Coeloglossum viride''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Coeloglossum]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''viride'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Coeloglossum viride| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Coeloglossum viride''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] ne4a9deyrilz9n7cy4mgv2lc4gvvuod Cypripedium acaule 0 3149 370226 348288 2021-01-05T05:02:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Cypripedium acaule''}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Pink Lady's Slipper 3.jpg|250px|Cypripedium acaule]] |caption = ''Cypripedium acaule''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = ''[[Cypripedium]]''}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''acaule'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Cypripedium acaule| author = [[William Aiton|Aiton]], [[1789]]}} {{Taxobox_end}} '' '''''Cypripedium acaule''''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[Orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] 549qdmw8pva5ov3sztc7d0lmojm5790 Cypripedium calceolus 0 3150 370227 348289 2021-01-05T05:02:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Cypripedium calceolus}} {{Taxobox_image | image = [[File:Cypripedium_calceolus.jpg |350px|Cypripedium calceolus]] |caption = ''Cypripedium calceolus''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Cypripedium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''calceolus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Cypripedium calceolus| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Cypripedium calceolus''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] a1hcj1eoi8igt91kj2qb3h86fm2wztu Ophrys marmorata 0 3151 370228 348357 2021-01-05T05:02:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ophrys marmorata}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ophrys_marmorata.jpg |350px|Ophrys marmorata]] |caption = ''Ophrys marmorata''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ophrys]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''marmorata'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ophrys marmorata| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Ophrys marmorata''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] 7s4ihte100wfl8thyy21dn2czhlih7y Nigritella austriaca 0 3152 370229 348337 2021-01-05T05:02:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Nigritella austriaca}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Nigritella_austriaca_060707.jpg |350px|Nigritella austriaca]] |caption = ''Nigritella austriaca''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Nigritella]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''austriaca'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Nigritella austriaca| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Nigritella austriaca''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] 8goef8gjralj59kr016ygpm441v7t09 Nigritella gabasiana 0 3153 370230 348339 2021-01-05T05:02:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Nigritella gabasiana}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Nigritella_gabasiana.jpg |350px|Nigritella gabasiana]] |caption = ''Nigritella gabasiana''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Nigritella]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''gabasiana'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Nigritella gabasiana| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Nigritella gabasiana''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] s0hubt5vmr6cusqu9mvuvrfnauy9w3r Nigritella corneliana 0 3154 370231 348338 2021-01-05T05:02:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Nigritella corneliana}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Nigritella_corneliana.jpg |350px|Nigritella corneliana]] |caption = ''Nigritella corneliana''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Nigritella]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''corneliana'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Nigritella corneliana| author = (Beauverd)}} {{Taxobox_end}} '''Nigritella corneliana''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] nhlcjhhekn8faaxqs51y82z3ahxuqtl Neotinea maculata 0 3155 370232 348335 2021-01-05T05:02:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Neotinea maculata''}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Neotinea maculata (Sardinia).jpg |350px|Neotinea maculata]] |caption = ''Neotinea maculata''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Neotinea]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''maculata'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Neotinea maculata| author = (Desf.)}} {{Taxobox_end}} '''''Neotinea maculata''''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[Orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] ep96pgebuxlrfmtowfc5trdq4hvuhay Listera ovata 0 3156 370233 348334 2021-01-05T05:02:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Listera ovata}} {{Taxobox_image | image = [[File:Listera ovata - suur käopõll Pakri.jpg |240px|Listera ovata]] |caption = ''Listera ovata''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Listera]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''ovata'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Listera ovata| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Listera ovata''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] a68ie87ji9tc4rcn9bc6kpwoedrlmvn Nigritella rhellicani 0 3157 370234 354095 2021-01-05T05:02:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Nigritella rhellicani}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Nigritella_rhellicani_070707b.jpg |350px|Nigritella rhellicani]] |caption = ''Nigritella rhellicani''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Nigritella]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''rhellicani'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Nigritella rhellicani| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Nigritella rhellicani''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] 6l1lbmp4l2gtfx1wi4bewibzyj6w52f Neottia nidus-avis 0 3158 370235 348336 2021-01-05T05:02:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Neottia nidus-avis''}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Neottia_nidus-avis_flowers.jpg |350px|Neottia nidus-avis]] |caption = ''Neottia nidus-avis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Neottia]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''N. nidus-avis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Neottia nidus-avis| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''''Neottia nidus-avis''''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[Orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] 0x7fhd7ikel1dlhvoima61u5bdjxk1s Ophrys iricolor 0 3159 370236 348354 2021-01-05T05:02:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ophrys iricolor}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ophrys_iricolor.jpg |350px|Ophrys iricolor]] |caption = ''Ophrys iricolor''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ophrys]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''iricolor'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ophrys iricolor| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Ophrys iricolor''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] fdtg2h41puv05kwzh2ox672mhg6yiez Ophrys ciliata 0 3160 64170 64169 2007-03-11T16:08:15Z 86.200.97.243 Redirecting to [[Ofride spichju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ofride spichju]] ghkii3bntd7nvlln5934loxcrr07i29 Ophrys lupercalis 0 3161 370237 348355 2021-01-05T05:02:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ophrys lupercalis}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ophrys_lupercalis.jpg |350px|Ophrys lupercalis]] |caption = ''Ophrys lupercalis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ophrys]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''lupercalis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ophrys lupercalis| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Ophrys lupercalis''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] c35gp8xorla2vsegm1waevrj0fx8vwk Ophrys vasconica 0 3162 370238 348366 2021-01-05T05:02:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ophrys vasconica}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ophrys_vasconica.jpg |350px|Ophrys vasconica]] |caption = ''Ophrys vasconica''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ophrys]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''vasconica'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ophrys vasconica| author = (O. & E. Danesch)}} {{Taxobox_end}} '''Ophrys vasconica''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] ijktdx0tq9e87los3i6hp5fuj0tiibx Ophrys aymoninii 0 3163 370239 348349 2021-01-05T05:02:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ophrys aymoninii}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ophrys_aymoninii.jpg |350px|Ophrys aymoninii]] |caption = ''Ophrys aymoninii''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ophrys]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''aymoninii'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ophrys aymoninii| author = (Breistroffer)}} {{Taxobox_end}} '''Ophrys aymoninii''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] 24enqds0kx43aed56dsnj826nf9b9kh Ophrys insectifera 0 3164 370240 348353 2021-01-05T05:02:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ophrys insectifera}} {{Taxobox_image | image = [[File:Ophrys insectifera - Kärbesõis Niitvälja 1.jpg |275px|Ophrys insectifera]] |caption = ''Ophrys insectifera''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ophrys]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''insectifera'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ophrys insectifera| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Ophrys insectifera''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] 5n3ngcsyk28z2xdxrcw6efnz9fo7czp Ophrys tenthredinifera 0 3165 370241 348365 2021-01-05T05:02:36Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ophrys tenthredinifera}} {{Taxobox_image | image = [[File:Ophrys_tenthredinifera_Mallorca_02.jpg|350px|Ophrys tenthredinifera]] |caption = ''Ophrys tenthredinifera''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ophrys]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''tenthredinifera'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ophrys tenthredinifera| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Ophrys tenthredinifera''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] o5zen11b3ql1bnaie16dwrqn52bkxwe Gennaria diphylla 0 3168 370242 348323 2021-01-05T05:02:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Gennaria diphylla}} {{Taxobox_image | image = [[File:Gennaria diphylla (as Herminium cordatum) - Edwards vol 18 pl 1499 (1832).jpg |200px]] |caption = ''Gennaria diphylla''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Gennaria]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''diphylla'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Gennaria diphylla| author = (Link) [[Filippo Parlatore|Parl.]]}} {{Taxobox_end}} '''Gennaria diphylla''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] 9hnz979sbzyfpl9a6px3acpq4mdiscj Epipogium aphyllum 0 3169 370243 348322 2021-01-05T05:02:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Epipogium aphyllum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Epipogium_aphyllum_010804.jpg |350px|Epipogium aphyllum]] |caption = ''Epipogium aphyllum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Epipogium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''aphyllum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Epipogium aphyllum| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Epipogium aphyllum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] rbp0as28dukek3uvgbqjnd1e40tg5dc Gymnadenia conopsea 0 3170 370244 348325 2021-01-05T05:02:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Gymnadenia conopsea''}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Gymnadenia conopsea 6(loz).jpg|275px|''Gymnadenia conopsea']] |caption = ''Gymnadenia conopsea''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Gymnadenia]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''conopsea'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Gymnadenia conopsea| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Gymnadenia conopsea''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] hugiy7dww32xkdpylv0nnaplcqv9l32 Goodyera repens 0 3171 370245 348324 2021-01-05T05:02:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Goodyera repens}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Goodyera_repens.jpg |350px|Goodyera repens]] |caption = ''Goodyera repens''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Goodyera]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''repens'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Goodyera repens| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Goodyera repens''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] b1xgr2vh1ybwz86oz9rtlt63mbw1xb5 Epipactis provincialis 0 3172 370246 348319 2021-01-05T05:02:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Epipactis provincialis}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Epipactis_provincialis.jpg |350px|Epipactis provincialis]] |caption = ''Epipactis provincialis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Epipactis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''provincialis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Epipactis provincialis| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Epipactis provincialis''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] ae7e5auhyweul19ukqxcpmrn5uvyjb5 Epipactis placentina 0 3173 372815 370247 2021-05-17T15:54:57Z Orchi 297 wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Epipactis placentina''}} {{Taxobox_image | image = [[Image:E. placentina 1.jpg |250px|Epipactis placentina]] |caption = ''Epipactis placentina''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Epipactis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''placentina'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Epipactis placentina| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Epipactis placentina''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] iypn90qrurin1ronn1tbytgihgpkwkd Epipactis rhodanensis 0 3174 370248 348321 2021-01-05T05:02:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Epipactis rhodanensis}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Epipactis_rhodanensis.jpg |350px|Epipactis rhodanensis]] |caption = ''Epipactis rhodanensis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Epipactis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''rhodanensis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Epipactis rhodanensis| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Epipactis rhodanensis''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] bo5jzsu5k63dyr9gijrcwed6cxx0leg Epipactis purpurata 0 3175 370249 348320 2021-01-05T05:02:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Epipactis purpurata}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Epipactis_purpurata_plant.jpg|350px|Epipactis purpurata]] |caption = ''Epipactis purpurata''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Epipactis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''purpurata'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Epipactis purpurata| author = (L.)}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Epipactis_purpurata_300705b.jpg|350px|Epipactis purpurata]] |caption = ''Epipactis purpurata''}} {{Taxobox_end}} '''Epipactis purpurata''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] tb0j00y92qvc4rgvivd7oal3xeus8no Limodorum trabutianum 0 3176 370250 348331 2021-01-05T05:02:47Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Limodorum trabutianum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Limodorum_trabutianum.jpg |350px|Limodorum trabutianum]] |caption = ''Limodorum trabutianum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Limodorum]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''trabutianum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Limodorum trabutianum| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Limodorum trabutianum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] m2e7waslgd2im4n1x09ciapqblci509 Limodorum abortivum 0 3177 370251 348330 2021-01-05T05:02:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Limodorum abortivum}} {{Taxobox_image | image = [[File:Limodorum_abortivum.jpg |350px|Limodorum abortivum]] |caption = ''Limodorum abortivum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Limodorum]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''abortivum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Limodorum abortivum| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Limodorum abortivum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] d890kawjmsuizv0txume2llcz4umwqa Listera cordata 0 3178 370252 348333 2021-01-05T05:02:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Listera cordata}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Listera_cordata.jpg |350px|Listera cordata]] |caption = ''Listera cordata''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Listera]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''cordata'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Listera cordata| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Listera cordata''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] i7v5q5pfoxtsr73othtbpybuxwf02tz Liparis loeselii 0 3179 370253 349914 2021-01-05T05:02:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Liparis loeselii}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Liparis_loeselii.jpg |350px|Liparis loeselii]] |caption = ''Liparis loeselii''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Liparis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''loeselii'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Liparis loeselii| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Liparis loeselii''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == ==Da vede dinò== *[[Orchidee salvatiche in Italia]] *[[Spiranthes aestivalis]] == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] qkw0de8cv7zpkj1ifg8qbjch8ccw4o6 Hammarbya paludosa 0 3180 370254 348327 2021-01-05T05:02:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Hammarbya paludosa''}} {{Taxobox_image | image = [[File:Hammarbya paludosa Niedersachsen 01.jpg|250px|Hammarbya paludosa]]|caption = ''Hammarbya paludosa''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hammarbya]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''paludosa'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Hammarbya paludosa| author = Kuntze (1891)}} {{Taxobox_end}} '''''Hammarbya paludosa''''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[Orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] ri97x1h5bpheszr6qms27mahzr2qmlh Gymnadenia odoratissima 0 3181 370255 363198 2021-01-05T05:02:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Gymnadenia odoratissima}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Gymnadenia odoratissima - Niitvälja2.jpg|350px|Gymnadenia odoratissima]] |caption = ''Gymnadenia odoratissima''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Gymnadenia]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''odoratissima'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Gymnadenia odoratissima| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Gymnadenia odoratissima''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] hu0x6rvr1hkusozavup17b6k627ke8n Himantoglossum hircinum 0 3182 370256 348329 2021-01-05T05:02:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Himantoglossum hircinum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Himantoglossum_hircinum.jpg |350px|Himantoglossum hircinum]] |caption = ''Himantoglossum hircinum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Himantoglossum]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''hircinum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Himantoglossum hircinum| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} [[File:Himantoglossum hircinum MHNT.jpg|thumb|''Himantoglossum hircinum '']] '''Himantoglossum hircinum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] ip9wgvvr6mw986cxgj2sg70ix046wn9 Herminium monorchis 0 3183 370257 348328 2021-01-05T05:03:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Herminium monorchis}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Herminium_monorchis_230705.jpg|250px|Herminium monorchis]] |caption = ''Herminium monorchis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Herminium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''monorchis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Herminium monorchis| author = (L.)}} {{Taxobox_end}} '''Herminium monorchis''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] bw1uynidav8pvalwfjjlfii3d57fl5n Orchidaceae 0 3184 377178 370258 2021-09-21T09:30:30Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Orchidaceae}} {{Taxobox_image | image = [[File:Orchis papilionacea 5.jpg|350px|Orchis papilionacea]] | caption = ''Orchis papilionacea''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_end}} L' '''Orchidaceae''' sò una famiglia di piante chì facenu partita di l'[[ordine]] di l'[[Asparagales]]. == I generi d'orchidacee == <table><tr valign="top"><td> ''[[Anacamptis]]''<br /> ''[[Arethusa]]''<br /> ''[[Barlia]]''<br /> ''[[Bletilla]]''<br /> ''[[Calypso]]''<br /> ''[[Cattleya]]''<br /> ''[[Cephalanthera]]''<br /> ''[[Chamorchis]]''<br /> ''[[Coeloglossum]]''<br /> ''[[Corallorrhiza]]''<br /> ''[[Cymbidium]]''<br /> ''[[Cypripedium]]''<br /> </td><td> ''[[Dactylorhiza]]''<br /> ''[[Dendrobium]]''<br /> ''[[Epidendrum]]''<br /> ''[[Epipactis]]''<br /> ''[[Epipogium]]''<br /> ''[[Gennaria]]''<br /> ''[[Goodyera]]''<br /> ''[[Gymnadenia]]''<br /> ''[[Habenaria]]''<br /> ''[[Hammarbya]]''<br /> ''[[Herminium]]''<br /> ''[[Himantoglossum]]''<br /> </td><td> ''[[Limodorum]]''<br /> ''[[Liparis]]''<br /> ''[[Listera]]''<br /> ''[[Malaxis]]''<br /> ''[[Masdevallia]]''<br /> ''[[Miltonia]]''<br /> ''[[Neotinea]]''<br /> ''[[Neottia]]''<br /> ''[[Nigritella]]''<br /> ''[[Odontoglossum]]''<br /> ''[[Oncidium]]''<br /> ''[[Ophrys]]''<br /> </td><td> ''[[Orchis]]''<br /> ''[[Phalaenopsis]]''<br /> ''[[Platanthera]]''<br /> ''[[Pleione]]''<br /> ''[[Polystachya]]''<br /> ''[[Polycycnis]]''<br /> ''[[Pseudorchis]]''<br /> ''[[Serapias]]''<br /> ''[[Spiranthes]]''<br /> ''[[Traunsteinera]]''<br /> ''[[Vanda]]''<br /> ''[[Vanilla]]''<br /> </td></tr></table> ==Da vede dinò== *[[Aceras anthropophorum]] == Referenze == * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) Catalogue des plantes vasculaires de la Corse, Conservatoire et jardin botanique de la ville de Genève: Genève == Ligami == [[Categoria:Orchidaceae| ]] [[Categoria:Asparagales]] 31z55dcuzaecnbykf1erc0n14mfcwgv I Chjami Aghjalesi 0 3185 15386 13409 2006-04-14T16:47:30Z 83.201.132.171 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Chjami Aghjalesi]] fk0lzvp2cl5fs9uel0cbglh32hy7ofh L'Arcusgi 0 3186 15363 13410 2006-04-14T12:16:28Z 83.201.132.171 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Arcusgi]] ncn73dbkk5grl290fegcyx0ctzrftwk Canta U Populu Corsu 0 3187 370259 361954 2021-01-05T05:03:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Canta U Populu Corsu''' hè un gruppu di [[cantu|musica]] [[Corsica|corsu]] creatu in [[1973]]. ==Storia== Issu gruppu, fundatu da [[Ghjuvan'Paulu Poletti]] è [[Natale Luciani]], hè cù [[I Muvrini]] à l'origine di u riaquistu di i canti in [[lingua corsa]] à pàrtesi da l'anni 1970. E canzone sò riprese di canti tradiziunnali ([[paghjella|paghjelle]], [[lamentu|lamenti]]) è dinò creazione di u gruppu, qualchì volta cù un missaghju [[pulitica|pulìticu]] testimuniendu di u so impegnu regionalistu, è po naziunalista specialmente in l'anni 70 è 80, ma sempre cù l'ambizione di salvà, di difende è di prumove e valore di a [[lingua corsa|lingua]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. [[Petru Guelfucci]] hà dinò participatu à u gruppu nanzu di cantà solu, listessu cà [[Ghjuvan'Marìa Pesce]], fundatore di u gruppu [[I Chjami Aghjalesi]] o ancu [[Ghjuvan'Francescu Bernardini]] ([[I Muvrini]]). In quantu à [[Ghjuvan'Paulu Poletti]] chì hà scrittu assai testi pà u gruppu, raghjunghje u [[Ghjuvan Paulu Poletti è u Coru d'Omini di Sartè|Coru Di L'Omi Di Sartè]]. = Discugrafia = ==== Dischetti ==== ===== 1970 ===== * 1975 : ''Eri, oghje, dumane'' * 1976 : ''Libertà'' * 1977 : ''Canti di a terra è di l'omi'' * 1978 : ''A strada di l'avvene'' * 1979 : ''Chjamu a puesia'' * 1979 : ''Festa zitellina'' ===== 1980 ===== * 1981 : ''Théâtre de la ville'' * 1982 : ''Ci hè dinù'' * 1989 : ''In Cantu'' ===== 1990 ===== * 1995 : ''Sintineddi'' * 1998 : ''Memoria'' ===== 2000 ===== * 2001 : ''Rinvivisce'' * 2003 : ''30 anni - Giru 2003'' * 2005 : ''Bataclan'' * 2009 : ''Sparte'' ===== 2010 ===== * 2013 : ''Altrimenti'' * 2016 : ''Best Of (ammudernatu)'' ==== Cullaburazione ==== * 2018 : ''Ch'ellu Canti U Populu Corsu'' (cù [[Felì]]) [[category:musica]] [[category:cantu corsu]] skret1wasvjeudleynkezvy1qto04x3 Liliaceae 0 3189 352032 333064 2015-10-27T21:05:42Z Romanm 25 -interwiki wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Liliaceae}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Lilium davidii1.jpg|200px|Lirio naranja]] | caption = Lilium davidii}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = '''Liliaceae'''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = lightgreen | plural_taxon = Generi}} ''[[Calochortus]]''<br /> ''[[Cardiocrinum]]''<br /> ''[[Clintonia]]''<br /> ''[[Erythronium]]''<br /> ''[[Fritillaria]]''<br /> ''[[Gagea]]''<br /> ''[[Korolkowia]]''<br /> ''[[Lilium]]''<br /> ''[[Lloydia]]''<br /> ''[[Nomocharis]]''<br /> ''[[Notholirion]]''<br /> ''[[Scoliopus]]''<br /> ''[[Streptopus]]''<br /> ''[[Tricyrtis]]''<br /> ''[[Tulipa]]'' {{Taxobox_end}} E '''Liliaceae''' sò una famiglia di [[piante]] chì facenu partita di l'[[ordine]] di e [[liliales]]. *'''[[Agapanthus]]''' **''[[Agapanthus africanus]]'' (L.) Hoffm. *'''[[Allium]]''' **''[[Allium ampeloprasum]]'' L. **''[[Allium ascalonicum]]'' L. **''[[Allium cepa]]'' L. **''[[Allium sativum]]'' L. **''[[Allium acutiflorum]]'' Loisel. **''[[Allium carinatum]]'' L. **''[[Allium chamaemolys]]'' L. **''[[Allium guttatum]]'' Steven **''[[Allium massaessylum]]'' Batt. et Trabut **''[[Allium moly]]'' L. **''[[Allium moschatum]]'' L. **''[[Allium neapolitanum]]'' Cyr. **''[[Allium nigrum]]'' L. **''[[Allium pallens]]'' L. **''[[Allium paniculatum]]'' L. **''[[Allium polyanthum]]'' Schultes et Schultes fil. **''[[Allium pruinatum]]'' Link ex Sprengel **''[[Allium roseum]]'' L. **''[[Allium schoenoprasum]]'' L. **''[[Allium scorodoprasum]]'' L. **''[[Allium scorzonerifolium]]'' Desf. ex DC. **''[[Allium senescens]]'' L. **''[[Allium sphaerocephalon]]'' L. **''[[Allium subvillosum]]'' Salz. ex Schultes et Schultes fil. **''[[Allium triquetrum]]'' L. **''[[Allium ursinum]]'' L. **''[[Allium victorialis]]'' L. **''[[Allium vineale]]'' L. *'''[[Aloe]]''': áloe **''[[Aloe arborescens]]'' Miller **''[[Aloe vera]]'' (L.) Burm. fil. *'''[[Anthericum]]''' **''[[Anthericum baeticum]]'' (Boiss.) Boiss. **''[[Anthericum liliago]]'' L. **''[[Anthericum ramosum]]'' L. *'''[[Aphyllanthes]]''' **''[[Aphyllanthes monspeliensis]]'' L. *'''[[Asparagus]]''': **''[[Asparagus acutifolius]]'' L. **''[[Asparagus albus]] L. **''[[Asparagus aphyllus]] L. **''[[Asparagus officinalis]] L. **''[[Asparagus stipularis]] Forskál *'''[[Asphodelus]]''': asfódelo **''[[Asphodelus albus]]'' **''[[Asphodelus fistulosus]]'' L. **''[[Asphodelus aestivus]]'' Brot., A. albus Miller **''[[Asphodelus ramosus]]'' L. *'''[[Aspidistra]]''' **''[[Aspidistra elatior]]'' Blume *'''[[Bellevalia]]''' **''[[Bellevalia hackelii]]'' Freyn *'''[[Brimeura]]''' **''[[Brimeura amethystina]]'' (L.) Salisb. *'''[[Bulbocodium]]''' **''[[Bulbocodium vernum]]'' L. *'''[[Chlorophytum]]''' **''[[Chlorophytum capense]]'' (L.) Kuntze *'''[[ConvaIaria]]''' **''[[Convallaria majalis]]'' L. *'''[[Cordyline]]''' **''[[Cordyline australis]]'' (J. R. Forster) Hooker *'''[[Dipcadi]]''' **''[[Dipcadi serotinum]]'' (L.) Medicus *'''[[Endymion]]''' **''[[Endymion hispanicus]]'' (Miller) Chouard **''[[Endymion non-scriptus]]'' (L.) Garcke *'''[[Erythronium]]''' **''[[Erythronium dens-canis]]'' L. *'''[[Fritillaria]]''' **''[[Fritillaria imperialis]]'' L. **''[[Fritillaria lusitanica]]'' Wikström **''[[Fritillaria pyrenaica]]'' L. *'''[[Gagea]]''' **''[[Gagea arvensis]]'' (Pers.) Dumort. **''[[Gagea lutea]]'' (L.) Ker-Gawler **''[[Gagea nevadensis]]'' Boiss. *'''[[Hemerocallis]]''' **''[[Hemerocallis fulva]]'' (L.) L. *'''[[Jacinto (planta)|Hyacinthus]]''' **''[[Hyacinthus orientalis]]'' L. *'''[[Lilium]]''' **''[[Lilium candidum]]'' L. **''[[Lilium martagon]]'' L. **''[[Lilium bulbiferum]]'' L. **''[[Lilium pyrenaicum]]'' Gouan *'''[[Maianthemum]]''' **''[[Maianthemum bifolium]]'' (L.) F. W. Schmidt *'''[[Merendera]]''' **''[[Merendera bulbocodium]]'' Ramond **''[[Merendera filifolia]]'' Camb. *'''[[Muscari]]''' **''[[Muscari comosum]]'' (L.) Miller **''[[Muscari neglectum]]'' Guss. **''[[Muscari parviflorum]]'' Desf. *'''[[Narthecium]]''' **''[[Narthecium ossifragum]]'' (L.) Hudson *'''[[Nothoscordum]]''' **''[[Nothoscordum inodorum]]'' (Aiton) Nicholson *'''[[Ornithogalum]]''' **''[[Ornithogalum umbellatum]]'' L. **''[[Ornithogalum arabicum]]'' L. **''[[Ornithogalum concinnum]]'' (Salisb.) **''[[Ornithogalum divergens]]'' Boreau **''[[Ornithogalum exscapum]]'' Ten. **''[[Ornithogalum flavescens]]'' Lam. **''[[Ornithogalum gussonei]]'' Ten. **''[[Ornithogalum kochii]]'' Parl. **''[[Ornithogalum nutans]]'' L. **''[[Ornithogalum unifolium]]'' (L.) Ker-Gawler *'''[[Paradisea]]''' **''[[Paradisea liliastrum]]'' (L.) Bertol. *'''[[Paris (botánica)]]''' **''[[Paris quadrifolia]]'' L. *'''[[Polygonatum]]''' **''[[Polygonatum odoratum]]'' (Miller) **''[[Polygonatum multiflorum]]'' (L.) All. **''[[Polygonatum verticillatum]]'' (L.) All. *'''[[Ruscus]]''' **''[[Ruscus aculeatus]]'' L. **''[[Ruscus hypophyllum]]'' L. *'''[[Scilla]]''': [[Image:Scilla bifolia flowers 150303.jpg|thumb|right|150px|[[Scilla bifolia]].]] **''[[Scilla autumnalis]]'' L. **''[[Scilla bifolia]]'' L. **''[[Scilla hyacinthoides]]'' L. **''[[Scilla italica]]'' L. **''[[Scilla liliohyacinthus]]'' L. **''[[Scilla monophyllos]]'' Link **''[[Scilla odorata]]'' Link **''[[Scilla peruviana]]'' L. **''[[Scilla ramburei]]'' Boiss. **''[[Scilla verna]]'' Hudson *'''[[Simethis]]''' **''[[Simethis mattiazzii]]'' (Vandelli) Saccardo *'''[[Smilax]]''' **''[[Smilax aspera]]'' L. *'''[[Streptopus]]''' **''[[Streptopus amplexifolius]]'' (L.) DC. *'''[[Tofieldia]]''' **''[[Tolieldia calyculata]]'' (L.) Wahlenb. *'''[[Tulipán|Tulipa]]''' **''[[Tulipa gesnerana]]'' L. **''[[Tulipa sylvestris]]'' L. *'''[[Urginea]]''' **''[[Urginea maritima]]'' (L.) Baker: *'''[[Veratrum]]''' **''[[Veratrum album]]'' L. [[Categoria:Liliaceae]] 708k9d9n02vjwc9iti2pfqj2c0ygnx3 Agapanthus africanus 0 3190 370260 363773 2021-01-05T05:03:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Agapanthus africanus}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Agapanthus_africanus.jpg |350px|Agapanthus africanus]] |caption = ''Agapanthus africanus''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Agapanthus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''africanus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Agapanthus africanus| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Agapanthus africanus''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 12c885yefbk3t38tvxkb2xpdlbtaznr Allium ampeloprasum 0 3191 370261 363713 2021-01-05T05:03:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Allium ampeloprasum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Allium_ampeloprasum.jpg |350px|Allium ampeloprasum]] |caption = ''Allium ampeloprasum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Allium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''ampeloprasum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Allium ampeloprasum| author = L.}} {{Taxobox_end}} [[File:Allium ampeloprasum MHNT.BOT.2006.46.12.jpg|thumb|''Allium ampeloprasum'']] '''Allium ampeloprasum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] m8dhm9l8208ult2yaqwf2asbzuhvsuo Allium ascalonicum 0 3192 370262 363710 2021-01-05T05:03:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Allium ascalonicum}} {{Taxobox_image | image = [[File:YosriBawangMerah.jpg|thumb|right]] |caption = ''Allium ascalonicum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Allium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''ascalonicum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Allium ascalonicum| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Allium ascalonicum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] oycry4kp0thma87y27k3hwrwi9qyfr8 Cipolla 0 3193 373760 373631 2021-06-02T09:33:47Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A cipolla'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Allium_cepa.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;"> Allium cepa</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | {{Regnum}} | ''[[Plantae]]'' |----- | {{divisio}} | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | {{classis}} | ''[[Liliopsida]]'' |----- | {{ordo}} | ''[[Liliales]]'' |----- | {{familia}} | ''[[Liliaceae]]'' |----- | {{genus}} | ''[[Allium]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binominale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Allium cepa''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> Linnaeus, 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Onions_700x530.jpg|250px]] |----- |} A '''cipolla''' (o [[ciuvodda]], o [[ciudda]]) (''[[Allium cepa]]'') hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Citazione == A cipolla hè stata mintuvata calchì volta da i scrivani in lingua corsa. Par asempiu, da [[Monsignori Di La Fuata]]: (''Preti Santu'', ''Girendu a Corsica''): :''(...) à [[Siscu]] ùn dì : ciuvodda !'' == Lessicu == A cipolla hè ancu chjamata in corsu: a [[civolla]], a [[civodda]], a [[ciuvodda]], a [[ciudda]]. == Referenze == * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" == Ligami == == Da vede dinù == * l'[[inciuvullata]] * a [[cipolla canina]] {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] ohym2enb3olhzkhmvwbx82szdd27zhk Allium sativum 0 3194 39588 9343 2006-10-27T16:11:57Z 83.201.135.246 Redirecting to [[Aglia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Aglia]] alhgnde84eszd63nncs9l15um3ghi9t Allium acutiflorum 0 3195 370264 363751 2021-01-05T05:03:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Allium acutiflorum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Allium_acutiflorum.jpg |350px|Allium acutiflorum]] |caption = ''Allium acutiflorum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Allium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''acutiflorum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Allium acutiflorum| author = Loisel}} {{Taxobox_end}} '''Allium acutiflorum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] epdjlcj99u7gqqictmrcjw6847yc7jl Allium carinatum 0 3196 370265 363711 2021-01-05T05:03:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Allium carinatum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Allium_carinatum.jpg |350px|Allium carinatum]] |caption = ''Allium carinatum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Allium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''carinatum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Allium carinatum| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Allium carinatum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] qd2vtazjwhth9o9gmoyq2qskvzk8vp5 Allium chamaemolys 0 3197 370266 363714 2021-01-05T05:03:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Allium chamaemolys}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Allium_chamaemolys.jpg |350px|Allium chamaemolys]] |caption = ''Allium chamaemolys''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Allium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''chamaemolys'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Allium chamaemolys| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Allium chamaemolys''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] fp8cuwbkovhw7l5f2ev528fgs5wokfz Allium guttatum 0 3198 370267 363701 2021-01-05T05:03:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Allium guttatum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Allium guttatum subsp. sardoum Enfoque 2011-6-25 SierraMadrona.jpg |300px|Allium guttatum]] |caption = ''Allium guttatum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Allium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''guttatum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Allium guttatum| author = Steven}} {{Taxobox_end}} '''Allium guttatum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] lxp5drmtumzy3bgkth1a7b6phca5m65 Allium massaessylum 0 3199 370268 363731 2021-01-05T05:03:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Allium massaessylum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Allium_massaessylum.jpg |350px|Allium massaessylum]] |caption = ''Allium massaessylum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Allium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''massaessylum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Allium massaessylum| author = Batt. et Trabut}} {{Taxobox_end}} '''Allium massaessylum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] lsigy21dnjxmxhdb9asa2hgrtodam5y Allium moly 0 3200 370269 363721 2021-01-05T05:03:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Allium moly}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ornithogalum_umbellatum_Jardin_des_Plantes.jpg |350px|Allium moly]] |caption = ''Allium moly''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Allium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''moly'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Allium moly| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Allium moly''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] ia0fx8179qkcyf9x5g7qqicwfy15a43 Allium moschatum 0 3201 370270 363752 2021-01-05T05:03:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Allium moschatum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Allium_moschatum.jpg |350px|Allium moschatum]] |caption = ''Allium moschatum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Allium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''moschatum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Allium moschatum| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Allium moschatum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] sgvrn5f1xjyjbn2yh38mfz0ap7tp7fi Allium neapolitanum 0 3202 370271 363739 2021-01-05T05:03:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Allium neapolitanum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Allium neapolitanum.png |250px|Allium neapolitanum]] |caption = ''Allium neapolitanum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Allium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''neapolitanum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Allium neapolitanum| author = Cyr.}} {{Taxobox_end}} '''Allium neapolitanum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] pu2qkudvy9g0577b76225d07gan7goa Allium nigrum 0 3203 370272 363715 2021-01-05T05:03:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Allium nigrum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Allium nigrum (Allium magicum) Bot. Mag. 29. 1148. 1809.jpg |350px|Allium nigrum]] |caption = ''Allium nigrum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Allium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''nigrum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Allium nigrum| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Allium nigrum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] ftd0s6he55yn7d8522h86v7hkxg126h Allium pallens 0 3204 370273 363702 2021-01-05T05:03:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Allium pallens}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Allium_pallens.jpg |350px|Allium pallens]] |caption = ''Allium pallens''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Allium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''pallens'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Allium pallens| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Allium pallens''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 3znrmag3crteylht0x084k42l8m0yl5 Allium paniculatum 0 3205 370274 363775 2021-01-05T05:03:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Allium paniculatum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Allium_paniculatum.jpg |350px|Allium paniculatum]] |caption = ''Allium paniculatum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Allium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''paniculatum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Allium paniculatum| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Allium paniculatum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] ddrhg2r0zupclik9soef6ilfz4fbq0h Allium polyanthum 0 3206 370275 363722 2021-01-05T05:03:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Allium polyanthum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Allium_polyanthum.jpg |350px|Allium polyanthum]] |caption = ''Allium polyanthum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Allium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''polyanthum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Allium polyanthum| author = Schultes è Schultes figl.}} {{Taxobox_end}} '''Allium polyanthum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] ogn9zbn7f8w7hmrrfmsk3gppsdc3s7q Allium pruinatum 0 3207 370276 363770 2021-01-05T05:03:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Allium pruinatum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Allium_pruinatum.jpg |350px|Allium pruinatum]] |caption = ''Allium pruinatum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Allium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''pruinatum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Allium pruinatum| author = Link ex Sprengel}} {{Taxobox_end}} '''Allium pruinatum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 7pxvbbciswv9ic1cgrf5ef8d4kopfov Allium roseum 0 3208 370277 363703 2021-01-05T05:03:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Allium roseum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Allium_roseum.jpg |350px|Allium roseum]] |caption = ''Allium roseum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Allium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''roseum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Allium roseum| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Allium roseum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] mpj7c4rbi6jmnxvwfu1438pp8dml39b Allium schoenoprasum 0 3209 370278 347791 2021-01-05T05:03:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Allium schoenoprasum}} {{Taxobox_image | image = [[File:Allium_schoenoprasum.jpg |350px|Allium schoenoprasum]] |caption = ''Allium schoenoprasum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Allium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''schoenoprasum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Allium schoenoprasum| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Allium schoenoprasum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 2vswjj29hqp8m7hpout9mh595xi4m60 Allium scorodoprasum 0 3210 370279 363764 2021-01-05T05:03:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Allium scorodoprasum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Allium_scorodoprasum.jpg |350px|Allium scorodoprasum]] |caption = ''Allium scorodoprasum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Allium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''scorodoprasum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Allium scorodoprasum| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Allium scorodoprasum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] s39gr7hnv8890lfhrip5lfo3js4ow9q Allium scorzonerifolium 0 3211 370280 363699 2021-01-05T05:03:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Allium scorzonerifolium}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Allium_scorzonerifolium.jpg |350px|Allium scorzonerifolium]] |caption = ''Allium scorzonerifolium''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Allium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''scorzonerifolium'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Allium scorzonerifolium| author = Desf. ex DC}} {{Taxobox_end}} '''Allium scorzonerifolium''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 7t8ttkd3taypi5zypsgr4vmn44j945i Allium senescens 0 3212 370281 363723 2021-01-05T05:03:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Allium senescens}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Allium_senescens.jpg |350px|Allium senescens]] |caption = ''Allium senescens''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Allium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''senescens'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Allium senescens| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Allium senescens''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] ardcg8fl8p1advrdls89i9ve172ex72 Allium sphaerocephalon 0 3213 370282 363743 2021-01-05T05:03:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Allium sphaerocephalon}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Allium_sphaerocephalon.jpg |350px|Allium sphaerocephalon]] |caption = ''Allium sphaerocephalon''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Allium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''sphaerocephalon'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Allium sphaerocephalon| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Allium sphaerocephalon''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 2c6dee3tnwib5qpz86l9hc79xpkfrrz Allium subvillosum 0 3214 370283 363746 2021-01-05T05:03:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Allium subvillosum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Allium_subvillosum.jpg |350px|Allium subvillosum]] |caption = ''Allium subvillosum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Allium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''subvillosum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Allium subvillosum| author = Salz. ex Schultes}} {{Taxobox_end}} '''Allium subvillosum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] poaq393umkf8dzp3cvkbn86p35s0nyc Allium triquetrum 0 3215 67003 9364 2007-03-22T20:16:31Z 86.206.121.235 Redirecting to [[Sambula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sambula]] oq8kqfjhnfogzxhbqjxibo8vn5zznpe Allium ursinum 0 3216 370284 347798 2021-01-05T05:03:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Allium ursinum}} {{Taxobox_image | image = [[File:Allium_ursinum.jpg |350px|Allium ursinum]] |caption = ''Allium ursinum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Allium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''ursinum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Allium ursinum| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Allium ursinum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 43p8o5xbyhvtw47uakkef5panq217po Allium victorialis 0 3217 370285 363776 2021-01-05T05:03:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Allium victorialis}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Allium_victorialis.jpg |350px|Allium victorialis]] |caption = ''Allium victorialis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Allium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''victorialis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Allium victorialis| author = L.}} {{Taxobox_end}} [[File:Allium victorialis MHNT.BOT.2007.43.35.jpg|thumb|''Allium victorialis'']] '''Allium victorialis''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 4cj7vgslcx8zbkbazrxe51ygtgdr5jt Aloe arborescens 0 3219 373745 373629 2021-06-02T09:32:50Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'aluetu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Aloe_arborescens.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Aloe arborescens</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Liliales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Liliaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Aloe]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Aloe arborescens''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Aloe_arborescens_IMGP0257.jpg|250px|L'aluetu]] |----- |} L''''aluetu arburescente ''' (''Aloe arborescens'') hè una [[pianta]] chì face parte di a famiglia di e [[Liliaceae]]. Hè originariu di l'Africa australe. Hè cultivatu à fini orticoli è medicinali, per u più à u Giappone. ==Etimologia== U nome genericu ''Aloe'' vene da a parola latina ''aloe'' è da u grecu αλόη, termini chì pudianu designà l'[[Aloe vera]]. L'epitetu genericu ''arborescens'' vene da u latinu è significheghja "arburescente, chì hà l'apparenza di un arburu". ==Storia è sistematica== L'aluetu arburescente hè cultivatu in i giardini di a Cumpagnia olandese di l'Indie orientale à u Capu à parte si da almenu 1695. Hè impurtatu à Amsterdam da u prufissore Commelinin u 1674 è à u Giappone à u XVIIu seculu. Philip Miller, u botanistu di u giardinu butanicu di Chelsea à Londra publicheghja in u 1768, in u so celebru dizziunariu di l'ortulanu, a prima descrizzione butanica di a pianta, sottu à u nome d' ''Aloe arborescens''. A famiglia di l'Aloacee hè criata in u 1802 da u botanistu tedescu August Batsch (sottu à u nome d'''Alooideae'') ma ùn hè micca bè accittata da a cumunità di i botanisti è casca in disusu mentre centu uttanti anni. Ùn hè ch'è in u 1981, ch'è Cronquist a rimette à l'onore. A famiglia di i Xantorroeacee, creata in u 1829 da u naturalistu belgicu Du Mortier, per e piante monocutiledone di u generu ''Xanthorrhoea'' d'Australia, hè allargata da a classifica APG III (2009) per inchjude i generi in tempi di una volta piazzati in e famiglie ''Asphodelaceae'' induve fubbe dinù classificata ''Aloe arborescens''. ===Sinonimi=== Sicondu ''The Plant List'', i sinonimi di ''Aloe arborescens'' sò: * ''Aloe arborea'' <small>[[Medik.]]</small> * ''Aloe arborescens'' var. ''frutescens'' <small>([[Salm-Dyck]]) [[Link]]</small> * ''Aloe arborescens'' var. ''milleri'' <small>[[A.Berger]] in H.G.A.Engler</small> * ''Aloe arborescens'' var. ''natalensis'' <small>([[J.M.Wood]] & [[M.S.Evans]]) [[A.Berger]] en H.G.A.Engler</small> * ''Aloe arborescens'' var. ''pachythyrsa'' <small>A.Berger en H.G.A.Engler</small> * ''Aloe frutescens'' <small>Salm-Dyck</small> * ''Aloe fruticosa'' <small>[[Jean-Baptiste de Lamarck|Lam.]]</small> * ''Aloe fulgens'' <small> Tod. </small> * ''Aloe natalensis'' <small>J.M.Wood & M.S.Evans</small> * ''Aloe perfoliata'' var. ''arborescens'' <small>([[Mill.]]) [[Aiton]]</small> * ''Aloe perfoliatum'' Meyen * ''Aloe principis'' (Haw.) Stearn * ''Aloe salm-dyckiana'' Schult. & Schult.f. * ''Aloe salm-dyckiana'' var. ''fulgens'' (Tod.) A.Berger * ''Aloe sigmoidea'' Baker * ''Catevala arborescens'' (Mill.) Medik. * ''Pachidendron principis'' Haw. ==Descrizzione== L'Aluetu arburescente hè un arburettu, chì pò aghjunghje 2 à 3 m di altezza, incù e casce persistente. U picciolu sulitariu o ramificatu, pò aghjunghje un diamitru di 30 cm à u basamentu, incù e foglie morte persistente. E casce sessile, sò disposte in rusette dense, à l'estremità di i piccioli. U lembu hè lungarinu. Si ristringhje rigularmente da u basamentu à l'arice è misura da 50 à 60 cm di longu, annantu à 5-7 cm di largu à u basamentu. L'infiuriscenza di 60-80 cm hè eretta, di regula simplicia, qualchì volta incù un ramu. == Lucalisazione == L'aluetu arburescente hè prisente naturalmente in a parte sudestu di l'Africa australe. Hè indigenu in a rigione ragruppendu l'Africa di u Sudu, u Botswana, u Malawi, u Mozambicu è u Zimbabwe. Pussede a distribuzione a più stesa in u generu Aloe. Benchì l'aluetu arburescente s'adatta à numerosi tipi d'ambienti, u so ambiente naturale si trova generalmente in e rigione muntose. Cresce annantu à e scugliere muntose, qualchì volta in toppe dense, in e pratuline di muntagna frà i scogli, in e fureste poche dense è e fureste custiere. L'aluetu arburescente hè statu impurtatu in numerosu paesi trupicali, sottutrupicali o timperati caldi, per e so qualità orticole è e so virtù medicinale. Hè diventatu invasivu à u Portugallu. Fubbe introduttu à u Giappone à u XVIIu seculu induve ellu s'hè naturalizatu annantu à e coste di u punente è di u sudu. Hè prubabilmente 'ssu paese chì hè u più produttore impurtante ma solu per u mercatu internu. In Italia, a so cultura cummerciale hè destinata à a cosmetica è à l'erburisteria. A cultura hà principiatu in China è in Israele. == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] exc7tklamnhxbqfiuhc0wsjy4sm37xp Aloe vera 0 3220 370286 347802 2021-01-05T05:03:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Aloe vera}} {{Taxobox_image | image = [[File:Aloe_vera.jpg |350px|Aloe vera]] |caption = ''Aloe vera''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Aloe]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''vera'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Aloe vera| author = L.}} {{Taxobox_end}} [[File:Aloe vera MHNT.BOT.2011.3.95.jpg|thumb|''Aloe vera'']] '''Aloe vera''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 5z6pheyy0cmp6r577q9d5iik4ql85af Anthericum baeticum 0 3221 370287 363694 2021-01-05T05:03:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Anthericum baeticum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Anthericum_baeticum.jpg |350px|Anthericum baeticum]] |caption = ''Anthericum baeticum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Anthericum]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''baeticum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Anthericum baeticum| author = Boiss.}} {{Taxobox_end}} '''Anthericum baeticum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 09yx9depocju36y3yi99u5fkymmup3g Anthericum liliago 0 3222 370288 363765 2021-01-05T05:03:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Anthericum liliago}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Anthericum_liliago.jpg |350px|Anthericum liliago]] |caption = ''Anthericum liliago''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Anthericum]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''liliago'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Anthericum liliago| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Anthericum liliago''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 82eccxqzs4k43946ppb762cu5k0jhcb Anthericum ramosum 0 3223 370289 363777 2021-01-05T05:03:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Anthericum ramosum}} {{Taxobox_image | image = [[File:Anthericum ramosum Prague 2011 1.jpg|350px|Anthericum ramosum]] |caption = ''Anthericum ramosum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Anthericum]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''ramosum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Anthericum ramosum| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Anthericum ramosum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] auarox8a4baiswbr1p9etcd1rih4nv4 Aphyllanthes monspeliensis 0 3224 370290 363724 2021-01-05T05:04:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Aphyllanthes monspeliensis}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Aphyllanthes_monspeliensis.jpg |350px|Aphyllanthes monspeliensis]] |caption = ''Aphyllanthes monspeliensis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Aphyllanthes]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''monspeliensis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Aphyllanthes monspeliensis| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Aphyllanthes monspeliensis''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 0emed1fi324nbkib2eldhmoqgge23h6 Asparagus acutifolius 0 3225 370291 363763 2021-01-05T05:04:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Asparagus acutifolius}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Asparagus_acutifolius.jpg |350px|Asparagus acutifolius]] |caption = ''Asparagus acutifolius''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Asparagus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''acutifolius'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Asparagus acutifolius| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Asparagus acutifolius''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] qsgxey57xdxl3ls83mz77k7kljthi5r Asparagus albus 0 3226 370292 363747 2021-01-05T05:04:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Asparagus albus}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Asparagus_albus]].jpg |350px|Asparagus albus]]]] |caption = ''Asparagus albus''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Asparagus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''albus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Asparagus albus]]| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Asparagus albus''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] npqbbz1trc9d45t9ziwd0nuutbmue3g Asparagus aphyllus 0 3227 370293 363706 2021-01-05T05:04:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Asparagus aphyllus]]}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Asparagus_aphyllus]].jpg |350px|Asparagus aphyllus]] |caption = ''Asparagus aphyllus''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Asparagus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''aphyllus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Asparagus aphyllus]]| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Asparagus aphyllus''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] gpuypqmjlbyb59fmzges0s66pwn9d81 Asparagus officinalis 0 3228 370294 354047 2021-01-05T05:04:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Asparagus officinalis]]}} {{Taxobox_image | image = [[File:Asparagus_officinalis]].jpg |350px|Asparagus officinalis]] |caption = ''Asparagus officinalis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Asparagus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''officinalis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Asparagus officinalis]]| author = L;}} {{Taxobox_end}} '''Asparagus officinalis''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] llh3tlds8sh4ui2oxly3xldzo4zif1h Asparagus stipularis 0 3229 370295 363697 2021-01-05T05:04:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Asparagus stipularis]]}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Asparagus_stipularis]].jpg |350px|Asparagus stipularis]] |caption = ''Asparagus stipularis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Asparagus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''stipularis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Asparagus stipularis]]| author = Forsk l}} {{Taxobox_end}} '''Asparagus stipularis''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] q4zqxish5rutxgy6wsjb74o63sonuhh Asphodelus albus 0 3230 370296 364546 2021-01-05T05:04:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Asphodelus albus}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Asphodelus albus JPG1.jpg|200px|Asphodelus albus]] |caption = ''Asphodelus albus''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Asphodelus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''albus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Asphodelus albus| author = }} {{Taxobox_end}} [[File:Asphodèle blanc MHNT.BOT.2004.0.398.jpg|thumb|'' Asphodelus albus'']] '''Asphodelus albus''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] k5qtyzu1j3va74zr3hyap9bfpywd94p Asphodelus fistulosus 0 3231 370297 363690 2021-01-05T05:04:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Asphodelus fistulosus}} {{Taxobox_image | image =|caption = ''Asphodelus fistulosus''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Asphodelus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''fistulosus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Asphodelus fistulosus| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Asphodelus fistulosus''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] tj2fk5phxmtbhlm9eo1fb3k84ncnt9z Asphodelus aestivus 0 3232 370298 363689 2021-01-05T05:04:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Asphodelus aestivus}} {{Taxobox_image | image =|caption = ''Asphodelus aestivus''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Asphodelus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''aestivus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Asphodelus aestivus| author = Brot.}} {{Taxobox_end}} '''Asphodelus aestivus''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] a9itoqf8im02gcqgyb5f26wpa119s8t Asphodelus ramosus 0 3233 370299 365631 2021-01-05T05:04:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Asphodelus ramosus}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Johannes Simon Holtzbecker - Asphodelus ramosus - Google Art Project.jpg |350px|Asphodelus ramosus]] |caption = ''Asphodelus ramosus''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Asphodelus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''ramosus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Asphodelus ramosus| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Asphodelus ramosus''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] czrvqcs17r44w3ehecdcqyp6yfv1fay Aspidistra elatior 0 3234 363766 347817 2019-10-03T11:11:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Aspidistra elatior}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Aspidistra_elatior.jpg |350px|Aspidistra elatior]] |caption = ''Aspidistra elatior''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Aspidistra]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''elatior'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Aspidistra elatior| author = Blume}} {{Taxobox_end}} '''''Aspidistra elatior''''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 5xb3zd6y1it43h16lay6p2e1jwl60p6 Bellevalia hackelii 0 3235 370300 363778 2021-01-05T05:04:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Bellevalia hackelii}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Bellevalia_hackelii.jpg |350px|Bellevalia hackelii]] |caption = ''Bellevalia hackelii''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Bellevalia]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''hackelii'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Bellevalia hackelii| author = Freyn}} {{Taxobox_end}} '''Bellevalia hackelii''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 79a1r6nla4mn2jh6g523it80mg3gne3 Brimeura amethystina 0 3236 370301 363769 2021-01-05T05:04:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Brimeura amethystina}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Brimeura_amethystina05.jpg |300px|Brimeura amethystina]] |caption = ''Brimeura amethystina''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Brimeura]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''amethystina'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Brimeura amethystina| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Brimeura amethystina''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] sqo3e79ihb6sqe99twsm6widsh09h51 Bulbocodium vernum 0 3237 370302 363692 2021-01-05T05:04:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Bulbocodium vernum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Bulbocodium_vernum.jpg |350px|Bulbocodium vernum]] |caption = ''Bulbocodium vernum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Bulbocodium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''vernum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Bulbocodium vernum| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Bulbocodium vernum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] qyeopa3rubnpy7lc6l68zyejvbet2xl Chlorophytum capense 0 3238 370303 363758 2021-01-05T05:04:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Chlorophytum capense}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Chlorophytum_capense.jpg |350px|Chlorophytum capense]] |caption = ''Chlorophytum capense''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Chlorophytum]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''capense'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Chlorophytum capense| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Chlorophytum capense''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] kt56p2zu1p573ka2ewbt2b4zkr5yq59 Convallaria majalis 0 3239 370304 347822 2021-01-05T05:04:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Convallaria majalis}} {{Taxobox_image | image = [[File:Convallaria_majalis.jpg |350px|Convallaria majalis]] |caption = ''Convallaria majalis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Convallaria]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''majalis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Convallaria majalis| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Convallaria majalis''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 6q6rdkspbt9jgk14if7nh15ojmjk7x8 Cordyline australis 0 3240 370305 363730 2021-01-05T05:04:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Cordyline australis}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Cordyline_australis.jpg |350px|Cordyline australis]] |caption = ''Cordyline australis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Cordyline]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''australis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Cordyline australis| author = J.}} {{Taxobox_end}} '''Cordyline australis''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == [[File:Cordyline australis 14.JPG|thumb|left]] {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 9iaras13gm5a5k4qd2exbaxclh1fgij Dipcadi serotinum 0 3241 370306 363779 2021-01-05T05:04:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Dipcadi serotinum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Dipcadi_serotinum.jpg |350px|Dipcadi serotinum]] |caption = ''Dipcadi serotinum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Dipcadi]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''serotinum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Dipcadi serotinum| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Dipcadi serotinum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] krv8m0ap97hzhh2gtq8lth3udkqdf3l Endymion hispanicus 0 3242 370307 363725 2021-01-05T05:04:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Endymion hispanicus}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Endymion_hispanicus.jpg |350px|Endymion hispanicus]] |caption = ''Endymion hispanicus''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Endymion]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''hispanicus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Endymion hispanicus| author = Miller}} {{Taxobox_end}} '''Endymion hispanicus''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] sxadlfi8tauxbbv0yjm74x5e2uak75r Endymion non-scriptus 0 3243 370308 368708 2021-01-05T05:04:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Endymion non-scriptus}} {{Taxobox_image | image = [[File:Hyacinthoides hispanica Alcobaça.jpg |350px|Endymion non-scriptus]] |caption = ''Endymion non-scriptus''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Endymion]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''non-scriptus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Endymion non-scriptus| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Endymion non-scriptus''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] hd1z6o3fv28fl81at2idz1at53t1vf3 Erythronium dens-canis 0 3244 370309 363759 2021-01-05T05:04:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Erythronium dens-canis}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Erythronium_dens-canis.jpg |350px|Erythronium dens-canis]] |caption = ''Erythronium dens-canis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Erythronium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''dens-canis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Erythronium dens-canis| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Erythronium dens-canis''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] pcaqggen8fb59i8g1weniwgw2z6pb92 Fritillaria imperialis 0 3245 371796 370310 2021-01-31T09:28:47Z Sir James 2562 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Berlin 20080423 Bluete orange Schlosspark Charlottenburg.jpg]] → [[File:2008-04-23 Berlin Schlosspark Charlottenburg Fritillaria imperialis.jpg]] added name of plant wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Fritillaria imperialis''}} {{Taxobox_image | image = [[File:2008-04-23 Berlin Schlosspark Charlottenburg Fritillaria imperialis.jpg |250px|Fritillaria imperialis]] |caption = ''Fritillaria imperialis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Fritillaria]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''imperialis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Fritillaria imperialis| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''''Fritillaria imperialis''''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 84z8ttrk5csxwsaplfbgi19pi6quqm7 Fritillaria lusitanica 0 3246 370311 363756 2021-01-05T05:04:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Fritillaria lusitanica}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Fritillaria_lusitanica.jpg |350px|Fritillaria lusitanica]] |caption = ''Fritillaria lusitanica''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Fritillaria]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''lusitanica'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Fritillaria lusitanica| author = Wikstr”m,}} {{Taxobox_end}} '''Fritillaria lusitanica''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 13mikb65hb0mfyt9z1f8rpml1khph1s Fritillaria pyrenaica 0 3247 370312 363698 2021-01-05T05:04:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Fritillaria pyrenaica}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Fritillaria_pyrenaica.jpg |350px|Fritillaria pyrenaica]] |caption = ''Fritillaria pyrenaica''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Fritillaria]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''pyrenaica'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Fritillaria pyrenaica| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Fritillaria pyrenaica''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] q0xlk3as7bsm7nby4kovb0loict16lg Gagea arvensis 0 3248 370313 363704 2021-01-05T05:04:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Gagea arvensis}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Gagea_arvensis.jpg |350px|Gagea arvensis]] |caption = ''Gagea arvensis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Gagea]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''arvensis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Gagea arvensis| author = Pers.}} {{Taxobox_end}} '''Gagea arvensis''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] kjjxiqe4ykncc030876mkg9w5xn7adq Gagea lutea 0 3249 370314 363728 2021-01-05T05:04:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Gagea lutea}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Gagea minima Kiev.jpg |350px|Gagea lutea]] |caption = ''Gagea lutea''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Gagea]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''lutea'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Gagea lutea| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Gagea lutea''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 92dvc51qh6ntynmov9rdtou3wagd88k Gagea nevadensis 0 3250 370315 363767 2021-01-05T05:04:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Gagea nevadensis}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Gagea_nevadensis.jpg |350px|Gagea nevadensis]] |caption = ''Gagea nevadensis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Gagea]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''nevadensis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Gagea nevadensis| author = Boiss.}} {{Taxobox_end}} '''Gagea nevadensis''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 72xndx8d4fau2ekvzf8s6sxuiis1d91 Hemerocallis fulva 0 3251 370316 363741 2021-01-05T05:04:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Hemerocallis fulva}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Hemerocallis_fulva.jpg |350px|Hemerocallis fulva]] |caption = ''Hemerocallis fulva''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hemerocallis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''fulva'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Hemerocallis fulva| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Hemerocallis fulva''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 35jx32b9vsrq85cpkua6aasq47e124z Hyacinthus orientalis 0 3252 370317 363745 2021-01-05T05:04:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Hyacinthus orientalis}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Hyacinthus_orientalis.jpg |350px|Hyacinthus orientalis]] |caption = ''Hyacinthus orientalis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hyacinthus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''orientalis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Hyacinthus orientalis| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Hyacinthus orientalis''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] j1ksjnec2ubxju4h404sxl4k890r8ye Lilium candidum 0 3253 370318 347837 2021-01-05T05:04:47Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Lilium candidum}} {{Taxobox_image | image = [[File:Lil candidum 01Hab Griechenland Konitsa 04 06 00.jpg|350px|Lilium candidum]] |caption = ''Lilium candidum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Lilium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''candidum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Lilium candidum| author = L.}} {{Taxobox_end}} [[File:Lilium candidum MHNT.BOT.2011.18.27.jpg|thumb|''Lilium candidum'']] '''Lilium candidum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] jz4snlyjzrwjh3gelz2evtbho1kdoil Lilium martagon 0 3254 370319 347838 2021-01-05T05:04:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Lilium martagon}} {{Taxobox_image | image = [[File:Lilium_martagon.jpg |350px|Lilium martagon]] |caption = ''Lilium martagon''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Lilium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''martagon'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Lilium martagon| author = [[Carl von Linné|L.]], 1753 }} {{Taxobox_end}} '''Lilium martagon''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] etisi91figm3osqilpogaknp9q384rl Lilium bulbiferum 0 3255 370320 347836 2021-01-05T05:04:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Lilium bulbiferum}} {{Taxobox_image | image = [[File:0 Lilium bulbiferum - Samoëns (1).JPG|350px|Lilium bulbiferum]] |caption = ''Lilium bulbiferum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Lilium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''bulbiferum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Lilium bulbiferum| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Lilium bulbiferum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] em6jeh02ueyjer9ugya2ws9ebiyqrs9 Lilium pyrenaicum 0 3256 370321 347839 2021-01-05T05:04:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Lilium pyrenaicum}} {{Taxobox_image | image = [[File:0 Lilium pyrenaicum - Samoëns 1.JPG|250px|Lilium pyrenaicum]] |caption = ''Lilium pyrenaicum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Lilium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''pyrenaicum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Lilium pyrenaicum| author = Gouan}} {{Taxobox_end}} [[File:Lilium pyrenaicum MHNT.BOT.2004.0.786.jpg‎ |thumb|'' Lilium pyrenaicum '']] '''Lilium pyrenaicum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] rt0vkr9jrap9wwnydl4i5iaumgbyzfw Maianthemum bifolium 0 3257 370322 363726 2021-01-05T05:04:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Maianthemum bifolium}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Maianthemum_bifolium.jpg |350px|Maianthemum bifolium]] |caption = ''Maianthemum bifolium''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Maianthemum]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''bifolium'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Maianthemum bifolium| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Maianthemum bifolium''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 62s3dkzpv3dm9ksq5p29s0e4obwdom5 Merendera bulbocodium 0 3258 370323 363771 2021-01-05T05:04:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Merendera bulbocodium}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Merendera_bulbocodium.jpg |350px|Merendera bulbocodium]] |caption = ''Merendera bulbocodium''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Merendera]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''bulbocodium'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Merendera bulbocodium| author = Ramond}} {{Taxobox_end}} '''Merendera bulbocodium''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] gfrsq6y7j1gqbnn0v6gaifhc1wtbsds Merendera filifolia 0 3259 370324 347842 2021-01-05T05:04:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Merendera filifolia}} {{Taxobox_image | image = [[File:Merendera_filifolia.jpg |350px|Merendera filifolia]] |caption = ''Merendera filifolia''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Merendera]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''filifolia'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Merendera filifolia| author = Camb.}} {{Taxobox_end}} '''Merendera filifolia''' (= ''Colchicum filifolium'') hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 6hsdsz6zduvothlz4mzvlqcm6n9pmga Purrione 0 3260 370325 363681 2021-01-05T05:04:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = U purrione}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Muscari_comosum.jpg |250px|Muscari comosum]] |caption = ''Muscari comosum'' (Corsica)}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Muscari]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''comosum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Muscari comosum| author = L. (P. Mill)}} {{Taxobox_end}} U '''purrione''' (''Muscari comosum'') hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. Si trova in [[Africa]], in [[Asia]] è in [[Europa]]. U purrione hè altu sin'à 60 cm. U purrione fiurisce di [[veranu]], da [[aprile]] à [[lugliu]]. U fiore di u purrione hè viulinu. Sinonimi di ''Muscari comosum'' sò: * ''Hyacinthus comosus'' L. * ''Leopoldia comosa'' (L.) Parl. == In Corsica == U purrione hè cumunu in [[Corsica]]. == Da vede dinò == * u [[purriolu]] * i [[fiori di Corsica]] == Referenze == * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) Catalogu di i pianti vascularii di Corsica - Catalogue des plantes vasculaires de la Corse, Conservatoire et jardin botanique de la ville de Genève: Genève (in francesu) * [http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/taxon.pl?24755 Muscari comosum (L. Mill.) (in inglesu)] == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] qcmbl32qh2xpzmlj6dssx8b5r2kaewx Muscari neglectum 0 3261 370326 363753 2021-01-05T05:05:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Muscari neglectum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Muscari_neglectum.jpg |350px|Muscari neglectum]] |caption = ''Muscari neglectum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Muscari]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''neglectum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Muscari neglectum| author = Guss.}} {{Taxobox_end}} '''Muscari neglectum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] bloyq6y8wxvhvswj8978q84kmg3s59s Muscari parviflorum 0 3262 370327 363696 2021-01-05T05:05:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Muscari parviflorum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Muscari_parviflorum.jpg |350px|Muscari parviflorum]] |caption = ''Muscari parviflorum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Muscari]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''parviflorum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Muscari parviflorum| author = Desf.}} {{Taxobox_end}} '''Muscari parviflorum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] p3no8e28zat3gyk5enz42c4a1aa9ihw Narthecium ossifragum 0 3263 370328 363716 2021-01-05T05:05:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Narthecium ossifragum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Narthecium_ossifragum.jpg |350px|Narthecium ossifragum]] |caption = ''Narthecium ossifragum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Narthecium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''ossifragum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Narthecium ossifragum| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Narthecium ossifragum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] lfhv5hxjx4cfkpu1nhu560gmylcoip7 Nothoscordum inodorum 0 3264 370329 347847 2021-01-05T05:05:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Nothoscordum inodorum}} {{Taxobox_image | image = [[File:Nothoscordum_inodorum.jpg |350px|Nothoscordum inodorum]] |caption = ''Nothoscordum inodorum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Nothoscordum]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''inodorum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Nothoscordum inodorum| author = Aiton}} {{Taxobox_end}} '''Nothoscordum inodorum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] k01dcndtfavpu3st7rzsbmmscumkx85 Ornithogalum umbellatum 0 3265 370330 347856 2021-01-05T05:05:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ornithogalum umbellatum}} {{Taxobox_image | image = [[File:Ornithogalum_umbellatum.jpg |350px|Ornithogalum umbellatum]] |caption = ''Ornithogalum umbellatum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ornithogalum]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''umbellatum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ornithogalum umbellatum| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Ornithogalum umbellatum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] l7egcku4yqm21zv79pmcj39i159hf4n Ornithogalum arabicum 0 3266 373733 373687 2021-06-02T09:31:28Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;"></span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Ornithogalum arabicum JPG1a.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Ornithogalum arabicum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Lamiales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Liliaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Ornithogalum]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Ornithogalum arabicum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Ornithogalum arabicum JPG1b.jpg|250px|]] |----- |} ''Ornithogalum arabicum'' hè un fiore chì face parte di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Da veda dinò == * a [[flora di Corsica]] == Referenze == * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) Catalogu di i pianti vascularii di Corsica - Catalogue des plantes vasculaires de la Corse, Conservatoire et jardin botanique de la ville de Genève: Geneva {{c-supranu}} {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 59al5jyc97k5nzufutou1yxnqarfkqi Ornithogalum concinnum 0 3267 370331 363709 2021-01-05T05:05:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ornithogalum concinnum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ornithogalum_concinnum.jpg |350px|Ornithogalum concinnum]] |caption = ''Ornithogalum concinnum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ornithogalum]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''concinnum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ornithogalum concinnum| author = Salisb.}} {{Taxobox_end}} '''Ornithogalum concinnum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] kfemysg6p3fhm5xi74gpsswhe3jfzy7 Ornithogalum divergens 0 3268 370332 363740 2021-01-05T05:05:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ornithogalum divergens}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ornithogalum_divergens.jpg |350px|Ornithogalum divergens]] |caption = ''Ornithogalum divergens''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ornithogalum]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''divergens'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ornithogalum divergens| author = Boreau}} {{Taxobox_end}} '''Ornithogalum divergens''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 3izssicgmvg89sx28bt2ju76vbepgew Ornithogalum exscapum 0 3269 370333 363742 2021-01-05T05:05:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ornithogalum exscapum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ornithogalum_exscapum.jpg |350px|Ornithogalum exscapum]] |caption = ''Ornithogalum exscapum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ornithogalum]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''exscapum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ornithogalum exscapum| author = Ten.}} {{Taxobox_end}} '''Ornithogalum exscapum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 2wkvxb3js9z0m10eijqv7f26bsyif91 Ornithogalum flavescens 0 3270 370334 363738 2021-01-05T05:05:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ornithogalum flavescens}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ornithogalum_flavescens.jpg |350px|Ornithogalum flavescens]] |caption = ''Ornithogalum flavescens''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ornithogalum]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''flavescens'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ornithogalum flavescens| author = Lam.}} {{Taxobox_end}} '''Ornithogalum flavescens''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 1cntfjtxnt5bwdwgp1mvuzpwf6tgp4e Ornithogalum gussonei 0 3271 370335 363732 2021-01-05T05:05:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ornithogalum gussonei}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ornithogalum_gussonei.jpg |350px|Ornithogalum gussonei]] |caption = ''Ornithogalum gussonei''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ornithogalum]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''gussonei'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ornithogalum gussonei| author = Ten.}} {{Taxobox_end}} '''Ornithogalum gussonei''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 3uiibspcxjbkha52sig04rk2f6223zc Ornithogalum kochii 0 3272 370336 363705 2021-01-05T05:05:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ornithogalum kochii}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ornithogalum_kochii.jpg |350px|Ornithogalum kochii]] |caption = ''Ornithogalum kochii''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ornithogalum]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''kochii'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ornithogalum kochii| author = Parl.}} {{Taxobox_end}} '''Ornithogalum kochii''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] o7c5fnw3wg3os9auigdy6mfifb042do Ornithogalum nutans 0 3273 370337 363691 2021-01-05T05:05:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ornithogalum nutans}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ornithogalum_nutans.jpg |350px|Ornithogalum nutans]] |caption = ''Ornithogalum nutans''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ornithogalum]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''nutans'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ornithogalum nutans| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Ornithogalum nutans''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] l5rivkdkyqgkh70nbat10jwghng3lur Ornithogalum unifolium 0 3274 370338 363748 2021-01-05T05:05:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ornithogalum unifolium}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ornithogalum_unifolium.jpg |350px|Ornithogalum unifolium]] |caption = ''Ornithogalum unifolium''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ornithogalum]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''unifolium'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ornithogalum unifolium| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Ornithogalum unifolium''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] ad7xzn5egue9f0vuxxdaaqbc5kjz4vx Paradisea liliastrum 0 3275 370339 363707 2021-01-05T05:05:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Paradisea liliastrum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Paradisea_liliastrum.jpg |350px|Paradisea liliastrum]] |caption = ''Paradisea liliastrum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Paradisea]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''liliastrum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Paradisea liliastrum| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Paradisea liliastrum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] diuitl191t6h653kg8lfrswozzcucvh Paris quadrifolia 0 3276 370340 347859 2021-01-05T05:05:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Paris quadrifolia}} {{Taxobox_image | image = [[File:Paris_quadrifolia.jpg |350px|Paris quadrifolia]] |caption = ''Paris quadrifolia''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Paris]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''quadrifolia'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Paris quadrifolia| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Paris quadrifolia''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 575h5gponfojjnvt184wi2ug8ljkyoi Polygonatum odoratum 0 3277 370341 363733 2021-01-05T05:05:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Polygonatum odoratum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Polygonatum_odoratum.jpg |350px|Polygonatum odoratum]] |caption = ''Polygonatum odoratum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Polygonatum]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''odoratum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Polygonatum odoratum| author = Miller}} {{Taxobox_end}} '''Polygonatum odoratum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] b1wo56mye1mc3147chx4zj7twrj0q49 Polygonatum multiflorum 0 3278 370342 363718 2021-01-05T05:05:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Polygonatum multiflorum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Polygonatum_multiflorum2.jpg |350px|Polygonatum multiflorum]] |caption = ''Polygonatum multiflorum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Polygonatum]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''multiflorum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Polygonatum multiflorum| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Polygonatum multiflorum''' è una [[pianta]] che fa parte della famiglia delle [[Liliaceae]]. == Descrizione == E' una pianta erbacea perenne. E' dotato di un rizoma orizzontale nodoso per le cicatrici circolari lasciate dai fusti degli anni precedenti. Dal rizoma diparte un fusto alto fino a 80 cm, arcuato alla cima. Le foglie sono inserite nella parte superiore del fusto, alterne e rivolte verso l'alto, hanno forma ovale; da giovani hanno la superficie pieghettata longitudinalmente. I fiori, bianchi e soffusi di verde all'estremitá, stanno in gruppi di 2-5 inseriti su un unico peduncolo. I frutti sono bacche nere bluastre. Il Sigillo di Salomone appare in primavera dapprima sotto forma di germoglio, senza mostrare le foglie ancora arrotolate attorno al tenero stelo, e può essere confuso con quello del Luppolo (Humulus lupulus L.) con tragiche conseguenze in quanto la pianta contiene veleni mortali, gli stessi del Mughetto e della Digitale. Pericolo ancora maggiore possono rappresentare le bacche che, con il loro aspetto invitante, potrebbero essere ingerite dai bambini == Localizzazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 3rjp87oiytxadqzrr0mqye4s9ejwc13 Polygonatum verticillatum 0 3279 370343 363754 2021-01-05T05:05:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Polygonatum verticillatum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Polygonatum_verticillatum.jpg |350px|Polygonatum verticillatum]] |caption = ''Polygonatum verticillatum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Polygonatum]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''verticillatum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Polygonatum verticillatum| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Polygonatum verticillatum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] szxcctrnjv2il201ne81msb5bg7czno Ruscus aculeatus 0 3280 72245 9430 2007-04-19T18:56:23Z Paulu 58 Redirecting to [[Caracutellu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Caracutellu]] 5oath869q985nhv5duypnzpvvcavbui Ruscus hypophyllum 0 3281 370344 363761 2021-01-05T05:05:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Ruscus hypophyllum}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ruscus_hypophyllum.jpg |350px|Ruscus hypophyllum]] |caption = ''Ruscus hypophyllum''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ruscus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''hypophyllum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ruscus hypophyllum| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Ruscus hypophyllum''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 4e4rj80p7vzc0xl8cujuxi0gjh8ff94 Scilla autumnalis 0 3282 370345 363772 2021-01-05T05:05:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Scilla autumnalis}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Scilla_autumnalis.jpg |350px|Scilla autumnalis]] |caption = ''Scilla autumnalis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Scilla]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''autumnalis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Scilla autumnalis| author = L.}} {{Taxobox_end}} [[File:Prospero autumnale MHNT.BOT.2018.6.21.jpg|thumb|''Prospero autumnale'']] '''Scilla autumnalis''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] tiuodwubhy982of763j38u65vcfelgy Scilla bifolia 0 3283 370346 363734 2021-01-05T05:05:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Scilla bifolia}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Scilla bifolia RF.jpg |350px|Scilla bifolia]] |caption = ''Scilla bifolia''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Scilla]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''bifolia'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Scilla bifolia| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Scilla bifolia''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] nspckiecsbdqvw6cg1ncqu8mb87nw5o Scilla hyacinthoides 0 3284 370347 363750 2021-01-05T05:05:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Scilla hyacinthoides}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Scilla_hyacinthoides.jpg |350px|Scilla hyacinthoides]] |caption = ''Scilla hyacinthoides''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Scilla]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''hyacinthoides'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Scilla hyacinthoides| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Scilla hyacinthoides''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] apkl6byswed0exlu29w106cccnt7k7a Scilla italica 0 3285 370348 363755 2021-01-05T05:05:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Scilla italica}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Scilla_italica.jpg |350px|Scilla italica]] |caption = ''Scilla italica''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Scilla]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''italica'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Scilla italica| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Scilla italica''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 15h36rtkfjesb6obyuehuvoru1tfljd Scilla liliohyacinthus 0 3286 370349 363749 2021-01-05T05:05:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Scilla liliohyacinthus}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Scilla lilio-hyacinthus.jpg |350px|Scilla liliohyacinthus]] |caption = ''Scilla liliohyacinthus''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Scilla]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''liliohyacinthus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Scilla liliohyacinthus| author = L.}} {{Taxobox_end}} [[File:Tractema lilio-hyacinthus MHNT.BOT.2015.34.67.jpg|thumb|''Tractema lilio-hyacinthus'']] '''Scilla liliohyacinthus''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 9408t2itmkr4m56i8besgle78wkvub6 Scilla monophyllos 0 3287 370350 363717 2021-01-05T05:05:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Scilla monophyllos}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Scilla_monophyllos.jpg |350px|Scilla monophyllos]] |caption = ''Scilla monophyllos''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Scilla]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''monophyllos'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Scilla monophyllos| author = Link}} {{Taxobox_end}} '''Scilla monophyllos''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] q58uoffyl2vwz6yu49238ajrzwzq88m Scilla odorata 0 3288 370351 363757 2021-01-05T05:05:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Scilla odorata}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Scilla_odorata.jpg |350px|Scilla odorata]] |caption = ''Scilla odorata''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Scilla]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''odorata'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Scilla odorata| author = Link}} {{Taxobox_end}} '''Scilla odorata''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] reigj0t7zpu82cheyonmkmnfeumccpx Scilla peruviana 0 3289 370352 363735 2021-01-05T05:05:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Scilla peruviana}} {{Taxobox_image | image = [[File:Scilla_peruviana.jpg |350px|Scilla peruviana]] |caption = ''Scilla peruviana''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Scilla]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''peruviana'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Scilla peruviana| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Scilla peruviana''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 9g6g0o8hx0805afxpt4oqewd1cv3rrz Scilla ramburei 0 3290 370353 363762 2021-01-05T05:05:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Scilla ramburei}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Scilla ramburei 001 GotBot 2016.jpg |350px|Scilla ramburei]] |caption = ''Scilla ramburei''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Scilla]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''ramburei'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Scilla ramburei| author = Boiss.}} {{Taxobox_end}} '''Scilla ramburei''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 5it5nfqqltmujuxxv60pmgpclupblob Scilla verna 0 3291 370354 363688 2021-01-05T05:05:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Scilla verna}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Scilla_verna.jpg |350px|Scilla verna]] |caption = ''Scilla verna''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Scilla]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''verna'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Scilla verna| author = Hudson}} {{Taxobox_end}} '''Scilla verna''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 806m6gkqi8c24ch88lwndt6zku53ihp Simethis mattiazzii 0 3292 370355 363712 2021-01-05T05:06:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Simethis mattiazzii}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Simethis_mattiazzii.jpg |350px|Simethis mattiazzii]] |caption = ''Simethis mattiazzii''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Simethis]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''mattiazzii'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Simethis mattiazzii| author = Vandelli}} {{Taxobox_end}} '''Simethis mattiazzii''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] q24jx6dnotayiwv8be9bqkyxjarad7m Smilax aspera 0 3293 80377 77863 2007-06-02T19:54:01Z 90.36.82.121 Redirecting to [[Raza]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Raza]] ges3sq9nqxmiec3g3z3i3jd8pxr6w8j Streptopus amplexifolius 0 3294 370356 364662 2021-01-05T05:06:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Streptopus amplexifolius}} {{Taxobox_image | image = [[File:Streptopus amplexifolius RF.jpg |350px|Streptopus amplexifolius]] |caption = ''Streptopus amplexifolius''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Streptopus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''amplexifolius'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Streptopus amplexifolius| author = L.}} {{Taxobox_end}} [[File:Streptopus amplexifolius MHNT.BOT.2009.17.27.jpg|thumb|''Streptopus amplexifolius'']] '''Streptopus amplexifolius''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] odzq63r8r0i5l9knkvwkkng8anqdswp Tolieldia calyculata 0 3295 370357 363727 2021-01-05T05:06:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Tolieldia calyculata}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Tolieldia_calyculata.jpg |350px|Tolieldia calyculata]] |caption = ''Tolieldia calyculata''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Tolieldia]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''calyculata'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Tolieldia calyculata| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Tolieldia calyculata''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 6olo7hy0h9w6j2lhhlnr9h8y9g0usnt Tulipa gesnerana 0 3296 370358 363719 2021-01-05T05:06:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Tulipa gesnerana}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Tulipa_gesnerana.jpg |350px|Tulipa gesnerana]] |caption = ''Tulipa gesnerana''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Tulipa]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''gesnerana'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Tulipa gesnerana| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Tulipa gesnerana''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 4fppva6y12c5ulj8ezwucxqdxpjykqy Tulipa sylvestris 0 3297 370359 352776 2021-01-05T05:06:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Tulipa sylvestris}} {{Taxobox_image | image = [[File:Tulipa_sylvestris.jpg |350px|Tulipa sylvestris]] |caption = ''Tulipa sylvestris'' subsp. ''australis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Tulipa]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''sylvestris'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Tulipa sylvestris| author = L.}} {{Taxobox_end}} [[File:Tulipa sylvestris MHNT.BOT.2015.34.30.jpg|thumb|''Tulipa sylvestris'']] '''Tulipa sylvestris''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] olv4x0c27v72t0uhenkeozxxlxnpsx3 Urginea maritima 0 3298 370360 347879 2021-01-05T05:06:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Urginea maritima}} {{Taxobox_image | image = [[File:Drimia_maritima_-_Köhler–s_Medizinal-Pflanzen-277.jpg|350px|Urginea maritima]] |caption = ''Urginea maritima''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Urginea]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''maritima'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Urginea maritima| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Urginea maritima''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] dfjyusszmaqzi0e6rpfs2yhau40r39i Veratrum album 0 3299 370361 363708 2021-01-05T05:06:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Veratrum album}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Veratrum_album.jpg |350px|Veratrum album]] |caption = ''Veratrum album''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Veratrum]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''album'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Veratrum album| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Veratrum album''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] paaagygm0346ews71jow8lhm0ypy40s Allium cepa 0 3300 9457 2005-11-04T14:39:23Z Img 21 Allium cepa moved to Cipolla wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cipolla]] 8nnyf8qed1e767pfe1lqflgxgmujqbx Muscari comosum 0 3301 9463 2005-11-04T15:49:09Z Img 21 Muscari comosum moved to Purrione wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Purrione]] dz2tzhki8qkxejrxdl9qwi19jv7gsch Asphodelus microcarpus 0 3302 370362 363786 2021-01-05T05:06:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = U talavellu}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Asphodelus_microcarpus.jpg |350px|Asphodelus microcarpus]] |caption = ''Asphodelus microcarpus''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Asphodelus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''microcarpus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Asphodelus microcarpus| author = L.}} {{Taxobox_end}} U '''talavellu''' (o '''talabeddu''') ('''Asphodelus microcarpus''') hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] ps1yauoxj6kenf6xaod9q2tfyq46q8d Hippocampus 0 3305 370363 363457 2021-01-05T05:06:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Cavaddu di mari}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Hippocampus.jpg|300px|Cavaddu di mari]] | caption = ''Cavaddu di mari''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Gasterosteiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Syngnathidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hippocampus]]}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Cavaddu di mari| author = [[Rafinesque]], [[1810]]}} {{Taxobox_end}} U '''cavaddu di mari''' (o '''cavallu di mare''') ('''Hippocampus''') hè un genaru d'animali di a fauna marina chì faci partita di a famiglia di i [[Syngnathidae]]. == Listinu di i spezii == * ''[[Hippocampus abdominalis]]'' Lesson, 1827. * ''[[Hippocampus alatus]]'' Kuiter, 2001. Alutu * ''[[Hippocampus algiricus]]'' Kaup, 1856. * ''[[Hippocampus angustus]]'' Günther, 1870. * ''[[Hippocampus barbouri]]'' Jordan & Richardson, 1908. Barbour * ''[[Hippocampus bargibanti]]'' Whitley 1970. * ''[[Hippocampus biocellatus]]'' Kuiter, 2001. Ochjifalsu * ''[[Hippocampus borboniensis]]'' Duméril, 1870. Reunioni * ''[[Hippocampus breviceps]]'' Peters, 1869. Capicortu * ''[[Hippocampus camelopardalis]]'' Bianconi, 1854. Giraffa * ''[[Hippocampus capensis]]'' Boulenger, 1900. * ''[[Hippocampus colemani]]'' Kuiter, 2003. * ''[[Hippocampus comes]]'' Cantor, 1850. * ''[[Hippocampus coronatus]]'' Temminck & Schlegel, 1850. * ''[[Hippocampus denise]]'' Lourie & Randall, 2003. * ''[[Hippocampus erectus]]'' Perry, 1810-11. * ''[[Hippocampus fisheri]]'' Jordan & Evermann 1903. Fisher * ''[[Hippocampus fuscus]]'' Rüppell, 1838. * ''[[Hippocampus grandiceps]]'' Kuiter, 2001. Caponu * ''[[Hippocampus guttulatus]]'' Cuvier 1829. * ''[[Hippocampus hendriki]]'' Kuiter, 2001. * ''[[Hippocampus hippocampus]]'' (Linnaeus, 1758). * ''[[Hippocampus histrix]]'' Kaup, 1856. * ''[[Hippocampus ingens]]'' Girard, 1858. Pacificu * ''[[Hippocampus jayakari]]'' Boulenger 1900. Jayakar * ''[[Hippocampus jugumus]]'' Kuiter, 2001. Cuddaratu * ''[[Hippocampus kelloggi]]'' Jordan & Snyder, 1901. Grande * ''[[Hippocampus kuda]]'' Bleeker, 1852. * ''[[Hippocampus lichtensteinii]]'' Kaup, 1856. Lichtenstein * ''[[Hippocampus minotaur]]'' Gomon, 1997. * ''[[Hippocampus mohnikei]]'' Bleeker, 1854. Sgiapunesu * ''[[Hippocampus montebelloensis]]'' Kuiter, 2001. Monti Beddu * ''[[Hippocampus multispinus]]'' Kuiter, 2001. * ''[[Hippocampus procerus]]'' Kuiter, 2001. * ''[[Hippocampus queenslandicus]]'' Horne, 2001. Queensland. * ''[[Hippocampus ramulosus]]'' Leach, 1877. * ''[[Hippocampus reidi]]'' Ginsburg, 1933. * ''[[Hippocampus semispinosus]]'' Kuiter, 2001. * ''[[Hippocampus sindonis]]'' Jordan & Snyder, 1901. * ''[[Hippocampus spinosissimus]]'' Weber, 1913. Ricciu * ''[[Hippocampus subelongatus]]'' Castelnau, 1873. * ''[[Hippocampus trimaculatus]]'' Leach, 1814. Nasilongu * ''[[Hippocampus whitei]]'' Bleeker, 1855. Biancu * ''[[Hippocampus zebra]]'' Whitley, 1964. Zebra * ''[[Hippocampus zosterae]]'' Jordan & Gilbert, 1882. Nannaru == In Corsica == I dui spezii prisenti in Corsica sò: * [[Hippocampus hippocampus]] * [[Hippocampus ramulosus]] == Prutizzioni== U genaru Hippocampus hè prutettu da a cunvinzioni internaziunali di Washington chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. ==Rifarenzi== ==Liami== [[Categoria:Syngnathidae]] f4csuytii7tsszynbj5hiefo8e0jhi2 Template:Babel-3 10 3346 372924 326574 2021-06-02T04:09:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px; clear: right" |- | style="text-align: center" | '''[[Wikipedia:Babele|Babele]]''' |- | {{Utilizatore {{{1}}}}} |- | {{Utilizatore {{{2}}}}} |- | {{Utilizatore {{{3}}}}} |- | style="text-align: center" | |}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] </noinclude> l1mtp916wad6tvrj2c4mkyoc3d85fxr Template:Utilizatore co 10 3363 335312 327996 2014-03-23T18:01:54Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field M | letter code=[[Lingua corsa|co]] | text=Stu utilizatore parla u '''[[:Category:Utilizatore co|corsu]]''' cum'è '''[[:Category:Utilizatore co-M|lingua materna]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore co-M|{{PAGENAME}}]]<noinclude> </noinclude> fvakkkcq2aacu6evod76ya9xns1wq1z Template:Utilizatore co-3 10 3364 335316 327993 2014-03-23T18:01:58Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 3 | letter code=[[Lingua corsa|co]] | text=Stu utilizatore pò cuntribuì cù un livellu '''[[:Category:Utilizatore co-3|avanzatu]]''' di '''[[:Category:Utilizatore co|corsu]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore co-3|{{PAGENAME}}]]<noinclude> </noinclude> ez0jobvit75qesiv8fs0342wu9pl6fs Template:Utilizatore co-2 10 3365 335315 327994 2014-03-23T18:01:57Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 2 | letter code=[[Lingua corsa|co]] | text=Stu utilizatore pò cuntribuì cù un livellu '''[[:Category:Utilizatore co-2|mediu]]''' di '''[[:Category:Utilizatore co|corsu]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore co-2|{{PAGENAME}}]]<noinclude> </noinclude> hobclzqs7b3903kp20wwhfragmys8f8 Template:Utilizatore co-1 10 3366 335314 327995 2014-03-23T18:01:57Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 1 | letter code=[[Lingua corsa|co]] | text=Stu participante pò cuntribuì cù un livellu '''[[:Category:Utilizatore co-1|elementare]]''' di '''[[:Category:Utilizatore co|corsu]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore co-1|{{PAGENAME}}]]<noinclude> </noinclude> g3nb4246d15wd144orxi9d9rmkd4bau Wikipedia:Babele 4 3374 362878 362750 2019-07-07T23:56:16Z Jun Misugi 295 /* S */ + sdn: Gadduresu wikitext text/x-wiki __NOTOC__ ==A== {|width=90% class="toccolours" !align="center" bgcolor=#eeeeff|Lingua ! !align="center" bgcolor=#eeeedd colspan="4" |Mudelli ! !align="center" bgcolor=#eeeeff colspan="4"|Categurie di utilizatori |- {{babels|af|Afrikaans|Afrikaans}} {{babels|ast|Asturianu|[[Lingua asturiana|Asturianu]]}} |} ==C== {|width=90% class="toccolours" !align="center" bgcolor=#eeeeff|Lingua ! !align="center" bgcolor=#eeeedd colspan="4" |Mudelli ! !align="center" bgcolor=#eeeeff colspan="4"|Categurie di utilizatori |- {{babels|ca|Català|[[Lingua catalana|Catalanu]]}} {{babels|co|Corsu|[[Lingua corsa|Corsu]]}} |} ==D== {|width=90% class="toccolours" !align="center" bgcolor=#eeeeff|Lingua ! !align="center" bgcolor=#eeeedd colspan="4" |Mudelli ! !align="center" bgcolor=#eeeeff colspan="4"|Categurie di utilizatori |- {{babels|da|Dansk|[[Lingua danese|Danese]]}} {{babels|de|Deutsch|[[Lingua tedesca|Tedescu]]}} |} ==E== {|width=90% class="toccolours" !align="center" bgcolor=#eeeeff|Lingua ! !align="center" bgcolor=#eeeedd colspan="4" |Mudelli ! !align="center" bgcolor=#eeeeff colspan="4"|Categurie di utilizatori |- {{babels|en|English|[[Lingua inglese|Inglese]]}} {{babels|eo|Esperanto|Esperanto}} {{babels|es|Español|[[Lingua spagnola|Spagnolu]]}} {{babels|eu|Euskara|[[Lingua basca|Bascu]]}} |} ==F== {|width=90% class="toccolours" !align="center" bgcolor=#eeeeff|Lingua ! !align="center" bgcolor=#eeeedd colspan="4" |Mudelli ! !align="center" bgcolor=#eeeeff colspan="4"|Categurie di utilizatori |- {{babels|fr|Français|[[Lingua francese|Francese]]}} |} ==G== {|width=90% class="toccolours" !align="center" bgcolor=#eeeeff|Lingua ! !align="center" bgcolor=#eeeedd colspan="4" |Mudelli ! !align="center" bgcolor=#eeeeff colspan="4"|Categurie di utilizatori |- {{babels|gl|Galego|[[Lingua galiziana|Galizianu]]}} |} ==I== {|width=90% class="toccolours" !align="center" bgcolor=#eeeeff|Lingua ! !align="center" bgcolor=#eeeedd colspan="4" |Mudelli ! !align="center" bgcolor=#eeeeff colspan="4"|Categurie di utilizatori |- {{babels|it|Italiano|[[Lingua taliana|Talianu]]}} |} ==J== {|width=90% class="toccolours" !align="center" bgcolor=#eeeeff|Lingua ! !align="center" bgcolor=#eeeedd colspan="4" |Mudelli ! !align="center" bgcolor=#eeeeff colspan="4"|Categurie di utilizatori |- {{babels|ja|&#26085;&#26412;&#35486;|Giappunese}} |} ==K== {|width=90% class="toccolours" !align="center" bgcolor=#eeeeff|Lingua ! !align="center" bgcolor=#eeeedd colspan="4" |Mudelli ! !align="center" bgcolor=#eeeeff colspan="4"|Categurie di utilizatori |- {{babels|ksh|Ripoarisch|Ripuariu}} |} ==L== {|width=90% class="toccolours" !align="center" bgcolor=#eeeeff|Lingua ! !align="center" bgcolor=#eeeedd colspan="4" |Mudelli ! !align="center" bgcolor=#eeeeff colspan="4"|Categurie di utilizatori |- {{babels|la|Latina|[[Lingua latina|Latinu]]}} {{babels|lb|Lëtzebuergesch|[[Lingua lussemburghese|Lussemburghese]]}} |} ==N== {|width=90% class="toccolours" !align="center" bgcolor=#eeeeff|Lingua ! !align="center" bgcolor=#eeeedd colspan="4" |Mudelli ! !align="center" bgcolor=#eeeeff colspan="4"|Categurie di utilizatori |- {{babels|nl|Nederlands|[[Lingua neerlandese|Neerlandese]]}} {{babels|no|Norsk (bokmål)|Nurvegese (bokmål)}} |} ==O== {|width=90% class="toccolours" !align="center" bgcolor=#eeeeff|Lingua ! !align="center" bgcolor=#eeeedd colspan="4" |Mudelli ! !align="center" bgcolor=#eeeeff colspan="4"|Categurie di utilizatori |- {{babels|oc|Occitan|[[Lingua occitanica|Occitanicu]]}} |} ==P== {|width=90% class="toccolours" !align="center" bgcolor=#eeeeff|Lingua ! !align="center" bgcolor=#eeeedd colspan="4" |Mudelli ! !align="center" bgcolor=#eeeeff colspan="4"|Categurie di utilizatori |- {{babels|pt|Português|[[Lingua portughese|Portughese]]}} {{babels|pt-Uru|Portuñol/Português uruguaio|[[Portugnol riverense|Portugnol/Portughese uruguaianu]]}} |} ==R== {|width=90% class="toccolours" !align="center" bgcolor=#eeeeff|Lingua ! !align="center" bgcolor=#eeeedd colspan="4" |Mudelli ! !align="center" bgcolor=#eeeeff colspan="4"|Categurie di utilizatori |- {{babels|ro|Român&#259;|[[Lingua rumena|Rumenu]]}} |} ==S== {|width=90% class="toccolours" !align="center" bgcolor=#eeeeff|Lingua ! !align="center" bgcolor=#eeeedd colspan="4" |Mudelli ! !align="center" bgcolor=#eeeeff colspan="4"|Categurie di utilizatori |- {{babels|sc|Sardu|[[Lingua sarda|Sardu]]}} {{babels|sdc|Sassaresu|[[Sassaresu]]}} {{babels|sdn|Gadduresu|[[Gadduresu]]}} {{babels|scn|Sicilianu|[[Lingua siciliana|Sicilianu]]}} {{babels|sv|Svenska|[[Lingua svedese|Svedese]]}} |} ==T== {|width=90% class="toccolours" !align="center" bgcolor=#eeeeff|Lingua ! !align="center" bgcolor=#eeeedd colspan="4" |Mudelli ! !align="center" bgcolor=#eeeeff colspan="4"|Categurie di utilizatori |- {{babels|tr|Türkçe|Turcu}} |} ==Z== {|width=90% class="toccolours" !align="center" bgcolor=#eeeeff|Lingua ! !align="center" bgcolor=#eeeedd colspan="4" |Mudelli ! !align="center" bgcolor=#eeeeff colspan="4"|Categurie di utilizatori |- {{babels|zh|&#20013;&#25991;|Chinese}} |} [[be-x-old:Вікіпэдыя:Бабілёнская вежа]] 3974080rlbobqlhhxd8y15tl6ipckk5 Template:Babels 10 3375 372927 328424 2021-06-02T04:10:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |-style="text-align:center;" |style="text-align:left" bgcolor=#eeeeff|<span class="plainlinks">'''[http://{{{1}}}.wikipedia.org/ {{{1}}}]'''</span> - [[:category:Utilizatore {{{1}}}|{{{2}}}]] - {{{3}}} | &nbsp; |bgcolor=#ffffe8| [[Template:Utilizatore {{{1}}}-1|{{{1}}}-1]] |bgcolor=#ffffd8| [[Template:Utilizatore {{{1}}}-2|{{{1}}}-2]] |bgcolor=#ffffc8| [[Template:Utilizatore {{{1}}}-3|{{{1}}}-3]] |bgcolor=#ffffb8| [[Template:Utilizatore {{{1}}}|{{{1}}}]] | &nbsp; |bgcolor=#fff4d8| [[:Category:Utilizatore {{{1}}}-1|{{{1}}}-1]] |bgcolor=#ffeec8| [[:Category:Utilizatore {{{1}}}-2|{{{1}}}-2]] |bgcolor=#ffe4b8| [[:Category:Utilizatore {{{1}}}-3|{{{1}}}-3]] |bgcolor=#ffdda8| [[:Category:Utilizatore {{{1}}}-M|{{{1}}}-M]] <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] </noinclude> py5wlpdbqp5rdtd9md6katwl2yosur6 Hippocampus hippocampus 0 3386 9601 9598 2005-11-11T21:09:11Z 81.251.104.33 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cavaddu di mari]] fsozv5ftaupyxt77ur7e83r2qb1miwi Cavaddu di mari 0 3387 370364 331984 2021-01-05T05:06:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = U Cavaddu di mari}} {{Taxobox_image | image = [[File:Hippocampus.jpg|200px|Cavaddu di mari]] | caption = ''Cavaddu di mari''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Gasterosteiformes]] }} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Syngnathidae]] }} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hippocampus]] }} {{Taxobox_species_entry | taxon = [[hippocampus]] }} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Cavaddu di mari| author = [[Linnaeus]], [[1758]]}} {{Taxobox_end}} U '''cavaddu di mari''' (o '''cavallu di mare''') ('''Hippocampus hippocampus''') hè una spezia d'animali di a fauna marina chì faci partita di u genaru di l'[[Hippocampus]]. == In Corsica == Altri nomi di u '''cavaddu di mari''' sò: u cavaddu marinu, u pesciu cavaddu ([[Carghjesi]]), u cavallucciu ([[Bastia]]) o u cavadducciu marinu. == Prutizzioni == U '''cavaddu di mari''' (Hippocampus hippocampus) hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington (CITES) chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Rifarenzi == * Dalbera Stefanaggi M.J., Miniconi R., Nesi A., Bertelli C., [http://www.ac-corse.fr/expos_autres/webdlc2/mare/572.htm BDLC Mare è pesca - Hippocampus hippocampus] == Liami == [[Categoria:Hippocampus]] qckcin9zuvit9uhla0ed3tahnsikqja Cavallu di mari 0 3388 9600 2005-11-11T21:08:40Z 81.251.104.33 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cavaddu di mari]] fsozv5ftaupyxt77ur7e83r2qb1miwi Hippocampus abdominalis 0 3389 370365 363499 2021-01-05T05:06:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Hippocampus abdominalis}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Hippocampus_abdominalis.jpg |300px|Hippocampus abdominalis]] |caption = ''Hippocampus abdominalis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Gasterosteiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Syngnathidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hippocampus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''abdominalis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Hippocampus abdominalis| author = [[Lesson]], [[1827]]}} {{Taxobox_end}} '''Hippocampus abdominalis''' hè una spezia d'animali di a fauna marina chì faci partita di u genaru di l'[[Hippocampus]]. == Descrizzioni == == Lucalisazioni == == Prutizzioni== Com'è tutti i spezii di u genaru di l'[[hippocampus]], '''Hippocampus abdominalis''' hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Hippocampus]] 6t48wv5at5ssjg2ijqcea3vhqsh61uy Hippocampus alatus 0 3390 370366 363509 2021-01-05T05:06:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Hippocampus alatus}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Hippocampus_alatus.jpg |300px|Hippocampus alatus]] |caption = ''Hippocampus alatus''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Gasterosteiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Syngnathidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hippocampus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''alatus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Hippocampus alatus| author = [[Kuiter]], [[2001]]}} {{Taxobox_end}} '''Hippocampus alatus''' hè una spezia d'animali di a fauna marina chì faci partita di u genaru di l'[[Hippocampus]]. == Descrizzioni == == Lucalisazioni == == Prutizzioni== Com'è tutti i spezii di u genaru di l'[[hippocampus]], '''Hippocampus alatus''' hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Hippocampus]] 2uimfynhj78xxx3p4eeq58k1t363glt Hippocampus algiricus 0 3391 370367 363502 2021-01-05T05:06:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Hippocampus algiricus}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Hippocampus_algiricus.jpg |300px|Hippocampus algiricus]] |caption = ''Hippocampus algiricus''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Gasterosteiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Syngnathidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hippocampus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''algiricus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Hippocampus algiricus| author = [[Kaup]], [[1856]]}} {{Taxobox_end}} '''Hippocampus algiricus''' hè una spezia d'animali di a fauna marina chì faci partita di u genaru di l'[[Hippocampus]]. == Descrizzioni == == Lucalisazioni == == Prutizzioni== Com'è tutti i spezii di u genaru di l'[[hippocampus]], '''Hippocampus algiricus''' hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Hippocampus]] adgw7e83zxhd59yaav1ow637wdkeurz Hippocampus barbouri 0 3392 370368 363519 2021-01-05T05:06:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Hippocampus barbouri}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Hippocampus_barbouri.jpg |300px|Hippocampus barbouri]] |caption = ''Hippocampus barbouri''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Gasterosteiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Syngnathidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hippocampus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''barbouri'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Hippocampus barbouri| author = [[Jordan & Richardson]], [[1908]]}} {{Taxobox_end}} '''Hippocampus barbouri''' hè una spezia d'animali di a fauna marina chì faci partita di u genaru di l'[[Hippocampus]]. == Descrizzioni == == Lucalisazioni == == Prutizzioni== [[Image: Hippocampus_barbouri_01.JPG|thumb|right|''Hippocampus barbouri'' ]] Com'è tutti i spezii di u genaru di l'[[hippocampus]], '''Hippocampus barbouri''' hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Hippocampus]] sujkalmv3wy9d3eugq092s93yxvl5b5 Hippocampus bargibanti 0 3393 370369 363508 2021-01-05T05:06:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Hippocampus bargibanti}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Hippocampus_bargibanti.jpg |300px|Hippocampus bargibanti]] |caption = ''Hippocampus bargibanti''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Gasterosteiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Syngnathidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hippocampus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''bargibanti'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Hippocampus bargibanti| author = [[Whitley]], [[1970]]}} {{Taxobox_end}} '''Hippocampus bargibanti''' hè una spezia d'animali di a fauna marina chì faci partita di u genaru di l'[[Hippocampus]]. [[Image:Pygmy seahorse.jpg|thumb|center|400px]] == Descrizzioni == == Lucalisazioni == == Prutizzioni== Com'è tutti i spezii di u genaru di l'[[hippocampus]], '''Hippocampus bargibanti''' hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Hippocampus]] nzqvup7tpc3j09um08w70n42t2phev7 Hippocampus biocellatus 0 3394 370370 363510 2021-01-05T05:06:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Hippocampus biocellatus}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Hippocampus_biocellatus.jpg |300px|Hippocampus biocellatus]] |caption = ''Hippocampus biocellatus''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Gasterosteiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Syngnathidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hippocampus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''biocellatus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Hippocampus biocellatus| author = [[Kuiter]], [[2001]]}} {{Taxobox_end}} '''Hippocampus biocellatus''' hè una spezia d'animali di a fauna marina chì faci partita di u genaru di l'[[Hippocampus]]. == Descrizzioni == == Lucalisazioni == == Prutizzioni== Com'è tutti i spezii di u genaru di l'[[hippocampus]], '''Hippocampus biocellatus''' hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Hippocampus]] h4zwx3r6syquamq1gl27uunok0phyyq Hippocampus borboniensis 0 3395 370371 363500 2021-01-05T05:06:36Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Hippocampus borboniensis}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Hippocampus_borboniensis.jpg |300px|Hippocampus borboniensis]] |caption = ''Hippocampus borboniensis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Gasterosteiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Syngnathidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hippocampus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''borboniensis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Hippocampus borboniensis| author = [[Duméril]], [[1870]]}} {{Taxobox_end}} '''Hippocampus borboniensis''' hè una spezia d'animali di a fauna marina chì faci partita di u genaru di l'[[Hippocampus]]. == Descrizzioni == == Lucalisazioni == == Prutizzioni== Com'è tutti i spezii di u genaru di l'[[hippocampus]], '''Hippocampus borboniensis''' hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Hippocampus]] 0zw15zh9g5vek3zc75ut57e35snedr4 Hippocampus breviceps 0 3396 370372 363497 2021-01-05T05:06:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Hippocampus breviceps}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Hippocampus_breviceps.jpg |300px|Hippocampus breviceps]] |caption = ''Hippocampus breviceps''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Gasterosteiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Syngnathidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hippocampus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''breviceps'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Hippocampus breviceps| author = [[Peters]], [[1869]]}} {{Taxobox_end}} '''Hippocampus breviceps''' hè una spezia d'animali di a fauna marina chì faci partita di u genaru di l'[[Hippocampus]]. == Descrizzioni == == Lucalisazioni == == Prutizzioni== Com'è tutti i spezii di u genaru di l'[[hippocampus]], '''Hippocampus breviceps''' hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Hippocampus]] 5qnsrm6peakhn4kjd561kuxe9qwnzhf Hippocampus camelopardalis 0 3397 370373 363503 2021-01-05T05:06:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Hippocampus camelopardalis}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Hippocampus_camelopardalis.jpg |300px|Hippocampus camelopardalis]] |caption = ''Hippocampus camelopardalis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Gasterosteiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Syngnathidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hippocampus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''camelopardalis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Hippocampus camelopardalis| author = [[Bianconi]], [[1854]]}} {{Taxobox_end}} '''Hippocampus camelopardalis''' hè una spezia d'animali di a fauna marina chì faci partita di u genaru di l'[[Hippocampus]]. == Descrizzioni == == Lucalisazioni == == Prutizzioni== Com'è tutti i spezii di u genaru di l'[[hippocampus]], '''Hippocampus camelopardalis''' hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Hippocampus]] empaotwouxlhnnh6l8sbi80yhq6hszq Hippocampus capensis 0 3398 370374 363492 2021-01-05T05:06:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Hippocampus capensis}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Hippocampus_capensis.jpg |300px|Hippocampus capensis]] |caption = ''Hippocampus capensis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Gasterosteiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Syngnathidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hippocampus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''capensis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Hippocampus capensis| author = [[Boulenger]], [[1900]]}} {{Taxobox_end}} '''Hippocampus capensis''' hè una spezia d'animali di a fauna marina chì faci partita di u genaru di l'[[Hippocampus]]. == Descrizzioni == == Lucalisazioni == == Prutizzioni== Com'è tutti i spezii di u genaru di l'[[hippocampus]], '''Hippocampus capensis''' hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Hippocampus]] fjshfq77s2tfc86eawphnmmm2zh1uoh Hippocampus colemani 0 3399 370375 363489 2021-01-05T05:06:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Hippocampus colemani}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Hippocampus_colemani.jpg |300px|Hippocampus colemani]] |caption = ''Hippocampus colemani''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Gasterosteiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Syngnathidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hippocampus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''colemani'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Hippocampus colemani| author = [[Kuiter]], [[2003]]}} {{Taxobox_end}} '''Hippocampus colemani''' hè una spezia d'animali di a fauna marina chì faci partita di u genaru di l'[[Hippocampus]]. == Descrizzioni == == Lucalisazioni == == Prutizzioni== Com'è tutti i spezii di u genaru di l'[[hippocampus]], '''Hippocampus colemani''' hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Hippocampus]] 0yyclyycwka8xgmbfbk5nvybd7f3lvc Hippocampus comes 0 3400 370376 363522 2021-01-05T05:06:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Hippocampus comes}} {{Taxobox_image | image = [[Image:FMIB 32893 Hippocampus Comes.jpeg |300px|Hippocampus comes]] |caption = ''Hippocampus comes''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Gasterosteiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Syngnathidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hippocampus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''comes'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Hippocampus comes| author = [[Cantor]], [[1850]]}} {{Taxobox_end}} '''Hippocampus comes''' hè una spezia d'animali di a fauna marina chì faci partita di u genaru di l'[[Hippocampus]]. == Descrizzioni == == Lucalisazioni == == Prutizzioni== Com'è tutti i spezii di u genaru di l'[[hippocampus]], '''Hippocampus comes''' hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Hippocampus]] qtyq432byoxsx4b16uucde54g6rsqqj Hippocampus coronatus 0 3401 370377 363505 2021-01-05T05:06:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Hippocampus coronatus}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Hippocampus_coronatus.jpg |300px|Hippocampus coronatus]] |caption = ''Hippocampus coronatus''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Gasterosteiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Syngnathidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hippocampus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''coronatus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Hippocampus coronatus| author = [[Temminck & Schlegel]], [[1850]]}} {{Taxobox_end}} '''Hippocampus coronatus''' hè una spezia d'animali di a fauna marina chì faci partita di u genaru di l'[[Hippocampus]]. == Descrizzioni == == Lucalisazioni == == Prutizzioni== Com'è tutti i spezii di u genaru di l'[[hippocampus]], '''Hippocampus coronatus''' hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Hippocampus]] nahafnkfbdjmasqa6cytglxpil8s5e1 Hippocampus denise 0 3402 370378 363515 2021-01-05T05:06:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Hippocampus denise}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Hippocampus_denise.jpg |300px|Hippocampus denise]] |caption = ''Hippocampus denise''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Gasterosteiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Syngnathidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hippocampus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''denise'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Hippocampus denise| author = [[Lourie & Randall]], [[2003]]}} {{Taxobox_end}} '''Hippocampus denise''' hè una spezia d'animali di a fauna marina chì faci partita di u genaru di l'[[Hippocampus]]. == Descrizzioni == == Lucalisazioni == == Prutizzioni== Com'è tutti i spezii di u genaru di l'[[hippocampus]], '''Hippocampus denise''' hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Hippocampus]] 28ko8692r5ro8nnt7w2ni02v4gg6aap Hippocampus erectus 0 3403 370379 345586 2021-01-05T05:06:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Hippocampus erectus}} {{Taxobox_image | image = [[File:Hippocampus_erectus.jpg |300px|Hippocampus erectus]] |caption = ''Hippocampus erectus''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Gasterosteiformes]] }} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Syngnathidae]] }} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hippocampus]] }} {{Taxobox species entry | taxon = '''''erectus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Hippocampus erectus| author = [[Perry]], [[1810-11]]}} {{Taxobox_end}} '''Hippocampus erectus''' hè una spezia d'animali di a fauna marina chì faci partita di u genaru di l'[[Hippocampus]]. == Descrizzioni == == Lucalisazioni == == Prutizzioni == Com'è tutti i spezii di u genaru di l'[[hippocampus]], '''Hippocampus erectus''' hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Hippocampus]] l35ti7sp4dwrr0vcrwb6c2alf5cdijv Hippocampus fuscus 0 3404 370380 363520 2021-01-05T05:06:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Hippocampus fuscus}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Hippocampus_fuscus.jpg |300px|Hippocampus fuscus]] |caption = ''Hippocampus fuscus''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Gasterosteiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Syngnathidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hippocampus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''fuscus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Hippocampus fuscus| author = [[Rüppell]], [[1838]]}} {{Taxobox_end}} '''Hippocampus fuscus''' hè una spezia d'animali di a fauna marina chì faci partita di u genaru di l'[[Hippocampus]]. == Descrizzioni == == Lucalisazioni == == Prutizzioni== Com'è tutti i spezii di u genaru di l'[[hippocampus]], '''Hippocampus fuscus''' hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Hippocampus]] s34xq3x4rddswr32kxw19halcxx9n08 Hippocampus grandiceps 0 3405 370381 363495 2021-01-05T05:06:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Hippocampus grandiceps}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Hippocampus_grandiceps.jpg |300px|Hippocampus grandiceps]] |caption = ''Hippocampus grandiceps''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Gasterosteiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Syngnathidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hippocampus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''grandiceps'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Hippocampus grandiceps| author = [[Kuiter]], [[2001]]}} {{Taxobox_end}} '''Hippocampus grandiceps''' hè una spezia d'animali di a fauna marina chì faci partita di u genaru di l'[[Hippocampus]]. == Descrizzioni == == Lucalisazioni == == Prutizzioni== Com'è tutti i spezii di u genaru di l'[[hippocampus]], '''Hippocampus grandiceps''' hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Hippocampus]] npuy7san9a87cxskvoijfjvgoitlb6e Hippocampus guttulatus 0 3406 370382 363516 2021-01-05T05:06:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Hippocampus guttulatus}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Hippocampus_guttulatus.jpg |300px|Hippocampus guttulatus]] |caption = ''Hippocampus guttulatus''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Gasterosteiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Syngnathidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hippocampus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''guttulatus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Hippocampus guttulatus| author = [[Cuvier]], [[1829]]}} {{Taxobox_end}} '''Hippocampus guttulatus''' hè una spezia d'animali di a fauna marina chì faci partita di u genaru di l'[[Hippocampus]]. == Descrizzioni == == Lucalisazioni == == Prutizzioni== Com'è tutti i spezii di u genaru di l'[[hippocampus]], '''Hippocampus guttulatus''' hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Hippocampus]] jd0p5vpxo0zavd4wpwsduuzjx1p52r5 Hippocampus hendriki 0 3407 370383 363506 2021-01-05T05:06:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Hippocampus hendriki}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Hippocampus_hendriki.jpg |300px|Hippocampus hendriki]] |caption = ''Hippocampus hendriki''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Gasterosteiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Syngnathidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hippocampus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''hendriki'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Hippocampus hendriki| author = [[Kuiter]], [[2001]]}} {{Taxobox_end}} '''Hippocampus hendriki''' hè una spezia d'animali di a fauna marina chì faci partita di u genaru di l'[[Hippocampus]]. == Descrizzioni == == Lucalisazioni == == Prutizzioni== Com'è tutti i spezii di u genaru di l'[[hippocampus]], '''Hippocampus hendriki''' hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Hippocampus]] bj51ovtoy2ixgdjfziqm81v2ha709ku Hippocampus histrix 0 3408 370384 363498 2021-01-05T05:07:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Hippocampus histrix}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Hippocampus_histrix.jpg |300px|Hippocampus histrix]] |caption = ''Hippocampus histrix''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Gasterosteiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Syngnathidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hippocampus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''histrix'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Hippocampus histrix| author = [[Kaup]], [[1856]]}} {{Taxobox_end}} '''Hippocampus histrix''' hè una spezia d'animali di a fauna [[mare|marina]] chì faci partita di u genaru di l'[[Hippocampus]]. == Descrizzioni == == Lucalisazioni == == Prutizzioni== Com'è tutti i spezii di u genaru di l'[[hippocampus]], '''Hippocampus histrix''' hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Hippocampus]] 5v3ktjg7ac963yal4idtsawrb5jijmg Hippocampus ingens 0 3409 370385 363507 2021-01-05T05:07:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Hippocampus ingens}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Hippocampus_ingens.jpg |300px|Hippocampus ingens]] |caption = ''Hippocampus ingens''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Gasterosteiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Syngnathidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hippocampus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''ingens'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Hippocampus ingens| author = [[Girard]], [[1858]]}} {{Taxobox_end}} '''Hippocampus ingens''' hè una spezia d'animali di a fauna marina chì faci partita di u genaru di l'[[Hippocampus]]. == Descrizzioni == == Lucalisazioni == == Prutizzioni== Com'è tutti i spezii di u genaru di l'[[hippocampus]], '''Hippocampus ingens''' hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Hippocampus]] f97rchcq11hy7r7upd46w9vbod669vm Hippocampus jayakari 0 3410 370386 363512 2021-01-05T05:07:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Hippocampus jayakari}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Hippocampus_jayakari.jpg |300px|Hippocampus jayakari]] |caption = ''Hippocampus jayakari''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Gasterosteiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Syngnathidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hippocampus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''jayakari'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Hippocampus jayakari| author = [[Boulenger]], [[1900]]}} {{Taxobox_end}} '''Hippocampus jayakari''' hè una spezia d'animali di a fauna marina chì faci partita di u genaru di l'[[Hippocampus]]. == Descrizzioni == == Lucalisazioni == == Prutizzioni== Com'è tutti i spezii di u genaru di l'[[hippocampus]], '''Hippocampus jayakari''' hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Hippocampus]] ii6h11luuiz3bolnqulqbf8f8cvrnnr Hippocampus jugumus 0 3411 370387 363496 2021-01-05T05:07:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Hippocampus jugumus}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Hippocampus_jugumus.jpg |300px|Hippocampus jugumus]] |caption = ''Hippocampus jugumus''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Gasterosteiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Syngnathidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hippocampus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''jugumus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Hippocampus jugumus| author = [[Kuiter]], [[2001]]}} {{Taxobox_end}} '''Hippocampus jugumus''' hè una spezia d'animali di a fauna marina chì faci partita di u genaru di l'[[Hippocampus]]. == Descrizzioni == == Lucalisazioni == == Prutizzioni== Com'è tutti i spezii di u genaru di l'[[hippocampus]], '''Hippocampus jugumus''' hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Hippocampus]] hnz87yjo957endpd7cay7k1vh87ggop Hippocampus kelloggi 0 3412 370388 363494 2021-01-05T05:07:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Hippocampus kelloggi}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Hippocampus_kelloggi.jpg |300px|Hippocampus kelloggi]] |caption = ''Hippocampus kelloggi''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Gasterosteiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Syngnathidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hippocampus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''kelloggi'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Hippocampus kelloggi| author = [[Jordan & Snyder]], [[1899]]}} {{Taxobox_end}} '''Hippocampus kelloggi''' hè una spezia d'animali di a fauna marina chì faci partita di u genaru di l'[[Hippocampus]]. == Descrizzioni == == Lucalisazioni == == Prutizzioni== Com'è tutti i spezii di u genaru di l'[[hippocampus]], '''Hippocampus kelloggi''' hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Hippocampus]] ol3ja61i2tcrdqz2mkp2j45yrulvwej Hippocampus kuda 0 3413 370389 363493 2021-01-05T05:07:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Hippocampus kuda}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Hippocampus_kuda.jpg |300px|Hippocampus kuda]] |caption = ''Hippocampus kuda''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Gasterosteiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Syngnathidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hippocampus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''kuda'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Hippocampus kuda| author = [[Bleeker]], [[1852]]}} {{Taxobox_end}} '''Hippocampus kuda''' hè una spezia d'animali di a fauna marina chì faci partita di u genaru di l'[[Hippocampus]]. == Descrizzioni == == Lucalisazioni == == Prutizzioni== Com'è tutti i spezii di u genaru di l'[[hippocampus]], '''Hippocampus kuda''' hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Hippocampus]] 68ru5daerk9t17lrtl7wt9cvw3b6tgl Hippocampus lichtensteinii 0 3414 370390 363491 2021-01-05T05:07:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Hippocampus lichtensteinii}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Hippocampus_lichtensteinii.jpg |300px|Hippocampus lichtensteinii]] |caption = ''Hippocampus lichtensteinii''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Gasterosteiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Syngnathidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hippocampus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''lichtensteinii'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Hippocampus lichtensteinii| author = [[Kaup]], [[1856]]}} {{Taxobox_end}} '''Hippocampus lichtensteinii''' hè una spezia d'animali di a fauna marina chì faci partita di u genaru di l'[[Hippocampus]]. == Descrizzioni == == Lucalisazioni == == Prutizzioni== Com'è tutti i spezii di u genaru di l'[[hippocampus]], '''Hippocampus lichtensteinii''' hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Hippocampus]] b0nlqf2or2dzpxw3n1h26ziqew83v7g Hippocampus ramulosus 0 3415 370391 363513 2021-01-05T05:07:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Cavaddu di mari}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Hippocampus ramulosus .jpg|300px|Cavaddu di mari]] | caption = ''Cavaddu di mari''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Gasterosteiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Syngnathidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Hippocampus]]}} {{Taxobox_species_entry | taxon = [[ramulosus]]}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Cavaddu di mari| author = [[Linnaeus]], [[1758]]}} {{Taxobox_end}} U '''cavaddu di mari''' (o '''cavallu di mare''') ('''Hippocampus ramulosus''') hè una spezia d'animali di a fauna marina chì faci partita di u genaru di l'[[Hippocampus]]. == In Corsica == I dui spezii d'[[hippocampus]] chì sò prisenti in Corsica sò: * [[Hippocampus hippocampus]] * [[Hippocampus ramulosus]] == Prutizzioni== U '''cavaddu di mari''' (Hippocampus ramulosus ) hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. ==Rifarenzi== ==Liami== [[Categoria:Hippocampus]] i842r416jbbt6lxquwdp9tz6phjf869 Idrografia 0 3416 362665 348689 2019-07-01T20:49:00Z Jumpy01 11155 /* Vede dinù */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L''''idrografia''' hè a studia di a morfologia di i [[fiume|fiumi]]. ==Vede dinù== * [[Geografia litorale]] * [[Oceanografia]] [[Categoria:Giugrafia]] iotdp2w723oac2ibtokcncreehy4l6f Oceanografia 0 3417 362685 348691 2019-07-01T20:50:30Z Jumpy01 11155 /* Da vede dinò */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L''''oceanografia''' hè u studiu di i [[mare|mari]] è [[uceanu|uceani]] di u [[mondu]]. ==Da vede dinò== *[[Idrografia]] [[Categoria:Giugrafia]] rqkw119dr6elyo27w76n49lrvd7not3 Geografia umana 0 3418 362660 332578 2019-07-01T20:48:21Z Jumpy01 11155 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''geografia umana''' hè u studiu spaziale di l'attività umane in u mondu. Sta parte di a geografia hè dunque una scienza umana. A geografia umana studia a [[demugrafia]], a [[sociologia]], l'[[ecunumia]], a storia umana, u [[drittu]] di populi, è a [[pulitica]]. [[Categoria:Giugrafia]] knnm0a6z0rf6nu8m1s2gsd2tyvlhhc6 Porticciolu 0 3419 377977 333969 2021-12-04T21:33:57Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki '''Porticciolu''' hè una marina (un chjucu paesu vicinu à u mare) chì truvassi in a cumuna di [[Cagnanu]] in u [[Capicorsu]]. Sta marina hè situata tra [[Santa Severa]] è a marina di [[A Petra Curbara]] nantu à strada D80 chì fa u giru di u capu. ==Vede dinù== *[[Cagnanu]] [[Categoria:Paese di Corsica]] ft0vkqw3o8wslb4d3ubkshnzl8kryp5 Finlandia 0 3420 366616 362221 2020-05-21T20:26:47Z НСНУ 15628 Sanna Marin wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Republica di Finlandia |nomeUfficiale = Suomen tasavalta<br />Republiken Finland |linkBandiera = Flag of Finland.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Coat of arms of Finland.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = EU-Finland.svg |motto = |mottoTraduzione = |lingua = [[lingua finlandese|finlandese]], [[lingua svedese|svedese]], [[lingua sami|sami]] |capitale = [[File:Helsinki.vaakuna.svg|15px]] [[Helsinki]] |capitaleAbitanti = 606.165 |capitaleAbitantiAnno = 2013 |governo = [[Ripublica semipresidenziale]] |presidente = [[Sauli Niinistö]] |primoMinistro = [[Sanna Marin]] |elenco capi di stato = Presidente |elenco capi di governo = Primu Ministru |indipendenza = Da a [[Russia]],<br />[[6 di decembre]] [[1917]] (dichjarata)<br />[[4 di ghjennaghju]] [[1918]] (ricunnisciuta) |ingressoONU = [[14 di decembre]] [[1955]] |ingressoUE = [[1 di ghjennaghju]] [[1995]] |superficieTotale = 338.432,07 |superficieOrdine = 63simu |superficieAcqua = 9,4 |popolazioneTotale = 5.426.674 |popolazioneAnno = 2012 |popolazioneOrdine = 109simu |popolazioneDensita = 17,9 |densitaOrdine = 163simu |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu Cuurdinatu Universale|UTC]] +2 |valuta = [[Euro]] |energia = |tld = .fi |telefono = +358 |targa = FIN |inno = [[Maamme]] |festa = [[6 di decembre]] |note = <sup>1</sup> A leghje finlandese ùn parla micca di lingue ufficiale, ma definisce solamente u finlandese è u svedese com'è lingue naziunale. }} [[File:Koli National Park in Northern Karelia.jpg|thumb|Pielinen]] A '''Finlandia''' hè unu [[statu]] di l'[[Europa]] settentriunale. [[File:Finland-CIA_WFB_Map.png|none|thumb|Carta di a Finlandia]] ==Da vede dinò== *[[Alvar Aalto]] *[[Lordi]] {{Unione europea}} [[Categoria:Unioni Auropea‎]] [[Categoria:Finlandia]] fncw9tcxyb3ep0vjvk6s0ac5z6xnehe Papaver rhoeas 0 3421 9648 2005-11-18T14:56:12Z 81.251.255.95 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Fiori di spusedda]] lnol2utzwhzugtm6srpfydggtjsrgro Template:Babel-4 10 3423 372925 326643 2021-06-02T04:09:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px; clear: right" |- | style="text-align: center" | '''[[Wikipedia:Babele|Babele]]''' |- | {{Utilizatore {{{1}}}}} |- | {{Utilizatore {{{2}}}}} |- | {{Utilizatore {{{3}}}}} |- | {{Utilizatore {{{4}}}}} |- | style="text-align: center" | |}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] </noinclude> myh1znr4kw8opglnh205fhvl4i7wvyd Template:Utilizatore co-0 10 3427 335313 112480 2014-03-23T18:01:55Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 0 | letter code=[[Lingua corsa|co]] | text=Stu utilizatore [[:Category:Utilizatore co-0|''' ùn capisce micca''']] u '''[[:Category:Utilizatore co|corsu]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore co-0|{{PAGENAME}}]] cpsoz0asb5yos2dgxuxuhkzo4kylcjv Muvra 0 3428 370392 333557 2021-01-05T05:07:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = A Muvra}} {{Taxobox_image | image = [[File:Mouflon_corse.jpg|250px|A Muvra corsa]] | caption = A Muvra}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animal]]ia}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Mammal]]ia}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Artiodactyla]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Bovidae]]}} {{Taxobox_subfamilia_entry | taxon = [[Caprinae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = ''[[Ovis]]''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''O. gmelini musimon'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_trinomial | color = pink | trinomial_name = Ovis gmelini musimon| author = | date = [[]]}} {{Taxobox_image | image = [[File:Mouflon,_Ovis_musimon_Pengo.jpg|250px|A Muvra corsa]] | caption = L'incurratura di u muvronu, Ovis musimon}} {{Taxobox_end}} A '''Muvra''' ([[Ovis gmelini musimon]]) hè un animali chì faci partita di a famiglia di i [[Bovidae]]. Tutti i muvri chì si trovani in [[Auropa]] uccidentali sò di sterpa corsa o sarda. A muvra hè un animali emblematicu di a Corsica. U masciu si chjama u [[muvronu]], a femina si chjama a muvra, i chjuchi sò u muvreddu è a muvredda. U masciu ghjovanu hè l'[[arghjetu]]. == Discrizzioni == A muvra corsa hè più chjuca cà l'altri muvri d'[[Auropa]] (da 60 a 75 centimetri). Pesa da 25 à 35 chilò par a muvra femina è da 35 à 50 chilò par u muvronu. U corpu hè cortu ma eliganti. A coda hè corta corta. U muvronu hà i corra inturchjulati (da 80 à 90 centimetri). A muvra t'hà i corra fini è pochi incurvati ; coprani à mità di i muvri femini. U pilamu hè brunu scuru ma più chjaru d'istati. Masciu è femina sò facciati è portani tremindù una tacca bianca, carattaristica di a razza, annantu à a "sedda". I sterchi s'assumigliani à quiddi di i capri salvatichi. U vaghjimu hè a staghjoni di "l'amori". Si vedi tandu lotti viulenti trà i masci, di radu murtali. U muvronu t'hà un carrataru suciali. D'inguernu ancu a nivi u gruppu di muvri impiaghja. Di branu, i femini catiddighjani d'un solu chjucu par annu. D'istati i muvri coddani in alta muntagna. A muvra hè vegetariana : "l'[[arba muvredda]]" ([[Armeria multiceps]]) custituisci l'escinziali di a so alimentazioni. I muvri t'hani pochi numichi : l'[[acula]], a [[vulpi]], u [[ghjacaru]]. == Prutizzioni == A '''muvra''' hè prutettu da : * a cunvinzioni internaziunali di Washington ([[CITES]]) chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. * a cunvinzioni di Berna * a dirittiva Habitat == In Corsica == [[File:Ovis gmelini musimon1.jpg|thumb|left|200px|A muvra di Corsica, una illustrazione di u libru di Sir William Jardine, in 1836]] [[Ovis gmelini musimon]] hè a sottuspezia particulari di muvra chì hè prisenti in Corsica. A muvra hè una parti maiò di u patrimoniu naturali è culturali di l'isula. In Corsica, i muvri si trovani in trè loca : [[Bavedda]], u [[Monti Cintu]] è Lonca-Lindisoni. Stani da 300 à 2500 metri, in i scodda. Oghji a pupulazioni in [[Corsica]] hè stimata à 1000 animali. A muvra hè mintuvata à spissu in a tupunimia corsa: Muvrella, a Punta Muvrareccia. == Da veda dinò == * i [[Mammiferi di Corsica]] * u gruppu di cantu [[i Muvrini]] * u [[fiori di muvredda]] (o [[erba muvrella]]) ([[armeria multiceps]]) * a rivista [[A Muvra]] == Rifarenzi == * [http://www.google.fr/books/pdf/The_Natural_History_of_the_Ruminating_An.pdf?vid=OCLC27252352&id=4hAAAAAAQAAJ&output=pdf&sig=vwN7g9f4yAZ__7sRkYSMSatW2Nk Sir William Jardine, ''The Natural History of the Ruminating Animals'', 1836, p. 132-137] * [http://natura2000.environnement.gouv.fr/especes/1373.html Ovis gmelini musimon, Natura 2000] * [http://www.ecologie.gouv.fr/IMG/natura2000/habitats/pdf/tome7/1373.pdf Ovis gmelini musimon var. corsicana] * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/acacciaincorsica3.html A caccia in Corsica, Papi, Arnestu, 1987, [[Adecec]]] == Liami == * [http://membres.lycos.fr/ntacorsica/ Situ annantu à a muvra] [[Categoria:Bovidae]] [[Categoria:Fauna di Corsica]] nmkawkhsos2as9qlxc4c6snpd6jor5l Ovis musimon 0 3429 370393 364371 2021-01-05T05:07:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = Muvra}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Mufflon-03.jpg|240px|A Mouflon in Tarbes, France]] | caption = A Muvra}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animal]]ia}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Mammal]]ia}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Artiodactyla]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Bovidae]]}} {{Taxobox_subfamilia_entry | taxon = [[Caprinae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = ''[[Ovis]]''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''O. musimon'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink | binomial_name = Ovis musimon| author = [[Peter Simon Pallas|Pallas]] | date = [[1762]]}} {{Taxobox_end}} A '''Muvra''' (''Ovis musimon'') hè un animali chì faci partita di a famiglia di i [[Caprinae]]. == Discrizzioni == == Lucalisazioni == == Prutizzioni == == In Corsica == A sottuspezia particulari di muvra chì hè prisenti in Corsica hè [[Ovis gmelini musimon]]. [[Categoria:Ovis]] jb74s0b1t5kx31v82448s5zkn7pfps8 Ovis gmelini musimon 0 3430 62193 62189 2007-02-16T11:39:09Z 81.251.99.48 Redirecting to [[Muvra]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Muvra]] 24p9bck3v07twc94mez8tu1wg529sp3 Template:Babel-5 10 3432 372926 326626 2021-06-02T04:10:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px; clear: right" |- | style="text-align: center" | '''[[Wikipedia:Babele|Babele]]''' |- | {{Utilizatore {{{1}}}}} |- | {{Utilizatore {{{2}}}}} |- | {{Utilizatore {{{3}}}}} |- | {{Utilizatore {{{4}}}}} |- | {{Utilizatore {{{5}}}}} |- | style="text-align: center" | |}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] </noinclude> pgbgmns6m5g20kyg5b83nmx1ia221fs Wikipedia:Articuli da cumplittà 4 3447 219809 16064 2010-06-12T03:38:44Z Sarvaturi~cowiki 188 wikitext text/x-wiki Eccu uni pochi d'articuli da cumplittà. S'è t'aveti bisognu di un [[dizziunariu]], ci hè par asempiu a basa di dati [http://infcor.adecec.net/ Infcor] di l'[[Adecec]]. {{cumuna di Corsica Suprana}} {{cumuna di Corsica Suttana}} {{Stantara di Corsica}} {{Situ archeologicu di Corsica}} {{Listinu di custellazione}} {{gruppu di cantu di Corsica}} {{stagni di Corsica}} {{pievi di Corsica}} {{Elementi chimichi}} {{fiumi di Corsica}} {{lavi di Corsica}} {{Gastrunumia corsa}} [[category:Wikipedia]] 7le4qtgzve3zaygi222f8k4ds8vq9jj Littiratura 0 3449 372044 370394 2021-02-07T22:36:17Z Jun Misugi 295 ...!]] wikitext text/x-wiki [[File:Old book bindings.jpg|right|250px]] A '''littiratura''' (o '''litteratura''') hè un cumplessu di scritti, sia in prosa sia in versi, chì sò assuciati à una lingua specifica o à un periudu storicu-culturali, chì t'hani un valori artisticu o esteticu. À spessu incù a parolla littiratura si difinisci un complessu d'opari chì trattani un sughjettu particulari. Cusì si pò parlà di [[littiratura scentifica]], [[littiratura riligiosa]], [[littiratura militanti]], [[littiratura musicale]], [[littiratura erotica]], ecc. U carattaru distintivu chì ci parmetti di parlà di una littiratura (latina, taliana, americana, inglesa, spagnola, ecc.) hè a [[lingua]]. == Storia == U primu testu stampatu in lingua corsa hè u serinatu di Scappinu (opera sana hè a [[Dionomachia]] scritta in talianu da Salvatore Viale) in [[1817]]. == In Corsica == *[[Quandu serò per Corti]] == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Nodu gurdianu]] *[[Lewis Carroll]] *[[Ghjuvan' Ambrosi]] *[[Charlotte's Web]] *[[Jack Vance]] *[[Ray Bradbury]] == Liami == [[Categoria:Littiratura|!]] hutg98nan2ayjczlm33r9s37aw8rkz1 A 0 3457 374371 370395 2021-07-16T20:38:59Z Εὐθυμένης 6534 ([[c:GR|GR]]) [[File:Latin A.png]] → [[File:Latin A.svg]] wikitext text/x-wiki '''A''' hè a prima lettera di l'[[alfabetu funeticu internaziunali|alfabetu]] [[latinu]]. Hè una vucale. {{Modellu alfabetu latinu|titulu|image=[[File:Latin A.svg|50px]]}} == Linguistica == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Alfabetu latinu]] 3o8xprxor9t33txe2e7iqapxyczv38k B 0 3458 370396 356582 2021-01-05T05:07:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''B''' hè a seconda lettera di l'alfabetu latinu. Hè una consonante. {{Modellu alfabetu latinu|titulu|image=[[File:Latin_B.png|50px]]}} == Linguistica == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Alfabetu latinu]] au2k8oh20z22cu9zw2mgtpm6hrq33ri Template:Modellu alfabetu latinu 10 3459 373146 351497 2021-06-02T04:15:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=0 cellpadding=1 cellspacing=0 style="font-family:Lucida Grande, Arial Unicode MS, Lucida Sans Unicode, sans-serif; font-family /**/:inherit;margin:0 0 1.5em 1.5em; float:right; border:1px solid #aaa;background-color:#f9f9f9; font-size: 95%;" |- ! colspan="7" style="font-family:inherit; background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #aaa;" | alfabetu latinu |- ! colspan="7" style="background:#ffffff; padding:0px;" | {{{image}}} |- ! colspan="7" style="font-family:inherit; background:#f0f0f0;" | [[Alfabetu latinu]] |- align="center" | width=14% | [[A]] || width=14% | [[B]] || width=14% | [[C]] || width=14% | [[D]] || width=14% | [[E]] || width=14% | [[F]] || width=14% | [[G]] |- align="center" | [[H]] || [[I]] || [[J]] || [[K]] || [[L]] || [[M]] || [[N]] |- align="center" | [[O]] || [[P]] || [[Q]] || [[R]] || [[S]] || [[T]] || [[U]] |- align="center" | [[V]] || [[W]] || [[X]] || [[Y]] || [[Z]] || |- ! colspan=14 style="font-family:inherit; font-weight:normal; background:#f0f0f0;" | [[Diacritiche di l'alfabetu latinu|Diacritiche]] |- align="center" | [[Å (lettre)|Å]] || [[Ħ]] || [[Ø]] || || || || |- ! colspan=14 style="font-family:inherit; font-weight:normal; background:#f0f0f0;" | [[Digrammi]] |- align="center" | [[Ch (digramme)|Ch]] || [[DZ]] || [[DŽ]] || [[IJ]] || [[LJ]] || [[LL]] || [[NJ]] |- ! colspan=14 style="font-family:inherit; font-weight:normal; background:#f0f0f0;" | [[Lettare supplementarie di l'alfabetu latinu|Lettare supplementarie]] |- align="center" | [[Æ]] || [[Ɓ]] || [[Ɗ]] || [[Ð]] || [[Ɛ]] || [[Ʒ]] || [[Ə]] |- align="center" | [[Ƒ]] || [[Ɣ]] || [[Ȝ]] || [[Ƴ]] || [[Ƣ]] || [[Hwair|Ƕ]] || [[ĸ]] |- align="center" | [[Ŋ]] || [[Œ]] || [[Ɔ]] || [[Ȣ]] || [[S long|ſ]] || [[ß]] || [[Ʃ]] |- align="center" | [[Ʋ]] || [[Þ]] || [[Ƿ]] |}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] [[en:Template:Latin alphabet]] [[fa:الگو:حروف لاتین یونیکد]] [[id:Templat:Huruf Latin]] [[ja:Template:ラテン文字]] [[ko:틀:로마자]] [[pt:Predefinição:Alfabeto Latino]] [[sk:Šablóna:Latinka]] [[sl:Predloga:Latinska abeceda]] [[su:Citakan:Hurup Latin]] [[sv:Mall:Latinska alfabetet]] [[th:แม่แบบ:อักษรละตินทั้งหมด]] [[zh:Template:Latin alphabet]] </noinclude> n5auh3hurho4qxn2ln0w89dizx4wil6 C 0 3460 370397 331778 2021-01-05T05:07:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''C''' hè a terza lettera di l'alfabetu latinu. Hè una consonante. {{Modellu alfabetu latinu|titulu|image=[[File:Latin_C.png|50px]]}} == Linguistica == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Alfabetu latinu]] eeyt9kluxxqdmc1t9s0tyyzinif9s35 D 0 3461 370398 332212 2021-01-05T05:07:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''D''' hè a quarta lettera di l'alfabetu latinu. Hè una consonante. {{Modellu alfabetu latinu|titulu|image=[[File:Latin_D.png|50px]]}} == Linguistica == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Alfabetu latinu]] lt6k6w7xigpxr3nm8y0474q706hk7xm E 0 3462 370399 332305 2021-01-05T05:07:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''E''' hè a quinta lettera di l'alfabetu latinu. Hè una vucale. {{Modellu alfabetu latinu|titulu|image=[[File:Latin_E.png|50px]]}} == Linguistica == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Alfabetu latinu]] ht4cd756uqvl3jx5pgmtvutmwz4igwk F 0 3463 370400 332411 2021-01-05T05:07:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''F''' hè a sesta lettera di l'alfabetu latinu. Hè una consonante. {{Modellu alfabetu latinu|titulu|image=[[File:Latin_F.png|50px]]}} == Linguistica == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Alfabetu latinu]] 5zzd62b288aw4qxqdafpk4v6d2oggke G 0 3464 370401 364132 2021-01-05T05:07:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''G''' hè a settima lettera di l'alfabetu latinu. Hè una consonante. {{Modellu alfabetu latinu|titulu|image=[[File:Latin_G.png|50px]]}} == Linguistica == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Alfabetu latinu]] o10xvdpehtzyem8rle1lj4nasxlg589 H 0 3465 370402 364119 2021-01-05T05:07:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''H''' ('''acca''') hè l'ottesima lettera di l'alfabetu latinu. Hè una consonante. {{Modellu alfabetu latinu|titulu|image=[[File:Latin_H.png|50px]]}} == Linguistica == == Citazione == A parola '''Acca''' hè mintuvata qualchì volta in a cultura è a litterature corsa. Per esempiu: * in a sprissione ''ùn ci si capisce un' acca'' chì significheghja: ùn ci si capisce nulla. == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Alfabetu latinu]] 892jz3ahnb41pxnso39cp9gx0e28gda I 0 3466 370403 364124 2021-01-05T05:07:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''I''' hè a novesima lettera di l'alfabetu latinu. Hè una vucale. {{Modellu alfabetu latinu|titulu|image=[[File:Latin_I.png|50px]]}} == Linguistica == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Alfabetu latinu]] gmatbfaufpz9t3o1qs7dkzokfab145k K 0 3467 370404 332920 2021-01-05T05:07:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''K''' hè l'ondecesima lettera di l'alfabetu latinu. Hè una consonante. {{Modellu alfabetu latinu|titulu|image=[[File:Latin_K.png|50px]]}} == Linguistica == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Alfabetu latinu]] dntjryztmp3kjctze1q3pdrsgj0aply L 0 3468 370405 332949 2021-01-05T05:07:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''L''' hè a dodecesima lettera di l'alfabetu latinu. Hè una consonante. {{Modellu alfabetu latinu|titulu|image=[[File:Latin_L.png|50px]]}} == Linguistica == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Alfabetu latinu]] ptr9btr29x8i7q2qdcc9468k23tmatl M 0 3469 370406 333211 2021-01-05T05:07:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''M''' hè a tredecesima lettera di l'alfabetu latinu. Hè una consonante. {{Modellu alfabetu latinu|titulu|image=[[File:Latin_M.png|50px]]}} == Linguistica == erfan == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Alfabetu latinu]] czj7343hh7vq0olgiol8dpfv0zysah6 N 0 3470 370407 333563 2021-01-05T05:07:47Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''N''' hè a quattordecesima lettera di l'alfabetu latinu. Hè una consonante. {{Modellu alfabetu latinu|titulu|image=[[File:Latin_N.png|50px]]}} == Linguistica == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Alfabetu latinu]] ot0v3gfr5c9etltdq541g9b9buautwk O 0 3471 370408 333641 2021-01-05T05:07:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''O''' hè a quindecesima lettera di l'alfabetu latinu. Hè una vucale. {{Modellu alfabetu latinu|titulu|image=[[File:Latin_O.png|50px]]}} == Citazione == A parola '''Ò''' hè mintuvata qualchì volta in a cultura è a litterature corsa. Per esempiu: * in a sprissione ''ùn sapè fà un ò di canna'' chì significheghja: ùn essa micca struitu (ùn sapè micca scrive). == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Alfabetu latinu]] m8ywf0nyzml282si1f1mr48zyp8771f P 0 3472 370409 333772 2021-01-05T05:07:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''P''' hè a sedecesima lettera di l'alfabetu latinu. Hè una consonante. {{Modellu alfabetu latinu|titulu|image=[[File:Latin_P.png|50px]]}} == Linguistica == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Alfabetu latinu]] 1t3rnai2l7u0we8353x3s3ejvsr35km Q 0 3473 370410 334072 2021-01-05T05:07:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Q''' hè a dicessetesima lettera di l'alfabetu latinu. Hè una consonante. {{Modellu alfabetu latinu|titulu|image=[[File:Latin_Q.png|50px]]}} == Linguistica == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Alfabetu latinu]] 5q10b1m3jmubwp19mswwfnv411nykic R 0 3474 370411 334087 2021-01-05T05:07:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''R''' hè a diciottesima lettera di l'alfabetu latinu. Hè una consonante. {{Modellu alfabetu latinu|titulu|image=[[File:Latin_R.png|50px]]}} == Linguistica == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Alfabetu latinu]] 5x1snlxent2g53de29kgy28fygrxo81 S 0 3475 370412 364118 2021-01-05T05:07:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''S''' ([[essa (lettera)|essa]]) hè a dicennovesima lettera di l'alfabetu latinu. Hè una consonante. {{Modellu alfabetu latinu|titulu|image=[[File:Latin_S.png|50px]]}} == Citazione == A parola '''essa''' hè mintuvata qualchì volta in a cultura è a litterature corsa. Per esempiu: * in a sprissione ''fà l'essa'' chì significheghja: marchjà di traversu. * in e Poesie Giocose di [[Monsignori di la Fuata]]: :''Altrimenti ancu à la messa'' :''Vinaristi fendu l'essa.'' == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Alfabetu latinu]] qd3mi1yqppta6zzska0ot82wwospf7o T 0 3476 370413 334553 2021-01-05T05:07:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''T''' hè a vintesima lettera di l'alfabetu latinu. Hè una consonante. {{Modellu alfabetu latinu|titulu|image=[[File:Latin_T.png|50px]]}} == Linguistica == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Alfabetu latinu]] l8otx3qzoc2xgl9n9kcmes7xqu7e0nx U 0 3477 370414 364135 2021-01-05T05:08:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''U''' hè a vintunesima lettera di l'alfabetu latinu. Hè una vucale. {{Modellu alfabetu latinu|titulu|image=[[File:Latin_U.png|50px]]}} == Linguistica == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Alfabetu latinu]] lk1zfu5ln89flu54vnzve5a7oec8rtt V 0 3478 370415 334930 2021-01-05T05:08:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''V''' hè a vintiduesima lettera di l'alfabetu latinu. Hè una consonante. {{Modellu alfabetu latinu|titulu|image=[[File:Latin_V.png|50px]]}} == Linguistica == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Alfabetu latinu]] 19st3brerwqiy8cvnubdja27xdqaxw1 W 0 3479 370416 364133 2021-01-05T05:08:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''W''' hè a vintitrèesima lettera di l'alfabetu latinu. Hè una consonante. {{Modellu alfabetu latinu|titulu|image=[[File:Latin_W.png|50px]]}} == Linguistica == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Alfabetu latinu]] 7yvrrriywdts8d2ciyg5oserjpbf5fe X 0 3480 370417 364131 2021-01-05T05:08:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''X''' hè a vintiquattresima lettera di l'alfabetu latinu. Hè una consonante. {{Modellu alfabetu latinu|titulu|image=[[File:Latin_X.png|50px]]}} == Linguistica == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Alfabetu latinu]] 1cqn32qeef9k6aweeawocqbmxc60oqa Y 0 3481 370418 364134 2021-01-05T05:08:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Y''' hè a vinticinquesima lettera di l'[[alfabetu latinu]]. Hè una [[vucale]]. {{Modellu alfabetu latinu|titulu|image=[[File:Latin_Y.png|50px]]}} == Linguistica == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Alfabetu latinu]] m9zg6ytgjdchvku4patblc34pdf450p Z 0 3482 370419 335106 2021-01-05T05:08:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Z''' hè a vintiseiesima lettera di l'alfabetu latinu. Hè una consonante. {{Modellu alfabetu latinu|titulu|image=[[File:Latin_Z.png|50px]]}} == Linguistica == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Alfabetu latinu]] qxz80zsni3brour61wn3tnec1yffq66 Andromeda 0 3488 331467 321985 2014-03-23T13:59:58Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Andromeda | abbreviazione = And | genitivu = Andromedae | symbologia = [[Andromeda (mitologia)|Andromeda]] | RA = 1 | dec= +40 | areatotale = 722 | arearangu = 19emu | nomerustelle = 3 | stellanome = [[Alpha Andromedae]] (Alpheratz) | stellamagnitude = 2.1 | meteore = * [[Andromedids]]<br />(Bielids) | vicinanza = * [[Perseus (Custellazione)|Perseus]] * [[Cassiopeia (Custellazione)|Cassiopeia]] * [[Lacerta]] * [[Pegasus (Custellazione)|Pegasus]] * [[Pisces]] * [[Triangulum]] | latmax = 90 | latmin = 40 | mese = Novembre | note=}} '''Andromeda''' hè una [[custellazione]]. == Caratteristiche == == Oggetti celesti rimarchevuli == * [[M31]], a [[Galassia d’Andromeda]] == Mitologia == == Stelle == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] 2z40r5s0qpr54xa7jwqms1v5tkp62ze Template:Infobox Custellazione 10 3489 373506 64129 2021-06-02T05:00:36Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=0 cellpadding=1 cellspacing=0 style="font-family:Lucida Grande, Arial Unicode MS, Lucida Sans Unicode, sans-serif; font-family /**/; float:right; border:1px solid #aaa;background-color:#f9f9f9; font-size: 95%;" |- ! colspan="2" style="background: silver;" | {{{nome}}} |- | align="center" colspan="2" | [[Image:{{{nome}}} constellation map.png|none|250px|{{{nome}}}]] <small>imagine più maiore</small> |- ! Abbreviazione | {{{abbreviazione}}} |- ! [[Genitivu]] | {{{genitivu}}} |- ! Symbologia | {{{symbologia}}} |- ! [[Ascenzione dritta]] | {{{RA}}} h |- ! [[Declinazione]] | {{{dec}}}&deg; |- ! Area | {{{areatotale}}} sq. deg.<br>[[Listinu di custellazione per area|Ranked {{{arearank}}}]] |- ! style="white-space: nowrap;" | Numeru di stelle<br>([[apparent magnitude|magnitude]] < 3) | {{{numerustelle}}} |- ! Brightest star | {{{stellanome}}} <br>([[Apparent magnitude|App. magnitude]] {{{stellamagnitude}}}) |- valign=top ! [[Meteor shower]]s | {{{meteore}}} |- valign=top ! <br>custellazione vicine | {{{vicinanza}}} |- | align="center" colspan=2 | Videvule à e latitude trà +{{{latmax}}}&deg; è &minus;{{{latmin}}}&deg;<br>Megliu videvule à 21:00 (9 p.m.) pendante u mese di [[{{{mese}}}]] |- | align="left" colspan=2 | <small>{{{note}}}</small> |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 7kd2jywj5c4hgbmiaw1yfpdtsary8al Andromeda (Custellazione) 0 3490 9883 9881 2005-12-09T12:43:38Z 83.201.5.77 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Andromeda]] t0dg5q3nlmcfua07e7lvwqdauujez22 Antlia 0 3491 331492 321986 2014-03-23T14:00:27Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Antlia | abbreviazione = Ant | genitivu = Antliae | symbologia = a [[pompa]] | RA = 10 | dec= −30 | areatotale = 239 | arearangu = 62nd | nomerustelle = 0 | stellanome = [[Alpha Antliae|α Ant]] | stellamagnitude = 4.25 | meteore = None | vicinanza = * [[Hydra (Custellazione)|Hydra]] * [[Pyxis]] * [[Vela (Custellazione)|Vela]] * [[Centaurus]] | latmax = 45 | latmin = 90 | mese = Aprile | note=}} '''Antlia''' hè una [[custellazione]]. U nome hè derivatu da a parolla latina per [[pompa]]. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == * [[NGC 2997]] * [[NGC 3132]] * [[PGC 29194]] == Storia == == Stelle == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] 21e97zmkzhznq9zfleg89ewd6a5g3oo Apus 0 3492 351269 331512 2015-07-16T13:44:35Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Apus | abbreviazione = Aps | genitivu = Apodis | symbologia = l’[[acellu di paradisu]] | RA = 16 | dec= −75 | areatotale = 206 | arearangu = 67emu | nomerustelle = 0 | stellanome = [[Alpha Apodis|α Aps]] | stellamagnitude = 3.83 | meteore = None | vicinanza = * [[Triangulum Australe]] * [[Circinus]] * [[Musca]] * [[Chamaeleon]] * [[Octans]] * [[Pavo (Custellazione)|Pavo]] * [[Ara]] | latmax = 5 | latmin = 90 | mese = Lugliu | note=}} '''Apus''' hè una di e dodici [[custellazione]] create da [[Pieter Dirkszoon Keyser]] è [[Frederick di Houtman]] trà u [[1595]] è u [[1597]]. == Stelle == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] cs5lgmor9bneeo94xu6lc756mx2px80 Acquariu 0 3493 345993 331291 2015-07-01T14:37:20Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Aquarius | abbreviazione = Aqr | genitivu = Aquarii | symbologia = | RA = 23 | dec= −15 | areatotale = 980 | arearangu = 10emu | nomerustelle = 2 | stellanome = [[Beta Aquarii|β Aqr]] (Sadalsuud) | stellamagnitude = 2.9 | meteore = *[[Marzu Aquarids]] *[[Eta Aquarids]] (Maghju&nbsp;4) *[[Delta Aquarids]] (Ghjugnu&nbsp;28) *[[Iota Aquarids]] | vicinanza = *[[Pisces]] *[[Pegasus (Custellazione)|Pegasus]] *[[Equuleus]] *[[Delphinus]] *[[Aquila (Custellazione)|Aquila]] *[[Capricornus]] *[[Piscis Austrinus]] *[[Sculptor (Custellazione)|Sculptor]] *[[Cetus]] | latmax = 65 | latmin = 90 | mese = Ottobre | note=}} '''Aquarius''' [[File:Aquarius.svg|20px]] ('''L'Aquariu''') hè una [[custellazione]]. == Oggetti celesti rimarchevuli == * [[M2]] * [[M72]] * [[M73]] * [[NGC 7009]] * [[NGC 7293]] == Storia == == Mitologia == == Stelle == == Referenze == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] lia4n2imylw6x7uhpwomqcegcumnx6b Aquila (Custellazione) 0 3494 351270 331513 2015-07-16T13:45:11Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Aquila | abbreviazione = Aql | genitivu = Aquilae | symbologia = l’[[Acula]] | RA = 20 | dec= +5 | areatotale = 652 | arearangu = 22nd | nomerustelle = 3 | stellanome = [[Altair]] (α Aql) | stellamagnitude = 0.77 | meteore = * [[Ghjugnu Aquilids]] * [[Epsilon Aquilids]] | vicinanza = * [[Sagitta]] * [[Hercules (Custellazione)|Hercules]] * [[Ophiuchus]] * [[Serpens|Serpens Cauda]] * [[Scutum]] * [[Sagittarius]] * [[Capricornus]] * [[Aquarius]] * [[Delphinus (Custellazione)|Delphinus]] | latmax = 85 | latmin = 75 | mese = Aostu | note=}} '''Aquila''' ('''L'acula''') hè una [[custellazione]]. U nome hè derivatu da a [[latinu|parolla latina]] per [[acula]]. Hè una di e 48 [[custellazione]] discritte da [[Ptolemea]]. == Caratteristiche == == Oggetti celesti rimarchevuli == * [[NGC 6803]] * [[NGC 6781]] * [[NGC 6709]] * [[NGC 6755]] * [[NGC 6760]] == Storia == == Mitologia == == Stelle == == Referenze == * {{1911}} {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] 6l3018yl6r6y41nexxn0lknixeba0dm Ara 0 3495 331515 326693 2014-03-23T14:00:57Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Ara | abbreviazione = Ara | genitivu = Arae | symbologia = l’Altare | RA = 17.39 | dec= −53.58 | areatotale = 237 | arearangu = 63rd | nomerustelle = 1 | stellanome = [[Beta Arae|β Ara]] | stellamagnitude = 2.9 | meteore = None | vicinanza = * [[Corona Australis]] * [[Scorpius]] * [[Norma (Custellazione)|Norma]] * [[Triangulum Australe]] * [[Apus]] * [[Pavo (Custellazione)|Pavo]] * [[Telescopium]] | latmax = 25 | latmin = 90 | mese = Lugliu | note=}} '''Ara''' hè una [[custellazione]]. == Caratteristiche == == Oggetti celesti rimarchevuli == * [[NGC 6397]] == Storia == Issa Custellazione era una di i 48 Custellazione originale mintuvate da [[Ptolemea]]. == Mitologia == == Stelle == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] ea0r1vne5dpccl0exvkybb7gg747hjc Arghjetu 0 3496 377902 345994 2021-11-27T00:24:03Z Kwamikagami 17182 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Aries | abbreviazione = Ari | genitivu = Arietis | symbologia = u [[muntone]] | RA = 3 | dec= +20 | areatotale = 441 | arearangu = 39emu | nomerustelle = 2 | stellanome = [[Alpha Arietis|α Ari]] (Hamal) | stellamagnitude = 2.0 | meteore = *[[Maghju Arietids]] *[[Autumn Arietids]] *[[Delta Arietids]] *[[Epsilon Arietids]] *[[Daytime-Arietids]] *[[Aries-Triangulids]] | vicinanza = *[[Perseus (Custellazione)|Perseus]] *[[Triangulum]] *[[Pisces]] *[[Cetus]] *[[Taurus (Custellazione)|Taurus]] | latmax = 90 | latmin = 60 | mese = Decembre | note=}} '''Aries''' [[File:Aries.svg|20px]] hè una [[custellazione]]. == Caratteristiche == == Oggetti celesti rimarchevuli == * [[NGC 697]] * [[NGC 772]] * [[NGC 972]] * [[NGC 1156]] == Mitologia == == Stelle == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] b2f5ng3i8o8b2y06dz6outwlumyv1vh Auriga (Custellazione) 0 3497 331596 321992 2014-03-23T14:02:38Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Auriga | abbreviazione = Aur | genitivu = Aurigae | symbologia = | RA = 6 | dec= +40 | areatotale = 657 | arearangu = 21st | nomerustelle = 4 | stellanome = [[Capella (star)|Capella]] (α Aur) | stellamagnitude = 0.08 | meteore = *[[Alpha Aurigids]] *[[Delta Aurigids]] | vicinanza = *[[Camelopardalis]] *[[Perseus (Custellazione)|Perseus]] *[[Taurus (Custellazione)|Taurus]] *[[Gemini]] *[[Lynx (Custellazione)|Lynx]] | latmax = 90 | latmin = 40 | mese = Frivaghju | note=}} '''Auriga''' hè una [[custellazione]]. Era una di e 48 custellazione originale mintuvate da [[Ptolemea]]. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == * [[M36]] * [[M37]] * [[M38]] == Mitologia == == Stelle == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] 1ssfsplgav6yupdigpzsmi2pfrkde3s Buiaghju 0 3498 331762 331054 2014-03-23T14:05:52Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Boötes | abbreviazione = Boo | genitivu = Bootis | RA = 15 | dec= +30 | areatotale = 907 | arearangu = 13emu | nomerustelle = 3 | stellanome = [[Arcturus]] (α Boo) | stellamagnitude = −0.04 | meteore = * [[Ghjennaghju Bootids]] * [[Ghjugnu Bootids]] * [[Quadrantids]] | vicinanza = * [[Canes Venatici]] * [[Coma Berenices]] * [[Corona Borealis]] * [[Draco (Custellazione)|Draco]] * [[Hercules (Custellazione)|Hercules]] * [[Serpens|Serpens Caput]] * [[Virgo]] * [[Ursa Major]] | latmax = 90 | latmin = 50 | mese = Ghjugnu | note=}} U '''Buiaghju''' hè una [[custellazione]]. Hè una di e 48 [[custellazione]] discritte da [[Ptolemea]]. == Caratteristiche == == Oggetti celesti rimarchevuli == * [[NGC 5466]] == Mitologia == == Stelle == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] ffjf5f3zm6ozo9238w6342k9laipxjn Caelum 0 3499 363931 331791 2019-10-03T11:14:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Caelum | abbreviazione = Cae | genitivu = Caeli | symbologia = | RA = 5 | dec= &minus;40 | areatotale = 125 | arearangu = 81st | nomerustelle = 0 | stellanome = &alpha; Cae | stellamagnitude = 4.45 | meteore = None | vicinanza = *[[Columba (Custellazione)|Columba]] *[[Lepus (Custellazione)|Lepus]] *[[Eridanus (Custellazione)|Eridanus]] *[[Horologium]] *[[Dorado]] *[[Pictor]] | latmax = 40 | latmin = 90 | mese = Ghjennaghju | note=}} '''Caelum''' hè una [[custellazione]]. == Storia == == Stelle == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] dmv8blmey7prc0c0vh2b195s5t9v4b2 Camelopardalis 0 3500 331816 326723 2014-03-23T14:06:56Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Camelopardalis | abbreviazione = Cam | genitivu = Camelopardalis | symbologia = a [[Giraffa]] | RA = 6 | dec= +70 | areatotale = 757 | arearangu = 18emu | nomerustelle = 0 | stellanome = β Cam | stellamagnitude = 4.03 | meteore = None | vicinanza = *[[Draco (Custellazione)|Draco]] *[[Ursa Minor]] *[[Cepheus (Custellazione)|Cepheus]] *[[Cassiopeia (Custellazione)|Cassiopeia]] *[[Perseus (Custellazione)|Perseus]] *[[Auriga (Custellazione)|Auriga]] *[[Lynx (Custellazione)|Lynx]] *[[Ursa Major]] | latmax = 90 | latmin = 10 | mese = Frivaghju | note=}} '''Camelopardalis''' hè una [[custellazione]]. U nome hè derivatu da u nome latinu per [[giraffa]]. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == * [[NGC 2403]] * [[NGC 1502]] == Mitologia == == Stelle == {{Listinu di custellazione}} hihi lol fiere detre bleuu, ♥ [[Categoria:Custellazione]] p6iofy5sz3ct72gs9yvp6o0x2b3fxtl Cancer (Custellazione) 0 3501 377915 377904 2021-11-27T00:30:20Z Kwamikagami 17182 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Cancer | abbreviazione = Cnc | genitivu = Cancri | symbologia = | RA = 9 | dec= +20 | areatotale = 506 | arearangu = 31st | nomerustelle = 0 | stellanome = [[Beta Cancri|β Cnc]] (Altarf) | stellamagnitude = 3.5 | meteore = *[[Delta Cancrids]] | vicinanza = *[[Lynx (Custellazione)|Lynx]] *[[Gemini]] *[[Canis Minor]] *[[Hydra (Custellazione)|Hydra]] *[[Leo]] *[[Leo Minor]] (corner) | latmax = 90 | latmin = 60 | mese = Marzu | note=}} '''Cancer''' [[file:Cancer.svg|20px]] (U Cancaru) hè una [[custellazione]]. == Oggetti celesti rimarchevuli == * [[M44]]) == Storia == == Mitologia == == Stelle == == Referenze == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] 1aax9f08potwxbay35vf2043zod5p2u Canes Venatici 0 3502 331840 321997 2014-03-23T14:07:22Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Canes Venatici | abbreviazione = CVn | genitivu = Canum Venaticorum | symbologia = | RA = 13 | dec= +40 | areatotale = 465 | arearangu = 38emu | nomerustelle = 1 | stellanome = [[Cor Caroli]] (α CVn) | stellamagnitude = 2.90 | meteore = * [[Canes Venaticids]] | vicinanza = * [[Ursa Major]] * [[Boötes]] * [[Coma Berenices]] | latmax = 90 | latmin = 40 | mese = Maghju | note=}} '''Canes Venatici''' hè una [[custellazione]]. == Caratteristiche == [[File:Bootes & Coma Berenices.gif]] [[File:CVn_bode.jpg|right|250px|thumb|]] == Ogetti celesti rimarchevuli == * [[M51]] * [[M63]] * [[M94]] * [[M106]] * [[M3]] == Stelle == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] pn4einbrhjo1ap3ze3qp6qlvhn1f424 Canis Major 0 3503 331843 321998 2014-03-23T14:07:25Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Canis major | abbreviazione = CMa | genitivu = Canis Majoris | symbologia = | RA = 7 | dec= −20 | areatotale = 380 | arearangu = 43rd | nomerustelle = 5 | stellanome = [[Sirius]] (α CMa) | stellamagnitude = −1.46 | meteore = None | vicinanza = * [[Monoceros]] * [[Lepus (Custellazione)|Lepus]] * [[Columba (Custellazione)|Columba]] * [[Puppis]] | latmax = 60 | latmin = 90 | mese = Frivaghju | note=}} '''Canis Major''' ('''U cane maiore''') hè una [[custellazione]]. Hè una di e 48 [[custellazione]] discritte da [[Ptolemea]]. == Caratteristiche == == Oggetti celesti rimarchevuli == * [[M41]] == Mitologia == == Stelle == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] 1xckn4idg1kqd53uw39qd85jxs7y4hs Canis Minor 0 3504 331844 321999 2014-03-23T14:07:26Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Canis minor | abbreviazione = CMi | genitivu = Canis Minoris | symbologia = | RA = 8 | dec= +5 | areatotale = 183 | arearangu = 71st | nomerustelle = 2 | stellanome = [[Procyon]] (α CMi) | stellamagnitude = 0.38 | meteore = * [[Canis-Minorids]] | vicinanza = * [[Monoceros]] * [[Gemini]] * [[Cancer (Custellazione)|Cancer]] * [[Hydra (Custellazione)|Hydra]] | latmax = 85 | latmin = 75 | mese = Marzu | note=}} '''Canis Minor''' ('''U cane minore''') hè una [[custellazione]]. Hè una di e 48 [[custellazione]] discritte da [[Ptolemea]]. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == == Mitologia == == Stelle == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] oyrn5hiorfy6j6eg2hofs5logbvebi7 Capricornus 0 3505 377901 346023 2021-11-27T00:22:37Z Kwamikagami 17182 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Capricornus | abbreviazione = Cap | genitivu = Capricorni | symbologia = | RA = 21 | dec= −20 | areatotale = 414 | arearangu = 40emu | nomerustelle = 1 | stellanome = [[Delta Capricorni|δ Cap]] (Deneb Algedi) | stellamagnitude = 3.0 | meteore = *[[Alpha Capricornids]] *[[Chi Capricornids]] *[[Sigma Capricornids]] *[[Tau Capricornids]] *[[Capricorniden-Sagittariids]] | vicinanza = *[[Aquarius]] *[[Aquila (Custellazione)|Aquila]] *[[Sagittarius]] *[[Microscopium]] *[[Piscis Austrinus]] | latmax = 60 | latmin = 90 | mese = Settembre | note=}} '''Capricornus''' [[File:Capricorn.svg|20px]] hè una [[custellazione]]. Hè una di e 48 [[custellazione]] discritte da [[Ptolemea]]. == Caratteristiche == == Storia == == Mitologia == == Stelle == == Pianete == *[[HD 202206 b]] *[[HD 202206 c]] {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] 99br14nh7a0828j3jmmhbe92ddsw8xw Carina (Custellazione) 0 3506 331917 326726 2014-03-23T14:08:53Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Carina | abbreviazione = Car | genitivu = Carinae | symbologia = | RA = 9 | dec= −60 | areatotale = 494 | arearangu = 34emu | nomerustelle = 5 | stellanome = [[Canopus (star)|Canopus]] (α Car)<br /> | stellamagnitude = −0.7 | meteore = * [[Alpha Carinids]] * [[Eta Carinids]] | vicinanza = * [[Vela (Custellazione)|Vela]] * [[Puppis]] * [[Pictor]] * [[Volans]] * [[Chamaeleon]] * [[Musca]] * [[Centaurus]] | latmax = 20 | latmin = 90 | mese = Marzu | note=}} '''Carina''' hè una [[custellazione]]. == Stelle == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] 0zc5ttz7zmeamn1ixogeral3ir21dmz Cassiopeia (Custellazione) 0 3507 331953 322002 2014-03-23T14:09:34Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Cassiopeia | abbreviazione = Cas | genitivu = Cassiopeiae | symbologia = | RA = 1 | dec= +60 | areatotale = 598 | arearangu = 25emu | nomerustelle = 4 | stellanome = [[Alpha Cassiopeiae|α Cas]] (Schedar) | stellamagnitude = 2.23 | meteore = * [[Perseids]] | vicinanza = * [[Camelopardalis]] * [[Cepheus (Custellazione)|Cepheus]] * [[Lacerta]] * [[Andromeda (Custellazione)|Andromeda]] * [[Perseus (Custellazione)|Perseus]] | latmax = 90 | latmin = 20 | mese = Novembre | note=}} '''Cassiopeia''' hè una [[custellazione]]. Hè una di e 48 [[custellazione]] discritte da [[Ptolemea]]. == Caratteristiche == == Mitologia == == Stelle == == Referenze == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] 0ajqp6ej82e7hgpk41c980a9knll45f Centaurus 0 3508 331998 326356 2014-03-23T14:10:28Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Centaurus | abbreviazione = Cen | genitivu = Centauri | symbologia = u [[Centauru]] | RA = 13 | dec= −50 | areatotale = 1060 | arearangu = 9emu | nomerustelle = 10 | stellanome = [[Alpha Centauri]] (α Cen) | stellamagnitude = −0.01 | meteore = * [[Alpha Centaurids]] * [[Omicron Centaurids]] * [[Theta Centaurids]] | vicinanza = * [[Antlia]] * [[Carina (Custellazione)|Carina]] * [[Circinus]] * [[Crux]] * [[Hydra (Custellazione)|Hydra]] * [[Libra]] (corner) * [[Lupus]] * [[Musca]] * [[Vela (Custellazione)|Vela]] | latmax = 30 | latmin = 90 | mese = Maghju | note=}} '''Centaurus''' hè una [[custellazione]]. Hè una di e 48 [[custellazione]] discritte da [[Ptolemea]]. == Caratteristiche == == Oggetti celesti rimarchevuli == == Storia == == Mitologia == == Stelle == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] rbjq5ceivs2t3lqm5khjznxbuat74wx Cepheus (Custellazione) 0 3509 363934 332006 2019-10-03T11:14:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Cepheus | abbreviazione = Cep | genitivu = Cephei | symbologia = | RA = 22 | dec= +70 | areatotale = 588 | arearangu = 27emu | nomerustelle = 1 | stellanome = [[Alpha Cephei|α Cep]] (Alderamin) | stellamagnitude = 2.44 | meteore = None | vicinanza = * [[Ursa Minor]] * [[Draco (Custellazione)|Draco]] * [[Cygnus (Custellazione)|Cygnus]] * [[Lacerta]] * [[Cassiopeia (Custellazione)|Cassiopeia]] * [[Camelopardalis]] | latmax = 90 | latmin = 10 | mese = Novembre | note=}} '''Cepheus''' hè una [[custellazione]]. Hè una di e 48 [[custellazione]] discritte da [[Ptolemea]]. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == * [[NGC 188]] * [[NGC 6946]] == Mitologia == == Stelle == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] 7mcerd8611iiy0yf7ihnub75en33cs0 Cetus 0 3510 332020 322005 2014-03-23T14:10:58Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Cetus | abbreviazione = Cet | genitivu = Ceti | symbologia = | RA = 1.42 | dec= −11.35 | areatotale = 1231 | arearangu = 4emu | nomerustelle = 3 | stellanome = [[Beta Ceti|β Cet]] (Deneb Kaitos)† | stellamagnitude = 2.04 | meteore = * [[Ottobre Cetids]] * [[Eta Cetids]] * [[Omicron Cetids]] | vicinanza = * [[Aries]] * [[Pisces]] * [[Aquarius]] * [[Sculptor (Custellazione)|Sculptor]] * [[Fornax]] * [[Eridanus (Custellazione)|Eridanus]] * [[Taurus (Custellazione)|Taurus]] | latmax = 70 | latmin = 90 | mese = Novembre | notes = '''Note:''' †[[Mira]] (ο Cet) is magnitude 2.0 at its brightest. }} '''Cetus''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == * [[M77]] == Storia == == Mitologia == == Stelle == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] 065rxymf19j654n7uq5ma2fvrurixz3 Chamaeleon 0 3511 363938 346024 2019-10-03T11:14:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Chamaeleon | abbreviazione = Cha | genitivu = Chamaeleontis | symbologia = | RA = 11 | dec= &minus;80 | areatotale = 132 | arearangu = 79emu | nomerustelle = 0 | stellanome = &gamma; Cha | stellamagnitude = 4.1 | meteore = None | vicinanza = *[[Musca]] *[[Carina (Custellazione)|Carina]] *[[Volans]] *[[Mensa (Custellazione)|Mensa]] *[[Octans]] *[[Apus]] | latmax = 0 | latmin = 90 | mese = Aprile | note=}} '''Chamaeleon''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Stelle == == Oggetti celesti rimarchevuli == == Storia == == Mitologia == == Referenze == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] l3tze2fnqxu5itved98jtrm6sf6enbd Circinus 0 3512 332083 322007 2014-03-23T14:12:20Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Circinus | abbreviazione = Cir | genitivu = Circini | symbologia = a [[bussula]] | RA = 15 | dec= −60 | areatotale = 93 | arearangu = 85emu | nomerustelle = 0 | stellanome = α Cir | stellamagnitude = 3.2 | meteore = None | vicinanza = * [[Centaurus]] * [[Musca]] * [[Apus]] * [[Triangulum Australe]] * [[Norma]] * [[Lupus]] | latmax = 10 | latmin = 90 | mese = Ghjugnu | note=}} '''Circinus''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Storia == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] al0saeip17i9y536tsexjsffmborwaz Columba (Custellazione) 0 3513 332120 326358 2014-03-23T14:13:02Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Columba | abbreviazione = Col | genitivu = Columbae | symbologia = a [[culombula]] | RA = 6 | dec= −35 | areatotale = 270 | arearangu = 54emu | nomerustelle = 1 | stellanome = [[Alpha Columbae|α Col]] (Phact) | stellamagnitude = 2.6 | meteore = None | vicinanza = * [[Lepus (Custellazione)|Lepus]] * [[Caelum]] * [[Pictor]] * [[Puppis]] * [[Canis Major]] | latmax = 45 | latmin = 90 | mese = Frivaghju | note=}} '''Columba''' ('''A Culombula''') hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Mitologia == == Stelle == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] 962xg6tz4ym28lfg2m77hchcnyd8u5a Coma Berenices 0 3514 332122 326658 2014-03-23T14:13:04Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Coma Berenices | abbreviazione = Com | genitivu = Comae Berenices | symbologia = capillera di [[Berenice]] | RA = 12.76 | dec= +21.83 | areatotale = 386 | arearangu = 42nd | nomerustelle = 0 | stellanome = [[Beta Comae Berenices|β Com]]| stellamagnitude = 4.26 | meteore = * [[Coma Berenicids]] | vicinanza = * [[Canes Venatici]] * [[Ursa Major]] * [[Leo]] * [[Virgo]] * [[Boötes]] | latmax = 90 | latmin = 70 | mese = Maghju | note=}} '''Coma Berenices''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == * [[M100]] * [[M85]] * [[M88]] [[File:Spiral Galaxy M88.jpg|thumb|right|100px|M88 (NGC 4501)]] * [[M91]] [[File:Blackeyegalaxy.jpg|thumb|200px|M64, the Black Eye Galaxy]] * [[M64]] * [[M53]] (NGC 5024) == Storia == == Stelle == == Referenze == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] f71pvnkw4218hf7gufolbirpz2gl4fc Corona Borealis 0 3515 346025 332143 2015-07-01T14:58:40Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Corona borealis | abbreviazione = CrB | genitivu = Coronae Borealis | symbologia = | RA = 16 | dec= +30 | areatotale = 179 | arearangu = 73rd | nomerustelle = 1 | stellanome = ([[Alpha Coronae Borealis|α CrB]]) (Alphecca or Gemma) | stellamagnitude = 2.2 | meteore = None | vicinanza = *[[Hercules (Custellazione)|Hercules]] *[[Boötes]] *[[Serpens|Serpens Caput]] | latmax = 90 | latmin = 50 | mese = Lugliu | note=}} '''Corona Borealis''' ('''A curona boreale''') hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. Hè una di e 48 [[custellazione]] discritte da [[Ptolemea]]. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == == Mitologia == == Stelle == == Ligami == {{Commons|Corona Borealis}} [[Categoria:Custellazione]] lq7k6vaukkmev33396qjba1mtzkuz2p Corvus (Custellazione) 0 3516 346026 332151 2015-07-01T14:58:53Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Corvus | abbreviazione = Crv | genitivu = Corvi | symbologia = u [[Corbu]] | RA = 12 | dec= −20 | areatotale = 184 | arearangu = 70emu | nomerustelle = 2 | stellanome = [[Gamma Corvi|γ Crv]] (Gienah) | stellamagnitude = 2.59 | meteore = * [[Corvids]] ([[Ghjugnu 26]]) | vicinanza = * [[Virgo]] * [[Crater (Custellazione)|Crater]] * [[Hydra (Custellazione)|Hydra]] | latmax = 60 | latmin = 90 | mese = Maghju | note=}} '''Corvus''' ('''U corbu''') hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. Hè una di e 48 [[custellazione]] discritte da [[Ptolemea]]. == Caratteristiche == δ, γ, ε, and β form the 'sail' [[asterism (astronomy)|asterism]]; and γ and δ serve as pointers toward [[Spica]]. == Ogetti celesti rimarchevuli == == Mitologia == == Stelle == == Ligami == {{Commons|Corvus (Custellazione)}} [[Categoria:Custellazione]] gy32n186005u48dazk6o3o5z3xmmbor Crater (Custellazione) 0 3517 377218 332160 2021-09-27T10:57:32Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Crater | abbreviazione = Crt | genitivu = Crateris | symbologia = a [[Cuppa]] | RA = 11 | dec= −15 | areatotale = 282 | arearangu = 53rd | nomerustelle = None | stellanome = [[Delta Crateris|δ Crt]] | stellamagnitude = 3.57 | meteore = * [[Eta Craterids]] | vicinanza = * [[Leo]] * [[Sextans]] * [[Hydra (Custellazione)|Hydra]] * [[Corvus (Custellazione)|Corvus]] * [[Virgo]] | latmax = 65 | latmin = 90 | mese = Aprile | note=}} '''Crater''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Stelle == == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == * [[NGC 3511]] * [[NGC 3887]] * [[NGC 3981]] == Mitologia == == Ligami == {{Commons|Crater}} [[Categoria:Custellazione di Crater]] [[Categoria:Custellazione]] ieag3buuqx4abgtsm57rqypkhs6s32f Crux 0 3518 363970 346027 2019-10-03T11:15:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Crux | abbreviazione = Cru | genitivu = Crucis | symbologia = a [[croce]] | RA = 12 | dec= &minus;60 | areatotale = 68 | arearangu = 88emu | nomerustelle = 4 | stellanome = [[Beta Crucis|&beta; Cru]] (Becrux or Mimosa) | stellamagnitude = 1.25 | meteore = *[[Crucids]] | vicinanza = *[[Centaurus]] *[[Musca]] | latmax = 20 | latmin = 90 | mese = Maghju | note=}} '''Crux''' ('''A croce''' o '''A Croci''') hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Caratteristiche == == Oggetti celesti rimarchevuli == * [[NGC 4755]] == Storia == [[Image:Southern cross appearing on a number of flags.PNG|thumb]] == Stelle == == Ligami == * [http://www.allthesky.com/Custellazione/crux/ The Deep Photographic Guide to the Custellazione: Crux] {{Commons|Crux}} [[Categoria:Custellazione]] ozu1kdo0segiv3d28rqf3assbtdchi2 Cygnus (Custellazione) 0 3519 346028 332209 2015-07-01T14:59:26Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Cygnus | abbreviazione = Cyg | genitivu = Cygni | symbologia = | RA = 20.62 | dec= +42.03 | areatotale = 804 | arearangu = 16emu | nomerustelle = 4 | stellanome = [[Deneb]] (α Cyg) | stellamagnitude = 1.25 | meteore = * [[Ottobre Cygnids]] * [[Kappa Cygnids]] | vicinanza = * [[Cepheus (Custellazione)|Cepheus]] * [[Draco (Custellazione)|Draco]] * [[Lyra]] * [[Vulpecula]] * [[Pegasus (Custellazione)|Pegasus]] * [[Lacerta]] | latmax = 90 | latmin = 40 | mese = Settembre | note=}} '''Cygnus''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. Hè una di e 48 [[custellazione]] discritte da [[Ptolemea]]. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == * [[NGC 7000]] == Storia == [[File:Cygnus Custellazione drawing.jpg|thumb|250px|right|Drawing of Cygnus by Hevelius, 1690]] [http://borghetto.astrofili.org/costellazioni/cygnus.JPG] == Stelle == == Ligami == {{Commons|Andromeda}} * [http://www.allthesky.com/Custellazione/cygnus/ The Deep Photographic Guide to the Custellazione: Cygnus] [[Categoria:Custellazione]] aimuq48k62p7724v0ie5zi95qpe38ne Delphinus (Custellazione) 0 3520 346029 332251 2015-07-01T14:59:45Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Delphinus | abbreviazione = Del | genitivu = Delphini | symbologia = u [[Delfinu]] | RA = 20.7 | dec= +13.8 | areatotale = 189 | arearangu = 69emu | nomerustelle = 0 | stellanome = Rotanev (β Del) | stellamagnitude = 3.63 | meteore = None | vicinanza = * [[Vulpecula]] * [[Sagitta]] * [[Aquila (Custellazione)|Aquila]] * [[Aquarius]] * [[Equuleus]] * [[Pegasus (Custellazione)|Pegasus]] | latmax = 90 | latmin = 70 | mese = Settembre | note=}} '''Delphinus''' ('''U delfinu''') hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. Hè una di e 48 [[custellazione]] discritte da [[Ptolemea]]. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == * [[NGC 6891]] * [[NGC 6934]] * [[NGC 7006]] == Storia == == Mitologia == == Stelle == == Ligami == {{Commons|Delphinus (Custellazione)}} * [http://www.allthesky.com/Custellazione/delphinus/ The Deep Photographic Guide to the Custellazione: Delphinus] [[Categoria:Custellazione]] 1k5e6t5x7u07lgyqpwz6fm4c5wnsagg Dorado 0 3521 346030 332284 2015-07-01T15:00:00Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Dorado | abbreviazione = Dor | genitivu = Doradus | symbologia = | RA = 5 | dec= -60 | areatotale = 179 | arearangu = 72nd | nomerustelle = None | stellanome = α Dor | stellamagnitude = 3.27 | meteore = None | vicinanza = * [[Caelum]] * [[Horologium]] * [[Reticulum]] * [[Hydrus]] * [[Mensa (Custellazione)|Mensa]] * [[Volans]] * [[Pictor]] | latmax = 20 | latmin = 90 | mese = Frivaghju | note=}} '''Dorado''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Stelle == == Ogetti celesti rimarchevuli == * [[NGC 1566]] * [[NGC 1755]] * [[NGC 1763]] * [[NGC 1820]] * [[NGC 1850]] * [[NGC 1854]] * [[NGC 1869]] * [[NGC 1901]] * [[NGC 1910]] * [[NGC 1936]] * [[NGC 1978]] * [[NGC 2002]] * [[NGC 2027]] * [[NGC 2032]] * [[NGC 2070]] * [[NGC 2164]] == Referenze == == Ligami == {{Commons|Dorado}} [[Categoria:Custellazione]] r7vtjesrhtnnhdch8wkzxfzcws3znhy Draco (Custellazione) 0 3522 346031 332291 2015-07-01T15:00:19Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Draco | abbreviazione = Dra | genitivu = Draconis | symbologia = u [[Dragone]] | RA = 15 | dec= +75 | areatotale = 1083 | arearangu = 8emu | nomerustelle = 3 | stellanome = [[Gamma Draconis|γ Dra]] (Etamin) | stellamagnitude = 2.23 | meteore = * [[Draconids]] | vicinanza = * [[Boötes]] * [[Hercules (Custellazione)|Hercules]] * [[Lyra]] * [[Cygnus (Custellazione)|Cygnus]] * [[Cepheus (Custellazione)|Cepheus]] * [[Ursa Minor]] * [[Camelopardalis]] * [[Ursa Major]] | latmax = 90 | latmin = 15 | mese = Lugliu | note=}} '''Draco''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. Hè una di e 48 [[custellazione]] discritte da [[Ptolemea]]. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == * [[NGC 6543]] * [[NGC 5866]] == Mitologia == == Stelle == == Ligami == {{Commons|Draco}} * [http://www.allthesky.com/Custellazione/draco/ The Deep Photographic Guide to the Custellazione: Draco] [[Categoria:Custellazione]] m6oqwdwrvaimlqky2r27wmo3icyycl4 Equuleus 0 3523 332370 326691 2014-03-23T14:17:55Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Equuleus | abbreviazione = Equ | genitivu = Equulei | symbologia = | RA = 21 | dec= 10 | areatotale = 72 | arearangu = 87emu | nomerustelle = None | stellanome = [[Alpha Equulei|α Equ]] (Kitalpha) | stellamagnitude = 3.92 | meteore = None | vicinanza = * [[Aquarius]] * [[Delphinus (Custellazione)|Delphinus]] * [[Pegasus (Custellazione)|Pegasus]] | latmax = 90 | latmin = 80 | mese = Settembre | note=}} '''Equuleus''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. Hè una di e 48 [[custellazione]] discritte da [[Ptolemea]]. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == * [[NGC 7015]] * [[NGC 7040]] * [[NGC 7045]] * [[NGC 7046]]. == Mitologia == == Stelle == == References == == Ligami == {{Commons|Equuleus}} * [http://www.allthesky.com/Custellazione/delphinus/ The Deep Photographic Guide to the Custellazione: Equuleus] [[Categoria:Custellazione]] odcpp2pxml2550blvu0ogwg04tndr4o Eridanus (Custellazione) 0 3524 346032 332383 2015-07-01T15:00:42Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Eridanus | abbreviazione = Eri | genitivu = Eridani | symbologia = u [[fiume]] | RA = 3.25 | dec= −29 | areatotale = 1138 | arearangu = 6emu | nomerustelle = 4 | stellanome = [[Achernar]] (α Eri) | stellamagnitude = 0.46 | meteore = None | vicinanza = * [[Cetus]] * [[Fornax]] * [[Phoenix (Custellazione)|Phoenix]] * [[Hydrus]] * [[Tucana (Custellazione)|Tucana]] (corner) * [[Horologium]] * [[Caelum]] * [[Lepus (Custellazione)|Lepus]] * [[Orion (Custellazione)|Orion]] * [[Taurus (Custellazione)|Taurus]] | latmax = 32 | latmin = 90 | mese = Decembre | note=}} '''Eridanus''' ('''Eridanu''') hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. Hè una di e 48 [[custellazione]] discritte da [[Ptolemea]]. == Mitologia == == Stelle == == Ligami == {{Commons|Eridanus}} * [http://www.allthesky.com/Custellazione/eridanus/ The Deep Photographic Guide to the Custellazione: Eridanus] [[Categoria:Custellazione]] qusps46jrewgs05bftpthvn80m1eiab Fornax 0 3525 346033 332481 2015-07-01T15:00:56Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Fornax | abbreviazione = For | genitivu = Fornacis | symbologia = | RA = ? | dec= ? | areatotale = 398 | arearangu = 41st | nomerustelle = None | stellanome = α For | stellamagnitude = 3.87 | meteore = None | vicinanza = * [[Cetus]] * [[Sculptor (Custellazione)|Sculptor]] * [[Phoenix (Custellazione)|Phoenix]] * [[Eridanus (Custellazione)|Eridanus]] | latmax = 50 | latmin = 90 | mese = Decembre | note=}} '''Fornax''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Mitologia == == Stelle == == Ligami == {{Commons|Fornax}} [[Categoria:Custellazione]] d6cl1v9uicytyxdce6d7xoocjh4n9k2 Gemini 0 3526 377916 377903 2021-11-27T00:30:49Z Kwamikagami 17182 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Gemini | abbreviazione = Gem | genitivu = Geminorum | symbologia = | RA = 7 | dec= 20 | areatotale = 514 | arearangu = 30emu | nomerustelle = 4 | stellanome = [[Pollux (star)|Pollux]] (β Gem) | stellamagnitude = 1.1 | meteore = * [[Geminids]] * [[Rho Geminids]] | vicinanza = * [[Lynx (Custellazione)|Lynx]] * [[Auriga (Custellazione)|Auriga]] * [[Taurus (Custellazione)|Taurus]] * [[Orion (Custellazione)|Orion]] * [[Monoceros]] * [[Canis Minor]] * [[Cancer (Custellazione)|Cancer]] | latmax = 90 | latmin = 60 | mese = Frivaghju | note=}} '''Gemini''' [[File:Gemini.svg|20px]] hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == == Mitologia == == Stelle == == Ligami == {{Commons|Gemini}} * [http://www.allthesky.com/Custellazione/gemini/ The Deep Photogr aphic Guide to the Custellazione: Gemini] [[Categoria:Custellazione]] sc5dzx6soa93pqqhz2ubnwvnetca8fo Grus (Custellazione) 0 3527 346035 332666 2015-07-01T15:01:39Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Grus | abbreviazione = Gru | genitivu = Gruis | symbologia = | RA = ?????? | dec= −?????? | areatotale = 366 | arearangu = 45emu | nomerustelle = ?????? | stellanome = [[Alpha Gruis|α Gru]] (Al Na'ir) | stellamagnitude = +1.73 | meteore = * [[??????]] * [[??????]] | vicinanza = * [[Piscis Austrinus]] * [[Microscopium]] * [[Indus (Custellazione)|Indus]] * [[Tucana]] * [[Phoenix (Custellazione)|Phoenix]] * [[Sculptor (Custellazione)|Sculptor]] | latmax = 34 | latmin = 90 | mese = Ottobre | note=}} '''Grus''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Storia == == Stelle == == Ligami == * [http://160.114.99.91/astrojan/grus.htm The clickable Grus] [[Categoria:Custellazione]] srulvscdzd1md3t3axhsqnq21tdxv7q Hercules (Custellazione) 0 3528 363919 346036 2019-10-03T11:14:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Hercules | abbreviazione = Her | genitivu = Herculis | symbologia = [[Erculu]] | RA = 17 | dec= 30 | areatotale = 1225 | arearangu = 5emu | nomerustelle = 0 | stellanome = [[Alpha Herculis|α Her]] | stellamagnitude = 3.1 | meteore = * [[Tau Herculids]] | vicinanza = * [[Draco (Custellazione)|Draco]] * [[Boötes]] * [[Corona Borealis]] * [[Serpens|Serpens Caput]] * [[Ophiuchus]] * [[Aquila (Custellazione)|Aquila]] * [[Sagitta]] * [[Vulpecula]] * [[Lyra]] | latmax = 90 | latmin = 50 | mese = Lugliu | note=}} '''Hercules''' ('''Erculu''') hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. Hè una di e 48 [[custellazione]] discritte da [[Ptolemea]]. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == * [[M13]] * [[M92]]. == Mitologia == == Stelle == == Referenze == * H. A. Rey, ''The Stars — A New Way To See Them''. Enlarged World-Wide Edition. Houghton Mifflin, Boston, 1997. [[ISBN]] 0-395-24830-2. == Ligami == {{Commons|Hercules (Custellazione)}} * [http://www.allthesky.com/Custellazione/hercules/ The Deep Photographic Guide to the Custellazione: Hercules] [[Categoria:Custellazione]] imvs2h3xkhwvx11rvafurb26srqdqqn Horologium 0 3529 346037 332742 2015-07-01T15:02:09Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Horologium | abbreviazione = Hor | genitivu = Horologii | symbologia = | RA = ?????? | dec= −60 | areatotale = 249 | arearangu = 58emu | nomerustelle = 0 | stellanome = α Horologii | stellamagnitude = 3.85 | meteore = *[[??????]] *[[??????]] | vicinanza = *[[Eridanus (Custellazione)|Eridanus]] *[[Hydrus]] *[[Reticulum]] *[[Dorado (Custellazione)|Dorado]] *[[Caelum]] | latmax = ?????? | latmin = ?????? | mese = Decembre | note=}} '''Horologium''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Mitologia == == Stelle == == Pianete == * [[Iota Horologii b]] == Ligami == {{Commons|Horologium}} [[Categoria:Custellazione]] pm1qo15a3hl33shbs3ljdkvf5s1w3yu Idra (custellazione) 0 3530 346039 332759 2015-07-01T15:02:49Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Hydra | abbreviazione = Hya | genitivu = Hydrae | symbologia = | RA = ?????? | dec= −?????? | areatotale = 1303 | arearangu = 1st | nomerustelle = 2 | stellanome = [[Alphard]] (α Hya) | stellamagnitude = 1.98 | meteore = * [[??????]] * [[??????]] | vicinanza = * [[Antlia]] * [[Cancer (Custellazione)|Cancer]] * [[Canis Minor]] * [[Centaurus]] * [[Corvus]] * [[Crater (Custellazione)|Crater]] * [[Leo]] * [[Libra]] * [[Lupus]] (corner) * [[Monoceros]] * [[Puppis]] * [[Pyxis]] * [[Sextans]] * [[Virgo]] | latmax = 54 | latmin = 83 | mese = Aprile | note=}} '''Hydra''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. Hè una di e 48 [[custellazione]] discritte da [[Ptolemea]]. == Caratteristiche == == Stelle == == Mitologia == [[File:Hydrasnake.JPG|right|300px|The snake of the Hydra Custellazione]] * [[Felis (Custellazione)|Felis]] == Ligami == {{Commons|Hydra (Custellazione)}} * [http://www.allthesky.com/Custellazione/hydra/ The Deep Photographic Guide to the Custellazione: Hydra] [[Categoria:Custellazione]] nsw2zzvodetdi28eab33glol2r91xn3 Hydrus 0 3531 346038 332747 2015-07-01T15:02:24Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Hydrus | abbreviazione = Hyi | genitivu = Hydri | symbologia = a [[Sarpe di mare]] | RA = ?????? | dec= −?????? | areatotale = 243 | arearangu = 61st | nomerustelle = ?????? | stellanome = &??????; ?????? | stellamagnitude = ?????? | meteore = * [[??????]] * [[??????]] | vicinanza = * [[Dorado]] * [[Eridanus (Custellazione)|Eridanus]] * [[Horologium]] * [[Mensa]] * [[Octans]] * [[Phoenix (Custellazione)|Phoenix]] (corner) * [[Reticulum]] * [[Tucana]] | latmax = ?????? | latmin = 90 | mese = Decembre | note=}} '''Hydrus''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Stelle == == Oggetti celesti rimarchevuli == == Storia == == Mitologia == == Referenze == == Ligami == {{Commons|Hydrus}} [[Categoria:Custellazione]] 3dmvxoyqyayqdu1bf0uk9vkzrh6oori Indus (Custellazione) 0 3532 357691 346040 2017-09-15T18:41:34Z Comino 9332 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Indus | abbreviazione = Ind | genitivu = Indi | symbologia = | RA = ?????? | dec= −?????? | areatotale = 294 | arearangu = 49emu | nomerustelle = ?????? | stellanome = &??????; ?????? | stellamagnitude = ?????? | meteore = * [[??????]] * [[??????]] | vicinanza = * [[Microscopium]] * [[Sagittarius]] (corner) * [[Telescopium]] * [[Pavo (Custellazione)|Pavo]] * [[Octans]] * [[Tucana (Custellazione)|Tucana]] * [[Grus (Custellazione)|Grus]] | latmax = ?????? | latmin = 90 | mese = Settembre | note=}} '''Indus''' (abbreviatu in '''Ind''') hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. Indus hè una [[custellazione]] chjuca di u celu meridiunale; a so intruduzzione riculla à [[Johann Bayer]]. A custellazione hè figurativamente riprisentata incù e sembianze di un [[indianu d'America]] incù una lancia in manu. == Storia == === Mitologia === == Stelle == == Oggetti celesti rimarchevuli == == Ligami == == Referenze == {{Commons|Indus (Custellazione)}} [[Categoria:Custellazione]] qkfxwdiq1vunm02kvrw6g3pxmoevtt0 Lacerta 0 3533 346017 332968 2015-07-01T14:48:17Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Lacerta | abbreviazione = Lac | genitivu = Lacertae | symbologia = l’[[acertula]] | RA = 22.5 | dec= 45 | areatotale = 201 | arearangu = 68emu | nomerustelle = 0 | stellanome = α Lacertae | stellamagnitude = 3.8 | meteore = | vicinanza = * [[Andromeda (Custellazione)|Andromeda]] * [[Cassiopeia (Custellazione)|Cassiopeia]] * [[Cepheus (Custellazione)|Cepheus]] * [[Cygnus (Custellazione)|Cygnus]] * [[Pegasus (Custellazione)|Pegasus]] | latmax = 90 | latmin = 35 | mese = Ottobre | note=}} '''Lacerta''' ('''L'Acertula''') hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. Hè una di e 48 [[custellazione]] discritte da [[Ptolemea]]. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == * [[NGC 7243]] == Mitologia == == Stelle == == Ligami == {{Commons|Lacerta (Custellazione)}} * [http://www.allthesky.com/Custellazione/lacerta/ The Deep Photographic Guide to the Custellazione: Lacerta] [[Categoria:Custellazione]] 3gslymp57ynj7pb79vc15jcaa2wllst Lione (custellazione) 0 3534 377905 370420 2021-11-27T00:25:22Z Kwamikagami 17182 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Leo | abbreviazione = Leo | genitivu = Leonis | symbologia = u [[Lione]] | RA = 11 | dec= 15 | areatotale = 947 | arearangu = 12emu | nomerustelle = 3 | stellanome = [[Regulus]] (α Leo) | stellamagnitude = 1.4 | meteore = * [[Leonids]] | vicinanza = * [[Ursa Major]] * [[Leo Minor]] * [[Lynx (Custellazione)|Lynx]] (corner) * [[Cancer (Custellazione)|Cancer]] * [[Hydra (Custellazione)|Hydra]] * [[Sextans]] * [[Crater (Custellazione)|Crater]] * [[Virgo]] * [[Coma Berenices]] | latmax = 90 | latmin = 65 | mese = Aprile | note=}} '''Leo''' [[File:Leo.svg|20px]] ('''U Lione''' o '''U Lionu''') hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == Leo cuntene parechje [[galassia|galassie]]: e più famose sò e galassie coppie [[Messier 65|M65]], [[M66]] è [[M95]], [[M96]]. == Storia == == Mitologia == == Stelle == == Referenze == == Ligami == {{Commons|Leo}} * [http://www.allthesky.com/Custellazione/leo/ The Deep Photographic Guide to the Custellazione: Leo] {{Listinu_di_custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] qx56vo47ygmrd8u1f6nbrgg46it92be Leo Minor 0 3535 344969 333041 2015-07-01T07:20:43Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Leo Minor | abbreviazione = LMi | genitivu = Leonis Minoris | symbologia = u [[Lione]] minore | RA = 10 | dec= 35 | areatotale = 232 | arearangu = 64emu | nomerustelle = 0 | stellanome = [[46 Leonis Minoris|46 LMi]] (Praecipua) | stellamagnitude = 3.83 | meteore = | vicinanza = * [[Ursa Major]] * [[Lynx (Custellazione)|Lynx]] * [[Cancer (Custellazione)|Cancer]] (corner) * [[Leo]] | latmax = 90 | latmin = 45 | mese = Aprile | note=}} '''Leo Minor''' ('''U Lione minore''' o '''U Lionu minori''') hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == == Storia == == Stelle == == Ligami == {{Commons|Leo Minor}} [http://www.allthesky.com/Custellazione/leominor/ The Deep Photographic Guide to the Custellazione: Leo Minor] [[Categoria:Custellazione]] 04mng8ip1tdyx68oewpqa5xkpyaadjn Lepus (Custellazione) 0 3536 346018 333046 2015-07-01T14:55:09Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Lepus | abbreviazione = Lep | genitivu = Leporis | symbologia = | RA = 6 | dec= −20 | areatotale = 290 | arearangu = 51st | nomerustelle = 2 | stellanome = [[Alpha Leporis|α Lep]] (Arneb) | stellamagnitude = ?????? | meteore = *[[??????]] *[[??????]] | vicinanza = *[[Orion (Custellazione)|Orion]] *[[Monoceros]] *[[Canis Major]] *[[Columba (Custellazione)|Columba]] *[[Caelum]] *[[Eridanus (Custellazione)|Eridanus]]| latmax = 63 | latmin = 90 | mese = Ghjennaghju | note=}} '''Lepus''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. Hè una di e 48 [[custellazione]] discritte da [[Ptolemea]]. == Mitologia == == Stelle == == Ligami == {{Commons|Lepus (Custellazione)}} [http://www.allthesky.com/Custellazione/lepus/ The Deep Photographic Guide to the Custellazione: Lepus] [[Categoria:Custellazione]] n00dt5kt8whm9yqmxtykrxd95q30hxf Libra 0 3537 377906 346019 2021-11-27T00:25:32Z Kwamikagami 17182 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Libra | abbreviazione = Lib | genitivu = Librae | symbologia = | RA = 15 | dec= −15 | areatotale = 538 | arearangu = 29emu | nomerustelle = 2 | stellanome = [[Zubeneschamali]] (β Lib) | stellamagnitude = 2.6 | meteore = *[[Maghju Librids]] | vicinanza = *[[Serpens|Serpens Caput]] *[[Virgo]] *[[Hydra (Custellazione)|Hydra]] *[[Centaurus (Custellazione)|Centaurus]] (corner) *[[Lupus]] *[[Scorpius]] *[[Ophiuchus]] | latmax = 65 | latmin = 90 | mese = Ghjugnu | note=}} '''Libra''' [[File:Libra.svg|20px]] hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Caratteristiche == == Mitologia == == Stelle == == Ligami == {{Commons|Libra}} * [http://www.allthesky.com/Custellazione/libra/ The Deep Photographic Guide to the Custellazione: Libra] [[Categoria:Custellazione]] 313kko88m3xot0ur8ecg2dhjqkkamlx Lupus 0 3538 346020 333196 2015-07-01T14:56:02Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Lupus | abbreviazione = Lup | genitivu = Lupi | symbologia = u [[Lupu]] | RA = 15 | dec= −43 | areatotale = 334 | arearangu = 46emu | nomerustelle = 3 | stellanome = α Lupi | stellamagnitude = 2.3 | meteore = | vicinanza = * [[Norma (Custellazione)|Norma]] * [[Scorpius]] * [[Circinus]] * [[Centaurus]] * [[Libra]] * [[Hydra (Custellazione)|Hydra]] (corner) | latmax = 35 | latmin = 90 | mese = Ghjugnu | note=}} '''Lupus''' ('''U Lupu''' o '''U Lubbu''') hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. Hè una di e 48 [[custellazione]] discritte da [[Ptolemea]]. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == == Storia == == Stelle == [[Categoria:Custellazione]] d853q0448zok2rvuzqtw9f7c9lhi36b Lynx (Custellazione) 0 3539 346021 333205 2015-07-01T14:56:13Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Lynx | abbreviazione = Lyn | genitivu = Lyncis | symbologia = | RA = ?????? | dec= &minus;?????? | areatotale = 545 | arearangu = 28emu | nomerustelle = 0 | stellanome = &alpha; Lyn | stellamagnitude = ?????? | meteore = *[[??????]] *[[??????]] | vicinanza = *[[Ursa Major]] *[[Camelopardalis]] *[[Auriga (Custellazione)|Auriga]] *[[Gemini]] *[[Cancer (Custellazione)|Cancer]] *[[Leo]] (corner) *[[Leo Minor]] | latmax = 90 | latmin = ?????? | mese = Marzu | note=}} '''Lynx''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Mitologia == == Stelle == == Ligami == {{Commons|Lynx (Custellazione)}} * [http://www.allthesky.com/Custellazione/lynx/ The Deep Photographic Guide to the Custellazione: Lynx] [[Categoria:Custellazione]] n450kyxe9318p2cbwdvbx1g7d979bej Lyra 0 3540 346022 333206 2015-07-01T14:56:27Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Lyra | abbreviazione = Lyr | genitivu = Lyrae | symbologia = | RA = 19 | dec= 40 | areatotale = 286 | arearangu = 52nd | nomerustelle = 1 | stellanome = [[Vega]] (α Lyrae) | stellamagnitude = 0.03 | meteore = * [[Lyrids]] * [[Ghjugnu Lyrids]] * [[Alpha Lyrids]] | vicinanza = * [[Draco (Custellazione)|Draco]] * [[Hercules (Custellazione)|Hercules]] * [[Vulpecula]] * [[Cygnus (Custellazione)|Cygnus]] | latmax = 90 | latmin = 40 | mese = Aostu | note=}} '''Lyra''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. Hè una di e 48 [[custellazione]] discritte da [[Ptolemea]]. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == * [[M56]] * [[M57]] == Mitologia == == Stelle == == Pianete == * [[HD 177830|HD 177830 b]] * [[HD 178911|HD 178911 Bb]] * [[TrES-1]] * [[Vega|Vega Proplyd]] == Ligami == {{Commons|Lyra}} * [http://www.allthesky.com/Custellazione/lyra/ The Deep Photographic Guide to the Custellazione: Lyra] [[Categoria:Custellazione]] p18hy3if7pqzd07dhwhy0ktn1sj85l6 Mensa (Custellazione) 0 3541 363939 345997 2019-10-03T11:14:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Mensa | abbreviazione = Men | genitivu = Mensae | symbologia = a [[Tavula]] | RA = ?????? | dec= &minus;?????? | areatotale = 153 | arearangu = 75emu | nomerustelle = 0 | stellanome = &alpha; Mensae | stellamagnitude = 5.09 | meteore = *[[??????]] *[[??????]] | vicinanza = *[[Chamaeleon]] *[[Dorado]] *[[Hydrus]] *[[Octans]] *[[Volans]] | latmax = ?????? | latmin = 90 | mese = Ghjennaghju | note=}} '''Mensa''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Storia == == Stelle == == Ligami == {{Commons|Mensa}} [[Categoria:Custellazione]] dq8j7onodiqu70v0kdiyj1te9e8lt82 Microscopium 0 3542 345992 333449 2015-07-01T14:36:50Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Microscopium | abbreviazione = Mic | genitivu = Microscopii | symbologia = | RA = ?????? | dec= −?????? | areatotale = 210 | arearangu = 66emu | nomerustelle = 0 | stellanome = &??????; ?????? | stellamagnitude = 4.7 | meteore = * [[??????]] * [[??????]] | vicinanza = * [[Capricornus]] * [[Sagittarius]] * [[Telescopium]] (corner) * [[Indus (Custellazione)|Indus]] * [[Grus (Custellazione)|Grus]] * [[Piscis Austrinus]] | latmax = ?????? | latmin = 90 | mese = Settembre | note=}} '''Microscopium''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Storia == == Stelle == == Ligami == {{Commons|Microscopium}} [[Categoria:Custellazione]] klms0wgjvib74tgo37wdqr6vfgb6t26 Monoceros 0 3543 345995 333484 2015-07-01T14:38:59Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Monoceros | abbreviazione = Mon | genitivu = Monocerotis | symbologia = | RA = 7.15 | dec= −5.74 | areatotale = 482 | arearangu = 35emu | nomerustelle = 0 | stellanome = α Monocerotis | stellamagnitude = 3.93 | meteore = * [[Decembre Monocerids]] * [[Alpha Monocerids]] | vicinanza = * [[Canis Major]] * [[Canis Minor]] * [[Gemini]] * [[Hydra (Custellazione)|Hydra]] * [[Lepus (Custellazione)|Lepus]] * [[Orion (Custellazione)|Orion]] * [[Puppis]] | latmax = 75 | latmin = 85 | mese = Frivaghju | note=}} '''Monoceros''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == * [[M50]] * [[NGC 2244]] * [[NGC 2261]] == Storia == == Mitologia == == Stelle == == Ligami == * [http://www.allthesky.com/Custellazione/monoceros/ The Deep Photographic Guide to the Custellazione: Monoceros] [[Categoria:Custellazione]] hkjy5av28rbf9758c3pmp2t0l0qaazn Musca 0 3544 345996 333548 2015-07-01T14:39:11Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Musca | abbreviazione = Mus | genitivu = Muscae | symbologia = a [[Mosca]] | RA = 12h 27m 36s | dec= −70° 20' 24''| areatotale = 138 | arearangu = 77emu | nomerustelle = ? | stellanome = [[Alpha Muscae|α Mus]] | stellamagnitude = 2.69 | meteore = *[[??????]] *[[??????]] | vicinanza = *[[Apus]] *[[Carina]] *[[Centaurus]] *[[Chamaeleon]] *[[Circinus]] *[[Crux]] | latmax = 10 | latmin = 90 | mese = Maghju | note=}} '''Musca''' ('''A Mosca''' o '''A Musca''') hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Storia == == Stelle == == Ligami == {{Commons|Musca}} * [http://www.allthesky.com/Custellazione/chamaeleon/ The Deep Photographic Guide to the Custellazione: Musca] [[Categoria:Custellazione]] 0sqlf0j7vg5gl7nl0i4nurjolbmlhfe Norma (Custellazione) 0 3545 345998 333626 2015-07-01T14:39:37Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Norma | abbreviazione = Nor | genitivu = Normae | symbologia = | RA = 16.05 | dec= −52.01 | areatotale = 165 | arearangu = 74emu | nomerustelle = 0 | stellanome = [[Gamma Normae|γ Nor]] | stellamagnitude = 4.0 | meteore = * [[Gamma Normids]] | vicinanza = * [[Scorpius]] * [[Lupus (Custellazione)|Lupus]] * [[Circinus]] * [[Triangulum Australe]] * [[Ara]] | latmax = 30 | latmin = 90 | mese = Lugliu | note=}} '''Norma''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Caratteristiche == == Oggetti celesti rimarchevuli == == Storia == == Stelle == == Referenze == == Ligami == {{Commons|Norma}} * [http://www.allthesky.com/Custellazione/norma/ The Deep Photographic Guide to the Custellazione: Norma] [[Categoria:Custellazione]] p4nbts97o706ed6xs3x1xx23pqjdjed Octans 0 3546 368041 357670 2020-06-15T20:05:51Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Octans | abbreviazione = Oct | genitivu = Octantis | symbologia = | RA = 22 | dec= −90 | areatotale = 291 | arearangu = 50emu | nomerustelle = ?????? | stellanome = | stellamagnitude = ?????? | meteore = * [[??????]] | vicinanza = * [[Tucana]] * [[Indus (Custellazione)|Indus]] * [[Pavo (Custellazione)|Pavo]] * [[Apus]] * [[Chamaeleon]] * [[Mensa (Custellazione)|Mensa]] * [[Hydrus]] | latmax = 0 | latmin = 90 | mese = Ottobre | notes=Circumpolar.}} '''Octans''' ò '''Ottante''', hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. Si tratta di una custellazione meridiunale pocu vistosa, intrudutta da [[Nicolas Louis de Lacaille]] è nota soprattuttu pè cuntene u polu sudu celincu. == Storia == == Stelle == == Ligami == {{Commons|Octans}} [[Categoria:Custellazione]] 3r1nmrd36z5x2iucyy768dwszl1yvri Ophiuchus 0 3547 377909 377908 2021-11-27T00:27:39Z Kwamikagami 17182 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Ophiuchus | abbreviazione = Oph | genitivu = Ophiuchi | symbologia = | RA = 17 | dec= 0 | areatotale = 948 | arearangu = 11emu | nomerustelle = 5 | stellanome = [[Alpha Ophiuchi|α Oph]] (Ras Alhague) | stellamagnitude = 2.1 | meteore = * [[Ophiuchids]] * Northern [[Maghju Ophiuchids]] * Southern Maghju Ophiuchids * [[Theta Ophiuchids]] | vicinanza = * [[Hercules (Custellazione)|Hercules]] * [[Serpens|Serpens Caput]] * [[Libra]] * [[Scorpius]] * [[Sagittarius]] * [[Serpens|Serpens Cauda]] * [[Aquila (Custellazione)|Aquila]] | latmax = 80 | latmin = 80 | mese = Lugliu | note=}} '''Ophiuchus''' [[file:Ophiuchus zodiac.svg|20px]] hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. Hè una di e 48 [[custellazione]] discritte da [[Ptolemea]]. == Caratteristiche == == Oggetti celesti rimarchevuli == * [[NGC 6633]] * [[M9]] * [[M10]] * [[M12]] * [[M14]] * [[M19]] * [[M62]] * [[M107]] * [[NGC 6240]] == Mitologia == == Storia == [[File:Kepler_Drawing_of_SN_1604.png|thumb|200px|left]] == Stelle == == Ligami == * [http://www.allthesky.com/Custellazione/ophiuchus/ The Deep Photographic Guide to the Custellazione: Ophiuchus] == Ligami == {{Commons|Ophiuchus}} [[Categoria:Custellazione]] j8xa9q0kv9g8ldsl94ao13u8k9u3u9k Orion (Custellazione) 0 3548 124632 10181 2008-04-20T16:08:36Z Alexbot 323 Robot : répare double redirection wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[I Signali]] 8ew7savrt3gbb6v560dorv2t64h3v9o Pavo (Custellazione) 0 3549 346001 333836 2015-07-01T14:40:26Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Pavo | abbreviazione = Pav | genitivu = Pavonis | symbologia = | RA = 20 | dec= −65 | areatotale = 378 | arearangu = 44emu | nomerustelle = 1 | stellanome = [[Alpha Pavonis|α Pav]] (Joo Tseo, Peacock) | stellamagnitude = 1.94 | meteore = [[Delta Pavonids]] | vicinanza = *[[Octans]] *[[Apus]] *[[Ara]] *[[Telescopium]] *[[Indus (Custellazione)|Indus]]| latmax = 30 | latmin = 90 | mese = Aostu | note=}} '''Pavo''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Storia == == Stelle == == Ligami == {{Commons|Pavo (Custellazione)}} [[Categoria:Custellazione]] 5479tesoskqb7iun67u7bscw9oeghyf Pegasus (Custellazione) 0 3550 346002 333846 2015-07-01T14:40:38Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Pegasus | abbreviazione = Peg | genitivu = Pegasi | symbologia = u [[Cavallu]] alutu [[Pegasus]] | RA = 23 | dec= 15 | areatotale = 1121 | arearangu = 7emu | nomerustelle = 5 | stellanome = [[Epsilon Pegasi|ε Peg]] (Enif) | stellamagnitude = 2.39 | meteore = * [[Lugliu Pegasids]] | vicinanza = * [[Andromeda (Custellazione)|Andromeda]] * [[Lacerta]] * [[Cygnus (Custellazione)|Cygnus]] * [[Vulpecula]] * [[Delphinus]] * [[Equuleus]] * [[Aquarius]] * [[Pisces]] | latmax = 90 | latmin = 65 | mese = Ottobre | note=}} '''Pegasus''' ('''Pegasu''') hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. Hè una di e 48 [[custellazione]] discritte da [[Ptolemea]]. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == * [[M15]] * [[NGC 7742]] == Storia == == Stelle == == Ligami == {{Commons|Pegasus}} * [http://www.allthesky.com/Custellazione/pegasus/ The Deep Photographic Guide to the Custellazione: Pegasus] [[Categoria:Custellazione]] gjquikm1vp49ef8yy647hdzehq2kf4o Perseus (Custellazione) 0 3551 363985 346003 2019-10-03T11:15:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Perseus | abbreviazione = Per | genitivu = Persei | symbologia = [[Perseus (mitologia)|Perseus]] | RA = 3 | dec= 45 | areatotale = 615 | arearangu = 24emu | nomerustelle = 5 | stellanome = [[Alpha Persei|α Per]] (Mirfak) | stellamagnitude = 1.79 | meteore = * [[Perseids]] * [[Settembre Perseids]] | vicinanza = * [[Cassiopeia (Custellazione)|Cassiopeia]] * [[Andromeda (Custellazione)|Andromeda]] * [[Triangulum]] * [[Aries]] * [[Taurus (Custellazione)|Taurus]] * [[Auriga (Custellazione)|Auriga]] * [[Camelopardalis]] | latmax = 90 | latmin = 35 | mese = Decembre | note=}} '''Perseus''' ('''Perseu''') hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. Hè una di e 48 [[custellazione]] discritte da [[Ptolemea]]. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == == Stelle == == Ligami == * [http://www.allthesky.com/Custellazione/perseus/ The Deep Photographic Guide to the Custellazione: Perseus] == Ligami == {{Commons|Perseus}} [[Categoria:Custellazione]] 0pqph5i56zf16lr6zzf7pl479r4pmy4 Phoenix (Custellazione) 0 3552 363911 344982 2019-10-03T11:14:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Phoenix | abbreviazione = Phe | genitivu = Phoenicis | symbologia = [[Phoenix]] | RA = 0 | dec= −50 | areatotale = 469 | arearangu = 37emu | nomerustelle = ?????? | stellanome = [[Alpha Phoenicis|α Phoenicis]] (Ankaa) | stellamagnitude = 2.39 | meteore = *[[Phoenicids]] | vicinanza = *[[Sculptor (Custellazione)|Sculptor]] *[[Grus (Custellazione)|Grus]] *[[Tucana (Custellazione)|Tucana]] *[[Hydrus]] (corner) *[[Eridanus (Custellazione)|Eridanus]] *[[Fornax]] | latmax = 32 | latmin = 90 | mese = Novembre | note=}} '''Phoenix''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Storia == == Stelle == == Ligami == {{Commons|Phoenix (Custellazione)}} [[Categoria:Custellazione]] ioee9k7v56tnnomu9v3yid3xi1p7ln3 Template:Listinu di custellazione 10 3553 373520 9994 2021-06-02T05:00:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <br clear="all" /> {| style="margin:0 auto;" align=center class="toccolours" |align=center bgcolor=#BFE8FF | '''[[Custellazione|E 88 Custellazione moderne]]''' |- |align=center| [[Andromeda|Andromeda]] | [[Antlia]] | [[Apus]] | [[Aquarius]] | [[Aquila (Custellazione)|Aquila]] | [[Ara|Ara]] | [[Aries]] | [[Auriga (Custellazione)|Auriga]] | [[Boötes]] | [[Caelum]] | [[Camelopardalis]] | [[Cancer (Custellazione)|Cancer]] | [[Canes Venatici|Canes&nbsp;Venatici]] | [[Canis Major|Canis&nbsp;Major]] | [[Canis Minor|Canis&nbsp;Minor]] | [[Capricornus]] | [[Carina (Custellazione)|Carina]] | [[Cassiopeia (Custellazione) |Cassiopeia]] | [[Centaurus]] | [[Cepheus (Custellazione)|Cepheus]] | [[Cetus]] | [[Chamaeleon]] | [[Circinus]] | [[Columba (Custellazione) |Columba]] | [[Coma Berenices|Coma&nbsp;Berenices]] | [[Corona Australis|Corona&nbsp;Australis]] | [[Corona Borealis|Corona&nbsp;Borealis]] | [[Corvus (Custellazione)|Corvus]] | [[Crater (Custellazione)|Crater]] | [[Crux]] | [[Cygnus (Custellazione)|Cygnus]] | [[Delphinus (Custellazione)|Delphinus]] | [[Dorado]] | [[Draco (Custellazione)|Draco]] | [[Equuleus]] | [[Eridanus (Custellazione)|Eridanus]] | [[Fornax]] | [[Gemini]] | [[Grus (Custellazione)|Grus]] | [[Hercules (Custellazione)|Hercules]] | [[Horologium]] | [[Hydra (Custellazione)|Hydra]] | [[Hydrus]] | [[Indus (Custellazione)|Indus]] | [[Lacerta]] | [[Leo]] | [[Leo Minor|Leo&nbsp;Minor]] | [[Lepus (Custellazione)|Lepus]] | [[Libra]] | [[Lupus|Lupus]] | [[Lynx (Custellazione)|Lynx]] | [[Lyra]] | [[Mensa (Custellazione)|Mensa]] | [[Microscopium]] | [[Monoceros]] | [[Musca]] | [[Norma (Custellazione)|Norma]] | [[Octans]] | [[Ophiuchus]] | [[Orion (Custellazione)|Orion]] | [[Pavo (Custellazione) |Pavo]] | [[Pegasus (Custellazione)|Pegasus]] | [[Perseus (Custellazione)|Perseus]] | [[Phoenix (Custellazione)|Phoenix]] | [[Pictor]] | [[Pisces]] | [[Piscis Austrinus|Piscis&nbsp;Austrinus]] | [[Puppis]] | [[Pyxis]] | [[Reticulum]] | [[Sagitta]] | [[Sagittarius]] | [[Scorpius]] | [[Sculptor (Custellazione)|Sculptor]] | [[Scutum]] | [[Serpens]] | [[Sextans]] | [[Taurus (Custellazione)|Taurus]] | [[Telescopium]] | [[Triangulum]] | [[Triangulum Australe|Triangulum&nbsp;Australe]] | [[Tucana]] | [[Ursa Major|Ursa&nbsp;Major]] | [[Ursa Minor|Ursa&nbsp;Minor]] | [[Vela (Custellazione)|Vela]] | [[Virgo]] | [[Volans]] | [[Vulpecula]] |- |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> h84esbgeenxfkkct8tymdhktlcwfil0 Pictor 0 3554 370421 346005 2021-01-05T05:08:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Pictor | abbreviazione = Pic | genitivu = Pictoris | symbologia = | RA = ?????? | dec= −?????? | areatotale = 247 | arearangu = 59emu | nomerustelle = ?????? | stellanome = &Barnard's Star; Kaptyrn's Star | stellamagnitude = ?????? | meteore = *[[??????]] *[[??????]] | vicinanza = *[[Caelum]] *[[Carina]] *[[Columba]] *[[Dorado]] *[[Puppis]] *[[Volans]] | latmax = 26 | latmin = 90 | mese = Ghjennaghju | note=}} '''Pictor''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Storia == == Stelle == == Ligami == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] 5w8l95rgcnih1yv8hfc0akznwxu2rtc Pesci 0 3555 377910 346004 2021-11-27T00:27:54Z Kwamikagami 17182 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Pisces | abbreviazione = Psc | genitivu = Piscium | symbologia = i pesci | RA = 1 | dec= 15 | areatotale = 889 | arearangu = 14emu | nomerustelle = 0 | stellanome = [[Eta Piscium|η Psc]] | stellamagnitude = 3.6 | meteore = * [[Piscids]] | vicinanza = * [[Triangulum]] * [[Andromeda (Custellazione)|Andromeda]] * [[Pegasus (Custellazione)|Pegasus]] * [[Aquarius]] * [[Cetus]] * [[Aries]] | latmax = 90 | latmin = 65 | mese = Novembre | note=}} '''Pisces''' [[File:Pisces.svg|20px]] hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Mitologia == == Ogetti celesti rimarchevuli == * [[M 74]]. == Stelle == == Ligami == {{Commons|Pisces}} * [http://www.allthesky.com/Custellazione/pisces/ The Deep Photographic Guide to the Custellazione: Pisces] [[Categoria:Custellazione]] 19vha2h0yd87w4q0y5zwt3iwe1d8yas Piscis Austrinus 0 3556 344985 333926 2015-07-01T07:30:44Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Piscis austrinus | abbreviazione = PsA | genitivu = Piscis Austrini | symbologia = | RA = 22 | dec= −30 | areatotale = 245 | arearangu = 60emu | nomerustelle = 1 | stellanome = [[Fomalhaut]] (α Piscis Austrini) | stellamagnitude = 1.16 | meteore = *[[?]] | vicinanza = * [[Capricornus]] * [[Microscopium]] * [[Grus (Custellazione)|Grus]] * [[Sculptor (Custellazione)|Sculptor]] * [[Aquarius]] | latmax = 55 | latmin = 90 | mese = Ottobre | note=}} '''Piscis Austrinus''' o '''Piscis Australis''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. Hè una di e 48 [[custellazione]] discritte da [[Ptolemea]]. == Mitologia == == Stelle == [[Categoria:Custellazione]] obrtj18zzl45md123hvyrhafmd5syj9 Puppis 0 3557 346006 334067 2015-07-01T14:44:18Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Puppis | abbreviazione = Pup | genitivu = Puppis | symbologia = a [[Puppa]] | RA = 7.5 | dec= −30 | areatotale = 673 | arearangu = 20emu | nomerustelle = 4 | stellanome = [[Zeta Puppis|ζ Pup]] (Naos) | stellamagnitude = 2.25 | meteore = * [[Pi Puppids]] * [[Zeta Puppids]] * [[Puppid-Velids]] <!-- Not sure about radiant --> | vicinanza = * [[Monoceros]] * [[Pyxis]] * [[Vela (Custellazione)|Vela]] * [[Carina (Custellazione)|Carina]] * [[Pictor]] * [[Columba (Custellazione)|Columba]] * [[Canis Major]] * [[Hydra (Custellazione)|Hydra]] | latmax = 40 | latmin = 90 | mese = Frivaghju | note=}} '''Puppis''' ('''A Puppa''') hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == * [[M46]] * [[M 47]] * [[M93]] * [[NGC 2451]] == Mitologia == == Stelle == == Ligami == {{Commons|Puppis}} [[Categoria:Custellazione]] et5q3kqprha80w3d7yidjamuoc9pw3r Pyxis 0 3558 346007 334071 2015-07-01T14:44:37Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Pyxis | abbreviazione = Pyx | genitivu = Pyxidis | symbologia = | RA = 9 | dec= −30 | areatotale = 221 | arearangu = 65emu | nomerustelle = 0 | stellanome = α Pyx | stellamagnitude = 3.68 | meteore = None | vicinanza = * [[Hydra (Custellazione)|Hydra]] * [[Puppis]] * [[Vela (Custellazione)|Vela]] * [[Antlia]] | latmax = 50 | latmin = 90 | mese = Marzu | note=}} '''Pyxis''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Mitologia == == Stelle == == Ligami == {{Commons|Pyxis}} [[Categoria:Custellazione]] k8jz0ql27gw4ru6hrz75bovoc2v3u0a Reticulum 0 3559 346008 334132 2015-07-01T14:44:51Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Reticulum | abbreviazione = Ret | genitivu = Reticuli | symbologia = | RA = 4 | dec= −60 | areatotale = 114 | arearangu = 82nd | nomerustelle = ?????? | stellanome = α Reticuli | stellamagnitude = 3.4 | meteore = * [[??????]] * [[??????]] | vicinanza = * [[Horologium]] * [[Dorado]] * [[Hydrus]] | latmax = 23 | latmin = 90 | mese = Ghjennaghju | note=}} '''Reticulum''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Mitologia == == Ogetti celesti rimarchevuli == == Stelle == == Ligami == {{Commons|Reticulum}} [[Categoria:Custellazione]] tiu3990fms8ey24c695mg4a6uqdx92q Sagitta 0 3560 346009 334212 2015-07-01T14:45:06Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Sagitta | abbreviazione = Sge | genitivu = Sagittae | symbologia = | RA = 19.8333 | dec= 18.66 | areatotale = 80 | arearangu = 86emu | nomerustelle = 0 | stellanome = [[Gamma Sagittae|γ Sge]] | stellamagnitude = 3.47 | meteore = | vicinanza = * [[Vulpecula]] * [[Hercules (Custellazione)|Hercules]] * [[Aquila (Custellazione)|Aquila]] * [[Delphinus (Custellazione)|Delphinus]] | latmax = 90 | latmin = 70 | mese = Aostu | note=}} '''Sagitta''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. Hè una di e 48 [[custellazione]] discritte da [[Ptolemea]]. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == * [[M71]] == Storia == == Mitologia == == Stelle == == Ligami == {{Commons|Sagitta}} * [http://www.allthesky.com/Custellazione/vulpecula/ The Deep Photographic Guide to the Custellazione: Sagitta] [[Categoria:Custellazione]] 8fuecm7bxiethddjz14xpz8mkh3x4uv Sagittariu 0 3561 377912 377911 2021-11-27T00:29:33Z Kwamikagami 17182 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Sagittarius | abbreviazione = Sgr | genitivu = Sagittarii | symbologia = | RA = 19 | dec= −25 | areatotale = 867 | arearangu = 15emu | nomerustelle = 7 | stellanome = [[Epsilon Sagittarii|ε Sgr]] (Kaus Australis) | stellamagnitude = 1.9 | meteore = | vicinanza = * [[Aquila (Custellazione)|Aquila]] * [[Scutum]] * [[Serpens|Serpens Cauda]] * [[Ophiuchus]] * [[Scorpius]] * [[Corona Australis]] * [[Telescopium]] * [[Indus (Custellazione)|Indus]] (corner) * [[Microscopium]] * [[Capricornus]] | latmax = 55 | latmin = 90 | mese = Aostu | note=}} '''Sagittarius''' [[File:Sagittarius.svg|20px]] hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Caratteristiche == == Oggetti celesti rimarchevuli == == Mitologia == === Astrology === == Stelle == == Ligami == {{Commons|Sagittarius}} * [http://www.allthesky.com/Custellazione/sagittarius/ The Deep Photographic Guide to the Custellazione: Sagittarius] [[Categoria:Custellazione]] fan70x3ykx6n3yc9q3aoaswgdpsn2v1 Scorpius 0 3562 377913 346011 2021-11-27T00:29:44Z Kwamikagami 17182 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Scorpius | abbreviazione = Sco | genitivu = Scorpii | symbologia = u [[Scorpione]] | RA = 17 | dec= −40 | areatotale = 497 | arearangu = 33rd | nomerustelle = 9 | stellanome = [[Antares]] (α Sco) | stellamagnitude = 0.96 | meteore = *[[Alpha Scorpiids]] *[[Omega Scorpiids]] | vicinanza = *[[Sagittarius]] *[[Ophiuchus]] *[[Libra]] *[[Lupus]] *[[Norma (Custellazione)|Norma]] *[[Ara]] *[[Corona Australis]] | latmax = 40 | latmin = 90 | mese = Lugliu | note=}} '''Scorpius''' [[File:Scorpio.svg|20px]] ('''U Scorpione''') hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == * [[M6]] * [[M7]] * [[M4]] * [[M80]] == Mitologia == == Stelle == == Ligami == {{Commons|Scorpius}} * [http://www.allthesky.com/Custellazione/scorpius/ The Deep Photographic Guide to the Custellazione: Scorpius] [[Categoria:Custellazione]] cokpzwqf2g1179yqaenxuclafpu11no Sculptor (Custellazione) 0 3563 363922 346012 2019-10-03T11:14:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Sculptor | abbreviazione = Scl | genitivu = Sculptoris | symbologia = | RA = 0 | dec= &minus;30 | areatotale = 475 | arearangu = 36emu | nomerustelle = 0 | stellanome = [[Alpha Sculptoris|&alpha; Scl]] | stellamagnitude = 4.31 | meteore = | vicinanza = * [[Cetus]] * [[Aquarius]] * [[Piscis Austrinus]] * [[Grus (Custellazione)|Grus]] * [[Phoenix (Custellazione)|Phoenix]] * [[Fornax]]| latmax = 50 | latmin = 90 | mese = Novembre | note=}} '''Sculptor''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Mitologia == == Stelle == == Ligami == {{Commons|Sculptor}} [[Categoria:Custellazione]] 5wvdvr27xlzll9erswiifx8w4itw32z Scutum 0 3564 370422 346013 2021-01-05T05:08:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Scutum | abbreviazione = Sct | genitivu = Scuti | symbologia = u [[Scudu]] | RA = 19 | dec= −10 | areatotale = 109 | arearangu = 84emu | nomerustelle = 0 | stellanome = [[Alpha Scuti|α Scuti]] | stellamagnitude = 3.85 | meteore = *[[Ghjugnu Scutids]] | vicinanza = *[[Aquila (Custellazione)|Aquila]] *[[Sagittarius]] *[[Serpens|Serpens Cauda]] | latmax = 80 | latmin = 90 | mese = Aostu | note=}} '''Scutum''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == * [[M26]] * [[NGC 6712]] == Mitologia == == Stelle == == Ligami == {{Commons|Scutum}} * [http://www.allthesky.com/Custellazione/scutum/ The Deep Photographic Guide to the Custellazione: Scutum] [[Categoria:Custellazione]] g8qugf071wz03mu3n7e42hrvmuhk8jh Serpens 0 3565 334382 326674 2014-03-23T14:58:40Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Serpens | abbreviazione = Ser | genitivu = Serpentis | symbologia = a [[Sarpe]] | RA = ''Serpens Caput'': 16 h<br />''Serpens Cauda'': 18 | dec= ''Serpens Caput'': +10°<br />''Serpens Cauda'': −5 | areatotale = 637 | arearangu = 23rd | nomerustelle = 1 | stellanome = [[Alpha Serpentis|α Ser]] (Unukalhai) | stellamagnitude = 2.63 | meteore = | vicinanza = ''Serpens Caput:''<br /> * [[Corona Borealis]] * [[Boötes]] * [[Virgo]] * [[Libra]] * [[Ophiuchus]] * [[Hercules (Custellazione)|Hercules]] ''Serpens Cauda:''<br /> * [[Aquila (Custellazione)|Aquila]] * [[Ophiuchus]] * [[Sagittarius]] * [[Scutum]] | latmax = 80 | latmin = 80 | mese = Lugliu | note=}} '''Serpens''' ('''A Sarpe''' o '''A Sarpi''') hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. Hè una di e 48 [[custellazione]] discritte da [[Ptolemea]]. Serpens hè particulare trà e custellazione moderne, perchè hè certe volte spiccata in duie parti: '''Serpens Caput''' (u capu di a sarpe) à punente è '''Serpens Cauda''' (a coda di a sarpe) à livente. Da mezu à isse duie parti si trova a custellazione d'[[Ophiuchus]]. == Caratteristiche == E stelle situate in u capu cumprendenu [[Alpha Serpentis|α]], [[Beta Serpentis|β]], [[Gamma Serpentis|γ]], [[Delta Serpentis|δ]], [[Epsilon Serpentis|ε]], [[Iota Serpentis|ι]], [[Kappa Serpentis|κ]], [[Lambda Serpentis|λ]], [[Mu Serpentis|μ]], [[Pi Serpentis|π]], [[Rho Serpentis|ρ]], [[Sigma Serpentis|σ]], [[Tau Serpentis|τ]], [[Chi Serpentis|χ]] è[[Omega Serpentis|ω Serpentis]]. E stelle situate in a coda cumprendenu [[Zeta Serpentis|ζ]], [[Eta Serpentis|η]], [[Theta Serpentis|θ]], [[Nu Serpentis|ν]], [[Xi Serpentis|ξ]], è[[Omicron Serpentis|ο Serpentis]]. == Oggetti celesti rimarchevuli == * [[M5]] * [[M16]] == Mitologia == Serpens hè a sarpe chì hè chjappa da [[Ophiuchus]], quellu chì tene a sarpe. Per via di quessa, Serpens hè associatu di manera stretta incù [[Ophiuchus]]. == Stelle == == Ligami == {{Commons|Serpens}} {{Listinu_di_custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] 7fke190agia6gfxotc7oq3gs637wpo7 Sextans 0 3566 374567 374532 2021-07-31T13:47:03Z Jumpy01 11155 Annullate le modifiche di [[Special:Contributions/95.91.236.74|95.91.236.74]] ([[User talk:95.91.236.74|discussione]]), riportata alla versione precedente di [[User:Holder|Holder]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Sextans | abbreviazione = Sex | genitivu = Sextantis | symbologia = | RA = 10 | dec= 0 | areatotale = 314 | arearangu = 47emu | nomerustelle = 0 | stellanome = [[Alpha Sextantis|? Sex]] | stellamagnitude = 4.49 | meteore = * [[Sextantids]] | vicinanza = * [[Leo]] * [[Hydra (Custellazione)|Hydra]] * [[Crater (Custellazione)|Crater]] | latmax = 80 | latmin = 80 | mese = Aprile | note=}} '''Sextans''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == == Mitologia == == Stelle == == Ligami == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] 49i0saan3q8dp1mbmgmdfbgy3lx3ipa Taurus 0 3567 377914 346014 2021-11-27T00:29:57Z Kwamikagami 17182 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Taurus | abbreviazione = Tau | genitivu = Tauri | symbologia = u [[Toru]] | RA = 4 | dec= 15 | areatotale = 797 | arearangu = 17emu | nomerustelle = 4 | stellanome = [[Aldebaran]] (&alpha; Tau) | stellamagnitude = 0.9 | meteore = *[[Taurids]] *[[Beta Taurids]] | vicinanza = *[[Auriga (Custellazione)|Auriga]] *[[Perseus (Custellazione)|Perseus]] *[[Aries]] *[[Cetus]] *[[Eridanus (Custellazione)|Eridanus]] *[[Orion (Custellazione)|Orion]] *[[Gemini]] | latmax = 90 | latmin = 65 | mese = Ghjennaghju | note=}} '''Taurus''' [[File:Taurus.svg|20px]] ('''U Toru''') hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == == Mitologia == == Stelle == == Ligami == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] 8q2078fyy4xl1a4wt7oe7hvjx0c4lc8 Telescopium 0 3568 334604 322066 2014-03-23T15:03:00Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Telescopium | abbreviazione = Tel | genitivu = Telescopii | symbologia = | RA = 19 | dec= −50 | areatotale = 252 | arearangu = 57emu | nomerustelle = 0 | stellanome = [[Alpha Telescopii|? Tel]] | stellamagnitude = 3.49 | meteore = | vicinanza = * [[Ara]] * [[Corona Australis]] * [[Indus (Custellazione)|Indus]] * [[Microscopium]] (corner) * [[Pavo (Custellazione)|Pavo]] * [[Sagittarius]] | latmax = 40 | latmin = 90 | mese = Aostu | note=}} '''Telescopium''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Mitologia == == Stelle == == Ligami == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] hceuyi2uwi0dxaip7ak28vkxxgdzrz8 Triangulum 0 3569 377017 334802 2021-09-12T20:45:51Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Triangulum | abbreviazione = Tri | genitivu = Trianguli | symbologia = [[Sicilia]] | RA = 2 | dec= 30 | areatotale = 132 | arearangu = 78emu | nomerustelle = 0 | stellanome = [[Beta Trianguli|β Tri]] | stellamagnitude = 3.00 | meteore = None | vicinanza = * [[Andromeda (Custellazione)|Andromeda]] * [[Pisces]] * [[Aries]] * [[Perseus (Custellazione)|Perseus]] | latmax = 90 | latmin = 60 | mese = Decembre | note=}} '''Triangulum''' ('''U Triangulu''') hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. Hè una di e 48 [[custellazione]] discritte da [[Ptolemea]]. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == == Storia == == Stelle == == Ligami == * [http://www.allthesky.com/Custellazione/aries/ The Deep Photographic Guide to the Custellazione: Triangulum] {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] [[Categoria:Trianguli]] cng1zmpndvsp3sgnu7env1m72wo0t25 Triangulum Australe 0 3570 64124 64122 2007-03-11T12:15:51Z 86.200.97.243 Redirecting to [[Triangulu Australe]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Triangulu Australe]] f8gs4ize8y0idutvl9n7wg97qc63bgh Tucana 0 3571 357671 334818 2017-09-13T20:14:11Z Comino 9332 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Tucana | abbreviazione = Tuc| genitivu = Tucanae| symbologia = u [[Tuccanu]] | RA = 0| dec= −65 | areatotale = 295| arearangu = 48emu | nomerustelle = 1 | stellanome = [[Alpha Tucanae|α Tuc]] | stellamagnitude = 2.87 | meteore = | vicinanza = * [[Grus (Custellazione)|Grus]] * [[Indus (Custellazione)|Indus]] * [[Octans]] * [[Hydrus]] * [[Eridanus (Custellazione)|Eridanus]] (corner) * [[Phoenix (Custellazione)|Phoenix]] | latmax = 25| latmin = 90| mese = Novembre | note=}} '''Tucana''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. Si tratta di una custellazione meridiunale intrudutta da [[Johann Bayer]] in u 1603, in u so travagliu ''Uranumetria''; a u so estremu meridiunale si trova a [[Piccula Nube di Magellanu]], una galassia irregulare chjuca, satellite di a [[Via Lattea]]. == Ogetti celesti rimarchevuli == == Mitologia == == Stelle == == Ligami == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] 0amo251b1jvscqflq8t73982eb9ta92 Orsa Maiò 0 3572 333745 331065 2014-03-23T14:45:43Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Ursa major | abbreviazione = UMa | genitivu = Ursae Majoris | symbologia = l’[[Orsu]] maiore | RA = 10.67 | dec= 55.38 | areatotale = 1280 | arearangu = 3rd | nomerustelle = 6 | stellanome = [[Epsilon Ursae Majoris|ε UMa]] (Alioth) | stellamagnitude = 1.7 | meteore = * [[Alpha Ursa Majorids]] * [[Leonids-Ursids]] | vicinanza = * [[Draco (Custellazione)|Draco]] * [[Camelopardalis]] * [[Lynx (Custellazione)|Lynx]] * [[Leo Minor]] * [[Leo]] * [[Coma Berenices]] * [[Canes Venatici]] * [[Boötes]] | latmax = 90 | latmin = 30 | mese = Aprile | note=[[File:big dipper.triddle.jpg||center||300px]]}} '''Ursa Major''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == * [[M108]] * [[M109]] * [[M97]] * [[M40]] == Storia == [[File:Ursa Major Custellazione Hevelius.jpg|thumb|350px]] == Mitologia == == Stelle == == Ligami == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] 587trb9ojde94dg4fqdlakyaoqxfw39 Ursa Minor 0 3573 334921 326698 2014-03-23T15:09:26Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Ursa Minor | abbreviazione = UMi | genitivu = Ursae Minoris | symbologia = l’[[Orsu]] minore | RA = 15 | dec= 70 | areatotale = 256 | arearangu = 56emu | nomerustelle = 2 | stellanome = [[Polaris]] | stellamagnitude = 2.02 | meteore = * [[Ursids]] | vicinanza = * [[Draco (Custellazione)|Draco]] * [[Camelopardalis]] * [[Cepheus (Custellazione)|Cepheus]] | latmax = 90 | latmin = 10 | mese = Ghjugnu | note=}} '''Ursa Minor''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == == Storia == == Mitologia == == Stelle == == Ligami == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] eyevl75qlt0f54n2gw2wy1cf5tm8ykj Vele (custellazione) 0 3574 334972 331071 2014-03-23T15:10:25Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Vela | abbreviazione = Vel | genitivu = Velorum | symbologia = | RA = 9 | dec= −50 | areatotale = 500 | arearangu = 32nd | nomerustelle = 5 | stellanome = [[Gamma Velorum|γ&nbsp;Vel]] | stellamagnitude = 1.6 | meteore = * [[Delta Velids]] * [[Gamma Velids]] * [[Puppid-velids]] | vicinanza = * [[Antlia]] * [[Pyxis]] * [[Puppis]] * [[Carina (Custellazione)|Carina]] * [[Centaurus]] | latmax = 30 | latmin = 90 | mese = Marzu | note=}} E '''Vele''' sò una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Mitologia == == Stelle == == Ligami == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] b09k5tvmrmlng7bh53egsk5unycjn4y Virgo 0 3575 377917 363890 2021-11-27T00:31:00Z Kwamikagami 17182 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Virgo | abbreviazione = Vir | genitivu = Virginis | symbologia = a [[Vergine]] | RA = 13 | dec= 0 | areatotale = 1294 | arearangu = 2nd | nomerustelle = 3 | stellanome = [[Spica]] (&alpha; Vir) | stellamagnitude = 1.0 | meteore = *[[Virginids]] *[[Mu Virginids]] | vicinanza = *[[Boötes]] *[[Coma Berenices]] *[[Leo]] *[[Crater (Custellazione)|Crater]] *[[Corvus (Custellazione)|Corvus]] *[[Hydra (Custellazione)|Hydra]] *[[Libra]] *[[Serpens|Serpens Caput]] | latmax = 80 | latmin = 80 | mese = Maghju | note=}} '''Virgo''' [[Image:Virgo.svg|20px]] ('''A Vergine''' o '''A Verghjini)''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == * [[49]] * [[M58]] * [[M59]] * [[M60]] * [[M61]] * [[M84]] == Mitologia == == Stelle == == Ligami == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] 3aan0isr207drzwqqkd71r4cilyjvmw Volans 0 3576 346016 335063 2015-07-01T14:47:54Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Volans | abbreviazione = Vol | genitivu = Volantis | symbologia = | RA = 8 | dec= −70 | areatotale = 141 | arearangu = 76emu | nomerustelle = 0 | stellanome = [[Beta Volantis|β Vol]] | stellamagnitude = 3.77 | meteore = | vicinanza = * [[Carina (Custellazione)|Carina]] * [[Pictor]] * [[Dorado]] * [[Mensa (Custellazione)|Mensa]] * [[Chamaeleon]] | latmax = 15 | latmin = 90 | mese = Marzu | note=}} '''Volans''' hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Mitologia == == Stelle == == Ligami == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] c6g4chnfit1oddfshxvdpb7qzw6hbsy Vulpecula 0 3577 370423 335068 2021-01-05T05:08:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Vulpecula | abbreviazione = Vul | genitivu = Vulpeculae | symbologia = a [[Volpe]] | RA = 20 | dec= 25 | areatotale = 268 | arearangu = 55emu | nomerustelle = 0 | stellanome = [[Alpha Vulpeculae|α Vul]] (Anser) | stellamagnitude = 4.44 | meteore = | vicinanza = * [[Cygnus (Custellazione)|Cygnus]] * [[Lyra]] * [[Hercules (Custellazione)|Hercules]] * [[Sagitta]] * [[Delphinus]] * [[Pegasus (Custellazione)|Pegasus]] | latmax = 90 | latmin = 55 | mese = Settembre | note=}} '''Vulpecula''' ('''A Volpe''' o '''A Volpi''') hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Caratteristiche == == Ogetti celesti rimarchevuli == == Storia == == Mitologia == == Stelle == == Ligami == {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] p4s6askj85xelnowagf795gjofz2mmb Portu 0 3578 347260 344953 2015-07-02T00:57:06Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Portu''' hè un [[paesi]] chì faci partita di a cumuna di [[Ota]]. {{paese|paese=Portu [[Image:Porto Ham1JPG.jpg|350px]] | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | cumuna=[[Ota]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} == Geografia == == Storia == ==Citazione== Accade chì Portu fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''Portu, Portu, o trammanatu o mortu'': Mentre parechji seculi, e piaghje di Corsica è in particulare quella d'Ota ùn eranu micca salubre, è eranu ancu piriculose par via di e zinzale chì sparghjianu u padulisimu. * in u pruverbiu: ''Portu, Portu, Petricaghje senza un ortu.'' [[Image:Porto Port JPG.jpg|thumb|none|350 px|Portu]] == Rifarenzi == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] 9bi5bypw47d0h92e4n3rhw6ksis8tlr Wikipedia:Site support 4 3589 52207 52206 2006-12-18T11:31:33Z 81.251.101.160 wikitext text/x-wiki <div name="fundraising" id="fundraising" class="plainlinks" style="margin-top:5px; text-align: center; font-size: 90%;">'''''Pudete [[Wikimedia:Give the gift of knowledge|trasmette a cunniscenza]], [[Wikimedia:Fundraising|per via di un donu à a Fundazione Wikimedia]]!'''<br/> [http://fundraising.wikimedia.org/ <fundraising/>]<br /> [[Wikimedia:Deductibility of donations|Tax-deductibility of donations]] | [[Wikimedia:Fundraising FAQ|FAQ]] | [http://upload.wikimedia.org/wikipedia/foundation/2/28/Wikimedia_2006_fs.pdf Financial statements]</div> 3kt3szg03b1r523nsr5dipkfdt6kzst Caracutu 0 3592 370424 368689 2021-01-05T05:08:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color=lightgreen | name=U caracutu}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Acebo.jpg|200px]] | caption = ''Ilex aquifolium''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plant]]ae}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Flowering plant|Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Dicotyledon|Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Aquifoliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Aquifoliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = ''[[Holly|Ilex]]''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''I. aquifolium'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen | binomial_name = Ilex aquifolium| author = [[Linnaeus]]}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ilex-aquifolium (Europaeische Stechpalme)-2.jpg|200px]] | caption = ''Ilex aquifolium''}} {{Taxobox end}} U '''caracutu''' (''[[Ilex aquifolium]]'') hè un [[arburettu]] o un [[arburu]], chì faci partita di a famiglia di l'[[Aquifoliacea|Aquifoliacei]]. U caracutu hè altu sin'à 20 metri. U diamitru di u [[fustu]] hè di circa 40-80 cm. A lunghezza di i foglii di u caracutu varieghja trà 5 è 8 cm è a so larghezza hè di circa 2-4 cm. U caracutu fiurisci di [[maghju]] o di [[ghjugnu]]. I fiori t'hani un culori biancu, incù quattru pitali. [[Image:Hulst getand blad Ilex aquifolium.jpg|thumb|100px|left|A foglia di u caracutu]] == In Corsica == U '''caracutu''' hè mintuvatu à spessu in a tupunimia corsa. Par asempiu: * ''Caracutella'': [[Campana]], [[Tralonca]], [[Pedicroci]] * ''Caracutellu'': [[Musuleu]] * ''Caracuticcia'': [[Omessa]] * ''Caracutu'': [[Corscia]], [[Guagnu]], [[U Pianu]], [[U Castellà di Casinca]], [[Pianellu]], [[Velone è Ornetu]], [[Casabianca]], [[Loretu di Casinca]], [[Porri]], [[Vivariu]], [[Urbalaconu]], [[Ascu]], [[Pedicorti di Gaghju]] * Caracutuccia: [[Rutali]] * ''l'Ombria à Caracutu'': [[Pedicorti di Gaghju]] == Citazioni == U caracutu hè mintuvatu qualchì volta in a litteratura corsa: * in a canzona ''Hanu lasciatu'' di [[I Muvrini]]: :''Hanu chjosu e case quand'elli sò partuti'' :''Ma u sole hè vultatu mezu à i caracuti'' :''Sò firmati l'amori in li paesi muti.'' ==Rifarenzi== ==Liami== [[Categoria:Aquifoliaceae]] [[Categoria:Arburetti di Corsica]] 1u4xbyx0xbex7xqif9jmbvtyk6rn10i U Cintu 0 3600 304957 304694 2012-09-25T21:04:43Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Reindirizzamentu à [[Monte Cintu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Monte Cintu]] qn0wmhwkqflyb9ahe0vvdwzp4pgw38y Monti Cintu 0 3601 305122 304729 2012-09-29T18:49:40Z Xqbot 1764 Robot : répare double redirection à [[Monte Cintu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Monte Cintu]] qn0wmhwkqflyb9ahe0vvdwzp4pgw38y Ghjinnaghju 0 3615 10171 2005-12-30T08:40:44Z 83.201.128.98 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ghjennaghju]] k19fk94k50izvyqdqsnnxgf5sxnja2q I Signali 0 3616 332756 322077 2014-03-23T14:25:48Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Orione | abbreviazione = Ori | genitivu = Orionis | symbologia = [[Orion]] | RA = 5 | dec= 5 | areatotale = 594 | arearangu = 26emu | nomerustelle = 8 | stellanome = [[Rigel]] (β Orionis) | stellamagnitude = 0.12 | meteore = * [[Orionids]] * [[Chi Orionids]] | vicinanza = * [[Gemini]] * [[Taurus (Custellazione)|Taurus]] * [[Eridanus (Custellazione)|Eridanus]] * [[Lepus (Custellazione)|Lepus]] * [[Monoceros]] | latmax = 85 | latmin = 75 | mese = Ghjennaghju | note=[[File:Orion_3008_huge.jpg|center|200px|click to see large image]]Futografia di I Signali da [[User:Mouser|Mouser Williams]]}} '''I Signali''' sò una di e 88 [[custellazione]] moderne. Ghjè una custellazione assai famosa è visibile in u mondu sanu. Hè assai faciule à ricunnosce. U nome Orione riferisce à u cacciadore di a mitulogia greca. == Caratteristiche == In I Signali si trova u famosu asterismu chjamatu Cinta d’Orione : trè stelle allineate è assai luccicante. À l’intornu di ste quatru stelle, à distanza guasgi iguale, ci sò quatru stelle chi rapresentanu u cuntornu di u caccadore. Sottu à a « cinta », ci hè una chjuca linea di trè stelle (quella di u mezzu un hè micca una stella ma a nebulosa di Orione) chjamata a Spada di Orione. Nantu à e rappresentazioni artistiche, certe volte, Orione tene un lione in a sò manu. Orion si vede assai bè in lu celu d’inguernu. In estate, hè in lu celu di ghjornu, dunque invisibile. == Ogetti celesti rimarchevuli == * '''Betelgeuse''' : anche chjamata Alpha Orionis, hè una massiva è supergigante rossa di tipu M. Hè una stella in fin’di vita. A sò esplusione si videra ancu di ghjornu. Hè a spalla dritta di u cacciadore (s’ellu ci guarda). * '''Rigel''' : anche chjamata Beta Orionis, hè una supergigante turchina di tipu B. Cum’è Betelgeuse, a sò fine s’avvicina, ma ùn si sa si ella ha da diventà una supernovà ò una nana bianca. Hè u pede mancu di Orion. Hè a sesta stella più luccicante in lu celu. * '''Bellatrix''' : ò « stella amazona », a spalla manca di Orion. * '''Mintaka''' : ò Delta Orionis, hè un sistemu stellare compostu da gigante turchina di tipu B è una massiva stella bianca di tipu O. * '''Alnilam''' : ò Epsilon Orionis, hè una supergigante turchina di tipu B. Hè due volte più luntana da noi cà Mintaka è Alnitak, ma luccica di più. * '''Alnitak''' : ò Zeta Orionis, hè una stella triple. * '''Saiph''' : ò Kappa Orionis, hè u pede drittu di Orion. Pare ch’ella luccica menu cà l’altre parchì emmette sopratuttu luce oltraviuletta. == Storia == == Mitologia == [[File:Uranometria_orion.jpg|right|thumb|200px]] == Stelle == == In Corsica == I Signali sò ancu chjamati l'[[Ordinati]] (dizz. ''U Muntese'') == Citazione == Dice u pruverbiu chì: ''Passatu Sant' Andria, capula [[A Cioccia|Cioccia]] è Pialaghini. Passatu [[Natali]], capula [[A Cioccia|Cioccia]] è Signali.'' == Referenze == * Ciavatti, Petru (dir. redazzione) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana [[Categoria:Custellazione]] 51yjb223geswj3ilv18mp9z806emqiw Template:Pruverbii nota 10 3627 373556 19840 2021-06-02T05:01:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki (pigliendu in contu ch'eddu hè di tradizioni chì i pruverbii annantu i paesi o i cità ùn fussini micca uggettivi in generali ma piuttostu schirzanti)<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> sagv19onnjs3prcv9svts09xun4nty7 Cirru 0 3630 370425 332088 2021-01-05T05:08:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Cirrus (nuage).jpg|thumb|Cirru (nivulu)]] In [[meteurulugia]], u [[cirru]] (o '''nivulu cirru''') (latinu cirrus, abbriviazioni Ci) hè un [[nivulu]] di u pianu supranu di a [[trupusfera]] (à l'altitudina di 6000-12000 metri). Ci hè parechji spezii di cirri. Si pò mintuvà: [[cirrus castellanus]], [[cirrus duplicatus]], [[cirrus fibratus]], [[cirrus floccus]], [[cirrus intortus]], [[cirrus Kelvin-Helmholtz]], [[cirrus spissatus]], [[cirrus vertebratus]] [[Categoria:Nivulu]] dbegi99he5y4mss0ehnfzel896147t1 Cirrus 0 3631 10339 10338 2006-01-25T17:17:20Z 83.201.134.232 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[cirru]] dxml3c2usvk6cvs2n18z8m1wnu209bs Cumulu 0 3632 332185 322079 2014-03-23T14:14:19Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:GoldenMedows.jpg|thumb|right|Nivuli cumuli]] Un '''cumulu''' (o '''nivulu cumulu''') (latinu cumulus) hè un tipu di [[nivulu]] chì si trova in a [[trupusfera]] à un altitudina di 500-6000 metri. == Tipi di cumuli == Esistini parechji tipi di cumuli. Si po mintuvà: * [[Cumulus humilis]] * [[Cumulus mediocris]] * [[Cumulus congestus]] == Gallaria == <gallery> Image:Cumulus02lg.jpg|Nivuli cumuli annantu à i ruvini in Messicu Image:Moon over cumulus.jpg|A luna sopra à i nivuli cumuli Image:CumulusField-01.jpg|Nivuli cumuli sopra un chjosu </gallery> [[Categoria:Nivulu]] ebpxj7i3mkhqdizorwnxt0axdsfmls0 Cumulus 0 3633 10341 2006-01-25T18:36:56Z 83.201.134.232 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[cumulu]] tcxgypq5r3jpzmbft4evhofmjdze4rp Pila-Canali 0 3635 10431 2006-01-29T16:38:35Z Img 21 [[Pila-Canali]] moved to [[Pila è Canali]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pila è Canali]] ceedgcntovw8gqro9knp2ma6up2c5jz Olmi-Cappella 0 3639 10449 2006-01-29T18:13:16Z Img 21 [[Olmi-Cappella]] moved to [[Olmi è Cappella]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Olmi è Cappella]] rqt9w29e3xqeh5emjcdfsu4ab3toeah Pitretu-Bicchisgià 0 3643 10462 2006-01-29T18:20:37Z Img 21 [[Pitretu-Bicchisgià]] moved to [[Pitretu è Bicchisgià]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pitretu è Bicchisgià]] lzprffnrflqjp51b0i5xjg54wsu2708 Riberbula 0 3647 370426 363459 2021-01-05T05:08:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Jew's harp.jpg|left|250px|thumb|Una riberbula muderna]] [[File:marranzano.jpg|right|200px|thumb|A riberbula]] A '''riberbula''' (o [[riverbula]]) hè un [[strumentu musicale]] tipicu di a musica folclorica. Issu strumentu hè statu in usu in parechji [[paesi]], in particulari in [[Europa]] meridiunale in [[Asia]], in [[Indunesia]] è in [[Melanesia]]. In [[Sicilia]] in particulare, a riberbula si chjama "marranzanu". Di fatti, a riberbula hè antica antica, è hè cunsiderata cum'è unu di i sturmenti più antichi di u mondu. Si cumpone di un arcu metallicu curvu è rigidu, guasi cumpletamente chjusu, è di diamitru variabile, tra 4 è 7 centimetri, di una linguetta metallica fina, azziunata incu u [[ditu]], vicinu à a [[bocca]], chì serve da cascia sunora. == In Corsica == A '''riberbula''' hè unu di i [[Strumenti musicali di Corsica]]. In i tempi, a riberbula era fabbricata da i [[stazzunaghju|stazzunaghji]]. A riberbula era pupulare è usata in tutta a [[Corsica]], in particulare da i [[mulatteru|mulatteri]] è da i [[pastore|pastori]]. Era l'usu di fabbricà dinù una scatula per pruteghje la. 'Ssa scatula era fatta di [[scopa]]. Si vindia anche in l'annu 1960. À i tempi d'oghje, a riberbula hè fabricata di manera industriale. A riberbula hè ancu chjamata in corsu [[riebula]], [[rivergula]] o [[riberbera]]. == Ligami == * [http://www.danmoi.de/shop/index.php?main_page=index&language=en The world's most complete Jew's Harp Collection] * [http://monticello.online.fr/musique/riberbula.html A Riberbula, Scola di [[Monticellu]]] * [http://masterjmc.free.fr/Musicorsica/index.php?page=instruments I strumenti musicali tradiziunali di Corsica - Musicorsica] [[File:Munniharppu ääninäyte.ogg]] ==Da vede dinò== *[[Cialamella]] *[[Mandulinu]] *[[Vuvuzela]] *[[À cappella]] {{Strumenti musicali di Corsica}} [[Categoria:Strumenti musicali]] [[Categoria:Strumenti musicali di Corsica]] 9n4t51h4ucsbrpxjhqgasufssyfc27i Categoria:Situ archiulogicu 14 3649 335743 331017 2014-03-23T18:13:57Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Archiulugia]] b07v2eaxtfr5ubt1xohk1q3p5atnufa Categoria:Archiulugia 14 3650 335440 10485 2014-03-23T18:08:26Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Scienze umane]] 92ezznt0r2cawbj2mbvbunmy191m9i5 Categoria:Archeologia 14 3651 331016 327791 2014-02-27T18:09:53Z Epìdosis 6943 Reindirizzamentu à [[Categoria:Archiulugia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[:Categoria:Archiulugia]] aw0pj267df6hs7hzfdbbn369sd8b5o7 Categoria:Scienze umane 14 3652 359113 335735 2018-05-03T16:45:28Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Radica]] 0ojnfa3qqlhs6swq6kkmqbvkj08hi7h Categoria:Storia 14 3653 335756 322081 2014-03-23T18:14:11Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Scienze umane]] 92ezznt0r2cawbj2mbvbunmy191m9i5 Remu 0 3655 342711 334121 2015-04-21T18:15:29Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Image:She-wolf suckles Romulus and Remus.jpg|right|200px|Romulu è Remu]] '''Remu''' era u fratellu gemellu di [[Romulu]], chi era u fundatore è u prima rè di [[Roma]]. == Ligami== [[Categoria:Italia]] [[Categoria:Parsunaghji di a mitulugia]] 7d2awk3i3q4zqrqm0w2x83kkieygcmz Romulu 0 3656 342710 334181 2015-04-21T18:15:15Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Image:She-wolf suckles Romulus and Remus.jpg|right|200px|Romulu è Remu]] '''Ròmulu''', secondu a legenda, era u fundatore è u prima rè di [[Roma]]. Romulu è [[Remu]] eranu coppii. == Ligami== [[Categoria:Italia]] [[Categoria:Parsunaghji di a mitulugia]] n3jtckk7uwgi160lm2shauk4690yx3m Taj Mahal 0 3657 372221 372220 2021-02-18T13:31:23Z Minorax 15175 Annullate le modifiche di [[Special:Contributions/2804:D4B:8049:1B00:3C9F:B99C:887D:90C3|2804:D4B:8049:1B00:3C9F:B99C:887D:90C3]] ([[User talk:2804:D4B:8049:1B00:3C9F:B99C:887D:90C3|discussione]]), riportata alla versione precedente di [[User:Holder|Holder]] wikitext text/x-wiki [[File:Taj Mahal, Agra, India.jpg|thumb|upright=1.3|Taj Mahal]] U '''Taj Mahal''' hè u più [[munimentu]] celebre di l'[[India]] è sicuramente unu di i più cunnisciuti in u mondu. Fù custruitu trà u [[1631]] è u [[1653]]. == Ligami == [[Categoria:Architittura]] ovovg9qz9x8ralsoan84g2wj8cd6aqr Geolugia 0 3658 370428 368471 2021-01-05T05:08:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''geologia''' (o '''geulugia''') (vene da u [[grecu]] γη- (ge-, "a terra") è λογος (''logos'', "a parola", "a raghjone ") hè a [[scenza]] chì tratta di a [[composizione]], di a [[struttura]], di a [[storia]] è di l'evoluzione di a [[Terra]] è di e so proprietà fisiche. == Storia == == Differente discipline == A geologia comporta parechje discipline : * a [[geochimica]], chì studieghja a chimica di a Terra ; * a [[geofisica]] ; * a [[mineralogia]] ; * a [[paleontologìa]], chì studieghja i fussili ; * a [[micropaleontologia]] ; * a [[sedimentologia]] ; [[Image:Volcano.jpeg|thumb|right|300px|<small>eruzzione di u [[Monte Sant' Elena]] in u 1980</small>]] * a [[sismologia]] ; * a [[volcanologia]] ; * a [[geologia strutturale]] ; * a [[geoarcheologia]] ; * l'[[astrogeologia]] ; * a [[geodesia]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Scienze}} [[Categoria:Geologia]] shycf5usv4hsn7k5630jqe21eicynjp Patri Nostru 0 3660 329424 266032 2013-09-04T09:54:56Z Vargenau 100 Reindirizzamentu à [[Patre nostru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Patre nostru]] if6276l3hlziwq27fplwhv3qjvuq1p2 Logica 0 3661 370429 343653 2021-01-05T05:08:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Logic-gate-xnor-us.png|200px|right]] A '''logica''' hè a [[scenza]] chì hà per oggettu u studiu di a validità è l'articulazione di un discorsu per ciò chì cuncerna e so inferenze - in particulare deduttivi. == Temi correlati == * [[Logica matematica]] ** [[George Boole]] ** [[Gottlob Frege]] ** [[Logica furmale]] ** [[Operatore logicu]] ** [[Logica booleana]] ** [[Logica trascendentale]] ** [[Logica intuizionista]] ** [[Logica predicativa]] * [[Logica descrittiva]] * [[Fuzzy logic|Logica fuzzy]] {{Scienze}} [[Categoria:Logica]] igy2tuau2ef6aazwnw6wh9m7ud6kaur Acca 0 3662 10570 2006-02-19T12:57:30Z 81.251.239.130 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[h]] mf8vnm81e2bypi2iwjm1o0w3uqpiuqy Capra 0 3663 354056 351498 2016-05-18T13:35:11Z Escarbot 134 wikidata interwiki wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = Capra}}<br/>{{StatusVulnerable}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Goat.jpg|220px|Capra]] | caption = }} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Mammalia]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Artiodactyla]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Bovidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''[[Capra]]'''''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''Capra aegagrus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_simple | color = pink | binomial_name = Capra aegagrus}} {{Taxobox_end}} A '''capra''' hè un [[mammiferu]] chì faci parti di u [[genaru]] '''''Capra''''', chì cumprendi novi spezii. == Spezii è sottuspezii == {| border="1" | [[Image:Gorges du Verdon Goat-Rove-black 0253.jpg|120px]] || ''Capra aegagrus'' || [[Capra salvatica]] |- bgcolor="#CCCCCC" | [[Image:Goat face.jpg|120px]] || ''Capra aegagrus hircus'' || [[Capra domestica]] |- bgcolor="#CCCCCC" | [[Image:Kri kri.jpg|120px]] || ''Capra aegagrus creticus'' || [[Capra di Creta]] |- | || ''Capra caucasia'' || |- | || ''Capra cylindricornis'' || |- | || ''Capra hircus'' || [[Capra di u Cashmiru]] |- | || ''Capra falconeri'' || |- bgcolor="#CCCCCC" | || ''Capra falconeri heptneri'' || |- bgcolor="#CCCCCC" | || ''Capra falconeri chialtanensis'' || |- bgcolor="#CCCCCC" | || ''Capra falconeri megaceros'' || |- bgcolor="#CCCCCC" | || ''Capra falconeri jerdoni'' || |- | [[Image:Steinbock ibex 2.JPG|120px]] || ''Capra alpina'' |- bgcolor="#CCCCCC" | || ''Capra ibex ibex'' || |- bgcolor="#CCCCCC" | || ''Capra ibex nubiana'' || [[Capra nubiana]] |- bgcolor="#CCCCCC" | || ''Capra ibex sibirica'' || [[Capra asiatica]], o ''Capra sibirica'' |- | || ''Capra pyrenaica'' || [[Capra spagnola]] |- bgcolor="#CCCCCC" | || ''Capra pyrenaica pyrenaica'' || [[Capra pireniana]]; |- bgcolor="#CCCCCC" | || ''Capra pyrenaica lusitanica'' || [[Capra purtughesa]]; |- | || ''Capra walie'' || |} ==Gallaria== <gallery> Image:Gorge_du_Verdon_Goat_0254.jpg| Image:Brown female goat.jpg| Image:Goats in mountains.jpg|Capri domestici in i muntagni </gallery> == Citazioni == Accadi chì a capra fussi mintuvata in a cultura è in a litteratura corsa. Par esempiu: * in i sprissioni: ''Parè una capra [[cocia]]'' * ''par un puntu, Martinu persi i capri'' ==Rifarenzi== * Ettori, Farrandu, ''Antulugia di i sprissioni corsi - Anthologie des expressions corses'', Parighji: Rivages, 1984 [[Categoria:Mammalia]] irgw6av2vycyrt8hfv4tycc0v078zt1 Lamentu 0 3664 370430 332974 2021-01-05T05:08:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U lamentu hè un [[cantu]] tradiziunali corsu. Si pò mintuvà uni pochi di lamenti chì sò mori cunnisciuti: * U [[lamentu di u castagnu]] * U [[lamentu di Ghjuvan' Cameddu]] * [[Lamentu di u duttore Battesti]] == Riferimenti == == Liami == [[Categoria:Lamentu]] 8vs3g8n1w4ql1yzvw3vy8wdtfhdnci3 Ferraghju 0 3665 350850 342507 2015-07-09T13:33:26Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Les_Tr%C3%A8s_Riches_Heures_du_duc_de_Berry_f%C3%A9vrier.jpg|thumb|Ferraghju, da [[L'ore ricchissime di u duca di Berry]]]] {{Ferraghju}} '''Ferraghju''' (o '''frivaghju''' o ancu '''farraghju''') hè u secondu mese di l'annata è di u calendariu gregurianu. == Citazioni == U mese di ferraghju hè mintuvatu à spessu in i [[pruverbii corsi]]: * ''Frivaghju, t'hà setti [[barretta|barretti]]''. Si dici dinò: * ''Frivaghju, frivaghju di [[setti]] [[barretta|barretti]]. Una a caccia è quidda altra la metti''. * ''Frivaghju, ùn lacà di fà u to [[viaghju]]''. * ''Ferraghju, Ferraghjettu, cortu è maladettu''. * ''Ferraghju, ferraghju, ciò ch'ùn aghju fattu, faraghju.'' * ''Sì ferraghju passa seccu, hè grassu u [[bugnu]] è magru u [[beccu]]. * ''Farraghju, secca a [[manu]] à u [[capraghju]].'' * ''Sì frivaghju ùn fussi trà i [[mese|mesa]] ùn ci saria mai [[fami]] in li [[paese|paesi]].'' * ''Frivaghju, fribaghju, [[cosa]] fatta ùn aghju, faraghju.'' == Referenze == * Saravelli-Retali, 1976, A vita in Corsica cù i pruverbii è i detti - La vie en Corse à travers proverbes et dictons, Nice: Don Bosco * Ceccaldi, Matteiu, Dizziunariu corsu-francese, Pieve d'Evisa, Klincksieck, 1968 * Stefanelli, Marcedda, ''Tempu è staghjoni'', [[U Taravu]] 176, ghjinnaghju 2009 {{Mesi}} [[Categoria:Mese di l'annu| 02]] f11nrn4fc8d5824dj5zxiipkt8efqin Marzu 0 3666 375919 350720 2021-08-20T00:46:31Z Minorax 15175 fix [[Special:LintErrors/missing-end-tag]] wikitext text/x-wiki [[File:Les_Tr%C3%A8s_Riches_Heures_du_duc_de_Berry_mars.jpg|thumb|Marzu, da [[L'ori ricchissimi di u duca di Berry]]]] {{Marzu}} '''Marzu''' hè u terzu mese di l'annata è di u calendariu gregorianu. == Citazioni == ===Pruverbii=== U mesi di marzu hè mintuvatu suventi in i [[pruverbii corsi|pruverbii]] è in i [[sprissioni corsi|sprissioni]]. Par asempiu: * ''Ch'eddu durghi tantu u mal'vicinu, quant'edda dura a [[nevi]] marzulina.'' Si dici dinò: ''Chè lu mal' vicinu ùn durghi chè quant'è a nevi marzulina.'' * ''Marzu siccu par u bugnu e par u beccu.'' * ''Marzu [[acqua|piuviosu]], bugnu varmicosu è beccu muccicosu.'' * ''U fretu di marzu ghjentri in u [[corru]] di u boiu.'' * ''U [[soli]] marzulinu, di i [[donni]] fà strascinu.'' * ''[[Neve]] marzulìna, strughje da a sera à a matina.'' * ''Marzu tinghje, [[Aprile]] dipinghje.'' * ''À u [[sole]] marzulinu, ùn dà [[capu]] nè [[spinu]].'' * ''Marzu di sette barrette, una a [[caccia]] è l’altra a mette.'' * ''Di marzu, ch'ùn ne hà, si ne và scalzu.'' * ''Marzu asciuttu, [[aprile]] bagnatu, beatu in [[terra]] chì hà suminatu.'' * ''Di sera marzulina, appudda ti com'è i [[ghjaddina|ghjaddini]].'' ===Puisia=== Hè citatu dinò aostu in a [[puisia]] ''I mesi'' di [[Paulu Zarzelli]]: :''[[Dicembri]], [[Ghjinnaghju]] è [[Farraghju]]'' :''Di [[nevi]] sò suminati'' :''[[Marzu]], [[Aprile]] è [[Maghju]]'' :''Di [[fiore|fiori]] sò parfumati'' :''[[Ghjunghju]], [[Lugliu]] è [[Aostu]]'' :''Di [[soli]] sò bagnati'' :''[[Sittembri]], [[Uttrovi]] è [[Nuvembri]]'' :''D'[[uva]] sò vindimiati.'' == Referenze == * Saravelli-Retali, 1976, A vita in Corsica cù i pruverbii è i detti - La vie en Corse à travers proverbes et dictons, Nizza: Don Bosco * Stefanelli, Marcedda, ''Tempu è staghjoni'', [[U Taravu]] 176, ghjinnaghju 2009 {{Mesi}} [[Categoria:Mese di l'annu| 03]] c33hfp9ol3zms9pzw8ieaw0yvo6nsol Aprile 0 3667 371772 371771 2021-01-28T19:13:30Z 2A01:CB1C:CC3:E700:149:BB1A:FFB2:6791 wikitext text/x-wiki [[File:Les_Tr%C3%A8s_Riches_Heures_du_duc_de_Berry_avril.jpg|thumb|Aprile, da [[L'ore ricchissime di u duca di Berry]]]] {{Aprile}} '''Aprile''' (o '''aprili''') hè u quartu mese di l'annata è di u calendariu gregurianu. == Citazioni == U mesi d'aprile hè mintuvatu in uni pochi di [[pruverbii corsi|pruverbii]] è [[sprissioni corsi]]. Par asempiu: * ''Aprili, desfa [[purcili]].'' * ''Aprili, dolci dormire.'' * ''L'[[ottu]] d'aprili, u [[cuccu]] si devi sentire. S'eddu un si senti, hè mortu o per murire.'' * ''[[Marzu]] tinghje, Aprile dipinghje.'' * ''[[Marzu]] asciuttu, aprile bagnatu, beatu in [[terra]] chì hà suminatu.'' * ''Aprile, una [[goccia]] per dì.'' * ''Aprile hè [[trenta]], è s'ellu piuvissi trent'unu, ùn farebbe male à nisunu.'' * ''Aprile è [[maghju]] lumagaghju.'' * ''Sì aprile ùn era frà li [[mesi]], ùn ci saria [[miseria]] in i [[paesi]].'' * ''Veni d'aprili è ti farò murire, veni di [[maghju]] è ti cuntintaraghju.'' == Referenze == * Saravelli-Retali, 1976, A vita in Corsica cù i pruverbii è i detti - La vie en Corse à travers proverbes et dictons, Nice: Don Bosco * Ceccaldi, Matteiu, Dizziunariu corsu-francese, Pieve d'Evisa, Klincksieck, 1968 * Stefanelli, Marcedda, ''Tempu è staghjoni'', [[U Taravu]] 176, ghjinnaghju 2009 == Ligami == * [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdc/Abriri artìculu annantu à aprile ([[sassarese]] ''abriri'' o ''abbrili''; in [[gallurese]] ''abrili'') in a Wikipedia sassaresa] {{Mesi}} [[Categoria:Mese di l'annu| 04]] 040zpl4f4aedyq4bqea5dkrtd6tum31 Maghju 0 3668 375920 350848 2021-08-20T00:46:37Z Minorax 15175 fix [[Special:LintErrors/missing-end-tag]] wikitext text/x-wiki [[File:Fr%C3%A8res_Limbourg_-_Tr%C3%A8s_Riches_Heures_du_duc_de_Berry_-_mois_de_mai_-_Google_Art_Project.jpg|thumb|Maghju, da [[L'ore ricchissime di u duca di Berry]]]] {{Maghju}} '''Maghju''' hè u quintu mese di l'annata è di u calendariu gregurianu. == Citazione == ===Pruverbi=== U mese di maghju hè mintuvatu in uni pochi di [[pruverbii corsi|pruverbii]] è [[sprissioni corsi|spressione corse]]. Per esempiu: * ''Par maghju o par maghjonu, ùn ti caccià u to [[pilonu]].'' * ''Serate di [[ghjennaghju]] è [[ghjurnata|ghjurnate]] di maghju.'' * ''U piu beddu [[ceppu]], teni lu à maghju.'' * ''Maghju [[urtulanu]] assai [[paglia]] è pocu [[granu]].'' * ''Matinati di maghju è [[sirintina|sirintini]] di [[ghjinnaghju]].'' * ''Per ogni [[runzinu]] vène u so Maghju''. * ''U [[fasgiulaghju]], fà lu di Maghju.'' * ''L’[[acqua]] di [[ghjinnaghju]] alloca u [[vinu]] à maghju.'' * ''[[Aprile]] è maghju lumagaghju.'' * ''Veni d'[[aprili]] è ti farò murire, veni di maghju è ti cuntintaraghju.'' ===Sprissione=== Hè ancu citatu in a sprissione: * ''longu quant'è maghju''. ===Paghjelle=== Maghju hè mintuvatu dinù in a [[paghjella]]<ref>www.paghjella.com</ref>: :''U primu [[fiore]] di maghju'' :''Hè quellu di la [[viola]]'' :''Ma lu più chì mi dispiace'' :''Hè d'avè l'à coglie sola'' :''Chì le pene di l'[[amore]]'' :''Ùn le sà chè chì le prova.'' == Note == <references/> == Referenze == * [http://ernestpapi.free.fr/Manghj%C3%A0%20%C3%A8%20%20bia.%20Manger%20et%20boire.htm Arnestu Papi, Manghjà è bia] * Saravelli-Retali, 1976, A vita in Corsica cù i pruverbii è i detti - La vie en Corse à travers proverbes et dictons, Nice: Don Bosco * Stefanelli, Marcedda, ''Tempu è staghjoni'', [[U Taravu]] 176, ghjinnaghju 2009 * [http://www.paghjella.com/paghjelle.htm paghjella.com Inventariu di e paghjelle] {{Mesi}} [[Categoria:Mese di l'annu| 05]] rtll2m54ca3xcr4m472xa13p5b9jfcz Ghjugnu 0 3669 350722 342656 2015-07-09T12:44:09Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Les_Tr%C3%A8s_Riches_Heures_du_duc_de_Berry_juin.jpg|thumb|Ghjugnu, da [[L'ore ricchissime di u duca di Berry]]]] {{Ghjugnu}} '''Ghjugnu''' hè u sestu mese di l'annata è di u calendariu gregorianu. == Citazioni == ===Pruverbii=== U mesi di ghjugnu hè mintuvatu in uni pochi di [[pruverbii corsi]]. Par asempiu in i pruverbii: * ''Tramula di ghjugnu, [[aliva|alivi]] in [[pugnu]].'' ===Sprissioni=== Hè ancu citatu in a [[sprissioni corsi|sprissioni]]: * ''dì quant'è i [[griddu|griddi]] di ghjugnu.'' == Rifarenzi == * Stefanelli, Marcedda, ''Tempu è staghjoni'', [[U Taravu]] 176, ghjinnaghju 2009 {{Mesi}} [[Categoria:Mese di l'annu| 06]] dqyo084gxxc1oqm4v02y1yfjfhox7i9 Lugliu 0 3670 377028 377026 2021-09-12T21:47:08Z Jun Misugi 295 /* Liami */ icona sdc wikitext text/x-wiki [[File:Les_Tr%C3%A8s_Riches_Heures_du_duc_de_Berry_juillet.jpg|thumb|Lugliu, da l'[[Ori ricchissimi di u duca di Berry]]]] {{Lugliu}} '''Lugliu''' (o [[luddu]], ancu [[lughju]])<ref>Li nomi corsu-sardi sò: [[lùgliu]] m., [[trìura]] f. o tríula f., aglióla f. ([[Sassaresu|sass.]] è [[Castheddu Sardhu|casthiddanesu]]); [[luddu]] m., trìula f., [[agliola]] f., alghjola f., ([[A Madalena|Lm]]) [[lùgliu]] m. ([[Gadduresu|gadd.]]).</ref> hè u settimu mesi di l'annata è di u calendariu gregurianu. == Citazioni == U mesi di lugliu hè mintuvatu in uni pochi di [[pruverbii corsi]]. Par asempiu: * ''[[Acqua]] di luddu, ùn faci bè à nudda.'' * ''Di lugliu canta u [[muscone]] è si cambia di [[rughjone]]''<ref>''U Muntese'' (p. 818).</ref> (hè una [[staghjone]] chì face assai [[caldu]]). == Noti == <references/> ==Riferimenti== * Ciavatti, Petru (dir. redazzione) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana ==Liami== * [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdc/Lugliu Leghja st'articulu annant'à a Wikipedia sassaresa] [[File:ISO 639 Icon sdc.svg|39px]] {{Mesi}} [[Categoria:Mese di l'annu| 07]] [[Categoria:Lugliu]] 4b3iocap5agxmdsbeogxhpnk8t0rdb6 Aostu 0 3671 367579 350717 2020-06-08T18:07:23Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Les_Tr%C3%A8s_Riches_Heures_du_duc_de_Berry_aout.jpg|thumb|Aostu, da [[L'ori ricchissimi di u duca di Berry]]]] {{Aostu}} '''Aostu''', '''austu''' ò '''agostu''', hè l'uttesimu [[mesi]] di l'annata è di u calindariu grigurianu. == Citazioni == ===Pruverbii=== U mesi d'aostu hè mintuvatu in uni pochi di [[pruverbii corsi]]. Par asempiu: * ''Aostu seccu, [[castagna]] par ogni [[ceppu]]''. * ''[[Acqua]] d'aostu, [[oliu]] è [[mostu]]''. * ''Buriana d’aostu è tempara di [[sittembri]]''. * ''Entratu aostu, entratu l'[[inguernu]].'' * ''D'aostu, u [[mare]] bolle cum'è [[mostu]].'' * ''Aostu, aostu, tutta l'[[acqua]] torna in [[mostu]].'' * ''À chì vole mostu zappi d'aostu.''<ref>''U Muntese'' (p. 100).</ref> * ''Debbiu d'aostu, [[erba]] di [[maghju]], cusì vole [[Diu|Domineddiu]].''<ref>''U Muntese'' (p. 100).</ref> ===Puisia=== Hè citatu dinò aostu in a [[puisia]] ''I mesi'' di [[Paulu Zarzelli]]: :''[[Dicembri]], [[Ghjinnaghju]] è [[Farraghju]] :''Di [[nevi]] sò suminati :''[[Marzu]], [[Aprile]] è [[Maghju]] :''Di [[fiore|fiori]] sò parfumati :''[[Ghjunghju]], [[Lugliu]] è [[Aostu]] :''Di soli sò bagnati :''[[Sittembri]], [[Uttrovi]] è [[Nuvembri]] :''D'[[uva]] sò vindimiati. == Noti == <references/> == Rifarenzi == * Ceccaldi, Matteiu, Dizziunariu corsu-francese, Pieve d'Evisa, Klincksieck, 1968 * Ciavatti, Petru (dir. redazzione) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana * Saravelli-Retali, 1976, A vita in Corsica frà pruverbii è detti - La vie en Corse à travers proverbes et dictons, Nizza: Don Bosco * Stefanelli, Marcedda, ''Tempu è staghjoni'', [[U Taravu]] 176, ghjinnaghju 2009 {{Mesi}} [[Categoria:Mese di l'annu| 08]] lrnskhi7lencac3do90iyo16lwpt2yl Settembre 0 3672 357364 350846 2017-07-10T17:54:11Z 86.219.203.30 wikitext text/x-wiki [[File:Les Très Riches Heures du duc de Berry septembre.jpg|thumb|Sittembre, da l'''[[Ore ricchissime di u duca di Berry]]'']] {{Settembre}} '''Settembre''' (o [[sittembri]]) hè u nuvesimu mese di l'annata è di u calendariu gregurianu. == Citazione == U mese di settembre hè mintuvatu in uni pochi di [[pruverbii corsi]]. Per asempiu: * ''[[Matrimoniu]] sittimbrinu o veduvu o mischinu''. * ''[[Buriana]] d’aostu è tempara di sittembri''. * ''Settembre coglie u [[fruttu]], [[ottobre]] ogni [[cosa]] rode.'' * ''Sittembre e culpisce, [[ottobre]] e sepellisce.'': parlendu di l'[[aliva|alive]]. * ''À la [[luna]] sittimbrina, [[sette]] [[luna|lune]] ci s'inchjina''.<ref>''U Muntese'' (p. 1314).</ref> * ''In [[bughju]] sittimbrinu, ùn fate [[camminu]]''.<ref>''U Muntese'' (p. 1314).</ref> * ''[[Aostu]] matura, settembre [[vindemia]]''.<ref>''U Muntese'' (p. 1291).</ref> == Note == <references/> ==Riferimenti== * Ciavatti, Petru (dir. redazzione) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana * Saravelli-Retali, 1976, A vita in Corsica cù i pruverbii è i detti - La vie en Corse à travers proverbes et dictons, Nizza: Don Bosco {{Mesi}} [[Categoria:Mese di l'annu| 09]] [[Categoria:Settembre]] gfxo3s85d7pkc9ygk73dfk1716rh26o Ottobre 0 3673 350851 350718 2015-07-09T13:36:16Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Les_Tr%C3%A8s_Riches_Heures_du_duc_de_Berry_octobre.jpg|thumb|Ottobre, da [[L'ore ricchissime di u duca di Berry]]]] {{Ottobre}} '''Ottobre''' (o '''uttrovi''') hè u dicesimu mese di l'annu sicondu u calindariu gregurianu è u sicondu mese di u [[vaghjimu]] in l'[[emisferu boreale]], è di u [[veranu]] in l'[[emisferu australe]]. Conta 31 [[ghjornu|ghjorni]] è si culloca in a siconda mità di un annu civile. U nome deriveghja da u latinu ''october'', perchè era l'ottesimu mese di u [[calindariu rumanu]], chì principiava incù u mese di [[marzu]]. L'imperatore [[Commodo]] uparò una riforma sicondu a quale u mese assumia un di i so tituli, ''Invictus'', ma dopu à a so morte a riforma fù abbandunata. In u [[calindariu persianu]] ottobre currispundia à u mese di ''Mehr'' (finu à u 22) è eppo à quellu di ''Aban''. In u [[calindariu rivuluziunariu francese]] uttrove currispundia à dui mesi: à [[Vindemiaiu]] finu à u 22/24 uttrove, è dopu à [[Brumariu]]. == Citazione == ===Pruverbi=== U mesi d'ottobre hè mintuvatu in uni pochi di [[pruverbii corsi]]. Per esempiu: * ''[[Sittembre]] coglie u [[fruttu]], ottobre ogni [[cosa]] rode.'' * ''[[Sittembre]] e culpisce, ottobre e sepellisce.'': parlendu di l'[[aliva|alive]]. == Referenze == * Saravelli-Retali, 1976, A vita in Corsica cù i pruverbii è i detti - La vie en Corse à travers proverbes et dictons, Nice: Don Bosco {{Mesi}} [[Categoria:Mese di l'annu| 10]] tk93cl307s6rtmhscvfi5s68lwyxnga Nuvembre 0 3674 365105 365104 2019-11-23T23:14:11Z Jun Misugi 295 /* Ligami */ Interwiki: sassarese wikitext text/x-wiki {{Nuvembri}} '''Nuvembre''' (puru '''novembre''' o '''nuvembri''' in [[Lingua corsa|córsu nustrale]], scrittu '''nuembri''' in [[gallurese]], '''nubembri''' in [[sassarese]]) hè l'undicèsimu mese di l'annu sicondu u calindariu gregurianu é u terzu é ùltimu mese di u [[vaghjimu]] in l'emisferu boreale, di u veranu in l'emisferu australe. Conta 30 [[ghjornu|ghjorni]] é si culloca in a siconda mità di l'annu civile. In stu mese si ricòrdanu i defunti, u prima di nuvembre infatti occorre a sulennità di i [[Santi]] é u ghjornu siguente a [[Cummemurazione di i defunti]]. U nuvembre hè ancu chjamatu '''sant'Andria''' (Sàssari, Gallura) o '''Li Santi''' dinù (Gallura). == Etimulugia == [[File:Les_Tr%C3%A8s_Riches_Heures_du_duc_de_Berry_novembre.jpg|thumb|Nuvembre, da ''L'ore ricchissime di u duca di Berry'']] U nome pruvene da u [[lingua latina|latinu]] ''novem'', "novi", perchè era u nuvèsimu mese di u [[calindariu rumanu]], chì principiava incù u mese di [[marzu]]. == Citazione == ===Pruverbi=== U mese di nuvembre hè mintuvatu in uni pochi di [[pruverbii corsi]]. Par esempiu: * ''À chì ùn sa piantà, [[pianta]] di nuvembri''. * ''À chì poni nanzi à i Santi lavora pa i [[cantanti]]''. * ''U primu nuvembre, [[San Martinu]] risplende.'' * ''No po’ esse chi sia di magghju sant’Andria.'' (Gallura) == Referenze == * Ceccaldi, Matteiu, ''Dizziunariu corsu-francese'', Pieve d'Evisa, Klincksieck, 1968 == Ligami == * [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdc/Santandria Leghje st' artìculu in sassarese] * [http://www.ac-corse.fr/colleges/collegefino/med/almanaccu/imesi.htm I mesi], puesia di Paulu Zarzelli. {{Mesi}} [[Categoria:Mese di l'annu| 11]] qkqup4tr9jpufb7t4p6htnwnfgid3v7 Dicembre 0 3675 350853 342516 2015-07-09T13:37:47Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Les_Tr%C3%A8s_Riches_Heures_du_duc_de_Berry_d%C3%A9cembre.jpg|thumb|Dicembre, da [[L'ore ricchissime di u duca di Berry]]]] {{Dicembre}} '''Dicembre''' (o ''Dicembri'') hè u dodicesimu è ultimu mese di l'annu sicondu u calindariu gregurianu. Conta 31 ghjorni è si culloca in a siconda mità d'un annu civile. Era u dicesimu mese di u calindariu rumanu (u nome pruvene da quì), chì principiava incù u mese di marzu. A Ghjesgia cristiana cilibreghja a Natività di [[Ghjesù Cristu|Ghjesù]] u 25 dicembre, mentre 17 ghjorni prima, l' 8 dicembre occorre a sulennità di l'Immaculata Cuncezzione. U 21 dicembre o 22 dicembre principia l'[[inguernu]] in a parte boreale, mentre in a parte australe principia l'[[istate]]. U 26 dicembre si festighjeghja [[Santu Stefanu]], è u ghjornu dopu a Natività. U 31 dicembre si festighjeghja [[San Silvestru]], ultimu ghjornu di l'annu. == Citazione == ===Pruverbi=== U mese di dicembre hè mintuvatu in uni pochi di [[pruverbii corsi]]. Per esempiu: * ''Di dicembre, cascanu i [[membru|membri]]''. * ''Dicembre, dicembre, daretu mi cotru, davanti m'incendu.'' * ''Ùn ci hè [[Natale]] senza [[gregale]].'' == Referenze == * Saravelli-Retali, 1976, A vita in Corsica cù i pruverbii è i detti - La vie en Corse à travers proverbes et dictons, Nice: Don Bosco * Stefanelli, Marcedda, ''Tempu è staghjoni'', [[U Taravu]] 176, ghjinnaghju 2009 == Ligami == * [http://www.ac-corse.fr/colleges/collegefino/med/almanaccu/imesi.htm I mesi], puesia di Paulu Zarzelli. ==Fonte== 'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu. {{Mesi}} [[Categoria:Mese di l'annu| 12]] 5n9ztm71f4cma9ju188pmbz0crl8ufk Template:Annu 10 4690 373419 93231 2021-06-02T04:45:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align=center border=0 cellpadding=2 cellspacing=2 style="margin-bottom: 0.5em; border: 1px solid gray; background-color: #f7f8ff" width=100% |- | align=left|&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; | align=center |[[{{{1}}}]] - '''[[{{{2}}}]]''' - [[{{{3}}}]] | align=right | <div style="float:left; margin-left:0.4em; margin-top:0.4em;"> </div> |- | align=left|&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; | align=center |[[anni {{{4}}}]] - [[anni {{{5}}}]] - '''[[anni {{{6}}}]]''' - [[anni {{{7}}}]] - [[anni {{{8}}}]] |- | align=left|&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; | align=center |[[{{{9}}}]] - [[{{{10}}}]] - [[{{{11}}}]] - [[{{{12}}}]] - [[{{{13}}}]] - [[{{{14}}}]] - [[{{{15}}}]] - [[{{{16}}}]] - [[{{{17}}}]] |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> e4yftgwq5rzktj92y4qmi0v7du6k7yg Italia 0 4691 371621 365928 2021-01-10T13:32:41Z 84.222.147.200 /* Storia */ wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Republica Taliana |nomeUfficiale = Repubblica Italiana |linkBandiera = Flag of Italy.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Italy-Emblem.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = EU-Italy.svg |motto = |mottoTraduzione = |lingua = [[Lingua taliana|Talianu]]<ref>U [[lingua francese|francese]] hè cuufficiale in [[Valle d'Aosta]], u [[lingua tedesca|tedescu]] in [[Pruvincia di Bolzanu|Altu Adige]].</ref> |capitale = [[Roma]] |capitaleAbitanti = 2.711.476 |capitaleAbitantiAnno = 2007 |governo = [[Republica parlamentare]] |presidente = [[Sergio Mattarella]] |elenco capi di stato = Presidente |elenco capi di governo = Presidente di u Cunsigliu di i Ministri |primoMinistro = [[Giuseppe Conte]] |indipendenza = u [[17 di marzu]] [[1861]] |ingressoONU = u [[14 di dicembre]] [[1955]] |ingressoUE = u [[25 di marzu]] [[1957]]<ref>Membru fundadore.</ref> |superficieTotale = 301.338 |superficieAcqua = 2,4 |popolazioneTotale = 60.589.445 <small>(2016)</small> |popolazioneDensita = 201 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu cuurdinatu universale|UTC]] +1 |PIL=2.104.666 |PILValuta= $ |PILAnno= 2007 |PILOrdine= 7 |PILprocapite=35.872 |PILprocapiteValuta= $ |PILprocapiteAnno= 2007 |PILprocapiteOrdine= 21 |HDI= 0,941 (alto) |HDIAnno= 2007 |HDIOrdine= 20 |valuta = [[Euro]]<ref>Francu svizzeru in [[Campione d'Italia]].</ref> |energia = |tld = .it |telefono = +39 |targa = I |inno = [[U Cantu di i Taliani]] |festa = [[2 di ghjugnu]] |note = <references/> }} L''''Italia''', officialmente a '''Repubblica Italiana''' ("Republica Taliana"), hè unu [[statu]] di l'[[Europa]] meridiunale. Cunfina à l'uvestu cù a [[Francia]], à u nordu cù a [[Svizzera]] è l'[[Austria]] è à l'estu cù a [[Sluvenia]]. In u sò territoriu ci sò dui stati indipendenti: [[San Marinu]] è a [[Cità di u Vaticanu]]. Hè dinù taliana a cumuna di [[Campione d'Italia]] in Svizzera. A capitale hè [[Roma]]. L'Italia muderna hè unu statu dapoi u [[1861]] è una republica dapoi u [[1946]]. U territoriu hè furmatu da u versante sudu di l'[[Alpi]], da a pianura padana è veneta, da a penisula taliana prutesa in u [[Mare Terraniu]], da dui isule principali ([[Sicilia]] è [[Sardegna]]) è da altre isule minori. I Taliani adupranu qualchì nome per chjamà a sò patria: ''la Penisola'' ("a Penisula", per antonomasia), ''lo Stivale'' ("u Stivale", per a sò forma speciale) è ''il Belpaese'' ("u Bellu Paese", per a bellezza è a varietà di i paisagi è di l'opere artistiche). L'abitanti sò à pocu pressu 60 milioni, cù una densità di 196 abitanti per km². L'arricata di l'Italia à a civilisazione di l'Occidente hè immensa: l'[[Imperu Rumanu]] è u [[Rinascimentu]] ne sò esempii. Oghje l'Italia hè una democrazia soda, hè a sesta putenza ecunomica in u mondu è participeghja attivamente à e relazioni internaziunali: difatti hè membru fundadore di l'[[Unione Europea]], di a [[NATO]], di u [[Cunsigliu di l'Europa]] è di l'[[Unione Europea Occidentale]], aderisce à e [[Nazioni Unite]] (in u biennu [[2007]]-[[2008]] ne hè membru di u Cunsigliu di Sicurezza) è face parte di u [[G8]]. == Etimolugia di u nome == L'etimulogia di u nome, siconda una tesi, deriva da u grecu italós, che significa toru come forma impuculisca di l'Umbru ''vitlu'' (vitellu). Tale etimulogia di urighjine greca significa "terra di u vitellu". == Storia == <gallery> Tavares.Forum.Romanum.redux.jpg| Castello di reggio calabria, esterno 01.jpg| Italy 1796.svg|Italia 1796 Giuseppe Garibaldi (1866).jpg|Giuseppe Garibaldi Римський договір.jpg| Colosseo 2020.jpg| </gallery> == Geografia == <gallery> Altstadt von Malcesine-2.jpg|Lago di Garda EtnaAvió.JPG|Ethna Vernazza and the sea, Cinque Terre, Italy.jpg| Chia beach, Sardinia, Italy.jpg| </gallery> == Geografia pulitica == D'un puntu di vista amministrativu a Republica Taliana hè divisa in 20 regioni (''regioni''). E regione sò divise in pruvincie (''province''), chì sò 110, è e pruvincie sò divise in cumune (''comuni''), chì sò 8101. Lista di e regione taliane, incù u nome di u capilocu: * {{IT-VAO}}, [[Aosta]] * {{IT-PMN}}, [[Torinu]] * {{IT-LIG}}, [[Genuva]] * {{IT-LOM}}, [[Milanu]] * {{IT-TAA}}, [[Trentu]] * {{IT-VEN}}, [[Venezia]] * {{IT-FVG}}, [[Trieste]] * {{IT-EMR}}, [[Bologna]] * {{IT-TOS}}, [[Firenze]] * {{IT-UMB}}, [[Perugia]] * {{IT-MAR}}, [[Ancona]] * {{IT-LAZ}}, [[Roma]] * {{IT-ABR}}, [[L'Aquila]] * {{IT-MOL}}, [[Campubassu]] * {{IT-CAM}}, [[Napuli]] * {{IT-PUG}}, [[Bari]] * {{IT-BAS}}, [[Putenza]] * {{IT-CAL}}, [[Catanzaru]] * {{IT-SIC}}, [[Palermu]] * {{IT-SAR}}, [[Cagliari]] == Pulitica == == Ecunumia == <gallery> Terni - le Acciaierie 1912.jpg|Terni Milan skyline skyscrapers of Porta Nuova business district.jpg|Milano Front of the Lingotto Building - Fiat- Torino, Italy. (11203847503).jpg|Torino Torre Eni.jpg|Palazzo Eni Torre Hadid.png| Telecom Italia - Sede Corso Italia.jpg| </gallery> == Demografia == == Referenze == * [[Regioni taliane]] * [[Pruvincie taliane]] ==Da vede dinò== *[[Parcu naziunale di Abruzzu, Laziu è Mulise]] *[[Niccolò Ammaniti]] *[[Iva Zanicchi]] *[[Giorgio Faletti]] *[[Nichi Vendola]] *[[Antonio Tabucchi]] *[[Marianna Madia]] *[[Nutella]] *[[Silvio Berlusconi]] *[[Tuvone di u Visu]] == Ligami == * [http://www.quirinale.it/ Presidenza di a Republica] * [http://www.governo.it/ Guvernu] * [http://www.parlamento.it/ Parlamentu] * [http://www.italia.it/ Purtone naziunale di u turismu] {{Unione europea}} [[Categoria:Italia|*]] [[Categoria:Unioni Auropea]] 9x7hb9mbvbtx5j3pbyr4rug8ad6oq9k Mari mediterraniu 0 4692 195176 43933 2009-12-17T22:50:51Z Xqbot 1764 Robot: répare double redirection à [[Mari Tarraniu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari Tarraniu]] 5pwm1v866vqqtybh72td96bha57rtf9 Sicilia 0 4721 366766 350428 2020-06-01T17:11:01Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki {{regione taliana | regione=Sicilia | nomeUfficiale=Sicilia | blasone=Coat of arms of Sicily.svg | bandera=Sicilia-Bandiera.png | capilocu=Palermu | linguiUfficiali=[[Lingua taliana|Talianu]], [[Lingua siciliana|Sicilianu]] | altrilingui=[[Lingua inglesa|Inglesu]] (Cummerciale e Turisticu | superficia=25.708 | pupulazioni=5.040.301 | densità=196 | pruvincie= <li>{{IT-AG}}</li> <li>{{IT-CL}}</li> <li>{{IT-CT}}</li> <li>{{IT-EN}}</li> <li>{{IT-ME}}</li> <li>{{IT-PA}}</li> <li>{{IT-RG}}</li> <li>{{IT-SR}}</li> <li>{{IT-TP}}</li> | cumune=390 | situ=http://www.regione.sicilia.it/ | carta=Sicily in Italy.svg }} [[File:Sicily-EO.JPG|thumb|left|250px|A Sicilia vista da u spaziu]] A '''Sicilia''' (o '''Cicilia''') ([[Salteriu funeticu internaziunale|IPA]]: {{IPA|[siˈʧiːlja]}}, ''Sicìlia'' in [[Lingua siciliana|sicilianu]]<ref>Scrittu ancu ''Sixilia''; in lingua siciliana antica si contra inoltri a forma ''Sichilia''.</ref>, ''Siçillja'' in [[Lingua arbëreshë|arbëreshë]], Σικελία in [[Lingua greca|grecu]]), ufficialamenti '''Regione Siciliana''', hè una [[Regione di'Italia|rigioni taliana]] [[Autonumia speciale|autonoma]] à [[statutu spiciali]] di {{formatnum:5089386}} abitanti, u capilocu essendu [[Palermu]]. U territoriu di a rigioni hè custituitu guasi cumplittamenti da l'[[Isula di Sicilia|isula umonima]], a più isula maiori di l'Italia è di u [[Isule di u mare Mediterraniu|Mediterraniu]], è ancu a [[Lista di isule per aria|45ª isula più stesa in u mondu]]. A parti rimanenti hè custituita da l'arcipelaghi di l'[[Isuli Eolii]], di l' [[Isule Egadi|Egadi]] è di l'[[Isuli Pelagii]] è da l'isuli di l'[[Isula d'Ustica]] è [[Isula di Pantelleria|Pantellaria]]. Hè a rigioni più stesa di Italia<ref>Misura chì cumprendi a superficia di l'arcipelaghi è di l'isuli minori.</ref> è u so tarritoriu hè ripartitu in [[Cumuni di a Sicilia|390 cumuni]] chi sò custituiti in novi pruvinci. Hè l'unica rigioni taliana à cumpurtà dui cità frà i deci più pupulati d'Italia: [[Palermu]] è [[Catania]]. Hè bagnata à u nordu da u [[Mar' Tirrenu]], à punenti da u [[Canali di Sicilia]], à u sudu da u [[Mari di Sicilia]], à livanti da u [[Mari Ioniu]] è à nordu-livanti da u [[strettu di Missina]] chì a sipara da a [[Calabria]]. I più antichi tracci umani in l'isula ricoddani à u 12.000 a.C. circa. Duranti l'era [[protustoria|protustorica]] si sò sviluppati i culturi ditti di [[Thapsos]], di [[Castelluccio di Cunnisciutu|Castelluccio]], di [[Stentinello]]. Populi pruvinenti da u cuntinenti talianu o da u Mediterraniu ci si stalletini dopu: trà eddi i [[Sicani]], i [[Siciliani]] è l'[[Elimi]]. L'[[VIII seculu a.C.]] vedi a Sicilia culunizata da i [[Fenici]] è da i [[Grechi]] è in i 600 anni successivi divintà campu di battaglia di i [[guerri grecu-punichi]] è [[guerre rumanu-puniche|rumanu-punichi]]. L'isula fù cusì cunquistata da i [[Ripublica rumana|Rumani]] è fù parti di l'[[Imperu rumanu|imperu]] finu à a so caduta in u [[V seculu d.C.]]. A Sicilia fù cusì terra di cunquista è, duranti l'[[Altu Medievu]], cunquistata da i [[Vandali]], da l'[[Ostrogoti]], da i [[Bizantini]], da l'[[Arabi]] è da i [[Nurmani]]. Sottu quist'ultimi nascì u [[Regnu di Sicilia]] chì durò da u 1130 à u 1816, chì fù suburdinatu dopu à l'[[Aragunesu]], à u Sacru Rumanu Imperu è, infini, à i Burboni sottu i quali si trasfurmò in [[Regnu di i Dui Sicilii]]. A Sicilia fù unita à u [[Regnu d'Italia]] in u 1860 incù un referendu, in seguitu à a [[spidizioni di i Milla]] vidata da [[Ghjaseppu Garibaldi]] duranti u [[Risurgimentu]]. In u 1946 a Sicilia, custituita in rigioni autonoma à statutu spiciali, hà di novu un parlamentu probbiu, sempri prima di a nascita di a [[Ripublica taliana]]. == Giugrafia fisica == [[File:Altimetria Sicilia.svg|thumb|Graficu incù l'altimitrìi di a Sicilia]] A [[Isula di Sicilia|Sicilia]] hè a più isula grandi di u [[mari tarraniu]]. S'affaccia à u nordu annantu à u [[mar' Tirrenu]]. À nordu-livanti hè divisa da a [[penisula taliana|penisula]] da u [[strettu di Missina]] ed hè bagnata à livanti da u [[mari Ioniu]], à sudu-punenti hè divisa da l'[[Africa]] da u [[canali di Sicilia]]. L'isula hà una forma chì ricorda apprussimativamenti quidda d'un triangulu incù i trè siguenti vertici: * [[Capu Peloro]] (o Punta di u faru) à Missina, à u vertici nordu-uriintali * [[Capu Lilibeo|Capu Boeo]] (o Lilibeo) à Marsala, à u vertici nordu-uccidintali * [[Capu Passero]] à [[Portopalo]], à u vertici sudu-uriintali. Capu Peloro, inoltri, rapprisenta l'estremità uriintali di a rigioni; l'isuli di [[Strombolicchio]], [[Isula di Pantelleria|Pantellaria]] è [[Isula di Lampedusa|Lampedusa]], inveci, rapprisentani rispittivamenti l'estremità sittintriunali, uccidintali è miridiunali. === Giulugia === [[File:Stromboli animiert 800x600.gif|thumb|left|Eruzione di u Strombuli]]A Sicilia apparteni à a placca Siciliana Iblea, chì faci parti di a [[placca africana]]<ref>[http://www.curriere.it/scenze_è_tecnulugie/12_maghju_11/placca-sicilia-furesta-martin_ecf3b14à-9b72-11è1-81bc-34fceaba092f.shtml Trà Auropa è Africa spunta a micro-placca siciliana-iblea - Curriere.it<!-- Titulu inghjinaratu autumaticamenti -->]</ref>, eccituatu a parti [[Sicilia orientale|nordu-uriintali]] chì apparteni à a [[placca euruasiatica]]. U muvimentu di a placca africana chì par subduzioni s'immerghji sottu à quidda euruasiatica hà ditarminatu a criazioni di i rilievi muntosi di a rigioni, è ancu a prisenza di friquenti [[sisma|attività sismichi]] tantu d'urigini tettonica ch'è vulcanica. Trà 5,96 è 5,3 milioni d'anni, duranti u [[Messinianu]] (ultima fasa di u periodu [[Miocenu]]), u Mediterraniu firmò isulatu da l'[[uceanu Atlanticu]] prubabilamenti par via d'una crescita di l'attività tettonica. Quissa purtò à a [[crisa di salinità di u Messinianu|crisa di salinità]]: u mari Tarraniu cuminciò à svapurà più lestru è a cuncintrazioni di u [[sali]] aumintò. [[Carbunati]] è [[sulfati]] funi dipusitati in grandi quantità annantu à i fundali è n'hè firmatu sempri traccia in i [[miniera|minieri]] di [[sali gemma]] è di [[ghjessu (minerali)|ghjessu]] chì si poni truvà sempri in i pruvinci d'Agrigentu, Caltanissetta è Enna<ref>Stefanu Zanoli. [http://www.villasmunta.it/oceanugrafia/Non_pubblicabili/inaridimentu_adriaticu.htm ''Quandu si inaridì u Mediterraniu''] in ''TuttuScenze'', 29 sittembre 1999.</ref>. Un finominu giulogicu particulari hè u [[vulcanesimu sidimintariu]], chì si scontra in i siti di i [[Riserva naturale integrale Macalube d'Aragona|macalubi d'Aragona]], in a pruvincia d'Agrigentu, è di i [[maccalubi di Terrapelata]], à Caltanissetta. Stu raru finominu rendi l'aria vicina torbida, di culori bianchicciu è pupulata da una seria di [[vulcani di fanga|vulcaneddi di fanga]], alti circa un metru. U finominu hè liatu à a prisenza di tarreni [[arzilla|arzillosi]] pocu cunsistenti, intercalati da liveddi d'acqua salmastra, chì stani sopra à boddi di gasu [[metanu]] sottupostu à una certa prissioni. U gasu, à traversu i discuntinuità di u terrenu, affiora in suparficia, trascinendu incun eddu sedimenti arzillosi è acqua, chì danu locu à un conu di fanga, chì a so summità hè tuttu à fattu simuli à un [[crateru vulcanicu]]. U finominu assumi un caratteru splusivu, incù spulsioni di materiali arzillosu mischiatu incèu gasu è acqua chi zirla à una certa altezza.<ref>[http://web.tiscalinet.it/legambientesicilia/riserve/riserva_naturale_macalube_di_ara.htm ''Riserva naturali Macalube d'Aragona]</ref> === Vulcani === Par via di a so pusizioni, a rigioni è l'isuli circustanti sò tocchi da un'intensa attività vulcanica. I vulcani più impurtanti sò: [[Etna]], [[Strombuli]] è [[Vulcanu (vulcanu)|Vulcanu]]. Ani a singularità d'appartena à trè tipulugii diffarenti: eruzioni di lavi basaltichi altirnendu incù periodi di calma par u prima; eruzioni cuntinui è funtani di lava, par u sicondu, chì i so carattaristichi sò stati presi com'è mudeddu tipulogicu da i scentifichi di u sittori, chì ani criatu u terminu ''tipu strumbulianu'' par disignà l'attività similari di i vulcani terrestri; infini di tipu splusivu o ''plinianu'' par u terzu, carattarizatu da longhi periodi d'apparenti calma è eruzioni viulenti. Infini si ricorda l'attività eruttiva chì in u [[seculu XIX]], in l'ariali di u canali di Sicilia oghji dinuminata bancu di Graham, hà inghjinaratu a nascita di l'effimera [[isula Ferdinandea]]. === Isuli minori === [[File:MyBlue.jpg|thumb|Una via tipica di l'[[isula di Panarea]], incù abitazioni in stilu meditarraniu]] A Sicilia hè una rigioni cumplittamenti insulari: hè custituita, più ch'è da un'isula principali, da un insemu d'[[Arcipelagu|arcipelaghi]] è d'[[Isuli di a Sicilia|isuli minori]] chì formani circa 1,11% di tutta a superficia rigiunali (circa 285,4&nbsp;km<sup>2</sup> annantu à 25.711&nbsp;km<sup>2</sup> tutali). Cumpresa l'[[isula di Sicilia]], ci sò 19 isuli abitati (33.172 abitanti in i soli isuli minori)<ref>{{cita web|url=http://www.demo.istat.it/bilmens2011gen/query1.php?lingua=ita&Pro=84&allrp=2&periodu=5&submit=Tavola|titulu=Datu Istat à u 31/08/2011|accessu=24 ghjinnaghju 2012}}</ref>. I principali gruppi d'isuli di u grandi arcipelagu di a Sicilia sò l'[[Isuli Eolie|Eolii]], l'[[Isuli Egadi|Egadi]] è i [[Isuli Pelagie|Pelagii]]; l'[[isuli di u Stagnonu]] è l'[[isuli Ciclopi]], inveci, custituiscini dui picculi arcipelaghi rispittivamenti à punenti è à livanti di l'isula siciliana, di fronti à i costi di [[Marsala]], in u [[Pruvincia di Trapani|trapanesu]], è di [[Aci Casteddu]], in u [[Pruvincia di Catania|catanesu]]. [[Ustica]] è [[Pantillaria]], in u [[mar' Tirrenu]] è in u [[canali di Sicilia]], formani dui cumuni distinti di i [[Pruvincia di Palermu|pruvinci di Palermu]] è Trapani. I centri storichi di [[Siracusa]] è [[Augusta (Italia)|Augusta]], in u [[Pruvincia di Siracusa|siracusanu]], sò situati annantu à dui isuli culligati à a terraferma. === Monti di Sicilia=== [[File:Roccasalvatesta.JPG|thumb|[[Rocca Novara]] ditta ancu Rocca Salvatesta, [[monti Peloritani]]]] A Sicilia hè una rigione per u più cullinare (per u 61,4% di u territoriu), mentre per u 24,5% hè [[muntagna|muntosa]] è per u ristante 14,1% hè [[pianura|para]] (a pianura più grande hè quella di [[piana di Catania|Catania]]). U rilievu hè variu è, mentre in a Sicilia orientale si pò ricunnosce in l'[[Appinninu sicilianu]], a cuntinuazione di l'[[Appinninu calabru]], a Sicilia cintrale è occidentale ospiteghjanu parechji massicci isulati. Si trova in e [[Madonie]] a siconda vetta più alta di l'isula: u [[pizzu Carbunara]] (1979 metri). À u [[Sicilia cintrale|centru di a Sicilia]] ci sò i [[Monti Erei]] annantu à i quali si trova, à 948 metri d'altezza, a cità d'[[Enna]]; mentre in a fascia sudu-orientale trà a pruvincia ragusana è quella siracusana si trovanu i [[monti Iblei]] di i quali a cima più alta, u [[monte Lauro]], ghjunghje à un'altezza di 986 m. À punente sorghjenu altri monti d'altezza variabile, com'è i [[monti Sicani|Sicani]], di i quali a cima più alta hè u [[monte Cammarata]] (1578 metri), è i monti chì circondanu a [[Conca d'Oru]], a pianura induve, affacciata annantu à u mare, si stende [[Palermu]], a cità chì hè u capilocu di 'ssa rigione. À livante cumparisce, visibule da u [[Strettu di Missina]], è ancu da a cima calabresa di l'[[Aspromonte]], a cima annivata di l'[[Etna]], altu 3.343 metri. Incù e so frequente eruzione, l'Etna hà cupertu u territoriu di u circondu di a so lava nera. Cuntrariamente à ciò chì si pudaria pinsà, però, a piana vicina di [[Catania]] ùn hè micca d'origine vulcanica, bensì d'origine alluviunale, essendu stata criata da i l'alluvioni traspurtati in i seculi da i fiumi Dittaino, Gornalunga è Simeto. [[File:Sicily-mountains-map-bjs.jpg|thumb|I gruppi muntosi in Sicilia.]] {|class="wikitable" |+ |- bgcolor=lightgrey ! Gruppu muntosu || Cima più alta || Altezza |- | [[Madonie]] || [[Pizzo Carbonara]] || 1.979 m |- | [[Nebrodi]] || [[Monte Soro]] || 1.847 m |- | [[Monti Sicani]] || [[Rocca Busambra]] || 1.613 m |- | [[Peloritani]] || [[Muntagna Grande]] || 1.347 m |- | [[Monti di Palermu]] || [[Monte Cuccio]] || 1.050 m |- | [[Monti Erei]] || [[Monte Altesina]] || 1.142 m |- | [[Monti di Trapani]] || [[Monte Sparagio]] || 1.110 m |- | [[Monti Iblei]] || [[Monte Lauro]] || 986 m |- |} === Fiuma è lava === [[File:Papiro-Ciane.jpg|thumb|U papiru di u fiumu Ciane]] I [[fiumu|fiuma]] siciliani sò tutti di purtata è estinsioni limitata. Quiddi di l'Appinninu à u nordu sò chjamati ''[[fiumara (idrugrafia)|fiumare]]'', è ani una natura di [[turrenti]] chi d'istati sò guasi sempri secchi. L'unichi corsi d'acqua chì t'ani diminsioni impurtanti sò l'[[Imera Miridiunali]], u più longu di l'isula, è u [[Simeto]], quiddu incù u [[bacinu idrugraficu]] u più ampiu. Sfocianu in u [[Mari Ioniu]] u [[Simeto]], l'[[Alcantara (fiumu)|Alcantara]], l'[[Agrò (turrenti)|Agrò]], u [[Ciane]] è l'[[Anapo]], in u [[Mari Tirrenu]] l'[[Imera Sittintriunali]] è u [[Torto (fiumu)|Torto]], mentri in u canali di Sicilia u [[Platani]], l'[[Imera Miridiunali]] (o Salso) è u [[Belice]]. Par ciò chì riguarda i [[lavu|lava]] naturali, eccituatu u [[Lavu Pergusa|Lavu di Pergusa]] è quiddu mezu artificiali di u [[Lavu di Lentini|Lavu Biviere di Lentini]], a Sicilia ni hè guasi priva. U lavu di Pergusa, d'urighjini paleuvulcanica, hè celebru par l'antichissimi miti è lighjendi chì u cuncernani è par a [[fauna]] è par a [[flora]] chì u circonda. Tuttu intornu ad eddu corri un [[autodromu di Pergusa|autudromu]], chì era in i tempi sediu d'un Gran'Premiu di [[formula 3000]]. U lavu hè oramai à risicu d'assiccamentu, chì ùn hà micca [[immissariu|immissarii]], par via di u custanti prilivamentu d'acqua par usu civili. A custruzzioni di [[diga|dighi]] hà criatu grandi lava artificiali, com'è u [[lavu di l'Ancipa]] è u [[lavu Pozzillo]] (u più maiò di l'isula). Da mintuvà sò dinò u [[lavu Aranciu]], u [[lavu di Piana di l'Albanesi]] è u [[lavu d'Ogliastro]]. {|class="wikitable" |+ |- bgcolor=lightgrey ! Fiumu || Lungh. || Prov. |- | [[Imera miridiunali]] || 144&nbsp;km || AG - CL - EN - PA |- | [[Simeto]] || 113&nbsp;km || CT - ME |- | [[Belice]] || 107&nbsp;km || AG - PA - TP |- | [[Dittaino (fiumu)|Dittaino]] || 105&nbsp;km || EN - CT |- | [[Platani]] || 103&nbsp;km || AG - CL - PA |- | [[Gornalunga]] || 81&nbsp;km || CT - EN - SR |- | [[Gela (fiumu)|Gela]] || 74&nbsp;km || CL - EN |- | [[Salso Cimarosa]] || 72&nbsp;km || EN |- | [[Torto (fiumu)|Torto]] || 58&nbsp;km || PA |- | [[Irminio]] || 57&nbsp;km || RG |- |} == Cultura == === Scrittori siciliani === * [[Giuseppi Tomasi di Lampedusa]] * [[Liunardu Sciascia]] * [[Gesualdo Bufalino]] * [[Giuvanni Verga]] * [[Lucio Piccolo]] * [[Luiggi Pirandellu]] * [[Eliu Vittorini]] * [[Vitalianu Brancati]] * [[Andrea Camilleri]] * [[Salvaturi Quasimodo]] === Cucina è Gastrunumìa === ''Viditi puri [[Cucina siciliana]].'' * Alici crudi a lumìa * Nvultini di pisci spata * Capunata * Parmiggiana Siciliana * Pasta chî sardi * Maccu di favi * Macchiruna à a Siciliana * Paneddi di cici * Purpetti di nannatu * Salmurigghiu * [[Arancina|Arancini]] * Piscistoccu à a Missinisi * Pizza fritta à a Siciliana * Mustazzuli Siciliani * [[Cannolu|Cannoli]] * Pasta riali * Zeppuli di risu * [[Granita]] * [[Cassata]] * Frutta Marturana * Sfinciuna di risu * Torta di mennuli * Torta di pistacchiu * Pignuccata ==Noti== <references/> === Da veda dinò === * [[Munarchi di Sicilia]] * [[Rigioni d'Italia]]. * [[Vulcanulugia]] * [[Trisceli]] * [[Folklori]] * [[lingua siciliana]] * [[pruverbii siciliani]] * [[Agrigentu]] * [[Caltanissetta]] * [[Catania]] * [[Enna]] * [[Messina]] * [[Palermu]] * [[Ragusa]] * [[Siracusa]] * [[Tràpani]] {{Regioni taliane}} [[Categoria:Regione taliana]] [[Categoria:Sicilia]] 1pm5wdrvr300bw22ixzs2tcbn6sqsur Palermu 0 4722 350045 350029 2015-07-07T20:28:14Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Palermu | blasone= | nomeUfficiale=Palermo | sigluRegione=SIC | sigluPruvincia=PA | latitudineGradi=38 | latitudineMinute=6 | latitudineSeconde=56 | lungitudineGradi=13 | lungitudineMinute=21 | lungitudineSeconde=43 | altitudine=14 | superficia=158,88 | pupulazione=686.722 | densita=4.322 | merre= Leoluca Orlando | posta=da 90121 à 90151 | telefunu=091 | istat=082053 | abitanti=Palermitani | patrone=Santa Rosalia | festa=u [[15 di lugliu]] | situ=http://www.comune.palermo.it/ }} '''Palermu''' hè una [[cumuna]] è una cità [[Italia|taliana]], capilocu di a regione [[Sicilia]] è di a [[pruvincia di Palermu|pruvincia omonima]]. Hè a quinta cità taliana per pupulazione, cù un'agglumerazione urbana chì raghjunghje à pocu pressu un milione d'abitanti. [[File:Palermo02 flickr.jpg|thumb|none|300px|Palermu]] === Cumune cuntigue === [[File:Palermo.svg|thumb|left|200px|A cumuna di Palermu in a pruvincia]] [[Altofonte]], [[Belmonte Mezzagno]], [[Ficarazzi]], [[Isola delle Femmine]], [[Misilmeri]], [[Monreale]], [[Torretta]], [[Villabate]]. <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> ==Da vede dinò== *[[lingua siciliana]] *[[pruverbii siciliani]] [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Palermu]] [[Categoria:Sicilia]] 98gfl91kvkencytvanx2jrlwz3u35r7 Mare mediterraniu 0 4723 195177 43935 2009-12-17T22:51:22Z Xqbot 1764 Robot: répare double redirection à [[Mari Tarraniu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari Tarraniu]] 5pwm1v866vqqtybh72td96bha57rtf9 Wikipedia:Cunsigli par scriva un articulu 4 4724 378644 377921 2022-02-23T13:41:47Z Jumpy01 11155 dizziunariu wikitext text/x-wiki Eccu uni pochi di cunsigli par scriva un articulu. Si ricerca avà una certa qualità è l'articuli bioti ùn sò più accittati. L'articuli incù un un'infrasata o una linia ùn sò micca intarissanti nemmenu. Viditi par asempiu l'articuli annantu à a [[Sicilia]] o a cità di [[Palermu]]. Quissi cunvenini parfittamenti. Quì ùn si cerca micca a quantità ma a qualità. Scriviti in [[corsu supranacciu]] (cismuntincu respettivamente) o [[corsu suttanacciu|suttanacciu]] (o pumuntincu), com'è vo vuleti. 'Ssa manera di fà rispetta a diversità chì caratterizeghja a lingua corsa: * in a varietà cismuntinca di a lingua corsa: '''A Sicilia hè a più grande isula di u Mare mediterraniu è hè una regione taliana; a capitale amministrativa di l'isula hè [[Palermu]].''' * in a [[variità taravesa di a lingua corsa]] (chì faci parti di i dialetti suttanacci): '''A Sicilia hè a più isula grandi di u Mari mediterraniu ed hè una rigioni taliana; a capitali amministrativa di l'isula hè [[Palermu]].''' Ci hè quantunqua una eccezzioni: hè megliu ch'un articulu annantu à [[Bastia]] o u [[Capicorsu]] fussi scrittu in a variità cismontica currispundenti di a lingua corsa. Inveci cunveni megliu par asempiu ch'è l'articulu annantu à u [[Taravu]] fussi scrittu in a variità taravesa, è ch'è l'articulu annantu à u [[Casteddu di Tappa]] fussi scritti in a variità sartinesa. Infini: s'è vo ùn cunnisciti micca a lingua corsa, hè megliu à ùn scriva micca quì. Ùn sò micca accittati l'articuli fatti incù i traduttori automatichi chì producini testi di bassa qualità. L'articuli corti corti ùn sò micca utuli ed hè megliu à ùn iscriva li micca. Vulemu articuli schietti è più o menu cumpletti: si cerca a qualità è micca a quantità. == Amparera di a lingua corsa == [http://www.interromania.com/corsu-cismuntincu/impara-u-corsu/lezzioni Impara u Corsu] (corsu cumplettu, 3 nivelli) ;Dizziunariu [https://infcor.adecec.net INFCOR-Banca di dati di a lingua corsa] ;Grammatica [https://gbatti-alinguacorsa.pagesperso-orange.fr A lingua corsa] (grammatica cumpleta) ; Traduzzione [http://www.okchakko.com/translate/ Traduce da u francesu à u corsu (sperimintale)] ewg23885mbwk95pl2z3zjly9qbehllg Unione auropea 0 4725 370431 369634 2021-01-05T05:08:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L''''Unione auropea''' (ò '''Unione europea''') hè un unioni di stati [[Auropa|aurupei]] indipindenti, dal [[1u di ghjennaghju]] di [[2013]] con 28 stati, basata sopra una cuncurdanza di reguli dicisi in u [[Parlamentu aurupeu]] chi si trova à [[Strasbourg]], è in a [[Commissione Auropea]], in [[Bruxelles]]. Uriginalmenti era un unioni economica, è si chjamava [[Cumunità Ecunomica Aurupea]]. Hà cambiatu di nomu ed hè diventata [[Cumunità Aurupea]] prima di piglià u so nomu attuali di Unioni Auropea in u [[1993]], dopu u [[Trattatu di Maastricht]]. [[File:Flag_of_Europe.svg|thumbnail|right|250px|Bandera di l'Unioni Auropea.]] [[File:European Union main map.svg|thumbnail|right|300px|Carta di l'Unioni Auropea.]] [[File:Belgique - Bruxelles - Schuman - Berlaymont - 01.jpg|thumb|right|Commissione Auropea ([[Bruxelles]])]] Oghji l'Unioni Aurupea conta 27 stati: * [[Austria]] * [[Belgica]] * [[Bulgaria]] * [[Cechia]] * [[Cipru]] * [[Croazia]] * [[Danimarca]] * [[Estonia]] * [[Finlandia]] * [[Francia]] * [[Germania]] * [[Grecia]] * [[Irlanda]] * [[Italia]] * [[Lettonia]] * [[Lituania]] * [[Lussemburgu]] * [[Malta]] * [[Paesi Bassi]] * [[Polonia]] * [[Portugallu]] *[[Romania]] * [[Slovacchia]] * [[Slovenia]] * [[Spagna]] * [[Svezia]] * [[Ungheria]] {{Template:Unione europea}} [[Categoria:Unioni Auropea| ]] cvz5liethbjo7omge7lkwr2y8j9n53n Oslu 0 4726 370432 369215 2021-01-05T05:08:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:14-09-02-oslo-RalfR-393.jpg|thumb|Oslo]] [[File:Norway Counties Oslo Position.svg|thumb|right|200px|In rossu: a cità di Oslu in [[Norvegia]]]] '''Oslu''' (in lingua nurvigiana: Oslo) hè una cità sittintriunali di l'[[Auropa]] ed hè a capitali di a [[Norvegia]]. Incù una pupulazioni di circa 548.000 abitanti, accogli circa 11,5% di a pupulazioni nurvigiana. Insemu incù a zona urbana di i circondi, a cità hà una pupulazioni tutali di 1.090.012 abitanti. À tempi antichi, da u [[1624]] à u [[1925]], era chjamata ''Christiania'' è ''Kristiania''. [[File:Oslo komm.svg|thumb|left|100px|Stemma di a cità di Oslu, [[Norvegia]]]] == Riferimenti == * wikipedia siciliana: [http://scn.wikipedia.org/wiki/Oslu Oslu] == Liami == * [http://www.oslo.kommune.no Situ ufficiali di a cumuna di Oslu] [[Categoria:Nurvegia]] h1sgutsokw9jyjpxi9m7leo1une51jt Auropa 0 4727 11720 11714 2006-02-28T19:07:31Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Europa]] 0varsnl67rajp6227udtz25gspv9f2y Kurów 0 5731 374138 370433 2021-06-02T12:11:28Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Kurów''' hè una cumuna di a [[Polonia]] orientale. Hè situata in u sudestu di a [[Pulonia]], trà Puławy è Lublin, annantu u fiume Kurówka. <div> {| align="right" border="0" rules="all" width="300px" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background-color: #f3fff3" ! colspan="2" style="background-color: #ddffdd" |<span style="font-size:large;"> '''Kurów''' </span> |- |colspan="2" align="center" bgcolor="#FFFFFF" style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080; " | [[File:Herb Kurowa.png|100px|]] |- | valign="top"| [[Statu]] || align="center" | [[Polonia]] |- | valign="top"| [[Voivodato]] || align="center" | [[Voivodato di Lublino]] |- | valign="top"| [[Codice pustale]] || align="center" | 24-170 |- | valign="top"| [[Longitudine]] || style="text-align: center" | 21° 11' E |- | valign="top"| [[Latitudine]] || style="text-align: center" | 51° 24' N |- | valign=top| [[Altitudine]] || align="center" | 156 m |- | valign="top"| [[Superficia]] || align="center" | 11,32 km² |- | valign="top"| [[Populazione]] || align="center" | 2811 (2005) |- | [[Densità]] || align="center" | 248 ab./km² |} [[Categoria:Polonia]] d7kzdi4srale2gmbxqd5vdm7z3a0g5w Mitulugia 0 5732 370434 350448 2021-01-05T05:08:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Egypt.Edfu.Temple.01.jpg|200px|right]] A '''Mitulugia ''' (da u [[Grecia|grecu]] ''mythos'' è ''logein'') hè a [[Scienzi di l'Universu|scenza]] chì hà par oggettu u studiu di i [[mitu|miti]]. == Storia == == I mitulugii == I mitulugii esistini in ogni cuntinenti: [[Mitulugia africana|Africa]], [[Mitulugia di l'America|America]], [[Mitulugia asiatica|Asia]], [[Mitulugia di l'Auropa|Auropa]] è [[Mitulugia di l'Oceania|Oceania]]. * [[Mitulugia abburigena australiana]] * [[Mitulugia babilunesi]] * [[Mitulugia celtica]] * [[Mitulugia classica]] * [[Mitulugia eggizziana]] * [[Mitulugia etrusca]] * [[Kalevalia|Mituluga finnica]] * [[Mitulugia greca]] * [[Mitulugia lettoni]] * [[Mitulugia mesopotamica]] * [[Mitulugia nordica]] * [[Mitulugia norvigiana]] * [[Mitulugia urintali]] * [[Mitulugia rumana]] * [[Mitulugia siciliana]] * [[Mitulugia slava]] * [[Mitulugia americana]] == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Narcissu]] *[[Cassandra]] *[[Danaide]] *[[Mercuriu (mitolugia)]] *[[Toru di Creta]] == Liami == [[Categoria:Mitulugia]] h0laatsnl2lpl6mta47xw6awymcep1w Baddu 0 5733 370435 356586 2021-01-05T05:08:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Sfakia-dance.jpg|thumb|right|Baddu pupulari tradiziunali di l'isula di Creta]] U termini '''baddu''' (o '''ballu''') si riferisci giniralmenti à l'arti di mova u corpu accumpagnatu di a [[musica]]. U baddu si pò divida in parechji stili: * [[Baddu pupulari]]: tipicu baddu di a [[Sardegna]] o di altri [[paesi]] * [[Baddu accademicu]]: stili di baddu di u ballettu classicu * [[Badu mudernu]] Eppo u baddu mudernu si dividi cusì: * [[Baddu cuntempuraniu]] * [[Badu neuclassicu]] * [[Modern-jazz]] * [[Hip-hop]] * [[Breakdance]] Ci sò dinò altri tipi di baddu: * [[Tip-tap]] * [[Boogie-Woogie]] * [[Rock acrubaticu]] * [[Baddu latinu americanu]] * [[Tangu]] == Storia == == In Corsica == corsica pa ti == Riferimenti == == Liami == {{commons|Category:Dance}} [[Categoria:Baddu]] hl446kam986uwss8qd5bdha85syad92 Ballu 0 5734 12738 2006-03-03T19:24:30Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Baddu]] tsjfk526rcm3vr94dq2euz3bd7308n8 Futugrafia 0 5736 12748 2006-03-05T14:16:27Z 86.194.237.237 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Fotografia]] egn81hhpbit20cpjfymvmprtvn263z4 Giulugia 0 5737 368480 12750 2020-08-11T01:22:14Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Geolugia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Geolugia]] lvtsjawxgg7tiwg0vgjtzokhi8s0nrm Medicina 0 5738 370436 350498 2021-01-05T05:08:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Guillaume_Duchenne_de_Boulogne_performing_facial_electrostimulus_experiments.jpg|thumbnail|right|200px|]] A '''medicina''' hè una [[scenza]], è una [[tennica]] chì ha per oggettu u studiu di u [[corpu umanu]], di u so funzionamentu, è di a cunservazione di a [[salute]]. Applicata à l'animali, a medicina hè detta [[veterinaria|medicina veterinaria]]. == E discipline == E discipline principale di a medicina sò: * l'[[Allergologia]] * l'[[Andrologia]] * l'[[Angiologia]] * l'[[Anatomia]] * a [[Biologia medicale]] * a [[Cardiologia]] * a [[Chirurgia]] * a [[Dermatologia]] è a [[venerologia]] * a [[Genetica]] * a [[Geriatria]] * a [[Ginecologia]] * l'[[Ematologia]] * a [[Medicina di u travagliu]] * a [[Medicina generale]] * a [[Medicina d'urgenza]] * a [[Medicina interna]] * a [[Neurochirurgia]] * a [[Neurologia]] * l'[[Oncologia]] == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Virologia]] *[[Malatìa di Parkinson]] == Ligami == {{Scienze}} [[Categoria:Medicina| ]] 4quniv35cra94ofi6t21dxwhwwaiora Disegnu 0 5739 370437 354063 2021-01-05T05:08:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Da Vinci Vitruve Luc Viatour.jpg|thumb|right|200px]] Creà un '''disegnu''' si referisce à l'attu di traccià marche annantu à una superficia (per esempiu un fogliu di carta) incù una pressione o per via di u dispiazzamentu di un urdignu annantu à issa superficia. == Storia == == Temi correlati == *[[disegnu tennicu]] *[[arte]] *[[arti visuali]] *[[pintura]] == Riferimenti == == Ligami == [[category:Disegnu]] 4qfq57uuau1xyr5jfwbyqpyalhrznkt Sinemà 0 5740 370438 369433 2021-01-05T05:08:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Ciak.jpg|right]] U '''sinemà''' (o '''cinemà''', più raramente '''cinema''' (''cìnema'')), abbreviazione di ''cinematografia'', hè l'[[arte]] è a [[tecnica]] chì consiste à progettà una seria d'imagini di manera rapida (24 imagini per seconda), di manera à creà l'impressione di u muvimentu. ==Storia== ==Festivali è premii cinematografichi== * [[Oscar]] * [[Golden Globe]] (ancu un premiu di televisione) * [[Festivale Internaziunale di Cannes]] * [[Festivale di Berlinu]] * [[Mostra di u Sinemà di Venezia]] * [[Sportfilmfestival di Palermu]] ==In Corsica== A Corsica hè spessu scelta cume locu di turnitura. Un esempiu famosu di quessa hè [[The Longest Day (sinema)|U ghjornu lu piu longu]].<ref>http://www.imdb.com/title/tt0056197/trivia</ref> Ci sò ancu qualchi produzzione corse è in [[lingua corsa]], cume [[Sempre Vivu (sinema)|Sempre Vivu]], da [[Robin Renucci]], o u [[Calasone (TV)|Casalone]], una seria televisata di [[Via Stella]]. Astre produzzione esistanu in lingua francese, cume [[U Rigalu d'Elena (sinema)|U Rigalu d'Elena]], da [[Frédéric Graziani]]. Dopu, ci sò i filmi a prupositu di a Corsica, induve participeghjanu attori corsi ma ch'ùn sò inveru produzzione corse, cume l'[[Inchiesta Corsa (sinema)|Inchiesta Corsa]]. Infine, ci vol'à parlà di u [[festivale di Lama]], chi ogni annu prisenta una vintina di corte metrature. ==Riferimenti== <references/> ==Ligami== * [http://www.festilama.org/festival-de-lama-mainmenu-50 A prisentazione in francese d'u festivale di Lama] [[Categoria:Sinemà| ]] 2umv3h53lhwdogduk3posql28ume2fg Pintura 0 5741 378115 372787 2021-12-26T08:46:57Z Casalonga MH 14859 /* Da vede dinò */Aggiunte pittore wikitext text/x-wiki [[File:Leonardo_da_Vinci_-_presumed_self-portrait_-_WGA12798.jpg|thumb|right|200px|Autoritrattu di [[Leonardu da Vinci]]]] A '''pintura''' (o '''pittura''') hè l'[[arte]] chì consiste à applicà [[Pigmentu|pigmenti]] annantu à un supportu com'è a [[carta]], a [[tela]], a [[ceramica]], u [[legnu]] o un [[muru]]. U prucessu in pratica consiste à sparghje u [[colore]] annantu à una superficia. Quellu chì pigne hè un [[pittore]]. Attualmente a [[pittura]] hè una di e forme d'arte e più preziate è cunnisciute. ==Da vede dinò== * [[Vincent van Gogh]] * [[Joan Miró]] * [[Henri Matisse]] * [[Jan Vermeer]] * [[Donato Bramante]] * [[Pierre Laffillé]] * [[Hans Clemer]] * [[Salvador Dalí]] * [[Lena Hades]] * [[Toni Casalonga]] [[Categoria:Pintura]] [[Categoria:Arte]] ayq3xdm7jgugvn1gdl5tu9i4oehuh6t Informatica 0 5747 374253 374252 2021-06-21T07:57:14Z 37.165.97.103 /* Ghjuchi populari */ wikitext text/x-wiki [[File:Desktop computer clipart - Yellow theme.svg|right|200px]] <!-- ****************************** ALTU DI U PURTONI ****************************** --> <div> <span style="color:#ff3300;">Benvinuti annant'à u purtoni Informatica di Wikipedia. Truvareti nant'à 'ssa pagina, ligami è articuli in raportu incù l'informatica </span> </font> </div> == Storia == Quandu si parla d'informatica, si pensa spessu à un ordinatori. Inveci, l'informatica esisti dipò parechji tempi. Hè soprattuttu, un mettudu tecnicu pà migliurà u calculu. sò vinuti dopu, i mettudi di manipulazioni di dati senza calculi, è a ricerca di l'intelligenza artificiali. == Sistemi di sfruttamentu == Un sistemu di sfruttamentu hè un prugrammu di chì un ordinatoru hà bisognu pè funzionà. Senza sistemu di sfruttamentu, un ordinatoru ùn pò micca funzionà. Sò numerosi sistemi di sfruttamentu. U più celebre hè [[Windows]], di [[Microsoft]], ma sò dinò altri sistemi, cum'è [[MacOS]] o [[Linux]] chì ponu marchjà sopr'à ordinatori ricenti. == Lingue di prugrammazione == Una lingua di prugrammazione hè un codice chì conta à l'ordinatore ciò chì deve fà. Lista di e lingue di prugrammazione maiò: * [[C (linguagiu di prugrammazione)|C]] * [[C++]] * [[Java]] * [[HTML]] * [[PHP]] * [[ASP]] * [[Python]] * [[Perl]] * [[BASIC]] == Imprese celebre == * [[Apple, Inc.|Apple]] * [[Commodore]] * [[Intel]] * [[Microsoft]] * [[IBM]] * [[Google]] * [[Yahoo]] == Ghjuchi populari == * [http://www.freddygiochi.com/ FNAF] == In Corsica == * In l'[[Università di Corsica]] (in Corti) l'informatica hè imparata da i studienti : ** da a FST (Licenza è Master ISI) ** da l'IUT (DUT SRC è Licenza Pruf.) * Ci sò parechje imprese corse chì facenu prugrammi o siti annantu à l'internet [[Categoria:Informatica]] mrrf09uw9ldxqgo991heu6dmwdkkxwp Riligioni 0 5753 370440 365665 2021-01-05T05:08:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Religionsmajoritaries.png|thumb|360px|]] [[File:Religious syms.svg|thumb|]] == Storia == Apparizione di a [[vergine]] in u [[paese]] di [[Campitellu]]. In effettu ci so fatti incredibile chi so stati rilevati in Campitellu. Un seculu passatu una zitelletta hà fattu un scontru straurdinariu. == Riferimenti == == Liami == [[Categoria:Religione]] 37l8caqkwl354zz0yf6ifrgtsdmagyz Filusufia 0 5756 63153 48364 2007-02-28T19:54:50Z 83.201.65.150 Redirecting to [[Filosofia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Filosofia]] p7ae34y6xkcpbk47xxo55m278m5kku1 Cuntinente 0 5764 370441 342737 2021-01-05T05:08:47Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Whole world - land and oceans_12000.jpg|thumb|right|300px|A Terra]] Un '''cuntinente''' hè una di e sfarente masse di terra di a pianetta. Sò spessu definite di manera cunvenzionale, micca basandusi nantu à criteri obiettivi. Sette regioni sò tradiziunalmente cunsiderate cum’è cuntinenti : l’[[Asia]], l’[[Africa]], l’[[America settentriunale]], l’[[America meridiunale|America suttana]], l’[[Antartide]], l’[[Europa]] è l’[[Oceania]]. L’espressione « u Cuntinente » riferisce spessu à l’Europa cuntinentale, vale à dì a terra principale d’Europa, escludendu l’isule (ch’elle sianu britanniche, latine ò altre). {{Cuntinenti di a Terra}} [[Categoria:Cuntinenti| ]] 4qt7s9k9toc784epwlgqims2xynbdum Arte 0 5766 372368 365469 2021-03-05T15:02:20Z CommonsDelinker 173 Removing [[:c:File:Telaio_del_meriggio,_Maria_Lai,_1970.JPG|Telaio_del_meriggio,_Maria_Lai,_1970.JPG]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Jaqen|Jaqen]] because: [[:c:COM:DW|Derivative work]] of non-free content ([[:c:COM:CSD#F3|F3]]). wikitext text/x-wiki [[File:MonaLisa sfumato.jpeg|thumb|upright=1|Ditagliu di a ''[[Gioconda]]'' di [[Leunardu da Vinci]]]] L''''arte''' (o '''art'''), in u so significatu più ampiu, cumprende ogni [[omu|attività umana]] - esercitata individualmente o cullittivamenti - chì cunduce à forme [[criatività|criativi]] d'esprissione [[estetica]], basate annantu à mezi tecnichi, abilità innate è norme cumpurtamentale derivante da u studiu è da a [[sperienza]]. In a so accizione oghjinca, l'arte hè strittamente cunnessu à a capacità di trasmette [[emuzione]] è "[[missaghju|missaghji]]" sugettivi. Eppuri ùn esiste micca un unicu [[linguaghju]] artisticu è neppuru un unicu [[Codice (semiotica)|codice]] d'interpretazione. In u so significatu più sublimu, l'arte hè l'esprissione estetica di l'intiriurità umana. Rifletta l'upinione di l'artistu in u duminiu suciale, murale, culturale, eticu o riligiosu di u so periodu storicu. Parechji [[filusufia|filosufi]] è [[linguistica|autori di semantica]], invece, sustenenu ch'ellu esiste un linguaghju ughjittivu chì, aldilà di l'ebbiche è di i stili, duvaria essa cudificatu par pudè esse capitu da tutti, ancu s'è i sforzi par dimustrà st'affirmazione sò stati insin' ad avà infruttuosi. L'arte pò esse cunsideratu ancu una [[prufissione]] d'antica [[tradizione]] svolta in l'ussirvanza di parechji [[canone (arti)|canoni]] cudificati in u tempu. In stu sensu, e prufissione artigianale - quelli vene à dì chì afferiscenu à l'[[artisgianatu]] - discendenu à spessu da u [[Medievu]], quandu si svilupponu attività spicializate è ch'è l'arte è mistieri funi riuniti in e [[curpurazione]]. Ogni ''arte'' avia una propria [[tradizione]], chì i so cuncetti fundamintali erani cuntenuti in a ''[[regula di l'arte]]'', à a quale ogni ''artiere'' duvia cunfurmà si. == Evuluzione storica di u cuncettu d'arte == Analizendu a storia di u cuncettu d'arte si vede chì in u corsu di u tempu, subisce una trasfurmazione graduale ma radicale. Antichità: [[Sanscritu]] ''Are'' (urdinà) [[Lingua latina|Latinu]]: ''Ars'', [[Grecia|Grecu]]: ''Τέχνη'' significava dunque a capacità di fà calchì ughjettu. A capacità cunsistia in a cunniscenza di e regule, per via di e quale era pussibule di pruduce un ughjettu. L'arte inchjudia cusì ciò ch'è oghje chjamemu artisgianatu, è dinù una parte di e [[Scienze di a Terra|scenze]] ([[Astrunumia]], [[Storia]]). Inoltre, i [[Grecia|Grechi]] ùn si sirvianu micca di termini com'è: [[Musica]], [[Architittura]], arti visivi, per disignà una disciplina artistica; sti termini ùn esistianu micca oppuru aviani un significatu diffarente da quellu attuale. Si sirvianu invece di cuncetti di minore estinsione, com'è per esempiu: "mimica", "cummedia", "tragedia", cuncetti chì oghje sò inclusi in u duminiu di u [[Teatru]], sempre siguendu l'asempiu. Da u cuncettu d'arte ni firmava fora a [[Puisia]], chì sicondu elli era priva di e carattaristiche tipiche di l'arte: innanzi tuttu, da u mumentu ch'ella era per u più recitata è cantata, ùn era micca una pruduzzione materiale, è dunque ùn si basava micca annantu à regule specifiche ma annantu à l'invinzione individuale; in sicondu locu a [[puisia]] era vista com'è irraziunale, capace d'incantà, d'affascinà è di siduce i menti. Era quantunque cumpresa in u campu di u sapè. A puisia infine si cridia inspirata da e Muse, è per quessa era cunsiderata superiore. In u [[Ellenisimu|periodu ellinisticu]] principionu e prime classificazione è l'arti funu divisi in ''cumuni'' è ''[[arte liberale|liberali]]'', sicondu ch'elli dumandavanu un sforzu fisicu o intillettuale. In u [[Medievu]] si cuminciò à rivalutà l'arti ''cumuni'', chì sò chjamati tandu ''miccanichi'', ma cuntinuarani à avè un rollu subalternu rispettu à l' ''arti liberali''. Da l'arti "miccanichi" funu esclusi parechji di quelli chì no oghje chjamemu "belli arti", com'è a pittura è a scultura; l'arti liberali è miccanichi erani stati ridutti à u numaru di setti, è frà quelli chì dumandavanu u sforzu fisicu, s'includeranu sultantu l'arti chì migliuravanu a vita di l'omu, chì u nutriscìanu, u paravanu da l'intemperie, vale à dì quelli arti di i quali u puntu particulari era l'utilità quant'è a piacivulezza. Si cunnoscinu, di st'arti miccanichi mediivali, dui elenchi di rifirimentu: quelli di [[Ugu di San Vittore]] è [[Rodolfo di Longo Campu]]. A [[puisia]] ùn rientra ancora in u duminiu cuncettuale di l'arte sin' ad avà indicatu, in quantu u ''pueta'' era cunsideratu un [[prufeta]] chì cumpunia i [[versu|versi]] inspiratu da u [[Diu]], o da e Muse in l'Antica [[Grecia]]. Ùn esistia micca tandu a regula in e cumpusizione puetiche, almenu per quantu riguarda u cuntenutu. À furnisce u cuntributu essenziale affinch'è a [[puisia]] fussi cunsiderata un'arte fù [[Bernardu Segni]] chì in u [[1549]] tradusse in [[lingua vulgare|vulgare]] a ''[[Puetica]]'' di [[Aristotele]], opera in a quale u Stagirita dighjà includia a [[puisia]] trà l'altri arti. A cundizione suciale di l'artisti, chì migliurò nutevulamente in u corsu di u [[Rinascimentu]], cuntribuì à siparà li da i scentifichi è da l'artigiani. In u [[1735]] [[Alexander Gottlieb Baumgarten|Baumgarten]] inventò u termine [[estetica]] imprudendu lu per a prima volta in a so [[tesa di laurea]]. In u [[1750]] pubblicò un [[assaghju]] intitulatu ''Æsthetica''. [[Charles Batteux]] in u [[1746]] definisce, in u so libru ''I belli arti ridutti à un unicu principiu''<ref>Les Beaux-Arts réduits à un même principe, 1746</ref>, u sistemu di i ''[[belli arti]]'', disignendu cinqui arti in sensu propriu - a [[pittura]], a [[scultura]], a [[puisia]], a [[musica]], a [[danza]] - à i quali assuciava dui arti cunnessi - l'[[eluquenza]] è l'[[architittura]] - chì u so carattaru cumunu risidia in l'imitazione di a [[rialità]] per u fine di creà ughjetti belli. Da a fine di u [[XVIII seculu]] cumincetinu e prime crise di u cuncettu di ''[[bellu]]'' è d'arte. Nascinu nove forme d'esprissione com'è a [[futugrafia]], l'[[architittura industriale]], l'[[ughjettistica]] par a casa, è bisugnava fà li rientrà in u cuncettu d'arte.<br /> Per 'ssu mutivu in u [[XX seculu]] s'hè abbandunata l'idea di una difinizione unnicumprensiva d'arte è d' ''[[opera d'arte]]''. U termine 'arte' diventa un ''cuncettu apertu'', in u quale tutte e pussibule difinizione di l'arte cunfluiscenu. U XX seculu si face portaboce di a crescita intimista purtata dopu da i pinsadori di u seculu pricidente, ma rinnova e nicissità più interiore di l'artistu è si face portaboce di l'innuvazione tecnica, di a quale i novi matiriali (u [[farru]] è l'elementi prefabbricati) sò l'elementi fundamintali.<br /> A nova [[architittura]] deve essa u segnu di u rinnovu culturale è suciale, è per quessa si prucede à un'umugeneità di i carattari di a nova [[architittura|custruzzione architettonica]], si stabilisce un carattaru novu, un "[[Architettura mudernista|stile mudernu]]". À l'internu di u "Mudernisimu" interagiscenu i currenti artistichi chì in e pricidente dui dicennie intarpriteghjanu è affiancanu u sforzu prugressivu di a civiltà [[industria|industriale]]. Quandu à l'entusiasmu par u prugressu industriale suvita a cuscenza di a trasfurmazioni chì opereghja in e strutture di a vita è di a sucità, intornu à u 1910, à l'internu di u "Mudernisimu", si formanu l' "avanguardie" artistiche incù l'obiettivu di mutà e mudalità è e finalità di l'arte. == Discipline artistiche == * [[arte perfurmativi]] ** [[Tiatru]] ** [[Mimu]] ** [[Danza]] ** [[Musica]] ** [[Happening]] * [[arti visivi]] ** [[Pittura]] ** [[Futugrafia]] ** [[Disegnu]] ** [[Incisioni]] ** [[Tissutu|arte tessile]], [[arazzu]], [[ricamu]] ** [[Videuarte]] * [[arte plastichi]] ** [[Architittura]] ** [[Land Art]] ** [[Origami]] ** [[Scultura]] * [[Cinema]] * [[Litteratura]] * [[arti cuncittuali|arti cuncittuali]] ** [[arti pustali]] * [[arti di rilazioni]] * [[Videughjocu|arte videuludicu]] Una suddivisione pussibule di l'arti, bench'è ùn l'inchjude micca tutti, hè quella di i "novi arti". Cuncipita à l'origine in u 1923 da u [[puesia|pueta]] [[Italia|talianu]] [[Ricciotto Canudo]], fù ampliata incù l'ultimi dui boce da u criticu [[Francia|francesu]] Claude Beylie in u 1964<ref>{{Cita pubblicazione|annu=2009|mesi=dicembre|titulu=Chì hè u nuvesimu arte? Perchè si chjama cusì?|rivista=Focus|numaru=206|pagini=133}}</ref>: # [[Architittura]] # [[Pittura]] # [[Scultura]] # [[Musica]] # [[Puisia]] # [[Danza]] # [[Cinemà]] # [[Radiu]]-[[televisione]] # [[Fumettu]] Un'antra pussibule suddivisione di l'arti, basata annantu à i sensi umani, hè a siguente: * arti visivi-[[tattu|tattili]] ** [[Pittura]] ** [[Scultura]] ** [[Architittura|Custruzzione architittonica]] ** Capu d'[[abbigliamentu]] ** Grafica & Design ** [[Tissitura|arti tessili]] ([[arazzu]], [[Fiber art]], [[Ricamu]]) * arti [[sonu|fonichi]] ** Per via di [[corpu umanu]] *** [[Cantu]] (musica) ** Per via di [[strumentu musicali|strumenti musicali]] *** [[Musica]] * [[Audiuvisivu|arti audiuvisivi]] * arti figurali ** [[Scrittura]] *** [[Prosa]] *** [[Puisia]] ** [[Fotupueti]] *** [[Futugrafia]] *** [[Cinematugrafia]] *** [[Multivisione]] ** [[Disegnu]] *** [[Architittura|Disegnu architittonicu]] *** [[Disegnu industriale]] ** [[arti siquenziali]] *** [[foturumanzu]] ** [[arte drammatica]] *** [[Tiatru]] *** [[prugramma televisivu|Televisione]] ** Per via di [[corpu umanu]] *** [[Danza]] * arti [[gustu|gustativi]] ** [[Cucina]] ** Priparazione di [[cocktail]] * arti [[olfattu|olfattivi]] ** [[Profumeria]] * arti spirimintati ** Applicazione di a [[Scenza]] ([[Tecnulugia]]) * arti interattivi ** [[Videughjocu|arte videuludica]] L'opere d'arte (in u sensu fisicu-matiriale) chì diriveghjanu da parechje catigurie artistiche pudarianu esse raggruppate di manera diffarente sicondu a so staticità o evuluzione rilativa in u tempu, per esempiu: * arti 'statichi' ** Scultura ** Pittura ** Architittura ** Prosa ** Puisia ** Futugrafia ** Fumettu ** Design * arti 'dinamichi' ** Musica ** Cantu ** Dramaturgia ** Danza ** Cinematugrafia ** Pirutecnica == Note == <references/> == Da vede dinù == * [[Bè culturali]] * [[Criatività]] * [[Filusufia di l'arte]] * [[Ghjuvelleria]] * [[Opera lirica]] * [[Moda (cultura)]] == Ligami esterni == * {{Thesaurus BNCF}} * [http://www.wikiartpedia.org/index.php?title=Wikiartpedia ''Wikiartpedia''], l'Enciclupedia libera di l'arte è e Culture di e rete Telematiche" * [http://www.artit.it ''Artit.it''], "Artisti Mostre è Gallarie d'arte in Italia è in u mondu" ==Fonti== 'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu. [[Categoria:Arte]] frukr0o9kjd5sjfevgu7lraxlh4yvu6 Villeneuve d'Ascq 0 5768 12838 2006-03-10T17:28:58Z Vargenau 100 [[Villeneuve d'Ascq]] moved to [[Villeneuve-d'Ascq]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Villeneuve-d'Ascq]] 3gu3n99qsp4bl1gk51w5603lkmtxi2p Strettu di Messina 0 5770 351047 351046 2015-07-11T11:26:55Z 90.37.79.142 /* L'organismi migratori */ wikitext text/x-wiki [[File:Reggio_calabria_panorama_dal_fortino.jpg|upright=2.3|thumb|U strettu vistu da a bocca di "Pentimele", vicinu à Reggio. In u fondu l'Etna annivatu]] U '''strettu di Messina''', chjamatu in antichità '''strettu di [[Scilla]] è [[Cariddi]]''', '''strettu di Scilla''' è '''Fretum Siculum''', in l'[[epica tarda-medievale]] è [[epica muderna|muderna]] '''[[fanale di Messina]]''', cullega u [[mare Tirrenu]] incù u [[mare Ioniu]] è, siparendu e duie cità di [[Messina]] è [[Reggio Calabria|Reggio]] incù l'arie urbane rispettive, divide a [[Sicilia]] da a [[Calabria]], dunque da l'[[Italia peninsulare]] è da u [[cuntinente talianu]]. In a parte a più stretta (à u nordu) hè largu circa 3,2&nbsp;km, è hè cumpresu trà e cuurdinate[http://kvaleberg.com/extensions/mapsources/index.php?params=38_09_N_15_36_E_ 38°00' - 38°20' Nordu è 15°30' - 15°40' Livante]. == Geugrafia di u strettu == === Morfulugia è batimetria === [[File:Strait_of_Messina_from_Dinnammare.jpg|upright=1.6|thumb|U strettu vistu da Messina, vicinu à "Dinnammare" ([[monti Peloritani]]). I culori mostranu chjaramente e differenti masse d'acqua prisenti.]] U strettu di Messina, riguardu à l'aspettu morfulogicu, pò esse ripprisintatu com'è un imbutu incù a parte menu ampia versu u nordu, à pettu à a linea chi và da [[capu Peloro]] ([[Sicilia]]) à Torra Cavallu ([[Calabria]]). Versu u sudu, invece, st' ''imbutu'' s'apre à pocu à pocu finu à [[capu di l'Armi]] ([[Calabria]]). A limita sittentriunale hè faciule da identificà, mentre quella meridiunale pò avè un significatu geugraficu (per esempiu a carta nautica n° 138 di l'Istitutu idrugraficu di a Marina ([[I.I.M.]]) si ferma pocu prima di [[punta Pellaro]] in Calabria), o idrologicu. Quest'ultimu pò esse cunsideratu a linia ideale chì cunghjunghje [[capu Taormina]] ([[Sicilia]]) incù [[capu d'Armi]] ([[Calabria]]). Com'è aria idrologica, ancu u cunfine sittentriunale hè bellu più ampiu ch'è quellu geugraficu è cumprende l'aria di u [[mare Tirrenu]] cumpresa trà [[capu Milazzo]], l'arcu di l'[[isule Eolie]] è e coste di u [[golfu di Gioia]] in [[Calabria]]. Riguardu à u prufilu sottumarinu di u strettu, pò esse paragunatu à un monte, di u quale a vetta a più alta hè a "sella" (longa a linea chì cunghjunghje [[Ganzirri]] à [[punta Pezzu]]). In u [[mare Tirrenu]], infatti, u fondu marinu cala pianamente finu à righjunghje i 1.000&nbsp;m in l'aria di [[Milazzo]]. Per truvà a batimetrica di i 2.000&nbsp;m, si deve oltripassà l'isula di [[Strombuli]]. In a parte meridiunala (mare [[Ioniu]]), invece, a pendita hè assai rapida è à pochi chilomitri da a "sella" hè pussibule di rigistrà a prufundezza di 500&nbsp;m trà e cità di [[Messina]] è [[Reggio Calabria|Reggio]], oltripassà largamente i 1.200&nbsp;m pocu più in u sudu (punta Pellaro), per righjunghje i 2.000&nbsp;m à u centru di a linea ideale chì cunghjunghje [[capu Taormina]] à [[capu d'Armi]]. [[File:Batimetry Messina.jpg|upright=1.4|thumb|Fig. 2: Batimetria di l'aria idrologica di u strettu di Messina<ref>(Figura sviluppata incù software Ocean Data View. Schlitzer, R., http://www.awi-bremerhaven.de/GEO/ODV, 2004)</ref>]] L'ampiezza a più minore (3.150 metri in u puntu u più strettu) si scontra longu a linea chì cunghjunghje Ganzirri à punta Pezzu chì currisponde à u livellu di u fondu à una "sella" sottumarina induv'elle si scontranu e prufundità (80-120&nbsp;m) più minore. In questu trattu i fundali marini (Fig. 4) prisentanu un solcu medianu irregulare, incù una prufundezza massima di 115&nbsp;m, chì divide una zona occidentale (in prussimità di Ganzirri) caratterizata da prufonde incisione, da quella orientale di Punta Pezzu, più prufonda è para. Hè caratteristica di u sittore sittentriunale di u strettu l'ampia valle di [[Scilla (Italia)|Scilla]], incù una parte più prufonda è ripida (circa 200&nbsp;m). A valle cumencia dopu à diventà più para è à esse menu inclinata versu u mare Tirrenu induv'ella piglia u nome di bacinu di [[Palmi]]. E parete laterale di a valle, prufonde, collanu bruscamente, cunferendu à a sezzione trasversale una forma à "U". Un'ampia è irregulare dipressione, menu incisa (valle di Messina), avendu anch'ella una sezzione à "U", si scontra in a parte meridiunale. A prufundità superiore à i 500&nbsp;m, a valle di Messina si stringhje, diventendu più prufonda è dendu origine à un [[canyon]] sottumarinu ripidu (canyon di Messina). ==Faune è flora== === L'organismi migratori === Senza dubbitu u strettu di Messina, truvendu si longu una di e principali line migratorie di u mare Terraniu, hè un puntu fundamentale di transitu per a migrazione di numerose spezie. per sicuru e più cunnisciute è impurtante, da un puntu di vista ecunomicu è ambientale, sò i grandi pesci pelagichi, vene à dì u [[tonnu rossu]] (''[[Thunnus thynnus]]''), ''[[Thunnus alalunga]]''), ''[[Sarda sarda]]'', ''[[Tetrapturus belone]]'') è u [[pesciu spada]] (''[[Xiphias gladius]]''). E caratteristiche idrodinamiche è a ricchezza di u strettu ditermineghjanu u transitu in acque superficiale di sti pesci chì ponu esse catturati incù e barche spiciale chjamate feluche o passerelle, attive solu in sta parte di u mare terraniu. Inoltre, solu in u strettu, eppuru s'ellu hè incù parechji attrazzi, hè pussibule à catturà u tonnu durente l'annu sanu è di tutte e classe d'età (da e forme ghjuvanile à l'organismi adulti) perchè saria prisente una pupulazione chì periudicamente si move trà i dui mari limitrofi: u [[Mare Tirrenu]] è u [[Mare Ioniu]]. === L'organismi batiali === Un' antra peculiarità di u strettu di Messina hè a prisenza d'una varia è numerosa fauna batipelagica (cumunamente chjamata ancu fauna abissale) chì, traspurtata in superficia da u currente pruvinente da Sudu, pò esse catturata faciule sempre in cundizione vitale in i punti di turbulenza maiore (vortici o scale di marea), o truvata in e spiaghje longu a ribba in particulare cundizione meteo-marine. Esempii classichi da minziunà sò ''[[Chauliodus sloani]]'' (pesciu vipara), ''[[Argyropelecus hemigymnus]]'' (pesciu accetta o accetta d'argentu) è ''[[Myctophum punctatum]]'' (pesciu diavule). <gallery> Image:Messina Straits Chauliodus sloani.jpg|Esimplare di ''Chauliodus sloani'' catturatu in u strettu File:Messina_Straits_Argyropelecus_hemigymnus.jpg|Esimplare di ''Argyropelecus hemigymnus'' catturatu in u strettu Image:Messina Straits Myctophum punctatum.jpg|Esimplare di ''Myctophum punctatum'' catturatu in u strettu </gallery><ref>Fotografia F. Costa: http://www.professorecosta.com.</ref>. Ci vole à cunsiderà dinù chì u strettu di Messina hè un puntu di passaghju obligatu per e migrazione di i cetacei, prubabilmente u più impurtante in u mare Terraniu in termini di diversità di spezie. Ci vole à mintuvà dinù ch'è oltre tutte e spezie di delfini prisenti in u Mediterraniu, ci sò dinù e [[balena|balene]] è in particulare i [[capidogliu|capidogli]] chì traversanu u strettu per andà in l'aria di l'Isule Eolie prubabilmente à fini riproduttivi. == Galleria == <gallery> Image:Stretto di messina satellitare.jpg|U strettu di Messina vistu da u satellitu. Image:Lo stretto di Messina.jpg|U strettu di Messina. File:Capo_Peloro.JPG|Vista di u Capu Peloro è di u strettu di Messina. Image:Archi RC.jpg|A Sicilia vista da a periferia nordu di Reggio. Image:Stretto di Messina.jpg|A Calabria vista da Messina. File:Strait of Messina - 9 Aug. 2009.jpg|Vista da sera annantu à u strettu </gallery> ==Note== <references/> == Da vede dinù == * [[Mare Tirrenu]], [[Mare Ioniu]] * [[Scilla (mitulugia)|Scilla]], [[Cariddi]] * [[Messina]], [[Reggio Calabria]] * [[Portu di Messina]] * [[Portu di Villa San Ghjuvanni]] * [[Portu di Reggio Calabria]] * [[Fanale di Messina]] * [[Terramutu di u 1783]], [[Terramutu di a 1908]] * [[Aria metrupulitana di Messina]] * [[Aria metrupulitana di Reggio Calabria]] * [[Ponte annantu à u Strettu di Messina]] * [[Scilla (Italia)]] * [[lingua siciliana]] == Ligami esterni == * [http://www.strettodimessina.it U situ di a sucità ''Stretto di Messina''] in talianu [[Categoria:Sicilia]] [[Categoria:Calabria]] 4ifmw9hdqebco0dxbebnilsrobhum56 Luna 0 5771 378387 378128 2022-02-03T05:55:07Z Kwamikagami 17182 wikitext text/x-wiki {| style="margin:2 auto; align=right colspan="1" cellpadding="2" cellspacing="1" align=right style="margin-left:0 width="10% class="toccolours itwiki_template_toc" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Luna''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="#000000" | <br /> <small style="color:white;">Immagine pigliata da a sonda sovietica Luna 3 (1959)</small> |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Scuperta |- | Scupertu da | <br /> |- | Scupertu u | |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Caratteristiche [[Orbita|orbitale]] |- | [[Raghju (geometria)|Raghju]] | 384.000 [[Chilometri|km]] |- | [[Eccentricità (orbita)|Eccentricità]] | 0.0549 |- | [[Periodu di rivoluzione]] | 27gg 7h 43m 11s |- | [[Inclinazione (orbita)|Inclinazione]] | 5.1454° |- | [[Satellitu naturale]] di | [[Saturnu (astronomia)|a Terra]] |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Caratteristiche fisiche |- | [[Diametru]] | 3478.4 km |- | [[Area]] superficiale | 38.000.000 km<sup>2</sup> |- | [[Massa (fisica)|Massa]] | 7.349×10<sup>22</sup> [[Chilogrammu|kg]] |- | [[Densità]] media | 3.4 g/cm<sup>3</sup> |- | [[Gravità]] superficiale | 1.62 [[Accelerazione|m/s<sup>2</sup>]] |- | Gravità superficiale (Terra = 1) | |- | [[Periodu di rotazione]] 27g 7h 43m | |- | [[Albedu]] | 1.62 |- | [[Temperatura]] superficiale | {| cellspacing="0" cellpadding="2" border="0" |- ! min !! mean !! max |- | ? [[Kelvin|K]] | 250 K | ? K |} |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Caratteristiche [[Atmosfera|atmosferiche]] |- | [[Pressione atmosferica]] | 3X10<sup>-13</sup> [[Pascal|Pa]] |- |} A '''Luna''' (simbulu di astronumia: [[file:Moon decrescent symbol (fixed width).svg|16px|☾]]) hè u [[satellitu]] naturali di a [[Terra]]. Si dispiazza intornu à a nostra [[pianeta]] à una distanza chì varieghja trà 360 è 400 milla chilomitri. A Luna hè stata visitata da l'omini par via di u programma [[Apollo]]. I primi omini à sbarcà ci funi [[Neil Armstrong]] è [[Buzz Aldrin]] u [[19 lugliu]] di u [[1969]]. A luna, chì ùn pussedi micca atmosfera, prisenta sempri u stessu latu à a Terra. U so periodu di rivoluzioni hè uguali à u so periodu di rutazioni. [[File:Moon_by_Adam_Cebula.jpg|thumb|left|300px|none|A luna vista da a Terra]] == Citazioni == A Luna hè mintuvata à spessu in a cultura corsa. Par asempiu in i pruverbii: * ''Ciò chì teni à luna vechja, ciò chì sfronda à luna tonda.'' * ''A luna: in vintinovi ùn ferma è in trenta ùn va.'' * ''Chì veghja à a luna dorme à u sole.'' o in i sprissioni: * ''mandà a luna'' : dumandà calcosa d'impussibuli * ''essa natu à bona luna'' : avè a scianza * ''prumetta a luna'' : fà prumesse chì ùn poni essa tinuti == Imagini di a Luna == <gallery> Image:Lunar crater Daedalus.jpg|Crateru lunariu Daedalus Image:Lunar Surface (AS16-121-19449).jpg|Superficia di a Luna Image:moon-apollo17-schmitt_boulder.jpg|Ritrattu fattu da l'astronauta Harrison Schmitt, di a missioni [[Apollo 17]] Image:AS8-13-2344.jpg|Mari di a tranquillità futografiatu da a missioni [[Apollo 8]] </gallery> == Rifarenzi == * Casanova, Petru (di a Casanova di Venacu), 1992, [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/ucontudisalomone.pdf U contu di Salomone U fà è l'infà di a Luna], [[Adecec]] ==Da vede dinò== *[[Calenda]] == Liami == [[Categoria:Astrunumia]] kracettnskkr4c26xev7lcw9op87bso Marcu Tulliu Cicerone 0 5772 371557 369460 2021-01-05T05:41:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:CiceroBust.jpg|thumb|Marcu Tulliu Cicerone]] Marcu Tùllio Cicerone (in latinu Marcus Tullius Cicero, prununciatu /'markus 'tulljus 'ʧiʧero/ sicondu a prununcia tradiziunali di u latinu; in grecu anticu Κικέρων, Kikérōn; Arpino, 3 ghjinnaghju 106 à.C. - Formia, 7 dicembre 43 a.C.) hè statu un avvucatu, puliticanti, scrittori, filosofu è uratori rumanu. Membru di un'asgiata famiglia di l'[[equites|ordini equestru]], Ciciaronu fù una di i figuri più impurtanti di tutta l'[[Storia rumana|antichità rumana]]. A so vastissima pruduzzioni litteraria, chì và da l'[[oratoria|orazioni pulitichi]] à i scritti di filusufia è [[ritorica]], in più d'offra un priziosu ritrattu di a sucità rumana in l'ultimi anni di a [[Ripublica Rumana|ripublica]], firmeti com'è un asempiu par tutti l'autori di u [[I seculu a.C.]], tantu da pudè essa cunsidarata u mudeddu di a litteratura latina classica. À traversu l'opara di Ciciaronu, grandi ammiratori di a cultura greca, i Rumani potini ancu acquistà una migliori cunniscenza di a [[filusufia greca|filusufia]]. Trà i so cuntributi maiò à a cultura latina ci fù senza dubbitu a criazioni di un lessicu filusoficu latinu: Ciciaronu s'impignò, infatti, à truvà u vucabulu in latinu par tutti i tarmini spicifichi di u linguaghju filusoficu grecu.<ref>[[Plutarcu]], ''Ciciaronu'', 40,2</ref> Trà l'opari fundamintali par a cumprinsioni di u mondu latinu si cullocani inveci i ''Lettari'' (''Epistulae'', in modu specificu quiddi à l'amicu [[Titu Pomponio Atticu]]), chì offrini numarusissimi riflessioni annantu à ogni avvinimentu, parmittendu di capiscia ciò ch'eddi erani i linii pulitichi riali di l'[[aristucrazia]] rumana. Ciciaronu accupò par molti anni ancu un rollu d'impurtanza maiò in u mondu di a pulitica: dopu à avè salvatu a ripublica da u tentativu suvversivu di [[Lucio Sergio Catilina]] è avè cusì ottinutu l'appiddativu di ''pater patriae'' (patri di a patria), ricuprì un rollu di primissima impurtanza à l'internu di a fazzioni di l'''[[Optimates]]''. Fù infatti Ciciaronu chì, in l'anni di i [[guerra civili rumana|guerri civili]], difesi curaghjusamenti finu à a morti una ripublica ghjunta ormai à l'ultimu rispiru è distinata à trasfurmà si in u ''[[Principato (storia rumana)|principatus]]'' [[Augustu (imperatori rumanu)|augusteu]]. == Biugrafia == === Ghjuvantù === ==== A zitiddina è a famiglia ==== Marcu Tulliu Ciciaronu nascì u 3 ghjinnaghju di u [[106 a.C.]]<ref>[[Plutarcu]], ''Ciciaronu'',2,1</ref> in a lucalità Ponti Olmu,<ref>Dionigi Antonelli, Abbazie, pripusituri è priurati benedittini in u diocesi di Sora in u Medievu, [[Pontificia Università Lateranense]], Roma, 1986, pp.212-213</ref> oghji in u tarritoriu di [[Sora]] ma à l'ebbica in u municipiu di [[Arpino|Arpinum]], antica cità di [[cuddina]] fundata da i [[Volsci]] 100 [[chilomitru|chilomitri]] à sudu-livanti di [[Roma]].<ref name="Narducci_19">{{cita|Narducci 2009|p. 19|Narducci}}.</ref> L'Arpinati aviani dighjà ricivutu a ''[[cittatinanza rumana|civitas sine suffraghju]]'' in u [[IV seculu a.C.]], è i pieni dritti di cittatinanza in u [[188 a.C.]]; in seguitu a cità avia ottinutu ancu u ''status'' di ''municipium''.<ref name="Narducci_19" /> A [[lingua latina]] ci era dighjà in usu da longu tempu.<ref name="Rawson_1">{{cita|Rawson|p. 1.|Rawson}}</ref> À Arpino, eppuri, era diffusu ancu l'insignamentu di a lingua greca, chì l'elita sinaturiali rumana priferia spessu à quidda latina, ricunniscendu ni a grandi raffinatezza è pricisioni.<ref name="Rawson_7">{{cita|Rawson|pp. 7-8.|Rawson}}</ref> L'assimilazioni da parti di i Rumani di i cumunità italichi in i circondi di [[Roma]], avvinuta trà u [[II seculu a.C.|II]] è u [[I seculu a.C.]], resi pussibuli u futuru di Ciciaronu com'è scrittori, omu di statu è uratori. Ciciaronu appartinia à a classa equestra, a piccula [[nubiltà]] lucali, è, ancu s'eddu era parenti alluntanatu incù [[Caio Mario]], u capimaestru di i ''[[Populares]]'' duranti a [[Guerra civili trà Mario è Silla|guerra civili]] contru i ''[[optimates]]'' di [[Lucio Cornelio Silla]],<ref name="Rawson_2">{{cita|Rawson|pp. 2-3.|Rawson}}</ref> ùn avia alcunu liamu incù l'uligarchia sinaturiali rumana; era dunqua un ''[[homo novus]]''. A famiglia era cumposta da u babbu [[Marcu Tullio Ciciaronu u Vechju]], omu cultu ma d'urighjina scunnisciuta, da a mamma Elvia, di nobili famiglia,<ref>[[Plutarcu]], ''Ciciaronu'', 1,1</ref> è da u frateddu [[Quintu Tullio Ciciaronu|Quintu]]. U ''[[Cunvinzioni di i noma rumani|cugnomu]]'' ''Cicero'' era u sopranomu di un so antinatu abbastanza cunnisciutu, chì avia un'escriscenza carnosa nantu à u nasu (prisumibilamenti una [[varruca]]), chì ricurdava in a forma un [[ceciu]] (''cicer, ciceris'' hè u terminu latinu par [[Cicer arietinum|ceciu]]). Quandu Marcu prisintò par a prima volta a so candidatura à un ufficiu pubblicu, parechji amichi li cunsiglietini l'usu di u so ''cugnomu'', ma eddu risposi ch'eddu l' "avaria fattu s'eddu era divintatu più cunnisciutu ch'è quiddu di i Scauri è di i Catuli."<ref>[[Plutarcu]], ''Ciciaronu'' 1,3-5</ref> ==== Studii ==== [[File:The Young Cicero Reading.jpg|thumb|upright=1.4|''[[Ziteddu chì leghji Ciciaronu|Ghjovanu Ciciaronu chì leghji]]'' o ''[[Ziteddu chì leghji Ciciaronu]]'' affrescu staccatu di [[Vincenzu Foppa]] (1464 circa), [[Cullizzioni Wallace]] di [[Londra]]]] [[File:Svedomsky-Fulvia.jpg|thumb|350px]] Ciciaronu si svilò subitu un ziteddu dutatu di straurdinaria intellighjenza, distinguendu si trà i so cuetanii à scola è accumulendu fama è onori.<ref>[[Plutarcu]], ''Ciciaronu'', 2,2</ref> U babbu, augurendu par i figlioli una brillanti carriera ghjuridica è pulitica, i cundussi à [[Roma]] induva Marcu fù intruduttu in u chjerchju di i migliori uratori di u so tempu, prutittori di a so famiglia, [[Luciu Licinio Crasso]] è [[Marcu Antonio Uratori|Marcu Antonio]]. Una particulari influenza ebbi u prima annantu à Ciciaronu, par u quali firmeti sempri un mudeddu d'uratori è d'omu di statu. À Roma Ciciaronu poti ancu furmà si in a [[ghjurisprudenza]], grazia à a vida di [[Quintu Mucio Scevola (consulu 117 a.C.)|Quintu Mucio Scevola]], eminenti ghjuristu.<ref>[[Plutarcu]], ''Ciciaronu'', 3,2</ref> Trà i cumpagni di Ciciaronu ci erani [[Gaio Mariu u ghjovanu]], [[Servio Sulpicio Rufo]] (distinatu à divintà un celebru avvucatu, un di i pochi chì Ciciaronu cunsidarò supiriori à sè stessu), è [[Titu Pomponio Atticu|Titu Pomponio]], chì presi dopu u cugnomu di ''Atticu'' dopu à una longa pirmanenza à [[Atena]], è chì divintò amicu intimu di Ciciaronu. In una lettara, infatti, li scrissi: "Sè par me com'è un sicondu frateddu, un ''alter ego'' à u quali possu dì ogni cosa".<ref name="Rawson_14">{{cita|Rawson|pp. 14-15.|Rawson}}</ref> In stu periodu Ciciaronu s'avvicinò ancu à a puisia<ref>[[Plutarcu]], ''Ciciaronu'', 2,3</ref> impignendu si in a traduzioni d'[[Omeru]] è di i ''Finomini'' di [[Arato di Soli|Arato]], chì influinzàni, più tardi, i ''[[Georgichi]]'' di [[Publio Virghjiliu Marone|Virghjiliu]]. Particularamenti attrattu da a [[filusufia]],<ref name="Rawson_18">{{cita|Rawson|p. 18.|Rawson}}</ref> à a quali avaria datu grandi cuntributi, trà i quali a criazioni di u prima vucabulariu filusoficu in lingua latina, in u [[91 a.C.]] incuntrò, incù l'amicu [[Titu Pumponiu Atticu|Titu Pumponiu]] (Atticu), u [[epicureisimu|filosofu epicureu]] Fedro in visita à Roma. I dui ni funi affascinati, ma solu Atticu firmeti par tutta a vita siguaci di a duttrina epicurea. In [[87 a.C.]] cunnobbi u maestru di ritorica [[Apollonio Molone]]<ref>[[Plutarcu]], ''Ciciaronu'' 4,5</ref> (chì istruì, pochi anni dopu, ancu [[Gaio Ghjuliu Cesare]]), è l'accademicu [[Filone di Larissa]], chì asercitò un'influenza prufonda annant'ed eddu. Quiddi era infatti à capu di l'[[Accademia di Atena|Accademia]] chì [[Platonu]] avia fundatu à [[Atena]] circa trè centu anni prima è Ciciaronu, grazia à a so influenza, assimilò a [[platunisimu|filusufia platonica]] - puri righjittendu, par asempiu, a ''tiuria di l'idei'' - ghjunghjendu spessu à difiniscia [[Platonu]] com'è u so diu. Pocu tempu dopu, Ciciaronu scuntrò à Diodoto, espunenti di u [[stuicisimu]]. U stuicisimu era dighjà statu introduttu innanzi à Roma, ind'eddu avia ricivutu un largu cunsensu grazia à l'enfasi posta nantu à u cuntrollu di l'emuzioni è nantu à a forza di vulintà, chì spusava l'ideali rumani. Ciciaronu ùn aduttò micca cumplittamenti l'austera filusufia stoica, ma preferì un stuicisimu mudificatu. Diodoto divintò dopu un prutettu di Ciciaronu, da u quali fù uspitatu finu à a morti. U filosofu, dimustrendu a so piena aduzzioni di u stuicisimu, cuntinuò à insignà ancu dopu a perdita di a vista.<ref name="Rawson_18" /> === Cursus Honorum === ==== Primi spirienzi ==== U sognu di zitiddina di Ciciaronu era quiddu di "essa sempri u migliori è eccella annantu à l'altri", in linia incù l'ideali omerichi. Ciciaronu disidarava ''dignitas'' è ''auctoritas'', simbulizati da a toga pretesta è da a verga di i littori. Ci era un solu modu par ottena li: parcorra i gradini di u ''[[cursus honorum]]''. In [[90 a.C.]], eppuri, Ciciaronu era troppu ghjovanu par imprudà qualsiasi carica di u ''cursus honorum'', ma micca par acquistà a spirienza priliminari in guerra chì una carriera pulitica dumandava. Trà 90 a.C. è [[88 a.C.]], Ciciaronu sirvì sottu [[Gneo Pompeo Strabone]] è [[Luciu Cornelio Silla]] duranti i campagni di a [[Guerra suciali]], bench'è eddu ùn avissi alcuna attrazzioni par a vita militara. Era prima di tuttu un intillettuali. Infatti, molti anni dopu scrissi à u so amicu Atticu, chì raccugliava statui marmorei par i villi di Ciciaronu: "Parchì mi spedisci una statua di Marti? A sa chì eiu socu un pacifistu!"<ref> Ciciaronu, Lettari à Atticu</ref> L'intrata di Ciciaronu in a carriera d'avvucatu avviniti ufficialamenti in [[81 a.C.]] incù a so prima orazioni pubblica, a ''Pro Quinctio'', par una causa in a quali ebbi com'è avvirsariu u più celebru uratori di u tempu, [[Quintu Ortensio Ortalo]]. Ma u so veru principiu in l'oratoria à carattaru puliticu, alminu sicondu i tistimunianzi scritti à no dispunibili, succesi incù a ''Pro Roscio Amerino'', assà ciambastrata è enfatica, chì cunserva moltu aspettu sculasticu in u stilu esuberanti.<ref>[[Plutarcu]], ''Ciciaronu'', 3,5</ref><ref name="Rawson_22">{{cita|Rawson|p. 22.|Rawson}}</ref> Quì Ciciaronu difesi incù successu un figliolu inghjustamenti accusatu di [[parricidiu]], dimustrendu grandi curaghju in u fattu d'assuma ni a difesa: u parricidiu era cunsidaratu trà i peghju crimini, è i veri culpevuli di l'umicidiu erani sustinuti da u libertu di [[Silla]], Crisogono. S'è Silla avia vulsutu, saria statu troppu faciuli à eliminà à Ciciaronu, probbiu à a so prima apparizioni in i tribunali. [[File:Sulla Glyptothek Munich 309.jpg|thumb|[[Luciu Curneliu Silla]].]] Ciciaronu divisi i so argumintazioni in trè parti: in a prima, difesi Roscio è tantò di pruvà chì ùn era micca statu eddu à cummetta l'assassiniu; in a siconda, attaccò quiddi chì aviani rialmenti cummissu u criminu - trà i quali ci era ancu un parenti di u stessu Roscio - è dimustrò ch'è l'assassiniu favuria più quiddi ch'è Roscio; in a terza, attaccò dirittamenti Crisogono, affirmendu chì u babbu di Roscio era statu assassinatu par ottena i so tarreni à un prezzu cunvinienti, una volta missi in vendita. Par via di sti argumintazioni, Roscio fù assoltu. Par sfughja una prubabili vindetta di [[Silla]],<ref>[[Plutarcu]], ''Ciciaronu'', 3,6</ref> trà [[79 a.C.|79]] è [[77 a.C.]] Ciciaronu si cullucò, accumpagnatu da u frateddu Quintu, da u cucinu Luciu è prubabilamenti ancu da l'amicu [[Servio Sulpicio Rufo]], in [[Grecia antica|Grecia]] è in [[Asia Minori]].<ref name="Haskell_83">{{cita|Haskell|p. 83.|Haskell}}</ref> Particularamenti significativa fù a so pirmanenza à [[Atena]]. Quì incuntrò dinò l'amicu [[Titu Pomponio Atticu|Atticu]] chì, fughjitu da un'Italia scunvolta da i guerri, s'era rifughjatu in [[Grecia]]. Quiddu era divintatu dopu citatinu unurariu d'Atena è poti prisintà à Ciciaronu parechji trà i più impurtanti parsunalità atinesi di l'ebbica. In Atena, inoltri, Ciciaronu visitò quiddi chì erani i loca sacri di a [[filusufia]], à cumincià da l'Accademia di Platonu, di a quali era tandu u dirighjenti [[Antiocu di Ascalona]]. Di quist'ultimu Ciciaronu ammirò a faciulità di parola, senza puri cundivida ni l'idei filusofichi, beddi diffarenti di quiddi di Filone, di u quali era un ammiratori cunvintu.<ref>[[Plutarcu]], ''Ciciaronu'', 4,1-2</ref><ref name="Rawson_27">{{cita|Rawson|p. 27.|Rawson}}</ref> Dopu à un brevi sughjornu à [[Rodi]], induva counnobbi u stoicu [[Posidoniu]], Ciciaronu turrò in Grecia, induva fù principiatu à i [[misteri eleusini]], chì l'imprissiunàni moltu, è induva poti visità l'[[Oraculu di Delfi]]. Quì dumandò à a [[Pizia]] in chì modu avaria pussutu righjunghja a gloria, è edda li risposi chì divaria suvità u so istintu, è micca i sughjirimenti ch'eddu ricivia.<ref>[[Plutarcu]], ''Ciciaronu'', 5,1</ref> == Opere == [[File:Marci Tullii Ciceronis Opera Omnia.tif|thumb|''Opera omnia'', 1566]] === Opere retoriche === ''De inventione'' (circa 84 AC); ''De oratore'' (55 AC); ''Brutus'' (46 AC); ''Orator'' (46 AC); === Opere politiche === ''De re publica'' (54 AC-51 AC); ''De legibus'' (52 AC circa). === Opere filosofiche === ''Paradoxa Stoicorum'' (46 AC); ''Hortensius'' (45 AC); ''Academica'' (45 AC); ''Tusculanae disputationes'' (45 AC); ''De natura deorum'' (45 AC); ''De fato'' (44 AC); ''De divinatione'' (44 AC) ''Cato maior de senectute'' (44 AC); ''Laelius de amicitia'' (44 AC); ''De officiis'' (44 AC).'' De finibus bonorum et malorum '' === Epistolariu === ''Ad familiares''; ''Ad Atticum''; ''Ad Quintum fratrem''; ''Ad Marcum Brutum'' === Opere poetiche === ''Juvenilia''; ''De consulatu suo''; ''Marius''; ''De temporibus suis'' === Opere in prosa perse === ''Consolatio'' (45 AC); ''Laus Catonis'' (45 AC); un'opera geografica è una di curiosità (''Admiranda'') == In Corsica == '''Cicerone''' hè mintuvatu in una spressione corsa. ''Avè sasciatu à Ciciaronu'' vol dì: esse struitu. == Noti == <references/> ==Da veda dinò== * [[Cedant arma togae]] 41oxqbva5tjapvzd441ouyd8dfddjnq Telescopiu 0 5774 370442 354126 2021-01-05T05:08:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Teodolito Museo Geominero de Madrid (España).jpg|thumb|right|Telescopiu di l'annu 800, cunsirvatu in u museu ''Geominero'' di Madrid]] U '''Telescopiu''' (parola cumposta di ''tele'' è ''scopiu'' chì voli dì "vida da luntanu") hè un strumentu chì parmetti di vida l'ugetti da luntanu. Si dici chì fù un fabricanti di lenti, Hans Lippershey, chì hà creatu u prima '''Telescopiu''' versu u [[1608]]. Inveci fù [[Galileu Galilei]] chì in u [[1609]] righjistrò u prima telescopiu ufficiali. Esistini parechji tipi di telescopii. [[File:ApoRef.png|thumb|left|Telescopiu]] == Riferimenti == * wikipedia siciliana: [http://scn.wikipedia.org/wiki/Telescopiu Telescopiu ] == Liami == {{Commons|Telescope}} [[Categoria:Astrunumia]] 9qrxtpp41uwyfv9ztxh63f6bj33on9u Template:Mesi 10 5776 373526 329138 2021-06-02T05:01:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| style="clear:both; margin-top:.5em; text-align:center" width="100%" class="toccolours itwiki_template_toc" | style="background-color:#ccccff; color:black" width="100%"| '''I mesi di l'annu''' |- |align="center"| [[Ghjennaghju]] - [[Ferraghju]] - [[Marzu]] - [[Aprile]] - [[Maghju]] - [[Ghjugnu]] - [[Lugliu]] - [[Aostu]] - [[Settembre]] - [[Ottobre]] - [[Nuvembre]] - [[Dicembre]] |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> r2b62esl5xsf1sg587qbstxkiy3fe9p Decembre 0 5777 124629 12926 2008-04-20T16:07:35Z Alexbot 323 Robot : répare double redirection wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Dicembre]] 07dfyc4493kfui7qlxmy4k16w7zxwwg Novembre 0 5778 103702 12927 2007-11-01T15:41:25Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[Nuvembre]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Nuvembre]] 9p3jaxvi7w6wyc57t8q3zqbbbzli30y M1 0 5783 370443 363687 2021-01-05T05:08:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Crab Nebula 1959.jpg|right|200px|M1]] '''M1''' (o '''NGC 1952''') hè un ogettu chì face parte di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Supernova]] chì hè situata in a [[custellazione]] di [[Taurus]]. Hè stata osservata per a prima volta in u [[1731]] da John Bevis. == Riferimenti == * [http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Messier_objects Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu] == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] g6jkkwhmpgncb5qbs3he3205hltyd6y M2 0 5784 370444 363744 2021-01-05T05:08:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Messier_002_2MASS.jpg|right|200px|M2]] '''M2''' (o '''NGC 7089''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu globulariu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Aquarius]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 2o1dzirn0274bok77hwtynbxr49wp8k M3 0 5785 370445 345120 2021-01-05T05:08:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:M3 3.6 4.5 8.0 microns spitzer.png|right|200px|M3]] '''M3''' (o '''NGC 5272''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu globulariu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Canes Venatici]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] tbd1k4zqv4cmz30fh1vpluv1lrkcgkq M4 0 5786 370446 345131 2021-01-05T05:08:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier4.jpg|right|200px|M4]] '''M4''' (o '''NGC 6121''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu globulariu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Scorpius]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] aa1hw2qdac3w3yzcsoyxkmuoncd828x M5 0 5787 370447 345142 2021-01-05T05:08:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier_object_005.jpg|right|200px|M5]] '''M5''' (o '''NGC 5904''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu globulariu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Serpens]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 2nv7neh39d6fcoupbzbl3thkbtvz0k3 M6 0 5788 370448 345153 2021-01-05T05:08:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:NGC6405.jpg|right|200px|M6]] '''M6''' (o '''NGC 6405''') hè un ogettu chì face partita di u calatalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu apertu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Scorpius]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 0c4kq9kn2bziin5cpuw6zfwje86gon3 M7 0 5789 370449 345164 2021-01-05T05:09:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Open-cluster-Messier-7.jpeg|right|200px|M7]] '''M7''' (o '''NGC 6475''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu apertu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Scorpius]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] htqvn0zfolmt2eb7afin9w1y3aehl68 M8 0 5790 370450 345175 2021-01-05T05:09:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Lagoon nebula SALT.jpg|right|200px|M8]] '''M8''' (o '''NGC 6523''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu incù nebulosa]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Sagittarius]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] lmdrt4qvoqn8cci4jv81m9tanjpz3ao M9 0 5791 370451 345188 2021-01-05T05:09:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier_object_009.jpg|right|200px|M9]] '''M9''' (o '''NGC 6333''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu globulariu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Ophiuchus]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] gpoffisihkgkk33p13k07tmu8uokajb M10 0 5792 370452 360948 2021-01-05T05:09:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:M10.jpg|right|200px|M10]] '''M10''' (o '''NGC 6254''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu globulariu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Ophiuchus]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 1wcn0eg9s33mrq65fuux2v0zkm2cekg M11 0 5793 370453 345099 2021-01-05T05:09:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier11.jpg|right|200px|M11]] '''M11''' (o '''NGC 6705''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu apertu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Scutum]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] m2og41y8qppcpwuxnd85gzy5qm83ddq M12 0 5794 370454 345101 2021-01-05T05:09:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier12.jpg|right|200px|M12]] '''M12''' (o '''NGC 6218''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu globulariu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Ophiuchus]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] sg4j1q83z4dgk8s0q6zyhairaldptij M13 0 5795 370455 363683 2021-01-05T05:09:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Messier13.jpg|right|200px|M13]] '''M13''' (o '''NGC 6205''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu globulariu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Hercules]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] q291c0iyoid09hdhfppafihecyag5q9 M14 0 5796 370456 345103 2021-01-05T05:09:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier_object_014.jpg|right|200px|M14]] '''M14''' (o '''NGC 6402''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu globulariu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Ophiuchus]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] jqek4w1imujh5cvpo981umo6rjmjhsj M15 0 5797 370457 345104 2021-01-05T05:09:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:M15 core lucky 10pc.gif|right|200px|M15]] '''M15''' (o '''NGC 7078''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu globulariu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Pegasus]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 1oep1j8sx4vp7reg7aw6lnv37s0fifj M16 0 5798 370458 345105 2021-01-05T05:09:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Eagle nebula pillars.jpg|right|200px|M16]] '''M16''' (o '''NGC 6611''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu incù regione H II]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Serpens]]. http://co.wikipedia.org/wiki/File:Eagle_nebula_pillars.jpg == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] qlj5nwmnestqa8u080murhoixehleg0 M17 0 5799 370459 345106 2021-01-05T05:09:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier17.jpg|right|200px|M17]] '''M17''' (o '''NGC 6618''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu incù regione H II]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Sagittarius]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] p1dqhu7y233wmkap9re2ni1p7wvgire M18 0 5800 370460 363789 2021-01-05T05:09:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Messier18.jpg|right|200px|M18]] '''M18''' (o '''NGC 6613''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu apertu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Sagittarius]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 6bq17q42w44me4zdmh2dwo0xt0zv7j0 M19 0 5801 370461 345108 2021-01-05T05:09:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier_object_019.jpg|right|200px|M19]] '''M19''' (o '''NGC 6273''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu globulariu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Ophiuchus]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] sikuxmfla7b78hiafzmfdvta1740a13 M20 0 5802 370462 345110 2021-01-05T05:09:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Trifid.nebula.arp.750pix.jpg|right|200px|M20]] '''M20''' (o '''NGC 6514''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu incù regione H II]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Sagittarius]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] ijyq2jzwc5qdwi9gnq43uwhv6oh8f3i M21 0 5803 370463 345111 2021-01-05T05:09:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier_object_021.jpg|right|200px|M21]] '''M21''' (o '''NGC 6531''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu apertu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Sagittarius]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] qibsti2aam7o9laklivtwg2pn8goz37 M22 0 5804 370464 345112 2021-01-05T05:09:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier22.jpg|right|200px|M22]] '''M22''' (o '''NGC 6656''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu globulariu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Sagittarius]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 9h7szko3f8c7bnm1bpjwybn6qavuh7x M23 0 5805 370465 345113 2021-01-05T05:09:36Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier_object_023.jpg|right|200px|M23]] '''M23''' (o '''NGC 6494''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu apertu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Sagittarius]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] t7uv1e4dihg6ie1aow0alk6zaj2060d M24 0 5806 370466 345114 2021-01-05T05:09:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier_024_2MASS.jpg|right|200px|M24]] '''M24''' hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[nivulu di stelle]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Sagittarius]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] eb8qyb2273t5cp5z0zcb8ey535tn80d M25 0 5807 370467 363790 2021-01-05T05:09:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Messier25.jpg|right|200px|M25]] '''M25''' hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu apertu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Sagittarius]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] d9u1yobxrnlhox9ypk4ogswmbblxstt M26 0 5808 370468 345116 2021-01-05T05:09:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier_object_026.jpg|right|200px|M26]] '''M26''' (o '''NGC 6694''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu apertu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Scutum]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 967gu0r5gqly6oaywss3c7men0dgc6m M27 0 5809 370469 345117 2021-01-05T05:09:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier27.jpg|right|200px|M27]] '''M27''' (o '''NGC 6853''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Nebulosa planetaria]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Vulpecula]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] jklh3tw431pjnjz0zmd2avk8033jsdy M28 0 5810 370470 363782 2021-01-05T05:09:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Messier28.jpg|right|200px|M28]] '''M28''' (o '''NGC 6626''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu globulariu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Sagittarius]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] d2jb8z5sg8jdujvp259r0s1lonmu5dw M29 0 5811 370471 363787 2021-01-05T05:09:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier_object_029.jpg|right|200px|M29]] '''M29''' (o '''NGC 6913''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu apertu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Cygnus]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] oa01r9ao2jei2dgq01e5423eoyrk11o M30 0 5812 370472 363785 2021-01-05T05:09:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Messier_object_030.jpg|right|200px|M30]] '''M30''' (o '''NGC 7099''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu globulariu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Capricornus]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 8wlz2yxffaaugnuj9mhg78qqpplfpgl M31 0 5813 370473 345122 2021-01-05T05:09:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:M31-full.jpg|right|200px|M31]] '''M31''' (o '''NGC 224''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia spirale]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Andromeda]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] luvqvi9kjw57opm6o45w9eb27rtqp51 M32 0 5814 370474 345123 2021-01-05T05:09:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:M32.jpg|right|200px|M32]] '''M32''' (o '''NGC 221''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia nannara ellissica]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Andromeda]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 13o8pdpbby22wcg96nr9ij31vgd1zf0 M33 0 5815 370475 363682 2021-01-05T05:09:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Messier33.jpg|right|200px|M33]] '''M33''' (o '''NGC 598''') hè un ogettu chì face parte di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia spirale]] chì hè situata in a [[custellazione]] di [[Triangulum]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 4i7lm4maou13ni2lskqovdy2fg4y4n5 M34 0 5816 370476 363791 2021-01-05T05:09:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Messier_object_034.jpg|right|200px|M34]] '''M34''' (o '''NGC 1039''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu apertu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Perseus]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] mcnl123cx7x8biz3lgl9lv5ei0lj3sf M35 0 5817 370477 363788 2021-01-05T05:10:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Messier35.jpg|right|200px|M35]] '''M35''' (o '''NGC 2168''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu apertu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Gemini]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] jvlwtme6ttuwiv1vjhnfqc5flow34w3 M36 0 5818 370478 363760 2021-01-05T05:10:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Messier36.jpg|right|200px|M36]] '''M36''' (o '''NGC 1960''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu apertu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Auriga]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 18616y5h445m4m8q66lssuid8v1z9ii M37 0 5819 370479 363774 2021-01-05T05:10:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier_object_037.jpg|right|200px|M37]] '''M37''' (o '''NGC 2099''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu apertu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Auriga]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 3c879s1sluzqfrslpp8wycvljb921i2 M38 0 5820 370480 363737 2021-01-05T05:10:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Messier38.jpg|right|200px|M38]] '''M38''' (o '''NGC 1912''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu apertu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Auriga]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 3c80t074g73hur52nou5p43ovxir6bl M39 0 5821 370481 363784 2021-01-05T05:10:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''M39''' (o '''NGC 7092''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu apertu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Cygnus]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] ofnb022qaplfwiq6hxl3w7ekpprrlzu M40 0 5822 370482 363768 2021-01-05T05:10:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Messier_object_40.jpg|right|200px|M40]] '''M40''' hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Stella doppia WNC4]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Ursa Major]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] rqakg9dto68yqxql12i5jun5gmcpzo6 M41 0 5823 370483 363693 2021-01-05T05:10:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Messier_041_2MASS.jpg|right|200px|M41]] '''M41''' (o '''NGC 2287''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu apertu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Canis Major]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 43apiogjuee8mmw31b4zp9y16ltnfer M42 0 5824 370484 345134 2021-01-05T05:10:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Orion_Nebula_-_Hubble_2006_mosaic_18000.jpg|right|200px|M42]] '''M42''' (o '''NGC 1976''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Regione H II]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Orion]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] tlan1wj1rumensois03da7tegh6orv9 M43 0 5825 370485 345135 2021-01-05T05:10:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier43.jpg|right|200px|M43]] '''M43''' (o '''NGC 1982''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Regione H II]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Orion]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] pq2yzl5kmvuwfoweyz3ghqqo24lcqeu M44 0 5826 370486 345136 2021-01-05T05:10:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier44.jpg|right|200px|M44]] '''M44''' (o '''NGC 2632''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu apertu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Cancer]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] hh07gd63pj9iiedd6gtk1xpjrbmn8fj M45 0 5827 370487 345137 2021-01-05T05:10:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''M45''' (o '''A Cioccia''' in corsu) hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu apertu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Taurus]]. == Citazioni == A '''cioccia''' hè stata mintuvata calchì volta in a cultura è u cantu corsu. Par asempiu: *in u pruverbiu: ''Passatu [[Sant' Andria]], capula Cioccia è Pialaghini. Passatu [[Natali]], capula Cioccia è [[I Signali|Signali]].'' == Rifarenzi == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] cfesnszg39m14bd6mzrbwwgqydkwlkc M46 0 5828 370488 345138 2021-01-05T05:10:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier46.jpg|right|200px|M46]] '''M46''' (o '''NGC 2437''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu apertu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Puppis]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] iaenxy2zxvwangvs5r5ssjglo24oqeb M47 0 5829 370489 345139 2021-01-05T05:10:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier47.jpg|right|200px|M47]] '''M47''' (o '''NGC 2422''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu apertu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Puppis]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] he1wakjn8bb3xdc0p5uigeriz3l7961 M48 0 5830 370490 363780 2021-01-05T05:10:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Messier48.jpg|right|200px|M48]] '''M48''' (o '''NGC 2548''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu apertu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Hydra]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] b10amoovys2g3jsgyw7e7qoeoiii8qq M49 0 5831 370491 345141 2021-01-05T05:10:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:M49.jpg|right|200px|M49]] '''M49''' (o '''NGC 4472''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia ellissica]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Virgo]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] imtozns2y7uv3cv3geoskoadsatsglq M50 0 5832 370492 345143 2021-01-05T05:10:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier50.jpg|right|200px|M50]] '''M50''' (o '''NGC 2323''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu apertu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Monoceros]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] r0j2u8amecicecicxga9uj4rwkapq2s M51 0 5833 370493 363736 2021-01-05T05:10:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Whirlpool (M51).jpg|right|200px|M51]] '''M51''' (o '''NGC 5194''', '''NGC 5195''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia spirale]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Canes Venatici]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 3t5abzsyn5srgjp59bewpgqy6283n6f M52 0 5834 370494 345145 2021-01-05T05:10:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier52.jpg|right|200px|M52]] '''M52''' (o '''NGC 7654''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu apertu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Cassiopeia]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 97hrhwf8t6nh55l0lnv70wq9j533moe M53 0 5835 370495 345146 2021-01-05T05:10:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Globular Cluster M53.jpg|right|200px|M53]] '''M53''' (o '''NGC 5024''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu globulariu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Coma Berenices]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] a88tocrvll4ukldebc549ygsnilr7ox M54 0 5836 370496 345147 2021-01-05T05:10:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier54.jpg|right|200px|M54]] '''M54''' (o '''NGC 6715''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu globulariu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Sagittarius]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] lfbl166eqbwfd374e1d6irk674wf91n M55 0 5837 370497 345148 2021-01-05T05:10:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier55.jpg|right|200px|M55]] '''M55''' (o '''NGC 6809''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu globulariu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Sagittarius]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] ja1tb1hiuww7hs5hf35sxlujqbrnclg M56 0 5838 370498 345149 2021-01-05T05:10:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier56.jpg|right|200px|M56]] '''M56''' (o '''NGC 6779''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu globulariu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Lyra]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 1230q77xd54hxqvfl6n852n40jitlvu M57 0 5839 370499 345150 2021-01-05T05:10:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:M57 The Ring Nebula.JPG|right|200px|M57]] '''M57''' (o '''NGC 6720''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Nebulosa planetaria]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Lyra]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] jinkaplagd1loku1qd6b48jzx1oqqce M58 0 5840 370500 345151 2021-01-05T05:10:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:M58.jpg|right|200px|M58]] '''M58''' (o '''NGC 4579''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia spirale]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Virgo]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 7eobpn9i2felb5s59190sd2doptx0t1 M59 0 5841 370501 345152 2021-01-05T05:10:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''M59''' (o '''NGC 4621''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia ellissica]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Virgo]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] foec341ui73ckt6t01b9mv03va7cj3p M60 0 5842 370502 363700 2021-01-05T05:10:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:GalaxyM60.jpg|right|200px|M60]] '''M60''' (o '''NGC 4649''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia ellissica]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Virgo]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] du7dre10olqq3alwuqn1gc0jun0vq1b M61 0 5843 370503 345155 2021-01-05T05:10:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''M61''' (o '''NGC 4303''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia spirale]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Virgo]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 9j52e4o6k4heh69ngo4gv8z2npouy82 M62 0 5844 370504 345156 2021-01-05T05:10:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier_object_062.jpg|right|200px|M62]] '''M62''' (o '''NGC 6266''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu globulariu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Ophiuchus]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] qjt2eud1bqduqyd6d2xl2vhjfbifsk3 M63 0 5845 370505 345157 2021-01-05T05:10:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier63.jpg|right|200px|M63]] '''M63''' (o '''NGC 5055''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia spirale]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Canes Venatici]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] qulmugqawjccdy5ujrdrnzbcw6atvyo M64 0 5846 370506 345158 2021-01-05T05:10:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Blackeyegalaxy.jpg|right|200px|M64]] '''M64''' (o '''NGC 4826''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia spirale]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Coma Berenices]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 1k46mztxpp87y60t61ru7xkiehde3d9 M65 0 5847 370507 345159 2021-01-05T05:10:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Galaxies-M65-M66-NGC3628.jpeg|right|200px|M65]] '''M65''' (o '''NGC 3623''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia spirale]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Leo]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 2w634xqrvy3tqcd4gjus3akxk0p3q7p M66 0 5848 370508 363695 2021-01-05T05:11:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Messier66.jpg|right|200px|M66]] '''M66''' (o '''NGC 3627''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia spirale]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Leo]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] mrv4kcjoaz485co450mdadycjh6adr7 M67 0 5849 370509 366083 2021-01-05T05:11:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:NGC2682 - SDSS DR14 (panorama).jpg|right|200px|M67]] '''M67''' (o '''NGC 2682''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu apertu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Cancer]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] nqirh6ioopl6d0udyvp8ia2paacrw9p M68 0 5850 370510 345162 2021-01-05T05:11:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier_object_068.jpg|right|200px|M68]] '''M68''' (o '''NGC 4590''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu globulariu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Hydra]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] gprf8uzdofkf8lvvu6z9ybphgzgmhfg M69 0 5851 370511 345163 2021-01-05T05:11:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier_object_069.jpg|right|200px|M69]] '''M69''' (o '''NGC 6637''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu globulariu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Sagittarius]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] qtquwfjaxuw1q9mv7j3856c7nysxco6 M70 0 5852 370512 345165 2021-01-05T05:11:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier70.jpg|right|200px|M70]] '''M70''' (o '''NGC 6681''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu globulariu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Sagittarius]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] q6ltlogyxb6va7moh5lplncgk4aaeo6 M71 0 5853 370513 345166 2021-01-05T05:11:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier71.jpg|right|200px|M71]] '''M71''' (o '''NGC 6838''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu globulariu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Sagitta]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] shqrj9muxplf4g0ate85xw75631p0sh M72 0 5854 370514 345167 2021-01-05T05:11:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier72.jpg|right|200px|M72]] '''M72''' (o '''NGC 6981''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu globulariu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Aquarius]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] lpche6phvi8xbn8k33sdup9b7nznm1n M73 0 5855 370515 345168 2021-01-05T05:11:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''M73''' (o '''NGC 6994''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[ ]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Aquarius]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] mba0ovnqcvsr43to63xr29xlvyzu3r1 M74 0 5856 370516 345169 2021-01-05T05:11:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier 74 by HST.jpg|thumb|M74]] '''M74''' (o '''NGC 628''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia spirale]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Pisces]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 5kt36wroiv1zfflhzqr9y38z946ioev M75 0 5857 370517 345170 2021-01-05T05:11:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier75.jpg|right|200px|M75]] '''M75''' (o '''NGC 6864''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu globulariu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Sagittarius]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 4grp55yoml4zw8vkng3q4oakc7b52od M76 0 5858 370518 345171 2021-01-05T05:11:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier76.jpg|right|200px|M76]] '''M76''' (o '''NGC 650''', '''NGC 651''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Nebulosa planetaria]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Perseus]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] d4ha7zo7ntxdpg0ogmpwpdzbqq6zshz M77 0 5859 370519 345172 2021-01-05T05:11:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''M77''' (o '''NGC 1068''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia spirale]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Cetus]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] gzd0z2udvj946qmvimm33l4dtmah7hs M78 0 5860 370520 345173 2021-01-05T05:11:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''M78''' (o '''NGC 2068''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Nebulosa diffusa]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Orion]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] p9fnui04xkij1wt4fu34y2pcb1j0fvi M79 0 5861 370521 345174 2021-01-05T05:11:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier79.jpg|right|200px|M79]] '''M79''' (o '''NGC 1904''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu globulariu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Lepus]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 1mrdbva4zsxxit6y5iu38vzlv3vaux5 M80 0 5862 370522 345176 2021-01-05T05:11:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:A_Swarm_of_Ancient_Stars_-_GPN-2000-000930.jpg|right|200px|M80]] '''M80''' (o '''NGC 6093''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu globulariu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Scorpius]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 0v8golymtkpgmey087wmuk5ifav80ak M81 0 5863 370523 345177 2021-01-05T05:11:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier81_highres.jpg|right|200px|M81]] '''M81''' (o '''NGC 3031''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia spirale]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Ursa Major]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] ao04794tv2iczqy459tq92bhxrulg8b M82 0 5864 370524 345178 2021-01-05T05:11:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier82.jpg|right|200px|M82]] '''M82''' (o '''NGC 3034''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia incerta]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Ursa Major]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 5b6wlrcqsiuowtphyjmej1wxd691apg M83 0 5865 370525 363783 2021-01-05T05:11:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:NGC 5236.jpg|right|200px|M83]] '''M83''' (o '''NGC 5236''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Hydra]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] hckd7n6ls533cja7xcxglk3eayy3p3u M84 0 5866 370526 345180 2021-01-05T05:11:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:M84.jpg|right|200px|M84]] '''M84''' (o '''NGC 4374''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia lenticularia]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Virgo]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] jnkncd9pvuh3yx1tt2w2yysn3prna5g M85 0 5867 370527 345181 2021-01-05T05:11:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:M85.jpg|right|200px|M85]] '''M85''' (o '''NGC 4382''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia lenticularia]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Coma Berenices]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] rj62hl9e3evqowo7eq69a7yucv66uip M86 0 5868 370528 345182 2021-01-05T05:11:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''M86''' (o '''NGC 4406''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia lenticularia]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Virgo]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] ie9c6bceg2dgsvcehbebbtqxojwuu9m M87 0 5869 370529 345183 2021-01-05T05:11:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:M87 jet.jpg|right|200px|M87]] '''M87''' (o '''NGC 4486''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia ellissica]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Virgo]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 2iy485wrkj048bcrhvz8fk8oat9yafv M88 0 5870 370530 363729 2021-01-05T05:11:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Spiral Galaxy M88.jpg|right|200px|M88]] '''M88''' (o '''NGC 4501''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia spirale]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Coma Berenices]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] oc3s3cl2ewdejj9qna51cm1wuqqsuv5 M89 0 5871 370531 345186 2021-01-05T05:11:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''M89''' (o '''NGC 4552''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia ellissica]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Virgo]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] m38h1u85cbpv84wi5jj8pqrh7cvks1o M90 0 5872 370532 363781 2021-01-05T05:11:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!-- imagen non libara --> '''M90''' (o '''NGC 4569''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia spirale]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Virgo]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 7bae9w1admdx5gn3e506i36dd8h3tvf M91 0 5873 370533 345190 2021-01-05T05:11:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''M91''' (o '''NGC 4548''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Coma Berenices]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] h874t4ihudyuancm8q6nw0rmt2o9r2h M92 0 5874 370534 345191 2021-01-05T05:11:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Globular Cluster M92.JPG|right|200px|M92]] '''M92''' (o '''NGC 6341''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu globulariu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Hercules]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 4wfvqemqblgmmgy8zacpojjzxi8uph2 M93 0 5875 370535 345192 2021-01-05T05:11:47Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier_object_093.jpg|right|200px|M93]] '''M93''' (o '''NGC 2447''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu apertu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Puppis]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] opay5nfdb7jgh564v77mdrfgp17q72z M94 0 5876 370536 345193 2021-01-05T05:11:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''M94''' (o '''NGC 4736''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia spirale]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Canes Venatici]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] gu3199csbwuam0pcq37608670r5cvkx M95 0 5877 370537 345194 2021-01-05T05:11:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''M95''' (o '''NGC 3351''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia spirale]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Leo]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 16ztb0pc9wvy2cfdtnbui8xvlxqkm6a M96 0 5878 370538 345195 2021-01-05T05:11:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier_object_096.jpg|right|200px|M96]] '''M96''' (o '''NGC 3368''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia spirale]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Leo]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 2sdykk20b2psl03bv2fd12clbmes80l M97 0 5879 370539 345196 2021-01-05T05:11:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Owlnebula.jpg|right|200px|M97]] '''M97''' (o '''NGC 3587''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Nebulosa planetaria]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Ursa Major]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] q6srwrvag38xmyrmofa77bszj8bbv2i M98 0 5880 370540 345197 2021-01-05T05:11:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:M98.jpg|right|200px|M98]] '''M98''' (o '''NGC 4192''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia spirale]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Coma Berenices]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] e0tv9hv8fssyza9bvx3h3lmtj7d8ksm M99 0 5881 370541 345198 2021-01-05T05:11:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier_object_099.jpg|right|200px|M99]] '''M99''' (o '''NGC 4254''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia spirale]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Coma Berenices]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 88wctrll59mwhf12vzcydghuynl1nsn M100 0 5882 370542 345089 2021-01-05T05:12:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Galaxym100a.jpg|right|200px|M100]] '''M100''' (o '''NGC 4321''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Coma Berenices]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] ojicldoo2b031l9cfd4rlysetup6im7 M101 0 5883 370543 345090 2021-01-05T05:12:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:M101-PIA04630.jpg|right|200px|M101]] '''M101''' (o '''NGC 5457''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Ursa Major]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] k0fgxyot9m9prr2nmlpo5zvi8scdtjp M102 0 5884 370544 345091 2021-01-05T05:12:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Galaxy M102.jpg|right|200px|M102]] '''M102''' (o '''NGC 5866'''?) hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia spirale]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Draco]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] k1dj1s5h5a0jlzv95ujl8u217bxkyfj M103 0 5885 370545 345092 2021-01-05T05:12:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier_object_103.jpg|right|200px|M103]] '''M103''' (o '''NGC 581''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu apertu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Cassiopeia]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] lg0cwerabsi02jn4oebwqq0zyu4qhl3 M104 0 5886 370546 345093 2021-01-05T05:12:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:M104 ngc4594 sombrero galaxy hi-res.jpg|right|60px|M104]] '''M104''' (o '''NGC 4594''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia spirale]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Virgo]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] e02pvptsoibqzyhfp3izq8n5395fi8j M105 0 5887 370547 345094 2021-01-05T05:12:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier_object_105.jpg|right|200px|M105]] '''M105''' (o '''NGC 3379''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia ellissica]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Leo]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] 74ceke4b20qtf5dhaz2e2v0fxxpga30 M106 0 5888 370548 345095 2021-01-05T05:12:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:M106.jpg|right|200px|M106]] '''M106''' (o '''NGC 4258''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia spirale]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Canes Venatici]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] rnbip5re8ii0cwvgf1yrr2cy3v9rvxp M107 0 5889 370549 345096 2021-01-05T05:12:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messier_object_107.jpg|right|200px|M107]] '''M107''' (o '''NGC 6171''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Ammansu globulariu]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Ophiuchus]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] s76c7qrmifihsvjidpapd4awykhc2p3 M108 0 5890 370550 345097 2021-01-05T05:12:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:M108.jpg|right|200px|M108]] '''M108''' (o '''NGC 3556''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia spirale]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Ursa Major]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] sh8o4nt7wcsqxcyucpyaf60pb1p6g09 M109 0 5891 370551 345098 2021-01-05T05:12:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Messierobject109.jpg|right|200px|M109]] '''M109''' (o '''NGC 3992''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia spirale]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Ursa Major]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] dcann7ydd2j5nbneyy2wzon5cj4oid9 M110 0 5892 374358 370552 2021-07-14T06:48:28Z Tarih 16838 +image #WPWPTR #WPWP wikitext text/x-wiki [[File:NGC 205.jpg|right|200px|M110]] [[File:Messier110 - SDSS DR14 (panorama).jpg|250px|thumb|right|M110]] '''M110''' (o '''NGC 205''') hè un ogettu chì face partita di u catalogu d'ogetti di [[Messier]]. Hè un [[Galassia nannara ellissica]] chì hè situatu in a [[custellazione]] di [[Andromeda]]. == Riferimenti == * Listinu di l'ogetti di Messier annantu à wikipedia in inglesu == Liami == {{Ogetti di Messier}} [[Categoria:Ogetti di Messier]] k4b3d4h9jd3luitgj448kk1o689xza8 Template:Ogetti di Messier 10 5894 374078 373188 2021-06-02T11:40:43Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] == Aspettu == </noinclude><br style="clear:both;line-height:0.5em;"/> {| class="WSerieH" id="WCatalogueMessier" style="margin:0 auto; background-color:#CEDAF2; padding:15px; border:1px solid #003399" | align=center bgcolor="#6295DA" | <span style="color:white;"> '''Ogetti di u [[Catalogu di Messier]]'''</span> |----- | align="center" | {| cellspacing=0 style="font-size:0.75em;background-color:#cedaf2" | [[Nebulosa di u Granciu|M1]] || [[M2]] || [[M3]] || [[M4]] || [[M5]] || [[Ammansu di a Farfalla|M6]] || [[M7]] || [[Nebulosa di a laguna|M8]] || [[M9]] || [[M10]] |- | [[M11]] || [[M12]] || [[Ammansu d'Ercule|M13]] || [[M14]] || [[M15]] || [[M16]] || [[M17]] || [[M18]] || [[M19]] || [[Nebulosa Trifide|M20]] |- | [[M21]] || [[M22]] || [[M23]] || [[M24]] || [[M25]] || [[M26]] || [[Nebulosa di Dumbbell|M27]] || [[M28]] || [[M29]] || [[M30]] |- | [[Galassia d'Andromeda|M31]] || [[M32]] || [[Galassia di u Triangulu|M33]] || [[M34]] || [[M35]] || [[M36]] || [[M37]] || [[M38]] || [[M39]] || [[M40]] |- | [[M41]] || [[Nebulosa d'Orione|M42]] || [[M43]] || [[M44]] || [[A Cioccia|M45]] || [[M46]] || [[M47]] || [[M48]] || [[M49]] || [[M50]] |- | [[M51]] || [[M52]] || [[M53]] || [[M54]] || [[M55]] || [[M56]] || [[Nebulosa di a Lira|M57]] || [[M58]] || [[M59]] || [[M60]] |- | [[M61]] || [[M62]] || [[M63]] || [[M64]] || [[M65]] || [[M66]] || [[M67]] || [[M68]] || [[M69]] || [[M70]] |- | [[M71]] || [[M72]] || [[M73]] || [[M74]] || [[M75]] || [[M76]] || [[M77]] || [[M78]] || [[M79]] || [[M80]] |- | [[M81]] || [[M82]] || [[M83]] || [[M84]] || [[M85]] || [[M86]] || [[M87]] || [[M88]] || [[M89]] || [[M90]] |- | [[M91]] || [[M92]] || [[M93]] || [[M94]] || [[M95]] || [[M96]] || [[M97]] || [[M98]] || [[M99]] || [[M100]] |- | [[M101]] || [[M102]] || [[M103]] || [[Galassia di u Sombreru|M104]] || [[M105]] || [[M106]] || [[M107]] || [[M108]] || [[M109]] || [[M110]] |} |}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] </noinclude> p13qv1ipu1vs17j6388z8161l9sesxq Nebulosa di u Granciu 0 5895 13270 2006-03-17T11:23:45Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[M1]] l9tllhr2hzd16zxxg9r56cm2ztljwux Ammansu di a Farfalla 0 5896 13271 2006-03-17T11:24:04Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[M6]] 3vhhgg1neswyrqy2a35b0e74yr5hvqs Nebulosa di a laguna 0 5897 13272 2006-03-17T11:24:21Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[M8]] m0dmpl621kw42j5wnnri79kcrxo3xpw Ammansu d'Ercule 0 5898 13273 2006-03-17T11:24:38Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[M13]] a65boxszl4uk2ppbzoul9lyr8c95lzy Nebulosa Trifide 0 5899 13274 2006-03-17T11:24:54Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[M20]] brja49mx7p9ocsl4wokmg50lv52d4h0 Nebulosa di Dumbbell 0 5900 13275 2006-03-17T11:25:06Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[M27]] ly73ph1pgl5jxu0r9qi1mssquof8f30 Galassia d'Andromeda 0 5901 13276 2006-03-17T11:25:20Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[M31]] 8nl2pb5u5uc7k57308d74axrsalujom Galassia di u Triangulu 0 5902 13277 2006-03-17T11:25:31Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[M33]] k7848p5dse13jj5zeawhl51btlc7ait Nebulosa d'Orione 0 5903 13278 2006-03-17T11:25:42Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[M42]] fsphyqpex32a15c6lew3nqlh1ttjmn6 A Cioccia 0 5904 13279 2006-03-17T11:25:54Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[M45]] lwoo4gyf47zmj1otbm3ghodjmomgy37 Nebulosa di a Lira 0 5905 13280 2006-03-17T11:26:10Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[M57]] jwvxe383agf8z6r3w8acaifabhzzv7m Galassia di u Sombreru 0 5906 13281 2006-03-17T11:26:24Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[M104]] toetjcrrmgze30z0jqsxf7x2fo5fsiw Taurus (Custellazione) 0 5907 13292 2006-03-17T16:59:06Z Img 21 [[Taurus (Custellazione)]] moved to [[Taurus]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Taurus]] l22cbsxldltk72mxt1h82ch0bs4o988 Orione (Custellazione) 0 5908 167978 13294 2009-04-25T00:11:12Z Xqbot 1764 Robot : répare double redirection wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[I Signali]] 8ew7savrt3gbb6v560dorv2t64h3v9o Orione 0 5909 13297 2006-03-17T17:01:42Z Img 21 [[Orione]] moved to [[I Signali]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[I Signali]] 8ew7savrt3gbb6v560dorv2t64h3v9o Template:Lavu 10 5910 374076 373516 2021-06-02T11:40:24Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki == Aspettu == {| align="right" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background-color: #CEDAF2" ! colspan="2" style="background-color: #003399" | {| style="background: #003399" align="center" width="100%" | padding=15px| | style="background: #003399" align="center" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;"> '''{{{nome}}}'''</span> | padding=15px| |} |- |align=center colspan=2 style="background: #FFFFFF"|{{{imagine}}} |- valign="top" | '''Paese''' || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{paese}}} |- valign="top" | '''Tipu''' || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{tipu}}} |- valign="top" | '''Superficia''' || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{superficia}}} km² |- valign="top" | '''Altitudine''' || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{altitudine}}} m |- valign="top" | '''Profondezza''' || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{profondezza}}} m |- valign="top" | '''Alimentazione''' || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{alimentazione}}} |- valign="top" | '''Emissariu''' || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{emissariu}}} |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> e8t9cy2axn52440w002wmshec7yod5o Template:Lavu di Corsica 10 5911 374065 373517 2021-06-02T11:37:28Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background-color: Lightgreen" ! colspan="2" style="background-color: green" | {| style="background: green" align="center" width="100%" | padding=15px| | style="background: green" align="center" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;"> '''{{{nome}}}'''</span> | padding=15px| |} |- |align=center colspan=2 style="background: #FFFFFF"|{{{imagine}}} |- valign="top" | '''Tipu''' || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{tipu}}} |- valign="top" | '''Cumuna''' || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{cumuna}}} |- valign="top" | '''Superficia''' || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{superficia}}} km² |- valign="top" | '''Altitudine''' || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{altitudine}}} m |- valign="top" | '''Profondezza''' || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{profondezza}}} m |- valign="top" | '''Alimentazione''' || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{alimentazione}}} |- valign="top" | '''Emissariu''' || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{emissariu}}} |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> dc4kk2dc740wduaw6r4aol2d4wwfr09 Template:Ghjorni di a sittimana 10 5912 373969 366786 2021-06-02T11:12:14Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki <br clear=all> {| id="toc" align="center" style="margin:auto;" |- | style="background:#ccccff" align="center" | '''I ghjorni di a [[sittimana]]''' |- | align="center" style="font-size: 90%;" |[[Luni]] - [[Marti]] - [[Marcuri]] - [[Ghjovi]] - [[Vennari]] - [[Sabatu]] - [[Dumenica]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" | |- |}<noinclude> [[ml:ഫലകം:ആഴ്ചയിലെ ദിവസങ്ങള്‍]] </noinclude> <noinclude>[[Categoria:Mudellu]]</noinclude> 33g10dfzbpy15wy9uymi5ovyqkethhr Presidenti di i Stati Uniti d'America 0 5913 369409 369360 2020-11-14T18:12:50Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki Issu listinu discrive i nomi di i presidenti di i [[Stati Uniti d'America]]. {| border="1" style="border-collapse: collapse;" !bgcolor=#cccccc|Nomu di u presidente !bgcolor=#cccccc|Anni |- valign=top |'''[[George Washington]]''' |1789-1797 |- valign=top |'''[[John Adams]]''' |1797-1801 |- valign=top |'''[[Thomas Jefferson]]''' |1801-1809 |- valign=top |'''[[James Madison]]''' |1809-1817 |- valign=top |'''[[James Monroe]]''' |1817-1825 |- valign=top |'''[[John Quincy Adams]]''' |1825-1829 |- valign=top |'''[[Andrew Jackson]]''' |1829-1837 |- valign=top |'''[[Martin Van Buren]]''' |1837-1841 |- valign=top |'''[[William H. Harrison]]''' |1841 |- valign=top |'''[[John Tyler]]''' |1841-1845 |- valign=top |'''[[James K. Polk]]''' |1845-1849 |- valign=top |'''[[Zachary Taylor]]''' |1849-1850 |- valign=top |'''[[Millard Fillmore]]''' |1850-1853 |- valign=top |'''[[Franklin Pierce]]''' |1853-1857 |- valign=top |'''[[James Buchanan]]''' |1857-1861 |- valign=top |'''[[Abraham Lincoln]]''' |1861-1865 |- valign=top |'''[[Andrew Johnson]]''' |1865-1869 |- valign=top |'''[[Ulysses S. Grant]]''' |1869-1877 |- valign=top |'''[[Rutherford B. Hayes]]''' |1877-1881 |- valign=top |'''[[James A. Garfield]]''' |1881 |- valign=top |'''[[Chester A. Arthur]]''' |1881-1885 |- valign=top |'''[[Grover Cleveland]]''' |1885-1889 |- valign=top |'''[[Benjamin Harrison]]''' |1889-1893 |- valign=top |'''[[Grover Cleveland]]''' |1893-1897 |- valign=top |'''[[William McKinley]]''' |1897-1901 |- valign=top |'''[[Theodore Roosevelt]]''' |1901-1909 |- valign=top |'''[[William H. Taft]]''' |1909-1913 |- valign=top |'''[[Woodrow Wilson]]''' |1913-1921 |- valign=top |'''[[Warren G. Harding]]''' |1921-1923 |- valign=top |'''[[Calvin Coolidge]]''' |1923-1929 |- valign=top |'''[[Herbert Hoover|Herbert C. Hoover]]''' |1929-1933 |- valign=top |'''[[Franklin D. Roosevelt]]''' |1933-1945 |- valign=top |'''[[Harry S. Truman]]''' |1945-1953 |- valign=top |'''[[Dwight D. Eisenhower]]''' |1953-1961 |- valign=top |'''[[John F. Kennedy]]''' |1961-1963 |- valign=top |'''[[Lyndon B. Johnson]]''' |1963-1969 |- valign=top |'''[[Richard M. Nixon]]''' |1969-1974 |- valign=top |'''[[Gerald Ford]]''' |1974-1977 |- valign=top |'''[[Jimmy Carter]]''' |1977-1981 |- valign=top |'''[[Ronald Reagan]]''' |1981-1989 |- valign=top |'''[[George Bush Sr.]]''' |1989-1993 |- valign=top |'''[[Bill Clinton]]''' |1993-2001 |- valign=top |'''[[George W. Bush]]''' |2001-2009 |- valign=top |'''[[Barack Obama]]''' |2009-2017 |- valign=top} |'''[[Donald Trump]]''' |2017-2020 |- valign=top} |'''[[Joe Biden]]''' |2021- |- valign=top} == Riferimenti == [[Categoria:Stati Uniti d'America]] [[Categoria:Listini di biografii]] 315tgvic7a5orurzokm0b07a1yjnx4b Presidenti di l'America 0 5914 13357 2006-03-19T12:51:41Z Img 21 [[Presidenti di l'America]] moved to [[Presidenti di i Stati Uniti d'America]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Presidenti di i Stati Uniti d'America]] kejo5r8ta2w8i4img5fe3htajvx5pcm George Washington 0 5915 370553 354712 2021-01-05T05:12:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:George Washington 1795.jpg|thumb|right|George Washington]] '''George Washington''' (11 [[Ferraghju]] 1731 – 14 [[Dicembre]] 1799) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1789]] à u [[1797]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Washington]] i1axvwhjhvjro21rwjgavllp024w6qf John Adams 0 5916 370554 354683 2021-01-05T05:12:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Adamstrumbull.jpg|thumb|right|John Adams]] '''John Adams ''' ([[Ottobre]] 1735 – 4 [[Lugliu]] 1826) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1797]] à u [[1801]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Adams, John]] 2kif1bod5vzb6fwctww4ou4m943oltw Thomas Jefferson 0 5917 370555 354695 2021-01-05T05:12:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Thomas Jefferson.jpg|thumb|350px|Thomas Jefferson]] '''Thomas Jefferson''' ([[Aprile]] 1743 – 4 [[Lugliu]] 1826) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1801]] à u [[1809]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Jefferson]] kwcibczvrxtqy8ijday8ncdn7rvb6ok James Madison 0 5918 370556 348007 2021-01-05T05:12:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:James Madison.jpg|thumb|right|James Madison]] '''James Madison''' hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1809]] à u [[1817]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Madison]] pknxxt1vw5qc5xc6xxlwsq4peozpo4h James Monroe 0 5919 370557 348009 2021-01-05T05:12:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:James Monroe 02.jpg|thumb|right|James Monroe]] '''James Monroe''' hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1817]] à u [[1825]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Monroe]] jcg044ykasr0419t3869wywelwdwmco John Quincy Adams 0 5920 354682 347974 2016-08-11T16:02:50Z DARIO SEVERI 10718 + inf. wikitext text/x-wiki [[File:John Quincy Adams.jpg|thumb|right|John Quincy Adams]] '''John Quincy Adams''' (11 [[Lugliu]] 1767 – 23 [[Ferraghju]] 1848) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1825]] à u [[1829]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Adams, John Quincy]] 284teo9sy7bki0mxegv9nvb9scwg2zg Andrew Jackson 0 5921 373954 373938 2021-06-02T11:08:42Z Dandelo 16560 + Categoria:Americanu wikitext text/x-wiki [[File:Andrew Jackson.jpg|thumb|right|Andrew Jackson]] '''Andrew Jackson''' (15 [[Marzu]] 1767 – 8 [[Ghjugnu]] 1845) hè statu [[pulitica|presidente]] di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1829]] à u [[1837]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Jackson]] [[Categoria:Americanu]] tfabf54qa5yk6fqlfqfylsyprgxnjl8 Martin Van Buren 0 5922 370559 354710 2021-01-05T05:12:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Martin Van Buren.jpg|thumb|right|Martin Van Buren]] '''Martin Van Buren''' (5 [[Dicembre]] 1782 – 24 [[Lugliu]] 1862) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1837]] à u [[1841]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Van Buren]] 9c5cuaeiou2anczrw4kd1sttu0yi4x6 William H. Harrison 0 5923 370560 359995 2021-01-05T05:12:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:William Henry Harrison.jpg|thumb|right|William H. Harrison]] '''William Henry Harrison''' (9 [[Ferraghju]] 1773 – 4 [[Aprile]] 1841) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] in u [[1841]]. == Riferimenti == == Ligami == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Harrison, William]] op262st725z4iqkhvzaabircwgzl59m John Tyler 0 5924 370561 354709 2021-01-05T05:12:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Johntyler.jpg|thumb|right|John Tyler]] '''John Tyler''' (29 [[Marzu]] 1790 – 18 [[Ghjennaghju]] 1862) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1841]] à u [[1845]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Tyler]] jmyod9fsolrlg7bz3dy5psuyjrt2pha James K. Polk 0 5925 354701 348015 2016-08-11T16:42:36Z DARIO SEVERI 10718 + inf. wikitext text/x-wiki [[File:Polkpolk.jpg|thumb|right|James K. Polk]] '''James K. Polk''' (2 [[Nuvembre]] 1795 – 15 [[Ghjugnu]] 1849) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1845]] à u [[1849]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Polk]] r9yxn0fd69lx0fxue6vczmeahvr6q62 Zachary Taylor 0 5926 370562 354707 2021-01-05T05:12:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Zachary Taylor restored and cropped.png|thumb|right|Zachary Taylor]] '''Zachary Taylor''' (24 [[Nuvembre]] 1784 – 9 [[Lugliu]] 1850) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1849]] à u [[1850]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Taylor]] bzseg9k37zgvgj0zmxhlxwylarpplkv Franklin Pierce 0 5928 370563 354700 2021-01-05T05:12:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Franklin Pierce.jpg|thumb|right|Franklin Pierce]] '''Franklin Pierce''' (23 [[Nuvembre]] 1804 – 8 [[Ottobre]] 1869) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1853]] à u [[1857]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Pierce]] 98rm8t1hv4y5ydecfx60s0v06anl636 James Buchanan 0 5929 370564 347981 2021-01-05T05:12:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:James Buchanan.jpg|thumb|right|James Buchanan]] '''James Buchanan''' hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1857]] à u [[1861]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Buchanan]] 4c5fv6ak3wjn0ue5n22gczs8u30m2ee Abraham Lincoln 0 5930 375070 370565 2021-08-11T08:12:01Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Abrahamlincoln.jpg|thumb|Abraham Lincoln]] '''Abraham Lincoln''' (*[[12 di frivaghju|12 di ferraghju]] [[1809]] [[Hodgenville]], [[Kentucky]]; † [[15 d'aprile]] [[1865]] [[Washington D.C.]]) hè statu, da u [[1861]] à u [[1865]], u 16imu [[pulitica|presidente]] di i [[Stati Uniti d'America]]. Oghje hè cunsideratu cum'è unu di i più impurtanti [[pulitica|presidenti]] in a [[storia]] di 'ssu [[Stati Uniti d'America|paese]]. == Biugrafia == == Riferimenti == == Da vede dinò == * [[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Puliticante|Lincoln]] [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Lincoln]] [[Categoria:Americanu|Lincoln]] [[Categoria:Biugrafia]] cygyts7x0kln4rvxi4o9wqmwzbluhlt Andrew Johnson 0 5931 370566 364443 2021-01-05T05:12:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:President Andrew Johnson standing.jpg|thumb|right|Andrew Johnson]] '''Andrew Johnson''' (29 [[Dicembre]] 1808 – 31 [[Lugliu]] 1875) hè statu [[pulitica|presidente]] di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1865]] à u [[1869]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Johnson, Andrew]] 5gnm813vjxp7rbmuqu1umgcgi7fd7kb Ulysses S. Grant 0 5932 370567 354688 2021-01-05T05:12:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Ulysses S. Grant''' (27 [[Aprile]] 1822 – 23 [[Lugliu]] [[1885]]) fù un militare è puliticante americanu. Hè cunsidaratu cum'è unu di i più grandi ghjinirali di a storia. Da u [[1869]] à u [[1877]] hè statu u 18esimu prisidente di i [[Stati Uniti d'America]]. In u [[1864]], dopu [[George Washington]] ([[1798]]) è [[Winfield Scott]] ([[1855]]), Grant hè statu u terzu ufficiale di l'armata americana chi hà pussutu diventà [[tenente ghjinirale]]. [[File:GenUSGrant.jpg|thumb|Ulysses S. Grant, qui cum'è ''Lieutenant-General'' (tenente ghjinirale)]] == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Militare|Grant]] [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Grant]] [[Categoria:Americanu|Grant, Ulysses]] 48lagcemfoyqkmy6mfq59mpvx2jvtn7 Rutherford B. Hayes 0 5933 370568 354692 2021-01-05T05:12:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Rbhayes.jpg|right|thumb|290px|Rutherford B. Hayes]] '''Rutherford B. Hayes''' (4 [[Ottobre]] 1822 – 17 [[Ghjennaghju]] 1893) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1877]] à u [[1881]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Hayes]] 0kcvro3bnwzsxgnizp1e48d4cwzg2r1 James A. Garfield 0 5934 370569 366630 2021-01-05T05:12:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:James Abram Garfield, photo portrait seated.jpg|thumbnail|right|James A. Garfield]] '''James Abram Garfield''' (19 [[Nuvembre]] 1831 – 19 [[Settembre]] 1881) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] in u [[1881]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Garfield]] tobimpzrm2aoh1qwri4wvf6513iaofn Chester A. Arthur 0 5935 370570 364366 2021-01-05T05:12:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Chester Alan Arthur.jpg|thumb|right|Chester A. Arthur]] '''Chester A. Arthur''' (5 [[Ottobre]] 1829 – 18 [[Nuvembre]] 1886) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1881]] à u [[1885]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Arthur]] 8fw7brg5vvol424au7zpghnmjmdewqc Grover Cleveland 0 5936 368726 354678 2020-09-19T12:38:20Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:President Grover Cleveland.jpg|thumb|right|Grover Cleveland]] '''Stephen Grover Cleveland''' (18 [[Marzu]] [[1837]]- 24 [[Ghjugnu]] [[1908]]) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1885]] à u [[1889]], è attorna un'altra volta da u [[1893]] à u [[1897]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Cleveland]] 3at5jyxt1wya0uqldoihuw7bl2jry3a Benjamin Harrison 0 5937 370571 354690 2021-01-05T05:12:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Pach Brothers - Benjamin Harrison.jpg|thumb|right|Benjamin Harrison]] '''Benjamin Harrison''' (20 [[Aostu]] 1833 – 13 [[Marzu]] 1901) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1889]] à u [[1893]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Harrison, Benjamin]] oi5gw57spssbs1apib1phid59iehl4x William McKinley 0 5938 370572 364437 2021-01-05T05:12:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Mckinley.jpg|thumb|right|William McKinley]] '''William McKinley''' hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1897]] à u [[1901]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|McKinley]] rcm3c2ecao2crusy469id2i70aq99mw Theodore Roosevelt 0 5939 370573 354704 2021-01-05T05:12:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:T Roosevelt.jpg|thumb|right|Theodore Roosevelt]] '''Theodore Roosevelt''' (27 [[Ottobre]] 1858 – 6 [[Ghjennaghju]] 1919) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1901]] à u [[1909]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Roosevelt, Theodore]] 08ka2oaik8nx99d38xtpx80afxhu4ll William H. Taft 0 5940 370574 354705 2021-01-05T05:12:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:William Howard Taft 1909.jpg|thumb|right|William H. Taft]] '''William H. Taft''' (15 [[Settembre]] 1857 – 8 [[Marzu]] 1930) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1909]] à u [[1913]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Taft]] 4mkmlath7l37ak2s6ts83zdjzsjq88m Woodrow Wilson 0 5941 370575 354713 2021-01-05T05:13:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:President Woodrow Wilson portrait December 2 1912.jpg|thumb|right|Woodrow Wilson]] '''Woodrow Wilson''' (28 [[Dicembre]] 1856 – 3 [[Ferraghju]] 1924) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1913]] à u [[1921]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Wilson]] 1k97i01etz0z9oa1sjjj748ffgv5owo Warren G. Harding 0 5942 370576 354689 2021-01-05T05:13:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Warren G Harding-Harris & Ewing.jpg|thumb|right|Warren G. Harding]] '''Warren G. Harding''' (2 [[Nuvembre]] 1865 – 2 [[Aostu]] 1923) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1921]] à u [[1923]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Harding]] euwvow4mun9ojwjn1hvbvdqt3n0ym5u Calvin Coolidge 0 5943 354680 348560 2016-08-11T15:58:04Z DARIO SEVERI 10718 + inf. wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Calvin Coolidge.jpg|thumb|right|Calvin Coolidge]] '''Calvin Coolidge''' (4 [[Lugliu]] 1872 – 5 [[Ghjennaghju]] 1933) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1923]] à u [[1929]]. == Riferimenti == == Ligami == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Coolidge]] 3zvivm51g6etn9bknrcbs6m4jhuozkg Herbert Hoover 0 5944 354693 348561 2016-08-11T16:25:59Z DARIO SEVERI 10718 + inf. wikitext text/x-wiki [[File:Herberthoover.jpg|thumb|right|Herbert Hoover]] '''Herbert Clark Hoover''' (10 [[Aostu]] 1874 – 20 [[Ottobre]] 1964) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1929]] à u [[1933]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Hoover]] a4ob1kraeihaquk2l1swmhxx7kh7fgj Franklin D. Roosevelt 0 5945 370577 354703 2021-01-05T05:13:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:FDRoosevelt.png|thumb|right|Franklin D. Roosevelt]] '''Franklin D. Roosevelt''' (30 [[Ghjennaghju]] 1882 – 12 [[Aprile]] 1945) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1933]] à u [[1945]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Roosevelt, Franklin]] c5abhse8i21375n16em0gqfybl36370 Harry S. Truman 0 5946 370578 354708 2021-01-05T05:13:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:HarryTruman.jpg|thumb|right|Harry S. Truman]] '''Harry S. Truman''' (8 [[Maghju]] 1884 – 26 [[Dicembre]] 1972) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1945]] à u [[1953]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Truman]] b6s9dkdriytm4sq3dnv850qte2ubokz Dwight D. Eisenhower 0 5947 370579 369204 2021-01-05T05:13:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Eisenhower official.jpg|thumb|right|Dwight D. Eisenhower]] '''Dwight David Eisenhower''' (14 [[Ottobre]] 1890 – 28 [[Marzu]] 1969) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1953]] à u [[1961]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Eisenhower]] ekok2z5gnpe0r3k61xnsf6rsstmqda3 John F. Kennedy 0 5948 370580 369320 2021-01-05T05:13:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''John Fitzgerald Kennedy''' (29 [[Maghju]] 1917 – 22 [[Nuvembre]] 1963), hè statu u 35° [[pulitica|presidenti]] di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1961]] à u [[1963]]. Natu u 29 di Maghju di u 1917, JFK fù l'unicu presidenti [[chjesa|cattolicu]] ind'a [[storia]] di i [[Stati Uniti]], cunnisciutu pà u so carismu è i so qualità d'[[omu puliticu]]. Fù assassinatu in [[Dallas]], [[Texas]] mentri facìa una visita pà a so rielezzioni u 22 di [[nuvembri]] 1963. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Kennedy]] 2xupc642lnn3hi63fml8gdd75xw2u3l Lyndon B. Johnson 0 5949 370581 354697 2021-01-05T05:13:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:37 Lyndon Johnson 3x4.jpg|thumb|right|Lyndon B. Johnson]] '''Lyndon B. Johnson''' (27 [[Aostu]] 1908 – 22 [[Ghjennaghju]] 1973) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1963]] à u [[1969]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Johnson, Lyndon]] breldvjegfbauchxa020vhw64bqlujm Richard M. Nixon 0 5950 370582 360978 2021-01-05T05:13:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Richard M. Nixon, ca. 1935 - 1982 - NARA - 530679.jpg|thumb|Richard M. Nixon]] '''Richard M. Nixon''' (9 [[Ghjennaghju]] 1913 – 22 [[Aprile]] 1994) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1969]] à u [[1974]]. ==Riferimenti== ==Da vede dinò== * [[Listinu di i presidenti americani]] ==Ligami== [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Nixon]] 3nzuodpc7982s6isbh0sz2pziay0ly8 Gerald Ford 0 5951 370583 354686 2021-01-05T05:13:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Gerald Ford.jpg|thumb|right|Gerald Ford]] '''Gerald Ford''' (14 [[Lugliu]] 1913 – 26 [[Dicembre]] 2006) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1974]] à u [[1977]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Ford]] f4r5ytfm9ob6z27q833zojckrtxwdo6 Jimmy Carter 0 5952 370584 354677 2021-01-05T05:13:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:JimmyCarterPortrait2.jpg|thumb|right|Jimmy Carter]] '''Jimmy Carter''' (1 [[Ottobre]] 1924) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1977]] à u [[1981]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Carter]] o50rr3mf74bcuopvq87gslmjpaapwpi Ronald Reagan 0 5953 372383 370585 2021-03-07T22:00:50Z Túrelio 6911 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:Duplicate|Duplicate]]: [[File:Reagan farewell salute.jpg]] → [[File:President Ronald Reagan salutes as he departs aboard a helicopter from the United States Capitol.jpg]] Exact or scaled-down duplicate: [[c::File:President Ronald Reagan salutes as he departs aboard a helicopter from the United States Capitol.jpg]] wikitext text/x-wiki '''Ronald Wilson Reagan''' (6 [[Ferraghju]] 1911 – 5 [[Ghjugnu]] 2004) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1981]] à u [[1989]]. [[File:President Ronald Reagan salutes as he departs aboard a helicopter from the United States Capitol.jpg|200px]] == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Reagan]] rzvshyfkxyp4ec2ep0aozubnscurtbo George H. W. Bush 0 5954 375069 375067 2021-08-11T08:10:16Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:George H. W. Bush, President of the United States, 1989 official portrait (cropped).jpg|thumb|right|George H. W. Bush]] '''George Bush Sr.''' hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1989]] à u [[1993]]. == Riferimenti == == Da vede dinò == * [[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Puliticante|Bush, George H. W.]] [[Categoria:Americanu|Bush, George H. W.]] [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Bush, George H. W.]] [[Categoria:Biugrafia]] 56mguxu0s8lsg1dkcmb2n2490994k4o Bill Clinton 0 5955 370587 368659 2021-01-05T05:13:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Bill Clinton.jpg|thumb|right|Bill Clinton]] '''William Jefferson "Bill" Clinton''' (natu '''William Jefferson Blythe III''', 19 [[agostu]] 1946 in [[Hope (Arkansas)|Hope]], [[Arkansas]]) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1993]] à u [[2001]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Clinton]] tua94uvmgz7hpzzmmhxw6k7r5p04ejs Categoria:Corsica 14 5956 377979 366574 2021-12-04T22:05:01Z Jumpy01 11155 catiguria supariore wikitext text/x-wiki [[File:Flag of Corsica.svg|right|120px]] [[Categoria:Regione francese]] [[Categoria:Radica]] 1rfenptgc61bnbj8c4z4udpa6pwuiel Categoria:Cantu corsu 14 5957 335473 132638 2014-03-23T18:09:05Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Corsica]] [[Categoria:Musica Corsa]] ae6zeiefhjg96dz448mg7hgszmx8y2y Categoria:Giugrafia 14 5959 362116 146070 2019-05-08T12:58:27Z Jumpy01 11155 Rimosso il reindirizzamento a [[Categoria:Geografia]] wikitext text/x-wiki <br /> [[Categoria:Scienze umane]] 40b0ey9cpo2tl7ql0f8zz1iu45xzy55 Categoria:Geografia 14 5960 362642 343640 2019-07-01T14:24:28Z Jumpy01 11155 Reindirizzamentu à [[Categoria:Giugrafia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[:Categoria:Giugrafia]] ss8kfys7d61y0rbykeo9psueen2cx9a Categoria:Scienze 14 5962 335732 324045 2014-03-23T18:13:46Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Radica]] 0ojnfa3qqlhs6swq6kkmqbvkj08hi7h Categoria:Sociologia 14 5963 335746 326467 2014-03-23T18:14:00Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Scienze umane]] 92ezznt0r2cawbj2mbvbunmy191m9i5 Luni 0 5965 370588 333195 2021-01-05T05:13:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Luni''' hè u ghjornu di a [[sittimana]] chì veni dopu à a [[Dumenica]] è innanzi à u [[Marti]]. == In Corsica == U luni hè mintuvatu calchì volta in i pruverbii è in i sprissioni corsi. Par asempiu: * ''Nè in [[vennari]] nè in luni ùn dà principiu à a to funi.'' == Riferimenti == == Liami == {{Ghjorni di a sittimana}} [[Categoria:Ghjorni di a sittimana]] 632msjpe4hu7kgumjcu2rol787una84 Marti 0 5966 370589 345912 2021-01-05T05:13:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Marti''' hè u ghjornu di a [[sittimana]] chì veni dopu à u [[Luni]] è innanzi à u [[Marcuri]]. == Riferimenti == == Liami == {{Ghjorni di a sittimana}} [[Categoria:Ghjorni di a sittimana]] nml20lojio5xv8nhwikx7s69l4tkcax Marcuri 0 5967 370590 363207 2021-01-05T05:13:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''marcuri''' (o '''mercuri''') hè u ghjornu di a [[sittimana]] chì veni dopu à u [[marti]] è innanzi à u [[ghjovi]]. == Riferimenti == == Liami == {{Ghjorni di a sittimana}} [[Categoria:Ghjorni di a sittimana]] 38bciie5rs8un5l0ljqonacyqbms9dz Ghjovi 0 5968 370591 345910 2021-01-05T05:13:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Ghjovi''' hè u ghjornu di a [[sittimana]] chì veni dopu à u [[Marcuri]] è innanzi à u [[Vennari]]. == Riferimenti == == Liami == {{Ghjorni di a sittimana}} [[Categoria:Ghjorni di a sittimana]] drtk0yvdr1ovg6o2asobi435erh07ny Vennari 0 5969 370592 345914 2021-01-05T05:13:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Vennari''' hè u ghjornu di a [[sittimana]] chì veni dopu à u [[Ghjovi]] è innanzi à u [[Sabatu]]. == In Corsica == U '''vennari''' hè mintuvatu calchì volta in i pruverbii è in i sprissioni corsi. Par asempiu: * ''Nè in vennari nè in luni ùn dà principiu à a to funi.'' * ''Cristu ùn paga micca tutti i vennari sera.'' == Riferimenti == == Liami == {{Ghjorni di a sittimana}} [[Categoria:Ghjorni di a sittimana]] hlomly433hhum3xu45nex8tqqypqegr Sabatu 0 5970 370593 345913 2021-01-05T05:13:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Sabatu''' hè u ghjornu di a [[sittimana]] chì veni dopu à u [[Vennari]] è innanzi à a [[Dumenica]]. == In Corsica == U luni hè mintuvatu calchì volta in i pruverbii è in i sprissioni corsi. Par asempiu: * ''Ùn ci hè sabatu senza soli comu donna senza amori.'' == Riferimenti == == Liami == {{Ghjorni di a sittimana}} [[Categoria:Ghjorni di a sittimana]] raywl7064syrsnwzpayrsh8oo0sd5d0 Dumenica 0 5971 370594 345909 2021-01-05T05:13:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Dumenica''' (o '''Duminica''') hè u ghjornu di a [[sittimana]] chì veni dopu à u [[Sabatu]] è innanzi à u [[Luni]]. == Riferimenti == == Liami == {{Ghjorni di a sittimana}} [[Categoria:Ghjorni di a sittimana]] jt1vdta2hy1ag9z92asnvq3t5fazp20 Mercuri 0 5972 13430 2006-03-20T17:07:02Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Marcuri]] a237ly4zatzko9oyxaz9414axbi6url Duminica 0 5973 13431 2006-03-20T17:07:37Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Dumenica]] mnokm5dopnuppone7utrg65ptnt8crw Venneri 0 5974 13432 2006-03-20T17:08:09Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vennari]] 95dcb64omjiy9z64dcav4m29t22mb0v Categoria:Antropologia 14 5975 335430 327748 2014-03-23T18:08:15Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Scienze umane]] 92ezznt0r2cawbj2mbvbunmy191m9i5 Categoria:Situ archiulogicu di Corsica 14 5976 359480 335744 2018-06-06T17:38:15Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Corsica]] [[Categoria:Archiulugia]] [[Categoria:Storia]] lf5wmyz5wv5zyt1llg4a6al2dcrbemc Categoria:Scienze sociale 14 5977 335734 13476 2014-03-23T18:13:48Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Scienze umane]] 92ezznt0r2cawbj2mbvbunmy191m9i5 Categoria:Pintura 14 5979 335688 328361 2014-03-23T18:12:56Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Arte]] ly2hquk5iwr3g2sylenm6k3z204oxep Categoria:Arte 14 5980 335443 324054 2014-03-23T18:08:31Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Art}} [[Categoria:Radica]] 8k8mf35w4ep84127rgo9dfm4pguxjqx Categoria:Fotografia 14 5981 376886 335570 2021-09-08T15:49:12Z Jun Misugi 295 cat wikitext text/x-wiki [[Categoria:Arte|Fotografia]] 95mkgtebhmcq5z5ngac0d6xobe34oyv Gedun Drub 0 5983 370595 345944 2021-01-05T05:13:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Gedun Drub ''' (in traslitterazione Wylie "dGe-vdun grub-pa ") hè u prima [[Dalai Lama]]. Hè natu in u [[1391]] ed hè mortu in u [[1474]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Dalai Lama}} [[Categoria:Dalai Lama]] ochpbej27phkw5eokk0wl17xpunrczh Gedun Gyatso 0 5984 370596 345945 2021-01-05T05:13:36Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Gedun Gyatso ''' (in traslitterazione Wylie "gGe-vdun rgya-mtsho ") hè u secondu [[Dalai Lama]]. Hè natu in u [[1476]] ed hè mortu in u [[1542]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Dalai Lama}} [[Categoria:Dalai Lama]] 7stugylgphgcsv9q8zml2fitgi71g8z Sonam Gyatso 0 5985 370597 345950 2021-01-05T05:13:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Sonam Gyatso ''' (in traslitterazione Wylie "bSod-nams rgya-mtsho ") hè u terzu [[Dalai Lama]]. hè natu in u [[1543]] ed hè mortu in u [[1588]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Dalai Lama}} [[Categoria:Dalai Lama]] t9igxbte7438442v8mekke6vzfd0k97 Yonten Gyatso 0 5986 370598 345954 2021-01-05T05:13:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Yonten Gyatso ''' (in traslitterazione Wylie "Yon-tan rgya-mtsho ") hè u quartu [[Dalai Lama]]. hè natu in u [[1589]] ed hè mortu in u [[1616]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Dalai Lama}} [[Categoria:Dalai Lama]] 4d05yu5tn34juhfn4x0xp6850j17zat Lozang Gyatso 0 5987 370599 345948 2021-01-05T05:13:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Lozang Gyatso ''' (in traslitterazione Wylie "Nag-dbang blo-bzang rgya-mtsho ") hè u quintu [[Dalai Lama]]. hè natu in u [[1617]] ed hè mortu in u [[1682]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Dalai Lama}} [[Categoria:Dalai Lama]] e7pmmbaoli8qhcudrltjob2jg0q7dbk Tsangyang Gyatso 0 5988 370600 345952 2021-01-05T05:13:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Tsangyang Gyatso ''' (in traslitterazione Wylie "tshang-dbyangs rgya-mtsho ") hè u sestu [[Dalai Lama]]. hè natu in u [[1683]] ed hè mortu in u [[1705]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Dalai Lama}} [[Categoria:Dalai Lama]] liine5gufm2fdgmp11vul6kqyo4plqi Kelzang Gyatso 0 5989 370601 345943 2021-01-05T05:13:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Kelzang Gyatso ''' (in traslitterazione Wylie "bsKal-bzang rgya-mtsho ") hè u settimu [[Dalai Lama]]. hè natu in u [[1708]] ed hè mortu in u [[1757]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Dalai Lama}} [[Categoria:Dalai Lama]] k8bb1o74ee8kpjtd4dwa0t5afdibadp Jamphel Gyatso 0 5990 370602 345946 2021-01-05T05:13:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Jamphel Gyatso ''' (in traslitterazione Wylie "vjam-dpal rgya-mtsho ") hè l' ottesimu [[Dalai Lama]]. hè natu in u [[1758]] ed hè mortu in u [[1804]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Dalai Lama}} [[Categoria:Dalai Lama]] a3cc2c69fykg82spzvk6jrgyaz7lczq Lungtok Gyatso 0 5991 370603 345949 2021-01-05T05:13:47Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Lungtok Gyatso ''' (in traslitterazione Wylie "Lung-rtogs rgya-mtsho ") hè u novesimu [[Dalai Lama]]. hè natu in u [[1805]] ed hè mortu in u [[1815]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Dalai Lama}} [[Categoria:Dalai Lama]] i2u5oj29gzl9mehrweadb19sphvkjay Tsultrim Gyatso 0 5992 370604 345953 2021-01-05T05:13:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Tsultrim Gyatso ''' (in traslitterazione Wylie "Tshul-khrims rgya-mtsho ") hè u decesimu [[Dalai Lama]]. hè natu in u [[1816]] ed hè mortu in u [[1837]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Dalai Lama}} [[Categoria:Dalai Lama]] fnjzqanlp739rb1g7nbqf85and8pnsc Khendrup Gyatso 0 5993 370605 345947 2021-01-05T05:13:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Khendrup Gyatso ''' (in traslitterazione Wylie "mKhas-grub rgya-mtsho ") hè l' ondecesimu [[Dalai Lama]]. hè natu in u [[1838]] ed hè mortu in u [[1855]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Dalai Lama}} [[Categoria:Dalai Lama]] 5ivm2iv74yfffapgbc5z57fmyo37jpk Trinley Gyatso 0 5994 370606 345951 2021-01-05T05:13:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Trinley Gyatso ''' (in traslitterazione Wylie "vPhrin-las rgya-mtsho ") hè u dodecesimu [[Dalai Lama]]. hè natu in u [[1856]] ed hè mortu in u [[1875]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Dalai Lama}} [[Categoria:Dalai Lama]] 0nx5s63j1xdqe3pgqgjffa1l4ysbvxe Thubten Gyatso 0 5995 370607 336819 2021-01-05T05:13:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Thirteenth_Dalai_Lama_Thubten_Gyatso.jpg|thumb|right|200px|Thubten Gyatso]] '''Thubten Gyatso ''' (in traslitterazione Wylie "Thub-bstan rgya-mtsho ") hè u tredecesimu [[Dalai Lama]]. Hè natu in u [[1876]] ed hè mortu in u [[1933]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Dalai Lama}} [[Categoria:Dalai Lama]] rlfl056z49ocivsyjo9yigcq648ofu4 Tenzin Gyatso 0 5996 370608 343350 2021-01-05T05:13:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Tenzin Gyatso ''' (in traslitterazione Wylie "bsTan-vdzin rgya-mtsho ") hè u quatordecesimu [[Dalai Lama]]. Hè natu in u [[1935]]. Hà ricevutu u [[premiu Nobel per a pace]] in u [[1989]]. Hè dinù un difendidore di u pacifisimu è di a non-viulenza. == Riferimenti == == Ligami == {{Dalai Lama}} [[Categoria:Dalai Lama]] t9ywnl2zfxr8r99ig8mh37jt1b8pzff Template:Dalai Lama 10 5997 373443 13511 2021-06-02T04:46:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border="0" id="toc" align="center" style="width:100%; margin: 0 auto; float:center;clear:both;" !align="center" style="background:#dddddd;" | '''I [[Dalai Lama]]''' |- |align="center"| [[Gedun Drub]]&nbsp;&#124; [[Gedun Gyatso]]&nbsp;&#124; [[Sonam Gyatso]]&nbsp;&#124; [[Yonten Gyatso]]&nbsp;&#124; [[Lozang Gyatso]]&nbsp;&#124; [[Tsangyang Gyatso]]&nbsp;&#124; [[Kelzang Gyatso]]&nbsp;&#124; [[Jamphel Gyatso]]&nbsp;&#124; [[Lungtok Gyatso]]&nbsp;&#124; [[Tsultrim Gyatso]]&nbsp;&#124; [[Khendrup Gyatso]]&nbsp;&#124; [[Trinley Gyatso]]&nbsp;&#124; [[Thubten Gyatso]]&nbsp;&#124; [[Tenzin Gyatso]] |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> svbw8q9zs9kcm5rm1citf9rid9t0c6a Idrogenu 0 5998 374368 370609 2021-07-16T02:51:35Z Shihab1729 18249 +video #WPWP #WPWPBN wikitext text/x-wiki {| cellpadding="2" cellspacing="0" border="1" align="right" style="margin: 10px;" |- | colspan="6" | {| border="0" align="center" |- | align="center" colspan="2" | '''idrogenu''' – [[eliu]] |- | rowspan="3" | <br />'''H'''<br />[[litio|Li]] <br /><br /> |- | align="center" | [[File:H-TableImage.svg|250px|tavula periodica, idrogenu]]<br /> <div style="text-align: right"><small>[[Tavola periodica]]</small></div> |} |- ! bgcolor="#a0ffa0" align="center" colspan="6" | <span style="color:green;">'''Generale'''</span> |- | colspan="3" | Nome, Simbulu, Numeru Atomicu | colspan="3" | idrogenu, H, 1 |- | colspan="3" | [[Serie chimica]] | colspan="3" | [[nonmetalli]] |- | colspan="3" | Gruppu, Periodu, Bloccu | colspan="3" | 1 (IA), 1, s |- | colspan="3" | Densità , Durezza | colspan="3" | 0,0899 kg/m<sup>3</sup>, Nd |- | colspan="3" | Culore | colspan="3" align=center | incolore<br />[[File:H,1.jpg|125px|aspettu di l'idrogenu]] |- ! bgcolor="#a0ffa0" align="center" colspan="6" | <span style="color:green;">'''Proprietà atomiche'''</span> |- | colspan="3" | [[Pesu atomicu]] | colspan="3" | 1,00794 amu |- | colspan="3" | [[Raghju atomicu]] | colspan="3" | 25 pm |- | colspan="3" | [[Raghju covalente]] | colspan="3" | 37 pm |- | colspan="3" | [[Raghju di van der Waals]] | colspan="3" | 120 pm |- | colspan="3" | [[Configurazione elettronica]] | colspan="3" | 1s<sup>1</sup> |- | colspan="3" | e<sup>-</sup> per livellu energeticu | colspan="3" | 1 |- | colspan="3" | Statu di ossidazione | colspan="3" | 1 ([[anfoteru]]) |- | colspan="3" | Struttura cristallina | colspan="3" | Esagonale |- ! bgcolor="#a0ffa0" align="center" colspan="6" | <span style="color:green;">'''Proprietà fisiche'''</span> |- | colspan="3" | Statu di aggregazione | colspan="3" | gassosu |- | colspan="3" | [[Puntu di fusione]] | colspan="3" | 14,025 K, (-258,89&nbsp;°C) |- | colspan="3" | [[Puntu di ebollizione]] | colspan="3" | 20,268 K, (-252,78&nbsp;°C) |- | colspan="3" | [[Volume molare]] | colspan="3" | {{E|11,42|-3}} m<sup>3</sup>/mol |- | colspan="3" | [[Entalpia di vaporisazione]] | colspan="3" | 0,44936 kJ/mol |- | colspan="3" | [[Entalpia di fusione]] | colspan="3" | 0,05868 kJ/mol |- | colspan="3" | Pressione di u vapore | colspan="3" | 209 Pa a 23 K |- | colspan="3" | Velocità di u sonu | colspan="3" | 1270 m/s a 298,15 K |- ! bgcolor="#a0ffa0" align="center" colspan="6" | <span style="color:green;">'''Varie'''</span> |- | colspan="3" | [[Elettronegatività]] | colspan="3" | 2,2 ([[Scala di Pauling]]) |- | colspan="3" | Capacità calorica specifica | colspan="3" | 14304 J/(kg*K) |- | colspan="3" | [[Conducibilità elettrica]] | colspan="3" | NA |- | colspan="3" | [[Conducibilità termica]] | colspan="3" | 0,1815 W/(m*K) |- | colspan="3" | [[Energia di ionisazione|Energia di prima ionisazione]] | colspan="3" | 1312,06 kJ/mol |- ! bgcolor="#a0ffa0" align="center" colspan="6" | <span style="color:green;">'''Isotopi stabili'''</span> |- ! iso ! NA ! TD ! DM ! DE ! DP |- | <sup>1</sup>H | '''99,985%''' | colspan="4" | H hè stabile cun 0 neutroni |- | [[Deuteriu]] <sup>2</sup>H | 0,015% | colspan="4" | H hè stabile cun 1 neutrone |- | [[Triziu]] <sup>3</sup>H | sintetico | 12,33 anni | [[decadimentu beta|β]]<sup>-</sup> | 0,019 | <sup>3</sup>[[eliu|He]] |- | <sup>4</sup>H | sinteticu | sconosciutu | n | 2,910 | <sup>3</sup>H |- ! bgcolor="#a0ffa0" align="center" colspan="6" | <span style="color:green;"><small> iso = [[isotopu]]<br /> NA = abbondanza in a natura<br /> TD = [[emivita|tempu di dimezzamentu]]<br /> DM = modalità di decadimentu<br /> DE = energia di decadimentu in MeV<br /> DP = prodottu di u decadimentu</small></span> |} [[File:Emissions Spectra.webm|miniatura|Hydrogen Spectrum Test]] L''''Idrogenu''' (simbulu ''H'') hè u prima [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 1.00794 g/mol è a so [[densità]] hè 0.084 g/l . L' Idrogenu hè statu scupertu in u [[1766]] da [[Cavendish]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] fhykm75exzkz66lgz1hs9m1xuyix69b Eliu 0 5999 374374 370610 2021-07-17T06:11:46Z Shihab1729 18249 video added #WPWP #WPWPBN wikitext text/x-wiki [[File:HeNe Laser Build.webm|miniatura|Laser eliu]] L''''Eliu''' (simbulu ''He'') hè u secondu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 4.002602 g/mol è a so [[densità]] hè 0.17 g/l . L' Eliu hè statu scupertu in u [[1895]] da [[Ramsay è Cleve]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] lup3t6nomyj0utiyue8zrbm8ze0sq1l Litiu 0 6000 374376 370611 2021-07-18T06:16:26Z Shihab1729 18249 video added #WPWP #WPWPBN wikitext text/x-wiki [[File:Wie funktioniert eine Lithium-Schwefel-Batterie?.webm|miniatura|Batteria à u litiu]] U '''Litiu''' (simbulu '''Li''') hè u terzu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 6.941 g/mol è a so [[densità]] hè 0.53 g/cm<sup>3</sup>. Etimolugicamente, u so nomu hè cumpostu di a parolla [[Lingua greca antica|greca]] λίθος (''lithos'', petra). ==Storia== U Litiu hè statu scupertu in u [[1817]] da u ricircadore [[Svezia|svedese]] [[Johan August Arfwedson]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 8l9nc6reo5i8va9ra4mfs0iiukkklvo Berilliu 0 6001 370612 362209 2021-01-05T05:14:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border="0" align="center" |- | align="center" colspan="2" | [[litiu]] - '''berilliu''' - [[boru]] |- | rowspan="3" | <br />'''Be'''<br />[[magnesiu|Mg]] <br /><br /> |- | align="center" | [[File:Be-TableImage.svg|249px|tavula periodica, berilliu]]<br /> <div style="text-align: right"><small>[[Tavula periodica]]</small></div> |} U '''Berilliu''' (simbulu ''Be'') hè u quartu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 9.012182 g/mol è a so [[densità]] hè 1,85 g/cm3 . U Berilliu hè statu scupertu in u [[1797]] da [[Vauquelin]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 79wcft3c7ywvlyz6rjfodpm0vr9j7kk Boru 0 6002 370613 362213 2021-01-05T05:14:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="350" style="margin: 5px" |- |colspan="6" cellspacing="0" cellpadding="2"| {| align="center" border="0" |- |colspan="2" align="center"|[[berilliu]] - '''boru''' - [[carboniu]] |- |rowspan="3" valign="center"|&nbsp;<br />'''B'''<br />[[alluminiu|Al]]&nbsp;&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp; |- |align="center"|[[File:B-TableImage.svg|249px|tavula periodica, boru]]<br /> <div style="text-align: right"><small>[[Tavula periodica]]</small></div> |} |- ! colspan="6" align=center bgcolor="#cccc99"|'''Generale''' |- | colspan="3"|Nome, Simbulu, Numeru Atomicu | colspan="3"|boru, B, 5 |- | colspan="3"|[[Serie chimica]] | colspan="3"|[[metalloidi]] |- | colspan="3"|Gruppu, Periodu, Bloccu | colspan="3"|13 (IIIA), 2, p |- | colspan="3"|Densità, Durezza | colspan="3"|2460 kg/m<sup>3</sup>, 9,3 |- | colspan="3"|Culore | colspan="3" align=center|nero<br />[[File:B,5.jpg|125px|aspettu di u boru]] |- ! colspan="6" align="center" bgcolor="#cccc99"|'''Proprietà atomiche''' |- | colspan="3"|[[Pesu atomicu]] | colspan="3"|10,811 amu |- | colspan="3"|[[Raghju atomicu]] | colspan="3"|85 pm |- | colspan="3"|[[Raghju covalente]] | colspan="3"|82 pm |- | colspan="3"|[[Raghju di van der Waals]] | colspan="3"|scunnosciutu |- | colspan="3"|[[Configurazione elettronica]] | colspan="3"|[[eliu|He]]2s<sup>2</sup>2p<sup>1</sup> |- | colspan="3"|e<sup>-</sup> per livellu energeticu | colspan="3"|2, 3 |- | colspan="3"|Statu di ussidazione | colspan="3"|3 (levemente acitu) |- | colspan="3"|Struttura cristallina | colspan="3"|Romboedrica |- ! colspan="6" align="center" bgcolor="#cccc99"|'''Proprietà fisiche''' |- | colspan="3"|Statu di aggregazione | colspan="3"|solidu (non magneticu) |- | colspan="3"|[[Puntu di fusione]] | colspan="3"|2349 K, (2075,85&nbsp;°C) |- | colspan="3"|[[Puntu di ebullizione]] | colspan="3"|4200 K, (3926,85&nbsp;°C) |- | colspan="3"|[[Volume molare]] | colspan="3"|{{E|4,39|-3}} m<sup>3</sup>/mol |- | colspan="3"|Calore di vaporisazione | colspan="3"|489,7 kJ/mol |- | colspan="3"|[[Calore di fusione]] | colspan="3"|50,2 kJ/mol |- | colspan="3"|Pressione di vapore | colspan="3"|0,348 Pa a 2573 K |- | colspan="3"|[[Velocità di u sonu]] | colspan="3"|16200 m/s a 293,15 K |- ! colspan="6" align="center" bgcolor="#cccc99"|'''Varie''' |- | colspan="3"|[[Elettrunegatività]] | colspan="3"|2,04 ([[Scala di Pauling]]) |- | colspan="3"|Capacità calorica specifica | colspan="3"|1026 J/(kg*K) |- | colspan="3"|[[Conducibilità elettrica]] | colspan="3"|{{E|1,0|-4}}/m ohm |- | colspan="3"|[[Conducibilità termica]] | colspan="3"|27,4 W/(m*K) |- | colspan="3"|[[Energia di ionizzazione|Energia di prima ionizzazione]] | colspan="3"|800,6 kJ/mol |- | colspan="3"|Energia di seconda ionizzazione | colspan="3"|2427,1 kJ/mol |- | colspan="3"|Energia di terza ionizzazione | colspan="3"|3659,7 kJ/mol |- | colspan="3"|Energia di quarta ionizzazione | colspan="3"|25025,8 kJ/mol |- | colspan="3"|Energia di quinta ionizzazione | colspan="3"|32826,7 kJ/mol |- ! colspan="6" align="center" bgcolor="#cccc99"|'''Isotopi stabili''' |- !iso||NA||TD||DM||DE||DP |- |<sup>10</sup>B||19,9% | colspan="4"|B hè stabile incù 5 neutroni |- |<sup>11</sup>B||80,1%</td> | colspan="4"|B hè stabile incù 6 neutroni |- ! bgcolor="#cccc99" align="center" colspan="6" | <small> iso = [[isotopu]]<br /> NA = abbundanza in a natura<br /> TD = [[emivita|tempu di dimezzamentu]]<br /> DM = modalità di decadimentu<br /> DE = energia di decadimentu in MeV<br /> DP = prodottu di u decadimentu</small></font> |} U '''Boru''' (simbulu ''B'') hè u quintu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 10.811 g/mol è a so [[densità]] hè 2,46 g/cm3 . U Boru hè statu scupertu in u [[1808]] da [[Davy è Gay-Lussac]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] jls5tt22z2zxy21ej740zv40zptccon Carboniu 0 6003 376380 374390 2021-08-25T11:15:17Z CommonsDelinker 173 Removing [[:c:File:Element_6.webm|Element_6.webm]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Gbawden|Gbawden]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Shihab1729|]]. wikitext text/x-wiki U '''carboniu''' (simbulu '''C''') hè u 6imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 12.011 g/mol è a so [[densità]] hè 3,51 g/cm<sup>3</sup> . U carboniu hè statu scupertu in u [[inconnue]] da [[inconnu]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] j25zd38cwffllqnteiihayjwd32h789 Azotu 0 6004 370615 368961 2021-01-05T05:14:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border="0" align="center" |- | align="center" colspan="2" | [[carboniu]] – '''azotu''' – [[ossigenu]] |- | rowspan="3" | <br />'''N'''<br />[[fosforu|P]] <br /><br /> |- | align="center" | [[File:N-TableImage.svg|249px|]]<br /> <div style="text-align: right"><small>[[Tavula periodica]]</small></div> |} L''''azotu''' (simbulu '''N''') hè u 7imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 14.00674 g/mol è a so [[densità]] hè 1,17 g/l . L'azotu hè statu scupertu in u [[1772]] da [[Rutherford]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] o7rkh8d56d952ul665lkhsakhhw3tcg Ossigenu 0 6005 370616 368963 2021-01-05T05:14:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L''''Oossigenu''' (simbulu '''O''') hè u 8imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 15.9994 g/mol è a so [[densità]] hè 1,33 g/l. L'ossigenu hè statu scupertu in u [[1774]] da [[Priestley è Scheele]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] jp1xfxa5fkzbl7ldgys46tvzvwqbd3n Fluoru 0 6006 370617 345629 2021-01-05T05:14:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Fluoru''' (simbulu ''F'') hè u 9imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 18.9984032 g/mol è a so [[densità]] hè 1,58 g/l . U Fluoru hè statu scupertu in u [[1886]] da [[Moissan]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 0dbpmxtv79ocd9yy86wib4egtryvmiu Neone 0 6007 370618 333586 2021-01-05T05:14:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Neone''' (o '''neonu''') (simbulu ''Ne'') hè u 10imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 20.1797 g/mol è a so [[densità]] hè 0.84 g/l . U Neone hè statu scupertu in u [[1898]] da [[Ramsay è Travers]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 39svkimlo4gen9c4ulkxtxfu2513sbq Sodiu 0 6008 370619 345673 2021-01-05T05:14:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Sodiu''' (simbulu ''Na'') hè u 11imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 22,989768 g/mol è a so [[densità]] hè 0,97 g/cm3 . U Sodiu hè statu scupertu in u [[1807]] da [[Davy]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 705s25c2aoo1y4wc1cegl6rwgdnch5e Magnesiu 0 6009 370620 345643 2021-01-05T05:14:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Magnesiu''' (simbulu ''Mg'') hè u 12imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 24,305 g/mol è a so [[densità]] hè 1,74 g/cm3 . U Magnesiu hè statu scupertu in u [[1755]] da [[Black]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 3b25y09000p70xpr4rxn9ij74s4b8o5 Alluminiu 0 6010 374045 370621 2021-06-02T11:31:52Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="350" style="margin-left:0.5em; margin-bottom:0.5em" |- | colspan="6" | {| border="0" align="center" |- | align="center" colspan="2" | [[magnesiu]] – '''alluminiu''' – [[siliciu]] |- | rowspan="3" | [[boru|B]] <br />'''Al'''<br />[[galliu (elementu)|Ga]] <br /><br /> |- | align="center" | [[File:Al-TableImage.svg|249px|tavula periodica, alluminiu]]<br /> <div style="text-align: right"><small>[[Tavula periodica]]</small></div> |} |- !colspan="6" align=center bgcolor="#cccccc"|'''Generale''' |- |colspan="3"|Nome, Simbulu, N° Atomicu||colspan="3"|alluminiu, Al, 13 |- |colspan="3"|Serie chimica||colspan="3"|[[metalli di u bloccu p]] |- |colspan="3"|Gruppu, Periodu, Bloccu||colspan="3"|13 (IIIA), 3, p |- |colspan="3"|Densità, Durezza||colspan="3"|2700 kg/m³, 2,75 |- |colspan="3"|Culore||colspan="3" align=center|biancu argenteu<br />[[File:Al,13.jpg|125px|aspettu di l'alluminiu]] |- !colspan="6" align="center" bgcolor="#cccccc"|'''Proprietà atomiche''' |- |colspan="3"|[[Pesu atomicu]]||colspan="3"|26,981538 amu |- |colspan="3"|[[Raghju atomicu]]||colspan="3"|125 |- |colspan="3"|[[Raghju covalente]]||colspan="3"|118 pm |- |colspan="3"|[[Raghju di van der Waals]]||colspan="3"|n.d. |- |colspan="3"|[[Configurazione elettronica]]||colspan="3"|[[neon|Ne]]3s²3p¹ |- |colspan="3"|e<sup>-</sup> per livellu energeticu||colspan="3"|2, 8, 3 |- |colspan="3"|Statu di ossidazione||colspan="3"|3 (amfotericu) |- |colspan="3"|Struttura cristallina||colspan="3"|Cubica |- !colspan="6" align="center" bgcolor="#cccccc"|'''Proprietà fisiche''' |- |colspan="3"|Statu di aggregazione||colspan="3"|solido |- |colspan="3"|[[Puntu di fusione]]||colspan="3"|933,47 K, 660,32&nbsp;°C) |- |colspan="3"|[[Puntu di ebullizione]]||colspan="3"|2792 K, (2518,85&nbsp;°C) |- |colspan="3"|[[Volume molare]]||colspan="3"|{{E|10,00|-3}} m<sup>3</sup>/mol |- |colspan="3"|Calore di vaporisazione||colspan="3"|293,4 kJ/mol |- |colspan="3"|Calore di fusione||colspan="3"|10,79 kJ/mol |- |colspan="3"|Pressione di u vapore||colspan="3"|{{E|2,42|-6}} Pa |- |colspan="3"|Velocità di u sonu||colspan="3"|5100 m/s a 933 K |- !colspan="6" align="center" bgcolor="#cccccc"|'''Varie''' |- |colspan="3"|[[Elettronegatività]]||colspan="3"|1,61 |- |colspan="3"|Capacità calorica specifica||colspan="3"|900 J/(kg*K) |- |colspan="3"|[[Conducibilità elettrica]]||colspan="3"|{{E|37,7|6}}/m·ohm |- |colspan="3"|[[Conducibilità termica]]||colspan="3"|237 W/(m*K) |- |colspan="3"|Prima energia di ionisazione||colspan="3"|577,5 kJ/mol |- |colspan="3"|Energia di seconda ionisazione||colspan="3"|1816,7 kJ/mol |- |colspan="3"|Energia di terza ionisazione||colspan="3"|2744,8kJ/mol |- |colspan="3"|Energia di quarta ionisazione||colspan="3"|11.577 kJ/mol |- |colspan="3"|Energia di quinta ionisazione||colspan="3"|14.842 kJ/mol |- |colspan="3"|Energia di sesta ionisazione||colspan="3"|18.379 kJ/mol |- |colspan="3"|Energia di settima ionisazione||colspan="3"|23.326 kJ/mol |- |colspan="3"|Energia di ottava ionisazione||colspan="3"|27.465 kJ/mol |- |colspan="3"|Nona energia di ionisazione||colspan="3"|31.853 kJ/mol |- |colspan="3"|Decima energia di ionisazione||colspan="3"|38.473 kJ/mol |- !colspan="6" align="center" bgcolor="#cccccc"|'''Isotopi stabili''' |- !iso||NA||TD||DM||DE||DP |- |<sup>26</sup>Al||sint||{{E|7,17|5}} anni||Epsilon||4,004||<sup>26</sup>Mg |- |<sup>27</sup>Al||100%||colspan="4"|Al hè stabile cun 14 neutroni |- ! bgcolor="#cccccc" align="center" colspan="6" | <span style="color:black;"><small> iso = [[isotopu]]<br /> NA = abbundanza in a natura<br /> TD = [[emivita|tempu di dimezzamentu]]<br /> DM = modalità di decadimentu<br /> DE = energia di decadimentu in MeV<br /> DP = prodottu del decadimentu</small></span> |} L''''Alluminiu''' (simbulu ''Al'') hè u 13imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 26,981539 g/mol è a so [[densità]] hè 2,70 g/cm3 . L' Alluminiu hè statu scupertu in u [[1825]] da [[Oersted]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi [[chimica|chimichi]] annantu à a [[wikipedia]] in [[lingua taliana|talianu]] è in [[lingua francesa|francese]] == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 5b7r8xrbwmmfp53rpt645ubgum163n2 Siliciu 0 6011 370622 345672 2021-01-05T05:14:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Siliciu''' (simbulu ''Si'') hè u 14imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 28,0855 g/mol è a so [[densità]] hè 2,33 g/cm3 . U Siliciu hè statu scupertu in u [[1824]] da [[Berzelius]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 7adz3wpw4pf75t6y4u3dvenlrkjsson Fosforu 0 6012 41293 34598 2006-11-04T10:22:06Z 83.201.128.89 Redirecting to [[Fosfaru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Fosfaru]] pz9graipwe9mmio8437zpy26b3akvr4 Zolfu 0 6013 372817 372418 2021-05-18T04:46:40Z 87.9.18.9 wikitext text/x-wiki U '''zolfu''' (o '''zolfaru''' o '''zolfanu''') (simbulu ''S'') hè u 16imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 32,066 g/mol è a so [[densità]] hè 2,06 g/cm3. U Zolfu hè statu scupertu in u [[inconnue]] da [[inconnu]]. [[File:Sulfur - El Desierto mine, San Pablo de Napa, Daniel Campos Province, Potosí, Bolivia.jpg|thumb|Sulfur]] == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 281vhnneucyn05mkxiglo4kreuhgrnj Cloru 0 6014 370624 345614 2021-01-05T05:14:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Cloru''' (simbulu ''Cl'') hè u 17imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 35,4527 g/mol è a so [[densità]] hè 2,95 g/l . U Cloru hè statu scupertu in u [[1774]] da [[Scheele]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] a0qyfd6l3efonsw9ei2je7b1nlfosvy Argone 0 6015 370625 362210 2021-01-05T05:14:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="center" border="0" |- | colspan="2" align="center" | [[cloru]] – '''argone''' – [[potassiu]] |- | rowspan="3" valign="middle" | [[Neone|Ne]]<br />'''Ar'''<br />[[Kriptone (elementu)|Kr]]&nbsp;&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp; |- | align="center" | [[File:Ar-TableImage.svg|250px|tavula periodica, argone]]<br /> <div align="right"><small>[[Tavula periodica]]</small></div> |} L''''Argone''' (o '''argonu''') (simbulu ''Ar'') hè u 18imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 39,948 g/mol è a so [[densità]] hè 1,66 g/l . L' Argone hè statu scupertu in u [[1894]] da [[Ramsay è Rayleigh]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi [[chimica|chimichi]] annantu à a [[wikipedia]] in [[lingua taliana|talianu]] è in [[lingua francese|francese]] == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] i4ggcwrve6bfuej9jrwrry5njqhnya0 Potassiu 0 6016 370626 345659 2021-01-05T05:14:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Potassiu''' (simbulu ''K'') hè u 19imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 39,0983 g/mol è a so [[densità]] hè 0,86 g/cm3. U Potassiu hè statu scupertu in u [[1807]] da [[Davy]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] b179d2pl9pwzove7ukr3ok8jfqorzsz Calciu 0 6017 370627 369065 2021-01-05T05:14:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''calciu''' (simbulu ''Ca'') hè u 20imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 40,078 g/mol è a so [[densità]] hè 1,54 g/cm3 . U Calciu hè statu scupertu in u [[1808]] da [[Davy]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] tahncusjfhgu1zjl1walqrvzy34cjez Scandiu 0 6018 370628 345669 2021-01-05T05:14:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Scandiu''' (simbulu ''Sc'') hè u 21imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 44,95591 g/mol è a so [[densità]] hè 2,99 g/cm3 . U Scandiu hè statu scupertu in u [[1879]] da [[Nilson]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] sazxz6q7mdb0qzgioyubnc8agrcb027 Titaniu 0 6019 370629 345680 2021-01-05T05:14:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Titaniu''' (simbulu ''Ti'') hè u 22imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 47,88 g/mol è a so [[densità]] hè 4,51 g/cm3 . U Titaniu hè statu scupertu in u [[1791]] da [[Gregor è Klaproth]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 9x0fpgeuwvo47t4cg4q2kl6b9x5nzyz Vanadiu 0 6020 370630 345688 2021-01-05T05:14:36Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Vanadiu''' (simbulu ''V'') hè u 23imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 50,9415 g/mol è a so [[densità]] hè 6,09 g/cm3 . U Vanadiu hè statu scupertu in u [[1801]] da [[del Rio]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] mzzsmzhjraqar8zk0ykfxepgpylizo7 Cromu 0 6021 370631 345617 2021-01-05T05:14:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Cromu''' (simbulu ''Cr'') hè u 24imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 51,9961 g/mol è a so [[densità]] hè 7,14 g/cm3 . U Cromu hè statu scupertu in u [[1797]] da [[Vauquelin]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] fuywqelnfe0eg8q9wcqflhodk0mrzam Manganese 0 6022 377426 377418 2021-10-15T13:09:41Z WikiBayer 14685 Annullate le modifiche di [[Special:Contributions/가서 네 부모를 빨아먹고 네 죽음을 엿먹어|가서 네 부모를 빨아먹고 네 죽음을 엿먹어]] ([[User talk:가서 네 부모를 빨아먹고 네 죽음을 엿먹어|discussione]]), riportata alla versione precedente di [[User:Holder|Holder]] wikitext text/x-wiki U '''Manganese''' (o '''manganesi''') (simbulu ''Mn'') hè u 25imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 54,93805 g/mol è a so [[densità]] hè 7,44 g/cm3 . U Manganese hè statu scupertu in u [[1774]] da [[Gahn]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] b1lc3cgogdqprytlczu6xdnbmovtm6b Ferru 0 6023 370633 345627 2021-01-05T05:14:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''ferru''' (o '''farru''') (simbulu ''Fe'') hè u 26imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 55,847 g/mol è a so [[densità]] hè 7,87 g/cm3. Ùn si sape micca quandu u ferru hè statu scupertu, nè da chì. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 8pj9i49chyw1xz9qdpsamxo12fuinta Cobaltu 0 6024 370634 345615 2021-01-05T05:14:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Cobaltu''' (simbulu ''Co'') hè u 27imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 58,9332 g/mol è a so [[densità]] hè 8,89 g/cm3 . U Cobaltu hè statu scupertu in u [[1735]] da [[Brandt]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 7xakp0nh6sg631eo8skmzh7dx0an6pn Nichele 0 6025 370635 333601 2021-01-05T05:14:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Nichele''' (o '''nicheli''') (simbulu ''Ni'') hè u 28imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 58,69 g/mol è a so [[densità]] hè 8,91 g/cm3 . U Nichele hè statu scupertu in u [[1751]] da [[Cronstedt]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] oof0zr5lqm45yegzvnlnx664f08wqgf Ramu 0 6026 370636 368956 2021-01-05T05:14:47Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Cuivre Michigan.jpg|thumb|250px|U ramu.]] U '''ramu''' (simbulu '''Cu''') hè u 29imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 63,546 g/mol è a so [[densità]] hè 8,92 g/cm<sup>3</sup>. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] ey9lo7dyxjftoez013nfiuniyfgs5js Zingu 0 6027 370637 365100 2021-01-05T05:14:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Zingu''' (simbulu ''Zn'') hè u 30imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 65,39 g/mol è a so [[densità]] hè 7,14 g/cm3 . U Zingu hè statu scupertu in u [[inconnue]] da [[inconnu]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == * [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdc/Zingu Leghje istu artìculu in a Wikipedia sassaresa] {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] ciuop00t2scih85ad8326xzwbpa7buv Galliu 0 6028 370638 345632 2021-01-05T05:14:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Galliu''' (simbulu ''Ga'') hè u 31imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 69,723 g/mol è a so [[densità]] hè 5,91 g/cm3 . U Galliu hè statu scupertu in u [[1875]] da [[Lecoq de Boisbaudran]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] cjxuqg8tornyf7vxseoledrojqvc8sf Germaniu 0 6029 370639 345604 2021-01-05T05:14:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Germaniu''' (simbulu ''Ge'') hè u 32imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 72,61 g/mol è a so [[densità]] hè 5,32 g/cm3 . U Germaniu hè statu scupertu in u [[1886]] da [[Winkler]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] az7o8fufwrbg0l4twyrmlxkkvjcku5b Arsenicu 0 6030 370640 362220 2021-01-05T05:14:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="center" border="0" |- | colspan="2" align="center" | [[germaniu]] - '''arsenicu''' - [[seleniu]] |- | rowspan="3" valign="center" | [[fosforu|P]]<br />'''As'''<br />[[antimoniu|Sb]]&nbsp;&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp; |- | align="center" | [[File:As-TableImage.svg|250px|tavula periodica, arsenicu]] <div align="right"><small>[[Tavula periodica]]</small></div> |} L''''Arsenicu''' (simbulu ''As'') hè u 33imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 74,92159 g/mol è a so [[densità]] hè 5,72 g/cm3 . L' Arsenicu hè statu scupertu in u [[ca. 1250]] da [[Albertus Magnus]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi [[chimica|chimichi]] annantu à a [[wikipedia]] in [[lingua taliana|talianu]] è in [[lingua francese|francese]] == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] mymonr5sxrveehvma5irasn31p59ltu Seleniu 0 6031 370641 345671 2021-01-05T05:14:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Seleniu''' (simbulu ''Se'') hè u 34imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 78,96 g/mol è a so [[densità]] hè 4,82 g/cm3 . U Seleniu hè statu scupertu in u [[1817]] da [[Berzelius]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 579675eu68re15fh0np1eix4891gml1 Bromu 0 6032 370642 345607 2021-01-05T05:14:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Bromu''' (simbulu ''Br'') hè u 35imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 79,904 g/mol è a so [[densità]] hè 3,14 g/cm3 . U Bromu hè statu scupertu in u [[1826]] da [[Balard]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] boqktjipj8b2i59darhgib6r78cx6vp Kriptone 0 6033 363597 332946 2019-09-29T20:09:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Kriptone''' (o '''kriptonu''') (simbulu ''Kr'') hè u 36imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 83,8 g/mol è a so [[densità]] hè 3,48 g/l. U Kriptone hè statu scupertu in u [[1898]] da [[Ramsay è Travers]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] com7xpyuux2ulitkpr9akzzkn2wn72i Rubidiu 0 6034 370643 345665 2021-01-05T05:14:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Rubidiu''' (simbulu ''Rb'') hè u 37imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 85,4678 g/mol è a so [[densità]] hè 1,53 g/cm3 . U Rubidiu hè statu scupertu in u [[1861]] da [[Bunsen è Kirchhoff]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] t7g57s48bfn29yn1vfp541h677iwhtw Stronziu 0 6035 370644 345675 2021-01-05T05:14:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Stronziu''' (simbulu ''Sr'') hè u 38imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 87,62 g/mol è a so [[densità]] hè 2,63 g/cm3 . U Stronziu hè statu scupertu in u [[1790]] da [[Crawford]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 7xf4neqelvouq4w9p5vs2frshfpqrr7 Ittriu 0 6036 370645 345638 2021-01-05T05:14:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L''''Ittriu''' (simbulu ''Y'') hè u 39imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 88,90585 g/mol è a so [[densità]] hè 4,47 g/cm3 . L' Ittriu hè statu scupertu in u [[1794]] da [[Gadolin]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] llizurxp28tjgs5sl499crib2sgng4z Zirconiu 0 6037 370646 345690 2021-01-05T05:14:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Zirconiu''' (simbulu ''Zr'') hè u 40imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 91,224 g/mol è a so [[densità]] hè 6,51 g/cm3 . U Zirconiu hè statu scupertu in u [[1789]] da [[Klaproth]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] jr6gfm1o549dfuawx8lq1eo3dund12b Niobiu 0 6038 370647 345649 2021-01-05T05:15:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Niobiu''' (simbulu ''Nb'') hè u 41imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 92,90638 g/mol è a so [[densità]] hè 8,58 g/cm3 . U Niobiu hè statu scupertu in u [[1801]] da [[Hatchet]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 8kwss0hp9wc62hpjaofwh1l3qwp1y7e Molibdenu 0 6039 370648 345646 2021-01-05T05:15:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Molibdenu''' (simbulu ''Mo'') hè u 42imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 95,94 g/mol è a so [[densità]] hè 10,28 g/cm3 . U Molibdenu hè statu scupertu in u [[1778]] da [[Scheele]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] seui5rpye13o7nmtx81n8scyuw87vog Tecneziu 0 6040 370649 345678 2021-01-05T05:15:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Tecneziu''' (simbulu ''Tc'') hè u 43imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 98,9063 g/mol è a so [[densità]] hè 11,49 g/cm3 . U Tecneziu hè statu scupertu in u [[1937]] da [[Perrier è Segrè]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] dlyypeqqwhsspkz3omtm3meqe0nvwao Ruteniu 0 6041 370650 345666 2021-01-05T05:15:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Ruteniu''' (simbulu ''Ru'') hè u 44imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 101,07 g/mol è a so [[densità]] hè 12,45 g/cm3 . U Ruteniu hè statu scupertu in u [[1844]] da [[Claus]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] bxiokz0pq5hkj1wdhonf704a8fabwgk Rodiu 0 6042 370651 345663 2021-01-05T05:15:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Rodiu''' (simbulu ''Rh'') hè u 45imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 102,9055 g/mol è a so [[densità]] hè 12,41 g/cm3 . U Rodiu hè statu scupertu in u [[1803]] da [[Wollaston]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 59wnj7aoodxqeznxkk9gtxiy6yrj2es Palladiu 0 6043 370652 368952 2021-01-05T05:15:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''palladiu''' (simbulu '''Pd''') hè u 46imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 106,42 g/mol è a so [[densità]] hè 12,02 g/cm3 . U palladiu hè statu scupertu in u [[1803]] da [[Wollaston]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 833xpwa5pufj1g00el2vnyb9xyaevz9 Argentu 0 6044 370653 368951 2021-01-05T05:15:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="center" border="0" | colspan="2" align="center" | [[palladiu]] – [[argentu]] – [[cadmiu]] |- | rowspan="3" valign="center" | [[Ramu|Cu]]<br />'''Ag'''<br /> [[Oru|Au]]<br />&nbsp;<br />&nbsp; |- | align="center" | [[File:Ag-TableImage.svg|250px|tavula periodica, argentu]] <div align="right"><small>[[Tavula periodica]]</small></div> |} L''''argentu''', '''arigentu''', '''arghientu''' o '''arghjentu''' (simbulu '''Ag''') hè u 47imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 107,8682 g/mol è a so [[densità]] hè 10,49 g/cm<sup>3</sup>. L'argentu hè statu scupertu in u [[inconnue]] da [[inconnu]]. == In Corsica == L'argentu hè mintuvatu parechje volte in i [[pruverbii corsi|pruverbii]] è in e buccate corsi. Per esempiu: * ''Hè megliu ghjenti ca arghjentu.'' == Riferimenti == * Listinu di l'elementi [[chimicu|chimichi]] annantu à a [[wikipedia]] in [[lingua taliana|talianu]] è in [[lingua francesa|francese]] == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] kiqsc9cg2yh8qpf0so5y70gsgw7uu72 Cadmiu 0 6045 370654 368955 2021-01-05T05:15:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''cadmiu''' (simbulu '''Cd''') hè u 48imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 112,411 g/mol è a so [[densità]] hè 8,64 g/cm3 . U cadmiu hè statu scupertu in u [[1817]] da [[Stromeyer è Hermann]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 0kdrhdzncn91y1erkbphmv4dzwa57k4 Indiu 0 6046 370655 345634 2021-01-05T05:15:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L''''Indiu''' (simbulu ''In'') hè u 49imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 114,82 g/mol è a so [[densità]] hè 7,31 g/cm3 . L' Indiu hè statu scupertu in u [[1863]] da [[Reich è Richter]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 7etcpxzu80xa7f4opicgojqcz6msr9l Stagnu 0 6047 370656 345674 2021-01-05T05:15:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Stagnu''' (simbulu ''Sn'') hè u 50imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 118,71 g/mol è a so [[densità]] hè 7,29 g/cm3 . U Stagnu hè statu scupertu in u [[inconnue]] da [[inconnu]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 0v98q7s9o1qdxsqxb89r03hv00k70o1 Antimoniu 0 6048 370657 362235 2021-01-05T05:15:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="center" border="0" |- | colspan="2" align="center" | [[stagnu (metallu)|stagnu]] – '''antimoniu''' – [[telluriu]] |- | rowspan="3" valign="center" | [[Arsenicu|As]]<br />'''Sb'''<br />[[Bismutu|Bi]]&nbsp;&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp; |- | align="center" | [[File:Sb-TableImage.svg|250px|tavula periodica, antimoniu]] <div align="right"><small>[[Tavula periodica]]</small></div> |} L''''Antimoniu''' (simbulu ''Sb'') hè u 51imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 121,75 g/mol è a so [[densità]] hè 6,69 g/cm3 . L' Antimoniu hè statu scupertu in u [[inconnue]] da [[inconnu]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi [[chimica|chimichi]] annantu à a [[wikipedia]] in [[lingua taliana|talianu]] è in [[lingua francese|francese]] == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] bfycgqlj7zkqme39qx5nv5rrx7b2wp2 Telluriu 0 6049 370658 344984 2021-01-05T05:15:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Telluriu''' (simbulu ''Te'') hè u 52imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 127,6 g/mol è a so [[densità]] hè 6,25 g/cm3 . U Telluriu hè statu scupertu in u [[1782]] da [[von Reichenstein]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] pnmlenpf7jabo4on0j8z90t6e1e3ru5 Iodiu 0 6050 370659 345635 2021-01-05T05:15:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Iod kristall.jpg|thumb|Iodiu]] U '''Iodiu''' (simbulu ''I'') hè u 53imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 126,90447 g/mol è a so [[densità]] hè 4,94 g/cm3 . U Iodiu hè statu scupertu in u [[1811]] da [[Courtois]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 59rw7eupd638sd32oxb1226ofz2k9p2 Xenu 0 6051 370660 343373 2021-01-05T05:15:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Xenu''' (simbulu ''Xe'') hè u 54imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 131,29 g/mol è a so [[densità]] hè 4,49 g/l . U Xenu hè statu scupertu in u [[1898]] da [[Ramsay è Travers]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 7qm2yyee1evo0a7ji5mwu0tt3x44gfo Cesiu 0 6052 370661 345613 2021-01-05T05:15:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Cesiu''' (simbulu ''Cs'') hè u 55imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 132,90543 g/mol è a so [[densità]] hè 1,90 g/cm3 . U Cesiu hè statu scupertu in u [[1860]] da [[Kirchhoff è Bunsen]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] qjpd04q19yndjicwg5d4kcjcp9f0j1l Bariu 0 6053 370662 362262 2021-01-05T05:15:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="center" border="0" |- | colspan="2" align="center" | [[Cesiu (elementu)|cesiu]] - '''bariu''' - [[lantaniu]] |- | rowspan="3" valign="center" | [[Stronziu|Sr]]<br />'''Ba'''<br />[[Radio (elementu)|Ra]]&nbsp;&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp; |- | align="center" | [[File:Ba-TableImage.svg|250px|tavula periodica, bariu]]<br /> <div align="right"><small>[[Tavula periodica]]</small></div> |} U '''Bariu''' (simbulu ''Ba'') hè u 56imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 137,327 g/mol è a so [[densità]] hè 3,65 g/cm3 . U Bariu hè statu scupertu in u [[1808]] da [[Davy]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] it1tvp2qb4x8nklgc9eblhfrbtaq44i Lantaniu 0 6054 370663 345639 2021-01-05T05:15:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Lantaniu''' (simbulu ''La'') hè u 57imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 138,9055 g/mol è a so [[densità]] hè 6,16 g/cm3 . U Lantaniu hè statu scupertu in u [[1839]] da [[Mosander]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 4ug575pi685e4cmgn3ugc4zeppz8ct4 Ceriu 0 6055 370664 345612 2021-01-05T05:15:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Ceriu''' (simbulu ''Ce'') hè u 58imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 140,115 g/mol è a so [[densità]] hè 6,77 g/cm3 . U Ceriu hè statu scupertu in u [[1803]] da [[von Hisinger è Berzelius]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] rid2q55aa518sdqd0mc3vz299ljzasd Praseodimiu 0 6056 370665 362263 2021-01-05T05:15:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="center" border="0" | colspan="2" align="center" | [[ceriu]] – '''praseodimiu''' – [[neudimiu]] |- | rowspan="3" valign="center" | '''Pr'''<br />[[protoattiniu|Pa]]&nbsp;&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp; |- | align="center" | [[File:Pr-TableImage.svg|250px|tavola periodica, praseodimiu]] <div align="right"><small>[[Tavola periodica]]</small></div> |} U '''Praseodimiu''' (simbulu ''Pr'') hè u 59imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 140,90765 g/mol è a so [[densità]] hè 6,48 g/cm3 . U Praseodimiu hè statu scupertu in u [[1895]] da [[von Welsbach]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 28ezec6i80vvhseaukca0lpg1q1qu2x Neodimiu 0 6057 370666 345647 2021-01-05T05:15:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Neodimiu''' (simbulu ''Nd'') hè u 60imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 144,24 g/mol è a so [[densità]] hè 7,00 g/cm3 . U Neodimiu hè statu scupertu in u [[1895]] da [[von Welsbach]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] dcoe54vej9xgywso5zvta2zz56ry8fk Promeziu 0 6058 370667 345660 2021-01-05T05:15:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Promeziu''' (simbulu ''Pm'') hè u 61imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 146,9151 g/mol è a so [[densità]] hè 7,22 g/cm3 . U Promeziu hè statu scupertu in u [[1945]] da [[Marinsky è Glendenin]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] s0smivgpd7hbfx4bxkllyrs5itmklnz Samariu 0 6059 370668 345668 2021-01-05T05:15:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Samariu''' (simbulu ''Sm'') hè u 62imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 150,36 g/mol è a so [[densità]] hè 7,54 g/cm3 . U Samariu hè statu scupertu in u [[1879]] da [[Lecoq de Boisbaudran]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 6fu179piygcwd6pibfaqs06qnhvycl3 Europiu 0 6060 370669 345625 2021-01-05T05:15:36Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L''''Europiu''' (simbulu ''Eu'') hè u 63imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 151,965 g/mol è a so [[densità]] hè 5,25 g/cm3 . L' Europiu hè statu scupertu in u [[1901]] da [[Demarçay]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 35lqta73vneeh8ngoaly9myey4z6n4g Gadoliniu 0 6061 370670 345631 2021-01-05T05:15:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Gadoliniu''' (simbulu ''Gd'') hè u 64imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 157,25 g/mol è a so [[densità]] hè 7,89 g/cm3 . U Gadoliniu hè statu scupertu in u [[1880]] da [[de Marignac]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] s7s5666me3bu0vnfi8bp0e7p79qoja7 Terbiu 0 6063 370671 345679 2021-01-05T05:15:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Terbiu''' (simbulu ''Tb'') hè u 65imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 158,92534 g/mol è a so [[densità]] hè 8,25 g/cm3 . U Terbiu hè statu scupertu in u [[1843]] da [[Mosander]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] tutmvkb5jfmtlitii2t01sfzi5gpcn1 Disprosiu 0 6064 370672 345620 2021-01-05T05:15:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Disprosiu''' (simbulu ''Dy'') hè u 66imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 162,5 g/mol è a so [[densità]] hè 8,56 g/cm3 . U Disprosiu hè statu scupertu in u [[1886]] da [[Lecoq de Boisbaudran]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 6mvqfpieokdc22xjnuyqnnplb6h5tu8 Olmiu 0 6065 370673 345651 2021-01-05T05:15:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L''''Olmiu''' (simbulu ''Ho'') hè u 67imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 164,93032 g/mol è a so [[densità]] hè 8,78 g/cm3 . L' Olmiu hè statu scupertu in u [[1879]] da [[Cleve]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] apfgd6lslmpn08v8cz8bhibj6yk77il Erbiu 0 6066 370674 345624 2021-01-05T05:15:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L''''Erbiu''' (simbulu ''Er'') hè u 68imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 167,26 g/mol è a so [[densità]] hè 9,05 g/cm3 . L' Erbiu hè statu scupertu in u [[1842]] da [[Mosander]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 234j7xylc8dx22vvgz0xxkh621z3ips Tuliu 0 6067 370675 345682 2021-01-05T05:15:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Tuliu''' (simbulu ''Tm'') hè u 69imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 168,93421 g/mol è a so [[densità]] hè 9,32 g/cm3 . U Tuliu hè statu scupertu in u [[1879]] da [[Cleve]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] m307t7w40lu9ka62spijs437jpxwx3k Itterbiu 0 6068 370676 345637 2021-01-05T05:15:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L''''Itterbiu''' (simbulu ''Yb'') hè u 70imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 173,04 g/mol è a so [[densità]] hè 6,97 g/cm3 . L' Itterbiu hè statu scupertu in u [[1878]] da [[de Marignac]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] jstnvjlxex46omef8rcff69kqxek517 Luteziu 0 6069 370677 345642 2021-01-05T05:15:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Luteziu''' (simbulu ''Lu'') hè u 71imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 174,967 g/mol è a so [[densità]] hè 9,84 g/cm3 . U Luteziu hè statu scupertu in u [[1907]] da [[Urbain è von Welsbach]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] npe3yo5gngskhk6d2416mnhxww34eqi Afniu 0 6070 370678 362205 2021-01-05T05:15:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" style="margin-left: 0.5em" | colspan="6" cellspacing="0" cellpadding="2" | {| align="center" border="0" | colspan="2" align="center" | [[luteziu]] - '''afniu''' - [[tantaliu]] |- | rowspan="3" valign="center" | [[Zirconiu|Zr]]<br />'''Hf'''<br />[[Rutherfordiu|Rf]]&nbsp;&nbsp;<br />&nbsp;<br />&nbsp; |- | align="center" | [[File:Hf-TableImage.svg|250px|tavola periodica, afniu]]<br /><div align="right"><small>[[Tavula periodica]]</small></div> |} |- ! colspan="6" align=center bgcolor="#ffc0c0" | '''Generalità''' |- |colspan="3"| [[Elementu chimicu|Nome]], Simbulu, Numeru atomicu |colspan="3"| afnio, Hf, 72 |- |colspan="3"| [[Serie chimica]] |colspan="3"| [[metalli di transizione]] |- |colspan="3"| [[Gruppu di a tavula periodica|Gruppu]], [[Periodu di a tavula periodica|Periodu]], [[bloccu di a tavula periodica|Bloccu]] |colspan="3"| [[elementi di u gruppu 4|4]], [[elementi di periodu 6|6]], [[orbitale|d]] |- |colspan="3"| [[Densità]], [[Scala di Mohs|Durezza]] |colspan="3"| 13310 kg/m<sup>3</sup>, 5,5 |- |colspan="3"| [[culore|Aspettu]] |colspan="3" align="center" | grisgiu metallicu<br />[[File:Hf,72.jpg|125px|aspettu di l'afniu]] |- ! colspan="6" align="center" bgcolor="#ffc0c0" | '''Proprietà atomiche''' |- |colspan="3"| [[Pesu atomicu]] |colspan="3"| 178,49 [[unità di massa atomica|amu;g/mol]] |- |colspan="3"| [[Raghju atomicu]] (calc.) |colspan="3"| 155 (208) [[picometru|pm]] |- |colspan="3"| [[Raghju covalente]] |colspan="3"| 150 pm |- |colspan="3"| [[Raghju di van der Waals]] |colspan="3"| nessun dato |- |colspan="3"| [[Configurazione elettronica]] |colspan="3"| <nowiki>[</nowiki>[[Xeno|Xe]]<nowiki>]</nowiki>4f<sup>14</sup>5d<sup>2</sup> 6s<sup>2</sup> |- |colspan="3"| elettroni ([[elettrone|e<sup>-</sup>]]) per [[livellu energeticu]] |colspan="3"| 2, 8, 18, 32, 10, 2 |- |colspan="3"| [[Numeru di ossidazione|Stati di ossidazione]] |colspan="3"| 4 ([[anfoteru]]) |- |colspan="3"| [[Struttura cristallina]] |colspan="3"| esagonale |- ! colspan="6" align="center" bgcolor="#ffc0c0" | '''Proprietà fisiche''' |- |colspan="3"| Statu à temperatura ambiente |colspan="3"| solido |- |colspan="3"| [[Puntu di fusione]] |colspan="3"| 2506 [[Kelvin|K]] (2233°[[Celsius|C]]) |- |colspan="3"| [[Puntu di ebollizione]] |colspan="3"| 4876 K (4603&nbsp;°C) |- |colspan="3"| [[Volume molare]] |colspan="3"| {{E|1,344|-5}} m<sup>3</sup>/mol |- |colspan="3"| [[Calore di evaporazione]] |colspan="3"| 575 [[kilojoule per mole|kJ/mol]] |- |colspan="3"| [[Calore di fusione]] |colspan="3"| 24,06 kJ/mol |- |colspan="3"| [[Tensione di vapore]] |colspan="3"| {{E|1,12|-3}} Pa a 2500 K |- |colspan="3"| [[Velocità di u sonu]] |colspan="3"| 3010 m/s a 293,15 K |- ! colspan="6" align="center" bgcolor="#ffc0c0" | '''Varie''' |- |colspan="3"| [[Elettrunegatività]] |colspan="3"| 1,3 ([[scala di Pauling]]) |- |colspan="3"| [[Calore specificu]] |colspan="3"| 140 [[joule per chilogrammo-kelvin|J/(kg*K)]] |- |colspan="3"| [[Conducibilità elettrica]] |colspan="3"| {{E|3,12|6}} /m [[ohm]] |- |colspan="3"| [[Conducibilità termica]] |colspan="3"| 23 [[watt per metro-kelvin|W/(m*K)]] |- |colspan="3"| [[Energia di ionisazione|Energia di prima ionisazione]] |colspan="3"| 658,5 kJ/mol |- |colspan="3"| Energia di seconda ionisazione |colspan="3"| 1440 kJ/mol |- ! colspan="6" align="center" bgcolor="#ffc0c0" | '''Isotopi più stabili''' |- ! iso||NA||TD||DM||DE||DP |- | <sup>172</sup>Hf | sinteticu | 1,87 anni | [[cattura elettronica|ε]] | 0,350 | [[luteziu|<sup>172</sup>Lu]] |- | <sup>174</sup>Hf | 0,162% | {{E|2|15}} anni | [[decadimentu alfa|α]] | 2,495 | [[itterbiu|<sup>170</sup>Yb]] |- | <sup>176</sup>Hf | 5,206% | colspan="4" | Hf hè stabile con 104 [[neutrone|neutroni]] |- | <sup>177</sup>Hf | 18,606% | colspan="4" | Hf hè stabile con 105 neutroni |- | <sup>178</sup>Hf | 27.297% | colspan="4" | Hf hè stabile con 106 neutroni |- | <sup>179</sup>Hf | 13.629% | colspan="4" | Hf hè stabile con 107 neutroni |- | <sup>180</sup>Hf | '''35,1%''' | colspan="4" | Hf hè stabile con 108 neutroni |- | <sup>182</sup>Hf | sinteticu | {{E|9|6}} anni | [[decadimentu beta|β]] | 0,373 | [[tantaliu|<sup>182</sup>Ta]] |- ! colspan="6" align="center" bgcolor="#ffc0c0" | <small> iso = [[isotopu]]<br /> NA = abbundanza in a natura<br /> TD = [[emivita|tempu di dimezzamentu]]<br /> DM = modalità di decadimentu<br /> DE = energia di decadimentu in MeV<br /> DP = prodottu del decadimentu</small> |} L''''Afniu''' (simbulu ''Hf'') hè u 72imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 178,49 g/mol è a so [[densità]] hè 13,31 g/cm3 . L' Afniu hè statu scupertu in u [[1923]] da [[Coster è vón Hevesy]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] f29i7nd94lvarx1tmetyolzot4pkoep Tantaliu 0 6071 370679 345677 2021-01-05T05:15:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Tantaliu''' (simbulu ''Ta'') hè u 73imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 180,9479 g/mol è a so [[densità]] hè 16,68 g/cm3 . U Tantaliu hè statu scupertu in u [[1802]] da [[Ekeberg]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 46ij4dova8r9dd4l6h2d9ylkrgr1m29 Tungstenu 0 6072 370680 345683 2021-01-05T05:15:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Tungstenu''' (simbulu ''W'') hè u 74imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 183,85 g/mol è a so [[densità]] hè 19,26 g/cm3 . U Tungstenu hè statu scupertu in u [[1783]] da [[Fausto è de Elhuyar]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 32nxjqyf9rk6szr0c6srj4bqem4rr9d Reniu 0 6073 370681 344977 2021-01-05T05:15:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Reniu''' (simbulu ''Re'') hè u 75imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 186,207 g/mol è a so [[densità]] hè 21,03 g/cm3 . U Reniu hè statu scupertu in u [[1925]] da [[Noddack, Tacke è Berg]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] d5g8t45g44doquxe0erj22ha1v5x5l4 Osmiu 0 6074 370682 345652 2021-01-05T05:15:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L''''Osmiu''' (simbulu ''Os'') hè u 76imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 190,2 g/mol è a so [[densità]] hè 22,61 g/cm3 . L' Osmiu hè statu scupertu in u [[1803]] da [[Tennant]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] gjot6tpeuis9ykxphz1mbrhd3g28dpf Iridiu 0 6075 370683 345636 2021-01-05T05:16:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L''''Iridiu''' (simbulu ''Ir'') hè u 77imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 192,22 g/mol è a so [[densità]] hè 22,65 g/cm3 . L' Iridiu hè statu scupertu in u [[1803]] da [[Tennant è Andere]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 50svgernfqtylkcy5uk6p3z4n7hykqs Platinu 0 6076 370684 345656 2021-01-05T05:16:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Platinu''' (simbulu ''Pt'') hè u 78imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 195,08 g/mol è a so [[densità]] hè 21,45 g/cm3 . U Platinu hè statu scupertu in u [[1557]] da [[Scaliger]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] cdnvsau56xm3uwy3kzic10soco2klpi Oru 0 6077 370685 368957 2021-01-05T05:16:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Fr 1617-Schlegel 19var.jpg|thumb|150px|Duie munete ore.]] L''''oru''' (simbulu '''Au''') hè u 79imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 196,96654 g/mol è a so [[densità]] hè 19,32 g/cm<sup>3</sup>. == In Corsica == L'oru hè mintuvatu parechje volte in i pruverbii è in e buccate corsi. Per esempiu: * ''L'oru casca ind'a fanga è luci sempri.'' * ''U megliu oru hè quiddu chi piega.'' == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 8keue6uw7oq53dnhsoy3ay6bsrdl63o Argentuvivu 0 6078 370686 362237 2021-01-05T05:16:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="center" border="0" | colspan="2" align="center" | [[oro]] - '''argentuvivu''' - [[talliu]] |- | rowspan="3" valign="center" | [[cadmiu|Cd]]<br /> '''Hg'''<br />[[ununbio|UUb]]&nbsp;&nbsp; |- | align="center" | [[File:Hg-TableImage.svg|250px|tavula periodica, argentuvivu]] <div align="right"><small>[[Tavula periodica]]</small></div> |} L' '''Argentuvivu''' (o [[arghjentuvivu]]) (simbulu ''Hg'') hè u 80imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 200,59 g/mol è a so [[densità]] hè 13,55 g/cm3 . == Riferimenti == * Listinu di l'elementi [[chimica|chimichi]] annantu à a [[wikipedia]] in [[lingua taliana|talianu]] è in [[lingua francese|francese]] == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 4n1p55qloo6spenu2o71ihzen5ypdqy Talliu 0 6079 370687 345676 2021-01-05T05:16:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Talliu''' (simbulu ''Tl'') hè u 81imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 204,3833 g/mol è a so [[densità]] hè 11,85 g/cm3 . U Talliu hè statu scupertu in u [[1861]] da [[Crookes]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] hhyhgcvzoa5amsdwq44tpnklb7vjtrt Piombu 0 6080 370688 357666 2021-01-05T05:16:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Piombu''' (simbulu ''Pb'') hè u 82imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 207,2 g/mol è a so [[densità]] hè 11,34 g/cm3 . U Piombu hè statu scupertu in epica assai antica: si ne parla ind’è [[papiru|papiri]] egizziani di u 1550 a.C. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] dmlqa2segthh9kqt5qu062lxxd3xj11 Bismutu 0 6081 370689 362236 2021-01-05T05:16:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="center" border="0" | colspan="2" align="center" | [[piombu]] - '''bismutu''' - [[poloniu]] |- | rowspan="3" valign="center" | [[antimoniu|Sb]]<br /> '''Bi'''<br />[[ununpentiu|Uup]]&nbsp;&nbsp; |- | align="center" | [[File:Bi-TableImage.svg|250px|tavula periodica, bismutu]] <div align="right"><small>[[Tavula periodica]]</small></div> |} U '''Bismutu''' (simbulu ''Bi'') hè u 83imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 208,98037 g/mol è a so [[densità]] hè 9,80 g/cm3 . U Bismutu hè statu scupertu in u [[1540]] da [[Agricola]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] cl6jcn3enf22u7t36trzysxad1aak43 Poloniu 0 6082 370690 345658 2021-01-05T05:16:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Poloniu''' (simbulu ''Po'') hè u 84imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 208,9824 g/mol è a so [[densità]] hè 9,20 g/cm3 . U Poloniu hè statu scupertu in u [[1898]] da [[Marie è Pierre Curie]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] hucpfd4ld0wmee3sjem2gcv070rpa3o Astatu 0 6083 370691 362609 2021-01-05T05:16:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="center" border="0" | colspan="2" align="center" | [[poloniu]] - '''astatu''' - [[radone]] |- | rowspan="3" valign="center" | [[iodiu|I]]<br /> '''At'''<br />[[ununseptiu|Uus]]&nbsp;&nbsp; |- | align="center" | [[File:At-TableImage.svg|250px|tavula periodica, astatu]] <div align="right"><small>[[Tavula periodica]]</small></div> |} L''''Astatu''' (simbulu ''At'') hè u 85imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 209,9871 g/mol è a so [[densità]] hè . L' Astatu hè statu scupertu in u [[1940]] da [[Corson è MacKenzie]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] hpx7se9jkj86fli6zyiux84xg4qqk7t Radone 0 6084 370692 334096 2021-01-05T05:16:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Radone''' (o '''radonu''') (simbulu ''Rn'') hè u 86imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 222,0176 g/mol è a so [[densità]] hè 9,23 g/l . U Radone hè statu scupertu in u [[1900]] da [[Dorn]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 4uk6fw0vwnmdgl53khga2oo918kdzq3 Franciu 0 6085 370693 345630 2021-01-05T05:16:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Franciu''' (simbulu ''Fr'') hè u 87imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 223,0197 g/mol è a so [[densità]] hè . U Franciu hè statu scupertu in u [[1939]] da [[Perey]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 3ak7mr69qfpuuo8koo05n8rm0x0sz3o Radiu 0 6086 370694 345662 2021-01-05T05:16:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Radiu''' (simbulu ''Ra'') hè u 88imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 226,0254 g/mol è a so [[densità]] hè 5,50 g/cm3 . U Radiu hè statu scupertu in u [[1898]] da [[Marie è Pierre Curie]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 7rxryovxvbv3jfj6nqmroms3rxzk6ur Attiniu 0 6087 370695 362919 2021-01-05T05:16:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="center" border="0" | colspan="2" align="center" | [[radiu (elementu)|radiu]] - '''attiniu''' - [[toriu]] |- | rowspan="3" valign="center" | [[lantaniu|La]]<br /> '''Ac'''<br />&nbsp;&nbsp; |- | align="center" | [[File:Ac-TableImage.svg|250px|tavula periodica, attiniu]] <div align="right"><small>[[Tavula periodica]]</small></div> |} U '''Attiniu''' (simbulu ''Ac'') hè u 89imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 227,0278 g/mol è a so [[densità]] hè 10,07 g/cm3 . U Attiniu hè statu scupertu in u [[1899]] da [[Debierne]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] euiyzb8mui8f7gw3v9q0nvmjd1pk3e7 Toriu 0 6088 370696 345681 2021-01-05T05:16:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Toriu''' (simbulu ''Th'') hè u 90imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 232,0381 g/mol è a so [[densità]] hè 11,72 g/cm3 . U Toriu hè statu scupertu in u [[1829]] da [[Berzelius]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] awor5pvlpaj70oabcfapv97el17096p Protoattiniu 0 6089 370697 345661 2021-01-05T05:16:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Protoattiniu''' (simbulu ''Pa'') hè u 91imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 231,0359 g/mol è a so [[densità]] hè 15,37 g/cm3 . U Protoattiniu hè statu scupertu in u [[1917]] da [[Soddy, Cranston è Hahn]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] d01v6jzd60ahycn921b2a4f1z7ern2h Uraniu 0 6090 370698 345687 2021-01-05T05:16:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L''''Uraniu''' (simbulu ''U'') hè u 92imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 238,0289 g/mol è a so [[densità]] hè 18,97 g/cm3 . L' Uraniu hè statu scupertu in u [[1789]] da [[Klaproth]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 2jlbe1o1wijxtvom17plxx7f42h45ws Nettuniu 0 6091 370699 345648 2021-01-05T05:16:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Nettuniu''' (simbulu ''Np'') hè u 93imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 237,0482 g/mol è a so [[densità]] hè 20,48 g/cm3 . U Nettuniu hè statu scupertu in u [[1940]] da [[McMillan è Abelson]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] naifai42p1cv0ryvfj4f5l5jkkuql41 Plutoniu 0 6092 370700 345657 2021-01-05T05:16:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Plutoniu''' (simbulu ''Pu'') hè u 94imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 244,0642 g/mol è a so [[densità]] hè 19,74 g/cm3 . U Plutoniu hè statu scupertu in u [[1940]] da [[Seaborg]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] g38c1hjq3726tyn5qr4noq3yey1mq9i Americiu 0 6093 370701 362723 2021-01-05T05:16:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="center" border="0" | colspan="2" align="center" | [[plutoniu]] - '''americiu''' - [[curio]] |- | rowspan="3" valign="center" | [[europiu|Eu]]<br /> '''Am'''<br />&nbsp;&nbsp; |- | align="center" | [[File:Am-TableImage.svg|250px|tavula periodica, americiu]] <div align="right"><small>[[Tavula periodica]]</small></div> |} L''''Americiu''' (simbulu ''Am'') hè u 95imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 243,0614 g/mol è a so [[densità]] hè 13,67 g/cm3 . L' Americiu hè statu scupertu in u [[1944]] da [[Seaborg]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi [[chimica|chimichi]] annantu à a [[wikipedia]] in [[lingua taliana|talianu]] è in [[lingua francese|francese]] == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] gyjvx8rj97ni5byx6b5zjebukjgcow7 Curiu 0 6094 370702 345618 2021-01-05T05:16:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Curiu''' (simbulu ''Cm'') hè u 96imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 247,0703 g/mol è a so [[densità]] hè 13,51 g/cm3 . U Curiu hè statu scupertu in u [[1944]] da [[Seaborg]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] lvga1gfubykpz48ju1hnz9i2zklh4y1 Berkeliu 0 6095 372162 370703 2021-02-12T08:03:35Z Minorax 15175 png -> svg wikitext text/x-wiki {| align="center" border="0" | colspan="2" align="center" | [[curiu]] - '''berkeliu''' - [[californiu]] |- | rowspan="3" valign="center" | [[terbiu|Tb]]<br /> '''Bk'''<br />&nbsp;&nbsp; |- | align="center" | [[File:Bk-TableImage.svg|250px|tavula periodica, berkeliu]] <div align="right"><small>[[Tavula periodica]]</small></div> |} U '''Berkeliu''' (simbulu ''Bk'') hè u 97imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 247,0703 g/mol è a so [[densità]] hè 13,25 g/cm3 . U Berkeliu hè statu scupertu in u [[1949]] da [[Seaborg]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] gncxv6nav53j031vyw6szy6bb6m4mqz Californiu 0 6096 370704 345610 2021-01-05T05:16:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Californiu''' (simbulu ''Cf'') hè u 98imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 251,0796 g/mol è o so [[densità]] hè 15,1 g/cm3 . U Californiu hè statu scupertu in u [[1950]] da [[Seaborg]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] cadrv17tir02a4t1jfkpd51e0a86rvd Einsteiniu 0 6097 370705 363598 2021-01-05T05:16:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L''''Einsteiniu''' (simbulu ''Es'') hè u 99imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 252,0829 g/mol. L' Einsteiniu hè statu scupertu in u [[1952]] da [[Seaborg]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 9xsqe2wy45grxkuwjvda03iw93mt8dm Fermiu 0 6098 370706 345626 2021-01-05T05:16:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Fermiu''' (simbulu ''Fm'') hè u 100imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 257,0951 g/mol. U Fermiu hè statu scupertu in u [[1952]] da [[Seaborg]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] kgr3shpfqbnjagtuvzk8c8ynr6b9hcj Mendeleviu 0 6099 370707 345645 2021-01-05T05:16:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Mendeleviu''' (simbulu ''Md'') hè u 101imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 258,0986 g/mol. U Mendeleviu hè statu scupertu in u [[1955]] da [[Seaborg]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 3vrjs7w5eu11b013hvuk8una0g1oks3 Nobeliu 0 6100 370708 345650 2021-01-05T05:16:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Nobeliu''' (simbulu ''No'') hè u 102imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 259,1009 g/mol è a so [[densità]] hè . U Nobeliu hè statu scupertu in u [[1958]] da [[Seaborg]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] cpwojscavktmkkw7r6z43wxg2zr1wyv Laurenziu 0 6101 370709 345640 2021-01-05T05:16:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Laurenziu''' (simbulu ''Lr'') hè u 103imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 260,1053 g/mol. U Laurenziu hè statu scupertu in u [[1961]] da [[Ghiorso]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 28aeppcm2vnboam25cuu1mzoocisln5 Rutherfordiu 0 6102 370710 345667 2021-01-05T05:16:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Rutherfordiu''' (simbulu ''Rf'') hè u 104imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 261,1087 g/mol. U Rutherfordiu hè statu scupertu in u [[1964/69]] da [[Flerow oder Ghiorso]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] d6xer3s38n2jlob54efkawf1utam624 Dubniu 0 6103 370711 345621 2021-01-05T05:16:36Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Dubniu''' (simbulu ''Db'') hè u 105imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 262,1138 g/mol è a so [[densità]] hè . U Dubniu hè statu scupertu in u [[1967/70]] da [[Flerow oder Ghiorso]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 6kzftdm2piw9x8roqoqy8hxv836qby0 Seaborgiu 0 6104 370712 345670 2021-01-05T05:16:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Seaborgiu''' (simbulu ''Sg'') hè u 106imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 263,1182 g/mol. U Seaborgiu hè statu scupertu in u [[1974]] da [[Oganessian]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] bvo4xol7tl18liz5trnqetqccuvavm3 Bohriu 0 6105 370713 331715 2021-01-05T05:16:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="center" border="0" | colspan="2" align="center" | [[seaborgiu]] - '''bohriu''' - [[hassiu]] <!--|- | rowspan="3" valign="center" | [[tantaliu|Ta]]<br> '''Rf'''<br>&nbsp;&nbsp; |- | align="center" | [[Image:Bh-TableImage.png|250px|tavula periodica, bohriu]]--> <div align="right"><small>[[Tavula periodica]]</small></div> |} U '''Bohriu''' (simbulu ''Bh'') hè u 107imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 262,1229 g/mol. U Bohriu hè statu scupertu in u [[1976]] da [[Oganessian]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] p2x2meebdiygjdhmlg8n1gc11w29g78 Hassiu 0 6106 370714 345633 2021-01-05T05:16:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L''''Hassiu''' (simbulu ''Hs'') hè u 108imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 265 g/mol è a so [[densità]] hè . L' Hassiu hè statu scupertu in u [[1984]] da [[Armbruster è Munzenber]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] dg3l7e6u5xw3qe2lxbdafrdxhd8allb Meitneriu 0 6107 370715 345644 2021-01-05T05:16:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Meitneriu''' (simbulu ''Mt'') hè u 109imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 266 g/mol. U Meitneriu hè statu scupertu in u [[1982]] da a [[Society for Heavy Ion Research]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] s930a2jrgkklgf7tddy7l9cb55ywsyw Darmstadtiu 0 6108 370716 345619 2021-01-05T05:16:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Darmstadtiu''' (simbulu ''Ds'') hè u 110imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 269 g/mol. U Darmstadtiu hè statu scupertu in u [[1994]] da a [[Society for Heavy Ion Research]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] mk7f1qdamss2nrj80wfqv2b4zh779mz Roentgeniu 0 6109 370717 345664 2021-01-05T05:16:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Roentgeniu''' (simbulu ''Rg'') hè u 111imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 272 g/mol. U Roentgeniu hè statu scupertu in u [[1994]] da a [[Society for Heavy Ion Research]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] boh4rklf6bb5z81t58s392slmzj9lh8 Coperniciu 0 6110 370718 345616 2021-01-05T05:16:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Coperniciu''' (simbulu ''Cn'') hè u 112imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 277 g/mol. L' Ununbiu hè statu scupertu in u [[1996]] da a [[Society for Heavy Ion Research]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] kjg2ig59i944m5kmcyhafwiqrxvtg2q Nihoniu 0 6111 370719 357659 2021-01-05T05:16:47Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L''''Ununtriu''' (simbulu ''Uut'') hè u 113imu [[elementu chimicu]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 3hgstpehsg8xl66le8ghfvrn7ljsta2 Fleroviu 0 6112 370720 345628 2021-01-05T05:16:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Fleroviu''' (simbulu ''Fl'') hè u 114imu [[elementu chimicu]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 3pf5ak4r5wzebxx73erlfmb5a7tu8rd Moscoviu 0 6113 370721 357655 2021-01-05T05:16:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L''''Ununpentiu''' (simbulu ''Uup'') hè u 115imu [[elementu chimicu]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] 194s1i1p1fqru4shk108qqva3c3kch7 Livermoriu 0 6114 370722 357651 2021-01-05T05:16:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L''''Ununhexiu''' (simbulu ''Uuh'') hè u 116imu [[elementu chimicu]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] soyocat00649gql3ved4y5fqtgb3pqt Tennessiu 0 6115 370723 362075 2021-01-05T05:16:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''tennessiu''' (simbulu ''Ts'') hè u 117imu [[elementu chimicu]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] j7cgcv5338mg11nphy0xh5vl7vwjfjv Oganessiu 0 6116 370724 362076 2021-01-05T05:16:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L''''oganessiu''' (simbulu ''Og'') hè u 118imu [[elementu chimicu]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] tvt7lv7vicp34en307dxg0xy4bgatrv Neonu 0 6117 13653 13634 2006-03-23T17:23:21Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Neone]] rr9z5fljyebbv158t38x9ik56c6in0g Arghjentu 0 6118 13652 13635 2006-03-23T17:22:44Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Argentu]] 19l8mnce9tiykrj63p8f2ft6cjbkmor Argonu 0 6119 13651 13636 2006-03-23T17:22:30Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Argone]] dfqdgk6v1mkaarkeg9nf182kfougyo5 Farru 0 6120 13650 13637 2006-03-23T17:22:11Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ferru]] 26wi8skdo8tgyz4bg0371yrgzb3ns7f Kriptonu 0 6121 13649 13638 2006-03-23T17:21:49Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Kriptone]] 4xizksw19jph0ujtf6rppbln8pwyxpn Manganesi 0 6122 13648 13639 2006-03-23T17:21:26Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Manganese]] 47d6lio1enhqqa0s12lq58ipppp0i6t Marcuriu 0 6123 167972 13647 2009-04-25T00:09:36Z Xqbot 1764 Robot : répare double redirection wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Argentuvivu]] 15v8filhbcn3qj65t5cvb15jvjydpf8 Nicheli 0 6124 13646 13641 2006-03-23T17:20:52Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Nichele]] qrla8dsokgglzp0lp6pm94gsuiz16bw Radonu 0 6125 13645 13642 2006-03-23T17:20:37Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Radone]] 3wwa49c62l2th2z92lttyiahmsjkshk Zolfaru 0 6127 13644 13643 2006-03-23T17:20:14Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Zolfu]] 71bx4ap0f1w1zpb13z0qqv92avrgq7a Template:Elementi chimichi 10 6128 373449 357661 2021-06-02T04:46:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| style="clear:both; margin-top:.5em; text-align:center" width="100%" class="toccolours itwiki_template_toc" | style="background-color:#ccccff; color:black" width="100%"| '''L'elementi chimichi''' |- | style="font-size:90%"| [[Afniu ]] - [[Alluminiu ]] - [[Americiu ]] - [[Antimoniu ]] - [[Argentu ]] - [[Argentuvivu]] - [[Argone]] - [[Arsenicu ]] - [[Astatu ]] - [[Attiniu ]] - [[Azotu ]] - [[Bariu ]] - [[Berilliu ]] - [[Berkeliu ]] - [[Bismutu ]] - [[Bohriu ]] - [[Boru ]] - [[Bromu ]] - [[Cadmiu ]] - [[Calciu ]] - [[Californiu ]] - [[Carboniu]] - [[Ceriu ]] - [[Cesiu ]] - [[Cloru ]] - [[Cobaltu ]] - [[Coperniciu ]] - [[Cromu ]] - [[Curiu ]] - [[Darmstadtiu ]] - [[Disprosiu ]] - [[Dubniu ]] - [[Einsteiniu ]] - [[Eliu ]] - [[Erbiu ]] - [[Europiu ]] - [[Fermiu ]] - [[Ferru ]] - [[Fleroviu ]] - [[Fluoru ]] - [[Fosforu ]] - [[Franciu ]] - [[Gadoliniu ]] - [[Galliu ]] - [[Germaniu ]] - [[Hassiu ]] - [[Idrogenu ]] - [[Indiu ]] - [[Iodiu ]] - [[Iridiu ]] - [[Itterbiu ]] - [[Ittriu ]] - [[Kriptone]] - [[Lantaniu ]] - [[Laurenziu ]] - [[Litiu ]] - [[Livermoriu ]] - [[Luteziu ]] - [[Magnesiu ]] - [[Manganese ]] - [[Meitneriu ]] - [[Mendeleviu ]] - [[Molibdenu ]] - [[Moscoviu ]] - [[Neodimiu ]] - [[Neone]] - [[Nettuniu ]] - [[Nichele]] - [[Nihoniu ]] - [[Niobiu ]] - [[Nobeliu ]] - [[Oganessiu ]] - [[Olmiu ]] - [[Oru ]] - [[Osmiu ]] - [[Ossigenu ]] - [[Palladiu ]] - [[Piombu ]] - [[Platinu ]] - [[Plutoniu ]] - [[Poloniu ]] - [[Potassiu ]] - [[Praseodimiu ]] - [[Promeziu ]] - [[Protoattiniu ]] - [[Radiu ]] - [[Radone ]] - [[Ramu ]] - [[Reniu ]] - [[Rodiu ]] - [[Roentgeniu ]] - [[Rubidiu ]] - [[Ruteniu ]] - [[Rutherfordiu ]] - [[Samariu ]] - [[Scandiu ]] - [[Seaborgiu ]] - [[Seleniu ]] - [[Siliciu ]] - [[Sodiu ]] - [[Stagnu ]] - [[Stronziu ]] - [[Talliu ]] - [[Tantaliu ]] - [[Tecneziu ]] - [[Telluriu ]] - [[Tennessiu ]] - [[Terbiu ]] - [[Titaniu ]] - [[Toriu ]] - [[Tuliu ]] - [[Tungstenu ]] - [[Uraniu ]] - [[Vanadiu ]] - [[Xenu ]] - [[Zingu ]] - [[Zirconiu ]] - [[Zolfu ]] |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> q05mdfzfk8zfnvy76mcknkumqdcihwz Template:Punti cardinali 10 6129 374073 373560 2021-06-02T11:39:41Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki <br clear=all> {| id="toc" align="center" style="margin:auto;" |- | style="background:#ccccff" align="center" | '''I [[punti cardinali]]''' |- | align="center" style="font-size: 90%;" |[[Uvestu]] - [[Nordu]] - [[Estu]] - [[Sudu]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" | |- |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> had9ljurxg9prbnkx0lxg56jifpuqnm Nordu 0 6130 370725 333623 2021-01-05T05:16:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Rosa dos Ventos dsfdfdsdsaljdl.jpg|thumb|right|I punti cardinali]] U '''Nordu''' hè unu di i quattru punti cardinali. == Liami == {{Punti cardinali}} [[Categoria:Punti cardinali]] [[da:Kompasretning#Nord]] dm7hmwt21npx6c7ucznaalilwpm19dx Estu 0 6131 370726 332398 2021-01-05T05:16:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Rosa dos Ventos dsfdfdsdsaljdl.jpg|thumb|right|I punti cardinali]] L' '''Estu''' (o '''Este'''), hè unu di i quattru punti cardinali. L'Estu hè ancu chjamatu u [[Livanti]] o l'[[Orienti]]. == Liami == {{Punti cardinali}} [[Categoria:Punti cardinali]] 7edrbvkz37mwcjqp368cx4s3nid0za8 Punenti 0 6132 370727 336198 2021-01-05T05:16:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Rosa dos Ventos dsfdfdsdsaljdl.jpg|thumb|right|I punti cardinali]] U '''Punenti''' (o [[Punente]]) hè unu di i quattru punti cardinali. Hè oppostu à u [[livanti]] è perpendiculari à u [[nordu]] è à u [[meziornu]]. U punenti hè a dirizzioni versu a quali u [[soli]] tramonta à l'[[equinoziu]]. U punenti hè ancu chjamatu l'[[uvestu]]. {{Punti cardinali}} [[Categoria:Punti cardinali]] 2jisr7v611f9w8yh0f6yer1bl68x94p Sudu 0 6133 370728 334535 2021-01-05T05:16:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Rosa dos Ventos dsfdfdsdsaljdl.jpg|thumb|right|I punti cardinali]] U '''Sudu''' (o '''Sude''') hè unu di i quattru punti cardinali. U Sudu hè ancu chjamatu u [[Meziornu]]. == Liami == {{Punti cardinali}} [[Categoria:Punti cardinali]] 3u5d7ppuryn4rt5bs01l9zska49hi3h Template:Lavi di Corsica 10 6134 373929 373515 2021-06-02T11:01:27Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki <br clear=all> {| id="toc" align="center" style="margin:auto;" |- | style="background:#ccccff" align="center" | '''I [[lavi di Corsica]]''' |- | align="center" style="font-size: 90%;" | [[Grande Lavu d'Oru]] - [[Lavu d'Alzeta]] - [[Lavu d'Argentu]] - [[Lavu di A Muvrella]] - [[Lavu di Bastani]] - [[Lavu di Bracca]] - [[Lavu di Capitellu]] - [[Lavu di Cavacciole]] - [[Lavu di Crenu]] - [[Lavu di Galeria]] - [[Lavu di Goria]] - [[Lavu di l'Oriente]] - [[Lavu di Lavigliolu]] - [[Lavu di Melu]] - [[Lavu di Niellucciu]] - [[Lavu di Ninu]] - [[Lavu di Pozzolu]] - [[Lavu di Rina]] - [[Lavu di Rinella]] - [[Lavu di San Ciprianu]] - [[Lavu di Scapucciole]] - [[Lavu di Sorbi]] - [[Lavu di U Ceppu]] - [[Lavu di u Cintu]] - [[Lavu di u Lancone]] - [[Lavu di U Rinosu]] - [[Lavu di U Rotondu]] - [[Lavu di Vitalaca]] - [[Lavu Maggiore]] - [[Picculu Lavu d'Oru]] - |- | align="center" style="font-size: 90%;" | |- |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 5mv4651mpfwpbjk9ackivp6ln7e6x3z Grande Lavu d'Oru 0 6135 370729 332655 2021-01-05T05:17:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lavu di Corsica}} U '''Grande Lavu d'Oru''' hè un [[lavu]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] gbyby5097zgsi80qvgse7r25w45mj83 Lavu d'Alzeta 0 6136 370730 364105 2021-01-05T05:17:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lavu di Corsica}} U '''Lavu d'Alzeta''' hè un [[lavu]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] r296ubm3mjvu4mvtb72afrb362xl41u Lavu d'Argentu 0 6137 370731 364113 2021-01-05T05:17:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lavu di Corsica}} U '''Lavu d'Argentu''' (o '''Lavu d'Arghjentu''') hè un [[lavu]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] gslt71tx26ma876rigtoku0fvepin59 Lavu di A Muvrella 0 6138 370732 364103 2021-01-05T05:17:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lavu di Corsica |imagine=[[file:Photo_lac_muvrella.JPG|250px]] |tipu= |cumuna= |superficia= |nome=U Lavu di A Muvrella |altitudine=1868 |profondezza= |alimentazione= |emissariu=[[Spasimata]] ([[Figarella (fiume)|Figarella]]) }} U '''Lavu di A Muvrella''' (o '''Lavu di A Muvredda''') hè un [[lavu]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] 57hnkg2tqnoe94w1kcdh1mfk30bgneu Lavu di Bastani 0 6139 370733 364101 2021-01-05T05:17:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lavu di Corsica |imagine=[[File:Lac_de_Bastiani_Panorama.jpg|250px]] |tipu= |cumuna=Verghju |superficia= |nome=Lavu di Bastani |altitudine= |profondezza= |alimentazione= |emissariu= }} U '''Lavu di Bastani''' hè un [[lavu]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] f7vnlqyx0z5c8whq7xg66m3ktuu8oht Lavu di Bracca 0 6140 370734 364098 2021-01-05T05:17:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lavu di Corsica}} U '''Lavu di Bracca''' hè un [[lavu]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] lziusk3zi3pi3o0u23i7umrez5nrzk8 Lavu à u Capitellu 0 6141 370735 364064 2021-01-05T05:17:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Lac de Capitello.jpg|thumb|left|200px|U lavu à u Capitellu.]] {{lavu di Corsica|nome=U lavu à u Capitellu|imagine=[[Image:Lac de capitello.jpg|300px]]|cumuna=[[Corti]]|superficia=0,055 |altitudine=1930|profondezza=16,2 |emissariu=u [[Tavignanu]]}} U '''lavu à u Capitellu''' hè un [[lavu]] di [[Corsica]]. Com'è u [[lavu di Melu]] vicinu, hè situatu in a valle di a [[Restonica]]. A superficia di u lavu hè 5,5 ettari. D'origine ghjacciaria, hè u più lavu prufondu di [[Corsica]]. Hè dinù unu di i più lavi prufondi di [[Corsica]] cunniscuti è visitati. == Riferimenti == * [http://www.parc-naturel-corse.com/patrimoine/capitellu.html U lavu à u Capitellu - Le lac de Capitellu, Parcu Naturale Regiunale di Corsica] == Ligami == {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] jvknpofdpqi6ibdnfu7rztrg0116zqi Lavu à e Cavacciole 0 6142 370736 364088 2021-01-05T05:17:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lavu di Corsica}} U '''lavu à e Cavacciole''' hè un [[lavu]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] 1j360e19cdavnfwycvcatrcrlg975cn Lavu à Crena 0 6143 373708 364006 2021-06-02T09:26:58Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background-color: Lightgreen" ! colspan="2" style="background-color: green" | {| style="background: green" align="center" width="100%" | padding=15px| | style="background: green" align="center" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;"> '''Lavu à Crena'''</span> | padding=15px| |} |- |align=center colspan=2 style="background: #FFFFFF"|[[File:Crena47.jpg|300px]] |- valign="top" | '''Cumuna''' || align=center style="background: #f7f8ff"| [[Ortu]] |- valign="top" | '''Superficia''' || align=center style="background: #f7f8ff"| 2,4 ettari |- valign="top" | '''Altitudine''' || align=center style="background: #f7f8ff"| 1310 m |- valign="top" | '''Profondezza''' || align=center style="background: #f7f8ff"| 6,5 m |- valign="top" | '''Alimentazione''' || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{alimentazione}}} |- valign="top" | '''Emissariu''' || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{emissariu}}} |} U '''lavu à Crena''' hè un [[lavu]] di [[Corsica]]. Hè situatu in a parti suda di u [[monte Ritondu]]. U lavu à Crena si trova à un altezza di 1310 metri, annantu à a cumuna d'[[Ortu]], sopra u paese di [[a Soccia]]. A superficia di u lavu hè 2,4 ettari. A prufondezza massima hè 6,5 metri. U lavu hè cutratu trè o quattru mesi l'annu. Ci hè una furesta di [[large|largi]] intornu à u lavu. L'acqua di u lavu hè acita (pH = 6,5). <gallery> File:Crena25.jpg|A pineta (di pini [[lariciu|larici]]) prima di ghjunghje à u lavu à Crena File:Crena32.jpg|U lavu File:Crena44.jpg| File:Crena45.jpg| </gallery> ==Itinerariu== Ci sò dui itinerarii, per andà in u lavu à Crena, u più cunnisciutu è u più cortu essendu quellu di a Soccia. ===Da a Soccia=== A partenza si face da u paese di a Soccia. Par andà in a Soccia, si piglia u stradone dipartimentale D23, dapoi [[Vicu]]. Dapoi [[Aiacciu]], si piglia u stadone dipartimentale D81 eppo u u stadone dipartimentale D70 à parte da [[Saone]]. Si parte versu u lavu da a cima di u paese di a Soccia. Si suvitanu i pannelli è si pò garà à u parcheghju à a fine di u stradone, ind'edda ci hè una grande croce. Si suvita dopu u stradellu chì và versu u lavu. 'Ssu stradellu righjunghje dopu quelle chì vene d'[[Ortu]]. Si cuntinueghja è si sbocca in una furesta di pini [[lariciu|larici]]. In a pineta, ci hè una funtana chì ni esce un' acqua fresca fresca. Dopu, si sbocca in u lavu. Per andà è vultà, ci vole una ora è mezu. Hè un stradellu senza difficultà. <gallery> File:Crena10.jpg|A croce sopra u paese di A Soccia File:Crena12.jpg|U pannellu à u principiu di u stradellu, da A Soccia File:Crena34.jpg|[[A Soccia]], vista da a partenza versu u lavu à Crena File:Crena39.jpg|A funtana, prima di ghjunghje à u lavu </gallery> ===Da Ortu=== Si pò dinù ghjunghje in u lavu à Crena da u paese d'Ortu. Hè più longu (circa trè ore per andà è vultà) ma hè più bellu. À u capu di circa una ora è quartu, ci si sbocca in u stradellu chì parte da a Soccia. ==Legenda== Accade à spessu ch'ellu ci fussi una legenda assuciata incù un lavu di [[Corsica]]. Difatti, ci hè una legenda chì face referenza à u [[lavu di Ninu]], u [[lavu di u Cintu]] è u [[grande lavu d'Oru]]. Ci hè dinò una legenda assuciatu incù u lavu à Crena. Siont'è 'ssa legenda, u [[Diavule]] vulia fà si un piattatoghju è avaria datu una martillata trimente. Saria cusì ch'ellu saria natu u lavu à Crena. U lavu hà una forma guasi ronda, è siont'è un antra legenda, saria a ghjumenta di u Diavule chì avaria erpiatu annantu à una cota di u fiume vicinu. Saria cusì chì u lavu hà una forma chì s'assumiglia à quella di l'unghjola di un [[cavallu]]. ==Da vede dinù== * [[Legenda di u lavu di Crenu]] == Referenze == * [http://natura2000.environnement.gouv.fr/sites/FR9402008.html Natura 2000 - Ministeru di l'Eculugia] * Gauthier, Alain, ''Perule di a muntagne - Perles de la montagne'', [[Stantari]], [http://issuu.com/stantari/docs/stantari_n6 6], pagine 33-41 == Ligami == * [http://www.etendues-sauvages.com/corse/galerie_02.htm Terra corsa - Terre corse] {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] o3ci8oe8uzo1m4e3lkvfhezssxo17s5 Lavu à Goria 0 6145 370737 364065 2021-01-05T05:17:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lavu di Corsica}} U '''lavu à Goria''' hè un [[lavu]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] dn4iajtmkp888zzqhpcb8sh2cwuhcv5 Lavu di l'Oriente 0 6146 370738 364099 2021-01-05T05:17:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lavu di Corsica |imagine=[[file:Lac de l'Oriente.jpg|250px]] |tipu= |cumuna= |superficia=0,01 |nome=U Lavu di l'Oriente |altitudine=2061 |profondezza=1.8 |alimentazione=neve |emissariu= ''Lomentu'' → [[Restonica]] }} U '''Lavu di l'Oriente''' (o '''Lavu di l'Orienti''') hè un [[lavu]] di [[Corsica]] Suprana. A più di 2000 metri d'altitudine, hè cunsideratu cum'è unu di i più belli lavi di Corsica. Si trova à 3 ore di marchja dop'à una partenza in a valle di a Restonica. Hè vicinu à u monte Ritondu. == Riferimenti == == Ligami == {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] ie5tbgt8q69o6fw6obn53swcl3xa94r Lavu di Lavigliolu 0 6147 370739 364114 2021-01-05T05:17:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lavu di Corsica}} U '''Lavu di Lavigliolu''' hè un [[lavu]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] gmxv3ns9d7gb0oq6dsdr0c5m6wkr97t Lavu di Melu 0 6148 373710 360107 2021-06-02T09:27:04Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background-color: Lightgreen" ! colspan="2" style="background-color: green" | {| style="background: green" align="center" width="100%" | padding=15px| | style="background: green" align="center" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;"> '''U lavu di Melu'''</span> | padding=15px| |} |- |align=center colspan=2 style="background: #FFFFFF"|[[File:Lac de Melo.jpg|300px]] |- valign="top" | '''Tipu''' || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{tipu}}} |- valign="top" | '''Cumuna''' || align=center style="background: #f7f8ff"| [[Corti]] |- valign="top" | '''Superficia''' || align=center style="background: #f7f8ff"| 6,2 |- valign="top" | '''Altitudine''' || align=center style="background: #f7f8ff"| 1710 m |- valign="top" | '''Profondezza''' || align=center style="background: #f7f8ff"| 16 m |- valign="top" | '''Alimentazione''' || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{alimentazione}}} |- valign="top" | '''Emissariu''' || align=center style="background: #f7f8ff"| [[Restonica]] |} U '''lavu di Melu''' hè un [[lavu]] di [[Corsica]]. Hè situatu à una altura di 1710 metri. A so prufondezza massima hè 16 metri. In a vicinanza, ci hè dinù u [[lavu di Capitellu]] (1930 metri). A so superficia hè 6,2 ettari. Hè cutratu 5 o 6 mesi per annu. Hè in u lavu di Melu ch'ella nasce a [[Restonica]]. U lavu di Melu hè u più friquentatu è u più visitatu di i lavi di [[Corsica]]. D'istate, ci sò 50000 visitadori. U lavu di Melu hè situatu annantu à a cumuna di [[Corti]], com'è u [[lavu di Capitellu]], un [[lavu di Ninu]], u [[lavu di Goria]] è u [[lavu di U Rinosu]]. == Itinerariu == Da [[Corti]], si esce in a dirizzione di a [[Restonica]], annantu à u stradone dipartimentale D623. Si và sin'à i Pacciali di e Gruttelle. Si suvita dopu, durante un'ora u stradellu chì và à u la vu di Melu. Si ghjugne prima à l'anziani pacciali di Melu. Si varca dopu una vadina eppò si ghjugne à un'alziccia. Dopu ci hè un bivviu è dui itinerarii sò pussibuli per andà sin'à u lavu. Per u prima itinerairu, si ghjugne à u lavu dopu à esse passatu per un locu induv'ellu ci hè dui scale metalliche. Incù u secondu itinerairu, si varca a Restonica. == Ligami == * [http://www.oec.fr/modules.php?name=Sections&sop=viewarticle&artid=110 U lavu di Melu, Uffiziu di l'Ambiente di Corsica] {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] 9f7nkezwdww21r6c5jvyhzeod3cgr7w Lavu Niidducciu 0 6149 370740 364063 2021-01-05T05:17:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lavu di Corsica}} U '''Lavu Niidducciu''' hè un [[lavu]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] sbnroz92sx57hm2jt8x94ds1ob4ipu2 Lavu à Ninu 0 6150 370741 364057 2021-01-05T05:17:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lavu di Corsica |imagine=[[file:Lac_de_Nino.jpg|250px]] |tipu= |cumuna=Verghju |superficia=0,065 |nome=Lavu di Ninu |altitudine=1743 |profondezza=12 |alimentazione=neve |emissariu=[[Tavignanu (fiume)|Tavignanu]] }} U '''Lavu di Ninu''' hè un [[lavu]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] ac7d1mdyahqqi0rsmln2xkab8xym01f Lavu à u Puzzolu 0 6151 370742 364094 2021-01-05T05:17:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lavu di Corsica}} U '''lavu à u Puzzolu''' hè un [[lavu]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] od2m9bm7fxgkrr9748svfcsdp1kthxk Lavu di Rina 0 6152 370743 346198 2021-01-05T05:17:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lavu di Corsica}} U '''Lavu di Rina''' hè un [[lavu]] di [[Corsica]]. Ci sò dui lavi in Rina: Rina supranu è Rina suttanu. Si trovanu vicini à u monte Renosu, è à i Pozzi di Marmanu. Ci si pò cullà pè a bocca di verde, pè a stazione di schì di Ghisoni o pè e [[muntagna|muntagne]] d'Ese. == Riferimenti == == Ligami == {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] fnrar2ob2mzl5hpdoy3uvihoimbesj8 Lavu di Rinella 0 6153 370744 364110 2021-01-05T05:17:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lavu di Corsica}} U '''Lavu di Rinella''' hè un [[lavu]] di [[Corsica]]. Vicinu à u monte Ritondu, ci si pò ghjunghje partendu da i stazzi di e Gruttelle, terminus di a valle di a Restonica in vittura. == Riferimenti == == Ligami == {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] 99t9af50skilb35ytvvbpaopccdxufr Lavu di San Ciprianu 0 6154 370745 364112 2021-01-05T05:17:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lavu di Corsica}} U '''Lavu di San Ciprianu''' hè un [[lavu]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] pip4etah57xgmdvruwa2pkzenxubb19 Lavu di Scapucciole 0 6155 370746 364107 2021-01-05T05:17:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lavu di Corsica}} U '''Lavu di Scapucciole''' hè un [[lavu]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] pcwgn2rfglbiuezdt0gfbs7bt73qybl Lavu di Sorbi 0 6156 370747 364111 2021-01-05T05:17:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lavu di Corsica}} U '''Lavu di Sorbi''' hè un [[lavu]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] qihh3evejch8vqkxi9z9q5osjyqk5eo Lavu di U Ceppu 0 6157 370748 364108 2021-01-05T05:17:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lavu di Corsica}} U '''Lavu di U Ceppu''' hè un [[lavu]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] pxwgz54omdmf4mvr3b07wqxwmon9wlx Lavu di u Cintu 0 6158 370749 364096 2021-01-05T05:17:36Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lavu di Corsica}} U '''Lavu di u Cintu''' hè un [[lavu]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] tjomhdhhrspfp366muab5h36tapcn3m Lavu di u Lancone 0 6159 370750 364109 2021-01-05T05:17:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lavu di Corsica}} U '''Lavu di u Lancone''' hè un [[lavu]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] pd9g6celps3nny15f0vkkccls2uszno Lavu di U Renosu 0 6160 370751 333026 2021-01-05T05:17:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lavu di Corsica}} U '''Lavu di U Renosu''' hè un [[lavu]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] 9v0siawt5ec4sgp9hwx0m9636zsj0qt Lavu di u Ritondu 0 6161 354933 354870 2016-08-31T23:11:50Z タチコマ robot 5376 Robot : répare une double redirection vers [[Lavu à a Vetta Niella]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Lavu à a Vetta Niella]] 5rrz9apqzerefpxkogd0329g9maawul Lavu di Vitalaca 0 6162 370752 364100 2021-01-05T05:17:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lavu di Corsica}} U '''Lavu di Vitalaca''' hè un [[lavu]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] 2cuv3j6x9229pptnji6an6jo3mld0rw Lavu Maiò 0 6163 370753 364077 2021-01-05T05:17:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lavu di Corsica}} U '''Lavu Maiò''' hè un [[lavu]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] dh5yw2m2gi5qz0ky8mtiy8r1grf2bxp Picculu Lavu d'Oru 0 6164 370754 364106 2021-01-05T05:17:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lavu di Corsica}} U '''Picculu Lavu d'Oru''' hè un [[lavu]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] bt8b8eszk4okiwtug95qekl7bafoa59 Aziminu 0 6198 378512 374577 2022-02-10T10:42:09Z 86.204.32.237 Sbaglii di lingua wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|right]] L' '''Aziminu''' (ò suppa di pesci [[mare|marini]]) hè una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. Ci voli almenu setti sorti di pesci di scoddi sfarenti. == Priparazioni == == Riferimenti == == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] nk1gm5fynny3h4jqkm1xlvg9hgetdd2 Brocciu 0 6199 370756 351772 2021-01-05T05:17:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Brocciu2.jpg|250px|right|thumb|U brocciu]] U '''Brocciu''' hè una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. U brocciu hè classatu com'è Appellazioni d'Origini Cuntrullata (AOC) dapoi un dicretu di u [[3 ghjugnu]] [[1998]]. U brocciu si pò fà incù u latti di [[pecura]] o di [[capra]]. U brocciu di [[pecura]] hè più grassu ca quiddu di [[capra]]. Ùn si pò micca cunsidarà lu cum'è un casgiu, parchì risulta solu di a coagulazione à caldu di u [[seru]] (allora chì u casgiu hè dighjà coagulatu), cum'è a "ricotta" taliana. U brocciu hè fabricatu incù un mischiu di [[seru]] (uttanta par centu) è di [[puricciu]] (vinti par centu). Si scalda prima u seru, insin'à una temperatura di circa cinquanta gradi. Dopu si salisci u seru è s'aghjusta tandu u puricciu. Si alza tandu a tempratura, par ghjugna fin à sittanta cinqui gradi. U focu devi survigliatu ch'eddu ùn sii micca troppu forti. Tandu u brocciu si forma à pocu à pocu, è si caccia par metta lu in i casgiaghji. Dopu, si lascia ghjilà u brocciu. Si pò mangnà dopu à circa trè ori. U brocciu frescu hè prisintatu in a [[casgiaghja]]. A pruduzzione di u brocciu si face da [[nuvembre]] à [[ghjugnu]]. == Gastrunumia == Parechji spicialità di a [[gastrunumia corsa]] sò fatti incù u brocciu. Par esempiu: * a [[frittata incù u brocciu]] * l'[[imbrucciata]] * u [[fiadone]] * a [[pulenta incù u brocciu]] * i [[cannelloni]] * a [[cocciula]] == Rifarenzi == * [http://www.inra.fr/sad/6_transfert/FaSADe/numeros/fasad04.pdf l'AOC Brocciu corsu (in francesu)] * [http://www.univ-lille1.fr/pfeda/iaal/docs/iaal2000/broc/anim/bruccio.pdf Brocciu corsu (in francesu)] == Liami == * [http://www.gietaravu.com/fromage/brocciu.htm U brocciu - GIE Taravu] == Da veda dinò == * a [[casgiaghja]] * u [[puricciu]] * u [[seru]] * a [[lighjenda di u brocciu]] {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] 6w8uyurffbg9bqpizb9y7vpijvukl60 Brocciu passu 0 6200 370757 364017 2021-01-05T05:17:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Brocciu_passu.jpg|250px|right]] U '''Brocciu passu''' hè una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. == Priparazioni == == Riferimenti == == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] sswkm1fdod84rz6d785wruqsm1v2hzh Caccaveddu 0 6201 370758 363997 2021-01-05T05:17:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Caccaveddu.JPG|250px|right|thumb|U caccaveddu]] U '''Caccaveddu''' (o '''Caccavellu''') hè una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. Si faci duranti a [[sittimana santa]]. == Priparazioni == U Caccaveddu he una canestra incù un ovu anantu par Pasqua. == Riferimenti == == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] ep5342av4nkt2twdg8w9dmmzkw0g8xh Canestra 0 6203 370759 364013 2021-01-05T05:17:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|right]] A '''Canestra''' hè una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. == Priparazioni == == Riferimenti == == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] tbnozaw0y9jx3yjsoa0d16uajyu9ela Canistreddi 0 6204 370760 363998 2021-01-05T05:17:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Canistrelli anis.jpg|250px|right|thumb]] I '''Canistrelli''' (o '''Canistreddi''') sò una specialità di a [[gastronomia corsa]]. == Preparazione == == Riferimenti == == Ligami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] rgsuoe0rzpsnq8l5afiiocprcrx2y9k Canistronu 0 6205 370761 364014 2021-01-05T05:17:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|right]] U '''Canistronu''' hè una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. == Priparazioni == == Riferimenti == == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] 6l1jhsxsyau5co1ytfsivifaj9a9mc9 Cionciula 0 6206 370762 364018 2021-01-05T05:17:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|right]] A '''Cionciula''' hè una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. == Priparazioni == == Riferimenti == == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] 3iff82m63cw1f55h5cj1yeczyevg2r2 Cocciula 0 6207 370763 364019 2021-01-05T05:17:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Cocciula2.JPG|250px|right]] A '''Cocciula''' hè una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. == Priparazioni == == Riferimenti == == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] 9qjmjk5yu5dp63tbwgn3pnh7x2j43g3 Coppa 0 6208 370764 364016 2021-01-05T05:18:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Corse coppa.jpg|250px|right|Una coppa]] A '''Coppa''' hè una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. == Priparazioni == == Riferimenti == == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] dafegyyauxv3g3g2mo5en2xnm3ivtbn Fiadone 0 6209 370765 361555 2021-01-05T05:18:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Fiadone.jpg|miniatura|Fiadone.]] U '''Fiadone''' (o '''Fiadonu''') hè una specialità di a [[gastrunumia corsa]]. == Preparazione == == Riferimenti == == Ligami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] 3jhkog30u2l8sw3229hlfbu454g13s2 Ficateddu 0 6210 370766 363974 2021-01-05T05:18:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Figatelli artisanaux 2.jpg|thumb|Figatelli]] [[Image:Corse figatelle 05159.jpg|thumb|right|200px|Figatellu industriale]] U '''Ficateddu''' hè una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. Ghjè una sarciccia di fegatu purcinu chi si manghja arrustita a maiò parte di u tempu o cun' l'ovi fritti ma certi a manghjanu ancu cruda quand'ella hè secca. == Priparazioni == == Riferimenti == == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] 8jxmdv8a7cymcupaj36ph330zgteq2e Fittonu 0 6211 370767 363996 2021-01-05T05:18:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|right]] U '''Fittonu''' (o '''Fittone''') hè una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. == Priparazioni == == Riferimenti == == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] bdscqttjoflolrnrm2qvu3m1fh911ue Frappe 0 6212 370768 363992 2021-01-05T05:18:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|right]] E '''Frappi''' (o '''Frappi''') sò una specialità di a [[gastronomia corsa]]. == Preparazione == == Riferimenti == == Ligami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] mxmgicqa5yiz712qvk7uuwwh6hr0vka Friteddi castagnini 0 6213 370769 364010 2021-01-05T05:18:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Friteddi castagnini.jpg|thumb|Friteddi castagnini]] I '''Friteddi castagnini''' sò una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. == Priparazioni == == Riferimenti == == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] er4nej17xteskae1m3tc0p0y0ibe7wi Gnoccari 0 6214 370770 364007 2021-01-05T05:18:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|right]] I '''Gnoccari''' sò una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. == Priparazioni == == Riferimenti == == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] b7irhb69owjrd0lbjk3ncz1jc1h527z Imbrucciata 0 6215 370771 364011 2021-01-05T05:18:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Imbrucciata.jpg|250px|right]] L' '''Imbrucciata''' hè una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. == Priparazioni == == Riferimenti == == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] frygnmk3t3x40y1j9lcy9klxcq49zwt Inciuvuddata 0 6216 370772 363956 2021-01-05T05:18:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|right]] L' '''Inciuvuddata''' (o [[Inciuvullata]], o ancu [[Inciullata]]) hè una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. == Priparazioni == == Riferimenti == == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] 3kt5oc64w6t6txeyvn8zx4st5w9sy2g Ingeiata 0 6217 370773 363995 2021-01-05T05:18:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|right]] L' '''Ingeiata''' hè una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. == Priparazioni == == Riferimenti == == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] awvgqq2fr7zoghdmgh6vtzkgvo7lqbl Lonzu 0 6218 375131 375127 2021-08-13T01:44:17Z Jun Misugi 295 un lonzu tagliatu wikitext text/x-wiki [[File:Lonzu de Corse - Lonzu di Corsica - 016.jpg|miniatura|Un lonzu tagliatu]] U '''Lonzu''' hè una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. == Priparazioni == U lonzu hè un produttu di roba purcina. Hè fattu cù u musculu allevatore dursale ''(musculus psoas major)'', consirvatu quaranta ghjorni (sicondu e regione) in u sale nitritatu. Si manghja seccu è crudu, tradiziunalmente. == Riferimenti == == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] bjrl2m0cdruuz8phawjns1hce3r0lxw Misgiscia 0 6219 370775 364009 2021-01-05T05:18:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|right]] A '''Misgiscia''' hè una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. == Priparazioni == == Riferimenti == == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] 72w8zww9c3a3o35rh1md26ur7uoj57g Panzarotti 0 6220 370776 364012 2021-01-05T05:18:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|right]] I '''Panzarotti''' sò una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. == Priparazioni == == Riferimenti == == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] i7216vuzxhtvuwvcya6m8zsfva54q0z Panzetta 0 6221 370777 364008 2021-01-05T05:18:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|right]] A '''Panzetta''' hè una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. == Priparazioni == == Riferimenti == == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] qis070r0p6vtd5zju8egxrws0r37l4k Panzetta rullata 0 6222 370778 364020 2021-01-05T05:18:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|right]] A '''Panzetta rullata''' hè una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. == Priparazioni == == Riferimenti == == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] oq2bs6fkkpxj35dfs4hwr4cq4fpbi7y Pastasciutta 0 6223 370779 367093 2021-01-05T05:18:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Spaghetti au jambon de Parme.JPG|260px|right]] A '''Pastasciutta''' hè una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. == Priparazioni == == Riferimenti == == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] om2ntp26vqk0qxp6d35wlhghh6vzyku Prisuttu 0 6224 370780 363994 2021-01-05T05:18:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|right]] U '''Prisuttu''' hè una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. == Priparazioni == == Riferimenti == == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] t4bw1ywcn06n7a1m9y2xhllshxqbxxe Pulenta 0 6225 370781 363978 2021-01-05T05:18:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Pulenda-2.jpg|thumb|right|300px]] [[File:Pulenda-1.jpg|thumb|right|300px]] A '''Pulenda''' hè una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. Ghjè una pasta di culore marrone fatta d'acqua è di farina castagnina. Di regula, si manghja incu u furmagliu frescu ò u brocciu. A pulenda si manghja dinù a spessu cu u figatellu ò e coste purcine. == Priparazioni == [[File:Pulenda-3.jpg|thumb|right|300px]] - 1 chilò di farina - 2 litri d'acqua - 1 cuchjarina di sale - Fà bolle l'acqua, mette una cuchjarina di sale, lampà a farina castagnina stacciata è girà cu u pulendaghju mentre una mez'ora (focu accesu). Quand'ella si stacca di a pignatta è ch'ella scambia appena di culore, hè pronta! Si ringira allora a pignatta nant'à un stracciu per fà falà a pulenda. Si mette appena di farina nantu prima di ringirà la è dopu avè la ringirata per ch'ella un s'appichessi micca à u stracciu. == Riferimenti == == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] j94g0aego91z4e2k4jgx76fu3rgfvfq Salamu 0 6226 370782 364003 2021-01-05T05:18:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|right]] U '''Salamu''' hè una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. == Priparazioni == ==Citazioni== Accadi chì u salamu fussi mintuvata in a cultura corsa. Par asempiu in a ghjastema: * ''Ch'iddi t'appiccani cum'un salamu appesu !'' <ref>Milleliri, Paulu (2010) ''Chì tù sia...'', Albiana.</ref> ==Rifarenzi== {{reflist}} == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] 7bx50mp7713gj4hdt4jna545elnfawo Suppa corsa 0 6227 370783 364022 2021-01-05T05:18:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|right]] A '''Suppa corsa''' hè una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. == Priparazioni == == Riferimenti == == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] j4tkdu47sbkbcwwhv9ras4rol75ezw0 Suppa di fasgioli 0 6228 370784 364023 2021-01-05T05:18:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|right]] A '''Suppa di fasgioli''' hè una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. == Preparazioni == == Riferimenti == == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] l5fy8gc244gf7f87ozhv1aqgkycljzb Tagliarina 0 6229 370785 364024 2021-01-05T05:18:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|right]] A '''Tagliarina''' hè una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. == Priparazioni == == Riferimenti == == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] kc3g18e87gbv1tzi0qoriv8fol3qas0 Tianu di poma 0 6230 370786 364021 2021-01-05T05:18:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|right]] U '''Tianu di poma''' hè una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. == Priparazioni == == Riferimenti == == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] orsmu3hmoaxctl4tqeeewk0ij0wbxd0 Trippetti 0 6231 370787 364000 2021-01-05T05:18:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|right]] I '''Trippetti''' (o '''Trippette''') sò una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. == Priparazioni == == Riferimenti == == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] lpzwc9go024xqsyyfawlpfg8hljmput Valetta 0 6232 370788 364002 2021-01-05T05:18:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|right]] A '''Valetta''' (o '''vuletta''') hè una spicialità di a [[gastrunumia corsa]]. == Priparazioni == == Riferimenti == == Liami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] odjwdfs662qv9qeaadg8j3eqv5bjaoa Template:Gastrunumia corsa 10 6233 374055 373457 2021-06-02T11:35:19Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki <br clear=all> {| id="toc" align="center" style="margin:auto;" |- | style="background:#ccccff" align="center" | '''[[Gastrunumia corsa]]''' |- | align="center" style="font-size: 90%;" | [[Aziminu]] [[Brocciu]] [[Brocciu passu]] [[Caccaveddu]] [[Canestra]] [[Canistreddi]] [[Canistronu]] [[Cionciula]] [[Cocciula]] [[Coppa]] [[Falculedda]] [[Fiadonu]] [[Figateddu]] [[Fittonu]] [[Frappi]] [[Friteddi castagnini]] [[Gnoccari]] [[Imbrucciata]] [[Inciuvuddata]] [[Ingeiata]] [[Inuliata]] [[Lonzu]] [[Misgiscia]] [[Panzarotti]] [[Panzetta]] [[Panzetta rullata]] [[Pastasciutta]] [[Prisuttu]] [[Pulenta]] [[Salamu]] [[Suppa corsa]] [[Suppa di fasgioli]] [[Tagliarina]] [[Tianu di poma]] [[Trippetti]] [[Valetta]] [[Vastedda]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" | |- |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> qpbuci5myt16aanoomajx9kcekrya68 Falculedda 0 6234 13833 2006-03-28T16:48:43Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Falculella]] aa45baun5mzz7qdy4wzs5aivqb53zp1 Figatellu 0 6235 309491 13834 2012-11-28T10:23:21Z タチコマ robot 5376 Robot : répare double redirection à [[Ficateddu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ficateddu]] cnwe8h2jxy75w6g3p580hqini7zpezt Inciuvullata 0 6236 13836 2006-03-29T16:38:21Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Inciuvuddata]] jgo8f9wnn6ylzjfnw10hjt14t8eb2no Inciullata 0 6237 13837 2006-03-29T16:38:37Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Inciuvuddata]] jgo8f9wnn6ylzjfnw10hjt14t8eb2no Trippette 0 6238 13839 2006-03-29T16:39:49Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Trippetti]] g11816dued4ch0dniwuofagir2dn2yo Caccavellu 0 6239 13840 2006-03-29T16:40:57Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Caccaveddu]] 5w7w5reswr436ktorc8ofpkap5szpxl Falculella 0 6240 370789 363990 2021-01-05T05:18:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Falculella 6.JPG|250px|right|A falculella]] A '''Falculella''' hè una specialità di a [[gastronomia corsa]]. == Preparazione == == Riferimenti == == Ligami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] 6qzuo0z0sb5agnk7k890rp3nmiquzuv Fittone 0 6241 13843 2006-03-29T16:43:10Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Fittonu]] 3qkk2ax1hih98yswcfnzav2wkskjxhb Frappi 0 6242 13846 2006-03-29T16:43:46Z Img 21 [[Frappi]] moved to [[Frappe]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Frappe]] 7xzvuzzo215pm743koi45wufsmpxc9q Vuletta 0 6243 13848 2006-03-29T16:44:58Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Valetta]] c4w2cnlxjq7kp4ox9jbtvqs9fikcelk Fiadonu 0 6244 13851 2006-03-29T16:52:01Z Img 21 [[Fiadonu]] moved to [[Fiadone]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Fiadone]] 3mkidsza4zi18f98knfxb1sq8d3ng13 Aiacciu (pieve) 0 6247 375429 363901 2021-08-17T05:51:11Z Fausta Samaritani 15085 navbox wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-d'aiacciu.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve d'Aiacciu]] '''Aiacciu''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]] chì facia parte di u vescuvatu d'Aiacciu. == Geografia == U territoriu di l'antica pieve d'Aiacciu currisponde à e cumune attuale di : * [[Aiacciu]] * [[Alata]] * [[Beddanova|Villanova]]. == Chjesa pievana == A chjesa pievana d'Aiacciu era quella di San Ghjuvanni. Era dinù a cattedrale di u vescuvatu<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]], ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS, Paris, 1967.</ref>. == Da vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Note == <references /> {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica]] jhb943e89js6e97h7da4ee5xa2g5fml Algaiola (pieve) 0 6248 370790 364473 2021-01-05T05:18:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Carta_benvinuta.jpg|right|200 px|thumb|A pieve di Algaiola]] '''Algaiola''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == * [http://www.crdp-corse.fr/documentalistes_professionnels/thesaurus.asp CRDP di Corsica U Thesaurus MOTBIS] == Ligami == {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica]] 46xszp0p2ecjivyjvhhbed1zl7lei24 Alisgiani 0 6249 375432 369442 2021-08-17T05:56:29Z Fausta Samaritani 15085 navebox, note wikitext text/x-wiki [[File:20234 Valle-d'Alesani, France - panoramio.jpg|thumb|300px|right||Una vista di l'Alisgiani]] [[File:Pieve-d'alisgiani.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve d'Alisgiani]] '''Alisgiani''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]] à u Medievu. L''''Alisgiani''' (in [[lingua corsa]]) o Alesani (in [[lingua francesa]] o [[lingua taliana|taliana]]) si tene in a [[Castagniccia]] a longu u Bussu dettu dinò Fium'Alisgianu. Facia parte di a [[Aleria (diòcesi)|diòcesi d'Aleria]]. == Geografia == L'Alisgiani si cumpone di nove cummune: * [[Piupetta]] * [[U Petricaghju]] * [[I Pirelli]] * [[A Nuvale]] * [[L'Ortale]] * [[E Valle]] * [[Felge]] * [[Tarranu]] * [[I Piazzali]]. == Chjesa pievana == A chjesa pievana d'Alisgiani era a chjesa San Quilicu (o San Chirgu), situata nant'à a cumuna di U Petricaghju<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS, Paris, 1967.</ref>. Hè stata cumplettamente rifatta. [[File:San Chirgu, pieve d'Alisgiani à U Petricaghju.jpg|centro|miniatura|400x400px|San Chirgu, à U Petricaghju]] == Ligami == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diòcesi d'Accia]] * [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] * [[Aleria (diòcesi)|Diòcesi d'Aleria]] * [[Diòcesi di Nebbiu]] == Note == <references /> {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica]] disegkgnogg8xnb5fguvt19ecgbw4yp Ampugnani 0 6250 375434 369329 2021-08-17T06:00:16Z Fausta Samaritani 15085 fix wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-d'ampugnani.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve d'Ampugnani]] L''''Ampugnani''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]] à u Medievu, situata in u rughjone di a Castagniccia. Hà fattu parte di u [[Diòcesi d'Accia|vescuvatu d'Accia]], è dinù di [[Diocese di Mariana|quellu di Mariana]]. == Paesi == [[File:Pannelli stradali paesi d'Ampugnani.jpg|miniatura|Pannelli stradali in Ampugnani]] U territoriu di l'Ampugnani currisponde à e cumune attuale di : *[[u Silvarecciu]] *[[a Casalta]] *[[u Pianu]] *[[a Casabianca]] *[[Ghjucatoghju]] *[[u Poghju d'Ampugnani]] *[[u Quercitellu]] *[[a Porta]] *[[Ficaghja]] *[[a Croce]] *[[Pulverosu]] *[[San Damianu]] *[[Scata]] *[[San Gavinu d'Ampugnani]] *[[u Prunu]].[[File:Paysage de castagniccia.JPG|300px|thumb|center|A valle di l'Ampugnani cù u [[San Petrone]].]] == Chjesa pievana == A chjesa pievana di l'Ampugnani era Santa Maria di a Natività, situata nant'à a cumuna di [[A Casalta d'Ampugnani|A Casalta]]. Si trova à u locu chjamatu A Costa à i Fiori<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]], ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967.</ref>. Hè una chjesa rumànica. Oghje hè arruvinata. <gallery widths="350" mode="packed"> File:Santa Maria di A Casalta.jpg|alt=Santa Maria di A Casalta, pieve d'Ampugnani|Santa Maria di [[A Casalta d'Ampugnani|A Casalta]], pieve d'Ampugnani File:Santa Maria di A Casalta 2.jpg|L'internu di a chjesa pievana File:Santa Maria di A Casalta 3.jpg|L'asside File:Santa Maria di A Casalta 4.jpg|U celu di l'asside File:Santa Maria di A Casalta 5.jpg|Detagli di l'internu di a chjesa File:Santa Maria di A Casalta 6.jpg|U soprusciu </gallery> ==Da vede dinù== *[[Lista di e pieve di Corsica]] *[[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] *[[Diòcesi d'Accia]] == Note == <references /> == Ligami == {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica]] hqa8u04k8gjo2qfgv8cbkmcrad2atzv Balagna Di Là (pieve) 0 6251 370791 364558 2021-01-05T05:18:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Carta_benvinuta.jpg|right|200 px|thumb|A pieve di Balagna Di Là]] '''Balagna Di Là''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == * [http://www.crdp-corse.fr/documentalistes_professionnels/thesaurus.asp CRDP di Corsica U Thesaurus MOTBIS] == Ligami == {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica]] djgyzf4m06g8qatsxevtb91l3m2n3gn San Chirgu 0 6252 370792 364483 2021-01-05T05:18:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Carta_benvinuta.jpg|right|200 px|thumb|A pieve di Bevincu]] '''Bevincu''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == * [http://www.crdp-corse.fr/documentalistes_professionnels/thesaurus.asp CRDP di Corsica U Thesaurus MOTBIS] == Ligami == {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica]] nf0ckkuzs2k8q9ffycigb0did0evrp3 Bigornu (pieve) 0 6253 375342 361352 2021-08-16T12:02:45Z Fausta Samaritani 15085 categoria, nòtte wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-bigornu.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Bigornu]] A pieve di '''Bigornu''' era una pieve medievale chì facia parte di u [[Diocese di Mariana|vescuvatu di Mariana]]. == Geografia == U territoriu di l'antica pieve di Bigornu currisponde à u territoriu di e cumune attuale di : * [[Scolca]] * [[A Vulpaghjola|A Vulpaiola]] * [[Campitellu]] * [[Bigornu]] * [[Lentu]] [[File:Volpajola-Scolca-pano.jpg|miniatura|Vista di i paesi di A Vulpaiola è Scolca]] == Chjesa pievana == [[File:Bigorno-Ste-Marie-Assomption-3.jpg|miniatura|A chjesa di Santa Maria Assunta, in Bigornu]] A chjesa pievana di Bigornu ùn hè micca accertata. D'appressu à Geneviève Moracchini-Mazel<ref>Geneviève Moracchini-Mazel in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS, 1967</ref> era forse a chjesa attuale di Santa Maria Assunta, a chjesa paruchjale attuale di Bigornu. == Da vede dinò == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] == Nòtte == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica|Bigornu]] ddvxlmese3iwppxwo8f3fwh2o5ydyd2 Bunifaziu (pieve) 0 6254 375440 370793 2021-08-17T06:19:40Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[Image: Carta_benvinuta.jpg|right|200px|thumb|A pieve di Bonifaziu]] '''Bonifaziu''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == * [http://www.crdp-corse.fr/documentalistes_professionnels/thesaurus.asp CRDP di Corsica U Thesaurus MOTBIS] == Ligami == {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica]] dkxatm1qoqb9kmxr2zr339zxh2lxn30 Boziu (pieve) 0 6255 375438 364181 2021-08-17T06:13:51Z Fausta Samaritani 15085 navebox, tolto nota ripetuta wikitext text/x-wiki [[File:U Boziu.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Boziu]] [[Image: Monte pianu maio.jpg|thumb|300px|[[U Monte Pianu Maiò]]]] U '''Boziu''' hè u nome di una [[pieve]] di [[Corsica]] à u [[Medievu]]. Facia parte di a [[Aleria (diòcesi)|diòcesi d'Aleria]]. == Geugrafia == U territoriu di l'antica pieve di Boziu currisponde oghje à i paesi di : * [[Sermanu]] * [[Bustanicu]] * [[A Mazzola]] cù u paisolu di U Castellucciu * [[U Favalellu]] * [[Sant' Andria di Boziu]], cù i paisoli di A Rebbia, U Pedilacorte, Àrbitru è U Poghju * L'[[Alzi]] * [[Àlandu|Àlandu]] U Mercòriu currisponde à e cumune di [[Santa Lucia di Mercuriu|Santa Lucia]] è [[U Castellà di Mercuriu|U Castellà]]. Duvia esse una pieve differente di u Boziu à l'altu medievu segondu à Geneviève Moracchini-Mazel<ref>Geneviève Moracchini-Mazel in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS, 1967</ref>. Nant'à l'antica strada trà Sermanu è U Castellà si trova u locu chjamatu U Collu à Boziu, ciò chì face pensà ch'ella era a cunfine trà e duie pieve. == Storia == Pieve povera, u Boziu hà vistu e duie rivuluzioni maiò parte da ind'è ella. In 1358 [[Sambucucciu d'Alandu]] piglia u capu di a rivolta contr'à i signori. In u 1729, una rivolta parte da Bustanicu contr'à a racolta di l'impositu genuvese dettu "di i dui seini". I genuvesi sò messi fora da u paese, u campanile batte a ciccona è pocu à pocu d'altri paesi sò tocchi da a rivolta, chì sbuccerà nant'à a guerra d'indipendenza di a Corsica. == Chjesa pievana == A chjesa pievana hè stata cumplettamente distrutta. Ùn ferma guasi più nunda. Si ponu vede qualchì petra. Si truvava à u locu chjamatu U Collu di A Pieve, in Sermanu. Purtava i nomi di San Ghjuvanni è San Chirgu. Si trova à 15 minuti di marchja di u paese. [[Geneviève Moracchini-Mazel]] sta chjesa à i seculi IX o X. [[File:U locu chjamatu "U Collu di a Pieve", Sermanu, Boziu, cù e ruvine di l'antica chjesa pievana.jpg|centro|thumb|300px|U locu chjamatu "U Collu di a Pieve", situ di l'antica pieve di Boziu induve fermanu tracce di l'antica chjesa]] [[File:U Collu di a Pieve, Sermanu, Boziu, Corsica.jpg|centro|thumb|400px|U locu chjamatu "U Collu di a Pieve"]] In u 1589, a descrizzione fatta da Munsignore Mascardi ci dice chì sta chjesa ci hè sempre. Si ponu vede i muri, ma hè abbandunata è hè in traccia di falassine. Oghje si pò vede à qualchì metru di l'antica chjesa un picculu oratoriu recente (fattu à u seculu XX da Lesiu Giacobbi) chì rammenta a presenza di a chjesa pievana. [[File:L'oratoriu San Ghjuvanni è San Chirgu, in Sermanu, pieve di Boziu.jpg|centro|thumb|300px|L'oratoriu San Ghjuvanni è San Chirgu (fattu à u seculu XX) rammenta a presenza di l'antica pieve, à qualchì metru di stu locu]] Geneviève Moracchini-Mazel spiega chì e petre di l'antica chjesa pievana sò state riutilizate per custruisce una chjesa nova, quella di A Nunziata chì si trova in paese di Sermanu. Si pò vede nant'à sta chjesa un soprusciu chì rapresenta dui animali, forse cervi, chì beienu in un calice. Scrive : ''C'est un linteau dont le pourtour est souligné par une sorte de bordure irrégulière exécutée maladroitement. Les motifs sont déjà peu identifiables par eux-mêmes et, de surcroît, des traces de crépissage empêchent d'en saisir tous les détails. A gauche, deux quadrupèdes au museau fin et aux pattes graciles sont affrontés de part et d'autre d'un calice (?) où ils s'abreuvent. Bien que l'on ne voit pas de ramures et de bois sur leurs têtes, il s'agit vraisemblablement de cervidés. C'est là le vieux thème des cerfs s'abreuvant à la source de la Vie, thème qui remonte aux âges paléochrétiens. A droite, un animal nous paraît quasi impossible à décrire ; il semble avoir un bec de canard (?), une queue d'écureuil (?) et se détourner de la scène précédemment citée.'' [[File:Soprusciu di a chjesa di A Nunziata, in Sermanu, Boziu, Corsica.jpg|centro|thumb|300px|Soprusciu chì si trova in a chjesa A Nunziata di Sermanu]] == Cultura == U Boziu hè a pieve induve a tradizione di u cantu è di a [[paghjella]] si sò mantenuti di manera assai forte. U paese di Sermanu hè statu u locu simbòlicu di u [[riacquistu]], quandu in l'anni 70 i futuri cantadori di u gruppu Canta u Populu Corsu anu racoltu parechji canti tradiziunali, arresgistrati dipoi. A Cappelluccia Santi Niculaiu situata sott'à u paese, tene a particularità d'avè bellissime pitture à l'affrescu di u XVu seculu. == Citazione == Accade chì u Boziu fussi citatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in a paghjella: :''Da Sant' Andria di Boziu'' :''Collanu e belle mule.'' :''Grasse tonde tutte in oziu'' :''Facenu trimà e nule.'' :''Pè fà le piantà ci vole'' :''Cavezza cù forte fune.'' ([[Pampasgiolu]], [[Santa di u Niolu]]) == Riferimenti == * [http://www.crdp-corse.fr/documentalistes_professionnels/thesaurus.asp CRDP di Corsica U Thesaurus MOTBIS] * [http://www.paghjella.com Inventariu di e paghjelle di Corsica] == Ligami == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diòcesi d'Accia]] * [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] * [[Aleria (diòcesi)|Diòcesi d'Aleria]] * [[Diòcesi di Nebbiu]] == Note == <references /> {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica]] t7hqhy3q2ydshh34e2genggrzkuyldp Brandu (pieve) 0 6256 375439 363904 2021-08-17T06:18:08Z Fausta Samaritani 15085 navebox, note wikitext text/x-wiki [[File:Brando-panorama.jpg|thumb|350px|right|A valle di Brandu]] [[File:Pieve-di-brandu.png|thumb|150px|Lucalizazione di a pieve di Brandu]] '''Brandu''' hè u nome d'un antica [[pieve]] di [[Corsica]]. Facia parte di u [[Diocese di Mariana|vescuvatu di Mariana]]. == Geografia == U territoriu di a pieve di Brandu currisponde à quellu di a cumuna attuale di [[Brandu]] è forse quellu di [[A Petra Curbara|Petracurbara]]. == Chjesa pievana == A chjesa pievana, chjamata dinù "pieve" o "chjesa matrice" di Brandu era a chjesa di Santa Maria di e Neve, situata nant'à a cumuna di Brandu. <gallery widths="260" caption="Santa Maria di e Neve"> File:Brando-Silgaggia Sta-Maria delle Nevi-7.jpg File:Brando-Silgaggia Sta-Maria Assunta-2.jpg File:Brando-Silgaggia Sta-Maria linteau.jpg </gallery> D'appressu à Geneviève Moracchini-Mazel<ref>Geneviève Moracchini-Mazel, Les Eglises romanes de Corse, Klincksieck, CNRS, 1967.</ref> a custruzzione di sta chjesa s'hè fatta in parechji tempi. Un primu edifiziu hè statu fattu à a fine di u seculu IX o à principiu di u seculu X. À u seculu XIV a nave hè stata ingrandata. U campanile hè più recente. Ci sò parechje petre chì turnate à esse impieghate in a muratura. == Da vede dinù == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] == Note == <references /> {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica]] 2jj7uvl6h3iy3x7zssdnkxrq3xpsu65 Caccia (pieve) 0 6257 378811 375441 2022-03-24T15:43:06Z Cosudibastia 13161 /* Chjesa pievana */ wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-caccia.png|150px|thumb|Lucalizazione di a pieve di Caccia]] A pieve di '''Caccia''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di u centru di [[Corsica]] chì facia parte di u [[Diocese di Mariana|vescuvatu di Mariana]]. == Geografia == U territoriu di l'antica pieve di Caccia currisponde à u territoriu di e cumune attuale di : * [[Canavaghja]] * [[Castifau]] * [[Moltifau]] * [[Ascu]] * [[Petralba]] [[File:Castifao-panorama.jpg|thumb|300px|right|U paese di Castifau, à u centru di a pieve di Caccia]] == Chjesa pievana == A chjesa pievana di Caccia saria forse a chjesa di Santu Petru, in Canavaghja. In u so libru Les Eglises romanes de Corse, Geneviève Moracchini-Mazel spiega chì stu locu s'hè persu. Ma u locu chjamatu "Pieve" hè firmatu. Si pò vede nant'à e carte di l'IGN. Ci si ghjunghje dop'à 25 minuti di marchja à partesi da u Ponte Rossu. Una casetta vicina di stu locu pare esse fatta cun belle petre chì venianu di sta chjesa. Si pò vede dinù un soprusciu. Geneviève Moracchini-Mazel face ricullà sta custruzzione à a fine di u Xu seculu. [[File:Casetta fatta cù e petre di l'antica pieve San Petru di Caccia.jpg|centro|miniatura|Casetta fatta cun petre di l'antica pieve di Caccia, in Canavaghja]] == Riferenze == * Geneviève Moracchini-Mazel, ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS, 1967. == Ligami == * [[Lista di e pieve di Corsica]] {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica|Caccia]] t9fym2hsyosb18imui0d11yfp08wfc7 Calvi (pieve) 0 6258 375442 370794 2021-08-17T06:22:56Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[Image: Carta_benvinuta.jpg|right|200 px|thumb|A pieve di Calvi]] '''Calvi''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == * [http://www.crdp-corse.fr/documentalistes_professionnels/thesaurus.asp CRDP di Corsica U Thesaurus MOTBIS] == Ligami == {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica]] tqnqdwm1m0i4obbr2e5xx9nnfwbnc3u Campulori 0 6259 375443 372482 2021-08-17T06:25:37Z Fausta Samaritani 15085 tolto nota ripetuta wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-campulori.png|150px|thumb|Lucalizazione di a pieve di Campulori]] '''Campuloru''' (o '''Campulori''') hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]] à u [[Medievu]]. Facia parte di a [[Aleria (diòcesi)|diòcesi d'Aleria]]. == Geografia == U territoriu di a pieve di Campulori si cumpone di e cumune di : *[[E Valle di Campoloru|E Valle di Campulori]] * [[Cervioni]] * [[Sant' Andria di u Cutone|Sant'Andria di U Cotone]] * [[San Ghjulianu]]. == Chjesa pievana == A chjesa pievana di u Campulori era a chjesa San Ghjulianu, nant'à a cumuna di u listessu nome. Oghje hè arruvinata è hè stata trasfurmata in sicchereccia. Si trova sott'à u paese di Sant'Andria di u Cotone, in bor'di strada. Si sà chì ch'ella era a chjesa pievana perchè hè firmatu u nome di A Pieve<ref>Geneviève Moracchini-Mazel, ''Les Églises Romanes de Corse'', Paris, Klincksieck, CNRS, 1967, 451 p., p. 232</ref>. <gallery caption="San Ghjulianu, pieve di Campulori"> File:San Ghjulianu, pieve di Campulori 1.jpg File:San Ghjulianu, pieve di Campulori 3.jpg File:San Ghjulianu, pieve di Campulori 2.jpg File:San Ghjulianu, pieve di Campulori 4.jpg </gallery> == Note == <references /> == Ligami == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diòcesi d'Accia|Diocesi d'Accia]] * [[Diocese di Mariana|Diocesi di Mariana]] * [[Aleria (diòcesi)|Diòcesi d'Aleria]] * [[Diòcesi di Nebbiu]] {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica]] n7tfp7ztcbc10umzd34p1mqg71j0oyv Canari (pieve) 0 6260 375445 363902 2021-08-17T06:34:17Z Fausta Samaritani 15085 fix, dimensione image wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-canari.png|150px|thumb|Lucalizazione di a pieve di Cànari]] [[File:Carte Cap Corse 1768.png|300px|thumb|Carta francese di u Capicorsu, 1768]] '''Cànari''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]] à u [[Medievu]]. Facia parte di a [[diòcesi di Nebbiu]]. == Geografia == U territoriu di l'antica pieve di Lota currisponde à e cumune attuale di : *[[Cànari]] *[[Barrèttali]]. {{clear}} == Chjesa pievana == A chjesa pievana era Santa Maria Assunta. Si trova in u paisolu di Cànari chjamatu ''A Pieve''. Hè di stile rumànicu pisanu. Hè stata custruita à u seculu XII<ref>Geneviève Moracchini-Mazel in ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967.</ref>. [[File:Canari-Sta-Maria Assunta-pano.jpg|thumb|left|400px|Santa Maria Assunta, pieve di Cànari]] [[File:Canari Santa Maria Assunta.jpg|thumb|230px|right|Facciata di Santa Maria Assunta, l'antica chjesa pievana di Cànari]] {{clear}} <gallery mode="packed" caption="Santa Maria Assunta di Cànari, detagli"> File:Canari-Sta-Maria Assunta pierre sculptée.jpg File:Canari-Sta-Maria Assunta linteau.jpg File:Canari-Sta-Maria Assunta-corniche-bas.jpg File:Canari-Sta-Maria Assunta-Inscrip1455.jpg </gallery> == Da vede dinù == == Riferenze == <references /> == Ligami == [[Lista di e pieve di Corsica]] {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica|Canari]] pz8byzdwxrs8wy2kmkf74mwd301aunv Capibiancu (pieve) 0 6261 370795 364337 2021-01-05T05:18:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Carta_benvinuta.jpg|right|200 px|thumb|A pieve di Capu Biancu]] '''Capibiancu''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == * [http://www.crdp-corse.fr/documentalistes_professionnels/thesaurus.asp CRDP di Corsica U Thesaurus MOTBIS] == Ligami == {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica]] iuxl4n41rbrnq9hegmelyhut40op3ya Carbini (pieve) 0 6262 375447 375446 2021-08-17T06:39:03Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Zonza Alta Rocca JPG1.jpg|thumb|300px|right||A pieve di Càrbini, vista da Zonza]] [[File:Pieve-di-carbini.png|150px|thumb||Lucalizazione di a pieve di Càrbini]] '''Carbini''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]] à u [[Medievu]]. Facia parte di a [[Aleria (diòcesi)|diòcesi d'Aleria]]. == Geografia == U territoriu di a pieve di Càrbini currisponde à e cumune attuale di : *[[Càrbini]] *[[San Gavinu di Càrbini]] *[[Livìa]] *[[Zonza]] == Chjesa pievana == [[File:Carbini Eglise San Giovanni.JPG|250px|thumb||San Ghjuvanni di Càrbini]] A chjesa pievana era quella di San Ghjuvanni è San Quilicu, chì si trova nant'à a cumuna di Càrbini<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref>. == Ligami == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diòcesi d'Accia]] * [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] * [[Aleria (diòcesi)|Diòcesi d'Aleria]] * [[Diòcesi di Nebbiu]] == Note == <references /> {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica|Carbini]] 7g1julksyeq5qh31xo2498xw7cte3l2 Carghjese (pieve) 0 6263 370796 364480 2021-01-05T05:18:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Carta_benvinuta.jpg|right|200 px|thumb|A pieve di Carghjese]] '''Carghjese''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == * [http://www.crdp-corse.fr/documentalistes_professionnels/thesaurus.asp CRDP di Corsica U Thesaurus MOTBIS] == Ligami == {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica]] o3z09tayldvithyk6lgtjqp9dupqwxy Casaccuni 0 6264 375448 361983 2021-08-17T07:53:12Z Fausta Samaritani 15085 navebox, categoria, fix wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-casaccuni.png|150px|thumb|Lucalizazione di a pieve di Casàccuni]] A pieve di '''Casàcconi''' o '''Casàccuni''' hè un'antica pieve di [[Corsica]] à u [[Medievu]]. Facia parte di u [[Diocese di Mariana|vescuvatu di Mariana]]. *[[File:Crocicchia-St-Andre.jpg|280px|thumb|U paese di A Crucichja, in a pieve di Casàcconi]] == Geografia == U territoriu di a pieve di Casàcconi currisponde à e cumune attuale di : * [[I Prunelli di Casàccuni|Prunelli di Casàcconi]] * [[L'Olmu]] * [[U Monte]] * [[A Penta è Acquatella|A Penta è L'Acquatella]] * [[Ortiporiu]] * [[A Crucichja]] * [[Campile]]. == Chjesa pievana == A chjesa pievana di Casacconi era a chjesa di ''Santa Maria Assunta'', situata nant'à a cumuna di Penta Acquatella.<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS, 1967.</ref> Hè firmatu u nome di locu "Pieve". Ma l'antica chjesa pievana hè stata distrutta è rimpiazzata da una recente, di stile baroccu. == Vede dinù == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] == Riferenze == <references /> {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica|Casaccuni]] 5hw10qazbrltruuroz0r2gm63jxr77o Casinca (pieve) 0 6265 362108 362107 2019-05-07T13:43:31Z Vulpachjinu 8656 Modificata destinazione reindirizzamento da [[Cinarca]] a [[Casinca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Casinca]] i3o1sg6j439t78vbkybzvob6xdknemg Castellu (pieve) 0 6266 375450 363892 2021-08-17T08:02:21Z Fausta Samaritani 15085 navebox, fix, note wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-castellu.png|150px|thumb|Lucalizazione di a pieve di Castellu]] '''Castellu''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]] à u [[Medievu]]. Facia parte di a [[Aleria (diòcesi)|diòcesi d'Aleria]]. == Geografia == U territoriu di l'antica pieve di Castellu currisponde à e cumune attuale di : [[File:Castello Fiumorbo Venaco Rogna 1737 Vogt.png|250px|thumb||A pieve di Castellu, à mezu à Rogna è Fiumorbu]] * [[Ghisoni]] * [[U Petrosu]] * [[Vizzani]] * [[U Lugu di Nazza]] * [[U Poghju di Nazza]] * [[Ghisunaccia|A Ghisunaccia]]. == Chjesa pievana == A chjesa pievana di Castellu era quella di San Ghjuvanni Battista, chì si trova nant'à a cumuna di Ghisoni<ref>Geneviève Moracchini-Mazel, ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS, 1967.</ref>. Oghje hè arruvinata. Si trova à ottu chilòmetri di u paese, vicina di u crucivia di e strade di Ghisoni è di U Petrosu. Hè firmata a memoria di u nome di u locu, chjamatu ''A Pieve'' nant'à e carte di l'IGN. == Ligami == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diòcesi d'Accia]] * [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] * [[Diòcesi di Nebbiu]] == Riferenze == <references /> {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica|Castellu]] 8rho2tdruahky81gx2dpegtcp7dcl6m Celavu 0 6267 375452 363928 2021-08-17T08:11:23Z Fausta Samaritani 15085 fix, note wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-celavu.png|thumb|150px|Lucalizazione di a pieve di u Celavu]] '''Celavu''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]] chì facia parte di u vescuvatu d'[[Aiacciu]]. == Geografia == I paesi di a pieve di Celavu sò : * [[Veru]] * [[Carbuccia]] * [[Auccià]] * [[Tavera]] * [[Bucugnà]]. == Chjesa pievana == A chjesa pievana era quella di San Ghjuvanni, chì si trova in Veru.<ref>Geneviève Moracchini-Mazel, ''Les églises piévanes de Corse de l'époque romaine au Moyen-Âge, volume I : La piévanie de Celavo'', Cahiers Corsica de la FAGEC, Bastia, 1972.</ref> Fermanu e ruvine di a chjesa. Si trova à u locu chjamatu ''A Canònica''. Vicinu si trova ancu u nome di ''A Pieve''. Era digià distrutta à a fine di u seculu XVI. == Ligami == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Note == <references /> {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica|Celavu]] 4iypaqudc1apcm1ir2lyeppvdctr44s Cinarca (pieve) 0 6268 378813 375454 2022-03-25T15:04:35Z Cosudibastia 13161 /* Chjesa pievana */ wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-cinarca.png|150px|thumb|Lucalizazione di a pieve di Cinarca]] [[File:Cinarca pieve.png|300px|thumb|A pieve di Cinarca]] '''Cinarca''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]] chì facia parte di u vescuvatu di Sagone. == Geografia == U territoriu di a pieve di Cinarca si cumpone di e cumune attuale di : * [[Sari di Cinarca|Sari d'Urcinu]] * [[Cannelle]] * [[Sant' Andrea d'Urcinu|Sant'Andria d'Urcinu]] * [[Casaglionu]] * [[Calcatoghju]] * [[Arru]] * [[Lopigna|Lòpigna]]. == Chjesa pievana == A chjesa pievana era a chjesa di San Ghjuvan Battista, in Sari.<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]], ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS, Paris, 1967.</ref> Si ponu sempre vede e ruvine. [[File:San Ghjuvan Battista, pieve di Cinarca.jpg|centro|miniatura|E ruvine di l'antica pieve San Ghjuvan Battista]] == Ligami == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Note == <references /> {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica|Cinarca]] ozgsd3j6j5geye1skf6p8z8v12b9lae Cruzinu 0 6269 375455 363930 2021-08-17T11:10:53Z Fausta Samaritani 15085 fix wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-cruzinu.png|150px|thumb|Lucalizazione di a pieve di Crùzinu]] '''Crùzinu''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]] chì facia parte di u vescuvatu di Sagone. Certe volte hè scritta ancu ''Cruzini''. [[File:Le Cruzzini depuis le GR20.JPG|300px|thumb|A valle di u Cruzinu]] == Geografia == U territoriu di l'antica pieve di Cruzinu si cumpone di e cumune attuale di : * [[U Salge]] * [[Rusazia]] * [[Azzana]] * [[Scanafaghjaccia|Rezza]] * [[Pastricciola]]. == Chjesa pievana == A chjesa pievana si truvava nant'à a cumuna di U Salge. U so nome era San Ghjuvanni. Hè stata distrutta è fermanu qualchì ruvine. U locu hè statu scavatu da Geneviève Moracchini-Mazel chì avia trovu u battisteru.<ref>''Les églises piévanes de Corse de l'époque romaine au Moyen-Âge'', volume XIII, ''La piévanie de Cruzini'', Cahiers Corsica de la Fagec n°131, Bastia, 1989.</ref> == Ligami == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Note == <references /> {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica|Cruzinu]] 21x2o39f9xskn17swofl3yhg47nzi5a Cursa 0 6270 375456 363912 2021-08-17T11:13:54Z Fausta Samaritani 15085 navebox, fix wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-cursa.png|150px|thumb|Lucalizazione di a pieve di Cursa]] '''Cursa''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]] à u [[Medievu]]. Facia parte di a [[Aleria (diòcesi)|diòcesi d'Aleria]]. == Geografia == I paesi di l'antica pieve di Cursa sò : * [[I Pruneddi di Fiumorbu|I Prunelli]] * [[L'Isulacciu di Fiumorbu|L'Isulacciu]] * [[San Gavinu di Fiumorbu|San Gavinu]]. == Chjesa pievana == [[File:Ruines de la Cursa-19.JPG|300px|thumb|E ruvine di a pieve di Cursa, in Prunelli di Fiumorbu]] A chjesa pievana di Cursa era San Ghjuvanni Battista, chì si trova nant'à a cumuna di I Prunelli. U locu hè ancu chjamatu "A Pieve"<ref>Geneviève Moracchini-Mazel, ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS, 1967.</ref>. Si ponu sempre vede e ruvine di a chjesa, chì sò chjamate "A Cursa". == Ligami == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diòcesi d'Accia]] * [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] * [[Diòcesi di Nebbiu]] == Riferenze == <references /> {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica|Cursa]] defosw9fxv4cef8nopm5bmp2kh3dkon Cuvasina 0 6271 372107 363916 2021-02-10T08:59:31Z Cosudibastia 13161 /* Chjesa pievana */ wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-cuvasina.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Cuvasina]] '''Cuvasina''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]] à u Medievu. Facia parte di a [[Aleria (diòcesi)|diòcesi d'Aleria]]. Si trova scritta ancu ''Covasina'' o ''Coasina''.<br /> == Geografia == I paesi chì cumponenu a pieve di Cuvasina eranu : *[[File:Le village de Vintisari (Ventiseri).jpg|miniatura|U paese di Vintisari, in a pieve di Cuvasina]][[Urnasu|Serra di Fiumorbu]], cù i paisoli d'Ornasu, Pinellu è Ania ; * [[Vintìsari|Vintisari]] ; * [[Chisà]] ; * [[U Sulaghju]]. == Chjesa pievana == A chjesa pievana di Cuvasina era a chjesa Santa Maria, situata in piaghja, nant'à a cumuna di Serra. Oghje hè arruvinata è fermanu poche tracce<ref>Geneviève Moracchini-Mazel in ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967.</ref>. [[File:Ruine di a pieve di Cuvasina.jpg|centro|miniatura|400x400px|Ruine di a chjesa Santa Maria in Serra di Fiumorbu, antica pieve di Cuvasina]] == Ligami == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diòcesi d'Accia]] * [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] * [[Aleria (diòcesi)|Diòcesi d'Aleria]] * [[Diòcesi di Nebbiu]] == Riferenze == [[Categoria:Pievi di Corsica]] igmtpj0bx8q8utqjg4wne2adiih18bv Ghjuvellina (pieve) 0 6272 364310 361429 2019-10-03T11:22:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Prato-di-Giovellina Serravalle.jpg|miniatura|U castellu di Serravalle, in a pieve di Ghjuvellina]] [[File:Pieve-di-ghjuvellina.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Ghjuvellina]] '''Ghjuvellina''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]] à u Medievu. Facia parte di u [[Aleria (diòcesi)|vescuvatu d'Aleria]]. == Geografia == U territoriu di a pieve di Ghjuvellina si cumpunia di u territoriu attuale di e cumune di : * [[Pedigrisgiu|U Pedigrisgiu ;]] * [[Upulasca]] ; * [[U Pratu di Ghjuvellina]] ; * [[I Castiglioni]]. <br /> == Chjesa pievana == A chjesa pievana era quella di San Cervone, nant'à a cumuna di U Pratu di Ghjuvellina. Oghje hè arruvinata. Vicinu di sta chjesa si trova un altru bastimentu, chjamatu A Pieve o A Tribuna<ref>Geneviève Moracchini-Mazel, <nowiki>''</nowiki>''Les Églises Romanes de Corse''<nowiki>''</nowiki> - Klincksieck, CNRS, 1967</ref>. <br /> == Da vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] [[Diòcesi d'Accia|Diocesi d'Accia]] [[Diocese di Mariana|Diocesi di Mariana]] [[Aleria (diòcesi)|Diòcesi d'Aleria]] [[Diòcesi di Nebbiu]] <br /> == Riferenze == [[Categoria:Pievi di Corsica]] outd3qb3mxrc7cllz7c5nruh8ng07qz Ghjunsani (pieve) 0 6273 378489 361358 2022-02-08T20:46:10Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-ghjunsani.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Ghjunsani]] A '''pieve di Ghjunsani''' hè un'antica pieve di Corsica à u Medievu. Facia parte di u [[Diocese di Mariana|vescuvatu di Mariana]]. == Geografia == U territoriu di a pieve di Ghjunsani currisponde à e cumune attuale di : *[[Pioghjola|Pioghjula]] ; *[[U Musuleu]] ; *[[Olmi è Cappella]] ; *[[A Vallica|A Vàllica]]. [[File:Olmi-Cappella-panorama.jpg|miniatura|U paese d'Olmi è Cappella, in u Ghjunsani]] == Chjesa pievana == A chjesa pievana era a chjesa di San Ghjuvanni Battista, nant'à a cumuna d'Olmi Cappella. Oghje hè arruvinata. E petre anu servitu à custruisce case in paese. Un soprusciu hè statu adupratu è messu in a casa Colombani in Olmi-Cappella<ref>Geneviève Moracchini-Mazel in ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967</ref>. == Vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] 5stiks0r3c2s51f2gc95syhufq5extu Istria 0 6274 370797 363913 2021-01-05T05:18:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Carta_benvinuta.jpg|right|200 px|thumb|A pieve di Istria]] '''Istria''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == * [http://www.crdp-corse.fr/documentalistes_professionnels/thesaurus.asp CRDP di Corsica U Thesaurus MOTBIS] == Ligami == {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica]] ahympmt6roc4jxdr4mlx0jgnq6b9utv Canale (pieve) 0 6275 375444 370798 2021-08-17T06:26:15Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[Image: Carta_benvinuta.jpg|right|200 px|thumb|A pieve di Lama]] '''Lama''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == * [http://www.crdp-corse.fr/documentalistes_professionnels/thesaurus.asp CRDP di Corsica U Thesaurus MOTBIS] == Ligami == {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica]] lw0drmdvsh4pqe1okphjmk3nc3hv5o2 Lota 0 6276 378492 361995 2022-02-08T20:56:08Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-lota.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Lota]] [[File:Santa-Maria-di-Lota Santa Maria Assunta de Mandriale.jpg|miniatura|U paese di Santa Maria di Lota]] A pieve di '''Lota''' era una pieve di Corsica à u Medievu chì facìa parte di u [[Diocese di Mariana|vescuvatu di Mariana]]. == Geografia == U territoriu di l'antica pieve di Lota currisponde à e cumune attuale di : *[[E Ville di Petrabugnu]], cù i paisoli di Guaitella, Àstima è Alzetu ; *[[San Martinu di Lota]], cù i paisoli di L'Acqualtu, L'Oratoghju, Annetu, Mola, U Castagnetu, U Canale, E Muchjete *[[Santa Maria di Lota]], cù i paisoli di Mandriale, A Ficarella, E Partine. == E chjesa pievana == A chjesa pievana, o "pieve" era dedicata à San Ghjuvanni Battista, vicina di u paese di Santa Maria. Face parte oghje di i bastimenti di u cunventu di San Ghjacintu<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse, Klincksieck, CNRS, 1967</ref>. Disgraziatamente, e religiose di u cunventu anu trasfurmatu sta chjesa in bastimentu pè u so stabilimentu. L'asside hè stata distrutta, i muri sò stati cullati. G. Moracchini-Mazel data sta chjesa di a segonda medità di seculu IX. == Da vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] == Note è riferenze == === Riferenze === <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] 86m8v9xelgh9rpqfvovhmsia7dljn9d Marana 0 6277 378546 363321 2022-02-14T21:36:58Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-mariana.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Mariana]] A pieve di '''Marana''' hè una pieve di u nordeste di a Corsica. Facia parte di u [[Diocese di Mariana|vescuvatu di u listessu nome]]. [[File:Lucciana-couvent St-Francois-1.jpg|miniatura|Una vista di Lucciana]] == Geografia == U territoriu di l'antica pieve di Mariana currisponde à i territorii di e cumune attuale di : * [[u Borgu]] ; * [[Lucciana]] ; * [[Vignale]]. == Chjesa pievana == [[File:Corsica - Lucciana - a canonica 01.jpg|miniatura|Santa Maria Assunta, detta A Canonica, in Lucciana]] D'appressu à [[Geneviève Moracchini-Mazel]]<ref name=":0">[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967</ref>, duie chjese anu purtatu u titulu di chjesa pievana : * '''[[Cattidrale Santa Maria Assunta|Santa Maria Assunta]]''', detta ''A Canonica'' (in Lucciana) * '''Sant'Appianu''' (in U Borgu) == Vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] == Note è riferenze == ==== Riferenze ==== <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] bm2qmgj4lcv39c2w1wvovua62qnm5dr Mercuriu (pieve) 0 6278 361324 345054 2019-01-06T15:12:39Z Cosudibastia 13161 Reindirizzamentu à [[Mercoriu (pieve)]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Mercoriu (pieve)]] la4qblkt7spbp8d8xrdofo8sksyshcj Moriani 0 6279 378568 369448 2022-02-17T13:32:20Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-moriani.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Moriani]] A pieve di '''Moriani''' era una pieve di Corsica. Facia parte di u [[Diocese di Mariana|vescuvatu di Mariana]]. == Geografia == U territoriu di a pieve di Moriani currisponde à e cumune attuale di : *[[Santa Lucia di Moriani]], cù i paisoli di Venzulasca, A Cùccula, Bonaldu è E Piazze ; *[[Santu Niculaiu di Moriani|Santu Niculaiu]], cù i paisoli di A Castellana, Fanu, U Muchju, Padulella, Pedigradu è Ribbiola ; *[[San Ghjuvanni di Moriani]], cù i paisoli di U Casone, I Cioti, Reghjetu, A Serra, U Serrale è U Tribbiolu ; *[[Santa Riparata di Moriani]], cù i paisoli di I Forci è Penti ; *[[U Poghju di Moriani]]. == A chjesa pievana == A chjesa pievana di a pieve di Moriani era a chjesa Santa Maria Assunta, situata nant'à a cumuna di u Poghju di Moriani, d'apressu à [[Geneviève Moracchini-Mazel]]<ref>Geneviève Moracchini-Mazel, <nowiki>''</nowiki>''Les Églises Romanes de Corse''<nowiki>''</nowiki> - Klincksieck, CNRS, 1967</ref>. Oghje hè distrutta, ma si ponu sempre vede e ruvine. I scavi fatti da l'archeologa anu dimustratu a presenza d'una piscina battismale<ref>Geneviève Moracchini-Mazel, ''Les églises piévanes de Corse de l'époque romaine au Moyen-Âge, volume XV : La piévanie de Moriani,'' Cahiers Corsica n°151, FAGEC, Bastia, 1992.</ref>. <gallery mode="packed" widths="200" caption="Situ archeologicu di a chjesa arruvinata di Santa Maria, antica pieve di Moriani, in Santa Maria Poghju"> File:Pieve-di-Moriani-1.jpg File:Pieve-di-Moriani-2.jpg File:Pieve-di-Moriani-3.jpg </gallery> == Ligami == [[Lista di e pieve di Corsica]] [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] hdn5x522a4xcoepn5efeasmwmlfqncv Niolu 0 6280 363888 361301 2019-10-03T11:13:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Niolu.jpg|miniatura|U Niolu]] '''Niolu''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]] à u Medievu. Facia parte di a [[Aleria (diòcesi)|diòcesi d'Aleria]]. == Geografia == U territoriu di l'antica pieve di Niolu currisponde oghje à i paesi di : * [[Calacuccia]], cù i paisoli di E Namanacce, E Castellacce, Sidossi ; * [[Albertacce|E Lubertacce]] cù i paisoli di Calasima, A Petra è Zitàmbuli ; * [[Lozzi]], cù u paisolu di U Poghju ; * [[Corscia]] ; * [[Casamàcciuli]]. == Chjesa pievana == A chjesa pievana era quella di San Petru, chì si trova in Calacuccia. Ma ùn fermanu tracce. U Niolu hè a sola pieve di Corsica induve ùn ci hè nisuna tracce di cappella o di chjesa rumànica o prerumànica<ref>Geneviève Moracchini-Mazel in ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967.</ref>. ==Da vede dinò== * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diòcesi d'Accia]] * [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] * [[Aleria (diòcesi)|Diòcesi d'Aleria]] * [[Diòcesi di Nebbiu]] *[[Calasima]] == Ligami == {{pievi di Corsica}} == Riferenze == [[Categoria:Pievi di Corsica]] po3gyaajvpi4evaxp7g0q7lmv67hhjz Nonza (pieve) 0 6281 363906 361425 2019-10-03T11:14:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Carte Cap Corse 1768.png|miniatura|Carta francese di u Capicorsu, 1768]] [[File:Pieve-di-nonza.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Nonza]] '''Nonza''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]] à u Medievu. Facia parte di u [[Diòcesi di Nebbiu|vescuvatu di Nebbiu]]. == Geografia == U territoriu di l'antica pieve di Nonza currisponde à e cumune attuale di : * [[Nonza]] ; * [[Ogliastru]] ; * [[Òlcani]] ; * [[Olmeta di Capicorsu|Olmeta]]. == Chjesa pievana == [[File:Nonza-Église Santa-Giulia.jpg|miniatura|A chjesa di Santa Giulia, in Nonza]] A chjesa pievana era a chjesa di Santa Giulia, nant'à a cumuna di Nonza. Ùn ferma più nunda di a chjesa antica, cumplettamente ricustruita<ref>Geneviève Moracchini-Mazel in ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967.</ref>. == Riferenze == == Ligami == [[Lista di e pieve di Corsica]]{{pievi di Corsica}} == Riferenze == [[Categoria:Pievi di Corsica]] bvwsjrzk6n6i5y1rduzd2i76c2llqtj Olmia 0 6282 363932 362036 2019-10-03T11:14:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-d'olmia.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve d'Òlmia]] '''Òlmia''' (o Olmi) hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]] chì facia parte di u vescuvatu di Sagone. == Geografia == U territoriu di a piave d'Olmia currisponde à e cumune attuale di * [[Calinzana]] ; * [[U Mucale]].[[File:Calenzana-Village.jpg|miniatura|U paese di Calinzana]] == Chjesa pievana == [[File:Calenzana-ste-restitude.jpg|miniatura|Santa Ristiduta, in Calinzana]] A chjesa pievana era a chjasa di Santa Ristidùta, chjamata dinù ''Santa Ristidù'', chì si trova in Calinzana<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967</ref>. == Ligami == [[Lista di e pieve di Corsica]]{{pievi di Corsica}} == Riferenze == [[Categoria:Pievi di Corsica]] gcky07uy46fjn9v2g3lcsm7h21eugcl Orezza 0 6283 375460 375389 2021-08-17T11:24:31Z Fausta Samaritani 15085 navebox, fix wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-d'orezza.png|150px|thumb|Lucalizazione di a pieve d'Orezza]] [[File:Sud_Province_de_Bastia_1764_Bellin.png||250 px|thumb|''Orezza'' annantu à a Carta di l'isula di Corsica di Bellin di u 1764]] A '''Pieve d'Orezza''' era una [[pieve]] di Castagniccia, in [[Corsica]]. Situata in u "Diquà da i Monti" chì, incù u [[Capicorsu]], equivalia à l'attuale dipartimentu di [[Cismonte]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> L'Orezza facia parte di a [[Aleria (diòcesi)|diòcesi d'Aleria]]. == Geugrafia == [[File:Piedicroce_merendella2010_%C3%A9glise.jpg|thumb|250px|Chjesa Santu Petru è Santu Paulu di Pedicroce]] ''Orezza'' (si scrivia ''Oresa'' in genuvese), era una pieve chì cuntava circa 5000 abitanti versu u 1520. Era una di e pieve chì cumponenu a [[Castagniccia]], rigione di a castagneta chì copre l'anziane pieve d'Orezza, [[Alisgiani]], [[Vallerustie]], [[Ampugnani]], [[Rustinu]], [[Casaccuni]], è parte da e pieve circunvicine<ref>http://www.adecec.nettu/adecec-net/parutions/nommi2.html ADECEC Elementi per unu dizziunariu di i nomi propii, Cervioni]</ref>. Orezza si situava trà e pieve di : * à u nordu : [[Ampugnani]] * à livante : [[Tavagna]] * à u sudestu : [[Muriani]] * à u sudu : [[Alisgiani]] * à u sudupunente : [[Boziu]] * à punente : [[Vallerustie]] * à u nordupunente : [[Rustinu]] == Cumpusizione == U territoriu di a pieve d'Orezza currisponde oghje à u territoriu di e quatordeci cumune di : *[[U Ped'Orezza|U Pedorezza]] *[[A Campana]] *[[Nucariu]] *[[Pedipartinu]] *[[Carchetu è Brusticu]] *[[Carpinetu|U Carpinetu]] *[[A Valle d'Orezza|E Valle]] *[[A Munacia d'Orezza|A Munacìa]] *[[E Piazzole]] *[[Rapaghju]] *[[Verdese|A Verdese]] *[[A Stazzona]] *[[Pedicroce]] *[[A Parata]]. Versu [[1520]], a pieve d' ''Oreza'' cuntava circa 5000 abitanti. Cuntava frà i lochi abitati : A Campana, A Ponticaghja, u Fussatu, u Bulianache, u Quella, u Pughjolu, Nucariu, Acqua Fredola, u Zuccarellu, l'Erbaghju, u Petricaghju, u Verallese, Campu Rotundu, Campu Donicu, Siliura, u Pigiale, u Pè d'Orezza, Pozolu, a Casalta, Pianuforte, u Pedelaciore, A Fontana, u Duchelagie, u Satoghju, Patrimoniu, Pastorechia, Stazzone, e Piazzole, u Ghjilardagie, e Francolachie, u Pastinu, Ostu, e Pichjaraghje, Casabona, Marmuriu, u Pogile, Casinegri, u Gallicu, a Casanova, a Penra bona, a Parata, u Poghju, u Pè di Petru, Tramica, u Poghje, Rapaghju, Granaghjole, l'Olmu, Carpinetu, Pusatoghju, Brostecu, l'Incolla, Carchetu, u Surbellu, u Castellu, u Pè d'Albertinu, e Maistragie<ref>Adecec.</ref>. == Storia == In u [[1092]] l'arcivescu Daibertus vescu di Pisa hè numinatu da u papa [[Urbanu II]], capu di e 6 diocese corse : Nebbiu, Mariana, Accia, Savone, Aiacciu è Aleria. In u 1133 Genuva ottene da u papa [[Innucente II]] e diocese di Nebbiu, Mariana è Accia, Pisa cunsirvendu Savone, Aiacciu è Aleria. Dopu à a battaglia navale di [[Meloria]] (1284) chì vede a disfatta di i [[Ripublica di Pisa|Pisani]], Genuva s'impatrunisce di a Corsica. Annantu à e carte di Corsica editate à u principiu di u seculu XVIII (a scrittura era genuvese), Orezza si scrivia ''Oresa''. <br />Annantu à quella di u cartugrafu è editore Seuter editata a prima volta in u 1700, omu leghje chì 'ssa rigione chjamata ''diquà da i monti'' era occupata da u populu di i ''Licmini'' (Licnini) è si truvava in a diocese d'Accia. Sturicamente, Orezza era a pieve a più ricca è a più pupulata di Corsica. === A pieve civile === [[File:Corse_provinces_et_pievi_1760.png|thumb|250px|Strattu di a Carta di l'Isula di Corsica da Dumenicu Policardi (1769)]]. À u seculu XVI, Orezza si truvava in a pruvincia di Bastia, in a cumpetenza di a so ghjuridizione civile. À u seculu XVI l'organisazione ghjudiziaria in Corsica cumprendia u "Sindicatu", una sorta di tribunale supremu à funzione diverse. Quellu di u Diquà da i monti, era cumpostu da "sindachi" : dui Genuvesi è in più sei membri Corsi eletti à raghjone di dui per terziere ; a so cumpitenza si stendia à e ghjuridizione di Bastia, Corti è Aleria. {{Citazione|Ma omu ùn tarda micca à cancellà i sindachi insulari, di sorta chì prestu i ripprisintanti di Genuva potinu soli fà parte di u Sindicatu.<ref>[http://www.archiviu.org/stream/histoiredecorse00colouoft#pagina/n5/modu/2up Colonna Di Cesari-Rocca è Luigi Villat in ''Storia di Corsica'' Anziana libraria Furne Boivin & Cie, Editori 5, carrughju Palatine Parigi VIu 1916]</ref>}} À u principiu di u seculu XVIII a pieve d'Orezza cumprendia i seguenti lochi abitati: {{citazione|''Tramica con 4 cità 299. Piazzale con 2. 275. Piè della Croce 374. Rapagio, e Grana : 156. Erbagio 163. Parata 115. Querrino 110. Pastorecchia 98. Fontana 57. Bustico, l'Incolla125. Carpinetu con 3 cità 319. Piè di Opartino 168. Uerdese, e Fossato 222. Nocaria 84. Campodenico 85. Stazzona 165. Piè d'Orezza 213. Carchetu, Castellu, e Sorbellu 441. Campana, è Casanova 163''}}[[Francescu Maria Accinelli]] in ''A storia di a Corsica vista da un Genuvese di u seculu XVIII'' - Trascrizzione d'un manuscrittu di Genuva - ADECEC Cervioni è l'Assuciazione FRANCISCORSA Bastia 1974.</ref> Annantu à a ''Carta di l'Isola di Corsica''<ref>Ligende : ''Carta di l'isula di Corsica, dedicata à a so eccelenza u signore Ghjaseppu Roccu Boyer di Fonscolombe cummendatore, è gran croce di l'ordine di San Michele di Baviera, guvernatore di a citta di Hieres in Pruvenza/Dumenicu Policardi capitanu ingegniere.''</ref>, di Dumenicu Policardi (1769), Orezza si situeghja in a pruvincia d'Accia. A pieve d'Orezza diventa in u 1789, u cantone di Pedicroce. In u 1954, u cantone di Pedicroce era cumpostu incù e cumune di [[Brusticu]], [[Campana]], [[Carchetu]], [[Carpinetu]], [[Monacia-d'Orezza]], [[Nucariu]], [[Parata]], [[Piazzole]], [[Pedicroce]], [[Pedipartinu]], [[Pie-d'Orezza|Pede'Orezza]], [[Rapaghju]], [[Stazzona]], [[Valle-d'Orezza]] è [[Verdèse]]. In u 1973, aduniscerà incù l'anzianu cantone di Valle di Alisgiani per furmà u nuvellu [[cantone di Orezza-Alesani]]. === A pieve riligiosa === [[File:Piedicroce-église Saints-Pierre-et-Paul.jpg|thumb|250px|Chjesa San Petru è San Paulu]] À u seculu XVI, Orezza rilivava di l'auturità di u vescu d'Aleria in residenza in [[Cervione]]. A pieve d'Orezza si situeghja in a diocese d'Aleria<ref>Annantu à a ''Carta di l'Isula di Corsica'' da Dumenicu Policardi editata in u 1769, omu scopre l'ortugrafia Aleria per ''Alleria'' più innanzu, sede d'unu tribunale in materia ecclesiastica. Ne esistia cinque à l'epica di Morati. U duttore Petru Morati di Muru hè l'autore di a ''Prattica manuale'', manuale à l'usu di l'omini di leghje - Stampa è Libraria Ollanier Bastia 1885.</ref>, Bastia, '''Aleria''', Aiacciu, Nebbiu, Savone. Per causa d'insicurezza annantu à a costa induve i [[Barbareschi]] effittuavanu frequente razzie, u vescu d'Aleria stava in [[Cervione]]<ref>Jean-Joseph-Marie di Guernes (Chambon, diocese di Limoges 1725 - Pisa 1798), vescu d'Aleria in residenza in Cervioni (1770-1791), hè statu u prima vescu francese numinatu in Corsica.</ref> induve a chjesa San Teramu hè stata una cattidrale da 1558 à 1789, sia sin'à a [[Rivoluzione francese]]. == A chjesa pievana == [[File:Piedicroce_entr%C3%A9e_%C3%A9glise.jpg|thumb|200px|Intrata di a chjesa è a so facciata]] A chjesa pievana, o pievania d'Orezza era dedicata à Santu Petru è Santu Paulu è situata in [[Pedicroce]] d'appressu à [[Geneviève Moracchini-Mazel|G. Moracchini-Mazel]] <ref>[[Ghjenuveva Moracchini-Mazel]] in ''E Chjese Rumaniche di Corsica'' - Klincksieck, CNRS, 1967</ref>. Ùn ferma più nunda di l'antica chjesa, chì hè stata distrutta è ricustruita nant'à u locu di a chjesa attuale di Pedicroce. A chjesa muderna hè datata di u 1691 è classificata [[Munimentu storica (Francia)|Munimentu storicu]] in u [[1976]] chì hè stata aggrandita è mudificata. == Note == <references/> == Bibliugrafia == * [[Jacques-Nicolas Bellin]], ''Carta di l'isula di Corsica'' di (1703-1772), cartografu, editata in u 1764. * Dumenicu Policardi, ''Carta dell'Isola di Corsica'' 1769. * Vogt (capitanu), ''U capitanu Vogt facia parte di e truppe auusiliare di l'imperatore [[Carlu VI di u Sant' Imperiu|Carlu VI]]'', in ''Carta di l'Isula di Corsica apartinente à a Ripublica di Genuva, oghje divisa è pisata, sottu à l'ordini di u [[Teadoru di Neuhoff|barone di Neuhoff]], elettu rè sottu à u nome di Teadoru Prima'' (1737). * Matthaeum Seutter, ''Insula Corsica olim regni Tiulo insignis, nunc Genuensis reipublicae potestati subjecta'', Edizione 1700-1799. === Articuli cunnessi === * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diòcesi d'Accia]] * [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] * [[Diòcesi di Nebbiu]] * [[Pedicroce]] {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica|Orezza]] a2v0suwn0g5rbqmx7fataz538d0onyg Ornanu (pieve) 0 6284 362058 45472 2019-04-20T17:18:36Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Urnanu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Urnanu]] mvhwcpf6k0s79d7tg8i50d47phxv8j7 Ortu (pieve) 0 6285 361349 361226 2019-01-06T22:51:19Z Cosudibastia 13161 wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-d'ortu.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve d'Ortu]] [[File:Etang de Biguglia1.JPG|miniatura|Vista di u paese di Biguglia]] '''Ortu''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]] chì facia parte di u [[Diocese di Mariana|vescuvatu di Mariana]]. == Geografia == U territoriu di l'antica pieve d'Ortu currisponde à e cumune attuale di : * [[Furiani]] ; * [[Biguglia]] ; * [[Bastìa|Bastia]] cù i paisoli di A Curbaia, Suverta, Cardu, A Vètrice, Belgudè. == A chjesa pievana == [[File:Furiani-Sainte-Marie.jpg|miniatura|Santa Maria Assunta, a chjesa pievana d'Ortu]] A chjesa pievana, chjamata dinù "pieve" era a chjesa Santa Maria Assunta, situata in Furiani. Si trova à 287 metri d'altitutine in un locu chì si chjama Pianu à l'Olivu, trà Biguglia è Furiani<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]], ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967.</ref>. [[File:Furiani-Sainte-Marie-2.jpg|miniatura|Santa Maria Assunta, in Furiani]] == Da vede dinù == === Bibliografia === * [[Daniel Istria]] : ''Pouvoirs et fortifications dans le nord de la Corse : du {{s|XI|e}} au {{s|XIV|e}}'', Éditions Alain Piazzola, Ajaccio 2005. * [[Lucien Auguste Letteron|Abbé Letteron]] : ''Histoire de la Corse - Tome 1'', Bulletin de la Société des sciences naturelles et historiques de la Corse, Imprimerie et librairie V{{e}} Eugène Ollagnier Bastia 1888. * Marc Piazza : ''Le Siège de Furiani'', roman historique, Éditions Anima Corsa Bastia 2012 {{ISBN|978-2-919381-08-1}}. * [[Xavier Poli]] : ''La Corse dans l'Antiquité et dans le Haut Moyen Âge'', Paris : Librairie Albert Fontemoing, 1907 {{BNF|311304681}} - [https://archive.org/stream/lacorsedanslant00poligoog/lacorsedanslant00poligoog_djvu.txt Ouvrage ''La Corse dans l'Antiquité et dans le Haut Moyen Âge'' sur le Web] === Articuli ligati === * [[Bastia]] * [[Furiani]] * [[Biguglia]] * [[Lista di e pieve di Corsica]] *[[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] == Note è riferenze == ig490atdqnxo5j48hce32lusrtqxr2m Patrimoniu (pieve) 0 6286 363963 360970 2019-10-03T11:15:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Patrimoniu''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]]. Geografia A pieve di Patrimoniu currisponde à e cumune attuale di : * [[Patrimoniu]] ; * [[Barbaghju]] ; * [[Ferringule]]. == Riferimenti == *[[Lista di e pieve di Corsica]] == Ligami == {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica]] 5zslud562nhwpeqe5mmzqmg02rpf4f3 Rogna 0 6288 374340 369450 2021-07-08T11:20:29Z 77.159.181.18 wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-rogna.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Rogna]] [[File:Castello Fiumorbo Venaco Rogna 1737 Vogt.png|miniatura|E pieve di Rogna, Castellu è Fiumorbu]] '''Rogna''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]] à u Medievu. Facia parte di a [[Aleria (diòcesi)|diòcesi d'Aleria]]. == Geografia == U territoriu di a pieve di Rogna hè unu di i più stesi di e pieve di l'isula. Oghje currisponde à e cunfine di i paesi attuali di : * [[Altiani]] ; * [[Fughjuchja|A Fucichja]] ; * [[Erbaghjolu]] ; * [[Pedicorti]] ; * [[A Petra Serena|Petraserena]] ; * [[Ghjuncaghju]] ; * [[Pancheraccia]] ; * [[Nuceta]] ; * [[Respughjani|Ruspigliani]] ; * [[Antisanti]] ; * [[Vivariu]] ; * [[I Muraccioli|E Muracciole]]. == Chjesa pievana == Ci sò state duie chjese pievane pè a pieve di Moriani. A più antica si trova nant'à a cumuna di A Fucichja. Ferma u locu chjamatu "Pieve", ma u nome di a chjesa s'hè persu<ref name=":0" />. [[File:Antica pieve di Rogna.jpg|centro|miniatura|300x300px|U locu chjamatu "A Pieve", nant'à a cumuna di A Fucichja]] A segonda hè a chjesa San Ghjuvanni, in Altiani, vicina di u ponte<ref name=":0">Geneviève Moracchini-Mazel in ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967.</ref>[[File:Altiani-San Giovanni.jpg|miniatura|San Ghjuvanni, à u ponte d'Altiani|centro|300x300px]] == Ligami == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diòcesi d'Accia]] * [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] * [[Aleria (diòcesi)|Diòcesi d'Aleria]] * [[Diòcesi di Nebbiu]] == Riferenze == [[Categoria:Pievi di Corsica]] <references /> rwscjc00aa13cldbvshnuhqqtvhdt3j Rustinu 0 6289 363891 362022 2019-10-03T11:13:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-rustinu.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Rustinu]] '''Rustinu''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]] à u Medievu. Hà fattu parte di u [[Aleria (diòcesi)|vescuvatu d'Aleria]], è dinù [[Diòcesi d'Accia|di quellu d'Accia]]. == Geografia == U territoriu di l'antica pieve di Rustinu currisponde à e cumune attuale di : * [[Bisinchi]], cù i paisoli d'Espacu, U Fornu è U Vignale ; * [[Castellu di Rustinu]], cù i paisoli di Ponte Novu, Pastureccia, U Pianu, Barinciasche, U Frassu, A Pughjola ; * [[E Valle di Rustinu]], cù i paisoli di Grate, Terlaia è Casa Pitti ; * [[Merusaglia]], cù i paisoli di U Cunventu, Rocca Suprana, Rocca Suttana, A Stretta, U Collu, U Quercetu, Terchini, Tabonzuli, Sevasi ; * [[Castineta]] ; * [[Gavignanu]] ; * [[U Salgetu]]. [[File:Morosaglia-Alpa et chapelle.jpg|miniatura|Merusaglia, in a pieve di Rustinu|alt=|centro|450x450px]] == Chjesa pievana == A chjesa pievana di u Rustinu era a chjesa di ''Santa Maria di Riscamone'', situata nant'à a cumuna di E Valle di Rustinu. À cantu di a chjesa pievana Santa Maria, si ponu vede e vistighe di dui battisteri. U più anticu hè d'epica paleocristiana. L'altru, San Ghjuvanni Battista, hè rumanicu è di forma uttugunale. <br /> [[File:Riscamone 1.jpg|centro|miniatura|500x500px|Santa Maria Riscamone, pieve di Rustinu]] [[File:Riscamone 2.jpg|centro|miniatura|500x500px|A nave di a pieve]] == Battisteri == Si ponu vede e ruvine di dui battisteri in Riscamone. === U battisteru paleocristianu === U primu si truvava à cantu à a prima basilica paleocristiana, custruita à a fine di u seculu IV, o u principiu di u seculu V<ref name=":0">Annie Arnoux-Gabrielli, ''Eglises romanes de Corse : le guide'', Albiana, 2016</ref>. Si pò sempre vede a piscina battismale, in forma di [[Cruci greca|croce greca]]. [[File:Santa Maria di Riscamone, u battisteru paleocristianu.jpg|centro|miniatura|400x400px|U battisteru paleocristianu di Santa Maria Riscamone]] <br /> === U battisteru rumànicu === Saria statu custruitu in a prima metà di u seculu XII. U so pianu hè di forma ottogonale. Per disgrazia hà suffertu assai per via d'un terramotu. Si ponu sempre vede parechji decori. Cum'è nant'à dui tìmpani. Nant'à l'unu si pò vede un serpu. Nant'à un altru si ricunnoscenu à Adamu è Eva<ref name=":0" />. [[File:Santa Maria di Riscamone, u battisteru rumanicu.jpg|centro|miniatura|300x300px|U battisteru rumànicu di Santa Maria Riscamone]] [[File:Santa Maria di Riscamone, u battisteru rumanicu detagliu.jpg|centro|miniatura|300x300px|U battisteru rumànicu di Santa Maria Riscamone, detagliu]] <br /> == Riferimenti == Annie Arnoux-Gabrielli, ''Eglises romanes de Corse : le guide'', Albiana, 2016 == Ligami == [[Diòcesi d'Accia]] [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] [[Lista di e pieve di Corsica]]{{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica]] 3c288per337lvq7r1t8pl217e7fvnmi Sampieru (pieve) 0 6290 370799 364474 2021-01-05T05:18:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Carta_benvinuta.jpg|right|200 px|thumb|A pieve di Sampieru]] '''Sampieru''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == * [http://www.crdp-corse.fr/documentalistes_professionnels/thesaurus.asp CRDP di Corsica U Thesaurus MOTBIS] == Ligami == {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica]] 0iprmagm59hnuz6slwlzvrn21elvjqt Sant'Andria (pieve) 0 6291 378220 362044 2022-01-08T22:50:01Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-sant'andria.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Sant'Andria]] A '''pieve di Sant'Andria''' hè un'antica pieve di Corsica. Facia parte di u [[Diocese di Mariana|vescuvatu di Mariana]]. == Geografia == U territoriu di a pieve di Tavagna currisponde à e cumune attuale di : [[U Fulgetu]] ; [[Nesce]] ; [[Muru]] ; [[Avapessa]].[[File:Feliceto village.jpg|miniatura|Vista di u paese di U Fulgetu, in a pieve di Sant'Andria]] == Chjesa pievana == Ùn fermanu più ch'è qualchì ruvine di l'antica chjesa pievana di Sant'Andria, in U Fulgetu. Hè firmatu u nome di locu ''A Pieve''<ref>Geneviève Moracchini-Mazel in ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967</ref>. == Vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] pznocaildto4rkkdauo2mz94eme1zfn Sartè (pieve) 0 6292 363905 361478 2019-10-03T11:14:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-sarte.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Sartè]] '''Sartè''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]] chì facia parte di u vescuvatu d'Aiacciu. == Geografia == U territoriu di l'antica pieve di Sartè currisponde oghje à e cumune di : * [[Sartè]] ; * [[Ghjunchetu]] ; * [[Granaccia]] ; * [[Foci è Bilzesi]] ; * [[Bilia]] ; * [[Belvideri è Campumoru]]. == Chjesa pievana == Ùn si sà cun certezze qualessa era a chjesa pievana di a pieve di Sartè. Geneviève Moracchini-Mazel<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref> face l'ipotesi di a chjesa di San Cosimu è Damianu, à u locu induv'ellu si trova u cunventu franciscanu di Sartè, custruitu à a fine di u seculu XIX. == Da vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Ligami == {{pievi di Corsica}} == Riferenze == [[Categoria:Pievi di Corsica]] fs3ep2b77shpanvhvd2o3ymo6syfqke Scupamena 0 6293 363920 362024 2019-10-03T11:14:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Scupamena''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]]. Facia parte di u vescuvatu d'Aiacciu. == Geografia == U territoriu di l'antica pieve di Scupamena currisponde à e cumune attuale di : [[Surbuddà]] ; [[Quenza]] ; [[Auddè]] ; [[Zirubia]] ; [[A Sarra di Scupamena]]. == Chjesa pievana == A chjesa pievana di Scupamena saria stata quella di Sant'Antonu, nant'à a cumuna di Surbuddà. == Da vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica|Lista di e pieve di Corsica<br />]] == Ligami == {{pievi di Corsica}} == Riferenze == [[Categoria:Pievi di Corsica]] f7d9s4mz0adfrlen2gmed7d1q3mj5ne Seneca (pieve) 0 6294 370800 364476 2021-01-05T05:18:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Carta_benvinuta.jpg|right|200 px|thumb|A pieve di Seneca]] '''Seneca''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == * [http://www.crdp-corse.fr/documentalistes_professionnels/thesaurus.asp CRDP di Corsica U Thesaurus MOTBIS] == Ligami == {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica]] mhybb2k9zw06adinfo8s6aml37bjigu Serra (pieve) 0 6295 374341 363896 2021-07-08T11:20:54Z 77.159.181.18 wikitext text/x-wiki [[File:Pieve di Serra.png|miniatura|E pieve di Serra, Verde, Opinu è Alisgiani nant'à una carta di u 1768]] [[File:Pieve-di-a-serra.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Serra]] '''Serra''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]] à u Medievu. Facia parte di a [[Aleria (diòcesi)|diòcesi d'Aleria]]. == Geografia == U territoriu di l'antica pieve di Serra currisponde à i paesi attuali di : * [[U Pianellu|Pianellu]] ; * [[Zùani|Zuani]] ; * [[Ampriani]] ; * [[Matra]] ; * [[Mòita|Moita]] ; * [[Zàlana|Zalana]]. == Chjesa pievana == A chjesa pievana si truvava in Matra. Oghje hè smarita. C'eranu duie chjese : Santa Maria è San Ghjuvanni<ref>Geneviève Moracchini-Mazel, <nowiki>''</nowiki>''Les Églises Romanes de Corse''<nowiki>''</nowiki> - Klincksieck, CNRS, 1967</ref>. == Da vede dinù == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diòcesi d'Accia]] * [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] * [[Aleria (diòcesi)|Diòcesi d'Aleria]] * [[Diòcesi di Nebbiu]] == Ligami == {{pievi di Corsica}} == Riferenze == [[Categoria:Pievi di Corsica]] npfuukg7ovnkzyq0rwwobm82cu9vdc4 Seve Ingrentu 0 6296 363918 362004 2019-10-03T11:14:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-sevindentru.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Sevindentru]] [[File:Marignana pano.jpg|miniatura|U paese di Marignana, in a pieve di Sevindentru]] '''Sevindentru''' o '''Sevingrentu''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]]. Facia parte di u vescuvatu di Sagone. A Bocca di Sevi face a cunfina cù a pieve di ''Sevinfora'', chjamata dinù [[Sia (pieve)|pieve di Sia]]. == Geografia == U territoriu di a pieve di Sevindentru currisponde à e cumune attuale di : * [[Marignana]] ; * [[Cristinacce]] ; * [[Èvisa|Evisa]]. == Chjesa pievana == A chjesa pievana era quella di San Ghjuvanni Battista, in Marignana<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967</ref>. == Ligami == [[Lista di e pieve di Corsica]]{{pievi di Corsica}} == Riferenze == [[Categoria:Pievi di Corsica]] q5ow42zqomxe8ex4z6blq8lja4gyk5j Seve Infora 0 6297 370801 363926 2021-01-05T05:18:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Carta_benvinuta.jpg|right|200 px|thumb|A pieve di Sevinfora]] '''Sevinfora''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == * [http://www.crdp-corse.fr/documentalistes_professionnels/thesaurus.asp CRDP di Corsica U Thesaurus MOTBIS] == Ligami == {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica]] dwoadl4thq25yc4025paiyix6ua2ypp Sorru Inghjò 0 6298 378215 362050 2022-01-08T22:40:53Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-vicu.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Vicu]] '''Sorru Inghjò''' era u nome d'una pieve di [[Corsica]] à u Medievu, chì facia parte di u vescuvatu di Sagone. Si chjamava dinù ''Vicu''. == Geografia == U territoriu currisponde à e cumune attuale di : * [[Vicu]] ; * [[Arburi|Àrburi]] ; * [[Balogna]] ; * [[Coghja]] ; * [[Murzu]] ; * [[Letia]] ; * [[Rennu]].[[File:Murzo Vil2JPG.jpg|miniatura|U paese di Murzu, in a pieve di Vicu]] == Chjesa pievana == A chjesa pievana era Santa Maria Assunta, in Vicu<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967</ref>. Hè stata distrutta è ricustruita. U locu currisponde à a chjesa parruchjale oghjinca. == Da vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] 5da8e0qxxsjkwrim7fo658sy36e2gdg Sorru Insù 0 6299 363929 362012 2019-10-03T11:14:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-sorru-in-su.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Sorru in Sù]] '''Sorru In Sù''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]]. Facia parte di u vescuvatu di Sagone. A bocca di Sorru separa Sorru in Sù da a [[Vicu (pieve)|pieve di Vicu]], chjamata dinù ''Sorru in Ghjò''. == Geografia == U territoriu di a pieve di Sorru in Sù currisponde à e cumune attuale di : * [[A Soccia]] ; * [[U Pighjolu]] ; *[[Ortu]] ; * [[Guagnu]]. == Chjesa pievana == D'appressu à Geneviève Moracchini-Mazel<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref> a chjesa pievana saria stata quella di San Simeone, à U Pighjolu. Ùn ferma più tracce di l'antica chjesa, chì s'hè persa. A chjesa paruchjale di U Pighjolu hè dedicata à San Simeone. Forse serà stata custruita nant'à u situ di l'antica ? == Da vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Ligami == {{pievi di Corsica}} == Riferenze == [[Categoria:Pievi di Corsica]] n2dgr7iog6eih6nxe4z4vw7h85g6zu2 Talavu 0 6300 372205 363924 2021-02-16T21:34:05Z Thadh 16787 /* Geografia */ wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-talavu.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Tàlavu]] '''Tàlavu''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]], chì facia parte di u vescuvatu d'Aiacciu. <br /> == Geografia == U territoriu di l'antica pieve di Tàlavu currisponde oghje à i paesi di : * [[Vuttera|A Vuttera]] ; * [[Currà]] ; * [[Zèvacu]] ; * [[Tassu (cumuna)|Tassu]] ; * [[Sampolu]] ; * [[Ciamannaccia]] ; * [[Palleca]] ; * [[Cuzzà]] ; * [[Zìcavu]].[[File:Tàlavu Cappedda.JPG|miniatura|A pieve di Tàlavu dapoi a Punta Cappella]] == Chjesa pievana == A chjesa pievana era quella di San Ghjuvanni Battista, in Vuttera, à 20 minuti di marchja di I Bagni<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]], ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967.</ref>. == Da vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Ligami == {{pievi di Corsica}} == Riferenze == [[Categoria:Pievi di Corsica]] l40ulc7eznjf7etancqohupakxvxn0n Talcini 0 6301 372440 363914 2021-03-27T12:27:21Z 77.159.181.18 wikitext text/x-wiki [[File:Corte Talcini 1737 Vogt.png|miniatura|A pieve di Tàlcinu]] [[File:Pieve-di-talcini.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Tàlcinu]] '''Tàlcinu''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]] à u Medievu. Facia parte di a [[Aleria (diòcesi)|diòcesi d'Aleria]]. == Geografia == U territoriu di a pieve di Tàlcinu si cumpone di e cumune attuale di : * [[Santa Lucia di Mercuriu]] ; * [[Tralonca]] ; * [[Corti]] ; * [[Suveria]] ; * [[Omessa]] ; * [[Castirla]]. == Chjesa pievana == A chjesa pievana era quella di Santa Marione, chì si trova nant'à a cumuna di Corti<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref>. Oghje hè arruvinata. [[File:Santa Marione, a pieve di Tàlcini, Corti, Corsica.jpg|centro|460x460px|Santa Marione, pieve di Tàlcinu, nant'à a cumuna di Corti|alt=|miniatura]] == Ligami == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diòcesi d'Accia]] * [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] * [[Aleria (diòcesi)|Diòcesi d'Aleria]] * [[Diòcesi di Nebbiu]] == Riferenze == [[Categoria:Pievi di Corsica]] hy1a6fweieqyaeq1irx38e5wxy5mev8 Tallà 0 6302 366504 363923 2020-05-08T08:14:23Z Cosudibastia 13161 /* Chjesa pievana */ wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-d'attalà.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve d'Attalà]] '''Tallà, Attallà''' o '''Tallanu''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]]. == Geografia == U territoriu di a pieve di Tallà currisponde à e cumune attuale di : * [[Ulmiccia]] ; * [[Laretu d'Attallà]] ; * [[Carghjaca|Càrghjaca]] ; * [[Zoza]] ; * [[Altaghjè]] ; * [[Santa Lucìa d'Attallà|Santa Lucia d'Attallà]] cù i paisoli di U Poghju è Sant'Andria ; * [[Mela]]. == Chjesa pievana == A pieve era a chjesa di San Ghjuvanni Battista, nant'à a cumuna di Santa Lucia<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref>. Si pò sempre vede sta bella chjesa di stile rumànicu.<gallery> File:Eglise Saint Jean de Sainte Lucie de Tallano 09.JPG File:Eglise Saint Jean de Sainte Lucie de Tallano 10.JPG File:Eglise Saint Jean de Sainte Lucie de Tallano 07.JPG </gallery> == Da vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Ligami == {{pievi di Corsica}} == Riferenze == [[Categoria:Pievi di Corsica]] ft4k2xggov3adxs06el9efrn3it2nz5 Tavagna 0 6303 378214 362026 2022-01-08T22:40:07Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-tavagna.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Tavagna]] A '''Tavagna''' hè un'antica pieve di Corsica. Facia parte di u [[Diocese di Mariana|vescuvatu di Mariana]]. == Geografia == U territoriu di a pieve di Tavagna currisponde à e cumune attuale di : *[[Tagliu è Isolacciu|U Tagliu è L'Isulaccia]] ; * [[Talasani]] ; *[[Peru è Casevechje|Peru è E Casevechje]] ; *[[U Poghju di Tavagna|U Poghju è A Mezana]] ; *[[Velone è Ornetu|Vilone è Ornetu]]. == Chjesa pievana == A chjesa pievana di Tavagna era a chjesa di ''San Ghjuvanni Battista'', situata nant'à a cumuna di Poghju Mezana. Oghje hè a chjesa paruchjale. Ma hè stata cumplettamente rifatta è ùn ferma più nunda di l'antica chjesa, dice [[Geneviève Moracchini-Mazel]]<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967</ref>. == Vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] ncn3n73s2orl8cuu29asqgjupgqvkcx Tavignanu (pieve) 0 6304 370802 364475 2021-01-05T05:18:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Carta_benvinuta.jpg|right|200 px|thumb|A pieve di Tavignanu]] '''Tavignanu''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == * [http://www.crdp-corse.fr/documentalistes_professionnels/thesaurus.asp CRDP di Corsica U Thesaurus MOTBIS] == Ligami == {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica]] fbn5hq7639xqp80mvtf5yi91db8c7av Tenda (pieve) 0 6305 370803 364211 2021-01-05T05:19:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Carta_benvinuta.jpg|right|200 px|thumb|A pieve di Tenda]] '''Tenda''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == * [http://www.crdp-corse.fr/documentalistes_professionnels/thesaurus.asp CRDP di Corsica U Thesaurus MOTBIS] == Ligami == {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica]] npailj35sxjhstumop953ks0mqukske Tuani 0 6306 378213 362028 2022-01-08T22:39:30Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-tuani.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Tuani]] A pieve di '''Tùani''' hè un'antica pieve di Corsica à u Medievu. Facia parte di u [[Diocese di Mariana|vescuvatu di Mariana]]. == Geografia == U territoriu di a pieve di Tavagna currisponde à e cumune attuale di : *[[Bargudè]] ; *[[Ochjatana]] ; *[[A Costa]] ; *[[E Ville di Parasu|E Ville di Pàrasu]] ; *[[U Spuncatu]]. [[File:Ville-di-Paraso et Speloncato panorama.jpg|miniatura|E Ville di Pàrasu è U Spuncatu]] == Chjesa pievana == A chjesa pievana si chjamava San Ghjuvanni Battista, situata nant'à a cumuna di [[E Ville di Parasu|E Ville di Pàrasu]]. Oghje a chjesa hè ruvinata. Si trova vicinu di l'anzianu cunventu franciscanu. Hè firmatu u nome di u locu, ''A Pieve''<ref>Geneviève Moracchini-Mazel in ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967.</ref>. <gallery widths="350"> File:Ville-di-Paraso-Ruines-St-Jean Tuani.jpg|E ruvine di a chjesa pievana di Tuani, San Ghjuvanni, nant'à a cumuna di E Ville di Pàrasu File:Ville-di-Paraso porte occidentale de l'église San Ghjuvanni.jpg|A chjesa pievana di Tuani, San Ghjuvanni </gallery> <br /> == Vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] l5ayk24o0nii12raw3czk920f9qoiqv Tuda (pieve) 0 6307 370804 364469 2021-01-05T05:19:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Carta_benvinuta.jpg|right|200 px|thumb|A pieve di Tuda]] '''Tuda''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == * [http://www.crdp-corse.fr/documentalistes_professionnels/thesaurus.asp CRDP di Corsica U Thesaurus MOTBIS] == Ligami == {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica]] m3iaruzdj90oir8bqsy0nmywlileuzq Urtolu (pieve) 0 6308 364439 361481 2019-10-03T11:24:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-d'urtolu.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di l'Urtòlu]] '''L'Urtolu''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]] à u Medievu. Facia parte di a diòcesi d'Aiacciu. == Ligami == [[Lista di e pieve di Corsica]] [[Categoria:Pievi di Corsica]] e9w3cl9q1zv3ujlrspc3kkekv1rlacl Ustriconi (pieve) 0 6309 370805 364470 2021-01-05T05:19:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Carta_benvinuta.jpg|right|200 px|thumb|A pieve di Ustriconi]] '''Ustriconi''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == * [http://www.crdp-corse.fr/documentalistes_professionnels/thesaurus.asp CRDP di Corsica U Thesaurus MOTBIS] == Ligami == {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica]] giupzyogitjze4k7g699ndtxj4oosd1 Valincu (pieve) 0 6310 370806 364471 2021-01-05T05:19:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Carta_benvinuta.jpg|right|200 px|thumb|A pieve di Valincu]] '''Valincu''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == * [http://www.crdp-corse.fr/documentalistes_professionnels/thesaurus.asp CRDP di Corsica U Thesaurus MOTBIS] == Ligami == {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica]] ru27x3d2pjbx4fly51ybtb83w0hir7h Vallerustie 0 6311 363903 362034 2019-10-03T11:14:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-vallerustie.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di E Vallerustie]] [[File:Panorama castagniccia.jpg|miniatura|A pieve di Vallerustie vista da a cima di u San Petrone]] '''Vallerustie''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]] à u Medievu. Facia parte di a [[Aleria (diòcesi)|diòcesi d'Aleria]]. == Geografia == I paesi chì cumponenu a pieve di Vallerustie sò : * [[San Lurenzu]], cù i paisoli di Prionzi, E Case Suttane, A Mazzola, L'Oliva, L'Alzi, A Penta, I Forci, Serramolle, U Borgu, A Casanova, U Tribbiu, Cùbiti ; * [[Àiti]] ; * [[Lanu]] ; * [[Erone]] ; * [[Rusiu]] ; * [[Carticasi]] ; * [[Cambia]], cù i paisoli di Còrsuli, San Chirgu è Loriani. == Chjesa pievana == A chjesa pievana di Vallerustie si chjamava San Ghjuvanni. Oghje hè smarita<ref>Geneviève Moracchini-Mazel in ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967.</ref>. Duvia truvassi nant'à a cumuna di San Lurenzu. == Ligami == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diòcesi d'Accia]] * [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] * [[Aleria (diòcesi)|Diòcesi d'Aleria]] * [[Diòcesi di Nebbiu]] == Riferenze == [[Categoria:Pievi di Corsica]] 8pxk8rjz7ktmju0qh04t5gmspvywc4p Vechju (pieve) 0 6312 370807 364484 2021-01-05T05:19:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Carta_benvinuta.jpg|right|200 px|thumb|A pieve di Vechju]] '''Vechju''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == * [http://www.crdp-corse.fr/documentalistes_professionnels/thesaurus.asp CRDP di Corsica U Thesaurus MOTBIS] == Ligami == {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica]] 1tpdz2occjuhqjpoc0boky7aogoe2wo Verde (pieve) 0 6313 363894 361441 2019-10-03T11:13:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Pieve di Serra.png|miniatura|Carta di u 1768 cù e pieve d'Opinu, di Verde, di Cumpulori, d'Alisgiani è di A Serra]] [[File:Pieve-di-verde.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Verde]] '''Verde''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]] à u Medievu. Facia parte di a [[Aleria (diòcesi)|diòcesi d'Aleria]]. == Geografia == I paesi di a pieve di Verde eranu :[[File:Tox plaine de Linguizzetta et Montecristo vus depuis ND des Graces.jpg|miniatura|A piaghja di Linguizzetta vista da a Madona di e Grazie di Tòcchisu]] * [[A Petra di Verde|A Petra]] ; * [[Linguizzetta]] ; * [[Chjatra]] ; * [[Canale di Verde|U Canale]]. == Chjesa pievana == Ci hè un dubbitu in quant'à a chjesa pievana di Verde. In u 1967 Geneviève Moracchini-Mazel scrive chì a chjesa pievane deve esse quella di San Paulu in Linguizzetta<ref>Geneviève Moracchini-Mazel in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref>. Sta chjesa arruvinata è trasfurmata in casa si trova in piaghja. U nome di locu vicinu di "A Pieve" cunferma chì San Paulu purtava u tìtulu di chjesa pievana. Era digià arruvinata à a fine di u XVIu seculu. [[File:Ruvine di a chjesa San Paulu di Linguizzetta, pieve di Verde.jpg|centro|miniatura|400x400px|E ruvine di a chjesa San Paulu in Linguizzetta, antica chjesa pievana di Verde]] Ma a scuperta d'un battisteru vicinu à a chjesa di Santa Maria, sempre in piaghja, face pensà à Mma Moracchini-Mazel chì duvia esse questa a chjesa pievana<ref>Les églises piévanes de Corse de l'époque romaine au Moyen-Âge volume XIV : La piévanie de Bravone à Linguizzetta, Cahiers Corsica 134-135, FAGEC, 1990.</ref>. Sta chjesa hè dinù chjamata ''Santa Maria di Bravone'' o ''Santa Maria di Bercaghju''. Ci sò dui stabilimenti : una chjesa è un battisteru chì sarianu stati custruiti à u seculu IV. Scrive Moracchini-Mazel : "''nous retiendrons d'abord que cette piévanie n'a pas été reconstituée au Moyen-Âge et que la plebania de Bravone a dû être confondue avec celle d'Opinu -moyenne vallée de la Bravone- (Opinu demeura plebania au Moyen-Âge) ; donc nous pensons qu'après tant de malheurs, la population résidant sur les ports de Bravone -qui furent si importants durant l'Antiquité et qui paraissent s'être déjà ensablés- étaient montés dans la vallée dès le début de l'occupation musulmane''." == Ligami == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diòcesi d'Accia]] * [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] * [[Aleria (diòcesi)|Diòcesi d'Aleria]] * [[Diòcesi di Nebbiu]] == Riferenze == [[Categoria:Pievi di Corsica]] islf2igudcuo7iahp7x8nmt9otm4itr Template:Pievi di Corsica 10 6315 378573 375453 2022-02-17T20:41:17Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki <br clear=all> {| id="toc" align="center" style="margin:auto;" |- | style="background:#ccccff" align="center" | '''E [[Lista di e pieve di Corsica|Pieve di Corsica]]''' |- | align="center" style="font-size: 90%;" | [[A Costa (pieve)|A Costa]] [[Aiacciu (pieve)|Aiacciu]] [[Aleria (pieve)|Aleria]] [[Alisgiani]] [[Ampugnani]] [[Aregnu (pieve)|Aregnu]] [[Avretu (pieve)|Avretu]] [[Boziu (pieve)|Boziu]] [[Brandu (pieve)|Brandu]] [[Bunifaziu (pieve)|Bunifaziu]] [[Caccia (pieve)|Caccia]] [[Calvi (pieve)|Calvi]] [[Campulori]] [[Canale (pieve)|Canale]] [[Canari (pieve)|Canari]] [[Carbini (pieve)|Carbini]] [[Casaccuni]] [[Casinca]] [[Castellu (pieve)|Castellu]] [[Cavru (pieve)|Cavru]] [[Celavu]] [[Cinarca (pieve)|Cinarca]] [[Cruzinu]] [[Cursa]] [[Custera]] [[Cuvasina]] [[Falasorma]] [[Ghjunsani]] [[Ghjuvellina]] [[Istria]] [[Lota]] [[Luri (pieve)|Luri]] [[Marana]] [[Mizana]] [[Moriani]] [[Niolu]] [[Nonza (pieve)|Nonza]] [[Oletta (pieve)|Oletta]] [[Olmia]] [[Orezza]] [[Ortu (pieve)|Ortu]] [[Ostriconi (pieve)|Ostriconi]] [[Patrimoniu (pieve)|Patrimoniu]] [[Pinu (pieve)|Pinu]] [[Portivechju (pieve)|Portivechju]] [[Rogna (pieve)|Rogna]] [[Rosulu]] [[Rustinu]] [[Sant'Andria (pieve)|Sant'Andria]] [[Santu Petru (pieve)|Santu Petru]] [[San Quilicu (pieve)|San Quilicu]] [[Sartè (pieve)|Sartè]] [[Scupamena]] [[Serra (pieve)|Serra]] [[Seve Infora]] [[Seve Ingrentu]] [[Sia]] [[Sorru Inghjò]] [[Sorru Insù]] [[Talavu]] [[Talcini]] [[Tallà (pieve)|Tallà]] [[Tavagna]] [[Tuani]] [[Urnanu]] [[Vallerustie]] [[Venacu (pieve)|Venacu]] [[Verde (pieve)|Verde]] [[Vighjanu]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" | |- |} <noinclude> [[Categoria:Mudellu]] [[Categoria:Pievi di Corsica|_]] </noinclude> n7u5o8wveb9y3e3l8n5dfgfi3phovd7 Template:Situ archeologicu di Corsica 10 6321 373971 373570 2021-06-02T11:12:45Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki <br clear=all> {| id="toc" align="center" style="margin:auto;" |- | style="background:#ccccff" align="center" | '''I siti archeologichi di [[Corsica]]''' |- | align="center" style="font-size: 90%;" | [[A Figa]] - [[Apazzu]] - [[Araghju]] - [[Araguina-Sennola]] - [[Basi]] - [[Bizzicu Rossu]] - [[Capu di Bonu]] - [[Cardiccia]] - [[Casteddu di Puzzonu]] - [[Cauria]] - [[Ceccia]] - [[Ciuttulaghja]] - [[Cuccuruzzu]] - [[Cuntorba]] - [[Currachjaghju]] - [[Figa la Sarra]] - [[Filitosa]] - [[Foci]] - [[Funtanaccia|A Funtanaccia]] - [[Gritulu]] - [[Monte Grossu]] - [[Monte Lazzu]] - [[Paddaghju]] - [[Presa-Tusiu]] - [[Pughjaredda]] - [[Rinaghju|U Rinaghju]] - [[Rusumini]] - [[Settiva]] - [[Stantari]] - [[Casteddu di Tappa]] - [[Tivulaghju]] - [[Tremeca]] - [[Vasculaghju]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" | |- |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 3j8j7zqy632i15hwn7d85l19np5sr6t Bastella 0 6323 370808 363986 2021-01-05T05:19:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|right]] A '''Bastella''' (o '''Vastedda''') hè una specialità di a [[gastronomia corsa]]. == Priparazioni == == Riferimenti == == Ligami == {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] m9ly7nko9vakcoagrbd5hisa76zpzrk Vastedda 0 6324 13992 2006-04-02T12:01:11Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Bastella]] l4znc3uyfd7qo7uouu4itmmj2fpdrin Golu 0 6325 343618 343617 2015-05-13T18:24:15Z 92.150.231.102 /* I rampali è l'usine elettriche */ wikitext text/x-wiki [[File:Ponte-novu1.jpg|thumb|300px|right|U Golu in Ponte Novu, u paisolu celebre annantu à a cumuna di Castellu di Rostinu]] U '''Golu''' hè un [[fiume]] di a [[Corsica]] nordu-orientale, u più longu di l'isula incù più di 89&nbsp;km di percorsu, chì si svolghje tuttu in u territoriu di u [[Cismonte]]. ==Percorsu== [[File:Albertacce-Cascade_de_Radule.jpg|thumb|U Golu in Albertaccia, à un' altezza di 1346 metri: a Piscia di e Radule: ]] U Golu nasce da e pendite di u [[Paglia Orba]] à circa 2000 [[metri annantu à u livellu di u mare|metri d'altitudine]], è mantinendu per guasi tuttu u tracciatu una direzzione privalente Nordu-Punente/Sudu-Livante, sfocia dopu in u [[mar' Tirrenu]] vicinu à u [[Stagnu di Biguglia]], in i circondi di l'[[aeruportu di Bastia-Puretta]]. Ùn traversa micca impurtanti centri abitati. In i circondi di [[Calacuccia]] alimenteghja un [[lavu artificiale]]. I so [[affluenti]] principali sò l'[[Ascu (fiume)|Ascu]] è a [[Casaluna]]. U Golu hè un corsu d'acqua abbastanza breve ma riccu d'acqua, incù una purtata media di 14.1 [[metri cubi]] à a [[siconda]] in [[Volpaghjola]], ma incù fluttuazione staghjunale assai impurtante. U fiume hà datu u nome à l'anzianu dipartimentu di u Golu, criatu in u [[1796]] è suppressu in u [[1811]] incù a custituzione di u dipartimentu unicu di a Corsica. U dipartimentu di [[Cismonte]], criatu in u [[1976]], hà listesse limite geugrafiche ch'è u pricidente dipartimentu di u Golu. === Affluenti === L'affluenti di u Golu sò: * l'[[Ascu (fiume)|Ascu]] * a [[Casaluna]] === I rampali è l'usine elettriche === [[File:Calacuccia_le_barrage.jpg|thumb|U [[rampale]] di [[Calacuccia]]]] * u [[rampale]] di [[Calacuccia]], l'usina elettrica di Sovenzia * u rampale di Corscia, l'usina elettrica di Corscia * a [[centrale elettrica]] di [[Castirla]] (360 m) * u rampale à u nordu di Ponte à a Leccia (177 m) * u rampale di [[Prunelli di Casacconi]] (68 m) * l'anziana usina elettrica di Chjuselli (54 m) ([[Prunelli di Casacconi]]) * a riserva d'acqua di Gazza (51 m) (Prunelli di Casacconi) * u rampale di [[Lucciana]] (48 m) == Citazione == Accade chì u Golu fussi citatu in a cultura corsa. Per esempiu: * in a spressione ''beie si à Golu'' chì vole dì: avè assai sete * in a canzone ''Golu'' di Felì: :''Monte Cintu mi dà è friscura è purezza :''Falgu salti saltendu da teppa à cutalone :''Sò u fiume sò Golu di fole è di passione :''Ma pocu à tè ti preme o Senna à tè fiumone'' * in u pruverbiu: ''U pentone luteracciu imbriglia Golu è u Vescuvacciu'' <ref>Dizz. ''U Muntese''.</ref> == Note == <references/> == Riferimenti == * Ciavatti, Petru (dir. redazzione) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana == Ligami == * [http://www.interromania.com/literatura/puesia/scritticorsi/thiers/golu.htm Golu, puesia di Ghjacumu Thiers, Interromania] == Da vede dinù == * [[Lista di fiumi di Corsica]] {{Fiumi di Corsica}} [[Categoria:Fiumi di Corsica]] q85nyc5u4i26avmik0peqt8rgqpq6lu Tavignanu (fiume) 0 6326 374326 347586 2021-07-04T19:02:53Z Jumpy01 11155 édition wikitext text/x-wiki [[File:Corsica_ponte_genovese_tavignano_Altiani.jpg|thumb|250px|Ponte genuvese incù trè arcate annantu à u Tavignanu, vicinu à u paese d'[[Altiani]]|alt=]] U '''Tavignanu''' hè un [[fiume]] di a [[Corsica]] centru-orientale, u sicondu di l'isula dopu à u [[Golu]] tantu per via di a lunghezza ch'è per via di a purtata media. U so percorsu, di circa 89&nbsp;km, si svoglie tuttu in [[Cismonte]]. == Percorsu == [[Image:Tavignanu1.jpg|thumb|U Tavignanu]] Nasce da u [[Lavu di Ninu]], u sicondu lavu di Corsica per dimensione, chì n'hè l'[[emissariu]], à circa 1750 metri d'altitudine. Scorre à l'iniziu in direzzione [[Nordu]]-livante finu à a cità di [[Corti]], induv'ellu riceve l'acque di u so affluente, a [[Restonica]].<br/> Dopu à [[Corti]] u corsu di u fiume compie una diviazione principiendu à scorre in direzzione [[sudu]]-livante. In i circondi di [[Vènacu]] riceve u so principale affluente, u [[Vechju (fiume)|Vechju]]. Dopu à avè travirsatu una valle assai incasciata (e cusiddette ''gole di u Tavignanu''), sfocia in u [[Mare Tirrenu]] à u nordu d'[[Aleria]]. == Principali affluenti == U Tavignanu conta una sittantina d'affluenti, frà i quali: * a [[Restonica]] (dritta idrugrafica), di 18,1&nbsp;km di lunghezza; * u [[Vechju (fiume)|Vechju]] (dritta idrugrafica), longu 24,1&nbsp;km; * u [[Tagnone]] (dritta idrugrafica), di 35,1&nbsp;km di lunghezza; * u [[Corsigliese]] (sinistra idrugrafica), di 24,3&nbsp;km di lunghezza. == Galleria d'imagine == <gallery> Image:Tavignanu2.jpg| Image:Tavignanu4.jpg| </gallery> == Note == <references /> == Da vede dinù == * [[Restonica]] * [[Tavignanu (pieve)]] {{Fiumi di Corsica}} [[Category:Fiumi di Corsica]] p8yide5biv6yug5msb3lhqra4t8mqb6 Taravu (fiume) 0 6327 170613 71520 2009-05-13T20:10:19Z 90.14.240.4 Reindirizzamentu à [[Taravu (fiumu)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Taravu (fiumu)]] hdv39jneped3z6gtfvtaucc8ch3eesj Rizzanesu 0 6328 370809 364062 2021-01-05T05:19:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Rizzanese2.JPG|thumb|U Rizzanesu]] U '''Rizzanesu''' (o '''Rizzanese''') hè un [[fiumu]] di [[Corsica]]. Hè longu 56 kilomitri. ==Parcorsu== A so surghjenti si trova in u massicciu di l'[[Monti Alcudina|Alcudina]], à un' altura di 2128 metri, vicinu à a furesta di [[Bavedda]]. U Rizzanesu si lampa finalmenti in u golfu di u [[Vallincu]]. Annantu à u Rizzanesu, ci si trova u famosu [[Ponti di Spin'à Cavaddu]]. ==Fauna è flora== [[File:Embouchure du Rizzanese.JPG|thumb|U Rizzanesu è u golfu di u Vallincu]] Ci si trovani parechji spezii rari è prutetti di fauna è di flora in i circondi di u Rizzanesu: ===Fauna=== * a [[ranedda]] (Emys orbicularis) * a [[trutta di Corsica]] ([[Salmo trutta macrostigma]]) ===Flora=== * a [[buglossa corsa]] ([[Anchusa crispa]]) ==Lighjenda== [[File:Rizzanesu.jpg|thumb|U Rizzanesu è u ponti di Spin'à cavaddu]] Ci hè dinò una lighjenda chì si rapporta à u Rizzanesu: a lighjenda di a Fata di u Lavu di u Rizzanesu. ==Citazioni== U ''Rizzanesu'' hè citatu in a canzona ''U Frati è A Sora'' di [[Svegliu d'Isula]]: :''Ma quali si n'inveni :''Di l'amori difesi :''Ch'ùn poni mancu tema :''Di u tempu l'offesi :''Sti dui petri ritti :''In pian' di Rizzanesi.'' == Noti == <references/> == Da veda dinò == * l' [[Alta Rocca]] * u [[Ponti di Spin'à Cavaddu]] == Liami == * [http://www.rizzanese.fr/ Rizzanesu: u situ di u fiumu] * [http://www.corsicanews.net/decouvrir/fleuves-corse.htm I fiumi di Corsica] * Olmiccia, [http://perso.wanadoo.fr/alta-rocca/olmiccia.htm Alta Rocca] * Marcellesi, Lisandru, [http://www.matinalatina.com/documents/marcellesi/infanfata.pdf A Infanfata - A Fola di I Martinelli], [[Matina Latina]] {{Fiumi di Corsica}} [[Categoria:Fiumi di Corsica]] ssh1cbl053u95fxczxrin4tdabck674 Liamone 0 6329 370810 350203 2021-01-05T05:19:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|200px|right|U Liamone]] U '''Liamone''' (o '''Liamonu''') hè un [[fiume]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Fiumi di Corsica}} [[Categoria:Fiumi di Corsica]] pic27ikd8nz7tqa1s8ecx1lxyyp4ko7 Fiumorbu (fiume) 0 6330 370811 360396 2021-01-05T05:19:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Fiumorbo-18.JPG|thumb|250px|right|U Fiumorbu]] U '''Fiumorbu''' hè un [[fiume]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Fiumi di Corsica}} [[Categoria:Fiumi di Corsica]] s409nf3qqywjkanvorzyfmuh6acqmjc Gravona 0 6331 370812 364120 2021-01-05T05:19:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Gravona.JPG|thumb|250px|right|A Gravona]] A '''Gravona''' hè un [[fiumu]] di [[Corsica]]. Hè longa di 45 kilomitri. A so surghjenti si trova in u [[Monti Rinosu]]. Si lampa finalmenti in u centru di u golfu d'[[Aiacciu]], ind'edda si trova a [[torra di Capiteddu]]. [[Image: Gravona2.JPG|thumb|250px|left|A Gravona]] == Da veda dinò == * u gruppu di cantu [[Voci di a Gravona]] == Riferimenti == * [http://www.corse.pref.gouv.fr/scripts/display.asp?P=COgeo Giugrafia è murfulugia di a Corsica] * [http://www.corsicanews.net/decouvrir/fleuves-corse.htm I fiumi di Corsica] == Ligami == {{Fiumi di Corsica}} [[Categoria:Fiumi di Corsica]] 6xf738y4lfu8qreqhahogvyxeuw45e8 Prunelli (fiume) 0 6332 370813 364121 2021-01-05T05:19:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Prunelli (Gorges) JPG2.jpg|thumb|275px|right|U Prunelli]] U '''Prunelli''' hè un [[fiume]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Fiumi di Corsica}} [[Categoria:Fiumi di Corsica]] ewdsy33rcvt9vlq6xsn7fdp0farcms9 Bravone (fiume) 0 6333 370814 364126 2021-01-05T05:19:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Tallone la Bravona à l'ancien moulin de Granajo.jpg|thumb|200px|right|A Bravone]] A '''Bravone''' (o '''Bravona''') hè un [[fiume]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Fiumi di Corsica}} [[Categoria:Fiumi di Corsica]] tpzlhg00tits8s2lxgknewfqog23jdp Ortolu 0 6334 370815 355128 2021-01-05T05:19:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:L'Ortolo (Urtolu) vue de son pont supérieur.JPG|thumb|250px|right|U Ortolu]] L' '''Ortolu''' hè un [[fiume]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Fiumi di Corsica}} [[Categoria:Fiumi di Corsica]] l7jiypfb3ijsnph98gjdlxzmq07b0ag Travu (fiume) 0 6335 355163 355162 2016-09-20T19:30:42Z 90.37.128.116 /* Geugrafia */ wikitext text/x-wiki [[File:Travo-fleuve-68.JPG|thumb|250px|U Travu]] U '''Travu''' hè un [[fiumu]] di [[Corsica]], chì nasci in [[Alcudina]], annantu à u tarritoriu di a cumuna di [[Zicavu]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> ==Geugrafia== A lunghezza di u so corsu d'acqua hè 32,5 km. A so surghjenti hè situata à punenti di u [[Monti Alcudina]] (2134 m), vicinu à a Bocca di Chiralba, à 1743 metri d'altitudina, annantu à a cumuna di [[Zicavu]]. Si lampa finalmenti in u [[mar' Tirrenu]], trà i dui cumuni di [[Vintisari]] è [[U Sulaghju]]. I fiumi custieri vicinanti sò à u nordu l'Abatescu è à u sudu a Sulinzara. U Travu attraversa cinqui cumuni: [[Zicavu]], Cuzzà, Chisa, Vintisari, [[U Sulaghju]]. == Affluenti == [[Image:Travo-fleuve-embouchure2.JPG|250px|right|thumb|L'imbuccatura di u Travu]] U Travu conta 31 fiumiceddi chì sò i so affluenti. ==Liami== * [https://www.youtube.com/watch?v=O1dyrI-bokI U Travu, videu]] * [http://www.visit-corsica.com/it/Scelti-per-voi/Sport-Natura/Il-Travu-un-fiume-impetuoso-con-spiagge-e-vasche-giganti U Travu: un fiumu impetuosu incù piaghji è vaschi ghjiganti (in talianu)] ==Da veda dinò== * u paesi di [[Travu]] == Noti == <references/> {{Fiumi di Corsica}} [[Categoria:Fiumi di Corsica]] jygu23i9ue9otrfmk595p95h62gesq8 Figarella (fiume) 0 6336 370816 355131 2021-01-05T05:19:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Moncale-pont Figarella.jpg|thumb|200px|right|A Figarella]] A '''Figarella''' (o '''Figaredda''') hè un [[fiume]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Fiumi di Corsica}} [[Categoria:Fiumi di Corsica]] nan2evylc65yto4ra3cjelzoukg6tw5 Fiumaltu 0 6337 370817 350201 2021-01-05T05:19:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|U Fiumaltu]] U '''Fiumaltu''' hè un [[fiume]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Fiumi di Corsica}} [[Categoria:Fiumi di Corsica]] o40j28so4fox8d75789v4rct4s3blzb Fangu 0 6338 370818 355132 2021-01-05T05:19:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Vallee Fango-Pont de Manso.jpg|thumb|250px |right|U Fangu]] U '''Fangu''' hè un [[fiume]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Fiumi di Corsica}} [[Categoria:Fiumi di Corsica]] t73iftkqjapzpdxp0bwowxcwpbah9iu Portu (fiume) 0 6339 370819 364390 2021-01-05T05:19:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Portu''' hè un [[fiume]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Fiumi di Corsica}} [[Categoria:Fiumi di Corsica]] 3n5i1bzv2qibmg96o93uiyic0tl8omh Ostriconi (fiume) 0 6340 370820 355127 2021-01-05T05:19:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Ostriconi.jpg|250px |right|L' Ostriconi]] L' '''Ostriconi''' (o '''Ustriconi''') hè un [[fiume]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Fiumi di Corsica}} [[Categoria:Fiumi di Corsica]] r634nc1uv30vbuc2uiiu6zy3hyferhf Abatescu 0 6341 370821 364130 2021-01-05T05:19:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Abatesco-pont RN198-5.JPG|thumb|250px|right|L' Abatescu]] L' '''Abatescu''' hè un [[fiume]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Fiumi di Corsica}} [[Categoria:Fiumi di Corsica]] rsujguuplumchu2btykt6ht3u0hhvg9 Stabiacciu 0 6342 370822 364548 2021-01-05T05:19:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Stabiacciu.JPG|thumb|250px|right|U Stabiacciu]] U '''Stabiacciu''' hè un [[fiume]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Fiumi di Corsica}} [[Categoria:Fiumi di Corsica]] r2iek4wxus534foe4gtr25ily6ay9kv Bivincu 0 6343 370823 368425 2021-01-05T05:19:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Murato-Pont de Torreno-1.jpg|thumb|250px|right|U Bevincu]] U '''Bivincu''' hè un picculu [[fiume]] in a [[Corsica suprana]]. Hè natu nantu à u Monte Reghja di Pozzu, è seguita una strada orientata à u nordupunente. Dopu à avè traversatu 28 chilometri, scorre à u [[stagnu di Biguglia]]. == Riferimenti == * U Bivincu in Olmeta di Tuda == Ligami == * [[Bastia]] * [[A Citatella di Bastia]] * [[Biguglia]] {{Fiumi di Corsica}} [[Categoria:Fiumi di Corsica]] 0yi5r4rjpg0w471io9ku2f7zscmrmw8 Cavu 0 6344 370824 350198 2021-01-05T05:19:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Rivière-Cavo.jpg|thumb|250px|right|U Cavu]] U '''Cavu''' hè un [[fiume]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Fiumi di Corsica}} [[Categoria:Fiumi di Corsica]] iq9m36vvmm3osknv91317eeem963mmf Osu 0 6345 370825 354097 2021-01-05T05:19:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L' Osu]] L' '''Osu''' hè un [[fiume]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Fiumi di Corsica}} [[Categoria:Fiumi di Corsica]] joy1pimqfgjbiwfj3womp5k36t2h3g6 Solenzara (fiume) 0 6346 370826 364339 2021-01-05T05:19:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|200px|right|A Solenzara]] A '''Solenzara''' (o '''Sulinzara''') hè un [[fiume]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Fiumi di Corsica}} [[Categoria:Fiumi di Corsica]] cxkpqfcln56is1xa9zfpwicya91jl88 Alisu (fiume) 0 6347 372454 370827 2021-04-02T07:37:51Z 77.159.181.18 wikitext text/x-wiki [[File:Aliso.jpg|thumb|L' Alisgiu.]] L''''Alisgiu''' hè un [[fiume]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Fiumi di Corsica}} [[Categoria:Fiumi di Corsica]] dm3h58ioe5g7s4qann3f0l243kmetyp Template:Fiumi di Corsica 10 6348 373976 373038 2021-06-02T11:14:32Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki <br clear=all> {| id="toc" align="center" style="margin:auto;" |- | style="background:#ccccff" align="center" | '''I fiumi di [[Corsica]]''' |- | align="center" style="font-size: 90%;" | [[Abatescu]] [[Alisu (fiume)|Alisu]] [[Bevincu]] [[Bravone (fiume)|Bravona]] [[Cavu]] [[Fangu]] [[Figarella (fiume)|Figaredda]] [[Fiumaltu]] [[Fiumorbu (fiume)|Fiumorbu]] [[Golu]] [[Gravona]] [[Liamone|Liamonu]] [[Ortolu]] [[Ostriconi (fiume)|Ustriconi]] [[Osu]] [[Portu]] [[Prunelli (fiume)|Prunelli]] [[Restonica]] [[Rizzanese|Rizzanesu]] [[Stabiacciu]] [[Sulinzara]] [[Taravu (fiume)|Taravu]] [[Tavignanu (fiume)|Tavignanu]] [[Travu (fiume)|Travu]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" | |- |}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]]</noinclude> 6ekwptuwhas4wap47vswhjc71wgyngt U Ritondu 0 6349 336281 336279 2014-05-09T17:05:11Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Reindirizzamentu à [[Monte Ritondu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Monte Ritondu]] ezxq0bmyre81wk6emcerlmkzlmnyr0f Capu à u Verdatu 0 6350 336357 330881 2014-05-11T12:49:08Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Capu à u Pardatu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Capu à u Pardatu]] 5eu0dvazqy8vdgohhsqsom5o6ck5p8p Punta Minuta 0 6351 364214 354941 2019-10-03T11:19:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''punta Minuta''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 556 metri. == Geugrafia == * '''Altitudine :''' 2 556 metri * '''Massicciu :''' Cintu * '''Pusizione geugrafica :''' 42° 22′ 60″ Nordu, 8° 54′ 00″ Este * '''Cumune :''' [[Albertacce]], [[Ascu]] è [[Mansu]] * '''Rifugi vicini :''' rifugiu di Tighjettu (1 683 m), rifugiu d'Ascu Stagnu (1 422 m) == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Minuta]] 5iysq3988f90udfsfrwtjwo2zpv2xto Capu Falu 0 6352 364212 355052 2019-10-03T11:19:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''capu Falu''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 540 metri. == Geugrafia == * '''Altitudine :''' 2 540 metri * '''Massicciu :''' Cintu * '''Pusizione geugrafica :''' 42° 22′ 07″ Nordu, 8° 55′ 47″ Este * '''Cumune :''' [[Albertacce]] è [[Lozzi]] * '''Rifugi vicini :''' rifugiu di Tighjettu (1 683 m) == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Falu]] 89fmnpx74d0v06cg8rn4cglzg9cr0b3 Paglia Orba 0 6353 364182 348091 2019-10-03T11:19:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Paglia Orba.jpg|thumb|U Paglia Orba (2 525 m) è u Capu Tafunatu (2 335 m)]] U '''Paglia Orba''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2525 metri. U Paglia Orba hà un culore russicciu o malvu. Hè cunsideratu aspessu cum'è a più bella muntagna di Corsica, a righjina di i monti corsi. Hè statu chjamatu dinù u ''Cervinu corsu''. U Paglia Orba hè un pocu isulatu, incù u so vicinu, u [[Capu Tafunatu]] (2 335 m) è u so tafone (30 x 12 m). U significatu di u nome corsu hè incertu, appostu chì "orba" significheghja ''incurvata'', ma dinù ''ceca''. == Geugrafia == [[File:Albertacce.jpg|thumb|U Paglia Orba, vistu da u paese d'Albertaccia, in Niolu. Accantu: I Cinqui Frati]] [[File:Paglia Orba et Calasima.jpg|thumb|U Paglia Orba è u paese di Calasima]] * '''Altitudine :''' 2 525 metri * '''Massicciu :''' Cintu * '''Pusizione geugrafica :''' 42° 20′ 33″ Nordu, 8° 52′ 43″ Este * '''Cumune :''' [[Albertacce]] è [[Mansu]] * '''Rifugi vicini :''' rifugiu di Ciottulu à i Mori (1 998 m), rifugiu di Tighjettu (1 683 m) == Girandulate == Si ghjunghje in u Paglia Orba per u [[Niolu]]. Si parte da u rifugiu di Ciottulu à i Mori. Ma a cullata hè un pocu risicosa. Da a punta, ci hè una vista meravigliosa annantu tutte e punte di l'isula è u [[mare]]. In particulare, da u Paglia Orba, ci hè una vista splendida annantu a [[Punta Minuta]] (2556 metri), u [[Monte Cintu]] (2706 metri) è u golfu di Portu. == In a cultura corsa == == Note == <references/> ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] *[[Capu Tafunatu]] ==Ligami== {{Monti di Corsica}} [[Categoria:Monti di Corsica]] kzsg03fiifmtwh9gu84sn0egqz0rttn Monte Padru 0 6354 364195 355094 2019-10-03T11:19:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Monte-padru.jpg|thumb|U monte Padru vistu da Ghjunsani]] U '''monte Padru''' (si sente ancu u ''Padre'') hè una vetta muntosa di u massicciu di u [[monte Cintu]], in [[Corsica]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> S'inalza à 2390 metri d'altitudine, duminendu e valle di l'[[Ascu (fiume)|Ascu]] (in [[Caccia]]) è di a [[Tartaghjine]] (in [[Ghjunsani]]). Situatu annantu à un contraforte di a catena cintrale, à cavallu annantu à e cumune d'[[Ascu]] è d'[[Olmi è Cappella]], custituisce u culmine di Ghjunsani è u più alta vetta in a sponda sinistra di a [[valle d'Ascu]]. == Geugrafia == U monte Padru s'inalza trà a valle di a [[Tartaghjine]] è a valle di u fiume [[Ascu (fiume)|Ascu]], spicchendu [[Ghjunsani]] di a [[valle d'Ascu]]. Culminendu à 2390 metri d'altitudine, hè u u più puntu altu d'una piccula serra muntosa custituita da a cima di a Stattoghja, u capu à a Sellula è u monte Padru, fendu fronte à u virsante nordu di u massicciu di u [[monte Cintu]], culmine di a Corsica incù i so 2706 metri. Parechji cunsidereghjanu u monte Padru cum'è a vetta di a [[Balagna]]. Hè difatti a vetta di a regione di [[Ghjunsani]]. Vetta emblematica di u nordupunente di l'isula, hè visibile dapoi a cala di [[Calvi]], u massicciu di u Cintu ma ancu dapoi a costa occidentale di [[Capicorsu]] o da e muntagne di u centru di l'isula (u [[monte Ritondu]] per indettu). == Storia == E punte di frecce di l'[[età di a petra]] sò state ritruvate à a superficia di a terra annantu à u monte Padru. E punte di frecce sò classificate in duie grande categurie : certe di forma lungarina cum'è in l'isule situate trà l'Italia è a Corsica, sò di tipu talianu ; d'altri più triangulari, incù e dinticature più pronunciate è incù u picciolu megliu propurziunatu sò di forma francese. Omu ne trova simile in e [[tola (archeolugia)|tole]] di e [[Causses]], di a [[Lozère]] è di l'[[Hérault]]. Sò punte di frecce di 'ssu tipu chì sò state scuperte annantu à u monte Padru, ma ancu in di i lochi abbastanza prossimi : annantu à u piccu del Santu vicinu à [[Palasca]], sopra à [[Ochjatana]], è vicinu à a bocca di a Battaglia annantu à u territoriu attuale di [[Piogiula]]<ref>[http://www.archiviu.org/stream/lacorsedanslant00poligoog/lacorsedanslant00poligoog_djvu.txt A Corsica in l'Antichità è in l'altu Medievu - Saveriu Poli Lib. A. Fontemoing Parigi 1907 p. 9]</ref>. == Girandulata == [[Image:Monte-Padro.jpg|thumb|center|upright=3.2|U monte Padru vistu da a Balanina in Petralba]] Hè abbastanza difficiulmente accessibile tanta dapoi a [[valle d'Ascu]] ch'è dapoi u virsante [[Tartaghjine]]. U panorama in a punt hè eccezziunale: abbraccia u litturale di [[Lisula]], parte assai di a Balagna (frà altru u situ di [[Sant'Antuninu]]), l'[[Desertu di l'Agriate|Agriate]], a valle di l'[[Ostriconi]], e creste di a [[Castagniccia]], e [[Penne Rosse]] vicinissime, l'inseme di a valle d'[[Ascu]] è a guasi tutalità di e vette di a catena cintrale sin'à u [[monte Ritondu]] passendu in particulare da u [[monte Grossu]], u [[Paglia Orba]], u [[monte Cintu]] è u [[monte Cardu]] senza sminticà [[Capicorsu]]. Una scatula à lettere hè prisenta bè bè in a vetta per quellu chì vole marcà u so passaghju. == Note == <references/> [[Categoria:Monti di Corsica|Padru]] [[Categoria:Monte di u massicciu di u Monte Cintu|Padru]] 1n7vsisybcu5322csjet834gikm34kg Monte d'Oru 0 6355 364176 354966 2019-10-03T11:19:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Bocognano_Monte_d%27Oru.jpg|thumb|250px|right|U monte d'Oru]] U '''monte d'Oru''' (o '''monte Doru''') hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so [[altitudine]] hè 2 389 metri. == Geugrafia == * '''Altitudine :''' 2 389 metri * '''Massicciu :''' Oru * '''Pusizione geugrafica :''' 42° 08′ 14″ Nordu, 9° 05′ 55″ Este * '''Cumune :''' [[Vivariu]] * '''Rifugi vicini :''' rifugiu di l'Onda (1 430 m) == In a cultura corsa == U monte d'Oru hè mintuvatu qualchì volta in a [[litteratura corsa]] è u [[cantu corsu]]. Per esempiu: * In una [[paghjella]] tradiziunale di [[Bustanicu]]: :''Averia ancu cridutu Chì u mare fussi tintu'' :''S'addunissi monte d'Oru, [[monte Ritondu]] è [[monte Cintu]].'' :''Nanzu ch'è d'abbandunà Un amore cusì distintu.'' == Riferimenti == * [http://www.paghjelle.com Paghjelle] ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Oru]] j4i26p0ndhqhgn4cvgyiggp7sqrxe21 U Renosu 0 6356 336282 334864 2014-05-09T17:07:03Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Reindirizzamentu à [[Monti Rinosu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Monti Rinosu]] iossr9dr620ovvy39mi21vsfm3a38bm Alcùdina 0 6357 364143 355142 2019-10-03T11:18:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Alcudina.JPG|thumb|right|L'Alcudina vista da U Furnellu]] L''''Alcùdina''' hè un [[muntagna|monti]] di [[Corsica]]. A so altitudina hè 2 134 metri. Hè u culmine di un massicciu frà l'[[Alta Rocca]], u [[Tàravu]] è u [[Fiumorbu]]. U nome "alcùdina" vene da u fattu ch'ellu ci hè un pentone chì hà a forma d'un'alcùdina à 200 metri da a cima. == Geugrafia == * '''Altitudine :''' 2 134 metri * '''Massicciu :''' Alcùdina * '''Pusizione geugrafica :''' 41° 50′ 57″ Nordu, 9° 12′ 26″ Este * '''Cumune :''' [[Quenza]] è [[Zìcavu]] * '''Rifugi vicini :''' rifugiu d'Asinau (1 536 m), rifugiu di Matalza (1 466 m) == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == * [http://www.youtube.com/watch?v=VfbrUsyiMNU&feature=plcp&context=C3a80d02UDOEgsToPDskIRuLlINjIIH1k5BsgZ2vfI L'Alcudina, canzona cantata da Francescu Bianconi, in [[Zicavu]], di nuvembri 2011] ==Da veda dinò== *[[Alcudina (cantu)|L'Alcudina: un cantu tradiziunali di a rigioni di Zicavu]] *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Alcudina]] 42qi729d2wgopt0fxbnlf97gf0qxkir Punta di l’Uriente 0 6358 364219 348119 2019-10-03T11:19:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Punta di l’Uriente''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 112 metri. == Geugrafia == * '''Altitudine :''' 2 112 metri * '''Massicciu :''' Rinosu * '''Pusizione geugrafica :''' 42° 05′ 28″ Nordu, 9° 08′ 02″ Este * '''Cumune :''' [[Bucugnà]], [[Ghisoni]] è [[Vivariu]] * '''Rifugi vicini :''' rifugiu di Capannelle (1 586 m) == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Uriente]] o5gkqtbiunyetudw9o45l5cfbg88wt9 Monte Stellu 0 6359 364213 355037 2019-10-03T11:19:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Monte Stellu.jpg|thumbnail|upright|U monte Stellu (vistu dall'Este).]] U '''monte Stellu''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 1307 metri. == Geugrafia == * '''Altitudine :''' 1 307 metri * '''Massicciu :''' Capicorsu * '''Pusizione geugrafica :''' 42° 47′ 19″ Nordu, 9° 25′ 07″ Este * '''Cumune :''' [[Brandu]], [[Olcani]] è [[Olmeta di Capicorsu]] * '''Rifugi vicini :''' alcunu == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Stellu]] dyrztjfwk055osye123ah28eztftkfd Template:Monti di Corsica 10 6360 373890 373527 2021-06-02T10:49:37Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki <br clear=all> {| id="toc" align="center" style="margin:auto;" |- | style="background:#ccccff" align="center" | '''I monti di [[Corsica]]''' |- | align="center" style="font-size: 90%;" | [[Capu à u Perdatu ]] [[Monte Cintu]] [[Monte d'Oru]] [[Monte Falu]] [[Monte Incudine]] [[Monte Padru]] [[Monte Renosu]] [[Monte Ritondu]] [[Monte Stellu]] [[Paglia Orba]] [[Punta di l’Oriente]] [[Punta Minuta]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" | |- |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 34zkc929qqczmbuzbfein2dpllehsav Lavu di U Rinosu 0 6361 14078 2006-04-04T18:16:07Z Img 21 [[Lavu di U Rinosu]] moved to [[Lavu di U Renosu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lavu di U Renosu]] 6uhukqu5ped6pkdu2nr1yfk0fkkcts1 Stagnu d'Arasu 0 6362 370828 364163 2021-01-05T05:19:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|U stagnu d'Arasu]] U [[stagnu]] d' '''Arasu''' hè un [[stagnu]] di [[Corsica]]. Hè situatu annantu à a cumuna di [[Zonza]]. A so superficia hè di 61 ettari. == Riferimenti == * [http://www.oec.fr/modules.php?name=Sections&sop=viewarticle&artid=38 Osservatoriu di l'ambienti di Corsica - Observatoire de l'Environnement de Corse] == Ligami == {{Stagni di Corsica}} [[Categoria:Stagni di Corsica]] c3l90epul80fpehnpchotf4f07j8r2e Stagnu d'Arbitru 0 6363 370829 364152 2021-01-05T05:19:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|U stagnu d'Arbitru]] U [[stagnu]] d' '''Arbitru''' hè un [[stagnu]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Stagni di Corsica}} [[Categoria:Stagni di Corsica]] mn7wbutz19hjjisv9yw0rxbnlpallga Stagnu di Balistra 0 6364 370830 364168 2021-01-05T05:19:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|U stagnu di Balistra]] U [[stagnu]] di '''Balistra''' hè un [[stagnu]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Stagni di Corsica}} [[Categoria:Stagni di Corsica]] gja7q0jblpek6gf70rbm79z59da76zf Stagnu di Biguglia 0 6365 364137 334481 2019-10-03T11:18:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Etang de Biguglia.jpg|thumb|240px|right|U stagnu di Chjurlinu]] U '''stagnu di Chjurlinu''' o '''stagnu di Biguglia''' hè una [[laguna]] liturania di a [[Corsica]] chì hè situata à u sudu di [[Bastia]], pocu luntanu da l'[[aeruportu di Puretta]]. Un curdone lituraniu rinosu a sipara da u [[mare Tirrenu]]. ==Giografia== [[File:Biguglia-Etang-3.jpg|240px|thumb|U stagnu di Chjurlinu, da vicinu]] U stagnu di Chjurlinu hè u più vastu [[stagnu]] di l'isula. Hè situatu à 5 kilomitri da [[Bastia]]. Si stende annantu à una superficia di 1450 [[ettari]] (14,5 km<sup>2</sup>), incù una lunghezza di 11 km da nordu à sudu è una larghezza massima di 2,5 km. Occupa a maiò parti di a ''piana di a Marana'' è un curdone lituraniu largu menu di un chilomitru a sipara [[mare Tirrenu]]. Da u sudu à u nordu, vicinu à u lavu si trovanu i cumuni di [[Lucciana]], [[Borgu]], [[Biguglia]] è [[Furiani]], induve un breve strettu cullega u stagnu à u mare. U bassu virsante di u stagnu si trova in una zona di [[sciste|scisti]] è inundazioni antichi. Riceve l'acque di u [[Bevincu]] chì sfocia in u stagnu. L'urigine di u stagnu hè da fà ricullà à l'inundazione ricente di u [[Golu]], escludendu l'isula San Damianu, chì hà a so urigine in inundazione antiche, è u lidu di a Marana cumplittamente di rene ricente. ==Impurtanza eculogica== [[File:Biguglia-Oiseaux.jpg|240px|thumb|Acelli marini in u stagnu]] A laguna hà dui zone di prutizzione [[Natura 2000]]: una zona di prutizzione spiciale è un [[situ d'impurtanza cumunitaria]]. A vasta estinsione ni face un'aria di vasta impurtanza eculogica di u [[mare Terraniu]] par via di a [[fauna]] è a [[flora]] acquatica è dinù per l'[[acelli]] chì ci stanu. U stagnu di Chjurlinu hè dunque un situ eccezziunale per a ricchezza di a fauna è di a flora in u [[Mediterraniu]]. Si pò mintuvà per esempiu a presenza di a [[cuppulata]] d'Hermann ([[Testudo hermanni]]). U stagnu di Chjurlinu hè una di e reserve naturale di [[Corsica]]. Ci vole à mintuvà a ricchezza biologica di u stagnu, cuncernendu piante [[fanerogame]] è [[invirtibrati]] è [[pesci]] (com'è a [[carpa di Corsica]]). Sta fauna acquatica permette à un grande numeru d'acelli di nidificà, di vive è di riproduce si nantu à u situ. E rive di u stagnu sò di grande impurtanza eculogica. I rose chì si poni truvà di u genaru [[kosteletzkya]] (''Kosteltzkya pentacarpos''), si trovani inoltre [[ontano|ontani]] è [[tamaricci]]. Sta flora, molta cumuna in [[Corsica]], hè moltu più rara in [[Auropa]] è in u [[Mare tarraniu]]. U lidu di a Marana hà dinù zone di spiaghje è di [[Duna|dune]] induve cresce a [[lavanda di mare]] [[endemismu|endemica]] (''Limonium strictisimum''). == Storia == Sicondu una carta antica, si pò vede trè isule à mezu à u stagnu di Chjurlinu: *'''Ischia Nova''' *'''Ischia Vechja''' *'''San Damianu''' == Ligami esterni== * [http://www.corsicatheque.com/Territoires/La-Corse-du-littoral/U-stagnu-di-Chjurlinu-un-espace-ecologique-de-premier-plan U stagnu di Chjurlinu - videu rializata da u CNDP di Corsica] * [http://natura2000.environnement.gouv.fr/sites/FR9400571.html U stagnu di Biguglia, Natura 2000] * [http://www.ecologie.gouv.fr/article.php3?id_article=5113 Ministeru di l'Ecologia, Stagnu di Biguglia - Etang de Biguglia] * [http://www.bastia.fr/rubrique.php?id_rub=autour_marana A Marana, Situ di a cità di Bastia] ==Fonte== 'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu. {{Stagni di Corsica}} [[Categoria:Stagni di Corsica]] 26hx90vcffj8pbq72aowdm26rff4v6c Stagnu di Canettu 0 6366 370831 364164 2021-01-05T05:19:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|U stagnu di Canettu]] U [[stagnu]] di '''Canettu''' hè un [[stagnu]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Stagni di Corsica}} [[Categoria:Stagni di Corsica]] 1eejya5ebjapf9n0j6pl6kgl3jsjvg1 Stagnu di Chevanu 0 6367 370832 364162 2021-01-05T05:19:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|U stagnu di Chevanu]] U [[stagnu]] di '''Chevanu''' hè un [[stagnu]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Stagni di Corsica}} [[Categoria:Stagni di Corsica]] mqpn5nzbcu0upa99bpislhdhz2dp1nn Stagnu di Diana 0 6368 370833 364161 2021-01-05T05:19:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Aléria Etang de Diana 1.jpg|thumb|250px|right|U stagnu di Diana]] U [[stagnu]] di '''Diana''' hè un [[stagnu]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Stagni di Corsica}} [[Categoria:Stagni di Corsica]] 5d3nvkvpoqtpgn5gi97ftrrrzwgopbl Stagnu di Padulatu 0 6369 370834 364167 2021-01-05T05:19:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|U stagnu di Padulatu]] U [[stagnu]] di '''Padulatu''' hè un [[stagnu]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Stagni di Corsica}} [[Categoria:Stagni di Corsica]] p9w7iw5x5r8real3idtuhqdc6oim0en Stagnu di Padulatu Tortu 0 6370 370835 364165 2021-01-05T05:19:47Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|U stagnu di Padulatu Tortu]] U '''stagnu di Padulatu Tortu''' hè un [[stagnu]] di [[Corsica]]. Hè situatu annantu à a cumuna di [[Zonza]]. U '''stagnu Padulatu Tortu''' hè un situ impurtantu par a ricchezza di a fauna lucali. Si pò mintuvà in particulari a prisenza di a [[cuppulata]] ([[Testudo hermanni]])è di a [[ranedda]] ([[Emys orbicularis]]). == Riferimenti == * [http://natura2000.environnement.gouv.fr/sites/FR9400606.html Stagnu di Padulatu Tortu - Etang de Padulatu Tortu, Natura 2000] * [http://inpn.mnhn.fr/isb/servlet/NaturaServlet?action=Fsd&typeAction=1&pageReturn=fsdDescription.jsp&SITECODE_VS=200601FR9400606 INPN Inventariu Naziunali di u Patrimoniu Naturali - Inventaire National du Patrimoine Naturel] == Ligami == {{Stagni di Corsica}} [[Categoria:Stagni di Corsica]] n2undjzq81ww9qc3rt8zdzak8omqivs Stagnu di Palu 0 6371 370836 364144 2021-01-05T05:19:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|U stagnu di Palu]] U '''stagnu di Palu''' hè un [[stagnu]] di [[Corsica]]. Hè situatu à u sudu di [[Ghisunaccia]]. U '''stagnu di Palu''' hè un situ impurtantu per a ricchezza di a fauna è di a flora lucale. Si pò mintuvà in particulare a presenza di a [[cuppulata]] ([[Testudo hermanni]]). == Riferimenti == * [http://sierm.eaurmc.fr/rlm/infos-generales/zones-homogenes/zone_37.html U stagnu di Palu - L'étang de Palu, Sierm] * [http://natura2000.environnement.gouv.fr/sites/FR9400581.html Stagnu di Palu - Etang de Palu, natura 2000] == Ligami == {{Stagni di Corsica}} [[Categoria:Stagni di Corsica]] sqv83vffg106zbgm5un16u33easbx1s Stagnu di Tanchiccia 0 6372 370837 360111 2021-01-05T05:19:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|U stagnu di Tanchiccia]] U '''Stagnu di Tanchiccia''' hè un [[stagnu]] di [[Corsica]]. Hè situatu annantu à a cumuna di [[Sarra di Farru]]. U nomu ''Tanchiccia'' significheghja ch'eddu hè un locu ind'eddu ci hè mori [[tancu|tanca]]. A superficia di u stagnu hè 14 ettari. A prufundezza media hè 1 metru. U stagnu di Tanchiccia hè un situ rimarchevuli da u puntu di vista di a flora è di a fauna, in particulari pà a prisenza di a [[ranedda]]. À tempi antichi, u stagnu cummunicava incù u mari è fù usatu com'è portu da i Rumani. == Rifarenzi == * Lucetta Poncin, ''Vida di u Taravu'', Alanu Piazzola, 2004 (in francesu) {{Stagni di Corsica}} [[Categoria:Sarra di Farru]] [[Categoria:Stagni di Corsica]] q8ycbo109mvpvby6u4r9nz3k3pporfq Stagnu d'Urbinu 0 6373 370838 364160 2021-01-05T05:19:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Etang-d'Urbino-75.jpg|250px|right|U stagnu d'Urbinu]] U [[stagnu]] d' '''Urbinu''' hè un [[stagnu]] di [[Corsica]]. A so superficia hè di 750 ettari. Ci hè un isula annantu à u '''stagnu d'Urbinu''': l'[[isula d'Urbinu]]. Accantu à u stagnu, ci hè a furesta di Pinia. In u stagnu d'Urbinu, si face a cultura di l'ostrice è l'acquacultura. == Riferimenti == * [http://www.corsica-costaserena.com/rubrique.php3 A Costa Serena] == Ligami == {{Stagni di Corsica}} [[Categoria:Stagni di Corsica]] 901t8sp5ohfa6sibapeahulhnmfd4i1 Template:Stagni di Corsica 10 6374 374067 373573 2021-06-02T11:38:30Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki <br clear=all> {| id="toc" align="center" style="margin:auto;" |- | style="background:#ccccff" align="center" | '''I stagni di [[Corsica]]''' |- | align="center" style="font-size: 90%;" | [[Stagnu d'Arasu|Arasu]] [[Stagnu d'Arbitru|Arbitru]] [[Stagnu di Balistra|Balistra]] [[Stagnu di Biguglia|Biguglia]] [[Stagnu di Canettu|Canettu]] [[Stagnu di Casavona|Casavona]] [[Stagnu di Chevanu|Chevanu]] [[Stagnu di Diana|Diana]] [[Stagnu di Padulatu|Padulatu]] [[Stagnu di Padulatu Tortu|Padulatu Tortu]] [[Stagnu di Palu|Palu]] [[Stagnu di Pinareddu|Pinareddu]] [[Stagnu di Pozzu Neru|Pozzu Neru]] [[Stagnu di Tanchiccia|Tanchiccia]] [[Stagnu d'Urbinu|Urbinu]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" | |- |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> bg17q4fiojmen5i88494iyxpnl6bwo0 Caltanissetta 0 6433 362160 350041 2019-05-15T15:13:59Z Comino 9332 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Caltanissetta | blasone=Caltanissetta-Stemma.png | nomeUfficiale=Caltanissetta | sigluRegione=SIC | sigluPruvincia=CL | latitudineGradi=37 | latitudineMinute=29 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=14 | lungitudineMinute=4 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=568 | superficia=416 | pupulazione=60.281 | densita=145 | merre=Roberto Gambino ([[Muvimentu 5 Stelle|M5S]]) | posta=93100 | telefunu=0934 | istat=085004 | abitanti=Nisseni | patrone=Arcanghjulu Michele | festa=u [[29 di sittembre]] | situ=http://www.comune.caltanissetta.it/ }} '''Caltanissetta''' hè una [[cumuna]] è una cità [[Italia|taliana]], capilocu di a [[pruvincia di Caltanissetta|pruvincia omonima]] in [[Sicilia]]. [[File:Santo-Spirito-1.jpg|thumb|none|300px|Abbazia di Santu Spiritu]] === Cumune cuntigue === [[File:Caltanissetta.svg|thumb|left|200px|A cumuna di Caltanissetta in a pruvincia]] [[Canicattì]] ([[Pruvincia d'Agrigentu|AG]]), [[Delia]], [[Enna]] ([[Pruvincia d'Enna|EN]]), [[Marianopoli]], [[Mazzarino]], [[Mussomeli]], [[Naro]] (AG), [[Petralia Sottana]] ([[Pruvincia di Palermu|PA]]), [[Pietraperzia]] (EN), [[San Cataldo]], [[Santa Caterina Villarmosa]], [[Serradifalco]], [[Sommatino]]. <br> <br> <br> <br> <br> ==Da vede dinò== *[[lingua siciliana]] [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Caltanissetta]] [[Categoria:Sicilia]] ovfz0l1atfb5kjpt1abizhksx4n6g13 Catania 0 6469 350042 350030 2015-07-07T20:26:14Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Catania | blasone= | nomeUfficiale=Catania | sigluRegione=SIC | sigluPruvincia=CT | latitudineGradi=37 | latitudineMinute=31 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=15 | lungitudineMinute=4 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=7 | superficia=180,88 | pupulazione=296.453 | densita=1.639 | merre=Raffaele Stancanelli | posta=da 95121 à 95131 | telefunu=095 | istat=087015 | abitanti=Catanesi | patrone=Sant'Agata | festa=u [[5 di ferraghju]] | situ=http://www.comune.catania.it/ }} '''Catania''' hè una [[cumuna]] hè una cità [[Italia|taliana]], capilocu di a [[pruvincia di Catania|pruvincia omonima]] in [[Sicilia]]. Hè a seconda cità siciliana per pupulazione. Hè situata in a costa orientale di a Sicilia, bagnata di u mari Joniu, in u centru di una ricca pianura cultivata cù agrumi, a mità strata tra [[Messina]] e [[Siracusa]], à i pedi di l'[[Etna]]. [[File:Catania BW 2012-10-06 11-32-08 2 fj.JPG|thumb|none|300px|Catedrale di Sant'Agata]] === Cumune cuntigue === [[File:Catania.svg|thumb|left|200px|A cumuna di Catania in a pruvincia]] [[Aci Castello]], [[Belpasso]], [[Carlentini]] ([[Pruvincia di Siracusa|SR]]), [[Gravina di Catania]], [[Lentini]] (SR), [[Mascalucia]], [[Misterbianco]], [[Motta Sant'Anastasia]], [[San Gregorio di Catania]], [[San Pietro Clarenza]], [[Sant'Agata li Battiati]], [[Tremestieri Etneo]]. <br> <br> <br> <br> <br> ==Da vede dinò== *[[lingua siciliana]] [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Catania]] [[Categoria:Sicilia]] bvggde0xp72m83nmadijuc37w0ypyzk Enna 0 6495 350043 350031 2015-07-07T20:26:58Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Enna | blasone= | nomeUfficiale=Enna | sigluRegione=SIC | sigluPruvincia=EN | latitudineGradi=37 | latitudineMinute=34 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=14 | lungitudineMinute=16 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=931 | superficia=357,18 | pupulazione=28.157 | densita=79 | merre=Rino Agnello | posta=94100 | telefunu=0935 | istat=086009 | abitanti=Ennesi | patrone=Maria Santissima di a Visitazione | festa=u [[2 di lugliu]] | situ=http://www.comune.enna.it/ }} '''Enna''' (dinù '''Castrogiovanni''', nome ufficiale sin'à u [[1926]]) hè una [[cumuna]] è una cità [[Italia|taliana]], capilocu di a [[pruvincia d'Enna|pruvincia omonima]] in [[Sicilia]]. [[Image:Enna Pano.jpg|thumb|none|300px|Enna]] === Cumune cuntigue === [[File:Enna.svg|thumb|left|200px|A cumuna d'Enna in a pruvincia]] [[Agira]], [[Aidone]], [[Assoro]], [[Calascibetta]], [[Caltanissetta]] ([[Pruvincia di Caltanissetta|CL]]), [[Gangi]] ([[Pruvincia di Palermu|PA]]), [[Leonforte]], [[Nissoria]], [[Piazza Armerina]], [[Pietraperzia]], [[Santa Caterina Villarmosa]] (CL), [[Valguarnera Caropepe]], [[Villarosa]]. <br> <br> <br> ==Da vede dinò== *[[lingua siciliana]] [[Categoria:Cumuna di a pruvincia d'Enna]] [[Categoria:Sicilia]] lum0kq8b8af4lbemxmwhn2vsuq6t0cl Girgenti 0 6523 138125 131453 2008-08-03T20:38:17Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[Agrigentu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Agrigentu]] aj5ww3f95bzyjhupcus2nx2awcq0jor Rizzanese 0 6766 14905 2006-04-08T12:48:41Z Img 21 [[Rizzanese]] moved to [[Rizzanesu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Rizzanesu]] huqoa7m5ijxh5k54acjnknv5jtpwf63 Lisandru Magnu 0 6767 361674 343382 2019-02-12T23:12:58Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[File:AlexanderTheGreat Bust.jpg|thumb|left|Lisandru Magnu in una copia di un bustu grecu in u ''British Museum'' di Londra]] [[Image:0 Alexander-Helios Capitolini (1).JPG|thumb|left|Lisandru Magnu in una copia di un bustu grecu in u [[Musei Capitolini]] ([[Roma]])]] '''Lisandru Magnu''' (grecu: Μέγας Αλέξανδρος) hè natu u 20 o u [[26 di lugliu]] di u [[356 AC]] ed hè mortu u [[10 di ghjugnu]] di u [[323 AC]]. Era un imperatori [[Grecia|grecu]] di [[Macedonia|Macidonia]]. Hè cunnisciutu sopratuttu com'è un geniu in l'affari militari. Quandu murì, ùn n'avia ca 33 anni, ma avia dighjà cunquistatu guasgi tuttu in u mondu chì era cunnisciutu à quiddi tempi. [[File:Map-alexander-empire.png|thumb|450px|left|I cunquisti di Lisandru Magnu.]] [[Categoria:Storia]] khf50gytsn4m7e4o2cgnycgcgpso2gl Carulu Magnu 0 6768 370839 324250 2021-01-05T05:19:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Dürer karl der grosse.jpg|right|thumb|250px|Carulu Magnu da [[Albrecht Dürer]]]] '''Carulu Magnu''' era u soprannome di ''Carulu u Prima'' (in [[lingua latina|latinu]] ''Carolus Magnus'', in [[lingua francesa|francese]] '''Charlemagne''', in [[lingua tedesca|tedescu]] ''Karl der Große''). Hè natu versu u [[742]]. Fù: * [[Rè di i Franchi]] da u [[768]] à u [[814]] * [[Imperatore d’Occidente]] da u [[800]] à u [[814]] * [[Rè di i Lombardi]] da u [[774]] à u [[814]] == Riferimenti == == Liami == h68d1hukg56twxgqtm4wbsiucw8sb46 Monte Rotondu 0 6785 336286 304732 2014-05-09T17:08:41Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Monte Ritondu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Monte Ritondu]] h0t61dwca10o0m0pbiw8420g2edq1oz Turra di a Calanca 0 6786 375399 370840 2021-08-16T20:57:32Z Fausta Samaritani 15085 fix wikitext text/x-wiki [[Image: Torra_di_a_Calanca.JPG|thumb|250px|right|A torra di a Calanca]] A '''turra di a Calanca''' (o [[torra di a Calanca]]') hè una [[turra di Corsica]]. Hè situata annantu à a cumuna d'[[Ulmetu]], à ottu chilomitri di [[Pruprià]]. Par andà à a turra di a Calanca à parta da Pruprià, ci voli à piddà a strada dipartimintali D57, in dirizzioni di [[Portu Poddu]]. Ghjuntu à l'imbrancamentu di a piaghja di Campiteddu, ci voli à piddà à manca. Si ghjugni prestu à a turra, chì si vidi à manca di u stradonu. [[Image: Torra_di_a_Calanca4.JPG|thumb|250px|left|A torra di a Calanca]] == Storia == {{clear}} == Liami == * [http://sgc.chez-alice.fr/ Corsica Isula Bella] * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Orsu Ghjuvanni Caporossi [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] eg9coapzgmptgkq3t0gc0xpsih62aeg Torra di a Parata 0 6787 363795 334777 2019-10-03T11:12:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Ajaccio TG2 JPG.jpg|thumb|250px|right|A torra di A Parata]] A '''[[torra]] di A Parata''' hè una [[torra di Corsica]]. Hè situata annantu à a cumuna d'Aiacciu. U prubitariu era prima u Ministeru di a guerra, ma a so prubità fù trasferrita dopu à a cità d'[[Aiacciu]], dopu à un'urdinanza di u Rè di Francia Louis-Philippe di l'ottu marzu 1838. A forma di a torra hè ronda. Hè alta 12 metri è u so diamitru misura 7,30 metri. A torra di A Parata hè una di i più torri cunnisciuti di l'isula postu ch'hè vicinu à Aiacciu è l'[[Isuli Sanguinari]], un locu mori friquintatu da i turisti, è chì ci si pò ghjugna faciuli. Hè un fattu stranu ch'eddi ci fussini dui torri cusì vicini: una in cima di a [[Punta di A Parata]] è quidd'altra annantu à l'isulottu di [[Mezu Mari]]. Ma ùn sò micca stati custruiti à listessa ebbica, postu chì quidda di l'isulottu di [[Mezu Mari]] hè stata eretta in circa [[1550]] quandu quidda di a Punta di A Parata hè stata custruita più dopu, in 1608. ==Itinerariu== A torra hè situata à 14 kilomitri di u centru d'[[Aiacciu]]. Da [[Aiacciu]], si piglia a dirizzioni di l'[[Isuli Sanguinari]], annantu à u stradonu dipartimentali D111. Si ghjugni in a Punta di [[A Parata]]. Si cuntinueghja drittu è si codda pà u stradeddu, cù i so ricciati è i scalinati in [[diurita nera]], è si ghjugni insin'à a torra, in cima, in deci minuti. Da a torra, ci hè una vista magnifica annantu à l'[[Isuli Sanguinari]] è u golfu d'Aiacciu. U spittaculu annantu à l'Isuli Sanguinari hè splendidu à u tramontu di u [[soli]]. == Storia == [[File:Torra di A Parata.jpg|thumb|left|250px|A torra vista da in ghjò]] A torra di A Parata hè stata custruita da [[Dumenicu d’Urnanu]] è [[Girolamo da Levante]] in [[1608]]. Era chjamata tandu a "Torra di a Sanguinara di Terra", in cuntrastu incù a "Torra di a Sanguinara di Mari" (ancu chjamata a "Torra Castellucciu"), custruita annantu à l'isula [[Mezu Mari]]. == Rifarenzi == * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] * [http://www.ajaccio.fr/ situ di a cumuna d'Aiacciu] ==Liami== * [http://www.corsicanews.net/decouvrir/article-373.php Corsicanews: A Torra di A Parata] {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] m4ucy71niofk25tfearx73kekurcmla Torra di a Castagna 0 6788 370841 363844 2021-01-05T05:19:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di a Castagna]] A '''[[torra]] di a Castagna''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Rifarenzi == * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Liami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] fl231sizfmozpg4pd96cycf1kexbk3x Torra d'Albu 0 6789 370842 363813 2021-01-05T05:19:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra d' Albu]] A '''[[torra|Torra]] d'Albu''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] dj4yjduzqmzla0tf7u0g55aph8jymor Torra d'Ampuglia 0 6790 370843 363806 2021-01-05T05:19:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra d'Ampuglia]] A '''[[torra]] d'Ampuglia''' hè una [[torra di Corsica]]. Hè situata in u [[Capicorsu]], annantu à a cumuna di a [[Petra Curbara]]. <!-----> == Storia == Hè stata custruita da [[Marcu de Gentile]], in u [[1550]]. == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] kpuuuessw435dy9p8rm12lq2c20z9ki Torra d'Ancone 0 6792 370844 363809 2021-01-05T05:19:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra d'Ancone]] A '''[[torra]] d'Ancone''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] s3hq0gwreejy362xpwqpfvanfiwn7al Torra d'Agnellu 0 6793 370845 363800 2021-01-05T05:20:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra d'Agnellu]] A '''[[torra]] d'Agnellu''' (o '''Torra d’Agneddu''') hè una [[torra di Corsica]]. Hè situata in u [[Capicorsu]], annantu à a cumuna di [[Ruglianu]]. <!-----> == Storia == A '''torra d'Agnellu''' hè stata custruita à a fine di u XVIesimu seculu. == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 8w46yqxdqhpusz1it2fz6y7hmxbmi8d Torra d'Allistru 0 6794 370846 363860 2021-01-05T05:20:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra d' Allistru]] A '''[[torra]] d'Allistru''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] sqir7virzxkpssr8qca6tcpsvbcm597 Torra d'Appiettu 0 6795 370847 363864 2021-01-05T05:20:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra d'Appiettu]] A '''[[torra]] d'Appiettu''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 7bb4qj6axjb17wa3be0wocvrgv7hs57 Torra d'Asprettu 0 6796 370848 363877 2021-01-05T05:20:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra d'Asprettu]] A '''[[torra]] d'Asprettu''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 48ultbksh4oqeziyaxbzr2eif0kuo08 Torra di Benedettu 0 6797 370849 363881 2021-01-05T05:20:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Benedettu]] A '''[[torra]] di Benedettu''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] b1umvtijbyoouh6y8uby65tosej5oxf Torra di Bravone 0 6798 370850 363815 2021-01-05T05:20:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Bravone]] A '''[[torra]] di Bravone''' (o '''Torra di Bravona''') hè una [[torra di Corsica]]. Hè situata annantu à a [[costa orientale]]. <!-----> == Storia == A Torra di Bravone hè stata custruita da l'architettu genuvesi [[Tobia Lomellino]] durante l'annu [[1541]]. == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] kzz99xzz0lg2g1pcq4olfenipex0c35 Torra di Calanca 0 6799 124633 44589 2008-04-20T16:08:50Z Alexbot 323 Robot : répare double redirection wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Turra di a Calanca]] nimi3zhhirhlkf2mmsqndag5j8zscnp Torra di Caldanu 0 6800 370851 363861 2021-01-05T05:20:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Caldanu]] A '''[[torra]] di Caldanu''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 93471eamhd0fh1e03ei3e55xj23tjhr Torra di Caldarellu 0 6801 370852 363865 2021-01-05T05:20:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Caldarellu]] A '''[[torra]] di Caldarellu''' (o '''Torra di Caldareddu''') hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 2z8aiya6flwtz8anqah5phi2qodum3x Torra di Calvi 0 6802 370853 363840 2021-01-05T05:20:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image:Calvi Port 1.jpg|thumb|250px|right|A torra di Calvi]] A '''[[torra]] di Calvi''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] e2krljjrhbwsmkspjthuot1mphv5s02 Torra di Campumoru 0 6803 370854 363798 2021-01-05T05:20:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Corse_Campomoro_tour_genoise.jpg|thumb|250px|right|A torra di Campumoru]] A '''[[torra]] di Campumoru''' hè una [[torra di Corsica]]. == Rifarenzi == == Liami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] clks3wbl4i8oaqlddqd36fsrxlnveff Torra di Canari 0 6804 370855 363867 2021-01-05T05:20:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Canari]] A '''[[torra]] di Canari''' hè una [[torra di Corsica]]. Hè situata in u [[Capicorsu]]. <!-----> == Storia == Hè stata custruita da [[Parigi de Gentile]]. == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] sz6hpziidzutcfr3ya05hjob96dvwgj Torra di Capannelle 0 6805 372769 370856 2021-05-10T10:20:54Z N.Longo 17706 img wikitext text/x-wiki <!---->[[File:Capannella .jpg|miniatura|240x240px|A torra di Capannelle]] A '''[[torra]] di Capannelle''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 0fu35oit4wqaurrcyb4pgd8m96ae435 Torra di Capigliolu 0 6806 370857 363845 2021-01-05T05:20:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Capigliolu]] A '''[[torra]] di Capigliolu''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 3ogo85ilzbkdfm3jn87nxbulwo9cftv Torra di Capiteddu 0 6807 370858 363792 2021-01-05T05:20:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Torra di Capiteddu.JPG|thumb|250px|right|A torra di Capiteddu. In u fondu, Aiacciu]] A '''torra di Capiteddu''' (o [[Torra di Capitellu]]) hè una [[torra di Corsica]]. Hè situata annantu àa cumuna di [[Grussetu è a Prugna]]. A so custruzzioni hà cuminciatu in [[1552]] ed hè stata compia in [[1553]]. A torra di Capiteddu hè più larga (13,50 metri di diamitru) ch'è alta (11 metri). A circunfarenza di a torra hè di 42 metri. À u pianu superiori, ci hè una rangata di 17 [[piumbatopghju|piumbatoghji]]. Ci sò dinò l'[[archera|archeri]] in parechji loca. A torra di Capiteddu hè scritta com'è munimentu storicu dipoi [[1991]]. == Gallaria d'imagini == <gallery> Image:Torra di Capiteddu 1.JPG|Un piumbatoghju Image:Torra di Capiteddu 2.JPG| Image:Torra di Capiteddu 3.JPG|A rangata di pumbatoghji in cima Image:Torra di Capiteddu 4.JPG|Una archera </gallery> == Rifarenzi == * Leandri, Franck è Chabot, Laurent (2003). Munimenti di Corsica Edisud. Aix-en-Provence (in francesu) * [http://www.google.fr/books/pdf/The_Complete_Works_of_Sir_Walter_Scott.pdf?vid=OCLC04646725&id=R2EeAAAAMAAJ&output=pdf&sig=OuvYD-oy2lde_LAoVH2pA_7QeJQ The Complete Works of Sir Walter Scott, 1833, New York, p. 146-147 (in inglesu)] == Liami == * [http://www.capitello.com/capitello_txt.htm A torra di Capiteddu (in francesu)] * [http://fr.calameo.com/read/0000045260e3574b8ceb0 Taravi, A torra di Capiteddu, CRDP] == Da veda dinò == * a [[Lighjenda di a torra di Capiteddu]] {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 7udtrnpcne1dfwabgaz7dg7tcr6npqz Torra di Capriona 0 6808 370859 363810 2021-01-05T05:20:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Capriona]] A '''[[torra]] di Capriona''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 1h4mchwdnv3vl9uqfuoho5g2djyamsr Torra di Capu di Fenu 0 6809 370860 363869 2021-01-05T05:20:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Capu di Fenu]] A '''[[torra]] di Capu di Fenu''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Rifarenzi == == Liami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] alo0kj9x07w0x7ckznflik3ar9mqbcs Torra di Capu di Muru 0 6810 363816 363445 2019-10-03T11:12:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Corse tour genoise Capu di Muru.jpg|thumb|250px|right|A torra di Capu di Muru]] A '''torra di Capu di Muru''' hè una [[Torre genuvese di Corsica|torra ghjenuvesa di Corsica]]. Facia parti di u sistemu di torri urganizati par a difesa di a [[Corsica]] è custruiti, in seguitu à a dumanda di a populazioni, par pruteghja l'isula da i [[piratu|pirati]]. Quandu ci era u priculu, i turrighjani avvirtiani l'abitanti, à sonu di [[culombu]] o intacchendu u focu in a parti più subrana di a torra. Da a torra di Capu di Muru, si vedini a [[torra di A Castagna]], a [[torra di Capu Neru]], a [[torra di A Parata]] è a [[torra di Castidducciu]]. A torra di Capu di Muru hè situata annantu à a cumuna di [[Coti è Chjavari]]. U prubitariu è a [[Cullettività tarrituriali di Corsica]]. Hè scritta com'è munimentu storicu dapoi u 1954. == Storia == A torra di Capu di Fenu hè stata custruita da u 1597 à u 1598. L'architettu era Britio Tramallo. ==Archittitura== [[File:Genoise_tower_in_corsica.jpg|thumb|250px|A torra di Capu di muru è in u fondu, l'[[Isuli Sanguinari]]]] A torra hè tonda, circundata di piumbatoghji in a parti supiriori. Hè alta quindici metri. Hè cumposta, com'è a maiò parti di i torri ghjinuvesi di Corsica, di dui piani è di una tarrazza. U prima pianu cumporta un cistarra chì ghjov da racoglia l'acqui piuvani. U sicondu pianu hè u spaziu chì era risirvatu à i vardiani di a torra. Ci hè infini una scala interna chì parmetti di righjunghja a tarrazza di a torra, circundata da numarosi [[piumbatoghju|piumbatoghji]]. ==Ghjirandulata== [[File:Corse Capu di Muru phare.jpg|thumb|250px|Capu di muru è u fanali]] Partendu da [[Aiacciu]], si và versu [[Purtichju]] è si piglia i stradona N196, D55 è D155 par andà in [[Acqua Doria]]. À l'uscita di u paesi, si piglia a dirizzioni di [[Capu di Muru]]. À quandu compia a strada, ci voli à andà à pedi. Si suvita dopu u stradeddu insin'à a torra. Da a torra, si vedini i golfi d'[[Aiacciu]] è di u [[Vallincu]]. == Noti == <references/> ==Liami== * [https://www.youtube.com/watch?v=EoWN_ReEtCo Squadra alpaliccia: Ghjirandulata in a torra di Capu di Muru] ==Da veda dinò== * i [[Torri ghjinuvesi di Corsica]] * [[Capu di Muru]] {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] b7qp93obimtc2ucdsh60twj4rsm4ux9 Torra di Capu Neru 0 6811 363833 363419 2019-10-03T11:12:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Tour génoise de Capu Neru (golfe de Valinco, Corse-du-Sud).jpg|thumb|250px|right|A torra di Capu Neru]] A '''torra di Capu Neru''' hè una [[torra di Corsica]]. Facia parti di u sistemu di torri urganizati par a difesa di a [[Corsica]] è custruiti, in seguitu à a dumanda di a populazioni, par pruteghja l'isula da i [[piratu|pirati]]. Quandu ci era u priculu, i turrighjani avvirtiani l'abitanti, à sonu di [[culombu]] o intacchendu u focu in a parti più subrana di a torra. A torra di Capu Neru hè situata annantu à a cumuna di [[Coti è Chjavari]]. == Storia == ==Archittitura== A torra hè tonda, circundata di una rangata di piumbatoghji in a parti subrana. ==Ghjirandulata== Da a torra, si vedini i golfi d'[[Aiacciu]] è di u [[Vallincu]]. == Noti == <references/> ==Liami== * [https://www.youtube.com/watch?v=1_YOfJXkeU0 Videu: Fora di Strada: Capu Neru] ==Da veda dinò== * i [[Torri ghjinuvesi di Corsica]] * [[Capu Neru]] {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 053fr31vx3kc5vlz6av67r2yrv1dcyb Torra di Cargali 0 6812 370861 363862 2021-01-05T05:20:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Cargali]] A '''[[torra]] di Cargali''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 7tpdraxvebqzoadw8426bfvrganvrbj Torra di Carghjesi 0 6813 370862 363799 2021-01-05T05:20:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Carghjesi]] A '''[[torra]] di Carghjesi''' (o ‘’’Torra di Cargese’’’) hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Rifarenzi == == Liami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] ihiifht4n10vapv232g9g9bdajnbheu Torra di Castellare 0 6814 370863 363878 2021-01-05T05:20:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image:Pietracorbara torre di l'Aquila.jpg|thumb|250px|right|A torra di Castellare]] A '''[[torra]] di Castellare''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] jtx6sa1ettmlb8u7wdapee9hd399tev Torra di Castelluchju 0 6815 370864 363818 2021-01-05T05:20:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Castelluchju]] A '''[[torra]] di Castelluchju''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] euz7vegm7gqcdvmloge9wp05oh4xeo7 Torra di Centuri 0 6816 370865 363812 2021-01-05T05:20:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Centuri]] A '''[[torra]] di Centuri''' hè una [[torra di Corsica]]. Hè situata in u [[Capicorsu]], annantu à a cumuna di [[Centuri]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] mhk4t76cmce5pi42zjpqlgam7s5i9qj Torra di Diana 0 6817 370866 363831 2021-01-05T05:20:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Diana]] A '''[[torra]] di Diana''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 07dyyziesafo2b9p3368xcr3cd28ehg Torra d'Elbu 0 6818 363871 353462 2019-10-03T11:13:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Scandola_tour_g%C3%A9noise_d%27Elbu.jpg|thumb|A torra d'Elbu]] A '''Torra d'Elbu''' hè una torra di [[Corsica]] chì face parte d'un inseme di torre di u dispusitivu di difesa messu in piazza da i Genuvesi, trà u 1605 è u 1611, chì à quell'epica, tutte e coste di l'isula eranu abbuttate da i Barbareschi, in particulare quelli di u litturale di Corsica di punente.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Hè situata annantu à a cumuna d'[[Osani]]. In i tempi, a torra d'Elbu era chjamata ''Torra d'Imbutu''.<ref>''Imbutu'' si pò leghje annantu à parechje carte di u seculu XVIII cum'è a ''Carta militaresca di l'isula di Corsica induv'elle sò marcate tutte e parochje è tutti i principali paisoli d'ogni pieve, mudificata in l'annu 1740, sicondu l'ordini di u Sgiò marchese di Maillebois''.</ref> 'Ssa torra è quella vicinante, a [[torra di Gargalu]], si trovanu isulate da l'abitazione. Ci vole à sapè ch'è i Genuvesi avianu fattu evacuà tutte e pupulazione, dapoi [[Calvi]] sin'à [[Aiacciu]], eccetuatu qualchì rara piazza furtificata cum'è Girulata è [[Portu]] (o ''Portu di Sia''). A torra d'Elbu chì dumineghja a marina eponima, à livante di a penisula di [[Scandula]], si trova in u fondu di a cala d'Elbu. Hè situata fora di a [[Riserva naturale di Scandula]], ma in u situ dettu ''Scandula'' di u [[Cunsirvatoriu di u spaziu litturale è di e rive lacustre|Cunsirvatoriu di u litturale]], à cavallu annantu à e cumune d'[[Osani]] è [[Galeria]]. ==Storia== L'edificazione di 'ssi torre avia principiatu versu a mità di u seculu XVI, à i conti di e cumunità è [[pieve]], è servianu à l'agguattadori per signalà, per via di fochi, l'approcciu di i battelli di a flotta [[Imperu ottumanu|ottumana]]. ==Descrizzione== A forma di a torra hè ronda. ==Accessu== [[File:Scandola_tour_d%27Elbu.jpg|thumb|A torra è a cala d'Elbu]] L'accessu à a torra d'Elbu si face da u tracone di Canalette (si termineghja à a piccula spiaghja di a marina d'Elbu) da induve parte un picculu stradellu di circa 500 metri. == Note == <references/> {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] en4wuws1u34kquocf92v6uuv0f9v011 Torra d'Erbalunga 0 6819 363797 363414 2019-10-03T11:12:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Corse-04599-Erbalunga-tour gnoise.jpg|thumb|300px|left]] [[Image:Erbalonga_01.JPG|thumb|300px|right|A torra d'Erbalunga]] A '''[[torra]] d'Erbalunga''' hè una [[torra di Corsica]]. Si trova annantu à a cumuna di [[Brandu]]. A torra d'Erbalunga hè situata à l'estremità d'un picculu pinzu davanti à a marina d'Erbalunga. == Storia == Hè stata edificata à u seculu XVI. À tempi antichi, vene à dì à i seculi XVI, XII è XVIII, a torra dipendia di l'abitanti di e cumune di a cumunità di Brandu, cum'è a [[torra di Lavasina]] o a [[torra di Sagru]] à u nordu. Durenti a guerra trà Genuva è a Francia, da 1550 à 1560, ci eranu à spessu e battaglie in i circondi d'[[Erbalunga]]. I signori d'Erbalunga eranu favurevuli à Genua, invece quelli di Brandu eranu in favore di a Francia. Hè accadutu cusì chì a torra ricevissi 77 cannunate tirate da e truppe francese è turche, chì anu dannificatu tandu a torra d'Erbalunga, chì era tenuta à l'epica da Alessandro Gentile. ==Prutezzione== [[File:Corse-04590-Erbalunga-tour génoise.jpg|left|150px]] A torra d'Erbalunga hè classata cum'è munimentu storicu. Hè scritta à l'inventariu di i munimenti storichi dipoi u 24 ghjennaghju di u [[1995]]. Hè a Cullettività Territuriale di Corsica chì s'accapa di a gestione di a torra d'Erbalunga, dopu à u trasferrimentu chì hè statu fattu da u dicretu 2003-1111 di u 18 di nuvembre 2003. == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] {{c-supranu}} {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] jkyht9a2vj5fjlh95pzpun60kp9yo7m Torra di Ferringule 0 6820 370867 363879 2021-01-05T05:20:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Ferringule]] A '''[[torra]] di Ferringule''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] t0a5aypuck2ttqt3369832fty0g1dmx Torra di Fautea 0 6821 370868 363855 2021-01-05T05:20:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image:Tour de Fautea 01.jpg|thumb||250px|right|A torra di Fautea]] A '''[[torra]] di Fautea''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 55qosmnagc7oi9qwzvo04qav07d3ygn Torra di Finochjarola 0 6822 370869 363839 2021-01-05T05:20:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Finochjarola]] A '''[[torra]] di Finochjarola''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] a06swj54zj5ddc7lxwe1sq4x01jh76y Torra di Fiurentina 0 6823 370870 363884 2021-01-05T05:20:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Fiurentina]] A '''[[torra]] di Fiurentina''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 3g5gibh5rwerik2k5m20lq6m46by22u Torra di Fornali 0 6824 370871 363872 2021-01-05T05:20:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Fornali]] A '''[[torra]] di Fornali''' hè una [[torra di Corsica]]. Hè situata in u [[Nebbiu]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] dtm04azp0148wc0kvdyylsfd5ddnk0m Torra di Galeria 0 6825 370872 363857 2021-01-05T05:20:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Galeria]] A '''[[torra]] di Galeria''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] a842u2eks87ft0lqt1sur290pdxvg6f Torra di Giraglia 0 6826 363859 353563 2019-10-03T11:13:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Giraglia_phare_et_tour_g%C3%A9noise.jpg|thumb|A torra è u fanale di a Giraglia]] A '''torra di a Giraglia''' hè una [[torra genuvese]] di [[Corsica]], situata annantu à l'isulottu di a [[Giraglia]], annantu à a cumuna d'[[Ersa]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> L'isulottu di a [[Giraglia]], hè longu 800 metri è largu 50 metri. Hè situatu à 2,5 kilomitri di e coste di u [[Capicorsu]]. A torra si trova in a punta di l'isula, davanti à u [[fanale di a Giraglia|fanale]]. ==Storia== [[File:Tour_de_la_Giraglia_ASG_Corsica_886.jpg|thumb|Pianu di a torra, à l'epica di a custruzzione]] Una [[torra genuvese]] ci fubbe architettata à u seculu XVI. Da [[1573]], un torra à a Giraglia hè listata frà e torre litturale à custruisce da [[Genuva]] per difende a [[Corsica]]. A decisione di custruzzione hè finalmente pigliata in [[1582]] da u signore capicursinu Don [[Cristofaro Tagliacarne]] è u [[guvernadore]] genuvese [[Stefanu Passano]], incù l'accordu di a pupulazione. U [[6 uttrove]] di u [[1583]], l'accordu di custruzzione hè validatu da l'Offiziu di Custruzzione di e Torre, incù lugliu di u [[1584]] cum'è data iniziale di cumpiimentu privistu. I travagli smarranu sottu à a direzzione di l'architettu [[Dumenicu Pelo]]. Eppuru, i prublemi lugistichi ligati à u fattu di custruisce annantu à unu isulottu ritardanu u cantieru. In una lettera di u [[29 lugliu]] di u [[1584]], Don Tagliacarne informa u nuvellu guvernadore genuvese, [[Cattaneo di Marini]], di e difficultà di trasportu di u nutrimentu è di u materiale da [[Bastia]] à a [[Giraglia]], ***affinch'è riclamà di i ***cumporti supplementarii. Ma u guvernadore addirizza à u [[Senatu di Genuva]] una lettera designendu Bartolomeo di Sarzana cum'è futuru capu di u torra. Malgradu i prublemi d'appruvvisiunamentu, a siconda volta di l'edifiziu hè ultimata u [[16 nuvembre]] di u [[1584]] è a torra hè guasi compia u [[10 dicembre]]. U ***surintendant Don Tagliacarne manda l'avvisu di fine di travagli à u guvernadore à a fine dicembre di u [[1584]]. Hà spesu tandu 9311 [[Lira|lire]] per a custruzzione, somma chì li hè rimbursata, in seguitu à a so assignazione di l'agenti di u Tisoru u [[6 frivaghju]] di u [[1585]]. U prilevamentu d'un drittu d'armeghju deve permette di ***recouvrer 'ssi soldi. Da u seculu XVI à u seculu XVIII, a guarnigione di a torra hè cumposta d'un capu, di trè suldati chì almenu unu hè [[bumbardieru]], è d'un omu incaricatu di u ***ravitaillement è di u trasportu in barca sin'à a [[Corsica]]. U persunale hè capicursinu o [[Bastia|bastiacciu]]. Parechji capi s'imponenu in dinastia, cum'è i Di Urbanis, à parte di u [[1720]]. ==Descrizzione== [[File:Ersa_Giraglia_phare_et_tour.jpg|thumb|A torra è u fanale, da luntanu]] A torra hè un edifiziu in petra di forma quatrata, chì cumporta parechji piani. A torra hè oghje pruprietà di u [[Cunsirvatoriu di u Litturale]] in bonu statu di cunsirvazione. Annantu à trè livelli, cum'è tutte e [[torra genuvese|torre genuvese litturale]], a torra hè incimata d'una terrazza circundata di [[merlu|merli]] è fianchighjata d'una [[guardiola]]. == Note == <references/> == Ligami == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torra genuvese di Corsica]] l6fh9rzmvjrcy4lxc51ioujfs5vqsg0 Torra di Girolata 0 6827 370873 363819 2021-01-05T05:20:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Girolata]] A '''[[torra]] di Girolata''' hè una [[torra di Corsica]]. A Torra di Girolata hè stata custruita da l'architettu genuvese [[Geronimo da Levante]] durante l'annu [[1551]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] * Orsu Ghjuvanni Caporossi, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] mlhs3khhj4mf0tlj33titec0yt2x6tt Torra di Grisgione 0 6828 370874 363868 2021-01-05T05:20:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Grisgione]] A '''[[torra]] di Grisgione''' hè una [[torra di Corsica]]. Hè situata in u [[Capicorsu]], annantu à a cumuna di [[San Martinu di Lota]]. <!-----> == Storia == Hè stata custruita in u [[1542]]. == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] bh8a75ry5hx6disa9jxi2nxt8e7mdbv Torra di l'Isula di Gargali 0 6829 370875 363823 2021-01-05T05:20:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di l'Isula di Gargali]] A '''[[torra]] di l'Isula di Gargali''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] q54h7zju80ghs5sewfqxvs78na0aycf Torra di l'Isuledda 0 6830 370876 363802 2021-01-05T05:20:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Torra di l'Isuledda.JPG|thumb|250px|right|A torra di l'Isuledda]] A '''[[torra]] di l'Isuledda''' (o '''Torra di l'Isulella''') hè una [[torra di Corsica]]. Hè ancu chjamata a Torra di i Setti Navi, apposta ch'edda hè situata accantu à a Punta di i Setti Navi. A torra hè stata custruita in [[1608]]. A torra hè situata annantu à a cumuna di [[Pitrusedda]]. U prubitariu di u situ hè a cumuna di [[Pitrusedda]]. Par andà ci à parta d'[[Aiacciu]], ci voli à piglià u stradonu naziunali N196 in dirizzioni di [[Purtichju]]. Ghjuntu à l'altezza di Pisciatedda, ci voli à piglià à dritta versu [[Purtichju]]. Dopu, passatu Purticchju, ci voli à andà à dritta versu [[l'Isuledda]]. Ci voli à piglià dinò à manca par andà versu a Torra di l'Isuledda. Si ghjugni dopu davanti à una stretta. Cuddendu à pedi pa issa stretta, si ghjugni à a torra in deci minuti. A Torra di l'isuledda hè scritta annantu à l'invintariu di i munumenti storichi dipoi u [[4 aostu]] [[1992]]. == Gallaria d'imagini == <gallery> Image:Torra di l'Isuledda3.JPG|A rangata di piumbatoghji, in cima Image:Torra di l'Isuledda4.JPG| </gallery> <gallery> Image:Torra di l'Isuledda 5.JPG|Un piumbatoghju Image:Torra di l'Isuledda 1.JPG| </gallery> == Rifarenzi == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] miz6si2k8t4rgisp33nzag8tdnjmo3v Torra di Lozari 0 6831 370877 363835 2021-01-05T05:20:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Lozari]] A '''[[torra]] di Lozari''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] gaakbgtc49tqnj4j72kmw7glnmc3pjd Torra di Meria 0 6832 370878 363817 2021-01-05T05:20:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Meria]] A '''[[torra]] di Meria''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] exachnnq6ixvx9e6zx7r6s0k7k6dldb Torra di Micalona 0 6833 370879 363796 2021-01-05T05:20:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Torra di Micalona3.JPG|thumb|250px|right|A torra di Micalona]] A '''torra di Micalona''' (o [[Turra di Micalona]]) hè una [[torra di Corsica]]. Hè situata annantu à a cumuna d'[[Ulmetu]], à a surtita d'Abbartedda. A torra di Micalona si vedi da a [[torra di Campumoru]] è da a [[torra di Capriona]]. U prubitariu di a torra hè privatu. Da a torra di Micalona, si vedi a bocca di u [[Taravu]]. A torra di Micalona hè stata custruita in [[1589]]. Saria stata incindiata da [[Stefanu Doria]] in [[1564]]. A struttura di a torra hè ronda. Hè fatta di [[granitu]] russicciu. == Gallaria d'imaghjini== <gallery> Image:Torra di Micalona1.JPG| Image:Torra di Micalona2.JPG|I [[piumbatoghju|piumbatoghja]] in cima Image:Torra di Micalona4.JPG| </gallery> <gallery> Image:Taravu.JPG|A bocca di u [[Taravu]], da a torra di Micalona Image:Torra di Micalona5.JPG| </gallery> == Rifarenzi == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] * [http://www.studiosdolla.net/CV/site/tours.htm Torre di Corsica (in francesu)] * Lucetta Poncin, ''Vida di u Taravu'', Alanu Piazzola, 2004 (in francesu) == Liami == * [http://paglia.orba.free.fr/reve/reve2.htm Torri ghjinuvesi (in francesu)] {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] d611r7kibl2r99w72m9fheugm4qm6yr Torra di Miomu 0 6834 370880 363850 2021-01-05T05:20:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Miomu]] A '''[[torra]] di Miomu''' hè una [[torra di Corsica]]. Hè situata in u [[Capicorsu]], annantu à a cumuna di [[San Martinu di Lota]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] hhxgjpvfl0w4o3wl762m9l01872qeey Torra di Mortella 0 6835 370881 363825 2021-01-05T05:20:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Mortella]] A '''[[torra]] di Mortella''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] o32537etz7e79i4p081y55x4rz4oyzu Torra di Munticellu 0 6836 378589 378584 2022-02-19T03:21:46Z Tamzin 7099 Annullate le modifiche di [[Special:Contributions/202.173.122.16|202.173.122.16]] ([[User talk:202.173.122.16|discussione]]), riportata alla versione precedente di [[User:Holder|Holder]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Munticellu]] A '''[[torra]] di Munticellu''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] sf3nvbfozj4sax3kq80ss699js58ti9 Torra di Negru 0 6837 370883 363848 2021-01-05T05:20:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Negru]] A '''[[torra]] di Negru''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] e88vrp1iwoxu6v2t292a0oe828zpgv3 Torra di Nonza 0 6838 363803 334741 2019-10-03T11:12:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Corse-04654-Nonza-tour paoline.jpg|300px|left]] [[Image:Corse-04650-Nonza-tour paoline.jpg|thumb|300px|right|A torra di Nonza]] A '''[[torra]] di Nonza''' hè una [[torra di Corsica]]. == Storia == Inde l'annu 1757, Nunza si rallegia à Pasquale Paoli. Mentre a guerra contra a Francia, Nunza era un locu strategicu di l'armata paolina ind'u Capicorsu. U paese fu bombardatu da u mare mentre a ghjurnata sana di u 24 d'aostu 1768 pè asicurà a marchja di e tre colonne d'infanteria di u generale francese Grandmaison. I 1200 suldati francesi funu prigiunati e troppe corse, à u nordu i u paese. Ma u commandante corsu Ghjacumu Casella firmava ind'a torra. Gridendu cumandi, è incu un sistemu di curdelle ligate à i fucili pè tirà da parechji loci in stessu tempu, facia credè à i francesi à una forta resistenza. Solu accitava a redizzione cu l'onori militari è u dirittu di portà l'arme cu ellu à l'atre troppe paoliste. A legenda dice chi videndu Casella sorte solu di a torra cu e crochje, Grandmaison dimandava induv'era a troppa, è chi u vechju suldatu rispondia : "Eccu a troppa, so eiu!" Fu cundottu cu l'onore ind'u Nebbiu, accant'à Paoli, da Grandmaison stessu. == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] {{c-supranu}} {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 59ncqgp6t2vkovuno1dt3h3f8bnjefg Torra d'Olmettu 0 6839 370884 363856 2021-01-05T05:20:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra d'Olmettu]] A '''[[torra]] d'Olmettu''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 4dfkld0y56415aum03zafuj87ggfh5p Torra d'Omigna 0 6840 370885 363851 2021-01-05T05:20:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image:Corse-Cargese-Tour Omigna.jpg|thumb|250px|right|A torra d'Omigna]] A '''[[torra]] d'Omigna''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] hics4gs48e8lui5h5ngdkhylzhp9254 Torra d'Orchinu 0 6841 370886 363826 2021-01-05T05:21:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra d'Orchinu]] A '''[[torra]] d'Orchinu''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] kpnfot42vcf2i8dwoti1jzj2v54kti9 Torra di Padulella 0 6842 370887 363822 2021-01-05T05:21:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Padulella]] A '''[[torra]] di Padulella''' hè una [[torra di Corsica]].Hè situata annantu à a cumun di [[Moriani]]. <!-----> == Storia == A '''Torra di Padulella''' hè stata custruita in u [[1548]]. == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] ekmk67yrxkhvn85xrqamwcxxg9b577y Torra di Petranera 0 6843 370888 363875 2021-01-05T05:21:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Petranera]] A '''[[torra]] di Petranera''' hè una [[torra di Corsica]]. Hè situata in u [[Capicorsu]], annantu à a cumuna di [[San Martinu di Lota]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] dj5vfwwrlalca7juxfnxli1m07ii4s3 Torra di Pinareddu 0 6844 370889 363853 2021-01-05T05:21:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Pinareddu]] A '''[[torra]] di Pinareddu''' hè una [[torra di Corsica]]. Hè situata annantu a cumuna di [[Portivechju]]. <!-----> == Storia == A '''[[torra]] di Pinareddu''' hè stata custruita à a fini di u XVIesimu seculu. == Rifarenzi == * Dirizzioni Rigiunali di l'Affari Culturali di Corsica, [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Liami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] l5kgho18apbjfueey6mtlelgy63r41p Torra di Poghju 0 6845 370890 363842 2021-01-05T05:21:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Poghju]] A '''[[torra]] di Poghju''' hè una [[torra di Corsica]]. Hè situata in u [[Capicorsu]], annantu à a cumuna d' [[Ersa]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 8h0qk57lccrt29qrq07545nygm3zuxo Torra di Portu 0 6846 363852 363428 2019-10-03T11:13:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Corse_Porto_tour_genoise.jpg|thumb|300px|left|Torra di Portu]] [[Image:Korsika_Porto.jpg|thumb|300px|right|A torra di Portu]] A '''[[torra]] di Portu''' hè una [[torra di Corsica]] in [[Portu]]. Hè una torra quatrata. == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] g0sox4u4u402fhpy95l6c9lg88hl54a Torra di Portu di Sia 0 6847 370891 363827 2021-01-05T05:21:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Portu di Sia]] A '''[[torra]] di Portu di Sia''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 1sk7slo8aa4uw95emygmi7jdj45rpa4 Torra di Punta Caldanu 0 6848 370892 363821 2021-01-05T05:21:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Punta Caldanu]] A '''[[torra]] di Punta Caldanu''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] ob8d5dy87baohqa87468ho90t6vtqtu Torra di Punta d'Arcu 0 6849 370893 363866 2021-01-05T05:21:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Punta d'Arcu]] A '''[[torra]] di Punta d'Arcu''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] h0snt2i2buqy7xcbrgmac4ik010isj9 Torra di Punta Mortella 0 6850 370894 363854 2021-01-05T05:21:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Punta Mortella]] A '''[[torra]] di Punta Mortella''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] avbwm5bjc4dyhe1g09131cizmibj03c Torra di Porrata 0 6851 370895 363882 2021-01-05T05:21:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Porrata]] A '''[[torra]] di Porrata''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 5l01b3ll45kf4kqexrsrcqrhxnqcg7d Torra di Roccapina 0 6852 363805 353608 2019-10-03T11:12:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Corse_Roccapina_tour_genoise.jpg|thumb|A turra di Roccapina]] A '''turra di Roccapina''' (o ''Torra di Roccapina'') hè una [[turra di Corsica]], di u [[seculu XVII]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> Hè una [[turra ghjinuvesa]], situata annantu à a cumuna di [[Sartè]], à un'altezza di 134 metri. Faci parti d'un insemu di turri di u dispusitivu di difesa missu in piazza da i Ghjinuvesi, trà u 1605 è u 1611, chì à quidd'ebbica, tutti i costi di l'isula erani abbuttati da i Barbareschi, in particulari quiddi di u litturali di a Corsica di punenti. Accantu à a [[turra]], ci si trova un munimentu naturali di [[Corsica]]: u [[Lionu di Roccapina]]. Da a turra, ci hè a vista annantu a piaghja d'Arbaghju, annantu à l'[[Omu di Cagna]], annantu à [[I Monachi]] è annantu à a [[Turra d'Ulmetu]]. ==Storia== [[File:Tour de Roccapina.jpg|thumb|L'apartura in a volta]] L'edificazioni di a turra di Roccapina fù prugittata in un ducumentu di 1573, chì discrivi u prugramma di l'ultima fitta di custruzzioni di i turri di u litturali. Quidda di Roccapina hè stata custruita in circa 1610-1612, da Giovanni de Cauro, chì custruì dinò a [[turra di Sinetosa]]. A turra era vardata da un capu è dui suldati pagati da u Tinenti di Sartè. Ma a turra ùn fù più vardata à u principiu di u seculu XVIII. ==Discrizzioni== 'Ssa turra circulari s'inalza annantu à trè liveddi tradiziunali : basamentu cecu, pianu partusgiatu incù una porta, è tarrazza. I [[piumbatoghju|piumbatoghji]] di a curona sò rimpiazzati da di i [[brittisca|brittischi]]. À l'internu, a pezza di u prima pianu hè cuparta d'una cupula. Unu pozzu fala in a cistarra. Annantu à a tarrazza, a varghjola di scali hè sparita. Ci sò parichji [[archera|archeri]], ma a volta hè aparta, à u liveddu di u sicondu pianu. ==Prutizzioni== A turra di Roccapina hè classata com'è munimentu storicu dipoi [[1994]]. ==Accessu== [[File:Roccapina Torra.JPG|thumb|A turra, vista da u stradonu]] Annantu à u stradonu d'[[Aiacciu]] à [[Sartè]], si pidda a strada chì và in [[Roccapina]], insin'à à piaghja. À quandu ghjuntu à a piaghja, ci hè un grossu chjapponu. Da quì, ci hè un stradeddu chì codda insinamenti à a turra, in circa una meza ora. == Noti == <references/> == Bibliugrafia == * Leandri, Franck è Chabot, Laurent (2003). ''Munimenti di Corsica'', Edisud. Aix-en-Provence (in francesu) == Liami == * [https://www.youtube.com/watch?v=31cKBDABYX8 Videu: Roccapina - A piaghja, u Lionu è a turra] == Da veda dinò == * u [[Lionu di Roccapina]] * [[Roccapina]] {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] j06w9zhw8lsiv4m267pd1lfsf5yp7p4 Torra di Roglianu 0 6853 370896 363828 2021-01-05T05:21:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Roglianu]] A '''[[torra]] di Roglianu''' hè una [[torra di Corsica]]. Hè ancu chjamata a torra "Barbara da mare". Hè situata in u [[Capicorsu]], annantu à a cumuna di [[Roglianu]]. <!-----> == Storia == Hè stata custruita in u [[1524]] da [[Francesco de Negroni]]. == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 29axt4vdqbo3l9xvmijlcy4h35lomp9 Torra di Sacru 0 6854 370897 363846 2021-01-05T05:21:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Sacru]] A '''[[torra]] di Sacru''' hè una [[torra di Corsica]]. Hè situata in u [[Capicorsu]], annantu à a cumuna di [[Siscu]]. <!-----> == Storia == A '''torra di Sacru''' hè stata custruita in u [[1570]]. == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 3e6ml2mp52oktgvul3lrtix5joeicsh Torra di Sagone 0 6855 363814 352878 2019-10-03T11:12:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Vico - Tour de Sagone.jpg|thumb|250px|A torra di Savona]] A '''[[torra]] di Savona''' hè una [[torra di Corsica]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> Hè situata annantu à a cumuna di [[Vicu]]. 'Ssa torra d'agguattu litturali hè situata à punenti di a [[cala di Savona]]. A torra ùn hè micca in bonu statu di cunsirvazioni, chì hè in parti arruvinata. Hè classata com'è munimentu storicu. == Storia == [[File:Vico tour de Sagone.jpg|thumb|250px|A torra di Savona, da vicinu]] A torra ghjenuvesa di Savona hè stata custruita à u principiu di u seculu XVII, à listessa epica ch'è i torri d'[[Torra d'Omigna|Omigna]], [[Torra d'Orchinu|Orchinu]], [[Torra di Carghjesi|Carghjesi]] è [[Torra di Capu Rossu|Capu Rossu]]. Faci parti di l'insemu di torri custruiti à l'ebbica longu i costi di Corsica da i ghjenuvesi, chì a Corsica era tandu sottu à a so duminazioni, par pruteghja l'abitanti da l'incursioni di i pirati barbareschi, chì abbuttavani tandu i casi è i paesi è rapìani la ghjenti. U 21 aprili 1763, a torra di Sagona chì strapiomba a cala di Savona, vardata da i Ghjinuvesi par pruteghja u trasportu di legnu di a furesta d'Aitona, hè attaccata da i Corsi. Dopu à un prima faddimentu, 'ssa mossa hè incurunata di successu calchì ghjornu dopu. U 1a maghju 1811, un gruppu di navi di guerra inglesi attacca i trè navi francesi posti in u fondu di a cala di Sagona. L'artigliaria hè stallata annantu à a piattaforma suprana di a torra è una battaria hè custruita à u so pedi. Dopu menu di dui ori di cumbattu, i spararii inglesi hani raghjoni di a risistenza francesa. A torra hà subitu calchì disguastu par via di 'ssa battaglia.<ref>[http://www.corsematin.com/article/corse-du-sud/quand-les-anglais-canardaient-la-tour-de-sagone.163853.html Corse-matin: Quandu l'inglesi sparavani annantu à a torra di savona]</ref> == Noti == <references/> == Bibliugrafia== [[File:Blason ville fr Sagone 20.svg|250px|thumb|I torri annantu à a stemma di Savona]] == Liami == * [http://www.histoire-image.org/pleincadre/index.php?i=544&id_sel=undefined Archivi Dipartimentali di u Pumonti: Lettara di Nabulionu à u ministru di guerra, Clarke, duca di feltre, 3 nuvembri 1811] * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] shyknxqp6uf5ojupd300noukyudmzhn Torra di Saleccia 0 6856 370898 363824 2021-01-05T05:21:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Saleccia]] A '''[[torra]] di Saleccia''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 4xhflfwbcb91u181stthsmfjbk4x89y Torra di San Benedettu 0 6857 370899 363883 2021-01-05T05:21:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di San Benedettu]] A '''[[torra]] di San Benedettu''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] f90qe0hf62wjd75bjiwcvt12poxhfch Torra di San Ciprianu 0 6858 370900 363838 2021-01-05T05:21:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di San Ciprianu]] A '''[[torra]] di San Ciprianu''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] p678g0as8a2t784vim74rcgjuwhilpn Torra di San Fiurenzu 0 6859 370901 363811 2021-01-05T05:21:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di San Fiurenzu]] A '''[[torra]] di San Fiurenzu''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] d1tdrudswv28hn2kfua2ti2s95zc50p Torra di San Pellegrinu 0 6860 370902 363874 2021-01-05T05:21:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di San Pellegrinu]] A '''[[torra]] di San Pellegrinu''' hè una [[torra di Corsica]]. Hè situata annantu à a [[Costa orientale]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] pwnxmlyqc7bfl8mafq2vym23wx0pe2u Torra di San Vincenzu 0 6861 370903 363836 2021-01-05T05:21:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di San Vincenzu]] A '''[[torra]] di San Vincenzu''' hè una [[torra di Corsica]]. Hè situata in [[Balagna]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] i9bai5grnjxy8uylaq8mb2x3vzagdxq Torra di Sant' Amanza 0 6862 370904 363841 2021-01-05T05:21:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image:Tour_de_Sant%27Amanza.jpg|thumb|250px|right|A torra di Sant' Amanza]] A '''[[torra]] di Sant' Amanza''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] bhfb3s7bttolgcgdoakndmfare4qh7d Torra di Santa Maria Chjapella 0 6863 370905 363870 2021-01-05T05:21:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Santa Maria Chjapella]] A '''[[torra]] di Santa Maria Chjapella''' hè una [[torra di Corsica]]. Hè situata in u [[Capicorsu]]. <!-----> == Storia == A '''[[torra]] di Santa Maria Chjapella''' hè stata custruita in u [[1549]]. == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] bj47kixzwgcsuyo9vds9fnsoajwgzxh Torra di Scalu 0 6864 370906 363876 2021-01-05T05:21:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Scalu]] A '''[[torra]] di Scalu''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] tlpxqbhds8gv6aglkqs65z33aevyi8p Torra di Solenzara 0 6865 370907 363829 2021-01-05T05:21:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Solenzara]] A '''[[torra]] di Solenzara''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] lhcjupbublbhm39bx6ku3mh1nx7g3a2 Torra di Spanu 0 6866 370908 363863 2021-01-05T05:21:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Spanu]] A '''[[torra]] di Spanu''' hè una [[torra di Corsica]]. Hè situata in [[Balagna]]. <!-----> == Storia == A '''[[torra]] di Spanu''' hè stata custruita in u [[1530]] è u [[1531]]. == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] o60iy2kno5mb8uw8a0ldl58uopdekbe Torra di Sponsaglia 0 6867 370909 363837 2021-01-05T05:21:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Sponsaglia]] A '''[[torra]] di Sponsaglia''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 5yazwo46f731k4u1dq126i7t1za1ih4 Torra di Tizzà 0 6868 370910 363880 2021-01-05T05:21:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Tizzà]] A '''[[torra]] di Tizzà''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 2t6vyotm6bce9qdq7iv0r1dwm39l5ps Torra di Toga 0 6869 370911 363820 2021-01-05T05:21:36Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Toga]] A '''[[torra]] di Toga''' hè una [[torra di Corsica]]. Hè situata in u [[Capicorsu]], annantu à a cumuna di [[Bastia]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 3ynbcdy9g120fe37sgi2io74z5qpov0 Torra di Turghju 0 6870 370912 363849 2021-01-05T05:21:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Turghju]] A '''[[torra]] di Turghju''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 8rmv5x4o6gptigpalacszaby42lv4ct Torra di Vallitone 0 6871 370913 363830 2021-01-05T05:21:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Vallitone]] A '''[[torra]] di Vallitone''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] tvlcet491dfpwqyx2606dw6x2pwryzm Torra di Vignale 0 6872 370914 363847 2021-01-05T05:21:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Vignale]] A '''[[torra]] di Vignale''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 0d58ahdsvt9oyvftf8wfwtcht5a33w9 Template:Torre di Corsica 10 6873 375401 375398 2021-08-16T21:02:01Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki <br clear=all> {| class="toccolours" align="center" style="margin:auto;" |- | style="background:#ccccff" align="center" | '''E [[torre di Corsica]]''' |- | align="center" style="font-size: 90%;" | [[Torra di a Calanca]] - [[Torra di a Castagna]] - [[Torra di a Parata]] - [[Torra d'Agnellu]] - [[Torra d'Albu]] - [[Torra d'Allistru]] - [[Torra d'Ampuglia]] - [[Torra d'Ancone]] - [[Torra d'Appiettu]] - [[Torra d'Asprettu]] - [[Torra di Benedettu]] - [[Torra di Bravone]] - [[Torra di Caldanu]] - [[Torra di Caldarellu]] - [[Torra di Calvi]] - [[Torra di Campomoru]] - [[Torra di Canari]] - [[Torra di Cantone Grossu]] - [[Torra di Capannelle]] - [[Torra di Capigliolu]] - [[Torra di Capitellu]] - [[Torra di Capriona]] - [[Torra di Capu di Fenu]] - [[Torra di Capu di Muru]] - [[Torra di Capu Neru]] - [[Torra di Capu Rossu]] - [[Torra di Cargali]] - [[Torra di Cargese]] - [[Torra di Castellare]] - [[Torra di Castelluchju]] - [[Torra di Centuri]] - [[Torra di Diana]] - [[Torra d'Elbu]] - [[Torra d'Erbalunga]] - [[Torra di Ferringule]] - [[Torra di Fautea]] - [[Torra di Finochjarola]] - [[Torra di Fiurentina]] - [[Torra di Fornali]] - [[Torra di Galeria]] - [[Torra di Giraglia]] - [[Torra di Girolata]] - [[Torra di Grisgione]] - [[Torra di Lavasina]] - [[Torra di l'Isula di Gargali]] - [[Torra di l'Isula Rossa]] - [[Torra di l'Isulella]] - [[Torra di l'Osse]] - [[Torra di Lozari]] - [[Torra di Meria]] - [[Torra di Micalona]] - [[Torra di Miomu]] - [[Torra di Mortella]] - [[Torra di Munticellu ]] - [[Torra di Negru]] - [[Torra di Nonza]] - [[Torra d'Olmettu]] - [[Torra d'Ulmetu]] - [[Torra d'Omigna]] - [[Torra d'Orchinu]] - [[Torra di Padulella]] - [[Torra di Pelusella]] - [[Torra di Petranera]] - [[Torra di Pinareddu]] - [[Torra di Poghju]] - [[Torra di Portu]] - [[Torra di Portu di Sia]] - [[Torra di Punta Caldanu]] - [[Torra di Punta d'Arcu]] - [[Torra di Punta Mortella]] - [[Torra di Porrata]] - [[Torra di Roccapina]] - [[Torra di Roglianu]] - [[Torra di Sacru]] - [[Torra di Sagone]] - [[Torra di Saleccia]] - [[Torra di San Benedettu]] - [[Torra di San Ciprianu]] - [[Torra di San Fiurenzu]] - [[Torra di San Pellegrinu]] - [[Torra di San Vincenzu]] - [[Torra di Sant' Amanza]] - [[Torra di Santa Maria Chjapella]] - [[Torra di Scalu]] - [[Torra di Seneca]] - [[Torra di Senetosa]] - [[Torra di Solenzara]] - [[Torra di Spanu]] - [[Torra di Sponsaglia]] - [[Torra di Tizzà]] - [[Torra di Toga]] - [[Torra di Turghju]] - [[Torra di Vallitone]] - [[Torra di Vignale]] - |- | align="center" style="font-size: 90%;" | |- |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 4817wsiadasvznprm31xr8fxvhvzm02 Torra di Capitellu 0 6875 17768 15064 2006-04-28T17:44:55Z 81.251.226.108 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Torra di Capiteddu]] 1m94u216bkhryhkzjuc4a9ol04ulwdc Torra di Campomoru 0 6876 72462 15065 2007-04-22T11:27:33Z 90.37.213.34 Redirecting to [[Torra di Campumoru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Torra di Campumoru]] gwyozya4rqsn64dg7xnkwredu56lb5d Torra di Cargese 0 6877 72463 15066 2007-04-22T11:28:08Z 90.37.213.34 Redirecting to [[Torra di Carghjesi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Torra di Carghjesi]] sl7vv2e6gr2oscjzdv0cd6dtep6lj33 Torra di l'Isulella 0 6878 18869 15067 2006-04-29T18:17:04Z 81.251.98.164 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Torra di l'Isuledda]] kdg0iy4ia8wi3ed95r9qbvwonkepxx8 Torra di l'Osse 0 6879 370915 363808 2021-01-05T05:21:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Tour-de-Losse.jpg|thumb|250px|right|A torra di l'Osse]] A '''[[torra]] di l'Osse''' hè una [[torra di Corsica]]. Hè situata trà Pietracurbara è a marina di Cagnanu: Porticciolu. A torra di l'Osse hè dinù vicinu à a strada D80. == Galleria d'imagine == <gallery> Image:Tour de l'Osse.JPG|A torra di l'Osse </gallery> == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] bn0i2bqud4tentlwasw8x8nu8z1fham Isula d'Oga 0 6880 370916 363949 2021-01-05T05:21:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula d'Oga]] L' '''[[Isula d'Oga]]''' hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. <!-----> == Riferimenti == == Ligami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] r385fyzsj1sxbl1bjif7my9sasyl4zs Isula d'Orchinu 0 6881 370917 363960 2021-01-05T05:21:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula d'Orchinu]] L' '''[[Isula d'Orchinu]]''' hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. <!-----> == Riferimenti == == Ligami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] gfmjvnkjmgwjbxya0qghxmiixlutuig Isula d'Eccica 0 6882 370918 363957 2021-01-05T05:21:47Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula d'Eccica]] L' '''[[Isula d'Eccica]]''' hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. <!-----> == Riferimenti == == Ligami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] lskzryk311ra9t6j5fkk6le3jd1p2eu Isula d'Urbinu 0 6883 370919 363940 2021-01-05T05:21:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula d'Urbinu]] L' '''[[Isula d'Urbinu]]''' hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. Hè situata annantu à u [[stagnu d'Urbinu]]. A so altitudine hè di 22 metri. <!-----> == Riferimenti == * [http://splaf.free.fr/20.html Splaf] == Ligami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] p3n0puj8e7rnu8lqninady5clrsg9b3 Isula di Porri 0 6884 370920 363975 2021-01-05T05:21:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula di Porri]] L' '''[[Isula di Porri]]''' hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. <!-----> == Riferimenti == == Ligami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] tbomxuqxsj394hawakei5ng50kfq8tc Isula di Capu di Fenu 0 6885 370921 363982 2021-01-05T05:21:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula di Capu di Fenu]] L' '''[[Isula di Capu di Fenu]]''' hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. <!-----> == Riferimenti == == Ligami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] k5cx8lzagidu7q1mi9qiv5l0dhb5a2r Isula di Garganellu 0 6886 370922 363935 2021-01-05T05:21:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula di Garganellu]] L' '''[[Isula di Garganellu]]''' (o '''Isula di Garganeddu''') hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. <!-----> == Riferimenti == == Ligami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] gb67vjm3kfd2d044xvltks9auu31spl Isula di Capu Rossu 0 6887 370923 363955 2021-01-05T05:21:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula di Capu Rossu]] L' '''[[Isula di Capu Rossu]]''' hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. <!-----> == Riferimenti == == Ligami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] oezajchnvkfprzemm9zwkpbho6x2iev Isula di Capu Morsetta 0 6888 370924 363951 2021-01-05T05:21:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula di Capu Morsetta]] L' '''[[Isula di Capu Morsetta]]''' hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. <!-----> == Riferimenti == == Ligami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] o5j9auuliv3lmhe60dsmms0crm25ljx Isula di Punta d'Arasu 0 6889 370925 363965 2021-01-05T05:21:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula di Punta d'Arasu]] L' '''[[Isula di Punta d'Arasu]]''' hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. <!-----> == Riferimenti == == Ligami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] j7r1ptbk5h3kfebt12lhsa3lgi1d3kb Isula di Pinareddu 0 6890 370926 363943 2021-01-05T05:21:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula di Pinareddu]] L' '''[[Isula di Pinareddu]]''' (o '''Isula di Pinarellu''') hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. <!-----> == Rifarenzi == == Liami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] 8kmyhrlyawxmgn3zlpzrweief48epl1 Isula di San Damianu 0 6891 370927 363959 2021-01-05T05:21:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula di San Damianu]] L' '''[[Isula di San Damianu]]''' hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. <!-----> == Riferimenti == == Ligami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] p3qbwvo2hspgppom0cz9b26kniuru47 Isula di Gavetti 0 6892 370928 363962 2021-01-05T05:22:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula di Gavetti]] L' '''[[Isula di Gavetti]]''' hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. <!-----> == Riferimenti == == Ligami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] 0j3mywwl88f01sxg6x6g1xevivr2lhp Isula di Maestru Maria 0 6893 370929 363961 2021-01-05T05:22:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula di Maestru Maria]] L' '''[[Isula di Maestru Maria]]''' hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. <!-----> == Riferimenti == == Ligami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] s3afzmyw4n4661bgbx8hie7rzlzqj0w Isula di San Ciprianu 0 6894 370930 363969 2021-01-05T05:22:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula di San Ciprianu]] L' '''[[Isula di San Ciprianu]]''' hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. <!-----> == Riferimenti == == Ligami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] jaxs6dbgyrwgh5muwig5habi7d5yt5z Isula di Mezu Mare 0 6895 370931 363946 2021-01-05T05:22:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula di Mezu Mare]] L' '''[[Isula di Mezu Mare]]''' hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. <!-----> == Riferimenti == == Ligami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] 7qh69mvdz06xtgbxb2utt95gggxcnnw Isulottu di i Porri 0 6896 370932 363937 2021-01-05T05:22:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isulottu di i Porri]] L' '''Isulottu di i Porri''' hè un [[isulottu]] di [[Corsica]] chì faci partita di l'[[Isuli Sanguinari]]. == Rifarenzi == * [http://www.matinalatina.com/documents/tema/pescavucabulariu.pdf Vucabulariu aiaccinu di a pesca, [[Matina latina]]] == Liami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] 7vwgx09kg463e3kiqpcl19jg1qxc090 Ìsuli Sanguinarii 0 6897 370933 365917 2021-01-05T05:22:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image:Ajaccio Sanguinaires 1.jpg|thumb|250px|right|L'isuli Sanguinari]] L' '''Isuli Sanguinari''' sò un gruppu d'[[isulottu|isulotti]] di [[Corsica]] in u Golfu d'[[Aiacciu]]. <!-----> == Rifarenzi == == Liami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] qysza38od01raojm5jem5y6fwe9kd5d Isula di Centuri 0 6898 370934 363952 2021-01-05T05:22:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula di Centuri]] L' '''[[Isula di Centuri]]''' hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. <!-----> == Riferimenti == == Ligami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] 3l8xpc3gdl9i79pcqe9xpkdgfjl3mas Isula di Gargali 0 6899 189466 120368 2009-10-07T17:39:00Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Isulottu di Gargalu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Isulottu di Gargalu]] qq6dxpqz4xstz8mfa8uk0ad8jv7aaxh Isula di Spanu 0 6900 370935 363976 2021-01-05T05:22:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula di Spanu]] L' '''[[Isula di Spanu]]''' hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. <!-----> == Riferimenti == == Ligami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] jjnxmbhsp4cwnn3g2wcan8u26tmwq1o Isula di Brocciu 0 6901 370936 363966 2021-01-05T05:22:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula di Brocciu]] L' '''[[Isula di Brocciu]]''' hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. <!-----> == Riferimenti == == Ligami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] diwrccps8witsq8rq9ooho2opryhkyr Isula di a Giraglia 0 6902 363944 347217 2019-10-03T11:14:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Giraglia.JPG|right|600px|thumb|L'Isula di a Giraglia]] L''''[[Isula di a Giraglia]]''' hè un [[isulottu]] di [[Corsica]], à u [[nordu]]-[[estu]] di u [[Capicorsu]], in a cumuna di [[Ersa]]. == Referenze == == Ligami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] 7fdd2asg28hjw9wmck0y7iep62mjr5u Isula di u Toru 0 6903 370937 363953 2021-01-05T05:22:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula di uToru]] L' '''Isula di u Toru''' hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. <!-----> == Riferimenti == == Ligami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] bzwtfxf04c218gjaxzvux7vz9r4q4cr Isuli di a Tunnara 0 6904 370938 363984 2021-01-05T05:22:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isuli di a Tunnara]] L' '''[[Isuli di a Tunnara]]''' (o '''Isule di a Tonnara''') sò un gruppu d'[[isulottu|isulotti]] di [[Corsica]]. <!-----> == Riferimenti == == Ligami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] 54dchokconvkq19p2iayi8vitlum36g Isula Piana 0 6905 370939 363979 2021-01-05T05:22:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Isula Piana.jpg|thumb|250px|right|thumb|L'isulottu di Piana]] L' '''[[Isula Piana]]''' hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] 52ksjzigt44bgddtdtm4j60wljcufse Isula Cerbicale 0 6907 363967 359923 2019-10-03T11:15:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Îles Cerbicale.png|thumb|250px|right|L'isuli Ciarbicali]] L' '''isuli Ciarbicali''' (o ''Isule Cerbicale'') sò un arcipelagu di [[Corsica]]. Sò situati in u [[mar' Tirrenu]], in u Pumonti di a Corsica, annantu à u tarritoriu di a cumuna di Portivechju, à a larga di a Punta Ciarbicali. Facini parti dapoi 1999 di a Riserva 'lli Bucchi di Bonifaziu.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> == Giugrafia == Situati trà 1700 è 2300 metri da a costa, si cumponini, da u nordu à u sudu, di : * l'[[isula Furana]] * l'[[isula di Maestru Maria]] * l'[[isula Piana (Cerbicale)|isula Piana]] * l'[[isula Pitricaghjosa]] Ci s'aghjunghjini dinò dui isulotti rucciosi più alluntanati : * l'[[isula 'llu Toru]], situata à 7 km in mari * u [[Scoddu 'lla Vacca]], situata 1 km aldilà di Furana Tutti sò di piccula tadda (ma a più maiò, Piana, hè lunga 700 metri) è pochi alti : rispittivamenti 34, 35 è 29 metri par Furana, Piana è Pitricaghjosa, 5 metri par Maestru Maria. ==Flora== [[File:Pancratium_maritimum_sardinia.JPG|thumb|250px|U pancraziu]] L'isuli, granitichi, sò cuparti à una machja abbastanza pagna, chì pò aghjunghja 2 à 3 metri d'altezza annantu à l'isuli di Piana è Furana. L'Isula di Maestru Maria si prisenta cù un tarrenu rinosu cupartu à pianti arbacei è à [[pancratium maritimum|pancrazii]]. ==Eculugia== Par prisirvà a ricchezza di a fauna aviaria è sottumarina, hè stata criata in u 1981 a [[Riserva naturali di l'isuli Ciarbicali]]. Hè l'[[Uffiziu di l'Ambienti]] di Corsica chì hè incaricatu di a so gistioni. == Noti == <references/> == Riferimenti == == Ligami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] bfer4h325yswf8mxwpb9qupynoe0ato Isule Finuchjarole 0 6908 370940 363941 2021-01-05T05:22:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isule Finuchjarole]] L' '''[[Isule Finuchjarole]]''' sò un gruppu d'[[isulottu|isulotti]] di [[Corsica]]. <!-----> == Riferimenti == == Ligami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] h4ogvgj4t2sx3fqdzld88ckj80591mw Isula Petricaghjosa 0 6909 370941 363954 2021-01-05T05:22:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula Petricaghjosa]] L' '''[[Isula Petricaghjosa]]''' hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. <!-----> == Riferimenti == == Ligami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] 43xve3nlcvx836dii1v6ywbi83h5q30 Isula Mare 0 6910 370942 363964 2021-01-05T05:22:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula Mare]] L' '''[[Isula Mare]]''' hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. <!-----> == Riferimenti == == Ligami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] 1m43azcvz2qskys34dm5jxel4o37j39 Isula Mezu 0 6911 370943 363980 2021-01-05T05:22:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula Mezu]] L' '''[[Isula Mezu]]''' hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. <!-----> == Riferimenti == == Ligami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] fsdz0ynw1duy7wzrk3l1xcwe778mj3i Isula Terra 0 6912 370944 363972 2021-01-05T05:22:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula Terra]] L' '''[[Isula Terra]]''' hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. <!-----> == Riferimenti == == Ligami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] kry40mih1ehb4967h39q2qy9zq8z1n6 Isula Lavezzu 0 6913 370945 363948 2021-01-05T05:22:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Lavezzu_1.JPG|thumb|250px|right|L'isula Lavezzu]] L''''[[Isula Lavezzu]]''' hè un [[isula]] di [[Corsica]]. == Rifarenzi == == Liami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] tjvayov9c0bbdlq8ys40gn0b9csztz6 Isula San Bainzu 0 6914 370946 363977 2021-01-05T05:22:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula San Bainzu]] L' '''[[Isula San Bainzu]]''' hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. <!-----> == Rifarenzi == == Liami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] jw5lvpo1zq37xn9s1g646wwipnqrf5h Isula Bruzzi 0 6915 370947 363958 2021-01-05T05:22:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula Bruzzi]] L' '''Isule Bruzzi''' sò un gruppu d'[[isulottu|isulotti]] di [[Corsica]]. <!-----> == Riferimenti == == Ligami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] qhg9p4cjp5mpcc1ejnxh7l6hblsb3mq Isuli Lavezzi 0 6916 363945 354091 2019-10-03T11:14:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L''''isuli Lavezzi''' sò un arcipelagu di [[Corsica]], fattu d'isulotti è di scoddi [[Granitu|granitichi]]. Hè situatu à 10 chilomitri à u sudestu di [[Bonifaziu]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articuli currispundenti di i wikipedii in talianu è in francesu.</ref> == Giugrafia == [[Image:Lavezzu 1.JPG|thumb|[[U fanali di l'isuli Lavezzi]] è i tozzi granitichi annantu à l'isula Lavezzu]] L'arcipelagu di i Lavezzi, d'una superficia emersa di circa 200 ettari è d'un'altitudina massima di 39 metri, hè situatu in i [[bucchi di Bonifaziu]]. Hè unu di i posti i più priculosu di u [[Mari Tarraniu]] par a navigazioni, par via di i scoddi chì sò numarosi in un strittonu di poca larghezza parcorsa da forti currenti, venti putenti è friquenti marighjati. L'arcipelagu cumprendi, da u nordu à u sudu, i siguenti isulotti : * l'[[isula Purraghja]] ; * l'[[isula Ratinu]] ; * l'[[isula Piana]] ; * l'[[isula Spirdutu]] è u scoddu di Spirdutu, u più à livanti di l'arcipelagu ; * l'[[isula di Cavaddu]], a sola chì hè abitata, incù i so dui isulotti : [[San Bainzu]] è [[Camaru Cantu]] ; * l'[[isula Lavezzu]], annantu à a quali hè situatu u [[Fanali di l'isuli Lavezzi|fanali]] custruitu in u [[1874]]<ref>[http://fanali.du.mondu.free.fr/lum20/fanali/faru/pag635.html Fanali di i Lavezzi].</ref>. == Storia == [[Image:Lavezzi.jpg|thumb|U cimiteriu di A ''Sémillante'']] Sò stati scuparti in l'isuli Lavezzi i tracci umani datendu di l'ebbica preistorica, in particulari parichji sapari ricuddendu à u [[Niuliticu]]. I vistighi d'un portu [[Roma antica|rumanu]] è d'una cappedda di u seculu VII sò stati dinò ritruvati. L'isuli Lavezzi funi in u [[1855]] u tiatru di u naufraghju di a [[Fregata (navi)|fregata]] ''[[Sémillante|A Sémillante]]''<ref>[http://pagesperso-orange.fr/bludimare/semillante.htm A Sémillante].</ref>. Quiddu fù unu di i più grevi in perditi umani in a storia di a [[marina naziunali (Francia)|marina]] francesa. Quandu a fregata chittò u portu di [[Tulò]], u 14 frivaghju di u 1855, ci era à bordu 380 marinari è 393 suldati in partenza par a [[guerra di Crimea]]. Hè in i circondi di i [[bucchi di Bonifaziu]] ch'è a navi di guerra fù piddata in una timpesta trimenti. Sciappata annantu à unu scoddu, affundò in a notti di u 15 à u 16 frivaghju. Tuttu l'equipaghju, ma dinò tutti i fantaccini, perìni in 'ssa tragedia. Solu 560 corpi funi vultati annantu à i costi da i currenti. L'affundati riposani in dui cimiterii marini di l'isula Lavezzu. Un altari l'hè dinò didicatu. == L'isuli Lavezzi è u casu Savoia == U 18 austu di u [[1978]], à trè ori di mattina, in u trattu di mari chì sipara l'Isula di Cavaddu da l'isula Lavezzu, [[Vittoriu Emanuele di Savoia]] si rendi prutagunistu d'una tragedia<ref>[http://www.ripublica.it/2006/06/sizzioni/cronaca/arristata-vittorio-emanuele/isula-di-cavaddu/isula-di-cavaddu.html A spararia di l'isula di Cavaddu:U principi assoltu da l'accusa d'umicidiu]</ref>: u principi, suttu l'effettu di l'[[alcollu]], hè annantu à u yacht di u miliardariu Nicky Pende. Hà in manu una [[carabina]] [[Winchester Repeating Arms Company|Winchester]] [[M1 Carbine|M1]] par a [[caccia]] à l'[[elefanti]] incù 31 baddi in u carcadori. Par spavintà à Pende, Vittoriu Emanuele spara dui colpi in a dirizzioni di u miliardariu. Daretu, à poca distanza, in a cabina d'una barca ancurata, stà durmindu Dirk Geerd Hamer, studianti tedescu di 19 anni, fiddolu di [[Ryke Geerd Hamer]] (medicu è tiolugu tedescu, fundatori di a "nova medicina germanica"). Unu di i colpa sparati tocca u ghjovanu à una coscia dopu à avè trapassatu a fiancata di a barca, è u ghjuvanottu si ni murarà dopu à una agunia di 111 ghjorna mentri u mesi di dicembri succissivu. A battaglia legali trà i dui famiddi finisci in u [[1991]]. A curti francesa assolvi Vittoriu Emanuele da l'accusi d'umicidiu è d'omissione di succorsu, ma u cundanna à sei mesa attimpati par portu abusivu d'arma da focu. == Eculugia == L'isuli Lavezzi sò stati istituiti in [[Riserva naturali]] à parta di u 1982. Dapoi 1999, facini parti di a [[Riserva naturali di i Bucchi di Bonifaziu]] è sarani intigrati in u futuru [[Parcu Marinu Internaziunali Corsu-Sardu]]. Eppuri, l'isula Cavaddu, chì hè abitata, hè sempri firmata fora di l'ariali di riserva. [[File:Îles Lavezzi.jpg|thumb|center|upright=3|Paisaghju di l'isuli Lavezzi]] == Noti == <references/> == Da veda dinò == * [[Fanali di l'isuli Lavezzi]] * [[Riservi naturali di Corsica]] == Liamu esternu == * [http://www.oec.fr/moduli.php?name=Sizzioni&sop=viewarticle&artid=93 Uffiziu di l'ambienti di Corsica] [[Categoria:Arcipelagu di Corsica]] [[Categoria:Arcipelagu di u mari Tarraniu]] [[Categoria:Isulotti di Corsica]] {{Isulotti di Corsica}} gt6ys1d8kzp05mbe0z8tjf8heab5601 Isula Purraghja 0 6917 370948 363981 2021-01-05T05:22:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula Purraghja]] L' '''[[Isula Purraghja]]''' (o '''Isula Porraghja''') hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. <!-----> == Rifarenzi == == Liami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] cls0cf2yev0tekqwhw3b69fpbliwmkv Isula Spirdutu 0 6918 370949 363973 2021-01-05T05:22:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula Spirdutu]] L' '''[[Isula Spirdutu]]''' (o '''Isula Sperdutu''') hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. <!-----> == Rifarenzi == == Liami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] 79j30xcggjhuiusti4sqvp8jc77o5nd Isula Forana 0 6919 370950 363950 2021-01-05T05:22:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula Forana]] L' '''[[Isula Forana]]''' hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. <!-----> == Riferimenti == == Ligami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] 39ga3llwsiepcjbssvqqhoict25ghvb Isula Cavaddu 0 6920 363927 363287 2019-10-03T11:14:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L' '''isula di Cavaddu''' (o ''Isula di Cavallu'') hè un'[[isula]] di l'arcipelagu di i [[Isuli Lavezzi|Lavezzi]] in [[Corsica]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> D'una superficia di 120 ettari, hè a più grandi isula di l'arcipelagu è a sola abitata. == Situazioni == [[File:Ile de Cavallo, bay view.jpg|thumb|L'isula di Cavaddu]] L'isula di Cavaddu faci parti di l'arcipelagu di l'[[Isuli Lavezzi]], in i [[bucchi di Bonifaziu]] (u strittonu trà a [[Corsica]] è a [[Sardegna]]). Hè situata à 2.3 km di a costa, à livanti di u [[capu Spironu]] è di u portu di [[Piantaredda]], annantu à u tarritoriu di a cumuna di [[Bonifaziu]]. Hè l'ariali d'abitazioni u più suttanu di [[Corsica]]. == Storia == === Preistoria === À u [[Paleuliticu]], à l'ebbica di l'ultima ghjaciazioni, u liveddu di u mari era infiriori di 100 m riguardu à u liveddu attuali. L'isuli Cavaddu, [[Isula Lavezzu|Lavezzu]] è [[Isula Ratinu|Ratinu]] erani tandu emersi è furmaiani unu passaghju à siccu trà a Corsica è a Sardegna. À u [[Niuliticu]], 'ssi trè isuli furmaiani sempri un'isula sola, distanti di a costa d'una cintunara di metri. Hè prubabili ch'è 'ssu locu fussi statu d'una grandi impurtanza par a circulazioni trà Corsica è Sardegna mentri a Preistoria<ref name="pianu"> [http://www.medpan.org/_upload/1168.pdf Pianu di gistioni di a riserva naturali di i Bucchi di Bonifaziu, 2007-2011].</ref>. I sapari datendu di l'ebbica preistorica sò stati scuparti annantu à l'isula di Cavaddu. === Cava rumana === 'Ss'isula, è ancu l'isulottu aghjacenti di [[Isula di San Bainzu|San Bainzu]], fù sfruttata da i [[Rumani]] intornu di u seculu II. Sinu à u seculu XIX, i tistimunianzi raportani ch'è i tracci di 'ssu sfruttamentu erani sempri parfittamenti visibuli, in ottimu statu di cunsirvazioni. Ma a ripiddata pruvisoria di l'estrazioni di granitu in u [[1872]] par edificà u [[Fanali di l'Isuli Lavezzi|fanali di i Lavezzi]] caghjunò a distruzzioni di a maiò parti di i vistighi rumani<ref>CDRP di Corsica, [http://www.crdp-corse.fr/imaghjini/stories/pdf/Extreme-Sud.pdf L'Estremu Sudu], p. 36.</ref>. Di 'ssi vistighi, sola una culonna di petra firmò intatta è fù traspurtata in Bonifaziu di nuvembri 1932 par ghjuvà da munimentu cummemurativu. À i ghjorna d'oghji, i tracci di taddera in a rocca sò sempri apparenti annantu à l'isulottu di San Bainzu. U situ di l'anziana cava hè iscrittu dapoi [[1992]] à u titulu di i munimenti storichi. Dopu à a partenza di i Rumani, l'isula fù abbandunata sinu à u [[1800]], data à a quali un pastori vinì à stà ci solu incù a so mandria. ==Ebbica ughjinca== === "L'isula di i miliardarii" === [[File:Ile de Cavallo, Porticciolo harbour.jpg|thumb|400px|A parti custruita di l'isula di Cavaddu]] Dapoi u [[1970]], lussuosi risidenzi sicundarii si ci sò custruiti, à tempu cù un picculu aerudromu, unu portu è una cala. A furtuna o a nuturietà di parichji prubitarii di villi annantu à l'isula ani cuntribuitu à dà à Cavaddu u so sopranomu d' "isula di i miliardarii". Eppuri, a custruzzioni d'abitazioni novi hè bluccata dipoi parichji anni da l'auturità à a seguita di prublemi di [[sanificazioni]], è si poni truvà unu pocu dignalocu annantu à l'isula i cantieri à l'abbandonu<ref>[http://www.bonifacio-mairie.fr/userfiles/files/Cavaddu2.pdf Corse-Matin], 15 austu di u 2011.</ref>. ===Parsunalità avindu risidutu à Cavaddu=== * [[Carulina di Monacu]] * [[Bill Gates]] * [[Rumanu Abramovitch]] * [[Catalina Deneuve]] * Vittoriu Emmanuel di Savoia * [[Bianca]] è [[Mick Jagger]] == Turismu == Si trova annantu à a piaghja calchì magazenu, calchì risturanti è un albergu. A maiò parti di l'isula hè custituita di prubità privati. Una navicedda rigulari parmetti di righjunghja à Cavaddu dapoi l'imbarcatoghju di [[Piantaredda]] in circa 15 minuti. == Prutizzioni == L'isula di Cavaddu è l'isulottu di [[Isula San Bainzu|San Bainzu]] ùn sò micca stati resi à a cumuna di Bonifaziu in u [[1981]]. 'Ssa parti di l'arcipelagu hè dunqua esclusa di a [[riserva naturali di l'isuli Lavezzi]] è di a [[riserva naturali di i Bucchi di Bonifaziu]]<ref> [http://www.parcmarin.com/RNBB.pdf Dicretu di a Riserva Naturali di i Bucchi di Bonifaziu], capitulu I, articulu 1, p. 3-4.</ref>. I vitturi ùn essendu micca auturizati annantu à l'isula, ùn ci si trova ch'è picculi veiculi elettrichi (simili à i vitturini di golfu o bicicletti). == Noti == <references/> ==Da veda dinò== * l'[[Isuli Lavezzi]] {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] [[Category:Isula di u Mari Tirrenu]] dp51qpg0anv486jj2xifrrkzykg3rt6 Isula Ratinu 0 6921 370951 363971 2021-01-05T05:22:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isula Ratinu]] L' '''[[Isula Ratinu]]''' hè un [[isulottu]] di [[Corsica]]. <!-----> == Rifarenzi == == Liami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] o8cwqyv5rnc8z5h25t5rpr8r7t6d319 Isula Cavallu 0 6924 15287 15285 2006-04-12T16:32:33Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Isula Cavaddu]] rt1hklbwdykfcnxr61wyx4c98i2q0h9 Isula di Garganeddu 0 6925 15288 15283 2006-04-12T16:32:47Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Isula di Garganellu]] 0pqg0b2kp5g0i3k15jmrnlk9h6v76hh Isula di Pinarellu 0 6926 15290 15281 2006-04-12T16:33:16Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Isula di Pinareddu]] 08c1x63hjdgr388s3r8qs419nhy37ky Isule Lavezze 0 6929 15292 15279 2006-04-12T16:33:44Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Isuli Lavezzi]] 0934f96hk65poed4vtkizeq81pvt3z4 Isule Sanguinare 0 6930 330565 15293 2014-01-13T18:16:21Z タチコマ robot 5376 Robot : répare double redirection à [[Ìsuli Sanguinarii]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ìsuli Sanguinarii]] hlm5pbvuc4vpxtbhtlabqdova9x7hr8 Stantara di a Sora 0 6931 364151 334500 2019-10-03T11:18:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:U Frati è a Sora.jpg|thumb|250px|right|U Frati è a Sora (à dritta, in terra)]] A [[stantara]] di a Sora hè una [[stantara di Corsica]]. Faci partita d'un paghju di stantari situati annantu à a cumuna di [[Sartè]]: u [[Frati è a Sora]]. == Rifarenzi == * Leandri, Franck è Chabot, Laurent (2003). Monumenti di Corsica - Monuments de Corse Edisud. Aix-en-Provence. == Da veda dinò == * a [[Stantara di u Frati]] * u [[Frati è a Sora]] {{Stantara di Corsica}} [[Categoria:Stantara di Corsica]] thrmkghgonxowohldg4thggq7f3cent Stantara di Buccentone 0 6932 364157 334495 2019-10-03T11:18:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A stantara di Buccentone]] A [[stantara]] di Buccentone hè una [[stantara di Corsica]]. Hè situata annantu à a cumuna di [[Pieve]]. A so discrizzione scentifica hè stata fatta per a prima volta in u [[1956]]. Hè stata truvata in a direzzione di a bocca di Tenda, à un'altezza di 1000 metri. Annantu à 'ssa cumuna di [[Pieve]], ci so dui altre stantare: quella di [[Stantara di Murellu|Murellu]] è quelle di [[Stantara di Murtola|Murtola]]. Avale, 'sse trè stantare si trovanu inseme in paese, davantu à a chjesa. L'aspettu generale di a stantara di Buccentone hè quellu di e stantare di u [[Nebbiu]]. Difatti, a stantara di Buccentone s'assumglia à quella di Capu Castincu. U visu hà una forma ovale è impurtanta. Annantu à a stantara, u visu ùn si vedi più tantu, ma si ponu distingue i sopracigli, u nasu è u bavellu. == Referenze == * Leandri, Franck è Chabot, Laurent (2003). Monumenti di Corsica - Monuments de Corse Edisud. Aix-en-Provence (in francesu) * Leandri, Franck, (2000) Ed. Jean-Paul Gisserot == Ligami == * [http://www.prehistoire-corse.org/sites/10-buc.html A stantara di Buccentone (in francesu)] * [http://www.stonepages.com/corsica/buccentone.html A stantara di Buccentone (in inglesu)] {{c-supranu}} {{Stantara di Corsica}} [[Categoria:Stantara di Corsica]] 50m09edhur0rjesas6kr69tlcnaqo6x Stantara di Castaldu 0 6933 36901 36897 2006-10-20T13:40:18Z 86.209.120.92 Redirecting to [[Stantara di u Castaldu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Stantara di u Castaldu]] miierxrgirdvcdffuzq3fm29kt0mbk2 Stantara di e Collule 0 6934 370952 364159 2021-01-05T05:22:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A stantara di e Collule]] A [[stantara]] di e Collule hè una [[stantara di Corsica]]. Si trova annantu à a cumuna di [[Muratu]]. <!-----> == Referenze == == Ligami == {{Stantara di Corsica}} [[Categoria:Stantara di Corsica]] op289j5wq0o384bbic2r6qqk75yb9w7 Stantara di l’Inzecca 0 6935 370953 364155 2021-01-05T05:22:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A stantara di l’Inzecca]] A [[stantara]] di l’Inzecca hè una [[stantara di Corsica]]. Si trova annantu à a cumuna di [[Pietrosu]]. <!-----> == Rifarenzi == == Liami == {{Stantara di Corsica}} [[Categoria:Stantara di Corsica]] bmnz4hz2tih4zxkdgwo4g5h9aifj8ov Stantara di Nuvallela 0 6936 370954 364153 2021-01-05T05:22:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A stantara di Nuvallela]] A [[stantara]] di Nuvallela hè una [[stantara di Corsica]]. Si trova annantu à a cumuna di [[Santa Lucia di Mercuriu]]. <!-----> == Referenze == == Ligami == {{Stantara di Corsica}} [[Categoria:Stantara di Corsica]] dmbngzbajfw2nhkij5fv253aubzcg4j Stantara di Santa Maria 0 6937 370955 364140 2021-01-05T05:22:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A stantara di Buccentone]] A [[stantara]] di [[Cambia]] hè una [[stantara di Corsica]]. Si trova annantu à a cumuna di [[Cambia]], accantu à a cappella romana di Santa Maria. A testa di a stantara hè tronca à u livellu di l'arechje. Oghje, ùn si vede guasi più nemmenu a ripresentazione di u visu. Vicinu à a stantara di cambia si trova dinù u situ di [[Petra Frisgiata]]. == Referenze == * Dorothy Carrington è Leslie Grinsell, The Folklore of Some Archaeological Sites in Corsica, Folklore, Vol. 93, No. 1 (1982), pp. 61-69 (in inglese) * Leandri, Franck è Chabot, Laurent (2003). Monumenti di Corsica - Monuments de Corse Edisud. Aix-en-Provence (in francese) == Ligami == * [http://www.prehistoire-corse.org/sites/46-stma.html A stantara di Santa Maria - Statue-menhir Santa Maria (Cambia) (in francese)] {{Stantara di Corsica}} [[Categoria:Stantara di Corsica]] g5xa0iguxfu4q935nhebq73s6bz83hp Stantara di Santa Naria 0 6938 370956 364158 2021-01-05T05:22:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A stantara di Santa Naria]] A [[stantara]] di Santa Naria hè una [[stantara di Corsica]]. Si trova annantu à a cumuna d' [[Ulmetu]]. <!-----> == Rifarenzi == == Liami == {{Stantara di Corsica}} [[Categoria:Stantara di Corsica]] a6syeacdmev8aurw9wgav1p4m8pu5nz Stantara di Tavera 0 6939 370957 364154 2021-01-05T05:22:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A stantara di Tavera]] A [[stantara]] di Tavera hè una [[stantara di Corsica]]. Si trova annantu à a cumuna di [[Tavera]]. <!-----> == Rifarenzi == == Liami == {{Stantara di Corsica}} [[Categoria:Stantara di Corsica]] ebn98zow7gw1hopbohvpdegka15bh3c Stantara di u Frati 0 6940 364149 334505 2019-10-03T11:18:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: U_Frati.jpg|thumb|250px|right|A stantara di u Frati]] A [[stantara]] di u Frati hè una [[stantara di Corsica]]. Si trova annantu à a cumuna di [[Sartè]]. Faci partita d'un paghju di stantari: u [[Frati è a Sora]]. == Rifarenzi == * Leandri, Franck è Chabot, Laurent (2003). Monumenti di Corsica - Monuments de Corse Edisud. Aix-en-Provence. == Da veda dinò == * a [[Stantara di a Sora]] * u [[Frati è a Sora]] {{Stantara di Corsica}} [[Categoria:Stantara di Corsica]] alzu4xualwo68xetec7jvs7atabvz9w Stantara di u Nativu 0 6941 370958 364156 2021-01-05T05:22:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A stantara di u Nativu]] A [[stantara]] di u Nativu hè una [[stantara di Corsica]]. Si trova annantu à a cumuna di [[Barbaghju]]. <!-----> == Referenze == == Ligami == {{Stantara di Corsica}} [[Categoria:Stantara di Corsica]] rldvyj4uqdkwu7y8wrz1lvwuu9gjg7t Stantara di u Paladinu 0 6942 370959 364139 2021-01-05T05:22:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A stantara di u Paladinu]] A [[stantara]] di u Paladinu hè una [[stantara di Corsica]]. Si trova annantu à a cumuna di [[Sarra di Farru]]. U [[Paladinu]] hè statu scupartu sopra u situ di Suara, à 750 metri di a [[Tola di u Turmentu]]. A stantara di u Paladinu hè alta trè metri è pesa una tonna. == Rifarenzi == * Lucetta Poncin, ''Vida di u Taravu'', Alanu Piazzola, 2004 (in francesu) == Liami == * [http://www.prehistoire-corse.org/sites/58-upala.html Preistoria corsa U Paladinu] {{Stantara di Corsica}} [[Categoria:Stantara di Corsica]] jcu5obk7zfkezhjjug24n2xgudg54ys Stantara di u Scumunicatu 0 6943 370960 364146 2021-01-05T05:22:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A stantara di u Scumunicatu]] A [[stantara]] di u Scumunicatu hè una [[stantara di Corsica]]. Si trova annantu à a cumuna di [[Carghjesi]]. <!-----> == Rifarenzi == == Liami == {{Stantara di Corsica}} [[Categoria:Stantara di Corsica]] t0bx4q5mn50pqr89aos90kysiv5hhwq Template:Stantara di Corsica 10 6944 374064 373574 2021-06-02T11:37:06Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki <br clear=all> {| id="toc" align="center" style="margin:auto;" |- | style="background:#ccccff" align="center" | '''I [[stantari di Corsica]]''' |- | align="center" style="font-size: 90%;" | [[Stantara di a Sora]] - [[Stantara di Buccentone]] - [[Stantara di u Castaldu]] - [[Stantara di e Collule]] - [[Stantara di l’Inzecca]] - [[Stantara di Nuvallela]] - [[Stantara di Santa Maria]] - [[Stantara di Santa Naria]] - [[Stantara di Tavera]] - [[Stantara di u Frati]] - [[Stantara di u Nativu]] - [[Stantara di u Paladinu]] - [[Stantara di u Scumunicatu]] - |- | align="center" style="font-size: 90%;" | |- |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> tqlz6881029tb9qm72p9dr5g1j09i9b Frati è a Sora 0 6945 364173 343629 2019-10-03T11:19:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:U Frati è a Sora.jpg|thumb|right|U Frati è a Sora]] '''U Frati è a Sora''' (o u [[Frate è a Sora]]) sò un paghju di [[stantara di Corsica|stantari di Corsica]]. Sò stati discritti pà a prima volta da [[Mérimée]] in [[1836]]. Si trovani accantu u stradonu naziunali N196, trà [[Prupià]] è [[Sartè]], in Ghjumenta Russa, à 5 chilomitri da [[Sartè]]. Sicondu [[Prosperu Mérimée|Mérimée]], u locu era chjamata ''I Stantari'', à l'ebbica. Ci hè dinò una [[lighjenda]] assuciata incù u Frati è a Sora: a [[lighjenda di u Frati è a Sora]]. Dici a lighjenda chì u Frati è a Sora erani un omu è una donna chì s'erani ingaghjati prima in a rilighjoni. Ma hè successu chì a Sora è stata sidutta da u Frati è ch'iddi sò scappati insemu. Tandu, sient'è a lighjenda, sò stati puniti da u Distinu è sò stati pitrificati. Hè cussì chì sò firmati stantari. ==Crunulugia== [[Image:U Frati è a Sora1.jpg|thumb|U Frati è a Sora, disegnu da Mérimée]] U Frati è a Sora sò dui stantari chì sò stati discritti da [[Prosperu Mérimée]], in i so ''Noti d'un viaghju in Corsica'', publicatu in [[1840]]. In a sizioni intitulata "Stantari di u Rizzanesu", Mérimée discrivi a so visita di u Frati è a Sora: "''Dui altri stantari, ma ritti, si vedini à circa una lega di [[Sartè]], annantu à a riva manca di u [[Rizzanesu]] è à u cantu di a strada di [[Prupià]]. U locu si chjama "I Stantari". I dui cantona sò inchjinati, unu versu quidd'altru. U più maiori, altu trè metri, hè un pocu più largu in fondu cà in testa, a quali par appuntu m'hè parsa sciappata par via di un accidenti. Hè à pocu pressu quatratu, u latu misurendu circa 0,85 m. Quidd'altra stantara, grossa listessa, un dipassa micca 1,60 m. Sò alluntanati da 0,50 m. Trà i dui cantona ritti, ci n'hè un terzu, chì hè guasi più maiori cà i dui pricidenti, ma sdragatu in terra. Pò ancu essa un frammentu di una di i dui Stantari." ==Citazioni== U ''Frati è A Sora'' sò mintuvati calchì volta in a cultura corsa. Par asempiu in a canzona ''U Frati è A Sora'' di [[Svegliu d'Isula]]: :''Ma quali si n'inveni :''Di l'amori difesi :''Ch'ùn poni mancu tema :''Di u tempu l'offesi :''Sti dui petri ritti :''In pian' di Rizzanesi.'' == Rifarenzi == * [http://www.google.fr/books?id=M8cBAAAAYAAJ&printsec=titlepage&dq=corse&as_brr=1 Prosperu Mérimée, ''Note d'un viaghju in Corsica'', p. 23] * Leandri, Franck è Chabot, Laurent (2003). Monumenti di Corsica - Monuments de Corse Edisud. Aix-en-Provence. ==Liami== * [http://museeniolu.spaces.live.com/?_c11_BlogPart_BlogPart=blogview&_c=BlogPart&partqs=cat%3Dm%25c3%25a9galithisme U megalitisimu corsu, Ghjuvan'Filippu Antolini] {{Stantara di Corsica}} [[Categoria:Stantara di Corsica]] 06d2129tzu07t46xuhl7wu010dp0gzw Isula di Cavallu 0 6946 167970 15286 2009-04-25T00:09:05Z Xqbot 1764 Robot : répare double redirection wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Isula Cavaddu]] rt1hklbwdykfcnxr61wyx4c98i2q0h9 Gruppi corsi 0 6948 370961 361929 2021-01-05T05:22:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Parechji gruppi sò stati creati à partesi di l'anni 70 e u riacquistu. St'attori culturali sò dinù militanti attempu culturali ma dinù [[pulitica|pulitichi]]. I primi sò [[Canta U Populu Corsu|Canta u populu corsu]], [[Chjami Aghjalesi|I Chjami Aghjalesi]], ecc. In l'anni 80 unepochi di [[Bastia|bastiacci]] creanu un gruppu, [[l'Arcusgi]] chì cerca à purtà un messaghju di speranza à tutti i populi chì cunnoscenu listessa situazione che quella di a [[Corsica]]. A cantu a sti gruppi, s'hè svillupata a ricerca musicale nant'u cantu nustrale. Se ha cuntribuitu a u riacquistu, ghjera menu pulitizata. A a seguita, uni pochi gruppi di stu muvimentu : * Granitu maggiore * A casa musicale (Pigna) * E voce di e cummune * [[A Murella]] <big>'''Lista di Gruppi Corsi'''</big> '''A''' * A Cumpagnia * A Filetta * A Primavera * A Riccucata * A Stantara * Alba * Aldilà * Altagna * Alte Voce * Ange Lanzalavi Trio * Arapà * Attallà '''B''' * Barbara Furtuna * Bastia Blue Band * Bande À Part '''C''' * Caliente * [[Canta U Populu Corsu]] * Canti D'Aiacciu * Cantu Indà * Caramusa * Casablanca Drivers * Chjar'Di Luna * Cinqui Sò * Cinqui Voci * Cirnese * Confrèrie St Jean Baptiste De Furiani * Cor' Di Rustinu * Cortex Sumus * Culore Nostru * Cuscenza '''D''' * Di Maghju * Diana Di L'Alba * Donni di l'esiliu * Donnisulana * Dopu Cena '''E''' * E Cardelline * Ellmanita * Erin * Esse '''F''' * Fedeltà * Fiume '''G''' * Ghostone * Giramondu * Girasolu * Granitu Maggiore '''H''' * High Angle Shot '''I''' * I Campagnoli * I Cantelli * [[I Chjami Aghjalesi]] * I Fratelli * I Mantini * [[I Messageri]] * [[I Muvrini]] * I Sumeri Castrati * I Vagabondi * I Voce Di A Gravona * Isula Bella * Isulatina '''J''' * Jazz Band de Corse '''K''' * Kalliste '''L''' * L'Abbrivu * L'Albinu * L'Altru Latu * L'Anfarti * [[L'Arcusgi]] * L'Argentella * L'Attrachju * L'Eredi * Les frères Vincenti * Les Pères Verts Pépères * Les Varans * Les Voix de l'Emotion * Lunajuke '''M''' * Madame Witch * Madricale * Manât * Melodjeen * Meridianu * Mimoria Tramadanta * Missaghju '''N''' * N9vi * Noï '''O''' * Orféo Isulanu * Oriente * Orizonte '''P''' * Pee Zee Cats * Piazzola * Pietra '''Q''' * Qui '''R''' * Raise * Rustinu In Cantu '''S''' * Santavuglia * Sarrochi * Serinatu * Slump * Soledonna * Spartera * Sperenza * Sumente * [[Surghjenti (cantu)|Surghjenti]] * Svegliu D'Isula * Synthologie '''T''' * Tavagna * Tempus Fugit * Terra * The Conquistador * Tonton (Pietri) * Toxic Twins * Tramuntana * Turchin'Nozzi Trio '''U''' * U Celu * U Fiatu Muntese * U Vaghjimu * Ultim'Attu '''V''' * Viaghju * Vindetta * Vitalba * Voce di l’Esse * Voce Ventu '''X''' * Xinarca '''Z''' * Zamballarana * Zia Devota == Da vede dinù == * i [[Strumenti musicali di Corsica]] [[Categoria:Musica]] a4vjbetg9bo8jcck3htkmbv3f19bii4 Tangsudu 0 6949 348625 334575 2015-07-06T08:01:19Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {| border="1" cellpadding="2" width="300" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" ! colspan="2" bgcolor="#FFCCCC" | Tangsudo |- ! colspan="2" | Nome coreanu |- | width="150" | [[Rumanizzazione rivista da u Coreanu]] | width="150" | Dangsudu |- | width="150" | [[McCune-Reischauer]] | width="150" | Tangsudu |- | width="150" | [[Hangul]] | width="150" | &#45817;&#49688;&#46020; |- | width="150" | [[Hanja]] | width="150" | &#21776;&#25163;&#36947; |} U '''tangsudu''' hè un'[[arte marziale]] originariu di a [[Corea]] chì hè stata incorporata in u [[taekwondo]]. U Tangsudu pò esse consideratu abbastanza simile à u taekwondo, ma hè praticatu secondu una spirazione più tradizionale. Hé un [[arte marziale]] di codificazione recente, è si pò cuntà à mezu à i so praticanti ghjente com'è [[Chuck Norris]]. ==Da vede dinù== *[[Adriano Emperado]] *[[Arti marziali]] *[[Boxe pieds-poings]] *[[Francombat]] *[[Progressive Fighting System]] *[[Pugilatu tailandese]] ==Ligami esterni== *[http://www.tangsudo.it/ Accademia Taliana di Tangsudu] [[Categoria:Arti marziali]] lg4u23987qwdu726z7dahsbm32947n2 Hangul 0 6950 366113 343383 2020-04-17T08:34:12Z 37.166.30.105 wikitext text/x-wiki L''''hangŭl''' (in [[Corea di u Sudu]]) ò '''chosŏn'gŭl''' (in [[Corea di u Nordu]]), hè l'[[alfabetu]] di a [[lingua coreana]].<ref>http://www.wdl.org/en/item/4166/</ref> Fù creatu da u rè [[Sejong u Grande]] in u [[XV seculu]] è ha rimpiazzatu u sistema di scrittura chinese, basatu annantu à l'[[hanja]], chì era usatu prima in [[Corea]]. == Riferimenti== <references/> [[Categoria:Asia]] [[Categoria:Linguistica]] oborwpxfne8exeprkrmt0z3429y6740 Tangsudo 0 6952 15314 2006-04-13T15:21:48Z Img 21 [[Tangsudo]] moved to [[Tangsudu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Tangsudu]] 4prt3fflma59ci6ymqiwitgffsnm6ch Template:Isulotti di Corsica 10 6953 374066 373092 2021-06-02T11:37:40Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki <br clear=all> {| id="toc" align="center" style="margin:auto;" |- | style="background:#ccccff" align="center" | '''Isule è l'isulotti di Corsica''' |- | align="center" style="font-size: 90%;" | [[Isula Bruzzi]] - [[Isula Cavaddu]] - [[Isula Cerbicale]] - [[Isula d'Eccica]] - [[Isula d'Oga]] - [[Isula d'Orchinu]] - [[Isula d'Urbinu]] - [[Isula di a Giraglia]] - [[Isula di Brocciu]] - [[Isula di Capu di Fenu]] - [[Isula di Capu Morsetta]] - [[Isula di Capu Rossu]] - [[Isula di Centuri]] - [[Isulottu di Gargalu]] - [[Isula di Garganellu]] - [[Isula di Gavetti]] - [[Isulottu di i Porri]] - [[Isulottu di l'Oga]] - [[Isula di Maestru Maria]] - [[Isula di Mezu Mare]] - [[Isula di Pinareddu]] - [[Isula di Porri]] - [[Isula di Punta d'Arasu]] - [[Isula di San Ciprianu]] - [[Isula di San Damianu]] - [[Isula di Spanu]] - [[Isula di u Toru]] - [[Isula Forana]] - [[Isula Lavezzu]] - [[Isula Mare]] - [[Isula Mezu]] - [[Isula Petricaghjosa]] - [[Isula Piana]] - [[Isula Purraghja]] - [[Isula Ratinu]] - [[Isula San Bainzu]] - [[Isula Spirdutu]] - [[Isula Terra]] - [[Isule Finuchjarole]] - [[Isuli di a Tunnara]] - [[Isuli di i Monachi]] - [[Isuli Lavezzi]] - [[Isuli Sanguinari]] - |- | align="center" style="font-size: 90%;" | |- |}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]]</noinclude> p3m0ss3eq0k7ntggp3d8mlcp2zi14xj Alte Voce 0 6955 370962 364033 2021-01-05T05:22:47Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L' Alte Voce]] '''L' Alte Voce''' sò un gruppu di [[cantu]] di [[Corsica]]. == Discografia == == Referenze == == Ligami == {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] hcarodu6j1qrf7x071sf6yko78my0t8 Altru Latu 0 6956 370963 364047 2021-01-05T05:22:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L' Altru Latu]] '''L'Altru Latu''' hè un gruppu di [[cantu]] di [[Corsica]]. == Discografia == == Referenze == == Ligami == {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] mh8ekb3xv8hak467b7xkls5r2ep367o Arcusgi 0 6957 364001 351297 2019-10-03T11:16:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L' Arcusgi]] '''L' Arcusgi''' hè un gruppu di [[cantu]] in [[lingua corsa]]. == Storia == U gruppu l'Arcusgi hè natu in l'annu [[1984]] da qualch'amichi passiunati di cantu. Anu sceltu u nome l'Arcusgi in memoria di l'arme ch'avìanu e milizie di [[Pasquale Paoli]] per difende a [[Corsica|nazione corsa]]. Dapoi a so creazione, l'Arcusgi militeghja per difende a [[lingua corsa|lingua]] è a cultura [[Corsica|corsa]] è dinò i diritti di tutti i [[populu|populi]] chì lottanu per a so emancipazione. L'Arcusgi si difinisce da par ellu cum'è un gruppu [[puliticu]]-culturale. Parechji [[cantu|cantadori]] è [[musica|musicanti]] sò stati à fiancu à l'Arcusgi, certi menu d'un mese è d'altri assai di più tempu. L'Arcusgi hà principiatu cù una ghitarra è cinque [[cantu|cantadori]]. Oghje per u giru [[2004]], 6 [[musica|musicanti]] è 7 [[cantu|cantadori]] circanu à purtà u missaghju in tutti lochi di a [[Corsica]] è d'altrò, in li paisoli cum'in cità. == Discografia == * 1989 - ''Resistenza'' * 1993 - ''Sò Elli'' * 1995 - ''Scrittori'' * 1998 - ''Testimonii à l'eternu'' * 2002 - Cumpilazioni di i quattru primi dischetti * 2002 - ''In vivu à fianc'à voi...'' * 2005 - ''L'arcusgi di Pasquale'' == '''''Giru 2007''''' == '''Giru in Paese Bascu da u 21 a u 26 di ghjunghju :''' BEHOBIE / HASPARREN/ DONIBANE GARAZI '''Giru isulanu :''' * 29 di ghjunghju BIGUGLIA (salle St Sebastien) * 05 di lugliu CASATORRA ( hippodrome ) * 06 di lugliu AIACCIU ( L'appel du large ) * 07 di lugliu PONTE LECCIA * 20 di lugliu LUCCIANA * 27 di lugliu POGHJU DI NAZZA * 28 di lugliu TALLONE * 04 d'aostu ASCU ( station/ Hotel le Chalet ) * 05 d'aostu CORTI ( ghjurnate internaziunale ) * 10 d'aostu PAESE DI I PERI ( Auberge a saliva ) * 11 d'aostu MACÀ - CROCI * 25 d'aostu BARACCI ( ULMETU ) * 31 d'aostu CAVRU * 07 di sittembre BASTIA ( Piazza di u mercà ) * 14 di sittembre BUNIFAZIU * 21 di sittembre LUPINU D'altre serate so in ballù è aspettemu e cunfirmazione .... == Ligami == * [http://www.arcusgi.com/ U situ ufficiale di u gruppu] {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] 30kmdyqfbkklja6pydfwwa6uunyixql Barbara Furtuna (cantu) 0 6958 370964 363175 2021-01-05T05:22:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Barbara_Furtuna.jpg|thumb|250px|right| Barbara Furtuna]] ''' Barbara Furtuna''' hè un [[gruppu di cantu di Corsica]]. == Discografia == U primu discu : Adasgiu hè surtitu in u [[2004]]. == Referenze == == Ligami == * [http://www.barbara-furtuna.fr U situ officiale di u gruppu] {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] t0c3jx5krsfhjb72xtikiqrhdddv2hv Campagnoli (cantu) 0 6959 370965 364045 2021-01-05T05:22:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|I Campagnoli (cantu)]] '''I Campagnoli (cantu)''' sò un [[gruppu di cantu di Corsica]]. == Discografia == == Referenze == == Ligami == {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] kuijx4mesxbche4r5as37h37eltequb Canta u Populu Corsu 0 6960 170034 170033 2009-05-07T20:24:46Z Hercule 514 Reindirizzamentu à [[Canta U Populu Corsu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Canta U Populu Corsu]] 49xf7o6dye4qzck9unn9aasbqxuo0os Cantu Indà 0 6961 363180 346164 2019-07-27T15:43:12Z Jumpy01 11155 W wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right| Cantu Indà|link=Special:FilePath/Imagina_benvinuta.jpg]] '''Cantu Indà''' hè statu un gruppu di [[cantu]] di [[Corsica]]. Hè statu creatu in u 2001 è dopu ave enregistratu un cd intitulatu "''Per tè''" u gruppu s'he discoltu in u 2004. ==E canzone di Cantu Indà== *''U novu campa'' *''Ponte Novu'' *''Per tè'' *''Aiò ch'hè festa'' *''Sognu'' *''Vogliu'' *''Solu'' *''Santa Brigidda'' *''A la toia'' E canzone di Cantu Indà parlanu di a Corsica, di a so storia cumè [[Battaglia di Ponte Novu|''Ponte Novu'']], ma ancu canzone d'amore cume ''Sognu'' o ''Per tè''. [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] sgu7a9p0ndcy0g7uyfbw77egbzf2afe Caramusa (cantu) 0 6962 370966 364048 2021-01-05T05:22:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right| Caramusa (cantu)]] ''' Caramusa (cantu)''' hè un [[gruppu di cantu di Corsica]]. == Discografia == * ''Viaghju'' * ''Canti è musica di l'isula di Corsica'' * ''Nanni è Natali di l'isula di Corsica'' == Referenze == == Ligami == {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] kpjgjmnt6tjjzrm0wib86jmv7mcblur Cetera Incantu 0 6963 370967 362645 2021-01-05T05:22:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|250px|right| Cetera Incantu|link=Special:FilePath/Imagina_benvinuta.jpg]] ''' Cetera Incantu''' hè un gruppu di [[cantu]] di [[Corsica]]. == Discografia == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] mta7trur87pzyh4s6hzce0xgd9yglno Chjami Aghjalesi 0 6964 370968 363991 2021-01-05T05:22:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|I Chjami Aghjalesi]] '''I Chjami Aghjalesi''' hè un [[gruppu di cantu di Corsica]]. U gruppu hè statu creatu in u [[1977]] da parechji liceani. I Chjami Aghjalesi, gruppu di musica corsa,hè statu creatu in u 1977 da liceani è studienti chì stavanu tutti à l'epica in lu quartieru San Ghjiseppu in Bastia. U nome di u gruppu l'hà datu u sgiò Antoine Amadei u prufessore di storia è giugrafia in San Ghjisè cullegiu di i sgaiuffi Bastiacci. A funetica di u nome di u gruppu hè |tjami adjalɛzi|, face rifarenza à u travagliu di tribbiere, d'operate è di u granu in l'aghje, à u pricipiu c'era Alain Nicoli (oghje smaritu), Mai Pesce, Saveriu Luciani, Camellu Albertini, Patriziu Croce, Petru Fondacci, Tonì Pesce è Francescu Pesce. Esce di maghju 1979 u so primu dischettu "Nant'à u solcu di a Storia" (Dans le sillon de l'Histoire), testimuneghja d'una vuluntà forte da sti giovani cantadori di perpetuà a memoria di e tradizione isulane è participà cusì à u riacquistu culturale principiatu in l'annate settanta in Corsica da intellettuali è militanti culturali. À partesi da l'annate 1980 u gruppu s'impone cume u porta bandiera di e rivendicazione identiarie corse.Porta d'altronde u messagiu di a Corsica al di là di l'isule, in l'Europa sana. In 1986 face digià a sperienza di creazione di a so casa d'edizione è di pruduzzione " Casa aperta" cù l'arregistramentu di u dischettu " U mio cantu " realizatu in Sardegna, natu di a vuluntà di sparghje u scambiu culturale in lu Mareterraniu. = Discugrafia = * Nant'à u solcu di a storia (1978) * Esse (1981) * L'altu pratu di a Memoria (1983) * U mio cantu (1986) * Guerrieri di l'Eternu (1989) * Cuntrasti è ricuccate (1990) * Cantu sacru (1991) * Populu vivu (1993) * Credu (1998) * I vinti cinque baroni (2001) * Canti per u presepiu (2002) * Teatru di Bastia DVD (2007) * Sventulerà (2010) == Referenze == * [http://www.chjami-aghjalesi.com U situ ufficiale di I Chjami Aghjalesi] == Ligami == {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] bv7lt1mny9gwwwqozw39hx6rabk9dw7 Cumpagnia (cantu) 0 6965 370969 364031 2021-01-05T05:22:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A Cumpagnia (cantu)]] '''A Cumpagnia (cantu)''' hè un [[gruppu di cantu di Corsica]]. == Discografia == == Referenze == == Ligami == {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] sv4674jkcdsxr2hls003mqytqiyp2rn Diana di l'Alba 0 6966 370970 363988 2021-01-05T05:22:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right| Diana di l'Alba]] ''' Diana di l'Alba''' hè un [[gruppu di cantu di Corsica]]. Hè statu criatu in u [[1978]] da Antonu Marielli, Ghjuvan Francescu Sicurani è i frateddi Ghjuvan Ghjacumu è Cristanu Andreani. == Discugrafia == '''Diana Di L'Alba 1996 : Pueta 1998 : Sumenti d'acqua 2001 : Punt'è Taccu 2004 : Donna dea 2008 : Da musica la vita 2013 : Indiature 2018 : A ghjanna di l'incanti ''' == Rifarenzi == == Liami == * [http://www.dianadilalba.com/ U situ ufficiale di u gruppu] {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] b9mn4k0hgj5g95vgtuyix5lrbmpl1u7 Eredi (cantu) 0 6967 370971 368508 2021-01-05T05:22:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L' Eredi (cantu)|link=Special:FilePath/Imagina_benvinuta.jpg]] '''L' Eredi''' hè un [[gruppu di cantu di Corsica]]. Natu nant’à a piazza di u mercatu di Bastía in u settembre di u 2001, l’'''Eredi''' hè un gruppu corsu cumpostu di appassiunati, cum’è assai ghjovani di oghje, da u cantu è a musica corsa. U so ripertoriu hè cumpostu di testi standart di a musica isulana, vulendu cusì aliniassi acantu à i gruppi corsi maiò. == Discografia == == Referenze == == Ligami == http://www.gruppu-eredi.com [https://www.facebook.com/eredicorsica/ http://www.facebook.com/eredicorsica]{{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] ewsz0hlzo9o35tkpett3acr3h9mpg4g Esse (cantu) 0 6968 376949 370972 2021-09-10T08:25:59Z DARIO SEVERI 10718 Removing image deleted in the Commons wikitext text/x-wiki ''' Esse (cantu)''' hè un [[gruppu di cantu di Corsica]]. == Discografia == * ''Esse'' (solu discu) == Referenze == == Ligami == {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] k4sbvq58qanxd3plz16qplbdz01fwu5 Filetta (cantu) 0 6969 370973 365633 2021-01-05T05:23:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A Filetta]] '''A Filetta''' hè un [[gruppu di cantu di Corsica]]. == Discografia == == Referenze == == Ligami == {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] kid8fdmfftm3uc1aq74uoh4qbnn13fm Ghjuvan Paulu Poletti è u Coru d'Omini di Sartè 0 6970 377042 377041 2021-09-13T22:19:30Z Ceccè 18485 wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right| U Coru d'Omini di Sartè]] = '''U Coru d'Omini di Sartè''' hè un [[gruppu di cantu di Corsica]]. = == Discugrafia == == Rifarenzi == == Liami == {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] thul29m0er18rl41jqdxpzralvpqd1k Giramondu 0 6971 370975 364041 2021-01-05T05:23:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right| Giramondu]] ''' Giramondu''' hè un [[gruppu di cantu di Corsica]]. == Discografia == * 1998 : ''Mediterraniu'' * 2003 : ''A nostra accolta'' == Referenze == == Ligami == {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] h1z6w1a345d5zekn8wzmm8073m1hrxy Mantini 0 6972 370976 364030 2021-01-05T05:23:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|I Mantini]] '''I Mantini''' sò un [[gruppu di cantu di Corsica]]. == Discografia == == Referenze == == Ligami == * [http://imantini.com I Mantini: u situ ufficiale di u gruppu] {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] n12ibu3smiy6nrht5ms1ae5j4nhg8jq Messageri 0 6973 370977 364035 2021-01-05T05:23:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|I Messageri]] '''I Messageri''' sò un [[gruppu di cantu di Corsica]]. == Discografia == == Referenze == == Ligami == {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] mzf72x35kgek4fobboy8ti3z0z49yw0 Missaghju (cantu) 0 6974 370978 364050 2021-01-05T05:23:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right| Missaghju (cantu)]] ''' Missaghju (cantu)''' hè un gruppu di [[cantu]] di [[Corsica]]. == Discografia == == Referenze == == Ligami == {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] jxfeso89aybyu6e51c5lkawn4woxts7 Muvrini 0 6975 374220 370979 2021-06-14T18:47:54Z Khamsintv 17384 /* Discografia */ wikitext text/x-wiki [[Image:imuvrini.png|thumb|300px|right|I Muvrini]] '''I Muvrini''' hè un gruppu di [[cantu]] di [[Corsica]]. S'hè furmatu versu a fine di l'annate [[1970]] intornu à i dui fratelli [[Ghjuvan'Francescu Bernardini|Ghjuvan' Francescu]] è [[Alanu Bernardini]]. A so musica hè ricca d'una spirazione tradiziunale [[Corsica|corsa]], ch'elli tenenu in particulare di u so babbu [[Ghjuliu Bernardini]] è d'una apertura à l'influenze più muderne di a musica cuntemporanea. I so testi traducenu incù maturità a necessità di a preservazione di a diversità culturale, di l'apertura à l'altri è di a fratellanza [[omu|umana]]. == Discografia == * 1979 - ''Ti ringrazianu'' * 1980 - ''Anu da vultà'' * 1980 - ''Campemuci'' (cantu di zitelli) * 1981 - ''Rundinella'' (Presente nant'u 4 canzoni) * 1981 - ''È campa quì'' * 1984 - ''Lacrime'' * 1985 - ''85'' * 1986 - ''À l'encre rouge'' * 1988 - ''Pè l'amore di tè'' * 1989 - ''Quorum'' * 1990 - ''In core'' (live à u teatru di Bastia) * 1991 - ''À voce rivolta'' * 1993 - ''Noi'' * 1995 - ''Curagiu'' * 1996 - ''Bercy 96'' (live) * 1998 - ''Leia'' * 2002 - ''Umani'' * 2003 - ''Terra'' * 2005 - ''Alma'' * 2007 - ''I Muvrini et les 500 choristes'' * 2010 - ''Gioia'' * 2012 - ''Imaginà'' * 2015 - ''Invicta'' * 2016 - ''Pianetta'' * 2017 - ''Luciole'' * 2019 - ''Portu in core'' == Referenze == == Ligami == * [http://www.muvrini.com/ U situ ufficiale di u gruppu] * [http://www.curagiu.com/muvrini.htm I Muvrini, Curagiu] * [http://www.terracorsa.info/ TerraCorsa Situ in anglese] * [http://www.imuvrini.eu Situ in inglese, alemanu, francese è ollandese] {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] 8exfn0v87lbsh2f4wcgh0gp8ezeo0r3 Notte di Corsica 0 6976 364043 333630 2019-10-03T11:16:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right| Notte di Corsica]] ''' Notte di Corsica''' hè un [[gruppu di cantu di Corsica]]. Hè statu creatu durante l'istatina di l'annu [[2000]]. == Discografia == * ''Sole Di Notte'': u primu dischettu di Notte di Corsica. Pè u più riprese di tituli corsi cantati dà a squadra Notte di Corsica. Si pò parlà d'un discu "beta" * ''Aldilà... ...Beyond'': un veru travagliu di creazione è di scrittura. Si scopre 10 tituli originali cù una voluntà di dà un'antra dimensione à a cansona corsa. "Aldilà... Beyond" hè disponibule dà carcà nantu à iTunes Store o VirginMega.com. si pò di sicura comprà u dischettu in tutti magazini di musica. == Ligami == * [http://www.bynotte.com Notte di Corsica] {{c-supranu}} {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] 217g2bas1zh0cn2easpxfblc7sbska1 Oriente (cantu) 0 6977 370980 364046 2021-01-05T05:23:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right| Oriente (cantu)]] ''' Oriente (cantu)''' hè un [[gruppu di cantu di Corsica]]. == Discografia == == Referenze == == Ligami == {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] djrtmqrica0kvsfh3dpvd6ufh119vsm Orizonte (cantu) 0 6978 370981 364052 2021-01-05T05:23:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right| Orizonte (cantu)]] ''' Orizonte (cantu)''' hè un [[gruppu di cantu di Corsica]]. == Discografia == == Referenze == == Ligami == {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] tesdnf9j9k5z9g5d43sl5f1ovbu0tfq Petri d’Avvena 0 6979 370982 364036 2021-01-05T05:23:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right| Petri d’Avvena]] ''' Petri d’Avvena''' hè un [[gruppu di cantu di Corsica]]. == Discografia == == Referenze == == Ligami == {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] 55tqse33ukhkox3pwszsniqpkn3p8ll Ricuccata 0 6980 370983 364051 2021-01-05T05:23:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A Ricuccata (pulifunia)]] '''A Ricuccata''' hè un [[gruppu di cantu di Corsica]]. == Discografia == '''- A Ricuccata (2000)''' [http://www.aricuccata.net/index.php?option=com_content&view=article&id=46&Itemid=80 Prisentazione] '''- Mediterradiche (2008)''' [http://www.aricuccata.net/index.php?option=com_content&view=article&id=47&Itemid=81 Prisentazione] == Referenze == == Ligami == [http://www.aricuccata.net A Ricuccata] {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] 19k8uvpp66xjyq6gmrnqh5c89oftl10 Stà à sente 0 6981 370984 364038 2021-01-05T05:23:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right| Stà à sente]] ''' Stà à sente''' hè un [[gruppu di cantu di Corsica]]. == Discografia == == Referenze == == Ligami == {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] 2is05zl0t7ww98rr2kvgeepoga2y7av Stantara (cantu) 0 6982 370985 364044 2021-01-05T05:23:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A Stantara (cantu)]] '''A Stantara (cantu)''' hè un [[gruppu di cantu di Corsica]]. == Discografia == == Referenze == == Ligami == {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] 6ruy3hcjpjamtz57z4290d3m3fjhs59 Surghjenti (cantu) 0 6983 370986 364004 2021-01-05T05:23:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|I Surghjenti (cantu)]] '''I Surghjenti''' sò un [[gruppu di cantu di Corsica]]. U gruppu hè cumpostu attualmente di: * Guidu Canarelli * Ghjuvan' Paulu Mangion * Pasquale Morandini * Ghjuvan' Natale Profizi * Natali Valli == Discografia == * ''A Me Patria'' * ''Dumani'' * ''Grana Di Vita'' * ''Anima Divina'' * ''Sott'à U Turchinu'' * ''Dà Petra E Dà Ventu'' * ''La Source'' * ''Ramenti'' * ''Orma'' * Oghji più che mai * Oghji...in scena (live) * Surghjenti (2015) == Referenze == == Ligami == * [http://www.surghjenti.com/ U situ ufficiale di u gruppu] * [http://www.musicorsica.net/SURGHJENTI.htm Musicacorsa] * [http://www.digamusic.com/surghjenti.html Digamusic] {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] gecqz9li0wd4rullycjwwuiim1sl7p7 Tavagna (cantu) 0 6984 370987 364053 2021-01-05T05:23:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right| Tavagna (cantu)]] ''' Tavagna (cantu)''' hè un [[gruppu di cantu di Corsica]]. == Discografia == == Referenze == == Ligami == {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] j1ultp00eefzlyzzvjfw5hnohmmebyx Tempus Fugit 0 6985 370988 362646 2021-01-05T05:23:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|250px|right| Tempus Fugit|link=Special:FilePath/Imagina_benvinuta.jpg]] ''' Tempus Fugit''' hè un gruppu di [[cantu]] di [[Corsica]]. == Discografia == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] n0g6srh6gsor01dbavl7sg1j5elsspe U Fiatu Muntese 0 6986 370989 364032 2021-01-05T05:23:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|U U Fiatu Muntese]] '''U Fiatu Muntese''' hè un [[gruppu di cantu di Corsica]]. == Discografia == == Referenze == == Ligami == {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] 0fs6ibkpt1q5p394jcde1176lapgpr6 Vagabondi 0 6987 370990 364039 2021-01-05T05:23:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|I Vagabondi]] '''I Vagabondi''' sò un [[gruppu di cantu di Corsica]]. == Discografia == == Referenze == == Ligami == {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] bf6m20lxv2hbd9ri3ixi5tv4vefln8f Voce di Corsica 0 6988 370991 364040 2021-01-05T05:23:36Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|E Voce di Corsica]] '''E Voce di Corsica''' hè un [[gruppu di cantu di Corsica]]. == Discografia == == Referenze == == Ligami == {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] jz70omc78dmrrzl8bbpvmobxyoqnql7 Voce Isulane 0 6989 370992 364055 2021-01-05T05:23:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|E Voce Isulane]] '''E Voce Isulane''' sò un [[gruppu di cantu di Corsica]]. == Discografia == * Tempus fugit (2003) * Una vita (2004) == Referenze == == Ligami == {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] 8opewtbr76zo0d94i2twyr40fc5rhp8 Voci di a Gravona 0 6990 364027 335057 2019-10-03T11:16:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''I Voci di a Gravona''' sò un [[gruppu di cantu di Corsica]]. == Discugrafia == * 1980- ''Spaventu'' * 1998- ''Terra'' == Rifarenzi == == Liami == {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] 9gpj7r6pie8wyq0h4ti71r8czw0cfkp Zamballarana 0 6991 370993 364037 2021-01-05T05:23:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right| Zamballarana]] ''' Zamballarana''' hè un [[gruppu di cantu di Corsica]]. == Discografia == == Referenze == == Ligami == {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] 834emv5kxuq05gose2rcxkjs8oj73vt Template:Gruppu di cantu di Corsica 10 6992 374058 373462 2021-06-02T11:35:43Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki <br clear=all> {| id="toc" align="center" style="margin:auto;" |- | style="background:#fa8072" align="center" | '''I gruppi di cantu di Corsica''' |- | align="center" style="font-size: 90%;" | [[Alte Voce]] - [[Altru Latu]] - [[A Murella]] - [[Anghjula Potentini]] - [[Arcusgi]] - [[Barbara Furtuna (cantu)|Barbara Furtuna]] - [[Campagnoli (cantu)|I Campagnoli]] - [[Canta u Populu Corsu]] - [[Cantu Indà]] - [[Caramusa (cantu)|Caramusa]] - [[Cetera Incantu]] - [[Chjami Aghjalesi]] - [[Cumpagnia (cantu)|Cumpagnia]] - [[Diana di l'Alba]] - [[Eredi (cantu)|Eredi]] - [[Esse (cantu)|Esse]] - [[Filetta (cantu)|A Filetta]] - [[Ghjuvan Paulu Poletti è u Coru d'Omini di Sartè]] - [[Giramondu]] - [[Mantini]] - [[Messageri]] - [[Missaghju (cantu)|Missaghju]] - [[Muvrini]] - [[Notte di Corsica]] - [[Oriente (cantu)|Oriente]] - [[Orizonte (cantu)|Orizonte]] - [[Petri d’Avvena]] - [[Ricuccata]] - [[Stà à sente]] - [[Stantara (cantu)|Stantara]] - [[Surghjenti (cantu)|Surghjenti]] - [[Tavagna (cantu)|Tavagna]] - [[Tempus Fugit]] - [[U Fiatu Muntese]] - [[Vagabondi]] - [[Voce di Corsica]] - [[Voce Isulane]] - [[Voce Latine]] - [[Voci di a Gravona]] - [[Zamballarana]] - |- | align="center" style="font-size: 90%;" | |- |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 405j993s4h0nrft479zsgudklg8dgv4 Arbori 0 6993 15382 2006-04-14T16:05:16Z Img 21 [[Arbori]] moved to [[Arburi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Arburi]] mdziwbsi5hs9f1mfc7upblvz569uicx Inuliata 0 6994 378513 370994 2022-02-10T10:44:08Z 86.204.32.237 c wikitext text/x-wiki [[Image:Inuliata.jpg|250px|right]] L' '''Inuliata''' (o [[iniulata]]) hè una spicialità di a [[gastrunumia corsa]] è in particulari, di a rigioni d'[[Aiacciu]]. Si faci mentri a [[sittimana santa]]. A forma di l'inuliata hè ronda. == Gallaria d'imagini == <gallery> Image:Inuliata2.jpg| </gallery> {{Gastrunumia corsa}} [[Categoria:Gastrunumia corsa]] lyxy60u4ghpd18cb425qlozegagjmrz Aghjacciu 0 6995 15395 2006-04-15T10:58:43Z 86.209.250.99 a wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Aiacciu]] 8p8mf7dxjhtq8z4jneyzs26k1018go3 Template:Cumuna di Pumonti 10 6996 376391 373436 2021-08-26T11:13:35Z Jumpy01 11155 +2 wikitext text/x-wiki {| style="clear:both; margin-top:.5em; text-align:center" width="100%" class="toccolours itwiki_template_toc" | [[Image:Flag of Corsica.svg|40px|Bandera di a Corsica]] | style="background-color:#ccccff; color:black" width="100%"| '''E cumune di [[Pumonti]]''' | [[Image:Flag of Corsica.svg|40px|Bandera di a Corsica]] |- | colspan="3" style="font-size:95%"| [[Afà]] - '''[[Aiacciu]]''' - [[Alata]] - [[Albitreccia]] - [[Altaghjè]] - [[Ambiegna]] - [[Appiettu]] - [[Arbiddara]] - [[Arburi]] - [[Arghjusta è Muricciu]] - [[Arru]] - [[Auccià]] - [[Auddè]] - [[Azilonu è Ampaza]] - [[Azzana]] - [[Balogna]] - [[Bastelica]] - [[Bastilicaccia]] - [[Belvideri è Campumoru]] - [[Bilia]] - [[Bucugnà]] - [[Bunifaziu]] - [[Calcatoghju]] - [[Campu]] - [[Cannelle]] - [[Carbini]] - [[Carbuccia]] - [[Cardu è Turghjà]] - [[Carghjaca]] - [[Carghjesi]] - [[Casaglionu]] - [[Casalabriva]] - [[Cavru]] - [[Ciamannaccia]] - [[Coggia]] - [[Conca]] - [[Coti è Chjavari]] - [[Cristinacce]] - [[Cugnocolu è Muntichji]] - [[Currà]] - [[Cuttuli è Curtichjatu]] - [[Cuzzà]] - [[Eccica è Suaredda]] - [[Evisa]] - [[Figari]] - [[Foce]] - [[Fuzzà]] - [[Frassetu]] - [[Furciolu]] - [[Ghjunchetu]] - [[Granaccia]] - [[Grossa]] - [[Grussetu è a Prugna]] - [[Guagnu]] - [[Guargualè]] - [[Laretu di Taddà]] - [[Lecci]] - [[Letia]] - [[Livesi]] - [[Livia]] - [[Lopigna]] - [[Macà è Croci]] - [[Marignana]] - [[Mela]] - [[Munacia d'Auddè]] - [[Murzu]] - [[Ocana]] - [[Ortu]] - [[Osani]] - [[Otta]] - [[Palleca]] - [[Partinellu]] - [[Pastricciola]] - [[Peri]] - [[Piana]] - [[Pianottuli è Caldareddu]] - [[Pila è Canali]] - [[Pitretu è Bicchisgià]] - [[Pitrusedda]] - [[Poghjolu]] - [[Portivechju]] - [[Prupià]] - [[Quasquara]] - [[Quenza]] - [[Rennu]] - [[Rezza]] - [[Rosazia]] - [[U Salge]] - [[Sampolu]] - [[San Gavinu di Carbini]] - [[Sant' Andrea d'Urcinu]] - [[Santa Lucia di Tallà]] - [[Santa Maria è Figaniedda]] - [[Santa Maria è Sichè]] - [[Sari di Portivechju]] - [[Sari d'Urcinu]] - [[Sarra di Farru|A Sarra di Farru]] - [[Sarra di Scupamè|A Sarra di Scupamè]] - [[Sarrula è Carcupinu]] - [[Sartè]] - [[Serriera]] - [[Soccia]] - [[Sotta]] - [[Suddacarò]] - [[Surbuddà]] - [[Tassu (cumuna)|Tassu]] - [[Tavacu]] - [[Tavera]] - [[Todda]] - [[Ulmetu]] - [[Ulmiccia]] - [[Urbalaconu]] - [[Valli di Mezana]] - [[Veru]] - [[Vicu]] - [[Vighjaneddu]] - [[Villanova]] - [[Vuttera]] - [[Zevacu]] - [[Zicavu]] - [[Zigliara]] - [[Zirubia]] - [[Zonza]] - [[Zozza]] |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> o4bg77kpsqu504bdsy1oavh0bb2zdgr Santa Maria-Sichè 0 6998 331079 15652 2014-03-02T08:36:42Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Santa Marìa d'Urnanu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Santa Marìa d'Urnanu]] 3qx2slc5g1nas0evgjtzrrpbu533wbb Sari-Sulinzara 0 6999 357595 15655 2017-08-24T18:04:09Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Sari di Portivechju]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sari di Portivechju]] 3jsohzwim3evyqbvmflhebdok57f1ib Sarrula-Carcupinu 0 7000 15658 2006-04-16T08:39:16Z Img 21 [[Sarrula-Carcupinu]] moved to [[Sarrula è Carcupinu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sarrula è Carcupinu]] sgz7pn8rabm8o5o5wzn21l173bb3jw6 Pianottuli-Caldareddu 0 7001 15661 2006-04-16T08:40:44Z Img 21 [[Pianottuli-Caldareddu]] moved to [[Pianottuli è Caldareddu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pianottuli è Caldareddu]] c0o31a621vhvc3sv61s80bah7blycca Santa Maria-Figaniedda 0 7003 331080 15667 2014-03-02T08:36:47Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Santa Marìa di Vighjanu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Santa Marìa di Vighjanu]] bitc59ch5mslhcufz3xgvewyavjhecx Laretu d'Attallà 0 7004 351970 344903 2015-10-16T10:01:06Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Laretu di Tallà]] à [[Laretu d'Attallà]] wikitext text/x-wiki '''Laretu di Tallà''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Laretu di Tallà | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A146]] | cp=[[20165]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[35]] | dinsità= }} [[Image:Loretoditallano.jpg|thumb|350 px|none|Laretu di Tallà]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == ==Lingua== ===Tuponimi=== * A Bucca d'Arghja Vecchja * A Caraminuticcia * A Chjusa * A Filicaghja di U Frassu * A Foci * A Funtana d'Arghja Vecchja * A Funtana di A Murcigona * A Funtana di A Piuvanaccia * A Funtana di I Purcileddi * A Funtana di L'Ochji Biancu * A Funtana di Santonu * A Funtana di Zilavu * A Matalena * A Punta di Càrruli * A Punta di U Zibbu * A Teghja Liscia * A Teghja Niedda * A Tighjaccia * A Tighjaccia Suprana * A Tighjaccia Suttana * A Vadina di L'Ochji Biancu * A Vadina di Sarchjatu * A Vigna Suttana * A Vignola * Arbaghjolu * Arghja di Preti * Arghja Vecchja * Caldi * Cinnaronu * Coddipianu * Ghjacumoni * Ghjuvan'Filici * I Chjuseddi * I Chjustreddi * I Funtaneddi * I Ghjerbi * I Peda Russi * I Piancona * I Sappareddi * I Vittriccioli * L'Arbitronu * L'Ochji di I Chjuseddi * L'Ochji di Scrìzzula * L'Ortu di i Fichi * L'Ortu di i Prugni * L'Ortu di Sarchjatu * L'Ortu di U Fossu * Pacciaredda * Piccionu * Santonu * Sarchjatu * U Bughjonu * U Canali * U Canali Metti in Fiumu * U Chjosu di Mezu * U Frassu Supranu * U Frassu Suttanu * U Furconu Carraghju * U Lavu di I Chjustreddi * U Lavu di u Mònacu * U Maratu * U Pianu di Levu * U Ponti di Piumbatu * U Rizzanesu * U Taddu di A Razza * U Vangonu * Ulmàghjina * Zippè ===Pruverbii=== *'''A chi para fritu, para caldu. ''' *'''À chì ùn hà capu, aghi bon' gambi. ''' *'''À chì ùn sà chì arti fà, vochi à caccia o à piscà. ''' *'''À chì ùn si misura ùn dura. ''' *'''A chi va forti, va à la morti. ''' *'''A fami faci escia u lubbu di a tana. ''' *'''A forza di tirà a corda strappa. ''' * '''A luna: in vintinovi ùn ferma è in trenta ùn va.''' *'''A pratica vinci a grammatica.''' *'''A quandu Pasqua, à quandu tasca.''' *'''A rumbu d'impittà S'impara à viaghjà. (Var* À forza...)''' *'''A u pocu e à l'aspissu si sbiota u boscu. ''' *'''Aiacciu, Aiacciu, chì ùn vi ni ghjungni ùn vi ni caccia. ''' *'''Annata d'erba Annata di merda. ''' *'''Aprili, scalza purcili.''' *'''Acqua d'austu Oliu e mustu. ''' *'''Acqua di luddu ùn faci bè à nudda. ''' *'''Arca da mani Attigni i funtani Arca da sera Spanna li veli. ''' *'''Carnivali in balconu Pasqua à u tizzonu. ''' *'''Cavaddu vechju, zicchi e muschi. ''' *'''Ch'eddu durghi tantu u mal'vicinu Quant'edda dura a nevi marzulina. ''' *'''Chi t'hà solda e amicizia Torci u nasu à a ghjustizia. ''' *'''Chi va e volta, bon' viaghju ha fattu. ''' *'''Chi vo fà anguìdia à u so vicinu Si chinghi prestu e s'arrizza matina. ''' *'''Chì voli l'armi e i so bisogni, i porta di cuntinuu. ''' *'''Cuccu, cuccheddu D'arba turchina Quantu aghju da stà Anni fantina. E ti docu pinna e calamaru Quantu aghju da stà anni A barcà lu mari.''' *'''U tassu Durgu trè centu anni Trè verdi, siccu e passu. ''' *'''Farina di granonu è acqua del fossu travadda tù patronu chì eiu ùn possu.''' *'''Fasgiulini fini fini, poma d'oru e schiassulà. ''' *'''Fatti di notti, risi di ghjornu. ''' *'''Ghjiru monti, ghjiru castedda Trovu maritu, ma un trovu frateddu. ''' *'''In bucca chjusa un n'entri musca. ''' *'''In ghjesgia grandi un crepa preti. ''' *'''In i Pinticosti Chì un l'affesta li costa. ''' *'''Intrutu ghjinnaghju Porta u boiu à u scupaghju. ''' *'''L'omu pruponi E Diu disponi. ''' * '''Maghju, cudaghju.''' *'''Marzu, catarzu, figliolu di mangnonu. Ti ni sè andatu senza lacà mi un agnonu. - Aprili, lu mè frateddu, presta mi lu prima e lu dui. - Lu prima u tengu da mè. Ti pristaraghju u dui e u trè. *'''Marzu piuviosu Bugnu varmicosu E bèccu muccicosu. ''' *'''Marzu siccu Par u bugnu e par u beccu. ''' *'''Matinati di maghju E sirintini di ghjinnaghju. ''' *'''Mori più agnedda ca muntona. ''' *'''Mossu la verra Bucia quant'é terra. ''' *'''Natali in balconu, Pasqua à u ziddonu. ''' *'''O ben' tusu o mal' tusatu In quattru ghjorna hè appariatu. ''' *'''Omu di forza, ghjambifini è braccigrossu.''' *'''Par maghju o par maghjonu Un ti caccià u to pilonu. ''' *'''Par un nivulu di frivaghju, ùn lacà di fà u to viaghju. ''' * '''Passatu Sant' Andria, capula Cioccia è Pialaghini. Passatu Natali, capula Cioccia è Signali.''' *'''Pecura nera e pecura bianca A chi mori mori, à chi campa campa. ''' *'''Quandu a presca fiurisci e matura Da li notti à li ghjorna sò d'una misura. ''' *'''Quandu ellu canta lu cuccu Muta pelu lu singhjari E la gallina faci l'ovu Senza mancu nidicali. E lu beccu inchjirchja i corra Chi ni pari un ginirali.''' *'''Quandu ellu piovi e faci lu soli Tandu la vulpi faci l'amori. ''' * '''Quandu da la forza à la raghjoni cuntrasta, vinci la forza e la raghjoni ùn basta.''' *'''Quandu u porcu hè ticchju si volta a trova. ''' *'''Quandu u soli tramonta U pultronu s'appronta. ''' *'''Quandu veni u mesi di maghju A la donna li cresci lu pèlu E lu cazzu pidda curaghju. ''' *'''Quattru è quattru ottu. Sedici è diciottu, caccia ni unu è metti ni ottu.''' *'''U bè di luntanu si ferma par istrada. ''' *'''U ghjacaru chi suvita, un ha bisognu di dà li u bucconu. ''' *'''Saccu biotu un teni rittu. ''' *'''Saccu pienu un si pò torcia. ''' * '''Sin' à Natali, nè fritu nè fami. Dopu Natali, fritu è fami.''' *'''Sin'à San'Martinu, fà caccia e metti vinu. Passatu San'Martinu, succedda lu to vinu.''' *'''Tintu à chi l'hà a so cena à u fiumu. ''' * '''Tramuntana, frisca è sana. Pa li vechji ùn hè sana È mancu par i zitelli Chì l'arrusti a so curella.''' (a curella = a curata) *'''U boiu chi un vo bia Hè un gattivu zifulà. ''' *'''U cuccu S'ellu un canta lu diciottu O ellu hè persu o ellu hè mortu. ''' *'''U tichju un credi u famitu. ''' *'''Un hè bella quella sporta Chi arrega e nun porta. ''' *'''Un si mori chè una volta. ''' *'''Una mani lava l'altra e tremindù làvani u visu. ''' *'''Zoza di mala furtuna Chi d'inguernu un vidi soli E d'istati un vidi luna. ''' === Tupunimi === Uni pochi di tupunimi di Laretu sò: A Bucca d'Arghja Vecchja, A Caraminuticcia, A Chjusa, A Filicaghja di U Frassu, A Foci, A Funtana d'Arghja Vecchja, A Funtana di A Murcigona, A Funtana di A Piuvanaccia, A Funtana di I Purcileddi, A Funtana di L'Ochji Biancu, A Funtana di Santonu, A Funtana di Zilavu, A Matalena, A Punta di Càrruli, A Punta di U Zibbu, A Teghja Liscia, A Teghja Niedda, A Tighjaccia, A Tighjaccia Suprana, A Tighjaccia Suttana, A Vadina di L'Ochji Biancu, A Vadina di Sarchjatu, A Vigna Suttana, A Vignola, Arbaghjolu, Arghja di Preti, Arghja Vecchja, Caldi, Cinnaronu, Coddipianu, Ghjacumoni, Ghjuvan'Filici, I Chjuseddi, I Chjustreddi, I Funtaneddi, I Ghjerbi, I Peda Russi, I Piancona, I Sappareddi, I Vittriccioli, L'Arbitronu, L'Ochji di I Chjuseddi, L'Ochji di Scrìzzula, L'Ortu di i Fichi, L'Ortu di i Prugni, L'Ortu di Sarchjatu, L'Ortu di U Fossu, Pacciaredda, Piccionu, Santonu, Sarchjatu, U Bughjonu, U Canali, U Canali Metti in Fiumu, U Chjosu di Mezu, U Frassu Supranu, U Frassu Suttanu, U Furconu Carraghju, U Lavu di I Chjustreddi, U Lavu di u Mònacu, U Maratu, U Pianu di Levu, U Ponti di Piumbatu, U Rizzanesu, U Taddu di A Razza, U Vangonu, Ulmàghjina, Zippè ==Citazioni== Accadi chì Laretu fussi mintuvatu in a litteratura è a culture corsa. Par asempiu: * in u pruverbiu: ''Laritani, pedi scalzi.'' == Rifarenzi == * Saravelli-Retali, F. ''A vita in Corsica à traversu pruverbii è detti'', 1976, Don Bosco. == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 0t3t89baayst8slpaxtouxtjzgyoed6 Dionomachia 0 7006 378537 378324 2022-02-13T13:30:25Z Cosudibastia 13161 Ritrattu cambiatu : a pittura di Luigi Varese (à u museu di Bastia) ùn saria micca quella di Salvatore Viale u pueta, ma quella di Salvatore viale u ghjudice (omonimu è parente di u pueta). Fonte : Libru di Nigaglioni wikitext text/x-wiki [[File:Rapresentazione di Salvatore Viale, carrughju Salvatore Viale in Bastia.jpg|miniatura|Pittura carrughju Salvatore Viale in Bastia]] A '''Dionomachia''' hè stata scritta da [[Salvatore Viale]]. A [[serenata di Scappinu]], chì face parte di a Dionomachia, hè cunsideratu com'è u prima testu litterariu scrittu in [[lingua corsa]]. == Strattu == Eccu unu strattu di ''U [[serenatu di Scappinu]]'' (incù una scrittura più muderna): :O Spechju di e zitelle di la pieve, :O la miò chjara stella matuttina :Più bianca di lu brocciu è di la neve, :Più rossa di una rosa damaschina, :Più aspra di a cipolla, è di u stuppone :Più dura di una teppa, è di un pentone. :Tù m'hai strigatu: eu strughju à pocu à pocu, :Sò spitittatu, è à u core aghju gran' pena. :A notte ùn dormu, è nun ni trovu locu, :Cum'è manghjassi a nepitella à cena; :Lasciu andà le mio sciotte à gueru intornu :È ùn tessu mancu trè fattoghje à u ghjornu. ... :Vulentiere lascierie d'esse Scappinu, :Per esse u casacchinu, ch'eu ti dunai, :È stringhje lu to senu alabastrinu; :E or chi durmendu in lettu ti ne stai, :Oh fussi u cavizzale, o u cuscinettu, :O u lenzolu supranu d'u to lettu! == Ligami == * [http://www.google.fr/books/pdf/Scritti_in_verso_e_in_prosa.pdf?vid=OCLC07372832&id=6NAOhRvvO4MC&output=pdf&sig=om4vkDv3P2CG9oqno1fA17oDPFs Francesco Silvio Orlandini, ''Scritti in verso e in prosa di Salvatore Viale'', 1861, Firenze, Delice le Monnier] * [http://dante.di.unipi.it/ricerca/html/dionomachia.html#dionomachia-div2-d0e1705 E. Bonerandi, G. Chiorboli, G.M Comiti, A. Di Meglio, G. Thiers, M. A. Versini (revisione Emanuela Frasca), Testi Interreg, Dionomachia (E Guerre Sumerine)] [[category:littiratura]] mycf91kivsyjv3pi4cbkargta42it0p Torra di Senetosa 0 7007 370996 368719 2021-01-05T05:23:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Senetosa]] A '''[[torra]] di Sinitosa''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] qu7dk22b9mhpn52c5vm090q4llcrwpe Torra di Pelusella 0 7008 370997 363858 2021-01-05T05:23:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Pelusella]] A '''[[torra]] di Pelusella''' hè una [[torra di Corsica]]. <!-----> == Storia == == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 3ioxy67xe8861hztvqfnyq2pq8mrphl Sorbu-Occagnanu 0 7010 15692 2006-04-18T11:08:32Z Img 21 [[Sorbu-Occagnanu]] moved to [[Sorbu è Occagnanu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sorbu è Occagnanu]] j53s4o73gocbr79qnast8s3uuzx2vr9 Tagliu-Isolacciu 0 7011 15695 2006-04-18T11:09:28Z Img 21 [[Tagliu-Isolacciu]] moved to [[Tagliu è Isolacciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Tagliu è Isolacciu]] s4lhm3cd3lc869rhrb1a1k1810x4vit Template:Cumuna di Cismonte 10 7014 373435 357801 2021-06-02T04:46:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| style="clear:both; margin-top:.5em; text-align:center" width="100%" class="toccolours itwiki_template_toc" | [[Image:Flag of Corsica.svg|40px|Bandera di a Corsica]] | style="background-color:#ccccff; color:black" width="100%"| '''E cumune di [[Cismonte]]''' | [[Image:Flag of Corsica.svg|40px|Bandera di a Corsica]] |- | colspan="3" style="font-size:90%"| [[A Casalta d'Ampugnani]] - [[A Costa]] - [[A Croce]] - [[A Crucichja]] - [[A Mazzola]] - [[A Munacia d'Orezza]] - [[A Nuvale]] - [[A Parata]] - [[A Penta di Casinca]] - [[A Penta è Acquatella]] - [[A Petra Curbara]] - [[A Petra Serena]] - [[A Petra di Verde]] - [[A Pieve]] - [[A Porta]] - [[A Riventosa]] - [[Sarra di Fiumorbu|A Sarra di Fiumorbu]] - [[A Stazzona]] - [[A Vallica]] - [[A Venzulà]] - [[A Vulpaiola]] - [[Aghjone]] - [[Aiti]] - [[Alandu]] - [[Albertacce]] - [[Aleria]] - [[Algaghjola]] - [[Altiani]] - [[Alzi]] - [[Ampriani]] - [[Antisanti]] - [[Aregnu]] - [[Ascu]] - [[Avapessa]] - [[Barbaghju]] - [[Barghjana]] - [[Bargudè]] - [[Barrettali]] - [[Bastìa]] - [[Bigornu]] - [[Biguglia]] - [[Bisinchi]] - [[Brandu]] - [[Bustanicu]] - [[Cagnanu]] - [[Calacuccia]] - [[Calenzana]] - [[Calvi]] - [[Cambia]] - [[Campana]] - [[Campi]] - [[Campile]] - [[Campitellu]] - [[Canale di Verde]] - [[Canari]] - [[Canavaghja]] - [[Carchetu è Brusticu]] - [[Carpinetu]] - [[Carticasi]] - [[Casabianca]] - [[Casamacciuli]] - [[Casanova]] - [[Casevechje]] - [[Castellu di Rustinu]] - [[Castifau]] - [[Castiglione]] - [[Castineta]] - [[Castirla]] - [[Centuri]] - [[Cervioni]] - [[Chisà]] - [[Chjatra]] - [[Corbara]] - [[Corscia]] - [[Corti]] - [[E Muracciole]] - [[E Valle d'Alisgiani]] - [[E Valle d'Orezza]] - [[E Valle di Campoloru]] - [[E Valle di Rostinu]] - [[E Ville di Parasu]] - [[E Ville di Petrabugnu]] - [[Erbaghjolu]] - [[Erone]] - [[Ersa]] - [[Felge]] - [[Ferringule]] - [[Ficaghja]] - [[Fughjuchja]] - [[Furiani]] - [[Galeria]] - [[Gavignanu]] - [[Ghisoni]] - [[Ghisunaccia]] - [[Ghjucatoghju]] - [[Ghjuncaghju]] - [[I Cateri]] - [[I Perelli]] - [[I Piazzali]] - [[I Prunelli di Casacconi]] - [[I Prunelli di Fiumorbu]] - [[L'Isulacciu di Fiumorbu]] - [[L'Olmu]] - [[L'Ortale]] - [[Lama]] - [[Lanu]] - [[Lavatoghju]] - [[Lentu]] - [[Linguizzetta]] - [[Lìsula]] - [[Loretu di Casinca]] - [[Lozzi]] - [[Lucciana]] - [[Lumiu]] - [[Luri]] - [[Matra]] - [[Meria]] - [[Merusaglia]] - [[Moita]] - [[Moltifau]] - [[Montegrossu]] - [[Muratu]] - [[Mursiglia]] - [[Muru]] - [[Nessa]] - [[Nonza]] - [[Nucariu]] - [[Nuceta]] - [[Nuvella]] - [[Ochjatana]] - [[Ogliastru]] - [[Olcani]] - [[Oletta]] - [[Olmeta di Capicorsu]] - [[Olmeta di Tuda]] - [[Olmi è Cappella]] - [[Omessa]] - [[Ortiporiu]] - [[Palasca]] - [[Pancheraccia]] - [[Patrimoniu]] - [[Pedicorti di Gaghju]] - [[Pedicroce]] - [[Pedigrisgiu]] - [[Pedipartinu]] - [[Peru è Casevechje]] - [[Petralba]] - [[Pianu]] - [[Pigna]] - [[Pinu]] - [[Pioghjola]] - [[Piupetta]] - [[Porri]] - [[Quercitellu]] - [[Rapaghju]] - [[Rapale]] - [[Riventosa]] - [[Ruglianu]] - [[Rusiu]] - [[Ruspigliani]] - [[Rutali]] - [[San Damianu]] - [[San Fiurenzu]] - [[San Gavinu d'Ampugnani]] - [[San Gavinu di Fiumorbu]] - [[San Gavinu di Tenda]] - [[San Ghjulianu]] - [[San Ghjuvanni di Moriani]] - [[San Lurenzu]] - [[San Martinu di Lota]] - [[San Niculaiu]] - [[Sant' Andria di Boziu]] - [[Sant' Andria di u Cutone]] - [[Sant' Antoninu]] - [[Santa Lucia di Mercuriu]] - [[Santa Lucia di Moriani]] - [[Santa Maria di Lota]] - [[Santa Maria di u Poghju]] - [[Santa Riparata di Balagna]] - [[Santa Riparata di Moriani]] - [[Santu Petru di Tenda]] - [[Santu Petru di Venacu]] - [[Sari è Sulinzara]] - [[Scata]] - [[Scolca]] - [[Sermanu]] - [[Siscu]] - [[Sorbu è Occagnanu]] - [[Soriu]] - [[Soveria]] - [[Speloncatu]] - [[Tagliu è Isolacciu]] - [[Talasani]] - [[Tallone]] - [[Tarranu]] - [[Tocchisi]] - [[Tominu]] - [[Tralonca]] - [[U Borgu]] - [[U Castellà di Casinca]] - [[U Castellà di Mercuriu]] - [[U Favalellu]] - [[U Felicetu]] - [[U Lugu di Nazza]] - [[U Monte]] - [[U Mucale]] - [[U Munticellu]] - [[U Poghju di Nazza]] - [[U Poghju d'Oletta]] - [[U Poghju è Marinacciu]] - [[U Poghju è Mezzana]] - [[U Prunu]] - [[U Pulverosu]] - [[U Silvarecciu]] - [[U Vescuvatu]] - [[Urtaca]] - [[Vallecalle]] - [[Velone è Ornetu]] - [[Vignale]] - [[Vivariu]] |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> orqb9w640hufmc18895heo9ndlv87op Monsignori Di La Fuata 0 7017 15925 2006-04-18T13:25:45Z 81.251.109.6 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Paulu Matteiu Della Foata]] ij09vhsltvwpmkthsqds7heg16rbiw0 Template:Ferraghju 10 7018 373453 148461 2021-06-02T04:46:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align=right id=toc style="margin-left: 15px;" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff" width="200px" |'''[[Ferraghju]]''' |- style="text-align:center;" | [[1u di ferraghju|1]] | [[2 di ferraghju|2]] | [[3 di ferraghju|3]] | [[4 di ferraghju|4]] | [[5 di ferraghju|5]] | [[6 di ferraghju|6]] | [[7 di ferraghju|7]] |- style="text-align:center;" | [[8 di ferraghju|8]] | [[9 di ferraghju|9]] | [[10 di ferraghju|10]] | [[11 di ferraghju|11]] | [[12 di ferraghju|12]] | [[13 di ferraghju|13]] | [[14 di ferraghju|14]] |- style="text-align:center;" | [[15 di ferraghju|15]] | [[16 di ferraghju|16]] | [[17 di ferraghju|17]] | [[18 di ferraghju|18]] | [[19 di ferraghju|19]] | [[20 di ferraghju|20]] | [[21 di ferraghju|21]] |- style="text-align:center;" | [[22 di ferraghju|22]] | [[23 di ferraghju|23]] | [[24 di ferraghju|24]] | [[25 di ferraghju|25]] | [[26 di ferraghju|26]] | [[27 di ferraghju|27]] | [[28 di ferraghju|28]] |- style="text-align:center;" | [[29 di ferraghju|29]] |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> bocnlj6mcm9aac8gvp0a4svtka55vqk Template:Marzu 10 7019 373524 152136 2021-06-02T05:01:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align=right id=toc style="margin-left: 15px;" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff" width="200px" |'''[[Marzu]]''' |- style="text-align:center;" | [[1u di marzu|1]] | [[2 di marzu|2]] | [[3 di marzu|3]] | [[4 di marzu|4]] | [[5 di marzu|5]] | [[6 di marzu|6]] | [[7 di marzu|7]] |- style="text-align:center;" | [[8 di marzu|8]] | [[9 di marzu|9]] | [[10 di marzu|10]] | [[11 di marzu|11]] | [[12 di marzu|12]] | [[13 di marzu|13]] | [[14 di marzu|14]] |- style="text-align:center;" | [[15 di marzu|15]] | [[16 di marzu|16]] | [[17 di marzu|17]] | [[18 di marzu|18]] | [[19 di marzu|19]] | [[20 di marzu|20]] | [[21 di marzu|21]] |- style="text-align:center;" | [[22 di marzu|22]] | [[23 di marzu|23]] | [[24 di marzu|24]] | [[25 di marzu|25]] | [[26 di marzu|26]] | [[27 di marzu|27]] | [[28 di marzu|28]] |- style="text-align:center;" | [[29 di marzu|29]] | [[30 di marzu|30]] | [[31 di marzu|31]] |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> mo1io70aexmu3bqchj9cu0ir1eonjeb Template:Aprile 10 7020 373421 152228 2021-06-02T04:45:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align=right id=toc style="margin-left: 15px;" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff" width="200px" |'''[[Aprile]]''' |- style="text-align:center;" | [[1u d'aprile|1]] | [[2 d'aprile|2]] | [[3 d'aprile|3]] | [[4 d'aprile|4]] | [[5 d'aprile|5]] | [[6 d'aprile|6]] | [[7 d'aprile|7]] |- style="text-align:center;" | [[8 d'aprile|8]] | [[9 d'aprile|9]] | [[10 d'aprile|10]] | [[11 d'aprile|11]] | [[12 d'aprile|12]] | [[13 d'aprile|13]] | [[14 d'aprile|14]] |- style="text-align:center;" | [[15 d'aprile|15]] | [[16 d'aprile|16]] | [[17 d'aprile|17]] | [[18 d'aprile|18]] | [[19 d'aprile|19]] | [[20 d'aprile|20]] | [[21 d'aprile|21]] |- style="text-align:center;" | [[22 d'aprile|22]] | [[23 d'aprile|23]] | [[24 d'aprile|24]] | [[25 d'aprile|25]] | [[26 d'aprile|26]] | [[27 d'aprile|27]] | [[28 d'aprile|28]] |- style="text-align:center;" | [[29 d'aprile|29]] | [[30 d'aprile|30]] |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> ch5lrjbtxj9qe5plxxyzh1pgbapfz1g Template:Maghju 10 7021 373522 103508 2021-06-02T05:00:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align=right id=toc style="margin-left: 15px;" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff" width="180px" |'''[[Maghju]]''' |- style="text-align:center;" | [[1 di maghju|1]] | [[2 di maghju|2]] | [[3 di maghju|3]] | [[4 di maghju|4]] | [[5 di maghju|5]] | [[6 di maghju|6]] | [[7 di maghju|7]] |- style="text-align:center;" | [[8 di maghju|8]] | [[9 di maghju|9]] | [[10 di maghju|10]] | [[11 di maghju|11]] | [[12 di maghju|12]] | [[13 di maghju|13]] | [[14 di maghju|14]] |- style="text-align:center;" | [[15 di maghju|15]] | [[16 di maghju|16]] | [[17 di maghju|17]] | [[18 di maghju|18]] | [[19 di maghju|19]] | [[20 di maghju|20]] | [[21 di maghju|21]] |- style="text-align:center;" | [[22 di maghju|22]] | [[23 di maghju|23]] | [[24 di maghju|24]] | [[25 di maghju|25]] | [[26 di maghju|26]] | [[27 di maghju|27]] | [[28 di maghju|28]] |- style="text-align:center;" | [[29 di maghju|29]] | [[30 di maghju|30]] | [[31 di maghju|31]] |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 5oriqcpi2ipm9tnlod6sjpnkdzzg7v8 Template:Ghjugnu 10 7022 373460 103570 2021-06-02T04:59:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align=right id=toc style="margin-left: 15px;" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff" width="180px" |'''[[Ghjugnu]]''' |- style="text-align:center;" | [[1 di ghjugnu|1]] | [[2 di ghjugnu|2]] | [[3 di ghjugnu|3]] | [[4 di ghjugnu|4]] | [[5 di ghjugnu|5]] | [[6 di ghjugnu|6]] | [[7 di ghjugnu|7]] |- style="text-align:center;" | [[8 di ghjugnu|8]] | [[9 di ghjugnu|9]] | [[10 di ghjugnu|10]] | [[11 di ghjugnu|11]] | [[12 di ghjugnu|12]] | [[13 di ghjugnu|13]] | [[14 di ghjugnu|14]] |- style="text-align:center;" | [[15 di ghjugnu|15]] | [[16 di ghjugnu|16]] | [[17 di ghjugnu|17]] | [[18 di ghjugnu|18]] | [[19 di ghjugnu|19]] | [[20 di ghjugnu|20]] | [[21 di ghjugnu|21]] |- style="text-align:center;" | [[22 di ghjugnu|22]] | [[23 di ghjugnu|23]] | [[24 di ghjugnu|24]] | [[25 di ghjugnu|25]] | [[26 di ghjugnu|26]] | [[27 di ghjugnu|27]] | [[28 di ghjugnu|28]] |- style="text-align:center;" | [[29 di ghjugnu|29]] | [[30 di ghjugnu|30]] |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 33woynirmap4tbvzzi3o9ema2g9ewy4 Template:Lugliu 10 7023 373521 103572 2021-06-02T05:00:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align=right id=toc style="margin-left: 15px;" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff" width="180px" |'''[[Lugliu]]''' |- style="text-align:center;" | [[1 di lugliu|1]] | [[2 di lugliu|2]] | [[3 di lugliu|3]] | [[4 di lugliu|4]] | [[5 di lugliu|5]] | [[6 di lugliu|6]] | [[7 di lugliu|7]] |- style="text-align:center;" | [[8 di lugliu|8]] | [[9 di lugliu|9]] | [[10 di lugliu|10]] | [[11 di lugliu|11]] | [[12 di lugliu|12]] | [[13 di lugliu|13]] | [[14 di lugliu|14]] |- style="text-align:center;" | [[15 di lugliu|15]] | [[16 di lugliu|16]] | [[17 di lugliu|17]] | [[18 di lugliu|18]] | [[19 di lugliu|19]] | [[20 di lugliu|20]] | [[21 di lugliu|21]] |- style="text-align:center;" | [[22 di lugliu|22]] | [[23 di lugliu|23]] | [[24 di lugliu|24]] | [[25 di lugliu|25]] | [[26 di lugliu|26]] | [[27 di lugliu|27]] | [[28 di lugliu|28]] |- style="text-align:center;" | [[29 di lugliu|29]] | [[30 di lugliu|30]] | [[31 di lugliu|31]] |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> j9vt3305cgltso1ba7k4mp1ihfgpt5r Template:Aostu 10 7024 373420 103575 2021-06-02T04:45:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align=right id=toc style="margin-left: 15px;" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff" width="180px" |'''[[Aostu]]''' |- style="text-align:center;" | [[1 d'aostu|1]] | [[2 d'aostu|2]] | [[3 d'aostu|3]] | [[4 d'aostu|4]] | [[5 d'aostu|5]] | [[6 d'aostu|6]] | [[7 d'aostu|7]] |- style="text-align:center;" | [[8 d'aostu|8]] | [[9 d'aostu|9]] | [[10 d'aostu|10]] | [[11 d'aostu|11]] | [[12 d'aostu|12]] | [[13 d'aostu|13]] | [[14 d'aostu|14]] |- style="text-align:center;" | [[15 d'aostu|15]] | [[16 d'aostu|16]] | [[17 d'aostu|17]] | [[18 d'aostu|18]] | [[19 d'aostu|19]] | [[20 d'aostu|20]] | [[21 d'aostu|21]] |- style="text-align:center;" | [[22 d'aostu|22]] | [[23 d'aostu|23]] | [[24 d'aostu|24]] | [[25 d'aostu|25]] | [[26 d'aostu|26]] | [[27 d'aostu|27]] | [[28 d'aostu|28]] |- style="text-align:center;" | [[29 d'aostu|29]] | [[30 d'aostu|30]] | [[31 d'aostu|31]] |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 8x4ylym0j47st5qecuxug5ecm198qi3 Template:Settembre 10 7025 373569 103682 2021-06-02T05:01:47Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align=right id=toc style="margin-left: 15px;" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff" width="180px" |'''[[Settembre]]''' |- style="text-align:center;" | [[1 di settembre|1]] | [[2 di settembre|2]] | [[3 di settembre|3]] | [[4 di settembre|4]] | [[5 di settembre|5]] | [[6 di settembre|6]] | [[7 di settembre|7]] |- style="text-align:center;" | [[8 di settembre|8]] | [[9 di settembre|9]] | [[10 di settembre|10]] | [[11 di settembre|11]] | [[12 di settembre|12]] | [[13 di settembre|13]] | [[14 di settembre|14]] |- style="text-align:center;" | [[15 di settembre|15]] | [[16 di settembre|16]] | [[17 di settembre|17]] | [[18 di settembre|18]] | [[19 di settembre|19]] | [[20 di settembre|20]] | [[21 di settembre|21]] |- style="text-align:center;" | [[22 di settembre|22]] | [[23 di settembre|23]] | [[24 di settembre|24]] | [[25 di settembre|25]] | [[26 di settembre|26]] | [[27 di settembre|27]] | [[28 di settembre|28]] |- style="text-align:center;" | [[29 di settembre|29]] | [[30 di settembre|30]] |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> p5fe0v0aybybg5p5u5ghqf48rb06wj3 Template:Ottobre 10 7026 373539 363570 2021-06-02T05:01:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align=right id=toc style="margin-left: 15px;" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff" width="180px" |'''[[Ottobre]]''' |- style="text-align:center;" | [[1 d'uttrovi|1]] | [[2 d'ottobre|2]] | [[3 d'uttrovi|3]] | [[4 d'uttrovi|4]] | [[5 d'ottobre|5]] | [[6 d'uttrovi|6]] | [[7 d'uttrovi|7]] |- style="text-align:center;" | [[8 d'uttrovi|8]] | [[9 d'uttrovi|9]] | [[10 d'uttrovi|10]] | [[11 d'uttrovi|11]] | [[12 d'uttrovi|12]] | [[13 d'uttrovi|13]] | [[14 d'uttrovi|14]] |- style="text-align:center;" | [[15 d'uttrovi|15]] | [[16 d'uttrovi|16]] | [[17 d'uttrovi|17]] | [[18 d'ottobre|18]] | [[19 d'uttrovi|19]] | [[20 d'uttrovi|20]] | [[21 d'uttrovi|21]] |- style="text-align:center;" | [[22 d'uttrovi|22]] | [[23 d'uttrovi|23]] | [[24 d'ottobre|24]] | [[25 d'uttrovi|25]] | [[26 d'uttrovi|26]] | [[27 d'uttrovi|27]] | [[28 d'uttrovi|28]] |- style="text-align:center;" | [[29 d'uttrovi|29]] | [[30 d'uttrovi|30]] | [[31 d'ottobre|31]] |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> m68a8nuvmdj9dr77x7aterh85ylkx9d Template:Nuvembre 10 7027 373531 103696 2021-06-02T05:01:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align=right id=toc style="margin-left: 15px;" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff" width="180px" |'''[[Nuvembre]]''' |- style="text-align:center;" | [[1 di nuvembre|1]] | [[2 di nuvembre|2]] | [[3 di nuvembre|3]] | [[4 di nuvembre|4]] | [[5 di nuvembre|5]] | [[6 di nuvembre|6]] | [[7 di nuvembre|7]] |- style="text-align:center;" | [[8 di nuvembre|8]] | [[9 di nuvembre|9]] | [[10 di nuvembre|10]] | [[11 di nuvembre|11]] | [[12 di nuvembre|12]] | [[13 di nuvembre|13]] | [[14 di nuvembre|14]] |- style="text-align:center;" | [[15 di nuvembre|15]] | [[16 di nuvembre|16]] | [[17 di nuvembre|17]] | [[18 di nuvembre|18]] | [[19 di nuvembre|19]] | [[20 di nuvembre|20]] | [[21 di nuvembre|21]] |- style="text-align:center;" | [[22 di nuvembre|22]] | [[23 di nuvembre|23]] | [[24 di nuvembre|24]] | [[25 di nuvembre|25]] | [[26 di nuvembre|26]] | [[27 di nuvembre|27]] | [[28 di nuvembre|28]] |- style="text-align:center;" | [[29 di nuvembre|29]] | [[30 di nuvembre|30]] |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> kpjc8ys834s6603x4q6jkpb6cfpv0b6 Template:Dicembre 10 7028 373446 103704 2021-06-02T04:46:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align=right id=toc style="margin-left: 15px;" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff" width="180px" |'''[[Dicembre]]''' |- style="text-align:center;" | [[1 di dicembre|1]] | [[2 di dicembre|2]] | [[3 di dicembre|3]] | [[4 di dicembre|4]] | [[5 di dicembre|5]] | [[6 di dicembre|6]] | [[7 di dicembre|7]] |- style="text-align:center;" | [[8 di dicembre|8]] | [[9 di dicembre|9]] | [[10 di dicembre|10]] | [[11 di dicembre|11]] | [[12 di dicembre|12]] | [[13 di dicembre|13]] | [[14 di dicembre|14]] |- style="text-align:center;" | [[15 di dicembre|15]] | [[16 di dicembre|16]] | [[17 di dicembre|17]] | [[18 di dicembre|18]] | [[19 di dicembre|19]] | [[20 di dicembre|20]] | [[21 di dicembre|21]] |- style="text-align:center;" | [[22 di dicembre|22]] | [[23 di dicembre|23]] | [[24 di dicembre|24]] | [[25 di dicembre|25]] | [[26 di dicembre|26]] | [[27 di dicembre|27]] | [[28 di dicembre|28]] |- style="text-align:center;" | [[29 di dicembre|29]] | [[30 di dicembre|30]] | [[31 di dicembre|31]] |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 7astlfz447d4kt2qlknbn4hllw29abt 1 di frivaghju 0 7029 148272 16069 2008-11-20T21:30:03Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[1u di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[1u di ferraghju]] 8a564j6vpxcpc74ly4mtn9e5l71h8n9 2 di frivaghju 0 7030 148825 16071 2008-11-26T16:36:30Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[2 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[2 di ferraghju]] 6hawhif3mopvs21ajkn759yo103ga44 3 di frivaghju 0 7031 148826 16073 2008-11-26T16:36:56Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[3 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[3 di ferraghju]] qf31k6nmpvmhjk6y8mubrphkko8vp55 4 di frivaghju 0 7032 148828 16075 2008-11-26T16:37:17Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[4 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[4 di ferraghju]] bm2xrdtb33reoqiidmhouo6qn4etm1g 5 di frivaghju 0 7033 148829 16077 2008-11-26T16:38:10Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[5 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[5 di ferraghju]] comukhlmvyhb3uspijc8opjdwd2zkwa 6 di frivaghju 0 7034 148830 16079 2008-11-26T16:38:12Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[6 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[6 di ferraghju]] bnwz2q85okhg328l7l02urug5bidphy 7 di frivaghju 0 7035 148831 16081 2008-11-26T16:38:14Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[7 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[7 di ferraghju]] 7chd2eckmuje7juhcmwn7gxguj3a2dl 9 di frivaghju 0 7036 148833 16083 2008-11-26T16:39:37Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[9 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[9 di ferraghju]] sh63hd50kbuefu95vs143k2jpwlklm2 10 di frivaghju 0 7037 148834 16085 2008-11-26T16:39:43Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[10 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[10 di ferraghju]] 71030x7uh15xlkhlszrbu2xqcrm6a7k 11 di frivaghju 0 7038 148835 16087 2008-11-26T16:39:50Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[11 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[11 di ferraghju]] tmcid6jt7c09b6dk2hmg4bdnxey5355 12 di frivaghju 0 7039 148836 16089 2008-11-26T16:39:57Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[12 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[12 di ferraghju]] 3jku48bcgvxtdcmni20x6x6mmgzq5x1 13 di frivaghju 0 7040 148837 16091 2008-11-26T16:40:06Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[13 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[13 di ferraghju]] rl6ali1m09w949ojmnhvwdrxgfsabks 14 di frivaghju 0 7041 148838 16093 2008-11-26T16:40:28Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[14 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[14 di ferraghju]] jm1crvdwncr6vaxs6kvvpbmgvmuqm6v 15 di frivaghju 0 7042 148839 16095 2008-11-26T16:42:36Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[15 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[15 di ferraghju]] bwwrrw8rghtcdykgfyql52zj0aoz5c6 16 di frivaghju 0 7043 148840 16097 2008-11-26T16:42:38Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[16 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[16 di ferraghju]] s3z8qap24y39ua4foh3s9coh6yid451 17 di frivaghju 0 7044 148841 16099 2008-11-26T16:42:40Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[17 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[17 di ferraghju]] p06af2428rg0rari2ykb86rkehh718h 18 di frivaghju 0 7045 148842 16101 2008-11-26T16:42:42Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[18 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[18 di ferraghju]] 9bfuplvax9k620nfegonz0q2py4sc5w 19 di frivaghju 0 7046 148843 16103 2008-11-26T16:42:44Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[19 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[19 di ferraghju]] 0zz7iu26t0ugtmtjc7yf5vifxp2g7vu 20 di frivaghju 0 7047 148844 16105 2008-11-26T16:42:46Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[20 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[20 di ferraghju]] h3wcc3mk1qtir6lscla6esafcyrs5ab 21 di frivaghju 0 7048 148845 16107 2008-11-26T16:42:48Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[21 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[21 di ferraghju]] nrbqvziougnci2kup4w7s5em7g0jv5n 22 di frivaghju 0 7049 148846 16109 2008-11-26T16:44:36Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[22 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[22 di ferraghju]] su1cq6eg0ul1xcn0fa8q6smxp6tlosn 23 di frivaghju 0 7050 148847 16111 2008-11-26T16:44:38Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[23 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[23 di ferraghju]] fhs34kaauafoirh4muh66m3f1bxcoj6 24 di frivaghju 0 7051 148848 16113 2008-11-26T16:44:40Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[24 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[24 di ferraghju]] 7tvl2jzntfqnfvggtob9s6h5tdr19lv 25 di frivaghju 0 7052 148849 16115 2008-11-26T16:44:42Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[25 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[25 di ferraghju]] 0xa390oav4lltm07973xj59xu92z0af 26 di frivaghju 0 7053 148850 16117 2008-11-26T16:44:43Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[26 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[26 di ferraghju]] tezcqi647d11jsa8eftslb3f5ghu2oj 27 di frivaghju 0 7054 148851 16119 2008-11-26T16:44:45Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[27 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[27 di ferraghju]] pztcfyjbs7ofpdis33183me9o7lzfhe 28 di frivaghju 0 7055 148852 16121 2008-11-26T16:44:47Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[28 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[28 di ferraghju]] 97w1tu7lfk1w4qsxolupp0b01eoio2p 29 di frivaghju 0 7056 148853 16123 2008-11-26T16:44:49Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[29 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[29 di ferraghju]] h4v8ioty88anr6qzfwh2uw5t6ggiega 8 di ferraghju 0 7057 375330 350845 2021-08-16T06:12:54Z Fausta Samaritani 15085 image, tolto link esterno non funzionante wikitext text/x-wiki {{Ferraghju}} L''''8 di ferraghju''' hè u 39<sup>u</sup> [[ghjornu]] di l'annu in u calendariu gregurianu. Restanu 326 ghjorni à a fine di l'annu (327 sì hè bisestile). == Avenimenti == === In Corsica === == Nascite == <gallery> Image:Jules verne nypl.jpg|<small>[[Jules Verne]] (8 di ferraghju [[1828]]-[[24 di marzu]] [[1905]]), 1885 ca.</small> </gallery> == Morti == == Celebrazioni == === Santi === == Ligami esterni == * [http://adecec.net/almanaccu2007.pdf Almanaccu Adecec 2007] [[Category:Ghjornu di ferraghju|08]] kaplqew0muricotwdb2cu5g1kklq94m 1 d'uttrovi 0 7058 16157 2006-04-22T16:16:34Z Img 21 [[1 d'uttrovi]] moved to [[1 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[1 uttrovi]] 98uttzhx17pied8auw38r6xlt4b9c2w 2 d'uttrovi 0 7059 16159 2006-04-22T16:16:51Z Img 21 [[2 d'uttrovi]] moved to [[2 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[2 uttrovi]] bdq62u3an4kwlufqfd9wbly0ytlsdwe 3 d'uttrovi 0 7060 16161 2006-04-22T16:17:05Z Img 21 [[3 d'uttrovi]] moved to [[3 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[3 uttrovi]] 5pyocmix3asfjo7g2p869ofnw8i68e9 4 d'uttrovi 0 7061 16163 2006-04-22T16:17:19Z Img 21 [[4 d'uttrovi]] moved to [[4 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[4 uttrovi]] oikz3ghn427qgibjrnqa1nt509dghbl 5 d'uttrovi 0 7062 16165 2006-04-22T16:17:34Z Img 21 [[5 d'uttrovi]] moved to [[5 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[5 uttrovi]] 6qo4409ogp7vkx4iedivyy320wfxhj3 6 d'uttrovi 0 7063 16167 2006-04-22T16:17:51Z Img 21 [[6 d'uttrovi]] moved to [[6 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[6 uttrovi]] 9y9w06tayqokohhezrdp9vy5byc5zj8 7 d'uttrovi 0 7064 16169 2006-04-22T16:18:06Z Img 21 [[7 d'uttrovi]] moved to [[7 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[7 uttrovi]] g6zbysvelw98mmlpe8sywpgk288twu8 8 d'uttrovi 0 7065 16171 2006-04-22T16:18:21Z Img 21 [[8 d'uttrovi]] moved to [[8 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[8 uttrovi]] bmi302yvof9xleikbwq2yk68hr35hvm 9 d'uttrovi 0 7066 16173 2006-04-22T16:18:46Z Img 21 [[9 d'uttrovi]] moved to [[9 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[9 uttrovi]] gjei78cd7rq8qu8go6avejohumfcfrh 10 d'uttrovi 0 7067 16175 2006-04-22T16:19:00Z Img 21 [[10 d'uttrovi]] moved to [[10 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[10 uttrovi]] 3y13qu5i1o9yljfe83ars5kflyh2jhh 11 d'uttrovi 0 7068 16177 2006-04-22T16:19:13Z Img 21 [[11 d'uttrovi]] moved to [[11 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[11 uttrovi]] 8xbu2oi15a53u6m02h2cktpgpgyjqqe 12 d'uttrovi 0 7069 16179 2006-04-22T16:19:27Z Img 21 [[12 d'uttrovi]] moved to [[12 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[12 uttrovi]] 5dbt3l35nvp6u7d00iwyzlsx5lij8jj 13 d'uttrovi 0 7070 16181 2006-04-22T16:19:47Z Img 21 [[13 d'uttrovi]] moved to [[13 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[13 uttrovi]] 2nctzptklg70znfcaa2lh2qb3ugk6aq 14 d'uttrovi 0 7071 16183 2006-04-22T16:19:59Z Img 21 [[14 d'uttrovi]] moved to [[14 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[14 uttrovi]] rhtmnwg68zmgpu9i3tru57ea2i730yh 15 d'uttrovi 0 7072 16185 2006-04-22T16:20:15Z Img 21 [[15 d'uttrovi]] moved to [[15 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[15 uttrovi]] 36wnt6a8fk163nupr2v439b70xqcqvt 16 d'uttrovi 0 7073 16187 2006-04-22T16:20:41Z Img 21 [[16 d'uttrovi]] moved to [[16 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[16 uttrovi]] 4ahzt288amr2gqb02qaaqsi3agsdj43 17 d'uttrovi 0 7074 16189 2006-04-22T16:20:56Z Img 21 [[17 d'uttrovi]] moved to [[17 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[17 uttrovi]] a66rrypwkprcgv6kghdmwt64jdugr0y 18 d'uttrovi 0 7075 360817 356277 2018-12-22T17:11:50Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[18 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[18 uttrovi]] t0vnij38oaz8hc78ss960g19tgemrsy 19 d'uttrovi 0 7076 16193 2006-04-22T16:21:20Z Img 21 [[19 d'uttrovi]] moved to [[19 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[19 uttrovi]] mrybq0ih75of0dp7fvpkl1bcpwwje2o 20 d'uttrovi 0 7077 16195 2006-04-22T16:21:34Z Img 21 [[20 d'uttrovi]] moved to [[20 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[20 uttrovi]] 45j3lz850cz2aba1r2pwc1bcia6q6hg 21 d'uttrovi 0 7078 16197 2006-04-22T16:21:48Z Img 21 [[21 d'uttrovi]] moved to [[21 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[21 uttrovi]] dgxb7012x5ng8sx1qam859zc3848rfd 22 d'uttrovi 0 7079 16199 2006-04-22T16:22:03Z Img 21 [[22 d'uttrovi]] moved to [[22 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[22 uttrovi]] 1qsoxhmc7zu5hm21b5yfcwjyb584q8v 23 d'uttrovi 0 7080 16201 2006-04-22T16:22:26Z Img 21 [[23 d'uttrovi]] moved to [[23 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[23 uttrovi]] o8e41u6wzac85e6tqawt3q5guw8z40g 24 d'uttrovi 0 7081 360818 330081 2018-12-22T17:12:00Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[24 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[24 uttrovi]] 49bqna2ezpzw2y5lgoyn1glcw1sdcvv 25 d'uttrovi 0 7082 16205 2006-04-22T16:22:54Z Img 21 [[25 d'uttrovi]] moved to [[25 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[25 uttrovi]] m85h7hhh3o17wjxwpkzobgpce5kky7k 26 d'uttrovi 0 7083 16207 2006-04-22T16:23:06Z Img 21 [[26 d'uttrovi]] moved to [[26 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[26 uttrovi]] 4haa5in0elmoq8vgkefeu54g4d5l0uh 27 d'uttrovi 0 7084 16209 2006-04-22T16:23:22Z Img 21 [[27 d'uttrovi]] moved to [[27 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[27 uttrovi]] 4slhdeqj9aad7gm3rbq9j5o5595ghb6 28 d'uttrovi 0 7085 16211 2006-04-22T16:23:34Z Img 21 [[28 d'uttrovi]] moved to [[28 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[28 uttrovi]] s7niocbv4nunnnigo6kjixtukj827t9 29 d'uttrovi 0 7086 16213 2006-04-22T16:23:46Z Img 21 [[29 d'uttrovi]] moved to [[29 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[29 uttrovi]] tgovw5axugoqngrem283d24kz77kfo6 30 d'uttrovi 0 7087 16215 2006-04-22T16:23:58Z Img 21 [[30 d'uttrovi]] moved to [[30 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[30 uttrovi]] b55wrh86dm32ko9ddlssgslmjnj97jj 1 di nuvembri 0 7088 16247 2006-04-22T18:07:09Z Img 21 [[1 di nuvembri]] moved to [[1 nuvembri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[1 nuvembri]] l6s4lyo2129nrrovd5bxle6lnnxsl4t 2 di nuvembri 0 7089 16249 2006-04-22T18:07:33Z Img 21 [[2 di nuvembri]] moved to [[2 nuvembri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[2 nuvembri]] rekvmbb3th17g8wnm54mfq99j032ca8 3 di nuvembri 0 7090 16251 2006-04-22T18:07:54Z Img 21 [[3 di nuvembri]] moved to [[3 nuvembri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[3 nuvembri]] i5t0mzv1utkbw0261toukrj4h30lzbp 4 di nuvembri 0 7091 16253 2006-04-22T18:08:23Z Img 21 [[4 di nuvembri]] moved to [[4 nuvembri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[4 nuvembri]] t8tllhzudidy16xzagh5pu45b5znh04 5 di nuvembri 0 7092 16259 16255 2006-04-22T18:10:31Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[5 nuvembri]] 74ff9dvxoosc2c77e42gqfqw5bfa4uf 6 di nuvembri 0 7094 16261 2006-04-22T18:10:54Z Img 21 [[6 di nuvembri]] moved to [[6 nuvembri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[6 nuvembri]] i8h60817le8ov1dcujlwol8acan321g 7 di nuvembri 0 7095 16263 2006-04-22T18:11:12Z Img 21 [[7 di nuvembri]] moved to [[7 nuvembri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[7 nuvembri]] 8rffemrj3j31h6z08qzdvugzrmnlx95 8 di nuvembri 0 7096 16265 2006-04-22T18:11:30Z Img 21 [[8 di nuvembri]] moved to [[8 nuvembri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[8 nuvembri]] e1avma36zy47ci6l5ij1i2q5bl90rb3 9 di nuvembri 0 7097 16267 2006-04-22T18:11:53Z Img 21 [[9 di nuvembri]] moved to [[9 nuvembri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[9 nuvembri]] 72nxs871lt6sgq6695a1dfrq1hnwntk 10 di nuvembri 0 7098 16269 2006-04-22T18:12:16Z Img 21 [[10 di nuvembri]] moved to [[10 nuvembri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[10 nuvembri]] bsb0le0dsv435sbi09why709fr378cp 11 di nuvembri 0 7099 16271 2006-04-22T18:12:31Z Img 21 [[11 di nuvembri]] moved to [[11 nuvembri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[11 nuvembri]] r1cqdfwtj077p9vullo4sghur8hcmaa 12 di nuvembri 0 7100 16273 2006-04-22T18:12:46Z Img 21 [[12 di nuvembri]] moved to [[12 nuvembri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[12 nuvembri]] rvwkos66nhbk3e4zy83z296k5mxmmih 13 di nuvembri 0 7101 16275 2006-04-22T18:13:13Z Img 21 [[13 di nuvembri]] moved to [[13 nuvembri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[13 nuvembri]] dwqn8uma83sz48a2c7wxpkjvomubzak 14 di nuvembri 0 7102 16277 2006-04-22T18:13:50Z Img 21 [[14 di nuvembri]] moved to [[14 nuvembri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[14 nuvembri]] os5m2wq59s8ncico7qz6vm00g864g27 15 di nuvembri 0 7103 16279 2006-04-22T18:14:25Z Img 21 [[15 di nuvembri]] moved to [[15 nuvembri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[15 nuvembri]] ga4ndznjx27h9lgiisobibdqg1pm1kq 16 di nuvembri 0 7104 16281 2006-04-22T18:14:57Z Img 21 [[16 di nuvembri]] moved to [[16 nuvembri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[16 nuvembri]] 2hd50nbr3l4mkp6yjo3b077n0vym1ox 17 di nuvembri 0 7105 167965 16283 2009-04-25T00:07:43Z Xqbot 1764 Robot : répare double redirection wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[17 di nuvembre]] 1pn2nc3hx6pd3ekrmavqhh71b7svlfq 18 di nuvembri 0 7106 16285 2006-04-22T18:16:00Z Img 21 [[18 di nuvembri]] moved to [[18 nuvembri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[18 nuvembri]] okfo3hzeingvpa0ve7rd76s1aufsafp 19 di nuvembri 0 7107 16287 2006-04-22T18:16:25Z Img 21 [[19 di nuvembri]] moved to [[19 nuvembri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[19 nuvembri]] 5vik83hyv2bbtk20a9ed8lp8q4qyp5d 20 di nuvembri 0 7108 16289 2006-04-22T18:18:15Z Img 21 [[20 di nuvembri]] moved to [[20 nuvembri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[20 nuvembri]] 1guciw9yzw5a5p55oy6yi3thjlyvhdn 21 di nuvembri 0 7109 16291 2006-04-22T18:18:33Z Img 21 [[21 di nuvembri]] moved to [[21 nuvembri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[21 nuvembri]] kzngr2zho52l1zbqw4a56kdyjg5ggzk 22 di nuvembri 0 7110 16293 2006-04-22T18:18:47Z Img 21 [[22 di nuvembri]] moved to [[22 nuvembri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[22 nuvembri]] 3p9cx7xksv9hv7ncmtxngntxjrcdy8o 24 di nuvembri 0 7112 16297 2006-04-22T18:19:16Z Img 21 [[24 di nuvembri]] moved to [[24 nuvembri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[24 nuvembri]] qk9w6sga6k1t310wwrzziqbcr28qdgq 25 di nuvembri 0 7113 16299 2006-04-22T18:19:34Z Img 21 [[25 di nuvembri]] moved to [[25 nuvembri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[25 nuvembri]] 0oesynu43nqsxndhfbiq7b0ks93dq5y 26 di nuvembri 0 7114 16301 2006-04-22T18:19:48Z Img 21 [[26 di nuvembri]] moved to [[26 nuvembri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[26 nuvembri]] l8q6xwjaw67cu2p31rzqpk89znmhvzx 27 di nuvembri 0 7115 16303 2006-04-22T18:20:01Z Img 21 [[27 di nuvembri]] moved to [[27 nuvembri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[27 nuvembri]] ro911728h8pc7vknr4mze8txot0h8da 28 di nuvembri 0 7116 16305 2006-04-22T18:20:12Z Img 21 [[28 di nuvembri]] moved to [[28 nuvembri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[28 nuvembri]] 3iac3snshcnc2182cgn4z0xzhc9r19q 29 di nuvembri 0 7117 16307 2006-04-22T18:20:25Z Img 21 [[29 di nuvembri]] moved to [[29 nuvembri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[29 nuvembri]] mzasr330ewfh72kuohgzlbpm2dnvpmd 30 di nuvembri 0 7118 16309 2006-04-22T18:20:39Z Img 21 [[30 di nuvembri]] moved to [[30 nuvembri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[30 nuvembri]] tdh5txxrghocekt04ixfbnkpw8makkh 31 uttrovi 0 7119 370998 345313 2021-01-05T05:23:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ottobre}} U '''31 uttrovi''' hè u 304esimu ghjornu (u 305esimu ghjornu s'è l'annata hè bisesta) di u calendariu gregorianu. == Evenimenti == == Nascite == == Morte == == Celebrazione == === Feste === === I Santi === == In Corsica == == Ligami == * [http://adecec.net/almanaccu2006.pdf L'almanaccu 2006 di l'[[Adecec]]] {{mesi}} [[Category:Ghjornu di l'annu]] [[Category:Uttrovi]] [[Category:Ottobre]] iyqgp5u4fl4qkxa6ip8ldx1s8u1ov36 Voce Latine 0 7120 370999 364054 2021-01-05T05:23:47Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right| Voce Latine]] '''Voce Latine''' hè un [[gruppu di cantu di Corsica]]. == Discografia == == Referenze == == Ligami == * [http://www.vocelatine.ca.cx/ U gruppu di cantu Voce Latine (direttu da Antone Marielli)] {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] b9798grvhmhmneobmyngmec6zh4xosw Sambuca Pistoiese 0 7122 371000 334227 2021-01-05T05:23:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Sambuca Pistoiese''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[File:Sambuca_Pistoiese-Stemma.png|100px|right|none| Europa]]<br /> |- | cumuna | Sambuca Pistoiese / Sambuga |- |statu |Italia |- | pruvincia | Pistoia |- | nome officiale | Sambuca Pistoiese |- | codice postale | 51020 |- | lungitudine | 11° 0′ 2′′ E |- | latitudine | 44° 6′ 19′′ N |- | altitudine | 504 metri |- | superficia | 77 km² |- | populazione | 1604 |- | dinsità | 21 ab./km² |- | nome abitanti | sambucani |- |} '''Sambuca Pistoiese''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia]] di [[Pistoia]]. Teni 1604 abitanti. == Riferimenti == == Liami == * [http://www.comune.sambuca.pt.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 2menyg0vkjmjm7xz8n39967wkhdaaey Fiurenza 0 7123 372789 372665 2021-05-12T08:36:41Z Εὐθυμένης 6534 ([[c:GR|GR]]) [[File:Firenze-Stemma.png]] → [[File:FlorenceCoA.svg]] wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Fiurenza | blasone=FlorenceCoA.svg | nomeOfficiale=Firenze | sigluRegione=TOS | sigluPruvincia=FI | latitudineGradi=43 | latitudineMinute=47 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=11 | lungitudineMinute=15 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=50 | superficia=102 | pupulazione=366.488 | annu=01-01-2005 | densita=3.593 | merre=Dario Nardella | posta=da 50121 à 50145 | telefunu=055 | istat=048017 | abitanti=Fiorentini | patrone=San Ghjuvanni Battista | festa=[[24 ghjugnu]] | situ=http://www.comune.firenze.it/ }} [[File:Dante Domenico di Michelino Duomo Florence.jpg|thumb|]] '''Fiurenza''' (in italianu: ''Firenze'') hè un cumune è una cità [[Italia|taliana]], capilocu di a reghjone di a [[Tuscana]] è di a [[pruvincia di Fiurenza|pruvincia omonima]]. O sindaco hè Dario Nardella. Tene 380.226 abitanti. == Cumune in cunfina == [[Bagno a Ripoli]], [[Campi Bisenzio]], [[Fiesole]], [[Impruneta]], [[Scandicci]], [[Sesto Fiorentino]]. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] a8nansssthhbkyzogscla8qqgn2xecr Torra di Cantonu Grossu 0 7125 371001 363801 2021-01-05T05:23:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A torra di Cantonu Grossu]] A '''[[torra]] di Cantonu Grossu''' hè una [[torra di Corsica]]. A Torra di Cantonu Grossu hè stata custruita da l'architettu genuvesi [[Pasquale Lagomaggiore]] durante l'annu [[1569]]. <!-----> == Storia == == Rifarenzi == * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 0wkgrjd6dmd1n813rx37fhsmw7d9vnn Torra di Cantone Grossu 0 7126 17489 2006-04-27T15:48:00Z Img 21 [[Torra di Cantone Grossu]] moved to [[Torra di Cantonu Grossu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Torra di Cantonu Grossu]] 4furg86dys5vvd5ecr04q79l4ikylqx Virologia 0 7127 371002 345959 2021-01-05T05:23:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Virologia''' chì etimologicamente vene di e parolle [[Latinu|latine]] è [[Grecia|greche]] ''virus'' è ''logos'' (λογος), hè a [[scenza]] chì hà per oggettu l'osservazione è a spiegazione di a [[virus]]. == Storia == == Riferimenti == == Ligami == [[Categoria:Biologia]] ftv7wiv3phs85qaqk974qgu97no3c41 Phobos 0 7128 371003 333876 2021-01-05T05:23:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Phobos-viking1.jpg|200px|right|thumb|Phobos (Viking 1, 1978).]] '''Phobos''' (grecu Φόβος) hè un [[satellitu]] di a [[Marte]] scupertu in u 1877 (scupritore Asaph Hall). Phobos ùn pussedi micca atmosfera. [[File:Phobos taken by Phobos-2 spacecraft.jpg|200px|right|thumb|A Phobos vistu da a sonda sovietica Phobos 2 (URSS, 1989).]] == Liami == [[Categoria:Astrunumia]] 7hlz3q4i9yr6hkk3t34fpzzbvsmynqh Abetone 0 7130 374405 374404 2021-07-24T11:33:56Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Abetone''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[Image:Abetone - Strada.JPG|thumb|300px|center|Abetone]]<br> |- | cumuna | Abetone / Abeton |- |statu |Italia |- | pruvincia | Pistoia |- | nome officiale | Abetone |- | codice postale | 51 020 |- | lungitudine | |- | latitudine | |- | altitudine | 1 388 metri |- | superficia | 31 km² |- | populazione | 707 |- | dinsità | 23 ab./km² |- | nome abitanti | Abetonesi |- |} '''Abetone''' hè una [[cumuna]] [[toscana]] di a [[pruvincia]] di [[Pistoia]]. Teni 707 abitanti. {{clear}} <gallery widths="230" heights="230" mode="packed" caption="OBFA".> OBFA - Il Rifugio delle guide.JPG|OBFA - Rifugio delle guide OBFA - Sentiero dei Funghi.JPG|OBFA - "Orto Botanico Forestale dell'Abetone" OBFA - Ingresso.JPG|OBFA - Ingresso </gallery> == Riferimenti == == Liami == *[http://www.comune.abetone.pt.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] asw6pp0fdplxop8ki2p7ezi9s7fk8fk Agliana 0 7131 371005 331329 2021-01-05T05:23:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Agliana''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia]] di [[Pistoia]]. Teni 15405 abitanti cumuna di Toscana | cumuna=Agliana | pruvincia= Pistoia | nomuff= Agliana | cp= 51031 | lungitudina= | latitudina= | alt= 42 m | superficia= 11 km² | pop= 15405 | dinsità= 1329 ab./km² | nomab= Aglianesi == Riferimenti == == Liami == *[http://www.comune.agliana.pt.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 12legxgxxjyfaqy4d34sj3wsoyoa4la Buggiano 0 7132 371006 331761 2021-01-05T05:24:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Buggiano''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia]] di [[Pistoia]]. Teni 8462 abitanti cumuna di Toscana | cumuna= Buggiano | pruvincia= Pistoia | nomuff= Buggiano | cp= 51011 | lungitudina= | latitudina= | alt= 41 m | superficia= 16 km² | pop= 8462 | dinsità= 502 ab./km² | nomab= buggianesi == Riferimenti == == Liami == *[http://www.comune.buggiano.pt.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] ezrwrvzmhgiv2hzuz3m640zyi1mo8ht Chiesina Uzzanese 0 7133 371007 332034 2021-01-05T05:24:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Chiesina Uzzanese''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia]] di [[Pistoia]]. Teni 3983 abitanti cumuna di Toscana | cumuna= Chiesina Uzzanese | pruvincia= Pistoia | nomuff= Chiesina Uzzanese | cp= 51013 | lungitudina= | latitudina= | alt= 20 | superficia= 7km² | pop= 3983 | dinsità= 569b./km² | nomab= chiesinesi == Riferimenti == == Liami == *[http://www.comune.chiesinuzzanese.pt.it U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 4eaht6s49j0vvgqexm6yrn6ik3ofaw1 Pistoia 0 7134 371008 333929 2021-01-05T05:24:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Pistoia''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[Image:Pistoia-Stemma.png|100px|right|none| Europa]]<br> |- | cumuna | Pistoia |- |statu |Italia |- | pruvincia | Pistoia |- | nome officiale | Pistoia |- | codice postale | 51100 |- | lungitudine | |- | latitudine | |- | altitudine | 65 metri |- | superficia | 236 km² |- | populazione | 92.267 |- | dinsità | 391 ab./km² |- | nome abitanti | pistoiesi |- |} '''Pistoia''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia di Pistoia]]. Teni 92.267 abitanti. == Riferimenti == [[Image:Pistoia0001.jpg|200px|right|thumb|Pistoia]] == Liami == *[http://www.comune.pistoia.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] c99sp759lz9jfbigxj1lnp3t0uvj72y Pisa 0 7135 363016 360194 2019-07-14T21:17:11Z Jumpy01 11155 immagine wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Pisa [[File:Leaning_Tower_of_Pisa.jpg|280px|none|A Torra di Pisa]] | blasone=Pisa-Stemma.svg | nomeUfficiale=Pisa | sigluRegione=TOS | sigluPruvincia=PI | latitudineGradi=43 | latitudineMinute=43 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=10 | lungitudineMinute=24 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=4 | superficia=185,27 | pupulazione=87.506 | densita=472 | merre=Marco Filippeschi | posta=da 56121 à 56128 | telefunu=050 | istat=050026 | abitanti=Pisani | patrone=San Ranieri | festa=u [[17 di ghjugnu]] | situ=http://www.comune.pisa.it/ }} '''Pisa''' hè una [[cumuna]] è una cità [[Italia|taliana]], capilocu di a [[pruvincia di Pisa|pruvincia omonima]] in [[Toscana]]. Hè cunnisciuta in u mondu sanu per a [[Campanili tortu di Pisa|Torra Pendente]]. == Paisoli == Calambrone, Coltano, Marina di Pisa, Oratoio, Ospedaletto, Putignano, Riglione, San Piero a Grado, San Rossore, Sant'Ermete, Tirrenia, La Vettola. == Cumune in cunfina == [[Cascina]], [[Collesalvetti]] ([[Pruvincia di Livornu|LI]]), [[Livornu]] (LI), [[San Giuliano Terme]]. {{Pruvincia di Pisa}} [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Pisa]] pusmb0g9nqjo8puvd49nkv5j505ywv6 Gattu 0 7136 18147 18146 2006-04-29T06:46:47Z 81.251.98.164 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjattu]] 5aen8vawmkqxyebm3oinpkm9i3cdngp Cicilia 0 7137 18418 2006-04-29T11:18:14Z 81.251.98.164 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sicilia]] q3458wo1iu0dbzg5b57s62htq0cmnb5 Petra Curbara 0 7139 18849 2006-04-29T15:02:15Z 81.251.98.164 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[A Petra Curbara]] 4ipdw16oxjlbtq04dul5g5zmx58v9wk Capodogliu 0 7143 371009 349949 2021-01-05T05:24:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink| name = Capodogliu}}<br />{{}} {{Taxobox_image | image = [[]] | caption = ]]}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animal]]ia}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordate|Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Mammal]]ia}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Cetacea]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Physeteridae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '' [[Physeter]]''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = ''[[Physeter macrocephalus]]''}} {{Taxobox_subspecies_entry | taxon = }} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_trinomial | color = pink | trinomial_name = Physeter macrocephalus| author = [[Carolus Linnaeus|Linnaeus]] | date = [[1758]]}} {{Taxobox_end}} I '''capodogli''' sò [[odontoceti]], [[mammiferi]] [[acqua|aquatici]] imparintati incù u [[delfini|delfinu]] è u [[beluga]] === Citazioni === == Rifarenzi == ==Da vede dinò== *[[Delfinu]] *[[Pescialfinu]] == Liami == {{c-supranu}} [[Categoria:Cetacei]] 56ejd7vamtoqkgw9xe786mh5jmhm1qn Siena 0 7144 371010 355129 2021-01-05T05:24:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Siena''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[Image:Siena-Stemma.png|150px|right|none| Europa]]<br> |- | cumuna || Siena |- |statu || Italia |- | pruvincia || Siena |- | nome officiale || Siena |- | codice postale || 53100 |- | lungitudine || |- | latitudine || |- | altitudine || 322 metri |- | superficia || 118 km² |- | populazione || 54498 |- | densità || 447 ab./km² |- | nome abitanti || senesi |- |} '''Siena''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 54.498 abitanti. == Riferimenti == == Liami == *[http://www.comune.siena.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] sncvpaztt7dccqo4jqhhdezyc7eqzb0 Lucca 0 7145 374470 361315 2021-07-26T15:41:28Z Fausta Samaritani 15085 stemma wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Lucca | blasone=Lucca-Stemma ufficiale.png | nomeOfficiale=Lucca | sigluRegione=TOS | sigluPruvincia=LU | latitudineGradi=43 | latitudineMinute=51 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=10 | lungitudineMinute=31 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=19 | superficia=185 | pupulazione=82.245 | annu=2006 | densita=445 | merre= Alessandro Tambellini | posta=55100 | telefunu=0583 | istat=046017 | abitanti=Lucchesi | patrone=San Paulinu | festa=[[12 di lugliu]] | situ=http://www.comune.lucca.it/ }} '''Lucca''' hè una [[cumuna]] è una cità [[Italia|taliana]], capilocu di a [[pruvincia di Lucca|pruvincia omonima]] in [[Toscana]]. == Galleria d'imagine == <gallery> Image:02 Lucca seen from Torre Guinigi.jpg|Panorama di Lucca, vista dalla torre Guinigi Image:Anfiteatro_Lucca.png|Piazza dell'Anfiteatro Image:Dome Lucques Duomo San Martino Lucca.jpg|Catedrale di San Martinu Image:San Michele Lucca.jpg|Chjesa di San Michele Image:Lucca.city walls01.jpg|I muri </gallery> == Paisoli == Antraccoli, Aquileia, Arancio, Arliano, Arsina, Balbano, Cappella, Carignano, Castagnori, Castiglioncello, Cerasomma, Chiatri, Ciciana, Deccio di Brancoli, Fagnano, Farneta, Gattaiola, Gignano di Brancoli, Maggiano, Massa Pisana, Mastiano, Meati, Monte San Quirico, Montuolo, Mutigliano, Mugnano, Nave, Nozzano, Nozzano San Pietro, Nozzano Vecchia, Ombreglio di Brancoli, Palmata, Piaggione, Piazza di Brancoli, Piazzano, Picciorana, Pieve di Brancoli, Pieve Santo Stefano, Ponte a Moriano, Ponte del Giglio, Ponte San Pietro, Pontetetto, Saltocchio, San Cassiano a Vico, San Cassano di Moriano, San Concordio di Moriano, San Donato, San Filippo, San Gemegnano, San Giusto di Brancoli, San Lorenzo a Vaccoli, San Lorenzo di Moriano, San Macario in Monte, San Macario in Piano, San Michele di Moriano, San Michele in Escheto, San Pancazio, San Pietro a Vico, San Quirico in Moriano, San Vito, Sant'Alessio, Sant'Angelo in Campo, Sant'Ilario di Brancoli, Santa Maria a Colle, Santa Maria del Giudice, Santissima Annunziata, Santo Stefano di Moriano, Sesto di Moriano, Sorbano del Giudice, Sorbano del Vescovo, Stabbiano, Tempagnano di Lunata, Torre, Torre alla Maddalena, Torre Alta, Tramonte, Tramonte di Brancoli, Vallebuia, Vecoli, Vicopelago, Vinchiana. == Cumune in cunfina == [[Borgo a Mozzano]], [[Camaiore]], [[Capannori]], [[Massarosa]], [[Pescaglia]], [[San Giuliano Terme]] ([[Pruvincia di Pisa|PI]]), [[Vecchiano]] (PI). == Lingua corsa == Isse parolle chì cuncernanu Lucca eranu sprezzante tempi fà perchè i Lucchesi venianu in [[Corsica]] à travaglià à a ghjurnata. In seguita per estensione funu rapurtate à u cuntinente sanu (l'Italia): * ''inlucchisì'' o ''inlucchesì'': rende talianu, dà forma taliana (''inlucchisì una parulla''), diventà talianu pigliandune l'usi, i modi; * ''lucchese'': Italianu in generale; * ''lucchiseria'' o ''lucheseria'': ghjente o roba chì vene da l'Italia. == Liami == * [http://www.luccatourist.it/ LuccaTourist.it] * [http://www.luccacomicsandgames.com/ Lucca Comics & Games] * [http://infcor.adecec.net/ Infcor: banca di dati di a lingua corsa] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 6ja4i095prnz186huy7rkbws4joabnh Carrara 0 7146 371011 355943 2021-01-05T05:24:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Carrara''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[Image:Carrara-Stemma.png|100px|right|none| Carrara]]<br> |- | cumuna | Carrara |- |statu |Italia |- | pruvincia | Massa e Carrara |- | nome officiale | Carrara |- | codice postale | 54033 |- | lungitudine | 44° 05' N |- | latitudine | 10° 06' E |- | altitudine | 100 metri |- | superficia | 71 km² |- | populazione | 65560 |- | dinsità | 923 ab./km² |- | nome abitanti | carrarini |- |} '''Carrara''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia di Massa e Carrara]]. Teni 65.560 abitanti == Riferimenti == == Liami == *[http://www.comune.carrara.ms.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 9kjsjdqo9w5tp1nf65wu9ds3ganb9cl Cantagallo 0 7147 371012 354464 2021-01-05T05:24:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Cantagallo''' (in [[lingua corsa|corsu]] Cantagallu) hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia di Pratu]].Teni 2.813 abitanti. {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Cantagallo''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | <br /> |- | cumuna || Cantagallu |- |statu || Italia |- | pruvincia || Pratu |- | nome officiale || Cantagallo |- | codice postale || 59025 |- | lungitudine || |- | latitudine || |- | altitudine || 423 metri |- | superficia || 95 km² |- | populazione || 2813 |- | densità || 30 ab./km² |- | nome abitanti || |- |} == Riferimenti == == Liami == * [http://www.comune.cantagallo.po.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] isou4e6fglr24d353u1ajq3a1auuhax Pani biscottu 0 7148 363651 347168 2019-09-30T05:50:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''pani biscottu''' hè [[pani]] chì hè statu [[cucina|cottu]] dui volti. U pani biscottu hè par metta in u [[caffè]], in a [[tisana]] o in u [[latti]]. In u [[Sartè|Sartinesu]], hè ancu chjamatu u '''ruzzicheddu'''. == Liami == * Ferrandi, Saveriu, [http://www.matinalatina.com/documents/tema/ferrandi/acqua.pdf L'acqua], Matina latina [[Categoria:Cucina]] k7348qxlrx52tk044d1dkculekth2n0 Pane biscottu 0 7149 18897 2006-05-01T15:45:50Z 83.201.195.5 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pani biscottu]] hvl4mg0i1kcy852y24f3bwe98h33j9a Ruzzicheddu 0 7150 18898 2006-05-01T15:46:10Z 83.201.195.5 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pani biscottu]] hvl4mg0i1kcy852y24f3bwe98h33j9a Deimos 0 7151 371013 332248 2021-01-05T05:24:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Deimos-viking1.jpg|200px|right|thumb|Deimos (Viking)]] '''Deimos''' (grecu Δείμος) hè un [[satellitu]] di a [[Marte]] scupertu in u 1877 (scupridore Asaph Hall). Deimos ùn pussedi micca atmosfera. == Liami == [[Categoria:Astrunumia]] 7hwcew2edultlz5i0niy2xdriyhny7x Ananke 0 7153 374044 371014 2021-06-02T11:31:40Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| style="margin:2 auto; align=right colspan="1" cellpadding="2" cellspacing="1" align=right style="margin-left:0 width="10% class="toccolours itwiki_template_toc" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Ananke''' |- <tr><td bgcolor="#000000" align=center colspan="2"> <span style="color:white;"><small>''Nessuna immagine''</small></span> </td></tr> ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Scuperta |- | Scuperta da | [[Seth Barnes Nicholson|Seth B. Nicholson]] |- | Scuperta u | [[28 settembre]] [[1951]] |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Caratteristiche [[Orbita (astronomia)|orbitale]] |- | [[Semiasse maiore]] | 21.276.000 [[chilometru|km]] |- | [[Eccentricità (orbita)|Eccentricità]] | 0,2435 |- | [[Periodu orbitale]] | 629,77 gg |- | [[Inclinazione (orbita)|Inclinazione]] | 148,889° |- | [[Satellitu naturale]] di | [[Giove (astronomia)]] |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Caratteristiche fisiche |- | [[Diametru]] à l'[[equatore]] | ~28 km |- | [[Massa (fisica)|Massa]] | 3×10<sup>16</sup> [[Chilogrammu|kg]] |- | [[Densità]] media | 2,6?×10<sup>3</sup> kg/m³ |- | [[Gravità]] superficiale | ~0,010 [[Accelerazione|m/s<sup>2</sup>]] |- | [[Periodu di rotazione]] | |- | [[Albedu]] | 0,04 |- | [[Temperatura]] superficiale | ~124 [[Kelvin|K]] |- | [[Pressione atmosferica]] | 0 [[Pascal|kPa]] |} '''Ananke''' (grecu Ανάγκη) hè un [[satellitu]] di a [[Ghjove]] scupertu in u 1951 (scupridore Seth Barnes Nicholson). Ananke ùn pussedi micca atmosfera. == Liami == {{Satelliti di Ghjove}} [[Categoria:Astrunumia]] 7mex33ygz98dc2e8fmd9ek6xjv3q3f5 Pescia 0 7155 371015 333858 2021-01-05T05:24:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Pescia''' [[File:Pescia-Stemma.png|200px|right|thumb|Pescia]] '''Pescia''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia]] di [[Pistoia]]. Teni 17.421 abitanti cumuna di Toscana | cumuna= Pescia | pruvincia= Pistoia | nomuff= Pescia | cp= | lungitudina= | latitudina= | alt= 62 m | superficia= 79 km² | pop= 17421 | dinsità= 221 ab./km² | nomab= pesciatini == Riferimenti == == Liami == * [http://www.comune.pescia.pt.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 41zmsiixfdu9ajqu0w0s08ocp7fix3q Elara 0 7156 371016 332332 2021-01-05T05:24:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Elara''' (grecu Ελάρη) hè un [[satellitu]] di a [[Ghjove]] scupertu in u 1905 (scupridore Charles Dillon Perrine). Elara ùn pussedi micca atmosfera. == Liami == {{Satelliti di Ghjove}} [[Categoria:Astrunumia]] 7sqd1dpycyxmrcqjfo9y80q81owr5ci Harpalyke 0 7158 371017 332686 2021-01-05T05:24:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Harpalyje''' hè un [[satellitu]] di a [[Ghjove]] scupertu in u 2000 (scupridore Scott S. Sheppard). Harpalyke ùn pussedi micca atmosfera. == Liami == * [http://jestraddons.250free.com/moons/harpalyke.jpg Harpalyke] {{Satelliti di Ghjove}} [[Categoria:Astrunumia]] 4r0fy5bid8s3nvu2qyc6wtqrhqd4mr2 Carpo 0 7159 371018 331926 2021-01-05T05:24:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Carpo''' o '''Carpu''' (grecu Καρπώ) hè un [[satellitu]] di a [[Ghjove]] scupertu in u 2003 (scupridore Scott S. Sheppard). Carpo ùn pussedi micca atmosfera. == Liami == {{Satelliti di Ghjove}} [[Categoria:Astrunumia]] mvelsh80m7g8i7m95ifgvxo07evhgfb Kale 0 7160 332921 324311 2014-03-23T14:29:02Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{C-astrunumia}} '''Kale''' hè un [[satellitu]] di a [[Ghjove]] scupertu in u 2001 (scupridore [[Scott S. Sheppard]]). Kale ùn pussedi micca atmosfera. == Liami == {{Satelliti di Ghjove}} [[Categoria:Astrunumia]] il59en8tayhq7w6c4c1isjrysa0lmph Venera 0 7161 378393 378351 2022-02-03T05:56:36Z Kwamikagami 17182 wikitext text/x-wiki [[File:Venus-real color.jpg|240px|right|thumb|Vènera]] '''Venera''' (o '''Venere'''; simbulu: [[File:Venus symbol (fixed width).svg|16px|♀]]) hè a siconda pianeta di u [[Sistemu sulariu]] in ordini di distanza da u [[Soli]] incù un' [[orbita]] guasi circulari chì a porta à compia una [[Periodu di rivuluzioni|rivuluzioni]] in 224,7 [[ghjornu|ghjorni terrestri]]. Piglia u nomu di a dea [[Mitulugia rumana|rumana]] di l'amori è di a biddezza è u so simbulu astrunomicu hè a ripprisintazioni stilizata di a mani di [[Venera (divinità)|Venera]] chì teni un [[spichju (imaginariu)|spichju]] ([[File:Venus symbol.svg|18px]]; [[Unicode]]: ♀). Hè l'ughjettu naturali più luminosu in u celi nutturnu, dopu a [[Luna]], incù una [[magnitudina apparenti]] di -4,6, è par 'ssu mutivu hè cunnisciuta dipoi l'antichità. Venera righjunghji a so massima brillantezza pocu prima di l'[[alba (ghjornu)|alba]] o pocu dopu u [[tramontu]] è par sta raghjoni hè spessu stata chjamatu da populi antichi a "Stedda Matttutina" o a "Stedda Visparina", finu à quandu [[Pitagora]] idantificò in Venera u rispunsevuli di i dui apparizioni, quidda di a matina è quidda di a sera.<ref>{{cita web|autori=Claudiu Elidoro|url=http://www.bo.astru.it/sait/spigolature/spigo213.pdf|titulu=Vespero è Lucifero|editori=[[Osservatoriu astrunomicu di Bologna]]|annu=2013}}</ref> Classificatu com'è un [[pianeta terrestra]], calchì volti hè difinita com'è a "pianeta coppiu" di a [[Terra]] postu ch'è i dui astri sò assà simili par quantu riguarda diminsioni è [[Massa (fisica)|massa]]. Eppuri, hè statu dimustratu chì par altri aspetti hè piuttostu diffarenti da a noscia pianeta. A so atmusfera hè custituita principalamenti da [[anidridi carbonica]] è hè moltu più densa di quidda terrestra, incù una prissioni in superficia uguali à 92 [[Atmusfera (unità di misura)|atmusferi]]. A dinsità è a cumpusizioni di l'atmusfera creani un impunenti [[effettu serra]] nantu à a so superficia, chì ni faci a pianeta più calda di u sistemu sulariu. Venera hè circundata da un spessu stratu di nivuli altamenti riflittenti, cumposti principalamenti di [[acitu sulfuricu]], chì impidiscini a visioni in [[luci visibuli]] di a superficia da u spaziu. A pianeta ùn hè micca dutata di [[satellitu naturali|satelliti]] o [[aneddu planitariu|aneddi]] è hà un [[campu magneticu]] debuli, rispettu à quiddu terrestru. == Ussirvazioni == Apposta ch'è a pianeta si trova vicinu à u [[Soli]] pò essa vista di solitu sultantu par pochi ori è in a vicinanza di u [[Soli]]: duranti u ghjornu a luminusità sularia a rendi difficiulamenti visibuli. Hè inveci molta luccicanti subitu dopu u [[tramontu]] nantu à l'orizonti à [[punenti]] oppuri pocu prima di l'[[alba (ghjornu)|alba]] (''[[Lucifaru (astrunumia)|Lucifaru]]'') versu [[livanti]], di manera cumpatibuli incù a so pusizioni.<br /> Hà l'aspettu di una stedda lucentissima di culori giaddu-biancastru, bedda più luccicanti ch'è qualsiasi altra stedda in u [[Sfera cilesta|firmamentu]]. L'ussirvazioni à u telescopiu hè migliori quandu ùn hè micca cumplittamenti immersa in l'oscurità ma piuttostu in i luci di a trabucinata o in pienu ghjornu, chì u cuntrastu cù u fondu celi hè minori tandu è accunsenti una migliori parcizzioni di i picculi dittagli è di l'umbratura di l'atmusfera, inoltri a pianeta in quiddi casi hè più alta nantu à l'[[orizonti]] è a stabilità di l'imaghjini hè più impurtanti, chì hè menu disturbata da u riverbaru di l'atmusfera terrestra. Particularamenti utuli in l'ussirvazioni telescopica di Venera hè l'usu di [[Filtru_(ottica)#Filtri_passa-bassu.2C_passa-altu.2C_passa-banda|filtri culurati]] par selezziunà a luci à diversi lunghezzi d'onda, o di [[Filtru_(ottica)#Filtri_neutri|filtri neutri]] è pularizadori par uttimizà a quantità di luci in l'ussirvazioni crepusculari, parmittendu di metta in evidenza maghjuramenti i carattaristichi tenui di l'atmusfera di Vènera.<ref>{{cita web|url=http://pianeti.uai.it/index.php/Venera:_L%27ussirvazioni|titulu=Ussirvazioni di Venera|editori=pianeti.uai.it}}</ref> L'orbita di a pianeta hè interna rispettu à quidda di a [[Terra]], è dunqua a vidimu mova si altirnativamenti à livanti è à punenti di u Soli. A so [[elungazioni]] (a distanza angulari trà un pianeta è u Soli) pò varià trà un valori massimu à punenti è un valori massimu à livanti, è pò ghjunghja finu à 47°. I variazioni di a so elungazioni massima sò duvuti più à a variazioni di a distanza trà Terra è Soli ch'è à a forma di l'orbita di Venera è quandu l'elungazioni hè ampia Venera pò firmà visibuli duranti parechji ori. Periudicamenti Venera passa davanti o daretu à u Soli intrendu cusì in [[cunghjunzioni (astrunumia)|cunghjunzioni]]: quandu u passaghju avveni daretu ni risulta una [[cunghjunzioni supiriori]], mentri quand'eddu avveni davanti si otteni una [[cunghjunzioni infiriori]] è a faccia alluminata di a pianeta ùn hè micca visibuli da a Terra in nissunu mumentu di u ghjornu. U [[diamitru apparenti]] di Venera duranti una cunghjunzioni infiriori hè di circa 64 sicondi d'arcu.<ref>{{cita web|url=http://archive.oapd.inaf.it/othersites/venere/ESO/d3.htm|titulu=L'orbita è a visibilità di Venera - u ghjornu, a notti è i staghjoni|editori=[[INAF]]|accessu=7 maghju 2014}}</ref> L'[[eclittica]] nantu à l'orizonti hè u fattori più impurtanti par a visibilità di Venera. In l'emisferu buriali l'inclinazioni hè massima dopu à u tramontu in u periodu di l'[[equinoziu di branu]] oppuri prima di l'alba in u periodu di l'[[equinoziu di vaghjimu]]. Hè impurtanti ancu l'angulu furmatu da a so orbita è l'eclittica: infatti Venera pò avvicinà si à a Terra finu à {{M|40|è=6|k|m}} è righjunghja un'inclinazioni di circa 8° nantu à l'eclittica avendu un forti effettu nantu à a so visibilità. À parti u [[Soli]], a [[Luna]] è (incù difficultà) [[Ghjovi (astrunumia)|Ghjovi]],<ref>Ghjovi hè visibuli à u tramontu o à u sorghja di u Soli, quandu hè prossimu à a [[cunghjunzioni (astrunumia)|cunghjunzioni]] incù a stedda, ma incù difficultà maiò rispettu à Venera chì hè più luminosa.<br />Cfr. {{cita libru |lingua=inglesu |titulu=Telescopic Work for Starlight Evenings |autori=William Frederick Denning |editori=Cambridge University Press |annu=2010 |annooriginale=1891 |cità=New York |pagini=pp. 170-171 |capitulu=Jupiter |url_capitulu=http://books.google.it/books?id=_K79V79WVicC&pg=PA170&lpg=#v=onepage&q&f=falsi |accessu=31 aostu 2012|isbn=978-1-108-01413-7 }}</ref> Venera hè l'unicu corpu cilestu chì hè visibuli à [[ochji nudu]] ancu di ghjornu, sii puri à cundizioni chì a so [[elungazioni]] da u Soli ùn sii micca troppu chjuca è ch'è u celi sii abbastanza chjaru. ==Storia di l'ussirvazioni== [[File:Fontana Venus Satellites.png|thumb|left|Disegnu di un' ussirvazioni di [[Francescu Funtana (scentificu)|Francescu Funtana]], chì ripprisintò ancu un' iputetica luna di Venera.]] Cunnisciuta prubabilamenti dighjà in a preistoria, Venera fù ussirvata dopu da tutti i culturi antichi, com'è i [[babilunesi]] chì a chjamàni [[Ištar]], in onori di a dea di l'amori, di l'erutisimu è di a guerra in a [[mitulugia babilunesa]]. [[Egiziani]], [[Grechi]] è [[Civiltà rumana|Rumani]] distinguiani inveci l'apparizioni mattutini è serali in dui corpi distinti, chjamendu la "stedda di a mattina" o "stedda di a sera", è par quissa era chjamata [[Lucifaru (astrunumia)|Lucifaru]] quandu apparia prima di l'alba, è [[Vesparu]] quandu apparia à punenti à u calà di u Soli. Par via di u so splindori, in molti culturi, trà i quali quidda [[Maya]], Venera ripprisintava una divinità è era l'astru più studiatu in i so muvimenti in celi. Fù [[Galileo Galilei]] u prima chì studiò Venera, ussirvendu la incù u so cannuchjali. Riiscì à ussirvà i fasi, è à custattà chì quiddi erani simili à quiddi di a Luna, dimustrendu a currittezza di a [[Eliucentrismu|tiuria eliucentrica]] pridita calchì dicenniu prima da l'astrunomu polaccu [[Niccolò Copernicu]], chì sustinia chì Venera era posta trà a Terra è u Soli è vuglìa intornu à quist'ultimu. À maiò sustegnu di a tiuria ci era ancu l'ussirvazioni di Galileo di u [[diamitru apparenti]] di Venera duranti i so diversi fasi, sicondu a so distanza da a Terra.<ref name=Inaf2>{{cita web|url=http://steddi.bo.astru.it/archiviu/2004.06.08-transitu-venere/Soli-Pianeti/planets/vensto0.htm|titulu=Venera - Cenni storichi|editori=[[Osservatorio astrunomicu di Bologna]]}}</ref> Eppuri, par ùn essa micca accusatu d'eresia da l'[[inquisizioni]] par cuntradiscia a [[Sistemu giucentricu|tiuria tulemaica]], Galileo cuprì a so scuparta in una frasa criptica in [[Lingua latina|latinu]]: "''Mater Amorum aemulatur Cinthyae figuras''", chì voli dì "A mamma di l'amori (Venera) imita i formi di Cinzia (a Luna)".<ref>Francu Furesta, [http://www.corriere.currieri/speciali/spiciali/steddi.shtml I metamurfosi di Venera] Currieri della sera, 2002</ref> In 1677, [[Edmund Halley]] sughjirì di misurà a distanza Terra-Soli incù ussirvazioni pruvinendu da parechji loca di a Terra, in particulari in l'uccasioni di i [[Transitu di Venera|transiti di Venera]]. Parechji spidizioni succissivi in varii loca di u mondu parmittini di misurà a parallassi di u Soli in 8.85 [[sicondi d'arcu]]. I transiti storichi di Venera funi particularamenti impurtanti di 'ssu puntu di vista. Difatti unu di quissi, in 1761, parmissi à l'astrunomu russiu [[Mikhail Lomonosov]] di fà l'iputesa di a prisenza di un' atmusfera annantu à Venera.<ref name="ML">{{Cita pubblicazioni|rivista=Proceedings of the International Astronomical Union|titulu=Mikhail Lomonosov and the discovery of the atmosphere of Venus during the 1761 transit|autori = Mikhail Ya. Marov |data=2004|pagini=209-219|editori= Cambridge University Press}}</ref> [[File:Vénus par Hubble.jpg|thumb|Venera vistu da u [[Telescopiu spaziali Hubble]] in 2010.]] U stratu spessu di nivuli è l'alta luminusità di a pianeta funi in passatu un ostacolu seriu par circà d'individuà u so periodu di rutazioni incù i strumenti dispunibili à quiddu tempu. [[Ghjuvanni Cassini|Cassini]] è [[Francescu Bianchini]] ussirvàni Venera, è mentri u prima iputizò un periodu di 24 ori, Bianchini tiurizò un periodu di 24 ghjorni.<ref name=Treccani>{{treccani|venere/#astrunumia-1|Venera}}</ref> Eppuri [[William Herschel]] s'accorsi chì a pianeta era cuparta da un spessu stratu di nivuli, è u periodu di rutazioni firmeti un enimma, ancu s'è in u [[XVIII seculu]], molti astrunomi pinsavani ch'eddu era di 24 ori, cunfurmendu si à a tiuria pricidenti di Cassini.<ref>{{cita web|url=http://archive.oapd.inaf.it/othersites/venere/ESO/di5.htm|titulu=U passaghju di Venera in u 2004|editori= oapd.inaf.it}}</ref> [[Ghjuvanni Schiaparelli]] fù u prima chì iputizò un periodu diffarenti, tiurizendu ch'è, com'è [[Mercuriu]], ancu Venera era in [[rutazioni sincrona]], "bluccata" da u Soli. Schiapparelli infatti cunclusi i so studii l'11 aostu 1878, scrivendu: "Addiu bedda Afrudita, ormai a to rutazioni ùnsarà più un sicretu"</ref>{{cita web|autore=autori Raffaeddu|url=http://pianeti.uai.it/images/Venere_Venera.pdf|titolo=titulu L'ussirvazioni di Venera di Giovanni Schiapparelli|editore=[[editori Unioni italiani|UAI]]|taliani=2003}} In 1932 W.Adams è T.Dunham par via d'ussirvazioni spettruscopichi in l'[[infrarossu]], scuprarani linii di assurbimentu di u carboniu, chì permisero di fà l'iputesa chì l'[[anidridi carbonica]] era priduminanti in l'atmusfera di Venera.<ref name=Inaf2/> In 1961, duranti una [[Cunghjunzioni (astrunumia)|cunghjunzioni]], fù ussirvatu u periodu di rutazioni di Venera incù u [[Goldstone Deep Space Communications Complex|radiutelescopiu di Goldstone]], in [[California]], ancu s'è solu in u 1964 fù cunfirmata difinitivamenti a so [[rutazioni ritrugrada]]. Intantu, in 1962, u [[Mariner 2]] avia raghjuntu incù successu a pianeta, inviendu i primi dati annantu à tampiratura supirficiali è a cumpusizioni atmusferica di Venera. ==In Corsica== ''Venera'' hè chjamata à spessu a ''Stedda Diana'' (o ''Stella Diana''). == Noti == <references/> ==Liami esterni== * [http://marcubiancarelli.blogspot.fr/2012/06/langhjuli-di-venera.html L'anghjuli di Venera, testu di [[Marcu Biancarelli]] ] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[Categoria:Pianeta]] evjzcoyj8o6vve1k3muwxuznsxphpr5 Stella Diana 0 7162 336658 19334 2014-06-14T15:40:02Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Venera]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Venera]] 6fredxsod82bqt6dx1g90ybr1jvfb34 Marte 0 7163 378391 378353 2022-02-03T05:56:17Z Kwamikagami 17182 wikitext text/x-wiki [[File:Mars animated sim.gif|left]] '''Marte''' (simbulu: [[File:Mars symbol (fixed width).svg|16px|♂]]) hè a quartu [[pianeta]] di u [[sistemu]] [[sole|sulari]]. A durata di a so rivuluzioni hè di 686,98 ghjorna. [[File:Mars Valles Marineris.jpeg|200px|right|thumb|Marte.]] <br> <br> ==Da vede dinò== *[[Deimos]] *[[Phobos]] [[Categoria:Pianeta]] pm06m1j2ze0m951mhjxyzfqgk06u72i Cutugliano 0 7164 45244 19343 2006-11-22T11:38:11Z Santista1982 151 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cutigliano]] g9glcsizu0x2s0m5q33k02dtd3apg2a Cutigliano 0 7165 371021 332203 2021-01-05T05:24:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Cutigliano''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[Image:Cutigliano-Stemma.png|100px|right|none| Europa]]<br> |- | cumuna | Cutigliano |- |statu |Italia |- | pruvincia | Pistoia |- | nome officiale | Cutigliano |- | codice postale | 51024 |- | lungitudine | 11° 0′ 23′′ E |- | latitudine | 44° 6′ 1′′ N |- | altitudine | 678 metri |- | superficia | 43 km² |- | populazione | 1.699 |- | dinsità | 40 ab./km² |- | nome abitanti | cutigliani |- |} '''Cutigliano''' (corsu: Cutiglianu) hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia di Pistoia]]. Teni 1.699 abitanti. == Riferimenti == == Liami == *[http://www.comune.cutigliano.pt.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] gyiuag58hh5pdiou1acb5ozfm2ptp8o Empoli 0 7166 371022 332344 2021-01-05T05:24:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Empoli''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia di Firenze]]. Teni 46.017 abitanti {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Empoli''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[Image:Empoli-Stemma.png|200px|right|none| Empoli]]<br> |- | cumuna | Empoli |- |statu |Italia |- | pruvincia | Firenze |- | nome officiale | Empoli |- | codice postale | 50053 |- | lungitudine | 10° 57' 0'' |- | latitudine | 43° 43' 0'' |- | altitudine | 28 metri |- | superficia | 62 km² |- | populazione | 46017 |- | densità | 710 ab./km² |- | nome abitanti | empolesi |- |} == Riferimenti == == Liami == *[http://www.comune.empoli.fi.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] bfjhvdrxtd7zv8m7efo8dysrem1z0rf Monti Rinosu 0 7167 364180 356838 2019-10-03T11:19:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Monti Rinosu''' (o ''Monte Renosu'') hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 352 metri. Hè u culmine di un massicciu frà a [[Bocca di Vizzavona]] (1 163 m) è a [[Bocca di Verde]] (1 289 m). In stu massicciu, ci sò parechji lavi : * u [[lavu di Bastani]] (2 092 m) * u [[lavu di Bracca]] (2 085 m) * u [[lavu di Niedducciu]] (1 919 m) * u [[lavu di Rina supranu]] (1 882 m) * u [[lavu di Rina suttanu]] (1 806 m) * u [[lavu di Vitalaca]] (1 777 m) U nomu "Rinosu" veni da u fattu ch'è u monti hè fattu di rena. Da u Rinosu, si vedi u [[lavu di Bastani]] (2 092 m), u [[Monti d'Oru]] (2 389 m), u [[Monti Ritondu]] (2 622 m), u [[Monti Cintu]] (2 706 m), u [[Paglia Orba]] (2 525 m) è l'[[Alcudina]] (2 134 m). == Giugrafia == [[File:Rinosu da Bastani.JPG|thumb|250px|U Rinosu da u [[lavu di Bastani]]]] * '''Altitudina :''' 2 352 metri * '''Massicciu :''' Renosu * '''Pusizioni geugrafica :''' 42° 03′ 30″ Nordu, 9° 08′ 01″ Este * '''Cumuni :''' [[Bastelica]] è [[Ghisoni]] * '''Rifughji vicini :''' rifughju di Capanneddi (1 586 m) == Catastrofa di u Rinosu == [[File:Lac_de_Bastiani_Panorama.jpg|thumb|250px|U Rinosu da u [[lavu di Bastani]]]] U 29 di dicembri di u 1962, l'avviò Boeing 307 F-BELZ, di a cumpagnia Air-Nautic chì traspurtava 22 ghjucadori masci è femini di u club di basket di Bastia (più i so 3 membri d'equipaghju) pichjò annantu à a pareta Sudu di u Monta Rinosu à 2300 metri d'altezza, sopra à [[Ghisò]]. Era un pocu più di 13 ori, i cundizioni atmusferichi essendu assà gattivi, i culonni di succorsu ùn parvensini à aghjunghja u relittu ch'è dui ghjorna più tardi, u 31 di dicembri di u 1962. Ùn ci era nisciunu sopravviventi. Tutti i corpi ùn funi micca idantificti. Una stela in mimoriu di i 25 spariti si trova in u cimiteriu di Bastia è un'antra à u stiriori di a ghjesgia di Ghisò<ref>''Almanaccu Bastiacciu'', dicembri di u 2005</ref>. 'Ssa sciagura feci una vittima supplemintaria, un ligiunariu di a squatra di succorsu chì feci una caduta murtali quand'eddu si cullucava annantu à u locu di l'impattu annantu à a pareta rucciosa<ref>''U trattu d'unioni'' ghjurnali di a Ligioni estara, numaru 40, uttrovi di u 2000, pagini 18 à 20</ref>. == Noti == <references/> == Riferimenti == ==Da veda dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Liami == [[Categoria:Monti di Corsica|Rinosu]] 5q8ngych4ax0c1xz2qbyg3mp9rr645d Ucciani 0 7168 19690 2006-05-04T16:43:59Z Img 21 [[Ucciani]] moved to [[Auccià]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Auccià]] 7qn6tlrqfmlkqn3u8pl68qgkz9aw2gl Impruneta 0 7170 371023 332764 2021-01-05T05:24:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Impruneta''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia di Firenze]]. Teni 14.682 abitanti | cumuna= Impruneta | pruvincia= Firenze | nomuff= Impruneta | cp= 50023 | lungitudina= | latitudina= | alt= 275 m | superficia= 48 km² | pop= 14682 | dinsità= 304 ab./km² | nomab= imprunetini == Riferimenti == == Liami == *[http://www.comune.impruneta.fi.it/ U situ ufficiali] *http://www.fabbricaimpruneta.it *http://www.chiantimusei.it [[Categoria:Cumuna di Toscana]] jts9as1s08jdv0ip6fa54lsd3aeplhy Reggello 0 7171 371024 334112 2021-01-05T05:24:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Reggello''' '''Reggello''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 14.138 abitanti | cumuna= Reggello | pruvincia= Firenze | nomuff= Reggello | cp= 50066 | lungitudina= | latitudina= | alt= 390 m | superficia= 121 km² | pop= 14138 | dinsità= 117 ab./km² | nomab= reggellesi == Riferimenti == == Liami == * [http://www.comune.reggello.fi.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] rpz7k0ntydaynvss39guc6f2tc9jslu Pratu 0 7172 333990 324318 2014-03-23T14:50:42Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Pratu | blasone=Prato-Stemma.png | nomeOfficiale=Prato | sigluRegione=TOS | sigluPruvincia=PO | latitudineGradi=43 | latitudineMinute=52 | latitudineSeconde=48 | lungitudineGradi=11 | lungitudineMinute=5 | lungitudineSeconde=54 | altitudine=65 | superficia=97,45 | pupulazione=185.538 | annu=2006 | densita=1.904 | merre=Marco Romagnoli | posta=59100 | telefunu=0574 | istat=100005 | abitanti=Pratesi | patrone=San Stefanu | festa=[[26 di decembre]] | situ=http://www.comune.prato.it/ }} '''Pratu''' hè una [[cumuna]] è una cità [[Italia|taliana]], capilocu di a [[pruvincia di Pratu|pruvincia omonima]] in [[Toscana]]. == Paisoli == Borgonuovo, Cafaggio, Canneto, Capezzana, Carteano, Casale, Castelnuovo, Cerreto, Chiesanuova, Coiano, Figline, Filettole, Fontanelle, Galcetello, Galceti, Galciana, Gonfienti, Grignano, I Ciliani, I Lecci, Il Cantiere, Il Guado, Il Pino, Il Soccorso, Iolo, La Castellina, La Conca, La Dogaia, La Macine, La Pietà, La Querce, Le Badie, Le Caserane, Le Fonti, Le Fornaci, Maliseti, Mazzone, Mezzana, Narnali, Paperino, Pizzidimonte, Reggiana, San Giorgio a Colonica, San Giusto, San Paolo, Santa Cristina a Pimonte, Santa Lucia, Santa Maria a Colonica, Sant'Andrea, Sant'Ippolito, Tavola, Tobbiana, Vergaio, Viaccia, Villa Fiorita. == Cumune in cunfina == [[Agliana]] ([[Pruvincia di Pistoia|PT]]), [[Calenzano]] ([[Pruvincia di Firenze|FI]]), [[Campi Bisenzio]] (FI), [[Carmignano]], [[Montemurlo]], [[Poggio a Caiano]], [[Quarrata]] (PT), [[Vaiano]]. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 4i82350hc0gch102dmmd7l7b85gm60n Callistu (astrunumia) 0 7175 371025 364560 2021-01-05T05:24:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Callisto.jpg|200px|right|thumb|Callistu (NASA)]] '''Callistu''' hè un [[satellitu]] di a [[Ghjove]] scupertu in u 1610 (scupritore [[Galileu Galilei]]). Callistu pussedi una atmosfera di anidride carbonica. == Liami == [[Categoria:Astrunumia]] a5wcwhpidrl7vaddy1a7g6qme3k9vrt Ganimede 0 7178 371026 343389 2021-01-05T05:24:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Ganymede%2C_moon_of_Jupiter%2C_NASA.jpg|200px|right|thumb|Ganimede (NASA)]] '''Ganimede''' (grecu Γανυμήδης) hè un [[satellitu]] di a [[Ghjove]] scupertu in u 1610 (scupritore [[Galileu Galilei]]). Ganimede pussedi tracce di atmosfera. == Liami == {{Satelliti di Ghjove}} [[Categoria:Astrunumia]] ebvttu7t6eiso92bzil6z2o4wtr7fzi Torra di a Calanca 0 7179 19740 2006-05-06T10:56:07Z Img 21 [[Torra di a Calanca]] moved to [[Turra di a Calanca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Turra di a Calanca]] nimi3zhhirhlkf2mmsqndag5j8zscnp Monte Incudine 0 7181 336268 304726 2014-05-08T15:39:50Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Alcùdina]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Alcùdina]] s79cy8ispkw3u875hntkm0zhqnaemdj Himalia 0 7182 371027 332707 2021-01-05T05:24:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Himalia.png|200px|right|thumb|Himalia (sonda Cassini NASA)]] '''Himalia''' (grecu ‘Ιμαλíα) hè un [[satellitu]] di a [[Ghjove]] scupertu in u 1904 (scupridore [[Charles Dillon Perrine]]). Himalia ùn pussedi micca atmosfera. . == Liami == {{Satelliti di Ghjove}} [[Categoria:Astrunumia]] a4hj7ia4scps43ea5mheb0mn907m7ym Tebe 0 7184 334598 324322 2014-03-23T15:02:54Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{C-astrunumia}} [[File:Thebe.jpg|200px|right|thumb|Tebe (Voyager I - NASA)]] '''Tebe''' o '''Thebe''' (grecu Θήβη) hè un [[satellitu]] di a [[Ghjove]] scupertu in u 1979 (scupritore [[Stephen Synnott]]). Tebe ùn pussedi micca atmosfera. == Liami == {{Satelliti di Ghjove}} [[Categoria:Astrunumia]] 22jhbcllaxcy4hrlxwzcfkyb9ch41wo Adrastea 0 7185 350931 331306 2015-07-09T16:54:58Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{C-astrunumia}} [[File:Adrastea.jpg|200px|right|thumb|Adrastea (Voyager II - NASA)]] '''Adrastea''' ([[Grecia|grecu]] Αδράστεια) hè un [[satellitu]] di a [[Ghjove]] scupertu in u [[1979]] (scupridore [[David Jewitt]]). Adrastea ùn pussedi micca atmosfera. == Liami == {{Satelliti di Ghjove}} [[Categoria:Astrunumia]] ttxqrjk3xfz4khhwpqe5njq79k7f8p1 Amaltea 0 7186 331438 324324 2014-03-23T13:59:21Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{C-astrunumia}} [[File:Amalthea_PIA02532.png|200px|right|thumb| Amaltea]] '''Adrastea''' (grecu Αμάλθεια) hè un [[satellitu]] di a [[Ghjove]] scupertu in u 1892 (scupridore [[Edward Barnard]]). Amaltea ùn pussedi micca atmosfera. == Liami == {{Satelliti di Ghjove}} [[Categoria:Astrunumia]] 7peu5plynz46n5x3a9xjdltrzz6dt8p Europa (astrunumia) 0 7187 371028 369514 2021-01-05T05:24:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| style="margin:2 auto; align=right colspan="1" cellpadding="2" cellspacing="1" align=right style="margin-left:0 width="10% class="toccolours itwiki_template_toc" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Europa''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="#000000" | [[Image:Europa-moon.jpg|200px|right|none| Europa]]<br> <small style="color:white;">Immagine in falsi colori pigliata da a sonda Galileo</small> |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Scuperta |- | Scupertu da | [[Simon Marius]] <br> [[Galileu Galilei]] |- | Scupertu u | [[7 ghjinnaghju]] di u [[1610]] |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Caratteristiche [[Orbita|orbitale]] |- | [[Raghju (geometria)|Raghju]] | 670,900 [[Chilometri|km]] |- | [[Eccentricità (orbita)|Eccentricità]] | 0.0101 |- | [[Periodu di rivoluzione]] | 3gg 13h 14.6m |- | [[Inclinazione (orbita)|Inclinazione]] | 0.470° |- | [[Satellitu naturale]] di | [[Ghjove (astronomia)|a Ghjove]] |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Caratteristiche fisiche |- | [[Diametru]] | 3121.6 km |- | [[Area]] superficiale | [[1 E13 m2|3.1]] [[notazione scentifica|&times;]] 10<sup>7</sup> km<sup>2</sup> |- | [[Massa (fisica)|Massa]] | 4.8&times;10<sup>22</sup> [[Chilogrammu|kg]] |- | [[Densità]] media | 3.01 g/cm<sup>3</sup> |- | [[Gravità]] superficiale | 1.32 [[Accelerazione|m/s<sup>2</sup>]] |- | Gravità superficiale (Terra = 1) | 0.1347 |- | [[Periodu di rotazione]] | 3gg 13h 14.6m |- | [[Albedu]] | 0.64 |- | [[Temperatura]] superficiale | {| cellspacing="0" cellpadding="2" border="0" |- ! min !! mean !! max |- | 85 [[Kelvin|K]] | 103 K | 125 K |} |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Caratteristiche [[Atmosfera|atmosferiche]] |- | [[Pressione atmosferica]] | 10<sup>-6</sup> [[Pascal|Pa]] |- | [[Ossigenu]] | 100% |} '''Europa''' (o '''Auropa''') (da u grecu Ευρώπη) hè un [[satellitu]] di a [[Ghjove]]. Hè statu scupertu u [[7 ghjinnaghju]] di u [[1610]] da [[Galileu Galilei]]). Hè u più chjucu di i quattru satelliti galileiani. Europa pussedi una atmosfera di [[ossigenu]]. == Liami == {{Satelliti di Ghjove}} [[Categoria:Astrunumia]] jacyby99dr3gcpwsdxgbnf6iwsk111l Vernio 0 7189 371029 345969 2021-01-05T05:24:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Vernio''' (corsu: Verniu) hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia di Pratu]].Teni 5.861 abitanti. cumuna di Toscana | cumuna= Vernio | pruvincia= Pratu | nomuff= Vernio | cp= 59024 | lungitudina= | latitudina= | alt= 278 m | superficia= 63 km² | pop= 5861 | dinsità= 88 ab./km² | nomab= verniatti == Riferimenti == == Liami == *[http://www.comune.vernio.po.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] cup9jc5uhd63o3tx5yl2h9fs0f3up9d Enceladu 0 7190 378593 378592 2022-02-19T10:07:34Z Giraffer 18524 Undid edits by [[Special:Contribs/200.86.236.179|200.86.236.179]] ([[User talk:200.86.236.179|talk]]) to last version by Holder wikitext text/x-wiki [[File:Enceladus from Voyager.jpg|200px|right|thumb| (NASA)]] '''Enceladu''' (grecu Εγκέλαδος) hè un [[satellitu]] di a [[Saturnu]] scupertu in u 1789 (scupridore [[Wilhelm Herschel]]). Enceladu pussedi tracce di atmosfera e [[geyser]] di acqua. == Liami == [[Categoria:Astrunumia]] pn3h1v7cfcyp9yja9ltht28kc61zda7 Cinodapistoia 0 7192 371031 348219 2021-01-05T05:24:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Cinodapistoia''' hè un [[asteroide]] scupertu in u [[2000]] (scupridori Andrea Boattini, Luciano Tesi). Cinodapistoia, che ùn pussedi micca atmosfera, si dispiazza intornu à u [[Sole]] à una [[geografia|distanza]] chì varieghja trà i 296.000.000 è i 431.000.000 chilomitri. == Liami == * {it}[http://web.archive.org/20060103051704/it.geocities.com/kenoms3/altorenotoscano/asteroide.html 36446 Cinodapistoia] * {it}[http://www.gamp-pt.net/ GAMP] * {en} [http://neo.jpl.nasa.gov/cgi-bin/db_shm?sstr=36446&group=all&search=Search NASA] [[Categoria:Astrunumia]] bl81j5ur8pppsmjctd1gxzqd1ztke0q Metis (astrunumia) 0 7193 371032 333435 2021-01-05T05:24:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Metis.jpg|200px|right|thumb|Metis (NASA)]] '''Metis''' (grecu Μήτις) hè un [[satellitu]] di a [[Ghjove]] scupertu in u 1979 (scupritore [[Stephen Synnott]]). Metis ùn pussedi micca atmosfera . == Liami == {{Satelliti di Ghjove}} [[Categoria:Astrunumia]] kkpo1d16l3aqme8rx2g7oguhgeq4l20 Temistu 0 7194 371033 334608 2021-01-05T05:24:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Temistu''' (grecu Θεμιστώ) hè un [[satellitu]] di a [[Ghjove]] scupertu in u 1975 (scupritori [[Charles Thomas Kowal]], [[Elizabeth Roemer]]). Temistu ùn pussedi micca atmosfera . == Liami == [[Categoria:Astrunumia]] 28s25vwwu281de1trbxz1ot4rqz0pa4 Leda 0 7195 371034 333037 2021-01-05T05:24:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Leda''' hè un [[satellitu]] di a [[Ghjove]] scupertu in u 1974 (scupridore [[Charles Thomas Kowal]]). Leda ùn pussedi micca atmosfera. == Liami == {{Satelliti di Ghjove}} [[Categoria:Astrunumia]] or5dyit3pan4wum17p0y820dv27n1qc Lisitea 0 7196 371035 333141 2021-01-05T05:24:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Lisitea''' hè un [[satellitu]] di a [[Ghjove]] scupertu in u 1938 (scupritore [[S. B. Nicholson]]). Lisitea ùn pussedi micca atmosfera. == Liami == {{Satelliti di Ghjove}} [[Categoria:Astrunumia]] 9341jzaihrgaefpwgjey9tyt35ta3ir Euporia 0 7197 371036 332403 2021-01-05T05:24:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Euporia''' hè un [[satellitu]] di a [[Ghjove]] scupertu in u 2001 (scupridori [[Scott S. Sheppard]], [[David C. Jewitt]], [[Jan Kleyna]]). Euporia ùn pussedi micca atmosfera. == Liami == {{Satelliti di Ghjove}} [[Categoria:Astrunumia]] 1k7iy231a6t90fzb41cy6wh5ft0avrj Auropa (astrunumia) 0 7198 19812 2006-05-07T14:42:56Z 86.200.99.111 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Europa (astrunumia)]] ria07rxx7hfuuw1xgijyw2uiq0ks4vn Iperione 0 7199 371037 332789 2021-01-05T05:24:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Hyperion_PIA07740.jpg|200px|right|thumb| A Iperion vistu da a sonda europea - americana Cassini]] '''Iperione''' hè un [[satellitu]] di [[Saturnu]] scupertu in u 1848 (scupridori [[William Lassel]], [[William Bond]], [[George Bond]]) . Iperione ùn pussedi micca atmosfera. == Liami == [[Categoria:Astrunumia]] s0w5p955a1zlxydhmtsm15d3cot3u7h Epimeteu 0 7200 371038 345905 2021-01-05T05:24:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Epimetheus.jpg|200px|right|thumb| Epimeteu (sonda Cassini)]] '''Epimeteu''' ([[Grecia|grecu]] Επιμηθεύς) hè un [[satellitu]] di [[Saturnu]] scupertu in u 1966 (scupridore [[Richard L. Walker]]) . Epimeteu ùn pussedi micca atmosfera. == Liami == [[Categoria:Astrunumia]] 8izzrgpciahk3nn02n3jqozyft98plk Rea 0 7201 371039 334108 2021-01-05T05:24:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Rhea_%28moon%29_thumb.jpg|200px|right|thumb| Rea)]] '''Rea''' (grecu ‘Ρέα) hè un [[satellitu]] di [[Saturnu]] scupertu in u 1672 (scupridore [[Gian Domenicu Cassini]]) . Rea ùn pussedi micca atmosfera. == Liami == [[Categoria:Astrunumia]] g0xl3qukcevkkz1cc8l0yegov5svy9u Mimas 0 7202 371040 333459 2021-01-05T05:24:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Mimas_PIA06258.jpg|200px|right|thumb| Mimas (sonda Cassini)]] '''Mimas''' (grecu Μίμας) hè un [[satellitu]] di [[Saturnu]] scupertu in u 1789 (scupridore [[Wilhelm Herschel]]) . Mimas ùn pussedi micca atmosfera. == Liami == [[Categoria:Astrunumia]] jbhhi1krov2dzicuryjcfi7nrq25qqc Wikipedia:Articuli da traduce 4 7204 259650 72061 2011-05-11T15:31:24Z Franjklogos 2883 wikitext text/x-wiki Eccu uni pochi d'articuli da traducia: * [[Wikipedia:Emozione]] (da u talianu) * [[Wikipedia:Scolopi]] * [[Wikipedia:Stefan Banach]] Cunsigli par traducia da u talianu: * allo, alla, alle = à u, à a, à e * agli: à i * dalla: da a * nell': in l' * lui: ellu * sciolto, finito, antico: scioltu, finitu, anticu Issi articuli sarani trasferriti annantu à l'enciclupedia quandu a traduzzioni sarà compia. 4wbvkvqx9ogpc7trp43w4o24i1102pq Titanu (astrunumia) 0 7205 373982 371041 2021-06-02T11:16:33Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| style="margin:2 auto; align=right colspan="1" cellpadding="2" cellspacing="1" align=right style="margin-left:0 width="10% class="toccolours itwiki_template_toc" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Titanu''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="#000000" | [[File:Titan multi spectral overlay.jpg|200px|right|none| Europa]]<br /> <small style="color:white;">Immagine pigliata da a sonda ''Cassini''</small> |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Scuperta |- | Scupertu da | <br /> [[Christian Huygens]] |- | Scupertu u | [[1655]] |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Caratteristiche [[Orbita|orbitale]] |- | [[Raghju (geometria)|Raghju]] | 1.221.870 [[Chilometri|km]] |- | [[Eccentricità (orbita)|Eccentricità]] | 0.0292 |- | [[Periodu di rivoluzione]] | 15gg 22h 41m |- | [[Inclinazione (orbita)|Inclinazione]] | 0.33° |- | [[Satellitu naturale]] di | [[Saturnu (astronomia)|a Saturnu]] |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Caratteristiche fisiche |- | [[Diametru]] | 5150 km |- | [[Area]] superficiale | 8.3 [[notazione scentifica|×]] 10<sup>7</sup> km<sup>2</sup> |- | [[Massa (fisica)|Massa]] | 1.35×10<sup>23</sup> [[Chilogrammu|kg]] |- | [[Densità]] media | 1.88 g/cm<sup>3</sup> |- | [[Gravità]] superficiale | 1.35 [[Accelerazione|m/s<sup>2</sup>]] |- | Gravità superficiale (Terra = 1) | |- | [[Periodu di rotazione]] | |- | [[Albedu]] | 0.21 |- | [[Temperatura]] superficiale | {| cellspacing="0" cellpadding="2" border="0" |- ! min !! mean !! max |- | ? [[Kelvin|K]] | 94 K | ? K |} |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Caratteristiche [[Atmosfera|atmosferiche]] |- | [[Pressione atmosferica]] | 146<sup></sup> [[Pascal|kPa]] |- | [[azotu]] | 98.4% |- | [[Metanu]] | 1.6% |} '''Titanu''' (da u grecu Τιτάνας) hè un [[satellitu]] di a [[Saturnu]]. Hè statu scupertu in u [[1655]] da [[Christian Huygens]]). Titanu pussedi una atmosfera di [[azotu]] e [[metanu]]. == Liami == [[Categoria:Astrunumia]] tuk50pqmoo464b4ctv3vaxb9i9dox07 Calenda 0 7207 371042 347960 2021-01-05T05:24:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''calenda''' hè un [[numaru]] trà 1 è 12, chì corrisponde à l'ordine di i [[mese|mesi]] di l'annu. A calenda hè utule per calculà l'età di a [[Luna]] senza sforzu. Eccu u valore di a calenda per ogni [[mese]]: {| |- bgcolor="#abcdef" | '''[[marzu]]''' || 1 |- bgcolor="#abcdef" | '''[[aprile]]''' || 2 |- bgcolor="#abcdef" | '''[[maghju]]''' || 3 |- bgcolor="#abcdef" | '''[[ghjugnu]]''' || 4 |- bgcolor="#abcdef" | '''[[lugliu]]''' || 5 |- bgcolor="#abcdef" | '''[[aostu]]''' || 6 |- bgcolor="#abcdef" | '''[[sittembre]]''' || 7 |- bgcolor="#abcdef" | '''[[uttrove]]''' || 8 |- bgcolor="#abcdef" | '''[[nuvembre]]''' || 9 |- bgcolor="#abcdef" | '''[[dicembre]]''' || 10 |- bgcolor="#abcdef" | '''[[ghjinnaghju]]''' || 11 |- bgcolor="#abcdef" | '''[[ferraghju]]''' || 12 |} == Riferimenti == * Casanova, Petru (di a Casanova di Venacu), 1992, [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/ucontudisalomone.pdf U contu di Salomone U fà è l'infà di a Luna], [[Adecec]] [[Categoria:Astrunumia]] [[Categoria:Tempu]] [[cs:Římská datace#Kalendy]] lg96qq7mia34jcv66kg8j20fjpd2a33 Palatina 0 7208 346154 333779 2015-07-01T15:49:54Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''A Palatina''' hè un [[cantu]] tradiziunale di [[Corsica]]. ==A Palatina== :I battaglioni maiori :Sò falati à corri corri, :Lu cuntrastu scuppierà, :Da l'imbrogliu furesteru, :Oghje o mai s'escerà, :Da l'imbrogliu furesteru, :Oghje o mai s'escerà. :Or fate sventulà sta chjoma, :Chì tantu sott'à la somma, :Per cent'anni ùn ci hà da stà, :Da lu pughjale à la marina :Cantate la palatina, :È lu piombu salterà. :À li furdani in Bastia :Li trema la curatella :Si sò chjosi in citadella :Ma l'avemu da caccià :Ste vulpacce codimozze :Ùn la si ponu francà, :Ste vulpacce codi mozze :Ùn la si ponu francà. :Per lu capu naziunale :Appruntate li trufei :I furdani à sei à sei, :Anderanu à tumbulà :È dumane à lu cunventu :U vulemu incurunà, :È dumane à lu cunventu :U vulemu incurunà. :Avanti la nostra ghjente :Spunta è l'alba s'avvicina, :À la Corsica Regina, :Gloria per l'eternità, :À la Corsica Regina, :Gloria per l'eternità. [[Categoria:Cantu tradiziunale di Corsica]] sgr7tfkhmrqmxzoy4x24p7268ldqrar Rufina 0 7209 371043 334190 2021-01-05T05:24:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Rufina''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 7.122 abitanti cumuna di Toscana | cumuna= Rufina | pruvincia= Firenze | nomuff= Rufina | cp= 50068 | lungitudina= | latitudina= | alt= 115 m | superficia= 45 km² | pop= 7122 | dinsità= 148 ab./km² | nomab= rufinesi == Riferimenti == == Liami == * [http://www.comune.rufina.fi.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] rin4a4kapkax2ok63vkm7rbcap3zfza Vinci 0 7210 371044 335028 2021-01-05T05:24:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Vinci-mura.jpg|200px|right|thumb|Vinci: mura]] '''Vinci''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia di Firenze]]. Teni 14.308 abitanti cumuna di Toscana | cumuna= Vinci | pruvincia= Firenze | nomuff= Vinci | cp= 50069 | lungitudina= | latitudina= | alt= 975 m | superficia= 54 km² | pop= 14308 | dinsità= 255 ab./km² | nomab= == Riferimenti == == Liami == * [http://www.comune.vinci.fi.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] bjt7hx8397wlkf12hnpsasidvfcb6f1 Fiesole 0 7211 371045 332446 2021-01-05T05:25:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Fiesole''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia di Firenze]]. Teni 14.142 abitanti cumuna di Toscana | cumuna= Fiesole | pruvincia= Firenze | nomuff= Fiesole | cp= 50014 | lungitudina= 11° 18′ 0′′ E | latitudina= 43° 48′ 0′′ N | alt= 295 m | superficia= 42 km² | pop= 14.142 | dinsità= 337 ab./km² | nomab= fiesolani == Riferimenti == == Liami == *[http://www.comune.fiesole.fi.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] e98xzefxnz5df1sa4hn235mhjc8rxjy Quarrata 0 7212 371046 334077 2021-01-05T05:25:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Quarrata''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia]] di [[Pistoia]]. Teni 23.900 abitanti cumuna di Toscana | cumuna= Quarrata / Quarata | pruvincia= Quarrata | nomuff= Quarrata | cp= 51039 | lungitudina= | latitudina= | alt= 48 m | superficia= 46 km² | pop= 23.890 | dinsità= 493 ab./km² | nomab= == Riferimenti == == Liami == *[http://www.comune.quarrata.pt.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] g6q4n7sid00ru63exjxrkfz2llpgloj Titania 0 7215 373980 371047 2021-06-02T11:16:20Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| style="margin:2 auto; align=right colspan="1" cellpadding="2" cellspacing="1" align=right style="margin-left:0 width="10% class="toccolours itwiki_template_toc" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Titania''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="#000000" | [[File:Titania.jpg|250px]] <br /> <small style="color:white;">Immagine in falsi colori pigliata da a sonda Voyager II</small> |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Scuperta |- | Scupertu da | [[Wilhelm Herschel]] |- | Scupertu u | [[11 ghjinnaghju]] di u [[1787]] |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Caratteristiche [[orbita]]le |- | [[Raghju (geometria)|Raghju]] | 463,300 [[Chilometri|km]] |- | [[Eccentricità (orbita)|Eccentricità]] | 0.0017 |- | [[Periodu di rivoluzione]] | 8,71gg |- | [[Inclinazione (orbita)|Inclinazione]] | 0.08° |- | [[Satellitu naturale]] di | [[Uranu (astronomia)|a Uranu]] |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Caratteristiche fisiche |- | [[Diametru]] | 1577.8 km |- | [[Area]] superficiale | 7.800.000 km<sup>2</sup> |- | [[Massa (fisica)|Massa]] | 3.526×10<sup>21</sup> [[Chilogrammu|kg]] |- | [[Densità]] media | 1.71 g/cm<sup>3</sup> |- | [[Gravità]] superficiale | [[Accelerazione|m/s<sup>2</sup>]] |- | Gravità superficiale (Terra = 1) | 0.378 |- | [[Periodu di rotazione]] | 8,71 gg |- | [[Albedu]] | 0.28 |- | [[Temperatura]] superficiale | {| cellspacing="0" cellpadding="2" border="0" |- ! min !! mean !! max |- | ? [[Kelvin|K]] | ? K | ? K |} |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Caratteristiche [[Atmosfera|atmosferiche]] |- | [[Pressione atmosferica]] | ---- |- | | |} '''Titania''' hè un [[satellitu]] di [[Uranu]]. Hè statu scupertu u 11 [[ghjinnaghju]] di u [[1787]] da [[Wilhelm Herschel]]. Titania ùn pussedi micca atmosfera. == Liami == [[Categoria:Astrunumia]] n279g3h82kso50sxamrkgsd6alg9yor Helix ceratina 0 7216 142072 142070 2008-09-14T16:07:55Z 90.14.119.87 Reindirizzamentu à [[Lumaca d'Aiacciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lumaca d'Aiacciu]] 3n36bkyo6r69gp7cp9rjh4645v7pwcl Naiade 0 7217 371048 349058 2021-01-05T05:25:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Simulated view of Naiad.jpg|200px|right|thumb|Naiade.]] '''Naiade''' (grecu Nαϊάδ-ες) hè un [[satellitu]] di [[Nettuniu (pianeta)|Nettuniu]] scupertu in u [[1989]] (scupritore [[Richard Terrile]]. Naiade ùn pussede micca atmusfera. == Liami == [[Categoria:Astrunumia]] pzarerelv2jury3wey8f1danue7e0p0 Psamate 0 7219 371049 349059 2021-01-05T05:25:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Psamate''' (latinu Psamathē) hè un [[satellitu]] di [[Nettuniu (pianeta)|Nettuniu]] scupertu in u 2003. Psamate ùn pussedi micca atmosfera. == Liami == [[Categoria:Astrunumia]] pn9t617kbkudi58ufj8vg4jvtkp4fex Ofride biccazzu 0 7220 371050 365483 2021-01-05T05:25:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Ophrys scolopax''}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ophrys_scolopax.jpg|250px|Ophrys scolopax]] |caption = Ofride biccazzu (''Ophrys scolopax'')}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = ''[[Ophrys]]''}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''scolopax'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ophrys scolopax| author = Cav. (1793)}} {{Taxobox_end}} L''''Ofride biccazzu''' o '''Ufridi biccazzu''' ('''''Ophrys scolopax''''' ) hè una [[pianta]] chì faci partita di a famiglia di l'[[Orchidaceae]]. U nome vene da u fiore, chì face pensà à a testa è u bizzicu d'un [[biccazzu]]. L''''Ofride biccazzu''' fiurisci da u mesi di marzu à u mese di maghju. == Descrizzione == [[Image:Ophrys scolopax5.jpg|left|thumb|250px|Ofride biccazzu: u fiore]] [[File:Ophrys scolopax_MHNT.jpg |left|thumb|''Ophrys scolopax'']] == Prutezzione== Com'è tutte l'urchidee, ''Ophrys scolopax'' hè prutetta da: * a cunvinzione internaziunale di Washington (CITES) chì interdisce u cummerciu di e spezie di fauna è di flora minacciate di sparizione. == Lucalisazione == Hè prisenti in i paesi di u [[Mariterraniu]]: [[Spagna]], Africa di u Nordu, [[Portugallu]]. == Referenze == * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) Catalogu di i pianti vascularii di Corsica - Catalogue des plantes vasculaires de la Corse, Conservatoire et jardin botanique de la ville de Genève: Genève == Ligami == {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Ophrys]] 5x6kpu0mypesmqbx48mp4uosaewzf6u Ufridi biccazzu 0 7221 21312 2006-05-13T08:35:30Z 83.201.195.192 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ofride biccazzu]] 14ewog90b38aaqfksaag930lxpg89zp Ophrys scolopax 0 7222 21315 2006-05-13T08:35:50Z 83.201.195.192 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ofride biccazzu]] 14ewog90b38aaqfksaag930lxpg89zp Orchidea gialla 0 7223 21432 2006-05-13T08:54:14Z Img 21 [[Orchidea gialla]] moved to [[Ofride gialla]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ofride gialla]] q7tuh7xka6g10gf9x8zvwsh3p6o756z Ufridi giadda 0 7224 21445 2006-05-13T08:55:52Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ofride gialla]] q7tuh7xka6g10gf9x8zvwsh3p6o756z Orchidea spichju 0 7225 21465 2006-05-13T08:58:30Z Img 21 [[Orchidea spichju]] moved to [[Ofride spichju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ofride spichju]] ghkii3bntd7nvlln5934loxcrr07i29 Ufridi spichju 0 7226 21475 2006-05-13T08:59:50Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ofride spichju]] ghkii3bntd7nvlln5934loxcrr07i29 Orchidea niriccia 0 7227 168814 124630 2009-04-30T08:46:55Z Xqbot 1764 Robot : répare double redirection wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ufridi neru]] ohu0i32u32slfjlyjf9vsnsn6v20vrw Ofride niriccia 0 7228 168815 21491 2009-04-30T08:47:03Z Xqbot 1764 Robot : répare double redirection wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ufridi neru]] ohu0i32u32slfjlyjf9vsnsn6v20vrw Monsignori di la Fuata 0 7229 21993 2006-05-13T11:11:39Z 83.201.195.192 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Paulu Matteiu Della Foata]] ij09vhsltvwpmkthsqds7heg16rbiw0 Livornu 0 7231 376542 363009 2021-09-01T22:50:35Z Jumpy01 11155 added video wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Livornu [[Image:Livorno Duomo.JPG|320px|Catedrale di San Francescu]] | blasone=Livorno-Stemma.png | nomeUfficiale=Livorno | sigluRegione=TOS | sigluPruvincia=LI | latitudineGradi=43 | latitudineMinute=33 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=10 | lungitudineMinute=19 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=3 | superficia=104 | pupulazione=159.431 | annu=2015 | densita=1.543 | merre=Filippo Nogarin | posta=da 57121 à 57128 | telefunu=0586 | istat=049009 | abitanti=Livornesi o Labronici | patrone=[[Santa Ghjulia]] | festa=[[22 di maghju]] | situ=http://www.comune.livorno.it/ }} '''Livornu''' (''Livorno'') hè una [[cumuna]] è una cità [[Italia|taliana]], capilocu di a [[pruvincia di Livornu|pruvincia omonima]] in [[Toscana]]. U portu di Livornu hè trà i più impurtanti di l'Italia è di u [[Mari Mediterraniu|Mediterraniu]] sanu, è hè sia cummerciale sia turisticu. Di statina parechji battelli culleganu Livornu cù [[Bastia]]. Appettu à l'altre cità toscane, Livornu hè a più recente. In u Settencentu è in a prima mità di l'Ottocentu, Livornu era un locu d'impurtanza per a pulitica è a guerra. == Galleria d'imagine == <gallery> Image:Livorno, Monumento dei quattro mori a Ferdinando II (1626) - Foto Giovanni Dall'Orto, 13-4-2006 01.jpg|Statua di I Quattru Mori Image:Livornoveneziavecchia0001.jpg|Quartieru Venezia Nuova Image:Costa livorno.jpg|A costa trà Livornu è Quercianella File:Fortezza Vecchia di Livorno.webm|A Furtezza Vechja </gallery> == Paisoli == Antignano, Ardenza, Castellaccio, [[Gorgona]], Montenero, Quercianella, Valle Benedetta. == Cumune in cunfina == [[Collesalvetti]], [[Pisa]] ([[Pruvincia di Pisa|PI]]), [[Rosignano Marittimo]]. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] sk9au8nwieb1caw3mg1nk9vrsc6lem0 Tritone 0 7232 373981 371051 2021-06-02T11:16:23Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| style="margin:2 auto; align=right colspan="1" cellpadding="2" cellspacing="1" align=right style="margin-left:0 width="10% class="toccolours itwiki_template_toc" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Tritone''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="#000000" | [[File:Triton_moon_mosaic_Voyager_2_%28large%29.jpg|200px|right|none| Europa]]<br /> <small style="color:white;">Tritone: Immagine pigliata da a sonda Voyager II</small> |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Scuperta |- | Scupertu da | [[William Lassell]] |- | Scupertu u | [[1846]] |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Caratteristiche [[orbita]]le |- | [[Raghju (geometria)|Raghju]] | 354,800 [[Chilometri|km]] |- | [[Eccentricità (orbita)|Eccentricità]] | 0.0000 |- | [[Periodu di rivoluzione]] | -5,877 giorni |- | [[Inclinazione (orbita)|Inclinazione]] | |- | [[Satellitu naturale]] di | [[Nettunu|a Nettunu]] |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Caratteristiche fisiche |- | [[Diametru]] | 2707 km |- | [[Area]] superficiale | </sup> |- | [[Massa (fisica)|Massa]] | 2.147×10<sup>22</sup> [[Chilogrammu|kg]] |- | [[Densità]] media | 2.05 g/cm<sup>3</sup> |- | [[Gravità]] superficiale | 0.78 [[Accelerazione|m/s<sup>2</sup>]] |- | Gravità superficiale (Terra = 1) | |- | [[Periodu di rotazione]] | sincrona |- | [[Albedu]] | 0.76 |- | [[Temperatura]] superficiale | {| cellspacing="0" cellpadding="2" border="0" |- ! min !! mean !! max |- | [[Kelvin|K]] | 34,5 K | K |} |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Caratteristiche [[Atmosfera|atmosferiche]] |- | [[Pressione atmosferica]] | 0,01 h[[Pascal|Pa]] |- | | |} '''Tritone''' (da u grecu Τρίτων) hè u maggiore [[satellitu]] di u [[Nettuniu (pianeta)|Nettuniu]], hè piu grande di [[Plutone]]. Hè statu scupertu in u [[1846]] da [[William Lassell]]. == Liami == [[Categoria:Astrunumia]] 3fxzvomxke9mcp90iu3xtwhmc4hn0xe Ophrys conradiae 0 7234 22404 2006-05-15T10:08:52Z Img 21 [[Ophrys conradiae]] moved to [[Ofride di Conrad]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ofride di Conrad]] 7e1mspmimszzzqefrtaw993t9qblxj2 Ufridi di Conrad 0 7235 22406 2006-05-15T10:12:08Z Img 21 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ofride di Conrad]] 7e1mspmimszzzqefrtaw993t9qblxj2 Ufridi di Moris 0 7236 371052 354131 2021-01-05T05:25:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = ''Ufridi di Moris''}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Ophrys morisii (flower spike).jpg|250px|Ophrys morisii]] |caption = Ufridi di Moris (''Ophrys morisii'')}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asparagales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Orchidaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Ophrys]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''morisii'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Ophrys morisii| author = }} {{Taxobox_end}} L' '''Ufridi di Moris''' (o '''Ofride di Moris'''), in [[latinu]] ''Ophrys morisii'', hè una [[pianta]] chì faci partita di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. == Discrizzioni == == Prutizzioni== Com'è tutti l'urchidei, l''''Ufridi di Moris''' hè prutetta da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington (CITES) chì intardisci u [[cummerciu]] di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Lucalisazioni == Hè un urchidea chì hè prisenti in [[Corsica]] è in [[Sardegna]]. == Rifarenzi == * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) Catalogu di i pianti vascularii di Corsica - Catalogue des plantes vasculaires de la Corse, Conservatoire et jardin botanique de la ville de Genève: Genève == Liami == * [http://www.progettoscila.com/lab_botanico/orchidee/morisi/morisi.htm Ophrys morisii] {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] [[Categoria:Ophrys]] [[Categoria:Neulugisimu]] kk6vs8k20dfkomo4j4p3d1ye6gt1cwh Isuli di i Monachi 0 7237 371053 363968 2021-01-05T05:25:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!----> [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isuli di i Monachi]] L' '''[[Isuli di i Monachi]]''' (o '''Isule di i Monachi''') sò un gruppu d'[[isulottu|isulotti]] di [[Corsica]]. <!-----> == Rifarenzi == == Liami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] 0gjxwlshwpj709r3pd9hlsty9qq6dvq Allium vineale 0 7238 371054 363720 2021-01-05T05:25:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Allium vineale}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Allium_vineale.jpg |350px|Allium vineale]] |caption = ''Allium vineale''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Liliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Liliales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Liliaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Allium]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''vineale'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Allium vineale| author = L.}} {{Taxobox_end}} '''Allium vineale''' hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Liliaceae]]. == Descrizzione == == Lucalisazione == == Referenze == == Ligami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 8u9js5m2fas3gedg2bq2fd9sc5t9zid Perdono Mio Dio 0 7239 333851 296334 2014-03-23T14:47:50Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U cantu di u '''Perdono''' hè un vechju [[cantu]] [[Italia|talianu]], chì hè cantatu in [[Corsica]] pa' i cirimonii di a [[Sittimana Santa]]. In particulari, u '''Perdono Mio Dio''' hè cantatu u [[Vennari Santu]] in [[Sartè]] duranti u [[Catinacciu]]. == U cantu == :Purtroppo vi offesi :Confesso Signore :Con sommo rossore :La mia iniquità. :Io son quell'ingrato :Che voi redentore :Scacciai dal mio cuore :Con tanta empietà. :Io son quel superbo :Che voi oltraggiai :E nulla curai :Sì grande maestà. :A l’oro anelando :Con somma ingiustizia :Bramo mia avarizia :L'altre facoltà. :Se vidi un mendico :Ahi fiero rimorso :Negai dar soccorso :A sua povertà. :Per corpo ribelle :Lasciai il mio Dio :Or piangi cuor mio :La tua cecità. ''Ripigliu'' :Perdono mio Dio :Mio Dio perdono :Perdono mio Dio :Mio Dio pietà. == Liami == * [http://olmu.blog.club-corsica.com/rub--vennari-santu_165.html U bloggu olmisgianu] * [http://www.curagiu.com/catenacciu.htm U Catenacciu] * [http://www.adecec.net/adecec-net/feste/pasqua/2003/cervioni.html Settimana Santa - Venneri Santu in Ped'Orezza è in Cervioni - Adecec] [[Categoria:Musica]] 1vc6p26zmb7cyo2zg453yywokw5g0kb Grussetu (Toscana) 0 7241 374469 332668 2021-07-26T15:34:21Z Fausta Samaritani 15085 stemma wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Grussetu | blasone=Grosseto-Stemma.svg | nomeOfficiale=Grosseto | sigluRegione=TOS | sigluPruvincia=GR | latitudineGradi=42 | latitudineMinute=46 | latitudineSeconde=20 | lungitudineGradi=11 | lungitudineMinute=6 | lungitudineSeconde=32 | altitudine=10 | superficia=474,3 | pupulazione=81.308 | annu=2010 | densita=163,2 | merre=Emilio Bonifazi | posta=58100 | telefunu=0564 | istat=053011 | abitanti=Grossetani | patrone=San Lurenzu | festa=[[10 d'aostu]] | situ=http://www.comune.grosseto.it/ }} '''Grussetu''' (o '''Grossetu''') hè una [[cumuna]] è una cità [[Italia|taliana]], capilocu di a [[pruvincia di Grussetu|pruvincia omonima]] in [[Toscana]]. == Paisoli == Alberese, Batignano, Braccagni, Istia d'Ombrone, Marina di Grosseto, Montepescali, Principina a Mare, Principina Terra, Rispescia. == Cumune in cunfina == [[Campagnatico]], [[Castiglione della Pescaia]], [[Gavorrano]], [[Magliano in Toscana]], [[Roccastrada]], [[Scansano]]. [[Categoria:Cumuna di Toscana|Grussetu]] pd5oqsfe5ifieo65d1fnzfex6jl3s60 Arezzu 0 7243 374514 374408 2021-07-28T20:35:34Z Fausta Samaritani 15085 navebox wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Arezzu [[Image:Palazzi Piazza Grande, Arezzo.jpg|300px|Palazzi Piazza Grande, Arezzo]] | blasone=Arezzo-Stemma.png | nomeUfficiale=Arezzo | sigluRegione=TOS | sigluPruvincia=AR | latitudineGradi=43 | latitudineMinute=28 | latitudineSeconde=24 | lungitudineGradi=11 | lungitudineMinute=52 | lungitudineSeconde=12 | altitudine=296 | superficia=386,26 | pupulazione=95.853 | annu=31-12-2006 | densita=248,15 | merre=Giuseppe Fanfani | posta=52100 | telefunu=0575 | istat=051002 | abitanti=Aretini | patrone=San Dunatu | festa=[[7 aostu]] | situ=http://www.comune.arezzo.it/ }} '''Arezzu''' hè una [[cumuna]] è una cità [[Italia|taliana]], capilocu di a [[pruvincia di Arezzu|pruvincia omonima]] in [[Toscana]]. == Paisoli == Agazzi, Antria, Badia San Veriano, Bagnaia, Bagnoro, Battifolle, Campoluci, Campriano, Ceciliano, Chiani, Chiassa Superiore, Cincelli, Frassineto, Gaville, Giovi, Gragnone, Il Matto, Indicatore, La Pace, Le Poggiola, Meliciano, Misciano, Molinelli, Molin Nuovo, Monte Sopra Rondine, Montione, Mugliano, Olmo, Ottavo, Palazzo del Pero, Patrignone, Pieve a Ranco, Poggio Ciliegio, Policiano, Pomaio, Ponte a Chiani, Ponte alla Chiassa, Pieve a Quarto, Pieve Santo Stefano, Ponte Buriano, Poti, Pratantico, Puglia, Policiano, Quarata, Rigutino, Ripa di Olmo, Rondine, Ruscello, Sant'Anastasio, San Firenze, San Giuliano, San Leo, San Marco Vill'Alba, San Polo, Santa Firmina, Santa Maria alla Rassinata, Sant'Andrea a Pigli, San Zeno, Sargiano, Staggiano, Stoppe d'Arca, Torrino, Tregozzano, Venere, Vitiano. == Cumune in cunfina == [[Anghiari]], [[Capolona]], [[Castiglion Fibocchi]], [[Castiglion Fiorentino]], [[Città di Castello]] ([[Pruvincia di Perugia|PG]]), [[Civitella in Val di Chiana]], [[Cortona]], [[Laterina]], [[Marciano della Chiana]], [[Monte San Savino]], [[Monte Santa Maria Tiberina]] (PG), [[Monterchi]], [[Subbiano]]. {{Comuna di a Pruvincia d'Arezzu}} jfrl6srrx5s0hgp4ifenxy9binj5k0x Talassa 0 7246 371055 349062 2021-01-05T05:25:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Simulated_view_of_Thalassa.jpg|200px|right|thumb| Talassa]] '''Talassa''' (grecu Θάλασσα) hè un [[satellitu]] di a [[Nettuniu (pianeta)|Nettuniu]] scupertu in u 1989 (scupritore [[Richard Terrile]]. Talassa ùn pussedi micca atmosfera. == Liami == [[Categoria:Astrunumia]] 4za74oy4y2ddd06r07wv9r7kdhd8gxt Flying Spaghetti Monsterism 0 7250 347137 330828 2015-07-01T23:07:39Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Flying Spaghetti Monsterism''' hè una parodia di a [[riligione cristiana|religione]] creata da Bobby Henderson in u [[2005]]. == Liami == * [http://www.venganza.org/index.htm U situ ufficiali] [[Categoria:Religione è credenze]] e2z1gtm8pjr4vgwn5iix1o1orix5dd7 Pruvincia 0 7251 362688 344369 2019-07-01T20:50:38Z Jumpy01 11155 /* Referenze */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''pruvincia''' hè in generale una divisione territuriale o amministrativa di unu [[statu]]. U rollu di a pruvincia in pettu à u guvernu centrale hè differente secondu u statu. A parolla vene da u termine [[lingua latina|latinu]] ''provincia'', cumpostu di ''pro'' + ''victa'', "vinta nanzu". Difatti e pruvincie rumane eranu i territorii conquistati chì ùn avenu micca dirittu à a ''civitas'' (a citatinanza rumana). == Referenze == * [[Pruvincie di l'Italia]] [[Categoria:Giugrafia]] 8s3gx9nkdywgy7swdkxz93j7pfb1jju Cerere (astrunumia) 0 7252 378385 378295 2022-02-03T05:51:41Z Kwamikagami 17182 wikitext text/x-wiki {{C-astrunumia}} '''Cerere''' (simbulu: [[file:Ceres symbol (bold).svg|16px|⚳]])<ref>{{cite web |url= https://www.jpl.nasa.gov/infographics/what-is-a-dwarf-planet |author= JPL/NASA |date= 2015-04-22 |website= Jet Propulsion Laboratory |title= What is a Dwarf Planet? |access-date= 2022-01-19}}</ref> hè un [[asteroide]] scupertu in u [[1801]] (scupridore Giuseppe Piazzi). Cerere, ch'è ùn pussedi micca atmosfera, si dispiazza intornu à u [[Sole]] à una distanza chì varieghja trà i 380.000.000 è i 447.000.000 chilomitri. [[File:Ceres - RC3 - Haulani Crater (22381131691).jpg|210px|thumb|left|Ceres]] == Liami == * {en} [http://hubblesite.org/newscenter/newsdesk/archive/releases/2005/27/video/a Ceres] [[Categoria:Astrunumia]] 80yx0jx3vs597u5o0craei7dbzeuryk Template:Satelliti di Ghjove 10 7254 373282 270694 2021-06-02T04:18:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <br clear="all"/> {| width="85%" align="center" style="margin-top:.5em; background:#CEDAF2; padding:5px; border:1px solid #003399; text-align:center" |- bgcolor="#039" ! style="color:white" | I satelliti naturali di Ghjove |- style="font-size:90%; line-height:130%" | [[Metis (astrunumia)|Metis]]&nbsp;· [[Adrastea]]&nbsp;· [[Amaltea]]&nbsp;· [[Tebe]]&nbsp;· '''[[Io]]'''&nbsp;· '''[[Europa (astrunumia)|Europa]]'''&nbsp;· '''[[Ganimede]]'''&nbsp;· '''[[Callistu]]'''&nbsp;· [[Temistu]]&nbsp;· [[Leda]]&nbsp;· [[Himalia]]&nbsp;· [[Lisitea]]&nbsp;· [[Elara]]&nbsp;· [[S/2000 J 11]]&nbsp;· [[Carpu]]&nbsp;· [[S/2003 J 12]]&nbsp;· [[Euporia]]&nbsp;· [[S/2003 J 3]]&nbsp;· [[S/2003 J 18]]&nbsp;· [[S/2003 J 16]]&nbsp;· [[Mneme]]&nbsp;· [[Euanthe]]&nbsp;· [[Ortosia]]&nbsp;· [[Harpalyke]]&nbsp;· [[Praxidice]]&nbsp;· [[Thyone]]&nbsp;· [[Thelxinoe]]&nbsp;· [[Ananke]]&nbsp;· [[Giocasta]]&nbsp;· [[Hermippe]]&nbsp;· [[Helice]]&nbsp;· [[S/2003 J 15]]&nbsp;· [[S/2003 J 17]]&nbsp;· [[S/2003 J 10]]&nbsp;· [[Eurydome]]&nbsp;· [[Pasitea]]&nbsp;· [[Chaldene]]&nbsp;· [[Arche]]&nbsp;· [[Isonoe]]&nbsp;· [[Erinome]]&nbsp;· [[Kale]]&nbsp;· [[Aitne]]&nbsp;· [[Taygete]]&nbsp;· [[S/2003 J 23]]&nbsp;· [[S/2003 J 9]]&nbsp;· [[Carme]]&nbsp;· [[S/2003 J 5]]&nbsp;· [[Egemone]]&nbsp;· [[S/2003 J 19]]&nbsp;· [[Kalyke]]&nbsp;· [[Pasife]]&nbsp;· [[Eukelade]]&nbsp;· [[Sponde (astrunumia)|Sponde]]&nbsp;· [[Cyllene]]&nbsp;· [[Megaclite]]&nbsp;· [[S/2003 J 4]]&nbsp;· [[Callirrhoe]]&nbsp;· [[Sinope]]&nbsp;· [[Autonoe]]&nbsp;· [[Aoede]]&nbsp;· [[Kallichore]]&nbsp;· [[S/2003 J 14]]&nbsp;· [[S/2003 J 2]] |- style="font-size: 90%" | [[Gruppu di Amaltea]]&nbsp;· '''[[Satelliti medicei]]'''&nbsp;· [[Gruppu di Himalia]]&nbsp;· [[Gruppu di Ananke]]&nbsp;· [[Gruppu di Carme]]&nbsp;· [[Gruppu di Pasifae]] |}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] == Entrate currelate == * [[Template:Satelliti di Saturnu]] * [[Template:Satelliti di Uranu]] * [[Template:Satelliti di Nettunu]] * [[Template:Satelliti di Plutone]] </noinclude> 3idtkbbiov4hfgxo9btixb1umqeonmc Template:C-astrunumia 10 7255 347046 335157 2015-07-01T21:47:24Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki <div class="toccolours itwiki_template_avviso"> [[Image:Saturn_false_color_Voyager-1.jpg|40px|left|WikiLettera]] ''Issu articulu cuncirnendu l'astrunumia hè in custruzzioni. Pudeti cuntribuiscia à a so redazzioni.''<br /> </div> [[Categoria:Astrunumia]] 6vwrk9ky9ksevhjb430ejls9o933ztq Sciroccu 0 7256 343863 343706 2015-05-22T17:53:29Z 86.210.187.90 /* Citazioni */ wikitext text/x-wiki [[File:Ventu in Corsica.png|thumb|right|240px|U ventu in Corsica]] U '''Sciroccu''' (o '''Sciloccu''') hè un ventu caldu chì veni da u [[Sahara]]. Soffia da l'Africa di u Nordu versu u Sudu di u [[Mari Tarraniu]] è in particulari versu a [[Corsica]] è a [[Sardegna]]. U sciroccu t'hà u nomu di "jugo" in [[Croazia]] è "ghibli" in [[Libia]]. ==Etimulugia== U nomu "sciroccu" veni da a parola araba ''shoruq'' chì significheghja "u ventu di l'estu"<ref name="Online Etymology Dictionary">[http://www.etymonline.com/index.php?allowed_in_frame=0&search=sirocco&searchmode=none Online Etymology Dictionary], ''Sirocco''.</ref>. ==Discrizzioni== [[File:Canarydust tmo 2006315 lrg.jpg|thumb|240px|A pulvariccia incausata da u sciroccu annantu à l'isuli Canarii.]] U sciroccu soffia più à spessu di [[branu]] è di [[vaghjimu]], righjunghjendu un massimu in i mesa di marzu è nuvembri. Nasci da massi d'aria trupicali caldi è asciuti strascinati versu u nordu da arii di bassa prissioni in muvimentu versu livanti sopra u [[Mari Tarraniu]]. L'aria calda è secca si mischia incù quidda umita di u muvimentu ciclonicu prisenti nantu à u mari è u muvimentu in sensu urariu spinghji sta massa d'aria nantu versu i costi di i rigioni di u sudu di l'[[Auropa]]. U sciroccu secca l'aria è alza a polvara annantu à i costi di u Nordafrica, pruvucheghja timpesti nantu à u [[Mari Tarraniu]] è tempu fretu è umitu nantu à l'Auropa. U ventu soffia par un tempu varievuli da una meza ghjurnata à parechji ghjorna. Molti parsoni attribuiscini à 'ssu ventu effetti negativi nantu à a saluta è nantu à l'umori par via di u caldu umitu è di a polvara purtata da i costi di l'Africa è di a crescita di a tampiratura in Auropa. A polvara pò incausà danni à i dispusitivi miccanichi. L'umidità chì si dipusiteghja à u tarrenu rendi inoltri moltu sculiscianti u mantu stradali. ==In Corsica== U sciroccu hè ancu chjamatu in [[Corsica]] u ''ventu sardu''. Soffia da u sudu o da u sudu-livanti. U sciroccu si porta à spessu in [[Corsica]] una pulvariccia russiccia chì veni da u Sahara. Cusì faci un dipositu di culori rossu in terra o annantu à i vitturi. Ci stà in [[Barcilona]] un Centru di Predizioni di Pulvariccia, chì parmetti di priveda l'evuluzioni di a pulvariccia atmusferica criata da u sciroccu è d'uttena i misuri par ogni ghjornu. Una stazioni di 'ssu centru hè situata in a punta di u [[Capicorsu]], in [[Ersa]]. == Citazioni == U sciroccu hè mintuvatu in uni pochi di pruverbii corsi: * Diu ti guardi da [[gregale]] torbu, è da sciroccu chjaru. * Sciroccu à terza, è [[maestrale]] à vesperu. è ancu in a ghjastema: * Ventu sardu è [[partimala]] ! (una ghjastema pà u granu di u numicu)<ref name="Pruverbii, detti è sprissioni">[http://www.ernestpapi.free.fr Arnestu Papi], ''Pruverbii, detti è sprissioni''.</ref>. ''Sciroccu'' hè dinò una canzona di i [[Chjami Aghjalesi]] in u so dischettu "I vinti cinque baroni": :''Si pesa lu Sciroccu da l'Orienti inzuccheratu :''È scimiscenu l'odori da l'urbe à e marine :''Melarance è sanguine frutti è suleoni. == Noti == <references/> == Liami == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/tempu3.html U tempu ch'ellu face, 1985, [[Adecec]]] * [http://sarratufora.blogspot.fr/2014/04/arbetta.html ''Ventu sardu'', Bloggu in lingua corsa di Sarratu fora] * [http://dust.aemet.es/forecast Centru di Predizioni di Pulvariccia - Barcelona Dust Forecast Center] {{venti}} [[Categoria:Ventu]] 76dcunja4xezxm5j2l45jx8e1s6i70d Stagnu di Chjurlinu 0 7257 23471 2006-05-25T11:22:18Z 81.251.251.23 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Stagnu di Biguglia]] 2ljsfwai4gz03do2ypamu9xrfinbgnt Io 0 7258 373707 371056 2021-06-02T09:25:01Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| style="margin:2 auto; align=right colspan="1" cellpadding="2" cellspacing="1" align=right style="margin-left:0 width="10% class="toccolours itwiki_template_toc" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Io''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="#000000" | [[File:Io_highest_resolution_true_color.jpg|200px|right|none|Io]]<br /> <small style="color:white;">Immagine in falsi colori pigliata da a sonda Galileo</small> |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Scuperta |- | Scupertu da | [[Simon Marius]] <br /> [[Galileu Galilei]] |- | Scupertu u | [[7 ghjinnaghju]] di u [[1610]] |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Caratteristiche [[Orbita|orbitale]] |- | [[Raghju (geometria)|Raghju]] | 421,700 [[Chilometri|km]] |- | [[Eccentricità (orbita)|Eccentricità]] | 0.0041 |- | [[Periodu di rivoluzione]] | 1gg 18h 27' 33,5'' |- | [[Inclinazione (orbita)|Inclinazione]] | 2.21° |- | [[Satellitu naturale]] di | [[Ghjove (astronomia)|a Ghjove]] |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Caratteristiche fisiche |- | [[Diametru]] | 3643 km |- | [[Area]] superficiale | 41.910.000</sup> km<sup>2</sup> |- | [[Massa (fisica)|Massa]] | 8.9319×10<sup>22</sup> [[Chilogrammu|kg]] |- | [[Densità]] media | 3.528 g/cm<sup>3</sup> |- | [[Gravità]] superficiale | 1.79 [[Accelerazione|m/s<sup>2</sup>]] |- | Gravità superficiale (Terra = 1) | |- | [[Periodu di rotazione]] | sincrona |- | [[Albedu]] | 0.63 |- | [[Temperatura]] superficiale | {| cellspacing="0" cellpadding="2" border="0" |- ! min !! mean !! max |- | 90 [[Kelvin|K]] | 130 K | 200 K |} |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Caratteristiche [[Atmosfera|atmosferiche]] |- | [[Pressione atmosferica]] | tracce |- | | |} '''Io''' (o '''Iu''') (da u grecu Ῑώ) hè un [[satellitu]] di a [[Ghjove]]. Hè statu scupertu u [[7 ghjinnaghju]] di u [[1610]] da [[Galileu Galilei]]). Io pussedi tracce di una atmosfera. == Liami == * {{en}} [http://web.archive.org/web/20000303160938/http://seds.lpl.arizona.edu/nineplanets/nineplanets/io.html Bill Arnett's IO webpage] * {{en}} [http://www.martiana.org/mars/jupiter/jupifrm.htm The Calendars of Jupiter] {{Satelliti di Ghjove}} [[Categoria:Astrunumia]] gu29ym6j11i1rmb72lvhy57ejmldqtt Massa (Toscana) 0 7259 371057 333400 2021-01-05T05:25:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Massa''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia di Massa e Carrara]]. Teni 66000 abitanti {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Massa''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | <br /> |- | cumuna | Massa |- |statu |Italia |- | pruvincia | Massa e Carrara |- | nome officiale | Massa |- | codice postale | 54100 |- | lungitudine | |- | latitudine | |- | altitudine | 65 metri |- | superficia | 94 km² |- | populazione | 66097 |- | dinsità | 703 ab./km² |- | nome abitanti | massesi |- |} == Riferimenti == == Liami == * [http://www.comune.massa.ms.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 5eykjgn076tc30tdro134xqq5vq9tdu Pasife 0 7263 371058 333817 2021-01-05T05:25:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Pasife''' (da u grecu Πασιφάη) hè un [[satellitu]] di a [[Ghjove]]. Hè statu scupertu u [[27 ghjinnaghju]] di u [[1908]] da [[Philibert Jacques Melotte]]). Paisfe ùn pussedi micca atmosfera. == Liami == {{Satelliti di Ghjove}} [[Categoria:Astrunumia]] 4q279ychovh20pwzr5qa3yje02cv3g1 Stagnu di Pozzu Neru 0 7264 371059 364166 2021-01-05T05:25:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|U stagnu di Pozzu Neru]] U '''stagnu di Pozzu Neru''' hè un [[stagnu]] di [[Corsica]]. Hè situatu annantu à a cumuna di [[Zonza]]. A so superficia hè di 1,8 ettari. == Riferimenti == * [http://www.oec.fr/modules.php?name=Sections&sop=viewarticle&artid=38 Osservatoriu di l'ambienti di Corsica - Observatoire de l'Environnement de Corse] == Ligami == {{Stagni di Corsica}} [[Categoria:Stagni di Corsica]] mq22sifn8ff3vjr1fu9arkmjrzhvkj9 Stagnu di Pinareddu 0 7265 371060 364150 2021-01-05T05:25:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|U stagnu di Pinareddu]] U '''stagnu di Pinareddu''' (o '''stagnu di Pinarellu''') hè un [[stagnu]] di [[Corsica]]. Hè situatu annantu à a cumuna di [[Zonza]]. A so superficia hè di 5 ettari. == Riferimenti == * [http://www.oec.fr/modules.php?name=Sections&sop=viewarticle&artid=38 Osservatoriu di l'ambienti di Corsica - Observatoire de l'Environnement de Corse] == Ligami == {{Stagni di Corsica}} [[Categoria:Stagni di Corsica]] 56dhlrdoz7mp6m5tmb54pj31s3b1h2e Stagnu di Pinarellu 0 7266 26608 2006-05-27T20:36:56Z 81.251.236.185 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Stagnu di Pinareddu]] 91or2x7yf8xaalkb9ylu5ew4k5rd6oo Firenzuola 0 7269 371061 332465 2021-01-05T05:25:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Firenzuola''' {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Firenzuola''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[Image:Firenzuola-Stemma.png|200px|right|none| Europa]]<br> |- | cumuna | Firenzuola |- |statu |Italia |- | pruvincia | Firenze |- | nome officiale | Firenzuola |- | codice postale | 50033 |- | lungitudine | 11° 23′ 0′′ E |- | latitudine | 44° 7′ 0′′ N |- | altitudine | 422 metri |- | superficia | 271 km² |- | populazione | 4809 |- | densità | 18 ab./km² |- | nome abitanti | firenzuolini |- |} '''Firenzuola''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 4809 abitanti. == Riferimenti == == Liami == *[http://www.comune.firenzuola.fi.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] bsznwejly0jsx5x4fjfzynl9snrsik1 Libecciu 0 7270 371062 364172 2021-01-05T05:25:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Template:Rosa di i venti}} U '''libecciu''' hè un [[ventu]] chì soffia annantu à l'[[Italia]], a [[Corsica]] è u meziornu di a [[Francia]]. U nomu "libecciu", sient'è i linguisti, saria derivatu da a parolla araba ''lebeg''. ==In Corsica== [[File:Pinus pinea JPG1.jpg|thumb|left|300px|Un pinu marittimu chjinatu da u libecciu]] U libecciu hè u ventu maestru di a Corsica. Soffia in a Corsica sana, ma hè più cumunu in u Nordu di a Corsica cà in a parti suttana. In ginirali, soffia da u [[mezupunenti]] in a parti suttana di a Corsica, è u più suventi da u punenti in [[Balagna]] o in u [[Capicorsu]]. U libecciu hè un ventu chì hè asciuttu d'istatina, ma umitu d'inguernu. U libecciu porta l'acqua annantu à a parti uccidintali di a Corsica. U [[maistrali]] dinò soffia da u [[punenti]] in [[Corsica]], ma u maistrali inghjenna una calata di i temperaturi è spanna u celi. Inveci u libecciu porta un tempu dolci. == Citazioni == Accadi chì u libecciu fussi citatu in a littaratura è a cultura corsa. Par esempiu: * in u pruverbiu: ''U libecciu lascia u tempu cum'ellu hè''. * o in a canzona ''A voce rivolta'' di i [[Muvrini]]: :''Golu ci conta :''L'ore candelle :''D'eternità :''Libecciu alliscia :''L'ore zitelle :''Di libertà'' == Rifarenzi == * [http://membres.lycos.fr/offthelip/vent.html U libecciu - Le libecciu] * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/tempu3.html U tempu ch'ellu face - Le temps qu'il fait, 1985, [[Adecec]]] ==Da vede dinù== * [[U lebecciu (Petru Lucciana)|U lebecciu]]: una puesie di [[Petru Lucciana]] {{venti}} [[Categoria:Ventu]] rhhv8p2ut78tyz2c8iymcoqrmwled2c Template:Venti 10 7271 374063 373622 2021-06-02T11:37:00Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki <br clear=all> {| id="toc" align="center" style="margin:auto;" |- | style="background:#ccccff" align="center" | '''I venti''' |- | align="center" style="font-size: 90%;" |[[gricali]] - [[lambata]] - [[libecciu]] - [[maistrali]] - [[sciroccu]] - [[tramuntana]] - [[livantu]] - [[punente (ventu)|punenti]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" | |- |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> lwkeh9zxax29c1zfjcqip892n44zehb Ranedda 0 7274 371063 334100 2021-01-05T05:25:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = A Ranedda}}<br /> {{Taxobox_image | image =[[File:Emys_orbicularis_2009_G1.jpg|250px|]] | caption = ''Emys orbicularis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Reptile|Reptilia]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Testudines]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Emydidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''[[Emys]]'''''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''orbicularis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink| binomial_name = Emys orbicularis| author = [[Linnaeus]] | date= [[1758]]}} {{Taxobox_image | image =[[File:Emys_orbicularis_Tajba.jpg|250px|]] | caption = ''Emys orbicularis''}} {{Taxobox_end}} A '''Ranedda''' (o '''ranella''') (''Emys orbicularis'') hè una cuppulata d'acqua d'[[Auropa]]. Si trova in i [[stagnu|stagna]], in i paduli, è in i lava d'[[Auropa]], d'[[Asia]] è di u Norduvestu di l'[[Africa]]. A ranedda pò campà sin'à sissanta anni. == Classificazioni == Esistini parechji (13) sottuspezii di '''ranedda''', chì sò divisi in 5 gruppi: # '''Emys orbicularis occidentalis''' #* Emys orbicularis occidentalis (Fritz, 1994) #* Emys orbicularis hispanica (Fritz, Keller & Budde, 1996) #* Emys orbicularis fritzjuergenobsti (Fritz, 1993) # '''Emys orbicularis galloitalica''' #* Emys orbicularis galloitalica (Fritz, 1995) #* Emys orbicularis lanzai (Fritz, 1995) #* Emys orbicularis capolongoi (Fritz, 1995) # '''Emys orbicularis hellenica''' #* Emys orbicularis hellenica (Valenciennes, 1832) #* Emys orbicularis kurae (Fritz, 1994) #* Emys orbicularis orientalis (Fritz, 1994) # '''Emys orbicularis orbicularis''' #* Emys orbicularis orbicularis (L., 1758) #* Emys orbicularis colchica (Fritz, 1994) #* Emys orbicularis eiselti (Fritz et al., 1998) # '''Emys orbicularis luteofusca''' #* Emys orbicularis luteofusca (Fritz, 1989) == In Corsica == A '''ranedda''' hè prisenti in [[Corsica]]. == Prutizzioni == A '''ranedda''' hè cunsiderata com'è un di i rettili auropei i più intarissanti è par quissa hè prutetta à parechji liveddi: * a dirittiva Habitat 92/43/CEE. * a [[Cunvinzioni di Berna]] chì intardisci a so ditenzioni è a so vendita. == Da veda dinò == * a [[cuppulata]] ([[Testudo hermanni]]) == Rifarenzi == * [http://www.matinalatina.com/documents/tema/ferrandi/acqua.pdf L'acqua, [[Matina latina]]] * [http://www.ecologie.gouv.fr/IMG/natura2000/habitats/pdf/tome7/1220.pdf Emys orbicularis, Natura 2000 (in francesu)] * [http://www.amis-du-parc-naturel-corse.org/parc-naturel-corse/cistude.htm Emys orbicularis - Cistude d'Europe (in francesu)] == Liami == [[Categoria:Emys]] [[Categoria:Fauna di Corsica]] [[Categoria:Rettili di Corsica]] o8o6bz84665xzf9yyygrfi1beq778fw Ranella 0 7275 26763 2006-05-31T20:00:31Z 83.201.192.237 Redirecting to [[Ranedda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ranedda]] 4s9kcrl9feyshryae3netglnh5wc2pv Emys orbicularis 0 7276 26764 2006-05-31T20:00:51Z 83.201.192.237 Redirecting to [[Ranedda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ranedda]] 4s9kcrl9feyshryae3netglnh5wc2pv Arche 0 7279 371064 331531 2021-01-05T05:25:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Arche''' (da u grecu Αρχη) hè un [[satellitu]] di a [[Ghjove]]. Hè statu scupertu in u [[2002]]. Arche ùn pussedi micca atmosfera. == Liami == {{Satelliti di Ghjove}} [[Categoria:Astrunumia]] b9l23i0b1s2zqujty1wtgmgp2um6qe6 Erinaceus europaeus 0 7281 26921 2006-06-02T18:45:08Z 81.251.121.108 Redirecting to [[Ricciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ricciu]] 1t36106k9ml8km6nqgc2a2s8sy2kfxl Juno 0 7282 378390 378389 2022-02-03T05:55:54Z Kwamikagami 17182 wikitext text/x-wiki '''Juno''' (simbulu: [[file:Juno symbol (fixed width).svg|16px|⚵]]; in [[lingua corsa|corsu]] '''Ghjunone''') hè un [[asteroide]] scupertu in u 1804 (scupridore Karl Ludwig Harding). U nome Juno vene da [[Ghjunone]], una figura di a [[mitulugia]] [[Roma|rumana]], chì era una [[Diu|Dea]] è a [[moglia]] di [[Ghjove]]. Juno ùn pussede micca [[atmosfera]]. == Liami == [[Categoria:Astrunumia]] e3qh72kfc6xqozwcwfrbfndoel9y8t6 Lophius piscatorius 0 7284 26939 26937 2006-06-03T11:16:07Z 81.251.236.211 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Rospu (pesciu)]] td9y1a2aprp7g3zsxzd62gs4h5xlpl0 Rospu (pesciu) 0 7285 363471 334184 2019-09-19T04:49:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = U rospu}}<br /> {{Taxobox_image | image =[[Image:Seeteufel.jpg|250px|]] | caption = ''Lophius piscatorius''}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Actinopterygii]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Lophiiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Lophiidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''[[Lophius]]'''''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''piscatorius'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink| binomial_name = Lophius piscatorius| author = [[Linnaeus]] | date= [[1758]]}} {{Taxobox_image | image =[[Image:Lopis_u0.gif|250px|]] | caption = ''Lophius piscatorius''}} {{Taxobox_end}} [[file:Lophius piscatorius MHNT.jpg|thumb | ''Lophius piscatorius'']] U '''Rospu''' (''Lophius piscatorius'') hè un pesciu di a famiglia di i [[Lophiidae]]. Si trova vicinu à i costi di l'[[Oceanu Atlanticu]], di u [[Maritarraniu]] è di u [[Mari Neru]]. == In Corsica == U '''Rospu''' hè prisenti annanti i costi di a [[Corsica]]. Altri noma di u Rospu sò: u [[pesciu rospu]], a piscatrici rossa (o pescatrice rossa), u buticu (o [[butecu]]). == Da veda dinò == * i [[pesci di Corsica]] == Rifarenzi == * [http://www.matinalatina.com/documents/tema/pescavucabulariu.pdf Vucabulariu aiaccinu di a pesca, [[Matina latina]]] * [http://www.ac-corse.fr/expos_autres/webdlc2/mare/buticu.htm BDLC Mari] [[Categoria:Fauna di Corsica]] 8j9mptzdx7s4tmjl1a43z1jcldx89x7 Pesciu rospu 0 7286 26945 2006-06-03T12:10:16Z 81.251.236.211 Redirecting to [[Rospu (pesciu)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Rospu (pesciu)]] td9y1a2aprp7g3zsxzd62gs4h5xlpl0 Butecu 0 7287 26948 2006-06-03T12:11:51Z 81.251.236.211 Redirecting to [[Rospu (pesciu)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Rospu (pesciu)]] td9y1a2aprp7g3zsxzd62gs4h5xlpl0 Papilio hospiton 0 7288 131699 128218 2008-06-07T12:40:49Z 83.201.37.216 Reindirizzamentu à [[Farfalla ferulaghja]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Farfalla ferulaghja]] 3du7sdq8qfz8nxg3rb066g0jlqoy40g Isula di I Porri 0 7289 26970 2006-06-04T13:08:56Z Img 21 [[Isula di I Porri]] moved to [[Isulottu di i Porri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Isulottu di i Porri]] hy2n164qdytwu2kma8d47dmov3ib8fu Isulottu di l'Oga 0 7290 371066 363983 2021-01-05T05:25:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'isulottu di l'Oga]] L' '''Isulottu di l'Oga''' hè un [[isulottu]] di [[Corsica]] chì faci partita di l'[[Isuli Sanguinari]]. == Rifarenzi == * [http://www.matinalatina.com/documents/tema/pescavucabulariu.pdf Vucabulariu aiaccinu di a pesca, [[Matina latina]]] == Liami == {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] i4vfw99896zx7ef09tkh1hoolapify2 Barga 0 7291 371067 345024 2021-01-05T05:25:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Sambuca Pistoiese''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[Image:Barga-Stemma.png|100px|right|none| Barga]]<br> |- | cumuna | Barga |- |statu |Italia |- | pruvincia | Lucca |- | nome officiale | Barga |- | codice postale | 55051 |- | lungitudine | 10° 29′ 0′′ E |- | latitudine | 44° 4′ 0′′ N |- | altitudine | 410 metri |- | superficia | 66 km² |- | populazione | 10038 |- | dinsità | 152 ab./km² |- | nome abitanti | barghigiani |- |} '''Barga''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia]] di [[Lucca]]. Teni 10038 abitanti == Riferimenti == == Liami == *[http://www.comune.barga.lu.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 1cv9w6fzvcjyrqrb7zarmfpl9yj8ruu Falcinedda 0 7292 373766 373664 2021-06-02T09:33:59Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A falcinedda'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Vicia_cracca_2.jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Vicia dasycarpa</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Fabales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Fabaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Vicia]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Vicia dasycarpa''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Vicia_cracca.jpg|300px|A falcinedda]] |----- |} A '''Falcinedda''' (o [[Falcinella]]) ([[Vicia dasycarpa]]) hè una spezia di pianta chì faci partita di u gennaru ''Vicia''. Si trova in [[Africa]], in [[Asia]] è in [[Auropa]]. Parechji sinonimi di ''Vicia dasycarpa'' sò: * ''Viccia villosa varia'' * ''Vicia villosa dasycarpa''. A falcinedda si trova in i prata o à u cantu di i stradona. Fiurisci da [[maghju]] à [[uttrovi]]. U fiori di a falcinedda hè viulinu, o più raramenti biancu. U nomu corsu veni da u fattu cà a forma di u fiori hè quidda d'un falcinu. == In Corsica == A falcinedda hè prisenti in [[Corsica]]. U so fiori hè viulinu. == Da veda dinò == * i [[fiori di Corsica]] == Rifarenzi == * [http://www.missouriplants.com/Bluealt/Vicia_dasycarpa_page.html Vicia dasycarpa (in inglesu)] * [http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/taxon.pl?100245 GRIN (in inglesu)] [[Categoria:Vicia]] [[Categoria:Flora di Corsica]] g8459y6knta7xzted0pkxugeldxvivc Template:Subspecies 10 7293 373583 26990 2021-06-02T05:02:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Sottuspezia<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> g52rxb23ii1mo9t6taibc0nuqv91tio Altopascio 0 7296 371068 351203 2021-01-05T05:25:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Altopascio''' (in [[lingua corsa|corsu]] ''Altopasciu'') hè una [[cumuna]] [[toscana]] di a [[pruvincia]] di [[Lucca]]. Teni 11.152 abitanti {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Altopascio''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[Image:Altopascio-Stemma.png|200px|right|none| Lucca]]<br> |- | cumuna | Altopascio |- |statu |Italia |- | pruvincia | Lucca |- | nome officiale | Altopascio |- | codice postale | 55011 |- | lungitudine | |- | latitudine | |- | altitudine | 19 metri |- | superficia | 28 km² |- | populazione | 11152 |- | densità | ab./km² |- | nome abitanti | altopascesi |- |} == Riferimenti == == Liami == *[http://www.comune.altopascio.lu.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 4vhxc6t7t6lhg5exrt7ytjubhbzx68b Caronte (astrunumia) 0 7297 377971 371069 2021-12-02T19:40:13Z Kwamikagami 17182 wikitext text/x-wiki [[file:Charon in True Color - High-Res.jpg|thumb]] '''Caronte''' (grecu Χάρον) hè un [[satellitu]] di a [[Plutone]] scupertu in u 1978 (scupritore James W. Christy). Caronte ùn pussedi micca atmosfera. == Da vede dinù== * [[Caronte]] [[Categoria:Astrunumia]] mw28j3d2er3r44jdy9zmbqo8pgegizo Saint-Dié-des-Vosges 0 7298 372165 334214 2021-02-12T17:12:45Z 91.173.56.210 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Saint-Dié-des-Vosges | statu=Francia | regione=Lorena | dipartimentu=Vosgi | circundariu=Saint-Dié-des-Vosges | cantone=capilocu di 2 cantoni | insee=88413 | cp=88100 | merre=Christian Pierret | latitudine=48° 17' 6" | lungitudine=6° 57' 0" | alt min=310 | alt med=343 | alt max=901 | sup ett=4.615 | sup km²=46,15 | pupulazione=22.569 | annu=1999 | densità=489 }} '''Saint-Dié-des-Vosges''' hè un cumune francese in a regione [[Grande Estu]], incù 22 569 abitanti ([[1999]]). L'abitanti di Saint-Dié-des-Vosges si chjamanu i ''Déodatiens''. == Giugrafia == [[File:Saint-Dié-des-Vosges-Location.png|80 px]] Saint-Dié-des-Vosges hè situata trà [[Strasburgu]] ([[Alsazia]]) è [[Nancy]] ([[Lorena]]). == Storia == [[1507]]: ''Cosmographiae Introductio '' (cartografu [[Martin Waldseemüller]]) == Monumenti == [[File:CampCeltiqueMurStèles.jpg|thumb|290 px|U situ archiologicu celticu]] * Situ archiologicu celticu * Chjostru goticu * Chjesa San Martinu * Fabbrica Claude è Duval (architettu [[Le Corbusier]]) * Torra di Libertà == Ammaistramentu == Istitutu universitariu di tecnulugia : * [[Elettrotecnica]] * [[Elettronica]] * [[Infurmatica]] * [[Cumunicazione]] == Evenimenti == Festivale Internaziunale di Giugrafia == Ligami Internet == * [http://www.ville-saintdie.fr Situ municipale] * [http://www.iutsd.uhp-nancy.fr Istitutu universitariu di tecnulugia] [[Categoria:Cità di a Francia]] 8fl9ehkngsv7h570psfiyrpucj5ky5w Torra di a Petra 0 7301 371070 363804 2021-01-05T05:25:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Torra di l'Isula Rossa.JPG|thumb|240px|right|A torra di a Petra.]] A '''torra di a Petra''' hè una [[torra di Corsica]] in a cumuna di [[Lìsula]] in [[Cismonte]]. == Storia == A torra di a Petra hè stata custruita in u seculu XV. Hè stata creata per difende l'anzianu portu di a cità. == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] 0bgiauhjom5qv0xymccmslte81xl008 Cavriglia 0 7305 374516 374508 2021-07-28T20:37:16Z Fausta Samaritani 15085 navebox wikitext text/x-wiki '''Cavriglia''' hè una [[cumuna]] [[Toscana|toscana]] di a [[Pruvincia d'Arezzu]]. Teni 8.000 abitanti {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Cavriglia''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[Image:Cavriglia-Stemma.png|200px|right|none|Cavriglia]]<br> |- | cumuna | Cavriglia |- |statu |Italia |- | pruvincia | Arezzu |- | nome officiale | Cavriglia |- | codice postale | 52022 |- | lungitudine | 11° 29′ 0′′ E |- | latitudine | 43° 31′ 0′′ N |- | altitudine | 308 metri |- | superficia | 60 km² |- | populazione | 11152 |- | densità | ca 130 ab./km² |- | nome di l'abitanti | cavrigliesi |- |} == Riferimenti == == Liami == *[http://www.comune.cavriglia.ar.it/ U situ ufficiali] {{Comuna di a Pruvincia d'Arezzu}} gbkj7v89way44txbxmpsnmbtoo00aqq Viareggiu 0 7306 371072 353357 2021-01-05T05:25:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Viareggiu''' (talianu Viareggio) hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia]] di [[Lucca]]. Teni 63.000 abitanti {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Viareggiu''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" |<br> |- | cumuna | Viareggiu |- |statu |Italia |- | pruvincia | Lucca |- | nome officiale | Viareggio |- | codice postale | 555049 |- | lungitudine | |- | latitudine | |- | altitudine | 2 metri |- | superficia | 31,88 km² |- | populazione | 63000 |- | densità | ca 1985 ab./km² |- | nome di l'abitanti | viareggini |- |} == Riferimenti == == Liami == *[http://www.comune.viareggio.lu.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] hu4xytprb56ouqbbf4co7fybvqiqumf Èvisa 0 7310 360393 344154 2018-10-31T09:10:14Z Gcapadovani 11182 wikitext text/x-wiki '''Evisa''' hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. Postu à circa 850 metri d'altura, hè cunsidaratu un ghjuvellu par via di a so situazione favurita : puntu di partenza di u cunnisciutu è prizzatu andatu di a "Spilunca", hè situatu à 20 chilometri da u golfu di Portu è da e Calanche di Piana vale à dì da u mare, à l'inghjò di a celebre Furesta d'Aitone chì si stende annant'à i so tarreni cumunali è ìnduv'elle si trovanu numarose vasche, à 12 chilometri da a [[Bocca di Verghju]] (a bocca stradale più alta di Corsica), è dinò vicin'à i monti più alti di a Corsica (frà quelli a Paglia Orba è u Capu Tafunatu). Si trova in lu camminu d'un di i "Mare è Monti", è micca luntanu da u GR20. A cumuna tocca u dipartimentu di a Corsica Suprana. Hè carattirizata da i numarosi castagni è castagneti chì intondanu u paese, à paru à Marignana è Cristinacce, è si face chì u rughjone hè à volte chjamatu "a piccula castagniccia". "La journée du marron" hè dinò urganizata ogni annata di nuvembre. {{cumuna|cumuna=Evisa | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu=Cantonu di i Dui Sevi | insee=[[]] | cp=[[]] | merri= | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= media : 850 m minima 239 m massima : 2103 m | superficia= | pop=[[]] 196 | dinsità= }} [[Image:evisa_ortu.jpg|thumb|300 px|none|Evisa]] == Geografia == == Storia == ==Personnalità legate a Evisa== * [[Catello Padovani]] (o Catello Padovan in [[Venetu|dialettu paduvanu]]) hè un grande cummerciante natu a [[Venetu|Padua]] in [[Venetu]] in 1570, mortu in 1608 à [[Evisa]], in [[Corsica suttana]]. Sarìa figliolu di una famiglia [[Ebrei di Corsica|ebrea]] di [[Venetu|Padua]]. Spusò Catarina Battini da [[Ota|Otta]] in [[Pumonti]]. Era una figura impurtante ind'u rughjone di i [[Evisa|Dui Sevi]], è era un grande cummerciante sottu à a [[Gènuva|Reppublica di Genua]] in [[Corsica]]. == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 2sspb3ilx1bt0x80hqt5nfh2tne296x Amandulu 0 7311 371073 363642 2021-01-05T05:25:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color=lightgreen | name=Amandulu}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Urue%C3%B1a_almendro1_lou.jpg|250px|Amàndulu]] | caption = L'amandulu }} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Rosales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Rosaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''Prunus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = lightgreen | plural_taxon = Species}} '''''Prunus dulcis''''' ([[Philip Miller|Mill.]]) D. A. Webb {{Taxobox_image | image = [[Image:Urueña almendro2 lou.jpg|250px|Amàndulu]] | caption = L'amandulu, i fiori}} {{Taxobox_end}} Hè un [[arburu]] di a famidda di i [[Rosaceae]] (chi cumprendi i rusulaghji, i parsichi, i [[chjarasgia|chjarasgi]]). Natu in u [[nordu]] di l'[[Africa]] è di l'[[Asia]] uccidentali ghjunghji in [[Auropa]] à u midievu. Hè un arburu chjucu, misura circa 9 metri. Vivi da 50 à 80 anni. I so ràdichi sò putenti è t'hani pochi ramificazioni. L'amandulu bastardu si vedi in piaghja : i so amanduli sò sempri àmari. L'amandulu insitutu hè listessu mà i so frutti sò più dolci. Temi u fritu è hà bisognu di [[lumu]], di [[soli]] è d'[[aria]] sicca. Par quissa a [[Corsica]] è a [[Mare Terraniu|costa meditarrania]] sò siti parfetti par a so cultura. Li cunveni bè una [[terra|tarra]] povara, pitrosa, sicca o ancù salita è calcària. I so [[foglia|fogli]] sò ovali, lunghi. [[Image:Almond tree leaf.JPG|left|thumb|150px|A foglia di l'amàndulu]] I fiori sò parechji ma solamenti una sopra trè darà un fruttu. Sò bianchi o rosulini è sbucciani da [[marzu]] à [[aprili]]. L'amandulu hè u prima [[arburu fruttevulu]] à fiurisci à a fini di l'[[inguernu]]. U [[muscu]] di i so fiori svighja l'[[abbi]] adurmintati. I frutti da 4 à 6 centimetri di longu sò d'aspettu viddutosi, di culori [[verde|verdi]] è cuntenini una naciola o dui. A medda epica par piantà l'amandulu hè da a fini di [[nuvembri]] à i primi [[ghjorna]] di [[dicembri]]. Un amandulu cumincia à dà i frutti versu a so terza annata. Un locu piantatu à amanduli hè un [[amanduletu]]. U [[legnu]] di l'amandulu piaci monda à i bancalari. L'amandulu hè u simbulu di a virghjinità cun i so fiori bianchi chi vestini l'arburu com'è una spusata. == In Corsica == [[File:Prunus dulcis flower Corsica 2.jpg|thumb|left|150px|U fiori di l'amandulu]] In [[Corsica]], l'amandulu t'hà a so fiera d'[[aostu]] in [[Aregnu]]: a "fiera di l'amandulu". == Rifarenzi == == Da veda dinò == * l'[[amandula]] *[[Amarascu]] *[[Baracucca]] *[[Listincu]] == Liami == * [http://www.interromania.com/literatura/puesia/sicilia_2004/puesie_sicilia_2004.htm Thiers, Ghjacumu, Amandulu fiuritu, puisia, Interromania] [[Categoria:Rosaceae]] abkqzhr4kepzlczl8zqbnqaw05e5ma2 Samperu Corsu 0 7312 372334 371074 2021-03-02T06:01:55Z CommonsDelinker 173 Replacing Bastelica_(Santo)_1_JPG.jpg with [[File:Bastelica_(Santo).jpg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: Double file extension.). wikitext text/x-wiki [[Image:Samperu Corsu.JPG|250px|right|thumb|U bustu di Samperu Corsu in a so casa di Vicu, un paisolu di a cumuna di Santa Maria è Sichè]] '''Samperu Corsu''' (o [[Sampieru Corsu]]) hè un parsunaghju celebru di [[Corsica]]. Fiddolu di capraghju è purcaghju, hè natu u 23 di [[maghju]] [[1498]] in [[Bastelica]] (in u poghju di Duminicacci). Ghjuvanottu, diventa cunduttieru ; si missi tandu à u sirviziu di [[Ghjuvanni di Medici]] in [[Firenza]] è dopu à u sirviziu di i rè di [[Francia]], Francescu u prima è [[Arrigu II]]. U corsu scumbatti ancù curaghju è lotta accantu [[Bayard]]. Diventa culuneddu di l'infantaria corsa. In [[1547]] Samperu Corsu rientra in [[Corsica]] è spusa a so cucinedda Ghjuvannina, chjamata dopu [[Vannina d'Urnanu]], ricca è più ghjovana di 32 anni. I genuvesi si misfidani d'issu vecchju suldatu : u facini ancu imprighjunà. Libaratu da u rè francesu [[Arrigu II]], vedi a so casa di [[Bastelica]] strisciata da i genuvesi. Era un'offesa murtali ! Samperu Corsu circò à vindicà si d'eddi duranti tutta a so vita. Par fà a guerra contra a Republica genuvesa s'adunisci ancu à u rè di [[Francia]] è à i Turchi. In [[1553]] a cunquista di l'isula hè dicisa. I suldati francesi, a marina turca è Samperu Corsu sbarcani in [[Bastia]]. In [[1557]] a Corsica diventa una pussissioni francesa in [[Viscuvatu]]. Ma dui anni dopu à u trattatu di Cateau-Cambresis a Francia dà torna a Corsica à i genuvesi. Samperu hè numinatu imbasciadori straudinariu in [[Turchia]] par u rè di Francia. Lascia a so sposa è i so ziteddi in [[Marsiglia]]. Ma Vannina, sola è influinzata par una spia genuvesa, vindi tutta a robba di u so maritu è si ne va à Genuva. Samperu Corsu faci tumbà a so moglia culpevuli sicondu eddu di tradimentu. L'uccidiu faci scandalu à a corti di [[Francia]]. Eppuru u vechju "lionu" cuntinuighja a so vindetta contra i genuvesi. Da [[Marsiglia]] incuraghjisci a rivolta generali è in [[1564]] sbarca ancu 200 suldati in u [[Vallincu]] "pà libara a so tarra". I genuvesi so sfatti è a guerra divasta l'isula. Samperu cunduci a lotta. Ma i frateddi di Vannina volini vindicà a morti di a suredda. In [[1567]] Samperu Corsu morsi di un colpu d'archibusgia annantu à u spinu : avia 69 anni. == Gallaria d'imagini == <gallery> Image:Samperu Corsu.jpg|A statua di Samperu Corsu, in [[Bastelica]] Image:Samperu Corsu3.jpg Image:Bastelica (Santo).jpg </gallery> == Citazioni == ''Samperu Corsu'' hè statu mintuvatu à spessu in a a litteratura corsa. Par asempiu: * in i ''Poesie Giocose'' di [[Monsignori di la Fuata]]: : ''Santa Maria, cun [[Vicu (Santa Maria è Sichè)|Vicu]] è cun Sichè'' : ''Spichju d'Urnanu, famosi tutti è trè!'' (...) : ''Vi hè la casa di Samperu'' : ''Chi hà un aspettu sempri fieru.'' == Da veda dinò == * u paisolu di [[Vicu (Santa Maria è Sichè)|Vicu]] * [[Santa Maria è Sichè]] * [[Vannina d'Urnanu]] == Rifarenzi == * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" * [http://www.salaisonssampiero.com/sampiero.html Samperu Corsu] * [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire/RepertoireS.html Samperu Corsu, Cronica di a Corsica, Orsu Ghjuvanni Caporossi] {{Template:Persunalità storica di Corsica}} [[Categoria:Persunalità storica di Corsica]] [[Categoria:Nati in 1498]] [[Categoria:Morti in 1567]] hz5g20da9srcf1prm8qpx91sgg2fpwe Sampieru Corsu 0 7313 27114 2006-06-17T09:27:34Z Teresa 137 Redirecting to [[Samperu Corsu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Samperu Corsu]] qmed2sv65d1pr90livjura7nnwe0q1m Orbetellu 0 7315 371075 333706 2021-01-05T05:25:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Orbetello''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[File:Orbetello-Stemma.png|100px|right|none|Orbetello]]<br /> |- | cumuna | Orbetellu |- |statu |Italia |- | pruvincia | Grossetu |- | nome officiale | Orbetello |- | codice postale | 58015 |- | lungitudine | |- | latitudine | |- | altitudine | 3 metri |- | superficia | 227 km² |- | populazione | 15.000 |- | dinsità | 63 ab./km² |- | nome abitanti | orbetellani |- |} '''Orbetellu''' (talianu Orbetello) hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia di Grossetu]] ([[Toscana]]) . Teni 15.000 abitanti == Riferimenti == == Liami == * [http://www.comune.orbetello.gr.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] dgy6fhgc95xiojqyz2wk497vp8ijikr Albiorix 0 7316 374049 371076 2021-06-02T11:33:23Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| style="margin:2 auto; align=right colspan="1" cellpadding="2" cellspacing="1" align=right style="margin-left:0 width="10% class="toccolours itwiki_template_toc" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Albiorix''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="#000000" | [[File:|200px|right|none| Albiorix]]<br /> <small style="color:white;"></small> |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Scuperta |- | Scupertu da | <br /> [[Matthew Holman]] |- | Scupertu u | [[2000]] |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Caratteristiche [[Orbita|orbitale]] |- | [[Raghju (geometria)|Raghju]] | [[Chilometri|km]] |- | [[Eccentricità (orbita)|Eccentricità]] | 0.4791 |- | [[Periodu di rivoluzione]] | 783,47gg |- | [[Inclinazione (orbita)|Inclinazione]] | 33,979° |- | [[Satellitu naturale]] di | [[Saturnu]] |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Caratteristiche fisiche |- | [[Diametru]] | 26 km |- | [[Area]] superficiale | </sup> |- | [[Massa (fisica)|Massa]] | 2.1×10<sup>15</sup> [[Chilogrammu|kg]] |- | [[Densità]] media | 2.3g/cm<sup>3</sup> |- | [[Gravità]] superficiale | |- | Gravità superficiale (Terra = 1) | |- | [[Periodu di rotazione]] | |- | [[Albedu]] | 0.06 |- | [[Temperatura]] superficiale | {| cellspacing="0" cellpadding="2" border="0" |- ! min !! mean !! max |- | ? [[Kelvin|K]] | ? K | ? K |} |- ! bgcolor="#abcdef" colspan="2" | Caratteristiche [[Atmosfera|atmosferiche]] |- | [[Pressione atmosferica]] | 0,0<sup></sup> [[Pascal|Pa]] | | |} '''Albiorix''' hè un [[satellitu]] di [[Saturnu]]. Hè statu scupertu in u [[2000]] da [[Matthew Holman]]). Albiorix ùn pussedi micca atmosfera. == Liami == [[Categoria:Astrunumia]] 8v2zk8ow1dkpo6p2w0gmtwtug1qiagu Cuppulata di mari 0 7317 371077 332195 2021-01-05T05:25:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = A cuppulata di mari }}<br /> {{Taxobox_image | image =[[File:Caretta caretta01.jpg|250px|]] | caption = ''U capu di Caretta caretta''}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Reptilia]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Testudines]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Cheloniidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''[[Caretta]]'''''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''C. caretta'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink| binomial_name = Caretta caretta| author = [[Linnaeus]] | date= [[1758]]}} {{Taxobox_image | image =[[File:Caretta_caretta_060417w2.jpg|250px|]] | caption = ''Caretta caretta''}} {{Taxobox_end}} A '''Cuppulata di mari''' (o '''Cuppulata di mare''') (''caretta caretta'') hè un rettili chì faci partita di a famiglia di i [[Cheloniidae]]. Hè a spezia di cuppulata marina chì hè a più cumuna. U pesu di a cuppulata di mari pò ghjugna sin'à centu chilò. I siti i più impurtanti pa a cuppulata di mari in u [[Maritarraniu]] sò situati in [[Grecia]], in [[Turchia]], in [[Cicilia]], in [[Calabria]], in [[Tunisia]] o in [[Libia]]. Di i volti, a cuppulata di mari pò essa cunfusa incù un antra cuppulata marina: a cuppulata di Kemp (''Dermochelys kempii''), chì friquenta u [[golfu di u Messicu]], ma chì hè prisenta di manera eccezziunali in u [[Maritarraniu]]. == Sottuspezii == Esistini dui sottospezii di '''Caretta caretta''': * a ''Caretta caretta gigas'', chì si trova in l'[[Oceanu Pacificu]] è in l'[[Oceanu Indianu]] * a ''Caretta caretta caretta'', chì si scontra in l'[[Oceanu Atlanticu]] è in u [[Mari Mediterraniu]]. == In Corsica == A '''Cuppulata di mari''' hè a cuppulata marina a più ossirvata in [[Corsica]]. L'ossirvazioni sò più cumuni duranti i mesi più caldi: da [[ghjugnu]] à [[aostu]]. A cuppulata di mari si vedi più suventi annantu à a [[Costa uriintali]], in particulari versi l'[[Isuli Cerbicali]], a rigioni di [[Portivechju]], in u sittori situatu trà [[Favona]] è [[Aleria]] o ancu à u liveddu di [[Bastia]] è di u [[Capicorsu]]. == Prutizzioni == A '''Cuppulata''' hè prutetta da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington ([[CITES]]) chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. * a cunvinzioni di Berna * a dirittiva Habitat == Rifarenzi == * [http://natura2000.environnement.gouv.fr/especes/1224.html Caretta caretta Natura 2000] * Delaugerre, M. & Ceylan, M. Batraciens et reptiles de Corse, 1992, PNRC & EPHE (in francesu) == Liami == * [http://www.progettocarettacaretta.it/ Prugettu par a cunsirvazioni di a cuppulata di mari in l'Isuli Pelagii in Cicilia (in talianu)] == Da veda dinò == * a [[cuppulata]] [[Categoria:Cheloniidae]] 2epxxuxl141bqk8mf6oih8ndy1zdoj2 Caretta caretta 0 7318 27224 2006-06-19T20:06:49Z 81.251.122.64 Redirecting to [[Cuppulata di mari]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cuppulata di mari]] s8k0m4ncxoe095prca5bphr9qlejdr7 Vicia dasycarpa 0 7320 27230 2006-06-20T15:51:14Z Img 21 Redirecting to [[Falcinedda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Falcinedda]] 7y09bsfg3pe5jcttanpibxmu9o5dbza Falcinella 0 7321 27231 2006-06-20T15:51:45Z Img 21 Redirecting to [[Falcinedda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Falcinedda]] 7y09bsfg3pe5jcttanpibxmu9o5dbza Topu pinnutu 0 7322 371078 334684 2021-01-05T05:25:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = Topu pinnutu}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Haeckel Chiroptera.jpg|thumb]] | caption = Topi pinnuti}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animal]]ia}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordate|Chordata]]}} {{Taxobox_subphylum_entry | taxon = [[Vertebrate|Vertabrata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Mammalia]]}}<br />{{Taxobox authority | author = [[Carolus Linnaeus|Linnaeus]] | date = 1758}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = '''Chiroptera'''}}<br />{{Taxobox authority | author = [[Johann Friedrich Blumenbach|Blumenbach]] | date = 1779}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_end}} I '''Topi pinnuti''' (''Chiroptera'') sò animali chì facini partita di a sottuclassa di i Placentalia. == In Corsica == Altri nomi di u '''topu pinnutu''' in corsu sò: a '''sora pinnuta'''. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Mammalia]] ix11r03iszv3yua788ksuzxy2dmm4im Chiroptera 0 7323 167979 27251 2009-04-25T00:11:29Z Xqbot 1764 Robot : répare double redirection wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Topu pinnutu]] 9nw8do15k5ds4jt21fj2n6vwxji3mxx Albitru 0 7324 378559 373744 2022-02-15T18:08:49Z Ercé 6825 file wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'albitru'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Arbutus_sp._fruit.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Arbutus unedo</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Ericales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Ericaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Arbutus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Arbutus unedo''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Arbutus unedo5.JPG|250px|A pecita]] |----- |} [[File:Arbutus unedo_coupe_MHNT.jpg|thumb|''Arbutus unedo'' ]] L' '''Albitru''' (o [[Arbitru]]) (''[[Arbutus unedo]]'') hè un arburettu o un picculu [[arburu]] chì faci parti di a famiglia di l' [[Ericaceae]]. L'àlbitru pò ghjugna à un altezza di 7 o 8 metri. T'hà i [[foglia|foglii]] ovali è lungarini, di 2-4 x 10-12 centimetri. U so culori hè verdi scuru. U fiori di l'albitru si chjama a [[bruma]]. I [[fiori]] di l'albitru sò riuniti è a so corolla hè bianca-giaddiccia o ancu rosulina. U [[fruttu]] di l'arbitru hè u [[bagu]]. U so culori hè rossu à l'ebbica di a maturità è a forma hè sferica di circa 2 cm. L'albitru fiurisci d'[[uttrovi]] o di [[nuvembri]]. L'albitru hè cumunu è tuttu à fattu tipicu di a [[machja]] mediterrania. Hè nativu di i paesi di l'[[Auropa]] miridiunali ma è moltu diffusu anch'è in [[California]]. Si trova dinò annantu à a costa atlantica, sin'à l'[[Irlanda]]. == In Corsica == L'albitru hè cumunu in [[Corsica]]. Parechji toponimi facini minzioni di l'albitru: par asempiu a ''Bocca Albitrina'' (vicinu à [[Sartè]]), u ''[[Stagnu d'Arbitru]]'', ''Arbitru'' (vicinu à i Monachi). ===Gastrunumia=== Incù u [[bagu]], si faci tradiziunalementi l'[[acquavita]]. Si faci dinò a cunfittura di baghi. Par quissa si coglini i baghi rossi rossi, beddi maturi. Si lavani è si asciuvani. Dopu i baghi si lagani à mogliu in un [[cunconu]] incù u zuccaru (1 kilò di zuccaru par un kilò di baghi) in polvara, duranti alminu dodici ori. U lindumani, s'aghjusta un bichjirinu d'acqua. Dopu si faci cocia tuttu durenti dui ori, à focu dolci. Di quandu in quandu, si caccia a sciuma. == Citazioni == L'albitru hè mintuvatu à spessu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par esempiu: * in a sprissioni: ''rossu com'è un bagu'' * in a buccata: ''rossu imbagatu'', ''rossu imbagarellatu'' == Rifarenzi == * [http://www.matinalatina.com/documents/tema/ferrandi/arburatura.pdf L'arburatura è u focu, [[Matina latina]]] == Da veda dinò == * u [[bagu]] * a [[bruma]] * l'[[albitru muntaninu]] [[Categoria:Ericaceae]] [[Categoria:Arburetti di Corsica]] [[Categoria:Flora di Corsica]] pzhzj6wkie5cb07qcxtgp0am6hby32w Discoglossus 0 7325 371080 327012 2021-01-05T05:25:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = U discuglossu }}<br /> {{Taxobox_image | image =[[Image:Discoglossus montalenti.jpg|250px|]] | caption = ''U discoglossu corsu}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Amphibia]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Anura]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Discoglossidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''[[Discoglossus]]'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink| binomial_name = Discoglossus| author = [[Otth.]] | date= [[1837]]}} {{Taxobox_image | image =[[Image:Discoglossus galganoi Ruecken.jpg|250px|]] | caption = ''Discoglossus galganoi''}} {{Taxobox_end}} '''Discoglossus''' hè un gennaru d'anfibiu chì faci partita di a famiglia di i ''[[Discoglossidae]]''. Parechji spezii di discuglossa si trovani in u meziornu di l'[[Auropa]], u norduvestu di l'[[Africa]], in [[Israeli]] è podarsi in [[Siria]]. [[Image:Discoglossus_galganoi_rechts.jpg|thumb|200px|left|Discoglossus galganoi]] == In Corsica == Dui spezii di discuglossa sò prisenti in [[Corsica]]: u [[discuglossu corsu]] ([[Discoglossus montalenti]]) è u [[discuglossu sardu]] ([[Discoglossus sardus]]). U [[discuglossu corsu]] in particulari hè una spezia endemica di a [[Corsica]].U [[discuglossu sardu]] inveci hè endemicu di a [[Sardegna]] è di a [[Corsica]]. == Lista di i spezii == Esistini parechji spezii di discuglossa: * ''[[Discoglossus galganoi]]'' Capula, Nascetti, Lanza, Bullini et Crespo, 1985. * ''[[Discoglossus jeanneae]]'' Busack, 1986. * ''[[Discoglossus montalenti]]'' u [[discuglossu corsu]] o [[discuglossu di Montalent]], Lanza, Nascetti, Capula et Bullini, 1984. * ''[[Discoglossus nigriventer]]'' Mendelssohn et Steinitz, 1943. * ''[[Discoglossus pictus]]'' Otth, 1837. * ''[[Discoglossus sardus]]'' u [[discuglossu sardu]], Tschudi ''In'' Otth, 1837. == Distribuzioni giugrafica == <gallery> Image:Discoglossus galganoi dis.png|''[[Discoglossus galganoi]]''<br/> (+ ''[[Discoglossus jeanneae|D. jeanneae]]'') Image:Discoglossus montalentii dis.png|''[[Discoglossus montalenti]]'' </gallery> <gallery> Image:Discoglossus pictus dis.png|''[[Discoglossus pictus]]'' Image:Discoglossus sardus dis.png|''[[Discoglossus sardus]]'' </gallery> == Rifarenzi == * Delaugerre, M. & Ceylan, M. Batrachi è rettili di Corsica - Batraciens et reptiles de Corse, 1992, PNRC & EPHE (in francesu) == Liami == [[category:Discoglossidae]] la2jqc1w4qy4xy46js4va9epmxflow7 Sora pinnuta 0 7326 27299 2006-06-22T18:37:14Z Teresa 137 [[Sora pinnuta]] moved to [[Topu pinnutu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Topu pinnutu]] 9nw8do15k5ds4jt21fj2n6vwxji3mxx Malba 0 7327 27302 2006-06-23T11:49:51Z Img 21 [[Malba]] moved to [[Malma]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Malma]] 7b1o347vx1dycnp5ez8yfgsgvdv6fz8 Malva sylvestris 0 7328 27308 2006-06-23T18:38:19Z 86.206.120.242 Redirecting to [[Malma]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Malma]] 7b1o347vx1dycnp5ez8yfgsgvdv6fz8 Malva 0 7329 27310 2006-06-23T18:44:26Z 86.206.120.242 Redirecting to [[Malma]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Malma]] 7b1o347vx1dycnp5ez8yfgsgvdv6fz8 Nalva 0 7330 27311 2006-06-23T18:44:44Z 86.206.120.242 Redirecting to [[Malma]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Malma]] 7b1o347vx1dycnp5ez8yfgsgvdv6fz8 Nalba 0 7331 27312 2006-06-23T18:44:55Z 86.206.120.242 Redirecting to [[Malma]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Malma]] 7b1o347vx1dycnp5ez8yfgsgvdv6fz8 Tarantedda 0 7332 373786 373650 2021-06-02T09:35:36Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A tarantedda'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Korsischer Gebirgsmolch.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Euproctus montanus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Amphibia]]'' |----- | Ordini | ''[[Urodela]]'' |----- | Famiglia | ''[[Salamandridae]]'' |----- | Genaru | ''[[Euproctus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Euproctus montanus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Euproctus_montanus_m_ad.jpg|250px]] |----- |} A '''tarantedda''' o '''tarantella''' (''Euproctus montanus'') hè un anfibiu chì faci parti di a famiglia di i [[Salamandridae]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu.</ref> Hè un animale endemicu di a [[Corsica]]. ==Discrizzioni == [[File:Euproctus montanus, left lateral view.jpg|thumb|left|250px|A tarantedda]] A peddi di a tarantedda hè appena granulosa. A testa hè stretta è sciacciata, incù i ghjanduli parotoidi chjuchi ma evidenti. I parti supiriori sò bruni, virdicci o grisgicci, di solitu incù i strisci bughji è à spessu incù una striscia media russiccia, calchì volta ancu intarrotta. U culori di u corpu và di u brunu à u grisgiu pallidu, senza tacchi. I masci ani un schincu dilatatu, tarminendu si incù un spronu. Hà una lunghezza tutali da 7 à 13 cm. ==Biulugia== [[File:Euproctus montanus, dorsal view 01.jpg|thumb|left|250px|A tarantedda, vista da sopra]] Mentri u periudu di ripruduzioni, di branu, u tritonu corsu hè acquaticu è attivu ghjornu è notti. Entri in invirnazioni invirnali è à spessu ancu in invirnazioni d'istatina, di corta durata, in i dui casi annantu à a terra. U rapportu sissuali hà locu incù i corpi in cuntattu strettu, u masciu ingutuppendu a femina incù a coda. U graneddu hè intraduttu dirittamenti in a cloaca di a femina par mezu di i sprona prisenti annantu à i zampi da daretu di u masciu. A femina faci tandu aderiscia insin'à 120 ova (di solitu da 20 à 50) sottu à l'acqua, in i sbaccaturi o sottu à i petri piani. A tarantedda un pussedi micca pulmona. Rispira par via di a peddi è di a bocca. A tarantedda mangna insetti, varmi. ==Distribuzioni è ambienti == [[Image:Salamandra corsica dis.png|thumb|A distribuzioni di a tarantedda corsa]] A tarantedda pupuleghja guasgi a Corsica sana, in particulari à l'altitudini di muntagna sinu à 1500 metri, massimu 2500 metri, più raramenti ancu à l'altitudini più bassi. Mentri a staghjoni di ripruduzioni, passa u tempu in picculi stesi turbulenti di corsu d'acqua freta è pulita com'è i fiumiceddi di muntagna, induva l'acqua hè pura è linda, ma dinò in i fussetti è annantu à i spondi di picculi lavi è stagni. Annantu à a terra ferma, a parsona u trova à spessu sottu à i petri è i scogli. A tarantedda si trova guasi guasi dignalocu in [[Corsica]], fora podarsi di a rigioni di [[Bonifaziu]]. A so prisenza hè stata mintuvata ancu à u liveddu di u mari, in particulari versu [[Galeria]]. ==Tassunumia== Esistini solamenti dui altri spezii chì facini parti di u genaru ''Euproctus'': * ''[[Euproctus platycephalus]]'' * ''[[Euproctus asper]]'' 'Ssi dui spezii sò ancu eddi endemichi. ''[[Euproctus platycephalus]]'' (a tarantedda sarda) hè endemica di a [[Sardegna]] è ''[[Euproctus asper]]'' (a tarantedda di i Pirenei) hè endemica di i [[Pirenei]]. ==Lessicu== Altri noma corsi di a tarantedda sò: u [[vechju (anfibiu)|vechju]], u [[vichjottu (anfibiu)|vichjottu]], u vichjettu, a [[buciartula acquaghjola]]. ==Noti== <references/> == Rifarenzi == * [http://www.amphibiaweb.org/cgi-bin/amphib_query?query_src=aw_lists_genera_&table=amphib&where-genus=Euproctus&where-species=montanus Euproctus montanus, Amphibiaweb (in inglesu)] * [http://www.amis-du-parc-naturel-corse.org/parc-naturel-corse/euprocte.htm A tarentella - Euprocte de Corse, Associu di l'Amichi di u Parcu Naturale di Corsica (in francesu)] * Michel Delaugerre, Marc Cheylan: ''Atlas de Repartition des Batraciens et Reptiles de Corse''. Parc Naturel Regional de Corse/École Pratique des Hautes Études, o. O. 1992, ISBN 2-905468-09-2. (in francesu) == Liami == * [http://www.herp.it/indexjs.htm?SpeciesPages/EuproMonta.htm Euproctus montanus (in inglesu)] == Da veda dinò == * u [[Cateddu muntaninu]] [[Categoria:Salamandridae]] [[Categoria:Fauna di Corsica]] [[Categoria:Fauna endemica di Corsica]] 64nvd7svlunnuhl9ezbrkp6gv4i0730 Tarentella 0 7333 27326 2006-06-24T08:50:52Z 86.206.120.242 Redirecting to [[Tarantedda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Tarantedda]] 6nhi0tzgs1bey2dk8kplf8gjihsk7ih Euproctus montanus 0 7334 27327 2006-06-24T08:51:13Z 86.206.120.242 Redirecting to [[Tarantedda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Tarantedda]] 6nhi0tzgs1bey2dk8kplf8gjihsk7ih Erba strega 0 7335 373765 373663 2021-06-02T09:33:57Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'erba strega'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Stachys glutinosa.JPG|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Stachys glutinosa</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Lamiales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Lamiaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Stachys]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Stachys glutinosa''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Stachys glutinosa flower.JPG|250px|A pecita]] |----- |} L' '''erba strega''' (o [[arba strega]]) ([[Stachys glutinosa]]) hè una pianta chì face partita di a famiglia di i [[Lamiaceae]]. L'erba strega hè ancu chjamatu l'[[erba puzzinosa]]. Hè picciosa è musca forte. == In Corsica == L'erba strega hè cumuna in [[Corsica]]. Hè ancu chjmata u [[nizzu]]. Hè endemica da a Corsica è di a [[Sardegna]]. ==Citazione== Accade chì l'erba strega fussi citata in a cultura corsa. Per esempiu in ''I buciuleddi'' d'[[Anghjulu Canarelli]] : :''- O Margari fighjolacci !.. pa essaci buliati ci presinu à pitrati !.. i nosci carnali stessi ... quiddi di l’Arbi Puzzinosi ... l’Arbi Streghi ... si dicivani più puliti ... è chi bianchi com’e iddi ùn ci n’era !'' == Da vede dinù == * i [[fiori di Corsica]] == Referenze == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * [http://www.interromania.com/literatura/biennale/biennale01/canarelli.htm I buciuleddi, [[Anghjulu Canarelli]]] * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica - La flore endémique de Corse, Edisud (in francese) == Ligami == * [http://crdp.ac-besancon.fr/flore/flore/Lamiaceae/especes/stachys_glutinosa.htm Stachys glutinosa] * [http://www.interromania.com/literatura/biennale/biennale01/canarelli.htm Anghjulu Canarelli, I buciuleddi, Interromania] {{c-supranu}} [[Categoria:Lamiaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] [[Categoria:Flora endemica di Corsica]] diy547fb5unrmar9xclkff0qgtsues8 Megaclite 0 7336 333415 326445 2014-03-23T14:39:08Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{C-astrunumia}} '''Megaclite''' hè un [[satellitu]] di a [[Ghjove]] scupertu in u 2000 (scupridore [[Scott S. Sheppard]]). Megaclite ùn pussedi micca atmosfera. == Liami == {{Satelliti di Ghjove}} [[Categoria:Astrunumia]] 8u7e0tnxbgcg216mhnvyzfv8ifw6067 Callisto 0 7337 27349 2006-06-25T22:01:18Z 62.10.56.232 Redirecting to [[Callistu]] wikitext text/x-wiki #Redirect[[Callistu]] dgr0ube6g2d432mmf5299s71q4putxg Buciartula acquaghjola 0 7342 27360 2006-06-26T17:10:40Z Img 21 Redirecting to [[Tarantedda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Tarantedda]] 6nhi0tzgs1bey2dk8kplf8gjihsk7ih Vechju (anfibiu) 0 7343 27366 2006-06-26T17:18:41Z Img 21 Redirecting to [[Tarantedda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Tarantedda]] 6nhi0tzgs1bey2dk8kplf8gjihsk7ih Vichjottu (anfibiu) 0 7344 27367 2006-06-26T17:18:53Z Img 21 Redirecting to [[Tarantedda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Tarantedda]] 6nhi0tzgs1bey2dk8kplf8gjihsk7ih Helleborus 0 7345 371081 332696 2021-01-05T05:25:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Helleborus}} {{Taxobox_image | image = [[Image:HelleborusFoetidus-plant.jpg|250px|Helleborus foetidus]] | caption = ''''Helleborus foetidus''''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plant]]ae}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Ranunculales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Ranunculaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Helleborus]]}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = lightgreen | plural_taxon = Binomial name}} '''''Helleborus''''' {{Taxobox_image | image = [[Image:Helleborus lividus corsicus0.jpg|250px|Helleborus]] | caption = ''A nocca di Corsica: Helleborus argutifolius''}} {{Taxobox_end}} [[Image:Illustration Helleborus niger0.jpg|thumb|Illustrazioni in u seculu XIX di ''Helleborus niger'']] A '''Nocca''' (''Helleborus'') hè un genaru di pianta chì faci partita di a famiglia di i [[Ranunculaceae]]. Si cumponi di 15 spezii di pianti. U genaru '''Helleborus''' hè in maiò parti nativu di u punenti di l'[[Auropa]] ([[Britannia]], [[Spagna]] è [[Portugallu]]), di a rigioni di u [[Maritarraniu]] è di l'Auropa cintrali ([[Turchia]]). Si pò mintuvà dinò una spezia atipica (''Helleborus thibetanus'') à l'uvestu di a [[China]]; un antra spezia atipica (''(''Helleborus vesicarius'') si trova in una piccula rigioni trà a [[Turchia]] è a [[Siria]]. [[Image:Helleborus foetidus0.jpg|thumb|left|150px|I picculi fiori verdi d' ''Helleborus foetidus'']] U fiori di a nocca t'hà cinqui pitali. == In Corsica == Esisti in [[Corsica]] una spezia particulari di nocca: a [[nocca]] di Corsica (''Helleborus argutifolius''). Era classata innanzi com'è ''Helleborus lividus'' subsp. ''corsicus'' or ''Helleborus corsicus'' == Spezii è sottuspezii == Parechji spezii di pianti facini partita di u genaru '''Helleborus''': *''[[Helleborus argutifolius]]'' – a '''[[nocca]] di Corsica''' *''[[Helleborus foetidus]]'' *''[[Helleborus lividus]]'' *''[[Helleborus vesicarius]]'' *''[[Helleborus atrorubens]]'' *''[[Helleborus croaticus]]'' *''[[Helleborus cyclophyllus]]'' *''[[Helleborus dumetorum]]'' *''[[Helleborus multifidus]]'' **''Helleborus multifidus'' subsp. ''bocconei'' (synonimu ''H. bocconei'') **''Helleborus multifidus'' subsp. ''hercegovinus'' **''Helleborus multifidus'' subsp. ''istriacus'' **''Helleborus multifidus'' subsp. ''multifidus'' **''Helleborus multifidus'' subsp. ''serbicus'' (synonimu ''H. serbicus'') *''[[Helleborus niger]]'' – '''nocca nera''' **''Helleborus niger'' subsp. ''macranthus'' (synonimu ''H. niger major'') **''Helleborus niger'' subsp. ''niger'' *''[[Helleborus odorus]]'' **''Helleborus odorus'' subsp. ''laxus'' **''Helleborus odorus'' subsp. ''odorus'' *''[[Helleborus orientalis]]'' – '''nocca uriintali''' **''Helleborus orientalis'' subsp. ''abchasicus'' (synonimu ''H. abchasicus'') **''Helleborus orientalis'' subsp. ''guttatus'' **''Helleborus orientalis'' subsp. ''orientalis'' (synonimu ''H. caucasicus, H. kochii'') *''[[Helleborus purpurascens]]'' *''[[Helleborus thibetanus]]'' (synonimu ''H. chinensis'') *''[[Helleborus torquatus]]'' *''[[Helleborus viridis]]'' – a '''nocca verdi''' **''Helleborus viridis'' subsp. ''occidentalis'' **''Helleborus viridis'' subsp. ''viridis'' == Rifarenzi == == Liami== == Da veda dinò == * a [[nocca]]: a nocca di Corsica ([[Helleborus argutifolius]]) [[Categoria:Ranunculaceae]] cdtwiudjnr9orfmgrjw13v6etsly7gi Nocca (genaru) 0 7346 27380 2006-06-27T18:57:22Z 86.200.97.161 Redirecting to [[Helleborus]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Helleborus]] 7vxz2xzfxd0t6qim0ec7nays9p7nd0q Volpe 0 7347 371082 330606 2021-01-05T05:25:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = Vulpes vulpes}}<br /> {{Taxobox_image | image =[[Image:Vulpes_vulpes_sitting.jpg|250px|]] | caption = ''Vulpes vulpes''}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Mammalia]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Carnivora]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Canidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''[[Vulpes]]'''''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''V. vulpes'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink| binomial_name = Vulpes vulpes| author = [[Linnaeus]] | date= [[1758]]}} {{Taxobox_image | image =[[Image:Vulpes_vulpes_at_Cape_Newenham.jpg|250px|]] | caption = ''Vulpes vulpes''}} {{Taxobox_end}} A '''Volpe''' (o [[Volpi]], o ancu [[Vulpi]]) (''[[Vulpes vulpes]]'', [[Linnaeus]] [[1758]]), ancu chjamata '''Volpe cumuna''' hè una spezia di [[mammiferu]] chì face partita di a famiglia di i [[Canidae]]. ==Caratteristiche fisiche== A volpe hè codilonga (a coda pò misurà sin'à 50 cm). U culore di l'animale hè russicciu, ma varieghja secondu e spezie è e staghjone. U pesu di a volpe varieghja trà 5 è 8 kilò. [[Image:Vulpes vulpes pups.jpg|left|200px|thumb|I vulpachjoni]] ==Distribuzione== [[Image:Red fox distibution.png|thumb|200px|left|[[Areale]] di distribuzione]] A '''volpe''' hè cumuna in a maiò parte di l' [[Europa]]. U più suvente, si trova in e fureste muntagnole o in e pinete piaghjinche. == Altre spezie== Altre spezie di volpe sò: * a Volpe bianca (''[[Alopex lagopus]]'') * a Volpe grisgia (''[[Urocyon cinereoargenteus]]'') * (''[[Vulpes chama]]'') * a Volpe pigmea (''[[Vulpes velox]]'') * a Volpe americana (''[[Vulpes velox]]'') * a Volpe cama (''[[Vulpes chama]]'') * a Volpe di u Bengala (''[[Vulpes bengalensis]]'') == In Corsica == Esiste in [[Corsica]] una sottu spezia di volpe, diffarente di a volpe cumuna: [[Vulpes vulpes ichnusae]]. Issa sottuspezia di volpe hè endemica di a [[Corsica]] è di a [[Sardegna]]. == Citazione == A volpe hè mintuvata à spessu in i pruverbii è in e buccate corse. Per esempiu: * ''A volpe perde u pelu ma micca u viziu.'' * ''Di u cateddu tontu, a volpi si ni sfaci.'' * ''Quandu u ghjacaru invechja, a volpi li piscia addossu.'' == Da vede dinò == * u [[Lupu]] * u [[Lupu Grisgiu]] * u [[Lycaon pictus|Licaone]] * [[Vulpes vulpes ichnusae]]: a sottuspezia di volpe di [[Corsica]] è [[Sardegna]] == Galleria d'imagine == <gallery> Image:Vulpes vulpes laying in snow.jpg Image:Rød ræv (Vulpes vulpes).jpg </gallery> [[category:Canidae]] nfx3al0ex8o0bpmtgh3231vuo4ac6g5 Cervu di Corsica 0 7348 373757 373655 2021-06-02T09:33:40Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U cervu di Corsica'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Cervus_elaphus_corsicanus.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Cervus elaphus corsicanus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Mammalia]]'' |----- | Ordini | ''[[Artiodactyla]]'' |----- | Famiglia | ''[[Cervidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Cervus]]'' |----- | Spezia | ''[[Cervus elaphus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu trinuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Cervus elaphus corsicanus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:CervoMontevecchio.jpg|250px]] |----- |} U [[Cervu di Corsica]] ([[Cervus elaphus corsicanus]]) hè un [[mammiferu]] chì faci parti di a famiglia di i [[Cervidae]]. U cervu di Corsica hè una sottuspezia di [[cervu]] (''Cervus elaphus''). U nomu veni da u fattu ch'eddu hè statu ussirvatu pa a prima volta in [[Corsica]]. Ma ''Cervus elaphus corsicanus'' hè una spezia endemica di a [[Corsica]] è di a [[Sardegna]]. Difatti, u cervu di Corsica era sparitu di Corsica à a fini di u sissanta. In [[Sardegna]], ùn ni firmava più ca centu. A spezia era minacciata d'estinzioni. ma in u sittanta, a pupulazioni di Sardegna ghjugnia à 250-300 cerva. Avali, u risicu d'estinzioni s'hè alluntanatu, chì ci sò circa 6000 cerva in [[Sardegna]] è u cervu hè statu riintroduttu in Corsica. U cervu masciu di Corsica pesa circa 100 kilò. U cervu femina, a [[ronca]], pesa circa 80 kilò. I nasciti si pruducini da [[maghju]] à [[lugliu]]. U cervu pò campà sin'à 14 anni. Ci sò uni pochi di diffarenzi trà u cervu di Corsica è di Sardegna, è u cervu cumunu d'Auropa uccidintali (''cervus elaphus''). U cervu di Corsica hè più chjucu. I so ghjambi sò più corti. U so pelu dinò hè appena più scuru. È l'incurratura di ''Cervus elaphus corsicanus'' hè menu sviluppata è impurtanta ca quidda di u cervu cumunu (''[[cervus elaphus]]''). == In Corsica == [[Image:Gourde1 theodore.jpg|left|thumb|250px|Un cervu, annantu à a faccia da daretu di a zucca di [[Tiadoru Poli]]]] ''Cervus elaphus corsicanus'' era sparitu di [[Corsica]] versu à fini di u sissanta. L'ultimu animali hè statu tombu in [[Pinia]], accantu à [[Ghisunaccia]]. U cervu di Corsica hè statu riintroduttu in [[1985]] da u [[Parcu Naturali Rigiunali di Corsica]], in associu incù a Rigioni sarda. I prima cervi sò stati lintati in [[1998]] in a rigioni di [[Quenza]] (Corse-du-Sud), in a vaddi di l'[[Asinau]]. In [[1999]], 24 cervi sò stati lintati annantu à a cumuna di [[Chisa]]. U cervu di Corsica mangna a [[lamaghja]], a [[scopa]], l'[[arbitru]], u [[listincu]], i frondi è a ghjandi di a [[leccia]], è ancu i castagni. A pupulazioni corsa hè stimata oghji à circa 1300 cervi. In Corsica, u cervu ùn pò micca essa cunfusu incù un antru animali, parchì hè u solu riprisintanti di a famiglia di i [[Cervidae]]. Uni pochi di toponimi sò tistimonii di a prisenza anziana di u cervu in Corsica: par asempiu u paesi di [[Cervioni]]. == In Sardegna== Attualmenti, u risicu d'estinzioni di a spezia s'hè alluntanatu in [[Sardegna]], induva ci sò più di 6000 cerva. A maiò parti di i cerva sò arrighjunati in a Sardegna miridiunali: in [[Sulcis]] (guasi 2.600 esemplari, frà mezu à i quali 1.000 in a Riserva di Monti Arcosu è 1.500 in i territori contigui di i furesti duminiali di Gutturu Mannu, Monte Nieddu è Is Cannoneris); in [[Sarrabus]] (più di 2.000 esemplari); in Monti di l'Iglesienti è di l'Arburesi (guasi 1.500 esemplari, frà i quali 1.250 in Arburesi è quissi altri in u Monti Linas è in u Monti Lerno. == Citazioni == U cervu hè mintuvatu qualchi volta in a cultura è a litteratura corsa. Par esempiu: * in u pruverbiu: ''À chì cervu ùn hè è cervu si crede, à u saltu di u fossu si n’avvede'' * ''U cervu corsu'' hè dinò una canzona di u gruppu [[Diana di l'Alba]] * in ''A nanna dlu bambinu'' di [[Monsignori di la Fuata]]: ''Par quisti punti, par sopra issi cuddetti Vi sò li mufri, li ronchi è li cirvetti.'' * in a tupunumia corsa: [[Cervioni]], a ''Grotta di u Cervu'' in u [[Lugu di Nazza]], ''Pedicervu'' in [[Ventisari]] == Prutizzioni == U cervu di Corsica hè statu scrittu in [[2000]] annantu à a lista rossa di i spezii minacciati di l'[[IUCN]]. In [[Italia]], u cervu di Corsica hè scrittu dinò annantu à u righjistru di i spezii particularmenti prutetti, à u liveddu naziunali (art. 2 L. 157/92) è rigiunali (art 5 L.R. 23/98). == Da veda dinò== * i [[Mammiferi di Corsica]] * a [[Ronca]] == Rifarenzi == * [http://www.ecologie.gouv.fr/IMG/natura2000/habitats/pdf/tome7/1367.pdf Cervus elaphus corsicanus, Natura 2000 (in francesu)] * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/pruverbiicorsi.pdf Bellagamba, Ghjambattista, Una scelta di pruverbii corsi, 1988, [[Adecec]]] * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" ==Liami== * [http://www.parc-naturel-corse.com/patrimoine/maquis/cerf.html U cervu parcu naturali di Corsica] [[Categoria:Cervidae]] [[Categoria:Mammiferi di Corsica]] ozqudrxj721yzs0f9u7m5m6ffwr6qkk Cervu 0 7349 366583 27399 2020-05-15T15:57:59Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Cervu di Corsica]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cervu di Corsica]] thnwug3p7rcdobhcx113idmfmzljx2b Milvu 0 7352 373817 365150 2021-06-02T09:41:45Z Minorax 15175 clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U milvu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Rotmilan.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Milvus milvus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordini | ''[[Falconiformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Accipitridae]]'' |----- | Genaru | ''[[Milvus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Milvus milvus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Milvus milvus6.jpg|250px]] |----- |} U '''Milvu '''(o Filanciu) (''[[Milvus milvus]]'') hè un aceddu chì faci parti di a famiglia di l' [[Accipitridae]]. Hè un tipu d'aceddu chì hè cumunu in [[Auropa]]. == Discrizzioni == U [[dimurfismu sissuali]] hè guasi inesistenti ind'è u milvu, ma a femina hè appena più chjara cà u masciu. Par taglia (masciu 60&nbsp;cm, femina 66&nbsp;cm) è [[apartura alari]] (masciu 150&nbsp;cm, femina 160&nbsp;cm), supareghja u [[milvu brunu]], incù u quali à spessu si cunfondi. U so [[piumaghju]] hè moltu più chjaru cà quiddu di u milvu brunu, da u quali si distingui par a coda russiccia caratteristica è assà furcata. S'eddu hè ussirvatu in bulu, si distingui par via di u so culori russicciu è di a tacca bianchiccia annantu à u latu infiriori di i penni remiganti primarii. Hè un animali chì a so coda mori larga li parmetti d'arià più faciuli. U capu di u milvu hè grisgiu. U milvu pò campà sin'à 25 anni. Hè longu 60 à 70 cm. U pesu di u milvu masciu varieghja trà 700 è 1000 grammi, è quiddu di a femina varieghja trà 900 è 1300 grammi. U milvu mangna [[topu|topa]], [[aciartula|aciartuli]], [[ruspu|ruspa]], [[ranochja|ranochji]], è [[mignoculu|mignoculi]]. S'accoppia à a fini di [[marzu]] o à u principiu d'[[aprili]]. U milvu si cunnosci da u [[buzaiu]] chì u milvu hè codisfurcatu, inveci u [[buzaiu]] t'hà a coda ronda. == Tassunumia == Sò cunnisciuti dui [[sottuspezii]] di milvu: *''M. m. milvus'' <span style="font-variant: small-caps">(Linnaeus, 1758)</span> *''M. m. fasciicauda'' <span style="font-variant: small-caps">Hartert, 1914</span>, incù un ariali ristrettu à [[Capu Verdi]] == In Corsica == [[File:Milvus migrans primary.jpg|left|50px|thumb|A piuma di u milvu]] In [[Corsica]] ci si trova a più impurtanta pupulazioni di milvi d'[[Auropa]]. Ma hè più piaghjincu cà muntagnolu ed hè raru d'ussirvà lu sopra à 1400 metri. U milvu hè più cumunu in [[Pumonti]] ca in [[Cismonti]]. Fraquenta piuttostu i rigioni piaghjinchi è a machja bassa. Par quissa, ùn si scontra micca in i furesti di l'interiori di l'isula nè menu in i machjona. A più impurtanta pupulazioni di milvi in Corsica stà in [[Balagna]], par via di a prisenza di u [[cunigliulu]]. A pupulazioni di milvi in [[Corsica]] pò essa stimata à 300 coppii arrighjunati. U milvu hè calatu mori in [[Italia]] dipoi u principiu di u [[XXimu seculu]]. Hè ancu sparitu da certi rigioni d'italia. In [[1980]], ùn ci firmava più ca circa 150 coppii. In [[Tuscana]] in particulari ind'eddu era cumunu, hè sparitu in u sittanta. Furtunatamenti, ci hè statu un programmu di riintruduzzioni di u milvu in Tuscana, elaburatu da l'Associu di l'Amichi di u Parcu Naturali di Corsica<ref>Da: ''I milvi di Corsica in Tuscana''.</ref>. Hè privistu cusì di prilivà uni pochi di puilacona in [[Corsica]] è in [[Svizzara]] è di purtà li in Tuscana. Cinqui piulacona di Corsica sò stati turrati à introducia in Tuscana in [[2007]]. == Prutizzioni == U milvu hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington ([[CITES]]) chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Gallaria d'imagini == <gallery> Image:Milvus milvus R(ThKraft).jpg| Image:Flying Falcon.jpg| Image:Milvus milvus L(ThKraft).jpg| Milvus milvus MHNT.ZOO.2010.11.80.15.jpg |Museum specimen </gallery> == Noti == <references/> == Da veda dinò == * u [[buzaiu]] * [[aceddi di Corsica]] == Rifarenzi == * Thibault, Jean-Claude, Les oiseaux de Corse - Aceddi di Corsica, 1983, PRNC (in francesu) * [http://www.oiseaux.net/oiseaux/accipitriformes/milan.royal.html Le milan royal - U milvu (in francesu)] * [http://www.cen-corse.org/travaux/292.pdf I milvi di Corsica in Tuscana - Associu di l'Amichi di u Parcu Naturali di Corsica (in francesu] == Liami == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/lesoiseaux3.html Lessicu - L'aceddi, [[Adecec]]] * [http://www.arkive.org/species/ARK/birds/Milvus_milvus/ Imagini di u milvu (in inglesu)] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[Categoria:Accipitridae]] 1p9q2hgjkenlhnikt6rabambten6vfa Milvus milvus 0 7353 27420 2006-06-30T12:00:18Z 86.194.238.253 Redirecting to [[Milvu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Milvu]] 5dk4re1txqvhfyjigmidq5gu9lr7piq Rusulacciu 0 7465 27629 2006-07-02T10:58:14Z 83.201.67.118 Redirecting to [[Fiori di spusedda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Fiori di spusedda]] lnol2utzwhzugtm6srpfydggtjsrgro Ilex aquifolium 0 7466 27657 2006-07-02T19:40:09Z Img 21 [[Ilex aquifolium]] moved to [[Caracutu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Caracutu]] l7sfrjwflszmsnnkuxrp75wepqv34w1 Spagna 0 7467 377755 376459 2021-11-06T14:29:36Z Gerd Eichmann 13835 gallery added wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Regnu di Spagna |nomeUfficiale = Reino de España |linkBandiera = Flag of Spain.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Escudo de España (mazonado).svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = EU-Spain.svg |motto = Plus ultra |mottoTraduzione = Più oltre |lingua = [[Lingua spagnola|spagnolu]] |capitale = [[Madridi]] |capitaleAbitanti = 3.228.359 |capitaleAbitantiAnno = 2005 |governo = Munarchia parlamentare |presidente = Felipe VI |primoMinistro = Pedro Sánchez |elenco capi di stato = |elenco capi di governo = |indipendenza = |ingressoONU = |ingressoUE = |superficieTotale = 504.030 |superficieOrdine = |superficieAcqua = 1,04 |popolazioneTotale = 45.200.737 |popolazioneAnno = |popolazioneOrdine = |popolazioneDensita = 90 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +1 |valuta = [[Euro]] |PIL= |PILValuta= |PILAnno= |PILOrdine= |PILprocapite= |PILprocapiteValuta= |PILprocapiteAnno= |PILprocapiteOrdine= |HDI= |HDIAnno= |HDIOrdine= |energia = |tld = .es |telefono = +34 |targa = |inno = Marcha Real (Marchja Reale) |festa = Ùn hà micca feste |note = }} [[File:Spain.png|200px|thumb|Carta di a Spagna (senza l'isule Canarie)]] [[File:Espagne carte.png|thumb|250px|Un' altra carta di a Spagna]] A '''Spagna''', ufficialmente u '''Regnu di Spagna''' (in [[spagnolu]] è [[lingua galiziana|galizianu]]: ''Reino de España''; in [[lingua basca|bascu]]: ''Espainiako Erresuma''; in dialettu aranese: ''Regne d'Espanha''; in [[catalanu]]: ''Regne d'Espanya''), è unu Statu membru di l'[[Unione europea]], situatu in [[Auropa]] sudu-[[Auropa occidentale|occidentale]]. Hè membra di l'[[Unione Europea]], di a zona [[euro]] è di u spaziu Schengen. Da u puntu di vista militare, hè membra di l'[[OTAN]]. A lingua uffiziale di stu paesu hè u [[lingua spagnola|spagnolu]], ma si parla navvarroaragonese, [[lingua catalana|catalanu]], [[lingua galiziana|galizianu]], [[lingua asturiana|asturianullionesa]] è [[lingua basca|bascu]] dinò. L'[[lingua occitana|occitanu]] hè parlatu in u nordu di a [[Catalunia]]. A Spagna hè cumposta di [[regione spagnole|17 regione autonome]]. ==Etimolugia== U nomu [[Lingua latina|latinu]] di a Spagna, ''Hispania'' hè prubabilmente una parolla [[Lingue semetiche|semetica]], perchè u nomu [[Lingua fenicia|feniciu]] di a regione hè ''Spania''. <ref>http://www.historiaclasica.com/2007/09/iberia-vs-hispania-origen-etimolgico.html</ref> <br><gallery class=center caption="Spagna - España"> A Black and White Photo of the the Gran Vía in Madrid Spain.jpeg|'''Madridi''' (Gran Vía) Cordoba-04-Dom-1983-gje.jpg|Cordoba Avila-20-Tor-1983-gje.jpg|Avila Toledo-26-Tor-1983-gje.jpg|Toledo Granada-136-Alhambra-Loewenhof-Pavillon-1983-gje.jpg|Granada La Granja-04-Palast-1983-gje.jpg|La Granja Segovia-154-Aquaedukt frontal Mitte-1983-gje.jpg|Segovia Tarifa-06-Fischfrau-1983-gje.jpg|Tarifa Sierra Nevada-12-Pico del Veleta-Blick vom Gipfel-1983-gje.jpg|Sierra Nevada </gallery> ==Referenze== {{referenze}} ==Da vede dinò== *[[Montehermoso]] *[[Joseba Sarrionandia]] *[[Villarrobledo]] *[[Monzón]] *[[Entrena]] *[[Villanueva de la Jara]] *[[Láchar]] *[[Riello (León)]] * [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Spain Commons] {{Unione europea}} [[Categoria:Spagna| ]] [[Categoria:Unioni Auropea]] 8uighay5kdvhpg5ffw2u6p1c356oif0 Beddula 0 7468 371083 364200 2021-01-05T05:26:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = Mustela nivalis}}<br /> {{Taxobox_image | image =[[Image:WEASEL.JPG|250px|]] | caption = ''A beddula}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Mammalia]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Carnivora]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Mustelidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''[[Mustela]]'''''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''M. nivalis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink| binomial_name = Mustela nivalis| author = [[Linnaeus]] | date= [[1766]]}} {{Taxobox_end}} A '''beddula''' (o '''[[bellula]]''') (''[[Mustela nivalis]]'') hè un [[animali]] chì faci partita di a famiglia di i [[mustelidae]]. A beddula pò campà sin'à 8 anni. A so coda hè longa da 3 à 13 cm. Pesa da 30 à 250 grammi. U masciu di a beddula hè più maiò ca a femina. A beddula s'accoppia trà [[marzu]] è [[aostu]]. I predatori di a beddula sò: i ghjatti salvatichi, a [[volpi]], u [[malaceddu]] o u [[ciocciu]], u [[falcu]] è a [[currachja]]. A beddula si nutrisci d'[[insetti]], d'[[anfibii]], di [[topu|topa]] o tupanchjini, d'ova è d'aceddi. == In Corsica == A beddula hè prisenti in [[Corsica]]. Hè u solu animali in [[Corsica]] chì faci partita di a famiglia di i [[mustelidae]]. == Rifarenzi == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/lafaune.pdf Franceschi, Paul, A fauna di vertebrati di Corsica - la faune de vertébrés de Corse (in francesu), 1984, [[Adecec]]] * [http://gemi.mpl.ird.fr/cepm/SiteWebESS/OPM/Lebarbenchon/Lebarbenchon%202006a.pdf C. Lebarbenchon, Françoise Poitevin & Claudine Montgelard, Genetic variation of the weasel (Mustela nivalis) in Corsica... - Variazione genetiche di a bellula in Corsica...(in inglesu)] * [http://biocenosi.dipbsf.uninsubria.it/atit/PDF/Volume7(1-2)/7(1-2)_2.pdf Masseti, Marco (in inglesu] == Liami == * [http://www.ac-corse.fr/expos_autres/webdlc2/webdlc/belette.html BDLC - A bellula] [[Categoria:mustelidae]] nrd3fyy47vyntur8g7s4jn2sv3w68gt Bellula 0 7469 27682 2006-07-04T18:08:48Z 83.201.134.55 Redirecting to [[Beddula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[beddula]] 1s9u8x53qrtj6uolsx9tgnb0vve7djq Mustela nivalis 0 7470 27689 2006-07-04T18:17:19Z 83.201.134.55 Redirecting to [[Beddula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[beddula]] 1s9u8x53qrtj6uolsx9tgnb0vve7djq Spagnolu 0 7471 112064 27717 2007-12-28T03:27:38Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua spagnola]] 5rv73j6hw2inq2cy0tlm9c2fdh9orj7 Saturnu 0 7472 378392 378343 2022-02-03T05:56:25Z Kwamikagami 17182 wikitext text/x-wiki [[File:Saturn_during_Equinox.jpg|thumb|250px|Saturnu vista da a sonda Cassini in u 2008.]] '''Saturnu''' (simbulu: [[File:Saturn symbol (fixed width).svg|16px|♄]]) hè a sesta pianeta di u Sistemu sulariu per ordine di distanza à u Sole è a siconda dopu à Ghjove tantu per via di a so taglia ch'è per via di a so massa.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Saturnu hè una pianeta gigante, à listessu titulu ch'è Ghjove, [[Uranu]] è Nettuniu, è più precisamente una gigante gasosa di tipu Ghjove. Di un diamitru di circa novi volte è mezu quellu di a Terra, hè per u più cumposta d'idrogenu è d'eliu. A so massa vale 95 volte quella di a Terra è u so vulumu 900 volte quellu di a nostra pianeta. U so periodu di rivoluzione hè di circa 29 anni. Era à u perieliu u 26 di lugliu 2003 è à l'afeliu u 17 di aprile 2018. Saturnu hà un spampillime bellu più debule ch'è quellu di l'altre pianete osservevule à ochju nudu. A so magnitudine apparente pò aghjunghje à u mumentu di l'oppusizione un massimu di 0,439, mentre chì u so diamitru apparente varieghja da 14,5 à 20,5 siconde d'arcu è chì a so distanza à a Terra varieghja da 1,66 à 1,20 miliardi di chilomitri. Saturnu pussede un sistemu d'anelli, cumposti per u più di particule di ghjacciu è di polvara. Saturnu pussede numerosi satelliti, frà i quali cinquanta trè sò stati cunfirmati è numinati. Titanu hè u più satellitu miò di Saturnu è a siconda più luna maiò di u Sistemu sulariu dopu à Ganimedu intornu à Ghjove. Titanu hè più maiò ch'è a pianeta Mercuriu è hè a sola luna di u Sistemu sulariu à pussede un'atmusfera significativa. Essendu a più landana di e pianete di u Sistemu sulariu osservevule à ochju nudu in u celu nutturnu da a Terra, Saturnu hè cunnisciutu dapoi a Preistoria. == Caratteristiche fisiche == === Massa è dimensione === Saturnu hà a forma di un [[sfiroidu]] sciacciatu : a pianeta hè sciacciata à i [[polu geugraficu|poli]] è imbuffata à l'[[equatore]]. I so diamitri equatoriali è pularii differiscenu di circa 10 % (20536 km) per u prima, è di 110449 km per u sicondu, vene à dì un diamitru mediu volumetricu di 116464 km), cunsequenza di a so rapida rutazione annantu à ella stessa è di una cumpusizione interna fluidissima. L'altre gigante gazose di u [[Sistemu sulariu]] ([[Ghjove (pianeta)|Ghjove]], [[Uranu (pianeta)|Uranu]] è [[Nettuniu (pianeta)|Nettuniu]]) sò dinù sciacciate, ma di manera menu marcata. Saturnu hè a siconda pianeta a più massiccia di u Sistemu sulariu, 3,3 volte menu ch'è [[Ghjove (pianeta)|Ghjove]], ma 5,5 volte più ch'è [[Nettuniu (pianeta)|Nettuniu]] è 6,5 volte più ch'è [[Uranu (pianeta)|Uranu]]. Paragunatu à a [[Terra]], Saturnu hè 95 volte più massicciu. U so diamitru essendu circa 9.5 volte più maiò ch'è quellu di a Terra, u so vulumu hè 900 volte superiore. Saturnu hè a sola pianeta di u Sistemu sulariu chì a so [[massa volumica]] media hè inferiore à quella di l'[[acqua]] : 0.6873 g/cm cubi. Quessa vene à dì chì s'è omu truvava un oceanu abbastanza grande per cuntene Saturnu, quellu gallighjeria<ref>Gaétan Morrissette, Astronumia Prima Cuntattu, p. 186, Plume</ref>. Salvu chì a so cuesione ùn seria micca mantenuta, chì hè gasosa. 'Ssu cifru piatta enorme disparità in a ripartizione di a massa à l'internu di a pianeta : s'è a so atmusfera, per u più cumposta d'idrogenu (u gasu u più lebbiu), hè menu densa ch'è l'acqua, u so nucleu invece hè bellu più densu. === Cumpusizione === L'alta atmusfera di Saturnu hè custituita à 93,20 % d'idrogenu è à 6,7 % d'[[eliu]] in termini di molecule di gasu (96,5 % d'[[idrogenu]] è 3,5 % d'eliu in termini d'atomi). E tracce di [[metanu]] {CH4, d'[[etanu]] (C2H6), d'[[ammoniacu]] (NH3), di [[acetilenu]] (C2H2) è di [[fosfina]] (PH3) sò dinù state trove. I nivuli i più in altitudine sò cumposti di cristalli d'ammoniacu, mentre chì i nivuli più bassi parenu esse custituiti sia di [[hidrosulfuru d'ammoniu]] (NH4SH), sia d'[[acqua]] (H2O). Rispettu à l'abbundanza di l'elementi di u Sole, l'atmusfera di Saturnu hè più povara in eliu. A quantità d'elementi più grevi ch'è l'eliu ùn hè ancora cunnisciuta incù accuratezza, ma omu suppone chì e so prupurzione currispondenu à l'abbundanze iniziale à u mumentu di a furmazione di u Sistemu sulariu. A massa tutale di 'ssi elementi hè stimata à 19 à 31 volte quella di a Terra, una frazzione significativa essendu situata in a rigione di u nucleu di Saturnu. === Struttura interna === [[File:Saturno-Interno.jpg|dritta|retta|thumb|upright=2.5|Diagramma di a struttura di Saturnu.]] A struttura interna di Saturnu seria simile à quella di [[Ghjove (pianeta)|Ghjove]], incù un nucleu rucciosu di silicati è di [[ferru]], circundatu di un stratu d'[[idrogenu metallicu]], po' d'idrogenu [[liquidu]], è' infine d' idrogenu gasosu. E tracce di ghjacci diversi serianu dinù prisenti. E transizione trà 'ssi differenti strati serianu prugrissive è a pianeta ùn cumpurteria micca una vera superficia. A rigione di u nucleu pussederia trà 9 è 22 volte a massa di a Terra. Saturnu hà una timperatura interna assai alta, aghjunghjendu prubabilmente 12000 kelvin in u nucleu, è sgaghja, cum'è Ghjove, più energia ch'ellu ne riceve u [[Sole]]. A forza parte di 'ssa energia pruvene di un effettu di cumprissione gravitaziunale ([[meccanismu di Kelvin-Helmholtz]]), ma 'ss'effettu ùn basta micca solu à spiigà a produzzione termica. Benchì Saturnu sia cumpostu per u più d'[[idrogenu]] è d'[[eliu]], i gasi ùn ripprisentanu chì una debule parte di a so massa chì l'idrogenu diventa liquidu quandu a densità varca 0.01 g/cm3. 'Ssa fruntiera hè aghjunta annantu à una sfera chì currisponde à 99,9 % di a massa di Saturnu. Avvicinendu si di u core di a pianeta, a densità cuntinueghja di cresce sin'à trasfurmà l'idrogenu in metallu. U nucleu rucciosu hè paragunevule à quellu di a Terra eccittuatu ch'ellu hè più densu. In u 2004, a massa di 'ssu nucleu hè stata stimata trà 9 è 22 volte a massa di a Terra da una squadra d'astrunomi francesi. 'Ssu estimu hè statu effittuatu à parte si da u [[campu gravitaziunale]] è di i mudelli geufisichi di e pianete gasose. Di più, omu stima chì u diamitru di u nucleu hè di 25000 km. 'Ssu nucleu hè circundatu di un mantellu zeppu d'idrogenu liquidu po', à misura chì omu si scarta u centru, d'eliu liquidu saturatu in idrogenu nanzu chì l'idrogenu è l'eliu diventanu gasosi annantu à circa 1000 km. === Atmusfera === Saturnu, bench'è calmu in apparenza, pussede un clima viulente. À u polu sudu di a pianeta si trova un uraganu chì a so taglia hè superiore à quella di i Stati Uniti incù vicinu à 8000 km di largu. Differentemente à a [[Grande machja rossa]] di Ghjove, stu uraganu pussede un ochju chì u rende prossimu da l'uragani terranei. A [[velucità]] di u [[ventu]] annantu à Saturnu pò aghjunghje 1800 [[chilomitri per ora]], un valore superiore à quelle rilivate annantu à [[Ghjove (pianeta)|Ghjove]] ma minima ch'è annantu à [[Nettuniu (pianeta)|Nettuniu]]. A cumpusizione di i nivuli di Saturnu varieghja incù l'altitudine. In e rigione e più alte, induve e timperature evolueghjanu trà 100 è 160 K è a prissione trà 0,5 è 2 bari, i nivuli sò cumposti di ghjacciu di [[ammoniacu]]. Trà 2,5 è 9 bari si trova u ghjacciu d'acqua à e timperature di 185 à 270 K. 'Ssi nivuli s'intreccianu à i nivuli di ghjacciu d'[[idrosulfuri di ammonium]] à parte da 3 bari. Quest'ultimi si mantenenu sin'à 6 bari. L'ultima stratu cuntene e gocce d'[[ammoniaca]] (ammoniacu in [[soluzione acquosa]]) per e prissione da 10 à 20 bari trà 270 è 330 K. Di manera simile à Ghjove, l'atmusfera di Saturnu hè organizata in fasce parallele, ancu s'è 'sse fasce sò menu visibile è più larghe vicinu à l'equatore. Difatti, u sistemu nivulosu di Saturnu ùn fubbe ossirvatu per a prima volta ch'è à u mumentu di e missione Voyager. Dapoi, i telescopii terranei anu fattu abbastanza prugressi per pudè suvità l'atmusfera saturniana è e caratteristiche currente ind'è Ghjove (cum'è i timpurali ovali à longa durata di vita) sò statu ritruvate ind'è Saturnu. In u 1990, u telescopiu spaziale Hubble hà ossirvatu un enormu nivulu biancu vicinu à l'equatore di Saturnu chì ùn era micca prisente à u mumentu di u passaghju di e sonde Voyager. In u 1994, un antru timpurale di taglia più mudesta hè statu ossirvatu. [[File:Rotatingsaturnhexagon.gif|thumb|left|180px|Animazione di u sistemu nivulosu pulariu esagunale.]] U nivulu di [[1990]] hè un esempiu di [[grande machja bianca]], un finominu saturnianu effemeru chì si riproduce circa ogni 30 anni (vene à dì circa ogni annu saturnianu). E grande machje bianche sò state ossirvate in u [[1876]], [[1903]], [[1933]] è [[1960]]. S'è a periudicità si mantene, un'antra timpesta duveria produce si ver' di u 2020. In l'imaghjine trasmesse da a sonda ''[[Cassini-Huygens|Cassini]]'', l'atmusfera di l'emisferu nordu apparisce turchina, di modu simile à quella d'[[Uraniu]]. 'Ssu culore hè prubabilmente cagiunatu da a [[diffusione Rayleigh]]. L'imageria [[infrarossa]] hà mustratu ch'è Saturnu pussede un vortice pulariu caldu, u solu finominu di 'ssu tipu cunnisciutu in u Sistemu sulariu. Un sistemu ondulatoriu [[Esagunu|esagunale]] esiste intornu à u polu nordu, ver' di 78° di latitudine. Hè statu rimarcata per a prima volta à u mumentu di u passaghju di e sonde ''Voyager''. I bordi di l'esagunu misuranu circa 13800 km. A struttura voglie annantu à ella stessa incù un periodu di 24 ore. U sistemu ùn si sposta micca in longitudine cum'è l'altre strutture nivulose di l'atmusfera visibile. A so origine ùn hè micca cunnisciuta. A maiò parte di l'astrunomi parenu pinsà ch'ellu si tratta quì di un inseme d'[[Onde staziunariu|onde staziunarie]]. Frà l'altre teurie, puderia agisce si di un tipu scunnisciutu d'[[aurora pularia]]. Da [[u 2004]] à [[u 2009]], a [[Cassini (sonda spaziale)|sonda Cassini]] hà dinù pussutu ossirvà a furmazione, u sviluppu è a fine di 9 viulenti timpurali. I timpurali di Saturnu sò particularmente longhi. Un timpurale si sparghjì di nuvembre di u 2007 à lugliu di u 2008. Di listessa manera, un timpurale assai viulente principiò di ghjinnaghju di u 2009 è durò più di 8 mesi. Sò i più longhi timpurali ossirvati insin'à quà in u Sistemu sulariu. Ponu stende si annantu à più di 3000 km di diamitru intornu à a rigione chjamata " Via di e timpeste " situata à 35° à u Sudu di l'equatore. E scariche elettriche pruvucate da i timpurali di Saturnu emettenu l'onde radiu deci milla volte più forte ch'è quelle di i timpurali terranei. === Magnetosfera === A magnetosfera di Saturnu hè una cavità criata in u [[ventu sulariu]] da u [[campu magneticu]] di a pianeta. Scuperta in u 1979 da a sonda ''[[Pioneer 11]]'', a magnetosfera di Saturnu hè a siconda più vasta in senu à u [[sistemu sulariu]], dopu à quella di Ghjove. A [[magnetopausa]], fruntiera trà a magnetosfera di Saturnu è u ventu sulariu, si trova à circa vinti volte u raghju di Saturnu dapoi u centru di a pianeta, mentre chì a coda magnetica si stende daretu annantu à parechje centinare di volte u raghju di a pianeta. A magnetosfera di Saturnu hè empiuta à plasma originariu di a pianeta è di i so satelliti, in particulare [[Encelade (luna)|Encelade]] chì sbiocca sin'à 600 kilò di vapore d'acqua da i so [[Geyser|geyser]] à u polu sudu. U campu magneticu si carca cusì di 100 kilò d'ioni per siconda. 'Ssu plasma si culloca da l'interiore di u campu ver' di a magnetocoda. L'interazzione di a magnetosfera è di i venti sularii crea l'[[Aurora pularia|aurore]] pularie annantu à i poli di a pianeta in u campu di u visibile, di l'[[infrarossu]] è di l'[[ultraviolettu]]. À l'internu di a magnetosfera si trova una [[cinta di radiazione]] chì cuntene e particule d'energia chì ponu aghjunghje a dicina di megaelettronivolti. 'Sse particule anu tandu una forte influenza annantu à a superficia di e lune ghjacciate di Saturnu. Saturnu ingenereghja un [[campu magneticu]] bipulare è simetricu di 0.2 gauss (20 µT) à l'equatore, ciò chì hè appena più debule ch'è u campu magneticu terraneu. U raghju di a magnetosfera hè 19 volte più maiò chì quellu di Saturnu, vene à dì 1100000 km, siont'è [[Voyager 2]]. L'origine di 'ssa magnetosfera hè prubabilmente l'[[Effettu dinamu]] di i currenti d'idrogenu metallicu liquidu. Hè a magnetosfera chì rispinghje e particule di i venti sularii. U [[campu magneticu]] di Saturnu hè più debule ch'è quellu di Ghjove è a so [[magnetosfera]] hè più chjuca. === Rutazione === L'atmusfera di Saturnu subiscendu una [[rutazione differenziale]], parechji sistemi sò stati definiti, incù i periodi di rutazione propii (un casu simile à quellu di Ghjove) : * u prima sistemu hà un periodu di 10 ore 14 min 00 s è cuncerna a zona equaturiale, chì si stende trà u bordu nordu di a cinta equaturiale meridiunale è u bordu sudu di a cinta equaturiale bureale ; * u sicondu sistemu cuncerna tutte l'altre latitudine è pussede un periodu di 10 ore 39 min 24 s ; * u terzu sistemu, basatu annantu à a rutazione di l'emissione radiu di Saturnu, pussede un periodu di 10 ore 39 min 22,3 s. Quest'ultimu sistemu, misuratu à u mumentu di u passaghju di e sonde ''[[Vohager]]'', era quellu generalmente imprudatu per parlà di a rutazione di a pianeta. Eppuru, à u mumentu di u so approcciu di Saturnu in u [[2004]], a sonda ''[[Cassini-Huygens|Cassini]]'' misurò chì u periodu di rutazione radiu era appena cresciutu, aghjunghjendu 10 ore 45 min 45 s (± 36 s). A causa esatta di u cambiamentu ùn hè micca cunnisciuta. Di marzu 2007, hè statu annunciatu chì a rutazione di l'emissione radiu ùn rende micca contu di a rutazione di a pianeta, ma hè cagiunata da i muvimenti di cunvezzione di u discu di plasma circundendu Saturnu, i quali sò indipindenti di a rutazione. E variazione di periodu puderianu esse cagiunate da i [[geyser]] di a luna [[Encelade (luna)|Encelade]]. U [[vapore d'acqua]] emessu in orbita saturniana s'incaricheria elettricamente è piseria annantu à u [[campu magneticu]] di a pianeta, ralentiscendu a so rutazione rispettu à quella di Saturnu. S'è 'ssu puntu hè virificatu omu ùn cunnosce nessunu metudu affidevule per diterminà u periodu di rutazione reale di u nucleu di Saturnu. === Timperatura === Essendu data a so distanza à u Sole, Saturnu hè una pianeta assai freta in superficia : a so timperatura massima hè di 134 K (-139&nbsp;°C), a so timperatura media aghjunghje 93 K (-180&nbsp;°C) è a so timperatura minima hè di circa 72 K (-201&nbsp;°C). == Anelli planitarii == L'anelli di Saturnu sò l'[[Anellu planitariu|anelli planitarii]] i più impurtanti di u [[Sistemu sulariu]]. Bench'elli parenu cuntinui visti dapoi a Terra, sò difatti custituiti da innumerevule particule di [[ghjacciu]] (95 à 99 % di ghjacciu d'acqua pura sient'è l'analise spettruscopiche) è di [[polvara]] chì a so taglia varieghja da uni pochi di [[Micrometru|micrometri]] à une poche di centinare di metri. Anu ognunu un'[[orbita]] differente. L'anelli formanu un discu chì u so diamitru hè largu 360000 <abbr>km</abbr> (l'anelli principali si stendenu da 7000 à 72000 km) cumpurtendu parechje divisione di larghezze varie chì u so spissore si stende da 2 à 10 metri. Differentemente à quelli di altre [[Pianeta gigante gasosa|gigante gasose]], sò estremamente lucichente ([[albedu]] da 0,2 à 0,6). === Litteratura === * ''[[Micromégas]]'' (1752) di [[Voltaire]]. Micromégas ghjunghje annantu à Saturnu à u principiu di u racontu. Uranu è Nettuniu ùn eranu ancora scuperte à l'epica. * ''[[Hector Servadac]]'' (1877) di [[Jules Verne]]. U libru attribuisce à Saturnu 8 satelliti è 3 anelli. * ''[[A Journey in other Worlds]]'' (1894) di [[John Jacob Astor IV|John Jacob Astor]]. L'espluratori aghjunghjenu una pianeta Saturnu discritta cum'è bughja è murente. Hè pupulata d'esseri fantomatichi cumunichendu per via di telepatia è previdendu l'avvene. * ''[[Cthulhu Mythos]]'' di [[Howard Phillips Lovecraft|H.P. Lovecraft]]. * ''[[A Via marziana]]'' (1952) d'[[Isaac Asimov|Asimov]]. L'umani di a culonia marziana si lancianu in una spedizione ver' di l'anelli di Saturnu. * ''Operazione Saturnu'' (1953) di [[Frank Hampson]]. * ''[[Saturn Rukr]]'' (1997) di [[Robert Forward|Robert L. Forward]]. Saturnu aggronda una forma di vita intelligente sottu à i nivuli. * ''[[The clouds of Saturn]]'' (1998) di [[Michael McCollum]]. * ''[[L'Alba di a notte]]'' (1996-1999) di [[Peter F. Hamilton]]. * ''[[Accelerando]]'' (2005) di [[Carlu Stross]]. L'umanità culunizeghja a pianeta Saturnu. * ''[[Larklight]]'' (2006) di [[Philip Reeve]]. * ''[[A Zona di u fora]]'' (2007) d'Alain Damasio. Rumanzu di fintascenzia in u quale un gruppu cuntestatariu prova à rompe a cultura orwelliana di una culonia umana chì campa annantu à un satellitu di Saturnu. * ''[[The Taking of Chelsea 426]]'' (2009) di [[David Llewellin|David Llewellyn]]. Rumanzu appartinendu à l'universu di [[Doctor Who]], l'umanità ci culunizeghja i nivuli di Saturnu. * ''[[2312 (rumanzu)|2312]]'' (2012) di [[Kim Stanley Robinson]]. * ''[[SaturnRun]]'' (2015) di [[John Sandford]]. * Varii [[comics]] frà i quali [[Superman]]. == Note == <references/> ==Da vede dinò== * [[Atmusfera di Saturnu]] * [[Cassini-Huygens (sonda spaziale)]] * [[Anelli di Saturnu]] * [[Satelliti naturali di Saturnu]] * [[Sistemu sulariu]] [[Categoria:Pianeta]] [[Categoria:Saturnu| ]] [[Categoria:Ghjove fretu]] [[Categoria:Ogettu celestu visitatu da un orbitore]] [[Categoria:Ogettu celestu numinatu siont'è un persunaghju di a mitulugia rumana]] [[Categoria:Ogettu celestu incù l'aurore pularie]] 2cpcz7luj9gsw6snbk7x1cjnwuq3t20 Madrid 0 7473 369605 353319 2020-12-11T20:18:54Z Jumpy01 11155 Jumpy01 hà spustatu a pagina [[Madridi]] à [[Madrid]] wikitext text/x-wiki {{cumuna spagnola|cumuna=Madridi | blasone=Escudo de Madrid.svg | nomeOfficiale=Madrid | sigluCumunità=M | sigluPruvincia=M | altitudine=667 | superficia=607 | pupulazione=3.232.463 | annu=2007 | densita=5.325,31 | merre= | posta=da 28001 à 28080 | telefunu=91 | istat= | abitanti=''Madrileños'' in [[lingua spagnola|spagnolu]]. | patrone=[[San Isidro Labrador]] | festa=[[15 di maghju]] | situ=http://www.munimadrid.es/ | carta=España - Comunidad de Madrid - Madrid - Madrid.png }} '''Madridi''' hè a capitale di a [[Spagna]], cù un numeru di 3 milioni d'abitanti. [[File:Monumento a Alfonso XII de España en los Jardines del Retiro - 04.jpg|thumb|'''Madridi'''.]] [[Categoria:Spagna]] sxcapv72o3ljx4x4s0z341kb2wewscs Frassu 0 7476 27751 2006-07-08T14:50:57Z Img 21 [[Frassu]] moved to [[Frassu (genaru)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Frassu (genaru)]] 1gdhaeqf9wwf883v91yrt2kl7liqsrw Carulu Giovoni 0 7477 364116 363086 2019-10-03T11:18:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Carulu Giovoni''' era un autori corsu. ==Biugrafia== [[File:Guargualé.JPG|thumb|U paesi di Guargualè]] Carulu Giovoni nascì in [[Zonza]] u 5 aostu [[1879]]. A so famiglia era urighjinaria d'[[Azilonu]]. A so zitiddina si passò in u paesi di [[Guargualè]]. Carulu Giovoni hè statu [[spiziali]] in [[Marseglia]]. Hà cullaburatu à [[U Lariciu]], una rivista bislingua. Era cunnisciutu dinò cù u nomu di "Carulu Giovoni da Bozi". Hà cuminciatu in 1932 à publicà in [[L'Annu Corsu]] una traduzioni in virsetti di [[I Bucolichi]] di [[Virghjiliu]]. A virsioni finali ùn sarà stampata ch'è in 1960.<ref>Arrighi (2002), p. 120.</ref> A qualità di 'ss'opara di traduzzioni hè stata ludata da a critica, tantu corsa ch'è francesa.<ref>Desanti (1994).</ref> Incù [[Dumenicu Antonu Versini]], dittu Maistrali, hà fundatu l'effemeru ghjurnali ''Le Réveil Corse'' in 1914. Hà criatu dinò a rivista bislingua [[U Lariciu]] chì fù publicata insin'è 1939. Carulu Giovoni fù dinò l'autori di parechji canzoni corsi di prima trinca: a "Canzona di a vadina" {{Citazione|Sottu sottu à [[Guargualè]] :Corri corri una vadina :D’acqua fresca, lestra e fina, :È chì canta cusì bè.}} o "Ninni nanna" chì hè stata cantata da Marta Angelici è intarpritata da u gruppu [[Cantu di Cirnu]] in u 50: {{Citazione|O la ricchezza di la so mammuccia :U me figliolu tisoru di mè :A ninninanna dighjà t’abbiuccia :Chjudi i to ochji chì veghju per tè..}} o ancu "Lamentu Corsu", intarpritatu da [[Tino Rossi]]: {{Citazione|In casa à mè nasci un bell'amore :In casa à mè canta lu russignolu :Ma sò dighjà culore di dolu :U rossignolu ùn pò campà}} Carulu Giovoni morsi in [[Aiacciu]] in [[1963]]. == Opari == ===In francesu=== * ''La Corse druidique'' (1959) ===In corsu=== * ''U me paisolu'' (1927) * ''I Profumi di l'Isula'' (1930) * ''Favule Corse'' (1962): incù una traduzioni in francesu da Luisa Leonelli ===Tiatru=== * ''A Merria è Fiffina'': un' opara di tiatru in un attu * ''Ziu Carl'Andria di Carrughju in Paradisu'': opara di tiatru in un attu == Bibliugrafia == * Carulu Giovoni, ''I profumi di l'isula'' (1930), Marseglia, Edizioni di l'Annu Corsu * Carulu Giovoni, ''La Corse druidique'' (1959), Aiacciu, À l'ombra di u lariciu * Carulu Giovoni, ''Favule corse : da chjuchi è da maiò in dialettu taravesu'' (1962), Edizioni di u Lariciu * [https://archive.is/Ggv9H Desanti, Paulu, 1994, Un pueta taravesu : Carulu Giovoni, l’omu di a vadina, [[U Taravu]]], Archivi. * Ghjuvan' Maria Arrighi (2002) ''Storia di a lingua corsa'', Edizioni Gisserot. == Noti == <references/> == Liami == * [https://www.youtube.com/watch?v=gV-p5cRMTBA Videu: Lamentu Corsu, intarpritatu da Tino Rossi]] ==Da veda dinò== * [[U Lariciu]] {{Scrivanu in lingua corsa}} [[Categoria:Scrivanu in lingua corsa|Giovoni, Carulu]] [[Categoria:Littiratura|Giovoni, Carulu]] khymwyti4jv4grqz6e1uekuh7anemjf Stachys glutinosa 0 7478 27798 2006-07-09T10:36:56Z Img 21 [[Stachys glutinosa]] moved to [[Erba strega]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Erba strega]] kkcxl7gsdmanqrnid1atz5d3il7fb7j Erba puzzinosa 0 7479 27803 2006-07-09T10:39:37Z Img 21 Redirecting to [[Erba strega]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[erba strega]] arus3nluwki1o64q0ok1moy3bxya5mi Vetriccia 0 7480 371084 364207 2021-01-05T05:26:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Salix purpurea purpurea}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Salix purpurea purpurea.JPG|250px]] | caption = ''A vetriccia''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Malpighiales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Salicaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Salix]]}} {{Taxobox species entry | taxon = ''S. purpurea''}} {{Taxobox subspecies entry | taxon = '''''S. purpurea purpurea'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = lightgreen | plural_taxon = Binomial name}} '''''Salix purpurea''''' {{Taxobox_image | image = [[Image:Salix purpurea purpurea 1.JPG|250px]] | caption = ''A vetriccia''}} {{Taxobox_end}} A '''Vetriccia''' (o [[vetricce]]) (''[[Salix purpurea purpurea]]'') hè una sottuspezia d'[[arburu]] chì faci partita di a famiglia di i [[Salicaceae]]. == In Corsica == A '''vetriccia''' hè prisenti in [[Corsica]]. A vètriccia hè mintuvata à spessu in a tupunimia corsa. Par asempiu: ''Vetricce'' ([[Pedicorti di Gaghju]]). A vetriccia sirvia dinò par fà i [[sporta|sporti]]. == Da veda dinò == * u [[saliciu]] * l'[[arburi di Corsica]] == Rifarenzi == * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) Catalogue des plantes vasculaires de la Corse, Conservatoire et jardin botanique de la ville de Genève: Genève == Liami == [[Categoria:Salicaceae]] [[category:arburi di Corsica]] gtctk2cy19b4qeog9tkl2hw13hxfuer Salix purpurea purpurea 0 7481 27846 2006-07-10T17:50:05Z 81.251.229.23 Redirecting to [[Vetriccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vetriccia]] 52h1052fph1w63gvbf5omhmwfreyrtw Vetricce 0 7482 27852 2006-07-10T18:00:34Z 81.251.229.23 Redirecting to [[Vetriccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vetriccia]] 52h1052fph1w63gvbf5omhmwfreyrtw Arba barona 0 7483 374107 373846 2021-06-02T11:51:59Z Minorax 15175 fix [[Special:LintErrors/missing-end-tag]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'arba barona'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Thymus herba barona.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Thymus herba-barona</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Lamiales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Lamiaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Thymus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Thymus herba-barona''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | |----- |} L' '''arba barona''' (o [[erba barona]]) (''[[thymus herba-barona]]'') hè una pianta chì faci partita di a famiglia di i [[Lamiaceae]]. Hè una pianta endemica di a [[Corsica]], di a [[Sardegna]] è di [[Mallorca]]. I [[foglia|foglii]] di l'arba barona sò opposti. T'hani un culori [[verde|verdi]] scuru è a so lunghezza hè 4-10 mm. L'[[arba]] barona fiurisci da [[maghju]] à [[aostu]]. I fiori sò rusulini. == In Corsica == L''''arba barona''' hè prisenti in [[Corsica]]. Hè cumuna è abundanti da 800 à 2000 metri. In [[Corsica]], ci sò sui sottuspezii d'arba barona: * [[thymus herba-barona herba-barona]]: una sottuspezia endemica di a [[Corsica]], a [[Sardegna]] è [[Mallorca]] * [[thymus herba-barona mabilleanus]]: una sottuspezia endemica di a [[Corsica]] è di a [[Sardegna]] == Citazioni == L'arba barona hè mintuvata à spessu in a [[litteratura]] [[Corsica|corsa]]. Par asempiu: * in a [[Dionomachia]] (LVI) di [[Salvatore Viale]]: :''Dopu li missiini u [[sali]] è l'impiinu'' :''U corpu d'arba barona da ùn infracicà si micca,'' :''Quant'è à fà carri purcina;'' :''Sè fussi statu u distinu più generosu'' :''Cun a ghjenti di a cumuna'' :''U ci avariamu tinutu imbalsamatu l'[[asinu]].'' o in a [[Nanna dlu Bambinu]] di [[Monsignori di la Fuata]]: :''Tù sè [[viola]], tù sè l'arba barona,'' :''Chì muscateghja, profuma li righjona,'' :''Tù la [[menta]] è lu [[ciminu]],'' :''La [[vaniglia]] cusì bona !'' :''Lu me [[balsamu]] spigatu ,'' :''La me [[vita]], lu me fiatu. '' == Rifarenzi == * [http://www.ibiblio.org/pfaf/cgi-bin/arr_html?Thymus+herba-barona ibiblio.org, Thymus herba-barona (in [[lingua inglese|inglesu]])] * Gamisans, Jacques, La flore endémique de Corse - A flora endemica di Corsica, 1996, Edisud (in francesu) * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) Catalogu di i pianti vascularii di Corsica - Catalogue des plantes vasculaires de la Corse, Conservatoire et jardin botanique de la ville de Genève: Genève * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/misgiccia2.html Casanova, Petru, A Misgiscia, 1995, [[Adecec]]] == Liami == * [http://www.nerium.net/plantaeuropa/Download/Procedings/Vicens_at_al.pdf Demography, population structure and dynamics of ''Thymus herba-barona'' subsp. ''bivalens'' (Lamiaceae)] (in [[lingua inglese|inglesu]])] [[Categoria:Lamiaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] [[Categoria:Flora endemica di Corsica]] tjx62o20599qzrlhga5asggbrzs1exx Erba barona 0 7484 27888 2006-07-11T17:45:27Z 83.201.135.162 Redirecting to [[Arba barona]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[arba barona]] jctzd67m9v4jig20rmabvz9gvoj9b5n Thymus herba-barona 0 7485 27889 2006-07-11T17:45:44Z 83.201.135.162 Redirecting to [[Arba barona]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[arba barona]] jctzd67m9v4jig20rmabvz9gvoj9b5n Montale 0 7486 371086 333487 2021-01-05T05:26:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Montale''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[File:Montale-Stemma.png|100px|right|none| Montale]]<br /> |- | cumuna | Montale |- |statu |Italia |- | pruvincia | Pistoia |- | nome officiale | Montale |- | codice postale | 51037 |- | lungitudine | 11° 1′ 0′′ E |- | latitudine | 43° 56′ 0′′ N |- | altitudine | 85 metri |- | superficia | 32 km² |- | populazione | 10400 |- | dinsità | 317 ab./km² |- | nome abitanti | montalesi |- |} '''Montale''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia]] di [[Pistoia]]. Teni 10400 abitanti == Riferimenti == == Liami == * [http://www.comune.montale.pt.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 9swg2xcg073183xfvb7j72ml697hau0 Cateddu muntaninu 0 7487 371087 368461 2021-01-05T05:26:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = U cateddu muntaninu}}<br /> {{Taxobox_image | image =[[Image:Salamandra_corsica.jpg|250px|]] | caption = ''U cateddu muntaninu'' (Corsica)}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Amphibia]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Urodela]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Salamandridae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''[[salamandra]]'''''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''S. corsica'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink| binomial_name = Salamandra corsica| author = [[Savi]] | date= [[1838]]}} {{Taxobox_end}} U '''cateddu muntaninu''' (o '''catellu muntaninu''') (o''' catellu lurcu''') (''Salamandra corsica'') hè una spezia d'[[anfibiu]] chì faci partita di a famiglia di i [[Salamandridae]]. U catellu muntaninu hè un gènere di batracu endemicu di a [[Corsica]] chì, quand'ellu hè adultu, campa in terreni umidi; hè facilmente ricunnuscevule à u so pellame neru pecitu cun tacche gialle. In a litteratura scentifica, sinonimi di ''Salamandra corsica'' sò: * ''Salamandra moncherina'' (Bonaparte, 1839) * ''Salamandra maculosa var. corsica'' Bedriaga, 1883 * ''Salamandra moncheriana'' Schreiber, 1912 * ''Salamandra salamandra corsica'' Nikolsky, 1918 [[Image:Salamandra corsica dis.png|left|thumb|200px|A distribuzioni di ''salamandra corsica'']] == Citazioni == U catellu muntaninu hè mintulatu spessu in a cultura corsa. Par asempiu: * in u pruverbiu: ''S'ellu esce u catellu muntaninu, acqua vicinu.'' o in a [[ghjastema]]<ref>Milleliri, Paulu (2010) ''Chì tù sia...'', Albiana.</ref>: ''Chì tù fussi natu cateddu muntaninu !'' == Rifarenzi == {{reflist}} == Liami == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/tempu3.html Le temps qu'il fait - U tempu ch'ellu face, 1985 [[Adecec]]] * [http://www.amphibiaweb.org/cgi-bin/amphib_query?query_src=aw_search_index&table=amphib&special=one_record&where-genus=Salamandra&where-species=corsica Amphibiaweb, salamandra corsica (in inglesu)] * [http://www.globalamphibians.org/servlet/GAA?searchName=Salamandra+corsica Salamandra corsica - Corsican Fire Salamander (in inglesu)] * [http://www.terracorsa.info/fauna.html Terra corsa, u cateddu muntaninu (in inglesu)] == Da veda dinò == * a [[tarantedda]] [[category:Salamandridae]] [[Categoria:Fauna endemica di Corsica]] 92oyx3imivihxum1n4aq0uttqrw699r Catellu muntaninu 0 7488 27931 2006-07-13T17:42:01Z 81.251.252.196 Redirecting to [[Cateddu muntaninu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cateddu muntaninu]] rslo5aes7d5r0phjpkjjxdxv0ax8r61 Salamandra corsica 0 7489 27932 2006-07-13T17:42:14Z 81.251.252.196 Redirecting to [[Cateddu muntaninu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cateddu muntaninu]] rslo5aes7d5r0phjpkjjxdxv0ax8r61 Euproctus 0 7490 371088 332404 2021-01-05T05:26:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = Euproctus}}<br /> {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Amphibia]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Urodela]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Salamandridae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''[[Euproctus]]'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_end}} '''Euproctus''' hè un genaru d' [[anfibiu|anfibii]] chì faci parti di a famiglia di i [[Salamandridae]]. Ùn esisti ca trè spezii chì facini partita di u genaru ''euproctus'': * [[euproctus montanus]] (a [[tarantedda|tarantedda corsa]]): hè endemica di a [[Corsica]]. * [[euproctus platycephalus]] (a tarantedda sarda): hè endemica di a [[Sardegna]]. * [[euproctus asper]] (a tarantedda di i Pirenei): hè endemica di i [[Pirenei]]. [[File:Euproctus_dis.png|left|200px|thumb|A distribuzioni giugrafica di i trè spezii d'''euproctus'': a tarantedda corsa, a tarantedda sarda è a tarantedda di i Pirenei]] == Da veda dinò == * a [[tarantedda]] [[Categoria:Salamandridae]] 52ojefu0cx6dckjqjt61er711b321kx Large 0 7491 373715 373669 2021-06-02T09:30:07Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''Large'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Pin_laricio_Corse.jpg|250px|Un large.]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Pinus nigra</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Pinophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Pinopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Pinales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Pinaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Pinus]]'' |----- | Spezia | ''[[Pinus nigra]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu trinuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Pinus nigra laricio''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | |----- |} U '''large''' (o làriciu) (''[[pinus nigra laricio]]'') hè una sottuspezia d'[[arburu]] chì faci partita di a famiglia di i [[Pinaceae]]. U large hè altu sin'à 50 metri. U [[fustu]] di u large hè drittu drittu. In a litteratura scentifica, sinonimi di ''Pinus nigra laricio'' sò: * ''Pinus nigra corsicana'' * ''Pinus nigra maritima'' * ''Pinus nigra calabrica'' * ''Pinus nigra poiretiana'' * ''Pinus laricio calabrica'' * ''Pinus laricio corsicana'' == In Corsica == ''Pinus nigra'' subsp ''laricio'' var ''corsicana'' : u large, u làriciu == Rifarenzi == * [http://www.pfaf.org/database/plants.php?Pinus+nigra+laricio PFAF, Pinus nigra laricio (in inglesu)] * [http://www.ibiblio.org/pfaf/cgi-bin/arr_html?Pinus+nigra+laricio&CAN=LATIND Pinus nigra laricio (in inglesu)] * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) Catalogue des plantes vasculaires de la Corse, Conservatoire et jardin botanique de la ville de Genève: Genève (in francesu) == Liami == * [http://www.boisforet-info.com/bfi2/contenu.asp?art=299 Le pin laricio - U large (in francesu)] == Da veda dinò == * u [[pinu (arburu)|pinu]] * l'[[arburi di Corsica]] [[Categoria:Arburi di Corsica]] na8aub5k3m2h9ckpmaz6ifu1h76wl4m Pinus nigra laricio 0 7492 336262 28037 2014-05-08T14:39:20Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Large]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Large]] gpjgmityz844tj2zn1u1ir64w7u7ubj Pinu larice 0 7493 336263 28038 2014-05-08T14:39:25Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Large]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Large]] gpjgmityz844tj2zn1u1ir64w7u7ubj Lariciu 0 7494 336264 28050 2014-05-08T14:39:30Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Large]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Large]] gpjgmityz844tj2zn1u1ir64w7u7ubj Pruvincie taliane 0 7495 344371 344370 2015-06-09T16:06:43Z Randykitty 8349 Reverted 1 edit by [[Special:Contributions/109.208.209.22|109.208.209.22]] ([[User talk:109.208.209.22|talk]]): Typo. ([[m:w:WP:TW|TW]]) wikitext text/x-wiki [[File:Italian_regions_white.svg|thumb|right|200px|E pruvincie d'Italia]] == {{IT-ABR}} == # {{IT-AQ}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di l'Acula|108 cumune]]) AQ # {{IT-CH}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Chieti|104 cumune]]) CH # {{IT-PE}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Pescara|46 cumune]]) PE # {{IT-TE}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Teramu|47 cumune]]) TE == {{IT-BAS}} == # {{IT-MT}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Matera|31 cumune]]) MT # {{IT-PZ}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Putenza|100 cumune]]) PZ == {{IT-CAL}} == # {{IT-CZ}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Catanzaru|80 cumune]]) CZ # {{IT-CS}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Cusenza|155 cumune]]) CS # {{IT-KR}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Crutone|27 cumune]]) KR # {{IT-RC}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Reghju Calabria|97 cumune]]) RC # {{IT-VV}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Vibo Valentia|50 cumune]]) VV == {{IT-CAM}} == # {{IT-AV}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Avellino|119 cumune]]) AV # {{IT-BN}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Benevento|78 cumune]]) BN # {{IT-CE}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Caserta|104 cumune]]) CE # {{IT-NA}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Napoli|92 cumune]]) NA # {{IT-SA}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Salerno|158 cumune]]) SA == {{IT-EMR}} == # {{IT-BO}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Bologna|60 cumune]]) BO # {{IT-FE}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Ferrara|26 cumune]]) FE # {{IT-FC}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Forlì-Cesena|30 cumune]]) FC # {{IT-MO}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Modena|47 cumune]]) MO # {{IT-PR}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Parma|47 cumune]]) PR # {{IT-PC}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Piacenza|48 cumune]]) PC # {{IT-RA}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Ravenna|18 cumune]]) RA # {{IT-RE}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Reggio Emilia|45 cumune]]) RE # {{IT-RN}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Rimini|20 cumune]]) RN == {{IT-FVG}} == # {{IT-GO}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Gorizia|25 cumune]]) GO # {{IT-PN}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Pordenone|51 cumune]]) PN # {{IT-TS}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Trieste|6 cumune]]) TS # {{IT-UD}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Udine|136 cumune]]) UD == {{IT-LAZ}} == # {{IT-FR}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Frusinone|91 cumune]]) FR # {{IT-LT}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Latina|33 cumune]]) LT # {{IT-RI}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Rieti|73 cumune]]) RI # {{IT-RM}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Roma|121 cumune]]) RM # {{IT-VT}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Viterbu|60 cumune]]) VT == {{IT-LIG}} == # {{IT-GE}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Genuva|67 cumune]]) GE # {{IT-IM}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia d'Imperia|67 cumune]]) IM # {{IT-SV}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Savona|69 cumune]]) SV # {{IT-SP}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di a Spezia|32 cumune]]) SP == {{IT-LOM}} == # {{IT-BG}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Bergamu|244 cumune]]) BG # {{IT-BS}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Brescia|206 cumune]]) BS # {{IT-CO}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Comu|162 cumune]]) CO # {{IT-CR}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Cremona|115 cumune]]) CR # {{IT-LC}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Leccu|90 cumune]]) LC # {{IT-LO}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Lodi|61 cumune]]) LO # {{IT-MN}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Mantuva|70 cumune]]) MN # {{IT-MI}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Milanu|139 cumune]]) MI # {{IT-MB}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Monza e di a Brianza|50 cumune]]) MB # {{IT-PV}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Pavia|190 cumune]]) PV # {{IT-SO}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Sondriu|78 cumune]]) SO # {{IT-VA}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Varese|141 cumune]]) VA == {{IT-MAR}} == # {{IT-AN}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Ancona|49 cumune]]) AN # {{IT-AP}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Ascoli Piceno|73 cumune]]) AP # {{IT-FM}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Fermo|40 cumune]]) FM # {{IT-MC}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Macerata|57 cumune]]) MC # {{IT-PU}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Pesaro e Urbino|67 cumune]]) PU == {{IT-MOL}} == # {{IT-CB}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Campobasso|84 cumune]]) CB # {{IT-IS}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Isernia|52 cumune]]) IS == {{IT-PMN}} == # {{IT-AL}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Alessandria|190 cumune]]) AL # {{IT-AT}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Asti|118 cumune]]) AT # {{IT-BI}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Biella|82 cumune]]) BI # {{IT-CN}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Cuneo|250 cumune]]) CN # {{IT-NO}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Novara|88 cumune]]) NO # {{IT-TO}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Torinu|315 cumune]]) TO # {{IT-VB}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia del Verbano Cusio Ossola|77 cumune]]) VB # {{IT-VC}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Vercelli|86 cumune]]) VC == {{IT-PUG}} == # {{IT-BA}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Bari|48 cumune]]) BA # {{IT-BT}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Barletta, Andria è Trani|10 cumune]]) BT # {{IT-BR}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Brindisi|20 cumune]]) BR # {{IT-FG}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Foggia|61 cumune]]) FG # {{IT-LE}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Lecce|97 cumune]]) LE # {{IT-TA}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Tarantu|29 cumune]]) TA == {{IT-SAR}} == # {{IT-CA}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Cagliari|71 cumune]]) CA # {{IT-CI}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Carbonia-Iglesias|23 cumune]]) CI # {{IT-VS}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia del Medio Campidano|28 cumune]]) VS (*) # {{IT-NU}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Nuoro|52 cumune]]) NU # {{IT-OG}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia dell'Ogliastra|23 cumune]]) OG # {{IT-OT}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Tarranoa è Tempiu|26 cumune]]) OT # {{IT-OR}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Oristano|88 cumune]]) OR # {{IT-SS}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Sassari|66 cumune]]) SS == {{IT-SIC}} == # {{IT-AG}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia d'Agrigentu|43 cumune]]) AG # {{IT-CL}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Caltanissetta|22 cumune]]) CL # {{IT-CT}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Catania|58 cumune]]) CT # {{IT-EN}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia d'Enna|20 cumune]]) EN # {{IT-ME}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Messina|108 cumune]]) ME # {{IT-PA}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Palermu|82 cumune]]) PA # {{IT-RG}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Ragusa|12 cumune]]) RG # {{IT-SR}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Siracusa|21 cumune]]) SR # {{IT-TP}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Trapani|24 cumune]]) TP == {{IT-TOS}} == # {{IT-AR}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia d'Arezzu|39 cumune]]) AR # {{IT-FI}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Firenze|44 cumune]]) FI # {{IT-GR}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Grussetu|28 cumune]]) GR # {{IT-LI}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Livornu|20 cumune]]) LI # {{IT-LU}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Lucca|35 cumune]]) LU # {{IT-MS}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Massa è Carrara|17 cumune]]) MS # {{IT-PI}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Pisa|39 cumune]]) PI # {{IT-PT}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Pistoia|22 cumune]]) PT # {{IT-PO}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Pratu|7 cumune]]) PO # {{IT-SI}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Siena|36 cumune]]) SI == {{IT-TAA}} == # {{IT-BZ}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Bolzano|116 cumune]]) BZ # {{IT-TN}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Trento|223 cumune]]) TN == {{IT-UMB}} == # {{IT-PG}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Perugia|59 cumune]]) PG # {{IT-TR}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Terni|33 cumune]]) TR == {{IT-VAO}} == # ([[:Category:Cumuna della Valle d'Aosta|74 cumune]]) AO == {{IT-VEN}} == # {{IT-BL}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Belluno|69 cumune]]) BL # {{IT-PD}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Padova|104 cumune]]) PD # {{IT-RO}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Rovigo|50 cumune]]) RO # {{IT-TV}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Treviso|95 cumune]]) TV # {{IT-VE}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Venezia|44 cumune]]) VE # {{IT-VR}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Verona|98 cumune]]) VR # {{IT-VI}} ([[:Category:Cumuna di a pruvincia di Vicenza|121 cumune]]) VI [[Categoria:Pruvincie taliane| ]] moxuzqrn5od5urse3xkvf1w538ya79g Pruvincia di Firenze 0 7496 374468 374436 2021-07-26T15:27:36Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki == Comuni == I comuni da Pruvincia di Firenze son 44; [[Image:Palazzo Medici Riccardi.JPG|thumb|300px|right|Palazzo Medici Riccardi-Firenze, sede da Pruvincia di Firenze]] [[Image:Provincia di Firenze-Stemma.svg|thumb|110px|right|Stemma di a Pruvincia di Firenze]] ;B<br> · [[Bagno a Ripoli]] · [[Barberino Val d'Elsa]] · [[Barberino di Mugello]] · [[Borgo San Lorenzo]] ·<br> ;C<br> · [[Calenzano]] · [[Campi Bisenzio]] · [[Capraia e Limite]] · [[Castelfiorentino]] · [[Cerreto Guidi]] · [[Certaldo]] ·<br> ;D<br> · [[Dicomano]] ·<br> ;E<br> · [[Empoli]] ·<br> ;F<br> · [[Fiesole]] · [[Figline Valdarno]] · [[Firenze]] · [[Firenzuola]] · [[Fucecchio]] ·<br> ;G<br> · [[Gambassi Terme]] · [[Greve in Chianti]] ·<br> ;I<br> · [[Impruneta]] · [[Incisa in Val d'Arno]] ·<br> ;L<br> · [[Lastra a Signa]] · [[Londa]] ·<br> ;M<br> · [[Marradi]] · [[Montaione]] · [[Montelupo Fiorentino]] · [[Montespertoli]] ·<br> ;P<br> · [[Palazzuolo sul Senio]] · [[Pelago]] · [[Pontassieve]] ·<br> ;R<br> · [[Reggello]] · [[Rignano sull'Arno]] · [[Rufina]] ·<br> ;S<br> · [[San Casciano in Val di Pesa]] · [[San Godenzo]] · [[San Piero a Sieve]] · [[Scandicci]] · [[Scarperia]] · [[Sesto Fiorentino]] · [[Signa]] ·<br> ;T<br> · [[Tavarnelle Val di Pesa]] ·<br> ;V<br> · [[Vaglia]] · [[Vicchio]] · [[Vinci]] ·<br> [[categoria:Tuscana]] [[categoria:Italia]] nva0zle4qqmi0ii5dbd1o8fg59eqzdu Bagno a Ripoli 0 7497 374499 331621 2021-07-28T07:53:34Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki [[Image:Castello di quarate entrance.jpg|thumb|280px|right|Bagno a Ripoli, Castello di Quarate]] '''Bagno a Ripoli''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 25.228 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 9uknueym84vjdozq16bvavugi4flceo Barberino Val d'Elsa 0 7498 374500 331634 2021-07-28T07:58:07Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki [[Image:BarberinoValdElsaPortaSenese5.jpg|thumb|280px|right|Barberino Val d'Elsa, a Porta senese]] '''Barberino Val d'Elsa''' hè una cumuna toscana di a [[Pruvincia di Firenze]]. Teni 3.864 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] cn1ikcnrdz0t7qy2u0ybkltqwbl042g Barberino di Mugello 0 7499 374501 331635 2021-07-28T08:08:15Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki [[Image:Mugello 1.jpg|thumb|280px|right|Mugello, panorama]] '''Barberino di Mugello''' hè una cumuna [[Toscana|tuscana]] di a [[pruvincia di Firenze]]. Teni 9.515 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] s4dpr9ci7nboduyr9z2g7824no01yjv Borgo San Lorenzo 0 7500 374502 346190 2021-07-28T08:25:08Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki [[File:Girasoli con lo sfondo della chiesa di Olmi.jpg|thumb|300px|Borgo San Lorenzo, chiesa di Olmi]] [[Image:Borgo san lorenzo, san giovanni maggiore, interno, vetrate con stemmi della manifattura chini 07 agnus dei.jpg|thumb|180px|right|Borgo San Lorenzo, San Giovanni Maggiore, vetrata da Manifattura Chini, ''Agnus Dei'']] '''Borgo San Lorenzo''' hè una cumuna [[Toscana|toscana]] di a [[Pruvincia di Firenze]]. Teni 15.779 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] nfhy5b3w7ux9nyphqo7vg9ukguc91ks Calenzano 0 7501 377657 377656 2021-11-01T17:31:38Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:40D:7BA2:7671:6DD4 u cumune ùn hè corsu (talianisimu) wikitext text/x-wiki '''Calenzano''' hè una cumuna tuscana di a [[pruvincia di Firenze]].Tene 15.557 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] grjpcz1ukmw31toke8vvhcp9f3s7hkr Campi Bisenzio 0 7502 346269 331824 2015-07-01T17:02:43Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Campi di Bisenzio''' hè una cumuna [[tuscana|toscana]] di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 41.098 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] b7dv0b9e3ybelu9braci4z9grmffj8d Capraia e Limite 0 7503 331873 324404 2014-03-23T14:08:01Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Capraia e Limite''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 5.918 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 1h0xym3qf7i4izg85xjx6es5tojp17l Castelfiorentino 0 7504 331958 324405 2014-03-23T14:09:41Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Castelfiorentino''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 17.006 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 1xcqsivbfayvie7ti7gcq9yse43ubvc Cerreto Guidi 0 7505 332011 324406 2014-03-23T14:10:46Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Cerreto Guidi''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 9.555 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] er3zkigsa6e6g2lxkg8ng4t3eg0gfnh Certaldo 0 7506 332012 324407 2014-03-23T14:10:47Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Certaldo''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 16.042 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] ga084h7zzrxj0vxoxks48d8bt5uu0s1 Dicomano 0 7507 332266 324408 2014-03-23T14:15:53Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Dicomano''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 4.945 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] rihm400qnwl1thv9g7l3u70cyt08oif Figline Valdarno 0 7508 332452 324409 2014-03-23T14:19:39Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Figline Valdarno''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 16.282 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] mwr37ndaatu8sbua6le2sm4ujs120tz Fucecchio 0 7509 332521 324410 2014-03-23T14:20:58Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Fucecchio''' hè una cumuna tuscana di a [[pruvincia di Firenze]]. Teni 21.912 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] ni0vtgfmehrf13orin09non40gl1dr5 Gambassi Terme 0 7510 332553 214134 2014-03-23T14:21:40Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Gambassi Terme''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 4.697 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] lj9jiqwu38i56qe6v6fqbtf8q1o01h5 Greve in Chianti 0 7511 332661 214137 2014-03-23T14:23:55Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Grevi in Chianti''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 12.701 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 5alof3fruzsgt70tyo8eztttdy6bj0l Incisa in Val d'Arno 0 7512 332765 214146 2014-03-23T14:25:59Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Incisa in Val d'Arno''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 5.494 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 2fpdqe8vi1yehvxr32kwbu83dioyr9x Lastra a Signa 0 7513 332992 324411 2014-03-23T14:30:22Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Lastra a Signa''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 17.916 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] b6b9zq3vp3qkl6crd1explz6w6xpw63 Londa 0 7514 333161 214163 2014-03-23T14:33:51Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Londa''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 1.670 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] hmom95pxm1a7b0hhshon2bqpy25txv8 Marradi 0 7515 333388 324412 2014-03-23T14:38:37Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Marradi''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 3.616 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] aby0zie621kdre1rmg6b4b6mhr7sjrb Montaione 0 7516 333485 324413 2014-03-23T14:40:32Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Montaione''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 3.431 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 93qlaca6zmx423tsy5m91uiw0imhdcl Montelupo Fiorentino 0 7517 333504 324414 2014-03-23T14:40:52Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Montelupo Fiorentino''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 11.212 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] h7r5ggwk16qc4wom6fe9welv9sl6c8p Montespertoli 0 7518 333511 324415 2014-03-23T14:40:59Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Montespertoli''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 11.354 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] mdtjwd12do8bs3vb31fbjhacg7ic7tw Palazzuolo sul Senio 0 7519 333780 214195 2014-03-23T14:46:23Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Palazzuolo sul Senio''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 1.300 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] mw7jev66p4tkmnvc0pp7zvs24yk61to Pelago 0 7520 333847 214199 2014-03-23T14:47:43Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Pelago''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 7.396 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] m8i9g83izlavh1g0msdmaxjexkbq0i8 Pontassieve 0 7521 333960 214207 2014-03-23T14:50:07Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Pontassieve''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 20.581 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] izirwdm36uaic7xdxdq4racb7n20aoz Rignano sull'Arno 0 7522 334150 214260 2014-03-23T14:54:03Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Rignano sull'Arno''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 7.542 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 2q6ln0a7fuvkx6tturaz9nm7c35lbfv San Casciano in Val di Pesa 0 7523 334237 92943 2014-03-23T14:55:48Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''San Casciano in Val di Pesa''' hè una cumuna toscanu di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 16.169 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] nq38s2kf75j86c9fzyvrha8z68eivz8 San Godenzo 0 7524 334251 214265 2014-03-23T14:56:04Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''San Godenzo''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 1.188 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 6mxudfwtll5ku9r2mtvlmmgmewf7hdt San Piero a Sieve 0 7525 334264 214266 2014-03-23T14:56:22Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''San Piero a Sieve''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 3.758 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 66k2h0x8g0zcv6alg0459ab401g6wn9 Scandicci 0 7526 334326 214267 2014-03-23T14:57:33Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Scandicci''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 50.003 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 0kued101k8tl07fkdxfm1vbhnc0rwvn Scarperia 0 7527 334329 214268 2014-03-23T14:57:36Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Scarperia''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 7.273 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] ieo80h4bw1dciun44hwtzl5qzbjc0jm Maredda 0 7528 371090 350064 2021-01-05T05:26:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Helichrysum italicum}} {{Taxobox_image | image = [[File:Helichrysum italicum (immortelle).JPG|250px|Helichrysum italicum]] | caption = A maredda}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Asterales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Asteraceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Helichrysum]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''H. italicum'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = lightgreen | plural_taxon = Binomial name}} '''''Helichrysum italicum''''' {{Taxobox_end}} A '''Maredda''' (o [[Murella]]) (''[[Helichrysum italicum]]'') hè una pianta chì faci partita di a famiglia di l' [[Asteraceae]]. A maredda fiurisci da [[maghju]] à [[lugliu]]. I fiori di a maredda sò giaddi. À parta di a maredda, si produci un [[oliu escinziali]]. == In Corsica == Altri nomi di a maredda in corsu sò: a [[muredda]], a [[murza]]. Esistini in [[Corsica]] dui sottuspezii di maredda: * ''Helichrysum italicum subsp. italicum'': a maredda a più cumuna * ''Helicrysum italicum subsp. microphyllum'': a [[maredda di Bonifaziu]] Ci hè in [[Corsica]] una pruduzzioni d'[[oliu essinziali]] di maredda. Si coglii tandu a maredda da [[ghjugnu]] à mezu [[lugliu]]. Ùn si coglii cà u fiori è a parti supiriori di a pianta. == Rifarenzi == * David Burnie (1995) Wild Flowers of the Mediterranean. ISBN 0-7513-2761-1 (in inglesu) *[http://www.pfaf.org/database/plants.php?Helichrysum+italicum Helichrysum italicum] * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) Catalogu di i pianti vascularii di Corsica - Catalogue des plantes vasculaires de la Corse, Conservatoire et jardin botanique de la ville de Genève: Genève (in francesu) == Liami == * [http://web.tiscali.it/florasardoa/html/helicritali_sc.html Helichrysum italicum (in talianu)] * [http://www.fotodisardegna.it/flora/e/elicriso.htm Helichrysum italicum - Archivio Fotografico delle Immagini di Sardegna (in talianu)] == Da veda dinò == * a [[maredda di Bonifaziu]]: [[Helicrysum italicum microphyllum]] * i [[fiori di Corsica]] *[[Arba scagliola]] *[[Artichjoccu]] *[[Balculu]] *[[Cioglu]] *[[Lattaghjolu]] *[[Lattaredda]] *[[Muchju]] *[[Muchju biancu]] *[[Muchju rossu]] *[[Pecita]] *[[Pecitella]] *[[Pulicaria odora]] [[Categoria:Asteraceae]] hnruy82gmjjpfk5zmqfzf7c8crlfxgr Sesto Fiorentino 0 7529 334386 214274 2014-03-23T14:58:44Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Sesto Fiorentino''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 45.748 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] n2qnv2e72zi6b0cnxetov95vhorelyx Signa 0 7530 334401 214277 2014-03-23T14:59:02Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Signa''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 16.809 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] el9n0yl5p3pdbf1trtr4yn6y5x3bxrd Helichrysum italicum 0 7531 28148 2006-07-16T18:47:42Z 86.206.250.107 Redirecting to [[Maredda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Maredda]] 66u4sxvzdj28y9le0jbtpbjadelqhpc Tavarnelle Val di Pesa 0 7532 334593 324417 2014-03-23T15:02:48Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Tavernelle Val di Pesa''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 7.148 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 71bp34cq3kt0ang8etqkajj7348qn2e Vaglia 0 7533 334934 214230 2014-03-23T15:09:41Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Vaglia''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 4.854 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 7sgo5sqzcymupidioyqvwoh9qzkbeej Vicchio 0 7534 335003 214235 2014-03-23T15:10:58Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Vicchio''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Firenze]].Teni 7.736 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] j4zdvmn9i4py6s5ej2f37l5dj3n5cx5 Muredda 0 7535 28154 2006-07-16T18:55:16Z 86.206.250.107 Redirecting to [[Maredda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Maredda]] 66u4sxvzdj28y9le0jbtpbjadelqhpc Murella 0 7536 28158 2006-07-16T19:00:31Z 86.206.250.107 Redirecting to [[Maredda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Maredda]] 66u4sxvzdj28y9le0jbtpbjadelqhpc Murza 0 7537 28159 2006-07-16T19:00:39Z 86.206.250.107 Redirecting to [[Maredda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Maredda]] 66u4sxvzdj28y9le0jbtpbjadelqhpc Pruvincia di Pratu 0 7538 374467 374464 2021-07-26T15:18:26Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki == Comuni == I comuna di a Pruvincia di Pratu son 7: [[Image:Palazzo Banci Buonamici-entrance from Corso Garinbaldi.jpg|thumb|200px|right|Pratu, Palazzo Banci Buonamici, sede di a Pruvincia di Pratu]] [[Image:Provincia di Prato.jpg|thumb|150px|Stemma di a Pruvincia di Pratu]] ;C<br> · [[Cantagallo]] · [[Carmignano]] ·<br> ;M<br> · [[Montemurlo]] ·<br> ;P<br> · [[Poggio a Caiano]]· [[Pratu]] ·<br> ;V<br> · [[Vaiano]] · [[Vernio]] ·<br> [[categoria:Tuscana]] htlov0q82kjqzo4tonusujveohy0lqt Cantagallu 0 7539 28172 2006-07-16T19:23:40Z Santista1982 151 Redirecting to [[Cantagallo]] wikitext text/x-wiki #redirect [[Cantagallo]] 7f26ivddo0r10qz20q3hlcnjhpw0k1k Carmignano 0 7540 331921 214100 2014-03-23T14:08:58Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Carmignano''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Pratu]].Teni 11.784 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] a0uitj25hbhlhh89x050yxsx6edbhej Montemurlo 0 7541 333505 324418 2014-03-23T14:40:53Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Montemurlo''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Pratu]].Teni 18.097 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] obboeky2o1044asqymtfka621pev31h Poggio a Caiano 0 7542 333948 214206 2014-03-23T14:49:52Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Poggio a Caiano''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Pratu]].Teni 8.613 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] hx7xe54tvh7soipmdd4ajqzqk3s1rid Vaiano 0 7543 334935 214231 2014-03-23T15:09:42Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Vaiano''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Pratu]].Teni 9.048 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 0jiiumcjmf3hlt8wwaixf5auxmq0j96 Pruvincia di Siena 0 7544 374466 374465 2021-07-26T15:10:12Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki == Comuni == I comuna di a Pruvincia di Siena son 36: [[Image:485SienaPalMedici.JPG|thumb|280px|right|Siena, Palazzo Medici-Reale, sede di a Pruvincia di Siena]] ;A<br> · [[Abbadia San Salvatore]] · [[Asciano]] ·<br> ;B<br> · [[Buonconvento]] ·<br> ;C<br> · [[Casole d'Elsa]] · [[Castellina in Chianti]] · [[Castelnuovo Berardenga]] · [[Castiglione d'Orcia]] · [[Cetona]] · [[Chianciano Terme]] · [[Chiusdino]] · [[Chiusi]] · [[Colle di Val d'Elsa]] ·<br> ;G<br> · [[Gaiole in Chianti]] ·<br> ;M<br> · [[Montalcino]] · [[Montepulciano]] · [[Monteriggioni]] · [[Monteroni d'Arbia]] · [[Monticiano]] · [[Murlo]] ·<br> ;P<br> · [[Piancastagnaio]] · [[Pienza]] · [[Poggibonsi]] ·<br> ;R<br> · [[Radda in Chianti]] · [[Radicofani]] · [[Radicondoli]] · [[Rapolano Terme]] ·<br> ;S<br> · [[San Casciano dei Bagni]] · [[San Gimignano]] · [[San Giovanni d'Asso]] · [[San Quirico d'Orcia]] · [[Sarteano]] · [[Siena]] · [[Sinalunga]] · [[Sovicille]] ·<br> ;T<br> · [[Torrita di Siena]] · [[Trequanda]] ·<br> [[categoria:Tuscana]] [[categoria:Italia]] cmsp1pfcifon28zpjm6yrvqvds57eay Abbadia San Salvatore 0 7545 350895 331279 2015-07-09T15:24:06Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Abbadia San Salvatore''' hè una cumuna [[tuscana]] di a [[pruvincia di Siena]]. Teni 6.816 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] nnaj46qcunos9a1zyxfoha1c8jfbk1d Asciano 0 7546 351323 331568 2015-07-16T15:16:49Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Asciano''' hè una cumuna [[toscana]] di a [[pruvincia di Siena]].Teni 6.845 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] sigxk9vvvkhbnmajqvp32yj4zbcs3nl Buonconvento 0 7547 331768 324421 2014-03-23T14:06:00Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Buonconvento''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 3.153 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] lsdeqdl9t35s6whhzpzhussi29l15uh Trequanda 0 7548 334798 92959 2014-03-23T15:06:57Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Trequanda''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 1.417 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 8ertiblk1kvgei6qeno8tbrvcnrme6c Monticiano 0 7549 333516 324422 2014-03-23T14:41:06Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Monticiano''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 1.412 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 2ka7mel9tz6rlltrjzciua1xfsoltef Murlo 0 7550 333543 324423 2014-03-23T14:41:37Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Murlo''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 1.927 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] oo1ajzqu79vofiy9epw4x0deiw4u0nj Pienza 0 7551 333893 214201 2014-03-23T14:48:48Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Pienza''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 2.231 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 98rsw7ixi85oy0mox84zrlljp4y3hgp Casole d'Elsa 0 7553 331952 324424 2014-03-23T14:09:33Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Casole d'Elsa''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 2.924 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 43cjxmwc8wlv69qov3d81udawqldq4l Castellina in Chianti 0 7554 331959 324425 2014-03-23T14:09:42Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Castellina in Chianti''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 2.820 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] b0rucgfhqwlnpdj52c91f2ejazgjb0o Castelnuovo Berardenga 0 7555 331962 324426 2014-03-23T14:09:47Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Castelnuovo Berardenga''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 7.417 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 3b2880eh5ybd4oy9kui592c6kxmfvl1 Castiglione d'Orcia 0 7556 331966 324427 2014-03-23T14:09:52Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Castiglione d'Orcia''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 2.505 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] f54lkvsb98g8ac7ixessrrwyevyhy3d Cetona 0 7557 332019 324428 2014-03-23T14:10:57Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Cetona''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 2.855 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] tl5vj816eq1cwseu7vho9doiyj5kfho Chianciano Terme 0 7558 332031 324429 2014-03-23T14:11:10Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Chianciano Terme''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 6.946 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] mqhog75ct0uccdp4yujvrdmd1yz9cpf Chiusdino 0 7559 332038 324430 2014-03-23T14:11:20Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Chiusdino''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 1.923 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 4rataa3uaw510yrhz3q8uhwiouqjwn0 Chiusi 0 7560 332039 324431 2014-03-23T14:11:21Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Chiusi''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 8.125 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] lwx93i669rdbo1uzbcfd7sir3ee2qq9 Colle di Val d'Elsa 0 7561 332117 324432 2014-03-23T14:12:59Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Colle di Val d'Elsa''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 19.473 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 5u81wxjcafd2reca480wxtmqg1uy42u Gaiole in Chianti 0 7562 332548 92891 2014-03-23T14:21:35Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Gaiole in Chianti''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 2.333 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] pnl7pv0l1zi4u8ivqrbjgpwae0xgudf Montalcino 0 7563 333486 324433 2014-03-23T14:40:33Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Montalcino''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 5.115 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] j0qud5ydvu74pdjmxr98n6a1pwgsyrh Montepulciano 0 7564 333508 324434 2014-03-23T14:40:56Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Montepulciano | blasone= | nomeOfficiale=Montepulciano | sigluRegione=TOS | sigluPruvincia=SI | latitudineGradi=43 | latitudineMinute=6 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=11 | lungitudineMinute=47 | lungitudineSeconde=0 | altitudine= | superficia= | pupulazione= | annu= | densita= | merre= | posta= | telefunu= | istat= | abitanti= | patrone= | festa= | situ= }} '''Montepulciano''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]]. Teni 13.870 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] qsx9gy3fjs9wxsizs6wdn3oik6d7y1o Daucus carota 0 7565 28214 2006-07-18T16:17:15Z 81.251.249.244 Redirecting to [[Rundonu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Rundonu]] peru9gh9ffpe19jxp1lhrzxhxj4y1r7 Rundone 0 7566 28215 2006-07-18T16:17:40Z 81.251.249.244 Redirecting to [[Rundonu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Rundonu]] peru9gh9ffpe19jxp1lhrzxhxj4y1r7 Rundonu 0 7567 371091 364169 2021-01-05T05:26:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Daucus carota}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Daucus carota.jpg|250px]] | caption = ''U rundonu''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Apiales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Apiaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Daucus]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''D carota'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = lightgreen | plural_taxon = Binomial name}} [[File:Daucus carota subsp. maximus MHNT.BOT.2007.40.407.jpg|thumb|''Daucus carota subsp. maximus'']] '''''Daucus carota''''' {{Taxobox_image | image = [[Image:Daucus carota2.JPG|250px]] | caption = U fiori di u rundonu (Corsica)}} {{Taxobox_end}} U '''Rundonu''' (o '''[[Rundone]]''') (''[[daucus carota]]'') hè una pianta chì faci partita di a famiglia di l'[[Apiaceae]] (o [[Umbelliferae]]). U nomu corsu "rundonu" veni da a forma ronda di u fiori. U rundonu hè altu sin'à un metru. U rundonu fiurisci da [[maghju]] à [[uttrovi]]. I so fiori sò bianchi o rusulini. U rundonu hè a varietà salvatica di a [[carotta]]. == In Corsica == Ci sò parechji sottuspezii di rundonu in [[Corsica]]: * [[daucus carota carota|daucus carota subsp. carota]] * [[daucus carota commutatus|daucus carota subsp. commutatus]] * [[daucus carota drepanensis|daucus carota subsp. drepanensis]] * [[daucus carota hispanicus|daucus carota subsp. hispanicus]] * [[daucus carota hispidus|daucus carota subsp. hispidus]] * [[daucus carota maritimus|daucus carota subsp. maritimus]] * [[daucus carota maximus|daucus carota subsp. maximus]] * [[daucus carota sativus|daucus carota subsp. sativus]] [[Image:Daucus carota4.JPG|thumb|left|150px]] == Da veda dinò == * a [[carotta]]: a varietà cultivata di u rundonu * i [[fiori di Corsica]] *[[Bassiccia]] *[[Cardu marinu]] *[[Ferula]] *[[Ferula (genaru)]] *[[Ferula d'Arrigoni]] *[[Magydaris pastinacea]] *[[Ochjigrisgiu]] *[[Pedi puddinu]] == Rifarenzi == * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) Catalogu di i pianti vascularii di Corsica - Catalogue des plantes vasculaires de la Corse, Conservatoire et jardin botanique de la ville de Genève: Genève (in francesu) == Liami == * [http://forum.funghiitaliani.it/index.php?showtopic=13920 Daucus carota] [[Categoria:Apiaceae]] [[Categoria:Umbelliferae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] gjcn47x9xro00k05s7omflyeku1ceor Monteriggioni 0 7570 333509 324435 2014-03-23T14:40:57Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Monteriggioni''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 7.877 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] k6tgjrfy6x5cajis1hzj5ser4i7qbf0 Monteroni d'Arbia 0 7571 333510 324436 2014-03-23T14:40:58Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Monteroni d'Arbia''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 7.161 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] c6aw37zdt67emh7ggck3s54wuhpjdy1 Piancastagnaio 0 7572 333880 92922 2014-03-23T14:48:23Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Piancastagnaio''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 4.189 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] l7ueu3k67och3bw98fzt2h5pdv0np0x Poggibonsi 0 7573 333947 324437 2014-03-23T14:49:51Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Poggibonsi''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 28.637 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] halbvbck0wshup6jx6krmubiw7kq84c Radda in Chianti 0 7574 334090 92934 2014-03-23T14:52:54Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Radda in Chianti''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 1.668 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 5oxr1pvr2tav8m9fpshigmudjdrcex3 Mentha suaveolens insularis 0 7575 28243 2006-07-20T17:37:31Z 86.206.251.165 Redirecting to [[Mintrastu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mintrastu]] e956dff279yxquhl1dlzw1yd7xrod59 Mintrastella 0 7576 28244 2006-07-20T17:40:10Z 86.206.251.165 Redirecting to [[Mintrastu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mintrastu]] e956dff279yxquhl1dlzw1yd7xrod59 Mintrastu 0 7577 371092 364224 2021-01-05T05:26:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = U mintrastu}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Lamiales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Lamiaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Mentha]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''Mentha suaveolens'''''}} {{Taxobox subspecies entry | taxon = '''''Mentha suaveolens insularis'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = lightgreen | plural_taxon = Trinomial name}} '''''Mentha suaveolens insularis''''' {{Taxobox_end}} U '''mintrastu''' (o a [[mintrastella]]) (''[[Mentha suaveolens insularis]]'') hè una pianta chì faci partita di a famiglia di i [[Lamiaceae]]. U mintrastu hè cumunu in parechji isuli di u [[Maritarraniu]] com'è a [[Sardegna]], a [[Sicilia]] è a [[Corsica]]. Si trova in i loca umiti, par asempiu accantu à i vadini. U mintrastu hè altu sin'à 80 cm. U mintrastu fiurisci da [[ghjugnu]] à [[sittembri]]. Un sinonimu di [[Mentha suaveolens insularis]] hè: ''Mentha rotundifolia subsp. insularis''. == In Corsica == U mintrastu hè cumunu in [[Corsica]]. == Citazioni == U '''mintrastu''' hè mintuvatu qualchì volta in a litteratura è in u cantu corsu. Par asempiu: * in a puisia di [[Carulu Giovoni]]: :''Addiu, dolci virdura'' :''U '''mintrastu''' è la filetta'' :''È la canzona quieta'' :''In i nidi di friscura.'' * in a canzona ''U francà di i staghjoni'' di [[Surghjenti (cantu)|Surghjenti]]: :''Spadanscia a me muntagna suttu à a vampa di lu soli.'' :''U '''mintrastu''' 'llu so adori incurunighja lu matticciu'' * in a ''Predica di a rustaghja'' di [[Monsignori di la Fuata]]: :''Li sgarzunotti ti coglini li fica ?'' :''Chì ci hè bisognu chì nimu la ti dica ?'' :''Pensi forsi di parà li'' :''Cù u '''mintrastu''' o cù l'urtica ?'' :''Ci vol pronta la lamaghja:'' :''Comu fà senza rustaghja ?'' == Rifarenzi == * [http://crdp.ac-besancon.fr/flore/flore/Lamiaceae/especes/mentha_suaveolens_insularis.htm Mentha suaveolens subsp. insularis (in francesu)] * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) Catalogu di i pianti vascularii di Corsica - Catalogue des plantes vasculaires de la Corse, Conservatoire et jardin botanique de la ville de Genève: Genève (in francesu) == Da veda dinò == * a [[menti]] [[Categoria:Lamiaceae]] qd77w18gv4umvwmjplm3zdk4lbks9q2 Radicofani 0 7578 334092 92935 2014-03-23T14:52:57Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Radicofani''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 1.220 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] o7ouanpd6xyppd3xuflbm4k3ubxh7xs Radicondoli 0 7579 334093 92936 2014-03-23T14:52:57Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Radicondoli''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 978 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 0e1mbha665v2skel3zr0s67wdwnn9p5 Rapolano Terme 0 7580 334104 92937 2014-03-23T14:53:13Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Rapolano Terme''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 4.771 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] t6qz5594mq7b1wofokdr6eh8y393at1 San Casciano dei Bagni 0 7581 334236 92942 2014-03-23T14:55:48Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''San Casciano dei Bagni''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 1.745 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] ih5qxza0sscmwkae9z82iuintve9rs0 San Gimignano 0 7582 334249 324438 2014-03-23T14:56:02Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''San Gimignano''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 7.105 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] == Ligami annantu à a Reta == * [http://www.sangimignano.net Sangimignano.net] jvwos3a63dxhl2e6kjo2tmhyizjgvca San Giovanni d'Asso 0 7583 334250 92945 2014-03-23T14:56:03Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''San Giovanni d'Asso''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 903 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] o662d2qz2z2bx3klp8klkb57hxag3ds San Quirico d'Orcia 0 7584 334265 92948 2014-03-23T14:56:23Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''San Quirico d'Orcia''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 2.460 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 9ipgp7urbv3uju09v9eo3u3oxy7vkrs Sinalunga 0 7585 334412 92954 2014-03-23T14:59:15Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Sinalunga''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 11.782 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] f91huxzi0q29hha4c6o6672m84klvss Sovicille 0 7586 334450 92956 2014-03-23T15:00:00Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Sovicille''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 8.346 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] h53ojxgglkz93qh8vm7ttlblawjcqv0 Torrita di Siena 0 7587 334783 327067 2014-03-23T15:06:38Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Torrita di Siena''' hè una cumuna toscana di a [[pruvincia di Siena]].Teni 7.090 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] h4qgbvnoa24tgrvptdisq36jonia8jh Pruvincia di Grussetu 0 7588 374451 374450 2021-07-26T09:47:39Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki == Comuni == I comuni da Pruvincia di Grossetu son 28: [[Image:726GrossetoPalazzoAldobrandeschi.JPG|thumb|280px|right|Grussetu, Palazzo Aldobrandeschi, sede da Pruvincia di Grussetu]] ;A<br> · [[Arcidosso]] ·<br> ;C<br> · [[Campagnatico]] · [[Capalbio]] · [[Castel del Piano]] · [[Castell'Azzara]] · [[Castiglione della Pescaia]] · [[Cinigiano]] · [[Civitella Paganico]] ·<br> ;F<br> · [[Follonica]] ·<br> ;G<br> · [[Gavorrano]] · [[Grussetu (Toscana)|Grussetu]] ·<br> ;I<br> · [[Isula di u Gigliu]] ·<br> ;M<br> · [[Magliano in Toscana]] · [[Manciano]] · [[Massa Marittima]] · [[Monte Argentario]] · [[Monterotondo Marittimo]] · [[Montieri]] ·<br> ;O<br> · [[Orbetello]] ·<br> ;P<br> · [[Pitigliano]] ·<br> ;R<br> [[Roccalbegna]] · [[Roccastrada]] ·<br> ;S<br> · [[Santa Fiora]] · [[Scansano]] · [[Scarlino]] · [[Seggiano]] · [[Semproniano]] · [[Sorano]] ·<br> [[categoria:Tuscana]] [[categoria:Italia]] 9o0lvupxjv8rhlw2tl2b3032z1asjvg Pruvincia d'Arezzu 0 7589 374535 374529 2021-07-29T12:56:46Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki == Comuni == I comuni di a Pruvincia d'Arezzu son 39: [[Image:6005ArezzoPalProvincia.JPG|thumb|280px|right|Arezzu, Palazzo da Pruvincia d'Arezzu]] ;A<br> · [[Anghiari]] · [[Arezzu]] ·<br> ;B<br> · [[Badia Tedalda]] · [[Bibbiena]] · [[Bucine]] ·<br> ;C<br> · [[Capolona]] · [[Caprese Michelangelo]] · [[Castel Focognano]] · [[Castel San Niccolò]] · [[Castelfranco di Sopra]] · [[Castiglion Fibocchi]] · [[Castiglion Fiorentino]] · [[Cavriglia]] · [[Chitignano]] · [[Chiusi della Verna]] · [[Civitella in Val di Chiana]] · [[Cortona]] ·<br> ;F<br> · [[Foiano della Chiana]] ·<br> ;L<br> · [[Laterina]] · [[Loro Ciuffenna]] · [[Lucignano]] ·<br> ;M<br> · [[Marciano della Chiana]] · [[Monte San Savino]] · [[Montemignaio]] · [[Monterchi]] · [[Montevarchi]] ·<br> ;O<br> · [[Ortignano Raggiolo]] ·<br> ;S<br> · [[San Giovanni Valdarno]] · [[Sansepolcro]] · [[Sestino]] · [[Stia]] · [[Subbiano]] ·<br> ;T<br> · [[Talla]] · [[Terranuova Bracciolini]] ·<br> [[categoria:Tuscana]] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] [[Categoria:Comuna di a Pruvincia d'Arezzu]] bx664fk999241ifxi9l0ezvzewsbzxt Pruvincia di Livornu 0 7590 374453 374452 2021-07-26T09:56:46Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki == Comuni == I comuni da Pruvincia di Livornu son 20: [[Image:Piazza del Municipio Livorno 02.JPG|thumb|280px|right|Livornu, Palazzo Granducale, sede da Pruvincia de Livornu]] ;B<br> · [[Bibbona]] ·<br> ;C<br> · [[Campiglia Marittima]] · [[Campo nell'Elba]] · [[Capoliveri]] · [[Capraia Isula]] · [[Castagneto Carducci]] · [[Cecina]] · [[Collesalvetti]] ·<br> ;L<br> · [[Livorno]] ·<br> ;M<br> · [[Marciana]] · [[Marciana Marina]] ·<br> ;P<br> · [[Piumbinu]] · [[Porto Azzurro]] · [[Portoferraio]] ·<br> ;R<br> · [[Rio Marina]] · [[Rio nell'Elba]] · [[Rosignano Marittimo]] ·<br> ;S<br> · [[San Vincenzo]] · [[Sassetta]] · [[Suvereto]] ·<br> [[categoria:Tuscana]] [[categoria:Italia]] o0jtnwqsno8w6ps089566fty81l8t0z Pruvincia di Lucca 0 7591 374471 374455 2021-07-26T15:42:11Z Fausta Samaritani 15085 stemma wikitext text/x-wiki == Comuni == I comuni da Pruvincia di Lucca son 35: [[Image:664LuccaPalDucale.JPG|thumb|280px|right|Lucca, Palazzo Ducale, se de da Pruvincia di Lucca]] [[Image:Flag of Lucca Province.png|thumb|110px|right|Stemma di a Pruvincia di Lucca]] ;A<br> · [[Altopascio]] ·<br> ;B<br> · [[Bagni di Lucca]] · [[Barga]] · [[Borgo a Mozzano]] ·<br> ;C<br> · [[Camaiore]] · [[Camporgiano]] · [[Capannori]] · [[Careggine]] · [[Castelnuovo di Garfagnana]] · [[Castiglione di Garfagnana]] · [[Coreglia Antelminelli]] ·<br> ;F<br> · [[Fabbriche di Vallico]] · [[Forte dei Marmi]] · [[Fosciandora]] ·<br> ;G<br> · [[Gallicano]] · [[Giuncugnano]] ·<br> ;L<br> · [[Lucca]] ·<br> ;M<br> · [[Massarosa]] · [[Minucciano]] · [[Molazzana]] · [[Montecarlo]] ·<br> ;P<br> · [[Pescaglia]] · [[Piazza al Serchio]] · [[Pietrasanta]] · [[Pieve Fosciana]] · [[Porcari]] ·<br> ;S<br> · [[San Romano in Garfagnana]] · [[Seravezza]] · [[Sillano]] · [[Stazzema]] ·<br> ;V<br> · [[Vagli Sotto]] · [[Vergemoli]] · [[Viareggio]] · [[Villa Basilica]] · [[Villa Collemandina]] ·<br> [[categoria:Tuscana]] [[categoria:Italia]] l701ip5n542g726q1u3u11kyfmzhjp2 Pruvincia di Pisa 0 7593 374473 374460 2021-07-26T15:48:54Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki == Cumuna == I comuna di a Pruvincia di Pisa son 39: [[Image:Pisa2015 (15).JPG|thumb|250px|right|Pisa, Palazzo di a Pruvincia di Pisa]] [[Image:Provincia di Pisa-Stemma.svg|thumb|110px|right|Pruvincia di Pisa, stemma]] ;B<br> · [[Bientina]] · [[Buti]] ·<br> ;C<br> · [[Calci]] · [[Calcinaia]] · [[Capannoli]] · [[Casale Marittimo]] · [[Casciana Terme]] · [[Cascina]] · [[Castelfranco di Sotto]] · [[Castellina Marittima]] · [[Castelnuovo di Val di Cecina]] · [[Chianni]] · [[Crespina]] ·<br> ;F<br> · [[Fauglia]] ·<br> ;G<br> · [[Guardistallo]] ·<br> ;L<br> · [[Lajatico]] · [[Lari]] · [[Lorenzana]] ·<br> ;M<br> · [[Montecatini Val di Cecina]] · [[Montescudaio]] · [[Monteverdi Marittimo]] · [[Montopoli in Val d'Arno]] ·<br> ;O<br> · [[Orciano Pisano]] ·<br> ;P<br> · [[Palaia]] · [[Peccioli]] · [[Pisa]] · [[Pomarance]] · [[Ponsacco]] · [[Pontedera]] ·<br> ;R<br> · [[Riparbella]] ·<br> ;S<br> · [[San Giuliano Terme]] · [[San Miniato]] · [[Santa Croce sull'Arno]] · [[Santa Luce]] · [[Santa Maria a Monte]] ·<br> ;T<br> · [[Terricciola]] ·<br> ;V<br> · [[Vecchiano]] · [[Vicopisano]] · [[Volterra]] ·<br> [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Pisa‎|*]] [[categoria:Tuscana]] [[categoria:Italia]] rdw6utk787t0uqj8axafifk36wsykjw Pruvincia di Pistoia 0 7594 374461 374437 2021-07-26T14:43:56Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki == Comuni == I comuni di a Pruvincia di Pistoia son 22: [[Image:Pistoia, palazzo panciatichi o del balì, 01.jpg|thumb|280px|right|Pistoia, Palazzo Panciatichi o del Balì, sede di a Pruvincia di Pistoia]] ;A<br> · [[Abetone]] · [[Agliana]] ·<br> ;B<br> · [[Buggiano]] ·<br> ;C<br> · [[Chiesina Uzzanese]] · [[Cutigliano]] ·<br> ;L<br> · [[Lamporecchio]] · [[Larciano]] ·<br> ;M<br> · [[Marliana]] · [[Massa e Cozzile]] · [[Monsummano Terme]] · [[Montale]] · [[Montecatini Terme]] ·<br> ;P<br> · [[Pescia]] · [[Pieve a Nievole]] · [[Pistoia]] · [[Piteglio]] · [[Ponte Buggianese]] ·<br> ;Q<br> · [[Quarrata]] ·<br> ;S<br> · [[Sambuca Pistoiese]] · [[San Marcello Pistoiese]] · [[Serravalle Pistoiese]] ·<br> ;U<br> · [[Uzzano]] ·<br> [[categoria:Tuscana]] 2c2uu20ifxwe34vzwdxbkh4pocj6jxz Categoria:Cumuna di Corsica 14 7597 357517 335504 2017-08-06T11:30:57Z Culex 7926 + cat wikitext text/x-wiki [[Categoria:Corsica]] [[Categoria:Cumuna di Francia|Corsica]] eon5f9956xucjcb4cg80b6nscmgpi9e Categoria:Torre di Corsica 14 7598 369484 335766 2020-11-26T22:11:35Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[Categoria:Architittura]] [[Categoria:Corsica]] s3pufc7fxb7mu5c7kiyl6evoj0i5pyi Categoria:Fiumi di Corsica 14 7600 369487 335568 2020-11-27T11:38:11Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Corsica]] cr80117so61tjpdm53vezpmiz3i9xaw Categoria:Paese di Corsica 14 7601 335681 28338 2014-03-23T18:12:49Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Corsica]] d2unmxm761pkwnaz8nxgc87dairk4oq Categoria:Gruppu di cantu di Corsica 14 7602 335591 54305 2014-03-23T18:11:10Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Musica Corsa]] jp1kfr8ebez48qoza4c3ot8ugms1gyh Categoria:Isulotti di Corsica 14 7603 369486 335599 2020-11-27T11:37:06Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Corsica]] cr80117so61tjpdm53vezpmiz3i9xaw Categoria:Stagni di Corsica 14 7604 362119 335752 2019-05-08T15:47:48Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Corsica]] <br /> [[Categoria:Giugrafia]] 63iy8f14fhsprm8vic06u30zd199v1h Categoria:Pievi di Corsica 14 7605 28342 2006-07-26T12:39:36Z 87.90.3.67 wikitext text/x-wiki [[category:corsica]] bik48xnqi4r3m45ma5tqa20jaytgj1u Tallinn 0 7606 343401 334570 2015-05-08T20:07:06Z Magioladitis 2824 All info is kept in Wikidata, removed: {{Link FA|nn}} (2) using [[Project:AWB|AWB]] (10904) wikitext text/x-wiki '''Tallinn''' hè a capitale di l'[[Estonia]]. <gallery> Old_town_of_Tallinn_06-03-2012.jpg| Tallinna hipodroomi vana tallihoone (1).jpg| Tallinn, Seewaldi vaimuhaigla valvurimaja Paldiski mnt 52-10, 19. saj (3).jpg| Tallinn, Seewaldi vaimuhaigla surnukuur-kabel Paldiski mnt 52-11 korval, 1903 (2).jpg| Tallinn, elamu Vaarika 6-Maasika 8, 1931-1932 (1).jpg| Tallinn, Seewaldi vaimuhaigla seltskondlik maja Paldiski mnt 52-7, 1912 (3).jpg| Tallinn, Seewaldi vaimuhaigla ravikorpus Paldiski mnt 52A, 1903 (2).jpg| Tallinn, Seewaldi vaimuhaigla ravikorpus Paldiski mnt 52-1, 1903 (1).jpg| Tallinn, elamu Vaarika 11-13, 1931-1932 (2).jpg| Tallinn, hoone, kus aastast 1880 asus Tallinna Raudtee-tehnikakool (3).jpg| Tallinn, elamu Tehnika 16, 1924 (2).jpg| Tallinn, elamu Tehnika 14, 1910.-1920 (1).jpg| Tallinn, elamu Tehnika 7, sajandivahetus (1).jpg| Tallinn, elamu Mulla 2 , 1927 (3).jpg| Tallinn, Rotermanni vabriku soolaladu, 1908 (3).jpg| </gallery> [[Categoria:Europa]] 4vrhg6j8c8i18gizuodi5d6kl89l35c Helsinki 0 7607 377876 359542 2021-11-22T19:19:17Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki '''Helsinki''' (''Helsingfors'' in [[lingua svedese|svidese]]) hè a capitale di a [[Finlandia]]. Tene 642.045 abitanti (2017). == Ligami == [[File:Senate Square and Lutheran Cathedral in Helsinki.jpg|thumb|right|200px|U Domu]] * [http://www.hel.fi/ Situ istituzionale] [[Categoria:Finlandia]] ez7yoqocw1sbz9nhh7179uzy013wdh2 Atene 0 7608 376922 372179 2021-09-09T05:49:57Z Jun Misugi 295 nomi wikitext text/x-wiki '''Atene''', ò '''Ateni''', puru '''Atena''' ò '''Attena''' (in grecu: ''Αθήνα'', traslitteratu ''Athína''), hè a capitale di a [[Grecia]]. [[File:Parthenon from west.jpg|thumb|350px|none|Atene, u Partenone]] [[Categoria:Europa]] 03ybe6grxrl53cmybywrnb14e8jfpll Oslo 0 7609 126354 28354 2008-05-02T20:40:34Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[Oslu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Oslu]] r447s8y5radpcrn8438zheuqd71ns0q Reykjavík 0 7610 361612 350180 2019-02-01T18:50:38Z Gerd Eichmann 13835 Image added wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:Reykjavik-82-Seljavegur-2018-gje.jpg|thumb|upright=1.4|]] '''Reykjavík''' hè a capitale di l'[[Islanda]] è dinù a cità più grande. Tene 118.861 abitanti ([[2008]]). ==Da vede dinò== *[[Sigur Rós]] [[Categoria:Europa]] bxx3n9uepkz9v0g60e9tjsmak5htd8y Copenaghen 0 7611 365284 365270 2019-12-22T17:11:15Z 37.166.173.240 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Nyhavn-Copenhagen.JPG|300px|right]] '''Copenaghen''' ('''København''' in [[Lingua danesa|danesu]]) hè a capitale di a [[Danimarca]]. Tene 503.861 abitanti (2008). [[Categoria:Europa]] 75kwdbmixebvckveywuym15hl5kx512 Berlinu 0 7612 377870 373984 2021-11-22T15:42:19Z Gerd Eichmann 13835 gallery added wikitext text/x-wiki {| align="right" border="0" rules="all" width="300px" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background-color: #f3fff3" ! colspan="2" style="background-color: #ddffdd" |<span style="font-size:large;"> '''Berlinu''' </span><br />''Berlin'' |- |align="center" bgcolor="#FFFFFF" style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080; " | [[File:Flag of Berlin.svg|130px]] |align="center" bgcolor="#FFFFFF" style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080; " | [[File:Coat of arms of Berlin.svg|65px|]] |- | valign="top"| [[Statu]] || align="center" | [[Germania]] |- | valign="top"| [[Codice pustale]] || align="center" | 10001–14199 |- | valign="top"| [[Longitudine]] || style="text-align: center" | 13° 25' E |- | valign="top"| [[Latitudine]] || style="text-align: center" | 52° 31' N |- | valign="top"| [[Superficia]] || align="center" | 891,85 km² |- | valign="top"| [[Populazione]] || align="center" | 3 440 441 (31.03.2010) |- | [[Densità]] || align="center" | 3.820 ab./km² |} [[File:2005-10-26 Brandenburger-Tor.JPG|300px|right|Berlin]] '''Berlinu''' hè a capitale di a [[Germania]]. <br><gallery class=center caption="Berlinu - Berlin"> Berlin-vom Funkturm-06-Stadt-2006-gje.jpg Berlin-vom Berliner Dom-18-Alte Nationalgalerie-2006-gje.jpg Berlin-Deutscher Dom-06-Gendarmenmarkt-2017-gje.jpg Berlin-Kurfuerstendamm-142-Nr 37-Ulla Popken-2016-gje.jpg Berlin-Kurfuerstendamm-222-Kranzlereck-2016-gje.jpg Berlin-Zoo-Palast-Bikini-02-2017-gje.jpg Berlin-Potsdamer Platz-18-2017-gje.jpg Berlin-Reichstag-16-2016-gje.jpg Berlin-Hauptbahnhof-08-Schweizerische Botschaft-2006-gje.jpg Berlin-Hauptbahnhof-72-2016-gje.jpg </gallery> == Liami == * [http://www.berlin.de U situ ufficiali] [[Categoria:Cità di a Germania|Berlinu]] a911fylq543u6ljo3nipt4jtq7ym1gf Stoccolma 0 7613 377814 376661 2021-11-15T12:11:07Z 46.193.168.200 wikitext text/x-wiki [[File:Sv-Stockholm.ogg|miniatura|<big>'''*'''</big> Prunùnzia d'u nome nativu]] '''Stoccolma''' (in [[Lingua svidese|svidese]]: ''Stockholm''<big>'''*'''</big>) hè a capitale di a [[Svezia]]. Cun 187 km² di superfìcia é circa 1 millione d'abitenti, hè a cità maiò di a [[Scandinàvia]]. <br><gallery class="center" caption="Stoccolma - Stockholm"> File:Stockholm-270-2005-gje.jpg File:Stockholm-286-Riddarholmen-2005-gje.jpg|''Riddarholmen''<br>("Isulottu di i cavalieri") File:Stockholm-304-Platz-2005-gje.jpg File:Stockholm-350-Schloss-2005-gje.jpg|Palazzu File:Stockholm-434-Nordisches und Wasa-Museum-2005-gje.jpg|Museo Nòrdicu é Museo Wasa File:Stockholm-442-Wasa-2005-gje.jpg File:Stockholm-490-Dramatiska Teatern-2005-gje.jpg|''Dramaten - Kungliga Dramatiska Teatern'' (Teatru Dramàticu Reale) File:Stockholm-502-Strandvaegen-2005-gje.jpg File:Stockholm-584-Business-Lunch-2005-gje.jpg </gallery> [[Categoria:Svezia]] d5dh1ylhy43c13subq8x3fcodqx7u0x Germania 0 7614 372335 363022 2021-03-02T16:09:12Z CommonsDelinker 173 Replacing Coat_of_Arms_of_Germany.svg with [[File:Coat_of_arms_of_Germany.svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: file renamed). wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Republica Federale di Germania |nomeUfficiale = Bundesrepublik Deutschland |linkBandiera = Flag of Germany.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Coat of arms of Germany.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = EU-Germany.svg |motto = Einigkeit und Recht und Freiheit |mottoTraduzione = Unità è ghjustizia è libertà |lingua = [[lingua tedesca|tedescu]] |capitale = [[Berlinu]] |capitaleAbitanti = 3.431.700 |capitaleAbitantiAnno = 2008 |governo = [[Republica federale]] |presidente = [[Frank-Walter Steinmeier]] |primoMinistro = [[Angela Merkel]] |elenco capi di stato = [[Presidenti di a Republica tedeschi|Presidente]] |elenco capi di governo = [[Elencu di i Cancellieri tedeschi|Cancellieru federale]] |indipendenza = [[18 ghjinnaghju]], [[1871]] |ingressoONU = [[18 settembre]], [[1973]] |ingressoUE = [[25 marzu]] [[1957]]. Membru fundatore |superficieTotale = 357.022,90 |superficieOrdine = 61 |superficieAcqua = 2,18 |popolazioneTotale = 82.438.000 |popolazioneAnno = 2005 |popolazioneOrdine = 13 |popolazioneDensita = 231 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +1 |valuta = [[Euru]] |PIL= 2.521.699 |PILValuta= $ |PILAnno= 2005 |PILOrdine= 5 |PILprocapite= 30.579 |PILprocapiteValuta= $ |PILprocapiteAnno= 2005 |PILprocapiteOrdine= 17 |HDI= 0,932 (altu) |HDIAnno= 2004 |HDIOrdine= 21 |energia = 0,67 |tld =.de |telefono = +49 |targa = D |inno = [[Das Lied der Deutschen]] (''Il Canto dei Tedeschi''); hè cantata la terza strofa, chì comencia incù le parolle [[Einigkeit und Recht und Freiheit]] (''Unità, drittu è libertà''). |festa = [[3 uttrove]] |note = <!-- note libere --> }} A '''Ghjermania''' o '''Germania''' (influenzata da a lingua francese, talvolta ancu chjamata '''Allemagna'''/'''Alemagna''' o '''Alimagna''') hè un statu situatu in [[Europa]]. ==Da vede dinù== *[[Potsdam]] *[[Konrad Adenauer]] *[[Federicu I Barbarossa]] *[[Ernst Abbe]] *[[Adam Opel]] *[[Otto Sander]] *[[Carl von Ossietzky]] *[[Aquisgrana]] *[[Ustersbach]] {{Unione europea}} [[Categoria:Germania|!]] [[Categoria:Unioni Auropea]] f654yv6ck0iry19w2jmsyejzufpghdq Grecia 0 7615 372477 372476 2021-04-05T20:27:56Z FocalPoint 10935 wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Republica Greca |nomeUfficiale = Ελληνική Δημοκρατία |linkBandiera = Flag of Greece.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Coat of arms of Greece.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = EU-Greece.svg |motto = Ελευθερία ή θάνατος |mottoTraduzione = Libertà o morte |lingua = [[lingua greca|grecu]] |capitale = [[Atene]] |capitaleAbitanti = 3.761.810 |capitaleAbitantiAnno = 2001 |governo = [[Republica parlamentare]] |presidente = [[Aikaterinī Sakellaropoulou]] <!-- nome del presidente o capo dello stato - con o senza parentesi quadre --> |elenco capi di stato = [[Presidenti di a Grecia|Presidente]] |elenco capi di governo = [[Primi Ministri di a Grecia|Prima Ministru]] |primoMinistro = [[Kyriakos Mītsotakīs]] |indipendenza = [[25 marzu]] [[1821]] |ingressoONU = [[25 uttrove]] [[1945]] <sup>1</sup> |ingressoUE= [[1 ghjinnaghju|1° ghjinnaghju]] [[1981]] |superficieTotale = 131.940 |superficieOrdine = 94 |superficieAcqua = 0,86 |popolazioneTotale = 10.665.989 |popolazioneAnno = 2004 |popolazioneOrdine = 70 |popolazioneDensita = 82 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +2 |valuta = [[Euru]] |PIL= 248.509 |PILValuta= $ |PILAnno= 2005 |PILOrdine= 37 |PILprocapite= 22.392 |PILprocapiteValuta= $ |PILprocapiteAnno= 2005 |PILprocapiteOrdine= 30 |HDI= 0,921 (altu) |HDIAnno= 2004 |HDIOrdine= 24 |energia = <!-- consumo di energia pro capite - non scrivere kW/ab. che viene scritto già dal template - (consumo annuo totale in kWh diviso gli abitanti/365gg/24h) --> |tld = .gr |telefono = +30 |targa = Gr |inno = [[Imnos pros tin Eleftherian]] |festa = [[25 marzu]] |note = <sup>1</sup>Hè unu di i 51 Stati chì hanu datu vita à l’[[ONU]] in u [[1945]]. }} A '''Grecia''' (grecu:Ελλάδα) hè un paese situatu in [[Europa]]. === Principale cità === [[File:Atene009.jpg|thumb|250px|right|A cità d'Atena]] E principale cità di Grecia sò: * [[Atena]] (grecu: Αθήνα, Athína) a Capitale. * [[Tessalonica]] (grecu Θεσσαλονίκη) * [[Pireu]] ([[grecu modernu]]: Πειραιάς Peiraiás o Pireás, [[grecu anticu]] / Katharevousa: Πειραιεύς Pireéfs). * [[Patrassu]] (grecu modernu: Πάτρα; grecu anticu: Πάτραι,Pátrai). * [[Peristeri]] (grecu, Περιστέρι) * [[Heraklion]] o Iraklion (grecu: Ηράκλειο). * [[Larissa]] (grecu: Λάρισα, Lárisa). * [[Kallithea]] (grecu: Καλλιθέα). * [[Calcide]] o Chalkida (grecu: Χαλκίδα, Chalkida) Tessalonica hè una cità incù guasi 1.400.000 abitanti à u Nordu di u paese. Prese u so nome da Kassandros (u ghjenneru di [[Lisandru Magnu]] è u so successore) in onore di a surella di Lisandru Thessaloniki. ==Da vede dinò== *[[Zoe Aggeliki]] {{Unione europea}} [[Categoria:Unioni Auropea]] l2ij5cjak1ebr67ruleps04f4n6rgfu Islanda 0 7616 369527 366628 2020-11-28T16:43:01Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Republica d'Islanda |nomeUfficiale = Lýðveldið Ísland |linkBandiera = Flag of Iceland.svg |paginaBandiera = Bandera Islandesa |linkStemma = Coat of arms of Iceland.svg |paginaStemma = Stemma Islandese |linkLocalizzazione = Europe location ISL.png |motto = |mottoTraduzione = |lingua = [[Lingua islandese|Islandese]] |capitale = [[Reykjavík]] |capitaleAbitanti = 119.900 |capitaleAbitantiAnno = 2008 |governo = [[Republica parlamentare]] |presidente = [[Guðni Th. Jóhannesson]] |primoMinistro = [[Jóhanna Sigurðardóttir]] |elenco capi di stato = [[Presidenti di l'Islanda|Presidente]] |elenco capi di governo = [[Primi ministri di l'Islanda|Primu ministru]] |indipendenza = 14 di [[ghjugnu]] 1944 dà a [[Danimarca]] |ingressoONU = |ingressoUE = |superficieTotale = 102.775 |superficieOrdine = 106 |superficieAcqua = 2,7 |popolazioneTotale = 332.529 <small>(2016)</small> |popolazioneAnno = 2016 |popolazioneOrdine = 172 |popolazioneDensita = 3,2 |continente = [[Europa]] |orario = +0 UTC |valuta = Curona islandese (ISK) |PIL= |PILValuta= |PILAnno= |PILOrdine= |PILprocapite= |PILprocapiteValuta= |PILprocapiteAnno= |PILprocapiteOrdine= |HDI= |HDIAnno= |HDIOrdine= |energia = |tld = .is |telefono = +354 |targa = |inno = |festa = [[17 di ghjugnu]] |note = }} L''''Islanda''' (islandese : ''Ísland'') hè un paese isulanu nurdincu situatu in l'Atlanticu Nordu, incù una pupulazioni di 364134 abitanti è una superficia di 103000 km quatrati, ciò chì ni faci u paesi u menu pupulatu d'Auropa.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in inglesu.</ref> A capitala è a più grandi cità hè Reykjavík. Reykjavik è i so circondi, in u mezupunenti di u paesi, accoglini più di i dui terzi di a pupulazioni. L'Islanda hè vulcanicamenti è giulugicamenti attiva. L'internu di u paesi hè custituitu di un altupianu carattarizatu da campi di rena è di lava, muntagni è ghjacciai, è numarosi vadini ghjaciarii si lampani in u mari à traversu i bassi terri. L'Islanda hè riscaldata da u Gulf Stream ed hà un clima timparatu, malgradu una latitudina alta ghjustu à u stiriori di u chjerchju articu. A so alta latitudina è a so influenza marina facini ch'è l'istatini fermani freschi, a maiò parti di l'isuli di l'arcipelagu avendu un clima pulariu. Siont'è l'anzianu manuscrittu Landnámabók, a culunisazioni di l'Islanda hà cuminciatu in u 874 dopu à G.-C., quandu u capu nurvegesu Ingólfr Arnarson hè divintatu u prima culonu pirmanenti di l'isula. In cori di i seculi siguenti, i Nurvegesi, è in una minima misura l'altri Scandinavi, ani emigratu in Islanda, appurtendu incun eddi i schiavi o i servi d'urighjini gaelica. Siont'è l'anzianu manuscrittu Landnámabók, a culunisazioni di l'Islanda hà cuminciatu in u 874 dopu à G.-C., quandu u capu nurvegesu Ingólfr Arnarson hè divintatu u prima culonu pirmanenti di l'isula. In cori di i seculi siguenti, i Nurvegesi, è in una minima misura l'altri Scandinavi, ani emigratu in Islanda, appurtendu incun eddi i schiavi o i servi d'urighjini gaelica. L'isula hè stata guvirnata com'è una cumunità indipindenti sottu à l'Althing, una di i più anziani assemblei lighjislativi di u mondu. Dopu à un periudu di ribugli civili, l'Islanda hà accedutu à a duminanza nurvegesa à u seculu XIII. U stabilimentu di l'Unioni di Kalmar in 1397 hà riunitu i riami di Nurvegia, di u Danimarca è di Svezia. L'Islanda hà dunqua suvitatu l'intigrazioni di a Nurvegia in 'ss'unioni, passendu sottu à a duminazioni danesa dopu à a sicissioni di a Svezia da l'unioni in u 1523. Bench'è u riamu danesu aghji intraduttu u luteranesimu incù forza in u 1550, l'Islanda hè firmata un tarritoriu mezu culuniali alluntanatu in qualessu l'istituzioni è l'infrastrutturi danesi lucicavani da a so assenza. In seguitu à a Rivuluzioni francesa è i guerri nabulionichi, a lotta par l'indipendenza di l'Islanda hà pigliatu forma ed hà culminatu incù l'indipendenza in u 1918 è u fundamentu di una ripublica in u 1944. Bench'è u so parlamentu (''Althing'') sii statu suspesu da u 1799 à u 1845, a ripublica isulana hà avutu u meritu di mantena u più parlamentu anzianu di u mondu. Sinu à u XXu seculu, l'Islanda s'hè largamenti appughjata annantu à a pesca è l'agricultura di sustintamentu. L'industrialisazioni di a pesca è l'aiutu di u pianu Marshall dopu à a Siconda Guerra mundiali ani arricatu a prusperità è l'Islanda hè divintata una di i più nazioni ricchi è i più sviluppati di u mondu. In u 1994, hè divintata membru di u Spaziu ecunomicu auropeu, ciò chì hà parmissu di diversificà di più l'ecunumia in i sittori tali a finanza, a biutecnulugia è l'industria manufatturiera. L'Islanda hà un'ecunumia di marcatu incù una fiscalità abbastanza debuli, paragunata à altri paesi di l'OCDE, è ancu u tassulu di sindicalisazioni u più altu à u mondu. Disponi di un sistemu di prutizzioni suciali nurdinca chì offri i curi di saluta univirsali è un insignamentu supiriori à i so citatini. L'Islanda hè bedda classificata in termini di stabilità ecunomica, dimucratica è suciali, è ancu d'ugualità, piazzendu si à i ghjorna d'oghji à u terzu rangu mundiali par a ricchezza media par adultu. In u 2018, hè stata classificata sestu paesi u più sviluppatu à u mondu da l'indiziu di sviluppu umanu di i Nazioni uniti, è si classificheghja prima siont'è l'indiziu mundiali di a paci (Global Peace Index). L'Islanda funziuneghja guasgi intiriamenti grazia à l'energii rinnuvevuli. Duramenti toccu da a crisa finanziaria mundiali, l'insemu di u sistemu bancariu di u paesi hà cunnisciutu un faddimentu d'uttrovi 2008, caghjunendu una gravi diprissioni, i ribugli pulitichi impurtanti, u cunflittu Icesave è l'instaurazioni di cuntrolli di i capitali. Certi banchieri sò stati imprighjunati. Dapoi tandu, l'ecunumia hà cunnisciutu una ripresa significativa, in grandi parti grazia à u sviluppu di u turisimu. A cultura islandesa hè fundata annantu à l'eredità scandinava di a nazioni. A maiò parti di l'Islandesi sò i discindenti di culoni nurdinchi è gaelichi. L'islandesu, una lingua germanica di u Nordu, fala da u vechju Norse uccidentali ed hè strittamenti liatu à u faruesu. U patrimoniu culturali di u paesi cumprendi a cucina islandesa tradiziunali, a litteratura islandesa è i saga medievali. L'Islanda hà a più pupulazioni chjuca di tutti i membri di l'OTAN ed hè u solu paesi senza armata pirmanenti, incù i vardii appena armati. ==Etimulugia== [[File:Norsemen Landing in Iceland.jpg|thumb|left|I Nurvegesi sbarchendu in Islanda - una ripprisintazioni di u seculu XIXu da Oscar Wergeland.]] I Saghi di l'Islandesi dicini ch'è un Nurvegesu chjamatu Naddodd (o Naddador) hè statu u prima Norseman à ghjunghja in Islanda, è à u seculu IX, l'hà chjamata Snæland o "terra di nevi" parchì ci era a nevi. Dopu à Naddodd, u Svidesu Garðar Svavarsson ci hè ghjuntu, è l'isula hè tandu statu chjamata Garðarshólmur, ciò chì significheghja l'isula di Garðar. Po vensi un Vichingu chjamatu Flóki Vilgerðarson. A so figliola s'annigò par istrada, po u so bistiamu morsi di fami. I saghi contani ch'è u Flóki, piuttostu scuraghjitu, hè cuddatu annantu à una muntagna ed hà vistu un fiordu (Arnarfjörður) pienu à iceberg, ciò chì l'hà purtatu à dà à l'isula u so nuveddu nomu attuali. L'idea ch'è i culoni vichinghi d'Islanda ani sceltu 'ssu nomu par scuraghjiscia a culunisazioni eccessiva di a so isula virdicanti hè un mitu. ==Storia== ===874 - 1262 : Culonia è Commonwealth === [[File:Ingolf by Raadsig.jpg|thumb|Ingólfr Arnarson (in islandesu mudernu : Ingólfur Arnarson), u prima culonu scandinavu pirmanenti ]] Siont'è Landnámabók è Íslendingabók, i frati cunnisciuti sottu à u nomu di Papar ani campatu in Islanda innanzi à a ghjunta di i culoni scandinavi, prubabilamenti membri di una missioni ibernu-scuzzesa. I scavi archiulogichi ricenti ani svilatu i ruvini di una capanna à Hafnir, annantu à a penisula di Reykjanes. A datazioni à u carboniu indicheghja ch'è edda hè stata abbandunata trà 770 è 880 21. In u 2016, l'archiuloghi ani scupartu una longa casa à Stöðvarfjörður chì hè statu datata da 800. L'espluratori vichingu svidesu Garðar Svavarsson hè statu u prima à cunturnà l'Islanda in u 870 è à stabiliscia ch'eddu si trattava di un'isula. Ci hè statu mentri l'invernu ed hà custruitu una casa in Húsavík. Garðar hè partitu l'istati dopu ma unu di i so omini, Náttfari, hà dicisu di firmà ci incù dui schiavi. Náttfari si stallò in ciò ch'eddu hè avà cunnisciutu sottu à u nomu di Náttfaravík ed eddu è i so schiavi divintàni i primi risidenti pirmanenti di l'Islanda. U capu nurvegesu Ingólfr Arnarson hà custruitu a so prubità in l'attuali Reykjavík in u 874. Ingólfr hè statu suvitatu da numarosi altri culoni emigrati, par u più Scandinavi è i so schiavi, frà i quali mori erani irlandesi o scuzzesi. In u 930, a maiò parti i terri cultiveuli di l'isula erani stata rivindicati. L'Althing, un'assemblea lighjislativa è ghjudiziaria, hè statu criata par rigulamintà u Commonwealth islandesu. A mancanza di terri cultiveuli hà dinò datu un'impulsu à a culunisazioni di u Gruinlandia à parta da u 986. U periudu di 'ssi primi impiantazioni hà cuincidutu incù u periudu caldu di u Medievu, induva i tampiraturi erani simili à quiddi di u principiu di u XXu seculu 28. À quidda ebbica, circa 25% di l'Islanda era cuparta à furesti, contru à 1% à i ghjorna d'oghji. U cristianesimu hè statu aduttatu par cunsensu versu 999-1000, bench'è u paganisimu scandinavu aghji parsistutu frà certi sigmenti di a pupulazioni mentri uni pochi di anni. ===U Medievu=== [[File:Bolungarvik 02.jpg|thumb|left|Ósvör, una ripruduzioni di un anzianu avampostu di pesca à u stiriori di Bolungarvík]] U Commonwealth islandesu hà duratu sinu à u XIIIu seculu, quandu u sistemu puliticu cuncipitu da i primi culoni s'hè svilatu incapaci di fà fronti à u puteri criscenti di i capi islandesi. I lotti interni è i ribugli civili di l'ebbica di i Sturlungs ani cunduttu à a signatura di l'Anziana Cunvinzioni in u 1262, chì hà missu fini à u Commonwealth ed hà fattu passà l'Islanda sottu à a curona nurvegesa. A pussidimentu di l'Islanda hè passata da u Riamu di Nurvegia (872 - 1397) à l'Unioni Kalmar in u 1415, quandu i riami di Nurvegia, di u Danimarca è di Svezia sò stati uniti. Dopu à u dissulvimentu di l'unioni in u 1523, hè firmata una dipindenza nurvegesa, fendu parti di u Danimarca-Nurvegia. I terri sterili, l'eruzioni vulcanichi, a disfuristazioni è un clima spiitatu ani resu a vita difficiuli in una sucità induva u sustintamentu dipindia guasgi intiriamenti di l'agricultura. A pesta nera hà toccu l'Islanda à dui volti, prima in u 1402-1404, eppo dopu in u 1494-1495, a prima epidemia avendu tombu 50% à 60% di a pupulazioni è a siconda 30% à 50%. ===A riforma è u principiu di u periudu mudernu=== Versu a mità di u XVIu seculu, in u quatru di a Riforma prutistanti, u rè Cristianu III di u Danimarca hà cuminciatu à impona u luteranesimu à tutti i so sughjetti. Jón Arason, l'ultimu vescu cattolicu di Hólar, fù scapatu in u 1550 à tempu à dui di i so figlioli. U paesi hè dopu divintatu ufficialmenti luterianu è u luteranesimu hè dapoi firmatu a riligioni duminanti. [[File:Gerardi Mercatoris Atlas, sive, Cosmographicae Meditationes de Fabrica Mundi et Fabricati Figura (24696368309).jpg|thumb|Una carta di l'Islanda publicata à u principiu di u 17u seculu da Gerardus Mercator]] À i XVIIu è XVIIIu seculi, u Danimarca hà impostu siveri ristrizzioni cummirciali à l'Islanda. I sciaguri naturali, in particulari l'eruzioni vulcanichi è i malatii, ani cuntribuitu à a calata di a pupulazioni. I pirati di parechji paesi, frà i quali a Costa di Barbaria, ani fattu l'incursioni in i culonii custieri islandesi è ani toltu la ghjenti par turrà li in schiavitù. Una grandi epidemia di varghjolu à u 18u seculu hà tombu à l'incirca un terzu di a pupulazioni. In u 1783, u vulcanu Laki hè intrutu in eruzioni, incù l'effetti divastadori. In l'anni chì ani suvitatu l'eruzioni, cunnisciuta sottu à u nomu di Mist Hardships (in islandesu : Móðuharðindin), più di a mità di u bistiamu di u paesi si n'hè mortu. À l'incirca un quartu di a pupulazioni si n'hè mortu di fami à u mumentu di a caristia chì hà suvitatu. ===1814 - 1918 : Muvimentu d'indipendenza === In u 1814, in seguitu à i guerri nabulionichi, u Danimarca-Nurvegia hè divisu in dui riami distinti da u trattatu di Kiel, ma l'Islanda ferma una dipindenza danesa. Tuttu à longu à u XIXu seculu, u clima di u paesi hà cuntinuatu à raffrità si, ciò chì hà incausatu un'emigrazioni massiccia versu u Nuveddu Mondu, in particulari versu a rigioni di Gimli, à u Manitoba, à u Canada, ch'è a parsona chjamava calchì volta a Nova Islanda. Circa 15000 parsoni ani emigratu, annantu à una pupulazioni tutali di 70000 abitanti. Una cuscenza naziunali hè nata in a prima mità di u XIXu seculu, ispirata da l'idei rumantichi è naziunalisti di l'Auropa cuntinintali. Un muvimentu d'indipendenza islandesu hà pigliatu forma in l'anni 1850 sottu à a dirizzioni di Jón Sigurðsson, annantu à u basamentu di u naziunalisimu islandesu nascenti ispiratu da u Fjölnismenn è altri intillettuali islandesi furmati à u Danimarca. In u 1874, u Danimarca hà accurdatu à l'Islanda una custituzioni è un rigimu internu limitatu. Hè statu allargata in u 1904, è Hannes Hafstein hè statu u prima ministru islandesu di u cabinettu danesu. ===1918 - 1944 : l'indipendenza è u Riamu d'Islanda === [[File:HMS Berwick (65).jpg|left|thumb|U HMS Berwick hà dirighjitu l'invasioni britannica in Islanda]] L'Attu d'unioni danesu-islandesu, un accordu incù u Danimarca firmatu u 1ima dicembri 1918 è valevuli par 25 anni, hà ricunnisciutu l'Islanda com'è un Statu pienamenti suvranu è indipindenti in un'unioni parsunali incù u Danimarca. U guvernu islandesu hà stabilitu un'ambasciata à Copenhagen ed hà chertu à u Danimarca di accupà si in nomu soiu di certi quistioni di difesa è d'affari stranieri, sottu à riserva di cunsultazioni incù l'Althing. L'ambasciati danesi in u mondu sanu inarburavani dui stemmi è dui banderi : quiddi di u Riamu di u Danimarca è quiddi di u Riamu d'Islanda. A situazioni ghjuridica di l'Islanda hè divintata paragunevuli à quidda di i paesi appartinendu à u Commonwealth di i Nazioni, com'è u Canada chì a so suvrana hè a righjina Elizabeth II. Mentri a Siconda Guerra mundiali, l'Islanda s'hè cunghjunta à u Danimarca par affirmà a so neutralità. Dopu à l'accupazioni tedesca di u Danimarca u 9 di aprili 1940, l'Althing hà rimpiazzatu u rè da un righjenti ed hà dichjaratu ch'è u guvernu islandesu pigliaria u cuntrollu di a so difesa probbia è di i so affari stranieri. Un mesi più tardi, i forzi armati britannichi ani lanciatu l'uparazioni Fork, l'invasioni è l'accupazioni di u paesi, viulendu cusì a neutralità islandesa. In u 1941, u guvernu islandesu, amicu di a Grandi Brittagna, hà invitatu i Stati Uniti, tandu neutri, à piglià in carica a so difesa affinch'è a Grandi Brittagna possi apradà i so truppi in altrò. ===1944 - prisenti : Ripublica d'Islanda === [[File:Scylla-Odinn.jpg|thumb|text-top|I navi britannichi è islandesi entrini in inticciu in l'uceanu Atlanticu mentri i guerri di u boccalà (a navi islandesa hè ripprisintatu à mani manca ; a navi britannica à mani dritta)]] U 31 di dicembri 1943, l'Attu d'Unioni danesu-islandesu hè scadutu dopu à 25 anni. À parta da u 20 di maghju 1944, l'Islandesi ani vutatu à u mumentu di un plebiscitu di quattru ghjorna annantu à l'oppurtunità di dà fini/finu à l'unioni parsunali incù u Danimarca, di abuliscia a munarchia è di stabiliscia una ripublica. L'Islanda hè ufficialmenti divintata una ripublica u 17 di ghjugnu 1944, incù Sveinn Björnsson com'è prima presidenti. In u 1946, i forzi di difesa americani alliati ani chittatu l'Islanda. A nazioni hè ufficialmenti divintata membru di l'OTAN u 30 di marzu 1949, par mezu à contruversii è summossi interni. U 5 di maghju 1951, un accordu di difesa hè stata firmatu incù i Stati Uniti. I truppi americani sò vultati in Islanda sottu à u nomu di Forza di difesa islandesa, è ci sò firmati mentri a durata sana di a guerra freta. I Stati Uniti ani ritiratu i so ultimi forzi u 30 di sittembri 2006. L'Islanda hà pruspiratu mentri a Siconda Guerra mundiali. U dopuguerra hè statu suvitatu subitu subitu da una crescita ecunomica sustanziali, tirata da l'industrialisazioni di l'industria di a pesca è u prugramma di u pianu Marshall americanu, grazia à u quali l'Islandesi ani ricivutu u più grandi aiutu par abitanti di tutti i paesi auropei (209 dullari, i Paesi Bassi, scimpiati da a guerra, ghjungnendu in siconda pusizioni incù 109 dullari). L'anni 1970 sò stati marcati da a guerra di u boccalà - parechji liti incù u Regnu Unitu cuncirnendu l'estinsioni di i limiti di pesca di l'Islanda à 200 nmi (370 km) à a larga di i costi. L'Islanda hà accoltu un vertici à Reykjavík in u 1986 trà u presidenti americanu Ronald Reagan è u prima ministru suvieticu Mikhaïl Gorbatchev, in u corsu di u quali ani pigliatu i misuri impurtanti à u scopu di u disarmamentu nucleari. Uni pochi di anni più tardi, l'Islanda hè divintata u prima paesi à ricunnoscia l'indipendenza di l'Estunia, di a Lettunia è di a Lituania à u mumentu di a so siparazioni da l'URSS. Tuttu à longu à l'anni 1990, u paesi hà allargatu u so rollu internaziunali ed hà sviluppatu una pulitica stranieri uriintata versu i causi umanitarii è u mantinimentu di a paci. In 'ssu scopu, l'Islanda hà furnitu aiutu è spirtizia à diversi intarventi dirighjiti da l'OTAN in Bosnia, à u Kosovo è in Iraccu. L'Islanda hà righjuntu u Spaziu ecunomicu auropeu in u 1994, dopu chì l'ecunumia fussi stata mori diversificata è liberalizata. I rilazioni ecunomichi internaziunali si sò dinò intinsificati dopu à 2001, quandu i banchi islandesi dirigulamintati di pocu ani cuminciatu à aumintà à l'ingrossu u so debitu stiriori, cuntribuiscendu à una crescita di 32% di u rivinutu naziunali rozu di l'Islanda trà 2002 è 2007. ===Boom è crisa ecunomica === Da u 2003 à u 2007, dopu à a privatisazioni di u sittori bancariu sottu à u guvernu di Davíð Oddsson, l'Islanda s'hè uriintata versu un'ecunumia basata annantu à i sirvizii bancarii d'invistimentu è finanziarii internaziunali. Hè prestu divintata unu di i paesi i più prusperi u mondu ma hè statu duramenti tuccata da una crisa finanziaria maghjori. 'Ssa crisa hà inghjinnatu a più grandi migrazioni d'Islanda dapoi 1887, incù un'emigrazioni netta di 5000 parsoni in u 2009. L'ecunumia islandesa s'hè stabilita sottu à u guvernu di Jóhanna Sigurðardóttir, ed hà cunnisciutu una crescita di 1,6% in 2012. U Partitu di l'indipendenza di centru hè statu ricunduttu à u puteri in cualizioni incù u Partitu prugressistu à u mumentu di l'alizzioni di 2013. L'anni dopu, l'Islanda hà cunnisciutu un sviluppu di u turisimu, u paesi essendu divintatu una distinazioni di vacanzi pupulari. In u 2016, u Prima ministru Sigmundur David Gunnlaugsson hà dimissiunatu dopu à essa statu implicatu in u scandalu di i Carti di u Panama. L'alizzioni anticipati di 2016 ani sfuciatu à a furmazioni di un guvernu di cualizioni di dritta cumpostu di u Partitu di l'indipendenza, di u Partitu di a riforma è d'Avvena radiosu. 'Ssu guvernu hè cascatu quandu Avvena migliori hà chittatu a cualizioni par causa di un scandalu implichendu a lettara di sustegnu di u babbu di Bjarni Benediktsson, tandu Prima ministru, à un dilinquenti sissuali di ziteddi. L'alizzioni anticipati d'uttrovi 2017 ani purtatu à u puteri una nuvedda cualizioni cumposta di u Partitu di l'indipendenza, di u Partitu prugressistu è di u Muvimentu di manca, dirighjita da Katrín Jakobsdóttir. ==Giugrafia == [[File:Map of Iceland.svg|thumb|upright=1.5|Carta topografica generali]] L'Islanda hè à a cunghjunzioni di l'uceani Atlanticu Nordu è Articu. L'isula principali hè situata sana sana à u sudu di u chjerchju articu, chì passa da a piccula isula islandesa di Grímsey à a larga di a costa nordu di l'isula principali. U paesi si situeghja trà i latitudini 63 è 68 Nordu, è i longitudini 25 è 13 Punenti. L'Islanda hè più prossima da l'Auropa cuntinintali ch'è di l'America Subrana cuntinintali, bench'è edda fussi a più prossima da u Gruinlandia (290 km, 180 mezu), un'isula d'America di u Nordu. L'Islanda hè di solitu inchjusa in l'Auropa par i mutivi giugrafichi, storichi, pulitichi, culturali, linguistichi è pratichi. Giulugicamenti, l'isula cumprendi i parti di i dui placchi cuntinintali. I più terri prossimi in Auropa sò l'isuli Faroe (420 km), l'isula Jan Mayen (570 km), i Shetland è l'Ebridi stiriori (circa 740 km) è u cuntinenti scuzzesu è l'Urcadi (circa 750 km). A più parti prossima da l'Auropa cuntinintali hè a Nurvegia cuntinintali, à circa 970 km, quandu inveci l'America Subrana cuntinintali hè à 2070 km, à l'estremità nordu di u Labrador. L'Islanda hè a 18a più grandi isula di u mondu, è a siconda più grandi isula d'Auropa dopu à a Grandi Brittagna. (l'isula d'Irlanda hè a terza.) l'isula principali hà una superficia di 101826 km quatrati, ma a superficia tutali di u paesi hè di 103000 km quatrati, frà iquali 62,7% di tundra. Una trintina d'isuli minori si trovani in Islanda, frà i quali l'isuli Grímsey è Vestmannaeyjar, pocu pupulati. I lavi è i ghjacciai coprini 14,3% di a so suparficia, frà i quali solu 23% sò cuparti à vegetazioni. I più grandi lavi sò a cistarra di Þórisvatn (83 - 88 km quatrati) è quiddu di Þingvallavatn (82 km quatrati). L'altri lavi impurtanti sò quiddi di Lagarfljót è di Mývatn. Jökulsárlón hè u più lavu fondu, incù 248 metri. Giulugicamenti, l'Islanda faci parti di a dursali meza atlantica, una dursali longu à a quali a crosta uceanica si sparghji è forma una nuvedda crosta uceanica. 'Ssa parti di a dursali meza oceanica hè situata sopra à un pinnacciulu manteddicu, ciò chì faci ch'è l'Islanda hè sottuaeria (sopra à a suparficia di u mari). A dursali marca a fruntiera trà i placchi eurasiana è nordamericana, è l'Islanda hè statu criata da rifting è accrizioni da u vulcanisimu longu à a dursali. Numarosi fiordi puntighjeghjani u litturali islandesu, longu di 4970 km, induv'eddi si trovani dinò a maiò parti di i culonii. L'internu di l'isula, i Highlands d'Islanda, hè una cumbinazioni freta è inabitevuli di rena, di muntagni è di campi di lava. I principali cità sò a capitala Reykjavík, è ancu i cità piriferichi di Kópavogur, Hafnarfjörður è Garðabær à prussimità di Reykjanesbær induv'eddu si trova l'aeruportu internaziunali, è a cità d'Akureyri in u nordu di l'Islanda. L'isula di Grímsey, annantu à u chjerchju articu, cunteni a più abitazioni sittentriunali di l'Islanda, quandu inveci Kolbeinsey cunteni u più puntu sittentriunali di l'Islanda 64. L'Islanda pussedi trè parchi naziunali : u paesi hè cunsidaratu com'è un paesi " assà efficenti " infatti di prutizzioni di l'ambienti, apposta chì eddu hè statu classificatu 13u in l'indiziu di pristazioni ambiintali di l'università di Yale in u 2012. ===Giulugia=== [[File:Erupting geysir.jpg|thumb|U Geysir in eruzioni in a vaddi di Haukadalur, u più anzianu geyser cunnisciutu in u mondu]] [[File:Iceland - 2017-02-22 - Gullfoss - 3677.jpg|thumb|Gullfoss, una piscia d'acqua emblematica di l'Islanda]] [[File:Black sand beach, Iceland.jpg|thumb|Spiaghja di rena nera incù a vista versu Dyrhólaey]] Terra giulugicamenti ghjovana, l'Islanda hè a sprissioni suparficiali di l'Altupianu islandesu, una grandi pruvincia ignea chì s'hè furmata in seguitu à u vulcanisimu di u puntu caldu di l'Islanda è longu à a dursali meza atlantica, quist'ultima attravirsendu la di parti in parti. Quissa significheghja ch'è l'isula hè assà attiva giulugicamenti incù numarosi vulcani, frà i quali l'Hekla, l'Eldgjá, u Herðubreið è l'Eldfell. L'eruzioni vulcanica di Laki in u 1783-1784 hà pruvucatu una caristia chì hà tombu vicinu à un quartu di a pupulazioni di l'isula, ed hà fattu appariscia i nivuli di polvara è di nebbia annantu à a maiò parti di l'Auropa è ancu certi parti di l'Asia è di l'Africa mentri parechji mesa, ed hà affittatu u clima in altri rigioni. L'Islanda pussedi numarosi geyser, frà i quali u Geysir, da induva a parola inglesa hè dirivata, è u celebru Strokkur, chì entri in eruzioni ogni 8-10 minuti. Dopu à una fasa d'inattività, u Geysir hà ricuminciatu à entra in eruzioni dopu à una seria di terramuti in u 2000. Dipoi tandu, Geysir hè divintatu più zittu è ùn entri micca à spessu in eruzioni. Grazia à a dispunibilità generalizata di l'energia giutermica è à u sfruttamentu di numarosi vadini è pisci d'acqua par l'idroelettricità, a maiò parti di l'abitanti ani accessu à l'acqua calda, u scaldamentu è l'elittricità à bassu prezzu. L'isula hè par u più cumposta di basaltu, una lava à debuli tinori in silicia assuciata à un vulcanisimu effusivu, com'eddu hè successu dinò à Hawaii. L'Islanda, eppuri, pussedi una varietà di tipi vulcanichi, frà i quali bon parechji pruducini i lavi più evuluati tali a riulita è l'andesita. L'Islanda conta i cintunari di vulcani incù circa 30 sistemi vulcanichi attivi. Surtsey, una di i più ghjovani isuli di u mondu, faci parti di l'Islanda. Battizata siont'è Surtr, s'hè inalzata sopra à l'uceanu à u mumentu di una vigata d'eruzioni vulcanichi trà u 8 di nuvembri 1963 è u 5 di ghjugnu 1968. Soli i scentifichi chì facini i ricerchi annantu à a crescita di a vita nuvedda sò auturizati à visità l'isula. U 21 di marzu 2010, un vulcanu à Eyjafjallajökull, in u sudu di l'Islanda, hè intrutu in eruzioni par a prima volta dapoi 1821, furzendu 600 parsoni à fughja i so casi. Altri eruzioni, u 14 di aprili, ani furzatu i cintunari di parsoni à abbandunà i so casi. U nivulu di cennari vulcanichi chì ni hà risultatu hà caghjunatu una pirturbazioni maghjori di i viaghji aerii in Auropa. Un'antra grandi eruzioni s'hè prudutta u 21 di maghju 2011. Si trattava tandu di u vulcanu Grímsvötn, situatu sottu à u ghjacciu spessu di u più grandi ghjacciaiu d'Auropa, u Vatnajökull. U Grímsvötn hè unu di i più vulcani attivi d'Islanda, è 'ss'eruzioni hè stata mori più putenti ch'è quidda di l'Eyjafjallajökull in u 2010, incù i cennari è a lava prugittati à 20 km in l'atmusfera, criendu un grossu nivulu. A più altitudina alta par l'Islanda hè indicata com'è essendu di 2110 metri à Hvannadalshnúkur. ===Clima=== [[File:Eyjafjallajökull.jpeg|thumb|left|200px|U ghjacciaiu Eyjafjallajökull, unu di i ghjacciai d'Islanda i più chjuchi]] U clima di a costa islandesa hè sottarticu. U currenti caldu di l'Atlanticu Nordu assicureghja i tampiraturi annuali di solitu più alti ch'è in a maiò parti di i posti di latitudina simili in u mondu. Frà i rigioni di u mondu chì ani un clima simili, si trova l'isuli Aleutini, a penisula di l'Alaska è a Terra di Focu, bench'è 'ssi rigioni fussini più prossimi da l'equatori. Malgradu a so prussimità incù l'Articu, i costi di l'isula fermani libari di ghjacciu mentri l'invernu. L'incursioni ghjaciarii sò rari, l'ultima avendu avutu locu annantu à a costa nordu in u 1969. U clima varieghja trà i diffarenti parti di l'isula. In generali, a costa sudu hè più calda, più umita è più vintosa ch'è u nordu. L'alti terri cintrali sò a più parti freta di u paesi. I rigioni interni bassi di u nordu sò i più aridi. I caduti di nevi d'invernu sò più friquenti in u nordu ch'è in u sudu. A più tampiratura di l'aria alta arrighjistrata era di 30,5°C (86,9°F) u 22 di ghjugnu 1939 à u Teigarhorn, annantu à a costa sudestu. A più tampiratura bassa hè stata di -38C° (-36,4F°) u 22 di ghjinnaghju 1918 à Grímsstaðir è Möðrudalur, in i fondi di u nordestu. I provi maestri di tampiratura par Reykjavík sò di 26,2C° (79,2°F) u 30 di lugliu 2008, è di -24,5°C (-12,1°F) u 21 di ghjinnaghju 1918. ===Flora=== Fitugiugraficamenti, l'Islanda apparteni à a pruvincia artica di a rigioni circumbureali in senu à u riamu bureali. Circa i trè quarti di l'isula sò spruvisti di vegetazioni ; a vegetazioni hè par u più custituita di pratulini, chì sò rigularamenti pasciuti da u bistiamu. U più arburi cumunu in Islanda hè u vitullu di u nordu (Betula pubescens), chì furmava in tempi di una volta i furesti annantu à parti assà di l'Islanda, è ancu i tremuli (''Populus tremula''), i rowans (''Sorbus aucuparia''), i ghjinepari cumuni (''Juniperus communis'') è altri arburi più chjuchi, par u più salici. Quandu l'isula hè stata culunizata par a prima volta, era largamenti buscosa, incù circa 3% di i terri cuparti à arburi. À a fini di u XIIu seculu, Ari u Savviu a discrivia in l'Íslendingabók com'è "buscosa da a muntagna à u cantu di u mari". U stabilimentu umanu pirmanenti hà disturbatu assà l'ecusistema isulatu di terri vulcanichi smilzi è a diversità limitata di i spezii. I furesti sò stati mori sfruttati in u corsu di i seculi par u legnu di scaldamentu è u legnu d'opara. A disfuristazioni, u pighjuramentu di u clima mentri a piccula ità ghjaciaria è u soprapasciali da i muntona impurtati da i culoni ani addistratu una perdita di u stratu cultivevuli dannifica datu l'erusioni. Oghji, numarosi sfruttamenti agriculi sò stati abbandunati. I trè quarti di i 100000 km quatrati di l'Islanda sò tocchi da l'erusioni di i terri, 18000 km quatrati, sufficintamenti gravi par renda a terra impussibuli da cultivà. Soli uni pochi di picculi pupulamenti di vitulli esistini oghji in i riservi isulati. A piantazioni di nuveddi furesti hà fattu crescia u numaru d'arburi, ma u risultatu ùn hè micca paragunevuli à quiddu di i furesti d'urighjini. U più grandi arburi d'Islanda hè un ghjaddicu rossu (''picea abies'') di Sitka piantatu in u 1949 à Kirkjubæjarklaustur ; hè statu misuratu à 25,2 metri in u 2013. ===Fauna=== [[File:Alopex lagopus IMG 9019.JPG|right|thumb|A volpi artica hè u solu mammiferu terraniu indigenu in Islanda ed era u solu mammiferu terraniu innanzi à a ghjunta di l'essari umani]] [[File:Icelandic sheep summer 06.jpg|right|thumb|Un muntonu islandesu]] [[File:Icelandic Horse with blue eyes.jpg|thumb|left|Un cavaddu islandesu]] U solu mammiferu terraniu indigenu à a ghjunta di l'omu era a volpi artica, chì era ghjuntu annantu à l'isula à a fini di u periudu ghjaciariu, marchjendu annantu à u mari cutratu. In schersi uccasioni, i topi pinnuti sò stati traspurtati annantu à l'isula incù i venti, ma ùn sò micca stati capaci di ripraducia ci si. L'orsi pularii venini uccasiunalamenti da a Gruinlandia, ma ùn sò ch'è visitadori, è ùn esisti micca una pupulazioni islandesi. Ùn ci hè micca rettili o anfibii indigeni o vivi in libartà annantu à l'isula. L'animali d'Islanda cumprendini u muntonu islandesu, u bistiamu, i puddastri, i capri, u ribustu cavaddu islandesu è u ghjacaru di pastori islandesu, tutti discindenti d'animali impurtati da l'Auropei. I mammiferi salvatichi cumprendini a volpi artica, u visonu, i tupanchjini, i topa, i cunigliuli è i renni. L'orsi pularii visiteghjani uccasiunalamenti l'isula, viaghjendu annantu à l'iceberg in pruvinienza di a Gruinlandia. Di ghjugnu 2008, dui orsi pularii sò ghjunti listessu mesi. I mammiferi marini cumprendini u viteddu marinu grisgiu (''Halichoerus grypus'') è u viteddu marinu cumunu (''Phoca vitulina''). Numarosi spezii di pesci campani in l'acqui uceanichi circundendu l'Islanda, è l'industria di a pesca ripprisenta una parti impurtanti di l'ecunumia islandesa, apposta ch'edda ripprisenta circa a mità di l'espurtazioni tutali di u paesi. L'aceddi, in particulari l'aceddi di mari, custituiscini una parti impurtanti di a vita animali in Islanda. I frati (''Fratercula arctica''), i skuas è i niculini nichjani annantu à i so scuglieri. A caccia cummirciali à a balena hè praticata di modu intarmittenti, com'è a caccia scentifica à a balena. L'ussirvazioni di i baleni hè divintata una parti impurtanti di l'ecunumia islandesa dapoi u 1997. Circa 1300 spezii d'insetti sò cunnisciuti in Islanda. Hè pocu rispettu à altri paesi (più di un milionu di spezii sò stati discritti in u mondu). L'Islanda hè par u più esenti di zinzali. ==Pulitica== L'Islanda hà un sistemu multipartitu da manca à dritta. Dopu à l'alizzioni parlamintari di 2017, i principali partiti sò u Partitu di l'indipendenza (Sjálfstæðisflokkurinn), u Muvimentu di manca (Vinstrihreyfingin - grænt framboð) è u Partitu prugressistu (Framsóknarflokkurinn). 'Ssi trè partiti formani l'attuali cualizioni guvirnativa in senu à u cabinettu dirighjitu da Katrín Jakobsdóttir (manca). L'altri partiti pulitichi avendu i sedii à l'Althing (Parlamentu) sò l'Allianza suciali-dimucratica (Samfylkingin), u Partitu di u centru (Miðflokkurinn), i Pirati d'Islanda, u Partitu di u populu (Flokkur fólksins) è u Partitu di a riforma (Viðreisn). L'Islanda hè statu u prima paesi in u mondu à avè un partitu puliticu furmatu è dirighjitu intiriamenti da i donni. Cunnisciuta sottu à u nomu di Lista di i donni o Allianza di i donni (Kvennalistinn), hè stata fundata in u 1983 par prumova i bisogni pulitichi, ecunomichi è suciali di i donni. Dopu à avè participatu à i so primi alizzioni parlamintari, a lista di i donni hà cuntribuitu à fà crescia a prupurzioni di donni parlamintari di 15. S'hè dissolta in u 1999, aduniscendu si ufficialmenti l'annu dopu incù l'Allianza suciali-dimucratica, bench'è circa a mità di i so membri aghjini piuttostu righjuntu u muvimentu di manca-verdi. Hà lasciatu un'influenza durevuli annantu à a pulitica islandesa : ogni grandi partitu hà una quota di 40% di donni, è in u 2009, vicinu à un terzu di i membri di u Parlamentu erani donni, contru à una media mundiali di 16%. Dopu à l'alizzioni di u 2016, 48% di i membri di u Parlamentu sò donni. In u 2016, l'Islanda era classificata 2a par a sulidità di i so istituzioni dimucratichi è 13a par a trasparenza di u so guvernu. U paesi hà un liveddu altu di participazioni civica, incù 81,4% di participazioni à l'ultimi alizzioni, contru à una media di 72% par l'OCDE. Eppuri, solu 50% di l'Islandesi dicini ch'eddi ani cunfidenza in i so istituzioni pulitichi, ciò chì hè appena menu ch'è a media di 56% di l'OCDE (è assà prubabilamenti una cunsiquenza di i scandali pulitichi chì ani suvitatu a crisa finanziaria islandesa). ===Guvernu=== [[File:Law speaker.jpg|thumb|upright|Una ripprisintazioni di u XIXu seculu di l'Alþingi di u Commonwealth in sissioni à Þingvellir]] L'Islanda hè una dimucrazia riprisintativa è una ripublica parlamintari. U parlamentu mudernu, Alþingi (in inglesu : Althing), hè statu fundatu in u 1845 com'è organu cunsultativu vicinu à u munarcu danesu. Hè statu largamenti cunsidaratu com'è un ristabilimentu di l'assemblea fundata in u 930 mentri u periudu di u Commonwealth è eppuri timpurariamenti suspesa da u 1799 à u 1845. Conta à i ghjorna d'oghji 63 membri, eletti par un periudu massimu di quattru anni. U capu di u guvernu hè u prima ministru chì, incù u cabinettu, hè rispunsevuli di u guvernu esecutivu. U presidenti, inveci, hè elettu à u suffraghju univirsali par un mandatu di quattru anni senza limitazioni di durata. L'alizzioni di u presidenti, di l'Althing è di i cunsigli municipali lucali ani tutti locu siparatamenti ogni quattru anni. U presidenti di l'Islanda hè un capu di Statu par u più cirimuniali è faci uffiziu di diplumaticu, ma pò uppona u so vetu à i leghji vutati da u parlamentu è sottumetta li à un referendum naziunali. U presidenti attuali hè Guðni Th. Jóhannesson. U cabinettu hè numinatu da u presidenti dopu à un'alizzioni generali à l'Althing ; eppuri, a nomina hè di solitu niguziata da i capipartiti pulitichi, chì dicidini trà eddi dopu à discussioni chì partiti poni furmà u cabinettu è comu scumparta i so sedii, pattu è cundizioni chì eddu benefizieghji di un sustegnu maghjuritariu à l'Althing. Ùn hè ch'è quandu i capipartiti ùn sò micca in gradu di parvena à una cunclusioni da par eddi in un cumportu raghjunevuli ch'è u presidenti eserciteghja 'ssu puteri è numineghja parsunalamenti u cabinettu. Quissa ùn s'hè micca produtta dapoi u fundamentu di a ripublica in u 1944, ma in u 1942, u righjenti Sveinn Björnsson, chì era statu stallatu à 'ssu postu da l'Althing in u 1941, hà numinatu un guvernu non parlamintari. U righjenti avia, à tutti fini utuli, u postu di presidenti, è Sveinn avia da divintà u prima presidenti di u paesi in u 1944. I guverni islandesi sò sempri stati guverni di cualizioni, incù dui partiti o più, chì nisciunu partitu puliticu ùn hà mai ottinutu a maiuranza di i sedii à l'Althing mentri tutta u periudu ripublicanu. In u 1980, l'Islandesi ani elettu Vigdís Finnbogadóttir à a presidenza, a prima donna capu di Statu dirittamenti eletta à u mondu. Hà pigliatu a so ritirata in u 1996. In u 2009, l'Islanda hè divintata u prima paesi à avè un capu di guvernu apartamenti gay quandu Jóhanna Sigurðardóttir hè divintata Prima ministra. ==Noti== <references/> ==Da veda dinò== *[[Sigur Rós]] {{Europa}} [[Categoria:Europa]] 2gmui76wkbgez6u8bskrlakdil2bo04 Norvegia 0 7617 137036 136618 2008-07-19T09:55:10Z Norrin strange 305 Reindirizzamentu à [[Nurvegia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Nurvegia]] flb8sctdey6zn0xvzhqzxv7flddlyd5 Catalettu 0 7623 337356 331976 2014-09-02T04:41:23Z Rotlink 7905 fixing dead links wikitext text/x-wiki [[Image:Catalettu.JPG|thumb|right|200px|U catalettu]] U '''Catalettu''' (o '''Catralettu''') sirvia par purtà u mortu insin'à l'[[arca]] è lampà lu drentu. A parolla veni da u latinu ''catalectus''. U catalettu era fattu di legnu duru: [[castagnu]]. == Citazioni == U '''catalettu''' hè mintuvatu qualchì volta in a cultura corsa. Par asempiu: * in a canzona ''Un soffiu di libertà'' (paroli è musica di [[Ghjuvan-Paulu Poletti]]): :''Quandi u sognu d'oghje si mette in '''catalettu''''' :''Di tutte e schjavitù di tutte e to ruine.'' * in a sprissioni: ''essa in catalettu'', chì significheghja: senta si veramenti mali. Ci hè dinò un pruverbiu di [[Calabria]] chì dici: * ''U lettu hè '''catalettu'''.'' == Rifarenzi == * [http://web.archive.org/web/20060620001546/http://www.editions-dumane.com/images/T3-2.pdf Encyclopaedia Corsicae, p. 886] * [http://www.sbti.org/FRAGOMENI/proverbi%20informali.htm Proverbi bovalinesi Rachele è Michele Fragomeni] [[Categoria:Morte]] q1qhffy2uv44kcigdej4lxgorpgtbuo Template:Pagina maestra/Ultimi articuli 10 7624 376669 374373 2021-09-04T12:32:08Z Jumpy01 11155 attualizazione#2 wikitext text/x-wiki <div style="width:95%; -moz-border-radius:2em; margin: 10pt auto 0.5em auto; border:solid 2pt {{{BORDO|#ffdab9}}};"> <div style="background-color:{{{COLORE|#D7FFC7}}}; position:relative; left:-2%; top:-10pt; padding-left:8px; width:102%; -moz-border-radius:2em; margin: 0 auto 0 auto; border:solid 2pt {{{BORDO|#ffdab9}}};"> [[Image:Gtk-new.svg|20px]]&nbsp;&nbsp;<big>'''Novi articuli'''</big> </div> <div style="margin:-1ex auto 0; padding: 0 2ex .5ex"> [[Architittura rumànica]] - [[Rumànicu pisanu]] - [[Architettura rumànica in Sardegna]] - [[Architettura barocca]] - [[A Citatella di Bastia]] - [[Chjesa San Ghjuvà di Bastia]] - [[Santa Croce di Bastia]] - [[Lista di e pieve di Corsica]] - [[Prosper Mérimée]] - [[Figuretta]] - [[Discriminazione linguistica]] - [[Sambucu]] - [[Eros Ramazzotti]] - [[Charles Aznavour]] - [[Ascensione]] - [[Stella cadente]] - [[Aluetu di Sudafrica]] - [[Induisimu]] - [[India]] - [[Aleria]] - [[Scupinu]] - [[Tarrori è Fantasia]] - [[Ghjumenta di preti]] - [[Seppia]] - [[Pesciu rondina]] - [[Merula (fauna marina)]] - [[Ghjaddinedda organu]] - [[Ghjuncu marinu]] - [[San'Petru di Panicala]] - [[Scrizzula]] - [[Burra cascistretta]] - [[Scali di u rè d'Aragona]] - [[Ghjuvan Petru Gaffori]] - [[Leonardu Fibonacci]] - [[Scurpionu neru]] - [[Nannara]] - [[Cardalina]] - [[Ghjallina (Arisarum vulgare)]] - [[Tafonu di u Cumpuleddu]] - [[Museu d'Aleria]] - [[Vechju marinu]] - [[Torra di a Parata]] - [[Lepru corsu]] - [[Sempre Vivu (sinema)|Sempre vivu]] - [[Curu]] - [[Mari Tirrenu]] - [[Parcu naziunale di Abruzzu, Laziu è Mulise]] - [[Camosciu d'Abruzzu]] - [[Passerottu]] - [[Ventu in Corsica]] - [[Arburi di Ghjuda]] - [[Margonu]] - [[Munimentu di a Terra Sacra in Vignola]] - [[Cignali]] - [[Acula marina corsa]] - [[Acula marina]] - [[Pavonu corsu]] - [[Michael J. Fox]] - [[Isulottu di Gargalu]] - [[Acula codibianca]] - [[Filetta sischese]] - [[Ditonu (Bonifaziu)]] - [[Lavu di Crena]] - [[Sprissioni corsi]] - [[Ruzunu]] - [[Alpana]] - [[Carlu Bonaparte]] - [[Paulina Bonaparte]] - [[Meridiana]] - [[Pichjarina]] - [[Tiadoru di Neuhoff]] - [[Taravu (fiumu)]] - [[Ufridi neru]] - [[Puppusgiula]] - [[Catinacciu di Sartè]] - [[Cuppulata d'Hermann]] - [[Ferula]] - [[Etruschi]] - [[Regnu di Napuli]] - [[Capraia Isula]] - [[Gadduresu]] - [[Cuccu]] - [[Romulu è Remu]] - [[Ponziu Pilatu]] - [[Plutarcu]] - [[Marcu Biancarelli]] - [[Réganu]] - [[Finochju]] - [[Frìsgiula]] - [[Unibessiddài di Sàssari]] </div> </div><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> h2zkmp3wqq9rmqbttb5v6t8zvf7hjqh Piobu (genaru) 0 7626 373738 373690 2021-06-02T09:31:48Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U piobbu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Poplar.jpg|250px|U [[piopu (spezia)|piopu]]]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Populus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Fagales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Salicaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[populus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Alnus glutinosa''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Populus_Tremula_20060604.jpg|250px|A [[tremula]]]] |----- |} U '''piobu''' (o [[piopu (generu)|piobbu o piopu]]) ([[populus]]) hè un tipu d'arburu chì faci partita di a famiglia di i [[Salicaceae]]. U nomu latinu di u piobbu, ''Populus'' significheghja 'populu'' in latinu, parchì i piobi erani piantati da i Rumani in i loca publichi. U genaru ''populus'' cumprendi 35 spezii di i rigioni temperati è fretti di l'emisferu nordu. == Ecunumia == U legnu di u piobu hè biancu, lighjeru, tennaru, abbastanza resistenti. Hè faciuli da incuddà, da tigna è da pigna. Inveci, hè difficiuli da sigà. == Sistematica == U genaru ''populus'' hè divisu in cinqui sizioni : * ''Populus'' sizioni ''Populus'' ** ''Populus tremula'': in [[Auropa]] è in u Nordu di l'Asia. ** ''Populus tremuloides'': in America di u Nordu. ** ''Populus grandidentata'' ** ''Populus adenopoda'' : in Asia di l'Estu. ** ''Populus sieboldii'' : in Asia di l'Estu. ** ''Populus alba'' : l'[[Albaru]] o [[Piobu biancu]]. Da u Sudu di l'Auropa à l'Asia Cintrali. * ''Populus'' sizioni ''Aegiros'' - u piobu neru. America di u Nordu, [[Auropa]], Asia di l'Uvestu ** ''Populus nigra'' : u [[Piobu neru]], in [[Auropa]]. ** ''Populus deltoides'' ** ''Populus fremontii'' * ''Populus'' sizioni ''Tacamahaca'' : in America di u Nordu, [[Asia]] ** ''Populus angustifolia'' ** ''Populus balsamifera'' : in America di u Nordu. ** ''Populus trichocarpa'' ** ''Populus laurifolia'' : in Asia Cintrali. ** ''Populus simonii'' : in u piobu di Simon. ** ''Populus maximowiczii'' : u piobu di Maximowicz. * ''Populus'' sizioni ''Leucoides'' ** ''Populus heterophylla'' ** ''Populus lasiocarpa'' : in Asia di l'Estu. ** ''Populus wilsonii'' : u piobu di Wilson, in Asia di l'Estu. * ''Populus'' sizioni ''Turanga'' ** ''Populus euphratica'' : u piobu di l'Euphrates, in u Suduvestu di l'Asia. ** ''Populus ilicifolia'' : u piobu di u fiumu Tana, in Africa di l'Estu. == In Corsica == Esistini in [[Corsica]] parechji spezii di [[piobu]]: * a [[tremula]] * l'[[albaru]] * u [[piopu (spezia)]] == Tuponimia == U piobbu o piopu è un' tuponimu assai in l'usanza corsa; Per esempiu u nome di i paese di Piubetta o Piubbeta signifighegjja logu alberatu di piopi. Ci o parechje fiume o vadelli di i piobbi. Per veru u piopu isulanu e cummunu pare esse a tremula.. == Da veda dinò == * u [[piobu (spezia)]]: [[Populus nigra]] * u piopu biancu o [[albaru]]: [[Populus alba]] * a [[tremula]]: [[Populus tremula]] == Rifarenzi == * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) Catalogu di i pianti vascularii di Corsica, Cunservatoriu è giardinu botanicu di a cità di Geneva: Geneva (in francesu) [[Categoria:Salicaceae]] naes7whtqg6rs32d1yfnkuap7xywo72 Populus 0 7629 74849 28443 2007-05-01T09:53:56Z Img 21 Redirecting to [[Piobu (genaru)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Piobu (genaru)]] 8nfqpnej0vbzzb1ht2v7reqix5d0mi9 Stachys 0 7635 334472 328040 2014-03-23T15:00:26Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Stachys}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Stachys glutinosa.JPG|250px|Ophrys lutea]] | caption = ''Stachys glutinosa''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plant]]ae}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Lamiales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Lamiaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Stachys]]}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Stachys byzantinia2.jpg|250px]] | caption = ''Stachys byzantina''}} {{Taxobox_end}} '''Stachys''' hè un genaru di pianta chì faci partita di a famiglia di i [[Lamiaceae]]. Esistini circa 300 spezii di ''Stachys'', chì si trovani in tutti i cuntinenti, fora di l' [[Oceania]]. == Spezii cumuni == I spezii più cumuni di ''stachys'' sò: * ''[[Stachys affinis]]'' Bunge * ''Stachys albereana'' Neyraut & Debeaux * ''Stachys alopecuros'' (L.) Benth. * ''Stachys alpina'' L. * ''Stachys annua'' (L.) L. * ''Stachys arvensis'' (L.) L. * ''Stachys atherocalyx'' K.Koch * ''Stachys brachyclada'' Noe ex Coss. * ''[[Stachys byzantina]]'' K.Koch * ''[[Stachys corsica]]'' Pers. * ''Stachys cretica'' L. * ''Stachys decumbens'' Benth. * ''Stachys germanica'' L. * ''Stachys glutinosa'' L. - [[Arba strega]] * ''Stachys heraclea'' All. * ''Stachys macrantha'' (K. Koch) Stearn * ''Stachys marrubiifolia'' Viv. * ''Stachys monieri'' (Gouan) P.W.Ball * ''Stachys ocymastrum'' (L.) Briq. * ''[[Stachys officinalis]]'' (L.) Trévis. * ''Stachys palustris'' L. - * ''Stachys pradica'' (Zanted.) Greuter & Pignatti * ''Stachys recta'' L. * ''[[Stachys riederi]]'' * ''[[Stachys sylvatica]]'' L. - * ''Stachys tenuifolia'' Willd. == Da veda dinò == * l'[[Arba strega]] [[Categoria:Lamiaceae]] 4xdqtqnhimqzf35xu31r24yybuvyg2m Arba strega 0 7636 28485 2006-08-16T15:32:26Z 83.201.134.132 Redirecting to [[Erba strega]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Erba strega]] kkcxl7gsdmanqrnid1atz5d3il7fb7j Wikipedia:Da traducia 4 7637 28516 28515 2006-08-19T15:09:27Z Img 21 wikitext text/x-wiki navigation: '''navigazione/i''' * Main Page: '''Pagine/a maestra''' * Community portal: '''Purtone/u di a cumunità''' * Current events: '''I nuvità''' * Recent changes: '''Ultimi cambiamenti''' * Random page: '''Una pagine/a à l'azardu''' * Help: '''Aiutu''' * Donations: '''Dunazione/i''' search: '''ricerca''' toolbox: '''strumenti''' * What links here: '''Ligami versu issa pagine/a''' * Related changes: '''Cambiamenti culligati''' * Upload file: '''Incaricà un schedariu''' * Special pages: '''Pagine/i spiciale/i''' * Printable version: '''Versione/i da stampà''' * Permanent link: '''Ligami permanenti''' in other languages: '''in altre/i lingue/i''' sd05sp58mvzr5c2exco8rg211w1s0km Montecatini Terme 0 7644 371093 333500 2021-01-05T05:26:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Montecatini Terme''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia]] di [[Pistoia]]. Teni 20024 abitanti {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Montecatini Terme''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[File:Montecatini_Terme-Stemma.png|100px|right|none| Montecatini Terme]]<br /> |- | cumuna | Montecatini Terme |- |statu |Italia |- | pruvincia | Pistoia |- | nome officiale | Monecatini Terme |- | codice postale | 51016 |- | lungitudine | 46° 10' 0'' E |- | latitudine | 43° 56' 0'' N |- | altitudine | 29 metri |- | superficia | 17 km² |- | populazione | 20.024 |- | dinsità | 1178 ab./km² |- | nome abitanti | montecatinesi |- |} [[File:Montecatini terme01.jpg|200px|right|thumb|Borgu]] == Riferimenti == == Liami == * [http://www.montecatiniweb.com/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 8bu919hd4l4m1qmjx9xv8jdlcfyypr8 Sinope 0 7645 371094 334414 2021-01-05T05:26:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Sinope''' hè un [[satellitu]] di a [[Ghjove]] scupertu in u 1914 (scupridore Seth B. Nicholson). Sinope ùn pussedi micca atmosfera. {{Satelliti di Ghjove}} [[Categoria:Astrunumia]] obxnv4r1qwuvnl2stilkqb82z7sg4tx Pistacia lentiscus 0 7648 28561 2006-08-22T17:19:33Z 86.194.110.68 Redirecting to [[Listincu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[listincu]] 40es2mn8oaw7ja2mbu95yizge4eh5je Lustincu 0 7649 28568 2006-08-22T17:46:24Z 86.194.110.68 Redirecting to [[Listincu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[listincu]] 40es2mn8oaw7ja2mbu95yizge4eh5je Ferula 0 7652 373768 373666 2021-06-02T09:34:05Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A ferula'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Ferula communis.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Ferula communis</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Apiales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Apiaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Ferula]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Ferula communis''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Ferula communis03.jpg|250px|A ferula]] |----- |} [[File:Ferula communis MHNT.BOT.2008.1.11.jpg|thumb|''Ferula communis'']] A '''ferula''' (''[[Ferula communis]]'') hè una spezia di pianta chì faci parti di a famiglia di l'[[Apiaceae]]. Hè prisenti da u cantu di u mari insin'à 400 metri. Si scontra à spessu à u cantu di i stradona, o in i loca ind'eddu ci hè statu in incendiu. Hè una pianta chì teni i casci. I foglii sò simplici è triangulari. A ferula hè alta 2 à 4 metri. Fiurisci da [[aprili]] à [[ghjugnu]]. A ferula s'assumiglia à parechji pianti, com'è: * u [[finochju]], ma a ferula hè più maiori * accadi dinò chì a ferula fussi cunfusa incù a [[cicuta]], chì hè alta un metru o dui. * a ferula pò essa cunfusa dinò ancu a [[finochja]]: ''Peucedanum paniculatum'', una pianta endemica di Corsica è alta sin'à 1,20 metru. A ferula t'hà una [[radica]] mori longa è soda ed hè difficiuli à scalzà. Hè una pianta tossica, vilanosa. À tempi antichi, a ferula era usata da i stitutori o da i parenti par pichjà annantu à i diti o i mani di i sculari è di i ziteddi. == In Corsica == [[File:Riesenfenchel.JPG|left|200px]] A ferula cumuna hè prisenti in [[Corsica]]. Si trova in piaghja. Ma esisti dinò in i circondi di [[Bonifaziu]] un antra spezia di ferula: a [[ferula d'Arrigoni]]. A ferula hè ancu chjamata: a [[ferla]] (in u [[Fiumorbu]]) o a [[vezza]] (in [[Balagna]]). A ferula hè periculosa è vilanosa pà u bistiamu, chì faci scuncià i pecuri o i vacchi, è ancu i [[cavaddu|cavaddi]] è i [[porcu|porchi]]. I pò ancu fà more. U principiu attivu hè a ferulosida, ch'impedisce u sangue di coagulà. Si po curà cù a vitamina K in certi casi. Par quissa i pastori tagliani a ferula o a sradicheghjani in i pascuri. Hè à a fini di l'istatina chì a ferula hè più tossica, quandu edda secca è tandu, ci hè u risicu chì i bestii a manghjessini. === U legnu === U legnu di a ferula era usatu à spessu. U legnu di a ferula, quand'eddu hè seccu, diventa duru duru ma ferma lebbiu. 'Ssu legnu era adupratu par esempiu, una volta smizatu, par arrutà i forbici, i culteddi o i rasoghji. In [[Pasqua]], era di tradizioni d'usà a ferula secca par trascinà u focu sacru. U focu era biniditu da u preti in piazza di ghjesgia è dopu à a cirimonia, ognunu si purtava u focu sacru in casa soia par via di a ferula accesa. === A sbarabattula firulaghja === [[File:Papilio hospiton MHNT CUT 2013 3 10 Bigorno male Dorsal.jpg|left|150px]] A [[Sbarabattula firulaghja]] ([[Papilio hospiton]]) hè una sbarabattula endemica di a Corsica è a Sardegna. Hè una spezia d'impurtanza mundiali, ed hè prutettu da a cunvinzioni internaziunali di Washington pa i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. A sbarabattula firulaghja hè assuciata à spessu incù a ferula, apposta chì u brugu si nutrisci di ferula pà u più (ma dinò d'altri pianti com'è a [[ruta]], o a [[pastinaccia]]). A sbarabattula firulaghja s'assumiglia mori à un'antra spezia di sbarabattula: a [[sbarabattula finuchjaghja]], ma quidda hè assuciata incù u [[finochju]]. ==Lessiculugia== A ferula hè ancu chjamata in corsu a ''ferla'' o a ''finochja'' (per via di a sumiglianza incù u [[finochju]]). ==Da vede dinò== *[[Bassiccia]] *[[Cardu marinu]] *[[Ferula (genaru)]] *[[Ferula d'Arrigoni]] *[[Magydaris pastinacea]] *[[Ochjigrisgiu]] *[[Pedi puddinu]] *[[Rundonu]] == Rifarenzi == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] == Liami == * [http://mimoriavvene.corsicamessageri.org/pharma/nomen/histo.htm?d=ph_ferul_c A ferula - Mimoria di l'avvene] == Da veda dinò == * a [[ferula (genaru)|ferula]]: u genaru * a [[ferula d'Arrigoni]] * a [[Farfalla ferulaghja]] * a [[flora di Corsica]] * a [[Sbarabattula firulaghja]] ([[Papilio hospiton]]) [[Categoria:Apiaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] mydt0hrnwch5qy1c3ucsrq4nwg141mb Mela cutona 0 7653 378116 371096 2021-12-26T09:38:03Z Casalonga MH 14859 /* Produzzioni */Illustrazione da Commons wikitext text/x-wiki [[Image:Cydonia.jpg|thumb|250px|right|I meli cutoni annantu à l'arburu]] [[Image:Quince.jpg|thumb|250px|right|Una mela cutona]] A '''mela cutona''' (o [[mela cutogna]]) (o '''[[mela cutone]]''') hè u [[fruttu]] di a [[mela cutona (arburi)|mela cutona (l'arburu)]]. A mela cutona t'hà una forma chì s'assumiglia à quidda d'un [[peru]]. == Produzzioni == {| border="1" cellpadding="3" cellspacing="0" align="center" |----- | colspan="6" align="center" bgcolor=#DDFFDD | '''Produzzioni in tonni. Sciffri 2003-2004'''<br /> <small>Dati di a FAOSTAT ([[Organisazioni di i Nazioni Uniti pa l'alimantazioni è l'agricultura|FAO]])</small> |----- | [[Turchia]]||105000||27 %||105000||28 % |------ | [[China]]||90000||24 %||90000||24 % |------ | [[Maroccu]]||28000||7 %||28000||7 % |------ | [[Argintina]]||26000||7 %||26000||7 % |------ | [[Iranu]]||25000||7 %||25000||7 % |------ | [[Serbia è Montinegru]]||10400||3 %||10400||3 % |------ | [[Uruguay]]||9500||2 %||9500||2 % |------ | Altri stati ||87962||23 %||87485||23 % |----- | '''Tutali'''||'''381862'''||100 %||'''381385'''||100 % |} [[File:Pancrace Bessa00.jpg|thumb|Mela cutone]] [[Categoria:Fruttu]] 4ytt8i4h8pytgwn3bjxlxwkxtso5zgk Mela cutone 0 7654 28692 2006-08-30T17:43:36Z 83.201.195.95 Redirecting to [[Mela cutona]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mela cutona]] 0023f5p3ryaaq9j7jyq3kuz2dv11z55 Aghjone (Apis) 0 7728 374912 371559 2021-08-08T17:40:39Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki L''''aghjone''' (o '''[[aghjonu (Apis)|aghjonu]]''') hè u masciu di l'[[abba]]. Hè più maiori chè l'abba femina. L'aghjone ùn pugne micca. More dopu à l'accupiamentu o dopu à esse statu cacciatu fora di u [[bugnu]]. == Da vede dinù == * [[Aghjone]]: u [[paese]] * u [[mele]] * u [[bugnu]] [[Categoria:Biologia]] 2uv9z5gml2cg6y2j2wqm3rga80vilam Aghjonu (Apis) 0 7729 29027 2006-09-02T18:38:43Z 86.200.226.91 Redirecting to [[Aghjone (Apis)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Aghjone (Apis)]] 3ui2gamugrqkixrgmsrk2ussh3tp8pj Apa 0 7730 373634 371097 2021-06-02T08:56:13Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'apa'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Weiselnaepfchen 29a-Detail.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Aquila chrysaetos</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Arthropoda]]'' |----- | Classa | ''[[Insecta]]'' |----- | Ordine | ''[[Hymenoptera]]'' |----- | Famiglia | ''[[Apidae]]'' |----- | Generu | ''[[Apis]]'' |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Bee_mid_air.jpg|250px]] |----- |} L''''Apa''' (o [[abba]]) (''Apis'') hè un generu d'[[insettu]] suciale, chì face parte di a famiglia di l'[[Apidae]]. == Sistematica == U generu ''Apis'' cumprende quattru spezie : * [[Apis mellifera]] (1758), o [[Apis mellifica]] (1761) : originaria d'[[Europa]] è d'[[Africa]], hè stata introdutta in altri [[cuntinenti]] cum'è l'[[America]] è l'[[Australia]]. Hè a spezia principale chì hè allevata per a produzzione di [[mele]]. * Apis cerana : in [[Asia]] * Apis dorsata * Apis florea [[Categoria:Apidae]] == Citazione == Accade chì l'apa fussi mintuvata in a cultura è a [[litteratura]] [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in a buccata: ''esse in apa''. * in u pruverbiu: ''À chì hà mangnatu u [[meli]] t'hà l'abba in capu''. [[Categoria:Insettu]] nj719wrqte3rda2iswsmhaijny64x42 Virdulina 0 7731 375605 371098 2021-08-18T12:43:30Z Ercé 6825 file wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = A virdulina}}<br /> {{Taxobox_image | image =[[File:Carduelis chloris 8 (Marek Szczepanek).jpg|250px|]] | caption = ''Chloris chloris}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Aves]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Passeriformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Fringillidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''[[Chloris]]'''''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''C. chloris'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink| binomial_name = Chloris chloris| author = [[Linnaeus]] | date= [[1758]]}} {{Taxobox_image | image =[[File:Carduelis_chloris_6_%28Marek_Szczepanek%29.jpg|250px]] | caption = ''A virdulina (femina)}} {{Taxobox_end}} [[File:Chloris chloris chloris MHNT 223 Gouvieux.jpg|thumb|virdulina]] [[File:Cuculus canorus bangsi MHNT.ZOO.2010.11.150.42.jpg|thumb|''Cuculus canorus bangsi'' + ''Carduelis chloris'']] A '''virdulina''' (o [[virdone]]) ([[Carduelis chloris|Chloris chloris]]) hè un [[aceddu]] chì faci partita di a famiglia di i [[Fringillidae]]. == In Corsica == Hè prisenti in tutta a [[Corsica]]. A virdulina stà piuttostu accantu à u litturali, ma hè stata ussirvata dinò in muntagna, in particulari versu u [[Cuscionu]] o a [[Ristonica]]. A '''virdulina''' hè ancu chjamata in corsu: u [[giallone]], u [[verdunchjinu]]. == Citazioni == A virdulina hè stata mintuvata calchì volta in a littreratura corsa. Par asempiu in i ''Canti d'aceddi'' di [[Monsignori Di La Fuata]]: *: ''La '''virdulina''' hè alegra è zimpineghja'' : ''Sfringuiddeghja lu [[pincionu]],'' : ''È la [[quaglia]] squacquareghja:'' : ''Tù la senti a [[capinera]] !'' == Rifarenzi == * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" * Thibault, Jean-Claude, Les oiseaux de Corse - L'aceddi di Corsica, PNRC, 1983 (in francesu) * Versini, Saveriu, ''Parolle di Corsica'', 2001, DCL == Liami == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/lesoiseaux.html L'acelli - Les oiseaux, Ghjuvan Petru Battestini, [[Adecec]], 1982] == Da veda dinò == * [[aceddi di Corsica]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] c2388350m93cdhwsty78onbpwcj71r0 Carduelis chloris 0 7732 29039 2006-09-02T20:52:08Z 83.201.0.148 Redirecting to [[Virdulina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Virdulina]] focx0pbh4jk64ozym1bx8beo1wf25uw Virdone 0 7733 29046 2006-09-02T21:01:24Z 83.201.0.148 Redirecting to [[Virdulina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Virdulina]] focx0pbh4jk64ozym1bx8beo1wf25uw Giallone 0 7734 29075 2006-09-05T19:22:12Z 86.200.96.245 Redirecting to [[Virdulina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Virdulina]] focx0pbh4jk64ozym1bx8beo1wf25uw Verdunchjinu 0 7735 29076 2006-09-05T19:22:25Z 86.200.96.245 Redirecting to [[Virdulina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Virdulina]] focx0pbh4jk64ozym1bx8beo1wf25uw Roglianu 0 7736 29108 2006-09-06T09:40:34Z 150.237.47.3 Redirecting to [[Ruglianu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ruglianu]] fmbd73kajgx813qj76o111sjugjozp6 Massarosa 0 7738 371099 333402 2021-01-05T05:26:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Massarosa''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia]] di [[Lucca]]. Teni 21.000 abitanti {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Massarosa''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | <br> |- | cumuna | Massarosa |- |statu |Italia |- | pruvincia | Lucca |- | nome officiale | Massarosa |- | codice postale | 55054 |- | lungitudine | |- | latitudine | |- | altitudine | 10 metri |- | superficia | 68 km² |- | populazione | 21000 |- | densità | ab./km² |- | nome abitanti | massarosesi |- |} == Riferimenti == == Liami == *[http://www.comune.massarosa.lu.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 4sk27lxu2iiy4lxlfypaj90xoep75ry Merula 0 7739 371100 343406 2021-01-05T05:26:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = Turdus merula}}<br /> {{Taxobox_image | image =[[File:Kos Turdus merulaRB.jpg|250px|]] | caption = ''U masciu di a merula}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Aves]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Passeriformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Turdidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''[[Turdus]]'''''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''T. merula'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink| binomial_name = Turdus merula| author = [[Linnaeus]] | date= [[1758]]}} {{Taxobox_image | image =[[File:turdus merula.jpg|250px]] | caption = ''A femina di a merula}} {{Taxobox_end}} A '''merula''' (o u [[merulu]]) (''[[Turdus merula]]'') hè un aceddu chì faci partita di a famiglia di i [[Turdidae]]. U nomu veni da a parola latina ''merula''. A spezia si carattarizeghja pa un impurtantu dimurfisimu sissuali. In effettu, u masciu hè neru è bizzichigiaddu. Inveci a femina hè bruna scura è bizzichibruna. == In Corsica == A '''mèrula''' hè cumuna in [[Corsica]]. Nurmalamenti, a merula ùn hè ca di passaghju in Corsica. Ma suventi, ci hè calchiaduna chì si ferma: sò i meruli casani. == Citazioni == A merula hè mintuvata calchì volta in a litteratura è u cantu corsu. Par asempiu: * in a canzona ''Guai'' di [[Petru Rocca]]: :''Altagne è falchi trizinati'' :''Di '''merule''' ùn facenu restu.'' * ''A '''merula''''' hè una canzona di [[Canta u populu corsu]] * in i ''Canti d'aceddi'' di [[Monsignori Di La Fuata]]: :''Friscia u fiulanciu, arieghja eppò fighjula:'' :''U tordu zirla è a '''merula''' zifula;'' == Rifarenzi == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/acacciaincorsica3.html A caccia in Corsica, [[Arnestu Papi]], 1987, [[Adecec]]] * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" == Gallaria d'imagini == <gallery> Image:Jajka.JPG|L'ova in u nidu Image:Sg fexx 19.JPG|I piulacona in u nidu Image:Amselkueken.jpg|I piulacona Image:Weiße Amsel Flug.jpg|Merle leucismo </gallery> == Liami == == Da veda dinò == * a [[merula turchina]] * a [[merula (pesciu)|merula]]: hè dinò u nomu d'un pesciu di mari ([[labrus merula]]) * [[aceddi di Corsica]] [[Categoria:Turdidae]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] efv18qe91rof1ohaymvipxbcqx952kk Turdus merula 0 7740 29196 2006-09-08T13:42:48Z 81.251.103.136 Redirecting to [[Merula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Merula]] 8c8umx42y1acvcxs3nbt1zzvges4tzw Mosca (cità) 0 7741 376390 376389 2021-08-26T10:32:28Z 37.165.220.120 wikitext text/x-wiki '''Mosca''' (in [[lingua russa|russu]]: Москва, « ''Moskva'' ») hè a capitale di a [[Russia]] è, nanzu à quessa, di l'[[Unione Suvietica|Unione di i Republichi Sucialisti Suvietichi]] (''URSS''). Ghjè una cità di 11 millioni d'abitanti ind'à piaghja di bordu di [[fiume]] [[Moscova]]. Mosca hè una di è tre più grande cità di [[Auropa]]. U centru storicu di a cità hè nant'una muntagna sopru à u latu mancu di a Moskova induve si trova dinò oghje u [[Cremlinu di Mosca|cremlinu]] è a famosa Piazza Rossa. [[File:St Basils Cathedral-500px.jpg|thumb|left|300px|none|Mosca.]] <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> ==Da vede dinò== *[[Podolsk]] [[Categoria:Russia]] ob1g2bzglakcsfsb3xriqz8ownyen55 Capannoli 0 7743 355165 343126 2016-09-21T14:15:32Z DARIO SEVERI 10718 Agg. inf. da Wikipedia (it) wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Capannoli | blasone=Capannoli-Stemma.png | nomeOfficiale=Capannoli | sigluRegione=TOS | sigluPruvincia=PI | latitudineGradi=43 | latitudineMinute=35 | latitudineSeconde=24 | lungitudineGradi=10 | lungitudineMinute=40 | lungitudineSeconde=11 | altitudine=51 | superficia=22,69 | pupulazione=6.145 | densita=270,8 | merre=Filippo Fatticcioni | posta=56033 | telefunu=0587 | istat=050005 | abitanti=Capannolesi | patrone= | festa=[[24 d'aostu]] | situ=http://www.comune.capannoli.pisa.it/ }} '''Capannoli''' hè una [[cumuna]] [[Italia|taliana]] di a [[pruvincia di Pisa]]. == Cumune in cunfina == [[Lari]], [[Palaia]], [[Peccioli]], [[Ponsacco]], [[Pontedera]], [[Terricciola]]. {{Pruvincia di Pisa}} [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Pisa]] 1420mz37bjmw2v5d5v3fnfkc31a9xbi Aoede 0 7744 371101 351263 2021-01-05T05:26:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Aoede''' hè un [[satellitu]] di a [[Ghjove]] scupertu in u [[2003]] (scupritore [[Scott S. Sheppard]]). Aoede ùn pussedi micca atmosfera. == Liami == {{Satelliti di Ghjove}} [[Categoria:Astrunumia]] a89rjcww1lns8651pl7jgmu3eaayag9 Arburi di Corsica 0 7746 374853 89862 2021-08-06T16:20:15Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki == Rifarenzi == == Liami == == Gallaria d'imagini == <gallery> Image:Fraxinus_ornus2.JPG|U [[frassu]] Image:Salix purpurea purpurea.JPG|A [[vetriccia]] Image:Olea europaea syklvestirs (uddastru).JPG|L'[[Ugliastru (arburu)|ugliastru]] Image:Pinus_nigra_subsp._laricio.jpg|U [[lariciu]] Image:Rom_circo_maximo_01.jpg|U [[pinu granatu]] Image:Abies_alba1.jpg|U [[ghjallicu]] Image:Quercus_ilex_rotundifolia.jpg|A [[leccia]] Image:Quercus_suber3.JPG|A [[suvara]] Image:Alnus_glutinosa_007.jpg|L'[[alzu]] Image:Urueña almendro1 lou.jpg|L'[[amandulu]] Image:Alnus-cordata-habitat.JPG|U [[piralzu]] Image:Populus alba2.JPG|L'[[albaru]] </gallery> {{c-supranu}} [[Categoria:Botanica]] 3112lcrgedlngo1di3i2xjqhilzaj5k Fiori di Corsica 0 7747 371560 164363 2021-01-05T05:41:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki == Rifarenzi == == Liami == * [[User:Corneliae]] == Gallaria d'imagini == <gallery> Image:Grote klaproos zwarte vlekken Papaver rhoeas.jpg|U [[fiori di spusedda]] Image:Vicia_cracca_2.jpg|A [[falcinedda]] Image:Malva sylvestris - flower.JPG|A [[malma]] Image:Muscari_comosum.jpg|U [[purrionu]] Image:Stachys glutinosa flower.JPG|L'[[arba strega]] Image:Daucus carota2.JPG|U [[rundonu]] Image:Fiore 006.jpg|A [[sammula]] Image:Crocus corsicus.jpg|U [[zafranu corsu]] Image:Ophrys holserica 01.jpg|A [[mosca cavaddina]] Image:Eryngium-maritimum-close.JPG|U [[cardu marinu]] Image:Hypericum-hircinum-flowers.JPG|L'[[arba bicchina]] Image:Inula viscosa flowers.jpg|A [[pecita]] Image:Globularia alypum.jpg|L'[[arba pughjola]] Image:Sonchus oleraceus 2005-03-15.jpg|U [[lattaghjolu]] Image:Oenanthe crocata2.jpg|L'[[ochjigrisgiu]] Image:Lavandula stoechas.jpg|U [[piumbonu]] Image:Glebionis segetum01.jpg|U [[balculu]] Image:Portulaca oleracea g1.jpg|L'[[arba fratesca]] Image:Muchju fiori.jpg|U [[muchju biancu]] Image:Starr_050225-4554_Reichardia_picroides.jpg|A [[lattaredda]] Image:Sedum cepaea1.jpg|L'[[arba di l'Ascinzioni]] Image:Solanum nigrum fruit black.jpg|U [[cinnaronu]] Image:Saponaria-officinalis-flower.jpg|U [[sciuppuleddu]] </gallery> o9jff5val2r8x9k7ozm6iotyqyx21qj Purrionu 0 7748 29381 2006-09-13T16:49:54Z 86.194.109.126 Redirecting to [[Purrione]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Purrione]] dz2tzhki8qkxejrxdl9qwi19jv7gsch Comano 0 7749 371102 332123 2021-01-05T05:26:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Comano''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[File:Comano-Stemma.png|200px|right|none| Europa]]<br /> |- | cumuna | Comano / Coman |- |statu |Italia |- | pruvincia | Massa e Carrara |- | nome officiale | Comano |- | codice postale | 54015 |- | lungitudine | 10° 8′ 0′′ E |- | latitudine | 44° 17′ 0′′ N |- | altitudine | 530 metri |- | superficia | 54 km² |- | populazione | 793 |- | densità | 15 ab./km² |- | nome abitanti | |- |} '''Comano''' (corsu Comanu) hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia di Massa e Carrara]]. . Teni 793 abitanti == Riferimenti == == Liami == [[Categoria:Cumuna di Toscana]] syxhoungerq0grrk9yx4fidqml74hff Pieve a Nievole 0 7750 371103 333899 2021-01-05T05:26:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Pieve a Nievole''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[Image:Pieve_a_Nievole-Stemma.png|100px|right|none| Europa]]<br> |- | cumuna | Pieve a Nievole |- |statu |Italia |- | pruvincia | Pistoia |- | nome officiale | Pieve a Nievole |- | codice postale | |- | lungitudine | |- | latitudine | |- | altitudine | 28 metri |- | superficia | 12 km² |- | populazione | 9077 |- | dinsità | 756 ab./km² |- | nome abitanti | pievarini |- |} '''Pieve a Nievole''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia]] di [[Pistoia]]. Teni 9077 abitanti. == Riferimenti == == Liami == *[http://www.comune.pieve-a-nievole.pt.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] h5rnkwuprq0npetisa8an8zs0auoxdu Uzzano 0 7751 374474 371104 2021-07-26T15:56:13Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Uzzano''' [[Image:Uzzano - Porta delle Pille.JPG|thumb|200px|center|Uzzano, Porta di e Pille]] |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[File:Uzzano-Stemma.svg|100px|right|none| Uzzano]]<br> |- | cumuna | Uzzano |- |statu |Italia |- | pruvincia | Pistoia |- | nome officiale | Uzzano |- | codice postale | 51010 |- | lungitudine | |- | latitudine | |- | altitudine | 50 metri |- | superficia | 7 km² |- | populazione | 5019 |- | dinsità | 717 ab./km² |- | nome abitanti | uzzanesi |- |} '''Uzzano''' (corsu 'Uzzanu') hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia di Pistoia]]. Teni 5.019 abitanti. == Riferimenti == == Liami == *[http://www.comune.uzanto.pt.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] kycoijzmertl52qccxowjt4l4l3n7ke Zeri (Toscana) 0 7752 371105 335113 2021-01-05T05:26:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Massa''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia di Massa e Carrara]]. Teni 1382 abitanti {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Zeri''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | <br> |- | cumuna | Zeri |- |statu |Italia |- | pruvincia | Massa e Carrara |- | nome officiale | Zeri |- | codice postale | |- | lungitudine | |- | latitudine | |- | altitudine | 708 metri |- | superficia | 73 km² |- | populazione | 1382 |- | dinsità | 19 ab./km² |- | nome abitanti | |- |} == Riferimenti == == Liami == [[Categoria:Cumuna di Toscana]] s3sjmuj2jbws74o0r9h2fbrf1cbkgtj Template:Disambig 10 7754 372172 353402 2021-02-12T21:30:16Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki <div class="notice metadata" id="disambig"> {| |style="vertical-align:middle;"|[[Image:Disambig.svg|40px]] |style="vertical-align:middle;"|''Issa pàgina hè una pàgina di disambiguazioni. Una lista d'artìculi assuciati incù listessu tìtulu: '' |} </div><noinclude> </noinclude> <includeonly> [[Categoria:Disambiguazione]] __DISAMBIG__ </includeonly> <noinclude>[[Categoria:Mudellu]]</noinclude> 3iec95i59wi5ay8czixmt9339yuv26k Larciano 0 7756 371106 332988 2021-01-05T05:26:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Larciano''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[Image:Larciano-Stemma.png|100px|right|none| Larciano]]<br> |- | cumuna | Larciano (corsu Larcianu) |- |statu |Italia |- | pruvincia | Pistoia |- | nome officiale | Larciano |- | codice postale | |- | lungitudine | |- | latitudine | |- | altitudine | 50 metri |- | superficia | 24 km² |- | populazione | 6004 |- | dinsità | ab./km² |- | nome abitanti | larcianesi |- |} '''Larciano''' (corsu Larcianu) hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia]] di [[Pistoia]]. Teni 6004 abitanti. == Liami == *[http://www.comune.larciano.pt.it U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 1e0ub712os25kz9u0tyur5nu5jz8dn1 Pettirossu 0 7760 372650 371107 2021-04-28T10:06:02Z Ercé 6825 file wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = U pettirossu}}<br /> {{Taxobox_image | image =[[File:ErithacusRubecula.jpg|250px|]] | caption = ''Erithacus rubecula}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Aves]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Passeriformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Muscicapidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''[[Erithacus]]'''''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''E. rubecula'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink| binomial_name = Erithacus rubecula| author = [[Linnaeus]] | date= [[1758]]}} {{Taxobox_image | image =[[File:European Robin aka.jpg|250px]] | caption = ''U pettirossu''}} {{Taxobox_end}} [[File:Erithacus rubecula whiterbyi Hartert, E, 1910 232 HdB Ouarsenis Algérie.jpg‎|thumb|'' Erithacus rubecula '']] [[File:Cuculus canorus canorus MHNT.ZOO.2010.11.150.1.jpg|thumb| ''Cuculus canorus'' + ''Erithacus rubecula'']] U '''pettirossu''' (o [[pettirussu]]) ([[Erithacus rubecula]]) hè un [[aceddu]] chì faci partita di a famiglia di i [[Muscicapidae]]. U nomu corsu veni da u fattu ca u culori di u so pettu hè russicciu. U pettirossu pò campà sin'à 13 anni. Ùn ci hè guasi micca dismurfisimu sissuali, è u masciu è a femina sò guasi listessi. == In Corsica == U pettirossu hè cumunu è prisenti tuttu l'annu in [[Corsica]]. == Citazioni == U pettirossu hè statu mintuvatu calchì volta in a litteratura è u cantu corsu. Par asempiu: * in i ''Canti d'aceddi'' di [[Monsignori Di La Fuata]]: :''U pettirossu hà invidia dlu fringueddu :'' :''Annantu à l'olmu, vicinu à u Valdareddu :'' :''Unu canta è l'altru canta,'' :''Si sò dati lu dueddu:'' * in a canzona ''A morte di u pettirossu'' d'[[Antone Ciosi]] * in a canzona ''U pettirussu'' intarpritata da [[Surghjenti (cantu)|I Surghjenti]] * in a puisia ''L'ortu di ziu'' di [[Marcu Ceccarelli]]: :''Cù l’inguernu, un pettirussu,'' :''Da ziu staia vicinu,'' :''Li saltaia guasgi addossu,'' :''Quandu vangaia un sulcinu,'' :''È sì ziu li parlaia,'' :''L’acidduchju chjuchjulaia…'' == Rifarenzi == * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" * [[Arnestu Papi|Papi, Arnestu]], ''U pettirussu'', ill. Lucia Thiers, Albiana, 2003 * Thibault, Jean-Claude, Les oiseaux de Corse - L'aceddi di Corsica, PNRC, 1983 (in francesu) * Versini, Saveriu, ''Parolle di Corsica'', 2001, DCL == Literatura == Pettirossu era u cugnome di u scrivanu corsu [[Tomasu Peretti]]. == Liami == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/lesoiseaux.html L'acelli - Les oiseaux, Ghjuvan Petru Battestini, [[Adecec]], 1982] == Da veda dinò == * [[aceddi di Corsica]] [[Categoria:Muscicapidae]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] a3f3ah97kkfi0oyhfkxhzt4tnhfmkpj Pettirussu 0 7761 29561 2006-09-22T13:18:59Z 81.251.101.7 Redirecting to [[Pettirossu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pettirossu]] h6rb3aay82nd9gbe5xjchfx80t4uwc5 Erithacus rubecula 0 7762 29562 2006-09-22T13:19:16Z 81.251.101.7 Redirecting to [[Pettirossu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pettirossu]] h6rb3aay82nd9gbe5xjchfx80t4uwc5 Cardalina 0 7765 375917 373812 2021-08-20T00:45:42Z Minorax 15175 fix [[Special:LintErrors/missing-end-tag]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A cardalina'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Carduelishembrabebiendo.jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Carduelis carduelis</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordini | ''[[Passeriformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Fringillidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Carduelis]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Carduelis carduelis''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Carduelis carduelis1.jpg|300px]] |----- |} [[File:Stieglitzgelege.jpg|left|thumb|250px|U nidu di a cardalina incù l'ova]] A '''cardalina''' (o [[cardellina]]) ([[Carduelis carduelis]]) hè un [[aceddu]] chì faci partita di a famiglia di i [[Fringillidae]]. A cardalina campa sin'à 14 anni. Si piaci in i loca ind'eddu ci hè u [[cardu]], chì li piaci à manghjà ni u fiori. U so nomu in corsu veni da quì. L'adultu hè facciatu rossu, biancu è neru. U spinu hè brunu. A coda hè nera. L'ali sò neri incù una striscia giadda. Ci hè pocu dismurfisimu sissuali ed hè difficiuli di fà a diffarenza trà u masciu è a femina. Ma ci hè più mori culori ind'è u masciu. A cardalina adulta hè longa 12 cm è pesa da 14 à 19 grammi. L'aparatura alara hè circa 20-25 cm. A cardalina t'hà dinò u bizzicu pinzutu è a coda furcata. A cardalina campa circa dodici anni. Si piaci in i loca cultivati. Ma toccu u [[vaghjimu]], cerca piuttostu i canti di i stradona. Si trova a cardalina in l'[[Auropa]] ma dinò in tuttu l'ariali di u [[Mari Tarraniu]], in u Mediu Urienti ma dinò in [[Asia]]. A cardalina hè ancu stata introdutta in parechji paesi, com'è l'[[Australia]], a [[Nuvella Zelanda]] è u [[Brasili]]. == In Corsica == A cardalina hè cumuna è prisenti tuttu l'annu in [[Corsica]]. Ci hè in Corsica una spezia endemica di cardalina, chì u so nomu scentificu hè: ''[[Carduelis carduelis tsuchii]]''. 'Ssa spezia di cardalina hà un bizzicu più finu. Hè endemica di a Corsica, di a [[Sardegna]], di a [[Cicilia]] è di l'Isula d'[[Elba]]. Quand'è l'[[inguernu]] s'avvicina, d'uttrovi o di nuvembri, certi cardalini chì sò arrighjunati si fermani in Corsica, inveci d'altri cardalini si tramutani in Africa di u Nordu i in iSpagna. == Citazioni == A cardalina hè mintuvata à spessu in a cultura è u cantu corsu. Par asempiu: * in i ''Canti d'aceddi'' di [[Monsignori Di La Fuata]]: :''La cardalina tripudia è ghjubileghja;'' * in a canzona ''Corri corri o zittellina'' d'[[Antone Ciosi]]: :''Cum'elli sò belli l'anni'' :''Verdicenti è spenserati'' :''Hanu un nome hè zitellina'' :''Bellu cum'è cardellina'' * in a canzona ''A falata di Ficaghjola'' di [[Carlu Rocchi]]: :''In Cardu, Casevechjiè è Ville'' :''Funtane ne cantanu mille'' :''Bastia ind'i carrughji stretti'' :''Spazza u sole nant'à i tetti'' :''Cardelline è cinciriolle'' :''A falata di Ficaghjola'' :''Canta cardelline è cinciriolle'' :''A falata di Ficaghjola'' * in a puisia ''L'ortu di ziu'' di [[Marcu Ceccarelli]]: :''Tutti l’anni à a branata,'' :''Ci era un nidu di [[pincionu]],'' :''Annant’à a [[mela granata]],'' :''Ziffa à l’orlu di u strittonu,'' :''In a [[baracocca]] vicina,'' :''Un antru di cardalina.'' * in a sprissioni: ''avè un ciarbellu di cardalina'' * in a sprissioni: ''comu hà fattu a cardalina, pò fà u tuturù'' == Rifarenzi == * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" * Thibault, Jean-Claude, Les oiseaux de Corse - L'aceddi di Corsica, PNRC, 1983 (in francesu) * Versini, Saveriu, ''Parolle di Corsica'', 2001, DCL == Liami == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/lesoiseaux.html L'acelli - Les oiseaux, Ghjuvan Petru Battestini, [[Adecec]], 1982] * [http://chardonneret.wifeo.com/ u cantu di a cardalina] * [http://www.matinalatina.com/dizziunariu/dizziu_fiche_mot.php?p=Cardalina Matina Latina, Dizziunariu, a Cardalina] == Da veda dinò == * [[aceddi di Corsica]] [[Categoria:Fringillidae]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] 0s0rne3zf792opn27phvmy881mkht0i Cardellina 0 7766 29750 2006-09-22T20:25:41Z 86.209.122.184 Redirecting to [[Cardalina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cardalina]] nr1z41jccr5hmfhmludqysz1gf4v97y Carduelis carduelis 0 7767 29751 2006-09-22T20:25:52Z 86.209.122.184 Redirecting to [[Cardalina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cardalina]] nr1z41jccr5hmfhmludqysz1gf4v97y Acelli di Corsica 0 7769 81605 61852 2007-06-14T19:09:25Z Img 21 Redirecting to [[Avifauna di Corsica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Avifauna di Corsica]] t25lvgpii0qb1j7tw9hgpb5a259wkyp Aceddi di Corsica 0 7770 81606 29759 2007-06-14T19:10:00Z Img 21 Redirecting to [[Avifauna di Corsica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Avifauna di Corsica]] t25lvgpii0qb1j7tw9hgpb5a259wkyp Codizennula 0 7771 375336 374361 2021-08-16T10:07:22Z Ercé 6825 file wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = A codizennula}}<br /> {{Taxobox_image | image =[[File:White-Wagtail.jpg|250px|]] | caption = ''Motacilla alba}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Aves]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Passeriformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Motacillidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''[[Motacilla]]'''''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''M. alba'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink| binomial_name = Motacilla alba| author = [[Linnaeus]] | date= [[1758]]}} {{Taxobox_image | image =[[File:Passer_chick01.jpg|250px]] | caption = ''A codizennula: u ghjovanu''}} {{Taxobox_end}} [[File:Poetsende man en jong witte kwikstaart-4962012.webm|thumb|Motacilla alba]] [[File:Cuculus canorus canorus MHNT.ZOO.2010.11.150.39.jpg|thumb|''Cuculus canorus canorus'' + ''Motacilla alba'']] A '''codizennula''' ([[Motacilla alba]]) hè un [[aceddu]] chì faci partita di a famiglia di i [[Motacillidae]]. Misura trà 15 è 19 cm. Pesa circa 25 grammi. A codizennula hè codilonga. A codizènnula nichja in a miò parti di l'[[Auropa]] è di l'[[Asia]], è ancu in certi parti di l'[[Africa di u Nordu]]. A codizènnula hè insittivora è mangna sopratuttu [[mosca|moschi]], [[musculina|musculini]], [[furmicula|furmiculi]] è [[zinzala|zinzali]]. == Sistematica == Cumprendi i siguenti [[sottuspezii]]: * ''M. a. yarrellii '' <span style="font-variant: small-caps">Gould, 1837</span> ''monachella nera'' (sottuspezia endemica di a [[Gran'Britagna]] è di l'isula vicini) * ''M. a. alba'' <span style="font-variant: small-caps">Linnaeus, 1758</span> * ''M. a. subpersonata'' <span style="font-variant: small-caps">Meade-Waldo, 1901</span> * ''M. a. personata'' <span style="font-variant: small-caps">Gould, 1861</span> * ''M. a. baicalensis'' <span style="font-variant: small-caps">Swinhoe, 1871</span> * ''M. a. ocularis'' <span style="font-variant: small-caps">Swinhoe, 1860</span> * ''M. a. lugens'' <span style="font-variant: small-caps">Gloger, 1829</span> * ''M. a. leucopsis'' <span style="font-variant: small-caps">(Gould, 1838)</span> * ''M. a. alboides'' <span style="font-variant: small-caps">Hodgson, 1836</span> == In Corsica == A codizennula hè cumuna è prisenti tuttu l'annu in [[Corsica]]. A codizennula hè ancu chjamata in corsu: a [[codizingula]], a [[codibattula]], a [[coditremula]], a [[codipennula]]. == Citazioni == A codizennula hè stata mintuvata calchì volta in a litteratura è u cantu corsu. Par asempiu: * in i ''Canti d'aceddi'' di [[Monsignori Di La Fuata]]: :''Ziazì fà la [[civetta]]'' :''Codizennula vizzetta.'' == Rifarenzi == * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" * Thibault, Jean-Claude, Les oiseaux de Corse - L'aceddi di Corsica, PNRC, 1983 (in francesu) * Versini, Saveriu, ''Parolle di Corsica'', 2001, DCL == Liami == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/lesoiseaux.html L'acelli - Les oiseaux, Ghjuvan Petru Battestini, [[Adecec]], 1982] == Da veda dinò == * [[aceddi di Corsica]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] [[Categoria:Motacillidae]] nom49uwk21caf364qlsks4rfxlezm5h Motacilla alba 0 7772 29787 2006-09-23T14:14:08Z 86.209.122.184 Redirecting to [[Codizennula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Codizennula]] lzyld5bz5ka4mxck1pqvkc9hrk6lsmp Codibattula 0 7773 29788 2006-09-23T14:14:20Z 86.209.122.184 Redirecting to [[Codizennula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Codizennula]] lzyld5bz5ka4mxck1pqvkc9hrk6lsmp Coditremula 0 7774 29789 2006-09-23T14:14:30Z 86.209.122.184 Redirecting to [[Codizennula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Codizennula]] lzyld5bz5ka4mxck1pqvkc9hrk6lsmp Codipennula 0 7775 29790 2006-09-23T14:14:40Z 86.209.122.184 Redirecting to [[Codizennula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Codizennula]] lzyld5bz5ka4mxck1pqvkc9hrk6lsmp Cappelluccia 0 7776 377790 377789 2021-11-11T09:22:48Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:F9D3:457F:961B:D2AA /* Descrizzione */ wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A cappelluccia'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Parus_major_small.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Parus major</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordine | ''[[Passeriformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Paridae]]'' |----- | Generu | ''[[Parus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Parus major''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Parus_major_m.jpg|250px]] |----- |} A '''cappelluccia''' (o ''cappidduccia'') hè un [[acellu]] chì face parte di a famiglia di i [[Paridae]]. ==Descrizzione== A cappelluccia hè longa circa 15 cm, incù un'[[apertura alare]] di 22-25 cm. Prisenta un [[piumaghju]] virdicciu annantu à u spinu, incù coda è ale grisge turchinicce. U capu è a gola sò di culore neru luccicu, incù i buccelli bianchi. U pettu giallu hè attravirsatu in modu longitudinale da una striscia nera verticale da a gola à l'addome chì, ind'è i masci, hè appena più larga. A cappelluccia si scontra in [[Europa]] è in u Nordu di l'[[Africa]]. ===Ove=== [[File:Kj%C3%B8ttmeisegg.jpg|thumb|left|150px|L'ovi di a cappelluccia]] A cappelluccia face dui cuvate (da 5 à 12 ove) l'annu: d'[[aprile]] è di [[maghju]], è po di [[ghjugnu]] o di [[lugliu]]. L'ove di a cappelluccia sò lisce, d'aspettu biancu cun piccule tacche rosse. Sò cuvate da e femmine durente circa 15 ghjorni. ===Cantu=== U so cantu hè variu è meludiosu, audibile da mezu ghjinnaghju à ghjugnu. Si cumpone per u più da 2-3 sillabe ripetute. Ùn hè micca raru ch'è a cappelluccia imiti l'altri acelli in u so cantu. == In Corsica == A cappelluccia hè cumuna è presente tuttu l'annu in [[Corsica]]. ==Lessicu== U nome di a ''cappelluccia'' vene da u fattu chì in capu pare ch'ella appii un cappellu. Hè ancu chjamata a '' scappelluccetta'', a ''scappelluccia''<ref>Battestini (1982).</ref> o a ''ciattola capiniella''. Per ùn fà micca cunfusione cù a ''[[cappellina]]'', basta à pensà chì a cappellina hè capiturchina. A capelluccia hè ancu chjamata a ''scherzicabugna'' o a ''scherzabugna''. ==Note== <references/> == Bibliugrafia == * Jean-Claude Thibault, ''L'acelli di Corsica'', PNRC, 1983 (in francese) * Saveriu Versini, ''Parolle di Corsica'', 2001, DCL == Ligami == * [http://www.adecec.net/lexiques/pdf/les-oiseaux.pdf Ghjuvan Petru Battestini, ''L'acelli'', [[Adecec]], 1982] == Da vede dinù == * [[aceddi di Corsica]] [[Categoria:Paridae]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] bo96jfqx9n59kae6js6hps5twudo7rh Parus major 0 7777 354252 29823 2016-06-09T16:34:33Z 90.37.69.19 Reindirizzamentu à [[Cappelluccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cappelluccia]] puiup0wjn23e21i423dv13or576ab4p Mercuriu 0 7779 29846 2006-09-24T08:13:31Z Img 21 [[Mercuriu]] moved to [[Argentuvivu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Argentuvivu]] 15v8filhbcn3qj65t5cvb15jvjydpf8 Torre di Corsica 0 7780 368342 111025 2020-07-22T10:16:41Z Jumpy01 11155 unione cù [[Torre genuvese di Corsica]] wikitext text/x-wiki E '''torre di Corsica''' (o '''[[torre genuvese di Corsica]]''') sò stati custruite, dopu à a dumanda di a populazione, per pruteghje l'isula da i [[piratu|pirati]]. E torre eranu un sistema di difesa di a populazione corsa. Quandu ci era un periculu, i torreghjani avvertianu a populazione, à sonu di [[culombu]] o accindendu un focu à u pianu supranu di a torra. Cusì e torre chì eranu piazzate accantu pudianu dinù privene quell'altre. Cusì, in una ora o duie, a Corsica sana era prevenuta. Ci era parechji piani in e torre. Cumportavanu dinù l'[[archera|archere]]. À u pianu superiore, ci era una rangata di [[piumbatoghji|piumbatoghji]]. Ci eranu e scale per passà da un livellu à l'altru di a torra. A maiò parte di e torre genuvesi sò ronde, ma una parte sò quatrate. == Storia == A custruzzione di e torre genuvese di Corsica hà cuminciatu à u [[XVIesimu seculu]], quandu à pupulazione di l'isula hà dumandatu à [[Genuva]] una prutezzione contra à i pirati è l'invasori chì vinianu da u mare. In u [[1531]], a custruzzione di nuvanta torre annantu à u litturale di a Corsica hè dicisa. I travaglia cumincionu sottu a direzzione di Sebastiano Doria è Pietro Filippo Grimaldi Podio. À u principiu du i [[XVIIIesimu seculu]], si pudia cuntà 85 torre annantu à u litturale di Corsica. == Prutezzione == Attualmente, fermanu 67 torre. Parechje sò sfundate, ma uni pochi sò bè cunservate. Bon' parechje sò classate cum'è munimenti storichi. == Galleria d'imagine == <gallery> Image: Torra_di_a_Calanca.JPG|A [[torra di a Calanca]] Image:Ajaccio TG1 JPG.jpg|A [[torra di a Parata]] Image:Erbalonga_01.JPG|A [[torra d'Erbalunga]] Image:Torra di l'Isula Rossa.JPG|A [[torra di l'Isula Rossa]] Image:Tour-de-Losse.jpg|A [[torra di l'Osse]] Image:Torra_di_Capiteddu.JPG|A [[torra di Capitellu]] Image:Corse_Roccapina_tour_genoise.jpg|A [[torra di Roccapina]] Image:Tour-de-Seneque.jpg|A [[torra di Seneca]] </gallery> == Ligami == * [http://adecec.net/voce-nustrale/nuti/20040508.html Da e torre genuvese à i furtini Maginot, [[Adecec]]] * [http://corsicanostra.free.fr/tours.htm Torre (in francese)] {{Torre di Corsica}} gyudsxmjv81yxgpiwop75gs5cr3aqle Puesia 0 7781 350470 350461 2015-07-09T08:38:37Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki A '''puesia''' ghjè l'arte d'usà, per trasmette un messaghju propriu, u significatu semanticu di e parolle quante u sonu è u ritimu chì queste impremenu à e frase; a puesia si pò per questu paragunà à a [[musica]] in quantu ella riesce à trasmette emuzione di manera più evucative è putente ch'ella à face a prosa. Una puesia ùn hà un significatu necessariamentu compiu cume a prosa, ò, megliu, u significatu è solu una parte di a cumunicazione chì si face quandu omu leghje ò stà à sente una puesia; l'altra parte ùn hè verbale, ma emutiva. Postu chì a lingua in a puesia hà issa doppia funzione di vettore quantu di u significatu chè di u sonu, di cuntinutu quantu infurmativu chè emutivu, a sintassa è l'ortugraffia possonu patisce di variazione s'ellu hè utile à e fine di a cumunicazione cumplessiva. A questi duie aspetti di a puesia si ne aghjunghje un terzu quandu una puesia, invece d'esse letta direttamente hè ascultata: cù u so linguaghju curpurale è u so modu di leghje, u lettore interpreta u testu, dendu lu (inevitabilmente) una nova dimensione, teatrale. Issu fenomenu, apparentatu cù a musica, vene sfruttatu in i Lieder tedeschi, puesie cantate. Issu intimu mischiu di significatu è di sonu rende estremamente difficiule di traduce una puesia in altre lingue, perchè u sonu è u ritimu uriginali sò irremediabilmente persi è devinu esse sostittuiti à una addattazione in a lingua nova, chè in generale hè sola una approssimazione di l'uriginale. ==Da vede dinù== *[[Un Fiore (Ghjuvan Petru Lucciardi)]] *[[Lamentu di Togliaccia]] *[[Tuttu hè per sta maladetta trippa]] *[[Sara Teasdale]] *[[Publiu Virgiliu Marone]] *[[Acrosticu]] *[[Charles Marie René Leconte de Lisle]] *[[Christian Morgenstern]] *[[Germain Nouveau]] *[[Arthur Rimbaud]] [[Categoria:Littiratura]] tu4bjl0xvgrhovme6uikrzntgc1tc0k Puppusgiula 0 7782 373821 371108 2021-06-02T09:42:13Z Minorax 15175 clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A puppusgiula'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Upupa epops Madrid 01.jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">A puppusgiula</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordini | ''[[Upupiformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Upupidae]]'' |----- | Genaru | ''[[upupa]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Upupa epops''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Upupa epops 1 Luc Viatour.jpg|300px]] |----- |} [[File:Huppe fasciée MHNT ZOO 2010 11 161 Ouzouer-sur-Trézée.jpg|thumb|''Upupa epops'']] A '''puppusgiula''' (o a [[puppusgia]]) ([[Upupa epops]]) hè un [[aceddu]] chì faci parti di a famiglia di l'[[Upupidae]]. A puppùsgiula hè longa 25-29 cm, incù un'apartura alaria di 44-48 cm. L'impiumatura hè carrataristica, bruna moltu chjara in a parti subrana è incù una striscia orizuntali biancu-nera in a parti suttana. U capu hè pruvistu di un ciuffu erettili di piumi, u bizzicu essendu abbastanza longu (5-6 cm) è appena incurvatu in ghjò. I patti sò corti ma forti. A puppusgiula pesa 60-80 g. Pò campà insin'à 11 anni. Da marzu à ghjugnu, a femina pone a cova, 5-7 ova biancu-virdicci, par circa 16 ghjorna, in un ciottulu. Dopu 3 o 4 sittimani, i piulacona chettani u nidu. Ci poni ancu essa dui cuvati l'annu. Ci hè pocu dismurfisimu sissuali ind'è a puppusgiula è u masciu è a femina sò guasi listessi. A puppusgiula si nutrisci di larvi d'invertebrati, d'insetti maiori, di [[mignoculu|mignoculi]], di molluschi, o di [[ragnu|ragni]]. A puppusgiula è diffusa in l'Auropa centru-meridiunali sana, in Asia è in Africa sittintriunali. Migra versu i tropichi in inguirnata. == Sistematica == I sottuspezii di ''Upupa epops'' sò: * ''Upupa epops africana'' Bechstein, 1811 * ''Upupa epops ceylonensis'' Reichenbach, 1853 * ''Upupa epops epops'' Linnaeus, 1758 * ''Upupa epops longirostris'' Jerdon, 1862 * ''Upupa epops major'' C.L. Brehm, 1855 * ''Upupa epops marginata'' Cabanis & Heine, 1859 * ''Upupa epops senegalensis'' Swainson, 1837 * ''Upupa epops waibeli'' Reichenow, 1913 Innanzi, a puppusgiula hè classificata in l'ordini di i coraciiformi, ma a classifica più ricenti di Sibley & Monroe l'hà integrata in l'ordini novu di l'upupiformi. == In Corsica == A puppusgiula hè prisenti in [[Corsica]]. Hè ancu chjamata in corsu: a [[puppusgia]], a [[pappusgia]]. U s o nomu veni da u so gridu: "Pupupù, pupù". Hè un aceddu cumunu, ma ghjugniticciu. A puppusgiula affacca in Corsica à parta da u mesi di [[marzu]], ma à spessu, i puppusgiuli ghjugnini in Corsica in i trè primi sittimani d'[[Aprili]]. Accadi dinò calchì volta chì a puppusgiula passessi l'annata sana in l'isula, ma hè raru. A puppusgiula stà un pocu dignalocu in Corsica, da u litturali insin'à un'altezza di 1000 metri. Si scontra più suventi accantu à u litturali è priferisci a machja bassa, i prata è s'infatta ancu vicinu à i paesi è i paisoli. Difatti, a puppusgiula si vedi più pocu in a machja alta è spessa. == Citazioni == Accadi chì a puppusgiula fussi mintuvata in a cultura corsa. Par asempiu in i sprissioni: * ''Beddu chì pari una puppusgiula'' : biddissimu * ''Tena a so donna in puppusgia'' : tena mori à contu a so moglia * ''Andà si ni in puppusgia'' chì significheghja: svaniscia si ni. == Rifarenzi == * Foru corsu, [http://foru-corsu.forumactif.com/filu-d-amparera-f6/lessicu-paroli-novi-paroli-tecnichi-t1503-30.htm Lessicu] * Papi, Arnestu, [http://ernestpapi.free.fr/Donna.%20Femme.htm Donna] * Thibault, Jean-Claude, Les oiseaux de Corse - L'aceddi di Corsica, PNRC, 1983 (in francesu) * Versini, Saveriu, ''Parolle di Corsica'', 2001, DCL == Liami == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/lesoiseaux.html L'acelli - Les oiseaux, Ghjuvan Petru Battestini, [[Adecec]], 1982] * [http://www.scricciolo.com/eurosongs/Upupa.epops.wav U cantu di a puppusgiula] == Da veda dinò == * [[aceddi di Corsica]] [[Categoria:Upupidae]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] qjh3bu37r3sdyasxrus2wc3m21ttq6d Puppusgia 0 7783 29989 2006-09-24T18:55:19Z 86.206.250.13 Redirecting to [[Puppusgiula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Puppusgiula]] nv1drc8l73cva4vhmnkpt34fnav2zn2 Upupa epops 0 7784 29990 2006-09-24T18:55:37Z 86.206.250.13 Redirecting to [[Puppusgiula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Puppusgiula]] nv1drc8l73cva4vhmnkpt34fnav2zn2 Pappusgia 0 7785 29991 2006-09-24T18:55:52Z 86.206.250.13 Redirecting to [[Puppusgiula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Puppusgiula]] nv1drc8l73cva4vhmnkpt34fnav2zn2 Ghjandaghja 0 7787 371109 352531 2021-01-05T05:26:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = A ghjandaghja}}<br /> {{Taxobox_image | image =[[File:Garrulus glandarius 1 Luc Viatour.jpg|250px|]] | caption = ''Garrulus glandarius}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Aves]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Passeriformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Corvidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''[[Garrulus]] '''''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''G. glandarius'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink| binomial_name = Garrulus glandarius| author = [[Linnaeus]] | date= [[1758]]}} {{Taxobox_image | image =[[File:Garrulus glandarius 2 (Marek Szczepanek).jpg|250px]] | caption = ''A ghjandaghja''}} {{Taxobox_end}} [[File:Garrulus glandarius rufitergum MHNT 232 Weymouth.jpg |thumb|'' Garrulus glandarius '']] A '''ghjandaghja''' ([[Garrulus glandarius]]) hè un [[aceddu]] chì faci parti di a famiglia di i [[Corvidae]]. == Sistematica == Esistini parechji sottuspezii di ''Garrulus glandarius'': * ''Garrulus glandarius corsicanus'' - Corsica * ''Garrulus glandarius glandarius'' - Auropa di Punenti * ''Garrulus glandarius rufitergum'' - Grandi-Brittania * ''Garrulus glandarius hibernicus'' - Irlanda * ''Garrulus glandarius lusitanicus'' - Portugallu * ''Garrulus glandarius fasciatus'' - Spagna * ''Garrulus glandarius corsicanus'' - Corsica * ''Garrulus glandarius ichnusae'' - Sardegna * ''Garrulus glandarius albipectus'' - Alpi apennini * ''Garrulus glandarius jordansi'' - Sicilia * ''Garrulus glandarius graecus'' - Balcani * ''Garrulus glandarius cretorum'' - Creta * ''Garrulus glandarius ferdinandi'' - Turchia è Bulgaria == In Corsica == A ghjandaghja hè cumuna è prisenti tuttu l'annu in [[Corsica]]. == Citazioni == A '''ghjandaghja''' hè stata mintuvata calchì volta in a litteratura è u cantu corsu. Par asempiu: * in i ''Canti d'aceddi'' di [[Monsignori Di La Fuata]]: :''S'eddu hè a ghjandaghja, mi beffa quistu è quiddu ;'' * in a canzona ''Vergogna à tè'' di [[Canta U Populu Corsu]]: :''In quelle campagne brusgiate'' :''Più mancu un cane ùn abbaghja,'' :''Magra trista la ghjandaghja'' :''Canta è stagione malate.'' :''Vergogna à tè chì vende a terra !'' * in a puisia ''I pienta di a machja'' d' [[Achilli Bartuli]]: :''Andeti à l’affaccatoghju'' :''Ùn ci hè più fuculatoghju'' :''Più cantu di parnici'' :''Calchì raspu di ghjandaghja'' :''Bulendu in quà è ddà'' :''Ùn trovani più à magnà.'' == Rifarenzi == * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" * Thibault, Jean-Claude, Les oiseaux de Corse - L'aceddi di Corsica, PNRC, 1983 (in francesu) * Versini, Saveriu, ''Parolle di Corsica'', 2001, DCL == Liami == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/lesoiseaux.html L'acelli - Les oiseaux, Ghjuvan Petru Battestini, [[Adecec]], 1982] == Da veda dinò == * [[aceddi di Corsica]] [[Categoria:Corvidae]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] bqkm6gntdibp3imp5bi4ihkpjm2aour Cantone di Altu di Casacconi 0 7788 303840 33002 2012-09-10T17:39:16Z Xqbot 1764 Robot : répare double redirection à [[Cantone di l'Altu di Casàccuni]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cantone di l'Altu di Casàccuni]] dfvxkge51ojc7yhpzikm75o9h07zvxq Pontremoli 0 7790 371110 333963 2021-01-05T05:26:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Pontremoli''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[Image:Pontremoli-Stemma.png|100px|right|none|Pontremoli]]<br> |- | cumuna | Pontremoli |- |statu |Italia |- | pruvincia | Massa e Carrara |- | nome officiale | Pontremoli |- | codice postale | |- | lungitudine | |- | latitudine | |- | altitudine | 236 metri |- | superficia | 182 km² |- | populazione | 8.153 |- | dinsità | 45 ab./km² |- | nome abitanti | pontremolesi |- |} '''Pontremoli''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia di Massa e Carrara]]. Teni 8.153 abitanti. == Liami == *[http://www.comune.pontremoli.ms.it U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] sj6nmu00ga8nn2s71jgdsnk5hidvx0s Massa 0 7791 30132 2006-09-26T17:42:30Z Santista1982 151 Redirecting to [[Massa (Toscana)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Massa (Toscana)]] b93ftgjppbo27yg0bdtd6qgzrf4rm6h Fivizzano 0 7792 371111 332471 2021-01-05T05:26:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Fivizzano''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[Image:Fivizzano-Stemma.png|100px|right|none|Fivizzano]]<br> |- | cumuna | Fivizzano |- |statu |Italia |- | pruvincia | Massa e Carrara |- | nome officiale | Fivizzano |- | codice postale | |- | lungitudine | |- | latitudine | |- | altitudine | 326 metri |- | superficia | 180 km² |- | populazione | 8.980 |- | dinsità | 51 ab./km² |- | nome abitanti | |- |} '''Fivizzano''' (corsu Fivizzanu) hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia di Massa e Carrara]]. Teni 8.980 abitanti. == Liami == *[http://www.comune.fivizzano.ms.it U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] sodwx777175kx6spedvnt3t6uwsdux4 Milvu neru 0 7793 371112 364557 2021-01-05T05:26:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = U milvu neru}}<br /> {{Taxobox_image | image =[[File:Milvus migrans front(ThKraft).jpg|250px|]] | caption = ''Milvus migrans}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Aves]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Falconiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Accipitridae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''[[Milvus]]'''''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''M. migrans'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink| binomial_name = Milvus migrans| author = [[Boddaert]] | date= [[1783]]}} {{Taxobox_image | image =[[File:Milvus migrans distr.png|250px]] | caption = ''A distribuzioni di Milvus migrans}} {{Taxobox_end}} [[File:Milvus migrans MHNT.ZOO.2006.11.86.jpg|thumb|'' Milvus migrans'']] U '''Milvu neru''' (''[[Milvus migrans]]'') hè un aceddu chì faci partita di a famiglia di l' [[Accipitridae]]. A coda di u milvu neru hè furcata, ma menu ca quidda di u [[milvu]]. Pesa trà 600 è 1000 grammi. U ò campà sin'à l'ità di 20 anni. U piumamu è moltu scuru è i punti di l'ali sò neri. Da [[marzu]] à [[uttrovi]] u milvu neru si pò scuntrà in guasi tutta l'[[Auropa]]. Priferisci i loca aparti. D'inguernu, u milvu neru stà in l'Africa sottusahariana. A nutritura di u milvu neru si cumponi di pesci morti, d'acidduchji, di picculi mammiferi, d'anfibii, di rettili, d'insetti. == Sistematica == Esistini parechji sottuspezzii di ''Milvus migrans'': * ''Milvus migrans milvus'' * ''Milvus migrans lineatus'' * ''Milvus migrans parasiticus'' : in [[Africa]] * ''Milvus migrans govinda'' in [[India]] * ''Milvus migrans affinis'' : in [[Australia]] == In Corsica == == Prutizzioni == U milvu neru hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington ([[CITES]]) chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Da veda dinò == * u [[milvu]] * u [[buzaiu]] * [[aceddi di Corsica]] == Rifarenzi == * Thibault, Jean-Claude, Les oiseaux de Corse - Aceddi di Corsica, 1983, PRNC (in francesu) == Liami == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/lesoiseaux3.html Lessicu - l'aceddi - les oiseaux, [[Adecec]]] * [http://www.oiseaux.net/oiseaux/accipitriformes/milan.noir.html Milvus migrans (in francesu)] [[Categoria:Accipitridae]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] 1gfcccu0h726vxfp29t9464tc2escz3 Quaglia 0 7794 38275 30859 2006-10-22T12:02:38Z 86.209.249.236 wikitext text/x-wiki {{disambig}} * a [[Quaglia (famiglia)|Quaglia]]: a famiglia di i [[Phasianidae]] * a [[Quaglia (genaru)|Quaglia]]: u genaru [[coturnix]] * a [[Quaglia (spezia)|Quaglia]]: a spezia [[coturnix coturnix]] * a [[Quaglia (sottuspezia)|Quaglia]]: a sottuspezia [[coturnix coturnix corsicana]] 3dmajdum0wccm83xff6bx1tmcmm24g5 Quaglia (genaru) 0 7795 371113 334074 2021-01-05T05:26:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = Coturnix adansonii}}<br /> {{Taxobox_image | image =[[Image:Excalfactoria chinensis (aka).jpg|250px|]] | caption = ''A quaglia turchina (Coturnix adansonii)}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Aves]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Galliformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Phasianidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''[[Coturnix]]'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_image | image =[[Image:Weibliche_Wachtel_%28Coturnix_coturnix%29.jpg|250px]] | caption = ''Coturnix coturnix''}} {{Taxobox_end}} A '''Quaglia''' (o [[Quagliula]]) ([[coturnix]]) hè un genaru d' [[aceddu]] chì faci partita di a famiglia di i [[Phasianidae]]. Si cumponi di 9 spezii. == Sistematica == U genaru ''coturnix'' cumporta parechji spezii: * ''[[Coturnix adansonii]]'' — Quaglia turchina * ''[[Coturnix chinensis]]'' — [[Quaglia di China]] * ''[[Coturnix coromandelica]]'' * ''[[Coturnix coturnix]]'' — [[Quaglia (spezia)]] * ''[[Coturnix delegorguei]]'' — Quaglia arlichina * ''[[Coturnix japonica]]'' — [[Quaglia di u Sgiapponu]] * ''[[Coturnix novaezelandiae]]'' — Quaglia di Nuvella Zelanda * ''[[Coturnix pectoralis]]'' * ''[[Coturnix ypsilophora]]'' — Quaglia tasmania [[Categoria:Phasianidae]] 6t56q5ur7kncck92klcxz5f353e7otw Quaglia (famiglia) 0 7796 371114 354106 2021-01-05T05:26:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = Phasianidae}}<br /> {{Taxobox_image | image =[[Image:Excalfactoria chinensis (aka).jpg|250px|]] | caption = ''A quaglia turchina (Coturnix adansonii)}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Aves]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Galliformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = '''[[Phasianidae]]'''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_image | image =[[Image:Perdicula asiatica hm.jpg|250px]] | caption = ''Perdicula asiatica''}} {{Taxobox_end}} A '''quaglia''' (o [[Quagliula]]) ([[Phasianidae]]) hè un picculu [[aceddu]] chì faci partita di l'ordini di i [[Galliformes]]. A so nutritura si cumponi di graneddi, d'[[insetti]] è di picculi predi. == Sistematica == A famiglia di i [[Phasianidae]] si cumponi di quattru genari: *Genaru ''[[Anurophasis]]'' *Genaru ''[[Coturnix]]'' *Genaru ''[[Ophrysia]]'' *Genaru ''[[Perdicula]]'' A famiglia di i [[Phasianidae]] cumporta parechji spezii: *Genaru ''[[Anurophasis]]'' ** ''[[Anurophasis monorthonyx]]'' — Quaglia muntagnola *Genaru ''[[Coturnix]]'' ** ''[[Coturnix adansonii]]'' — [[Quaglia turchina]] ** ''[[Coturnix chinensis]]'' — [[Quaglia di China]] ** ''[[Coturnix coromandelica]]'' ** ''[[Coturnix coturnix]]'' — [[Quaglia (spezia)]] ** ''[[Coturnix delegorguei]]'' — [[Quaglia arlichina]] ** ''[[Coturnix japonica]]'' — [[Quaglia di u Sgiapponu]] ** ''[[Coturnix novaezelandiae]]'' — [[Quaglia di Nuvella Zelanda]] ** ''[[Coturnix pectoralis]]'' ** ''[[Coturnix ypsilophora]]'' — Quaglia tasmania *Genaru ''[[Ophrysia]]'' ** ''[[Ophrysia superciliosa]]'' *Genaru ''[[Perdicula]]'' ** ''[[Perdicula argoondah]]'' ** ''[[Perdicula asiatica]]'' ** ''[[Perdicula erythrorhyncha]]'' ** ''[[Perdicula manipurensis]]' [[Categoria:Galliformes]] ssgbbzl5kvdneeqjs2cqo1gje6mdpzp Coturnix 0 7797 30337 2006-09-28T19:22:57Z 83.201.66.44 Redirecting to [[Quaglia (genaru)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Quaglia (genaru)]] 13lqzww1dzahwr0kgy24bx3wtktpavz Quagliula (genaru) 0 7798 30338 2006-09-28T19:23:27Z 83.201.66.44 Redirecting to [[Quaglia (genaru)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Quaglia (genaru)]] 13lqzww1dzahwr0kgy24bx3wtktpavz Phasianidae 0 7799 30339 2006-09-28T19:24:15Z 83.201.66.44 Redirecting to [[Quaglia (famiglia)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Quaglia (famiglia)]] np84d4k3la1bwt0d9lguvkzgtozak9a Quagliula (famiglia) 0 7800 30340 2006-09-28T19:24:38Z 83.201.66.44 Redirecting to [[Quaglia (famiglia)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Quaglia (famiglia)]] np84d4k3la1bwt0d9lguvkzgtozak9a Quaglia (spezia) 0 7802 371115 334075 2021-01-05T05:26:47Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = Coturnix coturnix}}<br /> {{Taxobox_image | image =[[File:Weibliche_Wachtel_%28Coturnix_coturnix%29.jpg|250px|]] | caption = ''Coturnix coturnix}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Aves]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Galliformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Phasianidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''[[Coturnix]]'''''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''C. coturnix'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink| binomial_name = Coturnix coturnix| author = [[Linnaeus]] | date= [[1758]]}} {{Taxobox_image | image =[[File:Caille des blés MHNT.jpg|250px]] | caption = '' Dui ova di quaglia''}} {{Taxobox_end}} A '''Quaglia''' (o [[Quagliula (spezia)|Quagliula]]) (''[[Coturnix coturnix]]'') hè un aceddu chì faci partita di u genaru [[Coturnix]]. == Sistematica == Esistini parechji sottuspezii di [[Coturnix coturnix]]: * ''[[Coturnix coturnix africana]]'' Temminck et Schlegel, 1849 * ''[[Coturnix coturnix conturbans]]'' Hartert, 1917 * ''[[Coturnix coturnix corsicana]]'' Tschusi, 1912 : a quaglia di Corsica * ''[[Coturnix coturnix coturnix]]'' Linné, 1758 * ''[[Coturnix coturnix erlangeri]]'' Zedlitz, 1912 * ''[[Coturnix coturnix inopinata]]'' Hartert, 1917 == In Corsica == Esisti in [[Corsica]] una sottuspezia endemica: [[Coturnix coturnix corsicana]]. == Citazioni == A virdulina hè stata mintuvata calchì volta in a litteratura corsa. Par asempiu in i ''Canti d'aceddi'' di [[Monsignori Di La Fuata]]: *: ''La virdulina hè alegra è zimpineghja'' : ''Sfringuiddeghja lu [[pincionu]]'' : ''È la [[quaglia]] squacquareghja:'' == Da veda dinò == * [[aceddi di Corsica]] == Rifarenzi == * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" * Thibault, Jean-Claude, Les oiseaux de Corse - Aceddi di Corsica, 1983, PRNC (in francesu) == Liami == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/lesoiseaux3.html Lessicu - l'aceddi - les oiseaux, [[Adecec]]] [[Categoria:Coturnix]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] 4g173at2y8o8q3fg430efg6e8y82zos Quagliula (spezia) 0 7803 30362 2006-09-29T12:04:53Z 81.251.253.36 Redirecting to [[Quaglia (spezia)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Quaglia (spezia)]] kzqdog30ibb2gtff9qh1jz5f9u8luz7 Coturnix coturnix 0 7804 30363 2006-09-29T12:05:08Z 81.251.253.36 Redirecting to [[Quaglia (spezia)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Quaglia (spezia)]] kzqdog30ibb2gtff9qh1jz5f9u8luz7 Merulu 0 7805 30373 2006-09-29T15:01:50Z 81.251.253.36 Redirecting to [[Merula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[merula]] nkwp2p3234ffc4uamqbboncb1t4tpyh Merula turchina 0 7806 373897 364233 2021-06-02T10:51:19Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A merula turchina'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Monticola solitarius philippensis.JPG|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Monticola solitarius</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordine | ''[[Passeriformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Muscicapidae]]'' |----- | Generu | ''[[Monticola]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Monticola solitarius''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Monticola solitarius -ground-8.jpg|300px]] |----- |} A '''merula turchina''' (o u [[merulu turchinu]]) (''[[Monticola solitarius]]'') hè un acellu chì face parte di a famiglia di i [[Muscicapidae]]. A merula turchina hè l'acellu naziunale di [[Malta]]. == Descrizzione == === Apparenza === A merula turchina misura da 21 à 23 cm, è pesa da 37 à 54 grammi. U masciu hà unu piumaghju turchinu-grisgicciu, fora di l'ale è a coda chì sò più scure. A femina è u piugone sò marrone, frisgiati più chjaru sottu à u corpu. U bizzicu di a merula turchina hè longu è fine. === Cantu === U cantu di u masciu hè chjaru è meludiosu. S'assumiglia, ma più forte, à quellu di a [[merula]] cumuna. == Modu di vita == === Rigimu alimentare === Onnivoru, si ciba per u più d'insetti è d'altri invertebrti, è ancu di baghe è di frutti. === Riproduzione === U nidu si trova in un ciottulu rucciosu. A femina face 4 o 5 ovi, ch'ella cova mentre circa duie simane. Ci hè qualchì volta duie cuvate per istate. === Ambiente === A merula turchina stà in e muntagne, e culline è u cantu di u mare, in e cavità rucciose, in e custruzzione abbandunate è altre ruvine. == In Corsica == A merula turchina hè prisente in [[Corsica]], è più abundante in u [[Capicorsu]]. Hè abbastanza cumuna da u litturali insin'à l'altitudine di 1800 metri. Ùn si trova micca in i lochi cultivati nemmenu in i machjoni è in e fureste, ma frequenta piuttostu i lochi pitricosi. == Tassonumia == A merula turchina hè ripprisintata da cinque sottuspezie : * ''Monticola solitarius philmppensis'' ; * ''Monticola solitarius pandoo'' ; * ''Monticola solitarius madoci'' ; * ''Monticola solitarius longirostris'' ; ==Citazione== A merula turchina hè u titulu d'una puesia di [[Santu Casta]]:<ref>Casta (2010), p. 29.</ref> :Tù chì batti isse ghjarghje, :O merula turchina tippaghjola :È certe volte ancu a machja, :Cusì sgalabbata chì tù sè :Viaghjendu in li chjosi :O in li stradoni ! (...) == Note == <references/> ==Bibliugrafia== * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/acacciaincorsica3.html [[Arnestu Papi]], A caccia in Corsica, 1987, [[Adecec]]] * [http://www.cndp.fr/crdp-corse/images/stories/pdf/Acillaria.pdf Santu Casta, Acillaria, CRDP, 2010] == Ligami == * [http://www.parc-naturel-corse.com/patrimoine/montagne/merle.html A merula turchina, Parcu Rigiunali Naturali di Corsica] == Da vede dinù == * [[avifauna di Corsica]] * a [[merula]] [[Categoria:Muscicapidae]] [[Categoria:avifauna di Corsica]] psdxlz4ezktm90z10ltw1godano3wlc Merulu turchinu 0 7807 30381 2006-09-29T15:10:31Z 81.251.253.36 Redirecting to [[Merula turchina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Merula turchina]] g7dr3layvpq8v310lzy1lkhzjhrwi1r Monticola solitarius 0 7808 30382 2006-09-29T15:10:49Z 81.251.253.36 Redirecting to [[Merula turchina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Merula turchina]] g7dr3layvpq8v310lzy1lkhzjhrwi1r Fosdinovo 0 7810 371116 332485 2021-01-05T05:26:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Fosdinovo''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[Image:Fosdinovo-Stemma.png|100px|right|none|Fosdinovo]]<br> |- | cumuna | Fosdinovo |- |statu |Italia |- | pruvincia | Massa e Carrara |- | nome officiale | Fosdinovo |- | codice postale | |- | lungitudine | |- | latitudine | |- | altitudine | 550 metri |- | superficia | 48 km² |- | populazione | 4.339 |- | dinsità | 90 ab./km² |- | nome abitanti | fosdinovesi |- |} '''Fosdinovo''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia di Massa e Carrara]]. Teni 4.339 abitanti. == Liami == *[http://www.comune.fosdinovo.ms.it U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] c4uis009vsko32lbd8ii9ar27knqr7n Aulla 0 7811 371117 331595 2021-01-05T05:26:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Aulla''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[File:Aulla-Stemma.png|100px|right|none|Aulla]]<br /> |- | cumuna | Aulla |- |statu |Italia |- | pruvincia | Massa e Carrara |- | nome officiale | Aulla |- | codice postale | |- | lungitudine | |- | latitudine | |- | altitudine | 64 metri |- | superficia | 59 km² |- | populazione | 10.456 |- | dinsità | 172 ab./km² |- | nome abitanti | aullesi |- |} '''Aulla''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia di Massa e Carrara]]. Teni 10.456 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 4ftupzl55s1zt31ccfwshf6er3wez07 Montignoso 0 7812 371118 333517 2021-01-05T05:26:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Montignoso''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[File:Montignoso-Stemma.png|100px|right|none|Montignoso]]<br /> |- | cumuna | Montignoso |- |statu |Italia |- | pruvincia | Massa e Carrara |- | nome officiale | Montignoso |- | codice postale | |- | lungitudine | |- | latitudine | |- | altitudine | 130 metri |- | superficia | 16 km² |- | populazione | 10.143 |- | dinsità | 627 ab./km² |- | nome abitanti | |- |} '''Montignoso''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia di Massa e Carrara]]. Teni 10.143 abitanti. == Liami == * [http://www.comune.montignoso.ms.it U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] mjnvrmw9p5ou5tfa9n7hgcs6wpmfqda Tresana 0 7813 371119 334799 2021-01-05T05:26:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Tresana''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[Image:Tresana-stemma.png|100px|right|none|Tresana]]<br> |- | cumuna | Tresana |- |statu |Italia |- | pruvincia | Massa e Carrara |- | nome officiale | Tresana |- | codice postale | |- | lungitudine | |- | latitudine | |- | altitudine | 112 metri |- | superficia | 44 km² |- | populazione | 2055 |- | dinsità | 47 ab./km² |- | nome abitanti | |- |} '''Tresana''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia di Massa e Carrara]]. Teni 2055 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Toscana]] 9ejebz82y9w5xq91rns9z7116bk4akv Trizina 0 7815 371120 334808 2021-01-05T05:26:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = A trizina}}<br /> {{Taxobox_image | image =[[Image:Mistle thrush.jpg|250px|]] | caption = ''Turdus viscivorus}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Aves]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Passeriformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Muscicapidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''[[Turdus]]'''''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''T. viscivorus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink| binomial_name = Turdus viscivorus| author = [[Linnaeus]] | date= [[1758]]}} {{Taxobox_image | image =[[Image:Turdus_viscivorus.jpg|250px]] | caption = ''Turdus viscivorus''}} {{Taxobox_end}} [[File:Turdus viscivorus deichleri MHNT 232 Aïn-Chénia, El Aouinet Algérie.jpg|thumb|'' Turdus viscivorus '']] A '''Trizina''' (''[[Turdus viscivorus]]'') hè un aceddu chì faci partita di a famiglia di i [[Muscicapidae]]. Si trova in [[Auropa]], in [[Asia]] è in [[Africa di u Nordu]]. == Sistematica == Esistini parechji sottuspezii di [[Turdus viscivorus]]: * ''Turdus viscivorus bonapartei'' * ''Turdus viscivorus deichleri'' * ''Turdus viscivorus tauricus'' * ''Turdus viscivorus viscivorus'' == In Corsica == A trizina hè cumuna in tutta a [[Corsica]]. == Da veda dinò == * u [[tordulu]] * [[aceddi di Corsica]] == Rifarenzi == * Thibault, Jean-Claude, Les oiseaux de Corse - Aceddi di Corsica, 1983, PRNC (in francesu) == Liami == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/lesoiseaux3.html Lessicu - l'aceddi - les oiseaux, [[Adecec]]] [[Categoria:Muscicapidae]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] l2ttuposi3y6hdjmvwkaj5czosxpvgb Turdus viscivorus 0 7816 30549 2006-09-30T10:40:03Z 83.201.194.87 Redirecting to [[Trizina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Trizina]] tmx05y0x95vwxdjoljyh5c76p4aw8g2 Livorno 0 7817 30568 2006-09-30T15:41:43Z 83.70.61.169 Redirecting to [[Livornu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Livornu]] rez67ht7s6vx4k763ubwonxc6jbsbr5 Prato 0 7818 30569 2006-09-30T15:42:22Z 83.70.61.169 Redirecting to [[Pratu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pratu]] 3pnr2dlvhba224ob712kslfaobcb6xc Viareggio 0 7819 30570 2006-09-30T15:45:01Z 83.70.61.169 Redirecting to [[Viareggiu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Viareggiu]] h9jd05q8xj4l23jljp4os0a6shbhy0z Orbetello 0 7820 30572 2006-09-30T15:50:42Z 83.70.61.169 Redirecting to [[Orbetellu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Orbetellu]] cq15wpi64vmhofg1dbxg5c0d8qd39u7 Grossetu 0 7821 105105 30575 2007-11-11T13:58:38Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[Grussetu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Grussetu]] sq7ro59jz7y1c356hyusj46i2phk6bq Podenzana 0 7824 371121 333946 2021-01-05T05:26:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Podenzana''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[Image:Podenzana-Stemma.png|100px|right|none| Podenzana]]<br> |- | cumuna | Podenzana |- |statu |Italia |- | pruvincia | Massa e Carrara |- | nome officiale | Podenzana |- | codice postale | |- | lungitudine | |- | latitudine | |- | altitudine | 312 metri |- | superficia | 17 km² |- | populazione | 1.818 |- | dinsità | 107 ab./km² |- | nome abitanti | |- |} '''Podenzana''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia di Massa e Carrara]]. Teni 1.818 abitanti [[Categoria:Cumuna di Toscana]] mqt6lrnkx3r2q324aeflo2clgzbz2vh Buzaiu 0 7825 371122 365282 2021-01-05T05:26:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = U buzaiu}}<br /> {{Taxobox_image | image =[[File:Buteo buteo 5 (Marek Szczepanek).jpg|250px|]] | caption = ''Buteo buteo}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Aves]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Falconiformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Accipitridae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''[[Buteo]]'''''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''B. buteo'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink| binomial_name = Buteo buteo| author = [[Linnaeus]] | date= [[1758]]}} {{Taxobox_image | image =[[File:Musv%C3%A5ge.jpg|250px]] | caption = ''Buteo buteo}} {{Taxobox_end}} [[File:Buteo buteo MHNT.ZOO.2010.11.89.1.jpg|thumb| ''Buteo buteo'']] U '''Buzaiu''' (o [[Buzzaiu]]) (''[[Buteo buteo]]'') hè un aceddu chì faci partita di a famiglia di l' [[Accipitridae]]. Hè un tipu d'aceddu chì hè cumunu in [[Auropa]]. A coda di u buzaiu hè ronda. U buzaiu si cunnosci da u [[milvu]] chì u buzaiu t'hà a coda ronda, inveci u [[milvu]] hè codisfurcatu. == In Corsica == Esisti in [[Corsica]] (è in [[Sardegna]]) una sottuspezia endemica di buzaiu: [[Buteo buteo arrigonii]]. == Prutizzioni == U buzaiu hè prutettu da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington ([[CITES]]) chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Da veda dinò == * u [[Milvu]] * [[aceddi di Corsica]] == Rifarenzi == * Thibault, Jean-Claude, Les oiseaux de Corse - Aceddi di Corsica, 1983, PRNC (in francesu) * [http://www.oiseaux.net/oiseaux/accipitriformes/milan.royal.html Le milan royal - U milvu (in francesu)] == Liami == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/lesoiseaux3.html Lessicu - l'aceddi - les oiseaux, [[Adecec]]] [[Categoria:Accipitridae]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] iupvv0jjfby66ttjiwtqklubqy1wa5u Crespina 0 7826 343131 332162 2015-05-05T02:00:26Z Phyrexian 1389 categurie wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Crespina | blasone=Crespina-Stemma.png | nomeOfficiale=Crespina | sigluRegione=TOS | sigluPruvincia=PI | latitudineGradi=43 | latitudineMinute=35 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=10 | lungitudineMinute=34 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=86 | superficia=26 | pupulazione=3.996 | densita=144 | merre=Thomas D'Addona | posta=56042 | telefunu=050 | istat=050013 | abitanti=Crespinesi | patrone=Arcanghjulu Michele | festa=[[29 di settembre]] | situ=http://www.comune.crespina.pi.it/ }} '''Crespina''' hè una [[cumuna]] [[Italia|taliana]] di a [[pruvincia di Pisa]]. == Paisoli == Cenaia, Ceppaiano, Colle, Lavoria, Siberia, Tripalle. == Cumune in cunfina == [[Cascina]], [[Collesalvetti]] ([[Pruvincia di Livornu|LI]]), [[Fauglia]], [[Lari]], [[Lorenzana]]. {{Pruvincia di Pisa}} [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Pisa]] 17ibtzrh7vshmh40v8b6s6ptdjkz101 Buzzaiu 0 7827 30591 2006-09-30T16:20:33Z 83.201.194.87 Redirecting to [[Buzaiu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Buzaiu]] ibbpf8xdg88eqluu8uwvxdxpt2te8ta Buteo buteo 0 7828 30592 2006-09-30T16:20:49Z 83.201.194.87 Redirecting to [[Buzaiu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Buzaiu]] ibbpf8xdg88eqluu8uwvxdxpt2te8ta Buti 0 7829 355167 343122 2016-09-21T14:23:45Z DARIO SEVERI 10718 Agg. inf. da Wikipedia (it) wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Buti | blasone=Buti-Stemma.png | nomeOfficiale=Buti | sigluRegione=TOS | sigluPruvincia=PI | latitudineGradi=43 | latitudineMinute=43 | latitudineSeconde=47 | lungitudineGradi=10 | lungitudineMinute=35 | lungitudineSeconde=12 | altitudine=85 | superficia=23,08 | pupulazione=5.791 <small>(1-1-2016)</small> | densita=251 | merre=Roberto Serafini | posta=56032 | telefunu=0587 | istat=050002 | abitanti=Butesi | patrone= | festa=[[11 di settembre]] | situ=http://www.comune.buti.pi.it/ }} '''Buti''' hè una [[cumuna]] [[Italia|taliana]] di a [[pruvincia di Pisa]]. ==Paisoli== Cascine di Buti. ==Cumune in cunfina== [[Bientina]], [[Calci]], [[Capannori]] ([[Pruvincia di Lucca|LU]]), [[Vicopisano]]. {{Pruvincia di Pisa}} [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Pisa]] n4kjhazpca9lml2rsove5wh1p77pjxn Muraghjola 0 7833 230610 229117 2010-08-31T18:50:41Z 90.9.224.187 Reindirizzamentu à [[Scrizzula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Scrizzula]] c75cnja5ug2pm08tfya5dwpllta0mdy Acella muraghjola 0 7834 230626 30944 2010-08-31T21:08:00Z Xqbot 1764 Robot: répare double redirection à [[Scrizzula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Scrizzula]] c75cnja5ug2pm08tfya5dwpllta0mdy Troglodytes troglodytes 0 7835 230627 30945 2010-08-31T21:08:04Z Xqbot 1764 Robot: répare double redirection à [[Scrizzula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Scrizzula]] c75cnja5ug2pm08tfya5dwpllta0mdy Pincionu 0 7836 371765 371764 2021-01-28T18:45:31Z 2A01:CB1C:CC3:E700:149:BB1A:FFB2:6791 wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = U pincionu}}<br /> {{Taxobox_image | image =[[File:Fringilla_coelebs_%28Chaffinch-Buchfink%29.jpg|250px|]] | caption = ''Fringilla coelebs (u masciu)}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Aves]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Passeriformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Fringillidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''[[Fringilla]]'''''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''F. coelebs'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink| binomial_name = Fringilla coelebs| author = [[Linnaeus]] | date= [[1758]]}} {{Taxobox_image | image =[[File:Chaffinch.jpg|250px]] | caption = ''U pincionu}} {{Taxobox_end}} [[File:Pinson des arbres – Fringilla coelebs moreletti – Flamengos Fayal Açores 222.jpg|thumb|''Fringilla coelebs'']] U '''pincionu''' (o [[pincione]]) (''[[Fringilla coelebs]]'') hè un [[aceddu]] chì faci partita di a famiglia di i [[Fringillidae]]. == In Corsica == U '''pincionu''' hè prisenti in tutta a [[Corsica]]. Hè ancu chjamatu u [[pincilione]] o [[pinciò]]. Esisti in [[Corsica]] una sottuspezia endemica di pincionu: [[Fringilla coelebs tyrrhenica]]. == Citazioni == U pincionu hè statu mintuvatu calchì volta in a littreratura corsa. Par asempiu in i ''Canti d'aceddi'' di [[Monsignori Di La Fuata]]: *: ''La virdulina hè alegra è zimpineghja'' : ''Sfringuiddeghja lu '''pincionu''','' : ''È la quaglia squacquareghja:'' : ''Tù la senti a capinera !'' * in a puisia ''L'ortu di ziu'' di [[Marcu Ceccarelli]]: :''Tutti l’anni à a branata,'' :''Ci era un nidu di '''pincionu''','' :''Annant’à a mela granata,'' :''Ziffa à l’orlu di u strittonu,'' :''In a baracocca vicina,'' :''Un antru di cardalina'' == Rifarenzi == * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" * Thibault, Jean-Claude, Les oiseaux de Corse - L'aceddi di Corsica, PNRC, 1983 (in francesu) * Versini, Saveriu, ''Parolle di Corsica'', 2001, DCL == Liami == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/lesoiseaux.html L'acelli - Les oiseaux, Ghjuvan Petru Battestini, [[Adecec]], 1982] * U nomu [[turritanu]] di u pincionu, in [[Sardigna]], hè [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdc/Aribintu aripintu]) == Da veda dinò == * [[aceddi di Corsica]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] ahg6kk0lehwdb331b985g1fdwb0sh6v Pincione 0 7837 31210 2006-10-01T14:11:26Z 86.200.98.237 Redirecting to [[Pincionu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pincionu]] 5p1cx5i5q644fd32b11ssh8gyagpcdb Fringilla coelebs 0 7838 31211 2006-10-01T14:11:35Z 86.200.98.237 Redirecting to [[Pincionu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pincionu]] 5p1cx5i5q644fd32b11ssh8gyagpcdb Pincilione 0 7839 31214 2006-10-01T14:12:27Z 86.200.98.237 Redirecting to [[Pincionu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pincionu]] 5p1cx5i5q644fd32b11ssh8gyagpcdb Pinciò 0 7840 31215 2006-10-01T14:12:36Z 86.200.98.237 Redirecting to [[Pincionu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pincionu]] 5p1cx5i5q644fd32b11ssh8gyagpcdb Ghjuvannali 0 7841 369193 369192 2020-10-09T14:08:46Z Irdnael 9712 wikitext text/x-wiki [[File:Carbini Eglise San Giovanni.JPG|thumb|right|300px|A ghjesgia San'Ghjuvanni di Carbini]] Hè una cunfraternità [[cristianesimu|cristiana]] dissidente, nata in [[Carbini]] in [[Alta Rocca]] in principiu di u seculu XIII in [[Corsica]], è dura sin'à mezu di stu listessu seculu. I Ghjuvannali predicanu a nonviulenza è eranu sot'à direzione di u fratellu [[Ghjuvanni Martini]]. Serrebenu usciti da i Fraticelli di [[Toscana]]. A duttrina [[riligione cristiana|riligiosa]] e suciale tene nant'a puvertà è u datu di soiu. I Ghjuvannali eranu cuntrarii a a ierarchia chjesale dicendu ch'ella era à l'oppostu di u missaghju di [[Ghjesù]]. Dicìanu di più chì un ci vulìa micca avè affare soie è chì tutt'a roba divìa esse cummuna. S'impunìanu penitenza è altre murtificazione. Predicavanu umilità, simplicità, rispettu. Rinuncendu à u matrimoniu, nutrìscenu a so numata di straviziosu, è un rimore dice ch'elli furnicheghjanu e sera di sàbatu. Si sò sopr'à tuttu sviluppati in u libecciu di a tarra di i [[sgiò]]. Sì ne sò dunque fattu nemichi quand'ùn anu micca pagatu l'imposizione di tributi. In [[1352]], u vescu d'Aleria scumunicheghja ssi "eretichi" è à a fine di l'annu [[1352]], dumandanu è ottènenu a sciolta di a scumunicazione dumandendu a l'arcivescuvu di [[Pisa]]. Eranu contr'a ierarchìa chjesale, . A so spiritualità, u so sensu suciale è riligiosu s'hè spartutu à a Corsica sana sana. Mà in [[1354]], un pocu prima à a so morte, [[Signoremeiu Raimondu]], vescuvu d'Aleria, s'indirizza a [[Papa Innocentu VI]] è li parla di ghjuvannali, li dice ch'elli sò rètichi è chi ùn rispetanu micca l'autorità viscuvile. Innocentu VI, cufidente in lu sò raprisentente, i scumunicheghja dinò. U sò successore, [[Urbanu V]], mantene a scumunicazione è manda un legatu in Corsica. Stu legatu puntificale, chi t'a lu sustegnu di i sgiò lucali, fà una cruciata santa militaria in u rughjone di Carbini è in a Piaghja Urientale. In nome di a [[Chjesa]], di [[1363]] sin'à [[1364]], in [[Carbini]], [[Ghisoni]] è d'altri paesi, stirparanu 200 Ghjuvannali, donne è zitelli a listessu livellu ca l'omi. Certi, vulendu tene a sò cuscienza, cascaranu l'arme in manu. L'ultimi Ghjuvannali saranu brusgiati in Ghisoni, in pedìzzolu a i monti Kyrie Eleison è Cristie Eleison. In circa l'annu 1372 l'ultimi Ghjuvannali sò ammazati vicinu à u conventu San Francescu di i [[Piazzali]] in [[Alisgiani]]. U gruppu [[Canta U Populu Corsu]] a Scrittu è cantatu "Ghjuvannali" nant'u dischettu "Rinvivisce". ==Citazione== Accade chì i Ghuivannali fussini citati in a cultura corsa. Par asempiu in a ghjastema: * ''Ch'iddi sfacini cum'è i Ghjuvannali !'' <ref>Milleliri, Paulu (2010) ''Chì tù sia...'', Albiana.</ref> ==Rifarenzi== {{reflist}} * [https://adecec.net/parutions/les-cathares-corses.html Lisandru Grassi, ''I Catari corsi'' - note d'Anton'Dumenicu Monti (in francese)] ==Ligami== * [http://www.anazione.com/caminu_ghjuvannali.htm , ''U caminu di croce di i Ghjuvannali'', Maria Ghjuvanni Vinciguerra & Lisabetta Studd, A Nazione] [[Categoria:Religione]] aeg7kbcu6wnrp92atcqc0nu3o9gcxr3 Sofia 0 7843 372369 371123 2021-03-05T19:42:10Z CommonsDelinker 173 Removing [[:c:File:Bulgaria-Sofia-01.JPG|Bulgaria-Sofia-01.JPG]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Wdwd|Wdwd]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files in Category:National Palace of Culture (Bulgaria)|]]. wikitext text/x-wiki [[File:Sofia4.jpg|thumb|right]] '''Sofia''' ghjè a capitale di a [[Bulgaria]]. [[Categoria:Europa]] [[Categoria:Bulgaria]] a7yhgdtt5qn8krhp2rdvlgztwp03p57 Circinellu 0 7844 371124 332082 2021-01-05T05:27:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Dumenicu Leca]] dettu '''Circinellu''' (o [[Circineddu]]) hè natu in lu 1701 (in Guagnu o in Ortu ) è mortu in lu [[1771]]. Un si sà tantu cose nant'à Circinellu s'ellu n'è chi a studiatu in [[Genoa]] è po in [[Roma]], durante a revoluzione corsa. Vultatu in a so pieva di Vicu, diventa prete di [[Guagnu]] è si mette à u serviziu di [[Pasquale Paoli]]. A so storia cumencia in [[Ponte Novu]]. Nant'à l'altare di a so ghjesgia, ghjura di mai spone l'arme aspittendu chi a patria sìa occupata è, cù l'omi ch'ellu infiarava, si rende in [[Vivariu]] à truvà à [[Abatucci]] è li dumanda d'attaccà i francesi. A partenza di u generale u porta in a pieva soia induva, cù parenti è amichi, dà forza à a resistenza. I so fatti ruvinati, ricercatu contra soldi, rispinghje e dumande di Marbeuf à quale avarìa rispostu:"un pudè micca ghjurà fideltà à a francia senza perghjurà" parchì avìa dighjà ghjuratu nant'à i vanghjeli di stà fedu à a patria. Visticatu, si stalla in lu [[Fium'orbu]] induva, un ghjornu di [[1771]], hè rintracciatu mortu drent'à una sàpara d'Ania, cù u so stilettu è u so crucifissu in manu. {{Template:Persunalità storica di Corsica}} [[Categoria:Persunalità storica di Corsica]] [[Categoria:Morti in 1771]] i815l1u1a9cur3ohniqdg5a5fe97snf Francescu Caviglioli 0 7845 349911 332491 2015-07-07T17:23:26Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki Natu in [[Lopigna]] in lu [[1898]] è mortu in [[Balogna]] in lu [[1931]]. Incantatu da u banditismu, ghjè un guidu di [[Spada]] in lu [[1924]]-[[1925]], chi u feriscie à a bocca d'un colpu di fucile. Sociu cù J-B [[Torre]], cumencia a parcittà è diventa un briacò. In lu [[1930]], drent'un'usterìa in paomia, tomba u mere di Rennu, chi avìa 10 figlioli. Di veranu [[1931]], manda una lettera à un ghjurnale nant'à chenne insulta Spada, mà un si passarà nula. In [[Aostu]], mette a parcittori l'usteriaghji di Guagnu i Bagni. Dopu vannu, ellu, Torre è unu di i sò nipoti, à parcittà u stabilimente termale mà u direttore rifiuta di pagà è caviglioli à da mette a paùra generale tirendu nant'à facciata di u palazzu è à tombatu un aiaccinu. L'affare di Guagnu, assai parlata in a stampa, forza a direzzione di statu a fà qualcosa contra Caviglioli. U [[2 di nuvembre]] [[1931]], caviglioli è i sò amichi si ritrovanu in Balogna è facenu festaccia. I giandarmi collanu è ghjunghjendu in Balogna, una fucilata cumencia, 2 giandarmi morenu, 3 sò feriti mà u banditu hè murendu. ==Da vede dinò== *[['Ndrangheta]] *[[Anonima Sequestra]] *[[Maffia Albanesa]] *[[Omertà]] *[[Stidda]] [[Categoria:Malavita]] 3ajjevgohfinch291qcsfad3edwzduf Ugo Colonna 0 7846 334888 324496 2014-03-23T15:08:46Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:CoA fam ITA colonna.png|right|250px|thumb|A stemma di i Colonna]] '''Ugo Colonna''' (o [[Ugo della Colonna]]) hè un persunaghju fundamentale in a storia di Corsica. Saria un principe rumanu, fundadore, sicondu e corniche è a tradizione isulana, di a dinastia di i suvrani è conti di Corsica è ancu un eroi di a ricunquista di l'isula contra i Sarracini è i Mori, in 816 (a data hè incerta). Ugo Colonna saria statu inviatu in l'isula da u pappa Stefanu III (768,772). Saria statu, dice a ligenda, u figliolu d'un Pappa. Un tinente di Colonna, Ganallone di Maganza, saria sbarcatu vicinu à u [[stagnu di Palu]], in u [[Fiumorbu]]. Dopu à avè liberatu a Corsica da i Mori, Colonna avaria spartutu a Corsica trà i so dui figlioli: Biancu - chì avaria avutu u [[Cismonte]] - è Cinarcu - chì avaria avutu u [[Pumonte]]. Fù cusì chì Cinarcu saria statu u prima di a sterpa di i Cinarchesi. Quell'omu storicu-legendariu hè mintuvatu drent'a crònica di Ghjuvanni [[Della Grossa]]. Ugo Colonna avarìa dirighjatu a rinconquista di l'isula contra i Sarracini in lu seculu IX è sarià dunque u denzanu, cù e famiglie romane suciate: Savelli è Nasica, di tutta nobilità di l'isula. Ruvinata cù raghjone da l'istoriani pusitivisti di lu seculu XIX, l'epopea d'Ugo Colonna presenta quantunque un interessu maiore pà l'istoriani di u principiu di u seculu XXI. Ghjè dighjà un palinsestu, una òpara ripitturata da u cronicatore nant'à e testimunianze anteriore, testimunianze che nò puvemu fà esce. Dopu, apre una porta nant'a l'universu pulìticu è culturale di Ghjuvanni [[Della Grossa]] è nant'e cundizzione di a scritura crònica, è appartene dunque à a storia di u seculu XV. Appartene finalmente à a storia di e raprisentazione muderne è cuntempuràneu, per via di a sparghjera considerevule di stu nomu in a sucietà corsa di poi a fine di 16esimu cumu marca di nubilità. Colonna avaria custruitu u castellu di Capraia, annantu à a cumuna di [[Casaglione]]. Ugo Colonna saria mortu à Roma in u [[834]]. [[Arrigo Bel Messere]] saria statu unu di i so discendenti. U nome ''Colonna'' vinaria da Trajanu in [[Roma]], a grande cità d'origine di Ugo Colonna. Difatti, una colonna hè rippresentata annantu à stemma di a famiglia Colonna. In Corsica, a casata Colonna ùn affaca micca nanzi u seculu XI. In a famiglia Colonna, ci hè trè Pappi, una quarantina di cardinali, vicarii, parechji generali di l'armata di Nabulione è ancu parechji parsunaghji impurtanti di a storia di Spagna è di francia. Parechje famiglie scendarianu da Ugo Colonna: i Colonna d'Ornano è i Colonna d'Istria, dui casate chi si scontranu in Corsica versu [[1580]]. ==Realità o legenda== ===Per a realità=== U persunaghju di Ugo Colonna hè mintuvatu in a Cronaca di [[Ghjuvanni Della Grossa]] (1388-1464). Un autore anzianu chì avaria mintuvatu à Ugo Colonna hè l’abbate ''Albinus Flaccus'' (Alcuin), unu di i maestri incaricati di a struzzione di [[Carulu Magnu]]. ===Per a legenda=== Ma in a so Storia di Corsica, chì fù pubblicata in u 1863, [[prete Galletti]] hà cuntestatu l'esistenza di Ugo Colonna. Parechji autori muderni neganu l'esistenza propria di Ugo Colonna. == Rifarenze == * [http://www.google.fr/books/pdf/Dizionario_di_erudizione_storico_ecclesi.pdf?vid=OCLC02066504&id=5mQAAAAAMAAJ&output=pdf&sig=yCHBxPqOtNFMl3T6ZGc-RQl_MJ0 Gaetanio Moroni, ''Dizionario di erudizione storico-ecclesiastica da S. Pietro sino ai nostri giorni'', 1842, Venezia, p. 266-267 (in talianu)] * [http://www.google.fr/books/pdf/Gli_Arabi_in_Italia.pdf?vid=OCLC34437723&id=tzp1DQAJHdIC&output=pdf&sig=h8qzShpfvDFaV48WWzWSRln2GWI Davide Bertolotti, Gli Arabi in Italia- esercitazione storica, 1838, Torino, p. 90-91 (in talianu)] {{Template:Persunalità storica di Corsica}} [[Categoria:Persunalità storica di Corsica]] t208oyj8wm1d4xciyn7q877cj43jdm1 A Cispra 0 7847 352174 352173 2015-11-25T15:35:57Z 92.150.39.65 wikitext text/x-wiki [[File:A Cispra - cover.jpg|thumb|200px|A cuprendula di A Cispra]] '''A Cispra''' hè una rivista [[littiratura|litteraria]] cursista in [[lingua corsa]]. Hè stata fundata da [[Saveriu Paoli]] è [[Ghjacumu Santu Versini]] in lu [[1914]]. Cunsiderata, ancu s'è ùn ci hè statu cà un [[numaru]], cumu una publicazione emblemàtica di u [[riacquistu]] [[littiratura|litterariu]] cuminciatu è chi si svilupparà qualch'anni più tardi cù [[A Muvra]] è [[L'Annu Corsu]]. L'intròitu d'"A Cispra", intestatu: "Autonomia ò Degenerazione di l'Individualisimu [[Corsica|Corsu]]" firmatu da Paoli è oghje sempre impressiunante par a durezza di e [[parolla|parolle]]. In drentu à u sicondu intròitu, in [[lingua corsa|corsu]], [[omu]] retene spessu a frasa: "A [[Corzica]] un n'è mic'un dipartimentu [[Francia|francese]]: è una Nazione vinta ch'hà da rinasce!" (scrittu cumu l'originale). Mà à so "longa" [[storia]] pianta à u principiu di a [[Prima Guerra Mundiale]]. Si pò dinù parlà di Lorenzo Vero (1865-1890), pueta d'essezione, chi hà scritu in a Cispra (era un amicu di u famosu pueta francese [[Leconte de Lisle]]). ==U cuntenutu di "A Cispra"== ===Una razza senza Litteratura=== [[Omeru]], [[Danta Alighieri|Dante]] hanu più fattu pà e so patrie cà tutti i guerrieri [[Italia|italiani]] è [[Grecia|grechi]]. [[Racine]] è [[Corneille]] hanu più fattu pà l’unità [[Francia|francese]] cà tutta a sterpa di [[Capet]]. A [[lingua]] hè ancu più mamma cà figliola di a razza, benchì 'sse duie cose siinu naturalemente unite. Perchè a razza [[Corsica|corsa]], a più bella sottu à l'[[ochju]] di u [[sole]], ùn averia micca a so [[litteratura]] ? Duve sò i nostri [[puesia|pueta]]? Duva hè u nostru [[Mistrale]] ? Attinzione ! Sì no lascemu more a nostra [[lingua corsa|lingua]], a nostra razza murarà cun ella. "A Cispra" si prupone di creà, in [[Corsica]], un "felibrige", una "pleiade" di [[puesia|pueta]], di [[scrivanu|scrivani]], d'[[arte|artisti]] [[Corsica|corsi]] di nome, d'ispirazione, di fatti. ===Una Tragedia senz'Epilogu=== ===À i nostri Cullaboratori, à i nostri Lettori, à i nostri Amichi=== ===Ballate di Spanettu=== ===[[U Pastore]]=== A [[puesia]] di [[Ghjacumu Santu Versini]], dedicata à u so [[famiglia|missiavu]]. ===Vindetta=== ===Sirinatu=== ===Dialogu=== ===[[M'innamoru]]=== A [[puesia]] celebre di [[Ghjacumu Santu Versini]]. ===Ancu à i Santi=== ===L'almanacu=== ===[[Neve_(Ghjacumu_Santu_Versini)|Neve]]=== Un'altra [[puesia]] celebre di [[Ghjacumu Santu Versini]]. ===A Bucata=== ===U mio Paese=== ===[[I Galli Rivali]]=== ===Canzona=== ===Amore Corsu=== ===Innu=== ===I Cantarini Vezzulesi=== ==Bibliugrafia== * [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k6564542c/f1.zoom Saveriu Paoli è Ghjacumu Santu Versini, ''A Cispra - Antologia Annuale'', Marseglia, marzu 1914] ==Ligami== * [http://www.apiazzetta.com/100-anni-fa-escia-A-Cispra_a2000.html Centu anni fà escìa A Cispra, articulu annantu à [[A Piazzetta]]] {{Rivista litteraria in lingua corsa}} [[category:Rivista litteraria in lingua corsa]] n4oqzhufnarqw8eegsc46xknwsb3k5g Saveriu Paoli 0 7848 364129 363094 2019-10-03T11:18:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Natu in [[San Martinu di Letia]] in lu [[1886]] è mortu in lu listessu locu in lu [[1941]]. Cofundatore cù [[Ghjacumu Santu Versini]] di a celebra tantu ch'efimeru rivista cursista [[A Cispra]] in lu [[1914]]. Ferma oghje cunnisciuta sta rivista pulitica è literaria per via di u so motu famosu : «  A [[Corsica]] ùn hè micca un dipartimentu francese, hè una nazione vinta chì hà da rinasce ». Per i so respunsevuli, a literatura era un arnese da fà l’unità di a patria corsa : «  Anu più fattu [[Racine]] è [[Corneille]] per l’unità francese chè tutta a sterpa di [[Capet]] ». Durante a [[Prima Guerra Mundiale]], hè fattu prigiuneru da i tedeschi. In prigiò, hà scrittu a parte a più importante di i so testi dialettali, chì compie i versi di u so racoltu: "Poëmes Villageois" è quelli ch'ellu avia publicatu in la so rivista sottu à u nome di "Solitudes". {{Scrivanu in lingua corsa}} [[Categoria:Scrivanu in lingua corsa|Paoli, Saveriu]] [[Categoria:Littiratura|Paoli, Saveriu]] ixhe0dpx7hmpf67tjq8w9dyfw78wus8 Arezzo 0 7849 32220 2006-10-03T16:33:48Z 83.71.7.107 Redirecting to [[Arezzu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Arezzu]] 26qf7wfpyxn28a0bvusjsbz9casd4v5 Sambucucciu d'Alandu 0 7850 361328 334230 2019-01-06T17:58:53Z Cosudibastia 13161 wikitext text/x-wiki [[File:Sambucucciu d'Àlandu.jpg|miniatura|A statua di Sambucucciu, in u paese d'Àlandu]] Natu in ? mortu in ? Unu di nomi maiori di a storia di l'isula. Ghjuvanni [[Della Grossa]] a mostru u a parte eminente chi Sambucucciu s'appittò durante l'anni seguenti e [[Rivolte Populare di 1357]], mà ghjè Petru Cirneu chi hà datu Murusaglia cume u locu di l'assemblea chi l'a elettu à capu di e rivolte. Quellu a discritu dinò a bataglia chi l'à oppostu a [[Mutari]] d'Alesani induva u capumachja di i populare avìa stallatu u sò campu. D'altronde, avemu qualchi ducumenti attistava di a sò presenza a capu di e rivolte: ordunque, in lu [[1366]], stava, a cant'a guvernore, cù 5 altri membri di u cunsigliu di Corsica. Unu di i sò discendente, sicondu omu a purtà stu nome, s'appittava a carica di [[vicariu di u populu]] in lu [[1467]]-[[1468]]. {{Template:Persunalità storica di Corsica}} [[Categoria:Persunalità storica di Corsica]] sq29mj7wxerqbe1v5q2akk3o04nti5q Musuleu 0 7851 362922 336160 2019-07-10T16:56:25Z Holder 1485 Reindirizzamentu à [[U Musuleu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[U Musuleu]] 2iinwdwfsui1wbdwx2dyxh7s72t1xd4 S/2002 N 1 0 7852 371125 349063 2021-01-05T05:27:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''S/2002 N1''' hè un [[satellitu]] di [[Nettuniu (pianeta)|Nettuniu]] scupertu in u 2002. S/2002 N1 ùn pussedi micca atmosfera. == Liami == [[Categoria:Astrunumia]] t70chlbegwut7wa3o14hyykrqbimb33 Battaglia di Ponte Novu 0 7853 373906 372429 2021-06-02T10:55:44Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; style="text-align: center; background-color: lightgray" ! colspan="3" style="background:gray" | {| style="background:gray" | padding=0px| ! style="background:gray" |<span style="color:white; font-size:large;">'''Battaglia di Ponte Novu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 cellpadding="0" | [[Image:Ponte-novu1.jpg|200px]] |----- ! colspan=2 bgcolor="gray" |Infurmazione generale |----- | Data |8 è 9 maghju 1769 |----- | Locu | Ponte Novu, Castellu di Rustinu |----- | Isciuta | Vittoria francese |----- ! colspan=2 bgcolor="gray" |Oppunenti |----- | Regnu di Francia | Ripublica Corsa |----- ! colspan=2 bgcolor="gray" |Cummandanti |----- | Noël Jourda, Conte di Vaux | Pasquale Paoli |----- ! colspan=2 bgcolor="gray" |Forze in prisenza |----- | 5 000 omini | 1200 à 2500 omini |----- ! colspan=2 bgcolor="gray" |Perdite |----- | 400 omini | 500 à 1000 omini |----- |} Dopu à a disfatta à a [[Battaglia di U Borgu]], a Francia utilizò a coruzzione, affinchè di sottumette i Naziunali. Lavighju XV hà spesu assai soldi pà staccà parechji capimachji di a causa naziunale malgradu e tentative d'assassiniu contr'à Paoli. Ma fù in lu duminiu militariu chì i più impurtanti scambiamenti funu operati. U corpu espedizziunariu francese dispunìa d'un nuvellu cumandante, u [[conte di Vaux]], è d'un efettivu di 22 000 suladati cù u sustegnu d'una grossa artigliera I francesi anu fattu a scelta di passà in forza sopra u Golu in Ponte Novu, è di cullà in Corti pà strughje u guvernu corsu. L'armata naziunale, pà contu soiu, dispunìa d'appena di più di 20 000 suldati ma quasgi micca artigliera. Ghjè dunque in u duminiu lugìsticu è di u mudellu di guerra chì si vole utilizà. Dopu à avè messu in piazza e truppe d'Arcambal à a so dritta è quella di Marbeuf di l'altra parte (1 à 4 di maghju), di Vaux lampa 15 000 suldati à mezu è, cù una serìa d'uperazione fatte u 5 di Maghju, piglianu [[Muratu]] è [[San Niculau]] strughjendu e difese di u [[Nebbiu]]. Marbeuf ripiglia U Borgu è franca u [[Golu]]. U 6 di Maghju i Corsi perdenu [[Custera]]. U lindumane, San Petru è Lentu passanu à a putenza francese è di Vaux stalla u sò campu in quell'ultimu paese. Pà contu soiu, l'armata naziunale dispone di 2000 suladati, drent'à i quali ci eranu mercenarii Prussiani è Svizzeri, in [[Ponte Novu]], sottu a direzzione di [[Gentili]], affinchè di taglià a strada à i francesi. Mà i Corsi vulìanu ripiglà u vantaghju. [[Pasquale Paoli]] cuntava di caccià i nemichi di Lentu attachendu u paese in 3 direzzione sfarente cù una fruntale è duie da i canti. L'8 di Maghju, [[Petru Colle]] dirighje l'attaca principale di i Corsi versu [[Tenda]] è [[Lentu]], ghjunghjendu à scuzzulà seriu l'armata reale. Ma una cuntrattacca francese oblicava i Naziunali à rinculà versu [[Ponte Novu]], induva, cù a cunfusione, si facenu tirà à dossu da i Prussiani chi divìanu difende u ponte. ==Galleria== <gallery> Image:Bridge of Ponte Novu Corsica restaured.jpg Image:Bridge of Ponte Novu Corsica 2008 cobblestone.jpg Image:Bridge of Ponte Novu Corsica 2008 arches.jpg Image:Bridge of Ponte Novu Corsica 2008 corbels.jpg </gallery> ====Bibliugrafia==== *Dalisu Paoli - Roccu Multedo, ''Pontinovu : Campagna di u Comte de Vaux'', Cismonte è Pumonti Edizione, Nucariu, 1988. ==Da vede dinù== * a [[Battaglia di U Borgu]] * a [[Battaglia di u Vechju]] [[Categoria:Corsica]] [[Categoria:Storia]] [[Categoria:Storia di a Corsica]] fgiqsfmr79cxiouxe7h9v7hx1pv65m3 Ghjuvanni Nicoli 0 7856 377992 372431 2021-12-07T08:37:15Z 81.1.26.138 /* Biugrafia */ wikitext text/x-wiki '''Ghjuvanni Nicoli ''' hè natu in [[San Gavinu di Carbini]] in 1899 è mortu in [[Bastia]] in 1943. == Biugrafia == Dopu studii à a scola nurmale d'[[Aiacciu]] è una mubilisazione corta in 1917-1918, Ghjuvanni Nicoli diventa prufissore in [[Corsica]] prima d'esse mandatu à u [[Mali]] in 1925. Pigliatu da u so mistiere, riccu d'idee respublicane è laiche, innamuratu di a tarra [[Africa|africana]], quellu direttore di scola à da, vìa vìa di i sò cunttati cù a sucietà nera, s'interugà nant'à culunisazione. Nò pà criticà u principiu, hè sicuru chi a respublica hà u duvere di civilizà. Ordunque, dipoi 1933, prupone invanu à a sò ierarchìa un prughjetu di riforma puntendu essenzialmente à integrà e nutizie suciò-etnològicu di e sfarente sterpe di l'Africa occidentale francese, è piglia puttualmente a difesa di gruppi di nativi vìttime di u sistema culuniale. In 1935, volta in [[Corsica]]. L'annu dopu, s'affica à a SFIO. Scrive drentu parechji ghjurnali insulari parlendu di i sfarenti prublemi culturali cummu l'insegnamentu di u u corsu è di a storia insulare à a scola. In 1938, U respublicanu di manca palisa e smorfie [[irredentiste]] di u guvernu fascistu. Mubilisatu in 1939, resu à a vita civile in 1940. Oppostu a u guvernu di Vichy dicendu ch'ellu era autoritariu è contrarepublicanu. Ghjuvanni Nicoli s'affica a u [[Fronte Naziunale]] à a fine di l'annu 1942. A direzione cumunista trova in ellu un quadru cù idee revoluzionarie chi, dopu ch'ellu s'hè afficatu partitu cumunistu clandestinu, ottene durante 1943 a respunsabilità dipartimentale di l'armamentu di u F.N preparendu una lotta armata. U 27 Ghjungnu 1943, hè arestatu pà l'OVRA in [[Aiacciu]]. Hè ghjudicatu è cundannatu à morte. Hè esecutatu in Bastia u 30 d'Aostu 1943. Trè ghjorni dopu l'insurrezzione libaratrice hè promulgata. [[categoria:Biugrafia]] 9qp8qv0ehdgscxqv3mx8ak8px6cbnbv Santa di Niolu 0 7858 356321 356320 2017-01-23T17:47:44Z 90.8.111.39 /* Storia */ wikitext text/x-wiki [[File:Santa di u Niolu.JPG|thumb|250px|A Santa di u Niolu]] A '''Santa di Niolu''' hè un pilegrinaghju celebratu ogni annu in Casamàcciuli, chi accoglie assai ghjente.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Occorre l'8 di Sittembre, u ghjornu di a festa patrunale di u paese. A Vergine hè venerata da una folla numerosa di pilegrini. Casamacciuli hè un locu di pilegrinagiu anzianu. Ogni annu, l'[[8 di sittembre]] ci si cilibreghja a [[Natività]] di a Vergine: tutti l'anni, e centinare di pilegrini ci si rendenu per rende omagiu à A Santa di u Niolu. == Storia == [[File:Casamaccioli-église Nativité-stitch.jpg|thumb|250px|A Chjesa di a Natività]] 'Ssa cilibrazione hè ligata in particulare à a statua di a Vergine cunsirvata in a chjesa di u paese: ''A Santa di U Niolu''. L'origine di ''A Santa di U Niolu'' hè assuciata à u traslocu d'una stàtula di Nostra Donna di a Stella. A ligenda dice chì un capitanu di marina napulitanu in core di timpesta implurò a vergine Maria di mandà li un segnu affinch'è u so battellu ùn affundessi micca in l'onde. À a fine di a so prighera, una schjarita permessi di salvà i marinari. À usu ringraziamentu, u capitanu di a nave cumprò una statua di a Vergine à [[Napuli]] è a rimisse dopu à i Corsi chì fubbenu incaricati di traspurtà la. I mònachi cù i pastori avianu decisu di tramutà a stàtula in Niolu. I paesi si disputavanu l'onore d'avè a stàtula. U prete guardianu di u cunventu a misse annantu à una mula. I mònachi è i fideli suvitavanu, à un "tiru di fucile". Cullendu u chjassu di l'impiaghjera, pàssanu u Ciòttulu à i Mori à 2000 metri d'altezza è francanu u Golu pà ghjunghje in Casamàcciuli. À u passaghju di a statua, i paesi circonu à fà lu piantà ind'è elli. U solu paese chì ùn marcò nissuna invidia fubbe Casamacciuli. Hè dopu un periculosu viaghju, à traversu [[Scala di Santa Regina|e gole]] chì u sumere s'arristò in Casamacciuli annantu à u campu di fiera, davanti a piazza di a piccula capella chi tene sempre oghje u nome di Campu di a Santa. Niente ùn pote dicide lu à parte, è a statua si firmò in paese. A cilibrazione di l'8 di sittembre tene una particularità. A messa compie incù una prucissione purtata da a [[cunfraterna]] di u paese chì porta a statua annantu à u campu di fiera. A prucissione hè suvitata da una cirimonia specifica, [[Granitula|''a granitula'']]. Ci vole d'altronde à rimarcà chì, tradiziunalmente, a statua di a Vergine ùn ci participeghja micca, i so purtadori chittendu a prucissione tandu, bench'ella accade certe annate chì a cunfraterna a ci integresse. I membri di a cunfraterna avanzanu in una linia chì si abbuglia annantu à ella stessa in spirale, po', ghjunta à u centru, si svoglie cumplittamente. A prucissione riparte dopu daretu a statua di a Vergine per riturnà à u so puntu di partenza, a chjesa di u paese. Dopu à a messa cantata, a cunfraternità si mette in ordine di prucessione in direzzione di u chjosu di fiera. A "[[granitula]]", u nome di issa prucessione, s'avvinghje à forma di spirale sin'à u mumentu chi a stàtula di a Vergine ghjunghjissi u sò centru simbòlicu, a prucessione pianta è si svoglie a l'imbarciu per vultà à a ghjesgia. Di u tempu chi u palagrinaghju si faccìa nant'à piazza di u cunventu di a Selva, una fiera era fatta u lindumane. == A Fiera di u Niolu == [[File:Casamaccioli-village.jpg|thumb|250px|U paese di Casamacciuli]] Ùn si pò staccà ''A Santa di u Niolu'' da ''A Fiera di A Santa''. ''A Fiera di u Niolu'' hè a fiera di u Niolu chì si tene ogni annu mentre parechji ghjorni, inchjudendu u 8 di sittembre. Quellu ghjornu, è mentre parechji ghjorni, a tradiziunale fiera à u bestiame di l'ultimu seculu s'hè trasfurmata da longu in una fiera di l'artigianatu, accumpagnata da attività culturale varie. Tradiziunalmente, ci si sentenu [[Musica corsi|canti polifonichi]], paghjelle è ci si impruviseghja in e baracche custruite per l'occasione. ==Cantu di a Madonna== U ''Cantu di a Madonna'' hè intunatu mentre a granitula: :Sunate campane corse, :Sunate in allegria, :Cantate o chjese corse, :Per a Vergine Maria : :Sunate campane corse, :Ùn stanciate di cantà, :Sunate campane corse, :Per a nostra Umanità. : :Di a fede u rampale, :Chi fideghja la marina, :Bellu tempu o tempurale, :Ci prutegi o Regina. : :Cara Vergine Maria, :Mamma di sconsulati, :Vergine dolce è pia, :Succorri li spatriati. : :Prega l'Assunta in celu, :Corsu di Santa Maria, :Prega per noi fratellu, :Prega la nostra divina. : :È quandu la notte nasce :In la cima di li monti, :Versu stu locu di pace, :Calemu i nostri fronti. == Note == <references/> ==Bibliugrafia== * [https://antropologiaeteatro.unibo.it/article/download/3144/3278 Davia Benedetti, ''A granitula di a Santa di u Niolu'', Antropologie e Teatro, 2010] [[Categoria:Religione]] ho3k1da9mpvbi3jq9b28fsrumd745ds Cantone di l'Altu di Casàccuni 0 7863 331860 327026 2014-03-23T14:07:46Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U '''cantone di l'Altu di Casacconi''' hè una [[cantone|divisione amministrativa]] in u [[circundariu di Bastia]]. Teni 1.974 abitanti è a sò superficia hè 143,33 km². Cumporta 13 cumune: * [[A Crucichja]] * [[A Penta è Acquatella]] * [[A Vulpaiola]] * [[Bigornu]] * [[Campile]] * [[Campitellu]] (capilocu) * [[Canavaghja]] * [[I Prunelli di Casacconi]] * [[L'Olmu]] * [[Lentu]] * [[Ortiporiu]] * [[Scolca]] * [[U Monte]] [[Categoria:Cantone di Corsica suprana|Altu di Casacconi]] [[Categoria:Cantone di Corsica|Altu di Casacconi]] qt95iicojv7ahxp2vhkipj165lnzpo7 A Penta 0 7864 331255 258163 2014-03-23T13:55:43Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{paese|paese=Penta | statu=[[Francia]] | regione=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suprana]] | cumuna=[[A Penta è Acquatella]] | pieve= | longitudine= | latitudine= | altitudine= | populazione= }} '''A Penta''' hè un [[paese]] chì faci partita di a cumuna di [[A Penta è Acquatella]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|300 px|Penta]] == Geografia == Si trova à una altezza di 520 metri. == Storia == == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Paese di Corsica]] lnbvnpnyy10d2zp34y1kjmxuwwrkj1y Cantoni di Bastia 0 7865 331861 324503 2014-03-23T14:07:47Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki I '''cantoni di Bastia''' sò [[cantone|divisione amministrative]] in u [[circundariu di Bastia]]. [[Bastia]] hè divisa di sta manera: * '''cantone di Bastia 1''': cumporta una parte di a cità di Bastia * '''cantone di Bastia 2''': cumporta una parte di a cità di Bastia * '''cantone di Bastia 3''': cumporta una parte di a cità di Bastia * '''cantone di Bastia 4''': cumporta una parte di a cità di Bastia * '''cantone di Bastia 5''' o '''cantone di Lupinu''': cumpurta una parte di a cità di Bastia * '''cantone di Bastia 6''' o '''cantone di Furiani è Montesoru''': cumpurta una parte di a cità di Bastia è a cumuna di [[Furiani]] [[Categoria:Cantone di Corsica suprana|Bastia]] [[Categoria:Cantone di Corsica|Bastia]] tva1dupbd30uttvtihgqbimbai46u2j Cantone di u Borgu 0 7866 363323 363322 2019-09-05T09:56:30Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Cantone di U Borgu]] à [[Cantone di u Borgu]] wikitext text/x-wiki U '''cantone di u Borgu''' hè una [[cantone|divisione amministrativa]] situata in u [[circundariu di Bastia]]. Tene 13.979 abitanti è a sò superficia hè 99,9 km². U capilocu hè [[u Borgu]]. == Cumpusizione == U cantone cumporta 4 cumune: * [[Biguglia]] * [[Lucciana]] * [[u Borgu]] * [[Vignale]] [[Categoria:Cantone di Corsica suprana|Borgu]] [[Categoria:Cantone di Corsica|Borgu]] 68gc4kcczmvfzbl1pu8mjsyf6f4v1a6 Cuttesce 0 7869 348274 348272 2015-07-03T14:08:19Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina benvinuta.jpg|right|thumb|300 px|A cuttesce]] A '''cuttesce''' hè un capellu fattu in [[feltru]]. A l'èpica, a cuttesce era purtata da tutti è ancu puru c'era cuncorsi in ogni [[paese|paesi]] pà sapè qualle avìa a più bella. C'eranu 3 sorte di cuttesce: * cuttiscionu * cuttesce * cuttiscella Quellu capellu hè a l'origine di u [[ceppu]] "cuttisciò". == Da veda dinò == *[[camisgia]] *[[pilonu]] *a [[camisgetta]] [[Categoria:Vistiti di Corsica]] [[Categoria:Vistitu]] fnb9q2pvit4kfrnu91hg8pacrl2p7rs Archera 0 7872 374924 371562 2021-08-08T18:01:42Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[Image:Caen chato meurtrière.jpg|thumb|right|200px|Una archera in u Casteddu di [[Caen]]]] L' '''Archera''' hè una apartura in a facciata in [[petra]] d'un casteddu o d'una torra di difesa, par pudè tirà (par asempiu d'archibusgia) è ussirvà fora. Issa apartura t'hà a forma d'una sfetta o d'un tafonu quatratu. Issu tipu d'apartura hà cuminciatu à vede si - ma raramenti - in i bastimenti furtificati di u [[XIIesimu seculu]] eppò hè divintatu moltu più cumunu in u [[XIIIesimu seculu]]. == L'archera in Corsica == L'archera pò essa ussirvata in i [[Torre di Corsica|torri di difesa]] di [[Corsica]], com'è a casa di [[Samperu Corsu]] in [[Vicu (Santa Maria è Sichè)|Vicu]], annantu à a cumuna si [[Santa Maria è Sichè]]. Hè suventi assuciata à un [[piumbatoghju]]. <gallery> Image:Arrow slit - Archera (Vicu).JPG|Una archera annantu à casa di [[Samperu Corsu]] in [[Vicu (Santa Maria è Sichè)|Vicu]] Image:Arrow slit - Archera (Vicu)2.JPG|Una archera quatrata in [[Vicu (Santa Maria è Sichè)|Vicu]], annantu a facciata di una casa </gallery> == Rifarenzi == * Leandri, Franck è Chabot, Laurent (2003). Monumenti di Corsica - Monuments de Corse Edisud. Aix-en-Provence. (in francesu) == Da veda dinò == * u [[piumbatoghju]] [[Categoria:Architittura]] lakpdhfc6ftak1lr3nv4nxh1rnf2cl5 Elena (astrunumia) 0 7873 371126 343160 2021-01-05T05:27:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Helene - Voyager 2.jpg|200px|right|thumb|Elena]] '''Elena''' hè un [[satellitu]] di a [[Saturnu]] scupertu in u 1980 (scupridori [[Pierre Laques]], [[Jean Lecacheux]]. Euporia ùn pussedi micca atmosfera. == Liami == [[Categoria:Astrunumia]] 7j75g6h4y3c94t0ipofgs7gjk3v2dmo Castellu di Puzzone 0 7875 34640 2006-10-13T14:00:09Z 86.194.237.138 Redirecting to [[Casteddu di Puzzonu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Casteddu di Puzzonu]] irr94jmc6pluam5cjxpt3x9k5dl3j8w Eraclitu 0 7876 376466 371127 2021-08-30T11:10:59Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Hendrik ter Brugghen - Heraclitus.jpg|thumb|right|200px|''Eraclitu'', di [[Hendrick ter Brugghen]], [[1628]], à u [[Rijksmuseum (Amsterdam)|Rijksmuseum]] ([[Amsterdam]])]] == Biugrafia == '''Eraclitu''' (natu in Efesu [[535 AC]] - [[475 AC]]) hè unu di i più importanti filosofi [[presocratichi]] di a [[Grecia]] antica. Di Eraclitu di [[Efesu]] avemu puchissime infurmazione cuncernendu a so vita, è di a so opera filosofica ci fermanu solu uni pochi di frammenti. Per quessa u so pensà hè particularmente difficile à capisce, ed è statu interpretatu in diversi modi. Eraclitu, inoltre, era digià in a so epica in certi rispetti cripticu. Per esempiu, [[Aristotele]], di u quale si pò pensà ch'ellu avia lettu integralmente l'opera di Eraclitu, u definisce com'è "Eraclitu u scuru". == A duttrina di i cuntrarii == A duttrina di l'unità di i cuntrarii hè forse l’aspettu più originale di u pensà filosoficu eracliteu. A leghje sicreta di u mondu risede in u rapportu di interdipendenza di dui concetti opposti, chì lottanu trà elli, ma in u stessu tempu, sò una manifestazione di l'unità, è facenu parte d'una stessa totalità. == Ligami == * [http://philoctetes.free.fr/heraclite.htm Philoctetes - situ annantu à Eraclitu (in francese)] [[Categoria:Filosofu]] [[Categoria:Biugrafia]] j34f7o96t6tqixzn9h1gcyuta7q3ivp Stantara di Cambia 0 7877 34658 34656 2006-10-13T16:25:01Z 81.251.100.214 Redirecting to [[Stantara di Santa Maria]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Stantara di Santa Maria]] t2p16gvoq5dznhxel8338f5b36nw9g5 Culostra 0 7879 371128 348257 2021-01-05T05:27:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''culostra''' hè a sustanza liquida emessa da e [[puppula|puppule]] durante l'ultimi mesi di gravidenza è in i primi ghjorni dopu à u [[partu]]. Hè un liquidu giallicciu, quant'è densu è viscosu. Durante a gravidenza hè emessu in picculissima quantità. A composizione di a culostra faciliteghja u [[neunatu]] in u so passaghju da l'alimentazione placentare à quella intestinale. In paragonu incù u [[latte]] hà un contenutu maggiore di [[Proteina|proteine]] è di [[Vitamina|vitamine]] (soprattuttu a [[Vitamina A|A]], a [[Vitamina B6|B<sub>6</sub>]] è a [[Vitamina C|C]]), mentre a culostra hà un contenutu più minore di zuccheri è di grassi. Contene anche certe sustanze chì permettenu di inizià a [[digestione]] di e proteine, di i grassi è di i [[zuccheru|zuccheri]]. In a culostra sò presenti anche l' [[Anticorpu|anticorpi]], chì sò transmesse da a mamma à u figliolu, contribuendu cusì à a protezzione di u neunatu. A quantità produtta hè variabile, da 70 à 200 cc. Dopu à i primi dui [[ghjorni]], a culostra si trasforma gradualmente in [[latte]]. == Citazione == A '''culostra''' hè stata mintuvata qualchì volta in a [[litteratura]] [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u dizziunariu corsu-francese di [[Matteiu Ceccaldi]]: ''A culostra hè andiva.'' == Rifarenze == * [[Matteiu Ceccaldi|Ceccaldi, Matteiu]]. Dizziunaruiu corsu-francese. Éditions Klincksieck, 1974 [[Categoria:Fisiologia]] 4wddkk9f382yr1gvc8wycsf3xmp78gc Pan (astrunumia) 0 7880 371129 363530 2021-01-05T05:27:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Pan Rev09.2x.jpg|200px|right|thumb|Pan]] '''Pan''' (grecu Πάν) hè un [[satellitu]] di [[Saturnu]] scupertu in u 1990 (scupridore [[ Mark R. Showalter]]) . Pan ùn pussedi micca atmosfera. == Liami == [[Categoria:Astrunumia]] qa1fgn0gjcm4j2v7xhxq7qogu9gcf0t Cantone di Campoloru di Moriani 0 7881 331852 324509 2014-03-23T14:07:36Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U '''cantone di Campoloru di Moriani''' hè una [[cantone|divisione amministrativa]] in u [[circundariu di Bastia]]. Teni 5.566 abitanti è a sò superficia hè 93,43 km². Cumporta 9 cumune: * [[Cervioni]] * [[E Valle di Campoloru]] * [[San Ghjulianu]] * [[San Ghjuvanni di Moriani]] * [[San Niculaiu]] * [[Sant' Andria di u Cutone]] * [[Santa Lucia di Moriani]] * [[Santa Maria di u Poghju]] * [[Santa Riparata di Moriani]] [[Categoria:Cantone di Corsica suprana|Campoloru di Moriani]] [[Categoria:Cantone di Corsica|Campoloru di Moriani]] n0dq56zwir4ntnlc9ahies9awbczqgz Arghjentuvivu 0 7883 34941 2006-10-15T14:59:25Z Img 21 Redirecting to [[Argentuvivu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Argentuvivu]] 15v8filhbcn3qj65t5cvb15jvjydpf8 Francuforte nant'à u Menu 0 7884 371130 354834 2021-01-05T05:27:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Francuforte nant'à u Menu''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[File:Wappen Frankfurt am Main.svg|200px|right|none| Europa]]<br /> |- | statu | Germania |- | land | Assia |- | nomi officiali | Frankfurt am Main |- | codici postali | 60001 - 60599 |- | lungitudini | 8°40′47″ |- | latitudini | 50°06′49″ |- | altitudini | 112 metri |- | superficia | 248 km² |- | populazioni | 732.688 (2015) |- | densità | 2954 ab./km² |- |} '''Francuforte nant'à u Menu''' ([[lingua tedesca|tedescu]]: ''Frankfurt (am Main)'') hè una cità [[Germania|tedesca]] di lu dettu land (statu federali) di [[Assia]]. Teni 732.688 abitanti. [[File:Flößerbrücke-mit-skyline001.jpg|200px|right|thumb|Francuforte]] == Riferimenti == [[Eintracht Frankfurt]] == Liami == * [http://www.frankfurt.de/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cità di Assia|Francuforte nant'à u Menu]] jwrohwucvgnxx8tdgh13p8cp8dda2zn Sorano 0 7885 371131 334437 2021-01-05T05:27:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Sorano''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[File:Sorano-Stemma.png|100px|right|none|Sorano]]<br /> |- | cumuna | Sorano |- |statu |Italia |- | pruvincia | Grossetu |- | nome officiale | Sorano |- | codice postale | 58010 |- | lungitudine | 11° 42′ 54′′ E |- | latitudine | 42° 40′ 55′′ N |- | altitudine | 379 metri |- | superficia | 174,60 km² |- | populazione | 3.955 |- | dinsità | 22,65 ab./km² |- | nome abitanti | soranesi |- |} '''Sorano''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia di Grossetu]] (Toscana). Teni 3.955 abitanti. [[File:Sorano.JPG|thumb|300px|none|Sorano.]] == Riferimenti == == Liami == * [http://www.comune.sorano.gr.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] b3pij5jaggyxzczdx3jd1xpxfq3vpyh Manciano 0 7886 371132 333351 2021-01-05T05:27:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Manciano''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[File:Manciano-Stemma.png|100px|right|none|Manciano]]<br /> |- | cumuna | Manciano |- |statu |Italia |- | pruvincia | Grossetu |- | nome officiale | Manciano |- | codice postale | 58014 |- | lungitudine | 11° 31′ 1′′ E |- | latitudine | 42° 35′ 20′′ N |- | altitudine | 444 metri |- | superficia | 372,04 km² |- | populazione | 7.207 |- | dinsità | 19 ab./km² |- | nome abitanti | mancianesi |- |} '''Manciano''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia di Grossetu]] (Toscana). Teni 7.207 abitanti. == Riferimenti == == Liami == * [http://www.comune.manciano.gr.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] tm055p48yfsso6hzeg90qhoup2xlv67 Ghjaddu 0 7889 371133 347327 2021-01-05T05:27:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = Gallus gallus}}<br /> {{Taxobox_image | image =[[File:Rooster02.jpg|250px|]] | caption = ''U ghjaddu}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Aves]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Galliformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Phasianidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''[[Gallus]]'''''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''G. gallus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink| binomial_name = Gallus gallus| author = [[Linnaeus]] | date= [[1758]]}} {{Taxobox_image | image =[[File:Gallus_gallus_male_big.jpg|250px]] | caption = ''Gallus gallus}} {{Taxobox_end}} U '''ghjaddu''' (o [[ghjallu]]) hè u masciu di a spezia dumestica ''[[Gallus gallus]]'' chì faci partita di a famiglia di i [[Phasianidae]]. A femina hè a [[ghjaddina]] Ci hè un dismurfisimu sissuali impurtantu ind'è ''Gallus gallus''. U ghjaddu hè più maiori ca a [[ghjaddina]] è t'hà una cresta rossa rossa. == Citazioni == U '''ghjaddu''' hè mintuvatu calchì volta in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu: * in a sprissioni: ''ancu u ghjallu li face l'ovu'' : si dice d'une persona chì t'hà mori scianza * in a puisia ''A morte di u campanile'' d'[[Anton' Filippu Tristani]]: :''Capu d'arte, da un ghjallu incappellatu,'' :''Chì quandu lu nebbione di u sciloccu'' :''À la croce annodava lu so fioccu,'' :''Cù l'agnuli, quassù, paria appollatu...'' * in a puisia ''Mistieri è prufissioni'' di [[Monsignori di la Fuata]]: :''O bona o mala la causa ùn pò scappà :'' :''Ùn si cerca altru ch’è ghjaddi da spiumà ;'' :''È piu hè grassu lu clienti,'' :''Più la causa durarà.'' * in a [[filastrocca]]: :''chì va pianu hà asgiu'' :''chì hà asgiu n'ùn cammina'' :''u ghjallu ùn hè ghjallina'' :''a ghjallina ùn hè ghjallu'' == Da veda dinò == * a [[ghjaddina]] * u [[ghjaddinacciu]] * a [[Piscia di Ghjaddu]]: in a furesta di l'[[Uspidali]] == Rifarenzi == * [http://zalana.online.fr/traditions.html Zalana] * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/filastrocche2.html Filastrocche, [[Adecec]], 1978] [[Categoria:Phasianidae]] q09jiteh3uh5deuw50h6a7yculqggyg Ghjallu 0 7890 35061 2006-10-16T18:27:52Z 81.251.125.113 Redirecting to [[Ghjaddu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ghjaddu]] cf1vesjivcptz46ruewygk6nc366jez Stazzona di a Funtanaccia 0 7891 371134 364185 2021-01-05T05:27:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Dolmen de Funtanaccia.jpg|thumb|250px|right|A stazzona di a Funtanaccia]] A [[Stazzona di a Funtanaccia]] hè una [[stazzona di Corsica]]. Si trova annantu à a cumuna di [[Sartè]], in u situ archiulogicu di [[Cauria]]. Hè ancu chjamata a [[stazzona di u Diavuli]]. == Da veda dinò == * [[Cauria]] * l'[[infilarata di Stantari]] * l'[[infilarata di u Rinaghju]] == Rifarenzi == * Leandri, Franck è Chabot, Laurent (2003). Monumenti di Corsica - Monuments de Corse Edisud. Aix-en-Provence (in francesu) == Liami == * [http://www.prehistoire-corse.org/sites/28-font.html A stazzona di a Funtanaccia (in francesu)] * [http://www.stonepages.com/corsica/fontanaccia_vr.html A stazzona di a Funtanaccia (in inglesu)] {{Stazzona di Corsica}} [[Categoria:Stazzona di Corsica]] 4qhhrr505tnkmu37hk72smuf65iazzk Template:Stazzona di Corsica 10 7892 374072 373577 2021-06-02T11:39:25Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki <br clear=all> {| id="toc" align="center" style="margin:auto;" |- | style="background:#ccccff" align="center" | '''I stazzoni di [[Corsica]]''' |- | align="center" style="font-size: 90%;" | [[Casa di l'Orca|A Casa di l'Orca]] - [[Casa di l'Orcu|A Casa di l'Orcu]] - [[Tola di u Turmentu|A Tola di u Turmentu]] - [[Stazzona di a Funtanaccia|A Stazzona di a Funtanaccia]] - |- | align="center" style="font-size: 90%;" | |- |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 05f7luneyv4f90fotnh9p55vm8g4678 Ghjaddina 0 7893 364148 354071 2019-10-03T11:18:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = Gallus gallus}}<br /> {{Taxobox_image | image =[[Image:Mother_hen_with_chicks02.jpg|250px|]] | caption = ''A ghjaddina}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Aves]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Galliformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Phasianidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''[[Gallus]]'''''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''G. gallus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink| binomial_name = Gallus gallus| author = [[Linnaeus]] | date= [[1758]]}} {{Taxobox_image | image =[[Image:Gali%C3%B1a_GDFL61.jpg|250px]] | caption = ''Gallus gallus}} {{Taxobox_end}} A '''ghjaddina''' (o '''ghjallina''', '''gallina''') hè a femina di a spezia dumestica ''[[Gallus gallus]]'' chì faci parti di a famiglia di i [[Phasianidae]]. U masciu hè u [[ghjaddu]]. Ci hè un dismurfisimu sissuali impurtantu ind'è ''Gallus gallus''. A ghjaddina hè più chjuca cu a [[ghjaddu]]. == Citazioni == A '''ghjaddina''' hè mintuvatu à spessu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu in i pruverbii: * ''Quandu ellu canta lu [[cuccu]], muta pèlu lu [[singhjari]].'' :''È la gallina faci l'[[ovu]], senza mancu nidicali.'' :''È lu [[beccu]] inchjirchja i [[corru|corra]], Chì ni pari un ginirali.'' * ''Ghjaddina ch'ùn becca biccattu hà.'' * ''Chì di ghjaddina nasci in [[terra]] ruspa.'' o in a [[sprissioni]]: ''essa figliolu di a ghjaddina bianca'' chì significheghja: riescia in tutti ciò chì si faci o ancu in a [[paghjella]] tradiziunali: :''Impresta mi le to ale la mio ghjallinuccia nera'' :''Chì n'aghju da fà un viaghju finu à u ponte d'Arena'' :''E ti turneraghju à rende quandu ritornu stasera.'' [[File:Găini Gallus gallus domesticus.jpg|250px|left|thumb|Ghjaddini.]] == Da veda dinò == * U [[ghjaddu]] * U [[ghjaddinacciu]] * A [[ghjaddina faraona]] == Rifarenzi == * [http://www.paghjella.com/paghjelle.htm paghjella.com] * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/liatafiumurbaccia2.html Liata fiumurbaccia di 500 buccati corsi, Carulu Santoni, [[Adecec]], 1986] [[Categoria:Phasianidae]] nyy6f963kpgir5yg0v6slkioab165q0 Ghjallina 0 7894 35353 2006-10-18T16:31:35Z 81.251.254.219 Redirecting to [[Ghjaddina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ghjaddina]] ejc6lrgaq28k565lj9hae2ew3wxse7l Puddonu 0 7895 371563 363006 2021-01-05T05:41:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Puddonu''' (o [[Pullone]]) hè un [[castagnu]] ghjovanu. == Citazioni == U puddonu hè mintuvatu calchì volta in a litteratura è in u cantu corsu. Par asempiu: * in a canzona ''Maria'' di [[Surghjenti]]: :''"Nùn ci vogliu più cullà'' :''L'istati in Cartalavonu'' :''Parchi nùn ci hè più Maria'' :''A u friscu di u puddonu."'' * in l'''Ottave Giocose'' (principiu di u seculu XVIII) di u prete Guglielmo Andreani delle Piazzole d'Orezza: : ''"Or ghià che tu m’hai detto la cagione'' :''Di o to viaghio, eo ti diraghio a mea.'' :''M’accintolono l’altr’anno on pollone,'' :''Ch’era lo meglio di quanti n'avea:'' :''Era assatochio, e pieno on capparone'' :''Ogn’anno di castagne ci cogliea;'' :''E ne facea certe imbrostolate'' :''Che pareano frittelle inzoccherate."'' rgegxf2h8boujf8xhn4hrariemn8473 Pullone 0 7896 35855 2006-10-19T17:01:00Z 86.209.120.215 Redirecting to [[Puddonu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Puddonu]] loss0u60nhj35u2qa0usg2w8vovo04j Stantara di u Castaldu 0 7898 371135 364145 2021-01-05T05:27:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|A stantara di Castaldu]] A [[stantara]] di Castaldu hè una [[stantara di Corsica]]. Si trova annantu à a cumuna di [[Ciamannaccia]], accantu à u [[Taravu]], trà u ponti di u Pinu è u ponti di u Virgaghju. A stantara di u Castaldu hè stata discritta in [[1981]] da G. Peretti. Ùn ferma più oghji ca u [[bustu]] di a stantara. Hè suventi cunsidarata com'è una stantara feminiccia, ma ci voli à essa prudenti incù issa intarpritazioni. Si vedi dinò una spada annantu à a stantara. == Rifarenzi == * [http://www.prehistoire-corse.org/sites/23-cast.html A stantara di [[Ciamannaccia]] (in francesu)] * Peretti G., 1986, Scuparta d'una nova stantara in Corsica : Castaldu I - Découverte d’une nouvelle statue-menhir en Corse : Castaldu I (Ciamannacce, Corse-du-Sud), Bulletin de la Société Préhistorique Française 83, 6, p. 164-166 (in francesu). == Liami == * [http://membres.lycos.fr/palneca/menhir.htm A stantara di [[Ciamannaccia]]] {{Stantara di Corsica}} [[Categoria:Stantara di Corsica]] d2hodzlkymkqhschjor6kk9nyxbzq3k Stantari di Corsica 0 7899 36927 36924 2006-10-20T13:52:24Z 86.209.120.92 Redirecting to [[Stantare di Corsica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Stantare di Corsica]] 3vwrm2zdhzx9tpsnlm3nkxu5bejx78j Stantara di Corsica 0 7900 167980 36914 2009-04-25T00:11:45Z Xqbot 1764 Robot : répare double redirection wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Stantare di Corsica]] 3vwrm2zdhzx9tpsnlm3nkxu5bejx78j Stantare di Corsica 0 7901 371136 36931 2021-01-05T05:27:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki == Galleria d'imagine == <gallery> Image:U Frati è a Sora.jpg|U Frate è a Sora Image: U_Frati.jpg|A stantara di u Frate </gallery> == Ligami == * [http://www.casciani.fr/Fiches/Fiche0001.php I sintineddi] {{Stantara di Corsica}} pw1tjv3itrkw30iylskg22npgr2l5e6 Pandora (astrunumia) 0 7902 371137 333792 2021-01-05T05:27:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Pandora PIA07632.jpg|thumb|Pandora]] '''Pandora''' (da u grecu Πανδώρα) hè un [[satellitu]] di a [[Saturnu]]. Hè statu scupertu in u [[1980]] da [[Stewart A. Collins]]. == Liami == [[Categoria:Astrunumia]] s7huo50kgzcoel592cysgdrjgrh1k3j Abbate 0 7903 374915 374911 2021-08-08T17:45:06Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki L' '''abbate''' hè u [[Cristianesimu|monacu]] chì hè statu elettu da l'assemblea di i [[riligione cristiana|monachi]] per dirighje un'[[abbazia]]. A [[parolla]] vene da u [[Grecia|grecu]] anzianu ἀϐϐᾶ / ''abbã'', chì significheghja u « [[babbu]] ». == Da vede dinù == * l'[[abbazia]] * [[Sant'Antone Abbate]] * a [[festa di Sant'Antone Abbate]] in [[Aregnu]] [[Categoria:Cristianisimu]] r3mtdchrqv390i1wrocyym018zgbnl2 Abbazia 0 7904 350897 343414 2015-07-09T15:26:24Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Monte Cassino Opactwo 1.JPG|thumb|300px|L'[[Abbazia di Monte Cassino]] in [[Italia]] ]] L' '''Abbazia''' hè u [[cristianesimu|monasteru]] chì direttu da un [[abbate]] o da una [[abatessa]], è autonomu. (''sui juris''). U nome deriva da a parolla [[latinu|latina]] ''abbatia'' (da ''abbas'' o ''abbatti'' = abbate). [[storia|Storicamente]], trà l'abbazie chì so diventate dopu centri [[cultura|culturali]] [[Europa|europei]], si pò mintuvà: * in [[Italia]] ** [[Abbazia di Casamari]] ** [[Abbazia di Chiaravalle]] ** [[Abbazia di Cava]] ** [[Abbazia di Farfa]] ** [[Abbazia di Fossanova]] ** [[Abbazia di Monreale]] ** [[Abbazia di Montecassino]] ** [[Abbazia di a Novalesa]] ** [[Abbazia di Pomposa]] ** [[Abbazia di San Colombano]] ** [[Abbazia di San Galgano]] ** [[Abbazia di San Lorenzo ad Septimum ad Aversa]] ** [[Abbazia di Subiaco]] * in [[Francia]] ** [[Abbazia di Cluny]] ** [[Abbazia di Citeaux]] ** [[Abbazia di Clairvaux]] ** [[Abbazia di Lerins]] ** [[Abbazia di Mont-Saint-Michel]] ** [[Abbazia di Port-du-Salut]] ** [[Abbazia di Saint Denis]] * in [[Germania]] ** [[Abbazia di Lorsch]] ** [[Abbazia di Altenburg]] * in [[Sguizzera]] ** [[Abbazia di San Gallo]] * in [[Inghilterra]] ** [[Abbazia di Westminster]] ** [[Abbazia di Salisbury]] * in [[Spagna]] ** [[Abbazia di San Juan de la Peña]] == Da vede dinù == * [[Abbate]] [[Categoria:Architittura]] [[Categoria:Cristianisimu]] bwspcs7a6arg1qgrkzjhbfdzy3q2mq6 Petra battifocu 0 7905 363477 343136 2019-09-19T04:49:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:SilexEZ.jpg|thumb|A petra battifocu]] A '''petra battifocu''' hè una [[roccia sedimentaria]] cumposta guasi esclusivamente di [[silicia]]. Hè una varietà di [[quarzu]] minerale, assai dura. In generale, a petra battifocu hè grisgia scura, turchina, nera, o ancu bruna scura. ==Furmazione== Sta [[roccia]] si forma in dui modi: * per via d'un accumulu di resti d'organismi à [[cunchiglia]] o [[Scheletru (anatumia)|scheletru]] siliceu com'è [[radiulare]], [[diatomee]], è [[Porifera|spunghe]], pigliendu u nome di [[radiularite]] o [[diatumite]]. * per segregazione è accumulu di [[silicia]], pruvinente da [[rocce terrigene]] è [[rocce carbunatiche]]. A petra battifocu tende à cuncentrà si in strati estremamente compatte è guasi inattacchevule da l'agenti atmusferichi. Hè 'ssa specifichità chì, incù una certa abbundanza è a so durezza ne anu fattu u materiale essenziale di e prime industrie litiche. ==Usu== [[File:Hache_224.1_Global_Fond.jpg|thumb|150px|left|Ogetti preistorichi in petra battifocu]] E petre battifocu travagliate sò una tistimunianza fundamentale di i primi insidiamenti umani, e tecniche lavurative imprudate per creà le permessenu d'individuà parechji periodi di a [[preistoria]]. L'usu cuntinuò, dopu, finu à un'epica abbastanza recente. In u seculu XVII eranu sempre aduprate, in particulare ind'i populi di l'[[Americhe]], chì fabricavanu cultelli incù a lama di stu materiale, chì era usatu ancu per fà e punte di e [[frezza|frezze]]. Eppuru hè necessariu di distingue a petra battifocu travagliata da e so sgherze naturale, chjamate ''[[eolite]]''. A petra battifocu, in quantu [[petra fucaghja]], hè stata fundamentale ancu per u funziunamentu di l'[[acciarinu|acciarini]] manuali (in [[Europa]] è in u bacinu di u [[Mare Terraniu]] almenu dapoi l'ità altumedievale) è, da u seculu XVII à u seculu XIX, ancu per fà scintillà i meccanismi accenditivi di l'arme da focu, finu à l'avventu di l'arme "[[capsula à percussione|à percussione]]". == Citazione == A petra battifocu hè mintuvata in u Dizziunariu corsu-francese di [[Matteiu Ceccaldi]]<ref>Matteu Ceccaldi (1974).</ref>: ''cù l'[[acciarinu]] ci vole a petra battifocu è l'[[esca]]''. == Note == <references/> == Referenze == * [[Matteu Ceccaldi|Ceccaldi, Matteu]]. Dizziunariu corsu-francese - Dictionnaire corse-français. Edizione Klincksieck, 1974 == Da vede dinù == * [[acciarinu]] * [[ossidiana]] [[Categoria:Tennulugii è scenzi applicati]] cezxyx3az1sifl62tsfdl9ihuyqbcxe Ugliastru 0 7906 38270 38268 2006-10-22T10:43:49Z 86.209.249.236 Redirecting to [[Ogliastru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ogliastru]] ek5ph3qso9e9wv7k202n0adtv11ivov Uddastru 0 7907 167981 37831 2009-04-25T00:12:00Z Xqbot 1764 Robot : répare double redirection wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ogliastru]] ek5ph3qso9e9wv7k202n0adtv11ivov Olea europaea sylvestris 0 7908 167982 37832 2009-04-25T00:12:16Z Xqbot 1764 Robot : répare double redirection wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ogliastru]] ek5ph3qso9e9wv7k202n0adtv11ivov Ugliastru (arburu) 0 7910 373791 373712 2021-06-02T09:36:09Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'ugliastru'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Olea_europaea_syklvestirs_%28uddastru%29.JPG|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;"> Olea europaea sylvestris</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" |[[Classificazioni scentifica]] |----- |Regnu |''[[Plantae]]'' |----- |Divisioni |''[[Magnoliophyta]]'' |----- |Classa |''[[Magnoliopsida]]'' |----- |Ordini |''[[Scrophulariales]]'' |----- |Famiglia |''[[Oleaceae]]'' |----- |Genaru |''[[Olea]]'' |----- |Spezia |''[[Olea europaea]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu trinuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Olea europaea sylvestris''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Olea europaea sylvestris - fruit.JPG|250px]] |----- |} L' '''Ugliastru''' (o [[Uddastru]]) ([[Olea europaea sylvestris]]) hè un arburu chì faci partita di a famiglia di l' [[Oleaceae]]. U fruttu di l'ugliastru hè a [[ragnola]]. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Oleaceae]] [[category:arburi di Corsica]] mwr8qwei5ut2k1pbztviak0m02pskl2 Battaglia di U Borgu 0 7967 360114 355507 2018-09-11T12:39:00Z Epìdosis 6943 Fix category wikitext text/x-wiki [[File:Borgu_paese.jpg|thumb|250px|U paese di U Borgu]] A '''battaglia di [[U Borgu]]''' occorse da l'[[ottu uttrove]] à u [[10 uttrove]] di u 1768, è oppunì e truppe reale francese à l'armate di a [[Ripublica corsa]] cummandate da [[Pasquale Paoli]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> L'affruntamentu si terminò per una vittoria di i corsi. == Preludiu == Dopu à esse sbarcati in [[San Fiurenzu]], u [[28 aostu]] di u [[1768]], è occupatu prestu u [[Capicorsu]] incù unu principiu di cunquista à l'avantaghju di e truppe francese, i naziunali ripiglianu l'ostilità è forzanu i Francesi à evacuà a [[Casinca]], ma quelli eppuru cunservanu una posta avanzata in [[Borgu]]. D'uttrove [[1768]], [[Pasquale Paoli]], à a testa di 4000 omini, intraprende di ripiglià U Borgu induve i Francesi, in aspittera di rinforzi, s'eranu messi à u riparu. L'ordine fubbe datu à tutti l'omini di marchjà annantu à U Borgu. ==E forze armate== L'armata corsa si cumpunia di 3 corpi: * Un prima corpu di 500 omini sottu à u cummandu di i capitani Incolla, Giocante Grimaldi, Carlu Raffaelli è Ferdinandu Agostini, fubbe incaricatu d'attaccà a pusizione Francese da u latu punenti * Un sicondu corpu dinù di 500 omini di listessa forza, sottu à u cummandu di Serpentini è di i capitani [[Francescu Gaffori]] è Petru Gavini, fubbe incaricatu d'assaltà i lochi di riparu à livante di u paese; * Un terzu corpu di circa 400 omini, sottu à l'ordini di [[Clemente Paoli]], duvia difende a strada di u [[Nebbiu]] è cuntene i Francesi chì accupavanu [[Oletta]], sottu à l'ordini di u generale [[Thomas Auguste Le Roy de Grandmaison]]<ref>[http://www.institut-strategie.fr/RIHM_81_PICAUD.html THOMAS-AUGUSTE LE ROY DE GRANDMAISON (1715-1801)]</ref>, <ref>[https://books.google.fr/books?id=2TdtAAAAMAAJ&pg=PA86&lpg=PA86&dq=Thomas+Auguste+U+Roy+di+Grandmaison&fonte/surghjente=bl&ots=xkN9yv9f-v&sig=TSNgDeePYDXnT-5Fd4R660mbnSU&hl=fr&a so=X&ei=wN6mVPTDHsWrU-OxhPAJ&ved=0CC4Q6AEwAg#v=onepage&q=Thomas%20Auguste%20U%20Roy%20di%20Grandmaison&f=false Famille Le Roy de la Grange P86]</ref>. L'altre truppe dispunibile fubbenu disposte più in daretu : * L'assi stradali trà [[Bastia]] è Borgu fubbenu survigliati da i Corsi. * Un quartu corpu di circa 200 omini, cummandate da Ghjuvan Carlu Saliceti prese pusizione in [[Strinse]] * Un quintu corpu ugualmente di circa 200 omini, cummandate da [[Achille Murati]] prese pusizione annantu à l'alture di [[Luciana]] *Un sestu gruppu, a riserva, di 500 à 600 omini sottu à u cummandu di [[Pasquale Paoli]] sicundatu da [[Carlu Bonaparte]] è [[Antone Gentili]], occupò [[Lucciana]], in u scopu di dirighje l'operazione è di pudè si cullucà annantu à i punti necessarii. Da u latu francese : * U culunellu de Ludre avia stabilitu i so posti avanzati à i duie estremità di u paese è i so 3 pezze d'artigliaria eranu piazzate annantu à i trè punti chì ne dumineghjanu i circondi. * U [[François Claude Chauvelin|marchese di Chauvelin]] cummandava a guarnigione di u forte di Bastia. == A battaglia == U cumbattimentu principiò l'8 uttrove di u 1768 in a matina è durò deci ore. Quandu u [[François Claude Chauvelin|marchese di Chauvelin]] imparò a sorte chì aspittava i so cumpatriotti, mandò [[Thomas Auguste Le Roy de Grandmaison]] versu U Borgu. [[Charles Louis de Marbeuf|Marbeuf]] è Chauvelin escinu da [[Bastia]] incù 3000 omini per dirighje siversu u locu di a battaglia. Ludre è i so 700 omini messi à u riparu in a cità di Borgu aspittavanu l'assaltu. Paoli azzizzò l'ardore di e so truppe incù 'ssa frasa : {{citazione|Patriotti, ramintate vi i [[vesperi]] corsi, quandu annantu à 'ssu listessu locu aviate distrutti i Francesi. L'onore di a patria è a libertà pubblica hanu bisognu oghje di tuttu u vostru valore. L'Europa ci fighjula.}} Cusì Borgu, chì avia vistu in u 1738 a scunfitta di u corpu spediziunariu francese dumandatu da i Genuvesi, visse dinù a nazione corsa triunfà. I Francesi lascionu annantu à u terrenu 600 morti, à tempu cù 1000 feriti. I 700 omini di u culunellu di Ludre è quest'ultimu sò fattu prigiuneri<ref>Di Pasquale, 2007, p. 193.</ref>. Novi cannoni (frà i quali trè di bronzu), unu murtaiu, 1700 fucili è munizione fubbenu ricuperati da i corsi. Fubbe cusì u bilanciu di a battaglia. == Cunsequenze == U Riame di Francia fubbe surpresu di 'ssa scunfitta è u rè [[Luigi XV di Francia|Luigi XV]] pinsò ancu à lascià a Corsica in pace<ref>Rivista di u prugressu puliticu, suciale è litterariu, 1840, p.256.</ref>. Ma u [[Etienne François de Choiseul|duca di Choiseul]], cuscente di u ridiculu in quale si lamperia a Francia s'è ella abbandunava a lotta<ref>Rivista prugressu puliticu, suciale è litterariu, 1840, p. 257.</ref>, organizò una siconda spedizione cummandata da u [[Noël de Jourda|conte de Vaux]] chì [[Battaglia di Ponte Novu|battì i Corsi in Ponte Novu]]. == Note == <references/> ==Bibliugrafia== * Ghjuvan Claudiu Di Pasquale, ''I figlioli di a libertà I figlioli di Pasquale Paoli'', 2007 (in francese) * [https://enciclopediacorsica.wordpress.com/2012/07/17/1768-a-battaglia-di-u-borgu-2/ Ghjuvan Filippu Antolini, A battaglia di U Borgu, Enciclopedia di a Corsica] ==Da vede dinù== * a [[Battaglia di u Vechju]] [[Categoria:Guerre d'indipendenza corsa]] [[Categoria:Storia di a Corsica]] senyr9iviy7fzy1fn8j4fwev67h8yqs Papagallu 0 7968 371139 354099 2021-01-05T05:27:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = U papagallu}}<br /> {{Taxobox_image | image =[[Image:Araraazul-14.jpg|250px|]] | caption = ''Carduelis chloris}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Aves]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Psittaciformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Psittacidae]]}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink| binomial_name = Psittacidae| author = [[Linnaeus]] | date= [[1758]]}} {{Taxobox_image | image = | caption = U papagallu}} {{Taxobox_end}} U '''papagallu''' (o [[Papagaddu]]) hè un aceddu chì faci partita di a famiglia di i [[Psittacidae]]. == Rifarenzi == == Liami == [[category: Psittacidae]] 8ken2pxxcgmfx15ojobze8fy7syzgk2 Papagaddu 0 7969 39319 2006-10-26T16:30:26Z 83.201.132.132 Redirecting to [[Papagallu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[papagallu]] e00exvq9t2a8jnokiwmxpf69p77df22 Ciuvodda 0 7970 39328 2006-10-26T16:51:57Z 83.201.132.132 Redirecting to [[Cipolla]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[cipolla]] gnudvlzadthn9o61yceq27ziavvzk9h Ciudda 0 7971 39329 2006-10-26T16:52:09Z 83.201.132.132 Redirecting to [[Cipolla]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[cipolla]] gnudvlzadthn9o61yceq27ziavvzk9h Santos 0 7972 374140 371140 2021-06-02T12:11:36Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="270px" |+<span style="font-size:large;">'''Santos'''</span> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan="2" | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | align="center" width="140px" | [[File:Bandeira de Santos (São Paulo).svg|140px]] | align="center" width="140px" | [[File:Brasao Santos SaoPaulo Brasil.svg|100px]] |- |} |- |----- bgcolor="#FFFFFF" | Paese | [[Brasile]] |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Statu]] | [[São Paulo (statu)|São Paulo]] |- | [[Superficia]] | 280,3 km² |----- bgcolor="#FFFFFF" | Populazione | 418 375 <small>([[2006]])</small> |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Latitudine]] | 23º57'39" S |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Lungitudine]] | 46º20'02" O |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[altitudine]] | 2 m |- | Situ ufficiali | http://www.santos.sp.gov.br/ |- ! colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Mapa di a cità in [[Brasile]]. |----- ! colspan="2" bgcolor="#FFFFFF" | [[File:SaoPaulo Municip Santos.svg|290px]] |} '''Santos''' hè una cità di u [[Brasile]]. Teni 418.375 abitanti. [[File:Monte Serrat pic09.JPG|thumb|300px|left|Santos.]] [[File:Monte Serrat pic07.JPG|thumb|300px|left|U centru è u portu.]] <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> ==Da vede dinò== *[[Arara]] *[[Belo Horizonte]] *[[Brasilia]] *[[Cachoeira do Sul]] *[[Campinas]] *[[Paulínia]] *[[Catalão]] *[[Curitiba]] *[[Fortaleza]] *[[Manaus]] *[[Porto Alegre]] *[[Porto Velho]] *[[Rio Branco]] *[[Rio de Janeiro]] *[[São José do Rio Preto]] *[[Osasco (São Paulo)]] *[[São Paulo]] *[[Taubaté]] [[Categoria:Cità di u Brasile|Santos]] fo9rl327lxucqpcs9qabzka6enhc0ph Zucchetta 0 7973 373797 373661 2021-06-02T09:36:42Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A zucchetta'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Courgette_Cucurbita_pepo_2.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;"> Cucurbita pepo</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | {{Regnum}} | ''[[Plantae]]'' |----- | {{divisio}} | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | {{classis}} | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | {{ordo}} | ''[[Violales]]'' |----- | {{familia}} | ''[[Cucurbitaceae]]'' |----- | {{genus}} | ''[[Cucurbita]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binominale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Cucurbita pepo''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Courgette_baby_Cucurbita_pepo.jpg|250px]] |----- |} A '''zucchetta''' (''[[Cucurbita pepo]]'') hè una [[pianta]] cultivata chì face parte di a famiglia di e [[Cucurbitaceae]]. == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Cucurbita]] mgoorwjpmvjje7wsynoqdkwktoh4nog Porru 0 7974 373770 373637 2021-06-02T09:34:11Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U porru'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Allium_porrum_porrum_HabitusInflorescences_BotGardBln0906.JPG|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;"> </span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Liliales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Liliaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Allium]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Allium porrum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Poireaux_artlibre_jnl.jpg|250px]] |----- |} U '''Porru''' (''[[Allium porrum]]'') hè una [[pianta]] cultivata chì faci partita di a famiglia di i [[Liliaceae]]. == Rifarenzi == == Liami == {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 8g71g2w5ftu78xqer0fk1qbjy6qx8mi Allium porrum 0 7975 39543 2006-10-27T13:02:45Z Img 21 Redirecting to [[Porru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Porru]] rgam2ztk6vcoq7fnq7xd179ib87un7t Artichjoccu 0 7976 373750 373645 2021-06-02T09:33:15Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'artichjoccu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:P8220094.JPG|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;"> Cynara scolymus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- |Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- |Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- |Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- |Ordine | ''[[Asterales]]'' |----- |Famiglia | ''[[Asteraceae]]'' |----- |Generu | ''[[Cynara]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Cynara scolymus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Artischocketoskana.jpg|250px]] |----- |} L' '''Artichjoccu''' (ancu chjamatau u [[carciofu]]) (''[[Cynara scolymus]]'') hè una spezia di [[pianta]] chì face parte di a famiglia di l'[[Asteraceae]]. A varietà cultivata, per usu alimentare, hè una varietà di a spezia [[Cynara scolymus]]. A pianta hè alta sin'à 1,5 m. U fustu hè robustu è cilindricu. I fiori sò riuniti à l'estremità, in una forma sferoidale, conica o cilindrica, di 5-15 cm di diamitru. U fruttu hè un acheniu allungatu è di sezione quadrangulare. A parola ''carciofu'' vene da l'arabu: ''al-kharshûf''. Parechji sinonimi di ''Cynara scolymus'' sò: * ''Cynara hortensis'' Mill., 1768 * ''Cynara esculenta'' Salisb 1796 * ''Cynara cardunculus var. sativa'' Moris 1840/43 * ''Cynara scolymus var. mutica'' Vis. 1847 * ''Cynara cardunculus var. scolymus'' (L.) Fiori 1904 Ci sò trè sottuspezie d'artichjoccu: * ''Cynara cardunculus var. sylvestris'' Lam. (una spezia di cardu salvaticu) abbundantemente diffusa in u bacinu [[uvestu|occidentale]] di u [[Mare Terraniu|Mediterraniu]]; * ''Cynara cardunculus var. altilis'' DC. (u cardu coltivatu); * ''Cynara cardunculus subsp. scolymus'' (L.) Hegi (l'artichjoccu). == Da vede dinò == * i [[fiori di Corsica]] *[[Arba scagliola]] *[[Balculu]] *[[Cioglu]] *[[Lattaghjolu]] *[[Lattaredda]] *[[Maredda]] *[[Muchju]] *[[Muchju biancu]] *[[Muchju rossu]] *[[Pecita]] *[[Pecitella]] *[[Pulicaria odora]] {{c-supranu}} [[Categoria:Asteraceae]] mdyaalyyf5pryfsso71ky3auijhcqxl Cynara scolymus 0 7977 39546 2006-10-27T13:08:53Z Img 21 Redirecting to [[Artichjoccu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Artichjoccu]] 4gwbaapeg1a0tszb97vck349z13dajc Aglia 0 7978 373742 373627 2021-06-02T09:32:41Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'aglia'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Allium_sativum_plant.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;"> Allium sativum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Liliales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Liliaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Allium]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Allium sativum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Garlic.jpg|250px]] |----- |} [[File:Knoblauch Allium sativum in a store.JPG|thumb|left|300 px]] L' '''aglia''' (o [[adda]] o [[agliu]]) (''[[Allium sativum]]'') hè una [[pianta]] cultivata chì faci partita di a famiglia di i [[Liliaceae]]. == Citazioni == L'aglia hè mintuvata calchì volta in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu: * in a buccata: ''roda l'aglia'' == Da veda dinò == * l'[[agliu salvaticu]] <gallery> File:Fest Opischmya 08.jpg </gallery> {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] 5n6ntffio1vblfrc7vzoklku3r7k7wi Adda 0 7979 39586 2006-10-27T16:11:14Z 83.201.135.246 Redirecting to [[Aglia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Aglia]] alhgnde84eszd63nncs9l15um3ghi9t Agliu 0 7980 39587 2006-10-27T16:11:35Z 83.201.135.246 Redirecting to [[Aglia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Aglia]] alhgnde84eszd63nncs9l15um3ghi9t Cuccumaru 0 7981 39595 39593 2006-10-27T16:41:01Z 83.201.135.246 Redirecting to [[Cucumaru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cucumaru]] 35pbhrh27olvr9v0zab27xeha1cv1ud Cucumaru 0 7982 373858 371144 2021-06-02T10:41:40Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U cucumaru'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Komkommer_Cucumis_sativus_%27Melita%27.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;"> Cucumis sativus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- |Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- |Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- |Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- |Ordine | ''[[Violales]]'' |----- |Famiglia | ''[[Cucurbitaceae]]'' |----- |Generu | ''[[Cucurbita]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binominale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Cucumis sativus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Komkommer_plant.jpg|250px]] |----- |} U '''cucumaru''' (o [[cuccumaru]]) (''[[Cucumis sativus]]'') hè una [[pianta]] cultivata chì face partita di u genaru [[Cucurbita]]. == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Cucurbita]] gjj3byawj7z31gtg8vmpknq04cx6p2k Cavulifiori 0 7983 374025 371145 2021-06-02T11:29:09Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U cavulifiori'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Brassica_oleracea_var_botrytis_20041012_2591.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;"> Brassica olearacea botrytis</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- |Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- |Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- |Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- |Ordini | ''[[Capparales]]'' |----- |Famiglia | ''[[Brassicaceae]]'' |----- |Genaru | ''[[Brassica]]'' |----- |Spezia | ''[[Brassica olearacea]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu trinuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Brassica olearacea botrytis''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Bloemkool.jpg|250px]] |----- |} U '''Cavulifiori''' (o [[cavulifiore]]) (''[[Brassica olearacea botrytis]]'') hè una [[pianta]] cultivata chì faci partita di a famiglia di i [[Brassicaceae]]. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Brassicaceae]] mg5ec8zgvn56onoqb7mh6thqlvov8n9 Cavulifiore 0 7984 39607 2006-10-28T09:42:34Z 83.201.135.246 Redirecting to [[Cavulifiori]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cavulifiori]] ri7vcilcifjfrf10o8vkkxe06ubpw8o Geia 0 7985 374001 371146 2021-06-02T11:24:03Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A geia'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Swiss_Chard.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;"> Beta vulgaris</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Caryophyllales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Chenopodiaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Beta]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Beta vulgaris''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Bette_%C3%A0_c%C3%B4tes_rouges01.jpg|250px]] |----- |} A '''Geia''' (o Bietula) (''Beta vulgaris'') hè una [[pianta]] cultivata chì faci partita di a famiglia di i [[Chenopodiaceae]]. Cù e foglie di e bietule si facenu e frittelle ma ancu e bastelle o i cannelloni; si manghjanu ancu e costi; cù e bietule cotte spessu si manghjanu ancu l'ove bullite; tandu u piattu si chjama l'ove in trippa. == Rifarenzi == == Liami == == Da veda dinò == * l' [[Ingeiata]] [[Categoria:Chenopodiaceae]] l4yahlxpqejtaobohoawtjskw3h2rt0 Bruma 0 7986 375344 371565 2021-08-16T12:09:58Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[Image:Arbutus_unedo_b.JPG|250px|right|thumb|A bruma]] A '''Bruma''' hè u fiori di l'[[arbitru]]. == Rifarenzi == * [http://www.matinalatina.com/documents/tema/ferrandi/arburatura.pdf L'arburatura è u focu, Matina latina] == Liami == == Da veda dinò == * u [[bagu]] * l'[[arbitru]] [[Categoria:Botanica]] d9i49qx8vc2e8w01fzs2lf237tuu0s8 Arbitru 0 7987 39621 2006-10-28T17:07:34Z 86.206.123.111 Redirecting to [[Albitru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Albitru]] mxbxjss0w2bhd0acz2r5v5n600y0pjl Arbutus unedo 0 7988 39623 2006-10-28T17:09:02Z 86.206.123.111 Redirecting to [[Albitru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Albitru]] mxbxjss0w2bhd0acz2r5v5n600y0pjl Piseddu 0 7989 374011 371147 2021-06-02T11:25:04Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U piseddu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Doperwt_rijserwt_peulen_Pisum_sativum.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;"> Pisum sativum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- |Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- |Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- |Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- |Ordini | ''[[Fabales]]'' |----- |Famiglia | ''[[Fabaceae]]'' |----- |Genaru | ''[[Pisum]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Pisum sativum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Pisum_sativum_green.jpg|250px]] |----- |} [[File:Pisum sativum MHNT.BOT.2010.12.9.jpg|thumb|''Pisum sativum'']] U '''Piseddu''' (o [[Pisellu]]) (''[[Pisum sativum]]'') hè una [[pianta]] cultivata chì faci partita di a famiglia di i [[Fabaceae]]. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Fabaceae]] tnxtiuzwhiuamkfw3p97z5dol77q24x Pisellu 0 7990 39828 2006-10-29T10:20:55Z 81.251.250.250 Redirecting to [[Piseddu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Piseddu]] 3qkn7t7w5n4uvbrfpewaw6u0unym5q3 Pisum sativum 0 7991 39829 2006-10-29T10:21:03Z 81.251.250.250 Redirecting to [[Piseddu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Piseddu]] 3qkn7t7w5n4uvbrfpewaw6u0unym5q3 Navonu 0 7994 373727 373678 2021-06-02T09:30:54Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U navonu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Brassica_rapa_plant.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;"> Brassica olearacea botrytis</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- |Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- |Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- |Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- |Ordini | ''[[Capparales]]'' |----- |Famiglia | ''[[Brassicaceae]]'' |----- |Genaru | ''[[Brassica]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Brassica rapa''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | |----- |} U '''Navonu''' (o [[Navone]]) (''[[Brassica rapa]]'') hè una [[pianta]] cultivata chì faci partita di a famiglia di i [[Brassicaceae]]. I fiori di a pianta sò giaddi. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Brassicaceae]] hk3sm73msd9kvcxq1hfwohjsf48ux1k Navone 0 7995 39837 2006-10-29T10:28:17Z 81.251.250.250 Redirecting to [[Navonu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Navonu]] t9v68f65lu3got58gxhqji3sx0z0v9r Brassica rapa 0 7996 39838 2006-10-29T10:28:25Z 81.251.250.250 Redirecting to [[Navonu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Navonu]] t9v68f65lu3got58gxhqji3sx0z0v9r Radichju 0 8002 373773 373693 2021-06-02T09:34:48Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U radichju'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Raphanus_sativus.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;"> Brassica olearacea botrytis</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" |[[Classificazioni scentifica]] |----- |Regnu |''[[Plantae]]'' |----- |Divisioni |''[[Magnoliophyta]]'' |----- |Classa |''[[Magnoliopsida]]'' |----- |Ordini |''[[Capparales]]'' |----- |Famiglia |''[[Brassicaceae]]'' |----- |Genaru |''[[Raphanus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Raphanus sativus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Radijs bloemen Raphanus sativus subsp. sativus.jpg|250px]] |----- |} U '''Radichju''' (''[[Raphanus sativus]]'') si chjama ancu a ravanetta è a ravanella; hè una [[pianta]] cultivata chì faci partita di a famiglia di i [[Brassicaceae]]. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Brassicaceae]] c2lf44xnfobpfceheo00gmw1tkpln7v Raphanus sativus 0 8003 40028 2006-10-30T17:46:54Z Img 21 Redirecting to [[Radichju]] wikitext text/x-wiki #redirect [[Radichju]] 21zl5r4jgexqwt92pneuycc2axgbdhl Pivaronu 0 8005 373741 373653 2021-06-02T09:31:53Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U pivaronu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Bell_pepper_cut_apart.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;"> Capsicum annuum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu |''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni |''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa |''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini |''[[Solanales]]'' |----- | Famiglia |''[[Solanaceae]]'' |----- | Genaru |''[[Capsicum]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Capsicum annuum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:P3240133.JPG|250px]] |----- |} U '''Pivaronu''' (o [[Pivarone]]) (''[[Capsicum annuum]]'') hè una [[pianta]] cultivata chì faci partita di a famiglia di i [[Liliaceae]]. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Solanaceae]] fg7f4uhfcgsxkxr4phm2w8t9kufjxp4 Pivarone 0 8006 40086 2006-10-31T17:26:09Z Img 21 Redirecting to [[Pivaronu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pivaronu]] lkegel66deajutsip5x5rzbwciqkd6d Capsicum annuum 0 8007 40087 2006-10-31T17:26:20Z Img 21 Redirecting to [[Pivaronu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pivaronu]] lkegel66deajutsip5x5rzbwciqkd6d Cucurbita pepo 0 8008 40094 2006-10-31T18:52:47Z Img 21 Redirecting to [[Zucchetta]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Zucchetta]] mrhlwm7lqht5y9w9xhqm2td2cavdubk Belghju 0 8010 378428 378422 2022-02-06T13:01:22Z Comino 9332 /* Pruvince */ wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Regnu di u Belghju |nomeUfficiale = Koninkrijk België<br />Royaume de Belgique<br />Königreich Belgien |linkBandiera = Flag of Belgium.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Great Coat of Arms of Belgium.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = EU-Belgium.svg |motto = Eendracht maakt macht<br />L'union fait la force<br />Einigkeit macht stark |mottoTraduzione = L'unione face a forza |lingua = [[lingua olandese|neerlandese]], [[lingua francese|francese]], [[lingua tedesca|tedescu]] |capitale = [[Bruxelles]] |capitaleAbitanti = 1.018.029 |capitaleAbitantiAnno = 2006 |governo = [[Monarchia parlamentare]] [[Federazione|federale]] |presidente = [[Filippu I di i Belgichi]] |primoMinistro = [[Alexander De Croo]] |elenco capi di stato = [[Elencu di monarchi belgichi|Re]] |elenco capi di governo = [[Primi Ministri di a Belgica|Prima Ministru]] |indipendenza = Da i [[Paesi Bassi]] in u [[1830]] |ingressoONU = [[27 dicembre]] [[1945]] <sup>1</sup> |ingressoUE = [[25 marzu]] [[1957]]. Membru fundatore |superficieTotale = 30.510 |superficieOrdine = 136 |superficieAcqua = 6,2 |popolazioneTotale = 11.204.000 |popolazioneAnno = 2014 |popolazioneOrdine = 77 |popolazioneDensita = 338 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +1 |valuta = [[Euru]] |PIL= 325.187 |PILValuta= $ |PILAnno= 2005 |PILOrdine= 30 |PILprocapite= 31.244 |PILprocapiteValuta= $ |PILprocapiteAnno= 2005 |PILprocapiteOrdine= 12 |HDI= 0,945 (altu) |HDIAnno= 2004 |HDIOrdine= 13 |energia = 0,88 |tld = .be |telefono = +32 |targa = B |inno = [[A Brabançonne]] |festa = [[21 lugliu]] |note = <sup>1</sup>Hè unu di i 51 Stati chì hanu datu vita à l'[[ONU]] in u [[1945]]. }} U '''Belghju''' hè un paese federale. Hè divisa in trè regione : a [[Fiandra]], a [[Vallonnia]] e a regione di Bruxelles-Capitale. == Pruvince == Ci sò 10 pruvince: <br /> E 5 [[Fiandra|fiaminghe]] : <br /> *Anversa (Antwerpen) Capu logu Antwerpen,<br /> *Fiandra orientale (Oost-Vlaanderen) Capu logu Gent,<br /> *Fiandra occidentale (West-Vlaanderen) Capu logu Brugge,<br /> *Limburgu (Limburg) Capu logu Hasselt,<br /> *Brabante Fiamingu (Vlaams-Brabant) Capu logu Leuven.<br /> <br /> E 5 [[Vallunnia|vallonne]] : <br /> *[[Liegi]] ([[Lingua francese|francese]]: Liège, [[Lingua vallona|vallone]]: Lîdje) Capu logu Liège,<br /> *Namur Capu logu Namur,<br /> *Lussemburgu Capu Logu Arlon,<br /> *Brabante Wallonne (Brabant Wallon) Capu logu Wavre,<br /> *Hainaut Capu logu Mons. <br /> == Cummunità == Ci sò ancu trè «cummunità» : a Cummunità [[Lingua francese|Francofona]], a Cummunità [[lingua ulandesa|Flaminga]], è a Cummunità [[lingua tedesca|Tedesca]]. ==Da vede dinò== *[[Albertu II di i Belgichi]] *[[Sint-Truiden]] {{Unione europea}} [[Categoria:Belgica]] [[Categoria:Unioni Auropea]] 19m17394m3jpsqfetay70q1hpxjh65o Bruxelles 0 8011 378423 371647 2022-02-05T16:23:09Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki '''Bruxelles''' (in [[Lingua ulandese|ulandese]] : ''Brussel'', in [[Lingua inglese|inglese]] : ''Brussels'') hè a capitale di u [[Belghju]], ma dinù di l'[[Unione Europea]]. [[Categoria:Belgica]] 81izljaon7ihuryxp0vme2cckifg5ms Template:Box 10 8012 335150 147609 2014-03-23T17:58:50Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki |- {{#if:{{{2|}}}||class="hiddenStructure noprint"}} |valign="top" width="105px" style="font-size:90%; border-left:1px solid #808080;"| {{{1}}} |style="border-right: solid 1px #808080;" | {{{2}}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu impurtatu da it.wiki|Box]]</noinclude> 1zx0fvaxe9tf14wnifi3oxgm4er029x Template:Box titolo 10 8013 335155 119193 2014-03-23T17:58:55Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="margin-left:.5em; margin-bottom:.5em" width="300px" |- ! style="font-size=100%; background:#{{{1}}}; border:1px solid #808080;" align="center" colspan="2" | {{{2}}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu impurtatu da it.wiki|Box titolo]]</noinclude> 8ep57pixdzpc9jx7wbdgxfs0ih7mnes Pastecca 0 8014 41488 41484 2006-11-04T18:42:29Z 83.201.128.89 Redirecting to [[Patecca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Patecca]] j5rp1a1u40275p7jc9goil25nh8k4z5 Citrullus lanatus 0 8015 119344 40573 2008-02-24T14:13:32Z Alexbot 323 Robot : répare double redirection wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Patecca]] j5rp1a1u40275p7jc9goil25nh8k4z5 Strumenti musicali di Corsica 0 8017 371150 334527 2021-01-05T05:27:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki I strumenti musicali tradiziunali di Corsica sò: * a [[Caramusa]] * a [[Cetera]] * a [[Chitarra]] * a [[Cialamella]] * u [[Mandulinu]] * a [[Pirula]] * a [[Pifana]] * a [[Riberbula]] * i [[Sunaglieri]] * u [[Timpanu]] * l' [[Urganettu]] == Referenze == == Ligami == [[Categoria:Strumenti musicali di Corsica|*]] hz7ppibk48faxymstktvg7467oiqye3 Template:Strumenti musicali di Corsica 10 8018 374068 373578 2021-06-02T11:38:56Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki <br clear=all> {| id="toc" align="center" style="margin:auto;" |- | style="background:#ccccff" align="center" | '''I strumenti musicali di Corsica''' |- | align="center" style="font-size: 90%;" |[[Caramusa]] - [[Cetera]]- [[Cialamella]] - [[Mandulina]] - [[Pirula]] - [[Pifana]] - [[Riberbula]] - [[Sunaglieri]] - [[Timpanu]] - [[Urganettu]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" | |- |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> qr7fyf3wc55wam1213964tyndhdfyeo Lattaghja 0 8019 40952 40951 2006-11-03T13:16:20Z 81.251.248.249 wikitext text/x-wiki {{Disambig}} * a [[Lattaghja (mistieri)|Lattaghja]]: una parsona chì vendi u latti * a [[Lattaghja (petra)|Lattaghja]]: una petra platta annantu à certi casi antichi 9aon3riqzk88hfadhexk7r0qfkivj51 Lattaghja (petra) 0 8020 347504 347503 2015-07-02T12:58:07Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[Image:A Caddustra 8.JPG|thumb|250px|right|A lattaghja annantu à una casa antica, in u paisolu anticu di [[A Caddustra]], in a cumuna di [[Coti è Chjavari]]]] A '''lattaghja''' hè una petra platta chì si trova annantu à certi casi antichi. A lattaghja era piazzata à l'altezza di u capu. Cusì i donni chì purtavani in capu una cerra di latti o d'oliu a pudiani pona senza sforzu annantu a lattaghja. [[categoria:Cultura]] [[categoria:Corsica]] o4x3cfi6vkmhezmeidsn7u6oco5xbel Fosfaru 0 8021 371151 368964 2021-01-05T05:27:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''fosfaru''' o '''fosforu''' (simbulu '''P''') hè u 15imu [[elementu chimicu]]. A so [[massa atomica]] hè 30,973762 g/mol è a so [[densità]] hè 1,82 g/cm<sup>3</sup> . U fosfaru hè statu scupertu in u [[1669]] da [[Brandt]]. == Riferimenti == * Listinu di l'elementi chimichi annantu à a wikipedia in talianu è in francese == Ligami == {{Elementi chimichi}} [[Categoria:Elementu chimicu]] e9h20fu0rxtuf8k7gna0e94ccifdlhz Ghjalletta 0 8022 373877 364190 2021-06-02T10:45:38Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: aliceblue" ! colspan="3" style="background:#4682B4" | {| style="background:#4682B4" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#4682B4" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A ghjalletta'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Chanterelle_Cantharellus_cibarius.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Cantharellus cibarius</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightblue" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Fungi]]'' |----- | Divisione | ''[[Basidiomycota]]'' |----- | Classa | ''[[Homobasidiomycetes]]'' |----- | Ordine | ''[[Cantharellales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Cantharellaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Cantharellus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightblue" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Cantharellus cibarius''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Chanterelle.jpg|250px]] |----- |} A '''Ghjalletta''' (o [[Ghjaddetta]]) (''[[Cantharellus cibarius]]'') hè un tipu di [[funzu]] chì faci parte di a famiglia di e [[Cantharellaceae]]. == A ghjalletta in Corsica == A ghjalletta in cumuna in [[Corsica]]. Hè ancu chjamata u [[ghjallisturzu]] o u [[ghjallusturzu]]. == Referenze == == Ligami == * [http://www.adecec.net/adecec-net/parutions/ghjurnata2001.html I funghi, Ghjurnata di a Lingua Corsa 2001, [[Adecec]]] * [http://pros.orange.fr/gbatti-alinguacorsa/lexiques/flore.htm A flora - i funghi] == Da vede dinò == * [[funghi di Corsica]] {{Commons|Cantharellus cibarius}} {{c-supranu}} [[Categoria:Cantharellaceae]] [[Categoria:Fungu di Corsica]] 47yf54z032q7n2kgmfeirqc7wn1zdll Ghjaddetta 0 8023 41300 2006-11-04T10:42:41Z 83.201.128.89 Redirecting to [[Ghjalletta]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjalletta]] rv7zq5jmm9dabjtnqlzsd1jqdni87vu Cantharellus cibarius 0 8024 41301 2006-11-04T10:42:53Z 83.201.128.89 Redirecting to [[Ghjalletta]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjalletta]] rv7zq5jmm9dabjtnqlzsd1jqdni87vu Ghjallisturzu 0 8025 41461 2006-11-04T16:56:20Z 83.201.128.89 Redirecting to [[Ghjalletta]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjalletta]] rv7zq5jmm9dabjtnqlzsd1jqdni87vu Ghjallusturzu 0 8026 41462 2006-11-04T16:56:30Z 83.201.128.89 Redirecting to [[Ghjalletta]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjalletta]] rv7zq5jmm9dabjtnqlzsd1jqdni87vu Patecca 0 8027 373937 371152 2021-06-02T11:05:11Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A patecca'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Watermelon-garden.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;"> Citrullus lanatus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Violales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Cucurbitaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Citrullus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Citrullus lanatus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Watermelons.jpg|250px]] |----- |} A '''Patecca''' (o [[Pastecca]]) (''[[Citrullus lanatus]]'') hè una [[pianta]] cultivata chì faci partita di a famiglia di i [[Cucurbitaceae]]. == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Cucurbitaceae]] t1zhcxmhwc3nlai1h4puosqbox2litd Bietula 0 8028 41779 2006-11-05T18:42:58Z 81.251.121.33 Redirecting to [[Geia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Geia]] 9x6aeiryhbicnzgoobew1hv4e6mkepk Beta vulgaris 0 8029 41781 2006-11-05T18:43:36Z 81.251.121.33 Redirecting to [[Geia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Geia]] 9x6aeiryhbicnzgoobew1hv4e6mkepk Cocca 0 8030 373762 373640 2021-06-02T09:33:51Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: aliceblue" ! colspan="3" style="background:#4682B4" | {| style="background:#4682B4" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#4682B4" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A cocca'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Amanita caesarea.JPG|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Amanita caesarea</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightblue" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Fungi]]'' |----- | Divisione | ''[[Basidiomycota]]'' |----- | Classa | ''[[Homobasidiomycetes]]'' |----- | Ordine | ''[[Amanitales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Amanitaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Cantharellus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightblue" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Amanita caesarea''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Amanita_caesarea_1.JPG|250px]] |----- |} A '''Cocca''' (o u [[Coccu]]) (''[[Amanita caesarea]]'') hè un tipu di [[fungu]] chì face parte di a famiglia di l' [[Amanitaceae]]. Parechji sinonimi di ''Amanaita caesarea'' sò: * ''Agaricus aurantius'' Bull. * ''Agaricus aureus'' Batsch * ''Agaricus caesareus'' Schaeff. * ''Agaricus caesareus'' Scop. * ''Amanita aurantia'' (Bull.) Lamark * ''Venenarius caesareus'' (Scop.) Murrill * ''Volvoamanita caesarea'' (Scop.) Beck == In Corsica == A cocca hè cumuna in [[Corsica]]. Hè di tradizione di mangnà la in Corsica, per esempiu cotta in a [[frittata]]. I minori si poni ancu arruste à u focu, annantu à a punta di u broccu. == Referenze == * [[U Scoddu]], misincu ci cultura è d'infurmazioni, nuvembri 2007 == Ligami == * [http://www.adecec.net/adecec-net/parutions/ghjurnata2001.html I funghi, Ghjurnata di a Lingua Corsa 2001, [[Adecec]]] * [http://pros.orange.fr/gbatti-alinguacorsa/lexiques/flore.htm A flora - i funghi] == Da vede dinò == * [[funghi di Corsica]] {{c-supranu}} [[Categoria:Amanitaceae]] [[Categoria:Fungu di Corsica]] 7h8uujgsb1w7c8g82tnl90tnh3vq2s8 Amanita caesarea 0 8031 42198 2006-11-08T16:49:30Z Img 21 Redirecting to [[Cocca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cocca]] 0bzxqakvbcsy4tuu7yi6vi6r0xvirlq Paracquella 0 8032 373735 373651 2021-06-02T09:31:32Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: aliceblue" ! colspan="3" style="background:#4682B4" | {| style="background:#4682B4" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#4682B4" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A paracquella'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Macrolepiota-procera.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Macrolepiota procera</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightblue" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Fungi]]'' |----- | Divisione | ''[[Basidiomycota]]'' |----- | Classa | ''[[Basidiomycetes]]'' |----- | Ordine | ''[[Agaricales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Agaricaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Macrolepiota]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightblue" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Macrolepiota procera''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Macrolepiota procera 2005-10-22.JPG|250px]] |----- |} A '''Paracquella''' (''[[Macrolepiota procera]]'') hè un tipu di [[fungu]] chì face parte di a famiglia di l' [[Agaricaceae]]. U cappellu hè largu, u so diamitru variendu da 15 à 40 cm. À l'iniziu, u cappellu hè sferuidale ind'è a paracquella ghjovana. Dopu, u cappellu diventa mezu-ellitticu eppo hè finalmente pianu à maturità, ind'è a paracquella adulta. U pede hè bùfulu è fibrosu. Hè longu sin'à 40 cm. [[File:Lepiota procera Jplm.jpg|thumb|left|150px|A paracquella ghjovana]] Parechji sinonimi di ''Macrolepiota procera'' sò: * ''Agaricus procerus'' Scop. * ''Lepiota procera'' (Scop.) Gray * ''Lepiotophyllum procerum'' (Scop.) Locq. A paracquella hè un fungu manghjarecciu. U pede hè appena più duru, sopratuttu ind'è u fungu adultu, è si caccia d'abitudine. Uni pochi di funghi chì s'assumiglianu à a paracquella sò: * ''Macrolepiota gracilenta * ''Macrolepiota excoriata * ''Macrolepiota Konradii ma sò tutti manghjarecci. == In Corsica == A paracquella hè assai cumuna in [[Corsica]]. Hè ancu chjamata u [[paracquellu]] (in [[Corti]], Dizz. ''U Muntese''), a [[cappusgiula]], a cappelllina o u [[cappellu di mortu]]. U nome corsu ''paracquella'' vene da u fatu ch'è 'ssu fungu pare un picculu [[paracqua]]. == Galleria d'imagine == <gallery> Image:MacrolepiotaProcera0.JPG|A paracquella Image:MacrolepiotaProcera.JPG|Stadi di crescita Image:MacrolepiotaProcera2.JPG|''Macrolepiota procera'' Image:Czubajka procera w panierce.jpg Image:RNK 0930 Macrolepiota.jpg Image:RNK 0932 Macrolepiota.jpg Image:Macrolepiota proc.JPG Image:Edible fungi in basket 2019 G2.jpg Image:Macrolepiota procera (1).jpg Image:Parasol 1.JPG </gallery> == Referenze == * Ciavatti, Petru (dir. redazzione) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana == Ligami == * [http://www.adecec.net/adecec-net/parutions/ghjurnata2001.html I funghi, Ghjurnata di a Lingua Corsa 2001, [[Adecec]]] * [http://pros.orange.fr/gbatti-alinguacorsa/lexiques/flore.htm A flora - i funghi] == Da vede dinò == * [[funghi di Corsica]] [[Categoria:Agaricaceae]] [[Categoria:Fungu di Corsica]] gx5gn0f0rpu0bd2piyr73xbauuxnj3p Macrolepiota procera 0 8033 42201 2006-11-08T16:51:25Z Img 21 Redirecting to [[Paracquella]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Paracquella]] 52v6hhqe9r21whokkxoveej4h4f77kb Capineru 0 8034 373753 373633 2021-06-02T09:33:28Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: aliceblue" ! colspan="3" style="background:#4682B4" | {| style="background:#4682B4" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#4682B4" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U capineru'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Boletus aereus IT.JPG|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Boletus aereus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightblue" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Fungi]]'' |----- | Divisione | ''[[Basidiomycota]]'' |----- | Classa | ''[[Basidiomycetes]]'' |----- | Ordine | ''[[Boletales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Boletaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Boletus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightblue" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Boletus aereus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Boletus aereus Italy.jpg|250px]] |----- |} U '''Capineru''' (''[[Boletus aereus]]'') hè un tipu di [[funzu]] chì face parte di a famiglia di l' [[Boletaceae]]. U nome vene da u fattu chè u capu di issu tipu di [[buletru]] hè scuru, guasi [[neru]]. == In Corsica == U buletru capineru hè cumunu in [[Corsica]]. == Referenze == == Ligami == * [http://www.adecec.net/adecec-net/parutions/ghjurnata2001.html I funghi, Ghjurnata di a Lingua Corsa 2001, [[Adecec]]] * [http://pros.orange.fr/gbatti-alinguacorsa/lexiques/flore.htm A flora - i funghi] == Da vede dinò == * [[funghi di Corsica]] {{c-supranu}} [[Categoria:Boletaceae]] [[Categoria:Fungu di Corsica]] 5kat6e7b4p79m3qow8ep40a0614fzb8 Pratarolu 0 8035 373771 373692 2021-06-02T09:34:16Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: aliceblue" ! colspan="3" style="background:#4682B4" | {| style="background:#4682B4" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#4682B4" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U pratarolu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Agaricus campestris garden 050830B.JPG|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Agaricus campestris</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightblue" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Fungi]]'' |----- | Divisione | ''[[Basidiomycota]]'' |----- | Classa | ''[[Basidiomycetes]]'' |----- | Ordine | ''[[Agaricales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Agaricaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Agaricus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightblue" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Agaricus campestris''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Wiesenchampignon-1.jpg|250px]] |----- |} U '''Capineru''' (''[[Agaricus campestris]]'') hè un tipu di [[funzu]] chì face parte di a famiglia di l' [[Agaricaceae]]. U pede di u pratarolu hè Cilindricu, lisciu, di culore biancu, affusulatu à u livellu di a basa. L'anellu di u pratarolu hè biancu. U pratarolu esce d'istate o d'auturnu, di preferenza in i prati. == In Corsica == U pratarolu hè cumunu in [[Corsica]]. == Referenze == == Ligami == * [http://www.adecec.net/adecec-net/parutions/ghjurnata2001.html I funghi, Ghjurnata di a Lingua Corsa 2001, [[Adecec]]] * [http://pros.orange.fr/gbatti-alinguacorsa/lexiques/flore.htm A flora - i funghi] == Da vede dinò == * [[funghi di Corsica]] {{c-supranu}} [[Categoria:Agaricaceae]] [[Categoria:Fungu di Corsica]] 58ejl0bmd2ayrizihbny0m34zx4zymu Essa (lettera) 0 8036 42210 2006-11-08T19:30:26Z 81.251.235.209 Redirecting to [[S]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[S]] bfeopsw1fqw5agychr6w0o8yz4sojmj Scupinu 0 8037 373946 373944 2021-06-02T11:06:42Z Minorax 15175 fx wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: aliceblue" ! colspan="3" style="background:#4682B4" | {| style="background:#4682B4" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#4682B4" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U scupinu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Hedgehog_fungi.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Hydnum repandum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightblue" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Fungi]]'' |----- | Divisione | ''[[Basidiomycota]]'' |----- | Classa | ''[[Homobasidiomycetes]]'' |----- | Ordine | ''[[Thelephorales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Hydnaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Hydnum]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightblue" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Hydnum repandum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], [[1821]]</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Hydnum_repandum_JPG1.jpg|250px]] |----- |} U '''Scupinu''' (''[[Hydnum repandum]]'') hè un tipu di [[fungu]] chì faci parte di a famiglia di l' [[Hydnaceae]]. Si scontra à spessu in e [[licceta|liccete]], in e [[faieta|faiete]] o in i [[pineta|pinete]]. [[File:Semmelstoppelpilz Okt 07.jpg|250px|left]] U pede hè maiore, cilindricu è bianchicciu. Hè largu da 1,5 à 3 cm. U cappellu hè largu da 3 à 17 cm. U sottu di u cappellu hè cupertu à ache. Hè per via di quessa chì 'ssu tipu di fungu hè chjamatu "fungu [[ricciu]]" in parechje lingue, è in particulare in [[inglese]]. Ci hè una spezia di fungu chì s'assumiglia assai à u scupinu, è chì hè cunsiderata certe volte cum'è una varietà di scupinu: u [[scupinu russicciu]]. Ma u scupinu russicciu (Hydnum rufescens) hè russicciu o arancinu, a so forma hè più regulare, più tonda. Hè dinù più chjucu, più mollu. Un sinonimu di ''Hydnum repandum'' hè: ''Dentinum repandum ''. Accade qualchì volta ch'è u scupinu fussi cunfusu incù a [[ghjalletta]], chì anu u culore chì s'assumiglia. ma in cunfrontu di a ghjalletta, u scupinu hà l'ache sottu u cappellu. U scupinu hè un fungu manghjarecciu. Hè appena amaru quand'ellu hè vechju, è ci vole à fà lu coce bè. == In Corsica == U scupinu hè cumunu in [[Corsica]]. U nome corsu vene da u fattu chì 'ssu fungu si trova à spessu vicinu à a [[scopa]]. Ma si scontra dinò à spessu à mezu à e [[leccia|leccie]]. Altri nomi corsi di u scupinu sò: u [[scupignu]], u [[scupaghjolu]]. == Referenze == == Ligami == * [http://www.adecec.net/adecec-net/parutions/ghjurnata2001.html I funghi, Ghjurnata di a Lingua Corsa 2001, [[Adecec]]] * [http://pros.orange.fr/gbatti-alinguacorsa/lexiques/flore.htm A flora - i funghi] == Da vede dinò == * [[funghi di Corsica]] * u [[scupinu russicciu]] [[Categoria:Hydnaceae]] [[Categoria:Fungu di Corsica]] 4ulw85eq37gr0grox0inrqo1wizucs2 Hydnum repandum 0 8038 42260 2006-11-09T17:58:23Z 81.251.255.178 Redirecting to [[Scupinu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Scupinu]] ibvttxibrwlfumjg78s7kduuvpxo2km Template:Pezza (Scacchi) 10 8039 373552 169922 2021-06-02T05:01:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align=right class="toccolours" style="margin-left: 15px;" ! colspan="2" bgcolor=#ccccff | [[Pezze (Scacchi)|Pezze<br>di u ghjocu<br>di scacchi]] |- |[[Image:Chess tile kl.svg|21px]] [[Image:Chess tile kd.svg|21px]] || [[Rè (Scacchi)|Rè]] |- |[[Image:Chess tile ql.svg|21px]] [[Image:Chess tile qd.svg|21px]] || [[Regina (Scacchi)|Donna]] |- |[[Image:Chess tile bl.svg|21px]] [[Image:Chess tile bd.svg|21px]] || [[Scemu (Scacchi)|Scemu]] |- |[[Image:Chess tile nl.svg|21px]] [[Image:Chess tile nd.svg|21px]] || [[Cavallu (Scacchi)|Cavallu]] |- |[[Image:Chess tile rl.svg|21px]] [[Image:Chess tile rd.svg|21px]] || [[Torra (Scacchi)|Torra]] |- |[[Image:Chess tile pl.svg|21px]] [[Image:Chess tile pd.svg|21px]] || [[Pione (Scacchi)|Pione]] |- |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> jcvh63xyew7foaq7ul21hxaa6vujmp7 Torra (Scacchi) 0 8040 334689 324537 2014-03-23T15:04:38Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Template:Diagrammu di scacchi|= |tleft | |= 8 | | | |xx| | | | |= 7 | | | |xx| | | | |= 6 | | | |xx| | | | |= 5 | | | |xx| | | | |= 4 |xx|xx|xx|rl|xx|xx|xx|xx|= 3 | | | |xx| | | | |= 2 | | | |xx| | | | |= 1 | | | |xx| | | | |= | I pussibilità di dispiazzamentu di a torra bianca. |}} {{Template:Pezza (Scacchi)}} A '''torra''' hè una pezza di u ghjocu di [[scacchi]]. Si pò move orizontalmente o verticalmente. A torra ùn pò micca saltà annantu à quell'altre pezze. Ogni campu pussede due torre. À l'iniziu di a partita, a torra hè piazzata annantu à e cantarelle A1 è H1 per i bianchi è A8 è H8 per i neri. U valore di a torra hè: cinque punti (o 5 [[Pione (Scacchi)|pioni]]). Due torre inseme sò cunsiderate appena più putenti chè a [[Regina (Scacchi)|Regina]] (valore = 9). Un muvimentu particulare di a Torra, chì si effettueghja incù u [[Rè (Scacchi)|Rè]], si chjama [[arruccamentu]] (maiore o minore). Issu muvimentu particulare serve per mette u [[Rè (Scacchi)|Rè]] in una pusizione più sicura (più laterale, cupertu da pioni è affiancatu da una Torra in pusizione più centrale). == Ligami == * [http://www.corse-echecs.com/Pages/sommaire.htm U situ di a liga corsa di scacchi] * [http://www.corse-echecs.com/Manuel%20PDF/lecon40-fin.pdf Lessicu francese-corsu di i scacchi] == Da vede dinù == * u ghjocu di [[Scacchi]] {{c-supranu}} [[Categoria:Scacchi]] 3mur9pnkihv0xqxsl0eo2obrx6fd3w7 Template:Diagrammu di scacchi 10 8041 373445 329185 2021-06-02T04:46:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!-- version 1.02 0.90 2005-08-05 beta 1.01 2005-08-10 inauguration 1.02 2005-08-24 removing thumb class --> <div class="{{{1}}}" style="clear: right; width: 268px; padding-top: 6px; padding-bottom: 10px"> <div class="{{{1}}}" style="width: 252px; text-align: center">{{{2}}} {| style="border:1px solid #b0b0b0; background-color:#f9f9f9" |- | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="border: 1px solid #b0b0b0" | colspan=3 | [[Image:chess_zhor_26.png]] |- | [[Image:chess_zver_26.png]] | {| cellspacing="0" cellpadding="0" style="border: 1px solid #b0b0b0; background-color: #ffce9e" |- | [[Image:chess_{{{3}}}l44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{4}}}d44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{5}}}l44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{6}}}d44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{7}}}l44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{8}}}d44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{9}}}l44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{10}}}d44.png|26px]] |- | [[Image:chess_{{{11}}}d44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{12}}}l44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{13}}}d44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{14}}}l44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{15}}}d44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{16}}}l44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{17}}}d44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{18}}}l44.png|26px]] |- | [[Image:chess_{{{19}}}l44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{20}}}d44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{21}}}l44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{22}}}d44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{23}}}l44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{24}}}d44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{25}}}l44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{26}}}d44.png|26px]] |- | [[Image:chess_{{{27}}}d44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{28}}}l44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{29}}}d44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{30}}}l44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{31}}}d44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{32}}}l44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{33}}}d44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{34}}}l44.png|26px]] |- | [[Image:chess_{{{35}}}l44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{36}}}d44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{37}}}l44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{38}}}d44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{39}}}l44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{40}}}d44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{41}}}l44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{42}}}d44.png|26px]] |- | [[Image:chess_{{{43}}}d44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{44}}}l44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{45}}}d44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{46}}}l44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{47}}}d44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{48}}}l44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{49}}}d44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{50}}}l44.png|26px]] |- | [[Image:chess_{{{51}}}l44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{52}}}d44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{53}}}l44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{54}}}d44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{55}}}l44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{56}}}d44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{57}}}l44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{58}}}d44.png|26px]] |- | [[Image:chess_{{{59}}}d44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{60}}}l44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{61}}}d44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{62}}}l44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{63}}}d44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{64}}}l44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{65}}}d44.png|26px]] | [[Image:chess_{{{66}}}l44.png|26px]] |} | [[Image:chess_zver_26.png]] |- | colspan=3 | [[Image:chess_zhor_26.png]] |} |- | style="line-height: 1.4; text-align: left; font-size: 90%; padding: 2px" | {{{67}}} |} </div> </div><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 2m4oeaptsuhttzorcky1dj26qeb0cyf Muchjinu 0 8042 373898 364255 2021-06-02T10:51:31Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: aliceblue" ! colspan="3" style="background:#4682B4" | {| style="background:#4682B4" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#4682B4" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U muchjinu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Leccinum corsicum.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Boletus aereus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightblue" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Fungi]]'' |----- | Divisioni | ''[[Basidiomycota]]'' |----- | Classa | ''[[Basidiomycetes]]'' |----- | Ordini | ''[[Boletales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Boletaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Boletus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightblue" colspan="2" | [[Nome binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Leccinum corsicum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Imagina benvinuta.jpg|250px]] |----- |} U '''Muchjinu''' (''[[Leccinum corsicum]]'') hè un tipu di [[funzu]] chì faci partita di a famiglia di i [[Boletaceae]]. U nomu veni da u fattu ch'è issu tipu di [[funzu]] si trova suventi à vicinu à i [[muchju|muchji]]. Parechji sinonimi di ''Leccinum corsicum'' sò: * ''Boletus corsicus'' (Rolland 1986) * ''Leccinum hispanicum'' (Moreno 1977) * ''Leccinum crocipodium'' var. ''corsicum'' (Rolland) Bertrand 1979) * ''Boletus sardus'' (Belli è Saccardo 1903) == In Corsica == U muchjinu hè cumunu in [[Corsica]]. == Rifarenzi == == Liami == * [http://www.adecec.net/adecec-net/parutions/ghjurnata2001.html I funghi, Ghjurnata di a Lingua Corsa 2001, [[Adecec]]] * [http://pros.orange.fr/gbatti-alinguacorsa/lexiques/flore.htm A flora - i funghi] {{c-supranu}} [[Categoria:Boletaceae]] [[Categoria:Fungu di Corsica]] g6l8b5yw3lkzcnuyf3aqkd2ey4p9dmr Leccinum corsicum 0 8043 42295 2006-11-10T17:07:59Z 83.201.3.148 Redirecting to [[Muchjinu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Muchjinu]] 79j5dgy9f2qdlx4843ip6b18ciig62c Torra di Seneca 0 8045 363793 334766 2019-10-03T11:12:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Tour-de-Seneque.jpg|thumb|250px|right|A torra di Seneca]] A '''[[torra]] di Seneca''' hè una [[torra di Corsica]]. Hè situata annantu à a cumuna di [[Luri]], sopra à a bocca di Santa Lucia. Hè stata custruita à u XVesimu seculu da a famiglia da Mare. [[Seneca]], u filosofu è puliticante rumanu, ci saria statu durante u so esiliu in [[Corsica]] da u [[41]] à u [[49]]. L'esiliu di Seneca finì quandu [[Agrippina]], a moglia di l'imperatore Claudiu, riescì à ottene u so ritornu da l'esiliu è u scelsi com'è tutore di u so figlolu di prima lettu, u futuru imperatore [[Nerone]]. Ma issa passata di u sughjornu di Seneca in a torra ferma incerta è più probabilmente, [[Seneca]] serà statu in [[Mariana]] o in [[Aleria]]. U pruprietariu di a torra hè a cumuna di [[Luri]]. == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * [http://www.interromania.com/media/pdf/benigni/ptolomeu.pdf A Corsica in la carta geografica di Ptolomeu, [[Guidu Benigni]], Interromania, 2002] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == * [http://www.google.fr/books/pdf/The_island_of_Sardinia__the_preface_to_t.pdf?vid=0rkLcK34Pp1pq95Z&id=w4ABAAAAQAAJ&output=pdf&sig=qlAF0LHKHaZ-8CvMSeZQTAMcIq0 Thomas Forester, ''Rambles in the islands of Sardinia and Corsica'', 1858, Londra, P. 34-35 (in inglesu)] * [http://www.google.fr/books/pdf/Voyages_en_Corse_____l___le_d_Elbe__et_e.pdf?vid=OCLC62007660&id=C426BPCSfIwC&output=pdf&sig=1yZePOTsFPe_-MH2frjNPMTZOOE M. Valery, ''Viaghji in Corsica, à l'isula d'Elba è in Sardegna - Voyages en Corse, à l'île d'Elbe, et en Sardaigne'', 1838, Bruxelles, p. 54-56 (in francesu)] {{c-supranu}} {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] jdci4zvoq8sa1yt9gmf5ii64q8zq3ss RMS Titanic 0 8046 347175 343416 2015-07-01T23:47:24Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki U '''Titanic''' era un batellu [[Regnu Unitu|brittannicu]] di a White Star Line. Sprufundò in u 1912. [[File:Stöwer Titanic.jpg|thumb|300px|Disegnu di Willy Stöwer]] [[Categoria:Storia]] mlki3o5j0bsu2b5pwtsqt1mmrn1ukwf Taubaté 0 8047 374366 374139 2021-07-15T13:34:53Z Luiz79 18248 wikitext text/x-wiki {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="270px" |+<span style="font-size:large;">'''Taubaté'''</span> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan="2" | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | align="center" width="140px" | [[Image:Bandeira de Taubaté.png|140px]] | align="center" width="140px" | [[Image:Brasaotaubate.png|100px]] |- |} |- |----- bgcolor="#FFFFFF" | Paese | [[Brasile]] |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Statu]] | [[São Paulo (statu)|São Paulo]] |- | [[Superficia]] | 625,916 km² |----- bgcolor="#FFFFFF" | Populazione | 307.953 <small>([[2017]])</small> |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Latitudine]] | 23º 02' S |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Lungitudine]] | 45º 33' O |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[altitudine]] | |- | Situ ufficiali | http://www.taubate.sp.gov.br/ |- ! colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Mapa di a cità in [[Brasile]]. |----- ! colspan="2" bgcolor="#FFFFFF" | [[Image:SaoPaulo Municip Taubate.svg|290px]] |} '''Taubaté''' hè una cità di u [[Brasile]]. Teni 273.426 abitanti. ==Da vede dinò== *[[Arara]] *[[Belo Horizonte]] *[[Brasilia]] *[[Cachoeira do Sul]] *[[Campinas]] *[[Paulínia]] *[[Catalão]] *[[Curitiba]] *[[Fortaleza]] *[[Manaus]] *[[Porto Alegre]] *[[Porto Velho]] *[[Rio Branco]] *[[Rio de Janeiro]] *[[Santos]] *[[São José do Rio Preto]] *[[Osasco (São Paulo)]] *[[São Paulo]] [[category:Cità di u Brasile|Taubaté]] 0g9147fjoj2erhe3ho1acrzp9571ow1 São Paulo 0 8048 374137 368179 2021-06-02T12:11:26Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="270px" |+<span style="font-size:large;">'''São Paulo'''</span> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan="2" | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | align="center" width="140px" | [[File:São_Paulo_City_flag.svg|140px]] | align="center" width="140px" | [[File:Brasão_de_São_Paulo.png|100px]] |- |} |- |----- bgcolor="#FFFFFF" | Paese | [[Brasile]] |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Statu]] | [[São Paulo (statu)|São Paulo]] |- | [[Superficia]] | 1.522,986 km² |----- bgcolor="#FFFFFF" | Populazione | 10.927.985 <small>([[2005]])</small> |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Latitudine]] | 23°32' S |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Lungitudine]] | 46°38' O |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[altitudine]] | 760 m |- | Situ ufficiali | http://www.prefeitura.sp.gov.br/ |- ! colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Mapa di a cità in [[Brasile]]. |----- ! colspan="2" bgcolor="#FFFFFF" | [[File:SaoPaulo Municip SaoPaulo.svg|290px]] |} '''São Paulo''' (in [[lingua corsa|corsu]]: '''San Paulu''') hè una cità di u [[Brasile]]. Teni 10.927.985 abitanti. == Urbanisimu è infrastrutture == Ci hè l'[[Avenida Paulista]]. ==Da vede dinò== *[[Vivianne Pasmanter]] *[[Universidade de São Paulo]] *[[São Paulo Futebol Clube]] *[[Corinthians]] *[[Arara]] *[[Belo Horizonte]] *[[Brasilia]] *[[Cachoeira do Sul]] *[[Campinas]] *[[Paulínia]] *[[Catalão]] *[[Curitiba]] *[[Fortaleza]] *[[Manaus]] *[[Porto Alegre]] *[[Porto Velho]] *[[Rio Branco]] *[[Rio de Janeiro]] *[[Santos]] *[[São José do Rio Preto]] *[[Osasco (São Paulo)]] *[[Taubaté]] [[Categoria:Cità di u Brasile|São Paulo]] p2by29vcu4e5xdt5nml0xm0xdi1anyz Campinas 0 8049 374141 371154 2021-06-02T12:11:39Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="270px" |+<span style="font-size:large;">'''Campinas'''</span> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan="2" | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | align="center" width="140px" | [[File:Flag of Campinas.svg|140px]] | align="center" width="140px" | [[File:Brasão da Cidade de Campinas.png|100px]] |- |} |- |----- bgcolor="#FFFFFF" | Paese | [[Brasile]] |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Statu]] | [[São Paulo (statu)|São Paulo]] |- | [[Superficia]] | 795,697 km² |----- bgcolor="#FFFFFF" | Populazione | 1 164 098 <small>([[2015]])</small> |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Latitudine]] | 22º 54' 09" S |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Lungitudine]] | 47º 3' 35" O |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[altitudine]] | 685 m |- | Situ ufficiali | http://www.campinas.sp.gov.br/ |- ! colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Mapa di a cità in [[Brasile]]. |----- ! colspan="2" bgcolor="#FFFFFF" | [[File:SaoPaulo Municip Campinas.svg|290px]] |} '''Campinas''' (IPA: [[k]][[ɐ|ɐ̃]][[ː]][[ˈ]][[p]][[i]][[n]][[ɐ]][[s]]) hè una cità di u [[Brasile]]. 1.164.098 abitanti. ==Da vede dinò== *[[Arara]] *[[Belo Horizonte]] *[[Brasilia]] *[[Cachoeira do Sul]] *[[Paulínia]] *[[Catalão]] *[[Curitiba]] *[[Fortaleza]] *[[Manaus]] *[[Porto Alegre]] *[[Porto Velho]] *[[Rio Branco]] *[[Rio de Janeiro]] *[[Santos]] *[[São José do Rio Preto]] *[[Osasco (São Paulo)]] *[[São Paulo]] *[[Taubaté]] [[Categoria:Cità di u Brasile|Campinas]] rv5goax7w2rxoajmwft4qay954zv583 Pinaghjolu 0 8050 373737 373689 2021-06-02T09:31:45Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: aliceblue" ! colspan="3" style="background:#4682B4" | {| style="background:#4682B4" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#4682B4" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U Pinaghjolu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Suillus_luteus_2.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Suillus luteus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightblue" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Fungi]]'' |----- | Divisioni | ''[[Basidiomycota]]'' |----- | Classa | ''[[Basidiomycetes]]'' |----- | Ordini | ''[[Boletales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Suillaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Suillus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightblue" colspan="2" | [[Nome binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Suillus luteus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> S.F. Gray, 1821</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Suillus_luteus.JPG|250px]] |----- |} U '''Pinaghjolu''' (''[[Suillus luteus]]'') hè un tipu di [[funzu]] chì faci partita di a famiglia di i [[Suillaceae]]. U nomu veni da u fattu ch'è issu tipu di [[funzu]] si trova suventi à vicinu à i [[pinu|pina]]. Parechji sinonimi di ''Suillus luteus'' sò: * ''Boletus luteus'' (L. ex Fr.) Kummer * ''Ixocomus luteus'' Quél. == In Corsica == U pinaghjolu hè cumunu in [[Corsica]]. == Rifarenzi == == Liami == * [http://www.adecec.net/adecec-net/parutions/ghjurnata2001.html I funghi, Ghjurnata di a Lingua Corsa 2001, [[Adecec]]] * [http://pros.orange.fr/gbatti-alinguacorsa/lexiques/flore.htm A flora - i funghi] == Da vede dinò == * [[funghi di Corsica]] {{c-supranu}} [[Categoria:Suillaceae]] [[Categoria:Fungu di Corsica]] 8efc5j1y28gmd6orfidvfp1wgmgljve Suillus luteus 0 8051 42614 2006-11-13T17:28:14Z Img 21 Redirecting to [[Pinaghjolu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pinaghjolu]] f9xjwwaxd9zk1kqepf5mmjw6pfbyrrd Rio de Janeiro 0 8052 374378 374150 2021-07-18T17:26:36Z Εὐθυμένης 6534 ([[c:GR|GR]]) [[File:Bandeira do Município do Rio de Janeiro.png]] → [[File:Bandeira da cidade do Rio de Janeiro.svg]] wikitext text/x-wiki {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="270px" |+<span style="font-size:large;">'''Rio de Janeiro'''</span> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan="2" | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | align="center" width="140px" | [[File:Bandeira da cidade do Rio de Janeiro.svg|140px]] | align="center" width="140px" | [[File:Brasão da cidade do Rio de Janeiro.gif|100px]] |- |} |- |----- bgcolor="#FFFFFF" | Paese | [[Brasile]] |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Statu]] | [[Rio de Janeiro (statu)|Rio de Janeiro]] |- | [[Superficia]] | 1.182,296 km² |----- bgcolor="#FFFFFF" | Populazione | 6.136.652 <small>([[2006]])</small> |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Latitudine]] | 22° 54' 10'' S |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Lungitudine]] | 43° 12' 28'' O |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[altitudine]] | 0 m |- | Situ ufficiali | http://www.rio.rj.gov.br/ |- ! colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Mapa di a cità in [[Brasile]]. |----- ! colspan="2" bgcolor="#FFFFFF" | [[File:RiodeJaneiro Municip RiodeJaneiro.svg|290px]] |} '''Rio de Janeiro''' hè una cità di u [[Brasile]]. Teni 6.136.652 abitanti. == Tecnulugie == Ci sò parechji urganismi tecnulogichi in a cità muderna di Rio de Janeiro. Unu di quessi hè: *u [[Centro Federal de Educação Tecnológica Celso Suckow da Fonseca]] ==Da vede dinò== *[[Oscar Niemeyer]] *[[Clube de Regatas do Flamengo]] *[[Arara]] *[[Belo Horizonte]] *[[Brasilia]] *[[Cachoeira do Sul]] *[[Campinas]] *[[Paulínia]] *[[Catalão]] *[[Curitiba]] *[[Fortaleza]] *[[Manaus]] *[[Porto Alegre]] *[[Porto Velho]] *[[Rio Branco]] *[[Santos]] *[[São José do Rio Preto]] *[[Osasco (São Paulo)]] *[[São Paulo]] *[[Taubaté]] [[Categoria:Cità di u Brasile|Rio de Janeiro]] 2xnarsp9pp0bbtjasry7kpyqdkvjwy6 Curitiba 0 8053 374142 371156 2021-06-02T12:11:41Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="270px" |+<span style="font-size:large;">'''Curitiba'''</span> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan="2" | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | align="center" width="140px" | | align="center" width="140px" | [[File:Brasão de Armas do Município de Curitiba.jpg|100px]] |- |} |- |----- bgcolor="#FFFFFF" | Paese | [[Brasile]] |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Statu]] | [[Paraná]] |- | [[Superficia]] | 434,967 km² |----- bgcolor="#FFFFFF" | Populazione | 1 893 997 <small>([[2016]])</small> |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Latitudine]] | 25º 25' 04" S |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Lungitudine]] | 49º 14' 30" O |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[altitudine]] | 934 m |- | Situ ufficiali | http://www.curitiba.pr.gov.br/ |- ! colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Mapa di a cità in [[Brasile]]. |----- ! colspan="2" bgcolor="#FFFFFF" | [[File:Parana Municip Curitiba.svg|290px]] |} '''Curitiba''' hè una cità di u [[Brasile]]. Teni 1.893.997 abitanti. <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> ==Da vede dinò== *[[Arara]] *[[Belo Horizonte]] *[[Brasilia]] *[[Cachoeira do Sul]] *[[Campinas]] *[[Paulínia]] *[[Catalão]] *[[Fortaleza]] *[[Manaus]] *[[Porto Alegre]] *[[Porto Velho]] *[[Rio Branco]] *[[Rio de Janeiro]] *[[Santos]] *[[São José do Rio Preto]] *[[Osasco (São Paulo)]] *[[São Paulo]] *[[Taubaté]] [[Categoria:Cità di u Brasile|Curitiba]] l8nertpj0dtufhpggs11thuamtl1dhq Categoria:Cità di u Brasile 14 8054 335486 328157 2014-03-23T18:09:19Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki Cità di u Brasile. [[Categoria:Brasile]] i5292nvatbb6f82yxobkvq7x5dwps4q Voceru 0 8055 378514 366094 2022-02-10T10:48:49Z 86.204.32.237 Variazioni linguistica wikitext text/x-wiki [[Image:Voceru1.jpg|thumb|300px|right|U vòceru, illustrazionie di u libru di [[prete Galletti]]]] U voceru (o [[vociaru]], o baddata) face parte di i canti funebri corsi. Hè un cantu prufanu. Hè un tipu specificu di [[lamentu]] chì hè cantatu da una donna, in presenza di a persona morta chì si trova annantu à a tola o u lettu. A donna chì canta hè a [[voceratrice]]. U voceru caratterizeghja a manera di i corsi pà pienghje i morti. U vòceru hè fundatu nant'à zerga, a tristezza è u dolu. L'usu di u voceru in Corsica hè statu mintuvatu da [[Petru Cirneu]] di Felce d'[[Alesani]] in u [[1506]] in u so [[De Rebus Corsicis]]. Sicondu Petru Cirneu, l'usu vinia da i Rumani. Ma si facia tandu in a chjesa (Thiers 1999). I ''Canti populari corsi'' di [[Salvatore Viale]] (1855) cumportanu bon'parechji voceri. Uni pochi di voceri celebri sò: * u [[voceru di una ghjovana veduva]] * u [[voceru di Maria Felice di Calacuccia]] * u [[voceru d'una talavese]]. In certi casi, quandu u mortu hà persa a vita di manera viulente, essendu statu assassinatu, u voceru finisce incù una chjama à a [[vindetta]]. Per esempiu, in u [[voceru di Maria Felice di Calacuccia]]: :''D'una razza cusì grande'' :''Lasci solu una surella'' :''Senza cugini carnali'' :''Povera, orfana, è zitella.'' :''Ma per fà la to vindetta'' :''Stà sicuru, basta anch'ella.'' è in [[voceru per Caninu]]: :''Cani cor' di la suredda'' :''Vogliu fà la tò vindetta.'' Ma in certi voceri, u mortu hè statu tombu per accidente, da un animale, cum'è in u [[voceru di una talavese]]. In u [[sartinese]], u fattu di cantà u voceru hè chjamatu l'[[abaddatera]] (u fattu di cantà a [[baddata]]). ==Parechji voceri celebri== [[Image:Voceru2.jpg|thumb|250px|left|U vòceru, in A storia illustrata di Corsica, di [[prete Galletti]]]] Eccu uni pochi di voceri celebri, parte è più sò mintuvati in Viale (1855) è Tommaseo (1841). * u [[voceru di Maria Felice di Calacuccia]] * u [[voceru per Pieru è Oraziu]] * u [[voceru di una Zuccarelli]] * u [[voceru di una ghjovana veduva]] * u [[voceru di a mamma d'un banditu]] * u [[voceru di una ghjuvanetta di Tassu]] * u [[voceru per Caninu]] * u [[voceru per Larione]] * u [[vociaru di Nunziola]] * u [[voceru per Matteiu]] * u [[voceru di Cesariu è di Cappatu]] * u [[voceru di Carlu Dumenicu]] ==Referenze== * [http://www.google.fr/books/pdf/Canti_popolari_corsi_con_note.pdf?vid=OCLC13642253&id=gPQfxZy9rBIC&output=pdf&sig=9MUv1ng62Dnn7YnfQR6MS1IM9-k Salvatore Viale, ''Canti popolari corsi'', 1855, Fabiani:Bastia] * [http://www.google.fr/books/pdf/Canti_popolari.pdf?vid=OCLC02206893&id=K3Inmxms5BMC&output=pdf&sig=aHaIFkOBjoRhx-z81bYdlQGaWHk N. Tommaseo, 1841, Canti popolari - Canti toscani, corsi, illirici, greci, Venezia] * [http://books.google.fr/books?vid=OCLC06977324&id=fntoNXxkTqoC&pg=PA1&lpg=PA1&dq=voceri A. L. A. Fée, Voceri, Canti pupulari di a Corsica, 1850, Derivaux] * Galletti, ''Storia illustrata di a Corsica - Histoire illustrée de la Corse'', 1863 == Ligami == * [http://www.lecyrnaute.com/Les-Chants-de-la-Mort_a39.html I canti di a morte www.lecyrnaute.com] * [http://www.interromania.com/studii/sunta/thiers/voceru.htm Thiers, Ghjacumu, 1999, U gestu è a parola in u voceru corsu - Le geste et la parole dans le voceru corse] == Da vede dinù == * l'[[abaddatera]] [[Categoria:Musica Corsa]] [[Categoria:Voceru]] a7me79w54502ro3nvo2d3fdvnq6yxox Necromanzia 0 8056 354093 341380 2016-05-18T14:09:53Z Escarbot 134 wikidata interwiki wikitext text/x-wiki [[Image:Endor.jpg|thumb|right|250px|A maga d'Endor hè a più famosa necromante in a Bibbia]] A '''necromanzia''' (da u [[Lingua greca|grecu]] ''nekromantía'', cumpostu di ''nekrós'' "mortu" è ''manteía'' "divinazione") hè un ghjènaru di [[divinazione]] induva u praticatore cerca à chjamà u spìritu di i morti pà ch'elli permetteni di cunnosce avvinamenti futuri ò pà acquistà putteri màgichi. Quellu chi pràtica a necromanzia ghjè un negramante (si vede quì chè u prefissu a muttatu di l'orìgine greca "nekros" in "negru":neru in latinu, facendu capisce chì a necromanzia appartene à l'[[arte màgicu neru]]. == A necromanzia in a storia == Si po che a necromanzìa sia in rilazione cù u [[shamanisimu]] chi chjama i spìriti cummu i fantasmi è l'antinati. U storianu [[Strabone]] rapporta chea necromanzìa era a forma a più impurtante di i [[Persianni]]è dinò in i populi di [[Caldea]] (particularmente ind'i [[Sabeani]] ò aduratore di e stelle), d'Etrurìa è di Babilonìa. [[Categoria:Morte]] gqm6uregf0twpy77vbdrsrd0drrcmpl Oimiachoni 0 8057 349905 333660 2015-07-07T17:16:49Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki Situatu longu à u [[fiume]] [[Indigirka]] à u nordeste di a respùblica di [[Sakha]], in Siberia [[estu|orientale]], in [[Russia]], ci hè un [[paese]] chì si chjama Oimiachon (ò Oimechon) induva càmpanu 800 parsoni è una particularità: ghjè u locu induva face u più fretu (-90 gradi). Iachuta hè l'origine di u sò nome chi vole dì "acqua micca cuttrata" parchì si trova in u circondu di u paese una surghjente d'[[acqua]] calda. [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Russia]] slhu1kifhqmiebwh3jmljrjbiiperse Morra 0 8058 377333 349025 2021-10-01T21:18:47Z Fausta Samaritani 15085 /* E regule */ wikitext text/x-wiki [[File:Morra Players.jpg|thumb| ]] A morra hè un ghjochu di strategìa. Nanzu era cunnisciutu dapertuttu è avà ùn si ghjoca ch'è in [[Corsica]], in [[Sardegna]], in parechje [[regione|rigione]] d'[[Italia]] è in u suttanacciu [[Francia|francese]]. Hè statu inventatu in l'[[Antichità]]. L'origine di u nome hè di u [[Italia|talianu]] dialetticu "morra" chì vole dì "ritardu". == E regule == U ghjocu hè d'induvinà a somma di i [[Numeru|numeri]] chì sò mustrati incù i diti da i ghjucadori. I dui ghjucadori tendenu à tempu u bracciu mustrendu u pugnu oppuru stindendu un numeru di diti à scelta, mentre elli gridanu (guasi à vulè intimurisce l'avversariu) un numeru da 2 à 10 (a morra) generalmente in lingua lucale, à spessu incù sprissione moltu colurite chì varieghjanu da un paese à l'altru. Accade dinù à spessu ch'è u nome di u numeru fussi mudificatu per rende lu monusillabicu. U ghjucadore chì induvineghja a somma cunquista u puntu è, in u casu di ghjocu à squatre, mantene a manu è duverà cumbatte incù l'altru ghjucadore di a squatra cuncurrente, è cusì via. S'è tremindui i ghjucadori induvineghjanu a somma u ghjocu cuntinueghja è nissunu guadagna u puntu. U ghjocu finisce quand'ellu si righjunghje u tutale dicisu à l'iniziu. Si pò ghjucà unu contr'à unu (a forma di basa di u ghjocu) oppuru dui contr'à dui, vale à dì quattru ghjucadori divisi in squatre induve e squatre sò poste à l'accasu. A cumpetizione à squatre hè quella più diffusa è ancu quella induve u fattore furtuna hè missu da parte è hè rimpiazzatu da l'abilità è a strategia. == Storia == [[File:Gioco morra Bartolomeo Pinelli.jpg|right|thumb|U ghjocu di a morra à [[Roma]] in un dipintu di l'iniziu di u [[seculu XIX]] rializatu da [[Bartolomeo Pinelli]]]] A morra (''murra'' in [[Sardegna]], ''more'' o ''mora'' in [[Friuli]], ''mórre'' in [[Molise]], ''mora'' in [[Trentino]] è in u veronese, ''mourra'' in [[Valle d'Aosta]] è in [[Pruvenza]], ''mura'' in Bergamasco, ''murra'' in [[Calabria]]) hè un ghjocu antichissimu, com'è rapportanu numerose storie cunnisciute. E prime nutizie chì s'anu di u ghjocu di a morra ricollanu à l'[[anticu Egittu]]: in una tomba d'un altu dignitariu di corte di a [[XXV dinastia (Egittu)|XXV dinastia]], si vede chjaramente u defuntu intentu à stende u bracciu incù un numeru, contrappostu à un antru ghjucadore. Parechji seculi dopu, in una [[pittura vasculare greca]], apparisce chjaramente u ghjocu trà [[Elena (mitulugia)|Elena]] è [[Paride]], incù e mane prutese in l'attu tipicu di u ghjocu di a morra. Hè puru à l'epica latina chì s'anu e più chjare manifestazione ancu scritte: [[Marcu Tulliu Cicerone|Cicerone]], in un scrittu do soiu, ci dice ch'è "dignus est quicum in tenebris mices", vene à dì "hè persona degna quella incù a quale si pò ghjucà à a morra in u bughju". In latinu a morra era designata incù a parolla ''"micatio"'', da u verbu ''"micare"'', chì in un sensu stesu era ''"micare digites"'', vene à dì stende i diti in u ghjocu. In l'epiche pusteriore ci fubbenu diverse tistimunianze, ancu figurative, di u ghjocu di a morra: numerosi pittori anu ripprisintatu ghjucadori di morra durente e differente fase di u ghjocu. ==Varietà corsa di a morra== Si ghjoca cù e mane: duie parsone si mettenu di punta l'una à l'altra hè facenu un numeru di diti cù una mane è dicenu mughjendu (varietà corsa) a somma di i diti di a mane di i dui ghjucatori. In a varietà corsa, u ghjucatore mughja per dì i numeri è insulta à listessu tempu quell'altru ghjucatore, tuttu què in lingua corsa. ==Note== <references/> ==Bibliugrafia== ==Ligami== * [https://www.youtube.com/watch?v=2EiUjauzH5k Campiunatu di morra 2012 in Corsica] [[Categoria:Vita quutidiana è distrazzioni]] 0mi1fw6yda6rxp3e1gs7l495kr83tm4 Alchimia 0 8059 351147 343419 2015-07-16T10:13:03Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Alchemist's Laboratory, Heinrich Khunrath, Amphitheatrum sapientiae aeternae, 1595.jpg|thumb|right|200px|''U laburatoriu di l'alchimistu'' (1595) di Hans Vredeman di Vries]] L''''alchimia''' hè un [[arte]] [[esuterismu|esotericu]] chì vene di l'antichità di tutti i lochi di a [[terra|tarra]] è si sparchje sin'à l'[[Auropa]] quandu sò ghjunti i testi arabi. I scritti alchimisti fanu l'usu di un [[simbulisimu]] speciale distintu a piattà u sensu a l'altre parsonne. U nome vene di l'arabu ''al-kimiya'' o ''al-khimiya'' (الكيمياء o الخيمياء): quantità. Si ritrovanu pratiche alchimiste in tutte e civilisazione anziane: [[uvestu|occidentale]], [[estu|orientale]], [[India|indiane]] è [[China|chinese]]. == Descrizione == U scopu di l''''alchimìa''' hè a studia di a materia è a trasfurmazione di quessa. Unu di i scopi hè l'[[Òpera Maiò]], ci vole à dì l'elaborazione di a [[Petra Filosofale]] chì permette a trasmutazione di i mittali vili ([[piombu]], [[stagnu]]...) in mittali nòbili ([[oru]], [[arghjentu]]...). Un altru scopu maiò di l'alchimìa hè a ricerca di a [[Panacea]] ([[medicina|medicìna]] universale) ò a prulongazione di a vita cù un [[Elisiru di Longa Vita]]. A pràtica di l'alchimìa è e teurìa di a materia sò qualchivolte accumpagnate di speculazione [[filusufia|filosòfiche]], mìstiche ò spirituale. == Storia == L'origine di l'alchimia si perde n'i tempi d'i tempi, è pare ghjunghje di cuasgi tutti i [[cuntinenti]]. === Antichità === L'alchimia pare piglià una parte di più in più inpurtante in revoluzione neulitica, quandu l'[[omu]] vulendu capisce è avè u cuntrollu di a [[natura]], vede quessa qui sottu una forma metafòrica pà pude trasmettesi i sicretti. Cumu l'usu di [[mitulugia|creature legendarie]] cumposte di parechje partite d'animali sfarenti, par esempiu e [[chimere]], pà raprisentà l'elementi fundamentali pà a fabricazione di l'atrazzi è di l'arme pà avè u vantaghju drentu e battaglie. Ind'a [[China]] àntinca, l'alchimia ci hè di sicura a u [[IV seculu nanz'à u Cristu]]. A ricerca di [[medicina|rimedii]] d'immurtalità hè u progetu maiò di l'èpica. U primu imperatore di a dinastìa [[Qin]] organizeghja una spedizzione nant'a l'isula legendaria di [[Penglai]] (vidaremu chi quellu racontu hè cuasgi listessu a d'altri par esempiu quellu di l'[[argonoti]]. In [[India]], e pràtiche Shivàiche è Tàntriche seguenu dinò i principii alchimisti. [[Shiva]] (Principiu attivu di u [[zolfanu]] feconda [[Çakti]] ( principiu di u [[mercuriu]]), pà dà à u discèpulu u corpu di [[diamente fùlmine]], diventatu in [[Auropa]] a [[petra filosofale]]. A [[l'Oriente Mediu]], a [[Babilona]] maiò cunnosce dinò l'alchimia. L'[[Iranu]] ànticu cunnosce dighjà l'[[omu]] primurdiale è u sò sbrenbamentu. in [[Egipta]] anzianna, si trova dighjà l'[[uroboros]], simbolu di u principiu primu di l'alchimia, "solve e coagula", e dinò u principiu di a prima tappa, a dissoluzionne, ricunnisciuta dà tutti l'alchimisti cummu l'allegorìa di u sbrembamentu (vede [[Fulcanelli]]), quì quellu d'[[Osiris]] (chi a mitulugìa greca ripigliarà cummu u sbrembamentu di [[Dionysos-Zagreus]]). A scola di [[Lisandrìa]], prubabilmente u centru u più sviluppatu di tutta l'antichità, avutu dinò i sò maestri a pinsà in alchimia ([[Zozimu]], [[Sinesius]], [[Olimpiodore]]). In [[Auropa]], sò i [[Cèltichi]] chi pratìcanu l'alchimia. [[File:Alchimia.gif|thumb|right|200px|L'alchimia]] === Medievu === A u [[XII seculu]], disfatta di e [[Cristianesimu|cruciate]], i testi arabi, chi cunnòscenu dighjà una teulugìa è una metafìsica assai sviluppata ([[Avicennu]], [[Averroesse]], [[Maimonidu]]...) collanu in [[Auropa]] passendu pà a [[Spagna]] è a [[Turchia]]. [[Aristotele]], incunnisciutu sin'a quì in [[Auropa]], diventa l'ideologìa principale di a [[Filosofia Scolàstica Midievale]], cù tuttu u materiale alchimista. Pà micca esse ghjudicatu cummu unu erèticu, nascenu storie([[Arturu]], [[I Cavaglieri di a Tavula Ronda]]...) chi parlanu tuttu di u Graalu. Ghjè a 'ssu mumentu chi ghjunghje u scrittu di a [[Tavula Smirallina]], fundamentale pà l'alchimisti di u midievu, chè a ghjente attribuisce a [[Hermes]], mà chi hè in fattu a fine d'un trattu "u livru sicretu di a creazione è tènnica di a natura", scrittu sottu u regnu di u chaliffu Ma'Mun in 833. === XIV-XVI seculu: l'epica d'oru === L'alchimia cummencia à aluntanassi di a [[Ghjesgia]], a Riforma si pripara è e duttrine teosofiche nascenu, l'[[Illuminismu]] si sviluppa. U discorsu scambia è piglia parechje significazione, teosòfiche, mettafìsiche è fìsiche. L'alchimia hè accusatu d'eresìa, è diventa una duttrina sicreta. Ghjè a st'èpica chi apparisce un onda di scritti, a più impurtanta di tutt'a storia uccidantale, mà dinò u più scurru. L'autori i più impurtanti sò [[Flamel]], [[De Loris]] ([[Romanu di a Rosula]]), [[Ripley]], [[Isaac l'Ollandese]], [[Paracelsiu]] è tutti quanti... A st'èpica a capitale di l'alchimia hè [[Praga]], è tutti i sapienti si stallanu cullà. [[Categoria:Chimica]] [[Categoria:Storia]] mzp29wrj1xtc4h2oatckqsnz4nbdinh Adriano Emperado 0 8060 350932 348620 2015-07-09T16:55:31Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Adriano Emperado''' hè u principale di cinque [[arti marziali|artisti marziali]] chi hanu elaboratu u [[kajukenbo]] (sistema di [[arti marziali|autodifesa]]). ==Da vede dinù== *[[Arti marziali]] *[[Boxe pieds-poings]] *[[Francombat]] *[[Progressive Fighting System]] *[[Pugilatu tailandese]] *[[Tangsudu]] [[Categoria:Artisti marziali|Emperado, Adriano]] k76i9tlerka3zdnnf28x0w2o0ptxy2r San Petru 0 8061 354111 324552 2016-05-18T14:12:53Z Escarbot 134 wikidata interwiki wikitext text/x-wiki {{disambig}} * [[San Petru (santu)|San Petru]]: u santu * u [[San Petru (pesciu)|San Petru]]: u pesciu * [[Santu Petru di Venacu]] do30suyba9w5yc1houyofvrrua5lagt San Petru (pesciu) 0 8062 374047 371157 2021-06-02T11:32:49Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U San Petru'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Zeus.faber_2.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;"> Zeus fabero</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Actinopterygii]]'' |----- | Ordini | ''[[Teleostei]]'' |----- | Famiglia | ''[[Zeidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Zeus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Zeus faber''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Zeus.faber.jpg|250px]] |----- |} U '''San Petru''' (''[[Zeus faber]]'') hè un [[pesciu]] di mari chì faci partita di a famiglia di i [[Zeidae]]. == Rifarenzi == == Liami == * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=3 Vucabulariu aiaccinu di a pesca, [[Matina latina]]] == Da veda dinò == * [[San Petru (santu)|San Petru]]: u santu * [[Santu Petru di Venacu]] * i [[pesci di Corsica]] [[Categoria:Zeidae]] kzwgmrvzu8mb671gag2s353vt0gmfoz Zeus faber 0 8063 43931 2006-11-16T17:44:25Z 83.201.0.41 Redirecting to [[San Petru (pesciu)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[San Petru (pesciu)]] ddj7gbmdyrbteftxzo4pz4g33lr8poe Unione Europea 0 8064 369639 43932 2020-12-13T09:25:08Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Unione auropea]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Unione auropea]] 17yzn3z9p5a30m5l9cs5b7uj7gm4od1 Mari Tarraniu 0 8065 368660 366767 2020-09-09T21:34:58Z 37.171.17.169 /* Mari tarraniu uccidintali */ wikitext text/x-wiki [[File:Mediterranean Sea 16.61811E 38.99124N.jpg|thumb|400px|U Mari Tarraniu vistu da u satellitu]] U '''Mari Tarraniu''' (o ''Mare Terraniu'') hè un [[mari]] intercuntinintali situatu trà [[Auropa]], [[Africa]] è [[Asia]]. A so superficia apprussimativa hè di {{M|2,51 milioni di|k|m2}} ed hà un sviluppu massimu longu i [[parallela (giugrafia)|paralleli]] di circa {{M|3 700|k|m}}. A lunghezza tutali di i so costi hè di {{TA|46 000|k|m}} km, a [[Prufundità (liquidi)|prufundità]] media essendu di circa {{TA|1 500|m}} m, mentri quidda massima hè di {{TA|5 270|m}} m vicinu à i costi di u [[Pelupunnesu]]. A [[salinità]] media ammonta da 36,2 à 39 ‰. A [[pupulazioni]] prisenti in i Stati bagnati da i so acqui ammonta à circa 450 milioni di parsoni. Sicondu a [[sturiugrafia]] hè tradiziunalamenti cunsidaratu, à tempu cù u [[Prossimu Urienti]] è à u [[Mediu Urienti]], com'è a culla di a [[civiltà uccidintali]] à parta da u [[mondu anticu]]. Ci sfocia [[Nilu|u fiumu più longu di u mondu]]: u [[Nilu]]. == Generalità == [[File:Diogo Homem 1563.jpg|thumb|Manuali par a navigazioni di Diego Homem (1563). Bibbiuteca Naziunali, Firenza]] U Mari tarraniu hè culligatu à [[punenti]] à l'[[uceanu Atlanticu]], à traversu u [[strettu di Gibilterra]]. À [[livanti]] à traversu u [[mari di Marmara]], par via di i [[Dardaneddi]] è u [[Bosforu]], hè culligatu à u [[Mari Neru]]. U mari di Marmara hè à spessu cunsidaratu parti di u Mari tarraniu, mentri u Mari Neru hè in generali cunsidaratu un mari distintu. U [[canali di Suez]] à [[sudu]]-[[livanti]] cullega u Mari tarraniu à u [[Mari Rossu]]. I [[marea|marei]] sò assà limitati par via di u schersu culligamentu incù l'[[uceanu (giugrafia)|uceanu]], chì limiteghja a massa d'acqua tutali cuncirnata da u finominu. I tampiraturi di u Meditarraniu ani estremi cumpresi frà i 10&nbsp;°C è i 32&nbsp;°C. In generali s'oscilla frà i 12&nbsp;°C&nbsp;- 18&nbsp;°C in i mesa invirnali finu à i 23&nbsp;°C&nbsp;- 30&nbsp;°C in i mesa estivi, sicondu i zoni. À l'azzioni di u mari Meditarraniu com'è cistarra termica hè in bona parti divutu u [[clima meditarraniu]], carattarizatu generalamenti da [[inguernu|inguerni]] umiti è [[istati|istati]] caldi è secchi. I culturi carattaristichi di a rigioni sò: [[olea europaea|alivu]], [[uva]], [[agrumi]], è [[leccia suvarina|lecci suvarini]]. [[File:Olive niche.jpg|thumb|Putinziali distribuzioni d'alivi in u bacinu di u Meditarraniu. Indicatori biulogicu di u bacinu di u Meditarraniu. (Oteros, 2014)<ref name="Oteros (2014)">Oteros Jose (2014) Modelización di u ciclu fenológico reproductor di l'alivu (Tesis Doctoral). Universidad de Córdoba, Córdoba, Españà [https://www.researchgate.net/publication/261005349_Modelizacin_di u_ciclu_fenolgico_reproductor_di u_alivu_%28Olea_europaea_L.%29?ev=prf_pub ''Link'']</ref>]] == Etimulugia == [[File:Roman Empire 120-es.svg|thumb|left|L'Imperu rumanu in u 120 d.C.]] U terminu Meditarraniu diriveghja da a parola [[lingua latina|latina]] ''Mediterraneus'', chì significheghja ''à mezu à i terri''. U mari Meditarraniu à traversu a storia di l'umanità hè statu cunnisciutu incù parechji noma. L'[[Storia umana|antichi Rumani]] u chjamavani, par asempiu, "''[[Mari nostrum]]''", veni à dì u nosciu mari (è infatti a cunquista rumana tuccò tutti i rigioni affacciati annantu à u Meditarraniu). A dinuminazioni البحر الأبيض المتوسط in arabu, ''à u-Biiḥr à u-Abyaḍ à u-Mutawassiṭ'', veni à dì "Mari Biancu di Mezu", hà inspiratu a dizioni [[lingua turca|turca]] di ''Akdeniz'', "Mari Biancu". In l'altri lingui di u mondu, di solitu si hà sia un [[prestitu linguisticu|prestitu]] da u latinu o da [[lingui niulatini]] (par asempiu [[lingua inglesa|inglesa]] ''Mediterranean Sea''), sia, più spessu, un [[calcu linguisticu|calcu]] da u sensu di "mari mediu, à mezu (à i terri)" (par asempiu [[lingua tedesca|tedescu]] ''Mittelmeer'', [[lingua ebraica|ebraicu]] ''Hayam Hatikhon'' (הַיָּם הַתִּיכוֹן), "u mari di mezu", [[Lingua berbera|berberu]] ''ilel Agrakal'', "mari trà-terri", [[lingua giappunesa|giappunesa]] ''Chichūkai'' (地中海), "mari à mezu à i terri", [[Lingua albanesa|albanesa]] ''deti mesdhe'', U mari à mezu à i terri). == Storia == [[File:Battle of Lepanto 1571.jpg|thumb|right|H. Letter, riprisintazioni di a Battaglia di Lepanto (Londra, Museiu marittimu naziunali)]] Vera è probbiu ponti trà tarritorii, a rigioni di u Mari tarraniu hè cunsidarata com'è a culla di parechji trà i più antichi [[civiltà]] di a [[Terra|Pianeta]], è ancu u tiatru principali di a storia è di a cultura di a [[civiltà uccidintali]]. L'[[agricultura]] à tempu cù l'addivamentu si diffusi annantu à i so costi intornu à u 6000 a.C. Più dopu, in a so parti uriintali, una più accintuata dinamicità culturali purtò à a nascita d'arii urbani carattarizati da floridi attività artisgianali è da un certu dinamisimu in i cummerci. Grazia à l'azzioni mediatrici di i Critesi, da l'isula di [[Creta]], centru di a [[Civiltà minoica|civiltà minoica]] - [[Civiltà micenia|micenia]] - trà u III è u II millenniu a.C. - si svilupponi intensi flussi cummirciali chì cuncirnàni i [[Anatulia|costi anatolichi]], a [[Grecia]], l'[[Egittu]], i costi di u [[Libanu]], di l'[[Italia Miridiunali]], di a [[Sicilia]] è di a [[Sardegna]], cuntribuendu à intinsificà i rapporti culturali trà i numarosi populi custieri. Dopu à a crisa di u [[1200 a.C.]], quandu u sistemu intreiu di i cummerci fù sconvoltu da l'invasioni distruttivi di i [[Populi di u mari]] caghjunendu l'affundamentu di l'[[Imperu ittitu]] è di a Civiltà micenia, i mutamenti pulitichi successivi criàni in a zona [[Siria|siru]]-[[Palestina|palistinesa]] i cundizioni par u sviluppu di i [[Fenici|centri fenici]] è a nascita di a [[Storia di l'Abrei|statu ebraicu]]. Abili navigatori è altrettantu abili in i cummerci i Fenici (nomu [[Lingua greca antica|grecu]] par riferiscia si à i ''[[Cananei]]'') navigàni in longu è in largu par tuttu u Meditarraniu spurtendu i prudutti di u so floridu artisgianatu in i centri è porti cummirciali, dendu impulsu à a criazioni di cità custieri com'è [[Cartaghjina]]. In u VII seculu longu i stradi cummirciali trà urienti è uccidenti, à i Fenici s'affiancàni i [[Grechi]] chì impiantàni culonii in u bacinu ionicu, in u Mari Tirrenu, in u Mari Egeiu finu à u [[Mari Neru]]. A custanti crescita di novi insidiamenti criàni forti tinsioni frà i populi custieri par via di a cuncurrenza in i marcati è l'espansioni greca in Uccidenti fù bluccata in u [[541 a.C.]] da l'allianza trà [[Etruschi]] è [[Cartaghjinesi]] in a [[Battaglia d'Alalia|Battaglia di u Mari sardu]]. In u seculu dopu i Grechi funi prutagunisti in l'epicu scontru chì in u [[480 a.C.]] l'opposi à i miri di [[Serse I di Persia|Sersi]] in a [[Battaglia di Salamina]], salvendu i so terri da l'accupazioni pirsiana. I nascenti putenzi di [[Storia di Roma|Roma]] è Cartaghjina svaccaghjàni di novu u Meditarraniu è [[Guerri punichi|longhi guerri]] si cunclusini incù a cunsacrazioni di a putenza rumana è a distruzzioni di i Punichi. Da tandu u Meditarraniu divintò par i Rumani u ''[[Mari nostrum]]'' è annantu à tuttu u so bacinu si irradiò a civiltà è a putenza di a [[Ripublica rumana|Roma ripublicana]] è [[Imperu rumanu|imperiali]]. Dopu à a [[caduta di l'Imperu rumanu d'Uccidenti]] è a stagnazioni di i cummerci in u bacinu uccidintali, in l'[[Imperu rumanu d'Urienti]] i [[Bisanziu|Bizantini]] mantensini intensi i traffichi marittimi finch'è in u VII è in u VIII seculu l'[[espansioni islamica]] scambiò di novu l'intreiu bacinu, oltripassendu u [[Strettu di Gibilterra]] è ghjunghjendu finu à a [[Spagna]] incù a so [[Arabi|civiltà]]. I [[Ripublichi marinari]] d'[[Ripublica d'Amalfi|Amalfi]], [[Ripublica di Vinezia|Vinezia]], [[Ripublica di Pisa|Pisa]] è [[Ripublica di Ghjenuva|Ghjenuva]] l'intaressi cummirciali in Urienti erani minacciati da i [[pirati saraceni]], s'opposini efficaciamenti à st'espansioni, ma sii i cuntrasti incù i [[Curona d'Aragona|marinarii aragunesi]], in aspra cuncurrenza annantu à i stradi versu Livanti, sii a caduta di [[Bisanziu]] in u [[1453]], purtàni à u diclinu di i traffichi meditarranii, diclinu chì s'accintuò sempri di più dopu à u [[1492]] incù a [[scuparta di l'America]] è chì mancu a vittoria in a [[Battaglia di Lepanto]] in u [[1571]] riiscì à firmà, ghjunghjendu in u [[seculu XVII]] à a drastica riduzioni di a putenza navali viniziana. In u [[XVIII seculu|Setticentu]] i dibulezzi di l'[[Imperu ottumanu]] favuritini i scopi espansiunisti di l'[[Imperu inglesa|Inglesi]] in u bacinu uccidintali, di l'[[Imperu austriacu|Austriachi]] versu l'Adriaticu è di i [[Imperu russiu|Russii]] in u bacinu uriintali. In u [[seculu XIX]], duranti i [[guerri nabulionichi]] [[Francia]] è [[Gran'Britagna]] si scuntràni viulintamenti in u Meditarraniu cumbattendu una guerra chì vidi l'inglesi privalè è assicurà si cusì u duminiu incuntrastatu di i mari. Sempri in l'Ottucentu, a custruzzioni di u [[canali di Suez]] resi pussibuli u culligamentu di u Mari tarraniu à l'[[Uceanu Indianu]] è custituì un avvinimentu di grandi impurtanza par i cummerci marittimi chì s'evitava in 'ssa menra a circunnavigazioni di l'Africa par righjunghja via mari i ricchi marcati asiatichi. == Murfulugia == Riguardu à a tupugrafia di u fundali u mari tarraniu hè divisu in dui parti principali: * u [[mari tarraniu uccidintali]], dilimitatu da u [[canali di Sicilia]] è carattarizatu da ampii piani abissali; * u [[mari tarraniu uriintali]], moltu più accidintatu è duminatu da u sistemu di a [[dursali Meditarrania]]. === Mari tarraniu uccidintali === [[File:Med.Occidentale.jpg|thumb|left|Mari tarraniu: bacinu uccidintali]] U mari tarraniu uccidintali cumprendi dui bacini principali, quiddu algerianu-pruvinzali è u bacinu tirrenicu. U prima accupa un'aria più o menu triangulari chì cumprendi u [[mari d'Alborán]], u [[mari di i Baliari]], u [[canali di Sardegna]], u [[mari di Sardegna]], u [[mari di Corsica]] è u [[mari Liguru]]. Hà una superficia di circa {{M|240 000|k|m2}} è una prufundezza massima di circa {{TA|2 800 m.}} In parechji zoni custieri, tipicamenti à i foci di l'[[Ebru]] è di u [[Rodanu (fiumu)|Rodanu]] a piattaforma cuntinintali righjunghji ancu i 60&nbsp;km di larghezza, incù un massimu di 72&nbsp;km vicinu à u [[Golfu di u Lionu]]. A larghezza minima occorri inveci trà [[Ghjenuva]] è [[Tulone]], induva u fundali hè carattarizatu da ampii è prufondi canyon. L'isuli di [[Maiorca]] è [[Minorca]] ani una piattaforma cumunu mentri [[Ibiza (isula)|Ibiza]] hè siparata da un [[Strettu|bracciu di mari]] prufondu 800&nbsp;m. À u centru di u bacinu si trova a piana abissali di i Baliari, prufonda da i 2600 à i 2800 metri. U bacinu tirrenicu hè a parti più prufonda di u mari tarraniu uccidintali, è righjunghji infatti i 3800&nbsp;m di prufundità (Fossa di u Tirrenu). U fundali hè carattarizatu da a prisenza di numarosi dursali è di rilievi di tipu vulcanicu. Ci sò [[seamount|muntagni sottumarini]] chì in parechji casi coddani insin'à -500&nbsp;m com'è u [[Monti Marsili]] è u [[Vavilov (seamount)|Monti Vavilov]]. Pochi è di mudesti diminsioni sò i piani abissali frà li quali si trovani a piana di Corsica, a piana d'[[Orosei]], a piana d'[[Olbia]], a piana abissali tirrenica è u rialzu plinianu. U bacinu hè praticamenti chjusu, hè missu in cumunicazioni incù i bacini aghjacenti da pochi stretti passaghji. À u nordu un canali prufondu circa 3/400&nbsp;m u metti in cumunicazioni incù u Mari Liguru, u [[Bocchi di Bonifaziu|strettu di Bonifaziu]], micca prufondu più di i 50&nbsp;m, u metti in cumunicazioni incù u bacinu algerianu à tempu cù u prufondu [[canali di Sardegna]], carattarizatu da a prisenza di a fossa algerianu-tirrenica, metti in cumunicazioni i dui bacini à sudu di a [[Sardegna]]. U [[canali di Sicilia]], incù un fundali bassu è carattarizatu da a prisenza di banchi chì poni riducia a prufundezza à pochi dicini di metri, u metti in cumunicazioni incù u Meditarraniu Uriintali. === Meditarraniu uriintali === [[File:Med.Orientale.jpg|thumb|left|Mari Meditarraniu: u bacinu uriintali]] Facini parti di u Meditarraniu uriintali u bacinu di u mari Adriaticu, u mari Ioniu, u mari Egeiu, u mari Libicu è u bacinu di u mari di Livanti. L'Adriaticu hà una superficia di circa {{M|135 000|k|m2}} è una prufundezza massima di {{TA|1 230 m.}}[[File:Bm adria.jpg|thumb|U mari Adriaticu]]Da un puntu di vista murfulogicu pò essa divisu in trè arii: a parti sittintriunali cumplittamenti duminata da u [[delta di u Pocu]] hè un lentu declivu in u quali a prufundezza ùn supareghja micca i {{TA|75 m}}. A parti cintrali, trà [[Ancona]] è u [[Gargano]], hè carattarizata da a prisenza d'una diprissioni ditta "fossa di u mediu Adriaticu" {{TA|(266 m)}}. A zona miridiunali hà una piattaforma cuntinintali chì si ristringhji in currispundenza di a [[Puglia]] finu à circa {{TA|20 km}}. Frà a Puglia è l'[[Albania]] si trova a piana adriatica incù una prufundezza media di circa {{TA|1 000 m}} è a massima di {{TA|1 200 m.}} Da quì a prufundezza ricodda à circa {{TA|800 m}} in currispundenza di u [[canali d'Otranto]] chì sipara u Mari Adriaticu da u Mari Ioniu. U mari Ioniu si stendi annantu à una superficia di circa {{M|616 000|k|m2}} da i costi di a [[Libia]] è di a [[Tunisia]] fina à l'Albania, [[Grecia]] è à l'Italia miridiunali. Righjunghji una massima prufundità {{TA|(5 270 m)}} in a [[fossa Calypso]] (ditta ancu fossa ellenica), à u largu di a costa miridiunali di u [[Peluponnesu]]. In u Mari Ioniu si trova a più stesa piana abissali di u mari tarraniu. U mari Egeiu hà una superficia di circa {{M|80 000|k|m2}} è conta più di 200 isuli. U cullega à u Mari Ioniu u [[Golfu di Corintu]] {{TA|(56 m)}} è numarosi canali prufondi frà i {{TA|300 m}} è i {{TA|800 m}} frà l'isuli di [[Rodi]] è [[Creta]]. Righjunghji a so massima prufundità {{TA|(2 500 m)}} in currispundenza di a fossa di Creta chì si stendi da u [[Golfu di Argolide]] à Rodi. U Mari Libicu si stendi da a costa sudu di [[Creta]] fina à i spondi di a [[Libia]]. U Mari di Livanti hè a parti più uriintali d u mari tarraniu, ed hà una superficia di circa {{TA|320 000 km<sup>2</sup>}}. Hè dilimitatu à punenti da a linia chì cunghjunghji [[Capu Ra's à u-Hilal]], in Libia incù l'[[isula di Gavdos]] vicinu à Creta. A piattaforma cuntinintali hè assà stesa sii vicinu à u [[delta di u Nilu]] sii in u [[golfu di Iskenderun]]. A massima prufundezza hè di {{TA|4 384 m}} in currispundenza di a fossa di Pliniu. == Mari interni == * [[Mari Adriaticu|Mari Adriaticu]] * [[Mari Ioniu]] * [[Mari Liguru]] * [[Mari Tirrenu]] * [[Mari Egeiu]] * [[Mari Libicu]] * [[Golfu di u Lionu]] * [[Golfu di Tarantu]] * [[Mari di Marmara]] * [[Mari di Sardegna]] * [[Canali di Sardegna]] * [[Mari di Corsica]] * [[Canali di Sicilia]] * [[Canali di Malta]] * [[Mari di i Baliari]] * [[Mari d'Alborán]] * [[Canali d'Otrantu]] * [[Mari di Livanti]] == Clima == U clima di gran'parti di i paesa chì s'affacciani annantu à u bacinu di u Meditarraniu hè carattarizatu da istati caldi è asciutti incù piuviusità cuncintrata in u periodu vaghjimali è inguirnali. Sti carattaristichi climatichi sò riscuntrati ancu in altri parti di a pianeta è pricisamenti in a [[California]] centru-miridiunali, in [[Australia]] uccidintali, in [[Sudafrica]] è in a parti centru sittintriunali di u [[Cili]]. L'influenza di i [[currenti marini]] ni custituisci unu di i fattori fundamintali chì quiddi carrieghjani acqui incu una tampiratura più alta rispettu à a [[latitudina]]. Inoltri a vicinanza di u [[tropicu]] parmetti in i periodi estivi a pirmanenza di massi d'aria calda è asciutta, com'è in i [[Clima subtrupicali|climi sub-trupicali]]. Di seguitu hè ripurtatu un graficu chì discrivi a tampiratura di u Meditarraniu sicondu parechji cità marittimi chì ci s'affacciani. {|class="wikitable" |+Tampiratura marina (°C) |- ! !Ghj !Fri !Mar !Apr !Mag !Ghj !Lug !Aos !Sit !Utt !Nuv !Dic |- |[[Marseglia]]<ref>[http://www.weather2travel.com/climate-guides/france/marseille.php Marseille Climate and Weather Averages, France<!-- Bot generated title -->]</ref> |13 |12 |11 |13 |16 |18 |21 |22 |21 |18 |16 |14 |- |[[Barcilona]]<ref>[http://www.weather2travel.com/climate-guides/spain/barcelona.php Barcelona Climate and Weather Averages, Spain<!-- Bot generated title -->]</ref> |13 |13 |12 |14 |17 |20 |23 |25 |23 |20 |17 |15 |- |[[Valencia]]<ref>[http://www.weather2travel.com/climate-guides/spain/valencia.php Valencia Climate and Weather Averages, Spain<!-- Bot generated title -->]</ref> |14 |13 |14 |15 |17 |21 |24 |26 |24 |21 |18 |15 |- |[[Napuli]]<ref>[http://www.weather2travel.com/climate-guides/italy/neapolitan-riviera/naples.php Naples Climate and Weather Averages, Neapolitan Riviera<!-- Bot generated title -->]</ref> |15 |14 |14 |15 |18 |22 |25 |27 |25 |22 |19 |16 |- |[[Vinezia]]<ref>[http://www.weather2travel.com/climate-guides/italy/venetian-riviera/venice.php Venice Climate and Weather Averages, Venetian Riviera<!-- Bot generated title -->]</ref> |11 |10 |11 |13 |18 |22 |25 |26 |23 |20 |16 |14 |- |[[Málaga]]<ref>[http://www.weather2travel.com/climate-guides/spain/costa-di u-sol/malaga.php Malaga Climate and Weather Averages, Costa di u Sol<!-- Bot generated title -->]</ref> |16 |15 |15 |16 |17 |20 |22 |23 |22 |20 |18 |16 |- |[[Gibilterra]]<ref>[http://www.weather2travel.com/climate-guides/gibraltar/gibraltar.php Gibraltar Climate and Weather Averages<!-- Bot generated title -->]</ref> |16 |15 |16 |16 |17 |20 |22 |22 |22 |20 |18 |17 |- |[[Atena]]<ref>[http://www.weather2travel.com/climate-guides/greece/athens.php Athens Climate and Weather Averages, Greece<!-- Bot generated title -->]</ref> |16 |15 |15 |16 |18 |21 |24 |24 |24 |21 |19 |18 |- |[[Heraklion]]<ref>[http://www.weather2travel.com/climate-guides/greece/crete/iraklion.php Iraklion Climate and Weather Averages, Crete<!-- Bot generated title -->]</ref> |16 |15 |15 |16 |19 |22 |24 |25 |24 |22 |20 |18 |- |[[Malta]]<ref>[http://www.weather2travel.com/climate-guides/malta/valletta.php Valletta Climate and Weather Averages, Malta<!-- Bot generated title -->]</ref> |16 |16 |15 |16 |18 |21 |24 |26 |25 |23 |21 |18 |- |[[Larnaca]]<ref>[http://www.weather2travel.com/climate-guides/cyprus/larnaca.php Larnaca Climate and Weather Averages, Cyprus<!-- Bot generated title -->]</ref> |18 |17 |17 |18 |20 |24 |26 |27 |27 |25 |22 |19 |- |[[Limassol]]<ref>[http://www.weather2travel.com/climate-guides/cyprus/limassol.php Limassol Climate and Weather Averages, Cyprus<!-- Bot generated title -->]</ref> |18 |17 |17 |18 |20 |24 |26 |27 |27 |25 |22 |19 |- |[[Antalya]] |17 |17 |17 |18 |21 |24 |27 |28 |27 |25 |22 |19 |- |[[Alissandria d'Egittu]]<ref>[http://www.weather2travel.com/climate-guides/egypt/alexandria.php Alexandria Climate and Weather Averages, Egypt<!-- Bot generated title -->]</ref> |18 |17 |17 |18 |20 |23 |25 |26 |26 |25 |22 |20 |- |[[Tel Aviv]]<ref>[http://www.weather2travel.com/climate-guides/israel/tel-aviv.php Tel Aviv Climate and Weather Averages, Israel<!-- Bot generated title -->]</ref> |18 |17 |17 |18 |21 |24 |26 |28 |27 |26 |23 |20 |} ==Noti== <references/> [[Categoria:Africa]] [[Categoria:Europa]] [[Categoria:Mare Tarraniu]] ru56wtug5wipinsl2dd18pvyuhho9nt Mediterraniu 0 8066 195178 43989 2009-12-17T22:51:54Z Xqbot 1764 Robot: répare double redirection à [[Mari Tarraniu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari Tarraniu]] 5pwm1v866vqqtybh72td96bha57rtf9 Vulpes vulpes 0 8067 43998 2006-11-17T12:33:13Z Img 21 [[Vulpes vulpes]] moved to [[Volpe]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Volpe]] 666fkzmgkwdcdtqotl72b1rssaoo9hm Volpi 0 8068 43999 2006-11-17T12:33:33Z Img 21 Redirecting to [[Volpe]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Volpe]] 666fkzmgkwdcdtqotl72b1rssaoo9hm Uchjata 0 8069 373789 373680 2021-06-02T09:36:04Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'uchjata'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Oblada melanura.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;"> Oblada melanura</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Actinopterygii]]'' |----- | Ordini | ''[[Perciformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Sparidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Oblada]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Oblada melanura''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Imagina benvinuta.jpg|250px]] |----- |} L' '''Uchjata''' (''[[Oblada melanura]]'') hè un [[pesciu]] di mari chì faci partita di a famiglia di i [[Zeidae]]. L'uchjata hè longa sin'à 25-30 cm è pesa da 700 grammi à un kilò. == In Corsica == L'uchjata hè un pesciu cumunu in [[Corsica]]. Si pesca incù i [[tremaglini]] o incù l'[[uchjatara]], una reta spiciali par l'uchjati. == Rifarenzi == == Liami == * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=3 Vucabulariu aiaccinu di a pesca, [[Matina latina]]] == Da veda dinò == * a [[Petra uchjata]] * i [[pesci di Corsica]] [[Categoria:Zeidae]] ruvpqu8h481rmpggiaf3kfbv8ifdfkb Oblada melanura 0 8070 44016 2006-11-17T18:37:26Z Img 21 Redirecting to [[Uchjata]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Uchjata]] 4cdlss4ur3vfh7xmwhepx5g4414cllk Perugia 0 8073 372323 371159 2021-02-27T11:53:31Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Perughja''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="white" | [[File:Perugia-Stemma.png|100px|right|none|Perugia.]]<br /> |- | cumuna | Perugia |- |statu |Italia |- | pruvincia | Perugia |- | nome officiale | Perugia |- | codice postale | 06100 |- | lungitudine | |- | latitudine | |- | altitudine | 493 metri |- | superficia | 449 km² |- | populazione | 157.489 |- | dinsità | 352,58 ab./km² |- | nome abitanti | perugini |- |} '''Perugia''' ò '''Perughja''', hè capitale di a regione di l'[[Umbria]] è di a [[pruvincia di Perugia]]. Teni 157.489 abitanti. Hè u capilocu di a [[pruvincia di Perugia]]. == Riferimenti == == Liami == * [http://www.comune.perugia.it/ U situ ufficiali] {{Pruvincia di Perugia}} [[Categoria:Cumuna d'Umbria]] 3wbcwzgwh9tox5ybrdrui629dpiaaac Bagu 0 8076 371160 356588 2021-01-05T05:28:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Arbutus_sp._fruit.jpg|250px|right|thumb|U bagu]] U '''bagu''' hè u fruttu di l'[[arbitru]]. == Citazioni == U bagu hè mintuvatu à spessu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par esempiu: * in a sprissioni: ''rossu com'è un bagu'' * in a buccata: ''rossu imbagatu'', ''rossu imbagarellatu'' == Rifarenzi == == Liami == == Da veda dinò == * l' [[arbitru]] [[Categoria:Fruttu]] tnlhwdc7nqm78ym45md6irby1nq46dm Rio Branco 0 8077 374377 374143 2021-07-18T17:05:27Z Εὐθυμένης 6534 ([[c:GR|GR]]) [[File:Bandeira de Rio Branco.png]] → [[File:Bandeira de Rio Branco.svg]] wikitext text/x-wiki {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="270px" |+<span style="font-size:large;">'''Rio Branco'''</span> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan="2" | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | align="center" width="140px" | [[Image:Bandeira de Rio Branco.svg|140px]] | align="center" width="140px" | [[Image:Brasão_do_Rio_Branco.png|100px]] |- |} |- |----- bgcolor="#FFFFFF" | Paese | [[Brasile]] |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Statu]] | [[Acre]] |- | [[Superficia]] | 9.223 km² |----- bgcolor="#FFFFFF" | Populazione | 314.127 <small>([[2006]])</small> |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Latitudine]] |09º58'30" S |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Lungitudine]] | 67º48'36" O |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[altitudine]] | 136 m |- | Situ ufficiali | http://www.pmrb.ac.gov.br/ |- ! colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Mapa di a cità in [[Brasile]]. |----- ! colspan="2" bgcolor="#FFFFFF" | [[Image:Acre_Municip_RioBranco.svg|290px]] |} '''Rio Branco''' hè una cità di u [[Brasile]]. Teni 314.127 abitanti. ==Da vede dinò== *[[Arara]] *[[Belo Horizonte]] *[[Brasilia]] *[[Cachoeira do Sul]] *[[Campinas]] *[[Paulínia]] *[[Catalão]] *[[Curitiba]] *[[Fortaleza]] *[[Manaus]] *[[Porto Alegre]] *[[Porto Velho]] *[[Rio de Janeiro]] *[[Santos]] *[[São José do Rio Preto]] *[[Osasco (São Paulo)]] *[[São Paulo]] *[[Taubaté]] [[category:Cità di u Brasile|Rio Branco]] 8swebxer3me8572tdl09aep3ixk11rp Porto Velho 0 8078 374144 371162 2021-06-02T12:11:45Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="270px" |+<span style="font-size:large;">'''Porto Velho'''</span> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan="2" | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | align="center" width="140px" | [[File:flag porto velho.svg|140px]] | align="center" width="140px" | [[File:Brasão_Porto_Velho.png|100px]] |- |} |- |----- bgcolor="#FFFFFF" | Paese | [[Brasile]] |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Statu]] | [[Rondônia]] |- | [[Superficia]] | 34.082 km² |----- bgcolor="#FFFFFF" | Populazione | 380.988 <small>([[2006]])</small> |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Latitudine]] |8º45'43" S |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Lungitudine]] | 63º54'14"O |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[altitudine]] | 85 m |- | Situ ufficiali | http://www.portovelho.ro.gov.br/ |- ! colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Mapa di a cità in [[Brasile]]. |----- ! colspan="2" bgcolor="#FFFFFF" | [[File:Rondonia_Municip_PortoVelho.svg|290px]] |} '''Porto Velho''' (prununzia in [[Lingua purtughese|purtughese]]: [[Alfabetu funeticu internaziunale|/ˈpoʁtu ˈvɛʎu/]]) hè una cità di u [[Brasile]] è a capitale di u [[Stati federali di u Brasile|statu]] di a [[Rondônia]]. Teni 380.988 abitanti. ==Da vede dinò== *[[Arara]] *[[Belo Horizonte]] *[[Brasilia]] *[[Cachoeira do Sul]] *[[Campinas]] *[[Paulínia]] *[[Catalão]] *[[Curitiba]] *[[Fortaleza]] *[[Manaus]] *[[Porto Alegre]] *[[Rio Branco]] *[[Rio de Janeiro]] *[[Santos]] *[[São José do Rio Preto]] *[[Osasco (São Paulo)]] *[[São Paulo]] *[[Taubaté]] [[Categoria:Cità di u Brasile|Porto Velho]] d6zzpm9uv2z47sc7a8cj5n5rb854s9n Toscana 0 8079 334786 324553 2014-03-23T15:06:41Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{regione taliana | regione=Toscana | nomeUfficiale=Toscana | blasone=Coat of arms of Tuscany.svg | bandera=Flag of Tuscany.svg | capilocu=Firenze | superficia=22.990 | pupulazione=3.730.010 | densita=162 | pruvincie= <li>{{IT-AR}}</li> <li>{{IT-FI}}</li> <li>{{IT-GR}}</li> <li>{{IT-LI}}</li> <li>{{IT-LU}}</li> <li>{{IT-MS}}</li> <li>{{IT-PI}}</li> <li>{{IT-PT}}</li> <li>{{IT-PO}}</li> <li>{{IT-SI}}</li> | cumune=287 | situ=http://www.regione.toscana.it/ | carta=Tuscany in Italy.svg }} A '''Toscana''' (o '''Tuscana''') hè una [[regioni taliane|regione]] [[Italia|taliana]]. {{Regioni taliane}} [[Categoria:Regione taliana]] 50d5zqbp94qijsl0hjyekf0ct8ht9zo Umbria 0 8080 334894 324555 2014-03-23T15:08:53Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{regione taliana | regione=Umbria | nomeUfficiale=Umbria | blasone=Regione-Umbria-Stemma.svg | bandera=Flag of Umbria.svg | capilocu=Perugia | superficia=8.456 | pupulazione=900.291 | densita=106 | pruvincie= <li>{{IT-PG}}</li> <li>{{IT-TR}}</li> | cumune=92 | situ=http://www.regione.umbria.it/ | carta=Umbria in Italy.svg }} L''''Umbria''' hè una [[regioni taliane|regione]] [[Italia|taliana]]. {{Regioni taliane}} [[Categoria:Regione taliana]] iaqq5gs8s68necu07kuirryikk4i1gy Prubià 0 8082 44594 2006-11-19T12:43:02Z 86.209.248.95 Redirecting to [[Prupià]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Prupià]] j4bid3vv6v26lslnqjzwcteujfn2n7v Pruprià 0 8083 44595 2006-11-19T12:43:10Z 86.209.248.95 Redirecting to [[Prupià]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Prupià]] j4bid3vv6v26lslnqjzwcteujfn2n7v Lombardia 0 8085 45286 44742 2006-11-22T21:27:20Z 151.52.3.23 Replacing page with '#REDIRECT [[Lumbardia]]' wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lumbardia]] 1a6uaptwmrap3oj3opjocj8zokrwg14 Piemonte 0 8086 374173 368339 2021-06-04T16:53:09Z 37.169.22.128 wikitext text/x-wiki {{regione taliana | regione=Piemonte | nomeUfficiale=Piemonte | blasone=Regione-Piemonte-Stemma.svg | bandera=Flag of Piedmont.svg | capilocu=Torinu | superficia=25.399 | pupulazione=4.441.946 | densita=175 | pruvincie= <li>{{IT-AT}}</li> <li>{{IT-BI}}</li> <li>{{IT-CN}}</li> <li>{{IT-AL}}</li> <li>{{IT-NO}}</li> <li>{{IT-TO}}</li> <li>{{IT-VB}}</li> <li>{{IT-VC}}</li> | cumune=1206 | situ=http://www.regione.piemonte.it/ | carta=Piedmont in Italy.svg }} U '''Piemonte''' (''Piemont'' in [[lingua piemontese|piemontese]], in [[lingua occitana|occitanu]] è in [[lingua lumbarda|lumbardu]]) hè una [[regioni taliane|regione]] [[Italia|italiana]]. Ha statu una nazione è unu Statu indipendente (A festa naziunale hè u 19 di lugliu: battaglia di l'Assietta) finu à u 17 marzu 1861, quandu hè diventatu una regione amministrativa à statutu ordinariu di a Republica taliana. U so capilocu hè [[Torinu]]. U Piemonte hè a seconda regione più grande di l'Italia, incù una superficia di 25.399 km². Hà 4.352.828 abitanti. == Geografìa == U Piemonte cunfina à punente incù a [[Francia]] (regione Pruvenza-Alpi-Costa Azzura è Ronu-Alpi), a nordu-uvestu incù a [[Valle d'Aosta]], a nòrdu incù a [[Sguizzera]] (cantone Vallese è Ticinu), à livente incù a [[Lombardia]], à sudu-estu pè un picculu pezzu incù l'[[Emilia è Romagna]] à u meziornu incù a [[Liguria]]. Hè bagnata per u Pò, per u Tanaru, per u Ticinu, per u Sesia, per a Dora Riparia, per à Dora Bàltea è per altri fiumi più chjuchi. U 30,3% di a superficia di a regione hè fatta da culline, u 43,3% da monti è u 26,4% sò pianure. I monti principali sò nant'à l'Alpi: Monte Rosa, Grande Paradisu passanu i 4000 metri, u Monte Visu ùn arriva pè 160 metri. E culline sò nant'u Canavese (à nordu-uvestu), è Langhe è u Roero (a sudu-uvestu) u Monferratu (à u meziornu). Ci sò dinù sfarenti lavi alpini. U più impurtante è pìu grande hè u Lagu Maggiore, chì cù u Ticinu marca a fruntiera incù a Lombardia. == Clima == U clima di u Piemonte hè cuntinentale. == Economia == U Piemonte hè una regione incù tradizione industriale. A fabrica pìù impurtante hè [[FIAT]]. Impurtante hè dinù l'agricultura (risu, granone, granu). Grande impurtanza à a cultivazione di a vigna nant'e culline di e Langhe, di u Roero, di u Monferratu è di l'altu Novarese pè a produzione di vinu. ==Da vede dinò== *[[Umberto Eco]] *[[Defendente Ferrari]] {{Regioni taliane}} [[Categoria:Regione taliana]] fih94tjf0ahdlqmijmzsn4e85r3z7b1 Puglia 0 8087 348804 348611 2015-07-06T09:44:43Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{regione taliana | regione=Puglia | nomeUfficiale=Puglia | blasone=Coat of Arms of Apulia.svg | bandera=Flag of Apulia.svg | capilocu=Bari | superficia=19.358 | pupulazione=4.083.050 | densita=211 | pruvincie= <li>{{IT-BA}}</li> <li>{{IT-BT}}</li> <li>{{IT-BR}}</li> <li>{{IT-FG}}</li> <li>{{IT-LE}}</li> <li>{{IT-TA}}</li> | cumune=258 | situ=http://www.regione.puglia.it/ | carta=Apulia in Italy.svg }} A '''Puglia''' hè una [[regioni taliane|regione]] [[Italia|taliana]]. ==Da vede dinò== *[[Lecce]] *[[Foggia]] {{Regioni taliane}} [[Categoria:Regione taliana]] lm1w9boivar83p7ou4jjck54theb1k2 Liguria 0 8088 343421 333062 2015-05-08T20:07:45Z Magioladitis 2824 All info is kept in Wikidata, removed: {{Link FA|it}} using [[Project:AWB|AWB]] (10904) wikitext text/x-wiki {{regione taliana | regione=Liguria | nomeUfficiale=Liguria | blasone=Coat of arms of Liguria.svg | bandera=Flag of Liguria.svg | capilocu=Genuva | superficia=5.421 | pupulazione=1.615.441 | densita=298 | pruvincie= <li>{{IT-GE}}</li> <li>{{IT-IM}}</li> <li>{{IT-SV}}</li> <li>{{IT-SP}}</li> | cumune=235 | situ=http://www.regione.liguria.it/ | carta=Liguria in Italy.svg }} A '''Liguria''' hè una [[regioni taliane|regione]] [[Italia|taliana]]. {{Regioni taliane}} [[Categoria:Regione taliana]] 0y7jg40csn1gcfkv33z8cl87ksehf75 Sardegna 0 8089 368411 363235 2020-08-07T15:07:59Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{regione taliana | regione=Sardegna | nomeUfficiale=Sardigna | blasone=Sardegna-Stemma.svg | bandera=Flag_of_Sardinia.svg | capilocu=Cagliari | superficia=24.090 | pupulazione=1.671.937 | densita=70 | pruvincie= <li>{{IT-CA}}</li> <li>{{IT-SU}}</li> <li>{{IT-NU}}</li> <li>{{IT-OR}}</li> <li>{{IT-SS}}</li> | cumune=377 | situ=http://www.regione.sardegna.it/ | carta=Sardinia in Italy.svg }} A '''Sardegna''', ancu '''Sardigna''' (in [[sassaresu]] '''Sardhigna''', in [[gadduresu]] '''Saldigna''', in [[lingua sarda|sardu]]: ''Sardinia'', ''Sardigna'', ''Sardingia'' o dinù ''Sardìnnia''), hè a siconda più grande isula di u Mediterraniu Occidentale dopu a [[Sicilia]] è dananzu a [[Corsica]] di a quale hè distante di solu 12 kilometri. Per una superficia di 24.090 km² a so demugrafia era in 2008 di 1.668.128 abitanti sia una densità di circa 70 abitanti/km². L'isula hè sopratuttu cumposta di culline è di pianure, u monte u più altu "Punta La Marmora" (Pedras Carpìdas, in Sardu) culmina à 1834m in u massicciu di u Gennargentu. Ghjè una pruvincia Taliana à statutu speciale, a so denuminazione esatta essendu "Regione Autonoma di a Sardegna". == Lingue : == Fora di u Talianu chì hè a lingua ufficiale, sò parlate assai lingue Rumanze in parechje varietà lucale. ===Sardu=== Si distingue principalamente in 2 varietà : ====Campidanese==== Diffusu in tutta a medità suttana di l'isula hè u più adupratu di i dialetti Sardi, hè cunnisciutu cum'è essendu u più nuvattivu è u più omogeneu. ====Logudorese==== Diffusu in u Nordu hè più vicinu da u Latinu, hà lasciatu un impurtanta tradizione literaria è puetica ciò chì li vale d'esse à spessu cunsideratu cum'è u più prestigiosu, a riferenza. U Nuorese bench'è fendu parte di e parlate Logudorese hè detta a più arcaica di e parlate Sarde. Hè stata un elemente centrale per cuncepì un mudellu di lingua Sarda Cumunu (Limba Sarda Comuna) sperimentalamente adupratu in 2006 per a scrittura di ducumenti à caratteri di coufficialità cù u Talianu. [[File:Sardinia Language Map.png|thumbnail|right|Repartizione di e lingue in Sardegna]] ===Corsu=== U Gadduresu è u Sassaresu assai vicini dà u Sartinesu sò cunsiderati cume varietà di a lingua Corsa. Si parla certe volte di "Corsu-Gallurese" o di "Diasistema Corsu-Sardu", u vucabulariu Gadduresu essendu cumpostu à 80% di Corsu Sartinese è à 20% di Sardu Logudorese. [[File:Dialetti_corsi.png|thumbnail|right|Repartizione di e lingue in Corsica]] ===Isulotti Linguistichi=== ====Catalanu==== Parlatu à l'ingiru di a cità d'Algheru, detta a piccula Barcelona. ====Ligure==== Parlatu in u circondu di a cumuna di Carloforte, dettu "U Pàize" (u paese, in Tabarchinu) [[File:Romance 20c en-2009-15-02.png|thumbnail|right|Repartizione di e lingue Rumanze in Europa]] === Cumparazione di u Patre Nostru : === ====Latinu==== Pater noster, qui est in caelis, sanctificetur nomen tuum. Adveniat regnum tuum, fiat voluntas tua sicut in caelo et in terra. Panem nostrum cottidianum da nobis hodie et dimitte nobis dedita nostra, sicut nos dimittimus debitoribus nostris. Et ne nos inducas in temptationem, sed libera nos a malo. Amen. ====Talianu==== Padre nostro che sei nei cieli, sia santificato il tuo nome; venga il tuo regno, sia fatta la tua volontà, come in cielo così in terra. Dacci oggi il nostro pane quotidiano, rimetti a noi i nostri debiti, come noi li rimettiamo ai nostri debitori e non ci indurre in tentazione, ma liberaci dal male. Amen. ====Sardu Campidanese==== Babbu nostu ki ses in is Celus, santificau siat su nòmini tuu, bengat a nosu su reinu tuu, fatta siat sa voluntadi tua comenti in su celu aici in sa terra. Su pani nostu de dogna di donanosidd' oi, e perdonanosì is peccaus nostus, comenti nosaturus perdonaus is depidoris nostus, no nosi lessis arrui in sa tentatzione, ma lìberanosì de su mali. Amen. ====Sardu Logudorese==== Babbu nostru ki istas in sos kelos, santificadu siat su nòmene tou, benzat a nois su regnu tou e fatta siat sa voluntade tua comente in su kelu gai in sa terra. Su pane nostru de dogni die dànnolu oe, perdona a nois sos peccados nostros comente nois perdonamus sos inimigos nostros, e non nos lesses ruer in tentatzione, ma lìberanos dae su male. Amen. ====Sardu Nuorese==== Babbu nostru, ki istas in sos chelos, santificau siat su lùmene Tuo; benzat a nois su regnu Tuo, fatta siat sa voluntade Tua comente in su kelu gai in sa terra. Dàe nos oje su pane nostru cotidianu, perdona a nois sos peccados nostros comente nois los perdonamus, e non nos lesses rugher in tentassione, ma lìberanos dae su male. Amen. ====Corsu (varietà settentriunale)==== Patre nostru chì sì in celu, ch'ellu sia santificatu u to nome; ch'ellu venghi u to regnu; ch'ella sia fatta a to vulintà, in terra cum'è in celu. Dacci oghjeghjornu u nostru pane cutidianu; è rimettici i nostri debbiti, cum'è nò i rimettimu à i nostri debbitori; ùn ci induce micca in tentazione, ma francaci da u male. Amè (è cusì sia) ====Corsu (variità miridiunali)==== Patri nosciu chì sè in celu, ch'eddu sighi santificatu u to nomu; ch'eddu venghi u to regnu; ch'edda sighi fatta a to vulintà, in tarra com'è in celu. Dacci oghjighjornu u nosciu pani cutidianu; è rimettici i nosci debbiti, com'è nò i rimittimu à i nosci dibbitori; ùn ci inducia micca in tintazioni, ma francaci da u mali. Amè (è cusì sighi) ====Francese==== Notre Père, qui es aux Cieux, que ton nom soit sanctifié, que ton règne vienne, que ta volonté soit faite sur la terre comme au ciel. Donne-nous aujourd’hui notre pain de ce jour, pardonne-nous nos offenses comme nous pardonnons aussi à ceux qui nous ont offensés, et ne nous soumets pas à la tentation, mais délivre-nous du mal. Amen. == Geugrafia == Longa di 270km è larga di 145km si trova à 189km di a penisula Taliana è a 184km di a Tunisia. Hè custituita per a maiò parte di culline è di qualchì pianura, a sola piaghja veramente rimarchevule ghjè quella di urigina fluviale di u Campidanu. I dui fiumi principali sò u Tirsu (135km) è a Flumendosa (127km). "Pedras Carpìdas", u monte u più altu di l'isula, truvendusi in u massicciu di Gennargentu culmina à 1834m. Invece hè alluntanata solamente di 12km di e Bocche di Bunifaziu, di un puntu di vista Geulogicu a Corsica è a Sardegna formanu un microcuntinente chì deriva in un pezzu sanicciu. Si parla tandu di bloccu Corsu-Sardu Vede u situ di u CCSTI di Corsica : [http://www.ccsti-corse.asso.fr/index.php?option=com_content&view=article&id=132:la-derive-corso-sarde&catid=35:les-news-du-ccsti-de-corse&Itemid=53 clicchendu quì] [[File:Gusana.jpg|thumbnail|right|Gennargentu è u lacu di Gusana]] == Fonte : == [http://it.wikipedia.org/wiki/Pagina_principale Wikipedia in Talianu] [http://fr.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal Wikipedia in Francese] http://www.orbilat.com/Languages/Italo-Romance_examples.html == Leia Interna : == *[http://sc.wikipedia.org/wiki/P%C3%A0gina_printzipale Wikipedia in Sardu] *[[Patre nostru|Articulu nantu à u Patre Nostru]] *[[Anonima Sequestra]] *[[Morra]] *[[Sardi (populu)]] == Leia Esterna : == [http://www.ditzionariu.org/home.asp Dizziunariu di lingua Sarda] [http://www.acalisa.org/ Acadèmia Campidanesa de sa Lìngua Sarda] [http://www.sotziulimbasarda.net/ Sotziu Limba Sarda] [http://salimbasarda.net/ Limba Sarda 2.0] [http://limbasardacomuna.blogspot.fr/ Limba Sarda Comuna] [http://limbasnatziones.tempusnostru.it/home.page?docId=1949 Limbas & Natziones] [http://www.sardegnadigitallibrary.it/ Sardegna Digital Library] {{Regioni taliane}} [[Categoria:Regione taliana]] q77rtoru0cp2gcr699zr1kzzv417tta Calabria 0 8090 331794 324563 2014-03-23T14:06:29Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{regione taliana | regione=Calabria | nomeUfficiale=Calabria | blasone=Coat of arms of Calabria.svg | bandera=Flag of Calabria.svg | capilocu=Catanzaru | superficia=15.079 | pupulazione=2.009.227 | densita=133,25 | pruvincie= <li>{{IT-CZ}}</li> <li>{{IT-CS}}</li> <li>{{IT-KR}}</li> <li>{{IT-RC}}</li> <li>{{IT-VV}}</li> | cumune=409 | situ=http://www.regione.calabria.it/ | carta=Map Region of Calabria.svg }} A '''Calabria''' hè una [[regioni taliane|regione]] [[Italia|taliana]]. {{Regioni taliane}} [[Categoria:Regione taliana]] fsdsvnsgvtlgumh81vzf2xjizg5unk9 Basilicata 0 8091 351628 350572 2015-08-11T09:49:02Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 4 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q1452]] wikitext text/x-wiki {{regione taliana | regione=Basilicata | nomeUfficiale=Basilicata | blasone=Regione-Basilicata-Stemma.svg | bandera=Flag of Basilicata.svg | capilocu=Putenza | superficia=9.992 | pupulazione=589.355 | densita=59 | pruvincie= <li>{{IT-MT}}</li> <li>{{IT-PZ}}</li> | cumune=131 | situ=http://www.basilicatanet.it/ | carta=Basilicata in Italy.svg }} A '''Basilicata''' (dinù '''Lucania''') hè una [[regioni taliane|regione]] [[Italia|taliana]]. {{Regioni taliane}} [[Categoria:Regione taliana]] a5quivlu2xpgyxujw7y5rglhzq0x0nn Molise 0 8092 333481 324565 2014-03-23T14:40:28Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{regione taliana | regione=Molise | nomeUfficiale=Molise | blasone=Regione-Molise-Stemma.svg | bandera=Flag of Molise.svg | capilocu=Campibassu | superficia=4.438 | pupulazione=320.360 | densita=72 | pruvincie= <li>{{IT-CB}}</li> <li>{{IT-IS}}</li> | cumune=136 | situ=http://www.regione.molise.it/ | carta=Molise in Italy.svg }} U '''Molise''' (o '''Mulise''') hè una [[regioni taliane|regione]] [[Italia|taliana]]. {{Regioni taliane}} [[Categoria:Regione taliana]] pil74f9zvaayul00thik0fv1qpex47v Terni 0 8093 371163 334616 2021-01-05T05:28:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Terni''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[File:Terni-Stemma.png|100px|right|none|Terni.]]<br /> |- | cumuna | Terni |- |statu |Italia |- | pruvincia | Terni |- | nome officiale | Terni |- | codice postale | 05100 |- | lungitudine | 12° 39′ 0′′ E |- | latitudine | 42° 34′ 0′′ N |- | altitudine | 130 metri |- | superficia | 211 km² |- | populazione | 109.000 |- | dinsità | 493 ab./km² |- | nome abitanti | ternani |- |} '''Terni''' hè una [[cumuna]] umbra di a [[pruvincia di Terni]]. Teni 109.000 abitanti. == Riferimenti == == Liami == *[http://www.comune.terni.it/ U situ ufficiali] {{Pruvincia di Terni}} [[Categoria:Cumuna d'Umbria]] cvwq4p0se5ym22ijwmorjf71k4v2ia9 Galera 0 8094 371566 354070 2021-01-05T05:41:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Galère - Pierre Puget 1655.png|thumb|right|250 px|Un disegnu d'una galera in portu]] A '''Galera''' hè un tipu di [[navi]] di [[guerra]] chì fù usata in u mari [[Mediterraniu]] duranti più di dui milla anni. U so declinu cuminciò à parta da u [[XVIIesimu seculu]]. U nomu "galera" deriva da a parolla [[lingua greca|greca]] ''galeas'', chì significheghja pesciu spada, parchì a forma di issa navi s'assumiglia à issu tipu di pesciu: era abbastanza longa, incù un [[rostru]] fissatu in a [[prua]] chì sirvia da sprunà i navi numichi. == Citazioni == Accadi chì a '''galera''' fussi mintuvata in a litteratura è in a cultura corsa. Par asempiu: * in a buccata: ''un assassinu di galera'' == Rifarenzi == == Liami == dzgf0uu2n5jr2orvvesna5oou52v2bp Strada 0 8095 371164 362695 2021-01-05T05:28:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Azriely Center 12.JPG|miniatura|Strada]] Una '''strada''' hè una purzioni di [[statu|tarritoriu]], utilizata da l'[[omu]] par facilità u passaghju è u trasportu di i parsoni è di i [[cummerciu|marcanzii]], trà dui [[giugrafia|lochi]]. == Citazioni == Accadi chì a '''strada''' fussi mintuvata in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]] [[Corsica|corsa]]. Par asempiu: * in a buccata: ''un assassinu di strada'' * in a canzona ''L'Alta strada'' di [[Canta u Populu Corsu]] == Rifarenzi == == Liami == == Da veda dinò == * u [[stradonu]] * u [[stradeddu]] [[Categoria:Pulitica]] [[Categoria:Giugrafia]] scabr3hvkfdik0wpkpb0zfclg5i0s72 Affannu 0 8096 371165 350948 2021-01-05T05:28:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L''''affannu''' hè l'esse affannatu. == Citazioni == Accadi chì l''''affannu''' fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu: * in a buccata: ''ùn avè altru affannu'' * in a canzona ''Anniversariu'' di [[Petru Santu Leca]]: :Dighjà nove [[annu|anni]]! Mi ricordu quella [[sera]] :Piena d'affannu, di [[spaventu]] è di [[dulore]]. :À bassa [[voce]], tù dicii una [[Cristianesimu|prighera]], :È cù tecu prigava, o Mà, lu nostru [[amore]]... == Rifarenzi == == Liami == [[Categoria:Società]] 94h8l7z2c08w2by5mb1yrpjqb2wpazf Bari 0 8097 378799 371634 2022-03-22T21:23:14Z CommonsDelinker 173 Replacing CoA_Città_di_Bari.svg with [[File:Bari-Stemma.svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR4|Criterion 4]] (harmonizing names of file set)). wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Bari''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[File:Bari-Stemma.svg|100px|right|none|Bari.]]<br /> |- | cumuna | Bari |- |statu |Italia |- | pruvincia | Bari |- | nome officiale | Bari |- | codice postale | |- | lungitudine | 16° 52′ 0′′ E |- | latitudine | 41° 8′ 0′′ N |- | altitudine | 1 metri |- | superficia | 116,20 km² |- | populazione | 328.458 |- | dinsità | 2.832 ab./km² |- | nome abitanti | baresi |- |} '''Bari''' hè una [[cumuna]] di [[Puglia]] di a [[pruvincia di Bari]]. Teni 328.458 abitanti. <gallery> File:Castello normanno-svevo (Bari) 2017.jpg File:Izlošci zbirke u Bariju.jpg File:Bari u rujnu.jpg File:Palazzo del Governo (Bari).jpg File:Spomenik u talijanskom gradu Bariju.jpg File:Palazzo delle Finanze (Bari).jpg File:Katedrala sv. Sabina.jpg File:Katedrala sv. Sabina, Bari, Apulija.jpg File:U Bazilici svetog Nikole u Bariju 2017.jpg File:Nadvratnik crkve u Bariju.jpg File:U Bariju u crkvi 2017.jpg File:Crkva, Bari 2017.jpg File:Muzej sv. Nikole.jpg File:U Bariju gradu.jpg </gallery> == Riferimenti == == Liami == * [http://www.comune.bari.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Bari]] 0fhvzfz19qtv20jqd9msz3k97z29lot Foggia 0 8098 371167 343758 2021-01-05T05:28:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Foggia''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[File:Foggia-Stemma.png|100px|right|none|Foggia.]]<br /> |- | cumuna | Foggia |- |statu |Italia |- | pruvincia | Foggia |- | nome officiale | Foggia |- | codice postale | 71100 |- | lungitudine | 15° 34′ 0′′ E |- | latitudine | 41° 28′ 0′′ N |- | altitudine | 76 metri |- | superficia | 507 km² |- | populazione | 154.780 |- | dinsità | 288 ab./km² |- | nome abitanti | foggiani |- |} '''Foggia''' hè una [[cumuna]] di [[Puglia]] di a [[pruvincia di Foggia]]. Teni 154.780 abitanti. == Riferimenti == == Liami == * [http://www.comune.foggia.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Foggia]] hchyikla8b5kpdjarktfb2mfukayal9 Brindisi 0 8099 371168 351067 2021-01-05T05:28:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Brindisi''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | <br /> |- | cumuna | Brindisi |- |statu |Italia |- | pruvincia | Brindisi |- | nome officiale | Brindisi |- | codice postale | 72100 |- | lungitudine | 17° 56′ 0′′ E |- | latitudine | 40° 38′ 0′′ N |- | altitudine | 15 metri |- | superficia | 328 km² |- | populazione | 88.667 |- | dinsità | 266 ab./km² |- | nome abitanti | brindisini |- |} '''Brindisi''' hè una [[cumuna]] di [[Puglia]] di a [[pruvincia di Brindisi]]. Teni 88.667 abitanti. == Riferimenti == == Liami == * [http://www.comune.brindisi.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Brindisi]] 1eanej1iors95sw47kxjc25pxbiye5b Taranto 0 8100 371169 343760 2021-01-05T05:28:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Taranto''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | |- | cumuna | Taranto |- |statu | Italia |- | pruvincia | Taranto |- | nome officiale | Taranto |- | codice postale | 74100 |- | lungitudine | 17° 14′ 0′′ E |- | latitudine | 40° 28′ 0′′ N |- | altitudine | 15 metri |- | superficia | 217 km² |- | populazione | 199.012 |- | dinsità | 973 ab./km² |- | nome abitanti | tarantini o tarentini |- |} '''Taranto''' hè una [[cumuna]] di [[Puglia]] di a [[pruvincia di Taranto]]. Teni 199.012 abitanti. == Riferimenti == == Liami == *[http://www.comune.taranto.it/ U situ ufficiali] *[http://www.filonidetaranto.it/ Centro Culturale Filonide] [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Taranto]] phjkvm0bhwsx3lmglurvdda5ilawigg Lecce 0 8101 343116 333033 2015-05-05T01:49:32Z Phyrexian 1389 categurie wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Lecce | blasone=LecceStemma.png | nomeUfficiale=Lecce | sigluRegione=PUG | sigluPruvincia=LE | latitudineGradi=40 | latitudineMinute=21 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=18 | lungitudineMinute=10 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=49 | superficia=238 | pupulazione=94.178 | densita=396 | merre=Paolo Perrone | posta=73100 | telefunu=0832 | istat=075035 | abitanti=Leccesi | patrone=Sant'Uronzu | festa=u [[26 d'aostu]] | situ=http://www.comune.lecce.it/ }} '''Lecce''' hè una [[cumuna]] è una cità [[Italia|taliana]], capilocu di a [[pruvincia di Lecce|pruvincia omonima]] in [[Puglia]]. [[File:Piazza Duomo.jpg|thumb|none|300px|Piazza Duomo]] ===Cumune cuntigue=== [[Arnesano]], [[Cavallino]], [[Lequile]], [[Lizzanello]], [[Monteroni di Lecce]], [[Novoli]], [[San Cesario di Lecce]], [[San Pietro in Lama]], [[Squinzano]], [[Surbo]], [[Torchiarolo]] ([[Pruvincia di Brindisi|BR]]), [[Trepuzzi]], [[Vernole]]. [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Lecce]] c990ru5afonhpy0p9zbswcsh900ax58 Bergamu 0 8102 374411 371170 2021-07-25T05:03:38Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Bergamu'''|[[File:Bgalta2.JPG|thumb|300px|center|Bergamu Alta]] |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | <br /> |- | cumuna | Bergamu |- |statu | Italia |- | pruvincia | Bergamu |- | nome officiale | Bergamo |- | codice postale | 24100 |- | lungitudine | 9° 40′ 0′′ E |- | latitudine | 45° 42′ 0′′ N |- | altitudine | 249 metri |- | superficia | 38,7 km² |- | populazione | 117.887 |- | dinsità | 3.046 ab./km² |- | nome abitanti | bergamaschi |- |} '''Bergamu''' (''Bèrghem'' in lumbardu, ''Bergamo'' in talianu) hè una [[cumuna]] [[Lumbardia|lumbarda]] di a [[pruvincia di Bergamu]]. Teni 117.887 abitanti. == Riferimenti == == Liami == * [http://www.comune.bergamo.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuni di Lombardia]] enkb4jrii4mg9g7lv5segvs5wzulcqc Sondrio 0 8103 374419 371171 2021-07-25T06:00:53Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Sondrio'''|[[File:Dicembre 2012 Sondrio.jpg|thumb|300px|center|Sondrio, dicembre 2012.]] |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[Image:Sondrio-Stemma.png|100px|right|none|Sondrio.]]<br> |- | cumuna | Sondrio |- |statu | Italia |- | pruvincia | Sondrio |- | nome officiale | Sondrio |- | codice postale | 23100 |- | lungitudine | 9° 52′ 0′′ E |- | latitudine | 46° 10′ 0′′ N |- | altitudine | |- | superficia | 20 km² |- | populazione | 21.790 |- | dinsità | 1.071 ab./km² |- | nome abitanti | sondriesi |- |} '''Sondrio''' hè una [[cumuna]] [[Lumbardia|lombarda]] di a [[pruvincia di Sondrio]]. Teni 21.790 abitanti. == Riferimenti == == Liami == *[http://www.comune.sondrio.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuni di Lombardia]] 8eb3i806uaal81w7h9oyb5jtgdpm86l Mantova 0 8104 374417 371172 2021-07-25T05:49:15Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Mantova''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[File:Mantova - Profilo di Mantova.jpg|thumb|300px|center|Mantova.]]<br> [[File:Mantova-Stemma.svg|100px|right]] |- | cumuna | Mantova |- |statu | Italia |- | pruvincia | Mantova |- | nome officiale | Mantova |- | codice postale | 46100 |- | lungitudine | 10° 48′ 0′′ E |- | latitudine | 45° 10′ 0′′ N |- | altitudine | 19 metri |- | superficia | 63 km² |- | populazione | 48.103 |- | dinsità | 736 ab./km² |- | nome abitanti | mantovani |- |} '''Mantova''' hè una [[cumuna]] lombarda di a [[pruvincia di Mantova]]. Teni 48.103 abitanti. == Riferimenti == == Liami == * [http://www.comune.mantova.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuni di Lombardia]] dhn28wyvwt5v5o3m2is61nlzbrikhlx Cremona 0 8105 378433 374415 2022-02-06T19:12:02Z Εὐθυμένης 6534 ([[c:GR|GR]]) [[File:Stemma-cremona.jpg]] → [[File:Coat of arms of Cremona.svg]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Cremona'''|[[File:Crémone 2010 53 (8189591587).jpg|thumb|300px|center|Cremona da ò "Torrazzo" (2010).]] |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" |[[File:Coat of arms of Cremona.svg|100px|right]]<br /> |- | cumuna | Cremona |- |statu | Italia |- | pruvincia | Cremona |- | nome officiale | Cremona |- | codice postale | 26100 |- | lungitudine | 10° 2′ 0′′ E |- | latitudine | 45° 8′ 0′′ N |- | altitudine | 47 metri |- | superficia | 70 km² |- | populazione | 71.533 |- | dinsità | 992 ab./km² |- | nome abitanti | cremonesi |- |} '''Cremona''' hè una [[cumuna]] lombarda di a [[pruvincia di Cremona]]. Teni 71.533 abitanti. [[Image:26100 Cremona, Province of Cremona, Italy - panoramio (6).jpg|thumb|300px|left|Cremona, Duomo.]] {{clear}} == Riferimenti == == Liami == * [http://www.comune.cremona.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuni di Lombardia]] scrht1y9rf1qdo2rwb8i8p0g5jk9zok Lodi 0 8106 374416 371174 2021-07-25T05:45:10Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Lodi'''|[[File:Duomo lodi.jpg|thumb|300px|center|Duomo Lodi.]] |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" |[[File:Flag of Lodi.svg|150px|left]] [[Image:Lodi-Stemma.png|100px|right|none|Lodi.]]<br> |- | cumuna | Lodi |- |statu | Italia |- | pruvincia | Lodi |- | nome officiale | Lodi |- | codice postale | 26900 |- | lungitudine | 9° 30′ 0′′ E |- | latitudine | 45° 19′ 0′′ N |- | altitudine | 87 metri |- | superficia | 41 km² |- | populazione | 42.702 |- | dinsità | 984,9 ab./km² |- | nome abitanti | lodigiani o laudensi |- |} '''Lodi''' hè una [[cumuna]] lombarda di a [[pruvincia di Lodi]]. Teni 42.702 abitanti. == Riferimenti == == Liami == *[http://www.comune.lodi.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuni di Lombardia]] 3nuot2wal0ogdw94rpu5yh49rm1xbx1 Porto Alegre 0 8107 374145 372640 2021-06-02T12:11:47Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="270px" |+<span style="font-size:large;">'''Porto Alegre'''</span> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan="2" | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | align="center" width="140px" | [[File:Bandeira de Porto Alegre.svg|140px]] | align="center" width="140px" | [[File:Porto Alegre (RS) - Brasao.svg|100px]] |- |} |- |----- bgcolor="#FFFFFF" | Paese | [[Brasile]] |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Statu]] | [[Rio Grande do Sul]] |- | [[Superficia]] | 496,827 km² |----- bgcolor="#FFFFFF" | Populazione | 1.440.939 <small>([[2006]])</small> |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Latitudine]] | 30º 01' S |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Lungitudine]] | 51º 13' O |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[altitudine]] | 10 m |- | Situ ufficiali | http://www.portoalegre.rs.gov.br/ |- ! colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Mapa di a cità in [[Brasile]]. |----- ! colspan="2" bgcolor="#FFFFFF" | [[File:Locator map of Porto Alegre in Rio Grande do Sul.svg|290px]] |} '''Porto Alegre''' hè una cità di u [[Brasile]] è a capitale di u Statu di u [[Rio Grande do Sul|Rio Grande di u Sudu]]. Teni 1.440.939 abitanti. ==Da vede dinò== *[[Arara]] *[[Belo Horizonte]] *[[Brasilia]] *[[Cachoeira do Sul]] *[[Campinas]] *[[Paulínia]] *[[Catalão]] *[[Curitiba]] *[[Fortaleza]] *[[Manaus]] *[[Porto Velho]] *[[Rio Branco]] *[[Rio de Janeiro]] *[[Santos]] *[[São José do Rio Preto]] *[[Osasco (São Paulo)]] *[[São Paulo]] *[[Taubaté]] [[Categoria:Cità di u Brasile|Porto Alegre]] 90uze4s831pmehdrlsbjokeyikng0ag Categoria:Astrunumia 14 8110 335450 324579 2014-03-23T18:08:38Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Scienze esatte è naturale]] ok3gjsbxrbp3jh3ylgca7m5h137miw9 Stagnu di Casavone 0 8111 371176 364142 2021-01-05T05:28:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Casavone pond.JPG|250px|right|thumb|U stagnu di Casavone]] U '''Stagnu di Casavone''' (o [[Stagnu di Casavona]]) hè un stagnu di [[Corsica]]. Hè situatu annantu à u territoriu di a cumuna di [[Grussetu è a Prugna]], à u cantu di u [[mare]], vicinu à a [[torra di Capitellu]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Stagni di Corsica}} [[Categoria:Stagni di Corsica]] 7zqxjog1t0hiluqip9614rfzegbb0sw Stagnu di Casavona 0 8112 45279 45278 2006-11-22T17:29:16Z 83.201.132.26 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Stagnu di Casavone]] oqiluukbsds7oo4h6cvuexu0vum7hia Lumbardia 0 8113 368705 350490 2020-09-15T07:37:52Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{regione taliana | regione=Lumbardia | nomeUfficiale=Lombardia/Lumbardia | blasone=Flag of Lombardy square.svg | bandera=Flag of Lombardy.svg | capilocu=Milanu | superficia=23.865 | pupulazione=9.815.700 | densita=411 | pruvincie= <li>{{IT-BG}}</li> <li>{{IT-BS}}</li> <li>{{IT-CO}}</li> <li>{{IT-CR}}</li> <li>{{IT-LC}}</li> <li>{{IT-LO}}</li> <li>{{IT-MN}}</li> <li>{{IT-MI}}</li> <li>{{IT-MB}}</li> <li>{{IT-PV}}</li> <li>{{IT-SO}}</li> <li>{{IT-VA}}</li> | cumune=1546 | situ=http://www.regione.lombardia.it/ | carta=Lombardy in Italy.svg }} A '''Lumbardia''' hè una [[regioni taliane|regione]] [[Italia|taliana]]. ==Da vede dinò== *[[Predore]] *[[Sondrio]] *[[Bergamu]] *[[Villa d'Adda]] *[[Castel Goffredo]] {{Regioni taliane}} [[Categoria:Regione taliana]] bq2jfgezg3hl0obsshh8t37fmpq2s22 Varese 0 8114 374420 371177 2021-07-25T06:05:37Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Varese'''|[[File:Varese San Ambrogio.JPG|thumb|300px|center|Varese, Sant'Ambrogio.]]<br> [[File:Flag of Varese.jpg|130px|left]] |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[Image:Varese-Stemma.png|100px|right|none|Varese.]]<br> |- | cumuna | Varese |- |statu | Italia |- | pruvincia | Varese |- | nome officiale | Varese |- | codice postale | 21100 |- | lungitudine | 8° 50′ 0′′ E |- | latitudine | 45° 49′ 0′′ N |- | altitudine | 382 metri |- | superficia | 54 km² |- | populazione | 96.917 |- | dinsità | 1.795 ab./km² |- | nome abitanti | varesini |- |} '''Varese''' hè una [[cumuna]] lombarda di a [[pruvincia di Varese]]. Teni 96.917 abitanti. {{clear}} == Riferimenti == == Liami == *[http://www.comune.varese.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuni di Lombardia]] q4olq4tk8dljlfjcdwj9lvwllg9pktw Template:Statu 10 8115 375913 351620 2021-08-20T00:40:21Z Minorax 15175 cleanup wikitext text/x-wiki {{Box titolo|ABCDEF|{{{nomeCompleto}}}<br />''{{{nomeUfficiale}}}''}} {{Box bandiera|{{{linkBandiera}}}|{{{paginaBandiera}}}|{{{linkStemma}}}|{{{paginaStemma}}}}} |- {{#if:{{{motto|}}}||class="hiddenStructure noprint"}} | {{Box sezione|ffffff|Mottu: ''{{{motto}}}''{{#if:{{{mottoTraduzione|}}}|<br />({{{mottoTraduzione}}})}}}} |- {{#if:{{{linkLocalizzazione|}}}|{{Box mappa|{{{linkLocalizzazione}}}|250}}}} {{Box|Lingue ufficiali|{{{lingua}}}}} {{Box|Capitale|{{{capitale}}} {{#if:{{{capitaleAbitanti|}}}|&nbsp;<small>({{{capitaleAbitanti}}}&nbsp;ab.{{#if:{{{capitaleAbitantiAnno|}}} |&nbsp;/&nbsp;{{{capitaleAbitantiAnno}}}}})</small>}} }} {{Box sezione|ABCDEF|'''Pulitica'''}} {{Box|Forma di guvernu|{{{governo}}}}} {{#if:{{{elenco capi di stato|}}}|{{Box|{{{elenco capi di stato}}}|{{{presidente}}}}}|{{Box|Capo di stato|{{{presidente}}}}} }} {{#if:{{{elenco capi di governo|}}}|{{Box|{{{elenco capi di governo}}}|{{{primoMinistro}}}}}|{{Box|Capo di governo|{{{primoMinistro}}}}} }} {{#if:{{{indipendenza|}}}|{{Box|Indipendenza|{{{indipendenza}}}}} }} {{#if:{{{ingressoONU|}}}|{{Box|Entrata in l'[[ONU]]|{{{ingressoONU}}}}} }} {{#if:{{{ingressoUE|}}}|{{Box|Entrata in l'[[Unione europea|UE]]|{{{ingressoUE}}}}} }} {{Box sezione|ABCDEF|'''Superficia'''}} {{Box|Tutale|{{{superficieTotale}}} km²}} {{Box|Acque|{{#ifeq:{{{superficieAcqua}}}|trascurabile|trascurabile|{{{superficieAcqua}}} %}}}} {{Box sezione|ABCDEF|'''Pupulazione'''}} {{Box|Tutale|{{{popolazioneTotale}}}&nbsp;ab.}} {{Box|Densità|{{{popolazioneDensita}}}&nbsp;ab./km²}} {{Box sezione|ABCDEF|'''Geografia'''}} {{Box|Cuntinente|{{{continente}}}}} {{Box|Fusu orariu|{{{orario}}}}} {{Box sezione|ABCDEF|'''Ecunumia'''}} {{Box|Muneta|{{{valuta}}}}} {{#if:{{{PIL|}}}|{{Box|[[Prodotto Interno Lordo|PIL]]&nbsp;([[Parità dei poteri di acquisto|PPA]])&nbsp;&nbsp;<small>({{{PILAnno}}})</small>|{{{PIL}}}&nbsp;milioni di {{{PILValuta}}}&nbsp;&nbsp;([[Lista di stati per PIL (PPA)|{{{PILOrdine}}}°]])}}}} {{#if:{{{PILprocapite|}}}|{{Box|[[reddito procapite|PIL procapite]] ([[Parità dei poteri di acquisto|PPA]])&nbsp;&nbsp;<small>({{{PILprocapiteAnno}}})</small>|{{{PILprocapite}}}&nbsp;{{{PILprocapiteValuta}}}&nbsp;&nbsp;([[Lista di stati per PIL (PPA) procapite|{{{PILprocapiteOrdine}}}°]])}}}} {{#if:{{{HDI|}}}|{{Box|[[Indice di sviluppo umano|ISU]]&nbsp;&nbsp;<small>({{{HDIAnno}}})</small>|{{{HDI}}}&nbsp;&nbsp;([[Lista di stati per Indice di sviluppo umano|{{{HDIOrdine}}}°]])}}}} {{Box|Energia|{{{energia}}} {{#if:{{{energia}}}|&nbsp;kW/ab.}} }} {{Box sezione|ABCDEF|'''Varie'''}} {{Box|Duminiu internet|{{{tld}}}}} {{Box|Indicativu telefonicu|{{{telefono}}}}} {{Box|Siglu autom.|{{{targa}}}}} {{Box|Innu|{{{inno}}}}} {{Box|Festa naziunale|{{{festa}}}}} |- {{#if:{{{note|}}}||class="hiddenStructure noprint"}} | {{Box note|{{{note}}}}} |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu impurtatu da it.wiki|Statu]] [[rmy:Sikavno:MoxtonThema]] </noinclude> h7faf5l06p8iveh3tfgqhkw2byyz4ka Template:Box bandiera 10 8116 335151 147649 2014-03-23T17:58:51Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki |- | align="center" colspan="2" style="border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080"| {| style="text-align: center; border-collapse:collapse" |- style="vertical-align: middle" | style="border: 0;" | <span style="display:table-cell; border-collapse:collapse; border: solid 1px #BBB">{{#if:{{{1|}}}|[[Image:{{{1}}}|125px|left]]}}</span> | | | style="border:1" | {{#if:{{{3|}}}|[[Image:{{{3}}}|80px|right]]}} |- style="font-size:smaller" | style="border:0" | {{#if:{{{2|}}}|[[{{{2}}}|Bandera]]}} | | | style="border:0" | {{#if:{{{4|}}}|[[{{{4}}}|Blasone]]}} |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu impurtatu da it.wiki|Box bandiera]]</noinclude> f03pxn7cdwoej05u0om0qpqmhv7rogn Template:Box sezione 10 8118 335154 147604 2014-03-23T17:58:54Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki |- |colspan=2 align=center bgcolor="#{{{1}}}" style="border:1px solid #808080;" | {{{2}}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu impurtatu da it.wiki|Box sezione]]</noinclude> 21aj1l1cchy9vvza2upbarw85phhzkw Template:Box mappa 10 8120 335152 119198 2014-03-23T17:58:52Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki |- |colspan="2" align="center" bgcolor="#FFFFFF" style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080; " | {{#if:{{{2|}}} |[[Image:{{{1}}}|{{{2}}}px|]] |[[Image:{{{1}}}|295px|]]}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu impurtatu da it.wiki|Box mappa]]</noinclude> q5s5z8vscs4hebzgo55woz5t6oh74u8 Casteddu di Tappa 0 8122 371178 364025 2021-01-05T05:28:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Casteddu di Tappa5.JPG|thumb|300 px|U casteddu di Tappa]] U '''Casteddu di Tappa''' (o [[Castellu di Tappa]]) hè un [[situ archiulogicu]] situatu annantu à a [[cumuna]] di [[Porti-Vechju]]. U casteddu di Tappa hè un situ preistoricu di u neuliticu. Hè situatu trà [[Sotta]] è [[Porti-Vechju]]. Hè l'archiulogu [[Roger Grosjean]] chì hà fattu i primi ricerchi annantu à u casteddu di Tappa. U munimentu sarìa statu custruitu versu à fini di u sicondu milleniu nanzu à Cristu. U situ cumprendi un munimentu principali di forma ronda chì pudarìa essa una torra. U diamitru d'issa torra hè di 11 metri. U casteddu, d'appressu l'archiuloghi, era un picculu [[paesi]] à l'ebbica, ind'edda vivìa una cumunità. L'attività di issa cumunità era a pesca è a caccia, ma dinò l'agricultura. A stuttura di u munimentu faci pinsà ch'iddu era piuttostu par l'[[inguernu]], in cuntrastu incù un situ com'è [[Cuccuruzzu]], chì era piuttostu par l'[[istatina]]. == Gallaria d'imagini == <gallery> Image:Casteddu di Tappa1.JPG| Image:Casteddu di Tappa2.JPG| </gallery> <gallery> Image:Casteddu di Tappa3.JPG| Image:Casteddu di Tappa4.JPG| </gallery> == Rifarenzi == * Leandri, Franck è Chabot, Laurent (2003). Monumenti di Corsica Edisud. Aix-en-Provence (in francesu) == Liami == * [http://adecec.net/voce-nustrale/nuti/20060622.html U situ di Tappa, [[Adecec]]] * [http://perso.orange.fr/bludimare/tappa.htm Tappa (in francesu)] {{Template:Situ archeologicu di Corsica}} [[Categoria:Situ archiulogicu di Corsica]] hdcfyjeopyedvk8imnz9r70msiifon8 Castellu di Tappa 0 8123 45389 2006-11-24T17:15:23Z 83.201.65.99 Redirecting to [[Casteddu di Tappa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Casteddu di Tappa]] 1v097pf4hx39i6uwnpmldevslrv0hb5 Template:Unione europea 10 8124 365514 359492 2020-01-31T23:27:17Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki {| class="toccolours itwiki_template_toc" style="margin-top:.5em; text-align:center" | [[Image:Flag of Europe.svg|border|30px|Bandera di l'Unioni Auropea]] ! width="100%" bgcolor="lightsteelblue"|I stati membri di l'[[Unioni Auropea]] | [[Image:Flag of Europe.svg|border|30px|Bandera di l'Unione europea]] |- | colspan="3" | {{AUT}} - {{BEL}} - {{BGR}} - {{CZE}} - {{CYP}} - {{HRV}} - {{DNK}} - {{EST}} - {{FIN}} - {{FRA}} - {{DEU}} - {{GRC}} - {{IRL}} - {{ITA}} - {{LVA}} - {{LTU}} - {{LUX}} - {{MLT}} - {{NLD}} - {{POL}} - {{PRT}} - {{ROU}} - {{SVK}} - {{SVN}} - {{ESP}} - {{SWE}} - {{HUN}} |}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] [[Categoria:Unioni Auropea|_]]</noinclude> tqnkrszn8ksuvceljtkw06gvye5mjro Milanu 0 8126 374418 371179 2021-07-25T05:58:24Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Milanu'''|[[File:Milano Duomo 1.jpg|thumb|center|300px|none|Piazza Duomo.]]<br>[[File:Flag of Milan.svg|130px|left]]<br> [[File:CoA Città di Milano.svg|80px|right]] |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | <br /> |- | cumuna | Milanu |- |statu | Italia |- | pruvincia | Milanu |- | nome officiale | Milano |- | codice postale | 20100 |- | lungitudine | 9° 10′ 0′′ E |- | latitudine | 45° 28′ 0′′ N |- | altitudine | 120 metri |- | superficia | 182 km² |- | populazione | 1.308.311 |- | dinsità | 6.988 ab./km² |- | nome abitanti | milanesi o meneghini |- |} '''Milanu''' hè una [[cumuna]] lombarda di a [[pruvincia di Milanu]], hè a capitali amministrativa di a rigioni [[Lumbardia]]. Teni 1.308.311 abitanti. == Sporti == * [[Milan]] * [[Inter]] == Da vede dinò == * [[Silvio Berlusconi]] {{clear}} == Riferimenti == == Liami == * [http://www.comune.milano.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuni di Lombardia]] rsva0p9vo6oxzqg6n0as8bjkjiwptue Template:Scrivanu in lingua corsa 10 8127 373970 359204 2021-06-02T11:12:34Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| id="toc" align="center" style="margin:auto;" |- | style="background:#ccccff" align="center" | '''I scrivani in [[lingua corsa]]''' |- | align="center" style="font-size: 90%;" | [[Ghjuvan Ghjacumu Albertini]] - [[Tomasu Alfonsi]] - [[Ghjuvanni Ambroggi]] - [[Lisandru Ambrosi]] - [[Dumenicu Andreotti]] - [[Guidu Benigni]] - [[Marcu Biancarelli]] - [[Petru Borghetti]] - [[Anghjulu Canarelli]] - [[Dumenicu Carlotti]] - [[Santu Casanova]] - [[Matteu Ceccaldi]] - [[Marcu Ceccarelli]] - [[Ghjuvan' Maria Comiti]] - [[Rinatu Coti]] - [[Simonu Dary]] - [[Paulu Matteiu Della Foata]] - [[Alanu di Meglio]] - [[Anton Francescu Filippini]] - [[Peppu Flori]] - [[Ghjuvan' Ghjiseppu Franchi]] - [[Ghjacumu Fusina]] - [[Carulu Giovoni]] - [[Ghjuvan'Vitu Grimaldi]] - [[Guglielmu Guglielmi]] - [[Marceddu Jureczek]] - [[Petru Santu Leca]] - [[Petru Matteu Lucciana]] - [[Anton Bastianu Lucciardi]] - [[Ghjuvan' Petru Lucciardi]] - [[Lisandru Marcellesi]] - [[Antone Leonardu Massiani]] - [[Ghjuvan' Luigi Moracchini]] - [[Roccu Multedo]] - [[Lisandru Muzy]] - [[Bastianu Nicolai]] - [[Ghjannettu Nottini]] - [[Saveriu Paoli]] - [[Anton' Battista Paoli]] - [[Arnestu Papi]] - [[Antone Marcu Peretti]] - [[Tumasgiu Pasquale Peretti]] - [[Ugu Francescu Peretti della Rocca]] - [[Lisandru Petrignani]] - [[Ghjuvan' Petru Ristori]] - [[Francescu Piazzoli]] - [[Petru Rocca]] - [[Ghjuvan' Teramu Rocchi]] - [[Natale Rocchiccioli]] - [[Simonu di San Ghjorghju]] - [[Ghjacumu Simonpoli]] - [[Ghjacumu Thiers]] - [[Dumenicu Antone Versini]] - [[Ghjacumu Santu Versini]] - [[Salvatore Viale]] - [[Paulu Zarzelli]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" | |- |}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]]</noinclude> i0ws8nu496r4hv2uw2usqr13xutsvzy Urnanu 0 8128 363908 362030 2019-10-03T11:14:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-d'urnanu.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve d'Urnanu]] L''''Urnanu''' (o [[Ornanu (pieve)|Ornanu]]) hè u nomu d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]]. Questa pieve si situeghjava in lu Mezu Taravu, è u so paese più importante ghjera Santa Maria Sichè, induve esistenu sempre e ruvine di l'anticu castellu di a famiglia d'Ornanu. == Geografia == U territoriu di a pieve d'Urnanu currisponde oghje à i paesi di : * [[Urbalacò|Urbalaconu]] ; * [[Zigliara]] ; * [[U Furciolu]] ; * [[Santa Marìa d'Urnanu|Santa Maria Sichè]] ; * [[Cardu è Turghjà]] ; * [[Vargualè]] ; * [[Campu]] ; * [[Quàsquara]] ; * [[Azilonu è Ampaza]] ; * [[Frassetu]] ; * [[Grussetu è Prugna]] ; * [[Albitreccia]] ; * [[Pitrusedda]] ; * [[Cugnòculu|Cugnoculi è Muntichji]] ; * [[Pila è Canali]] ; * [[Sarra di Farru]]. == Chjesa pievana == A chjesa pievana era San Ghjuvanni Battista, in Urbalaconu<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]], ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967.</ref>. == Liami == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Riferenze == {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica]] dn57nwx9j18ahmrmgw4bci4qtb33sh5 Penitenziariu di Chjavari 0 8129 119345 45477 2008-02-24T14:13:44Z Alexbot 323 Robot : répare double redirection wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pinitinziariu di Chjavari]] q3bsfgpoe0l1o9cgkchb71an7h3jz9k Pinitinziariu di Chjavari 0 8130 371180 333910 2021-01-05T05:28:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Pinitinziariu Chjavari.JPG|thumb|300 px|U Pinitinziariu di Chjavari]] U '''Pinitinziariu di Chjavari''' (o [[Penitenziariu di Chjavari]]) hè un anzianu stabilimentu penitinziariu, situatu in [[Chjavari]], annantu a cumuna di [[Coti è Chjavari]]. U pinitenziariu si trova trà Verghja è [[Coti]], à circa 30 kilomitri d'[[Aiacciu]]. U tarrenu hè statu cumpratu prima da u Statu à i cumuni di [[Frassetu]] è di [[Quasquara]]. I prubitarii sò stati sprupriati. Ma u pinitinziariu hà cissatu di funziunà à parta da u prima lugliu [[1906]]. == Gallaria d'imagini == <gallery> Image:Pinitinziariu Chjavari1.JPG| Image:Pinitinziariu Chjavari2.JPG| </gallery> == Liami == * [http://www.taravu.com/aubin/coti-chiav.htm Coti Chjavari, U Taravu] == Da veda dinò == * [[Coti è Chjavari]] * [[Chjavari]] [[Categoria:Munimentu di Corsica]] [[Categoria:Coti è Chjavari]] pt70fsrvfw192iuw59ostef0slok0yj Penitenziariu di Coti 0 8131 119346 45478 2008-02-24T14:13:56Z Alexbot 323 Robot : répare double redirection wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pinitinziariu di Chjavari]] q3bsfgpoe0l1o9cgkchb71an7h3jz9k Penitinziariu di Coti 0 8132 119347 45479 2008-02-24T14:14:10Z Alexbot 323 Robot : répare double redirection wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pinitinziariu di Chjavari]] q3bsfgpoe0l1o9cgkchb71an7h3jz9k Coti è Chjavari 0 8133 365912 365911 2020-04-06T17:58:53Z 37.165.53.41 wikitext text/x-wiki '''Coti è Chjavari''' (in [[lingua italiana|italianu]]: Coti-Chiavari) hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suttana]]. {{cumuna|cumuna=Coti è Chjavari | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= | cantonu= | insee=[[2A098]] | cp=[[20138]] | merri=Henri Antona | intercomm= | longitudina= | latitudina= | alt= | superficia= | pop=[[490]] | dinsità= }} [[Image:Castagna tour genoise rivage.jpg|thumb|350 px|none|A Torra ghjinuvese, Coti Chjavari]] == Giugrafia == == Storia == == Merri == ==Lingua== ===Sprissioni=== * ''Hà filatu a barca di i Sardi !'': l'occasioni hè persa, ùn s'hà più da prisintà == Da veda dinò == * u [[Pinitinziariu di Chjavari]] == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 100hx5je8qy83y8jx12c0lmj31wmbz4 Fungu 0 8134 369393 369392 2020-11-11T20:56:07Z Thadh 16787 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} {{Taxobox_begin | color = turquoise | name = Funghi}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Amanita caesarea.jpg|250px]] | caption = [[Cocca]] (''Amanita caesarea'')}} {{Taxobox_begin_placement | color = turquoise}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = '''Fungi'''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_end}} U '''fungu''' o '''funzu''' hè a forma di vita chì currisponde à u [[Regnu (biolugia)|regnu biolugicu]] ''Fungi''. A scienza di i funghi hè a [[micolugia]]. [[Categoria:Fungi]] attihsf8m9yijqbiew24veedbyzvak8 Pruvincia di Varese 0 8135 359130 347637 2018-05-03T17:41:42Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki == Comuni (141): == · [[Agra]] · [[Albizzate]] · [[Angera]] · [[Arcisate]] · [[Arsago Seprio]] · [[Azzate]] · [[Azzio]] · [[Barasso]] · [[Bardello]] · [[Bedero Valcuvia]] · [[Besano]] · [[Besnate]] · [[Besozzo]] · [[Biandronno]] · [[Bisuschio]] · [[Bodio Lomnago]] · [[Brebbia]] · [[Bregano]] · [[Brenta]] · [[Brezzo di Bedero]] · [[Brinzio]] · [[Brissago-Valtravaglia]] · [[Brunello]] · [[Brusimpiano]] · [[Buguggiate]] · [[Busto Arsizio]] · [[Cadegliano-Viconago]] · [[Cadrezzate]] · [[Cairate]] · [[Cantello]] · [[Caravate]] · [[Cardano al Campo]] · [[Carnago]] · [[Caronno Pertusella]] · [[Caronno Varesino]] · [[Casale Litta]] · [[Casalzuigno]] · [[Casciago]] · [[Casorate Sempione]] · [[Cassano Magnago]] · [[Cassano Valcuvia]] · [[Castellanza]] · [[Castello Cabiaglio]] · [[Castelseprio]] · [[Castelveccana]] · [[Castiglione Olona]] · [[Castronno]] · [[Cavaria con Premezzo]] · [[Cazzago Brabbia]] · [[Cislago]] · [[Cittiglio]] · [[Clivio]] · [[Cocquio-Trevisago]] · [[Comabbio]] · [[Comerio]] · [[Cremenaga]] · [[Crosio della Valle]] · [[Cuasso al Monte]] · [[Cugliate-Fabiasco]] · [[Cunardo]] · [[Curiglia con Monteviasco]] · [[Cuveglio]] · [[Cuvio]] · [[Daverio]] · [[Dumenza]] · [[Duno]] · [[Fagnano Olona]] · [[Ferno]] · [[Ferrera di Varese]] · [[Gallarate]] · [[Galliate Lombardo]] · [[Gavirate]] · [[Gazzada Schianno]] · [[Gemonio]] · [[Gerenzano]] · [[Germignaga]] · [[Golasecca]] · [[Gorla Maggiore]] · [[Gorla Minore]] · [[Gornate-Olona]] · [[Grantola]] · [[Inarzo]] · [[Induno Olona]] · [[Ispra]] · [[Jerago con Orago]] · [[Lavena Ponte Tresa]] · [[Laveno-Mombello]] · [[Leggiuno]] · [[Lonate Ceppino]] · [[Lonate Pozzolo]] · [[Lozza]] · [[Luino]] · [[Luvinate]] · [[Maccagno]] · [[Malgesso]] · [[Malnate]] · [[Marchirolo]] · [[Marnate]] · [[Marzio]] · [[Masciago Primo]] · [[Mercallo]] · [[Mesenzana]] · [[Montegrino Valtravaglia]] · [[Monvalle]] · [[Morazzone]] · [[Mornago]] · [[Oggiona con Santo Stefano]] · [[Olgiate Olona]] · [[Origgio]] · [[Orino]] · [[Osmate]] · [[Pino sulla Sponda del Lago Maggiore]] · [[Porto Ceresio]] · [[Porto Valtravaglia]] · [[Rancio Valcuvia]] · [[Ranco]] · [[Saltrio]] · [[Samarate]] · [[Sangiano]] · [[Saronno]] · [[Sesto Calende]] · [[Solbiate Arno]] · [[Solbiate Olona]] · [[Somma Lombardo]] · [[Sumirago]] · [[Taino]] · [[Ternate]] · [[Tradate]] · [[Travedona-Monate]] · [[Tronzano Lago Maggiore]] · [[Uboldo]] · [[Valganna]] · [[Varano Borghi]] · [[Varese]] · [[Vedano Olona]] · [[Veddasca]] · [[Venegono Inferiore]] · [[Venegono Superiore]] · [[Vergiate]] · [[Viggiù]] · [[Vizzola Ticino]] [[categoria:Lumbardia]] bnfmzkr3viz9lzt8wdp9o4jacozrrsx Turinu 0 8136 372717 358915 2021-05-08T10:07:50Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Torinu | nomeUfficiale=Torino | blasone=Turin coat of arms.svg | bandera=Flag of Turin.svg | sigluRegione=PMN | sigluPruvincia=TO | latitudineGradi=45 | latitudineMinute=4 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=7 | lungitudineMinute=42 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=240 | superficia=130 | pupulazione=902.255 | annu=2006 | densita=6.940 | merre=Chiara Appendino | posta=da 10121 à 10156 | telefunu=011 | istat=001272 | abitanti=Torinesi | patrone=San Ghjuvanni Battista | festa=[[24 di ghjugnu]] | situ=http://www.comune.torino.it/ }} '''Torinu''' ò '''Turinu''' (ufficialmente in [[lingua italiana|italianu]]: ''Torino''), hè un cumune è una cità [[Italia|taliana]], capilocu di a regione [[Piemonte]] è di a [[pruvincia di Torinu|pruvincia omonima]]. Hè a quarta cità taliana per pupulazione, cù un'agglumerzione urbana chì raghjunghje 1.700.000 abitanti. Hè un centru industriale, universitariu, culturale è scientificu di i più impurtanti di u paese. Fù a prima capitale di l'Italia unificata, da u [[1861]] à u [[1865]]. [[File:Mg-k Torino n.jpg|thumb|left|350px|none|Torinu di notte]] == Cumune in cunfina == [[Baldissero Torinese]], [[Beinasco]], [[Borgaro Torinese]], [[Collegno]], [[Grugliasco]], [[Moncalieri]], [[Nichelino]], [[Orbassano]], [[Pecetto Torinese]], [[Pino Torinese]], [[Rivoli]], [[San Mauro Torinese]], [[Settimo Torinese]], [[Venaria Reale]]. ==Da vede dinò== *[[Subsonica]] *[[Ignazio Bertola]] [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Piemonte]] 02ah2ky6wrnrozjrar0er317gnvbcfz Brescia 0 8138 374412 372671 2021-07-25T05:17:08Z Fausta Samaritani 15085 image, fix bibliografia, no link ripetuti, bibliografia ordinata per anno wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Brescia'''[[File:Brescia, Province of Brescia, Italy - panoramio (37).jpg|thumb|300px|center| Brescia (2015)]] |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[File:Brescia-stemma.png|100px|right|none|Brescia.]]<br /> |- | cumuna | Brescia |- |paese | Italia |- | pruvincia | Brescia |- | regione | [[Lumbardia]] |- | nome officiale | Brescia |- | codice postale | 25100 |- | lungitudine | 10° 14′ 0′′ E |- | latitudine | 45° 32′ 0′′ N |- | altitudine | 150 metri |- | superficia | 90 km² |- | populazione | 192.165 |- | dinsità | 2.087 ab./km² |- | nome abitanti | brescianu(i) |- |} '''Brescia''' hè un cumune talianu di a [[pruvincia di Brescia]], in [[Lumbardia]]. Teni 192.165 abitanti. == Riferimenti == == Bibliografia == * [[Antonio Fappani]], ''Achille Grandi - vita e opere'', Modena, Ed. Paoline, 1960, 262 pp. + 16 pp., ill., ("Biografie di contemporanei", vol. 17). * Antonio Fappani, ''Giuseppe Zanardelli e Geremia Bonomelli: corrispondenza inedita'', Brescia, Società per la storia della Diocesi di Brescia, 1968 ("Fonti e documenti", vol. 1). * Antonio Fappani, ''La Campagna garibaldina del 1866 in Valle Sabbia e nelle Giudicarie'', Brescia, 1970. * Antonio Fappani, ''Mons. Pietro Capretti'', 1972. * [[Danilo Fappani]], ''Enciclopedia Bresciana'', Brescia, 1975. * Danilo Fappani, ''Enciclopedia Bresciana'', Brescia, 1981. * Antonio Fappani, ''La Valle di Vestino. Appunti di Storia locale'', Fondazione Civiltà Bresciana, Brescia, 1993. == Liami == * [http://www.comune.brescia.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuni di Lombardia]] 8oc4b5ip1rydjhyaofmydjzucoavqow Torino 0 8140 336149 45530 2014-04-19T12:58:09Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Turinu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Turinu]] r9n9oeqnucrbs7gu9quhoz1jy6jd6r7 Milano 0 8141 45532 45531 2006-11-27T08:13:40Z Santista1982 151 Redirecting to [[Milanu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Milanu]] ohy6t3vqf88nwtwldn41afx2pf4guc1 Manaus 0 8143 374097 372638 2021-06-02T11:48:41Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="270px" |+<span style="font-size:large;">'''Manaus'''</span> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan="2" | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | align="center" width="140px" | [[File:Bandeira_de_Manaus.svg|140px]] |- |} |- |----- bgcolor="#FFFFFF" | Paese | [[Brasile]] |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Statu]] | [[Amazonas (Brasile)|Amazonas]] |- | [[Superficia]] | 11.400 km² |----- bgcolor="#FFFFFF" | Populazione | 1.927.346 <small>([[2006]])</small> |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Latitudine]] | 3º 6' S |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Lungitudine]] | 60º 1' O |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[altitudine]] | 92 m |- | Situ ufficiali | http://www.manaus.am.gov.br/ |- ! colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Mapa di a cità in [[Brasile]]. |----- ! colspan="2" bgcolor="#FFFFFF" | [[File:Amazonas_Municip_Manaus.svg|290px]] |} '''Manaus''' hè una cità di u [[Brasile]], situata in u statu d'[[Amazonas (Brasile)|Amazonas]]. Teni 1.927.346 abitanti. ==Da vede dinò== *[[Arara]] *[[Belo Horizonte]] *[[Brasilia]] *[[Cachoeira do Sul]] *[[Campinas]] *[[Paulínia]] *[[Catalão]] *[[Curitiba]] *[[Fortaleza]] *[[Porto Alegre]] *[[Porto Velho]] *[[Rio Branco]] *[[Rio de Janeiro]] *[[Santos]] *[[São José do Rio Preto]] *[[Osasco (São Paulo)]] *[[São Paulo]] *[[Taubaté]] [[Categoria:Cità di u Brasile|Manaus]] 0uxiis6fi7sl7s6s0zff38xvwoddtsi Fortaleza 0 8144 374098 371183 2021-06-02T11:48:45Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="270px" |+<span style="font-size:large;">'''Fortaleza'''</span> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan="2" | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | align="center" width="140px" | [[File:Bandeira_de_Fortaleza.svg|140px]] | align="center" width="140px" | [[File:Brasão de Fortaleza.svg|100px]] |- |} |- |----- bgcolor="#FFFFFF" | Paese | [[Brasile]] |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Statu]] | [[Ceará]] |- | [[Superficia]] | 313,140 km² |----- bgcolor="#FFFFFF" | Populazione | 2.627.482 <small>([[2017]])</small> |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Latitudine]] | 03° 43' 01" S |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Lungitudine]] | 38° 32' 34" O |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[altitudine]] | 21 m |- | Situ ufficiali | http://www.fortaleza.ce.gov.br/ |- ! colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Mapa di a cità in [[Brasile]]. |----- ! colspan="2" bgcolor="#FFFFFF" | [[File:Ceara_Municip_Fortaleza.svg|290px]] |} '''Fortaleza''' hè una cità di u [[Brasile]]. Teni 2.627.482 abitanti. [[File:Praia_do_Mucuripe.jpg|thumb|300px|left|none|Fortaleza.]] [[File:Caminhada com Maria.JPG|thumb|300px|left|none|Catedrala di Fortaleza.]] <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> ==Da vede dinò== *[[Arara]] *[[Belo Horizonte]] *[[Brasilia]] *[[Cachoeira do Sul]] *[[Campinas]] *[[Paulínia]] *[[Catalão]] *[[Curitiba]] *[[Manaus]] *[[Porto Alegre]] *[[Porto Velho]] *[[Rio Branco]] *[[Rio de Janeiro]] *[[Santos]] *[[São José do Rio Preto]] *[[Osasco (São Paulo)]] *[[São Paulo]] *[[Taubaté]] [[Categoria:Cità di u Brasile|Fortaleza]] kc979rbfwtupzbzdt0aq0qaxi1o1e72 Cumuna 0 8145 375375 375374 2021-08-16T16:11:41Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki Una '''cumuna''' hè un centru abitatu è indipendenti incù una [[mirria]]. A densità di a populazione si musura in abitanti/km². [[Categoria:Giugrafia]] on7fshgk0e7ckhbjf8cfiwnu9ijtxw1 Statu 0 8146 371185 362694 2021-01-05T05:28:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Statu''' hè un [[guvernu]] [[Naziune|naziunale]]. [[Categoria:Giugrafia]] 7dhvh24wjx2pv1r549imfhcvsyqp03d Cismonte 0 8147 371186 368704 2021-01-05T05:28:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Cismonte''', l''''Alta Corsica''' ò a '''Corsica suprana''' ([[lingua francese|francese]] : ''Haute-Corse''), hè un dipartimentu [[Francia|francese]] (2B) in u nordu di a [[Corsica]]. a so capitale hè [[Bastìa]]. ==Da vede dinò== *[[Bastia]] ==WWW== * http://www.haute-corse.gouv.fr/ <br />{{Cumuna di Cismonte}} [[Categoria:Corsica]] [[Categoria:Geugrafia di a Corsica]] 41kbpyeo0j12uvh5epki3vdwzmtefd7 Pumonti 0 8148 371187 368703 2021-01-05T05:28:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Pumonti''', u '''Pumonte''' ò a '''Corsica suttana''' ([[lingua francese|francese]] : ''Corse-du-Sud'') hè un dipartimentu di a [[Francia]] in u sudu di a [[Corsica]]. A capitale di u Pumonte hè [[Aiacciu]]. ==WWW== * http://www.corse-du-sud.gouv.fr/ <br />{{Cumuna di Pumonti}} [[Categoria:Corsica]] [[Categoria:Geugrafia di a Corsica]] g2djq3523xx3io8fzyuredbn6shm4bq Dipartimentu 0 8149 362658 332269 2019-07-01T20:48:11Z Jumpy01 11155 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{disambig}} Un '''dipartimentu''' hè una divisione territuriale, polìtica è amministrativa in parechji [[statu|stati]] di u mondu, particularamenti cunnisciutu di u statu [[Francia|francese]]: [[Dipartimentu (Francia)]]. U [[circondariu]] e a prima divisione di u dipartimentu. Ma ancu assai paesi di l'[[Amèrica Latina]] sò cumposti di dipartimenti, per esempiu: * [[Bolivia]]: [[Dipartimentu (Bolivia)]] * [[Paraguay]]: [[Dipartimentu (Paraguay)]] [[Categoria:Giugrafia|Dipartimentu]] [[it:Dipartimento#Voci correlate]] phjfvv22tmo60g21ni97pq3msk0xhq9 Corsica Suprana 0 8150 361710 361691 2019-02-16T17:07:48Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Cismonte]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cismonte]] h57wj8x0yeueecet79hcb29oew8yrfh Corsica Suttana 0 8151 336572 45559 2014-06-01T12:55:00Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Pumonti]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Pumonti]] scauek4ccm1opoij8rr0pza3eayr06a Torra d'Ulmetu 0 8152 371188 363807 2021-01-05T05:28:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Tour d'Olmeto.jpg|thumb|upright|A torra d'Ulmetu.]] A '''torra d'Ulmetu''' hè una [[torra di Corsica]]. Hè situata annantu à a cumuna di [[a Munacia d'Auddè]]. == Storia == [[File:Corse tour genoise Olmeto.jpg|thumbnail|left||A torra d'Ulmetu]] == Rifarenzi == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Liami == [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Tour_d%27Olmeto Commons] * [http://www.members.aol.com/gebo987/Tours.htm A torra d'Ulmetu (in francesu)] {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] jdi9wz39bqfhgvlfs3e960x3klazklw A Munacia d'Auddè 0 8153 353909 45595 2016-05-01T13:38:13Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Munacìa d'Avretu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Munacìa d'Avretu]] ixs26qt5dlikcw815b6h6lvvtnit0q5 Cultedda 0 8154 377286 371567 2021-09-30T13:18:35Z Jumpy01 11155 image, cat wikitext text/x-wiki [[File:Vendetta knife01.jpg|right|thumb|250px|Una cultedda tradiziunali corsa]] A '''cultedda''' (o ''cultella'') hè un attrazzu manuali chì servi par taglià. Si cumponi d'una lama fissata annantu à un [[manicu]]. == Citazioni == Accadi chì a cultedda fussi mintuvatu in a cultura è in a litteratura corsa. Par asempiu: * in a sprissioni: ''essa à a cultedda incù calchissia'' == Da veda dinò == * u [[cultellu]] [[Categoria:Tradizione di Corsica]] cxgicyk9636fgguz01afqptrzfd9ofo Cultella 0 8155 45611 2006-11-28T19:53:12Z 81.251.110.236 Redirecting to [[Cultedda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cultedda]] hjt9esl2s44szk2l7juqy1e3gsr8mmw Pruvincia di Torinu 0 8156 374480 374479 2021-07-26T21:48:22Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki A '''Pruvincia di Torinu''' hè una pruvincia di u [[Piemonte]]. - Hà 315 cumune è cumporta 2.295.085 abitanti. - A superficia hè 6.829 km² cù una densità di 336 ab./km² - U so capilocu hè [[Torinu]]. [[Image:Provincia di Torino-Stemma.svg|thumb|110px|right|Pruvincia di Torinu, stemma]] == Comuni == I comuni de a Pruvincia di Torinu son 315: ;A<br> · [[Agliè]] · [[Airasca]] · [[Ala di Stura]] · [[Albiano d'Ivrea]] · [[Alice Superiore]] · [[Almese]] · [[Alpette]] · [[Alpignano]] · [[Andezeno]] · [[Andrate]] · [[Angrogna]] · [[Arignano]] · [[Avigliana]] · [[Azeglio]] ·<br> ;B<br> · [[Bairo]] · [[Balangero]] · [[Baldissero Canavese]] · [[Baldissero Torinese]] · [[Balme]] · [[Banchette]] · [[Barbania]] · [[Bardonecchia]] · [[Barone Canavese]] · [[Beinasco]] · [[Bibiana (TO)|Bibiana]] · [[Bobbio Pellice]] · [[Bollengo]] · [[Borgaro Torinese]] · [[Borgiallo]] · [[Borgofranco d'Ivrea]] · [[Borgomasino]] · [[Borgone Susa]] · [[Bosconero]] · [[Brandizzo]] · [[Bricherasio]] · [[Brosso]] · [[Brozolo]] · [[Bruino]] · [[Brusasco]] · [[Bruzolo]] · [[Buriasco]] · [[Burolo]] · [[Busano]] · [[Bussoleno]] · [[Buttigliera Alta]] ·<br> ;C<br> · [[Cafasse]] · [[Caluso]] · [[Cambiano]] · [[Campiglione-Fenile]] · [[Candia Canavese]] · [[Candiolo]] · [[Canischio]] · [[Cantalupa]] · [[Cantoira]] · [[Caprie]] · [[Caravino]] · [[Carema]] · [[Carignano]] · [[Carmagnola]] · [[Casalborgone]] · [[Cascinette d'Ivrea]] · [[Caselette]] · [[Caselle Torinese]] · [[Castagneto Po]] · [[Castagnole Piemonte]] · [[Castellamonte]] · [[Castelnuovo Nigra]] · [[Castiglione Torinese]] · [[Cavagnolo]] · [[Cavour]] · [[Cercenasco]] · [[Ceres (TO)|Ceres]] · [[Ceresole Reale]] · [[Cesana Torinese]] · [[Chialamberto]] · [[Chianocco]] · [[Chiaverano]] · [[Chieri]] · [[Chiesanuova]] · [[Chiomonte]] · [[Chiusa di San Michele]] · [[Chivasso]] · [[Ciconio]] · [[Cintano]] · [[Cinzano]] · [[Cirié]] · [[Claviere]] · [[Coassolo Torinese]] · [[Coazze]] · [[Collegno]] · [[Colleretto Castelnuovo]] · [[Colleretto Giacosa]] · [[Condove]] · [[Corio]] · [[Cossano Canavese]] · [[Cuceglio]] · [[Cumiana]] · [[Cuorgnè]] ·<br> ;D<br> · [[Druento]] ·<br> ;E<br> · [[Exilles]] ·<br> ;F<br> · [[Favria]] · [[Feletto]] · [[Fenestrelle]] · [[Fiano (TO)|Fiano]] · [[Fiorano Canavese]] · [[Foglizzo]] · [[Forno Canavese]] · [[Frassinetto]] · [[Front]] · [[Frossasco]] ·<br> ;G<br> · [[Garzigliana]] · [[Gassino Torinese]] · [[Germagnano]] · [[Giaglione]] · [[Giaveno]] · [[Givoletto]] · [[Gravere]] · [[Groscavallo]] · [[Grosso (TO)|Grosso]] · [[Grugliasco]] ·<br> ;I<br> · [[Ingria]] · [[Inverso Pinasca]] · [[Isolabella]] · [[Issiglio]] · [[Ivrea]] ·<br> ;L<br> · [[La Cassa]] · [[La Loggia]] · [[Lanzo Torinese]] · [[Lauriano]] · [[Leinì]] · [[Lemie]] · [[Lessolo]] · [[Levone]] · [[Locana]] · [[Lombardore]] · [[Lombriasco]] · [[Loranzè]] · [[Lugnacco]] · [[Luserna San Giovanni]] · [[Lusernetta]] · [[Lusigliè]] ·<br> ;M<br> · [[Macello]] · [[Maglione]] · [[Marentino]] · [[Massello]] · [[Mathi]] · [[Mattie]] · [[Mazzè]] · [[Meana di Susa]] · [[Mercenasco]] · [[Meugliano]] · [[Mezzenile]] · [[Mombello di Torino]] · [[Mompantero]] · [[Monastero di Lanzo]] · [[Moncalieri]] · [[Moncenisio]] · [[Montaldo Torinese]] · [[Montalenghe]] · [[Montalto Dora]] · [[Montanaro]] · [[Monteu da Po]] · [[Moriondo Torinese]] ·<br> ;N<br> · [[Nichelino]] · [[Noasca]] · [[Nole]] · [[Nomaglio]] · [[None]] · [[Novalesa]] ·<br> ;O<br> · [[Oglianico]] · [[Orbassano]] · [[Orio Canavese]] · [[Osasco]] · [[Osasio]] · [[Oulx]] · [[Ozegna]] ·<br> ;P<br> · [[Palazzo Canavese]] · [[Pancalieri]] · [[Parella]] · [[Pavarolo]] · [[Pavone Canavese]] · [[Pecco]] · [[Pecetto Torinese]] · [[Perosa Argentina]] · [[Perosa Canavese]] · [[Perrero]] · [[Pertusio]] · [[Pessinetto]] · [[Pianezza]] · [[Pinasca]] · [[Pinerolo]] · [[Pino Torinese]] · [[Piobesi Torinese]] · [[Piossasco]] · [[Piscina (TO)|Piscina]] · [[Piverone]] · [[Poirino]] · [[Pomaretto]] · [[Pont-Canavese]] · [[Porte]] · [[Pragelato]] · [[Prali]] · [[Pralormo]] · [[Pramollo]] · [[Prarostino]] · [[Prascorsano]] · [[Pratiglione]] ·<br> ;Q<br> · [[Quagliuzzo]] · [[Quassolo]] · [[Quincinetto]] ·<br> ;R<br> · [[Reano]] · [[Ribordone]] · [[Riva presso Chieri]] · [[Rivalba]] · [[Rivalta di Torino]] · [[Rivara]] · [[Rivarolo Canavese]] · [[Rivarossa]] · [[Rivoli]] · [[Robassomero]] · [[Rocca Canavese]] · [[Roletto]] · [[Romano Canavese]] · [[Ronco Canavese]] · [[Rondissone]] · [[Rorà]] · [[Rosta]] · [[Roure]] · [[Rubiana]] · [[Rueglio]] ·<br> ;S<br> · [[Salassa]] · [[Salbertrand]] · [[Salerano Canavese]] · [[Salza di Pinerolo]] · [[Samone (TO)|Samone]] · [[San Benigno Canavese]] · [[San Carlo Canavese]] · [[San Colombano Belmonte]] · [[San Didero]] · [[San Francesco al Campo]] · [[San Germano Chisone]] · [[San Gillio]] · [[San Giorgio Canavese]] · [[San Giorio di Susa]] · [[San Giusto Canavese]] · [[San Martino Canavese]] · [[San Maurizio Canavese]] · [[San Mauro Torinese]] · [[San Pietro Val Lemina]] · [[San Ponso]] · [[San Raffaele Cimena]] · [[San Sebastiano da Po]] · [[San Secondo di Pinerolo]] · [[Sangano]] · [[Sant'Ambrogio di Torino]] · [[Sant'Antonino di Susa]] · [[Santena]] · [[Sauze d'Oulx]] · [[Sauze di Cesana]] · [[Scalenghe]] · [[Scarmagno]] · [[Sciolze]] · [[Sestriere]] · [[Settimo Rottaro]] · [[Settimo Torinese]] · [[Settimo Vittone]] · [[Sparone]] · [[Strambinello]] · [[Strambino]] · [[Susa]] ·<br> ;T<br> · [[Tavagnasco]] · [[Torino]] · [[Torrazza Piemonte]] · [[Torre Canavese]] · [[Torre Pellice]] · [[Trana]] · [[Trausella]] · [[Traversella]] · [[Traves (TO)|Traves]] · [[Trofarello]] ·<br> ;U<br> · [[Usseaux]] · [[Usseglio]] ·<br> ;V<br> · [[Vaie]] · [[Val della Torre]] · [[Valgioie]] · [[Vallo Torinese]] · [[Valperga]] · [[Valprato Soana]] · [[Varisella]] · [[Vauda Canavese]] · [[Venaria Reale]] · [[Venaus]] · [[Verolengo]] · [[Verrua Savoia]] · [[Vestignè]] · [[Vialfrè]] · [[Vico Canavese]] ·[[Vidracco]] · [[Vigone]] · [[Villafranca Piemonte]] · [[Villanova Canavese]] · [[Villar Dora]] · [[Villar Focchiardo]] · [[Villar Pellice]] · [[Villar Perosa]] · [[Villarbasse]] · [[Villareggia]] · [[Villastellone]] · [[Vinovo]] · [[Virle Piemonte]] · [[Vische]] · [[Vistrorio]] · [[Viù]] · [[Volpiano]] · [[Volvera]] ·<br> [[categoria:Piemonte]] [[categoria:Italia]] kna1mpptikm2eqxw2i1ycmte2yfoeko 11 maghju 0 8157 45619 2006-11-28T20:58:48Z Santista1982 151 Redirecting to [[11 di maghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[11 di maghju]] hvbhmt158vylsqnthyrr12q74ixkepv Brasile 0 8158 373973 372512 2021-06-02T11:13:56Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {{Ortografia è grammatica da verificà}} {{Statu |nomeCompleto = Republica Federale di u Brasile |nomeUfficiale = República Federativa do Brasil |linkBandiera = Flag of Brazil.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Coat of arms of Brazil.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = LocationBrazil.svg |motto = Ordem e Progresso |mottoTraduzione = Ordine è Prugressu |lingua = [[Lingua portughese|portughese]] |capitale = [[Brasília]] |capitaleAbitanti = 2.974.703 |capitaleAbitantiAnno = 2018 |governo = [[Republica presidenziale]] [[Republica federale|federale]] |presidente = [[Jair Bolsonaro]] |primoMinistro = |elenco capi di stato = Presidente |elenco capi di governo = |indipendenza = da u [[Portogallu]] in u [[1822]] |ingressoONU = [[24 d'ottobre]] [[1945]] <sup>1</sup> |superficieTotale = 8.514.876 |superficieOrdine = 5 |superficieAcqua = 0,65 |popolazioneTotale = 184.101.109 |popolazioneAnno = 2004 |popolazioneOrdine = 5 |popolazioneDensita = 22 |continente = [[America di u Sudu]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] da -2 a -5 |valuta = [[Real]] |energia = <!-- consumo di energia pro capite - non scrivere kW/ab. che viene scritto già dal template - (consumo annuo totale in kWh diviso gli abitanti/365gg/24h) --> |tld = .br |telefono = +55 |targa = BR |inno = [[Hino Nacional Brasileiro]] |festa = [[7 di settembre]] |note = <sup>1</sup>È uno dei 51 Stati che hanno dato vita all’[[ONU]] nel [[1945]]. }} U '''Brasile''' ([[Lingua portughese|portughese]]: ''Brasil'') hè un' paese situatu in [[America meridiunale]]. A capitale hè [[Brasilia]] è e principale cità sò [[São Paulo]] è [[Rio de Janeiro]]. U Brasile teni 5.564 comuni, 189.612.814 abitanti (5° in u mondu) è teni 8.514.876,599 km² di superficia (5° in u mondu). U Brasile cunfina à u [[nordu]] cù a [[Colombia]], u [[Venezuela]], a [[Guyana]], u [[Suriname]] è a [[Guyana Francese]] (territoriu di a [[Francia]]), à l'[[estu]] cù l'[[Oceanu Atlanticu]], à u [[sudu]] cù l'[[Uruguay]] è à [[punente]] incù l'[[Argentina]], u [[Paraguay]], a [[Bolivia]] è u [[Perù]]. == Storia == U Brasile hè statu scupertu in u [[1500]] da u navigatore portughese [[Pedro Álvares Cabral]]. Prima era abitatu da circa 2 o 5 milioni d'amerindi. Hè unu [[statu]] independente dapoi u [[1822]]. == Stati == U Brasile hà 26 stati è un distrettu federale duve si trova a capitale [[Brasilia]]. {|cellspacing="0" align="center" ! style="font-size:100%; background:#ccccff; border:1px solid #808080;" align="center" colspan="5" | <big>'''Stati di u Brasile''' </big> <br /><small>(dati del 2000)</small> |---- !width="10px" style="background:#ccccff; border-left:1px solid #808080; border-bottom:1px solid #808080;"| &nbsp; !width="150px" style="background:#ccccff; border-left:1px solid #808080; border-bottom:1px solid #808080;"| Statu !width="100px" style="background:#ccccff; border-left:1px solid #808080; border-bottom:1px solid #808080;"| Capilocu !width="100px" style="background:#ccccff; border-left:1px solid #808080; border-bottom:1px solid #808080;"| Abitanti !width="120px" style="background:#ccccff; border-left:1px solid #808080; border-bottom:1px solid #808080;"| Superficie <small>km<sup>2</sup></small> |---- bgcolor=#FFFFFF |"bgcolor="#EFEFEF" bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''1''' |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''[[Acre]]''' |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|[[Rio Branco]] |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|557.526 |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right:1px solid #808080;" align="center"|152.522 |---- bgcolor=#FFFFFF |valign="top" bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''2''' |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''[[Alagoas]]''' |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|[[Maceió]] |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|2.822.621 |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right:1px solid #808080;" align="center"|27.819 |---- bgcolor=#FFFFFF |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''3''' |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''[[Amapá]]''' |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|[[Macapá]] |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|477.032 |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right:1px solid #808080;" align="center"|142.816 |---- bgcolor=#FFFFFF |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''4''' |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''[[Amazonas]]''' |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|[[Manaus]] |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|2.812.557 |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right:1px solid #808080;" align="center"|1.570.947 |---- bgcolor=#FFFFFF |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''5''' |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''[[Bahia]]''' |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|[[Salvador]] |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|13.070.250 |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right:1px solid #808080;" align="center"|564.273 |---- bgcolor=#FFFFFF |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''6''' |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''[[Ceará]]''' |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|[[Fortaleza]] |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|7.430.661 |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right:1px solid #808080;" align="center"|145.712 |---- bgcolor=#FFFFFF |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''7''' |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''[[Distrettu Federale]]''' |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|[[Brasília]] |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|2.051.146 |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right:1px solid #808080;" align="center"|5.802 |---- bgcolor=#FFFFFF |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''8''' |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''[[Espírito Santo]]''' |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|[[Vitória]] |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|3.097.232 |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right:1px solid #808080;" align="center"|46.047 |---- bgcolor=#FFFFFF |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''9''' |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''[[Goiás]]''' |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|[[Goiânia]] |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|5.003.228 |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right:1px solid #808080;" align="center"|340.118 |---- bgcolor=#FFFFFF |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''10''' |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''[[Maranhão]]''' |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|[[São Luís]] |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|5.651.475 |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right:1px solid #808080;" align="center"|331.918 |---- bgcolor=#FFFFFF |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''11''' |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''[[Mato Grosso]]''' |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|[[Cuiabá]] |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|2.504.353 |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right:1px solid #808080;" align="center"|903.386 |---- bgcolor=#FFFFFF |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''12''' |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''[[Mato Grosso di u Sudu]]''' |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|[[Campo Grande]] |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|2.078.001 |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right:1px solid #808080;" align="center"|357.140 |---- bgcolor=#FFFFFF |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''13''' |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''[[Minas Gerais]]''' |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|[[Belo Horizonte]] |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|17.891.494 |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right:1px solid #808080;" align="center"|586.552 |---- bgcolor=#FFFFFF |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''14''' |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''[[Pará]]''' |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|[[Belém]] |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|6.192.307 |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right:1px solid #808080;" align="center"|1.247.703 |---- bgcolor=#FFFFFF |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''15''' |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''[[Paraíba]]''' |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|[[João Pessoa]] |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|3.443.825 |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right:1px solid #808080;" align="center"|56.341 |---- bgcolor=#FFFFFF |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''16''' |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''[[Paraná]]''' |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|[[Curitiba]] |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|9.563.458 |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right:1px solid #808080;" align="center"|199.282 |---- bgcolor=#FFFFFF |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''17''' |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''[[Pernambuco]]''' |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|[[Recife]] |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|7.918.344 |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right:1px solid #808080;" align="center"|98.527 |---- bgcolor=#FFFFFF |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''18''' |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''[[Piauí]]''' |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|[[Teresina]] |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|2.843.278 |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right:1px solid #808080;" align="center"|251.312 |---- bgcolor=#FFFFFF |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''19''' |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''[[Rio de Janeiro (statu)|Rio de Janeiro]]''' |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|[[Rio de Janeiro]] |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|14.391.282 |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right:1px solid #808080;" align="center"|43.797 |---- bgcolor=#FFFFFF |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''20''' |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''[[Rio Grande di u Nordu]]''' |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|[[Natal]] |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|2.776.782 |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right:1px solid #808080;" align="center"|53.077 |---- bgcolor=#FFFFFF |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''21''' |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''[[Rio Grande di u Sudu]]''' |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|[[Porto Alegre]] |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|10.978.587 |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right:1px solid #808080;" align="center"|281.734 |---- bgcolor=#FFFFFF |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''22''' |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''[[Rondônia]]''' |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|[[Porto Velho]] |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|1.379.787 |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right:1px solid #808080;" align="center"|237.565 |---- bgcolor=#FFFFFF |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''23''' |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''[[Roraima]]''' |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|[[Boa Vista]] |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|324.397 |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right:1px solid #808080;" align="center"|224.118 |---- bgcolor=#FFFFFF |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''24''' |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''[[Santa Catarina]]''' |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|[[Florianópolis]] |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|5.356.360 |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right:1px solid #808080;" align="center"|95.285 |---- bgcolor=#FFFFFF |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''25''' |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''[[San Paulu (statu)|San Paulu]]''' |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|[[São Paulo]] |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|37.032.403 |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right:1px solid #808080;" align="center"|248.177 |---- bgcolor=#FFFFFF |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''26''' |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''[[Sergipe]]''' |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|[[Aracaju]] |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|1.784.475 |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right:1px solid #808080;" align="center"|21.962 |---- bgcolor=#FFFFFF |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''27''' |valign="top" " bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;"|'''[[Tocantins]]''' |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|[[Palmas]] |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" align="center"|1.157.098 |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right:1px solid #808080;" align="center"|277.298 |} == Ecunumìa == U paese hè un grande esportatore di soia, minerale di ferru, polpa (cellulosa), mais, manzo, carne di pollo, farina di soia, zuccheru, caffè, tabaccu, cotone, suchju d'aranciu, calzature, aerei, vitture, pezzi di veiculi, oru, etanolu , Ferru semi finitu, frà altri prudutti. U Brasile hè u più grande pruduttore mundiale di canna da zucchero, soia, caffè, aranciu, guaraná, açaí è noce di Brasile; hè unu di i primi 5 pruduttori di mais, papaia, tabaccu, ananas, banana, cotone, fasgioli, noce di coccu, anguria è limonu; hè unu di i primi 10 pruduttori mundiali di cacao, anacardiu, avucatu, mandarina, cachi, mango, guava, risu, sorgu è tomate; è hè unu di i primi 15 pruduttori mundiali di uva, mela, melone, arachidi, fichi, pesche, cipolle, oliu di palma è gomma naturale. U paese produce ancu grande quantità di patate, carota, fragole, yerba mate, granu, trà altri. Una parte di a produzzione hè esportata, è una altra parte và versu u mercatu domesticu. In a pruduzzione di proteine ​​animali, u Brasile hè oghje unu di i più grandi paesi di u mondu. In 2019, u paese era u più grande esportatore mundiale di carne di pollo. Era ancu u sicondu più grande pruduttore di carne bovina, u terzu più grande pruduttore mundiale di latte, u quartu più grande pruduttore mundiale di carne di maiale è u settimu più grande pruduttore d'ove in u mondu. In u settore minerariu, u Brasile si distingue in l'estrazione di minerale di ferru (induve hè u secondu esportatore mundiale), rame, oru, bauxite (unu di i 5 più grandi produttori in u mondu), manganese (unu di i 5 più grandi produttori in u mondu), u stagnu (unu di i più grandi pruduttori in u mondu), u niobiu (cuncentra u 98% di e riserve cunnisciute da u mondu) è u nickel. In termini di pietre preziose, u Brasile hè u più grande pruduttore mundiale di ametista, topazi, agata è unu di i principali pruduttori di turmalina, smeraldo, acquamarina è granatu. In l'industria alimentaria, in 2019, u Brasile era u secondu più grande esportatore di alimenti trasfurmati in u mondu. In u 2016, u paese era u 2 u più grande pruduttori di pulpa in u mondu è l'ottu pruduttori di carta. In l'industria di calzature, in u 2019, u Brasile si classificava in u quartu postu trà i pruduttori mundiali. In 2019, u paese era l'ottu produtore di veiculi è u 9u produttore di acciaio in u mondu. In 2018, l'industria chimica di u Brasile era l'ottava in u mondu. Ancu se era trà i 5 più grandi pruduttori mundiali in u 2013, l'industria tessile brasiliana hè assai pocu integrata à u cummerciu mundiale. == Energia == U Brasile hè u decimu cunsumadore di energia in u mondu cù una grande parte di a so energia venuta da fonti rinnovabili, in particulare idroelettricità è etanolu; a Diga Itaipu hè a più grande centrale idroelettrica di u mondu per generazione d'energia, è u paese hà altre grandi piante cum'è Belo Monte è Tucuruí. A prima vittura cù un mutore à etanolu hè stata prodotta in u 1978 è u primu mutore d'aviò chì funziona cù l'etanolu in u 2005. In generazione elettrica tutale, in u 2019 u Brasile hà righjuntu 170.000 megawatt di capacità installata, più di u 75% da fonti rinnuvevuli (a maiurità, impianti idroelettrici) ). U Brasile hè unu di i 5 più grandi pruduttori di energia idroelettrica in u mondu (2a piazza in u 2017). A settembre 2020, secondu ONS, a capacità installata totale di energia eolica era 16,3 GW, cun fattore di capacità media di 58%. Mentre i fattori di capacità di produzzione eolica media mundiale sò 24,7%, ci sò e zone in u Nordu di u Brasile, specialmente in u Statu di Bahia, induve alcuni parchi eolici registranu cun fattori di capacità media di più di 60%; u fattore di capacità media in a Regione Nordeste hè di 45% in costa è di 49% in l'internu. In 2019, l'energia eolica riprisentava u 9% di l'energia generata in u paese. In 2019, hè statu stimatu chì u paese avia un potenziale di generazione di energia eolica stimatu intornu à 522 GW (questu, solu in terra), abbastanza energia per risponde à trè volte a dumanda attuale di u paese. U Brasile hè unu di i 10 più grandi pruduttori di energia eolica in u mondu (8a piazza in 2019, cù 2,4% di a pruduzzione mundiale). Da settembre 2020, secondu ONS, a capacità installata totale di fotovoltaicu solare era 6,9 GW, cun fattore di capacità media di 23%. Alcuni di i Stati brasiliani più irradiati sò Minas Gerais, Bahia è Goiás. In 2019, l'energia solare riprisenta 1,27% di l'energia generata in u paese. Scoperte recenti di oliu in u stratu pre-sale anu apertu a porta per un grande aumentu di a produzzione d'oliu. L'agenzie governamentali rispunsevuli di a pulitica energetica sò u Ministeru di e Miniere è l'Energia, u Cunsigliu Naziunale per a Politica Energetica, l'Agenzia Naziunale di u Petroliu, u Gas Naturale è i Biocarburanti, è l'Agenzia Naziunale di l'Elettricità. À u principiu di u 2020, in a pruduzzione di petroliu è di gas naturale, u paese superava i 4 milioni di barili di petroliu equivalenti à ghjornu, per a prima volta. In ghjennaghju di questu annu, 3,168 milioni di barili di petroliu per ghjornu è 138.753 milioni di metri cubi di gas naturale sò stati estratti. == Trasportu == * Rete autostradali: 12.000 km. * Rete stradale: 1.700.000 & nbsp; km. * Rete ferruviarii: 31.379 & nbsp; km. * Canali navigabili interni: 50.000 km. U trasportu in Brasile hè praticatu in modu autostrada, u più sviluppatu in a regione. Ci hè ancu una infrastruttura sustanziale di porti è aeroporti. U settore ferrovia è fiume, ancu s'ellu hà un putenziale, hè generalmente trattatu in modu secundariu. U Brasile hà più di 1,7 milioni di chilometri di strade, di i quali 215.000 km sò pavimentati è circa 14.000 km autostrada. E duie autostrade più impurtanti di u paese sò BR-101 è BR-116. U Brasile hè u paese latinoamericanu cù u più grande numeru di autostrade impiantate, pavimentate è duplicate. A causa di a Cordillera di l'Andi, u fiume Amazonu è a furesta amazzonica, ci sò sempre state difficultà à mette in opera strade transcontinentali o bioceaniche. Praticamente l'unica strada chì esistia era quella chì culligava u Brasile cù Buenos Aires, l'Argentina è dopu cù Santiago, in Cile. Tuttavia, in l'ultimi anni, cù i sforzi cumuni di i paesi, novi rotte anu cuminciatu à emergere, cum'è u Brasile-u Perù (Autostrada interoceanica), è una nova autostrada trà u Brasile, u Paraguay, u nordu di l'Argentina è u nordu di u Cile (Corridore Bioceanicu). Queste strade facilitanu l'esportazione da i porti di u Pacificu à i paesi asiatichi. Ci hè più di 2000 aeroporti in Brasile. U paese hà u sicondu più grande numeru di aeroporti in u mondu, daretu solu à i Stati Uniti. L'Aeroportu di Sao Paulo-Guarulhos, situatu in a regione metropolitana di Sao Paulo, hè u più grande è u più trafficatu di u paese: l'aeroportu cullega Sao Paulo cù guasi tutte e cità maiò u mondu. U Brasile hà 44 aeroporti internaziunali, cum'è Rio de Janeiro, Brasilia, Belo Horizonte, Porto Alegre, Florianópolis, Cuiabá, Salvador, Recife, Fortaleza, Belém e Manaus, frà altri. I 10 aeroporti più trafficati in Sud America in 2017 sò stati: São Paulo-Guarulhos (Brasile), Bogotá (Colombia), São Paulo-Congonhas (Brasile), Santiago (Cile), Lima (Perù), Brasilia (Brasile), Rio di Janeiro (Brasile), Buenos Aires-Aeroparque (Argentina), Buenos Aires-Ezeiza (Argentina) è Minas Gerais (Brasile). In relazione à porti, u Brasile hà alcuni di i porti più trafficati in Sudamerica, cume Portu di Santos, Portu di Rio de Janeiro, Portu di Paranaguá, Portu di Itajaí, Portu di Rio Grande è Portu di Suape. I 15 porti i più attivi in ​​Sudamerica sò: Portu di Santos (Brasile), Portu di Bahía de Cartagena (Colombia), Callao (Perù), Guayaquil (Ecuador), Buenos Aires (Argentina), San Antonio (Cile), Buenaventura (Colombia), Itajaí (Brasile), Valparaíso (Cile), Montevideo (Uruguay), Paranaguá (Brasile), Rio Grande (Brasile), São Francisco do Sul (Brasile), Manaus (Brasile) è Coronel (Cile). A rete brasiliana ferrovia hà una estensione di circa 30.000 chilometri. Fondamentalmente hè adupratu per u trasportu di minerali. Trà i principali rotte navigabili Brasiliani, si spiccanu dui: corsu d'acqua Paraná-Tieté (chì hà una lunghezza di 2.400 km, 1.600 in u fiume Paraná è 800 km in u fiume Tietê, drenendu a produzzione agricula da i stati di Mato Grosso, Mato Grosso do Sul, Goiás è una parte di Rondônia, Tocantins è Minas Gerais) è corsu d'acqua Solimões-Amazonas (hà duie sezzioni: Solimões, chì va da Tabatinga à Manaus, cù circa 1600 km, è Amazonas, chì si estende da Manaus à Belém, cù 1650 km. Quasi tuttu u trasportu di passageri da a pianura amazzonica si face per sta via navigabile, è praticamente tuttu u trasportu di merchenzie chì và versu i principali centri regiunali di Belém è Manaus). In Brasile, stu trasportu hè sempre inutilizatu: e sezzioni più impurtanti di e vie navigabili interne, da un puntu di vista ecunomicu, si trovanu in u sudeste è u sudu di u paese. U so usu cumpletu dipende sempre da a custruzzione di serrature, di i grandi lavori di dragamentu è, principalmente, da i porti chì permettenu l'integrazione intermodale. == Immagine di u Brasile == <gallery class=center> File:Praca da Liberdade BH.jpg|<div class="center">[[Belo Horizonte]]</div> File:Botanical Garden of Curitiba.jpg|<div class="center">[[Curitiba]]</div> |<div class="center">[[Florianópolis]]</div> File:Rio de Janeiro from Sugarloaf mountain, May 2004.jpg|<div class="center">[[Rio de Janeiro]]</div> File:Vila Olímpia.JPG|<div class="center">[[São Paulo]]</div> File:Por do sol.jpg|<div class="center">[[Campo Grande]]</div> File:P9241529.JPG|<div class="center">[[Salvador]]</div> File:Praia do Mucuripe.jpg|<div class="center">[[Fortaleza]]</div> File:Recife-Boa-Viagem-Orla.jpg|<div class="center">[[Recife]]</div> File:Genipabu-Natal.jpg|<div class="center">[[Natal]]</div> File:Belemcatedral.jpg|<div class="center">[[Belém]]</div> File:Manaus downtown teatro.JPG|<div class="center">[[Manaus]]</div> </gallery> ==Da vede dinò== *[[Ronaldo]] *[[Taurino Araújo]] *[[Rita Guedes]] *[[Nathalia Dill]] *[[Hebe Camargo]] *[[Gabriela Duarte Franco Goldfuss]] *[[Università di Recôncavo da Bahia]] *[[Danton Mello]] *[[Marjorie Estiano]] *[[Bárbara Paz]] *[[Carolina Dieckmann]] *[[Daniel Del Sarto]] *[[Tony Ramos]] *[[Regina Duarte]] *[[Vera Zimmerman]] == Liami == * [http://www.brasil.gov.br/ U situ ufficiali di u governu brasiliano.] [[Categoria:Brasile| ]] [[Categoria:Ortografia è grammatica da verificà]] m5wdx98eo8u3k1hwpb9hiyok0r669zr Sittimana 0 8160 371189 347962 2021-01-05T05:28:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''sittimana''' (o '''settimana''') hè un periodu di [[tempu]] ciclicu, rigulari è custanti di [[setti]] [[ghjornu|ghjorna]], indipindenti da a [[Luna]] è da u [[Soli]]. I ghjorna di a sittimana sò: [[luni]], [[marti]], [[marcuri]], [[ghjovi]], [[vennari]], [[sabatu]] è [[dumenica]]. == Citazioni == Accadi chì a '''sittimana''' fussi mintuva in a cultura è in a litteratura corsa. Par asempiu: * in a sprissioni: ''ùn essa micca di sittimana'' == Da veda dinò == * u [[mesi]] * l'[[annata]] {{Ghjorni di a sittimana}} [[categoria:Tempu]] 2jkfmjorzj34xk476wxzk5ivlps1vop Settimana 0 8161 45748 2006-11-29T17:20:15Z 86.209.123.19 Redirecting to [[Sittimana]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sittimana]] nqrljim1feoutjgpj2gorihavgxo5te Belo Horizonte 0 8163 374099 371190 2021-06-02T11:48:48Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="270px" |+<span style="font-size:large;">'''Belo Horizonte'''</span> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan="2" | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | align="center" width="140px" | [[File:Bandeira de Belo Horizonte.png|140px]] | align="center" width="140px" | [[File:Brasao-belorizonte.jpg|100px]] |- |} |- |----- bgcolor="#FFFFFF" | Paese | [[Brasile]] |----- bgcolor="#FFFFFF" | Statu federale | [[Minas Gerais]] |- | [[Superficia]] | 330,954 km² |----- bgcolor="#FFFFFF" | Populazione | 2 523 794 <small>([[2017]])</small> |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Latitudine]] | 19° 49' 01" S |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Lungitudine]] | 43° 57' 21" O |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[altitudine]] | 858 m |- | Situ ufficiali | http://www.pbh.gov.br/ |- ! colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Mapa di a cità in [[Brasile]]. |----- ! colspan="2" bgcolor="#FFFFFF" | [[File:MinasGerais_Municip_BeloHorizonte.svg|290px]] |} '''Belo Horizonte''' hè una cità di u [[Brasile]], è a capitale di u [[Stati federali di u Brasile|statu]] di [[Minas Gerais]]. Teni 2.523.794 abitanti. [[File:Praca da Liberdade BH.jpg|thumb|300px|left|Belo Horizonte.]] ==Da vede dinò== *[[Arara]] *[[Brasilia]] *[[Cachoeira do Sul]] *[[Campinas]] *[[Paulínia]] *[[Catalão]] *[[Curitiba]] *[[Fortaleza]] *[[Manaus]] *[[Porto Alegre]] *[[Porto Velho]] *[[Rio Branco]] *[[Rio de Janeiro]] *[[Santos]] *[[São José do Rio Preto]] *[[Osasco (São Paulo)]] *[[São Paulo]] *[[Taubaté]] [[Categoria:Cità di u Brasile|Belo Horizonte]] lj3ns4qttz7irxy295gjog6mrpap2xa Camisgia 0 8166 371191 348273 2021-01-05T05:28:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Shirt.jpg|250px|thumb|right|Una camisgia]] Una '''camisgia''' hè un [[vistitu]] chì copri u bustu è i [[bracciu|bracci]]. == Citazioni == Accadi chì a '''camisgia''' fussi mintuva in a cultura è in a litteratura corsa. Par asempiu: * in a sprissioni: ''essa culu è camisgia'' * in a puisia ''Aostu'' di [[Dumenicu Antone Geronimi]] : :''Si cerca l'alti monti è la furesta,'' :''Da u caldu, si caccia a barretta misgia.'' :''A notte, si frumbula la camisgia'' :''È si brama lu tonu è la timpesta.'' * in a Nanna di u Cuscionu: :''Quand'è tù sarè maiori'' :''Ti faremu lu vistitu'' :''La camisgia, lu guneddu'' :''È l'imbustu ben varnitu'' :''Di stu pannu sfinazzatu'' :''Chì si tessi in Curtichjatu.'' == Da veda dinò == *[[cuttesce]] *[[pilonu]] *a [[camisgetta]] [[Categoria:Vistitu]] 50kky48sb8wc3ymqeuiu9c71ntqfqiw Regione 0 8167 362689 334114 2019-07-01T20:50:41Z Jumpy01 11155 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{disambig}} * [[Regione (geografia)]] * [[Regioni francesi]] * [[Regioni taliane]] [[Categoria:Giugrafia|Regione]] bezwkxqao6pu9fpahuvd2fb3i3t457s Portugallu 0 8168 368007 365552 2020-06-14T10:57:16Z CommonsDelinker 173 Replacing LSB.png with [[File:Crest_of_Lisboa.png]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningless or ambiguous name)). wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Republica Portughese |nomeUfficiale = República Portuguesa |linkBandiera = Flag of Portugal.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Coat of arms of Portugal.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = EU-Portugal with islands circled.svg |motto = |mottoTraduzione = |lingua = [[Lingua portughese|portughese]] |capitale = [[File:Crest of Lisboa.png|15px|]] [[Lisbona]] |capitaleAbitanti = 564.657 |capitaleAbitantiAnno = 2001 |governo = [[Ripublica]] |presidente = [[Marcelo Rebelo de Sousa]] |primoMinistro = [[António Costa]] |elenco capi di stato = [[Presidenti di u Portugallu|Presidente]] |elenco capi di governo = [[Primi Ministri di u Portugallu|Primu Ministru]] |indipendenza = [[1179]] |ingressoONU = [[14 di decembre]] [[1955]] |superficieTotale = 92.391 |superficieOrdine = 109 |superficieAcqua = 0,5 |popolazioneTotale = 10.356.117 |popolazioneAnnu = 2001 |popolazioneOrdine = 79 |popolazioneDensita = 112 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +0 |valuta = [[Euro]] |energia = 0,45 |tld = .pt |telefono = +351 |targa = P |inno = [[A Portuguesa]] |festa = [[10 di ghjugnu]] |note = <!-- note libere --> }} U '''Portugallu''' (ancu chjamatu '''Purtugallu''' o '''Portogallu''') hè un paese situatu in [[Europa]]. A capitale hè [[Lisbona]]. Un' altra importante cità hè [[Oporto]] (Pt: Porto). Altre cità: [[Braga]],[[Coimbra]],[[Évora]], [[Faro]],[[Funchal]],[[Ponta Delgada]], [[Angra]],[[Horta]],[[Aveiro]],[[Viseu]], [[Guarda]],[[Covilhã]],[[Castelo Branco]], [[Figueira da Foz]],[[Setúbal]],[[Almada]], [[Amadora]],[[Odivelas]],[[Povoa de Varzim]], [[Agualva-Cacém]],[[Queluz]],[[Guimarães]], [[Viana]],[[Gaia]],[[Rio Tinto]],[[Ermesinde]], [[Matosinhos]],[[Tomar]],[[Seia]],[[Ovar]], [[Pombal]],[[Pinhel]],[[Mealhada]],[[Fátima]], [[Lamego]],[[Chaves]],[[Elvas]],[[Espinho]], [[Portimão]],[[Amadora]],[[Barreiro]],[[Peniche]]. ==Da vede dinò== *[[Luís Figo]] ==Ligami esterni== <br /> * [http://viajar.clix.pt/index.php?lg=en Portugal guide] | En | Pt | Es | Fr | * [http://viajar.clix.pt/chegar.php?lg=en 535 maps of Portugal (140 of cities)] {{Unione europea}} [[Categoria:Unioni Auropea]] fsd2xiwf13wde16abplwvmil7kyw6nw Ciuvodda canina 0 8169 373761 373658 2021-06-02T09:33:49Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A ciuvodda canina'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:PancratiumIllyricum.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Pancratium illyricum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Lamiales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Amaryllidaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Pancratium]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binominale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Pancratium illyricum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Pancratium_illyricum.jpg|250px|A ciuvodda canina]] |----- |} A '''Ciuvodda canina''' (o [[Cipolla canina]]) ([[Pancratium illyricum]]) hè una [[pianta]] chì faci parti di a famiglia di l'[[Amaryllidaceae]]. Hè endemica di a [[Corsica]], di a [[Sardegna]] è di [[Capraia]]. ==Discrizzioni== A ciuvodda canina hè alta da 40 à 70 cm. U fustu hè longu. Fiurisci di [[maghju]] o di [[ghjugnu]]. I so fiora sò bianchi è maiori. ==Tassunumia== Parechji sinonimi di ''Pancratium illyricum'' sò: * ''Pancratium stellare'', Salisb. * ''Halmyra stellaris'', Salisb. ex Parl. * ''Zouchia illyrica'' (L.) Raf. == Endemisimu == [[Image:Pancratium illyricum JPG1.jpg|thumb|left|Ciuvodda canina in Corsica|250px]] A ciuvodda canina hè endemica di a [[Corsica]], di a [[Sardegna]] è di [[Capraia]]. A ciuvodda canina hè cumuna in [[Corsica]]. Ci si trova dignalocu, da 0 à 1200 metri.<ref>Gamisans (1996).</ref> Si pò ussirvà in a [[machja]] aparta, in i [[pratu|prata]] o ancu in i [[muchjeta|muchjeti]]. À spessu si trova accantu à l'acqua. == Lessicu == A ciuvodda canina hè ancu chjamata in corsu: a [[civolla canina]], a [[cipolla canina]], a [[civodda canina]], a [[ciudda canina]]. ==Noti== <references/> == Bibliugrafia == * Jacques Gamisans (1996), ''A flora endemica di Corsica'', Edisud (in francesu) * [http://inpn.mnhn.fr/isb/servlet/ISBServlet?action=Espece&typeAction=10&pageReturn=ficheEspeceDescription.jsp&numero_taxon=112069 INPN, Pancratium illyricum] == Liami == == Da leghja dinò == * a [[ciuvodda]] [[Categoria:Amaryllidaceae]] [[Categoria:Flora endemica di Corsica]] qv83rjradxe9tr2gyey7756hk2f2ozo Civolla 0 8170 47910 2006-12-01T14:21:36Z Img 21 Redirecting to [[Cipolla]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cipolla]] 8nnyf8qed1e767pfe1lqflgxgmujqbx Civodda 0 8171 47911 2006-12-01T14:21:44Z Img 21 Redirecting to [[Cipolla]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cipolla]] 8nnyf8qed1e767pfe1lqflgxgmujqbx Pancratium illyricum 0 8172 47922 2006-12-01T14:23:32Z Img 21 [[Pancratium illyricum]] moved to [[Ciuvodda canina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ciuvodda canina]] 2ileovav2u9inl3b8rk1xn324lmuhd5 Cipolla canina 0 8173 47927 2006-12-01T14:24:43Z Img 21 Redirecting to [[Ciuvodda canina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ciuvodda canina]] 2ileovav2u9inl3b8rk1xn324lmuhd5 Civolla canina 0 8174 47951 2006-12-01T14:31:33Z Img 21 Redirecting to [[Ciuvodda canina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ciuvodda canina]] 2ileovav2u9inl3b8rk1xn324lmuhd5 Civodda canina 0 8175 47952 2006-12-01T14:31:44Z Img 21 Redirecting to [[Ciuvodda canina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ciuvodda canina]] 2ileovav2u9inl3b8rk1xn324lmuhd5 Ciudda canina 0 8176 47953 2006-12-01T14:31:53Z Img 21 Redirecting to [[Ciuvodda canina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ciuvodda canina]] 2ileovav2u9inl3b8rk1xn324lmuhd5 Minas Gerais 0 8177 374100 371192 2021-06-02T11:48:52Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="270px" |+<span style="font-size:large;">'''Minas Gerais'''</span> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan="2" | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | align="center" width="140px" | [[Image:Bandeira_de_Minas_Gerais.svg|140px]] | align="center" width="140px" | [[Image:Brasão de Minas Gerais.svg|100px]] |- |} |- | Capilocu<br><small>abitanti</small> | [[Belo Horizonte]]<br><small> 2.399.920 ([[2006]])</small> |- | Altre cità importanti | [[Itabira]], [[Araguari]], [[Araxá]], [[Barbacena]], [[Betim]], [[Caratinga]], [[Conselheiro Lafaiete]], [[Contagem]], [[Coronel Fabriciano]], [[Curvelo]], [[Diamantina]], [[Divinópolis]], [[Governador Valadares]], [[Ibirité]], [[Ipatinga]], [[Itajubá]], [[Itaúna]], [[Ituiutaba]], [[João Monlevade]], [[Juiz de Fora]], [[Lavras]], [[Manhuaçu]], [[Montes Claros]], [[Muriaé]], [[Ouro Preto]], [[Paracatu]], [[Passos]], [[Patos de Minas]], [[Patrocínio]], [[Poços de Caldas]], [[Pouso Alegre]], [[Ribeirão das Neves]], [[São João Del Rei]], [[Sete Lagoas]], [[Teófilo Otoni]], [[Timóteo]], [[Tiradentes]], [[Ubá]], [[Uberaba]], [[Uberlândia]], [[Unaí]], [[Varginha]], [[Vespasiano]], [[Viçosa]]. |- | align=center colspan=2 | [[Image:Brazil State MinasGerais.svg|290px]] |- | Governatore | Aécio Neves da Cunha |- | [[Superficie]] | 588.383,6 Km<small><sup>2</small></sup> |- | Abitanti | 20.595.499 <small>([[2006]])</small> |- | [[Dinsità]] | 30,43/km<small><sup>2</sup></small> |- | Situ ufficiali | http://www.mg.gov.br |} '''Minas Gerais''' hè un statu di u [[Brasile]]. Teni com'è capilocu [[Belo Horizonte]]. Hà una superficia di 588 383,6 Km<small><sup>2</small></sup>. Teni 20.595.499 abitanti. [[Image:Ouro Preto 2 Minas-Gerais Brasil.jpg|thumb|left|300px|none|[[Ouro Preto]], antica capitali.]] [[Categoria:Stati di u Brasile]] dmmi8ugbyvr3rjtto43115ez69bt5wl Bevaru 0 8178 375380 374799 2021-08-16T18:54:18Z Fausta Samaritani 15085 cambio categoria wikitext text/x-wiki U '''Bevaru''' (in [[Lingua italiana|italiano]] ''Abbacchio'') hè un [[agneddu]] chì t'hà menu di trè [[mesa]]. [[Categoria:Mammalia]] ij8svp3ujgsobf3i9qo5fjd4ys3lbom Staghjone 0 8180 354118 351505 2016-05-18T14:14:03Z Escarbot 134 wikidata interwiki wikitext text/x-wiki [[Image:Earth-satellite-seasons.gif|300px|thumb|''Animazione incù e differente staghjone annantu à a Terra'']] A '''Staghjone''' (o [[Staghjona]]) hè una divisione ciclica di u [[tempu]], basata annantu l'annu sulariu è i cambiamenti di clima, chì dura trè mesi. L'[[annata]] hè divisa in quattru staghjone: u [[veranu]], l'[[istate]], l'[[auturnu]] è l'[[inguernu]]. == Citazione == Accade chì a '''staghjone''' fussi citata in a cultura è in a litteratura corsa. Per esempiu: * in a spressione: ''ùn esse micca di staghjone'' == Da vede dinò == * l'[[annata]] {{Staghjone}} {{c-supranu}} 7yklmk8fa1t3m4e56x0ld78ohyya8zd Staghjona 0 8181 48222 2006-12-02T10:45:04Z 86.209.248.200 Redirecting to [[Staghjone]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Staghjone]] 7a1c895okiqpgr8608yvx57b5p67bbf Template:Staghjone 10 8182 374069 373572 2021-06-02T11:39:10Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki <br clear=all> {| id="toc" align="center" style="margin:auto;" |- | style="background:#ccccff" align="center" | '''E staghjone''' |- | align="center" style="font-size: 90%;" |[[Veranu]] - [[Istate]] - [[Auturnu]] - [[Inguernu]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" | |- |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 74pi1e47mli8abafjcvwy1nevhiuulb Nanna di u Cuscionu 0 8183 371569 62556 2021-01-05T05:41:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Nanna di u Cuscionu''' (o [[Nanna di u Cuscione]]) hè una [[nanna]] tradiziunali di a rigioni di u [[Cuscionu]], un locu situatu annantu à l'attuali [[cumuna]] di [[Zicavu]]. A nanna di u Cuscionu hè mintuvata in i Canti populari di [[Niccolò Tommaseo]] ([[1842]]). == A nanna == :In li monti di [[Cuscionu]] :V'era natu una zitedda :È la so cara mammona :Li facia la nannaredda :È quand' edda l'annannava :Stu talentu li prigava. :Addurmenta ti parpena :Aligrezza di mammona :Ch'aghju da allestì la cena :È da cusgia li [[pilonu|pilona]] :Pa u to tintu babbareddu :È par li to fratiddoni. :Quand'è vò sareti grandi :Vi faremu lu vistitu :La [[camisgia]], lu [[guneddu]] :È l'[[imbustu]] ben' varnitu :Di stu pannu sfinazzatu :Chì si tessi scarticciatu. :Vi daremu lu maritu :Addivatu à li stazzali :Un biddissimu partitu :È sarà lu capurali :Di li nostri muntagnoli :Picuraghji è capraghjoli. :Quandu andareti spusata :Purtareti li frineri :N'andareti in cavalcata :Cun tutti li mugliacheri :Passareti insannicciata :À [[caramusa]] imbuffata. :Quandu arriveti à lu stazzu :Duva avareti po da stà ni :Surtarà la suciarona :È vi tuccharà la mani :È vi sara prisintatu :Un [[tineddu]] di [[caghjatu]]. == Da veda dinò == * a [[nanna di Palleca]] == Liami == * [http://www.google.fr/books/pdf/Canti_popolari.pdf?vid=OCLC02206893&id=K3Inmxms5BMC&output=pdf&sig=aHaIFkOBjoRhx-z81bYdlQGaWHk N. Tommaseo, 1842, Canti popolari - Canti toscani, corsi, illirici, greci, Venezia (in talianu)] * [http://books.google.fr/books?vid=OCLC06977324&id=fntoNXxkTqoC&pg=PA1&lpg=PA1&dq=voceri A. L. A. Fée, Voceri, Canti pupulari di a Corsica, 1850, Derivaux (in francesu)] * [http://www.google.fr/books/pdf/Tre_novelle_morali_tratte_dalla_storia_p.pdf?vid=06zcqgxn4o_gnfcuQIYeDME&id=C3UNAAAAIAAJ&output=pdf&sig=ad2m8aL9Rva1Brv_IfWtgTiMUOM Tre novelle morali tratte dalla storia patria ; Canzoni contadinesche in dialetto corso, 1835, Bastia: Fabiani, p. 49 (in talianu)] 2pbvnqabygqfg2oh5xa2d2aw1i21voe Nanna di u Cuscione 0 8184 48231 2006-12-02T12:32:51Z 86.209.248.200 Redirecting to [[Nanna di u Cuscionu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Nanna di u Cuscionu]] p245wwyn8ddfktekp04ctjbns1ekro8 Vescu 0 8185 355316 350566 2016-10-06T08:48:18Z Чръный человек 10903 wikitext text/x-wiki [[Image:Template-Bishop.svg|200px|right]] U '''Vescu''', in u [[cristianisimu]], hè u respunsevule di un [[diocesi]] ed hè consideratu com'è u successore di l' [[Apostulu|Apostuli]]. A parola vene da u grecu ''epìscopos'' (&epsilon;&pi;&iota;&sigma;&kappa;&omicron;&pi;&omicron;&sigmaf;), chì significheghja "supervisore". == Citazione == Accade chì u '''vescu''' fussi mintuvatu in a cultura è in a litteratura corsa. Per esempiu: * in e spressioni: ''amparà l'[[Avè Maria]] à u vescu'' o '' A ogni morte di vescu'' {{c-supranu}} [[Categoria:Cristianisimu]] s0ky9j20mn3beookrcas2iclz8oscna Template:Regioni taliane 10 8186 373258 351506 2021-06-02T04:18:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| style="clear:both; margin-top:.5em; text-align:center" width="100%" class="toccolours itwiki_template_toc" | [[Image:Flag of Italy.svg|30px|Bandera di l'Italia]] | style="background-color:#ccccff; color:black" width="100%"| '''E [[regioni taliane|regione]] [[Italia|taliane]]''' | [[Image:Flag of Italy.svg|30px|Bandera di l'Italia]] |- | colspan="3" style="font-size:100%"| {{IT-ABR}} - {{IT-BAS}} - {{IT-CAL}} - {{IT-CAM}} - {{IT-EMR}} - {{IT-FVG}} - {{IT-LAZ}} - {{IT-LIG}} - {{IT-LOM}} - {{IT-MAR}} - {{IT-MOL}} - {{IT-PMN}} - {{IT-PUG}} - {{IT-SAR}} - {{IT-SIC}} - {{IT-TOS}} - {{IT-TAA}} - {{IT-UMB}} - {{IT-VAO}} - {{IT-VEN}} |} <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] [[mk:Шаблон:Италија]] </noinclude> 606huk1xr5b9q1l3zgzl6i7o7bte50v Helleborus argutifolius 0 8187 48278 2006-12-03T10:32:29Z 81.251.227.144 Redirecting to [[Nocca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Nocca]] r4fegoiuqu1opx7tmkheum7ncrzq71m Nocca 0 8188 373902 371193 2021-06-02T10:52:17Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A nocca'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Helleborus argutifolius.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Helleborus argutifolius</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Ranunculales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Ranunculaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Helleborus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Helleborus argutifolius''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> Linnaeus, 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Helleborus_lividus_corsicus1.jpg|250px]] |----- |} A '''nocca''' ([[Helleborus argutifolius]]) hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di i [[Ranunculaceae]]. A nocca hè endemica da a [[Corsica]] è da a [[Sardegna]]. Hè una pianta tossica. Sinonimi di ''Helleborus argutifolius'' sò: * ''Helleborus lividus'' subsp. ''corsicus'' * [[Helleborus corsicus]] == In Corsica == A nocca era usata da i [[pastori]] chì a mittani annantu à u [[casgiu]] par impidiscia i [[varmu|varma]] d' entra ci. == Citazioni == A nocca hè citata calchì volta in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu: * in a sprissioni: ''falsu com'è a nocca'' == Gallaria d'imagini == <gallery> Image:Helleborus-lividus-fruits.JPG Image:Helleborus-lividus-ssp-corsicus-habit.JPG|A nocca Image:Helleborus-lividus-flower.JPG|U fiori Helleborus lividus subsp. corsicus (flowers and fruits).jpg Helleborus argutifolius MHNT.BOT.2016.24.46.jpg|Helleborus argutifolius </gallery> == Da veda dinò == * u genaru [[Helleborus]] * [[Flora di Sardegna]] * [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Helleborus_argutifolius_JPG1a.jpg Imagine di a Nocca] [[Categoria:Ranunculaceae]] rclal30ll0h9j9p460xaqwh2m5ymdtu Âryabhatà 0 8191 378015 376976 2021-12-17T23:00:45Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Aryabhata-5 (1).jpg|miniatura|Âryabhatà]] '''Âryabhatà''' ('''आर्यभट'''), hè u primu di l'[[astrònomi]] maiò di l'èpica clàssica di l'[[India]]. Nasce in l'annu 476 in Ashmaka mà passa una parte maiò di a sò vita in Pataliputra, L'attuale [[Patna]], induva ellu more in l'annu 550. Fussi dinò u più maiò matemàticu indianu. Hè cunnisciutu da l'[[Arabi]] sottu u nome di Aryabha è, in Auropa midieva, omu u chjama Ardibarius. U sò libru,si chjama l''''Âryabhatîya''' ò l''''Ârya-Siddhânta (आर्य सिद्धान्त)''', "siddhânta", essendu u nome di l'opare [[sanschrite]]. [[Categoria:Astrunumia]] [[Categoria:Indianu]] or000i6074nbfjeqa11eydby9oqq0e6 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu1 4 8192 50539 50530 2006-12-07T17:20:34Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ghjaddina ch'ùn becca biccattu hà. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu1''' </noinclude> 1vb1z19nol965zbvm7q4kc5hwdmglvl Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu2 4 8193 50541 50489 2006-12-07T17:22:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Cane chì abbaghja ùn piglia caccia. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu2''' </noinclude> bmyqjgh2bgh4nygfgcvdvvpeae13qw5 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu3 4 8194 50542 48397 2006-12-07T17:22:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Una mani lava l'altra è i dui làvani a faccia. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu3''' </noinclude> q374ws8dh6q6jeksj7kx2wwn6lfmbt5 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu4 4 8195 50543 48401 2006-12-07T17:22:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Di u cateddu tontu, a volpi si ni sfaci. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu4''' </noinclude> js4kihrnrw95qpw1m1pxsr3poji2pfk Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu5 4 8196 50544 48402 2006-12-07T17:23:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Chi va è volta, bon' viaghju faci. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu5''' </noinclude> 9d9ztshori17n2fdeucncb28sd2p5wp Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu6 4 8197 50545 48404 2006-12-07T17:23:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Un hè bellu quel' chì hè bellu, quantu hè bellu quel' chì piaci. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu6''' </noinclude> qhr6x3amymzieeedwa3cal890r0v83w Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu7 4 8198 50546 48405 2006-12-07T17:23:26Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A misura ancu indi l'acqua. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu7''' </noinclude> 9e05gmsj17136auhcihntclcsfqul0q Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu8 4 8199 50547 48406 2006-12-07T17:23:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki L'ochji sò d'acqua. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu8''' </noinclude> 3ni9g5362r31auedx3muc7vcowbh3l8 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu9 4 8200 50548 48407 2006-12-07T17:23:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Par via di u patronu si rispetta u cavaddu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu9''' </noinclude> 3vmg0q7gj9kvnrxjwdfvgoc4z0knwo3 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu10 4 8201 50549 48409 2006-12-07T17:23:56Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Hè l'ochji di u patronu chì ingrassa u cavaddu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu10''' </noinclude> g1uw79wziq45d1bzbntuba6dfegbipg Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu11 4 8202 50550 48410 2006-12-07T17:24:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Intrutu ghjinnaghju, porta u boiu à u scupaghju. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu11''' </noinclude> c3yf689am4rdk564fubujglmlmab0sz Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu12 4 8203 50551 48411 2006-12-07T17:24:16Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki U piu beddu ceppu, teni lu à maghju. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu12''' </noinclude> bozmvs146fmmfob264gsqg5s4xdckuc Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu13 4 8204 50552 48412 2006-12-07T17:24:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Mamma scagna è ghjatta manghja. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu13''' </noinclude> hr5ib7x5k5qq69am3axoogvdadkh0c8 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu14 4 8205 50553 48414 2006-12-07T17:24:36Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Cane abbaghja è porcu manghja. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu14''' </noinclude> 10qs3mbuiyd5ww4b3k55q9b3b4hsepn Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu15 4 8206 50554 48415 2006-12-07T17:24:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Russura à la marina, bon' tempu la matina. Russura à la muntagna, aqua è ventu à li calcagna. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu15''' </noinclude> i34mzke0c00zanucebwr6l9xetgfadz Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu16 4 8207 50555 48416 2006-12-07T17:24:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Bellezza ùn si ne manghja. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu16''' </noinclude> k78h8a98rchzjh0i580x4m4ul4lh6xa Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu17 4 8208 50556 48417 2006-12-07T17:25:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki U diauli apri a caddi è si sminteca di sarrà la. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu17''' </noinclude> rt1qwgxqwewunv768ijztnjquez62q7 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu18 4 8209 50557 48418 2006-12-07T17:25:16Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki À chì para fritu, para caldu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu18''' </noinclude> 5mj4ovjfl9by4agqyitrwoqotlfyl9o Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu19 4 8210 50558 48420 2006-12-07T17:25:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ogni sèculi è centunari, l'acqua volta à li so canali. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu19''' </noinclude> 84amlphlgybti858kwgglybaeblzb0c Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu20 4 8211 50559 48421 2006-12-07T17:25:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Prigheti par i beddi chì i mali a si stàntani. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu20''' </noinclude> riszpdvzk7xidv7csw1ts23vf7ph0z2 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu21 4 8212 50560 48422 2006-12-07T17:25:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Agnellu pasquale, caprettu in Natale. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu21''' </noinclude> 54l2q9gz61moqnpuh5a47ffqnqfpo09 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu22 4 8213 50561 48423 2006-12-07T17:25:56Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Accantu u focu, a scopa ci stà mali. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu22''' </noinclude> kyf5wxc24mbg6eaq1kz5c02b5z6ezbx Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu23 4 8214 50562 48425 2006-12-07T17:26:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A chì manghja u pani di u preti, bisogna à dibbità lu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu23''' </noinclude> bhpz1mza9h2nb42bxgm8rkm71g8osvg Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu24 4 8215 50563 48426 2006-12-07T17:26:16Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Focu d'alzu, focu falsu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu24''' </noinclude> qm1odnnjmk5x1nwhh4ebaw8oimz9wi3 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu25 4 8216 50564 48428 2006-12-07T17:26:26Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Vesti un bastonu, pari un baronu. Vesti una tama, pari una dama. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu25''' </noinclude> 9flqsl8esqca9swup0197wzixqwy9va Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu26 4 8217 50565 48429 2006-12-07T17:26:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Travaglia à chì t'hà fami. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu26''' </noinclude> e6lvehc6gndp1l1wyl7wxub8cmhf2z7 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu27 4 8218 50566 48430 2006-12-07T17:26:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A fami faci escia u lubbu di a tana. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu27''' </noinclude> czffr0vkl8h6t1r77kxc0h2xuy6q89x Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu28 4 8219 50567 48431 2006-12-07T17:26:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A ghjara cresci ma a forza manca. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu28''' </noinclude> 6b2tk1sfqlthf47p2khc8f30uxfmeti Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu29 4 8220 50568 48432 2006-12-07T17:27:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Tinta quidda panca dund'è ùn posa barba bianca. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu29''' </noinclude> msvqjzwpmf06btwphvmsbt5haf5go0n Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu30 4 8221 50569 48434 2006-12-07T17:27:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ciò ch'edda faci a mani dritta,ùn devi veda a mani manca. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu30''' </noinclude> mxob1iluwpafknt8xd469nr0pt9fx6v Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu31 4 8222 50570 48435 2006-12-07T17:27:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki I porchi si basgiani, annata di ghjandi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu31''' </noinclude> q6101j8nybycfzhs2792hmkbdbsqnhg Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu32 4 8223 50571 48436 2006-12-07T17:27:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki L’acqua fa fanga, u vinu fa bon sangue. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu32''' </noinclude> cwds7nvmqqgecc6nevs37074s3mkg60 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu33 4 8224 50572 48438 2006-12-07T17:27:46Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki U celi à volta di pani, s'eddu ùn piovi oghji, piovi dumani. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu33''' </noinclude> nttv1cx1cjjamuuo0tfq6h2xekzacm9 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu34 4 8225 50573 48439 2006-12-07T17:27:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Chì vadagna in prima mani Si ni va à calzi in mani. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu34''' </noinclude> rzaa8xg7ua34nq48ucd3uliq3za7hzi Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu35 4 8226 50574 48440 2006-12-07T17:28:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki U peghju calciu hè quiddu di u cavaddu mansu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu35''' </noinclude> j3lc2krbj77klqaw5itht205n3xmqkq Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu36 4 8227 50575 48442 2006-12-07T17:28:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Scherza cù i fanti è micca cù i santi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu36''' </noinclude> oocu7pmoasv7xl0zsnt2d7k80ghzh4h Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu37 4 8228 50576 48443 2006-12-07T17:28:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki U bè di l'avaru u si manghja u furfanti. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu37''' </noinclude> o7vzia4cta3nowk2ajmb588bqy50mox Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu38 4 8229 50577 48444 2006-12-07T17:28:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Hè megliu ricumandà si à Diu ch'è à i so santi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu38''' </noinclude> au7owo5s9d6iryjar9bbmhbdb2djt5v Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu39 4 8230 50578 48445 2006-12-07T17:28:46Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Mortu pinzutu, appinza ti ni un antru. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu39''' </noinclude> bi1rco3kjql1v2fl7daztk5ga1mo9nh Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu40 4 8231 50579 48446 2006-12-07T17:28:56Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Chi và pianu và sanu è chì và sanu và luntanu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu40''' </noinclude> 4ors3yzy1dcupwn0z7vxjsf3bi9ympp Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu41 4 8232 50580 48447 2006-12-07T17:29:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A forza di tirà a corda strappa. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu41''' </noinclude> sunj6qzt1f5u9g5vyvz078oplgy8ezj Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu42 4 8233 50581 48449 2006-12-07T17:29:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki À chì hà manghjatu u meli t'hà l'abba in capu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu42''' </noinclude> dwovkz8z61bu0koyu0250gbgo64lu8g Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu43 4 8234 50582 48450 2006-12-07T17:29:26Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki I guai di a pignatta ùn i sà ch'è a cuchjara <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu43''' </noinclude> tau7g97f65jndeoxaz8g8rgpv28gti5 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu44 4 8235 50583 48451 2006-12-07T17:29:37Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Tutti i ghjorna si n'impara. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu44''' </noinclude> r1ibtywaqbkdc0c51z90xiqrevw1saa Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu45 4 8236 50584 48452 2006-12-07T17:29:46Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Setti, u sciffru di i buciardi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu45''' </noinclude> 7not7pya752bsjln496dmcaqswnumam Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu46 4 8237 50585 48454 2006-12-07T17:29:56Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki À chì mori, à chì s'allarga. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu46''' </noinclude> kmxgly9srozcduhbslkmumrevzusd1c Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu47 4 8238 50586 48455 2006-12-07T17:30:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Patti chjari, amichi cari. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu47''' </noinclude> slo9ubqxsaigu9568syetfaii57j46z Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu48 4 8239 50587 48456 2006-12-07T17:30:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Si sbaglia ancu u preti à l'altari. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu48''' </noinclude> m458p6c4q3p10arzbk4p6b6f1e0jrk8 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu49 4 8240 50588 48458 2006-12-07T17:30:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki L'acqua va à u mari. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu49''' </noinclude> a1eslffm9zbqtvaf3s49tr4qsqdjuyk Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu50 4 8241 50589 48459 2006-12-07T17:30:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki I funi longhi diventani sarpi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu50''' </noinclude> 9kwpy2eyyxwgq0cft2svvbhwt6hta6j Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu51 4 8242 50590 48461 2006-12-07T17:30:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ùn si pò tena i dui pedi in u scarpu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu51''' </noinclude> r5j4vt0w8cll0sdgcd3pkul5xiaddve Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu52 4 8243 50591 48462 2006-12-07T17:30:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Una donna faci è sfaci una casa. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu52''' </noinclude> fpmz09wr76soecmm6mzx6tqirzhs4up Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu53 4 8244 50592 48463 2006-12-07T17:31:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A ghjatta magra, a donna grassa Sò a vargogna di a casa. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu53''' </noinclude> 3hk37amy460tde1idzgtx9enx3lf8rc Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu54 4 8245 50593 48465 2006-12-07T17:31:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Chì nasci, pasci. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu54''' </noinclude> 3n742uept0sp3ujwi7brnoemx8si69l Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu55 4 8246 50594 48466 2006-12-07T17:31:28Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ci voli à nascia par pascia. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu55''' </noinclude> n3ulg1ggnsrmy5w2gt98x3owe6l5wqb Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu56 4 8247 50595 48467 2006-12-07T17:31:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ciò chi ùn tomba ingrassa. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu56''' </noinclude> 57kfskxu3cazd64gn5aqrfzws6if1i6 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu57 4 8248 50596 48468 2006-12-07T17:31:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki D'appressu a matina, si vedi a sirata. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu57''' </noinclude> rp9rtc7jnjaaocrax0wz7jatqex1quk Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu58 4 8249 50597 48469 2006-12-07T17:31:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki In a matinata, si vedi a ghjurnata. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu58''' </noinclude> jwr90el4kv9vr518r7x802zp6bhfmho Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu59 4 8250 50598 48470 2006-12-07T17:32:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Cosa fatta, loda la ! <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu59''' </noinclude> guii5x83ihzkh2v6gxzvqipfvq137ij Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu60 4 8251 50599 48472 2006-12-07T17:32:16Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki À chì nasce bella, nasce maritata. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu60''' </noinclude> 88a9wjwct9mwh0n4hlnj9m1rf7l0zz8 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu61 4 8252 50600 48473 2006-12-07T17:32:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Chi causa hà la gatta S'è a patrona hè matta. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu61''' </noinclude> 9stjyiz5rd8g3h1djrisye3f2o8kc7p Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu62 4 8253 50601 48474 2006-12-07T17:32:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ognunu sà ciò chi boddi in a so pignatta. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu62''' </noinclude> 96wjpn8q4hb6ldjlj8qpug2bbkd4vxb Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu63 4 8254 50602 48475 2006-12-07T17:32:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ropa chi ùn hè vista, ùn pò essa stimata. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu63''' </noinclude> fx2yzqrhiw8rht2p8iaai01ok0lrdfr Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu64 4 8255 50603 48477 2006-12-07T17:32:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Furtuna male acquistata, prestu ruvinata. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu64''' </noinclude> m5gijzzxemtl35xvhikhq1zaoatb38r Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu65 4 8256 50604 48478 2006-12-07T17:33:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Nipoti allevati, soldi ghjittati! <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu65''' </noinclude> iu3bucv0duftyjmlze6ewaia0a0zofk Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu66 4 8257 50605 48479 2006-12-07T17:33:16Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Matrimonii è viduvati sò dal celi distinati. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu66''' </noinclude> hsq4t447x9cijzbb4mec9lta9t3vd3j Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu67 4 8258 50606 48481 2006-12-07T17:33:26Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki L'atti ùn sò micca i fatti. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu67''' </noinclude> k3g5waw9vox1a0cugpe02nrwin1ltei Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu68 4 8259 50607 48482 2006-12-07T17:33:36Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Un ti fidà di u pidochju rifattu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu68''' </noinclude> fg7nt1t99j1dlvznquo97yfgy0ly67d Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu69 4 8260 50608 48483 2006-12-07T17:33:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Hè mègliu ad essa solu cà mali accumpagnatu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu69''' </noinclude> 0exgfnmj0io79r4ywdy8gx9vusokkn3 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu70 4 8261 50609 48484 2006-12-07T17:33:56Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Un fà mali chì hè piccatu. Ma un fà bè chì hè ghjittatu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu70''' </noinclude> b4w1umu479ecopm6mbnaw11h1fss7a1 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu71 4 8262 50610 48486 2006-12-07T17:34:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A risa sta in bocca à i pazzi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu71''' </noinclude> 4wjs7jgdsvf7asabjsnj4j65loq6cmg Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu72 4 8263 50611 48487 2006-12-07T17:34:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki In u pratu ùn cacà, in u boscu ùn parlà. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu72''' </noinclude> ph334pay7jxi8nommv4w3dj1duxhr5i Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu73 4 8264 50612 48489 2006-12-07T17:34:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A forza d'impittà S'impara à marchjà. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu73''' </noinclude> 76wyezm473a80q1alaz69oggfv0lujt Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu74 4 8265 50613 48490 2006-12-07T17:34:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Innanzi ch'è micca, maritu vechju. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu74''' </noinclude> n8gjz3ylquxrujpxutslsiq6lbtp9xb Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu75 4 8266 50614 48491 2006-12-07T17:34:46Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki L'amori hè cecu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu75''' </noinclude> 4gsgx3gwvrtpzj33kgikl5qacw4v600 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu76 4 8267 50615 48492 2006-12-07T17:34:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A chì campa n'hà da veda. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu76''' </noinclude> 4v5rkx0o07wt8fp914c7c4abkgbgj8t Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu77 4 8268 50616 48493 2006-12-07T17:35:06Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki À chì ùn pò batta u cavallu, batti a sella. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu77''' </noinclude> gk26avgj8hc47kvl5sw9g6jph5mnr57 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu78 4 8269 50617 48494 2006-12-07T17:35:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Tintu à chì hè ziteddu Chì ùn hà barba à u baveddu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu78''' </noinclude> 3rpffmes0knwl51s6btvbrqc90ijdin Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu79 4 8270 50618 48495 2006-12-07T17:35:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Quand'è tù credi d'essa à cavaddu ùn sè mancu à pedi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu79''' </noinclude> dc3s58wedawwej9qkidxb87bwevjebf Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu80 4 8271 50619 48497 2006-12-07T17:35:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ind' eddu ùn ci n'hè, Diu purveddi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu80''' </noinclude> ifv53bqacj03g36e4wch1lcy4zmz6in Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu81 4 8272 50620 48498 2006-12-07T17:35:46Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki À ch'ùn s'aiuta s'annega. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu81''' </noinclude> dnlhje2f7yjdng9xxwda5tojcv3mwdz Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu82 4 8273 50621 48499 2006-12-07T17:35:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Omu dormi è carta veghja. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu82''' </noinclude> kq5acwagezahgehwojh639bh286r2d0 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu83 4 8274 50622 48500 2006-12-07T17:36:06Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Tra a menta è u puleghju, un hè male è l'altru peghju. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu83''' </noinclude> og8b9ez724yk4f8l0tki388ohcqhgs6 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu84 4 8275 50623 48502 2006-12-07T17:36:16Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A raghjoni hè a toia è a capra hè a meia. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu84''' </noinclude> 3d7hq2761rslp619rcal9q1im8x5wpc Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu85 4 8276 50624 48512 2006-12-07T17:36:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A lu lumu di la deda Cannavacciu pari tela. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu85''' </noinclude> pnn8zg9v0y1mz3q2n1phriggb16jsbo Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu86 4 8277 50625 48513 2006-12-07T17:36:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki À a fica zemba, tuttu u mondu s'arremba. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu86''' </noinclude> b41h1vc5kw6yq5jgpdww7vk6cze294j Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu87 4 8278 50626 48514 2006-12-07T17:36:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki L'oru casca ind'a fanga è luci sempri. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu87''' </noinclude> 1y6h6xaeicplx47sakqnjpszo0nrjv4 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu88 4 8279 50627 48515 2006-12-07T17:36:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A chì stughji ùn perdi tempu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu88''' </noinclude> c7m31p9lxxczem3o7vgr7u7q7treimz Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu89 4 8280 50628 48516 2006-12-07T17:37:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Fora u denti, fora a pena. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu89''' </noinclude> ab4xhtv5hoj5yyiafstf72bpzt7bjm4 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu90 4 8281 50629 48517 2006-12-07T17:37:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A casa piglia, a casa rendi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu90''' </noinclude> euci5ybxwherdygs1rfxsq85c40jimb Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu91 4 8282 50630 48518 2006-12-07T17:37:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Più pendi è Più rendi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu91''' </noinclude> mhqqel826ant8nrdiujzmvbf2tqrvwq Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu92 4 8283 50631 48519 2006-12-07T17:37:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Mani ch'ùn prendi, a casa u rendi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu92''' </noinclude> qeavitbeybgshm7ra83vc29vj42dxsd Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu93 4 8284 50632 48520 2006-12-07T17:37:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Chì pocu tene, caru tene. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu93''' </noinclude> ljo9l9wkoztgplqxhau55e17usnjc5x Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu94 4 8285 50633 48521 2006-12-07T17:37:56Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ci vò à piglià a vitaCum'ella veni. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu94''' </noinclude> qapi87myyp9iv4widkgh4coki3wa7ey Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu95 4 8286 50634 48522 2006-12-07T17:38:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki U duttore passa è vene, à chì hà u male u si tene. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu95''' </noinclude> heiwz4pzjgyyusfzmwpn1avg1v9pnal Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu96 4 8287 50635 48523 2006-12-07T17:38:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A machja, ochji ùn hà ma ochji teni. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu96''' </noinclude> 5jxdg61hn7n1y8ev48ych3gaijofna3 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu97 4 8288 50636 48524 2006-12-07T17:38:26Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Chi posa mal' pensa. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu97''' </noinclude> 4ik6f8snnsxb203tv3f8k1q68xpu05a Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu98 4 8289 50637 48525 2006-12-07T17:38:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki U Signori dà u biscottu à quiddu chì t'hà i denti. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu98''' </noinclude> geqjhm7a3enszudzb2qhxyo0kl2regk Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu99 4 8290 50638 48526 2006-12-07T17:38:46Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki I parenti Sò i denti. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu99''' </noinclude> 9d4s3h2heepue2blppomm7u860pvbaw Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu100 4 8291 50639 48527 2006-12-07T17:38:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Hè megliu ghjenti ca arghjentu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu100''' </noinclude> njgq3smm8sgup6riowxzzog6imsfi7l Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu101 4 8292 50640 48528 2006-12-07T17:39:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A cavaddu dunatu, ùn fidià denti. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu101''' </noinclude> hl9wme0k2ocmafaixgbn0ose11o1vhb Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu102 4 8293 50641 48529 2006-12-07T17:39:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki U Signori dà a ropa à chi ùn ha denti. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu102''' </noinclude> 436eofrwfd0o3wzzpod55rpf7zawm1s Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu103 4 8294 50642 48530 2006-12-07T17:39:26Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Laga u buddenti è succorri l'appartenti. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu103''' </noinclude> j5mov560nupw5k7yt5q6kl31vpocq7i Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu104 4 8295 50643 48531 2006-12-07T17:39:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Più hè parenti è più ghjentri. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu104''' </noinclude> cx0vxn2982ffehu3sq1v4fbf0pvgivb Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu105 4 8296 50644 48532 2006-12-07T17:39:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Cavaddu di trenta, mai più ch'eddu ci n'entri. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu105''' </noinclude> 576j1d7wfbbijgrht3w59ve8u32f9kg Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu106 4 8297 50645 48533 2006-12-07T17:39:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ind'a coda ci stà u vilenu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu106''' </noinclude> q57w2lwygl5uyt8oecj643wgmwdd2r6 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu107 4 8298 50646 48534 2006-12-07T17:40:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Aostu seccu, castagna par ogni ceppu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu107''' </noinclude> hv9mezeh1dae1tcppkwvwu5glz92bba Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu108 4 8299 50647 48535 2006-12-07T17:40:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Arcu di sera, bel' tempu si spera. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu108''' </noinclude> jafhi22iqq3wb3jn6o7b4p1tkj1223j Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu109 4 8300 50648 48536 2006-12-07T17:40:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Chì ùn spera s'addispera. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu109''' </noinclude> 8ho605vwjyp30zzwoykkffzv1fi90ke Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu110 4 8301 50649 48537 2006-12-07T17:40:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Cristu ùn paga micca tutti i vennari sera. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu110''' </noinclude> hmn3gvflj2ch5kvmjhlwme8dnkqeieq Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu111 4 8302 50650 48538 2006-12-07T17:40:46Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Annata d'erba, annata di merda. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu111''' </noinclude> 8qszkaztxijhm4cesnec5iecc27x4ag Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu112 4 8303 50651 48539 2006-12-07T17:40:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A chì l'attempa a perdi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu112''' </noinclude> a95sllrcf63dt3oz6uigehb7m5eeqw4 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu113 4 8304 50652 48540 2006-12-07T17:41:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Centu casi, centu milla miserii. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu113''' </noinclude> mwjao71i1kff21gslkwpc4ynhemf6va Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu114 4 8305 50653 48541 2006-12-07T17:41:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Mossu la verra, bucia quant'è terra. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu114''' </noinclude> d9ccl7ahrpkmapwfjs0i7qknexl9l09 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu115 4 8306 50654 48542 2006-12-07T17:41:26Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ciò chi hè scrittu in celi segui in terra. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu115''' </noinclude> f5rl8sxshmopy2qiheez8it4taog802 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu116 4 8307 50655 48543 2006-12-07T17:41:36Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Tuttu lagatu hè persu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu116''' </noinclude> k4sv1oey3m1haj2wn4catco7b53djyq Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu117 4 8308 50656 48544 2006-12-07T17:41:46Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki À chì dormi ùn piglia pesci. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu117''' </noinclude> jfedk8ta1qe1p1v9v191554791qv9ay Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu118 4 8309 50657 48545 2006-12-07T17:41:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Dund'è l'àsinu mori, u pelu ci resta. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu118''' </noinclude> 11ihwiq15qqdpu1qems4xyogzknbic8 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu119 4 8310 50658 48546 2006-12-07T17:42:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki À chì t'hà culu, tira peta. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu119''' </noinclude> nltl2w45g7ehohbb16qkkwsuszef6y0 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu120 4 8311 50659 48547 2006-12-07T17:42:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Chì mali ùn faci mali ùn aspetta. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu120''' </noinclude> q7dva8i2yiqyq8yj61mhiwgvc87a9b1 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu121 4 8312 50660 48548 2006-12-07T17:42:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Mori più capretti ch'è capri vechji. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu121''' </noinclude> rvkej8alufvhd8gd1yzzfa37a0g5pyl Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu122 4 8313 50661 48549 2006-12-07T17:42:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Frivaghju, t'hà setti barretti. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu122''' </noinclude> 2hle9iwxuc1z2nzhpdt0r45twhvgvvx Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu123 4 8314 50662 48550 2006-12-07T17:42:46Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki In ghjesgia grandi ùn crepa preti. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu123''' </noinclude> 7cmwidsdm7dmlzcklub9n2btfg5cg8t Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu124 4 8315 50663 48551 2006-12-07T17:42:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A tola è à lettu, alcunu rispettu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu124''' </noinclude> eb3596u9gu7n04pjjrpnm2vrqwpr0xg Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu125 4 8316 50664 48552 2006-12-07T17:43:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki L'ànima à Diu, è a ropa à chì si devi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu125''' </noinclude> i8qgfm6iwao6itbhic3pl252zs8op23 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu126 4 8317 50665 48553 2006-12-07T17:43:16Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Chì t'abezza ti sbezza. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu126''' </noinclude> bowoucn6p18ymkfk4h7te1jq2a25pf0 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu127 4 8318 50666 48554 2006-12-07T17:43:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ochju ch'ùn vede un pò ghjudicà. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu127''' </noinclude> 9ujewiium4xpmb8vobb8imhc7shy5sk Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu128 4 8319 50667 48555 2006-12-07T17:43:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Saccu pienu ùn pò piigà. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu128''' </noinclude> qujowl41udrr0ak6lv5an0un4ty8jun Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu129 4 8320 50668 48556 2006-12-07T17:43:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki À rumbu d'impittà S'impara à viaghjà. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu129''' </noinclude> qs3a6mbe9ak7f1bvk3hukuu9tla0fqp Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu130 4 8321 50669 48557 2006-12-07T17:43:56Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Amori è signuria ùn volini cumpagnia. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu130''' </noinclude> gv5cmnsbowgvuil54tlquw1dqlrpkda Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu131 4 8322 50670 48558 2006-12-07T17:44:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki À u vescu ùn s'ampara micca l'Avè Maria. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu131''' </noinclude> hh6zqzj5pv8cg627h31rpp6dqq9dzwi Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu132 4 8323 50671 48559 2006-12-07T17:44:16Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Hè megliu pocu ch'è micca. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu132''' </noinclude> 7nmvt9tpcv2dlaen049gb81613rsd82 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu133 4 8324 50672 48560 2006-12-07T17:44:26Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki L'acqua sfonda i ricci. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu133''' </noinclude> b9k2xkl09uimmadoilec4jvomw29g5d Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu134 4 8325 50673 48561 2006-12-07T17:44:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Si lavora è si fatiga, per la panza è per la figa. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu134''' </noinclude> jdp12b71zvhkj28o61noe7de1pv9eoj Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu135 4 8326 50674 48562 2006-12-07T17:44:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ancu l'anori sò castighi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu135''' </noinclude> p8eu46cnex69m8jn5d9dan8runxymx8 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu136 4 8327 50675 48563 2006-12-07T17:44:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki S'hà più bisognu di soldi ca di cunsigli. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu136''' </noinclude> elkxxfpizlotch4e6gjyos6qyz8j9p2 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu137 4 8328 50676 48564 2006-12-07T17:45:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Prima ghjugna, Prima tigna. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu137''' </noinclude> qci7093y7rsxa85279e6jwwypiml3rt Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu138 4 8329 50677 48565 2006-12-07T17:45:16Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Casi frà li casi è vigni frà li vigni. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu138''' </noinclude> k5uu1q01h28sanfelmv8b3ot2y8w2es Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu139 4 8330 171956 50678 2009-05-20T18:06:08Z Paulu 58 wikitext text/x-wiki Acqua corri è sangui strigni. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu139''' </noinclude> 4n3rsyvatxeu3cnneagmovm6pk03wcb Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu140 4 8331 50679 48567 2006-12-07T17:45:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Aprili, desfa purcili. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu140''' </noinclude> q0g50i50d8yv81cdb3yj3ds3m6qrplx Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu141 4 8332 50680 48568 2006-12-07T17:45:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ogni tontu t'hà u so filu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu141''' </noinclude> 8q9ceey9mvj0zirn19zj4ih82hds28n Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu142 4 8333 50681 48569 2006-12-07T17:45:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Chì male fonda male accima. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu142''' </noinclude> pr40xq94y9mfyli6sgm883a79grylur Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu143 4 8334 50682 48570 2006-12-07T17:46:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Corciu à chì ùn hà à nimu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu143''' </noinclude> tjfv4is0qordtcn1dz3a8oc5nky149u Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu144 4 8335 50683 48571 2006-12-07T17:46:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Chì prima ghjugni prima macina. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu144''' </noinclude> 83r04wv3064sb4b3wb3pm10x9in5vj8 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu145 4 8336 50684 48572 2006-12-07T17:46:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Russura à a marina, soli caldu a matina. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu145''' </noinclude> 9slagsgun4g0sx12kgm5ryd3aew810g Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu146 4 8337 50685 48573 2006-12-07T17:46:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ch'eddu durghi tantu u mal'vicinu Quant'edda dura a nevi marzulina. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu146''' </noinclude> itqfflhqrfxddlt9e43pf17epxms3hi Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu147 4 8338 50686 48574 2006-12-07T17:46:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Aria rossa à la marina, piscia è soffia à la matina. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu147''' </noinclude> nt35nl31cy01go6rm3h33nhdzhzfu1o Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu148 4 8339 50687 48575 2006-12-07T17:46:56Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ghjumenti pudditrata ùn bii mai acqua linda. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu148''' </noinclude> d1bhpn1inrt9tsydixu8sfk7o0cappj Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu149 4 8340 50688 48576 2006-12-07T17:47:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki U mari accoglii i vadini. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu149''' </noinclude> 607h9kkisu9z6jax07naw9olifrtcnq Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu150 4 8341 50689 48577 2006-12-07T17:47:16Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A botta vechja faci u bon' vinu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu150''' </noinclude> eic1hjwbd9gc1stfmh96w1bryafp757 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu151 4 8342 50690 48578 2006-12-07T17:47:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ognunu tira l'acqua à u so mulinu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu151''' </noinclude> nhk6sit6z2w6kf6m3ln5clnt3aa4488 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu152 4 8343 50691 48579 2006-12-07T17:47:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Natu a parsona, natu u distinu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu152''' </noinclude> 2doe76yh9t98znbqz7ibsrog1y8xxlo Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu153 4 8344 50692 48580 2006-12-07T17:47:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Matrimoniu sittimbrinu o vèduvu o mischinu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu153''' </noinclude> 9mck1r4x0y8rluhsaifwc4qkam2i1n5 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu154 4 8345 50693 48581 2006-12-07T17:47:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki U soli marzulinu Di i beddi donni ni faci u strascinu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu154''' </noinclude> k2o7h3ko4wy1lcnqnqm3tjco0fhy2x9 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu155 4 8346 50694 48582 2006-12-07T17:48:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A chì fussi induvinu Ùn saria mai mischinu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu155''' </noinclude> mh1mj84lz1nidmubjn2evn5pqidk5k6 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu156 4 8347 50695 48583 2006-12-07T17:48:16Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A chì la fuma, à chì la pippa. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu156''' </noinclude> owcbjssr731hx3dgwx9efb0qqrqz7ou Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu157 4 8348 50696 48584 2006-12-07T17:48:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A ghjastema volta è ghjira Volta in capu à chì la tira. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu157''' </noinclude> s13is7xp3zzkpdspbpnm4ynsz1b8847 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu158 4 8349 50697 48585 2006-12-07T17:48:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Chì cù la spada ferisci per la spada perisci. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu158''' </noinclude> crhddx8drgpuc4jfl9esrp62tdqo6r4 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu159 4 8350 50698 48586 2006-12-07T17:48:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki S'è u ghjòvanu vulissi è u vechju pudissi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu159''' </noinclude> rzw688gvi4vzrppsak2oc42rcz5rxl4 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu160 4 8351 50699 48587 2006-12-07T17:48:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ùn ghjudicà a to vita Fin' à l'òpara finita. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu160''' </noinclude> f8ypsgupuk9zpoh3a69hguf3nouyf8q Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu161 4 8352 50700 48588 2006-12-07T17:49:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Chì ùn invechja Hè pena di vita. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu161''' </noinclude> ekfnzsabjwicerdvoilwpmaf9ext7yq Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu162 4 8353 50701 48589 2006-12-07T17:49:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Arechja manca arechja franca, arechja dritta arechja fritta. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu162''' </noinclude> d27gperpsvuxrnaftjcmu3c0j99csra Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu163 4 8354 50702 48590 2006-12-07T17:49:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Di dui liticanti, un terzu ni prufita. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu163''' </noinclude> s9frgdzglbrsjf61zb5aal8batp7itu Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu164 4 8355 50703 48591 2006-12-07T17:49:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Mariteddu tamant'è un ditu Ièddu voli essa rivaritu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu164''' </noinclude> afqiw9gycw645mc4qqo16siwo14gifs Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu165 4 8356 50704 48592 2006-12-07T17:49:46Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Saccu biotu ùn pò stà rittu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu165''' </noinclude> ly33tnmu9n3mp3hpinj45pbfldzzcxj Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu166 4 8357 50705 48593 2006-12-07T17:49:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki U techju ùn credi u famitu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu166''' </noinclude> 91bepv1knmorgrd8j1r97tgaijgudo2 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu167 4 8358 50706 48594 2006-12-07T17:50:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki À chi vole serve l'amicu, faci i punti longhi un ditu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu167''' </noinclude> 28zi2u5236lrtg7kzsmqmqmy1bddruq Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu168 4 8359 50707 48595 2006-12-07T17:50:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Poni in terra è spera in Diu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu168''' </noinclude> ifbtm10xuhn7gnvb5c6wdd44ruefdfg Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu169 4 8360 50708 48596 2006-12-07T17:50:26Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki I morti incù i morti è i vivi incu i vivi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu169''' </noinclude> nzq09hm49tc9ioymqczv0avodl15baa Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu170 4 8361 50709 48597 2006-12-07T17:50:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Lacrima di donna hè funtana di malizia. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu170''' </noinclude> fb498lkypnaevtd5ecrthmyckyzsbaa Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu171 4 8362 50710 48598 2006-12-07T17:50:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Chi t'hà solda è amicizia Torci u nasu à a ghjustizia. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu171''' </noinclude> 7y67yqke38vtw0oqznito248axohrld Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu172 4 8363 50711 48599 2006-12-07T17:50:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A volpi perdi u pelu ma micca u viziu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu172''' </noinclude> cp5tz102nnvby44jim5t3681hyvrvqh Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu173 4 8364 50712 48600 2006-12-07T17:51:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki U vinu face parlà. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu173''' </noinclude> lcwwn7pv8ctyv78gv1ujazogt4y8qin Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu174 4 8365 50713 48601 2006-12-07T17:51:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Da dì à fà, hè com'è da tonda à filà. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu174''' </noinclude> 4djxqyd01yzvxqoe5sm1duipnq5vyfy Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu175 4 8366 50714 48602 2006-12-07T17:51:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki U sameri chì ùn vo bia hè un gattivu zifulà. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu175''' </noinclude> hdrg6no1vceasr1sq18g2ywqmilfj7x Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu176 4 8367 50715 48603 2006-12-07T17:51:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki À chì male ùn face paura ùn hà. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu176''' </noinclude> aav72te4p76rqaidh1qedrct5e7e2mj Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu177 4 8368 50716 48604 2006-12-07T17:51:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Cantà è purtà a Croci, ùn si pò. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu177''' </noinclude> jw5zwlei3qtohaoqumj5glsdkl6dygf Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu178 4 8369 50717 48605 2006-12-07T17:51:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ognunu bii incù a so bocca. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu178''' </noinclude> s2dyvxsx172t3pb03eimifw9yut5lgr Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu179 4 8370 50718 48606 2006-12-07T17:52:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki À chì ùn hà ca un ochju, suventi u si tocca. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu179''' </noinclude> gnnoi6nnxpv6xdsv34z7fuq9gur5aah Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu180 4 8371 50719 48607 2006-12-07T17:52:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki U Signori à qual' eddu ama, tocca. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu180''' </noinclude> 1bhpf7wt42zhnyn10u454k9mihqi8g4 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu181 4 8372 50720 48608 2006-12-07T17:52:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Più pècuri, piu mocci. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu181''' </noinclude> on354l74snp4m17333euqfic0rabcul Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu182 4 8373 50721 48609 2006-12-07T17:52:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A chì stanta, à chì scurnochja. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu182''' </noinclude> ilmdafvb5lwrjccf9o34kskevsunjjl Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu183 4 8374 50722 48610 2006-12-07T17:52:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ogni cecu piegni i so ochji. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu183''' </noinclude> 41odrc64t47cez7et7tgbnlncdaeowd Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu184 4 8375 50723 48611 2006-12-07T17:52:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ognunu piegni incù i so ochji. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu184''' </noinclude> dans7pybw25ikxoos9o2h98a3dtkyyb Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu185 4 8376 50724 48612 2006-12-07T17:53:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ùn si pò purtà a croce è fà dinù bella voce. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu185''' </noinclude> dbtfpld7nj5dknroroaqe1fo0dgiiw8 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu186 4 8377 50725 48613 2006-12-07T17:53:17Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Natali à u ghjocu, Pasqua à u focu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu186''' </noinclude> cy71fcejvexbtdaz62c812pjy2o0nsg Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu187 4 8378 50726 48614 2006-12-07T17:53:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Una casa, si sà qual'hè chi a faci ; ùn si sà qual'hè chì a godi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu187''' </noinclude> orq5odo4r09fe9nuwsu15v3da5e6v6l Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu188 4 8379 50727 48615 2006-12-07T17:53:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki In cumpagnia, u frati presi moglia. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu188''' </noinclude> 9mg5oixvhk0b72wiqgzw51rwtrlupg1 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu189 4 8380 50728 48616 2006-12-07T17:53:46Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Un trema una foglia ch'è Diu nùn voglia. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu189''' </noinclude> afuchp0ogsr16hh6zctqsrjaq4imhc7 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu190 4 8381 50729 48617 2006-12-07T17:53:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Tigliolu, ti vogliu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu190''' </noinclude> sm38nakfrooc9ppc6q2rq7exslzhrsd Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu191 4 8382 50730 48618 2006-12-07T17:54:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Sameri chi grogna, ùn ti fà vargogna. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu191''' </noinclude> hefgobyl1xk2xv7g39bb0m2ygj3s64f Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu192 4 8383 50731 48619 2006-12-07T17:54:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A donna di u vicinu hè più bedda cà a soia. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu192''' </noinclude> 0e043n1xo8vr5bzkezxkz7m4e2mpbp6 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu193 4 8384 50732 48620 2006-12-07T17:54:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki U fretu di marzu ghjentri in u corru di u boiu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu193''' </noinclude> almft4gmzu9g376msdj9ro5s6rngycy Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu194 4 8385 50733 48621 2006-12-07T17:54:36Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Alliscia a mamma par avè a figliola. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu194''' </noinclude> nvxtut5fdbwznsagz5qam7t6mrg451l Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu195 4 8386 50734 48622 2006-12-07T17:54:46Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki S'ochju un vede core ùn vole. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu195''' </noinclude> op1thbv2bn68lbfef2ulll3j5mxi2sk Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu196 4 8387 50735 48623 2006-12-07T17:54:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki À chì vò bè figlioli, cumencia per una femina. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu196''' </noinclude> 87uwih8h2a8ialr8l7gdhs3w6npwwh0 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu197 4 8388 50736 48624 2006-12-07T17:55:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Chì veghja à a luna dorme à u sole. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu197''' </noinclude> 7oxu3z8an79c00lmv0d175ev7j546yk Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu198 4 8389 50737 48625 2006-12-07T17:55:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ùn si mori ch'è una volta. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu198''' </noinclude> ak18af3fd1m7liawkbk0nz0tf90a17p Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu199 4 8390 50738 48626 2006-12-07T17:55:26Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A ghjastema s'arrivolta. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu199''' </noinclude> 7tknn943qnpog1fk64wrh9l1irr7asu Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu200 4 8391 50739 48627 2006-12-07T17:55:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki U troppu bè s'arrivolta. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu200''' </noinclude> 3uvzipu7fy093bmmfewpm9oy4ay2txr Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu201 4 8392 50740 48628 2006-12-07T17:55:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Tal calzu, tal magliolu. Tal babbu, tal figliolu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu201''' </noinclude> t5914v55ugvr6tftdqdaqtpyi7enc3v Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu202 4 8393 50741 48630 2006-12-07T17:55:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Spezza u tempu in San' Bartolu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu202''' </noinclude> a7skeig0zjd3yfk2d42a7wu1pi7n2hi Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu203 4 8394 50742 48631 2006-12-07T17:56:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Par viaghju s'acconcia a somma. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu203''' </noinclude> 5zpdrm1itfrhi8pefn8k1wubf2p0ncv Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu204 4 8395 50743 48632 2006-12-07T17:56:16Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A donna faci l'omu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu204''' </noinclude> 9zhj409r1mlqomu73wcx2af0jckq1x1 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu205 4 8396 50744 48633 2006-12-07T17:56:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki À chì s'aiuta hè galant' omu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu205''' </noinclude> qxbbjsepesigd1tw7xwx1ff5jp58syf Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu206 4 8397 50745 48634 2006-12-07T17:56:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Mori più agnedda ca muntona. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu206''' </noinclude> pcgr112nucczwrb4ik5tz4mc5dc852l Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu207 4 8398 50746 48635 2006-12-07T17:56:46Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A lingua ossu ùn hà è ossu tronca. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu207''' </noinclude> m8kl43rc9qggz5l7izj3cnzqdb36o62 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu208 4 8399 50747 48637 2006-12-07T17:56:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ciò chi teni à luna vecchja, ciò chi sfronda à luna tonda. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu208''' </noinclude> r36vrt3m0pzeqb6ip178bdq3yzmecjc Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu209 4 8400 50748 48638 2006-12-07T17:57:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A strada bedda ùn hè mai longa. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu209''' </noinclude> h2qr3l69sts3c7ivnwzfjs0zyh7pw45 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu210 4 8401 50749 48639 2006-12-07T17:57:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Pastasciuta è maccarona, più sò caldi più sò boni. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu210''' </noinclude> dpfm7cae0vijaavihdqdbugb84vk83s Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu211 4 8402 50750 48640 2006-12-07T17:57:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Hè megliu una donna di casa ca una casa di donni. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu211''' </noinclude> lxrk1ysr9zqsbc0pbfcdoobdeolfs6s Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu212 4 8403 50751 48642 2006-12-07T17:57:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki L'omu pruponi è Diu disponi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu212''' </noinclude> 92eidr21fw3c7w0us83hm038nxop0rg Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu213 4 8404 50752 48643 2006-12-07T17:57:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A bocca chjusa, nè pani nè bonbucconi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu213''' </noinclude> 4ord0darjmuab270c8r2dbn15nzs79p Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu214 4 8405 50753 48645 2006-12-07T17:57:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Quandu u soli tramonta, u pultronu s'appronta. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu214''' </noinclude> sk8he64xcoxwb8fgmhc774w2cioin4n Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu215 4 8406 50754 48646 2006-12-07T17:58:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki U ghjacaru chì suvita, ùn hà bisognu di dà li u bucconu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu215''' </noinclude> jhmlik8i63a111duktyn2mvnafu1kw5 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu216 4 8407 50755 48647 2006-12-07T17:58:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Natali à u balconu, Pasqua à u fuconu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu216''' </noinclude> ol7bjotyz4d2wlavz2zi5hi0etp771r Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu217 4 8408 50756 48648 2006-12-07T17:58:26Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A matina leone, a sera cuglione. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu217''' </noinclude> syn6z1az08y4svvqwfkare6z5c1pl3x Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu218 4 8409 50757 48649 2006-12-07T17:58:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Carnivali in balconu, Pasqua à u tizzonu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu218''' </noinclude> ek4hjjytv0lb8kfkcx1hzxkg6nuxbga Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu219 4 8410 50758 48651 2006-12-07T17:58:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki U discorsu hè beddu è bonu ma arruvina u povaru omu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu219''' </noinclude> 0wrnkiwwdo7zeu7kl7q7hyvgfp0r8p2 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu220 4 8411 50759 48652 2006-12-07T17:58:56Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Par maghju o par maghjonu, ùn ti caccià u to pilonu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu220''' </noinclude> 8nvklvf01e7bk1tbv2x1s0jyofrprwa Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu221 4 8412 50760 48653 2006-12-07T17:59:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Casa senza patrone, hè nave senza timone. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu221''' </noinclude> 3x2fl0910x58ulwgeq6yosjsy8rbal2 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu222 4 8413 50761 48654 2006-12-07T17:59:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki U troppu stroppia. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu222''' </noinclude> 7963qke7qz3tiss079jrgv4zt8as4ls Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu223 4 8414 50762 48655 2006-12-07T17:59:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Nanzi ghjunta la so ora, nè si nasci nè si mori. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu223''' </noinclude> bvvdhsr3w0idyuamfj8vae7ytplf2tl Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu224 4 8415 50763 48657 2006-12-07T17:59:36Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki U discorsu porta l'omu à a forca. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu224''' </noinclude> 2skp04ujihjvotokli4h64r1a9ohh47 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu225 4 8416 50764 48658 2006-12-07T17:59:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki I più beddi peri i manghjani i porchi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu225''' </noinclude> r1iicw6cm84s3vb4i0so8goh8tuluia Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu226 4 8417 50765 48660 2006-12-07T17:59:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Saccu piènu ùn si pò torcia. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu226''' </noinclude> n8mxkm7xv3smz7b9y8l8y0aofl1fwnk Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu227 4 8418 50766 48661 2006-12-07T18:00:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Cani chì abbaghja ùn mordi micca. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu227''' </noinclude> j47ux14q4yqvridyg6pj2ysvw8av5ao Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu228 4 8419 50767 48662 2006-12-07T18:00:16Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Un disordini Faci un ordini. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu228''' </noinclude> rrewhnhyb1iiebuhdk5pqxl19wfkcm4 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu229 4 8420 50768 48664 2006-12-07T18:00:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Una lingua si cheta, un populu si more. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu229''' </noinclude> ammj06b95362fxwtxdzwe6g0113gzzp Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu230 4 8421 50769 48665 2006-12-07T18:00:38Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Nè spiziale nè duttore pò guarì u mal' d'amore. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu230''' </noinclude> 9a8t3zg3r4uumdvyetg13pxeqyve8es Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu231 4 8422 50770 48666 2006-12-07T18:00:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki À chì mali vivi, mali mori. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu231''' </noinclude> bhg9ui5vbdh8zccilit7pnpe67v7uoz Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu232 4 8423 50771 48667 2006-12-07T18:00:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Chì di piombu tomba, di piombu mori. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu232''' </noinclude> l0yellf7lb3y37vsaldr4ufx0nxscfr Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu233 4 8424 50772 48668 2006-12-07T18:01:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Quandu ellu piovi è faci lu soli, tandu la vulpi faci l'amori. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu233''' </noinclude> m5ytrt7q0gpcr0r6elbidmy2i03hisa Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu234 4 8425 50773 48670 2006-12-07T18:01:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki À chì vivi incù u zoppu, à u capu di l'annu hè zoppu è mezu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu234''' </noinclude> 71ekrv92ob8dq20bch2kjjplontw77n Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu235 4 8426 50774 48671 2006-12-07T18:01:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Isciuta vindèmia, appicca a sporta. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu235''' </noinclude> tp455ctekle14d41si2ykqp7kawmq58 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu236 4 8427 50775 48673 2006-12-07T18:01:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Com'hè corcia quidda sporta chì nùn faci arrega è porta. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu236''' </noinclude> qbrntsspusd82tncsed1v4fidjgzju6 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu237 4 8428 50776 48674 2006-12-07T18:01:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ognunu vedi meziornu à a so porta. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu237''' </noinclude> bq5ilci07mphjafr7uaaw9tyf6xvlgu Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu238 4 8429 50777 48675 2006-12-07T18:01:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Megliu morti ch'è storti. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu238''' </noinclude> ja9b8s03zenw0zwwnnbveijrkmjnpbq Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu239 4 8430 50778 48676 2006-12-07T18:02:06Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki À chì và forti, và à la morti. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu239''' </noinclude> qu27v9slvmoiqtim9f8tkqa4vn4rdr8 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu240 4 8431 50779 48677 2006-12-07T18:02:16Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki E cose torte strappanu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu240''' </noinclude> d85wo40yq40az3dbqzt5djwsmbz8bh2 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu241 4 8432 50780 48679 2006-12-07T18:02:26Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A bacia t'hà l'anchi corti. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu241''' </noinclude> dqzb0b6gmvhqsfq4908kcu8rwezjux9 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu242 4 8433 50781 48680 2006-12-07T18:02:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Hè megliu dui ferti ch'è un mortu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu242''' </noinclude> 96735gmqz0boou7tcdrar8vxsenhmgu Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu243 4 8434 50782 48681 2006-12-07T18:02:46Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ora vivu ora mortu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu243''' </noinclude> pcilb81b6ukjqqe0oofze0k3yusunpd Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu244 4 8435 50783 48682 2006-12-07T18:02:56Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki In bucca chjusa ùn n'entri musca. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu244''' </noinclude> 5g4mjdxz33d09m9v57ifiocvynteucs Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu245 4 8436 50784 48684 2006-12-07T18:03:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Cavaddu vechju, zecchi è moschi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu245''' </noinclude> c4oescyu8cfgzcnv7j4hivku4ejwwyc Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu246 4 8437 50785 48686 2006-12-07T18:03:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Nant'u cavallu mugatu ci vanu tutte e mosche. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu246''' </noinclude> 9xg62kz24m93ah66by7g7e0v5cjpoiy Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu247 4 8438 50786 48687 2006-12-07T18:03:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki À u pocu è à l'aspissu si sbiota u boscu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu247''' </noinclude> 3shtnj3udsw6qljdryp79t4l6ptrebk Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu248 4 8439 50787 48688 2006-12-07T18:03:36Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ancu a pulgia t'hà a tossa. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu248''' </noinclude> 30ow5yvxazwxexr5sjm6xn6efmdhjtx Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu249 4 8440 50788 48689 2006-12-07T18:03:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Quandu u ghjàcaru invechja, a volpi li piscia addossu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu249''' </noinclude> s6ed4m9kt1pff5a0nbghbn3uz2738lh Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu250 4 8441 50789 48690 2006-12-07T18:03:56Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki In i Pinticosti, chì un l'affesta li costa. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu250''' </noinclude> c9lobvbqfxbewhmjaodmk7bpr1n7lal Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu251 4 8442 50790 48692 2006-12-07T18:04:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki À chì troppu si cala, u culu vi mostra. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu251''' </noinclude> drj0g4zmwdlrtxk3kt3pj3fn2wpew44 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu252 4 8443 50791 48693 2006-12-07T18:04:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Chi si chjina incù i ziteddi s'arrizza culimerdosa. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu252''' </noinclude> ozztxi7xn7dt8zzmb39k4t0w2g8wc5p Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu253 4 8444 50792 48694 2006-12-07T18:04:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Fatti di notti, risi di ghjornu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu253''' </noinclude> f4qocecve8r7qiln9mmdf5d2birov9d Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu254 4 8445 50793 48695 2006-12-07T18:04:46Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Chì cerca trova. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu254''' </noinclude> e1jwbnkc7gx9whf7uvyyr04qycw37n1 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu255 4 8446 50794 48697 2006-12-07T18:04:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Quandu u porcu hè techju si volta a trova. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu255''' </noinclude> j3ib6zbxuhfkj2zg7rg9wmuzpchttks Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu256 4 8447 50795 48698 2006-12-07T18:05:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki À chì t'hà dui casi in una ci piovi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu256''' </noinclude> t9evxquyqbe5sbyzhqso2i41d25i3ug Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu257 4 8448 50796 48699 2006-12-07T18:05:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Un ti rida di u mè dolu. Quandu u meiu hè vechju, u toiu hè novu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu257''' </noinclude> gg0n8fmeg3mgi0lnnxdj5nkh3drlwvo Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu258 4 8449 50797 48701 2006-12-07T18:05:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Chì disprezza vol' cumprà. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu258''' </noinclude> jm2z1w3hog57u5a5fuy90sod2koqckx Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu259 4 8450 50798 48702 2006-12-07T18:05:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A règula ci sta bè, ancu in casa di u rè. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu259''' </noinclude> rba0kvvg043hzf0b95dsr9gfsxqpbcq Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu260 4 8451 50799 48703 2006-12-07T18:05:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Piglia muglieri, chì affrinarè. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu260''' </noinclude> koxwqmpuzyisk90j3pmu416b99xz5ab Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu261 4 8452 50800 48705 2006-12-07T18:05:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Fà à parera è tèni ti à tè. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu261''' </noinclude> j6e087hmjaubrrbrl9pgu2mqq1bu3h8 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu262 4 8453 50801 48706 2006-12-07T18:06:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Sparti ricchezza è torra puvertà. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu262''' </noinclude> iei3po7ztudwr0jx2o1sjsaou4vglnj Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu263 4 8454 50802 48707 2006-12-07T18:06:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Per dorme o per vighjà in lettu hè un bellu stà. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu263''' </noinclude> nlzi0x6m9mus408spvqi994ob22dqxp Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu264 4 8455 50803 48708 2006-12-07T18:06:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Di dà ciò ch'ùn s'hà, hè sempri carità. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu264''' </noinclude> 28vus0b3j3rozcp57tdwlbajk4756rg Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu265 4 8456 50804 48710 2006-12-07T18:06:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Oghji eiu, dumani tù. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu265''' </noinclude> l5d48rnuvusfmnvcrpg7zss0amuwh7o Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu266 4 8457 50805 48711 2006-12-07T18:06:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki U cavaddu ghjastimatu, u pelu li luci. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu266''' </noinclude> 7wftxurssxp6oaup1gj5a7p4aggnyf2 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu267 4 8458 50806 48713 2006-12-07T18:06:56Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Aqua di luddu, ùn faci bè à nudda. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu267''' </noinclude> jm3sx4igbqnjflg3jdphh9guqxcbsqs Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu268 4 8459 50807 48714 2006-12-07T18:07:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki À chì muta, muga. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu268''' </noinclude> hheopfm5ifabvewfn0bfsktxnmlj5tf Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu269 4 8460 50808 48715 2006-12-07T18:07:16Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Tràmula di ghjugnu, alivi in pugnu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu269''' </noinclude> nufqpkvlrwpe3ekqay5vvgz3p7yaojt Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu270 4 8461 50809 48717 2006-12-07T18:07:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki In ogni lettu, ci hè pulgi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu270''' </noinclude> 910p7uyu2gvd58gpernfobukrk72v6k Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu271 4 8462 50810 48718 2006-12-07T18:07:36Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki À gattivu marinare tutti i venti li vanu in culu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu271''' </noinclude> nn25e729069jvvydluk4sk0ot46hp96 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu272 4 8463 50811 48719 2006-12-07T18:07:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki U lucchesu un hè sicuru Ca incu u so uncinu à u culu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu272''' </noinclude> ldgdppe1g2kncxfw54r26wgxeukfc73 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu273 4 8464 50812 48720 2006-12-07T18:07:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Mortu u Cristu, spintu u lumu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu273''' </noinclude> gtfbk1k0wvnnqolmebqy7ipv8o8a5em Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu274 4 8465 50813 48721 2006-12-07T18:08:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Nè vennari nè luni Un cumincià a to funi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu274''' </noinclude> i0n3k8n20c1p1c4evafzplbzzmhxezi Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu275 4 8466 50814 48722 2006-12-07T18:08:16Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Un si pò fà u passu più longu ch'è l'infurcatura. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu275''' </noinclude> 9s3ml83adilsexvskyo6ma6c6w2mz0b Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu276 4 8467 50815 48723 2006-12-07T18:08:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki À chì ùn hè beddu di natura Ùn vali lavatura. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu276''' </noinclude> en0a1wro6ko3itbc53dmthmqvloa0zw Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu277 4 8468 50816 48725 2006-12-07T18:08:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Par un colpu ùn casca l'arburi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu277''' </noinclude> oc196prdkb2bty3gur4nnx1wtw9a6cf Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu278 4 8469 50817 48726 2006-12-07T18:08:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Chì di ghjaddina nasci in terra ruspa. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu278''' </noinclude> jcy3eku8jwim78zhokrf6uz0n8ci7c7 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu279 4 8470 50818 48727 2006-12-07T18:08:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ci voli à lacà u fusu à chì n'hà l'usu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu279''' </noinclude> rrf8zzqsojzvsawh5vwm2odkzd6sk6c Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu280 4 8471 50819 48728 2006-12-07T18:09:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Babbi è mammi tonti, figlioli astuti. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu280''' </noinclude> m0uoiugabuxuivuz2o0fw29njwipdmt Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu281 4 8472 50820 48730 2006-12-07T18:09:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Mi tagli, mi puti. Mi brusgi, mi suvi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu281''' </noinclude> j3tl9ev5vvbtqg03d0yeg1nt4uq2ydq Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu282 4 8473 50821 48731 2006-12-07T18:09:27Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki U soli sorti par tutti. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu282''' </noinclude> 1hxelgqhhuw7e077n0d3dhip22yjru3 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu283 4 8474 50822 48732 2006-12-07T18:09:37Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki U Signori dà u fretu sicondu i panni. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu283''' </noinclude> o7iz3895o609a8dx4fkpkvll32yfsfj Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu284 4 8475 50823 48733 2006-12-07T18:09:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Scemu compiu à chì move quandu ellu soffia o quandu piove. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu284''' </noinclude> i87r1oiji5oueh45l1l70rfj6m7wbrf Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu285 4 8476 50824 48735 2006-12-07T18:09:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Donne, cavalli è noce volenu mane atroce. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu285''' </noinclude> 8s4pj89lnt1pxylzx2htxfrcod1qetw Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu286 4 8477 50825 48736 2006-12-07T18:10:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Una bella famiglia cumencia sempre per una bella figlia. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu286''' </noinclude> 5zhpzu7h7dv5emagomx92qj100y5uti Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu287 4 8478 50826 48737 2006-12-07T18:10:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki U mondu hè fattu à scala. À chì codda è à chì fala. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu287''' </noinclude> 9av53amnjwt1rt966l4yqvoqapc6ck2 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu288 4 8479 50827 48738 2006-12-07T18:10:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Un ci hè sabatu senza soli comu donna senza amori. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu288''' </noinclude> 6kw4xjkq6ucmah9s6l98qazxxlu0x10 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu289 4 8480 50828 48740 2006-12-07T18:10:38Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki S'è u mari fussi vinu, quantu ci saria briaconi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu289''' </noinclude> 7lhapez5le5p3ofrmroslvlom220u22 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu290 4 8481 50829 48741 2006-12-07T18:10:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Frivaghju, ùn lacà di fà u to viaghju. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu290''' </noinclude> k8z0wfgvftipyc6atahvcgs9i7wmad1 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu291 4 8482 50830 48742 2006-12-07T18:10:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Sò e mamme chì facenu e figliole. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu291''' </noinclude> 45wqihz9nrfnk62qs7b6abgivsfp449 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu292 4 8483 50831 48744 2006-12-07T18:11:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Lega mi mane è pedi è lampa mi à mezu à i mei. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu292''' </noinclude> 24bjnc57g6pp9eotecldvq57ek17ii6 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu293 4 8484 50832 48745 2006-12-07T18:11:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Un sumeru ùn sarà mai un cavallu di corsa. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu293''' </noinclude> nomobcfx3u8lz1mygk8jqj1ct2qrtrc Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu294 4 8485 50833 48746 2006-12-07T18:11:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Più si campa è più si ni vedi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu294''' </noinclude> o7jgo8axkb8novjq9q7wuwwa9qbm76t Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu295 4 8486 50834 48747 2006-12-07T18:11:36Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki L'imbroglii sò in a sacchetta. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu295''' </noinclude> 0d603ev0bkgutgx49ysw0xfnml12e3k Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu296 4 8487 50835 48749 2006-12-07T18:11:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki L'ottu d'aprili, u cuccu si devi sentire. S'eddu un si senti, hè mortu o per murire. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu296''' </noinclude> sw3qhxd3ma0xj55pqz1w0xtqlpwd1dk Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu297 4 8488 50836 48750 2006-12-07T18:11:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki S'è i guai si mittiani à u soli, ognunu si ripigliaria i soi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu297''' </noinclude> 4h8eauszwbayf95y6oelfjtikjnvrxk Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu298 4 8489 50837 48751 2006-12-07T18:12:06Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki U megliu oru hè quiddu chì piega. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu298''' </noinclude> kracscn63hj77qrcaiu6nmxoxwae28c Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu299 4 8490 50838 48752 2006-12-07T18:12:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ferraghju, Ferraghjettu, cortu e maladetu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu299''' </noinclude> fk7x1stfg55uq4efyo4axm96t9nnb0j Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu300 4 8491 50839 48754 2006-12-07T18:12:27Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki L'arti di Micalassu: mangnà, bia è andà à spassu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu300''' </noinclude> 0b9xxou0ys5utmzzoc94gfdncfstpzu Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu301 4 8492 50840 48755 2006-12-07T18:12:36Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Nè ziteddi nè cateddi ùn avvizzà à u to scudeddu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu301''' </noinclude> m11h8ldrrz171vuq935krgq95j7ka0r Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu302 4 8493 239008 50841 2010-11-01T08:52:11Z 90.28.195.193 wikitext text/x-wiki Chì vò fà anguìdia à u so vicinu Si chjinghi prestu è s'arrizzi matina. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu302''' </noinclude> bdlcl2w7d3h6j0oyt2pnnve57g7p1ec Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu303 4 8494 50842 48758 2006-12-07T18:12:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ghjuntu u timpurali i ghjàcari facini a so casa. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu303''' </noinclude> 42kwecem4bts5mbpn9cr8ipnb24ni4x Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu304 4 8495 50843 48759 2006-12-07T18:13:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Figlioli chjughi, pinseri chjughi. Figlioli maiori, pinseri maiori. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu304''' </noinclude> etr7q1xvibpvanqwkpcnp2ot54qlao1 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu305 4 8496 50844 48760 2006-12-07T18:13:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki À chì ùn sà piantà, pianta di nuvembri. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu305''' </noinclude> bf1ijtyl4pwjmg4w817rjy2phrx17ee Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu306 4 8497 50845 48761 2006-12-07T18:13:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Pècura nera è pècura bianca. À chì mori mori, à chì campa campa. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu306''' </noinclude> 4j6ngnu83fvfj70mmy2vhjaqs66q0ag Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu307 4 8498 50846 48763 2006-12-07T18:13:36Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Marzu piuviosu, bugnu varmicosu è bèccu muccicosu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu307''' </noinclude> rnafn80eysn3ghuztyi9zdaj945cq50 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu308 4 8499 50847 48764 2006-12-07T18:13:46Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Chì ride troppu in ghjuventù, pienghje in vechjaia. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu308''' </noinclude> 0q8l62jv2972zrriahed8pe5p5n8jqj Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu309 4 8500 50848 48766 2006-12-07T18:13:56Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Chì hà bisognu di u focu, u piglia in manu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu309''' </noinclude> mb3b9qsvqka6avs0s9zbeoyhivn160a Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu310 4 8501 50849 48767 2006-12-07T18:14:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Donne, fucili è cavalli un cunvene d'imprestà li. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu310''' </noinclude> qmzpoo3s9z3p9ta8bwg8jkm3po81a6x Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu311 4 8502 50850 48768 2006-12-07T18:14:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Si piglia prima un bugiardu ch'è un zoppu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu311''' </noinclude> 74b6ecs30pxbhzm6utij6iv5x2xdzd4 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu312 4 8503 50851 48770 2006-12-07T18:14:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki À chì faci u passu più maiò ch'è a ghjamba, casca. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu312''' </noinclude> 27drxwehznvrm19ubwm9rp60atjyawr Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu313 4 8504 50852 48771 2006-12-07T18:14:36Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Diu ti vardi di un bon' ghjinnaghju. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu313''' </noinclude> orj3tjsn11do1rnz6td2xwaoup394jl Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu314 4 8505 50853 48772 2006-12-07T18:14:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Accantu u focu, a stoppa ci stà mali. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu314''' </noinclude> sa14khf3z3jrptx0y1xrsdm86u8z3lt Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu315 4 8506 50854 48773 2006-12-07T18:14:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A ropa pulita ùn s'imbrutta micca. È ancu a ropa brutta ùn s'imprutta omu micca. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu315''' </noinclude> 335i8rkfsnlyl40bd9p5zaqy4spoewf Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu316 4 8507 50855 48774 2006-12-07T18:15:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Chi s'ammorcia in u ghjocu, deve mette u culu à u focu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu316''' </noinclude> ht7sh9z4cumbdlpgfd60tolsmgk4fn7 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu317 4 8508 50856 48776 2006-12-07T18:15:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki In li paesi soii e vacche vincenu i boi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu317''' </noinclude> ctghm5bpe2glutq7tmsv0ky0wdctf79 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu318 4 8509 50857 48777 2006-12-07T18:15:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Aiuta ti, Diu t'aiuta. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu318''' </noinclude> szf6bwg0js2ksjl84dkj9ryrt3c0l3p Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu319 4 8510 50858 48778 2006-12-07T18:15:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Chì campa spirendu mori caghendu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu319''' </noinclude> q6henzcikyz5m83q01mcwvu54bm9igx Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu320 4 8511 50859 48779 2006-12-07T18:15:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Par cunnoscia la ghjenti, ci voli à mangnà una somma di sali insemu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu320''' </noinclude> sceuyy0k0l1v3djgltgfvc6bkl49609 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu321 4 8512 50860 48781 2006-12-07T18:15:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Pé fà sente à a ghjente a vostra verità Sperate pocu aiutu s'è vò fate pietà. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu321''' </noinclude> 8yu4ow71kq2tfmq3nnz1vu82de3nrd0 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu322 4 8513 50861 48782 2006-12-07T18:16:06Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ogni ghjatta t'hà a so coda. Ghjatta ci hè ma coda ùn n'hà. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu322''' </noinclude> jg7aase8ruezxn7nw14npfcbergd4aj Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu323 4 8514 50862 48783 2006-12-07T18:16:16Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Chì vò avanzà u so vicinu si chjina prestu è s'arrizza matina. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu323''' </noinclude> 3j4g4k2kexpc39129urewck9scf0o42 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu324 4 8515 50863 48785 2006-12-07T18:16:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Sapiutu la trè, sapiutu lu rè. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu324''' </noinclude> t2puepe90d5w8v0mbrs43frqr2jn7uc Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu325 4 8516 50864 48786 2006-12-07T18:16:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki U bè di luntanu si ferma par istrada. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu325''' </noinclude> 4xzdts3aaltyh511wgbzvdyrkd1qjq1 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu326 4 8517 50865 48788 2006-12-07T18:16:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Aqua d'aostu, oliu è mostu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu326''' </noinclude> 7tnmnqhp228wpv9u9gsjtp2xzrvqgj6 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu327 4 8518 50866 48789 2006-12-07T18:16:56Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ronchi samirini ùn ni codda in celi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu327''' </noinclude> 92vt2nhldidgyvvrfpcggfiqw8womzg Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu328 4 8519 50867 48790 2006-12-07T18:17:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki U candidatu prummetti piu casgiu ch'è pani. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu328''' </noinclude> tdylr81k8nx566hx8esigv9owbdoyha Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu329 4 8520 50868 48792 2006-12-07T18:17:16Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ùn si po dorme è fà a guardia. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu329''' </noinclude> s3q0o6gyc17l9ii09k2cy32qm32u1ng Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu330 4 8521 50869 48793 2006-12-07T18:17:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki À chì hè causa di u so mali, piegni à sè stessu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu330''' </noinclude> m4mgwf18vwba74jwqweji6yuk7htdz4 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu331 4 8522 50870 48794 2006-12-07T18:17:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Figlioli di gatti ùn nascenu senza unghje. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu331''' </noinclude> 96lzmxjxrayz31xtcuzrn4pyuhgjm4l Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu332 4 8523 50871 48795 2006-12-07T18:17:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki À chì pesa a petra, piglia l'anguilla. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu332''' </noinclude> ca97ks4zk48qy8jm83tlpv6qljugcc6 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu333 4 8524 50872 48796 2006-12-07T18:17:56Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ci vò à batta u farru quand'hè caldu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu333''' </noinclude> 1pcc3qnlbr9dzvyfwb20n9fwqr7o34h Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu334 4 8525 50873 48798 2006-12-07T18:18:06Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Vale più un sumere vivu ch'è un duttore mortu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu334''' </noinclude> nnorgii6tb6m7uxkpchtuwo8tttac3s Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu335 4 8526 50874 48799 2006-12-07T18:18:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A casa ind'eddu ùn ghjugni u soli, ci ghjugni u duttori. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu335''' </noinclude> mt897g9szwgewctzl7ubq4o8d7kl442 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu336 4 8527 50875 48800 2006-12-07T18:18:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ci voli à taglià si par senta i peni dulurosi. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu336''' </noinclude> casda3f2o3ackrlvfp84e6tggapfuni Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu337 4 8528 50876 48801 2006-12-07T18:18:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Cavallu vechju ùn muta andatura, è s'ellu a muta pocu dura. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu337''' </noinclude> jxfhgpq500m1tpt25cawv2wo9x6unyd Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu338 4 8529 50877 48803 2006-12-07T18:18:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Sin' à Natali, nè fritu nè fami. Dopu Natali, fritu è fami. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu338''' </noinclude> ci73sfyk3bf0g2hloggwh73hqrbfa6t Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu339 4 8530 50878 48804 2006-12-07T18:18:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A più bedda risa hè quidda chì esci da a bocca di l'addulurati. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu339''' </noinclude> 5ppbtsem4ca5ngyhwx1bl3q1vk06das Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu340 4 8531 50879 48805 2006-12-07T18:19:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki S'eddu suniteghja in Capu di Staghju, lascia puri u granu in arghja. S'eddu suniteghja in Capu di Muru, metti lu à u sicuru. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu340''' </noinclude> byb8luaaj7helyx9p8jbxt11lb4y5q9 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu341 4 8532 50880 48806 2006-12-07T18:19:17Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Un babbu è una mamma addevani deci figlioli. È deci figlioli ùn poni tena un babbu è una mamma. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu341''' </noinclude> p3akf0duybcebnfeci4e0kejgkmlq54 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu342 4 8533 50881 48808 2006-12-07T18:19:27Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Hè meghju à travaglià indarnu ca pusà indarnu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu342''' </noinclude> ihy5pxamqzsrj1o64f53am6sxo4tkwh Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu343 4 8534 50882 48809 2006-12-07T18:19:36Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Marzu siccu par u bugnu è par u beccu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu343''' </noinclude> le3076nybp7a2hbq3z30k2u2o8rjc2z Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu344 4 8535 50883 48810 2006-12-07T18:19:46Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A vita hè una affaccata di balconu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu344''' </noinclude> gtm5hfsexs3cpdoxh6rni49rgkb0mvj Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu345 4 8536 50884 48811 2006-12-07T18:19:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Carti ghjòcani è ghjucadori si vanta. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu345''' </noinclude> 9mk13sgji6inxs4wubao8xe7kvr682m Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu346 4 8537 50885 48813 2006-12-07T18:20:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Paghani i chjughi par i maiori. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu346''' </noinclude> 0cszcu1iiaeg3gxizh5dxo66ir0hkb3 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu347 4 8538 50886 48814 2006-12-07T18:20:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Soldu di povaru omu è cuglia di ghjàcaru, ùn si ni poti mai piattà. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu347''' </noinclude> i8rl3xp8rf45g0oo4scy5vuqq2gyidd Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu348 4 8539 50887 48815 2006-12-07T18:20:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki U tassu : Durgu trè centu anni. Trè verdi, siccu e passu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu348''' </noinclude> cwpvzhvg1nqaovjer8zgj3e8wj49ujt Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu349 4 8540 50888 48816 2006-12-07T18:20:36Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki I nostri pruverbi sò santi è ghusti. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu349''' </noinclude> k7kle58suedtno100q2mfzurchyqki7 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu350 4 8541 50889 48818 2006-12-07T18:20:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A luna: in vintinovi ùn ferma è in trenta ùn va. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu350''' </noinclude> 2lrczgugnplzh8nk7vlogpddegl35cd Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu351 4 8542 330370 50890 2013-12-18T11:52:11Z Jun Misugi 295 ùn wikitext text/x-wiki L'ottu d'aprili, u cuccu devi venire. S'eddu ùn veni lu diciottu, u cuccu hè mutu o hè mortu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu351''' </noinclude> aaaijxxgb9d8tjo0j8r7905fekbi3ol Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu352 4 8543 50891 48820 2006-12-07T18:21:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Quandu si sente tunà in qualchì locu piove. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu352''' </noinclude> fxlmu3ivghosm6rc2wkeymz6tcv4n6j Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu353 4 8544 50892 48822 2006-12-07T18:21:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Omi, cani è cavalli, piglia li di razza. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu353''' </noinclude> ed6v8enz9b89zgh5zxi0xrg63erygfg Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu354 4 8545 50893 48823 2006-12-07T18:21:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Morghi chì morghi Cantà vogliu eiu. Quand'e morgu eiu Canti chi vogli. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu354''' </noinclude> sljnhc96v6vj770l2dgeuaf1982mv3e Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu355 4 8546 50894 48824 2006-12-07T18:21:35Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ciriola, Ciriola, s'eddu venta o s'eddu piovi, di l'invernu semu fora. E s'edd' hè beddu tempu, par trenta semu drentu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu355''' </noinclude> 7ed39i2y6iwtjy22u3jixgskxsp096c Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu356 4 8547 50895 48825 2006-12-07T18:21:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Pani è parnici: affari di casa ùn si ni dici. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu356''' </noinclude> shrjyju4er12tad0tbk4fquzs2dtpj5 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu357 4 8548 50896 48826 2006-12-07T18:21:56Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Maghju urtulanu assai paglia è pocu granu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu357''' </noinclude> a1kkg41c325n64barbd0j7hre77nfq6 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu358 4 8549 50897 48828 2006-12-07T18:22:05Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Ci vò à spulà quandu ci hè ventu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu358''' </noinclude> govb16mc09h5j919kx5xmptiap5bsub Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu359 4 8550 50898 48829 2006-12-07T18:22:15Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Cucini di terzu hè a più bella parintia: ùn hanu nulla à sparte. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu359''' </noinclude> 35ktzwu172e217rui7turlz87sa28as Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu360 4 8551 50899 48830 2006-12-07T18:22:27Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Tira più un pelu di muzza in cuddata Cà dui paghji di boia in falata. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu360''' </noinclude> c1222oq2d07uoq9hxs6nmzhxv4qu47a Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu361 4 8552 54897 50900 2006-12-28T11:38:36Z 86.209.121.7 wikitext text/x-wiki Miseria è puvertà sòn dui sureddi è scuncertina hè la cucin' carnà. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu361''' </noinclude> fit5nlnbhc0j6yu67mr8cao931z0j1q Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu362 4 8553 50901 48833 2006-12-07T18:22:45Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A quandu Pasqua, à quandu tasca. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu362''' </noinclude> 4pn3v081t6tuytln347w5utjfz4ruvn Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu363 4 8554 50902 48834 2006-12-07T18:22:55Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki A cocciula di trè Ùn andò nè mali nè bè. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu363''' </noinclude> aqj45n4mkw9n51ygdk897tq7bcu6yo2 Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu364 4 8555 50903 48835 2006-12-07T18:23:06Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Tanti paesi, tante usanze. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu364''' </noinclude> 7rga9eriz6v484bln7dhqrre0z21c8h Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu365 4 8556 50904 48837 2006-12-07T18:23:16Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki I solda ùn vènini micca cantendu. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu365''' </noinclude> cy5bkjbgsihnwehwulr2n8c2cumxqus Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu366 4 8557 50905 48838 2006-12-07T18:23:25Z Botu 31 Importu automaticu *** soprascrittu u testu *** wikitext text/x-wiki Parola data è petra lampata ùn si ripiglianu più. <noinclude> '''Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu366''' </noinclude> chpl5igv16wdy5jb7lgj7jpbsbuf214 Omertà 0 8560 353236 349908 2016-03-08T00:19:11Z Dk1919 Franking 3789 Chista frasi è una valgogna wikitext text/x-wiki '''Omertà''' (sicilianu ''omertà'':conduncesi in omu) ghjè a lege di silenziu. Suciata a l'onore, u principiu di sta lege ghjè ch'un ci vole parlà di l'affare toie à d'altri. A [[Maffia]] a ripigliatu sta lege cumu principiu di i maffiosi: a sapè ch'un maffiosu un parla micca di l'affare di a "famiglia" a e parsonne micca mischiata drentu quelle è ancu menu a un pulizieru. ==Da vede dinò== *[['Ndrangheta]] *[[Anonima Sequestra]] *[[Francescu Caviglioli]] *[[Maffia Albanesa]] *[[Stidda]] [[Categoria:Malavita]] nt9pnmtry4xfxclqiyitrnuugr6raje Stidda 0 8561 349913 334520 2015-07-07T17:23:52Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki A '''Stidda''' (stella in sicilianu) hè una organisazione nata in u rughjone d'[[Agrigente]] in [[Sicilia]]. Malgradu e sò radiche assai anziane, l'affacata di a '''Stidda''' hè recente è hè l'organisazione a menu cunnisciuta. E sò truppe sò stimate a 5000 omi ricuniscèvule da un tatuasgiu fattu di 5 punti trà di u punu è l'index. ==Da vede dinò== *[['Ndrangheta]] *[[Anonima Sequestra]] *[[Francescu Caviglioli]] *[[Maffia Albanesa]] *[[Omertà]] [[Categoria:Malavita]] s9r0sr1byf8d1qp1eof0yd9qu8h0m3d Wiki 0 8562 350509 335081 2015-07-09T09:01:49Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki Un '''wiki''' hè un [[sistema di gestione di contenutu]] di [[situ web]] liberamente modifichèvule da tutti i visitanti autorizati. ==Da vede dinò== *[[wikipedia]] *[[enciclupedia]] [[Categoria:Informatica]] oyc83vzaltnf79t8gl6fu1it8qbv5qm Lavighju Sformo 0 8563 348801 333002 2015-07-06T09:43:35Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Lavighju Sformo''' era un [[chimica|alchimista]] di [[XV seculu]] chi fù brusgiatu in piazza di u Mistrale in [[Marseglia]]. Hà scrittu parechji manuscritti pà sguarisce e maladie. Nanzu d'esse arrestatu, averebbe piattatu i sò scritti; si dice dinù chì Lavighju Sformo un appie mai esistatu... [[Categoria:Chimica]] ct14a6m2jr9spy7lq25484n3p8jmg48 'Ndrangheta 0 8566 356949 356947 2017-05-01T06:20:43Z MArilena 3198 /* I gradi */ wikitext text/x-wiki A ''''Ndrangheta''' hè un'organisazione criminale nata in u [[XIXe seculu]] in [[Calabria]]. Hè cunstituata di 155 "famiglie" ò ''''ndrine''' è di 5000 ò 6000 suldati. A so struttura hè sopratuttu fundata cù i legami di [[sangue]]. L'"allianze" trà e "famiglie" si facenu sopratuttu cù u [[matrimoniu]]. I legami chì adunniscenu e famiglie sò assai forti, ciò chi face chì ùn ci sibbii micca traditore. == I gradi == * '''Vangelista''': u gradu u più altu di a "famiglia", hà ghjuratu fideltà nant'à u [[vangelu]]. * '''Santista''': membru chì a riciutu a "santa", ricunnusciutu da i sò merti. * '''Camorrista''': capimachja lucale di qualchi ''picciotti d'onore'' ind'un [[paese]] o un carrughju. * '''Picciotto d'onore''': primu "veru" gradu di l'organisazione. ==Da vede dinò== *[[Anonima Sequestra]] *[[Francescu Caviglioli]] *[[Maffia Albanesa]] *[[Omertà]] *[[Stidda]] [[Category:Malavita]] aqi3a56kyibc4mei2x8ba0ywewuwr65 Anonima Sequestra 0 8568 352426 351247 2015-12-28T21:30:00Z Dk1919 Franking 3789 Chista è un'invinzioni wikitext text/x-wiki L''''Anonima Sequestra''' hè u nome generale designendu i risponsèvuli di parechji fatti delittuosi in [[Sardinia]] à partesi di l'anni 60 sin'à pochi anni fà. Di règula, un hè micca un organisazione maffiosa propia mà un gruppu di parsonne specializate in u rapimentu (in [[lingua taliana|talianu]] : sequestro), mà suvettavanu quantunque u [[Còdice Barbaricino]]. == Descrizzione == 'Ssù tippu d'organisazione hè statu assai attivu in [[Sardigna|Sardinia]] in l'anni 80, eranu chjamate "Anonima Sarda". Ss'organisazione eranu sperte in u rapimentu è a dumanda di riscattu. [[Orgosolo]] hè u [[paese]] di parechje membri di ss'organisazione. Salvatore Contini, chì a participatu a u rapimentu è à a l'esecuzzione di Guidu Orsoni, era un membre d'una anonima sequestra. == Anonima Sarda == Un ci hè mai statu un organisazione vera è propia a una maffia, cume a [[Camorra]] [[Napoli|napuletana]] ò a [[Cosa Nostra]] [[Sicilia|siciliana]]. Anu un'organisazione prestabilita, messa in piazza a l'occasione, un si pò micca fà lei trà di elle, un ci hè dunque nisunnu rittu ò testimunianze pà entre. Sò bande isulate chì si formanu di volta in volta in sfarenti paesi ò rughjoni, chì s'organiseghjanu pà i listessi misfatti, qualchivolte di a listessa manera ciò chì cumplicheghja l'affare dighjà cumplicata. Un hà micca cuntatti cù l'altre organisazione cume a [[Cosa Nostra]] è a [[Stidda]] [[Sicilia|siciliane]], a [[Camorra]] [[Napoli|napuletana]] ò a [['Ndrangheta]] di [[Calabria|Calàbria]]. Opereghjanu in l'[[Italia]] sana, è ancu puru fora di e fruntiere, cume pà u rapimentu di [[Guidu Orsoni]] in [[Corsica]]. ==Da vede dinò== *[['Ndrangheta]] *[[Francescu Caviglioli]] *[[Maffia Albanesa]] *[[Omertà]] *[[Stidda]] [[Categoria:Malavita]] f7lvy30llk91zrqrz321p4yamclel89 Lionu di Roccapina 0 8569 353681 353680 2016-03-30T19:15:28Z 109.208.19.107 wikitext text/x-wiki [[Image:Corse_Lion_de_Roccapina.jpg|thumb|U Lionu di Roccapina]] U '''Lionu di Roccapina''' (o [[Lione di Roccapina]]) hè un munimentu naturali di [[Corsica]]. Hè situatu in u situ di [[Roccapina]], annantu à a cumuna di [[Sartè]]. U lionu di Roccapina hè custituitu da parechji chjappona chì t'ani a forma di un [[lionu]]. Accantu à u Lionu, ci si trova a [[torra di Roccapina]]. [[Image:Cala_di_Roccapina_plage.jpg|thumb|U situ di u Lionu: a Cala di Roccapina]] ==Lighjenda== Ci hè una lighjenda assuciata à u situ di u Lionu di Roccapina. Sicondu 'ssa lighjenda, ci era un signori rinumatu par a so grandi bravezza chì campava quì. Par via di u so curaghju, i so numichi barbareschi l'aiani cugnumatu: "u Lionu di Roccapina". Ma accaditi chì un ghjornu ch'eddu era mossu à caccia, scuntrò una donna di una grandi biddezza è ni fubbi subitu amurosu persu. Ma era impussibuli par u signori di spusà la. Tandu, eddu, à l'addisperu, ni chjamò à a morti è subitu subitu, fù pitrificatu sopra à locu è ebbi a sumiglianza di un lionu. == Citazioni == [[File:Le rocher de de Roccapina.JPG|thumb|A torra è u Lionu di Roccapina]] Accadi chì u lionu di Roccapina fussi mintuvatu in a cultura è in a litteratura corsa. Par indittu, in 'ssu strattu di a canzona tradiziunali ''[[U lionu di Roccapina]]'': :''U lionu di Roccapina'' :''Hà dittu à l'[[Omu di Cagna]]'' :''S'è tù vardi la muntagna'' :''Ié ti vardu la marina.'' == Liami == * [http://www.gustidicorsica.com/co/5/territoire/sud-corse.html U Lionu di Roccapina, Gusti di Corsica] * [http://perso.orange.fr/bludimare/rocapina.htm Roccapina U lionu, Bludimare] == Da veda dinò == * a [[Torra di Roccapina]] * l'[[Omu di Cagna]] {{Munimenti naturali di Corsica}} [[Categoria:Munimentu naturale di Corsica]] ba4ypln0yn8n0q7f7pjti265ysdyxb4 Lione di Roccapina 0 8570 50946 2006-12-08T12:20:55Z Img 21 Redirecting to [[Lionu di Roccapina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lionu di Roccapina]] jrtn6i7qfc5olwccncu7xmet0c476qp Template:Munimenti naturali di Corsica 10 8571 374061 373528 2021-06-02T11:36:31Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki <br clear=all> {| id="toc" align="center" style="margin:auto;" |- | style="background:#ccccff" align="center" | '''I munimenti naturali di Corsica''' |- | align="center" style="font-size: 90%;" | [[Arcu di l'Ursini]] - [[Arcu di u Scandulaghju]] - [[Lionu di Roccapina]] - [[Omu di Cagna]] - [[Tafonu di u Cumpuleddu]] - |- | align="center" style="font-size: 90%;" | |- |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> ahzra7yxdbkma3usi39wsbbmo9a4ppc Ponti di Spin'à Cavaddu 0 8572 342009 342008 2015-04-01T18:41:59Z 109.208.254.94 wikitext text/x-wiki [[Image:Ponti di Spin'à Cavaddu.JPG|right|300px|thumb|U Ponti di Spin'à Cavaddu]] U '''Ponti di Spin'à Cavaddu''' (o [[Ponte di Spin'à Cavallu]]) hè un [[ponti]] di [[Corsica]], annantu à u [[Rizzanesu]]. Hè situatu in [[Alta Rocca]], trà [[Prupià]] è [[Sartè]]. Hè longu 64 metri, è largu 2,60 metri. Hè unu di i più ponti cunnisciuti di [[Corsica]]. U ponti hè à spissu cunsidaratu com'è un ponti ghjinuvesi, ma difatti hè statu custruitu da i pisani duranti u [[seculu XIII]]. U ponti hè classatu com'è munimentu storicu dapoi [[1976]]. U nomu faci rifarenza à a forma arcata di u ponti, chì s'assumidda à quidda di un spinu di [[cavaddu]]. U ponti hè eccezziunali par via di a so arcata, chì s'inalza à 8 metri supra à u liveddu di l'acqua di u [[Rizzanesi]]. U ponti hè statu rimissu in istatu duranti u XVIIIesimu è u XIXesimu seculu. U ponti hà resistutu à a [[fiumara]] di [[1993]] di u [[Rizzanesu]] è di u [[Fiumiciculu]]. ==Storia== U ponti hè statu custruitu à u seculu XIII. Ùn hè micca un ponti ghjenuvesi<ref>I ponti ghjenuvesi sò stati edificati in Corsica trà u seculu XIV è u seculu XVI.</ref> chì difatti hè [[Pisa|pisanu]]. U ponti saria statu edificatu da l'architettu [[Masciu Maternatu]], urighjinariu di u cuntinenti talianu, chì stava in [[Surbuddà]] è avaria custruitu dinò u Campanili di Carbini. == Itinerariu == Da [[Prupià]], si pidda u stradonu naziunali N196 in dirizzioni di [[Sartè]]. Dopu si pidda à manca u stradonu dipartimentali D268, in dirizzioni di [[Santa Lucia di Tallà]]. U ponti si trova à trè kilomitri da a cansa. == Gallaria d'imagini == <gallery> Image:Ponti di Spin'à Cavaddu1.JPG| Image:Rizzanesu.jpg|U Rizzanesu è u ponti di Spin'à cavaddu Image:Ponti di Spin'à Cavaddu7.JPG Image:Ponti di Spin'à Cavaddu8.JPG Image:Ponti di Spin'à Cavaddu9.JPG </gallery> ==Noti== <references/> == Rifarenzi == * Leandri, Franck è Chabot, Laurent (2003). Munimenti di Corsica Edisud. Aix-en-Provence (in francesu). == Liami == * [http://www.languedoc-roussillon.ecologie.gouv.fr/meteocdrom/Evenements_memorables/doc/19931031_corse.htm U ponti di Spin'à Cavaddu duranti a fiumara di u 31 uttrovi 1993] == Da veda dinò == * [[Sartè]] * u [[Rizzanesi]] [[Category:Ponte di Corsica]] 52baphvqsaa589xkt0qvsli1bz4tfhk Ponte di Spin'à Cavallu 0 8573 51043 2006-12-08T17:27:43Z 83.201.1.120 Redirecting to [[Ponti di Spin'à Cavaddu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ponti di Spin'à Cavaddu]] 185c3e74smtbborf5dm4p7gudaq7x88 Template:Ponti di Corsica 10 8574 374070 366792 2021-06-02T11:39:15Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki <br clear=all> {| id="toc" align="center" style="margin:auto;" |- | style="background:#ccccff" align="center" | '''I ponti di Corsica''' |- | align="center" style="font-size: 90%;" | [[Ponti d'Altiani]] - [[Ponti di a Trinità]] - [[Ponti di Spin'à Cavaddu]] - [[Ponti di Zippituli]] - [[Ponti Novu]] - [[Ponti Vechju]] - |- | align="center" style="font-size: 90%;" | |- |}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]]<noinclude/> nlbpr57hmx2r79bgzstw6j5oxxkzeua Sciolze 0 8576 371194 364405 2021-01-05T05:28:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Sciolze''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | <br> [[Image:Sciolze-Stemma.png|100px|right|none|Sciolze.]]<br> |- | cumuna | Sciolze |- | statu | Italia |- | pruvincia | Torinu |- | nome officiale | Sciolze |- | codice pustale | 10090 |- | lungitudine | 7° 53′ 0′′ E |- | latitudine | 45° 6′ 0′′ N |- | altitudine | 436 metri |- | superficia | 11 km² |- | pupulazione | 1.466 |- | dinsità | 133,27 ab./km² |- | nome abitanti | sciolzesi |- |} '''Sciolze''' hè una [[cumuna]] di a [[pruvincia di Torinu]] è di a rigioni [[Piemonti]]. Teni 1.466 abitanti. == Liami == *[http://www.comune.sciolze.to.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuni di Piemonte]] 7rg42q9i0niggyu77brguc0tfm3xyk1 Urnasu 0 8577 362965 362964 2019-07-12T14:39:04Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu ha spostato la pagina [[A Sarra di Fiumorbu]] a [[Urnasu]] tramite redirect wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Urnasu | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica Suprana | circundariu=Corti | cantone=I Prunelli di Fiumorbu | insee=2B277 | cp=20240 | merre= | latitudine=41° 59' 10" | lungitudine=9° 20' 12" | alt med=456 | alt min=0 | alt max=1560 | sup ett=4320 | sup km²=43,2 | pupulazione=256 | annu=1999 | densità=5 }} '''Urnasu''' (o ''a Sarra di Fiumorbu'') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. I so abitanti sò chjamati Urnasinchi. [[Image:Serra-mairie-90.JPG|thumb|350 px|none|A casa cumuna d'Urnasu.]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == == Da veda dinò == * [[Cuvasina]] {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica]] [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] 34yn90jqkrdxthlpaui8avpadlfqvxv Caghjini 0 8578 375119 375118 2021-08-12T11:55:06Z Fausta Samaritani 15085 da vede wikitext text/x-wiki A '''Caghjini''' (o [[Caghjine]]) hè un stuvigliu. Hè larga in fondu è strettu in cima. == Citazioni == Accadi chì a '''caghjini''' fussi mintuvata in a cultura è a litteratura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu: * in a buccata: ''piova à caghjini'' chì significheghja: ''piova mori, piova à bidunati''. == Da vede dinù == * [[Caccavu]] == Rifarenzi == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/liatafiumurbaccia2.html Liata fiumurbaccia di 500 buccati corsi, Carulu Santoni, [[Adecec]], 1986] [[Categoria:Cucina]] j1i6liazb1lxocef8kg2sjuysmghpvo Template:Pruvincia di Perugia 10 8579 335290 328287 2014-03-23T18:01:28Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {| width=100% id="toc" style="clear:both; margin-top:.5em" ! bgcolor=#ccccff colspan="2" style="text-align:center;"|E cumune di a [[pruvincia di Perugia]] <br /> |- | width="8%" valign="center" align="center" | | width="92%" valign="center" align="center" style="font-size:90%" | [[Assisi]] - [[Bastia Umbra]] - [[Bettona]] - [[Bevagna]] - [[Campello sul Clitunno]] - [[Cannara]] - [[Cascia]] - [[Castel Ritaldi]] - [[Castiglione del Lago]] - [[Cerreto di Spoleto]] - [[Citerna]] - [[Città della Pieve]] - [[Città di Castello]] - [[Collazzone]] - [[Corciano]] - [[Costacciaro]] - [[Deruta]] - [[Foligno]] - [[Fossato di Vico]] - [[Fratta Todina]] - [[Giano dell'Umbria]] - [[Gualdo Cattaneo]] - [[Gualdo Tadino]] - [[Gubbio]] - [[Lisciano Niccone]] - [[Magione]] - [[Marsciano]] - [[Massa Martana]] - [[Monte Castello di Vibio]] - [[Monte Santa Maria Tiberina]] - [[Montefalco]] - [[Monteleone di Spoleto]] - [[Montone]] - [[Nocera Umbra]] - [[Norcia]] - [[Paciano]] - [[Panicale]] - [[Passignano sul Trasimeno]] - [[Perugia]] - [[Piegaro]] - [[Pietralunga]] - [[Poggiodomo]] - [[Preci]] - [[San Giustino]] - [[Sant'Anatolia di Narco]] - [[Scheggia è Pascelupo]] - [[Scheggino]] - [[Sellano]] - [[Sigillo]] - [[Spello]] - [[Spoleto]] - [[Todi]] - [[Torgiano]] - [[Trevi]] - [[Tuoro sul Trasimeno]] - [[Umbertide]] - [[Valfabbrica]] - [[Vallo di Nera]] - [[Valtopina]] |} <noinclude> [[Categoria:Mudellu pruvincia taliana|Perugia]] </noinclude> lb1jlu5l8luxr2a2mdxgwi5z3xmnvs6 Template:Pruvincia di Terni 10 8580 335293 329853 2014-03-23T18:01:31Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {| width=100% id="toc" style="clear:both; margin-top:.5em" ! bgcolor=#ccccff colspan="2" style="text-align:center;"|E cumune di a [[pruvincia di Terni]] <br /> |- | width="8%" valign="center" align="center" | [[Image:Provincia di Terni-Stemma.svg|35px]] | width="92%" valign="center" align="center" style="font-size:90%" | [[Acquasparta]] - [[Allerona]] - [[Alviano]] - [[Amelia]] - [[Arrone]] - [[Attigliano]] - [[Avigliano Umbro]] - [[Baschi]] - [[Calvi dell'Umbria]] - [[Castel Giorgio]] - [[Castel Viscardo]] - [[Fabro]] - [[Ferentillo]] - [[Ficulle]] - [[Giove]] - [[Guardea]] - [[Lugnano in Teverina]] - [[Montecastrilli]] - [[Montecchio]] - [[Montefranco]] - [[Montegabbione]] - [[Monteleone d'Orvieto]] - [[Narni]] - [[Orvieto]] - [[Otricoli]] - [[Parrano]] - [[Penna in Teverina]] - [[Polino]] - [[Porano]] - [[San Gemini]] - [[San Venanzo]] - [[Stroncone]] - [[Terni]] |} <noinclude> [[Categoria:Mudellu pruvincia taliana|Terni]] </noinclude> rnatq1mu16aqenr1blo54o0vr5u88fd Spoleto 0 8581 371195 334465 2021-01-05T05:29:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Spoleto''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="white" | [[Image:Spoleto-Stemma.png|100px|right|none|Spoleto.]]<br> |- | cumuna | Spoleto |- |statu | Italia |- | pruvincia | Perugia |- | nome officiale | Spoleto |- | codice postale | 06049 |- | lungitudine | 12° 44′ 0′′ E |- | latitudine | 42° 44′ 0′′ N |- | altitudine | 396 metri |- | superficia | 349 km² |- | populazione | 38.563 |- | dinsità | 109 ab./km² |- | nome abitanti | spoletini |- |} '''Spoleto''' hè una cità di l'[[Umbria]] è di a [[pruvincia di Perugia]]. Teni 38.563 abitanti. == Riferimenti == == Liami == *[http://www.comune.spoleto.pg.it/ U situ ufficiali] {{Pruvincia di Perugia}} [[Categoria:Cumuna d'Umbria]] bjjqe05xwmco59yxhw306ilo4pu4pnq Lisbona 0 8582 371630 343433 2021-01-15T07:58:28Z Gerd Eichmann 13835 gallery added wikitext text/x-wiki '''Lisbona''' hè a capitale di u [[Portugallu]]. Teni 564.477 abitanti. <br><gallery class=center caption="Lisbona - Lisboa"> Lissabon-Largo das Portas do Sol-44-Alfama-2011-gje.jpg Lissabon-Sao Vicente de Fora-21-Kreuzgaenge-2011-gje.jpg Lissabon-Sao Vicente de Fora-36-Kircheninneres-2011-gje.jpg Lissabon-Ascensor da Bica-10-2011-gje.jpg Lissabon-Travessa do Cabral-06-Waesche-2011-gje.jpg Lissabon-210-Fassaden-2011-gje.jpg Lissabon-Santa Engracia-06-Panteao Nacional-2011-gje.jpg Lissabon-Cafe A Brasileira-02-2011-gje.jpg </gallery> [[Categoria:Europa]] hboaj3787xdh1qgl791flo1ia4sgtox Maffia Albanesa 0 8583 349912 348978 2015-07-07T17:23:39Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki A '''maffia albanesa''' hè un organisazione criminale. Hè cunsiderata cummu a più viulenta da i [[criminologhi]] [[mondu|internaziunali]]. A maffia [[Albania|albanesa]] genera parechji milliardi di [[dollaru|dòllari]] pà annu. Issa [[maffia]] cunstituata massimamente di ghjovani è si funda nantu a [[leghje|lege]] di u [[Kanun]] di u [[XVe seculu]]. Opara in u [[mondu]] sanu. ==Da vede dinò== *[['Ndrangheta]] *[[Anonima Sequestra]] *[[Francescu Caviglioli]] *[[Omertà]] *[[Stidda]] [[Categoria:Malavita]] 4x926uqdcfpefmc663feiu08vlnk7zm Ceará 0 8584 374095 371196 2021-06-02T11:48:12Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="270px" |+<span style="font-size:large;">'''Ceará'''</span> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan="2" | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | align="center" width="140px" | [[File:Bandeira do Ceará.svg|140px]] | align="center" width="140px" | [[File:Brasão do Ceará.svg|100px]] |- |} |- | Capilocu<br /><small>abitanti (yaro)</small> | [[Fortaleza]]<br /><small> 2.416.920 ([[2006]])</small> |- | Altre cità importanti | [[Caucaia]], [[Juazeiro do Norte]] |- | align=center colspan=2 | [[File:Brazil_State_Ceara.svg|290px]] |- | Governatore | Camilo Sobreira de Santana |- | [[Superficie]] | 146.348,3 Km<small><sup>2</small></sup> |- | Abitanti | 8.097.276 <small>([[2005]])</small> |- | [[Dinsità]] | 54,40/km<small><sup>2</sup></small> |- | Situ ufficiali | http://www.ceara.gov.br |} '''Ceará''' hè unu statu di u [[Brasile]], teni come capilocu [[Fortaleza]] è una superficie di 146.348,3 Km<small><sup>2</small></sup>. Teni 8.097.276 abitanti. [[File:Jericoacoara.jpg|thumb|left|300px|none|[[Jericoacoara]], litorale di u Ceará.]] [Canoa Quebrada, Ceará http://www.canoa-quebrada.it] [[Categoria:Stati di u Brasile]] ab4knrmkrlv8mvb1q34gack9yf7vn1a Londra 0 8585 377822 377821 2021-11-15T12:33:36Z 46.193.168.200 wikitext text/x-wiki '''Londra''' (in inglese: ''London'') hè a capitale è maggiore cità di l'Inghilterra è di u [[Regnu Unitu]]. Teni 7,5 milione di abitanti. In [[lingua corsa|corsu]], l'abitanti sò chjamati ''londinesi'' (''Londoners'' ò ''Londonians'' in inglese). [[File:050114 2495 london city.jpg|thumb|left|300px|none|Londra]] {{clear}} ==Da vede dinò== * [[The Rolling Stones]] * [[The Who]] * [[The Police]] * [[Tommasu Moru]] [[Categoria:Regnu Unitu]] jog71lxzpgnh554vjdijz6bx9m3l3hq Mosca (città) 0 8587 374321 51239 2021-07-03T17:59:06Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Mosca (cità)]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Mosca (cità)]] jhim3kxa2jy6fu4y9gcu8uds11dqja8 Vienna 0 8588 371656 371655 2021-01-21T09:29:51Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki '''Vienna''' ([[Lingua tedesca|tedescu]] : ''Wien'', pronunziatu [[Alfabetu funeticu internaziunali|/viːn/]]; [[Lingua bavaresa|bavarese]] : ''Wean'') hè a capitale di l'[[Austria]]. Teni 1.631.082 abitanti. L'abitanti sò chjamati ''viennesi'' (in tedescu masculinu: ''Wiener'', femininu: ''Wienerinnen'', femininu singulare: ''Wienerin''). <br><gallery> Stadtteile von Wien entlang der Donau (gesehen von Nordwesten).jpg|View to Vienna Wien-Oberes Belvedere-102-2009-gje.jpg|Upper Belvedere Wien-Burgtheater-102-2007-gje.jpg|Burgtheater Wien-Staatsoper-110-2007-gje.jpg|Vienna State Opera Wien-Rathaus-116-2008-gje.jpg|Vienna City Hall Wien-Parlament-116-Mitte-2008-gje.jpg|Austrian Parliament Wien-Hofburg-112-Amalienburg-Franz I-2008-gje.jpg|Hofburg Wien-Schoenbrunn-118-2013-gje.jpg|Palace of Schönbrunn Wien-Stephansdom-112-2007-gje.jpg|St. Stephen's Cathedral </gallery> * [http://www.wienbilder.at/ Vienna] [[Categoria:Austria]] [[Categoria:Viennese]] man4ttaasgxvtpcv1ptu87j0t6d9r9n Template:! 10 8590 372894 324622 2021-06-02T04:08:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>|</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] [[kg:Template:!-]] </noinclude> lx13f8v539y6ifj1313uhk1uoisp5rz Buenos Aires 0 8592 366144 359062 2020-04-18T20:03:48Z 186.143.161.166 wikitext text/x-wiki [[File:Buenos Aires Décembre 2007 - Avenida 5 de Mayo.jpg|thumb|Buenos Aires.]] '''Buenos Aires''' hè a capitale di l'[[Argentina]]. Teni 2.890.151 abitanti (2010). [[File:Puerto Madero Panorama.jpg|800px|center|thumb|]] * [http://www.buenos-aires.h80.org Buenos Aires] {{Commons|Buenos Aires}} [[Categoria:America di u Sudu]] 0fsvjhgl11ssiim9wdz7fdhgwd6dnkk Caracas 0 8593 331895 329567 2014-03-23T14:08:24Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Caracas''' hè a capitale di u [[Venezuela]]. Teni 3.900.000 abitanti. [[File:PlazaFrancia2004-9.jpg|thumb|left|300px|none|Caracas.]] [[Categoria:America di u Sudu]] 86dvhggffs866sd3hiri5rtjgl6iget California 0 8595 372015 372014 2021-02-07T09:13:20Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Map of USA CA.svg|thumb]] A '''California''' hè un statu di i [[Stati Uniti]], situatu in u sudu di a [[West Coast (Stati Uniti)|West Coast]] (''Costa Occidentale''). Teni 39.144.818 abitanti (2015) sendu u statu u più populatu di i Stati Uniti. A capitale hè [[Sacramento (California)|Sacramento]]. [[File:Flag of California.svg|200px|thumb|Bandera]] ==Da vede dinò== * [[Marin County]] * [[Linkin Park]] * [[Tiburon]] * [[Paradise Cay]] [[Categoria:Stati di i SUA|California]] a44sxm7l3turcu5jrb1pmzxvvqx11in Nevada 0 8596 361655 361650 2019-02-09T07:59:51Z 2600:8800:3980:2550:701D:6087:29D4:A664 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Map of USA NV.svg|thumb]] U '''Nevada''' hè un statu di i [[Stati Uniti d'America]]. Teni 1.998.257 abitanti. ==Da vede dinò== * [[Las Vegas]] * [[Carson City]] [[Categoria:Stati di i SUA]] 6cv965ifc7ecsuw8yq7hhg6s21lvjoz Alaska 0 8597 374283 374282 2021-06-27T12:42:36Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki L''''Alaska''' ò '''Alasca''' (in aleutinu: ''Alax̂sxax̂''; in russu: Аляска, ''Aljaska'') hè un statu di i [[Stati Uniti d'America]]. U capilocu hè [[Juneau]] [[File:Map of USA AK.svg|thumb|left|300px|none|Alaska.]] [[Categoria:Stati di i SUA]] gz8s5jradaysd75ppwrfttnwjac6fhp Arizona 0 8598 378724 351309 2022-03-04T20:55:51Z Faolin42 5300 different image wikitext text/x-wiki L''''Arizona''' hè un statu di i [[Stati Uniti d'America]]. Teni 5.130.632 abitanti. [[File:Map of USA AZ.svg|thumb|left|300px|none|Arizona.]] [[File:Canyon de Chelly - Flickr - G. Lamar.jpg|thumb|right|300px]] <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> ==Da vede dinò== *[[Phoenix (Arizona)]] [[Categoria:Stati di i SUA]] fyvr00dmm7zokrijjrm2go30b3ilej1 Alabama 0 8599 331342 324629 2014-03-23T13:57:27Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki L''''Alabama''' hè un statu di i [[Stati Uniti d'America]]. Teni 4.447.100 abitanti. A capitale hè [[Montgomery (Alabama)|Montgomery]]. [[File:Map of USA AL.svg|thumb|left|300px|none|Alabama]] [[Categoria:Stati di i SUA|Alabama]] jrd2xmfdj1473361yb60tv363qudn7o Arkansas 0 8600 354829 331554 2016-08-24T03:16:59Z DARIO SEVERI 10718 Update inf. from wiki (en) wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} L''''Arkansas''' hè un statu di i [[Stati Uniti d'America]]. Teni 2.978.204 abitanti (2015). A capitale hè [[Little Rock]]. [[File:Map of USA AR.svg|thumb|left|300px|none|Arkansas.]] [[Categoria:Stati di i SUA]] 4ec0uoydwkgzxg9y8n3ymgdeavkod27 Nebraska 0 8601 333580 324631 2014-03-23T14:42:26Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U '''Nebraska''' hè un statu di i [[Stati Uniti d'America]]. Tene 1.711.263 abitanti. A capitale hè [[Lincoln (Nebraska)|Lincoln]]. [[File:Map of USA NE.svg|thumb|left|300px|none|Nebraska.]] [[Categoria:Stati di i SUA]] pj69v8khx5uy5uq8me9c176utfa023h Bugara 0 8602 371197 218461 2021-01-05T05:29:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A Bugara hè un tipu di [[reta]] chì hè usata in [[Corsica]]. A bugara servi par piscà i [[buga|bughi]]. == Rifarenzi == * Pesci di Corsica è di u Meditterraniu - Parcu Naturali di Corsica, Arpege, 1980 (in francesu) {{Reta di Corsica}} [[category:Reta]] 2t835386k564sdbpqbf809tzgp2yqoo Tunnara 0 8603 371198 324632 2021-01-05T05:29:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:La pesca del tonno, acquaforte di Jean-Pierre Houël.jpg|thumb|250px|]] A Tunnara hè un tipu di [[reta]] chì hè usata in [[Corsica]]. A tunnara servi par piscà u [[tonnu]]. == Rifarenzi == * Pesci di Corsica è di u Meditterraniu - Parcu Naturali di Corsica, Arpege, 1980 (in francesu) {{Reta di Corsica}} [[category:Reta]] b2vpwtv5bm4lji374fqwqallrvu8y0g Draga 0 8604 371199 218452 2021-01-05T05:29:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A Draga hè un tipu di [[reta]] chì hè usata in [[Corsica]]. A tunnara servi par piscà picculi pesci. == Rifarenzi == * Pesci di Corsica è di u Meditterraniu - Parcu Naturali di Corsica, Arpege, 1980 (in francesu) {{Reta di Corsica}} [[category:Reta]] 70iai9jrp3hgd1q4mju63ovma2j59zm Ganganu 0 8605 371200 218459 2021-01-05T05:29:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U Ganganu hè un tipu di [[reta]] chì hè usata in [[Corsica]]. A tunnara servi par piscà i [[zinu|zini]]. == Rifarenzi == * Pesci di Corsica è di u Meditterraniu - Parcu Naturali di Corsica, Arpege, 1980 (in francesu) {{Reta di Corsica}} [[category:Reta]] 9d8anyemli0qfyphpulj67x6yxy84wi Sciabica 0 8606 371201 218458 2021-01-05T05:29:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A Sciabica hè un tipu di [[reta]] chì hè usata in [[Corsica]] è [[Italia]]. == Rifarenzi == * Pesci di Corsica è di u Meditterraniu - Parcu Naturali di Corsica, Arpege, 1980 (in francesu) {{Reta di Corsica}} [[category:Reta]] 1lggiplfhycfqxfetinx71g4l1wzt5e Sciabicottu 0 8607 371202 218456 2021-01-05T05:29:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U Sciabicottu hè un tipu di [[reta]] chì hè usata in [[Corsica]]. == Rifarenzi == * Pesci di Corsica è di u Meditterraniu - Parcu Naturali di Corsica, Arpege, 1980 (in francesu) == Liami == * [http://corsicanostra.free.fr/travauxdelamer.htm Travagli di u mare] * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/canniccioni.html Leone Carulu Canniccioni, [[Adecec]]] {{Reta di Corsica}} [[category:Reta]] 3rww8ph22u1jb1710ftnva0pi48udrv Paratura 0 8608 371203 219839 2021-01-05T05:29:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A paratura hè un tipu di [[reta]] chì hè usata in [[Corsica]]. == Rifarenzi == * Pesci di Corsica è di u Meditterraniu - Parcu Naturali di Corsica, Arpege, 1980 (in francesu) {{Reta di Corsica}} [[category:Reta]] lzikxj9fuhslbtqe2yubijv09bkm08u Tremaglini 0 8609 371204 218454 2021-01-05T05:29:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki I Tremaglini sò un tipu di [[reta]] chì hè usata in [[Corsica]] è in u [[Mediterraniu|Meditterraniu]]. == Rifarenzi == * Pesci di Corsica è di u Meditterraniu - Parcu Naturali di Corsica, Arpege, 1980 (in francesu) {{Reta di Corsica}} [[category:Reta]] l1888ve2qyrh7hb92vtsqq29unwn2ln Tremaglioni 0 8610 371205 218453 2021-01-05T05:29:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki I Tremaglioni sò un tipu di [[reta]] chì hè usata in [[Corsica]]. == Rifarenzi == * Pesci di Corsica è di u Meditterraniu - Parcu Naturali di Corsica, Arpege, 1980 (in francesu) {{Reta di Corsica}} [[category:Reta]] 2j89qmq2qnlz6lbn7shvyhso11tnyt3 Template:Reta di Corsica 10 8611 374071 373566 2021-06-02T11:39:20Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki <br clear=all> {| id="toc" align="center" style="margin:auto;" |- | style="background:#ccccff" align="center" | '''Reta di Corsica''' |- | align="center" style="font-size: 90%;" | [[Tremaglioni]] - [[Tremaglini]] - [[Paratura]] - [[Sciabicottu]] - [[Sciabicutellu]] - [[Sciabica]] - [[Ganganu]] - [[Draga]] - [[Tunnara]] - [[Bugara]] - |- | align="center" style="font-size: 90%;" | |- |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> qlnzymyir6p19r9to6i3qcm3rx8smcm Sciabicutellu 0 8612 218457 51421 2010-05-26T01:15:34Z Sarvaturi~cowiki 188 wikitext text/x-wiki U Sciabicutellu (o [[sciabicuteddu]]) hè un tipu di [[reta]] chì hè usata in [[Corsica]]. == Referenze == * Pesci di Corsica è di u Meditterraniu - Parcu Naturali di Corsica, Arpege, 1980 (in francesu) == Ligami == * [http://corsicanostra.free.fr/travauxdelamer.htm Travagli di u mare] * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/canniccioni.html Leone Carulu Canniccioni, [[Adecec]]] {{c-supranu}} {{Reta di Corsica}} [[category:Reta]] edid48v86087trx7pvdjjum1exty6k8 Sciabicuteddu 0 8613 51384 2006-12-14T17:49:23Z 86.209.121.135 Redirecting to [[Sciabicutellu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sciabicutellu]] o2oggxwp3chajly9x6dt2tipn5hr2nc Paesi Bassi 0 8614 378079 369633 2021-12-21T08:16:06Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Paesi Bassi |nomeUfficiale = Nederland |linkBandiera = Flag of the Netherlands.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Royal Coat of Arms of the Netherlands.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = EU-Netherlands.svg |motto = Je maintiendrai |mottoTraduzione = Eiu mantenaraghju |lingua = [[lingua neerlandese|neerlandese]], [[lingua frisona|frisone occidentale]] |capitale = [[Amsterdam]]<sup>1</sup> |capitaleAbitanti = 812.082 |capitaleAbitantiAnno = 2014 |governo = [[Monarchia parlamentare]] |presidente = [[Guglielmu Alessandru di i Paesi Bassi|Guglielmu Alessandru]] (Willem-Alexander) |primoMinistro = [[Mark Rutte]] |elenco capi di stato = [[Elencu di monarchi olandesi|Re]] |elenco capi di governo = [[Primi Ministri di i Paesi Bassi|Prima Ministru]] |indipendenza = Da a [[Spagna]]<br />[[26 lugliu]] [[1581]] (dichjarata)<br />[[30 ghjinnaghju]] [[1648]] (ricunnisciuta) |ingressoONU = [[10 dicembre]] [[1945]] <sup>2</sup> |ingressoUE = [[25 marzu]] [[1957]]. Membru fondatore |superficieTotale = 41.526 |superficieOrdine = 131 |superficieAcqua = 18,41 |popolazioneTotale = 16.805.037 |popolazioneAnno = 2014 |popolazioneOrdine = 59 |popolazioneDensita = 496 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +1 |valuta = [[Euru]] |PIL= 503.394 |PILValuta= $ |PILAnno= 2005 |PILOrdine= 23 |PILprocapite= 30.862 |PILprocapiteValuta= $ |PILprocapiteAnno= 2005 |PILprocapiteOrdine= 15 |HDI= 0,947 (altu) |HDIAnno= 2004 |HDIOrdine= 10 |energia = <!-- consumo di energia pro capite - non scrivere kW/ab. che viene scritto già dal template - (consumo annuo totale in kWh diviso gli abitanti/365gg/24h) --> |tld = .nl |telefono = +31 |targa = NL |inno = [[Het Wilhelmus]] |festa = [[30 aprile]] |note = <sup>1</sup>[[L'Aia]] è a sede di u guvernu </br><sup>2</sup> Hè unu di i 51 Stati membri chì hanu datu vita all'[[ONU]] in u [[1945]]. }} I '''Paesi Bassi''' (in [[lingua olandese|olandese]]: ''Nederland'', {{IPA|[ˈneːdərlɑnt]}}; in [[frisone occidentale]]: ''Nederlân'') sò un [[paese]] di u quale u territoriu cuntinentale hè situatu in [[Europa]] occidentale. Hè membra di l'[[Unione Europea]], di a zona [[euro]] e di u spaziu [[Schengen]]. Da u puntu di vista militare, hè membra di l'[[Organizazione di u Trattatu di l'Atlanticu di u Nordu]]. A lingua uffiziale di stu paesu hè u [[Lingua neerlandese|neerlandese]]. A più grande cità è a [[capitale]] hè [[Amsterdam]]. ==Storia== Trà u 1806 è u 1815, u rè di i Paesi Bassi fù [[Luigi Bonaparte]], un fratellu di [[Napoleone]]. In u 1992 unu di trattati maiò di l'[[Unione Europea]] hè statu signatu in [[Maastricht]]. ==Geografia== [[File:Satellite image of the Netherlands in May 2000.jpg|thumb|left|200px|Carta di i Paesi Bassi vista di u Spaziu]] A superficia di l'Olandia hè 41,545 km<sup>2</sup>, in chì 33,481 km<sup>2</sup> nantu a terra. U regnu hè cumpostu di un territoriu in l'[[Europa]] è un territoriu [[Caraibi di Paesi Bassi|Caraibu]]. 26% di a superficia di Paesi Bassi Europeani hè sottu u [[livellu di u mare]]. ==Da vede dinò== *[[Vincent van Gogh]] *[[Jan Vermeer]] *[[Erasmu da Rotterdam]] {{Unione europea}} [[Categoria:Paesi Bassi]] [[Categoria:Unioni Auropea]] phjrv5bp6mc0a5trm8gqzr60nih6p8i Falcu columbaghju 0 8615 371206 365745 2021-01-05T05:29:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = Falco peregrinus}}<br /> {{Taxobox_image | image =[[File:Falco peregrinus - 01.jpg|250px|]] | caption = ''U falcu columbaghju}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Aves]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Accipitriformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Falconidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''[[Falco]]'''''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''F. peregrinus'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink| binomial_name = Falco peregrinus| author = [[Tunstall]] | date= [[1771]]}} {{Taxobox_image | image =[[File:Falco_peregrinus.jpg|250px]] | caption = ''Falco peregrinus}} {{Taxobox_end}} [[File:Falco peregrinus MHNT.ZOO.2010.11.102.1.jpg|thumb| ''Falco peregrinus'']] [[File:Falco peregrinus madens MHNT.ZOO.2010.11.102.8.jpg|thumb| ''Falco peregrinus madens'']] U '''Falcu columbaghju''' (''[[Falco peregrinus]]'') hè un acellu chì face parte di a famiglia di i [[Falconidae]]. Hè presente è diffusu in guasi tuttu u mondu: ([[Europa]], [[Asia]], [[Africa]], [[Nord'America]] è [[Sud'America]], [[Australia]], [[Tasmania]] è [[Oceania]]). == In Corsica == U falcu culombaghju hè presente in [[Corsica]]. == Prutezzione == U Falcu columbaghju hè prutettu da: * a cunvinzione internaziunale di Washington ([[CITES]]) chì intardisce u cummerciu di e spezie di fauna è di flora minacciate di sparizione. == Da vede dinù == * u [[buzaiu]] * u [[milvu]] * [[acelli di Corsica]] == Referenze == * Thibault, Jean-Claude, Acelli di Corsica - Les oiseaux de Corse, 1983, PRNC (in francesu) == Ligami == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/lesoiseaux3.html Lessicu - l'acelli - les oiseaux, [[Adecec]]] * [http://www.falcoperegrinus.net European Peregrine Falcon Working Group] [[Categoria:Falconidae]] 1y2duirarxb0g3y4p5tav03otkoc389 Falco peregrinus 0 8616 51607 2006-12-15T13:12:12Z 83.201.5.35 Redirecting to [[Falcu columbaghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Falcu columbaghju]] 3nxis4coxmaw8wanu5oj0jiw39zfftm Fanellu 0 8617 364556 332421 2019-10-15T03:52:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = pink | name = U fanellu}}<br /> {{Taxobox_image | image =[[File:Bluthaenfling.jpg|250px|]] | caption = ''Carduelis cannabina}} {{Taxobox_begin_placement | color = pink}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Animalia]]}} {{Taxobox_phylum_entry | taxon = [[Chordata]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Aves]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Passeriformes]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Fringillidae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = '''''[[Carduelis]]'''''}} {{Taxobox_species_entry | taxon = '''''C. cannabina'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial | color = pink| binomial_name = Carduelis cannabina| author = [[Linnaeus]] | date= [[1758]]}} {{Taxobox_image | image =[[File:Carduelis_cannabina_01.jpg|250px]] | caption = ''U fanellu''}} {{Taxobox_end}} [[File:Carduelis cannabina cannabina MHNT 223 St Moré.jpg|thumb|'' Carduelis cannabina cannabina '']] U '''Fanellu''' ([[Carduelis cannabina]]) hè un [[acellu]] chì face parte di a famiglia di i [[Fringillidae]]. == In Corsica == U fanellu hè cumunu è prisente tuttu l'annu in [[Corsica]]. == Referenze == * Thibault, Jean-Claude, Les oiseaux de Corse - L'aceddi di Corsica, PNRC, 1983 (in francesu) == Ligami == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/lesoiseaux.html L'acelli - Les oiseaux, Ghjuvan Petru Battestini, [[Adecec]], 1982] == Da vede dinù == * [[acelli di Corsica]] {{c-supranu}} [[Categoria:Fringillidae]] ld37u7byyps38f02zu8xok8qi5eti5g Carduelis cannabina 0 8618 51613 2006-12-15T15:18:24Z 83.201.5.35 Redirecting to [[Fanellu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Fanellu]] sdw1p9zdmqrvujrec8o64m2g4918r6d Chjaccula 0 8619 373908 371207 2021-06-02T10:55:53Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A chjaccula'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Alpendohle.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Pyrrhocorax graculus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordini | ''[[Passeriformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Corvidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Pyrrhocorax]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Pyrrhocorax graculus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Wieszczek.jpg|250px]] |----- |} A '''chjaccula''' (o [[taccula]]) (''[[Pyrrhocorax graculus]]'') hè un aceddu chì faci partita di a famiglia di i [[Corvidae]]. Hè nera nera è bizzichigiadda. Pesa trà 190 è 240 grammi. Trà u masciu è a femina, un ci hè micca dismurfisimu sissuali. A chjaccula vivi in [[Auropa]], in [[Asia]] è in [[Africa di u Nordu]]. A chjaccula pò campà sin'à 16 anni. Hè un aceddu onnivoru: manga insetti, baga, graneddi, ova, ecc. Esistini très sottuspezii di chjacculi: * ''Pyrrhocorax graculus graculus'' * ''Pyrrhocorax graculus digitatus'' * ''Pyrrhocorax graculus forsythi'' == In Corsica == A chjaccula hè prisenti in [[Corsica]]. ==Lessiculugia== A chjaccula hè ancu chjamata a ''taccula''. ==Citazioni== Accadi chì a chjaccula fussi citata in a litteratura corsa. Par asempiu, in [[Un pezzu di petra nera]] d'[[Anghjulu Canarelli]]: ''Sò statu tant’anni in quiddu vangonu. Aghju vistu i [[muvra|muvri]] falà da a Muvrariccia è a Calanca Vechja, i corba, i [[taccula|tacculi]] è i coppii d’aculi andà da Puntaghjola, Punta Alta, Punta Longa.'' == Rifarenzi == * Thibault, Jean-Claude, Acelli di Corsica - Les oiseaux de Corse, 1983, PRNC (in francesu) == Da veda dinò == * a [[merula]] * [[aceddi di Corsica]] [[Categoria:Corvidae]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] c42t8yg0l32il9fxymzq6g6cfzxgd41 Pyrrhocorax graculus 0 8621 51621 2006-12-15T15:49:27Z 83.201.5.35 Redirecting to [[Chjaccula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Chjaccula]] pd5zzp5lb034mln5ni7tq7khq3gygk6 Cappellina 0 8622 373834 344406 2021-06-02T09:48:45Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A cappellina'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Ekahau Sinitiainen.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Cyanistes caeruleus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordine | ''[[Passeriformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Paridae]]'' |----- | Generu | ''[[Cyanistes]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Cyanistes caeruleus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Blue Tit aka.jpg|250px]] |----- |} A '''Cappellina''' (''[[Cyanistes caeruleus]]'') hè un acellu chì face parte di a famiglia di i [[Paridae]]. ==Descrizzione== A cappellina hè longa circa 10,5-12 cm è pesa intornu à i 12 gr. U [[piumaghju]] hè moltu vivace, prisintendu per i dui sessi una culurazione turchina cobaltu annantu à u tupezzu, annantu à l'ale è annantu à a coda. Hè virdiccia annantu à u spinu, cù una maschera bianca in faccia, attravirsata da una linia nera à l'altezza di l'ochji, è u pettu hè giallu zolfaru. Hà un bizzicu neru, fattu à punta, è zampe corte è rubuste grisgiu-turchine. I ghjovani sò moltu più gialli ch'è l'esimplari adulti, è anu un caratteru assai ghjucarinu. === Riproduzzione === [[File:Sykora02.jpg|thumb|left|150px|I piuconi]] U periudu di l'accuppiamentu principia di frivaghju. A cappellina nidificheghja in qualsiasi cavità di l'arburi, ceppi, muri o in i nidi artificiali. U stessu nidu hè imprudatu annu dopu à annu. Hè prutettu di manera custante durente a cova. Hè rializatu imprudendu [[Bryophyta|murzu]], [[lana]], [[peli]] è [[piume]]. I piuconi sò curati da i dui parenti per 15-20 ghjorni. ===Ove=== [[File:Sykora01.jpg|thumb|left|150px|Ove di cappellina]] L'ove (di solitu da 7 à 10) sò diposte trà aprile è maghju è cuvate per circa 15 ghjorni. L'ove anu un chjaroppulu biancu frisgiulatu di punti scuri. === Distribuzione === A cappellina hè diffusa da l'[[Europa occidentale]] finu à l'[[Asia occidentale]] è [[Asia sittentriunale]]. Vive per u più in i boschi cullinari, ma hè ancu un friquentadore assiduu di [[frutteta|fruttete]] è [[ortu|orti]] induv'ellu hè pussibule à ammirà la in e so acrobazie trà i rami, à a ricerca di cibu. === Cantu === U cantu hè moltu elaburatu è pò esse intesu tuttu l'annu ma si sente per u più in u periudu da frivaghju à ghjugnu. Varieghja trà un vivace ''teerrrr, tee, tee, tee'' à un ''churr'' di spiritu rimpruverante. S'elle sò disturbate mentre sò in u nidu, e cappelline emettenu un zifulu simile à quellu di i serpi, è ponu circà di saltà in u tentativu d'intimurisce l'aggressore. == In Corsica == A cappellina hè cumuna in [[Corsica]]. Ci so dinò altri nomi corsi per a cappellina chì facenu referenza à u fattu chì li piace di tantu in tantu à stuzzicà i bugni: a ''scurzicabugnu'', a ''scurzicagna'', a ''stuzzicagna''<ref>Battestini (1982).</ref> o a ''scherzicabugna'' (in u [[Taravu]]). ==Citazione== ''A cappellina'' hè u titulu d'una canzone per i zitelli creata da Cristofanu Limongi:{{Citazione|In l’aria linda, a matina :Mentre chì u sole cammina :Vecu spuntà a cappellina.<ref>Foru in lingua corsa: Puesie per i zitelli.</ref>}} ==Note== <references/> == Bibliugrafia == * Jean-Claude Thibault, ''L'acelli di Corsica'', PNRC, 1983 (in francese) == Ligami == * [http://www.adecec.net/lexiques/pdf/les-oiseaux.pdf Ghjuvan Petru Battestini, ''L'acelli'', [[Adecec]], 1982] * [http://isula.forumactif.com/t211-puesie-per-i-zitelli A cappellina: Puesie per i zitelli, Isula:foru in lingua corsa] == Da vede dinù == * [[acelli di Corsica]] [[Categoria:Paridae]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] n4r3282cgcea9to5q897ijsykm2izw1 Cyanistes caeruleus 0 8623 344416 51629 2015-06-11T04:56:46Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Cappellina]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cappellina]] 0mnabh3viy9zi5hmytzd3ro3opsftpn Malacedda 0 8624 377813 373917 2021-11-14T15:49:53Z Ercé 6825 file wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A malacedda'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Tyto alba tylluan wen detail.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Tyto alba</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordini | ''[[Strigiformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Tytonidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Tyto]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Tyto alba''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Barn-owl_%28Racheeo%29.jpg|250px]] |----- |} A '''Malacedda''' (o [[malacella]] o ancu u [[malaceddu]]) (''[[Tyto alba]]'') hè un aceddu chì faci partita di a famiglia di i [[Tytonidae]]. == In Corsica == A malacedda hè prisenti è cumuna in [[Corsica]]. [[File:Chouette crâne (2).jpg|thumb|]] [[File:Barn Owl (Tyto alba) (W TYTO ALBA R1 C16).ogg|thumb|<!--Barn Owl screams recorded in Cardiganshire, Wales-->]] [[File:Tyto alba guttata MHNT.ZOO.2010.11.154.8.jpg|thumb|''Tyto alba guttata'']] == Rifarenzi == * Thibault, Jean-Claude, Acelli di Corsica - Les oiseaux de Corse, 1983, PRNC (in francesu) == Da veda dinò == * u [[ciocciu]] * [[aceddi di Corsica]] [[Categoria:Tytonidae]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] 2y45ldk8thxorxurguhkvsrekjo66y9 Malacella 0 8625 51634 2006-12-15T17:55:11Z 83.201.5.35 Redirecting to [[Malacedda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Malacedda]] mjbmgbty2ilgq5ue6uc72zi7iwpm5aq Malaceddu 0 8626 51635 2006-12-15T17:55:23Z 83.201.5.35 Redirecting to [[Malacedda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Malacedda]] mjbmgbty2ilgq5ue6uc72zi7iwpm5aq Tyto alba 0 8627 51636 2006-12-15T17:55:31Z 83.201.5.35 Redirecting to [[Malacedda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Malacedda]] mjbmgbty2ilgq5ue6uc72zi7iwpm5aq Ciocciu 0 8628 377847 373855 2021-11-17T09:47:27Z Ercé 6825 /* Ripruduzioni */ file wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U ciocciu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Otus_scops_1_(Bohu%C5%A1_%C4%8C%C3%AD%C4%8Del).jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Otus scops</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordini | ''[[Strigiformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Strigidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Otus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Otus scops''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Autillo.jpg|250px]] |----- |} U '''Ciocciu''' (''[[Otus scops]]'') hè un aceddu chì faci parti di a famiglia di i [[Strigidae]]. Hè u più chjucu frà i [[Strigidae|strigidi]] aurupei dopu à a [[civetta nannara]]. Righjunghji appena i diminsioni di a [[Turdus merula|merula]]. == Discrizzioni == U ciocciu hè longu 18-21&nbsp;cm. L'apartura di l'ali hè 47-55&nbsp;cm. A coda hè longa 6,7-7,5&nbsp;cm. U bizzicu hè longu 17-19&nbsp;mm. U ciocciu pesa 56-102 g. L'imprissioni di i prupurzioni è di i diminsioni di sta spezia dipendi assà da a pusizioni di i curnetti: minusculi, facini simbrà u ciocciu chjucu, chjattu è incù una testa maiori (in stu modu pudaria ancu essa cunfusu incù a [[Athene noctua|civetta]]). Incù l'arechji pilosi pienamenti rialzati è micca sempri evidenti, u ciocciu pari inveci magru, incù a testa chjuca è più grandi chì ciò ch'eddu hè in veru. Rispettu à a civetta hè più allungatu ed hà u capu più chjucu è più appiattitu. U ciocciu hà un piumaghju pichjulatu di brunu grisgicciu, chì và da u grisgiu à u marronu castagnu sottu l'ali incù parechji tacchi bianchi evidenti annantu à u dossu. U so purtamentu hè assà eleganti. L'ochji ani un'[[Iride (anatumia)|iridi]] di culori arancinu chì tendi à u giaddu. In a parti infiriori di u corpu si trovani dinò strisci neri beddi visibuli. == Biulugia == Stu rapaci vivi di solitu sulitariu, calchì volta in picculi gruppi. U ciocciu hè un aceddu attivu soprattuttu di notti incù un prufilu d'attività di dui fasi. U puntu principali di a so attività righjunghji u culminu prima di mezanotti. Trà mezanotti è dui ori hè attivata par u più una fasa di pausa. À u tramontu o pocu dopu u ciocciu compii a so fasa di pausa, è à i primi luci di l'alba si ritira in u so rifughju è trascorri la ghjurnata di solitu senza particulari muvimentu. Friquenti pause di pulizia intarrompini 'ssu periodu di riposu. Sò stati ussirvati, ancu puri raramenti, veri è probbii bagni di soli o di rena. === Boci === U cantu di u ciocciu ùn si pò cunfonda: hè un "djü" o "chjù" micca particularamenti forti, un pocu' nasali è guasi sempri monusillabicu guasi com'è s'eddu era una sonda, chì à spessu hè ripitutu duranti l'ori incù un intarvallu chì và da dui à 3,5 sicondi. Calchì volta a nota principali hè priceduta d'un sonu iniziali, tantu ch'è l'appeddu sembra bisillabicu. Apposta ch'è u ciocciu movi u capu duranti u cantu, hè difficiuli da lucalizà riguardu à i so richjami. L'attività di cantu cumencia pocu dopu à u tramontu è finisci à l'alba. Dopu à mezanotti l'attività di richjamu diminuisci chjaramenti par una o dui ori. I femini è i masci cantani à spessu in duettu, a femina chjama incù una intunazioni un pocu più alta è un pocu menu rigularamenti ch'è u masciu. === Ripruduzioni === [[File:Otus scops MHNT.ZOO.2010.11.156.4.jpg|thumb|''Otus scops'']] I ciocci suvitani un matrimoniu staghjunali [[monugamia|monugamu]]. Ancu in casu di perdita prumaticcia di u cumpagnu un antru accuppiamentu avveni solu raramenti. L'aceddi sò dighjà maturi sissualmenti à l'ità di deci mesa. Apposta ch'eddi nidificheghjani in i sapari, i ciocci covani soprattuttu in i tafona di l'arburi. Uccasiunalamenti aprodani ancu cavità di scogli è edifizii. A cuvata di u ciocciu, chì hè cumposta da trè o cinqui [[Ovu (biulugia)|ova]], hè diposta solu da a femina. A femina i cova par 25 ghjorna è dopu à a sbucciata i piulacona escini fora dopu à circa 21-22 ghjorna è sò curati in generali da i dui genitori. Dighjà à 40 ghjorna sò capaci di caccià in modu autunomu i predi, ma sò curati da i genitori par dinò 20 ghjorna. I masci è i femini aprodani, ancu duranti a cura di a prughjinitura, solu piuttostu raramenti listessu arburi par dorma è u cuntattu curporeu in a fasa di calma ùn hè micca statu ussirvatu fora di a staghjoni di l'accuppiamenti. Duranti u periodu di cova è di nutrimentu hè soprattuttu u masciu chì surveglia u locu di cuvata. I piulacona riposani par u più stretti l'uni à l'altri annantu à un ramu in i circonda di u fustu. === Nutrimentu === [[File:Centro provinciale (2).jpg.JPG|thumb|left|Un ciocciu annantu à un arburi]] U ciocciu hè soprattuttu un cacciadori d'insetti. Ma si nutrisci ancu di [[lumbricus terrestris|mignoculi]]. Trà i predi ci sò solu aceddi minori è ruspi. Solu raramenti u ciocciu caccighjeghja i [[topu|topa]] è altri picculi mammiferi. A preda hè lucalizata da una pusizioni bassa è sbattuta dopu in terra. Solu raramenti caccighjeghja u ciocciu duranti u bulu o da terra. Ma ùn si sà sempri micca incù chì tecnica di caccia eddu attacca l'aceddi. A tecnica di cattura di i picculi aceddi si basa annantu à u "magnitisimu" (par u più l'ochji) incù u quali l'aceddu stendu in fermu induci picculi aceddi à avvicinà si d'eddu. == In Corsica == U ''ciocciu'' hè prisenti è cumunu in [[Corsica]]. == Citazioni == U ''ciocciu'' hè mintuvatu: * in a puisia ''U ciocciu è u corbu'' di [[Carulu Giovoni]]: :''À fà di ghjornu, quandu a notte si n'andava'' :''Capulendu a [[luna]], u [[sole]] s'annunciava'' :''In un' oscura furesta'' :''S'infattonu testa à testa'' :''Dui acelli di preda o di malincunia:'' :''Apria l'ochji u [[corbu]] è lu ciocciu i chjudia.'' * in a puisia ''I pienta di a machja'' d' [[Achilli Bartuli]]: :A notti sintiu cantà :È u [[malaceddu]], :I ghjacari abbaghjà, :A [[vulpi]] racanà. * in u pruverbiu: ''Ùn parlà di ciocciu in Ampriani.''<ref>Dizz. ''U Muntese'', p. 324.</ref> * in u pruverbiu: ''Ùn parlà di ciocciu in Poghju.'' (Poghju si riferisce quì à [[U Poghju di Nazza]])<ref>Dizz. ''U Muntese'', p. 324.</ref> * in a sprissioni: ''dorma com'è un ciocciu''<ref>Dizz. ''U Muntese'', p. 324.</ref> ==Noti== <references/> == Bibliugrafia == * Ciavatti, Petru (dir. ridazzioni) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana * Thibault, Jean-Claude, Acelli di Corsica - Les oiseaux de Corse, 1983, PRNC (in francesu) ==Liami== * [https://www.youtube.com/watch?v=wkGP2OP7wvc Videu di ciocciu vicinu à U Spiluncatu] == Da veda dinò == * a [[malacedda]] * [[aceddi di Corsica]] * a [[cioccia (M45)|cioccia]] [[Categoria:Strigidae]] malwdqr3yi4ph2q7hv2trumrg539gwv Otus scops 0 8629 51642 2006-12-15T19:38:31Z 83.201.5.35 Redirecting to [[Ciocciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ciocciu]] fnupif382cqfmdkajqye78jlmt22239 Cioccia (M45) 0 8630 51673 2006-12-16T11:29:12Z 83.201.5.35 Redirecting to [[M45]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[M45]] lwoo4gyf47zmj1otbm3ghodjmomgy37 Vulpi 0 8631 51679 2006-12-16T11:44:43Z 83.201.5.35 Redirecting to [[Volpe]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Volpe]] 666fkzmgkwdcdtqotl72b1rssaoo9hm Template:Delete 10 8632 375911 362778 2021-08-20T00:38:08Z Minorax 15175 fix [[Special:LintErrors/missing-end-tag]] wikitext text/x-wiki {| style="margin:0.5em auto; width:90%; background-color:#FF6347; border:2px solid #88A; padding:5px; text align:left" |'''Issa pagina hè stata selezziunata per [[Meta:Meta:Deletion policy#Criteria for speedy deletion|una suppressione rapida]]{{#if:{{{soon|}}}|&nbsp;after a short period of time.''' This delay is intended to give the contributor time to modify the page to make it relevant. If it is relevant, please remove this tag.}}{{#if:{{{1|}}}|.&nbsp;U cuntributore chì hà selezziunatu issa pagina hà datu issu mutivu:<div style="margin-left:2em" align="center">{{{1}}}</div>|.<br />}}''' |- |style="font-size:.9em;"|S'è ùn sete micca d'accunsentu incù issa suppressione rapida, cacciate u mudellu è discutite annantu à [[{{TALKPAGENAME}}|a so pagina di discussione]]. <div align="center"><small>'''[[Meta:Administrators|Administrators]]:''' Per piacè verificate [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=history}} page history], specialemente a [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|diff=0}} last diff], nanzu di [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=delete}} supprimà].</small></div> |}<includeonly> [[Categoria:Da supprimà]] __NOINDEX__ </includeonly> <noinclude> [[Categoria:Mudellu]] [[eo:Ŝablono:Forigu]] </noinclude> 15p0dqaq5vu48107yqa24lwtn4fwqrq Vespaghju 0 8633 374362 374218 2021-07-14T16:21:35Z Tarih 16838 +video #WPWP #WPWPTR wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U vespaghju'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Merops_apiaster_%28Marek_Szczepanek%29.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Merops apiaster</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordine | ''[[Coraciiformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Meropidae]]'' |----- | Generu | ''[[Merops]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Merops apiaster''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:European_bee_eater.jpg|250px]] |----- |} U '''Vespaghju''' (o [[Vispaghju]]) (''[[Merops apiaster]]'') hè un acellu chì face parte di a famiglia di i [[Meropidae]]. <ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in ingleseè in francese.</ref> Si riproduce in u sudu di l'Europa è in certe parte di l'Africa di u Nordu è di l'Asia occidentale. Hè assai migratore è inguerna in Africa trupicale. 'Ssa spezia si scontra di veranu à u nordu di a so area di ripartizione, incù una riproduzione occasiunale in u nordupunente di l'Europa. ==Descrizzione== 'Ssa spezia hè un acellu lungarinu incù culori ricchi. U so sopra hè brunu è giallu, e so ale sò verde è u so bizzicu neru. Pò aghjunghje una lunghezza da 27 à 29 cm, cumpresu e duie penne cintrale lungarine di a coda. I sessi sò simili. A femina hà tindenza à avè e piume più verde ch'è durate annantu à e spalle. U piumaghju non riproduttivu hè assai più ternu, incù un spinu turchinu-verde è senza piume cintrale di a coda. U ghjovanu si assumiglia à un adultu non riproduttore, ma incù menu variazione in u culore di e pennee. L'adulti cumencianu à mutà di ghjugnu o lugliu è termineghjanu u prucessu d'aostu o di sittembre. Un'antra muta hà locu d'inguernu in Africa per dà nascita à un piumaghju di riproduzione. ==Distribuzione è ambiente== U vespaghju nichja in parte assai di u sudu di l'Europa, incù une poche di culonie spuradiche più à nordu, in Asia cintrale è occidentale è longu à a costa mediterrania di l'Africa, di u Maroccu à a Tunisia. Inguerna in certe rigione d'Africa sottusaariana, mentre ch'è in Africa australe, hè sedentariu. U vespaghju campa in i mezi aperti incù una vegetazione spuntanea è ammachjata incù arburi spapersi, vicinu à i corsi d'acqua, i boschi incù chjarine, l'oliveti. Mentre e migrazione, hè dinù frequente in e zone umite è e zone custiere. ==Tassonumia è sistematica== U vespaghju hè statu officialmente discrittu da u naturalistu svedese Carl Linnaeus in u 1758 in a dicesima edizione di u so Systema Naturae sottu à u so nome binumiale attuale ''Merops apiaster''. U nome di generu ''Merops'' hè un termine grecu anzianu chì significheghja "vespaghju", è ''apiaster'' hè un termine latinu chì pruvene da a parola latina ''apis''(apa). ==Cumpurtamentu è eculugia== ===Riproduzione=== In periodu d'accupiamentu, u masciu chjocca l'ale accantu à a femina, po face i muvimenti à scosse di l'accupiamentu, e penne di u daretu di a testa addirizzate è a punta di l'ale sottu à a coda incù ogni tantu un simulacru di messa à morte. Una volta u "matrimoni " accittatu, u coppiu scava una galleria d'abitazione induve dopu a fecondazione, a femina face cinque ovi di media. I dui partenarii si spartenu a cuvatura, chì dura circa trè simane, è l'allevu chì dura da trè à quattru simane à u nidu. I ghjovani sò tandu più grevi -sin' à 70 g- ch'è i so genitori è devenu fà u dighjunu mentre uni pochi di ghjorni innanzu u prima spiccà di bulu, sò dinù nutriti à l'incirca trè simane mentre ch'elli imparanu l'autonumia. ===Allevu=== [[File:Merops apiaster MHNT ZOO 2010 11 160 Saintes-Maries-de-la-Mer.jpg|thumb|left|150px|L'ovi di u vespaghju.]] [[File:CloseUp of a female European bee-eater.webm |thumb |Merops apiaster]] I vespaghji nichjanu in modu bandarecciu annantu à e sponde rinose, di priferenza vicinu à e sponde di e vadine, di solitu à u principiu di u mese di maghju. Scavanu un tunellu abbastanza longu, in u quale facenu cinque à ottu ovi bianchi sferichi ver' di u principiu di u mese di ghjugnu. U masciu è a femina s'occupanu di l'ovi, ch'elli covanu mentre à l'incirca trè simane. Si nutriscenu è s'appullanu dinù in cumunu. Mentre a parata nuzziale, u masciu dà grossi ogetti à a femina mentre ch'ellu manghja ellu stessu i picculi ogetti. A maiò parte i masci sò monogami, ma accade ch'è elli sianu bigami. U so brionu tipicu hè un 'prrììì' o 'prruup' distintivu, dolce è liquidu. ===Cibu=== Com'è u so nomu l'indicheghja, e vespe li piacenu assai. Difatti, vespe, abbe, calabroni è altri imenotteri custituiscenu u grossu di a so nutrimentu, ma ss'acellu cunsuma ancu altri insetti - mosche, filangrocche, sbarabattule, grilli, grillacci, falene, termiti... - ch'ellu caccighjeghja di regula à u bulu, à a manera di e rundinelle. == In Corsica == U vespaghju hè cumunu in [[Corsica]]. D'[[inguernu]] move versu u sudu di u [[Sahara]]. == Note == <references/> == Referenze == * Thibault, Jean-Claude, Acelli di Corsica - Les oiseaux de Corse, 1983, PRNC (in francesu) == Da vede dinù == * [[acelli di Corsica]] * a [[vespa]] [[Categoria:Meropidae]] 5xa29eqsf5peckckha5z9ohritcj415 Vispaghju 0 8634 51712 2006-12-16T18:25:22Z 83.201.128.142 Redirecting to [[Vespaghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vespaghju]] l8pay9wybzhojcxgsz4ouz1i8zkbqiz Merops apiaster 0 8635 51713 2006-12-16T18:25:30Z 83.201.128.142 Redirecting to [[Vespaghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vespaghju]] l8pay9wybzhojcxgsz4ouz1i8zkbqiz Merula cecca 0 8636 51738 51735 2006-12-17T11:04:20Z 83.201.135.131 Redirecting to [[Merula ceca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Merula ceca]] lqvkndibprpg0xfxhwj3bzz9awzc0a4 Caprimulgus europaeus 0 8637 51739 51736 2006-12-17T11:04:37Z 83.201.135.131 Redirecting to [[Merula ceca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Merula ceca]] lqvkndibprpg0xfxhwj3bzz9awzc0a4 Merula ceca 0 8638 373896 371209 2021-06-02T10:51:15Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A merula ceca'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Paukstelis.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Caprimulgus europaeus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordine | ''[[Strigiformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Caprimulgidae]]'' |----- | Generu | ''[[Otus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Caprimulgus europaeus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Caprimulgus_europaeus.jpg|250px]] |----- |} [[File:Caprimulgus europaeus MHNT ZOO 2010 11 159 RdN Monjoire.jpg|thumb|''Caprimulgus europaeus'']] A '''merula ceca''' ([[Caprimulgus europaeus]]) hè un acellu chì face parte di a famiglia di i [[Caprimulgidae]]. == In Corsica == A '''merula ceca''' hè prisente è cumuna in [[Corsica]]. == Citazione == A merula ceca hè stata mintuvata calchì volta in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: *in u pruverbiu: ''Merula ceca ruspa di notte''. == Referenze == * Thibault, Jean-Claude, Acelli di Corsica - Les oiseaux de Corse, 1983, PRNC (in francesu) * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/lesoiseaux.html L'acelli - Les oiseaux, Ghjuvan Petru Battestini, [[Adecec]], 1982] == Da vede dinù == * [[acelli di Corsica]] [[Categoria:Caprimulgidae]] 0qyfkn2t2ql2h4bcpww08pcrjvcr1w2 Arcu di u Scandulaghju 0 8640 378587 378582 2022-02-19T03:01:43Z Ladsgroup 745 Reverting botnet vandalism attack ([[phab:T302047]]) wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[Image:Arche de corte.jpg|right|300px|thumb|L'Arcu di u Scandulaghju]] L' '''Arcu di u Scandulaghju''' hè un munimentu naturale di [[Corsica]]. Hè situatu vicinu à [[Corti]], sopra à u [[Tavignanu (fiume)|Tavignanu]], à un' altezza di circa 1500 metri. == Ligami == * [http://paglia.orba.free.fr/gr/gr10arc.htm L'Arcu di u Scandulaghju (in francese)] {{Munimenti naturali di Corsica}} [[Categoria:Munimentu naturale di Corsica]] qghviod624qa5o3s4e6ukyqts2atm5a Danimarca 0 8642 366613 359487 2020-05-21T20:23:53Z НСНУ 15628 Mette Frederiksen wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Regnu di Danimarca |nomeUfficiale = Kongeriget Danmark |linkBandiera = Flag of Denmark.svg |paginaBandiera = |linkStemma = National Coat of arms of Denmark.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = EU-Denmark.svg |motto = |mottoTraduzione = |lingua = [[lingua danese|danese]] |capitale = [[Copenaghen]] |capitaleAbitanti = 503.699 |capitaleAbitantiAnno = 2007 |governo = [[monarchia parlamentare]] |presidente = [[Margherita II di Danimarca]] |primoMinistro = [[Mette Frederiksen]] |elenco capi di stato = [[Elencu di monarchi danesi|Regina]] |elenco capi di governo = [[Primi Ministri di a Danimarca|Prima Ministru]] |indipendenza = <!-- anno dell'indipendenza del paese - con doppie parentesi quadre - nella forma [[giorno mese]], [[anno]] --> |ingressoONU = [[24 d'uttrovi]] [[1945]] <sup>1</sup> |ingressoUE = [[1 di ghjennaghju|1° ghjinnaghju]] [[1973]] |superficieTotale = 43.094 |superficieOrdine = 130 |superficieAcqua = 1,6 |popolazioneTotale = 5.447.084 |popolazioneAnno = 2007 |popolazioneOrdine = 104 |popolazioneDensita = 126 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +1 |valuta = [[Curona danese]] |PIL= 187.977 |PILValuta= $ |PILAnno= 2005 |PILOrdine= 45 |PILprocapite= 34.740 |PILprocapiteValuta= $ |PILprocapiteAnno= 2005 |PILprocapiteOrdine= 6 |HDI= 0,943 (alto) |HDIAnno= 2004 |HDIOrdine= 15 |energia = <!-- consumo di energia pro capite - non scrivere kW/ab. che viene scritto già dal template - (consumo annuo totale in kWh diviso gli abitanti/365gg/24h) --> |tld = .dk |telefono = +45 |targa = DK |inno = [[Der er et yndigt land]] |festa = [[5 di ghjugnu]] |note = <sup>1</sup>Hè unu di i 51 Stati chì hanu datu vita à l’[[ONU]] in u [[1945]]. }} A '''Danimarca''' hè un paese situatu in [[Europa]]. ==Da vede dinò== *[[Jacob Ellehammer]] *[[Nuuk]] {{Unione europea}} [[Categoria:Unioni Auropea]] q8tlqashywt4xc18ru3bmg5b19uqud9 Irlanda 0 8643 369297 368552 2020-10-24T07:15:43Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Republica d'Irlanda |nomeUfficiale = Poblacht na hÉireann<br />Republic of Ireland |linkBandiera = Flag of Ireland.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Coat of arms of Ireland.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = EU-Ireland.svg |motto = |mottoTraduzione = |lingua = [[lingua irlandese|Irlandese]], [[lingua inglese|Inglese]] |capitale = [[File:Dublin city coa.gif|16px]] [[Dublinu]] |capitaleAbitanti = 495.781 |capitaleAbitantiAnno = 2002 |governo = [[Republica parlamentare]] |presidente = [[Michael D. Higgins]] |primoMinistro = [[Leo Varadkar]] |elenco capi di stato = [[Elencu di i Presidenti di a Republica d'Irlanda|Presidente]] |elenco capi di governo = [[Capi di u guvernu di a Republica d'Irlanda|Capu di u Guvernu]] |indipendenza = [[6 dicembre]] [[1921]] |ingressoONU = [[14 dicembre]] [[1955]] |ingressoUE = [[1 ghjinnaghju|1° ghjinnaghju]] [[1973]] |superficieTotale = 70.273 |superficieOrdine = 117 |superficieAcqua = 2 |popolazioneTotale = 4.761.865 <small>(2016)</small> |popolazioneAnno = 2016 |popolazioneOrdine = 121 |popolazioneDensita = 67,7 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] GMT |valuta = [[Euru]] |PIL= 167.747 |PILValuta= $ |PILAnno= 2005 |PILOrdine= 49 |PILprocapite= 40.610 |PILprocapiteValuta= $ |PILprocapiteAnno= 2005 |PILprocapiteOrdine= 4 |HDI= 0,956 (altu) |HDIAnno= 2004 |HDIOrdine= 4 |energia = n.d. |tld = [[.ie]] |telefono = +353 |targa = IRL |inno = [[Amhrán na bhFiann]] |festa = [[17 marzu]] |note = <!-- note libere --> }} L' '''Irlanda''' ([[inglese]]: ''Ireland''; [[gaelicu irlandese|irlandese]]: ''Éire'') hè un paese situatu in [[Europa]]. ==Da vede dinò== *[[Peter O'Toole]] {{Unione europea}} [[Categoria:Unioni Auropea]] le5pd4dtfethwr0lhfyi83avszjl83z Lussemburgu 0 8644 362484 344328 2019-06-22T10:17:41Z CommonsDelinker 173 Removing [[:c:File:Coat_of_Arms_of_Luxembourg.svg|Coat_of_Arms_of_Luxembourg.svg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Krd|Krd]] because: Broken redirect. wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Granducatu di Lussemburgu |nomeUfficiale = Großherzogtum Luxemburg<br />Grand-Duché de Luxembourg<br />Groussherzogtum Lëtzebuerg |linkBandiera = Flag of Luxembourg.svg |paginaBandiera = |linkStemma = |paginaStemma = |linkLocalizzazione = EU-Luxembourg.svg |motto = Mir wëlle bleiwe wat mir sinn |mottoTraduzione = Vulemu restà cum'è simu |lingua = [[lingua tedesca|tedescu]], [[lingua francese|francese]], [[lingua lussemburghese|lussemburghese]] |capitale = [[Lussemburgo (cità)|Lussemburgu]] |capitaleAbitanti = <!-- abitanti della capitale - usare il punto (e non la virgola) per i separatori delle migliaia --> |governo = [[Monarchia parlamentare]] |presidente = [[Henri Granduca di Lussemburgu|Granduca Henri di Nassau-Weilburg]] |primoMinistro = [[Xavier Bettel]] |elenco capi di stato = [[Granduchi di u Lussemburgu|Granduca]] |elenco capi di governo = [[Primi Ministri di u Lussemburgu|Prima Ministru]] |indipendenza = da a Francia [[9 ghjugnu]] [[1815]]<br />da a Belgica [[19 aprile]] [[1839]]<br />ricunnosciuta in u [[1867]] |ingressoONU = [[24 uttrove]] [[1945]] <sup>1</sup> |ingressoUE = [[25 marzu]] [[1957]]. Membru fondatore |superficieTotale = 2.586 |superficieOrdine = 166 |superficieAcqua = trascurabile |popolazioneTotale = 465.000 |popolazioneAnno = 2005 |popolazioneOrdine = 168 |popolazioneDensita = 171 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +1 |valuta = [[Euru]] |PIL= 31.759 |PILValuta= $ |PILAnno= 2005 |PILOrdine= 92 |PILprocapite= 69.800 |PILprocapiteValuta= $ |PILprocapiteAnno= 2005 |PILprocapiteOrdine= 1 |HDI= 0,945 (alto) |HDIAnno= 2004 |HDIOrdine= 12 |energia = <!-- consumo di energia pro capite - non scrivere kW/ab. che viene scritto già dal template - (consumo annuo totale in kWh diviso gli abitanti/365gg/24h) --> |tld = .lu |telefono = +352 |targa = L |inno = [[Ons Heemecht]] |festa = [[23 ghjugnu]] |note = <sup>1</sup>Hè unu di i 51 Stati chì hanu datu vita à l’[[ONU]] in u [[1945]]. }} U '''Lussemburgu''' hè un paese situatu in [[Europa]]. {{Unione europea}} [[Categoria:Unioni Auropea]] dyfsi9v85kbvf0n7dsr7kswtway3uh0 Regnu Unitu 0 8645 372161 371658 2021-02-12T05:51:35Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Regnu Unitu di Gran Bretagna è Irlanda di u Nordu |nomeUfficiale = United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland |linkBandiera = Flag of the United Kingdom.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Royal Coat of Arms of the United Kingdom.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = Europe-UK.svg |motto = Dieu et mon droit |mottoTraduzione = Diu è u mo drittu |lingua = nessuna: [[Lingua inglese|inglese]] (ancu scuzzese, gallese è altri) |capitale = [[Londra]] |capitaleAbitanti = 7.512.400 |capitaleAbitantiAnno = 2006 |governo = Munarchia parlamentare |presidente = [[Elisabetta II di u Regnu Unitu|Elisabetta II]] (''Elizabeth II'') |primoMinistro = [[Boris Johnson]] |elenco capi di stato = [[Elencu di monarchi britannici|Regina]] |elenco capi di governo = [[Primi Ministri di u Regnu Unitu|Prima Ministru]] |indipendenza = [[1801]]<sup>1</sup> |ingressoONU = [[24 uttrove]] [[1945]] <sup>2</sup>. Hè membru permanente di u Cunsigliu di Sicurezza |ingressoUE = [[1 ghjinnaghju|1° ghjinnaghju]] [[1973]] |superficieTotale = 244.820 |superficieOrdine = 76 |superficieAcqua = 1,3 |popolazioneTotale = 60,609,155 |popolazioneAnno = 2006 |popolazioneOrdine = 22 |popolazioneDensita = 249 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] Estate [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +1 |valuta = Pound Sterling - [[Sterlina inglese|Lira Sterlina]] |PIL= 1.832.792 |PILValuta= $ |PILAnno= 2005 |PILOrdine= 6 |PILprocapite= 30.436 |PILprocapiteValuta= $ |PILprocapiteAnno= 2005 |PILprocapiteOrdine= 18 |HDI= 0,940 (alto) |HDIAnno= 2004 |HDIOrdine= 18 |energia = <!-- consumo di energia pro capite - non scrivere kW/ab. che viene scritto già dal template - (consumo annuo totale in kWh diviso gli abitanti/365gg/24h) --> |tld = .uk, .gb (micca usatu) |telefono = +44 |targa = GB |inno = [[God Save the Queen]] |festa = &nbsp; |note = }} U '''Regnu Unitu''' (inglese: ''United Kingdom''; scots: ''Unitit Kinrick'') hè unu statu situatu in [[Europa]]. Hè cumpostu di l'[[Inghilterra]], di a [[Scozia]], di u [[Galles]] è di l'Irlanda di u Nordu (Ulster). Anca sò parechje altre isule, cum'è l'[[isula di Man]] o quella di [[Santa Helena]], induvè [[Napoleone Bonaparte]] hè mortu. A capitale di u Regnu Unitu hè [[Londra]]. == Storia == U Regnu Unitu esista dapoi 1800, cuandu fù firmatu l'Attu di Unione. ==Da vede dinò== *[[The Beatles]] *[[Snow Patrol]] *[[Rupert Everett]] *[[Everton FC]] *[[Oasis]] *[[Enoch Powell]] *[[Bob Hoskins]] *[[Yes]] *[[Verve]] *[[David Bowie]] *[[Motorhead]] *[[Teletubbies]] *[[Cary Grant]] *[[Jennifer Saunders]] *[[Leigh Francis]] *[[Lenny Henry]] {{Unione europea}} [[Categoria:Regnu Unitu]] en8ioexs2xr3c9h2nuboh6dcnwqzwzg Svezia 0 8646 376645 369294 2021-09-03T09:30:08Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Great coat of arms of Sweden.svg|right|150px]] [[File:Flag of Sweden.svg|right|200px]] A '''Svezia''' (in [[lingua svedese|svedese]]: ''Sverige''), ufficialmente chjamata '''Regnu di Svezia''' (''Konungariket Sverige'', prunuzia: /ˈkôːnɵŋaˌriːkɛt ˈsvæ̌rjɛ/), hè unu Statu di l'[[Unione Europea]], situatu in a [[Penisula scandinava]]. A capitale hè [[Stoccolma]]. [[File:Carte de la Suède.png|290px|thumb|center|Svezia]] ==Da vede dinò== *[[Göteborg]] *[[Thin Shoes]] *[[Zoe Aggeliki]] {{Unione europea}} [[Categoria:Svezia]] [[Categoria:Unioni Auropea]] e44x461ikgjgmh2rixf2q6gcdzb2kq3 Restonica 0 8647 371210 350208 2021-01-05T05:29:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Gorge de Restonica01.jpg|thumb|250px|right|A Restonica]] A '''Restonica''' (o [[Ristonica]]) hè un [[fiume]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == == Ligami == {{Fiumi di Corsica}} [[Categoria:Fiumi di Corsica]] 4z4jvbzxrvlh4eh5o3neqgtbi45ivqr Ristonica 0 8648 52329 2006-12-19T17:14:30Z 81.251.111.246 Redirecting to [[Restonica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Restonica]] d7kqcoicbc1iethbs4md7uo77n5skj5 Paesi 0 8649 371211 349017 2021-01-05T05:29:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''paesi''' (o [[paese]]) hè un gruppu d'abitazioni, abbastanza impurtantu par custituiscia un centru amministrativu, suventi una [[cumuna]]. Cumporta in ginirali una [[ghjesgia]]. == Citazioni == U '''paesi''' hè mintuvatu à spessu in a cultura è in a litteratura corsa. Par esempiu in i sprissioni: * ''piglià i paesi'' chì significheghja : metta si in zerga * ''avè a barba à paesi'' chì voli dì: avè poca barba ==Da vede dinò== *[[Montemaiò]] *[[Mezzana]] *[[Marinacciu]] [[categoria:Corsica]] sin21ev7qjnex7eym42pm236hqom9du Paese 0 8650 52333 2006-12-19T17:28:01Z 81.251.111.246 Redirecting to [[Paesi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Paesi]] 3xnd2kym6dvuqyrgxtwy14zlrydvubq Ghjatta 0 8651 332605 132968 2014-03-23T14:22:48Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki A '''ghjatta''' hè a femina di u [[ghjattu]]. == Citazioni == Accadi chì a ghjatta fussi mintuvata in a cultura è in a litteratura corsa. Par esempiu in i sprissioni: * ''ci hè ghjatta !'' * ''ghjatta ci hè ma [[coda]] ùn hà'' ==Rifarenzi== * Ettori, Farrandu, ''Antulugia di i sprissioni corsi - Anthologie des expressions corses'', Parighji: Rivages, 1984 [[Categoria:Litteratura corsa]] 3sh5ipqiud1wm5awlkqrmu6yqvg2kvz Altore barbutu 0 8652 373746 373638 2021-06-02T09:32:55Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'altore barbutu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Bartgeier Gypaetus barbatus front Richard Bartz.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Gypaetus barbatus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordine | ''[[Ciconiiformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Accipitridae]]'' |----- | Generu | ''[[Gypaetus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Gypaetus barbatus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Gypaetus_barbatus_closeup.jpg|250px]] |----- |} [[File:Lammergeier I IMG 7024.jpg|thumb|left|200px|In bulu]] [[File:Gypaetus-barbatus-bearded-vulture-0b.jpg|thumb|left|200px|A testa di u piulacone, più scura ch'è quella di l'adultu]] L' '''altore barbutu''' (o [[Altori barbutu]]) ([[Gypaetus barbatus]]) hè un acellu chì face parte di a famiglia di l' [[Accipitridae]]. Ci hè pocu dismurfisimu sessuale è a femina hè appena più maiore ch'è u masciu. Pesa da 5 à 7 kilò. Hè longu un metru. A coda misura 42–44 cm. L'altore barbutu campa da 20 à 30 anni. A so apertura alare hè 3 metri. U so nome vene da u fattu chì e piume situate da una parte è di l'altra di u [[bizzicu]] li facenu una spezia di barba. Hè ochjigiallu ma i so ochji sò chirchjati di [[rossu]]. L'altore barbutu pò campà sin'à [[quaranta]] anni. Ind'è l'altore barbutu, u periodu di a riproduzzione hè abbastanza longu, apposta ch'elle dura sin'à dece [[mese|mesi]]. U piulacone hè cuvatu dui [[mese|mesi]] è allevatu [[quattru]] [[mese|mesi]] in u nidu. Ùn pò nasce ch'un piulacone per coppiu l'[[annu]] è per via di quessa, a pupulazione s'accresce pocu. U rughjone di l'altore barbutu hè largu 200 à 300 kilomitri. Difatti, l'altore barbutu scansa i boschi è e fureste, è prifesrisce e chiappunicce è i lochi aperti. Per riproduce si, cerca i tafoni è i ciottuli, ind'ellu pò fà u so nidu. Si nutrisce per u più di l'[[ossu|ossi]] ch'ellu trova, annantu à i cadaveri di [[pecura|pecure]], [[muntone]], [[muvra|muvre]] o [[capra|capre]]. Ùn hè micca un [[acellu]] di prede, ma accade qualchì volta ch'ellu manghjessi picculi [[rettile|rettili]], [[topu|topi]], o [[topuragnu|topuragni]] vivi. L'altore barbutu sarebbe respunsevule di a morte di u [[puesia|pueta]] [[Grecia|grecu]] [[Eschilu]], in l'annu 456 nanzi à [[Cristu]]. L'acellu averia lasciatu cascà in [[terra]] una [[cuppulata]] per rompe ni l'[[ossu|osse]]. L'altore barbutu averia credutu chì u capu scafulatu d'Eschilu fusse una [[petra]]. A cuppulata saria cascata annantu à u [[capu]] d'Eschilu, chì murì tandu subitamente. L'altore barbutu si trova dinù in [[Asia]], in [[Africa]], in [[Europa]] di l'[[Estu]], in [[Francia]] in i [[Pirenei]] è in l'[[Alpi]]. Esiste in [[Africa]] un antra spezia d'altore barbutu: l'altore barbutu d'[[Africa]] ([[Gypaetus barbatus meridionalis]]), chì hè appena più chjucu. == In Corsica == [[File:Bartgeier 0505262.jpg|left|200px|thumb|A testa di l'altore barbutu]] L' altore hè prisente in [[Corsica]]. A pupulazione isulana seria di 25-30 altori barbuti, frà i quali 10 coppii. Ma a pupulazione di [[Corsica]] ripprasenta un 71% di l'effettivu mundiale in l'isule, apposta chì l'altore barburu ùn si trova ch'è in due isule: a [[Corsica]] è a [[Creta]] (Seguin & Torre 2009). 'Ssa situazione hè incausata da u fattu chì l'altore barbutu hà bisogna d'un rughjone impurtantu per pudè campà, largu 200 o 300 kilomitri. È per via di cunsiquenza, ùn pò micca campà in e piccule isule. Inoltre, a pupulazione di [[Corsica]] ripprasenta 6% di a pupulazione tutale à u livellu [[Europa|europeu]] (Seguin & Torre 2009). L'altore barbutu si trova per u più in i circondi di u [[Monte Cintu|Cintu]]. A pupulazione d'altore barbutu di [[Corsica]] hè minacciata è in priculu. U risicu di sparizone hè cunsideratu da i spicialisti cum'è abbastanza altu. I difficultà per a populazione corsa d'altore barbutu venenu da u fattu chì ci hè più pochi animali morti (capre, pecure) ch'è innanzi. Ancu a populazione di muvre ùn basta micca: 600 à 1 000 muvre in u circondu di u [[Monte Cintu|Cintu]] è 200 à 300 in u circondu di e forche di Bavella. Inoltre, a superficia di l'isula essendu di circa 8750 kilomitri quatrati è u rughjone di l'altore barbutu essendu di 200-300 km quatrati, ùn pò stà in l'isula più di parechji decine di coppii. == Prutezzione == L' altore barbutu hè una spezia minacciata di sparizione à u livellu mundiale. Ferma sempre abbastanza cumunu in [[Asia]] o in [[Africa]], ma hè in priculu in [[Europa]]. Di fatti, hè diventatu rarissimu in certi lochi in [[Europa]] è hè dunque prutettu da a cunvinzione internaziunale di [[Washington]] ([[CITES]]) di 1975 chì interdisce u [[cummerciu]] di e spezie di fauna è di flora minacciate di sparizione. <gallery> Gypaète barbu MHNT.jpg|''Gypaetus barbatus aureus'' Gypaetus barbatus hemachalanus MHNT.jpg|''Gypaetus barbatus hemachalanus'' </gallery> == Referenze == * Seguin, J-F. & Torre, J. Minacce annantu à l'altore barbutu - Menaces sur le gypaête barbu, [[Stantari]], 17, 2009 * Thibault, Jean-Claude, Acelli di Corsica - Les oiseaux de Corse, 1983, PRNC (in francesu) * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/lesoiseaux.html L'acelli - Les oiseaux, Ghjuvan Petru Battestini, [[Adecec]], 1982] == Liami == * [http://www.corsicanews.net/decouvrir/article-19.php L'altore barbutu] == Da vede dinù == * l'[[altore]] * [[acelli di Corsica]] [[Categoria:Accipitridae]] g05s93wnl8t54krw2nq3bcecl2dkqm5 Gypaetus barbatus 0 8653 52519 2006-12-20T17:32:24Z 81.251.104.201 Redirecting to [[Altore barbutu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Altore barbutu]] s4nujtefbmyo8dhczz6khxnc22rl4ch Austria 0 8654 378005 366611 2021-12-13T19:36:02Z Mö1997 11018 wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Republica d'Austria |nomeUfficiale = Republik Österreich |linkBandiera = Flag of Austria.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Austria Bundesadler.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = EU-Austria.svg |motto = |mottoTraduzione = |lingua = [[lingua tedesca|tedescu]] |capitale = [[Vienna]] |capitaleAbitanti = 1.681.469 |capitaleAbitantiAnno = 2008 |governo = [[Republica parlamentare]] [[Republica federale|federale]] |presidente = [[Alexander Van der Bellen]] |primoMinistro = [[Karl Nehammer]] |elenco capi di stato = Presidente |elenco capi di governo = Cancillieru |indipendenza = u [[27 di lugliu]] [[1955]] |ingressoONU = u [[14 di dicembre]] [[1955]] |ingressoUE = u [[1 di ghjennaghju]] [[1995]] |superficieTotale = 83.872 |superficieAcqua = 1,7 |popolazioneTotale = 8.316.487 |popolazioneDensita = 99 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu cuurdinatu universale|UTC]] +1 |valuta = [[Euru]] |PIL= 275.020 |PILValuta= $ |PILAnno= 2005 |PILOrdine= 34 |PILprocapite= 33.432 |PILprocapiteValuta= $ |PILprocapiteAnno= 2005 |PILprocapiteOrdine= 9 |HDI= 0,944 (altu) |HDIAnno= 2004 |HDIOrdine= 14 |energia = 0,76 |tld = .at |telefono = +43 |targa = A |inno = [[Land der Berge, Land am Strome]] |festa = [[26 ottobre]] |note = <!-- note libere --> }} L' '''Austria''' hè un paese situatu in [[Europa]]. A so capitale hè [[Vienna]] (Wien). ==Da vede dinò== *[[Linz]] *[[Klaus Ebner]] *[[Mur (fiume)]] {{Unione europea}} [[Categoria:Unioni Auropea‎]] [[Categoria:Austria|!]] msjl22nrq7hgk1i7c8dmd7cg1ozv4qi Cipru 0 8655 361575 359538 2019-01-26T11:35:30Z Lazurŝtono 13686 Attualizzazione di u nome di u presidente di a republica. wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Republica di Cipru |nomeUfficiale = Κυπριακή Δημοκρατία<br />Kıbrıs Cumhuriyeti |linkBandiera = Flag of Cyprus.svg |paginaBandiera = |linkStemma =Coat of arms of Cyprus (old).svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = EU-Cyprus.svg |motto = |mottoTraduzione = |lingua = [[Lingua greca|grecu]], [[Lingua turca|turcu]] |capitale = [[Nicosia (Cipru)|Nicosia]] |capitaleAbitanti = 232.702 di quale 195.000 ind'a partita greca |capitaleAbitantiAnno = 2004 |governo = [[Republica presidenziale]] |presidente = [[Níkos Anastasiádis]] |primoMinistro = |elenco capi di stato = [[Presidenti di a Republica di Cipru|Presidente]] |elenco capi di governo = |indipendenza = [[16 aostu]] [[1960]] |ingressoONU = [[20 settembre]] [[1960]] |ingressoUE = [[1 maghju|1° maghju]] [[2004]] |superficieTotale = 9.250 |superficieOrdine = 161 |superficieAcqua = |popolazioneTotale = 715.100 |popolazioneAnno = 2003 |popolazioneOrdine = 155 |popolazioneDensita = 77,3 |continente = [[Asia]] (geograficamente), [[Europa]] (culturalmente) |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] 2 |valuta = [[Sterlina cipriota]] |PIL= 17.490 |PILValuta= $ |PILAnno= 2005 |PILOrdine= 115 |PILprocapite= 21.177 |PILprocapiteValuta= $ |PILprocapiteAnno= 2005 |PILprocapiteOrdine= 33 |HDI= 0,903 (altu) |HDIAnno= 2004 |HDIOrdine= 29 |energia = 0,50 |tld = .cy |telefono = 357 |targa = CY |inno = Latta Eleftherian |festa = [[1 ottobre]] |note = <!-- note libere --> }} L''''isula di Cipru''' (grecu : Κύπρος , turcu : Kıbrıs) hè una isula di u [[Mare Mediterraniu]]. A so superficia hè di 9 251 km², è u so culmine misura 1 952 m. In 2006, ci campavanu 1 300 000 abitanti. A densità di a populazione di st'isula hè dunque di 140 abitanti/km². [[File:Cyprus lrg.jpg|250px|thumb|left|Imagine satellita]] L'isula è occupata per circa i dui terzi di a so superficia da a [[Republica di Cipru]], chì dapoi u 1a maghju di u 2004 face parte di l'Unione europea. A so capitale hè [[Nicosia]]. U restu di u territoriu, in a zona settentriunale di l'isula, è occupatu da a Republica Turca di Cipru Nordu (TRNC) chì hè stata autoproclamata dopu à l'interventu militare turcu di u 1974. == Pulitica == Face parte ''de jure'' di l'Unione Auropea ma in veru, a parte nordu di l'isula ùn ne face micca parte, postu ch'ella hè occupata da i Turchi. Difatti, l'isula hè divisa tra trè paesi : * in u nordu : a [[Ripublica turca di u Cipru settentriunale]] ; * in u meziornu: a [[Ripublica di Cipru]], chì entrò in u [[2004]] in l'UE ; * e base militare di u [[Regnu Unitu]] : Akrotiri è Dhekella == Populazione == A populazione di Cipru hè 970 milla abitanti è a densità hè di circa 105 ab./km². === Demugrafia === [[File:Cyprus-demography.png|thumb|left|250px|Demugrafia]] * Tassu di crescita di a populazione: 1,36 % (in u 2003) * Tassu di natalità: 13,08 ‰ (in u 2001) * Tassu di murtalità: 7,65 ‰ (in u 2001) * Tassu di murtalità infantile: 7,89 ‰ (in u 2001) * Tassu di fecundità: 1,9 criaturi/donna (in u 2001) * Tassu di migrazione: 0,44 ‰ (in u 2001) * Densità:82 abitanti/km² * Speranza di vita: 76,1 anni (Omini) 80 anni (Donne) === Lingue === U [[lingua greca|grecu]] hè parlatu soprattuttu in u meziornu di l'isula, mentre u [[lingua turca|turcu]] hè adupratu in u nordu. In realità, 'ssa divisione hè a cunsequenza di l'interventu militare turcu di Cipru di u 1974, chèi hà incausatu l'espulsione di i grechiciprioti di u nordu versu a parte sudu di l'isula. Storicamente, quantunque, a variante cipriota di u grecu era parlata da circa 82% di a populazione ed era ampiamente distribuita in l'isula sana. A parte restante di a populazione è di lingua materna turca. Difatti, ancu l'[[lingua inglese|inglese]] hè ampiamente usatu in Cipru. Hè in usu ancu in Cipru un dialettu arabu di tipu siripalestinese in via di estinzione, parlatu da a comunità [[Maroniti|maronita]] di Kormakiti, chì hè a cunsequenza di a stallazione di cristiani maroniti libanesi in u seculu XII. === Riligione === À i ghjorni d'oghje, i grechi di [[religione ortudossa]] rappresentanu più di 80% di a populazione di l'isula (un pocu più di 700.000 abitanti). L'altre minuranze sò custituite da i turchi (18% di a populazione, di religione [[musulmani|musulmana]]), cullucati per la maiò parte in l'areale di l'isula chì hè sottu u controllu di a Turchia. Si pò mintuvà dinù una piccula minuranza [[armena-cattolica]] è [[Chjesa Maronita|maronita]]. == Organisazione di u statu == A Republica di Cipru hè [[Republica presidenziale|di tipu presidenziale]]. U presidente hé elettu à u suffragiu universale è ferma in carica durante cinque anni. U Parlamentu comprende 59 deputati, eletti ogni 5 anni à u suffragiu universale. === Suddivisione amministrativa === Cipru hè divisa in sei distretti: * [[Distrettu di Famagusta]] * [[Distrettu di Kyrenia]] * [[Distrettu di Larnaca]] * [[Distrettu di Limassol]] * [[Distrettu di Nicosia]] * [[Distrettu di Paphos]] === Cità principale === A capitale cipriota, [[Nicosia]], hè a cità principale; vive una realtà simile à quella di l'isula sana: hè difatti divisa in dui parte, quella di prevalenza greca à u meziornu, è quella di prevalenza turca à nurdivu. A capitale hè u principale centru induve e più grande imprese anu a so sede, cum'è a banca naziunale cipriota, è qualchì industria di media impurtanza. Ci si trovanu inoltre parechji edifici culturali cume u museu naziunale, è u teatru. Altre cità impurtante sò: [[Limassol]] (a seconda cità per populazione dopu à a capitale, è u principale portu di a costa meridiunale, è dinù bellu centru turistichibalneare) è [[Pafo]] (antica cità portuale à l'estremità occidentale di Cipru, chì u nome mudernu hè Kouklia, signalata per a presenza di un santuariu dedicatu ad [[Afrodite]], cità oghje ufficialmente scritta à u [[patrimoniu di l'umanità]]); inoltre ùn ci vole micca à smenticà [[Larnaca]] (cità di a costa sud-orientale). ==Da vede dinò== *[[Angolemi]] {{Unione europea}} [[Categoria:Unioni Auropea]] [[Categoria:Cipru]] 2ynl7odlh1lavon5uzl8aezmqgnzmww Estonia 0 8656 378150 372790 2022-01-03T11:15:19Z Sillerkiil 18948 wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Republica d'Estonia |nomeUfficiale = Eesti Vabariik |linkBandiera = Flag of Estonia.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Coat of arms of Estonia.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = EU-Estonia.svg |motto = |mottoTraduzione = |lingua = [[lingua estone|estone]] |capitale = [[File:Tallinn wapen.svg|17px|]] [[Tallinn]] |capitaleAbitanti = 559.000 |capitaleAbitantiAnno = 2004 |governo = [[Republica (forma statale)|Republica]] |presidente = [[Kersti Kaljulaid]] |primoMinistro = [[Kaja Kallas]] |elenco capi di stato = [[Presidenti di a Republica di l'Estonia|Presidente]] |elenco capi di governo = [[Primi Ministri di l'Estonia|Prima Ministru]] |indipendenza = 1918 e da l'[[Unione Sovietica]] in u [[1991]] |ingressoONU = [[17 settembre]] [[1991]] |ingressoUE = [[1 maghju|1° maghju]] [[2004]] |superficieTotale = 45.226 |superficieOrdine = 129 |superficieAcqua = 4,56 |popolazioneTotale = 1.408.556 |popolazioneAnno = 2003 |popolazioneOrdine = 150 |popolazioneDensita = 31 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +2 |valuta = [[EUR]] |PIL= 22.118 |PILValuta= $ |PILAnno= 2005 |PILOrdine= 106 |PILprocapite= 16.414 |PILprocapiteValuta= $ |PILprocapiteAnno= 2005 |PILprocapiteOrdine= 43 |HDI= 0,858 (altu) |HDIAnno= 2004 |HDIOrdine= 40 |energia = <!-- consumo di energia pro capite - non scrivere kW/ab. che viene scritto già dal template - (consumo annuo totale in kWh diviso gli abitanti/365gg/24h) --> |tld = .ee |telefono = +372 |targa = EST |inno = [[Mu isamaa, mu õnn ja rõõm]] |festa = <!-- festa nazionale - con doppie parentesi quadre - nella forma [[giorno mese]]--> |note = <!-- note libere --> }} [[File:Drone video of Estonia 2021.webm|miniatura|Estonia 2021]] L''''Estonia''' hè un paese situatu in [[Europa]]. {{Unione europea}} [[Categoria:Unioni Auropea]] m64z4oc4prde6papy1801yk3kisol2a Malta 0 8657 378142 371904 2022-01-01T18:30:04Z Andrew J.Kurbiko 11523 /* Ità medievali è muderna */ wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Republica di Malta |nomeUfficiale = Repubblika ta' Malta<br />Republic of Malta |linkBandiera = Flag of Malta.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Coat of arms of Malta.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = EU-Malta.svg |motto = |mottoTraduzione = |lingua = [[Lingua maltese|Maltese]], [[lingua inglese|inglese]]<ref>[[Lingua taliana|Talianu]] ufficiale sin'à u 1934.</ref> |capitale = [[A Valetta]] |capitaleAbitanti = 7.084 |capitaleAbitantiAnno = 2000 |governo = [[Republica parlamentare]] |presidente = [[George Vella]] |primoMinistro = [[Robert Abela]] |elenco capi di stato = Presidente |elenco capi di governo = Primu ministru |indipendenza = [[21 settembre]] [[1964]] |ingressoONU = [[1 dicembre]] [[1964]] |ingressoUE = [[1 maghju|1° maghju]] [[2004]] |superficieTotale = 316 |superficieOrdine = 184 |superficieAcqua = &nbsp; |popolazioneTotale = 400.000 |popolazioneAnno = 2003 |popolazioneOrdine = 165 |popolazioneDensita = 1.266 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +1 |valuta = [[Euru]] |PIL= 7.799 |PILValuta= $ |PILAnno= 2005 |PILOrdine= 142 |PILprocapite= 19.739 |PILprocapiteValuta= $ |PILprocapiteAnno= 2005 |PILprocapiteOrdine= 36 |HDI= 0,875 (altu) |HDIAnno= 2004 |HDIOrdine= 32 |energia = <!-- consumo di energia pro capite - non scrivere kW/ab. che viene scritto già dal template - (consumo annuo totale in kWh diviso gli abitanti/365gg/24h) --> |tld = .mt |telefono = +356 |targa = M |inno = [[L-Innu Malti]] |festa = [[21 sittembre]] |note = <references/> }} '''Malta''', ufficialamenti '''Ripublica di Malta''' (in [[lingua maltesa|maltesu]] ''Repubblika ta' Malta'', in [[lingua inglesa|inglesu]] ''Republic of Malta''), hè un [[statu insulari]] di l'[[Auropa miridiunali]], membru di l'[[Unioni aurupea]]. Hè un [[arcipelagu]] situatu in u [[Mari Tarraniu]], in u [[canali di Malta]], à {{M|80|k|m}} da a [[Cicilia]], à 284&nbsp;km da a [[Tunisia]] è à 333&nbsp;km da a [[Libia]]. Incù un'estinsioni di {{M|316|k|m2}} hè un di i più stati chjuchi è dinsamenti pupulati à u mondu. A so capitali hè [[A Valletta]] è a cità più abitata hè [[Birkirkara]]. L'isula principali hè carattarizata da un grandi numaru di cità chì, incù a capitali, formani una cunurbazioni di {{TA|368 250}} abitanti. U Paesi hà dui lingui ufficiali, u [[Lingua maltesa|maltesu]] è l'[[Lingua inglesa|inglesu]]. U [[Lingua taliana|talianu]], lingua ufficiali finu à u [[1934]], hè moltu diffusu, parlatu currettamenti da più di u 66% di i maltesi<ref name= Eurobarometro >[http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_243_en.pdf Eurobarometer - Europeans and their Languages, pag. 13 è tabella pag. 152]</ref> è in modu elemintari da u 17%, insignatu in tutti i scoli di Malta è diffusu in u duminiu cummirciali, turisticu è sculasticu. Duranti u corsu di a storia, a pusizioni giugrafica di Malta hà datu grandi impurtanza à l'arcipelagu, subiscendu l'influenza in altirnanza di [[Fenici]], [[Grechi]], [[Cartaghjinesi]], [[Ripublica rumana|Rumani]], [[Arabi]], [[Nurmani]], [[Aragunesi]], [[Cavalieri di Malta]], [[Francesi]] è [[Inglesi]]. Malta hè internaziunalmenti cunnisciuta com'è lucalità turistica, par u svagu è soprattuttu par a cultura, essendu datu chì in u Paesi si trovani trè siti dichjarati da l'[[UNESCO]] patrimoniu di l'umanità, chì sò: a cità [[A Valetta]], l'[[Ipogeu di Hal Saflieni]] è i [[Tempia megalitichi di Malta|tempia megalitichi]]. L'intrata in l'[[Unioni aurupea]] hè avvinuta u 1º maghju [[2004]] è da u 1º ghjinnaghju [[2008]] faci parti di l'[[euruzona]]. Malta hè inoltri membru di u [[Commonwealth di i nazioni|Commonwealth]]. == Etimulugia == I Grechi a chjamàni Μελίτη (Melitē) è l'[[Arabi]] ''Malita''. Fù cusì chjamata da i Grechi par a so quantità d'[[Apis|abbi]] autuctoni chì pruduciani in abbundanza [[meli]] (''μέλι'' hè u terminu grecu chì significheghja ''meli''). Sicondu un'altra iputesa, a parola "Malta" pudaria inveci dirivà da l'antica parola di a [[lingua fenicia]] "malit", chì littiralamenti significheghja "muntagna". Altri sò di l'upinioni inveci chì l'isula fù cusì chjamata in anori di a [[Ninfa (mitulugia)|ninfa]] [[Melite]], una di i [[Naiadi]], figlia di [[Nereo (mitulugia)|Nereo]] è di [[Doride (mitulugia)|Doride]], ancu s'è ùn si ni vedi micca u liamu logicu. Si susteni ancu chì u [[tuponimu]] possi dirivà da l'[[Lingua ebraica|ebraicu]] ''Maleti'', chì u so significatu hè ''rifughju'', ''ricovaru'', ''asiliu'', cosa pussibuli, vista a pusizioni giugrafica di l'isula,<ref>Vedi [http://books.google.com/books? id=Bs0NAAAAQAAJ&printsec=titlepage&hl=it Nutizii storichi nantu à l'etimulugia di i noma apprupriati à parechji lucalità di l'isula di Malta], Achilli Ferris, 1862</ref> ma - aldilà di u suspettu chì ci si trovi di fronti à una pura è simplicia [[paraetimulugia]], essendu datu ch'eddu manca qualsiasi ducumentu in prupositu chì sustenghi l'iputesa - ùn hè micca pocu significativu u fattu chì l'[[antichi Rumani]] assunsini u nomu grecu par riferiscia si à l'isula, chjamendu la anch'eddi ''Melita''. == Giugrafia == Malta hè un arcipelagu in u cori di u [[mari Tarraniu]]. Solu i trè isuli maiori, vali à dì [[Malta (isula)|Malta]], [[Gozu]] è [[Cominu (isula)|Cominu]] sò abitati. U tarritoriu di Malta emerghji da a piattaforma cuntinintali sottumarina ciciliana, chì faci parti di a placca africana. A purzioni summitali hè custituita da rocci sidimintarii. In a parti uccidintali è miridiunali di l'[[Malta (isula)|isula di Malta]] i costi sò alti è accidintati (i scuglieri di Dingli s'innalzani à più di 240&nbsp;m nantu à u liveddu di u mari). In a parti uriintali è sittintriunali a costa hè accessibili: si aprini ampii spiaghji rinosi o rucciosi è numarosi sò l'inziccaturi, solchi vaddivi simili à rías. A livanti i baii più ampii è prufondi sò quiddi di ''Mellieħà'', ''Saint Paul'si ', ''Saint Julian'si ', ''Marsamxetti ' è ''Grand Harbour'' (trà sti ultimi dui, siparati da u prumuntoriu di ''Ġebel Xiberrasi ', sorghji u portu di a Valletta), à u sudu ci hè a baia di [[Marsaxlokk]]. U solu hè rucciosu, ancu s'è cultivatu, grazia à u sistemu di i tarrazzamenti incù muretti à l'asseccu (''ħitan tas-sejjieħ''). U rilievu, custituitu da altipiani calcarii, hè pocu elevatu (Ta' Dmejrek, {{M|258||m}}), ed hè carattarizatu da furmazioni d'urighjina carsica, com'è campi carrighjati, caverni è sapari. Trà sti ultimi, i più cunnisciuti in l'isula di Malta sò a [[Sapara turchina]], u [[Għar Dalam]] (Caverna Oscura) ― in a quali funi scuparti resti di spezii chì ricoddani à {{TA|170 000}} anni faci è oramai estinti, com'è elefanti è ippopotami nannari&nbsp;― è in l'isula di Gozu a sapara di Calipsu. Ùn ci sò micca lava è fiuma pirmanenti, ancu s'è in i circonda di i paesi rurali di ''San Martin'', ''Mtaħleb'' è ''Biiħrija'' (Malta) è in ''Wied Lunzjata'' (Gozo) scorrini i corsi d'acqua tuttu l'annu. L'isuli minori chì facini parti di l'arcipelagu sò disabitati è sò: * Barbaġanni Rock; * [[Cominotto]], (Kemmunett); * Delimara Island; * [[Filfla]]; * Fessej Rock; * Fungus Rock, (U-Ġebla tal-Ġeneral); * Għallis Rock; * Ħalfa Rock; * Large Blue Lagoon Rocks; * [[Isuli di San Paulu|Islands of San Paul]]/Selmunett Island; * Manoel Island, cunnessa à a citatina di [[Gżira]] par via di un ponti; * Large Blue Lagoon Rocks (Comino); * Islands of St. Paul/Selmunett Island; * Mistra Rocks; * Taċ-Ċawl Rock; * Qawra Point/Ta` Fraben Island; * Small Blue Lagoon Rocks; * Sala Rock; * Xrobb l-Għàġin Rock; * Ta' taħt u-Mazz Rock. == Clima == U clima maltesu hè di tipu meditarraniu-subtrupicali (Köppen climate classification Csa), incù inguerni moltu umiti è piuviosi è istatini caldi è secchi, mitigati da u vintisgiolu marinu in prussimità di a costa. In Malta sò rari i grandi uscillazioni di tampiratura. A tampiratura media annua hè di {{M|19||°C}}, trà i più alti in Auropa. Trà tutti i capitali auropei, A Valletta hà l'inguerni più umiti, incù massimi attistati à 15-16&nbsp;°C è minimi chì guasi mai falani sottu i 10&nbsp;°C. A tampiratura minima mai righjistrata fù di 1,2&nbsp;°C in u 1895, è a tampiratura più elevata fù di 43,8&nbsp;°C righjistrata in u 1999. I pricipitazioni medii annui ùn righjunghjini micca i {{M|600|m|m}}, rindendu l'appruvvisiunamentu idricu un prublemu par l'isuli. I pricipitazioni nivosi sò nulli, eccituatu calchì finominu senza accumulu in 1895, in 1905 è in 1962<ref>[http://www.meteoweb.eu/2012/02/trà-dumani-è-lunedi-pudaria-nevicare-ancu-à-malta-ùn/non/micca-succedi-da u-31-ghjinnaghju-1962/115825/ Trà dumani è luni pudaria nivà ancu à Malta! ùn succedi micca da u 31 ghjinnaghju 1962 - Meteo Web<!-- Titulu inghjinaratu autumaticamenti -->]</ref>. A tampiratura media annua di u mari hè di {{M|20||°C}}, chì oscilla da i 16&nbsp;°C di ghjinnaghju à i 26&nbsp;°C di u mesi d'aostu. Malta godi di {{TA|3 000}} ori di soli à l'annu, rindendu l'arcipelagu un di i loca più assuliati d'Auropa. == Pupulazioni == A pupulazioni in 2012 hà raghjuntu i {{TA|415 565}} abitanti; eppuri l'esiguità di u tarritoriu hè tali chì a dinsità dimugrafica hè di più di {{TA|1 307}} abitanti par [[Chilomitru quatratu|km<sup>2</sup>]], una di i più alti d'Auropa. I maltesi formani a maiò parti di a pupulazioni, incù u 95%, ma sò prisenti parechji minuranzi, di i quali a più maiori hè quidda inglesa. === Riligioni === [[File:Duomo di Mosta.jpg|thumb|Domu di Mosta, "Ir-Rotunda"]] I maltesi sò par a maiò parti [[cattolichi]] è l'influenza di a Ghjesgia hè forti: l'[[eutanasia]] è l'[[abortu]] sò pruibiti. Par quantu riguarda u divorziu, inveci, da uttrovi 2011 hè intruta in vigori a leghji chì u cunsidareghja lecitu dopu à u referendum consultivu di u 29 maghju 2011, in u quali u 53% di i maltesi si hè prununciatu favurevulamenti à l'intruduzioni di u divorziu.<ref>[http://www.labussolaquotidiana.it/ita/articuli-divorzio-à-malta-vincini-i-sma-a-battaglia-ùn/non/micca--finita-1999.htm "Malta, isiè à u divorziu Ma a battaglia cuntinueghja" articulu di] [[Massimu Introvigne]]</ref><ref>[http://www.uaar.it/news/2011/05/29/malta-vinci-referendum-nantu à u-divorziu-impurtanti-par-siparà-statu-è-ghjesgia/ Malta, vinci referendum nantu à u divorziu: "impurtanti par siparà Statu è Ghjesgia"] [[Unioni di l'Atei è di l'Agnostichi Raziunalisti|uaar.it]]</ref> U Cattulicesimu hè a riligioni di Statu, ma hè quantunqua lasciata a [[libartà di cultu]]; si stima chì a pupulazioni sii cattolica à u 98%, fendu ni una di i nazioni à più alta parcentuali di Cattolichi di u mondu. Ci sò più di 360 ghjesgi à Malta, Gozo è Comino. A ghjesgia paruchjali hè u centru architittonicu è giugraficu di ogni cità è paesi maltesu. Spittaculari sò i tipichi festi in onori di u santu patronu, carattarizati da cuncerti musicali, prucissioni riligiosi, fochi pirutecnichi è altri. Malta hè una sedia apustolica; l'[[Atti di l'Apostuli]] contani comu [[San Paulu]], duranti u viaghju chì da [[Creta]] u purtava à [[Roma]], naufragò à l'isula di "Melite", prubabilamenti in i circonda di [[San Pawl u-Biiħar]], in u 60 d.C. Da u 17 à u 18 aprili 2010, si hè ricatu in Visita Apustolica à Malta [[Papa Benedetto XVI]], u quali hà cilibratu a Santa Messa in u Piazzali di i Granai&nbsp;- Floriana, in uccasioni di u 1950º annivirsariu di u naufraghju di [[San Paulu]]. Trà l'altri riligioni di Malta si righjistreghja particularamenti una prisenza significativa di a cumunità [[Ahmadiyya]] incù a sedia principali à [[Ta' Xbiex]].<ref name=>Ahmadiyya Muslim Jamaat Malta[http://www.ahmadija.org.mt/?mod=dhul]</ref> suvitata da a [[Ebraisimu|cumunità ebraica]] incù a sedia principali à [[Birkirkara]]<ref name=>The Jewish Community of Malta http://www.jewsofmalta.org/</ref> è da a [[Ghjesgia cristiana avventista di u settimu ghjornu]], anch'edda incù a sedia principali à [[Birkirkara]]<ref name=>Seventh-day Adventist Church in Malta http://www.adventist.org.mt/</ref>. === Lingui === U [[Lingua maltesa|maltesu]] (U-malti) hè una [[lingui semitichi|lingua semitica]], derivanti da a lingua siciliana-araba. U salteriu maltesu conta 30 lettari ed hè basatu annantu à quiddu latinu incù l'aghjunta di i lettari ċ, ġ, ħ, għ, ie è ż. Ancu s'è a maiò parti di i vucabuli hè d'urighjina [[Lingui semitiche|semitica]], più di u 40% di i paroli Maltesi ani una urighjina latina; quissa, hè u risultatu di i forti influenzi siciliani. Duranti l'accupazioni inglesa, soprattuttu da 1880 (Keenan Report), si pruvò à appurà u maltesu di l'abbundanti lessicu talianu è sicilianu, in favori di quiddu arabu. U maltesu, sicondu l'articulu 5 di a Custituzioni, hè a lingua ufficiali di a Ripublica di Malta è da [[2004]] una di i lingui ufficiali di l'[[Unioni aurupea]]. A leghji pò stabuliscia chì u maltesu, l'inglesu o un' antra lingua siini ufficiali è possini essa imprudati da è in i rilazioni incù l'amministrazioni. In i prucessi a lingua hè u maltesu, ma hè pussibuli di priveda in parechji casi l'usu di l'[[lingua inglesa|inglesu]]. Tocca dopu à a Camara di i Diputati à ditarminà qualessa ghjè a lingua da imprudà in i travagli parlamintari. A leghji nantu à i lingui appruvata in [[2005]] cunferma, infini, chì u maltesu hè un elementu fundamintali d'idantità naziunali. In [[1934]] i britannichi dicisini d'abuliscia u [[Lingua taliana|talianu]] com'è lingua ufficiali. Eppuri, u talianu hè attualmenti diffusu in u duminiu cummirciali, turisticu è sculasticu, è cumpresu da a grandi maiuranza di l'abitanti: infatti più di u 66% di a pupulazioni u parla currintamenti, è un antru 17% u cunnosci in modu elemintari (tutali 83%). Inveci in 1934, essendu datu l'altu analfabetisimu di l'ebbica, u talianu era diffusu solu frà i ricchi ed era parlatu solu da u 14% di a pupulazioni.<ref name=autogenerato1>[http://www.tù-chemnitz.de/phil/english/chairs/linguist/documents/angermann_malta.pdf Situazioni di u talianu à Malta.]</ref> Inoltri u talianu hè insignatu in tutti i scoli di Malta. == Storia == [[File:Mnajdra.jpg|thumb|Tempia megalitichi di Menaidra]] === Antichità === U prima approdu di l'essari umani nantu à l'isula ricodda, prubabilamenti, à u mumentu immediatamenti succissivu à l'estinzioni di l'ippopotami nannari è di l'elefanti nannari<ref>[http://www.webcitation.org/query?url=http://www.geocities.com/RainForest/3096/palaeol.html&dati=2009-10-25+09:39:06 Palaeolithic Man in the Maltesu/maltesa Islands], A. Mifsud, C. Savona-Ventura, S. Mifsud</ref>. Tracci di insidiamenti di u niuliticu anticu (6000-4000 a.C.), sò stati ritruvati tantu in arii aparti ch'è à l'internu di sapari, com'è [[Għar Dalam]]; sti primi allucamenti erani custituiti da culoni pruvinenti da a [[Cicilia]], cunsidarendu l'analugii di u matiriali ceramicu ritruvatu quici (ceramica impressa Ghar Dalam) incù quiddu di listessa ebbica di [[Stentinello]], paesi vicinu à Siracusa. I culoni cunsirvàni i rapporti incù a Cicilia, cuntinuendu à fabbricà ceramica impressa di u stili di Stentinello è principiendu, solu à u terminu di sta fasa (4500 a.C.), un mudestu sviluppu tipulogicu lucali.<ref name="Skeates2010">{{Cita libru|autori=Robin Skeates|titulu=An Archaeology of the Senses: Prehistoric Malta|url=http://books.google.com/books?id=HOjDB8M27wkC&pg=PA124|annu=2010|editori=Oxford University Press|isbn=978-0-19-921660-4|pagini=124-132}}</ref> Ancu a ceramica di [[Skorba]] (4500-4100 a.C.), paesi vicinu à [[Mgarr]], s'assumiglia moltu à quidda ritruvata in Cicilia è dimostra chì sò stati cuntinui i rapporti trà Malta è a suredda maiori. Sta fasa hè carattarizata da i primi evidenzi d'attività rituali, di i quali, u picculu tempiu di Skorba, pò essa cunsidaratu u pricursori di i custruzzioni megalitichi succissivi.<ref>Mark Patton, ''Islands in time: Island sociogeography and Mediterranean Prehistory''. London: Routledge, 2002</ref> À parta da u 3500 a.C. si assisti à un espansioni di i tempia megalitichi, prima frà tutti à [[Ggantija]], nantu à l'isuletta di Gozo;<ref>{{Cita web|url=http://www.otsf.org/ |titulu=Old Temples Study Foundation |editori=OTSF |accessu=31 marzu 2009}}</ref> altri impunenti strutturi sò prisenti à [[Hagar Qim]], [[Tempiu di Mnajdra|Mnajdra]], [[Ta Hagrat]], [[Tarxien]].<ref name=b1>Daniel Cilia, ''Malta Before History'' (2004: Miranda Publishers) ISBN 99909-85-08-1</ref><ref>{{Cita libru|casata=Sheehan|nomu=Sean|titulu=Malta|editori=Marshall Cavendish|url=http://books.google.com/books?id=LRGrRy7S750C&pg=PA87|isbn=0-7614-0993-9|annu=2000}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://users.aber.ac.uk/jpg/malta/arch.html|titulu=Archaeology and prehistory |editori=Aberystwyth, The University of Wales |accessu=31 marzu 2009}}</ref> À quistu periodu timpurali (3600-2500 a.C.) si leia un'intarissanti carattaristica archiulogica, scuparta in parechji lucalità di l'isula è cunsistenti in scanalaturi uniformi è equidistanti tr'è eddi chì sò chjamati '''"cart ruts"''' o '''"cart racks"''': a più nutevuli hè quidda cunnisciuta cù u nomu di "Clapham Junction". Prubabilamenti, i solchi pudariani essa stati incausati da u cuntinuu passaghju di i roti di i carruleddi affittati à u trasportu di a petra, chì, à longu andà, finitini par vastà u tennaru calcariu di u quali hè custituita l'isula.<ref>{{Cita web|url=http://www.port.ac.uk/aboutus/newsandevents/news/archive2009/april2009/title,94480,en.html |titulu=Ancient mystery solved by geographers |editori=Port.ac.uk |data=20 aprili 2009 |accessu=14 nuvembri 2010}}</ref><ref>{{Cita pubblicazioni|autori=Mottershead, Derek; Alastair Pearson & Martin Schaefer |titulu=The cart ruts of Malta: an applied geomorphology approach|rivista=Antiquity|vulumu=82|numaru=318|annu=2008|pagini=1065-1079 |url=http://antiquity.ac.uk/Ant/082/1065/ant0821065.pdf}}</ref> U "populu di i tempia" sparì intornu à 2500 a.C., si pensa à causa di una gravi epidemia. L'isuli maltesi firmetini cusì spupulati par calchì cintunara d'anni, finu à quandu l'arrivu di un novu flussu migratoriu intrudussi in l'isula una nova cultura: quidda di i "custruttori di i ''dolmen''".<ref>Daniel Cilia, [http://web.infinitu.it/utenti/m/malta_mega_temples/linetime.html "Malta Before Common Era", in ''The Megalithic Temples of Malta'']. Retrieved 28 January 2007.</ref> In a maiò parti di i casi si tratta di picculi camari incù a cupartura custituita da una grandi lastra posta sopra petri virticali, chì poni essa attribuiti à una pupulazioni di u bronzu anticu (2150 a.C.) diffarenti da quidda chì avia edificatu i pricidenti tempia megalitichi. Ancu una volta si sarà trattatu di ghjenti pruvinenti da a Cicilia, par a sumiglianza di i ''dolmen'' maltesi incù analoghi strutturi da pocu ritruvati ancu in l'isula più grandi di u Meditarraniu.<ref>Salvatore Picculu, ''Antichi Petri. A Cultura di i Dolmen in a Preistoria di a Sicilia sudu-uriintali'', Morrone è., Siracusa 2007.</ref> I [[Fenici]] culunizàni Malta solu intornu à [[Anni 1000 a.C.|1000 a.C.]], imprudendu la com'è avampostu par a so espansioni è i so cummerci in u [[Mari Tarraniu]]. In seguitu, in [[736 a.C.]] fù accupata da i [[Grechi]] chì a chjamàni ''Melita''. In [[400 a.C.]] finì sottu u cuntrollu di [[Cartaghjina]], è dopu sottu u duminiu [[Ripublica rumana|Rumanu]] ([[218 a.C.]]). In l'annu [[60]] d.C. l'isula fù visitata da [[San Paulu di Tarso|San Paulu]], chì si dici ch'eddu avaria attraccatu in a zona chì oghji porta u nomu di ''[[St. Paul's Bay (San Pawl u-Biiħar)|St. Paul Bay]]'' (nomu urighjinariu "Golfu di San Paulu"). Dopu un periodu di duminiu [[Imperu Bizantinu|bizantinu]], duratu da u [[IV seculu|IV]] à u [[IX seculu]] (duranti u quali subì u saccheghju da parti di i [[Vandali]]), l'isula fù cunquistata da l'[[Arabi]] in [[870]]. === Malta araba === L'Arabi, chì in generali tularàni a parti [[Cristiani|cristiana]] di a pupulazioni, introdussini a cultivazioni di a [[Citrus medica|limeia]] è di u [[Cutonu (butanica)|cutonu]], custruitini un sistemu d'irrigazioni è, in particulari, a [[lingua araba]], chì a maiò parti di a pupulazioni aduttò com'è lingua materna. A so influenza in u [[Lingua maltesa|maltesu]] mudernu hè faciulamenti custattevuli, nunustanti a prisenza di paroli d'urighjina [[Lingua latina|latina]] è di u [[salteriu latinu]]. A duminazioni araba durò par circa dui seculi, da 870 à 1091. === Ità medievali è muderna === [[File:St Sebastian Curtain (cropped).jpg|thumb|left|[[A Valletta]]]] U periodu di duminazioni araba finì in [[1091]] quandu l'isula fù cunquistata da i [[Nurmani]] pruvinenti da u [[Regnu di Cicilia]]. In seguitu i [[Hohenstaufen]] (Svevi), l'[[Angioini]] è l'[[Aragunesi]] ([[1287]]) si succidettini in u duminiu di l'isula.<br /> Funi Signori di Malta i [[Conti di Modica]], [[Manfredi III Chjaramonti]] à a fini di u Trè centu, è [[Bernardu Cabrera]] in i primi dicennii di u Quattrucentu. A nubiltà maltesa fù istituita in st'ultimu periodu; circa 32 tituli nubiliari rimanini sempri, chì u più vechju hè u ''Barunatu di [[Ghjattu (famiglia nobili)|Djar u Bniet]] and Bucana''. In [[1530]] infatti Malta fù cuncessa in affittu perennu da u [[Regnu di Sicilia]] à i [[Cavalieri Uspitalieri]]; u prezzu simbolicu di l'affittu cunsistia in a furnitura annuali di un falcu di caccia ammaistratu (eppuri u [[Vicirè di Sicilia]] mantiniti u titulu unurificu di conti di Malta). Sti cavalieri, un ordini munasticu militaru cunnisciutu com'è "Cavalieri di Malta", resistiti à l'[[assediu di Malta]] in [[1565]] da parti di i [[Imperu ottumanu|Turchi]] ma, dopu st'assediu, i Cavalieri dicisini di furtificà l'isula è par a cuncizzioni si affidàni à l'architettu militaru [[Evangelista Menga]], mentri i furtificazioni di a cità di [[A Valletta]] funi opara di [[Francescu Laparelli]]. Ultiriori furtificazioni funi custruiti à parta da [[1723]], quandu u Gran' Maestru [[Antonio Manoel de Vilhena]] ni affidò a cuncizzioni à [[Ghjaseppu Merenda]]. U duminiu di i cavalieri finì quandu Malta fù cunquistata da [[Nabulionu Bonaparte|Nabulionu]], chì si priparava à parta in [[Egittu]] par principià a [[campagna di'Egittu|so campagna]] in [[1798]]. Nabulionu, auturizatu innanzi da u [[Dirittoriu]] à accupà Malta, scigliti un portu sicuru par rifurniscia i so navi è, dopu u rifiutu da parti di u guvernu lucali ch'è più di quattru navi francesi attracchessini à 'ssu scopu in u [[Portu Grandi (Malta)|Portu Grandi]],<ref>David G. Chandler, ''I Campagni di Nabulionu'', Milanu, R.C.S. Libri S.p.A., 1998, ISBN 88-17-11577-0, vol. I, p. 291</ref> sbarcò cù a so probbia armata. U Grandi Maestru di i [[Cavalieri Uspitalieri]] [[Ferdinand von Hompesch zu Bolheim]] capitulò dopu un solu ghjornu di cumbattimenti intornu à A Valletta (i Cavalieri funi pocu dicisi in u cunducimentu di a difesa, ùn pudendu micca par via di u so statutu piglià l'armi contr'è altri cristiani è ancu parchì circa 200 di i soi, annantu à 300, erani francesi) è Nabulionu si stabilì par pochi ghjorni annantu à l'isula, sacchighjendu i bè di l'Ordini è instaurendu un'amministrazioni ad eddu fideli. Infini partì à a volta di l'Egittu, lascendu una guarnigioni nantu à u postu, sottu u cummandu di u generali [[Charles Henri de Belgrand de Vaubois|Vaubois]]. L'occupanti francesi erani impupulari, soprattuttu par a so avvirsioni à a riligioni è i maltesi si rivultoni, custringhjendu i francesi à ritirà si in i so furtificazioni; a [[Gran' Britagna]] è u [[Regnu di Sicilia]] mandàni munizioni è aiuti à i ribeddi, incù à a ''[[Royal Navy]]'', chì istituì l'imbargu di l'isula, fendu chì in [[1800]] i francesi si rinditini. L'isula divintò dopu un pussidimentu inglesu, nonustanti i rimustranzi di i Borbone chì erani [[rè di Sicilia]] è [[rè di Napuli]], chì rivindicàni a suvranità nantu à l'isula. In u [[1814]] Malta divintò parti di l'[[Imperu Britannicu]] è fù imprudata com'è basa di scambiu è com'è quartieri generali par a flotta, soprattuttu par via di a so pusizioni giugrafica à mità strada trà [[Gibilterra]] è l'[[Istmu di Suez]] nantu à a strada par l'[[Indii Uriintali]]. [[File:Halfar-refugee-camp-595.jpg|thumb|Campu di rifughjati à Hal Fà: à causa di a so vicinanza incù a Tunisia è a Libia, Malta soffri in particulari à causa di l'immigrazioni ed hè distinazioni di rifughjati da u cuntinenti africanu.]] === Indipindenza === Dopu a guerra, suvitata da un brevi periodu d'instabilità pulitica, Malta ottensi l'indipindenza da a [[Gran' Britagna]] u 21 sittembri [[1964]], divintendu membru di u [[Commonwealth di i nazioni|Commonwealth]]. In a custituzioni mantensi u munarcu britannicu com'è probbiu capu di u Statu, incù u titulu di Righjina di Malta (Rèġina ta' Malta), incù un Guvarnadori chì ditinia i puteri esecutivi. U 13 dicembri [[1974]] divintò una ripublica, incù u [[Prisidenti di a Ripublica di Malta|Prisidenti]] à capu di u Statu. U 31 marzu [[1979]] ebbi terminu ancu l'accordu di difesa militara (rinnuvatu l'ultima volta in 1972) trà a ripublica è u Regnu Unitu. Da tandu a difesa di Malta, in l'imprubabili casu di attaccu, hè garantita da i Forzi Armati Maltesi è da a Ripublica Taliana. L'8 marzu [[2003]] un [[referendum]] appruvò, incù u 53,65% di i cunsensi, l'adesioni à l'[[Unioni Aurupea]]. Malta hè u più picculu Statu di l'[[Unioni Aurupea]] in tarmini di diminsioni. Di ghjinnaghju [[2008]] hà aduttatu l'[[euru]] com'è muneta naziunali. == Rilazioni incù l'[[Unioni aurupea]] == Eccu i tappi dighjà parcorsi di u prucessu d'intigrazioni: {| border="1" cellpadding="3" cellspacing="0" class="wikitable" |- style="background:#efefef;" ! Data o periodu ! Avvinimentu |- | style="background:#F0F0F0;" | 16 lugliu [[1990]] || Prisenta a dumanda d'adesioni. |- | style="background:#F0F0F0;" | 10 dicembri [[1999]]-13 dicembri [[2002]] || Si tenini i niguziati d'adesioni. |- | style="background:#F0F0F0;" | 8 marzu [[2003]] || Par via d'un [[referendum]] i maltesi approvani a ratifica di u Trattatu d'adesioni. |- | style="background:#F0F0F0;" | 14 aprili 2003 ||U [[Cunsigliu Auropeu]] approva l'adesioni di Malta. |- | style="background:#F0F0F0;" | 16 aprili 2003 || À [[Atena]] Malta firma u Trattatu d'adesioni. |- | style="background:#F0F0F0;" | 1º maghju [[2004]] || Entri in vigori u Trattatu d'adesioni. |- | style="background:#F0F0F0;" | 27 frivaghju [[2007]] || Malta prisenta a richiesta d'essa sottuposta à l'asamina nantu à a cunvirghjenza. |- | style="background:#F0F0F0;" | 16 maghju 2007 || A [[Banca cintrali aurupea]] è a [[Cummissioni aurupea]] publicheghjani i so rapporti nantu à u rispettu di i [[parametri di Maastricht]] da parti di Malta, in i quali pruponini l'adesioni di Malta à l'[[Zona euru|euruzona]] à parta da 2008. |- | style="background:#F0F0F0;" | 21 ghjugnu [[2007]] ||U [[Cunsigliu auropeu]] auturizeghja l'aduzzioni di l'[[euru]] da Malta. |- | style="background:#F0F0F0;" | 10 lugliu 2007 || Dopu a dicisioni di i Capi di Statu o di Guvernu, i Ministri di l'Ecunumia è di i Finanzi ([[Ecofin]]) abrogani a deroga di a quali Malta gudia par l'aduzzioni di a muneta fissendu u siguenti tassu irrevuchevuli di cunvirsioni: 1 [[euru]] = 0,4293 [[lira maltesa|liri maltesi]]. |- | style="background:#F0F0F0;" | 21 dicembri 2007 || Malta aderisci à l'[[Accordi di Schengen]]. |- | style="background:#F0F0F0;" | 1º ghjinnaghju [[2008]] || Malta adotta l'euru chì rimpiazza difinitivamenti a lira maltesa u 31 ghjinnaghju. |} == Urdinamentu di u statu == Malta hè una [[Ripublica (forma statuale)|ripublica]] parlamintari fundata nantu à a [[dimucrazia rapprisintativa]], u quali [[Parlamentu|sistemu parlamintari]] è di [[Publica amministrazioni|amministrazioni publica]] hè cuncipitu nantu à a basa di u [[sistemu Westminster]]. A [[Camara di i diputati]], assamblea lighjislativa monucamarali cumposta da 65 membri, cunnisciuta com'è ''Kamra tad-Diputati'', hè eletta à u suffraghju univirsali par via di [[votu singulu trasfiribili]] ogni 5 anni. Pò essa sciolta prima di a scadenza di a [[lighjislatura]] solu da u [[Prisidenti]], annantu à u cunsigliu di u [[Prima Ministru]]. S'è u partitu chì hà a maiuranza di i voti ùn otteni micca a maiuranza assuluta di i sedii, ricevi sedii supplimintarii attribuiti à i migliori pirdenti. U partitu chì cunquista a maiuranza forma u guvernu. Sicondu a [[Custituzioni]] maltesa u Prisidenti numineghja u Prima Ministru, chì hè in generali u leader di u partitu, chì forma u cabinettu. U [[Prisidenti di a Ripublica di Malta|Prisidenti di a Ripublica]] hè elettu ogni 5 anni da a Camara di i Diputati. A magistratura hè indipindenti, sicondu u mudeddu anglusassonu. === Suddivisioni amministrativi === Dapoi a riforma di u 30 ghjugnu [[1993]], Malta hè stata suddivisa in 68 "''Cunsigli lucali''" (in [[lingua maltesa|maltesu]]: ''Kunsilli Lokali''), gruppati in trè rigioni. === Cità principali === Dimugraficamenti l'isula si prisenta divisa trà un unicu grandi agglumeratu urbanu in a zona custiera uriintali è una zona più disabitata in a parti interna è uccidintali. In rialità, nonustanti a limitata pupulazioni, l'urdinamentu amministrativu ferma suddivisu in 91 cità. I più nutevuli sò: [[A Valletta]] fundata in 1566 hè a capitali di Malta bench'edda aghji solu {{TA|6 315}} abitanti. Hà u titulu di "Cità Umilissima". Sta cità pò essa chjamata simpliciamenti Valletta o ancu "U-Belt" (A Cità). A nova capitali barocca di Malta, cunsidarata patrimoniu Unesco, hè u centru nivralgicu di l'attività cummirciali è amministrativi di l'isula. A cità-furtezza nasci nantu à a roccia di a penisula di u Monti Sceberras, à piccu annantu à u mari, incù dui prufondi porti naturali, Marsamxett è Grand Harbour. U nomu u devi à u Gran' Maestru di l'Ordini di San Ghjuvanni, Jean Parisot de la Valette. [[Medina (Malta)|Medina]], cunnisciuta ancu com'è "Cità Silinziosa" fù l'antica capitali. Si tratta d'un furtinu incèu i mura arabi è incèu l'architittura mediivali chì cumporta palazzi in stili baroccu. Oghji ci stani solu 258 parsoni, par u più nobili è ecclesiastichi. Hà u titulu di "Cità Nutevuli"; infatti pò essa chjamata ancu simpliciamenti "Nutevuli" o "L-Imdina". ''[https://it.wikivoyage.org/wiki/Cottonera Cottonera]'' (Kottonera) hè in rialità l'unioni di ''Trè cità'' (Tliet Ibliet): [[Vitturiosa]] ancu ditta "Birgu" {{TA|(2 691}} abitanti); [[Cospicua]] ancu ditta ''Bormla'' {{TA|(5 642}} abitanti); [[Senglea]] ancu ditta "Invicta" o "Isla" {{TA|(3 500}} abitanti). Tutti è trè si poni visità via mari annantu à picculi barchetti (Luzzi è Dghajsa). [[Birkirkara]] incù {{TA|21 258}} abitanti hè a cità più pupulosa di Malta. Da [[Rabat (Malta)|Rabat]], situata accantu à Medina, hè pussibuli à ghjentra in i [[catacombi di San Paulu]]. Sliema zona di u shopping. Victoria è a Citatedda à Gozo. Ancu quissi sò asempii di custruzzioni mediivali. == Ecunumia == [[File:St. Peter's Pool, Marsaxlokk.jpg|thumb|U turisimu hè una di i fonti maiò di vadagnu par Malta. In l'imaghjini St. Peter's Pool, in i circonda di [[Marsaxlokk]].]] I risorzi maiori di Malta sò u [[calcariu]], una pusizioni giugrafica favurevuli è una forza travagliu moltu pruduttiva. Malta pruduci circa u 20% di i so probbii bisogni, hà risorzi idrichi d'acqua potabili limitati è nisciuna fonti di energia domestica. L'ecunumia dipendi di i scambii incù l'estaru, da u [[sittori manifatturieri]] (in particulari tessili è elettronicu) è da u turisimu. St'ultimu hè aumintatu in manera trimenda in l'anni è hà purtatu à a custruzzioni di numarosi strutturi turistichi nantu à l'isula. == Forzi armati == I [[Forzi armati maltesi]] ani a struttura è i diminsioni di una piccula [[brigata]] interforzi, incù un cummandu cintrali à u quali facini capu trè [[righjimentu|righjimenti]] di a cumpunenti terrestra, un [[Air Wing of Armed Forces of Malta|Air Wing]] è u [[Maritime Squadron of Armed Forces of Malta|Maritime Squadron]]. == Trasporti == Par un periodu piuttostu brevi Malta hà avutu ancu u [[Trasportu farruviariu à Malta|trasportu farruviariu è tranviariu]], dismessi u prima in u [[1931]] è u sicondu in u [[1929]]. A circulazioni stradali hè à sinistra com'è in u Regnu Unitu. I carattaristichi [[autobus di Malta]] sò stati sustituiti da autobus muderni, è fermani in usu annantu à sirvizii turistichi micca di linia. L'Aeruportu Internaziunali di Malta (IATA: MLA, ICAO: LMML) hè l'unicu aeruportu di l'arcipelagu maltesu, è servi par quissa tuttu u Paesi. Truvendu si in u tarritoriu di [[Luqa]], hè calchì volta chjamatu Aeruportu di Luqa o ancu Aeruportu di a Valletta, datu chì hè distanti solu 8&nbsp;km da a capitali [[A Valletta]]. I culligamenti marittimi sò uparati da a cumpagnia taliana [[Grimaldi Lines]] è da a cumpagnia maltesa [[Virtu Ferries Limited]] chì cullega à u [[portu di Pozzallo]] in Cicilia. I trasporti trà [[Gozo]] è Malta sò assicurati da a [[Gozo Channel Company Limited]] chì furnisci un sirviziu di traghetti trà i dui isuli mentri da l'[[eliportu di Gozo]] sò attivi buli charter in elicottaru. {{Unione europea}} == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[Categoria:Unioni Auropea]] [[Categoria:Europa]] p4568mom7tssyvxkwxmkzolkvslhzm9 Olanda 0 8658 57127 52539 2007-01-09T21:49:01Z 151.72.88.138 Redirecting to [[Paesi Bassi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Paesi Bassi]] svdm3ib7w0tj6h4e6grc3vaaluskolo Polonia 0 8659 372033 372031 2021-02-07T15:52:58Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Republica di Polonia |nomeUfficiale = Rzeczpospolita Polska |linkBandiera = Flag of Poland.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Herb Polski.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = EU-Poland.svg |motto = Bóg, Honor, Ojczyzna |mottoTraduzione = Diu, Onore, Paese |lingua = [[Lingua polacca|polaccu]] |capitale = [[File:Grand CoA Warsaw.png|16px]] [[Varsavia]] |capitaleAbitanti =1.726.581 |capitaleAbitantiAnno = 2014 |governo = [[Republica parlamentare]] |presidente = [[Andrzej Duda]] |primoMinistro = [[Mateusz Morawiecki]] |elenco capi di stato = [[Presidenti di a Polonia|Presidente]] |elenco capi di governo = [[Primi Ministri di a Polonia|Prima Ministru]] |indipendenza = [[11 novembre]] [[1918]] |ingressoONU = [[24 uttrove]] [[1945]] <sup>3</sup> |ingressoUE = [[1 maghju|1° maghju]] [[2004]] |superficieTotale = 312.696<ref>Główny Urząd Statystyczny, dane za rok 2018, stan na 01.01.2018. [https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/powierzchnia-i-ludnosc-w-przekroju-terytorialnym-w-2018-roku,7,15.html]</ref><ref>Bankier.pl, Powierzchnia Polski wzrosła o 1643 ha [https://m.bankier.pl/wiadomosc/Powierzchnia-Polski-wzrosla-o-1643-ha-7603883.html]</ref> |superficieOrdine = 70 |superficieAcqua = 2,6 |popolazioneTotale =38.422.346 |popolazioneAnno = 2017 |popolazioneOrdine = 30 |popolazioneDensita = 123 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +1 |valuta = [[Złoty]] |PIL= 495.885 |PILValuta= $ |PILAnno= 2005 |PILOrdine= 24 |PILprocapite= 12.994 |PILprocapiteValuta= $ |PILprocapiteAnno= 2005 |PILprocapiteOrdine= 51 |HDI= 0,862 (alto) |HDIAnno= 2004 |HDIOrdine= 37 |energia = 0,35 |tld = .pl |telefono = +48 |targa = PL |inno = [[Mazurek Dąbrowskiego]] |festa = [[3 maghju]] è [[11 nuvembre]] |note = <small></small> }} A '''Polonia''' (polaccu: ''Polska'', [ˈpɔlska]) hè un Statu situatu in [[Europa]] centrale. [[File:FB Warszawa panorama.jpg|thumb|left|Varsavia (Warszawa)]] <br> <br> <br> <br> <br> <br> ==Da vede dinù== *[[Stefan Banach]] *[[Padniewko]] *[[Lech Wałęsa]] *[[Tarnobrzeg]] *[[Kolonka]] *[[Piotrowice (dipartimentu Otwock)|Piotrowice]] *[[Dziecinów (dipartimentu Otwock)|Dziecinów]] *[[Adam Mickiewicz]] *[[Elbląg]] *[[Anna Maria Jopek]] *[[Violetta Villas]] *[[Nowy Dwór Królewski]] *[[Bochotnica]] *[[Końskowola]] *[[Międzyrzec Podlaski]] *[[Trojany (dipartimentu Wołomin)|Trojany]] *[[Stanislao Konarski]] *[[Łobez]] {{Unione europea}} [[Categoria:Polonia| ]] [[Categoria:Unioni Auropea]] p3pj3bpa9l7db1km9du4cy91hf139wu Sluvacchia 0 8660 372300 362403 2021-02-25T18:34:55Z Martin Macha 2111 16799 wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Republica Sluvacca |nomeUfficiale = Slovenská republika |linkBandiera = Flag of Slovakia.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Coat of Arms of Slovakia.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = EU-Slovakia.svg |motto = |mottoTraduzione = |lingua = [[lingua sluvacca|sluvaccu]] |capitale = [[Bratislava]] |capitaleAbitanti = 428,672 |capitaleAbitantiAnno = &nbsp; |governo = [[Republica parlamentare]] |presidente = [[Zuzana Čaputová]] |primoMinistro = [[Igor Matovič]] |elenco capi di stato = [[Presidenti di a Republica Sluvacca|Presidente]] |elenco capi di governo = [[Primi Ministri di Repubblica Sluvacca|Prima Ministru]] |indipendenza = Divisione dalla [[Cecoslovacchia]], <br />[[1 ghjennaghju]] [[1993]] |ingressoONU = [[19 ghjennaghju]] [[1993]]&nbsp; |ingressoUE = [[1 maghju|1° maghju]] [[2004]] |superficieTotale = 49.035 |superficieOrdine = 126 |superficieAcqua = trascurabile |popolazioneTotale = 5.389.180 |popolazioneAnno = 2005 |popolazioneOrdine = 103 |popolazioneDensita = 109 |continente = [[Europa]] |orario = [[CET]] ([[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +1), <br />[[CEST]] ([[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +2, [[ora legale]]) |valuta = [[Curona sluvacca]] |PIL= 86.753 |PILValuta= $ |PILAnno= 2005 |PILOrdine= 60 |PILprocapite= 16.041 |PILprocapiteValuta= $ |PILprocapiteAnno= 2005 |PILprocapiteOrdine= 45 |HDI= 0,856 (altu) |HDIAnno= 2004 |HDIOrdine= 42 |energia = <!-- consumo di energia pro capite - non scrivere kW/ab. che viene scritto già dal template - (consumo annuo totale in kWh diviso gli abitanti/365gg/24h) --> |tld = .sk |telefono = +421 |targa = SK |inno = [[Nad Tatrou sa blýska]] |festa = &nbsp; |note = <!-- note libere --> }} A '''Slovacchia''' hè un paese situatu in [[Europa]]. {{Unione europea}} [[Categoria:Europa]][[Categoria:Unioni Auropea]] pu2c8jtp7uxtw8wh4n1a35c98b0w8h9 Sluvenia 0 8661 372299 359497 2021-02-25T16:04:04Z Martin Macha 2111 16799 wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Republica di Sluvenia |nomeUfficiale = Republika Slovenija |linkBandiera = Flag of Slovenia.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Coat of Arms of Slovenia.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = EU-Slovenia.svg |motto = |mottoTraduzione = |lingua = [[lingua sluvena|sluvenu]] [[Slovenia#Lingue|<small>(nota)</small>]] |capitale = [[Lubiana]] |capitaleAbitanti = 280.081 |capitaleAbitantiAnno = 2005 |governo = [[Republica parlamentare]] |presidente = [[Borut Pahor]] |primoMinistro = [[Janez Janša]] |elenco capi di stato = [[Presidenti di a Sluvenia|Presidente]] |elenco capi di governo = [[Primi Ministri della Slovenia|Prima Ministru]] |indipendenza = Da a [[Republica Sucialista Federale di Ghjugoslavia|Ghjugoslavia]], [[25 ghjugnu]] [[1991]] |ingressoONU = Da u [[22 maghju]] [[1992]] |ingressoUE = [[1 maggio|1° maghju]] [[2004]] |superficieTotale = 20.273 |superficieOrdine = 150 |superficieAcqua = 0,6 |popolazioneTotale = 2.077.070 |popolazioneAnno = 2005 |popolazioneOrdine = 142 |popolazioneDensita = 98,3 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +1 |valuta = [[Euru]] |PIL= 43.690 |PILValuta= $ |PILAnno= 2005 |PILOrdine= 81 |PILprocapite= 21.808 |PILprocapiteValuta= $ |PILprocapiteAnno= 2005 |PILprocapiteOrdine= 31 |HDI= 0,910 (altu) |HDIAnno= 2004 |HDIOrdine= 27 |energia = <!-- consumo di energia pro capite - non scrivere kW/ab. che viene scritto già dal template - (consumo annuo totale in kWh diviso gli abitanti/365gg/24h) --> |tld = .si |telefono = +386 |targa = SLO |inno = [[Zdravljica]] |festa = [[25 giugno]] |note = Membru [[UE]] da u [[1 maghju]] [[2004]]<br />Membru u[[NATO]] dal [[29 marzu]] [[2004]] }} A '''Slovenia''' hè un paese situatu in [[Europa]]. A sò capitale hè [[Ljubljana]]. Face partita di l'[[Unione Auropea]] dapoi u 1u maghju [[2004]]. Ha dichjaratu a so indipendeza da u [[Ghjucoslavia]] in u [[1991]]. == Links == * [http://www.slovenia.si/ Slovenia.si]. Your gateway to information on Slovenia. * [http://www.vlada.si/en/ Government of the Republic of Slovenia] {{Unione europea}} [[Categoria:Europa]][[Categoria:Unioni Auropea]] 01xg4r623tuqokb0qbxb2flnrbw8wev Ungheria 0 8662 359498 353989 2018-06-06T23:21:07Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Republica Ungrese |nomeUfficiale = Magyar Köztársaság |linkBandiera = Civil Ensign of Hungary.svg |paginaBandiera = [[A bandera ungrese]] |linkStemma = Coat of Arms of Hungary.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = EU-Hungary.svg |motto = - ''nisunu'' - |mottoTraduzione = - ''nisunu'' - |lingua = [[lingua ungrese|ungrese]], [[lingua di segnii]] |capitale = [[Budapest]] |capitaleAbitanti = 1 712 210 |capitaleAbitantiAnno = 2009 |governo = [[Republica parlamentaria]] |presidente = [[Pál Schmitt]] |primoMinistro = [[Viktor Orbán]] |indipendenza= [[896]] |elenco capi di stato = Presidente |elenco capi di governo = Primu Ministru |ingressoONU = [[24 d'ottobre]] [[1945]] |ingressoUE = [[1 di maghju]] [[2004]] |superficieTotale = 93 030 |superficieOrdine = 109 |superficieAcqua = 0,74 |popolazioneTotale = 10 020 000 |popolazioneAnno = 2009 |popolazioneOrdine = 83 |popolazioneDensita = 107 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +1 |valuta = [[Forint]] |PIL= 196 417 000 |PILValuta= $ |PILAnno= 2008 |PILOrdine= 51 |PILprocapite= 19 553 |PILprocapiteValuta= $ |PILprocapiteAnno= 2008 |PILprocapiteOrdine= 44 |HDI= 0,879 (alto) |HDIAnno= 2007 |HDIOrdine= 43 |energia = <!-- consumo di energia pro capite - non scrivere kW/ab. che viene scritto già dal template - (consumo annuo totale in kWh diviso gli abitanti/365gg/24h) --> |tld = .hu |telefono = +36 |targa = HU |inno = [[Diu Benediga l'Ungrese!]] (Isten Áld meg a Magyart!) |festa = [[20 di aostu]], [[23 di ottubre]] è [[14 di marzu]] |note = <sup>1</sup>Hè unu di i 51 Stati chì hanu datu vita à l’[[ONU]] in u [[1945]]. }} L' '''Ungheria''' hè un paese situatu in [[Europa]]. A capitale di stu paese hè [[Budapest]]. [[File:Budapest_Parlament-2.jpg|thumb|left|[[Parlamentu Ungrese]] in Budapest]] == Geografia == == Storia == == Economia == L'Ungheria hè stata culpita assai forte da a [[crisi financiaria di u 2008]]. A so muneta hè u [[HUF|Forint]]. I settori i più dinamichi di l'economia ungherese sò a farmacologia, ma ancu a raffinatura di petroliu è a banca. I servizii informatichi cunnoscenu una grande crescenza dapoi qualch'anni. == Politica == U presidente di l'Ungheria hè [[Pál Schmidt]] (di u Fidesz), ma ùn hà ch'è pocu putere. U primu ministru, ancu di u Fidesz (Alleanza di i Giuvani Democrati), hè [[Viktor Orbán]]. L'Ungheria hè una ripublica parlamentaria monocamerale. L'elezzione di u 2010 anu datu una vittoria senza lambariu à u partitu di centru-dirrita [[Fidesz]], di [[Viktor Orbán]], è i so aliati democrati-cristiani di u [[KDNP (Ungheria)|KDNP]]. Cù più di 2/3 (68%) di i sedi in u parlamentu, pudenu mudificà soli a costituzione, è scegliè u [[presidente di a Ripublica (Ungheria)|presidente di a Ripublica]]. Difatti, anu digià cambiatu a costituzione pè diminuisce u numaru di sedi in u Parlamentu. U partitu maiò di l'opposizione parlamentaria hè u [[Partitu Socialistu (Ungheria)|Partitu Socialistu]], cù 59 di i 386 sedi, seguitati da u partitu di strema-diritta [[Jobbik]] (47 sedi), è u partitu ecologistu [[LMP (Ungheria)]] (16 sedi), è un indipendente. U [[KDNP]] hè ancu un partitu chi ha u so gruppu in u Parlamentu, ma infatti, hè un partitu chi seguita sempre e posizione di u Fidesz, appena cumu u [[Nouveau Centre]] è l'[[UMP]] in Francia. == Cultura == [[Pécs]] hè stata eletta capitale di a cultura pè l'annu 2010 ==Da vede dinò== *[[Mattia Corvinu d'Ungheria]] == Ligami == [http://www.mo.hu situ ufficiale] [http://www.hungarytourism.hu offiziu di turisimu] [http://en.pecs2010.hu Pécs Capitale di a Cultura in 2010] {{Unione europea}} {{Europa}}[[Categoria:Unioni Auropea]] [[Categoria:Ungheria]] m83jcsvxlacyc20efvz78uw5pesykym Cecchìa 0 8663 365241 361926 2019-12-10T21:08:51Z PiotrMig 15867 wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Cecchìa |nomeUfficiale = Česká republika |linkBandiera = Flag of the Czech Republic.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Greater coat of arms of the Czech Republic (Presidential version).svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = EU-Czechia.svg |motto = Pravda vítězí |mottoTraduzione = A verità prevale |lingua = [[lingua cecca|ceccu]] |capitale = [[Praga]] |capitaleAbitanti = 1.169.106 |capitaleAbitantiAnno = 2001 |governo = [[Republica parlamentare]] |presidente = [[Miloš Zeman]] |primoMinistro = [[Andrej Babiš]] |elenco capi di stato = [[Presidenti di a Republica Cecca|Presidente]] |elenco capi di governo = [[Primi Ministri di a Republica Cecca|Prima Ministru]] |indipendenza = [[1993]] (suddivisione della [[Cecoslovacchia]]). |ingressoONU = [[19 ghjinnaghju]] [[1993]] |ingressoUE = [[1 maghju|1° maghju]] [[2004]] |superficieTotale = 78.866 |superficieOrdine = 114 |superficieAcqua = 2 |popolazioneTotale = 10.264.212 |popolazioneAnno = 2000 |popolazioneOrdine = 76 |popolazioneDensita = 130 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +1 |valuta = [[Curona cecca]] |PIL= 187.611 |PILValuta= $ |PILAnno= 2005 |PILOrdine= 46 |PILprocapite= 18.341 |PILprocapiteValuta= $ |PILprocapiteAnno= 2005 |PILprocapiteOrdine= 38 |HDI= 0,885 (altu) |HDIAnno= 2004 |HDIOrdine= 30 |energia = <!-- consumo di energia pro capite - non scrivere kW/ab. che viene scritto già dal template - (consumo annuo totale in kWh diviso gli abitanti/365gg/24h) --> |tld = .cz |telefono = +420 |targa = CZ |inno = [[Kde domov můj]] |festa = [[28 uttrove]] |note = <!-- note libere --> }} A '''Cecchìa''' ([[lingua cecca|ceccu]] ''Česko''), dinù '''Repùblica Cecca''' rispittivamente ([[lingua cecca|ceccu]] ''Česká republika''), hè un paese situatu in [[Auropa]]. {{Unione europea}} [[Categoria:Unioni Auropea‎]] [[Categoria:Republica Cecca]] ssub7uje3r9fx8n0mbppo4a2ux7bpcz Template:Rivista litteraria in lingua corsa 10 8919 374057 373567 2021-06-02T11:35:34Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki <br clear=all> {| id="toc" align="center" style="margin:auto;" |- | style="background:#ccccff" align="center" | '''Rivista litteraria in lingua corsa''' |- | align="center" style="font-size: 90%;" | [[A Cispra]] - [[A Muvra]] - [[A Nazione]] - [[A Pian' d'Avretu]] - [[A Piazzetta]] - [[A Spannata]] - [[A Tramuntana]] - [[L'Annu Corsu]] - [[Avali]] - [[Bonanova]] - [[Rigiru]] - [[Tarrori è Fantasia]] - [[U Muntese]] - [[U Lariciu]] - [[U Scoddu]] - |- | align="center" style="font-size: 90%;" | |- |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 7kpjampuj1hg7f22f14vr7o0oituejx A Spannata 0 8920 371212 350876 2021-01-05T05:29:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''A Spannata''' era una [[ghjurnalisimu|rivista]] [[littiratura|litteraria]] in [[lingua corsa]]. Hà publicatu bon' parechji [[numaru|numari]], à parta da [[frivaghju]] [[1981]], malgradu i cundizioni difficiuli di [[ecunumia|finanzamentu]]. U scopu di a [[rivista]] era di prumova u parlà [[Pumonti|pumuntincu]]. A dirittrici di a publicazioni era Matalena Rotily-Forcioli. U capu redattori era Ghjacumu Biancarelli. Trà i participanti à a rivista, si pò mintuvà: Ghjuvanni Ambrogi, Paulu Bungelmi, [[Marcu Ceccarelli]], [[Rinatu Coti]], Petru Foata, Ghjaseppu Paganelli, Iviu Pajanacci. L'autori di ''A Spannata'' mettini l'accentu annantu à u fattu ch'è u [[lingua corsa|corsu]] hè una [[lingua pulinomica]], ricca di [[linguistica|parechji varietà]]. Ed infatti a divisa di a rivista era: ''Diversità faci ricchezza''. == Liami == I primi [[numaru|numari]] di ''A Spannata'' annantu u [[situ web]] di [[Matina latina]]: * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=10 Numaru 1] * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=11 Numaru 2] * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=14 Numaru 3] * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=15 Numaru 4] * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=16 Numaru 5] {{Rivista litteraria in lingua corsa}} [[Categoria:Rivista litteraria in lingua corsa]] tbmk0e7conwexnz3e60ot7s6v2ol2pn A Murella 0 8924 364026 351429 2019-10-03T11:16:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: AMurella060210.JPG|thumb|250px|right|A Murella]] '''A Murella''' hè un gruppu di [[cantu|cantatrice]] [[Corsica|corse]] criatu in [[2002]], a a seguita di un travaglione di ricerca nant'a i [[canti corsi|canti tradiziunali]]. Di sta ricerca, n'hè esciutu un [[littiratura|libru]], "Vinu di Petra", chi ci porta a trascrizzione di qualchi famosi versi, [[paghjella|paghjelle]] è [[cantu|canti]] [[Cristianesimu|sacri]]. Di e studie di a tradizione, A Murella ha ripiazzatu indè una trama precisa e rivuccate é l'impruvisate [[musica|musicale]] chi fanu a bellezza di u [[cantu]] [[Corsica|nustrale]]. U gruppu hè cumpostu di : * Chantal LANDI-COSTÉRIAN - Terza - Capicursina * Maria COLONNA di PAOLI - Secunda - Balanina * Fiurenza DIONISI - Bassa - di Castagniccia == Discografia == Ci hè un discu in priparazione. == Prugetti == * Cuncerti : ** u 1 di [[lugliu]] 16h30 : Église Saint-Louis de la Salpêtrière (47, boulevard de l'Hôpital - 75013 PARIS) ** u 30 di [[settembre]] à 16h : Église Sainte Marie Madeleine de MASSY (Essonne). == Ligami == * [http://vocalia.net/ Scola di cantu vocalia] {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] [[category:cantu corsu]] bglm2l6u3c1gn9cj5p9zpka7ce16la6 Categoria:Musica Corsa 14 8926 335662 328162 2014-03-23T18:12:27Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Musica Corsa''' [[Categoria:Corsica]] [[Categoria:Musica]] mg7pl2yj9s2em1o1hbohydm67p5app4 Codizingula 0 8929 54744 2006-12-26T16:08:15Z 83.197.212.61 Redirecting to [[Codizennula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Codizennula]] lzyld5bz5ka4mxck1pqvkc9hrk6lsmp Nivulu 0 8930 371571 343446 2021-01-05T05:41:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Scandinavia.TMO2003050.jpg|right|250px|thumb|I nivuli sopara a Scandinavia visti da u spaziu]] == Citazioni == Accadi chì u nivulu fussi mintuvatu in a cultura è in a litteratura corsa. Par asempiu: * in u pruverbiu: ''Par un nivulu di [[frivaghju]], ùn lacà di fà u to [[viaghju]].'' * in a puisia ''Alcore'' di [[Patrizia Gattaceca]]: :Mi piglia è sbacca l'aria pura :Hè l'alibiondu arcanghjulatu, :U nivulu sfilaccicatu, :Focu in sennu chì piglia fiatu; :U piacè cù la strappatura, :Mi porta è sbacca l'aria azura. == Da veda dinò == * u [[cirru]] * u [[cumulu]] kih6qn34twllbme7ctd23se9d1b0ujs Luddu 0 8936 54916 2006-12-28T13:47:36Z 86.209.121.7 Redirecting to [[Lugliu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lugliu]] 5bxic9h215bs8m8axem6zoj4ehc6i13 Austu 0 8937 54919 2006-12-28T13:48:12Z 86.209.121.7 Redirecting to [[Aostu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Aostu]] 2hp5yg5luwrsprj1fm8469mihoy3qho Murta 0 8938 373725 373672 2021-06-02T09:30:50Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A murta'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Myrtus_communis9.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Myrtus communis</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Myrtales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Cucurbitaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Myrtus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Myrtus communis''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Myrta communis5.JPG|250px]] |----- |} A '''Murta''' (o [[Morta]], o ancu [[Mortula]]) (''[[Myrtus communis]]'') hè un [[arburettu]] o un picculu [[arburu]] chì faci partita di a famiglia di i [[Myrtaceae]]. Hè tipica di a [[machja]] bassa mediterranea. Hè prisenti in [[Turchia]], à u [[Maroccu]], in [[Sicilia]], in [[Corsica]] è in [[Sardegna]]. A murta fiurisci d'istatina. I so [[fiori]] sò bianchi. I frutti sò graneddi di culori neru o turchinu scuru. Maturani da [[nuvembri]] à [[ghjinnaghju]]. I fogli sò opposti è di culori verdi scuru. Esistini dinò parechji varietà cultivati di murta, com'è ''Myrtus communis variegata''. == In Corsica == A murta hè cumuna in [[Corsica]]. U legnu di murta hè usatu da i [[piscadori]] par fabricà i [[nassa|nassi]] pa a [[pesca]]. Si faci dinò in Corsica l'[[oliu escinziali]] di murta. Issu oliu essinziali hà un culori specificu: verdi chjaru. [[Image:Myrtus_communis_flowerdiagram.png|left|100px|thumb|Diagramma di u fiori di murta]] == Galleria d'imagine == <gallery> Image:Myrtus-communis-flower.JPG|U fiori di murta </gallery> == Da veda dinò == * u [[licori di murti]] * l'[[arburetti di Corsica]] [[Categoria:Myrtaceae]] [[Categoria:Arburetti di Corsica]] [[Categoria:Flora di Corsica]] nd84wg6b0w1j3f8qoo20ypf5jlmhv0k Morta 0 8939 54931 2006-12-28T16:18:26Z Img 21 Redirecting to [[Murta]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Murta]] migcqn16vwk3xh3oojimuc68w689seu Myrtus communis 0 8940 54932 2006-12-28T16:18:36Z Img 21 Redirecting to [[Murta]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Murta]] migcqn16vwk3xh3oojimuc68w689seu Mortula 0 8941 54938 2006-12-28T16:31:48Z Img 21 Redirecting to [[Murta]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Murta]] migcqn16vwk3xh3oojimuc68w689seu Salve Regina 0 8942 324661 307869 2013-03-08T22:05:42Z Addbot 7246 [[M:User:Addbot|Bot:]] Migrating 26 interwiki links, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q301934]] [[M:User:Addbot/WDS|(translate me)]] wikitext text/x-wiki [[Image:Salve Regina.png|right|thumb|250px|A partitura di u Salve Regina]] U '''Salve regina''' hè un cantu latinu creatu à u [[medievu]]. Saria statu cumpostu da [[Adhemar di Monteil]]. À l'epica, u latinu era a lingua chì era universalmente aduttata per e celebrazione catoliche. U Salve Regina hè à l'origine di l'innu corsu, u [[Diu vi salvi Regina]]. == U testu latinu== :Salve, Regina, mater misericordiae : vita, dulcedo et spes nostra, salve.<br /> :Ad te clamamus, exsules filii Evae. <br /> :Ad te suspiramus, gementes et flentes in hac lacrimarum valle. <br /> :Eia ergo, advocata nostra, illos tuos misericordes oculos ad nos converte.<br /> :Et Jesum, benedictum fructum ventris tui, nobis post hoc exsilium ostende.<br /> :O clemens, o pia, o dulcis Virgo Maria ! <br /> == Da vede dinù == * u [[Diu vi salvi Regina]] {{c-supranu}} 2rxaci05fy71uk9ym0g0fbfgky9p9zu Ceppu di Natali 0 8943 372196 369669 2021-02-14T23:11:41Z Thadh 16787 wikitext text/x-wiki U '''Ceppu di Natali''' (o [[Ceppu di Natale]] o ancu [[Cippu di Natali]]) hè una tradizioni di Corsica è più particularmenti di [[Natali]]. A veghja di [[Natali]], in a sirata, si sceglii un grossu [[ceppu]] di [[leccia]], abbastanza longu dinò, è si metti u caminu. U ceppu devi brusgià sin'à [[Capu d'annu]]. U ceppu di Natali hè ancu chjamatu a [[cippaghjola]] o u [[ceppu natalecciu]]. == Citazioni == Accadi chì u ceppu di Natali fussi mintuvata in a cultura è in a litteratura corsa. Par esempiu: * in u racontu ''Stasera era Natali'' (''Raconti'') di [[Rinatu Coti]]: ''U ceppu liccinu di Natali sfiarulava. U focu cantava...'' == Rifarenzi == * ''[[U Scoddu]]'' - Misincu di Cultura è d'Infurmazioni, Dicembri 2006 == Liami == * [http://adecec.net/natale2003/ U ceppu di Natale, da induve vene sta tradizione ?, [[Adecec]]] * [http://www.taravu.com/aubin/tasso.htm U ceppu di Natali - In [[Tassu (cumuna)|Tassu]]] [[Categoria:Tradizione di Corsica]] 3p0w667lu8wg4nq6pjmjipl2b6oksgo Ceppu di Natale 0 8944 55527 2007-01-06T11:35:00Z 86.194.111.146 Redirecting to [[Ceppu di Natali]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ceppu di Natali]] r76ykxazzzi1p77hboh40g2l16n5oc1 Cippu di Natali 0 8945 55528 2007-01-06T11:35:10Z 86.194.111.146 Redirecting to [[Ceppu di Natali]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ceppu di Natali]] r76ykxazzzi1p77hboh40g2l16n5oc1 Cippaghjola 0 8946 55530 2007-01-06T11:35:32Z 86.194.111.146 Redirecting to [[Ceppu di Natali]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ceppu di Natali]] r76ykxazzzi1p77hboh40g2l16n5oc1 Ceppu natalecciu 0 8947 55551 2007-01-06T12:39:10Z 83.201.131.240 Redirecting to [[Ceppu di Natali]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ceppu di Natali]] r76ykxazzzi1p77hboh40g2l16n5oc1 Cantone di Capibiancu 0 8952 331853 324662 2014-03-23T14:07:37Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U '''cantone di Capibiancu''' hè una [[cantone|divisione amministrativa]] in u [[circundariu di Bastia]]. Teni 2.423 abitanti è a sò superficia hè 162,38 km². Cumporta 10 cumune: * [[Barrettali]] * [[Cagnanu]] * [[Centuri]] * [[Ersa]] * [[Luri]] * [[Meria]] * [[Mursiglia]] * [[Pinu]] * [[Ruglianu]] (capilocu) * [[Tominu]] [[Categoria:Cantone di Corsica suprana|Capibiancu]] [[Categoria:Cantone di Corsica|Capibiancu]] 7ca13bvyaupft3yibl9t265296wax8r Riverbula 0 8956 57072 2007-01-09T18:55:11Z 86.209.123.174 Redirecting to [[Riberbula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Riberbula]] n8ehk83q2myuv5oxas3weq0iobny218 Rivergula 0 8957 57074 2007-01-09T18:58:44Z 86.209.123.174 Redirecting to [[Riberbula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Riberbula]] n8ehk83q2myuv5oxas3weq0iobny218 Riberbera 0 8958 57075 2007-01-09T18:59:11Z 86.209.123.174 Redirecting to [[Riberbula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Riberbula]] n8ehk83q2myuv5oxas3weq0iobny218 Template:ITA 10 8961 351507 335278 2015-08-04T08:59:12Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 1 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q5614159]] wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of Italy.svg|border|20px|]] [[Italia]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|ITA]] </noinclude> rurl2isbxys6p2bhf4efjsopjducrel Template:IT-TOS 10 8962 351508 335263 2015-08-04T08:59:22Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q6852723]] wikitext text/x-wiki [[File:Blank.gif|link=]][[File:Coat of arms of Tuscany.svg|20px]][[File:Blank.gif|link=]] [[Toscana]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di regione taliana|TOS]] </noinclude> kfl22s6rd24985fdzmgynjq20azjv1p Voceru di Maria Felice di Calacuccia 0 8963 364274 335049 2019-10-03T11:21:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Voceru di Maria Felice di Calacuccia''' hè tipicu di i voceri di [[Corsica]]. Issu voceru, originariu di [[Calacuccia]], in [[Niolu]], hè statu cumpostu da una surella, Maria Felice, dopu à a morte di u so fratellu, chì si chjamava Lariu. == U voceru == :Eu filava la mio [[rocca]], :Quandu intesu un gran' rumore :Era un colpu di fucile, :Ch'è m'intrunò in lu core :Parse ch'unu mi dicissi : :Corri ; u to fratellu more. :Corsu in camera suprana, :È spalancaiu la porta. :Hò livatu ind'è lu core, :Disse, è eiu cascaiu morta :S'allora nun morsu anch'eiu :Una cosa mi cunforta. :Vogliu veste li calzoni, :Vogliu cumprà la [[terzetta]]. :Per mustrà la to camisgia :Tantu nimu nun aspetta, :À taglià si la so barba :Dopu fatta la [[vindetta]]. :À fà ne la to vindetta :Quale voli chì ci sia? :Mammata vicinu à more? :O la surella Maria? :Si Làriu ùn era mortu, :Senza strage nun finia ! :D'una razza cusì grande :Lasci solu una surella, :Senza cugini carnali :Povera, orfana, è zitella. :Ma per fà la to vindetta, :Sta sicuru, basta anch'ella. == Referenze == * [http://www.google.fr/books/pdf/Canti_popolari_corsi_con_note.pdf?vid=OCLC13642253&id=gPQfxZy9rBIC&output=pdf&sig=9MUv1ng62Dnn7YnfQR6MS1IM9-k Salvatore Viale, ''Canti popolari corsi'', 1855, Fabiani:Bastia] [[Categoria:Voceru]] 4sg3kfbfgsd114enas9gxijpggk03gk Peru è Casevechje 0 8964 344879 333854 2015-06-30T18:35:10Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Peru Casevechje | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Fiumaltu d'Ampugnani|Fiumaltu d'Ampugnani]] | insee=2B210 | cp=20230 | merre=Paulu Renucci | latitudine=42° 24' 55" | lungitudine=9° 27' 58" | alt med=490 | alt min=200 | alt max=1.000 | sup ett=471 | sup km²=4,71 | pupulazione=111 | annu=1999 | densità=23 }} '''Peru Casevechje''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Peru Casevechje]] == Geografia == == Storia == == Merri == ==Lingua== ===Cugnomi=== cugnomi tavaninchi "Alcazar", l'Arutinu, Baccalà, Barabassu, Batticoglia, Bianchinetta, "u Boer", Brusgia ferru, Cacarella, Caccavichjula, Cachjettu, Caffittera, Cagnetta, Canettinu, Cannetta, Cappellone, Caraciuti, Caraffone, Caratellu, Cardinale, Casginu, Cavallone, Cavichjolu, Cazzettu, Chjappatu, Chjarasgiolu, zia Chjichja, Ciambatta, Cisterone, Cucca, Cudinu, Cuglietta, Culibrusgiatu, Culilargu, Cuolilongu, Culò, Culunellu, Curnachjò, Currighjone, u Cusacciu, Farloccu, Fasgianu, Fiamone, Fulletti, Frascone, Grillettu, Grillu, "Inchialan", "Indolla", "Joli", Madametta, Mambrone, Marinare, Mascarone, a Matta, Merdaghjalata, u Merlu, u Merrucciu, Mezeta, Minutu, Mozzifieru, Mulettu, Murciolu, Ochjone, Paghjulone, Pagliaccinu, Panzò, "Papillon", Papone, Pappucciu, "Pavot", Pecirolu, Pediolu, Picciafocu, Pichjuchja, Pillucchinu, Pirichjichju, Pughjolu, Prefettu, Pulezza, Raganone, Rampacone, Rambuscia, Rampinu, Rampone, Ruzzà, Saettinu, Sargentolu, Scansone, Sciccone, Scioppu, Sciuppina, Sippone, zia Sisina, Spazzuletta, Stollu, Stranpunta, Sullatu, Techju, Tullettu, Turellu, "Villafranca", Vitalbone, Vitellu d'oru, Vitone, a Volpe, Zampone, Zinzì, Zirbanu, u Zoppu, u Zuavu, Zucchinu. (raccolti da E. Tuffelli, in Peru Casevechje.) (da U Muntese di sittembri-uttrovi 1970) == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] khqj6oee0zxpzjxwm8lzh5m5di5ivbe U Poghju di Tavagna 0 8966 357643 357641 2017-09-03T21:50:15Z Vulpachjinu 8656 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=U Poghju di Tavagna | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Fiumaltu d'Ampugnani|Fiumaltu d'Ampugnani]] | insee=2B242 | cp=20230 | merre=Mauriziu Chiaramonti | latitudine=42° 23' 56" | lungitudine=9° 29' 44" | alt med=252 | alt min=0 | alt max=366 | sup ett=890 | sup km²=8,9 | pupulazione=403 | annu=1999 | densità=45 }} '''U Poghju di Tavagna''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|U Poghju di Tavagna]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 8fvokrjx72ecgb6iy6wptpkov4r2795 U Poghju d'Ampugnani 0 8980 361670 361668 2019-02-11T16:43:38Z Vulpachjinu 8656 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=U Poghju d'Ampugnani | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Fiumaltu d'Ampugnani|Fiumaltu d'Ampugnani]] | insee=2B241 | cp=20237 | merre=Austinu Pasqualini | latitudine=42° 26' 10" | lungitudine=9° 21' 14" | alt med=600 | alt min=340 | alt max=1.231 | sup ett=283 | sup km²=2,83 | pupulazione=16 | annu=1999 | densità=5 }} '''U Poghju d'Ampugnani''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[Image:Poggio-Marinaccio.jpg|thumb|350 px|none|U Poghju d'Ampugnani.]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == ==Da vede dinò== *[[Poghju]] *[[Marinacciu]] == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 6jmd5wc3o3qcjmozc6n2pnc11uon18d U Quercitellu 0 9074 344846 344675 2015-06-30T17:41:47Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=U Quercitellu | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Fiumaltu d'Ampugnani|Fiumaltu d'Ampugnani]] | insee=2B255 | cp=20237 | merre=Ghjuliu Marcu Mattei | latitudine=42° 25' 37" | lungitudine=9° 21' 2" | alt med=650 | alt min=318 | alt max=1.240 | sup ett=300 | sup km²=3 | pupulazione=40 | annu=1999 | densità=13 }} '''U Quercitellu''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. [[File:Quercitello_village.jpg|thumb|350 px|none|U Quercitellu]] == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] fkwjtgbuqzf4jawhifzq81zyk9rrbab Cappusgiula 0 9219 58277 2007-01-12T14:50:56Z Img 21 Redirecting to [[Paracquella]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Paracquella]] 52v6hhqe9r21whokkxoveej4h4f77kb Cappellu di mortu 0 9220 58278 2007-01-12T14:51:06Z Img 21 Redirecting to [[Paracquella]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Paracquella]] 52v6hhqe9r21whokkxoveej4h4f77kb Template:Persunalità storica di Corsica 10 9221 374728 359587 2021-08-02T15:09:38Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {| style="clear:both; margin-top:.5em; text-align:center" width="100%" class="toccolours itwiki_template_toc" | style="background-color:#ccccff; color:black" width="100%"| '''E persunalità storiche di Corsica''' |- | style="font-size:90%"| [[Ghjacumu Petru Abbatucci]] - [[Bartulumeu Arena]] - [[Angelo Matteo Bonelli]] - [[Ghjiseppu Maria Buonaparte]] - [[Lucianu Buonaparte]] - [[Napulione Buonaparte]] - [[Circinellu]] - [[Ugo Colonna]] - [[Matteu de Buttafuoco]] - [[Ghjacintu Paoli]] - [[Pasquale Paoli]] - [[Rinucciu di la Rocca]] [[Dumenicu Rivarola]] - [[Sambucucciu d'Alandu]] - [[Sampieru Corsu]] - [[Vannina d'Ornanu]] - [[Vincentellu d'Istria]] - |} <noinclude> [[categoria:mudellu]] </noinclude> mzwzrgcn5s9h3dpc4hw5l8tmmlo88bt Dumenicu Leca 0 9222 58297 2007-01-12T16:31:41Z 83.201.130.64 Redirecting to [[Circinellu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Circinellu]] 1qbqu11lg6lg0njp37efedu9z1l26we Circineddu 0 9223 58298 2007-01-12T16:31:50Z 83.201.130.64 Redirecting to [[Circinellu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Circinellu]] 1qbqu11lg6lg0njp37efedu9z1l26we Template:ISO 639 10 9224 373075 328413 2021-06-02T04:13:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div class="toccolours itwiki_template_avviso rad" style="margin-bottom:.5em; font-size:90%"> Tenutu contu di l'arbitrarietà di e definizioni, quì si usa u termine '''lingua''' cum'è in a cudifica internaziunale ISO 639-1, ISO 639-2 oppuru ISO 639-3, appruvata in u 2005. Per l'altri idiomi si usa u termine '''dialettu'''. </div><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] </noinclude> ef5m8gqdp6iyexrzj2di0vle064ff8f Velone è Ornetu 0 9225 349925 349584 2015-07-07T17:35:56Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Velone è Ornetu [[Image:Hameau Orneto.JPG|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di Fiumaltu d'Ampugnani|Fiumaltu d'Ampugnani]] | insee=2B340 | cp=20230 | merre=Luigi Semidei | latitudine=42° 24' 6" | lungitudine=9° 28' 18" | alt med=300 | alt min=102 | alt max=1.247 | sup ett=1.234 | sup km²=12,34 | pupulazione=113 | annu=1999 | densità=9 }} '''Velone è Ornetu''' (ò '''Vilone è Ornetu''') hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == ==Da vede dinò== *[[Velone]] *[[Ornetu]] == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] jl6o5hexyjdh6ffquapw46sab6716we Cantone di Fiumaltu d'Ampugnani 0 9226 331855 324669 2014-03-23T14:07:41Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U '''cantone di Fiumaltu d'Ampugnani''' hè una [[cantone|divisione amministrativa]] in u [[circundariu di Bastia]]. Teni 2.701 abitanti è a sò superficia hè 109,41 km². Cumporta 20 cumune: * [[A Casalta d'Ampugnani]] * [[A Croce]] * [[A Porta]] (capilocu) * [[Casabianca]] * [[Ficaghja]] * [[Ghjucatoghju]] * [[Peru è Casevechje]] * [[Pianu]] * [[Quercitellu]] * [[San Damianu]] * [[San Gavinu d'Ampugnani]] * [[Scata]] * [[Tagliu è Isolacciu]] * [[Talasani]] * [[U Poghju è Marinacciu]] * [[U Poghju è Mezzana]] * [[U Prunu]] * [[U Pulverosu]] * [[U Silvarecciu]] * [[Velone è Ornetu]] [[Categoria:Cantone di Corsica suprana|Fiumaltu d'Ampugnani]] [[Categoria:Cantone di Corsica|Fiumaltu d'Ampugnani]] 3dpb42tjopti419ai7nf69v4dr1pesi Turra di Micalona 0 9227 58332 2007-01-13T10:37:03Z 83.201.195.113 Redirecting to [[Torra di Micalona]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Torra di Micalona]] 3guno6zmakey2jqsnofa1a8c03gqv2l Mal'Cunciliu 0 9229 362671 347514 2019-07-01T20:49:49Z Jumpy01 11155 /* Ligami */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|U castagnu di Mal'Cunciliu]] '''Mal'Cunciliu''' hè un castagnu maiò chi si trova in u paese di [[Carchetu]], annatu à a cumuna di [[Carchetu è Brusticu]]. Hè assai cunnisciutu parchì si contanu assai folle nant'à iss'alburu, ghjè par quessa ch'ellu hè diventattu un "munumentu". Misteriosu, ùnicu cù a sò forma strana, ci hè cumm'una sàpara in u piantonu, quessu quì hè stortu è e branche vannu da par tuttu. Hè un alburu di legenda chì hè una spirazione per i pueti. == E Legende == Si conta chì in u sò tafone, s'arritruvavanu i [[mazzeri]], un cunciliu(d'induva l'origine Mal'Cunciliu=cunciliu malèficu) è dinò chi sott'à e sò branche ci era u cunciliu di e [[Figliole di a Morte]] è ci ne sò d'altre. == Oghje == Oghje un omu vole taglià [[Mal'Cunciliu]] parchì dice ch'ellu hè u sò pussessu mà un alburu tantu carricattu di storie, folle è legende un sarrebbe micca megliu di tene lu è di registralu in u patrimoniu naturale di [[Corsica]]? Attualemente, un inventariu di l'arburi rimarchevuli di Corsica hè statu fattu da l'[[uffiziu di l'Ambiente di Corsica]], chì cumprende Mal'Cunciliu. == Opare == * [[Ghjuvan'Claudiu Rogliano]] hà scrittu un libbru in francese chì parla di '''Mal'Cunciliu''' * [[Ghjuvan'Paulu Poletti]] hà cantatu una canzona cù u gruppu [[Canta u Populu Corsu]]: :''Tù si gioia o dulore'' :''Ma cun tè mi meravigliu'' :''Sò natu in lu to furore'' :''Mal'cunciliu.'' == Ligami == * [http://www.malconcilio.net/pages/mercuri.htm ''Mal’Cunciliu in periculu'' da Francescu Mercuri] [[Categoria:Cultura]] [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Corsica]] ey6ui387uopmowm7pr7o4lzafgxtceb Pasquale Paoli 0 9231 357796 357150 2017-10-09T17:46:40Z Vulpachjinu 8656 wikitext text/x-wiki [[Image:Pasquale Paoli.jpg|right|200px|thumb|Ritrattu di Pasquale Paoli, in u libru di Edward Joy Morris]] == A ghjuventù == '''Pasquale Paoli''' (o [[Pasquali Paoli]]) hè natu u 6 aprile di u 1725 in [[Merusaglia]]. Era u figliolu di [[Ghjacintu Paoli]]. Pasquale cunnosce u so primu esiliu à 15 anni in [[Napoli]] per via di a disfatta di u so babbu contru à i [[Ghjenuvesi]]. Fece alti studii in Napoli : storia antica. Parla u corsu (a so lingua materna), u latinu, u talianu, l'inglese è u francese. Entre in l'armata per amparà un mistieru militare. Ma in u 1755, dopu l'assassiniu da i ghjenuvesi di [[Ghjuvan Petru Gaffori]], capu generale di a nazione corsa, hè chjamatu da u so fratellu [[Clemente Paoli]] per esse elettu novu Capu Generale di a Nazione u 13 di lugliu 1755 in a Cunsulta di Sant'Antone di Casabianca. == U Generale di a Nazione == Pasquale Paoli hà fattu di a Corsica una nazione mudella, bella demucraziata incù a so custituzione propria. Sta custituzione hà guvernatu a Corsica durante 14 anni : - Paoli mette fora di e cità di San Fiurenzu, Calvi è Aiacciu i ghjenuvesi in u 1756. Quelli si ne vanu in [[Bunifaziu]]. - U capu generale cumanda tutta l'armata è ripresenta a Nazione davanti à e nazione straniere. - Crea un tribunale contru à e [[vindette]] - U populu eleghje i delegati di e pieve (1 per 1000 abitanti) per riprisentà lu ind'una "cunsulta" chì si riunisce 1 o 2 volti l'annu. Quella cunsulta vota i leghji, fissa l'impositu, numineghja i funziunarii - A consulta eleghje u "cunsigliu di statu" chì sò magistrati di più di 35 anni, unu per pruvincia. 'Ssu cunsigliu hè scumpartutu in trè camere : ghjustizia, finanze, guerra. - In ogni pieve ci sò un cumissariu numinatu da u capu generale, un pudestà,un capitanu d'armi è i delegati di pieve. - Paoli incuragisce vigna è arburi, introduce a cultura di u pomu. Incuragisce dinù a produzzione di e minere di piombu, ramu, farru è fabriche d'arme è d'arnesi. - Crea a cità di [[Lisula]] - crea a marina di guerra è e milize paisane per a difesa naziunale. - dà a muneta à i corsi : una zecca marcata di a testa di u Moru. - crea u serviziu d'educazione naziunale, una scola in ogni capilocu, è l'università in Corti u 3 di ghjennaghju 1765. - crea una stamperia naziunale incù u ghjurnale di l'isula. [[Image:Pascal_Paoli01.jpg|left|thumb|U bustu di Pasquale Paoli in [[Lisula]].]] I ghjenuvesi chì s'aspettanu à esse pocu à pocu lampati fora di Corsica vendenu in sicretu l'isula à a [[Francia]]. U 25 di maghju 1768 in [[Corti]], u capu generale è i diputati di a Cunsulta dichjaranu a nazione corsa in guerra contra à a Francia. D'ogni paese di tutta l'isula i patriotti armati correnu per a difesa di a so terra. Ma contru à una armata francesa numerosa è putente l'armata corsa hè disfatta u 9 maghju 1769 in [[Ponte Novu]]. U capu naziunale s'imbarca per [[Livornu]] è dopu per [[Londra]], induve starà in esiliu per 20 anni. == Ultimi anni == Dopu a rivoluzione francesa in 1790 Pasquale Paoli rientra in Parigi incù l'accunsentu di l'assemblea Custituante, è volta in Corsica, elettu Direttore di Corsica. Ma dopu a morte di u rè di Francia in 1793 Pasquale Paoli ùn approva micca l'eccessi di a Rivuluzione francese è u regimu di u Terrore. U 2 aprile 1793 a Cunvenzione, accusendu Paoli d'agisce contra a rivuluzione, li caccia u cummandu di l'isula è dichjara ch'ellu fussi arrestatu. Paoli ricusa l'ordine. In a cunsulta in Corti u 26 di maghju 1793, i diputati pruclamanu Pasquale Paoli "[[Babbu di a Patria]]". A rivolta diventa generale in l'isula. Un omu sustene i francesi contra Pasquale Paoli : si chjama [[Napulione Buonaparte]]. A Francia dichjara Paoli tradittore di a patria. U 15 di ghjugnu 1794 a Corsica si stacca da a Francia è offre a suvranità di a Corsica à [[Ghjorghju III]], u rè d'Inguilterra. Ma u populu ùn hè micca d'accordu ancu l'azzione di u guvernu britannicu. Pasquale Paoli, per evità una guerra civile in Corsica hè custrettu in 1795 à imbarcà si per [[Londra]], suvitatu da l'inglesi u 14 d'uttobre 1796. Tandu l'armata francese rioccupa l'isula senza resistenza. A Corsica diventa un dipartimentu francese. Scuraghjitu, Pasquale Paoli si ne stà in [[Londra]], induve more novi anni più tardi. == Pasquale Paoli, Corsica e l'Italia == ''Simu italiani per nascita e sentimenti, ma prima di tutto ci sentiamo italiani per lingua, costumi e tradizioni... E l'italiani tutti sò fratelli e solidali davant'a Storia e davant'a Dio... Cume Còrsi 'un vulemu esse nè servi nè "ribelli" e cume italiani avemu i dirittu di trattà d'uguale a uguale cun l'altri italiani... O 'un saremu nulla... O vinceremu cun l'onure o succumberemu l'armi in manu... A nostra guerra di liberazione è santa e ghiusta, cume santu e ghiustu è u nome di Dio, e qui, in li nostri monti, spunterà per l'Italia u sole di a libertà.'' (Pasquale Paoli dopu esse arrivatu in Napoli in lu 1750) == Galleria d'imagini == <gallery> Image:Paoli.png|Ritrattu di Pasquale Paoli, da Cosway Image:Corsica Pasquale Paoli Tomba Morosaglia.jpg|A tomba di Pasquale Paoli, in [[Merusaglia]] Image:Pascal Paoli01.jpg|U bustu di Pasquale Paoli </gallery> == Referenze == * [http://www.google.fr/books/pdf/Corsica__Picturesque__Historical__and_So.pdf?vid=OCLC02960761&id=0s_8wiPTiE0C&output=pdf&sig=eAKI4-JheLp56G9YRTQR4hTk1dM Edward Joy Morris, ''Picturesque, Historical, and Social: with a Sketch of the Early Life of Napoleon'', Philadelphia, 1855] * [http://www.google.fr/books/pdf/Vita_politica_de_Pasquale_Paoli.pdf?vid=OCLC23485973&id=GIXp1wscu6sC&output=pdf&sig=2Pj3DHF1aa61FODqNx7oFtOeh3o Francesco Maria Giamarchi, ''Vita politica de Pasquale Paoli'', 1858, Bastia] * Ghjiseppu Leoni, ''Corsica Storia nustrale'', 1984: Edizioni Cirnu è Meditarraniu ==Ligami== * [http://www.calameo.com/books/0000045263f7d0e0d1094 Nantu à i passi di Pasquale Paoli, Antone Marchini] == Da vede dinù == * [[Ghjacintu Paoli]] {{Template:Persunalità storica di Corsica}} [[Categoria:Persunalità storica di Corsica]] [[Categoria:Nati in 1725]] 1ud8tys58bziqp7d7jh0wwtffjbgyd2 Template:Pusizione 10 9232 374151 373224 2021-06-02T12:13:28Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki <includeonly>|- |colspan="2" cellpadding="0" cellspacing="0" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080; font-size: 85%;"|{{#ifexpr: {{#expr: ({{{1}}} > 0) and ({{{1}}} < 300) and ({{{2}}} > 0) and ({{{2}}} < 377) }}|<div style="position: relative;"><div style="position:absolute;top:5;left:5;"><div style="position: absolute;display: block; left:{{{1}}}px;top:{{{2}}}px;width:8px;height:8px;padding:0;">[[Image:Red pog.svg|top|8px|{{{3}}}]]</div></div>[[File:Italy provincial location map.svg|300px|Pusizione di {{{3}}} in Italia]]</div>|<span style="color:red;">'''Cuurdinate micca in a carta'''</span>}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] Mudellu per vede a pusizione di a cumuna nantu a carta di l'Italia.</noinclude> rnvqn12ebc3j22po4t5mzk0m91e47rw Template:IT-PI 10 9233 351509 335240 2015-08-04T08:59:32Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346196]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Pisa|Pisa]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|PI]] </noinclude> di38jcxqj7y8usser99f8ql1ilswhza Template:Cumuna taliana 10 9234 373438 307845 2021-06-02T04:46:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="margin-left:0.5em;margin-bottom:0.5em" width="300px" |- ! style="font-size=100%; background:#DEFFAD; border:1px solid #808080;" align="center" colspan="2" | <big>{{{cumuna}}}</big> |- | width="30%" bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Nome ufficiale:</small> | bgcolor="#FFFFFF" style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080; " | {{{nomeUfficiale}}} |- |align=center bgcolor=#FFFFFF style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" | {{#if:{{{blasone|}}}|[[File:{{{blasone}}}|80px|Blasone]]}} |align=center bgcolor=#FFFFFF style="border-bottom: 1px solid #808080; border-right: 1px solid #808080;" | {{#if:{{{bandera|}}}|[[File:{{{bandera}}}|120px|Bandera|border]]}} |- | bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Statu:</small> |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{ITA}} |- | bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Regione:</small> |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{IT-{{{sigluRegione}}}}} |- | bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Pruvincia:</small> |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{IT-{{{sigluPruvincia}}}}} |- | bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Cuurdinate:</small> |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | [http://tools.wikimedia.de/~magnus/geo/geohack.php?params={{{latitudineGradi}}}_{{{latitudineMinute}}}_N_{{{lungitudineGradi}}}_{{{lungitudineMinute}}}_E_/ {{{latitudineGradi}}}°&nbsp;{{{latitudineMinute}}}'&nbsp;{{{latitudineSeconde}}}"&nbsp;N&nbsp;-&nbsp;{{{lungitudineGradi}}}°&nbsp;{{{lungitudineMinute}}}'&nbsp;{{{lungitudineSeconde}}}"&nbsp;E] |- | bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Altitudine:</small> |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{altitudine}}} m |- | bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Superificia:</small> |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{superficia}}} km² |- | bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Pupulazione:</small> |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{pupulazione}}} ab. |- | bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Densità:</small> |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{densita}}} ab./km² |- {{#if:{{{merre|}}}| {{!}} bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" {{!}} <small>Merre:</small> {{!}} style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" {{!}} {{{merre}}}}} |- {{#if:{{{posta|}}}| {{!}} bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" {{!}} <small>Codice pustale:</small> {{!}} style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" {{!}} {{{posta}}}}} |- {{#if:{{{istat|}}}| {{!}} bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" {{!}} <small>Codice ISTAT:</small> {{!}} style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" {{!}} {{{istat}}}}} |- {{#if:{{{telefunu|}}}| {{!}} bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" {{!}} <small>Indicativu tel.:</small> {{!}} style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" {{!}} {{{telefunu}}}}} |- {{#if:{{{abitanti|}}}| {{!}} bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" {{!}} <small>Nome di l'abitanti:</small> {{!}} style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" {{!}} {{{abitanti}}}}} |- {{#if:{{{patrone|}}}| {{!}} bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" {{!}} <small>Santu patrone:</small> {{!}} style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" {{!}} {{{patrone}}}}} |- {{#if:{{{festa|}}}| {{!}} bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" {{!}} <small>Festa patrunale:</small> {{!}} style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" {{!}} {{{festa}}}}} |- {{#if:{{{situ|}}}| {{!}} colspan=2 align=center bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" {{!}} [{{{situ}}} Situ ufficiale]}} |- {{Pusizione|{{#expr: ((({{{lungitudineGradi}}} + ({{{lungitudineMinute}}} * 0.016667) - 6.2) * 300 * 0.078125) - 4)}}|{{#expr: (((47.4 - {{{latitudineGradi}}} - ({{{latitudineMinute}}} * 0.016667)) * 377 * 0.082645) - 4)}}|{{{cumuna}}}}} |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 5vuat1gju4w0lkbnozbl4vv548s4k2h Rinucciu di la Rocca 0 9235 371214 343820 2021-01-05T05:29:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Rinuccia di la Rocca.jpg|400px|right|thumb|Rinucciu di la Rocca vedi u capu di u so figliolu è di u so nipoti in terra (Galletti 1863)]] '''Rinucciu di la Rocca''' (o [[Rinucciu della Rocca]]) ([[1458]]-[[1511]]) hè una persunalità storica di a [[Corsica]]. Rinucciu di la Rocca hè natu in [[1458]] vicinu à [[Ulmetu]]. Facia parti di a famiglia di i Cinarchesi ed era u figliolu di [[Ghjudici di la Rocca]]. Hà fundatu in [[1492]] u [[cunventu di San Francescu]] in [[Ulmetu]]. Rinucciu hà sustinutu prima [[Genuva]] è l'Uffiziu di San Ghjorghju. Ma dopu s'hè rivultatu ed hà fattu quattru guerri contr'à Genuva: a prima in [[1502]], a siconda in [[1504]], a terza in [[1507]] è finalmenti a quarta in [[1510]] chì fù a più corta. Rinucciu hà vintu i trè primi guerri. Ma hà persu l'ultima. Genuva feci u starminiu di a so famiglia è di i so prubità. Rinucciu di la Rocca murì assassinatu l' [[11 aprili]] [[1511]] in [[Arbiddari]]. == Rifarenzi == * [http://www.google.fr/books/pdf/Biographie_universelle__ancienne_et_mode.pdf?vid=OCLC53731320&id=fEXDNzoW_IoC&output=pdf&sig=k6tz65bCMbjBlyv73Y7_0fJ66pM Louis Gabriel Michaud, John Boyd, 1846, Michaud, ''Biographie universelle, ancienne et moderne'', REV-ROS, Rinuccio della Rocca (p. 259)] * [http://www.google.fr/books/pdf/Storia_delle_rivoluzioni_dell__isola_di_.pdf?vid=OCLC69191552&id=26gBAAAAQAAJ&output=pdf&sig=id63AO1bY_GucpXeekKpnrIfM2o, ''Storia delle rivoluzioni dell' isola di Corsica'', 1739, p. 59-62] * Galletti, ''Storia illustrata di a Corsica - Histoire illustrée de la Corse'', 1864 == Da veda dinò == * [[Ghjudici di la Rocca]] {{Template:Persunalità storica di Corsica}} [[Categoria:Persunalità storica di Corsica]] [[Categoria:Nati in 1458]] [[Categoria:Morti in 1511]] h9c469r42tsinbhzz40t7mwcewckrfq Rinucciu della Rocca 0 9236 58882 2007-01-18T18:24:29Z 86.200.225.239 Redirecting to [[Rinucciu di la Rocca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Rinucciu di la Rocca]] l4bibgi0vv378trqxewdhkhiovj1zhl Template:IT-LOM 10 9237 335223 327757 2014-03-23T18:00:11Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:Blank.gif|link=]][[File:Regione-Lombardia-Stemma.svg|20px]][[File:Blank.gif|link=]] [[Lumbardia]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di regione taliana|LOM]] </noinclude> cvjwquox50fbsdm4s8tz6hg21qtnvq4 Template:IT-ABR 10 9238 335186 327756 2014-03-23T17:59:31Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:Blank.gif|link=]][[File:Regione-Abruzzo-Stemma.svg|20px]][[File:Blank.gif|link=]] [[Abruzzu]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di regione taliana|ABR]] </noinclude> m5bnrh75erw0z9muesgvl641t85ufvm Template:IT-BAS 10 9239 335193 327758 2014-03-23T17:59:40Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:Blank.gif|link=]][[File:Regione-Basilicata-Stemma.svg|20px]][[File:Blank.gif|link=]] [[Basilicata]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di regione taliana|BAS]] </noinclude> 7dx3cp0p8bb380anr3cvd1a14qvlgbj Template:IT-CAL 10 9240 335200 327760 2014-03-23T17:59:47Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:Blank.gif|link=]][[File:Coat of arms of Calabria.svg|20px]][[File:Blank.gif|link=]] [[Calabria]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di regione taliana|CAL]] </noinclude> cufwd3f47p54a4c045mzg172o0wocfa Template:IT-CAM 10 9241 335201 327094 2014-03-23T17:59:48Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:Blank.gif|link=]][[File:Regione-Campania-Stemma.svg|20px]][[File:Blank.gif|link=]] [[Campania]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di regione taliana|CAM]] </noinclude> chxk1sue85te0wlotzzw705b9x9elws Template:IT-EMR 10 9242 365765 335208 2020-03-18T20:30:46Z CommonsDelinker 173 Removing [[:c:File:Regione-Emilia-Romagna-Stemma.svg|Regione-Emilia-Romagna-Stemma.svg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Ellin Beltz|Ellin Beltz]] because: Copyright violation, see [[:c:Commons:Licensing|]]. wikitext text/x-wiki [[File:Blank.gif|link=]][[File:Blank.gif|link=]] [[Emilia è Romagna]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di regione taliana|EMR]] </noinclude> 2ztrtj8m4i7a7ly95xvsmrusdphh7ca Template:IT-FVG 10 9243 351510 335213 2015-08-04T08:59:42Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q7879151]] wikitext text/x-wiki [[File:Blank.gif|link=]][[File:Blank.gif|link=]] [[Friuli è Venezia Ghjulia]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di regione taliana|FVG]] </noinclude> dd655qv4wgzdcwsbuq5yjx1z5ddhu4w Template:IT-LAZ 10 9244 351511 335217 2015-08-04T08:59:52Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q6954728]] wikitext text/x-wiki [[File:Blank.gif|link=]][[File:Lazio Coat of Arms.svg|20px]][[File:Blank.gif|link=]] [[Laziu]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di regione taliana|LAZ]] </noinclude> 9wiel8tvl8kg0pg022frc5g4qhdlbou Template:IT-LIG 10 9245 335221 327076 2014-03-23T18:00:09Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:Blank.gif|link=]][[File:Coat of arms of Liguria.svg|20px]][[File:Blank.gif|link=]] [[Liguria]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di regione taliana|LIG]] </noinclude> c4evb5sj7knmc5a7uvsw5vg474yf29l Template:IT-MAR 10 9246 361542 335226 2019-01-18T01:01:06Z CommonsDelinker 173 Removing [[:c:File:Coat_of_arms_of_Marche.svg|Coat_of_arms_of_Marche.svg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Jcb|Jcb]] because: No [[:c:COM:Source|source]] since 10 January 2019. wikitext text/x-wiki [[File:Blank.gif|link=]][[File:Blank.gif|link=]] [[Marche]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di regione taliana|MAR]] </noinclude> 6bfndhiv09t1l1l5ry7vllzamjk58w4 Template:IT-MOL 10 9247 335231 327754 2014-03-23T18:00:19Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:Blank.gif|link=]][[File:Regione-Molise-Stemma.svg|20px]][[File:Blank.gif|link=]] [[Molise]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di regione taliana|MOL]] </noinclude> gg9l4jqy7eofjnpuss1y2kv2090wjlf Template:IT-PMN 10 9248 335241 327753 2014-03-23T18:00:30Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:Blank.gif|link=]][[File:Regione-Piemonte-Stemma.svg|20px]][[File:Blank.gif|link=]] [[Piemonte]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di regione taliana|PMN]] </noinclude> o0bd2cg9yuyihuyxco7g60s7y6iw5di Template:IT-PUG 10 9249 335244 327752 2014-03-23T18:00:33Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:Blank.gif|link=]][[File:Coat of Arms of Apulia.svg|20px]][[File:Blank.gif|link=]] [[Puglia]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di regione taliana|PUG]] </noinclude> ihhcv6sq812a4z9jwc8gvtwm4brx190 Template:IT-SAR 10 9250 351512 335251 2015-08-04T09:00:03Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q6868754]] wikitext text/x-wiki [[File:Blank.gif|link=]][[File:Sardegna-Stemma.svg|20px]][[File:Blank.gif|link=]] [[Sardegna]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di regione taliana|SAR]] </noinclude> lp9niemww6js2prtjknsi7kumpzbvgs Template:IT-SIC 10 9251 335253 327759 2014-03-23T18:00:44Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:Blank.gif|link=]][[File:Coat of arms of Sicily.svg|20px]][[File:Blank.gif|link=]] [[Sicilia]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di regione taliana|SIC]] </noinclude> iwi7ox79oweyu55kma0h4t76nxnhnxk Template:IT-TAA 10 9252 351513 335260 2015-08-04T09:00:12Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q6828001]] wikitext text/x-wiki [[File:Blank.gif|link=]][[File:Coat of arms of Trentino-South Tyrol.svg|20px]][[File:Blank.gif|link=]] [[Trentinu è Altu Adige]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di regione taliana|TAA]] </noinclude> jsbo2ogiad6uo91od2thslz5so9vrnf Template:IT-UMB 10 9253 335268 327751 2014-03-23T18:01:00Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:Blank.gif|link=]][[File:Regione-Umbria-Stemma.svg|20px]][[File:Blank.gif|link=]] [[Umbria]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di regione taliana|UMB]] </noinclude> ckjxoly8bmfpm7ygzsdqjtrislibice Template:IT-VAO 10 9254 351514 335270 2015-08-04T09:00:22Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q13422814]] wikitext text/x-wiki [[File:Blank.gif|link=]][[File:Valle d'Aosta-Stemma.svg|20px]][[File:Blank.gif|link=]] [[Valle d'Aosta]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di regione taliana|VAO]] </noinclude> f1ch37hcwhtihbr395hribm45a6vkhm Template:IT-VEN 10 9255 365089 351515 2019-11-17T11:56:44Z Jumpy01 11155 replaced image wikitext text/x-wiki [[File:Blank.gif|link=]][[File:Coat of Arms of Veneto.png|20px]][[File:Blank.gif|link=]] [[Venetu]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di regione taliana|VEN]] </noinclude> ojukuvt11ute5fz6g63u2fbe9ftur1m 11 aprili 0 9256 59093 2007-01-20T21:18:46Z 86.209.121.116 Redirecting to [[11 d'aprile]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[11 d'aprile]] osz3sp9eslcolwu8o5gyqyt5r337a8h Di quà da i monti 0 9257 377973 332262 2021-12-04T21:12:08Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki U '''''Di quà da i monti''''' hè a parte di a [[Corsica]] chì hè situata à u nordestu. Hè ancu chjamatu u [[Cismonte]]. U Di quà da i monti hè oppostu à u [[Di là da i monti]]. À u [[XVIesimu seculu]], ci era quattru divisione di l'isula: * u [[Di là da i monti]] * u [[Di quà da i monti]] * a Banda di drentu * a Banda di fora == Referenze == * [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire/RepertoireO.html Cronica di a Corsica: Ortelius Abraham] [[Categoria:Geugrafia di a Corsica]] [[Categoria:Storia di a Corsica]] tghm373i2lrleljl90epnbx5xbdu9qu Di là da i monti 0 9258 377974 332261 2021-12-04T21:17:24Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki U '''''Di là da i monti''''' hè a parti di a [[Corsica]] chì hè situata à u suduvestu. Hè ancu chjamatu u [[Pumonti]]. U Di là da i monti hè oppostu à u [[Di quà da i monti]]. À u [[XVIesimu seculu]], ci era quattru divisioni di l'isula: * u [[Di là da i monti]] * u [[Di quà da i monti]] * a Banda di drentu * a Banda di fora == Rifarenzi == * [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire/RepertoireO.html Cronica di a Corsica: Ortelius Abraham] [[Categoria:Geugrafia di a Corsica]] [[Categoria:Storia di a Corsica]] 34hfcpnogk49daxjfu801tbfxmt2z0e Voceru di una Zuccarelli 0 9259 335051 59402 2014-03-23T15:11:58Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U ''Voceru di una Zuccarelli'' per l'umicidiu di u babbu hè un voceru anticu di [[Corsica]]. Issu voceru hè mintuvatu in i ''Canti populari corsi'' di [[Salvatore Viale]] (1855). Una figliola canta per u so babbu assassinatu, chì si chjamava Matteiu. == U voceru == :Eiu partu da le Calanche :Circa quattr'ore di notte, :Mi ne falgu cù la deda :A circà per tutte l'orte :Per truvà lu lu mio babbu: :Ma li avianu datu morte. Scontra una persona à la ricerca d'un cadaveru è li dice: :Cullate vi ne più in sù :Chi truvarete a Matteiu; :Perchè questu hè lu miò babbu :È l'aghju da pienghje eiu. :Via, pigliate mi u scuzzale :La cazzola è lu martellu. :Nun ci vulete andà, babbu :À travaglià à San Marcellu?... :Tombu m'hanu, lu mio babbu :È feritu u mio fratellu. :Or circate mi e trisore :È quì prestu ne venite: :Vogliu tonde mi i capelli :Per tuppà li le ferite; :Chì di lu sangue di babbu :N'aghju carcu le mio dite. :Di lu vostru sangue, o babbu :Vogliu tinghje mi un mandile; :Lu mi vogliu mette à collu :Quandu averaghju oziu di ride. :Eiu collu per le Calanche :Falgu per la Santa Croce :Sempre chjamendu vi, babbu: :Rispundite mi una voce. :Mi l'hanu crucifissatu :Cum'è Ghjesù Cristu in croce. == Referenze == * [http://www.google.fr/books/pdf/Canti_popolari_corsi_con_note.pdf?vid=OCLC13642253&id=gPQfxZy9rBIC&output=pdf&sig=9MUv1ng62Dnn7YnfQR6MS1IM9-k Salvatore Viale, ''Canti popolari corsi'', 1855, Fabiani:Bastia] * [http://books.google.fr/books?vid=OCLC06977324&id=fntoNXxkTqoC&pg=PA1&lpg=PA1&dq=voceri A. L. A. Fée, Voceri, Canti pupulari di a Corsica, 1850, Derivaux] [[Categoria:Voceru]] bfc1j1nokby73b72rcx51fs5kunpre2 Voceru di una ghjovana veduva 0 9260 335052 60304 2014-03-23T15:11:59Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U ''Voceru di una ghjovana veduva'' (o [[Vociaru di una ghjovana veduva]]) per l'umicidiu di u maritu hè un voceru anticu di [[Corsica]]. Issu voceru hè mintuvatu in i ''Canti populari corsi'' di [[Salvatore Viale]] (1855). Una veduva canta per u so maritu assassinatu. == U voceru == :O caru di la surella, :Cosa vecu quì stamane? :Lu mio cervu pelibrunu :Lu mio falcu senza l'ale! :Vi vecu cù li me ochji :Vi toccu cù le mio mane; :O caru di la surella :Basgiu le vostre funtane. :Pussibile ch'ellu sia? :Non la credu mancu avà ne. :Lu mio marmaru piantatu :Lu vapore à mezu mare :Lu mio fattu à lu pinnellu :Ghjuntu quì da le cità ne! :Tantu vidi ch'è à Maria :Ella non pudia durà ne. :Lu mio scortu per fughji :Lu mio bravu per parà ne! :S'ellu si fusse truvatu :Cù le so arme à le mane :Non lasciava fà si tortu :Non l'avianu fattu male. :O più dolce di lu mele! :O più mansu di lu pane! :Paria Diu l'avesse fattu :O Maria, cù le so mane. :Quantu vi fecenu onore :Quandu cullaste à Livia! :Surtinu tutti i signori :Fecenu tanta allegria :La mattina di lu Vescu :Nun ci funu tante evvive. :S'ella l'avessi saputu :Vostra surella Maria!... :Perchè tuttu lu mio sangue :Per voi datu l'averia :E parsone quant'è mosche :Mandà quì eiu vulia :Eppoi mette mi à la testa :Vostra surella Maria. :Ghjunta sù la vostra porta :Voi cun mè trattaste male: :Non usciste mancu fora :À vulè mi scavalcà ne. :Ci sò entrata à trecce stese :O fratellu, in queste sale; :Eppoi ci aghju trovu à voi :Spanzatu cum' un maghjale. :È per me lu mio babbà :Quantu avia vulutu fanne :Da la cima di la pieve :Tesu avia lu cannuchjale; :E pò avia sceltu à voi :O pegnu particulare! :O altu quantu lu sole! :O largu quantu lu mare! :Bastava chì fuste statu :Man' di voi la medità ne. :Le richezze in questu locu :Fussin' elle state rare :È cun voi vostra surella :Ne fusse andata à zappare :Perchì nun avesse pientu :Fratellu, di questu male! :S'ella fussi per la robba :Per impegni o per dinari :O caru di la surella :Nun vi lasciavamu andari; :Perchì in sù ci era lu fiumi :Ed inghjò ci era lu mari. ''À a socera.'' :O Mamma, site la meia: :M'era infurmata di tuttu: :Era l'arburu frundutu :Era carcu d'ogni fruttu: :Ma per mè la sventurata :Nun ci hè statu altru ch'è luttu. :Eiu nun aghju fattu lettu :Nè impastatu mancu pane: :Eri sera ci sò entrata; :Devu andà mi ne stamane. :Cum'è mè la sventurata :Mai si ne possu truvà ne. :Stamattina mi sò messa :Tutta bisgiù, gioie è fiora :Ma mi l'aghju da levà, :Fratellu, s'appressa l'ora; :Aghju da pone mi indossu :La tinta di vitriola, :Fin' tantu ch'a vita dura :Vestita da capu à coda. :Fin' da mercuri mattina :Eiu v'aspettava quì ni :Sempre guardendu la strada :S'eiu vi vidia venini :Nun pensendu ch'è voi fuste :In bocca di l'assassini. :Ah chì mi l'avesse detta :La mattina di Natale :Quandu in chjesa di Levia :Voi muntaste cun babbà ne :Eppoi d'un occhjata sola :Voi ci vuleste cascà ne! :S'è nun vi fussi piaciuta, :Quantu ne daria stamane! :Bestemmià vogliu lu Rè :Maladì lu Tribunale! :Perchè lu disarmamentu :Nun l'avianu da fà ne; :Lu tempu di l'assassini :Appunt'è quistu d'avale! :Più temutu di lu focu :Più stimatu di lu mare! :S'ella avia le so arme :U me caru ùn t' avia male... :Ahi! ch'avà nun mi n'importa; :Fate pur' cum'è vi pare. :Ciò chì s'hè fattu in Tallanu :Nun l'hà fattu mai nissunu. :Perchè l'avete ammazzatu :Senz'er fattu male alcunu? :L'avete tombu innucente :Cum'è Cristu onniputente. == Ligami == * [http://books.google.fr/books?vid=OCLC06977324&id=fntoNXxkTqoC&pg=PA1&lpg=PA1&dq=voceri A. L. A. Fée, Voceri, Canti pupulari di a Corsica, 1850, Derivaux] {{c-supranu}} [[Categoria:Voceru]] 1xdm7imuslb6bjlt9gnc3nl4xnro4di Vociaru 0 9261 59153 2007-01-21T18:23:10Z Img 21 Redirecting to [[Voceru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Voceru]] ff4i059umnjo2k7hk9efhb88lomne5v Vera Chjesa di Ghjesù 0 9263 376905 353070 2021-09-08T22:09:31Z Jun Misugi 295 ligame wikitext text/x-wiki A '''Vera Chjesa di Ghjesù''' hè una [[chjesa]] independente chì hè stata stabulita à [[Beijing]] in [[China]] in u [[1917]]. A chjesa aderisce à a duttrina in u nome di Ghjesù (cum'è a Chjesa unita pentecostale internaziunale è l'Assemblea apustolica di a fede in Cristu Ghjesù). Hè stata una di e trè chjese non ufficiale esistente prima di l'avventu di u cumunismu in China in u 1949 è osserva u riposu di u Sabatu biblicu, u Shabbat. A chjesa pridicheghja l'insignamenti di u vangelu à tutti e nazione prima di a siconda vinuta di Ghjesù. In u 1967, hè stata istituita à [[Los Angeles]] l'Assemblea Internaziunale di a Vera Chjesa di Ghjesù. ==E cinque duttrine principale== '''U Spiritu Santu''': "riceve u [[Spiritu Santu]], pruvatu da u fattu di parlà in lingue, hè a garanzia di a nostra eredità di u regnu di i celi". </br> '''U Battezimu''': "U [[battezimu]] incù l'acqua "hè u sacramentu per a remissione di i piccati per a rigenerazione. U battezimu deve avvene in acqua currente è naturale, com'è u fiume, u mare, o a fonte. U Battista, chì dighjà hà ricivutu u battezimu di l'acqua è u Spiritu Santu, conduce u battezimu à nome di u Signore Ghjesù Cristu. è a persona chì riceve u battezimu deve esse cumplittamente immersa in acqua incù a testa inchjinata è a faccia à l'inghjò".</br> '''U lavamentu di i pedi''': "U sacramentu di u lavamentu di i pedi permette di sparte una parte incù u Signore Ghjesù. Inoltre serve per ricurdà custantamente d'avè l'amore, a santità, l'umiltà, u perdone è u sirviziu. Ogni persona chì t'hà ricivutu u battezimu di l'acqua deve fà lavà i so pedi à nome di Ghjesù Cristu. Lavà si mutualmente i [[pedi]] pò esse praticatu ogni volta ch'ellu hè apprupriatu".</br> '''A Santa Cumunione''': "A [[Santa Cumunione]] hè u sacramentu per cummimurà a morte di u Signore Ghjesù Cristu. Ci permette d'esse parte di u corpu è di u sangue di u Nostru Signore è d'esse in cumunione incù ellu in modu chì pudemu avè a vita eterna è esse risuscitati l'ultimu ghjornu. Stu sacramentu duverà tene si u più à spessu pussibile. Si duverà usà solu un pane azimu è u suchju di l'uva".</br> '''U Sabatu''': "U [[Sabatu]], settimu ghjornu di a sittimana, hè un ghjornu santu, benedettu è santificatu da Diu. Deve esse ossirvatu, in a grazia di u Signore, per cummimurà a criazione è a salvezza di Diu, incù a spiranza di u riposu eternu in a vita à vene."</br> Più tardi, in l'anni 1980 sò stati aghjunti altri punti à ste cinque duttrine principale, ghjunghjendu à a definizione di e deci cridenze di basa di a vera chjesa di u Ghjesù: *6. "[[Ghjesù Cristu]], a parolla chì s'hè trasfurmata in carne, mortu annantu à a croce per l'estinzione di i piccati, rinatu u terzu ghjornu è ascesu à u cele. Hè l'unicu salvatore di l'umanità, criatore di u cele è di a terra è unicu diu". *7. "A [[Bibbia|Santa Bibbia]], cumposta da u Vechju è da u [[Novu Testamentu|Novu Tistamentu]], hè inspirata da Diu, ed hè l'unica fonte scritta di rivelazione di a virità divina. Cuntene tutte e norme di cumpurtamentu à a quale deve confurmà si à chì vole campà da veru Cristianu". *8. "A salvezza s'ottene per grazia divina per via di a fede. I cridenti devinu fà affidamentu annantu à u Spiritu Santu per aspirà à a santità, onurà Diu, è amà u prossimu". *9. "A vera chjesa di Ghjesù, stabilita da u nostru signore Ghjesù Cristu, incù u spiritu santu durente u periodu 'di a piova pustiriore', sò a chjesa allinià ristabilita di u tempu apostolicu". *10. "A Siconda Vinuta di u Signore occurerà u Ghjornu di u Ghjudiziu Finale, quandu Ellu scenderà da u paradisu annantu à a terra per ghjudicà u mondu: i ghjusti averanu in ricumpensa a vita eterna, mentre i malvaghji è i peccatori seranu dannati per l'eternità". == Ligame == * [[File:ISO 639 Icon sdc.svg|39px]] [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdc/Vera_Geja_di_Ges%C3%B9 '''Liggì kisth'arthìcuru innantu a la Vikipedìa turritana''' - Leghje st'artìculu nant'à a Wikipedia sassarese] [[Category:Cristianisimu]] sddnh2p8qicmayunnv5bjc0xdvjthuf Nanna di Palleca 0 9264 376896 371215 2021-09-08T20:30:10Z Jun Misugi 295 liamu: Stà à senta wikitext text/x-wiki [[Image:Nanna di Palleca.jpg|right|200px]] A '''Nanna di Palleca''' hè una [[nanna]] di [[Corsica]]. Issa nanna hè tipica di u righjonu di u [[Taravu]]. [[Salvatore Viale]] è [[Niccolò Tommaseo]] ni facini minzioni in i so ''Canti pupulari corsi'' è ni svelani u testu. In u paesi di [[Palleca]], una minnana canta par addurmintà u so bisfigliolu. == A nanna == Eccu u testu di a nanna, incù una ortugrafia più muderna. :In Palleca di Pumonti :Un ziteddu s'addivaia :È la so cara mammona :Sempri à trinnichà du stava :Fendu li l'annannaredda :È stu fattu li prigaia. :Addurminteti vi o pegnu :Aligrezza di mammona :Ch'aghju da fà ni la cena :È da cusgia li [[pilonu|pilona]] :Da lu vostru babbareddu :È da i vostri fratiddoni. :Quandu sareti maiori :Currareti par li piani; :L'arbi turrarani fiori :L'oliu currarà à funtani; :Turrarà [[balsamu]] fini :Tutta l'acqua di lu mari. :Vi faremu lu [[ghjacchettu]] :Tuttu in rossu prufilatu :Cù li pennuli pinzi :È di bottuli scaccatu; :È un barrittonu pinzutu :Di trinnetta infiucchittatu. :Andareti à lu [[stazzali]] :Cù lu vosciu babbareddu; :Vi ni stareti in capanna :Calatu nantu un [[tineddu]]; :È vi sarà prisintatu :Un cuchjari di [[caghjatu]]. :Quandu sareti grandonu :Purtareti li voscii armi; :Ùn vi farani paura :Vultisgiori nè giandarmi; :È s'è vo seti inzirmitu :Sareti un fieru banditu. :Tutti li voscii antinati :Erani omini famosi; :Erani lesti è gagliardi :Sanguinarii è curaghjosi; :M'aviani sempri à l'apposta :Cutrachini è beddi cosi. :Cinqui di li più maneschi :Ni partini da [[Palleca]] :Ghjunti di notti in [[Aiacciu]] :Sbuttunoni una buttega :È prima ch'è fussi ghjornu :Funi sbrighi è di ritornu. :Ogni donna di la razza :Tredici anni nun francava :Parchì quiddu impartinenti :Chì la [[scuffia]] li tuccaia :S'eddu un li mittia l'[[aneddu]] :Dui sitimani ùn scampava. :À i ricconi è praputenti :Di [[Palleca]] è [[Ciamannaccia]] :S'ùn valia la distrezza :Li faciani li minacci; :Sicch'è aviani in cunclusioni :Tuttu à so dispusizioni. :Ma l'infamu di [[Murandi]] :Scurrunò la parintia; :L'arristò tutti in un ghjornu :È ni feci la stirpia; :È li latri pallichesi :L'aviani fattu la spia. :Quindici funi impiccati :Tutti quanti à meza piazza; :Omini di gran' valori :Lu fiori di la noscia razza; :Forsi saristi o Santonu :Par fà ni la vindicanza. == Da veda dinò == * a [[nanna di u Cuscionu]] == Rifarenzi == * [http://www.google.fr/books/pdf/Canti_popolari_corsi_con_note.pdf?vid=OCLC13642253&id=gPQfxZy9rBIC&output=pdf&sig=9MUv1ng62Dnn7YnfQR6MS1IM9-k Salvatore Viale, ''Canti popolari corsi'', 1855, Fabiani:Bastia] * [http://www.google.fr/books/pdf/Canti_popolari.pdf?vid=OCLC02206893&id=K3Inmxms5BMC&output=pdf&sig=aHaIFkOBjoRhx-z81bYdlQGaWHk N. Tommaseo, 1841, Canti popolari - Canti toscani, corsi, illirici, greci, Venezia] * [http://books.google.fr/books?vid=OCLC06977324&id=fntoNXxkTqoC&pg=PA1&lpg=PA1&dq=voceri A. L. A. Fée, Voceri, Canti pupulari di a Corsica, 1850, Derivaux] == Liami == * [https://www.youtube.com/watch?v=GTU0PybrwpM Stà à senta a canzona] [[Categoria:Nanna di Corsica]] nwyfr6x77zb285jqm9qr9us7kth5mnp Hooligan 0 9268 363656 332741 2019-09-30T05:51:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Un '''hooligan''' hè un omu chi sustene una squadra di pallò cù viulenza, minendu i sustenitori di l'altra squadra. L'hooliganisimu hè sopra tuttu sviluppatu in [[Ingliterra]].'''Hooligan''' un hè a sola categorìa di sustenitori chi fanu l'usu di a viulenza, ci sò l'[[Ultras]], l'[[Hools]], i [[Barra Bravas]]. L'origine di a parolla serebbe u cugnome d'un sbarazzinu irlandese di a capitale inglesa, [[Patrick Hooligan]]. Oghje l'hooligans anu purtatu a cultura [[casuals]]. == Storia == I storiani inglesi anu bè stughjatu u fattu, è u libru ''The roots of football hooliganism'' di u triò Eric Dunning, Patrick Murphy è John Williams, parla assai di u sughjettu è hè diventatu impurtante. Assai attivu nanz'à [[Prima Verra Mundiale]], l''''hooligan''' sò quasgi invisivule in u [[Trà-Duie-Verre]], mà riappariscenu dopu a u sicondu cunflittu mundiale. Diventa tra-attivu in l'[[anni 60]] è incuntrullèvule in l'[[anni 70]]. In u principiu di l'[[anni 80]], l'hooliganisimu scambia un poccu quandu a pulìtica entre in a mente di l''''hooligan'''. I partiti di [[diritta strema]] andavanu à arrulà i baraconi in i [[pub]] mà ghjè un paradossu parchì a mente di l''''hooligan''' hè di più anarchista chè fascista. In lu 1985, ci hè u [[dramu di u Heysel]] è ghjè u principiu di i prublema pà l''''hooligan''' è inpeghjuriscenu in 1989 cù a [[tragedìa di l'Hillsborough]] chi a da permette di fà una pulìtica di sicurezza pà luttà contra ssi sustenitori inzirmiti. == Hooliganisimu in u mondu == For dì l'[[Ingliterra]], l'hooliganisimu hè assai sviluppatu in i paesi germanichi è in [[Auropa di l'este]]. L'Allimagna, a Belgica è i Paesi-Bassi; dipò l'anni 80 sò tocchi da un'onda d'hooliganisimu cù l'apparizione di l''''hools'''. A [[Polonia]], l'[[Ungheria]], a [[Serbia]], a [[Grecia]], a [[Turchia]] sò dinò paesi chi anu ssu prublemu di sucietà. L'[[Argentina]], cù i '''Barra Bravas''', chi sumenanu u spaventu in i stadii. == Hooligans Famosi == Trà i gruppi i più viulenti d'Auropa, ci sò i ''Head Hunters'' di [[Chelsea]], l'''Inter City Firm'' di [[West Ham]], u ''S.C.F'' di [[Feyenoord]]. == Ligami Interni == * [[Football]] * [[ultras]] * [[hools]] * [[casuals]] * [[Hooligan Firm]] [[Categoria:Pallò]] 61901oekxl3yj4a31qyhiy1rmwoypab Piratu 0 9269 333923 324673 2014-03-23T14:49:24Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki A parolla piratu vene di u greccu ''Peirates'' chi vole dì "pruvà di" ò "fà u sforzu dì". Un piratu hè un omu chi face l'usu di piraterìa. A piraterìa, tanta vechja che a navigazione, hà cumme principiu l'attacca d'imbarcazione pà furà u sò carricamentu, ò u batellu sanu. Tuttavìa, i pirati un attaccanu micca cà i batelli mà facenu dinò l'attache di i porti. A poralla piratu hè suciata a l'azzione in mare senza tutela d'una nazione, di cuntrariu cù u [[corsariu]], capità d'imbarcazione private travagliendu pà una nazione. [[Categoria:Storia]] cisw05x52wq71ocip2mj79nw5gp2xcc Marrunaghju 0 9270 347520 59218 2015-07-02T13:16:31Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki U '''marrunaghju''' era u nome dattu quandu un [[schjavu]] scappava di prupietà di u sò maestru, in [[America]], in l'[[Antiglie]], ò in e [[Mascaregne]]. U schjavu chì scappava era chjamatu marronu. Omu prupone 2 etimulugìe pussivule pà sta parolla: *d'a parolla spagniola ''cimarròn'' "chi campa in e cime" *di l'[[Arawak]], avarebbe servutu à u principiu à indicà l'animali chì ritruvavanu a libertà. [[categoria:Cultura]] [[categoria:Società]] 4k6eb3o0ap797h6dg7v1fy4wn90lcai Template:IT-PA 10 9271 351516 335236 2015-08-04T09:00:43Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14396885]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Palermu|Palermu]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|PA]] </noinclude> ioy8gaw7alhjxojz94uklhjcxtq2igk Voceru di a mamma d'un banditu 0 9272 335050 219863 2014-03-23T15:11:57Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki == U voceru == :O Lucia la capivana :È di pocu sentimentu; :Ancu contru à lu to sangue :Ordi tantu tradimentu? :Lu mandasti à la campagna :Cun assediu è patimentu. :Quand'eu ti vidia piglià ne :La to zucca è lu pilone :La terzetta è lu fucile :Mi sentia ghjaccià lu [[core]]. :O Savè, caru di mamma :È nun crepu di dulore! :È lu nome di Lucia :Lu pudiamu chjamà :O Savè, caru di mamma :Lu pudiamu inquatrà. :Ella à tè levò lu fiatu :È à mè m'aiuta à invechjà. :O caru di la to mamma :Lu to babbu hè à collu tortu; :Rizza ti, lu me figliolu :È dà li qualche cunfortu... :Ah ! ch'io pienghju li to panni :È nun vedu lu to voltu. :Ti teniamu lu frenu :Perché tù nun fessi male; :Perch'aviamu la speranza :Di pudè ti liberà ne; :Ma e to paci, u mio figliolu, :Cuminciaranu eri mane. :O Savé, lu mio figliolu, :Eu ti vogliu dà un cunsigliu: :Pensu à te, caru di mamma :Dund'è passu, è dund'è eu pigliu :Diventàtu hè lu mio core :Cum' un grombulu di migliu. :O Savé, caru di mamma :Tù di nimu ùn ti fidà. :Finghjerebbenu d'amà ti :Ti putrebbenu ingannà; :Ancu l'altri ti faranu :Cum'è lu to ziu Don Ghjà. ''Entre una vicina è a mamma, salutendu la, li dice'': :Benvenuta in signuria :Voi, o signora Jacinta! :La causa di u mio figliolu :Istamane l'emu vinta; :È di tamanta famiglia :Oghje la candela hè spinta. ''Parlendu à l'assistenza'': :Eu à voi altre, Signore :Vi chjedu à tutte licenza :Vogliu scende à San Ghjuvanni :Chì ci aghju la mio speranza. :O Savè, caru di mamma :T'aghju da bramà abbastanza. :La to mamma scunsulata :T'hà nutritu, t'hà ingrandatu :Eri da le to ferite :Lu so sangue s'hà suchjatu: :Quest'hè u ben ch'è duvia avè :Da u so figliu tantu amatu. ''Quì interrompe una cugina di u defuntu'': :Mi tengu maravigliata :Ch'eu nun volti di cerbellu :Perchì vecu li nemici :Quì da nantu lu purtellu: :Nun ti vogliu pienghje cuginu; :Vogliu pienghje ti fratellu! ''Prosegue la Mamma'': :Dissi: o cumpare Taddeu :Fate voi quel' chì pudete; :Si ben ch'ellu abbia mancatu :Voi le compatiscerete :Quantu meritu da Diu :O cumpà, chì n'averete! :Rispose lu miò cumpare: :Eu feraghju quantu possu :Sò di li Paganellacci; :Persuade eu nun li possu. :Hanu a volpe in l'ascella :Cù lu so mantellu addossu. :Lu sapianu li Bunelli :Lu sapianu li Marcucci. :Si l'avianu capita :Ci vuliamu falà tutti :Carchi di munizione :È di polvera è cartucci. :Oh lu mio cane di posta! :Oh lu mio fieru leone! :Nun seria firmatu à quattru :S'ellu avia munizione: :L'averia lampatu in terra :À Taddeu lu gran latrone. :Duv'é lu mio curaghjosu? :Lu mio campione duv'hè? :Benchè tù fussi zitellu :Si battutu quant'è trè. :Quandu nun pudesti più ne :Ti tumbasti da per tè. :Per avè traditu à tè :Ci serà croce d'onore... :O Savè, lu mio figliolu :Mi sentu crepà lu core! :Mi so tumbata di piantu; :Ma tantu nun possu more! == Referenze == * [http://www.google.fr/books/pdf/Canti_popolari_corsi_con_note.pdf?vid=OCLC13642253&id=gPQfxZy9rBIC&output=pdf&sig=9MUv1ng62Dnn7YnfQR6MS1IM9-k Salvatore Viale, ''Canti popolari corsi'', 1855, Fabiani:Bastia] [[Categoria:Voceru]] cqsit6337xglxxf7a6ho0z0cubp56w8 Template:IT-LI 10 9273 351517 335220 2015-08-04T09:00:52Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346166]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Livornu|Livornu]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|LI]] </noinclude> gy2kpkc2vcrsfzd3uy9qy3l02mcd438 Vociaru di una ghjuvanetta di Tassu 0 9274 372192 335062 2021-02-14T23:09:41Z Thadh 16787 wikitext text/x-wiki U '''Vociaru di una ghjuvanetta di Tassu''' (o [[Voceru di una ghjuvanetta di Tassu]]) hè un [[vociaru]] di Corsica. Una ghuvanetta, di u paesi di [[Tassu (communa)|Tassu]], piegni u so frateddu, chì si n'hè mortu luntanu da u so paesi. A causa di a so morti hè u fretu, duranti un inguernu moltu duru. U frateddu, fà chi, era maestru di scola. == U voceru == :Quandu ghjunsi la nuvedda :Chì par nostra mala sorti :O caru di la suredda :Ti dicia speditu a morti :Ghjà la [[nevi]] à la muntagna :Chjusu avia tutti li porti. :La suredda appassiunata :Nun pò mora di dulori: :Nun ti hà pudutu abbraccià :È si senti andà lu cori; :Scatinossi ancu stamani :Quist' invernu traditori. :È nun pudia almenu :Essa mortu à u to paesi :In bracciu à la to suredda? :Oh morti cusì scurtesi! :Tù l'onori di la pievi :Rispettu di li parenti :Sempri arrubavi lu [[cori]] :Di l'amichi è cunnuscenti. :Quista mani u me frateddu :Ci lasci tutti scuntenti. :Parchì stai cusì mutu :D'arricà ci dispiaceri? :Leva ti, lu me frateddu :Adempi à lu to duveri: :Nun ti mancani sprissioni :Lu me degnu [[cavaglieri]]. :Lu me fiori di primavera :Chì spuntava à la campagna :Lu fiori di li zitiddoni :Ch'adurnavi la muntagna :Di la to morti, o frateddu :Lu paesi hè tuttu in lagna. :Quiddu ghjornu chì spirasti :Adunisti i to sculari: :Andu allora l'ammunisti :Cù li to cunsigli rari: :Par la via di u Paradisu :Li sapisti indirizzàri. :Qual' sarà stata la frebba :Chì hà truncatu la to vita? :O caru di la suredda :La me [[amandula]] fiurita :Lu me impastatu di [[meli]] :Fattu cù la [[calamita]]. :T'avia fattu la natura :À lu tornu, à lu pinneddu; :È la latra di la morti :Ti pigliò cusì ziteddu. :Nun ci era coppia sì cara :Com'è eiu è lu me frateddu. :Ghjenti di quistu paesi :Or prigheti quì di cori :Par lu me caru frateddu :Par ch'à tutti stava à cori :Ch'eddu godi in l'altra vita :Cù li santi è lu signori. == Rifarenzi == * [http://www.google.fr/books/pdf/Canti_popolari_corsi_con_note.pdf?vid=OCLC13642253&id=gPQfxZy9rBIC&output=pdf&sig=9MUv1ng62Dnn7YnfQR6MS1IM9-k Salvatore Viale, ''Canti popolari corsi'', 1855, Fabiani: Bastia] * [http://books.google.fr/books?vid=OCLC06977324&id=fntoNXxkTqoC&pg=PA1&lpg=PA1&dq=voceri A. L. A. Fée, Voceri, Canti pupulari di a Corsica, 1850, Derivaux] [[Categoria:Voceru]] 39w5wjumv8ezzkgxg3t78n57u11fs74 Voceru di una ghjuvanetta di Tassu 0 9275 59377 2007-01-25T16:57:37Z 81.251.123.238 Redirecting to [[Vociaru di una ghjuvanetta di Tassu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vociaru di una ghjuvanetta di Tassu]] fcxq0ftd7kkgujt24bwbq5v7uaq214h Pub 0 9277 372774 372773 2021-05-11T07:02:47Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki Un '''pub''' (/ˈpʌb/; nome inglese d'urighjine irlandese chì vene di a spressione ''public house'', /ˈpʌblɪk haʊs/) hè un loccu induva si riunnisce a ghjente chi si trova in numaru impurtante in [[Ingliterra]], [[Galles]], [[Scozia]] è [[Irlanda]], mà sè spurtatu in altri paesi. Ssu loccu face partita piena in a sucietà è ghjè un usu d'andà a u pub pà beie una bierra cù i sò amichi. == Storia == L'[[Ale]], bierra a [[fermantazione alta]], hè pruduta a partesi di l'antichità è, cù a ghjunta di i [[Rumani]], chi custruiscenu e vie, appariscenu l'ustarie chi servìanu u loghju è a bierra à i viaghjatori. Dopu, a pruduzione di a bierra si sviluppa è si specialisa ciò chi permette a spanzione di i primi pub. Una spanzione tantu forte chi, in [[965]], u rè deve fà una lege chi interdisce d'avè più d'un pub pà paesi. In [[1393]], a causa di a difficultà a truvà un pub in cità, u rè [[Ricardu II]] damanda l'ubligazione pà tutti i pub di mette un insegna davanti. A spanzione culuniale di u [[Regnu Unitu]] si face cù i pub, è si trovanu assai pub in l'anziane culunìe inglese. == L'ambiente == I pub sò sopra tuttu lochi pà arritruvassi trà amichi in giru a una bierra pà parlà ò fà a festa. I pub sò dinò QG di l'[[hooligan]], chì nanzu a e partite, beienu assais bierre pà esse prontu a l'azzuffu contra sustenitori di l'altra squadra. [[Categoria:Cucina]] rbp1b8bqgh5yqb1w4nenhsfck8onnva Guglielmu Guglielmi 0 9278 365272 364125 2019-12-16T19:18:49Z 2A01:CB1C:D38:EE00:554A:ABF0:A3ED:2797 /* Biografia */Correction wikitext text/x-wiki '''Guglielmu Guglielmi''' ([[1644]]-[[1728]]) hè statu un scrivanu di [[Corsica]]. Fù unu di i primi autori chì anu adupratu a lingua corsa scritta. ==Biografia== Guglielmu Guglielmi hè natu in E Piazzole d'[[Orezza]] in u [[1644]]. I scritti è e puesie di prete Guglielmi sò firmati in a mimoria culletttiva. Ci conta Geniu Gherardi ch'ellu hè firmatu u siguente pruverbiu in E Piazzole:{{Citazione|In E Piazzole ci era un prete :Chì scrivia quant'è dece :Camperà a so rinumata :Finchì Orezza ùn hè interrata.}} Guglielmu Guglielmi morse in u [[1728]]. Fù sipellitu in l'arca di a chjesa di a Nunziata in E Piazzole.<ref>Gherardi (2015).</ref> == Opere == ===Puesia=== * ''[[Ottave giocose]]'': in i ''Canti populari corsi'' ([[1855]]) di [[Salvatore Viale]], pagine 58-74 * ''Terzine corse'' * ''Poesie scelte'': publicate in Bastia in u 1852 ==Note== <references/> ==Bibliugrafia== * Ghjacumu Fusina, ''Guglielmu Guglielmi'', in Serpentini, Antone Lurenzu (dir.), ''Dizziunariu storicu di a Corsica'', Albiana, 2006 * Geniu Gherardi, "Guglielmo Guglielmi (1644-1728). Annunziu è nascita di una lingua literaria. Prifaziu di Ghjacumu Fusina", Corti, Centru culturale univrsitariu, 1995, 163 pagine. * [http://m3c.univ-corse.fr/omeka/items/show/879 Geniu Gherardi, "Guglielmo Guglielmi'', Mediateca Culturale di a Corsica è di i Corsi, cunsultatu u 6 ghjugnu di u 2015] * [http://www.google.fr/books/pdf/Canti_popolari_corsi_con_note.pdf?vid=OCLC13642253&id=gPQfxZy9rBIC&output=pdf&sig=9MUv1ng62Dnn7YnfQR6MS1IM9-k Salvatore Viale, ''Canti popolari corsi'', 1855, Fabiani:Bastia] == Ligami == * [http://www.anazione.com/guglielmu.htm Ghjuvan' Guidu Talamoni, ''Guglielmu Guglielmi'', A Nazione, 2008] {{Scrivanu in lingua corsa}} [[Categoria:Scrivanu in lingua corsa]] [[Categoria:Littiratura]] 37ceujtndboe86m4xlkzmvbgdntfnhw Altore (spezia) 0 9280 373842 368348 2021-06-02T09:51:01Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'altore'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Goshawkfem55.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Accipiter gentilis</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordine | ''[[Falconiformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Accipitridae]]'' |----- | Generu | ''[[Accipiter]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Accipiter gentilis''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Goshawkmale66.jpg|250px]] |----- |} [[File:Accipiter gentilis - Northern Goshawk XC428983.mp3|miniatura]] [[File:Accipiter gentilis MHNT.ZOO.2010.11.84.2.jpg|thumb| ''Accipiter gentilis'']] L' '''altore''' (o [[astore (spezia)|astore]] o [[altori (spezia)|altori]]) (''[[Accipiter gentilis]]'') hè un acellu chì faci partita di a famiglia di l'[[Accipitridae]]. Esistenu parechje sottuspezie d'altore: * Accipiter gentilis albidus * Accipiter gentilis apache * [[Accipiter gentilis arrigonii]] (Kleinschmidt) * Accipiter gentilis buteoides * Accipiter gentilis fujiyamae * Accipiter gentilis gentilis (Linnaeus) * Accipiter gentilis laingi * Accipiter gentilis marginatus == In Corsica == Ci hè una sottuspezia d'altore chì hè endemica di a [[Corsica]] è di a [[Sardegna]]: [[Accipiter gentilis arrigonii]]. == Referenze == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/lesoiseaux.html L'acelli - Les oiseaux, Ghjuvan Petru Battestini, [[Adecec]], 1982] [[Categoria:Accipitridae]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] kjqy10k1qdhcnh2nf8gjlw70l1qjslv Altore 0 9281 324676 218338 2013-03-08T22:08:57Z Addbot 7246 [[M:User:Addbot|Bot:]] Migrating 2 interwiki links, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q2873051]] [[M:User:Addbot/WDS|(translate me)]] wikitext text/x-wiki {{disambig}} * l'[[Altore (spezia)|Altore]]: a spezia [[Accipiter gentilis]] * l'[[Altore (sottuspezia)|Altore]]: a sottuspezia [[Accipiter gentilis arrigonii]] * l'[[Altore barbutu]]: a spezia [[Gypaetus barbatus]] 59bcylx8sn4rsyammwf6cwk8puahymx Accipiter gentilis 0 9282 59761 59760 2007-01-26T20:15:08Z 86.194.110.112 Redirecting to [[Altore (spezia)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Altore (spezia)]] r6jpqmydwwu93xv0wgdlou8389tbq2n Altori (spezia) 0 9283 59762 2007-01-26T20:15:33Z 86.194.110.112 Redirecting to [[Altore (spezia)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Altore (spezia)]] r6jpqmydwwu93xv0wgdlou8389tbq2n Astore (spezia) 0 9284 59767 2007-01-26T20:24:11Z 86.194.110.112 Redirecting to [[Altore (spezia)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Altore (spezia)]] r6jpqmydwwu93xv0wgdlou8389tbq2n Corbu 0 9285 373802 371216 2021-06-02T09:38:03Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U corbu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Corvus corax (Pcb21).jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Corvus corax</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordini | ''[[Passeriformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Corvidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Corvus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Pyrrhocorax graculus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Corvus corax along road.JPG|250px]] |----- |} U '''corbu''' (''[[Corvus corax]]'') hè un aceddu chì faci partita di a famiglia di i [[Corvidae]]. Hè neru neru è ancu u [[bizzicu]] hè scuru. Pesa sin'à 1,5 kg, par una lunghezza di circa 60 cm. L'apartura di l'[[ala|ali]] và da 1 à 1,5 metri. L'adulti formani coppii stabuli, chì si riproducini da [[frivaghju]] à [[maghju]]. A femina sponi da 4 à 6 ova l'annu, tutti in una cuvata. U corbu hè difficiuli da avvicinà, ma pò essa ussirvatu in picculi bandi o in coppiu, in i loca salvatichi o in i furesti. == In Corsica == U corbu hè prisenti in [[Corsica]]. == Citazioni == U corbu hè mintuvatu à spessu in a cultura è in a litteratura corsa. Par asempiu: * in u pruverbiu: ''U corbu dici chi u più beddu piulaconu hè u soiu.'' * in u pruverbiu: ''Corbi cù corbi ùn si cacciani l'ochji.'' * in a sprissioni: ''Aghju addivatu i corba par caccià mi l'ochja.'' * in a sprissioni: ''Ùn vedi mancu u corbu in u latti !'' (si dici dinò: ''Ùn vedi mancu a [[mosca]] in u latti !'' * in a sprissioni: ''fà u viaghju di u corbu'', chì significheghja: fà un viaghju par nudda * in a sprissioni: ''fà a caccia pa i corba'', chì vol dì: fà a caccia par nudda * in a puisia ''U ciocciu è u corbu'' di [[Carulu Giovoni]]: :''À fà di ghjornu, quandu a notte si n'andava'' :''Capulendu a luna, u sole s'annunciava'' :''In un' oscura furesta'' :''S'infattonu testa à testa'' :''Dui acelli di preda o di malincunia:'' :''Apria l'ochji u corbu è lu ciocciu i chjudia.'' == Gallaria d'imagini == <gallery> Corvus corax jouveniles.jpeg Corvus corax tingitanus MHNT 232 HdB Djebel Messaad Algerie.jpg Corvus_corax_1_(Marek_Szczepanek).jpg Corvus_corax_2_(Marek_Szczepanek).jpg Buberel blackbird over prey.jpg </gallery> == Rifarenzi == * Papi, Arnestu, [http://ernestpapi.free.fr/Animali.htm], ''Pruverbii, detti è sprissioni di Corsica è d'altrò: Animali citati in i pruverbii'' * Thibault, Jean-Claude, Acelli di Corsica - Les oiseaux de Corse, 1983, PRNC (in francesu) == Da veda dinò == * a [[chjaccula]] * [[aceddi di Corsica]] [[Categoria:Corvidae]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] 7joypwp56pjyxex1ey2mdho9qusu3l4 Civetta 0 9286 377839 373910 2021-11-16T07:02:33Z Ercé 6825 /* Ripruduzioni */ file wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A civetta'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Athene_noctua.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Athene noctua</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordini | ''[[Strigiformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Tytonidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Athene]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Athene noctua''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Athene_noctua_(portrait).jpg|250px]] |----- |} A '''Civetta''' (''[[Athene noctua]]'') hè un aceddu nutturnu chì faci partita di a famiglia di i [[Strigidae]]. A civetta hè longa circa 21-23 cm, hà un'apartura alari di 53-59 cm è un pesu chì varieghja da 100 à pocu più di 200 grammi. Hà formi tozzi, u capu largu è sciacciatu senza i tipichi ciuffi auricolari di u [[gufu]] cumunu, ochji giaddi è zampi longhi parzialamenti rivistiti di seti. A parti supiriori hè grisgiu-brunu machjata di biancu mentri in quidda infiriori hè privalenti u biancu, machjatu di brunu. A civetta si trova in tuttu l'Emisferu nordu, in [[Auropa]], [[Asia]] è Africa di u nordu. In Corsica è in Sardegna hè un aceddu chì hè prisenti. Hè diffusu dinò in guasi tutta a penisula taliana fora di nantu à l'Alpi. I so ambienti priferiti sò in i vicinanzi di l'abitati civili, induva ci hè prisenza umana, in ariali cuddinari. Scansa i zoni oltri i 1000 m di altitudina postu ch'è a nevi limiteghja furtamenti i so fonti di cibu. ==Biulugia== Aceddu nutturnu par antunumasia, a civetta in rialità pò essa attiva ancu in u tardu dopu meziornu è di prima matina, ma hè moltu vigilenti ancu in u restu di a ghjurnata. === Boci === I civetti ani un ampiu repertoriu vucali. U masciu emetti un malinconicu "hu-u-ou" ripetutu à intarvalli variabili, dopu à 3-4 sicondi. Calchì volta, parò, i civette emettini versi striduli è fastidiosi com'è autudifesa. === Cibu è alimantazioni === A civetta hè carnivora. Com'è tutti i [[Strigiformi]], hè capaci à ingodda i predi intreii. Si ciba di picculi vertebrati è di grossi insetti. === Ripruduzioni === [[File:Athene noctua vidalii MHNT.ZOO.2010.11.156.1.jpg|thumb|''Athene noctua vidalii'']] Nidificheghja trà marzu è ghjugnu. A femina poni 2-5 ova bianchi in picculi cavità trà i rocci, in l'arburi, in i mura di vechji edifizii, in tani abbandunati di mammiferi di media taglia è dopu i cova par circa 4 sittimani. In quiddu periodu hè aiutata da u masciu in a caccia. Dopu à un mesi o pocu più i piulacona lasciani u nidu ma sò cumplittamenti indipindenti solu à 2-3 mesa di vita. == Sistematica == [[File:Athene noctua ab.JPG|left|thumb|200px|Gruppu di civetti]] Si cunnosci 19 sottuspezii di civetta: {|cellpadding=4 |valign="top"| * ''[[Athene noctua bactriana|A.&nbsp;n.&nbsp;bactriana]]'' * ''[[Athene noctua cantabriensis|A.&nbsp;n.&nbsp;cantabriensis]]'' * ''[[Athene noctua daciae|A.&nbsp;n.&nbsp;daciae]]'' * ''[[Athene noctua glaux|A.&nbsp;n.&nbsp;glaux]]'' * ''[[Athene noctua grueni|A.&nbsp;n.&nbsp;grueni]]'' * ''[[Athene noctua impasta|A.&nbsp;n.&nbsp;impasta]]'' * ''[[Athene noctua indigena|A.&nbsp;n.&nbsp;indigena]]'' * ''[[Athene noctua lilith|A.&nbsp;n.&nbsp;lilith]]'' * ''[[Athene noctua ludlowi|A.&nbsp;n.&nbsp;ludlowi]]'' * ''[[Athene noctua noctua|A.&nbsp;n.&nbsp;noctua]]'' |valign="top"| * ''[[Athene noctua orientalis|A.&nbsp;n.&nbsp;orientalis]]'' * ''[[Athene noctua plumipes|A.&nbsp;n.&nbsp;plumipes]]'' * ''[[Athene noctua saharae|A.&nbsp;n.&nbsp;saharae]]'' * ''[[Athene noctua salentina|A.&nbsp;n.&nbsp;salentina]]'' * ''[[Athene noctua sarda|A.&nbsp;n.&nbsp;sarda]]'' * ''[[Athene noctua solitudinis|A.&nbsp;n.&nbsp;solitudinis]]'' * ''[[Athene noctua somaliensis|A.&nbsp;n.&nbsp;somaliensis]]'' * ''[[Athene noctua spilogastra|A.&nbsp;n.&nbsp;spilogastra]]'' * ''[[Athene noctua vidalii|A.&nbsp;n.&nbsp;vidalii]]'' |} == In Corsica == A civetta hè prisenti in [[Corsica]] ma piuttostu schersa (Mastrorilli 2001). == Citazioni == Accadi chì a civetta fussi mintuvata in a litteratura è u cantu corsu. Par asempiu: * in i ''Canti d'aceddi'' di [[Monsignori Di La Fuata]]: :''Ziazì fà la [[civetta]]'' :''[[Codizennula]] vizzetta.'' == Rifarenzi == * Thibault, Jean-Claude, ''Acelli di Corsica - Les oiseaux de Corse'', 1983, PRNC (in francesu) * [http://www.gruppoitalianocivette.it/nuovo/articoli/Seconda%20nidificazione%20in%20Corsica.pdf Mastrorilli M., 2001, ''Seconda nidificazione di Civetta Athene noctua'', in Corsica. Riv. Ital. Orn. 70:89-91.] * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" * {{IUCN|summ=143286|autore=BirdLife International 2004}} == Da veda dinò == * u [[ciocciu]] * u [[malaceddu]] * [[aceddi di Corsica]] [[Categoria:Strigidae]] pnya7aicuct5x4n6aj7igyta9j8356u Athene noctua 0 9287 59854 2007-01-27T17:23:52Z 86.209.120.133 Redirecting to [[Civetta]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Civetta]] aiftxz3ffln66oq6vv7ev4qxsy9ql8a Voceru per Caninu 0 9289 363377 335911 2019-09-15T02:25:12Z 2A01:E35:2EAB:C30:9946:6143:6C4E:DC7A wikitext text/x-wiki U '''Voceru per Caninu''' hè un [[voceru]] di [[Corsica]]. Hè uriginariu di u [[Fiumorbu]]. Una surella piegne u so fratellu, banditu, chì hè statu tombu cun i soii (8 patriotti). Saria statu dinunciatu da unu di i so cumpagni ch fù arristatu poi liberatu subitu. == U voceru == :Eu vurria ch'è la me voci :Fussi tamant'é lu tonu :ch'ella franchessi le foce :di san Petru e Vizzavona :Per chi soni in ogni locu :Le gran' prove di Gallonu. :Tutti à lu [[Lugu di Nazza]] :Tutti s'eranu aduniti :inCun la barbara razza :Li sullati è li banditi :cun a timpesta d'ari mani : Tutti insemi son' partiti. :Sonu subitu partiti : tutti i [[lupu|lupi]] cun l'[[agneddu|agneddi]] : e marchjavanu adduniti :À lu son' di [[cialamella|cialambeddi]] ; :quandu ghjunsenu in la sarra : ti taglionu i garganeddi :<nowiki>:</nowiki> : :Quandu n'intesi li brioni :M'affaccai à lu purteddu :dumandendu chì nova ci hè ? :Hannu tombu u to frateddu : :L'anu presu in la sarra ; :N'hanu fattu lu maceddu. :Nun ti valse lu curragju : nun ti valse la sciuppetta :Nun ti valse lu [[pugnali]] :Nun ti valse la terzetta ; :Nun fi valse ingermatura :Nè orazione binadetta. :À guardà le to ferite :Mi s'accresci lu dulori. :Perchè più nun mi rispondi ? :Forse ti manca lu cori ? :Cani cor di la suredda :hai cambiatu di culori. :Lu me largu di spaddera ! :Lu me minutu di vita ! :Cume tè ni nun ci n'era :Parii una mazza flurita. :solu u pinsere di te :or sustene la mio vita :À lu paese di Nazza :ci vogliu piantà un prunu :Perchè di la nostra razza :Ùn ci passi più nisunu : :Perchè ùn funu nè dui ne tre :Ma cinqu' omini contr'unu. :À lu ped' di stu puddonu :vogliu piantà lu me lettu :Parchi quì u me frateddonu :Ti tironu à mezu pettu. :Vogliu lacà lu bunetru :Vogliu armà schioppu è [[stilettu]] :Vogliu cinghje la [[carchera]] :Vogliu cinghje la tarzetta. :Cani cor' di la suredda :Vogliu fà la tò [[vindetta]]. == Referenze == * [http://www.google.fr/books/pdf/Canti_popolari_corsi_con_note.pdf?vid=OCLC13642253&id=gPQfxZy9rBIC&output=pdf&sig=9MUv1ng62Dnn7YnfQR6MS1IM9-k Salvatore Viale, ''Canti popolari corsi'', 1855, Fabiani:Bastia] * [http://books.google.fr/books?vid=OCLC06977324&id=fntoNXxkTqoC&pg=PA1&lpg=PA1&dq=voceri A. L. A. Fée, Voceri, Canti pupulari di a Corsica, 1850, Derivaux] [[Categoria:Voceru]] ka3q8nbz6bg1d22m6igox5c6bi6hfvi Stanislao Konarski 0 9291 376468 346220 2021-08-30T11:12:50Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[Image:Anonymous_Stanisław_Konarski.jpg|200px|right|thumb|Stanislau Konarski]] '''Stanislau Konarski''' (in [[Polonia|polaccu]]: '''Stanisław Konarski'''; u nome reale: '''Hieronim Franciszek Konarski'''; natu u [[30 settembre]] [[1700]] à Żarczyce; mortu [[3 agostu]] [[1773]] in [[Varsavia]], [[Polonia]]). == Biugrafia == Era un pedagogu polaccu, un riformatore educativu, un scrittore [[pulitica|politicu]], un [[puesie|poeta]], un drammaturgu, un monacu di Piari ([[Scolopi]]) è u precursore principale di l'[[Illuminismu]] in [[Polonia]]. [[Image:Medal Sampere auso.jpg|thumb|left|200px|Medaglia di 1765 incù u ritrattu di Stanislau Konarski è a scrizzione latina: ''Sapere auso''.]] Konarski studiò 1725-27 in u [[Collegium Nazarenum]] à [[Roma]], induve diventò un'insegnante di [[retorica]]. Fece dopu un viaghju à traversu a [[Francia]], a [[Germania]] è l'[[Austria]] per rinfurzà a so educazione. In u [[1730]], riturnò in Polonia è cominciò un travagliu annantu à una edizione nova di a leghje [[Polonia|polacca]] (''Volumina legum''). À parte da u [[1736]] Konarski insegnò à u [[Collegium Resoviense]] in [[Rzeszów]] è in u [[1740]] fundò u [[Collegium Nobilium]], una scola d'elite di Varsovia per i figli di a nobiltà minore ("szlachta"). Dopu, riformò l'educazione di Piari in [[Polonia]], conformemente à u so programma educativu (''Ordinationes Visitationis Apostolicae...'', [[1755]]). E so riforme diventonu un puntu importante in a lotta di u XVIII seculu per modernizà u sistema educativu polaccu. À l'iniziu, Konarski fù associatu politicamente incù u rè [[Stanislau Leszczynski]]. Più tardi, incù a "Famiglia" di Czartoryski ed u rè [[Stanislau Augustu Poniatowski]] participendu à i famosi "pranzi di giovedì". Stanislau Augustu Poniatowski volse chì una medaglia fusse creata in l'onore di Konarski, incù u so ritrattu è a scrizzione latina ''Sapere auso''. [[Categoria:Filosofu|Konarski]] [[Categoria:Biugrafia]] sxqmpttviy5tk2hyf4ap2ja0quyt927 Vociaru d'una talavesa 0 9295 335058 95000 2014-03-23T15:12:05Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U ''vociaru d'una talavesa'' (o [[voceru d'una talavese]]) hè un [[vociaru]] di [[Corsica]]. Issu vociaru hè mintuvatu in i ''Canti populari di Corsica'' di [[Niculò Tommaseo]] è in i ''Canti populari corsi'' di [[Salvatore Viale]]. Una donna di a pievi di [[Talavu]] piegni u sa maritu, chì era vaccaghju (ma era dinò picuraghju, postu chì si faci ancu minzioni di i pecuri) ed hè statu tombu in piaghja da una di i so bestii. == U vociaru == :Fù la piaghja la so morti :Duva stani li currachji :Oh crudeli, oh iniqua sorti :Par Francescu di li vacchi ! :La corcia comu faraghju :À stà sola in quisti machji ? :Isfurcà vogliu lu palu :Quiddu di setti furcona :Ch'ùn ci s'appendi più zaniu :Nè cappucciu nè [[pilonu|pilona]] ; :È taglià vogliu la coda :À Cimoscu ed à Falconi. :Dì dì dih ! par mè sò lutti :Fati un gridu univirsali :Frateddi è sureddi tutti; :Ùn hè statu pocu mali. :Mortu hè u capu di a famiglia :Oh la me sorti fatali ! ''U defuntu sipidditu, a veduva volta à a so capanna è discrivi l'intarramentu à a famiglia ed à i vicini:'' :Quandu lu posini in bara :È u cuddoni à li Prunelli :Piensini par doglia amara :Li pecuri cù l'agneddi; :È l'[[eghju|eghji]] di lu [[sarconu]] :Bè bè bè faciani anch'eddi. :Ripustò in Santa Maria :In a ghjesgia paruchjali :Lu piuvanu, anima mia ! :Comu capi principali :Cantaia cù l'altri preta :Li cosi di lu missali. :Finiti li finzioni :Tutti pronti ad ubidì ni :Una folla di parsoni :Incumincioni à scrupì ni :Alzendu sopra una teghja :Par vulè lu sipiddì ni. :La corcia, da mè pinsaia :Chì ni farani avà d'eddu ? :Drentu à l'[[arca]] mi pinsaia :Ci fussi calchì purteddu :Ma vidì ch'è lu lamponi :Ind'u tafunacciu nieddu. == Rifarenzi == * [http://www.google.fr/books/pdf/Canti_popolari_corsi_con_note.pdf?vid=OCLC13642253&id=gPQfxZy9rBIC&output=pdf&sig=9MUv1ng62Dnn7YnfQR6MS1IM9-k Salvatore Viale, ''Canti popolari corsi'', 1855, Fabiani:Bastia] * [http://www.google.fr/books/pdf/Canti_popolari.pdf?vid=OCLC02206893&id=K3Inmxms5BMC&output=pdf&sig=aHaIFkOBjoRhx-z81bYdlQGaWHk N. Tommaseo, 1841, Canti popolari - Canti toscani, corsi, illirici, greci, Venezia] * [http://books.google.fr/books?vid=OCLC06977324&id=fntoNXxkTqoC&pg=PA1&lpg=PA1&dq=voceri A. L. A. Fée, Voceri, Canti pupulari di a Corsica, 1850, Derivaux] [[Categoria:Voceru]] aa4eap6s3oinma44g8czoi1wbimj5kw Voceru d'una talavesa 0 9296 60290 2007-01-30T17:06:29Z Img 21 [[Voceru d'una talavesa]] moved to [[Vociaru d'una talavesa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vociaru d'una talavesa]] 9aazucqb2tdvxg3hitdcuagb32hszdd Voceru d'una talavese 0 9297 60291 2007-01-30T17:07:16Z Img 21 Redirecting to [[Vociaru d'una talavesa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vociaru d'una talavesa]] 9aazucqb2tdvxg3hitdcuagb32hszdd Vociaru di una ghjovana veduva 0 9299 60305 2007-01-30T17:15:12Z Img 21 Redirecting to [[Voceru di una ghjovana veduva]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Voceru di una ghjovana veduva]] o5i4b74u9dhjusxltgwi9u0v0aim12i Template:IT-LU 10 9300 351518 335225 2015-08-04T09:01:02Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346170]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Lucca|Lucca]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|LU]] </noinclude> 0zp1eyphj0eaz254wy2innq0dx9dsxc Pichjarina 0 9301 229832 175404 2010-08-25T15:56:34Z 90.9.224.186 Reindirizzamentu à [[Zittula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Zittula]] shf2k5twumrq1tlqr05utug3rzdct1h Casuals 0 9305 331972 326446 2014-03-23T14:09:59Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki In a [[cultura d'u pallò]], '''Casuals''' hè un muvimentu natu in l'[[anni 80]] chi hè statu adupratu da cuasgi tutti i sustenitori inzirmiti, cummu l'[[hooligan]], l'[[hools]] hè l'[[ultra]]. == Generalità == Di cuntrariu a l'idee generale, u casual hè una parsona chi hà una cultivatu, cù un centru d'interessu pà u pallò, a mùsica è a vistatura. Fan di [[soul muderna]] in l'anni 70 è 80, è scopre u primu u [[Hip Hop]]. Dipò què, casuals diventa hooligan hè quelli quì portanu u casual wear in i stadii. I '''casuals''' di l'anni 80 diventanu l'hooligans di u '''seculu XXI'''. == Orìgine == A cultura d'i [[casuals]] hè nata in l'anni 70, quandu l'hooligan vultavanu da u cuntinentu cù vestimenti Taliani ò Francesi di marche care, spessu eranu stati furati in i magazeni quandu l'hooligan s'azzufavanu cù l'altri sustenitori è cù i pulizieri. A u principiu, assai Hooligan è membri d'[[hooligan firm]], fatte pà purtà vestimenti surtivi cari pà passà inoservatu da e forze di l'ordine, è sanza culori di a squadra pà micca esse ricunisciutu da i nemichi. Quandu c'era assais pulizieri, quelli circavanu i [[Skinhead]] cù e [[Doc Martens]] mà un purtavanu l'ochji nantu i '''casuals'''. E marche di più purtate da i '''casuals''' in l'anni 80 sò [[Fila]], [[Stone Island]], [[Fiorucci]], [[Pepe]], [[Benetton]], Sergio Tacchini, [[Ralph Lauren]]. A cultura casuals era a sò apòghjeu in a fine di l'anni 80 è assai gruppi di mùsica dicìanu che a viulenza era sparita di 'ssa cultura. == A Rinnàscita di l'anni 90 == [[Categoria:Pallò]] fdwyo8289zyg4leri7szpp911mf6tyv Acula 0 9307 373839 371217 2021-06-02T09:50:25Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''Acula'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:GoldenEagle-Nova.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Aquila chrysaetos</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordine | ''[[Ciconiiformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Accipitridae]]'' |----- | Generu | ''[[Athene]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Aquila chrysaetos''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | |----- |} [[File:Aquila chrysaetos MHNT.ZOO.2010.11.88.3.jpg|thumb| ''Aquila chrysaetos'']] L''''Acula''' (''[[Aquila chrysaetos]]'') hè un [[acellu]] chì face parte di a famiglia di l'[[Accipitridae]]. == In Corsica == L'acula hè prisente in [[Corsica]]. == Prutezzione == Com'è tutte i [[rapace|rapaci]], l'acula hè prutetta da: * a cunvinzione internaziunale di [[Washington]] (CITES) chì interdisce u [[cummerciu]] di e spezie di [[fauna]] è di [[flora]] minacciate di sparizione. == Referenze == * Thibault, Jean-Claude, Acelli di Corsica - Les oiseaux de Corse, 1983, PRNC (in francesu) == Da vede dinò == * [[acula marina]] * [[acelli di Corsica]] [[Categoria:Accipitridae]] 8n8chxx2ljrbk0fevww3vo0odzki372 Pruvincia di Massa è Carrara 0 9308 374472 374457 2021-07-26T15:46:06Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki == Comuni == I comuni da Pruvincia di Massa è Carrara son 17: [[Image:Massa Palazzo Ducale 04.JPG|thumb|300px|right|Massa, Palazzo Ducale Cybo Malaspina, sede da Pruvincia di Massa è Carrara]] ;A<br> [[Image:Pizzo d'Uccello.JPG|thumb|250px|right|Pizzo d'Uccello (Alpi Apuane)]] · [[Aulla]] ·<br> ;B<br> · [[Bagnone]] ·<br> ;C<br> · [[Carrara]] · [[Casola in Lunigiana]] · [[Comano]] ·<br> ;F<br> · [[Filattiera]] · [[Fivizzano]] · [[Fosdinovo]] ·<br> ;L<br> · [[Licciana Nardi]] ·<br> ;M<br> · [[Massa]] · [[Montignoso]] · [[Mulazzo]] ·<br> ;P<br> · [[Podenzana]] · [[Pontremoli]] ·<br> ;T<br> · [[Tresana]] ·<br> ;V<br> · [[Villafranca in Lunigiana]] ·<br> ;V<br> · [[Zeri (Toscana)|Zeri]] ·<br> [[categoria:Tuscana]] jvut5vmhwz6cs3aha64scfb512v5c7p Torri ghjinuvesi di Corsica 0 9309 61135 2007-02-03T10:18:21Z 86.200.226.26 Redirecting to [[Torre genuvese di Corsica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Torre genuvese di Corsica]] 4w1y6n0y8a5m3ta243fl8ay9cqzo34k Template:IT-TO 10 9310 351519 335262 2015-08-04T09:01:12Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346231]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Torinu|Torinu]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|TO]] </noinclude> 6i4qapyucy4abwg84qxnsgajzqln6ba Categoria:Mudellu banderina 14 9311 335653 324683 2014-03-23T18:12:18Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Mudellu|Banderina]] tlunwm4gqhf3s8goqoer65tn00ts8sq Voceru per Pieru è Oraziu 0 9312 335056 61267 2014-03-23T15:12:03Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U ''Voceru per Pieru è Oraziu'' hè un [[voceru]] anticu di [[Corsica]]. Issu voceru hè mintuvatu in i ''Canti populari corsi'' di [[Salvatore Viale]] (1855). Una figliola canta per i so dui fratelli assassinati u stessu ghjornu. I dui fratelli si chjamavanu Pieru è Oraziu. == U voceru == :Oh le truncate di Pieru ! :Oh le sbaccate di Oraziu ! :N'hanu fattu un gran' flagellu :Ind'a piazza à San Brancaziu. :Di lu sangue di li nostri :Or Michele sarà saziu. :Morte ! O morte, tu scià tinta ! :Chì ci hai fattu tantu mali ! :Una casa cusì piena :L'hai ridotta à [[nidicali]]. :Or este tuccatu à me :À fà lu regicasali ? :Eiu di li feminelli :Era sola à lu [[fucone|fuconi]] ; :Eiu li me cinque fratelli :Li pudia tutti disponi. :Avale chì l'aghju persu :Lu dirittu di raghjoni. :Vogliu tinghje mi di neru :Mi vogliu poni li falletti :Nissun segnu d'alegria :Mai più mi vogliu metti :Pe' li me cinque fratelli :Babbu è mamma, chi sò setti. :È po vogliu mandà in [[Ascu]] :À cumprà lu negru fumi. :Vogliu tinghje mi di neru :Cum'è d'un [[corbu]] li piumi. :La me vita scendi è corri :Cum'è l'acqua di lu fiumi. :Nun videti li me occhji ? :Sò turnati dui [[funtana|funtani]] :Pe' li me dui fratelli :Appaghjati in una mani. :Or hanu lu sò da fà :À murtoriu li campani. :Lu me bottulu di l'oru :La me ghjemma di l'anellu :O Pieru lu me cuntentu ! :Ed Orà lu me fratellu ! :N'u la chiesa di Tallanu :Nun ci n'entria cumed' ellu. :È lu più ch'eiu mi lamentu :Hè di voi, Signor Curatu :Perchè contr'a me famiglia :Vi mustraste cusì ingratu :In trè anni funu setti :Ch'è voi m'aite levatu. :Or li vogliu accumpagnà :Fin'à u pedi di li chjassi :Mi ne vogliu riturnà :Lagrimandu à ochji bassi. :Pè li me cinque fratelli :Questi sò l'ultimi passi. == Referenze == * [http://www.google.fr/books/pdf/Canti_popolari_corsi_con_note.pdf?vid=OCLC13642253&id=gPQfxZy9rBIC&output=pdf&sig=9MUv1ng62Dnn7YnfQR6MS1IM9-k Salvatore Viale, ''Canti popolari corsi'', 1855, Fabiani:Bastia] * [http://books.google.fr/books?vid=OCLC06977324&id=fntoNXxkTqoC&pg=PA1&lpg=PA1&dq=voceri A. L. A. Fée, Voceri, Canti pupulari di a Corsica, 1850, Derivaux] [[Categoria:Voceru]] pi8lnndrbgzguxtpd6h741ilakk4fv0 Cantone di A Conca d'Oru 0 9315 331851 324684 2014-03-23T14:07:35Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U '''cantone di A Conca d'Oru''' hè una [[cantone|divisione amministrativa]] situata in u [[circundariu di Bastia]]. Tene 3.832 abitanti è a sò superficia hè 128,14 km². U capilocu hè [[Oletta]]. == Cumpusizione == U cantone cumporta 8 cumune: * [[Barbaghju]] * [[Ferringule]] * [[Oletta]] * [[Olmeta di Tuda]] * [[Patrimoniu]] * [[San Fiurenzu]] * [[U Poghju d'Oletta]] * [[Vallecalle]] [[Categoria:Cantone di Corsica suprana|A Conca d'Oru]] [[Categoria:Cantone di Corsica|A Conca d'Oru]] sv1pgrslivvkpw8ifvnq4x0n2c26vyh Tempiu 0 9316 368573 336814 2020-08-25T14:27:53Z Jumpy01 11155 biasone wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Tempiu [[File:Tempio from Monte Limbara.jpg|300px|<center></center>]] | blasone=Tempio-Stemma.svg | nomeUfficiale=Tempio Pausania | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=OT |latitudineGradi = 40 |latitudineMinute = 54 |latitudineSeconde = 0 |lungitudineGradi = 9 |lungitudineMinute = 6 |lungitudineSeconde = 0 |mappaX = 67 |mappaY = 204 | altitudine=566 | superficia=213,69 | pupulazione=14.158 | annu=2007 | densita=66,25 | merre=Romeo Frediani | posta=07029 | telefunu=[[079]] | istat=104025 | abitanti=Timpiesi | patronu=[[Santu Paulu Arimitu]] | festa=[[30 austu]] | situ = http://www.comune.tempiopausania.ss.it/ }} '''Tempiu''' (in [[lingua italiana|talianu]] hè ufficialmenti '''Tempio Pausania''') hè una cumuna [[Italia|taliana]], capilocu cun [[Tarranóa]] di a [[Pruvincia di Tarranoa è Tempiu]] in u rughjoni storicu di a [[Gaddura]], in a [[Sardigna]] sittintriunali. Hè u sediu di u [[vescu|vescamu]] (Diocesi di Tempiu è Ampurias). L'abitanti pàrlani una varianti di [[lingua gadduresa|gadduresu]] di tipu [[lingua corsa|corsu]] pumuntincu. == Paisoli == Nucchisi (''Nuchis''), Bassacutena, Santu Pascali. == Cumuni in cunfina == [[Agghju]], [[Alzachena]], [[Berchidda]], [[Bultigghjata]], [[Caragnani]], [[Erula]] ([[Pruvincia di Sassari|SS]]), [[Locusantu]], [[Palau|Lu Palau]], [[Santa Tiresa Gaddura|Lungoni]], [[Luras]], [[Oschiri]], [[Perfugas (SS)]], [[Aglientu|L'Aglientu]], [[Tula]] (SS). {{Pruvincia di Tarranoa è Tempiu}} [[Categoria:Cumuna di Sardegna]] 6gyl7q1fksqwuldfu7rwji53duhca8i A Madalena 0 9317 374771 361789 2021-08-03T15:18:42Z Fausta Samaritani 15085 navebox wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=A Madalena | blasone=La Maddalena-Stemma.png | nomeUfficiale=La Maddalena | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS | latitudineGradi=41 | latitudineMinute=13 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=9 | lungitudineMinute=24 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=27 | superficia=49,37 | pupulazione=11.668 | densita=236 | merre=Luca Montella | posta=07024 | telefunu=0789 | istat=104012 | abitanti=Madalenini | patrone=Santa Maria Madalena | festa=u [[22 di lugliu]] | situ=http://www.lamaddalena.it/comune_di_la_maddalena.htm }} '''A Madalena''' (in [[lingua taliana|talianu]] hè ufficialmenti '''''La Maddalena''''') hè una cumuna è un'isula di a [[Pruvincia di Sassari]] in [[Sardegna]]. L'abitanti di A Madalena si chjamani "madalinini". In u 2006 a so populazioni era di 11.100 abitanti. L'abitanti parlani un dialettu [[gadduresu]] mischjatu cù lu [[lingua corsa|corsu]] suttanacciu. {{Pruvincia di Tarranoa è Tempiu}} {{Comuna di a Pruvincia di Sassari}} fn6ohfsmyhznhg2xhdprtvorxakht27 Gaddura 0 9318 375648 368572 2021-08-18T16:10:24Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{regione taliana | regione=Gaddura | nomeUfficiale=Gallura | nomeLucale=Gaddura | blasone=Gallo del Giudicato di Gallura.svg | bandera=Flag of Sardinia, Italy.svg | capilocu= Tempiu | superficia=~3.000 | pupulazione=~140.000 | densita=~50 | pruvincie={{IT-OT}}{{IT-SS}} | cumune=[[Tarranoa]], [[Tempiu]], [[Alzachena]], [[a Madalena]] , [[Caragnani]], [[Luras]], [[Agghju]], [[Bultigghjata]], [[Santa Tiresa Gaddura|Lungoni]], [[Locusantu]], [[Palau]], [[Aglientu]], [[Trinitài d'Agultu è Vignola]], [[Telti]], [[Golfu Aranci]], [[Badesi]], [[Viddalba]], [[Sant'Antoni di Gaddura]], [[Loiri Poltu Santu Paulu]], [[Santu Tiadoru (OT)|Santu Tiadoru]], [[Budoni]], [[Padru]] | situ=http://www.provincia.olbia-tempio.it/ | carta=SAR-Subregioni-Gallura.jpg }} [[File:Capo di testa.jpg|right|thumb|240px|Capu Testa, Santa Tiresa di Gaddura]] A '''Gaddura''' (o ''Gallura'') ('''''Gaddhura''''' /{{IPA|ɡaˈɖːura}}/ in [[lingua gadduresa|gadduresu]], ''Caddùra'' in [[lingua sarda|sardu]]) hè una rigioni storica è giugrafica di a [[Sardegna]]. Cumprendi a parti nordu-uriintali di l'isula, da u fiumu [[Coghinas]] chì a dilimiteghja à punenti, passendu dopu par u massicciu di u [[Limbara]], chì ni dilimiteghja a parti miridiunali, finu à u massicciu di u Monti Nieddu à sudestu, in a cumuna di [[San Tiadoru (Sardegna)|San Tiadoru]]. U tarritoriu gadduresu inchjudi ancu a rinumata [[Costa Smiralda]] annantu à a cumuna di [[Arzachena]], nantu à a costa uriintali. I centri principali sò: [[Olbia]], [[Tempiu Pausania]], [[Arzachena]], [[A Matalena]]. == U tarritoriu == [[File:Il_golfo_di_Cugnana.JPG|thumb|240px|left|Gaddura - u golfu di Cugnana, annantu à u fondu Capu Figari è u prufilu di l'isula di Tavulara]] U tarritoriu hè oghji cumpresu in a nova [[pruvincia di Olbia è Tempiu]] (di a quali custituisci a parti cintrali è più impurtanti) è in parti limitata in a [[pruvincia di Sassari]], mentri innanzi era cumpresu privalintamenti in a pruvincia di Sassari è in minima parti in a [[Pruvincia di Nuoru|quidda di Nuoru]]. U significatu di u tuponimu "Gaddura", chì apparisci in i primi tistimunianzi scritti incù a forma di "Gallul" è "Gallula", pudaria essa culligatu incù u terminu [[ebraicu]] ''galil'' o incù u terminu feniciu ''gallal'', "paesi d'altura", iputesa chì pari cunfirmata da a natura privalintamenti muntosa ([[Monti Puntaccia]], [[Abbalata|Monti Abbalata]]) di u tarritoriu gadduresu, in particulari s'edda hè paragunata à quidda para o cuddinari di [[Logudoru]] vicinu. Ricca di rocca [[granitu|granitica]] sculpita da u ventu, da a piova è da u mari, sopratuttu nantu à i costi, sculturi naturali di formi bizzarri com'è quidda di l'Orsu in i circonda di Palau, cunfiriscini à a Gaddura un aspettu assà uriginali, moltu simili à quiddu di u [[Corsica di u Sudu|sudu di a Corsica]] è chì lascia spaziu solu versu u nordu à fertili pianuri. A vegetazioni spuntania di a costa hè furmata da machja meditarrania ([[listincu]], [[muchju]], [[arbitru]], [[murta]] è cetara.). L'internu inveci hà un aspettu diffarenti, più riparatu da i venti hè carattarizatu da impunenti affiuramenti granitichi è boschi di [[quarciu|quarci]] è [[suvaru|suvari]] chì u so travagliu custituisci una di i principali attività produttivi. A Gaddura storica cumprendi 21 cumuni frà i quali 20 in a [[pruvincia di Olbia-Tempiu]] è 1 in a [[pruvincia di Sassari]]: [[Olbia]], [[Tempiu Pausania]], [[Arzachena]], [[A Matalena]], [[Calangianus]], [[Luras]], [[Aggius]], [[Bortigiadas]], [[Santa Tiresa Gaddura]], [[Logusantu]], [[Palau (Italia)|Palau]], [[Aglientu]], [[Trinità d'Agultu è Vignola]], [[Telti]], [[Golfu Aranci]], [[Badesi]], [[Viddalba]] (SS), [[Sant'Antoniu di Gaddura]], [[Loiri Portu San Paulu]], [[San Tiadoru (Sardegna)|San Tiadoru]] è [[Budoni]]. == Storia == === Urighjini è preistoria === L'omu mudernu hè ghjuntu in Sardegna circa 20.000 anni fà, parcurrendu u [[Bloccu Sardu Corsu|bloccu sardu-corsu]], dopu à avè travirsatu u strettu di mari chì si cunghjunghji à l'arcipelagu Tuscanu. Hè par quissa moltu prubabili a so prisenza ancu in Gaddura. A più antica prisenza accirtata di l'omu in Gaddura ricodda à u niuliticu incù a comparsa di a [[Cultura di a ceramica cardiali|ceramica cardiali]]<ref>Ghjuvanni Ugas - L'alba di i Nuraga (2005) - pg.13</ref>. à Aglientu in a lucalità ''Lu Littaroni'' è à Cala Corsara in l'isula di Spargi hè stata truvata una grandi quantità di ceramica è d'ussidiana pruvinenti da u Monti Arci. Quissa indicheghja, una volta di più, a Gaddura com'è passaghju ubligatu "di l'oru biancu è neru" in l'antichità. In i fasi succissivi di u niuliticu, u tarritoriu gadduresu si distingui par a prisenza di a [[cultura di Arzachena]]; in l'[[eneuliticu]] sò schersi l'attistazioni di a [[cultura di Monti Claru]], di [[cultura di Abealzu-Filigosa|Abealzu-Filigosa]] è di u [[Cultura di u vasu campaniformu]] (à forma di campana) generalamenti diffusi in l'isula.<ref>[http://www.fretumgallicum.com/uploads/13022011072114-i-urighjini-di i-gadduresi---2010.pdf Ignazio Abeltino - L'urighjini di i Gadduresi, 2010]</ref> I stradi da è par a Sardegna erani beddi cunnisciuti è i so risorzi richjamavani una massiccia affluenza di ghjenti è d'idei. L'attuali Gaddura hè stata pupulata da [[Corsi (etnia nuragica)|ghjenti còrsi]] finu da l'antichità prerumana. In ebbica nuragica a Gaddura hà custituitu una testa di ponti par a diffusioni di a cultura nuragica in u sudu di a Corsica è si pò mintuvà in particulari a diffusioni è tipicità di a tipulugia à "curridori" (imparintata incù i tipulugii ''[[Civiltà turriana|turriani]]'' di a vicina [[Corsica]]) è di quidda mista ''curridori-tholos'', à spessu mischiati par via di l'intigrazioni trà strutturi architittonichi è rocchi circustanti. === Periudu rumanu === Dopu à a cunquista di a Sardegna da parti di i rumani (238 a.C.) a cità di fundazioni punica di [[Olbia]] assumi una nutevuli impurtanza essendu u portu maghjuramenti vicinu à a penisula, culligatu à Caralis è Turris Lybissonis. === Periodu ghjudicali è pisanu: u Ghjudicatu di Gaddura === [[File:Tempio_san_pietro_apostolo.jpg|right|thumb|240px|A cattidrali di San Petru in u centru storicu di Tempiu]] [[File:Olbia_San_Simplicio.jpg|thumb|right|240px|A basilica rumanica di San Simpliciu à Olbia]] Dopu u dicadimentu d'Olbia dopu à l'incursioni di i [[vandali]] da u 594, a sedia di u viscuvatu fù cullucata, prubabilamenti in u stessu tarritoriu, à Phausiana par iniziativa di u papa Grigoriu Magnu, dopu sustituita in u periodu ghjudicali da quidda di Civita. In u medievu, da a mità di u IX seculu a Gaddura custituisci un di i quattru [[Ghjudicati]] (o Regni) autunomi in i quali era divisa l'isula. I stradi chì tuccavani a Sardegna ricumincioni à essa friquintati in occasioni di a crisa di u predominiu di i flotti arabi; i risorzi di l'isula ripresini à richjamà marcanti è navigatori pruvinenti soprattuttu da a Liguria è da a Tuscana<ref>[[Giuseppe Meloni]], ''Cuntributu à u studiu di i stradi è di i cummerci meditarranii in u Bassu Medievu'', in "Medievu. Saggi è Rassegne", 3, Cagliari, 1977. = ''Medievu Catalanu. Studii (1966-1985)'', Sassari, 2012, pp. 153 sgg</ref>. U Ghjudicatu cumprindia l'attuali rigioni storichi di a Gaddura, di i Barunii è parti di u Nuoresu, incù capitali Civita, ribattizata Terranova da i pisani in u tardu periodu ghjudicali. Infatti, in seguitu à l'aiutu pisanu datu à i sardi contru i provi di invasioni araba di [[Mujāhid à u-Āmirī]] versu l'iniziu di u seculu X, l'ingerenzi pisani annantu à l'Isula si sariani fatti sempri più forti. U stessu Ghjudicatu di Gaddura saristi passatu intigralamenti sottu u cuntrollu di Pisa incù a morti, in u 1296, di l'ultimu Ghjudici [[Nino Visconti]]. In [[1073]] in una epistula chì u [[Papa Grigoriu VII]] indirizza à i Ghjudici sardi par invità li à a sottumissioni à a ghjesgia di Roma cumparisci par a prima volta a dinuminazioni "Gaddura" in u rifirimentu ''Costantinus Gallurensis''. In ducumenti successivi cumparisciarà ancu in i formi ''Gallul'', ''Gallulu'', ''Gallula'' è dopu ''Gaddura''. Ci vurrà inveci à aspittà una Carta Pisana di a mità di u XIII seculu par veda mintuvatu u terminu ''Galorj'' (in i circonda di l'attuali Punta Nera à [[Palau (Italia)|Palau]]) annantu à una carta giugrafica. === Periodu aragunesu è ibericu === In periodu tardu medievali è aragunesu à l'abbandonu di Civita (chì diventa ''Terranoa'') è à u spupulamentu di i costi oppressi da l'incursioni pirateschi arabi currispondi un sviluppu maiò di i zoni interni è di a cità di Tempiu. Sò ducumintati cullucamenti, trà u [[XVI seculu|Cinquicentu]] è u [[XVIII seculu|Setticentu]], di famigli corsi in u tarritoriu, chì sicondu parechji tiurii sariani rispunsevuli di a nascita di a [[lingua gadduresu]]: infatti, si pensa chì prima di sti flussi migratori, duranti u periodu di u [[ghjudicatu di Gaddura]], era parlatu u [[Lingua sarda|sardu]] [[Sardu luguduresu|luguduresu]] chì sopravvivi à i ghjorna d'oghji in parechji centri trà i quali [[Olbia]], [[Luras]], [[Golfu Aranci]], [[Budoni]] è [[Padru]]. Ricuddà à a discindenza corsa di i nativi gadduresi hè pussibuli solu par via di analisi storichi di i casati. === Periodu sabaudu (di a Casa di Savoia) === In u 1839 a sedia di u viscuvatu fù trasfirita da Olbia à Tempiu chì in u stessu periodu era stata elevata à u rangu di cità (1836) è di capilocu di pruvincia (da u 1807 à u 1821 è da u 1833 à u 1859). [[File:Stazzo.JPG|right|thumb|240px|Un stazzu gadduresu tipicu ristauratu]] === U XX seculu è u periodu cuntimpuraneu === Incù a fini di l'Ottucentu è u XX seculu incù u migliuramentu di i culligamenti si hè invertita a tindenza insidiativa à favori di a fascia custiera è di a cità di Olbia chì hà ancu benefiziatu di a nascenti Costa Smiralda incù Arzachena, Santa Tiresa è San Tiadoru. A Gaddura prisenta u più elevatu rindimentu par omu di a Sardegna. == Lingua == In Gaddura si parlani escinzialamenti dui lingui: u [[Lingua gadduresa|gadduresu]], un diasistemu di [[corsu suttanu]] è di sardu (20% di u vucabulariu), è u [[sardu luguduresu]] in a variità sittintriunali, chì hà quantunqua assimilatu parti di u lessicu corsu è gadduresu adattendu lu à a struttura di a lingua sarda. In tarmini di distribuzioni giugrafica u gadduresu, urighjinariu di l'Alta Gaddura, hè parlatu in guasi tutta a Gaddura (da [[Viddalba]] à a fascia sittintriunali di [[Budoni]]) mentri u luguduresu - chì finu à u 1400 era diffusu in tutta a Gaddura è in a quali lingua erani ridatti i ducumenti di i guverni ghjudicali - hè sempri diffusu calchì volta: [[Olbia]], [[Luras]], parti di l'ariali di [[Golfu Aranci]], [[Padru]], Budoni miridiunali. In a [[A Maddalena|Matalena]] più prubbiamenti si parla l'''isulanu'', una varianti prossima à u [[corsu sartinesu]] (''cossu suttaninu''). In [[Aggius]] si parla un gadduresu particulari, chì hà assuntu influenzi sassaresi in a prununcia, mentri [[Bortigiadas]] hè à i ghorna d'oghji galluresofunu, ma finu à mità di u seculu scorsu u so idioma era un luguduresu furtamenti currottu da u gadduresu. == Architittura è munumenti principali == [[File:Tempio_Fonte_Silva.jpg|right|thumb|240px|Funtanedda in granitu, Tempiu-Pausania]] L'elementu custruttivu chì carattarizeghja l'architittura gadduresa hè u [[granitu]]: incù stu matiriali, difatti, erani custruiti i stazzi ma ancu i ghjesgi è i palazzi citatini. ==== Preistoria è periudu nuragicu ==== * [[Necropuli]] di ''I Mura'' à Arzachena * [[Stazzona]] ''Ladas'' à Luras * Stazzona ''Ciuledda'' à Luras * Stazzona ''Billella'' à Luras * [[Pozzo Sacru di Sà Testa|Pozzo sacru di ''Sà Testa'']] à Olbia * Pozzu sacru ''Milis'' à Golfu Aranci * [[Tomba di i ghjiganti]] di ''Annantu à Monti 'è s'Ape'' à Olbia * Tomba di i ghjigantii di ''Coddu Vecchju'' à Arzachena * Tomba di i ghjiganti ''I Lolghi'' à Arzachena * Tomba di i ghjiganti ''Pascaredda'' à Calangianus * [[Nuragu]] ''Albucciu'' à Arzachena * Nuragu ''Maiori'' à Tempiu Pausania * Nuragu ''Naracheddu'' (avali guasi cumplittamenti distruttu) à San Tiadoru * Nuragu ''Lu Naracu'' à u cunfini trà San Tiadoru è Budoni * Resti di mura punichi à Olbia * Nuragu di Tilzitta à urienti di u Golfu di Arzachena * Furtificazioni megalitichi di Tiana à Arzachena ==== Munimenti di u periodu rumanu ==== * Resti di a cità rumana è di l'acquidottu d'Olbia ==== Munimenti mediivali è d'ità ghjudicali ==== * [[Basilica di San Simpliciu]] à Olbia (XI-XII seculu) * [[Casteddu di Pedes|Casteddu di Pedres]] à Olbia (1296-1388) * Casteddu di Sà Paulazza, vicinu à Olbia (Telti) * Casteddu di Balaiana à Logusantu * ''Palazzu di Baldu'' à Logusantu * Frammenti mediivali in a casa attribuita par isbagliu à Nino di Gaddura à Tempiu Pausania * [[Basilica di Noscia Signora di Logusantu]] * Ghjesgia di San Ponzianu in l'isula di [[Molara (Olbia)|Molara]] (ruvini) ==== Munimenti da u quattrucentu à u setticentu in u periodu ibericu ==== * Facciata goticu-aragunesa di l'Oratoriu di u Rusariu à Tempiu Pausania * [[Stazzu|Stazzi]] in i campagni gadduresi * Ghjesgia di Santa Ghjusta à Calangianus (XVII seculu) * Oratoriu di Sant'Anna à Calangianus * Oratoriu di Santa Croci, di u Rusariu, di Sant'Anna è di a Madonna di Itria à Aggius * Ghjesgia incù campanili è oratorii di u Purgatoriu è di San Petru à Luras * Palazzu Pes-Villamarina à Tempiu Pausania * Palazzu di l' Scolopi incù corti **porticata à Tempiu Pausania * Cumplessu di u Santuariu, di a Parrocchiale è di u Cimiteriu di Nuchis * Santuariu di a Natività di Maria à Logusantu * Palazzetti in granitu di i centri storichi di Tempiu Pausania, Aggius è Calangianus * Ghjesgia primarziali di San Paulu Apostulu è oratoriu di Santa Croci (Olbia) * Palazzi di u centru storicu di Olbia (quartieri di "annantu à Casteddu") === Munimenti sabaudi è di u seculu 19 === * Ghjesgi campestri in i campagni gadduresi * Pianu di espansioni di A Maddalena (1777) * Pianu Regolatore di fundazioni **sabauda di Santa Teresa Gaddura di l'ing. Francescu Maria Magnon (1808) * Allargamentu di a cattidrali di San Petru à Tempiu Pausania (XIII seculu) è sopraelivazioni di u campanili quattrucintescu * Facciata è cupartura di a Ghjesgia medievali di Santa Croci (XIII seculu) à Tempiu Pausania * Santuariu di u Bon Camminu à Santa Teresa Gaddura * Ghjesgia di a Santissima Trinità à Trinità d'Agultu * Villa Tamponi à Olbia (1870) * Palazzu municipali à Tempiu Pausania (1882) * Villa Weber à A Maddalena ==== Munimenti di u seculu XX è cuntimpuranii ==== * Municipiu di Olbia (primi di u Novicentu) * Palazzu Culonna, à Olbia in corsu Umberto (primi di u Novicentu) * Scoli elementari "Vechju Caseggiato" o "Scolastico" à Tempiu Pausania (1910/1917) * Scoli elementari "Scolastico" à Olbia (1911) * Tiatru di u Carmine à Tempiu Pausania (1928-1929) * Stazioni è officine farruviarii di Tempiu Pausania (1930-33) incù dipinti di Giuseppe Biasi (1931-32) * Archititturi di a Costa Smiralda * Centru Cummirciali Terranova à Olbia, prugittatu da l'architettu [[Aldo Rossi]]; * Tiatru annantu à u Golfu di Olbia, prugittatu da u'arch. [[Ghjuvanni Michelucci]] * Museiu Archiulogicu Naziunali ("Museiu di u Mari"), prugittatu da u'arch. [[Ghjuvanni Maciocco]] * Allargamentu di l'aeruportu "Costa Smeralda" à Olbia == Da veda dinò == *[[Ghjudicatu di Gaddura]] *[[Pruvincia di Olbia-Tempiu]] *[[Costa Smiralda]] *[[Parcu naziunali Arcipelagu di A Matalena]] *[[Olbia]] *[[Tempiu Pausania]] *[[Lingua gadduresa]] ==Liami esterni== *[http://www.fretumgallicum.com/uploads/13022011072114-i-urighjini-di i-gadduresi---2010.pdf Ignazio Abeltino - I urighjini di i Gadduresi , 2010] *[http://www.sardegnacultura.it/ducumenti/7_93_20060731124616.pdf Francescu De Rosa - Tradizioni pupulari di Gaddura , à cura di Andrea Mulas - 2003] == Bibliugrafia == * Chessa S., ''I Dimori rurali in Sardegna, incù particulari rifirimentu à u Monteacuto, à u Goceano, à u Meilogu è à a Gaddura'', Cargeghe, Ducumenta, 2008. * Murineddu A. (à cura di), Gaddura, Cagliari 1962. ==Noti== <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. ppg0axb2ewfbsl6pky5veed2669xlnk Pruvincia di Tarranoa è Tempiu 0 9319 374786 374769 2021-08-03T18:29:43Z Fausta Samaritani 15085 /* Tarritoriu */ wikitext text/x-wiki A '''pruvincia di Olbia-Tempiu''' (''pruìncia di Tarranóà-Tèmpiu'' in [[lingua gadduresa|gadduresu]], ''provìntzia de Terranòa-Tèmpiu'' in [[lingua sarda|sardu]]) hè una [[pruvinci d'Italia|pruvincia taliana]] di a [[Sardegna]]. Affacciata à nordu nantu à i [[bocchi di Bonifaziu]], un strettu canali ch a sipara da a [[Corsica]], è à livanti annantu à u [[mari Tirrenu]], cunfina: *à punenti incù a [[pruvincia di Sassari]], *à sudu incù a [[pruvincia di Nuoru]]. Conta glubalamenti 26 cumuni incù una pupulazioni di 159.141 abitanti (u 9,5% di a pupulazioni sarda) è si stendi par 3.397&nbsp;km² (u 14,1% di u tarritoriu sardu). == Tarritoriu == [[File:Olbiatempio mappa.png|right|thumb|280px]] U tarritoriu pruvinciali cumprendi a rigioni storica di a [[Gaddura]] (eccittuatu i cumuni di [[Viddalba]] è [[Erula]], chì sò firmati in Pruvincia di Sassari), inclusa a costa nordu-uriintali di a Sardegna (trà a quali a [[Costa Smiralda]]), l'[[Parcu Naziunali Arcipelagu di A Maddalena|Arcipelagu di a Maddalena]]. Sò inoltri cumpresi in a Pruvincia a parti sittintriunali di a rigioni storica di u [[Montacutu (Sardegna)|Montacutu]], una piccula parti di i [[Baronii]] è u virsanti uriintali di u [[Lavu di u Coghinas]]. Di u tarritoriu pruvinciali facini parti 9 Sistemi Lucali di u Travagliu, sicondu a classificazioni uparata da l'[[ISTAT]] nantu à a basa di u [[Censimentu]] di l'annu [[2001]]: * Olbia (63.000 ab., inchjudi [[Olbia]], [[Golfu Aranci]], [[Loiri]]-[[Portu San Paolo]], [[Padru]], [[Telti]], [[Monti (Italia)|Monti]], [[Annantu à Canali]], [[Berchidda]], [[Oschiri]]); * Tempiu Pausania (21.500 ab., inchjudi [[Tempiu Pausania]], [[Aggius]] è [[Bortigiadas]], è ancu - in a Pruvincia di Sassari - [[Perfugas]], [[Erula]], [[Martis]] è [[Laerru]]); * Calangianus (7.300 ab., inchjudi [[Calangianus]] è [[Luras]]); * A Maddalena (14.800 ab., inchjudi [[A Maddalena]] è [[Palau (Italia)|Palau]]); * Santa Teresa Gaddura (5.400 ab., inchjudi [[Santa Teresa Gaddura]] è [[Aglientu]]); * Arzachena (16.000 ab., inchjudi [[Arzachena]], [[Luogosanto]] è [[Sant'Antoniu di Gaddura]]); * Valledoria (10.800 ab., inchjudi [[Trinità d'Agultu è Vignola]] è [[Badesi]], è ancu - in a Pruvincia di Sassari - [[Valledoria]], [[Viddalba]] è [[Santa Maria Coghinas]]); * San Tiadoru (9.800 ab., inchjudi [[San Tiadoru (Sardegna)|San Tiadoru]] è [[Budoni]], è ancu - in a Pruvincia di Nuoru - [[Torpè]]); * Buddusò (6.400 ab., inchjudi [[Buddusò]] è [[Alà di i Sardi]], è ancu - in a Pruvincia di Nuoru - [[Osidda]]). In u tarritoriu di a pruvincia sò stati inoltri dilimitati un' Unioni di Cumuni è una Cumunità Montana: * Unioni di i Cumuni "Alta Gaddura" (custituita da i cumuni di Tempiu Pausania, Aggius, Aglientu, Badesi, Bortigiadas, Calangianus, Luras, Luogosanto, Santa Teresa Gaddura è Trinità d'Agultu è Vignola) * Cumunità Montana di u "Monti Acutu" (custituita da i cumuni di Alà di i Sardi, Berchidda, Buddusò, Monti, Oschiri è Padru). Parti di u tarritoriu di a Cumuna di Monti ricadi in Gaddura ([[Annantu à Canali]]). == Istituzioni novi pruvinci sardi == In seguitu à a [http://www.rigioni.sardegna.it/j/v/86?v=9&c=72&s=1&file=2001009 leghji rigiunali n. 9] di u [[2001]] è succissivi intigrazioni, hè stata effittuata una nova ripartizioni di u tarritoriu di a [[Sardegna|Rigioni Autunoma di a Sardegna]], chì hà purtatu u numaru di i pruvinci da quattru à ottu. I mudifichi ani assuntu piena uparatività à parta da maghju [[2005]], quandu si sò svolti l'alizzioni par rinnuvà tutti i Cunsigli pruvinciali. A Pruvincia di Olbia-Tempiu hè una pruvincia nova, custituita da: *24 cumuni pruvinenti da a [[Pruvincia di Sassari]], *2 cumuni pruvinenti da a [[Pruvincia di Nuoru]]. == Cumuni == Appartenini à a pruvincia di Olbia-Tempiu i siguenti 26 cumuni: {{Div col|cols=2}} - [[A Madalena]] - [[Agghju]] - [[Alà dei Sardi]] - [[Alzachena]] - [[Badesi]] - [[Bilchidda]] - [[Buddusò]] - [[Budoni]] - [[Bultigghjata]] - [[Caragnani]] - [[Figari (Sardegna)|Figari]] - [[Locusantu]] - [[Loiri è Poltu Santu Paolu]] - [[Lu Palau]] - [[Lungoni]] - [[Lurisi]] - [[Monti]] - [[Oscari]] - [[Patru]] - [[Sant'Antoni]] - [[Santu Franciscu d'Aglientu]] - [[Santu Tiadoru]] - [[Tarranoa]] - [[Telti]] - [[Tempiu]] - [[Trinitai è Vignola]] {{Div col end}} ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[categoria:Sardegna]] [[categoria:Italia]] 6m3r4olt8gusk2elg8rpz9yqkql9t18 Olbia 0 9320 371218 366765 2021-01-05T05:29:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Olbia [[File:Olbia San Simplicio.jpg|300px|<center></center>]] | blasone= | nomeUfficiale=Olbia | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=OT |latitudineGradi = 40 |latitudineMinute = 55 |latitudineSeconde = 0 |lungitudineGradi = 9 |lungitudineMinute = 30 |lungitudineSeconde = 0 |mappaX = 74 |mappaY = 204 | altitudine=10 | superficia=383,64 | pupulazione=59.124 | annu=2015 | densita=154,11 | merre=Giovanni Maria Enrico Giovannelli | posta=07026 | telefunu=[[0789]] | istat=104017 | abitanti=Tarranuesi | patronu=[[Santu Simpliciu]] | festa=[[15 maghju]] | situ = http://www.comune.olbia.ot.it }} '''Olbia''' ([[Alfabeto funeticu internaziunali|IPA]]: {{IPA|[ˈɔlbja]}}<ref>{{cita web|url=http://www.dipionline.it/dizziunariu/|titulu=DiPI Online - Dizziunariu di Prununcia Taliana|accessu=17 marzu 2013}}</ref> '''''Terranòa''''' in [[lingua sarda|sardu]] /{{IPA|terraˈnoa̩}}/, '''''Tarranóà''''' in [[lingua gadduresa|gadduresu]] /{{IPA|tarraˈnɔːà̩}}/) hè una [[cumuna taliana]] di 59.124 abitanti, [[capilocu]], incù [[Tempiu Pausania]], di a [[pruvincia di Olbia è Tempiu]] in [[Sardegna]]. Ni risulta ch'edda hè, in 2012, a quarta cumuna di a Sardegna par numaru di abitanti, dopu [[Cagliari]], [[Sassari]] è [[Quartu Sant'Elena]]<ref>{{cita web|http://www.tuttitalia.it/sardegna/97-cumuni/pupulazioni/|Cumuni sardi par pupulazioni|6 frivaghju 2013}}</ref>. Olbia hè stata l'antica "capitali" di u [[Ghjudicatu di Gaddura]] è u prima sediu viscuvali di a Gaddura (Diocesi di Civita - Ampurias sinu à 1839). A cità, una di i principali di a [[Sardegna]], hè una rialità industriali è cummirciali in piena espansioni. Hà cunnisciutu in l'ultimi dicennii un impurtantu aumentu dimugraficu è un sviluppu assà rapitu di a so ecunumia, incù u numaru di l'abitanti duppiatu trà l'anni [[1951]] è [[1981]]. Attualmenti si ni conta circa 56.000 (in u [[1964]] erani 18.800). Ricca di insidiamenti turistichi molti cunnisciuti, trà i quali [[Portu Rutondu]] è [[Portisco]], hè dutata di infrastrutturi chì ni facini un polu turisticu moltu impurtanti par l'Isula intreia. Olbia hè u mutori ecunomicu di a pruvincia è un di i più impurtanti di a rigioni. À parta da u nucleu storicu di u corsu Umberto I, a cità, incù u nutevuli incrementu dimugraficu di l'[[anni 1960|anni sissanta]], si hè nutevulamenti espansa in ogni dirizzioni. I prublemi di viabilità sò stati cuntrastati incù a criazioni di una circunvaddazioni, di un tuneddu situatu sottu l'ariali di u portu vechju è di numarosi ghjiratoghji à l'internu è fora di u centru urbanu. ==Giugrafia fisica== [[File:Olbia vista porto.jpg|thumb|left|600px|Vista annantu à Olbia è u so portu]] ===Tarritoriu=== A cità di Olbia s'affaccia annantu à l'[[Golfu di Olbia|umonimu golfu]] è si stendi in a pianura circustanti (chì piglia anch'edda u nomu da a cità), dilimitata da una catena muntosa. U [[tarritoriu]] cumunali, incù una superficia di 383,64&nbsp;km², [[Primi 100 cumuni taliani par superficia|si poni à u 23º postu trà i Cumuni taliani par estinsioni]]<ref>{{cita web|http://www.tuttitalia.it/cumuni/superficia/|Cumuni taliani par superficia|6 frivaghju 2013}}</ref>. ===Clima=== A cità hè carattarizata da un [[clima meditarraniu]] incù inguerni dolci cuntinintali è istati caldi è asciutti. I pricipitazioni si cuncentrani soprattuttu in i mesa invirnali è vaghjimali: {| class="wikitable" align="center" ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" height="17" | Olbia ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" | Ghji ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" | Fri ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" | Mar ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" | Apr ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" | Mag ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" | Ghju ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" | Lug ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" | Aos ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" | Sit ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" | Utt ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" | Nuv ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" | Dic ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" | Annu |- ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" | Tampiratura massima media (°C) | style="background: #FFCC66; color:#000080; text-align:center;" | 14 | style="background: #FFCC66; color:#000080; text-align:center;" | 15 | style="background: #FFCC66; color:#000080; text-align:center;" | 16 | style="background: #FFCC00; color:#000080; text-align:center;" | 18 | style="background: #FFCC00; color:#000080; text-align:center;" | 22 | style="background: #FF9900; color:#000080; text-align:center;" | 26 | style="background: #FF9900; color:#000080; text-align:center;" | 29 | style="background: #FF9900; color:#000080; text-align:center;" | 30 | style="background: #FF9900; color:#000080; text-align:center;" | 26 | style="background: #FFCC00; color:#000080; text-align:center;" | 22 | style="background: #FFCC66; color:#000080; text-align:center;" | 17 | style="background: #FFCC66; color:#000080; text-align:center;" | 15 | style="background: #FFCC00; color:#000080; text-align:center;" | 21 |- ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" height="16;" | Tampiratura minima media (°C) | style="background: #FFFFCC; color: black; text-align:center;" | 6 | style="background: #FFFFCC; color: black; text-align:center;" | 7 | style="background: #FFFFCC; color: black; text-align:center;" | 7 | style="background: #FFFF99; color: black; text-align:center;" | 9 | style="background: #FFCC66; color: black; text-align:center;" | 12 | style="background: #FFCC66; color: black; text-align:center;" | 16 | style="background: #FFCC66; color: black; text-align:center;" | 19 | style="background: #FFCC66; color: black; text-align:center;" | 19 | style="background: #FFCC66; color: black; text-align:center;" | 17 | style="background: #FFCC66; color: black; text-align:center;" | 13 | style="background: #FFFF99; color: black; text-align:center;" | 9 | style="background: #FFFFCC; color: black; text-align:center;" | 7 | style="background: #FFFF99; color: black; text-align:center;" | 12 |- ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Piuviti (mm) | style="background: #2288BB; text-align:center;" | 55 | style="background: #2288BB; text-align:center;" | 65 | style="background: #44AADD; text-align:center;" | 58 | style="background: #44AADD; text-align:center;" | 48 | style="background: #66CCFF; text-align:center;" | 31 | style="background: #66CCFF; text-align:center;" | 21 | style="background: #66CCFF; text-align:center;" | 5 | style="background: #66CCFF; text-align:center;" | 18 | style="background: #44AADD; text-align:center;" | 30 | style="background: #2288BB; text-align:center;" | 71 | style="background: #2288BB; text-align:center;" | 66 | style="background: #2288BB; text-align:center;" | 90 | style="background: #44AADD; text-align:center;" | 558 |} == Storia == === Periodu prinuragicu è nuragicu === [[File:0669 - Phoenician glass necklace - Museo Archeologico, Cagliari - Photo by Giovanni Dall'Orto, November 11 2016.jpg|240px|thumb|left|Olbia, cuddana fenicia, IV seculu a.C. ([[Museiu archiulogicu naziunali di Cagliari]]).]] Frammenti di ceramica ritruvati à [[Portu Rutondu]] è una carattaristica statuetta feminiccia rapprisintanti a [[Dea Matri]] truvata in Santa Mariedda, facini ricuddà à u [[Niuliticu]] Mediu ([[4000 a.C.|4000]]{{-}}[[3500 a.C.]]) i primi tistimunianzi di l'omu in tarritoriu olbiensi. Più dopu, duranti u periodu [[Eniuliticu]], incù ocra rossa funi raffigurati in i pareti di a ''sapara di u Papa'' - annantu à l'isula di [[Tavulara]] - figuri umani schematizati, chì ricoddani à u [[2700 a.C.|2700]] - [[2500 a.C.]], mentri ricodda à l'[[Ità di u Bronzu]] anticu ([[1800 a.C.|1800]] - [[1600 a.C.]]) a [[Tomba di i ghjiganti]] chì si trova à ''Annantu à Monti de s'Abe''. Ma à parta da a media Ità di u Bronzu, à tempu cù a diffusioni in tuttu l'Isula di l'uriginali [[civiltà nuragica]], ancu in u tarritoriu di Olbia si scontrani insidiamenti nuragichi, chì à misura sò sempri più numarosi: sò più di 50 quiddi attualmenti cunnisciuti è vani da i [[Nuragu|nuraga monutorri]], à i paesa, à i [[pozzu sacru|pozzi sacri]], à i sipulturi megalitichi. Trà sti munumenti i più impurtanti sò: u nuragu ''Riu Mulinu'' à Cabu Abbas; u nuragu ''Putzolu'', in l'umonima lucalità, dittu ancu ''lu Naracu''; u paesi nuragicu ''Belveghile'', annantu à u prulungamentu di u stradonu nordu in dirizzioni [[Arzachena]]; u nuragu ''Mannazzu'' o ''Mannacciu'', nantu à a [[Strada statali 127 Sittintriunali Sarda|Statali 127]] in lucalità ''Maltana''; u Nuragu ''Siana'' o ''Zucchitta'', in i vicinanzi di a stazioni farruviaria di [[Enas]]; u nuragu ''Sà prescione 'è Siana'', annantu à un'altura chì dumineghja a piana di Olbia, ci s'accedi da a [[strada vicinali]] di ''Aratena''; u [[Pozzu sacru Sà Testa|pozzu sacru di ''Sà Testa'']], chì ricodda à u periodu cumpresu trà l'[[VIII seculu a.C.|VIII]] è u [[VI seculu a.C.]], strada par [[Golfu Aranci]]; a tomba di ghjiganti di ''Annantu à Monti 'è s'Abe'', sipultura megalitica cullittiva', urighjinaria di l'Ità di u bronzu anticu (1600 a.C.) ma rimanighjati in periodu nuragicu, chì li manca a stela cintrali, longu a strada di [[Loiri]]. === Periodu punicu === [[File:0 Buste de Néron exposé au Colisée - Rome 111001.JPG|thumb|left|240px|Bustu di [[Neronu]] di u 54/55-59 d.C. scupartu à Olbia, cunsirvatu à u [[Museiu archiulogicu naziunali (Cagliari)|museiu archiulogicu naziunali]] di [[Cagliari]].]] Da u [[VII seculu a.C.]] fù prubabilamenti friquintatu par un brevi periodu da i [[Grecia antica|grechi]] (sicondu a tradizioni greca citata da [[Diodoru Siculu|Diodoru]], [[Strabone]] è [[Pausania u Periegeta|Pausania]]) è pricidintamenti ancu da i [[Fenici]]. Ma, cuntrariamenti à quant'è pò lascià suppona l'urighjina di u so nomu (''Olbia'' dirivaria da u [[lingua greca|grecu]] ''Ολβιος''/''Olbiòs'' (''felici'')), i primi tracci di un veru insidiamentu urbanu, datevuli trà u [[V seculu a.C.|V]] è u [[IV seculu a.C.]], sariani, sicondu l'ultimi ritruvamenti, da attribuiscia à i [[punichi]]. I cartaghjinesi a cinsini di mura è di torri, edifichendu in a parti più alta un'[[acropuli]] incù un tempiu didicatu à [[Melqart]]. A cità punica accupava un'aria cumpresa tandu trà Via Asproni è Piazza Matteotti è parti di l'antichi mura sò sempri visibuli in Via Torino. In i scavi archiulogichi effittuati d'aprili 2007 hè emersu parti di l'abitatu punicu in a cintralissima Via Righjina Elena. Di lugliu 2001, in Via Nanni, era statu ripurtatu à a luci parti di u vechju insidiamentu di ebbica punica è rumana, imprudatu da u IV à u I seculu a.C. Dopu à quiddu periodu, in u [[535 a.C.]], in l'acqui cumpresi trà u [[Golfu di Olbia|Golfu]] è a [[Corsica]], una flotta di sissanta navi [[Focei|focesi]] di a culonia di [[Aleria|Alalia]] si scuntroni incù una flotta di navi [[etruschi|etruschi]] è punichi, cualizati si par sbarrà a strada à a pinitrazioni greca in u [[mari Tirrenu]]. U viulentu scontru, cunnisciutu com'è a ''battaglia di u Mari Sardu'' (o ''[[battaglia di Alalia]]''), hè ritinutu da molti a prima grandi battaglia navali in i mari di l'uccidenti. Trà i munumenti di stu periodu si poni ricurdà i resti di i mura punichi in Via Torinu è in Via Acquidottu, sti ultimi essendu visibuli à traversu dui piramidi di vetru in a piazzetta di un cumplessu risidenziali è i resti di un isulatu punicu in via Nanni è di l'acquidottu rumanu ([[I seculu]]); [[File:Olbia aqueduc.JPG|thumb|right|240px|Resti di l'acquidottu rumanu di Olbia]] == Note == <references/> {{Pruvincia di Tarranoa è Tempiu}} [[Categoria:Cumuna di Sardegna]] 63rd8boz0oarv8updwoaqf645m9dqcq San Gavinu di Nebbiu 0 9321 364630 364629 2019-10-22T14:51:42Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[San Gavinu di Tenda]] à [[San Gavinu di Nebbiu]] wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=San Gavinu di Nebbiu [[Image:San-Gavino-di-Tenda.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di l'Altu Nebbiu|Altu Nebbiu]] | insee=2B301 | cp=20246 | merre=Marcellu Mori | latitudine=42° 35' 59" | lungitudine=9° 16' 5" | alt med=340 | alt min=0 | alt max=1.426 | sup ett=5.044 | sup km²=50,44 | pupulazione=56 | annu=1999 | densità=1 }} '''San Gavinu di Nebbiu''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] s7fv3iczjqh9no3wvta768hhxd4vfet Santu Petru di Nebbiu 0 9322 360510 360508 2018-11-14T19:07:58Z Vulpachjinu 8656 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Santu Petru di Nebbiu [[Image:Santo-Pietro-di-Tenda.jpg|300 px]] | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Bastia | cantone=[[cantone di l'Altu Nebbiu|Altu Nebbiu]] | insee=2B314 | cp=20246 | merre=Marcu Tomi | latitudine=42° 36' 22" | lungitudine=9° 15' 30" | alt med=360 | alt min=0 | alt max=869 | sup ett=12.566 | sup km²=125,66 | pupulazione=332 | annu=1999 | densità=2 }} '''Santu Petru di Nebbiu''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == == Storia == == Merri == == Referenze == == Ligami == *[http://www.santo-pietro-di-tenda.fr.st Santo-Pietro-di-Tenda Pictures ] {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] n722pnlsqs0ht9m1hwgu7zwq0dwok3m Cantone di l'Altu Nebbiu 0 9323 331859 324692 2014-03-23T14:07:45Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U '''cantone di l'Altu Nebbiu''' hè una [[cantone|divisione amministrativa]] in u [[circundariu di Bastia]]. Teni 2.170 abitanti è a sò superficia hè 349,17 km². Cumporta 10 cumune: * [[A Pieve]] * [[Lama]] * [[Muratu]] (capilocu) * [[Petralba]] * [[Rapale]] * [[Rutali]] * [[San Gavinu di Tenda]] * [[Santu Petru di Tenda]] * [[Soriu]] * [[Urtaca]] [[Categoria:Cantone di Corsica suprana|Altu Nebbiu]] [[Categoria:Cantone di Corsica|Altu Nebbiu]] p4amurog7o1zbn1cew58kahwfhth9kw Serenata di Scappinu 0 9325 61750 61748 2007-02-10T15:48:09Z 81.251.109.213 Redirecting to [[Sirinatu di Scappinu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sirinatu di Scappinu]] 84pzhbiext67xry6ppt45jjuuvrys95 Voceru per Larione 0 9327 335054 219836 2014-03-23T15:12:01Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U '''Voceru per Larione''' (o [[vociaru par Larionu]]) hè un [[voceru]] di [[Corsica]]. Issu voceru hè niulincu. Una donna di u [[Niolu]] canta per un [[abbate]] chì si chjamava Larione è hè statu tombu in [[Balagna]] in u [[1740]]. == U voceru == :He falatu lu [[fiadone]] :Ed hè ghjunta la curtina; :Perched ellu m'avia dettu :Ch'eo saria la so matrina... :Or chi mai l'averia criduta :Oghje tamanta ruvina? ''Vultendu versu unu di i nemichi chì guarda ridendu à a so finestra:'' :Ridi puru à lu purtellu :Eppò nun purtà più fretu; :Passa puru per la Costa :È per [[Muru]] è [[Felicetu]]: :Ma lu sangue di Larione :T'hà da esse tantu [[acetu]]. :Eiu un gottu di u so sangue :Mi lu vogliu mette in sennu: :Ind'u paese di [[Muru]] :Ci vogliu sparghje lu velenu. :Un sangue cusì ghjentile :Si l'hà betu lu terrenu. :Oh lu mio grande di spiritu :Lu mio bellu di persone! :Oh lu mio attu à le poste! :Oh lu mio forte [[leone]]! :L'ete tombu à tradimentu :Lu mio caru Larione. == Referenze == * [http://www.google.fr/books/pdf/Canti_popolari_corsi_con_note.pdf?vid=OCLC13642253&id=gPQfxZy9rBIC&output=pdf&sig=9MUv1ng62Dnn7YnfQR6MS1IM9-k Salvatore Viale, ''Canti popolari corsi'', 1855, Fabiani:Bastia] * [http://www.google.fr/books/pdf/Canti_popolari.pdf?vid=OCLC02206893&id=K3Inmxms5BMC&output=pdf&sig=aHaIFkOBjoRhx-z81bYdlQGaWHk N. Tommaseo, 1841, Canti popolari - Canti toscani, corsi, illirici, greci, Venezia] * [http://books.google.fr/books?vid=OCLC06977324&id=fntoNXxkTqoC&pg=PA1&lpg=PA1&dq=voceri A. L. A. Fée, Voceri, Canti pupulari di a Corsica, 1850, Derivaux] [[Categoria:Voceru]] p3s2uzbxpkpbnj2nubf6rv5w5n2kr8d Vociaru par Larionu 0 9329 61536 2007-02-06T16:55:15Z 81.251.227.63 Redirecting to [[Voceru per Larione]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Voceru per Larione]] l03ea0r84gcoerbc1jitednx72rrqea Template:IT-PO 10 9330 351520 335242 2015-08-04T09:01:22Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346198]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Pratu|Pratu]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|PO]] </noinclude> bifccv0ppv1l0pvepbq2kgcnf57v7nf Groncu 0 9331 373883 371219 2021-06-02T10:46:46Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U Groncu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:European conger.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;"> Conger conger</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Actinopterygii]]'' |----- | Ordine | ''[[Anguilliformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Congridae]]'' |----- | Generu | ''[[Conger conger]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Conger conger''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Conger_eel.jpg|250px]] |----- |} U '''Groncu''' (''[[Conger conger]]'') hè un [[pesciu]] di mare chì faci partita di a famiglia di i [[Congridae]]. U groncu hè longu sin'à dui metri è po pisà sin'à 30 kilò. Si scontra in u [[mare mediterraniu]], in u [[mare Atlanticu]] è più raramente in u [[mare Balticu]]. Cum'è a [[murena]], u groncu si piatta in i tafoni di i scogli. == In Corsica == U groncu hè cumunu in [[Corsica]]. == Citazione == Accade chì u groncu fussi mintuvatu in a cultura corsa. Per esempiu: * in a spressione: ''Chì groncu!'' == Referenzi == * Miniconi R., Molinier R., Nouhen D., Pimort M.-J. (1980) ''Pesci di Corsica è di u Mediterraniu'', Parcu Naturale Regiunale di Corsica (in francese) == Ligami == * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=3 Vucabulariu aiaccinu di a pesca, [[Matina latina]]] == Da vede dinù == * i [[pesci di Corsica]] [[Categoria:Congridae]] [[Categoria:Pesci di mare di Corsica]] hx4z5nackfk40kw7c66ww03jqi8lb5n Marena (spezia) 0 9332 374006 371220 2021-06-02T11:24:39Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A Marena'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Murenahelena.jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Muraena helena</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Actinopterygii]]'' |----- | Ordini | ''[[Anguilliformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Muraenidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Muraena]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Muraena helena''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Muraena helena - corsica - MF - 1.jpg|300px]] |----- |} A '''Marena''' (o [[Murena (spezia)|Murena]]) (''[[Muraena helena]]'') hè una spezia di [[pesciu]] di mari chì faci partita di a famiglia di i [[Muraenidae]]. A marena hè longa sin'à 1,5 metri. Stà di ghjornu in i tafona di i scogli, com'è u [[groncu]] è caccighjeghja pesci o cifalupodi com'è u [[polpu]] di notti. Si scontra in u [[Mari Tarraniu]] ma ancu in u [[mari Atlanticu]] uriintali. A marena hè un animali chì hè agrissivu s'eddu hè fertu eppò divintà tandu priculosu. == In Corsica == A marena hè prisenti è cumuna in [[Corsica]]. == Liami == * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=3 Vucabulariu aiaccinu di a pesca, [[Matina latina]]] == Da veda dinò == * a [[marena (genaru)|marena]]: u genaru [[muraena]] * i [[pesci di Corsica]] [[Categoria:Muraenidae]] qs1qosv4ikyrvnzzmbafupezhz142gl Murena (spezia) 0 9333 61664 2007-02-09T14:19:19Z 81.251.230.152 Redirecting to [[Marena (spezia)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Marena (spezia)]] 2eh6rcl7xs5jvd8i5bz0wmtij5xbywa Muraena helena 0 9334 61665 2007-02-09T14:19:34Z 81.251.230.152 Redirecting to [[Marena (spezia)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Marena (spezia)]] 2eh6rcl7xs5jvd8i5bz0wmtij5xbywa Marena (genaru) 0 9335 374005 371221 2021-06-02T11:24:35Z Minorax 15175 clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A Marena'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Muraena retifera.jpg|150px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Muraena</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Actinopterygii]]'' |----- | Ordini | ''[[Anguilliformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Muraenidae]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Genaru]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Muraena''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px]] |----- |} A '''Marena''' (o [[Murena (generu)|Murena]]) (''[[Muraena]]'') hè un genaru di [[pesciu]] di mari chì faci partita di a famiglia di i [[Muraenidae]]. == Sistematica == U genaru ''maraena'' cumprendi parechji sottuspezii: * Muraena appendiculata Guichenot, 1848. * Muraena argus (Franz Steindachner, 1870). * Muraena australiae John Richardson, 1848. * Muraena clepsydra Gilbert, 1898. * [[Muraena helena]] Linnaeus, 1758 a [[marena (spezia)|marena]] cumuna * Muraena insularum Jordan & Davis, 1891. * Muraena lentiginosa Jenyns, 1842. * Muraena melanotis (Kaup, 1860). * Muraena pavonina Richardson, 1845. * Muraena retifera Goode & Bean, 1882. * Muraena robusta Osório, 1911. == Liami == * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=3 Vucabulariu aiaccinu di a pesca, [[Matina latina]]] == Da veda dinò == * a [[marena (spezia)|marena]] cumuna * i [[pesci di Corsica]] [[Categoria:Muraenidae]] b0rj0mhvb592cpgcd05n4jb6v39tx2f Murena (generu) 0 9336 61667 2007-02-09T14:26:09Z 81.251.230.152 Redirecting to [[Marena (genaru)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Marena (genaru)]] luepny4o0xl27n9xvnep6bleki7mt4v Muraena 0 9337 61668 2007-02-09T14:26:19Z 81.251.230.152 Redirecting to [[Marena (genaru)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Marena (genaru)]] luepny4o0xl27n9xvnep6bleki7mt4v Murena 0 9338 324694 317537 2013-03-08T22:12:26Z Addbot 7246 [[M:User:Addbot|Bot:]] Migrating 2 interwiki links, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q1953647]] [[M:User:Addbot/WDS|(translate me)]] wikitext text/x-wiki {{disambig}} * a [[Murena (generu)|Murena]]: u genaru [[muraena]] * a [[Murena (spezia)|Murena]]: a spezia [[muraena helena]] qzgfke0iyfblh6wz8xmxbi4wbr63f6i Marena 0 9339 61678 2007-02-09T14:43:56Z 81.251.230.152 Redirecting to [[Murena]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Murena]] 16476zax6dc8tsagv8lv7ow7woyorlc Pesci di Corsica 0 9342 365230 352669 2019-12-09T19:39:43Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:5133:9163:E542:E14B wikitext text/x-wiki == Galleria d'imagine == <gallery> Image:Zeus.faber_2.jpg|U [[San Petru]] Image:European conger.jpg|U [[groncu]] Image:Muraena_retifera.jpg|A [[murena]] Image:Seeteufel.jpg|U [[pesciu rospu]] Image:Oblada_melanura.jpg|L'[[uchjata]] Image:Mugil_cephalus.jpg|U [[muzaru]] Image:Arnoglossus_laterna.jpg|U [[rombu bastardu]] Image:Diplodus_annularis.jpg|U [[spirlettu]] Image:Mullus surmuletus.jpg|A [[treglia di scogliu]] Image:Kleingefleckter_Katzenhai.jpg|U [[gattucciu]] Image:Mustelus_asterias_(Northsea).jpg|U [[nuciolu]] Image:Squalus_acanthias2.jpg|U [[spinarolu]] Image:Grosserdrachenkopf-02.jpg|U [[cappone]] Image:Katzenhai-01.jpg|U [[gattubardu]] Image:Raja_montagui.jpg|A [[razza stellina]] Image:Trachinus_draco.jpg|L'[[aragna]] Image:Symphodus roissali 1.jpg|U [[ciabattone]] Image:Epinephelus marginatus.jpg|A [[lucerna]] File:Trachinus_araneus_Sardegna2.jpg|L'[[aragna cappona]] Image:Salmo cettii.jpg|A [[trutta tarrania]] </gallery> ==Da vede dinò== *[[Palmata]] *[[Ragnola]] *[[Pesciucane]] == Ligami == * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=3 Vucabulariu aiaccinu di a pesca, [[Matina latina]]] * [http://www.ac-corse.fr/expos_autres/webdlc2/mare/q_poisson.htm BDLC mare] {{c-supranu}} [[Categoria:Animale de Corsica]] [[Categoria:Pesci]] kg72g2o80tjqla5zrr9mx2gd1pl3zqp Sirinata di Scappinu 0 9343 61751 61730 2007-02-10T15:48:36Z 81.251.109.213 Redirecting to [[Sirinatu di Scappinu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sirinatu di Scappinu]] 84pzhbiext67xry6ppt45jjuuvrys95 Sirinatu di Scappinu 0 9344 378538 378323 2022-02-13T13:32:11Z Cosudibastia 13161 Un ritrattu cambiatu : a pittura di Luigi Varese (à u museu di Bastia) ùn saria micca quella di Salvatore Viale u pueta, ma quella di Salvatore viale u ghjudice (omonimu è parente di u pueta). Fonte : Encyclopédie Chronologique Illustrée des Peintres, Dessinateurs et Graveurs Actifs en Corse (Piazzola) wikitext text/x-wiki [[File:Buste de Salvatore Viale par Giuseppe Lazzarini, musée de Bastia.jpg|miniatura|Scultura di Salvatore Viale, Museu di Bastia]] U '''Sirinatu di Scappinu''' (o [[Serenatu di Scappinu]]) hè cunsideratu cum'è u prima scrittu di a litteratura in [[lingua corsa]]. Si trova in u ''Cantu quartu'' di a [[Dionomachia]] di [[Salvatore Viale]] (1787-1861). == U testu classicu == Eccu u testu originale di u Sirinatu di Scappinu: [[Image:Serenata di Scappinu1.jpg|right|300px|thumb|Strofa 1]] :O specchiu d'e zitelle di la pieve :O la miò chiara stella matuttina :Più bianca di lu brocciu e di la neve :Più rossa d’una rosa damaschina :Più aspra d’a cipolla, e d'u stuppone :Più dura d’una teppa, e d'un pentone. [[Image:Serenata di Scappinu2.jpg|right|300px|thumb|Strofa 2]] :Tù m'hai strigatu : eo struchiu a pocu a pocu :Sò spitittattu, e au core achiu gran pena. :A notte un dromu, e nun ne trovu locu :Cume manghiassi a nepitella a cena ; :Lasciu andà le miò sciotte a gueru intornu :E un tessu mancu tre fattoghje a u ghiornu. [[Image:Serenata di Scappinu3.jpg|right|300px|thumb|Strofa 3]] :Dove fai trischie o sabatu pe u fornu :Eo vengu in nice di circà u vitellu ; :Ti facciu u cherchu, e ti vo sempre attornu :Cumme lu tò agnellettu e cagnulellu. :Ammi tant'u to cucchiu e u to mertinu ; :E pò tant' odiu porti a me mischinu. [[Image:Serenata di Scappinu4.jpg|right|300px|thumb|Strofa 4]] :Se in cherciula dai cena a u mannerinu :A sera, o cogli in l'ortu l'insalata :T'appostu, e tu ma' nun mi voi vicinu. :Eppuru eo t'ammu, e t'achiu sempre amata :Fin da quandu era tantu chiuculellu :C'un m'arivava a coglie a u summerellu. [[Image:Serenata di Scappinu5.jpg|right|300px|thumb|Strofa 5]] :Lasciava spessu scumbià l'agnelle :Cullava a coglie e frutte sui chiarasci :Cun tecu e mi jucava alle piastrelle, :E guagnandu bulea l'impatta in basci. :D'u morsu, chi per zerga a lu puchiale :Tù m'attaccasti, achiu ancu u mercu avale. [[Image:Serenata di Scappinu6.jpg|right|300px|thumb|Strofa 6]] :Un ghiornu, ch'era in tempu di sighere :E d'orzu novu si fecìa lu pane :Tu cantavi a diana ; eo cun piacere :Sottu un sépalu stava ad ascultane. :All' impruvisu ti venne la tossa ; :Eo dissi : lisca ! e tu ti festi rossa. [[Image:Serenata di Scappinu7.jpg|right|300px|thumb|Strofa 7]] :Ti ricordi in quest'ultima nivata ? :Tiravi e tolle, e a u tò valcon supranu :Fecìe tra mezzu a l’albe l'affaccata. :Eo fecìa a boccarisa un basciamanu. :Quelle sere eo venìa da te a bichiane :E ghiucavamu inseme a scallamane. [[Image:Serenata di Scappinu8.jpg|right|300px|thumb|Strofa 8]] :Bengu spessu cù a cetera à u tò fucone :Mi arembu a tene, e allor sò tutto in bena, :E sonu e cantu strunelli e canzone ; :Mi scordu di lu sonnu e di la cena; :U troppu, duv'eo sto, mi par di piumme, :E nun mi curu d’acciecà di fumme. [[Image:Serenata di Scappinu9.jpg|right|300px|thumb|Strofa 9]] :Ti diedi u core, o Filignocca ingrata :E tuttu u meo ti sarìe prontu a dane. :U casciu, ch’a miò vacca vracanata :Mi' fa' gni jornu, eo lu vendu in citàne :E all'appiattu di mamma e d'e surelle :Ti ne accattu friscetti, achi e curdelle. [[Image:Serenata di Scappinu10.jpg|right|300px|thumb|Strofa 10]] :T'achiu datu una reta crimmisina :Cun quattru pendalucchi, infrisciulata :Un cusacchinu à frange di stammina ; :Quandu lu porti pari una spusata. :In ghiescia la dumenica damane :Sì l'imbilia di tutte e paesane. [[Image:Serenata di Scappinu11.jpg|right|300px|thumb|Strofa 11]] :Bulintier lasceríe d'esse Scappinu :Per esse u cusacchiu, ch'eo ti dunai :E stringhie lu to senu alabastrinu ; :E or chì drumendu in lettu ti ne stai :Oh fussi u cavizzale, o u cuscinettu :O u lenzolu supranu d'u to lettu ! == U testu in corsu mudernu== Eccu u testu di u ''Sirinatu di Scappinu'', adattatu in corsu mudernu: :O spechju di e zitelle di la [[pieve]] :O la mio chjara stella matuttina :Più bianca di lu [[brocciu]] è di la neve :Più rossa di una rosa damaschina :Più aspra di a [[cipolla]], è di u stuppone :Più dura di una teppa, è di un pentone. :Tù m'hai strigatu : sdrughju à pocu à pocu :Sò spitittattu, è à u core aghju gran pena. :A notte ùn dormu, è ùn ne trovu locu :Cume manghjà si u [[piverone]] à cena ; :Lasciu andà le mio sgiotte à gueru intornu :È un tessu mancu trè fattoghje à u ghjornu. :Duve fai trischie u [[sabatu]] pè u fornu :Eu vengu in nice di circà u [[vitellu]] ; :Ti facciu u cherchu, è ti vò sempre attornu :Cum'è lu to agnellettu è cagnulellu. :Ami tantu u to cuchju è u to mertinu ; :E pò tantu odiu porti à me mischinu. :Se in cherciula dai cena à u mannerinu :A sera, coglii in l'ortu l'[[insalata]] :T'appostu, è tù ma' nun mi voi vicinu. :Eppuru eo t'amu, è t'aghju sempre amata :Fin da quandu era tantu chjuculellu :Ch'ùn m'arrivava à coglie à u sumerellu. :Lasciava scumbià l'eghje è l'agnelle :Cullava à coglie e frutte sù i chiarasgi :Cun tecu e mi ghjucava à le piastrelle :È guagnandu bulea l'impatta in basgi. :D'u morsu, chì per zerga à lu pughjale :Tù m'attaccasti, aghju ancu u mercu avale. :Un ghjornu, ch'era in tempu di sighere :È d'[[orzu]] novu si fecìa lu pane :Tù cantavi a diana ; eo cun piacere :Sottu un sepalu stava ad ascultà ne. :À l'impruvisu ti vene la tossa ; :Eo dissi : lisca ! è tù ti festi rossa. :Ti ricordi in quest'ultima nivata :Tiravi e tolle, è à u to balcone supranu :Fecia tra mezu à l’albe l'affaccata. :Eo fecìa à boccarisa un basgiamanu. :Quelle sere eo venìa da tè a vighjà ne :È ghjucavamu inseme à scallamane. :Vengu spessu cù a [[cetera]] à u to [[fucone]] :Mi arrembu à tè ne, è allor' sò tuttu in bena, :E sonu è cantu strunelli è canzone ; :Mi scordu di lu sonnu è di la cena; :U troppu, duv'eo sto, mi par di piume, :È nun mi curu d’acciecà di fume. :Ti dedi u core, o Filignocca ingrata :E tuttu u meo ti sarìe prontu à dà ne. :U casciu, ch’a mio vacca bracanata :Mi fa' ogni jornu, eo lu vendu in cità ne :È à l'appiattu di mamma è d'e surelle :Ti ne accattu frisgetti, achi, è curdelle. :T'aghju datu una reta crimisina :Cun quattru pendalucchi, infrisgiulata :Un cusacchinu à frange di stamina ; :Quandu lu porti pari una spusata. :In ghjesgia la [[dumenica]] da mane :Sì l'inviglia di tutte e paesane. :Vulenteri lascerie d'esse Scappinu :Per esse u casacchiu, ch'eo ti dunai :È stringhje lu to senu alabastrinu ; :E or chì durmendu in lettu ti ne stai :Oh fussi u cavizzale, o u cuscinettu :O u lenzolu supranu d'u to lettu ! == Referenze == * [http://www.google.fr/books/pdf/Scritti_in_verso_e_in_prosa.pdf?vid=OCLC07372832&id=6NAOhRvvO4MC&output=pdf&sig=om4vkDv3P2CG9oqno1fA17oDPFs Francesco Silvio Orlandini, ''Scritti in verso e in prosa di Salvatore Viale'', 1861, Firenze, Delice le Monnier] == Ligami == * [http://dante.di.unipi.it/ricerca/html/dionomachia.html#dionomachia-div2-d0e1705 E. Bonerandi, G. Chiorboli, G.M Comiti, A. Di Meglio, G. Thiers, M. A. Versini (revisione Emanuela Frasca), Testi Interreg, Dionomachia (E Guerre Sumerine)] [[Categoria:Litteratura corsa]] sop78wy82b3bkujkqwk0jro96jzkfi9 Vociaru di Nunziola 0 9345 335061 61990 2014-03-23T15:12:09Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U '''Vociaru di Nunziola''' (o [[Voceru di Nunziola]]) hè un [[vociaru]] di [[Corsica]]. Issu vòciaru hè urighjinariu di u [[Pumonti]]. Hè statu publicatu in i ''Canti populari corsi'' dui [[Salvatore Viale]] (1855). Canta Nunziola dopu à a morti di u so maritu, chì si chjamava Petru Francescu. == U vociaru == :O lu mè Petru Francescu :Capu di li me ruvini ! :Voi erati lu me fiori :La me rosa senza spini ; :Erati lu me gagliardu :Da li monti à li marini. :È v'avvingu incù li pedi :È v'allisciu incù li mani. :Erati lu me maritu :Erati lu me spirà ni. :O lu mè Petru Francescu :Principiu di li me mali! :La me navi in altu mari :Quilla chì stà per sbarcà ni; :Ma ni veni la burrasca :È nun pò portu piglià ni ; :Cù li so belli tisori :Si ni và à naufragà ni. :Lu me [[cipressu]] frundutu :La me [[uva muscatella]] :La me pasta inzuccherata :La me [[manna]] dolci è bella. :Oh li me colpi fatali :È di Grisciò la me stella ! :Erati la me colonna :Erati lu me puntellu: :Erati la me grandezza; :Erati lu me fratellu ! :La me perla orientali :Lu me tisoru più bellu ! :Lu me [[aranciu]] culuritu :Oh lu me raru decoru :Lu me bichjeri d'[[arghjentu]] :Ripiumatu tuttu in [[oru]] :Lu me piattu signurili :Ma colmu di lu me dolu. :Lu me oliu distillatu :Lu me spiritu di vinu :Lu me faccidillicatu :Mischiatu di latti è vinu :Lu me vetru rilucenti :Lu me spechju di cuntinu ! :Prima chì lu vostri nomi :Mi voglia dimenticà ni :Vogliu chì li me dui ochji :Tornini dui funtani: :Eo lu me Petru Francescu :Sempre lu vogliu chjamà ni. :Forsi allora lu mè cori :Di dolu si criparia :È la me alma mischina :Incù voi si n'anderia :Ed à quistu mondu è à quillu :Cuntenta si ne staria ! :Oh la me scatula d'oru :Piena à tabaccu muscatu :Oh lu me vistitu finu :Tuttu in oru riccamatu : :Erati la me grandezza :Quillu chì mi stava à latu.: :La me arma viulenti :La me [[spada]] sopraffina :Oh li me tristi talenti :La me ultima ruvina ! :Vò pariati à li me ochji :Una [[vela]] à la marina. :M'era attacata à li voti :Par francà vi da la morti ; :Ma lu me Petru Francescu :Eo nun ci aghju avutu sorti. :Lu mè grandi di curaghju :Rispettu di li mè torti ! :La me medicina rara :Lu me [[incensu]] tuttu odori ! :Oh li me danni fatali :Ma fatti da lu Signori ! :Oh li me piaghi murtali :Ch'è mi strappanu u mè cori ! :Oh lu me [[ghjallu]] pumposu :Lu mè [[fasgianu]] più bellu :Oh lu me presu à li voti :Oh lu me distintu uccellu :Nun m'ascunderaghju più :Sottu à lu vostru [[bavellu]]. :Oh lu me Petru Francescu :Prigà vogliu lu Signori :Ch'è vò siati ricevutu :In Paradisu, u me fiori. :Quista hè l'unica spiranza :Chì cunsola lu me cori. == Rifarenzi == * [http://www.google.fr/books/pdf/Canti_popolari_corsi_con_note.pdf?vid=OCLC13642253&id=gPQfxZy9rBIC&output=pdf&sig=9MUv1ng62Dnn7YnfQR6MS1IM9-k Salvatore Viale, ''Canti popolari corsi'', 1855, Fabiani: Bastia] [[Categoria:Voceru]] rr5dg80je16ym6rg9gkcut2elqhya4c Voceru di Nunziola 0 9346 61955 2007-02-12T17:08:31Z 86.200.97.118 Redirecting to [[Vociaru di Nunziola]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vociaru di Nunziola]] dbu5l0bicxmp1hwzd7r3iu0x81hh4gp Barchetta 0 9349 373849 371222 2021-06-02T09:52:14Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A barchetta'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Serran.JPG|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Serranus scriba</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Actinopterygii]]'' |----- | Ordine | ''[[Perciformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Serranidae]]'' |----- | Generu | ''[[Serranus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Serranus scriba''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Serranus scriba - corsica - MF - 1.jpg|300px]] |----- |} A '''Barchetta''' (''[[Serranus scriba]]'') hè un [[pesciu]] di mare chì faci partita di a famiglia di i [[Serranidae]]. A barchetta hè longa da 15 à 30 centimetri. Si scontra in u [[Mare Mediterraniu]] è in u [[mare Atlanticu]] orientale. Si riproduce d'[[aprile]] à [[lugliu]]. A coda hè gialla. A barchetta hà una tacca turchina annantu à u ventre. == In Corsica == A barchetta hè cumuna in [[Corsica]]. == Referenze == * Miniconi R., Molinier R., Nouhen D., Pimort M.-J. (1980) ''Pesci di Corsica è di u Mediterraniu'', Parcu Naturale Regiunale di Corsica (in francese) == Ligami == * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=3 Vucabulariu aiaccinu di a pesca, [[Matina latina]]] == Da vede dinù == * i [[pesci di Corsica]] * u paese di [[Barchetta]] [[Categoria:Serranidae]] [[Categoria:Pesci di mare di Corsica]] rgqopzsm4l0yw6yhj8j59zeyeorynmy Serranus scriba 0 9350 61988 2007-02-13T17:21:44Z 83.201.1.135 Redirecting to [[Barchetta]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Barchetta]] ihth133r5379miastn0q6ipmabjd4w8 Funghi di Corsica 0 9353 328791 108229 2013-06-10T07:09:14Z George Chernilevsky 2811 /* Galleria d'imagine */ wikitext text/x-wiki == Galleria d'imagine == <gallery> Image:Amanita_caesarea.JPG|A [[cocca]] Image:Hedgehog_fungi.jpg|U [[scupinu]] Image:Chanterelle_Cantharellus_cibarius.jpg|A [[ghjalletta]] Image:Macrolepiota_procera5.JPG|A [[paracquella]] Image:Boletus_aereus_IT.JPG|U [[capineru]] Image:Agaricus_campestris_garden_050830B.JPG|U [[pratarolu]] Image:Suillus_luteus_2.jpg|U [[pinaghjolu]] Image:Lactarius deliciosus.jpg|U [[lattaghjolu (funzu)|lattaghjolu]] Image:Amanita pantherina 2013 G1.jpg|A [[panterina]] </gallery> == Referenze == * [http://www.adecec.net/adecec-net/parutions/ghjurnata2001.html I funghi, Ghjurnata di a Lingua Corsa 2001, [[Adecec]]] * [http://pros.orange.fr/gbatti-alinguacorsa/lexiques/flore.htm A flora - i funghi] == Ligami == {{c-supranu}} mc5qe41wsrv68x9r8d1tk9arkpibta3 Muzaru 0 9354 373900 371223 2021-06-02T10:51:54Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U muzaru'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Mugil_cephalus.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Mugil cephalus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Actinopterygii]]'' |----- | Ordine | ''[[Mugiliformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Mugilidae]]'' |----- | Generu | ''[[Mugil]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Mugil cephalus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Imagina_benvinuta.jpg|250px]] |----- |} U '''Muzaru''' (o [[Mazzardu]]) (''[[Mugil cephalus]]'') hè un tipu di [[pesciu]] di mare chì faci partita di a famiglia di i [[Mugilidae]]. == In Corsica == U muzaru hè cumunu in [[Corsica]]. == Referenze == * Miniconi R., Molinier R., Nouhen D., Pimort M.-J. (1980) ''Pesci di Corsica è di u Mediterraniu'', Parcu Naturale Regiunale di Corsica (in francese) == Ligami == * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=3 Vucabulariu aiaccinu di a pesca, [[Matina latina]]] == Da vede dinù == * i [[pesci di Corsica]] [[Categoria:Mugilidae]] [[Categoria:Pesci di mare di Corsica]] d16smr06r9pcu6bst6aldddvgnoecs8 Mugil cephalus 0 9355 62063 2007-02-14T17:54:26Z 83.201.7.56 Redirecting to [[Muzaru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Muzaru]] d847zjv17564yatz7da5m1erz9yk7d7 Mazzardu 0 9356 62064 2007-02-14T17:54:35Z 83.201.7.56 Redirecting to [[Muzaru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Muzaru]] d847zjv17564yatz7da5m1erz9yk7d7 Alosa 0 9358 373840 371224 2021-06-02T09:50:49Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'alosa'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Alosa_fallax.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;"> Alosa fallax</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Actinopterygii]]'' |----- | Ordine | ''[[Clupeiformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Clupeidae]]'' |----- | Generu | ''[[Alosa]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Alosa fallax''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px]] |----- |} L' '''Alosa''' (''[[Alosa fallax]]'') hè un [[pesciu]] di [[fiume]] chì face parte di a famiglia di i [[Clupeidae]]. == In Corsica == L'alosa hè prisente in [[Corsica]]. Hè ancu chjamata a [[laccia]]. == Riferenze == * Miniconi R., Molinier R., Nouhen D., Pimort M.-J. (1980) ''Pesci di Corsica è di u Mediterraniu'', Parcu Naturale Regiunale di Corsica (in francese) == Ligami == * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=3 Vucabulariu aiaccinu di a pesca, [[Matina latina]]] == Da vede dinù == * i [[pesci di Corsica]] [[Categoria:Clupeidae]] [[Categoria:Pesci di fiume di Corsica]] 0xbkx2d59v5u7blw8k5x7s9qid9qmv0 Alosa fallax 0 9359 62149 2007-02-15T16:55:05Z 81.251.232.98 Redirecting to [[Alosa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Alosa]] liab7nghxe8huiroft5vbe2kfeh0cv0 Laccia 0 9360 62150 2007-02-15T16:55:19Z 81.251.232.98 Redirecting to [[Alosa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Alosa]] liab7nghxe8huiroft5vbe2kfeh0cv0 Matrale di Calacuccia 0 9361 375394 75601 2021-08-16T19:38:51Z Fausta Samaritani 15085 tolto link ripetuti wikitext text/x-wiki [[Image:Matrale di Calacuccia.jpg|right|250px|thumb|U lavu artificiale di Calacuccia, vistu da Verghju]] U '''Matrale di Calacuccia''' (o ''Matrali di Calacuccia'') hè una ritinuta chì hè stata custruita trà u [[1965]] è u [[1968]], annantu à u [[Golu]], in a cumuna di [[Calacuccia]]. U rampale hè altu 72 metri. A ritinuta d'acqua hà creatu un lavu artificiale. {{Matrali di Corsica}} {{c-supranu}} [[Categoria:Corsica]] 4efmon47hexkc6lgwheuch6r4capvut Matrali di Calacuccia 0 9362 62156 2007-02-15T19:14:09Z 81.251.232.98 Redirecting to [[Matrale di Calacuccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Matrale di Calacuccia]] e0ocn18kq7a81iclzsef5lgnn5tv3w5 A Muvra 0 9363 324699 298298 2013-03-08T22:13:21Z Addbot 7246 [[M:User:Addbot|Bot:]] Migrating 2 interwiki links, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q3602621]] [[M:User:Addbot/WDS|(translate me)]] wikitext text/x-wiki [[Image:Amuvra.jpg|200px|right|thumb|A Muvra]] '''A Muvra''' hè un ghjurnale autonomistu fundatu in lu [[1920]] da [[Petru Rocca]]. Diventa in lu [[1923]] l'òrganu di stampa di u [[Partitu Corsu d'Azzione]] (chì diventa u [[Partitu Corsu Autonomistu]] in lu [[1927]]) sin'à a [[Siconda Guerra Mundiale]] in lu [[1939]]. "A muvra" fù publicatu a prima volta u [[15 di maghju]] [[1920]] in [[Parigi]], si dicìa esse l'erede di [[Santu Casanova]] è d'[[A Tramuntana]]. "Rimpatriatu" l'annu dopu in [[Aiacciu]], u ghjurnale sarà publicatu senza interruzzione sin'à lu [[1939]]. I muvristi funu tanti numarosi ch'anu pulsutu fà a mità di l'anni 20, riviste culturale cume [[A baretta Misgia]], Ghjuventù o l'Almànaccu di a muvra, senza scurdassi di a truppa di teatru manighjata da i [[Notini]]. In giru à i fratelli Rocca, Petru è Matteu, si scontra -principalmente- Ghjacintu [[Yvia-Croce]], Orsini d'Ampugnani, u giòvanu [[Marcu Angeli]], è, un tempu, u pueta [[Maistrale]]. Tratava d'omi maturi, chì escenu di a burghese minore intellettuale, spessu talianufili, puliticamente cunservatori, è ancu riazziunarii è attaccati à una visione sclusivamente ètnica di a nazione. Finanzatu un tempu, di lu [[1921]] sin'à lu [[1923]], da l'industriale aiaccinu [[Francescu Coty]], u ghjurnale benefizieghja à poc'à pocu di u sustegnu di l'irredentisti taliani. E duttrine sviluppate dentru à "A Muvra", chì si dicianu cursiste, s'urganizavanu in giru a 4 punti principali: - u primu tuccava l'affirmazione di l'esistenza di a nazione corsa chì divìa rinasce è ci vulìa riabilità a cultura è l'azzione di i so omi maiori; par esempiu, trà d'altre cose, a dumanda di riapartura di l'università di Corti, inaugurazione d'a [[Croce di u Ricordu]] in [[Ponte Novu]] in lu [[1925]], o e publicazione numarose nant'à a vita di [[Pasquale Paoli]]. Ordunque, sta nazione si truvava sottumessa da un paese incapace di guarentisce u so sviluppu; - da quì spunta u sicondu puntu, chì mette in accusazione a Francia, "a matrigna", à l'urigine di tutti i guai di l'isula dipoi più d'un seculu: funziunarisazione, spopulamentu à u benefiziu di e culunie, francisazione è u so curullariu, u Corsu impinzutitu, pà quale i muvristi eranu senza pietà. - u terzu tratta di u clanisimu, dinunciatu cum'è un veru parasitu nant'à u corpu suciale corsu mantenutu è sviluppatu cù a cumplicità di a Francia. A soluzione chì permete di rimedià à sta situazione calamitosa ùn pudìa esse cà l'autonomia; - ultimu puntu chì u ghjurnale hà sviluppatu durante i so 20 anni d'esistenza: u prughjettu pulìticu autonomistu stava marcatu da una voglia di vultà à e "ierarchie naturale" eridiratu da u mondu primindustriale. "A Muvra" fù finalmente interdetta à u principiu di a siconda guerra mondiale, accusata d'esse irredentista. Dopu à a guerra, i rispunsevuli principali di u ghjurnale funu cundannati à a prighjò. ==Liami== * [http://tempifa.blog.club-corsica.com/rub-00084-u-librone-di-a-muvra-annata-1929-pierre-angeli-de-lano_4138.html?pn=0 L'almanaccu di A Muvra per 1929, [[Club Corsica]]] * [http://corsicanostra.free.fr/Almanaccu-di-A-Muvra-per-1936.pdf L'almanaccu di A Muvra per 1936, Corsica nostra] * [http://tempifa.blog.club-corsica.com/rub-00080-u-librone-di-a-muvra-annata-1938_4185.html L'almanaccu di A Muvra per 1938, Bloggu Tempi fà] == Da vede dinù == * a [[muvra]] {{Rivista litteraria in lingua corsa}} [[category:Rivista litteraria in lingua corsa]] 9wxgzd3rzfb069y7njmh89t7dzowi44 Spirlettu 0 9364 373947 371225 2021-06-02T11:06:56Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U spirlettu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Diplodus annularis.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Diplodus annularis</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Actinopterygii]]'' |----- | Ordine | ''[[Perciformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Sparidae]]'' |----- | Generu | ''[[Diplodus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Diplodus annularis''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px]] |----- |} U '''Spirlettu''' (''[[Diplodus annularis]]'') hè un [[pesciu]] di mare chì face parte di a famiglia di i [[Sparidae]]. == In Corsica == U spirlettu hè prisente in [[Corsica]]. == Riferenze == * Miniconi R., Molinier R., Nouhen D., Pimort M.-J. (1980) ''Pesci di Corsica è di u Mediterraniu'', Parcu Naturale Regiunale di Corsica (in francese) == Ligami == * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=3 Vucabulariu aiaccinu di a pesca, [[Matina latina]]] == Da vede dinù == * i [[pesci di Corsica]] [[Categoria:Sparidae]] [[Categoria:Pesci di mare di Corsica]] 2u5z7s5vt1rvi5525d8qn38yo2b8cit Diplodus annularis 0 9365 62196 2007-02-16T14:28:44Z 81.251.99.48 Redirecting to [[Spirlettu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Spirlettu]] 18z98x3ziiby84yblqdois8mtwdqt7c Międzyrzec Podlaski 0 9368 374052 361977 2021-06-02T11:34:16Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki <div> {| align="right" border="0" rules="all" width="300px" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background-color: #f3fff3" ! colspan="2" style="background-color: #ddffdd" |<span style="font-size:large;"> '''Międzyrzec Podlaski''' </span> |- |colspan="2" align="center" bgcolor="#FFFFFF" style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080; " | [[File:POL Międzyrzec Podlaski COA old.svg|100px|]] |- | valign="top"| [[Statu]] || align="center" | [[Polonia]] |- | valign="top"| [[Voivodato]] || align="center" | [[Voivodato di Lublino]] |- | valign="top"| [[Codice pustale]] || align="center" | 21-560 |- | valign="top"| [[Longitudine]] || style="text-align: center" | |- | valign="top"| [[Latitudine]] || style="text-align: center" | |- | valign=top| [[Altitudine]] || align="center" | |- | valign="top"| [[Superficia]] || align="center" | 19,75 ettari |- | valign="top"| [[Populazione]] || align="center" | 17.300 (2005) |- | [[Densità]] || align="center" | x ab./km² |} [[File:międzyrzec podlaski pomnik bohaterów miasta.jpg|thumb|200px|left|Międzyrzec Podlaski]] '''Międzyrzec Podlaski''' hè una cità di a [[Polonia]] orientale. Hè situata in u sudestu di a [[Polonia]], trà Biała Podlaska è Lublin, annantu u fiume Krzna. {{commons|Międzyrzec Podlaski}} [[Categoria:Polonia]] qmeaveaof21j2kt9b9xa4e9qwsoebcv Brandone 0 9370 62235 2007-02-17T10:40:48Z Img 21 Redirecting to [[Brandonu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Brandonu]] nm1fy6jfbymd71kjl7wzvi0kw3c8vl6 Scanciolu 0 9371 62236 2007-02-17T10:40:59Z Img 21 Redirecting to [[Brandonu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Brandonu]] nm1fy6jfbymd71kjl7wzvi0kw3c8vl6 Voceru per Matteiu 0 9372 345900 335055 2015-07-01T12:24:35Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki U '''Voceru per Matteiu''' (o [[Vociaru par Matteiu]]) hè un [[voceru]] di [[Corsica]]. Hè statu publicatu in i ''Canti populari corsi'' di [[Salvatore Viale]] (1855). Canta a surella dopu à a morte di Matteiu. == U voceru == :Ch'ella struca la so razza :È quantu li ne dipende. :Ammazzaste u me fratellu :Che facia le so faccende. :Dunde voglia ella venissi :Vo l'aviate messu e tende :Tuttu ciò ch'hè guaitatu :O tostu o tardi si prende. :Eu nun parlu qual' hè statu, :Nè quì dicu qual' ell'hè :Lasciu ognunu in casa soia :Lasciu ognunu in so tenè. :O altissimu Gesù :Lu rimettu tuttu à tè. :Or avà vogliu vultà ne :In versu à lu Fiuminale :Versu duve u me culombu :Si lasciò le piume è l'ale :Camminandu pe' la strada :Senz' avè mai fattu male. :La morte, hè veru, hè cumune ; :Ma questu hè particulare. :Nun ne possu più discore ; :Ch'è mi cresce troppu u dolu ; :Perchè di cinque fratelli :Ma ch'è dui nun mi ne trovu. :L'avete truvatu dolce :U sangue di Petrachjolu ! :Semu accinti di gendarmi :Di sullati è di sergenti : :Sgùttanu li me fratelli, :È ci sgrignanu li denti. :S'ella bè ne l'occasione :Si vedrà s'è siamu cuntenti. :Qual'hè statu ch'hà tiratu :Oh trista ! À la me candella ? :Oh s'è pudessi arivà lu :È passà lu di cultella ! :O Matteu di la surella :Sarai trivella di senu. :Ti l'avia ridetta tantu :Vinti volte eranu almenu :Ch'è' ind'u core di sti latri :Nun ci stava ch'è velenu. :O chì invidia maladetta ! :Una peste li divora : :Stanu sempre à la veletta :Nè ci lascianu esce fora :Tempu hè da fà ne vindetta :È mandà li à la malora. :O Mattè, chì strappa core :Mi punghje l'ochji la notte. :À siccà mi ni lu me fiore :Ci vulianu tante votte ? :Aiutate mi, o surelle : :Mi sentu le vene rotte. == Referenze == * [http://www.google.fr/books/pdf/Canti_popolari_corsi_con_note.pdf?vid=OCLC13642253&id=gPQfxZy9rBIC&output=pdf&sig=9MUv1ng62Dnn7YnfQR6MS1IM9-k Salvatore Viale, ''Canti popolari corsi'', 1855, Fabiani: Bastia] [[Categoria:Voceru]] 5uqesyia0rhkuldnjkxactzyg60z5cf Vociaru par Matteiu 0 9373 62244 2007-02-17T12:00:34Z Img 21 Redirecting to [[Voceru per Matteiu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Voceru per Matteiu]] r3tsrvi45qy333d0lli7mzlbaqur5yu Vincinteddu d'Istria 0 9374 375844 366483 2021-08-19T18:04:27Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Statua di Vincentellu d'Istria in Biguglia.jpg|miniatura|A statua di Vincentellu d'Istria, in Biguglia]] '''Vincinteddu d'Istria''' (o [[Vincentellu d'Istria]]) hè un parsunaghju celebru di a [[storia]] di [[Corsica]]. Hè natu in u 1380, è mortu u [[27 d'aprile]] di u 1434 in [[Ghjenuva]]. Hà purtatu i tituli di conte di Corsica, è di vicerè di Corsica. Oppostu à a [[Gènuva|Republica di Ghjenuva]], hè statu u capimachja di u partitu aragunese in l'isula. Nemicu storicu di i Ghjenuvesi, hà finitu per esse statu chjappu è impiccatu in Ghjenuva, nant'à a piazza di u Palazzu Ducale di a cità lìgure. == Orìgine famigliale == [[File:Cinarca pieve.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Cinarca]] === I Cinarchesi === I Cinarchesi eranu una sterpa impurtante di signori corsi à u Medievu. Escenu da u castellu di Cinarca, oghje nant'à a cumuna di Casaglione. D'appressu à a cronaca di Ghjuvanni Di A Grossa, sarianu isciuti da un conte venutu da Roma, chjamatu Ugo Colonna. E famiglie da Leca, da la Rocca, d’Istria, da Bozzi, d’Urnanu, Da Litalà è da Bisè sò i discendenti di i Cinarchesi. A parolla « da » insegna un castellu.<ref>http://www.educorsica.fr/storia_di_a_corsica/personnages.html</ref> <br /> === A famiglia di Vincentellu : una leia cù u reame d'Aragone === Vincentellu hè u figliolu di Ghilfucciu d'Istria, dettu "Ghjudice", signore d'Istria. A so mamma una surella d'Arrigu di A Rocca. [[File:Corona Aragó Espanya.svg|miniatura|U reame d'Aragone]] U so ziu era [[Arrigu di la Rocca]], un grande signore corsu chì hà passatu a so ghjuventù in a corte d'[[Aragona|Aragone]]. Arrigu finisce per esse elettu conte di Corsica versu u 1372, cun l'appoghju di l'Aragone. Ci vole à dì chì apoi u 1297, u papa hà datu i territorii di a Corsica è di a Sardegna à u rè d'Aragone. Ma pocu à pocu un'altra grande putenza s'impone in u Mediterraniu : hè a Republica di Ghjenuva. I Ghjenuvesi volenu impatruniscesi di a Corsica è s'opponeranu à l'Aragone. <br /> [[File:Aragonese Empire.PNG|centro|miniatura|300x300px|Territorii di u reame d'Aragone]] <br /> == Vincentellu d'Istria, vicerè di Corsica == In u 1401 morre Arrigu di la Rocca, u capimachja di u partitu aragunese in Corsica, oppostu à Ghjenuva. Un'altru cinarchese piglia a seguita d'Arrigu : hè Vincentellu d'Istria. In u 1405 riesce à cunquistà l'isula cun l'aiutu di u rè aragunese Martinu u primu. Hè numinatu vicerè, ma u so autoritarismu è a crescita di l'impositi rivultoni a pupulazioni in tutta a [[Corsica]]. Vincentellu fughje in Barcelona per circà l'aiutu di u rè d'Aragone, ciò ch'ellu riesce à fà è volta in Corsica qualchì mese più tardi. Vincentellu hè elettu conte di Corsica in u 1419, cun l'aiutu di un'altru rè aragunese, Alfonsu V. Principia allora a guerra contr'à i ghjenuvesi. In u 1420 Vincentellu piglia a citatella di Calvi. Vincentellu è u rè d'Aragone cercanu allora di piglià a cità di Bunifaziu, tenuta da Ghjenuva. L'assediu dura ottu mesi ma i bunifazinchi resistenu. [[File:Corte Citadelle.jpg|miniatura|A citatella di Corti, custruita da Vincentellu d'Istria]] Vincentellu riesce à piglià dinù u castellu di Biguglia, locu di putere ghjenuvese in Corsica. Face custruisce a citatella di Corti. Ma pocu à pocu u populu entre torna in rivolta contr'à Vincentellu, chì face cresce l'impositi. Li tocca à scappà è serà traditu da i soii. I Ghjenuvesi u facenu prigiuneru è serà cundannatu à morte. Fù scapatu u 27 d'aprile di u 1434, davant'à u palazzu ducale di Ghjenuva. == Rifarenzi == * [http://www.google.fr/books/pdf/Corsica__Picturesque__Historical__and_So.pdf?vid=OCLC02960761&id=0s_8wiPTiE0C&output=pdf&sig=eAKI4-JheLp56G9YRTQR4hTk1dM Edward Joy Morris, ''Picturesque, Historical, and Social: with a Sketch of the Early Life of Napoleon'', Philadelphia, 1855 (in inglesu)] == Note == <references /> {{Template:Persunalità storica di Corsica}} [[Categoria:Persunalità storica di Corsica]] [[Categoria:Morti in 1434]] [[Categoria:Biugrafia]] 4r3vvq68ryuhpfxcq0ib224kvlcry3u Vincentellu d'Istria 0 9375 62251 2007-02-17T16:40:06Z Tiresa 211 Redirecting to [[Vincinteddu d'Istria]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vincinteddu d'Istria]] 65klouen9psygrpbhn36ljjx6sa3o1b Template:IT-RM 10 9376 351521 335249 2015-08-04T09:01:33Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346214]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Roma|Roma]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|RM]] </noinclude> 3b5ss9qtvt2jgqsagc7iis81es2k7pe Ciandarmaria di Sarra 0 9378 378025 332061 2021-12-18T10:15:20Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki A '''Ciandarmaria di Sarra''' (o A [[Gendermeria di Serra]]) hè una canzona tradiziunali di [[Corsica]]. Hè una canzona monda cunnisciuta in u sartinesu, ma ùn si sà qual'idda era a donna chì canta, nemmenu qual'iddu era esattamenti Dumenicu Branca. Ma quantunqua si sà ch'è i "Branca" mintuvati staghjiani in [[Quenza]] (U Scoddu, marzu 2010). == A canzona == :A ciandarmaria di [[Sarra di Scupamè|Sarra]] :Circa à Dumenicu Bianca :Pà rimetta li la foglia :Chì hè sciassori in Villafranca :U peghju sarà di mè :M'hà prumissu eppo mi manca. :S'è tù m'amaii di cori :Com'è tù mi figuraii :Oh lu bateddu di [[Nizza]] :O Dumè nun lu piddaii :Senza la to Margarita :U mari nun lu varcaii. :S'è tù ùn la vo fà par mè :Fà la pa u to ziteddu :S'è tù l'avissi da veda :Pari fattu à lu pinneddu. :S'è lu mari fussi [[inchjostru]] :È la [[rena]] carta bianca :Pà scriva lu nosciu amori :Ùn ci ni saria abbastanza. == Rifarenzi == * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=12 Numaru 12 [[A Spannata]]] * U Scoddu numaru 51, marzu 2010 [[Categoria:Cantu tradiziunale di Corsica]] q3cyl8sn751vbto7wiki4enkpzjyh1r Gendermeria di Serra 0 9379 62269 2007-02-18T10:55:48Z 81.251.107.45 Redirecting to [[Ciandarmaria di Sarra]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ciandarmaria di Sarra]] b7pkwh1q1433zcyacrbqhqm3yfjdais Giandarmaria di Sarra 0 9380 62270 2007-02-18T10:56:04Z 81.251.107.45 Redirecting to [[Ciandarmaria di Sarra]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ciandarmaria di Sarra]] b7pkwh1q1433zcyacrbqhqm3yfjdais Babbu di a Patria 0 9381 62283 2007-02-18T14:14:53Z Tiresa 211 Redirecting to [[Pasquale Paoli]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pasquale Paoli]] ce14jyrmksj2c0l4yb6dm7jt8fivz4j L'Ìsula 0 9382 341568 339833 2015-03-03T21:31:38Z Vulpachjinu 8656 Reindirizzamentu à [[Lìsula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Lìsula]] 7h61q38yut684b2jlr0y8q647z0qcyg Treglia di scogliu 0 9383 373955 371226 2021-06-02T11:08:49Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A treglia di scogliu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Mullus surmuletus.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Mullus surmuletus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Actinopterygii]]'' |----- | Ordine | ''[[Perciformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Mullidae]] '' |----- | Generu | ''[[Conger conger]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Mullus surmuletus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- |} A '''Treglia di scogliu''' (''[[Mullus surmuletus]]'') hè un [[pesciu]] di mare chì faci partita di a famiglia di i [[Mullidae]]. == In Corsica == A treglia di scogliu hè cumuna in [[Corsica]]. == Referenze == * Miniconi R., Molinier R., Nouhen D., Pimort M.-J. (1980) ''Pesci di Corsica è di u Mediterraniu'', Parcu Naturale Regiunale di Corsica (in francese) == Ligami == * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=3 Vucabulariu aiaccinu di a pesca, [[Matina latina]]] == Da vede dinù == * i [[pesci di Corsica]] * a [[treglia di fanga]] [[Categoria:Mullidae]] [[Categoria:Pesci di mare di Corsica]] tryhphj55ugws5gu504kd5nxh1l8nuq Gattucciu 0 9385 374092 373876 2021-06-02T11:47:06Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U gattucciu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Kleingefleckter Katzenhai.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Scyliorhinus canicula</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Chondrichthyes]]'' |----- | Ordine | ''[[Carcharhiniformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Scyliorhinidae]]'' |----- | Generu | ''[[Scyliorhinus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Scyliorhinus canicula''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Scyliorhinus canicula.jpg|250px]] |----- |} U '''Gattucciu''' (''[[Scyliorhinus canicula]]'') hè un [[pesciu]] di mare chì faci partita di a famiglia di i [[Scyliorhinidae]]. U gattucciu hè longu da 40 à 80 cm. Pò pisà sin'à 5 kilò. Si scontra in u [[mare Mediterraniu]] è in u [[mare Atlanticu]], da a [[Norvegia]] sin'à u [[Senegale]]. U gattucciu dorme di ghjornu è caccighjeghja di notte. Si nutrisce di picculi pesci, di crustacei è di varmi. [[File:Scyliorhinus canicula-egg1.jpg|thumb|upright=1.05|<div class="center">Egg</div>]] == In Corsica == U gattucciu hè cumunu in [[Corsica]]. == Referenze == * Miniconi R., Molinier R., Nouhen D., Pimort M.-J. (1980) ''Pesci di Corsica è di u Mediterraniu'', Parcu Naturale Regiunale di Corsica (in francese) == Ligami == * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=3 Vucabulariu aiaccinu di a pesca, [[Matina latina]]] == Da vede dinù == * i [[pesci di Corsica]] {{c-supranu}} [[Categoria:Scyliorhinidae]] [[Categoria:Pesci di mare di Corsica]] 1m55plbtr9w9z5sybqyin77b3yx78vu Scyliorhinus canicula 0 9386 62513 2007-02-20T19:49:04Z 83.201.133.247 Redirecting to [[Gattucciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Gattucciu]] jdmvcap7nhp8y1co3tzqj00d13om9fg Capponu 0 9387 373997 362902 2021-06-02T11:23:32Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U capponu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Grosserdrachenkopf-02.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Scorpaena scrofa</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Actinopterygii]]'' |----- | Ordini | ''[[Perciformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Scorpaenidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Scorpaena]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Scorpaena scrofa''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Scorpaena_scrofa_Capo_Figari_1.jpg|250px]] |----- |} U '''Capponu''' <ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in inglesu.</ref> (o [[Cappone]]) (''[[Scorpaena scrofa]]'') hè un [[pesciu]] di mari chì faci parti di a famiglia di i [[Scorpaenidae]]. ==Discrizzioni== [[File:Scorpaena_scrofa_02.JPG|200px|left]] U capponu hè u più grossu pesciu di u genaru ''Scorpaena''. A culurazioni varieghja da u rossa scuru à u rusulinu pallidu, è t'hà i tacchi di culori scuru annantu à u so corpu. Hà i spini vilanosi, è pò aghjunghja un pesu massimu di circa 3 chilugrammi. Pò aghjunghja una lunghezza massima di 50 centimi (20 po), ma misura generalamenti circa 30 cm (12 po). Accerta Tito de Caraffa chì "Avemu vistu piglià, in Erbalunga, un capponu chì misurava 0,50 centimi è pisava circa sei chilò." <ref>De Caraffa (1902), p. 58.</ref>. U capponu t'hà 12 spini dursali, 9 raghji moddi dursali, 3 spini anali è 5 raghji moddi. T'hà à spessu una tacca bughja annantu à i so spini dursali zimbrunuti trà a 6a è l'11a spina. Hà dinò longhi tentaculi sopraurbitarii. ==Distribuzioni== 'Ssa spezia si trova in u mari Tarraniu. Si scontra dinò in l'uceanu Atlanticu uriintali intornu à l'isuli britannichi, induva eddu hè raru, à u sudu di u Senegalu, di l'isuli Canarii è di u Capu Verdi. ==Ambienti== U capponu hè dimersali è campa in i mezi marini è salmastri incù fondi rucciosi, rinosi o fangosi à i prufundità da 20 à 500 metri. Di ghjornu, si ni stà in i tani è in i sapari. Di notti, esci par caccighjà. A ci dici Tito de Caraffa <ref>De Caraffa (1902), p. 57.</ref>. chì "'Ssu pesciu stà i pratulini d'arba marina, i rocchi abbastanza fondi è ancu i rinona à curaddu di u largu in i prufundità variendu trà cinqui è vinti bracci (unità di misura)". ==Cumpurtamentu == 'Ssa spezia hè un pesciu sedintariu, sulitariu è micca migradori. Hè pridatori è si ciba d'altri pesci, è ancu di crustacei è di mulluschi. ==Gastrunumia== U capponu hè cunsidaratu unu di i pesci i più fini. Hè un ingridienti tradiziunali di l'aziminu. Hè dinò apradatu à spessu in a cucina giappunesa. == In Corsica == U capponu hè assà cumunu in [[Corsica]]. == Noti == <references/> ==Bibliugrafia== * Tito de Caraffa, ''Assaghju annantu à i pesci di u litturali di Corsica'', Bullitinu di a Sucità di scenzi storichi è naturali di Corsica, stamparia Ollagnier, Bastia, 1902 * Petru Casanova, ''Motti'', Albiana, 2010 * Miniconi R., Molinier R., Nouhen D., Pimort M.-J. (1980) ''Pesci di Corsica è di u Mediterraniu'', Parcu Naturali Regiunali di Corsica (in francesu) ==Liami== * [https://www.oec.corsica/I-pesci-marini_a92.html ''I pesci marini'', Uffiziu di l'Ambienti di a Corsica] ==Da veda dinò== * i [[pesci di Corsica]] [[Categoria:Scorpaenidae]] [[Categoria:Fauna marina di Corsica]] awwskkk58jnajdy7a0u8sjfj4kfq7ch Cappone 0 9388 62519 2007-02-20T20:04:24Z 83.201.133.247 Redirecting to [[Capponu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Capponu]] hnm0p89zqfl4kptli6nli49oy1p23mq Scorpaena scrofa 0 9389 62520 2007-02-20T20:04:40Z 83.201.133.247 Redirecting to [[Capponu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Capponu]] hnm0p89zqfl4kptli6nli49oy1p23mq Ernest Hemingway 0 9390 376529 359169 2021-08-31T20:40:20Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki '''Ernest Hemingway''' ([[21 lugliu]] [[1898]], [[Oak Park]] vicinu à [[Chicago]] - 2 lugliu [[1961]], [[Ketchum]], [[Idaho]]) era un scrittori americanu. == Biugrafia == Hà presu parti à a prima guerra mundiali annantu à u fronti talianu. Hà cuminciatu in u [[1926]] incù u rumanzu ''[[The Sun Also Rises]]'' (publicatu in Italia incù u titulu ''Fiesta''). U rumanzu ''A Farewell to Arms'' (in Italia cum'è ''Addio alle Armi'', in corsu: ''Addiu à l'Armi''), publicatu in [[1929]], li hà resu una fama mundiali. Più tardi, Hemingway hà scrittu u rumanzu ''To Have and Have Not'' (''Avè è micca avè''); in [[1940]] - u rumanzu ''For whom the bell tolls'' (''Par quali sona a campana''), chì discrivi a guerra civili in [[Spagna]]. Istu rumanzu hè divintatu ricunnisciutu com'è un caputravagliu. In u [[1952]], Hemingway hà ricivutu u premiu di Nobel par u racontu ''The Old Man and the Sea'' (''L'omu vechju è u mari''). == Opari principali == [[File:Hemingway on WWI.gif|thumb|200px|right|Hemingway à i tempi di a prima guerra mundiali]] [[File:Ernest Hemingway Signature.svg|border|180px|right]] === Rumanzi === * ([[1925]]) ''The Torrents of Spring'' * ([[1926]]) ''The Sun Also Rises'' * ([[1929]]) ''A Farewell to Arms'' * ([[1937]]) ''To Have and Have Not'' * ([[1940]]) ''For Whom the Bell Tolls'' * ([[1950]]) ''Across the River and Into the Trees'' * ([[1952]]) ''The Old Man and the Sea'' * ([[1962]]) ''Adventures of a Young Man'' * ([[1970]]) ''Islands in the Stream'' * ([[1986]]) ''The Garden of Eden'' * ([[1999]]) ''True at First Light'' === Libri di raconti === * ([[1923]]) ''Three Stories and Ten Poems'' * ([[1925]]) ''In Our Time (book)|In Our Time'' * ([[1927]]) ''Men Without Women'' * ([[1932]]) ''The Snows of Kilimanjaro'' * ([[1933]]) ''Winner Take Nothing'' * ([[1938]]) ''The Fifth Column and the First Forty-Nine Stories'' * ([[1947]]) ''The Essential Hemingway'' * ([[1953]]) ''The Hemingway Reader'' * ([[1972]]) ''The Nick Adams Stories'' * ([[1976]]) ''The Complete Short Stories of Ernest Hemingway'' [[Categoria:Americanu|Hemingway]] [[Categoria:Scrivanu|Hemingway]] [[Categoria:Biugrafia]] hfb4sn7ns93r5pns18if69wun659qjw Gattubardu 0 9391 373875 371227 2021-06-02T10:45:20Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U gattubardu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Katzenhai-01.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Scyliorhinus stellaris</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Chondrichthyes]]'' |----- | Ordine | ''[[Carcharhiniformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Scyliorhinidae]]'' |----- | Generu | ''[[Scyliorhinus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Scyliorhinus stellaris''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px]] |----- |} U '''Gattubardu''' (''[[Scyliorhinus stellaris]]'') hè un [[pesciu]] di mare chì faci partita di a famiglia di i [[Scyliorhinidae]]. U gattubardu hè longu sin'à 2 metri. A lunghezza media hè 1,70 cm. U gattubardu hè pichjulatu. U ventre hè più chjaru. Si scontra in u Nordestu di u [[mare Atlanticu]] è dinù in u [[mare Mediterraniu]]. Si nutrisce di pesci è di crustacei. == In Corsica == U gattubardu hè prisente in [[Corsica]]. Hè ancu chjamatu u [[pesciu gattu]]. == Referenze == * Miniconi R., Molinier R., Nouhen D., Pimort M.-J. (1980) ''Pesci di Corsica è di u Mediterraniu'', Parcu Naturale Regiunale di Corsica (in francese) == Ligami == * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=3 Vucabulariu aiaccinu di a pesca, [[Matina latina]]] == Da vede dinù == * u [[gattucciu]] * i [[pesci di Corsica]] * u [[gattupardu]] [[Categoria:Scyliorhinidae]] [[Categoria:Pesci di mare di Corsica]] ii90q3j2bfo11gkg99uawn72wiqk4a9 Scyliorhinus stellaris 0 9392 215784 62546 2010-05-04T02:48:25Z Sarvaturi~cowiki 188 Reindirizzamentu à [[Gattubardu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Gattubardu]] fgut9014ypk982tdz7z2qelrfy8skbg Pesciu gattu 0 9393 215782 62547 2010-05-04T02:47:19Z Sarvaturi~cowiki 188 Reindirizzamentu à [[Gattubardu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Gattubardu]] fgut9014ypk982tdz7z2qelrfy8skbg Nanna di Cuscionu 0 9394 371228 364243 2021-01-05T05:29:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Nanna di Cuscionu''' (o [[Nanna di Cuscione]]) hè una [[nanna]] di [[Corsica]]. Issa nanna hè tipica di a rigioni di u [[Taravu]]. Hè mintuvata da [[Salvatore Viale]] è [[Niccolò Tommaseo]] in i so ''Canti pupulari corsi''. == A nanna == :Ninninà, la mia diletta; :Ninninà, la mia speranza. :Seti voi la mia barchetta :Chì cammina cun baldanza; :Quidda chì nun temi venti :Nè timpesti di lu mari. :Addurmenta ti parpena :Feti voi la ninnani. :Carica d'[[oru]] è di perli :Carica di merci è panni; :Li veli sò di bruccatu :Vinuti da mari in dà ni :Li timoni d’oru fini :Cun li lavuri più rari. :Addurmenta ti parpena :Feti voi la ninnani. :Quandu poi nascisti vui :Vi purtonu à battizà ni: :La [[cummari]] fù la [[luna]] :È lu [[soli]] lu [[cumpari]]: :I [[steddi]], chì erani in celi :D’oru aviani li [[cuddani]]. :Addurmenta ti parpena :Feti voi la ninnani. :L'aria riturnò sirena :Tutta piena di splindori: :Ancu li setti pianetti :V’hani infusu li so doni. :Ottu dì fecini festa :Tutti quanti li [[pastori]]. :Addurmenta ti parpena :Feti voi la ninnani. :Nun s’intesi altru ch'è soni; :Nun si vidi altru ch'è danzi :Par la vaddi di [[Cuscionu]] :È in tutti li vicinanzi. :Boccanera cun Falconi :Feci festa à li so usanzi. :Addurmenta ti parpena :Feti voi la ninnani. :Quandu sareti majori :Passareti pa li piani :L’arbi turnarani fiori; :L'[[oliu]] sarani li [[funtana|funtani]]; :Turnarà [[balsamu]] fini :Tutta l'acqua di lu mari. :Addurmenta ti parpena :Feti voi la ninnani. :È tutti quisti muntagni :Carcarani di picurini; :È sarani tondi è mansi :Tuttt i [[cervu|cervi]] è li muvrini :È li [[volpi]] cun l’[[astore|astori]] :Fughjarani da sti cunfini. :Addurmenta ti parpena :Feti voi la ninnani. :Seti voi l'[[arba cannedda]] :Seti voi l'[[arba barona]]; :Quidda chì nasci in [[Bavedda]] :Quidda chì nasci in Cuscionu: :Seti voi l’[[arba muvredda]] :Quidda chì pasci i muntona :Di babbonu è di la mamma :Seti voi lu strappacori. :Addurmenta ti parpena :Feti voi la ninnani. == Da veda dinò == * a [[nanna di u Cuscionu]] * a [[nanna di Palleca]] == Rifarenzi == * [http://www.google.fr/books/pdf/Canti_popolari_corsi_con_note.pdf?vid=OCLC13642253&id=gPQfxZy9rBIC&output=pdf&sig=9MUv1ng62Dnn7YnfQR6MS1IM9-k Salvatore Viale, ''Canti popolari corsi'', 1855, Fabiani:Bastia] * [http://www.google.fr/books/pdf/Canti_popolari.pdf?vid=OCLC02206893&id=K3Inmxms5BMC&output=pdf&sig=aHaIFkOBjoRhx-z81bYdlQGaWHk N. Tommaseo, 1841, Canti popolari - Canti toscani, corsi, illirici, greci, Venezia] * [http://books.google.fr/books?vid=OCLC06977324&id=fntoNXxkTqoC&pg=PA1&lpg=PA1&dq=voceri A. L. A. Fée, Voceri, Canti pupulari di a Corsica, 1850, Derivaux] [[Categoria:Nanna di Corsica]] seu3mvaigznjdypfuy5vqjb7l31yz4y Nanna di Cuscione 0 9395 62560 2007-02-21T19:23:14Z 81.251.229.64 Redirecting to [[Nanna di Cuscionu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Nanna di Cuscionu]] 7mdqyquz9a3arazuypekvdsfys5dimi Bocca à Verghju 0 9397 336351 336350 2014-05-11T12:03:16Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Bocca di Verghju]] à [[Bocca à Verghju]] wikitext text/x-wiki [[Image:Bocca_di_Verghju.jpg|right|250px|thumb|A statua in a Bocca à Verghju]] A '''Bocca à Verghju''' hè una bocca di [[Corsica]]. Hè situata annantu à a cumuna d'[[Evisa]], à una altezza di 1404 metri. Si trova à mezu à a [[furesta d'Aitone]] è a [[furesta di Valdu Niellu]]. Si ghjugne in a bocca di Verghju per u stradone dipartementale D84. In a bocca, ci si trova una [[statua]]. {{c-supranu}} [[Categoria:Bocca di Corsica]] e7nftwcq81le1ixda5oziiudghhsr4j Razza stellina 0 9398 373931 371229 2021-06-02T11:02:45Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A razza stellina'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Raja montagui.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Raja montagui</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Chondrichthyes]]'' |----- | Ordine | ''[[Rajiformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Rajidae]]'' |----- | Generu | ''[[Raja]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Raja montagui''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Fowler]], 1910</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Raja montagui (Gefleckter Rochen).jpg|250px]] |----- |} A '''Razza stellina''' (o [[Razza stiddina]]) (''[[Raja montagui]]'') hè un [[pesciu]] di mare chì face parte di a famiglia di i [[Scyliorhinidae]]. == In Corsica == A razza stellina hè presente in [[Corsica]]. == Referenze == * Miniconi R., Molinier R., Nouhen D., Pimort M.-J. (1980) ''Pesci di Corsica è di u Mediterraniu'', Parcu Naturale Regiunale di Corsica (in francese) == Ligami == * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=3 Vucabulariu aiaccinu di a pesca, [[Matina latina]]] == Da vede dinù == * i [[pesci di Corsica]] [[Categoria:Rajidae]] [[Categoria:Pesci di mare di Corsica]] j44zfs1r9ic0t7m8hdpgq3u4pqulkfu Razza stiddina 0 9399 62593 2007-02-22T20:04:01Z 81.251.96.230 Redirecting to [[Razza stellina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Razza stellina]] lsfzd7fgev381k6xvcpeebf4j1vb7mj Raja montagui 0 9400 62594 2007-02-22T20:04:15Z 81.251.96.230 Redirecting to [[Razza stellina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Razza stellina]] lsfzd7fgev381k6xvcpeebf4j1vb7mj Serenatu di Scappinu 0 9403 62714 2007-02-23T13:25:02Z Img 21 Redirecting to [[Sirinatu di Scappinu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sirinatu di Scappinu]] 84pzhbiext67xry6ppt45jjuuvrys95 Aragna 0 9404 373747 373642 2021-06-02T09:32:59Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'aragna'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Trachinus_draco_2.jpeg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Trachinus draco</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Actinopterygii]]'' |----- | Ordine | ''[[Perciformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Trachinidae]]'' |----- | Generu | ''[[Trachinus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Trachinus draco''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Trachinus_draco_Stefano_Guerrieri.jpg|250px]] |----- |} L' '''Aragna''' (''[[Trachinus draco]]'') o aragna cumuna hè un [[pesciu]] di [[mare]] chì face parte di a famiglia di i [[Trachinidae]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in inglese.</ref> L'aragna hè largamente sparta longu à a costa atlantica orientale, da a Nurvegia à u Maroccu, passendu per u mare Terraniu, u mare Egeu è u mare neru. Hè statu dimustratu ch'è l'aragna si scontra à e prufundità andendu da l'acque poche prufonde sinu à - 150 metri induve ella stà per u più in e terre fangose o rinose. L'aragna hè soprattuttu cunnisciuta per e so spine vilenose chì ponu incausà i ferite grave à l'umani da pugniture accidentale. Per causa di 'sse spine è di u so vilenu putente, hè classificata cum'è unu di i più pesci vilenosi di u mare Terraniu. ==Descrizzione == L'aragna hè un pesciu lungarinu è sciacciatu annantu à u latu incù l'ochji dritti è una bocca superiore nettamente inclinata ver' di l'altu. A mansella inferiore hè più longa ch'è a mansella superiore. A testa hè cumpatta, para è abbastanza grande è l'ochji sò guasi posti sopra. U bordu superiore di l'ochju hà duie o trè piccule spine, davanti à ogni ochju. E cinque à sette nutaghjole zimbrunute di a so prima nutaghjola dursale è e spine di ognuna di e fuciale anu in a so basa e ghjandule da vilenu. ===Culurazione === Annantu à a faccia dursale, l'aragna hè culurata in brunu verdicciu incù un numeru varievule di marche scure annantu à a faccia superiore di a testa. U fiancu hè tintu di un brunu giallastru incù e fasce discuntinue turchinu vivu è giallu chì correnu di traversu ver' di l'avanti di u pesciu. Di più, e fasce nere sbieche ponu esse truvate annantu à u latu. Horst Müller qualificheghja 'ssu mudellu di sumigliante à quellu di u tigru. ===Dimensione di u corpu === [[File:Trachinus_draco_(Großes_Petermännchen).jpg|thumb|left|250px|L'aragna]] E dimensione corpurale di l'aragna sò discritte assai differentamente da parechji autori è parenu dissumiglià sicondu a lucalisazione geugrafica induve u studiu hè statu fattu. In u livante di u mare neru, a distribuzione di a lunghezza di i pesci adulti varieghja da 10 cm à 25,8 cm massimu per e femine è di 9,5 cm à 22,5 cm per i masci. U pesu varieghja da 6,96 g à 131,76 g per e femine è da 5,34 g à 75,84 g per i masci quandu a più grande femina rigistrata in u livante di u mare Neru misurava 25,8 cm di longu, i risultati di altri studii parenu indicà ch'è l'aragna hà una taglia assai più stesa ch'è quella ossirvata in 'ssu studiu. Annantu à a costa di l'Algarve, à u sudu di u Portugallu, a più grande femina truvata da Santos è al. avia una lunghezza massima tutale di 39,6 cm, ma omu hà dinù ossirvatu in u mare Neru i campioni chì varcanu a più grande femina truvata da Ak Genç in u 2013. A più grande femina truvata da Ak è al. in u mare Neru avia una lunghezza massima tutale di 35 cm. Per Ak Genç, pare evidenti ch'è un grande numeru di fattori differenti cuntribuiscenu à a varietà di a taglia di l'aragna cum'è " a timperatura, a salinità, u nutrimentu (quantità, qualità è taglia), u sessu, u mumentu di l'annu è a maturità ". ==Tussicità == [[File:Trachinus_draco_Karpathos.JPG|right|250px]] L'apparechju vilenosu di l'aragna si cumpone di una spina annantu à ogni operculu è da u cinque à ottu spine dursale. E spine di l'operculu sò diretti ver' di a coda, è sò appena piigate à l'inghjò. E spine opercularie emergenu da u bordu superiore di l'operculu è sò culligate à l'operculu da un terzu di a so lunghezza tutale. L'altri dui terzi di a so lunghezza sò liberi longu à l'operculu. A lunghezza tutale di e spine opercularie hè di circa 27 mm. U filu di u spinu stessu hè " ricupertu di una guaina tegumentaria ". S'è 'ssa guaina si rompe sottu à l'effettu di a forza appiicata à u filu di u spinu, permette à u vilenu di scappà da e cellule glandularie di u vilenu è di passà da una prufonda scanalatura longu à a culonna è in a ferita cagiunata da u dardu. Ognuna di e spine dursale hè ricuperta di una cascia tegumentaria individuale. E spine anu lunghezze differente è sò dunque disposte in curva di listessa manera. E spine ossirvate da Russel Emery (1960) avianu e lunghezze minime di 5 mm è quelle massime di 29 mm. Eranu abbastanza eterogene in a so apparenza à u livellu microscopicu. E spine dursale sò tutte appena appena incurvate ver' di a coda di u pesciu. == In Corsica == L'aragna hè cumuna in u mare di [[Corsica]]. == Note == <references/> == Referenze == * Miniconi R., Molinier R., Nouhen D., Pimort M.-J. (1980) ''Pesci di Corsica è di u Mediterraniu'', Parcu Naturale Regiunale di Corsica (in francese) == Ligami == * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=3 Vucabulariu aiaccinu di a pesca, [[Matina latina]]] == Da vede dinù == * i [[pesci di Corsica]] * l'[[aragna cappona]] * l'[[aragna di fondu]] [[Categoria:Trachinidae]] [[Categoria:Pesci di mare di Corsica]] ixdeu3kab0p17r40k74n5wfii5a7lwd Trachinus draco 0 9405 62719 62718 2007-02-23T13:31:40Z Img 21 Redirecting to [[Aragna]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Aragna]] ap57cue6872ftf8uz728tq632in6xyd Ciabattonu 0 9406 373758 373656 2021-06-02T09:33:42Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U ciabattonu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Symphodus roissali 1.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Crenilabrus tinca</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Actinopterygii]]'' |----- | Ordine | ''[[Perciformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Labridae]]'' |----- | Generu | ''[[Crenilabrus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Crenilabrus tinca''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px]] |----- |} U '''ciabattonu''' (o [[Ciabattone]]) (''[[Crenilabrus tinca]]'') hè un [[pesciu]] di mare chì faci partita di a famiglia di i [[Labridae]]. == In Corsica == U ciabattonu hè cumunu in [[Corsica]]. == Rifarenzi == * Miniconi R., Molinier R., Nouhen D., Pimort M.-J. (1980) ''Pesci di Corsica è di u Mediterraniu'', Parcu Naturale Regiunale di Corsica (in francese) == Liami == * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=3 Vucabulariu aiaccinu di a pesca, [[Matina latina]]] == Da veda dinò == * i [[pesci di Corsica]] [[Categoria:Labridae]] [[Categoria:Pesci di mare di Corsica]] gsfv7owxdgewnrsw53ao8y82bl0oj3o Ciabattone 0 9407 62723 2007-02-23T13:39:32Z Img 21 Redirecting to [[Ciabattonu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ciabattonu]] 9io6yllgl2n9ql7if1xolalv11ve9mk Crenilabrus tinca 0 9408 62724 2007-02-23T13:39:47Z Img 21 Redirecting to [[Ciabattonu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ciabattonu]] 9io6yllgl2n9ql7if1xolalv11ve9mk Nuciolu 0 9409 373728 373679 2021-06-02T09:31:01Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U nuciolu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Mustelus_asterias_(Northsea).jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Mustelus mustelus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Actinopterygii]]'' |----- | Ordine | ''[[Carcharhiniformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Triakidae]]'' |----- | Generu | ''[[Mustelus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Mustelus mustelus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px]] |----- |} U '''Nuciolu''' (''[[Mustelus mustelus]]'') hè un [[pesciu]] di mare chì face parte di a famiglia di i [[Triakidae]]. == In Corsica == U nuciolu hè cumunu in [[Corsica]]. == Referenze == * Miniconi R., Molinier R., Nouhen D., Pimort M.-J. (1980) ''Pesci di Corsica è di u Mediterraniu'', Parcu Naturale Regiunale di Corsica (in francese) == Ligami == * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=3 Vucabulariu aiaccinu di a pesca, [[Matina latina]]] == Da vede dinù == * i [[pesci di Corsica]] [[Categoria:Triakidae]] [[Categoria:Pesci di mare di Corsica]] tw07pg0jcwtu64ik4g5belg5vrppwy5 Rombu bastardu 0 9410 373775 373694 2021-06-02T09:34:54Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U rombu bastardu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Arnoglossus laterna 2.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Arnoglossus laterna</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Actinopterygii]]'' |----- | Ordine | ''[[Pleuronectiformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Bothidae]]'' |----- | Generu | ''[[Arnoglossus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Arnoglossus laterna''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Walbaum]], 1792</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Arnoglossus laterna.jpg|250px]] |----- |} U '''Rombu bastardu''' (''[[Arnoglossus laterna]]'') hè un [[pesciu]] di mare chì face parte di a famiglia di i [[Bothidae]]. == In Corsica == U rombu bastardu hè cumunu in [[Corsica]]. == Referenze == * Miniconi R., Molinier R., Nouhen D., Pimort M.-J. (1980) ''Pesci di Corsica è di u Mediterraniu'', Parcu Naturale Regiunale di Corsica (in francese) == Ligami == * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=3 Vucabulariu aiaccinu di a pesca, [[Matina latina]]] == Da vede dinù == * i [[pesci di Corsica]] {{c-supranu}} [[Categoria:Bothidae]] [[Categoria:Pesci di mare di Corsica]] pq0jk0ruqk9nttdy9qbjxhyykqkn9h0 Spinarolu 0 9411 373782 373703 2021-06-02T09:35:11Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U spinarolu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Squalus acanthias2.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Squalus acanthias</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Chondrichthyes]]'' |----- | Ordine | ''[[Squaliformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Squalidae]]'' |----- | Generu | ''[[Squalus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Squalus acanthias''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px]] |----- |} U '''Spinarolu''' (''[[Squalus acanthias]]'') hè un [[pesciu]] di mare chì face parte di a famiglia di i [[Squalidae]]. == In Corsica == U spinarolu hè prisente in [[Corsica]]. == Referenze == * Miniconi R., Molinier R., Nouhen D., Pimort M.-J. (1980) ''Pesci di Corsica è di u Mediterraniu'', Parcu Naturale Regiunale di Corsica (in francese) == Ligami == * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=3 Vucabulariu aiaccinu di a pesca, [[Matina latina]]] == Da vede dinù == * i [[pesci di Corsica]] {{c-supranu}} [[Categoria:Squalidae]] [[Categoria:Pesci di mare di Corsica]] 4vozewoktyuhw8tkzci7c45gszmni3o Squalus acanthias 0 9412 62739 2007-02-23T15:28:02Z Img 21 Redirecting to [[Spinarolu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Spinarolu]] 1rj8p63z18eucpaf1kwvx9nbsmorsa5 Tombulottu 0 9413 373788 373699 2021-06-02T09:35:44Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U tombulottu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Scomber japonicus (Matsuwasaba).jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Scomber japonicus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Actinopterygii]]'' |----- | Ordine | ''[[Perciformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Scombridae]]'' |----- | Generu | ''[[Scomber]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Scomber japonicus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px]] |----- |} U '''Tombulottu''' (o [[tumbulottu]]) (''[[Scomber japonicus]]'') hè un [[pesciu]] di mare chì faci partita di a famiglia di i [[Scombridae]]. == In Corsica == U tombulottu hè cumunu in [[Corsica]]. == Referenze == * Miniconi R., Molinier R., Nouhen D., Pimort M.-J. (1980) ''Pesci di Corsica è di u Mediterraniu'', Parcu Naturale Regiunale di Corsica (in francese) == Ligami == * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=3 Vucabulariu aiaccinu di a pesca, [[Matina latina]]] == Da vede dinù == * i [[pesci di Corsica]] [[Categoria:Scombridae]] [[Categoria:Pesci di mare di Corsica]] 0fu8bx7t62hm6bhuw29yjdfvaysus3e Tumbulottu 0 9414 62743 2007-02-23T15:37:11Z Img 21 Redirecting to [[Tombulottu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Tombulottu]] 6je70vv1evip1ccivaeqnhkzswb0qnz Scomber japonicus 0 9415 62744 2007-02-23T15:37:37Z Img 21 Redirecting to [[Tombulottu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Tombulottu]] 6je70vv1evip1ccivaeqnhkzswb0qnz Infilarata di u Rinaghju 0 9416 62886 2007-02-24T11:37:05Z 81.251.107.212 Redirecting to [[Rinaghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Rinaghju]] dmcmopw7a88mxe4vp7xj9vhmmvz1veb Stazzona di u Diavuli 0 9417 62888 2007-02-24T11:38:11Z 81.251.107.212 Redirecting to [[Stazzona di a Funtanaccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Stazzona di a Funtanaccia]] 3xz0295bd5f7375hwb5be1iqhtutivl Infilarata di Stantari 0 9418 62894 2007-02-24T11:41:36Z 81.251.107.212 Redirecting to [[Stantari]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Stantari]] 6u7ikdm7c78ug4t5pr99tsh5zoays59 Leccia 0 9420 373798 365086 2021-06-02T09:37:07Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A leccia'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Quercus ilex JPG1.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Quercus ilex</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Fagales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Fagaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Quercus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Quercus ilex''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Ghjandi.jpg|250px|A ghjandi]] |----- |} A '''Leccia''' (o [[Liccia]]) (''[[Quercus ilex]]'') hè un [[arburu]] chì faci parti di a famiglia di i [[Fagaceae]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu è in francesu.</ref> Hè alta sin'à 20 metri. A leccia hè un arburi chì teni i casci. U fustu hè abbastanza cortu. ==Murfulugia== === Fustu === A leccia hè un arburi cascilargu è à frundamu parsistenti, incù u picciolu raramenti drittu, simpliciu o divisu in u basamentu, di un'altezza chì pò aghjunghja da 20 à 24 metri. Pò piglià l'apparenza di un machjonu si eddu cresci in un ambienti rucciosu. Hà un'assà longa durata di vita, chì pò invichjà parechji seculi, ma a so crescita hè assà lenta. A curteccia hè liscia è grisgia in a so ghjuvantù ; incù u tempu, diventa dura è bughja, guasgi niriccia, finamenti cripacciulata in picculi placchi parsistenti di forma guasgi quatrata. I ghjovani rami di l'annu sò grisgi, ma dopu pocu tempu divintani tisgi è virdicci. L'ochji sò chjuchi è attunduliti. ===Fiora=== [[File:Alzina_09.jpg|thumb|left|150px|A tramula di a leccia]] I fiora sò unisessuali, a pianta hè monoica. I fiora masci sò accolti in tramuli pindenti, cilindrichi. I fiora femini sò à forma di spica cumposta di 6 - 7 fiora. I tramuli maschili misurani 5 - 7 cm di longu è sò purtati à u basamentu di i rami di l'annu. A fiuritura hà locu à a fini di u branu, da aprili à ghjugnu. ===Frutti=== [[File:Quercus_ilex2.jpg|thumb|150px|left|A ghjandi]] I frutti di a leccia sò ghjandi, purtati soli o in gruppi di 2 à 5, annantu à un picciolu di circa 10 à 15 mm di longu (eccizziunalamenti, ancu 40 mm). I diminsioni varieghjani da 1,5 à 3 cm di lunghezza, da 1 à 1,5 cm di diamitru. Sò brunu scuru à maturità, incù i strisci più evidenti. À l'arici di ogni ghjandi hè prisenti un mucronu ribustu. I ghjandi sò ricuparti annantu à un terzuu o a mità di a so lunghezza da un domu munitu di scagli distinti, à l'estremità libari. Maturani in l'annu stessu di a so fiuritura, di vaghjimu. ===Radichi === U sistemu di radichi hè ribustu. Si sviluppa da i prima anni di vita è pò pinitrà annantu à parechji metri in a terra. Ni risulta una grandi risistenza à a sicchina (a pianta và circà l'acqua in prufundità), ma dinò i prublemi di traspiantazioni, ch'è 'ssa spezia supporta mali. I radichi latirali poni dinòessa assà forti è emettini à spessu i cacciaturi. ==Legnu== U legnu hà una certa purusità. U cori di u legnu hè di culori russicciu è l'albicciu hè di culori chjaru. Hè un legnu duru, cumpattu è grevu, sughjettu à l'imbarcu, difficiuli à travaglià. Hè par u più apradatu par u focu è par a pruduzzioni di carbonu di legnu. U legnu di a leccia hè unu di i più tannichi cunnisciuti. I tannini sò prudutti chimichi amari, di culori bughju. Quandu un chjodu di farru hè ficcatu in u legnu di leccia tagliatu di frescu, dopu à uni pochi di ori, si pò rimarcà una piccula tacca turchina circundendu u chjodu. Stu aneddu hè un cambiamentu di u legnu duvutu à a riazzioni di i tannini incù u farru ed hè un finominu tipicu di 'ssu arburi è altri pianti tannichi. == Sistematica == Esistini dui sottuspezii di lecci: * ''Quercus ilex'' subsp. ''ilex'': hè urighjinaria di l'aria chì si stendi da u nordu di a penisula iberica à l'estu di a Francia insin'à a Grecia. * ''Quercus ilex'' subsp. ''rotundifolia'' (sinonimi ''Q. rotundifolia, Q. ballota''). Hè nativa di l'aria chì si stendi da u sudu di a penisula iberica à u nordestu di l'Africa. == In Corsica == A leccia hè mori cumuna in Corsica. == Noti == <references/> == Rifarenzi == == Liami == == Da veda dinò == * u [[quarciu]] * a [[leccia suvarina]] * l'[[arburi di Corsica]] [[Categoria:Fagaceae]] [[Categoria:Arburi di Corsica]] 5vchc0qfjgoqc5zz3x2m4cw8oy1tp7q Quercus ilex 0 9421 62929 2007-02-24T20:39:35Z 81.251.125.51 Redirecting to [[Leccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Leccia]] qm3thcz3zn6u8scw3tj5p3wmhnqn0ks Liccia 0 9422 62930 2007-02-24T20:39:55Z 81.251.125.51 Redirecting to [[Leccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Leccia]] qm3thcz3zn6u8scw3tj5p3wmhnqn0ks Suvara 0 9423 378571 373784 2022-02-17T14:08:37Z Ercé 6825 /* Gallaria d'imagini */ file wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A suvara'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Quercus suber JPG1.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Quercus suber</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Fagales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Fagaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Quercus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Quercus suber''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Quercus suber6.JPG|250px|A ghjandi]] |----- |} A '''Suvara''' (''[[Quercus suber]]'') hè un [[arburi]] chì faci parti di a famiglia di i [[Fagaceae]]. Hè altu sin'à 25 metri, ma a so altezza media si situeghja trà 10 è 15 metri. U fustu hè cortu. A suvara hè assuciata à spessu incù a [[leccia]] o u [[pinu marinu]]. Hè urighjinariu d'[[Africa]] di u Nordu. A suvara pò ghjugna sin'à l'ità di 200 anni. I fogli sò chjuchi, longhi da 3 à 5 cm. Una stesa di suvari hè una [[suvariccia]]. == Ecunumia == Ci sò quattru paesi chì riprisentani 87 % di a suvariccia mundiali: U [[Portugallu]], a [[Spagna]], l'[[Algeria]] è u [[Maroccu]]. A superficia di a suvariccia mundiali hè di : 2,3 millioni d'ettari. A pruduzzioni mundiali di [[suvaru]] hè di 340 000 tonni. U [[Portugallu]] ni pruduci 54%. == In Corsica == A suvara hè cumuna in Corsica. A suvara hè ancu chjamata a [[leccia suvarina]]. Ci sò 24800 ettari di suvari in [[Corsica]]. == Gallaria d'imagini == <gallery> Image:Quercus suber1.JPG| Image:Quercus suber2.JPG| Image:Quercus suber4.JPG| </gallery> <gallery> Image:Quercus suber5.JPG|Una suvariccia Image:Quercus suber7.JPG| Image:Quercus suber3.JPG Quercus suber MHNT.BOT.2021.17.19.jpg|''Quercus suber'' </gallery> == Da veda dinò == * u [[suvaru]] * l'[[arburi di Corsica]] [[Categoria:Fagaceae]] [[category:arburi di Corsica]] r7i6qpt7tu5thqiqai2qkdv8ha4zbce Quercus suber 0 9424 63025 2007-02-25T17:22:05Z 81.251.125.51 Redirecting to [[Suvara]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Suvara]] qjucxfpkv5e61g5gfsywojabppd6n5x Leccia suvarina 0 9425 63027 2007-02-25T17:23:11Z 81.251.125.51 Redirecting to [[Suvara]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Suvara]] qjucxfpkv5e61g5gfsywojabppd6n5x Wikipedia:Articulu14 4 9427 114254 63088 2008-01-14T06:29:47Z 90.28.188.222 wikitext text/x-wiki [[Salvatore Viale]] (1787-1861) hè un autore corsu. Hè cunsideratu cum'è l'autore di u prima testu litterariu in lingua corsa. U ''Sirinatu di Scappinu'', chì si trova in u ''Cantu quartu'' di a [[Dionomachia]] di Salvatore Viale hè cunsideratu cum'è u prima testu di a litteratura corsa. Salvatore Viale nasce in [[Bastia]] u 6 settembre di u [[1787]]. Hè u figliolu di Maria Nicolaia Prelà è di Paulu Agustinu Viale. Da l'età di setti à dodici anni, hè educatu in e [[Ville di Petrabugnu]], induve ellu impara u [[latinu]]. Versu a fine di u [[1803]], cuntinueghja e so studie in [[Roma]]. Studieghju u drittu, a lingua greca classica è a litteratura. U so babbu more in u [[1805]]. In u [[1808]],Salvatore Viale si ne volta in [[Corsica]] per sustene a sa famiglia. In u [[1809]], riceve u so diplomu d'avvucatu in [[Pisa]]. In u [[1812]], cumencia à scrive u so puema 'A Dionomachia'', ch'ellu finisce in u [[1813]]. Ma Viale participeghja dinù a a vita pulitica. L'11 aprile di u [[1814]], hè elettu da l'assemblea dopu à a rivolta populare, cum'è membru è sicritariu di u Cumitatu Superiore creatu in [[Bastia]]... kvggmvowi1nvaluryr56s0pbh3xulha Adam Mickiewicz 0 9431 371826 359624 2021-01-31T17:11:33Z Niegodzisie 15744 wikitext text/x-wiki [[File:Adam Mickiewicz.jpg|right|thumb|230px|Adam Mickiewicz]] '''Adam Bernard Mickiewicz''' ([[Zaosie]], [[24 di dicembre]] [[1798]] - [[Istanbul|Costantinopoli]], [[26 novembre]] [[1855]]) hè consideratu u più [[puesia|poeta]] illustre [[Polonia|polaccu]]. == Biografia == Adam Mickiewicz hè natu u [[24 di dicembre]] [[1798]] à [[Zaosie]], vicinu à [[Nowogródek]], l'anticu Gran Ducatu di [[Lituania]] da una famiglia di anticu lignaghju, ma arruvinata. A so furmazione [[cultura|culturale]], di tipu classicu, hè stata cumplittata à l'[[Università]] di [[Vilnius]] da u [[1815]] à u [[1819]]. Da u [[1819]] à u [[1823]] esercitò l'attività di prufessore à [[Kowno]]. Dopu esse si interessatu à i [[filusufia|filosofi]] [[Francia|francesi]] illuministi com'è [[Voltaire]], prestu cuminciò à passionà si à i capulavori di i grandi [[scrivanu|scrittori]] rumantichi [[Schiller]] è [[Byron]]. À [[Vilnius]] si affiliò à una sucietà secreta cunnisciuta incù u nome di "Filomati è Filareti". Fortemente [[critica|criticu]] per rapportu à u "paternu abbracciu" [[Russia|russiu]] annantu à u [[rè|regnu]] [[Pulonia|polaccu]], in u [[1823]] fù arrestatu da a [[leghje|pulizia]] [[Russia|russia]] incù altri acculiti di a setta. Fù imprighjunatu qualchì [[mese]] è ùn vultò mai più in i so [[terra|terre]]. Visse quindi à [[Odessa]], [[Mosca (città)|Mosca]] è [[San Petruburgu]], stringhjendu ligami incù [[numeru|numerosi]] [[littiratura|scrittori]] [[Russia|russii]], frà i quali [[Alexandr Pushkin]]. == E so opare == Com'è [[puesia|pueta]] cuminciò à raccoglie i primi successi incù l'opara ''Ballady i romanse'' (''Ballate è Rumanze'') di u [[1822]] chì apre l'età [[rumanticismo|rumantica]] in a [[littiratura|letteratura]] [[Pulonia|polacca]]. U prefaziu di l'opara hè una [[futugrafia|fotografia]] annantu à a [[litteratura]] di l'[[Europa]] [[uvestu|occidentale]]. Durante u so esiliu Mickiewicz hà [[littiratura|scrittu]] frà altru ''Konrad Wallenrod'' (1828), un puema [[filusufia|filosoficu]] chì hà ispiratu a ghjuvantù [[Polonia|polacca]] in a lotta contru l'oppressione. In issa opara un Maestru [[Lituania|Lituanu]] di l'Ordine Teutonicu dimolisce e so attività. In u 1825 Mickiewicz si trova in [[Crimea]] è publicheghja a so opara [[erutismu|erotica]] ''Sonety krymskie'' (''Sonetti di Crimea'', 1826). Hè stata ispirata da u [[panorama]] di a steppa, a so [[anima]] è a so [[mente]] sò sempre più assorbite da i so [[sentimentu|sentimenti]] naziunalisti. Ma l'opara, a più importante par i [[Polonia|polacchi]] hè ''Pan Tadeusz'' (''Signori Taddeo'') - un poema di 12 [[littiratura|libri]], chjamatu "epopeia naziunali". Adam Mickiewicz hà ancu fattu traduzione in [[Polonia|polaccu]] d'opare di [[littiratura|autori]] [[Italia|taliani]]: [[Francesco Petrarca]] è [[Dante Alighieri]]. [[Categoria:Letteratura polacca|Mickiewicz, Adam]] [[Categoria:Polaccu]] [[Categoria:Poeti polachji|Mickiewicz]] [[Categoria:Poeti rumantici|Mickiewicz, Adam]] 7nv5v8vhwkmc98gi71wc90z2zunthxl Pinu granatu 0 9432 378435 374010 2022-02-07T08:13:36Z Ercé 6825 file wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U pinu granatu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Rom circo maximo 01.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Pinus pinea</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Pinophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Pinopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Pinales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Pinaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Pinus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Pinus pinea''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Pine flowers.jpg|250px|A ghjandi]] |----- |} [[File:Pinus pinea MHNT.2022.4.1.jpg|thumb|''Pinus pinea'']] U '''Pinu granatu''' (''[[Pinus pinea]]'') hè un arburi chì faci partita di a famiglia di i [[Pinaceae]]. Hè un arburu tipicu di l'area mediterrania, in particulari di i zoni sittintriunali, ind'eddu forma boschi è [[pineta|pineti]]. U pinu granatu hè altu sin'à 25 metri, ma a so altezza media si situeghja trà 12 è 20 metri. U so fustu hè cortu. 'Ssu arburu hè urighjinariu di [[Spagna]] è di u [[Portugallu]], ma hè statu cultivatu dapoi guasi 6000 anni. == In Corsica == U pinu granatu hè prisenti in [[Corsica]]. == Da veda dinò == * u [[pinu lariciu]] * u [[pinu marittimu]] * l'[[arburi di Corsica]] == Rifarenzi == * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=37 Saveriu Ferrandi, ''L’arburatura è u focu'', [[Matina latina]]] [[Categoria:Pinaceae]] [[Categoria:Arburi di Corsica]] o9imxgzzci9d947iyyc5jonnxbfknxx Pinus pinea 0 9433 63240 2007-03-01T20:51:22Z 86.200.224.161 Redirecting to [[Pinu granatu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pinu granatu]] ium6felnc74s0ykg6d2pw12odj97b8r Ghjaddicu 0 9435 373914 371234 2021-06-02T10:56:33Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U ghjaddicu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Abies alba1.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Abies alba</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Pinophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Pinopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Pinales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Pinaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Abies]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Abies alba''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Abies alba2.jpg|250px|A ghjandi]] |----- |} [[File:Abies alba MHNT.BOT.2007.40.127.jpg|thumb|''Abies alba'']] U '''Ghjaddicu''' (o [[Ghjallicu]] (''[[Abies alba]]'') hè un arburu chì faci partia di a famiglia di i [[Pinaceae]]. Hè altu sin'à 45 metri. U ghjaddicu pò ghjugna à l'ità di 300 anni. I fiori sò riuniti in coni maschili è feminicci. U ghjaddicu si trova in muntagna, trà 500 è 1800 metri. == Sinonimi == Un sinonimu di ''Abies alba'' hè: ''[[Abies pectinata]]''. == In Corsica == U ghjallicu hè cumunu in [[Corsica]]. Hè ancu chjamatu u [[ghjalgu]]. == Da veda dinò == * l'[[arburi di Corsica]] == Liami == * [http://adecec.net/natale2003/ U Natale d’oghje è e so urigine - Perchè un ghjallicu ?, [[Adecec]]] [[Categoria:Pinaceae]] [[Categoria:Arburi di Corsica]] tte7celhvba1er6b9udo6j8uqts2vgu Ghjallicu 0 9436 63301 2007-03-02T13:25:48Z 86.200.224.161 Redirecting to [[Ghjaddicu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjaddicu]] rs94x5jy4obfh5pqsizjku44grfhwwo Abies alba 0 9437 63302 2007-03-02T13:26:07Z 86.200.224.161 Redirecting to [[Ghjaddicu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjaddicu]] rs94x5jy4obfh5pqsizjku44grfhwwo Ghjalgu 0 9438 63306 2007-03-02T13:28:57Z 86.200.224.161 Redirecting to [[Ghjaddicu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjaddicu]] rs94x5jy4obfh5pqsizjku44grfhwwo Abies pectinata 0 9439 63317 2007-03-02T14:43:28Z 86.200.224.161 Redirecting to [[Ghjaddicu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjaddicu]] rs94x5jy4obfh5pqsizjku44grfhwwo Danzica 0 9440 372474 372473 2021-04-05T13:14:30Z 37.170.162.187 wikitext text/x-wiki '''Danzica''' (polaccu: ''Gdańsk'') hè una [[cità]] di a [[Pulonia]], situata in u [[voivudatu di a Pomerania]]. Ci sò 461 489 abitanti (2014) [[File:Pl gdansk zuraw dlugiepobrzeze2006.jpg|thumb|200 px|none|Gdansk]] [[File:POL Gdańsk COA.svg|thumb|200 px|none|Blasonu di Gdansk]] == Dimugrafia == {| align="center" rules="all" cellspacing="0" cellpadding="4" style="border: 1px solid #999; border-right: 2px solid #999; border-bottom:2px solid #999; background: #f3fff3" |+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"| Evuluzioni dimugrafica |-style="background: #ddffdd" ! [[1900]] !! [[1910]] !! [[1925]] !! [[1939]] !! [[1946]] !! [[1960]] !! [[1970]] !! [[1975]] !! [[1980]] !! [[1994]] !! [[2002]] |- |140 600 ||170 300 ||210 300 ||250 000 ||118 000 ||286 900 ||365 000 ||421 000 ||456 700 ||464 000 ||460 000 |- |} [[Categoria:Polonia]] n61xi3kbee62zx5ntzulie60h4yn84g Categoria:Polonia 14 9441 359625 335698 2018-06-16T12:53:19Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Europa]] josn6e907h9o08jaxkbxr5k2w3oamoo Pulonia 0 9442 63419 2007-03-03T11:30:24Z 86.209.249.167 Redirecting to [[Polonia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Polonia]] kpgfzdx9u5zsrs9rb9t0qfgrhpvwm7d Faiu 0 9443 374093 373912 2021-06-02T11:47:25Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U faiu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Fagus_silvatica1.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Fagus sylvatica</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Fagales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Fagaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Fagus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Fagus sylvatica''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Rhoen Buchonia mg-k.jpg|250px|A ghjandi]] |----- |} U '''faiu, chjamatu u fogu (prununcia:['fɔu]) in Castagniccia''' (''[[Fagus sylvatica]]'') hè un arburu chì faci partita di a famiglia di i [[Fagaceae]], com'è a [[leccia]] è u [[castagnu]]. U faiu hè urighjinariu d'[[Auropa]]. U faiu hè altu sin'à 50 metri, ma a so altezza media si situeghja trà 20 è 30 metri. Pò campà sin'à l'ità di 300 anni. Una furesta di faii hè una [[faieta|faieta (in Castagniccia: u fughetu; prununcia [fu'ɛdu])]] == In Corsica == U faiu hè cumunu in [[Corsica]]. <gallery class=center caption="Faiu - Fagus sylvatica"> Baden-Baden-Fagus sylvatica-04-Rot-Buche-Kaiserallee-2012-gje.jpg|Fagus sylvatica Baden-Baden-Fagus sylvatica purpurea-12-Blutbuche-Lichtental-2012-gje.jpg|Fagus sylvatica purpurea Baden-Baden-Fagus sylvatica pendula-Haengebuche2-26-Herbst-2006-gje.jpg|Fagus sylvatica pendula Baden-Baden-Fagus sylvatica laciniata-12-Geschlitztblaettrige Rotbuche-Zweig-2012-gje.jpg|Fagus sylvatica laciniata Baden-Baden-Fagus sylvatica pendula-Haengebuche1-44-Blattentfaltung-2012-gje.jpg Baden-Baden-Fagus sylvatica-54-Rot-Buche-Borke-2015-gje.jpg Fagus sylvatica MHNT.BOT.2010.6.81.jpg| Fagus sylvatica MHNT.BOT.2004.0.312.jpg| </gallery> == Da veda dinò == * l'[[arburi di Corsica]] *[[Platanu]] *[[Alzu]] == Rifarenzi == * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=37 Saveriu Ferrandi, ''L’arburatura è u focu'', [[Matina latina]]] [[Categoria:Fagaceae]] [[category:arburi di Corsica]] pqudgzvqu5u7s3wqkja9wp2g9ytvd3s Fagus sylvatica 0 9444 63436 2007-03-03T13:06:21Z 86.209.249.167 Redirecting to [[Faiu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Faiu]] 6mwc57tzuyvrw109ipperl7yjbunxqb Gdynia 0 9452 351450 351448 2015-07-27T04:38:08Z 83.11.66.37 redakcyjne wikitext text/x-wiki '''Gdynia''' hè una [[cumuna]] di a [[Pulonia]]. Ci sò 247 821 abitanti (2014) {{cumuna|cumuna=Gdynia | statu=[[Pulonia]] | rigioni=Pomorskie | dipartimentu=[[Gdynia]] | circundariu= | cantonu= | insee= | cp=81-004 - 81-919 | merri=Wojciech Szczurek | intercomm= | longitudina= 18° 32' | latitudina= 54° 30' | alt= 0 - 205,7 m | superficia= 135000 | pop=247821 | dinsità=1841 }} [[File:POL Gdynia COA.svg|thumb|120 px|none|Blasonu di Gdynia]] == Dimugrafia == {| align="center" rules="all" cellspacing="0" cellpadding="4" style="border: 1px solid #999; border-right: 2px solid #999; border-bottom:2px solid #999; background: #f3fff3" |+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"| Evuluzioni dimugrafica |-style="background: #ddffdd" ! [[1900]] !! [[1910]] !! [[1926]] !! [[1939]] !! [[1945]] !! [[1950]] !! [[1960]] !! [[1970]] !! [[1975]] !! [[1980]] !! [[1994]] !! [[2002]] !! [[2007]] |- |1 000 ||1 100 ||12 000 ||120 000 ||74 400 ||103 500 ||147 600 ||190 100 ||221 100 ||230 000 ||250 600 ||253 500 ||254 000 |- |} [[File:Red Bull Air Race Gdynia - 2014.JPG|thumb|300px| Red Bull Air Race Gdynia - 2014]] [[Categoria:Polonia]] c0hmdcf28x3vve2aw1vnoa8te5xj763 Cunventu di Sant'Antonu 0 9453 371236 360122 2021-01-05T05:30:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Ulmetu - Cunventu di Sant'Antonu.JPG|250px|right|thumb|L'anticu cunventu di Sant'Antonu]] U '''Cunventu di Sant'Antonu''' (o [[Cunventu di Sant'Antone]]) hè un munimentu situatu annantu à a cumuna d'[[Ulmetu]]. Hè statu custruitu in [[1717]] da i [[Cappuccini]]. U prubitariu hè a cumuna d'Ulmetu. U cunventu di Sant'Antonu hè scrittu com'è munimentu storicu dipoi [[1991]]. [[Categoria:Munimentu di Corsica]] [[Categoria:Ulmetu]] jsupf3oz76me229e1xza36iea6awxjg Cunventu di Sant'Antone 0 9454 63559 2007-03-04T12:03:45Z 83.201.67.93 Redirecting to [[Cunventu di Sant'Antonu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cunventu di Sant'Antonu]] jhc5l6zv9xg9kje7h75bzvayf953h2p Elbląg 0 9455 351451 340390 2015-07-27T04:43:01Z 83.11.66.37 redakcyjne wikitext text/x-wiki '''Elbląg''' hè una [[cumuna]] di a [[Pulonia]]. Ci sò 122 568 abitanti (2014) {{cumuna|cumuna=Elbląg | statu=[[Pulonia]] | rigioni=Warmińsko-mazurskie | dipartimentu=[[Elbląg]] | circundariu= | cantonu= | insee= | cp=82-300 - 82-315 | merri=Witold Wróblewski | intercomm= | longitudina= 19° 24' | latitudina= 54° 05' | alt= | superficia= 83320 | pop=122568 | dinsità=1471 }} [[File:Elbląg,_Wigilijna_Street_No_1-5.jpg|thumb|200 px|none|Elbląg]] [[File:POL Elbląg COA.svg|thumb|180 px|none|Blasonu di Elbląg]] == Dimugrafia == {| align="center" rules="all" cellspacing="0" cellpadding="4" style="border: 1px solid #999; border-right: 2px solid #999; border-bottom:2px solid #999; background: #f3fff3" |+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"| Evuluzioni dimugrafica |-style="background: #ddffdd" ! [[1900]] !! [[1910]] !! [[1939]] !! [[1948]] !! [[1962]] !! [[1970]] !! [[1976]] !! [[1985]] !! [[1994]] !! [[2002]] !! [[2006]] |- |52 500 ||58 600 ||86 000 ||40 000 ||81 400 ||89 800 ||97 300 ||119 000 ||128 400 ||128 100 ||127 900 |- |} [[Categoria:Polonia]] ofo1evgoe3jd937lhax778k8rgwd9ua Template:Box note 10 9456 335153 119199 2014-03-23T17:58:53Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki |- |colspan=2 align=left bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080; " | <small> {{{1}}} </small><noinclude> [[Categoria:Mudellu impurtatu da it.wiki|Box note]]</noinclude> 1sa411qtxuy2xkmk3w1nne4u7l6h015 Wikipedia:Articulu13 4 9458 62562 2007-02-21T19:24:55Z 81.251.229.64 New page: A [[Nanna di Cuscionu]] (o [[Nanna di Cuscione]]) hè una [[nanna]] di [[Corsica]]. Issa nanna hè tipica di a rigioni di u [[Taravu]]. Hè mintuvata da [[Salvatore Viale]] è [[Niccolò T... wikitext text/x-wiki A [[Nanna di Cuscionu]] (o [[Nanna di Cuscione]]) hè una [[nanna]] di [[Corsica]]. Issa nanna hè tipica di a rigioni di u [[Taravu]]. Hè mintuvata da [[Salvatore Viale]] è [[Niccolò Tommaseo]] in i so ''Canti pupulari corsi''. == A nanna == :Ninninà, la mia diletta; :Ninninà, la mia speranza. :Seti voi la mia barchetta :Chì cammina cun baldanza; :Quidda chì nun temi venti :Nè timpesti di lu mari. :Addurmenta ti parpena :Feti voi la ninnani. :Carica d'[[oru]] è di perli :Carica di merci è panni; :Li veli sò di bruccatu :Vinuti da mari in dà ni :Li timoni d’oru fini :Cun li lavuri più rari. :Addurmenta ti parpena :Feti voi la ninnani. :Quandu poi nascisti vui :Vi purtonu à battizà ni: :La [[cummari]] fù la [[luna]] :È lu [[soli]] lu [[cumpari]]: :I [[steddi]], chì erani in celi :D’oru aviani li [[cuddani]]. ... 9sj21j55sod92lp9a51roqnaqugb345 Wikipedia:Articulu12 4 9459 62201 2007-02-16T14:34:44Z 81.251.99.48 New page: [[A Muvra]] hè un ghjurnale autonomistu fundatu in lu [[1920]] da [[Petru Rocca]]. Diventa in lu [[1923]] l'òrganu di stampa di u [[Partitu Corsu d'Azzione]] (chi diventa u [[Partitu Cor... wikitext text/x-wiki [[A Muvra]] hè un ghjurnale autonomistu fundatu in lu [[1920]] da [[Petru Rocca]]. Diventa in lu [[1923]] l'òrganu di stampa di u [[Partitu Corsu d'Azzione]] (chi diventa u [[Partitu Corsu Autonomistu]] in lu [[1927]]) sin'à a [[Siconda Guerra Mundiale]] in lu [[1939]]. "A muvra" fù publicatu a prima volta u [[15 di maghju]] [[1920]] in [[Parigi]], si dicìa esse l'erede di [[Santu Casanova]] è d'[[A Tramuntana]]. "Rimpatriatu" l'annu dopu in [[Aiacciu]], u ghjurnale sarà publicatu senza interruzzione sin'à lu [[1939]]. I muvristi funu tanti numarosi ch'anu pulsutu fà a mità di l'anni 20, riviste culturale cume [[A baretta Misgia]], Ghjuventu ò l'Almànaccu di a muvra, senza scurdassi di a truppa di teatru manighjata da i [[Notini]]. In giru a i fratelli Rocca, Petru è Matteu, si scontra -principalmente- Ghjacintu [[Yvia-Croce]], Orsini d'Ampugnani, u giòvanu [[Marcu Angeli]], è, un tempu, u pueta [[Maistrale]]. Tratava d'omi maturi, chì escenu di a burghese minore intellettuale, spessu talianufili, puliticamente cunservatori, è ancu riazziunarii è attaccati à una visione sclusivamente ètnica di a nazione. Finanzatu un tempu, di lu [[1921]] sin'à lu [[1923]], da l'industriale aiaccinu [[Francescu Coty]], u ghjurnale benefizieghja poc'à pocu di u sustegnu di l'irredentisti taliani. E duttrine sviluppate dentru à "A Muvra", chi si dicianu cursiste, s'urganizzavanu in giru a 4 punti principali: - u primu tuccava l'affirmazione di l'esistenza di a nazione corsa chi divìa rinasce è ci vulìa rihabilità a cultura è l'azzione di sò omi maiori; par esmpiu, trà d'altre cose, a dumanda di riapartura di l'università di Corti, inaugurazione d'a [[Croce di u Ricordu]] in [[Ponte Novu]] in lu [[1925]], ò e publicazione numarose nant'à a vita di [[Pasquale Paoli]]. Ordunque, sta nazione si truvava sottumessa da un paese incapace di guarentisce u sò sviluppu; 0mnnh0qb32fzoscz0fnww9yqy1k0qqp Wikipedia:Articulu11 4 9460 61957 2007-02-12T17:09:56Z 86.200.97.118 New page: U [[Vociaru di Nunziola]] (o [[Voceru di Nunziola]]) hè un [[vociaru]] di [[Corsica]]. Issu vòciaru hè urighjinariu di u [[Pumonti]]. Hè statu publicatu in i ''Canti populari corsi'' d... wikitext text/x-wiki U [[Vociaru di Nunziola]] (o [[Voceru di Nunziola]]) hè un [[vociaru]] di [[Corsica]]. Issu vòciaru hè urighjinariu di u [[Pumonti]]. Hè statu publicatu in i ''Canti populari corsi'' dui [[Salvatore Viale]] (1855). Canta Nunziola dopu à a morti di u so maritu, chì si chjamava Petru Francescu. == U vociaru == :O lu mè Petru Francescu :Capu di li mè ruvini ! :Voi erati lu mè fiori :La me rosa senza spini ; :Erati lu mè gagliardu :Da li monti à li marini. :È v'avvingu incù li pedi :È v'allisciu incù li mani. :Erati lu mè maritu :Erati lu mè spirà ni. :O lu mè Petru Francescu :Principiu di li mè mali! :La me navi in altu mari :Quilla chì stà per sbarcà ni; :Ma ni veni la burrasca :È nun pò portu piglià ni ; :Cù li so belli tisori :Si ni và à naufragà ni. a8hhvq5tz67n1y4y21rbqclk7fc4gjk Wikipedia:Articulu6 4 9461 58012 58009 2007-01-12T14:01:18Z Img 21 wikitext text/x-wiki U [[Voceru di Maria Felice di Calacuccia]] hè tipicu di i voceri di [[Corsica]]. Issu voceru, originariu di [[Calacuccia]], in [[Niolu]], hè statu cumpostu da una surella, Maria Felice, dopu à a morte di u so fratellu, chì si chjamava Lariu. == U voceru == :Eu filava la mio [[rocca]], :Quandu intesu un gran' rumore :Era un colpu di fucile, :Ch'è m'intrunò in lu core :Parse ch'unu mi dicissi : :Corri ; u to fratellu more. :Corsu in camera suprana, :È spalancaiu la porta. :Hò livatu ind'è lu core, :Disse, è eiu cascaiu morta :S'allora nun morsu anch'eiu :Una cosa mi cunforta. :Vogliu veste li calzoni, :Vogliu cumprà la [[terzetta]]. :Per mustrà la to camisgia :Tantu nimu nun aspetta, :À taglià si la so barba :Dopu fatta la [[vindetta]]. :À fà ne la to vindetta :Quale voli chì ci sia? :Mammata vicinu à more? :O la surella Maria? :Si Làriu ùn era mortu, :Senza strage nun finia ! :D'una razza cusì grande :Lasci solu una surella, :Senza cugini carnali :Povera, orfana, è zitella. :Ma per fà la to vindetta, :Sta sicuru, basta anch'ella. sue5v3gphgpxbqnf9ugwiailo9777ry Wikipedia:Articulu5 4 9462 54840 2006-12-27T20:51:50Z 86.209.121.7 New page: {{Template:Diagrammu di scacchi|= |tleft | |= 8 | | | |xx| | | | |= 7 | | | |xx| | | | |= 6 | | | |xx| | | | |= 5 | | | |xx| | | | |= 4 |xx|xx|xx|rl|xx|xx|xx|xx... wikitext text/x-wiki {{Template:Diagrammu di scacchi|= |tleft | |= 8 | | | |xx| | | | |= 7 | | | |xx| | | | |= 6 | | | |xx| | | | |= 5 | | | |xx| | | | |= 4 |xx|xx|xx|rl|xx|xx|xx|xx|= 3 | | | |xx| | | | |= 2 | | | |xx| | | | |= 1 | | | |xx| | | | |= | I pussibilità di dispiazzamentu di a torra bianca. |}} A [[torra (Scacchi)|torra]] hè une pezza di u ghjocu di [[scacchi]]. Si pò move orizontalmente o verticalmente. A torra ùn pò micca saltà annantu à quell'altre pezze. Ogni campu pussede due torre. À l'iniziu di a partita, a torra hè piazzata annantu à e cantarelle A1 è H1 per i bianchi è A8 è H8 per i neri. {{Template:Pezza (Scacchi)}} U valore di a torra hè: cinque punti (o 5 [[Pione (Scacchi)|pioni]]). Due torre inseme sò cunsiderate appena più putenti chè a [[Regina (Scacchi)|Regina]] (valore = 9). Un muvimentu particulare di a Torra, chì si effettueghja incù u [[Rè (Scacchi)|Rè]], si chjama [[arruccamentu]] (maiore o minore). Issu muvimentu particulare serve per mette u [[Rè (Scacchi)|Rè]] in una pusizione più sicura (più laterale, cupertu da pioni è affiancatu da una Torra in pusizione più centrale). r0omgbvi4w062ffj250e250fnofu5x2 Wikipedia:Articulu4 4 9463 54839 2006-12-27T20:50:23Z 86.209.121.7 New page: [[Image:ErithacusRubecula.jpg|thumb|left|200px|U Pettirossu.]] U '''pettirossu''' (o [[pettirussu]]) ([[Erithacus rubecula]]) hè un [[aceddu]] chì faci partita di a famiglia di i [[Musc... wikitext text/x-wiki [[Image:ErithacusRubecula.jpg|thumb|left|200px|U Pettirossu.]] U '''pettirossu''' (o [[pettirussu]]) ([[Erithacus rubecula]]) hè un [[aceddu]] chì faci partita di a famiglia di i [[Muscicapidae]]. U nomu corsu veni da u fattu ca u culori di u so pettu hè russicciu. U pettirossu pò campà sin'à 13 anni. Ùn ci hè guasi micca dismurfisimu sissuali, è u masciu è a femina sò guasi listessi. U pettirossu hè cumunu è prisenti tuttu l'annu in [[Corsica]]. U '''pettirossu''' hè statu mintuvatu calchì volta in a litteratura è u cantu corsu. Par asempiu: *in i ''Canti d'aceddi'' di [[Monsignori Di La Fuata]]: :''U pettirossu hà invidia dlu fringueddu :'' :''Annantu à l'olmu, vicinu à u Valdareddu :'' :''Unu canta è l'altru canta,'' :''Si sò dati lu dueddu:'' * in a canzona ''A morte di u pettirossu'' d'[[Antone Ciosi]] * in a canzona ''U pettirussu'' intarpritata da [[Surghjenti (cantu)|I Surghjenti]] * in a puisia ''L'ortu di ziu'' di [[Marcu Ceccarelli]]: :''Cù l’inguernu, un '''pettirussu''','' :''Da ziu staia vicinu,'' :''Li saltaia guasgi addossu,'' :''Quandu vangaia un sulcinu,'' :''È sì ziu li parlaia,'' :''L’acidduchju chjuchjulaia…'' tw5eydb9hyej11mc54btsdwp4bey2lo Wikipedia:Articulu3 4 9464 54838 2006-12-27T20:49:37Z 86.209.121.7 New page: [[Image:PancratiumIllyricum.jpg|thumb|left|150px|A ciuvodda canina]] __NOTOC__ A '''Ciuvodda canina''' (o [[Cipolla canina]]) ([[Pancratium illyricum]]) hè una [[pianta]] chì faci partit... wikitext text/x-wiki [[Image:PancratiumIllyricum.jpg|thumb|left|150px|A ciuvodda canina]] __NOTOC__ A '''Ciuvodda canina''' (o [[Cipolla canina]]) ([[Pancratium illyricum]]) hè una [[pianta]] chì faci partita di a famiglia di l'[[Amaryllidaceae]]. Hè endemica di a [[Corsica]], di a [[Sardegna]] è di [[Capraia]]. A ciuvodda canina hè alta da 40 à 70 cm. Fiurisci di [[maghju]] o di [[ghjugnu]]. I so fiori sò bianchi è maiori. Sinonimi di ''Pancratium illyricum'' sò: * ''Pancratium stellare'', Salisb. * ''Halmyra stellaris'', Salisb. ex Parl. * ''Zouchia illyrica'' (L.) Raf. == In Corsica == A ciuvodda canina hè cumuna in [[Corsica]]. Ci si trova dignalocu in [[Corsica]], da 0 à 1200 metri. Si pò ussirvà in a [[machja]] aparta, in i [[pratu|prata]] o ancu in i muchjeti. gaodcqveu8n67culv4hhb5wjc0kasce Wikipedia:Articulu2 4 9465 195522 176743 2009-12-22T10:35:18Z CommonsDelinker 173 The file [[:Image:Anthony_Perkins_(morphing).jpg]] has been removed, as it has been deleted by [[:commons:User:Tryphon]]: ''Per [[commons:Commons:Deletion_requests/File:Anthony_Perkins_(morphing).jpg]]''. ''[[m:User:CommonsDelinker|Translate me!]]'' wikitext text/x-wiki [[Anthony Perkins]] (* [[4 d'aprile]] [[1932]] [[New York]], [[New York (Statu)|New York]], [[SUA]]; † [[12 di settembre]] [[1992]] [[Los Angeles]], [[California]], [[SUA]]) hè statu un attore americanu, chì hà ancu travagliatu in [[Francia]]. Hè diventatu famosu soprattuttu pè a parte di ''Norman Bates'' in u filmu ''[[Psycho]]'' (''Psicosi'') di [[Alfred Hitchcock]]. Hà ghjucatu un assassinu psicopaticu, tantu cunvincente ch'è 'ssa interpretazione hè cunsiderata cum'è unu di i migliori rendimenti in a storia di u filmu. U rollu hà incollatu à ellu è hà spèssu limitatu l'ufferta pè altri rolli. Torna oghje, u nome di Anthony Perkins si lega inseparabilmente cun u nome di ''Norman Bates''. Ma e soie altre interpretazioni ùn sò micca menu impressionanti, nè quelle prima nè quelle dopu à ''Psycho''. Ghjà in u [[1957]] Perkins hè statu nominatu pè un [[Oscar]] pè u megliu attore secundariu in u filmu ''[[Friendly Persuasion]]'' (''A lege di u Signore''). In u [[1961]] hà ricevutu u premiu di interpretazione maschile di u [[Festivale di Cannes]], pè ''[[Goodbye Again]]'' (''Tenite caru Brahms?''). L'annu dopu, Perkins hà avutu un rollu principale in ''[[Le Procès]]'' (''U prucessu'') di [[Orson Welles]]. lfpe1renlvfgaebzs5pf290j3pusj8j Wikipedia:Articulu1 4 9466 366745 54836 2020-06-01T16:35:37Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki [[Image:Lammergeier.jpg|150px|left]] L'[[altore barbutu]] (Gypaetus barbatus) hè un acellu chì face parte di a famiglia di l' Accipitridae. Ci hè pocu dismurfisimu sessuale è a femina hè appena più maiore ch'è u masciu. Pesa da 5 à 7 kilò. U so nome vene da u fattu chì i piumi situate da una parte è di l'altra di u bizzicu li facenu una spezia di barba. Hè ochjigiallu ma i so ochji sò chirchjati di rossu. L'altore barbutu pò campà sin'à quaranta anni. L'altore barbutu sarebbe respunsevule di a morte di u pueta grecu Eschilu, in l'annu 456 nanzi à Cristu. L'acellu averia lasciatu cascà in terra una cuppulata per rompe ni l'osse. L'altore barbutu averia credutu chì u capu scafulatu d'Eschilu fusse una petra. A cuppulata saria cascata annantu à u capu d'Eschilu, chì murì tandu subitamente. Esiste in Africa un antra spezia d'altore barbutu: l'altore barbutu d'Africa(Gypaetus barbatus meridionalis), chì hè appena più chjugu. L'altore barbutu hè prisente in Corsica. A pupulazione seria da 10 à 20 coppii. cd1t6kuad5zlpd3dh96z2b11trh8ai7 Wikipedia:Articulu7 4 9467 372191 59384 2021-02-14T23:09:24Z Thadh 16787 wikitext text/x-wiki U [[Vociaru di una ghjuvanetta di Tassu]] (o [[Voceru di una ghjuvanetta di Tassu]]) hè un [[vociaru]] di Corsica. Una ghuvanetta, di u paesi di [[Tassu (cumuna)|Tassu]], piegni u so frateddu, chì si n'hè mortu luntanu da u so paesi. A causa di a so morti hè u fretu, duranti un inguernu moltu duru. U frateddu, fà chi, era maestru di scola. == U voceru == :Quandu ghjunsi la nuvedda :Chì par nostra mala sorti :O caru di la suredda :Ti dicia speditu a morti :Ghjà la [[nevi]] à la muntagna :Chjusu avia tutti li porti. :La suredda appassiunata :Nun pò mora di dulori: :Nun ti hà pudutu abbraccià :È si senti andà lu cori; :Scatinossi ancu stamani :Quist' invernu traditori. :È nun pudia almenu :Essa mortu à u to paesi :In bracciu à la to suredda? :Oh morti cusì scurtesi! :Tù l'onori di la pievi :Rispettu di li parenti :Sempri arrubavi lu [[cori]] :Di l'amichi è cunnuscenti. :Quista mani u me frateddu :Ci lasci tutti scuntenti. :Parchì stai cusì mutu :D'arricà ci dispiaceri? :Leva ti, lu me frateddu :Adempi à lu to duveri: :Nun ti mancani sprissioni :Lu me degnu [[cavaglieri]]. :Lu me fiori di primavera :Chì spuntava à la campagna :Lu fiori di li zitiddoni :Ch'adurnavi la muntagna :Di la to morti, o frateddu :Lu paesi hè tuttu in lagna. :Quiddu ghjornu chì spirasti :Adunisti i to sculari: :Andu allora l'ammunisti :Cù li to cunsigli rari: :Par la via di u Paradisu :Li sapisti indirizzàri. :Qual' sarà stata la frebba :Chì hà truncatu la to vita? :O caru di la suredda :La me [[amandula]] fiurita :Lu me impastatu di [[meli]] :Fattu cù la [[calamita]]. :T'avia fattu la natura :À lu tornu, à lu pinneddu; :È la latra di la morti :Ti pigliò cusì ziteddu. :Nun ci era coppia sì cara :Com'è eiu è lu me frateddu. :Ghjenti di quistu paesi :Or prigheti quì di cori :Par lu me caru frateddu :Par ch'à tutti stava à cori :Ch'eddu godi in l'altra vita :Cù li santi è lu signori. agm776jw59i4rg7tmu0sxmis5jhi9i3 Wikipedia:Articulu8 4 9468 376869 60198 2021-09-08T03:58:29Z Jumpy01 11155 restyling wikitext text/x-wiki A '''''[[Nanna di Palleca]]''''' hè una [[nanna]] di [[Corsica]]. Issa nanna hè tipica di a rigioni di u [[Talavu]].<br/> [[Salvatore Viale]] ni faci minzioni in i so ''Canti pupulari corsi'' (1855) è ni svela u testu. In u paesi di [[Palleca]], una minnana canta par addurmintà u so bisfigliolu. Eccu u testu di a nanna, incù una ortugrafia più muderna. [[File:Palneca 6.JPG|right|220px]] :In Palleca di Pumonti :Un ziteddu s'addivava :È la so cara mammona :Sempri à trinnichà du stava :Fendu li l'annannaredda :È stu fattu li prigava. :Addurminteti vi o pegnu :Aligrezza di mammona :Ch'aghju da fà ni la cena :È da cusgia li [[pilonu|pilona]] :Da lu vostru babbareddu :È da i vostri fratiddoni. :Quandu sareti maiori :Currareti par li piani; :L'arbi turrarani fiori :L'oliu currarà à funtani; :Turrarà balsamu fini :Tutta l'acqua di lu mari. :'''[[Nanna di Palleca|(...)]]''' csuzm1xtv21g30ya7wrz698grogvfzp Wikipedia:Articulu9 4 9469 60298 2007-01-30T17:11:33Z Img 21 New page: [[Image:Lammergeier.jpg|150px|left]] L' [[altore barbutu]] (Gypaetus barbatus) hè un acellu chì face parte di a famiglia di l' Accipitridae. Ci hè pocu dismurfisimu sessuale è a femin... wikitext text/x-wiki [[Image:Lammergeier.jpg|150px|left]] L' [[altore barbutu]] (Gypaetus barbatus) hè un acellu chì face parte di a famiglia di l' Accipitridae. Ci hè pocu dismurfisimu sessuale è a femina hè appena più maiore ch'è u masciu. Pesa da 5 à 7 kilò. U so nome vene da u fattu chì i piumi situate da una parte è di l'altra di u bizzicu li facenu una spezia di barba. Hè ochjigiallu ma i so ochji sò chirchjati di rossu. L'altore barbutu pò campà sin'à quaranta anni. L'altore barbutu sarebbe respunsevule di a morte di u pueta grecu Eschilu, in l'annu 456 nanzi à Cristu. L'acellu averia lasciatu cascà in terra una cuppulata per rompe ni l'osse. L'altore barbutu averia credutu chì u capu scafulatu d'Eschilu fusse una petra. A cuppulata saria cascata annantu à u capu d'Eschilu, chì murì tandu subitamente. Esiste in Africa un antra spezia d'altore barbutu: l'altore barbutu d'Africa(Gypaetus barbatus meridionalis), chì hè appena più chjugu. L' altore barbutu hè prisente in Corsica. A pupulazione seria da 10 à 20 coppii. bsml5a73lrf77hz1niehi9t7a78iqiq Wikipedia:Articulu10 4 9470 61534 2007-02-06T16:54:22Z 81.251.227.63 New page: U '''[[Voceru per Larione]]''' (o [[vociaru par Larionu]]) hè un [[voceru]] di [[Corsica]]. Issu voceru hè niulincu. Una donna di u [[Niolu]] canta per un abbate chì si chjamava Larione... wikitext text/x-wiki U '''[[Voceru per Larione]]''' (o [[vociaru par Larionu]]) hè un [[voceru]] di [[Corsica]]. Issu voceru hè niulincu. Una donna di u [[Niolu]] canta per un abbate chì si chjamava Larione è hè statu tombu in [[Balagna]] in u [[1740]]. == U voceru == :He falatu lu [[fiadone]] :Ed hè ghjunta la curtina; :Perched ellu m'avia dettu :Ch'eo saria la so matrina... :Or chi mai l'averia criduta :Oghje tamanta ruvina? ''Vultendu versu unu di i nemichi chì guarda ridendu à a so finestra:'' :Ridi puru à lu purtellu :Eppò nun purtà più fretu; :Passa puru per la Costa :È per [[Muru]] è [[Felicetu]]: :Ma lu sangue di Larione :T'hà da esse tantu [[acetu]]. :Eiu un gottu di u so sangue :Mi lu vogliu mette in sennu: :Ind'u paese di [[Muru]] :Ci vogliu sparghje lu velenu. :Un sangue cusì ghjentile :Si l'hà betu lu terrenu. iksvosukdsd2j7gwkw1mq19s24xzsyq MediaWiki:Portal 8 9473 121937 114895 2008-03-24T13:32:39Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Purtone 002yw525tpfbet9h2i72caer58yp38g MediaWiki:Randompage 8 9474 121936 79001 2008-03-24T13:31:09Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Un articulu à casu h3o29datsgox3t5ldr91p3euosq6kyg MediaWiki:Sitesupport 8 9475 121938 63701 2008-03-24T13:33:04Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Dunazioni 49y2kyma4j940r8jetmzzcu6lgio223 MediaWiki:Importlogpage 8 9478 118802 63704 2008-02-16T17:01:44Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Impurtazioni 97o78i0q533dizix7xcth9g07oqwl29 MediaWiki:Wldone 8 9481 63707 2007-03-06T18:09:31Z Img 21 New page: Hè fatta. wikitext text/x-wiki Hè fatta. p6uhwvddzp2yzm3wn3v0eu5ye0rgec7 MediaWiki:1movedto2 8 9482 90062 63708 2007-09-01T12:26:09Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki hà mossu [[$1]] à [[$2]] qckugirkc4x87t7cyab10b9nr4nwyb5 MediaWiki:Byname 8 9489 63715 2007-03-06T18:13:44Z Img 21 New page: per nome wikitext text/x-wiki per nome fmt5s64bt20atqqpyy06mdb9txd87ia MediaWiki:Enotif newpagetext 8 9491 99893 63718 2007-10-14T13:11:31Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Ista hè una pagina nova. 70erwam5g26xl4f2x4xv9cyc95ty31f MediaWiki:Qbspecialpages 8 9492 152789 63719 2009-01-05T21:40:37Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Pagine speciali a1irblqogigceq4sfrlzwrodlhr283y Pagina maestra 0 9493 151611 121945 2008-12-23T12:01:14Z Ale Mister 249 Prugettu di u mese wikitext text/x-wiki {{Pagina maestra/Benvenutu}} {{Pagina maestra/Indice}} {|width="100%" cellspacing="0" cellpadding="0" |width="50%" valign="top"| {{Pagina maestra/Aiutate Wikipedia}} {{Pagina maestra/Ultimi articuli}} {{Pagina maestra/Da leghje}} |&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; |width="50%" valign="top"| {{Pagina maestra/Prugettu di u mese‎}} {{Pagina maestra/Pruverbiu}} {{Pagina maestra/Articulu di a settimana}} {{Pagina maestra/Prugetti Wikimedia}} |} {{Pagina maestra/Wikifratellanza}} [[en:]] [[de:]] [[fr:]] [[pl:]] [[ja:]] [[it:]] [[nl:]] [[pt:]] [[es:]] [[sv:]] 2mxd3mgx3tuxzo95k63gzq2w4x15kbz Padniewko 0 9497 368349 343450 2020-07-23T19:58:12Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki '''Padniewko''' hè una [[cumuna]] di u voivudatu di a [[Cuiavia-Pomerania]], in [[Pulonia]]. Ci sò 399 abitanti (2005) {{cumuna|cumuna=Padniewko | statu=[[Pulonia]] | dipartimentu=[[Mogilno]] | circundariu= | cantonu= | insee= | cp=88300 | merri=Jan Zieliński | intercomm= | longitudina= 17° 54' 31'' | latitudina= 52° 39' 49'' | alt= | superficia= 4930 | pop=399 | dinsità=81 }} [[File:Monis 047.jpg|thumb|200 px|none|Padniewko]] [[File:POL Mogilno COA.svg|thumb|200 px|none|Blasonu di Dipartimentu Mogilno]] == Dimugrafia == {| align="center" rules="all" cellspacing="0" cellpadding="4" style="border: 1px solid #999; border-right: 2px solid #999; border-bottom:2px solid #999; background: #f3fff3" |+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"| Evuluzioni dimugrafica |-style="background: #ddffdd" ! [[1886]] !! [[1910]] !! [[2002]] !! [[2006]] |- |219 ||316 ||350 ||399 |- |} [[Categoria:Polonia]] hvhifacutus5eti6xx24m2o3oi610h7 Emuzione 0 9499 332345 324723 2014-03-23T14:17:26Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki L''''emuzione''' pò definì si com'è una sequenza di cambiamenti di statu chì interviene in cinque sistemi organichi (cognitivu, neurofisiologicu, moture, motivazionali, consigliu), in modu interdipendente è sincronizzatu in risposta à a valutazione di a partinenza di unu stimolu esternu o internu rispettu à un interesse centrali par l'organismo. La definizione di ogni entità psiculogica rappresenta abitualmente di i difficultà di dimensione, ed u concettu di emuzione hè lontanu da fà eccezione à a regola. Un problema particulare in a questione di a definizione di l'emuzione viene par u fattu chì, spessu, i enunciatu si riferisconu solamente à un aspettu di l'emuzione. Infatti, u concettu di emuzione hè utilizzatu in modu differente da seconda chì hè consideratu in riferimentu à l'aspettu stimolu, à l'esparienza parsonali, à una fase di un processu, à una variabili intermedia o à una risposta. Un altru problema chì nuoce à i progressi versu una migliuri precisione in a definizione di l'emuzione riguarda a lingua par a quali a si esprime. Infatti, a lingua di ogni è a lingua scientifica non riguardanu i stessi obiettivi. Inoltre, attualmente i progressi scientifichi in istu setture non offronu di migliuri terminologia. Alcuni autori, tuttavia, hannu fattu osservà chì pò esse proficuo non ave definizioni troppu rigorose di "l'emuzione", tenutu contu di a fase di sviluppu di istu setture. Infatti, una definizione precisa avrebbe par conseguenza di alzare frontiere frà i fenomeni. Si prenderebbe cusì u rischiu di esclude dall'analisi di i aspetti chì potrebbero ancora rivelà si essenziali à a cumprensione di l'insieme di u processu. == L'emuzioni à traversu una prospettiva evoluzionista == A corrente evoluzionista, in psiculogia di l'emuzioni, hà a so origine in i lavori di [[Charles Darwin]] è di a publicazione di u so libru: ''The expression of the emotions in Man and Animals'' in 1872 (Darwin 2001). Va à discriverli com'è innate, universali è cumunicative. L'emuzioni sò un'eredità di i nostri antenati. Conviene allora chiede si parché è com'è si sò sviluppate progressivamente. Com'è u richiamu Orians è Heerwagen (1992), à l'epoca di i cacciatori-racoglitori, i omini dovevanu muove si costantemente par trovà di chì cosa nutrì si. Questi spostamenti li confrontavanu à i fenomeni inattesi (cambiamenti climatichi, predatori, è cusì via) chiedendu una risposta adattativa pronta. Conformemente à Tobby è Cosmides (1990), l'emuzioni vannu dunque à sviluppà si com'è risposta à differenti insiemi di situazioni ricorrenti. À ciò, si pò aghjunghje u primu principiu di Darwin, par spiegà com'è una reazione à l'iniziu volontaria va, col passà di i ghjenerazioni, divintà innatu è riflessu. Un'altra particularità di l'emuzioni hè a so espressione, facciali è vocali. In un libru dedicatu à Darwin (Ekman, 1973), i ricerche presentate, chì riguardanu i espressioni facciali, confermanu a so ipotesi annatu à a loru utilità cumunicativa. Ekman dirà ancu chì: "l'espressione facciali hè u parnu di a cumunicazione frà omini" (Rimé è Scherer, 1989). Infatti, sape lira annatu à u visu facilita i nostre relazioni sociali; d'altra parte un'interpretazione erronea di una mimica facciali pò farci adottà un cumportamentu non adeguatu à a situazione. Par esempiu, da i scimmie, quandu un maschiu dominante caccia un altru maschiu è chì istu ultimu fa una boccaccia (espressione di paura), u maschiu dominante smetterà di cacciarlu. À u contrariu, se u maschiu chì domina fa a stessa boccaccia, si attende chì u maschiu subordinatu venga à baciarlu. In istu sensu, l'espressione facciali parmette di informà l'autru di i nostre intenzioni ma ancu di u cumportamentu chì si attende da lui. Infine, l'ultimu principiu di Darwin va à stabilì u legame frà emuzione è sistema nervosi. Purtroppu, resterà soltantu moltu discrittivu in issu argomentu è bisognerà attende a teoria di u fisiologu [[Walter Canon]], in i anni 1920, par rimette u sistema nervosu à u centru di l'emuzioni (Canon, 1927). == Emuzioni == * [[affezione]] * [[amori]] * [[culpevolezza]] * [[fanatismo]] * [[felicità]] * [[frustrazione]] * [[ghjelosia]] * [[invidia]] * [[lussuria]] * [[noia]] * [[odiu]] * [[passione]] * [[paura panica]] * [[paura]] * [[repentanza]] * [[soddisfazione]] * [[solitudine]] * [[timidezza]] * [[umiliazione]] * [[vergogna]] [[Categoria:Scienze umane]] 8cq16o919hr7zbfa24sm160tpfk753u Zafranu corsu 0 9508 373795 373713 2021-06-02T09:36:27Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U zafranu corsu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Crocus_corsicus.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Crocus corsicus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Asparagales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Iridaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Crocus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Crocus corsicus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Crocus_corsicus1.jpg|250px|A suvara]] |----- |} U '''zafranu corsu''' (''[[Crocus corsicus]]'') hè un fiori chì faci partita di a famiglia di l'[[Iridaceae]]. Hè una spezia endemica di a [[Corsica]] è di a [[Sardegna]]. U zafranu corsu hè altu da 5 à 20 cm. Fiurisci da [[frivaghju]] à [[aostu]]. I fiori sò viuletti. U zafranu corsu si scontra dignalocu, à parta da 100 metri insin'à 2700 metri. U zafranu si scontra à spessu in i loca ind'eddu ci hè dinò ''Crocus minimus''. Ma u zafranu corsu hè più cumunu in i [[pineta|pineti]] è in i [[scupiccia|scupicci]]. Un sinonimu di ''Crocus corsicus'' hè: ''Crocus insularis'' Herb. == In Corsica == U zafranu corsu hè cumunu in [[Corsica]]. == Da veda dinò == * i [[fiori di Corsica]] * u [[zafranu minutu]]: [[Crocus minimus]] *[[Biscutella rotgesii]] *[[Canofula]] *[[Lepru corsu]] *[[Pavonu corsu]] *[[Pinguicula corsica]] *[[Spinedda]] *[[Spinitriculu]] *[[Stachys corsica]] == Rifarenzi == * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica - La flore endémique de Corse, Edisud (in francesu) [[Categoria:Iridaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] [[Categoria:Flora endemica di Corsica]] n7sfb5lb5bul0h0kyi6k5af2y7kyz1p Crocus corsicus 0 9509 63800 2007-03-07T20:36:32Z 86.200.98.150 Redirecting to [[Zafranu corsu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Zafranu corsu]] cc8mvg56av7wogeic5pu5xxe444v5qb MediaWiki:Currentevents 8 9511 114897 63919 2008-01-23T21:00:17Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Nuvità 7zhod0dg1l9hgz1n6gwjl4p46khxxyj MediaWiki:Searchbutton 8 9513 118814 63921 2008-02-16T18:46:38Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Circà g6gvnnei7w5cr0nymtnybjskmgj0kmj MediaWiki:Emailmessage 8 9516 118689 63925 2008-02-14T14:14:10Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Dispacciu 1affl335umrcaht5j1zk3bwyvsc9tgl MediaWiki:Confirmprotect 8 9517 63926 2007-03-08T20:56:41Z Img 21 New page: Cunfirmà a prutezzione wikitext text/x-wiki Cunfirmà a prutezzione 4u6ti3b3o2aw7ft19bgu76gf0fcq1nx MediaWiki:Protect 8 9518 118700 63927 2008-02-14T14:55:20Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Prutege 2597mguyjh9xlexpcd15nkn6ptyydib MediaWiki:Delete 8 9519 118956 63928 2008-02-18T07:54:41Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Supprime jnz3178a6cpjlbrgivrh6tuu2vxptrt MediaWiki:Emailto 8 9520 63929 2007-03-08T21:00:17Z Img 21 New page: À wikitext text/x-wiki À 1x6j7pj2rpwjhoxoo9z8rxoanc5q22m MediaWiki:Jumptonavigation 8 9521 121933 114899 2008-03-24T13:20:51Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Navigazione 2fy18s7g33hj7myqpmalex5cpn4o39n MediaWiki:Lastmodifiedat 8 9525 115291 85165 2008-01-31T14:05:14Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Ultima mudifica di a pagina: u $1, $2. lpphtdkme6vauldbvw8rwn3ocjh1b26 Circundariu di Bastìa 0 9528 377699 377698 2021-11-05T11:34:52Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki U '''circundariu di Bastia''' hè una [[arrondissement dipartimentali di a Francia|divisione amministrativa]] situata in u [[dipartimentu (Francia)|dipartimentu]] di u [[Cismonte]]. Tene 92.640 abitanti è a sò superficia hè 1.382 km². A sottuprefettura hè [[Bastìa]]. == Cumpusizione == U circundariu cumporta 94 cumune gruppate in 16 cantoni: * [[cantone di A Conca d'Oru]] * [[cantone di Altu di Casacconi]] * [[cantone di l'Altu Nebbiu]] * [[cantoni di Bastia|cantone di Bastia 1]] * [[cantoni di Bastia|cantone di Bastia 2]] * [[cantoni di Bastia|cantone di Bastia 3]] * [[cantoni di Bastia|cantone di Bastia 4]] * [[cantoni di Bastia|cantone di Bastia 5]] (cantone di Lupinu) * [[cantoni di Bastia|cantone di Bastia 6]] (cantone di Furiani è Montesoru) * [[cantone di Campoloru di Moriani]] * [[cantone di Capibiancu]] * [[cantone di Fiumaltu d'Ampugnani]] * [[cantone di Sagru di Santa Ghjulia]] * [[cantone di San Martinu di Lota]] * [[cantone di U Borgu]] * [[cantone di U Vescuvatu]] [[Categoria:Circundariu di Corsica suprana|Bastia]] [[Categoria:Circundariu di Corsica|Bastia]] rutsmr9l9yrf32lngvt0hnvckcbl603 Circundariu di Calvi 0 9529 332085 327086 2014-03-23T14:12:22Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U '''circundariu di Calvi''' hè una [[circundariu|divisione amministrativa]] situata in u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. Tene 17.875 abitanti è a sò superficia hè 861 km². A sottuprefettura hè [[Calvi]]. == Cumpusizione == U circundariu cumporta 33 cumune gruppate in 4 cantoni: * [[cantone di Belgudè]] * [[cantone di Calenzana]] * [[cantone di Calvi]] * [[cantone di Isula Rossa]] [[Categoria:Circundariu di Corsica suprana|Calvi]] [[Categoria:Circundariu di Corsica|Calvi]] lqxk07f8jt131vwj6z67m0c503r7zin Circundariu di Corti 0 9530 332086 327073 2014-03-23T14:12:23Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U '''circundariu di Corti''' hè una [[circundariu|divisione amministrativa]] situata in u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. Tene 31.088 abitanti è a sò superficia hè 2.423 km². A sottuprefettura hè [[Corti]]. == Cumpusizione == U circundariu cumporta 109 cumune gruppate in 10 cantoni: * [[cantone di Bustanicu]] * [[cantone di Castifau è Merusaglia]] * [[cantone di Corti]] * [[cantone di Ghisoni]] * [[cantone di I Prunelli di Fiumorbu]] * [[cantone di Moita è Verde]] * [[cantone di Niolu è Omessa]] * [[cantone di Orezza è Alisgiani]] * [[cantone di Venacu]] * [[cantone di Vezzani]] [[Categoria:Circundariu di Corsica suprana|Corti]] [[Categoria:Circundariu di Corsica|Corti]] fpq1ikyfplh0w3062gbg3bnhzg1ouc6 Categoria:Circundariu di Corsica suprana 14 9531 338385 338384 2014-09-11T12:11:24Z Cycn 6351 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Circundariu di Corsica|Suprana]] ksbdgwar3o54iv0qe3ku7z3rc143ld2 Wikipedia:Articulu15 4 9535 114312 64148 2008-01-15T06:17:31Z 90.28.188.222 wikitext text/x-wiki [[Image:Quercus suber3.JPG|left|150px]] A [[Suvara]] (''[[Quercus suber]]'') hè un [[arburu]] chì faci partita di a famiglia di i [[Fagaceae]]. Hè altu sin'à 25 metri, ma a so altezza media si situeghja trà 10 è 15 metri. U fustu hè cortu. A suvara hè assuciata à spessu incù a [[leccia]] o u [[pinu marittimu]]. Hè urighjinariu d'[[Africa]] di u Nordu. A suvara pò ghjugna sin'à l'ità di 200 anni. I foglii sò chjughi, longi da 3 à 5 cm. Una stesa di suvari hè una [[suvariccia]]. Ci hè quattru paesi chì riprisentani 87 % de a suvariccia mundiali: U [[Portugallu]], a [[Spagna]], l'[[Algeria]] è u [[Maroccu]]. A superficia di a suvariccia mundiali hè: 2,3 millioni d'ettari. A pruduzzioni mundiali di [[suvaru]] hè di 340 000 tonni. U [[Portugallu]] ni pruduci 54%. A suvara hè cumuna in Corsica. A suvara hè ancu chjamata a [[leccia suvarina]]. Ci hè 24800 ettari di suvari in [[Corsica]]... 24qx7n9uiql00may8irumcl5feeh4ps Triangulu Australi 0 9536 64117 2007-03-11T11:46:29Z 86.200.97.243 Redirecting to [[Triangulu Australe]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Triangulu Australe]] f8gs4ize8y0idutvl9n7wg97qc63bgh Triangulu Australe 0 9537 377018 334801 2021-09-12T20:46:28Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki {{Infobox Custellazione| nome = Triangulum Australe | abbreviazione = TrA | genitivu = Trianguli Australis | symbologia = | RA = 16 | dec= -65 | areatotale = 110 | arearangu = 83rd | nomerustelle = 3 | stellanome = [[Alpha Trianguli Australis|α TrA]] (Atria) | stellamagnitude = 1.91 | meteore = None | vicinanza = * [[Norma]] * [[Ara]] * [[Circinus]] * [[Apus]] | latmax = 25 | latmin = 90 | mese = Lugliu | note=}} U '''Triangulu Australe''' (o [[Triangulu Australi]]) (''[[Triangulum Australe]]'') hè una di e 88 [[custellazione]] moderne. == Mitologia == == Stelle == == Ligami == * [http://www.allthesky.com/Custellazione/norma/ The Deep Photographic Guide to the Custellazione: Triangulum Australe] {{Listinu di custellazione}} [[Categoria:Custellazione]] [[Categoria:Trianguli]] 90cqdf3r8jn99yxiqki31iipe4nwqbl Pasquali Paoli 0 9538 64152 2007-03-11T12:35:06Z 86.200.97.243 Redirecting to [[Pasquale Paoli]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pasquale Paoli]] ce14jyrmksj2c0l4yb6dm7jt8fivz4j Ihs 0 9539 64166 64161 2007-03-11T15:20:01Z Jon Harald Søby 109 Redirecting to [[IHS]] wikitext text/x-wiki #redirect [[IHS]] 2z7fdaem4pd3sa6tk1rhyucnv1codfs IHS 0 9540 324728 254361 2013-03-08T22:20:43Z Addbot 7246 [[M:User:Addbot|Bot:]] Migrating 16 interwiki links, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q1141808]] [[M:User:Addbot/WDS|(translate me)]] wikitext text/x-wiki [[Image:JHS-IHS-Monogram-Name-Jesus.svg|thumb|Monogramma di Ghjesù Cristu]] '''IHS''' hè un monogramma di [[Ghjesù Cristu]]. Cunsiste in una cumbinazione di lettere di l'[[alfabetu grecu]] o di quellu [[alfabetu latinu|latinu]] chì formanu un'abbreviazione di u nome di [[Ghjesù Cristu]]. Per quessa, si face usu tradiziunalemente di IHS cum'è simbulu cristianu. In a tradizione cattolica, IHS hè derivatu da e prime trè lettere di u nome [[lingua greca|grecu]] di [[Ghjesù Cristu|Ghjesù]]: [[iota (lettera)|iota]]-[[eta (lettera)|eta]]-[[sigma]]. Si pò rimarcà quì ch'è a lettera greca ''eta'' hè stata traslitterata cù a lettera latina [[H]], facilmente perchè hanu una grafia simile. "IHS" hè interpretatu à spessu cum'è l'abbreviazione di ''[[Iesus Hominum Salvator]]'' ("Ghjesù, salvatore di l'[[omu]]", in latinu) o cum'è l'abbreviazione di ''[[in hoc signo vinces]]'', assuciata tandu incù a visione di [[Custantinu u Grande]]. == In Corsica == ''IHS'' si trova à spessu annantu à i casi antichi. [[category: cristianisimu]] [[en:Christogram#Western Christianity]] pnqjew13zzmnn51lh299rbh3akxng27 Iesus Hominum Salvator 0 9541 64163 2007-03-11T15:19:21Z 86.200.97.243 Redirecting to [[IHS]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[IHS]] o9baba4iweg1lxsuwwtzzzkvjwpd5rs In hoc signo vinces 0 9542 64164 2007-03-11T15:19:31Z 86.200.97.243 Redirecting to [[IHS]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[IHS]] o9baba4iweg1lxsuwwtzzzkvjwpd5rs Tarratrufula 0 9544 64257 2007-03-12T16:58:44Z 81.251.254.20 Redirecting to [[Tarratufula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Tarratufula]] enkskhjrj6m1boudl0z5dla5gpa49w9 Santu Casanova 0 9545 365319 365318 2019-12-29T22:13:24Z 2A01:CB1C:CFD:C200:F844:1D58:19D6:26E8 /* Biugrafia */ wikitext text/x-wiki [[File:Santu Casanova - from L'Annu Corsu 1927.jpg|thumb|Ritrattu di Santu Casanova in [[L'Annu Corsu]] per u 1927]] '''Santu Casanova''' ([[Azzana]], 3 [[lugliu]] 1850 - [[Livornu]], 27 [[dicembre]] 1936) fù un scrittore in [[lingua corsa]], unu di i babbi di a literatura corsa muderna. == Biugrafia == [[File:Arbori_-_Leca_Maria_anghjula.JPG|thumb|U paese d'Arburi incù i so dui paisoli: Mercolaccia inghjò è Parapoghju insù]] Santu Casanova nascì u 3 di lugliu di u 1850 in [[Azzana]], da una famiglia da [[Riventosa]] e d'[[Arburi]]. Santu Casanova cuminciò à scrive in talianu, è si staccanu l'opare ''Meraviglioso Testamento di Francesco, Morto in Cargese il 18 Maggio 1875'' in lu 1876, ''Contrasto Curioso fra un Guagnese e un Chiglianese'' in lu 1876 è ''La Morte e i Funerali di Spanetto'', in lu 1892. In soprapiù fundò in u 1889, u prima ghjurnale in lingua corsa : "A Tramuntanella, Fresca è Zitella". Divinterà in u 1896 ''[[A Tramuntana]]'' (u titulu longu essendu "A Tramuntana, Fresca è Sana"), un sittimanale sataricu in lingua corsa chì averà assai successu è chì serà publicatu sin'à u [[1914]]. A rivista tratta di tutti i sughjetti: ecunomichi, suciali, scentificichi, literarii, pulitichi. Fin'à a so morte, Santu Casanova hè statu u dirittore di ''[[A Tramuntana]]'', in chì avarà pruvatu à fissà l'ortograffia di u corsu. Firmava l'articuli è i testi cù unu di i pseudonimi: Ziu Santu, U Monacu, U Piligrinu, U Gobbu, U Paisanu. Ind'è sta rivista sò stati publicati tutti i vinturi autori in lingua corsa, frà quelli [[Petru Rocca]]. Dopu guerra, cuntinuò di prumove a lingua corsa, per via di l'associu ''A Lingua Corsa'' chì fù fundata in u 1921.<ref>Fusina (2006).</ref> Publicò dinù in [[Bastia]] in u 1927 una raccolta di raconti è testi in prosa intitulata ''[[Primavera Corsa]]'' è una raccolta di puesie di prima trinca: ''[[Fiori di Cirnu]]'', in u 1930. Hè statu suspittatu è ancu accusatu d'esse irridintistu à a fine di a so vita<ref>Vede u telegramma mandatu da Casanova à Mussolini, 29 di ottobre di u 1936: {{citazione|In questo giorno, 29 ottobre dell'anno XV, nel quale lascio per sempre la mia [[Corsica]] natìa, e proprio quando sbarco a [[Livorno]], patria amata di [[Costanzo Ciano|Costanzo]] e [[Galeazzo Ciano]] e di tanti eroi, mi pare di rinascere e di riprendere forze come [[Anteo]] al contatto con la Terra che fu la culla dei nostri antenati e rimane per noi [[Corsi (gruppo etnico)|còrsi]] la vera patria; io, dunque, in questo giorno di luce e di bellezza, Vi porgo con amore e rispetto, o [[Duce]] immortale, il mio saluto fraterno. Vogliate gradirlo come l'omaggio della nostra Corsica, sorella italiana purissima. A noi!}}</ref>. Santu Casanova morse in [[Livornu]] in u 1936. Ma e so cennere funu cullucate in u so paese d'[[Arburi]] in u 1962. == Opere== [[File:Santu Casanova - Primavera Corsa 1927.jpg|thumb|A cuprendula di ''Primavera Corsa'', publicata in Bastia in u 1927]] ===In talianu=== * ''Meraviglioso Testamento di Francesco, Morto in Cargese il 18 Maggio 1875'' (1876) * ''Dialetto Corso'' (1876) * ''Contrasto Curioso fra un Guagnese e un Chiglianese'' (1876) * ''La Morte e i Funerali di Spanetto'' (1892): cumpostu da 125 sistini ===In corsu=== ====Puesia==== * ''Fiori di Cirnu'': publicatu in u [[1930]], cumprende [[L'invernu in Corsica]], [[Cantu di malincunia]], [[Corsica Ponte Novu]] * ''[[A primavera in Arburi]]'': publicatu in [[L'Annu Corsu]] in u 1923 * ''[[Corsica (Santu Casanova)|Corsica]]'' publicatu in u 1931 in l'[[Almanaccu populare di Corsica]] ====Prosa==== * ''[[L'urticellu]]'': publicatu in [[L'Annu Corsu]] in u 1924 * ''[[A Lingua Corsa (Santu Casanova)|A Lingua Corsa]]'': publicatu in [[Primavera Corsa]] in u 1927 * ''[[Tiadoru Poli, banditu]]'': publicatu in [[L'Annu Corsu]] in u 1932 ====Teatru==== * [[Dialogu di Petru è Martinu]]: una scenetta publicata u 12 ghjugnu di u 1892 cù u pseudonimu di Brandu, in u ghjurnale bunapartistu ''Le Drapeau'', chì era direttu tandu da l'avvucatu Francescu Nicoli == Note == <references/> == Bibliugrafia == * Santu Casanova, ''Maraviglioso Testamento di Francesco, morto in Cargese, il 18 maggio 1875'' (1876), Aiacciu, stamp. di G. Pompeani * Santu Casanova, ''[http://www.musee-corse.com/var/ezflow_site/storage/original/application/77296d162360d1ce09494adb53416c97.pdf La Morte è i Funerali di Spanetto]'' (1892), Bastia, Ollagnier * Santu Casanova, ''Primavera Corsa'' (1927), Bastia, Cordier * Santu Casanova, ''Fiori di Cirnu''(1930) Bastia, stamp. di A. Muvra, Da l'Autore * Santu Casanova, [http://www.accademiacorsa.org/invernu.html ''L'invernu in Corsica'', traduzzione da Dumenicu Poli, 2003, [[Accademia corsa]]] * Ghjacumu Fusina, ''Santu Casanova'', in Serpentini, Antone Lurenzu (dir.), ''Dizziunariu storicu di a Corsica'', Albiana, 2006 ==Ligami== * [http://www.ent-montecristo.org/20030290/index.php?action=article&numero=5 ''I pueti d'Arburi, Santu Casanova è Petru Santu Leca''] * [http://www.adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/santucasanova.pdf Thiers, Ghjacumu, ''Santu Casanova è a lingua corsa'', 1992, [[Adecec]]] * [https://www.youtube.com/watch?v=46uryH6G9WY Videu: L'Urticellu, lettu da Antone Ciosi] * [https://tempicorsica.com/2018/04/30/santu-casanova/ Santu Casanova, articulu annantu à rivista in linea Tempi] ==Da vede dinù== * [[Arburi]] * [[Petru Santu Leca]] {{Scrivanu in lingua corsa}} [[Categoria:Litteratura corsa]] hji73v6lmraluva2odif0rjkqm3wrpa MediaWiki:Alphaindexline 8 9547 90355 64708 2007-09-06T21:15:41Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki da $1 à $2 1qkwqhe1n6b0qc99sd3mihx37ibfrqr MediaWiki:And 8 9548 64709 2007-03-13T20:52:30Z Img 21 New page: è wikitext text/x-wiki è 2godocnpamxgdv7kejspqar2rssa7pf MediaWiki:Bysize 8 9553 64715 2007-03-13T20:55:42Z Img 21 New page: per taglia wikitext text/x-wiki per taglia 7mvmm4s7me6tna93yoai8fcopiknexg MediaWiki:Categorytree-mode-pages 8 9559 113456 64722 2008-01-03T18:33:44Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki solu l'articuli, senza l'imagini 1rc1cqteqjzvgfgj2oxb0iwfod9frm4 MediaWiki:Citethispage-link 8 9562 339933 122432 2014-10-28T19:25:41Z Maintenance script 9635 Maintenance script ha spostato la pagina [[MediaWiki:Cite article link]] a [[MediaWiki:Citethispage-link]] senza lasciare redirect: Extension:CiteThisPage deployed wikitext text/x-wiki Cità l'articulu 1ipol6toap665e50xzkd000cp1t1owt MediaWiki:Columns 8 9564 64728 2007-03-13T21:01:15Z Img 21 New page: Culonne: wikitext text/x-wiki Culonne: toeclfmkr2ewy9ic9ahhyais7vsga53 MediaWiki:Contribslink 8 9566 85078 66339 2007-07-28T20:38:44Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki cuntribuzioni t199z4o781xmkxccwkuw1va6mc4wgdi MediaWiki:Contribsub 8 9567 64731 2007-03-13T21:02:41Z Img 21 New page: Per $1 wikitext text/x-wiki Per $1 59kfkflul5ctn3keynjqqzfy010wrm9 MediaWiki:Currentevents-url 8 9569 114898 64733 2008-01-23T21:01:03Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki {{ns:project}}:Nuvità 3st6v6t02gdtbcwggz7czwj1o8i4eu3 MediaWiki:Deletedrev 8 9574 142837 64739 2008-09-26T08:53:30Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki [suppressa] b8sn1l7pq2rerphxkdbaoniq5prmqo0 MediaWiki:Deletepage 8 9575 118962 64740 2008-02-18T08:07:41Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Supprime jnz3178a6cpjlbrgivrh6tuu2vxptrt MediaWiki:Emailsubject 8 9577 64744 2007-03-13T21:09:07Z Img 21 New page: Sughjettu wikitext text/x-wiki Sughjettu ek74otb48hxqwxvvlfzz1uwumss00rs MediaWiki:Exblank 8 9581 64748 2007-03-13T21:10:41Z Img 21 New page: a pagina era biota wikitext text/x-wiki a pagina era biota cajg0puqw1an1c5y9zy2wd9sdzlq72d MediaWiki:Hiderevision-continue 8 9594 64763 2007-03-13T21:17:52Z Img 21 New page: Cuntinuà wikitext text/x-wiki Cuntinuà rv5bcpeygggux0wc668hiruhi65mwyr MediaWiki:Imagelist date 8 9595 64764 2007-03-13T21:18:27Z Img 21 New page: Data wikitext text/x-wiki Data quqlvb9os7qpzvu3tnvtiwxyfddbn69 MediaWiki:Importing 8 9597 64767 2007-03-13T21:19:17Z Img 21 New page: Impurtendu $1 wikitext text/x-wiki Impurtendu $1 d5j7n72y2zyct7coqymkmuc9eqq9yhk MediaWiki:Info short 8 9598 64768 2007-03-13T21:19:47Z Img 21 New page: Infurmazione wikitext text/x-wiki Infurmazione pe2dlwl0qbjtpk5ew4xqqrusr43zeuu MediaWiki:Jumptosearch 8 9599 122435 64769 2008-03-30T11:02:35Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Ricerca fxvt5smm4s9a82ay08xalu52f62z29b MediaWiki:Makebot-comment 8 9606 64777 2007-03-13T21:23:29Z Img 21 New page: Cummentu: wikitext text/x-wiki Cummentu: 5ohgm29o6beh20j1wkjsh8e1xspaoyh MediaWiki:Movearticle 8 9611 118642 64783 2008-02-13T13:22:03Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Move a pagina: oeqlwxz5ptk74zd2tr3y5gpkmwxhqcx MediaWiki:Movedto 8 9612 64784 2007-03-13T21:26:07Z Img 21 New page: mossu à wikitext text/x-wiki mossu à t9vepoyy5jvzx68l2qzbr93jqyigcpa MediaWiki:Movepage 8 9613 118636 64785 2008-02-13T11:12:46Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Mossa di a pagina bjeg2tdyk80tg6c7uk7ztc00f9donbr MediaWiki:Movepagebtn 8 9614 118201 64786 2008-02-10T18:55:36Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Move dvlcorzuvz218syka07u2iokxrek789 MediaWiki:Mycontris 8 9615 86961 64787 2007-08-16T19:36:48Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki E mo cuntribuzioni qy9i1ivbu3kdfir726suk7c5wsoblvm MediaWiki:Mypage 8 9616 86962 64788 2007-08-16T19:36:57Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki A mo pagina 7qs40straanvo8rg2vtztxo6z4u0vg1 Alzu 0 9619 373809 371238 2021-06-02T09:40:43Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'alzu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Alnus glutinosa 007.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Alnus glutinosa</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Fagales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Betulaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Alnus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Alnus glutinosa''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Alnus glutinosa.jpg|250px]] |----- |} [[File:Alnus glutinosa MHNT.BOT.2004.0.10a.jpg|thumb|'' Alnus glutinosa'']] L' '''Alzu''' (''[[Alnus glutinosa]]'') hè un arburu chì faci partia di a famiglia di i [[Betulaceae]]. Si trova u più suventi vicinu à i [[fiumu|fiumi]] è i [[vadina|vadini]]. Esistini quattru sottuspezii d'alzu: * ''Alnus glutinosa'' subsp. ''glutinosa'': in [[Auropa]]. * ''Alnus glutinosa'' subsp. ''barbata'': à u [[nordu]] di l'[[Anatolia]]. * ''Alnus glutinosa'' subsp. ''antitaurica'': à u [[sudu]] di l'[[Anatolia]], raru. * ''Alnus glutinosa'' subsp. ''betuloides'': à l'[[estu]] di l'[[Anatolia]]. Una stesa d'alzi hè una [[alziccia]]. == In Corsica == L'alzu hè cumunu in [[Corsica]]. Hè mintuvatu à spessu in a [[Giugrafia|tupunimia]] [[Corsica|corsa]]. Par asempiu: [[Alzetu]], Alzu di Leva, Alzi, Alziccia. == Citazioni == Accadi chì l'alzu fussi mintuvatu in a cultura è a [[litteratura]] [[Corsica|corsa]]. Par asempiu: * in u [[pruverbii corsi|pruverbiu]]: ''Focu d'alzu, focu falsu'' == Da veda dinò == * l'[[arburi di Corsica]] *[[Faiu]] *[[Platanu]] == Rifarenzi == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/toponymescamp.pdf Tupunimi di Campuloru, Anton' Dumenicu Monti, 1976, [[Adecec]]] [[Categoria:Betulaceae]] [[Categoria:Arburi di Corsica]] j2hubp3ob5ul3hgme44d83ustpjd8e7 Cantone di Sagru di Santa Ghjulia 0 9620 331856 324731 2014-03-23T14:07:42Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U '''cantone di Sagru di Santa Ghjulia''' hè una [[cantone|divisione amministrativa]] situata in u [[circundariu di Bastia]]. Tene 3.356 abitanti è a sò superficia hè 143,35 km². U capilocu hè [[Brandu]]. == Cumpusizione == U cantone cumporta 8 cumune: * [[A Petra Curbara]] * [[Brandu]] * [[Canari]] * [[Nonza]] * [[Ogliastru]] * [[Olcani]] * [[Olmeta di Capicorsu]] * [[Siscu]] [[Categoria:Cantone di Corsica suprana|Sagru di Santa Ghjulia]] [[Categoria:Cantone di Corsica|Sagru di Santa Ghjulia]] 4htoncyzrg6kjf73h7utoomy8bekn1c Cantone di San Martinu di Lota 0 9621 331857 324732 2014-03-23T14:07:43Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U '''cantone di San Martinu di Lota''' hè una [[cantone|divisione amministrativa]] situata in u [[circundariu di Bastia]]. Tene 7.271 abitanti è a sò superficia hè 30,27 km². U capilocu hè [[San Martinu di Lota]]. == Cumpusizione == U cantone cumporta 3 cumune: * [[E Ville di Petrabugnu]] * [[San Martinu di Lota]] * [[Santa Maria di Lota]] [[Categoria:Cantone di Corsica suprana|San Martinu di Lota]] [[Categoria:Cantone di Corsica|San Martinu di Lota]] gmugq7ek9397m07lo1dxknzqkl1a6lo Alnus glutinosa 0 9622 65430 2007-03-15T11:34:53Z 83.201.65.186 Redirecting to [[Alzu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Alzu]] fibnpq0uluqm52u5uj5bg2kv344itd4 MediaWiki:Revnotfound 8 9624 65634 2007-03-15T19:13:39Z Img 21 New page: Revisione micca truvata wikitext text/x-wiki Revisione micca truvata 0djrp4ljg8h4wyxtk4ssrdfmf7z44l9 MediaWiki:Rights 8 9625 65635 2007-03-15T19:13:54Z Img 21 New page: Dritti wikitext text/x-wiki Dritti gqtco6pqsxsklvgdgna9y7f9na3gc2d MediaWiki:Searchfulltext 8 9627 65638 2007-03-15T19:14:40Z Img 21 New page: Ricerca testu cumplettu wikitext text/x-wiki Ricerca testu cumplettu govy7xao88qjxvq7umovvncf2woiw23 MediaWiki:September-gen 8 9631 147971 83883 2008-11-16T20:51:38Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki sittembre kakg0j7jouw10oibfl6h46xhctdvwxt MediaWiki:Sep 8 9632 147969 83881 2008-11-16T20:51:30Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki sit k2ptzo7mkec7e94eqmos34zrraxuaos MediaWiki:Specialpages 8 9636 152790 65648 2009-01-05T21:40:40Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Pagine speciali a1irblqogigceq4sfrlzwrodlhr283y MediaWiki:Tooltip-pt-mycontris 8 9653 100436 86967 2007-10-15T19:56:28Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki U listinu di e to cuntribuzioni db5gvpot1lmhbkw2aqoiu7lbuwcemdg MediaWiki:Tooltip-ca-protect 8 9655 134255 118698 2008-06-28T20:53:21Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Prutege a pagina. p0kskmq9oeislv7fh5voyagsg90co62 Funtana di a Currachjina 0 9660 371239 332532 2021-01-05T05:30:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|right|thumb|A funtana di a Currachjina]] A '''Funtana di a Currachjina''' hè una [[funtana]] di [[Corsica]]. Si trova in a [[Bocca di San Ghjorghju]], annantu à a cumuna di [[Grussetu è a Prugna]]. A funtana hè situata à u cantu di u stradonu, annantu à a dritta, subitu dopu à a bocca, falendu versu [[Aiacciu]]. U nomu ''currachjina'' significheghja: piccula [[currachja]]. L'acqua di a funtana hè apprizziata da l'amatori chì venini àd empia sia un fiascu, sia una damisgiana, sia una butteglia o dui. == Rifarenzi == * Lucetta Poncin, ''Vida di u Taravu'', Alanu Piazzola, 2004 (in francesu) [[Categoria:Funtana di Corsica]] cvi5lmxzsh47kkeuuv8kwimiauxvevp Piopu (spezia) 0 9661 373739 373691 2021-06-02T09:31:49Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U piopu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:PopulusNigra.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Populus nigra</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Salicales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Salicaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Abies]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Populus nigra''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Poplar.jpg|250px|U piopu]] |----- |} U '''[[Piopu (spezia)|Piopu]]''' (''[[Populus nigra]]'') hè un tipu d'arburu chì face parte di a famiglia di i [[Salicaceae]]. Hè altu sin'à 30 metri è pò campà sin'à 400 anni. Si scontra vicinu à i fiumi è e vadine. == In Corsica == U piopu hè cumunu in [[Corsica]]. U piopu hè mintuvatu à spessu in a toponimia corsa: per esempiu ''i Piubelli''. == Da vede dinù == * l'[[arburi di Corsica]] * a [[tremula]] * l'[[albaru]] [[Categoria:Salicaceae]] [[Categoria:Arburi di Corsica]] 1iyt2q437tcxoxjhautlc35qjdrdpco Populus nigra 0 9663 65941 2007-03-16T20:31:40Z 86.200.97.254 Redirecting to [[Piopu (spezia)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Piopu (spezia)]] owxkg69pi1dz6q7ww4gbistep29brbx Bocca di San Ghjorghju 0 9664 371241 331712 2021-01-05T05:30:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|right|thumb|A Bocca di San Ghjorghju]] A '''Bocca di San Ghjorghju''' hè una [[bocca]] di [[Corsica]]. Faci partita di a cumuna di [[Grussetu è a Prugna]]. A bocca hè situata à una altezza di 757 metri. Ci si trova dui ustarii è parechji casi è casetti. Ci sò dinò i ruvini di l'antica cappedda di San Ghjorghju di u [[Medievu]]. Falendu versu [[Aiacciu]], subitu dopu à a bocca di San Ghjorghju, ci si trova a [[funtana di a Currachjina]]. A bocca limiteghja l'anziani pievi d'[[Urnanu]] è d'[[Istria]]. == Da veda dinò == * a [[funtana di a Currachjina]] == Rifarenzi == * Lucetta Poncin, ''Vida di u Taravu'', Alanu Piazzola, 2004 (in francesu) [[Categoria:Bocca di Corsica]] s3taodef5t6tuylygrxeh6yhpwvpwfy Vicu (Santa Maria è Sichè) 0 9666 371572 70203 2021-01-05T05:41:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Vicu''' hè un paisolu situata annantu à a cumuna di [[Santa Maria è Sichè]]. Ci si trova u [[palazzu di Samperu]], custruitu di ghjugnu [[1558]], ma chì hè statu sfattu da i ghjinuvesi in [[1560]]. Di punta à u palazzu, si pò veda una facciata arruvinata incù l'[[archera]]. À centu metri di u palazzu, ci sò dinò i ruvini di a cappedda di San Bastianu. == Gallaria d'imagini== <gallery> Image:Arrow slit - Archera (Vicu).JPG|Una archera annantu à casa di [[Samperu Corsu]] in Vicu Image:Arrow slit - Archera (Vicu)2.JPG|Una archera quatrata in Vicu, annantu a facciata di a casa Image:Samperu_Corsu.JPG|U bustu di [[Samperu Corsu]] in u so palazzu di Vicu </gallery> == Citazioni == ''Vicu'' hè statu mintuvatu calchì volta ina a litteratura corsa. Par asempiu: * in i ''Poesie Giocose'' di [[Monsignori di la Fuata]]: : ''Santa Maria, cun Vicu è cun Sichè'' : ''Spichju d'Urnanu, famosi tutti è trè!'' (...) : ''Vi hè la casa di [[Samperu Corsu|Samperu]]'' : ''Chi hà un aspettu sempri fieru.'' == Da veda dinò == * [[Santa Maria è Sichè]] * [[Samperu Corsu]] * [[Vannina d'Urnanu]] * a cumuna di [[Vicu (cumuna)|Vicu]] == Rifarenzi == * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" * Lucetta Poncin, ''Vida di u Taravu'', Alanu Piazzola, 2004 (in francesu) t8uayse7ybp3zup278od2n5aubmt0m7 MediaWiki:Copyright 8 9667 285003 117236 2012-01-07T21:26:12Z Hoo man 3513 Bot: Security fix: [[WMFblog:2011/10/03/native-https-support-enabled-for-all-wikimedia-foundation-wikis/|protocol-relative URLs]] per https://meta.wikimedia.org/?oldid=3197161 ([[m:Stewards' noticeboard|questions?]]). wikitext text/x-wiki U cuntenutu hè dispunibile sottu à a <a class="internal" href="//co.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Licenza_di_documentazione_libera_GNU" title="Wikipedia:Licenza di documentazione libera GNU">licenza di documentazione libera GNU</a> (GFDL).<br/> p9ej6ux73va7yclgtkwnhmql75rlcl2 Monti Rutondu 0 9668 336287 304733 2014-05-09T17:08:46Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Monte Ritondu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Monte Ritondu]] h0t61dwca10o0m0pbiw8420g2edq1oz Vicu (cumuna) 0 9669 336556 335007 2014-06-01T12:31:35Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Reindirizzamentu à [[Vicu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Vicu]] kapxlh242ggndgpepmrimclhxxfaquq Palazzu di Samperu 0 9670 371573 214561 2021-01-05T05:41:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Arrow slit - Archera (Vicu).JPG|right|thumb|250px|L'archera annantu à u palazzu di [[Samperu Corsu]] in [[Vicu (Santa Maria è Sichè)|Vicu]]]] U '''Palazzu di Samperu''' hè una casa forti di [[Corsica]]. Si trova in u paisolu di [[Vicu (Santa Maria è Sichè)|Vicu]], annantu à a cumuna di [[Santa Maria è Sichè]]. U palazzu hè statu custruitu di ghjugnu [[1558]]. Era u lughjamentu furtifivatu di [[Samperu Corsu]] è di [[Vannina d'Urnanu]]. Annantu à a facciata di u palazzu, si pò veda una impurtanta [[archera]] virticali. U bustu di marmaru biancu chì si trova in una nichja hè un donu di u principi [[Ghjirolmu Bonaparte]] in [[1876]]. U palazzu di Samperu hè statu sfattu da i ghjinuvesi in [[1560]]. U palazzu era situatu à centu metri di l'antica cappedda di San Bastianu. == Gallaria d'imagini== <gallery> Image:Samperu_Corsu.JPG|U bustu di [[Samperu Corsu]] in u palazzu </gallery> == Da veda dinò == * [[Santa Maria è Sichè]] * [[Samperu Corsu]] * [[Vannina d'Urnanu]] * u paisolu di [[Vicu (Santa Maria è Sichè)|Vicu]] == Rifarenzi == * Lucetta Poncin, ''Vida di u Taravu'', Alanu Piazzola, 2004 (in francesu) qpoy808z1j4gpy6mqzuheb6teidl4rv Alatri 0 9672 364505 343451 2019-10-06T19:32:20Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki '''Alatri''' hè una [[cumuna]] [[Italia|taliana]] di a [[pruvincia di Frusinone]], in u [[Laziu]]. Teni 28.192 abitanti. [[Categoria:Laziu]] [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Frusinone]] cc5rwdwww5eakwfklxftunfrt1up12u MediaWiki:Undeletecomment 8 9674 66187 2007-03-19T20:23:32Z Img 21 New page: Cummentu: wikitext text/x-wiki Cummentu: 5ohgm29o6beh20j1wkjsh8e1xspaoyh MediaWiki:Tooltip-ca-delete 8 9678 134252 118961 2008-06-28T20:52:08Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Supprime a pagina. 8a7czmd5t33h20koo1wf87crbhujt45 MediaWiki:Show-big-image 8 9684 66197 2007-03-19T20:29:48Z Img 21 New page: Imagine in alta resoluzione wikitext text/x-wiki Imagine in alta resoluzione o6xizbkpr4c4bb4ccpt8myjzyjna331 MediaWiki:Qbpageinfo 8 9691 66205 2007-03-19T20:33:49Z Img 21 New page: Cuntestu wikitext text/x-wiki Cuntestu rntwhbsh4qehfcwkmpan2ajyc8homah MediaWiki:Protectthispage 8 9693 118699 66207 2008-02-14T14:55:09Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Prutege a pagina gvug5wh582rqeujwd5ypizj0p6z9mt5 MediaWiki:Proxyblocksuccess 8 9694 66208 2007-03-19T20:34:48Z Img 21 New page: Hè fattu. wikitext text/x-wiki Hè fattu. ra4na91mvct7bppnsqd4p19jsh1jva4 MediaWiki:Powersearch 8 9700 66214 2007-03-19T20:37:12Z Img 21 New page: Ricerca wikitext text/x-wiki Ricerca fxvt5smm4s9a82ay08xalu52f62z29b MediaWiki:Popularpages 8 9701 66215 2007-03-19T20:37:35Z Img 21 New page: Pagine populare wikitext text/x-wiki Pagine populare bxso43ecut7a1xhdfkdfokp8pe4llm7 MediaWiki:Picturepopup no image 8 9702 66216 2007-03-19T20:37:59Z Img 21 New page: Issa imagine ùn esiste micca wikitext text/x-wiki Issa imagine ùn esiste micca 84hncytare20u57ij0dezgmrw8gwfpo MediaWiki:October 8 9704 125739 83885 2008-04-25T12:27:23Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki uttobre dthsfa2b7ja2ktgm9d01393ws99hi0p MediaWiki:October-gen 8 9705 125740 83886 2008-04-25T12:27:32Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki uttobre dthsfa2b7ja2ktgm9d01393ws99hi0p MediaWiki:Oct 8 9706 125738 83884 2008-04-25T12:27:13Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki utt 24m3s3tdfyl5tj7rozhjhatvvxg9ur1 MediaWiki:Nstab-help 8 9708 122436 66222 2008-03-30T11:14:17Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Aiutu jxbdrpmuysq8njf1w1dpv8522rej8xm MediaWiki:Move-watch 8 9713 118198 66227 2008-02-10T18:51:47Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Seguità a pagina p3qdy13irbnb4mkg1lu4x555pp33raa MediaWiki:Math 8 9715 66229 2007-03-19T20:44:00Z Img 21 New page: Matematica wikitext text/x-wiki Matematica 2y1ehaw15k93z3gxdj2ejc55fq0v7q5 MediaWiki:Ipaddress 8 9723 66237 2007-03-19T20:47:41Z Img 21 New page: Adrizzu IP wikitext text/x-wiki Adrizzu IP 4ytqwsn72shsjgs5gkx6udsflgx9wpx MediaWiki:Mytalk 8 9725 86964 66340 2007-08-16T19:37:18Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki E mo discussioni 76gkvolka7kc0achct36ppufc9g73jh MediaWiki:Show 8 9726 289567 87252 2012-03-20T18:07:49Z Ale Mister 249 Undo revision 87252 by [[Special:Contributions/Ale Mister|Ale Mister]] ([[User talk:Ale Mister|talk]]) wikitext text/x-wiki Mustrà pyiuqe5r8ae8lit7ji504m1mndocfgx MediaWiki:Noimage-linktext 8 9727 66347 2007-03-20T19:50:35Z Img 21 New page: incaricà lu wikitext text/x-wiki incaricà lu 9fyz1r02inf4rupwmw32q2d4ugi5ubl MediaWiki:Upload 8 9728 122430 66352 2008-03-30T10:47:39Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Caricà un schedariu sxp14am1ojsoceqq27vh1yqpvwd624r MediaWiki:Uploadbtn 8 9729 119638 66355 2008-02-27T09:46:24Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Caricà jnkia6c4n5yfo2q8qnjx1w1ddt4j3qz MediaWiki:Recentchangeslinked 8 9731 66354 2007-03-20T20:01:00Z Img 21 New page: Cambiamenti assuciati wikitext text/x-wiki Cambiamenti assuciati 0ztmyidc7ybats1wzoup9dry1lllwji MediaWiki:Blocklistline 8 9733 111005 66358 2007-12-23T14:24:29Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki $1, $2 hà bluccatu $3 sinu à $4 e27jzryck7tst4cpic0rbdp81cp1ntk MediaWiki:Createarticle 8 9734 66359 2007-03-20T20:18:47Z Img 21 New page: Creà l'articulu wikitext text/x-wiki Creà l'articulu 6bor327qaa7uckddvmr7v0ev2qwm913 MediaWiki:Tooltip-pt-logout 8 9737 85055 66366 2007-07-27T20:09:07Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Scunnessione dkgsmuxl3n4wu3ig3pxzfk1ed3p3auv MediaWiki:Userlogin 8 9738 85065 85056 2007-07-27T21:14:14Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Cunnessione / Registramentu swcf6jimfjzeug22gm04bct14x7b2c3 MediaWiki:Gotaccountlink 8 9739 149193 85051 2008-11-30T14:59:59Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Cunnettiti 677n90xmqahpfgms6olcjoy0lbnrn93 MediaWiki:Brokenredirects-edit 8 9742 66371 2007-03-20T20:38:51Z Img 21 New page: (mudificà) wikitext text/x-wiki (mudificà) 3j18455c20scz305rq2uizsq0k63uao Tramuntana 0 9746 371242 350455 2021-01-05T05:30:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Tramuntana''' (o [[Tramontana]]) hè un ventu chì soffia in u [[Mare Terraniu]]. Hè un ventu fretu è asciuttu, chì vene da u [[Nordu]]. == Citazione == Accade chì a tramuntana fussi citata in a cultura è in a litteratura corsa. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''Tramuntana, fresca è sana.'' Ma si dice dinù in u sartinese: ''Tramuntana, frisca è sana. Pa li vechji ùn hè sana È mancu par i ziteddi Chì l'arrusti i so nudeddi.'' == Da vede dinù == *[[a Tramuntana]]: a rivista creata da [[Santu Casanova]] *a [[stella tramuntana]] *[[Neve]] *[[Acqua nivosa]] *[[Saetta]] *[[Tromba marina]] {{Ventu di Corsica}} [[category: Ventu di Corsica]] [[category: Meteorologia]] 2gi2lgzrbcoo3iz4jszwhkkduhbwv9l Tramontana 0 9747 66516 2007-03-21T19:50:43Z 81.251.234.78 Redirecting to [[Tramuntana]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Tramuntana]] j7zsr09mvldatl8njquh9vsue0bicwo Quandu serò per Corti 0 9748 347174 334076 2015-07-01T23:45:26Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki :Quandu serò per [[Corti]] :Piazza à la [[citadella]] :Addiu la mio zitella :Ti devu abbandunà. :A vita di u [[suldatu]] :Ghjè una [[vita]] [[riligione cristiana|santa]] :Si manghja si beie è si [[cantu|canta]] :D'altri pinseri ùn s'hà. :Quandu serò per [[mare]] :Di punta à la Turchina :Addiu [[culomba]] mia :Ti devu abbandunà. :Ma nun ti lasciu sola :Ti lasciu un zitellettu :Strigne lu forte in [[pettu]] :Abbraccia lu per mè. [[Categoria:Litteratura corsa]] olz63iwcsibjm6vxnhwq4wku0362zqh Template:Ventu di Corsica 10 9749 374056 373623 2021-06-02T11:35:26Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki <br clear=all> {| id="toc" align="center" style="margin:auto;" |- | style="background:#ccccff" align="center" | '''I venti di [[Corsica]]''' |- | align="center" style="font-size: 90%;" |[[Tramuntana]] - [[Livantu]] - [[Maistrali]] - [[Grigali]] - [[Libecciu]] - [[Sciroccu]] - [[Lambata]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" | |- |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> aowsu1oroz5spttcvslcv0sga35h8xa File:Ophrys scolopax5.jpg 6 9751 66533 2007-03-21T21:16:46Z 88.121.126.188 New page: da quale hè statu pigliatu issu ritrattu magnificu? Issu fiore hè di a famiglia di l'''ophrys'' in veru. Eiu aghju un ritrattu di ''l'ophrys bourdon'', mi pare, chì chjamanu in piaghja... wikitext text/x-wiki da quale hè statu pigliatu issu ritrattu magnificu? Issu fiore hè di a famiglia di l'''ophrys'' in veru. Eiu aghju un ritrattu di ''l'ophrys bourdon'', mi pare, chì chjamanu in piaghja urientale '''a mosca cavallina'''... hè vera chì pare un insettu! ncdu3flo2faxbjtbpwc7rz8uhwguc3r Vicara 0 9752 373793 373639 2021-06-02T09:36:17Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A vicara'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Arum italicum Sardinia LM.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Arum italicum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Alismatales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Araceae]]'' |----- | Generu | ''[[Arum]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Arum italicum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Arum italicum5.jpg|250px|A ]] |----- |} A '''Vicara''' (''Arum italicum'') hè un tipu di pianta chì face parte di a famiglia di l'[[Araceae]]. Tutta a pianta hè velenosa. E foglie sò larghe è maiore. Fiurisce d'[[aprile]] o di [[maghju]]. I frutti sò granelli chi sò riuniti in una spiga. I frutti sò bianchi à l'iniziu, dopu gialli eppo finalmente rossi rossi. == In Corsica == A vicara hè cumuna in [[Corsica]]. Hè ancu chjamata l'[[aluviu]]. In u Sartinese, hè chjamata a [[ghjadducula]], chì s'assumiglia tutta à u collu è u bizzicu d'un ghjallu. Per via di quessa, piace moltu à i zitelli per ghjucà. A vicara si scalza faciule. Si laca siccà è di tantu uin tantu si pò dà à l'animali: e ghjalline o i porchi. Esiste dinù in Corsica un antra spezia endemica d'''Araceae'': [[Arum pictum]]. == Galleria d'imagine == <gallery> Image:Arum italicum (aka).jpg Image:Aronbluete3683.jpg Image:Cuckoo Pint Arum italicum Fruit 2000px.jpg Image:Cuckoo Pint Arum italicum Leaves 2000px.jpg </gallery> == Referenze== * [[U Scoddu]], Ghjinnaghju 2008 {{c-supranu}} [[Categoria:Araceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] pznbbkyyzob1dpv6eu66tmpggq28kow Arum italicum 0 9753 66902 2007-03-22T16:05:41Z 86.206.121.235 Redirecting to [[Vicara]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vicara]] cjiu7qlpbcvxxyfxd0pmqsovf8lteke Sambula 0 9754 373779 373628 2021-06-02T09:35:04Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A sambula'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Fiore 006.jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Allium triquetrum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Famiglia | ''[[Liliaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Allium]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Allium triquetrum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Allium triquetrum.jpg|300px|A sambula]] |----- |} A '''Sambula''' (o [[Sammula]]) (''[[Allium triquetrum]]'') hè un tipu di pianta chì face parte di a famiglia di e [[Liliaceae]]. Hè un fiore di l'area mediterranea, ma hè stata introdutta per esempiu in Brittania o in [[Inghilterra]]. ==Descrizzione== A sàmbula hè alta da 20 à 40 cm. I fiori sò bianchi. Sò longhi 14 à 18 mm. Fiuriscenu d'[[aprile]] à [[ghjugnu]]. I fiori sò ermafruditi, avendu à tempu organi maschili è feminili. U bulbu hà un diamitru sin'à 20mm. E sambule hanu un odore d'[[aglia]]. E sambule si scontranu da 0 à 700 metri. Si piacenu piuttostu in i lochi adumbrati è in a terra umida. ==Cumposizione chimica== E sambule cuntenenu sulfussidi: [[allicina]], [[allistatina]], [[disulfuru di diallile]]. Sicondu certi studii, e sambule averianu pruprietà antinfiammatorie.<ref>Alina Elena, Parvu & CĂTOI, Florinela & DEELAWAR, Sameera & SARUP, Darshana & Pârvu, Marcel. (2014). Anti-Inflammatory Effect of Allium ursinum</i. Notulae Scientia Biologicae. 6-1, p. 20-26</ref> [[File:Allium triquetrum7.jpg|left|200px|thumb|U bulbu]] [[File:Allium triquetrum8.jpg|left|200px|thumb|U fiore]] == In Corsica == A sambula hè cumuna in [[Corsica]]. Hè ancu chjamata [[agliu salvaticu]] o [[purriolu]]. U nome "agliu salvaticu" si riferisce à l'odore d'aglia di e sambule, è à u fattu ch'è i picculi bulbi ponu esse manghjate in insalata. Sò raccolti piuttostu à u principiu di l'estate. E sambule s'usanu dinù in a suppa, è si ni pò ancu fà frittate. In i tempi, e sambule eranu vindute annantu à i marcati (Conrad 1981). ==Citazione== Accade chì a sambula fussi citata in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in e ''Poesie Giocose'' di [[Paulu Matteiu di la Fuata]]: :''À li sammuli è à li [[bagu|baga]]'' :''Si ni và tuttu lu [[branu]]'' * in a sprissione: ''Esse ni à e sambule'' chì significheghja: firmà senza nulla o ''Manghjarà i sammuli !'' chì vole dì: hè senza nulla, senza rivinuti * in l'interghjezzione: ''Diu sambula !'' == Note == <references/> ==Referenze== * Gabriella Corea, Ernesto Fattorusso, é Virginia Lanzotti, ''Saponins and Flavonoids of Allium triquetrum'', Journal of natural Products, 2003 (in inglese) * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] == Da vede dinù == * i [[fiori di Corsica]] {{Liliaceae}} [[Categoria:Liliaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] ta3d1wueiatyv1irvdwvodhowozwln3 Agliu salvaticu 0 9755 67008 2007-03-22T20:20:32Z 86.206.121.235 Redirecting to [[Sambula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sambula]] oq8kqfjhnfogzxhbqjxibo8vn5zznpe Purriolu 0 9756 67010 2007-03-22T20:20:53Z 86.206.121.235 Redirecting to [[Sambula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sambula]] oq8kqfjhnfogzxhbqjxibo8vn5zznpe Roma 0 9757 357550 357549 2017-08-09T14:26:46Z DARIO SEVERI 10718 Corr. wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Roma | nomeUfficiale=Roma | blasone= | bandera=Flag of Rome.svg | sigluRegione=LAZ | sigluPruvincia=RM | latitudineGradi=41 | latitudineMinute=54 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=12 | lungitudineMinute=30 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=20 | superficia=1.287 | pupulazione=2 875 472 <small>(2017)</small> | densita=2.233 | merre= Virginia Raggi | posta=da 00118 à 00199 | telefunu=06 | istat=058091 | abitanti=Rumani (''Romani'' in talianu) | patrone=[[San Petru]] è [[San Paulu]] | festa=u [[29 di ghjugnu]] | situ=http://www.comune.roma.it/ }} '''Roma''' hè a capitale d'[[Italia]] è dinù u capilocu di u [[Laziu]] è di a [[pruvincia di Roma]]. Incù i so 2.875.472 abitanti è una superficia di 1.287 km², ghjè u cumunu più appupulatu e più estesu d'Italia. Incù più di 26 milioni di visitadori ogni annu, Roma hè a terza città in [[Auropa]] e l'uttava in u mondu per u numaru di turisti. Inde i tempi di l'[[Imperu Rumanu]], era a più grande cità d'[[Auropa]]. U [[Vaticanu]], induve stà u [[Papa]], è chi hè u statu indipendente u più chjucu di u mondu, hè in Roma. [[File:Roma dall'aereo.JPG|300px|none|thumb|Centru di Roma]] == Cumune cunfinente == [[File:Map of comune of Rome (metropolitan city of Capital Rome, region Lazio, Italy).svg|200px|thumbnail|left|U territoriu di Roma Capitale in a pruvincia di Roma]] [[Albano Laziale]], [[Anguillara Sabazia]], [[Ardea]], [[Campagnano di Roma]], [[Castel Gandolfo]], [[Castel San Pietro Romano]], [[Ciampino]], [[Colonna]], [[Fiumicino]], [[Fonte Nuova]], [[Formello]], [[Frascati]], [[Gallicano nel Lazio]], [[Grottaferrata]], [[Guidonia Montecelio]], [[Marino]], [[Mentana]], [[Monte Porzio Catone]], [[Monte Compatri]], [[Monterotondo]], [[Palestrina]], [[Poli]], [[Pomezia]], [[Riano]], [[Sacrofano]], [[San Gregorio da Sassola]], [[Tivoli]], [[Trevignano Romano]], [[Zagarolo]] è a [[Cità di u Vaticanu]]. ==Da vede dinò== *[[Università Niccolò Cusano]] [[Categoria:Laziu]] <!-- --> i0rvphk687sfsthnk0ayadbd83pwvgb Sammula 0 9759 67324 2007-03-23T20:04:58Z 83.201.1.97 Redirecting to [[Sambula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sambula]] oq8kqfjhnfogzxhbqjxibo8vn5zznpe Mosca cavallina 0 9760 373721 373720 2021-06-02T09:30:36Z Minorax 15175 fx wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A mosca cavallina'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Ophrys holserica 01.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">''Ophrys fuciflora''</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Orchidales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Orchidaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Ophrys]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Ophrys fuciflora''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> Greuter (1967)</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Ophrys holoserica plants.jpg|250px|A sambula]] |----- |} A '''Mosca cavallina''' (o [[Mosca cavaddina]] o [[Musca cavaddina]]) (''[[Ophrys fuciflora]]'') hè un tipu di pianta chì face parte di a famiglia di l' [[Orchidaceae]]. Hè una orchidea d'[[Europa]] ch`si pò truvà sin'à 1300 metri. A mosca cavallina hè alta da 20 à 40 cm. Fiurisce di [[ghjugnu]] o di [[lugliu]]. U nome corsu vene da u fattu chì u fiore di ''Ophrys fuciflora'' s'assumiglia à una mosca cavallina. Un sinonimu di ''Ophrys fuciflora'' hè: ''[[Ophrys holoserica]]''. == In Corsica == A mosca cavallina hè cumuna in [[Corsica]]. == Da vede dinù == * i [[fiori di Corsica]] *[[Orchidee salvatiche in Italia]] *[[Anacamptis pyramidalis]] *[[Labellu]] *[[Lingua di diavulu]] *[[Lingua di ghjallu]] *[[Ofride gialla]] *[[Orchis ustulata]] *[[Ufridi neru]] {{c-supranu}} [[Categoria:Orchidaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 6vh3wlzsfw5atuec0gdg321dlqhw0vi Mosca cavaddina 0 9761 67345 2007-03-23T20:26:14Z 83.201.1.97 Redirecting to [[Mosca cavallina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mosca cavallina]] 8mtvhmzfyhdmovw6tktosfqo0hqzsd8 Ophrys holoserica 0 9762 67348 2007-03-23T20:26:58Z 83.201.1.97 Redirecting to [[Mosca cavallina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mosca cavallina]] 8mtvhmzfyhdmovw6tktosfqo0hqzsd8 Musca cavaddina 0 9763 67356 2007-03-23T20:32:48Z 83.201.1.97 Redirecting to [[Mosca cavallina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mosca cavallina]] 8mtvhmzfyhdmovw6tktosfqo0hqzsd8 MediaWiki:Spheading 8 9766 67915 2007-03-24T18:52:20Z Img 21 New page: Pagine spiciale per tutti i cuntributori wikitext text/x-wiki Pagine spiciale per tutti i cuntributori mdfuufjoh23ntgbqkg49z2cc7ji66ax MediaWiki:Watchlistall1 8 9767 67917 2007-03-24T18:54:05Z Img 21 New page: tutti wikitext text/x-wiki tutti 5c0i2sy8q6o5zkeat8f42aiihysmbut MediaWiki:Watchlistall2 8 9768 67918 2007-03-24T18:54:24Z Img 21 New page: tutti wikitext text/x-wiki tutti 5c0i2sy8q6o5zkeat8f42aiihysmbut MediaWiki:Files 8 9770 67921 2007-03-24T18:56:59Z Img 21 New page: Schedarii wikitext text/x-wiki Schedarii dfg3ee6syqeet6roo1rbllanga3yf7a MediaWiki:Protectedarticle 8 9772 118558 67923 2008-02-11T17:54:52Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki hà prutettu [[$1]] ourssep46proscr4tgv1t16wks41zjr MediaWiki:Protect-level-autoconfirmed 8 9773 118709 118707 2008-02-14T15:12:17Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki solu l'utilizatori registrati nj5s04sgfgknaenge5xi9mppt1btnud MediaWiki:Nstab-image 8 9774 138016 67927 2008-08-01T16:46:29Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Imagine 4rzm5csndajaun3er1njnxwwrz7t8vu MediaWiki:Already sysop 8 9776 115290 93442 2008-01-31T13:58:30Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Stu utilizatore hè digià amministratore dfrsyudaj679bxajl2sqvx24jizya2j MediaWiki:Listusers 8 9779 118657 118656 2008-02-13T19:05:27Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Elencu di l'utilizatori plcg0jrjvkvi51hv354ki9ow2a9hfe8 MediaWiki:Ipadressorusername 8 9780 67948 67947 2007-03-24T19:27:06Z Img 21 wikitext text/x-wiki Adrizzu IP o nome di cuntributore au6wgaslafl56nbb8lpqb3bfh7nwhxg Crocus minimus 0 9787 68268 2007-03-25T10:46:24Z 86.194.236.39 Redirecting to [[Zafranu minutu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Zafranu minutu]] c5rn44hsas97pnjtinspmwxxutdvf75 Zafranu minutu 0 9788 374023 371243 2021-06-02T11:26:46Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U zafranu minutu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" |[[Image:Crocus minimus opening01.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">''Crocus minimus''</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Asparagales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Iridaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Crocus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Crocus minimus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | |----- |} U '''zafranu minutu''' (''[[Crocus minimus]]'') hè un fiori chì faci parti di a famiglia di l'[[Iridaceae]]. Hè una spezia endemica di a [[Corsica]], di a [[Sardegna]] è di l'isula [[Capraia]]. U zafranu minutu hè altu 5 à 12 cm. Hè più chjucu cà u [[zafranu corsu]]. U diamitru di i fiori varieghja trà 28 è 45 mm. Fiurisci da [[ghjinnaghju]] à [[aprili]]. I fiori sò viuletti. U zafranu minutu si scontra à spessu in i loca ind'eddu ci hè dinò u zafranu corsu, ma u zafranu minutu hè menu cumunu cà u [[zafranu corsu]] in i [[pineta|pineti]] è in i [[scupiccia|scupicci]]. == In Corsica == U zafranu minutu hè cumunu in [[Corsica]], ma hè più raru in [[Cismonti]] cà in [[Pumonti]]. == Da veda dinò == * i [[fiori di Corsica]] * u [[zafranu corsu]] == Rifarenzi == * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica - La flore endémique de Corse, Edisud (in francesu) [[Categoria:Iridaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] [[Categoria:Flora endemica di Corsica]] snangyo34c7ac5cb53rydst6uyt3jaz Lighjenda di u Scuntumatu 0 9789 372195 364238 2021-02-14T23:11:08Z Thadh 16787 wikitext text/x-wiki A '''Lighjenda di u Scuntumatu''' (o [[Legenda di u Scuntumatu]]) hè una [[lighjenda]] di [[Corsica]]. Issa lighjenda hè urighjinaria di u paesi di [[Tassu (cumuna)|Tassu]]. Ci era in Tassu, in un locu chì si chjama u Scuntumatu, un chjapponu ind'eddu ci era dui croci tracciati. Issu chjapponu di u Scuntumatu hè statu distruttu quand'eddu hè statu custruitu u stradonu da [[Ghjuvicaccia]] à [[Vutera]]. Una lighjenda ci dici l'urighjina di issu chjapponu. Issa lighjenda s'assumiglia mori à quidda di a [[Legenda di a Spusata|Spusata]]. Si dici cusì chì una figliola di [[Vutera]] chì avia sempri campatu incù a so mamma s'aia da marità incù un ghjuvanottu di [[Sampolu]]. A mamma era vediva è povara ma par u so matrimoniu, a figliola s'aia pigliatu guasi tuttu ciò chì ci era in casa. A mamma era ferma incù guasi nudda in a so casa. Quandu a figliola era partita incù u so spusatu, a mamma era tristissima. Ma subitamenti, vedi affaccà a figliola chì si ni volta in casa. Tandu pensa a mamma : "A me figliola t'avarà avutu u rimorsu, è veni à basgià mi". Ma ùn era micca quissa a spiigazioni. Chì a figliola dissi tandu à a mamma: "Voltu, chì mi so sminticata di piglià a consula di a meda. L'aghju da piglià la". È a figliola riparti tandu incù a consula di a meda par raghjugna u so spusatu. È i dui spusati fecini strada, à cavaddu, annantu à a strada da [[Vutera]] à [[Sampolu]]. Ma à quandu ghjunti i spusati in u Scunsumatu, a mamma dissi, in colara: "Ch'è tù ti tronchi u coddu in u Scunsumatu !". Ci fù tandu un rimori trimenti è di i dui spusati un firmò più ca un chjapponu incù dui croci annantu. == Rifarenzi == * Lucetta Poncin, ''Vida di u Taravu'', Alanu Piazzola, 2004 (in francesu) {{Legenda di Corsica}} [[Categoria:Lighjenda di Corsica]] kj0ohc0zg46farc52s8hueyzzcm5aj0 Template:Legenda di Corsica 10 9790 375297 373975 2021-08-15T21:34:16Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki <br clear=all> {| id="toc" align="center" style="margin:auto;" |- | style="background:#ccccff" align="center" | '''E legende di [[Corsica]]''' |- | align="center" style="font-size: 90%;" |[[A magunella di Petrosu]] - [[Legenda di a Spusata]] - [[Lighjenda di a stantara d'Apricciani]] - [[Legenda di u Frate è a Sora]] - [[Legenda di u lavu di Crenu]] - [[Legenda di u Scuntumatu]] - [[Lighjenda di a torra di Capiteddu]] - [[Lighjenda di u limitu trà Frassetu è Bastelica]] - [[Lighjenda di i Scali di u rè d'Aragona]] - [[Pristaticci]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" | |- |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 9qhx0c1a096wdepshz4xltwq47k4ywv Legenda di u Scuntumatu 0 9791 68277 2007-03-25T11:22:08Z 86.194.236.39 Redirecting to [[Lighjenda di u Scuntumatu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lighjenda di u Scuntumatu]] py5mzgudr5hyb2ns88d01n73h29k1i8 FFFFF 0 9794 355184 355183 2016-09-21T19:00:08Z 90.37.128.116 wikitext text/x-wiki [[File:Giuncheto.fffff.png|thumb|300px|right|A scrizzioni "FFFFF" (Furtuna Fà mi Fà Felici Fini) in [[Ghjunchetu]], in piazza di u paesi]] '''FFFFF''' hè una scrizzioni chì si trova calchì volta annantu à i casi antichi. Significheghja: ''Furtuna Fà mi Fà Felici Fini''. Hè una formula distinata à pruteghja a casa, à alluntanà a cattiva sorti.<ref>"I cinqui F chì si trovani à volta scalpillinati annant’à i supraporta di i casi par scungnurassi di a cattiva sorti." (Arnestu Papi, ''Furtuna, scianza, azardu, riescita'')</ref> À spessu, "FFFFF" hè zuccatu annantu à u [[sopraporta]] di i casi antichi. == Noti == <references/> == Rifarenzi == * [http://ernestpapi.free.fr/Furtuna,%20scianza,%20inciartu,%20azardu,%20riescita.%20Fortune,%20chance,%20hasard,%20r%C3%A9ussite.htm Furtuna, scianza, azardu, riescita, Arnestu Papi] * Lucetta Poncin, ''Vida di u Taravu'', Alanu Piazzola, 2004 (in francesu) [[categoria:Cultura]] [[categoria:Corsica]] jypiavsxhx24p7gdc3er1hixvhi5bts Limonu (arburu) 0 9796 373915 371244 2021-06-02T10:56:38Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U limonu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Citrus x Limon JPG1.jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Citrus limon</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Sapindales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Rutaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Citrus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Citrus limon''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Lemon tree Berkeley closeup2.jpg|250px|U limonu]] |----- |} U '''Limonu''' (o [[Limone (arburu)|Limone]]) (''[[Citrus limon]]'') hè un arburu cultivatu chì faci partia di a famiglia di i [[Rutaceae]]. U limonu hè cultivatu in u Mediterraniu è in i rigioni sottutrupicali par u so fruttu, u [[limonu (fruttu)|limonu]]. U limonu pò campà sin'à 80 anni. I frutti, i limona, sò prima verdi eppò dopu giaddi. ==In Corsica== U limonu hè cultivatu in [[Corsica]]. ==Da vede dinò== *[[citronu]] *[[clementina]] *[[limea]] *[[mandarina]] *[[pumelu]] *[[pumpelmu]] [[Categoria:Arburu fruttevulu]] [[Categoria:Rutaceae]] [[Categoria:Agrumi]] 2d5c8jwrep05jdlc5m3af7jzq2b4rrl Microsoft Windows 0 9797 371785 371697 2021-01-30T18:08:51Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Windows]] à [[Microsoft Windows]] wikitext text/x-wiki '''[[Microsoft]] Windows''' hè un sistema operativu, chi esista dapoi 1985. Hè u più u sistema impiegatu. In inglese, "windows" significa "finestri". D'infatti, in Windows, i prugrammi funziunanu tutti in finestre, chi sò zone di u screnu dedicati da u sistema a i prugrammi. == Storia == Primu, Windows un era un sistema operativu ma solu un GUI (Graphical User Interface) di [[MS-DOS]], l'anzianu sistema operativu di Microsoft. A prima versione di Windows era Windows 1.0, in 1985. A prima versione di Windows chi un era un GUI era Windows NT. == Imagine == Windows 1.0 Windows 2.0 Windows 3.x Windows NT 4 Windows 95 Windows 98 Windows 2000 Windows Me Windows XP Windows Vista == Riferimenti == == Ligami == mbrfm5sxw84zl5lybkxltwk38u6sxsi Linux 0 9798 377031 371574 2021-09-13T11:45:33Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Tux.svg|right|150px|Tux]] [[File:Ubuntu_9.04_Jaunty_Jackalope.png|220px|thumb|right|[[ubuntu]]]] '''GNU Linux''' hè un sistemu di sfruttamentu libaru, sottu licenza [[GNU]]/GPL. == Storia == [[File:Linus Torvalds.jpeg|thumb|right|[[Linus Torvalds]]]] A prima verzione di Linux (Linux 0.1) fu prugrammata da Linus Torvalds in u 1991, è fu disponibile sopra l'[[Internet]]. Linux faci parte di u muvimentu di l'[[Open Source|''Open Source'']], ciò chì vole dì chi u codice di Linux hè disponibile, è chi si pò mudificà da tutti quelli chì u vulenu. Linux hè gratisi. == Imagine == [[File:Bash_screenshot.png|thumb|left|Una cunsola Linux]] [[File:Window maker freebsd screenshot.jpg|250px|thumb|left| U [[GUI]] [[Window Maker]] 0.91.0]] [[File:Gnome-2.16-screenshot.png|thumb|250px|left|[[GNOME]] 2.16]] [[File:Kde35.png|thumb|250px|left|[[KDE]] 3.5]] == Riferimenti == == Ligami == [http://www.kernel.org Situ a propositu di Linux] [http://www.distrowatch.com Situ a propositu di e distribuzione Linux] [[Categoria:Informatica]] q32ts8odwtkp7rmh56qoshkdahep5hx Viulaccia 0 9800 373961 371246 2021-06-02T11:10:16Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A viulaccia'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Syzygium_aromaticum_-_Köhler–s_Medizinal-Pflanzen-030.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Eugenia caryophyllata</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Myrtales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Myrtaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Eugenia]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Eugenia caryophyllata''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Cloves-spice.jpg|250px|I punti di viulaccia]] |----- |} A '''viulaccia''' (''[[Eugenia caryophyllata]]'') hè un arburettu chì faci partia di a famiglia di i [[Myrtaceae]]. Hè altu sin'à vinti metri. I [[punta di viulaccia|punti di viulaccia]] sò imprudati in gastrunumia. I punti sò colti è si lacani siccà. Dopu diventani bruni è si poni cunsumà è aghjustà, par asempiu in i [[tianu|tiana]]. Un sinonimu di ''Eugenia caryophyllata'' hè ''[[syzygium aromaticum]]''. A viulaccia hè urighjinaria di l'isula di [[Ternata]] in i [[Molucchi]]. In certi paesi com'è a [[Tunisia]], a viulaccia hè usata in infusioni incù u [[tè]]. == Ecunumia == {| border="1" cellpadding="3" cellspacing="0" align="center" |----- | colspan="6" align="center" bgcolor=#DDFFDD | '''Pruduzzioni mundiali (in tonni). Dati di 2003-2004'''<br /> <small>Dati di u [[FAOSTAT]] (Urganisazioni di i Nazioni Uniti par l'alimantazioni è l'agricultura)</small> |----- | [[Indunesia]]||87909||71 % |------ | [[Madagascar]]||15500||12 % |------ | [[Tanzania]]||12500||10 % |------ | [[Sri Lanka]]||4100||3 % |------ | [[Cumori]]||3013||2 % |------ | Altri paesi ||1370||1 % |----- | '''Tutali'''||'''124392'''||100 % |} == Rifarenzi == * ''U brodu di culumbuli'', Maria Leandri, [[Taravu (rivista)|U Taravu]], n° 154, marzu 2007 [[Categoria:Myrtaceae]] qnq22bazufegssefpqzcy9diwnqhpg9 Eugenia caryophyllata 0 9801 69929 2007-03-30T19:01:13Z 81.251.238.32 Redirecting to [[Viulaccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Viulaccia]] o87ca7omeaw0cri8pqidwdsqywx1bda Syzygium aromaticum 0 9802 69932 2007-03-30T19:02:17Z 81.251.238.32 Redirecting to [[Viulaccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Viulaccia]] o87ca7omeaw0cri8pqidwdsqywx1bda Wikipedia:Articulu16 4 9803 69941 2007-03-30T19:10:47Z 81.251.238.32 New page: [[Image:Cloves-spice.jpg|left|thumb|250px|I punti di viulaccia]] A [[viulaccia]] (''[[Eugenia caryophyllata]]'') hè un arbustu chì faci partia di a famiglia di i [[Myrtaceae]]. Hè altu... wikitext text/x-wiki [[Image:Cloves-spice.jpg|left|thumb|250px|I punti di viulaccia]] A [[viulaccia]] (''[[Eugenia caryophyllata]]'') hè un arbustu chì faci partia di a famiglia di i [[Myrtaceae]]. Hè altu sin'à vinti metri. I [[punta di viulaccia|punti di viulaccia]] sò usati in gastrunumia. I punti sò colti è si lacani siccà. Dopu diventani bruni è si poni cunsumà è aghjustà, par asempiu in i [[tianu|tiana]]. Un sinonimu di ''Eugenia caryophyllata'' hè ''[[syzygium aromaticum]]''. A viulaccia hè urighjinaria di l'isula di [[Ternata]] in i [[Molucchi]]. In certi paesi com'è a [[Tunisia]], a viulaccia hè usata in infusioni incù u [[tè]]... lwpdgfx3vpbzti5vw36ag1csrtf3x9j MediaWiki:Cantcreateaccounttitle 8 9805 85062 69948 2007-07-27T21:10:01Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Registramentu micca pussibile iqe3whbc6kqxcb5pswnrfvsvzdu1818 MediaWiki:Aboutpage 8 9807 110980 69950 2007-12-23T12:07:53Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki {{ns:project}}:À prupositu di {{SITENAME}} 5ug4zmk8okyxyf9kpcu3tipq2e3smcu Vignali (Grussetu è a Prugna) 0 9810 371575 70185 2021-01-05T05:41:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Vignali''' hè un paesi abandunatu situatu annantu à a cumuna di [[Grussetu è a Prugna]]. À tempi antichi, l'attuali paesi di [[Grussetu]] cumprindia cinqui paisoli: [[Turghjà]], Vignali, Runfidana, è [[a Prugna]]. Vignali era tandu u più impurtantu. Ma à pocu à pocu, u paesi di Vignali hè statu abandunatu. Ci si pò sempri veda una torra, incù a scrizzioni: [[1562]]. Accantu, ci hè dinò una casa antica incù a [[finestra maestra]] è una scrizzioni: [[1538]]. Ci hè dinò parechji casi è un [[forru]]. == Da veda dinò == * [[Grussetu è a Prugna]] * [[A Prugna]] * [[Turghjà]] == Rifarenzi == * Lucetta Poncin, ''Vida di u Taravu'', Alanu Piazzola, 2004 (in francesu) cllavsrd7pdx2r82xs97czjrs6st74a MediaWiki:Hide 8 9811 289566 87251 2012-03-20T18:07:46Z Ale Mister 249 Undo revision 87251 by [[Special:Contributions/Ale Mister|Ale Mister]] ([[User talk:Ale Mister|talk]]) wikitext text/x-wiki Piattà k43fvkfv10qt7at2971fdgrh2rdsiow MediaWiki:Hideresults 8 9812 70262 2007-03-31T18:36:53Z Img 21 New page: Piattà i risultati wikitext text/x-wiki Piattà i risultati 8wpczff2w6pnkye2wr2uz62ywshq9sj MediaWiki:Savearticle 8 9814 111028 70266 2007-12-23T17:10:02Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Salvà a pagina 71izsqfg4zauayzk54wgaclln3i0up6 MediaWiki:Rclinks 8 9815 289564 70267 2012-03-20T18:04:14Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Mustrà l'ultimi $1 cambiamenti in i $2 ghjorni scorsi<br />$3 9gc04szdty8eqo6bn8awzwo4m0ys0uf Paladinu 0 9816 70400 2007-04-01T08:41:19Z 81.251.239.193 Redirecting to [[Stantara di u Paladinu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Stantara di u Paladinu]] pl28impiialae153vnxvuludhn1u0cs C (linguagiu di prugrammazione) 0 9819 374048 371247 2021-06-02T11:33:16Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki In [[infurmatica|informatica]] u '''C''' hè un linguagiu di prugrammazione. Hè a lingua a più impiegata per parechji ragioni: * esista dapoi l'anni 1970 * hè faciule di scrivè cumpilatore per C. == Storia == A lingua C fu sviluppata da i laburatorii Bell in 1972. == Hello World == <span style="color:blue;">#include</span> <stdio.h> main() { printf(<span style="color:red;">"hello, world\n"</span>); } U listessu codice, siente a norma ISO : <span style="color:blue;">#include</span> <stdio.h> <span style="color:blue;">int</span> main(<span style="color:blue;">void</span>) { printf(<span style="color:red;">"hello, world\n"</span>); <span style="color:blue;">return</span> 0; } [[Categoria:Informatica]] hxbcrjiw3sglfg5szn59oixnimtlu2v Java 0 9820 371248 366151 2021-01-05T05:30:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Java''' hè un linguagiu di prugrammazione urientatu ogettu, derivatu di u linguagiu C++ (e inderatamente di u langagiu C) hè creatu da [[Sun Microsystems]]. U linguagiu inizialmente si chjamava '''Oak'''. U nome fu scambiatu in Java a causa di un problemu di copyright. Java fu prisentatu a u SunWorld di 1995. Dopu l'achjappu di [[Sun Microsystems]] da a cumpania [[Oracle]], Java hè diventatu a prupretà di st'ultima. == U Lingagiu == Un'esempiu facile di un prugrammu in Java. A funzione ''main'' hè la primera funzione chjamava quandu u prugrammu hè eseguitu. class HelloWorld { public static void main(String[] args) { System.out.println("Hello World"); } } == E parole riservate pè u linguagiu == <syntaxhighlight lang="java"> abstract else instanceof strictfp while boolean false assert (JDK 1.4) enum (JDK 1.5) interface super byte null break extends native switch char true case final new synchronized double catch finally package this float class for private throw int const (Un impiegatu) goto (Un impiegatu) protected throws long continue if public transient short default implements return try void do import static volatile </syntaxhighlight> [[Categoria:Informatica]] kq8omtu4htzyt5xbx9mpgkudllbasfy Casteddu d'Istria 0 9821 371576 71804 2021-01-05T05:41:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Casteddu d'Istria''' (o [[Castellu d'Istria]]) hè un casteddu anticu di [[Corsica]], chì si trova annantu à a cumuna di [[Suddacarò]], à una altura di 780 metri. U casteddu hè situatu annantu à una cresta, sopra u paesi di [[Suddacarò]]. Hè statu custruitu da [[Luciano de Franchi]], un ghjinuvesi, à u [[XIIIimu]] seculu. U casteddu d'Istria hè statu sfattu prima da [[Ghjudici di la Rocca]]. Ma u casteddu hè statu rifattu da [[Vincinteddu d'Istria]], vicirè di Corsica. È u casteddu hè statu ripresu da [[Samperu Corsu]], u [[12 ghjugnu]] [[1564]]. == Rifarenzi == * Lucetta Poncin, ''Vida di u Taravu'', Alanu Piazzola, 2004 (in francesu) * Serpentini, Antone Lurenzu (dir.), ''Dizziunariu storicu di a Corsica'', Albiana, 2006 (in francesu {{Casteddu di Corsica}} [[category:Casteddu di Corsica]] 7c85u013cxdht07f47z821duddndpr4 Castellu d'Istria 0 9822 70865 2007-04-03T16:20:44Z 83.201.6.191 Redirecting to [[Casteddu d'Istria]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Casteddu d'Istria]] 02thwumsfxddcturemh9xdjvf3kd053 MediaWiki:Filestatus 8 9829 154122 85085 2009-01-07T11:57:17Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Statu di i dritti d'autore: eo2161k3gibszyrkat4ftqsg79t7fhq MediaWiki:Hiderevision 8 9832 70894 2007-04-03T18:56:32Z Img 21 New page: Piattà e revisione di manera permanente wikitext text/x-wiki Piattà e revisione di manera permanente 477u3ay4ezdqcqj036i1qkva714i035 MediaWiki:Newmessagesdifflink 8 9834 70898 2007-04-03T18:57:55Z Img 21 New page: ultima mudifica wikitext text/x-wiki ultima mudifica gbfv3m1919m2o7ofo8zma5x9tjwfuy7 MediaWiki:Nocreatetitle 8 9835 70899 2007-04-03T18:58:32Z Img 21 New page: Creazione di pagina limitata wikitext text/x-wiki Creazione di pagina limitata 9ykmq0vftx7e67ierju59odhdd5xdvn MediaWiki:Nstab-user 8 9837 86948 83830 2007-08-16T12:08:41Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Utilizatore lyyi3jb3ae27s3q8y5ziru5mugwy57b MediaWiki:Tooltip-pt-userpage 8 9839 100432 86950 2007-10-15T19:43:36Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki A to pagina di utilizatore 3msi1fdig89lvdtjskznghs8ooz9tv0 MediaWiki:Tooltip-t-specialpages 8 9840 152791 70904 2009-01-05T21:40:43Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Elencu di tutte e pagine speciali aaupv5qvc07eo7d14bbb9pen3awwqjo MediaWiki:Viewdeletedpage 8 9842 142839 70906 2008-09-26T08:56:31Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Vede e pagine suppresse h778dd97s376wyh3a4zv050py3wegn8 Scopa 0 9843 71046 2007-04-04T18:28:57Z 81.251.239.6 New page: {{disambig}} A '''scopa''' hè: * un arbustu: a [[scopa (arbustu)|scopa]]: [[erica arborea]] * un ghjocu di carte: a [[scopa (ghjocu)|scopa]] wikitext text/x-wiki {{disambig}} A '''scopa''' hè: * un arbustu: a [[scopa (arbustu)|scopa]]: [[erica arborea]] * un ghjocu di carte: a [[scopa (ghjocu)|scopa]] mmz7shec2w00x87whxyf3c8m6evlr3f Scopa (arbustu) 0 9844 374103 373943 2021-06-02T11:50:03Z Minorax 15175 fix [[Special:LintErrors/missing-end-tag]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A scopa'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Erica arborea1.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Erica arborea</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Ericales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Ericaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Erica]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Erica arborea''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Erica arborea2.jpg|250px|U limonu]] |----- |} A '''Scopa''' (''[[Erica arborea]]'') hè un arburettu chì faci parti di a famiglia di l'[[Ericaceae]]. Si trova in i paesi situati à l'intornu di u [[Mari Terraniu]]. A scopa hè alta sin'à 5 metri. I fogli sò verdi scuru. A scopa fiurisci da [[marzu]] à [[maghju]]. I fiori di a scopa sò bianchi. Sò chjucareddi è mori numarosi. [[Image:Erica arborea JPG1.jpg|thumb|left|Scopa (arbustu) - Borga da [[Prunelli (fiume)]].|300px]] A scopa hè ancu chjamata a [[scopa maschili]], in cuntrastu incù a [[scopa feminiccia]]. == Ecunumia== A [[tama]] di a scopa hè usata par fabricà i [[pippa|pippi]]. ==In Corsica== A scopa hè cumuna in [[Corsica]]. Com'è a [[ghjinestra]] o l'[[arbitru]], a scopa hè tipica di a machja corsa. == Citazioni== A scopa hè mintuvata à spessu in a cultura è in a litteratura corsa. Par asempiu: * in u pruverbiu: ''Accantu u focu, a scopa ci stà mali.'': chì a scopa si ni brusgia subitu subitu. Ma si dici dinò: ''Accantu u focu, a stoppa ci stà mali.'' o ''Accantu u focu, a paglia ci stà mali.'' * in a sprissioni: ''buciardu cum'è a scopa'': chì a scopa fiurisci è faci mori fiora, ma ùn dà micca frutti. * in a paghjella tradiziunali:<ref>http://paghjella.blogspot.fr/</ref> :''O cara lu nostru amore quantu pocu n'hè duratu'' :''Hè principiatu d'aprile di maghju s'hè terminatu'' :''Hà fattu cum'è la scopa hà fiuritu è ùn hè granatu'' == Noti == <references/> ==Da veda dinò== * a [[scopa feminiccia]] * a [[scopa (ghjocu)|scopa]]: u ghjocu di carti * l'[[arburetti di Corsica]] [[Categoria:Ericaceae]] [[Categoria:Arburetti di Corsica]] r13x8ctocp8scsfol8psff8chfzwbw4 Erica arborea 0 9845 71048 2007-04-04T18:35:54Z 81.251.239.6 Redirecting to [[Scopa (arbustu)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Scopa (arbustu)]] q7bln0zp3wul7gs0ytsjfe0m03ajvmt Sporting Club Bastia 0 9848 368643 360485 2020-09-06T10:49:46Z 91.173.56.210 /* Storicu */ wikitext text/x-wiki {{Football club infobox | nomeclub = Bastia | immagine = [[File:SC Bastia.png|100px|Logo]]| nomecompletu = Sporting Club di Bastia | nickname = ''I Turchini'' | fundatu = [[1905]] | stadiu = [[Stadiu Armand Cesari]] | capacità = 16,480 | presidente = [[Claudiu Ferrandi]] | allinatori = [[Stefanu Rossi]] | leca = [[Naziunale 3]] | stagione = [[Naziunale 3 stagione 2017/2018|2017-2018]]| pusizione = Naziunale 3, 2. | pattern_la1=|pattern_b1=|pattern_ra1=| leftarm1=5272d9|body1=5272d9|rightarm1=5272d9|shorts1=3f3e68|socks1=5272d9| pattern_la2=|pattern_b2=|pattern_ra2=| leftarm2=FFFFFF|body2=FFFFFF|rightarm2=FFFFFF|shorts2=FFFFFF|socks2=FFFFFF| shirtsupplier=[[Kappa]] | shirtsponsors=<nowiki>[[]] (home)</nowiki><br><nowiki>[[]] (away)</nowiki> | stustagione = [[Stagione 2015-2016 di u Sporting Club Bastia|2015-2016]] | }} U '''Sporting Club Bastia''' cumunimenti abbreviate a SC Bastia o SCB, è una squadra di pallò corsu di a cità di [[Bastia]], fundata in u 1905 da Hans Ruesch. Dui tituli Leca in Francia Ligue 2, un Coupe de France, un Cup Intertoto, un titulu di Scacchi National, un Barabattule di pietà è na participazzioni a lu finale di Cup UEFA su Sei de la culture più successu è accanusciutu cchiù assai di u pallò corsa. A squadra ghjoca in sfarente tappe di a cità di i so criazioni finu à u 1932, quannu fu lu primu [[Stadiu Armand Cesari]] (Stadiu Dr. Luciani da a so inaugurazzioni). A squadra hè dapoi ghjennaghju di u 2010, sott'à a presidenza di Pierre-Marie Geronimi. A prima squadra, guidatu da [[François Ciccolini]], evolving in Ligue 1 di u prigiuneru 2015/2016. == Storicu == Esiste dipoi u [[1905]] è hè statu creatu da un svizzeru. A pocu à pocu a squadra bastiaccia hà da piglià a suprana nantu à l'altre squadre isulane. Cullatu in prima divisione francese in u 1968, u SCB hà da scrive e più belle pagine di a so storia in l'anni 70. Ghjunghje in finale di cuppa di Francia contr'à Marseglia è perde 2 à 1 in u 1972. L'annu dopu ghjoca a cuppa d'Auropa (eliminazione contr'à l'Atlético Madrid à u primu giru). Ma u Sporting Étoile Club de Bastia si face scopre da l'Auropa sanna quand'ellu riesce à andà in finale di a cuppa di l'UEFA innù a stagione 1977-78. Innù u so picculu [[Stadiu di Furiani]], i turchini riescenu à eliminà u Sporting di Lisbona, Newcastle, Torinu, Iena è i Grasshoppers di Zurigu. In finale serà battutu da u PSV Eindhoven. Cunduttu da u grande Claude Papi, s'hè fattu cunnosce è hà surpresu l'Auropa sana di u ballò cù u so ghjocu spetaculare è generosu. U SECB vince a cuppa di Francia in u 1981, battendu à Saint Étienne. ==Ghjucadori attuali (2017-2018)== * 2. [[image:flag of France.svg|20px]] [[Romain Achilli]] * 4. [[image:flag of France.svg|20px]] [[Florian Marange]] * 5. [[image:flag of France.svg|20px]] [[Sébastien Squillaci]] * 6. [[image:flag of Cote d'Ivoire.svg|20px]] [[Romaric]] * 7. [[image:flag of Togo.svg|20px]] [[Floyd Ayite]] * 8. [[image:flag of France.svg|20px]] [[El-Hadji Ba]] (Presta da u [[Sunderland AFC|Sunderland]]) * 9. [[image:flag of France.svg|20px]] [[Djibril Cissé]] * 10. [[image:flag of Algeria.svg|20px]] [[Ryad Boudebouz]] * 11. [[image:flag of Cote d'Ivoire.svg|20px]] [[Tallo Gadji|Junior Tallo]] (Presta da u [[AS Roma|Roma]]) * 12. [[image:flag of France.svg|20px]] [[Christophe Vincent]] * 13. [[image:flag of Mali.svg|20px]] [[Abdoulaye Keita (ghjucadoru di pallo natu in 1994)|Abdoulaye Keita]] * 14. [[image:flag of Mali.svg|20px]] [[Famoussa Koné]] * 15. [[image:flag of France.svg|20px]] [[Julian Palmieri]] * 16. [[image:flag of France.svg|20px]] [[Jean-Louis Leca]] * 17. [[image:flag of France.svg|20px]] [[Mathieu Peybernes]] * 18. [[image:flag of France.svg|20px]] [[Yannick Cahuzac]] (capitanu) * 19. [[image:flag of Cote d'Ivoire.svg|20px]] [[Giovanni Sio]] (Presta da u [[FC Basel|Basel]]) * 20. [[image:flag of France.svg|20px]] [[François Modesto]] * 21. [[image:flag of Georgia.svg|20px]] [[Luka Kikabidze]] * 22. [[image:Flag of France.svg|20px]] [[Christopher Maboulou]] * 23. [[image:Flag of Mali.svg|20px]] [[Drissa Diakité]] * 24. [[image:Flag of France.svg|20px]] [[Lyes Houri]] * 25. [[image:flag of Guinea.svg|20px]] [[François Kamano]] * 26. [[image:flag of Brazil.svg|20px]] [[Brandão (ghjucadoru di pallo natu in 1994)|Brandão]] * 27. [[image:flag of Belgium.svg|20px]] [[Guillaume Gillet]] (Presta da u [[RSC Anderlecht|Anderlecht]]) * 28. [[image:flag of France.svg|20px]] [[Gaël Danic]] * 29. [[image:flag of France.svg|20px]] [[Gilles Cioni]] * 30. [[image:flag of France.svg|20px]] [[Thomas Vincensini]] * 33. [[image:flag of France.svg|20px]] [[Alexander Djiku]] ==Da vede dinò== *[[Jérôme Rothen]] == Liami == * [http://www.sc-bastia.com Situ ufficiale] * [http://www.forzabastia.com/ Forza Bastia] * [http://ultrasbastiacci.online.fr Ultras Bastiacci, sustenitori di u SC Bastia] * [http://bastia78.free.fr L'epupea di u SECB in coppa uefa 1978] * [http://www.spiritu-turchinu.com/ Spiritu-Turchinu] [[Categoria:Pallò]] kkbdmqu5g8det5mxh4qsbfzyfrzr246 Anghjula Potentini 0 9850 364042 351242 2019-10-03T11:16:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|Anghjula Potentini]] '''Anghjula Potentini''' hè una [[cantu|canterina]] di [[Poghju d'Oletta]] chì canta a [[Corsica]] d'eri è d'oghje, tra tradizione è passione. == Discugrafia == Pè u so primu discu ch'ella ha fattu sola, "A lettera d'amore", Anghjula ha sceltu di cantà e più belle canzone tradiziunale. Parla d'[[amore]], amore di a so terra tant'amata. L’amore di i soi è di u cantu, ab eternu. Anghjula ha sceltu d’arrigistrà i canti chi li piacenu u più. Truvemu canti tradiziunali, cume « A lettera d’Amore », chì ghjè un cantu anzianu, scrittu da una [[donna]]. Ha sceltu dinò di ripiglià « Dimmi Perchè », una creazione assai anziana di i fratelli Vincenti, è « Beata Funtanella » scritta da [[Ghjuliu Bernardini]]. « U tempu chì passa » da [[Ghjuvan Petru Ristori]], hè più mudernu, ancu se u so stilu hè tradiziunale. A creazione « Caccara Filipina », hè un bellu umagiu à a so [[famiglia|mammone]] chi l'ha allevata. Anghjula ha sceltu di travaglià cù trè [[musica|musicanti]] classichi, un viulunistu, un cuntrebassistu è un pianistu chi sona u Marimba è u Melodica. "A lettera d'amore" hè di sicuru un opera chi hà da piace à tutti quelli chi so innamurati di e belle voce [[Corsica|isulane]]. {{gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] bn6dd40iunrxjfy3weosyu5qy24mxwp Calycotome spinosa 0 9854 71347 2007-04-06T15:20:04Z 83.201.128.21 Redirecting to [[Ghjinestra]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjinestra]] ovniprnbkr257f3rz57nqje2xx1h5c2 Stantara di u Cantonu 0 9855 371250 364478 2021-01-05T05:30:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Stantara di u Cantonu1.jpg|thumb|250px|right|A stantara di u Cantonu]] A '''Stantara di u Cantonu''' hè una [[stantara]] di [[Corsica]]. Si trova à l'isciuta di u paesi di [[Canali]], in a cumuna di [[Pila è Canali]]. Di fatti, ci hè dui stantari chì si trovani in issu locu chì si chjama u Cantonu: una chjuca è una maiori. I dui stantari sò stati trovi quì, di punta à u cimiteriu, in l'annati sissanti. == Rifarenzi == * Lucetta Poncin, ''Vida di u Taravu'', Alanu Piazzola, 2004 (in francesu) {{Stantara di Corsica}} [[Categoria:Stantara di Corsica]] 5rqz687666606m7skuqw4qqjxbt6j8u Iniulata 0 9858 71419 2007-04-06T19:51:51Z Img 21 Redirecting to [[Inuliata]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Inuliata]] rvywvvi4hjvwsy8svg2bnukjqpn4jzr Perdono 0 9859 71483 2007-04-07T11:02:39Z 81.251.109.113 Redirecting to [[Perdono Mio Dio]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Perdono Mio Dio]] 0poyfjt5lovgipuclaj4x39aq9iq0oh Penitinziariu di Chjavari 0 9864 71522 2007-04-08T15:36:59Z Paulu 58 [[Penitinziariu di Chjavari]] mossu à [[Pinitinziariu di Chjavari]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pinitinziariu di Chjavari]] q3bsfgpoe0l1o9cgkchb71an7h3jz9k Piralzu 0 9868 373829 368949 2021-06-02T09:47:41Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U piralzu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Alnus-cordata-leaves.JPG|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Alnus cordata</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Fagales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Betulaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Alnus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Alnus cordata''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> Duby</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Alnus-cordata-habitat.JPG|250px|U piralzu]] |----- |} U '''Piralzu''' (o [[Peralzu]]) (''[[Alnus cordata]]'') hè un [[arburu]] chì face parte di a famiglia di i [[Fagaceae]]. Hè altu da 4 à 18 metri. U piralzu hè endemicu di a [[Corsica]] è di a [[Calabria]]. Si trova à spessu accantu à e vadine o i fiumi. E varietà uriginarie di [[Corsica]] è di [[Calabria]] sò state introdutte è cultivate in altre rigione d'[[Europa]]. == In Corsica == U piralzu hè cumunu in Corsica. Si scontra da 200 à 1400 metri. In [[Castagniccia]], ci sò e fureste intreie di piralzi, accantu à e faiete è i castagneti. == Rifarenzi == * Gamisans, Jacques, A flora endemica di Corsica, 1996, Edisud (in francesu) == Da vede dinò == * l'[[arburi di Corsica]] * l'[[alzu]] {{c-supranu}} [[Categoria:Fagaceae]] [[category:arburi di Corsica]] [[Categoria:Flora endemica di Corsica]] bc5mu1nwza0mdyf5w0mlcj2q6ua9nt1 Peralzu 0 9875 71568 71567 2007-04-09T18:53:19Z Paulu 58 Redirecting to [[Piralzu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Piralzu]] q3awmtjuv16svag7tl9x0lynu5qe22a Alnus cordata 0 9876 71569 2007-04-09T18:53:31Z Paulu 58 Redirecting to [[Piralzu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Piralzu]] q3awmtjuv16svag7tl9x0lynu5qe22a Ghjuvan' Petru Lucciardi 0 9877 363090 359238 2019-07-17T14:53:56Z Jun Misugi 295 ligami wikitext text/x-wiki '''Ghjuvan Petru Lucciardi''' (1862-1928) hè statu un scrivanu è pueta corsu. ==Biugrafia== [[File:Santo-Pietro-di-Tenda_panoramique.jpg|thumb|300px|Santu Petru di Tenda: u paese nativu di Ghjuvan Petru Lucciardi]] Ghjuvan Petru Lucciardi hè natu in [[Santu Petru di Tenda]] (Nebbiu) lu 20 di dicembre di lu 1862. A so mamma si chjamava Laura Maria Querci, è u so babbu Carlone Lucciardi. Ghjera una vechja famiglia d’agricultori (vigni è alivetti). [[Anton Bastianu Lucciardi]] era u so arcibabbone è ghjera un pueta assai cunnisciutu « Prete Biasgiu ». Ùn era micca un prete ma vulìa diventà prete quand’ellu era ghjovanu, ghjè per quessa ch’era chjamatu cusì. Hè mortu in lu 1860. Quandu Ghjuvan Petru Lucciardi nasce, sente parlà di u so arcibabbone, è li si pare di cunnosce lu. Tene dui fratelli è trè surelle maiò. Ghjuvan Petru Lucciardi hè u terzu figliolu. Hè andatu in [[Aiacciu]] à fà a scola nurmale à 16 anni. Face parte di a prima generazione di i maestri di a terza republica. Ghjè unu di i primi à circà cù i mezi di nanzu à insegnà u corsu. Ghjè statu maestru in parechji lochi. S’hè maritatu è hà avutu trè figloli (Carlu, Petru Ghjuvanni è Bastianu). Perde u so figliolu Carlu u 25 di dicembre di u 1907, à l'età di 20 anni, di a malatia di a tisia. À parte di què un scrive ch'è in corsu, era una manera di sprime i so sintimi. Hà scrittu in a rivista “[[A Tramuntana]]”. Hà scrittu dinù parechji testi ; unu d'elli “Canti Corsi” pare impurtante chì hà un interessu socio-linguisticu, literariu ma dinù storicu pè a lingua corsa. Ghjuvan Petru Lucciardi hè mortu in [[Parigi]] u 5 d'aostu di u 1928. ==Opere== * ''[[I Galli Rivali]]'' (1909) * ''[[A Greva di e Giuvanotte]]'' (1909) ===Puesia=== * ''Canti Corsi'' (1921): l'opera hè cumposta da 5 parte: I. Cose viste ; II. Cose diverse ; III. Doli ; IV. Cose andate ; V. A lingua Corsa. Cumprende [[U Mio Paese (Ghjuvan' Petru Lucciardi)|U Mio Paese]], [[A Lingua Corsa (Ghjuvan’ Petru Lucciardi)|A Lingua Corsa]], U Ghjornu di i Morti, A Lumera, A Rocca, Cantu Corsu * ''[[Sunniendu]]'': publicata in [[L'Annu corsu]] (1927) ===Teatru=== * ''A Vindetta di Lilla'' (1911) * ''Maria Gentile'' (1912): un' opera di teatru annantu à listessu tema ch'è quella di [[Vattelapesca]] (Petru Lucciana)<ref>Arrighi (2002) p. 118.</ref> * ''[[U Martiriu di Santa Divota (Ghjuvan' Petru Lucciardi)|U Martiriu di Santa Divota]]'' (1922): [[À i Corsi]] ==Bibliugrafia== * Geniu Gherardi (2011) ''[http://m3c.univ-corse.fr/omeka/files/original/bed65e04fd0ec32113519511ec582ceb.pdf I Lucciardi - Una famiglia corsa di pueti è di maestri di scola]'', Edizione Albiana * Ghjuvan' Petru Lucciardi (1909) ''[[I Galli Rivali]]'', Bastia, Stamperia C. Piaggi * Ghjuvan' Petru Lucciardi (1912) ''Maria Ghjentile : dramu storicu in trè atti'', Bastia : Stamperia Ollagnier * Ghjuvan' Petru Lucciardi (1921) ''[http://www.musee-corse.com/var/ezflow_site/storage/original/application/d6047b99fe8edb3c70392fa6fc1e6dcd.pdf Canti Corsi]'', Castelnaudary, Sucietà d'Edizione Occitane. * Ghjuvan' Petru Lucciardi (1922) ''U Martiriu di Santa Divota'', Parigi : Sucietà Parigina di Stamperia * Ghjuvan' Petru Lucciardi (1924) ''Cose andate...'', Aiacciu : stamperia di A Muvra. * [http://www.musee-corse.com/var/ezflow_site/storage/original/application/e29d23b7971a27ca5ae6059402c594c2.pdf Antone Bonifacio è Paulu Arrighi (dir.), ''L'Annu Corsu'' (1927), Nizza] * Ghjuvan' Maria Arrighi (2002) Storia di a lingua corsa, Edizione Gisserot. == Note == <references/> ==Da vede dinù== * [[Santu Petru di Tenda]] *[[Anton Bastianu Lucciardi]] {{Scrivanu in lingua corsa}} [[categoria:pueta in lingua corsa|Lucciardi, Ghjuvan' Petru]] [[category:littiratura|Lucciardi, Ghjuvan' Petru]] 8uiaa97dyovsksulnqpevpq9f1e2nea Kazimierz Kuratowski 0 9887 376511 341426 2021-08-31T20:13:59Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[Image:Kazimierz_Kuratowski.jpg|thumb|right|Kazimierz Kuratowski]] '''Kazimierz Kuratowski''' ([[Varsavia]], [[2 di frivaghju]] [[1896]] - [[18 di ghjugnu]] [[1980]]) hè statu unu di i maiò [[matematica|matematichi]] [[Polonia|polacchi]]. ==Biografia== Kuratowski hè statu da u [[1927]] prufessore di matematica à u [[Politechnika Lwowska]] (''Politecnicu di [[Lviv]]'', in Polonia) è da u [[1934]] à l'[[Università di Varsavia]]. In u [[1945]] hè diventatu membru di a [[Polska Akademia Umiejętności]] (l'''Accademia Polacca di l'Insignamentu''), è in u [[1952]] di l'[[Accademia Polacca di e Scenze]]. Da u [[1948]] à u [[1967]] hè statu direttore di l'istitutu di matematica d'issa accademia, è par tanti anni hè statu ancu presidente di l'[[International Mathematics Society]] è di a Sucetà Matematica Polacca. Kazimiertz Kuratowski hè statu un di i frequentatori di u celebre Kawiarnia Szkocka (''Caffè scuzzese''), induve i matematichi di a formidevule scola polacca di i primi decennii di u [[XX seculu]] eranu avvezzi à scuntrà si per confrontà i so idee. ==A ricerca== A ricerca di Kuratowski hè statu centrata principalmente annantu à u studiu di e strutture metriche è topologiche astratte. Frà i so numerosi contribuzione à la matematica, si pò mintuvà: * u studiu di i [[Spaziu polaccu|spazii polacchi]] (chì prendunni u so nome prupriu da i matematichi polacchi chì l'hanu studiati, com'è [[Wacław Sierpiński]], [[Alfred Tarski]], è dinù Kazimierz Kuratowski); * A [[caratterisazione]] di i [[Spaziu di Hausdorff|spazii di Hausdorff]] per mezu di i cusìdetti [[assiomi di chjusura di Kuratowski]]; * A dimostrazione di u [[Lemma di Kuratowski-Zorn]]; * In [[teoria di i grafi]], a celebre caratterisazione di i [[Grafu planare|grafi planari]], per mezu di u [[Teorema di Kuratowski per i grafi]]; * L'identificazione di i [[Coppiu (matematica)|coppii ordinati]] <math>(x,y)</math> incù l'inseme <math>\{\{x\}, \{x,y\}\}</math>. * L'introduzione di l'[[algoritmu di Tarski-Kuratowski]] relativu à a risoluzione di e formule aritmetiche. ==Da vede dinù== * [[Kawiarnia Szkocka]] * [[Alfred Tarski]] * [[Spaziu polaccu]] == Bibliografia == * (in inglesu) Kazimierz Kuratowski, 1980, ''A Half Century of Polish Mathematics: Remebrances and Reflections'', Pergamon Press, Oxford, ISBN 0-08-023046-6 * (in inglesu) Karol Borsuk, 1960, ''On the achievements of Prof Dr Kazimierz Kuratowski in the realm of topology'', in: Wiadomosci matematyczne, vol. 2, issue 3, pages 231-237 == Ligami esterni == * (in inglesu) [http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/Mathematicians/Kuratowski.html Una breve biografia di Kazimierz Kuratowski] [[Categoria:Matematicu|Kuratowski, Kazimierz]] [[Categoria:Biugrafia]] nlc9awvyuw1zsak8yesoc0pqmkd33fy Pristaticci 0 9892 361921 356828 2019-04-08T04:12:16Z 2A01:CB1C:C45:3B00:14FF:9853:F75A:755C /* Variazioni */ wikitext text/x-wiki [[File:Shepherd_on_the_way_to_Hampta_Pass.jpg|thumb|250px|Un pastore]] I '''Pristaticci''' sò i primi ghjorna di u mesi d'[[aprili]], fora di u [[prima aprili]]. In generali, i pristaticci sò u [[2 aprili|dui]] è u [[3 aprili|trè aprili]]. Accadi à spessu chì u tempu fussi gattivu issi ghjorna quì è par dà una spiigazioni à issu gattivu tempu, ci hè a [[fola di i pristaticci]]. Issa fola hè una dialogu trà u mesi di [[marzu]] è un picuraghju, chì si littigani, è u mesi d'aprili. In certi varizazioni di a fola, u pastori si vantava è schirzava à Marzu, dicendu ch'eddu era passatu senza fà li danni è ch'eddu aia tinuti tutti i so agneddi. In altri varianti, u pastori rimpruvareghja à marzu d'avè li pigliatu, par via di u gattivu tempu è di i timpuralati, guasgi tutti i so agneddi. Si sà bè chì marzu, t'hà setti barretti. U tempu era impurtantissimu, à l'ebica, par quiddi chì t'aviani a ropa. Sienti à [[fola di i pristaticci]], i pristaticci sò dui ghjorna chì sò stati pristati da [[aprili]] à [[marzu]]. Ma u prima aprili ùn faci micca parti di i pristaticci. Quissa hè bedda chjara in certi variazioni di a fola, com'è quidda urighjinaria da [[Laretu di Tallà|Laretu]]: :- ''Marzu, catarzu, figliolu di manghjonu. Ti ni sè andatu senza lacà mi un agnonu.'' :- ''Aprili, lu mè frateddu, presta mi lu prima è lu dui.'' :- ''Lu prima u tengu da mè. Ti pristaraghju u dui è u trè.'' Ed hè par quissa chi u tempu hè gattivu tandu. ==Variazioni== Ci hè parechji variazioni, da un paesi à l'altru, in u dialogu trà [[marzu]] è u picuraghju. Par asempiu, in [[Frassetu]], si dici: :- ''Marzu, Catarzu, figliolu di manghjonu M'ha pigliatu tutti i me agneddi è i mè agnona.'' :- ''O Aprì, lu me frateddu, presta mi ni dui chì aghju da fà penta u falsu picuraghju.'' Si dici in [[Bonifaziu]]<ref>http://canonici.skyrock.com/1661827742-Que-signifie-I-Pristaticci.html</ref>: :- ''Marzu catarzu, fiddolu di Minchjò, aghju l'agneddi tamant'è muntò, aghju li casgi tamant'è cantò, aghju li brocci tamant'è spurtò''. :- ''Aprili gentili, presta mi dui di. Incu unu ch'e aghju, faraghju penta u falzu picuraghju''. È in [[Marignana]]<ref>http://lingua.corsa.free.fr/prosa/i_pristaticci.htm</ref>: :- ''Marzu, catarzu, figliolu d’un bugnone, facciu l’agnelli tamanti è muntoni, u brocciu tamantu è spurtoni.'' :- ''Aprile gintile, me fratellu, presta mi ne dui cù unu ch’e ne aghju, ch’e fia pente u falsu picaraghju.'' È dinò in [[Zevacu]]: :- ''Marzu, Catarzu, figliolu di manghjonu M'ha presu tutti i me agneddi è un m'ha lacatu cà un agnonu.'' :- ''O Aprì, u me frateddu, dà mi ni dui chì un l'aghju da par mè.'' L'imprestaticci.« L’ottu primi ghjorni d’aprile, in Bastia cum’è in tutta a Corsica, sò chjamati i Prestaticci o l’Imprestaticci. Èccune l’orìgine segondu a tradizione : Un annu, Marzu (u mese) fù indispettitu da un pastore chì u stuzzicava cantendu « Marzu, marzettu, ti ne vai cù tutti i to barzelletti è eiu mi ne stò cun tutti i mo agnelletti ». Per vindicassi di u pastore Marzu andò à truvà à Aprile è li disse : « Aprile, gentile Aprile, prèstami trè ghjorni, cun unu chì ne aghju faraghju pente u falsu pecuraghju ». È Aprile scioccu scioccu, invece di trè li ne imprestò ottu. Tandu Marzu si scatinò è stirpò a banda sana sana, salvu un agnellu aggruttàtusi sottu à un paghjolu. Ghjè cusì chì da tandu, l’ottu primi ghjorni d’aprile sò sempre gattivi asseme à l’ultimi di marzu ». (Fonte : Almanaccu di Bastia) == Noti == <references/> ==Bibliugrafia== * [http://ernestpapi.free.fr/Mesi,%20santi.%20Mois,%20saints.htm Arnestu Papi, Pruverbii, detti è sprissioni di Corsica è d'altrò: Mesi è Santi]] ==Liami== * [http://www.apiazzetta.com/U-2-e-3-d-aprile-so-i-pristaticci--e-he-normale-d-ave-tempacciu_a2362.html A fola di i pristaticci annantu à A Piazzetta] ==Da veda dinò== * a [[fola di i pristaticci]] * [[marzu]] * [[aprili]] [[Categoria:Legenda di Corsica]] {{Legenda di Corsica}} mqa6az6hpqskjo36nw1mk9sb6sdl24b Pristaticciu 0 9893 71655 2007-04-10T18:54:06Z Paulu 58 Redirecting to [[Pristaticci]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pristaticci]] 9mvq59e6thnamna4wcjbcg4c2l7jt56 Serbia 0 9894 343455 336550 2015-05-08T20:09:06Z Magioladitis 2824 All info is kept in Wikidata, removed: {{Link FA|sr}} using [[Project:AWB|AWB]] (10904) wikitext text/x-wiki [[File:Coat of arms of Serbia.svg|right|120px]] [[File:Flag of Serbia.svg|right|200px|border]] A '''Serbia''' (Србија) hè un paese situatu in [[Europa]]. Capitale: [[Belgradu]] <!--Interwiki--> [[Categoria:Europa]] di4ysr6r963e3gethsce4zh2ux219mk Scopa maschili 0 9895 71714 2007-04-11T19:23:45Z Paulu 58 Redirecting to [[Scopa (arbustu)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Scopa (arbustu)]] q7bln0zp3wul7gs0ytsjfe0m03ajvmt MediaWiki:Showhidebots 8 9912 71783 2007-04-12T18:48:14Z Img 21 New page: ($1 boti) wikitext text/x-wiki ($1 boti) kdin41eg5cu6t9remjkd1wcbo209a1p MediaWiki:Watchlist-show-bots 8 9913 111038 71784 2007-12-23T17:51:02Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Mustrà e mudifiche di i boti ssezyhssr4eozo81j3dhdmq370dhqqw MediaWiki:Hiderevision-status 8 9917 71789 2007-04-12T18:55:06Z Img 21 New page: Revisione $1: $2 wikitext text/x-wiki Revisione $1: $2 9aokxzt6lcg5xyqo679m88fsjrf74fn MediaWiki:Imagelinks 8 9919 71791 2007-04-12T18:55:48Z Img 21 New page: Ligami wikitext text/x-wiki Ligami p2nd7adtsjcg6bmu9ynmi5qo4f1w0rc MediaWiki:Imagelist name 8 9920 71792 2007-04-12T18:56:05Z Img 21 New page: Nome wikitext text/x-wiki Nome 27y5wgs39u9hw6w0dsn6qjz2o7ikid2 MediaWiki:Imagelistall 8 9921 71793 2007-04-12T18:56:16Z Img 21 New page: tutte wikitext text/x-wiki tutte mbxkhbi9xgdpufcqcph1m6ild0n9wn9 MediaWiki:Import-logentry-upload-detail 8 9924 71796 2007-04-12T18:57:52Z Img 21 New page: $1 revisione wikitext text/x-wiki $1 revisione ak6w8nvjgwlej74kcc9be7otlakkoy0 Casteddu di a Rocca 0 9926 371251 71802 2021-01-05T05:30:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Casteddu di a Rocca''' (o [[Castellu di a Rocca]]) hè un [[casteddu]] di [[Corsica]]. Hè situata annantu à a cumuna d'[[Ulmetu]]. ==Par andà ci== Si parti da u paesi d'[[Ulmetu]]. Si suvita a stretta ''Mari è monti''. Si franca un alivetu eppo dopu una piccula verga annantu à a vadina. Dopu si codda è si ghjugni finalmenti à un pilonu alettricu. Da quì ci hè un stradeddu chì codda insin'à u casteddu di a Rocca. Cuddendu, prima di ghjugna à u casteddu si poni veda parechji [[sapara|sapari]]. U casteddu si trova in cima. In a punta, hè priculosu. {{Casteddu di Corsica}} [[category:Casteddu di Corsica]] mmfov3klxqkof9e180d8q3xxy91btyj Castellu di a Rocca 0 9927 71800 2007-04-12T19:24:28Z 81.251.231.92 Redirecting to [[Casteddu di a Rocca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Casteddu di a Rocca]] ahnotms6yz7mte5c2khcens83mn7hr5 Template:Casteddu di Corsica 10 9928 374060 373432 2021-06-02T11:36:23Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki <br clear=all> {| id="toc" align="center" style="margin:auto;" |- | style="background:#ccccff" align="center" | '''I casteddi di [[Corsica]]''' |- | align="center" style="font-size: 90%;" | [[Casteddu di i Bozi]] [[Casteddu d'Istria]] [[Casteddu di a Rocca]] |- | align="center" style="font-size: 90%;" | |- |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> dohual328ohgx0jre3xcwbyigj5luoz Bussu 0 9929 374091 373833 2021-06-02T11:46:48Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U bussu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Buxus sempervirens foliage 1.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Buxus sempervirens</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Buxales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Buxaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Abies]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Buxus sempervirens''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Buxus biotop.JPG|250px|U bussu]] |----- |} U '''Bussu''' (''[[Buxus sempervirens]]'') hè un arburettu chì faci partia di a famiglia di i [[Buxaceae]]. Hè un arburettu chì teni i casci. Si trova à spessu vicinu à i [[faieta|faieti]]. == In Corsica == U bussu hè cumunu in [[Corsica]]. == Citazioni == Accadi chì u bussu fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu: * in a [[paghjella]] tradiziunali di Pianellu o [[Alisgiani]]: :''Mi ne falgu in Funtanella'' :''È à l’acqua di lu Bussu'' :''Culà mi riposu ùn pocu'' :''È poi mi manghju un morsu'' :''Quessa sì chì le mi caccia'' :''E macagne ch’aghju addossu.'' * in a canzona ''A pipa'': :''A mio pipa era di bussu'' :''D'ambru finu era u bucchinu'' :''Mi l'avia mandata ziu'' :''È da lu Pedipartinu.'' <gallery class=center> BuisFeuille.jpg Buisfleurs.jpg </gallery> == Da veda dinò == * l'[[arburetti di Corsica]] == Liami == * [http://www.paghjella.com/paghjelle.htm Inventariu di i paghjelli www.paghjella.com] [[Categoria:Buxaceae]] [[Categoria:Arburetti di Corsica]] 9cmnyrhhi5a39n9c335y3ywbtua23si Buxus sempervirens 0 9930 71826 2007-04-13T18:56:49Z Paulu 58 Redirecting to [[Bussu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Bussu]] g3tt52lhjs4qrkiwyfxehn2fwbh3lw2 Goiás 0 9931 332646 324753 2014-03-23T14:23:38Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Goiás''' hè un statu di u [[Brasile]], teni come capilocu [[Goiânia]] è una superficia di 341.289,5 km². Teni 5.619.917 abitanti (2005). Importanti cità sò [[Anápolis]], [[Rio Verde]] è [[Catalão]]. [[Categoria:Stati di u Brasile]] izxejckqactf9x0vhf3tyjcwmwujsv4 Catalão 0 9932 358252 347945 2018-01-01T09:02:42Z DARIO SEVERI 10718 Update from Wikipedia (pt). wikitext text/x-wiki '''Catalão''' hè una cità di u statu di [[Goiás]] in Brasile. Teni 102.393 abitanti (2017) è tene com'è superficia 3.777 km². <gallery> Image:Museu Catalão 2.jpg Image:Patio Mitsubishi.jpg Image:Catalão2.JPG Image:Represa Monsenhor Souza 1.jpg Image:Lazer em Catalão.jpg Image:Igreja Dom Bosco.jpg Image:Lazer em Catalão.jpg Image:Catalão cidade das flores.JPG </gallery> ==Da vede dinò== *[[Arara]] *[[Belo Horizonte]] *[[Brasilia]] *[[Cachoeira do Sul]] *[[Campinas]] *[[Paulínia]] *[[Curitiba]] *[[Fortaleza]] *[[Manaus]] *[[Porto Alegre]] *[[Porto Velho]] *[[Rio Branco]] *[[Rio de Janeiro]] *[[Santos]] *[[São José do Rio Preto]] *[[Osasco (São Paulo)]] *[[São Paulo]] *[[Taubaté]] [[Categoria:Cità di u Brasile]] 7rr68hblcl9glqyu888tblq6cbw6xvo Arburetti di Corsica 0 9933 374854 194244 2021-08-06T16:20:44Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki == Galleria d'imagine == <gallery> Image:Buxus biotop.JPG|U [[bussu]] Image:Erica arborea2.jpg|A [[scopa]] Image:Ghjinestra.jpg|A [[ghjinestra]] Image:Myrta communis5.JPG|A [[murta]] Image:Listincu.jpg|U [[listincu]] Image:Ruscus_aculeatus12.jpg|U [[caracutellu]] Image:Figa de moro 01.JPG|A [[fica d'India]] Image:Spartium junceum ginesta.jpg|U [[ghjuncu]] Image:Daphne gnidium3.jpg|U [[patellu]] Image:Viscum album fruit.jpg|U [[vischju]] </gallery> {{c-supranu}} [[Categoria:Botanica]] mymoicodbdziaw2727g5yrta8eyxjaw Stefan Banach 0 9937 376509 350218 2021-08-31T19:21:23Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:عالم الرياضيات البولندى ستيفان بناخ.jpg|thumb|Stefan Banach]] '''Stefan Banach''' ([[Cracuvia]], 30 [[marzu]] 1892 - [[Leopoli]], 31 [[aostu]] 1945) hè statu un [[matematica|matematicu]] [[Polonia|polaccu]], un di l'animatori di a Scola matematica di Leopoli in a [[Polonia]] trà i dui guerri. Era par u più un autudidattu in [[matematica]] è u so geniu fù scupartu à l'accasu da [[Hugo Steinhaus]]. == Biugrafia == Era figliolu di Stefan Greczek è Katarzyna Banach chì l'abbanduneghja à pochi ghjorni da a nascita. Cresci incù a minnana materna in u paesi di Ostrowsko, à una cinquantina di chilomitri da Cracuvia. À parta da [[1902]] friquenta un liceiu di Cracuvia, induv'eddu stringhji amicizia incù un antru futuru prufissori di matematica, Witold Wilkosz; incun eddu si passiuneghja in modu piuttostu esclusivu par i prublemi di a matematica. Ùn pinsendu micca à a pussibilità di una carriera in sta disciplina, in [[1910]] si scrivi à a facultà di ingegniria di l'Università Tecnica di Leopoli, una cità chì era tandu parti di l'[[Imperu austru-ungaricu]]. Duvendu si mantena à i studii incù lizioni privati, riesci à suparà incù fatica l'asamina parziali rilativu à u prima bienniu in u [[1914]]. Duranti a guerra, inabili à u sirviziu militaru à causa di a dibulezza di un ochji, travaglia à a custruzzioni di stradi è suvita lizioni di matematica à l'[[Università di Cracovia]], cunniscendu forsi à [[Stanisław Zaremba]]. In [[1916]] succedi un episodiu cruciali par a so vita è par u sviluppu di a matematica in Polonia. [[Hugo Steinhaus]] spassiendu in Cracuvia in i circonda di un parcu, senti prununcià i paroli ''[[misura di Lebesgue]]'' è faci cunniscenza di dui ghjovani matematichi, Stefan Banach è [[Ottu Nikodym]]; incun eddi faci amicizia è dicidini di fundà una sucità matematica: sarà a Sucità matematica di Cracuvia nata in u [[1919]] è divintarà in u [[1920]] a [[Sucità Matematica Polacca]]. In cullaburazioni incù Steinhaus, Banach scrivi i primi travagli di matematica, subitu d'altu liveddu. In u 1920 diventa assistenti di Lomnicki à l'Università Tecnica di Leopoli è incun eddu otteni, puri senza laurea, una qualifica matematica incù a tesa di dutturatu ''Uparazioni nantu à l'insemi astratti è i so applicazioni à l'equazioni intigrali'', travagliu chì molti cunsidareghjani com'è assuciatu à a nascita di l'[[analisi funziunali]]. In u [[1922]] vicinu à l'Università Jan Kazimierz di Leopoli otteni l'abilitazioni à l'insignamentu di a matematica incù una tesa nantu à a [[tiuria di a misura]] è incù un dicretu di u Capu di u statu hè numinatu prufissori straurdinariu di matematica. In u [[1924]] diventa prufissori universitariu è finu à u [[1939]] pò didicà si à a ricerca matematica incù impurtanti risultati. Hè tandu un periodu di sviluppu di a [[Scola matematica di Leopoli]]. Banach è Steinhaus fondani in u [[1929]] è dopu dirighjini l'impurtanti piriodicu ''[[Studia Mathematica]]''. In u [[1931]], Banach è Steinhaus da Leopoli è Knaster, [[Kazimierz Kuratowski]], [[Stefan Mazurkiewicz]] è [[Waclaw Sierpinski]] da [[Varsavia]] lanciani a cullizzioni Mathematical Monographs. U prima vulumu di a cullizzioni hè a ''Théorie des opérations linéaires'' di Banach, traduzioni di u [[1932]] di a ''Tiuria operacji liniowych'' scritta in u 1931. Trà l'opari di Banach quidda hè cunsidarata a più influenti. À u cumenciu di a [[sicondu guerra mundiali]] Banach hè Prisidenti di a [[Sucità Matematica Polacca]]. Leopoli hè accupata da i truppi suvietichi è ferma finu à u [[1941]] in un rigimu di accupazioni militara. Nonustanti quissa, à Banach, membru currispundenti di l'Accademia di i Scenzi di a [[RSS di l'Ucraina]] è in ottimi rapporti incù parechji matematichi di l'[[Unioni Suvietica]], in particulari incù [[Sobolev]] è Aleksandrov, l'hè cunsintitu di mantena a catedra è di fà ricerca. In u [[1941]] par Leopoli principia una brutali accupazioni di a Germania nazista; Banach riesci à sopravviva stantendu a so vita alimantendu si incù u probbiu sangui di i [[pidochju|pidochji]] imprudati par una ricerca nantu à a [[frebba tifoidi]] cundutta da [[Rudolf Weigl]]. In quidd'anni a so saluta declina è chjappa un [[cancaru à i pulmoni]]. In u 1944 i Suvietichi catturani Leopoli à i Tedeschi è l'incurpureghjani in l'[[Unioni Suvietica]]. Banach mori prima di pudè essa rimpatriatu in Polonia è hè sipoltu à u [[Cimiteriu Lyčakivs'kyj]]. Banach hè cunsidaratu com'è u fundatori di l'[[analisi funziunali]], avendu sviluppatu i risultati pricidenti sopra l'[[equazioni intigrali|equazioni intigrali]] di [[Vito Volterra]], [[Erik Ivar Fredholm]] è [[David Hilbert]]. Deti ancu impurtanti cuntributi à a tiuria di i [[spaziu vitturiali tupulogicu|spazii vitturiali tupulogichi]], à a [[tiuria di a misura]], à a [[tiuria di l'insemi]] è à a tiuria di i [[polinomi ortugunali]]. :"''I boni matematichi riescini à veda l'analugii. I grandi matematichi riescini à veda l'analugii trà l'analugii.''" (Afurisimu chì [[Stanislaw Ulam|Stanisław Marcin Ulam]], un antru matematicu di a [[Scola matematica di Leopoli]] attribuisci, in a so autubiugrafia, à Stefan Banach.) == Da veda dinò == * [[Spaziu di Banach]] * [[Algebra di Banach]] * [[Tiurema di Banach-Alaoglu]] * [[Paradossu di Banach-Tarski]] * [[Tiurema di Hahn-Banach]] * [[Tiurema di u puntu fissu di Banach]] == Liami esterni == * (in inglesu) [http://www-gap.dcs.st-and.ac.uk/~history/mathematicians/Banach.html Biugrafia] in MacTutor * {{fr}} [http://matwbn.icm.edu.pl/kstresc.php?tom=1&wyd=10 Théorie des opérations linéaires] testu di 1932 ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[Categoria:Matematicu|Banach, Stefan]] [[Categoria:Biugrafia]] 1gbsw505o4cfvzhqvab9rkbziiv3fhd Castagna 0 9940 366105 354057 2020-04-16T15:58:18Z Irdnael 9712 /* In Corsica */ wikitext text/x-wiki [[Image:Frucht der Edelkastanie.jpg|thumb|right|250px|A castagna]] A castagna hè u fruttu di u [[castagnu]]. ==In Corsica== Ci sò parechje varietà di castagne: a tricciuta, l'insitina, a pitrina, a nucella. A castagna bastarda hè a castagna salvatica, micca insitata. Ci so parecchje varietà di castagne; a campanese, l'insitina, a lamosa ecc. Omu dice 47 frutti sferenti. A castagna hè usata, di manera tradiziunale, in a gastrunumia corsa. E castagne si manghjanu arrrustite, o bullite, o ancu secche: sò e castagne bianche. Incù a [[farina castagnina]], si face: a [[pulenta]], e fritelle castagnine, a tagliarina. ==Citazione== [[Image:Chestnut.jpg|right|250px]] A castagna hè mintuvata à spessu in a litteratura è u cantu corsu. Per esempiu: * In a paghjella tradiziunale: :''U mo paese nativu'' :''À pede di a muntagna'' :''Mi face tamantu frescu'' :''L'arburu di a castagna'' :''Ùn barattu stu suggiornu'' :''Per tuttu l'oru di Spagna.'' ==Da vede dinù== * u [[castagnu]] * a [[Fiera di a Castagna]] ==Referenze== * [http://www.paghjella.com/paghjelle.htm paghjella.com Inventariu di e paghjelle] == Ligami== * [http://adecec.net/voce-nustrale/nuti/20020130.html A castagna corsa si face bella!, [[Adecec]]] {{c-supranu}} 4sb4oav2bre7sevjvvk6llcc03o9evy Caracutellu 0 9943 373756 373654 2021-06-02T09:33:34Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U caracutellu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Ruscus aculeatus2.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Ruscus aculeatus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Asparagales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Ruscaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Ruscus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Ruscus aculeatus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Ruscus aculeatus12.jpg|250px|U bussu]] |----- |} U '''Caracutellu''' (''[[Ruscus aculeatus]]'') hè un arburettu chì face parte di a famiglia di i [[Ruscaceae]]. U caracutellu hè ancu chjamatu u [[pugnitopu]]. Hè altu da 30 à 80 cm. Nasce in i lochi freschi, à l'inverciu. U caracutellu tene e casce. E casce sò dure è punzicute. E so fiore sò verdicce. U fruttu hè un bagu rossu rossu. U nome corsu vene da u fattu chì u caracutellu s'assumiglia à u [[caracutu]], ma hè più chjucu. U caracutellu hè ancu cultivatu cum'è pianta d'urnamentu, in particulare pendente e feste di [[Natale]]. == In Corsica == U caracutellu hè cumunu in [[Corsica]]. S'usava u caracutellu per pruteghje a roba cum'è u casgiu o a roba purcina è impidisce i topi d'avvicinà si. Per quessa, s'usava dinò a [[raza]]. Difatti, u caracutellu hè ancu chjamatu u [[pugnitopu]] o u [[tancu tupinu]] (in u Sartinesu). == Galleria d'imagine == <gallery> Image:Ruscus aculeatus13.jpg| Image:Ruscus aculeatus5.jpg| </gallery> == Referenze == * ''[[U Scoddu]]'' - Misincu di Cultura è d'Infurmazioni, Dicembri 2008 == Da vede dinù == * u [[caracutu]] * l'[[arburetti di Corsica]] {{c-supranu}} [[Categoria:Ruscaceae]] [[Categoria:Arburetti di Corsica]] 1udvv6w5mabqqs94afw3xxaevpd5v68 Pugnitopu 0 9944 72246 2007-04-19T18:56:35Z Paulu 58 Redirecting to [[Caracutellu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Caracutellu]] 5oath869q985nhv5duypnzpvvcavbui Pomu di sodoma 0 9946 373927 368692 2021-06-02T11:00:12Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U pomu di sodoma'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Starr_030628-0055_Solanum_linnaeanum.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Solanum linnaeanum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Solanales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Iridaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Solanum]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Solanum linnaeanum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> Hepper & P.-M.L. Jaeger, 1986</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Solanum sodomeum ripe fruit.jpg|250px|U fruttu]] |----- |} U '''pomu di sodoma''' (''[[Solanum linnaeanum]]'') hè una pianta o un arburettu chì face parte di a famiglia di e [[Solanaceae]]. Hè altu sin'à trè metri. I frutti sò prima gialli, eppò dopu rossi, è finalmente neri. Sò velenosi. I sinonimi di ''Solanum linnaeanum'' sò: [[Solanum sodomaeum]] o [[Solanum sodomeum]]. U pomu di sodoma hè originariu d'[[Africa]], ma si trova in tutte e rigione di u [[Mediterraniu]]. Fiurisce da [[maghju]] à [[settembre]]. Si trova à spessu à u cantu di u mare o di e strade. == In Corsica == U pomu di sodoma hè cumunu in [[Corsica]], bench'ellu ùn fussi micca originariu di [[Corsica]]. == Da vede dinò == * i [[fiori di Corsica]] * u [[pomu]] {{c-supranu}} [[Categoria:Solanaceae]] [[Categoria:Arburetti di Corsica]] prvjthduee77ffk8i9hc6v7z9t3cch8 Solanum sodomaeum 0 9947 72382 2007-04-21T16:05:08Z Paulu 58 Redirecting to [[Pomu di sodoma]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[pomu di sodoma]] 5oq9fpo6mosai79z83smhiedaz6yk02 Solanum linnaeanum 0 9948 72383 2007-04-21T16:05:17Z Paulu 58 Redirecting to [[Pomu di sodoma]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[pomu di sodoma]] 5oq9fpo6mosai79z83smhiedaz6yk02 Solanum sodomeum 0 9949 72384 2007-04-21T16:05:24Z Paulu 58 Redirecting to [[Pomu di sodoma]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[pomu di sodoma]] 5oq9fpo6mosai79z83smhiedaz6yk02 Cardu marinu 0 9955 373813 364174 2021-06-02T09:41:04Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U cardu marinu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Eryngium-maritimum-close.JPG|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Eryngium maritimum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Apiales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Apiaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Eryngium]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Eryngium maritimum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Eryngium maritimum 2.jpg|250px|U cardu marinu]] |----- |} U '''Cardu marinu''' (''[[Eryngium maritimum]]'') hè un tipu di pianta chì face parte di a famiglia di l'[[Apiaceae]]. Si trova in e regione maritime d'[[Europa]] (in u litturale di u [[mare Atlanticu]], di u [[mare mediterraniu]] è ancu di u [[mare di u Nordu]]), u più suvente accantu à e piaghje, è ancu in a rena. U cardu marinu hè altu da 20 à 60 cm. I fiori, bianchi o turchini, sò chjuchi. U cardu marinu fiurisce da [[ghjugnu]] à [[sittembre]]. Hè una pianta spinosa. E so casce sò dure. À u seculu XVI, in [[Inghilterra]], u cardu marinu era cunsideratu cum'è un afrudisiacu putente. == In Corsica == U cardu marinu hè cumunu in [[Corsica]]. U nome corsu vene da u fattu chì 'ssa pianta s'assumiglia à un [[cardu]]. == Galleria d'imagine == <gallery> Image:Blauwe zeedistel DSCF2091.JPG Image:Eryngium maritimum1.jpg Image:Blauwe zeedistel DSCF2088.JPG File:Eryngium maritimum MHNT.BOT.2008.1.8.jpg|Eryngium maritimum - Museum specimen </gallery> == Da vede dinù == * i [[fiori di Corsica]] * u [[cardu]] *[[Bassiccia]] *[[Ferula]] *[[Ferula (genaru)]] *[[Ferula d'Arrigoni]] *[[Magydaris pastinacea]] *[[Ochjigrisgiu]] *[[Pedi puddinu]] *[[Rundonu]] ==Referenze== * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) ''Catalogu di i pianti vascularii di Corsica - Catalogue des plantes vasculaires de la Corse'', Cunservatoriu è giardinu botanicu di a cità di Geneva: Geneva (in francese) [[Categoria:Apiaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 2fi3mo2drrprpdc6rmen4zborag4vkk Eryngium maritimum 0 9956 72532 2007-04-23T19:05:12Z 90.37.206.63 Redirecting to [[Cardu marinu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cardu marinu]] ri4zafqzfgs8ocv4hgmwv9iz7ps7t9e Sittembre 0 9957 103688 72536 2007-11-01T15:26:57Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[Settembre]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Settembre]] 9ptehgd7pqguonbr3piufvwbur6aj8g Romania 0 9958 372301 359495 2021-02-25T18:36:44Z Martin Macha 2111 16799 wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Romania |nomeUfficiale = România |linkBandiera = Flag of Romania.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Coat of arms of Romania.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = EU-Romania.svg |motto = |mottoTraduzione = |lingua = [[Lingua romena|Romenu]] |capitale = [[Bucarest]] |capitaleAbitanti = 2.628.426<ref>http://www.mediasinfo.ro/wp-content/uploads/documente/rez_recensamant_part_2011.pdf</ref><ref>http://www.insse.ro/cms/files%5Cstatistici%5Ccomunicate%5CRPL%5CInformare_1nov2011.pdf</ref> |capitaleAbitantiAnno = 2011 |governo = [[Republica parlamentare]] |presidente = [[Klaus Iohannis]] |primoMinistro = [[Florin Cîțu]] |elenco capi di stato = [[Presidenti di a Romania|Presidente]] |elenco capi di governo = [[Primi Ministri di a Romania|Prima Ministru]] |indipendenza = [[9 di maghju]] [[1877]] |ingressoONU = [[14 di dicembre]] [[1955]] |ingressoUE = [[1 di ghjennaghju|1° ghjinnaghju]] [[2007]] |superficieTotale = 237.500 |superficieOrdine = 78 |superficieAcqua = 3,0 |popolazioneTotale = 19.599.506<ref>http://www.mediasinfo.ro/wp-content/uploads/documente/rez_recensamant_part_2011.pdf</ref><ref>http://www.insse.ro/cms/files%5Cstatistici%5Ccomunicate%5CRPL%5CInformare_1nov2011.pdf</ref> |popolazioneAnno = 2011 |popolazioneOrdine = 49 |popolazioneDensita = 82 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +2/[[Ora legale|Ora legale +3]] |valuta = [[Leu rumenu]] |PIL= 248.00 |PILValuta= $ |PILAnno= 2006 |PILOrdine= 44 |PILprocapite= 14.000 |PILprocapiteValuta= $ |PILprocapiteAnno= 2006 |PILprocapiteOrdine= 67 |HDI= 0,805 (altu) |HDIAnno= 2004 |HDIOrdine= 60 |energia = 0,24 |tld = .ro |telefono = +40 |targa = RO |inno = [[Deşteaptă-te, Române!]] |festa = [[1 di dicembre|1° dicembre]] |note = <!-- note libere --> }} A '''Romania''' (o '''Rumania''') hè un paese situatu in Europa. {{Unione europea}} [[Categoria:Europa]][[Categoria:Unioni Auropea]] krd3edechyct9g2hwg2zm6xhxauiw7p Erba bicchina 0 9962 373828 364178 2021-06-02T09:45:21Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'erba bicchina'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Hypericum-hircinum-flowers.JPG|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Hypericum hircinum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Malpighiales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Hypericaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Eryngium]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Hypericum hircinum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" |[[Image:Iperico - erba di san giovanni.JPG|250px]] |----- |} L' '''Erba bicchina''' (o [[Arba bicchina]]) (''[[Hypericum hircinum]]'') hè un tipu di pianta chì face parte di a famiglia di l'[[Hypericaceae]]. ==Discrizzione== Hè uriginaria d'[[Africa]], d'[[Europa]] è d'[[Asia]]. L'erba bicchina stà in i lochi freschi è umbrosi. I fiori sò gialli. Fiurisce da [[maghju]] à [[aostu]]. === In Corsica === L' erba bicchina hè cumuna in [[Corsica]]. U nome corsu vene da u fattu chì 'ssa pianta hà un odore chì s'assumiglia à quellu di u beccu. Hè ancu chjamata a [[bicchinella]], u [[fiori sanghjuvanninu]], l'[[erba sanghjuvannina]] o u [[pericu]]. ==Usi== {{Disclaimer|medicu}} ===Medicinali=== In Corsica, si ni fecia una tisana in i tempi per luttà contru à à pena di corpu.<ref>Simonpoli (1982), p. 31.</ref> Ci conta dinù [[Arnestu Papi]] ch'in San' Ghjuvanni era per appuntu u mumentu di coglie l'erbe salutifere: {{Citazione|U ghjornu o a vighjilia di San Ghjuvanni hè u mumentu santu par codda l’arbi è l’arbetti chì curani i malatii o chì pruteghjani da i malanni. Uni beddi pochi hani virtù straurdinarii. I chjamani « arbi di San Ghjuvanni ». I più cunnisciuti sò l’arba di San Ghjuvanni, « l’arba santa », « a matricaria », o « a matrunella », o « a camumiglia », « a calendula » o « baraculi », « a salvia », « l’eddara », « l’erba di taglia », o « l’artimisia (...).<ref>http://ernestpapi.free.fr/Mesi,%20santi.%20Mois,%20saints.htm Mesi è santi].</ref>}} ==Note== <references/> ==Bibliugrafia== * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, ''I corsi è e piante salvatiche innanzi è avà'', 1981, [[Adecec]] ] * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) ''Catalogu di i pianti vascularii di Corsica - Catalogue des plantes vasculaires de la Corse'', Cunservatoriu è giardinu botanicu di a cità di Geneva: Geneva (in francese) * [http://www.culturecommunication.gouv.fr/content/download/42396/338526/version/1/file/Ethno_Simonpoli_1982_072a.pdf Paulu Simonpoli, ''E piante salvatiche - Cunniscenze è usi'', 1982, Parcu Naturale di Corsica] == Da vede dinù == * i [[fiori di Corsica]] [[Categoria:Hypericaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] f9vfutea6n168moujyym92pili1ozev Bicchinella 0 9963 72779 2007-04-24T19:07:42Z 90.37.219.83 Redirecting to [[Erba bicchina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Erba bicchina]] 3u27o8ucbnb4inowv2kgg4rvj4jxxu4 Hypericum hircinum 0 9964 72781 2007-04-24T19:07:58Z 90.37.219.83 Redirecting to [[Erba bicchina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Erba bicchina]] 3u27o8ucbnb4inowv2kgg4rvj4jxxu4 Arba bicchina 0 9965 72782 2007-04-24T19:08:05Z 90.37.219.83 Redirecting to [[Erba bicchina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Erba bicchina]] 3u27o8ucbnb4inowv2kgg4rvj4jxxu4 Pericu 0 9966 72790 2007-04-24T19:23:39Z 90.37.219.83 Redirecting to [[Erba bicchina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Erba bicchina]] 3u27o8ucbnb4inowv2kgg4rvj4jxxu4 Fica d'India 0 9968 374046 371253 2021-06-02T11:32:28Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A fica d'India'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Figa de moro 01.JPG|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Opuntia ficus-indica</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Caryophyllales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Cactaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Opuntia]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Opuntia ficus-indica''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], [[Philip Miller|Mill.]], [[1758]]</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Opuntia_ficus-indica.jpg|250px|A fica d'India]] |----- |} A '''Fica d'India''' o '''fica muresca''' (''[[Opuntia ficus-indica]]'') hè una pianta chì faci partita di a famiglia di i [[Cactaceae]]. Hè urighjinaria di u [[Messicu]] ma si trova avali intornu à u mari Mediterraniu è in Africa di u Sudu. Hè alta sin'à cinqui metri. A fica d'India dà un fruttu chì hè u [[ficu d'India]] o ficu murescu. A fica d'India hè cultivata in parechji paesi o rigioni, com'è u [[Messicu]], i [[Stati Uniti d'America]], [[Israeli]], a [[Turchia]], a [[Sicilia]]. == In Corsica == A fica d'India hè cumuna in [[Corsica]]. == Gallaria d'imagini == <gallery> Image:Opuntia ficus-indica 2.jpg|U fiori Image:Opuntia ficus-indica fruit9.jpg|U ficu d'India Image:Opuntia compressa - close-up (aka).jpg| </gallery> [[Categoria:Cactaceae]] [[Categoria:Arburetti di Corsica]] 39xdg62s79simrbgri0nju95scyro7k Opuntia ficus-indica 0 9969 73305 2007-04-26T18:58:18Z 90.37.210.10 Redirecting to [[Fica d'India]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Fica d'India]] gc8gilrxarzpl0uosrclnaijskvjc2i Bulgaria 0 9970 377842 372814 2021-11-16T08:57:50Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Republica di Bulgaria |nomeUfficiale = Република България (Republika Bălgarija) |linkBandiera = Flag of Bulgaria.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Coat of arms of Bulgaria.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = EU-Bulgaria.svg |motto = Съединението прави силата |mottoTraduzione = L'unione face a forza |lingua = [[lingua bulgara|bulgaru]] |capitale = [[Sofia]] |capitaleAbitanti = 1.178.579 |capitaleAbitantiAnno = 2001 |governo = [[Republica parlamentare]] |presidente = [[Rumen Radev]] (Румен Радев) |primoMinistro = [[Stefan Yanev]] (Стефан Янев) |elenco capi di stato = [[Lista di i Presidenti di a Bulgaria|Presidente]] |elenco capi di governo = [[Lista di i Primi Ministri di a Bulgaria|Prima Ministru]] |indipendenza = Da l'[[Imperu Ottomanu]] in u [[1878]] |ingressoONU = [[14 dicembre]] [[1955]] |ingressoUE = [[1 ghjinnaghju|1° ghjinnaghju]] [[2007]] |superficieTotale = 110.910 |superficieOrdine = 102 |superficieAcqua = 0,3 |popolazioneTotale = 7.707.495 |popolazioneAnno = 2001 |popolazioneOrdine = 88 |popolazioneDensita = 69,5 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +2 |valuta = [[Lev bulgaru]] |PIL= 71.235 |PILValuta= $ |PILAnno= 2005 |PILOrdine= 66 |PILprocapite= 9.223 |PILprocapiteValuta= $ |PILprocapiteAnno= 2005 |PILprocapiteOrdine= 66 |HDI= 0,816 (alto) |HDIAnno= 2004 |HDIOrdine= 54 |energia = <!-- consumo di energia pro capite - non scrivere kW/ab. che viene scritto già dal template - (consumo annuo totale in kWh diviso gli abitanti/365gg/24h) --> |tld = .bg |telefono = +359 |targa = BG |inno = [[Mila Rodino]] |festa = <!-- festa nazionale - con doppie parentesi quadre - nella forma [[giorno mese]]--> |note = <!-- note libere --> }} A '''Bulgaria''' (bulgaru: България, rumanizzazione: ''Bulgárija'') hè unu Statu situatu in [[Europa]]. A so capitale hè [[Sofia]]. Face parte di l'[[Unione Auropea]] dapoi u [[2007]]. {{clear}} {{Unione europea}} [[Categoria:Unioni Auropea]] 6iaes699kr1tymy48kp09bxicbxue86 Piobu biancu 0 9974 74813 2007-05-01T08:43:18Z Img 21 Redirecting to [[Albaru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Albaru]] 5v6gzavycffb01xnztmosyxa1cgna8p Albaru 0 9975 378522 373743 2022-02-12T09:20:50Z Ercé 6825 /* Gallaria d'imagini */ file wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'albaru'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Populus alba2.JPG|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Populus alba</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Salicales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Salicaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Populus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Populus alba''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Populus alba4.JPG|250px]] |----- |} L' '''Albaru''' (o [[Alberu]]) (''[[Populus alba]]'') hè un arburu chì faci partita di a famiglia di i [[Salicaceae]]. U nomu [[lingua corsa|corsu]] ''albaru'' veni da a parola [[latinu|latina]] ''albus'', chì significheghja: biancu. Di fatti, u fustu di l'àlbaru hè biancu. L'albaru hè dunqua un [[piobu biancu]]. Hè urighjinariu di u [[Mediterraniu]] è di l'[[Africa]] di u [[Nordu]]. Si scontra in generali vicinu à i [[fiumi]] o i vadini. Ci hè una varietà cultivata chì hè avà cumuna in [[America]]. Una stesa d'albari hè una [[albariccia]]. ==Murfulugia== [[File:Populus alba trunk.jpg|thumb|left|240px|U fustu, incù i segni carattaristichi à forma di diamanti.]] U fustu di l'albaru hè altu finu à 30 metri (40), incù un'ampia chjoma attundulita. Trà i numarosi spezii è variità di piobbi quista hè a più sana è lungiva, ancu s'eddu righjunghji raramenti una cintunara d'anni d'ità; eppuri esistini provi ducumintati di parechji individui in fonti [[storia|storichi]] chì ani vissutu eccizziunalamenti più di 180 anni. A so curteccia grisgiu chjaru, simili à quidda di u [[piobu (genaru)|piobbu]], ferma par longu tempu liscia è puntighjata da picculi linticeddi subarosi à forma di rombu; invichjendu diventa più scura è sulcata lungitudinalamenti da a basa di l'arburi è prugrissivamenti diventa ruvida è mori scura. ===Fogli=== I [[foglia|fogli]], sustinuti da un picciolu longu finu à 5 centimetri, ani una forma uvali o attundulita, ma calchì volta irregularamenti lubata (4-8 centimetri). A pagina fugliari supiriori hè luccicanti, di [[culore|culori]] [[verde|verdi]] scuru, mentri quidda infiriori, com'è i buttaturi ghjovani, hè ricuparta da una fitta lanughjina bianchiccia, da a quali pruveni u nomu cumunu di a pianta. I casci sò longhi 4 à 15 cm. ===Fiori=== L'albaru fiurisci da [[marzu]] à [[aprili]]. Com'è tutti l'altri Salicaceae, l'albaru hè una pianta dioica incù i [[fiori]] unisessuali riuniti in amenti, chì spuntani prima di i [[foglia|fogli]]. Stu tipu d'infiuriscenza à amentu hè cumunu in i spezii arburei à impullinazioni anemofila. L'amenti maschili sò cilindrichi, quiddi feminicci inveci sò corti incù fiori asciddanti annantu à una brattea pilosa. Ancu a dispersioni di i semi, cuntinuti in capsuli, hè affidata à u ventu grazia à a prisenza annantu à quiddi di filamenti pilosi chì u so insemu hè dittu pappu. U pappu essendu custituitu di finissima cellulosa pruvucheghja suventi fastidiu à l'ochji è u nasu incù spessu riazzioni allergichi. == In Corsica == L'albaru hè prisenti in [[Corsica]], ma hè raru. Hè assuciatu à spessu incù u [[saliciu]]. L'albaru si scontra par asempiu vicinu à u [[stagnu di Biguglia]], à u [[stagnu di Tanchiccia]], in l'Agriati, in a furesta di [[U Spidali]], o in Campu di l'Oru in [[Aiacciu]]. == Gallaria d'imagini == <gallery> Image:Populus alba1.JPG|U fustu di l'albaru Image:Populus alba3.JPG| Image:Populus alba5.JPG|A cascia di l'albaru </gallery> <gallery> Image:Populus alba6.JPG| Image:Populus alba7.JPG|Un' [[albariccia]] (Corsica) Populus alba_coupe_MHNT.jpg | ''Populus alba'' </gallery> == Da veda dinò == * u [[piobu (spezia)|piobu]]: [[populus nigra]] * a [[tremula]]: [[populus tremula]] * l'[[arburi di Corsica]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[Categoria:Salicaceae]] [[Categoria:Arburi di Corsica]] [[Categoria:Parole minacciate di sparizione]] 1s1qgq53y55snsdvxm79i9pvfse98ul Populus alba 0 9976 74817 2007-05-01T08:48:38Z Img 21 Redirecting to [[Albaru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Albaru]] 5v6gzavycffb01xnztmosyxa1cgna8p Alberu 0 9977 74819 2007-05-01T08:49:37Z Img 21 Redirecting to [[Albaru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Albaru]] 5v6gzavycffb01xnztmosyxa1cgna8p Piobu (spezia) 0 9979 74852 2007-05-01T09:56:50Z Img 21 Redirecting to [[Piopu (spezia)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Piopu (spezia)]] owxkg69pi1dz6q7ww4gbistep29brbx Jacques Chirac 0 9984 377591 365921 2021-10-26T18:10:36Z 37.169.10.16 wikitext text/x-wiki '''Jacques René Chirac''' (29 di nuvembre 1932 - 26 di settembre 2019, [[Pariggi]]), hè statu unu [[pulitica|puliticu]], funzionariu è u presidente di a [[Francia|Ripublica francese]] è co-Principe di [[Andorra]] (1995-2007). [[File:Jacques Chirac.jpg|thumb|right]] ==Da vede dinò== *[[Georges Pompidou]] *[[Nicolas Sarkozy]] *[[François Hollande]] [[Categoria:Puliticante|Chirac]] [[Categoria:Francesu|Chirac]] hp3pxawpkn5xjukpmneg7yzqvgay0rj Jan Łukasiewicz 0 9985 376469 332874 2021-08-30T11:13:33Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki '''Jan Łukasiewicz''' ([[Leopoli]], [[21 di decembre]] [[1878]] - [[Dublinu]], [[Irlanda]], [[13 di frivaghju]] [[1956]]) hè statu un filosofu è matematicu polaccu. == Biugrafia == I so principali travagli sò cintrati annantu à a [[logica matematica]]. In istu campu introdussi importanti nuvità in a [[logica prupusizionali]], in u [[principiu di ùn contradizioni]] è in u [[principiu di u terzu esclusu]]. Hè ancu cunnisciutu par l'invinzioni di una nutazioni senza l'usu di parentesi, a [[nutazioni polacca inversa]], utilisata in i sprissioni alghjebriche usati in ambitu infurmaticu. U nomu si pronuncia [jan wuka'ɕɛvitʃ]. == Liami esterni == * (in inglesu) [http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/Biographies/Lukasiewicz.html Biografia di Jan Lukasiewicz annantu à u situ di a Turnbull University] [[Categoria:Filosofu|Lukasiewicz]] [[Categoria:Matematicu|Lukasiewicz]] [[Categoria:Biugrafia]] k7vulq76285ykxf81adiiqej1u92l2t Cunventu d'Orezza 0 9989 363511 224413 2019-09-19T04:49:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Couvent d'Orezza.JPG|right|300px|thumb|U Cunventu d'Orezza]] U '''Cunventu d'Orezza''' hè un munimentu situatu annantu à a cumuna di [[Pedicroce]], in l'anziana [[Orezza (pieve)|pieve d'Orezza]]. Hè dinù un locu famosu in a storia di Corsica. U cunventu hè statu custruitu in circa [[1485]]. U cunventu hà avutu una impurtanza storica, chì ci si sò tenute parechje consulte impurtante. I delegati di a Terra di u Cumunu ci si sò riuniti, à l'iniziativa di [[Sambucucciu d'Alandu]] è hanu dicisu di luttà contr'à i genuvesi chì s'eranu impatruniti di a [[Corsica]]. [[Pasquale Paoli]] averia scrittu in u cunventu e consulte chì priparavanu a prima custituzione di a [[Corsica]]. In u [[1732]], una cunsulata hà proclamatu l'independenza di l'isula. In u [[1790]], [[Nabulione Bonaparte]] ci averia scontru [[Pasquale Paoli]]. Infine, à l'epica di a Rivuluzione francese, u cunventu hè statu abandunatu. Durante a guerra di 40, u cunventu hè statu trasfurmatu da i tedeschi in u dipositu di munizione. Fermanu avà e ruvine di u cunventu. == Da vede dinù== * [[Pedicroce]] ==Referenze== * [http://www.castagniccia.net/art.htm L'arte religiosu in Castagniccia - U cunventu d'Orezza] {{c-supranu}} [[category:Storia]] 8iougtb5qcx5mrrylwlkthrb63twlw6 Matrali di Todda 0 9990 371577 75602 2021-01-05T05:41:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Barrage de Tolla.jpg|right|250px|thumb|U lavu artificiali di Todda]] U '''Matrali di Todda''' (o [[Matrale di Tolla]]) hè una ritinuta chì hè stata custruita trà [[1958]] è [[1960]], annantu à u [[Pruneddi]], in a cumuna di [[Todda]]. U rampali hè altu nuvanta metri. A ritinuta d'acqua hà criatu un lavu artificiali. == Da veda dinò== * [[Todda]] * u [[matrali di Calacuccia]] {{Matrali di Corsica}} iqhvss8aot81w4pag9ee5i4r5d96ni2 Matrale di Tolla 0 9991 75460 2007-05-06T11:43:55Z 90.15.238.174 Redirecting to [[Matrali di Todda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Matrali di Todda]] d1ji29m8g8p2mpqbqd7z8sw0detklqg Template:Matrali di Corsica 10 9992 374062 373525 2021-06-02T11:36:55Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki <br clear=all> {| id="toc" align="center" style="margin:auto;" |- | style="background:#ccccff" align="center" | '''I matrali di Corsica''' |- | align="center" style="font-size: 90%;" | [[Matrale di l'Alesani|l'Alesani]] - [[Matrale d'Alzitone|Alzitone]] - [[Matrale di Calacuccia|Calacuccia]] - [[Matrale di Corscia|Corscia]] - [[Matrale di Padula|Padula]] - [[Matrale di Peri|Peri]] - [[Matrale di Sampolu|Sampolu]] - [[Matrale di Tolla|Tolla]] - |- | align="center" style="font-size: 90%;" | |- |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> kjgk5hlk88cbzpxehtd525gt6m78qry Pecitella 0 9994 373803 371254 2021-06-02T09:38:07Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A pecitella'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Dittrichia graveolens flowersCloseup 12September2008 SierraMadrona.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Inula graveolens</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Asparagales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Asteraceae]]'' |----- | Generu | ''[[Pulicaria]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Inula graveolens''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | |----- |} A '''Pecitella''' (o [[Picitedda]]) (''[[Inula graveolens]]'') hè un fiore chì face parte di a famiglia di l'[[Asteraceae]]. U fiore di a pecitella hè giallu. == In Corsica == A pecitella hè cumuna in [[Corsica]]. == Da vede dinù == * a [[pecita]] * i [[fiori di Corsica]] *[[Arba scagliola]] *[[Artichjoccu]] *[[Balculu]] *[[Cioglu]] *[[Lattaghjolu]] *[[Lattaredda]] *[[Maredda]] *[[Muchju]] *[[Muchju biancu]] *[[Muchju rossu]] *[[Pulicaria odora]] == Referenze == * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica - La flore endémique de Corse, Edisud (in francese) [[Categoria:Asteraceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 59b11mfkztllm8ybmnap7f35lplh6po Pulicaria odora 0 9995 373930 371255 2021-06-02T11:02:16Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">''Pulicaria odora''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Pulicaria odora.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Pulicaria odora</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Asparagales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Asteraceae]]'' |----- | Generu | ''[[Pulicaria]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Pulicaria odora''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|]] |----- |} ''Pulicaria odora'' hè un fiore chì face parte di a famiglia di l'[[Asteraceae]]. U fiore di ''Pulicaria odora'' hè giallu. Un sinonimu di ''Pulicaria odora'' hè: ''[[Inula odora]]''. == In Corsica == ''Pulicaria odora'' hè cumuna in [[Corsica]]. == Da vede dinù == * a [[pecita]] * a [[pecitella]] * i [[fiori di Corsica]] *[[Arba scagliola]] *[[Artichjoccu]] *[[Balculu]] *[[Cioglu]] *[[Lattaghjolu]] *[[Lattaredda]] *[[Maredda]] *[[Muchju]] *[[Muchju biancu]] *[[Muchju rossu]] *[[Pulicaria odora]] == Referenze == * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica - La flore endémique de Corse, Edisud (in francese) [[Categoria:Asteraceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] bn2a1qnihhxnyof9hjmm3zn6sk4j6bk Inula odora 0 9996 76245 2007-05-07T18:25:25Z 90.37.107.161 Redirecting to [[Pecitella]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pecitella]] jqdebw289ftmnfh9vtbp0u1ihrntfld Picitedda 0 9997 76278 2007-05-07T19:32:38Z 90.37.107.161 Redirecting to [[Pecitella]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pecitella]] jqdebw289ftmnfh9vtbp0u1ihrntfld Pecita 0 9998 373736 373688 2021-06-02T09:31:34Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A pecita'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Inula viscosa flowers.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Inula viscosa</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Asterales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Asteraceae]]'' |----- | Generu | ''[[Dittrichia]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Inula viscosa''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Inula viscosa01.jpg|250px|A pecita]] |----- |} A '''Pecita''' (o [[pichita]]) (''[[Dittrichia viscosa]]'') hè un fiore chì face parte di a famiglia di l'[[Asteraceae]]. ==Descrizzione== A pecita fiurisce d'istate sin'à u principiu di u [[vaghjimu]]. Hè alta sin'à 120 cm. U so fiore hè giallu. E so casce sò piciose. A radica hè forte è longa sin'à 40 cm. A pecita pò esse cunfusa incù [[Dittrichia graveolens]], ma e foglie di e duie spezie ùn sò micca listesse. ==Distribuzione== L'ariale d'origine di a pecita hè custituitu da e rigione custiere di u [[mare terraniu]], ma per a so rusticità è capacità d'adattamentu, si sparghje à spessu versu l'internu è s'hè naturalizata ancu in altre rigione di l'[[Europa]] è in u Nordu di l'America. In [[Italia]] hè cumunissima in tutti e rigione di a penisula è di l'isule, mentre hè menu frequente in u nordu. A pecita hè assai cumuna in Corsica. Si vede à spessu à u cantu di i stradoni o in i chjosi. ==Tassonumia== Parechji sinonimi di so''Dittrichya viscosa'' * Inula viscosa var. viscosa * Inula viscosa var. mideltiana Batt. * Erigeron viscosus L. * Cupularia viscosa (L.) Godr. & Gren. * Conyza major Bubani * Chrysocoma camphorata * Chrysocoma verticalis Lag. ==Usi== Ci conta Paulu Simonpoli ch'è a pecita era imprudata in i tempi per mette i fichi sopra è fà li siccà.<ref>Simonpoli (1982, p. 171).</ref> Inoltre, a pecita entria, à tempu cù l'alloru è u [[finochju]] in a cumposizione di u brodu chì si fecia per mette l'[[uva passa]] à mogliu, prima di fà la siccà dinù.<ref>''U Muntese'' (1984, p.1020).</ref> == Galleria d'imagine == <gallery> Image:Inula viscosa.jpg| Image:Inula viscosa1.jpg|A cascia di a pecita Image:Inula viscosa2.jpg|E casce Image:Inula viscosa3.jpg| </gallery> == Da vede dinù == * a [[flora di Corsica]] * a [[pecitella]] *[[Pulicaria odora]] ==Note== <references/> == Bibliugrafia == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * Ciavatti, Petru (dir. redazzione) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica, Edisud (in francese) * [[U Scoddu]], misincu di cultura è d'infurmazione, ottobre 2007 * [http://www.culturecommunication.gouv.fr/content/download/42396/338526/version/1/file/Ethno_Simonpoli_1982_072a.pdf Paulu Simonpoli, ''E piante salvatiche - Cunniscenze è usi'', 1982, Parcu Naturale di Corsica] == Altri prugetti == * [[File:Commons-logo.svg|14px]] [http://commons.wikimedia.org/wiki/ Wikimedia Commons] cuntene imagine annantu à [https://commons.wikimedia.org/wiki/Dittrichia_viscosa A pecita] [[Categoria:Asteraceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 3o9vhq19147x1y74ymtnln6mjnx6jhn Inula viscosa 0 9999 76287 2007-05-07T19:48:47Z 90.37.107.161 Redirecting to [[Pecita]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pecita]] 18lflq1451z7s3iy75jgmknitwdh90k Inula graveolens 0 10000 76296 2007-05-07T20:01:45Z 90.37.107.161 Redirecting to [[Pecitella]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pecitella]] jqdebw289ftmnfh9vtbp0u1ihrntfld Ghjuncu 0 10001 374034 368902 2021-06-02T11:30:11Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U ghjuncu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Spartium junceum (habitus).jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Spartium junceum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Fabales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Fabaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Spartium]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Spartium junceum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Spartium junceum flower.jpg|250px|A ghjinestra]] |----- |} U '''ghjuncu''' (''[[Spartium junceum]]'') hè un arburettu chì faci partita di a famiglia di i [[Fabaceae]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu è in francesu.</ref> Si trova in i paesi è i rigioni situati intornu à u [[Mari mediterraniu]]. ==Discrizzioni== U ghjuncu è un arbustu à i fiora giaddi giaddi. I so rami, à spessu senza fogli, sò piigatoghji è fermani verdi una bedda parti di l'annu po diventani grisgi incù i strisci verdi. [[File:Spartium_junceum_Crete_3.jpg|thumb|left|200px|thumb|U fiori di u ghjuncu]] I fogli sò alternati è lungarini, longhi da 3 à 7 cm è larghi 3 millimitri. Cascani prestu ma ani poca impurtanza par 'ssa pianta, chì parti assà di a futosintesi si pruduci in i ghjovani buttaturi verdi chì cunservani l'acqua (strategia di clima asciuttu). À a fini di u branu, i rami sò cuparti à numarosi fiora giaddi da 1 à 2 centimi di diamitru. In fini d'istatina, i graneddi neri di i vaini, longhi insin'à 10 centimi, ghjungnini à maturità. S'aprini, à spessu di modu sunoru incù un rimori asciuttu è sparghjini i so graneddi di tondu à a pianta mamma, par prupagà ni i sumenti. U ghjuncu hè una pianta rusticana chì pò varcà dui metri, è chì supporta tantu i grandi sicchini ch'è i grandi freti. ==Ambienti== U ghjuncu hè una spezia nativa di l'ariali mediterraniu, u sudu di l'Auropa à l'Africa di u Nordu è à u Mediu Urienti. Hè endemica in a maiò parti di u bacinu mediterraniu. Cresci in i zoni assuliati da 0 à 1200 metri d'altitudina. Prifirisci i terri aridi è rinosi. Pò dinò vegetà annantu à i tarreni arzillosi, pattu è cundizioni ch'eddi ùn fussini micca subranati da l'umidità è l'acqua stagnanti. ==In Corsica== U ghjuncu hè mori cumunu in [[Corsica]]. Accadi chì u ghjuncu fussi mintuvatu in a tupunimia corsa. Par asempiu: [[Ghjunchetu]], Ghjuncheta, Ghjunchiccia. ==Usi== U ghjuncu servi (com'è a [[murta]]) par fabbricà i nassi pà a pesca. U ghjuncu hè coltu di [[ghjugnu]] o di [[lugliu]] parchì tandu si scalza faciuli. Ci dici Paulu Simonpoli<ref>Simonpoli 1982, p. 104.</ref> ch'è: "U ghjuncu era adupratu per fà e casgiaghje. Una volta tagliatl i ghjunchi eranu siccati a u sole i primi ghjorni, dopu à l'ombra in la carcera. Dopu 2 o 3 semane eranu messi à bolle in l'acqua, o ind' u seru (Taravu). Dopu eranu accantati in un locu sicuru." ==Noti== <references/> ==Gallaria d'imagini== <gallery> Image:Spartium junceum.jpg Image:Spartium junceum a.jpg File:Spartium_junceum_(inflorescense).jpg </gallery> ==Da veda dinò== * l'[[arburetti di Corsica]] * u [[ghjuncu marinu]] ==Rifarenzi== * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica - La flore endémique de Corse, Edisud (in francese) * [http://www.culturecommunication.gouv.fr/content/download/42396/338526/version/1/file/Ethno_Simonpoli_1982_072a.pdf Paulu Simonpoli, ''E piante salvatiche - Cunniscenze è usi'', 1982, Parcu Naturale di Corsica] [[Categoria:Fabaceae]] [[Categoria:Arburetti di Corsica]] [[Categoria:Flora di Corsica]] jf9uk6u8nqf46qump2r780msbzxmgtu Spartium junceum 0 10002 76625 2007-05-08T11:40:14Z 90.15.106.42 Redirecting to [[Ghjuncu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjuncu]] pcdjse6qczwhbeoltg095f3copfrvxs Gènuva 0 10006 371256 343459 2021-01-05T05:30:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Genova''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | <br /> |- | cumuna | Genuva |- |statu |Italia |- | pruvincia | Genova |- | nome officiale | Genova |- | codice postale | 16100 |- | lungitudine | |- | latitudine | |- | altitudine | 20 metri |- | superficia | 243 km² |- | populazione | 620.316 |- | densità | 2,553/km² |- | nome abitanti | Genovesi |- |} [[File:Genova Porta Soprana.jpg|200px|right|thumb|'''Purta Suprana''', duve si trova a casa di '''Cristofanu Culombu''']] '''Genuva''' hè a capitale di a [[Liguria]]. Tene 620.316 abitanti.Genova hè cunnisciuta per esse a cità di [[Cristofanu Columbu]]. == Riferimenti == == Liami == * [http://www.comune.genova.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna d'Italia]] bjmqeb1d99hyz0d4nwud26x1hciv31f Vignole Borbera 0 10008 371257 335012 2021-01-05T05:30:36Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Vignole Borbera''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | |- | cumuna | Vignole Borbera |- |statu |Italia |- | pruvincia | Alessandria |- | nome officiale | Vignole Borbera |- | codice postale | 15060 |- | lungitudine | |- | latitudine | |- | altitudine | 243 metri |- | superficia | 8,49 km² |- | populazione | 2.195 |- | densità | 258,54 ab./km² |- | nome abitanti | Vignolesi |- |} '''Vignole Borbera''' hè u paese di [[Piemonte]]. Tene 2.195 abitanti.Vignole Borbera hè u paese più grande di a val [[Borbera]], valle di u [[Piemonte]] hà cunfinu cu trè regioni:[[Emilia è Romagna]],[[Lumbardia]] hè [[Liguria]]. == Riferimenti == == Liami == * [http://www.comune.vignoleborbera.al.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuni di Piemonte]] btrwkjv3nm1vu3mh3y4sbu0x8z6viwx Alta Nurmandia 0 10013 377891 331419 2021-11-24T02:29:55Z Oedipe23 18795 wikitext text/x-wiki {{regione francese | regione=Alta Nurmandia | nomeUfficiale=Haute-Normandie | nomeLucale=Ĥâote-Normaundie | bandera=Flag_of_Normandie.svg | capilocu=Rouen | superficia=12 317 | pupulazione=1 811 000 | densita=147 | dipartimenti=[[Eure]] (27), [[Senna Marittima]] (76) | circundarii=15 | cantoni=98 | cumune=1434 | situ=http://www.region-haute-normandie.com/ | carta=Haute-Normandie map.png }} L''''Alta Nurmandia''' hè una [[regioni francesi|regione]] [[Francia|francese]]. [[Categoria:Regione francese]] 7qc68927kel8lyrngjmnh09rentfjut Rouen 0 10014 372464 365775 2021-04-04T18:34:26Z 37.169.40.98 wikitext text/x-wiki '''Rouen''' hè un cumune francese è a [[capitale]] di a [[Nurmandia]] è di a [[Senna Marittima]]. A so pupulazione è di circa 100000 abitanti. == Musei == * U ''[[Musée des beaux-arts]]'' é u museu d'arte di a citá * U ''[[Museu maritimu fiumarecciu è portuariu di Rouen]]'' hé un museu annantu à a storia di u portu è a navigazione maritima. [[Categoria:Cità di a Francia]] 097c9c1t0vhwsow1hkekfhuztjq836q Apuleiu 0 10015 376462 371258 2021-08-30T11:07:49Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Apuleius - Project Gutenberg eText 12788.png|right|250px|thumb|Apuleiu]] '''Apuleiu''' (Madaura, 125-180) hè statu un [[littiratura|scrittori]], [[filosofia|filosofu]] è alchimista latinu di a scola platonica. == Biugrafia == Apuleiu nascì in Madaura, una piccula cità [[Roma|rumana]] in [[Africa uccidintali]], in circa 125 AC. Feci i so primi studii, grammaticali è retorichi, in [[Cartaghjina]], ind'eddu fù dinò iniziatu à u cultu d'[[Esculapiu]]. Quà, poti amparà a [[puisia]], a [[giumitria]], a [[musica]], eppo soprattuttu a [[filusufia]] ad [[Atena]]. A vita d'Apuleiu fù carattarizzata da un grandi [[amore|amori]] par i viaghji: cunfarinzieri di prima trinca è curiosu d'ogni [[Scienze di a Terra|scenza]], [[filusufia]] o cultu. Apuleiu fisseti dopu a so dimora in [[Cartaghjina]], ind'eddu steti fin'à à a so morti. Carcu di gloria par via di molti libri scritti è par i statui eretti in u sò anori. == Bibliugrafia == Apuleiu scrissi multissimu: di tuttu, in versi è in prosa, in [[Grecia|grecu]] è in [[latinu]], ancu s'è moltu hè statu persu. Di i ''Carmina amatoria'' ci fermani 2 [[epigrammi]] cunsirvati in ''Apologia 9''; di i ''Ludicra'' ancu menu; di l'''Hymi in Aesculapium'' è di a so pruduzzioni in grecu, ùn ci hè firmatu nudda. ''I metamorfosi'' sò a so opara maestra. Di fatti, hè l'unicu rumanzu latinu chì hè parvinutu sputicu sin'à i nosci [[ghjorna]]. [[Categoria:Filosofu]] [[Categoria:Chimica]] [[Categoria:Biugrafia]] rjmw1cbqe7swvla9k5ox730btqjb65r Wikipedia:Articulu17 4 10016 151813 77570 2008-12-26T17:18:37Z CommonsDelinker 173 The file [[:Image:Apul4-1-.jpg]] has been removed, as it has been deleted by [[:commons:User:Maxim]]: ''Missing [[commons:Commons:Licensing#License_information|essential information]]: [[commons:Template:No license|license]], [[commons:Template:No pe wikitext text/x-wiki [[Apuleiu]] (125-180) hè un autori è filosofu di l'antichità. Apuleiu nascì in Madaura, una piccula cità rumana in [[Africa uccidintali]], in circa 125 AC. Feci i so primi studii, grammaticali è retorichi, à [[Cartaghjina]], ind'eddu dù dinò iniziatu à u cultu d'[[Esculapiu]]. Quà, poti amparà a puisia, a giumitria, a musica, eppo soprattuttu a filusufia ad [[Atena]]. A vita d'Apuleiu fù carattarizzata da un grandi amori par i viaghji: ottimu cunfarenzieri è curiosu d'ogni scenza, filusufia o cultu. Apuleiu fisseti dopu a so dimora à [[Cartaghjina]], ind'eddu steti fin'à à a so morti. Carcu di gloria par via di molti libri scritti è par i statui eretti in u sò anori... n33lhkcay6w7tczbk1yn2h9f8g9vv09 Template:Babel 10 10021 362394 362393 2019-06-15T19:24:17Z Jun Misugi 295 prova cancillata wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#Babel:{{{1|}}}|{{{2|}}}|{{{3|}}}|{{{4|}}}|{{{5|}}}|{{{6|}}}|{{{7|}}}|{{{8|}}}|{{{9|}}}|{{{10|}}}|{{{11|}}}|{{{12|}}}|{{{13|}}}|{{{14|}}}|{{{15|}}}|{{{16|}}}|{{{17|}}}|{{{18|}}}|{{{19|}}}|{{{20|}}}|{{{21|}}}|{{{22|}}}|{{{23|}}}|{{{24|}}}|{{{25|}}}|{{{26|}}}|{{{27|}}}|{{{28|}}}|{{{29|}}}|{{{30|}}}|{{{31|}}}|{{{32|}}}|{{{33|}}}}}</includeonly><noinclude> {{man}} [[Categoria:Template Babel| ]] </noinclude> lia6zwmr7wnftsayzh5by8rvm2rtoge Museu maritimu fiumarecciu è portuariu di Rouen 0 10031 333552 324775 2014-03-23T14:41:48Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:Moteur-Sulzer-6kd31.jpg|thumb|Mutore Sulzer di 400 cv è 28 tonne per una nave di pesca (1937)]] [[File:Hangar13_1.jpg|thumb|U Hangar 13 duv'ellu stà u museu]] U '''Museu maritimu fiumarecciu è portuariu di Rouen''' hè un museu di storia di u portu di a cità di [[Rouen]], unu di i più grandi in [[Francia]]. U museu si trova vicinu à u novu ponte. == U museu == I temi principali di u museu sò : * A storia di u portu cù numerose fotografie è frà altru unu spaziu annantu à a seconda guerra mondiale * L'installazione di u portu è i travaglii annantu à a Sena è a valle di Rouen * I grandi barchi à vele di Rouen cù unu spaziu annantu à nave chì andavanu in Nuvella Caledonia per incaraicà [[nichele]] * A marina mercante cù numerosi buzzetti di navi, di quali ogni accostavaou à spessu vicinu à u hangar induve ellu stà u museu * A navigazione fiumareccia (vede a presentazione Pompon Rouge quì sottu) * L'ingenieria navale * A caccia à a balena, cù un scheletru di balena * A storia di i sottumarini, cù una reproduzione di l'internu di u [[Nautilus]] di [[Robert Fulton]] == Ligami annantu à a Reta == * [http://www.musee-maritime-rouen.asso.fr/présentation.htm Situ di u museu] [[Categoria:Regione francese]] g57lgp94q8gb1jvkq0006itbog1uubf Template:Pruvincia di Tarranoa è Tempiu 10 10032 336537 335292 2014-05-29T19:11:25Z 92.153.16.105 wikitext text/x-wiki {| width=100% id="toc" style="clear:both; margin-top:.5em" ! bgcolor=#ccccff colspan="2" style="text-align:center;"|I cumuni di a [[pruvincia di Tarranoa è Tempiu]] <br /> |- | width="8%" valign="center" align="center" | [[Image:Provincia di Olbia-Tempio-Stemma.svg|35px]] | width="92%" valign="center" align="center" style="font-size:90%" | [[A Madalena]] - [[Agghju]] - [[Alà dei Sardi]] - [[Alzachena]] - [[Badesi]] - [[Bilchidda]] - [[Buddusò]] - [[Budoni]] - [[Bultigghjata]] - [[Caragnani]] - [[Figari (Sardegna)|Figari]] - [[Locusantu]] - [[Loiri è Poltu Santu Paolu]] - [[Lu Palau]] - [[Lungoni]] - [[Lurisi]] - [[Monti]] - [[Oscari]] - [[Patru]] - [[Sant'Antoni]] - [[Santu Franciscu d'Aglientu]] - [[Santu Tiadoru]] - [[Tarranoa]] - [[Telti]] - [[Tempiu]] - [[Trinitai è Vignola]] |} <noinclude> [[Categoria:Mudellu pruvincia taliana|Tarranoa è Tempiu]] </noinclude> nseew8enuuejl613mx02fxryuw1e674 Alzachena 0 10033 374785 374703 2021-08-03T18:28:48Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Alzachena | blasone= | nomeUfficiale=Arzachena | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS |latitudineGradi = 41 |latitudineMinute = 5 |latitudineSeconde = 0 |lungitudineGradi = 9 |lungitudineMinute = 23 |lungitudineSeconde = 0 |mappaX = 71 |mappaY = 199 | altitudine=83 | superficia=228,61 | pupulazione=12.670 | annu=2008 | densita=55,4 | merre=Pieru Filigheddu | posta=07020, 07021 | telefunu=[[0789]] | istat=058091 | abitanti=Alzachinesi | patronu=[[Madonna di a Nevi]] | festa=[[9 sittembri]] | situ = http://www.comunearzachena.it/ }} '''Arzachena''' hè una [[Cumuni d'Italia|cumuna taliana]] di 11.571 abitanti di a [[pruvincia di Sassari]] in [[Sardegna]]. Situata in a parti nordu-uriintali di a [[Sardegna]], in a rigioni storica di a [[Gaddura]], hè faciulamenti raghjunghjibuli parcurrendu l'ultimu trattu di l'Uriintali Sarda ([[Strada statali 125 Uriintali Sarda|S.S. 125]]), chì cunghjunghji [[Olbia]] à [[Palau (Italia)|Palau]]. Hè inoltri prisenti una circunvaddazioni longa circa 8&nbsp;km (raccordu urbanu di Arzachena) chì parmetti di righjunghja a cità passendu da l'esternu, chì cullega l'intrata di i dui parti di Arzachena, unu in dirizzioni Olbia è l'altra in dirizzioni Palau, ovviendu cusì u trafficu moltu intensu soprattuttu in u periodu estivu. U tarritoriu cumunali di Arzachena, incù una superficia di circa 228&nbsp;km², cumprendi 88&nbsp;km di costa, ricca di baii, inziccaturi è spiaghji di i quali faci parti ancu u famosu cumplessu di a [[Costa Smiralda]], natu in u [[1962]] par opara di u principi ismailita [[Karim Aga Khan IV]]. A costa alterna zoni bassi è rinosi à anfrattuusità, scogli granitichi di varii culori è zoni umiti particularamenti intarissanti da un puntu di vista naturalisticu com'è i [[stagni di Saloni]], posti à u terminu di u longu [[fiordu]] dinuminatu [[Golfu di Arzachena]]. == Storia == L'urighjina di un tuponimu com'è Arzachena, [[Ardali]], [[Bargasola]], [[Libisonis]], [[Scandariu]], [[Sindia]], [[Siniscola]], [[Tiana]] si riferisci à i tuponimi di l'[[Asia Minori]], locu da u quali s'iputizeghja ch'eddi poni essa ghjunti, in ebbichi antichissimi, ghjenti in cerca di novi terri. Un'altra affascinanti iputesa dà à u tuponimu ''Arseguen'' un'urighjina [[Grecia|greca]], vistu ch'è ghjà in l'[[Odissea]] fù mintuvata a cità di ''Αρτακια'' com'è capilocu di u populu di i [[lestrigoni]] i quali avariani abitatu sta purzioni di l'Isula. In ogni casu, a più antica ducumintazioni di u tuponimu di Arzachena, in a forma ''Arsaghene'', ricodda à u 1421 in a Carta d'infeudazioni cuncessa da [[Alfonso IV di Aragona]] à [[Ramboldo de Corbaria]]. A zona, in periodu rumanu, era nota cù u nomu di ''Turibulum'' par via di a grandi roccia à forma di funzu chì subraneghja l'attuali cità è cunsistia in dui centri vicini, ''Turibulum maior'' è ''Turibulum minor''. Mantensi una grandi impurtanza par tuttu u periodu [[Ghjudicatu|ghjudicali]], tant'hè ch'è cù u nomu di ''Arseguen'' custituiscìa u capilocu di a curatoria di ''Unale'' ma dopu a caduta di u Ghjudicatu di [[Gaddura]] è l'iniziu di a duminazioni [[Spagna|spagnola]] andò lintamenti spupulendu si, à causa di i friquenti incursioni [[saracini]] è murtali pistilenzi. In a siconda mità di u Cinquicentu a zona era praticamenti disabitata. L'attuali cità, chì poghja annantu à una cuddina granitica fù edificata à parta da u [[1716]] par vulintà di u rè di Sardegna [[Carlo Emanueli III di Savoia|Carlo Emanueli III]], u quali, vista l'incuntrollabilità di a zona nonustanti l'inviu di forzi militari, ritenne ch'è l'unica cosa da fà si fussi l'inviu di preta, chì cunvivendu incù i pastori l'avariani muralizati par via di a pratica di una vita civili è [[cristianesimu|cristiana]]. Fù cusì ch'è trà u [[1774]] è [[1776]] a piccula ghjesgia campestra intitulata à Santa Maria d'Arzaghena vinì/fù nutevulamenti ampliata è cambiò nomu divintendu Santa Maria Maiori/maiò è intornu à edda u paesi si sviluppò nutevulamenti, tantu ch'è in [[1909]], annu di a furmazioni di u cumitatu pro-autunumia, cuntava dighjà 853 abitanti. In [[1922]], dopu anni di duri lotti, ottensi l'autunumia da [[Tempiu Pausania]] è da tandu cunnisciti un cuntinuu sviluppu urbanisticu è dimugraficu, ultiriuramenti amplificatu in l'anni sissanta da u boom turisticu di a Costa Smeralda. U 18 nuvembri 2013 hè stata ughjettu di una viulenta fiumara, divuta à u passaghju in a Sardegna nordu-uriintali di u ciclone Cleopatra, chì hà incausatu, in a sola Arzachena, a morti di i 4 cumpunenti di una famiglia brasiliana, à causa di l'inundazioni di a cantina in a quali eddi viviani. == Munumenti è loca d'intaressu == === Archititturi riligiosi === [[File:Chiesa Arzachena.jpg|thumb|left|240px|A ghjesgia di u seculu XVIII S.Maria di a Nevi]] In Arzachena sò prisenti quattru ghjesgi di i quali dui sò intitulati à [[Maria (matri di Ghjesù)|Santa Maria]] di a Nevi, una à [[Santa Lucia]] è una à [[San Petru]]. A ghjesgia più antica, intitulata à Santa Maria di a Nevi (Santa Maria Magiori) sorghji in u cori di u centru storicu, in ''Piazza Risorgimento'' è ricodda, almenu in a so struttura di basa, à u 1716. In u 1774 è in u 1864 subì nutevuli trasfurmazioni è solu in u 1922 righjunsi l'aspettu oghjincu. A so architittura hè quidda classica di i ghjesgi urbani gadduresi, u pruspettu principali si tarmineghja cù u prufilu di u timpanu à arcu ribassatu, incù campati difiniti da archi à tuttu sestu mentri annantu à u latu drittu s'innalza a [[torra campanaria]] à canna quatrata. In u [[presbiteriu]] hè cunsirvatu un raffinatu altari di legnu è un intagliu chì rapprisenta a [[Maria, matri di Ghjesù|Verghjina]] cù u Bambinu, chì si pò fà ricuddà à l'ebbica di allargamentu di a ghjesgia, in 1776. L'altra ghjesgia di umonima intitulazioni sorghji pocu distanti, di ricenti custruzzioni, chì hè stata tarminata in [[1993]]. Di diminsioni impunenti, hè rializata in cimentu armatu è rivistita incù blocchi di [[granitu]] à vista. Ci si cilibreghja a Festa a siconda dumenica di sittembri. A ghjesgia intitulata à Santa Lucia ricodda anch'edda à u XVIII seculu è sorghji inarpicata annantu à una cuddina chì subraneghja a cità è da induva si godi un panorama trimendu. A so pianta à trè navati hà un sviluppu di tipu [[basilica]], un tipu di architittura diffusa in i ghjesgi rurali gadduresi. Ci si cilibreghja a Festa u 13 dicembri. A ghjesgia intitulata à San Petru, chì sorghji in l'umonima è cintrali via, fù ricustruita dopu à essa stata abbattuta in u [[1934]] ma prubabilamenti ghjà in u Seculu XVIII era una piccula ghjesgia campestra. È stata riaparta à u cultu in [[1999]] dopu un prufondu restauru è à u so internu hè cunsirvata una statua pulicroma di San Petru chì stà pasendu in catedra, di u XVIII seculu. In u tarritoriu di Arzachena sò prisenti inoltri numarosi ghjesgi campestri, carattarizati da un'architittura spartana è da una dignitosa puvartà in l'ammubulamentu, prisentani tipicamenti una pianta rittangulari, incù archi à tuttu sestu, sustinuti da contrafforti. Sicondu a tradizioni lucali, l'intitulazioni di 'ssi ghjesgi porta u nomu di u Santu ma a casata di u prubitariu di u tarrenu in u quali hè stata custruita. === Siti archiulogichi === [[File:Nuraghe-albucciu-2.jpg|thumb|240px|U nuracu Albucciu]] [[File:Fungo Arzachena.jpg|thumb|right|240px|A rocca di u funzu, simbulu di Arzachena]] In i circonda sò prisenti numarosi munumenti di u periodu [[Sardegna prinuragica|prinuragicu]] è [[civiltà nuragica| nuragicu]], chjara tistimunianza ch'edda era vitali in sta zona quidda cultura. A cultura di i cherchji di Arzachena (fini di l'[[IV millenniu a.C.|IV]] - iniziu di u [[III millenniu a.C.]]), tipica è uriginali di stu locu, si carattarizeghja rispettu à a cuntimpuranea cultura di [[Ozieri]] par nutevuli diffarenzi architittonichi ussirvevuli in a custruzzioni di i necrupoli. Annantu à a strada statali 125 in dirizzioni d'Olbia, à a periferia di u centru statu, un carteddu turisticu indicheghja a prisenza di u [[cumplessu nuragicu di Albucciu|nuracu Albucciu]]. U [[nuracu]], edificatu à ridossu di un massicciu graniticu, hè un asemplari di tipu mistu. Pocu distanti da u [[nuracu]], hè stata ricintamenti purtata à a luci una [[tomba di i ghjiganti]] priva di a grandi stela monulitica è in a quali sò stati ritruvati drentu muneti è incisioni [[punichi]], prova evidenti ch'è a tomba fù imprudata ancu in ebbica succissiva à quidda nuragica. Pocu distanti da u nuracu Albucciu un antru impurtanti situ archiulogicu hè rapprisintatu da u [[cumplessu nuragicu di Malchittu]], in u quali spicca par intaressu u timpiettu umonimu. Datevuli trà u XVI è u XIV seculu a.C. (Bronzu Mediu), di struttura rittangulara prisenta un'absidi meza circulara induva hè sempri prisenti un banconu par i doni à i divinità. Di punta à l'intrata si trova u ''temenos'', una spezia di sagratu annantu à u quali i piligrini sustavani in l'attesa di entra in u Tempiu par assista à i cirimonii riligiosi. Prusiguendu da Arzachena nantu à a s.s. 427 par [[Calangianus]], dopu 3&nbsp;km, si ghjunghji in a lucalità "i Lolghi", induva in cima à una cuddina dumineghja l'umonima tomba di i Ghjiganti, custruzzioni nuragica datevuli intornu à u 1800 a.C. è in ottimu statu di cunsirvazioni. A struttura hè custituita da l'[[esedra]] è a stela, quist'ultima essendu carattarizata da dui lastri di granitu soprapposti, un'architittura ardita par quiddi tempi. Pocu distanti si trova un antru impurtanti situ nuragicu, a [[necrupola]] di I Muri, impurtantissima è tistimunianza di a [[Cultura di Arzachena|Cultura di i Cherchji di Arzachena]]. L'architittura hè moltu simplicia, ma unica: i sipolcri, di forma circulara, sò edificati un accantu à l'altru è intornu, picculi casetti in petra racoglini prubabilamenti l'offriti di i parenti à i so defunti. À ghjudicà da i numarosi ughjetti di valori ritruvati in l'aria i defunti sipolti à ''I Muri'' diviani essa parsunaghji impurtanti o appartinenti à una classa di spiccu, prubabilamenti di i pastori-cavalieri, guerrieri di valori o marinari. A [[tomba di i Ghjiganti di Coddu Vechju]], situata in l'umonima lucalità in i circonda di Arzachena hè u più grandi di u so genaru è righjunghji cù a so stela granitica un'altezza di 4,04 metri. A so custruzzioni hè avvinuta in almenu dui periodi distinti: a camara funeraria ricuddaria à u bronzu anticu (1800-1600 a.C.) mentri l'esedra fù rializata più dopu, prubabilamenti in u bronzu mediu (1600-1300 a.C.). À l'internu di a Tomba è in a vicinanza sò stati ritruvati ughjetti di pregiu com'è cuddani, vasi, cuppetti, frissoghji è dicurazioni varii, cunsirvati è visibuli in u [[museiu G. à. Sanna]] di [[Sassari]]. A tomba di Giganti di Coddu Vechju faci parti di u paesi di u [[Nuracu A Prisgiona]] chì si trova à soli 500 metri siguendu a strada chì da a tomba cuntinueghja versu a cuddina di Punta d'Acu. === Lucalità custieri === A cumuna di Arzachena hà un tarritoriu particularamenti vastu (dopu à [[Olbia]] hè u più stesu di a pruvincia) chì inchjudi in intreiu a famosa "Costa Smeralda". Quissa faci di a cumuna smiraldina a prima in Sardegna par numaru di ghjunghjenzi è prisenzi turistichi (u 10,66% di i prisenzi rigiunali in u 2005) parzialamenti cuntrastatu solu da [[Algheru]]. I lucalità custieri chì si succedini longu a costa di u tarritoriu cumunali sò: [[Portu Cervu]], Baja Sardinia è Cannigione. L'offrita turistica hè varievuli. Si và da u lussuusissimu [[Portu Cervu]], à u centru turisticu di pristigiu, ma più à a purtata di tutti, Baja Sardinia, finu à Cannigione lucalità marina di pregiu, dutata di tutti i sirvizii necissarii à u turistu è di spiaghji biddissimi ma, sicuramenti menu cunnisciuta è più abburdevuli ch'è i primi dui. A zona custiera cumunali hè particularamenti attrazzata da u puntu di vista turisticu ricittivu (oltri 13 milla posti lettu in alberghi è strutturi cumplimintarii), ricca di alberghi, agriturisimi, beddi casi, risturanti, discutechi è porti turistichi. In a cumuna smiraldina, sò prisenti novi alberghi à 5 steddi (sei di i quali essendu in Portu Cervu), numarosi 4 steddi è parechji, bench'è micca numarusissimi 3 steddi. In u tarritoriu sò prisenti quattru porti turistichi di i quali trè sò attrazzati: Portu Cervu, Poltu Quatu è Cannigione più u picculu molu di Cala Bitta (Baja Sardinia). === Arii naturali === [[File:Bristol.zoo.little.egret.2.arp.jpg|thumb|right|240px|Un esimplari di egretta (''Egretta garzetta)]] In i circonda di Cannigione, u ''Riu San Ghjuvanni'' sfocia in u [[golfu di Arzachena]] criendu una di i principali [[Zona umita|zoni umiti]] di a Sardegna sittintriunali, i stagni di ''Saloni'' in i quali trovani u so ambienti ideali varii [[Cygnus (zuulogia)|aceddi palustri]], com'è l'[[Egretta garzetta|egretta]], l'[[erone|eronu cinnarinu]], i [[fulaga|fulaghi]], i [[ghjaddinedda d'acqua|ghjaddineddi d'acqua]] è u rarissimu [[poddu sultanu]], ricunnuscibuli da u so piumaghju turchinu è i so longhi zampi rossi. Di quandu in quandu sceglini sti acqui ancu i [[fenicottero|fenicotteri rosa]]. [[File:Porphyrio porphyrio.jpg|thumb|left|200px|Un esimplari di Poddu Sultanu (''Porphyrio porphyrio)]] U Poddu Sultanu, in particulari hè un aceddu di a famiglia di i ''Rallidi'', misura circa 47&nbsp;cm, di piumaghju turchinu-purpuru, cù u bizzicu è zampi rossi incù lunghissimi dita incù i quali s'arrampicheghja faciuli trà i folti è aggruvigliati cannicci, ind'eddu custruisci u so nidu è si nascondi duranti a notti. Difficiulamenti s'alluntana da i cannicci ma quandu quissa accadi, principalamenti prima è dopu u tramontu, hè in cerca di molluschi è pianti acquatichi, a so dieta principali. U Poddu Sultanu hè una spezia rara ed hè prutetta, in [[Italia]], dipoi 1978. Spustendu si versu l'internu u paisaghju hè dissiminatu di [[stazzu|stazzi]], i vechji abitazioni gadduresi chì finu à 50 anni fà ani rapprisintatu u punteddu di a vita paisana, parfittamenti insiriti in u paisaghju custituitu da i boschi di [[Olea europaea|alivi]] è [[quarciu|quarci]]. Oghji sò ristrutturati par usu abitativu o ricunvirtiti à fini di turisimu rurali. == Cultura == === Lingui è dialetti === L'idioma parlatu hè quiddu [[gadduresu]], un diasistemu escinzialamenti [[lingua corsa|corsu]], è dunqua di ceppu tuscanu, moltu simili à quiddu parlatu in a rigioni di [[Sartè]], in u sudu di a [[Corsica]] ma incù parechji influssi derivanti da u substratu [[loguduresu]] chì era parlatu anticidentamenti duranti u periodu ghjudicali. U [[dialettu]] attuali, diffusu in tutta a [[Gaddura]], hè u risultatu di u ripupulamentu di u tarritoriu à opara di pastori [[Corsica|corsi]] è di i so famiglii à parta da u [[XVII seculu|1600]] finu à mità di l'[[XIX seculu|800]]. In i centri di [[Olbia]], [[Budoni]], [[Monti (Italia)|Monti]], [[Padru]], [[Golfu Aranci]] è [[Luras]], puri essendu sturicamenti di lingua loguduresa, hè parlatu ancu u gadduresu. Hà u so sediu à Arzachena a cunsulta par a difesa di sta lingua, a ''Cunsulta Intercumunali di u Gadduresu''. In l'ultimi anni, à seguitu di impurtanti afflussi di ghjenti non gadduresufoni è in particulari in i zoni custieri à maiori cuncintrazioni turistica, si pò nutà una tindenza maiò à l'usu di u talianu nonustanti trà ghjuvanotti u gadduresu sii sempri a lingua maiuramenti imprudata in a cumunicazioni cunfidinziali. === Museiu etnugraficu è mineralogicu === Apartu pochi anni fà, u Museiu etnugraficu è mineralogicu hè situatu in u centru urbanu è uspiteghja numarosi minirali è fussili cumprati da a Cumuna. Uspiteghja dinò un ''Centru di ducumintazioni tarrituriali di a scenza di a terra è di l'omu''. L'ogetti allucati in u museiu sò circa 15.000, trà minirali è fussili. === Cucina === A cucina Arzachenesa, com'è tutta quidda gadduresa hè carattarizata da piatti moltu simplici, liati escinzialamenti à a vita paisana, ultimamenti riscuparti è ricircati. *Primi piatti. ''A suppa gadduresa'' o più simpliciamenti ''suppa'' (da ùn confonda micca incù a ''suppa cuàta'' piattu simili ma tipicu di l'internu) hè senz'altru u piattu più rapprisintativu è notu ancu à u di fora di a Gaddura. Hè di tradizioni priparà la in occasioni impurtati com'è nozzi è fistività è s'otteni intinghjendu fetti di pani in u brodu di carri, altirnendu u pani incù strati di furmagliu è arbi arumatichi è cucendu à u forru. ''I chjiusòni'', i gnoccari gadduresi, si sfarinzieghjani da quiddi sardi par i diminsioni è a manera di priparà li: a tradizioni voli ch'eddi fussini rigurusamenti travagliati di mani è ch'eddi aghjini una diminsioni di circa 3&nbsp;cm. L'usu hè di priparà 'ssu piattu par u prima aostu. Altri piatti impurtanti sò i ''fascjoli è taddarini'', una suppa di fasgioli è tagliateddi è ''lu risu cu' i pulpeddi'' vali à dì u risu cunditu incù pulpetti di carri di maghjali spiziata è suchju di pumata. *Sicondi piatti. Un di i più impurtanti sicondi piatti hè rapprisintatu da a ''rivea'', [[curatedda]] di agneddu o caprettu à u broccu, à spessu priparata incù a frissoghja (''a cògghjia''). Ci hè dopu ''Lu casgiu furriatu'' veni à dì furmagliu, generalamenti vaccinu, fusu è cunditu incù meli o zuccaru. Un antru sicondu piattu impurtanti hè ''A mazza frissa'', un impastu di crema è farina cottu à focu lentu in a frissoghja, incù meli o zuccaru. *Dulciumu. ''Lu pani è sabba'', biscottu tipicu di [[Ognissanti]] hè priparatu mischiendu à un impastu di ova è farina u mostu d'uva cotta. I biscotti natalecci sò ''I cucciuleddi'', cunditi incù meli, ''i niuleddi'' è ''l'acciuleddi'', quisti ultimi essendu cumposti di pasta dolci fritta è ricuparta di meli. I biscotti di [[Carnivali]] par eccellenza sò parò i fritteddi (''i frisgioli''), fritti suventi in l'oliu di [[listincu]], u tuttu accumpagnatu da u [[Varmintinu]] di i vigni di u lucali. ==== Varmintinu di Gaddura ==== Arzachena hè una di i cumuni maiori pruduttori di [[Varmintinu di Gaddura DOCG]], un vinu biancu prigiatu carattaristicu di u nordu di a Sardegna, di u quali u vignali, urighjinariu di u [[Portugallu]] fù introduttu da i [[liguri]] in [[Corsica]], da induva si diffusi dopu in Gaddura. U vinu, di culori giaddu pagliarinu incù lighjeri riflessi virdicci, hà un sapori diddicatu è lighjiramenti amarognulu è hè pruduttu in diversi appiddazioni frà i quali: [[Varmintinu di Gaddura]] (biancu seccu) è [[Varmintinu di Gaddura supiriori]]. Quist'ultima pruduzzioni, cirtamenti di qualità supiriori righjunghji un gradu alcolicu di circa 14%. A pruduzzioni hè ammissa solu in i cumuni di a pruvincia di Olbia-Tempiu è di [[Sassari]]. ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. {{Comuna di a Pruvincia di Sassari}} 0izrgepv0mxxci0h3exqd374ob278wr Musée maritime fluvial et portuaire de Rouen 0 10035 78106 2007-05-16T09:25:43Z 90.23.181.199 Redirecting to [[Museu maritimu fiumarecciu è portuariu di Rouen]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Museu maritimu fiumarecciu è portuariu di Rouen]] 93nofu3wpp2pb3lqxn027rsx3irscpk Parighji 0 10036 372722 372721 2021-05-08T10:18:17Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki '''Parighji''', '''Parigi''' ò '''Pariggi''' (in [[lingua francese|francese]]: ''Paris''), nome anticu: '''Lutezia''' (in [[lingua latina|latinu]]: ''Lutetia''), hè a capitale di a [[Francia]]. Hè ancu un [[dipartimentu (Francia)|dipartamentu]] (codice: 75) situatu in a [[regioni francesi|reghjone]] [[Île-de-France]]. [[File:Paris-von Montmartre-116-Panorama 01-05-2017-gje.jpg|thumb|upright=3|Parighji]] ==Da vede dinò== *[[Serge Gainsbourg]] *[[Claude Debussy]] *[[Coluche]] *[[David Guetta]] *[[Charles Aznavour]] *[[Jacques Chirac]] *[[Brigitte Bardot]] *[[Jérôme Ferrari]] *[[Simone de Beauvoir]] *[[Nicolas Sarkozy]] *[[IPSA]] == Guida di viaghju di New York== * [https://www.parigi.it/ Parigi] * [http://www.paris-forever.com/it/ Paris Forever] * [https://www.viaggi-brevi.com/parigi/ Viaggi Brevi] * [https://www.scopriparigi.com/ Scopri Parigi] [[Categoria:Francia]] [[Categoria:Cumuni di a Francia]] [[Categoria:Cità di a Francia]] [[Categoria:Capitali]] [[Categoria:Ile-de-France]] fxhkamq5wwd5z9a2t4v45m6gullqo4z Patellu 0 10037 373920 362345 2021-06-02T10:57:45Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U patellu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Daphne gnidium3.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Daphne gnidium</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Myrtales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Thymelaeaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Daphne]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Daphne gnidium''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Daphne gnidium (7030866499).jpg|250px|U patellu]] |----- |} U '''patellu''' (o [[Pateddu]]) (''[[Daphne gnidium]]'') hè un arburettu chì face parte di a famiglia di e [[Thymelaeaceae]]. ==Discrizzione== Carattarizata da i rami assai eretti (circa un metru è mezu d'altezza), da un fugliame densu è da picculi fiori bianchi u patellu hè una pianta chì cresce soprattuttu in a machja meditarrania. Hè alta sin'à dui metri. Hè abbastanza cumuna in e rigione di u [[Mediterraniu]]. U fiore di u patellu hè biancu. Face dinù i granelli rossi. Hè nota par u forte cuntinutu di vilenu in i so baghi è per a sustanza urticante prisente in e radiche. == In Corsica == U patellu hè cumunu in [[Corsica]]. Hè ancu chjamatu u luppatellu. A radica di u patellu hè tossica è era usata in i tempi per a pesca in fiume: a radica era pistata è u vilenu era lampatu in i fiumicelli o i pozzi per piscà e trutte<ref>[http://www.culturecommunication.gouv.fr/content/download/42396/338526/file/Ethno_Simonpoli_1982_072a.pdf Parcu Naturale Rigiunale di Corsica, E piante salvatiche : usi è sapienze, 1982, U patellu, p. 167]</ref>. U patellu era ancu adupratu per avvilinà i topi è i volpi. Per tumbà i topi, si facia prima una tisana incù a radica di u patellu. S'aghjustava dopu una manata di [[farina castagnina]] è i topi chì manghjavanu quella farina muriani<ref>[http://www.culturecommunication.gouv.fr/content/download/42396/338526/file/Ethno_Simonpoli_1982_072a.pdf Parcu Naturale Rigiunale di Corsica, E piante salvatiche : usi è sapienze, 1982, U patellu, p. 167]</ref>. E fronde di u patellu eranu usate dinù per alluntanà e mosche è disinfittà. == Note == <references/> == Referenze == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica, Edisud (in francese) * [[U Scoddu]], n° 24, Luddu 2007 == Da vede dinù == * l'[[arburetti di Corsica]] * u [[patellu neru]] [[Categoria:Thymelaeaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 4gqnrl3sgs1afwfuveez6ln0vgrxgb5 Pateddu 0 10038 78141 2007-05-17T13:34:53Z 90.37.228.215 Redirecting to [[Patellu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Patellu]] 3nbokrxibennnjxf6r1lbfpbxmi7u1m Daphne gnidium 0 10039 78142 2007-05-17T13:35:06Z 90.37.228.215 Redirecting to [[Patellu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Patellu]] 3nbokrxibennnjxf6r1lbfpbxmi7u1m Erba pughjola 0 10040 373866 371260 2021-06-02T10:43:37Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'erba pughjola'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Globularia alypum.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Globularia alypum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Scrophulariales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Globulariaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Globularia]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Globularia alypum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Globularia alypum mata.jpg|250px|U patellu]] |----- |} L''''erba pughjola''' (o [[arba pughjola]]) (''[[Globularia alypum]]'') hè un fiore chì face parte di a famiglia di e [[Globulariaceae]]. Hè alta sin'à un metru. Hè abbastanza cumuna in e regione di u [[Mediterraniu]]. Fiurisce da [[nuvembre]] à [[maghju]]. U fiore di l'erba pughjola hè turchinu. == In Corsica == L'erba pughjola hè cumuna in [[Corsica]]. == Da vede dinù == * i [[fiori di Corsica]] == Referenze == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica - La flore endémique de Corse, Edisud (in francese) [[Categoria:Globulariaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] awpjfgz12m1yh873dksh06s409td8i9 Arba pughjola 0 10041 78148 2007-05-17T13:54:35Z 90.37.228.215 Redirecting to [[Erba pughjola]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Erba pughjola]] akkjgugj6xnkw11krk4ly1a3jqjwpnp Globularia alypum 0 10042 78149 2007-05-17T13:54:43Z 90.37.228.215 Redirecting to [[Erba pughjola]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Erba pughjola]] akkjgugj6xnkw11krk4ly1a3jqjwpnp Lattaghjolu 0 10043 373887 363622 2021-06-02T10:48:38Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Nota disambigua-supranu}} Issu articulu cuncerna u lattaghjolu: u fiore. Ma u lattaghjolu si pò referisce dinù à: * u [[lattaghjolu (funzu)|lattaghjolu]]: u fungu. ---- {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U lattaghjolu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Gewone melkdistel bladrozet (Sonchus oleraceus).jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">''Sonchus oleraceus''</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Asterales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Asteraceae]]'' |----- | Generu | ''[[Sonchus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Sonchus oleraceus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Sonchus oleraceus 2005-03-15.jpg|250px|U lattaghjolu]] |----- |} U '''lattaghjolu''' (''[[Sonchus oleraceus]]'') hè un fiore chì face parte di a famiglia di l' [[Asteraceae]]. Hè altu da 30 à 80 cm. Fiurisce da [[nuvembre]] à [[maghju]]. U fiore di u lattaghjolu hè giallu. U nome corsu vene da u fattu chì quandu si tronca u [[picciolu]] di u lattaghjolu, esce un speziu di latte. U lattaghjolu hè appreziatu da e vacche è i porchi. == In Corsica == U lattaghjolu hè cumunu in [[Corsica]]. == Da vede dinù == * i [[fiori di Corsica]] * u [[lattaghjolu (funzu)|lattaghjolu]]: u fungu. *[[Arba scagliola]] *[[Artichjoccu]] *[[Balculu]] *[[Cioglu]] *[[Lattaredda]] *[[Maredda]] *[[Muchju]] *[[Muchju biancu]] *[[Muchju rossu]] *[[Pecita]] *[[Pecitella]] *[[Pulicaria odora]] == Referenze == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica - La flore endémique de Corse, Edisud (in francese) {{Autres projets |commons=Sonchus oleraceus |wikispecies=Sonchus oleraceus }} {{c-supranu}} [[Categoria:Asteraceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] rnbjoyx34zh9vttoxhecbhv6hpn33ui Sonchus oleraceus 0 10044 78159 2007-05-17T15:28:49Z 90.37.228.215 Redirecting to [[Lattaghjolu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lattaghjolu]] 2g6lze3p070ug0jfdzt4mleo3r8r0ig Lattaghjolu (funzu) 0 10047 373885 364244 2021-06-02T10:47:50Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Nota disambigua-supranu}} Issu articulu cuncerna u lattaghjolu: u fungu. Ma u lattaghjolu si pò referisce dinù à: * u [[lattaghjolu]]: u fiore. ---- {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: aliceblue" ! colspan="3" style="background:#4682B4" | {| style="background:#4682B4" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#4682B4" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U lattaghjolu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Lactarius deliciosus.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Lactarius deliciosu</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightblue" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Fungi]]'' |----- | Divisione | ''[[Basidiomycota]]'' |----- | Classa | ''[[Basidiomycota]]'' |----- | Ordine | ''[[Russulales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Russulaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Lactarius]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightblue" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Lactarius deliciosu''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Lactarius_deterrimus_a1.jpg|250px]] |----- |} U '''Lattaghjolu''' (''[[Lactarius deliciosus]]'') hè un tipu di [[funzu]] chì face parte di a famiglia di e [[Russulaceae]]. == In Corsica == U lattaghjolu hè cumunu in [[Corsica]]. == Referenze == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/ghjurnata2001.html ''I funghi di Corsica'', Ghjuvacchinu Bruzi, 2001, [[Adecec]]] == Ligami == * [http://pros.orange.fr/gbatti-alinguacorsa/lexiques/flore.htm A flora - i funghi] == Da vede dinù == * [[funghi di Corsica]] * u [[lattaghjolu]]: u fiore {{c-supranu}} [[Categoria:Russulaceae]] [[Categoria:Fungu di Corsica]] 6vi0e9grkq0bmxmu4429flues3ycf7x Lactarius deliciosus 0 10048 78187 2007-05-18T07:38:26Z Paulu 58 Redirecting to [[Lattaghjolu (funzu)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lattaghjolu (funzu)]] du8m0vx3fb5s4nxz5tib5rbseqy3rmj Template:Nota disambigua 10 10049 373179 351413 2021-06-02T04:16:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div class="notice metadata" id="disambig"> {| |style="vertical-align:middle;"|[[Image:Disambig.svg|40px]] |style="vertical-align:middle;"|''Nota disambigua: Parechji pàgini sò assuciati incù u tìtulu di 'ssu artìculu. '' |} </div><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] </noinclude> <includeonly> [[Categoria:Disambiguazione]] </includeonly> kamd16dnvw8vd0bolvn8d5sc1t8lxgk Template:Nota disambigua-supranu 10 10050 373180 335287 2021-06-02T04:16:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div class="notice metadata" id="disambig"> {| |style="vertical-align:middle;"|[[Image:Disambig.svg|40px]] |style="vertical-align:middle;"|''Nota disambigua: Parechje pàgine sò assuciate incù u tìtulu d'issu artìculu. '' |} </div><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] </noinclude> <includeonly> [[Categoria:Disambiguazione]] </includeonly> 3rt0ssxsv2suctxkrc4w0t1xahf1zf3 Ochjigrisgiu 0 10051 373819 363631 2021-06-02T09:41:57Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'ochjigrisgiu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Oenanthe crocata 001.JPG|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Oenanthe crocata</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Apiales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Apiaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Oenanthe]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Oenanthe crocata''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Oenanthe crocata1.jpg|250px|L'ochjigrisgiu]] |----- |} L' '''Ochjigrisgiu''' (''[[Oenanthe crocata]]'') hè un fiore chì face parte di a famiglia di l' [[Apiaceae]]. Fiurisce di [[lugliu]] o d'[[aostu]]. I fiori di l'ochjigrisgiu sò bianchi. Hè una pianta tossica. Si trova in i lochi umiti. == In Corsica == L'ochjigrisgiu hè cumunu in [[Corsica]]. == Da vede dinù == * i [[fiori di Corsica]] *[[Bassiccia]] *[[Cardu marinu]] *[[Ferula]] *[[Ferula (genaru)]] *[[Ferula d'Arrigoni]] *[[Magydaris pastinacea]] *[[Pedi puddinu]] *[[Rundonu]] == Referenze == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica - La flore endémique de Corse, Edisud (in francese) {{c-supranu}} [[Categoria:Apiaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] clt072xtqcp8r5olgx7uuhub99vs53w Oenanthe crocata 0 10052 78212 2007-05-18T11:34:18Z Paulu 58 Redirecting to [[Ochjigrisgiu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ochjigrisgiu]] gns7lmz2euwy277kqj1texpvzkpty44 MediaWiki:Recentchanges-feed-description 8 10054 78291 2007-05-19T19:17:04Z Img 21 New page: Fighjulate quì l'ultimi cambiamenti in wikipedia in lingua corsa. wikitext text/x-wiki Fighjulate quì l'ultimi cambiamenti in wikipedia in lingua corsa. m46romnvhdn09ssrhs8f0ve0sgailr1 MediaWiki:Rcnotefrom 8 10055 78292 2007-05-19T19:19:02Z Img 21 New page: Quì sò discritti i cambiamenti dipoi <b>$2</b> (sin'à <b>$1</b>). wikitext text/x-wiki Quì sò discritti i cambiamenti dipoi <b>$2</b> (sin'à <b>$1</b>). h2ef62k0sslz9wfmkljghnyovgbc32n MediaWiki:Rclistfrom 8 10057 289565 78294 2012-03-20T18:04:22Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Mustrà i cambiamenti dapoi $1 cud4kze2w8k9p7o3vjkbkg4h52pttvs Vischju 0 10062 373794 373647 2021-06-02T09:36:19Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U vischju'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Viscum album fruit.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Viscum album</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Santalales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Viscaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Viscum]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Viscum album''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Jemioła Viscum album 01.jpg|250px|U vischju]] |----- |} U '''Vischju''' (''[[Viscum album]]'') hè un arburettu chì face parte di a famiglia di e [[Viscaceae]]. U vischju si trova in mori lochi: l'[[Africa di u Nordu]], l'[[Europa]], l'[[Asia minore]], l'Estremu Oriente, l'[[Indochina]]. In [[Europa]], hè una pianta tradiziunale di e feste di [[Natale]] è di [[Capudannu]]. I frutti di u vischju sò picculi baghi bianchi incù un diamitru da ottu à dece mm. I fiori sò gialli. U vischju botta annantu à l'arburi cum'è a [[leccia]], u [[quarciu]] o u [[pinu]]. == In Corsica == U vischju hè cumunu in [[Corsica]]. Hè ancu chjamatu u [[viscu]], u [[suprafrasca]] in u sartinesu o a [[biondulella]]. == Galleria d'imagini == <gallery> Image:Viscum-album på Pinus.JPG|U vischju annantu à un pinu </gallery> == Da vede dinù == * l'[[arburetti di Corsica]] == Referenze == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica - La flore endémique de Corse, Edisud (in francese) [[Categoria:Viscaceae]] [[Categoria:Arburetti di Corsica]] rqqxeiol0cl2k1ey77mha6qmpscagt3 Viscum album 0 10063 79294 2007-05-24T19:32:06Z Img 21 Redirecting to [[Vischju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vischju]] dyig4gspzaba89s8epraa0bvpvtptxt Soprafrasca 0 10064 79296 2007-05-24T19:33:41Z Img 21 Redirecting to [[Vischju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vischju]] dyig4gspzaba89s8epraa0bvpvtptxt Biondulella 0 10065 79297 2007-05-24T19:34:01Z Img 21 Redirecting to [[Vischju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vischju]] dyig4gspzaba89s8epraa0bvpvtptxt Viscu 0 10066 79301 2007-05-24T19:39:06Z Img 21 Redirecting to [[Vischju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vischju]] dyig4gspzaba89s8epraa0bvpvtptxt Carpu 0 10067 79400 2007-05-25T18:42:21Z 128.43.63.254 Redirecting to [[Carpo]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Carpo]] b4x2rgvrareepwgyht7fpjgagn9t2ds Erba fratesca 0 10068 373865 368160 2021-06-02T10:43:30Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'erba fratesca'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Portulaca oleracea (Corsica).jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Portulaca oleracea</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Caryophyllales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Plantaginaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Portulaca]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Portulaca oleracea''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Portulaca oleracea MHNT.jpg|300px|L'erba fratesca]] |----- |} L' '''Erba fratesca''' (o [[arba fratesca]]) (''[[Portulaca oleracea]]'') hè una pianta chì face parte di a famiglia di e [[Plantaginaceae]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.</ref> U fiore di l'erba fratesca hè giallu. Fiurisce da [[ghjugnu]] à [[nuvembre]]. A pianta hè ermafrodita. ==Descrizzione== D'istate, i fiurarelli gialle fiuriscenu, chì ùn s'aprenu ch'è quandu u sole lucicheghja è si chjudenu dopu a notte, suvitate da numerosi granelli. Hà e casce è i piccioli carnuti, cusì carnate ch'è elle si assumiglianu à una pianta grassa. I fiori sò ricercate da l'ape, chì racoglienu una bona quantità di nettare è d'amacu. L'erba fratesca hè una pianta erbacea annuale, racolta perchè ella hè manghjareccia è cuntene assai omega-3 è vitamine A è C. ==Origine è diffusione== Prubabilmente d'origine asiatica, in medicina egizziana, era imprudata cum'è erba medicinale, chì ella era cultivata mentre u Medievu in i paesi arabi è u bacinu mediterraniu, soprattuttu in iSpagna. In Arabia saudita, Emirati arabi è Yemen, parechje varietà biulogiche di erba fratesca di a sottuspezia sativa sò cultivate. In l'Emirati arabi uniti, a varietà cultivata hè dispunibile in numerosi magazeni di ligumi per esse usata in insalata. In e rigione di u sudu di l'Italia, l'erba fratesca, racolta in i giardini à u statu selvaticu, era vinduta da i tragulini in l'anni 1950-1960. U nome d'''erba fratesca'' vene da u fattu chì i frati cappuccini passavanu di casa in casa per rimetta la à la ghjente, in cambiu di un offerta. ==Gastrunumia== Racolta à u statu spuntaneu o calchì volta cultivata, fù cunsumata da tempi rimoti com'è erba arumatica in i rughjoni meditirranei. E foglie crude (è e rame), carnose è da u sapore acidulu, si cunsumeghjanu in insalate, à e quale cunfiriscenu un supiriore murdente; sò imprudate per priparà minestre sapurite è rinfriscante è si ponu cunsirvà sottu [[acetu]]. Entrinu ancu com'è ingridienti di frittate è ripieni. == In Corsica == L'erba fratesca hè cumuna in [[Corsica]]. Si trova à spessu in ortu. == Note == <references/> == Da vede dinù == * i [[fiori di Corsica]] == Referenze == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica - La flore endémique de Corse, Edisud (in francese) [[Categoria:Plantaginaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] ey8rajd0idz0gz9p34mgh8xv8cla2hf Arba fratesca 0 10069 79490 2007-05-26T15:09:14Z 90.37.96.37 Redirecting to [[Erba fratesca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Erba fratesca]] msj60d44vq6rmipiwtw8kyi3yg1al9x Portulaca oleracea 0 10070 79491 2007-05-26T15:09:28Z 90.37.96.37 Redirecting to [[Erba fratesca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Erba fratesca]] cshfindzi1v6hz5u1kn4byxo843162m Costa cavaddu 0 10071 373763 373660 2021-06-02T09:33:52Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A costa cavaddu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Lathyrus venetus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Fabales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Fabaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Lathyrus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Lathyrus venetus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|A costa cavaddu]] |----- |} A '''Costa cavaddu''' (o [[Costa cavallu]]) (''[[Lathyrus venetus]]'') hè un [[fiori]] chì faci partita di a famiglia di i [[Fabaceae]]. Sinonimi di ''Lathyrus venetus'' sò: ''[[Orobus venetus]]'' o ''[[Lathyrus variegatus]]''. == In Corsica == A costa cavaddu corsu hè cumuna in [[Corsica]]. == Da veda dinò == * i [[fiori di Corsica]] == Rifarenzi == * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica, Edisud (in francesu) * [http://pecita.com/plantes/pla_014.html I pianti di Pecita] [[Categoria:Fabaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 6yurfe8fcdcchdxp3wj5e4nt1n9e00u Costa cavallu 0 10072 79500 2007-05-26T19:47:52Z Img 21 Redirecting to [[Costa cavaddu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Costa cavaddu]] t1phrtq703uqsvhwuv8wvpmnb33mwq8 Lathyrus venetus 0 10073 79501 2007-05-26T19:48:02Z Img 21 Redirecting to [[Costa cavaddu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Costa cavaddu]] t1phrtq703uqsvhwuv8wvpmnb33mwq8 Orobus venetus 0 10074 79503 2007-05-26T19:48:43Z Img 21 Redirecting to [[Costa cavaddu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Costa cavaddu]] t1phrtq703uqsvhwuv8wvpmnb33mwq8 Lathyrus variegatus 0 10075 79504 2007-05-26T19:48:53Z Img 21 Redirecting to [[Costa cavaddu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Costa cavaddu]] t1phrtq703uqsvhwuv8wvpmnb33mwq8 Piumbone 0 10076 79594 2007-05-27T19:24:22Z Img 21 Redirecting to [[Piumbonu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Piumbonu]] 7099sm5e31tg2qblxeod9eiww75cxxq Lavandula stoechas 0 10077 79595 2007-05-27T19:24:32Z Img 21 Redirecting to [[Piumbonu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Piumbonu]] 7099sm5e31tg2qblxeod9eiww75cxxq Arba dritta 0 10078 79596 2007-05-27T19:24:45Z Img 21 Redirecting to [[Piumbonu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Piumbonu]] 7099sm5e31tg2qblxeod9eiww75cxxq Balculu 0 10081 373751 373646 2021-06-02T09:33:19Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U balculu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Glebionis segetum01.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Chrysanthemum segetum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Asterales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Asteraceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Chrysanthemum]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Chrysanthemum segetum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Glebionis segetum2.jpg|250px|U piumbonu]] |----- |} U '''Balculu''' (''[[Chrysanthemum segetum]]'') hè un fiori chì faci partita di a famiglia di l' [[Asteraceae]]. Hè urighjinariu d'[[Auropa]] è di i rigioni di u [[Mediterraniu]]. U fiori di u balculu hè giaddu giaddu. == In Corsica == U balculu hè cumunu in [[Corsica]]. == Citazioni == Accadi chì u balculu fussi citatu in a litteratura corsa. Par esempiu: * in [http://www.matinalatina.com/scritti/scritti_pdf.php?num=8 I disgraziati] di [[Lisandru Marcellesi]]: ''È po Cicchinu, giaddu com’è un balculu, principaia à venasi menu. U duttori l’avia visitatu calchì volta.'' == Da veda dinò == * i [[fiori di Corsica]] * [[Arba scagliola]] * [[Artichjoccu]] * [[Cioglu]] * [[Lattaghjolu]] * [[Lattaredda]] * [[Maredda]] * [[Muchju]] * [[Muchju biancu]] * [[Muchju rossu]] * [[Pecita]] * [[Pecitella]] * [[Pulicaria odora]] == Rifarenzi == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica - La flore endémique de Corse, Edisud (in francese) * [http://philevr.club.fr/blocadonf/Maquis%20Corse/Pages_html/Maquis_corse_P1.php A machja corsa] [[Categoria:Asteraceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 1zwlqxq9a6lam5e0w5314mlycjyz5de Chrysanthemum segetum 0 10082 79907 2007-05-29T19:02:44Z Img 21 Redirecting to [[Balculu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Balculu]] op6rd5k6i8oit38vrpu471y18ft1mf8 Aluviu 0 10083 79978 2007-05-30T19:22:26Z Img 21 Redirecting to [[Vicara]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vicara]] cjiu7qlpbcvxxyfxd0pmqsovf8lteke Genova 0 10088 336150 80245 2014-04-19T12:58:14Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Gènuva]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Gènuva]] bn8ph37rwwpmpy0r4tbwl3ar4uefejs Raza 0 10089 373774 373702 2021-06-02T09:34:50Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A raza'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Smilax aspera.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Smilax aspera</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Liliales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Smilacaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Smilax]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Smilax aspera''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Smilax aspera 1651.JPG|250px|A raza]] |----- |} [[File:Smilax aspera MHNT.BOT.2008.1.1.jpg|thumb|''Smilax aspera'']] A '''Raza''' (''[[Smilax aspera]]'') hè una pianta chì face parte di a famiglia di e [[Smilacaceae]]. Hè ancu chjamata u [[razu]] (o u [[razzu]] in u sartinese). Hè longa sin'à 2 metri. Fiurisce d'[[aostu]] à [[uttrove]]. I frutti i a raza sò bagarelli rossi. Sò maturi da [[nuvembre]] à [[dicembre]]. A raza hè diffusa in u [[Messicu]], in l'isule Canarie, in Africa centrale, in Asia centrale è in e regione di l'area mediterranea. Si scontra da u livellu di u mare sin'à 1200 metri. A radica di a raza cuntene numerosi principi attivi frà i quali si pò mintuvà: a [[smilacina]], a [[salsasapunina]], l'[[acidu salsasapinicu]]. == In Corsica == A raza hè cumuna in [[Corsica]]. Si trova à spessu in a [[machja]]. Hè ancu chjamata a [[tirria|tìrria]]. == Referenze == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica - La flore endémique de Corse, Edisud (in francese) * [http://pecita.com/plantes/pla_014.html I pianti di Pecita] {{c-supranu}} [[Categoria:Smilacaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 9qs1y74owxs4h6z9vy2sea2au6uw0mz Razu 0 10090 80378 2007-06-02T19:54:11Z 90.36.82.121 Redirecting to [[Raza]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Raza]] ges3sq9nqxmiec3g3z3i3jd8pxr6w8j Razzu 0 10091 80379 2007-06-02T19:54:22Z 90.36.82.121 Redirecting to [[Raza]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Raza]] ges3sq9nqxmiec3g3z3i3jd8pxr6w8j Cachoeira do Sul 0 10092 373983 372639 2021-06-02T11:16:54Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="270px" |+<span style="font-size:large;">'''Cachoeira do Sul'''</span> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan="2" | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | align="center" width="100px" | [[Image:Bandeira de cachoeira do sul.JPG|140px]] | align="center" width="100px" | [[Image:Brasão de Cachoeira do Sul.jpg]] |- |} |- |----- bgcolor="#FFFFFF" | Paese | [[Brasile]] |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Statu]] | [[Rio Grande do Sul]] |- | [[Superficia]] | 3.765 km² |----- bgcolor="#FFFFFF" | Populazione | 85 600 <small>([[2016]])</small> |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[altitudine]] | 68 m |- | Situ ufficiali | http://www.cachoeiradosul.rs.gov.br/ |} '''Cachoeira do Sul''' hè un cumune situatu in u statu [[Brasile|brasilianu]] di u [[Rio Grande di u Sudu]]. Teni 85.600 abitanti. [[Image:Catedral e Château d'Eau.jpg|230px|left|thumb|Cachoeira do Sul]] <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> ==Da vede dinò== *[[Arara]] *[[Belo Horizonte]] *[[Brasilia]] *[[Campinas]] *[[Paulínia]] *[[Catalão]] *[[Curitiba]] *[[Fortaleza]] *[[Manaus]] *[[Porto Alegre]] *[[Porto Velho]] *[[Rio Branco]] *[[Rio de Janeiro]] *[[Santos]] *[[São José do Rio Preto]] *[[Osasco (São Paulo)]] *[[São Paulo]] *[[Taubaté]] [[category:Cità di u Brasile]] chryeb4mrkjwy8p8wm0h8lqk9urchro Template:Football club infobox 10 10093 376636 376635 2021-09-03T02:39:31Z Jun Misugi 295 m wikitext text/x-wiki {| class="infobox vcard" style="float: right; font-size: 90%; text-align: left;" |- | colspan="2" align=center style="font-size:1.3em" class="fn org"| '''{{{nomeclub}}}''' |- | colspan="2" style="text-align: center;"|{{{immagine|}}} |- |'''Nome completu'''||{{{nomecompletu}}} |- {{#if:{{{nickname|<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] -</noinclude>}}}| !Cugnome {{!}}<span class="nickname">{{{nickname}}}</span> {{!}}- }} {{#if:{{{nomecortu|<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] -</noinclude>}}}| !Nome cortu {{!}}{{{nomecortu}}} {{!}}- }} !Fundatu |{{{fundatu}}} |- {{#if:{{{scioltu|<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] -</noinclude>}}}| !Scioltu {{!}}{{{scioltu}}} {{!}}- }} {{#if:{{{stadiu|<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] -</noinclude>}}}| !Stadiu {{!}}<span class="label">{{{stadiu}}}</span> {{!}}- !Capacità {{!}}{{{capacità}}} }} |- {{#if:{{{presidente|<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] -</noinclude>}}}| !Presidente {{!}}{{{presidente}}} {{!}}- }} |- {{#if:{{{allinatori|<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] -</noinclude>}}}| !Allinatori {{!}}{{{allinatori}}} {{!}}- }} |- {{#if:{{{leca|<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] -</noinclude>}}}| !Leca {{!}}{{{leca}}} {{!}}- }} |- {{#if:{{{stagione|<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] -</noinclude>}}}| !{{{stagione}}} {{!}}{{{pusizione}}} {{!}}- }} |- |class="toccolours" style="padding: 0; background: #ffffff; text-align: center;" colspan="2"| {| style="width:100%; text-align:center;" |{{Football kit | pattern_la = {{{pattern_la1|}}} | pattern_b = {{{pattern_b1|_unknown}}} | pattern_ra = {{{pattern_ra1|}}} | leftarm = {{{leftarm1|}}} | body = {{{body1|}}} | rightarm = {{{rightarm1|}}} | shorts = {{{shorts1|}}} | socks = {{{socks1|}}} | title = Domiciliu }} |{{Football kit | pattern_la = {{{pattern_la2|}}} | pattern_b = {{{pattern_b2|_unknown}}} | pattern_ra = {{{pattern_ra2|}}} | leftarm = {{{leftarm2|}}} | body = {{{body2|}}} | rightarm = {{{rightarm2|}}} | shorts = {{{shorts2|}}} | socks = {{{socks2|}}} | title = Esteriore }} |} |- {{#if:{{{stustagione|<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] -</noinclude>}}}| !Stu stagione {{!}}{{{stustagione}}} {{!}}- }} |- |}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] [[ca:Plantilla:Equips]] [[no:Mal:Infoboks fotballag]] [[nn:Mal:Infoboks fotballag]] </noinclude> mbstcrhofrg7f9j15hubvd8srukku6d Template:Football kit 10 10094 335179 80425 2014-03-23T17:59:24Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {| cellspacing="0" cellpadding="0" style="background:#FFF; width:90px; margin:0 auto; text-align: center;" |- |bgcolor="#{{{leftarm|ffffff}}}"|[[Image:kit left arm{{{pattern_la|}}}.png|31px|Team colours]] |bgcolor="#{{{body|ffffff}}}"|[[Image:kit body{{{pattern_b|_unknown}}}.png|38px|Team colours]] |bgcolor="#{{{rightarm|ffffff}}}"|[[Image:kit right arm{{{pattern_ra|}}}.png|31px|Team colours]] |- |bgcolor="#{{{shorts|ffffff}}}" colspan="3" height="36px" |[[Image:kit shorts.png|100x36px|Team colours]] |- |bgcolor="#{{{socks|ffffff}}}" colspan="3"|[[Image:kit socks.png|100x25px|Team colours]] |- |colspan="3"|&#12288; |- |colspan="3"|'''{{{title|title}}}''' |}<noinclude> {{/doc}} [[Categoria:Football kit templates|*]] </noinclude> 60n0j6y5cecmdjap0vjkewo1z9wvyc0 Flora di Sardegna 0 10096 375923 371264 2021-08-20T00:57:22Z Minorax 15175 Cleaned up using [[w:en:WP:AutoEd|AutoEd]] wikitext text/x-wiki [[File:Samugheo.jpg|thumb|500px|Paisaghju di a [[machja mediterrania|machja]] da u Casteddu di Medusa à Samugheu, in u centru di a Sardegna]] [[File:Mediterranean Sea surface.jpg|thumb|230px|I rilievi sottumarini di u Bacinu Mediterraniu suggeriscini ciò ch'edda divia essa l'orografia in u Messinianu (Miocenu finali) quandu l'assiccamentu di u mari produssi ponti di terra chì hani riuniti parechji tarritorii chì erani oramai siparati.]] A '''Flora di [[Sardegna]]''' hè dirivata da un sustratu cumunu [[mediterraniu]], ma hè carattarizata da mori spicificità ed [[endemisimu]]. Quissa hè duvuta à un adattamentu cuntinuu d'issa flora à certi cundizioni climatichi particulari, à l'insularità è à a storia giulogica di l'isula.<br />Di fatti, a flora attuali hè carattarizata da spezii chì in u [[Cenuzoicu]], 60 milioni d'anni fà, si sò diffusi, custituendu furesti primigenii di [[Taxus baccata|tassi]], [[Quercus ilex|lecci]] è [[Ilex aquifolium|caracuti]], spezii mesufili adattati à u clima caldu-umitu dipendenti da u pianu equaturiali passendu pa u Sudu di l'[[Auropa]]. Circa 25-28 milioni d'anni fà, a Sardegna appartinia à a placca corsu-sarda-calabra chì, staccata si da a placca auropea à pocu pressu à u liveddu di a [[Pruvenza]] attuali, subì tandu una rutazioni di 90 gradi, migrendu 400&nbsp;km più à u sudu in u [[Mari Mediterraniu]]. In u [[Miucenu]], prima ch'è issu prucessu si fussi cumplittatu, a Sardegna divia essa cuparta à furesti impunenti, com'è ducumintatu da i resti fossili di furesta pitrificata ussirvati vicinu à u [[lavu Omodeu]] è a [[Perfugas]]. Dopu l'isulamentu fù intarrottu brevimenti da finomini liati à a chjusura di u [[strettu di Gibilterra]] (5,6 milioni d'anni fà) è à i [[glaciazioni]] (l'ultimu massimu glaciali intarvensi circa 15.000 anni fà) favurendu u sviluppu di evuluzioni autottoni di spezii ed interi biucinosi. Par via di cunsiquenza, a Sardegna hè oghji carattarizata da endemisimi tipicamenti sardi, altri essendu cundivisi incù a vicina [[Corsica]], o ancu incù [[Corsica]] è [[Baleari]], altri ancora tipichi di areali più ristretti di u bacinu di u [[Mari Mediterraniu]] soprattuttu uccidintali. == Lista di i spezii botanichi urdinati par Famiglia == === [[Acanthaceae]] === * ''[[Acanthus mollis]]'' === [[Aceraceae]] === * ''[[Acer campestre]]'' * ''[[Acer monspessulanum]]'' === [[Aizoaceae]] === * ''[[Carpobrotus acinaciformis]]'' * ''[[Carpobrotus edulis]]'' * ''[[Mesembryanthemum crystallinum]]'' * ''[[Mesembryanthemum nodiflorum]]'' === [[Amaranthaceae]] === Spezii naturalizati: * ''[[Achyranthes aspera]]'' * ''[[Achyranthes sicula]]'' * ''[[Amaranthus albus]]'' * ''[[Amaranthus blitum]]?'' * ''[[Amaranthus cruentus]]'' * ''[[Amaranthus deflexus]]'' * ''[[Amaranthus graecizans]]?'' * ''[[Amaranthus hypochondriacus]]'' * ''[[Amaranthus muricatus]]'' * ''[[Amaranthus retroflexus]]'' === [[Anacardiaceae]] === * ''[[Pistacia lentiscus]]'': u [[listincu]] * ''[[Pistacia terebinthus]]'' * ''[[Pistacia x raportae]]'' === [[Aquifoliaceae]] === * ''[[Ilex aquifolium]]'': u [[caracutu]] === [[Berberidaceae]] === * ''[[Berberis aetnensis]]'' * ''[[Berberis vulgaris]]'' * ''Berberis vulgaris'' [[Berberis vulgaris subsp. aetnensis|subsp. ''aetnensis'']] : Corsica, I, Sardegna, Sicilia === [[Boraginaceae]] === [[File:Cerinthe major.jpg|thumb|100px|''[[Cerinthe major|C. major]]'']] {| |- valign="top" | * ''[[Alkanna lutea]]'' : Ba, Corsica, F, E, I, Sardegna * ''[[Alkanna tinctoria]]'' * ''[[Alkanna tinctoria subsp. tinctoria]]'' * ''[[Anchusa arvensis]]'' * ''[[Anchusa arvensis]]'' * ''[[Anchusa italica]]'' * ''[[Anchusa italica]]'' * ''[[Anchusa undulata]]'' : Med * ''[[Anchusa capellii]]'' : Sardegna * ''[[Anchusa crispa]]'' : a [[buglossa corsa]]: Corsica, Sardegna * ''[[Anchusa hybrida]]'' : Med * ''[[Anchusa littorea]]'' : Sardegna, ?Sicilia * ''[[Anchusa undulata]]'' : Med * ''[[Anchusa undulata subsp. undulata]]'' : W-Med * ''[[Asperugo procumbens]]'' * ''[[Borago officinalis]]'' * ''[[Borago pygmaea]]'' : Corsica, I, Sardegna * ''[[Cerinthe major]]'' : Med * ''[[Cerinthe major subsp. gymnandra]]'' : W-Med * ''[[Cerinthe major subsp. major]]'' : Med * ''[[Cynoglossum cheirifolium]]'' : Med * ''[[Cynoglossum clandestinum]]'' : Med * ''[[Cynoglossum creticum]]'' * ''[[Cynoglossum dioscoridis]]'' : W-Med * ''[[Cynoglossum montanum]]'' * ''[[Cynoglossum officinale]]'' * ''[[Echium arenarium]]'' : Med * ''[[Echium asperrimum]]'' : W-med * ''[[Echium creticum]]'' :W-Med * ''[[Echium creticum subsp. coincyanum]]'' : E, P, Sardegna * ''[[Echium creticum subsp. creticum]]'' : Ag, Ba, Corsica, F, E, Sardegna * ''[[Echium italicum]]'' * ''[[Echium italicum subsp. italicum]]'' * ''[[Echium parviflorum]]'' : Med || * ''[[Echium plantagineum]]'' * ''[[Echium sabulicola]]'' : Ag, Ba, Corsica, F, E, I, Sardegna, Si * ''[[Echium vulgare]]'' * ''[[Echium vulgare subsp. pustulatum]]'' : Corsica, F, G, I, J, Sardegna, Sicilia * ''[[Heliotropium curassavicum]]'' * ''[[Heliotropium europaeum]]'' * ''[[Heliotropium supinum]]'' * ''[[Lithospermum arvense]]'' * ''[[Lithospermum incrassatum]]'' * ''[[Lithospermum minimum]]'' : I, Sardegna, Sicilia * ''[[Lithospermum officinale]]'' * ''[[Lithospermum purpurocaeruleum]]'' * ''[[Myosotis arvensis]]'' * ''[[Myosotis discolor]]'' * ''[[Myosotis pusilla]]'' : Ag, Corsica, F, Sardegna * ''[[Myosotis ramosissima]]'' * ''[[Myosotis ramosissima subsp. ramosissima]]'' * ''[[Myosotis scorpioides]]'' * ''[[Myosotis nemorosa]]'' * ''[[Myosotis scorpioides]]'' * ''[[Myosotis sicula]]'' * ''[[Myosotis sylvatica]]'' * ''[[Myosotis soleirolii]]'' : Corsica, Sardegna * ''[[Neatostema apulum]]'' * ''[[Symphytum bulbosum]]'' * ''[[Symphytum officinale]]'' |} === [[Capparaceae]] === * ''[[Capparis spinosa]]'' * ''Capparis spinosa'' [[Capparis spinosa subsp. spinosa|subsp. ''spinosa'']] === [[Caryophyllaceae]] === [[File:Arenaria .serpyllifolia2web.jpg|thumb|100px|Arenaria serpyllifolia|''[[A. serpyllifolia]]'']] <!-- [[File:Petrorhagia prolifera eF.jpg|thumb|100px|Petrorhagia prolifera |''[[P. prolifera]]'']] --> [[File:Silene alba 220407 008.jpg|thumb|100px|''[[Silene latifolia|S. latifolia]]'']] [[File:Silene colorata a.jpg|thumb|100px|''[[Silene colorata|S. colorata]]'']] {| |- valign="top" | * ''[[Arenaria balearica]]'' : Ba, Corsica, I, Sardegna * ''[[Arenaria bertolonii]]'' : Corsica, I, Sardegna * ''[[Arenaria serpyllifolia]]'' * ''[[Cerastium boissierianum]]'' : Co, E, Sardegna * ''[[Cerastium diffusum]]'' * ''[[Cerastium glomeratum]]'' * ''[[Cerastium semidecandrum]]'' * ''[[Cerastium semidecandrum subsp. semidecandrum]]'' * ''[[Cerastium supramontanum]]'' : Sardegna * ''[[Dianthus armeria]]'' * ''[[Dianthus armeria subsp. armeria]]'' * ''[[Dianthus arrostii]]'' : Sardegna, Sicilia * ''[[Dianthus sylvestris]]'' * ''[[Dianthus sylvestris subsp. siculus]]'' : Sardegna, Sicilia * ''[[Dianthus]]'' sp. * ''[[Minuartia geniculata]]'' * ''[[Minuartia hybrida]]'' * ''[[Minuartia mediterranea]]'' * ''[[Petrorhagia prolifera]]'' * ''[[Petrorhagia nanteuilii]]'' * ''[[Petrorhagia saxifraga]]'' || * ''[[Petrorhagia velutina]]'' * ''[[Silene latifolia]]'' syn. ''[[Silene alba]]'' * ''[[Silene latifolia subsp. alba]]'' * ''[[Silene apetala]]'' * ''[[Silene armeria]]'' * ''[[Silene behen]]'' * ''[[Silene bellidifolia]]'' * ''[[Silene colorata]]'' * ''[[Silene succulenta]]'' syn. ''[[Silene corsica]]'' : Corsica, Cr, Sardegna * ''[[Silene velutina]]'' : Corsica, Sardegna * ''[[Silene vulgaris]] * ''[[Silene]]'' sp. * ''[[Saponaria ocymoides]]'' * ''[[Saponaria ocymoides subsp. alsinoides]]'' : Corsica, Sardegna * ''[[Saponaria officinalis]]'' * ''[[Saponaria sicula]]'' * ''[[Saponaria sicula subsp. sicula]]'' : Sardegna, Sicilia * ''[[Stellaria media]]'' * ''[[Stellaria media subsp. media]]'' * ''[[Stellaria neglecta]]'' * ''[[Stellaria pallida]]'' |} === [[Cistaceae]] === [[File:Ciste.jpg|thumb|100px|''[[Cistus albidus|C. albidus]]'']] [[File:Elianthemum croceum Sardinia LM.jpg|thumb|100px|''[[Helianthemum croceum|H. croceum]]'']] * ''[[Cistus albidus]]'' : Ae, Corsica, F, E, I, Sardegna * ''[[Cistus creticus]]'' * ''[[Cistus creticus subsp. corsicus]]'' : Corsica, Sardegna * ''[[Cistus creticus subsp. creticus]]'' : Med * ''[[Cistus creticus subsp. eriocephalus]]'' * ''[[Cistus monspeliensis]]'' * ''[[Cistus salviifolius]]'' * ''[[Fumana ericoides]]'' * ''[[Fumana laevipes]]'' : W-Med * ''[[Fumana procumbens]]'' * ''[[Fumana thymifolia]]'' : Med * ''[[Halimium halimifolium]]'' : Med * ''[[Halimium halimifolium subsp. halimifolium]]'' : W-Med * ''[[Helianthemum aegyptiacum]]'' * ''[[Helianthemum caput-felis]]'' : Ae, Ba, E, Sardegna * ''[[Helianthemum croceum]]'' : Ae, F, E, I, P, Sardegna, Sicilia * ''[[Helianthemum ledifolium]]'' * ''[[Helianthemum morisianum]]'' : Sa * ''[[Helianthemum oelandicum]]'' * ''[[Helianthemum oelandicum subsp. allionii]]'' : Sardegna, Sicilia * ''[[Helianthemum salicifolium]]'' * ''[[Tuberaria guttata]]'' * ''[[Tuberaria inconspicua]]'' : Ae, Corsica, G, E, I, P, Sardegna, Sicilia * ''[[Tuberaria praecox]]'' : Ae, I, J, Sardegna, Sicilia * ''[[Tuberaria lignosa]]'' === [[Compositae]] === [[File:Bellium bellidioides.jpg|thumb|100px|''[[Bellium bellidioides|B. bellidioides]]'']] [[File:Centaurea aspera flor.jpg|thumb|100px|''[[Centaurea aspera|C. aspera]]'']] [[File:Centaurea napifolia2 Sardinia LM.jpg|thumb|100px|''[[Centaurea napifolia|C. napifolia]]'']] <!--[[File:Santolina chamaecyparissus flowers.jpg|thumb|100px|''[[Santolina chamaecyparissus|S. chamaecyparissus]]'']]--> [[File:Scolymus hispanicus flowers.jpg|thumb|100px|''[[Scolymus hispanicus|S. hispanicus]]'']] [[File:Urospermum dalechampii Sardinia LM.jpg|thumb|100px|[[Urospermum dalechampii|''U. dalechampii'']]]] {| |- valign="top" | * ''[[Achillea ageratum]]'' * ''[[Achillea ligustica]]'' * ''[[Achillea millefolium]]'' * ''[[Achillea]]'' sp. * ''[[Anthemis arvensis]]'' * ''[[Anthemis arvensis subsp. arvensis]]'' * ''[[Anthemis]]'' sp. * ''[[Anthemis cotula]]'' * ''[[Artemisia arborescens]]'' * ''[[Artemisia caerulescens]]'' * ''[[Artemisia caerulescens subsp. gallica]]'' * ''[[Bellis annua]]'' * ''[[Bellis annua subsp. annua]]'' * ''[[Bellis perennis]]'' * ''[[Bellis sylvestris]] * ''[[Bellium bellidioides]]'' : Ba, Corsica, Sardegna * ''[[Bellium crassifolium]]'' : Sardegna * ''[[Carlina corymbosa]]'' * ''[[Carlina corymbosa subsp. corymbosa]]'' * ''[[Carlina lanata]]'' * ''[[Carlina macrocephala]]'' : Corsica, I, Sardegna, Sicilia * ''[[Carlina macrocephala subsp. macrocephala]]'' : Corsica, Sardegna * ''[[Carlina racemosa]]'' * ''[[Centaurea aspera]]'' : Ba, F, E, I, P, Sardegna * ''[[Centaurea calcitrapa]]'' * ''[[Centaurea filiformis]]'' : Sardegna * ''[[Centaurea horrida]]'' : Sardegna * ''[[Centaurea napifolia]]'' * ''[[Centaura]]'' sp. * ''[[Chrysanthemum coronarium]]'' * ''[[Chrysanthemum segetum]]'': u [[balculu]] * ''[[Cichorium intybus]]'' * ''[[Evax asterisciflora]]'' * ''[[Evax pygmaea]]'' * ''[[Evax rotundata]]'' : Corsica, Sardegna * ''[[Galactites tomentosa]]'' || * ''[[Helichrysum frigidum]]'' : Corsica, Sardegna * ''[[Helichrysum italicum]]'': a [[maredda]] * ''Helichrysum italicum'' [[Helichrysum italicum subsp. microphyllum|subsp. ''microphyllum'']] * ''[[Helichrysum montelinasanum]]'' : Sardegna * ''[[Helichrysum rupestre]]'' * ''[[Helichrysum saxatile]]'' : Sardegna, Sicilia * ''Helichrysum saxatile'' [[Helichrysum saxatile subsp. saxatile|subsp. ''saxatile'']] : Sardegna * ''[[Helichrysum stoechas]]'' * ''[[Hypochoeris achyrophorus]]'' * ''[[Hypochoeris cretensis]]'' * ''[[Hypochoeris glabra]]'' * ''[[Hypochoeris radicata]]'' * ''[[Hypochoeris robertia]]'' Corsica, I, Sardegna, Sicilia * ''[[Lactuca longidentata]]'' : Sardegna * ''[[Lactuca saligna]]'' * ''[[Lactuca serriola]]'' * ''[[Lactuca viminea]]'' * ''[[Lactuca viminea subsp. viminea]]'' * ''[[Lactuca viminea subsp. chondrilliflora]]'' * ''[[Lactuca viminea subsp. ramosissima]]'' * ''[[Lactuca virosa]]'' * ''[[Onopordum argolicum]]'' * ''[[Onopordum illyricum]]'' * ''[[Onopordum illyricum subsp. illyricum]]'' * ''Onopordum illyricum'' [[Onopordum illyricum sbsp. horridus|sbsp. ''horridus'']] : A, Corsica, I, J, Sardegna, Sicilia * ''[[Otanthus maritimus]]'' * ''[[Phagnalon rupestre]]'' * ''[[Phagnalon saxatilis]]'' * ''[[Phagnalon sordidum]]'' * ''[[Ptilostemon casabonae]]'' : Corsica, F, I, Sardegna * ''[[Santolina chamaecyparissus]]'' * ''Santolina chamaecyparissus'' [[Santolina chamaecyparissus subsp. insularis|subsp. ''insularis'']] * ''[[Scolymus hispanicus]]'' * ''[[Silybum marianum]]'' * ''[[Urospermum dalechampii]]'' * ''[[Urospermum picroides]]'' <!--fino qui nota di servizio--> |} === [[Cruciferae]] === [[File:Isola Piana a Primavera.jpg|Thumb|100px| ]] === [[Ericaceae]] === [[File:Erica terminalis0.jpg|thumb|100px|[[Erica terminalis|''E. terminalis'']]]] * ''[[Arbutus unedo]]'': l'[[arbitru]] * ''[[Erica arborea]]'': a [[scopa]] * ''[[Erica multiflora]]'' * ''[[Erica scoparia]]'' * ''[[Erica scoparia subsp. scoparia]]'' * ''[[Erica terminalis]]'' === [[Fagaceae]] === * ''[[Castanea sativa]]'' * ''[[Quercus coccifera]]'' * ''[[Quercus congesta]]'' : I, Sardegna, Sicilia * ''[[Quercus ilex]]'': a [[leccia]] * ''[[Quercus pubescens]]'' * ''[[Quercus suber]]'': a [[suvara]] === [[Lauraceae]] === * ''[[Laurus nobilis]]'' === [[Leguminosae]] === [[File:Centaurea Horrida with Astragalus terracianoi.jpg|thumb|100px|''[[Astragalus terracianoi|A. terracianoi]]'' (a destra) e ''[[Centaurea horrida|C. horrida]]'' (a sinistra)]] [[File:Lathyrus latifolius1.jpg|thumb|100px|''[[Lathyrus latifolius|L. latifolius]]'']] [[File:Medicago orbicularis2.jpg|thumb|100px|''[[Medicago orbicularis|M. orbicularis]]'']] [[File:Ononis natrix Sardinia LM.jpg|thumb|100px|''[[Ononis natrix|O. natrix]]'']] [[File:Tetragonolobus purpureus Sardinia LM.JPG|thumb|100px|''[[Tetragonolobus purpureus|T. purpureus]]'']] {| |- valign="top" | * ''[[Acacia cianophilla]]'' * ''[[Acacia dealbata]]'' * ''[[Anagyris foetida]]'' * ''[[Anthyllis barba-jovis]]'' : Corsica, Cr, F, G, E, I, J, Sardegna, Sicilia * ''[[Anthyllis gerardii]]'' * ''[[Anthyllis hermanniae]]'' * ''[[Anthyllis tetraphylla]]'' * ''[[Anthyllis vulneraria]]'' * ''[[Anthyllis vulneraria subsp. praepropera]]'' <!--riprendi da qui-->*''[[Astragalus massiliensis]]'' : Corsica, Sardegna * ''[[Astragalus sirinicus]]'' * ''Astragalus sirinicus'' [[Astragalus sirinicus subsp. genargenteus|subsp. ''genargenteus'']] : Corsica, Sardegna * ''[[Astragalus terracianoi]]'' * ''[[Calycotome spinosa]]'': a [[ghjinestra]] * ''[[Calycotome villosa]]'' * ''[[Ceratonia siliqua]]'' * ''[[Cercis siliquastrum]]'' * ''[[Colutea arborescens]]'' * ''[[Cytisus villosus]]'' * ''[[Genista acanthoclada]]'' * ''[[Genista corsica]]'' * ''[[Genista ephedroides]]'' * ''[[Lathyrus annuus]]'' * ''[[Lathyrus aphaca]]'' * ''[[Lathyrus cicera]]'' * ''[[Lathyrus latifolius]]'' * ''[[Lathyrus ochrus]]'' * ''[[Lupinus angustifolius]]'' * ''[[Lupinus luteus]]'' * ''[[Lupinus micranthus]]'' * ''[[Medicago aculeata]]'' * ''[[Medicago arabica]]'' * ''[[Medicago arborea]]'' * ''[[Medicago ciliaris]]'' * ''[[Medicago intertexta]]'' * ''[[Medicago littoralis]]'' * ''[[Medicago lupulina]]'' * ''[[Medicago marina]]'' * ''[[Medicago minima]]'' * ''[[Medicago murex]]'' * ''[[Medicago orbicularis]]'' * ''[[Medicago polymorpha]]'' * ''[[Medicago praecox]]'' * ''[[Medicago rigidula]]'' * ''[[Medicago rugosa]]'' * ''[[Medicago sativa]]'' * ''[[Medicago scutellata]]'' * ''[[Medicago tenoreana]]'' * ''[[Medicago tornata]]'' * ''[[Medicago trunculata]]'' || * ''[[Medicago turbinata]]'' * ''[[Melilotus officinalis]]'' * ''[[Melilotus sulcatus]]'' * ''[[Ononis alba]]'' * ''[[Ononis biflora]]'' * ''[[Ononis diffusa]]'' * ''[[Ononis mitissima]]'' * ''[[Ononis minutissima]]'' * ''[[Ononis natrix]]'' * ''[[Ononis ornithopodioides]]'' * ''[[Ononis pusilla]]'' * ''[[Ononis reclinata]]'' * ''[[Ononis spinosa]]'' * ''[[Pisum sativum subsp. elatius]]'' * ''[[Psoralea bituminosa]]'' * ''[[Psoralea morisiana]]'' (nome provvisorio?) : Sardegna * ''[[Robinia pseudoacacia]]'' * ''[[Spartium junceum]]'': u [[ghjuncu]] * ''[[Teline monspessulana]]'' * ''[[Tetragonolobus maritimus]]'' * ''[[Tetragonolobus purpureus]]'' * ''[[Trifolium angustifolium]]'' * ''[[Trifolium arvense]]'' * ''[[Trifolium bocconei]]'' * ''[[Trifolium campestre]]'' * ''[[Trifolium cherleri]]'' * ''[[Trifolium diffusum]]'' * ''[[Trifolium fragiferum]]'' * ''[[Trifolium glomeratum]]'' * ''[[Trifolium incarnatum]]'' * ''[[Trifolium pratense]]'' * ''[[Trifolium stellatum]]'' * ''[[Vicia altissima]]'' * ''[[Vicia articulata]]'' * ''[[Vicia benghalensis]]'' * ''[[Vicia bithynica]]'' * ''[[Vicia cracca]]'' * ''[[Vicia disperma]]'' * ''[[Vicia glauca]]'' * ''[[Vicia hirsuta]]'' * ''[[Vicia hybrida]]'' * ''[[Vicia lathyroides]]'' * ''[[Vicia leucantha]]'' * ''[[Vicia lutea]]'' * '' [[Vicia monantha]]'' * ''[[Vicia narbonensis]]'' |} === [[Myrtaceae]] === [[File:Myrtus-tarentina.jpg|thumb|100px|[[Myrtus communis subsp. tarentina|''M. communis'' subsp. ''tarentina'']]]] * ''[[Eucalyptus botryoides]]'' * ''[[Eucalyptus camaldulensis]]'' * ''[[Eucalyptus globulus]]'' * ''[[Eucalyptus maidenii]]'' * ''[[Eucalyptus resinifer]]'' * ''[[Eucalyptus robustus]]'' * ''[[Eucalyptus rudis]]'' * ''[[Myrtus communis]]'': a [[murta]] * ''Myrtus communis'' [[Myrtus communis subsp. tarentina|subsp. ''tarentina'']] === [[Orchidaceae]] === <!-- [[File:Anthropophorum.jpg|thumb|100px|''[[Aceras anthropophorum|A. antropophorum]]'']] --> [[File:Ophrys fuciflora Sardinia LM.jpg|thumb|100px|''[[Ophrys fuciflora|O. fuciflora]]'']] <!-- [[File:Ophrys speculum Sardinia LM.jpg|thumb|100px|''[[Ophrys speculum|O. speculum]]'']] --> [[File:Orchis papilionacea subsp. papilionacea Sardinia LM.jpg|thumb|100px|''[[Orchis papilionacea subsp. papilionacea|O. papilionacea subsp. papilionacea]]'']] * ''[[Aceras antropophorum]]'' * ''[[Anacamptis pyramidalis]]'' * ''[[Barlia robertiana]]'' * ''[[Cephalantera damasonium]]'' * ''[[Cephalantera longifolia]]'' * ''[[Cephalantera rubra]]'' * ''[[Epipactis helleborine]]'' * ''[[Gennaria diphilla]]'' * ''[[Limodorum abortivum]]'' * ''[[Ophrys annae]]'' <!-- J. Devillers-Terschuren & P. Devillers --> * ''[[Ophrys apifera]]'' * ''[[Ophrys bombyliflora]]'' * ''[[Ophrys fuciflora]]'' * ''[[Ophrys fusca]]'' * ''[[Ophrys lutea]]'' * ''[[Ophrys pallida]]'' : Sardegna, Sicilia * ''[[Ophrys speculum]]'' * ''[[Ophrys sphegodes]]'' * ''[[Ophrys tenthredinifera]]'' * ''[[Orchis coriophora]]'' * ''[[Orchis lactea]]'' * ''[[Orchis laxiflora]]'' * ''[[Orchis longicornu]]'' * ''[[Orchis mascula]]'' * ''[[Orchis morio]]'' * ''[[Orchis papilionacea]]'' * ''[[Orchis papilionacea subsp. papilionacea]]'' * ''[[Orchis provincialis]]'' * ''[[Serapias cordigera]]'' * ''[[Serapias lingua]]'' * ''[[Serapias vomeracea]]'' === [[Oxalidaceae]] === * ''[[Oxalis corniculata]]'' * ''[[Oxalis pes-caprae]]'' === [[Papaveraceae]] === [[File:Glaucium flavum03.jpg|thumb|100px|''[[Glaucium flavum|G. flavum]]'']] * ''[[Papaver somniferum]]'' * ''[[Papaver rhoeas]]'': u [[fiori di spusedda]] * ''[[Glauciun flavum]]'' * ''[[Fumaria capreolata]]'' * ''[[Fumaria officinalis]]'' === [[Paeoniaceae]] === * ''[[Paeonia coriacea]]'' * ''[[Paeonia mascula]]'' * ''Paeonia mascula'' [[Paeonia mascula subsp. russoi|subsp. ''russoi'']] === [[Ranunculaceae]] === [[File:Kalanit.JPG|thumb|100px|''[[Anemone coronaria|A. coronaria]]'']] [[File:Ranunculus ficaria Flowers closeup 02.jpg|thumb|100px|''[[Ranunculus ficaria|R. ficaria]]'']] * ''[[Adonis aestivalis]]'' * ''[[Adonis annua]]'' * ''[[Adonis microcarpa]]'' * ''[[Anemone coronaria]]'' * ''[[Anemone hortensis]]'': Med * ''[[Anemone palmata]]'' * ''[[Aquilegia barbaricina]]'' : Sardegna * ''[[Aquilegia nugorensis]]'' : Sardegna * ''[[Aquilegia nuragica]]'' : Sardegna * ''[[Clematis cirrhosa]]'' * ''[[Clematis flammula]]'' * ''[[Clematis vitalba]]'' * ''[[Delphinium halteratum]]'' * ''[[Delphinium pictum]]'' : Ba, Corsica, Sardegna * ''[[Delphinium requienii]]'' : Corsica, Sardegna * ''[[Delphinium staphisagria]]'' * ''[[Helleborus lividus]] syn. [[Helleborus argutifolius]]'' : a [[nocca]] Ba, Corsica, Sardegna * ''[[Helleborus lividus subsp corsicus]]'': Corsica, Sardegna * ''[[Nigella arvensis]]'' * ''[[Nigella arvensis subsp. arvensis]]'' * ''[[Nigella damascena]]'' * ''[[Ranunculus aquatilis]]'' * ''[[Ranunculus arvensis]]'' * ''[[Ranunculus batrachioides]]'' : E, Sardegna * ''[[Ranunculus bulbosus]]'' * ''[[Ranunculus bullatus]]'' * ''[[Ranunculus ficaria]]'' * ''[[Ranunculus sp.]]'' === [[Rosaceae]] === [[File:Amelanchier ovalis fruits.jpg|thumb|100px|''[[Amelanchier ovalis|A. ovalis]]'']] [[File:Sorbus-torminalis.JPG|thumb|100px|''[[Sorbus torminalis|S. torminalis]]'']] * ''[[Amelanchier ovalis]]'' * ''[[Crataegus azarolus]]'' * ''[[Crataegus monogyna]]'' * ''[[Prunus armeniaca]]'' * ''[[Prunus avium]]'' * ''[[Prunus communis]]'' * ''[[Prunus dulcis]]'' * ''[[Prunus persica]]'' * ''[[Prunus prostrata]]'' * ''[[Prunus spinosa]]'' * ''[[Pyrus amygdaliformis]]'' * ''[[Rosa canina]]'' * ''[[Rubus ulmifolius]]'' * ''[[Sorbus aria]]'' * ''[[Sorbus torminalis]]'' === [[Tamaricaceae]] === [[File:Tamarix gallica bloemen.jpg|thumb|100px|''[[Tamarix canariensis|T. canariensis]]'']] * ''[[Tamarix africana]]'' * ''[[Tamarix canariensis]]'' === Archivi fotografichi === * [http://www.montelinas.it/florasarda/index.htm www.montelinas.it: Flora Sarda (in talianu)] * [http://www.fotodisardegna.it/flora.htm www.fotodisardegna.it: Flora (in talianu)] [[Categoria:Flora di Sardegna]] 8refnrfq9zphtfsvpyepgmutioi3x61 Castagniccia 0 10103 354267 354266 2016-06-09T19:10:35Z 90.37.69.19 /* Bibliugrafia = */ wikitext text/x-wiki [[Image:Paesi di castagniccia.jpg|thumb|250px|Paesi di Castagniccia: Stoppia Nova ([[paesi|paisolu]] di [[U Quercitellu]], daretu si vede à [[Ghjucatoghju]]]] A '''Castagniccia''' hè una rigione di [[Corsica]], situata in u nordestu di l'[[isula]], assai anziana. <ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Culmineghja à u [[Monte San Petrone]] (1767 metri). == Geugrafia == === Situazione === [[File:La Porta-pano-2.jpg|thumb|250px|Vista di [[A Porta]], capitale storica di a Castagniccia]] A Castagniccia hè una rigione senza facciata marittima situata annantu à a sponda orientale di a Corsica. Appiccata à i rilievi verdicanti di u [[San Petrone]] è di e [[Caldane]], hè custituita da i medie è alte valle di u [[Fiumaltu]] è di l'[[Alisgiani (fiume)|Alisgiani]] è conta trè regione minore : l'[[Ampugnani]], l'[[Orezza]] è l'[[Alisgiani]]. À u nordu è à u punente, e regione minore vicinante di u [[Casaccuni]], di u [[Rustinu]] è di u [[Vallerustie]] situate in u bacinu virsante di u [[Golu]] sò qualchì volta dinù inglubate in a Castagniccia. Formanu d'altronde incù l'[[Ampugnani]] è l'[[Orezza]] e ''cinque pieve'', ragruppate cusì chì anu sempre intrattenutu relazione assai strette è anu ghjucatu unu rollu fundamentale in a [[Storia di a Corsica]] à u seculu XVIII, ancu s'è omu ùn cunnosce micca l'origine esatta di 'ssa dinuminazione. A Castagniccia hè spiccata da u [[mar' Tirrenu]] da cinque regione minore chjamate ''pieve di marina'' (o ancu ''Castagniccia marittima'' chì assicureghjanu una sputica cuntinuità à u livellu di u paisaghju sin'à a piana : da u nordu à u sudu a [[Casinca]], a [[Tavagna]], u [[Moriani]], u [[Campuloru]] è u [[Verde]]. À u sudu di a Castagniccia, à u pede di l'altru virsante di e Caldane, si trovanu trè regione minore cuperte da machja è di castagni in masgere annantu à e valle di a [[Bravona]] è di u [[Tavignanu]] : u [[Boziu]], a [[Strinse]] è u [[Gaghju]]. === Territoriu === [[File:Poggio-Marinaccio chapelle St-Antoine et vallée.jpg|thumb|250px|A cappella Sant' Antone in [[Lutina]], in l'[[Ampugnani]]]] A Castagniccia hè cumposta di i territorii di trè regione minore per unu tutale di 38 cumune. 'Sse regione minore sò, da u nordu à u sudu : ''[[Ampugnani]] * [[A Casalta]] * [[A Casabianca]] * [[A Croce d'Ampugnani]] * [[Ezau]] * [[A Ficaghja]] * [[U Ghjucatoghju]] * [[Lutina]] * ''A Porta d'Ampugnani'' * [[U Pianu]] * [[U Poghju Marinacciu]] * [[U Pulverosu]] * [[U Prunu]] * [[U Quercetu]] * [[U Quercitellu]] * [[San Damianu d'Ampugnani]] * [[San Gavinu d'Ampugnani]] * [[Scata]] * [[U Silvarecciu]] * [[A Stoppia Nova]] ''[[Orezza]]'' * [[Brusticu]] * [[A Campana]] * [[Campidonicu]] * [[Carchetu]] * [[U Carpinetu]] * [[[[L'Erbaghju]] * [[A Monacìa d'Orezza]] * [[Nucariu]] * [[A Parata d'Orezza]] * [[A Pastureccia d'Orezza]] * [[E Piazzole d'Orezza]] * [[U Pedorezza]] * '''[[Pedicroce]]''' * [[Pedipartinu]] * [[U Petricaghju d'Orezza]] * [[Rapaghju]] * [[A Stazzona]] * [[A Valle d'Orezza]] * [[A Verdese]] ''[[Alisgiani]]'' * [[Felge]] * [[A Nuvale]] * [[L'Ortale]] * [[I Pirelli d'Alisgiani]] * [[I Piazzali]] * [[U Petricaghju d'Alisgiani]] * [[A Piupeta]] * [[Tàrranu]] * ''E Valle d'Alisgiani'' === Rilievu === A Castagniccia hè una rigione muntagnosa situata à un'altitudine media di 1000 metri, in u [[Diquà da i Monti]] è in a parte matticciosa di a [[Corsica]] per oppusizione à u [[Dilà da i Monti]] o ''Pumonte'' è a Corsica granitica, in u prulungamentu di a catena matticciosa di u [[Capicorsu]]. 'Ssu massicciu hè unu bloccu di matticci lustrati edificatu à u terziariu à u mumentu di l'inalzamentu di l'Alpe annantu à unu zocculu ercinianu, di a fine di l'epica primaria. U so culmine hè u [[Monte San Petrone|San Petrone]] (1767 metri), in tempi d'una volta chjamatu a muntagna d'Accia. Custituisce a linia di spartera di l'acque di i fiumi [[Golu]] à punente è à u nordu è [[Tavignanu]] à u sudu, i più longhi di l'isula. E so limite à livante sò a [[Piaghja orientale]] è u [[mar' Tirrenu]]. Dutata da una terra fertila è riccu in corti d'acqua, a Castagniccia hè una rigione assai verde è assai buscosa, chì cuntrasta incù e rigione più povari è più aridi di Corsica. === Accessu === A Castagniccia hè una rigione inchjuvata, accessibile per via di strade assai atturchjate imprudendu à spessu foce di muntagne. L'accessi principali si facenu dapoi : * [[Folelli]] à u nordestu annantu à u [[Stradone territuriale 10|RT 10]] (exi RN 198), à 19| km di [[A Porta]] è 23 km di [[Piedicroce]] * [[Cervione]] à livante, à 16 km di [[E Valle d'Alisgiani]] è 34 km di [[Pedicroce]] * [[Alistru]] à u sudestu annantu à u [[Stradone territuriale 10|RT 10]] (exi RN 198), à 23 km di [[E Valle d'Alisgiani]] per [[Sant'Andrea di Cutone]] è à 40 km di [[Pedicroce]] per [[A Petra di Verde]] * [[Ponte à a Leccia]] à u nordupunente annantu à u [[Stradone territuriale 20|RT 20]] (exi RN 193) per [[Merusaglia]] è a [[foce di Pratu]] (985 m), à 26 km di [[A Porta]], 30 km di [[Pedicroce]] è 49 km di [[E Valle d'Alisgiani]] * [[Barchetta]] à u nordu annantu à u [[Stradone territuriale 20|RT 20]] (exi RN 193) per [[Penta è Acquatella]] è a foce di Sant' Antone (687 m), à 22 km di [[A Porta]] è 35 km di [[Pedicroce]]. === Territoriu di vita di u Parcu naturale regiunale di Corsica === ''Castagniccia'' hè dinù u nome di unu di l'ondici "territorii di vita" di u [[Parcu naturale regiunale di Corsica|PNRC]]. L'inseme di e 38 cumune di a rigione ci anu aderitu. E cumune vicinante di [[Porri]] (in [[Casinca]]), [[Peru è Casevechje]] (in [[Tavagna]]), [[Pianellu]], [[Zuani]], [[Moita]] è [[Matra]] (tutt'è quattru in a [[Strinse]]) cumplettanu l'effettivu di e 44 cumune di u territoriu di vita dettu ''Castagniccia''. == Etimolugia == A rigione tene u so nome da u [[castagnu]], arburu onniprisente in a rigione. Assai buscosa è ricchissimu in acqua, a Castagniccia, bench'è muntagnosa è difficiule d'accessu, hà cunnisciutu a densità di pupulazione rurale a più forte di Corsica à u seculu XIX. E so ricchezze è a so qualità anu attrattu numerose famiglie. A so econumia era basata annantu à a cultura di a castagna chì salvò bon parechji Corsi di a caristia in un'isula assai povara. L'abitanti di a Castagniccia sò chjamati i ''Castagnicciaii''. == Storia == A muntagna d'Accia chì si situava in a pieve di [[Ampugnani]], duminava a rigione. À u nordu di a so vetta si trovanu e ruvine d'una chjesa assai anziana chjamata [[San Petru d'Accia]]. {{Citazione|Hè u prima postu ch'omu sculonna vinendu da Roma per via di u mare è generalmente ghjunghjendu in costa interna. 'Ssa chjesa hè a cattidrale di u viscuvatu d'Accia<ref>[[Agostino Giustiniani]] in ''Dialogu numinatu Corsica'', traduzione di l'[[Lucianu Auguste Letteron|Abate Letteron]] in ''Storia di a Corsica, Descrizzione di a Corsica'' - Tomu I, p. 39.</ref>.}} Dopu à avè scunfitti i [[Mori]] chì s'eranu ritirati annantu à u monte d'Accia è avè li sottumessi, incù l'appoghju di l'altri veschi di l'isula, u conte [[Biancu Colonna]] ottense di fà di u monte d'Accia, u titulu d'unu viscuvatu, sottumessu à l'arcivescuvatu di Genuva è chèi cumprendia trè pieve : [[Orezza]], [[Ampugnani]] è [[Rustinu]]. Stu viscuvatu fubbe chjamatu viscuvatu d'[[Anziana diocese d'Accia|Accia]] ; ci architetta a chjesa Santa Petru<ref name="Grossa">[[Ghjuvanni di la Grossa]] in a so ''Cronaca'', traduzione di l'[[Lucianu Auguste Letteron|Abate Letteron]] in ''Storia di a Corsica, Descrizzione di a Corsica'' - Tomu I, p. 118.</ref>, à u locu dettu "San Petruculu", vene à dì "u picculu San Petru", per oppusizione à u "San Petrone". In a so bolla di u 20 di marzu di u 1133, u papa [[Innucente II]] istituisce u sediu viscuvale d'Accia, ''cujus sedem constituimus'', è aghjunghje chì u nuvella diocese serà furmata da duie pieve, una staccata da a diocese d'Aleria (Ampugnani), l'altra da a diocese di Mariana (Rustinu). Sient'è Gams, chì cita parechji veschi (Nicolaus, in u 909 ; Riccobonus, in u 930 ; Henricus, in u 1113), forse chì i veschi d'Accia ùn avianu sin'à u 1133 ch'è unu titulu senza ghjuridizione. U so nome s'impone à parte da u seculu XVII. A "rigione piantata di castagni" si caratterizeghja da e so alte culline à i virsanti operti d'immense castagnete, invece chì annantu à e creste, strinti annantu à elli stessi i picculi paesi parenu di surviglià le. Currisponde à una parte di l'anzianu paese [[Famiglia Cortinco|Cortinco]]. U castagnu, cugnumatu "l'arburu à pane", prisente in Corsica dapoi u [[Neuliticu]], hè statu assai sviluppatu da i [[Ripublica di Genuva|Genuvesi]] à parte di u seculu XIV. Un'ordinanza di [[1584]] obbligava ogni campagnolu à piantà quattru arburi fruttivi à l'annu. In u [[1770]], a castagna ripprisintava 70 % di e culture, addistrendu una certa prusperità è un forte cuncintramentu di pupulazione... A Castagniccia fubbe unu di i principali fuculaghji di rivolta à l'epica di a guerra d'indipendenza. Era tandu una rigione assai pupulata. Culla di persunaghji celebri cum'è [[Pasquale Paoli]], a Castagniccia rivendicheghja un'identità particularmente forte. À u principiu di u seculu XXI u sfundamentu demugraficu, principiatu versu 1900, hà addistratu a custituzione d'unu quasi desertu umanu. == Note == <references/> == Bibliugrafia == * [[Lucianu Augustu Letteron|Abate Letteron]] ''Storia di a Corsica - Tomu 1'', Bulletinu di a Sucità di e scenze naturale è storichi di a Corsica, Stampa è libraria Vv Eugène Ollagnier, Bastia 1888. == Da vede dinù == * [[Regione di Corsica]] * [[Lista di i territorii di vita di u Parcu naturale regiunale di Corsica]] [[Categoria:Corsica]] [[Categoria:Giugrafia]] mgu5hyj3ms6n3s2kgjd1s25zu7121ok Monte Pianu Maiò 0 10104 364264 348094 2019-10-03T11:20:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Pianu Maio.JPG|thumb|Monte pianu Maio]] U '''Monte Pianu Maiò''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. == Geugrafia == * '''Altitudine :''' 1 581 metri * '''Massicciu :''' Boziu * '''Pusizione geugrafica :''' 42° 20′ 32″ Nordu, 9° 15′ 17″ Este * '''Cumune :''' [[Rusiu]] è [[Santa Lucia di Mercuriu]] * '''Rifugi vicini :''' alcunu [[File:Croce di u pianu maio.JPG|thumb|croce da u pianu maio]] == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Pianu Maio]] dyquqguan1gmkwcd9yteiyl9jvldqn0 Helleborus corsicus 0 10106 81114 2007-06-09T11:09:19Z 90.37.214.38 Redirecting to [[Nocca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Nocca]] r4fegoiuqu1opx7tmkheum7ncrzq71m Pruvincia di Sassari 0 10107 374497 374484 2021-07-27T21:30:40Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki [[File:Sassari_-_Palazzo_della_Provincia_(05).JPG|thumb|250px|U Palazzu di a Pruvincia, attuali sedi di l'amministrazioni pruvinciali.]] A '''pruvincia di Sassari''' hè una di l'ottu [[Pruvincii d'Italia|pruvincii]] di [[Sardegna]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> [[File:Provincia di Sassari-Stemma.svg|thumb|70px|right|Pruvincia di Sassari, stemma]] == Giugrafia == [[File:Sassari,_historic_Old_Town.jpg|thumb|350px|A cità di Sassari]] A cità di [[Sassari]], capitala di 'ssa pruvincia, hè d'urighjini [[Nuraghe|nuragica]]. Hè a più cità impurtanti situata in a parti nordupunenti di l'isula. Cumprendi à u nordu a pianura di a Nurra, u prumuntoriu di Stintino è l'isula di l'[[Asinara]] chì chjudini u [[golfu d'Asinara]]. À u sudu, si pò rimarcà una vasta vigata di muntagni è l'altupiani d'urighjini vulcanica di u Logudoru. == Turismu == [[File:Alghero_Torre_Santa_Giacomo.jpg|thumb|280px|A turra di San Ghjacumu in Algheru]] In cità, parichji munimenti sò degni d'attinzioni : a [[Cattidrali di Sassari|cattidrali di stili goticu è baroccu spagnolu]], a ghjesia Santa Catalina, gotica incù influenzi di a [[Rinascita artistica|Rinascita]]. U centru di a cità hè a vasta Piazza d'Italia induva l'abitanti si scontrani par a so tradiziunali spassiata. Da quà, a parsona pò falà longu à u famosu Corsu Vittorio Emmanuele, à traversu à i picculi carrughji di a vechja cità. Oltri Sassari, si trova à [[Algheru]], anziana cità [[Catalogna|catalana]], attualmenti grandi centru turisticu chì ni ci voli à ramintà l'attività di pesca è l'attività agricula di i so circonda fertili. Più à livanti, sempri in bordu di mari, si drizza [[Castelsardu]] chì a so vechja cità medievali hè bedda cunsirvata. == Amministrazioni == U 9 maghju di u 2005, 25 cumuni di a pruvincia di Sassari ni sò stati staccati, dopu à l'alizzioni pruvinciali, par custituiscia l'escinziali di a [[pruvincia d'Olbia è Tempiu]] di pocu criata in a rigioni storica di a [[Gaddura]]. == Cumuni == I cumuni da Pruvincia di Sassari son: ;A<br> ·[[Algheru]] · [[Anela]] · [[Ardara]] ·<br> ;B<br> · [[Banari]] · [[Benetutti]] · [[Bessude]] · [[Bonnanaro]] · [[Bono]] · [[Bonorva]] · [[Borutta]] · [[Bottidda]] · [[Bultei]] · [[Bulzi]] · [[Burgos]] ·<br> ;C<br> · [[Cargeghe]] · [[Castelsardo]] · [[Cheremule]] · [[Chjaramonti]] · [[Codrongianos]] · [[Cossoine]] ·<br> ;E<br> · [[Erula]] · [[Esporlatu]] ·<br> ;F<br> · [[Florinas]] ·<br> ;G<br> · [[Giave]] ·<br> ;I<br> · [[Illorai]] · [[Ittireddu]] · [[Ittiri]] ·<br> ;L<br> · [[Laerru]] ·<br> ;M<br> · [[Mara]] · [[Martis]] · [[Monteleone Rocca Doria]] ·<br> ;N<br> ·[[Mores]] · [[Muros]] · [[Nughedu San Nicolò]] · [[Nule]] · [[Nulvi]] ·<br> ;O<br> · [[Olmedo]] · [[Osilo]] · [[Ossi (Sassari)|Ossi]] · [[Ozieri]] ·<br> ;P<br> · [[Padria]] · [[Pattada]] · [[Perfugas]] · [[Ploaghe]] · [[Porto Torres]] · [[Pozzomaggiore]] · [[Putifigari]] ·<br> ;R<br> · [[Romana (cumune)]] ·<br> ;S<br> [[Santa Maria Coghinas]] · '''[[Sassari]]''' · [[Sedini]] · [[Semestene]] · [[Sennori]] · [[Siligo]] · [[Sorso]] · [[Stintino]] ·<br> ;T<br> · [[Tergu]] · [[Thiesi]] · [[Tissi]] · [[Torralba]] · [[Tula]] ·<br> ;U<br> · [[Uri]] · [[Usini]] ·<br> ;V<br> · [[Valledoria]] · [[Viddalba]] · [[Villanova Monteleone]] ·<br> == Noti == <references/> [[categoria:Sardegna]] [[categoria:Italia]] g8zk1n6h4szse94xbq0rhy33s55rl3q Réseau Sentinelles 0 10108 81564 81561 2007-06-12T17:38:54Z 90.37.220.232 Redirecting to [[Riticeddu Sintineddi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Riticeddu Sintineddi]] 6jgiipx41arqic0fw29xaojuu85c50l Riticeddu Sintineddi 0 10109 347561 324790 2015-07-02T15:16:31Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki U « riticeddu sintineddi » (o [[Riticellu Sintinelle]]) hè un riticeddu di 1260 medichi ghjiniralisti libarali (2% di a tutalità di i medichi ghjiniralisti libarali in [[Francia]] mitrupulitana) benivulenti è vuluntarii spartuti à nantu à u tarrittoriu mitrupulitanu francesu. I medichi membri sò ditti « medichi sintineddi ». Issu riticeddu, criatu in nuvembri [[1984]] da u prufissori Alain Jacques VALLERON, hè animatu da « l’Unité mixte de recherche en Santé INSERM – Université Pierre et Marie CURIE». U so scoppu hè di surviglià 14 indicatori di saluta. ==A surviglianza cuntinua di 14 indicatori di saluta== Issu sistema naziunali di surviglianza parmetti di racoglia, d’analizà, di priveda è di ridistribuiscia in tempu riali i dati ipidimiulogichi isciuti da l’attività di i medichi ghjiniralisti libarali. Hè intigratu à u dispusitivu di surviglianza missu in piazza da « l’Institut de veille sanitaire » (INVS). (Avvisu favurevuli di a CNIL n° 471393). I 14 malatii suvitati currispondini à 11 indicatori infizziosi : * Grippa dipo’ 1984 * Andà di corpu acutu (gastro entérite) dipo’ 1990 * Russitu dipo’ 1984 * Buccignoni dipo’ 1985 * Varicedda dipo’ 1990 * Zonà ([[focu di Sant'Antonu]]) dipò 2004 * Urétrite masculine dipo’ 1984 * Epatita A, B è C dipo’ 2000 <br>è à 3 indicatori non’ infizziosi : * Affanu dipo’ 2002 * Tintativi di succidu dipo’ 1999 * Ricorsu à l’uspitalisazioni dipo’ 1997 <br>Pà a grippa, a gastro entérite è a varicedda, issa surviglianza parmetti di priveda, d’avvedasi è di privena di l’affaccata d’ipidimii naziunali o righjunali. I dati chì ùn sò micca numinativii sò trasmissi par via d’internet da i « medichi sintineddi » è facini crescia una basa di dati (sistema d’infurmazioni ghjiugraffichi) Un bulittinu sittimanali (sentiwebhebdo) hè stampatu tutti i marti à nantu à u purtonu di u « riticeddu sintineddi » è trasmissu par via di ‘’mail’’ à più di 4000 abbunati è à i medià naziunali maiò. Un « bilanciu annuali » hè dinò stampatu incù tutti i dati è missu in ligna à nantu à u situ internet in a sizzioni : « documentation/bilans annuels ». U « riticeddu sintineddi » hè un centru chì cullabureghja incù l’Urganisazioni mundiali di a Saluta (OMS) pà a surviglianza ilittronica di i malatii infizziosi. ==A ricerca scientifica== I dati isciuti da u « riticeddu sintineddi » parmettini d’ilaburà * mudeli di dittizzioni è d’alerti à partasi di u mittudu dittu di « a sarpi di SERFLING » ([http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pubmed&pubmedid=1983924 Costagliola D. et coll., Am. J. Public Health, 1991] * mudeli pà priveda l’ipidimii à scali ghjiugraffichi diffarenti (mittudu di l’analugii : [http://aje.oxfordjournals.org/cgi/content/full/158/10/996 Viboud C. et coll., Am J Epidemiol, 2003]) ==Ipidimiulugia di tarrenu== Inchiesti ipidimiulogichi puntuali sò rializati incù i « medichi sintineddi » . Sò fatti in u rispettu di i boni pratichi ipidimiulogichi stampati da « l’Associu di l’ipidimiulugisti di lingua francesa » (ADELF). T’ani tutti un numaru d’ordini nuttatu in un prutucolu scrittu. Facini l’ughjettu d’un rapportu finali di studdii. Sò sottumissi à prucidurii d’auditu internu pà assicurà a so qualità è ani ricivutu un avvisu favurevuli di a CNIL (n° 471 393) I risultati di iss’inchiesti sò missi in ligna à nantu à u situ di u « riticeddu sintineddi » in a sizzioni : « documentation/ enquête ponctuelles » == Liens externes == * {{fr}} [http://www.sentiweb.fr Réseau Sentinelles] * {{fr}} [http://www.who.int/fr/ Organisation Mondiale de la Santé (OMS)] * {{fr}} [http://www.invs.sante.fr/ Institut de Veille Sanitaire (InVS), Surveillance des maladies] * {{fr}} [http://www.espace-urml.org/ Unions Professionnelles des Médecins Libéraux] * {{fr}} [http://www.cegetel.rss.fr/ Réseau Santé sociale] * {{fr}} [http://www.u707.jussieu.fr/index_fr.htm Unité mixte de recherche 707 (UMR-S 707)] * {{en}} [http://www.cdc.gov/ Centers for Disease Control and Prevention] * {{en}} [http://www.eurosurveillance.org Centre d'Eurosurveillance des maladies transmissibles] [[categoria:Medicina]] 6ty3o7xm474ccgaxod7e4bnky41k6mk Riticellu Sintinelle 0 10110 81563 2007-06-12T17:38:15Z 90.37.220.232 Redirecting to [[Riticeddu Sintineddi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Riticeddu Sintineddi]] 6jgiipx41arqic0fw29xaojuu85c50l Avifauna di Corsica 0 10112 372880 360591 2021-05-26T09:08:58Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki Frà mezu à quiddi chì hani studiatu prima l''''avifauna di Corsica''', si poni mintuvà: * E. H. Giglioli * John Whitehead (1860-1899) * F. C. R. Jourdain Frà mezu à i spezii d'aceddi prisenti in [[Corsica]], si pò fà una distinzioni trà: * l'aceddi chì sò cumuni in [[Europa]] * l'aceddi chì sò endemichi di a [[Corsica]] è a [[Sardegna]]: par esempiu u [[buzaiu]], l'[[altore]] * l'aceddi chì sò endemichi di a [[Corsica]]: a [[zittula]] == Prutizzioni == Esistini parechji liveddi di prutizzioni par l'avifauna di Corsica: * a cunvinzioni di Washington: parechji spezii d'aceddi sò prutetti da a cunvinzioni internaziunali di Washington, chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciate di sparizione. Frà mezu à i spezii prutetti à issu titulu, si pò mintuvà: tutti i rapaci o aceddi di preda (l'[[acula]], l'[[altori barbutu]], i diversi tipi di [[falcu|falca]], u [[falchettu]], u [[fiulanciu]], u [[ciocciu]], a [[malacedda]], ecc. * a cunvinzioni di [[Berna]] == Gallaria d'imagine == <gallery> Image:De Stieglitz lat Carduelis carduelis.jpg|A [[cardalina]] Image:Carduelis chloris 8 (Marek Szczepanek).jpg|A [[virdulina]] Image:Kos Turdus merulaRB.jpg|A [[merula]] Image:ErithacusRubecula.jpg|U [[pettirossu]] Image:Motacilla alba alba.JPG|A [[codizennula]] Image:Parus major m.jpg|A [[ciattola capiniella]] File:Sylvia_atricapilla_male_2.jpg|A capinera Image:Garrulus glandarius 2 (Marek Szczepanek).jpg|A [[ghjandaghja]] Image:Weibliche Wachtel (Coturnix coturnix).jpg|A [[Quaglia (spezia)|quaglia]] Image:Troglodyte-sylvain haye.jpg|A [[scrizzula]] Image:Ekahau Sinitiainen.jpg|A [[capellina]] Image:Carduelis_cannabina_01.jpg|U [[fanellu]] Image:Sturnus vulgaris.jpg|U [[sturnellu]] Image:Corvus corax (Pcb21).jpg|U [[corbu]] Image:Alpendohle.jpg|A [[chjaccula]] Pair of Merops apiaster feeding.jpg|U [[vispaghju]] Image:Paukstelis.jpg|A [[merula ceca]] Image:Goshawkmale66.jpg|L'[[altori (spezia)|altori]] Image:Lammergeier.jpg|L'[[altori barbutu]] Image:Fischadler Nest.jpg|L'[[alpana]] Image:Rotmilan.jpg|U [[milvu]] Image:Milvus_migrans_2005-new.jpg|U [[milvu neru]] Image:PeregrineFalcon.jpg|U [[falcu columbaghju]] Image:Common Kestrel 1.jpg|U [[falcu stantarolu]] Image:GoldenEagle-Nova.jpg|L'[[acula]] Image:Tyto alba tylluan wen detail.jpg|A [[malacedda]] Image:Athene_noctua.jpg|A [[civetta]] Image:Marmora%27s_Warbler_-_Sardinia_-_Italy_S4E1036.jpg|A [[capinera scupaghjola]] </gallery> ==Invintariu== ===ACCIPITRIDAE=== [[Image:GoldenEagle-Nova.jpg|thumb|200px|L'[[acula]]]] [[Image:Musvåge.jpg|thumb|200px|U [[buzaiu]]]] [[Image:Milvus milvus R(ThKraft).jpg|thumb|200px|U [[milvu]]]] * [[Aquila chrysaetos]]: l'[[acula]] * [[Accipiter gentilis]]: l'[[Altori (spezia)|altori]] * [[Accipiter nisus]] * [[Buteo buteo]]: u [[buzaiu]] * [[Circaetus gallicus]] * [[Circus aeruginosus]] * [[Circus cyaneus]] * [[Circus macrourus]] * [[Circus pygargus]] * [[Pernis apivorus]] * [[Milvus migrans]]: u [[milvu neru]] * [[Milvus milvus]]: u [[milvu]] * [[Gypaetus barbatus]]: l'[[altori barbutu]] * [[Hieraaetus fasciatus]] ===ALCIDAE=== * [[Alle alle]] * [[Fratercula arctica]] ===ANATIDAE=== * [[Anas penelope]] * [[Anas strepera]] * [[Anas crecca]] * [[Anas acuta]] * [[Anas querquedula]] * [[Anas clypeata]] * [[Anser fabalis]] * [[Anser anser]] * [[Aythya ferina]] * [[Aythya nyroca]] * [[Aythya fuligula]] * [[Melanitta nigra]] * [[Mergus albellus]] * [[Mergus serrator]] * [[Tadorna tadorna]] ===APODIDAE=== * [[Apus apus]] ===ARDEIDAE=== * [[Ardea cinerea]] * [[Ardea purpurea]] * [[Ardeola ralloides]] * [[Botaurus stellaris]] * [[Egretta garzetta]] * [[Egretta alba]] * [[Ixobrychus minutus]] * [[Nycticorax nycticorax]] ===CAPRIMULGIDAE=== * [[Caprimulgus europaeus]]: a [[merula ceca]] ===CERTHIIDAE=== * [[Certhia familiaris]] ===CHARADRIIDAE=== * [[Charadrius dubius]] * [[Charadrius hiaticula]] * [[Pluvialis apricaria]] * [[Pluvialis squatarola]] * [[Vanellus vanellus]] ===CICONIIDAE=== * [[Ciconia ciconia]]: a [[cigogna|ciconia]] * [[Ciconia nigra]]: a [[ciconia nera]] ===COLUMBIDAE=== * [[Columba livia]]: u [[pitricaghjolu]] * [[Columba oenas]] * [[Columba palombus]]: a [[culombula]] * [[Streptopelia decaecto]] * [[Streptopelia turtur]]: a [[turduledda]] ===CORVIDAE=== * [[Garrulus glandarius]]: a [[ghjandaghja]] * [[Pyrrhocorax graculus]]: a [[chjaccula]] * [[Pyrrhocorax pyrrhocorax]] * [[Corvus monedula]] * [[Corvus frugilegus]] * [[Corvus corone]] * [[Corvus corax]]: u [[corbu]] ===CUCULIDAE=== * [[Cuculus canorus]]: u [[cuccu]] ===EMBERIZIDAE=== * [[Emberiza citrinella]] * [[Emberiza cirlus]] * [[Emberiza cia]] * [[Emberiza hortulana]] * [[Emberiza schoeniclus]] * [[Miliaria calandra]] * [[Plectrophenax nivalis]] ===FALCONIDAE=== * [[Falco naumanni]] * [[Falco tinnunculus]] * [[Falco vespertinus]] * [[Falco subbuteo]] * [[Falco eleonorae]] * [[Falco peregrinus]]: u [[falcu columbaghju]] ===FRINGILLIDAE=== [[File:Coccothraustes_coccothraustes_1_(Marek_Szczepanek).jpg|thumb|200px|U tagliafarru]] * [[Carduelis chloris]]: a [[virdulina]] * [[Carduelis carduelis]]: a [[cardalina]] * [[Carduelis spinus]] * [[Carduelis cannabina]]: u [[fanellu]] * [[Coccothraustes coccothraustes]]: u [[tagliafarru]] * [[Fringilla coelebs]]: u [[pincionu]] * [[Fringilla montifringilla]] * [[Loxia curvirostra]] * [[Pyrrhula pyrrhula]] * [[Serinus serinus]] * [[Serinus corsicanus]] ===GRUIDAE=== * [[Grus grus]] ===LANIIDAE=== * [[Lanius collurio]] * [[Lanius excubitor]] * [[Lanius minor]] * [[Lanius senator]] ===LARIDAE=== [[File:Larus michahellis LC0046.jpg|thumb|200px|L'[[acula marina]]]] [[File:Korallenmöve vorn.jpg|thumb|200px|L'[[acula marina corsa]]]] * [[Larus audouinii]] * [[Larus melanocephalus]] * [[Larus ridibundus]] * [[Larus fuscus]] * [[Larus michahellis]] ===MEROPIDAE=== * [[Merops apiaster]]: u [[vispaghju]] ===MOTACILLIDAE=== * [[Motacilla alba]]: a [[codizennula]] ===MUSCICAPIDAE=== * [[Phoenicurus ochruros]]: u [[codirossu]] ===ORIOLIDAE=== * [[Oriolus oriolus]] ===PANDIONIDAE=== * [[Pandion haliaetus]] ===PARIDAE=== [[File:Parus_major_m.jpg|thumb|200px|A Capelluccia]] * [[parus major]]: a [[capelluccia]] * [[Cyanistes caeruleus]]: a [[capellina]] * [[Motacilla alba]]: a [[capinera]] ===PASSERIDAE=== * [[Montifringilla nivalis]] * [[Passer domesticus]] * [[Passer hispaniolensis]] * [[Passer montanus]] * [[Petronia petronia]] ===PHALACROCORACIDAE=== * [[Phalacrocorax aristotelis]] * [[Phalacrocorax carbo]] ===PHASIANIDAE=== * [[Alectoris rufa]]: a [[parnici]] * [[Coturnix coturnix]]: a [[quagliula (spezia)|quagliula]] ===PHOENICOPTERIDAE=== * [[Phoenicopter ruber]] ===PODICIPEDIDAE=== * [[Podiceps cristatus]] * [[Podiceps auritus]] * [[Podiceps nigricollis]] * [[Tachybaptus ruficollis]] ===PROCELLARIIDAE=== * [[Calonectris diomedea]] * [[Puffinus puffinus]] ===RALLIDAE=== * [[Fulica atra]] * [[Gallinula chloropus]] (Ghjallinetta) * [[Porzana porzana]] * [[Porzana parva]] ===RECURVIROSTRIDAE=== * [[Himantopus himmantopus]] * [[Recurvirostra avocetta]] ===REGULIDAE=== [[File:Regulus_regulus0.jpg|thumb|200px|U [[muschettu]]]] * [[Regulus regulus]] ===REMIZIDAE=== * [[Remiz pendulinus]] ===SCOLOPACIDAE=== * [[Arenaria interpres]] * [[Calidris alba]] * [[Calidris minuta]] * [[Calidris ferruginea]] * [[Calidris alpina]] * [[Gallinago gallinago]] * [[Gallinago media]] * [[Scolopax rusticola]] * [[Limosa limosa]] * [[Numenius phaeopus]] * [[Philomachus pugnax]] * [[Tringa totanus]] * [[Tringa stagnatilis]] * [[Tringa glareola]] ===STERCORARIIDAE=== * [[Stercorarius skua]] ===STERNIDAE=== * [[Chlidonias niger]] * [[Gelochelidon nilotica]] * [[Sterna sandvicensis]] * [[Sterna hirundo]] * [[Sterna albifrons]] ===STRIGIDAE=== * [[Asio otus]] * [[Asio flammeus]] * [[Athene noctua]]: a [[civetta]] * [[Otus scops]]: u [[ciocciu]] ===STURNIDAE=== * [[Sturnus vulgaris]]: u [[sturneddu]] * [[Sturnus unicolor]] ===SULIDAE=== * [[Sula bassana]] ===SYLVIIDAE=== * [[Capinera|Sylvia atricapilla]]: a [[capinera]] * [[Curruca Corsica|Sylvia sarda]]: a [[curruca Corsica]] ===THRESKIORNITHIDAE=== * [[Plegadis falcinellus]] ===TICHODROMADIDAE=== * [[Tichodroma muraria]] ===TROGLODYTAE=== [[File:Troglodyte mignon (1).JPG|thumb|200px|A scrizzula]] * [[Troglodytes troglodytes]]: a [[scrizzula]] ===TYTONIDAE=== * [[Tyto alba]]: a [[malacedda]] ===UPUPIDAE=== [[File:Upupa epops Madrid 01.jpg|thumb|200px|A puppusgiula]] * [[Upupa epops]]: a [[puppusgiula]] == Citazioni == L'aceddi di Corsica sò stati mintuvati à spessu in a litteratura è u cantu corsu. Par asempiu: *in i ''Canti d'aceddi'' di [[Monsignori Di La Fuata]]: :''Ziazì fà la [[civetta]]'' :''[[Codizennula]] vizzetta.'' : (...) : ''La [[virdulina]] hè alegra è zimpineghja'' : ''Sfringuiddeghja lu [[pincionu]]'' : ''È la [[quaglia]] squacquareghja:'' :(...) :''U [[pettirossu]] hà invidia dlu [[fringueddu]]:'' :''Annantu à l'olmu, vicinu à u Valdareddu :'' :''Unu canta è l'altru canta,'' :''Si sò dati lu dueddu:'' * in a puisia ''L'ortu di ziu'' di [[Marcu Ceccarelli]]: :''Cù l’inguernu, un [[pettirussu]]'' :''Da ziu staia vicinu,'' :''Li saltaia guasgi addossu,'' :''Quandu vangaia un sulcinu,'' :''È sì ziu li parlaia,'' :''L’acidduchju chjuchjulaia…'' == Rifarenzi == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/lesoiseaux3.html Lessicu - l'aceddi - les oiseaux, [[Adecec]]] * Thibault, Jean-Claude, Les oiseaux de Corse - L'aceddi di Corsica, PNRC, 1983 (in francesu) ==Da vede dinò== *[[Etaru]] [[Categoria:Acelli]] [[Categoria:Corsica]] 69ipuccuwthwzd6g0y2vtq7fldr74lt Altori barbutu 0 10113 81610 2007-06-14T19:14:32Z Img 21 Redirecting to [[Altore barbutu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Altore barbutu]] s4nujtefbmyo8dhczz6khxnc22rl4ch Garrulus glandarius 0 10114 81612 2007-06-14T19:16:40Z Img 21 Redirecting to [[Ghjandaghja]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjandaghja]] 37b64i1nnbyjjb0858uxlmw3j1bcauz Milvus migrans 0 10121 81673 2007-06-15T14:28:54Z 90.37.202.145 Redirecting to [[Milvu neru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Milvu neru]] r8jh2aco8sgdemlviq4hpog81l0vz5d Aquila chrysaetos 0 10122 81676 2007-06-15T14:29:55Z 90.37.202.145 Redirecting to [[Acula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Acula]] ascoh2kpm7r34r9ldpsknfmes1x08v9 Fauglia 0 10126 343118 332427 2015-05-05T01:55:17Z Phyrexian 1389 categurie wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Fauglia | blasone=Fauglia-Stemma.png | nomeOfficiale=Fauglia | sigluRegione=TOS | sigluPruvincia=PI | latitudineGradi=43 | latitudineMinute=34 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=10 | lungitudineMinute=31 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=91 | superficia=42 | pupulazione=3.124 | densita=74 | merre=Riccardo Froli | posta=56043 | telefunu=050 | istat=050014 | abitanti=Faugliesi | patrone=San Lurenzu | festa=[[10 d'aostu]] | situ=http://www.comune.fauglia.pi.it/ }} '''Fauglia''' hè una [[cumuna]] [[Italia|taliana]] di a [[pruvincia di Pisa]]. ==Paisoli== Acciaiolo, Luciana, I Poggetti, Poggio Pallone, Santo Regolo, Vallicelle, Valtriano. ==Cumune in cunfina== [[Collesalvetti]] ([[Pruvincia di Livornu|LI]]), [[Crespina]], [[Lorenzana]], [[Orciano Pisano]]. {{Pruvincia di Pisa}} [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Pisa]] 8ymn6f15jsha7vv2caxaoaw1231bdmh Cernia 0 10128 82407 82403 2007-06-19T15:46:07Z 90.37.87.104 Redirecting to [[Lucerna]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lucerna]] nxa9vfxpn7rcecl10hrnjuixq4prlte Epinephelus marginatus 0 10129 119343 82401 2008-02-24T14:13:15Z Alexbot 323 Robot : répare double redirection wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lucerna]] nxa9vfxpn7rcecl10hrnjuixq4prlte Lucerna 0 10130 373892 364226 2021-06-02T10:50:29Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A lucerna'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Epinephelus marginatus.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Epinephelus marginatus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Actinopterygii]]'' |----- | Ordine | ''[[Perciformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Serranidae]]'' |----- | Generu | ''[[Epinephelus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Epinephelus marginatus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Lowe]], 1834</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Epinephelus marginatus 1 by Line1.jpg|250px]] |----- |} A '''Lucerna''' (''[[Epinephelus marginatus]]'') hè un [[pesciu]] di mare chì face parte di a famiglia di i [[Serranidae]]. A lucerna pò campà sin'à 50 anni. Diventa masciu versu l'età da 9 à 12 anni. A lucerna si nutrisce di molluschi, di crustacei è d'altri pesci. A lucerna hà risicatu à sparisce da e coste di u nordu di u mare Mediterraniu, chì hè stata vittima di i fattu ch'ella hè una prede faciule per a caccia sottumarina. A lucerna diventa magaru più cumuna dipoi parechji anni, per via di a prutezzione incausata da l'interdizzione di a caccia sottumarina di a lucerna. == In Corsica == A lucerna hè prisente in [[Corsica]]. Hè ancu chjamata a [[cernia]]. Esistenu dinù in [[Corsica]] quattru altri spezie di lucerna: * [[epinephelus costae]] * [[epinephelus caninus]] * [[polyprion americanus]] * [[mycteroperca rubra]] ==Prutezzione== A caccia sottumarina di a lucerna in [[Corsica]] hè interditta da l'arristatu di u 13 decembre 2004, sin'à 2012. A prutezzione cuncerna cinqui spezie: [[epinephelus marginatus]], [[epinephelus costae]], [[epinephelus caninus]], [[polyprion americanus]] è [[mycteroperca rubra]]. == Referenze == * Miniconi R., Molinier R., Nouhen D., Pimort M.-J. (1980) ''Pesci di Corsica è di u Mediterraniu'', Parcu Naturale Regiunale di Corsica (in francese) == Ligami == * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=3 Vucabulariu aiaccinu di a pesca, [[Matina latina]]] * [http://www.oec.fr/modules.php?name=Sections&sop=viewarticle&artid=61 I pesci di mare, Uffiziu di l'Ambiente di a Corsica] == Da vede dinù == * i [[pesci di Corsica]] * [[epinephelus costae]] * [[epinephelus caninus]] * [[polyprion americanus]] * [[mycteroperca rubra]] {{c-supranu}} [[Categoria:Serranidae]] [[Categoria:Pesci di Corsica]] pneaj02h2hihwan1i738llvqpamu74y Catralettu 0 10131 82421 2007-06-19T17:17:22Z 90.37.87.104 Redirecting to [[Catalettu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Catalettu]] 0rbcrrn3ubp36gnqum1od3z869p9txm Anassimandru 0 10133 376461 371265 2021-08-30T11:07:09Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:anaximander.jpg|thumb|right|220px|Ditagliu di a ''[[Scola d'Atena]]'' di [[Raffaelo]], [[1510]]-[[1511]]]] '''Anassimandru di Miletu''' (in grecu anticu ''Ἀναξίμανδρος'' ([[-610|610 AC]] – versu [[-546|546 AC]]) hè un [[filosofu]] [[Grecia|grecu]] presocraticu. Hà succidutu à [[Tales]] com'è maestru di a scola milesiana, è hè avutu [[Anassimenu]] è [[Pitagoru]] frà i so allevi. Anassimandru hè cunsidaratu com'è u prima filosofu à avè nutatu i so travagli par iscrittu. Solu un frammentu hè statu cunsirvatu, ma cuncerna a [[filusufia]], l'[[astronomia]], a [[fisica]], a [[giumitria]] è ancu a [[giugrafia]]. U crateriu lunariu [[Anassimandru (crateriu)|Anassimandru]] fù numinatu in l'anori di u filosofu. == Biugrafia == Anassimandru era u figliolu di Praxiadès. Hè natu in [[Miletu]] duranti a terza annata di a 42esima ulimpiata (610 AC). Sionti [[Apollodoru d'Atene]], t'avia sissanta quattri anni in a siconda annata di a 58esima ulimpiata ([[-547|547]]-546 AC) è morsi pocu dopu. In i so ''Discorsi'', [[Temistiu]] mintuveghja chì Anassimandru saria statu « u prima di i Grechi cunnisciuti à publicà un opara scritta annantu à a natura ». I so documenti sariani dunqua stati frà i primi scritti [[Grecia|grechi]] publicati in prosa. À l'ebbica di [[Platone]], a so filusufia era stata sminticata, è i frammenti chì ci fermani avali si trovani ind'è [[Aristotele]] o [[Tiufrastu]]. In i ''Viti, duttrini è sintenzi di i filosofi illustri'' di [[Diogene Laërce]], hè mintuvatu un fattu ridiculu chì cuncerna Anassimandru : avendu amparatu chì i ziteddi u biffavani quand'eddu cantava, avaria rispostu tandu chì li ci vulia à amparà à cantà megliu par i ziteddi. === Cusmulugia === [[File:Anaximander cosmology-it.svg|thumb|left|200px|Schema di l’universu d’Anassimandru]] Anassimandru fù u prima à cuncipiscia un mudeddu [[miccanica|miccanicu]] di l'[[universu]]. À l’urighjina, dopu a siparazioni di u caldu è di u fretu, una sfera di [[focu]] s'hè furmata chì hà inturniatu a [[Terra]] com'è a scorza d'un arburu. Issa sfera di [[focu]] s'hè sdrisgiuta dopu par furmà u restu di l'universu. Di listessa taglia ch'è a Terra, u [[Soli]] era dunqua u focu chì si vidia à traversu un tafonu annantu à a rota a più luntana è una eclizza currispundia à a sarratura d'issu tafonu. === Prividimentu d’un terramutu === In a so opara [[filusufia|filusofica]] ''De a divinazioni'' (I, 50, 112), [[Ciciaronu]] conta chì Anassimandru avaria cunsigliatu à l'abitanti di Lacedemona d’abandunà a so cità è i so [[casa|casi]] par passà a nuttata in campagna incù i so armi, parchì un [[terramotu|terramutu]] si priparava. A cità s’hè sfundata dopu da veru. == Liami esterni == * [http://www.iep.utm.edu/a/anaximan.htm ''Internet Encyclopedia of Philosophy'' — Anassimandru (in inglesu)] * [http://www.dirkcouprie.nl/Anaximander-bibliography.htm Bibliugrafia d'Anassimandru (in inglesu)] [[Categoria:Filosofu]] [[Categoria:Biugrafia]] qrl8tyjt1rs0kmgka63b2ta58k2ah1o Panterina 0 10134 373734 373641 2021-06-02T09:31:30Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: aliceblue" ! colspan="3" style="background:#4682B4" | {| style="background:#4682B4" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#4682B4" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A panterina'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Amanita pantherina 2013 G1.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Amanita pantherina</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightblue" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Fungi]]'' |----- | Divisione | ''[[Basidiomycota]]'' |----- | Classa | ''[[Homobasidiomycetes]]'' |----- | Ordine | ''[[Amanitales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Amanitaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Amanita]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightblue" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Amanita pantherina''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Amanita pantherina 3.jpg|250px]] |----- |} A '''Panterina''' (o [[Pantirina]]) (''[[Amanita pantherina]]'') hè un tipu di [[fungu]] chì face parte di a famiglia di l' [[Amanitaceae]]. Hè un fungu moltu cumunu, ma tossicu è vilenosu, chì pò ancu pruvucà a morte. U pede hè longu sin'à 10-12 cm. U culore hè brunu. A panterina hà un anellu più o menu ampiu, biancu, piuttostu bassu. Crece da l'estate à l'auturnu. == In Corsica == A panterina hè cumuna in [[Corsica]]. == Ligami == * [http://www.adecec.net/adecec-net/parutions/ghjurnata2001.html I funghi, Ghjurnata di a Lingua Corsa 2001, [[Adecec]]] * [http://pros.orange.fr/gbatti-alinguacorsa/lexiques/flore.htm A flora - i funghi] == Da vede dinù == * [[funghi di Corsica]] {{c-supranu}} [[Categoria:Amanitaceae]] [[Categoria:Fungu di Corsica]] 9hhalij9qn3stgdpa43i33uq0b15g93 Amanita pantherina 0 10135 82596 2007-06-22T16:06:28Z Img 21 Redirecting to [[Panterina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Panterina]] a3gxle3v19gmz0mqww1i9knmwurh3tf Template:Fr 10 10136 373456 82606 2021-06-02T04:59:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki (in francesu)<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 1jxpt07lrhlg7p5b15xz19dbri3xj20 Template:En 10 10137 373450 347929 2021-06-02T04:46:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki (in [[lingua inglese|inglesu]])<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> t0zs70bme6i6qk2gz7qxg0omdavcvzw Pantirina 0 10140 82620 2007-06-23T09:32:04Z 90.15.235.11 Redirecting to [[Panterina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Panterina]] a3gxle3v19gmz0mqww1i9knmwurh3tf Corvus corax 0 10141 82627 2007-06-23T11:34:14Z 90.15.235.11 Redirecting to [[Corbu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Corbu]] 7ay1glhcnu6d5qju55avnfaui7ezikw Wikipedia:Articulu18 4 10142 82644 82643 2007-06-23T19:21:02Z Img 21 wikitext text/x-wiki [[Image:Anaximander.jpg|right|100px]] [[Anassimandru]] di Miletu (in [[grecu anticu]] ''Ἀναξίμανδρος'' ([[-610|610 AC]] – versu [[-546|546 AC]]) hè un [[filosofu]] grecu presocraticu. Hà succidutu à [[Tales]] com'è maestru di a scola milesiana, è hè avutu [[Anassimenu]] è [[Pitagoru]] frà i so allevi. Anassimandru hè cunsidaratu com'è u prima filosofu à avè nutatu i so travagli par iscrittu. Solu un frammentu hè statu cunsirvatu, ma cuncerna a [[filusufia]], l'[[astronomia]], a [[fisica]], a [[giumitria]] è ancu a [[giugrafia]]. U crateriu lunariu [[Anassimandru (crateriu)|Anassimandru]] fù numinatu in l'anori di u filosofu. Anassimandru era u figliolu di Praxiadès. Hè natu in [[Miletu]] durenti a terza annata di a 42esima ulimpiata (610 AC). Sionti [[Apollodoru d'Atene]], t'avia sissanta quattri anni in a siconda annata di a 58esima ulimpiata ([[-547|547]]-546 AC) è morsi pocu dopu. In i so ''Discorsi'', [[Temistiu]] mintuveghja chì Anassimandru saria statu « u prima di i Grechi cunnisciuti à publicà un opara scritta annantu à a natura ». I so documenti sariani dunqua stati frà i primi scritti grechi publicati in prosa. À l'ebbica di [[Platonu]], a so filusufia era stata sminticata, è i frammenti chì ci fermani avali si trovani ind'è [[Aristoteli]] o [[Tiufrastu]]. In i ''Viti, duttrini è sintenzi di i filosofi illustri'' di [[Diogene Laërce]], hè mintuvatu un fattu ridiculu chì cuncerna Anassimandru : avendu amparatu chì i ziteddi u biffavani quand'eddu cantava, è avaria rispostu tandu chì li ci vulia à amparà à cantà megliu par i ziteddi. eti7e77y2wlfe06j2lvhlr43psfta4l Alpana 0 10144 373841 365535 2021-06-02T09:50:55Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'alpana'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Fischadler Nest.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Pandion haliaetus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordine | ''[[Ciconiiformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Accipitridae]]'' |----- | Generu | ''[[Pandion]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Pandion haliaetus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Osprey landing in the nest at Camp Echockotee.JPG|250px]] |----- |} [[File:Osprey001.JPG|thumb|200px|left|L'alpana, in bulu]] L' '''Alpana''' ([[Pandion haliaetus]]) hè un [[acellu]] chì face parte di a famiglia di l' [[Accipitridae]]. Hè l'unica spezia chì face parte di u generu ''Pandion''. Si stima chì ci hè circa 6000 copii d'alpane in [[Europa]]. L'alpana hè alta 50-60 cm. Hè più maiore ch'è u [[buzaiu]]. Pò campà sin'à 32 anni. A so apertura alare varighja da 1,45 m à 1,65 m. Pesa da 1 à 2 kilò. E so nare si ponu chjude, ciò chì permette à l'alpana si stà mori sottu à l'acqua per piscà. I diti sò putenti è e sgrinfie sò longhe. U sopra di l'alpana hè [[neru|niricciu]], invece u sottu hè [[biancu]]. 'Ssu cuntrastu hè caratteristicu di 'ssu [[acellu]]. L'alpana face ogni annu, da mezu [[aprile]] à u principiu di [[maghju]], una cuvata di trè ovi, in generale. L'[[ovu]] hè cuvatu da 35 à 40 [[ghjornu|ghjorni]]. U piulacone stà in i nidu da 8 à 10 simane. Per u più, l'alpana si nutrisce di [[pesce|pesci]], ma accade ch'ella manghjessi [[ranochja|ranochje]], accillucci di [[mare]] o d'[[acqua]], o picculi [[mammiferi]], cum'è a [[bellula]]. U nidu di l'alpana hè fattu di branche. Hè custruitu annantu à qualchì pinzu, qualchì arburu maiore o qualchì scogliu. Accade andu, ma raramente, ch'ellu fussi custruitu in [[terra]], quandu ùn ci hè micca predatori. L'alpana hè cumuna in [[Asia]], in [[Africa]], in America Centrale è in [[America settentriunale|Nord'America]], è in [[Europa]]. A maiò parte di l'alpane d'[[Europa]] passa l'[[inguernu|inguernata]] in [[Africa]] è ghjunghje dopu in [[Europa]], à l'eccezzione di l'alpane di u [[Mediterraniu]] è nutamente di l'alpane chì sò arrighjunate in [[Corsica]]. L'alapna ùn teme micca di travirsà i [[Sahara|grandi diserti]]. == In Corsica == [[File:Corse-04914-réserve de Scandola-nid balbuzard.jpg|thumb|250px|left|U nidu di l'alpana, in a Riserva di Scandula]] L'alpana hè prisente in [[Corsica]]. Hè ancu chjamata l'[[alpaghja]]. Dipoi sempre, ci hè statu dui tipi di pupulazione d'alpane in [[Corsica]] (Thibault 1983). Prima, une pupulazione arrighjunata, cullucata sopratuttu annantu à a [[mare|facciata marittima]] [[uvestu|uccidentale]] di l'[[Corsica|isula]]. Sicondu, una pupulazione d'alpane ghjunghjitticce, ghjunta in migrazione, d'[[aprile]] à [[sittembre]] è chì pò passà l'[[inguernu]] annantu à i [[stagnu|stagni]] di [[Corsica]]. Ùn firmava più ch'è [[quattru]] coppii arrighjunati versu [[1970]] in a riserva di Scandula. Ma sicondu e testimunianze, l'alpane arrighjunate in [[Corsica]] stavanu dinù, innanzi, in u [[Capicorsu]] è in u [[sudu|sud]][[estu]] di l'[[Corsica|isula]]. Da 1977 à 1980, ci era 6 à 10 coppii in [[Corsica]], posti annantu à 90 kilomitri di [[mare|coste]]. In [[1981]], ci eranu 20 coppi è l'alpana s'era arrighjunata dinù in u so rughjone anticu di u [[Capicorsu]]. Ma ci n'hè avà circa 40, a maiò parte essendu in a [[Riserva Naturale di Scandola]]. [[File:Pandion haliaetus MHNT.ZOO.2010.11.93.9.jpg|thumb| ''Pandion haliaetus'']] == Prutezzione == L'alpana hè cunsiderata cum'è rara in l'[[Unione Europea]] è hè prutetta da: * a cunvinzione internaziunale di [[Washington]] ([[CITES]]) chì interdisce u [[cummerciu]] di e spezie di fauna è di flora minacciate di sparizione. == Referenze == * Thibault, Jean-Claude, Acelli di Corsica - Les oiseaux de Corse, 1983, PRNC (in francesu) * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/lesoiseaux.html L'acelli - Les oiseaux, Ghjuvan Petru Battestini, [[Adecec]], 1982] == Ligami == * [http://www.kallistea.com/la_corse/balbuzard.php L'alpana, Kallistea] == Da vede dinù == * [[acelli di Corsica]] * a [[Riserva di Scandula]] [[Categoria:Accipitridae]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] 27me5mz0baaneun0qbq15v3mp2xrt6s Pandion haliaetus 0 10145 82789 2007-06-24T11:04:11Z 90.36.214.139 Redirecting to [[Alpana]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Alpana]] ott18j66kzrxcum52fi7vhtbz8z9vs9 Alpaghja 0 10146 82790 2007-06-24T11:04:20Z 90.36.214.139 Redirecting to [[Alpana]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Alpana]] ott18j66kzrxcum52fi7vhtbz8z9vs9 Mammiferi di Corsica 0 10152 368358 230402 2020-07-26T12:01:21Z CommonsDelinker 173 Replacing Bottlenose_Dolphin_KSC04pd0178.jpg with [[File:Tursiops_truncatus_01.jpg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: file renamed or replaced on Commons). wikitext text/x-wiki ===Soricidae=== * [[Crocidura suaveolens]]: u [[topuragnu]] * [[Suncus etruscus]] ===Myoxidae=== [[Image:Loir gris.jpg|thumb|150px|''A ghjira'']] * [[Glis glis]]: a [[ghjira]] ===Mustelidae=== * [[Martes martes]] * [[Mustela nivalis]]: a [[bellula]] ===Muridae=== [[File:RatStanding.jpg|thumb|150px|''A pontica'']] * [[Eliomys quercinus]]: u [[topu mascaratu]] * [[Apodemus sylvaticus]]: u [[topu campagnolu]] * [[Rattus rattus]] * [[Rattus norvegicus]]: a [[pontica]] * [[Mus musculus]]: u [[tuparellu]] * [[Lepus capensis]]: a [[levra]] * [[Oryctolagus cuniculus]]: u [[cunigliulu]] * [[Sus scrofa]]: u [[cignale]] ===Emydidae=== [[Image:Emys orbicularis.jpg|thumb|150px|''A ranella'']] * [[Emys orbicularis]]: a [[ranella]] ===Testudinidae=== * [[Testudo hermanni]] ===Lacertidae=== [[File:Archaeolacerta bedriagae Corse.jpg|thumb|150px|''L'acertulone'']] * [[Algyroides fitzingeri]] * [[Archaeolacerta bedriagae]]: l'[[acertulone]] * [[Podarcis sicula]] * [[Podarcis tiliguerta]] ===Vespertilionidae=== * [[Myotis myotis]] * [[Myotis emarginatus]] * [[Myotis capaccinii]] ===Rhinolophidae=== * [[Rhinolophus ferrum-equinum]] * [[Miniopterus schreibersi]] * [[Rhinolophus hipposideros]] * [[Rhinolophus euryale]] ===Erinaceidae=== [[Image:Ricciu.jpg|thumb|150px|''U ricciu'']] * [[Erinaceus europaeus]]: u [[ricciu]] ===Bovidae=== * [[Ovis gmelini musimon]]: a [[muvra]] * [[Cervus elaphus corsicanus]]: u [[cervu]] ===Felidae=== * [[Felis silvestris]]: u [[ghjattuvolpe]] ===Delphinidae=== [[Image:Tursiops truncatus 01.jpg|thumb|150px|''U delfinu]] * [[Stenella coeruleoalba]] * [[Delphinus delphis]]: u [[delfinu]] * [[Tursiops truncatus]] * [[Grampus griseus]] * [[Globicephala melas]] ===Physeteridae=== * [[Physeter catodon]] ===Ziphiidae=== * [[Ziphius cavirostris]] ===Balenopteridae=== * [[Balaenoptera physalus]] * [[Balaenoptera acutorostrata]] == Referenze == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/lafaune.pdf Franceschi, Paulu, A fauna di vertebrati di Corsica (in francesu), 1984, [[Adecec]]] * [[Parcu Naturale di Corsica]], I mammiferi di Corsica, 1987 {{c-supranu}} rqn3v0woa6fb3phv7gn4zkp8jl8w30y MediaWiki:Disclaimers 8 10167 83811 2007-07-01T11:06:53Z Ale Mister 249 New page: Avertimenti wikitext text/x-wiki Avertimenti 1hzl45dpbs2ohsi34jx6q6k91trrd4o MediaWiki:Disclaimerpage 8 10168 118561 83812 2008-02-11T17:58:59Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki {{ns:project}}:Avertimenti generali lga30vps8o4skrhtm9n699fmgycuolx Muchju biancu 0 10170 373722 373659 2021-06-02T09:30:39Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U muchju biancu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Muchju.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Cistus monspeliensis</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Violales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Cistaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Cistus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Cistus monspeliensis''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Muchju fiori.jpg|250px]] |----- |} U '''Muchju biancu''' (''[[Cistus monspeliensis]]'') hè un arburettu chì face parte di a famiglia di e [[Cistaceae]]. Hè uriginariu di e regione di u Mare Mediterraniu. Hè altu da 30 à 120 cm. Fiurisce d'[[aprile]] à [[ghjugnu]]. U fiore di u muchju biancu hè biancu biancu. U calice hè cumpostu da cinque sepali liberi. E casce sò strette è piciose. U so culore hè verde scuru. == In Corsica == U muchju biancu hè cumunu in [[Corsica]]. Hè tipicu dinù di a machja corsa. Accade chì u muchju biancu fussi mintuvatu in a toponimia corsa. Per esempiu: ''Muchju Biancu'', a ''Punta di Muchju Biancu''. == Da vede dinù == * i [[fiori di Corsica]] * u [[muchju rossu]] * u [[muchju neru]] == Referenze == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) Catalogu di i pianti vascularii di Corsica : Geneva (in francese) {{c-supranu}} [[Categoria:Asteraceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 5dp5mrhkbctyxavi8dlrfk76x5svm1x Cistus monspeliensis 0 10171 83850 2007-07-01T19:49:24Z Img 21 Redirecting to [[Muchju biancu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Muchju biancu]] 42fd10x7k65no6u9perj9tivbere15m MediaWiki:Revhistory 8 10175 83911 2007-07-02T18:03:09Z Ale Mister 249 New page: Cronolugia di e revisione wikitext text/x-wiki Cronolugia di e revisione n8xjdr1ah6x81ggyx9ayp7qex1rstr4 Tola di u Turmentu 0 10179 371266 364266 2021-01-05T05:30:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Tola di u Turmentu''' hè una stazzona di [[Corsica]]. Hè situata annatu à a cumuna di [[Sarra di Farru]]. Si trova à 750 metri da a [[stantara di u Paladinu]]. == Rifarenzi == * Lucetta Poncin, ''Vida di u Taravu'', Alanu Piazzola, 2004 (in francesu) == Liami == * [http://www.prehistoire-corse.org/sites/51-tola.html A tola di u Turmentu (in francesu)] {{Stazzona di Corsica}} [[Categoria:Stazzona di Corsica]] 81e6p861bzme5rfyig7fg7x7bvflo2i Kolonka 0 10180 332944 324797 2014-03-23T14:29:26Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Kolonka''' hè una [[cumuna]] di a [[Pulonia]]. Da [[1945]] à [[1975]] hà appartinutu à u voivudatu di Kielce, eppo hè passata sottu u voivudatu di Radom fin'à [[1998]]. {{cumuna|cumuna=Kolonka | statu=[[Pulonia]] | rigioni=Mazowieckie | dipartimentu=[[Radom]] | circundariu= | cantonu= | insee= | cp=26-670 | merri=Wiesława Nakoneczna | intercomm= | longitudina= 21° 19' 51'' | latitudina= 51° 26' 42'' | alt= | superficia= | pop=? | dinsità= }} ==Gallaria== <gallery> Image:SSiczek.jpg|Stanisław Siczek Image:Kolonka.JPG|Cappella in a furesta di Kolonka </gallery> <gallery> Image:Pomnik w Kolonce.JPG|Tomba 1939-1945 in a furesta di Kolonka Image:Kolonka stadion.jpg|Stadu in Kolonka </gallery> [[Categoria:Polonia]] j2m37e1pnxhb4cskhs3lrrv1i0wodwv Falcu stantarolu 0 10182 373869 343462 2021-06-02T10:44:18Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U falcu stantarolu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Common Kestrel 1.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Falco tinnunculus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordine | ''[[Accipitriformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Falconidae]]'' |----- | Generu | ''[[Falco]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Falco tinnunculus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Falco tinnunculus.jpg|250px]] |----- |} [[File:Falco tinnunculus (Linnaeus, 1758).jpg|thumb|250px|''Falcu stantarolu'']] [[File:Faucon crécerelle MHNT.jpg|thumb|left|''Falco tinnunculus'']] U '''Falcu stantarolu''' (''[[Falco tinnunculus]]'') hè un acellu chì face parte di a famiglia di i [[Falconidae]]. Hè presente è diffusu in tutta l'[[Europa]] centrale. Hè longu da 30 à 40 cm. Hè una spezia induve s'osserva un impurtante dismurfisimu sessuale. U masciu pesa da 190 à 240 g è a femina da 220 à 300 g. A coda di a femina hè russiccia, invece ind'è u masciu a fine di a coda hè nera. == In Corsica == U falcu stantarolu hè prisente in [[Corsica]]. == Prutezzione == U Falcu stantarolu hè prutettu da: * a cunvinzione internaziunale di Washington ([[CITES]]) chì intardisce u cummerciu di e spezie di fauna è di flora minacciate di sparizione. == Da vede dinù == * u [[falcu columbaghju]] * [[avifauna di Corsica]] == Referenze == * Thibault, Jean-Claude, Acelli di Corsica - Les oiseaux de Corse, 1983, PRNC (in francesu) == Ligami == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/lesoiseaux3.html Lessicu - l'acelli - les oiseaux, [[Adecec]]] {{c-supranu}} [[Categoria:Falconidae]] 13vxwjvfzdrzmp9a3h88mq2s0mnx8if Falco tinnunculus 0 10183 84168 2007-07-07T12:38:34Z Paulu 58 Redirecting to [[Falcu stantarolu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Falcu stantarolu]] 9b1zrqfqfxjs5vmvg54bbgik17u2o8j Paoli di Tagliu 0 10187 365475 365441 2020-01-18T15:03:18Z 81.185.163.162 wikitext text/x-wiki '''Antone Battisti Paoli''' (1851-1931), dettu '''Paoli di Tagliu''' hè natu in u paese di Tagliu, in a cumuna di [[Tagliu è Isulacciu]], in u [[1851]]. Hè cunnisciutu sopratuttu cum'è l'autore di u [[Lamentu di u castagnu]], una canzona chì hè stata publicata in [[A Tramuntana]] in u [[1905]] è in [[A Muvra]] in u [[1926]]. Issa canzone hè diventata dopu una canzone classica di u cantu corsu. Paoli di Tagliu hà collaboratu à parechji ghjurnali è rivisti litterarie, frà e quale si pò mintuvà: [[L'Altagna]], [[Le Petit Bastiais]], [[L'Annu Corsu]], [[A Muvra]], [[A Tramuntana]] è [[La nouvelle Corse]] . == Bibliografia== * ''Risa è Pianti'', [[Aiacciu]], [[1926]]: :* [[E calze in seta]] :* [[Lamentu di u castagnu]] * ''Nozze è Doli'', [[Cervioni]], [[1990]] == Referenze== * Serpentini, Antone Lurenzu (dir.), ''Dizziunariu storicu di a Corsica'', Albiana, 2006 (in francese) * Talamoni, Ghjuvan Guidu, [http://www.anazione.com/paoli_battista.htm Paoli Anton Battista (Paoli di Tagliu 1858-1931) : A « literatura di l’abandonu »], [[A Nazione]], 4, maghju 2007 [[Categoria:Scrivanu in lingua corsa]] h4kwl9o6p96vcpmj0aolm3o3kt34keu Antone Battisti Paoli 0 10188 84360 2007-07-10T05:14:02Z Img 21 Redirecting to [[Paoli di Tagliu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Paoli di Tagliu]] hue7c3rhhiao5b6c9bvcokmpxe6kb3v Fronte di Liberazione Naziunale Corsu 0 10189 357758 357757 2017-10-05T14:33:44Z Samuele2002 11644 Annullata la modifica 357744 di [[Special:Contributions/46.193.1.30|46.193.1.30]] ([[User talk:46.193.1.30|discussione]]) wikitext text/x-wiki [[Image:Col de Teghime et D81.jpg|thumb|280px]] U '''Fronte di Liberazione Naziunale Corsu''' ('''FLNC''') hè un motu politicu chì invoca l'indipendenza di a [[Corsica]] da a [[Francia]]. A nascita di quistu motu data di 1976, precisamente u 5 maggiu. U motu FLNC hè cunsideratu cume un motu criminale parchè somiglia propriu à i sistemi mafiosi impiantati in u sudu di l'[[Italia]], asempii di a vinditta, riscatti, attentati, ecc. == Articuli currelati == *[[A Cuncota Naziunalista]] (ACN) ==Ligami annantu== *[http://flnc.unita-naziunale.org/ FLNC] [[Categoria:Pulitica]] q3yht1d0b537zuex1jjfoeanz9eodtk Citatella d'Aiacciu 0 10191 332090 329986 2014-03-23T14:12:26Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:Ajaccio citadelle echauguette.jpg|thumbnail|Citadella d'Aiacciu]] A citatella d'[[Aiacciu]] hè un monumentu costruitu da i [[Genuva|genuvesi]] in u quattrucentu. [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Corsica]] 8t2qnvt4nqufuijv22cwd14elwv7law Inno di Mameli 0 10195 126350 84641 2008-05-02T20:04:00Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[U Cantu di i Taliani]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[U Cantu di i Taliani]] tayv0m0ac4x0uzh4uzu373rruhw4015 Predica di a rustaghja 0 10196 363665 333991 2019-09-30T05:51:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Predica di a rustaghja''' hè una puisia scritta da [[Monsignori di la Fuata]]. Hè stata publicata in [[A Muvra]] in [[1924]]. ==Predica di a rustaghja== :Simonu u cioncu circava in a flicaghja. :Ghjugni lu preti. O preti, ùn vò più in piaghja. :È parchì caru Simonu ? :Aghju persu la rustaghja. :Lascia fà, lu me cumpari, :Vogliu fà trimà l’altari. :Frateddi cari, s’hè pers’una rustaghja :Chì l’hà la rendi ; l’hà trova in a flicaghja :Rimittiti la dumani, :Sinnò boia ùn si n’impaghja ; :O sintiti ciò ch’e dicu :O sinnò, vi maladicu. :Una rustaghja si sà quant’edda costa ; :Ci vol carbonu è farru à bedda posta, :È ci vol meza ghjurnata, :Par avè la ben composta : :Dunqua deti la à u patronu : :La rustaghja hè di Simonu. :Veni lu branu, è ci hè la dibbiera ; :Veni l’istati è ci hè la dirraschera ; :Si tù ùn ha' la to rustaghja, :À nissunu la po' chera ; :S’edda veni d’andà in piaghja, :Comu fà senza rustaghja ? :S'tù va' in campagna par veda li to chjosa, :La caddi hè aparta, è boiu ùn si riposa ; :Tagliarè dui o trè machji, :Se' sicuru ; bedda cosa ! :Sì tù incontri la lamaghja, :Comu fà senza rustaghja ? :Ghjuntu in u pratu, ti fughjni li feri ; :Ha' la rustaghja, ùn tena pur pinseri : :Boia è vacchi tutti quanti :Vinarani vulinteri ; :Taglia a fronda, è hani da traghja ; :Comu fà senza rustaghja ? :Ha' una quistioni, lu stilu hè pruibitu, :È la pistola ùn hà chè lu banditu ; :Sì tù porti la rustaghja, :Qual s’accosta cusì arditu ? :Sì lu ghjacaru t’abbaghja, :Comu fà senza rustaghja ? :Ci vol a trava da l’eghji è da Nironu, :Da Bracacciola, da u mulu è da Baghjonu ? :Sbrumarè quattru lamaghji, :Ùn ni manca à u lamaghjonu ; :Chì ni vol trè o quattru paghja ? :Comu fà senza rustaghja ? :Li sgarzunotti ti coglini li fica ? :Chì ci hè bisognu chì nimu la ti dica ? :Pensi forsa di parà li :Cù u mintrastu o cù l’urtica ? :Ci vol pronta la lamaghja: :Comu fà senza rustaghja ? :Si la to vigna hè accantu à u mal vicinu, :È si tù brami di bia lu to vinu, :Chjudi bè lu to scaleghju, :Cun un tancu prugnulinu :Osinnò cù la lamaghja ; :Ma ci vol a to rustaghja. :Sensa rustaghja, nun servi à cinquantà la :Soffri la vigna, parch’ùn si pò fà pala, :Si ni casca lu fasgiolu :È u currochjulu s’ammala, :Sì la festa ùn hè carraghja, :Ci vol dunqua la rustaghja. :Ti si vol chjimpà la sarpi catiddata, :Sì tù vol fughja, ha' da impiità l’annata ; :Sì tù pari, vidaremu :S’edd’ùn nasci la frittata, :Or par quistu, tù ha' da raghja, :Sì tù ùn ha' la to rustaghja ! :Hè un usu anticu, lu sani ancu in Varchjaghja ; :Chì movi un pedi, bisogna ch’eddu l’aghja. :Ùn hè omu di Furciolu :Chì un porta la rustaghja : :È vurristi chì Simonu :Si n’andessi c'lu bastonu ! :Dunqua, figlioli, rinditi la rustaghja : :Dopu dumani Simonu hà da andà in piaghja, :Chì l’avissi è ùn a di rendi, :Pagarà li so viaghja ; :Eppo' hè fretu aval d’invernu ; :Ma chì caldu ch’hè in infernu ! :Sta sbradizata la feci preti Santu, :Ma com'ed’eddu ùn ci n’abbaghja tantu ; :Pridicheghja cusì bè ni, :Eppo' basta lu so cantu ! :Pa li funi è li rustaghji, :Ùn ci hè preti chì l’assaghji. :Tuttu u Furciolu ludava stu sirmonu ; :Ma u più cuntentu qual era po ? Simonu. :N’hà ma’intesu lu Furciolu ? :Oh ! lu latru ! ma chì tonu ! :È mort’eiu, dissi lu preti, :Ma da più ni sintareti. :Di sti sirmoni nissunu ni pò fà : :Ni sfidu tutti li preta d'lu di quà : :Venga quì u seminaristu , :Venga quì cù u sò rabà ! :S’è mi vogliu scuzzulà , :Tandu sì chì sintarà. == Rifarenzi == * [http://www.taravu.com/Textes/corses/Foata.htm Rinatu Coti, Cunfarenza fatta in Azilonu u 7 aostu 1999 da cilibrà u cintinariu di a morti di Mgri Paulu Matteu di la Fuata, U Taravu] [[Categoria:Litteratura corsa]] l4wppl1qhdfvbuo6d1du9t873kl80cu L'odori di Bastia 0 10200 364434 346237 2019-10-03T11:24:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L'odori di Bastia hè una [[puesia]] di [[Petru Lucciana]], dettu [[Vattelapesca]]. ==L'odori di Bastia== :Un grand'omu, orgogliu è bantu :Di a nostra isula, dicia: :"S'è cun l'ochji ùn la vidissi :Eo cù u nasu a senteria." :Vere sò queste parolle :Sopratuttu per [[Bastia]]. :Quandu a notte da [[Livornu]] :U stranieru à u nostru portu :S'abbicina, sente cum'è :Un odor' di cane mortu : :È a cità che u so prufumu :Manda in guisa di cunfortu. :S'è sbarcate à u Molu Vechju :Duve sbocca ogni cunduttu, :Hè una pesta chì v'assale :È v'affoca dapertuttu. :Quì, ùn val'acqua di Culogna : :Tuppa u nasu, o resti bruttu ! :Poi muntendu pe Terazze, :Di biscotti è canistrelli :Scende, hè veru, una dulcezza; :Ma frà mezu à questi è quelli :Ghjunghje u sisu d'agliu è trippe, :Di cantine è di macelli. :À a Traversa, dicerete, :Si rispira ? - Nò, signore ! :Ch'è ad ogni passu ci hè un tufone :Chì vi manda u so fetore; :È un parlu di i purtoni :Ch'hanu tutti un trist'odore. :Visitaste forse mai, :Dite, e Scale di Serone, :Ghjesù, Cherughju drittu, :U Puntettu c'u Mughjone ? :Ne u mulizzu è frà i pidochji :Quante vivenu persone ! :Dapertuttu è un melingheghju :Di Lucchesi è criature, :Di furmagliu cù scappinu :È di trippe è di frittura, :È Burdelli! Chì ùn ci schiatta :Pò bè dì ch'è hà l'osse dure! :Terranova è San Ghjiseppu :È Sant'Anghjuli è S'u Collu, :Cosa sò ? - Stalle è purcili. :È a Punta ?... Quandu collu :Per i Zeffari à u Mercatu :Dò a mio vita per un sollu. :Un odor di stoccafissu, :Baccalà è anchjuve vechje, :Di cipolle è pesci merzi :U respiru toglie, è à sechje :Score fangu ed altra cosa, :Qui, per tutte e catapechje... :O Bastia, prega u Signore :Ch'è ùn ti mandi qualchì pesta ! :S'ella vene, tuttu strughje; :Mancu mosca viva resta... :No, speremu ch'è a spazzola :Piglierai...Ma spazza lesta ! [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] hbdscahnz933eghz2vfr2gygabyoka5 Vattelapesca 0 10201 84725 2007-07-15T16:18:29Z 90.36.87.47 Redirecting to [[Petru Lucciana]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Petru Lucciana]] 4hdogdwyxwfgj72yrkzbw1gdyr57sbm L'invernu in Corsica 0 10203 332959 330847 2014-03-23T14:29:46Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''L'invernu in Corsica''' hè una puesia da u pueta è autore corsu [[Santu Casanova]]. Face parte di ''Fiori di Cirnu'', publicatu in u [[1930]]. Hè stata publicata dinò in l'''Almanaccu populare per l'annu 1931''. ==L'invernu in Corsica== :Tutte le nostre muntagne :Parenu tante spusate ; :I gigli si sò sfiurati :Par copre le so vallate, :È l'acque di li ruscelli :Lucenu cum'è vitrate. :Soffia in orrida timpesta :La più cruda [[tramuntana]] ; :Ogn'acellu infritulitu :Da i monti s'alluntana, :È la [[volpe]] di rapina :Porta carne in la so tana. :Cumu faranu li ricchi :Cundannati à lu [[fucone]] ? :Ùn piengu li puvarelli :Chì campanu di canzone ; :Cù a spiranza sempre in pettu :Spegnenu lu nivaghjone. :Furtuna chì u parcittore :Ùn si move di ghjinnaghju :Ma sorte quand'è lu [[cuccu]] :Versu li primi di maghju :È manda le carte gialle :Par fa scorn'à u rusulaghju ! :Si vo' un aveta cappotti, :Nè [[pilone|piloni]], nè mantelli, :Racumandate vi à un focu, :Stu babbu di l'urfanelli, :Ma un appiccate [[pignatta]] :Chì sò chjusi li macelli. :Cuminciate puru avà :À fà lu quarisimale ; :U dighjunu sara longu :È cortu lu carnavale ; :In Corsica ùn ci hè più [[Pasqua]] :Nè fistini di [[Natale]]. :Fussimu puru bugiardi :Cum'è certi diputati, :Turnassinu l'anni d'oru :Da noi tantu suspirati, :Chì saria u nostru dicoru :D'esse tutti furtunati. :Ma sò puri desiderii, :Illusione di ciarbellu ! :Qual'hè ch'ùn pensa ricchezze, :Qual'hè ch'ùn face un castellu, :Durmendu nantu le piume, :Ancu sottu lu mantellu ? :Oh ! sonnii ne femu tutti :A prò di li nostri cari ! :Li prighemu la furtuna :È l'incenzi di l'altari, :È curone di l'alloru :Cù li tituli più rari. :Ma li sonnii è le chimere :Chì l'omi facenu in lettu, :Prima chì venga lu ghjornu :Spariscenu senza effettu, :È li monti di ricchezze :Lascianu lu campu nettu. :State vi ne à lu fucone :Cusgendu li vostri stracci, :Parchì la furtuna ceca :Hà lasciatu li pagliacci, :È vive cù l'impustori :Chì guidanu i pupulacci. :Allivate li figlioli, :Fate ne corsi di core, :Par cunsirvà quella razza :Ch'era sempre pronta à more :Pa la Patria, pa la Croce, :Pa la vita è par l'onore. :Avà chi face lu fredu, :Aggruppati à lu fucone, :Cuntate le storie corse :È cantate le canzone :Di [[Sapieru Corsu|Sampieru]] è [[Sambucucciu]], :[[Pasquale Paoli|Paoli]] è Nabulione. :L'invernu sarà piu cortu :È lu fredu menu forte ; :I zitelli ascultaranu, :Starà à sente la cunsorte, :È impararanu ad apre :À i povari e so porte. ==Ligami== * [http://www.musee-corse.com/var/ezflow_site/storage/original/application/ab176479cd986b312f476aad8284e811.pdf Almanaccu populare per l'annu 1931] [[Categoria:Litteratura corsa]] i45r1ixpisczo2u793m5hndtltmt8hb Bunifazziu 0 10206 84920 2007-07-23T04:19:51Z AiaciSmack 264 Redirecting to [[Bunifaziu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Bunifaziu]] bi785kos9rnksfu0nygf0f3s4eturc6 Bonifaziu 0 10207 84921 2007-07-23T04:21:20Z AiaciSmack 264 Redirecting to [[Bunifaziu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Bunifaziu]] bi785kos9rnksfu0nygf0f3s4eturc6 Calbi 0 10210 84924 2007-07-23T04:24:08Z AiaciSmack 264 Redirecting to [[Calvi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Calvi]] 7zqztt6fe9dv0bcrdmcakh89tc7h68o Carghiese 0 10212 344216 217912 2015-06-05T06:11:52Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Carghjese]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Carghjese]] sxyvb3b3h3m2nckv5rf2t9wi2vpdr75 A Piana 0 10214 84930 2007-07-23T04:39:26Z AiaciSmack 264 Redirecting to [[Piana]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Piana]] p1f0v4qwoyctpbmej6kyuvvc5artmyw Sarrera 0 10216 336598 84932 2014-06-03T09:52:58Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Sarrera]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Sarrera]] o01fgc1hz2pdtjr4cf8wd6lljdye6jp Coti è Chiavari 0 10222 84939 2007-07-23T04:57:20Z AiaciSmack 264 Redirecting to [[Coti è Chjavari]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Coti è Chjavari]] 63ka49pyy6jdzcouf5ee1uakovis40v Poesia 0 10225 84969 2007-07-24T12:37:52Z Ale Mister 249 [[Poesia]] mossu à [[Puesia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Puesia]] 52taauuipoeim1ccp2krbi5m88e4lul Slovenia 0 10228 85005 2007-07-25T17:40:56Z Ale Mister 249 [[Slovenia]] mossu à [[Sluvenia]]: nome currettu in corsu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sluvenia]] 0xj9naimk93mrj5kcidcju6h1pbkv6h MediaWiki:Nologinlink 8 10231 149194 85064 2008-11-30T15:00:17Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Registrati 7qc39dan5688todqi80zpfgdb49mcdo MediaWiki:Contribsub2 8 10232 85079 2007-07-28T20:57:23Z Ale Mister 249 New page: Per $1 ($2) wikitext text/x-wiki Per $1 ($2) dfjwx2zu9b6qdd5pswdecly4jqfiw79 MediaWiki:Filepath page 8 10234 85086 2007-07-28T21:34:59Z Ale Mister 249 New page: Schedariu: wikitext text/x-wiki Schedariu: jwnheb0d622mdx21sf9ysphimqi1h2u MediaWiki:Already bureaucrat 8 10239 115289 93441 2008-01-31T13:58:11Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Stu utilizatore hè digià burocratu lck02t1vdu35vlp634wjrqxbj8qzhyr MediaWiki:Group-all 8 10245 118660 85115 2008-02-13T19:08:48Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki tutti 5c0i2sy8q6o5zkeat8f42aiihysmbut MediaWiki:Sitestats 8 10246 113616 92374 2008-01-06T18:59:38Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Statistiche di {{SITENAME}} 4l9vey2hguzk8dzxjbiqf8a3jr4qi18 MediaWiki:Userstats 8 10247 92375 85117 2007-09-15T21:21:52Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Statistiche nant'à l'utilizatori 9c8jx9o4v4mws1gk5149fe3fuvctk0w MediaWiki:Group-boardvote 8 10248 85149 2007-07-30T12:22:05Z Ale Mister 249 New page: Cummissione eletturale wikitext text/x-wiki Cummissione eletturale fk5445r0ybgxqjy914z1nwrjrzzwkrq MediaWiki:Group-boardvote-member 8 10249 85150 2007-07-30T12:22:26Z Ale Mister 249 New page: Cummissariu eletturale wikitext text/x-wiki Cummissariu eletturale 5dmnyauh4wcaahj7ziugzx5p4rd3yxs MediaWiki:Grouppage-boardvote 8 10253 85159 85155 2007-07-30T12:37:42Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki {{ns:project}}:Cummissarii eletturali 95s6omd84y8u339t8ilxk5a95ux15o9 MediaWiki:Groups 8 10256 85158 2007-07-30T12:35:06Z Ale Mister 249 New page: Gruppi di utilizatori wikitext text/x-wiki Gruppi di utilizatori nhveg1i5teqpov17b6puc0dlszus4fe Wikipedia:Licenza di documentazione libera GNU 4 10257 351523 329197 2015-08-04T09:02:03Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 3 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q5829664]] wikitext text/x-wiki Testu officiale (in inglese) di a '''licenza di documentazione libera GNU''' (o GFDL). Tutti i testi di Wikipedia sò dispunibili sottu à sta licenza. Traduzzioni micca officiali sò dispunibili: * in francese nant'à un [http://cesarx.free.fr/gfdlf.html situ esternu] * in talianu nant'à [[:it:Wikipedia:Testo della GNU Free Documentation License/traduzione|Wikipedia]]. <br clear="all" /> <pre> GNU Free Documentation License Version 1.2, November 2002 Copyright (C) 2000,2001,2002 Free Software Foundation, Inc. 59 Temple Place, Suite 330, Boston, MA 02111-1307 USA Everyone is permitted to copy and distribute verbatim copies of this license document, but changing it is not allowed. 0. PREAMBLE The purpose of this License is to make a manual, textbook, or other functional and useful document "free" in the sense of freedom: to assure everyone the effective freedom to copy and redistribute it, with or without modifying it, either commercially or noncommercially. Secondarily, this License preserves for the author and publisher a way to get credit for their work, while not being considered responsible for modifications made by others. This License is a kind of "copyleft", which means that derivative works of the document must themselves be free in the same sense. It complements the GNU General Public License, which is a copyleft license designed for free software. We have designed this License in order to use it for manuals for free software, because free software needs free documentation: a free program should come with manuals providing the same freedoms that the software does. But this License is not limited to software manuals; it can be used for any textual work, regardless of subject matter or whether it is published as a printed book. We recommend this License principally for works whose purpose is instruction or reference. 1. APPLICABILITY AND DEFINITIONS This License applies to any manual or other work, in any medium, that contains a notice placed by the copyright holder saying it can be distributed under the terms of this License. Such a notice grants a world-wide, royalty-free license, unlimited in duration, to use that work under the conditions stated herein. The "Document", below, refers to any such manual or work. Any member of the public is a licensee, and is addressed as "you". You accept the license if you copy, modify or distribute the work in a way requiring permission under copyright law. A "Modified Version" of the Document means any work containing the Document or a portion of it, either copied verbatim, or with modifications and/or translated into another language. A "Secondary Section" is a named appendix or a front-matter section of the Document that deals exclusively with the relationship of the publishers or authors of the Document to the Document's overall subject (or to related matters) and contains nothing that could fall directly within that overall subject. (Thus, if the Document is in part a textbook of mathematics, a Secondary Section may not explain any mathematics.) The relationship could be a matter of historical connection with the subject or with related matters, or of legal, commercial, philosophical, ethical or political position regarding them. The "Invariant Sections" are certain Secondary Sections whose titles are designated, as being those of Invariant Sections, in the notice that says that the Document is released under this License. If a section does not fit the above definition of Secondary then it is not allowed to be designated as Invariant. The Document may contain zero Invariant Sections. If the Document does not identify any Invariant Sections then there are none. The "Cover Texts" are certain short passages of text that are listed, as Front-Cover Texts or Back-Cover Texts, in the notice that says that the Document is released under this License. A Front-Cover Text may be at most 5 words, and a Back-Cover Text may be at most 25 words. A "Transparent" copy of the Document means a machine-readable copy, represented in a format whose specification is available to the general public, that is suitable for revising the document straightforwardly with generic text editors or (for images composed of pixels) generic paint programs or (for drawings) some widely available drawing editor, and that is suitable for input to text formatters or for automatic translation to a variety of formats suitable for input to text formatters. A copy made in an otherwise Transparent file format whose markup, or absence of markup, has been arranged to thwart or discourage subsequent modification by readers is not Transparent. An image format is not Transparent if used for any substantial amount of text. A copy that is not "Transparent" is called "Opaque". Examples of suitable formats for Transparent copies include plain ASCII without markup, Texinfo input format, LaTeX input format, SGML or XML using a publicly available DTD, and standard-conforming simple HTML, PostScript or PDF designed for human modification. Examples of transparent image formats include PNG, XCF and JPG. Opaque formats include proprietary formats that can be read and edited only by proprietary word processors, SGML or XML for which the DTD and/or processing tools are not generally available, and the machine-generated HTML, PostScript or PDF produced by some word processors for output purposes only. The "Title Page" means, for a printed book, the title page itself, plus such following pages as are needed to hold, legibly, the material this License requires to appear in the title page. For works in formats which do not have any title page as such, "Title Page" means the text near the most prominent appearance of the work's title, preceding the beginning of the body of the text. A section "Entitled XYZ" means a named subunit of the Document whose title either is precisely XYZ or contains XYZ in parentheses following text that translates XYZ in another language. (Here XYZ stands for a specific section name mentioned below, such as "Acknowledgements", "Dedications", "Endorsements", or "History".) To "Preserve the Title" of such a section when you modify the Document means that it remains a section "Entitled XYZ" according to this definition. The Document may include Warranty Disclaimers next to the notice which states that this License applies to the Document. These Warranty Disclaimers are considered to be included by reference in this License, but only as regards disclaiming warranties: any other implication that these Warranty Disclaimers may have is void and has no effect on the meaning of this License. 2. VERBATIM COPYING You may copy and distribute the Document in any medium, either commercially or noncommercially, provided that this License, the copyright notices, and the license notice saying this License applies to the Document are reproduced in all copies, and that you add no other conditions whatsoever to those of this License. You may not use technical measures to obstruct or control the reading or further copying of the copies you make or distribute. However, you may accept compensation in exchange for copies. If you distribute a large enough number of copies you must also follow the conditions in section 3. You may also lend copies, under the same conditions stated above, and you may publicly display copies. 3. COPYING IN QUANTITY If you publish printed copies (or copies in media that commonly have printed covers) of the Document, numbering more than 100, and the Document's license notice requires Cover Texts, you must enclose the copies in covers that carry, clearly and legibly, all these Cover Texts: Front-Cover Texts on the front cover, and Back-Cover Texts on the back cover. Both covers must also clearly and legibly identify you as the publisher of these copies. The front cover must present the full title with all words of the title equally prominent and visible. You may add other material on the covers in addition. Copying with changes limited to the covers, as long as they preserve the title of the Document and satisfy these conditions, can be treated as verbatim copying in other respects. If the required texts for either cover are too voluminous to fit legibly, you should put the first ones listed (as many as fit reasonably) on the actual cover, and continue the rest onto adjacent pages. If you publish or distribute Opaque copies of the Document numbering more than 100, you must either include a machine-readable Transparent copy along with each Opaque copy, or state in or with each Opaque copy a computer-network location from which the general network-using public has access to download using public-standard network protocols a complete Transparent copy of the Document, free of added material. If you use the latter option, you must take reasonably prudent steps, when you begin distribution of Opaque copies in quantity, to ensure that this Transparent copy will remain thus accessible at the stated location until at least one year after the last time you distribute an Opaque copy (directly or through your agents or retailers) of that edition to the public. It is requested, but not required, that you contact the authors of the Document well before redistributing any large number of copies, to give them a chance to provide you with an updated version of the Document. 4. MODIFICATIONS You may copy and distribute a Modified Version of the Document under the conditions of sections 2 and 3 above, provided that you release the Modified Version under precisely this License, with the Modified Version filling the role of the Document, thus licensing distribution and modification of the Modified Version to whoever possesses a copy of it. In addition, you must do these things in the Modified Version: A. Use in the Title Page (and on the covers, if any) a title distinct from that of the Document, and from those of previous versions (which should, if there were any, be listed in the History section of the Document). You may use the same title as a previous version if the original publisher of that version gives permission. B. List on the Title Page, as authors, one or more persons or entities responsible for authorship of the modifications in the Modified Version, together with at least five of the principal authors of the Document (all of its principal authors, if it has fewer than five), unless they release you from this requirement. C. State on the Title page the name of the publisher of the Modified Version, as the publisher. D. Preserve all the copyright notices of the Document. E. Add an appropriate copyright notice for your modifications adjacent to the other copyright notices. F. Include, immediately after the copyright notices, a license notice giving the public permission to use the Modified Version under the terms of this License, in the form shown in the Addendum below. G. Preserve in that license notice the full lists of Invariant Sections and required Cover Texts given in the Document's license notice. H. Include an unaltered copy of this License. I. Preserve the section Entitled "History", Preserve its Title, and add to it an item stating at least the title, year, new authors, and publisher of the Modified Version as given on the Title Page. If there is no section Entitled "History" in the Document, create one stating the title, year, authors, and publisher of the Document as given on its Title Page, then add an item describing the Modified Version as stated in the previous sentence. J. Preserve the network location, if any, given in the Document for public access to a Transparent copy of the Document, and likewise the network locations given in the Document for previous versions it was based on. These may be placed in the "History" section. You may omit a network location for a work that was published at least four years before the Document itself, or if the original publisher of the version it refers to gives permission. K. For any section Entitled "Acknowledgements" or "Dedications", Preserve the Title of the section, and preserve in the section all the substance and tone of each of the contributor acknowledgements and/or dedications given therein. L. Preserve all the Invariant Sections of the Document, unaltered in their text and in their titles. Section numbers or the equivalent are not considered part of the section titles. M. Delete any section Entitled "Endorsements". Such a section may not be included in the Modified Version. N. Do not retitle any existing section to be Entitled "Endorsements" or to conflict in title with any Invariant Section. O. Preserve any Warranty Disclaimers. If the Modified Version includes new front-matter sections or appendices that qualify as Secondary Sections and contain no material copied from the Document, you may at your option designate some or all of these sections as invariant. To do this, add their titles to the list of Invariant Sections in the Modified Version's license notice. These titles must be distinct from any other section titles. You may add a section Entitled "Endorsements", provided it contains nothing but endorsements of your Modified Version by various parties--for example, statements of peer review or that the text has been approved by an organization as the authoritative definition of a standard. You may add a passage of up to five words as a Front-Cover Text, and a passage of up to 25 words as a Back-Cover Text, to the end of the list of Cover Texts in the Modified Version. Only one passage of Front-Cover Text and one of Back-Cover Text may be added by (or through arrangements made by) any one entity. If the Document already includes a cover text for the same cover, previously added by you or by arrangement made by the same entity you are acting on behalf of, you may not add another; but you may replace the old one, on explicit permission from the previous publisher that added the old one. The author(s) and publisher(s) of the Document do not by this License give permission to use their names for publicity for or to assert or imply endorsement of any Modified Version. 5. COMBINING DOCUMENTS You may combine the Document with other documents released under this License, under the terms defined in section 4 above for modified versions, provided that you include in the combination all of the Invariant Sections of all of the original documents, unmodified, and list them all as Invariant Sections of your combined work in its license notice, and that you preserve all their Warranty Disclaimers. The combined work need only contain one copy of this License, and multiple identical Invariant Sections may be replaced with a single copy. If there are multiple Invariant Sections with the same name but different contents, make the title of each such section unique by adding at the end of it, in parentheses, the name of the original author or publisher of that section if known, or else a unique number. Make the same adjustment to the section titles in the list of Invariant Sections in the license notice of the combined work. In the combination, you must combine any sections Entitled "History" in the various original documents, forming one section Entitled "History"; likewise combine any sections Entitled "Acknowledgements", and any sections Entitled "Dedications". You must delete all sections Entitled "Endorsements". 6. COLLECTIONS OF DOCUMENTS You may make a collection consisting of the Document and other documents released under this License, and replace the individual copies of this License in the various documents with a single copy that is included in the collection, provided that you follow the rules of this License for verbatim copying of each of the documents in all other respects. You may extract a single document from such a collection, and distribute it individually under this License, provided you insert a copy of this License into the extracted document, and follow this License in all other respects regarding verbatim copying of that document. 7. AGGREGATION WITH INDEPENDENT WORKS A compilation of the Document or its derivatives with other separate and independent documents or works, in or on a volume of a storage or distribution medium, is called an "aggregate" if the copyright resulting from the compilation is not used to limit the legal rights of the compilation's users beyond what the individual works permit. When the Document is included in an aggregate, this License does not apply to the other works in the aggregate which are not themselves derivative works of the Document. If the Cover Text requirement of section 3 is applicable to these copies of the Document, then if the Document is less than one half of the entire aggregate, the Document's Cover Texts may be placed on covers that bracket the Document within the aggregate, or the electronic equivalent of covers if the Document is in electronic form. Otherwise they must appear on printed covers that bracket the whole aggregate. 8. TRANSLATION Translation is considered a kind of modification, so you may distribute translations of the Document under the terms of section 4. Replacing Invariant Sections with translations requires special permission from their copyright holders, but you may include translations of some or all Invariant Sections in addition to the original versions of these Invariant Sections. You may include a translation of this License, and all the license notices in the Document, and any Warranty Disclaimers, provided that you also include the original English version of this License and the original versions of those notices and disclaimers. In case of a disagreement between the translation and the original version of this License or a notice or disclaimer, the original version will prevail. If a section in the Document is Entitled "Acknowledgements", "Dedications", or "History", the requirement (section 4) to Preserve its Title (section 1) will typically require changing the actual title. 9. TERMINATION You may not copy, modify, sublicense, or distribute the Document except as expressly provided for under this License. Any other attempt to copy, modify, sublicense or distribute the Document is void, and will automatically terminate your rights under this License. However, parties who have received copies, or rights, from you under this License will not have their licenses terminated so long as such parties remain in full compliance. 10. FUTURE REVISIONS OF THIS LICENSE The Free Software Foundation may publish new, revised versions of the GNU Free Documentation License from time to time. Such new versions will be similar in spirit to the present version, but may differ in detail to address new problems or concerns. See http://www.gnu.org/copyleft/. Each version of the License is given a distinguishing version number. If the Document specifies that a particular numbered version of this License "or any later version" applies to it, you have the option of following the terms and conditions either of that specified version or of any later version that has been published (not as a draft) by the Free Software Foundation. If the Document does not specify a version number of this License, you may choose any version ever published (not as a draft) by the Free Software Foundation. ADDENDUM: How to use this License for your documents To use this License in a document you have written, include a copy of the License in the document and put the following copyright and license notices just after the title page: Copyright (c) YEAR YOUR NAME. Permission is granted to copy, distribute and/or modify this document under the terms of the GNU Free Documentation License, Version 1.2 or any later version published by the Free Software Foundation; with no Invariant Sections, no Front-Cover Texts, and no Back-Cover Texts. A copy of the license is included in the section entitled "GNU Free Documentation License". If you have Invariant Sections, Front-Cover Texts and Back-Cover Texts, replace the "with...Texts." line with this: with the Invariant Sections being LIST THEIR TITLES, with the Front-Cover Texts being LIST, and with the Back-Cover Texts being LIST. If you have Invariant Sections without Cover Texts, or some other combination of the three, merge those two alternatives to suit the situation. If your document contains nontrivial examples of program code, we recommend releasing these examples in parallel under your choice of free software license, such as the GNU General Public License, to permit their use in free software. </pre> [[ro:GNU FDL]] p8w92jzci7umwftplr35d7za8t3uatp Francombat 0 10258 372705 348622 2021-05-08T07:21:29Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki U '''francombat''' hè un'arte marziale francese, simule à u [[jiu jitsu]]. Hè statu creatu in [[1988]] da Alain Basset e Dominique Dumolin. U francombat hè praticatu particularmente in u sud di a [[Francia]]. Ci sò scole di francombat, trà l'altru, à [[Parighji]], [[Bordeaux]] (Gironda) è [[Montpellier]]. Ista arte marziale si basa annantu à a strategia è annantu à a cunniscenza di u corpu umanu. Durante l'allenamenti, l'istruttori sò vestiti in rossu è i studenti sò vestiti in verde. Secondu i praticanti di ista disciplina, l'efficacità in a lotta dipende da trè fattori: * a bona forma fisica, * a cunniscenza di e tecniche è di a strategia, * u bon cuntrollu di u stress. L'allenamentu di francombat si basa nantu à: * a pratica spurtiva intensiva, * l'istruzzione cumpleta di a tecnica di lotta in i limiti di a strategia chì hà l'efficacità vera cum'è l'obiettivu principale, * l'allenamentu par cuntrullà u stress, * u rispettu di a leghje. ==Da vede dinù== *[[Adriano Emperado]] *[[Arti marziali]] *[[Boxe pieds-poings]] *[[Progressive Fighting System]] *[[Pugilatu tailandese]] *[[Tangsudu]] ==Liami esterni == * (in francese) [http://www.uffrancombat.fr/index.php Unione Francese di Francombat] * (in francese) [http://francombat.ales.free.fr/index.htm A pagina ufficiale di l'École Spéciale de Défense Française] Cuntene filmi incù tecniche di francombat. * (in francese) [http://www.francombat.net/ Francombat.net] * (in francese) [http://pompiers.fr/index.php?id=1004 Francombat et sapeurs-pompiers (Francombat è pumpieri)]. Un articulu di SPmag n°957 * (in francese) [http://hanakin.club.fr/francombat.htm Le francombat. L'art de la stratégie (Francombat. L'arte di a strategia)] Un articulu discrittivu in Francombat. * (in francese) [http://francombatlangonais.ifrance.com/index.html U club di francombat in Langonais] * (in francese) [http://francombat.gonesse.free.fr/ A scola di autodifesa francese in Gonesse] * (in francese) [http://membres.lycos.fr/francombatdep33/ U club di arte marziale in Bordeaux] [[Categoria:Arti marziali]] 1yj36ebmwi55z7f69k0xg7bq9o1vwkw MediaWiki:Portal-url 8 10261 114896 85183 2008-01-23T20:59:02Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki {{ns:project}}:Purtone di a cumunità k77ewc3vhbzoxg5no11r6lawz5snzin Wikipedia:Purtone di a cumunità 4 10266 378820 378814 2022-03-30T00:13:00Z MediaWiki message delivery 8239 /* La fase di votazione per la ratifica delle linee guida per l'applicazione del codice universale di condotta è terminata. */ nuova sezione wikitext text/x-wiki __NEWSECTIONLINK__ <div style="margin-bottom:.5em; padding:.5em; background:#F0F0FF; border:1px solid #c6c9ff;"> * '''co:''' Benvenutu nantu a pagina di a cumunità di co.wiki ([[Special:PrefixIndex/Wikipedia:Purtone di a cumunità|archivii]]) * '''en:''' This is the community discussion page; see also [[Wikipedia:Boti/Permessi|requests for bot flags]]. </div> {{Utente:MABot/config |algo = old(30d) |archive = Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archivio/%(year)d |archiveheader = |minthreadsleft = 1 |minthreadstoarchive = 1 }} <!-- Post below this line --> == Wiki Loves Folklore == [[File:WLL Subtitled Logo (transparent).svg|100px|right|frameless]] '''Hello Folks,''' Wiki Loves Love is back again in 2020 iteration as '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Wiki Loves Folklore]]''' from 1 February, 2020 - 29 February, 2020. Join us to celebrate the local cultural heritage of your region with the theme of folklore in the international photography contest at [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wllove Wikimedia Commons]. Images, videos and audios representing different forms of folk cultures and new forms of heritage that haven’t otherwise been documented so far are welcome submissions in Wiki Loves Folklore. Learn more about the contest at [[m:Wiki Loves Folklore|Meta-Wiki]] and [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Commons]]. '''Kind regards,'''<br/> [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore/International Team|'''Wiki Loves Folklore International Team''']]<br/> <small>&mdash;&nbsp;[[User:Tulsi Bhagat|<font color="black">'''Tulsi Bhagat'''</font>]] <small>([[Special:Contributions/Tulsi Bhagat|<font color="black">contribs</font>]] &#124; [[User talk:Tulsi Bhagat|<font color="black">talk</font>]])</small><br/> sent using [[Utente:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussioni utente:MediaWiki message delivery|discussioni]]) 06:14, 18 ghje 2020 (UTC)</small> <!-- Messaggio inviato da User:Tulsi Bhagat@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wll&oldid=19716850 --> == Movement Learning and Leadership Development Project == Hello The Wikimedia Foundation’s Community Development team is seeking to learn more about the way volunteers learn and develop into the many different roles that exist in the movement. Our goal is to build a movement informed framework that provides shared clarity and outlines accessible pathways on how to grow and develop skills within the movement. To this end, we are looking to speak with you, our community to learn about your journey as a Wikimedia volunteer. Whether you joined yesterday or have been here from the very start, we want to hear about the many ways volunteers join and contribute to our movement. To learn more about the project, [[:m:special:MyLanguage/Movement Learning and Leadership Development Project|please visit the Meta page]]. If you are interested in participating in the project, please complete [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSegM07N1FK_s0VUECM61AlWOthwdn5zQOlVsa2vaKcx13BwZg/viewform?usp=sf_link this simple Google form]. Although we may not be able to speak to everyone who expresses interest, we encourage you to complete this short form if you are interested in participating! -- [[user:LMiranda (WMF)|LMiranda (WMF)]] ([[user talk:LMiranda (WMF)|talk]]) 19:01, 22 ghje 2020 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Trizek (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Trizek_(WMF)/sandbox/temp_MassMessage_list&oldid=19738989 --> == Additional interface for edit conflicts on talk pages == ''Sorry, for writing this text in English. If you could help to translate it, it would be appreciated.'' You might know the new interface for edit conflicts (currently a beta feature). Now, Wikimedia Germany is designing an additional interface to solve edit conflicts on talk pages. This interface is shown to you when you write on a discussion page and another person writes a discussion post in the same line and saves it before you do. With this additional editing conflict interface you can adjust the order of the comments and edit your comment. We are inviting everyone to have a look at [[m:WMDE Technical Wishes/Edit Conflicts#Edit conflicts on talk pages|the planned feature]]. Let us know what you think on our [[mw:Help talk:Two Column Edit Conflict View|central feedback page]]! -- For the Technical Wishes Team: [[m:User:Max Klemm (WMDE)|Max Klemm (WMDE)]] 14:14, 26 fer 2020 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Max Klemm (WMDE)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=19845780 --> == Editing news 2020 #1 – Discussion tools == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> <em>[[m:VisualEditor/Newsletter/2020/April|Read this in another language]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]</em> [[File:TalkPages-Reply-v1.0.png|thumb|300px|alt=Screenshot showing what the Reply tool looks like|This early version of the Reply tool automatically signs and indents comments.]] The [[mw:Editing|Editing team]] has been working on [[mw:Talk pages project|the talk pages project]]. The goal of the talk pages project is to help contributors communicate on wiki more easily. This project is the result of the [[mw:Talk pages consultation 2019|Talk pages consultation 2019]]. [[File:TalkPages-Reply-v2.0.png|thumb|300px|alt=Reply tool improved with edit tool buttons|In a future update, the team plans to test a tool for easily linking to another user's name, a rich-text editing option, and other tools.]] The team is building a [[mw:Talk pages project/replying|new tool for replying]] to comments now. This early version can sign and indent comments automatically. <strong>Please [[mw:Talk pages project/replying/prototype testing#Reply%20version%201.0|test the new Reply tool]].</strong> *On 31 March 2020, the new {{Int:discussiontools-replylink}} tool was offered as a [[mw:Beta Feature|Beta Feature]] editors at four Wikipedias: [[w:ar:Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Arabic]], [[w:nl:Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Dutch]], [[w:fr:Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|French]], and [[w:hu:Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Hungarian]]. If your community also wants early access to the new tool, contact [[User:Whatamidoing (WMF)]]. *The team is planning some upcoming changes. <strong>Please [[mw:Talk pages project/replying#Version%202.0|review the proposed design]] and share your thoughts on the talk page.</strong> The team will test features such as: **an easy way to mention another editor ("pinging"), **a rich-text visual editing option, and **other features identified through user testing or recommended by editors. To hear more about Editing Team updates, please add your name to the [[mw:Talk pages project#Get involved|<strong>"Get involved"</strong>]] section of the project page. You can also watch [[File:MediaWiki Vector skin blue star watchlist icon.svg|frameless|16px]] these pages: [[mw:Talk pages project|the main project page]], [[mw:Talk pages project/Updates|Updates]], [[mw:Talk pages project/replying|Replying]], and [[mw:Talk pages project/replying/prototype testing|User testing]]. – [[user:PPelberg (WMF)|PPelberg (WMF)]] ([[mw:User talk:PPelberg (WMF)|talk]]) & [[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[mw:User talk:Whatamidoing (WMF)|talk]]) </div> 19:24, 8 apr 2020 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Quiddity (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Quiddity_(WMF)/sandbox2&oldid=19967064 --> == Temporary adminship == ;Amministrazione tempuraria Prisentu a mo candidatura cum'è amministratore tempurale di 'sta wiki durante trè mesi: in questu periodu di febrile attività, un'intervenzione più rapida hè necessaria nantu à e pagine da sguassà, per inversione di reindirizzamentu, cumpresi quelli d'i mudelli. --[[Utente:Jumpy01|Jumpy01]] ([[Discussioni utente:Jumpy01|discussioni]]) 23:23, 5 ghju 2020 (UTC) * [[Image:Symbol support vote.svg|20px|left]] --[[Utente:Holder|Holder]] ([[Discussioni utente:Holder|discussioni]]) 04:36, 15 ghju 2020 (UTC) ==Urgent help needed== Please help us translate the text (in bold) to your language '''Join WPWP Campaign to improve Wikipedia articles with photos and win a prize'''. Thanks for your help.[[Utente:T Cells|T Cells]] ([[Discussioni utente:T Cells|discussioni]]) 17:26, 7 ghju 2020 (UTC) == Editing news 2020 #2 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> <em>[[m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter/2020/June|Read this in another language]] • [[m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]</em> [[File:TalkPages-Reply-v2.0.png|alt=Mockup of the new reply feature, showing new editing tools|thumb|400x400px|The new features include a toolbar. [[mw:Talk:Talk pages project/replying|What do you think should be in the toolbar?]]]] This issue of the [[mw:Special:MyLanguage/Editing|Editing]] newsletter includes information the [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project|Talk pages project]], an effort to help contributors communicate on wiki more easily. * [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/replying|<strong>Reply tool</strong>]]: This is available as a Beta Feature at the four partner wikis (Arabic, Dutch, French, and Hungarian Wikipedias). The Beta Feature is called "{{int:discussiontools-preference-label}}". The Beta Feature will get [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/replying#Version%202.0|new features]] soon. The new features include writing comments in a new visual editing mode and pinging other users by typing <code>@</code>. You can [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/replying/prototype testing#Reply%20tool%20version%202.0|test the new features]] on the [[mw:Special:MyLanguage/Beta Cluster|Beta Cluster]] now. Some other wikis will have a chance to try the Beta Feature in the coming months. * [[mw:Special:MyLanguage/New requirements for user signatures|<strong>New requirements for user signatures</strong>]]: Soon, users will not be able to save invalid custom signatures in [[Special:Preferences]]. This will reduce signature spoofing, prevent page corruption, and make new talk page tools more reliable. Most editors will not be affected. * [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/New discussion|<strong>New discussion tool</strong>]]: The Editing team is beginning work on a simpler process for starting new discussions. You can [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/New discussion#Design|see the initial design on the project page]]. * [[m:Special:MyLanguage/Research:Usage of talk pages|<strong>Research on the use of talk pages</strong>]]: The Editing team worked with the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Research|Wikimedia research team]] to study how talk pages help editors improve articles. We learned that new editors who use talk pages make more edits to the main namespace than new editors who don't use talk pages. – [[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[User talk:Whatamidoing (WMF)|talk]]) </div> 20:32, 17 ghju 2020 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Trizek (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Trizek_(WMF)/sandbox/temp_MassMessage_list&oldid=20184653 --> == Annual contest Wikipedia Pages Wanting Photos == [[File:WPWP logo 1.png|150px|right|Wikipedia Pages Wanting Photos (WPWP)]] This is to invite you to join the Wikipedia Pages Wanting Photos (WPWP) campaign to help improve Wikipedia articles with photos and win prizes. The campaign starts today 1st July 2020 and closes 31st August 2020. The campaign primarily aims at using images from Wikimedia Commons on Wikipedia articles that are lacking images. Participants will choose among Wikipedia pages without photo images, then add a suitable file from among the many thousands of photos in the Wikimedia Commons, especially those uploaded from thematic contests (Wiki Loves Africa, Wiki Loves Earth, Wiki Loves Folklore, etc.) over the years. Please visit the '''[[m:Wikipedia Pages Wanting Photos|campaign page]]''' to learn more about the WPWP Campaign. With kind regards, Thank you, Deborah Schwartz Jacobs, Communities Liaison, On behalf of the Wikipedia Pages Wanting Photos Organizing Team - 08:24, 1 lug 2020 (UTC) ''feel free to translate this message to your local language when this helps your community'' <!-- Messaggio inviato da User:Romaine@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Romaine/MassMessage&oldid=20232618 --> == Feedback on movement names == {{int:Hello}}. Apologies if you are not reading this message in your native language. {{int:please-translate}} if necessary. {{Int:Feedback-thanks-title}} There are a lot of conversations happening about the future of our movement names. We hope that you are part of these discussions and that your community is represented. Since 16 June, the Foundation Brand Team has been running a [https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_9G2dN7P0T7gPqpD survey] in 7 languages about [[m:Special:MyLanguage/Communications/Wikimedia brands/2030 movement brand project/Naming convention proposals|3 naming options]]. There are also community members sharing concerns about renaming in a [[m:Special:MyLanguage/Community open letter on renaming|Community Open Letter]]. Our goal in this call for feedback is to hear from across the community, so we encourage you to participate in the survey, the open letter, or both. The survey will go through 7 July in all timezones. Input from the survey and discussions will be analyzed and published on Meta-Wiki. Thanks for thinking about the future of the movement, --[[:m:Talk:Communications/Wikimedia brands/2030 movement brand project|The Brand Project team]], 19:44, 2 lug 2020 (UTC) ''Note: The survey is conducted via a third-party service, which may subject it to additional terms. For more information on privacy and data-handling, see the [[foundation:Special:MyLanguage/Naming Convention Proposals Movement Feedback Survey Privacy Statement|survey privacy statement]].'' <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/All_wikis_June_2020&oldid=20238836 --> == Editing news 2020 #3 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> <em>[[m:VisualEditor/Newsletter/2020/July|Read this in another language]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]</em> [[File:50M@2x.png|thumb|alt=A gold star with a blue ribbon, and the text 50m|More than <strong>50 million edits</strong> have been made using the visual editor on desktop.|400px]] Seven years ago this month, the [[mw:Editing team|Editing team]] offered the visual editor to most Wikipedia editors. Since then, editors have achieved many milestones: * More than <strong>50 million edits</strong> have been made using the visual editor on desktop. * More than <strong>2 million new articles</strong> have been created in the visual editor. More than 600,000 of these new articles were created during 2019. * The visual editor is <strong>increasingly popular</strong>. The proportion of all edits made using the visual editor has increased every year since its introduction. * In 2019, <strong>35% of the edits by newcomers</strong> (logged-in editors with ≤99 edits) used the visual editor. This percentage has <strong>increased every year</strong>. * Almost <strong>5 million edits on the mobile site</strong> have been made with the visual editor. Most of these edits have been made since the Editing team started improving the [[mw:Mobile visual editor|mobile visual editor]] in 2018. * On 17 November 2019, the [https://discuss-space.wmflabs.org/t/first-edit-made-to-wikipedia-from-outer-space/2254 <strong>first edit from outer space</strong>] was made in the mobile visual editor. 🚀 👩‍🚀 * Editors have made more than <strong>7 million edits in the 2017 wikitext editor</strong>, including starting <strong>600,000 new articles</strong> in it. The [[mw:2017 wikitext editor|2017 wikitext editor]] is VisualEditor's built-in wikitext mode. You can [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|enable it in your preferences]]. [[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[User talk:Whatamidoing (WMF)|talk]]) </div> 12:55, 9 lug 2020 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=20232673 --> == Announcing a new wiki project! Welcome, Abstract Wikipedia == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hi all, It is my honor to introduce Abstract Wikipedia, a new project that has been unanimously approved by the Wikimedia Foundation Board of Trustees. Abstract Wikipedia proposes a new way to generate baseline encyclopedic content in a multilingual fashion, allowing more contributors and more readers to share more knowledge in more languages. It is an approach that aims to make cross-lingual cooperation easier on our projects, increase the sustainability of our movement through expanding access to participation, improve the user experience for readers of all languages, and innovate in free knowledge by connecting some of the strengths of our movement to create something new. This is our first new project in over seven years. Abstract Wikipedia was submitted as a project proposal by Denny Vrandečić in May 2020 <ref>[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]</ref> after years of preparation and research, leading to a detailed plan and lively discussions in the Wikimedia communities. We know that the energy and the creativity of the community often runs up against language barriers, and information that is available in one language may not make it to other language Wikipedias. Abstract Wikipedia intends to look and feel like a Wikipedia, but build on the powerful, language-independent conceptual models of Wikidata, with the goal of letting volunteers create and maintain Wikipedia articles across our polyglot Wikimedia world. The project will allow volunteers to assemble the fundamentals of an article using words and entities from Wikidata. Because Wikidata uses conceptual models that are meant to be universal across languages, it should be possible to use and extend these building blocks of knowledge to create models for articles that also have universal value. Using code, volunteers will be able to translate these abstract “articles” into their own languages. If successful, this could eventually allow everyone to read about any topic in Wikidata in their own language. As you can imagine, this work will require a lot of software development, and a lot of cooperation among Wikimedians. In order to make this effort possible, Denny will join the Foundation as a staff member in July and lead this initiative. You may know Denny as the creator of Wikidata, a long-time community member, a former staff member at Wikimedia Deutschland, and a former Trustee at the Wikimedia Foundation <ref>[[m:User:Denny|User:Denny]]</ref>. We are very excited that Denny will bring his skills and expertise to work on this project alongside the Foundation’s product, technology, and community liaison teams. It is important to acknowledge that this is an experimental project, and that every Wikipedia community has different needs. This project may offer some communities great advantages. Other communities may engage less. Every language Wikipedia community will be free to choose and moderate whether or how they would use content from this project. We are excited that this new wiki-project has the possibility to advance knowledge equity through increased access to knowledge. It also invites us to consider and engage with critical questions about how and by whom knowledge is constructed. We look forward to working in cooperation with the communities to think through these important questions. There is much to do as we begin designing a plan for Abstract Wikipedia in close collaboration with our communities. I encourage you to get involved by going to the project page and joining the new mailing list <ref>[[mail:abstract-wikipedia|Abstract Wikipedia mailing list]]</ref>. We recognize that Abstract Wikipedia is ambitious, but we also recognize its potential. We invite you all to join us on a new, unexplored path. Yours, Katherine Maher (Executive Director, Wikimedia Foundation) <references/> </div> <small>Sent by [[:m:User:Elitre (WMF)]] 20:06, 9 lug 2020 (UTC) - '''[[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/July 2020 announcement]]''' </small> <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/All_wikis_June_2020&oldid=20265889 --> == The Universal Code of Conduct (UCoC): we want to hear from you. == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> ''{{int:Hello}}. Apologies that you may not be reading this message in your native language: translations of the following message may be available on [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Message to small and medium sized wikis|Meta]]. {{int:please-translate}}. {{Int:Feedback-thanks-title}}''<br> At times, our contributor communities and projects have suffered from a lack of guidelines that can help us create an environment where free knowledge can be shared safely without fear. There has been talk about the need for a global set of conduct rules in different communities over time. Recently, the Wikimedia Foundation Board of Trustees announced a [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/May_2020_-_Board_of_Trustees_on_Healthy_Community_Culture,_Inclusivity,_and_Safe_Spaces|Community Culture Statement]], asking for new standards to address harassment and promote inclusivity across projects. The universal code of conduct will be a binding minimum set of standards across all Wikimedia projects, and will apply to all of us, staff and volunteers alike, all around the globe. It is of great importance that we all participate in expressing our opinions and thoughts about UCoC and its values. We should think about what we want it to cover or include and what it shouldn’t include, and how it may create difficulties or help our groups. This is the time to talk about it. Before starting drafting the code of conduct, we would like to hear from you and to solicit the opinions and feedback of your colleagues. In order for your voice to be heard, we encourage and invite you to read more about [[:m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct|the universal code of conduct (UCoC)]] and then write down your opinions or feedback [[:m:Talk:Universal_Code_of_Conduct|on the discussion page]]. To reduce language barriers during the process, you are welcome to translate [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Universal+Code+of+Conduct&language=en&action=page&filter= the universal code of conduct main page] from English into your respective local language. You and your community may choose to provide your opinions/feedback using your local languages. Thanks in advance for your attention and contributions, [[:m:Talk:Trust_and_Safety|The Trust and Safety team at Wikimedia Foundation]] 16:42, 22 lug 2020 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Universal_Code_of_Conduct/Message_to_small_and_medium_sized_wikis/List&oldid=20303398 --> == Cambiare l'orario del server di questa Wiki == Ciao a tutti, scusatemi per l'italiano. Ho notato che su questa Wiki viene utilizzato quello di Londra (UTC), vorrei proporre di cambiare l'orario da quello di Londra a quello di Roma (CET/CEST). Ho pensato che si può tenere una votazione su [[:meta:Talk:Cooperation of Wikimedia's Italian regional projects#Cambiare l'orario del server di alcune Wiki|questa pagina]] (mi è venuta in mente solo quella) perché si potrebbe includere alcune Wiki regionali che hanno ancora l'orario di Londra, anche per lasciare un evidenza quando andrò a fare una richiesta su Phabricator. Che ne pensate? --[[Utente:S4b1nuz E.656|<span style="color:#009246;">'''S4b1nuz'''</span> <span style="color:#CE2B37; font-family:futura">'''ᴇ.656'''</span>]]<sup>[[Discussioni utente:S4b1nuz E.656|<span style="color:#006AA7">''(SMS)''</span>]]</sup> 16:24, 29 lug 2020 (UTC) == Technical Wishes: FileExporter and FileImporter become default features on all Wikis == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> The [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons|FileExporter and FileImporter]] will become a default features on all wikis until August 7, 2020. They are planned to help you to move files from your local wiki to Wikimedia Commons easier while keeping all original file information (Description, Source, Date, Author, View History) intact. Additionally, the move is documented in the files view history. How does it work? Step 1: If you are an auto-confirmed user, you will see a link "Move file to Wikimedia Commons" on the local file page. Step 2: When you click on this link, the FileImporter checks if the file can in fact be moved to Wikimedia Commons. These checks are performed based on the wiki's [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons/Configuration_file_documentation|configuration file]] which is created and maintained by each local wiki community. Step 3: If the file is compatible with Wikimedia Commons, you will be taken to an import page, at which you can update or add information regarding the file, such as the description. You can also add the 'Now Commons' template to the file on the local wiki by clicking the corresponding check box in the import form. Admins can delete the file from the local wiki by enabling the corresponding checkbox. By clicking on the 'Import' button at the end of the page, the file is imported to Wikimedia Commons. If you want to know more about the [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons|FileImporter extension]] or the [[m:WMDE_Technical_Wishes|Technical Wishes Project]], follow the links. --For the Technical Wishes Team: </div>[[User:Max Klemm (WMDE)|Max Klemm (WMDE)]] 09:13, 6 aos 2020 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Max Klemm (WMDE)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=20343133 --> == Important: maintenance operation on September 1st == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|Read this message in another language]] • [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|{{int:please-translate}}]] The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] will be testing its secondary data centre. This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. They will switch all traffic to the secondary data centre on '''Tuesday, September 1st 2020'''. Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made. We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. '''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.''' *You will not be able to edit for up to an hour on Tuesday, September 1st. The test will start at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20200901T14 14:00 UTC] (15:00 BST, 16:00 CEST, 10:00 EDT, 19:30 IST, 07:00 PDT, 23:00 JST, and in New Zealand at 02:00 NZST on Wednesday September 2). *If you try to edit or save during these times, you will see an error message. We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it. If you see the error message, then please wait until everything is back to normal. Then you should be able to save your edit. But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case. ''Other effects'': *Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped. *There will be code freezes for the week of September 1st, 2020. Non-essential code deployments will not happen. This project may be postponed if necessary. You can [[wikitech:Switch Datacenter#Schedule for 2018 switch|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule. There will be more notifications about this. '''Please share this information with your community.''' </div></div> <span dir=ltr>[[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] ([[m:User talk:Trizek (WMF)|talk]])</span> 13:48, 26 aos 2020 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Trizek (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=20384955 --> == New Wikipedia Library Collections Now Available (September 2020) == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hello Wikimedians! [[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL owl says sign up today!]] [[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] is announcing new free, full-access, accounts to reliable sources as part of our [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/ research access program]. You can sign up for new accounts and research materials on the [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/ Library Card platform]: * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/101/ Al Manhal]''' – Arabic journals and ebooks * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/102/ Ancestry.com]''' – Genealogical and historical records * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/100/ RILM]''' – Music encyclopedias Many other partnerships are listed on [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/ our partners page], including [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/49/ Adam Matthew], [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/57/ EBSCO], [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/55/ Gale] and [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/54/ JSTOR]. A significant portion of our collection now no longer requires individual applications to access! Read more in our [https://diff.wikimedia.org/2020/06/24/simplifying-your-research-needs-the-wikipedia-library-launches-new-technical-improvements-and-partnerships/ recent blog post]. Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects! <br>--[[w:en:Wikipedia:TWL/Coordinators|The Wikipedia Library Team]] 09:49, 3 sit 2020 (UTC) :<small>This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].</small> </div> <!-- Messaggio inviato da User:Samwalton9@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&oldid=20418180 --> == Amministrazione tempurale == ;Temporary adminship Rinnovu a mo candidatura cum'è amministratore tempurariu di [[Corsipedia|Wikipedia in corsu]] durante trè (3) mesi, per un' intervenzione più rapida nantu à e pagine da cancellà, pè l'inversione di reindirizzamentu, è l’attività di mantenimentu questa wiki. --[[Utente:Jumpy01|Jumpy01]] ([[Discussioni utente:Jumpy01|discussioni]]) 22:18, 8 sit 2020 (UTC) == Invitation to participate in the conversation == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> ''{{int:Hello}}. Apologies for cross-posting, and that you may not be reading this message in your native language: translations of the following announcement may be available on '''[[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Draft review/Invitation (long version)|Meta]]'''. {{int:please-translate}}. {{Int:Feedback-thanks-title}}'' We are excited to share '''[[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Draft review|a draft of the Universal Code of Conduct]]''', which the Wikimedia Foundation Board of Trustees called for earlier this year, for your review and feedback. The discussion will be open until October 6, 2020. The UCoC Drafting Committee wants to learn which parts of the draft would present challenges for you or your work. What is missing from this draft? What do you like, and what could be improved? Please join the conversation and share this invitation with others who may be interested to join, too. To reduce language barriers during the process, you are welcomed to translate this message and the [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Draft review|Universal Code of Conduct/Draft review]]. You and your community may choose to provide your opinions/feedback using your local languages. To learn more about the UCoC project, see the [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] page, and the [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/FAQ|FAQ]], on Meta. Thanks in advance for your attention and contributions, [[:m:Talk:Trust_and_Safety|The Trust and Safety team at Wikimedia Foundation]], 17:55, 10 sit 2020 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Universal_Code_of_Conduct/Draft_review/Invitation_(long_version)/List&oldid=20440292 --> == Dialect policy on Corsican Wiki == Hello! I am visiting from the [[:rue:|Rusyn Wikipedia]]. I have been reading about the Corsican language situation, specifically accommodating various regional varieties. If you have the time to explain, it would be great to know how it works in practice on Wikipedia, e.g. what varieties you normally use, how you managed translating the interface etc. [[:en:Rusyn language|Rusyn]] is also a language with several varieties, so it would be useful to learn from your experience. Thank you and all the best. [[Utente:Engelseziekte|Engelseziekte]] ([[Discussioni utente:Engelseziekte|discussioni]]) 22:15, 13 sit 2020 (UTC) == Wiki of functions naming contest == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> {{int:Please-translate}}. {{int:Hello}}. Please help pick a name for the new Wikimedia wiki project. This project will be a wiki where the community can work together on a library of [[m:Special:MyLanguage/Abstract_Wikipedia/Wiki_of_functions_naming_contest#function|functions]]. The community can create new functions, read about them, discuss them, and share them. Some of these functions will be used to help create language-independent Wikipedia articles that can be displayed in any language, as part of the Abstract Wikipedia project. But functions will also be usable in many other situations. There will be two rounds of voting, each followed by legal review of candidates, with voting beginning on 29 September and 27 October. Our goal is to have a final project name selected on 8 December. If you would like to participate, then '''[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Wiki of functions naming contest|please learn more and vote now]]''' at meta-wiki. {{Int:Feedback-thanks-title}} --[[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]]</div> 21:19, 29 sit 2020 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Quiddity (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Quiddity_(WMF)/Global_message_delivery_split_4&oldid=20492310 --> == Call for feedback about Wikimedia Foundation Bylaws changes and Board candidate rubric == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:Hello}}. Apologies if you are not reading this message in your native language. {{Int:Please-translate}}. Today the Wikimedia Foundation Board of Trustees starts two calls for feedback. One is about changes to the Bylaws mainly to increase the Board size from 10 to 16 members. The other one is about a trustee candidate rubric to introduce new, more effective ways to evaluate new Board candidates. The Board welcomes your comments through 26 October. For more details, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board noticeboard/October 2020 - Call for feedback about Bylaws changes and Board candidate rubric|check the full announcement]]. {{Int:Feedback-thanks-title}} [[m:User:Qgil-WMF|Qgil-WMF]] ([[m:User talk:Qgil-WMF|talk]]) 17:17, 7 utt 2020 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/Board&oldid=20519859 --> == Important: maintenance operation on October 27 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch+2020&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}] The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] tests the switch between its first and secondary data centers. This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. They will switch all traffic back to the primary data center on '''Tuesday, October 27 2020'''. Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made. We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. '''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.''' *You will not be able to edit for up to an hour on Tuesday, October 27. The test will start at [https://zonestamp.toolforge.org/1603807200 14:00 UTC] (14:00 WET, 15:00 CET, 10:00 EDT, 19:30 IST, 07:00 PDT, 23:00 JST, and in New Zealand at 03:00 NZDT on Wednesday October 28). *If you try to edit or save during these times, you will see an error message. We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it. If you see the error message, then please wait until everything is back to normal. Then you should be able to save your edit. But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case. ''Other effects'': *Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped. *There will be code freezes for the week of October 26, 2020. Non-essential code deployments will not happen. This project may be postponed if necessary. You can [[wikitech:Switch_Datacenter#Schedule_for_2020_switch|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule. There will be more notifications about this. A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. '''Please share this information with your community.'''</div></div> -- <span dir=ltr>[[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] ([[m:User talk:Trizek (WMF)|talk]])</span> 17:10, 21 utt 2020 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Trizek (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=20519839 --> == Wiki of functions naming contest - Round 2 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> {{int:Hello}}. Reminder: Please help to choose the name for the new Wikimedia wiki project - the library of functions. The finalist vote starts today. The finalists for the name are: <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Wikicode, Wikicodex, Wikifunctions, Wikifusion, Wikilambda, Wikimedia Functions</span>. If you would like to participate, then '''[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Wiki of functions naming contest/Names|please learn more and vote now]]''' at Meta-wiki. {{Int:Feedback-thanks-title}} --[[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]] </div> 22:10, 5 nuv 2020 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Quiddity (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=20564572 --> == Sondaggio 2021 dei desideri della comunità == [[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|thumb|48px]] Inizia il '''[[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|sondaggio 2021 dei desideri della comunità]]'''! Il sondaggio serve alla comunità per decidere su che cosa il [[m:Community Tech|Community Tech team]] debba lavorare il prossimo anno. Incoraggiamo chiunque ad avanzare proposte entro la scadenza del '''{{#time:j xg|2020-11-30|{{PAGELANGUAGE}}}}''' e a commentare le proposte altrui per aiutare a migliorarle. Le comunità voteranno le proposte tra l'{{#time:j xg|2020-12-08|{{PAGELANGUAGE}}}} e il {{#time:j xg|2020-12-21|{{PAGELANGUAGE}}}}. Il Community Tech team presta particolare attenzione agli strumenti destinati agli editori di Wikimedia con più esperienza. Puoi avanzare proposte scrivendo in qualsiasi lingua. Ci penseremo poi noi a tradurle per te. Grazie, non vediamo l'ora di leggere le tue proposte! <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">[[m:user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]]</span> 04:46, 20 nuv 2020 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/It_fallback&oldid=20689411 --> == Global bot policy proposal: invitation to a Meta discussion == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> {{int:hello}}! I apologize for sending a message in English. {{int:please-translate}}. According to [[:m:Bot_policy/Implementation#Where_it_is_policy|the list]], your wiki project currently is opted in to the [[:m:Bot_policy#Global_bots|global bot policy]]. Under this policy, bots that fix double redirects or maintain interwiki links are allowed to operate under a global bot flag that is assigned directly by the stewards. As the Wikimedia projects developed, the need for the current global bot policy decreased, and in the past years, no bots were appointed via that policy. That is mainly given Wikidata were estabilished in 2013, and it is no longer necessary to have dozens of bots that maintain interwiki links. A [[:m:Requests for comment/Refine global bot policy|proposal]] was made at Meta-Wiki, which proposes that the stewards will be authorized to determine whether an uncontroversial task may be assigned a global bot flag. The stewards already assign permissions that are more impactful on many wikis, namely, [[:m:GS|global sysops]] and [[:m:GR|global renamers]], and I do not think that trust should be an issue. The stewards will assign the permission only to time-proven bots that are already approved at a number of projects, like [[:m:User:ListeriaBot|ListeriaBot]]. By this message, I would like to invite you to comment [[:m:Requests for comment/Refine global bot policy|in the global RFC]], to voice your opinion about this matter. Thank you for your time. Best regards,<br /> [[User:Martin Urbanec|Martin Urbanec]] ([[:m:User talk:Martin Urbanec|{{int:Talkpagelinktext}}]]) 11:49, 24 nuv 2020 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Martin Urbanec@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Martin_Urbanec/sand&oldid=20709229 --> == Wikidata descriptions changes to be included more often in Recent Changes and Watchlist == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> ''Sorry for sending this message in English. Translations are available on [[m:Special:MyLanguage/Announcements/Announcement Wikidata descriptions in watchlist|this page]]. Feel free to translate it in more languages!'' As you may know, you can include changes coming from Wikidata in your Watchlist and Recent Changes ([[Special:Preferences#mw-prefsection-watchlist|in your preferences]]). Until now, this feature didn’t always include changes made on Wikidata descriptions due to the way Wikidata tracks the data used in a given article. Starting on December 3rd, the Watchlist and Recent Changes will include changes on the descriptions of Wikidata Items that are used in the pages that you watch. This will only include descriptions in the language of your wiki to make sure that you’re only seeing changes that are relevant to your wiki. This improvement was requested by many users from different projects. We hope that it can help you monitor the changes on Wikidata descriptions that affect your wiki and participate in the effort of improving the data quality on Wikidata for all Wikimedia wikis and beyond. Note: if you didn’t use the Wikidata watchlist integration feature for a long time, feel free to give it another chance! The feature has been improved since the beginning and the content it displays is more precise and useful than at the beginning of the feature in 2015. If you encounter any issue or want to provide feedback, feel free to use [[Phab:T191831|this Phabricator ticket]]. Thanks! [[:d:User:Lea Lacroix (WMDE)|Lea Lacroix (WMDE)]] 14:39, 30 nuv 2020 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Lea Lacroix (WMDE)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Lea_Lacroix_(WMDE)/wikis&oldid=20728482 --> == 2020 Coolest Tool Award Ceremony on December 11th == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hello all, The ceremony of the 2020 [[m:Coolest_Tool_Award|Wikimedia Coolest Tool Award]] will take place virtually on Friday, December 11th, at 17:00 GMT. This award is highlighting tools that have been nominated by contributors to the Wikimedia projects, and the ceremony will be a nice moment to show appreciation to the tools developers and maybe discover new tools! You will find more information [[m:Coolest_Tool_Award|here]] about the livestream and the discussions channels. Thanks for your attention, [[:d:User:Lea Lacroix (WMDE)|Lea Lacroix (WMDE)]] 10:55, 7 dic 2020 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Lea Lacroix (WMDE)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=20734978 --> == Sondaggio 2021 sui desideri della comunità == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="it" dir="ltr"> [[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|thumb|48px]] '''Tutti gli utenti registrati sono invitati a votare nel [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|sondaggio 2021 sui desideri della comunità]]. Puoi votare da adesso fino {{#time:j xg|2020-12-21|it}} per tutti i vari desideri che preferisci.''' Nel sondaggio vengono raccolti i desideri sui nuovi strumenti o sui miglioramenti di strumenti già esistenti per i contributori esperti. Dopo la votazione faremo del nostro meglio per esaudire i tuoi desideri. Inizieremo con quelli più popolari. Noi, [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]], siamo uno dei team della [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation|Wikimedia Foundation]]. Creiamo e miglioriamo gli strumenti di modifica e moderazione dei progetti wiki. Ciò su cui lavoriamo viene deciso in base ai risultati del sondaggio sui desideri della comunità. Puoi inviare i desideri una volta l'anno. Dopo due settimane puoi votare quelli che ti interessano di più. Successivamente sceglieremo dal sondaggio i desideri su cui lavorare. Alcuni desideri possono essere gestiti da sviluppatori volontari o da altri team. Aspettiamo il tuo voto. Grazie! </div> [[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 15:21, 11 dic 2020 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/It_fallback&oldid=20689411 --> == IMPORTANT: Admin activity review == Hello. A policy regarding the removal of "advanced rights" (administrator, bureaucrat, interface administrator, etc.) was adopted by [[:m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders|global community consensus]] in 2013. According to this policy, the [[:m:stewards|stewards]] are reviewing administrators' activity on all Wikimedia Foundation wikis with no inactivity policy. To the best of our knowledge, your wiki does not have a formal process for removing "advanced rights" from inactive accounts. This means that the stewards will take care of this according to the [[:m:Admin activity review|admin activity review]]. We have determined that the following users meet the inactivity criteria (no edits and no logged actions for more than 2 years): #Az1568 (administrator) These users will receive a notification soon, asking them to start a community discussion if they want to retain some or all of their rights. If the users do not respond, then their advanced rights will be removed by the stewards. However, if you as a community would like to create your own activity review process superseding the global one, want to make another decision about these inactive rights holders, or already have a policy that we missed, then please notify the [[:m:Stewards' noticeboard|stewards on Meta-Wiki]] so that we know not to proceed with the rights review on your wiki. Thanks, --[[Utente:علاء|علاء]] ([[Discussioni utente:علاء|discussioni]]) 10:36, 13 ghje 2021 (UTC) ::@[[Utente:علاء|علاء]] Hi. I'm around in the sense I still get email and notifications, however, I believe this project has largely been inactive for years now. My only role since 2007 has been for the removal of pages that require deletion and dealing with spambots. I will leave it to any members of the local community who check this page to decide if they'd like me to retain my rights here. --[[Utente:Az1568|Az1568]] ([[Discussioni utente:Az1568|discussioni]]) 06:56, 18 ghje 2021 (UTC) :::Hello @[[Utente:Az1568|Az1568]], I'm pleased to meet you. As you can see in our stats [https://stats.wikimedia.org/EN/SummaryCO.htm], this project has not exactly been inactive :)<br/> However, I think that a permanent rights sysop may be needed here. Best regards, --[[Utente:Jumpy01|Jumpy01]] ([[Discussioni utente:Jumpy01|discussioni]]) 22:44, 20 ghje 2021 (UTC) == Moving Wikimania 2021 to a Virtual Event == <div class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:Wikimania_logo_with_text_2.svg|right|alt=Wikimania's logo.|75px]] ''{{int:Hello}}. Apologies if you are not reading this message in your native language. {{Int:Please-translate}}. {{Int:Feedback-thanks-title}}'' [[:m:Wikimania 2021|Wikimania will be a virtual event this year]], and hosted by a wide group of community members. Whenever the next in-person large gathering is possible again, [[:m:ESEAP Hub|the ESEAP Core Organizing Team]] will be in charge of it. Stay tuned for more information about how ''you'' can get involved in the planning process and other aspects of the event. [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2021-January/096141.html Please read the longer version of this announcement on wikimedia-l]. ''ESEAP Core Organizing Team, Wikimania Steering Committee, Wikimedia Foundation Events Team'', 15:15, 27 ghje 2021 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/Wikimania21&oldid=21014617 --> == Project Grant Open Call == This is the announcement for the [[m:Grants:Project|Project Grants program]] open call that started on January 11, with the submission deadline of February 10, 2021.<br> This first open call will be focussed on Community Organizing proposals. A second open call focused on research and software proposals is scheduled from February 15 with a submission deadline of March 16, 2021.<br> For the Round 1 open call, we invite you to propose grant applications that fall under community development and organizing (offline and online) categories. Project Grant funds are available to support individuals, groups, and organizations to implement new experiments and proven ideas, from organizing a better process on your wiki, coordinating a campaign or editathon series to providing other support for community building. We offer the following resources to help you plan your project and complete a grant proposal:<br> * Weekly proposals clinics via Zoom during the Open Call. Join us for [[m:Grants:Project|#Upcoming_Proposal_Clinics|real-time discussions]] with Program Officers and select thematic experts and get live feedback about your Project Grants proposal. We’ll answer questions and help you make your proposal better. We also offer these support pages to help you build your proposal: * [[m:Grants:Project/Tutorial|Video tutorials]] for writing a strong application<br> * General [[m:Grants:Project/Plan|planning page]] for Project Grants <br> * [[m:Grants:Project/Learn|Program guidelines and criteria]]<br> Program officers are also available to offer individualized proposal support upon request. Contact us if you would like feedback or more information.<br> We are excited to see your grant ideas that will support our community and make an impact on the future of Wikimedia projects. Put your idea into motion, and [[m:Grants:Project/Apply|submit your proposal]] by February 10, 2021!<br> Please feel free to get in touch with questions about getting started with your grant application, or about serving on the Project Grants Committee. Contact us at projectgrants{{at}}wikimedia.org. Please help us translate this message to your local language. [[Utente:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussioni utente:MediaWiki message delivery|discussioni]]) 08:01, 28 ghje 2021 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:RSharma (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=20808431 --> == New Wikipedia Library Collections Available Now (February 2021) == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hello Wikimedians! [[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL owl says sign up today!]] [[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] is announcing new free, full-access, accounts to reliable sources as part of our [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/ research access program]. You can sign up to access research materials on the [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/ Library Card platform]: * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/103/ Taxmann]''' – Taxation and law database * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/104/ PNAS]''' – Official journal of the National Academy of Sciences * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/57/ EBSCO]''' – New Arabic and Spanish language databases added We have a wide array of [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/ other collections available], and a significant number now no longer require individual applications to access! Read more in our [https://diff.wikimedia.org/2020/06/24/simplifying-your-research-needs-the-wikipedia-library-launches-new-technical-improvements-and-partnerships/ blog post]. Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects! :<small>This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].</small> --12:57, 1 fer 2021 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Samwalton9@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&oldid=21022367 --> == 3 == [[:es: Aplauso por los trabajadores de la salud|Aplauso por los trabajadores de la salud]] <br> & [[:en:Clap_for_Our_Carers#Response|Clap for our Carers]]<br> & [[:fr:Applaudissements aux fenêtres pendant la pandémie de Covid-19| Applaudissements aux fenêtres pendant la pandémie de Covid-19]]--[[Utente:Dupacifique|Dupacifique]] ([[Discussioni utente:Dupacifique|discussioni]]) 18:25, 5 fer 2021 (UTC) == Wiki Loves Folklore 2021 is back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2021|Wiki Loves Folklore 2021]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the 1st till the 28th of February. You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2021 submitting] them in this commons contest. Please support us in translating the [[:c:Commons: Wiki Loves Folklore 2021|project page]] and a [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:Translate?group=Centralnotice-tgroup-wikiloveslove2020&language=en&filter=%21translated&action=translate|one-line banner message] to help us spread the word in your native language. '''Kind regards,''' '''Wiki loves Folklore International Team''' [[Utente:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussioni utente:MediaWiki message delivery|discussioni]]) 13:25, 6 fer 2021 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Tiven2240@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wll&oldid=21073884 --> == Feminism & Folklore 1 February - 31 March == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} Greetings! You are invited to participate in '''[[m:Feminism and Folklore 2021|Feminism and Folklore]] writing contest'''. This year Feminism and Folklore will focus on feminism, women's biographies and gender-focused topics for the project in league with Wiki Loves Folklore gender gap focus with folk culture theme on Wikipedia. folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, fairy tales, folk plays, folk arts, folk religion, mythology, etc. You can help us in enriching the folklore documentation on Wikipedia from your region by creating or improving articles centered on folklore around the world, including, but not limited to folk festivals, folk dances, folk music, women and queer personalities in folklore, folk culture (folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch-hunting, fairy tales and more. You can contribute to new articles or translate from the list of [[:m:Feminism and Folklore 2021/List of Articles|suggested articles here]]. You can also support us in translating the [[m:Feminism and Folklore 2021|project page]] and help us spread the word in your native language. Learn more about the contest and prizes from our [[m:Feminism and Folklore 2021|project page]]. Thank you. Feminism and Folklore team, [[m:User:Joy Agyepong|Joy Agyepong]] ([[m:User talk:Joy Agyepong|talk]]) 02:40, 16 fer 2021 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Tiven2240@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&oldid=20421065 --> == Proposal: Set two-letter project shortcuts as alias to project namespace globally == <div lang="en" dir="ltr"> {{int:please-translate}} Hello everyone, I apologize for posting in English. I would like to inform everyone that I created a new global request for comment (GRFC) at Meta Wiki, which may affect your project: [[:m:Requests for comment/Set short project namespace aliases by default globally]]. In this GRFC, I propose that two-project shortcuts for project names will become a default alias for the project namespace. For instance, on all Wikipedias, WP will be an alias to the Wikipedia: namespace (and similar for other projects). Full list is available in the GRFC. This is already the case for Wikivoyages, and many individual projects asked for this alias to be implemented. I believe this makes it easier to access the materials in the project namespace, as well as creating shortcuts like <tt>WP:NPOV</tt>, as well as helps new projects to use this feature, without having to figure out how to request site configuration changes first. As far as I can see, {{SITENAME}} currently does not have such an alias set. This means that such an alias will be set for you, if the GRFC is accepted by the global community. I would like to ask all community members to participate in the request for comment at Meta-Wiki, see [[:m:Requests for comment/Set short project namespace aliases by default globally]]. Please feel free to [[:m:User talk:Martin Urbanec|ask me]] if you have any questions about this proposal. Best regards,<br /> --[[:m:User:Martin Urbanec|Martin Urbanec]] ([[:m:User talk:Martin Urbanec|talk]]) 14:12, 18 fer 2021 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Martin Urbanec@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Martin_Urbanec/MassMessage&oldid=21125035 --> == Wikifunctions logo contest == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> {{Int:Hello}}. Please help to choose a design concept for the logo of the new Wikifunctions wiki. Voting starts today and will be open for 2 weeks. If you would like to participate, then '''[[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Wikifunctions logo concept/Vote|please learn more and vote now]]''' at Meta-Wiki. {{Int:Feedback-thanks-title}} --[[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]]</div> 01:47, 2 mar 2021 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Quiddity (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=21087740 --> == Universal Code of Conduct – 2021 consultations == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> === Universal Code of Conduct Phase 2 === {{int:please-translate}} The [[:wmf:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|'''Universal Code of Conduct (UCoC)''']] provides a universal baseline of acceptable behavior for the entire Wikimedia movement and all its projects. The project is currently in Phase 2, outlining clear enforcement pathways. You can read more about the whole project on its [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|'''project page''']]. ==== Drafting Committee: Call for applications ==== The Wikimedia Foundation is recruiting volunteers to join a committee to draft how to make the code enforceable. Volunteers on the committee will commit between 2 and 6 hours per week from late April through July and again in October and November. It is important that the committee be diverse and inclusive, and have a range of experiences, including both experienced users and newcomers, and those who have received or responded to, as well as those who have been falsely accused of harassment. To apply and learn more about the process, see [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee|Universal Code of Conduct/Drafting committee]]. ==== 2021 community consultations: Notice and call for volunteers / translators ==== From 5 April – 5 May 2021 there will be conversations on many Wikimedia projects about how to enforce the UCoC. We are looking for volunteers to translate key material, as well as to help host consultations on their own languages or projects using suggested [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/2021 consultations/Discussion|key questions]]. If you are interested in volunteering for either of these roles, please [[:m:Talk:Universal Code of Conduct/2021 consultations|contact us]] in whatever language you are most comfortable. To learn more about this work and other conversations taking place, see [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/2021 consultations|Universal Code of Conduct/2021 consultations]]. -- [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ([[User talk:Xeno (WMF)|talk]]) 21:57, 5 apr 2021 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:MNadzikiewicz_(WMF)/Without_Russian,_Polish_and_translated/3&oldid=21302197 --> == Global bot policy changes == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> {{int:hello}}! I apologize for sending a message in English. {{int:please-translate}}. According to [[:m:Bot_policy/Implementation#Where_it_is_policy|the list]], your wiki project is currently opted in to the [[:m:Bot_policy#Global_bots|global bot policy]]. As such, I want to let you know about some changes that were made after the [[:m:Requests for comment/Refine global bot policy|global RfC]] was closed. *Global bots are now subject to a 2 week discussion, and it'll be publicized via a MassMessage list, available at [[:m:Bot policy/New global bot discussion|Bot policy/New global bot discussion]] on Meta. Please subscribe yourself or your wiki if you are interested in new global bots proposals. *For a bot to be considered for approval, it must demonstrate it is welcomed in multiple projects, and a good way to do that is to have the bot flag on at least 5 wikis for a single task. *The bot operator should make sure to adhere to the wiki's preference as related to the use of the bot flag (i.e., if a wiki doesn't want a bot to use the flag as it edits, that should be followed). Thank you for your time. Best regards,<br /> —'''''<span style="font-family:Candara">[[User:Tks4Fish|<span style="color:black">Thanks for the fish!</span>]] <sup>[[User Talk:Tks4Fish|<span style="color:blue">talk</span>]]•[[Special:Contribs/Tks4Fish|contribs]]</sup></span>''''' 18:48, 6 apr 2021 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Tks4Fish@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tks4Fish/temp&oldid=21306363 --> == Improving the translation support for Corsican Wikipedia == {{Int:Hello}}! Apologies as this message is not in your native language, {{Int:Please-translate}}. [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation Content translation] has been successful in supporting the translation process on many Wikipedia communities, and we want to help additional wikis with the potential to grow using translation as part of [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation/Boost a new initiative]. Content translation facilitates the creation of Wikipedia articles by translating content from other languages. It has been used already to create more than half a million articles. In addition, the tool provides [https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Content_translation/Translating/Translation_quality mechanisms to encourage the creation of good quality content], preventing the publication of lightly edited machine translations. In general, our analysis shows that the translations produced are [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation/Deletion_statistics_comparison less likely to be deleted than the articles started from scratch]. Corsican Wikipedia editors have used Content translation to create [https://co.wikipedia.org/wiki/Speciale:StatisticheTraduzioneContenuti more than eighty articles]. We think that there is potential to use translation to create more articles, expand existing ones, and attract new editors that learn how to make productive edits. Translation can help the community to reduce the language gap with other languages and grow the number of editors in a sustainable way. In order to achieve this goal, we want to collaborate with you to make Content translation more visible in the Corsican Wikipedia and support new ways to translate. As a first step, during the next weeks, we plan to enable Content translation by default on Corsican Wikipedia. That will make it easy for users to discover the tool [https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Content_translation/Starting through several entry points]. However, users not interested in translation will still be able to disable it from their preferences. Please feel free to share any comment in this conversation thread. Thanks! [[Utente:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Discussioni utente:UOzurumba (WMF)|discussioni]]) 20:26, 7 apr 2021 (UTC) == Line numbering coming soon to all wikis == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:Technical_Wishes_–_Line_numbering_-_2010_wikitext_editor.png|thumb|Example]] From April 15, you can enable line numbering in some wikitext editors - for now in the template namespace, coming to more namespaces soon. This will make it easier to detect line breaks and to refer to a particular line in discussions. These numbers will be shown if you enable the syntax highlighting feature ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror extension]]), which is supported in the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor|2010]] and [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017]] wikitext editors. More information can be found on [[m:WMDE Technical Wishes/Line Numbering|this project page]]. Everyone is invited to test the feature, and to give feedback [[m:talk:WMDE Technical Wishes/Line Numbering|on this talk page]]. </div> -- [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 15:07, 12 apr 2021 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=21329014 --> == Suggested Values == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> From April 29, it will be possible to suggest values for parameters in templates. Suggested values can be added to [[mw:Special:MyLanguage/Help:TemplateData|TemplateData]] and will then be shown as a drop-down list in [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide|VisualEditor]]. This allows template users to quickly select an appropriate value. This way, it prevents potential errors and reduces the effort needed to fill the template with values. It will still be possible to fill in values other than the suggested ones. More information, including the supported parameter types and how to create suggested values: [[mw:Help:TemplateData#suggestedvalues|[1]]] [[m:WMDE_Technical_Wishes/Suggested_values_for_template_parameters|[2]]]. Everyone is invited to test the feature, and to give feedback [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/Suggested values for template parameters|on this talk page]]. </div> [[m:User:Timur Vorkul (WMDE)|Timur Vorkul (WMDE)]] 14:08, 22 apr 2021 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Timur Vorkul (WMDE)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=21361904 --> == Amministrazione tempuraria == ;Temporary adminship Rinnovu a mo candidatura cum'è amministradore tempuraneu di Wikipedia in corsu durante trè mesi, pè l’attività di mantenimentu d'ista wiki : interventu spicciu nant'à e pagine da cancellà, pè l'inversione di reindirizzamentu, cumpresi quelli d'i mudelli, etc... --[[Utente:Jumpy01|Jumpy01]] ([[Discussioni utente:Jumpy01|discussioni]]) 21:24, 5 mag 2021 (UTC) == Universal Code of Conduct News – Issue 1 == <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Universal Code of Conduct News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 1, June 2021'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1|Read the full newsletter]]</span> ---- Welcome to the first issue of [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct News]]! This newsletter will help Wikimedians stay involved with the development of the new code, and will distribute relevant news, research, and upcoming events related to the UCoC. Please note, this is the first issue of UCoC Newsletter which is delivered to all subscribers and projects as an announcement of the initiative. If you want the future issues delivered to your talk page, village pumps, or any specific pages you find appropriate, you need to [[m:Global message delivery/Targets/UCoC Newsletter Subscription|subscribe here]]. You can help us by translating the newsletter issues in your languages to spread the news and create awareness of the new conduct to keep our beloved community safe for all of us. Please [[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/Participate|add your name here]] if you want to be informed of the draft issue to translate beforehand. Your participation is valued and appreciated. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Affiliate consultations''' – Wikimedia affiliates of all sizes and types were invited to participate in the UCoC affiliate consultation throughout March and April 2021. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec1|continue reading]]) * '''2021 key consultations''' – The Wikimedia Foundation held enforcement key questions consultations in April and May 2021 to request input about UCoC enforcement from the broader Wikimedia community. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec2|continue reading]]) * '''Roundtable discussions''' – The UCoC facilitation team hosted two 90-minute-long public roundtable discussions in May 2021 to discuss UCoC key enforcement questions. More conversations are scheduled. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec3|continue reading]]) * '''Phase 2 drafting committee''' – The drafting committee for the phase 2 of the UCoC started their work on 12 May 2021. Read more about their work. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec4|continue reading]]) * '''Diff blogs''' – The UCoC facilitators wrote several blog posts based on interesting findings and insights from each community during local project consultation that took place in the 1st quarter of 2021. ([[m:Universal Code of Conduct/Newsletter/1#sec5|continue reading]])</div> --[[Utente:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussioni utente:MediaWiki message delivery|discussioni]]) 23:05, 11 ghju 2021 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:SOyeyele (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SOyeyele_(WMF)/Announcements/Other_languages&oldid=21578291 --> == Wikimania 2021: Individual Program Submissions == [[File:Wikimania logo with text 2.svg|right|200px]] Dear all, Wikimania 2021 will be [[:wikimania:2021:Save the date and the Core Organizing Team|hosted virtually]] for the first time in the event's 15-year history. Since there is no in-person host, the event is being organized by a diverse group of Wikimedia volunteers that form the [[:wikimania:2021:Organizers|Core Organizing Team]] (COT) for Wikimania 2021. '''Event Program''' - Individuals or a group of individuals can submit their session proposals to be a part of the program. There will be translation support for sessions provided in a number of languages. See more information [[:wikimania:2021:Submissions/Guidelines#Language Accessibility|here]]. Below are some links to guide you through; * [[:wikimania:2021:Submissions|Program Submissions]] * [[:wikimania:2021:Submissions/Guidelines|Session Submission Guidelines]] * [[:wikimania:2021:FAQ|FAQ]] Please note that the deadline for submission is 18th June 2021. '''Announcements'''- To keep up to date with the developments around Wikimania, the COT sends out weekly updates. You can view them in the Announcement section [[:wikimania:2021:Announcements|here]]. '''Office Hour''' - If you are left with questions, the COT will be hosting some office hours (in multiple languages), in multiple time-zones, to answer any programming questions that you might have. Details can be found [[:wikimania:2021:Organizers#Office hours schedule|here.]] Best regards, [[Utente:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussioni utente:MediaWiki message delivery|discussioni]]) 04:18, 16 ghju 2021 (UTC) On behalf of Wikimania 2021 Core Organizing Team <!-- Messaggio inviato da User:Bodhisattwa@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=21597568 --> == Editing news 2021 #2 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> <em>[[m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter/2021/June|Read this in another language]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]</em> [[File:Reply Tool A-B test comment completion.png|alt=Junior contributors comment completion rate across all participating Wikipedias|thumb|296x296px|When newcomers had the Reply tool and tried to post on a talk page, they were more successful at posting a comment. ([https://wikimedia-research.github.io/Reply-tools-analysis-2021/ Source])]] Earlier this year, the Editing team ran a large study of [[mw:Talk pages project/Replying|the Reply Tool]]. The main goal was to find out whether the Reply Tool helped [[mw:Talk pages project/Glossary|newer editors]] communicate on wiki. The second goal was to see whether the comments that newer editors made using the tool needed to be reverted more frequently than comments newer editors made with the existing wikitext page editor. The key results were: * Newer editors who had automatic ("default on") access to the Reply tool were [https://wikimedia-research.github.io/Reply-tools-analysis-2021/ more likely] to post a comment on a talk page. * The comments that newer editors made with the Reply Tool were also [https://wikimedia-research.github.io/Reply-tools-analysis-2021/ less likely] to be reverted than the comments that newer editors made with page editing. These results give the Editing team confidence that the tool is helpful. <strong>Looking ahead</strong> The team is planning to make the Reply tool available to everyone as an opt-out preference in the coming months. This has already happened at the Arabic, Czech, and Hungarian Wikipedias. The next step is to [[phab:T280599|resolve a technical challenge]]. Then, they will deploy the Reply tool first to the [[phab:T267379|Wikipedias that participated in the study]]. After that, they will deploy it, in stages, to the other Wikipedias and all WMF-hosted wikis. You can turn on "{{int:discussiontools-preference-label}}" [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|in Beta Features]] now. After you get the Reply tool, you can change your preferences at any time in [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion]]. –[[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[User talk:Whatamidoing (WMF)|talk]]) </div> 14:13, 24 ghju 2021 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=21624491 --> == Server switch == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2020|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch+2020&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}] The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] tests the switch between its first and secondary data centers. This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. <!-- They will switch all traffic back to the primary data center on '''Tuesday, October 27 2020'''. --> Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made. We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. '''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.''' *You will not be able to edit for up to an hour on Tuesday, 29 June 2021. The test will start at [https://zonestamp.toolforge.org/1624975200 14:00 UTC] (07:00 PDT, 10:00 EDT, 15:00 WEST/BST, 16:00 CEST, 19:30 IST, 23:00 JST, and in New Zealand at 02:00 NZST on Wednesday 30 June). *If you try to edit or save during these times, you will see an error message. We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it. If you see the error message, then please wait until everything is back to normal. Then you should be able to save your edit. But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case. ''Other effects'': *Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped. *There will be code freezes for the week of June 28. Non-essential code deployments will not happen. This project may be postponed if necessary. You can [[wikitech:Switch_Datacenter#Schedule_for_2021_switch|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule. There will be more notifications about this. A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. '''Please share this information with your community.'''</div></div> [[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 01:19, 27 ghju 2021 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=21463754 --> == New Wikipedia Library collections and design update (August 2021) == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hello Wikimedians! [[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL OWL says log in today!]] [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/users/my_library/ The Wikipedia Library] is pleased to announce the addition of new collections, alongside a new interface design. New collections include: * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/107/ Cabells]''' – Scholarly and predatory journal database * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/108/ Taaghche]''' - Persian language e-books * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/112/ Merkur]''', '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/111/ Musik & Ästhetik]''', and '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/110/ Psychologie, Psychotherapie, Psychoanalyse]''' - German language magazines and journals published by Klett-Cotta * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/117/ Art Archiv]''', '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/113/ Capital]''', '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/115/ Geo]''', '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/116/ Geo Epoche]''', and '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/114/ Stern]''' - German language newspapers and magazines published by Gruner + Jahr Additionally, '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/105/ De Gruyter]''' and '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/106/ Nomos]''' have been centralised from their previous on-wiki signup location on the German Wikipedia. Many other collections are freely available by simply logging in to [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/ The Wikipedia Library] with your Wikimedia login! We are also excited to announce that the first version of a new design for My Library was deployed this week. We will be iterating on this design with more features over the coming weeks. Read more on the [[:m:Library Card platform/Design improvements|project page on Meta]]. Lastly, an Echo notification will begin rolling out soon to notify eligible editors about the library ([[Phab:T132084|T132084]]). If you can translate the notification please do so [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translate&group=ext-thewikipedialibrary at TranslateWiki]! --The Wikipedia Library Team 13:23, 11 aos 2021 (UTC) :<small>This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].</small> </div> <!-- Messaggio inviato da User:Samwalton9@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&oldid=21851699 --> == Universal Code of Conduct - Enforcement draft guidelines review == <div lang="it" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="content"/>Il [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee#Phase_2|comitato di redazione della fase 2 del codice universale di condotta]] è in attesa di commenti e opinioni sulla '''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review#Enforcement draft guidelines|bozza delle linee guida sull'applicazione]]''' del [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|codice universale di condotta (UCoC)]]. La durata del periodo di revisione è dal 17 agosto 2021 al 17 ottobre 2021. Queste linee guida non sono definitive, puoi contribuire al loro miglioramento. Il comitato revisionerà il testo alla luce dei commenti fatti dalle comunità. Sulla [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review|pagina di discussione dedicata]] e in [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Discussions|diverse altre sedi]] è possibile commentare in ogni lingua. Tutti sono invitati a contribuire o a organizzare discussioni all'interno delle loro comunità. Sul testo della bozza sono previste anche delle discussioni online: :[[wmania:2021:Submissions/Universal_Code_of_Conduct_Roundtable|Sessione di Wikimania 2021]] - 16 agosto @ 11:00 UTC - 11:45 UTC :[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/2021_consultations/Roundtable_discussions#Conversation hours|Incontri online]] - 24 agosto, 31 agosto, 7 settembre @ 03:00 UTC & 14:00 UTC :[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/2021_consultations/Roundtable_discussions|Tavole rotonde online]] - 18 settembre @ 03:00 UTC & 15:00 UTC I riepiloghi delle discussioni verranno postati [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee/Digests|qui]] ogni due settimane. Sono a disposizione per qualsiasi domanda.<section end="content"/> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 23:19, 17 aos 2021 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Xeno (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Xeno_(WMF)/Delivery/Wikipedia&oldid=21895766 --> == Wikimedia Foundation Board of Trustees election has come to an end == Thank you for participating in the [[:meta:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2021|2021 Wikimedia Foundation Board of Trustees election]]! Voting closed August 31 at 23:59. The official data, including the four most voted candidates, will be announced as soon as the [[:meta:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections_committee|Elections Committee]] completes their review of the ballots. The official announcement of the new trustees appointed will happen later, once the selected candidates have been confirmed by the Board. 6,946 community members from 216 wiki projects have voted. This makes 10.2% global participation, 1.1% higher than in the last Board elections. In 2017, 5167 people from 202 wiki projects cast their vote. A full analysis is planned to be published in a few days when the confirmed results are announced. In the meantime, you can check the [[:meta:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2021/Stats|data produced during the election]]. Diversity was an important goal with these elections. Messages about the Board election were translated into 61 languages. This outreach worked well. There were 70 communities with eligible voters voting in this election for the first time. With your help, next year’s Board of Trustees election will be even better. 10:03, 2 sit 2021 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Xeno_(WMF)/Delivery/Wikipedia&oldid=21895840 --> == The 2022 Community Wishlist Survey will happen in January == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hello everyone, We hope all of you are as well and safe as possible during these trying times! We wanted to share some news about a change to the Community Wishlist Survey 2022. We would like to hear your opinions as well. Summary: <div style="font-style:italic;"> We will be running the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Community Wishlist Survey]] 2022 in January 2022. We need more time to work on the 2021 wishes. We also need time to prepare some changes to the Wishlist 2022. In the meantime, you can use a [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Sandbox|dedicated sandbox to leave early ideas for the 2022 wishes]]. </div> === Proposing and wish-fulfillment will happen during the same year === In the past, the [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]] team has run the Community Wishlist Survey for the following year in November of the prior year. For example, we ran the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021|Wishlist for 2021]] in November 2020. That worked well a few years ago. At that time, we used to start working on the Wishlist soon after the results of the voting were published. However, in 2021, there was a delay between the voting and the time when we could start working on the new wishes. Until July 2021, we were working on wishes from the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2020|Wishlist for 2020]]. We hope having the Wishlist 2022 in January 2022 will be more intuitive. This will also give us time to fulfill more wishes from the 2021 Wishlist. === Encouraging wider participation from historically excluded communities === We are thinking how to make the Wishlist easier to participate in. We want to support more translations, and encourage under-resourced communities to be more active. We would like to have some time to make these changes. === A new space to talk to us about priorities and wishes not granted yet === We will have gone 365 days without a Wishlist. We encourage you to approach us. We hope to hear from you in the [[m:Special:MyLanguage/Talk:Community Wishlist Survey|talk page]], but we also hope to see you at our bi-monthly Talk to Us meetings! These will be hosted at two different times friendly to time zones around the globe. We will begin our first meeting '''September 15th at 23:00 UTC'''. More details about the agenda and format coming soon! === Brainstorm and draft proposals before the proposal phase === If you have early ideas for wishes, you can use the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Sandbox|new Community Wishlist Survey sandbox]]. This way, you will not forget about these before January 2022. You will be able to come back and refine your ideas. Remember, edits in the sandbox don't count as wishes! === Feedback === * What should we do to improve the Wishlist pages? * How would you like to use our new [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Sandbox|sandbox?]] * What, if any, risks do you foresee in our decision to change the date of the Wishlist 2022? * What will help more people participate in the Wishlist 2022? Answer on the [[m:Special:MyLanguage/Talk:Community Wishlist Survey|talk page]] (in any language you prefer) or at our Talk to Us meetings. </div> [[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[user talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 00:23, 7 sit 2021 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=21980442 --> == Risultati di l'alizzioni (incù la participazioni più forti) di lu Cunsigliu d’Amministrazioni di Fundazioni Wikimedia == <section begin="announcement-content"/> [[File:Wikimedia-logo black.svg|100px|center]] Rindimu grazia à tutti quiddi chi ani participatu à l'alizzioni di lu Cunsigliu di lu 2021. Lu Cumitatu Eletturali ha esaminatu li voti di l'alizzioni di lu Cunsigliu d'Amministrazioni di la Fundazioni Wikimedia, urganizata par selezziunà quattru membri (amministradori) novi. Un nùmaru primatu di 6.873 parsoni da 214 prughjetti ani sprissu voti vàlidi. Li quattru candidati seguenti ani ricivutu lu maiò appoghju: # Rosie Stephenson-Goodknight # Victoria Doronina # Dariusz Jemielniak # Lorenzo Losa Benchì 'ssi candidati sìini stati classati par via di lu votu di la comunità, nun sò ancu nominati à lu Cunsigliu d'Amministrazioni. Dèvini ancu passà incù successu una fasa di cuntrollu é la verificazioni di li qualìfichi discritti in lu statutu. Lu Cunsigliu ha fissatu una data pruvisoria par nominà l'amministradori novi à la fini di 'stu mesi. Qui si pò leghja [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2021/2021-09-07/2021_Election_Results|l'annunziu cumpletu]]. <section end="announcement-content"/> [[Utente:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] ([[Discussioni utente:Xeno (WMF)|discussioni]]) 00:49, 8 sit 2021 (UTC) == Call for Candidates for the Movement Charter Drafting Committee ending 14 September 2021 == <div lang="it" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content"/>La Strategia del Movimento annuncia [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee|l'apertura delle candidature per il comitato di redazione della Carta fondamentale del movimento]]. Le candidature si aprono il 2 di agosto del 2021 e si chiudono 14 di settembre del 2021. Ci si aspetta che il comitato rappresenti la [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Diversity_and_Expertise_Matrices|diversità del movimento]]. La diversità comprende genere, lingua, provenienza geografica ed esperienza. Questo include la partecipazione nei progetti, affiliati e nella Wikimedia Foundation. Per farne parte non è richiesta la conoscenza fluente dell'inglese. Se necessario, viene fornito sostegno per la traduzione. I membri riceveranno un'indennità per compensare i costi di partecipazione. Si tratta di 100 dollari ogni due mesi. Stiamo cercando persone che abbiano alcune fra le seguenti [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee#Role_Requirements|competenze]]: * Sappiano scrivere in modo collaborativo. (dimostrare dell'esperienza è un vantaggio) * Siano pronte a trovare dei compromessi. * Siano attente all'inclusione e alla diversità. * Abbiano conoscenza delle consultazioni comunitarie. * Abbiano esperienza di comunicazione interculturale. * Abbiano esperienza di governance o di organizzazione in non-profit o comunità. * Abbiano esperienza nella negoziazione con parti diverse. Ci si attende che il comitato cominci con 15 persone. Se ci sono 20 o più candidati avrà luogo un processo di selezione con voto. Se vi sono 19 o meno candidati la selezione avverrà senza voto. <div class="mw-translate-fuzzy"> Vuoi aiutare Wikimedia a progredire in questo ruolo? Invia la tua candidatura dalla prossima settimana [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee#Candidate_Statements|qui]]. Per favore contatta strategy2030{{at}}wikimedia.org in caso di domande. </div><section end="announcement-content"/> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 17:01, 10 sit 2021 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Xeno (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Xeno_(WMF)/Delivery/Wikipedia&oldid=22002240 --> == Server switch == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}] The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] tests the switch between its first and secondary data centers. This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. They will switch all traffic back to the primary data center on '''Tuesday, 14 September 2021'''. Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while the switch is made. We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. '''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.''' *You will not be able to edit for up to an hour on Tuesday, 14 September 2021. The test will start at [https://zonestamp.toolforge.org/1631628049 14:00 UTC] (07:00 PDT, 10:00 EDT, 15:00 WEST/BST, 16:00 CEST, 19:30 IST, 23:00 JST, and in New Zealand at 02:00 NZST on Wednesday, 15 September). *If you try to edit or save during these times, you will see an error message. We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it. If you see the error message, then please wait until everything is back to normal. Then you should be able to save your edit. But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case. ''Other effects'': *Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped. * We expect the code deployments to happen as any other week. However, some case-by-case code freezes could punctually happen if the operation require them afterwards. This project may be postponed if necessary. You can [[wikitech:Switch_Datacenter|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule. There will be more notifications about this. A banner will be displayed on all wikis 30 minutes before this operation happens. '''Please share this information with your community.'''</div></div> [[user:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[user talk:SGrabarczuk (WMF)|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 00:45, 11 sit 2021 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=21980442 --> == Talk to the Community Tech == [[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|{{dir|{{pagelang}}|left|right}}|frameless|50px]] [[:m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates/2021-09 Talk to Us|Read this message in another language]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Community_Wishlist_Survey/Updates/2021-09_Talk_to_Us&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}] Hello! As we have [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates|recently announced]], we, the team working on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|Community Wishlist Survey]], would like to invite you to an online meeting with us. It will take place on [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20210915T2300 '''September 15th, 23:00 UTC'''] on Zoom, and will last an hour. [https://wikimedia.zoom.us/j/89828615390 '''Click here to join''']. '''Agenda''' * [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Status report 1#Prioritization Process|How we prioritize the wishes to be granted]] * [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates|Why we decided to change the date]] from November 2021 to January 2022 * Update on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Warn when linking to disambiguation pages|disambiguation]] and the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Real Time Preview for Wikitext|real-time preview]] wishes * Questions and answers '''Format''' The meeting will not be recorded or streamed. Notes without attribution will be taken and published on Meta-Wiki. The presentation (first three points in the agenda) will be given in English. We can answer questions asked in English, French, Polish, and Spanish. If you would like to ask questions in advance, add them [[m:Talk:Community Wishlist Survey|on the Community Wishlist Survey talk page]] or send to sgrabarczuk@wikimedia.org. [[m:Special:MyLanguage/User:NRodriguez (WMF)|Natalia Rodriguez]] (the [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech]] manager) will be hosting this meeting. '''Invitation link''' * [https://wikimedia.zoom.us/j/89828615390 Join online] * Meeting ID: 898 2861 5390 * One tap mobile ** +16465588656,,89828615390# US (New York) ** +16699006833,,89828615390# US (San Jose) * [https://wikimedia.zoom.us/u/kctR45AI8o Dial by your location] See you! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 03:03, 11 sit 2021 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=21980442 --> == Select You the question statements for candidates of Drafting Committee Movement Charter == Into 2021-10-04 11:59:59 UTC you can select [[:m:Movement Charter/Drafting Committee/Election Compass Statements|question statements]] for the [[:m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Candidates|candidates]] of [[:m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee|Drafting Committee]] [[:m:Special:MyLanguage/Movement_Charter|Movement Charter]]. ✍️ [[Utente:Dušan Kreheľ|Dušan Kreheľ]] ([[Discussioni utente:Dušan Kreheľ|discussioni]]) 22:02, 29 sit 2021 (UTC) == Discutiamo dei miglioramenti all'interfaccia desktop == [[File:Annotated Wikipedia Vector interface (logged-out).png|thumb]] Ciao! Hai notato che alcuni wiki hanno un'[[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|interfaccia desktop diversa]]? Non sei curioso di sapere che piani abbiamo al riguardo? Magari hai domande o idee sul design o su questioni tecniche? Partecipa a una riunione online col team che sta lavorando a questi miglioramenti! La riunione si terrà il [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20211012T1600 12 ottobre alle 16:00 UTC] su Zoom e durerà un'ora. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/82936701376 Clicca qui per partecipare]'''. '''Programma''' * Aggiornamenti sugli ultimi sviluppi * [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Features/Sticky Header|Header fisso]] - presentazione della versione demo * Domande e risposte, discussione '''Formato''' La riunione non sarà registrata né trasmessa in streaming. Le note saranno prese in un [https://docs.google.com/document/d/1G4tfss-JBVxyZMxGlOj5MCBhOO-0sLekquFoa2XiQb8/edit# file di Google Docs]. La parte introduttiva (primi due punti del programma) si terrà in inglese. Saremo in grado di rispondere a domande in inglese, francese, polacco e spagnolo. Se vuoi fare domande in anticipo, scrivile nella [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop Improvements|pagina di discussione]] o inviale a sgrabarczuk@wikimedia.org. L'host della riunione sarà [[user:OVasileva (WMF)|Olga Vasileva]] (manager del team). '''Link di invito''' * [https://wikimedia.zoom.us/j/82936701376 Partecipa online] * ID dell'incontro: 829 3670 1376 * [https://wikimedia.zoom.us/u/kB5WUc7yZ Numero d'accesso a seconda del tuo Paese] Speriamo che parteciperai! [[user:Patafisik (WMF)|Patafisik (WMF)]] ([[User talk:Patafisik (WMF)|msg]]) 20:26, 5 utt 2021 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/It_fallback&oldid=20689411 --> == Le elezioni per i membri del comitati di redazione della carta fondamentale del movimnto Wikimedia sono aperte == <div lang="it" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content"/> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/MCDC Voter Email short 12-10-2021|{{int:otherlanguages}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/MCDC Voter Email short 12-10-2021}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Le elezioni per i membri del comitati di redazione della carta fondamentale del movimnto Wikimedia sono aperte. Alle elezioni si sono candidati 70 Wikimediani provenienti da tutto il mondo per 7 posti nel comitato. '''Le votazioni sono aperte dal 12 di ottobre al 24 di ottobre di 2021 (AoE).''' Il comitato sarà costituito da 15 persone: le comunità dei progetti ne voteranno 7, 6 saranno selezionati dagli affiliati Wikimedia tramite un processo di selezione parallelo al voto, e 2 membri saranno nominati da Wikimedia Foundation. Il piano è di completare il comitato al 1° di novembre 2021. Informati sui candidati nella lingua che preferisci: <https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates> Qui trovi informazioni sul comitato di redazione: <https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee> Stiamo provando una ''voting advice application'', uno strumento di aiuto per votare. Prova a navigare all'interno del tool per individuare quale candidato è più vicino alle tue opinioni. Provalo qui: <https://mcdc-election-compass.toolforge.org/> <div class="mw-translate-fuzzy"> Qui si trova l'annuncio completo: <https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Elections> </div> ''Vai a votare tramite Secure Poll qui'': <https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Movement_Charter/Drafting_Committee/Elections> Cordiali saluti, Movement Strategy & Governance Team, Wikimedia Foundation <section end="announcement-content"/> </div> [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 02:22, 14 utt 2021 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Xeno (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Xeno_(WMF)/Delivery/fr&oldid=22176746 --> == Vieni a parlare col Community Tech team == [[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|100px|right]] Buongiorno! Noi che organizziamo il [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|sondaggio sui desideri della comunità]] vorremmo invitarti a una riunione online. Si terrà [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20211027T1430 '''{{#time:l|2021-10-27}} {{#time:j xg|2021-10-27}} alle {{#time:H:i e|14:30|it|1}}'''] su Zoom e durerà un'ora. [https://wikimedia.zoom.us/j/83847343544 '''Clicca qui per partecipare''']. '''Programma''' * Diventa ambasciatore del sondaggio sui desideri della comunità. Aiutaci a diffondere notizie sul tuo wiki. * Aggiornamenti sui desideri relativi a [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Warn when linking to disambiguation pages|disambiguazioni]] e [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/Real Time Preview for Wikitext|anteprime in tempo reale]] * Domande e risposte '''Formato''' La riunione non sarà registrata né trasmessa in streaming. Le note che prenderemo saranno pubblicate senza attribuzione su Meta-Wiki. La presentazione (tutti i punti del programma eccetto la parte delle domande e risposte) si terrà in inglese. Saremo in grado di rispondere a domande in '''italiano''', inglese, francese, polacco, spagnolo e tedesco. Se vuoi fare domande in anticipo, scrivile [[m:Talk:Community Wishlist Survey|sulla pagina di discussione del sondaggio sui desideri della comunità]] o inviale a sgrabarczuk@wikimedia.org. L'host della riunione sarà [[m:Special:MyLanguage/User:NRodriguez (WMF)|Natalia Rodriguez]] (manager del [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech team]]). '''Link di invito''' * [https://wikimedia.zoom.us/j/83847343544 Partecipa online] * ID dell'incontro: <span dir=ltr>83847343544</span> * [https://wikimedia.zoom.us/u/kwDbq4box Numero d'accesso a seconda del tuo Paese] Speriamo che parteciperai! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 12:41, 25 utt 2021 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/It_fallback&oldid=22135560 --> == Il futuro del sondaggio sui desideri della comunità == [[File:Magic Wand Icon 229981 Color Flipped.svg|100px|right]] {{int:Hello}} Noi che organizziamo il [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|sondaggio sui desideri della comunità]] vorremmo invitarti a una riunione online. Si terrà [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20211130T1700 '''{{#time:l|2021-11-30}} {{#time:j xg|2021-11-30}} alle {{#time:H:i e|17:00|it|1}}'''] su Zoom e durerà un'ora. [https://wikimedia.zoom.us/j/82035401393 '''Clicca qui per partecipare''']. '''Programma''' * Modifiche al sondaggio sui desideri della comunità 2022. Aiutaci a decidere. * Diventa ambasciatore del sondaggio sui desideri della comunità. Aiutaci a diffondere notizie sul tuo wiki. * Domande e risposte '''Formato''' La riunione non sarà registrata né trasmessa in streaming. Le note che prenderemo saranno pubblicate senza attribuzione su Meta-Wiki. La presentazione (tutti i punti del programma eccetto la parte delle domande e risposte) si terrà in inglese. Saremo in grado di rispondere a domande in italiano, inglese, francese, polacco, spagnolo e tedesco. Se vuoi fare domande in anticipo, scrivile [[m:Talk:Community Wishlist Survey|sulla pagina di discussione del sondaggio sui desideri della comunità]] o inviale a sgrabarczuk@wikimedia.org. L'host della riunione sarà [[m:Special:MyLanguage/User:NRodriguez (WMF)|Natalia Rodriguez]] (manager del [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech team]]). '''Link di invito''' * [https://wikimedia.zoom.us/j/82035401393 Partecipa online] * ID dell'incontro: <span dir=ltr>82035401393</span> * [https://wikimedia.zoom.us/u/keu6UeRT0T Numero d'accesso a seconda del tuo Paese] Speriamo che parteciperai! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|msg]]) 20:17, 26 nuv 2021 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/It_fallback&oldid=22135560 --> == Sassaresu (prugettu di prova) == Il progetto Wichipedia in lingua sassarese ha superato le 1.000 voci di contenuto, richieste per uscire dal "recinto" dell'Incubator Wikipediano - una speciale sezione, dove sono centinaia di progetti Wikipediani che hanno meno di 1.000 voci e che non hanno visibilità sui motori di ricerca, né propri amministratori. Vedi: [https://incubator.wikimedia.org/w/index.php?title=Wp/sdc/P%C3%A0gina_prinzipari&redirectfrom=infopage]. Dopo una verifica di testi e immagini - per cui si chiede il sostegno di esperti wikipediani - sarà presentata al Comitato Wikipediano di Controllo la richiesta ufficiale per uscire dall'Incubator e diventare Wikipedia, a tutti gli effetti. Il progetto Wikipedia in lingua sassarese ha un notiziario - lu "Vichipedìanu": [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdc/lu_Vichipedi%C3%A0nu], ha proprie statistiche mensili: [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdc/Sthat%C3%ACsthigga_Vichped%C3%ACa_in_linga_sassaresa] e ha un vocabolario interno Sassarese-Italiano, diviso in tre voci e in continuo aggiornamento: [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdc/Vucabur%C3%A0riu_sassaresu-itarianu]. Il numeratore automatico sulla home, che in questo momento segna 1.108, è tarato su Incubator in modo da comprendere le voci (1.022) + le categorie (75) + le sandbox (11). Il numero 1.000, che appare più in basso, deve essere al contrario aggiornato manualmente e contiamo di aggiornarlo ogni 100 nuove voci. Per una visione globale delle statistiche del progetto in sassarese, in automatico, [https://meta.toolforge.org/catanalysis/index.php?cat=0&title=Wp/sdc&wiki=incubatorwiki]. Il progetto in lingua sassarese, salvo errori da parte mia, non ha voci orfane, né voci prive di categoria. Grazie.--[[Utente:Fausta Samaritani|Fausta Samaritani]] ([[Discussioni utente:Fausta Samaritani|discussioni]]) 08:38, 7 dic 2021 (UTC) == Prossima richiesta di feedback sulle elezioni del Board of Trustees == <div lang="it" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content /> :''Puoi trovare questo messaggio tradotto in altre lingue su Meta-wiki''. :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback:2022 Board of Trustees election/Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback:2022 Board of Trustees election/Upcoming Call for Feedback about the Board of Trustees elections}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Il Board of Trustees sta preparando una richiesta di feedback sulle prossime elezioni del Board, la richiesta avrà luogo dal 7 gennaio al 10 febbraio 2022. I dettagli saranno completati durante la settimana prima della richiesta, due però sono le domande già confermate e che saranno poste durante questa richiesta di feedback: * Qual è il modo migliore per assicurare, all'interno del Board of Trustees, un'equa rappresentanza delle comunità emergenti? * Quale tipo di coinvolgimento dovrebbero avere i candidati durante le elezioni? Altre domande potrebbero essere aggiunte, il team Movement Strategy and Governance vuole nel frattempo dare tempo ai membri della comunità e agli affiliati per riflettere e raccogliere idee su queste due domande già confermate. Ci scusiamo per il fatto di non avere già una lista completa di domande. La lista delle domande dovrebbe aumentare di poco, dovrebbero aggiungersene solo una o due. L'intenzione è quella di non sommergere la comunità di richieste, ma di fornire un congruo preavviso e iniziare a raccogliere feedback su queste questioni. '''Vuoi contribuire ad organizzare una discussione locale durante questa richiesta di feedback?''' Contatta il [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance team]] su Meta, su [https://t.me/wmboardgovernancechat Telegram], o via email a msg[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org. Contattateci se avete domande o perplessità. Il team Movement Strategy and Governance sarà a corto di personale fino al 3 gennaio. Vi preghiamo di scusare eventuali ritardi nelle risposte durante questo periodo. Siamo a conoscenza che anche alcuni membri della comunità e affiliati sono offline durante le vacanze di dicembre. Ci scusiamo se il nostro messaggio vi ha raggiunto mentre siete in vacanza. Cordiali saluti, Movement Strategy and Governance<section end="announcement-content" /> </div> {{int:thank-you}} [[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 16:55, 27 dic 2021 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Xeno (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/it&oldid=22502494 --> == Wiki Loves Folklore is back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 28th''' of February. You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2022 submitting] them in this commons contest. You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language. Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2022|project Talk page]] if you need any assistance. '''Kind regards,''' '''Wiki loves Folklore International Team''' --[[Utente:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussioni utente:MediaWiki message delivery|discussioni]]) 13:14, 9 ghje 2022 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Tiven2240@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&oldid=22560402 --> == Sondaggio 2022 sui desideri della comunità == [[File:Community Wishlist Survey Lamp.svg|right|200px]] Inizia il '''[[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022|sondaggio 2022 sui desideri della comunità]]'''! Il sondaggio serve alla comunità per decidere su che cosa il [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech team]] debba lavorare il prossimo anno. Incoraggiamo chiunque ad avanzare proposte entro la scadenza del '''23 gennaio''' e a commentare le proposte altrui per aiutare a migliorarle. Le comunità voteranno le proposte tra l'28 gennaio e il 11 febbraio. Il Community Tech team presta particolare attenzione agli strumenti destinati ai contributori di Wikimedia con più esperienza. Puoi avanzare proposte scrivendo in qualsiasi lingua. Ci penseremo poi noi a tradurle per te. Grazie, non vediamo l'ora di leggere le tue proposte! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 18:25, 10 ghje 2022 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/It_fallback&oldid=22135560 --> == Feminism and Folklore 2022 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} Greetings! You are invited to participate in '''[[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]]''' writing competion. This year Feminism and Folklore will focus on feminism, women biographies and gender-focused topics for the project in league with Wiki Loves Folklore gender gap focus with folk culture theme on Wikipedia. You can help us in enriching the folklore documentation on Wikipedia from your region by creating or improving articles focused on folklore around the world, including, but not limited to folk festivals, folk dances, folk music, women and queer personalities in folklore, folk culture (folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more. You can contribute to new articles or translate from the list of suggested articles [[:m:Feminism and Folklore 2022/List of Articles|here]]. You can also support us in organizing the contest on your local Wikipedia by signing up your community to participate in this project and also translating the [[m:Feminism and Folklore 2022|project page]] and help us spread the word in your native language. Learn more about the contest and prizes from our project page. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2022|talk page]] or via Email if you need any assistance... Thank you. '''Feminism and Folklore Team''', [[User:Tiven2240|Tiven2240]] --05:49, 11 ghje 2022 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Tiven2240@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&oldid=22574381 --> == Amministrazione tempuranea == ;Temporary adminship Rinnovu a mo candidatura cum'è amministradore tempuraneu di Wikipedia in corsu durante trè/sei mesi, per l’attività di mantenimentu d'ista wiki : un interventu più rapidu hè necessariu nant'à e pagine da cancellà, pè l'inversioni di reindirizzamentu, etc.. --[[Utente:Jumpy01|Jumpy01]] ([[Discussioni utente:Jumpy01|discussioni]]) 21:26, 16 ghje 2022 (UTC) == Vieni a parlare col Community Tech team == [[File:Community Wishlist Survey Lamp.svg|150px|right]] {{int:Hello}} Noi che organizziamo il [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey|sondaggio sui desideri della comunità]] vorremmo invitarti a una riunione online. Si terrà [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220119T1800 '''{{#time:l|2022-01-19}} {{#time:j xg|2022-01-19}} alle {{#time:H:i e|18:00|it|1}}'''] su Zoom e durerà un'ora. Questo sistema esterno non è soggetto alle [[foundation:Privacy_policy|Privacy Policy della WikiMedia Foundation]]. [https://wikimedia.zoom.us/j/85804347114 '''Clicca qui per partecipare''']. '''Programma''' * Esponi le idee di base delle tue proposte e parla con un membro del Community Tech Team per sapere come migliorare la proposta '''Formato''' La riunione non sarà registrata né trasmessa in streaming. Le note che prenderemo saranno pubblicate senza attribuzione su Meta-Wiki. La presentazione (tutti i punti del programma eccetto la parte delle domande e risposte) si terrà in inglese. Saremo in grado di rispondere a domande in inglese, francese, polacco, spagnolo e tedesco. Se vuoi fare domande in anticipo, scrivile [[m:Talk:Community Wishlist Survey|sulla pagina di discussione del sondaggio sui desideri della comunità]] o inviale a sgrabarczuk@wikimedia.org. L'host della riunione sarà [[m:Special:MyLanguage/User:NRodriguez (WMF)|Natalia Rodriguez]] (manager del [[m:Special:MyLanguage/Community Tech|Community Tech team]]). '''Link di invito''' * [https://wikimedia.zoom.us/j/85804347114 Partecipa online] * ID dell'incontro: <span dir=ltr>85804347114</span> * [https://wikimedia.zoom.us/u/keu6UeRT0T Numero d'accesso a seconda del tuo Paese] Speriamo che parteciperai! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] ([[User talk:SGrabarczuk (WMF)|talk]]) 01:16, 18 ghje 2022 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/It_fallback&oldid=22135560 --> == Subscribe to the This Month in Education newsletter - learn from others and share your stories == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Dear community members, Greetings from the EWOC Newsletter team and the education team at Wikimedia Foundation. We are very excited to share that we on tenth years of Education Newsletter ([[m:Education/News|This Month in Education]]) invite you to join us by [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|subscribing to the newsletter on your talk page]] or by [[m:Education/News/Newsroom|sharing your activities in the upcoming newsletters]]. The Wikimedia Education newsletter is a monthly newsletter that collects articles written by community members using Wikimedia projects in education around the world, and it is published by the EWOC Newsletter team in collaboration with the Education team. These stories can bring you new ideas to try, valuable insights about the success and challenges of our community members in running education programs in their context. If your affiliate/language project is developing its own education initiatives, please remember to take advantage of this newsletter to publish your stories with the wider movement that shares your passion for education. You can submit newsletter articles in your own language or submit bilingual articles for the education newsletter. For the month of January the deadline to submit articles is on the 20th January. We look forward to reading your stories. Older versions of this newsletter can be found in the [[outreach:Education/Newsletter/Archives|complete archive]]. More information about the newsletter can be found at [[m:Education/News/Publication Guidelines|Education/Newsletter/About]]. For more information, please contact spatnaik{{@}}wikimedia.org. ------ <div style="text-align: center;"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[User:ZI Jony|<span style="color:#8B0000">'''ZI Jony'''</span>]] [[User talk:ZI Jony|<sup><span style="color:Green"><i>(Talk)</i></span></sup>]], {{<includeonly>subst:</includeonly>#time:l G:i, d F Y|}} (UTC)</div></div> </div> <!-- Messaggio inviato da User:ZI Jony@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:ZI_Jony/MassMessage/Awareness_of_Education_Newsletter/List_of_Village_Pumps&oldid=21244129 --> == Wiki Loves Folklore is extended till 15th March == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">{{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]] Greetings from Wiki Loves Folklore International Team, We are pleased to inform you that [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Wiki Loves Folklore]] an international photographic contest on Wikimedia Commons has been extended till the '''15th of March 2022'''. The scope of the contest is focused on folk culture of different regions on categories, such as, but not limited to, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, etc. We would like to have your immense participation in the photographic contest to document your local Folk culture on Wikipedia. You can also help with the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|translation]] of project pages and share a word in your local language. Best wishes, '''International Team'''<br /> '''Wiki Loves Folklore''' [[Utente:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussioni utente:MediaWiki message delivery|discussioni]]) 04:50, 22 fer 2022 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Rockpeterson@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=22754428 --> == Coming soon == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> === Several improvements around templates === Hello, from March 9, several improvements around templates will become available on your wiki: * Fundamental improvements of the [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor template dialog]] ([[m:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|1]], [[m:WMDE Technical Wishes/Removing a template from a page using the VisualEditor|2]]), * Improvements to make it easier to put a template on a page ([[m:WMDE Technical Wishes/Finding and inserting templates|3]]) (for the template dialogs in [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor]], [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor#/media/File:VectorEditorBasic-en.png|2010 Wikitext]] and [[Mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|New Wikitext Mode]]), * and improvements in the syntax highlighting extension [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] ([[m:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|4]], [[m:WMDE Technical Wishes/Bracket Matching|5]]) (which is available on wikis with writing direction left-to-right). All these changes are part of the “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]” project by [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes]]. We hope they will help you in your work, and we would love to hear your feedback on the talk pages of these projects. </div> - [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 12:38, 28 fer 2022 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=22907463 --> == Wiki Loves Folklore 2022 ends tomorrow == [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]] International photographic contest [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022| Wiki Loves Folklore 2022]] ends on 15th March 2022 23:59:59 UTC. This is the last chance of the year to upload images about local folk culture, festival, cuisine, costume, folklore etc on Wikimedia Commons. Watch out our social media handles for regular updates and declaration of Winners. ([https://www.facebook.com/WikiLovesFolklore/ Facebook] , [https://twitter.com/WikiFolklore Twitter ] , [https://www.instagram.com/wikilovesfolklore/ Instagram]) The writing competition Feminism and Folklore will run till 31st of March 2022 23:59:59 UTC. Write about your local folk tradition, women, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, folklore, and tradition, including ballads, folktales, fairy tales, legends, traditional song and dance, folk plays, games, seasonal events, calendar customs, folk arts, folk religion, mythology etc. on your local Wikipedia. Check if your [[:m:Feminism and Folklore 2022/Project Page|local Wikipedia is participating]] A special competition called '''Wiki Loves Falles''' is organised in Spain and the world during 15th March 2022 till 15th April 2022 to document local folk culture and [[:en:Falles|Falles]] in Valencia, Spain. Learn more about it on [[:ca:Viquiprojecte:Falles 2022|Catalan Wikipedia project page]]. We look forward for your immense co-operation. Thanks Wiki Loves Folklore international Team [[Utente:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussioni utente:MediaWiki message delivery|discussioni]]) 14:40, 14 mar 2022 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Rockpeterson@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=22754428 --> == <span lang="it" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Gruppo di lavoro per lo sviluppo della leadership: Chiedi di partecipare! (dal 14 marzo al 10 aprile 2022)</span> == <div lang="it" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|Puoi trovare questo messaggio tradotto in altre lingue su Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Leadership Development Working Group/Participate/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Salve a tutti, Grazie a coloro che hanno preso parte alla richiesta di pareri per l'iniziativa del [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group|gruppo di lavoro per lo sviluppo della leadership]]. Un [[m:Special:MyLanguage/Leadership Development Working Group/Participate#5. Summary of Call for Feedback|riassunto dei pareri emersi]] è disponibile su Meta-wiki. Questi feedback saranno condivisi con il gruppo di lavoro. Da ora, fino al 10 aprile 2022, è possibile chiedere di entrare a far parte del gruppo di lavoro. Si prega di [[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Purpose_and_Structure#3._How_is_the_working_group_formed_and_structured?|visionare la pagina informativa sul gruppo di lavoro]], condividere questo messaggio con i membri della comunità che potrebbero essere interessati e '''[[m:Special:MyLanguage/Leadership_Development_Working_Group/Participate#1._How_to_participate|fare richiesta di adesione se si è interessati]]'''. Grazie, Dal team per lo sviluppo della comunità<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:DBarthel (WMF)|DBarthel (WMF)]] 01:53, 23 mar 2022 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Xeno (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/it&oldid=22502575 --> == Feminism and Folklore 2022 ends soon == [[File:Feminism and Folklore 2022 logo.svg|right|frameless|250px]] [[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]] which is an international writing contest organized at Wikipedia ends soon that is on <b>31 March 2022 11:59 UTC</b>. This is the last chance of the year to write about feminism, women biographies and gender-focused topics such as <i>folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, fairy tales, folk plays, folk arts, folk religion, mythology, folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more</i> Keep an eye on the project page for declaration of Winners. We look forward for your immense co-operation. Thanks Wiki Loves Folklore international Team [[Utente:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussioni utente:MediaWiki message delivery|discussioni]]) 14:28, 26 mar 2022 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Rockpeterson@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/fnf&oldid=23060054 --> == <span lang="it" dir="ltr" class="mw-content-ltr">La fase di votazione per la ratifica delle linee guida per l'applicazione del codice universale di condotta è terminata.</span> == <div lang="it" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|Puoi leggere questo messaggio tradotto in altre lingue su Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Vote/Closing message}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Salve a tutti, Il processo di votazione per la ratifica delle [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|linee guida aggiornate per l'applicazione]] del [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|codice universale di condotta]] (UCoC) è terminato il 21 marzo 2022. Hanno votato oltre {{#expr:2300}} Wikimediani provenienti da varie nazioni del nostro movimento. Grazie a tutti coloro che hanno preso parte a questo processo! Il gruppo degli scrutatori sta riesaminando il processo di voto per verificarne l'accuratezza, quindi vi preghiamo di attendere fino a un massimo di due settimane, affinché essi possano concludere il loro lavoro. Il risultato finale del processo di votazione sarà annunciato [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voting/Results|qui]], insieme alle statistiche e a un riepilogo dei commenti, non appena saranno disponibili. Si prega di controllare [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines/Voter information|la pagina informativa per gli elettori]] per scoprire i passaggi successivi. Puoi lasciare un commento in qualsiasi lingua sulla pagina di discussione del progetto [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|su Meta-wiki]]. Puoi anche contattare il team del progetto UCoC tramite e-mail all'indirizzo ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org Cordiali saluti, Movement Strategy and Governance<br /><section end="announcement-content" /> </div> [[User:DBarthel (WMF)|DBarthel (WMF)]] 00:13, 30 mar 2022 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Xeno (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery/it&oldid=22502575 --> b9a4fcsyk0hyw87gwfmo6vwkukfag37 Paraíba 0 10276 373985 368546 2021-06-02T11:17:04Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="270px" |+<span style="font-size:large;">'''Paraíba'''</span> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan="2" | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | align="center" width="140px" | [[File:Bandeira da Paraíba.svg|140px]] | align="center" width="140px" | [[File:Brasao paraiba.PNG|100px]] |- |} |- | Capilocu<br /><small>abitanti (yaro)</small> | [[João Pessoa]]<br /><small> 672.081 ([[2006]])</small> |- | Altre cità importanti | [[Campina Grande]], [[Santa Rita]], [[Patos]] |- | align=center colspan=2 | [[File:brazil State Paraiba.svg|290px]] |- | Governatore | Cassio Cunha Lima |- | [[Superficie]] | 56.584,6 Km<small><sup>2</small></sup> |- | Abitanti | 3.623.215 <small>([[2006]])</small> |- | [[Dinsità]] | 63,71/km<small><sup>2</sup></small> |- | Situ ufficiali | http://www.pb.gov.br |} A '''Paraíba''' hè unu statu di u [[Brasile]], teni come capilocu [[João Pessoa]] è una superficie di 56.584,6 Km<small><sup>2</small></sup>. Teni 3.623.215 abitanti. [[Categoria:Stati di u Brasile]] ewq2ibpr7914eejizzb7riziabvib42 Lighjenda di a torra di Capiteddu 0 10277 375302 364208 2021-08-15T21:38:00Z Fausta Samaritani 15085 navebox wikitext text/x-wiki [[Image:Torra di Capiteddu.JPG|thumb|250px|right|A torra di Capiteddu]] Esistini parechji variazioni di a lighjenda assuciata incù a [[torra di Capiteddu]]. Eccu a lighjenda chì si conta in [[Frassetu]]: A torra di Capiteddu era in littica incù Aiaccini è Bastelicacci. Ognunu dicia chì a torra era a soia. Aiaccini sò ghjunti incù i cateni par lià la. È Bastilicacci ùn sapiani comu fà. Sò vinuti in Frassetu à truvà un certu Sfratatu. Sfratatu era maliziosu è l'hà cunsigliatu cusì: - T'aveti i capri. - Isiè. - T'aveti i funi novi? - Isiè, l'avemu. - Allora hè bedda simplicia: faleti in Capiteddu è lieti a torra incù i funi eppo dopu tireti forti. Tandu i Bastilicacci sò falati in Capiteddu è ani liatu a torra incù i funi. C'erani dunqua Aiaccini chì tiravani incù i cateni è Bastilicacci chì tiravani incù i funi. Ma a funi hè laccia è à misura ch'eddi tiravani, i funi stinzavani è Bastilicacci rinculavani. Tandu videndu quissa, è di paura chì a torra si ni caschessi, Aiaccini si sò missi à briunà: - Arristeti chì a torra hè a vostra! Fù cusì chì a torra di Capiteddu hè diventata bastilicaccia. == Da veda dinò == * a [[torra di Capiteddu]] * [[Bastelica]] * [[Frassetu]] {{Legenda di Corsica}} [[Categoria:Lighjenda di Corsica]] roj7wefhcznedcj11y8l0axedwbexzt Legenda di a torra di Capitellu 0 10278 86497 2007-08-12T19:25:50Z 90.42.122.182 Redirecting to [[Lighjenda di a torra di Capiteddu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lighjenda di a torra di Capiteddu]] jogals1a6lwaf9zvpktn4jx0l4x7fzy Lamentu di Ghjuvan' Cameddu 0 10279 332977 328619 2014-03-23T14:30:06Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki == U lamentu== :Dal mio palazzu, cupertu à verdi fronde :Sù la Tasciana, niente si nasconde :Vedu [[Carbini]] è [[Livia]], vedu [[Portivechju]] è l'onde :Meditandu il casu mio, la memoria si cunfonde. :Cusì pensosu, privu d'ogni contentu :Sfugar mi vogliu, cun lacrimosu accentu :Poveru Ghjuvan' Camellu, dà principiu al suo lamentu :Pregu voi che m'ascoltate, compatire al mio talentu. :Io son banditu, nel più bel fior di l'anni :Per mio fratellu, mortu cun tanti affanni :Dopu d'aver lu ammazzatu, fù brusgiatu in li so panni :Ma speru ch' ognunu dica, ch'o sò natu cù li sanni. :Napuleone, fratellu sventuratu :D'una donzella, si n'era innamuratu :Poi partì per la [[Bastia]], cun l'oggettu tantu amatu :Non hè questu un gran' delittu, quandu l'omu hè seguitatu. :Ma il padre invece, cun quel falsa ragione :Il mio fratellu, lu fà metta in prigione :Or considerate ognunu, quale fussi la cagione :Cunniscendu di sua figlia, tutta quanta l'opinione. :Quel' omu infame, mandò tuttu in ruvina :È la sua figlia, chjamata Caterina :La serrò dentru una stanza, corretta sera è matina :Poi uccise il mio fratellu, d'un colpu di carapina. :Subitamente, dopu aver lu ammazzatu :Si sottomesse, al perfidu giuratu :È cun mezi ed influenza, fù ben tostu giudicatu :Senza dubbiu in cunsequenza, vense assoltu è liberatu. :Ma per sua sorte, quel' uccisore ingratu :Da u pelegrinu, anch'ellu fù ammazzatu :Oggi davanti al Signore, confesserà il suo peccatu; :Dirà bè ch'è l'unu hè mortu, è l'altru disgraziatu. :Disgraziatu son io per la furesta :Tuttu l'invernu, espostu à la timpesta :Sempre errante è pelegrinu, dite mi chì vita hè questa: :Una petra per cuscinu, la notte sottu la testa. :Veloce assai, dir vogliu com'è lu ventu :Piantu u ghjinochju, poi batte u cor' misentu :U fosciò direttu à l'ombra, credu chì siamu u omentu :Di mustrà u mio curaggiu, ch'eu la morti ùn hò spaventu. :Sia maladettu, quel'die ch'è dast' el core :Al mio fratellu, presu cun tantu amore :Maladetti setti volti, sianu li toi genitori :Causa di tanti guai, senza alcun' puntu d'onore. :Ma s'io mi lagnu, tù o Caterina gemme :Perchè tuo padre, col, mio fratello inseme :Stanu messi in sepultura, quest' assai moltu ci preme :Quantu volte il ferru pugne, duve assai menu si teme. :Tale el passatu è l'avenire hè pienu :Io più nun vedu, per me giornu serenu :Vadu errante è pelegrinu, sempre lagnu è sempre penu :Bastarebbe ch'è di sangue, nun si bagni lu tarrenu. :Io pocu stimu la mio vita mischina :Nè mi spaventu s'è la morte hè vicina :Sonu un acellu di boscu, da lu monte à la marina :Maladettu sia quel' giornu ch'è nascisti o Caterina. :Suvente assai, mancanza di portore :Senza pruvista, m'endebulisce il core :Ho recorsu à la clemenza, di lu riccu è del pastore :Generosi à l'accuglienza, li cumensarà il Signore. :Poi cantu un fiume, vadu spigne la sete :Contemplu l'onde, ove tranquilli è lieti :Festegiandu sonu le pesce senza temere li reti :Anche voi lu dicu, o Diu, più di me cuntenti sieti. :O contentezza, o pace mia gradita :Dove ne andaste, dulcezza di mia vita :O [[Carbini]] u bel soggiornu, di stagion' bella hè fiorita :Di ritornu à l'alegrezza, la speranza oggi hè finita. :Poi sonnolente, cusì espostu alla crina :U cor' mi dice: prendi la capapina :Sei da fronti à li nemici è Delbos s'avvicina :Si tù ùn ti levi in piedi, fatta hè la to ruvina. :Mi svegliu invece, è più nun aspettu :Un arbucellu, à me servi di tettu :Sonu su la nuda terra, senza focu è senza lettu :El cantu del barbagiamu hè l'unico mio dilettu. :Il giornu avieni, frà segni d'allegria :Cantan' gli ocelli, ma che dolce armunia :Confortu della tristezza, mia solita cumpagnia :Tantu lieta hè la sua sorte, quant'hè torbida la mia. :Sonu i Lanfranchi, superbi ed orgogliosi :À sua manera, pratendinu li cosi :Furinu li sue nemice, compiacenti è generosi :Ma giammai i Nicolai, sorteranu vergognosi. :U porta vista, tandu versu Livia :Vegu i nemici, Delbos in cumpagnia :Vegu prendere u camminu, di [[Zonza]] è Santa Lucia :Ma quandu ci scontreremu, li surtarà la pazzia. :O quantu volti, vedu la forza armata :Da me vicinu, marcchiendu à la pedata :M'à porta l'armi di Francia, è l'hò sempri rispettata :Basta ch'è non mi costringa, di vena à la fucilata. :Mi luce assai, di voglia com'è el ventu :Pianta el ghinocchiu, poi batta el cuor mi sentu :È focu direttu à l'iombra, credu ch'è sia el mumentu :Di mostrare el mio curaggiu, di la morte ùn hò spaventu. :O madre cara, tù chjami li to figli :Unu hè sepoltu è l'altru nei perigli :La tua voce più non sentu, nè menu li to cunsigli :Prega l'angelu custode, chì la morte non lo pigli. :Voi caru padre, surelle del mio amore :Pur lo comprendu, quantu vi piange il core :La vostra trista esistenza hè una vita di dulore :Ma megliu hè star vi ne afflitti, h'è vive cun disonore. :Caru fratellu, io vendicar ti vogliu :Ti l'hò promessa, sopra di quellu scogliu :Quandu il tuo sangue gentile, bevette cun gran curdogliu :La tragedia di tua morte, tingerebbe più d'un fogliu. :Quì cessu il mio cantu, addiu miei genitori :Addiu parenti, sustegnu del mio core :Della mia trista sventura, mi raccomandu al Signore :Il vostru Ghjuvan'Camellu, nun vi farà disonore. ==Rifarenzi== * [http://aullenealbums01.free.fr/suzl/suzl_text001.html Auddè] * Peretti, Petru Paulu, ''Campu'', 1966 ==Da veda dinò== * u [[vociaru di Ghjuvan Cameddu]] [[Categoria:Lamentu]] g7vw4smle6ng36wgu9nu56ipou63usv MediaWiki:Tooltip-ca-nstab-user 8 10284 86949 2007-08-16T12:21:13Z Ale Mister 249 New page: Vede a pagina di utilizatore wikitext text/x-wiki Vede a pagina di utilizatore j9dwrz1lsdy78rse4axwo0ee35dkkvs MediaWiki:Rcshowhideliu 8 10286 87250 2007-08-17T19:43:13Z Ale Mister 249 New page: $1 l'utilizatori registrati wikitext text/x-wiki $1 l'utilizatori registrati dtmvnmtramlist3iovma79us2f31q59 Wikipedia:Articulu19 4 10287 113610 113609 2008-01-06T17:35:34Z 90.28.65.14 wikitext text/x-wiki [[Image:Eliomys quercinus01.jpg|right|150px]] U [[topu mascaratu]] (''Elyomis quercinus'') hè un tipu di mammiferu chì faci parti di a famiglia di i Gliridae. U nomu "topu mascaratu" veni da u fattu chì 'ssu animali t'hà spezia di mascara in faccia. In fatti, hè una striscia di peli neri chì parti da u muccichili, veni intornu à l'ochji è forma dinò una tacca daretu à l'arechji. U topu mascaratu pò essa cunfusu incù a ghjira, parchì l'usservazioni di 'ssi dui spezii si faci à spessu di notti o à a trabucinata. Ma u topu mascaratu hè appena più chjucu ca a ghjira è u so culori hè più scuru. L'arechji dinò di u topu mascaratu sò beddi più maiori. U topu mascaratu hè cumunu in Corsica. 98721xp2qfs95uzb6aa0r4v3lmacyqu Portivechju 0 10290 377582 377581 2021-10-25T11:38:14Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:4CC3:DFCB:6CE5:855E wikitext text/x-wiki {{cumuna|cumuna=Portivechju [[File:Porto-Vechio Port1a.jpg|350px]] | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu=Sartè | cantonu=Portivechju | insee=2A247 | cp=20137 | merri=Giorgiu Mela | intercomm= | longitudina=9° 16’ 49" E | latitudina=41° 35’ 30" N | alt=40 m | superficia=16 865 | pop=11 826 | dinsità=70 }} '''Portivechju''' (o '''Portuvechju'''), hè una [[cumuna]] 'llu [[dipartimentu (Francia)|dipartamentu]] 'lla [[Corsica suttana]]. Hè a terza [[cità]] 'll'[[isula]] di [[Corsica]]. Si chjamaia ''Portus Syracusanus'' à l'epica rumana è ''Ventimiglia la nova'' à l'epica genovese. Hè cunnisciuta da i so [[salini]] (hè cugnumata "cità 'llu sali") è da a so impurtanta [[suariccia]]. Fù un locu di pastori vinuti di l'[[Alta Rocca]]. I so abitanti sò chjamati Purtivichjacci. == Giugrafia == == Storia == == Lingua == == Merri == == Munumenti è turisimu == == Rifarenzi == == Liami == {{Cumuna di Corsica Suttana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] aqtqho8y06dfs7t4i24kasw3djili09 Capicorsu 0 10291 367658 363174 2020-06-09T19:48:17Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki '''Capicorsu''' hè un capu situatu à u nordu di [[Bastìa]] è [[San Fiurenzu]] in [[Corsica]]. Hè u più grande capu di l'isula di [[Corsica]]. A strada, a departumentale D80 face u giru di Capicorsu. U Capicorsu hè ancu l'aperitivu u piu famosu di Corsica, u "Cap Corse Mattei" I principali paesi capicursini sò: *[[Ruglianu]], [[Macinaghju]] (marina di Ruglianu), [[Luri]], [[Siscu]] è [[Erbalunga]] (marina di Brandu). Capicorsu cumporta una cumunità di cumune, a [http://www.destination-cap-corse.com/ Cumunità di cumune di Capicorsu]. [[category:Corsica]] 46mgyif95kxrjg7mhjxh6h3isoaupqp Portivechju (pieve) 0 10292 371267 363909 2021-01-05T05:30:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image: Carta_benvinuta.jpg|right|200 px|thumb|A pieve di Portivechju]] '''Portivechju''' hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]]. == Riferimenti == * [http://www.crdp-corse.fr/documentalistes_professionnels/thesaurus.asp CRDP di Corsica U Thesaurus MOTBIS] == Ligami == {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica]] 4kdewq7pbe34qvxgta3136fdlf01b2z Bratislava 0 10296 353714 353713 2016-04-07T19:47:50Z Peter1170 10801 wikitext text/x-wiki '''Bratislava''' hè a capitale di a [[Slovacchia]]. [[File:Bratislava Panorama R01.jpg|thumb|right]] [[Categoria:Europa]] c5dh4h5prv7embx02l109c90lhtolrp Michiel de Swaen 0 10300 378535 369798 2022-02-13T11:06:30Z Trauenbaum 8523 Image:Michiel de Swaen by Henry Shelley wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[Image:Michiel de Swaen by Henry Shelley.png|thumb|right|Michel de Swaen]] '''Michiel de Swaen''' ''(in [[lingua francese|francese]] 'Michel de Swaen')'' hè un persunaghju importante di a [[littiratura]] [[Fiandria|fiamminga]]. Hè natu in [[Dunkerque]] (in [[lingua corsa|corsu]] desuetu: ''Duncherca'') u 20 di [[ghjennaghju]] di lu 1862. Hè mortu u 3 [[maghju]] di lu 1707. Michiel de Swaen era un grande riprisentante di a [[cultura]] [[Paesi Bassi|nederlandese]] in [[Francia]]. ==Ghjuventù, educazione è carriera== Michiel de Swaen hè u figliolu di Pieter de Swaen è Catharina Sint Légier. Era un [[chirurgu]] è [[scrivanu|scrittore]]. Era un zitellu di ottu anni quandu a so cità hé occupata da l'armata [[Francia|francese]]. U francesu hé a lingua uffiziale di [[Dunkerque]] dapoi lu 1863 ma Michiel de Swaen hà scrittu tutta a sò vita in a [[Olanda|lingua olandese]]. ==Raghjoni litterariu è storicu== U Settencentu hè un seculu importante per a [[storia]] di i [[Paesi Bassi]]. I fatti importante d'istu seculu chì sò avvenutu in i [[Paesi Bassi]] avìani una influenza grande nant'à a vita di Michiel de Swaen. ==Referenze== * [http://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php3?id=swae001 Bibliuteca di a littiratura nederlandese nant'à u Web] [[Categoria:Littiratura nederlandese]] [[Categoria:Paesi Bassi]] 1ljrz4g74zdmhtjqddgth65y8gu8dc3 Categoria:Paesi Bassi 14 10301 359595 335682 2018-06-12T11:52:41Z Jumpy01 11155 UE---->Europa (category) wikitext text/x-wiki {{i}}: i [[Paesi Bassi]]. [[File:Satellite image of the Netherlands in May 2000.jpg|thumb|right|200px|Carta di i Paesi Bassi vista di u Spaziu]] [[Categoria:Europa]] ao3ibi8mzzhwq5r7wd9z0ysfehzb8wu Categoria:Littiratura 14 10302 359117 335627 2018-05-03T17:04:50Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki {{i}} A [[Littiratura]]. [[File:Old book bindings.jpg|right|250px]] [[Categoria:Arte]] [[Categoria:Linguistica]] 5313j3ttoe8j771xbkminjrktkkfwoa Categoria:Scrivanu in lingua corsa 14 10303 359192 335737 2018-05-08T20:46:00Z Jumpy01 11155 -littiratura, +scrivanu wikitext text/x-wiki {{i}}: [[Scrivanu in lingua corsa]]. [[category:Arte]] [[Categoria:Litteratura corsa]] [[Categoria:Scrivanu]] gtbe5fpxxqqws8s24lwsj8vt4h8h5x0 Immigrazione corsa in Puerto Rico 0 10307 348700 346611 2015-07-06T08:51:12Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[Image:Rico.png|300px|right|thumb|Puerto Rico]] [[Image:Steamship from Corsica.JPG|300px|right|thumb|Bastimentu à vapore chì hà traspurtatu a ghjente da a Corsica à Puerto Rico]] ==Storia== ===Casa Franceschi Antongiorgi=== ===Casa Antonio Mattei Lluberas=== ===Mansion Negroni=== ===Residencia Lluberas-Negroni=== ==Yauco== [[Image:Hiastorical Plaque.gif|200px|right|thumb|Memuriale in Yauco]] [[Image:Antoniopaolino2.jpg|200px|right|thumb|Antonio Paoli, [[cantu|cantarinu]]]] [[Image:Chayname.jpg|200px|right|thumb|Chay Santini, [[cinemà|attrice]]]] ==Ghjente famosa == E parsonne di Puerto Rico chì hanu un nome corsu è chì sò assai cunnisciute: * Ernesto Ramos Antonini - [[pulitica|omu politicu]] * Jaime Fuster Berlingeri - [[pulitica|omu politicu]] * Wilma Blasini - Miss Puerto Rico 2007 * Mariana Bracetti - [[pulitica|rivuluziunaria]] * Kristina Brandi - [[sport|spurtiva]] * Americo Boschetti - [[cantu|cantarinu]] * Mayra Calvani - [[littiratura|scrittrice]] * Luisa Capetillo - [[Scienze di a Terra|biologista]] * Vicente Carattini - [[cantu|cantarinu]] * Carmen Delia Dipini - [[cantu|cantarina]] * Carmen Dominicci - ghjurnalista * Fernando L. Ribas-Dominicci - major, U.S. Air Force * Jorge Jose Emmanuelli - musicante * Jorge Farinacci - [[pulitica|omu politicu]], capu di u Puerto Rican Socialist Party * Dr. Francisco Franceschi Caballero - [[medicina|medicu]] * Mihiel Gilormini - ghjenerale, U.S. Air Force * Enrique “Quique” Lucca Caraballo - [[cantu|cantarinu]] * Enrique “Papo” Lucca Jr. - [[cantu|cantarinu]] * Andrés Mignucci Giannoni - [[architittura|architettu]], urbanistu * Antonio Mignucci Giannoni - espertu di [[Scienze di a Terra|biolugia]] [[mare|marina]] * Héctor Andrés Negroni - U.S. Air Force - culunellu * Joe Negroni - [[cantu|cantarinu]] * Charlie Palmieri - [[cantu|cantarinu]] * Eddie Palmieri- [[cantu|cantarinu]] * Antonio Paoli - [[cantu|cantarinu]] * García Passalacqua - ghjurnalista * Pedro Pietri - [[littiratura|scrittore]] * Jorge A. Santini Padilla - [[pulitica|merru]] di San Juan * Chay Santini - [[cinemà|attrice]] * Félix A. Santoni - ghjenerale, U.S. Army * Gerardo Teissonniere - pianistu * Emma Rosa Vincenti - [[cinemà|attrice]] * Carlos Vivoni - [[pulitica|guvernamentu]] * Enrique Vivoni Farage - [[architittura|architettu]] * Pierre Vivoni - ghjudice == Da vede dinò == * [[Sistemu puliticu di i Stati Uniti d'America]] * [[Partido Independentista Puertorriqueño]] * [[Mari di i Caraibi]] ==Liami== * [http://www.corsicacorsica.homestead.com/PRSurnames.html Casate corse in Puerto Rico] * [http://www.atechja.com/pages/laplaque.htm Memuriale in Puerto Rico] * [http://www.rootsweb.com/~prsanjua/mis-022.htm Immigrazione corsa in Puerto Rico] * [http://www.elyunque.com/coffee.htm Storia di a piantazione di caffè in Puerto Rico] [[category:storia]] oj7g2juljhjdvul0nk8s86l6l68ol0l FC Metz 0 10311 374193 359862 2021-06-08T11:34:33Z Makenzis 14710 wikitext text/x-wiki {{Football club infobox | nomeclub = FC Metz | immagine = | nomecompletu = Football Club de Metz | nickname = ''I Granata'' | fundatu = [[1919]] | stadiu = Stade Saint-Symphorien | capacità = 26,700 | presidente = Bernard Serin | allinatori = Philippe Hinschberger | leca = [[Leca 1]] | stagione = [[Leca 1 stagione 2020/2021|2020/21]]| pusizione = Leca 1, 10u | | pattern_la1 = _metz1819h | pattern_b1 = _fcmetz1819h | pattern_ra1 = _metz1819h | pattern_sh1 = | pattern_so1 = | leftarm1 = 770000 | body1 = 770000 | rightarm1 = 770000 | shorts1 = 770000 | socks1 = 770000 | pattern_b2 = _coventryc1819a | pattern_la2 = _coventryc1819a | pattern_ra2 = _coventryc1819a | pattern_sh2 = | pattern_so2 = | leftarm2 = FFFFFF | body2 = FFFFFF | rightarm2 = FFFFFF | shorts2 = FFFFFF | socks2 = FFFFFF | pattern_b3 = _estoril1819a | pattern_la3 = _estoril1819a | pattern_ra3 = _estoril1819a | pattern_sh3 = | pattern_so3 = | leftarm3 = 79BBFB | body3 = 79BBFB | rightarm3 = 79BBFB | shorts3 = 79BBFB | socks3 = 79BBFB }} U '''Football Club de [[Metz]]''' ([[Francia]]) hè un club di [[pallò]]. Hè statu fundatu in u [[1919]]. == Liami == * [http://www.fcmetz.com Situ ufficiale] [[Categoria:Pallò]] s3oxk5c5bj92xyvh21c5z8p4bctbh05 Lighjenda di u limitu trà Frassetu è Bastelica 0 10312 375303 364228 2021-08-15T21:38:49Z Fausta Samaritani 15085 navebox wikitext text/x-wiki Aiani da sparta i cumuni da [[Frassetu]] à [[Bastelica]]. Ci vulia dunqua à fà u limitu trà i dui cumuni. Allora si sò riuniti è ani dicisu di fà cusì: un Bastilicacciu aia da vena in Frassetu è un Frassitanu aia da andà in Bastelica. Ani dicisu di parta à a prima cantata di u ghjaddu. Quand'eddi si scuntrariani, saria quì u limitu trà i dui cumuni. In Frassetu, ci era una vechja chì aia intesu ciò chì si priparava. In a nuttata, a vechja hè andata è hà lampatu l'acqua calda annantu à u ghjaddu chì s'hè missu subitu à cantà. À 'ssu mumentu, i Frassitani sò partiti à u riscontru di quiddi di Bastelica. À rombu di marchjà i Frassitani si sò trovi beddu luntanu, in i prugnoli à u fiumu di u Broncu. Era sempri notti è si sò arristati. I Frassitani ani aspittatu ch'eddi ghjugnini da Bastelica. In Bastelica sò partiti quand'eddu facia ghjornu. Quand'eddi sò ghjunti in u Broncu, ani avutu cusì u limitu di i cumuni. {{Legenda di Corsica}} [[Categoria:Lighjenda di Corsica]] mkxyb3pe8p7w7t9dwp8z1ewhqi80m9d Regioni taliane 0 10313 376793 368657 2021-09-06T19:19:48Z Achim55 11497 ([[c:GR|GR]]) [[File:Bandiera della regione Piemonte.svg]] → [[File:Flag of Piedmont.svg]] file renamed wikitext text/x-wiki [[Europa]] > [[Italia]] > regione italiana ------ Una '''regione''' hè una divisione amministrativa di Italia. A Italia hè divisa in 20 regione: * [[File:Flag of Valle d'Aosta.svg|30px]] [[Valle d'Aosta]], [[Aosta]] * [[File:Flag of Piedmont.svg|30px]] [[Piemonte]], [[Torinu]] * [[File:Flag of Liguria.svg|30px]] [[Liguria]], [[Genuva]] * [[File:Flag of Lombardy.svg|30px]] [[Lumbardia]], [[Milanu]] * [[File:Flag of Trentino-South Tyrol.svg|30px]] [[Trentinu è Altu Adige]], [[Trentu]] * [[File:Flag_of_Veneto.svg|30px]] [[Venetu]], [[Venezia]] * [[Friuli è Venezia Ghjulia]], [[Trieste]] *[[Emilia è Romagna]], [[Bologna]] * [[File:Flag of Tuscany.svg|30px]] [[Toscana]], [[Firenze]] * [[File:Flag of Umbria.svg|30px]] [[Umbria]], [[Perugia]] * [[File:Flag of Marche.svg|30px]] [[Marche]], [[Ancona]] * [[File:Lazio-Bandiera.png|30px]] [[Laziu]], [[Roma]] * [[File:Flag of Abruzzo.svg|30px]] [[Abruzzu]], [[L'Aquila]] * [[File:Flag of Molise.svg|30px]] [[Molise]], [[Campubassu]] * [[File:Flag of Campania.svg|30px]] [[Campania]], [[Napuli]] * [[Puglia]], [[Bari]] * [[File:Flag of Basilicata.svg|30px]] [[Basilicata]], [[Putenza]] * [[File:Flag of Calabria.svg|30px]] [[Calabria]], [[Catanzaru]] * [[File:Flag of Sicily.svg|30px]] [[Sicilia]], [[Palermu]] * [[File:Flag of Sardinia, Italy.svg|30px]] [[Sardegna]], [[Cagliari]] '''Paesi e Territorii:''' * [[Campione d'Italia]] * [[Lampedusa]] * [[Territorii antartici Italiani]] == Voci == * [[Italia]] * [[Pruvincie taliane|Pruvincie di l'Italia]] [[Categoria:Regione taliana| ]] 6fb5n02vfsuds1smvc1w5pwfxu04ryr Template:IT-SS 10 10314 357812 335257 2017-10-13T14:21:54Z Neq00 337 wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Sassari|Sassari]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|SS]]</noinclude> oby53kvnp1zfknp9c14422qkerugriz Sassari 0 10315 377604 374544 2021-10-28T12:12:34Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Sassari/Sàssari/Sàsser/Thàthari<br> [[File:Piazza d' italia sassari 1030241.png|thumb|300x|center|<small>U palazzu di a Pruvinzia di Sàssari</small>]] | blasone=Sassari-Stemma.png | nomeUfficiale=Sassari | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS | latitudineGradi=40 | latitudineMinute=44 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=8 | lungitudineMinute=33 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=225 | superficia=546,08 | pupulazione=128.675 | annu=30.06.2007 | densita=235,7 | merre=Gianfranco Ganau | posta=07100 | telefunu=079 | istat=090064 | abitanti=Sassaresi ò Turritani | patrone=[[San Nicola]] | festa=[[6 di decembre]] | situ=http://www.comune.sassari.it/ }} '''Sassari''' (in [[sassarese]]: ''Sàssari'', in [[lingua italiana|italianu]]: ''Sassari'', in [[lingua sarda|sardu]]: ''Tàtari'' ò ''Tàthari'', in [[lingua catalana|catalanu]]: ''Sàsser'') hè una [[cumuna]] è una cità [[Italia|taliana]], capilocu di a [[pruvincia di Sassari|pruvincia umonima]] in [[Sardegna]]. == Cumuni in cunfina == [[Alghero]], [[Muros]], [[Olmedo]], [[Osilo]], [[Ossi (Sassari)|Ossi]], [[Porto Torres]], [[Sennori]], [[Sorso]], [[Stintino]], [[Tissi]], [[Uri]], [[Usini]]. {{clear}} {{Comuna di a Pruvincia di Sassari}} 4t9bqmruox4l5bplhne2w9j5lkhzkjp Sassari Torres 1903 0 10316 372508 372507 2021-04-08T22:19:04Z Poppipos 17868 Annullata la modifica 372507 di [[Special:Contributions/Poppipos|Poppipos]] ([[User talk:Poppipos|discussione]]) wikitext text/x-wiki {{Football club infobox | nomeclub = Sassari Torres 1903 | immagine = | nomecompletu = Sassari Torres 1903 S.r.l. | nickname = ''Rossoblù'' | nomecortu = Torres | fundatu = [[1903]] | stadiu = Stadio Vanni Sanna | capacità = 7,480 | presidente = Antonio Mascia | allinatori = Luciano Foschi | leca = [[Serie C2/A]] | stagione = [[Serie C2/A stagione 2006/2007|2006/07]]| pusizione = Serie C2/A, 12u | pattern_la1=|pattern_b1=_redhalf|pattern_ra1=| leftarm1=000066|body1=000066|rightarm1=FF0000|shorts1=000066|socks1=000066| pattern_la2=|pattern_b2=_red_&_navyhorizontal|pattern_ra2=| leftarm2=FFFFFF|body2=FFFFFF|rightarm2=FFFFFF|shorts2=000066|socks2=FFFFFF| shirtsupplier=[[Garman]] | shirtsponsors=[[]] (home)<br />[[]] (away) }} U '''Sassari Torres 1903''' hè un club di pallò di [[Sassari]]. == Liami == * [http://www.torrescalcio.it Situ ufficiale] [[Categoria:Pallò]] had6hja88spw2g2gfeit1zumtx99iix MediaWiki:Viewsourcefor 8 10317 89982 2007-08-31T20:38:36Z Ale Mister 249 New page: di $1 wikitext text/x-wiki di $1 flx5ltgrvseyrae2rys898yt4bp20of MediaWiki:Watchlist-hide-own 8 10318 111037 89984 2007-12-23T17:50:23Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Piattà e mo mudifiche 8zu6uei5ms7kjj40d72mayfiu598wnk MediaWiki:Watchlist-show-own 8 10319 111040 89985 2007-12-23T17:51:55Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Mustrà e mo mudifiche mnw3irpnxmrxjkx5a4ycs7psds87rko MediaWiki:1movedto2 redir 8 10320 90063 2007-09-01T12:26:15Z Ale Mister 249 New page: hà reindirizzatu [[$1]] à [[$2]] wikitext text/x-wiki hà reindirizzatu [[$1]] à [[$2]] 9xbhrxw1i2a18j9xava1mp09wjzxxyr MediaWiki:Accmailtext 8 10321 113526 90081 2008-01-04T21:55:22Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki A parulla secreta di l'utilizatore "$1" hè stata inviata à l'indirizzu $2. js15vka4u63x7wy0hw497lbhbiu5ytg MediaWiki:Yourpassword 8 10324 90073 2007-09-01T13:13:53Z Ale Mister 249 New page: Parulla secreta: wikitext text/x-wiki Parulla secreta: aeis7kihrr14qih4zsv6xrcocsczf4r MediaWiki:Acct creation throttle hit 8 10327 113544 113527 2008-01-05T11:57:28Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Desulatu, ai digià fattu {{PLURAL:$1|un registramentu|$1 registramenti}}. Ùn ne poi micca fà d'altri. 1nc4eqxpyk3qt7lkb9l4orwsgsoz8ww MediaWiki:Addedwatch 8 10330 113547 90181 2008-01-05T13:27:30Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Aghjuntu à l'elencu di l'articuli seguitati h9c01eseou8o0fe2og87gafd6uin0jh MediaWiki:Mywatchlist 8 10331 90182 2007-09-02T20:21:22Z Ale Mister 249 New page: Articuli seguitati wikitext text/x-wiki Articuli seguitati rpxibvt8ry5n968ji68ns6uuyflxpdq Boxe pieds-poings 0 10333 348621 331728 2015-07-06T08:00:24Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:boxe_femme.jpg|thumb|Femminili in [[pugilatu birmanu]] o in [[pugilatu thaïe]].]] In francese, si chjamanu '''boxe pieds-poings''' ("pugilatu piede-pugni"), à parte da l'anni 1980, i sport di cumbattimentu di parcussione incù guanti di pugilatu chì si svolgenu in un ring (o un praticevule di tappetu) è chì appartene à a categoria di i pugilati sportivi. Utiliseghjanu, secundu u regulamentu, e tecniche di gamba ([[calciu (pedata)|calci]] è colpi di ghjinochju), e tecniche di bracciu (colpi di pugnu è colpi di govitu) è e tecniche di pruiezione. Frà i più cunnisciuti avimu: * e discipline americane (pugilatu americanu) sottu trè forme principale: ** u [[full contact karate]] senza pedate sottu à a cintura, ** u [[kick-boxing]] incù pedate circulare in e cosce o [[kick-boxing americanu]], ** è u [[semi-cuntattu]] o cumbattimentu à i punti (''point-fighting''), un tipu di [[Karate]] incù guanti è pantofule in schiuma, * u pugilatu francese ([[savate]]), oghje soprannuminatu "Savate-BF" * u [[kick-boxing giapponese]]: kick-boxing incù colpi di ghjinochju diretti, cuniatura in pedate circulari in e cosce (''low-kick'') è prese di u troncu, * è infine, duie suparlativi di i pugilati, induve tuttu hè parmessu o quasgi, u pugilatu birmanu ([[lethwei]]), è u pugilatu thaï, [[muay thai]]. ==Da vede dinù== *[[Adriano Emperado]] *[[Arti marziali]] *[[Francombat]] *[[Progressive Fighting System]] *[[Pugilatu tailandese]] *[[Tangsudu]] == Ligami esterni == * [http://boxepiedspoings.free.fr Pagina francesa di ''boxe pieds-poings''] (in francese) [[Categoria:Arti marziali]] [[en:Kickboxing#Terminology]] 1m8opgur9xn9ulfu89ldra7f1phg28g MediaWiki:Watchlist 8 10334 90224 2007-09-03T16:11:57Z Ale Mister 249 New page: Articuli seguitati wikitext text/x-wiki Articuli seguitati rpxibvt8ry5n968ji68ns6uuyflxpdq MediaWiki:Watchlistfor 8 10335 100440 92545 2007-10-15T20:30:40Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki (di l'ultizatore '''$1''') s411apzuioldzv6gskr2vydp8puy8lq MediaWiki:Watchlist-hide-minor 8 10336 111036 90226 2007-12-23T17:49:55Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Piattà e mudifiche minori 4vjj2crvn3gq37789mwylp8b41caxcj MediaWiki:Watchlist-show-minor 8 10337 111039 90227 2007-12-23T17:51:28Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Mustrà e mudifiche minori feich6iz0fc1inhjpmxdqrca18pi5y2 MediaWiki:Addedwatchtext 8 10338 113548 92168 2008-01-05T13:28:01Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki A pagina "[[:$1]]" hè stata aghjunta à u to [[Special:Watchlist|elencu di l'articuli seguitati]]. frhawgxa6i2x2jsk6mbh862jzvhneck San Michele di Muratu 0 10339 337339 337094 2014-08-30T14:03:19Z Dnalor 01 8807 /* Galleria d'imagine */ 2 images added wikitext text/x-wiki [[Image:Kirche San Michele de Murato - Außenansicht 2.jpg|thumb|250px|right|San Michele di Muratu]] '''San Michele di Muratu''' (o [[San Micheli di Muratu]]) hè una chjesa di Corsica. Hè una chjesa rumanica di u seculu XIII. Hè una di i più belle è i più famose chjese di [[Corsica]]. Hè situata annantu a cumuna di [[Muratu]], à circa un kilomitru di u centru di u paese. Hè stata custruita à l'epica pisana, in circa [[1280]]. A chjesa hè classata cum'è munimentu storicu dipoi u [[1875]]. 'Ssa chjesa hè una tistimunianza di u talentu di i maestri muradori è zuccadori di l'epica. ==Cronologia== A chjesa di San Michele di Muratu hè stata discritta da [[Prosperu Mérimée]], in e so ''Note d'un viaghju in Corsica''. A cunsidereghja cum'è a più bella di [[Corsica]]. <gallery> Image:San Michele di Muratu.jpg|San Michele di Muratu, illustrazione da Mérimée Image:San Michele di Muratu1.jpg|Una finestra Image:San Michele di Muratu2.jpg|Un' apertura </gallery> == Galleria d'imagine == <gallery> Image:Corse-04699-Murato-eglise San Michele.jpg Image:Corse-04700-Murato-eglise San Michele.jpg Image:Kirche San Michele de Murato, Korsika - Der Sündenfall (die Schlange reicht Eva die Frucht vom Baum der Erkenntnis).jpg Image:Corse-04703-Murato-eglise San Michele.jpg Image:Kirche San Michele de Murato - Innenansicht 1.jpg </gallery> ==Referenze== * [http://www.google.fr/books?id=M8cBAAAAYAAJ&printsec=titlepage&dq=corse&as_brr=1 Prosperu Mérimée, ''Note d'un viaghju in Corsica''] == Ligami== * [http://www.appuntamentu.com/ritratti/pages/recherche.php?cat=Muratu I ritratti corsi] * [http://www.bourlingueurs.com/corse/page_23.htm San Michele di Muratu] == Da deve dinù== * [[Muratu]] [[Categoria:Chjesa di Corsica]] 2aqsn1jyn30w6jc25ypg1g2kn0is2ov San Micheli di Muratu 0 10340 90462 2007-09-07T14:18:57Z 90.42.252.89 Redirecting to [[San Michele di Muratu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[San Michele di Muratu]] decd1dmu6m8cbfmi8f5jbrge4a8f0hf Anassagora 0 10344 376460 351231 2021-08-30T11:06:20Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki '''Anassagora''' (in grecu Ἀναξαγόρας, Clazomene, 500/496 AC – Lampsaco, 428 AC circa) hè statu un [[filosofia|filosofu]] [[Grecia|grecu]]. ==Biugrafia == [[Diogene Laerziu]], in a so opera ''Vite di i filosofi'' (II, 6), dice ch'è Anassagora era u figliolu di Egesibulu (o Eubulu) è dinù u discepulu di [[Anassimene di Miletu]]. U so cugnome era "spiritu" perchè Anassagora sustenia ch'è u spiritu era a causa prima di l'[[universu]]. Si sà dinù ch'ellu hà fattu parechji viaghji in [[Egittu]] è cusì hà pussutu accresce e so cunniscenze. Ma à la purfine fù cundannatu à morte da i so numichi, êr via di a so tiuria cosmica: ùn cunsiderava micca l'astri cum'è [[Diu|dii]], ma cum'è simplice masse. Di a so opera ''Sulla natura'' ùn fermanu ch'è 24 frammenti. [[Categoria:Filosofu|Anassagora]] [[Categoria:Biugrafia]] 2xs98emqohbupafbhamt8h4d432csak Wikipedia:Nospam 4 10347 149152 105093 2008-11-30T12:02:59Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki == Pages locked from recreation == <small>1.3 : [en] '''Administrators:''' add a new line here to stop pages being created : [es] '''Administradores:''' añadan una nueva línea para evitar que una página vuelva a ser creada : [nl] '''Beheerders:''' voeg hier een nieuwe regel toe om het aanmaken van pagina's te voorkomen : [it] '''Amministratori:''' aggiungete una riga qui per impedire la creazione di altre pagine : [de] '''Administratoren:''' hier eine neue Zeile hinzufügen, um das Neueinstellen einer Seite zu verhindern :[ms] '''Penyelia:''' sila tambah baris baru untuk menghalang laman tersebut dicipta <small>(Jika sudah mempunyai laman ini dengan tajuk berbeza, sila alihkannya ke sini)</small> </small> ====bot entries ==== * {{:*}} * {{:Can not be against traditional law}} * {{:divergent money}} * {{:divergent money and power}} * {{:divergent moneyaction}} * {{:eu american japon language friendship}} * {{:english usa divergent friendship}} * {{:get europe and usa science kind}} * {{:Get power and money divergent}} * {{:get science kind}} * {{:survival of all human up to divergent}} * {{:National science2}} * {{:National science3}} * {{:National science4}} * {{:National science5}} * {{:National science6}} == index.php == * {{:Talk:Main page/}} * {{:MediaWiki Talk:Ipb cant unblock}} * {{:MediaWiki Talk:Ipb cant unblock/}} * {{:MediaWiki Talk:Ipb cant unblock/index.php}} * {{:MediaWiki Talk:Ipb cant unblock/w/index.php}} * {{:MediaWiki Talk:Ipb cant unblock/w/w/index.php}} * {{:MediaWiki Talk:Ipb cant unblock/w/w/w/index.php}} * {{:MediaWiki Talk:Ipb cant unblock/w/w/w/w/w/index.php}} * {{:MediaWiki talk:Ipb already blocked/wiki/MediaWiki talk:Ipb already blocked/w/w/w/index.php}} * {{:MediaWiki talk:Ipb already blocked/wiki/MediaWiki talk:Ipb already blocked/w/w/w/w/index.php}} * {{:Talk:Main Page/}} * {{:Talk:Main Page/index.php}} * {{:Talk:Main Page/w/index.php}} * {{:Talk:Main Page/w/w/index.php}} * {{:Talk:Main Page/w/w/w/index.php}} * {{:Talk:Main Page/w/w/w/w/index.php}} * {{:Main Page/index.php}} * {{:Main Page/w/index.php}} * {{:Main Page/w/w/index.php}} * {{:Main Page/w/w/w/index.php}} * {{:Main Page/w/w/w/w/index.php}} * {{:Main Page/w/w/w/w/w/index.php}} * {{:Talk:Main Page/w/index.php?title=Main Page/w/index.php}} * {{:index.php}} * {{:W/index.php}} * {{:W/w/index.php}} * {{:W/w/w/index.php}} * {{:W/w/w/w/index.php}} * {{:W/w/w/w/w/index.php}} * {{:W/w/w/w/w/w/index.php}} <!-- wiktionaries are case sensitive, but it won't hurt on other wikis, so again: --> * {{:w/index.php}} * {{:w/w/index.php}} * {{:w/w/w/index.php}} * {{:w/w/w/w/index.php}} * {{:w/w/w/w/w/index.php}} * {{:w/w/w/w/w/w/index.php}} * {{:MediaWiki talk:Ipb expiry invalid}} * {{:MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/}} * {{:MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/index.php}} * {{:MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/w/index.php}} * {{:MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/w/w/index.php}} * {{:MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/w/w/w/index.php}} * {{:MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/w/w/w/w/index.php}} * {{:MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/w/w/w/w/w/index.php}} * {{:MediaWiki talk:Ipb already blocked/index.php}} * {{:MediaWiki talk:Ipb already blocked/w/index.php}} * {{:MediaWiki talk:Ipb already blocked/w/w/index.php}} * {{:MediaWiki talk:Ipb already blocked/w/w/w/index.php}} * {{:MediaWiki talk:Ipb already blocked/w/w/w/w/index.php}} * {{:MediaWiki talk:Ipb already blocked/w/w/w/w/w/index.php}} * {{:MediaWiki talk:Ipb already blocked/wiki/MediaWiki talk:Ipb already blocked/w/w/index.php}} * {{:Talk:index.php}} * {{:Talk:w/index.php}} * {{:Talk:w/w/index.php}} * {{:Talk:w/w/w/index.php}} * {{:Talk:w/w/w/w/index.php}} * {{:Talk:w/w/w/w/w/index.php}} * {{:Talk:W/index.php}} * {{:Talk:W/w/index.php}} * {{:Talk:W/w/w/index.php}} * {{:Talk:W/w/w/w/index.php}} * {{:Talk:W/w/w/w/w/index.php}} * {{:Talk:W/w/w/w/w/w/index.php}} * {{:MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/wiki/MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/w/index.php}} * {{:MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/wiki/MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/w/w/index.php}} * {{:MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/wiki/MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/w/w/w/index.php}} * {{:MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/wiki/MediaWiki talk:Ipb expiry invalid/w/w/w/w/index.php}} * {{:Talk:Pagina maestra/}} * {{:2A064}} agziuvgkfkt1y9hooqn253s5tfegxtc MediaWiki:Allmessagesfilter 8 10351 92185 2007-09-14T20:42:13Z Ale Mister 249 New page: Filtru nant'à i messaghji: wikitext text/x-wiki Filtru nant'à i messaghji: 0lzxq6fkefpdqnyhmwm0sx814edmpab MediaWiki:Allmessagesmodified 8 10352 92186 2007-09-14T20:47:06Z Ale Mister 249 New page: Mustrà solu i mudificati wikitext text/x-wiki Mustrà solu i mudificati nmx6kyx29r4upc8gnlzkwm5lhp9wu1u MediaWiki:Allnotinnamespace 8 10353 92190 2007-09-14T20:49:41Z Ale Mister 249 New page: Tutte e pagine micca di u spaziu $1 wikitext text/x-wiki Tutte e pagine micca di u spaziu $1 egg583cg0grvdrcajsk3ywwtspr6jfx Wikipedia:Boti/Richieste 4 10354 327177 324831 2013-03-11T09:21:54Z Legobot 6611 [[M:User:Addbot|Bot:]] Migrating 1 interwiki links, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q4582561]] [[M:User:Addbot/WDS|(translate me)]] wikitext text/x-wiki * 146 articles in [[:Category:Cumuna di Corsica Suprana]] => [[:Category:Cumuna di Corsica suprana]]. {{done}}. [[User:Loveless|Loveless]] 14:23, 17 settembre 2007 (UTC) * 123 articles in [[:Category:Cumuna di Corsica Suttana]] => [[:Category:Cumuna di Corsica suttana]]. {{done}}. [[User:Loveless|Loveless]] 14:37, 17 settembre 2007 (UTC) * 127 articles in [[:Category:Cumuni di Toscana]] => [[:Category:Cumuna di Toscana]]. {{done}}. [[User:Loveless|Loveless]] 14:42, 17 settembre 2007 (UTC) * 199 articles in [[:Category:Numeri naturali]] => [[:Category:Numeru naturale]]. {{done}}. [[User:Loveless|Loveless]] 14:52, 17 settembre 2007 (UTC) * 386 articles in [[:Category:Cumuni di Sicilia]] => [[:Category:Cumuna di Sicilia]]. {{done}}. [[User:Loveless|Loveless]] 22:17, 18 settembre 2007 (UTC) * 118 articles in [[:Category:Elementi chimichi]] => [[:Category:Elementu chimicu]]. {{done}}. [[User:Loveless|Loveless]] 22:23, 18 settembre 2007 (UTC) * delete [[Template:Cumuna di Sicilia]] from all articles. {{done}}. [[User:Loveless|Loveless]] 22:43, 18 settembre 2007 (UTC) * delete [[Template:C-supranu]] from articles beloging to [[:Category:Numeru naturale]]. * delete [[Template:C]] from articles beloging to [[:Category:Elementu chimicu]]. ==One side Interwikis== Hi,at first excuse me that i wrote in english! I couldn't find related page for sending this message<br> I made some statics in fa.wiki that shows in your wiki you have many conflicts in interwikis [[:fa:ویکی‌پدیا:فهرست مقاله‌هایی دارای میان ویکی یکطرفه|this]] and most of them need to '''Merge''' or their interwiki has some problems (bots or users) and most of them have to correct with users in interwiki correction wikiprojects<br> I developed some codes but I don't know how and where can I put these daily data.If you have a user can localize and run [http://toolserver.org/~reza/onesideinterwiki.zip these] codes it is much better for me :) else please tell me in [[:fa:user:reza1615]] I will run it (after asking bot flag).[[User:Reza1615|Reza1615]] 15:33, 10 ghjennaghju 2012 (UTC) i8t5b4ykklhipqk4prs8xgh17o2mtzy MediaWiki:Allowemail 8 10356 117663 116451 2008-02-09T17:42:38Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Cunsente a ricezzione di dispacci da altri utilizatori 0xjl88f5x60j0s7epgqg8vtcea9ri68 MediaWiki:Allpages-bad-ns 8 10357 117665 92542 2008-02-09T17:43:44Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki U spaziu "$1" ùn esiste micca nant'à {{SITENAME}}. ap4q1pzjucg06zp8ryglwtx2mh1ux5y MediaWiki:Watch 8 10358 92544 2007-09-17T09:45:55Z Ale Mister 249 New page: Seguità wikitext text/x-wiki Seguità dfud73oxfhzcfdusmzzwa80a614oriv Categoria:Cumuna di Corsica suprana 14 10360 360120 353242 2018-09-11T12:43:50Z Epìdosis 6943 Fix category wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 33l2d9o3h2rjhggl23defl1jrxnchhv Categoria:Cumuna di Toscana 14 10361 335509 328343 2014-03-23T18:09:45Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cumuna d'Italia|Toscana]] qkak3olt3h14esj3vaigpo8ysnpk5hq Categoria:Cumuna di Corsica suttana 14 10362 343077 335506 2015-05-04T23:50:07Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cumuna di Corsica]] 33l2d9o3h2rjhggl23defl1jrxnchhv Categoria:Filosofu 14 10363 376491 376475 2021-08-30T15:05:28Z Jumpy01 11155 Moving from [[Category:Architettu]] to [[Category:Biugrafia]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Filosofia| Filosofu]] [[Categoria:Biugrafia]] qblaam6wd81zb2t2blovpswdgvj4uoi Categoria:Filosofia 14 10364 335565 328350 2014-03-23T18:10:43Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Scienze umane]] 92ezznt0r2cawbj2mbvbunmy191m9i5 Jan Lukasiewicz 0 10365 93338 2007-09-18T07:33:45Z Ale Mister 249 hà mossu [[Jan Lukasiewicz]] à [[Jan Łukasiewicz]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Jan Łukasiewicz]] r3oyrf4b9z6bg4mo9wjdrmaqv6qq8ra Categoria:Matematicu 14 10366 376498 376486 2021-08-30T15:05:28Z Jumpy01 11155 Moving from [[Category:Architettu]] to [[Category:Biugrafia]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Mathematicians}} [[Categoria:Matematica]] [[Categoria:Biugrafia]] 19c6fc5d1hnzno4c9zlvkbyretdsyi1 MediaWiki:Allpagesnext 8 10369 93418 2007-09-18T15:30:10Z Ale Mister 249 New page: Seguenti wikitext text/x-wiki Seguenti poxxwbwrn7fduujmgnt6woh4lzslj2s MediaWiki:Allpagesprev 8 10371 93437 2007-09-18T17:23:39Z Ale Mister 249 New page: Precedenti wikitext text/x-wiki Precedenti mz2z1xvexzt1bhv8vhkj0vp6iu33i2e MediaWiki:Allpagessubmit 8 10372 118811 118635 2008-02-16T18:41:40Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Andà 4ausb17p59v9ibefjdum16tcmqp6kb7 MediaWiki:Ancientpages 8 10373 116720 93443 2008-02-06T11:59:02Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Pagine anziane hbonkagii1qbv0dzfa3fwhhlv31qmav MediaWiki:Anoneditwarning 8 10374 118185 94528 2008-02-10T18:28:54Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki '''Attenzione:''' ùn sè micca un utilizatore registratu, oppuru ùn ai fattu a [[Special:Userlogin|cunnessione]]. U to indirizzu IP serà registratu indu a <span class="plainlinks">[{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=history}} cronolugia]</span> di a pagina. 7tt0buoor87bgepght6hdj70dch0rle Canzona di Manetta 0 10375 378024 331862 2021-12-18T10:14:45Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki '''Manetta''' hè una canzona tradiziunali di [[Corsica]]. ==A canzona== Eccu u testu di ''Manetta'', mintuvatu in u libru di Petru Paulu Peretti. :U me Ghjaseppu maritu tantu caru, :Chì in ogni cosa ci mittia riparu, :Quistu annu in alizzioni hà mostru un talentu raru, :A cascia municipali ci hà presu moltu dinaru ! :Cusì facia l'ignobili Gambetta, :Incu la Fabru è tutta l'impisetta, :Di li tisori di la Franca ni pigliò la miglior' fetta, :È cusì faci in [[Palleca]] lu nostru caru Manetta. :Ùn ti n'arricordi quand’ eri in u [[Furciolu]], :Cun quattru capri abandunatu è solu, :Par procurà ti la cena pigliavi l'acedda in bolu, :Par tè nun ni sbarcava farina sopra lu molu ! :Ùn ti n'inveni quand' eri in u caseddu, :Vindii [[acughja|acughji]], culteddi è zifuleddi, :Calchì pettinu di legnu è filu calchì ghjumeddu, :Tù di li capracci vechji ni facii lu maceddu, :Oghji ha fattu una casa chì hè più forti ch'è un casteddu. :Oh! quantu volti tù facii cena, :Cun quattru poma saliti mancu appena, :Tandu tù nun cunniscii nè à Ceccaldi nè ad' Arena, :Avà sì ch'è li cunnosci, t'hà la panza grossa è piena. :Ancu ad Arnestu pigliesti par Cumpari, :Mai ch'è l'avissi pensa di bulià si cun i to pari, :Li pigliesti la vittura, lu cavaddu è li dinari. :Eri sempri in benefiziu in tutti li to affari. ==Rifarenzi== * Peretti, Petru Paulu, ''Campu'', 1966 [[Categoria:Cantu tradiziunale di Corsica]] fdumq08gcgho2efgj467q32j6nire6x Categoria:Cumuna di Sicilia 14 10376 335508 328342 2014-03-23T18:09:44Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cumuna d'Italia|Sicilia]] 99hr42823mgkd4k0honw5udc997ivgd Categoria:Elementu chimicu 14 10377 335537 327763 2014-03-23T18:10:13Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Chimica| Elementu chimicu]] 8gzn29698t4tr6w43me8mrr64yn8aem Categoria:Chimica 14 10378 335478 324843 2014-03-23T18:09:10Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Scienze esatte è naturale]] ok3gjsbxrbp3jh3ylgca7m5h137miw9 Template:Fattu 10 10379 373452 157670 2021-06-02T04:46:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Yes check.svg|15px]] '''Fattu'''<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> ihuz0395trjudv3ssqtspquokz2ocby MediaWiki:Editinguser 8 10384 94673 2007-09-20T07:48:10Z Ale Mister 249 New page: Mudifica di $1 wikitext text/x-wiki Mudifica di $1 s7hd8u8y623gpwlzhb7q5i317fvy333 MediaWiki:Anontalk 8 10387 118188 94889 2008-02-10T18:31:05Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Discussione per stu indirizzu IP 893jtjf0o1chwpolue9obkn6lx5fq1r MediaWiki:Anonymous 8 10388 94890 2007-09-21T07:21:18Z Ale Mister 249 New page: Utilizatore(/i) anonimu(/i) di {{SITENAME}} wikitext text/x-wiki Utilizatore(/i) anonimu(/i) di {{SITENAME}} nojgd6ghalbylv8etozhnyk7zn4lrxg MediaWiki:Categoryarticlecount 8 10391 113378 113376 2008-01-02T19:04:00Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Ci {{PLURAL:$1|hè una pagina|sò $1 pagine}}. 220etyezu0yj97r001r3bk7lub3i5f3 Vociaru di Culomba 0 10392 335059 95070 2014-03-23T15:12:06Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U '''vociaru di Culomba''' (o [[voceru di Culomba]]) hè un [[vociaru]] di [[Corsica]]. Hè statu cantatu da Culomba, in [[Fuzzà]], a sera di l'intarru di u babbu. ==U vociaru== :Hani spintu li [[cironu|cirona]] :È sarratu hani la tomba :U rimori di la cascia :In lu cori mi ribomba :Babbu hè mortu, Orsu hè luntanu :È sò trista com'è l'ombra. :Stanghiddata stà la porta :È sò chjusi li purteddi :Micca lumu è micca luci :Duva stani l'urfaneddi :Ma la notti hè com'è mè :Nera è carca di flageddi. :Ch'eddu dormi lu paesi :Fin'à l'escia di lu [[soli]]; :Veghju eiu la disgraziata :Sola cù lu me dulori :Ma sò secchi li me ochji :È nun mi tremma lu [[cori]]. :U me babbu si n'hè andatu :Duv'eddu hè nostru Signori :L'hani tombu à tradimentu :Omini falsi è senza onori :Maladetta sia la razza :Chì mi dà tantu dulori. :Brutta razza di vigliacchi :Sia trè volti maladetta :Seti trè li Barraccini :Seti trè pa la [[vindetta]] :A vindetta sacra è santa :Chì Culomba devi fà. ==Rifarenzi== * Peretti, Petru Paulu, ''Campu'', 1966 ==Da veda dinò== * [[Fuzzà]] [[Categoria:Voceru]] h0ve8p371xdmvjrkbvn1rpt852pdyk8 Voceru di Culomba 0 10393 95003 2007-09-21T12:06:39Z Img 21 Redirecting to [[Vociaru di Culomba]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vociaru di Culomba]] g4au7eqgwhduhs7vq4qk9du1gn823bk Fuzà 0 10394 95016 2007-09-21T12:14:21Z Img 21 Redirecting to [[Fuzzà]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Fuzzà]] 2lqyp7ov5xsyxo05w22n5ffhk8xgjgn Fozzà 0 10395 95018 2007-09-21T12:14:45Z Img 21 hà mossu [[Fozzà]] à [[Fuzzà]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Fuzzà]] 2lqyp7ov5xsyxo05w22n5ffhk8xgjgn Template:IT-OT 10 10401 351524 335235 2015-08-04T09:02:14Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346189]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Olbia è Tempiu|Olbia è Tempiu]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|OT]] </noinclude> qzrrytu93nx6zkw1etmztsbhj68cyqb Categoria:Mudellu pruvincia taliana 14 10402 335659 328724 2014-03-23T18:12:24Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Mudellu]] af2yh10d9aasca39zik1joqadlq5n7q Vociaru di Ghjuvan Cameddu 0 10403 335060 95654 2014-03-23T15:12:07Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U '''vociaru di Ghjuvan Cameddu''' (o [[voceru di Ghjuvan Camellu]]) hè un [[vociaru]] di [[Corsica]]. ==U vociaru== :Quel tonu trimenti è forti :Da partuttu ascoltu assai :Quiddu chì annunciò la morti :Di Cameddu Nicolai :Quiddu banditu d'onori :O [[Corsica]] più nun hai. :Cameddu ùn andava à stazzi :Nè capanni nè mulini :Chì abitava li palazzi :Frà nobuli cumpagnii :Era tinutu in istima :Sempri in festa è alligria. :In a cunfini di la Testa :Ci era matrimoniu è baddu :Ch'edda ci ghjunghi la pesta :Cun li [[spronu|sprona]] è da [[cavaddu]] :Eppo subarcà li tutti :Quiddi ch'anu cummissu u faddu. :Nun s'era mai intesu à lu mondu :Nè lettu in la scrittura :Chì ad omu furibondu :La donna facia paura :Di tirà li di pistola :Contru la matri natura. :Fusti traditori di [[Cristu]] :Più di [[Ghjuda]] sè ribeddu :Par un misiriosu acquistu :Vindisti à Ghjuvan Cameddu :Tirati lu coddu à la corda :Hè lu sicondu to frateddu. :O Camè lu me cucinu :O Camè lu me frateddu :Quali hè statu l'assassinu :Chì t'hà portu à lu maceddu :Par fani subir à teni :Quistu barbaru flageddu ? :Sonu in dolu li fiori dli prati :Più nun canta varunu aceddu :Dicini chì ani ammazzatu :L'eroi Ghjuvan Cameddu. :Eu lu bagnu dlu mio pientu :Ma nun credu chì sia eddu. ==Rifarenzi== * Peretti, Petru Paulu, ''Campu'', 1966 ==Da veda dinò== * u [[lamentu di Ghjuvan' Cameddu]] [[Categoria:Voceru]] 80jmuuiv0avpypkljb0g1i0cpdizyke Voceru di Ghjuvan Camellu 0 10404 95587 2007-09-22T10:55:27Z 90.37.228.168 Redirecting to [[Vociaru di Ghjuvan Cameddu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vociaru di Ghjuvan Cameddu]] k01a5p9hkb7b58b8u8bahrblr30nmwt Template:Pagina maestra/Benvenutu 10 10405 374322 373544 2021-07-03T21:00:24Z Jumpy01 11155 changement d'images/cambio d'immagini wikitext text/x-wiki {{Finestra | culore=#C8D8FF | imagine=Wikipedia-logo-v2.svg | titulu=Benvenutu nant'à Wikipedia | testu=[[Image:Piana.jpg|180px|border|left|Piana]] [[Image:Venacu.jpg|180px|border|right|Venacu]] <div class="center">'''Salute! Sì benvenutu nantu à a versione di [[Wikipedia]] in lingua corsa,<br />l'enciclopedìa lìbera, gratisi è scritta cù a cuuperazione di tutti.''' U scopu di stu prugettu hè di cuntribuisce à mantene a [[lingua corsa|lingua]] è a cultura corsa. Oghje, [[{{CURRENTDAYNAME}}]] '''[[{{CURRENTDAY}} di {{CURRENTMONTHNAME}}]] [[{{CURRENTYEAR}}]]''', Wikipedia tene '''[[Special:Statistics|{{NUMBEROFARTICLES}}]]''' [[Special:AllPages|articuli]]. Ringraziemu à tutti quelli chì participèghjanu.</div> }}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> ld0bk7xh6rf8p8bu73cruforbnqitmp Template:Pagina maestra/Prugetti Wikimedia 10 10406 373547 353191 2021-06-02T05:01:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div style="width:95%; -moz-border-radius:2em; margin: 10pt auto 0.5em auto; border:solid 2pt {{{BORDO|#ffdab9}}};"> <div style="background-color:{{{COLORE|#ffc9c9}}}; position:relative; left:-2%; top:-10pt; padding-left:8px; width:102%; -moz-border-radius:2em; margin: 0 auto 0 auto; border:solid 2pt {{{BORDO|#ffdab9}}};"> [[Image:Wikimedia-logo.svg|20px]]&nbsp;&nbsp;<big>'''I prugetti Wikimedia in lingua corsa'''</big> </div> <div style="margin:-1ex auto 0; padding: 0 2ex .5ex"> A Fundazione di Wikimedia hè un associu à scopu nò lucrativu chì sustene Wikipedia é altri prugetti lìberi, multilingue é gratuiti. Sò quattru i prugetti Wikimedia in lingua corsa: partecipate! {| | width="10%" valign="top" | [[Image:Wikipedia-logo-v2.svg|35px|left]] | width="90%" valign="top" | '''Wikipedia''' <br/> L'enciclopedìa lìbera |- | valign="top" | [[Image:Wiktprintable without text.svg|35px|left]] | valign="top" | '''[[wikt:|Wikizziunariu]]''' <br/> Dizziunariu é lèssicu corsu |- | valign="top" | [[Image:Wikibooks-logo.svg|35px|left]] | valign="top" | '''[[b:|Wikilibri]]''' <br/> Parechji libri in lingua corsa |- | valign="top" | [[Image:Wikiquote-logo.svg|35px|left]] | valign="top" | '''[[q:|Wikiquote]]''' <br/> Citazioni é pruverbii corsi |} </div> </div><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> jwlekrfxcbah7fs5cql5g0ryjjf7vl3 Template:Pagina maestra/Aiutate Wikipedia 10 10407 373542 372635 2021-06-02T05:01:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Finestra | culore=#C8D8FF | imagine=Crystal Clear action edit.png | titulu=Aiutate Wikipedia in lingua corsa | testu=[[Image:ISO 639 Icon co.svg|50px|right]] [[Wikipedia:Per aiutà Wikipedia|Per aiutà Wikipedia]] pudete: * fà una parti di u [[travagliu da fà]] * '''Scrive un articulu''', o ancu sè vo truvete un sbagliu, currighjite lu puru ! Scrivite in corsu cismuntincu, taravese o sartinese, cume vo vulete: [[Wikipedia:Diversità|diversità]] face ricchezza. Videte dinù i '''[[Wikipedia:cunsigli par scriva un articulu|cunsigli per scrive un articulu]]'''.<br/> U più simplice per cumincià hè di cumplittà un articulu : videte l'[[Wikipedia:Articuli da cumplittà|articuli da cumplittà]]. Si pò dinù traduce un articulu, per esempiu da a wikipedia in [http://fr.wikipedia.org francese], [http://it.wikipedia.org talianu], [http://scn.wikipedia.org sicilianu]... * '''Incaricà imagini''' o fotugrafii. U megliu hè d'incaricà li annantu à [http://commons.wikimedia.org WikiCommons], parchì pudarani serva dopu à tutti i prugetti Wikimedia. T'avemu bisognu d'una fotugrafia d'ogni paesi, ogni paisolu, ogni munimentu di Corsica, ogni fiore, ogni animale, ogni ogettu anticu, è cetera. }}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 78an0xhoggx93fufayqn7j794eicfsb Template:Pagina maestra/Pruverbiu 10 10410 373549 372522 2021-06-02T05:01:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div style="width:95%; -moz-border-radius:2em; margin: 10pt auto 0.5em auto; border:solid 2pt {{{BORDO|#ffdab9}}};"> <div style="background-color:{{{COLORE|#D7FFC7}}}; position:relative; left:-2%; top:-10pt; padding-left:8px; width:102%; -moz-border-radius:2em; margin: 0 auto 0 auto; border:solid 2pt {{{BORDO|#ffdab9}}};"> [[Image:Nuvola apps comic strip.svg|20px]]&nbsp;&nbsp;<big>'''U pruverbiu di u ghjornu'''</big> </div> <div style="margin:-1ex auto 0; padding: 0 2ex .5ex"> {{Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu{{#time:z}}}} </div> </div><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> blgzm80e9d387s26nzymaj8cosfm8mb Template:Pagina maestra/Da leghje 10 10411 373545 360528 2021-06-02T05:01:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div style="width:95%; -moz-border-radius:2em; margin: 10pt auto 0.5em auto; border:solid 2pt {{{BORDO|#ffdab9}}};"> <div style="background-color:{{{COLORE|#C8D8FF}}}; position:relative; left:-2%; top:-10pt; padding-left:8px; width:102%; -moz-border-radius:2em; margin: 0 auto 0 auto; border:solid 2pt {{{BORDO|#ffdab9}}};"> [[Image:Nuvola filesystems services.png|20px]]&nbsp;&nbsp;<big>'''Da leghje'''</big> </div> <div style="margin:-1ex auto 0; padding: 0 2ex .5ex"> Uni pochi di testi di a litteratura in lingua corsa (in u duminiu publicu): * u ''[[Serenatu di Scappinu]]'': [[Salvatore Viale]] (1787-1861) * i ''[[Versi di Sagra]]'': [[Ugu Peretti]] (1747-1838) * u ''[[Viaghju in Ascu]]'': [[Antone Leonardu Massiani]] (1816-1888) * ''[[L’angunia di un paisolu corsu]]'': [[Antone Bonifacio]] (1866-1933) * ''[[U Scupatu]]'': [[Antone Bonifacio]] (1866-1933) * ''[[Saremu soli... o pattunate]]'': [[Antone Bonifacio]] (1866-1933) --------------------------------------------------------- È i cummenti di i testi muderni: * ''[[Un pezzu di petra nera]]'': [[Anghjulu Canarelli]] </div> </div><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> sl1ot9ahfakpyitjgwkrib3476z9nfx Template:Pagina maestra/Articulu di a settimana 10 10412 373543 372437 2021-06-02T05:01:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div style="width:95%; -moz-border-radius:2em; margin: 10pt auto 0.5em auto; border:solid 2pt {{{BORDO|#ffdab9}}};"> <div style="background-color:{{{COLORE|#D7FFC7}}}; position:relative; left:-2%; top:-10pt; padding-left:8px; width:102%; -moz-border-radius:2em; margin: 0 auto 0 auto; border:solid 2pt {{{BORDO|#ffdab9}}};"> [[image:Vista-keditbookmarks.png|20px]] <big>'''L'articulu di oghje'''</big> </div> <div style="margin:-1ex auto 0; padding: 0 2ex .5ex"> {{Wikipedia:Articulu{{CURRENTDAY}}}} </div> </div><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> jmea53jpf2bvbsk41isf3l0z63iordo Template:Pagina maestra/Indice 10 10413 373546 371639 2021-06-02T05:01:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Finestra | culore=#C8D8FF | imagine=Nuvola apps kpdf.png | titulu=Indice | testu={{indice{{CURRENTDAY}}}} }}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> e03wpa0wijgu5xxfmxqcsfn0xjp9ezd Template:Pagina maestra/Wikifratellanza 10 10414 376782 373551 2021-09-06T13:19:08Z Luensu1959 9734 ligure (in zeneize ofiçiâ - líguru l'é in munegascu) wikitext text/x-wiki <div style="width:95%; -moz-border-radius:2em; margin: 10pt auto 0.5em auto; border:solid 2pt {{{BORDO|#ffdab9}}};"> <div style="background-color:{{{COLORE|#f2f2ff}}}; position:relative; left:-2%; top:-10pt; padding-left:8px; width:102%; -moz-border-radius:2em; margin: 0 auto 0 auto; border:solid 2pt {{{BORDO|#ffdab9}}};"> [[Image:Gnome-globe.svg|20px]]&nbsp;&nbsp;<big>'''Prugettu Wikifratillanza'''</big> </div> <div style="margin:-1ex auto 0; padding: 0 2ex .5ex"> '''E Wikipedia surelle''': [[:als:|Alemannisch]] - [[:frp:|Arpitan]] - [[:bar:|Boarish]] - [[:ca:|Català]] - Corsu - [[:eml:|Emiliàn e Rumagnòl]] - [[:fur:|Furlan]] - [[:gl:|Galego]] - [[:it:|Italiano]] - [[:la:|Latina]] - [[:lij:|Lìgure]] - [[:lmo:|Lumbaart]] - [[:mt:|Malti]] - [[:nap:|Nnapulitano]] - [[:oc:|Occitan]] - [[:pms:|Piemontèis]] - [[:rm:|Rumantsch]] - [[:sc:|Sardu]] - [[:scn:|Sicilianu]] - [[:sl:|Slovenščina]] - [[:roa-tara:|Tarandíne]] - [[:vec:|Vèneto]] - [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdc Sassaresu (''prugettu di prova'')] - [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sxu Säggssch (''incubatore'')] </div> </div><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 6kcyogior01exaaoz4kzq9v6l7zqyci U Scoddu 0 10416 371268 334870 2021-01-05T05:30:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''U Scoddu''' hè una rivista misinca corsa d'infurmazioni è di cultura. Hè stata creata in [[2005]]. U so scopu hè di sparghja è mantena l'usu di a lingua corsa. Parti è più di l'articuli sò scritti in u parlà sartinesu, taravesu o bonifazincu. A rivista cunteni testi in lingua corsa, stratti, raconti, stodii ridiculi, puisii, è picculi articuli cuncirnendu l'usi, a gastrunumia corsa, a fauna è a flora. Si tratta dinò di a vita ughjinca, di riflissioni è di cummenti annantu à l'attualità. A dirittrici di a publicazioni hè Ghjacumina Branca. Participeghjani à a ridazzioni: Maria-Claudia Branca, Marcu Ceccarelli, Guidu Cucchi, Micheli Giudicelli,Ghjaseppu Melani, Natali Valli, Austinu Tozzi. ==Liami== * [http://u-scoddu.over-blog.com/ U situ di a rivista] {{Rivista litteraria in lingua corsa}} [[Categoria:Rivista litteraria in lingua corsa]] 7bmn1um99ikarb9cc70lgggixkct358 Cruna 0 10417 347437 336878 2015-07-02T09:50:25Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki A '''cruna''' hè u tafonu chì hè statu fattu in un [[acu]], par pudè fà passà u filu par cusgia. ==Citazioni== Accadi chi a cruna fussi mintuvata in a cultura è a [[litteratura]] [[Corsica|corsa]]. Par asempiu: * in a sprissioni: ''passà pa a cruna di l'acu''. Asempiu: ''semu passati pa a cruna di l'acu!'' * in i ''Puisii Giocosi'' di [[Monsignori di la Fuata]]: ''u cameddu pò v'entra pa a cruna''. == Rifarenzi == * [[Paulu Matteiu Della Foata|Di la Fuata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" [[Categoria:Cusgitura]] 9jpfw5nlromdvgxriivipiwm2ers51d Template:Finestra 10 10419 373454 96578 2021-06-02T04:46:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div style="width:95%; -moz-border-radius:2em; margin: 10pt auto 0.5em auto; border:solid 2pt {{{BORDO|#ffdab9}}};"> <div style="background-color:{{{COLORE|{{{culore}}}}}}; position:relative; left:-2%; top:-10pt; padding-left:8px; width:102%; -moz-border-radius:2em; margin: 0 auto 0 auto; border:solid 2pt {{{BORDO|#ffdab9}}};"> [[Image:{{{imagine}}}|20px]]&nbsp;&nbsp;<big>'''{{{titulu}}}'''</big> </div> <div style="margin:-1ex auto 0; padding: 0 2ex .5ex"> {{{testu}}} </div> </div><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> giea1a25i1hd8a769snt3vspu6kjq5s Low-kick 0 10420 109590 98215 2007-12-11T08:42:54Z 212.182.71.98 Reindirizzamentu à [[Calciu bassu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Calciu bassu]] h3vfsagu6nr3pytk7uk3b6y0eg4v1jn Terzetti rusinchi 0 10422 346663 334619 2015-07-01T20:26:20Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[Terzetti Rusinchi]] à [[Terzetti rusinchi]] wikitext text/x-wiki I '''Terzetti Rusinchi''' sò [[terzettu|terzetti]] tradiziunali chì sò uriginarii di u paese di [[Rusiu]]. Sò cumposti di trè strufette. ==I terzetti== :Nun ti scurdà di mè benchè luntanu :Abbia cumpassione d'un infelice :Ch'eu vocu pienghjendu dal collu al pianu. :Eu feci l'acquistu d'un sì bel terrenu :Per ripusà mi nella mia vechjezza :Ma oggi tortu mi guardi sò ridottu al menu. :Io vincere vorrei la mia avversaria :Cun quelli antichi gesti è belli modi :Ma temu d'ùn furmà castelli in aria. ==Referenze== * [http://canta.adecec.net/disco/1-p.htm#8 Canta u populu corsu, ''Eri, oghje, dumane''] * [http://olmu.blog.club-corsica.com/?pn=4 Olmu di Casacconi] * [http://www.l-invitu.net/cantideri.htm#terzetti%20di%20sermanu Canti corsi d'eri è d'oghje] [[Categoria:Terzetti]] hgmp6tpy9wot6a21yszd3n4uma9sbsi Terzetti di u Piuvanu 0 10423 334621 96797 2014-03-23T15:03:18Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki I '''Terzetti di Rusiu''' sò [[terzettu|terzetti]] tradiziunali chì sò uriginarii di u paese di [[Rusiu]]. Sò cumposti di cinque strufette. ==I terzetti== :Carissimu cucinu fidu è amatu :Questo picculu fogliu leggerai :E senterai il mio miseru statu. :Si passa malamente la ghjurnata :Moltu più quandu vene la sera :Ch'è la luce del sole vene oscurata :Si passa la notta oscurata è nera :Senza lume pechè non hè concessu :Come se fosse una selvaggia fera. :Sono statu rifotto in cosi bassa stima :Ch'eo mi vergogno dei miei propri panni :Come quell'animale chiamato scimia. :In ogni muraglia si forma una spiscina :Ogni parte produce un largu fiume :Per mio tormento la mio maggior ruvina. ==Referenze== * [http://canta.adecec.net/disco/4-p.htm Canta u populu corsu, ''A strada di l'avvene''] * [http://www.l-invitu.net/cantideri.htm#terzetti%20di%20sermanu Canti corsi d'eri è d'oghje] [[Categoria:Terzetti]] sxcdvf94mybwe22zwbwbubvpcy5zgzi Terzetti di Rusiu 0 10426 334620 97403 2014-03-23T15:03:17Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki I '''Terzetti di Rusiu''' sò [[terzettu|terzetti]] tradiziunali chì sò uriginarii di u paese di [[Rusiu]]. Sò cumposti di trè strufette. ==I terzetti== :Eccu pur ghjuntu, u ghjornu il dì funestu :D'abbandunà i piaceri à i mei turmenti :O Diu chì tristu ghjornu hè per mè questu. :Vecu le mie fatighe è li mei stanti :Percepire i frutti al mio rivale :Ed eu rimangu frà pene è turmenti. :Se più ci pensu è più mi cresce il male :Son quì per dì ti la mio passione :Ch'eu fui sempre sinceru è liberale :Restai privu di sensu è di ragione :Pensendu à i ghjorni camminati inseme :Sò diventatu servu da patrone. ==Referenze== * [http://olmu.blog.club-corsica.com/?pn=4 Olmu di Casacconi] * [http://www.l-invitu.net/cantideri.htm#terzetti%20di%20sermanu Canti corsi d'eri è d'oghje] [[Categoria:Terzetti]] 3oit8kdfzht2cdv28n7w8iipyhkn0z0 Terzettu 0 10427 97405 2007-10-01T20:02:24Z Img 21 hà mossu [[Terzettu]] à [[Terzetti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Terzetti]] 7c09phqvf359o2wcpzibl1q6adgrigm Muay Thai 0 10480 99114 98213 2007-10-12T09:41:34Z 212.182.71.98 Redirecting to [[Pugilatu tailandese]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Pugilatu tailandese]] 60e4nygg7h26pcniwqcmdun3etng129 Low kick 0 10481 109589 108307 2007-12-11T08:42:24Z 212.182.71.98 Reindirizzamentu à [[Calciu bassu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Calciu bassu]] h3vfsagu6nr3pytk7uk3b6y0eg4v1jn Muay thai 0 10482 99117 98220 2007-10-12T09:42:48Z 212.182.71.98 Redirecting to [[Pugilatu tailandese]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Pugilatu tailandese]] 60e4nygg7h26pcniwqcmdun3etng129 Wikipedia:Boti 4 10483 98760 2007-10-11T13:32:55Z 193.251.178.252 see : [[Wikipedia:Boti/Richieste]] wikitext text/x-wiki see : [[Wikipedia:Boti/Richieste]] b1vfxlgdesmbwygayo39ghm2fbzk8ei Pugilatu tailandese 0 10485 349010 348739 2015-07-06T12:45:40Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Muay Thai Kids.jpg|thumb|280px|Un cumbattimentu di pugilatu tailandese frà ghjovani à [[Bangkok]].]] U '''pugilatu tailandese''' (o '''Muay Thai''') hè unu sport putente di cumbattimentu ([[arte marziale]]) chì fubbi sviluppatu in [[Thailandia]]. Hè cunnusciutu ancu cum'è "l'arte di tutti i membri", perché e mani, i pedi, i goviti è i ghjinochji sò tutti moltu usati. Ancu s'è l'alti [[calciu|calci]] à a testa ponu sembrà più impressiunevule in a cumpetizione, i sparti di quessu sport asseriscenu, chì i calci bassi (''[[low kick]]s''), i goviti è i ghjinochji sò più devastanti per i cumbattenti. Durante a cumpetizione, u partecipante face a cerimonia longa è u rituale prima di a lotta. Sò per raghjone religiose è ancu servinu cum'è un allungamentu è cum'è una preparazione. L'allenamentu per u pugilatu tailandese hè famosu per a so intensità è rigore. U so fine hè d'indurisce l'ottu arme anatomiche, cusì chì essendu culpitu da u schincu di u pugile tailandese hè spessu paragunatu à esse culpitu da un bastone di [[baseball]]. I pugili thailandesi calcianu incù u schincu invece di u pede. U pugilatu tailandese hà influenzatu moltu u sviluppu di u [[kick-boxing]] chì hè statu successivamente creatu in u [[Giappone]], in [[Auropa]] è in [[America di u Nord]]. Guasgi tutti i muvimenti in u pugilatu tailandese usanu u corpu interu, mentre ghjirendu l'anca à ogni calciu è ogni pugnu. Di cunsiguenza, l'attacche è e difese in u pugilatu tailandesi sò più lente ma più putente per esempiu di quelli di u [[pugilatu]] o di u [[karate]]. ==Da vede dinù== *[[Jet Li]] *[[Adriano Emperado]] *[[Arti marziali]] *[[Boxe pieds-poings]] *[[Francombat]] *[[Progressive Fighting System]] *[[Tangsudu]] *[[Mike Tyson]] (pugilatu americanu) [[Categoria:Arti marziali]] q2exmpm15uebjhfexnn5dqjwadgbfpx Wikipedia:Boti/Permessi 4 10486 359853 356457 2018-07-24T05:42:30Z YiFeiBot 9044 Retrait de 34 lien(s) interlangue(s), désormais fourni(s) par [[d:|Wikidata]] à la page [[d:q4615128]] wikitext text/x-wiki * '''co:''' * '''en:''' Requests for the [[m:bot|bot]] flag should be made on this page (see also [[Wikipedia:Purtone di a cumunità|community discussion]]). This wiki uses the [[m:bot policy|standard bot policy]], and allows [[m:bot policy#Global_bots|global bots]] and [[m:bot policy#Automatic_approval|automatic approval of certain types of bots]]. Other bots should apply below, and then [[m:Steward requests/Bot status|request access]] from a steward if there is no objection. ==Bot flag requests== ===[[User:PipepBot|PipepBot]]=== Hello! I ask for permission to run my interwiki bot [[User:PipepBot|PipepBot]] at this wiki, and to get a bot flag for it. * Botmaster: [[:it:Utente:Pipep]] * List of botflags on others wikipedias: als, am, bat-smg, be-x-old, bn, cv, fo, et, simple * Purpose: Interwiki * Technical details: Interwiki using Pywikipediabot starting from it:. It mostly runs manually assisted and I try to solve found interwiki conflicts when I can. It is now running for testing. Thank you! -- [[:it:Utente:Pipep]] 13:23, 31 lugliu 2007 (UTC) [[Image:Symbol support vote.svg|15px]] '''Prò''' :I agree. --[[User:Ale Mister|Ale Mister]] 19:58, 1 aostu 2007 (UTC) :Isiè. --[[User:Img|Img]] 17:51, 15 aostu 2007 (UTC) [[Image:Symbol oppose vote.svg|15px]] '''Contra''' [[Image:Symbol neutral vote.svg|15px]] '''Neutru''' PipepBot has now bot status. Thank you! [[:it:Utente:Pipep]] 19:01, 22 aostu 2007 (UTC) ===[[User:SieBot|SieBot]]=== Please give a bot bit to [[User:SieBot]] so it will not flood your RC as it adds interwiki links. [[User:SieBot]] is active on about 120 Wikipedias at this moment. Cheers! [[User:Siebrand|Siebrand]] 12:16, 5 aostu 2007 (UTC) [[Image:Symbol support vote.svg|15px]] '''Prò''' :[[User:Ale Mister|Ale Mister]] 21:21, 13 aostu 2007 (UTC) :Isiè. --[[User:Img|Img]] 17:51, 15 aostu 2007 (UTC) [[Image:Symbol oppose vote.svg|15px]] '''Contra''' [[Image:Symbol neutral vote.svg|15px]] '''Neutru''' Already done. —<small>[[m:User:Pathoschild|Pathoschild]] 04:57:02, 10 aprile 2009 (UTC)</small> ===[[User:Purbo T|Purbo T]]=== Asking for permission to run interwiki bot [[User:Purbo T|Purbo T]] here, and have the bot flag set for it. * Owner: [[:User:Purodha|Purodha Blissenbach]] aka [[:ksh:User:Purodha]] * Presence, and current flags on others Wikipedias: see [http://tools.wikimedia.de/~purodha/sample/dbswithuser.php?usr=Purbo_T here] * Purpose: Interwiki, starting at [[:ksh:|the Wikipedia of Ripuarian languages]] * Software: [[:m:pywikipedia|pywikipedia]]bot, updated daily from svn. * Operation: Manual assisted, most of the times. Automatic: rarely. --[[User:Purodha|Purodha]] 13:01, 5 aostu 2007 (UTC) [[Image:Symbol support vote.svg|15px]] '''Prò''' :[[User:Ale Mister|Ale Mister]] 21:21, 13 aostu 2007 (UTC) :Isiè. --[[User:Img|Img]] 17:51, 15 aostu 2007 (UTC) [[Image:Symbol oppose vote.svg|15px]] '''Contra''' [[Image:Symbol neutral vote.svg|15px]] '''Neutru''' Already done. —<small>[[m:User:Pathoschild|Pathoschild]] 04:57:20, 10 aprile 2009 (UTC)</small> ===[[User:AlleborgoBot|AlleborgoBot]]=== Hi, AlleborgoBot is an interwiki bot run by [[:it:Utente:Alleborgo|Alleborgo]] starting at the italian wikipedia. The bot uses the pywikipedia framework daily updated to the last SVN version. The Bot runs in autonomous, but sometimes, it will run in manual assisted mode to solve interwiki conflicts. Already has a bot flag in ar, am, an, az, bar, bg, br, bn, bpy, bs, ca, ceb, cs, da, de, el, en, eo, es, eu, fa, fi, fr, frp, gl, he, hr, ht, hu, hy, id, is, it, ja, jv, ka, ksh, ku, lb, li, lmo, ln, lt, mk, mi, ml, ms, nap, nds, nds-nl, nl, nn, no, pl, pt, ro, roa-tara, ru, sco, sh, sk, simple, sl, sq, sr, su, sv, ta, th, tr, tt, uk, ur, vec, vi, vo, zh, zh-yue. On it wiki has done more than 65000 edit. Now I'm requesting the flag here, thanks --[[User:AlleborgoBot|AlleborgoBot]] 14:20, 13 ottobre 2007 (UTC) [[Image:Symbol support vote.svg|15px]] '''Prò''' :--[[User:Ale Mister|Ale Mister]] 18:13, 13 ottobre 2007 (UTC) [[Image:Symbol oppose vote.svg|15px]] '''Contra''' [[Image:Symbol neutral vote.svg|15px]] '''Neutru''' Already done. —<small>[[m:User:Pathoschild|Pathoschild]] 04:57:39, 10 aprile 2009 (UTC)</small> ===[[User:Idioma-bot|Idioma-bot]]=== Hi,I would like to ask a bot flag for [[User:Idioma-bot|Idioma-bot]]. *Operator: [[:lt:User:Hugo.arg]] *Purpose: interwiki *Mode: manual and autonomous with daily SVN update *Bot flags in other wikipedias: about 90 (en, es, fr, de, ru, es, pt, ja...) Thank you! [[:lt:User:Hugo.arg]] 16:10, 26 ferraghju 2008 (UTC) [[Image:Symbol support vote.svg|15px]] '''Prò''' [[Image:Symbol oppose vote.svg|15px]] '''Contra''' [[Image:Symbol neutral vote.svg|15px]] '''Neutru''' No oppose votes, 7 days have passed since the start of this vote; the bot flag has been granted. --[[User:Dungodung|Dungodung]] 10:45, 4 marzu 2008 (UTC) ===[[User:Loveless|Loveless]]=== Hello, I'd like to request a flag for my bot, named [[User:Loveless|Loveless]] *'''Operator :''' [[:fr:User:Darkoneko]] *'''Automatic or Manually Assisted :''' Automatic *'''Programming Language(s) :''' python (pywikipedia framework) *'''Function Summary :''' interwikis *'''Edit period(s) :''' continuous (~16H / day) *'''Already has a bot flag : '''on 84 other wikipedias (see [[:fr:User:Loveless#Statut]] for detail) *'''Function Details:''' **I uses interwiki.py in autonomous mode for interwiki adding, with the japanese wikipedia article database as origin. thanks in advance [[User:Darkoneko|Darkoneko]] 13:00, 23 aprile 2008 (UTC) [[Image:Symbol support vote.svg|15px]] '''Prò''' :--[[User:Ale Mister|Ale Mister]] 20:48, 28 aprile 2008 (UTC) [[Image:Symbol oppose vote.svg|15px]] '''Contra''' [[Image:Symbol neutral vote.svg|15px]] '''Neutru''' Not done; a local bot flag is no longer needed. This is a [[m:bot policy|global bot]], and this wiki recently enabled global bots. —<small>[[m:User:Pathoschild|Pathoschild]] 04:58:13, 10 aprile 2009 (UTC)</small> ===[[User:Alexbot|Alexbot]]=== I request the bot flag for Alexbot: :'''Operator''':[[:zh:User:Alexsh]] :'''Programming Language''':Pywikipedia SVN :'''Functions''':Interwiki(+autonomous), double redirect fix, featured article interwiki link. :'''Other languages''':[[:zh:User:Alexbot|All statistics in here]] Thank you--[[User:Alexsh|Alexsh]] 02:42, 1 maghju 2008 (UTC) : Already done. —<small>[[m:User:Pathoschild|Pathoschild]] 04:58:26, 10 aprile 2009 (UTC)</small> ===[[User:SpBot|SpBot]]=== *'''Operator:''' [[:de:User:Euku]] *'''Purpose:''' Interwiki links: It adds/modifies/deletes interwiki links. *'''Software:''' pywikipediabot framework via SVN *'''Already has bot flag on:''' bn, da, nap, oc, ca, ro, hu, als, cs, be-x-old, ru, de: (since 2006, with [http://tools.wikimedia.de/~interiot/cgi-bin/count_edits?user=SpBot&dbname=dewiki_p >60.000 edits]), look at [[:de:Benutzer:SpBot/in other projects|details]] (or [http://tools.wikimedia.de/~vvv/sulutil.php?user=SpBot&rights=1 alternative page]) :Thank you! --[[User:SpBot|SpBot]] 09:41, 13 maghju 2008 (UTC) [[Image:Symbol support vote.svg|15px]] '''Prò''' [[Image:Symbol oppose vote.svg|15px]] '''Contra''' [[Image:Symbol neutral vote.svg|15px]] '''Neutru''' No opposition for a long time -> the bot flag has been set. --[[User:Dungodung|Dungodung]] 17:27, 2 ghjugnu 2008 (UTC) ===[[User:WikiDreamer Bot|WikiDreamer Bot]]=== *'''Operator:''' [[:fr:User:WikiDreamer|WikiDreamer]] *'''Purpose:''' Interwiki links: It adds/modifies/deletes interwiki links from French Wikipedia *'''Software:''' pywikipediabot framework via SVN *'''Already has bot flag on:''' [http://toolserver.org/~vvv/sulutil.php?user=WikiDreamer%20Bot&rights=1 81 Wikipedias] I start my bot now for 50 test edits. Thank you in advance! --[[User:WikiDreamer|WikiDreamer]] 20:10, 30 lugliu 2008 (UTC) : Already done. —<small>[[m:User:Pathoschild|Pathoschild]] 05:12:41, 10 aprile 2009 (UTC)</small> ===[[User:Ptbotgourou|Ptbotgourou]]=== *'''Operator:''' [[:fr:User:Gdgourou|Gdgourou]] *'''Purpose:''' Interwiki *'''Software:''' pywikipedia framework *'''Already has bot flag on:''' [http://toolserver.org/~purodha/sample/dbswithuser.php?usr=Ptbotgourou&uselang=en 26 wikis] I will start a test. --[[User:Gdgourou|Gdgourou]] 08:34, 17 settembre 2008 (UTC) : Not done; a local bot flag is no longer needed. This is a [[m:bot policy|global bot]], and this wiki recently enabled global bots. —<small>[[m:User:Pathoschild|Pathoschild]] 05:13:03, 10 aprile 2009 (UTC)</small> ===[[User:Synthebot|Synthebot]]=== Dear all, this is to request a bot flag for [[User:Synthebot|Synthebot]]. Its technical information is summarized below. *'''Operator''': [[:en:User:Julian Mendez|Julian Mendez]] *'''Automatic or Manually Assisted''': mostly automatic in autonomous mode; sometimes manually assisted to solve interwiki conflicts *'''Programming Language(s)''': [[:m:Using the python wikipediabot|pywikipedia]] *'''Function Summary''': interwiki links *'''Already has a bot flag on''': more than 80 wikipedias, see [http://toolserver.org/~vvv/sulutil.php?user=Synthebot SUL table] Further technical information is available on its [[:ia:User:Synthebot|main page]]. Thank you in advance. Regards, --[[User:Julian Mendez|Julian]] 13:55, 18 settembre 2008 (UTC) : Not done; a local bot flag is no longer needed. This is a [[m:bot policy|global bot]], and this wiki recently enabled global bots. —<small>[[m:User:Pathoschild|Pathoschild]] 05:16:06, 10 aprile 2009 (UTC)</small> ===[[User:Luckas-bot|Luckas-bot]]=== *'''Operator:''' [[:pt:User:Luckas Blade|Luckas Blade]] *'''Purpose:''' Interwiki *'''Software:''' pywikipedia framework *'''Already has bot flag on:''' [http://toolserver.org/~purodha/sample/dbswithuser.php?usr=Luckas-bot&uselang=en +/- 70 wikis] Thanks. [[User:Luckas Blade|Luckas Blade]] 22:13, 14 nuvembre 2008 (UTC) : Already done. —<small>[[m:User:Pathoschild|Pathoschild]] 05:16:26, 10 aprile 2009 (UTC)</small> ===[[user:Kwjbot|Kwjbot]]=== * '''Bot name''' : [[User:Kwjbot]] * '''Operator''' : [[:ko:User:Kwj2772]] * '''Programming Language''' : Pywikipediabot * '''Function''' :Interwiki modification * '''Botstatus on other wiki''' : See [[m:User:Kwj2772/Bots#Wikipedia]] Thank you!--[[User:Kwj2772|Kwj2772]] 08:49, 29 nuvembre 2008 (UTC) : Already done. —<small>[[m:User:Pathoschild|Pathoschild]] 05:17:54, 10 aprile 2009 (UTC)</small> ===[[User:Darkicebot|Darkicebot]]=== *'''Operator''': [[:simple:User:Razorflame]] *'''Function''': interwiki *'''Operation''': automatic as long as I am on, which is usually between 4 and 12 hours. *'''Software:''' standard [[:meta:pywikipedia|pywikipediabot]] updated daily. *'''Has bot flags on:'''simple, it, es, fr, az, en, de, pt, bs, vec, ca, sv. *'''Bot flags pending:'''cs, eo, bg, zh, hu, ja, id, ar, be, vo, ku, pl, nl, fa, da This bot will be making anywheres between 4 and 12 edits per minute. If you require any test edits, please contact me on my talk page over on Simple English Wikipedia: [[:simple:User talk:Razorflame]]. Thank you! [[User:Darkicebot|Darkicebot]] 03:34, 31 dicembre 2008 (UTC) : Already done. —<small>[[m:User:Pathoschild|Pathoschild]] 05:22:34, 10 aprile 2009 (UTC)</small> ===[[User:NobelBot|NobelBot]]=== * '''Bot name''' : [[:ar:User:NobelBot]] * '''Operator''' : [[:ar:User:جمال بركات|جمال بركات]] * '''Programming Language''' : Python (Pywikipedia) * '''Function''' : interwiki * '''Botstatus on other wiki''' : ar, fr, en, pl, ru... [[User:NobelBot|NobelBot]] 14:39, 15 marzu 2009 (UTC) :'''Not done''' due to long inactivity. If the bot becomes active again, please make a request [[m:SRB|here]]. [[User:Jafeluv|Jafeluv]] 06:57, 20 ghjugnu 2011 (UTC) ===[[User:TobeBot|TobeBot]]=== * '''Bot name''' : [[User:TobeBot|TobeBot]] * '''Operator''' : [[:ja:User:Mymelo]] * '''Programming Language''' : Python (pywikipediabot) * '''Function Overview''' : interwiki links * '''Function Details''' : Automatic autonomous mode. * '''Botstatus on other wiki''' : ar, bpy, bs, ca, cs, cy, da, es, eu, fa, fr, ga, hu, id, it, ja, ml, mn, nap, nl, pdc, scn, sr, th, tr, uk, vi, zh, zh-classical, zh-yue : Hello, I request bot flag on cowiki. I will start test edits based on automatic approval policy. Best regards. --[[User:Mymelo|Mymelo]] 12:46, 11 aostu 2009 (UTC) [[File:Symbol support vote.svg|15px]] '''Prò''' [[File:Symbol oppose vote.svg|15px]] '''Contra''' [[File:Symbol neutral vote.svg|15px]] '''Neutru''' :Granted, per standard bot policy. --[[User:Mav|Mav]] 03:01, 20 aostu 2009 (UTC) ===[[User:EmausBot|EmausBot]]=== I'd like to get a bot flag for [[User:EmausBot|EmausBot]]. Bot's information: * '''Bot name''' : [[User:EmausBot]] * '''Operator''' : [[:ru:User:Emaus]] * '''Programming Language''' : Python, Pywikipedia * '''Function''' :Interwikis * '''Botstatus on other wiki''' : [http://toolserver.org/~vvv/sulutil.php?user=EmausBot ar, be-x-old, be, bg, bs, ca, cs, cv, da, de, en, es, fa, fi, fr, hr, hu, hy, it, ja, lt, nl, nn, no, os, pl, pt, ru, sh, simple, sk, sl, sr, sv, th, tt, tr, uk, war, zh] Thanks! --[[User:Emaus|Emaus]] 00:34, 26 ghjugnu 2010 (UTC) *[[File:Symbol support vote.svg|15px]] '''Prò''', EmmausBot works well in other projects. --[[User:Sarvaturi|Sarvaturi]] 07:31, 1 lugliu 2010 (UTC) :[http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special%3ALog&type=rights&user=&page=User%3AEmausBot%40cowiki&year=&month=-1&tagfilter= Granted] on Meta. --[[User:Mercy|Mercy]] 07:52, 1 lugliu 2010 (UTC) === [[User:HiW-Bot|HiW-Bot]] === * Operator : [[:de:Benutzer:Hedwig in Washington|Hedwig in Washington]] * Automatic or Manually Assisted : automatic * Programming Language(s) : Python (pywikipedia), daily update * Function Summary : Interwiki, Internationalization by removing chaos in Babel so it can be used properly and easy. Double redirects will be added shortly * Already has a bot flag (Y/N) : Yes, DE, EN, AR, NN, BAT-SMG, ARZ and LB, others pending [http://toolserver.org/~vvv/sulutil.php?user=HiW-Bot see here] * Function Details : just using the standard interwiki.py; parameters: -auto -all - log -catr *:Done from Meta --[[User:Bencmq|Bencmq]] 07:42, 21 uttobre 2011 (UTC) ==Bot policy== Hello. To facilitate [[m:steward|steward]] granting of bot access, I suggest implementing the [[m:Bot policy|standard bot policy]] on this wiki. In particular, this policy allows stewards to automatically flag known interlanguage linking bots (if this page says that is acceptable), which form the vast majority of such requests. The policy also enables [[m:Bot policy#Global_bots|global bots]] on this wiki (if this page says that is acceptable), which are trusted bots that will be given bot access on every wiki that allows global bots. This policy makes bot access requesting much easier for local users, operators, and stewards. To implement it we only need to create a redirect to this page from [[Project:Bot policy]], and add a line at the top noting that it is used here. Please read the text at [[m:Bot policy]] before commenting. If you object, please say so; I hope to implement in one week if there is no objection, since it is particularly written to streamline bot requests on wikis with little or no community interested in bot access requests. [[User:Djsasso|Djsasso]] 02:30, 8 marzu 2009 (UTC) : Done. —<small>[[m:User:Pathoschild|Pathoschild]] 04:53:03, 10 aprile 2009 (UTC)</small> === [[m:Bot policy]] approval === :[[Image:Symbol support vote.svg|20px]] '''Support''' --[[User:Sarvaturi|Sarvaturi]] 07:35, 1 lugliu 2010 (UTC) [[de:Wikipedia:Bots]] [[fi:Keskustelu Wikipediasta:Botit]] [[is:Wikipedia:Vélmenni]] [[lt:Wikipedia:Botai]] [[to:Wikipedia:Bots]] [[uk:Вікіпедія:Боти]] [[vo:Vükiped:Bots]] [[zh:Wikipedia:机器人]] kx8useqftn5mdoc9vtm62l9oi9x6m70 MediaWiki:Articletitles 8 10490 100054 2007-10-14T20:06:58Z Ale Mister 249 Pagina nova: Articuli chì cumincianu cù ''$1'' wikitext text/x-wiki Articuli chì cumincianu cù ''$1'' bl37rtr9zlg7n4u4igqv3yjto7vtbu8 MediaWiki:Yourname 8 10495 100072 2007-10-14T20:34:20Z Ale Mister 249 Pagina nova: Nome di utilizatore: wikitext text/x-wiki Nome di utilizatore: qva6t4qda2cv7vas19knphvrms1owgh MediaWiki:Yourrealname 8 10497 100080 2007-10-14T20:46:38Z Ale Mister 249 Pagina nova: U to veru nome: wikitext text/x-wiki U to veru nome: opd2sdsakz8c82qi97sld4cbud8v1ah MediaWiki:Yourpasswordagain 8 10498 100082 2007-10-14T20:50:49Z Ale Mister 249 Pagina nova: Scrive torna a parulla secreta: wikitext text/x-wiki Scrive torna a parulla secreta: 91eyky4545ksg3ghxgskiwt9ccp6vfu MediaWiki:Tooltip-pt-watchlist 8 10500 100435 2007-10-15T19:55:43Z Ale Mister 249 Pagina nova: U listinu di e pagine chì seguiti wikitext text/x-wiki U listinu di e pagine chì seguiti sxjibef094nhs88r5pi3rjiz3vddgcb Template:Regione francese 10 10503 373563 151905 2021-06-02T05:01:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {|align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="margin-left:0.5em;margin-bottom:0.5em" width="300px" |- !style="font-size=100%; background:#CCCCFF; border:1px solid #808080;" align="center" colspan="2" | <big>{{{regione}}}</big> |- |valign="top" width="100px" bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | Nome ufficiale: |bgcolor="#FFFFFF" style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080; " | {{{nomeUfficiale}}} |- {{#if:{{{nomeLucale|}}}| {{!}}valign="top" bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" {{!}} Nome lucale: {{!}}style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" {{!}} {{{nomeLucale}}}}} |- |align=center bgcolor=#FFFFFF style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080; " colspan="2" | [[Image:{{{bandera}}}|120px|Bandera|border]] |- |valign="top" bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | Statu: |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | [[Francia]] |- |valign="top" bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | Capilocu: |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | [[{{{capilocu}}}]] |- |valign="top" bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | Superficia: |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{superficia}}} km² |- |valign="top" bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | Pupulazione: |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{pupulazione}}} ab. |- |valign="top" bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | Densità: |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{densita}}} ab./km² |- |valign="top" bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | Dipartimenti: |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{dipartimenti}}} |- |valign="top" bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | Circundarii: |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{circundarii}}} |- |valign="top" bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | Cantoni: |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{cantoni}}} |- |valign="top" bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | Cumune: |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{cumune}}} |- |colspan=2 align=center bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080; " | [{{{situ}}} Situ ufficiale] |- |colspan="2" align="center" bgcolor="#FFFFFF" style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080; " | [[Image:{{{carta}}}|200px|Carta]] |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> iyedaf056gkqdrmn2r2818265fjmclr Template:Regione taliana 10 10505 373564 288000 2021-06-02T05:01:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {|align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="margin-left:0.5em;margin-bottom:0.5em" width="300px" |- !style="font-size=100%; background:#DEFFAD; border:1px solid #808080;" align="center" colspan="2" | <big>{{{regione}}}</big> |- |valign="top" width="100px" bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | Nome ufficiale: |bgcolor="#FFFFFF" style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080; " | {{{nomeUfficiale}}} |- |align=center bgcolor=#FFFFFF style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080;" | [[Image:{{{blasone}}}|80px|Blasone]] |align=center bgcolor=#FFFFFF style="border-bottom: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080; " | [[Image:{{{bandera}}}|120px|Bandera|border]] |- |valign="top" bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | Statu: |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{ITA}} |- |valign="top" bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | Capilocu: |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | [[{{{capilocu}}}]] |- |valign="top" bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | Superficia: |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{superficia}}} km² |- |valign="top" bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | Pupulazione: |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{pupulazione}}} ab. |- |valign="top" bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | Densità: |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{densita}}} ab./km² |- |valign="top" bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | Pruvincie: |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{pruvincie}}} |- |valign="top" bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | Cumune: |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{cumune}}} |- |colspan=2 align=center bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080; " | [{{{situ}}} Situ ufficiale] |- |colspan="2" align="center" bgcolor="#FFFFFF" style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080; " | [[Image:{{{carta}}}|300px|Carta]] |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 4vu7zpv7d1rhqmbeurjpln11zdnzf8n Frivaghju 0 10512 103071 2007-10-28T14:11:35Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[Frivaghju]] à [[Ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ferraghju]] 27ta4k1tqtamq06ifxwz60tzvbt6g7z Pichita 0 10513 103104 2007-10-28T16:57:31Z 90.14.118.211 Reindirizzamentu à [[Pecita]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pecita]] 18lflq1451z7s3iy75jgmknitwdh90k Acu 0 10514 376794 350914 2021-09-06T19:53:59Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Needles_(for_sewing).jpg|right|thumb|Parechji achi]] Un '''acu''' hè un attrazzu usatu par cusgia. A forma di l'acu hè allungata. Un' estremità hè pinzuta è quissa altra estremità hà un picculu tafonu chì si chjama a [[cruna]], ind'eddu si faci passà u [[filu]]. Esistini parechji tipi d'achi, di diminsioni è di formi diffarenti. == Storia == I primi achi chì sò stati scuparti erani fatti d'[[ossu]] o di [[legnu]]. Duranti l'[[antichità]], l'achi erani in [[bronzu]]. L'achi muderni, rializati in [[acciaghju]], sò stati introdutti in [[Auropa]] da l'Arabi. == Citazioni == Accadi chi l'acu fussi mintuvatu in a [[cultura]] è a [[litteratura]] [[Corsica|corsa]]. Par asempiu: * in a [[sprissioni corsi|sprissioni]]: ''passà pa a cruna di l'acu''. Asempiu: ''semu passati pa a cruna di l'acu!'' == Da veda dinò == * a [[cruna]] [[Categoria:Cusgitura]] kq6tw3asourjn1h0rb7wt07j7rhtuf8 Aprili 0 10515 103506 2007-10-30T21:21:19Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[Aprili]] à [[Aprile]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Aprile]] f8xbhz944tnmhf9nx914xjp0qm1orjl Essezza 0 10518 350573 332395 2015-07-09T10:25:01Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki L' '''essezza''' hè una parola creata da u [[scrivanu]] [[Rinatu Coti]]. L'essezza hè mintuvata in u so [[littiratura|libracciolu]] ''Intornu à l'essezza''. Significheghja a manera o a facultà d'essa, assuciata à l'[[Corsica|idantità corsa]]. ==Citazioni== Eccu dui citazioni rilativi à l' ''essezza'': * ''Hè par via di tuttu quessu, chì tocca à u populu, unità fundata nantu a cultura, è micca nantu a purezza di u sangui, o u culori di a peddi, à mantena a so essezza, è à falla ogni ghjornu ch'edda un turressi vanochja, s'eddu vò firmà da populu.'' * ''Ed hè ghjustu appunti issu rapportu chì esisti trà u locu è u populu chì porta cun eddu l'essezza stessa di u populu.'' (p. 36) ==Rifarenzi== * [[Rinatu Coti]], ''Intornu à l'essezza'', Casa di u Populu Corsu, 2004 (ristampatu) [[Categoria:Filosofia]] g06s45jqq5y3x33gs6relytm17eds0p Sittembri 0 10520 103687 2007-11-01T15:26:05Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[Sittembri]] à [[Settembre]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Settembre]] 9ptehgd7pqguonbr3piufvwbur6aj8g Uttrovi 0 10521 360705 103694 2018-12-19T20:25:54Z 2600:8800:3980:2550:A167:7568:1FCD:8020 wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Ottobre]] izi3ntq0tnwubz3nb7cydf11kfawspl Nuvembri 0 10523 103701 2007-11-01T15:40:06Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[Nuvembri]] à [[Nuvembre]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Nuvembre]] 9p3jaxvi7w6wyc57t8q3zqbbbzli30y Template:Decembre 10 10524 103705 2007-11-01T15:44:56Z Ale Mister 249 hà mossu [[Template:Decembre]] à [[Template:Dicembre]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Dicembre]] hmo7zgo1mmx4cw58e2az9t6b18v8ztt Dicembri 0 10525 103708 2007-11-01T15:46:05Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[Dicembri]] à [[Dicembre]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Dicembre]] 07dfyc4493kfui7qlxmy4k16w7zxwwg Categoria:Mese di l'annu 14 10526 366784 335646 2020-06-01T18:31:25Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Annu]] jlrtquwmhxtweueq9k26selr5hadq18 Categoria:Pallò 14 10527 335683 330654 2014-03-23T18:12:51Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Sport]] keov8ln8yng3v7jsyqbtjdb28tptdzv Eintracht Frankfurt 0 10528 378551 378319 2022-02-15T10:30:46Z -Lemmy- 9308 /* Ghjucadori attuali (2021-2022) */ wikitext text/x-wiki {{Football club infobox | nomeclub = SGE | immagine = [[File:Eintracht Frankfurt Logo.svg‎|150px|Logo]]| nomecompletu = Eintracht Frankfurt | nickname = ''SGE'', ''Die Adler'' ("L'àcule"), ''Die Diva vom Main'' ("A Diva di u Menu") | fundatu = [[1899]] | stadiu = [[Deutsche Bank Park]] | capacità = 51,500 | presidente = [[Peter Fischer]] | allinatori = [[Oliver Glasner]]| leca = [[Bundesliga]] | stagione = [[Bundesliga stagione 2020/2021|2020-2021]]| pusizione = Bundesliga, 5u | | pattern_la1 = _frankfurt2122h | pattern_b1 = _frankfurt2122h | pattern_ra1 = _frankfurt2122h | pattern_sh1 = | pattern_so1 = _frankfurt2122H | leftarm1 = 000000 | body1 = | rightarm1 = 000000 | shorts1 = 000000 | socks1 = 000000 | pattern_la2 = _frankfurt2122a | pattern_b2 = _frankfurt2122a | pattern_ra2 = _frankfurt2122a | pattern_sh2 = | pattern_so2 = | leftarm2 = FF0000 | body2 = FF0000 | rightarm2 = FF0000 | shorts2 = FF0000 | socks2 = FF0000 | pattern_la3 = _rbl2021h | pattern_b3 = _frankfurt2021a | pattern_ra3 = _rbl2021h | pattern_sh3 = _frankfurt2021a | pattern_so3 = _frankfurt2021a | leftarm3 = FFFFFF | body3 = FFFFFF | rightarm3 = FFFFFF | shorts3 = FFFFFF | socks3 = FFFFFF shirtsupplier=[[Nike]] | shirtsponsors=[[Indeed]] (home)<br />[[Indeed]] (away) }} L''''Eintracht Frankfurt''' ([[Lingua tedesca|tedescu]] per ''Cuncòrdia Francuforte''; dinuminazione tradiziunale: '''Sportgemeinde Eintracht''' o cortu '''SGE''', significheghja ''Cumunità di sportu'' oppuru ''Cullettività spurtiva'') hè un club di [[sport]] é di [[pallò]] di [[Francuforte nant'à u Menu]]. Hè statu fundatu u [[8 di marzu]] [[1899]]. == Storia == [[File:Frankfurter FC Viktoria 1899.jpg|miniatura|300px|left|A prima squadra di lu Frankfurter FC Victoria di lu [[1899]] chi era l'orìgine di lu club oghjincu]] [[File:Spielszene Karlsruher FV gegen Eintracht Frankfurt in der Oberliga Sued.jpg|miniatura|300px|center|Ghjucata di pallò frà Karlsruher FV é Eintracht Frankfurt, [[1946]]]] [[File:FC Salzburg gegen SG Eintracht Frankfurt (28. Februar 2020 EL Sechzehntelfinale Rückspiel) 46.jpg|miniatura|300px|right|A squadra di ghjucadori di Francuforte innanzu ad una partita contr'à FC [[Salisburgu|Salzburg]], [[2020]]]] == Ghjucadori attuali (2021-2022) == * 1. [[File:flag of Germany.svg|20px|Germania]] [[Kevin Trapp|Kevin Trapp]] (guardianu) * 2. [[File:flag of France.svg|20px|Francia]] [[Evan N'Dicka]] * 3. [[File:flag of Austria.svg|20px|Austria]] [[Stefan Ilsanker]] * 6. [[File:flag of Croatia.svg|20px|Croazia]] [[Kristijan Jakić]] * 7. [[File:flag of Australia.svg|20px|Australia]] [[Ajdin Hrustic]] * 8. [[File:flag of Switzerland.svg|20px|Sguìzzera]] [[Djibril Sow]] * 9. [[File:flag of the Netherlands.svg|20px|Paesi Bassi]] [[Sam Lammers]] * 10. [[File:flag of Serbia.svg|20px|Serbia]] [[Filip Kostić]] * 13. [[File:flag of Austria.svg|20px|Austria]] [[Martin Hinteregger]] * 15. [[File:flag of Japan (bordered).svg|20px|Ghjappone]] [[Daichi Kamada]] * 17. [[File:flag of Germany.svg|20px|Germania]] [[Sebastian Rode]] * 18. [[File:flag of France.svg|20px|Francia]] [[Almamy Touré]] * 19. [[File:flag of Colombia.svg|20px|Colombia]] [[Rafael Santos Borré]] * 20. [[File:flag of Japan (bordered).svg|20px|Ghjappone]] [[Makoto Hasebe]] * 21. [[File:flag of Germany.svg|20px|Germania]] [[Ragnar Ache]] * 22. [[File:flag of the United States.svg|20px|Stati Uniti d'America]] [[Timothy Chandler]] * 23. [[File:flag of Norway.svg|20px|Nurvegia]] [[Jens Petter Hauge]] * 24. [[File:flag of Germany.svg|20px|Germania]] [[Danny da Costa]] * 25. [[File:flag of Germany.svg|20px|Germania]] [[Christopher Lenz]] * 27. [[File:flag of Morocco.svg|20px|Marocu]] [[Aymen Barkok]] * 29. [[File:flag of Denmark.svg|20px|Danimarca]] [[Jesper Lindstrøm]] * 31. [[File:flag of Germany.svg|20px|Germania]] [[Jens Grahl]] (guardianu) * 35. [[File:flag of Brazil.svg|20px|Brasile]] [[Tuta]] * 36. [[File:flag of Germany.svg|20px|Germania]] [[Ansgar Knauff]] * 37. [[File:flag of Germany.svg|20px|Germania]] [[Erik Durm]] * 38. [[File:flag of Spain.svg|20px|Spagna]] [[Enrique Herrero]] * 39. [[File:flag of Portugal.svg|20px|Portugallu]] [[Gonçalo Paciência]] * 40. [[File:flag of Germany.svg|20px|Germania]] [[Diant Ramaj]] (guardianu) * 46. [[File:flag of Cyprus (bordered).svg|20px|Cipru]] [[Antonio Foti]] * 47. [[File:flag of Germany.svg|20px|Germania]] [[Jan Schröder]] * 48. [[File:flag of Germany.svg|20px|Germania]] [[Gianluca Schäfer]] <!-- * ?. [[File:flag of Turkey.svg|20px|Turchia]] [[Ali Akman]] * ?. [[File:flag of Germany.svg|20px|Germania]] [[Elias Bördner]] * ?. [[File:flag of Germany.svg|20px|Germania]] [[Dominik Kohr]] * ?. [[File:flag of Germany.svg|20px|Germania]] [[Igor Matanović]] * ?. [[File:flag of Germany.svg|20px|Germania]] [[Fynn Otto]] * ?. [[File:flag of Slovenia.svg|20px|Sluvenia]] [[Martin Pečar]] * ?. [[File:flag of Uruguay.svg|20px|Uruguai]] [[Rodrigo Zalazar]] * ?. [[File:flag of Switzerland.svg|20px|Sguìzzera]] [[Steven Zuber]] On loan until 1 July 2022 --> == Da vede dinù == * [[Pallò]] * [[Francuforte nant'à u Menu|Francuforte]] == Liami == * [http://www.eintracht.de Situ ufficiale] * [http://www.sge4ever.de/ SGE4ever] * [http://www.uf97.de Ultras Frankfurt] [[Categoria:Pallò]] [[Categoria:Germania]] 97c8mxojaiwom8ghggi3zd1cvyosuah Almazán 0 10529 351185 331411 2015-07-16T10:53:04Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna spagnola|cumuna=Almazán | blasone= | nomeOfficiale=Almazán | sigluCumunità=CL | sigluPruvincia=SO | altitudine=38 | superficia=165,90 | pupulazione=5755 | annu=2007 | densita=34,69 | merre= | posta=42200 | telefunu=975 | istat= | abitanti=''Adnamantino/a'' in spagnolu | patrone=[[Jesús Nazareno]] | festa= | situ=http://www.almazan.es/ | carta=Almazán (Soria) Mapa.svg }} '''Almazán''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di [[Castiglia è León]]. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] bgbtw8kg3s09zwov2ihq1va4idy5jgi Nordu è Passu di Calais 0 10536 367561 333625 2020-06-06T20:13:51Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{regione francese | regione=Nordu è Passu di Calais | nomeUfficiale=Nord-Pas-de-Calais | bandera=Flag of Flemish Region (De Vlaamse Leeuw).svg | capilocu=Lilla | superficia=12 414 | pupulazione=4 043 000 | densita=326 | dipartimenti=[[Nordu (dipartimentu francese)|Nordu]] (59), [[Passu di Calais]] (62) | circundarii=13 | cantoni=156 | cumune=1546 | situ=http://www.nordpasdecalais.fr/ | carta=Nord-Pas-de-Calais map.png }} U '''Nordu è Passu di Calais''' (in piccardu : ''Nord-Pas-d'Caleus''; in francese : ''Nord-Pas-de-Calais'') hè una [[regioni francesi|regione]] [[Francia|francese]]. [[Categoria:Regione francese]] er04xumo8ba54eqqm2ggpsxrcq1cpaf Cinemà 0 10537 104773 2007-11-07T15:51:33Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[Sinemà]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sinemà]] c0bc03ojavyf1mn9tsolruiwa5xb2af Template:IT-CT 10 10538 351525 335207 2015-08-04T09:02:24Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346141]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Catania|Catania]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|CT]] </noinclude> tf4lluicxfegdkk35h2tg0qt1oxkqli Template:IT-SI 10 10539 351526 335252 2015-08-04T09:02:34Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346218]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Siena|Siena]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|SI]] </noinclude> hp4bjfzc23seffp5zladfxsykw5b9xo Template:IT-FI 10 10540 351527 335211 2015-08-04T09:02:44Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346151]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Firenze|Firenze]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|FI]] </noinclude> jdn076j7pgkonchfg1z80ln551g9p05 Latti 0 10541 371269 354080 2021-01-05T05:30:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Milk glass.jpg|thumb|Un bichjeri di latti]] U '''latti''' (o [[latte]]) hè u liquitu chì hè pruduttu da i ghjanduli mammarii da i femmini di i [[Mammiferu|mammiferi]]. U latti servi par nutriscia i chjuchi duranti i primi fasi di a so vita. ==U latti com'è alimentu == Dapoi l'antichità, l'essaru umanu consumma u latti di [[pecura]], di [[vacca]] è ancu di [[capra]]. 'Ssi tipi di latti di urigina animali sò chjamati à sustituiscia si à u latti maternu. U latti hè un'emulsioni di materii grassi è d'acqua chì cunteni zucchari, pruteini, sustanzi azutati non pruteichi, sali minerali, vitamini è numarosi enzimi. ===Compusizioni di u latti === {| align="right" border="1" cellspacing="0" ! colspan="7" | Compusizioni di u latti animali |- | Latti di ... ||% acqua||% proteini||% lattosiu||% grassi||% sali||Valori energeticu |- | vacca||87,47||3,51||4,92||3,68||0,74||729 kcal/kg |- | pecura||82,70||6,10||4,60||5,80||0,80||980 kcal/kg |- | capra||85,50||4,00||5,00||4,80||0,70||790 kcal/kg |} Quandu si parla di "latti", in generali si intendi quiddu vaccinu; ma quiddu di ogni animali t'hà a so compusizioni propria. ==Citazioni== Accadi chì u latti fussi mintuvatu in a cultur corsa. par esempiu in i sprissioni: *''Ùn veda mancu u corbu in u latti'': ''Ùn vedi mancu u corbu in u latti!''. * ''surviglià à calchissia com'è u latti annantu à u [[focu]]'' ==Da veda dinò== * [[Buttirulu]] * [[Casgiu]] * [[Brocciu]] * [[Culostra]] [[Categoria:Anatumia]] 9wbz9hd6e6ekf7m9gr3itneytkngnck Latte 0 10542 104865 2007-11-08T18:37:17Z Img 21 Reindirizzamentu à [[Latti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[latti]] 2fjxvz51nhd8wmqfygeeoeca0z5whux Grussetu 0 10544 105103 105102 2007-11-11T13:57:54Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki {{disambig}} * '''[[Grussetu (Grussetu è a Prugna)|Grussetu]]''': paesi chì faci partita di a cumuna di [[Grussetu è a Prugna]] * '''[[Grussetu (Toscana)|Grussetu]]''': cumuna di a [[Toscana]] o8xdznzp3u3es6up41mur0gkywo2h4r Tuscana 0 10546 105109 2007-11-11T14:03:52Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[Toscana]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Toscana]] ds1ecu2dzddueqrmazw712p1nofzehl Pruvincia di Grossetu 0 10547 105112 2007-11-11T14:18:05Z Ale Mister 249 hà mossu [[Pruvincia di Grossetu]] à [[Pruvincia di Grussetu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pruvincia di Grussetu]] tkfzt9snaqy7962szxoecnwzfj33b79 Categoria:Regione taliana 14 10548 344357 335714 2015-06-08T22:21:28Z Phyrexian 1389 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Italia]] 7xnk32ruhfmyjm4klj25qi86r386e9p Template:IT-GR 10 10549 351528 335215 2015-08-04T09:02:53Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346158]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Grussetu|Grussetu]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|GR]] </noinclude> jwsvotmnrccuzl3l4m6v9v3tb3i0ivk Pignatta 0 10551 371270 365682 2021-01-05T05:31:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A pignatta hè un stuvigliu chì s'usa in cucina è in [[gastrunumia]] par fà cocia l'alimenti. ==Citazioni== Accadi chì a pignatta fussi mintuvata in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''Ognunu sa ciò chi boddi in a so pignatta.'' * in u pruverbiu: ''I guai di a pignatta ùn i sà cà u [[cuchjaronu]].'' * in a sprissioni: ''truvà focu spintu è pignatta rotta'' * in a sprissioni: ''u pingu di a pignatta'', chì significheghja: ciò chì ci hè di megliu ==Rifarenzi== * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/liatafiumurbaccia2.html Liata fiumurbaccia di 500 buccati corsi, Carulu Santoni, [[Adecec]], 1986] [[Categoria:Cucina]] skcmoj11vm80xecerue380t6zsejtb0 Cuchjaronu 0 10552 371271 347316 2021-01-05T05:31:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Ladle silver 1876-7.JPG|right|260px|thumb|]] U cuchjaronu (o [[cuchjarone]]) hè un stuvigliu chì s'usa in [[cucina]] o in [[gastrunumia]]. Hè un tipu di [[cuchjara]] maiori, usatu u più suventi par serva a [[suppa]]. U manicu di u cuchjaronu hè longu. U cuchjaronu hè fattu di metallu com'è l'[[arghjentu]], l'[[acciaghju]], u [[ramu]], o l'[[aluminiu]], o ancu di [[legnu]] o di [[plasticu]]. == Citazioni == Accadi chì u cuchjaronu fussi mintuvata in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''I guai di a [[pignatta]] ùn i sà cà u cuchjaronu.'' == Gallaria d'imagini == <gallery> Image:Ladel aluminium 18j07.JPG|Un cuchjaronu d'aluminiu Image:Ladle melamine 18j07.JPG Image:Ladle steel 18j07.JPG|Un cuchjaronu d'acciaghju Image:Kepçe.JPG|Un cuchjaronu di ramu </gallery> [[categoria:Cucina]] 0bphewo4vqk4lq6u3yvnmfv179zdi3u Cuchjarone 0 10553 105402 2007-11-13T18:33:18Z Img 21 Reindirizzamentu à [[Cuchjaronu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cuchjaronu]] 8fhszcgcmnuspwz1bko3e36ybbh8dhl Saccu 0 10554 371578 354109 2021-01-05T05:41:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Burberry handbag.jpg|thumb|right|Un saccu di donna]] Un '''saccu''' hè un ogettu chì s'usa nurmalamenti par metta cosi drentu com'è par asempiu a [[farina]], u [[carbonu]], o ancu rumenzulu o altri ughjetti. I sacchi sò fatti di [[carta]], di [[plasticu]] o ancu di [[tela]]. Un picculu saccu hè un sacchittinu. ==Citazioni== Accadi chì u saccu fussi mintuvatu in a litteratura o in a cultura corsa. Par asempiu: * in u pruverbiu: ''Saccu biotu ùn pò stà rittu.'' * in u pruverbiu: ''Saccu biotu ùn pò stà rittu, troppu pienu ùn si pò torcia.'' 7ntya1k2f4jmeh24p6qkivox4ju3vg9 Abbruzzu 0 10555 367970 336132 2020-06-13T23:16:57Z CommonsDelinker 173 Replacing Abruzzo_bandiera.svg with [[File:Flag_of_Abruzzo.svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: file renamed, redirect linked from other project). wikitext text/x-wiki {{regione taliana | regione=Abbruzzu | nomeUfficiale=Abruzzo | blasone=Regione-Abruzzo-Stemma.svg | bandera=Flag of Abruzzo.svg | capilocu=L'Acula | superficia=10.794 | pupulazione=1.337.890 | densita=124 | pruvincie= <li>{{IT-AQ}}</li> <li>{{IT-CH}}</li> <li>{{IT-PE}}</li> <li>{{IT-TE}}</li> | cumune=305 | situ=http://www.regione.abruzzo.it/ | carta=Abruzzo in Italy.svg }} L''''Abbruzzu''' hè una [[regioni taliane|regione]] [[Italia|taliana]]. {{Regioni taliane}} [[Categoria:Regione taliana]] 5empt4m2t8jqqu4fusxt4k2mg6rxt7f Valle d'Aosta 0 10556 334951 324825 2014-03-23T15:10:00Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{regione taliana | regione=Valle d'Aosta | nomeUfficiale=Valle d'Aosta/Vallée d'Aoste | blasone=Valle d'Aosta-Stemma.svg | bandera=Flag of Valle d'Aosta.svg | capilocu=Aosta | superficia=3.263 | pupulazione=126.660 | densita=39 | pruvincie=micca | cumune=74 | situ=http://www.regione.vda.it/ | carta=Aosta Valley in Italy.svg }} A '''Valle d'Aosta''' hè una [[regioni taliane|regione]] [[Italia|taliana]]. {{Regioni taliane}} [[Categoria:Regione taliana]] 0gn9t6rf0k2movx9amd4493y8ottwu8 Casa 0 10558 374086 371272 2021-06-02T11:44:51Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki [[File:Country house at sunset.jpg|thumb|right|300 px|<div class="center">Una casa à u tramontu di u soli</div>]] Una casa hè una bastimentu di diminsioni media, chì hè a dimora d'una o di parechji parsoni, d'una famiglia. In generali, a superficia d'una casa hè cumpresa trà 10 è 150 metri quatrati. Una casa maiori hè un [[casonu]]. == Citazioni == A casa hè mintuvata à spessu in a cultura è a litteratura corsa. Par asempiu: * in u pruverbiu: ''A casa piglia, a casa rendi.'' : quandu si perdi calcosa in casa, si ritrova sempri dopu * in u pruverbiu: ''A casa ind'eddu un ghjugni u soli, ci ghjugni u duttori.'' * in u pruverbiu: ''Casi frà li casi è vigni frà li vigni.'' : ùn ci voli à fà i casi fora di paesi è scantati * in u pruverbiu: ''À chì l'hà in culu l'ha in casa.'' * in u pruverbiu: ''A ghjatta magra, a donna grassa Sò a vargogna di a casa.'' * in u pruverbiu: ''Casa senza patrone, hè nave senza timone.'' * in u pruverbiu: ''Hè megliu una donna di casa ca una casa di donni.'' * in u pruverbiu: ''Pani è parnici: affari di casa un si ni dici.'' * in u pruverbiu: ''Tantu da casa meia cà da casa toia.'' * in u pruverbiu: ''Una casa, si sa qual'hè chì a faci ; ùn si sa quiddu chì l'hà da goda.'' * in u pruverbiu: ''Una donna faci è sfaci una casa.'' * in i [[casata|casati]]: ''Casanova'', ''Casasoprana''. * in i tuponimi: ''Casamattonu'', ''Casanova''. * in a sprissioni: ''in casa di Cristu'' : in celi, luntanu luntanu. == Da veda dinò == * una [[capanna]] * un [[casonu]] * a [[casa cumuna]] [[Categoria:Antropologia]] qlmqvwa04rzv0kb7gkv1n1g0iw9urwi Campania 0 10559 369804 331822 2020-12-24T13:00:56Z 2A01:E0A:34E:3480:E8EC:435E:DFB2:EF5C wikitext text/x-wiki {{regione taliana | regione=Campania | nomeUfficiale=Campania | blasone=Regione-Campania-Stemma.svg | bandera=Flag of Campania.svg | capilocu=Napuli | superficia=13.595 | pupulazione=5.820.795 | densita=428 | pruvincie= <li>{{IT-AV}}</li> <li>{{IT-BN}}</li> <li>{{IT-CE}}</li> <li>{{IT-NA}}</li> <li>{{IT-SA}}</li> | cumune=551 | situ=http://www.regione.campania.it/ | carta=Campania in Italy.svg }} A '''Campania''' hè una [[regioni taliane|regione]] di l'[[Italia]]. {{Regioni taliane}} [[Categoria:Regione taliana]] 6vlbta9ub1okhbokqd7eifhozpdpkdz Emilia è Romagna 0 10560 365773 365766 2020-03-20T00:28:47Z CommonsDelinker 173 Removing [[:c:File:Emilia-Romagna-Bandiera.svg|Emilia-Romagna-Bandiera.svg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:1989|1989]] because: Broken redirect. wikitext text/x-wiki {{regione taliana | regione=Emilia è Romagna | nomeUfficiale=Emilia-Romagna | blasone= | bandera= | capilocu=Bologna | superficia=22.451 | pupulazione=4.366.448 | densita=194 | pruvincie= <li>{{IT-BO}}</li> <li>{{IT-FE}}</li> <li>{{IT-FC}}</li> <li>{{IT-MO}}</li> <li>{{IT-PR}}</li> <li>{{IT-PC}}</li> <li>{{IT-RA}}</li> <li>{{IT-RE}}</li> <li>{{IT-RN}}</li> | cumune=348 | situ=http://www.regione.emilia-romagna.it/ | carta=Emilia-Romagna in Italy.svg }} L''''Emilia è Romagna''' hè una [[regioni taliane|regione]] [[Italia|taliana]]. {{Regioni taliane}} [[Categoria:Regione taliana]] mqa67i3jqezyscwypha4x3ecz8lo735 Pruvincie di l'Italia 0 10561 105488 2007-11-15T21:21:10Z Ale Mister 249 hà mossu [[Pruvincie di l'Italia]] à [[Pruvincie taliane]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pruvincie taliane]] 3vhjdg0tvhpzcbsi38g1l8niye7g8sj Shalom 0 10562 334394 324832 2014-03-23T14:58:54Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:Shalom.svg|right|200px]] '''Shalom''' (שלום) hè una parolla [[lingua ebraica|ebraica]] chì significheghja "[[pace]]". Cum'è in corsu, pò riguardà tantu a pace frà dui parte ch'è una pace interiore, calma o a tranquilità di un'individuu. Hè ancu usata cum'è formula di salutu, equivalente à "salutu", à "bonghjornu" o à "à vede ci". A radica linguistica di shalom pò esse legata incù ''le-shalem'', chì significheghja "cumplettà, retribuisce, pagà, cumpensà". Per quessa si pò dì chì hè più chì l'assenza di cunflittu o a disapparizione di l'ostilità. Ma u shalom significheghja ancu un ritornu à l'equilibriu, à a ghjustizia è à l'uguaglianza integrale. Generalmente, s'usa a parolla "shalom" cum'è a forma abreviata di a frasa "[[Shalom Aleichem]]" (litteralmente "a pace hè incù tecu") chì pò esse traduttu cum'è "bonghjornu" (una salutazione). [[Categoria:Ghjudaismu]] jidt7n7s5vsf657o43nw6evql2x8iua Anthony Perkins 0 10565 375993 351250 2021-08-20T10:48:49Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:The Tin Star Anthony Perkins 1.jpg|thumb|right|Anthony Perkins]] '''Anthony Perkins''' (* [[4 d'aprile]] [[1932]] [[New York]], [[New York (Statu)|New York]], [[SUA]]; † [[12 di settembre]] [[1992]] [[Los Angeles]], [[California]], [[SUA]]) hè statu un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]], chì hà ancu travagliatu in [[Francia]]. == Biugrafia == Hè diventatu famosu soprattuttu pè a parte di ''Norman Bates'' in u filmu ''[[Psycho]]'' (''Psicosi'') di [[Alfred Hitchcock]]. Hà ghjucatu un assassinu psicopaticu, tantu cunvincente ch'è 'ssa interpretazione hè cunsiderata cum'è unu di i migliori rendimenti in a storia di u filmu. U rollu hà incollatu à ellu è hà spèssu limitatu l'ufferta pè altri rolli. Torna oghje, u nome di Anthony Perkins si lega inseparabilmente cun u nome di ''Norman Bates''. Ma e soie altre interpretazioni ùn sò micca menu impressionanti, nè quelle prima nè quelle dopu à ''Psycho''. Ghjà in u [[1957]] Perkins hè statu nominatu pè un [[Oscar]] pè u megliu attore secundariu in u filmu ''[[Friendly Persuasion]]'' (''A lege di u Signore''). In u [[1961]] hà ricevutu u premiu di interpretazione maschile di u [[Festivale di Cannes]], pè ''[[Goodbye Again]]'' (''Tenite caru Brahms?''). L'annu dopu, Perkins hà avutu un rollu principale in ''[[Le Procès]]'' (''U prucessu'') di [[Orson Welles]]. ==Filmugrafia di selezzione== *''[[The Actress]]'', cù [[Spencer Tracy]] (1953) *''[[Friendly Persuasion]]'', cù [[Gary Cooper]] (1956) *''[[Tall Story]]'', cù [[Jane Fonda]] (1960) *''[[Psycho]]'', di [[Alfred Hitchcock]] è incù [[Janet Leigh]] (1960) *''[[Goodbye Again]]'', di [[Anatole Litvak]], cun [[Ingrid Bergmann]] è [[Yves Montand]] (1961) *''[[Il coltello nella piaga]]'', cù [[Sophia Loren]] (1962) *''[[Le Procès]]'', di è cun [[Orson Welles]] è cù [[Romy Schneider]] (1962) *''[[Catch-22]]'', cun [[Alan Arkin]] (1970) *''[[Murder on the Orient Express]]'', incù [[Sean Connery]] (1974) ==Ligami== *{{en}} [http://web.archive.org/web/20090728152834/http://www.geocities.com/oldhiway/tonyhome/ Situ americanu micca officiale] *{{en}} [http://www.thepsychomovies.com/ U situ di ''Psicosi''] [[Categoria:Attore|Perkins, Anthony]] [[Categoria:Americanu|Perkins, Anthony]] [[Categoria:Biugrafia]] 7w5khhr6eol049i1znjeogfek3a5ahr Keane 0 10566 371273 369581 2021-01-05T05:31:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Keane concert.jpg|thumb]] '''Keane''' hè un gruppu di rock britannicu (rispettivamente inglese), fundatu in [[1997]]. Cunsiste in [[Tom Chaplin]] (cantu, tastiera elettrica, pianuforte, organu, chitarra acustica), [[Richard David Hughes|Richard Hughes]] (batteria/percussione, cantu à fondu) è [[Tim Rice-Oxley]] (pianuforte, tastiere elettriche, sintetizzatore, chitarra bassu, cantu à fondu). ==Albumi== *''Hopes And Fears'' (2004) *''Under The Iron Sea'' (2006) *''Perfect Symmetry'' (2008) *''Strangeland'' (2012) *''Cause and Effect'' (2019) [[Categoria:Gruppu di rock]] 9bndn76kpw1759441dsafv9ju7em279 Rock Hudson 0 10567 375754 346464 2021-08-19T11:25:39Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[Image:Rock Hudson in Giant trailer.jpg|thumb|200px|Rock Hudson]] '''Rock Hudson''', à l'origine '''Roy Harold Scherer Jr.''', più tardi '''Roy Fitzgerald''' (* [[17 di nuvembre]] [[1925]], [[Winnetka]], [[Illinois]], [[USA]] - † [[2 uttrovi]] [[1985]], [[Los Angeles]], [[California]], [[USA]]), hè statu un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == Hà ghjucatu molti rolli cumedianti è di carattere, per esempiu in ''[[Giant]]'' (''Gigante'', [[1956]]), ''[[Pillow Talk]]'' (''Cunfidenze nantu à u guanciale'', [[1959]]), ''[[Lover Come Back]]'' (''Un pisgiamà per dui'', [[1961]]) è ''[[Seconds]]'' (''Secondi'', [[1966]]). Pè u drama ''Giant'' hà ricevutu in u [[1957]] una numinazione di un [[Oscar]] cum'è u megliu attore in un rollu principale. Rock Hudson hè statu unu di i più pupulari attori di u so tempu è un amicu intimu di [[Doris Day]]. [[Categoria:Attore|Hudson, Rock]] [[Categoria:Americanu|Hudson, Rock]] [[Categoria:Biugrafia]] ic9qp39ln9uzh9gtt0m2iyz11wmytmd Arancón 0 10568 351274 331519 2015-07-16T13:49:52Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Iglesia de arancon.jpg|thumb|right|200px|Arancón]] '''Arancón''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di [[Castiglia è León]]. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] q5a2dpg3ixnohxyd3aa8rggs9ybpeq4 Bocca 0 10569 331711 324838 2014-03-23T14:04:54Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:Mouth.jpg|thumb|right|200px|A bocca di una donna adulta]]A '''bocca''' hè l'apartura ind'eddu entri in u so corpu u cibu d'un [[essaru umanu]] o d'un [[animali]]. 'Ssu [[organu]] hè situatu nurmalamenti à u liveddu di a [[testa]]. Ma i [[planari]] sò un eccezzioni, parchì a so bocca si situeghja à mezu à u so ventri. Esistini parechji animali, com'è i [[cistodi]] chì ùn ani mancu bocca, chì vivini drentu u sistemu dighjistivu d'un ospiti è improntani dunqua a so bocca. Ind'è molti animali, a bocca pussedi i [[denti]] par mastaccià l'alimenti. == A bocca umana == [[File:Sagittalmouth.png|thumb|left|200px|I musculi di a bocca]] A bocca umana cumprendi i denti è a lingua. Si cumponi di 28 denti duranti a zitiddina eppò 32 à l'ità adulta. == Citazioni == A bocca hè citata à spessu in a cultura è a litteratura corsa. Par asempiu in i pruverbii: * ''U forru si scalda pa a bocca''. * ''À bocca chjusa, nè moschi nè bonbucconi.'' o ''In bocca chjusa ùn entri mosca.'' * ''A più bedda risa esci da a bocca di l'addulurati.'' * ''Ognunu bii incu a so bocca.'' * ''Stocafissu è baccalà, apri a bocca è fà falà.'' * ''U troppu ride stà in bocca à i scemi.'' o in a sprissioni: ''Fà si purtà in bocca.'' == Da veda dinò == * [[Anatumia]] [[Categoria:Anatumia]] c7qd8r66dbfqo08ppwtpfi5177itpnx Categoria:Attore 14 10570 376488 376477 2021-08-30T15:05:28Z Jumpy01 11155 Moving from [[Category:Architettu]] to [[Category:Biugrafia]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Sinemà]] [[Categoria:Biugrafia]] lln1fzmk1pvmz4uamw3r5mhkjt50atq Ágreda 0 10571 335135 324841 2014-03-23T15:13:31Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:Vista general de Ágreda desde la carretera de Vozmediano.jpg|thumb|left]] [[File:Ágreda (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|Ágreda]] '''Ágreda''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] hnjzcsh5tmln9g1sh9plxlgf44417x8 Santa María de las Hoyas 0 10572 334286 324842 2014-03-23T14:56:47Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Santa María de las Hoyas (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|Ágreda]] '''Santa María de las Hoyas''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] g5nj2fs3mjz03e5ovtd48r0hceursmm Almarza 0 10573 351183 331409 2015-07-16T10:52:37Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[Image:Almarza (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|Ágreda]] '''Almarza''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di [[Castiglia è León]]. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] 7kjabl9m7fizue9eb2l6jwogq0df6gn Las Aldehuelas 0 10574 332990 324846 2014-03-23T14:30:20Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Las Aldehuelas (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|Las Aldehuelas]] '''Las Aldehuelas''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] frrkymucz1d5tl9i0ol561buh96zmdq Fuentes de Magaña 0 10575 332528 327165 2014-03-23T14:21:06Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Fuentes de Magaña (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|Fuentes de Magaña]] '''Fuentes de Magaña''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] ipuh6b5wlom911ezb0sixk71oef2hvj Arenillas 0 10576 351300 331542 2015-07-16T14:49:05Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[Image:Arenillas (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|Arenillas]] '''Arenillas''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di [[Castiglia è León]]. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] ep89nrb3ogayjs6i9cic4g94law75fc Pruvincia di Soria 0 10577 365493 354105 2020-01-22T23:27:08Z CommonsDelinker 173 Replacing Escudo_de_la_provicia_de_Soria.svg with [[File:Escudo_de_la_provicia_de_Soria2.svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:Duplicate|Duplicate]]: Exact or scaled-down duplicate: [[:c::File:Escudo de la provicia de Sor wikitext text/x-wiki [[File:Flag Soria province.svg|160px|right|thumb|Bandera]] [[File:Escudo de la provicia de Soria2.svg|160px|right|thumb|Blasone]] [[File:Localización de la provincia de Soria.svg|160px|right|thumb|A pruvincia di Soria in Spagna.]] A '''pruvincia di Soria''' hè una pruvincia di [[Castiglia è León]], [[Spagna]]. ==Da vede dinò== *[[Cihuela]] [[Categoria:Pruvincia di Soria]] 9nlmz8a2e5ckpm840govphhheyg4cnl Alconaba 0 10578 351148 331358 2015-07-16T10:13:45Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di [[Castiglia è León]]. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] gxupjjv96ic2oqprzvmgp258owjvqde Abejar 0 10579 331281 324853 2014-03-23T13:56:12Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna spagnola|cumuna=Abejar | blasone=Escudo de Abejar.svg | nomeOfficiale=Abejar | sigluCumunità=CL | sigluPruvincia=SO | altitudine=1138 | superficia=23,17 | pupulazione=406 | annu=2006 | densita=17,22 | merre= | posta=42146 | telefunu=975 | istat= | abitanti=''abejareño, abejarense'' in spagnolu | patrone=[[San Juan Bautista]], [[Virgen del Camino]] | festa= | situ=http://www.abejar.galeon.com | carta=Abejar (Soria) Mapa.svg }} '''Abejar''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] l1i1p0sxi71lk2aagenzrfwvw8va7in Adradas 0 10580 350930 331305 2015-07-09T16:54:26Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di [[Castiglia è León]]. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] gxupjjv96ic2oqprzvmgp258owjvqde Alcubilla de Avellaneda 0 10581 351149 331359 2015-07-16T10:13:59Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di [[Castiglia è León]]. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] n0g9m59xqkoz5yuztwk12yv1tljhdqu Alcubilla de las Peñas 0 10582 353352 351150 2016-03-12T17:19:41Z B25es 3363 wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] [[File:Ayuntamiento, Alcubilla de las Peñas, Soria, España, 2015-12-29, DD 82.JPG|220px|miniatura]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di [[Castiglia è León]]. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] qwhulrjfzpys5317q30qxk2y3h21p1n Aldealafuente 0 10583 351152 331362 2015-07-16T10:16:36Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di [[Castiglia è León]]. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] n0g9m59xqkoz5yuztwk12yv1tljhdqu Aldealices 0 10584 353354 353353 2016-03-12T17:21:36Z B25es 3363 wikitext text/x-wiki [[File:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] [[File:Aldealices, Soria, España, 2016-01-03, DD 13.JPG|350x350px|miniatura|left]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di [[Castiglia è León]]. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] 1rlw7c3z79r5im0rk32f4fpl34wpk4y Aldealpozo 0 10585 351154 331364 2015-07-16T10:17:04Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di [[Castiglia è León]]. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] n0g9m59xqkoz5yuztwk12yv1tljhdqu Aldealseñor 0 10586 351155 331365 2015-07-16T10:17:22Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di [[Castiglia è León]]. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] n0g9m59xqkoz5yuztwk12yv1tljhdqu Aldehuela de Periáñez 0 10587 353355 351156 2016-03-12T17:23:04Z B25es 3363 wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] [[File:Aldehuela de Periáñez, Soria, España, 2016-01-03, DD 11.JPG|left|thumb|350x350px]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di [[Castiglia è León]]. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] bndfctkf1irjjpc05xr0x97pmp8kadq Alentisque 0 10588 351159 331367 2015-07-16T10:19:36Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di [[Castiglia è León]]. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] n0g9m59xqkoz5yuztwk12yv1tljhdqu Aliud 0 10589 351178 331379 2015-07-16T10:48:16Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di [[Castiglia è León]]. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] n0g9m59xqkoz5yuztwk12yv1tljhdqu Almajano 0 10590 351180 331407 2015-07-16T10:51:17Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di [[Castiglia è León]]. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] n0g9m59xqkoz5yuztwk12yv1tljhdqu Almaluez 0 10591 351182 331408 2015-07-16T10:52:25Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di [[Castiglia è León]]. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] n0g9m59xqkoz5yuztwk12yv1tljhdqu Almazul 0 10592 351184 331410 2015-07-16T10:52:49Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di [[Castiglia è León]]. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] n0g9m59xqkoz5yuztwk12yv1tljhdqu Almenar de Soria 0 10593 351186 331412 2015-07-16T10:53:17Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di [[Castiglia è León]]. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] n0g9m59xqkoz5yuztwk12yv1tljhdqu Alpanseque 0 10594 351189 331417 2015-07-16T11:00:27Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di [[Castiglia è León]]. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] n0g9m59xqkoz5yuztwk12yv1tljhdqu Arcos de Jalón 0 10595 351296 331535 2015-07-16T14:42:51Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di [[Castiglia è León]]. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] n0g9m59xqkoz5yuztwk12yv1tljhdqu Arévalo de la Sierra 0 10596 351318 331567 2015-07-16T15:12:28Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di [[Castiglia è León]]. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] n0g9m59xqkoz5yuztwk12yv1tljhdqu Ausejo de la Sierra 0 10597 331597 324871 2014-03-23T14:02:39Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] jpcno61pn130b0i84jrye5yso96du1w Baraona 0 10598 331632 324872 2014-03-23T14:03:18Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] jpcno61pn130b0i84jrye5yso96du1w Barca 0 10599 331636 327142 2014-03-23T14:03:23Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] jpcno61pn130b0i84jrye5yso96du1w Barcones 0 10600 331639 324874 2014-03-23T14:03:30Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] jpcno61pn130b0i84jrye5yso96du1w Bayubas de Abajo 0 10601 331667 324875 2014-03-23T14:04:02Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] jpcno61pn130b0i84jrye5yso96du1w Bayubas de Arriba 0 10602 331668 324876 2014-03-23T14:04:03Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] jpcno61pn130b0i84jrye5yso96du1w Beratón 0 10603 331681 324877 2014-03-23T14:04:18Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] jpcno61pn130b0i84jrye5yso96du1w Berlanga de Duero 0 10604 331685 324878 2014-03-23T14:04:23Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] jpcno61pn130b0i84jrye5yso96du1w Barca (Soria) 0 10605 106845 2007-11-21T16:42:54Z Jeneme~cowiki 293 hà mossu [[Barca (Soria)]] à [[Barca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Barca]] odp55swauy1dls9soxhgaqomge7r471 Blacos 0 10606 331707 324879 2014-03-23T14:04:50Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] jpcno61pn130b0i84jrye5yso96du1w Bliecos 0 10607 331708 324880 2014-03-23T14:04:51Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] jpcno61pn130b0i84jrye5yso96du1w Borjabad 0 10608 331722 324881 2014-03-23T14:05:05Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] jpcno61pn130b0i84jrye5yso96du1w Borobia 0 10609 331723 324882 2014-03-23T14:05:06Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] jpcno61pn130b0i84jrye5yso96du1w Buberos 0 10610 331756 324883 2014-03-23T14:05:46Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] jpcno61pn130b0i84jrye5yso96du1w Buitrago 0 10611 331763 324884 2014-03-23T14:05:54Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] jpcno61pn130b0i84jrye5yso96du1w Uvestu 0 10612 106884 2007-11-21T20:01:48Z Img 21 hà mossu [[Uvestu]] à [[Punenti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Punenti]] 0okw5k1z0govtwlfi5xlspzh5sx1o0e Punente 0 10613 106887 2007-11-21T20:03:52Z Img 21 Reindirizzamentu à [[Punenti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Punenti]] 0okw5k1z0govtwlfi5xlspzh5sx1o0e Cabrejas del Campo 0 10616 331785 324885 2014-03-23T14:06:19Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Caltojar 0 10617 331811 324886 2014-03-23T14:06:50Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Calatañazor 0 10618 331796 324887 2014-03-23T14:06:31Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Cabrejas del Pinar 0 10619 331786 324888 2014-03-23T14:06:19Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Candilichera 0 10620 331839 324889 2014-03-23T14:07:21Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Cañamaque 0 10621 331989 324890 2014-03-23T14:10:18Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Carabantes 0 10622 378586 378581 2022-02-19T03:01:42Z Ladsgroup 745 Reverting botnet vandalism attack ([[phab:T302047]]) wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Caracena 0 10623 331896 324892 2014-03-23T14:08:25Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] [[File:Caracena panorámica.jpg|thumb|left|270px]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] bacin0flklw3ck8tk7o6d68nz434h5w Carrascosa de Abajo 0 10624 331928 324893 2014-03-23T14:09:07Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Carrascosa de la Sierra 0 10625 331929 324894 2014-03-23T14:09:08Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Casarejos 0 10626 331948 324895 2014-03-23T14:09:28Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Castilfrío de la Sierra 0 10627 331967 324896 2014-03-23T14:09:53Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Castillejo de Robledo 0 10628 331968 324897 2014-03-23T14:09:54Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Castilruiz 0 10629 331969 324898 2014-03-23T14:09:55Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Centenera de Andaluz 0 10630 331999 324899 2014-03-23T14:10:29Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Cerbón 0 10631 332008 324900 2014-03-23T14:10:39Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Cidones 0 10632 332063 324901 2014-03-23T14:11:48Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Cigudosa 0 10633 332066 324902 2014-03-23T14:11:51Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Cihuela 0 10634 332067 324903 2014-03-23T14:11:55Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Ciria 0 10635 332087 324904 2014-03-23T14:12:24Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Cirujales del Río 0 10636 332089 324905 2014-03-23T14:12:25Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Coscurita 0 10637 332153 324906 2014-03-23T14:13:40Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Covaleda 0 10638 332159 324907 2014-03-23T14:13:47Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Cubilla 0 10639 332172 324908 2014-03-23T14:14:03Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Cubo de la Solana 0 10640 332173 324909 2014-03-23T14:14:04Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Cueva de Ágreda 0 10641 332178 324910 2014-03-23T14:14:11Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Dévanos 0 10642 332304 324911 2014-03-23T14:16:36Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Deza 0 10643 332260 324913 2014-03-23T14:15:46Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Deza (Soria) 0 10644 107534 2007-11-24T09:21:56Z Jeneme~cowiki 293 hà mossu [[Deza (Soria)]] à [[Deza]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Deza]] 64szlsrzecr83zci27ynfutsw0wt9ka Duruelo de la Sierra 0 10645 332299 324914 2014-03-23T14:16:30Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Escobosa de Almazán 0 10646 332390 324916 2014-03-23T14:18:20Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Espeja de San Marcelino 0 10647 332392 324918 2014-03-23T14:18:22Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Espejón 0 10648 332393 324919 2014-03-23T14:18:23Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Estepa de San Juan 0 10649 332396 324920 2014-03-23T14:18:26Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Frechilla de Almazán 0 10650 332511 324921 2014-03-23T14:20:47Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Fresno de Caracena 0 10651 332513 324922 2014-03-23T14:20:50Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Fuentearmegil 0 10652 332522 324924 2014-03-23T14:20:59Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Fuentecambrón 0 10653 332523 324926 2014-03-23T14:21:00Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Fuentecantos 0 10654 332524 324927 2014-03-23T14:21:01Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Fuentelmonge 0 10655 332525 324928 2014-03-23T14:21:02Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Fuentelsaz de Soria 0 10656 332526 324930 2014-03-23T14:21:03Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Fuentepinilla 0 10657 332527 116787 2014-03-23T14:21:05Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Yelo 0 10658 335100 324932 2014-03-23T15:12:53Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] mild88fi5tprse1vndtrrl7oppb9ufj Yanguas 0 10659 335099 324934 2014-03-23T15:12:52Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] mild88fi5tprse1vndtrrl7oppb9ufj Vozmediano 0 10660 335067 327134 2014-03-23T15:12:15Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] mild88fi5tprse1vndtrrl7oppb9ufj Vizmanos 0 10661 335043 324915 2014-03-23T15:11:49Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] mild88fi5tprse1vndtrrl7oppb9ufj Vinuesa 0 10662 335030 327135 2014-03-23T15:11:32Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] mild88fi5tprse1vndtrrl7oppb9ufj Villaseca de Arciel 0 10663 335023 324923 2014-03-23T15:11:23Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] mild88fi5tprse1vndtrrl7oppb9ufj Villasayas 0 10664 335022 327133 2014-03-23T15:11:22Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] mild88fi5tprse1vndtrrl7oppb9ufj Los Villares de Soria 0 10665 333170 324929 2014-03-23T14:34:03Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Villar del Río 0 10666 335020 324931 2014-03-23T15:11:20Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] mild88fi5tprse1vndtrrl7oppb9ufj Villar del Campo 0 10667 335019 324933 2014-03-23T15:11:19Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] mild88fi5tprse1vndtrrl7oppb9ufj Yelo (Soria) 0 10668 107560 2007-11-24T09:25:37Z Jeneme~cowiki 293 hà mossu [[Yelo (Soria)]] à [[Yelo]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Yelo]] 533qkr830twttya9fbrxvlzmtrmjgcb Santa Cruz de Yanguas 0 10669 334274 324935 2014-03-23T14:56:33Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Santa María de Huerta 0 10670 334285 324936 2014-03-23T14:56:45Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 San Leonardo de Yagüe 0 10671 334252 324937 2014-03-23T14:56:05Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 San Pedro Manrique 0 10672 334259 324938 2014-03-23T14:56:17Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Pinilla del Campo 0 10673 333909 324939 2014-03-23T14:49:07Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Portillo de Soria 0 10674 333970 324940 2014-03-23T14:50:19Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 La Póveda de Soria 0 10675 332964 116905 2014-03-23T14:29:52Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Pozalmuro 0 10676 333985 324941 2014-03-23T14:50:36Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Matamala de Almazán 0 10677 333404 324942 2014-03-23T14:38:55Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Matalebreras 0 10678 333403 324943 2014-03-23T14:38:54Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Maján 0 10679 333340 328532 2014-03-23T14:37:37Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] mild88fi5tprse1vndtrrl7oppb9ufj Magaña 0 10680 333331 324946 2014-03-23T14:37:25Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Fuentestrún 0 10681 332529 116786 2014-03-23T14:21:07Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Garray 0 10682 332557 327178 2014-03-23T14:21:51Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Golmayo 0 10683 332648 327179 2014-03-23T14:23:40Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Gómara 0 10684 332680 327180 2014-03-23T14:24:22Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Gormaz 0 10685 332653 116807 2014-03-23T14:23:46Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Herrera de Soria 0 10686 332704 116806 2014-03-23T14:24:49Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Hinojosa del Campo 0 10687 332709 116805 2014-03-23T14:24:54Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Langa de Duero 0 10688 332985 116902 2014-03-23T14:30:14Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Liceras 0 10689 333054 116910 2014-03-23T14:31:31Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 La Losilla 0 10690 332963 116906 2014-03-23T14:29:51Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Salduero 0 10691 334218 324950 2014-03-23T14:55:28Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 San Esteban de Gormaz 0 10692 334239 324951 2014-03-23T14:55:51Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 El Royo 0 10693 332331 327131 2014-03-23T14:17:10Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 San Felices 0 10694 334240 327132 2014-03-23T14:55:52Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] mild88fi5tprse1vndtrrl7oppb9ufj Miño de Medinaceli 0 10695 333473 327184 2014-03-23T14:40:15Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 La Riba de Escalote 0 10696 332965 116903 2014-03-23T14:29:53Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Rollamienta 0 10697 334174 324955 2014-03-23T14:54:32Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Rioseco de Soria 0 10698 334159 324956 2014-03-23T14:54:15Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 San Felices (Soria) 0 10699 107592 2007-11-24T09:29:40Z Jeneme~cowiki 293 hà mossu [[San Felices (Soria)]] à [[San Felices]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[San Felices]] fakx8y5ifqubn9xs3dbgudjt7putapg El Royo (Soria) 0 10700 107594 2007-11-24T09:29:43Z Jeneme~cowiki 293 hà mossu [[El Royo (Soria)]] à [[El Royo]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[El Royo]] h3qk8d22jxxritt3riba8rl9qzfuyzy Miño de San Esteban 0 10701 333474 327109 2014-03-23T14:40:16Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Molinos de Duero 0 10702 333480 327108 2014-03-23T14:40:25Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Momblona 0 10703 333483 327107 2014-03-23T14:40:30Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Monteagudo de las Vicarías 0 10704 333499 324960 2014-03-23T14:40:47Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Montejo de Tiermes 0 10705 333503 324961 2014-03-23T14:40:51Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] mild88fi5tprse1vndtrrl7oppb9ufj Montenegro de Cameros 0 10706 333506 324962 2014-03-23T14:40:54Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Ólvega 0 10707 335138 324963 2014-03-23T15:13:34Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] mild88fi5tprse1vndtrrl7oppb9ufj Noviercas 0 10708 333631 324964 2014-03-23T14:43:25Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Nolay 0 10709 333620 324965 2014-03-23T14:43:14Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Nepas 0 10710 333589 324966 2014-03-23T14:42:37Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Oncala 0 10711 333680 324967 2014-03-23T14:44:23Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Navaleno 0 10712 333578 324968 2014-03-23T14:42:23Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Morón de Almazán 0 10713 333523 324969 2014-03-23T14:41:13Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Nafría de Ucero 0 10714 333564 326372 2014-03-23T14:42:02Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Muriel de la Fuente 0 10715 333542 324971 2014-03-23T14:41:36Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Muriel Viejo 0 10716 333541 324972 2014-03-23T14:41:35Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Narros 0 10717 333571 324973 2014-03-23T14:42:13Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Quintana Redonda 0 10718 334084 324974 2014-03-23T14:52:48Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Quintanas de Gormaz 0 10719 334085 324975 2014-03-23T14:52:49Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] mild88fi5tprse1vndtrrl7oppb9ufj Quiñonería 0 10720 334086 324976 2014-03-23T14:52:50Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Los Rábanos 0 10721 333169 324977 2014-03-23T14:34:02Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Rebollar 0 10722 334109 324978 2014-03-23T14:53:18Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] mild88fi5tprse1vndtrrl7oppb9ufj Reznos 0 10723 334135 324979 2014-03-23T14:53:47Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Recuerda 0 10724 334110 185481 2014-03-23T14:53:19Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Rello 0 10725 334120 324980 2014-03-23T14:53:30Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Renieblas 0 10726 334123 324981 2014-03-23T14:53:34Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Retortillo de Soria 0 10727 334133 324982 2014-03-23T14:53:45Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] mild88fi5tprse1vndtrrl7oppb9ufj Rebollar (Soria) 0 10728 107623 2007-11-24T09:32:43Z Jeneme~cowiki 293 hà mossu [[Rebollar (Soria)]] à [[Rebollar]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Rebollar]] aqa65z5oa7gpicc2y2g61m1doooci76 Recuerda (Soria) 0 10729 107625 2007-11-24T09:32:58Z Jeneme~cowiki 293 hà mossu [[Recuerda (Soria)]] à [[Recuerda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Recuerda]] kuk0gxha92e8h7z03tzidrho346wr7r Villar del Ala 0 10730 335018 324983 2014-03-23T15:11:17Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] mild88fi5tprse1vndtrrl7oppb9ufj Villanueva de Gormaz 0 10731 335016 327226 2014-03-23T15:11:15Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] mild88fi5tprse1vndtrrl7oppb9ufj Villaciervos 0 10732 335014 327225 2014-03-23T15:11:12Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] mild88fi5tprse1vndtrrl7oppb9ufj Viana de Duero 0 10733 335000 326483 2014-03-23T15:10:55Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] mild88fi5tprse1vndtrrl7oppb9ufj Velilla de los Ajos 0 10734 334974 326470 2014-03-23T15:10:27Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] mild88fi5tprse1vndtrrl7oppb9ufj Velilla de la Sierra 0 10735 334973 327224 2014-03-23T15:10:26Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] mild88fi5tprse1vndtrrl7oppb9ufj Velamazán 0 10736 334971 326469 2014-03-23T15:10:24Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] mild88fi5tprse1vndtrrl7oppb9ufj Valtajeros 0 10737 334958 324997 2014-03-23T15:10:07Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] mild88fi5tprse1vndtrrl7oppb9ufj Valderrodilla 0 10738 334943 327223 2014-03-23T15:09:51Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] mild88fi5tprse1vndtrrl7oppb9ufj Valdeprado 0 10739 334942 325002 2014-03-23T15:09:49Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] mild88fi5tprse1vndtrrl7oppb9ufj Valdemaluque 0 10740 334940 327139 2014-03-23T15:09:47Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Valdelagua del Cerro 0 10741 334939 325004 2014-03-23T15:09:46Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Valdelagua del Cerro (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''Valdelagua del Cerro''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] 9bhbccvq2rxs8kdmcdqlh901va7ra5l Valdegeña 0 10742 334938 325007 2014-03-23T15:09:45Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Valdeavellano de Tera 0 10743 334937 325009 2014-03-23T15:09:44Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Ucero 0 10744 334881 327138 2014-03-23T15:08:38Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Trévago 0 10745 334813 325012 2014-03-23T15:07:17Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Torrubia de Soria 0 10746 334784 325014 2014-03-23T15:06:39Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Torreblacos 0 10747 334782 327137 2014-03-23T15:06:37Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Valdenebro 0 10748 334941 327136 2014-03-23T15:09:48Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Valdeprado (Soria) 0 10749 107648 2007-11-24T09:36:22Z Jeneme~cowiki 293 hà mossu [[Valdeprado (Soria)]] à [[Valdeprado]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Valdeprado]] bi4le0ywnu4g7bv75013s9c74eva86h Serón de Nágima 0 10750 334385 325023 2014-03-23T14:58:43Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Soria 0 10751 334440 325025 2014-03-23T14:59:50Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Sotillo del Rincón 0 10752 334445 325027 2014-03-23T14:59:55Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Soliedra 0 10753 334433 327182 2014-03-23T14:59:42Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Suellacabras 0 10754 334536 325034 2014-03-23T15:01:38Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Tajueco 0 10755 334561 327183 2014-03-23T15:02:10Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Tajahuerce 0 10756 334560 325037 2014-03-23T15:02:09Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Torlengua 0 10757 334687 325039 2014-03-23T15:04:35Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Taroda 0 10758 334583 326471 2014-03-23T15:02:37Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Talveila 0 10759 334574 327144 2014-03-23T15:02:25Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Tardelcuende 0 10760 334581 327213 2014-03-23T15:02:33Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Tejado 0 10761 334602 325049 2014-03-23T15:02:58Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Burgo de Osma-Ciudad de Osma 0 10762 331769 327215 2014-03-23T14:06:01Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:Burgo de Osma (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|Las Aldehuelas]] '''Las Aldehuelas''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Soria, in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] kw70gv59avmmmidj0885cbigrpzq7xy Vadillo 0 10763 334932 327214 2014-03-23T15:09:39Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Medinaceli 0 10764 333414 327216 2014-03-23T14:39:07Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:{{PAGENAME}} (Soria) Mapa.svg|thumb|right|200px|{{PAGENAME}}]] '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Soria]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Pruvincia di Soria]] th0m4waiy89rq994kamg1vk1hrh0zj8 Categoria:Pruvincia di Soria 14 10765 335706 325056 2014-03-23T18:13:16Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Castiglia è León]] bvlrefyntporjwez958ttnbjvl06gqp Cavaddu (Scacchi) 0 10766 371274 368992 2021-01-05T05:31:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Cavaddu''' (o [[Cavallu (scacchi)|Cavallu]]) (valori = 3) hè una pezza di u ghjocu di [[scacchi]]. Hè riprisintatu à spessu incù una testa di cavaddu. Hè u simbulu di i suldati a cavaddu, i cavaglieri. Ogni ghjucadori cumencia a partita incù dui cavaddi. Unu si trova com'è pusizioni iniziali annantu à l'ala di à [[Donna (scacchi)|Donna]], trà a [[Torra (scacchi)|Torra]] è u [[Scemu (scacchi)|Scemu]], è l'altru annantu à u latu di u [[Re (scacchi)|Rè]]. In nutazioni algebrica, i Cavaddi bianchi iniziani a partita in pusizioni b1 è g1 mentri i Cavaddi neri principiani in pusizioni b8 è g8. {{Template:Diagrammu di scacchi|= | tleft | |=8 | | | | | | | | |= 7 | | | | | | | | |= 6 | | |xx| |xx| | | |= 5 | |xx| | | |xx| | |= 4 | | | |nd| | | | |= 3 | |xx| | | |xx| | |= 2 | | |xx| |xx| | | |= 1 | | | | | | | | |= |''Pussibuli mossi di u Cavaddu''}} == Ligami == * [http://www.corse-echecs.com/Pages/sommaire.htm U situ di a liga corsa di scacchi] * [http://web.archive.org/web/20070807141950/http://www.corse-echecs.com/Manuel%20PDF/lecon40-fin.pdf Lessicu francese-corsu di i scacchi] == Da vede dinù == * u ghjocu di [[Scacchi]] [[Categoria:Scacchi]] bvl8nmmeatauz18mffhpebt5m9m795o Cavallu (scacchi) 0 10767 107688 2007-11-24T14:49:49Z Img 21 Reindirizzamentu à [[Cavaddu (Scacchi)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cavaddu (Scacchi)]] s57jlzpz2vz8o5t1wwtxqyusgjance8 Bando kick-boxing 0 10769 346048 346047 2015-07-01T15:13:05Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[Image:Lethwei6.jpg|thumb|300px|Bando kick-boxing (dilettanti)]] U '''Bando kick-boxing''' hè a forma modernizata è [[sport|sportiva]] di u ''[[lethwei]]''. Hè soprannominata "pugilatu birmanu à quattru armi" in Europa. Natu in America di u Nordu à l'iniziu di l'annati 1960, 'stu tipu di scherma di i pedi è di i pugni inguantati in un ring hà datu nascita, in i [[Stati Uniti d'America|Stati Uniti d'America]] in l'anni 1970, à varie forme di ''[[full contact]]'' è di ''[[kick-boxing]]''. Esistenu, in cumpetizione, dui forme di cumbattimentu: u "bando kick-boxing controllatu" (''light contact'') induve i tecniche sò trattenute parfettamente è u "Bando kick-boxing di pienu contattu" induve i colpi sò portati à piena putenza, distinati à i sparti adulti. Secondu l'età ed u livellu tecnicu i regule è e condizione di cumpetizioni sò variabile: in particulare i tecniche auturisate è pruibite, a durata di cumbattimentu, u tipu di superficie di cumbattimentu (tappetu o ring), u portamentu de certe protezione (cascu, plastrone (petturina), gambali, pantufole, ecc.). ==Da vede dinù== *''Bando, philosophy, principles and practice'', M.Gyi, IST edizione, 2000 *''Burmese bando boxing'', M.Gyi, Ed. R.Maxwell, Baltimore, 1978 *''Comprehensive Asian Fighting arts'', D.F.Draeger and R.W.Smith, E. Kodansha, Tokyo, 1969 *''Traditional burmese boxing'', Z.Rebac, Ed. Paladin Press, Boulder, 2003 ==Liami esterni== * [http://www.bando.fr Federazioni (francese) di Bando Pugilatu Birmanu] (in francese) * [http://www.americanbandoassociation.com Federazioni di l'America di u Nord di Bando (USA)] (in inglese) |- |World amateur sport Kickboxing Organization (W.A.S.K.O.) |http://www.dovuscu.com/ |- [[Categoria:Arti marziali birmani]] [[Categoria:Kick-boxing]] ptzc7rnggckqe19s1yjhvl7b3d5pwpm Friuli è Venezia Ghjulia 0 10772 378297 359774 2022-01-20T08:26:55Z Εὐθυμένης 6534 ([[c:GR|GR]]) [[File:Friuli-Venezia Giulia-coat-of-arms.png]] → [[File:CoA of Friuli-Venezia Giulia.svg]] wikitext text/x-wiki {{regione taliana | regione=Friuli è Venezia Ghjulia | nomeUfficiale=Friuli-Venezia Giulia | blasone=CoA of Friuli-Venezia Giulia.svg | bandera= | capilocu=Trieste | superficia=7.845 | pupulazione=1.233.815 | densita=157 | pruvincie= <li>{{IT-GO}}</li> <li>{{IT-PN}}</li> <li>{{IT-TS}}</li> <li>{{IT-UD}}</li> | cumune=218 | situ=http://www.regione.fvg.it/ | carta=Friuli-Venezia Giulia in Italy.svg }} U '''Friuli è Venezia Ghjulia''' hè una [[regioni taliane|regione]] [[Italia|italiana]], in friulanu (''Friûl-Vignesie Julie); u nome deriveghja da u latinu Forum Iulii.'' U capilocu amministrativu hè Trieste. Com'è in Corsica, ancu in Friuli ci sò dui dipartimenti: u Friuli prupiamente dettu, induv'ellu si parla u friulanu in tutte e so varianti è a Venezia Giulia, induv'ellu si parlanu dialetti veneti. U capilocu culturale di u Friuli hè dunque Udine mentre quellu di a Venezia Giulia hè Trieste. In Friuli si trovanu ancu duie altre minuranze: quella slovena à l'Estu è quella Tedesca à u Nordu. A regione cumprende quattru province: Pordenone, Udine, Gorizia è Trieste. === ESEMPI LINGUISTICI === {| class="wikitable" |+ !CORSU !TALIANU !FRIULANU |- |chjave/chjavi |chiave |claaf |- |notte/notti |notte |gnot |- |cantà |cantare |cjantaa |- |capra/sgiotta/sciucca |capra |cjara/cjavra |- |lingua |lingua |lenga |- |piazza |piazza |placia |- |ponte/ponti |ponte |punt |- |ghjesgia/chjesa |chiesa |glesje |- |spirale/ospidale |ospedale |ospedaal |- |furmagliu/casgiu |formaggio |formadi |} {{Regioni taliane}} [[Categoria:Regione taliana]] lvn8f4kjvy9z6c0m0wm67ofik31uqvn Categoria:Kick-boxing 14 10774 335604 327551 2014-03-23T18:11:23Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki |- |World amateur sport Kickboxing Organization (W.A.S.K.O.) |http://www.dovuscu.com/ |- [[Categoria:Arti marziali]] go2qbby1hrtrl5q8o6vaf24tib14eyp Coccu 0 10775 108219 2007-11-28T18:41:39Z Img 21 Reindirizzamentu à [[Cocca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cocca]] 0bzxqakvbcsy4tuu7yi6vi6r0xvirlq Sprugnolu 0 10776 373648 371275 2021-06-02T08:59:24Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: aliceblue" ! colspan="3" style="background:#4682B4" | {| style="background:#4682B4" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#4682B4" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U sprugnolu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Boletus_aereus_IT.JPG|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Boletus aereus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightblue" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Fungi]]'' |----- | Divisioni | ''[[Basidiomycota]]'' |----- | Classa | ''[[Basidiomycetes]]'' |----- | Ordini | ''[[Boletales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Boletaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Boletus]]'' |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Boletus_aereus_Italy.jpg|250px]] |----- |} U '''Sprugnolu''' (o [[Sprignolu]]) hè un tipu di [[funzu]] chì currispondi a u genaru ''boletus'' è a sezzioni ''edules''. Frà mezu à i spugnola, si pò mintuvà: u [[capineru]], u [[muchjinu]]. == In Corsica == I sprugnola sò cumuni in [[Corsica]]. == Da veda dinò == * i [[funzi di Corsica]] == Rifarenzi == * [[U Scoddu]], misincu ci cultura è d'infurmazioni, nuvembri 2007 == Liami == * [http://www.adecec.net/adecec-net/parutions/ghjurnata2001.html I funghi, Ghjurnata di a Lingua Corsa 2001, [[Adecec]]] * [http://pros.orange.fr/gbatti-alinguacorsa/lexiques/flore.htm A flora - i funghi] [[Categoria:Boletaceae]] [[Categoria:Fungu di Corsica]] 4hxj0pumv1bgh8kymd2rqoci62zdneq Sprignolu 0 10777 108223 2007-11-28T19:11:06Z Img 21 Reindirizzamentu à [[Sprugnolu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sprugnolu]] 9e9hmhtdojdb9q97urn209lperm3bg4 Boletus aereus 0 10778 108224 2007-11-28T19:11:18Z Img 21 Reindirizzamentu à [[Sprugnolu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sprugnolu]] 9e9hmhtdojdb9q97urn209lperm3bg4 Funzi di Corsica 0 10779 108227 2007-11-28T19:14:06Z Img 21 Reindirizzamentu à [[Funghi di Corsica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[funghi di Corsica]] b2qy9zyd7hemq7iaobttbpz2rvyfvwv Laziu 0 10780 378172 374372 2022-01-06T16:27:16Z Gkɔrsk 18959 /* Da vede dinò */ wikitext text/x-wiki {{regione taliana | regione=Laziu | nomeUfficiale=Lazio | blasone=Lazio Coat of Arms.svg | bandera=Flag_of_Lazio.svg | capilocu=Roma | superficia=17.203 | pupulazione=5.664.714 | densita=328 | pruvincie= <li>{{IT-FR}}</li> <li>{{IT-LT}}</li> <li>{{IT-RI}}</li> <li>{{IT-RM}}</li> <li>{{IT-VT}}</li> | cumune=378 | situ=http://www.regione.lazio.it/ | carta=Lazio in Italy.svg }} U '''Laziu''' hè una [[regioni taliane|regione]] [[Italia|taliana]]. ==Da vede dinò== *[[Valle Latina]] *[[San Biagio Saracinisco]] *[[Alvito (Italia)|Alvito]] *[[Picinisco]] *[[San Donato Val di Comino]] *[[Settefrati]] *[[Villa Latina]] *[[Atina]] *[[Gallinaro]] *[[Vicalvi]] *[[Alatri]] {{Regioni taliane}} [[Categoria:Laziu]] kpyjcwf9lpj10xn352fwfsq92oyzz56 Lucania 0 10781 108271 2007-11-29T18:22:09Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[Basilicata]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Basilicata]] pscq5dyvac83dp1t5dp0a7adclh4hfk Marche 0 10782 375028 375016 2021-08-10T20:36:42Z Jumpy01 11155 f. wikitext text/x-wiki {{regione taliana | regione=Marche | nomeUfficiale=Marche | blasone= | bandera=Flag of Marche.svg | capilocu=Ancona | superficia=9.366 | pupulazione=1.552.968 | densita=166 | pruvincie= <li>{{IT-AN}}</li> <li>{{IT-AP}}</li> <li>{{IT-FM}}</li> <li>{{IT-MC}}</li> <li>{{IT-PU}}</li> | cumune=239 | situ=http://www.regione.marche.it/ | carta=Marches in Italy.svg }} E '''Marche''' (ò '''Marchi''') sò una [[regioni taliane|regione]] [[Italia|taliana]]. {{Regioni taliane}} [[Categoria:Regione taliana]] 2y06nvjex1ialn0yzump86nwvnv0zpz Mulise 0 10783 108276 2007-11-29T18:56:46Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[Molise]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Molise]] 2o0re7mfaenc4fax16a94de291sj83v Suciulugia 0 10784 366740 365337 2020-06-01T16:24:48Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki A '''suciulugia''' hè a scenza chì studia e strutture, e regule è i prucessi suciali chì uniscenu (è staccanu) e persone micca viste cum'è individui ma cum'è cumpunenti di associ, gruppi è istituzione. Un'altra definizione più sculara pò esse : a suciulugia ghjè u studiu di a vita suciale di omi, gruppi è sucetà. Cum'è scienza, hà u prugettu di spiegà i cumpurtamenti umani à partesi da l'analisa di e rilazione trà e persone qualsiasi brevi cuntatti o prucessi suciali glubali. == Storia == A parolla "suciulugia" hè stata criata da Auguste Comte, u filosofu francese, discipulu di Saint-Simon, in 1839<ref> (COMTE 1839, Philos. posit., t. 4, p. 252: la sociologie en note: je crois devoir hasarder, dès à présent, ce terme nouveau, exactement équivalent à mon expression déjà introduite, de physique sociale)</ref>. Hè menziunata cusì 'nè u dizziunariu di u CNRS.<ref>[http://atilf.atilf.fr/ tesoru di a lingua francese CRNS]</ref> D'altrò, pè esse di punta di a ricerca, un articulu recente di u CNRS di Jacques GUILHAUMOU <ref>[http://cat.inist.fr/?aModele=afficheN&cpsidt=18253824 Rivista di Storia CNRS]</ref> hà scupertu chì a parolla suciulugia fu in fattu criata da l'omu puliticu francese Emmanuel-Joseph Sieyès 50 anni prim di A. Comte in 1780. == Discipline di a Suciulugia == == Esempii di parolle chjave == <div class="references-small" style="-moz-column-count: 3; column-count: 3;"> * [[Anumia]] * [[Ambiente suciale|Ambiente]] * [[Azione suciale]] * [[Classe suciale]] * [[Cumunità]] * [[Cumunicazione]] * [[Cultura]] * [[Identità (scienze suciale)|Identità]] * [[Istituzione]] * [[Muvimentu]] * [[Rete Suciale]] * [[Rituale]] * [[Rolu]] * [[Storie di vita]] * [[Turismu]] </div> ==Riferimenti e note== <div class="references-small"><references/></div> == Leia == [http://atilf.atilf.fr/ tesoru di a lingua francese CRNS] {{Template:Scienze}} [[Categoria:Scienze]] i7a036vf6pswhgt56y02vzvkg0516cg Rete suciale 0 10785 354107 347177 2016-05-18T14:12:13Z Escarbot 134 wikidata interwiki wikitext text/x-wiki Una '''rete suciale''' ("social network" in [[lingua inglese|inglese]]) ghjè un gruppu di persone liati da diversi [[suciulugia|ligami suciali]]. L'analisa di e rete suciale hè una disciplina di a [[suciulugia]] chi studia i ligami suciali cu un furmalismu [[matematica|matematicu]] fundatu nantu a teuria de i grafi. == Storia == == E Rete suciale nant'a Internet == A versione di [[Internet]] di e rete suciale hè una di e forme e più evuluate di [[cumunicazione]] in reta, è hè ancu una prova di viulà a "regula di i 150" chi pone a limita di una reta suciale à circa 150 membri. Stu [[numaru]] raprisenta, secondu e studie di l'[[antrupulugia]], a dimensione massima di un [[paese]] (ecopaese). == Esempii di Rete suciale nant'à Internet == <div class="references-small" style="-moz-column-count: 3; column-count: 3;"> * [http://www.facebook.com/ Facebook] * [http://www.facebook.com/group.php?gid=2597866356 Gruppu di i Corsi Parigini Facebook] * [http://www.myspace.com/ My Space] * [http://www.myspace.com/ weebluz] </div> == Riferimenti e note == <div class="references-small"><references/></div> == Leia == [[Categoria:Sociologia]] nt2cmzteh2jylrnw472jc56rxfmvjna Ponte Buggianese 0 10788 371276 333961 2021-01-05T05:31:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Ponte Buggianese''' hè una [[cumuna]] toscana di a [[pruvincia]] di [[Pistoia]]. Tene 7618 abitanti {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Ponte Buggianese''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[File:Ponte Buggianese-Stemma.png|100px|right|none|Ponte Buggianese]]<br /> |- | cumuna | Ponte Buggianese |- |statu |Italia |- | pruvincia | Pistoia |- | nome officiale | Ponte Buggianese |- | codice postale | 51019 |- | lungitudine | 10° 45' 0'' E |- | latitudine | 43° 51' 0'' N |- | altitudine | 18 metri |- | superficia | 29 km² |- | populazione | 7.618 |- | dinsità | 263 ab./km² |- | nome abitanti | pontigiani |- |} == Riferimenti == == Liami == *[http://www.comune.ponte-buggianese.pt.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuna di Toscana]] efmlvqy6gxo5ewl6774joj8q8ex1ra8 Trentinu è Altu Adige 0 10789 334796 325069 2014-03-23T15:06:54Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{regione taliana | regione=Trentinu è Altu Adige | nomeUfficiale=Trentino-Alto Adige/Südtirol | blasone=Coat of arms of Trentino-South Tyrol.svg | bandera=Flag of Trentino-South Tyrol.svg | capilocu=Trentu | superficia=13.607 | pupulazione=1.021.857 | densita=75 | pruvincie= <li>{{IT-BZ}}</li> <li>{{IT-TN}}</li> | cumune=334 | situ=http://www.regione.taa.it/ | carta=Trentino-Alto Adige in Italy.svg }} U '''Trentinu è Altu Adige''' hè una [[regioni taliane|regione]] [[Italia|taliana]]. {{Regioni taliane}} [[Categoria:Regione taliana]] ok5rrxm2zvln3k8dmsmsxj2tpuqzky1 Prublemu di Molyneux 0 10791 334006 325071 2014-03-23T14:51:18Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:John Locke.jpg|thumb|right|[[Ritrattu]] di [[John Locke]], [[filosofu]] [[inglesu]] à quali [[William Molyneux]] invieti u so prublemu in una lettara in [[1688]].]] U '''prublemu di Molyneux''' hè una [[sperienza di pinsamentu]] assuciata à a [[filusufia]] empirica, chì hè stata discritta da u scentificu è puliticanti irlandesu [[William Molyneux]] in risposta à à un strattu di l'''[[An Essay Concerning Human Understanding]]'' di [[John Locke]] publicatu in [[francesu]] à u principiu di l'annu [[1688]]. Espostu in una lettara inviata à u [[filosofu]] [[inglesu]] u [[7 lugliu]] di listessu annu, 'ssu prublemu poni a quistioni di sapè s'è una parsona ceca dipoi a so nascita chì t'avaria ritruvata a vista di colpu, pudaria distingua nienti cà fighjulendu li, dui ogetti ch'edda ricunniscia innanzi tucchendu li par via di i so formi diffarenti: u prima essendu cubicu è quissu altru sfericu. Malgradu u fattu chì i dui currispundanti cuncluditini ch'è l'exi-cecu ùn pudaria micca distingua u cubu da a sferula ch'eddu avia tuccata innanzi quand'eddu era cecu, u prublemu hà fattu nascia un impurtantu dibattimentu chì hà cuncirnatu frà altri [[George Berkeley]], [[Gottfried Wilhelm von Leibniz]], [[Voltaire]], [[Denis Diderot]] è ancu parechji grandi pinsadori europei di l'ebbica. 'Ssu prublemu ùn n'hà micca cissatu d'intarissà dopu à a prima sperimintazioni effettiva rializata in veru da u [[chirurgu]] è [[anatumistu]] [[William Cheselden]] annantu à una parsona uparata da a [[cataratta]] in [[1728]]. A quistioni hè ancu avà l'ogettu d'invistigazioni, nienti cà par a [[storia di a filusufia]], u prublemu di Molyneux essendu u più chì hà suscitatu riflissioni ind'è i filosofi di a [[parcizzioni]]. [[Categoria:Sperienza di pinsamentu]] qjtm5akavkumd4v4imwpbxye1u6er1m Venetu 0 10792 334977 325073 2014-03-23T15:10:30Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{regione taliana | regione=Venetu | nomeUfficiale=Veneto | blasone=Veneto-Stemma.svg | bandera=Flag of Veneto.svg | capilocu=Venezia | superficia=18.391 | pupulazione=4.910.170 | densita=266 | pruvincie= <li>{{IT-BL}}</li> <li>{{IT-PD}}</li> <li>{{IT-RO}}</li> <li>{{IT-TV}}</li> <li>{{IT-VE}}</li> <li>{{IT-VR}}</li> <li>{{IT-VI}}</li> | cumune=581 | situ=http://www.regione.veneto.it/ | carta=Veneto in Italy.svg }} U '''Venetu''' hè una [[regioni taliane|regione]] [[Italia|taliana]]. Tene guasi 4,8 milioni di abitanti. {{Regioni taliane}} [[Categoria:Regione taliana]] d6rj9jwh8fcyqioef1y3xy2pev11wxg Categoria:Italia 14 10793 359788 335600 2018-07-08T10:53:41Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Europa]] josn6e907h9o08jaxkbxr5k2w3oamoo Mike Tyson 0 10794 378145 378144 2022-01-01T23:31:30Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki '''Michael Gerald "Mike" Tyson''' ([[New York]], [[30 di ghjugnu|30 ghjugnu]] 1966) hè un ex [[pugilatu|pugile]] [[Stati Uniti d'America|statunitense]]. Fubbe parechje volte campione di u mundu. [[File:Mike Tyson Portrait.jpg|thumb|200px|Mike Tyson]] Suprannominatu "Iron Mike", "The Baddest Man on the Planet", "Kid Dynamite" è "King Kong", hè cunsideratu unu di i più grandi pugili di tutti i tempi. [[Categoria:Pugilatu|Tyson, Mike]] [[Categoria:Americanu|Tyson, Mike]] 7gucgf3v1b0jkrerph1mt9vuqh1w35q Kickboxing ghjapponese 0 10795 372799 372798 2021-05-13T16:29:03Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Oriental kick-boxing]] à [[Kickboxing ghjapponese]] wikitext text/x-wiki [[File:absorb_low2.jpg|60px|left]] A '''kickboxing ghjapponese''' hè chjamatu in inglese ''Oriental kickboxing''. Pà varunque, u termini "[[kickboxing]]" sarebbe statu invintatu, in [[Giappone]], in l'anni 1950 da esparti di [[karate]] chì hannu bisognu di cunfruntà si incù cuntattu tutali. [[File:devie_genou.jpg|thumb|right|150px|Kick-boxing incù prese è [[colpu di ghjinochjiu]] ]] In u 1958, un praticanti di kick-boxing di l'epuca hè lu di lingue urientali, u birmanu [[Maung Gyi]] allievu di esparti di [[bando]] in Birmania è ancu di u grandi espartu di [[karate]], [[Gogen Yamaguchi]] dettu "u gattu". Maung Gyi cumbatte in Giappone sottumente differenti nomi è face cunnisce u [[pugilatu birmanu]] (lethwei) in occasione di i turnei di kick-boxing giappunese. Pà altri, u kick-boxing giappunesi sarebbe statu invintatu dopu i giochi olimpici di 1964, da l'organisatori di cumbattimenti Osamu Noguchi, pà disignà una versione giappunese di u [[Muay Thai]] (u pugilatu tailandese). Quissu in viaghju di studiu in i paesii di u sud-est asiaticu si ispirò à ciò chì vedeva annantu à i ring tailandesii. Pocu durata dopu, grazie à l'entusiasmu di Kenji Kurosaki adeptu di [[Kyokushinkai]] (forma di Karate chì auturisa i cuntatti) nasceva u kick-boxing giappunesi (un pugilatu induve u regulamentu parmetteva di culpisce à [[calciu (pedata)|calci]], di pugnu, di ghjinochjiu è di ovitu, parmettu di varunque pruiezioni di [[judo]]). Noguchi cerca un nomu americanu pà ista nova disciplina facile di ricurdà e poi fù u successu immediatu di u kick-boxing. Dopu ave creatu u so solu stili di cumbattimentu, Kenji Kurosaki realizzò un celebri campu di allenamentu, in u 1969, u Mejiro-Gym di Tokiu. Quissu ultimu deviendre u pionner di u kick-boxing di l'anni 1970. Ebbe pà alunnii di i praticanti rinuminati cum'è Akio Fujihira, Toshio Tabata, Yoshiji Soeno, u francesi Patrick Brizon, l'olandesi Jan Plas (celebri allenatori olandese) è u brillanti Toshio Fujiwara (leghjenda di u kick-boxing giapponese, incù 129 vittorie). Duranti i primi anni, i kick-pugili giappunesii vinivanu direttamente da u [[Kyokushinkai]]. A forma di kick-boxing più mediatica di u mondu hè quella praticata in occassione di u turneu famosu di u "K-1" chì riunisce i migliuri cumbattenti di a pianeta. Hè Kazuyoshi Ishii, fondatori di unu stili di karate chì hà invintatu. In particulare, iste norme di kick-boxing chjamate "K-1 rules" o "oriental rules" hè statu decrecatu in Giappone di esparti di karate. == Vede ancu == === Ligami esterni === * [http://www.mikemiles.com/history1.html "A History of Kickboxing"] da Mikes Miles storicu di u [[kick-boxing americanu]] (in inglese) == Sources == * Alain Delmas, 1. ''Dictionnaire encyclopédique de la [[boxe]] et des autres boxes'', Amiens, 1981-2005 - 2. ''Lexique de [[combatique]] '', Ligue Midi-Pyrénées, Toulouse, 1975 (in francese) == Governing Bodies == {| class="wikitable" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" valign="top" style="font-size:smaller;" !Governing Body !Website |- |World Association of Kickboxing Organizations (W.A.K.O) |http://www.wakoweb.com |- |- |World amateur sport Kickboxing Organization (W.A.S.K.O.) |http://www.dovuscu.com/ |- |- |International Kickboaxing Board of Control (IKBC) |http://www.ikbc.org/ |- |- |The World Kickboxing & Karate Association (W.K.A.) |http://www.kickboxing-wka.co.uk/ |- |- |World Kickboxing Network (W.K.N.) |http://www.worldkickboxingnetwork.com/ |- |- |World Kickboxing Union (W.K.U.) |http://www.wku-kickboxing.com/ |- |- |World Kickboxing Federation (W.K.F.) |http://www.wkfkickboxing.com |- |- |International Kickboxing Federation (IKF) - Prof & Amateur Kickboxing |http://www.ikfkickboxing.com |- |- |World Federation of Kickboxing (WFK) |http://www.wfk-gov.com |- |- |Professional Kickboxing Association (P.K.A) |http://www.pkakickboxing.com/ |- |} [[Categoria:Kick-boxing]] [[en:Kickboxing#Japanese]] t4tb7koo2poffmzuglw45am9w01p186 Morsu 0 10796 371579 354088 2021-01-05T05:41:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Vajco.jpg|thumb|right|200px|Un morsu]] U '''morsu''' hè un dispusitivu meccanicu chì parmetti di metta in pusizioni è di mantena dinò in pusizioni un ogettu, par asempiu una pezza di [[legnu]], di metallu o di plasticu. In generali, u morsu si cumponi di trè parti: una parti fissa, un antra parti muvibuli è un sistemu chì parmetti di strigna l'ogettu. 1jxhdss6amqa6j8jgxmsmy0agguthor Riello (León) 0 10798 362690 350549 2019-07-01T20:50:44Z Jumpy01 11155 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Riello''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di León]], in a cumunità autonoma di Castiglia è León. [[Categoria:Spagna]] [[Categoria:Giugrafia]] 20louhxblagfq9vmbms5weuiw861wq1 Template:IT-AR 10 10799 351530 335190 2015-08-04T09:03:16Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346111]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia d'Arezzu|Arezzu]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|AR]] </noinclude> 8xw5dxama9k6ez85izntynq18guiqz8 Cità di u Vaticanu 0 10800 377720 358190 2021-11-05T14:07:46Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Statu di a Cità di u Vaticanu |nomeUfficiale = Status Civitatis Vaticanae<br />Stato della Città del Vaticano |linkBandiera = Flag of the Vatican City.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Coat of arms of the Vatican City.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = LocationVaticanCity.svg |motto = |mottoTraduzione = |lingua = [[Lingua latina|Latinu]], [[Lingua taliana|talianu]]<sup>1</sup> |capitale = micca |capitaleAbitanti = |capitaleAbitantiAnno = |governo = Munarchia assuluta elettiva vitalizia |presidente = [[Papa Franciscu|Franciscu I]] |primoMinistro = [[Tarcisio Bertone]] |elenco capi di stato = Puntefice |elenco capi di governo = Secretariu di Statu |indipendenza = l'[[11 di ferraghju]] [[1929]]<br />da l'[[Italia]] |ingressoONU = micca |superficieTotale = 0,44 |superficieOrdine = 261 |superficieAcqua = trascurabile |popolazioneTotale = 805 |popolazioneAnno = 2007 |popolazioneOrdine = 194 |popolazioneDensita = 1.830 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempo Coordinato Universale|UTC]] +1 |valuta = [[Euro]] |energia = <!-- consumo di energia pro capite - non scrivere kW/ab. che viene scritto già dal template - (consumo annuo totale in kWh diviso gli abitanti/365gg/24h) --> |tld = [[.va]] |telefono = +39 <br />+379 (assegnato alla Città del Vaticano ma, al momento, non utilizzato) |targa = V |inno = [[Inno e Marcia Pontificale]] |festa = <!-- festa nazionale - con doppie parentesi quadre - nella forma [[giorno mese]]--> |note = <sup>1</sup> U latinu hè a lingua officiale di a Santa Sede, u talianu hè a lingua officiale di u Statu. }} A '''Cità di u Vaticanu''' ò ancù a '''Santa Sedia''' hè u più picculu Statu indipendente di u mondu. A so superficia hè di 0,44 km². D'infatti, u territoriu di stu statu hè ind'è a cità di [[Roma]]. U capu di statu di u Vaticanu hè u [[Papa]], anche capu di a [[Chjesa cattolica]]. [[File:Vatican 5.jpg|thumb|left|240px|A cità di u Vaticanu]] [[Categoria:Europa]] ccvmmggkdleeahw3yefqao27rpwse2r Albania 0 10801 368030 358182 2020-06-14T22:32:01Z CommonsDelinker 173 Replacing Albania_state_emblem.svg with [[File:Coat_of_arms_of_Albania.svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: file renamed, redirect linked from other project). wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Republica d'Albania |nomeUfficiale = Republika e Shqipërisë |linkBandiera = Flag of Albania.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Coat of arms of Albania.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = Location Albania Europe.png |motto = |mottoTraduzione = |lingua = [[Lingua albanese|albanese]] |capitale = [[Tirana]] |capitaleAbitanti = 602.041 |capitaleAbitantiAnno = 2008 |governo = [[Republica parlamentare]] |presidente = [[Ilir Meta]] |primoMinistro = [[Edi Rama]] |elenco capi di stato = Presidente |elenco capi di governo = Primu Ministru |indipendenza = 1912 |ingressoONU = u [[14 di dicembre]] [[1955]] |superficieTotale = 28.748 |superficieOrdine = |superficieAcqua = 4,7 |popolazioneTotale = 3.600.523 |popolazioneAnno = |popolazioneOrdine = |popolazioneDensita = 125 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempo Coordinato Universale|UTC]] +1 |valuta = |energia = |tld = .al |telefono = +355 |targa = AL |inno = |festa = |note = }} L''''Albania''' (in [[lingua albanese|albanese]] ''Shqipëria''), ghjè un Statu d'[[Europa]], ind'i Balchani. A capitala di stu paese hè [[Tirana]]. Cunfina à u [[nordu]]-[[uvestu]] incù u [[Montenegru]], à u [[nordu]]-[[estu]] incù u [[Kosovu]], à [[livente]] incù a [[Ripùblica di Macedonia|Macedonia]] è à u [[meziornu]] incù a [[Grecia]]. L'Albania hè una Ripùblica Parlamentare. L'attuale Primu ministru hè Sali Berisha (dipoi u 2005), u Presidente di a Ripùblica essendu invece Bamir Topi (dipoi u 2007). A [[linguistica|lingua]] ufficiale di u paese hè l'[[lingua albanese|albanese]]. === Storia === L'Albanesi scendenu da l'Illyriani, un [[populu]] [[India|indo]]-[[Auropa|auropeanu]]. * -168 : [[Roma]] conquista u Reame Illyrianu * 395 : l'Albania face partita di l'[[Imperiu Rumanu d'Oriente]] * 1190 : u Principu [[Progon]] riesce à crià un reame albanese independente, chi durò fin'à u mezzu di u seculu 1200 * 1443 : Skanderbeu (Ghjorghju Kastrioti)proclama a ristaurazione di u principatu libaru di Albania. * 1444 : Vittoria di Skanderbeu nant'à i [[Turchia|Turchi]] in Domosdova. * 1468 : Morte di Skanderbeu * 1478 : I [[Turchia|Turchi]] riprendonu Kruje, a capitale di u principatu libaru. * 25/01/1479 : [[Venezia]] cede ai [[Turchia|Turchi]] Skoder è Kruje. * da u seculu 1500 à 1700 : u paese si converte à l'[[Islamu]] * 1912 : l'Albania diventa independente * 1939 : occupazione da l'[[Italia]] * 1943 : u [[Partitu Communistu]] piglia u cuntrollu di u Fronte di Liberazione Naziunale albanese * novembre 1944 : l'Albania hè guvernata da un guvernu communistu * 1946 : fù pruclamata a Ripublica Populare d'Albania, cù [[Enver Hoxha]] cume capimachja * 1991 : caduta di u regime communistu === Pulitica === L'Albania hè una ripùblica. === Geografia === [[File:Albania map-fr.svg|230px]] === Economia === L'Albania hè unu di i paesi i più povari d'[[Auropa]], per via di u cascu communistu. L'isulamentu hà avutu assai cunsequenze nant'u [[ecunumia|pianu economicu]]. U so [[Produttu Internu Bruttu|PIB]] hè di 22,59 milliardi di dollari (in [[2009]]), ciò chì ne face u 117u paese (più o menu u livellu di u [[Senegal]]). U PIB per abitante hè di 6000$. U paese cunnosce un disimpiegu di 15%. L'inflazione era di 9% in lu [[2005]], ma fù ridutta à 4% in lu [[2008]]. L'agricultura riprisente un quartu di u Produttu Internu Bruttu, hè u transfarimentu di rivenuti 14%. Ma a crescita di u paese hè una di e più forte d'[[Auropa]], essendu circa 6%. U [[turisimu]] hè avale unu di i settori i più dinamichi di l'[[econumia]] albanesa. U settore di l'[[energia]] hè ancu prumessu à una crescenza maiò, dopu a scuperta di grande riserve di [[petrollu]] hè di [[gasu]]. A [[economia|muneta]] officiale hè u lek. L'Albania face partita di l'Organisazione Mondiale di u [[Cummerciu]] (OMC). == Demografia == L'Albania hè un paese assai omogeneu etnicamente, cù 94% di populazione albanese. U paese cunnosce una grande emigrazione. [[File:Albania demography.svg|thumb|350px|right| Evoluzione di a populazione tra [[1961]] è [[2003]] (cifri di u [[FAO]], [[2005]]). Populazione in millaii d'abitanti]] === Cultura === L'Albanesi si dividenu in dui gruppi : * i Geghi ([[nordu]]) * i Toschi ([[sudu]]) 70% di a populazione si dice [[Islamu|musulmana]]. Ci sò ancu qualchi [[Cristianesimu|catolichi]] è [[Cristianisimu|ortodossi]]. <ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71364.htm US Department of State International Religious Freedom Report 2006]</ref>. E divisione religiose ùn ghjocanu un role importante, cume lu mostra u dettu seguente : «''Feja e shqiptarit është shqiptaria''» (a [[fede]] di l'Albanese hè l'Albania). E a [[politica]] atea d'u [[pulitica|guvernu]] Hoxha hà riducitu u sintitu [[Islamu|religiosu]]. ==Da vede dinò== *[[Maffia Albanesa]] == Rifiramenti == <references/> * Infurmazione à propositu di l'[[economia]] : [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/al.html CIA World Factbook] (in [[lingua inglese|inglese]]) === Ligami === * [http://www.president.al President i Republikës së Shqipërisë / Situ di u presidente di a Ripublica Albanesa] {{Europa}} [[Categoria:Europa]] gq0ouftu9mpzuphd0h5y0vukzl604i7 Meziornu 0 10802 109488 2007-12-09T17:02:33Z 90.36.143.81 Reindirizzamentu à [[Sudu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sudu]] hdxeagw4og26djvu5yvlgy7aw4rhhmi Livanti 0 10803 109490 2007-12-09T17:03:30Z 90.36.143.81 Reindirizzamentu à [[Estu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Estu]] epa0v9gj8awaywdvxmwta7smmeev5pt Livente 0 10804 109491 2007-12-09T17:03:51Z 90.36.143.81 Reindirizzamentu à [[Estu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Estu]] epa0v9gj8awaywdvxmwta7smmeev5pt Lattaredda 0 10805 373716 373670 2021-06-02T09:30:09Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A lattaredda'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Reichardia picroides8.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Reichardia picroides</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Asterales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Asteraceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Reichardia]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Reichardia picroides''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Reichardia picroides9.jpg|250px|A lattaredda]] |----- |} A '''lattaredda''' (o ''lattarella'') (''[[Reichardia picroides]]'') hè una pianta chì faci parti di a famiglia di l'[[Asteraceae]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.</ref> Hè cumuna in u [[Mediterraniu]]. ==Discrizzioni== A lattaredda hè alta 20 à 50 cm. Fiurisci d'[[aprili]] à [[sittembri]]. I so fiori sò giaddi. Si scontra da u cantu di u mari insin'à 600 metri. Eccu a discrizzioni ch'eddu ni faci Paulu Simonpoli: "Cresce in li lochi scarsi è secchi. Li piace u sole. Si trova finu à 800 m, à u bordu di e strade, in le ripe, in li muri, in li petricaghji." <ref>Simonpoli (1982, p. 111).</ref> ==Tassunumia== ===Etimulugia=== U nomu di u genaru (''reichardia'') hè statu datu in anori di u medicu naturalistu di Francfort J. J. Reichard (1743 - 1782), quandu inveci u nomu di a spezia (''picroides'') pruveni da dui paroli : da u genaru butanicu ''Picris L.'' è da a parola greca "εἶδος" (''eidos'', apparenza) è significheghja "apparenza di tipu Picris". U nomu di u genaru Picris diriveghja da una parola greca (πικρός, ''pikros'') chì u so sensu hè "amaru" è faci rifirimentu à u gustu agru di a pianta. U nomu binuminali scentificu di 'ssa pianta hè stata à l'iniziu ''Scorzonera picroides'', prupostu da Carl von Linné (1707 - 1778), biolugu è scrittori svidesu, cunsidaratu com'è u babbu di a classifica scentifica muderna di l'urganisimi vivi, in a publicazioni "Species Plantaru " di 1753 è parfiziunatu più tardi in u nomu attuali da u fisicu è butanistu tedescu Albrecht Wilhelm Roth (1757 - 1834) in a publicazioni "Bot. Abh. Beobacht. : 3 " di 1787. ===Sinonimi=== {{div col|cols=2}} Parechji sinonimi di ''Reichardia picroides'' sò: :*''Hypochaeris hirta'' <small> Ucria</small> :*''Picridium crassifolium'' <small> Willk.</small> :*''Picridium lesbiacum'' <small> P.Candargy</small> :*''Picridium lingulatum'' <small> Boiss.</small> :*''Picridium intermedium'' var. ''gracile'' <small> Sch.Bip.</small> :*''Picridium istriacum'' <small> Gand.</small> :*''Picridium maritimum'' <small> Rchb.f.</small> :*''Picridium mixtum'' <small> Gand.</small> :*''Picridium picroides'' <small> (L.) H.Karst.</small> :*''Picridium prenanthoides'' <small> B.D.Jacks.</small> :*''Picridium rupestre'' <small> Pomel</small> :*''Picridium sadleri'' <small> Gand.</small> :*''Picridium vulgare'' <small>Desf.</small> :*''Picridium vulgare'' <small>Desf.</small> subsp. ''vulgare'' :*''Picridium vulgare'' <small>Desf.</small> var. ''vulgare'' :*''Reichardia integrifolia'' <small> Moench</small> :*''Reichardia picroides'' var. ''maritima'' <small>(Batt.) Maire</small> :*''Reichardia picroides'' var. ''picroides'' :*''Scorzonera picroides'' <small>L.</small> :*''Scorzonera variifolia'' <small> Salisb.</small> :*''Sonchus bocconi'' <small> DC.</small> :*''Sonchus picroides'' <small> (L.) All.</small> :*''Sonchus squamosus'' <small> Lam.</small> {{div col end}} ==Gastrunumia== A lattaredda hè sempri stata imprudata in Corsica in a suppa è in l'insalati. A ci dici Paulu Simonpoli:{{Citazione|Hè a pianta principale per la suppa d'arbigliuli. Toccu marzu, e donne andavanu à coglie la quasi tutti i ghjorni. A tagliavanu sempre di cultella. Era megliu di taglià la innanzu ch'ella fiurisca, chì ghjera piu tennara. Si ni facia dinò insalate.<ref>Simonpoli (1982).</ref>}} == In Corsica == A lattaredda hè cumuna in [[Corsica]]. Si scontra à spessu à u cantu di i stradona. Hè ancu chjamata u ''lattarepulu''<ref>Conrad (1980).</ref>, u ''lattarellu'' o u ''nattarellu''.<ref>[http://infcor.adecec.net/ Infcor: banca di dati di a lingua corsa]: a [http://infcor.adecec.net/recherche.php?recherche=lattarella&langue=0&type=1&x=0&y=0 lattarella].</ref> ==Noti== <references/> ==Bibliugrafia== * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * [http://www.culturecommunication.gouv.fr/content/download/42396/338526/version/1/file/Ethno_Simonpoli_1982_072a.pdf Paulu Simonpoli, ''E piante salvatiche - Cunniscenze è usi'', 1982, Parcu Naturale di Corsica] == Da veda dinò == {{div col|cols=3}} * i [[fiori di Corsica]] *[[Arba scagliola]] *[[Artichjoccu]] *[[Balculu]] *[[Cioglu]] *[[Lattaghjolu]] *[[Maredda]] *[[Muchju]] *[[Muchju biancu]] *[[Muchju rossu]] *[[Pecita]] *[[Pecitella]] *[[Pulicaria odora]] {{div col end}} == Liami == * Conrad, Marcella, Piante è fiori scuntrate. Avà è innanzi, [[Parcu Naturale di Corsica]], [[1980]] * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica, Edisud (in francese) [[Categoria:Asteraceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] j3frnukpgqplh3ixj6lf6g6twyxavew Lattarella 0 10806 109551 2007-12-10T19:28:09Z 90.28.68.217 Reindirizzamentu à [[Lattaredda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lattaredda]] dt2x70ccc9nwof968cgcwmvv31qm0bs Reichardia picroides 0 10807 109552 2007-12-10T19:28:21Z 90.28.68.217 Reindirizzamentu à [[Lattaredda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lattaredda]] dt2x70ccc9nwof968cgcwmvv31qm0bs Marcu Biancarelli 0 10808 374300 374299 2021-07-02T10:48:50Z Sacdegemecs 8334 più ditaglii wikitext text/x-wiki '''Marcu Biancarelli''', di [[Portivechju]], hè natu in 1968, hè unu scrivanu in [[lingua corsa]]. Cofundatore di a rivista [[A Pian' d'Avretu]] in 1991, a so prima racolta di puisii, ''in Viaghju Vivaldia'', hè stata publicata in u 1999. À tempu cù u so travaddu narrativu, hà dinò travaddatu com'è dramaturgu, pueta è scrivanu di canzoni. Molti di i so publicazioni sò stati tradutti in francesu. In u 2001 è in u 2002 hè statu primiatu incù u premiu litterariu ''Premiu Finzione di Ouessant di a Litteratura Isulana''. In u 2007 hà scrittu a so terza racolta di raconti, ''Stremu Miridianu'', chì hà ricivutu u premiu "Scelta di i littori di Corsica". In audiuvisivu, hà scrittu ''Lettre de Porto Alegre'' (2002) realizatu da Eric Guéret è Serge Orru. Una antra pezza, ''Cuntruversa di Valdu Nieddu'', hè stata purtata à u teatru in 2006 da u grupu teatrali [[I Stroncheghjetta]]. Cristianu Ruspini è Ghjuvan' Petru Lanfranchi anu adattatu a nuvella ''51 Pegasi astru virtuali''. Hà cumpostu e canzone ''Corsican beauty'' (I Cantelli 2005) è ''Ultimu viaghju di Stepan Trofimovich'' (Paulu Miniconi 2007). ==Bibliugrafia== * ''Viaghju in Vivaldia'' - Puisii, Le Signet, 1999 * ''Prighjuneri'' - Nuvelli, Albiana, 2000 (traduttu in francesu da Ghjilormu Ferrari) * ''San Ghjuvanni in Patmos'' - Nuvelli, Albiana, 2001 (traduttu in francesu da Ghjilormu Ferrari, Didier Rey è l'autori) * ''Parichji dimonia'' - Puisii, Albiana, 2002 * ''51 Pegasi astru virtuali'' - Rumanzu, Albiana, 2003 (traduttu in francesu da Ghjilormu Ferrari) * ''Stremu miridianu'' - Nuvelli, Albiana, 2007 (traduttu in francesu da Ghjilormu Ferrari, Paulu Desanti, Bernardu Biancarelli è l'autori) * ''[[Murtoriu]]'' - Rumanzu, Albiana, 2009 * ''[[Vae Victis]]'' - Assaghju, Materia Scritta, 2010 * ''[[Cusmugrafia]]'' - Croniche litterarie, Colonna Edizione, 2011 * ''[[Cuntruversa di Valdu Nieddu]]'' - Teatru, Materia Scritta, 2012 * [http://marcubiancarelli.blogspot.fr/2012/10/dopu-i-muntaneri-nuvella.html ''Dopu à i muntaneri (nuvella)'', 2012] ==Noti== <references/> ==Liami== * [http://marcubiancarelli.blogspot.com/ U blogu di l'autori] * [http://fundazione.univ-corse.fr/Marcu-Biancarelli_a35.html Fundazione di l'Universtià di Corti: Marcu Biancarelli] ==Da veda dinò== * [[Portivechju]] {{Scrivanu in lingua corsa}} [[Categoria:Scrivanu in lingua corsa]] gjoq1umsu972yfn9v7ikbny0g0glibg Calciu bassu 0 10809 345779 331801 2015-07-01T11:37:02Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki U '''calciu bassu''' hè cunnisciutu sottu u so nome [[lingua inglese|inglese]]: ''low kick''. Hè una tecnica di ghjamba usata in u [[pugilatu birmanu]] ([[boxe pieds-poings|boxes pieds-poings]]), u [[kick-boxing]] è u [[Muay Thai]] è in varunque arti marziali chì consistenu in culpisce un colpu incù u schincu o un [[calciu]] in u membru bassu di l'avversariu (a coscia o a ghjamba). Secondu u regulamentu sportivu, pò esse purtatu à l'esternu ed à l'internu di u membru bassu. In a lotta di pienu contattu (ancu chjamata ''K.O. system''), permette di indebulisce a stabilità di un avversariu, par svantaghjà lu temporaneamente. In materia di culpisce in i gambe, varii calci coesistenu: [[calciu circulari|circulari]] (''roundhouse kick''), [[calciu semicirculari|semicirculari]] (''semi-circular kick''), "balansati": calciu incù gamba ritta (''stick kick''), [[calciu incruciatu]] (''crescent kick''), [[calciu discendenti]] (''axe kick''), diretti di tipu penetranti: [[calciu frontali]] (''front kick'') o [[calciu laterali]] (''side kick''), [[calciu circulari da l'internu]] (''hook kick''), [[calciu discendenti]] (''hammer kick''), ecc. In [[kick-boxing]] americanu o giappunese, 'ssu tipu di calciu ùn pò esse ch'è circulari o semicirculari secondu u regulamentu. <gallery> Image: saisie_fauchage.jpg|''U contrattaccu in circulari annantu à gamba di appogghju, dopu una confisca di gamba.'' Image: front_cuisse.jpg |''U calciu frontali offensivu annantu à coscia.'' Image: side_cuisse.jpg |''U calciu laterali in culpu di fermata.'' </gallery> [[Categoria:Tecniche di i arti marziali]] hj0jyta6kqliixnojpcz8lp30f46r25 Romiccia 0 10810 374012 371278 2021-06-02T11:25:15Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A romiccia'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Rumex crispus15052006rosette.JPG|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">rumex crispus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Caryophyllales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Polygonaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Rumex]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''rumex crispus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Rumex crispus15052006 inflorescence.JPG|250px|A romiccia]] |----- |} A '''romiccia''' (o [[rumiccia]]) (''[[rumex crispus]]'') hè una pianta chì faci parti di a famiglia di i [[Polygonaceae]]. Hè alta da 30 cm à 1 metru. I fiori sò chjugareddi (2 mm), virdicci o russicci. Fiurisci da [[lugliu]] à [[sittembri]]. I fiori sò riuniti in una infiuriscenza longa è stretta. A romiccia s'assumiglia è pò essa cunfusa incù ''[[Rumex acetosa]]''. == In Corsica == A ròmiccia hè cumuna in [[Corsica]]. Hè chjamata "a rumiccia" in u sartinesu. == Da veda dinò == * i [[fiori di Corsica]] * a [[rumicciata]] [[Categoria:Polygonaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] gjgoivbeugv85uegq8gs2h5b5cqyto9 Rumex acetosella 0 10811 374013 371279 2021-06-02T11:25:24Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''Rumex acetosella'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Schapenzuring plant Rumex acetosella.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">rumex acetosella</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Polygonaceae]]'' |----- | Famiglia | ''[[Iridaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Rumex]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''rumex acetosella''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Ahosuolaheinä (Rumex acetosella).jpg|250px|A romiccia]] |----- |} '''rumex acetosella''' hè una pianta chì faci parti di a famiglia di i [[Polygonaceae]]. Hè alta da 10 à 50 cm. Fiurisci da [[maghju]] à [[aostu]]. Parechji sinnonimi di ''rumex acetosella'' sò: ''Lapathum arvense'' (Lamarck), ''Acetosa hastata'' (Moench), ''Acetosa acetosella'' (Miller). == In Corsica == ''Rumex acetosella'' hè cumuna in [[Corsica]]. == Da veda dinò == * i [[fiori di Corsica]] [[Categoria:Rumex]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 5x1wu6hqdcj03khzt9oxoiduwzwm2u0 Progressive Fighting System 0 10814 365688 348623 2020-02-28T22:25:18Z 2601:585:8100:4820:8CFD:308A:277:D18B wikitext text/x-wiki '''Progressive Fighting System''' ('''PFS''') hè un sistema di cumbattimentu creatu da [[Paul Vunak]] è basatu annantu à u [[Jeet Kune Do]]. U PFS hè cunsideratu un sistema tantu efficace in cumbattimenti da strada, incù l'impurtanza data à i ''testate'', ''ghjinuchjiate'', ''ovitate'' è à u ''trapping''. Quisse tecniche furmanu a base di quellu chì hè u [[RAT program]], u sistema di cumbattimentu insignatu à e forze speciali americane, sviluppatu propriu con l'aiutu di Vunak. Vunak hà sempre sustenutu chì u [[JKD]] ùn insigna tecniche superiori, ma sviluppa un cumbattimentu efficace è attributi superiori. Ùn ci sò tecniche superiori in l'arte marziale, ma metodi di allenamentu superiori. Sempre standu à ciò chì sustene Vunak, e tecniche di JKD sò prese da altre arte marziale. L'obiettivu hè quellu di usà una tecnica pà u più breve tempu pussibule, finché a purtata o a situazione ùn cambia, richedendu un'altra tecnica, pussibulmente di un'altra arte marziale. Quessu vale ancu pà i tecniche ideate propriu da Vunak, cum'è u ''straight blast'' tiratu in avanzamentu rapidu (à travolghje l'avversariu) è e tecniche di ''headbutt'', da usà solu è esclusivamente quandu a situazione u permette. Caratteristica particulare di u PFS hè ancu l'usu di prutezione pesante durante l'allenamenti pà quelli chì sò definiti ''crash test'' ovveru di e prove di aggressione à pienu cuntattu. I so Signor Istruttori sò: Pedro L. Rodriguez Martial Zapata Chris Moran Lawrence Garcia Jose Perich ==Da vede dinù== *[[Adriano Emperado]] *[[Arti marziali]] *[[Boxe pieds-poings]] *[[Francombat]] *[[Pugilatu tailandese]] *[[Tangsudu]] [[Categoria:Arti marziali]] 4itixg2ora04cz4i5dw6wc7y4tx59ez PFS 0 10815 109641 2007-12-12T08:10:12Z 212.182.71.98 Reindirizzamentu à [[Progressive Fighting System]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Progressive Fighting System]] gsib3p6bozqc2o2wd5x3rly11e9tazk Paul Vunak 0 10816 333831 324996 2014-03-23T14:47:24Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Paul Vunak''' ([[Pittsburgh]], [[Ottobre]] [[1960]] - in attività) hè un artista marziale, famosu pà esse u creatore di u '''PFS''' ([[Progressive Fighting System]]). À l'età di 7 anni cumincia à interessà si à l'[[arti marziali]]. À 10 anni si allena duramente in u [[taekwondo]], ricevendu a cintura nera à 14 anni. In l'anni siguenti si esercita in parechje discipline, frà quali [[kempo]], diversi stili di [[kung fu]] è [[escrima]], finu à arrivà à u [[Jeet Kune Do]] (JKD) di [[Bruce Lee|Lee Jun Fan]], sottu a guida di u più famosu allevu propriu di [[si-fu]] Lee, [[Dan Inosanto]]. In 1988 riceve u gradu di Senior Full Instructor da si-fu Inosanto, è cumincia à insignà a so versione di JKD, sottu u nome di PFS. [[Categoria:Artisti marziali|Vunak, Paul]] mch35qjvg2dwvbsi7w6uobkkc9jrtme Categoria:Tecniche di i arti marziali 14 10817 335762 328053 2014-03-23T18:14:17Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Arti marziali]] 5gctgio9rknlgucod5ofhn79eobseqn Categoria:Arti marziali 14 10818 335444 329346 2014-03-23T18:08:32Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Sport]] keov8ln8yng3v7jsyqbtjdb28tptdzv Lingua latina 0 10819 369247 369246 2020-10-13T19:07:01Z Thadh 16787 wikitext text/x-wiki {{Lingua |nomu=Latinu |numinativu=Latīne |culori=#FD9191 |altri nomi= |stati=[[Ripublica Rumana]], [[Imperiu Rumanu]], [[Auropa medievale]], [[Cità di u Vaticanu|Vaticanu]], [[Reame Armenu di Cilicia]]. |righjoni= |piriudu=finu à u 1u seculu (Latinu arcaicu) <br /> u 1u sin'à u 3u seculu (Latinu classicu) |parsoni= [[lingua morta]] |tipulugia=SVO |scrittura=[[Scrittura latina|Latina]] |fam1=[[Lingui indoauropeani|Indoauropeanu]] |fam2=[[Lingue italiche|Italicu]] |fam3=[[Lingua latina|Latinu]] |nazioni=[[Image:Flag of Vatican City.svg|30px]] [[Cità di u Vaticanu|Vaticanu]] |aghjinzia=oghje, da l'[[Opus Fundatum Latinitas]] |iso1=la |iso2=lat |iso3=lat |codice=la |estrattu= Omnes homines liberi aequique dignitate atque juribus nascuntur. Ratione conscientiaque praediti sunt et alii erga alios cum fraternitate se gerere debent.|}} U '''latinu''' (nome nativu ''Latīne'', [[IPA]]: /laˈtiːne/) hè una lingua anziana di u gruppu indo-europeanu, di u sottu-gruppu italicu. Ghjè una lingua detta morta. A u principiu, u latinu era parlatu solu in i circondi di a cità di [[Roma]], cità chì era a capitala di l'Imperiu Rumanu. A cunquista, prima di l'Italia, è dopu di u Mediterraniu sanu, prupagò a lingua inde l'Europa sana. Dopu a caduta di l'Imperiu Romanu in [[476]], u latinu divense a basa di assai lingue, chjamate e [[lingue neolatine]] (cume u [[lingua taliana|talianu]], u [[lingua francese|francese]], u [[lingua corsa|corsu]], u [[lingua rumena|rumenu]], l'[[lingua occitanica|occitanicu]], o ancu u [[lingua portughese|portughese]] etc...) U latinu firma impiegatu pè l'administrazione di a Chjesa Catolica. Ghjè ancu sempre a lingua ufficiala di u Statu di a Cità di u [[Vaticanu]]. Primu articulu di a Dichjarazione universale di i diritti di l'omu : «Omnes homines liberi aequique dignitate atque juribus nascuntur. Ratione conscientiaque praediti sunt et alii erga alios cum fraternitate se gerere debent.» ==Da vede dinò== *[[Incunabulu]] [[Categoria:Lingua italica]] mqh5cxgndzxy4gn8400f45bfejcxrhu Cristianisimu 0 10820 371280 369593 2021-01-05T05:31:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Thebible33.jpg|250px|right]] Predicata da [[Ghjesù Cristu]] u '''Cristianisimu''' hè una [[religione]] uscita di u [[ghjudaisimu]]. U so nome vene di a parolla greca "Khristos", chi vole dì '''messia''' o messaggeru. U cristianisimu cume religione organizata fù fundatu da l'[[Apostulu|apostuli]] di Ghjesù Cristu, u Messia è [[Figliu]] di Diu. Ci sò cridenze cumune trà u cristianisimu è u ghjudaisimu, cum'è a cridenza ind'un diu unicu. L'ebrei è i cristiani anu u stessu libru santu, a [[Bibbia]], ma i cristiani anu agghjuntu à l'[[Anticu Testamentu]] lu [[Novu Testamentu]]. U cristianisimu hè a religione chì conta u più grande numaru di fideli : più di 2,2 milliardi. <ref>http://mobile.lemonde.fr/societe/article/2012/12/18/les-chretiens-sont-le-premier-groupe-religieux-au-monde_1807767_3224.html?xtref=http://fr.search.yahoo.com/search;_ylt=A9mSs2_QjGxWm4kAeRqJyiI5;_ylc=X0kDU3RBOGlUSXhNaTRWUDlMa2ZfLm5LZ1gxT0RZdU1nQUFBQURYcE1mRwRfUwM5NTg1ODEzODUEX3IDMgRhY3RuA2tleWJyZARjc3JjcHZpZANTdEE4aVRJeE1pNFZQOUxrZl8ubktnWDFPRFl1TWdBQUFBRFhwTWZHBGZyMgNzYi10b3AEZ3ByaWQDTVFQdkFhdkpURnFCakthZ2pzTkNFQQRuX3N1Z2cDMgRwb3MDMARxc3RybAMzNARxdWVyeQNub21icmUgZGUgY2hyZXRpZW5zIGRhbnMgbGUgbW9uZGl1BHRfc3RtcAMxNDQ5OTU0NzUxBHZ0ZXN0aWQD</ref> U cristianisimu hè divisu trà chjese principale ma ci sò altre denuminazione: * a [[Chjesa Cattolica]] * a [[Chjesa Ortodossa]] * e Chjese [[protestantisimu|prutestante]] * ecc... == I Fondamenti == === U Cristu === U nome [[Gesù Cristu]] hè statu datu à Gesù (in ebreo Josua) di Nazarete, cunsideratu cume lu [[Messia]]. A parulla «Cristu» vene da u grecu Χριστός (Khristos), chi traduce a pocu pressu u nome[lingua ebrea|ebreu]] mashia'h (מָשִׁיחַ) o untu da u Signore. U fundamentu di a fede cristiana hè u misteru di a [[resurezione]] di lu Cristu, [[Figliu]] unicu mandatu da Diu per salva l'Omu. === A professione di fede === U ''[[Credo]]'' (in latinu : « Creu ») hè a professione di fede di a magioranza di i cristiani. Ci n'hè due versioni principali: - U Simbolu di Nicea : credo in unum Deum, creu in un' Diu solu. ([[conciliu]] di Nicea, 325 dopu Cristu) - U Simbolu di l'Apostuli: credo in Deum, creu in Diu. U Credo hè a sintesa o compediu di a fede cristiana. U Simbolu di Sant'Atanasiu hè più ampiu. === A Trinità === Unu di i misteri di a fede cristiana hè chì Diu hè unicu ma listessu, hè triplice. Hè cumpostu da : * U [[Patre]] * U [[Figliu]] * U [[Spiritu Santu]] == Storia == == I Vangeli : a Vita di Ghjesù Cristu == A Vita di [[Gesù Cristu]] hè trattanu in i [[Vangeli]], in u [[Novu Testamentu]]. == L'Anticu Testamentu == <i>cf</i> : [[Anticu Testamentu]] == U Novu Testamentu == U [[Novu Testamentu]] hè, per i cristiani, a fila di i 27 libri canonici chì trattanu di a vita terrana di [[Gesù Cristu]], di a so Predicazione, di a so morte è Resurezione è dinù di i primi tempi di a [[Chjesa]]. == E sfarente feste cristiane == * [[Natale]] * [[Pasqua]] == U cristianisimu oghje == [[File:Christianity percent population in each nation World Map Christian data by Pew Research corsu.svg|alt=|miniatura|U cristianisimu in lu mondu]] == U cristianismu in Corsica == U cristianismu, sopratuttu u catolicismu, e a religione di a magioranza di i corsi. Hannu un [[canticu]] naziunalu u [[Diu vi salve Regina]]. == E [[Preghere]] cristiane == A preghera tene una piazza importante ind'a liturgia cristiana, è ancu ind'è a pratica parsunale di 'ssa religione. Per i catolici e dui preghere è più importante sò u [[Pater Noster]] e l'[[Avè Maria]]. == I canti cristiani == == Rifiramenti == ==Da vede dinò== *[[O salutaris hostia]] *[[Ghjuvannali]] *[[Vera Chjesa di Ghjesù]] *[[Ghjentili]] *[[Chjesa di Ghjesù Cristu di i Santi di l’Ultimi Ghjorni]] *[[Flying Spaghetti Monsterism]] *[[Necromanzia]] *[[Salve sancta parens]] == Ligami == * [http://www.vatican.va Situ Ufficiale di a Santa Sede] (in parechje lingue) * [http://catholique-ajaccio.cef.fr/ Diocesi d'Aiacciu] (in francese) * [http://www.bbc.co.uk/religion/religions/christianity/ U cristianisimu prisentatu da u situ di a BBC] (in inglese) [[Categoria:Cristianisimu]] hjfarj2zvxwzpz5485d6qgwmfwbwptw Latinu 0 10822 109730 2007-12-13T17:49:20Z Ale Mister 249 hà mossu [[Latinu]] à [[Lingua latina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua latina]] lo1xmsyxwqr1dqu7fswbb3bycjq06j5 Corsu 0 10823 109731 2007-12-13T17:49:58Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[Lingua corsa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua corsa]] 6vipce7jt07cexsr3083rcqmy497jr7 Richard David Hughes 0 10824 366042 334141 2020-04-12T12:09:18Z SamiKullström 16359 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[Image:4u0hyte.jpg|thumb|Richard Hughes]] '''Richard David Hughes''' (* [[8 di settembre]] [[1975]] Gravesend, Kent, [[Inghilterra]]/[[Regnu Unitu]]) hè un musicante britannicu. Hè u batterista di u gruppu di rock [[Keane]]. In diretta ancu canta. == Albumi == * Hopes and Fears (2004) * Under the Iron Sea (2006) * Perfect Symmetry (2008) * Strangeland (2012) * Cause and Effect (2019) [[Categoria:Musicante|Hughes,Richard David]] [[Categoria:Britannicu|Hughes,Richard David]] 0f2p0fknq9zamiq2icsuolbnwkqb6yb Coggia 0 10825 109760 2007-12-14T11:47:17Z Img 21 hà mossu [[Coggia]] à [[Coghja]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Coghja]] 2jiz2yvr8cols3gy9cnedcfa8qgww9m Arba di l'Ascinzioni 0 10826 372806 371281 2021-05-15T19:37:57Z Jumpy01 11155 liami wikitext text/x-wiki [[Image:Sedum cepaea1.jpg|right|200px|thumb|l'[[arba di l'Ascinzioni rossa]]]] Ci sò dui spezii di pianti chì sò cunnisciuti in [[Corsica]] com'è l''''arba di l'Ascinzioni''' (o [[erba di l'Ascensione]]): * l'[[arba di l'Ascinzioni rossa]] (sedum ceraea) * l'[[arba di l'Ascinzioni verdi]] (sedum stellatum) U nomu [[Scienze di a Terra|scentificu]] ''sedum'', veni da a [[latinu|parola latina]] sedere (seda), chì discrivi u fattu chì l'arba di l'Ascinzioni "sedi" à spessu à mezu à i [[petri]]. 'Ssi dui spezii di pianti sò cumuni in [[Corsica]]. Hè di tradizioni d'andà à coglia li u ghjornu di l'[[Ascensione|Ascinzioni]], a matina. Si coglini prima ch'eddu si pisessi u [[soli]], incù a so radica. Dopu l'arba di l'Ascinzioni si mettini in [[casa]], appiccata, à capu in ghjò. A pianta campa senza nè terra nè acqua, si ridrizza è fiurisci in [[San Ghjuvanni]], u 24 [[ghjugnu]]. Sicondu a tradizioni, s'è l'arba di l'Ascinzioni si ridrizza è fiurisci in una casa, l'annata sarà bona. Hè gattivu inveci s'è a pianta ùn fiurisci micca. L'arba di l'Ascinzioni si cunserva cusì insin'à Sant'Anna, u 26 [[lugliu]]. == Rifarenzi == * ''[[U Scoddu]]'' - Misincu di Cultura è d'Infurmazioni, [[Aprili]] [[2008]] == Da veda dinò == * l'[[arba di l'Ascinzioni rossa]] * l'[[arba di l'Ascinzioni verdi]] * i [[fiori di Corsica]] * l'[[ovu di l'Ascinzioni]] * [[Ascensione]] [[Categoria:sedum]] [[Categoria:Flora di Corsica]] bw1h1z192o226rj59jlu4vryp869xhm Erba di l'Ascensione 0 10827 109770 2007-12-14T15:43:35Z 86.194.102.222 Reindirizzamentu à [[Arba di l'Ascinzioni]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Arba di l'Ascinzioni]] gs52epnmvnkjlhgcywkjo2usxin3po8 Sedum cepaea 0 10828 129927 109771 2008-05-24T20:01:56Z Img 21 Reindirizzamentu à [[Arba di l'Ascinzioni rossa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Arba di l'Ascinzioni rossa]] bg1cpx4c60kudlo6c6kxx8t06ih4qto Stachys corsica 0 10832 373948 363635 2021-06-02T11:07:03Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;"></span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Stachys corsica.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Stachys corsica</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Lamiales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Lamiaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Inula]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Stachys corsica''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Stachys corsica02.jpg|250px|]] |----- |} ''[[Stachys corsica]]'' hè un fiore chì face parte di a famiglia di e [[Lamiaceae]]. Hè endemica di a Corsica è di a [[Sardegna]]. == In Corsica == Stachys corsica ùn hè prisente ch'è in [[Corsica]] è in [[Sardegna]]. == Da veda dinò == * a [[flora endemicai di Corsica]] * l'[[arba strega]] *[[Biscutella rotgesii]] *[[Canofula]] *[[Lepru corsu]] *[[Pavonu corsu]] *[[Pinguicula corsica]] *[[Spinedda]] *[[Spinitriculu]] *[[Zafranu corsu]] == Referenze == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica - La flore endémique de Corse, Edisud (in francese) {{c-supranu}} [[Categoria:Lamiaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] [[Categoria:Flora endemica di Corsica]] qvaapa6hxgws4fq0u79ock673l4k2fp Fernando Pessoa 0 10836 376523 359170 2021-08-31T20:33:11Z Fausta Samaritani 15085 categoria, fix wikitext text/x-wiki [[Image:216 2310-Fernando-Pessoa.jpg|thumb|250px|Fernando Pessoa, 1914.]] '''Fernando António Nogueira Pessoa''' ([[Lisbona]], [[13 ghjugnu]] [[1888]] – [[30 nuvembre]] [[1935]]) hè statu un pueta [[Portugallu|purtughese]] chì riflette l'influenza di a tradizioni classica è [[simbulismu]] francese, a so poesia move da u [[saudusismu]], à una preoccupazioni in aumentu cù a cuscenza è sensazioni. == Biugrafia == Hè famosu per avere scrittu sottu 73 nomi diversi. Ciascuna di quisse persone hà a so propria biugrafia presunta, caratteristiche fisiche, rapportu à i altri, voce puetica, è pruspettiva, è in parte riflette l'incredulità di Pessoa in l'idea di una persunalità integrata. Fra i cullezioni di Pessoa chì includenu puemi in inglese sò ''Sunetti'' (''Sonnets'', 1918), ''Puemi inglesi'' (''English Poems'', 1922), è ''Mensagem'' (1934)<ref>[https://www.britannica.com/biography/Fernando-Pessoa Fernando Pessoa, Encyclopaedia Britannica.] </ref>. == Note == <references/> [[Categoria:Scrivanu|Pessoa, Fernando]] [[Categoria:Biugrafia]] izhp9a023kizehj2f4w98axpwsptfal Bibbia 0 10838 371282 358328 2021-01-05T05:31:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Gutenberg Bible.jpg|thumbnail|right|250px|Un edizioni antica di a Bibbia: quidda di [[Gutenberg]]]] A '''Bibbia''' (da u grecu ''Bybla'' o ''Biblía'' chì significheghja ''i Libra'') hè u libru sacru di l'ebrei e di a [[Cristianisimu|riligioni cristiana]]. A Bibbia cristiana cuntene l'[[Anticu Testamentu]] è u [[Novu Testamentu]]. A Bibbia hè designata dinò sottu i termini di "Sacri Scritturi", "Scrittura", "Parola di Diu". L'ebrei a chjamenu 'Torah'. Hè un testu furmatu di diffarenti libri, chì sò stati scritti in parechji periudi di tempu è in diffarenti lochi, cusi dicenu i filologisti ma sempre cù l'inspirazione di Diu, dicenu l'ebrei è i cristiani. == A Bibbia di l'Ebrei == L'Ebrei fundanu u ghjudaisimu nant'à a religione abrahamica, chi fiuriscera dopu in a Leghje Mosaica (a Torah), e scritture prufettiche e Neviim) è l'astre Scritture (dette Ketuvim). Ste scritture sò designate cù l'acronimu Tanakh, chì u testu hè a Bibbia. == A Bibbia di i Cristiani == Vede [[Novu Testamentu]] e [[Anticu Testamentu]] == A Bibbia, testu per a [[Filologia]] == Cume la si sà da i tempi antichi, a Bibbia hè un testu furmatu di diffarenti libri, chì sò stati o sarrebenu scritti in parechji periudi di tempu è in diffarenti lochi. == Riferimenti == == Liami == * [http://projetbabel.org/bibbia_corsa/index.php?livre=genese&chap=1 A Bìbbia corsa] [[Categoria:Riligioni]] d634hgil4qbx9w312dqrdx8yxy6aotn MediaWiki:Actionthrottled 8 10839 110468 2007-12-21T15:12:39Z Ale Mister 249 Pagina nova: Azzione suppressa wikitext text/x-wiki Azzione suppressa 1o79seeb4qvgcyfar3sulmw3k87hdah Rè Magi 0 10841 339754 334207 2014-10-02T05:05:00Z ProtoplasmaKid 8971 wikitext text/x-wiki [[File:Magi (1).jpg|thumb|222.2px|I Rè Magi, vinuti da a [[Persia]], cù i so vistiti tradiziunali]] [[File:7222 Adoración de los Reyes Magos.jpg|thumbnail|right|''[[Adoration of the Magi]]'' by [[El Greco]], [[1568]], [[Museo Soumaya]], [[Mexico City]]]] In a tradizioni [[Cristianisimu|cristiana]] i '''Rè Magi''' (o [[Rè Maghi]]) sò parechji ''magi'', chì sicondu u [[Vangelu]] di [[San Matteiu apostulu|Matteiu]] ''giunsini da l'Orienti a [[Ghjerusalemma]]'' par adurà u Bambinu, u rè di i Ghjudei, chì era appena natu. I magi viniani da a [[Persia]]. è funi i primi parsunaghi riligiosi ad adurà [[Ghjesù]]. == U racontu di Matteiu == U [[Vangelu di Matteiu]] hè l'unicu testu biblicu chì discrivi 'st'episodiu. Sicondu u racontu evangelicu, i Magi, à u so arrivu in Ghjerusalemma, fecini visita prima à [[Erodu]], u rè di a [[Ghjudea]], chirendu ind'eddu era "u rè chì era appena natu", chì aviani vistu nascia a so stedda. U strattu di Matteiu ùn priciseghja micca inveci u numaru di rè magi, ma sicondu a tradizioni, erani trè. 'Ssa tradizioni hè basata annantu à u fattu chì ci erani trè doni: l'[[oru]], l'[[incensu]] è a [[mirra]]. Ma u testu uriginali mintuveghja solu ''parechji Magi da l'Orienti'' (μαγοι απο ανατολων). I so nomi erani: Gasparu, Melchioru è Baltazaru. == U significatu di u tarmini 'magi' == ''Magi'' hè a traslitterazioni di u tarmini [[lingua greca|grecu]] ''magos'' (μαγος, plurali μαγοι). Si tratta di un titulu riferitu specificamenti à i re-sacirdoti di u [[Zoroastrisimu]] tipichi di l'ultimu periodu di l'imperu persianu. [[File:Fra_Angelico_Adoration.jpg|thumb|left|L'Adurazioni di i Magi di u [[Beato Angelico]] è di [[Filippo Lippi]]]] :''"I trè rè pagani sò stati chjamati Magi micca parchì eddi erani virsati in l'arti magichi, ma piuttostu pa a so grandi cumpitenza in a disciplina specifica di l'[[astrulugia]]. Ind'è [[Erodutu]] a parola ''magoi'' era assuciata à i parsunaghji di l'aristucrazia di a [[Media (regione)|Media]] è in particulari, à i sacirdoti astronomi di a riligioni zoroastriana. Ancu s'è u sustantivu maschili ''magi'' (μαγοι) hè statu usatu parechji volti in riferimentu à una donna (par asempiu in l'[[Antulugia Palatina]] è in [[Luciano di Samosata]]), l'appartinenza à a classa di i magi era risirvata à i masci adulti. L'antichi magi erani persiani. A stedda chì attraversa u celi, ch'è a lighjenda è l'icunugrafia indicani com'è a [[Stedda di Betelemma]] hè riprisintata à spessu com'è una [[cometa]] dutata di coda. In u racontu evangelicu, a stedda ùn hè micca l'unicu segnu à idantificà a piccula cità di [[Betelemma]]. == Da veda dinò == * [[Natali]] * [[rè]] [[Categoria:Natale]] 91xndb5z8jdtcahjgqzwr7evxqg024c Rè Maghi 0 10842 110738 2007-12-22T15:46:43Z 90.36.252.56 Reindirizzamentu à [[Rè Magi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Rè Magi]] sledydffxr31qtsojlck287bvuih062 Cinnerone 0 10843 373909 354059 2021-06-02T10:55:58Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U cinnerone'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Solanum nigrum fruit black.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Solanum nigrum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Solanales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Solanaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Solanum]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Solanum nigrum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|U cinnerone]] |----- |} U '''cinnerone''' (o [[cinnaronu]]) (''[[Solanum nigrum]]'') hè una pianta chì face parte di a famiglia di e [[Solanaceae]]. Hè altu sin'à 60 cm. U cinnerone hè vilenosu. == In Corsica == U cinnerone hè cumunu in [[Corsica]]. == Da vede dinù == * i [[fiori di Corsica]] {{c-supranu}} [[Categoria:Solanaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] eezflgf2l6191ugq5y4u7zw0cfkk3xa Solanum nigrum 0 10844 110762 2007-12-22T17:11:30Z 90.36.252.56 Reindirizzamentu à [[Cinnerone]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cinnerone]] lwnh1cz2psx3jwvh2wbbm2ul1nrddqk Cinnaronu 0 10845 110764 2007-12-22T17:12:00Z 90.36.252.56 Reindirizzamentu à [[Cinnerone]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cinnerone]] lwnh1cz2psx3jwvh2wbbm2ul1nrddqk Stati Uniti d'America 0 10846 377838 376866 2021-11-15T21:07:49Z Raphael1256 14151 /* Stati */ wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} {{Statu |nomeCompleto = Stati Uniti d'America |nomeUfficiale = United States of America |linkBandiera = Flag of the United States.svg |paginaBandiera = |linkStemma = US-GreatSeal-Obverse.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = LocationUSA.svg |motto = In God We Trust |mottoTraduzione = Cunfidemu in Diu |lingua = [[Lingua inglese|inglese]] (di fattu) |capitale = [[Washington D.C.]] |capitaleAbitanti = 563 384 |capitaleAbitantiAnno = 2003 |governo = [[Republica presidenziale]] [[Republica federale|federale]] |presidente = [[Joe Biden]] |primoMinistro = |elenco capi di stato = Presidente |elenco capi di governo = |indipendenza = u [[4 di lugliu]] [[1776]] |ingressoONU = [[24 d'ottobre]] [[1945]] <sup>1</sup>. Hè membru permanente di u Cunsigliu di Sicurezza |superficieTotale = 9 417 251 |popolazioneTotale = 328 239 523 |popolazioneAnno = 2019 |popolazioneDensita = 31 |continente = [[America settentriunale]], [[America]] (doppiu cuntinente) |orario = UTC-5 à UTC-11 |valuta = [[Dollaru statunitense]] (USD) |HDI= 0,948 (altu) |HDIAnno= 2004 |HDIOrdine= 8 |tld = .us .um .edu .gov .mil |telefono = +1 |targa = US |inno = [[The Star-Spangled Banner]] (''A bandiera adorna di stelle'') |note = <sup>1</sup>Hè unu di i 51 Stati chì hanu datu vita à l’[[ONU]] in u [[1945]]. }} I '''Stati Uniti d'America''', in cortu, i '''Stati Uniti''' ò i '''SUA''' (in [[lingua inglese|inglese]] : ''United States of America'', ''United States'', ''USA'', ''US'') sò un Statu d'[[America settentriunale]] annant'à l'[[Oceanu Atlanticu]] è l'[[Oceanu Pacificu]]. Hè ancu à spessu chjamatu "America", ma st'usu hè scurettu perchè l'America hè un cuntinente, è micca solu un paese. A capitale hè [[Washington DC]]. == Storia == === L'America Precolumbiana === A presenza umana a più antica hè stata custatata 20 000 anni fà, è si truvava in [[Alaska]]. Ci sò state parechje civilisazione chì si sò sviluppate è chì sò sparite prima di a vinuta di i primi Auropei, cume i Anasazis o i "Mound Builders". [[File:Mesa Verde National Park Cliff Palace 2 2006 09 12.jpg|thumb|left|''[[Cliff Palace]]'', vestighi di situ Anasazi.]] Ma quandu ghjunghjenu i coloni in America, 'ssa terra ùn hè per u tantu biota : ci si trovanu assai [[Amerindiani]]. === A Colonisazione === U [[Americhi|cuntinente americanu]] è statu scupertu dà [[Cristofaru Colombu]], un navigatore ghjenuvese (chì avia campatu in [[Corsica]]), in u [[1492]]. U paese u più anzianu si chjama Saint Augustine (fundata 1565), in Florida, fundatu da i Spagnoli. Dopu, venenu l'Inglesi, in [[Virginia]] è in ciò chi diventerà a [[Nova Ingliterra]]. Ghjè in st'ultimu chì ghjunghjenu i [[Patri Pelegrini]] (Pilgrim Fathers), di religione protestante ma micca anglicana, invece a ghjente di u Sudu di e colonie sò anglicani. Quandu ind'u nordu si custruisce una sucetà ugualitaria, u mudellu suciale di u sudu hè quellu di u "gentleman farmer", è hè dunque di più aristocraticu. Un episodu interessante di st'epica hè a fundazione di a [[Pennsylvania]] da i [[Quakers]]. [[Plymouth]] è fundata in 1620 dà l'Inglesi, è a [[Nova Amsterdam]] (chì diventerà dopu [[New York]]), hè custruita da l'Olandesi in u 1624. A cunquista di sti territorii novi ùn si fecenu micca senza viulenze trà i culoni è l'Amerindiani, chì morenu ancu di malatia. À pocu à pocu si stalla in i SUA un ambiu di razzisimu, contr'à l'Indiani, ma ancu è sopratuttu contr'à i Neri chì sò purtati d'Africa in batelli pè diventà servi. A schjavitù hè assai disseminatu ind'u Sudu (cume in Virginia) duve s'impieghanu i schjavi chì servanu di manu d'opera à bon'mercatu ind'i campi di cutone è di tabaccu. In u 1775, ci campanu 2 millione d'abitanti. A più grande cità hè tandu [[Philadelphia]], incù 40 000 abitanti. [[File:Nouvelle-France map-fr.svg|thumb|left|340px|Nouvelle-France 1534-1763.]] === A Guerra d'Independenza === I SUA pruclamonu a so indipendenza u 4 ghjuliu 1776, dopu parechji anni di tensione incù a Grande Britannia, anzituttu à prupositu di a pulitica fiscale. Ben' intesu, l'Inglesi ùn l'accetanu micca. Fù tandu u principiu di una guerra chì durara fin'à lu [[1783]]. A [[Dichjarazione d'Indipendenza di i Stati Uniti]] hè firmata famosa pè avè pè a prima volta ind'a storia parlatu di i diritti inalienabili di l'omu, dicendu : «... ''Tenemu cume evidente e seguente verità : tutti l'omi nascenu uguali ; sò dutati da u Creatore di certi dritti inalienabili ; à mezu à 'ssi dritti si trovanu a vita, a libertà è a ricerca di u benistà'' ... » L'armata britanica hè più numarosa è megliu armata cà l'armata americana, cumposta sopratuttu di milizie. I primi tempi di u conflittu, sò dunque assai difficile pè l'insuretti. Ma u rapportu di forza scambia quandu [[La Fayette]] vene à aiutà e truppe di [[George Washington]]. In fine di contu, e truppe britanniche sò disfatte è hè signatu u [[Trattatu di Parigi]] chì ricunnosce a suverenità di l'anziane culonie. === Un Paese Ghjovanu === Stu novu paese deve avale inventà istituzione nove pè rimpiazzà l'administrazione culuniale. Ma ci hè un cuntrastu trà dui gruppi d'omi politichi : * Quelli chì volenu una confederazione trà e 13 culonie, senza statu centrale forte, chì ricunoscerebbe una soverinità di i Stati * I partigiani di l'Unione == Pulitica == I Stati Uniti sò una [[federazione]] di 50 stati. [[Washington DC]], a capitala, ùn face parte di nissunu Statu, è ci vole ancu à mintuvà chì [[Porto Rico]] è parechje isule di u Pacificu facenu parte di i SUA. [[File:Map of USA with state names.svg|700px|centro|lang=co]] === Stati === {| width='100%' | |- valign='top' | colspan='3' | * [[Alabama]] (1819) * [[Alaska]] (1959) * [[Arizona]] (1912) * [[Arkansas]] (1836) * [[California]] (1850) * [[Carolina di u Nordu]] (1788) * [[Carolina di u Sudu]] (1788) * [[Coloradu]] (1876) * [[Connecticut]] (1788) * [[Dakota di u Nordu]] (1889) * [[Dakota di u Sudu]] (1889) * [[Delaware]] (1787) * [[Florida]] (1845) * [[Georgia (statu)|Georgia]] (1788) * [[Hawaii]] (1959) * [[Idaho]] (1890) * [[Illinois]] (1818) | colspan='3' | * [[Indiana]] (1816) * [[Iowa]] (1846) * [[Kansas]] (1861) * [[Kentucky]] (1792) * [[Luisiana]] (1812) * [[Maine]] (1820) * [[Maryland]] (1788) * [[Massachusetts]] (1788) * [[Michigan]] (1837) * [[Minnesota]] (1858) * [[Mississippi]] (1817) * [[Missouri]] (1821) * [[Montana]] (1889) * [[Nebraska]] (1867) * [[Nevada]] (1864) * [[New Hampshire]] (1788) * [[New Jersey]] (1787) | colspan='3' | * [[New York (statu)|New York]] (1788) * [[Novu Messicu]] (1912) * [[Ohio]] (1803) * [[Oklahoma]] (1907) * [[Oregon]] (1859) * [[Pennsylvania]] (1787) * [[Rhode Island]] (1788) * [[Tennessee]] (1796) * [[Texas]] (1845) * [[Utah]] (1896) * [[Vermont]] (1791) * [[Virginia]] (1788) * [[West Virginia]] (1863) * [[Washington (statu)|Washington]] (1889) * [[Wisconsin]] (1848) * [[Wyoming]] (1890) |} == Geografia == == Economia == I Stati Uniti sò a prima putenza economica di u mondu. Facenu parte di u [[G8]] è di u [[G20]], è ancu di l'[[OCDE]] è di l'[[ALENA]] (zona di libaru-scambiu di America di u nordu). A maioria di e grande imprese multinazionale anu u so sede suciale in i Stati Uniti ([[PepsiCo]], [[Microsoft]], ecc… ) E più zone dinamiche sò situate à a fruntera cù u Messicu, a [[Silicon Valley]] è di manera generale u litturale punente, è ancu u littorale este, cù a piazza finanzaria di [[Wall Street]], o l'industria aerospaziale in [[Florida]] ([[Cape Canaveral]]). Malgradu quessa, ghjè di i Stati Uniti chì hè partita a [[crisi economica di 2010]], cù a crisi di i [[subprimes]] in u settore immobiliare, chì s'hè sparsa dopu à u restu di u settore finanzariu (cù a [[bancarotta di Lehman Brothers]] di settembre di u 2008) è à l'«economia reale». L'[[economia]] di i Stati Uniti hè ancu indebulita da un tassu di debite assai impurtante. == Cultura == ==Da vede dinò== * [[Michael Jackson]] * [[R. Kelly]] * [[Nancy Reagan]] * [[Paramore]] * [[Lady Gaga]] * [[Katy Perry]] * [[Johnny Cash]] * [[The Doors]] * [[Disqus]] * [[Bon Jovi]] * [[Garbage]] * [[Marrunaghju]] * [[Omar Rodriguez Lopez Quintet]] == Ligami == * [http://www.whitehouse.gov a Casa Bianca] * [http://www.senate.gov u Senatu di i Stati Uniti] * [http://www.house.gov ''House of Representatives''] * [http://www.cia.gov CIA] [[Categoria:Stati Uniti d'America|*]] 7f6kb5koj0hhhxc7pxvu0ir4aztplqu MediaWiki:Actionthrottledtext 8 10848 118172 117662 2008-02-10T18:02:36Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Per luttà contru à u spam, ùn si pò micca eseguì listessa azzione tante volte nant'à un breve periodu di tempu. Per piacè, pruva torna frà qualchì minuta. gy4ev5gt8xnvwwlqeyitx385pn79njc MediaWiki:Unblocklogentry 8 10851 111007 2007-12-23T14:26:08Z Ale Mister 249 Pagina nova: hà sbluccatu $1 wikitext text/x-wiki hà sbluccatu $1 o3sirq5jtjv19gj7as3pl4crjsl5wtl MediaWiki:Blocklogentry 8 10852 119631 119538 2008-02-27T09:15:19Z Ale Mister 249 Undo revision 119538 by [[Special:Contributions/Ale Mister|Ale Mister]] ([[User talk:Ale Mister|Talk]]) wikitext text/x-wiki hà bluccatu [[$1]] per $2 $3 m53z8qxvmcuzg8p2ytckfxoqqio5jt5 MediaWiki:Tooltip-save 8 10854 111029 2007-12-23T17:10:45Z Ale Mister 249 Pagina nova: Salvà e mudifiche wikitext text/x-wiki Salvà e mudifiche qzip34qqw7g6de3a5fmq6zqyi6zt2a9 Baldacchinu 0 10855 111031 2007-12-23T17:20:19Z 90.14.113.17 Reindirizzamentu à [[Fiori di spusedda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Fiori di spusedda]] lnol2utzwhzugtm6srpfydggtjsrgro Vedulella 0 10856 111032 2007-12-23T17:20:28Z 90.14.113.17 Reindirizzamentu à [[Fiori di spusedda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Fiori di spusedda]] lnol2utzwhzugtm6srpfydggtjsrgro MediaWiki:Watchlist-hide-bots 8 10857 111034 2007-12-23T17:40:00Z Ale Mister 249 Pagina nova: Piattà e mudifiche di i boti wikitext text/x-wiki Piattà e mudifiche di i boti hd89yp14imx5bf65u68dd6f8wznyg5e MediaWiki:Categorytree 8 10858 111035 2007-12-23T17:47:20Z Ale Mister 249 Pagina nova: Arburu di e categurie wikitext text/x-wiki Arburu di e categurie nk1yh3loy9f4n30wavobufsd1brcypq MediaWiki:Savedprefs 8 10859 111041 2007-12-23T17:57:23Z Ale Mister 249 Pagina nova: E preferenze sò state salvate. wikitext text/x-wiki E preferenze sò state salvate. bu661hfna0nx8mwlrhdmrxt6lbwdbqf MediaWiki:Minoredit 8 10860 111042 2007-12-23T17:58:43Z Ale Mister 249 Pagina nova: Mudifica minore wikitext text/x-wiki Mudifica minore 0a1p1tttqgdddunhenjqgn4s6u0zut0 MediaWiki:Unwatchthispage 8 10861 111043 2007-12-23T18:01:46Z Ale Mister 249 Pagina nova: Ùn seguità più wikitext text/x-wiki Ùn seguità più scm0bwnxuqnap8cs9llbhh6x5cynqrt MediaWiki:Watchthis 8 10862 111044 2007-12-23T18:02:18Z Ale Mister 249 Pagina nova: Seguità a pagina wikitext text/x-wiki Seguità a pagina p3qdy13irbnb4mkg1lu4x555pp33raa MediaWiki:Watchthispage 8 10863 111045 2007-12-23T18:02:33Z Ale Mister 249 Pagina nova: Seguità a pagina wikitext text/x-wiki Seguità a pagina p3qdy13irbnb4mkg1lu4x555pp33raa MediaWiki:Watchthisupload 8 10864 111046 2007-12-23T18:04:38Z Ale Mister 249 Pagina nova: Seguità u schedariu wikitext text/x-wiki Seguità u schedariu gl5uu5k1wjparrg35n046d50s6qezu4 MediaWiki:Saveprefs 8 10865 111050 2007-12-23T18:21:18Z Ale Mister 249 Pagina nova: Salvà wikitext text/x-wiki Salvà 09j2efsaeq4up879x7l0d0auup9sps4 MediaWiki:Savefile 8 10866 111051 2007-12-23T18:25:11Z Ale Mister 249 Pagina nova: Salvà u schedariu wikitext text/x-wiki Salvà u schedariu dnfjl13xgujpmxvzl4jmq0nz3dldubs MediaWiki:Saveusergroups 8 10867 111052 2007-12-23T18:27:41Z Ale Mister 249 Pagina nova: Salvà i gruppi utilizatore wikitext text/x-wiki Salvà i gruppi utilizatore r0f9yo2dm8png8lp3owl91k7otq2cg1 MediaWiki:Categorytree-go 8 10868 118813 111055 2008-02-16T18:42:20Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Andà 4ausb17p59v9ibefjdum16tcmqp6kb7 FLNC 0 10869 111061 2007-12-23T18:47:43Z Ale Mister 249 hà mossu [[FLNC]] à [[Fronte di Liberazione Naziunale Corsu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Fronte di Liberazione Naziunale Corsu]] 39ii6nb0hmwic86dbdtuzscblwujirv MediaWiki:Ipb-unblock-addr 8 10870 111235 2007-12-24T12:12:03Z Ale Mister 249 Pagina nova: Sbluccà $1 wikitext text/x-wiki Sbluccà $1 sfk1wf9z0jctjbntfqvaxd8j7wrvd5z MediaWiki:Tooltip-ca-watch 8 10871 134258 118646 2008-06-28T20:59:33Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Aghjunghje a pagina à l'elencu di l'articuli seguitati. 609rjap5zbeg7wlr6yvc00dh5w6peo7 MediaWiki:Tooltip-watch 8 10872 118663 111237 2008-02-13T19:15:39Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Aghjunghje a pagina à l'elencu di l'articuli seguitati 59581afllcrtvzunrai6h4u5cbfgypw Bryan Adams 0 10873 376754 376182 2021-09-06T04:16:27Z Jun Misugi 295 + cat wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Bryan_Adams_Hamburg_MG_0631_flickr.jpg|miniatura|Bryan Adams (2007)]] '''Bryan Guy Adams''' (* [[5 di nuvembre]] [[1959]] Kingston, [[Ontario]], [[Canadà]]) hè un [[musicante]] di [[rock]] [[canadianu]]. Hè diventatu famosu per via di canzone cum'è ''Straight From The Heart'', ''Cuts Like A Knife'', ''Heaven'' o ''Summer Of '69''. In u [[1992]], hà guadagnatu un [[Grammy]] pè a ballata ''(Everything I Do) I Do It For You''. Inoltre, hè statu nominatu durante a so carriera trè volte pè un [[Oscar]] pè canzone di [[cinemà|filmu]]. Bryan Adams hè cantadore, canzuneru è sona soprattuttu di [[chitarra]] eletrica, d'[[acustica]] è bassu, ma ancu di [[pianuforte]]. Si distingue pè a so voce roga è u so ghjocu di bassu. == Albumi == * Bryan Adams (1980) * You Want It You Got It (1981) * Cuts Like a Knife (1983) * Reckless (1984) * Into the Fire (1987) * Waking Up the Neighbours (1991) * 18 til I Die (1996) * On a Day Like Today (1998) * Spirit: Stallion of the Cimarron (2002) * Room Service (2004) * 11 (2008) * Tracks of My Years (2014) * Get Up (2015) * Shine a Light (2019) [[Categoria:Musicante|Adams, Bryan]] [[Categoria:Canadianu|Adams, Bryan]] [[Categoria:Biugrafia]] aun8o8sxyup6s0k9muugituat402p2v Belasco 0 10874 331670 325018 2014-03-23T14:04:06Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Belasco''' hè un gruppu di rock britannicu (rispettivamente inglese) chi hè statu fundatu in [[Londra]] in u [[1999]]. Si cumpone di [[Duff Battye]] (chitarra bassu, tastiere elettriche), [[Tim Brownlow]] (cantu, chitarre, pianuforte, tastiere elettriche, ukulele) è [[Bill Cartledge]] (batteria/percussione, cantu à fondu, tastiere elettriche, tromba). == Albumi == *''Simplicity'' (2001) *''Technique'' (2002) *''Knowing Everyone’s Okay'' (2003) *''Something Between Us'' (Best of, 2005/2006) *''61'' (2007) == Ligami == *[http://www.belasco.co.uk Situ officiale di Belasco in inglese è in tedescu] *[http://www.belasco-lyrics.co.uk/ Parolle di canzone è più] [[Categoria:Gruppu di rock]] 7wli7mbmup7dhszpguctuvbmc7dxsmn Lingua galiziana 0 10875 352854 336554 2016-02-06T21:49:50Z Jun Misugi 295 rumanica wikitext text/x-wiki [[File:MapaLinguisticoGalego.png|thumb|right|300px|I dialetti di u galizianu (in verde: galizianu di punente, giallu: galizianu di centru, rossu: galizianu di livante)]] A '''lingua galiziana''' (in galizianu: ''galego'', ''lingua galega'') hè una [[lingue rumaniche|lingua rumanica]] chì si parla in u nordupunente di a [[Spagna]], soprattuttu in a provincia di [[Galizia]], ma ancu in u punente di e province vicine di l'[[Asturia]] è a [[Castiglia è León]]. In Galizia, hè una lingua ufficiale, accantu à u [[lingua spagnola|spagnolu]]. Hè moltu strettu apparentata cù u [[lingua portughese|portughese]] chì hè risultatu da ella. E duie lingue anu a stessa orìgine, u dettu [[galizianu-portughese]]. Questu hè riconnoscèvule particularmente in a grammàtica è u lèssicu. Ma a pronunzia galiziana s'assumiglia più à quella spagnola. U galizianu hè parlatu da circa 3 à 4 milioni di locutori. == Dialetti == Ci sò trè dialetti principali: galizianu di centru, di livante è di punente. == Cumparazione di u galizianu cù u spagnolu è u portughese == Frà 'sse trè lingue iberurumaniche, ci sò assai sumiglianze è incù cunnuscendu solu una di quesse, nurmalmente, si pò cumunicà, senza grande prublema, incù un locutore di l'altra lingua; omu si pò fà capì. A lingua galiziana si situeghja - si pò dì - trà u spagnolu è u portughese. Spessu, i galiziani cunnoscenu tremindù variante da sprime si, una "più portughese", è una "più spagnola". Ma qualchì volta, si pò truvà parolle è espressione chì sò tipicamente galiziane. Esistenu ancu alcuni falsi amichi putenziali. Eccu qui qualchì esempiu: === Esempii pè e duie variante in u lèssicu === {| class="wikitable" border=1 |----- bgcolor=#c0c0c0 ! [[lingua spagnola|Spagnolu]]|| [[lingua portughese|Portughese]] || In u galizianu si cunnosce/si pò dì || [[lingua corsa|Corsu]] |----- ||quizás ||talvez ||'''quizais, tal vez''' ||''forse'' |----- ||gracias ||obrigado (qualchì volta: graças) ||'''grazas, gracias, graciñas, obrigado, obri''' ||''grazie'' |----- ||el servicio ||o serviço ||'''o servizo, o servicio''' ||''u/lu serviziu'' |----- ||escribir ||escrever ||'''escribir, escreber''' ||''scrive'' |----- ||decir ||dizer ||'''dicir, decer, dicer''' ||''dì'' |----- ||el vaso ||o copo ||'''o vaso, a copa''' ||''u/lu bichjeru'' |----- ||la habitación ||o quarto ||'''o cuarto, a habitación''' ||''a/la càmera/càmara, a/la stanza'' |----- |} === Esempii pè "galizianismi" (parulle tìpiche pè u galizianu) === {| class="wikitable" border=1 |----- bgcolor=#c0c0c0 ! [[lingua spagnola|Spagnolu]]|| [[lingua portughese|Portughese]] || Galizianu || [[lingua corsa|Corsu]] |----- ||comprar ||comprar ||'''mercar''' (accant'à '''comprar''') ||''cumprà'' |----- ||adiós ||adeus ||'''agur, aguriño, abur, aburiño''' (accant'à '''adeus''') ||''ciao'' |----- ||la codorniz ||a codorniz ||'''o paspallás''' ||''a/la quaglia'' |----- ||el campesino/la campesina, el labrador/la labradora ||o camponês/a camponesa, o lavrador/a lavradora ||'''o labrego/a labrega''' ||''u/lu paisanu/a/la paisana, u/lu campagnolu/a/la campagnola'' |----- ||a cerilla ||o fósforo ||'''o misto''' ||''u/lu fiammiferu, u/lu fulminante/fulminente, u/lu zulfanellu/zolfanellu'' |----- ||pronto ||(em) breve, logo ||'''axiña''' ||''à mumenti/momenti, da qui à pocu (tempu), prestu, frà pocu/frappocu, trà pocu/trappocu'' |----- ||un poquito, un poco, una pizca ||um pouco, um bocado, um bocadinho ||'''un chisco''' (accant'à '''un pouco''') ||''un pocu, appena, parpena/perpena/par pena, una crìa, una criarella'' |----- ||a menudo ||muitas vezes, amiúde ||'''decote, decotío''' ||''spessu, suvente'' |----- |} === Falsi amichi trà u galizianu è u portughese === {| class="wikitable" border=1 |----- bgcolor=#c0c0c0 ! Un galizianu dice/scrive || Vole dì || Un portughese capisce/puderìa capì (pt:co)|| Un portughese dicerìa/scriverìa (pè u tèrmine galizianu) |----- ||'''o queixo''' ||''u casgiu, u furmagliu'' ||"o queixo": ''u/lu mentu'' ||o queijo |----- ||'''preto''' ||''vicinu'' ||"preto": ''neru, negru'' ||perto |----- ||'''o almorzo''' ||''u sdighjunu, u sdiunu, u sdighiunu'' ||"o almoço": ''a/la cullazione, a/la cullaziò'' ||o pequeno-almoço |----- ||'''o xantar''' ||''a/la cullazione, a/la cullaziò'' ||"o jantar": ''a/la cena'' ||o almoço |----- ||'''ligar''' ||''namurighjà'' ||"ligar": ''telefunà, chjamà'' (per telèfunu) ||namoricar, namoriscar |----- |} === Falsi amichi trà u galizianu è u spagnolu === {| class="wikitable" border=1 |----- bgcolor=#c0c0c0 ! Un galizianu dice/scrive || Vole dì || Un spagnolu capisce/puderìa capì (es:co)|| Un spagnolu dicerìa/scriverìa (pè u tèrmine galizianu) |----- ||'''o almorzo''' ||''u sdighjunu, u sdiunu, u sdighiunu'' ||"el almuerzo": ''a/la cullazione, a/la cullaziò'' ||el desayuno |----- |} [[Categoria:Lingua rumanza|Galizianu]] c8taoxiu54f0oz8zh0ntrw4dkm7w9ul Radiohead 0 10876 377858 371283 2021-11-19T21:44:36Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki '''Radiohead''' hè un gruppu musicale rock britannicu (rispittivamente inglese), veni di l' [[Oxfordshire]] è fundatu in u [[1986]]. Hè cumpostu di [[Colin Greenwood]] (chitarra bassu, sintetizzatore), [[Jonny Greenwood]] (lead-chitarra, pianuforte, tastiera elettrica, sintetizzatore, organu è moltu più), [[Ed O’Brien]] (chitarra ritmica, cantu à fondu), [[Phil Selway]] (batteria, percussione) è [[Thom Yorke]] (cantu, chitarra acustica, ritmica è bassu, pianuforte). == Albumi == * ''Pablo Honey'' (1992/93) * ''The Bends'' (1995) * ''OK Computer'' (1997) * ''Kid A'' (2000) * ''Amnesiac'' (2001) * ''Hail To The Thief'' (2003) * ''In Rainbows'' (2007) * ''The King of Limbs'' (2011) * ''A Moon Shaped Pool'' (2016) [[Categoria:Gruppu di rock]] mz554ui0jyjue5c2k66l25ch73kka6f Travis 0 10877 371284 369366 2021-01-05T05:31:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Travis''' hè un gruppu di rock britannicu (rispittivamente scuzzese), chi hè statu fundatu in u [[1990]] in [[Glasgow]]. Si cumpone di [[Andy Dunlop]] (lead-chitarra, cantu à fondu, banjo, tastiere elettriche), [[Fran Healy]] (cantu, chitarra acustica è ritmica, pianuforte), [[Dougie Payne]] (chitarra bassu, cantu à fondu) è [[Neil Primrose]] (batteria, percussione). == Albumi == *''Good Feeling'' (1997) *''The Man Who'' (1999) *''The Invisible Band'' (2001) *''12 Memories'' (2003) *''The Boy With No Name'' (2007) *''Ode to J. Smith'' ([[2008]]) *''Where You Stand'' ([[2013]]) *''Everything at Once'' ([[2016]]) *''10 Songs'' ([[2020]]) [[Categoria:Gruppu di rock]] 2ypkx8cpdbfyfxx30r703zwr2271xoc Coldplay 0 10878 369574 365986 2020-12-04T18:55:19Z Minä muka 17347 File wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Coldplay Viva La Vida Tour in Hannover August 25th 2009.jpg|thumb|upright=1.5|Coldplay 2009]] '''Coldplay''' hè un gruppu di rock [[Regnu Unitu|britannicu]] (respettivamente inglese-scuzzese-gallese), fundatu in [[Londra]] in u [[1996]]. Hè cumpostu di [[Guy Berryman]] (chitarra bassu, sintetizzatore, tastiera elettrica, cantu à fondu), [[Jonny Buckland]] (lead-chitarra, chitarra acustica, cantu à fondu, armonica à bocca), [[Will Champion]] (batteria/percussione, cantu à fondu, tastiera elettrica) è [[Chris Martin]] (cantu, pianuforte, chitarra acustica è ritmica, tastiera elettrica). == Albumi == * ''Parachutes'' (2000) * ''A Rush Of Blood To The Head'' (2002) * ''X&Y'' (2005) * ''Viva la Vida or Death and All His Friends'' (2008) * ''Mylo Xyloto'' (2011) * ''Ghost Stories'' (2014) * ''A Head Full of Dreams'' (2015) * ''Everyday Life'' (2019) [[Categoria:Gruppu di rock]] 507ypzjpy7c515du0a51lm6ng7fzcmc MediaWiki:Ipb already blocked 8 10883 111709 2007-12-26T20:45:44Z Ale Mister 249 Pagina nova: "$1" hè digià bluccatu wikitext text/x-wiki "$1" hè digià bluccatu con3cr5p9p7k9nskg02hdw7595mpvwf MediaWiki:Sitesubtitle 8 10884 119636 113524 2008-02-27T09:38:31Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki enciclopedia libera 2gghnbi17zi5l7z9cdlvt9ai9dkaafo Template:Utilizatore af-1 10 10885 335301 111992 2014-03-23T18:01:43Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 1 | letter code=af | text=Hierdie gebruiker het 'n '''[[:Category:Utilizatore af-1|basiese]]''' begrip van '''[[:Category:Utilizatore af|Afrikaans]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore af-1|{{PAGENAME}}]] 0vrhptak9drfy9yt6zd7qntm0kvb5b0 Categoria:Utilizatore af-1 14 10886 335779 325026 2014-03-23T18:14:35Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore af| 1]] dvi21ciam97s40cqth7snoxniupo9yw Categoria:Utilizatore af 14 10887 335778 325028 2014-03-23T18:14:34Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatori per lingua|af]] tgedm3yi6ftcmp56j51nmsqi7j6nvic Categoria:Utilizatori per lingua 14 10888 359402 335886 2018-05-31T06:10:09Z YiFeiBot 9044 Retrait de 64 lien(s) interlangue(s), désormais fourni(s) par [[d:|Wikidata]] à la page [[d:q4655215]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatori]] [[be-x-old:Катэгорыя:Вікіпэдыйцы паводле мовы]] [[fy:Kategory:Wikipedy:Babel]] [[mi:Category:Wikipedia multilingual coordination]] [[mo:Category:Лимбь ворбите де утилизаторь]] [[sr:Категорија:Језичке кутијице]] [[yi:קאַטעגאָריע:באַניצער]] rvg5606u7uo24jb6yq1x6l29eiior28 Categoria:Utilizatore co 14 10891 335793 325030 2014-03-23T18:14:52Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki <div style="float:left;border:solid #99b3ff 1px;margin:1px;"> <table cellspacing="0" style="width:255px;background:#e0e8ff;"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:11pt;">'''co-1''' à '''co-M'''</td> <td style="font-size:9pt;padding:4pt;line-height:1.25em;text-align:center;">Sti utilizatori hanu cunniscenze di u '''corsu''', ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente).</td> </tr></table></div> <div style="float:right;border:solid #FFBBBB 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:255px;background:#FFEEEE"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#FFBBBB;text-align:center;font-size:11pt">'''co-0'''</td> <td style="font-size:9pt;padding:4pt;line-height:1.25em">Sti utilizatori ùn hanu micca o guasi micca cunniscenze di u '''corsu''', ùn ponu parlallu è ùn ponu capillu, o solu cun assai prublemi.</td> </tr></table></div> ---- [[Categoria:Utilizatori per lingua|co]] dbqwfhlx1opc242w83g176dzukmzmxi Categoria:Utilizatore co-M 14 10892 335798 325031 2014-03-23T18:14:57Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore co| M]] dujxqpj7dlmsm4unuuyl11h1j5s5w1k Categoria:Utilizatore co-1 14 10895 335795 325032 2014-03-23T18:14:54Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore co| 1]] 256yeywstm4vega1m5v30cyhevg2cjd Categoria:Utilizatore co-2 14 10897 335796 325033 2014-03-23T18:14:55Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore co| 2]] 7jiaapom1zzbz91ndqe90xyqm3hscn2 Categoria:Utilizatore co-3 14 10898 335797 325035 2014-03-23T18:14:56Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore co| 3]] b6v28tt4a5o1zm6pcbi9audb86q9bs3 Categoria:Utilizatore co-0 14 10901 335794 328225 2014-03-23T18:14:53Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore co| 0]] 88g5ma2a1phvxd4x89z4uymmiqlhm91 Sciuppuleddu 0 10903 373804 354113 2021-06-02T09:38:13Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U sciuppuleddu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Saponaria officinalis11.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Saponaria officinalis</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Caryophyllales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Caryophyllaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Saponaria]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Saponaria officinalis''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Saponaria officinalis12.jpg|250px|U sciuppuleddu]] |----- |} U '''sciuppuleddu''' (o [[sciuppulellu]]) (''[[Saponaria officinalis]]'') hè una pianta chì faci parti di a famiglia di l'[[Caryophyllaceae]]. ==Discrizzioni== U fustu erettu è tisgiu hè altu da 40 à 70&nbsp;cm. I fiora sò longhi è uvali. Sò simplici o doppii, è ani cinqui petali. U so culori hè biancu o rusulinu. Sò appena prufumati. I fiora s'aprini a sera. U sciuppuleddu fiurisci da [[ghjugnu]] à [[sittembri]]. I casci sò lisci, opposti è longhi 4 à 12 cm, incù trè o cinqui narvaturi paralleli è senza picciolu. U sciuppuleddu si trova da l'[[Auropa]] fin'à a [[Siberia]], in [[Asia]] uccidintali, ed è stata introdutta ancu in [[America]]. A sissualità di a pianta hè ermafrodita. U sciuppuleddu hè assà cumunu in [[Corsica]]. ==Tassunumia== Parechji sinonimi di ''Saponaria officinalis'' sò: * ''Silene saponaria'' Fr. * ''Saponaria vulgaris'' Pall. * ''Saponaria officinalis'' var. glaberrima Ser. * ''Saponaria hybrida'' Mill. * ''Bootia saponaria'' Neck. ==Usi== U sciuppuleddu cunteni a sapunina, una sustanza tossica hè cuntinuta in i radichi. Quand'eddi sò siccati è nittati, i radichi di u sciuppuleddu poni serva par fabricà una polvara chì s'usa com'è savonu. === In Corsica === U sciuppuleddu hè ancu chjamatu u [[savonu (flora)|savonu]], l'[[arba savonu]], a sapunella,<ref>Simonpoli 1982.</ref> a [[savunetta (flora)|savunetta]] o ancu l'[[arba à savunetta]], chì 'ssa pianta era usata com'è savonu o ancu comu lisciva. Era imprudata par lavà si i mani sdrufinendu i fiora incù un pocu d'acqua, o ancu par lavà i panni, dopu à avè la fatta bodda in acqua.<ref>Simonpoli 1982.</ref> ==Noti== <references/> ==Bibliugrafia== * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * [http://www.culturecommunication.gouv.fr/content/download/42396/338526/version/1/file/Ethno_Simonpoli_1982_072a.pdf Paulu Simonpoli, ''E piante salvatiche - Cunniscenze è usi'', 1982, Parcu Naturale di Corsica] == Gallaria d'imaghjini== <gallery> Image:Saponaria officinalis13.jpg| Image:Saponaria officinalis14.jpg| Image:Saponaria officinalis15.jpg| Saponaria officinalis MHNT.BOT.40.40.jpg| </gallery> == Da veda dinò == * i [[fiori di Corsica]] *[[Canofula]] *[[Curu]] *[[Saponaria ocymoides alsinoides]] ==Liami== * [http://pecita.com/plantes/pla_014.html I pianti di Pecita] * [http://florebalagne.blog.club-corsica.com/?pn=6 A flora di Balagna] [[Categoria:Piante medicinale è officinale]] [[Categoria:Caryophyllaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] [[Categoria:Fiori di Corsica]] azkuemhwwb9wl8q4i0a64e4o5cy5ks3 Saponaria officinalis 0 10905 119350 111973 2008-02-24T14:14:47Z Alexbot 323 Robot : répare double redirection wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sciuppuleddu]] f8h6apsq3rlund6j1v993o2izr6qo37 Sciuppulellu 0 10906 111980 111978 2007-12-27T19:39:56Z Paulu 58 hà mossu [[Sciupuleddu]] à [[Sciuppulellu]]: par piacè ci vli à supprima "sciupuleddu" è "sciupulellu" wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sciuppuleddu]] f8h6apsq3rlund6j1v993o2izr6qo37 Everton FC 0 10909 358969 358372 2018-03-30T09:25:29Z User2352352 13112 /* Ghjucadori attuali (2017-2018) */ wikitext text/x-wiki L''''Everton Football Club''' hè un club di [[pallò]] di [[Liverpool]]. Hè statu fundatu in u 1878. == Ghjucadori attuali ([[2017]]-[[2018]]) == {| |valign=”top”| * 2. [[File:flag of England (bordered).svg|20px]] [[Tony Hibbert]] * 3. [[File:flag of England (bordered).svg|20px]] [[Leighton Baines]] * 4. [[File:flag of Nigeria.svg|20px]] [[Joseph Yobo]] * 5. [[File:flag of England (bordered).svg|20px]] [[Joleon Lescott]] * 6. [[File:flag of Spain.svg|20px]] [[Mikel Arteta]] * 10. [[File:flag of England (bordered).svg|20px]] [[Wayne Rooney]] * 11. [[File:flag of England (bordered).svg|20px]] [[Theo Walcott]] * 12. [[File:flag of Scotland.svg|20px]] [[Iain Turner]] * 14. [[File:flag of England (bordered).svg|20px]] [[James Vaughan]] * 15. [[File:flag of England (bordered).svg|20px]] [[Alan Stubbs]] * 16. [[File:flag of England (bordered).svg|20px]] [[Phil Jagielka]] * 17. [[File:flag of Australia.svg|20px]] [[Tim Cahill]] * 18. [[File:flag of England (bordered).svg|20px]] [[Phil Neville]] * 19. [[File:flag of Portugal.svg|20px]] [[Nuno Valente]] |width="50"|&nbsp; |valign="top"| * 20. [[File:flag of South Africa.svg|20px]] [[Steven Pienaar]] * 21. [[File:flag of England (bordered).svg|20px]] [[Leon Osman]] * 22. [[File:flag of Nigeria.svg|20px]] [[Yakubu Aiyegbeni]] * 24. [[File:flag of the United States.svg|20px]] [[Tim Howard]] * 25. [[File:flag of Brazil.svg|20px]] [[Anderson Silva de Franca]] * 26. [[File:flag of Ireland.svg|20px]] [[Lee Carsley]] * 27. [[File:flag of Poland.svg|20px]] [[Lukas Jutkiewicz]] * 28. [[File:flag of Nigeria.svg|20px]] [[Victor Anichebe]] * 29. [[File:flag of Scotland.svg|20px]] [[Patrick Boyle]] * 30. [[File:flag of England (bordered).svg|20px]] [[John Ruddy]] * 31. [[File:flag of Iceland.svg|20px]] [[Bjarni Vidarsson]] * 33. [[File:flag of Germany.svg|20px|Germania]] [[Stefan Wessels]] * 34. [[File:flag of England (bordered).svg|20px]] [[John Irving]] * 36. [[File:flag of England (bordered).svg|20px]] [[John Paul Kissock]] * 37. [[File:flag of England (bordered).svg|20px]] [[Jack Rodwell]] |} == Liami == * http://www.evertonfc.com/ * http://www.nsno.co.uk * http://www.toffeeblue.com [[Categoria:Pallò]] skojz97pw6g7wca42pgvkxgf4xotpx9 Template:Babel field 1 10 10910 373427 143243 2021-06-02T04:46:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div style="float:left;border:solid #99CCFF 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#99CCFF;text-align:center;font-size:14pt">'''{{{letter code}}}-1'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em">{{{text}}}</td> </tr></table></div><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> afdqe3hbw77s7efi6mu7j96su05y481 Template:Babel field 2 10 10911 373428 143244 2021-06-02T04:46:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div style="float:left;border:solid #99BBFF 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#E5F0FF"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#99BBFF;text-align:center;font-size:14pt">'''{{{letter code}}}-2'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em">{{{text}}}</td> </tr></table></div><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> grnna2louano1ugidx8lifcrvousgc4 Template:Babel field 3 10 10912 373429 143245 2021-06-02T04:46:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div style="float:left;border:solid #99AAFF 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#E5E9FF"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#99AAFF;text-align:center;font-size:14pt">'''{{{letter code}}}-3'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em">{{{text}}}</td> </tr></table></div><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> nkgtf85u4bj8s9p79idw5jhxj21bs87 Template:Babel field 0 10 10913 373426 143242 2021-06-02T04:46:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div style="float:left;border:solid #FFBBBB 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#FFEEEE"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#FFBBBB;text-align:center;font-size:14pt">'''{{{letter code}}}-0'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em">{{{text}}}</td> </tr></table></div><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> l2nh6keulpymji8vri0mxqtykurex58 Template:Babel field M 10 10914 373431 143247 2021-06-02T04:46:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div style="float:left;border:solid #6EF7A7 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#C5FCDC"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#6EF7A7;text-align:center;font-size:14pt">'''{{{letter code}}}'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em">{{{text}}}</td> </tr></table></div><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 2qusm3whao55tr5hb9v258lhxgj25zc Tom Hanks 0 10915 375878 375702 2021-08-19T21:07:12Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:TomHanksJan2009 (cropped).jpg|thumb|200px|Tom Hanks ([[2009]])]] '''Tom Hanks''' (* [[9 di lugliu]] [[1956]]) hè un [[cinemà|attori]] [[Stati Uniti d'America|mericanu]]. == Biugrafia == Hè statu numinatu parechji volti pà un [[Oscar]] com'è u megliu attori, cinqui volti in un rollu principali è una volta in un rollu secundariu. Ni hà guadagnatu dui volti, pà i filmi ''[[Philadelphia (filmu)|Philadelphia]]'' ([[Stati Uniti d'America|USA]] [[1992]]/[[1993]]) è ''[[Forrest Gump]]'' ([[Stati Uniti d'America|USA]] [[1994]]). == Da vede dinò == *[[Saving Private Ryan]] *[[Matt Damon]] *[[Steven Spielberg]] [[Categoria:Attore|Hanks, Tom]] [[Categoria:Americanu|Hanks, Tom]] [[Categoria:Biugrafia]] hk7208iev468pn5w19oe0fzyn3vow4k Cary Grant 0 10918 375018 375015 2021-08-10T18:48:45Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Cary Grant Statue.jpg|thumb|Cary Grant]] '''Cary Grant''' (natu cum'è '''Archibald Alexander Leach''' in [[Bristol]], [[Inghilterra]]/[[Regnu Unitu]], [[18 di ghjennaghju]] [[1904]]; mortu in [[Davenport]], [[Iowa]], [[Stati Uniti d'America|USA]], [[29 di nuvembri]] [[1986]]) fù un attore britannicu. == Biugrafia == Hà ghjucatu in più di 80 filmi è hè statu nominatu dùie volte pè un [[Oscar]]. Grant hà finitu a so carriera in u [[1966]] è hà ricevutu un Oscar di onore in u [[1970]]. [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Attore|Grant, Cary]] [[Categoria:Britannicu|Grant, Cary]] jt1ho0e4i1xu0trw45gjj4k4buq0bgf Lingua portughese 0 10919 378623 368783 2022-02-21T04:48:35Z Kwamikagami 17182 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} {{Lingua |nomu=Portughese |numinativu=português |culori=#FD9191 |altri nomi=portoghese, purtughese o purtughesu |stati=[[Portugallu]], [[Brasile]], [[Capu Verde]], [[São Tomé è Príncipe]], [[Angola]], [[Guinea-Bissau]], [[Guinea Equatoriale]], [[Mozambicu]], [[Timor Este]], [[Uruguay]], [[Paraguay]] è qualchi altri paesi è regioni |parsoni=~215 milioni |scrittura=[[Scrittura latina|Latina]] |tipulugia=SVO |classifica=6 |fam1=[[Lingui indoauropeani|Indoauropeanu]] |fam2=[[Lingue italiche|Italicu]] |fam3=[[Lingue rumaniche|Rumanicu]] |fam4=[[Lingue rumanzu-occidentale|Rumanzu occidentale]] |fam5=[[Lingue iberurumanze|Iberurumanzu]] |fam6=[[Galizianu-Portughese]] |fam7=[[Lingua portughese|Portughese]] |nazioni=[[Image:Flag of Angola.svg|30px]] [[Angola]] <br /> [[Image:Flag of Brazil.svg|30px]] [[Brasile]] <br /> [[Image:Flag of Cape Verde.svg|30px]] [[Capu Verde]] <br /> [[Image:Flag of East Timor.svg|30px]] [[Timor Este]] <br /> [[Image:Flag of Equatorial Guinea.svg|30px]] [[Guinea Equatoriale]] <br /> [[Image:Flag of Mozambique.svg|30px]] [[Mozambicu]] <br /> [[Image:Flag of Portugal.svg|30px]] [[Portugallu]] <br /> [[Image:Flag of São Tomé and Príncipe.svg|30px]] [[São Tomé è Príncipe]] |aghjinzia=[[Accademia di a scienza di Lisbona]] (Portugallu) <br /> [[Accademia Brasiliana di e lettere]] (Brasile) |iso1=pt |iso2=por |iso3=por |codice=pt |estrattu=Todos os seres humanos nascem livres e iguais em dignidade e em direitos. Dotados de razão e de consciência, devem agir uns para com os outros em espírito de fraternidade.}} A '''lingua portughese''' (ancu '''lingua portoghese''', '''purtughese''' o '''purtughesa'''; in portughese: ''português'') hè una [[lingue rumaniche|lingua rumanica]] chì si parla in u [[Brasile]], u [[Portugallu]] è qualchi paese è locu di l'[[Africa]] è di l'[[Asia]]. Hà circa 215 milioni di locutori. Accantu u [[lingua francese|francese]], hè a seconda più grande rispettivamente a seconda più impurtante lingua rumanica (u portughese hè parlatu di più ghjente cum'è lingua materna ch'è u francese, u francese hà più locutori secondi). A lingua portughese hè risultata da a [[lingua galiziana]] - o detta più precisamente - da u [[galizianu-portughese]]. == Diffusione == In 'ssi paesi è regioni, u portughese hè '''lingua materna è ufficiale''': * [[File:Flag of Brazil.svg|25px]] [[Brasile]] (cun l'isule di [[Fernando de Noronha]]) * [[File:Flag of Portugal.svg|25px]] [[Portugallu]] (incù l'isule di [[File:Flag_of_Madeira.svg|25px]] [[Madera]] è [[File:Flag of the Azores.svg|25px]] l'[[Azore]]) In 'ssi paesi, u portughese hè '''lingua ufficiale è guasi una seconda lingua materna''': * [[File:Flag of Cape Verde.svg|25px]] [[Capu Verde]] * [[File:Flag of Sao Tome and Principe.svg|25px]] [[São Tomé è Príncipe]] In 'ssu paesu rispettivamente 'ssa regione, u portughese hè '''lingua ufficiale è lingua materna pè a magiurità di a pupulazione''': * [[File:Flag of Angola.svg|25px]] [[Angola]] (incù l'exclave di [[Cabinda]]) In 'ssi paesi è regioni, u portughese hè '''lingua ufficiale, ma micca (o solu raramente) lingua materna''': * [[File:Flag of Guinea-Bissau.svg|25px]] [[Guinea-Bissau]] * [[File:Flag of Equatorial Guinea.svg|25px]] [[Guinea Equatoriale]] (lingua ufficiale accantu u [[lingua spagnola|spagnolu]] è u [[lingua francese|francese]]) * [[File:Flag of Macau.svg|25px]] [[Macau]] ([[File:Flag of the People's Republic of China.svg|25px]] [[China]]) * [[File:Flag of Mozambique.svg|25px]] [[Mozambicu]] * [[File:Flag of East Timor.svg|25px]] [[Timor Este]] In 'sse regioni, u portughese hè '''lingua materna pè a magiurità di a pupulazione, ma micca lingua ufficiale''': * [[File:Flag of Canindeyú Department.svg|25px]] [[Canindeyú]] (sudeste di [[File:Flag of Paraguay.svg|25px]] [[Paraguay]]) * [[File:Flag of Alto Paraná Department.svg|25px]] [[Alto Paraná]] (sudeste di [[File:Flag of Paraguay.svg|25px]] [[Paraguay]]): In u Paraguay vivenu mori cusiddetti [[Brasiguayos]]. In 'stu paesu, u portughese hè '''lingua di scola''': * [[File:Flag of Uruguay.svg|25px]] [[Uruguay]]: In lu nordu di Uruguay, u [[portugnol]], a lingua mesta da portughese è spagnolu, hè lingua materna è assai persone parlanu tantu portughese quantu spagnolu. In 'sse regioni, u portughese hè una '''lingua parlata di una moltu piccula minurità''': * [[Daman]] ([[File:Flag of India.svg|25px]] [[India]]) * [[Diu (India)|Diu]] ([[File:Flag of India.svg|25px]] [[India]]) * [[Goa]] ([[File:Flag of India.svg|25px]] [[India]]) [[File:Detailed SVG map of the Lusophone world.svg|thumb|center|820px|'''Paesi è reghjoni induve u purtughesu hè lingua officiale''']] == Vede puru == * [[portughese bresilianu]] * [[portughese angolanu]] [[Categoria:Lingua rumanza|Portughese]] 9xhngtxhxp3ujvpei6j0xxxqr9dtcy7 Lingua portoghese 0 10920 112046 2007-12-28T02:03:13Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[lingua portughese]] grrrf4jph32ousv5mklmlx88531jvf0 Ambidestru 0 10922 351224 326511 2015-07-16T12:03:10Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} Un '''ambidestru''' (una ambidestra) hè una persona chì hè capace, in tutte (o guasi tutte) l’azzioni, di utilizare tramindùie [[manu|mani]] di manera (guasi) uguale (per esempiu per [[littiratura|scrive]], [[pittura|pinghje]], disegnà, manghjà, ghjittà). Pò cumpurtassi cum'è un [[mancinu]] o cum'è un [[manidrittu]]. Ma a vera ambidestria hè estremamente rara. Hè amparevule, ma sì pò esse puru cungenita hè viulentamente discutatu trà i sapienti. aqj7j8uwnsi3f9jjhazlkvoxuprx2r5 Duff Battye 0 10923 377055 332295 2021-09-14T06:55:48Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Duff Battye''' hè un musicante britannicu. == Biugrafia == Hè u bassista di u gruppu di rock [[Belasco]]. Cum'è ancu l’altri membri [[Tim Brownlow]] è [[Bill Cartledge]] sona e tastiere elettriche dinù. Inoltre hè statu implicatu in a creazione di qualchì canzone di u gruppu, per esempiu in ''15 Seconds'', ''And As You Are'' è ''Plague''. Battye hè un maestru di u bassu elettricu. E soie linie di bassu sò ogni tantu guasi "linie di melodia" è qualchì canzone di Belasco, cum'è ''Man'' o ''15 Seconds'', hanu un ghjocu di bassu tantu memurevule ch'è quesse sò ricunnuscevuli digià solu da questu. [[Categoria:Musicante|Battye, Duff]] [[Categoria:Britannicu|Battye, Duff]] [[Categoria:Biugrafia]] c62anlzv16ly0woosgn7aqlwnieyora James Stewart 0 10924 376071 346446 2021-08-20T16:57:19Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Annex - Stewart, James (Call Northside 777) 01.jpg|thumb|200px|James Stewart]] '''James Stewart''' (* Indiana, [[Pennsylvania]], [[Stati Uniti d'America|USA]], [[20 di maghju]] [[1908]]; † [[Los Angeles]], [[California]], [[Stati Uniti d'America|USA]], [[2 di lugliu]] [[1997]]) fù un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == Hà ricevutu dui [[Oscar]], un Oscar di u megliu attore principale in u [[1941]] (pè u filmu ''[[The Philadelphia Story]]'' di u [[1940]]) è un Oscar di onore in u [[1985]]. [[Categoria:Attore|Stewart]] [[Categoria:Americanu|Stewart, James]] [[Categoria:Biugrafia]] m2grdmivkxy8vigg37nyaa9xt8iprfh Lingua spagnola 0 10925 378667 371286 2022-02-24T04:05:26Z Kwamikagami 17182 wikitext text/x-wiki [[File:Hispanophone global world map language.svg|thumb]] A '''lingua spagnola''' (u '''spagnolu'''; in spagnolu: ''español'') hè una [[lingue rumaniche|lingua romanica]] è a lingua ufficiale di a [[Spagna]] è di guasi tutti i paesi di l'[[America Latina]]. Si chjama puru '''lingua castillana''' o '''castigliana''' ('''castillanu'''/'''castiglianu'''; in spagnolu: ''castellano'') è hà circa 450 milioni di locutori. Hè a più grande lingua romanica è una di e più impurtante lingue di u mondu. == Da vede dinò == *[[Spagnolu cilenu]] * [[Spagnolu latinu-americanu]] [[Categoria:Lingua rumanza|Spagnolu]] paioj5kig25guhmc5huz4bfbl0y3705 Categoria:Utilizatore de 14 10926 335804 328365 2014-03-23T18:15:03Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatori per lingua|de]] ohctc7h03tp1zeqw6yqb5mdohxgn33n Categoria:Utilizatore de-M 14 10927 335808 328369 2014-03-23T18:15:07Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore de| M]] fv321g7fr85rtovzou5jrj853rfoirt Template:Utilizatore de 10 10928 335321 120788 2014-03-23T18:02:04Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field M | letter code=[[lingua tedesca|de]] | text=Dieser Benutzer spricht '''[[:Category:Utilizatore de|Deutsch]]''' als '''[[:Category:Utilizatore de-M|Muttersprache]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore de-M|{{PAGENAME}}]] evnsh7euyiv6aismv471vkm0wok4c59 Categoria:Utilizatore ca 14 10929 335788 328363 2014-03-23T18:14:47Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatori per lingua|ca]] bgjr0oqbs15xwihfe3ahd6xq4oe0rvr Categoria:Utilizatore en 14 10930 335809 328370 2014-03-23T18:15:08Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Commonscat|User en}} [[Categoria:Utilizatori per lingua|en]] qium0gm27d8l3njfvyrbtswxiefdcoc Categoria:Utilizatore es 14 10931 335819 328378 2014-03-23T18:15:20Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Commonscat|User es}} [[Categoria:Utilizatori per lingua|es]] axop8x80s1yrnfijuuaupe4b3hl30ag Categoria:Utilizatore fr 14 10932 335829 328383 2014-03-23T18:15:30Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatori per lingua|fr]] 596jiq4va9drf78a7tbh6i27giyhbyw Categoria:Utilizatore gl 14 10933 335834 325060 2014-03-23T18:15:35Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatori per lingua|gl]] musijznf5xl1082z1sa96lc07dpjl6y Categoria:Utilizatore it 14 10934 335839 328387 2014-03-23T18:15:40Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatori per lingua|it]] 94oj3rw0l0wbj5jomt2whkgibq8q3vd Categoria:Utilizatore ja 14 10935 335844 325064 2014-03-23T18:15:49Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatori per lingua|ja]] gznjehpiulajis93lwc2lei8rbd8sdr Categoria:Utilizatore la 14 10936 335851 328390 2014-03-23T18:15:56Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatori per lingua|la]] 2sjuzp3g0hzmg2jimo4f58y0qs2wms5 Categoria:Utilizatore no 14 10937 335861 327624 2014-03-23T18:16:06Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatori per lingua|no]] pi13liyhyz30xrq90cjk4ovymfzunka Categoria:Utilizatore pt 14 10938 335869 328393 2014-03-23T18:16:14Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatori per lingua|pt]] fyd4bpyxwry9svlcqthstfiankll8rj Categoria:Utilizatore ro 14 10939 335874 326484 2014-03-23T18:16:19Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatori per lingua|ro]] lt9jbupz0n0kxdyjlg7to06y0ciywx3 Categoria:Utilizatore tr 14 10940 351532 335881 2015-08-04T09:03:45Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 4 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q6592099]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatori per lingua|tr]] [[nn:Kategori:User tr]] [[pt:Categoria:Usuário tr]] a3k2sl06slqpqcbok7kdjnj1o1kf4h8 Categoria:Utilizatore zh 14 10941 335883 325070 2014-03-23T18:16:28Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatori per lingua|zh]] f1cg6ufcu25j41vyusgo79ca57mw3yk Template:Utilizatore ca-1 10 10942 335309 325072 2014-03-23T18:01:51Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 1 | letter code=[[lingua catalana|ca]] | text=Aquest usuari pot contribuir amb un nivell '''[[:Category:Utilizatore ca-1|bàsic]]''' de '''[[:Category:Utilizatore ca|català]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore ca-1|{{PAGENAME}}]]<noinclude> </noinclude> 9v0i9kctm49wjg0fpl3vxw1387b1wla Categoria:Utilizatore ca-1 14 10943 335789 325074 2014-03-23T18:14:48Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore ca| 1]] mpjnn5qsca2r9i69th8jsdpfa2ey9ve Categoria:Utilizatore de-1 14 10944 335805 328366 2014-03-23T18:15:04Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore de| 1]] gl6tbop9a92d8d3dkfvi09jxpotlebg Template:Utilizatore de-1 10 10945 335322 120784 2014-03-23T18:02:05Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 1 | letter code=[[lingua tedesca|de]] | text=Dieser Benutzer hat '''[[:Category:Utilizatore de-1|grundlegende]] [[:Category:Utilizatore de|Deutschkenntnisse]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore de-1|{{PAGENAME}}]] cwywy7j6sq53r4d0t3hvnxase46hccg Categoria:Utilizatore de-2 14 10946 335806 328367 2014-03-23T18:15:05Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore de| 2]] 0p4wachncjb2jbqltv3x6ulimthdah4 Categoria:Utilizatore de-3 14 10947 335807 328368 2014-03-23T18:15:06Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore de| 3]] 0706vnmdardx0d8izx94go9h8w5ufnx Template:Utilizatore de-2 10 10948 335323 120785 2014-03-23T18:02:06Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 2 | letter code=[[lingua tedesca|de]] | text=Dieser Benutzer hat '''[[:Category:Utilizatore de-2|fortgeschrittene]]''' '''[[:Category:Utilizatore de|Deutschkenntnisse]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore de-2|{{PAGENAME}}]] sy1zkgibwy4tysq3jgw3p75ngen84pk Template:Utilizatore de-3 10 10949 335324 120787 2014-03-23T18:02:07Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 3 | letter code=[[lingua tedesca|de]] | text=Dieser Benutzer hat '''[[:Category:Utilizatore de-3|sehr gute]]''' '''[[:Category:Utilizatore de|Deutschkenntnisse]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore de-3|{{PAGENAME}}]] db561ud6vxfvlzdcnpms8bgiqiygfwo Categoria:Utilizatore en-M 14 10950 335814 328375 2014-03-23T18:15:13Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Commonscat|User en-N}} [[Categoria:Utilizatore en| M]] gwpfe3eleib2gdkbk0hh30w3wtbsrme Categoria:Utilizatore en-3 14 10951 335812 328373 2014-03-23T18:15:11Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore en| 3]] gs47xy8xndtvi3ucxud6xv7r0l4j1qp Categoria:Utilizatore en-2 14 10952 335811 328372 2014-03-23T18:15:10Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Commonscat|User en-2}} [[Categoria:Utilizatore en| 2]] 379j3jaf21zgh9rzt2hd53vli6dvj69 Categoria:Utilizatore en-1 14 10953 335810 328371 2014-03-23T18:15:09Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Commonscat|User en-1}} [[Categoria:Utilizatore en| 1]] idutn82w4bkkv24ctafc7xv1t12djip Template:Utilizatore en 10 10954 335325 120792 2014-03-23T18:02:08Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field M | letter code=[[lingua inglese|en]] | text=This user is a '''[[:Category:Utilizatore en-M|native]]''' speaker of '''[[:Category:Utilizatore en|English]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore en-M|{{PAGENAME}}]] jg24wajut1146dz0s6c6to2supus1v6 Template:Utilizatore en-3 10 10955 335328 120791 2014-03-23T18:02:11Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 3 | letter code=[[lingua inglese|en]] | text=This user is able to contribute with an '''[[:Category:Utilizatore en-3|advanced]]''' level of '''[[:Category:Utilizatore en|English]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore en-3|{{PAGENAME}}]] jm6hbdai2ylz8ytmjgcteeg0bn7rivo Template:Utilizatore en-2 10 10956 335327 120790 2014-03-23T18:02:10Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 2 | letter code=[[lingua inglese|en]] | text=This user is able to contribute with an '''[[:Category:Utilizatore en-2|intermediate]]''' level of '''[[:Category:Utilizatore en|English]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore en-2|{{PAGENAME}}]] 6y9o3s59ptokn3ap6troe61lzf4rhuj Template:Utilizatore en-1 10 10957 335326 120789 2014-03-23T18:02:09Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 1 | letter code=[[lingua inglese|en]] | text=This user is able to contribute with a '''[[:Category:Utilizatore en-1|basic]]''' level of '''[[:Category:Utilizatore en|English]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore en-1|{{PAGENAME}}]] lp1ol6515dmxe4h080hpx3tc84dm4qk Template:Babel-2 10 10958 372923 327196 2021-06-02T04:09:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px; clear: right" |- | style="text-align: center" | '''[[Wikipedia:Babele|Babele]]''' |- | {{Utilizatore {{{1}}}}} |- | {{Utilizatore {{{2}}}}} |- | style="text-align: center" | |}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] </noinclude> b9gw82ddmiigcgdxl1tiovuj0rp1oyu Categoria:Utilizatore fr-M 14 10959 335833 328386 2014-03-23T18:15:34Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore fr| M]] pdm6ccdpl0zg58bqrpncs0yeekoy0kf Template:Utilizatore fr 10 10960 335342 203903 2014-03-23T18:02:25Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field M | letter code=[[lingua francese|fr]] | text=Cet utilisateur a pour '''[[:Category:Utilizatore fr-M|langue maternelle]]''' le '''[[:Category:Utilizatore fr|français]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore fr-M|{{PAGENAME}}]] tdsh36n9gccup8sh3ws0r0534078qt0 Template:Utilizatore fr-1 10 10961 335343 325089 2014-03-23T18:02:26Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 1 | letter code=[[lingua francese|fr]] | text=Cet utilisateur peut contribuer avec un niveau '''[[:Category:Utilizatore fr-1|élémentaire]]''' de '''[[:Category:Utilizatore fr|français]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore fr-1|{{PAGENAME}}]] <noinclude> </noinclude> 73tvxkgt2gotce4sski138k0hbz754s Categoria:Utilizatore fr-1 14 10962 335830 328384 2014-03-23T18:15:31Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore fr| 1]] fzsyj80st0ijskysy90kk68t5uqilu4 Template:Utilizatore es 10 10964 335333 113016 2014-03-23T18:02:16Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field M | letter code=[[Lingua spagnola|es]] | text=Este usuario tiene el '''[[:Category:Utilizatore es|español]]''' como '''[[:Category:Utilizatore es-M|lengua materna]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore es-M|{{PAGENAME}}]] lfz1vbgps6jb1ni4vk9ua23fkywt1ir Categoria:Utilizatore es-M 14 10965 335823 325091 2014-03-23T18:15:24Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore es| M]] c1xvvx1n1b06se28jugk3fj84mvzulo Template:Utilizatore it 10 10966 335351 114860 2014-03-23T18:02:34Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field M | letter code=[[Lingua taliana|it]] | text=Questo utente parla '''[[:Category:Utilizatore it|italiano]]''' come '''[[:Category:Utilizatore it-M|lingua madre]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore it-M|{{PAGENAME}}]] 40l91covm0gtb5pr3xgjthry6m8pb2y Categoria:Utilizatore it-M 14 10967 335843 325092 2014-03-23T18:15:48Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore it| M]] mf8zwn97cgwvivzmi3xs1px9coxt4y4 Audrey Hepburn 0 10971 376300 371287 2021-08-23T12:58:39Z Fausta Samaritani 15085 categoria, fix wikitext text/x-wiki [[File:Audrey_Hepburn_Roman_Holiday_cropped.jpg|thumb|200px|Audrey Hepburn, in ''Roman Holiday'']] '''Audrey Hepburn''' (nata cum’è '''Audrey Kathleen Ruston''', altri nomi sò stati '''Audrey Kathleen Hepburn-Ruston''' o '''Edda van Heemstra''', [[Bruxelles]], [[Belgica]], [[4 di maghju]] [[1929]]; morta vicinu à [[Lausanne]], [[Svizzera]], [[20 di ghjennaghju]] [[1993]]) hè stata un’[[cinemà|attrice]] d'urighjine [[Regnu Unitu|britannica]]-[[Olanda|neerlandese]]. == Biugrafia == Hà ghjucatu, par asempiu, rolli principali in li filmi ''[[Sabrina]]'' (di lu [[1954]], incù [[Humphrey Bogart]]) è ''[[Breakfast at Tiffany's]]'' (in [[lingua corsa|corsu]]: "Sdighjunu ind’è Tiffany", titulu [[lingua francese|francese]]: ''Diamants sur canapé''; [[1961]], cù [[George Peppard]]). Hè spessu cunsidarata cum’è una di li più beddi donni in la storia di lu filmu. [[Categoria:Attrice|Hepburn, Audrey]] [[Categoria:Britannica|Hepburn, Audrey]] [[Categoria:Neerlandese|Hepburn, Audrey]] [[Categoria:Biugrafia]] bilq5zkubuuz8c4vsmokzwyqaedxjjt Michael J. Fox 0 10972 375693 375647 2021-08-18T22:26:40Z Jun Misugi 295 /* Michael J. Fox cum'è autore */ u so quartu libru wikitext text/x-wiki [[File:Michael J. Fox 2012 (cropped) (2).jpg|thumb|300px|Fox in u [[2012]]]] '''Michael J. Fox''' (pseudonimu di '''Michael Andrew Fox''', o à l'accortu '''Michael A. Fox'''; natu u [[9 di ghjugnu]] [[1961]] in [[Edmonton]], [[Alberta]]) hè un attore di [[cinemà]] è [[televisione]] [[Canadà|canadianu]]-[[Stati Uniti d'America|statunitense]]. == Biugrafia == Hè diventatu famosu soprattuttu per i so rolli di cumedianti in diversi filmi è serie, per esempiu in a trilugia ''Back to the Future'' ([[1985]]-[[1990]]) o in ''[[Family Ties]]'' ([[1982]]-[[1989]]). Ma ch’è Fox hè ancu un bon'attore di caratteru, l'hà pruvatu in i drami ''[[Bright Lights, Big City]]'' ([[1988]]) è ''[[Casualties of War]]'' ([[1989]]). Questi dui, sò stati i so rolli più straurdinarii, ma forse, puru i so più boni. Fox chì sà dapoi u [[1991]] ch'ellu hà a [[malatia di Parkinson]] hè fundadore di a [[Michael J. Fox Foundation for Parkinson's Research]]. === Filmugrafia di selezzione === * ''[[Back to the Future]]'' (1985), di [[Robert Zemeckis]], cù [[Christopher Lloyd]] * ''[[Teen Wolf]]'' (1985) * ''[[Light of Day]]'' (1987) * ''[[The Secret of My Success]]'' (1987) * ''[[Bright Lights, Big City]]'' (1988), cù [[Kiefer Sutherland]] è [[Tracy Pollan]] (chì hè oghje a moglia di Fox) * ''[[Casualties of War]]'' (1989), di [[Brian De Palma]], incù [[Sean Penn]] * ''[[Back to the Future Part II]]'' (1989), di [[Robert Zemeckis]], cù [[Christopher Lloyd]] * ''[[Back to the Future Part III]]'' (1990), di [[Robert Zemeckis]], cù [[Christopher Lloyd]] * ''[[The Hard Way]]'' (1991), incù [[James Woods]] * ''[[Doc Hollywood]]'' (1991), cù [[Woody Harrelson]] * ''[[For Love or Money]]'' (1993) * ''[[The American President]]'' (1995), cù [[Michael Douglas]], [[Annette Bening]], [[Martin Sheen]], [[Richard Dreyfuss]] * ''[[The Frighteners]]'' (1996), di [[Peter Jackson]] * ''[[Mars Attacks!]]'' (1996), di [[Tim Burton]] è incù [[Jack Nicholson]], [[Glenn Close]], [[Pierce Brosnan]], [[Natalie Portman]] === In a televisione === In a televisione, Michael J. Fox hà ghjucatu durante a so carriera dui caratteri di sitcom chì sò estremamente pupulari: ''Alex P. Keaton'' in ''[[Family Ties]]'' (da u [[1982]] à u [[1989]]) è ''Mike Flaherty'' in ''[[Spin City]]'' (da u [[1996]] à u [[2000]]/[[2001]]). Ancu u so rollu di u ''Duttore Kevin Casey'' in dui episodii di a seria ''[[Scrubs]]'' in u [[2004]] fù rimarchevule. === Premii === [[File:Michael J Fox Walk of fame.jpg|miniatura|A stella di Michael J. Fox nantu à u Hollywood Walk of Fame]] Michael J. Fox hà ricevutu dodeci numinazione per un [[Emmy]] è nove numinazione per un [[Golden Globe]]. Hà pudutu guadagnà cinque Emmy ([[1986]], [[1987]], [[1988]], [[2000]], [[2009]]) è quattru Golden Globe ([[1989]], [[1998]], [[1999]], [[2000]]). L'Emmy di u 2009, Fox l'hà guadagnatu pè u so rollu di u ''Dwight'' in a seria ''[[Rescue Me]]''. === Michael J. Fox cum'è autore === Michael J. Fox hà scrittu quattru libri, in u [[2002]] l'autobiugrafia ''Lucky Man'', in u [[2009]] ''Always Looking Up: The Adventures of an Incurable Optimist'', in u [[2010]] ''A Funny Thing Happened on the Way to the Future: Twists and Turns and Lessons Learned'' è un annu fà ([[2020]]) ''No Time Like the Future: An Optimist Considers Mortality''. == Da vede dinù == *[[Michael J. Fox Foundation for Parkinson's Research]] *[[Spin City]] [[Categoria:Attore|Fox, Michael J.]] [[Categoria:Canadianu|Fox, Michael J.]] [[Categoria:Americanu|Fox, Michael J.]] [[Categoria:Biugrafia]] b9wzdeyee9a9drhe5izu6fkdh6ihvb6 Michael Biehn 0 10973 375554 371288 2021-08-18T05:37:02Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Mbiehn.jpg|thumb|Michael Biehn]] '''Michael Biehn''' (* [[31 di lugliu]] [[1956]] Anniston, [[Alabama]], [[Stati Uniti d'America|USA]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == Hè diventatu cunnisciutu in l'anni 1980, particularmente par via di i filmi d'azzione di u realizatore [[James Cameron]]. U so rollu più famosu (è puru unu di i so migliori) hè statu a parte di u suldatu ''Kyle Reese'' in ''[[The Terminator]]'' di u [[1984]]. Ma ancu u thriller ''[[The Fan]]'' (francese: ''Fanatique''; [[1981]]) chì fù u primu rollu principale pè ellu hè nutevule. === Filmugrafia di selezzione === *''[[The Fan]]'' (1981) *''[[The Terminator]]'' (1984; di [[James Cameron]], cun [[Arnold Schwarzenegger]] è [[Linda Hamilton]]) *''[[Aliens]]'' (titulu francese: ''Aliens le retour''; 1986; di [[James Cameron]] è cù [[Sigourney Weaver]]) *''[[The Seventh Sign]]'' (francese: ''La septième prophétie''; 1988; cù [[Demi Moore]]) *''[[Abyss]]'' (1989; di [[James Cameron]] è cun [[Ed Harris]]) *''[[Tombstone]]'' (1993) *''[[The Rock]]'' (1996; incù [[Nicholas Cage]], [[Sean Connery]], [[Ed Harris]]) *''[[The Art Of War]]'' (francese: ''L'Art de la guerre''; 2000; cù [[Wesley Snipes]]) *''[[The Divide]]'' (2011/12) [[Categoria:Attore|Biehn, Michael]] [[Categoria:Americanu|Biehn]] [[Categoria:Biugrafia]] ivz0076hdw9ktz2blervxlwwbmn21gb Natalie Portman 0 10974 376583 376581 2021-09-02T19:00:33Z Jun Misugi 295 logu di nàscita wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Natalie Portman Thor 2 cropped.png|thumb|200px|Natalie Portman, 2013]] '''Natalie Portman''' (nata lu [[9 di ghjugnu]] [[1981]] in [[Gerusalemme]], [[Israele]] cum'è '''Neta-Lee Hershlag''') hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]-[[Israele|israeliana]]. == Biugrafìa == [[File:Natalie Portman AA 2011.jpg|thumb|left|Portman, cunferimentu di l'''[[Oscar|Academy Awards]]'' 2011]] Hè stata numinata pè un [[Oscar]] cume a megliu attrice in un rollu secundariu in u [[2005]], pè u filmu ''[[Closer (filmu)|Closer]]'', ed un'astra volta in u [[2017]], cume a megliu attrice in un rollu principale, pè ''[[Jackie (filmu 2016)|Jackie]]''. In l'annu [[2011]], ella pobbe buscà 'ssu premiu per ''[[Black Swan (U cignu neru)]]''. [[Categoria:Attrice|Portman, Nattalie]] [[Categoria:Americana|Portman, Natalie]] [[Categoria:Israeliana|Portman, Natalie]] [[Categoria:Biugrafia]] fvy3kawk5u9vh106rktx5ncq9859cai Categoria:Utilizatore it-1 14 10975 335840 328388 2014-03-23T18:15:41Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore it| 1]] qffu4pkp1q2t6ww1wenn6aurxo9oq5t Categoria:Utilizatore it-2 14 10976 335841 325098 2014-03-23T18:15:42Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore it| 2]] 0a3vmbwk78a2ip1714oxswbyne9n094 Categoria:Utilizatore it-3 14 10977 335842 328389 2014-03-23T18:15:46Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore it| 3]] pibyc0fcah3v0f25677ayx7nz4qy5pa Template:Utilizatore it-1 10 10978 335352 114857 2014-03-23T18:02:35Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 1 | letter code=[[Lingua taliana|it]] | text=Questo utente può contribuire con un '''[[:Category:Utilizatore it|italiano]]''' di livello '''[[:Category:Utilizatore it-1|semplice]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore it-1|{{PAGENAME}}]] srln77j225rujo3mkxi2g6kh6ybr82z Template:Utilizatore it-2 10 10979 335353 114858 2014-03-23T18:02:36Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 2 | letter code=[[Lingua taliana|it]] | text=Questo utente può contribuire con un '''[[:Category:Utilizatore it|italiano]]''' di livello '''[[:Category:Utilizatore it-2|intermedio]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore it-2|{{PAGENAME}}]] 3a3pv63ulwahcfvkczsav3iwu6brxmn Template:Utilizatore it-3 10 10980 335354 114859 2014-03-23T18:02:37Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 3 | letter code=[[Lingua taliana|it]] | text=Questo utente può contribuire con un '''[[:Category:Utilizatore it|italiano]]''' di livello '''[[:Category:Utilizatore it-3|avanzato]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore it-3|{{PAGENAME}}]] sgr3s94sye031ph7fx3zs5ro1mfi6ex Categoria:Utilizatore fr-2 14 10981 335831 325100 2014-03-23T18:15:32Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore fr| 2]] gaiiv3lph9pjeneasz7cig4x2wrzq5y Categoria:Utilizatore fr-3 14 10982 335832 328385 2014-03-23T18:15:33Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore fr| 3]] lh7abe572hc71it0cyc0zyh46hrgdtv Keanu Reeves 0 10983 376018 376017 2021-08-20T14:47:46Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Keanu Reves in Mexico 2.jpg|right|180px|thumb|Keanu Reeves]] '''Keanu Charles Reeves''' (natu u [[2 di settembre|2 settembre]] [[1964]] in [[Beirut]]) hè un attore è musicante [[Canada|canadese]] d'urighjine [[Libanu|libanese]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Reeves, Keanu]] [[Categoria:Canadianu|Reeves, Keanu]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Musicante|Reeves, Keanu]] ji6blzmh7r7g1ldw51fny5ww9gl6eb6 Template:Utilizatore fr-2 10 10984 335344 119313 2014-03-23T18:02:27Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 2 | letter code=[[lingua francese|fr]] | text=Cet utilisateur peut contribuer avec un niveau '''[[:Category:Utilizatore fr-2|intermédiaire]]''' en '''[[:Category:Utilizatore fr|français]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore fr-2|{{PAGENAME}}]] fb0c1yc26ck9m7pi88adpnru8kmd5pe Template:Utilizatore fr-3 10 10985 335345 119314 2014-03-23T18:02:28Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 3 | letter code=[[lingua francese|fr]] | text=Cet utilisateur peut contribuer avec un niveau '''[[:Category:Utilizatore fr-3|avancé]]''' de '''[[:Category:Utilizatore fr|français]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore fr-3|{{PAGENAME}}]] s1pc18yd98tiht4588mmtjdoat26c6h Template:Utilizatore es-1 10 10986 335334 113019 2014-03-23T18:02:17Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 1 | letter code=[[Lingua spagnola|es]] | text=Este usuario puede contribuir con un nivel '''[[:Category:Utilizatore es-1|básico]]''' de '''[[:Category:Utilizatore es|español]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore es-1|{{PAGENAME}}]] ke0gqvxyk2gs5ujtxh3f3nympilscj1 Template:Utilizatore es-2 10 10987 335335 113020 2014-03-23T18:02:18Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 2 | letter code=[[Lingua spagnola|es]] | text=Este usuario puede contribuir con un nivel '''[[:Category:Utilizatore es-2|intermedio]]''' de '''[[:Category:Utilizatore es|español]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore es-2|{{PAGENAME}}]] l8cvuzhk0msaamz1tx6py4j67xdo126 Template:Utilizatore es-3 10 10988 335336 113021 2014-03-23T18:02:19Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 3 | letter code=[[Lingua spagnola|es]] | text=Este usuario puede contribuir con un nivel '''[[:Category:Utilizatore es-3|avanzado]]''' de '''[[:Category:Utilizatore es|español]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore es-3|{{PAGENAME}}]] m5dvxfbo5xtbufgni6tgp3um7b9pnf4 Categoria:Utilizatore es-1 14 10989 335820 328379 2014-03-23T18:15:21Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore es| 1]] br45gwqsszb4ikovcxgpwn1tbodbe4w Christopher Reeve 0 10990 376016 374352 2021-08-20T14:46:04Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:C Reeve in Marriage of Figaro Opening night 1985.jpg|thumb|200px|Christopher Reeve ([[1985]])]] '''Christopher Reeve''' (* [[25 di settembre]] [[1952]]; † [[10 uttrovi]] [[2004]]) hè statu un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == Hè diventatu celebre in tuttu u mondu da u rollu di ''Superman''. == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Reeve, Christopher]] [[Categoria:Americanu|Reeve, Christopher]] [[Categoria:Biugrafia]] 052lwhnuas5zla3urgf4ljy1uxixwdr Categoria:Utilizatore es-2 14 10991 335821 328380 2014-03-23T18:15:22Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore es| 2]] hva3moi6qwga1s25o0p6sxsq6eyserg Categoria:Utilizatore es-3 14 10992 335822 328381 2014-03-23T18:15:23Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore es| 3]] 9titarnlhnbu8o8gxrjf5ofyjkzfmtc Montgomery Clift 0 10993 375588 346366 2021-08-18T11:12:05Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Clift, Montgomery.jpg|thumb|200px|Montgomery Clift]] '''Montgomery Clift''' (* [[1920]]; † [[1966]]) fù un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Clift]] [[Categoria:Americanu|Clift]] [[Categoria:Biugrafia]] 24pcltb6ylru18jfi7z3uy1ved6uddz Leonardo DiCaprio 0 10994 375704 375703 2021-08-19T00:14:22Z Jun Misugi 295 + ligami wikitext text/x-wiki [[File:Leonardo DiCaprio 2014.jpg|thumb|200px|Leonardo DiCaprio (2014)]] '''Leonardo Wilhelm DiCaprio''' (* [[11 di nuvembri|11 di nuvembre]], [[1974]]) hè un [[cinemà|attore]] (è [[pruduttore di sinemà]]) [[Stati Uniti d'America|americanu]] chì hè diventatu celebre in tuttu u mondu soprattuttu da u filmu [[Titanic (filmu 1996/97)|''Titanic'']] di [[James Cameron]] di u [[1997]]. == Biugrafia è premii== DiCaprio hè un forte attore di carattere chì trabaglia cum'è impresariu cinematograficu dinù. Era digià statu cinque volte numinatu pè un [[Oscar]] ([[1994]], [[2005]], [[2007]], 2x [[2014]], cum'è attore è pruduttore), prima d'avè pussutu buscà 'ssu premiu in l'annu [[2016]] pè u rollu di u ''Hugh Glass'' in ''[[The Revenant]]''. In u [[2020]] seguitò un astru numinazione. == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|DiCaprio]] [[Categoria:Americanu|DiCaprio]] [[Categoria:Biugrafia]] fjnp9xq3yysyebt68vjxekeq7up7knf Template:Utilizatore gl-1 10 10995 335347 213037 2014-03-23T18:02:30Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 1 | letter code=[[Lingua galiziana|gl]] | text=Este usuario pode contribuír cun nivel '''[[:Category:Utilizatore gl-1|básico]]''' de '''[[:Category:Utilizatore gl|galego]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore gl-1|{{PAGENAME}}]] czcfyvnojvmtndra9ae2idkg8e6mi0z Categoria:Utilizatore gl-1 14 10996 335835 325109 2014-03-23T18:15:36Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore gl| 1]] 15cxng1oaxhcg9fehq1bxan0httfx53 Robert De Niro 0 10997 375608 346454 2021-08-18T14:03:03Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Robert De Niro TFF 2011 Shankbone.JPG|thumb|200px|Robert De Niro]] '''Robert De Niro''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == Hà ricevutu dui [[Oscar]]. [[Categoria:Attore|De Niro]] [[Categoria:Americanu|De Niro]] [[Categoria:Biugrafia]] ij860dn4yziy9o9uiuxcem9b34y8unc Categoria:Utilizatore ja-1 14 10999 335845 325111 2014-03-23T18:15:50Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore ja| 1]] 250fadc2rf17p3jvtmz53n37phjhtim Marilyn Monroe 0 11000 376325 371292 2021-08-23T15:06:20Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Marilyn Monroe photo pose Seven Year Itch.jpg|thumb|Marilyn Monroe]] '''Marilyn Monroe''', à l’origine '''Norma Jeane Mortenson''', più tardi '''Norma Jeane Baker'''; (* [[Los Angeles]] [[1 di ghjugnu]] [[1926]]; † [[Los Angeles]] [[5 d'aostu]] [[1962]]) fù un'[[cinemà|attrice]], [[cantante]] è [[cinemà|produttrice cinematografica]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == Famosa pin-up è sex simbulu di l'anni anni '50, fù anche a prima ''Playmate'' di a storia. Famosi anche i so vestiti (u biancu è u rusulinu). = Link = * [http://www.marylinmonroe.it Marilyn Monroe Italian Site] [[Categoria:Attrice|Monroe, Marilyn]] [[Categoria:Americana|Monroe, Marilyn]] [[Categoria:Biugrafia]] kjpab40a7qnj3vv2hue5guxfnqcebwu Template:Utilizatore ja-1 10 11001 335356 113052 2014-03-23T18:02:39Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 1 | letter code=ja | text=この利用者は'''[[:Category:Utilizatore ja-1|簡単]]'''な'''[[:Category:Utilizatore ja|日本語]]'''を話します。 }}[[Categoria:Utilizatore ja-1|{{PAGENAME}}]] aw1sofjly4yt5snl6elq6i94gohi8qx Categoria:Utilizatore ja-2 14 11002 335846 325113 2014-03-23T18:15:51Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore ja| 2]] 1136mnbzn8wch6hjha8dp7rnyzwa1g2 Categoria:Utilizatore ja-3 14 11003 335847 325114 2014-03-23T18:15:51Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore ja| 3]] 8koqvahxwo07r1snfue58becllug266 Categoria:Utilizatore ja-M 14 11004 335848 325115 2014-03-23T18:15:53Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore ja| M]] gcfuxsjuroa6llb7i2neu1i4q4q82gd Template:Utilizatore ja-2 10 11005 335357 113321 2014-03-23T18:02:43Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 2 | letter code=ja | text=この利用者は'''[[:Category:Utilizatore ja|日本語]]'''を'''[[:Category:Utilizatore ja-2|ある程度]]'''話します。 }}[[Categoria:Utilizatore ja-2|{{PAGENAME}}]] 9f39kooj0amhlgped6b9gqtsgzxd3u2 Template:Utilizatore ja-3 10 11006 335358 113322 2014-03-23T18:02:44Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 3 | letter code=ja | text=この利用者は'''[[:Category:Utilizatore ja-3|流暢]]'''な'''[[:Category:Utilizatore ja|日本語]]'''を話します。 }}[[Categoria:Utilizatore ja-3|{{PAGENAME}}]] f230p8qrbl5bqe67fml0q53jsynmiq5 Template:Utilizatore ja 10 11007 335355 132973 2014-03-23T18:02:38Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field M | letter code=[[lingua japonese|ja]] | text=この利用者は'''[[:Category:Utilizatore ja|日本語]]'''を'''[[:Category:Utilizatore ja-M|母語]]'''としています。 }}[[Categoria:Utilizatore ja-M|{{PAGENAME}}]] a93pkscdmad0k1c4qmyb3ve2g0793e6 Template:Utilizatore pt-1 10 11008 335374 113367 2014-03-23T18:03:00Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 1 | letter code=[[Lingua portughese|pt]] | text=Este usuário pode contribuir com um nível '''[[:Category:Utilizatore pt-1|básico]]''' de '''[[:Category:Utilizatore pt|português]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore pt-1|{{PAGENAME}}]] btg32jogeudcmjjrpz80x99w024c7sd Categoria:Utilizatore pt-1 14 11009 335870 325117 2014-03-23T18:16:15Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore pt| 1]] mvegdlx2x8sjtrnjzv29nx4p5p6s1t4 Template:Utilizatore ro-1 10 11010 335377 329144 2014-03-23T18:03:03Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 1 | letter code=[[Lingua rumena|ro]] | text=Acest utilizator poate contribui cu un nivel de '''[[:Category:Utilizatore ro-1|bazǎ]]''' de '''[[:Category:Utilizatore ro|româneşte]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore ro-1|{{PAGENAME}}]] d2ldmmp10j2uh52gfpfqblhcg8eew8f Categoria:Utilizatore ro-1 14 11011 335875 328085 2014-03-23T18:16:20Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore ro| 1]] j9qrgopx66nz5nsf18tr9o336iv1q81 Lingua rumena 0 11012 371293 355671 2021-01-05T05:31:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Idioma rumano.PNG|thumb|180px|Lingua rumena.]] A '''lingua rumena''' (rispittivamente '''romena'''; in rumenu/romenu: ''româneşte'' o ''limba românǎ'') hè una [[lingue romaniche|lingua romanica]] chì hè parlata in [[Rumania]], [[Moldavia]] è [[Vojvodina]] ([[Serbia]]). Incù circa 28 milioni di locutori u rumenu hè a quinta più grande lingua romanica. [[Categoria:Lingua rumanza|Rumenu]] o8sz9n89gj0ad4f7i0tic3xwe0ut6jg Lingua romena 0 11013 113340 2008-01-01T23:35:04Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua rumena]] q98inqm3gcitymus5nvtlxft0dhrysn Portogallu 0 11014 113343 2008-01-02T00:41:08Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Portugallu]] 6xxsdajnz4byc7lp16iclfpyejykd71 Uruguai 0 11015 371294 362626 2021-01-05T05:31:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Template:Statu |nomeCorrente = Uruguai |nomeCompleto = Ripùblica urientale di l'Uruguai |nomeUfficiale = República Oriental del Uruguay (spagn.) (port. República Oriental do Uruguai) |linkBandiera = Flag of Uruguay.svg |paginaBandiera = |linkStemma =Coat_of_arms_of_Uruguay.svg |paginaStemma = <!-- pagina di dettaglio dello stemma - senza parentesi quadre --> |linkLocalizzazione = LocationUruguay.png |linkMappa = |motto = Libertad o Muerte (Liberdade ou Morte) |mottoTraduzione = Libertà o Morte |lingua = [[lingua spagnola|spagnolu]]<sup>1</sup> |capitale = [[Montevideo]] |capitaleAbitanti = |capitaleAbitantiAnno = |governo = [[Republica presidenziale|Ripùblica presidenziali]] |presidente = [[Tabaré Vázquez]] |primoMinistro = [[Tabaré Vázquez]] |elenco capi di stato = |elenco capi di governo = |indipendenza = [[25 d'aostu]] [[1825]] da u [[Brasili]] |ingressoONU = |superficieTotale = 176.220 |superficieOrdine = 90 |superficieAcqua = 1,5 |popolazioneTotale = circa 3.4 milioni |popolazioneAnno = 2017 |popolazioneOrdine = 134 |popolazioneDensita = circa 19 |continente = [[America di u Sudu]] |orario = UTC -3 |valuta = Peso uruguaianu (UYU) |energia = (par annu) 2394 |tld = |telefono = |targa = |inno = ''Orientales, la patria o la tumba'' |festa = [[25 d'aostu]] |note = <sup>1</sup> Altri lingui (ma micca ufficiali) in lu nordu di u paesu sò [[purtugnol]] (riverense) è [[Lingua purtughesa|purtughesu]]. }} L''''Uruguai''' o '''Uruguay''' (spagnolu ''Uruguay''; portughese ''Uruguai'') hè un paesu situatu in [[America di u Sudu]]. A capitali hè [[Montevideo]]. ==Da vede dinò== *[[José Mujica]] == External links == * [http://portal.gub.uy/ Official website] [[Categoria:America di u Sudu]] [[Categoria:Uruguai| ]] tr9di3kg7to0b1sn8zxj756h8qi8diy Università 0 11016 377326 350473 2021-10-01T21:08:08Z Fausta Samaritani 15085 /* Storia */ wikitext text/x-wiki L''''università''' (da u [[Lingua latina|latinu]] ''universitas'', ''-atis'') hè un'istituzione chì hà per fine l'[[educazione superiore]] è à a [[ricerca]]. L'università dà [[gradi accademici]] è [[tituli prufessiunali]]. [[File:Bursa-tuebingen-2012-from-southeast.jpg|thumb|[[Università di Tubinga]] (2012)]] == Storia == À l'iniziu, l'università si eranu furmate secondu u mudellu di e curpurazione artigianale. Insignavanu tandu i "sette [[arti liberali]]" (''[[trivium]]'' è ''[[quadrivium]]''): * ''Trivium'': [[grammatica]], [[logica]] è [[retorica]]. * ''Quadrivium'': [[aritmetica]] è [[geumitria]], [[astrunumia]] en [[musica]]. Da quella prima divisione, e divisione attuale frà discipline letterarie è scentifiche sò venute. == Organisazione == Un'università pò esse divisa in parechje cità universitarie ([[campus]]), ognuna essendu in un locu differente. In ogni cità universitaria, ci sò parechje [[facultà]] è scole universitarie (date principalmente à l'educazione), è ancu laburatorii, dipartamenti, è istituti di ricerca. In ogni facultà unu o parechji corsi universitarii sò insignati. == Vede ancu == * [[Educazioni]] * [[Università di Corsica]] * [[Università Niccolò Cusano]] == Cullegamenti esterni == * [http://www.ua.es/va/presentacion/orihuela/historia.html Storia d'i università. (es.)] [[Categoria:Università| ]] pq9hen3u1z0vjbj4a8joktow679pujg MediaWiki:Category-media-count 8 11017 113374 2008-01-02T18:59:42Z Ale Mister 249 Pagina nova: Ci {{PLURAL:$1|hè un schedariu|sò $1 schedarii}}. wikitext text/x-wiki Ci {{PLURAL:$1|hè un schedariu|sò $1 schedarii}}. i5s7h592o376vjp3hmfcbiwbm2lbg5j MediaWiki:Category-media-header 8 11018 113375 2008-01-02T19:00:36Z Ale Mister 249 Pagina nova: Schedarii in a categuria "$1" wikitext text/x-wiki Schedarii in a categuria "$1" o4ia7hq8l7gnabyerzs447sk2slhbwz MediaWiki:Categorytree-no-subcategories 8 11019 113379 2008-01-02T19:06:26Z Ale Mister 249 Pagina nova: micca sottucategurie wikitext text/x-wiki micca sottucategurie p4qndjx1a1l9wd1w2ekdj413qvw8gpx MediaWiki:Subcategorycount 8 11020 113380 2008-01-02T19:08:32Z Ale Mister 249 Pagina nova: Ci {{PLURAL:$1|hè una sottucateguria|sò $1 sottucategurie}}. wikitext text/x-wiki Ci {{PLURAL:$1|hè una sottucateguria|sò $1 sottucategurie}}. b2dmt5wjehtyou1iztko5ea3cy21fx6 MediaWiki:Categorytree-tab 8 11021 113381 2008-01-02T19:11:50Z Ale Mister 249 Pagina nova: Arburu wikitext text/x-wiki Arburu ia5561nt70mnyu4h8nkx67ai55jim4b Castillanu 0 11023 113392 2008-01-02T20:36:00Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua spagnola]] 5rv73j6hw2inq2cy0tlm9c2fdh9orj7 Tim Rice-Oxley 0 11024 371295 366058 2021-01-05T05:31:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Timothy "Tim" James Rice-Oxley''' (* [[2 di ghjugnu]] [[1976]] [[Battle]], [[East Sussex]], [[Inghilterra]]/[[Regnu Unitu]]) hè un musicante britannicu è membre di u gruppu di rock [[Keane]]. Hè sopratuttu cunnisciutu cum'è u pianistu è u canzuneru di Keane, ma canta dinù, è sona ancu di bassu elettricu. == Albumi == * Hopes and Fears (2004) * Under the Iron Sea (2006) * Perfect Symmetry (2008) * Strangeland (2012) * Cause and Effect (2019) [[Categoria:Musicante|Rice-Oxley, Tim]] [[Categoria:Britannicu|Rice-Oxley, Tim]] 803m46ho9iro11z4gnqy71pr5t1qpor Nirvana (gruppu) 0 11025 377919 377918 2021-11-27T08:25:21Z Raphael1256 14151 /* Album in studiò */ wikitext text/x-wiki [[File:Nirvana around 1992.jpg|thumb|right|150px]] I '''Nirvana''' sò stati un gruppu musicale rock (rispittivamente grunge) [[Stati Uniti|statunitense]], da u [[1987]] à u [[1994]], fundatu da [[Kurt Cobain|Kurt Donald Cobain]] (in quellu tempu attorna à a batteria) è [[Krist Novoselic|Krist Anthony Novoselic]] (à a chitarra). Assai à mumenti, hanu cambiatu i so strumenti: Cobain hà cantatu è hà sunatu di chitarra (eletrica è d'acustica), Novoselic hà sunatu di bassu (eletricu è d'acusticu). U gruppu hà avutu durente a so carriera molti batteristi (Aaron Burckhard, Dale Crover, Chad Channing per esempiu), ma hè diventatu celebre in tuttu u mondu per via di l'albumu ''Nevermind'' di u [[1991]], cù [[Dave Grohl|David Eric Grohl]] à a batteria. == Album in studiò == * ''Bleach'' (1989; cù [[Chad Channing]] cum'è batterista è [[Jason Everman]] cum'è segondu chitarristu) * ''Nevermind'' (1991) * ''Incesticide'' (1992) * ''In Utero'' (1993) == Ligami == * [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Nirvana_%28band%29?uselang=uk Commons] [[Categoria:Gruppu di rock|Nirvana]] 69jx13gqtsrnfdon4qeu0153mc78lyk Dave Grohl 0 11026 332244 327181 2014-03-23T14:15:28Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Grohldingwalls.JPG|right|thumb|Dave Grohl]] {{c-supranu}} '''David Eric Grohl''' (o cortu '''Dave Grohl'''; * [[14 di ghjennaghju]] [[1969]] in Warren, [[Ohio]], [[Stati Uniti d'America|USA]]) hè un musicante americanu. Fù batterista è cantadore à fondu di u gruppu di grunge [[Nirvana (gruppu)|Nirvana]] da u [[1991]] à u [[1994]]. Oghje Grohl hè famosu cum'è u frontman di i [[Foo Fighters]] (da u [[1995]]). [[Categoria:Musicante|Grohl, Dave]] [[Categoria:Americanu|Grohl, Dave]] pgbcamkuelavodey0klrzihdz1kq4k1 Queen (gruppu musicale) 0 11027 378001 371297 2021-12-11T22:37:28Z 37.165.1.228 wikitext text/x-wiki '''Queen''' sò un gruppu rock britannicu chì hè statu fundatu in u [[1970]]. À l'origine, i membri eranu [[John Deacon]] (à a chitarra bassu), [[Brian May]] (à a lead-chitarra), [[Freddie Mercury]] (pianuforte) è [[Roger Taylor]] (batteria). Tutti è quattru membri facenu da canzuneri è cantadori. Ma u cantadore principale Freddie Mercury hè mortu in u [[1991]]. Oghje May è Taylor sonanu incù [[Paul Rodgers]]. == Albumi == * Queen (1973) * Queen II (1974) * Sheer Heart Attack (1974) * A Night at the Opera (1975) * A Day at the Races (1976) * News of the World (1977) * Jazz (1978) * The Game (1980) * Flash Gordon (1980) * Hot Space (1982) * The Works (1984) * A Kind of Magic (1986) * The Miracle (1989) * Innuendo (1991) * Made in Heaven (1995) * The Cosmos Rocks (2008) [[Categoria:Gruppu di rock]] l1hpk30orhpy52ws5ui9x55gp9qb8p4 MediaWiki:Categorytree-mode-categories 8 11028 113457 113452 2008-01-03T18:36:37Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki solu e categurie t5n39ii8iax0bsb31ltgqv3qrutscm9 MediaWiki:Namespacesall 8 11030 289537 113491 2012-03-19T21:24:04Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Tutti 2eebeogy4ja96vqf9a67hufghn4g2op Capinera 0 11031 374369 373850 2021-07-16T07:34:56Z Ercé 6825 /* Tassunumia */ file wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A capinera'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Sylvia atricapilla male 2.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Sylvia atricapilla</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordini | ''[[Passeriformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Sylviidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Sylvia]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Sylvia atricapilla''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Sylvia_atricapilla_no.JPG|250px]] |----- |} A '''capinera''' ([[Sylvia atricapilla]]) hè un [[aceddu]] chì faci parti di a famiglia di i [[Sylvidae]]. U so nomu venu da u fattu cà u so capu hè neru. Di fatti, solu u capu di u masciu di a capinera hè neru. U sopra di u capu di a femina di a capinera hè brunu o russicciu. Par u più, u piumamu hè grisgiu. I piulacona s'assumigliani prima à a femina. A capinera hè longa 13 cm. Pesa da 15 à 20 grammi. Pò campà sin'à setti anni. A capinera mangna frutti è baghi, è ancu [[brugu|bruga]], [[mosca|moschi]], è altri insetti. U nidu hè custruitu in arbusti bassi è ci sò diposti da 3 à 6 ova. == Tassunumia == [[File:Sylvia atricapilla MHNT 232 Souk- Ahras Algérie.jpg|left|thumb|L'ova di a capinera]] [[File:Cuculus canorus bangsi MHNT.ZOO.2010.11.150.31.jpg|thumb|left|''Cuculus canorus bangsi'' + ''Sylvia atricapilla'']] Sò stati discritti i siguenti [[sottuspezii]] di capinera: *'' Sylvia atricapilla atricapilla'' <span style="font-variant: small-caps">(Linnaeus, 1758)</span> - diffusa da l'[[Auropa]] à a [[Siberia]] *'' Sylvia atricapilla gularis'' <span style="font-variant: small-caps">Alexander, 1898</span> - [[Capu Verdi]] è [[isuli Azzorre]] *'' Sylvia atricapilla heineken'' <span style="font-variant: small-caps">(Jardine, 1830)</span> - [[penisula iberica]], [[isuli Canarii]], [[Madeira]] è [[Nordu Africa]] uccidintali *'' Sylvia atricapilla pauluccii'' <span style="font-variant: small-caps">Arrigoni di l'Oddi, 1902</span> - [[Spagna]] uriintali, [[Italia]] cintrali è miridiunali, [[Corsica]], [[Nordu Africa]] cintrali *'' Sylvia atricapilla dammholzi'' <span style="font-variant: small-caps">Stresemann, 1928</span> - [[Turchia]] è [[Iranu]] == In Corsica == [[File:Wwalas_Sylvia_atricapilla_3.jpg|left|thumb|I piulacona in u nidu]] A capinera hè cumuna in [[Corsica]]. A variità prisenti in l'isula hè ''Sylvia atricapilla pauluccii'', chì si trova dinò in [[Sardegna]], l'[[isuli Baleari]], a [[Tunisia]], l'[[Italia]] è a [[Sicilia]]. == Citazioni == A capinera hè stata mintuvata calchì volta in a litteratura è u cantu corsu. Par asempiu: * in i ''Canti d'aceddi'' di [[Monsignori Di La Fuata]]: :''In a chjosa di li Pera'' :''Tù la senti a capinera !'' * in [[L'urticellu]] di [[Santu Casanova]]: ''Dentru una aliva vechja ci era un caravone duva una capinera facia tutti l’anni u so nidu.'' == Rifarenzi == * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" * Thibault, Jean-Claude, Les oiseaux de Corse - L'acelli di Corsica, PNRC, 1983 (in francese) * Versini, Saveriu, ''Parolle di Corsica'', 2001, DCL == Liami == * [http://www.adecec.net/lexiques/pdf/les-oiseaux.pdf L'aceddi - Les oiseaux, Ghjuvan Petru Battestini, [[Adecec]], 1982] == Da veda dinò == * [[avifauna di Corsica]] [[Categoria:Sylvidae]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] gc5wt3wbd3t7ernm09tsa11w8kol2q6 Sylvia atricapilla 0 11033 113510 2008-01-04T16:56:14Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Capinera]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Capinera]] domv8d9rlqrvkbipelm08yxnc1946lb Topu mascaratu 0 11036 373953 371298 2021-06-02T11:08:40Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U topu mascaratu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Eliomys quercinus01.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Elyomis quercinus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Mammalia]]'' |----- | Ordini | ''[[Rodentia]]'' |----- | Famiglia | ''[[Gliridae]]'' |----- | Genaru | ''[[Mugil]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Elyomis quercinus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Eliomys quercinus02.jpg|250px]] |----- |} U '''topu mascaratu''' (''Eliomys quercinus'') hè un tipu di [[mammiferu]] chì faci parti di a famiglia di i [[Gliridae]]. U nomu ''topu mascaratu'' veni da u fattu chì 'ssu animali t'hà spezia di mascara in faccia. In fatti, hè una striscia di peli neri chì parti da u muccichili, veni intornu à l'ochji è forma dinò una tacca daretu à l'arechji. U topu mascaratu pò essa cunfusu incù a [[ghjira]], parchì l'usservazioni di 'ssi dui spezii si faci à spessu di notti o à a trabucinata. Ma u topu mascaratu hè appena più chjucu ca a [[ghjira]] è u so culori hè più scuru. L'arechji dinò di u topu mascaratu sò beddi più maiori. == In Corsica == U topu mascaratu hè cumunu in [[Corsica]]. == Da veda dinò == * i [[mammiferi di Corsica]] * a [[ghjira]] * u [[topu campagnolu]] [[Categoria:Gliridae]] bnamqhsjmekbtgki515liknu8vcf0zm Eliomys quercinus 0 11037 134064 113555 2008-06-26T16:40:50Z Ale Mister 249 hà mossu [[Elyomis quercinus]] à [[Eliomys quercinus]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Topu mascaratu]] k9zxmgyllaek3fhjn7eraj0l2clfp22 Litarnu 0 11038 374004 371299 2021-06-02T11:24:24Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U litarnu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Alaterne2.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Rhamnus alaternus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Rhamnaless]]'' |----- | Famiglia | ''[[Rhamnaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Rhamnus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Rhamnus alaternus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Rhamnus alaternus Sardinia LM.jpg|250px|U litarnu]] |----- |} U '''litarnu''' (o [[lutarnu]] o ancu [[litarru]]) (''[[Rhamnus alaternus]]'') hè un arburu chì faci partita di a famidda di i [[Rhamnaceae]]. I frutti sò una ragnola russa. I fiori sò chjuchi è giaddicci. Esistini dui sottuspezii di litarnu: *''Rhamnus alaternus'' L. subsp. ''alaternus'' *''Rhamnus alaternus'' L. subsp. ''myrtifolia'' (Willk.) Maire == In Corsica == U litarnu hè cumunu in [[Corsica]]. == Da veda dinò == * l'[[arburi di Corsica]] == Liami == * [http://www.matinalatina.com/dizziunariu/dizziu_fiche_mot.php?p=Litarru Matina Latina, Dizziunariu, u Litarru] [[Categoria:Rhamnaceae]] [[Categoria:Arburi di Corsica]] 8d3uuh5d9tguy2ooyghwcx62680xpji Lutarnu 0 11039 113557 2008-01-05T17:18:08Z 90.28.65.14 Reindirizzamentu à [[Litarnu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Litarnu]] t2vn6a9w6907rrthicl5pjxzmupx5b3 Rhamnus alaternus 0 11040 113558 2008-01-05T17:18:17Z 90.28.65.14 Reindirizzamentu à [[Litarnu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Litarnu]] t2vn6a9w6907rrthicl5pjxzmupx5b3 Queen 0 11044 369528 113654 2020-11-28T17:30:23Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Queen (gruppu musicale)]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Queen (gruppu musicale)]] 0w2adm16tr1gq7rgma9vn87jl4yh3rm Topu campagnolu 0 11045 374018 371300 2021-06-02T11:26:07Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U topu campagnolu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:180626-Waldmaus-01.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Apodemus sylvaticus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Mammalia]]'' |----- | Ordini | ''[[Rodentia]]'' |----- | Famiglia | ''[[Muridae]]'' |----- | Genaru | ''[[Apodemusl]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Apodemus sylvaticus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:180702-Waldmaus-01.jpg|250px]] |----- |} U '''topu campagnolu''' (''[[Apodemus sylvaticus]]'') hè un tipu di [[mammiferu]] chì faci parti di a famiglia di i [[Muridae]]. Hè rara di pudè ussirvà u topu campagnolu parchì esci piuttostu di [[notte|notti]]. U ghjovanu hè [[grisgiu]], ma l'adultu hè un pocu [[rossu|russicciu]]. U topu campagnolu pò essa cunfusu incù u tupanchjinu, ma hè più maiori. In più, u topu campagnolu t'hà l'arechji è l'ochi beddi più maiori ca quiddi di u tupanchjinu. U topu campagnolu mangna baga, frutti, graneddi, ma li piaci ancu i [[ragnu|ragna]] è l'[[insetti]]. == In Corsica == U topu campagnolu si scontra in tutta a [[Corsica]]. == Rifarenzi == * Parcu Naturali Rigiunali di Corsica, 1987, ''I mammiferi in Corsica'' (in [[lingua francese|francesu]]) == Da veda dinò == * i [[mammiferi di Corsica]] * u [[topu mascaratu]] [[Categoria:Muridae]] epv7j5s2h72rchq0pnfjge9fh65uu4w Apodemus sylvaticus 0 11046 113668 2008-01-07T20:18:45Z 90.28.65.14 Reindirizzamentu à [[Topu campagnolu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Topu campagnolu]] 5mgg65kyvcqptcfk82yzjnastsily7g Wikipedia:Articulu20 4 11048 113710 2008-01-08T17:13:47Z 90.28.65.14 Pagina nova: [[Image:Populus alba2.JPG|right|150px]] L' [[Albaru]] (o [[Alberu]]) (''[[Populus alba]]'') hè un arburu chì faci partita di a famiglia di i [[Salicaceae]]. U nomu corsu ''albaru'' ve... wikitext text/x-wiki [[Image:Populus alba2.JPG|right|150px]] L' [[Albaru]] (o [[Alberu]]) (''[[Populus alba]]'') hè un arburu chì faci partita di a famiglia di i [[Salicaceae]]. U nomu corsu ''albaru'' veni da a parola latina ''albus'', chì significheghja: biancu. Di fatti, u fustu di l'albaru hè biancu. L'albaru hè dunqua un [[piobu biancu]]. Hè urighjinariu di u [[Mediterraniu]] è di l'Africa di u Nordu. Si scontra in in generali vicinu à i fiumi o i vadini. Fiurisci da [[marzu]] à [[aprili]]. L'albaru hè altu sin'à trenta metri. I casci sò longhi da 4 à 15 cm. L'albaru pò campà sin'à uttanta anni. Ci hè una varietà cultivata chì hè avà cumuna in [[America]]. Una stesa d'albari hè una [[albariccia]]. L'albaru hè prisenti in [[Corsica]]. tjp4pplw7qezhsld1s0id3662hv364v Pasqua pifania 0 11051 371580 365415 2021-01-05T05:41:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:7222 Adoración de los Reyes Magos.jpg|thumbnail|right|''[[Adoration of the Magi]]'' by [[El Greco]], [[1568]], [[Museo Soumaya]], [[Mexico City]]]] A '''Pasqua pifania''' hè una festa [[cristiana]] chì cilibreghja a prisintazioni di [[Ghjesù]] à i trè [[Rè Magi]]. Si teni u [[6 ghjinnaghju]]. ''Pifania'' hè una parola d'urighjina [[grecu|greca]], Ἐπιφάνεια ''Epiphaneia'' chì significheghja « manifistazioni »(da u verbu φάινω ''phainô'', « manifistà si » ). == U sensu cristianu di a festa == === In a ghjesgia latina === 'Ssa festa cilibreghja a visita à [[Ghjesù]] fatta da i rè magi: Baltazaru, Melchioru et Gasparu. In certi paesi, a cilibrazioni liturgica di a festa hè attimpata à a [[dumenica]], par parmetta à la ghjenti d'andà à a messa di cilibrazionni. In [[Francia]] par asempiu, 'ssa festa hè cilibrata a siconda dumenica dopu à [[Natali]]. In i[[Spagna]], a cilibrazioni di a Pasqua pifania hè impurtantissima :hè una festa di famiglia, ancu più ch'è [[Natali]]. === In i ghjesgi bizantini === A festa cilibreghja u battezimu di Cristu in u [[Ghjurdanu]]. In certi paesi di tradizioni bizantina, una croci hè tirata in un fiumu o in mari et i ghjuvanotti a devini truvà in acqua fresca è vultà la. === In a ghjesgia arminiana === A festa hè una di i più grandi festi di l'annata, parchì Natali ùn hè micca affistatu u 25 dicembri ma, sicondu un usus cristianu anticu, u 6 ghjinnaghju. otwhestm7v10t0tzbso54137ptbsyw8 John Deacon 0 11056 378059 378058 2021-12-19T19:57:31Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:QueenPerforming1977.jpg|right|thumb|300px|John Deacon à u bassu cun i Queen (1977)]] '''John Richard Deacon''' (* [[19 d'aostu]] [[1951]] [[Leicester]], [[Leicestershire]], [[Inghilterra]]/[[Regnu Unitu]]) hè un musicante britannicu.<br> == Biugrafia == Hè statu u bassistu di u gruppu di rock legendariu [[Queen]]. Hà servutu dinù cum'è canzuneru (è cum'è cantadore à fondu). E canzone ''Another One Bites The Dust'' è ''I Want To Break Free'' sò state scritte da ellu. John Deacon hà finitu a soia carriera attiva in u [[1997]], ma u so nome si lega incù dui di e più geniale linie di bassu in a storia di a musica : quelle di ''Another One Bites The Dust'' è ''Under Pressure''. [[Categoria:Musicante|Deacon, John]] [[Categoria:Britannicu|Deacon, John]] [[Categoria:Biugrafia]] m1idut6wphfh0yas0jgs7wacdyf7mt2 Paraguay 0 11058 333809 325146 2014-03-23T14:46:56Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Republica di u Paraguay |nomeUfficiale = República del Paraguay<br />Tetã Paraguái |linkBandiera = Flag of Paraguay.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Coat of arms of Paraguay.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = LocationParaguay.svg |motto = Paz y justicia |mottoTraduzione = Pace è ghjustizia |lingua = [[spagnolu]] è [[guaraní]]; micca officiale: [[Lingua portoghese|portoghese]] in u sudeste |capitale = [[Asunción]] |capitaleAbitanti = |capitaleAbitantiAnno = |governo = |presidente = |primoMinistro = |elenco capi di stato = |elenco capi di governo = |indipendenza = da a [[Spagna]] in u [[1811]] |ingressoONU = |superficieTotale = 406.752 |superficieOrdine = |superficieAcqua = |popolazioneTotale = circa 6.5 milioni |popolazioneAnno = |popolazioneOrdine = |popolazioneDensita = |continente = [[America di u Sudu]] |orario = |valuta = |energia = |tld = |telefono = |targa = |inno = |festa = [[15 di maghju]] |note = }} U '''Paraguay''' (spagnolu ancu ''Paraguay''; guaraní: ''Paraguái'' è portughese: ''Paraguai'') hè un paese situatu in [[America di u Sudu]]. [[Categoria:America di u Sudu]] afvvsohif76p0qckgq12yoycjh1u3c4 Lingue rumaniche 0 11059 363618 343478 2019-09-30T05:50:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Ortografia è grammatica da verificà}} [[File:Sacramenta Argentariae (pars longa).png|thumb|right|200px|Estrattu da li ''Sacramenta Arghjentariae'' ([[842]]) altrimenti noti comu ''Serment de Strasbourg'' ò ''[[ghjuramentu di Strasburgu]]'' (vedi [[#Date_di_nascita_delle_lingue_rumanze|nascita lingue rumanze]]) ]] Cù lu termine '''lingue rumanze''' (ancu scrittu '''romanze''') ò '''lingue rumaniche'''/'''romaniche''' o '''neolatine'''/'''neulatine''' ci si riferighja à quelle lingue chì sò derivate da lu [[latinu volgare]] à seguitu di l’espansione di l’[[imperu rumanu]].<br /> Tali varietà linguistiche venneru dunque cumencialmente definite comu ''[[Lingua volgare|volgare]]'', ossia ''populare'' in lu sensu [[Etimolughja|etimolughjcu]] di lu termine (da ''vulgus'', "populu" in latinu). La parola ''volgare'' ùn va dunque intesa comu dispreghjativa, ma semplicemente comu riferimentu à la lingua ''vernacolare'', quella cioè impiegata - in la so´ forma prevalentemente orale - in la vita qotidiana, in distinzione à quella di la tradizione letteraria è officiale di lu statu rumanu.<br /> Lu termine “rumanzu” deriveghja da l’avverbiu latinu rumanICE riferitu à lu parlà vernacolu (rumanice loqui) rispettu à lu parlà in [[lingua latina|latinu]] (latine loqui). Da rumanICE deriveghja la forma francese ''rumanz'', da cui l’italianu ''rumanzu''.<br /> Ste parlate formanu quellu chì in dialettolughja vene chjamatu ''cuntinuum rumanzu'' (vedi [[cuntinuum dialettale]]).<br /> L’area in cui si sò sviluppate - è sò ancora parlate in le so versioni cuntemporanee - tali lingue vene chjamata ''[[Romània (filolughja)|Romània]]'' è currisponde in linea di massima à la parte europeana uccidentale di l’imperu rumanu, esclusa la [[Britannia]], cù l’aghjiunta di lu territoriu currispondente à la [[Dacia (storia)|Dacia]] è di altre isole linguistiche neolatine minori diffuse in li [[Balcani]] ([[lingue rumanze balcaniche]]).<br /> In lu Nordafrica l'invasione araba ([[VIII secolu]]) ha cancellatu ogni vulgare latinu chì vi si era sviluppatu, mentre la persistenza di l'imperu in la so´ porzione urientale, cù l'impiegu prevalente di la lingua greca à livellu ufficiale, ha impeditu la diffusione populà di lu latinu, prevenendu sviluppi linguistichi analoghi à quelli occorsi in la porzione uccidentale. Li latini vulgari, comu di lu restu lu [[lingua latina|latinu classicu]] è le lingue rumanze, venenu classificati in le ramificazioni di le [[lingue italiche]], in l'alberu di le [[lingue indoeuropeane]]. == Principali differenze tra lingue rumanze è latinu == [[File:Romance 20c en.png|thumb|500px|Le lingue rumanze in Europa]] Le lingue rumanze moderne differisconu da lu latinu classicu per vari aspetti: * Mancanu li [[Caso (grammatica)|casi]] (ad eccezione di lu rumenu chì ne cunserva certi due tratti); * Manca lu neutru, dunque esistonu solu due ghjeneri grammaticali, à differenza di lu latinu classicu (fannu eccezione lu rumenu, li "plurali sovrabbondanti" taliani è pronumi neutri in catalanu, talianu è spagnolu); * Usu di li articuli grammaticali, à partisce da li dimostrativi latini; * Introduzione di novi tempi (passatu prossimu) è manere verbali (condiziunale); * sustituzione di lu tempu perfettu cù nove forme cumposte da lu verbu "essere" ò "avere" più lu participiu passatu (ad eccezione di lu portoghese, in cui si trova una forma verbale derivata da lu piucchepperfettu latinu). Lu sardu hè una di le varianti più isulate e, comu tale, ha cunservatu una maghjiore somiglianza cù lu latinu. ancu lu toscanu (da cui deriveghja l'italianu modernu) hè una varietà monda cunservativa. lu francese hè la lingua più innovativa è la più discosta da lu latinu (essendu notevolmente influenzata da le lingue ghjermaniche parlate da l´antichi [[Franchi]]), mentre lu rumenu hè una sintesi chì affianca á una forte cunservazione di la base latina elementi innovativi d'orighjne [[slavu|slava]], [[lingua albanese|albanese]], [[lingua greca|greca]] è [[lingua turca|turca]]. Gradu di evuluzione secondu l´studi effettuati da lu latinista talianu Marcu Pei rispettu à lu latinu: * Lingua sarda: 8% * Lingua taliana: 12% * Lingua spagnola: 20% * Lingua romena: 23,5% * Lingua occitana (provenzale): 25% * Lingua portoghese: 31% * Lingua francese: 44% == Le lingue rumanze oghje == A rigore lu numeru di le lingue rumanze dovria currisponde à quellu di tutte le varietà neolatine (dette dialetti rumanzi) parlati all’internu di la rumania.<br /> Solu certe di ste lingue però hanu subitu in lu corsu di lu tempu di le normalizzazioni (per lu longu usu, l'opera di le Accademie è di li grammatichi nonché lu pesu di la tradizione letteraria) è godenu di unu status di ufficialità: lu [[Lingua portoghese|portoghese]], lu [[Lingua spagnola|spagnolu]], lu [[Lingua francese|francese]], l’[[Lingua taliana|italianu]], lu [[Lingua rumena|rumenu]].<br /> A ste possiamu aghjiunghje le lingue à le quali hè statu ricunnosciutu unu status di ufficialità in ambitu locale, sebbene ùn aghjinuricevutu una normalizzazione ò l’abbianu ricevuta incumpleta ò ùn unanimemente accettata da li locutori: lu [[Lingua catalana|catalanu]], lu [[Lingua galiziana|galizianu]], l’[[lingua occitana|occitanu]], l’[[Lingua francoprovenzale|arpitanu]], lu [[lingua sarda|sardu]], lu [[lingua friulana|friulanu]], lu [[lingua ladina|ladinu dolomiticu]], lu [[lingua rumancia|rumanciu]].<br /> Vi sò poi lingue chì sò state ricunnosciute comu tali da l’UNESCu ma chì spessu ùn godenu di alcuna forma effettiva di tutela ò ùn hanu ancora subitu alcuna normalizzazione: l’[[Lingua asturiana|asturianu]], l’[[Lingua aragonese|aragonese]], lu [[Lingua leonese|leonese]], lu [[Lingua mirandese|mirandese]], lu [[Lingua provenzale|provenzale]], l'[[Lingua alverniate|alverniate]], lu [[Lingua limosina|limosinu]], lu [[Lingua piccarda|piccardu]], lu [[Lingua vallone|vallone]], lu [[Lingua normanna|normannu]], lu [[Gallu (lingua)|gallu]], lu [[Lingua corsa|corsu]], lu [[Lingua ligure|ligure]], lu [[Lingua piemuntese|piemuntese]], lu [[Lingua lombarda|lombardu]], lu [[Lingua veneta|venetu]], l'[[Lingua emilianu-romagnola|emilianu-romagnolu]], lu [[Lingua napuletana|napuletanu]], lu [[Lingua siciliana|sicilianu]], l'[[Lingua istriuta|istriutu]], l'[[lingua arumena|arumenu]], lu [[Lingua morlacca|morlaccu]], l'[[Lingua istrorumena|istrorumenu]] é lu [[Lingua meglenorumena|meglenorumenu]].<br /> Lu ricunnoscimentu (u la volontà di ricunnoscimentu) di le parlate minori, prive di una norma unitaria, ha resu possibile l’interventu di singoli, ò di picculi gruppi più ò menu privati, chì si sò proposti di sopperisce à la bisogna.<br /> '''Tabella 1 - Analoghije tra certe parole in diverse lingue rumanze''' {{Tabella cunfrontu lingue rumanze}} === Problemi di ricunnoscimentu === Sebbene tra li [[Linguistica|linguisti]] sia cumunque prevalente la tendenza à ''non'' distingue tra ''dialettu'' è ''lingua'' da un puntu di vista sustanziale, l’attribuzione di lu status di lingua piuttostu chì di dialettu à Sta ò quella parlata risulta sempre esse problematica è gravida di pulemiche, in quantu le lingue sò guasi sempre sentite comu intimamente legate à lu cuncettu di [[nazione]] e, per questu, la loru categorizzazione risente notevolmente di spinte sociu-pulitiche chì qualchì volta tenenu in pocu ò nessun cuntu criteri filolughjchi ò sociolughjchi di classificazione. Un esempiu esplicativu pò esse lu seguente: [[Lingua istrorumena|istrorumenu]], meglenorumenu è [[lingua arumena|macedorumenu]] ùn hanu ''status'' ufficiale di ''lingua'' (da un puntu di vista puliticu) pur essendu più discoste da lu [[Lingua rumena|romenu]] di lu moldavu (lingua ufficiale di la [[Moldavia|Repubblica moldava]]). Un altru esempiu hè quellu di la [[lingua corsa]], ricunnosciuta comu lingua da la leghjè francese (che la cunsidera una lingua ''reghjonale'' sin da lu 1974) è da la classificazione [[ISO 639|ISu 639]] sebbene (in quantu parte di lu gruppu toscanu) sia ben più vicina all’italianu letterariu di quantu ùn sia, á esempiu, lu [[Dialettu marchighjanu|marchighjanu]] chì invece ùn gode di alcun ricunnoscimentu. Va inoltre segnalatu chì le varietà rumanze formanu un [[cuntinuum dialettale]]; questu implica chì à livellu dialettale la transizione da una parlata all’altra sia guasi sempre appena avvertibile, senza distinzioni nette.<br /> È dunque impussibile dà un esaurente è definitivu elencu di le parlate rumanze, in quantu li caratteri identificativi di una parlata sfumerianu inevitabilmente in quelli di le parlate vicine; dunque à formà un’identità locale cuncorrunu fattori di coscenza è di storia cumune più chì di effettiva differenza linguistica.<br /> Per questu motivu istanze di natura sociale, culturale, pulitica é econumica ghjocanu un rolu fondamentale in li dibattiti se cunsiderà un datu idioma comu "lingua" ò "dialettu", nonostante tale distinzione ùn trovi alcun supportu solidu da un puntu di vista strettamente linguisticu. Idiomi chì ùn hanu ottenutu lu status di "lingua ufficiale", ò chì ùn possiedenu una tradizione letteraria significhativa, ò chì ùn hanu sviluppatu una forma standard nant'à base almenu reghjonale, sò spessu andati incuntru à frammentazioni ò persinu à l'estinzione. D'altra parte, certi idiomi chì pure vantanu produzioni letterarie ancu notevoli è chì sò parlati da milioni di locutori (ad esempiu lu napuletanu), ùn hanu mai ottenutu unu status di lingua ufficiale per motivazioni storiche è sociu-econumiche (e ùn certu linguistiche). == Classificazione di le lingue rumanze == L’unità linguistica, intesa comu cunformità di usi linguistichi all’internu di ampie cumunità di parlanti, ùn hè la condizione naturale di la lingua. La variazione hè di lu tuttu normale è ùn solu tra le diverse cumunità, ma all’internu di ciascuna di esse é hè limitata soltantu da la cuntinghjente necessità di cumunicare. ghjà Dante aveva osservatu chì in una stessa cità ùn si parla á lu stessa manera in tutti li rioni.<br /> Esistonu quattru tipi di variazione: la variazione ''diatopica'', chì si realizza in lu spaziu, é hè la variazione più evidente; la variazione ''diastratica'', chì si realizza in una cumunità tre le condizioni sociali chì cuncorrunu à formà la cumunità; la variazione ''diafasica'', chì si reghjstra in rapportu à li reghjstri spressivi (solenne, formale, familiare…); infine la variazione ''diacronica'', chì hè quella chì avvene in lu tempu, chì hè ritenuta la più importante.<br /> Naturale dunque chì lu mondu rumanzu si sia frazionatu in la molteplicità di varietà chì chjamiamu ''dialetti rumanzi''. === Distinzioni tra le lingue rumanze === Di seguitu sò riportati certi di li criteri usati per distingue le lingue rumanze. * '''Forma di lu plurale''': certe lingue rumanze formanu lu plurale aghjiunghjendu /+s/ (da l'accusativu plurale latinu) mentre altre (Italia, rumania) cambendu la vucale finale. Esiste un'iputesi sustenente chì Sta sia dovuta in ultima analisi à un cambiamentu di /+s/ in */+j/ è poi /+i/ piuttostu chì una derivazione da lu nominativu plurale latinu. cunfrunta ancu l'esitu in talianu di lu latinu NOS -> noi, datu chì in ghjene le parole di tradizione ininterrotta partonu da la forma di l'accusativu latinu. ** Plurale vucalicu: talianu, corsu, sicilianu, venetu, certi idiomi gallu-italici, dalmaticu, rumenu. ** Plurale sigmaticu: portoghese, spagnolu, catalanu, francese, sardu, friulano<ref>In friulanu la maghjior parte di li nomi forma lu plurale aghjiunghjendu /+s/, ma certi nomi maschili lu formanu aghjiunghjendu /+j/</ref>, ladinu, rumancio<ref>In rumanciu li nomi formanu lu plurale aghjiunghjendu /+s/, ma se lu plurale indica una quantità indeterminata lu formanu aghjiunghjendu /+a/</ref>, certi idiomi gallu-italichi (idiomi lombardi) <ref>In parechji idiomi Lombardi si ha la formazione di lu plurale cambendu la t in c': cosa chì oghje pare rappresentà la trascrizione di lu fonema "ts" in "c". p.e. punt, punc'. Esistonu naturalmente ancu alri tipi di formazione di lu plurale (l-j, n-t, nn-gn, a-a, etc.), ma ùn di tipu vucalicu comu in lu sistema linguisticu taliano</ref>. * '''Indebulimentu ò caduta di la vucale finale ùn accentata''': avvene in certe lingue è ùn in altre. Per esempiu: la LUPU(M), LUNA diventanu it ''lupu'', ''luna'' ò es ''lobu'', ''luna'' ma fr ''loup'' ([lu], ''lune'' ([lyn] < francese anticu ['lyn?]). ** vucali finali intatte: portoghese, spagnolu, sardu, corsu, talianu, sicilianu; ** vucali finali cadute, cunservate solu in lu femminile: catalanu, occitanu, idiomi gallu-italici, venetu, friulanu, rumenu, francese anticu; ** vucali finali cadute: francese modernu. * '''cumparativu''': sparitu lu cumparativu sinteticu latinu, le varie lingue rumanze usanu spressioni perifrastiche cù cuntinuazioni di PLUS ò di MAghjS. ** PLUS: francese, talianu, sardu, corsu, friulanu, galloitalicu; ** MAghjS: portoghese, spagnolu, catalanu, leonese, occitanu, venetu, rumenu. * '''Numerali''': in certe lingue la parola per 16 hè "sei-dieci" comu 11-15; in altre hè "dieci-sei", comu 17-19. ** "Sei-dieci": catalanu, occitanu, francese, sardu, corsu, talianu, leonese, friulanu, idiomi galloitalici, rumenu; ** "dieci-sei: portoghese, spagnolu, dialettu marchighjanu centrale (''dighjssei''). * '''Ausiliari''': le parole latine HABe è TENe sò usate in modu differente per "tenere", "avere", "aver fattu" è "c'è". In francese si dice ''je tens'', ''j'ai'', ''j'ai fait'', ''Lu y a'': ste sò rispettivamente derivate TENERE, HABERE, HABERE, HABERE, dunque "THHH". ** TTTT: portoghese brasilianu. ** TTTH: portoghese europeanu (lusitanu è gallegu) è leonese; ** TTHH: spagnolu, catalanu è sardu (logudorese); ** THHH: occitanu è francese; ** THHE: talianu, rumenu, friulanu, idiomi galloitalici, è sardu (campidanese) (E per "essere" in talianu, "este" in rumenu, si usa dunque lu verbu "essere"). * '''Passatu cumpostu''': certe lingue usanu solu "avere" per formà li tempi cumposti di lu passatu di tutti li verbi; altre usanu "essere" per certi verbi, ghjeneralmente per quelli chì esprimonu un'idea di ''movimentu'' ò di ''divenire''. ** solu "avere": portoghese, spagnolu, catalanu, rumenu, sicilianu; ** "avere" è "essere": occitanu, francese, idiomi galloitalici, sardu, friulanu, talianu. * '''Particella affermativa''': ** "sì", da lu latinu "sic est": talianu, spagnolu, portoghese (sìm), retorumanzu (schi in lu rumanciu); ** "oui"<"oil", da lu latinu "illud est": francese; ** "u","oy"<"oc", da lu latinu "hoc est": occitanu, catalanu; ** "est": piemuntese ''é''; ** "éi": sardu; ** "aça": romenu. === Problemi di classificazione === La classificazione di le lingue è, in ghjenerale, problematica.<br /> In particulà le lingue rumanze (così comu altre famiglie diffusesi nant'à aree ùn monda frazionate) formanu un vastu cuntunuum dialettale attraversatu da numerosi è diverghjenti fenumeni lessicali, strutturali è fonetichi.<br /> Sta cuntinuità linguistica tra le varie parlate implica necessariamente, oltre à la succitata difficultà in l'identificà una precisa realtà linguistica locale distinta da le circostanti, chì sia sempre difficile (se ùn in ce ti casi impussibile) dà una precisa classificazione di tutte le parlate rumanze.<br /> Infatti, ancu raggruppendu ste parlate per analoghije basandoci nant'à criteri unicamente glottolughjci, ùn si possonu traccià cunfini netti è dunque trovà un criteriu linguisticu chì possa distingue senza sfumature ò ''transizioni'' di le sottu famiglie di la famiglia rumanza.<br /> Per ste raghjoni ghjà H. Schuchardt (Über die Klassification der rumanischen Mundarten, 1900) mostrò l’impussibilità di dà una classificazione di lu tuttu scentifica di li dialetti rumanzi.<br /> Nelle zone di transizione tra una famiglia all’altra si ricurre dunque à criteri di tipu culturale ò ''sociolinguisticu'' (come li cuncetti di “orbita culturale” ò “lingua tetto”), chì però possonu varià à seconda di li autori.<br /> Dunque possonu coesiste classificazioni diverghjenti di le lingue di unu stessu cuntinuum dialettale senza chì ste sia fra loru in cuntraddizione, vistu chì basate nant'à dive si criteri. Ad esempiu, certi tendenu à voler cunsiderà occitanu è catalanu comu varianti prossime di una stessa lingua, osservendu chì lu guascone, cunsideratu afferente à l'occitanu, pare esse più discostu da quest'ultimu di quantu ùn lu sia lu catalanu; mentre altri classificanu l'occitanu comu gallorumanzu è lu catalanu comu iberorumanzu. Le lingue taliane settentriunali pressu parechji linguisti sò incluse in lu gruppu italorumanzu mentre altre classificazioni (ad esempiu quelle di [[Ethnologue]] ò di l'[[UNESCu]]) le includenu in lu gallorumanzu in virtù di li fenumeni di transizione cù le parlate occitane. In questu quadru, nessun linguista, oghje, si avventura - nant'à basi scentifiche - in l'affermà chì lu [[Lingua gallurese|gallurese]] (alquantu affine à la variante meridionale principale di la [[lingua corsa|lingua còrsa]]) sia afferente à le [[Lingua sarda|lingue sarde]], da la quali (variante [[Sardu logudorese|logudorese]]) pure ha subitu qualchì cuntaminazione.<br /> Esempi notevoli di dialetti (u lingue) di transizione sò lu [[Lingua sassarese|sassarese]], l'[[Lingua istriuta|istriutu]], lu [[Dialettu nizzardu|nizzardu]]. === Criteri di classificazione === Poiché due varietà linguistiche ghjeograficamente vicine hanu in cumune una gran parte di lu lessicu, chì hè lu settore di ogni lingua più soghjèttu à la variazione, per la classificazione di le lingue hè opportunu fondà si nant'à altri criteri. Si tene in particulà cuntu di la tipulughja linguistica: le lingue rumanze sonu, entru un certu gradu, tipulughjcamente diverse tra loru; vale à dire, bisogna tener cuntu di una loru diversa base tipulughjca. A tal fine venenu messi à cunfrontu fenumeni (fonetici, morfolughjci, sintattici, lessicali) di cunservazione cù li rispettivi fenumeni di innovazione. Questi fenumeni si presentanu perloppiù indipendemente l´uni da l´altri, dunque le loru distribuzioni spessu ùn coincidonu. Di cunseguenza, in lu redighje una classificazione, l´autori devonu stabilisce una ghjerarchja tra li fenumeni linguistichi. La maghjior parte di li autori (ad esempiu C. Tagliavini, W. von Wartburg, A. Varvaru, M. Dardanu) dannu maghjiore importanza à li livelli morfolughjcu è sintatticu, chì rappresentanu le strutture fondamentali di una lingua in quantu strutture interne, in le quali dunque li fenumeni di cunservazione è innovazione assumu maghjior rilievu.<br /> Altri autori invece (ad esempiu P. Bec) prediligonu la fonetica; intesa, in quantu settore più cunservativu di una lingua, comu strumentu di indaghjne nant'à lu sustratu è sullu statu più anticu di lu sviluppu di la lingua. === sustratu === Lu latinu, stendendusi in lu vastu territoriu di la rumania, venne à cuntattu cù lingue diverse. Questu statu linguisticu preesistente hè dettu '''sustratu''' (dal latinu SUBSTRATUM), cuncettu introdottu da lu dialettologu [[Graziadiu Isaia Ascoli]] chì studiò approfonditamente questu fattore.<br /> La lingua di li rumani si impuse nant'à le lingue di li populi vinti, sustituendusi á esse. Tuttavia risentì variamente di lu loru influssu, soprattuttu in la fonetica. La nozione di sustratu ci aiuta à spiegà quei fenumi (soprattuttu fonetichi ma anche, in misura minore, morfosintattichi è lessicali), chì ùn possonu ricondursi à li caratteri strutturali di lu latinu.<br /> E' stata attribuita à lu sustratu etruscu la cosiddetta [[gorghja toscana]]. lu sustratu celticu invece saria responsabile di lu passaghjiu /u/</y/ è di l'evuluzione -CT- > -it- avvenuti in vari dialetti settentriunali.<br /> Strettamente connessu à lu cuncettu di sustratu hè lu cuncettu di ''supranstratu''. lu supranstratu hè rappresentatu da una lingua chì ùn s'impune nant'à la lingua parlata in una determinata area linguistica, ma la influenza variamente soprattuttu in la fonetica è in lu lessicu. avemu per esempiu un supranstratu ghjermanicu in [[Francia]] è arabu in Spagna.<br /> Lu valore esplicativu di la teoria di lu sustratu hè statu cuntestatu In lì ultimi decenni sia da la linguistica strutturale (che, comu cause di lu mutamentu linguisticu ha postu in primu pianu fattori interni è sistematichi) sia da la sociolinguistica, chì ha approfonditu lu cuncettu di ''interferenza linguistica''. === Schemi === † = [[lingue estinte]] ==== Schema di lu Tagliavini ==== È lu più usatu. Predilighje, comu dettu, criteri morfolughjchi è sintattichi per la definizione di li gruppi, associati à criteri sociolinguistichi. * gruppu iberu-rumanzo ** ibericu uccidentale *** gruppu lusitano **** dialetti settentriunali (gruppu galizianu) ***** [[Lingua galiziana|galizianu]] ***** eonavieganu (variante galiziana cù tratti asturiani) **** dialetti centrali ***** fala de Xalima (variante portoghese parlata in Spagna cù tratti arcaichi) **** dialetti meridionali ***** [[Lingua portoghese|portoghese letterariu]], basatu nant'à la parlata di [[Lisbona]] è grandemente influenzatu da lu [[galizianu]] *** gruppu spagnolu **** [[Lingua aragonese|aragonese]] **** [[gruppu castiglianu]] ***** castiglianu ****** [[Lingua spagnola|spagnolu letterariu]], basatu nant'à la parlata di [[Toledu]] ***** [[dialettu andalusu|andalusu]] (variante spagnola parlata in Andalusia) ***** [[estremegnu]] (variante spagnola parlata in l'Estremadura spagnola cù tratti leonesi) ***** [[ghjudesmu]] (dettu ancu ghjudeu-spagnolu ò [[lingua ghjudeu-spagnola|ladinu]]) ***** [[caló]] **** gruppu asturianu-leonese ***** [[Lingua asturiana|asturianu]] ***** [[Lingua leonese|leonese]] ****** [[Lingua mirandese|mirandese]] (variante leonese monda cunservativa è cù tratti portoghesi) **** cántabru (variante astur-leonese de Cantabria) ** ibericu urentale (dati li parechji fenumeni di transizione cù lu gallorumanzu meridionale hè da parechji studiosi ritenutu facente parte di issu gruppu) *** gruppu [[Lingua catalana|catalanu]] **** catalanu uccidentale **** catalanu nord uccidentale **** ribagorsanu (variante cù tratti aragonesi) **** [[valenzianu]] (insieme à lu catalanu di Barcellona è à lu balearicu hè la base di la norma letteraria catalana unificata) **** catalanu urentale **** [[catalanu centrale]] ***** catalanu di [[Barcellona]] **** [[catalanu settentriunale]] ò rossiglionese (parlatu in lu Rossiglione francese) **** [[balearicu]] (o baleare) **** [[dialettu algherese|algherese]] (variante parlata á [[Algheru]] in [[Sardegna]]) * gruppu gallu-rumanzo ** gallorumanzu settentriunale (oil) *** gruppu francese **** francianu (dialettu di l'Île de France) ***** [[lingua francese|francese]] (basatu nant'à la parlata di [[Parighj]]) **** [[Piccardu (dialettu)|piccardu]] **** [[Lingua vallone|vallone]] **** [[Lingua normanna|normannu]] (normandu) ***** parlata di Jersey ***** parlata di Guernsey ***** [[Lingua anglu-normanna|anglonormannu]] † **** [[gallu (lingua)|gallò]] (variante francese parlata in Alta Bretagna) **** francocunteese **** parlata di la Champagne **** pittavinu-santonghjese **** borgognone **** lorenese **** zarfaticu (ebreu-francese) † *** [[Lingua francoprovenzale|gruppu arpitanu]] ** gallorumanzu meridionale (oc) (per parechji autori cumprndente lu gruppu catalanu) *** guascone (spessu cunsideratu parte di lu gruppu occitanu) **** [[aranese]] (variante guascona parlata in la [[Valle di Aran]], in Catalogna, cunsiderata ufficialmente occitana) *** [[Lingua occitana|occitanu]] **** [[linguadocianu]] **** [[Lingua provenzale|provenzale]] ***** sciuadita (ebreu-provenzale) **** [[Lingua limosina|limosinu]] **** [[Lingua alverniate|alverniate]] **** [[vivaru-alpinu]] * gruppu italu-rumanzo ** retorumanzo *** [[Lingua rumancia|rumanciu]] *** [[Lingua ladina|ladinu]] *** [[Lingua friulana|friulanu]] ** gruppu taliano *** gruppu cisalpino **** gruppu galloitalico ***** [[Lingua piemuntese|piemuntese]] ***** [[Lingua lombarda|lombardu]] ****** [[Dialettu lombardu uccidentale|insubre]] ****** [[Dialettu lombardu urentale|orobicu]] ***** [[Lingua emilianu-romagnola|emilianu-romagnolu]] ****** [[Dialettu emilianu|emilianu]] ****** [[Dialettu romagnolu|romagnolu]] ***** [[Lingua ligure|ligure]] ****** [[monegascu]] ****** [[dialettu bonifacinu|bonifacinu]] **** gruppu veneto ***** [[Lingua veneta|venetu]] ****** [[Dialettu trentinu|trentinu]] ****** [[Dialettu ghjulianu|ghjulianu]] ****** [[Dialettu venetu dalmatu|venetu dalmatu]] ****** [[Dialettu venetu ionicu|venetu ionicu]] *** [[lingua istriuta|istriutu]] (secondu certi autori parte di lu gruppu cisalpinu) *** gruppu toscano **** [[Dialettu toscanu|toscanu]] ***** [[lingua taliana|italianu letterariu]] (toscanu letterariu) **** [[Lingua corsa|corsu settentriunale]] **** [[Dialettu rumanescu|rumanescu cuntemporaneu]] **** italchjanu (ebreu-italianu) *** gruppu corsu meridionale (secondu certi autori legatu à lu corsu settentriunale è dunque parte di lu gruppu toscanu) **** corsu meridionale **** [[Lingua gallurese|gallurese]] **** [[Lingua sassarese|sassarese]] (di transizione cù lu gruppu sardu) *** gruppu centru meridionale **** [[Italianu centrale|gruppu medianu]] ***** [[Dialetti umbri]] ***** [[Dialettu marchighjanu|marchighjanu]] ***** dialetti laziali ****** [[Dialettu ciociaru]] ****** [[Dialettu viterbese]] ****** [[rumanescu classicu|Dialettu rumanescu classicu]] ****** Dialettu sabinu (ciculanu, L'Aquila, Rieti) **** [[Dialetti taliani meridionali|gruppu talianu meridionale ò "aùsone"]] ***** [[Dialettu abruzzese|abruzzese]] ****** [[Dialettu molisanu|molisanu]] ***** [[Dialettu campanu|campanu]] ****** [[lingua napuletana|napuletanu]] ***** [[Dialettu pugliese|pugliese]] ****** [[Dialettu foghjianu|foghjianu]] ***** [[Dialettu tarantinu|tarantinu]] ***** [[Dialettu lucanu|lucanu]] ***** [[Dialettu calabrese|calabru]] ([[area Lausberg]], estremamente cunservativa) **** [[Gruppu sicilianu]] ***** [[salentinu]] ***** [[lingua siciliana|sicilianu]] ***** [[Dialettu calabrese|calabrese]] ** gruppu sardo *** [[sardu campidanese]] *** [[sardu logudorese]] **** [[lingua sarda|sardu (letterariu)]], (basatu nant'à lu logudorese) *** [[lingua sassarese|sassarese]] (cunsideratu di transizione cù lu gruppu talianu) ** dalmata † (con fenumeni di transizione cù lu balcanu-rumanzu) * gruppu balcanu-rumanzo ** [[Lingua rumena|rumenu]] (chjamatu ancu "dacorumenu" ò "moldavu" in [[Moldavia]]) ** [[lingua arumena|arumenu]] (u macedorumenu) ** [[lingua istrorumena|istrorumenu]] ** [[Lingua meglenorumena|meglenorumenu]] ** [[lingua morlacca|morlaccu]] ==== Schema di lu Bec ==== Basatu nant'à cumunanze fonetiche é indaghjni sustratiche, interessante per la filolughja rumanza. * gruppu sardu ** [[sardu campidanese]] ** [[sardu logudorese]] *** [[lingua sarda|sardu (letterariu)]], (basatu nant'à lu logudorese) ** [[sassarese]] (cunsideratu di transizione cù lu gruppu talianu) * gruppu ibericu ** gruppu lusitanu *** dialetti settentriunali (gruppu galizianu) **** [[Lingua galiziana|galizianu]] **** eonavieganu (variante galiziana cù tratti asturiani) *** dialetti centrali **** fala de Xalima (variante portoghese parlata in Spagna cù tratti arcaichi) *** dialetti meridionali **** [[Lingua portoghese|portoghese letterariu]], basatu nant'à la parlata di [[Lisbona]] ** gruppu spagnolo *** [[Lingua aragonese|aragonese]] *** [[gruppu castiglianu]] **** castiglianu ***** [[Lingua spagnola|spagnolu letterariu]], basatu nant'à la parlata di [[Madrid]] **** [[dialettu andalusu|andalusu]] (variante spagnola parlata in Andalusia) **** [[estremegnu]] (variante spagnola parlata in l'Estremadura spagnola cù tratti leonesi) **** [[ghjudesmu]] (dettu ancu ghjudeu-spagnolu ò [[lingua ghjudeu-spagnola|ladinu]]) **** [[caló]] *** gruppu asturianu-leonese **** [[Lingua asturiana|asturianu]] **** [[Lingua leonese|leonese]] ***** [[Lingua mirandese|mirandese]] (variante leonese monda cunservativa è cù tratti portoghesi) * gruppu settentriunale ** gruppu [[Langue d'oïl|oitanicu]] *** gruppu arpitano **** [[arpitanu]] ò [[Lingua francoprovenzale|francoprovenzale]] *** gruppu francese **** francianu (dialettu di l'Île de France) ***** [[lingua francese|francese]] (basatu nant'à la parlata di [[Parighj]]) **** [[Piccardu (dialettu)|piccardu]] **** [[Lingua vallone|vallone]] **** [[Lingua normanna|normannu]] (normandu) ***** parlata di Jersey ***** parlata di Guernsey ***** [[Lingua anglu-normanna|anglonormannu]] † **** [[gallu (lingua)|gallò]] (variante francese parlata in Alta Bretagna) **** francocunteese **** parlata di la Champagne **** pittavinu-santonghjese **** borgognone **** lorenese **** zarfaticu (ebreu-francese) † ** gruppu retorumanzu (molti linguisti reputanu più coerente ascrive lu á un gruppu "retocisalpinu" inseme à le lingue cisalpine) *** [[Lingua rumancia|rumanciu]] *** [[Lingua ladina|ladinu]] *** [[Lingua friulana|friulanu]] * gruppu centrale ** gruppu occitanu-catalanu *** gruppu [[lingua catalana|catalanu]] **** catalanu uccidentale **** catalanu nord uccidentale **** ribagorsanu (variante cù tratti aragonesi) **** [[valenzianu]] **** catalanu urentale **** [[catalanu centrale]] ***** catalanu di [[Barcellona]] **** [[catalanu settentriunale]] ò rossiglionese (parlatu in lu Rossiglione francese) **** [[balearicu]] **** [[dialettu algherese|algherese]] (variante parlata á [[Algheru]] in [[Sardegna]]) *** gruppu occitano **** [[dialettu guascone|guascone]] ***** [[aranese]] (variante guascona parlata in la [[Valle di Aran]], in Catalogna, cunsiderata ufficialmente occitana) **** [[linguadocianu]] **** [[Lingua provenzale|provenzale]] ***** sciuadita (ebreu-provenzale) **** [[Lingua limosina|limosinu]] **** [[Lingua alverniate|alverniate]] **** [[vivaru-alpinu]] ** gruppu cisalpinu (per parechji autori cumpresu cù lu gruppu retorumanzu in lu "retocisalpinu") *** gruppu galloitalico **** [[Lingua piemuntese|piemuntese]] **** [[Lingua lombarda|lombardu]] ***** [[Dialettu lombardu uccidentale|insubre]] ***** [[Dialettu lombardu urentale|orobicu]] **** [[Lingua emilianu-romagnola|emilianu-romagnolu]] ***** [[Dialettu emilianu|emilianu]] ***** [[Dialettu romagnolu|romagnolu]] **** [[Lingua ligure|ligure]] ***** [[monegascu]] ***** [[dialettu bonifacinu|bonifacinu]] *** gruppu veneto **** [[Lingua veneta|venetu]] ***** [[Dialettu trentinu|trentinu]] ***** [[Dialettu ghjulianu|ghjulianu]] ***** [[Dialettu venetu dalmatu|venetu dalmatu]] ***** [[Dialettu venetu ionicu|venetu ionicu]] * gruppu italorumanzo ** gruppu taliano *** gruppu toscano **** [[Dialettu toscanu|toscanu]] ***** [[lingua taliana|italianu]] (toscanu letterariu) **** [[Dialettu rumanescu|rumanescu cuntemporaneu]] **** [[Lingua corsa]] ***** [[gallurese]] ***** [[sassarese]] (cunsideratu di transizione cù lu gruppu sardu) *** [[Italianu centrale|gruppu medianu]] **** [[Dialettu ciociaru]] **** [[Dialettu viterbese]] **** [[rumanescu classicu|Dialettu rumanescu classicu]] **** [[Dialetti umbri]] **** [[Dialettu marchighjanu|marchighjanu]] **** Dialettu sabinu (ciculanu, L'Aquila, Rieti) **** italchjanu (ebreu-italianu) *** [[Dialetti taliani meridionali|gruppu talianu meridionale ò "aùsone"]] **** [[Dialettu abruzzese|abruzzese]] **** [[Dialettu molisanu|molisanu]] **** [[Dialettu campanu|campanu]] ***** [[lingua napuletana|napuletanu]] **** [[Dialettu pugliese|pugliese]] ([[Salentu (reghjone)|Salentu]] esclusu) **** [[Dialettu foghjianu|foghjianu]] **** [[Dialettu tarantinu|tarantinu]] **** [[Dialettu lucanu|lucanu]] **** [[Dialettu calabrese|calabru]] ([[area Lausberg]], estremamente cunservativa) *** [[Gruppu sicilianu]] **** [[salentinu]] **** [[lingua siciliana|sicilianu]] **** [[Dialettu calabrese|calabrese]] ** gruppu dalmata (classificazione incerta) *** [[lingua dalmata|dalmatu]]† *** [[lingua istriuta|istriutu]] * gruppu rumeno ** [[Lingua rumena|rumenu]] (chjamatu ancu "dacorumenu" ò "moldavu" in [[Moldavia]]) ** [[lingua arumena|arumenu]] (u macedorumenu) ** [[lingua istrorumena|istrorumenu]] ** [[Lingua meglenorumena|meglenorumenu]] ** [[lingua morlacca|morlaccu]] ==== Gruppi di classificazione incerta ==== * gruppu africano ** [[rumanzu d'Africa]] † * rumanzu meridionale (forse legatu à lu gruppu iberu-rumanzu) ** [[lingua mozarabica|mozarabicu]] † * gruppu pannonicu (classificazione incerta, ùn ne hè attestata l'esistenza) ** [[lingua rumanza di Pannonia|rumanzu di Pannonia]] † == Storia di le lingue rumanze == Le lingue campa sò urganismi in cuntinua evuluzione: quendu una lingua smette di evolve si è resta fissata in lu su' lessicu è in la so´ struttura, ghjeneralmente si ha chì fà cù una lingua ''morta'', comu hè oghje lu latinu. È difficile stabilisce una regula ghjenerale è sempre valida attraversu la quale puter individuà lu momentu in lu quale una lingua more, si evolve ò si trasforma in un novu idioma. In assenza di una documentazione sufficente, comu in lu casu di la nascita di le lingue rumanze, occurre ricurrere, comu vedremu, à date cunvenziunali, coincidenti cù quelle di li documenti più antichi pervenutichi in li quali appà per la prima volta la testimonianza scritta di una lingua abbastanza discosta, per lessicu è struttura, da quelle precedentemente note. Sul prucessu chì ha portatu à la nascita di ste lingue hè pertantu possibile fà soprattuttu iputesi è la carenza di dati ce ti lascia apertu lu dibattitu è le interpretazioni, cuntribuendu à lu sorghje di differenti è à volte cunflighjènti scole di pensieru nant'à le dinamiche chì hanu datu orighjne le lingue rumanze. Tali differenti punti di vista risentonu à volte ancu di lu tentativu di dà maghjiore leghjttimazione à posizioni pulitiche cuntemporanee andandone à cercà basi è motivazioni in li prucessi che, parallelamente à lu sorghje di le lingue, hanu ghjeneratu ancu li populi è l´stati naziunali poi divenuti attori di lu cuntinente europeanu. Alcune linee guida sò cumunque identificabili cù sufficente certezza é attornu á esse vi hè largu cunsensu in la cumunità scentifica. === da li volgari latini à le lingue rumanze === Attraversu un prucessu duratu secoli è avviatosi, à seconda di le reghjoni, in epoche diverse (soprattuttu à partisce da lu [[IV secolu]] è poi proseguitu, comu vedremu, almenu sinu à lu [[X secolu]]), da l'incuntru tra lu latinu spartu da l'autorità rumana à livellu puliticu, culturale è etnu-sociale (portatu cioè da la migrazione di li coloni di lingua latina ò latinizzati) cù le diverse lingue impiegate da le populazioni incluse in li cunfini di l'[[imperu rumanu]], soprattuttu in la so´ porzione uccidentale, hanu presu à svilupparsi, in ghjerme, quelle chì poi diventeeranu le lingue più propriamente definite comu rumanze. cumencialmente vi fu una cuntaminazione di lu latinu parlatu da li funzionari, da li soldati è da li mercanti rumani chì risiedevanu in una certa provincia, da parte di li idiomi (quasi tutti celtichi) parlati in quella reghjone da le populazioni autoctone. Lu latinu parlatu da questi rumani, à propria volta, risentiva di le loru orighjni, sia da lu puntu di vista reghjonale (ossia da la provincia di provenenza, cù inevitabili differenze di accenti è lessicu, derivate à propria volta da la latinizzazione più ò menu intensa di quelle province; la stessa lingua etrusca impiegò certi secoli à scumparisce é era ancora viva sebbene in grave declinu á li cumenci di l'Imperu), sia da lu puntu di vista culturale (i soldati solitamente ùn parlavanu una lingua altrettantu ricca è normalizzata quantu quella di li funzionari statali). Tali [[Sermu provincialis|cuntaminazioni]] ùn furunu mai decisive sinu à chì l'imperu restò unitu comu entità pulitica, per l'enorme influenza culturale chì ellu recava cù lu propriu duminiu: ne hè prova sufficentemente valida la relativamente scarsa sopravvivenza di termini di sicura è schjetta orighjne celtica in le lingue rumanze. Alcuni, tuttavia, iputizzendu - più in base à ricerche di caratte speculativu chì à dati ce ti - una notevole affinità tra latinu è lingue celtiche (nell'ambitu di la cumune eredità indoeuropeana), avanzanu l'iputesi chì lu sviluppu di le lingue poi dette cunvenziunalmente rumanze, sia partitu soprattuttu da le lingue indoeuropeane parlate da le populazioni presenti in l'imperu, nant'à le quali lu latinu (che ne condivideva cumuni orighjni) avria avutu un'influenza più limitata di quantu ghjeneralmente accettatu. Tali ricerche tendenu à valorizzà lu più possibili determinati caratteri linguistichi chì custituirianu li ''sustrati'' ùn prettamente latini (soprattuttu celtici, ma ancu affini seppur ùn coincidenti cù lu latinu) di le lingue rumanze, in opposizione à li ''supranstrati'' intervenuti in la formazione di le nove lingue successivamente à la caduta di l'Imperu rumanu, á opera di l'influssu di le lingue (soprattuttu ghjermaniche, anch'esse di ceppu indoeuropeanu) parlate da li populi invasori cumunemente individuati comu ''Barbari''. Va però osservatu chì tali iputesi, per quantu qualchì volta affascinanti, mancanu à tutt'oghji di lu sustegnu di un ''corpus'' di testimonianze linguistiche è letterarie abbastanza vastu chì cunsenta loru di uscisce da l'ambitu di le speculazioni. Lu meccanismu di ghjenesi di le nove lingue si mise in ogni casu in motu cù una brusca accelerazione cù lu crollu di l'imperu è la migrazione massiccia è monda cuncentrata in lu tempu di populazioni ghjeneralmente ghjermanofone ([[Invasioni barbariche]]). A seguitu di le invasioni in parechje reghjoni di l'exi-imperu venne persinu scunvoltu l'equilibriu etnicu è linguisticu esistente, mentre le populazioni più schjettamente latine è latinizzate furunu à volte guasi di lu tuttu spazzate via da la scena senza mai più esse sustituite, comu avvenne in Britannia, totalmente evacuata à l'cumenciu di lu [[V secolu]] da militari è funzionari per tentà di far fronte, cù lu loru cuntributu, à le minacce frattantu subite da Gallia è Italia. === Date di nascita di le lingue rumanze === La nascita di le diverse lingue rumanze hè variamente individuabile è documentata, é avvene - in la maghjior parte di li casi - in li secoli immediatamente successivi à la caduta di l'[[imperu rumanu]] d' uccidente, chì causò la perdita di l'unità linguistica, oltre chì pulitica, garantita da le sue istituzioni. La prima attestazione di lu termine ''rumana'' (''rumana lingua'', da cui lu termine ''rumanza'' in lu sensu di lingua derivata da lu latinu), risale à lu [[cunciliu di Tours]] ([[813]]), durante lu quale così ci si riferisce à la lingua cumunemente parlata à l'epoca in [[Gallia]], in opposizione à la lingua ghjermanica parlata da li Franchi invasori. Lu ''Serment de Strasbourg'' ò ''[[ghjuramentu di Strasburgu]]'' ([[842]]) hè indicatu comu lu primu documentu ufficiale in cui si impieghi un antenatu di lu [[lingua francese|francese]] (e di lu [[Lingua tedesca|tedescu]], essendu statu redattu in due copie da [[Cà lu lu Calvu]] è [[Ludovicu lu ghjermanicu]], una latinizzante è l'altra ghjermanizzante). Lu primu documentu ufficiale ghjuntu sinu à li nostri tempi chì attesta l'usu di lu vulgare in [[Lingua taliana|Italia]] hè lu celebre ''[[placitu capuanu]]'', databile à lu [[960]] (anche se esistonu attestazioni precedenti che, pur senza valore di ufficialità, testimoneghjanu lu distaccu da lu latinu in corsu almenu da l'[[VIII secolu]], comu á esempiu l'[[indovinellu veronese]]). Sonu di lu X secolu le ''Glosse Silensi è Emilianensi'', più antiche testimonianze esplicite di l'esistenza di l'anticu [[castiglianu]]: si tratta di annotazioni aghjiunte à testi latini da monachi [[Benedettini]] di li monasteri di ''San Millán de la Cogolla'' ò di ''Susu''. Tali note custituisconu ve è proprie traduzioni di lu scrittu orighjnale. Tra esse, á esempiu, si pò leghjè ''"qod: por ke"'' oppure ''"ignorante: ùn sapendu"''. Risale invece à pocu prima di lu 1175 lu più anticu documentu di lu vulgare [[Lingua portoghese|portoghese]] pervenutoci: si tratta di una sorta di pattu di ùn aggressione tra due fratelli, Gomes Pais è Ramiru Pais, recentemente scopertu da lu ricercatore José Antóniu Soutu. Prima di tale scoperta si reputavanu più antichi certi testi cù datazione oscillante tra lu [[1192]] è lu [[XIII secolu]], comu l'''Autu de Partilhas'' è la ''Notícia de Tortu''. La scarsità di repe ti antichi rende difficile ùn solu stabilisce la "data di nascita" di lu [[Romenu|rumenu]] (una di le [[lingue rumanze balcaniche]]), ma persinu incerta la so´ evuluzione, à dispettu di le teorie, tuttura largamente condivise, chì lu voglionu discendente più ò menu direttu di la cumunità ''latinofona'' di l'antica [[Dacia (storia)|Dacia]] rumana. Lu più anticu documentu chì fa certamente capu á un antenatu di l'ughjincu rumenu hè una lettera scritta in lu [[1521]] à lu ghjudice di [[Brasov|Kronstadt]], Hans Benkner. Attualmente hè cuntroversa la datazione (e persinu l'autenticità, almenu per quellu chì riguarda la so´ iputetica prima stesura) di quellu chì hè cumunemente ritenutu lu più anticu documentu di lu vulgare [[Lingua sarda|sardu]], la ''Donazione di lu ghjudice Torchitoriu all’arcivescovu di Cagliari di li villaghji di Sant’Agata di Sulcis è di Sant’Agata di Rutilas'', risalente, pare, á li anni attornu à lu [[1080]]. === da lu ''De Vulgari Eloquentia'' à li ghjorni nostri === Lu primu documentu teoricu dedicatu à le lingue rumanze, scrittu in latinu, hè lu "[[De Vulgari Eloquentia]]" (l'eloquenza di lu volgare) di [[Dante]] (XIII secolu), induve appà la differenziazione in lingua d' ''oïl'' (gallorumanzu settentriunale), lingua d' ''oc'' (gallorumanzu meridionale) è lingua di lu ''si'' (Italorumanzu) riferendusi à la forma rispettiva di la parola assunta in le diverse aree da le varie lingue rumanze. Al di là di ste date, chì in ogni casu attestanu le date ''a partisce da le quali'' hè certa l'affermazione di dive si volgari comu lingue, va sottulineata l'espansione straordinaria chì diverse di esse hanu avutu in lu mondu à seguitu di le vicende coloniali. La lingua rumanza più parlata in lu mondu hè oghje lu spagnolu (o megliu lu castiglianu in le sue varianti orighjnate in ambitu [[America latina|latinoamericanu]] rispettu à la varietà sviluppatasi in la [[Penisula Iberica|Penisula iberica]]) seguitu da francese è portoghese (anch'essi cù le loru varianti sorte in ambitu coloniale) è dunque da talianu è rumenu. Lu latinu ha notevolmente influenzatu ancu l'Inglese, lu cui lessicu hè in grande parte (circa lu 60%) orighjnatu da la lingua di li [[rumani]] e, inseme à le lingue rumanze, ha cuntribuitu ancu à la nascita di parechje lingue artificiali, sia universali (quali l'interlingua, lu [[latinu modernu]] è lu ''latinu sine flexiione''), sia usate per finzione comu lu ''[[brithenig]]'' ò lu ''[[wenedyk]]''. == Voci currelate == * [[lingua catalana|catalanu]] * [[lingua galiziana|galizianu]] * [[lingua occitanica|occitanicu]] * [[lingua sarda|sardu]] * [[lingua asturiana|asturianu]] * [[lingua corsa|corsu]] * [[portugnol]] == Rifarenzi == <references/> [[Categoria:Lingua rumanza| ]] c6oq43sd82qzqrl6fsuf8uivxw6jjpg Carte pustale antiche 0 11060 347112 331932 2015-07-01T22:46:48Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[Muru]], [[Corsica]], cartuline antiche [[Image:Muru.01.jpg|thumb|650px]] [[Image:Muru.02.jpg|thumb|650px]] [[Image:Muru.03.jpg|thumb|650px]] [[Image:Muru.04.jpg|thumb|650px]] [[Image:Muru.05.jpg|thumb|650px]] [[Image:Muru.06.jpg|thumb|650px]] [[Image:Muru.07.jpg|thumb|650px]] [[Categoria:Storia]] 9u7wirj6med9r8atwccyti1qhot4t9b Wikipedia:Articulu21 4 11063 114242 2008-01-14T05:48:58Z 90.28.188.222 Pagina nova: [[Image:Arbutus unedo5.JPG|left|150px]] L' [[Albitru]] (o [[Arbitru]]) (''[[Arbutus unedo]]'') hè un arburettu o un picculu [[arburu]] chì faci partita di a famiglia di l' [[Ericaceae... wikitext text/x-wiki [[Image:Arbutus unedo5.JPG|left|150px]] L' [[Albitru]] (o [[Arbitru]]) (''[[Arbutus unedo]]'') hè un arburettu o un picculu [[arburu]] chì faci partita di a famiglia di l' [[Ericaceae]]. L''''àlbitru''' pò ghjugna à un altezza di 7 o 8 metri. T'hà i [[foglia|foglii]] ovali è lungarini, di 2-4 x 10-12 centimetri. U so culori hè verdi scuru. U fiori di l'albitru si chjama a [[bruma]]. I [[fiori]] di l'albitru sò riuniti è a so corolla hè bianca-giaddiccia o ancu rosulina. U [[fruttu]] di l'arbitru hè u [[bagu]]. U so culori hè rossu à l'ebbica di a maturità è a forma hè sferica di circa 2 cm. L''''albitru''' fiurisci d'[[uttrovi]] o di [[nuvembri]]. L''''albitru''' hè cumunu è tuttu à fattu tipicu di a [[machja]] mediterrania. Hè nativu di i paesi di l'[[Auropa]] miridiunali ma è moltu diffusu anch'è in [[California]]. Si trova dinò annantu à a costa atlantica, sin'à l'[[Irlanda]]. lp0wpmfv60txs70v8z2mrfbckly9iys Wikipedia:Articulu22 4 11064 114243 2008-01-14T05:53:49Z 90.28.188.222 Pagina nova: [[Image:De Stieglitz lat Carduelis carduelis.jpg|left|150px]] A [[cardalina]] (o [[cardellina]]) ([[Carduelis carduelis]]) hè un [[aceddu]] chì faci partita di a famiglia di i [[Fring... wikitext text/x-wiki [[Image:De Stieglitz lat Carduelis carduelis.jpg|left|150px]] A [[cardalina]] (o [[cardellina]]) ([[Carduelis carduelis]]) hè un [[aceddu]] chì faci partita di a famiglia di i [[Fringillidae]]. A cardalina campa sin'à 14 anni. Si piaci in iò i loca ind'eddu ci hè u [[cardu]], chì li piaci à mangnà ni u fiori. U so nomu in corsu veni da quì. A cardalina t'hà u bizzicu pinzutu è a coda furcata. Ci hè pocu dismurfisimu sissuali ed hè difficiuli di fà a diffarenza trà u masciu è a femina. A cardalina hè cumuna è prisenti tuttu l'annu in [[Corsica]]. j7tyb43808kh5awq6r5t37iolviv63y Wikipedia:Articulu23 4 11065 360553 114244 2018-11-23T06:00:14Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Image:Caen chato meurtrière.jpg|left|150px]] L' '''[[Archera]]''' hè una apartura in a facciata in [[petra]] d'un casteddu o d'una torra di difesa, par pudè tirà (par asempiu d'archibusgia) è ussirvà fora. Issa apartura t'hà a forma d'una sfetta o d'un tafonu quatratu. Issu tipu d'apartura hà cuminciatu à vede si - ma raramenti - in i bastimenti furtificati di u XIIesimu seculu eppò hè divintatu moltu più cumunu in u XIIIesimu seculu. L'archera pò essa ussirvata in i torri di difesa di [[Corsica]], com'è a casa di [[Samperu Corsu]] in [[Vicu (Santa Maria è Sichè)|Vicu]], annantu à a cumuna di [[Santa Maria è Sichè]]. Hè suventi assuciata à un piumbatoghju ''(..)'' 693rlkeifzah9lsxqieffvscozg122l Wikipedia:Articulu24 4 11066 114245 2008-01-14T05:58:43Z 90.28.188.222 Pagina nova: [[Image:Cervus_elaphus_corsicanus.jpg|right|150px|]] U [[Cervu di Corsica]] (''Cervus elaphus corsicanus'') hè un [[mammiferu]] chì faci partita di a famiglia di i [[Cervidae]]. U '''... wikitext text/x-wiki [[Image:Cervus_elaphus_corsicanus.jpg|right|150px|]] U [[Cervu di Corsica]] (''Cervus elaphus corsicanus'') hè un [[mammiferu]] chì faci partita di a famiglia di i [[Cervidae]]. U '''Cervu di Corsica''' hè una sottuspezia di [[cervu]] (''Cervus elaphus''). Hè statu ossirvatu pa a prima volta in [[Corsica]]. Ma ''Cervus elaphus corsicanus'' hè endemicu di a [[Corsica]] è a [[Sardegna]]. U cervu di Corsica pesa circa 100 kilò. U cervu femina, a [[ronca]], pesa circa 800 kilò. I nasciti si pruducini da [[maghju]] à [[lugliu]]. U cervu pò campà sin'à 14 anni. U '''cervu di Corsica''' mangna a [[lamaghja]], a [[scopa]], l'[[arbitru]], u [[listincu]], i frondi è a ghjandi di a [[leccia]]. Ci sò uni pochi di diffarenzi trà u cervu di Corsica è di Sardegna, è u cervu cumunu d'Auropa uccidintali (''cervus elaphus''). U '''cervu di Corsica''' hè più chjucu. I so ghjambi sò più corti. U so pelu dinò hè appena più scuru. È l'incurratura di ''Cervus elaphus corsicanus'' hè menu sviluppata è impurtanta ca quidda di u cervu cumunu (''[[cervus elaphus]]''). qiw21ti7yixkv6wsyjw9zfecoaoxg7l Wikipedia:Articulu25 4 11067 360558 210551 2018-11-25T07:06:09Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Image:Hendrik ter Brugghen - Heraclitus.jpg|right|200px]] '''[[Eraclitu]]''' (natu in Efesu, 535 AC - 475 AC) hè unu di i più importanti filosofi presocratichi di a [[Grecia]] antica. Di Eraclitu di Efesu avemu puchissime infurmazione cuncernendu a so vita, è di a so opera filosofica ci fermanu solu uni pochi di frammenti. Per quessa u so pensà hè particularmente difficile à capisce, ed è statu interpretatu in diversi modi. Eraclitu, inoltre, era digià in a so epica in certi rispetti cripticu. Per esempiu, [[Aristotele]], di u quale si pò pensà ch'ellu avia lettu integralmente l'opera di Eraclitu, u definisce com'è "Eraclitu u scuru". A duttrina di l'unità di i cuntrarii hè forse l’aspettu più originale di u [[Filosofia|pensà filosoficu]] eracliteu. A leghje sicreta di u mondu risede in u rapportu di interdipendenza di dui concetti opposti, chì lottanu trà elli, ma in u stessu tempu, sò una manifestazione di l'unità, è facenu parte d'una stessa totalità '''(..)''' rgwfhq3eye0cyo1j4yd9pxgjsamsnyk Wikipedia:Articulu26 4 11068 365680 365679 2020-02-26T15:54:12Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Image:Rotmilan.jpg|180px|left]] U '''[[milvu]]''' (''Milvus milvus'') hè un aceddu chì faci partita di a famiglia di l'''Accipitridae''. Hè un tipu d'aceddu chì hè cumunu in [[Auropa]]. A coda di u milvu hè furcata. U so culori hè russicciu. U milvu pò campà sin'à 25 anni. U pesu di u milvu masciu varieghja trà 700 è 1000 grammi, è quiddu di a femina varieghja trà 900 è 1300 grammi. Magna topa, aciartuli, ruspa è ranochji, è mignoculi. U milvu si cunnosci da u [[buzaiu]] chì u milvu hè codisfurcatu, inveci u buzaiu t'hà a coda ronda. In [[Corsica]] ci si trova a più impurtanta pupulazioni di milvi d'Auropa. Ma hè raru d'ossirvà lu sopra à 1400 metri. U milvu hè più cumunu in [[Pumonti]] ca in [[Cismonte|Cismonti]]. Ma a più impurtanta pupulazioni di milvu in Corsica stà in [[Balagna]].<br/> Fraquenta piuttostu i rigioni piaghjinchi è a machja bassa. Par quissa, ùn si scontra micca in i furesti di l'interiori di l'isula nè menu in i machjona '''([[Milvu|...]])''' i294n2471fgo1hw0tf3l9tcd9kxlmqj Wikipedia:Articulu27 4 11069 114248 2008-01-14T06:06:21Z 90.28.188.222 Pagina nova: [[Image:Gewone melkdistel bladrozet (Sonchus oleraceus).jpg|left|150px]] U [[lattaghjolu]] (''[[Sonchus oleraceus]]'') hè un fiore chì face parte di a famiglia di l' [[Asteraceae]]. H... wikitext text/x-wiki [[Image:Gewone melkdistel bladrozet (Sonchus oleraceus).jpg|left|150px]] U [[lattaghjolu]] (''[[Sonchus oleraceus]]'') hè un fiore chì face parte di a famiglia di l' [[Asteraceae]]. Hè altu da 30 à 80 cm. Fiurisce da [[nuvembre]] à [[maghju]]. U fiore di u lattaghjolu hè giallu. U nome corsu vene da u fattu chì quandu si tronca u [[picciolu]] di u lattaghjolu, esce un speziu di latte. U lattaghjolu hè appreziatu da e vacche è i porchi. U lattaghjolu hè cumunu in [[Corsica]]. enp3ns5t6wgp6sj2qt5rvsm3yw98nfv Wikipedia:Articulu28 4 11070 365681 114249 2020-02-26T16:14:48Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Image:Samperu Corsu.JPG|180px|right]] '''[[Samperu Corsu]]''' (o ''Sampieru Corsu'') hè un parsunaghju celebru di [[Corsica]]. Fiddolu di capraghju è purcaghju, hè natu u [[23 di maghju]] 1498 in [[Bastelica]], in u poghju di Duminicacci. Ghjuvanottu, diventa cunduttieru; si missi tandu à u sirviziu di Ghjuvanni di Medici in [[Fiurenza]] è dopu à u sirviziu di i rè di [[Francia]], Francescu u prima è Arrigu II. U corsu scumbatti ancù curaghju è lotta accantu Bayard. Diventa culuneddu di l'infantaria corsa.<br/> In 1547 Samperu Corsu rientra in Corsica è spusa a so cucinedda Ghjuvannina, chjamata dopu '''Vannina d'Urnanu''', ricca è più ghjovana di 32 anni. I genuvesi si misfidani d'issu vecchju suldatu è u facini ancu imprighjunà. Libaratu da u rè francesu Arrigu II, vedi a so casa di [[Bastelica]] strisciata da i genuvesi. Era un'offesa murtali! Samperu Corsu circò à vindicà si d'eddi duranti tutta a so vita. Par fà a guerra contra a [[Ripublica di Ghjenuva|Republica genuvesa]] s'adunisci ancu à u rè di [[Francia]] è à i [[Turchia|Turchi]]. In 1553 a cunquista di l'isula hè dicisa: i suldati francesi, a marina turca è Samperu Corsu sbarcani in [[Bastia]] '''([[Samperu Corsu|...]])''' 5zyzkfgjctdp4pri2y11qkdeb3d8zo4 Wikipedia:Articulu29 4 11071 114250 2008-01-14T06:17:06Z 90.28.188.222 Pagina nova: [[Image:Sartène.jpg|150px]] [[Sartè]] hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. Hè a sottu prifittura di u dipartimentu. A cità, incù 200 kilometri quatrat... wikitext text/x-wiki [[Image:Sartène.jpg|150px]] [[Sartè]] hè una [[cumuna]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. Hè a sottu prifittura di u dipartimentu. A cità, incù 200 kilometri quatrati, hè l'ottesima cumuna di [[Francia]] è a prima di [[Corsica]] pa a so stesa. In [[1999]] a so populazioni era di 3400 abitanti. A cità fù custruita annant'un pitraghju sopra u golfu di u [[Vallincu]] par scappà à parecchji invasioni barbari. Sartè hè situata à 15 kilomitri di [[Prupià]]. A rigioni hè travirsata par u [[Rizzanesu]] chì fala da u [[Monti Alcudina]]. A tarra hè ricca di duminii viticuli (Fiumiciculu). L'alti casi di granitu siparati da stretti pitrosi è liati da l'una à l'altra incù picculi volti li dani un aspettu siveru. A cità hè chjamata "a più corsa di i cità corsi". Sartè hè dinò un locu di tradizioni riligiosi ancù i cunfraterni (cunventu di San Damianu) è a cirimonia di u Catenacciu. Par u [[venaressantu]] un omu capuchjutu è incatinatu faci u camminu di croci di [[Ghjesù]]. Hè una cirimonia chì attira monda parsoni in a cità. S'hè ancu criatu un centru pulifonicu di musica corsa. Si po ascultà u gruppu di "[[Ghjuvan Paulu Poletti è u Coru d'Omini di Sartè|u coru di l'omini è Ghjuvan Paulu Poletti]]" chì sò attori impurtanti di u "riacquistu". nnils8rryzzng9whc4zlaggu7nb7n5s Wikipedia:Articulu30 4 11072 114251 2008-01-14T06:17:48Z 90.28.188.222 Pagina nova: [[Image:Crocus_corsicus.jpg|150px]] U [[zafranu corsu]] (''[[Crocus corsicus]]'') hè un fiori chì faci partita di a famiglia di l'[[Iridaceae]]. Hè una spezia endemica di a [[Corsica... wikitext text/x-wiki [[Image:Crocus_corsicus.jpg|150px]] U [[zafranu corsu]] (''[[Crocus corsicus]]'') hè un fiori chì faci partita di a famiglia di l'[[Iridaceae]]. Hè una spezia endemica di a [[Corsica]] è di a [[Sardegna]]. U zafranu corsu hè altu da 5 à 20 cm. Fiurisci da [[frivaghju]] à [[aostu]]. I fiori sò viuletti. U zafranu corsu si scontra dignalocu, à parta da 100 metri insin'à 2700 metri. U zafranu si scontra à spessu in i loca ind'eddu ci hè dinò ''crocus minimus''. Ma u zafranu corsu hè più cumunu in i [[pineta|pineti]] è in i [[scupiccia|scupicci]]. Un sinonimu di ''crocus corsicus'' hè: ''Crocus insularis'' Herb. U zafranu corsu hè cumunu in [[Corsica]]. mgoc1qmdlrkfdal1cdqo6d9bue8r80b Wikipedia:Articulu31 4 11073 114252 2008-01-14T06:21:03Z 90.28.188.222 Pagina nova: <div style="width:95%; -moz-border-radius:2em; margin: 10pt auto 0.5em auto; border:solid 2pt {{{BORDO|#ffdab9}}};"> <div style="background-color:{{{COLORE|#C8D8FF}}}; position:relative... wikitext text/x-wiki <div style="width:95%; -moz-border-radius:2em; margin: 10pt auto 0.5em auto; border:solid 2pt {{{BORDO|#ffdab9}}};"> <div style="background-color:{{{COLORE|#C8D8FF}}}; position:relative; left:-2%; top:-10pt; padding-left:8px; width:102%; -moz-border-radius:2em; margin: 0 auto 0 auto; border:solid 2pt {{{BORDO|#ffdab9}}};"> [[Image:Nuvola filesystems services.png|20px]]&nbsp;&nbsp;<big>'''Da leghje'''</big> </div> <div style="margin:-1ex auto 0; padding: 0 2ex .5ex"> [[Image: Monte pianu maio.jpg|left|150px|U Monte Pianu Maiò]] U '''[[Boziu (pieve)|Boziu]]''' hè u nome d'un anziana pieve di [[Corsica]]. I paesi di u Boziu sò: [[Sermanu]], [[Bustanicu]], [[A Mazzola]], [[U Favalellu]], [[Sant' Andria di Boziu]], l'[[Alzi]] è [[Alandu]]. Pieve povera, u Boziu hà vistu e duie rivuluzioni maiò parte da ind'è ella. In 1358 [[Sambucucciu d'Alandu]] piglia u capu di a rivolta contr'à i signori. In u 1729, una rivolta parte da Bustanicu contr'à a racolta di l'impositu genuvese dettu "di i dui seini". I genuvesi sò messi fora da u paese, u campanile batte a ciccona è pocu à pocu d'altri paesi sò tocchi da a rivolta, chì sbuccerà nant'à a guerra d'indipendenza di a Corsica... </div> </div> mqhxpjwcdt97qlkuq88qux0uzo5fqc6 Ghjira 0 11079 374033 372712 2021-06-02T11:30:06Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''Ghjiru'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Loir gris.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Glis glis</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Mammalia]]'' |----- | Ordini | ''[[Rodentia]]'' |----- | Famiglia | ''[[Myoxidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Glis]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Glis glis''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Siebenschlaefer-01-BC.JPG|250px]] |----- |} U '''ghjiru''' (''[[Glis glis]]'') hè un tipu di [[mammiferu]] chì faci parti di a famiglia di i [[Myoxidae]]. Hè longu da 15 à 20 cm. A coda hè longa 14 cm. Pesa da 100 à 250 grammi. A ghjira hè prisenti in [[Auropa]] è ancu in [[Asia]] cintrali.Si scontra in u nordu di a [[Turchia]], in [[Corsica]], in [[Sardegna]] è in [[Sicilia]]. Hè assenti di a facciata altlantica di a [[Francia]] è di i grandi piani di u Nordu di a [[Germania]]. Ùn ci hè micca nemmenu in [[Scandinavia]]. A ghjira esci di notti, ma si ò ussirvà quantunqua duranti u ghjornu in i sapari. S'assumiglia a u [[scuriolu]], ma hè più chjuca. A ghjira pò perda a so coda quand'edda hè chjappa. Hè par quissa chì si pò veda à spessu di 'ss'animali chì t'ani a coda tronca. A ghjira manghja baghi, ghjandi, fiori, castagni è frutti, ma ancu ovi d'aceddi è insetti. == In Corsica == A ghjira hè prisenti in [[Corsica]]. Si trova piuttostu in i furesti. Esisti in Corsica una spezia endemica incù a [[Sardegna]]: [[glis glis meloni]]. == Rifarenzi == * Orsini, P. Parcu Naturali Rigiunali di Corsica, 1987, ''I mammiferi in Corsica'' (in francesu) == Da veda dinò == * i [[mammiferi di Corsica]] * u [[topu mascaratu]] [[Categoria:Myoxidae]] [[Categoria:Mammiferi di Corsica]] [[Categoria:Fauna di Corsica]] 1uhwcr6ka76sagprcoaixnutpoob5t3 Glis glis 0 11080 114334 2008-01-15T18:29:25Z 90.28.188.222 Reindirizzamentu à [[Ghjira]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjira]] 0fkjmbz1egi1h0i3h5l9t082dltnbv3 Culombu (cantu) 0 11084 347117 332181 2015-07-01T22:53:20Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki == U Culombu== :Un son di [[cornu]] da li [[muntagna|monti]] :Stende lu bolu cun furor :À stu sennu siamu pronti :Riscossi da lu patri ardor :Svanisce la diminticanza :Cresce la nostra vulintà. (''Ripigliu''): :Disceta la speranza :A boce di culombu :Chjama di u so ribombu :A santa libertà :Chjama di u so ribombu :A santa libertà. :Da la so tomba l'Antenati :Sepolti da l'ingannator :Tutti à la luce sò turnati :Accolti da l'altu fervor :Risorta hè la so rimembranza :Cù l'alba di la verità. :Centu bandere cù lu Moru :Innalzanu lu so biancor :In questu sublime decoru :Frà l'evviva d'ardente amor :Di De Paoli la sapienza :Presente ci face esultà. [[Categoria:Musica]] e1yam8oq0ot9qjc44p4cl1nzcr7x4gx Emozione 0 11089 114415 2008-01-17T08:05:56Z Ale Mister 249 hà mossu [[Emozione]] à [[Emuzione]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Emuzione]] m3ttby77d5ed0pqdfl45ib4wkc6e6jp Scolopi 0 11090 354114 351533 2016-05-18T14:13:23Z Escarbot 134 wikidata interwiki wikitext text/x-wiki [[File:Piarist.svg|thumb]] I '''Clerici Regulari Poveri di a Matre di Diu di e Scole Pie''' (in [[lingua latina|latinu]] ''Ordo Clericorum Regularium Pauperum Matris Dei Scholarum Piarum''), detti pupularmente '''Scolopi''' o '''Piaristi''', sò una cungregazione chjericale cattolica. L'ordine hè statu fundatu da San Ghjiseppu Calasanziu in u [[1597]] è hè statu ricunnusciutu da a Chjesa in u [[1622]]. Calasanziu dete vita à un'attività educativa di ispirazzione cristiana, ma micca confessionale. A scola era aperta puru a i ghjudei è à illi un erenu micca custretti a cunvertese. A sò scola popolare ed integrale era gratuita. U Calasanziu aghjunghje à i tre voti tradizionali (castità, povertà è obbedienza) un quarto voto, quellu di a particulare attenzzione nell'educazione di i zitelli poveri. Volse poi chi quest'opera fusse attuatu soprattutto à traversu u ministero sacerdotale. L'ordine tutt'ora cura è dirige u più antico cullegio di scole popolari: u Nazarenu di Roma, fundatu dallu stessu Calasanziu. In à primavera di u [[1597]], u Calasanziu, membro di a Confraternita dei Dodici Apostoli, visitò u carrughju di [[Trastevere]] in [[Roma]] è in à parrocchia di [[Santa Dorotea]] aprì una scola parrocchiale chjuca, lo ispirò lo statu di abbandonu ed ignoranza di i zitelli. Quella scola divenne l'iniziu delle Scole Pie. I ghjuvanotti chi si unironu à lui in u corsu degli anni decisero di emettere voti è di riunirsi in comunità. a Chiesa l'approvò come Congregazzione in u [[1617]] è come Ordine incù un voto specifico in u [[1622]]. ''"u carisma calasanzianu si manifestò progressivamente è venne approvatu dalla Chiesa come una missione educativa cristiana destinatu à i zitelli è à i ghjuvanotti, condivisa in una comunità di vita religiosa è svolta da persone consacrate à Dio, di preferenza sacerdoti"''. L'ordine fu sciolto per desiderio dei [[Ghjesuiti]], in quanto i so adepti veniva considerati troppo semplici in u loro abbigliamento, ma dopu circa un lustro fu riauturizzatu da papa Pio IX. Finu alla morte, u Calasanziu promosse l'espensione di a Congregazzione ed insistette sempre nelle tre caratteristiche: * dare priorità à l'educazzione fin dall'infanziu, * à l'educazzione dei poveri, * à l'educazzione alla pietà cristiana. [[Categoria:Religione]] 9yjle26buiddwstinszv89bhfnrtknp Lingua catalana 0 11092 350011 348787 2015-07-07T18:26:16Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Catalan in Europe.png|thumb|right|300px|Regione induve si parla catalanu]] A '''lingua catalana''' (in catalanu: ''català'') hè una [[lingue rumanze|lingua rumanza]] chì si parla soprattuttu in u Statu di [[Andorra]] è à u livente di a [[Spagna]] – in e regione di [[Catalunia]], [[Valenzia (regione)|Valenzia]] è in e [[Baleare]] – ma ancu un pocu in u meziornu di a [[Francia]] è in a cità di [[Alghero]] in [[Sardegna]]. Hè a sesta più grande lingua rumanica. In Andorra, Catalunia, Valenzia è in e Baleare hè ufficiale, è spessu più parlata ch'è u [[spagnolu]]. U catalanu hè parlatu da circa 8 milioni di persone cum'è lingua materna. Cun i locutori di u catalanu cum'è seconda lingua sò ancu 11 milioni. == Varietà è dialetti == Ci sò sei varietà (o dialetti principali) in a lingua catalana è si distingue dui grandi gruppi dialettali: u catalanu occidentale incù i dialetti [[valenzianu]] è [[catalanu nordu-occidentale]], è u catalanu orientale cù u [[catalanu di u nordu]], u [[catalanu centrale]], u [[balearicu]] è l'[[algherese]]. [[File:Catalán dialectos.png|thumb|280px|I dialetti principali di u catalanu]] ==Da vede dinò== *[[Joan Fuster]] *[[Pompeu Fabra]] *[[Josep Pla]] *[[Klaus Ebner]] == Ligami == * [[:ca:|Wikipedia in catalanu]] [[Categoria:Lingua rumanza|Catalanu]] ck6d6969xcye0g9m04ce7z2pvim654w Lingue romanze 0 11093 114660 114456 2008-01-18T22:55:30Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu à lingue rumaniche wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingue rumaniche]] tjsnv6n6sz88j7ypkowc2a6dao8qk4o Lingue rumanze 0 11094 114459 2008-01-17T17:52:08Z Img 21 hà mossu [[Lingue rumanze]] à [[Lingue rumaniche]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingue rumaniche]] tjsnv6n6sz88j7ypkowc2a6dao8qk4o Lingue romaniche 0 11095 114461 2008-01-17T17:53:38Z Img 21 Reindirizzamentu à [[Lingue rumaniche]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingue rumaniche]] tjsnv6n6sz88j7ypkowc2a6dao8qk4o Ronald Laing 0 11096 114625 2008-01-18T13:08:39Z 212.182.71.99 Reindirizzamentu à [[Ronald David Laing]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ronald David Laing]] qtj13iywlx6mokvu911gk6wtjq2ct9h Ronald David Laing 0 11097 376443 347562 2021-08-28T03:06:33Z Jun Misugi 295 cat wikitext text/x-wiki [[Image:Ronald D. Laing.jpg|right|thumb|R.D.Laing (1983) in a lettura di [[The Ashley Book of Knots]].]] '''Ronald David Laing''' ([[1927]] - [[1989]]) era un psichjatra [[Scozia|scuzzese]], un rippresentante di l'[[antipsichiatria]]. Hè andatu contru l'ortudossia psichiatrica. Hà scrittu molti articuli è libri. [[categoria:Biugrafia]] [[categoria:Scuzzese|Laing, Ronald David]] 0wm3s0po0xsu51u06khpjvdmxqarigs Tom Chaplin 0 11098 371303 366024 2021-01-05T05:31:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Tom Chaplin''' hè u frontman è u cantadore principale di u gruppu di rock inglese [[Keane]]. ==Strumenti== *voce *tastiera eletrica *pianuforte *organu *chitarra d'acustica == Albumi == * The Wave (2016) * Twelve Tales of Christmas (2017) [[Categoria:Musicante|Chaplin, Tom]] [[Categoria:Britannicu|Chaplin, Tom]] 9oxe2ywn9uj8yc5s28liokf93vbznzw Tim Brownlow 0 11099 377060 334655 2021-09-14T07:06:06Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Tim Brownlow''' hè un musicante britannicu. Hè cantadore, canzuneru è chitarristu di u gruppu di rock [[Belasco]]. == Biugrafia == [[Categoria:Musicante|Brownlow, Tim]] [[Categoria:Britannicu|Brownlow, Tim]] [[Categoria:Biugrafia]] 32ya2pr6obs1ah74ez4tw40g22lcb2f Bill Cartledge 0 11100 331697 114651 2014-03-23T14:04:38Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Bill Cartledge''' hè u batterista di [[Belasco]]. [[Categoria:Musicante|Cartledge,Bill]] [[Categoria:Britannicu|Cartledge,Bill]] hykgasn7gl2cxstihpjjb3kly26k1r0 Guy Berryman 0 11101 377056 371304 2021-09-14T06:56:35Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''Guy Berryman''' hè u bassista di u gruppu di rock britannicu [[Coldplay]]. == Biugrafia == [[Categoria:Musicante|Berryman, Guy]] [[Categoria:Britannicu|Berryman, Guy]] [[Categoria:Biugrafia]] hes100e5tq0w4dkdow7gfwiqj3rrvkk Jonny Buckland 0 11102 377061 371305 2021-09-14T07:08:30Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''Jonny Buckland''' hè u lead-chitarrista [[Regnu Unitu|britannicu]] di [[Coldplay]]. == Biugrafia == [[Categoria:Musicante|Buckland, Jonny]] [[Categoria:Britannicu|Buckland,Jonny]] [[Categoria:Biugrafia]] 9hq22391y113donkil0nfpt116ems25 Will Champion 0 11103 364607 335083 2019-10-20T17:59:57Z 2A01:E35:2EDD:4B70:891C:790F:2171:34DA wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''William "Will" Champion''' hè u batterista di [[Coldplay]]. [[Categoria:Musicante|Champion,Will]] [[Categoria:Britannicu|Champion,Will]] 82m0tnsdostrob68zxnzxxsl9qv83ft Chris Martin 0 11104 371608 369399 2021-01-05T05:43:04Z Holder 1485 wikitext text/x-wiki [[File:Chris-Martin-BBC-live.jpg|thumb|Chris Martin]] '''Christopher "Chris" Anthony John Martin''' (natu [[2 di marzu|2 marzu]] 1977 in Exeter, [[Devonshire]]) hè un cantadore è chitarrista britannicu. Hè u frontman di u gruppu musicale [[Coldplay]]. [[Categoria:Musicante|Martin, Chris]] [[Categoria:Britannicu|Martin,Chris]] ahykpxiyzit13h6uyjcc7d4niw8h56s Lingue neolatine 0 11105 114664 2008-01-18T23:35:26Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu à lingue rumaniche wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingue rumaniche]] tjsnv6n6sz88j7ypkowc2a6dao8qk4o Lingue neulatine 0 11106 114665 2008-01-18T23:37:17Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu à lingue rumaniche wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingue rumaniche]] tjsnv6n6sz88j7ypkowc2a6dao8qk4o Portugnol 0 11107 375348 371306 2021-08-16T12:46:02Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:84D1:BCA7:5CCC:A23E wikitext text/x-wiki {{Ortografia è grammatica da verificà}} [[File:Portuñol americano.PNG|miniatura|Lu purtugnol mericanu]] U '''portugnol''' (in spagnolu: ''portuñol''; in portoghese: ''portunhol'') hè a lingua mesta da i dui [[lingue romanze|lingui romanzi]] [[lingua portoghese|portoghese]] è [[lingua spagnola|spagnolu]]. U nome hè risultatu da a parulla portoghese "'''''portu'''guês''" è a parulla spagnola "''espa'''ñol''''' ". Hè particularamenti parlatu in lu nordu di l'[[Uruguay]]. "Portugnol" hè, inoltre, ancu u tàrmini par lu mischju impruvisatu o spuntaniu di spagnolu è portoghese. Cusì, si pò dì che ugnunu chi hà cunniscenzi in tutti è dui lingui u sà parlà. Ci voli solu à cumbinà - i parulli, a prununcia è talvolta a gramàtica - cum'ella li pare à u locutori (o cum'ellu a pò). Par esempiu: a quistioni "Possu aiutà?" si dici ''¿Puedo ayudar?'' in spagnolu è ''Posso ajudar?'' in portoghese. In portugnol, si purrìa dì ''Posso ayudar?''. Un esempiu da lu portugnol di l'Uruguay hè a parulla ''sugo'' ("suchju"), derivata da ''sumo'' (portoghese) è ''jugo'' (spagnolu). == Da vede puru == * [[Portugnol riverense]] [[Categoria:Lingua rumanza|Portugnol]] [[Categoria:Lingua mista|Portugnol]] g1erz385g4yptl0oqad89djtsny3obc Lingua sarda 0 11108 351735 351734 2015-08-29T09:39:37Z 86.219.184.242 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" border=1 align=right width="20%" !bgcolor="#FD9191" width="90%"| '''Sardu''' |-- | Stati: {{ITA}} |-- | Rughjoni: {{IT-SAR}} |-- | Classifica: ''micca in i primi 100'' |-- | Parsoni: 1,65 milioni |-- | Tipulogia: [[SOV]] ([[VOS]] e [[SVO]] dinu) |-- | Filugenesi: [[Lingui indoauropeani]] ► [[Lingue rumaniche|Rumanichi]] ► [[Lingue rumaniche|Rumanichi insulari]] ► [[Lingua sarda]] |-- !bgcolor="#FEAFAF"| Statutu ufficiali |-- |cuufficiali, ricunnisciuta da u Statu Talianu cù Leghje n.482/1999 è da a Reghjione Sardegna cù Leghji Righjunali n.26/1997 |-- !bgcolor="#FEAFAF"| Codici di classificazioni |-- | Codici |[[ISO]]: [[ISO 639-1]] sc o srd |-- !bgcolor="#FEAFAF"| Strattu in lingua |-- |Estrattu: style="font-size:90%"| [[Dichjarazioni universali di i diritti di l'omu]] - Art.1 Totu sos èsseres umanos naschint lìberos e eguales in dinnidade e in deretos. Issos tenent sa resone e sa cussèntzia e depent operare s'unu cun s'àteru cun ispìritu de fraternidade. |-- |[[File:Sardinia Language Map.png|280px|<center>I lingui di Sardigna</center>]] |} [[File:Padre Nostro sardo.jpg|250px|miniatura|sinistra|Chjesa di u Pater Noster, Ghjerusalemme. U "[[Patri Nostru]]" in lingua sarda.]] U '''sardu''' (nomu nativu ''sardu'', ''lìngua sarda'' in [[sardu campidanesu|campidanesu]], ''limba sarda'' in [[sardu luguduresu|luguduresu]]) hè una lingua appartinenti à u [[lingui rumanichi|gruppu rumanicu]] di i [[lingui induaurupei]] chì, par diffarinziazioni evidenti devi essa cunsidarata com'è autunoma da i sistemi dialittali d'aria italica, gallica è ispanica è par via di cunsiquenza classificati com'è idioma originali in u circondu niulatinu<ref>[http://alexandrarrexinisarrexonus.wordpress.com/2013/02/03/parchì-u-sardu-è-una-lingua-2012/ Parchì u sardu hè una lingua - Alexandra Porcu]</ref>. Hè parlatu in l'isula è [[Rigioni à statutu spiciali|Rigioni Autunoma]] di a [[Sardegna]]. Hè classificatu com'è lingua rumanica uccidintali è cunsidarata da molti studii com'è una di i più cunsirvativi frà i lingui dirivanti da u [[lingua latina|latinu]]. Bench'è a basa lissicali sii par u più d'urighjina latina, u sardu cunserva puri calchì tistimunianza di u substratu di i lingui parlati prima di l'arrivu di i rumani, tantu chì ci sò l'evidenzi d'etimulugii [[Lingua protusarda|sardiani]] è [[Lingua fenicia|fenichi]] in parechji paroli, soprattuttu tuponimi. I dui lingui principali chì cumponini u sardu sò u [[sardu luguduresu]] è u [[sardu campidanesu]]. U [[gadduresu]], parlatu in u nordu di l'isula, in [[Gaddura]], hè una lingua chì s'assumiglia à u [[corsu sartinesu]] corsu di tipu sartinesu, incù 20% di u vucabulariu sputicamenti sardu, mentri u [[sassaresu]], parlatu da l'[[Anglona]] finu a l'[[Asinara]] è à spessu cunsidaratu com'è un varietà di transizioni incù à lingua sarda par via di a forti influenza lissicali, funetica è sintattica ancu s'iddu a grammatica è a maiò parti di u lessicu fermani italurumanzi. ''[[S'hymnu sardu nationale]]'', cumpostu da [[Vittoriu Angius]] è musicatu da Ghjuvanni Gonella in [[1843]], à l'urighjina in una virsioni campidanesa (ma ni esisti ancu una luguduresa) furtamenti latinizata in a grafia, hè statu l'innu di u [[Regnu di Sardegna]] [[Casa Savoia|sabaudu]] è di u [[Regnu d'Italia]], incù a [[Marcia Riali]], finu à u 12 uttrovi [[1946]]. Dipoi [[1997]] a lingua sarda, incù l'altri lingui prisenti in l'isula, hè lingua ufficiali di a [[Sardegna]], in rigimu di cuufficialità incù u [[lingua taliana|talianu]]. == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. == Da veda dinò == * [[sardu campidanesu]] * [[gadduresu]] * [[sardu logudoresu]] * [[sassaresu]] [[Categoria:Lingua rumanza|Sardu]] 1e1sygifq29mq0r2cppc18sj0fcjbvf Lingua sardignola 0 11109 114671 2008-01-19T01:15:27Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua sarda]] 9kp0llyzb9irguzx3ce87orisxq3vhy Lingua occitana 0 11114 377869 377868 2021-11-21T12:32:19Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Carta Occitania.pdf|thumb|400px|right|Occitania]] A '''lingua occitana''', ò '''lingua uccitana''' (l''''occitanu'''/l''''uccitanu'''; nome nativu: ''occitan'' ò ''lenga d'òc'') hè una [[lingue rumaniche|lingua rumanza]] parlata in [[Francia]] meridiunale (l'[[Occitania (regione amministrativa)|Occitania]], a [[Pruvenza è Alpi è Costa Azzurra|Pruvenza-Alpi-Costa Azzurra]], l'[[Alvernia è Rodanu è Alpi|Alvernia-Rodanu-Alpi]], a [[Nova Aquitania]]), è ancù un pocu in [[Spagna]] settentriunale (a [[Catalunia|Catalugna]], a [[Val d'Aran]]) è di l'Italia (ind'e Valli occitani, in l'Alpi). Ci sò circa 2,8 milioni di locutori. == Varietà == * alverniate * guascone (aranese - variante guascona parlata in la Valle di Aran, in Catalogna) * limosinu * linguadocianu * provenzale ** sciuadita (ebreu-provenzale) * vivaru-alpinu == I sfarenti dialetti è ortografie di l'occitanicu == Quì sottu pudete leghje a listessa frasa, stratta da a Dichjarazione Universale di i Diritti di l'Omu, inde e sfarente grafie è ortografie di l'occitanicu. * A '''verzione classica''' hè a più impiegata. '''Alverniate''' Totas las personas naisson liuras e egalas en dignitat e en dreit. Son dotadas de rason e de consciéncia e lor chau (/fau) agir entre elas amb un esperit de fraternitat. '''Gascone''' Totas las personas que vaden libras e egaus en dignitat e en dret. Que son dotadas de rason e de consciéncia e que'us cau agir enter eras dab un esperit de fraternitat. '''Linguadocianu''' Totas las personas naisson liuras e egalas en dignitat e en drech. Son dotadas de rason e de consciéncia e lor cal agir entre elas amb un esperit de fraternitat. * L'astra ortografia si chjama a '''"grafia mistralenca"'''. Fù sviluppata da scrittore è [[prezzu Nobel]] di literatura provenzale [[Frederic Mistral]]. '''Testu in provenzale, scrittu sicondu a norma classica''' Totei lei personas naisson liuras e egalas en dignitat e en drech. Son dotadas de rason e de consciéncia e li cau (/fau) agir entre elei amb un esperit de fraternitat. '''Testu in u listessu dialettu, ma sta volta sicondu a norma mistralenca''' Tóuti li(lei) persouno naisson libro e egalo en dignita e en dre. Soun doutado de resoun e de counsciènci e li fau agi entre éli em' un esperit de fraternita. == Ligami annant'à a Reta == * {{oc}} {{fr}} [http://www.ostaldoccitania.net Ostal d'Occitània de Tolosa.] [[Categoria:Lingua rumanza|Occitanicu]] rjkz1jfu2dlkmgbq2dtmi1z3u5o5e8s Lingua taliana 0 11115 378793 372419 2022-03-21T22:59:38Z Kwamikagami 17182 wikitext text/x-wiki {{Ortografia è grammatica da verificà - da u talianu}} {{Lingua |nomu=Talianu |numinativu=''italiano'' |criatori= |annu= |cuntestu= |culori=#ABCDEF |altri nomi=italianu |stati=[[Italia]], [[Svizzera]], [[San Marino]], [[Cità di u Vaticanu|Vaticanu]], [[Istria]], [[Sluvenia]], [[Croazia]] è [[Sovrano Militare Ordine di Malta]], nonché pressu e cumunità di emigrati in [[Canada]], [[Stati Uniti d'America|Stati Uniti]], [[Argentina]], [[Brasile]], [[Australia]], [[Venezuela]], [[Uruguay]], [[Germania]], [[Francia]], [[Belgica]], [[Regnu Unitu]] è [[Lussemburgu]]. Cunisciutu da una parte significativa di a pupolazione in: [[Principatu di Monacu]], [[Corsica]], [[Malta]], è, in misura minore, in [[Albania]], è [[Eritrea]]. |parsoni=madrilingua: 65 milioni circa (totale 150 milioni) |tipulugia=SVO |classifica=11-19 |fam1=[[Lingue indoauropeane|Indoauropeanu]] |fam2=[[Lingue italiche|Italicu]] |fam3=[[Lingue romanze|Romanzu]] |fam4=[[Lingue romanzu-urientali|Romanzu urientale]] |fam5=[[Lingue italuromanze|Italuromanzu]] |fam6=[[Lingua taliana|Talianu]] |aghjinzia=[[Accademia della Crusca]] |iso1=it |iso2=ita |iso3=ita |sil=ita |codice=it |nazioni=[[Image:Flag of Italy.svg|30px]] [[Italia]] <br /> [[Image:Flag of San Marino.svg|30px]] [[San Marino]] <br /> [[Image:Flag of Switzerland.svg|30px]] [[Svizzera]] <br /> [[Image:Flag of Vatican City.svg|30px]] [[Cità di u Vaticanu|Vaticanu]] |estrattu= Tutti gli esseri umani nascono liberi ed eguali in dignità e diritti. Essi sono dotati di ragione e di coscienza e devono agire gli uni verso gli altri in spirito di fratellanza.| |mappa=[[File:Linguistic map of the Italian language.svg|290px]] |didascalia=Distribuzione giugrafica di u talianu}} A '''lingua taliana''' o '''u talianu''' (nomu nativu ''italiano'', [[IPA]]: /itaˈljano/) hè una [[lingua]] appartenente à u gruppu di e [[lingue romanze]] di a famiglia di e [[lingue indoeuropeane]]. U talianu mudellu<ref>si indicheghja a lingua "ideale", caratterizzata da l'usu currettu di i tempi verbali è di a grammatica, senza variazioni reghjunali o pruvinciali (nemmenu tuscani) di a prununzia. Recentemente cù internet l'influssu di e traduzioni di trattazioni linguistiche da l'inglese vene spessu usatu u prestitu inglese ''standard''.</ref> cunvive pure in Italia cù un gran numeru di [[idioma|idiomi]] neu-romanzi è ha di e varianti reghjunali, per via di l'influenza chì annant'à ellu esercitighjanu e [[lingue reghjunali]]. U talianu hè [[lingua ufficiale]] di l'[[Italia]], di [[San Marinu]], di a [[Svizzera]] (inseme à u [[lingua francese|francese]] à u [[lingua tedesca|tedescu]]; mentre u [[rumanciu]] hè lingua naziunale ma ufficiale solu in u [[Canton Grighjoni]]), di a [[Cità di u Vaticanu]] (inseme à u [[lingua latina|latinu]]) di a Chjesa Catolica è di u [[Sovranu Militare Ordine di Malta]]. Hè seconda lingua ufficiale, dopu à u croatu, in a [[Reghjone Istriana]] ([[Croazia]]) è, dopu à u sluvenu, in e cità di [[Piranu]], [[Ancarano]], Isula d'[[Istria]] è [[Capodistria]] in [[Slovenia]]. Pur micca figurandu trà e lingue parlate in questi paesi, ùn essendu dunque utilizzatu à livellu ufficiale, u talianu hè inoltre ampiamente cumpresu in a restante parte di a Venezia Ghjulia ceduta à a Jugoslavia in u 1947, in u [[Principatu di Monacu]], à [[Malta]], in [[Corsica]] è in u [[Nizzardu]] ([[Francia]]) è, in misura minore, in [[Albania]] è [[Eritrea]]. == urighjne == lu talianu mudernu trae urighjne da u latinu e, cume e altre lingue romanze, pruviene da u [[latinu volgare]] (parlatu da u populu, volgu) micca da u latinu illustre, chì fu a lingua usata da i letterati di l'epoca. A lingua latina veniva parlata da a pupolazione di i Latini è apparteneva à l'anticu gruppu italicu di e lingue indu-europee (così cume l'Oscu, u Sabellicu, u Sanniticu, l'Umbru). E inflessioni dialettali di a lingua italiana hanu radichi pure in quelle antiche lingue; cume in u l'Etruscu, da u quale a stessa lingua latina fu in parte influenzata. Mentre a lingua latina letteraria rimase cristallizzata, in u corsu di i seculi a lingua parlata da a plebe si trasfurmò, divenendu sempre più simile à i vari idiomi italiani attuali (e à e altre lingue romanze in u mondu romanu fori di a penisula), adattandosi à i diversi accenti lucali è subendu influenze diverse in e varie reghjoni d'Europa. Scumparveru cusì i casi nacqueru l'articuli: u numerale ''unus'', per esempiu, significava pure ''qualcuno'', ''un tale'' è divenne articulu indeterminativu (''unus'' indeterminativu u usa pure u poeta [[uvidiu]] in e "[[Metamorfosi (uvidiu)|Metamorfosi]]"); i prunomi dimustrativi divenneru articuli determinativi è novi dimustrativi venneru furmati fondendu i vechji ''ille'' è ''iste ''cun ''eccu(m)''. Inultre in i verbi in a terza persona cadde a -t finale (es.: "amat" diventò "ama"). U primu ducumentu cuntenente tracce di lingua italiana hè l'[[Induvinellu veronese]], rinvenutu da Schjapparelli in a Biblioteca Capitol di Verona: hè un testu vergatu à manu da un amanuense annant' u burdu di un codice di urighjne spagnula trà a fine di l'[[VIII seculo|VIII]] - iniziu [[IX seculu]] d. C. Ma un altru ducumentu hè cunsideratu unanimemente l'iniziu di a tradizione linguistica italiana: si tratta di un placitu nutarile, allucatu in u l'abbazia di [[Montecassinu]], pruveniente da u territoriu di [[Beneventu]] è risalente à u [[960]]: hè u cusiddettu ''[[Placitu di Capua|Placitu capuanu]]'', chì in sustanza hè una testimonianza ghjurata di un abitante circa una lite annant' i cunfini di pruprietà trà a stessa abbazia di Montecassinu à un picculu feudu vicinu, u quale aveva inghjustamente occupatu una parte di u territoriu di l'abbazia: ''Sau ku kelle terre per kelle fini que ki cuntene trenta anni e pussette parte Sancti Benedicti''. È una frase soltantu, chì tuttavia per svariati motivi hè in una lingua ghjà più prussima à u talianu chì à u latinu: i casi (salvu u ghjnitivu "Sancti Benedicti", chì riprende a dizione di u latinu ecclesiasticu) sò scumparsi, sò presenti a cunghjunzione "ko" (="che") à u dimustrativu "kelle" (="quelle"), morfologhjcamente u verbu "sao" (Da u lat. "sapio") hè prussimu à a furma italiana, etc. Questu ducumentu hè seguitu à brevissima distanza da altri placiti pruvenienti da a stessa area ghjograficu-linguistica, u [[Placitu di Teanu]] à u [[Placitu di Sessa Aurunca]]. lu talianu modernu è, cume spessu accade cù e lingue naziunali, un dialettu chì hè riuscitu à ''far carriera''; è à imporsi, cioè, cume lingua ufficiale di una reghjone monda più vasta di quella urighjnaria. A a so base si truva difatti u fiurentinu letterariu usatu in u [[Trecentu]] da [[Dante]], [[Petrarca]] è [[Boccacciu]], influenzatu da a [[lingua siciliana]] letteraria elaborata da a [[Scola siciliana]] di [[ghjacumu da Lentini]] ([[1230]]-[[1250]]) è cumpostu da fiurentinu coltu (tra cui esisteva una certa affinità linguistica) è prestiti [[lingua latina|latini]]: trà i numerosi tratti chì u talianu riprende da questa lingua, è chì sò invece estranei in quasi tutte e altre parlate italiane, si pussonu citare per esempiu, à livellu foneticu i "dittonghi spuntanei" ie à l'[[anafonesi]], a [[chjusura di à prutonica]], l'evoluzione di u [[nessu latinu -RI-]] in [[i]] invece chì in [[r]] è u passaghju di [[ar]] atonu à [[er]]. ghjà da a fine di u [[Trecentu]] a lingua parlata è [[Firenze]] si distacca però da questu modellu, chì successivamente viene codificatu da letterati ùn fiurentini (a cuminci da [[Pietru Bembu]]) è usatu cume lingua cumune per a scrittura in tutta Italia à parte da a secunda metà di u [[Cinquecentu]]. Gli intellettuali italiani di u Trecentu chì diederu corpu à a lingua italiana viaghjavanu spessu in longu è in largu per a penisula à u serviziu di i putenti di l'epoca o in piena autonomia è elaborarunu sin da allora un'idea di nazione italica o italiana. Di fattu u talianu hè statu lingua di usu qotidianu per fasce monda ridotte di a pupolazione, ùn solu finu à a secunda metà di l'Ottocentu, ma pure finu à a prima guerra mondiale. Difatti in l'organicu di l'esercitu c'eranu i traduttori o interpreti chì traducevanu l'ordini impartiti da lufficiali in i rispettivi dialetti di a truppa. In seguitu, prima a radiu è poi a televisione u ha spartu più capillarmente in a pupolazione (In u cui linguaghju tuttavia rimane una certa cunnotazione territuriale). == Influenze linguistiche == === Ghjenesi è latinismi === Prima di l'avventu di l'[[imperu romanu]], hè l'[[Lingua umbra|umbru]] prima l'[[Lingua etrusca|etruscu]] poi à esse parlatu in [[tuscana]] è in u [[Laziu]] settentrionale ("Tuscia"). Se a lingua etrusca hè stata cancellata in u corsu di qualche seculu da l'avventu di u [[Lingua latina|latinu]], Dopu à a cunquista romana, a so influenza pò esse fermata in u [[sostratu]] di u tuscanu, ma a questione hè ampiamente dibattuta. U latinu volgare divenne ben prestu a lingua parlata in Italia in gran parte d'[[Europa]]. Data a durata a qualità di a duminazione romana annant' u cuntinente, hè facile capisce perché u latinu sia a base di moltissime lingue europee. Dopu à a caduta di l'[[Imperu Romanu d'Occidente]], in u [[476]], a tuscana vide arrivare l'[[ustrogoti]] è i [[longobardi]] (seculi [[V seculo|V]] è [[VI seculo|VI]]), pupolazioni pruvenienti da u nord è da l'est di l'Europa. Esse influenzarunu a lingua di a reghjone solu in u [[lessicu]], e altre caratteristiche restarunu più o menu immutate. U tuscanu resta una di e parlate romanze più cunservative è vicine à u latinu. === Grechismi === In u corsu di i seculi u talianu ha accoltu numerosi prestiti è calchi linguistichi da altre lingue è culture, cume u mondu [[lingua greca|grecu]], da cui derivighjanu parechji termini scientifichi è relighjosi, questi ultimi duvuti à a diffusione di a ''Vulgata'' (la traduzione di a Bibbia da a versione in grecu detta Septuaghjnta, da duvi ''parabola, angelo, chiesa, martire'' etc.); da i [[bizantini]] derivighja lessicu marinarescu (''galea, gondola, molo, argano'') o botanicu (''basilico, bambagia''); === Ebraismi === Dall'[[lingua ebraica|Ebraicu]] derivanu parole usate in i riti cristiani cume ''sabato, osanna, alleluia, pasqua'' è altre cume ''manna''. === Arabismi === Numerosu u lessicu chì pruviene da parole [[lingua araba|arabe]], trà cui [[vegetale|vegetali]] (''arancia, limone, spinaci, zucchero''), termini [[commercio|commerciali]] è [[amministrazione|amministrativi]] (''dogana, fondaco, magazzino, tariffa, sultano, califfo, sceicco, ammiraglio''), [[scienza|scientifici]] (''alchimia, alambicco, elisir''), [[matematica|matematici]] (''algebra, algoritmo, cifra, zero'') è recentemente termini cume ''burqa'' è ''intifada''. === Francesismi === Da u [[lingua francese|francese]] [[medioevo|medievale]], ovveru da u [[provenzale]] è da u [[gallicu]], ovveru da a [[Trovatori|lirica trobadorica]], pruvenenu moltissimi termini, esempiu: ''burro, cugino, giallo, giorno, mangiare, manicaretto, saggio, savio, cavaliere, gonfalone, usbergo, sparviere, levriero, dama, messere, scudiero, lignaggio, liuto, viola, gioiello...''; oltre u medioevu i prestiti da l'area francese si riducunu, per riprend in occasione di l'occupazione di a [[Lombardia]] in u [[XV seculu]] (''maresciallo, batteria, carabina'', ma pure ''bignè, besciamella, ragù''). In epoca [[illuminismo|illuministica]] è dunque cù [[Napulione Buonaparte|Napoleone]] si insedierannu à esempiu ''rivoluzione, giacobino, cumplotto, fanatico, ghigliottina, terrorismo''. Nell'800 entranu ancora parole cume: ''casseruola, maionese, patè, menù, ristorante, omelette, croissant'' (cucina); ''boutique, décolleté, plisse, griffe, prêt-à-porter, fuseaux'' (moda); ''boulevard, toilette (ancu toiletta), sarcasmo, cinema, avanspettacolo, soubrette (ancu subrette), boxeur '' (anglismu passatu à u francese), ''chassis''. === Ghjermanismi === In larga parte di urighjne [[longubardi|longubarda]] o [[goti]]ca sò diversi termini cumuni in talianu. Per esempiu: ''guerra, zanna, grinfia, stambecco, sapone, vanga, banda, guardia, elmo, albergo, spola, guercio, stanga''. certi prestiti sò scandinavi cume per esempiu ''renna''. === Iberismi === Dallu [[lingua spagnula|spagnulu]], prima è durante l'occupazione [[Asburgu di Spagna|asburghjca]], sò ghjunti in u lu talianu termini cume ''infante, posata, brio, creanza, lazzarone, etichetta, sfarzo, sussiego, puntiglio, zaino, parata, guerriglia, cacao, ananas, amaca, cioccolata...'' Da u [[lingua portoghese|portoghese]] derivanu parole cume ''mais, patata, condor, lama, banana, cocco, mandarino (urighjnariamente cinese), pagoda (urighjnariamente cinese)...'' Tra questi, parechji hanu urighjne da i novi referenti pruvenienti da a [[scoperta di l'America]]. Fra e lingue iberiche minuritarie chì ebberu una certa influenza nant'à u talianu, va senz'altru menziunatu u [[lingua catalana|catalanu]], parlatu, insieme à u [[tuscanu]] o à i dialetti lucali, in alcune corti medievali (in [[Sicilia]], trà u [[XIII seculo|XIII]] è u [[XV seculu]], in [[Sardegna]] trà a prima metà di u [[XIV seculo|XIV]]à a prima metà di u [[XVII seculu]], è [[Napoli]] in u corsu di u [[XV seculu]]). === Anglismi è americanismi === I prestiti da l'[[lingua inglese|inglese]] sò relativamente recenti, indicativamente da a fine di u '700, ma cunsiderevoli. Secundu [[Tulliu De Mauru]] l'anglismi entrati in u lu talianu si attestanu at turnu à l'8% di u lessicu cumplessivu. Va segnalatu però chì parechji di tali termini sò à prupria volta di urighjne latina pertantu ùn sò aghjvolmente identificabili cume alloglotti. Tra i primi à entrà avemu ''colonia, costituzionale, petizione, adepto, inoculare, legislatura''. trà l'800 è u '900, grazie à a furtuna di romanzi quali ''[[Ivanhoe]]'' è ''[[L'ultimu di i mohicani]]'', si diffondonu novi prestiti cume ''acquario, antidiluviano, autobiografia, pellerossa, inflazione'' è integrali cume ''milady'', ''whisky''. Dopu à a [[secunda guerra mondiale]], si insedianu stabilmente termini relativi à u sviluppu tecnuloghjcu è ecunomico; parechji sò prestiti di necessità, ovveru ùn traducibili cù lemmi ghjà esistenti: ''kit, jeans, film, killer, partner, okay, puzzle, scout, spray, west, punk, rock''; lessicu finanziariu cume ''budget, marketing, meeting, business, part-time''; infurmaticu cume ''click, cliccare, cumputer, formattare, hardware, software, mouse''; spurtivi cume ''goal (ancu gol), corner, cross, assist, baseball, basketball, sponsor, hobby, zoom''. == Presenza in u mondu == === Lingua ufficiale === U talianu hè lingua ufficiale in [[Italia]], è [[San Marinu]], in [[Città di u Vaticanu]] (insieme à u latinu) pè a Chjesa Catolica, in [[Svizzera]] (insieme à tedescu, francese è romanciu), in tre cumuni di a [[Slovenia]] è in a [[Reghjone istriana]] ([[Croazia]]). In Italia a pruposta di leghje custituziunale approvata da a Camera u 28 marzu 2007 (duvrà esse approvata da u Senatu è in quantu modifica custituziunale necessita di doppia deliberazione da parte di ogni ramu di u Parlamentu) prevede a modifica di l'art. 12 di a custituzione in «lu talianu hè a lingua ufficiale di a Repubblica in u rispettu di e garanzie previste da a custituzione è da e leghje custituzionali.». ghjà oghje u Statutu di Autonomia di a Reghjone Autonoma Trentinu-Altu Adighje (DPR n. 670 di u 31 agostu 1972), - chì custituisce leghje custituzionale - prevede è l'art. 99 chì «[...] quella italiana [...] hè a lingua ufficiale di u Stato». Dicitura ripetuta da l'art. 1 di u DPR n. 574 di u 15 lugliu 1988 "Norme di attuaziune di u Statutu Speciale per a Reghjone Trentinu-Altu Adige" richjamata da a Legghje urdinaria n. 482 di u 15 dicembre 1999 "Norme in materia di tutela di e minuranze linguistiche storiche" chì stabilisce l'art. 1 chì "''la lingua ufficiale della Repubblica è l'italiano''". [[File:Sprachen CH 2000 IT.png|300 px|left|thumb|Ripartiziune di e lingue ufficiali in Svizzera (2000)]] In Svizzera a lingua italiana hè una di e tre lingue ufficiali cù u [[lingua tedesca|tedescu]] u [[Lingua francese|francese]] (ultre à u [[romanciu]] che, pur ùn essendu ufficiale su tuttu u territoriu, hè lingua naziunale in quantu lingua ufficiale di u [[Canton Grighjoni]]), è trà queste hè a terza per numeru di parlanti: in questu paese, secundu i dati di u [[censimentu]] di l'annu 2000, u talianu hè a lingua principale di 470.961 persone residenti in a cunfederazione (pari à u 6,5 % di a pupolazione), di cui 254.997 residenti in u [[Canton Ticinu]], duve l'italianu, oltre à esse lingua ufficiale, hè cunsideratu a lingua principale da u 83,1% di a pupolazione. lu talianu hè inultre cunsideratu lingua principale da u 10,2 % di a pupolazione in u [[Canton Grighjoni]]: sò di lingua italiana e valli meridionali di [[Val Mesolcina|Mesolcina]], [[Val Calanca|Calanca]], [[Val Bregaglia|Bregaglia]] è [[Poschjavu]]. lu talianu hè spartu infine in u l'usu per raghjoni turistiche in u l'alta [[Engadina]]. L'unicu cumune svizzeru annant' u versante settentrionale di e Alpi di lingua italiana (per raghjoni risalenti à a riforma relighjosa), [[Biviu]], hè invece oghje ormai sustanzialmente ghjrmanizzatu. In questu cumune a lingua italiana hè avale parlata solamente da u 29% di l abitanti (eranu ancora l'80% in u [[1860]]). In a Repubblica di Santu Marinu hè lingua ufficiale di u Statu. In a Città di u Vaticanu hè usata currentemente hè a lingua coufficiale di a [[Santa Sede]] cù u latinu. Per tale motivu hè diventata "lingua franca" di a Santa Sede è e ghjrarchje ecclesiastiche spessu a utilizzanu per cumunic trà d'elli. E' pure lingua ufficiale di u [[Sovranu Militare Ordine di Malta]]. Hè secunda lingua ufficiale (Dopu à u [[Lingua slovena|slovenu]]) in i tre cumuni custieri di a Slovenia: ([[Capodistria]], [[isula d'Istria]] è [[Piranu]]). In a [[Reghjone Istriana]], in Croazia, u talianu hè secunda lingua ufficiale è livellu reghjonale Dopu à u [[Lingua croata|croatu]] (parlata da u 7,69% di a pupolazione secundu u censimentu ufficiale di u 2001), à livellu cumunale a: [[Buie d'Istria|Buie]], [[Castellier-Santa dumenica]], [[Cittanova (Croazia)|Cittanova]], [[Dignanu (Croazia)|Dignanu]], [[Fasana]], [[Grisignana]], [[Lisignanu]], [[Montona]], [[ursera]], [[Parenzu]], [[Portole]], [[Rovignu]], [[Umagu]], [[Valle (Croazia)|Valle d'Istria]], [[Vertenegliu]], [[Visignanu]], [[Visinada]]. Recentemente in Brasile u talianu hè statu ricunosciutu "lingua etnica" di a pupolazione di [[Santa Teresa, Espíritu Santo|Santa Teresa]] è di [[Vila Velha]], due cumuni di u statu di l'[[Espíritu Santu]], è cume tale sarà avale insegnatu cume secunda lingua ubbligatoria in tutte e scole cumunali.<ref>[http://www.newsitaliapress.it/interna.asp?sez=268&infu=134563 u cunsole ghjnerale Ernestu Massimu Bellelli raccunta a furza di u talianu in Brasile] su www.newsitaliapress.it.</ref> === Diffusione à di là da i Paesi ufficialmente italufoni === U talianu hè spartu pure à [[Malta]], ove hè parlatu è cumpresu da a maghjor parte di a pupolazione<ref>[http://www.tu-chemnitz.de/phil/english/chairs/linguist/documents/anghjrmann_malta.pdf Situazione di u talianu Malta.] (documentu .pdf)</ref> grazie à i prugrammi televisivi è l'insegnamentu sculasticu universitariu. In queste isole u talianu fu lingua ufficiale inseme à l'inglese finu à u 1934, annu in cui fu sustituitu da u [[lingua maltese|maltese]]. Tuttavia, à u ghjornu d'oghje ùn gode di alcun ricunoscimentu ufficiale è ùn viene utilizzatu da a pupolazione maltese se ùn in ambitu turisticu è cummerciale cù l'italofoni. Hè ancora parlatu, inseme à e varianti [[lingua veneta|venete]], in alcune zone custiere di a [[Dalmazia]] ([[Croazia]]), grazie pure à i prugrammi televisivi italiani chì e raghjunenu e minuranze linguistiche italiane. [[File:contea di Nizza.JPG|180 px|left|thumb|In a parte arancione si parlava Italianu "ufficialmente" finu à u 1860 in a ghjalla finu à u 1947]] [[File:Dialetti_corsi.png|100 px|right|thumb|Lingua Italiana "ufficiale" finu à u 1858]] In [[Francia]] hè, per motivi storicu-ghjografici, cumpresu da bona parte di a pupolazione di a [[Corsica]] (anche grazie à a nutevole similitudine trà i [[lingua corsa|dialetti corsi]] è i dialetti [[dialettu tuscanu|tuscani]], è dunque à u talianu stessu), è di u [[Nizzardu]] (in cui, oltre à u francese chì hè a lingua ufficiale, si parlanu u [[provenzale]] è, in certi paesi, pure u [[lingua ligure|ligure]]). Un discorsu simile vale per u [[Principatu di Monacu]] duve, pure grazie à l'immigrazione da l'Italia, a cumunità italiana custituisce u 16% di i residenti di u Paese<ref>[http://www.edt.it/viaghj/lonelyplanet/destinazioni/wg_1/single.php?g=288&s=02 Italiani in u Principatu di Monacu.]</ref>, (ma secundu l'ultimi dati di u Ministeru di l Affari Esteri italianu, relativi à a fine di u 2004, i cittadini italiani custituirianu ben u 21%). Nunostante ùn aghjia un ricunoscimentu ufficiale, u talianu hè a seconda lingua mamma di u Principatu Dopu u francese, unicu idioma ufficiale di u Statu, subitu prima di u [[monegascu]], una variante di u ligure, chì invece gode di u status di lingua naziunale, cume tale viene tutelatu insegnatu in alcune scole. A bona cunoscenza di u talianu in [[Albania]] hè principalmente duvuta e tv è radiu taliane, chì pussonu esse viste attraversu una cumune [[antenna]] televisiva, oltre chì i cuntinui spustamenti, per questioni ecunomiche, di albanesi annant' u solu italianu. lu talianu era spartu prubabilmente ancora attualmente pure in e ex-[[colonia (territoriu)|culonie]] italiane in Africa: [[Libia]], [[Eritrea]], [[Etiopia]] [[Somalia]] (in quest'ultimu Paese hè stata lingua ufficiale finu à u 1963 è usata in l'insegnamentu universitariu finu u 1991, à u scoppiu di a guerra civile), ma ha sperimentatu un custante calu ghjà da a fine di a Secunda guerra mondiale attualmente solu in alcune aree di a Somalia in a capitale di l'Eritrea, [[Asmara]], viene parlatu cume secunda lingua prevalentemente da fasce di pupolazione di età avanzata. In altre nazioni, causa di a furte prulungata emigrazione italiana in u mondu, esistenu impurtanti cumunità italiane, principalmente In l'[[Stati Uniti d'America|Stati Uniti]], in [[Brasile]], [[Arghjintina]], [[Uruguay]], [[Australia]], [[Canada]], [[Francia]], [[Ghjermania]], [[Svizzera]] , [[Belgica]], [[Perù]], [[Cile]], [[Austria]] [[Regnu Unitu]]. Da u situ di u Ministeru di l esteri,<ref>[http://www.esteri.it/MAE/IT/Italiani_nel_Mondo/PrincipaliAttivita/Anag_cunsolare/ Anagrafe cunsolare]</ref> aghjornatu u dicembre 2007, risultanu presenti furti cumunità di cittadini italiani residenti l'esteru, esclusa a ghjà citata Svizzera (presenza di 520&nbsp;122 italiani), si tenga presente chì queste cifre indicanu solu i cittadini italiani residenti l'esteru ùn tutte e persone realmente italofone: * [[Ghjermania]] 638&nbsp;314 italiani * [[Arghjintina]] 592&nbsp;065 * [[Francia]] 334&nbsp;180 * [[Brasile]] 274&nbsp;766 * [[Belgica]] 243&nbsp;280 * [[Stati Uniti d'America|USA]] 191&nbsp;804 * [[Regnu Unitu]] 175&nbsp;796 * [[Canada]] 117&nbsp;199 * [[Australia]] 116&nbsp;825 * [[Venezuela]] 115&nbsp;411 * [[Uruguay]] 83&nbsp;646 * [[Spagna]] 89&nbsp;148 * [[Cile]] 46&nbsp;203 * [[Paesi Bassi]] 31&nbsp;346 * [[Sud Africa]] 30&nbsp;648 * [[Perù]] 29&nbsp;273 * [[Lussemburgu]] 23&nbsp;422 * [[Austria]] 15&nbsp;935 * [[Ecuador]] 14&nbsp;430 * [[Messicu]] 13&nbsp;350 * [[Colombia]] 12&nbsp;731 * [[Israele]] 11&nbsp;288 (cumpresa [[ghjrusalemme]]) * [[Grecia]] 10&nbsp;522 * [[Svezia]] 7&nbsp;216 * [[Nova Zelanda]] 2&nbsp;409 Da tali dati risultanu, inultre, 6&nbsp;554 italiani residenti in u [[Principatu di Monacu]] (U 21% di a pupolazione). In totale, i cittadini italiani l'esteru sò 2&nbsp;166&nbsp;655 in Europa, 309&nbsp;003 in Nordamerica, 1&nbsp;217&nbsp;297 in Centru Sudamerica, 84&nbsp;038 in Africa, 31&nbsp;977 in Asia, 119&nbsp;234 in Oceania. lu talianu ha in parte influenzatu u [[lingua spagnula|spagnulu]] parlatu in [[Arghjintina]] in [[Uruguay]] grazie a furte immigrazione, pure se parechji italianismi diffusisi in Arghjntina suprattuttu in u [[lunfardu]], u peculi ''argot'' di Buenos Aires, sò ormai cunsiderati arcaicismi in castiglianu, oppure hanu mutatu u su significatu rispettu a voce italiana chì i ha urighjnati. Simile influenza, ma menu accentuata limitata certi aspetti fonetici, viene reghjstrata in u [[lingua portoghese|portoghese]] parlatu [[San Paolu di u Brasile|San Paolu]] in u [[Brasile]] meridionale (in [[Riu Grande du Sul]] una varietà di a [[Lingua veneta]] chjamata ''[[talian]]'' hè diffusa in u reghjone muntosa di u statu). In u Canada anglofonu u talianu hè a secunda lingua più studiata Dopu à u francese, mentre In l'Stati Uniti è in Regnu Unitu hè a quarta lingua più studiata Dopu francese, spagnulu tedescu. Secundu un sondaghju di l'[[Unione Europea]] 15, relativu u [[2001]], u talianu hè à u secundu pustu per numeru di parlanti madrilingua in ambitu europeu (16%), Dopu u [[lingua tedesca|tedescu]] (24%) accantu francese [[Lingua inglese|inglese]], ma hè quarta (18%) cume lingua parlata. Un sondaghju più recente di l'[[Unione Europea]] 25, effettuatu su un campione di 28.694 cittadini europei relativu u [[2006]], ha cunfermatu a secunda pusizione di u talianu quantu numeru di madrelingua cumunitari, preceduta solu da u tedescu (18%), pari meritu cù l'inglese (13%), davanti u francese (12%), mentre u collochighja u sestu pustu trà l'idiomi più parlati cume lingua stranghjera (3%), precedutu da inglese (38%), francese (14%), tedescu (14%), spagnulu (6%) russu (6%)<ref>[http://europa.eu.int/cumm/education/policies/lang/languaghjs/index_it.html#2 Graduatoria di u talianu in u l'Unione Europea.]</ref>. Dati di u [[2000]] pubblicati in u l'indaghjne ''Italianu 2000'', prumossa da u ministeru di l Affari esteri diretta da u linguista [[Tulliu De Mauru]] di l'[[Università "A Sapienza" di Roma]], evidenzianu cume u talianu sia a quinta lingua stranghjera più studiata in u mondo<ref>[http://www.iic-colonia.de/italianu-2000/09.12%20Analisi%20ghjnerale%20dei%20dati.htm ''Italianu 2000'' - "Interpretazioni ghjnerali di u statu dellu talianu in u mondo"]</ref>. === cunsistenza di a cullettività italufona in u mondu === A pupolazione italofona in u mondu duvria aghjr si in turnu i 65 milioni di persone, di cui 56 milioni di madrelingua italiana (Da i 59,5 milioni di residenti in [[Italia]], vannu difatti detratti l'oltre 3 milioni di stranghjeri regularmente reghjstrati) cui se ne aghjunghjrianu altri 7 milioni sp si per u mondo<ref>[http://www.ethnulogue.cum/14/show_languaghj.asp?code=ITN Scheda su Ethnulogue.]</ref>. Secundu fonti diplomatiche italiane (novembre 2004) u numeru cumplessivu di l italofoni in u mondu si situeria trà i 70 milioni (definiti cume ''parlanti'') i 120 milioni (indicati cume ''bacinu d'utenza''). <ref>[http://www.italia.fi/NR/rdonlyres/F057F198-FEEE-4304-BA26-D777AD7F4116/15279/Rapportotecnico1.pdf III RAPPORTu TECNICu di l'Ambasciata d'Italia pressu a cunfederazione Elvetica (novembre 2004); ducumentu .pdf]. </ref> == Funetica == A lingua italiana hè caratterizzata da una prununcia particularmente chjara scandita, differenza di altre lingue (cume l'inglese). Oltre a so gradevolezza a so cantabilità, certi studi hanu dimustratu chì hè a lingua più chjara da sente in casu di disturbi telefonichi o in ambienti rumurosi<ref>Studi citati [http://claudepiron.free.fr/articles.htm annant' u situ di Piron, sezione in italianu]. Si riporta inultre chì a secunda lingua per chjarezza hè l'[[lingua esperanto|esperantu]], mentre l'inglese, causa di e sue numerose vocali soni pocu chjari rimane Dopu e prime 10 lingue</ref>. === Vocali === {|border=0 font-family: Arial Unicode MS,Lucida Sans Unicode,Lucida Grande,TITUS Cyberit Basic, Code2000,MV Boli,@MS Mincho; word-spacing: 5px;" <!--caratteri per internet explorer--> ![[Alfabetu foneticu internaziunale|fonema]] !align="left"|parole |- | || n'''a'''ve, g'''a'''l'''a'''ssi'''a''' |- | || pian'''é'''ta, r'''é'''t'''e''' |- | || sf'''è'''ra, z'''è'''ro |- | || m'''i'''to, r'''i'''so |- | || c'''o'''nfr'''ó'''nt'''o''', '''ó'''rdine |- | || vu'''ò'''to, buc'''ò'''lico |- | || n'''u'''mero, n'''u'''lla |} == Alfabetu == Ufficialmente, a lingua italiana ha un alfabetu di 26 lettere, ovveru equivalente quellu inglese. Questu nunostante, u talianu utilizzeghja principalmente 21 lett di l'[[alfabetu latinu]]. In effetti 'k', 'j', 'w', 'x', 'y' esistenu solu in parole d'orighjne stranghjera, dialettali di usu cumune ("jella"), toponimi ([[Jesi]], [[Jesolu]]), certi cugnomi cume [[U Jacunu]] o cume varianti grafiche di scrittura (ad es. in [[Luighje Pirandello|Pirandellu]] ''ghjoja'' invece di ''gioia''). Esistenu accenti grafichi annant' e vocali: in particulare quellu ''acuto'' (´) solu annant' a ''e'' (raramente annant' a ''o'' annant' a ''a''; una grafia ricercata i esighjria pure su ''i'' ''u'' da u mumentu chì sò sempre "vocali chjuse") quellu ''grave'' (`) su tutte e altre. L'accentu ''[[accentu circunflesso|circunflessu]]'' (^) serve per indic a cuntrazione di due vocali, in particul due /i/. Si hè soliti indicà u suprattuttu in i (pochi) casi in cui vi pussa esse ambiguità di tipu [[umografo|umograficu]]. Per esempiu a parola "geni" pò riferì si sia à di e menti brillanti (al singulare: "genio") sia i nostri caratteri ereditari (al singulare: "gene"). Scritta "ghjnî" ùn po chì rifere si u primu significatu. L'accentu graficu hè ubbligatoriu annant'à e parole tronche (o ossitune o megliu ancora "ultimali"), chì hanu cioè l'accentu sull'ultima sillaba e finiscinu per vocale. Altrove l'accentu graficu hè facultativu, ma utile per distingue parole altrimenti omugrafe. == Dialetti taliani == In Italia tutte e lingue romanze parlate insieme l'italianu, ma diverse rispettu u talianu modellu, sò chjamate "dialetti italiani". parechji dialetti sò lingue tutti l'effetti, hè impurtante distingu trà '''dialetti d'Italia''' (uvveru parlate linguisticamente distinte da l'italianu, ma ùn ufficialmente ricunosciute cume lingue) '''dialetti di l'italiano''' (uvveru varianti di a lingua-modellu). U primu gruppu include lingue chì sò ricunosciute da a cumunità linguistica internazionale ma ùn dallu Statu italianu, cume u [[Lingua piemontese|piemontese]], u [[lingua napuletana|napoletanu]], u [[lingua siciliana|sicilianu]], u [[lingua veneta|venetu]], u [[Lingua lombarda|lombardu]] e rispettive varianti reghjonali. U secundu gruppu invece include tutte e varianti di u talianu modellu, spessu chjamate cù l'appellativu di "italianu pupolare", e quali si distingonu almenu su due dimensioni, ovveru quella ghjografica quella suciale <ref> Carla Marcatu, Dialettu, Dialetti, Italianu. Bologna: u Mulinu, 2002.</ref>. A distinzione trà lingue dialetti hè stata talvolta utilizzata da i studiosi (cume Francescu Bruni) per discern trà a lingua chì custituiva a ''[[koinè]]'' italiana, quelle chì hanu avutu poca parte in a so furmazione, quali albanese, grecu, tedescu, ladinu, occitanu, catalanu e sardu, chì sò ancora parlate da e minuranze. A maiore parte di e lingue minuritarie citate (fannu eccezione certi dialetti e/u varietà linguistiche chì si riculleganu à idiomi chì godonu di una diffusione di un prestighju internaziunali quali u [[lingua francese|francese]] è u [[lingua tedesca|tedescu]]<ref> trà questi vannu segnalati suprattuttu u [[francoprovenzale]], parlatu in a [[Valle d'Aosta]] è i dialetti [[Tirolo|tirolesi]] di l'[[Altu Adighj]]. Va cumunque rilevatu chì culoru chì utilizzanu tali varietà idiomatiche hanu rispettivamente u francese u tedescu cume lingue di cultura di cumunicazione di massa, ùn e parlate più prupriamente autoctune</ref>) ùn sò ghjneralmente usati in a cumunicazione di massa sò usualmente limitati i parlanti nativi in cuntesti infurmali, mentre vari dialetti di u talianu sò discernibili l'internu di i canali di cumunicazione, cù una ovvia prevalenza di u dialettu laziale. In u passatu, parl in lingua minuritaria (u in un dialettu d'Italia) era spessu diprecatu cume segnu di scarsa istruzione. E ghjovani ghjnerazioni, specialmente quelle suttu i 35 anni (sebbene questu datu pussa vari secunda di e reghjoni), parlanu quasi esclusivamente varianti di u talianu modellu in ogni circostanza, i quali varianu solitamente livellu prusodicu, fonuloghjcu [[lessico|lessicale]]. Per quantu riguarda e varianti di l'italianu, e differenze trà varianti reghjonali pussonu esse dimustrate da vari fattori: l'apertura di a [[vocale|vocali]], a lungura di e [[cunsonante|cunsonanti]], l'influenza di a parlata lucale (per esempiu, ''annà'' rimpiazza ''andare'' in l'area di Roma). == Premii Nobel per a letteratura di lingua italiana == * [[Ghjosuè Carducci]] (1906, Italia) * [[Grazia Deledda]] (1926, Italia) * [[Luigi Pirandello]] (1934, Italia) * [[Salvatore Quasimodo]] (1959, Italia) * [[Eugeniu Montale]] (1975, Italia) * [[Dariu Fo]] (1997, Italia) == Voci currelate == * [[Lingue romanze]] ==Note== <references /> == Cullegamenti esterni == * [http://www.accademiadellacrusca.it/index.php Situ] di l'[[Accademia di a Crusca]] * [http://www.ethnulogue.com/14/show_languaghj.asp?code=ITN ITALIAN: languaghje of Italy], da [[Ethnulogue]] * [http://www.tribunaitaliana.com/?q=node/750 II° Rapportu Italiani in u mondu 2007] di a fondazione [[Migrantes]], da www.migrantes.it * Situ di u [http://www.allarmelingua.it cumitatu Naziunale di Difesa di e Lingue di e Culture], chì si move favore di a difesa di a lingua italiana (e di e altre lingue cumunitarie) in u l'Europa Unita * [http://www.cattedralediverona.it/Biblioteca%20Capitolare_3.html Biblioteca Capitol di a Cattedrale di Verona S. Maria Assunta] === Diziunari === * [http://www.e-dizionariu.com Diziunariu Italianu - Inglese - Tedescu - Francese - Spagnulu - Croatu ] * [http://www.vocabolario.org/ Opera di u Vocabolariu Italianu]: pubblica in rete u Tesoru di a Lingua Italiana di e urighjni (TLIO), chì hè a parte antica di u vocabolariu storicu italianu (oghje u TLIO hè cunsultabile [http://tlio.uvi.cnr.it/TLIO/ in un prupriu situ]). * [http://www.demauroparavia.it Diziunariu De Mauru – Paravia in linea]. * [http://www.dizionario.rai.it/ Diziunariu d'ortografia di prununzia] di a [[Rai]] cù pussibilità di ascultà e parole cercate. * [http://www.garzantilinguistica.it Diziunari Garzanti Linguistica]. * [http://www.treccani.it Vocabolariu di a lingua italiana Treccani, versione in linea]. * [http://diziunari.corriere.it/diziunario_italianu.shtml Sabatini Coletti Diziunariu di a Lingua Italiana], versione in linea. * [http://diziunari.repubblica.it/ Gabrielli], diziunariu in linea. * [http://www.achyra.urg/forestierismi/list.php Lista di oltre 1800 furestierismi usati in italianu] (cun alternative italiane). <!-- *[http://www.territorioscuola.com/saperi/diziubianchi.html Diziunariu online di u prufessor Bianchi] (ultre 200.000 termini). --> * [http://www.dicts.info/ud/italian.php Diziunariu universale]. * [http://elvetismi.googlepages.com u talianu scrittu parlatu in Svizzera. Diziunariu di u talianu ticinese, grighjonese "federale"] [[Categoria:Lingua rumanza|Talianu]] [[Categoria:Italurumanzu|Talianu]] izgtgw16hd7xx8knbm4gmw5080fmnjy MediaWiki:Category-empty 8 11116 114867 2008-01-23T08:03:08Z Ale Mister 249 Pagina nova: ''Ùn ci sò micca pagine o schedarii.'' wikitext text/x-wiki ''Ùn ci sò micca pagine o schedarii.'' bu96zufr8vxgt0hiyd46d1wc6aojmbu MediaWiki:Categoriespagetext 8 11117 114869 2008-01-23T08:07:34Z Ale Mister 249 Pagina nova: Elencu di e categurie esistenti nant'à Wikipedia. wikitext text/x-wiki Elencu di e categurie esistenti nant'à Wikipedia. nqhgmu5safz4wl1dfhcpaxnpve7o2am MediaWiki:Categorypage 8 11118 114870 2008-01-23T08:09:31Z Ale Mister 249 Pagina nova: Vede a categuria wikitext text/x-wiki Vede a categuria 6euq6ua1g6q9syii3ymidpippeuyiyw MediaWiki:Tooltip-ca-nstab-category 8 11119 114871 2008-01-23T08:12:13Z Ale Mister 249 Pagina nova: Vede a categuria wikitext text/x-wiki Vede a categuria 6euq6ua1g6q9syii3ymidpippeuyiyw Frankfurt 0 11122 114972 2008-01-25T09:44:53Z Ale Mister 249 hà mossu [[Frankfurt]] à [[Francuforte nant'à u Menu]]: mossu à u nome corsu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Francuforte nant'à u Menu]] fmj1m0c2tthdabdvs6zmwphbam3sh00 Template:Utilizatore la-2 10 11123 335361 114974 2014-03-23T18:02:47Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 2 | letter code=[[Lingua latina|la]] | text=Hic usor '''[[:Category:Utilizatore la-2|media]]''' '''[[:Category:Utilizatore la|latinitate]]''' contribuere potest. }}[[Categoria:Utilizatore la-2|{{PAGENAME}}]] kewouxrnh68xpjoy8u3n9b9z5oxj2d0 Categoria:Utilizatore la-2 14 11124 335853 325142 2014-03-23T18:15:58Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore la| 2]] c6q3ulpcm8sghc2jv7q1gzx9195hiji Trieste 0 11125 343481 341421 2015-05-08T20:09:57Z Magioladitis 2824 /* Liami */All info is kept in Wikidata, removed: {{Link FA|he}} using [[Project:AWB|AWB]] (10904) wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Trieste | nomeUfficiale=Trieste | blasone=Free Territory of Trieste coat of arms.svg | bandera=Free Territory Trieste Flag.svg | sigluRegione=FVG | sigluPruvincia=TS | latitudineGradi=45 | latitudineMinute=38 | latitudineSeconde=10 | lungitudineGradi=13 | lungitudineMinute=48 | lungitudineSeconde=15 | altitudine=2 | superficia=84,49 | pupulazione=208.614 | densita=2.469 | merre=Roberto Dipiazza | posta=da 34121 à 34151 | telefunu=040 | istat=032006 | abitanti=Triestini | patrone=San Ghjustu | festa=[[3 nuvembre]] | situ=http://www.comune.trieste.it/ }} '''Trieste''' hè una [[cumuna]] è una cità [[Italia|taliana]], capilocu di a regione [[Friuli è Venezia Ghjulia]] è di a [[pruvincia di Trieste|pruvincia omonima]]. == Gallaria d'imagini == <gallery> File:Stadtzentrum Triest.jpg File:CastelloMiramare.jpg File:Trieste Canal-Grande.jpg File:PiazzaUnità 1.jpg File:San Giusto 09.jpg </gallery> == Liami == * [http://sites.google.com/site/triestepratica/ Trieste - Guida fotografica - (pdf)] [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Italia]] e0245zri7whlqkhwfqb65igcspzt85b Categoria:Da supprimà 14 11130 359293 356924 2018-05-15T15:02:10Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Category:Wikipedia]] 1e0sw40i9v1m09n2ju049jeucot43df Sitta Whiteheadi 0 11131 229859 115046 2010-08-25T18:11:38Z Xqbot 1764 Robot: répare double redirection à [[Zittula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Zittula]] shf2k5twumrq1tlqr05utug3rzdct1h Template:IT-TS 10 11133 351534 335266 2015-08-04T09:04:05Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346234]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Trieste|Trieste]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|TS]] </noinclude> mw5j5tfzvxefo597avchcp3ftvcl1c4 Template:Utilizatore la-1 10 11136 335360 115148 2014-03-23T18:02:46Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 1 | letter code=[[Lingua latina|la]] | text=Hic usor '''[[:Category:Utilizatore la-1|simplici]]''' '''[[:Category:Utilizatore la|latinitate]]''' contribuere potest. }}[[Categoria:Utilizatore la-1|{{PAGENAME}}]] 8mzebsgkaushhpwguuqh6eu1ihnr33f Categoria:Utilizatore la-1 14 11137 335852 325147 2014-03-23T18:15:57Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore la| 1]] gaa1cagib3thj5df9mpuf49wm1n6h24 Template:Utilizatore la-3 10 11139 335362 115164 2014-03-23T18:02:48Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 3 | letter code=[[Lingua latina|la]] | text=Hic usor '''[[:Category:Utilizatore la-3|callidissima]]''' '''[[:Category:Utilizatore la|latinitate]]''' contribuere potest. }}[[Categoria:Utilizatore la-3|{{PAGENAME}}]] imt7hamy8wro3kvytkscmzfdptqikpp Categoria:Utilizatore la-3 14 11140 335854 325148 2014-03-23T18:15:59Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore la| 3]] k4huo89c3a7cjp1k8vkfowzot778vl3 Lingua asturiana 0 11141 360239 357391 2018-09-25T16:04:23Z CommonsDelinker 173 Replacing Llengües_d'Espanya.svg with [[File:Spain_languages.svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR4|Criterion 4]] (harmonizing names of file set)). wikitext text/x-wiki [[File:Spain languages.svg|thumb]] L''''asturianu''' (''asturianu'' è dinù ''bable'') hè una [[lingue rumanze|lingua rumanza]] chì hè parlata soprattuttu in a pruvincia [[Spagna|spagnola]] di l'[[Asturia]]. Circa 550.000 di ghjente a sanu parlà (100.000 cum'è lingua materna è 450.000 cum'è seconda lingua). Ma perchè l'asturianu ùn hè micca una lingua uffiziale di a Spagna cum'è u [[castillanu]] (spagnolu), u [[lingua catalana|catalanu]], u [[lingua galiziana|galizianu]] è u [[lingua basca|bascu]], hè cunsideratu ogni tantu cum'è essendu solu un dialettu di u spagnolu. == Dialetti == Ci sò trè dialetti principali di a lingua asturiana: l'asturianu di u centru, di u punente è di u livante. == Ligami == * [[:ast:|Wikipedia in asturianu]] [[Categoria:Lingua rumanza|Asturianu]] qr1u8kkzijtdh7j05crkliy6w5z9jyz Template:Utilizatore pt 10 11142 335373 115217 2014-03-23T18:02:59Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field M | letter code=[[Lingua portughese|pt]] | text=Este usuário tem como língua '''[[:Category:Utilizatore pt-M|materna]]''' o '''[[:Category:Utilizatore pt|português]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore pt-M|{{PAGENAME}}]] ga74j0p0q1n1ztp8t892l5cr2kf921e Categoria:Utilizatore pt-M 14 11143 335873 327511 2014-03-23T18:16:18Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore pt| M]] ovykh91vbv8surumf8r7927ys5l765k Categoria:Utilizatore pt-2 14 11144 335871 327512 2014-03-23T18:16:16Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore pt| 2]] 7tk3i15rbtsx8ft9c1p8g0h5x0r97rc Categoria:Utilizatore pt-3 14 11145 335872 325150 2014-03-23T18:16:17Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore pt| 3]] 1u1uu5hxexnceahbploalxkt4b0q6ni Template:Utilizatore pt-2 10 11146 335375 115222 2014-03-23T18:03:01Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 2 | letter code=[[Lingua portughese|pt]] | text=Este usuário pode contribuir com um nível '''[[:Category:Utilizatore pt-2|médio]]''' de '''[[:Category:Utilizatore pt|português]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore pt-2|{{PAGENAME}}]] h9jcblhbcqkko3u1s0wbbjgihhr4xyw Template:Utilizatore pt-3 10 11147 335376 115223 2014-03-23T18:03:02Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 3 | letter code=[[Lingua portughese|pt]] | text=Este usuário pode contribuir com um nível '''[[:Category:Utilizatore pt-3|avançado]]''' de '''[[:Category:Utilizatore pt|português]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore pt-3|{{PAGENAME}}]] f34xlgehrl4djxw20gxbn6oxcg1zr9g Categoria:Utilizatore no-1 14 11148 335862 327625 2014-03-23T18:16:07Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore no| 1]] m7rkrsnuw7ue72v3ksgmgi8i4oxf0yb Categoria:Utilizatore no-2 14 11149 335863 327627 2014-03-23T18:16:08Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore no| 2]] 63d20vdvs6n9fj1c2wkuqvkptvzuc3k Categoria:Utilizatore no-3 14 11150 335864 327628 2014-03-23T18:16:09Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore no| 3]] 7iixlgfiltwygt81u7nme6bcz1po0zd Categoria:Utilizatore no-M 14 11151 335865 325151 2014-03-23T18:16:10Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore no| M]] 5lr45ei5ooky439t3wg5vqoz3s6xmvs Template:Utilizatore no 10 11152 335367 115229 2014-03-23T18:02:53Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field M | letter code=no | text=Denne brukeren har '''[[:Category:Utilizatore no|norsk]]''' som '''[[:Category:Utilizatore no-M|morsmål]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore no-M|{{PAGENAME}}]] r88hsk922lnssprqu5kovjjnp8hl5pf Template:Utilizatore no-1 10 11153 335368 115231 2014-03-23T18:02:54Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 1 | letter code=no | text=Denne brukeren kan '''[[:Category:Utilizatore no-1|litt]]''' '''[[:Category:Utilizatore no|norsk]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore no-1|{{PAGENAME}}]] p6wz2wyjqal7c0s2r6cblq247eeux1z Template:Utilizatore no-2 10 11154 335369 115232 2014-03-23T18:02:55Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 2 | letter code=no | text=Denne brukeren har '''[[:Category:Utilizatore no-2|god kjennskap]]''' til '''[[:Category:Utilizatore no|norsk]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore no-2|{{PAGENAME}}]] 9eqr6t933gv7wui7dejs25m11tr73xg Template:Utilizatore no-3 10 11155 335370 115233 2014-03-23T18:02:56Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 3 | letter code=no | text=Denne brukeren '''[[:Category:Utilizatore no-3|behersker]]''' '''[[:Category:Utilizatore no|norsk]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore no-3|{{PAGENAME}}]] exho1btouj7g5xpze4bd2gwegwmchij Corallorrhiza trifida 0 11157 115279 2008-01-31T08:35:20Z 84.165.120.84 Reindirizzamentu à [[Corallorhiza trifida]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Corallorhiza trifida]] 5r0ihlt4vvb46ji5tio19oe3xz04ubg MediaWiki:Alllogstext 8 11158 115286 2008-01-31T11:58:24Z Ale Mister 249 Pagina nova: Elencu cumbinatu di tutte l'azzioni nant'à {{SITENAME}}. wikitext text/x-wiki Elencu cumbinatu di tutte l'azzioni nant'à {{SITENAME}}. 74b7wi1cm87rr2wc5t6htlzcko15ffu MediaWiki:Log 8 11159 115287 2008-01-31T12:01:01Z Ale Mister 249 Pagina nova: Azzioni wikitext text/x-wiki Azzioni jatgaoiqz662plnbn7nnlu936axngkn O salutaris hostia 0 11160 345965 325152 2015-07-01T14:22:02Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki « O Salutáris Hóstia » hè un innu [[cristianisimu|cristianu]]. Face parte di u « Verbum Supernum Prodiens » chì hè statu scrittu da San Tumasgiu d'Aquino (1225-1274). ==O salutaris hostia== :''O salutaris hostia :''Quae coeli pandis ostium. :''Bella premunt hostilia :''Da robur fer auxilium. :''Uni trinoque Domino :''Sit sempiteram gloriam. :''Qui vitam sine termino :''Nobis donet in patria. :''Amen. {{c-supranu}} rq0ey84p3tl3xzmaxoqgi7c9hmff87t Salve sancta parens 0 11161 347180 115443 2015-07-01T23:53:57Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki ==Salve sancta parens== :Salve sancta parens :Enixa puerpera Regem :Qui caelum terramque regit :In saecula saeculorum :Eructavit cor meum :Verbum bonum :Dico ego opera mea Regi :Gloria patri et filio :Et spiritui sancto :Sicut erat in principio :Et nunc et semper :Et [[in saecula saeculorum]] :Amen {{c-supranu}} opfexj25qqgxjchkoh0jwyek5s48ddc Uetersen 0 11163 374050 369511 2021-06-02T11:34:07Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| align="right" border="0" rules="all" width="300px" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background-color: #f3fff3" ! colspan="2" style="background-color: #ddffdd" |<span style="font-size:large;"> '''Uetersen''' </span><br />''Rosenstadt Uetersen'' |- |colspan="2" align="center" bgcolor="#FFFFFF" style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080; " | [[File:Uetersen Wappen.png|100px|]] |- | valign="top"| [[Statu]] || align="center" | [[Germania]] |- | valign="top"| [[Codice pustale]] || align="center" | 25436 |- | valign="top"| [[Longitudine]] || style="text-align: center" | 09° 40' 09' E |- | valign="top"| [[Latitudine]] || style="text-align: center" | 53° 41' 14'N |- | valign="top"| [[Superficia]] || align="center" | 11,43 ettari |- | valign="top"| [[Populazione]] || align="center" | 17865 (2006) |- | [[Densità]] || align="center" | 1563 ab./km² |} [[File:Uetersen Stadtwerkehaus.jpg|thumb|right|Museum Uetersen]] '''Uetersen''' hè una cità di a [[Germania]]. Teni 17.865 abitanti. == Liami == * [http://www.uetersen.de U situ ufficiali] [[Categoria:Cità di a Germania|Uetersen]] eyeoo4nqwxm4tambii9pnp0l757uzei Categoria:Ghjorni di a sittimana 14 11164 335583 328352 2014-03-23T18:11:01Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Days of the week}} [[Categoria:Sittimana]] btwicz935vq3053svpt5mlsn02priwz MediaWiki:Watchnologintext 8 11165 116445 2008-02-05T18:11:09Z Ale Mister 249 Pagina nova: Devi esse [[Special:Userlogin|cunnessu]] per mudificà u to elencu di l'articuli seguitati. wikitext text/x-wiki Devi esse [[Special:Userlogin|cunnessu]] per mudificà u to elencu di l'articuli seguitati. a4hz6qzn58bp6zh5oikryaef5ksbxno MediaWiki:Watchnologin 8 11166 116447 2008-02-05T18:12:59Z Ale Mister 249 Pagina nova: Micca cunnessu wikitext text/x-wiki Micca cunnessu js4k3w0kf7pak0vk69m671wyl9888k5 MediaWiki:Oldpassword 8 11167 116721 2008-02-06T11:59:08Z Ale Mister 249 Pagina nova: Anziana parulla secreta: wikitext text/x-wiki Anziana parulla secreta: 2jbfmllenwxhpb9hrmkdw0fw6u8991n MediaWiki:Newpassword 8 11168 116722 2008-02-06T12:00:41Z Ale Mister 249 Pagina nova: Nova parulla secreta: wikitext text/x-wiki Nova parulla secreta: fnrg7mtl6gb9ww57dwq78xwusz1uhtt Template:Utilizatore ksh 10 11172 335359 117031 2014-03-23T18:02:45Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field M | letter code=[[Lingua kölsche|ksh]] | text=Dä Medmaacher hee kallt '''[[:Category:Utilizatore ksh|Kölsch]]''', un dat eß däm sing '''[[:Category:Utilizatore ksh-M|MottoShprooch]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore ksh-M|{{PAGENAME}}]] 5qp7mhlj7gj4f5svjx4hqh8j4y3x15m Categoria:Utilizatore ksh-M 14 11173 335850 325155 2014-03-23T18:15:55Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore ksh| M]] e0z2o1ugsz73b2f40qkn3y166adqx9w Categoria:Utilizatore ksh 14 11174 335849 325156 2014-03-23T18:15:54Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatori per lingua|ksh]] ay9a0r0u3fmirkee2quormx83nzzuhl Tirà u ghjaddu 0 11175 371307 364246 2021-01-05T05:31:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Rooster03.jpg|right|200px]] '''Tirà u ghjaddu''' (o [[tirà u ghjallu]]) hè una tradizioni di [[Corsica]]. U ghjornu di u [[Marti grassu]], i sculari vani à a scola incù un [[ghjaddu]] infrisgittatu è u tirani in iscola. U ghjaddu corri è tutti cercani di chjappà lu. Dopu u maestru ùn faci micca scola. Hè una tradizioni chì hè sempri viva, ma micca diagnalocu in Corsica, sopratuttu in u sartinesu, in a rigioni di [[Portivechju]] è di [[Bonifaziu]]. [[Categoria:Tradizione di Corsica]] cx2avc5g42jc8sipaesaukedkd8abpm Tirà u ghjallu 0 11176 117046 2008-02-07T19:50:04Z 90.28.187.152 Reindirizzamentu à [[Tirà u ghjaddu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Tirà u ghjaddu]] kspds7sgfkdjksf5o8ov022cgrl8eny Dziecinów (dipartimentu Otwock) 0 11177 343482 332301 2015-05-08T20:09:58Z Magioladitis 2824 All info is kept in Wikidata, removed: {{Link FA|pl}} using [[Project:AWB|AWB]] (10904) wikitext text/x-wiki '''Dziecinów''' hè una [[cumuna]] di a [[Pulonia]]. Ci sò 704 abitanti (2007) {{cumuna|cumuna=Dziecinów | statu=[[Pulonia]] | rigioni=Mazowieckie | dipartimentu=[[Otwock]] | circundariu= | cantonu= | insee= | cp=08446 | merri= | intercomm= | longitudina= 21° 17' 32'' | latitudina= 51° 59' 17'' | alt= | superficia=6000 | pop=704 | dinsità=114 }} [[Categoria:Polonia]] r0fvqj9yh1kfrhf0wij0bou9zi8mvz6 Vennari di Quaresima 0 11178 371308 364242 2021-01-05T05:31:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Vennari di Quaresima''' (o [[Venneri di Quaresima]]) hè un [[vennari]] situatu in u periodu di a [[Quaresima]], i quaranta ghjorna (senza cuntà a [[Dumenica]])) chì precedini [[Pasqua]]. Hè di tradizioni di fà u [[dijunu]] duranti u vennari di Quaresima. Ùn si manghja micca carri tandu. [[Categoria:Calendariu cristianu]] ic266dem1qxhsiqyu2172a0i35y0wk8 Venneri di Quaresima 0 11179 117231 117230 2008-02-08T17:02:47Z 90.28.187.152 Reindirizzamentu à [[Vennari di Quaresima]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vennari di Quaresima]] ibzx305nupalr1ln9atgt77um2lyr5i MediaWiki:Changepassword 8 11181 117264 2008-02-08T22:34:04Z Ale Mister 249 Pagina nova: Mudifica di a parulla secreta wikitext text/x-wiki Mudifica di a parulla secreta jsq3yuif7l4z32ek5da39x6wpw432rj MediaWiki:Prefs-personal 8 11184 117505 2008-02-09T11:37:09Z Ale Mister 249 Pagina nova: Utilizatore wikitext text/x-wiki Utilizatore lyyi3jb3ae27s3q8y5ziru5mugwy57b MediaWiki:Username 8 11185 117509 2008-02-09T11:40:53Z Ale Mister 249 Pagina nova: Nome di utilizatore: wikitext text/x-wiki Nome di utilizatore: qva6t4qda2cv7vas19knphvrms1owgh MediaWiki:Newpages-username 8 11186 117510 2008-02-09T11:41:09Z Ale Mister 249 Pagina nova: Nome di utilizatore: wikitext text/x-wiki Nome di utilizatore: qva6t4qda2cv7vas19knphvrms1owgh MediaWiki:Uid 8 11187 117513 2008-02-09T11:43:58Z Ale Mister 249 Pagina nova: Numeru di utilizatore: wikitext text/x-wiki Numeru di utilizatore: 3ef2c1zc7cykfpnj2i66yycn6zhyakq MediaWiki:Prefs-edits 8 11188 117516 2008-02-09T11:45:29Z Ale Mister 249 Pagina nova: Numeru di cuntribuzioni: wikitext text/x-wiki Numeru di cuntribuzioni: m5967lagaocrd98b8og677bvsxrpxxz MediaWiki:Email 8 11189 117530 2008-02-09T12:00:03Z Ale Mister 249 Pagina nova: Currieru elettronicu wikitext text/x-wiki Currieru elettronicu tiuqdoqvu0eppo59wcm27xch351f68g MediaWiki:Allpagesbadtitle 8 11190 118174 2008-02-10T18:06:14Z Ale Mister 249 Pagina nova: U titulu di a pagina ùn hè micca currettu. wikitext text/x-wiki U titulu di a pagina ùn hè micca currettu. bprx4vtfpidgd0zspq4ffoodz8jngxi MediaWiki:Newmessageslink 8 11191 118194 2008-02-10T18:43:36Z Ale Mister 249 Pagina nova: novi dispacci wikitext text/x-wiki novi dispacci 5w1xv7ai5h49gmk456wozwd0nvj6r6e MediaWiki:Youhavenewmessages 8 11192 285005 119883 2012-01-07T21:26:23Z Hoo man 3513 Bot: Security fix: [[WMFblog:2011/10/03/native-https-support-enabled-for-all-wikimedia-foundation-wikis/|protocol-relative URLs]] per https://meta.wikimedia.org/?oldid=3197161 ([[m:Stewards' noticeboard|questions?]]). wikitext text/x-wiki <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Nuvola_apps_email.png/25px-Nuvola_apps_email.png" alt="Dispacciu!" width="25" height="25" longdesc="/wiki/Immagine:Nuvola_apps_email.png" /> Ai $1. <small>($2)</small> jug2i4j1vi8uvoebiue8pesqm1cv1ro MediaWiki:Movepage-moved 8 11193 125741 118200 2008-04-25T12:38:50Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki <big>''' A pagina "$1" hè stata mossa à "$2"'''</big> 3mohcz2lhjwbz1qdnmdv514ax7ft6ce MediaWiki:Movenologin 8 11194 118205 2008-02-10T18:59:48Z Ale Mister 249 Pagina nova: Micca cunnessu wikitext text/x-wiki Micca cunnessu js4k3w0kf7pak0vk69m671wyl9888k5 MediaWiki:Movenologintext 8 11195 118552 2008-02-11T17:32:33Z Ale Mister 249 Pagina nova: Devi esse [[Special:Userlogin|cunnessu]] per move a pagina. wikitext text/x-wiki Devi esse [[Special:Userlogin|cunnessu]] per move a pagina. moc0bpm981kmvqa828y1jkk0idehw05 MediaWiki:Notloggedin 8 11197 118554 2008-02-11T17:42:49Z Ale Mister 249 Pagina nova: Micca cunnessu wikitext text/x-wiki Micca cunnessu js4k3w0kf7pak0vk69m671wyl9888k5 MediaWiki:Prefsnologin 8 11198 118555 2008-02-11T17:42:54Z Ale Mister 249 Pagina nova: Micca cunnessu wikitext text/x-wiki Micca cunnessu js4k3w0kf7pak0vk69m671wyl9888k5 MediaWiki:Uploadnologin 8 11199 118556 2008-02-11T17:42:59Z Ale Mister 249 Pagina nova: Micca cunnessu wikitext text/x-wiki Micca cunnessu js4k3w0kf7pak0vk69m671wyl9888k5 MediaWiki:Categorytree-no-pages 8 11200 118557 2008-02-11T17:51:02Z Ale Mister 249 Pagina nova: micca pagine o sottucategurie wikitext text/x-wiki micca pagine o sottucategurie 2wwbwb3ziw4cwp2voizj5pd432xq2lj MediaWiki:Unprotectedarticle 8 11201 118559 2008-02-11T17:55:52Z Ale Mister 249 Pagina nova: hà sprutettu [[$1]] wikitext text/x-wiki hà sprutettu [[$1]] 7ntcmee7jndedm6n7tbqd9f7spbo6aa Cane pasturecciu 0 11202 371581 325158 2021-01-05T05:41:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Un '''cane pasturecciu''' (o [[ghjacaru pasturecciu]]) hè un cane chì serve à i pastori per difende o guardà l'animali (Multedo 1994). ==Da vede dinù== * [[cane]] * [[cane umarecciu]] ==Referenze== * Multedo, Roccu (1994), U mazzerisimu - Le mazzérisme, L'originel, Parighji rcy5nhkkov841qetvx1lacn75i2k0h0 Ghjacaru pasturecciu 0 11203 118581 2008-02-11T20:38:37Z 90.28.187.152 Reindirizzamentu à [[Cane pasturecciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cane pasturecciu]] 87k1gvlff4nh5u6re5ff6i25zpzgssf MediaWiki:Movelogpage 8 11205 118634 2008-02-13T11:09:03Z Ale Mister 249 Pagina nova: Mosse wikitext text/x-wiki Mosse 6byz5xgq3r0h3luv4252h2potb4zdwv MediaWiki:Newtitle 8 11206 118644 2008-02-13T13:22:18Z Ale Mister 249 Pagina nova: à u novu titulu: wikitext text/x-wiki à u novu titulu: h4tn51pugu2rooa4qne1qmynfhm6la8 MediaWiki:Tooltip-ca-move 8 11207 134254 118659 2008-06-28T20:53:14Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Move a pagina à un titulu novu. k5mafa61j3yynnph1zba7764jj12zdv MediaWiki:Listusersfrom 8 11208 118655 2008-02-13T19:01:01Z Ale Mister 249 Pagina nova: Mustrà l'utilizatori à parte da: wikitext text/x-wiki Mustrà l'utilizatori à parte da: 87o1j25fserib9ghx7rhov93pocse57 MediaWiki:Viewprevnext 8 11209 239052 118821 2010-11-01T16:27:36Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Vede ($1 {{int:pipe-separator}} $2) ($3). koasrcmi1d5zj0wlxmvc0jjmzxonbjf MediaWiki:Tooltip-ca-nstab-main 8 11210 118690 2008-02-14T14:24:44Z Ale Mister 249 Pagina nova: Vede l'articulu wikitext text/x-wiki Vede l'articulu 8yowm8vgvr1m6zplcbrnk2ro40rqpbj MediaWiki:Tooltip-ca-addsection 8 11211 134251 118693 2008-06-28T20:51:59Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Aghjunghje un cummentu à a discussione. 3e3glbry4tinb5hml8hov12q9dtxjxg MediaWiki:Tooltip-ca-history 8 11212 134253 118695 2008-06-28T20:53:07Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Versioni anziane di a pagina. b30qvf171kjtevrlymoaw10hq07t4kt MediaWiki:Tooltip-ca-nstab-help 8 11213 118696 2008-02-14T14:46:06Z Ale Mister 249 Pagina nova: Vede a pagina d'aiutu wikitext text/x-wiki Vede a pagina d'aiutu 5lg5tw6o1vjlnpvobb2hmvg5fnko725 MediaWiki:Protectlogpage 8 11215 118702 2008-02-14T14:56:29Z Ale Mister 249 Pagina nova: Prutezzioni wikitext text/x-wiki Prutezzioni 83venxz3hz8k4fm56s9mj0nmeipo9am MediaWiki:Protect-default 8 11216 118706 2008-02-14T15:08:44Z Ale Mister 249 Pagina nova: (prestabilitu) wikitext text/x-wiki (prestabilitu) mkfmmnfy5cmmmjcghe1goj15v8nj9nb MediaWiki:Protect-level-sysop 8 11217 118710 118708 2008-02-14T15:12:20Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki solu l'amministratori k2mrd7kt189bpnjq28cnbiggqq4g9pd Cane 0 11219 118714 2008-02-14T18:50:51Z 90.29.214.253 Reindirizzamentu à [[Ghjacaru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjacaru]] r654dmzcyv22fjdk0fkh6np0kogfp21 MediaWiki:Categorytree-collapse 8 11221 118727 118725 2008-02-15T09:09:14Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Piattà k43fvkfv10qt7at2971fdgrh2rdsiow MediaWiki:Categorytree-expand 8 11222 118728 118726 2008-02-15T09:09:17Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Mustrà pyiuqe5r8ae8lit7ji504m1mndocfgx MediaWiki:Histfirst 8 11223 118729 2008-02-15T09:16:55Z Ale Mister 249 Pagina nova: Prima wikitext text/x-wiki Prima 0p32es106doxjuvd3x4xz7qkuio2ci3 MediaWiki:Histlast 8 11224 118730 2008-02-15T09:17:21Z Ale Mister 249 Pagina nova: Ultima wikitext text/x-wiki Ultima 22v1rj6oc1riwrswa8apjwtqsvtxve2 MediaWiki:History-title 8 11225 118731 2008-02-15T09:20:34Z Ale Mister 249 Pagina nova: Cronolugia di e mudifiche di "$1" wikitext text/x-wiki Cronolugia di e mudifiche di "$1" tpo4t35h5nq8oetu4jffw8e3wyvwouj Anton Francescu Filippini 0 11226 371309 364136 2021-01-05T05:31:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Anton Francescu Filippini''' (San Nicolà, 14 [[lugliu]] 1908 – Oriolo Romano, 22 [[ottobre]] 1985) hè unu [[scrivanu]] [[Corsica|corsu]]. ==Strattu== ''A piazza San Niculà'': :Sottu à le palme di San Niculà, :Quand'ella affacca a notte viuletta, :Ci si spasseghja più d'una [[civetta]], :Più d'un mascu ci vene à dunnighjà. :Eo ci ghjunsi in brama di ciarlà : :Ci lasciai u me core fetta à fetta. :A più maiò ghjè tocca à Marietta, :A più bella figliola di u Mercà. :Or una vechja l'hè sempre à braccetta :Ch'ùn l'abandona mancu per spirà. :Ma ella furba cum'è una vulpetta, :Ghjunta à l'ombra, si volta eppò mi dà :Un'ochjata chì pare una saetta :Sottu à le palme di San Niculà. ==Bibliugrafia== * Anton' Francescu Filippini (1940) ''Ballate corse'', Roma : Modernissima * Anton' Francescu Filippini (1956) ''E mio Lune'', Roma : Ed. S. Sciascia * Anton' Francescu Filippini (1969) ''Acqua d'Aprile'', Roma : Cardini * Anton' Francescu Filippini (1970) ''À la silente riva'', Roma : Cardini * Anton' Francescu Filippini (1980) ''A Bisaccia : favule vechje è nove'', Aiacciu : La Marge * Anton' Francescu Filippini (1982) ''Belle Calende'', Roma : Grafica Giorgetti * Anton' Francescu Filippini (1985) ''Prime puesie'', Roma : Cardini * Anton' Francescu Filippini (1992) ''Flumen Dei'', Marzocchi ==Referenze== * [http://www.uribombu.com/filippini.htm Talamoni, Ghjuvan Guidu, Anton Francescu Filippini (1908-1985) : U fiore di a puesia] {{Scrivanu in lingua corsa}} [[Categoria:Scrivanu in lingua corsa]] hpexo6fdn7byxmiukwkxfeirolciepr MediaWiki:Unprotect 8 11227 118801 2008-02-16T16:55:37Z Ale Mister 249 Pagina nova: Sprutege wikitext text/x-wiki Sprutege 32ad4vwiujgnf8qex9jmqbdsgza9rjv MediaWiki:Makebot-logpage 8 11228 118806 2008-02-16T17:32:25Z Ale Mister 249 Pagina nova: Statu di i boti wikitext text/x-wiki Statu di i boti 882a9pzgc4mxnliwxy07erkaa1pqsw8 MediaWiki:Dellogpage 8 11229 118807 2008-02-16T17:44:49Z Ale Mister 249 Pagina nova: Suppressioni wikitext text/x-wiki Suppressioni djus05oh42vehbbomsff93mwgqfycov MediaWiki:Patrol-log-page 8 11231 152778 118816 2009-01-05T21:17:24Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Mudifiche verificate cdo0912rfoue1l4qnzbw5848ikv7djw MediaWiki:Uploadlogpage 8 11232 118817 2008-02-16T22:11:28Z Ale Mister 249 Pagina nova: Scherarii caricati wikitext text/x-wiki Scherarii caricati 4dppdynn0o68fw3by9m2fyjzs5aevdn MediaWiki:Newuserlogpage 8 11233 118818 2008-02-16T22:12:28Z Ale Mister 249 Pagina nova: Novi utilizatori wikitext text/x-wiki Novi utilizatori mzk15b8g0oirgn8kl36kdnd5bm29tac MediaWiki:Prevn 8 11234 118819 2008-02-16T22:16:07Z Ale Mister 249 Pagina nova: $1 precedenti wikitext text/x-wiki $1 precedenti jusqjda0576tsc2qxg942kj9izgd4do MediaWiki:Nextn 8 11235 118820 2008-02-16T22:17:04Z Ale Mister 249 Pagina nova: $1 seguenti wikitext text/x-wiki $1 seguenti 90kmpdh84f4o2ultjepmgrusafg7ehd MediaWiki:Brokenredirects-delete 8 11236 118955 2008-02-18T07:54:32Z Ale Mister 249 Pagina nova: (supprime) wikitext text/x-wiki (supprime) 8n4t0cxvz1srwo8zkituob3uzjizbx8 MediaWiki:Deletedarticle 8 11237 118958 2008-02-18T07:58:42Z Ale Mister 249 Pagina nova: hà suppressu [[$1]] wikitext text/x-wiki hà suppressu [[$1]] 1skc2wl8ht18ekrcphhzlfnaakhuo8n MediaWiki:Delete-confirm 8 11238 118960 2008-02-18T08:01:46Z Ale Mister 249 Pagina nova: Supprime "$1" wikitext text/x-wiki Supprime "$1" mcp4kc0nl1bqytuwi3nngmz2r4bfn9v MediaWiki:Tooltip-ca-nstab-image 8 11240 118965 2008-02-18T08:16:50Z Ale Mister 249 Pagina nova: Vede a pagina di l'imagine wikitext text/x-wiki Vede a pagina di l'imagine kffmv0zb53x9xwe3p5xkkl9z6xz98fm MediaWiki:Tooltip-ca-nstab-mediawiki 8 11241 118966 2008-02-18T08:18:49Z Ale Mister 249 Pagina nova: Vede u messaghju di sistemu wikitext text/x-wiki Vede u messaghju di sistemu 1uoivk6nkm96w8g21dyj30hvfnlnh8t MediaWiki:Tooltip-ca-edit 8 11242 118978 2008-02-18T10:21:08Z Ale Mister 249 Pagina nova: Poi mudificà a pagina. Vedila bè nanzu di salvalla! wikitext text/x-wiki Poi mudificà a pagina. Vedila bè nanzu di salvalla! bda8vb6oolgkkl11r8f2jqn51io9gjt MediaWiki:Tooltip-ca-nstab-media 8 11243 119012 2008-02-18T15:49:52Z Ale Mister 249 Pagina nova: Vede a pagina di u schedariu wikitext text/x-wiki Vede a pagina di u schedariu 2druyo579parxvtdnqc7yof1nw662vy MediaWiki:Tooltip-ca-nstab-project 8 11244 119013 2008-02-18T15:50:12Z Ale Mister 249 Pagina nova: Vede a pagina di serviziu wikitext text/x-wiki Vede a pagina di serviziu ttw05yrrd9qtjcr508937syrr54ybjc Ghjobba 0 11246 374988 363366 2021-08-09T22:16:35Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:William Blake 007.jpg|thumb|upright=1.2|Illustrazione di u Libru di Ghjobba da parte di u pittore [[William Blake]]: [[Satanassu]] inflige e piaghe à Ghjobba (''[[Tate Britain]]'', [[Londra]])]] '''Ghjobba''' hè un [[patriarca (ebraismu)|patriarca]] [[Edomiti|idumeu]] è l'[[eroe]] di u [[Libru di Ghjobba]], libru di i [[Ketuvim]] di a [[Tanach|Bibbia ebraica]] è classificatu da i [[cristianesimu|cristiani]] trà i [[libru sapienziale|libri sapienziali]] di l'[[Anticu Tistamentu]]. L'equivalente [[lingua araba|arabu]] hè ''Ayoub'' (أيوب Ayyūb), a variante [[lingua turca|turca]] hè ''Eyüp'', è u significatu di u so nome hè "perseguitu", chì "supporta l'avversità". Ghjobba ripprisenta l'imaghjine di u [[ghjustu]] di u quale a [[fede]] hè messa à a prova da parte di [[Diu]]. I [[catulicisimu|catolichi]] ne festighjeghjanu a [[santità]] u 10 maghju. Una [[moschea]] d'[[Istanbul]] porta stu nome, quellu di un cumpagnu di [[Magumettu]] mortu cumbattendu davante à a cità chì si chjamava à quellu tempu [[Custantinopuli]]. A dinastia di l'[[Ayyubidi]] fundata da u futuru [[sultanu]] [[Saladinu]] prese u propriu nome da u babbu di 'ssu persunaghju. == Persunaghju biblicu == [[File:Léon Bonnat - Job.jpg|thumb|upright=1.2|''Ghjobba'', [[Pittura|dipintu]] di [[Léon Bonnat]], [[1880]]]] Nonustante e so caratteristiche di ghjustu, u nome di Ghjobba vene da e prove ch'è [[Satanassu]] l'hà fattu subisce. Ghjobba supporta incù rassignazione a perdita di i so bè, di i so figlioli è ancu e suffrenze duvute à a so malatia. Inoltre supporta i rimproveri di trè amichi soi, senza ghjastimmà una sola volta u so [[Diu]]. Diu li spiigherà dopu ch'è ùn ci vole micca à ghjudicà l'azzione divine da u puntu di vista umanu. Infine u ristabilirà in tutti i so averi, radduppiendu li ancu. Ebbe setti figlioli è trè figlie chì mureranu in u crollu di a casa di unu d'elli à l'iniziu di e so prove. Dopu ebbe di novu setti figlioli è trè figlie quandu Diu u riabilitò à u termine di a so vicenda. E so ultime trè figlie si chjamavanu: Culombula, Cassia è Fiala di Stibio. == Persunaghju di u [[Coranu]] == U Coranu cita Ghjobba cum'è un [[prufeta]] nobile è generosu. Diu l'hà amatu assai apposta ch'ellu hè statu un di i so più umili è fideli servitori. Hà aiutatu l'urfanelli è hà sfamatu i povari. Videndu a divuzione di Ghjobba versu Diu, Satanassu hà dicisu di tentà lu ma senza riesce ci. Eppuru Satanassu hà tentatu a so moglia Rama incù successu. Diu tandu l'hà culmatu di miserie è hà divutu soffre incù pacenzia. == Ghjobba, a suffrenza di u ghjustu == [[File:Icon of Job (North Russia, 17 c.).jpg|thumb|upright=1.2|[[Icona (arte)|Icona]] russia di San Ghjobba di u [[XVII seculu]]]] Ghjobba ripprisenta a [[cuntradizione]] trà u ghjustu chì soffre senza colpa è u malvaghju chì invece hè prosperu: hè a [[metafura]] d'una ricerca di a [[ghjustizia]] chì diveria culpisce à chì face u [[male]] è assolve è ricumpensà à chì face u [[bè (etica)|bè]]. Sicondu l'[[abrei]], in u periodu di l'[[esiliu babilunese]] ci era a cunvinzione ch'è u malvaghju era ghjustamente punitu incù u dulore o a perdita di bè materiali, cum'è effettu immediatu, guasi meccanicu, di e so gattive azzione mentre u bonu, quandu agiscìa bè, era subitu primiatu incù l'abbundanza è a ficundità. Per l'abrei (cum'è per e pupulazione semitiche) l'amicizia incù [[Diu]] di l'omu ghjustu hè purtatrice d'una ricumpensa terrena. U casu d'un ghjustu culpitu da a suffrenza divia esse cunsideratu cum'è un incidente limitatu in u tempu, da ammaistrà incù a [[prudenza]], a [[pacenzia]], e [[virtù]] di a [[Savviezza]] chì avarianu inghjennatu a fine di u dulore è u premiu immediatu. Quandu si custatava ch'è l'omu inghustu gudia è pruspirava nonustante a so malvaghjità, a [[murale]] ebraica, cum'è ancu quella [[Antica Grecia|greca]], cum'è affiora da e [[Tragedia|tragedie]] di u ciclu d'''[[Edipu]]'', sustenia ch'è a furtuna di quessi seria di breve durata è ch'è a ghjustizia divina seria intervinuta per rimette in equilibriu i pari di a bilancia cundannendu s'ellu ùn hè elli, ma a so figliulanza sicondu u principiu ch'è i figlioli paganu per e colpe di i patri. Quessa pudia accade ancu per u ghjustu chì, forse senza sapè la, ùn piglia micca in contu l'effettu d'azzione malvaghje cummesse da i so patri. [[Libru di Geremia|Geremia]] ([[VII seculu a.C.]]) invece è soprattuttu [[Ezechiele]] ([[VI seculu a.C.]]), avianu invece in modu chjaru dettu, in anticipu annantu à u [[Libru di Ghjobba]], prubabilamente di u [[V seculu a.C.]], ch'è i figlii ùn paganu micca per e colpe di i patri è i patri ùn paganu micca per e colpe di i figlii, ma ognunu paga per sè. (cfr. [[Libru d'Ezechiele|Ezechiele]]. == Citazione == Accade chì Ghjobba fussi mintuvatu in a cultura è in a litteratura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu in a sprissione: ''vede à Ghjobba'', chì vole dì: soffre assai: ''aghju vistu à Ghjobba!'' == Note == <references/> == Da vede dinù == * [[Amore di Diu]] * [[Bè (etica)]] * [[Fede]] * [[Ghjustu di Diu]] * [[Libru di Ghjobba]] * [[Male]] *[[Risposta à Ghjobba]] * [[Teudicea]] * [[Timore di Diu]] [[Categoria:Prufeta di l'Anzianu Tistamentu]] [[Categoria:Prufeta di l'Islamu]] [[Categoria:Biugrafia]] gwwq3ptnjx8zl8xd4pyxqqfztz1j0v4 Lingua francese 0 11248 378752 378745 2022-03-11T20:17:17Z CommonsDelinker 173 Replacing New-Map-Francophone_World.svg with [[File:Map-Francophone_World.svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: no need for dab). wikitext text/x-wiki {{Ortografia è grammatica da verificà}} {{Lingua |nomu=Francese |numinativu=Français |culori=#FD9191 |altri nomi=Francesu |stati=[[Francia]] è altri 53 paesi. |righjoni= |parsoni=78 milioni nativi madrelingua[http://encarta.msn.com/media_701500404/Languages_Spoken_by_More_Than_10_Million_People.html] (100 milioni seconda lingua) |tipulugia=SVO |classifica=11 |fam1=[[Lingue indoauropeane|Indoauropeanu]] |fam2=[[Lingue italiche|Italichu]] |fam3=[[Lingue romanze|Romanzu]] |fam4=[[Lingue romanzu-uccidentali|Romanzu uccidentale]] |fam5=[[Lingua francese|Francese]] |nazioni=[[Image:Flag of Belgium.svg|30px]] [[Belgica]] <br /> [[Image:Flag of Benin.svg|30px]] [[Benin]] <br /> [[Image:Flag of Burkina Faso.svg|30px]] [[Burkina Faso]] <br /> [[Image:Flag of Burundi.svg|30px]] [[Burundi]] <br /> [[Image:Flag of Cameroon.svg|30px]] [[Camerun]] <br /> [[Image:Flag of Canada.svg|30px]] [[Canadà]] <br /> [[Image:Flag of Central African Republic.svg|30px]] [[Republica centrafricana]] <br /> [[Image:Flag of Chad.svg|30px]] [[Ciad]] <br /> [[Image:Flag of Comoros.svg|30px]] [[Comori]] <br /> [[Image:Flag of Congo.svg|30px]] [[Republica di u Congu]] <br /> [[Image:Flag of Democratic Republic of the Congo.svg|30px]] [[Republica democratica di u Congu]] <br /> [[Image:Flag of Equatorial Guinea.svg|30px]] [[Guinea Equatoriale]] <br /> [[Image:Flag of France.svg|30px]] [[Francia]] <br /> [[Image:Flag of Gabon.svg|30px]] [[Gabon]] <br /> [[Image:Flag of Djibouti.svg|30px]] [[Ghjibuti]] <br /> [[Image:Flag of Guinea.svg|30px]] [[Guinea]] <br /> [[Image:Flag of Haiti.svg|30px]] [[Haiti]] <br /> [[Image:Flag of Ivory Coast.svg|30px]] [[Costa d'Avoriu]] <br /> [[Image:Flag of Luxembourg.svg|30px]] [[Lussemburgu]] <br /> [[Image:Flag of Madagascar.svg|30px]] [[Madagascar]] <br /> [[Image:Flag of Mali.svg|30px]] [[Mali]] <br /> [[Image:Flag of Monaco.svg|30px]] [[Principatu di Monacu]] <br /> [[Image:Flag of Niger.svg|30px]] [[Niger]] <br /> [[Image:Flag of Rwanda.svg|30px]] [[Ruanda]] <br /> [[Image:Flag of Senegal.svg|30px]] [[Senegal]] <br /> [[Image:Flag of Seychelles.svg|30px]] [[Seychelles]] <br /> [[Image:Flag of Switzerland.svg|30px]] [[Svizzera]] <br /> [[Image:Flag of Togo.svg|30px]] [[Togu]] <br /> [[Image:Flag of Vanuatu.svg|30px]] [[Vanuatu]] |aghjinzia=[[Académie française]] (Francia) <br /> [[Office québécois de la langue française]] (Canadà) |iso1=fr |iso2=(B)fre, (T)fra |iso3=fra |sil=FRN |estrattu= Tous les êtres humains naissent libres et égaux en dignité et en droits. Ils sont doués de raison et de conscience et doivent agir les uns envers les autres dans un esprit de fraternité.| |mappa=[[File:Map-Francophone World.svg|290px]] |didascalia=Distribuzione geugrafica di u francese |codice=fr}} U '''francese''' (nome nativu ''français'', [[IPA]]: /fʁɑ̃ˈsɛ/) hè una lingua appartenente à u gruppu di e [[lingue romanze]] di a [[Famiglie linguistiche|famiglia]] di e [[lingue indoeuropeane]]. Hè una di e lingue rumanze più diffuse, supranata solu, in numeru di locutori madrilingua, da u [[lingua spagnola|spagnolu]]. U francese hè a seiesima lingua più parlata i u mondu cume numeru di parlenti, ma a siconda per diffusione, dopu à l'inglese, per numeru di paesi: per circa 78 milioni di persone hè lingua nativa[http://encarta.msn.com/media_701500404/Languaghjes_Spoken_by_More_Than_10_Million_People.html], mentre per circa 100 milioni hè la seconda lingua ([[2007]])<ref>{{[http://books.google.com/books?id=v3aArie05dUC&pg=PA126&dq=%22La+Francophonie+dans+le+monde+2004-2005%22&hl=nl#PPA35,M1 Claisce Tréan, La Francophonie]. Haut cunseLu de la Francophonie, 2004-2005.</ref>. Issa lingua hè parlata suprattuttu in [[Francia]], [[Canada]] (principalmente in a provincia di u [[Quebec (provincia)|Québec]]), [[Belgica]], [[Svizzera]] è in tutte e exi-culonie francesi. Hè a lingua ufficiale in circa 53 paesi è in tante cumunità è amministrazioni. Oghje u francese firma a siconda lingua più insegnata in u mondu (90 milioni di studienti é insegnata da circa 800 mila insegnanti) dopu à l'inglese. Servizi linguisticu-culturali: CCF (Centres Culturels Français - dipendenti da le Ambasciate) è AF (Alliance Française). == Storia == In generale si ritene chì u primu testu scrittu in prutofrancese (o ''romana lingua'' ò ancora ''[[lingua romanza]]'') fubbe u ''[[ghjuramentu di Strasburgu]]'' di l'[[842]]. A prima menzione di l'esistenza d'una lingua romanza ùn risale chì à u [[813]], in uccasione di u [[synode de Tours]]. Bisogna però aspettà l´a nni [[880]]-[[881]] per u primu testu litterariu, a ''[[Séquence de sainte Eulalie]]'', pure s'ella a lingua di 'ssu testu si pò cunsiderà più simile à u [[picard]] chì à u francese stessu. Tocca però à ricunnosce chì a distinzione frà ''lingua'' è ''[[dialettu]]'' hè un'attività sterile: ùn si pò dunque decide oghjettivamente. Hè in u [[1539]] chì l'[[urdonnance de Villers-Cotterêts]] impuse u francese cume lingua di u dirittu è di l'amministrazione. Per tuttu u Medievu è per bona parte di l'età muderna u francese svolse in [[Europa]] un rollu simile à issu attualmente copertu da l'inglese in u mondu: era la lingua di i scambii è di a cummunicazione internaziunale, a più prestighjosa, a cui cunnoscenza era necessaria à l'omu chì viaghjava vistu chì universalmente cumpresa (in l'ambienti colti, certamente). Numarose opere litterarie recanu traccia di 'ssu "primatu" in parte perdutu: si veda, á esempiu, l'''Histoisce de ma vie'' di [[Ghjacomu Casanova]], autore [[serenissima|venezianu]] ma chì scrive in francese per cunsentisce à a propria [[biografia]] una maghjiore diffusione. == Lingue è dialetti == [[File:Langues de la France1.gif|thumb|left|170px|Mappa di e lingue è di i dialetti di a regione francese è zone limitrufe.]] I dialetti varianti di u francese sò quasi tutti estinti; frà i più famosi, u piccardu, u gallu (parlatu in [[Britagna]]) o u [[Lingua vallone|vallone]] in [[Belgica]]. Oltre à elli in i territorii francesi e lingue [[lingua occitana|occitana]] è [[lingua francupruvenzale|francupruvenzale]], qualchì volta erroneamente cunsiderate due dialetti liati à u francese, sò in l'inseme i più stesi idiomi (ma minacciati d'estinzione) dopu à a lingua francese, in particulà occitanu o pruvenzale (in francese ''Langue d'oc'', espressione à l'orighjine di u termine stessu), storicamente spartu in u meridione, fubbe per seculi una lingua litteraria assai affermata, parlata puru da [[Dante Alighieri]]. Altre lingue sò storicamente parlate in qualchi territorii francesi: u [[lingua corsa|corsu]], d'area [[Lingua taliana|italorumanza]], in [[Corsica]], cunsiderata lingua indipendente da parechji parlanti, u [[Lingua bretone|bretone]] in a rigione di a Bretagna ([[Lingue celtiche|lingua celtica]]), u [[Dialetti di a lingua tedesca|tedescu]] parlatu in [[Alsazia]], u [[Lingua fiamminga|fiammingu]], parlatu in certe zone di u [[Nordu (dipartimentu francese)|Nordu]] è infine u [[lingua basca|bascu]] ([[lingua isulata]]) é u [[lingua catalana|catalanu]] ([[lingua romanza]]) in a zona di i [[Pirenei]] urientali. == Alfabetu == U francese si scrive cù: * e 24 lettere di l'[[alfabetu latinu]] '''a b c d è f g h li j l m n ò p q r s t u v x y z''' * a '''w''' è la '''k''' presenti in parole d'orighjine straniera * e vucale: ** '''œ''' (una ''o'' seguita da una ''e'') ** '''æ''' (una ''a'' seguita da una ''e'') * i segni diacritichi (per u più accenti) com'è: '''à â ç hè é ê ë î ï ô ù û ü'''. Cù almancu 32 [[fonema|fonemi]], parechji di i quali, suprattuttu vocalici, senza currispondenti in [[lingua corsa|corsu]], a [[prununzia]] ùn risulta sempre immediata è facile per un parlante talianu; tuttavia, a [[funetica]] francese hè regulata da norme righjde che, s'elle sò amparate, permettonu di pronuncià currettamente praticamente ogni parola chì si ni cunnosce a forma scritta. E principali regule funetiche sò: ''ai'' (come anglaise) si prununzieghja e; ''oi'' (come trois,moi,danois) si prununzieghja [wa]; ''au'' (come automobile,autriche) si prununzieghja o; ''ou'' (douze, perou) si prununzieghja u ; ''eau'' (come tableau, a parola stessa eau) si leghje o. Ci sò di e cusì dette ''cunsunante mute'' chì ùn si leghjenu in fine di parola. Sò e seguenti: D,P,S,T,G,X,Z, è u è ùn accentata. C'è dinù u cullegamentu chì hè, infatti, l' ''unione funetica'' di due parole. Si face u culligamentu quandu ci si trova in prisenza di due parole chì a prima finisce incù una cunsunante, è a siconda inizia cù una vucale ("nous avons", ""Ils admirent"",...). <!-- == A riforma ortografica di 1990 == --> == Paesi == [[File:Knowledge French EU map.png|thumb|center|500px|Diffusione di u Francese in Europa]] {| style="marghjn:2 auto; colspan="1" cellpadding="2" cellspacing="2" align="right" style="marghjn-left:.5em; marghjn-bottom:.5em" class="tocculours itwiki_template_toc" !colspan="2" bgcolor="abcdef" align="center"|Paesi induve u francese hà unu statutu ufficiale |- ! bgcolor="efefef" align="left"|'''Paesi'''</ul> ! bgcolor="efefef" align="left"|'''Persone'''</ul> |- |<li>[[Francia]]</li><li>[[Repubblica Democratica di u Congo|Rep. Dem. di u Congu]]</li><li>[[Canada]]</li><li>[[Madagascar]]</li><li>[[Belgica]]</li><li>[[Alghjeria]]</li><li>[[Mali]]</li><li>[[Camerun]]</li><li>[[Nighjer]]</li><li>[[Ciad]]</li><li>[[Senegal]]</li><li>[[Stati Uniti d'America|Stati Uniti]]</li><li>[[Svizzera]]</li><li>[[Burkina Fasu]]</li><li>[[Costa d'Avoriu]]</li><li>[[Ripublica Centrafricana|Rep. Centrafricana]]</li><li>[[Guinea]]</li><li>[[Maroccu]]</li><li>[[Ripublica di u Congu]]</li><li>[[Ruanda]]</li><li>[[Haiti]]</li><li>[[Togu]]</li><li>[[Vietnam]]</li><li>[[Mauritius]]</li><li>[[Camboghja]]</li><li>[[Mauritania]]</li><li>[[Riunione]]</li><li>[[Guadalupa]]</li><li>[[India]]</li><li>[[Martinica]]</li><li>[[Benin]]</li><li>[[pulinesia francese]]</li><li>[[Lussemburgu]]</li><li>[[Guyana francese]]</li><li>[[Gabon]]</li><li>[[Guinea Equatoriale]]</li><li>[[Nova Caledonia]]</li><li>[[Tunisia]]</li><li>[[Italia]]</li><li>[[Burundi]]</li><li>[[ghjbuti]]</li><li>[[Libanu]]</li><li>[[Vanuatu]]</li><li>[[Seychelles]]</li></ul> |<li>64.300.000</li><li>8.500.000</li><li>7.700.000</li><li>6.000.000</li><li>4.200.000</li><li>4.000.000</li><li>3.500.000</li><li>2.500.000</li><li>2.000.000</li><li>2.000.000</li><li>2.000.000</li><li>1.800.000</li><li>1.600.000</li><li>1.550.000</li><li>1.520.000</li><li>1.250.000 </li><li>1.000.000</li><li>1.000.000</li><li>1.000.000</li><li>1.000.000</li><li>853.000</li><li>810.000</li><li>800.000</li><li>700.000</li><li>700.000</li><li>520.000</li><li>500.000</li><li>445.000</li><li>400.000</li><li>350.000</li><li>240.000</li><li>200.000</li><li>170.000</li> <li>160.000</li><li>120.000</li><li>120.000</li><li>115.000</li><li>110.000</li><li>100.000</li><li>100.000</li><li>100.000</li><li>100.000</li><li>75.000</li><li>50.000</li></ul> |} === Nord'America === * [[Canada]] ** [[Quebec (provincia)|Québec]] ** [[untariu]] ** [[New Brunswick]] * [[Stati Uniti d'America|Stati Uniti]] ** [[Louisiana]] ** [[Maine]] ** [[Vermont]] ** [[New Hampshire]] ** [[New York]] * [[Guadalupa]] * [[Martinica]] * [[Haiti]] * [[Guiana Francese]] === Europa === * [[Francia]] * [[Belgica]] ** [[Vallonia]] ** [[Bruxelles]] * [[Svizzera]] ** [[Cantone ghjura|Ghjura]] ** [[Cantone Berna|Berna]] ** [[Cantone Neuchâtel|Neuchâtel]] ** [[Cantone Friburgo|Friburgu]] ** [[Vaud]] ** [[Vallese]] ** [[Canton ghjinevra|Ghjinevra]] * [[Lussemburgu]] * [[Italia]] ** [[Valle d'Aosta]] * [[Principatu di Monacu|Monacu]] * [[Andorra]] === Africa === * [[Algeria]] * [[Benin]] * [[Burkina Fasu]] * [[Burundi]] * [[Camerun]] * [[Ciad]] * [[Costa d'Avoriu]] * [[Egittu]] * [[Gabon]] * [[Ghjibuti]] * [[Guinea]] * [[Madagascar]] * [[Mali]] * [[Maroccu]] * [[Mauritania]] * [[Mauritius]] * [[Nighjer]] * [[Ripublica Centrafricana]] * [[Ripublica di u Congu]] * [[Ripublica Democratica di u Congu]] * [[Riunione]] * [[Ruanda]] * [[Senegal]] * [[Seicelle]] * [[Togu]] * [[Tunisia]] === Asia === * [[Israele]] * [[Libanu]] * [[Vietnam]] * [[Laos]] * [[Camboghja]] === Oceania === * [[Vanuatu]] * [[Nova Caledonia]] * [[pulinesia Francese]] * [[Wallis è Futuna]] == Premii Nobel per a letteratura di lingua francese == * [[Sully Prudhomme]] (1901, Francia) * [[Maurice Maeterlinck]] (1911, Belgica) * [[Romain Rolland]] (1915, Francia) * [[Anatole France]] (1921, Francia) * [[Henri Bergson]] (1927, Francia) * [[Roghjer Martin du Gard]] (1937, Francia) * [[André ghjde]] (1947, Francia) * [[François Mauriac]] (1952, Francia) * [[Albert Camus]] (1957, Francia) * [[Saint-John Perse]] (1960, Francia) * [[Jean-Paul Sartre]] (1964, Francia [premiu rifiutatu]) * [[Claude Simon]] (1985, Francia) * [[Jean-Marie Gustave Le Cléziu]] (2008, Francia) == Da vede dinù == * [[Letteratura francese]] * [[Letteratura francofuna]] * [[Fonolugia di u francese]] * [[Francese di u Québec]] * [[Francese cajun]] * [[Francofonia]] * [[Paesi francofoni]] * [[Africa francofuna]] * [[francorsu]] == Altri prughjetti == == Cullegamenti esterni == * {{fr}} [http://www.academie-francaise.fr/ Académie Française] * [http://www.alliancefr.urg Alliance française] * {{en}} [http://www.languaghjetrav.com/french Francese per li viaghjiatori] prununzia, frasi, cullegamenti * {{fr}} [http://atilf.atilf.fr/ Le Trésor de la Langue Française informatisé] * {{fr}} [http://www.etienne-meul.be/ Tantissimi esercizi di lingua francese (Dr. Meul Etienne)] * [http://albis.vetsin.com/ Esercizi per imparà parole nove in francese] * [http://www.frenchverbconjugator.com FrenchVerbConjugator.com] Esercizi per migliorà la prununzia francese verbi * {{fr}} [http://www.lepointdufle.net/cours-de-francais.htm Le Point du FLE] Accessu à le più utili risorse di lingua francese presenti nant'à Internet * {{fr}} [http://www.dicovia.com/dico/francais-corse/lettre-A/0-59 Dizziunariu francese] * {{fr}} [http://www.alliancefr-grenoble.urg/ Alliance Française de Grenoble] == Da vede dinù == * [[francese belgicu]] * [[francese canadianu]] * [[francese svizzeru]] == Ligami == * [[:fr:|Wikipedia in francese]] [[Categoria:Lingua rumanza|Francese]] <references /> [[Categoria:Francia]] 5nad3zlitwthblx1fggssf5vv9tqyno Sturneddu 0 11252 373950 371310 2021-06-02T11:08:12Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U sturneddu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Sturnus vulgaris.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Sturnus vulgaris</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordini | ''[[Passeriformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Sturnidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Sturnus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Sturnus vulgaris''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Common starling in london.jpg|250px]] |----- |} U '''sturneddu''' (o [[sturnellu]]) (''[[Sturnus vulgaris]]'') hè un tipu d'[[aceddu]] chì faci parti di a famiglia di i [[Sturnidae]]. Hè urighjinariu di a maiò parti di l'[[Eurasia]], ma hè statu introduttu ancu in [[Sudafrica]], in [[America di u Nordu]], in [[Australia]] è in [[Nuvella Zelanda]]. L'ali di u struneddu sò corti è pinzuti, a coda hè corta è quatrata. U bizzicu hè longu è finu, pinzutu. I sturneddi sò bizzichigiaddi. Cu hè pocu dismurfisimu sessuali. U sturneddu hè longu 17 à 21 cm. Pesa 60 à 95 grammi. U sturneddu hè moltu cumunu in l'[[Europa]] sana, ma si scontra ancu in [[Asia]] minori, in [[Russia]] è insinamenti à a [[Mongulia]]. U sturneddu hè una spezia sucievuli, è d'[[inguernu]] si vedini i [[torma|tormi]] di sturneddi, in i campagni, ma ancu in u centru di i cità. ==Sistematica== Si pò distingua parechji sottuspezii di sturneddi : * ''S. vulgaris vulgaris'' * ''S. vulgaris faroensis'' * ''S. vulgaris zetlandicus'' * ''S. vulgaris granti'' * ''S. vulgaris poltaratskyi'' * ''S. vulgaris tauricus'' * ''S. vulgaris purpurascens'' * ''S. vulgaris caucasicus'' * ''S. vulgaris nobilior'' * ''S. vulgaris porphyronotus'' * ''S. vulgaris humii'' * ''S. vulgaris minor'' == In Corsica == I sturneddi sò cumuni in [[Corsica]]. == Da veda dinò == * l' [[aceddi di Corsica]] * un antra spezia chì faci parti di u genaru ''sturnus'': [[sturnus unicolor]] [[Categoria:Sturnidae]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] msngcul58x2zl7t3s4m8gj5437l93c4 Sturnellu 0 11253 119154 2008-02-20T17:39:36Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Sturneddu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sturneddu]] ef3xai9hehi3929tout3smxuymia633 Sturnus vulgaris 0 11254 119155 2008-02-20T17:39:55Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Sturneddu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sturneddu]] ef3xai9hehi3929tout3smxuymia633 Ghjadducula 0 11256 119166 2008-02-20T20:00:13Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Vicara]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vicara]] cjiu7qlpbcvxxyfxd0pmqsovf8lteke Partido Independentista Puertorriqueño 0 11262 348699 348698 2015-07-06T08:50:30Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Flag_of_the_Puerto_Rican_Independence_Party.svg|thumbnail|350px|right| '''Partitu Indipendentista Porturicanu (PIP)''' ]] U '''Partitu Indipendentista Porturicanu''' o '''PIP''' (in [[Lingua spagnola|spagnolu]]: '''''Partido Independentista Puertorriqueño''''') hè unu di i trè principali [[Partitu puliticu|partiti pulitici]] di [[Portu Ricu]]. L'ideale di fondu di u partitu hè a lotta par l'[[indipendenza]] naziunale. U partitu hè sucialdemucraticu è appartene à a ''COPPPAL'' (''Conferencia Permanente de Partidos Políticos de América Latina'') è à l'[[Internaziunale Sucialista]]. U PIP dinuncia l'attuale libara assuciazione incù i [[Stati Uniti d'America|Stati Uniti]] cume unu status culuniale. Fubbe fundatu u [[20 uttrovi]] [[1946]] à [[Bayamón]], dopu chì u [[Partitu Pupulare Demucraticu (Portu Ricu)|Partitu Pupulare Demucraticu]] abbandunò l'indipendenza cume upzione pulitica. U fundatore di u PIP fubbe [[Gilberto Concepcion de Gracia]]. Attualmente u prisidente di u partitu hè [[Rubén Berríos]]. == Leader pulitici maiori == * [[Gilberto Concepcion de Gracia]] * [[Rubén Berríos]] == Urganizzazione di u partitu == * [[Rubén Berríos]] - prisidente * [[Maria de Lourdes Santiago Negron]] - viceprisidente * [[Fernado Martin Garcia]] - prisidente esecutivu * [[Manuel Rodriguez Orellana]] - ''Secretario de Asuntos con Norte America'' * [[Juan Dalmau Ramirez]] - sicretariu ghjenerale * [[Roberto Ivan Aponte Berrios]] - sicretariu d'urganizzazione == Boci currelate == * [[Sistemu puliticu di i Stati Uniti d'America]] * [[Immigrazione corsa in Puerto Rico]] * [[Mari di i Caraibi]] [[Categoria:Pulitica]] [[Categoria:Partiti pulitici]] k6p0oz5n9g3pn4r5zyw8srailr2g9mp Categoria:Pulitica 14 11263 335707 325163 2014-03-23T18:13:17Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Pulitica, drittu è sucità]] mb686vgv53r1tvjxkm9kefc1lbv1vsv Partitu Indipendentista Porturicanu 0 11265 119213 119212 2008-02-21T12:56:08Z Sarvaturi~cowiki 188 Reindirizzamentu à [[Partido Independentista Puertorriqueño]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Partido Independentista Puertorriqueño]] kjxwfr6xx4xnbbq3jgkdamx55apy4w6 Biscutella rotgesii 0 11266 373832 349987 2021-06-02T09:48:27Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''Biscutella rotgesii'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Biscutella rotgesii</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Brassicales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Brassicaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Solanum]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Biscutella rotgesii''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|Biscutella rotgesii]] |----- |} ''[[Biscutella rotgesii]]'' hè una pianta chì face parte di a famiglia di e [[Brassicaceae]]. Hè alta 10 à 30 cm. U picciolu hè appena pilosu. E casce sò verde scuru ma diventanu russicce dopu chì a pianta hè stata in fiore. I fiori sò chjucarelli è gialli. ''Biscutella rotgesii'' fiurisce di [[veranu]] sin'à l'[[istate]]. I frutti, à dui à dui, s'assumiglianu à un paghju di spichjette ovale. ==Statutu== ''Biscutella rotgesii'' hè classata cum'è in priculu di sparizione da l'[[IUCN]]. Face parte dinù di e 50 piante più minacciate di l'isule di u Mediterraniu. == In Corsica == ''Biscutella rotgesii'' hè endemica di a [[Corsica]] è ùn esiste ch'è quì. Hè rarissima, chì ùn ci hè ch'è in dui lochi: in l'[[Inzecca]] è versu u [[Pont'è à Leccia]]. Pò essa cunfusa incù un'antra pianta di listessu generu, ''Biscutella didyma'', chì hè prisente in [[Europa]] è in u Mediterraniu. Ma e casce di ''Biscutella didyma'' sò verde chjaru è a forma di e spichette sò ronde. == Da vede dinù == * a [[flora di Corsica]] * a [[flora endemica di Corsica]] *[[Canofula]] *[[Lepru corsu]] *[[Pavonu corsu]] *[[Pinguicula corsica]] *[[Spinedda]] *[[Spinitriculu]] *[[Stachys corsica]] *[[Zafranu corsu]] {{c-supranu}} [[Categoria:Brassicaceae]] [[Categoria:Flora endemica di Corsica]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 3verflsqu5a1vvgj1nmomq9fye3e49d Categoria:Germania 14 11267 359534 355631 2018-06-08T19:59:01Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Europa]] josn6e907h9o08jaxkbxr5k2w3oamoo Paradisu 0 11268 363473 356948 2019-09-19T04:49:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:The four elements with scenes from the Creation beyond in Color by Hendrick de Clerck and Denis van Alsloot 1.jpg|thumb|300px|'''U Paradisu''' da [[Hendrick de Clerck]] è [[Denis van Alsloot]], circa 1607]] Un paradisu hè un locu induve l'esistenza hè positiva, armuniosa è fora di u tempu. Hè l'imagine invertita di u dolu di a vita terrana è di a civilisazione umana. In paradisu, ùn ci hè ch'è [[pace]], [[prosperità]] è [[felicità]]. Fora di a [[religione]], u cuncettu di paradisu hè simile à quellu d'[[utopia]]. ==Citazione== Accade chì u Paradisu fussi mintuvatu in a [[litteratura]] o a cultura corsa. Per esempiu, in i pruverbii: *''Hè per via di i Santi chì s'entre in paradisu.'' * ''Ciamannaccia, a forca di l'omini è u paradisu di i cavaddi.'' *''Ci hè più santi in [[Moriani]] ch'è in paradisu.'' {{c-supranu}} kwrje42hh0an329qx1ni977cxd4zr5u Santi 0 11269 347182 119298 2015-07-01T23:54:59Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki ==Citazione== Accade chì i Santi fussinu mintuvati in a [[litteratura]] o a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u pruverbiu: ''Hè per via di i Santi chì s'entre in [[paradisu]].'' {{c-supranu}} [[Categoria:Religione]] gs3owddbc4xs62umdwos5xpyn2vwnml Cele 0 11270 348183 327265 2015-07-03T12:54:57Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki U '''cele''' (o '''celi''' o '''celu''') hè l'atmusfera tarrestre. Hè di culore [[blu]] di [[ghjornu]] incù bonu tempu. Hè cumpostu sopratuttu di [[ossigenu]]. ==Citazioni== Accade chì u Celi fussi mintuvatu in a litteratura o a cultura corsa. Par asempiu, in i pruverbii: * ''U celi hè fattu à scala À chì codda è à chì fala.'' * ''U celi hè fattu à scala A pricantula codda, a grazia fala.'' (di dici cusì in [[Sartè]]) (Saravelli-Retali 1976) * ''Senza [[croce]] in celu ùn si entre.'' * ''Ricchezza in celu, limosina fatta in [[terra]].'' * ''Ciò chì hè scrittu in celi segui in [[terra]].'' == Rifarenzi == * Saravelli-Retali, 1976, A vita in Corsica cù i pruverbii è i detti - La vie en Corse à travers proverbes et dictons, Nice: Don Bosco {{c-supranu}} [[Categoria:Fisica]] [[Categoria:Astrunumia]] 6uz500icpb822ncabdkarn9s1wrynnh Scala 0 11271 325168 303449 2013-03-08T23:53:52Z Addbot 7246 [[M:User:Addbot|Bot:]] Migrating 48 interwiki links, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q168639]] [[M:User:Addbot/WDS|(translate me)]] wikitext text/x-wiki [[Image:Ladder and telegraph pole.jpg|thumb|150px|Una scala]] Una ''scala'' hè un attrazzu chì permette di move si verticalmente. Per esempiu, si pò cullà annantu à u tettu di una casa incù una scala. Una scala pò esse per esempiu di metallu o di legnu. L'urigine di a scala hè antica antica. Un dissegnu di una scala pò essa ussirvatu annantu à un cantone preistoricu di u [[Mesutilicu]] chì t'hà almenu 10000 anni, in [[Valencia]] in [[Spagna]]. ==Citazione== Accade chì a scala fussi mintuvata in a litteratura o a cultura corsa. Par asempiu: * in u pruverbiu: ''U [[celi]] hè fattu à scala À chì codda è à chì fala.'' * in u pruverbiu: ''U [[celi]] hè fattu à scala A [[pricantula]] codda, a [[grazia]] fala.'' (di dice cusì in [[Sartè]]) (Saravelli-Retali 1976) ==Da vede dinù== *u [[scalone]] ==Referenze== * Saravelli-Retali, 1976, A vita in Corsica cù i pruverbii è i detti - La vie en Corse à travers proverbes et dictons, Nice: Don Bosco {{c-supranu}} pki0jtviihxzoesxfj8u8412hbgj4fi Pricantula 0 11272 371582 119301 2021-01-05T05:41:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki ==Citazioni== Accade chì a pricantula fussi mintuvata in a litteratura o a cultura corsa. Par asempiu: * in u pruverbiu: ''U celi hè fattu à scala A pricantula codda, a grazia fala.'' (di dici cusì in [[Sartè]]) (Saravelli-Retali 1976) ==Rifarenzi== * Saravelli-Retali, 1976, A vita in Corsica cù i pruverbii è i detti - La vie en Corse à travers proverbes et dictons, Nice: Don Bosco 660fi8gpaaj8r4k2alprkvsc143a7x4 Grazia 0 11273 371583 119302 2021-01-05T05:41:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki ==Citazioni== Accade chì a grazia fussi mintuvata in a litteratura o a cultura corsa. Par asempiu: * in u pruverbiu: ''U celi hè fattu à scala A pricantula codda, a grazia fala.'' (di dici cusì in [[Sartè]]) (Saravelli-Retali 1976) ==Rifarenzi== * Saravelli-Retali, 1976, A vita in Corsica cù i pruverbii è i detti - La vie en Corse à travers proverbes et dictons, Nice: Don Bosco ja143y54swojzybgifs0d6sj5hnbzl2 Talveila (Soria) 0 11274 119327 119322 2008-02-24T12:00:48Z Jeneme~cowiki 293 Reindirizzamentu à [[Talveila]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Talveila]] jlgh9vvkfc5780edw62hho1p7ckrsj8 Santa Cruz de Yanguas (Soria) 0 11277 119328 2008-02-24T12:02:42Z Jeneme~cowiki 293 Reindirizzamentu à [[Santa Cruz de Yanguas]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Santa Cruz de Yanguas]] ned6y5tvlmvtntdex1cy2n4q20p9bwz MediaWiki:Ipboptions 8 11281 119535 2008-02-26T08:27:28Z Ale Mister 249 Pagina nova: 2 ore:2 hours,1 ghjornu:1 day,3 ghjorni:3 days,1 settimana:1 week,2 settimane:2 weeks,1 mese:1 month,3 mesi:3 months,6 mesi:6 months,1 annu:1 year,sempre:infinite wikitext text/x-wiki 2 ore:2 hours,1 ghjornu:1 day,3 ghjorni:3 days,1 settimana:1 week,2 settimane:2 weeks,1 mese:1 month,3 mesi:3 months,6 mesi:6 months,1 annu:1 year,sempre:infinite n2iz03iswlulcghoozjypu2mwcer7vz Brocculu 0 11282 373752 373649 2021-06-02T09:33:25Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U brocculu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Brassica insularis</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Asparagales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Brassicaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Brassica]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''rumex acetosella''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|Brassica insularis]] |----- |} U '''bròcculu''' [[Brassica insularis]] hè una pianta chì faci parti di a famiglia di i [[Brassicaceae]]. Hè una varietà di [[carbusgiu]] bastardu o salvaticu. Hè alta 20 à 60 cm. I casci sò lungarini è ovali. I fiori sò maiori, bianchi o giaddi. ''Brassica insularis'' fiurisci di [[branu]]. U brocculu hè endemicu di a [[Corsica]] è di a [[Sardegna]], di calchì regioni di u Nordestu di l'Africa com'è l'isuli di [[Zembra]] è de l'isula [[Pantallaria]] (situata da mezu à a [[Tunisia]] è à [[Sicilia]]. U brocculu hè rarissimu è minacciatu. Par via di cunsiquenza, hè prutetta da a Cunvinzioni di Berna. == In Corsica == U brocculu ùn hè prisenti cà in circa deci loca in [[Corsica]], com'è a [[Punta di Calcina]] o in [[Capuralinu]]. == Da veda dinò == * a [[flora di Corsica]] * u [[carbusgiu]] [[Categoria:Brassicaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 7lhejh2x0nzic1uy1garl4g4fj142m7 Brassica insularis 0 11283 119582 2008-02-26T20:37:42Z Img 21 hà mossu [[Brassica insularis]] à [[Brocculu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Brocculu]] ggispnt0ky9gvh2lpcozkh6y1mii5sw MediaWiki:Block-log-flags-noemail 8 11285 119634 2008-02-27T09:29:13Z Ale Mister 249 Pagina nova: currieru elettronicu bluccatu wikitext text/x-wiki currieru elettronicu bluccatu 7hbe8p3ldvqie7pwz7ktltlx3sjp8y3 MediaWiki:Uploadedimage 8 11286 119637 2008-02-27T09:46:06Z Ale Mister 249 Pagina nova: hà caricatu [[$1]] wikitext text/x-wiki hà caricatu [[$1]] kw4lac216ddfumnes3ti0nm73zylrhh Magydaris pastinacea 0 11288 373916 348980 2021-06-02T10:56:43Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''Magydaris pastinacea'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Magydaris pastinacea.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Magydaris pastinacea</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Asparagales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Apiaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Magydaris]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Magydaris pastinacea''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Magydaris pastinacea 3.JPG|250px|Magydaris pastinacea]] |----- |} ''[[Magydaris pastinacea]]'' hè una pianta chì face parte di a famiglia di l'[[Apiaceae]]. 'Ssa pianta hè uriginaria di l'[[Africa]] di u Nordu (l'[[Algeria]], u [[Maroccu]] è a [[Tunisia]]) è di l'isule di u Sudestu di l'[[Europa]]: a [[Sicilia]], a [[Sardegna]]. Parechji sinonimi di ''Magydaris pastinacea'' sò: * ''Magydaris tomentosa'' W. D. J. Koch * ''Cachrys pastinacea'' Lam. * ''Athamanta panacifolia'' Hoffmanns. è Link. == In Corsica == Siont'è Gamisans è Jeanmond (1993), ''Magydaris pastinaceas'' hè stata scuperta per a prima volta in [[Corsica]], in u golfu di [[Sant'Amanza]]. Per via di cunsequenza, l'origine spontanea di 'ssa pianta hè incerta. == Referenze == * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) Catalogu di e piante vascularie di Corsica - Catalogue des plantes vasculaires de la Corse, Conservatoire et jardin botanique de la ville de Genève: Genève ==Da vede dinò== *[[Bassiccia]] *[[Cardu marinu]] *[[Ferula]] *[[Ferula (genaru)]] *[[Ferula d'Arrigoni]] *[[Ochjigrisgiu]] *[[Pedi puddinu]] *[[Rundonu]] {{c-supranu}} [[Categoria:Apiaceae]] 0mi41m5xgvibakrsyh92ao1kl65hiiu Diu 0 11289 371312 347308 2021-01-05T05:32:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Creation of the Sun and Moon face detail.jpg|thumb|200px|right|Riprisentazione di Diu da [[Michelangelo Buonarroti]]]] Per i credenti, Diu hè a persona creatrice è vardiana di u mondu. Diu hè supranaturale, immurtale, è di più trascendente o immanente à l'omu. Vede ancu à [[Patre]], [[Figliu]] è [[Spiritu Santu]]. Diu hè aspessu cunsideratu cume u creatore di u mondu. [[Teologia|Teologii]] anu datu assai attributi à e cuncezzione di Diu. A più cumuna hè quella di l'[[onniscienza]], di l'[[onniputenzia]], l'[[onnipresenzia]] è l'[[onnibenevulenza]] (a buntà perfetta), a simplicità divina, è l'esistenza necessaria. Diu, à volte, hè statu descrittu cume incorpurale, è a surgente di ogni obligazione morala. Quessi atributi sò tutti più o menu ammissi da u [[ghjudaisimu]], u [[cristianisimu]] è l'[[islamu]]. Diu porta parechji nomi, cume Yawheh (יהוה) in [[lingua ebrea|ebreu]], o Allah (الله) in [[lingua araba|arabu]]. I [[filosofia|filosofi]] chì credenu in l'esistenza di Diu sò chjamati i teisti, cume [[Descartes]] o [[Santu Augustinu]]. Astri sò [[ateisimu|ateisti]], cume [[Jean Paul Sartre]]. [[Baruch Spinoza]] hè un esempiu di filosofu chì cridia in un Diu immanente (è micca trascendente). == Credenza in Diu in Auropa == In 2000, 53% di a populazione di u mondu s'identificava cù una di e trè maiò religione monoteiste (33% essendu cristianu, 20% musulamnu è menu di 1% ebreu) <ref>National Geographic Family Reference Atlas of the World, pagina 49</ref>. Stu graficu mostra a repartizione di a credenza in Diu trà Auropa, cù i percentuale di quelli chì anu dettu ch'elli credenu in Diu in 2005 : [[File:Europe belief in god.svg|300px]] == Detti, pruverbi, parole è citazione == '''Diu''' hè mintuvatu à spessu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu, in i pruverbii: * ''Ùn trema una [[foglia]] chì Diu nùn voglia.'' * ''Aghji [[fedi]] è Diu pruvvedi.'' * ''Aiuta ti, Diu t'aiuta.'' * ''Diu ti vardi di un bon' [[ghjinnaghju]].'' * ''Hè megliu ricumandà si à Diu chè à i so santi.''<ref>Saravelli-Retali, 1976, A vita in Corsica per via di i pruverbii è i detti - La vie en Corse à travers proverbes et dictons, Nice: Don Bosco</ref> * ''Ind' eddu ùn ci n'hè, Diu purveddi.'' * ''L'anima à Diu, è a ropa à chì si devi.'' * ''L'anima à Diu, u corpu à a [[terra]].'' * ''L'[[omu]] pruponi è Diu disponi.'' * ''Poni in [[terra]] è spera in Diu.'' * ''In una [[ora]], Diu lavora.'' * ''Quandu u [[frate]] s'annega, hè vulintà di Diu.'' * ''Chì Diu cerca, Diu trova.'' * ''Chì ghjetta [[petra]] à Diu, in [[capu]] li ritorna.'' * ''[[Core]] alegru, Diu l'aiuta.'' * ''Diu ti franchi di u [[focu]], di l'[[acqua]] è di i falsi tistimonii.'' * ''Diu ti guardi da chì ùn hà [[russore]].'' * ''Diu hà fattu eppo farà.'' o in a [[ghjastema]]: * ''Ch'idda ti falghi a man'di Diu.''<ref>Milleliri, Paulu (2010) ''Chì tù sia...'', Albiana.</ref> == Rifarenzi == {{reflist}} [[Categoria:Religione]] 2imgqsf6bray46oubkxnqgqzzhumvv6 Fedi 0 11290 371313 354066 2021-01-05T05:32:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''fedi''' o ('''fede''') hè u crede. == Citazioni == Accadi chì a fedi fussi mintuvata in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu, in i pruverbii: * ''Aghji fedi è [[Diu]] pruvvedi.'' == Rifarenzi == * Saravelli-Retali, 1976, A vita in Corsica per via di i pruverbii è i detti - La vie en Corse à travers proverbes et dictons, Nice: Don Bosco [[Categoria:Religione]] eyl96nf0lxzcbunk54sfc13istngedc Terra 0 11291 371314 362696 2021-01-05T05:32:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''terra''' hè a superficie molla o dura di a pianeta Terra. ==Citazioni== A terra hè mintuvata à spessu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu, in i pruverbii: * ''L'[[anima]] à [[Diu]], u [[corpu]] à a terra.'' * ''Poni in terra è spera in [[Diu]].'' * ''Ciò chi hè scrittu in [[celi]] segui in terra.'' * ''In terra chè tù vai, fà usu chè tù trovi.'' * ''Mossu la [[verra]], [[bucia]] quant'è terra.'' * ''Chì di [[ghjaddina]] nasci in terra ruspa. '' * ''Ricchezza in [[celu]], limosina fatta in terra.'' * ''[[Marzu]] asciuttu, [[aprile]] bagnatu, beatu in terra chì hà suminatu.'' * ''Per chì a terra frutti, abbisogna cuprì la prima di [[suvu]] è di sudore.'' (Dizz. ''U Muntese'') * ''Ciò chì hè scrittu in [[celi]] segui in terra.'' ==Rifarenzi== * Saravelli-Retali, 1976, A vita in Corsica per via di i pruverbii è i detti - La vie en Corse à travers proverbes et dictons, Nice: Don Bosco * Ciavatti, Petru (dir. redazzione) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana ==Da vede dinò== *[[celu]] [[Categoria:Fisica]] [[Categoria:Giugrafia]] lzbdrz5t1m78ffijr2sup2las5hzmos Petra 0 11292 371315 365115 2021-01-05T05:32:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:פארק הכרמל 2 - גנים לאומיים בצפון הארץ - אתרי מורשת 2016 (37).jpg|miniatura|Petra]] A '''petra''' hè una furmazione rucciosa. ==Citazioni== Accadi chì a petra fussi mintuvata in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu, in i pruverbii: * ''Chì ghjetta petra à [[Diu]], in [[capu]] li ritorna.'' * ''Parola data è petra lampata ùn si ripiglianu più.'' * ''À chì pesa a petra, piglia l'[[anguilla]].'' * ''À forza di pichjà, a petra rompe.'' ==Rifarenzi== * Saravelli-Retali, 1976, A vita in Corsica per via di i pruverbii è i detti - La vie en Corse à travers proverbes et dictons, Nice: Don Bosco [[Categoria:Fisica]] [[Categoria:Geologia]] h3v3duj9h68hgnimoibn0vg8tiews2x Core 0 11293 371316 347276 2021-01-05T05:32:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''core''' (o '''cori''') hè un'organu di u corpu umanu. == Citazione == Accade chì u core fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu, in i pruverbii: * ''Core alegru, Diu l'aiuta.'' * ''S'ochju ùn vede core ùn vole.''<ref>Saravelli-Retali, 1976, A vita in Corsica per via di i pruverbii è i detti - La vie en Corse à travers proverbes et dictons, Nice: Don Bosco</ref> * ''U core di l'[[omu]] hè un abissu.''<ref>Ciavatti, Petru (dir. redazzione) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana</ref> o in e ghjasteme<ref>Milleliri, Paulu (2010) ''Chì tù sia...'', Albiana.</ref>: * ''Chì tù lampi u core !'' * ''Ch'iddu ti si cotri u cori in pettu !'' == Rifarenze == {{reflist}} [[Categoria:Anatumia]] 28oxq7sppsm0en2j1tavj3mdtzu0mde Capu 0 11294 371317 347295 2021-01-05T05:32:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''capu''' hè a parte più alta di u corpu [[omu|umanu]]. ==Citazioni== Accadi chì u capu fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu, in i pruverbii: * ''Chì ghjetta [[petra]] à Diu, in capu li ritorna.'' * ''À chì hà mangnatu u [[meli]] t'hà l'[[abba]] in capu.'' * ''À chì ùn hà capu, aghi bon' [[ghjamba|gambi]].'' * ''A [[ghjastema]] volta è ghjira, volta in capu à chì la tira. '' o in i sprissioni: * ''Purtà u capu sopra a [[barretta]]. * ''U Signori l'hà cacciatu a [[mani]] di capu.'' ==Rifarenzi== * Saravelli-Retali, 1976, A vita in Corsica per via di i pruverbii è i detti - La vie en Corse à travers proverbes et dictons, Nice: Don Bosco * Ettori, Farrandu, ''Antulugia di i sprissioni corsi - Anthologie des expressions corses'', Parighji: Rivages, 1984 [[category:Anatumia]] lysl10cimi7le1a3rfr3zyfa1t9s7yk Ghjastema 0 11295 371318 347293 2021-01-05T05:32:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''ghjastema''' hè u maledì. ==Citazioni== Accadi chì a ghjastema fussi mintuvata in a litteratura è a cultura corsa. Par asempiu, in i pruverbii: * ''A ghjastema volta è ghjira, volta in [[capu]] à chì la tira. '' ==Rifarenzi== * Saravelli-Retali, 1976, A vita in Corsica per via di i pruverbii è i detti - La vie en Corse à travers proverbes et dictons, Nice: Don Bosco [[Categoria:Società]] ftru8kbkt3ub7uqg6udet72hqwf5tp4 Meli 0 11296 371319 362259 2021-01-05T05:32:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Runny hunny.jpg|thumb|200px|]] U '''meli''' hè una sustanza inzuccherata prudotta da l'[[abba|abbe]]. ==Citazioni== Accadi chì u meli fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu, in i pruverbii: * ''À chì hà mangnatu u meli t'hà l'[[abba]] in [[capu]].'' ==Rifarenzi== * Saravelli-Retali, 1976, A vita in Corsica per via di i pruverbii è i detti - La vie en Corse à travers proverbes et dictons, Nice: Don Bosco [[Categoria:Gastrunumia corsa]] cvm7nwytox217pl68lg983rylcl17pe Frate 0 11297 347306 347305 2015-07-02T01:24:38Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki U '''frate''' hè un [[riligione cristiana|relighjosu]]. ==Citazione== Accade chì u frate fussi mintuvatu à spessu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu, in i pruverbii: * ''Quandu u frate s'annega, hè vulintà di [[Diu]].'' * ''In cumpagnia, u frati presi [[moglia]].'' ==Referenze== * Saravelli-Retali, 1976, A vita in Corsica per via di i pruverbii è i detti - La vie en Corse à travers proverbes et dictons, Nice: Don Bosco {{c-supranu}} [[categoria:Religione]] ofkyqrwyf5u6cm7995j9kuknnrvi1vt MediaWiki:Loginsuccess 8 11301 119880 2008-03-02T11:12:50Z Ale Mister 249 Pagina nova: '''Salute $1, sè cunnessu à {{SITENAME}}.''' wikitext text/x-wiki '''Salute $1, sè cunnessu à {{SITENAME}}.''' m8o2lw3fcj8py00d7uzr6k2i40h45r7 Acqua 0 11302 371320 362097 2021-01-05T05:32:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Michael Melgar LiquidArt resize droplet.jpg|thumb|right|]] L''''acqua''' hè un'elementu [[fisica|fisicu]] liquidu di cumpusizione H 2 O. ==Citazioni== L''''acqua''' hè mintuvata à spessu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu, in i [[pruverbii corsi|pruverbii]]: * ''Diu ti franchi di u [[focu]], di l'[[acqua]] è di i falsi [[tistimoniu|tistimonii]].'' * ''L'acqua si ni và sempri à u [[mari]].'' * ''L’acqua fà [[fanga]], u [[vinu]] fà bon [[sangue]].'' * ''L'acqua ghira è ghjira è à u so [[rivu]] torna.'' * ''Ogni acqua torna à so riva.'' * ''A [[misura]] ancu indi l'acqua.'' == Rifarenzi == * Saravelli-Retali, 1976, A vita in Corsica per via di i pruverbii è i detti - La vie en Corse à travers proverbes et dictons, Nice: Don Bosco [[Categoria:Fisica]] 42m9dcsj2kxeej622maux2g3jummhwv Focu 0 11303 377481 377480 2021-10-16T14:45:05Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:14EC:AEF5:A9C8:E12C /* I primi cuntrolli umani */ wikitext text/x-wiki [[File:Fire in Ranua.JPG|thumb|right|300px|U focu di legnu.]] U focu hè l'ossidazione rapida di una materia (u combustibile) in u prucessu chimicu esotermicu di a cumbustione, liberendu u calore, a luce è diversi produtti di riazzione.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in inglese.</ref> U focu hè caldu perchè a cunvirsione di a doppia lega debule di l'ossigenu muleculare, O<sub>2</sub>, in leghe più forte in i produtti di cumbustione, u diussidu di carboniu è l'acqua, libereghja l'energia (418 kJ da 32 g d'O<sub>2</sub>) ; l'energie di lega di u combustibile ùn ghjocanu ch'è un rollu minore quì. À un certu attimu di a riazzione di cumbustione, chjamatu puntu d'accendimentu, e fiamme sò produtte. A fiara hè a parte visibile di u focu. E fiare si cumponenu per u più di diussidu di carboniu, di vapore d'acqua, d'ossigenu è d'azotu. S'elli sò abbastanza calde, i gasi ponu esse iunizati per produce u plasma. Sient'è e sustanze infiarate è l'eventuale impurità steriore, u culore di a fiamma è l'intensità di u focu seranu differente. U focu, in a so forma a più currente, pò inghjennà una cunflagrazione, chì hà u putenziale di incausà i danni fisichi per via di a cumbustione. U focu hè un prucidimentu impurtante chì affitteghja i sistemi eculogichi di u mondu sanu. L'effetti pusitivi di u focu cumprendenu a stimulazione di a crescita è u mantinimentu di diversi sistemi eculogichi. I so effetti negativi cumprendenu i risichi per a vita è i bè, l'inguinamentu atmusfericu è a cuntaminazione di l'acqua. S'è u focu elimineghja a vegetazione prutettrice, e forte piosse ponu caghjunà un'aumentu di l'erusione di a terra da l'acqua. Di più, quandu a vegetazione hè brusgiata, l'azotu ch'è ella cuntene hè liberatu in l'atmusfera, in cuntrariu di l'elementi cum'è u putassiu è u fosfuru chì fermanu in e cennere è sò prestu riciculati in a terra. 'Ssa perdita d'azotu cagiunata da un incendiu caghjuneghja una riduzione à longu andà di a fertilità di a terra, ma 'ssa ficundità pò putenzialmente esse ricuperata chì l'azotu muleculare prisente in l'atmusfera hè " fissatu " è cunvertutu in ammuniacu da i finomini naturali tali a saietta è da e piante leguminose " fissatrice d'azotu " cum'è u trifogliulu, i pisi è i fasgiulini. U focu hè statu imprudatu da l'esseri umani in i rituali, in agricultura per decippà a terra, per scucinà, per produce u calore è a luce, per a signaletica, à fini di propulsione, per fonde, stazzunà, incinnerà i rumenzuli, incinnerà, è cum'è arma o modu di distruzzione. ==Pruprietà fisiche== ===Chimica=== * Articulu principale : [[Cumbustione]] L'incendii spezzanu quandu un materiale inflammabile o combustibile, assuciatu à una quantità sufficente di un ossidante tale l'ossigenu gasosu o un antru cumpostu riccu di ossigenu (bench'elli esistenu l'ossidanti senza ossigenu), hè espostu à una fonte di calore o à una timperatura ambiente superiore à u puntu d'accendita di u mischiu combustibile ossidendu, è hè capace di mantene un tassulu d'ossidazione rapida chì produce una riazzione in catena. Hè ciò ch'è omu chjama cumunamente u tetraedru di u focu. U focu ùn pò esiste senza ch'è tutti 'ssi elementi sianu in piazza è in e bone prupurzione. Per indettu, un liquidu inflammabile ùn principierà à brusgià ch'è s'è u combustibile è l'ossigenu sò in e bone prupurzione. Certi mischii combustibile-ossigenu ponu necessità un catalizatore, una sustanza chì ùn hè micca cunsumata, quandu ella hè aghjunta, in una riazzione chimica à u mumentu di a cumbustione, ma chì permette à à riattivi di brusgià più faciule. [[File:Space_Fire.jpg|left|thumb|U focu hè affittatu da a gravità. À manca: una fiara annantu à Terra; à dritta: una fiara à bordu di l'ISS]] À quandu accesu, una riazzione in catena deve produce si, da a quale i fochi ponu intrattene u so calore propriu da a liberazione supplementaria d'energia termica in u prucidimentu di cumbustione è ponu diffonde si, à pattu chì ci sia un appruvvisiunamentu cuntinuu in comburente è in combustibile. S'è l'ossidante hè l'ossigenu di l'aria ambiente, a prisenza di una forza di gravità, o di una forza simile cagiunata da l'accilerazione, hè necessariu per produce a cunvezzione, chì elimineghja i produtti di cumbustione è arreca l'ossigenu à u focu. Senza gravità, un focu si circonda prestu di i so propii produtti di cumbustione è di di gasi non ossidanti di l'aria, chì escludenu l'ossigenu è spinghjenu u focu. Hè perchè u risicu d'incendiu in un vascellu spaziale hè debule quandu ellu hè à rota libera in buluu inerziale, ciò chì ùn s'appieca micca s'è l'ossigenu hè furnitu à u focu da un prucidimentu altru ch'è a cunvezzione termica. U focu pò esse spintu ritirendu unu di d'elementi di u tetraedru di u focu. Pigliemu l'esempiu di una fiamma di gasu naturale, cum'è quella di un brusgiadore di cucinara. U focu pò esse spintu da unu di i seguenti modi : * tagliendu ne l'alimentazione in gasu, ciò chì cancella a fonte di combustibile ; * cuprendu ne cumplittamente a fiara, ciò chì l'affoca chì a cumbustione usa l'ossidante dispunibile (l'ossigenu di l'aria) è u culloca in a zona intornu à a fiara incù u CO2 ; * l'appiicazione d'acqua, chì ritira u calore di u focu più prestu ch'è u focu ùn pò produce la (à listessu modu, suffià forte annantu à una fiara cullucherà u calore di u gasu in traccia di brusgià di a so surghjente di combustibile, à listessu fine) ; * o l'appiicazione di un produttu chimicu ritardadore tale u Halon annantu à a fiara, chì ritarda a riazzione chimica stessa sinu à ciò ch'è u tassulu di cumbustione sia troppu lentu per mantene a riazzione in catena. Invece, u focu hè intensificatu aumintendu u tassulu glubale di cumbustione. I metudi per pervene ci cunsistenu à equilibrà l'apportu di combustibile è di comburente in e prupurzione stechiometriche, à aumintà l'apportu di combustibile è di comburente in 'ssu mischiu equilibratu, à aumintà a timperatura ambiente affinch'è u calore propiu di u focu possa megliu intrattene a cumbustione, o à furnisce un catalizatore, un mezu micca riattivu in u quale u combustibile è u comburente ponu riagisce più faciule. ===Fiamma=== * Articulu principale : [[Fiamma]] [[File:Candle-light-animated.gif|thumb|left|A fiara di una candela]] Una fiamma hè un mischiu di gasu è di solidi in riazzione chì emette a luce visibile, infrarossu è qualchì volta ultravioletta, chì u so spettru di frequenza dipende di a cumpusizione chimica di a materia in cumbustione è di i produtti di riazzione intermidiarii. In numerosi casi, cum'è a cumbustione di materie organiche, per esempiu u legnu, o a cumbustione scumpletta di gasu, e particule solide incandescente chjamate fulighjine producenu u luciore famigliare di u " focu ". 'Ssa luce hà un spettru cuntinuu. A cumbustione cumpletta di u gasu hà un culore turchinu pallidu duvutu à l'emissione di un irraghjamentu à lunghezza d'onda unica pruvenendu da diverse transizione elettroniche in e molecule azzizzate furmate in a fiara. Di regula, l'ossigenu hè implicatu, ma l'idrogenu brusgente in u cloru produce ancu una fiamma, pruducendu u cloruru d'idrogenu (HCl). D'altre cumbinazione pussibile pruducendu e fiare, frà assai altre, sò u fluoru è l'idrogenu, è l'idrazina è u tetrossidu d'azotu. E fiamme di l'idrogenu è di l'idrazina sò dinù turchinu pallidu, mentre ch'è a cumbustione di u boru è di i so cumposti, valutati per mezu à u 20u seculu cum'è carburante à alta energia per i mutori à riazzione è e fusee, emette una fiamma verde intensa, ciò chì li vale u sopranome infurmale di " dracone verde ". U splindore di una fiara hè cumplessu. L'irraghjamentu di u corpu neru hè emessu da e particule di fulighjine, di gasu è di combustibile, benchì e particule di fulighjine sianu troppu chjuche per cumpurtà si cum'è corpi neri perfetti. Ci hè ancu un'emissione di fotoni da l'atomi è e molecule diseccitati in i gasi. Parte assai di l'irraghjamentu hè emessa in e fasce visibile è infrarossi. U culore dipende di a timperatura per l'irraghjamentu di u corpu neru, è di a cumpusizione chimica per i spettri d'emissione. U culore supranante in una fiara cambia incù a timperatura. A fotografia di u focu di furesta à u Canada hè un eccellente esempiu di 'ssa variazione. Vicinu à a terra, induve a maiò parte di e brusgiature anu locu, u focu hè biancu, u culore u più caldu pussibile per e materie organiche in generale, o giallu. Sopra à a rigione gialla, u culore passa à l'aranciu, chì hè più fretu, po à u rossu, chì hè ancu più fretu. Sopra à a zona rossa, a cumbustione ùn si produce più è e particule di carboniu micca brusgiate sò visibile sottu forma di fume neru. [[File:Fire.JPG|thumb|Fotografia di un focu pigliata incù un'espusizione di 1/4000u di siconda]] A ripartizione cumuna di una fiara in e cundizione di gravità nurmale dipende di a cunvezzione, chì a fulighjine hà tindenza à cullà in cima à una fiamma generale, cum'è in una candela in e cundizione di gravità nurmale, ciò chì a rende gialla. In microgravità o in assenza di gravità, cum'è in un ambiente di u spaziu straatmusfericu, a cunvezzione ùn si produce più, è a fiamma diventa sferica, incù una tindenza à diventà più turchina è più efficace (bench'ella possi spinghje si s'ella ùn hè micca spustata rigularmente, chì u CO2 esciutu da a cumbustione ùn si sperguglieghja micca tantu faciule in microgravità, è hà tindenza à affucà a fiamma). Esistenu parechje spiigazione pussibile à 'ssa differenza, chì a più prubabile hè ch'è a timperatura hè abbastanza sparta affinch'è a fulighjine ùn si forma micca è ch'è a cumbustione sia cumpletta. I sperimenti fatti da a NASA svelanu ch'è e fiamme di diffusione in microgravità permettenu di ossidà cumplittamente più di fulighjine dopu a so produzzione ch'è e fiare di diffusione annantu à Terra, datu una seria di meccanismi chì si cumportanu in modu differente in microgravità rispettu à e cundizione di gravità nurmale. 'Sse scuperte anu l'appiicazione putenziale in e scenze appiicate è l'industria, in particulare riguardu à u rindimentu energeticu. In i mutori à cumbustione, varie misure sò pigliate per eliminà una fiara. U metudu dipende per u più da u fattu chì u carburante sia u pitroliu, legnu o un carburante à alta energia cum'è u cherosene. ====Timperature adiabatiche tipiche==== * Articulu principale : [[Timperatura adiabatica di a fiamma]] A timperatura adiabatica di a fiamma di un coppiu combustibile ossidendu datu hè quella a a quale i gasi aghjunghjenu una cumbustione stabile. ==Vistighi fussili== * Articulu principale : [[Archivie fussile di u focu]] I vistighi fussili di u focu appariscenu per a prima volta incù u stabilimentu di una flora terranea in u periodu Ordovicianu mediu, 470 milioni d'anni fà, permittendu l'accumulu d'ossigenu in l'atmusfera cum'è mai capunanzu, cum'è e nuvelle sturbe di piante terranee u pumpavanu cum'è un rumenzulu. Quandu 'ssu cuncintramentu varcava 13%, i fochi di furesta diventavanu pussibili. I fochi di furesta sò minziunati per a prima volta in l'archivie fussile di u Silurianu superiore, 420 milioni d'anni fà, da i fussili di piante carbunate. Eccituatu una lacuna contruversa à u Devunianu superiore, u carbone di legnu hè prisente dipoi tandu. U livellu d'ossigenu atmusfericu hè strettamente ligatu à a prevalenza di u carbone di legnu : hè chjaru ch'è l'ossigenu hè u fattore chjave di l'abbundanza di di fochi di furesta. U focu hè ancu diventatu più abundante quandu e graminacee anu ragiatu è sò diventate u compunente supranante di numerosi ecusistemi, à l'incirca 6 à 7 milioni d'anni fà; 'ssu legnu d'accendimentu hà furnitu l'esca chì hà permessu una prupagazione più rapida di u focu. 'Ssi incendii generalizati ponu avè iniziatu un prucidimentu di ritroazzione pusitiva, da qualessu elli anu produttu un clima più caldu è più seccu, più prupiziu à u focu. ==Scenza di u focu è eculugia== * Articulu principale : [[Eculugia di u focu]] Ogni ecusistema naturale hà u so propiu rigimu di focu, è l'organismi in 'ssi ecusistemi sò adattati o dipendenti di 'ssu rigimu di focu. U focu crea una mosaica di differente lenze d'ambiente, ognuna à un stadiu differente di successione. Differente spezie di piante, di animali è di microbi si spicializeghjanu in u sfruttamentu di un stadiu particulare, è criendu 'ssi differenti tipi di lenze, u focu permette à un più grande numeru di spezie d'esiste in un paisaghju. A scenza di u focu hè un ramu di e scenze fisiche chì cumprende u cumpurtamentu, a dinamica è a cumbustione di u focu. L'appiicazione di a scenza di u focu cumprendenu a prutezzione contru à l'incendii, l'inchieste annantu à l'incendii è a gistione di l'incendii di furesta. ==Cuntrollu umanu== ===I primi cuntrolli umani=== * Articulu principale : [[Cuntrollu di u focu da i primi esseri umani]] [[File:Des8.jpg|thumb|Bushman accindendu un focu in Namibia]] A capacità di ammaistrà u focu hà custituitu un cambiamentu radicale in l'abitudine di di primi esseri umani. U fattu di fà u focu per ingenerà u calore è a luce hà permessu à l'omini di coce i cibi, aumintendu simultaneamente a varietà è a dispunibilità di i nutrimenti è riducendu e malatie tumbendu ne l'organismi prisenti in drentu. U calore produttu aiutava ancu l'omini à stà à u caldu per tempu fretu, permittendu li cusì di campà in i climi più freschi. U focu tenia ancu i predatori nutturni à distanza. Omu trova e tracce di cibi cotti dapoi 1 milione d'anni, benchì u focu ùn sia prubabilmente micca statu usatu di manera cuntrullata nanzu à 400000 anni. Hè interessante di nutà ch'è a resistenza à l'inguinamentu di l'aria hà principiata à evoluà in senu à e pupulazione umane in un tempu simile. L'usu di u focu hè diventatu prugrissivamente più suffisticatu, incù a so utilisazione per crià u carbone di legnu è per cuntrullà a fauna selvatica, e dicine di migliaie d'anni fà. U focu hè ancu statu usatu mentre seculi è seculi cum'è metudu di tortura è d'esecuzione, cum'ella ne tistimunieghja a morte da u focu è ancu i dispusitivi di tortura tali u stifale di ferru, chì pudia esse empiutu d'acqua, d'oliu o ancu di piombu, po scaldatu annantu à un focu apertu per l'agunia di quellu chì la purtava. [[File:Royal_Air_Force_Bomber_Command,_1942-1945._CL3400.jpg|left|thumb|Hambourg dopu quattru bumbardamenti incendiarii di lugliu 1943, chì anu tombu à l'incirca 50000 persone.]] Mentre a rivoluzione neulitica, à u mumentu di l'intruduzione di l'agricultura basata annantu à a biada, e pupulazione di u mondu sanu anu usatu u focu cum'è stuvigliu di gistione di u paisaghju. 'Ssi fochi eranu di solitu e brusgere cuntrullate o i " fochi freti ", à pettu à i " fochi caldi " incontrullati, chì dannighjeghjanu a terra. I fochi caldi distrughjenu e piante è l'animali, è mettenu in priculu e cumunità. Hè particularmente un prublema in e fureste d'oghje induve a brusgera tradiziunale hè impidita cù u fine di incuragisce a crescita di e culture di legnu. I fochi freschi sò di solitu effittuati di veranu è di vaghjimu. Dirrascanu a machja aperta, brusgendu a biomassa chì puderia scruchjà un focu caldu s'ella diventava troppa densa. Offrenu una più grande varietà di mezi, ciò chì hè prupiziu à a diversità di u salvaticume è di e piante. Per l'omu, permettenu di travirsà e fureste dense è impraticabile. Un'antra utilisazione di u focu da l'omu in u quatru di a gistione di u paisaghju hè u so usu per decippà e terre per l'agricultura. A cultura annantu à murticciu hè dinù currente in parte assai di l'Africa trupicale, di l'Asia è di l'America suttana. " Per i picculi agricultori, si tratta di un mezu praticu di decippà e zone invadite da a vegetazione è di liberà i nutrimenti di a vegetazione annantu à pede in a terra ", hà dichjaratu Miguel Pinedo-Vasquez, eculogistu à u Centru di ricerca è di cunsirvazione di l'ambiente di l'Istitutu di a Terra. Eppuru, 'ssa strategia utule hè ancu problematica. L'accriscimentu di a pupulazione, a frammintazione di e fureste è u riscaldamentu climaticu rendenu a superficia di a terra più sugetta à l'incendii scappati di di più impurtanti. 'Ssi incendii nocenu à l'ecusistemi è à l'infrastrutture umane, cagiuneghjanu i prublemi di salute è creanu e spirale di carboniu è di fulighjine suscettibile di prupizià un riscaldamentu ancu più impurtante di l'atmusfera, è dunque di pruvucà di più incendii. Oghje, à a scala mundiale, micca di menu di 5 milioni di chilomitri quatrati, sia una superficia equivalente à più di a mità di quella di i Stati Uniti d'America, brusgianu in core di un'annu datu. ===Cuntrollu umanu ultiriore=== Esistenu numerose appiicazione muderne di u focu. In u so sensu u più largu, u focu hè usatu ogni ghjornu da guasi tutti l'esseri umani di a pianeta in un quatru cuntrullatu. L'usatori di veiculi à cumbustione interna usanu u focu ogni volta chì elli cunducenu. E cintrale termiche furniscenu l'elittricità à parte assai di l'umanità. [[File:Turun_palo_1827.jpg|thumb|Pittura di a cattidrale è di u bastimentu di l'Accademia dopu u grande incendiu di Turku, da Gustaf Wilhelm Finnberg, 1827]] L'usu di u focu in a guerra hà una longa storia. U focu era a basa di tutte e prime arme termiche. Omeru hà discrittu in dittagliu l'usu di u focu da i suldati grechi chì si sò piattati in un cavallu di legnu per brusgià Troia mentre a guerra di Troia. Più tardi, a flotta bizantina hà usatu u focu grecu per attaccà e nave è l'omini. Mentre a Prima Guerra mundiale, i primi lanciafiamme muderni sò stati imprudati da l'infanteria, è sò stati muntati incù successu annantu à i veiculi blindati mentre a Siconda Guerra mundiale. Mentre quest'ultima guerra, e bombe incendiarie sò state usate da l'Assu cum'è da l'Alliati, in particulare annantu à Tokyo, Rotterdam, Londra, Hambourg è, notoriamente, annantu à Dresde ; in 'ssi ultimi dui casi, e timpeste di focu sò state deliberatamente pruvucate, un anellu di focu circundendu ogni cità essendu attrattu ver' di l'internu da un currente ascendente pruvucatu da un gruppu cintrale di fochi. L'armata di l'aria americanu hà ancu largamente usatu d'incendii contru à bersaghji giappunesi mentre l'ultimi mesi di a guerra, divastendu e cità intiere custruite per u più di legnu è in carta. L'utilisazione di u napalm hè stata impiigata di lugliu 1944, ver' di a fine di a Siconda Guerra mundiale ; benchì u so usu ùn aghji micca attrattu l'attinzione di u publicu innanzu a guerra di u Vietnamu. I cocktails Molotov sò ancu statu usati. ===Usu produttivu per l'energia=== Infiarà un combustibile libereghja l'energia usevule. U legnu era un combustibile preistoricu, è hè dinù campivu oghje. L'usu di combustibili fussili, tali u pitroliu, u gasu naturale è u carbone, in e cintrale elettriche furnisce a grande maiuranza di l'elittricità mundiale attuale. L'Agenzia internaziunale di l'energia afferma ch'è guasi 80% di l'elittricità mundiale pruvenia da 'sse fonte in u 2002. E turbine facenu dopu girà un generatore elettricu per produce l'elittricità. U focu hè ancu usatu per furnisce dirittamente un travagliu meccanicu, in i mutori à cumbustione esterna è interna. I resti solidi imbrusgevuli di una materia combustibile lasciati dopu à un incendiu sò chjamati ferraghjine s'è u so puntu di funditura hè inferiore à a timperatura di a fiara, affinch'è elli aduniscenu po si sulidificheghjanu raffritendu, è cennere s'è u so puntu di funditura hè superiore à a timperatura di a fiamma. ====Gistione di u focu==== U cuntrollu avversatu di un focu per ottimizà ne a taglia, a forma è l'intensità hè di solitu chjamatu gistione di u focu, è e forme e più avanzate di 'ssa gistione, tale ch'elle eranu tradiziunalmente (è qualchì volta dinù) praticate da i cucinari, da i stazzunaghji, da i maestri di stazzona è altri, sò attività altamente qualificate. Cumprendenu e cunniscenze annantu à a scelta di i tipi di legnu, di carbone di legnu o di carbone minerale da brusgià, annantu à a manera di dispone u combustibile, annantu à a manera di alimentà u focu à tempu in e prime fase è in e fase d'intrattenimentu, annantu à a manera di modulà a quantità di calore, di fiare è di fume sicondu l'appiicazione vulsuta, annantu à a megliu manera di spinghje un focu per rianimà lu più tardi, annantu à a manera di sceglie, di cuncipisce o di mudificà e stufe à legnu, e stufe à carbone, i forni di panatteria è i forni industriali, è cetera. ==Prutezzione è privenzione== * Articuli principali : [[Incendiu di furesta]] è [[Prutezzione contru à l'incendii]] I prugrammi di privenzione di l'incendii di furesta in u mondu sanu ponu imprudà e tecniche tale l'utilisazione di di fochi di furesta è e brusgere dirette o cuntrullati. L'usu di i fochi di furesta face riferimentu à ogni incendiu d'origine naturale chì hè survigliatu ma autorizatu à brusgià. E brusgere cuntrullate sò i fochi accesi da l'agenzie guvernative in e cundizione meteurulogiche menu priculose. I sirvizii di lotta contru à l'incendii sò furniti in a maiò parte di e zone sviluppate per spinghje o cuntene l'incendii micca cuntrullati. I spinghjifochi furmati usanu l'apparechji d'incendiu, e risorse d'appruvvisiunamentu in acqua tale e cundotte d'acqua è e bocche d'incendiu o ponu imprudà u marmuzzu di classa A è B sient'è ciò chì alimenteghja u focu. A privenzione di d'incendii cerca di riduce e surghjente d'infiammazione. A privenzione di l'incendii cumprende ancu l'educazione, cù u fine di imparà à la ghjente cume evità di pruvucà l'incendii. I bastimenti, in particulare e scole è i grandi casamenti, organizeghjanu à spessu l'esercizii d'incendiu cù u fine di infurmà è di priparà i citatini annantu à a manera di riagisce à un incendiu di bastimentu. U fattu di fà parte apposta l'incendii distruttori custituisce un incendiu criminale è hè un crimine in a maiò parte di e ghjuridizione. I codici di custruzzione mudelli esigenu i sistemi di prutezzione passiva è attiva contru à l'incendiu per minimizà i danni risultendu da un incendiu. A forma a più currente di prutezzione attiva contru à l'incendiu hè l'installazione di schizzaghjoli. Per massimizà a prutezzione passiva contru à l'incendiu di di bastimenti, i materiali di custruzzione è l'ammubulamentu in a maiò parte di di paesi sviluppati sò testati per a so resistenza à u focu, a so combustibilità è a so infiammabilità. I tissuti d'ammubulamentu, e mocchette è e plastichi imprudati in i veiculi è i battelli sò ancu testati. Quandu a privenzione è a prutezzione contru à l'incendiu ùn anu micca permessu di evità i danni, l'assicuranza incendia pò mitigà ne l'impattu finanziariu. ==Risturazione== Differenti metudi è misure di risturazione sò usate sicondu u tipu di disguasti caghjunati da un incendiu. A risturazione dopu à un incendiu pò esse effittuata da e squadre di gistione immubiliare, u persunale d'intrattenimentu di di bastimenti o da i pruprietarii elli stessi ; eppuru, cuntattà un spicialistu professiunale accirtatu di a risturazione di i danni caghjunati da un incendiu hè à spessu cunsideratu cum'è u mezu u più sicuru di risturà un bè dannighjatu da un incendiu, per causa di a so furmazione è di a so grande sperienza. A L'imprese di risturazione di l'acque è di l'incendii sò rigulamentate da u ministeru di u cunsumu di u Statu cuncirnatu - di solitu u cunsigliu di e licenzie di d'imprisarii di u Statu. == Simbulisazione == In a [[filusufia]] chinese, u focu face parte di i cinqui elementi, incù u [[metallu]], l'[[acqua]], u [[legnu]] è a [[terra]]. Indì l'alchimisti in [[Occidente]], u focu face parte di i quattru elementi fundamentali, incù a [[terra]], l'[[acqua]] è l' [[aria]]. U focu hè assuciatu di solitu incù u [[Sole]], chì anch'ellu produce calore è [[lume]]. Hè assuciatu dinù à spessu incù i [[vulcanu|vulcani]]. == U cultu di u focu == [[File:Midsummer bonfire closeup.jpg|thumb|200px]] U focu hè integratu in e riligione di parechje culture è hè statu l'oggettu d'una adorazione da bon'parechji populi. ==== Persia ==== In Antichità, i [[Persi]] cunsideravanu u cultu di u focu cum'è a parte fundamentale di a so riligione è e ceremonie di u culte sò discritte di manera precisa in u ''[[Zend-Avesta]]''. Ogni mane, i persi saltuvanau u sole chì si pisava, chì era u simbulu di u focu u più puru. Cunsideravanu dinù focu cum'è u prutttetore di i Stati è cunsirvavanu u focu sacru in i santuarii, induve ellu ùn ci mai ch'ellu si spignissi. ==== Grecia è Roma ==== In a mitologia greca, u focu hè statu arrubatu à i [[Diu|Dii]] è datu à l'omini da [[Prometeu]]. ==== Cristianesimu ==== L'usu di i cironi hè cumunu in a Ghjesa catolica è ortodossa. A fiara hè u simbulu di u [[Santu Spiritu]]. == Citazione == U focu hè citatu à spessu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu, in i pruverbii: * ''Diu ti franchi di u focu, di l'[[acqua]] è di i falsi tistimonii.''<ref>Saravelli-Retali, 1976, A vita in Corsica per via di i pruverbii è i detti - La vie en Corse à travers proverbes et dictons, Nice: Don Bosco</ref> * ''Natali à u [[ghjocu]], Pasqua à u focu.'' * ''Trè [[pignatta|pignatte]] à u focu, hè festa ! Trè [[donna|donne]] in [[casa]] hè gran'timpesta!'' * ''Zigliara, focu è [[fiara]].'' * ''Accantu à u focu, a [[paglia]] ci stà mali. '' * ''Chì hà bisognu di u focu, u piglia in [[manu]].'' * ''Chì s'ammorcia in u [[ghjocu]], deve mette u [[culu]] à u focu.'' * ''Focu d'[[alzu]], focu falsu.'' * ''Duv'iddu ùn ci hè ziteddi si spinghji u focu.'' o in a sprissioni: * ''surviglià à calchissia com'è u latti annantu à u focu'' * ''essa un focu'': ''hè un focu !'' o in i ghjastemi<ref>Milleliri, Paulu (2010) ''Chì tù sia...'', Albiana.</ref>: * ''Chì tù crepi piccendu à focu lentu !'' * ''Chì si ni spassi focu è fiari.'' == Note == <references/> ==Da vede dinù== * [[Focu di gioia]] * [[A storia chimica di una candela]] * [[Focu coluritu]] * [[Deflagrazione]] * [[Fabricazione di u focu]] * [[Triangulu di u focu]] * [[Sbollaru di focu]] * [[Adoru di u focu]] * [[Pirolisi]] * [[Piromania]] * [[Incendiu]] * [[Fulminente]] dgvv0ayw0vois1rwit90gng2t4sjnqc Ghjocu 0 11304 371321 332611 2021-01-05T05:32:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki ==Citazioni== Accadi chì u '''ghjocu''' fussi citatu in a literatura è a cultura corsa. Par asempiu, in i pruverbii: * ''Natali à u ghjocu, [[Pasqua]] à u [[focu]].'' * ''Chì s'ammorcia in u ghjocu, deve mette u [[culu]] à u [[focu]].'' ==Rifarenzi== * Saravelli-Retali, 1976, A vita in Corsica per via di i pruverbii è i detti - La vie en Corse à travers proverbes et dictons, Nice: Don Bosco [[Categoria:Vita quutidiana è distrazzioni]] kjwwkjmffk468b2fzivf169102aaal6 Omu 0 11305 347255 347254 2015-07-02T00:54:46Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki L''''omu''' hè un mammiferu suciale. Hè ancu a ''Spezia umana'' sana. ==Citazioni== L''''omu''' hè mintuvatu à spessu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu, in i pruverbii: * ''L'omu pruponi è [[Diu]] disponi.'' * ''D'omu chì ride è [[donna]] chì pienghje ùn ti ne fidà.'' * ''Omu dormi è [[carta]] veghja.'' * ''[[Soldu]] di povaru omu è [[cuglia]] di [[ghjacaru]], ùn si ni poti mai piattà.'' * ''U [[discorsu]] hè beddu è bonu ma arruvina u povaru omu.'' * ''U [[discorsu]] porta l'omu à a [[forca]].'' * ''Vistu l'omu, vistu a raghjoni.'' * ''À chì s'aiuta hè galant'omu.'' * ''A [[donna]] faci l'omu.'' * ''U [[cori]] di l'omu hè un abissu.'' (Dizz. ''U Muntese'') ==Rifarenzi== * Saravelli-Retali, 1976, A vita in Corsica per via di i pruverbii è i detti - La vie en Corse à travers proverbes et dictons, Nice: Don Bosco * Ciavatti, Petru (dir. redazzione) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana [[Categoria:Società]] jje6gqy26iwb0zo2b42zcm36dh2sk08 Discorsu 0 11306 347297 347296 2015-07-02T01:18:01Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki U '''discorsu''' hè u discorre (azzione) è u tema discorsu (ughjettu). ==Citazioni== Accadi chì u '''discorsu''' fussi citatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu, in i pruverbii: * ''U discorsu hè beddu è bonu ma arruvina u povaru [[omu]].'' * ''U discorsu porta l'omu à a [[forca]].'' ==Rifarenzi== * Saravelli-Retali, 1976, A vita in Corsica per via di i pruverbii è i detti - La vie en Corse à travers proverbes et dictons, Nice: Don Bosco [[categoria:Società]] 2i0kqlgczrop2hoyhax9wx37lld6lsw Mare Mediterraniu 0 11307 195179 119939 2009-12-17T22:52:26Z Xqbot 1764 Robot: répare double redirection à [[Mari Tarraniu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari Tarraniu]] 5pwm1v866vqqtybh72td96bha57rtf9 Foglia 0 11311 371322 353972 2021-01-05T05:32:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Leaf 1 web.jpg|thumb|200px|A struttura di una foglia]] In [[botanica]], una '''foglia''' hè un organu di e [[Plantae|piante]] specializatu per a [[fotosintesi]]. Inoltre, e foglie sò l'organi induve, in a miò parte di e piante, anu locu a [[respirazione]], a [[traspirazione]] è a [[sguttazione]]. E foglie ponu esse classificate sicondu a so posizione longu u [[fustu]] di una [[Plantae|pianta]]. A distribuzione hè usualmente caratteristica di una spezia. E foglie ponu esse: * ''opposte'': dui foglie portate in un singulu nodu in pusizione contrapposta. * ''alternate o alterne'': e foglie sò disposte una per nodu è orientate alternativamente da una parte è da l'altra. * ''verticillate'': tre o più foglie chì si inseriscenu in u fustu in currispundenza incù un singulu nodu. [[File:1 עלים (8).JPG|miniatura| Foglia ]] == Morfologia == E foglie ponu esse distinte è classificate sicondu a confurmazione è a struttura di e so parte custituenti. === Basa === * ''curdata'': rientra in u picciolu * ''ottusa'': basa aperta per più di 90° * ''acuta'': basa aperta per menu di 90° * ''tronca'': base piatta à circa 180 ° == Citazione == Accade chì a foglia fussi mintuvata in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu, in i pruverbii: * ''Ùn trema una foglia chì [[Diu]] nùn voglia.'' == Referenze == * Saravelli-Retali, 1976, A vita in Corsica trà i pruverbii è i detti - La vie en Corse à travers proverbes et dictons, Nice: Don Bosco [[Categoria:Botanica]] dmjurq8rsut4y5e6evd3rrqjv9yctw0 Ora 0 11312 371323 347304 2021-01-05T05:32:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L''''ora''' hè una misura di u [[tempu]]. ==Citazioni== L''''ora''' hè mintuvata à spessu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu, in i pruverbii: * ''In una ora, [[Diu]] lavora.'' * ''Nanzi ghjunta la so ora, nè si nasci nè si mori.'' * ''Ora vivu ora mortu.'' ==Rifarenzi== * Saravelli-Retali, 1976, A vita in Corsica per via di i pruverbii è i detti - La vie en Corse à travers proverbes et dictons, Nice: Don Bosco [[categoria:Fisica]] 82zgmwj7lcd7uvcvag4cwpme1f9ad4a Croce 0 11313 332167 330385 2014-03-23T14:13:57Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[file:Diminutive heraldic cross.png|150px|thumb|Cruci.]] ==Citazioni== Accade chì a croce fussi mintuvata in a litteratura o a cultura corsa. Per asempiu, in i pruverbii: * ''Senza croce in [[celu]] ùn si entre.'' * ''Cantà è purtà a croci, ùn si pò.'' * ''Ùn si pò purtà a croce è fà dinù bella [[voce]].'' * ''Ognunu deve purtà a so croce.'' == Rifarenzi == * Saravelli-Retali, 1976, A vita in Corsica cù i pruverbii è i detti - La vie en Corse à travers proverbes et dictons, Nice: Don Bosco {{c-supranu}} [[Categoria:Religione]] ndztu3ug3xa290q46tkmotr83r4s4nx Farraghju 0 11316 120342 2008-03-07T21:02:55Z 90.14.242.22 Reindirizzamentu à [[Ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ferraghju]] 27ta4k1tqtamq06ifxwz60tzvbt6g7z Niccolò Tommaseo 0 11318 378028 371585 2021-12-18T21:09:45Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Niccolo Tommaseo.png|thumb|right|200px|Niccolò Tommaseo]] '''Niccolò''' (o '''Nicolò''') '''Tommaseo''' ([[Sebenicu]], [[1802]] – [[Firenze]], [[1 di maghju]] [[1874]]) hè statu un [[linguistica|linguistu]], [[littiratura|scrittori]] è [[pulitica|patriottu]] [[Italia|talianu]]. U so nomu hè assuciatu incù u ''Dizionario della Lingua Italiana'', è u ''Dizionario dei Sinonimi''. Hè statu unu di i primi à intarissà si à a [[litteratura corsa]] urali ed hà pubblicatu in [[1841]] in [[Venezia]] i ''Canti populari - canti corsi''. == Bibliugrafia == * ''Canti popolari - Canti toscani, corsi, illirici, greci'' ([[1841]]) * ''Le lettere di Santa Caterina di Siena'' ([[1860]], 4 volumina) * ''Il secondo esilio'' ([[1862]], 4 Vol.), Collectio eius operum politicarum * ''Sulla pena di morte'' ([[1865]]) * ''Nuovi studi su Dante'' ([[1865]]). * ''Dizionario di sinonimi della lingua italiana'' (7. ed. [[1887]], 2 vol.) * '' Vita di Rosmini'' * ''Dizionario estetico'' (ed. [[1872]]) == Rifarenzi == * [http://www.google.fr/books/pdf/Canti_popolari_corsi_con_note.pdf?vid=OCLC13642253&id=gPQfxZy9rBIC&output=pdf&sig=9MUv1ng62Dnn7YnfQR6MS1IM9-k Salvatore Viale, ''Canti popolari corsi'', 1855, Fabiani:Bastia] * [http://www.google.fr/books/pdf/Canti_popolari.pdf?vid=OCLC02206893&id=K3Inmxms5BMC&output=pdf&sig=aHaIFkOBjoRhx-z81bYdlQGaWHk N. Tommaseo, 1841, Canti popolari - Canti toscani, corsi, illirici, greci, Venezia] [[Categoria:Linguistu]] [[Categoria:Scrivanu]] [[Categoria:Talianu]] {{DEFAULTSORT:Tommaseo}} cexzqivbzzqqdwi76krvgzmnt600yqa Tangu 0 11320 354127 347189 2016-05-18T14:32:56Z Escarbot 134 wikidata interwiki wikitext text/x-wiki U '''Tango''' (o '''Tangu''') hè un [[ballu]] chì si face in coppiu, è designa dinò a [[musica]] chì l'acumpagna, ghjucata incu u [[bandoneone]]. == Storia == U tango hè nattu à a fini di u XIXemu seculu in [[Argentina]] è in [[Uruguay]], ind'i quartieri populari di [[Buenos Aires]] è di [[Montevideo]]. L'immigrazione [[Europa|europea]] massiva, sopratuttu [[Spagna|spagnola]] è [[Italia|italiana]], hà da appurtà musice, melodie, ritmi chi anu da incuntrà un fenòmenu ''rioplatense'' recente, a milonga. A milonga si diffusa à partesi di à mità di u XIXeme seculu ind'i "faubourgs" di Buenos Aires. Mischiandu u [[musica|ritmu musicale]] afro-uruguayanu ''candombe'' ("work song" ritmata chi cantanu i schiavi neri [[Africa|africani]]) è a habanera cubana, a milonga hè un cantu è u ballu populari à l'accenti a volte melancolichi, ma quantunque intrinanti, profundi è animati. Permette à l'omi vinuti circà furtuna, assai numerosi pè un nùmeru di donne assai limitatu, di mettesi in concurrenza. Da u fattu di a rarità di e donne, ma dinò di a sucietà masculina ind'a cuale participa rapidamente, a milonga si balla sopratuttu entre omi. L'influenze europee multiple è u svilupamente di u ballu cume cumpetizione di seduzione vanu da fane un amusamentu carcu d'imbusci. U tango s'hè construitu cume codificazione prugressiva di passi, di ritmi, di brisure, di l'unificazione culturale di una populazione induva a diversità hè surghjente di tenzione... [[Categoria:Baddu]] cddxtzdt48cgnqxakqxq94sudi6v3bo Mancinu 0 11322 371324 325179 2021-01-05T05:32:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Un '''mancinu''' (una mancina) hè una persona chì si serve più di a so manu manca ch'è di a so manu dritta. == Vede puru == * [[manidrittu]] * [[ambidestru]] {{Commonscat|Left hand}} g253n304w345pfb0p4v7lmv1i36u6e2 Manidrittu 0 11323 371325 354084 2021-01-05T05:32:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Un '''manidrittu''' (una manidritta; si dice ancu '''manirittu'''/a o '''mani dirittu'''/a) hè una persona chì si ghjova più di a so manu dritta ch'è di a so manu manca. A più grande parte di l'omi sò manidritti. == Vede ancu == *[[mancinu]] *[[ambidestru]] cq1570wgq4qzkyf4w2q425otf3munhr Klaus Ebner 0 11324 372046 372040 2021-02-07T22:44:48Z Jun Misugi 295 pueta ancu in tedescu wikitext text/x-wiki [[File:KlausEbner.jpg|thumb|''Klaus Ebner (2008)'']] [[File:Vienna 2013-03-13 'Salon für Kunstbuch' - Klaus Ebner a.jpg|miniatura|Ebner in Vienna in u 2013]] '''Klaus Ebner''' hè un [[littiratura|scrivanu]] [[Austria|austriacu]] è un [[puesia|pueta]] in lingue [[lingua catalana|catalana]] e [[lingua tedesca|tedesca]]. Hè natu in [[Vienna]] ([[Austria]]) l'[[8 d'aostu]] di u [[1964]]. Scrive narrativa (racontu, rumanzu, prosa corta), assaghji, radiodrama è [[puesia]].<ref>Antologia ''Kaleidoskop'', Ed. Eleonore Zuzak, Edition Atelier, Vienna 2005, ISBN 3-902498-01-3, biugrafia p. 368.</ref> L'autore hè membru di parechji associi austriachi per scrivani ''Grazer Autorinnen Autorenversammlung'' è ''Österreichischer Schriftstellerverband''.<ref>Rivista litteraria ''Literatur und Kritik'' No. 397/398, Salisburgu 2005, biugrafia p. 111.</ref> Ebner hà scrittu un assaghju chì hà per oggettu a [[Corsica]] è l'hà publicatu in a rivista austriaca ''Literatur und Kritik (Littiratura è Critica)'' sottu u nome di ''Fels im Ozean (Rocca in l'Oceanu)''.<ref>Rivista litteraria ''Literatur und Kritik'' No. 405/406, Salisburgu 2006, assaghju di [[Corsica]] publicatu p. 60. V. ancu la pagina di l'autore [http://www.klausebner.eu/pages/leseproben/e-zu-korsika.php incù l'assaghju in lingua tedesca].</ref> == Bibliugrafia == * ''Vermells''; puesia catalana, [[:ca:SetzeVents Editorial|SetzeVents Editorial]], Urús 2009, ISBN 978-84-92555-10-9 * ''Hominide''; racontu, FZA Verlag, Vienna 2008, ISBN 978-3-9502299-7-4 * ''Auf der Kippe''; prosa corta, Arovell Verlag, Gosau 2008, ISBN 978-3-902547-67-5 * ''Lose''; raconti, Edition Nove, Neckenmarkt 2007, ISBN 978-3-85251-197-9 * ''El perquè de tot plegat''; puesia, La Catalana de Lletres 2004, Cossetània Edicions, [[Barcelona]] 2005, ISBN 84-9791-098-2 == Premii è distinzione == * 2007 Wiener Werkstattpreis (racontu è assaghju) * 2007 Premio Internazionale di Poesia Nosside ([[Reggio Calabria]]): Minzione * 2005 Feldkircher Lyrikpreis/Premiu di Puesia di Feldkirch (quartu) * 2004 La Catalana de Lletres 2004 (Barcelona): Minzione è publicazione in l'antologia == Rifarenzi == <references /> == Liami == * [http://www.klausebner.eu/ Pagina di l'autore - Informazioni: www.klausebner.eu] (02-03-2009) * [http://www.gav.at/member.html?menu=3&sel=2&mid=694&sub= Biugrafia, Grazer Autorinnen Autorenversammlung] (02-03-2009) * [http://www.klausebner.eu/pages/leseproben/e-zu-korsika.php Assaghju nantu à a Corsica (in tedescu)] (02-03-2009) {{DEFAULTSORT:Ebner, Klaus}} [[Categoria:Littiratura]] [[Categoria:Austrìacu]] d8sh0x4a3hx4xhidz3bya2mplz562fd Lethwei 0 11326 365762 365731 2020-03-15T14:45:20Z Phyrexian 1389 rollback wikitext text/x-wiki [[Image:devie_genou.jpg|50px|left]] [[Image:provoc0.jpg|thumb|right|Parcussione di a bracciu upposta cum'è pruvucazione à u fini di u "lethwei-yei"]] U celebri '''pughjilatu birmanu''' si chjama '''lethwei''' o ''Myanma yuya louvi'' (Myanmar ''traditional boxing'' in inglese). A so versione spurtiva hè ancu chjamata da l'annati 1960: '''[[bando kick-boxing]]'''. ==Definizione== Ista famosa pratica di scherma di i mani è di i pedi nudi risalirebbe a u IIIinmu seculu quandu i munaci vulevanu intrattene si è difende si. Hè un pughjilatu "dettu marziali" quali prende in prestitu à l'eredità tecnica da u guerreru birmanu tutta a so panoplia di strateghi. Divintu pupulari à partiri da u XIinmu seculu sottu i Ri Anawratha, incù cumbattimenti interetnici senza nessune regule è di una viulenza senza misura cumune. U modu d'affruntà si hè moltu spezificu, tenendu moltu spessu di u cumpurtamentu animali è somiglia solamente di moltu luntanu à altre pratiche urentali. ==Regulamentu: u pughjilatu birmanu o "superlativu" di i pughjilati== Ancestralmente, l'uppusizione hè diretta da dui arbitri è si svolga in un cerchju duva ogni forma di parcussione è di pruiezione hè auturizzata. L'era muderna hà intrudottu i regule di u pughjilatu uccidentali, particularmente i guanti, i prutezioni, i round è u ring. U panel tecnicu di u cumbattenti hè moltu largu è i cumpurtamenti s'ispiranoi à l'altre pratiche di cumbattimentu di a Birmania. Si truvanu numerose azzioni spettaculari particularmente i tecniche vulanti ([[calciu (pedata)|calciu]] in volu, [[colpu di ghjinochju]] è [[colpu di ovitu|di ovitu]] in volu), è tecniche in marcia di scala (calciu è colpu di ghjinochju). In u passatu, u pugilatu birmanu tradiziunali era l'antitesi di [[Thaing]], pà u so aspettu brutali è primariu. Oghji, ùn hè cusì, puichè urganizzatu in i cundizioni muderne, pò esse piacevole à vede. [[Image:Crochetage3.jpg|thumb|200px|Tecnica di fà ganciu in lethwei mudernu]] ==Caratteristiche tecniche: "tuttu u corpu hè un'arma"== Nove tecniche tradiziunali cumpugnonu a pratica di u pughjlatu birmanu. I caratteristiche tecniche di u lethwei tengonu tri cumpunenti principali, l'armi usate, i scopi mirati è i distanze di cumbattimentu. Truviamu: # un'utilizzazione di tuttu l'arsenali curpurali dispunibili, di parcussione è di pruiezione (nove armi principali: craniu, dui pugni, dui oviti, dui ghjinochja è dui pedi), # a ricerca di parcussione di l'insemi di u corpu avversu, # a ghjestione di tre distanze di cumbattimentu: distanza lunga (in particulari di calciu), distanza media (colpi di ghjinochju, pugnu è ovitu), corpu à corpu (prese è pruiezioni). Da un puntu di vista strateghjica, è pà esse facilmente ricurdatu, un insemi di principi hè decrecatu. Pà esempiu, truviamu i principii siguenti: # culpisce l'armi avverse prima d'attacà si a u centru di u corpu (ex.: scossa in colpu di testa in u muscolu in stessu tempu di un colpu di pugnu circulari avversu o parcussione di a coscia avversa in calciu frustratu (fr. ''fouetté'') in uccassione di un'uffensiva in [[calciu circolari]] in linea mediana), # i pruiezioni hannu à effettuà si in u spaziu vicinu pà purtà una parcussione immediata in arrivandu a u solu, # utilizzà i strateghje di l'animali di u '''[[thaing]]''' (ex. parcussione in i membri inferiscei avversi di tipu cinghiali, o colpu di zampa di tipu pantera in i braccia avversi pà aprisce si un caminu versu i scopi, o scupaturu rutativu di a tigre in un'uffensiva in calciu à a faccia). [[Image:percut_arm.jpg|thumb|right|Parcussione di a coscia avversa]] ==Particularità culturali di u lethwei== Tradiziunalmente u cumbattimentu si svolghje in un cerchju. In i villaghji birmani, ancora à u XXIinmu seculu, quissu cumbattimentu hà mentenutu u so caratteri ancestrali. Solu l'apparizione di un ring uccidentali è di i divisioni sembra esse signu di mudernità. L'incontru hè direttu da dui arbitri, pà pute megliu separà i prutagunisti, è hè evaluatu da sei ghjudici. Tutte i tecniche sò auturizzate, si pò culpisce un omu in terra. I pughjili cumbattonu durante i partite moltu lunghe. I round sò intervallati da riposi cumpleti durante quali si svulgonu altri incontri. L'attrezzatura hè summaria, portu di i pantaluncini di pughjilatu, mani bandate, noce di coccu in modu di prutezione ghjenitale, curreghja di coiu frà i denti. Finora, tanti pughjili birmani si tatuanu u troncu è i ghjamba. Si pò vede, à qualchì, i so vittorie, à altri di i rippresentazioni d'animali (aquila, cobra, pantera, tigre, ecc.) simbulizzandu forza è curaghju. ==U lethwei-yei== Danza guerrera esiguita à l'iniziu di cumbattimentu, pà dimustrà abilità è curaghju. À a fini di a danza, i braccia incruciate u pughjile si culpisce ognuna di i so spalle incù a manu upposta in modu da annuncià chì hè prontu à cumbatte. Una danza di vittoria hè ancu esiguita dopu a dezisione di i ghjudici. [[Image:dance0.jpg|thumb|right|Danza prima di u cumbattimentu]] ==U let-khamaungnkhat== Prezentazione di l'armi usate durante u cumbattimentu di lethwei, da u pughjili stessu. Culpisce di a so manu aparta l'arma upposta. A prezentazione s'effettua dà l'altu in bassu, inizialmente coi pugni è i oviti, poi i ghjinochja è infini di pedi. ==Vede ancu== *''Bando, philosophy, principles and practice'', M.Gyi, IST edition, 2000 *''Burmese bando boxing'', M.Gyi, Ed. R.Maxwell, Baltimore, 1978 *''Comprehensive Asian Fighting arts'', D.F.Draeger and R.W.Smith, E. Kodansha, Tokyo, 1969 *''Traditional burmese boxing'', Z.Rebac, Ed. Paladin Press, Boulder, 2003 *Lethwei Martial Couderette, Ginger Edition, 2017 ==Liami esterni== * [http://www.bando.fr Federazione (francese) di Bando Pughjilatu Birmanu] (in francesu) * [http://www.americanbandoassociation.com Federazione di l'America di u Nord di Bando] (USA) (in inglesu) [[Categoria:Arti marziali birmani]] [[Categoria:Kick-boxing]] fu6fz6vgs8q8t9afaskf0qehc1odxt1 Rumania 0 11327 120765 120534 2008-03-12T18:16:16Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu à Romania wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Romania]] 07hxxxlviqd7tj8ltvdod2tuu0684ho Moldavia 0 11328 371326 359540 2021-01-05T05:32:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Flag of Moldova.svg|120px|right]] A '''Moldavia''' (Moldova) hè un paese situatu in [[Europa]] (capitale: [[Chisinau]]). [[File:Moldova.png|200px|right]] {{Europa}} [[Categoria:Moldavia]] 1an9nu9j2tdrdg0bgffs2hrbghcuzum Alà dei Sardi 0 11329 374698 361790 2021-08-02T09:03:59Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Alà | blasone=Alà dei Sardi-Stemma.png | nomeUfficiale=Alà dei Sardi | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS | latitudineGradi=40 | latitudineMinute=39 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=9 | lungitudineMinute=20 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=700 | superficia=188,6 | pupulazione=1.940 | densita=10 | merre=Francesco Pitzalis | posta=07020 | telefunu=079 | istat=104003 | abitanti=Alaesi | patrone=Sant'Agustinu | festa=u [[29 d'aostu]] | situ=http://www.aladeisardi.altervista.org }} '''Alà dei Sardi''' ([[lingua sarda|saldu]]: Alà o Elà) hè una cumuna di a [[Pruvincia di Sassari|pruvincia di Sassari]]. Hà 2000 abitanti, ed hè situata in a righjoni [[storia|storica]] di u Montacutu. A so [[linguistica|lingua]] hè u locudoresu sittintriunali, una varietà di [[lingua sarda|sardu]] un pocu influinzata da u lessicu [[lingua corsa|corsu]] di a [[Gaddura]]. L'[[ecunumia]] si basa principalmenti annantu à l'[[agricultura]] è annantu à u pasturiu ([[pecura|pecuri]] è [[vacca|vacchi]]). Ogni annu - in u prima branu - in Alà dei Sardi si curri u Trufeu internaziunali di Cursa Campestra "ALASPORT", è ci participighjani i più impurtanti curridori di u mezufondu mundiali (primatisti mundiali, campioni mundiali è [[ghjocu|olimpichi]]). U trufeu hè unu di i più impurtanti d'[[Auropa]] pà i participanti. U quattru [[uttrovi]] ci hè in Alà a festa di Santu Franciscu, è ci hè da magnà è da bia pà più di deci milla piligrini chì venini da a [[Sardigna]] sana. == L'orighjini == I primi abitanti di Alà dei Sardi sò stati Balares è Ilienses, dui populazioni trà i più feroci di i tempi antichi. Sò risciuti à tena à bada l'antichi [[Roma|Romani]], chì erani i patroni di u mundu à quiddi tempi. Si dici chì Alà era u capilocu di i Balares, parchì Alà si dici ancu Balà in [[lingua sarda]], è dunqua pò vulè dì "cità di i Balares". Oghji in u [[giugrafia|territoriu]] d'Alà ci sò una vintina di siti [[archiulugia|archiulogichi]] di u periodu nuragicu, è calchì naracu sempri bè cunsirvatu. Dapoi, ancu a zona hè stata rumanizata, ma ci sò dinò tanti tuponimi di lingua nuragica, è quistu faci pinsà chì a rumanizazioni hè stata tardiva è pocu efficaci. In u Medievu, Alà dei Sardi hà fattu parti di u Ghjudicatu di Torres, è dapoi à a paci d'[[Aragona]] hè passatu à a Cuntrada di Olevà, in l'Incuntrada di Monti Acutu, chì facia parti di i pussidimenti di i Duchi di Gandia, nobili [[Spagna|spagnoli]]. == Oghji == Oghji u [[paesi]] hè in a pruvincia di Tarranoa-Timpiu, è hà una [[economia]] tradiziunali. Ma da pocu tempu s'hè svilupata l'[[arte|arti]] di travaddà u [[suaru]], chì pa qualità hè u meddu di a [[Sardigna]]. È ancu l'arti di travaddà i [[petra|petri]] di i [[muntagne|monti]], chì sò richiesti in a Costa Smiralda ([[Tarranoa]], [[Alzachena]]) pa rivestì i [[casa|casi]] è i tanchi di i [[turismu|turisti]]. I maestri di muru d'Alà dei Sardi sò i più famosi pa i rivestimenti in [[petra]], in tutta a [[Gaddura]]. == Liami == * Alà dei Sardi [http://www.aladeisardi.altervista.org] * Alasport [http://www.alasport.it] * Fotografia di Alà [http://www.eligalcada.org/foto.htm] {{Pruvincia di Tarranoa è Tempiu}} {{Comuna di a Pruvincia di Sassari}} 52bnxrx2eseq7c8cqecpmn4krxv8zvg Lingua purtughese 0 11330 120598 2008-03-10T20:55:17Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua portughese]] 25y5dprvg3awnskda91h70f8chrd7d4 Lingua tedesca 0 11331 378751 378676 2022-03-11T16:42:18Z CommonsDelinker 173 Replacing Legal_statuses_of_German_in_the_world.svg with [[File:Legal_status_of_German_in_the_world.svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: grammar). wikitext text/x-wiki {{Lingua |nomu=Tedescu |numinativu=Deutsch |culori=#FD9191 |altri nomi=alemanu, alimanu |stati=[[Germania]], [[Svizzera]], [[Austria]], [[Liechtenstein]], [[Lussemburgu]], [[Belgica]] (cantoni orientali), [[Francia]] ([[Alsazia]] e [[Lorena (regione francese)|Lorena]]), [[Danimarca]], [[Romania]], [[Namibia]], [[Stati Uniti d'America]], [[Italia]] ([[Pruvincia di Bolzanu]]), [[Sudafrica]], [[Cile]], [[Brasile]], [[Repubblica Ceca]], [[Ungheria]], [[Russia]], [[Kazakistan]], [[Togu]], [[Camerun]], [[Tanzania]], [[Qingdao]] e l'isule di l'[[Uceania]] (diffusione reghjonale). |righjoni= |parsoni=110 milioni |tipulugia=SVO [[Lingue isulanti|isulante]] - [[Lingua tonica|tonica]] |classifica=10 (secondu altre fonti 11) |fam1=[[Lingue indoauropeane|Indoauropeanu]] |fam2=[[Lingue germaniche|Germanicu]] |fam3=[[Lingue germaniche uccidentale|Uccidentalu]] |fam4=[[Lingua tedesca|Tedescu]] |nazioni=[[Image:Flag of Austria.svg|30px]] [[Austria]] <br /> [[Image:Flag of Belgium.svg|30px]] [[Belgica]] <br /> [[Image:Flag of Germany.svg|30px]] [[Germania]] <br /> [[Image:Flag of Liechtenstein.svg|30px]] [[Liechtenstein]] <br /> [[Image:Flag of Luxembourg.svg|30px]] [[Lussemburgu]] <br /> [[Image:Flag of Switzerland.svg|30px]] [[Svizzera]] |iso1=de |iso2=ger |iso3=deu |sil=GER |estrattu=Alle Menschen sind frei und gleich an Würde und Rechten geboren. Sie sind mit Vernunft und Gewissen begabt und sollen einander im Geiste der Brüderlichkeit begegnen.| |mappa=[[File:Legal status of German in the world.svg|290px]] |didascalia=Distribuzione geugrafica di lu tedescu |codice=de}} U '''tedescu''' (nome nativu: ''Deutsch'', {{IPA|[dɔʏ̯tʃ]}}) hè una [[lingua (linguistica)|lingua]] [[Lingue indoeuropee|indoeurupea]] chì appartene à u [[Lingue germaniche occidentali|ramu occidentale]] di e [[lingue germaniche]]. Hè a lingua incù u più grande numeru di locutori nativi di u [[cuntinente europeu]]<ref>[http://ec.europa.eu/publications/booklets/move/45/it.pdf ''Tante lingue, una sola famiglia''] - Cummissione Eurupea</ref> è di l'[[Unione eurupea]],<ref>{{cita web|http://www.germanlanguageguide.com/german/facts/stats/|German Language Guide|12-12-2009}}</ref> parlata com'è [[Madrelingua|prima lingua]] è ricunnisciuta com'è [[lingua ufficiale]] in [[Germania]], in [[Austria]], in [[Svizzera]] è in [[Liechtenstein]]. Trà e lingue di u gruppu germanicu hè a lingua più diffusa in u mondu dopu à l'[[Lingua inglese|inglese]]. == Distribuzione geugrafica == U tedescu hè parlatu per u più in l'[[Europa cintrale]]: in Germania, [[Austria]] è [[Svizzera]]. In [[Italia]] u tedescu hè ricunnisciutu com'è [[lingua rigiunale|lingua ufficiale rigiunale]] incù à u [[Lingua taliana|talianu]] in [[Trentino-Altu Adige]], induv'ellu hè parlatu per u più in a [[Pruvincia autonoma di Bolzano]]. Gode inoltre di u status di coufficialità in a [[Val Canale]] in [[Friuli-Venezia Ghjulia]]. Dialetti ascrivibili à a famiglia linguistica di u tedescu sò parlati da e minuranze [[walser]] di u [[Piemonte]] è di a [[Valle di Aosta]], da quelle [[mocheni|mochene]] di u [[Trentino]] è da quelle carnico-germaniche di [[Sauris]], [[Paluzza|Timau]] in u [[Friuli]] è [[Sappada]]. Sempre à a famiglia di e lingue germaniche appartene a [[lingua cimbra]], parlata da a [[Cimbri (minuranza linguistica)|minuranza linguistica di i cimbri]] prisente trà [[Venetu]] è [[Trentino]]. U tedescu hè inoltre parlatu in parte di a [[Rumania]], di a [[Polonia]] (Voivodato di Opole), di l'[[Alsazia]] è di a [[Lorena (rigione francese)|Lorena]] ([[Francia]]) è hè parlatu in i [[Stati Uniti d'America|Stati Uniti]] ([[New York]], [[Pennsylvania]] è [[Ohio]]). Ancu exi pussidimenti culuniali di a Germania, com'è per esempiu a Namibia, anu una nutevule percentuale di a pupulazione chì ancu oghje parla u tedescu. Incù circa 112 milioni di parlanti distribuiti in 38 [[Statu|Stati]], hè una lingua pluricentrica com'è l'inglese. Ci sò infatti isule linguistiche tedesche in tutti i cuntinente è parechji di ste cumunità esistenu da parechji seculi. Sicondu [[Ethnologue]] a lingua tedesca hè a 11ª lingua parlata com'è ''prima lingua'' per dimensione. Hè parlata glubalmente in 43 Paesi da 90,3 milioni di persone.<ref name="Ethnologue">[http://www.ethnologue.com/ethno_docs/distribution.asp?by=size Ethnologue Statistical Summaries]</ref> Riguardu à l'Africa, u tedescu hè parlatu da circa 25-30.000 persone com'è lingua matre in l'exi culonia tedesca di a Namibia. === Origine === [[File:AlthochdeutscheSprachräume962 Box.jpg|thumb|L'aria germanofuna in u [[Sacru Rumanu Imperu]] intornu à u 962.]] [[File:Lutherbibel.jpg|thumb|left|A pupularità diffusa di a [[Bibbia]] tradutta in tedescu da [[Martin Lutero]] aiutò a diffusione di u tedescu mudernu.]] Hè pussibule à esaminà u sviluppu storicu di a lingua tedesca à traversu a so suddivisione in i siguenti periodi: * Altu tedescu anticu (750-1050) * Altu tedescu mediu (1050-1350) * Altu tedescu mudernu (1350-1750) U gluttonimu pruvene da a parola [[lingue germaniche|germanica]] ''þeudiskaz'', incù u quale in u Medievu si disignava a lingua di u ''þeudō'', vene à dì di u ''populu'' (una lingua germanica, senza distinzione) cuntrastendu la à u [[lingua latina|latinu]]. Da ''þeudiskaz'' sò derivati u tedescu ''deutsch'', u [[Lingua olandese|nederlandese]] ''duits'' (chì in questa lingua si riferisce à u tedescu), l'[[Lingua inglese|inglese]] ''dutch'' (chì si riferisce à u nederlandese) è u [[lingua latina|latinu]] ''theodiscus'', da u [[Lingua taliana|talianu]] ''tedescu'' è u [[Lingua francese|francese]] ''tudesque'' (oghje si riferisce à tuttu ciò chì riguarda i populi germanichi durente l'altu medievu; "tedescu" in francese hè ''allemand'', derivatu da u populu di l'[[Alemanni]]). Ancu u nome di u populu di i [[Teutoni]] deriveghja da sta radica. === Tedescu mudernu === ==== Alimagna ==== Quandu [[Martin Lutero]] tradusse a [[Bibbia]] (u [[Novu Tistamentu]] in u 1522 è u [[Vechju Tistamentu]], pubblicatu in parechje parte è cumplittatu in u 1534), basò a so traduzione principalmente annantu à u linguaghju standard di a burocrazia in [[Sassonia]] (''sächsische Kanzleisprache''), cunnisciutu ancu com'è ''Meißner-Deutsch'' (da a cità tedesca di [[Meißen]]). Stu linguaghju era basatu annantu à i dialetti altu-orientali è centru-orientali tedeschi è cunsirvava moltu di u sistema grammaticale di u [[mediu altu tedescu]] (differamente da i dialetti tedeschi parlati in l'Alimagna cintrale è sittentriunale, chì tandu avianu dighjà cuminciatu à perde u [[genitivu]] è u [[passatu remotu]]). À l'iniziu e copie di a Bibbia avianu una longa lista di glosse, chì traducianu e parole scunnisciute in a rigione incù i termini usati in u dialettu rigiunale. I [[cattolichi]] à l'iniziu rifiutonu a traduzione di Luteru è pruvonu à crià u so propriu standard cattolicu (''gemeines Deutsch'') — chì, quantunque, differia da u "tedescu prutistante" solu in parechji picculi ditagli. Ci hè vulsutu finu à a mità di u [[XVIII seculu]] per crià un standard tuttu à fattu accittatu, punendu fine à u periodu di u novu altu tedescu. Finu à u 1800 circa, u tedescu standard fù soprattuttu una lingua scritta: in l'Alimagna sittentriunale urbana, eranu parlati i dialetti lucali [[Bassa Sassonia|bassu-sassone]] o [[Lingua bassa-tedesca|bassu-tedescu]]; u tedescu standard, chì era nettamente differente, era spessu imparatu com'è una lingua straniera incù una pronuncia incerta. E guide priscrittive di pronuncia cunsideravanu a pronuncia tedesca sittentriunale com'è standard. In ogni modu, l'attuale pronuncia di u tedescu standard varieghja da una rigione à l'altra. ==== Svizzera ==== [[File:Sprachen CH 2000 IT.png|thumb|Ripartizione di e lingue ufficiale in Svizzera (2000).|261x261px]] A lingua tedesca hè una di e quattru lingue naziunali in [[Svizzera]] à tempu cù u [[Lingua francese|francese]], u [[lingua taliana|talianu]] è u [[rumanciu]] (in ordine per numeru di locutori materni).<br /> I svizzeri germanofuni cumunicheghjanu trà di elli usendu in grande maiuranza un gruppu di dialetti tedeschi, à spessu definiti di manera unitaria [[svizzeru tedescu]] (''Schwitzerdütsch'' → [[tedescu alemanu]]). L'usu di u dialettu s'intensificò à causa di a vulintà di differenzzià si da i tedeschi in seguitu à a spinta [[Pangermanesimo|pangermanista]] chì cuinvolse i tedescofuni frà u fine di u XIX seculu è u [[Naziunalsucialismu|periodu naziunalsucialistu]], quandu in Svizzera u tedescu standard era più diffusu. In cunsequenza di 'ssu prucessu, u dialettu s'hè prestu diffusu ancu in i mass-media elettronichi è in a sucità di u spittaculu à parte da a siconda mità di u Novicentu. Grazia à quest'evuluzione, u svizzeru-tedescu hè oghje imprudatu automaticamente in guasi tutti i rigistri linguistichi di u parlatu. In 17 cantoni di a Svizzera si parle solu tedescu. In u [[Cantone Ghjura]] esiste un unica cumuna di lingua tedesca ([[Ederswiler]]). Inoltre, u [[Cantone Vallese]], u [[Cantone Berna]] è u [[Cantone Friburgo]] sò bislingue, tedescu è francese, mentre u [[Canton Grigioni]] hè l'unicu trilingue: tedescu, talianu è rumanciu. A percentuale di e lingue non naziunale parlate com'è prima lingua in e case svizzere hè crisciuta di manera impurtante durente l'ultimu mezu seculu, da menu di unu per centu in u 1950 à novi per centu in u 2000, per u più à spese di u tedescu. In u [[2000]] u tedescu era parlatu da u 63,7% di i svizzeri (in calata rispettu à u 72,1% di u 1950), inclusi i residenti in u paese senza cittatinanza elvetica (23% di a pupulazione in u [[2009]]). S'ellu si tene invece contu solu di i citatini svizzeri, a cunsistenza di i germanofuni colla à u 72,5% (censimentu di u 2000). ==== Europa ==== [[File:Knowledge of German EU map.svg|thumb|Cunniscenza di a lingua tedesca in Europa è in i territorii circustanti.]] U tedescu hè parlatu soprattuttu in [[Germania]] (induv'ellu hè a prima lingua per più di u 95% di a pupulazione), [[Austria]] (89%), [[Svizzera]] (65%), in a maiò parte di u [[Lussemburgu]] è in u [[Liechtenstein]] - quest'ultimu hè u solu paese à u mondu induve u tedescu hè l'unica lingua ufficiale è parlata. U tedescu hè ancu una di e trè lingue ufficiale di [[Belgica]], à tempu cù l'[[lingua olandese|olandese]] è u [[lingua francese|francese]]. I locutori sò cuncintrati soprattuttu à l'internu di a [[cumunità germanofuna di a Belgica]], è custituiscenu circa u 1% di a pupulazione di u paese. Altri cumunità europee di lingua tedesca si trovanu in [[Italia sittentriunale]] ([[Pruvincia autonoma di Bolzano|Sudu Tirolo]] è in parechje cumune situate in altre pruvince), in e rigione francesi di [[Alsazia]] è [[Lorena (rigione francese)|Lorena]] è in parechji centri di cunfine in a [[Contea di u Jutland meridiunale]] in u [[Danimarca]]. I cumunità di lingua tedesca si ponu truvà ancu in certe parte di a [[Ripublica Cecca]], in [[Sluvacchia]], [[Ungaria]], [[Polonia]], [[Rumania]], [[Serbia]], [[Russia]] è [[Kazakhstan]]. L'espulsione furzata di i tedeschi dopu à a siconda guerra mundiale è l'emigrazione di massa versu l'Alimagna in l'anni '80 è '90 di u XX seculu anu però riduttu molte di queste cumunità. == Grammatica == A lingua tedesca hè una [[Lingue flessive|lingua flessiva-fusiva]]. Per via di a prisenza di i [[casu (linguistica)|casi]] è di a declinazione di i sustantivi (però moltu ridutta in a lingua muderna) è di l'agettivi, u tedescu hè una di e lingue germaniche muderne incù a grammatica più cumplessa. I casi in tedescu sò quattru: [[numinativu]], [[genitivu]], [[dativu]] è [[accusativu]]. I sustantivi (chì, com'è e parte di u discorsu sustantivate, si scrivenu sempre incù l'iniziale maiuscula<ref>per esempiu: '''das Ich''', ''l'Eiu'', oppuru '''das Essen''', ''u manghjà''.</ref>) prisentanu trè [[generu (linguistica)|generi]]: maschile, feminile è neutru. U paradigma di i verbi tedeschi irrigulari hà quattru forme, differamente da l'[[lingua inglese|inglese]], chì ne hà trè: l' ''Infinitiv'' (infinitu), l' ''Indikativ Präsens'' (indicativu prisente), l' ''Indikativ Präteritum'' (preteritu, vale à dì indicativu imperfettu/passatu remotu) è u ''Partizip II'' (participiu passatu). U ''Plusquamperfekt'' ([[piu ch'è perfettu]], currispundente à l'indicativu trapassatu prossimu/trapassatu remotu), u ''Futur I'' (futuru simpliciu) è u ''Futur II'' cumplettanu u quatru di i tempi di l'indicativu. U ''Konjunktiv I'' (prima cunghjuntivu) hà quattru tempi (prisente, perfettu, futuru I, futuru II); u so usu hè piuttostu raru è si limiteghja generalmente à a furmazione di u discorsu indirettu di solitu in cuntesti furmali è ufficiali (com'è, per esempiu, a stampa). U ''Konjunktiv II'' (sicondu cunghjuntivu) hà dui tempi (preteritu è più ch'è perfettu). I so usi currispondenu à quelli di u cundizionale (valore di pussibilità) è di u cunghjuntivu imperfettu (valore d'irrialità) di u corsu; si pò truvà, sicondu, incù valore di Konjunktiv L'in u casu quest'ultimu ùn sia micca distinguibile da u prisente indicativu. Hè dinò tipicu di u tedescu è di e [[lingue germaniche]], in generale, l'usu di custruzzione analitiche, rializate per via di l'usu friquente d'ausiliarii (com'è ''sein'' esse, ''haben'' avè è ''werden'' diventà) per sprimà i differenti tempi verbali. == Fonulugia == A pronuncia di u tedescu suvita guasi sempre regule pricise. === Vucale === * U tedescu distingue trà vucale longhe è vucale breve: in generale e vucale suvitate da una cunsunante sola sò longhe, mentre quelle suvitate da doppia cunsunante sò breve, com'è ''wen'' {{IPA|[veːn]}} è ''wenn'' {{IPA|[vɛn]}}. * Una regula fundamentale dice ch'è e vucale longhe sò chjuse mentre e vucale breve sò aperte. L'unica eccezzione hè a ''ä'' longa {{IPA|[ɛː]}}, chì hè guasi sempre aperta. * Un casu speciale hè a ''è'' atona {{IPA|[ə]}}, tipicamente in i suffissi di a flessione (''-è'', ''-en'') o in i prefissi ''be-'' è ''ge-''. Hè una vucale pocu percettibile è à volte (in u suffissu ''-en'') inesistente. E una vucale cintrale media (''[[schwa]]''), simile à a vucale turca ''ı'' o à a ''è muta'' francese. * Quandu una sillaba principia incù una vucale, hè sempre preceduta da una cunsunante non scritta, l'occlusiva gluttidale {{IPA|[ʔ]}}. In a so pronuncia e corde vucale (chjuse prima) si aprenu incù una piccula splusione per dà via à u fiatu chì forma a vucale (per esempiu: ''beeile (dich)!'' {{IPA|[bə'ʔàɪa/uə]}} "spiccia ti!"). Per sta caratteristica di a pronuncia e sillabe danu l'imprissione d'esse più staccate ch'è in altre lingue. * ''y'' currisponde à ü è si trova in parole d'origine greca, inglese o francese, è ùn hè micca usata in e parole tedesche originarie. A so pronuncia pò esse longa {{IPA|[yː]}} o breve {{IPA|[ʏ]}} in parole d'origine greca (com'è ''Olympiade''), mentre currisponde à a pronuncia inglese o francese per e parole originarie di ste lingue. === ''Umlaute'' - metafunemi === Sei funemi vucalichi sò designati cù i caratteri latini a, o, e, u incù dui puntini, graficamente equivalenti à a dieresi, chì però ùn indicheghjanu micca un iatu vucalicu, bensì una metafonesi o metafunia. U termine ''Umlaut'' (plurale ''Umlaute'') ùn si referisce micca à i puntini, ma e vucale. * ''ä'' {{IPA|[ɛː]}}, com'è in a parola corsa ''bè'' {{IPA|[ˈbɛː]}}. * ''ö'' longa {{IPA|[øː]}}, breve {{IPA|[œ]}} (più apertu). * ''ü'' longa {{IPA|[yː]}}, breve {{IPA|[ʏ]}} (più apertu); hè un sonu simile à l' ''u'' francese, vene à dì una ''u'' anteriore, incù un sonu mediu trà a "u" è a "i" === Dittonghi fonulogichi === * ''ei'', ''à i'' {{IPA|[àɪ]}}. A siconda vucale hè abbastanza bassa, pronunciata com'è un' ''i'' piuttostu aperta. * ''au'' {{IPA|[àʊ]}}. A siconda vucale hè abbastanza bassa è s'avvicina à l'o di ''caos''; per esempiu: ''Maus'' ("topu"). * ''eu'', ''äu'' {{IPA|[ɔɪ]}} oppuru {{IPA|[ɔʏ]}}. S'avvicina à u sonu ''oi'' di a parola corsa ''noi'' ma u sicondu elementu vucalicu hè attundulatu è più bassu. Bisogna à nutà ch'è solu in parechji dialetti tedeschi u dittongu hè effittivamente pronunciatu {{IPA|[ɔɪ]}}. Esempii: ''Deutschland'', ''[[Sigmund Freud|Freud]]'' è ''Fräulein''. U dittongu ''äu'' s'usa ancu com'è forma metafunizata di ''au'': per esempiu ''Mäuse'', plurale di ''Maus'' (topu). === Altri cumbinazione vucaliche === * ''ie'' {{IPA|[iː]}} com'è in ''[[Siemens (impresa)|Siemens]]''. S'è 'ssa cumbinazione hè eterosillabica (vene à dì i dui soni apparteninu à duie sillabe differenti) si pronuncia {{IPA|[je]}} (simile à u [[lingua taliana|talianu]]) com'è in ''Italien'', ''Brasilien'', ''Spanien'' è altre parole d'origine straniera. * ''äi'' hè sempre eterosillabicu è e duie vucale si pronuncianu siparate: a prima hè sempre {{IPA|[ɛː]}}, a siconda pò esse {{IPA|[iː]}} o {{IPA|[ɪ]}}. Esempiu: ''europäisch''. === Cunsunante === * ''b'' {{IPA|[b]}} hè pronunziatu ''b'' di ''ballu''; in fine di parola si disunorizeghja in /p/. * ''wu'' {{IPA|[vʊ]}} hè pronunziatu cum'è una ''u'' assai chjusa è attundulata. * ''c'' hè prisente solu in parole straniere è si pronunzia /ts/ davante à e vucale palatale è, i, ä, ö. * ''ch'' hè una siquenza chì currisponde à dui soni differenti, sicondu i soni chì precedenu o suvitanu. Ripprisenta una fricativa velare cionca {{IPA|[x]}} dopu à e vucale orale /o/,/à/, /u/ (cusiddettu "Ach-Laut"); u puntu d'articulazione diventa palatale, {{IPA|[ç]}}, dopu à /i/ è /è/ (u cusiddettu "Ich-Laut"). * ''chs'' si pronunzia /ks/. Per esempiu ''sechs'' (sei, numeru 6)→ /zɛks/ * ''ck'' si pronunzia ''kk''. Per esempiu ''Zucker'' → /'tsʊkɐ/. * ''di'' {{IPA|[di]}} currisponde à a ''di'' di dente, ma in u gruppu ''dt'' è in fine di parola si disunorizeghja in /t/. * ''dsch'' {{IPA|[ʤ]}} currisponde à u sonu in talianu di a ''g'' suvitata da ''e'' o ''i''. Questu sonu ùn esiste micca in e parole native tedesche; hè imprudatu solu in parole d'origine straniera, cum'è per esempiu ''Dschungel'', "giungla" (d'origine indiana, simile à l'inglese ''jungle''). À spessu hè sustituitu da {{IPA|[ʧ]}} o da una via di mezu {{IPA|[tʒ]}}. * ''f'' {{IPA|[f]}} si pronunzia cum'è in talianu, ma raramente. Ma s'è dopu si pronunzia incù funemi uniti cum'è ʒ è ð, sta cunsunante si trasforma è si pronunzia à a fine di una parola ɕ. * ''g'' {{IPA|[ɡ]}} hè sempre dura, mai affricatu cum'è in u corsu "giru"; per quessa ''ge'' hè pronunziatu ''ghe''', inoltre ''ig'' à a fine di e parole hè pronunziatu {{IPA|[ɪç]}}, per esempiu ''Honig'' {{IPA|[ˈaghjuːnɪç]}}, cum'è fricativa alveupalatale cionca. * ''h'' {{IPA|[h]}}. Prima d'una vucale si deve ''sempre'' pronunzià, postu ch'è a ''h'' hè una cunsunante à u paru di l'altri è a so prisenza pò differenzià parole altrimente identiche (esempiu ''Hund'' = cane, ''und'' = è). A ''h'' dopu à una vucale hè muta è allunga a vucale stessa (''Dehnungs-h''), cum'è in ''wohl'' /vo:a/u/. * ''j'' {{IPA|[j]}} (in parechje varietà hè più forte {{IPA|[ʝ]}}), cum'è in ''Joghurt''. Si pronunzia cum'è ''i'' prevucalica corsa (''arimane'') ma ci sò eccezzione per e parole d'origine straniera, in e qualie mantene u sonu di a lingua d'origine (per esempiu ''Job'' si leghje {{IPA|[ʤɔp]}} o, più cumunamente, {{IPA|[ʧɔp]}}). * ''k'' currisponde à /k/, per esempiu ''Kind'' /kɪnt/. * ''n'' {{IPA|[n]}} (nasale dentale è alveulare) si pronunzia cum'è in corsu cum'è in a parola ''nave''; u gruppu ''gn'' si pronunzia /gn/. * ''ng'' {{IPA|[ŋ]}} (nasale velare) tantu in pusizione mediana ch'è finale. * ''p'' {{IPA|[p]}}, cum'è in corsu ''pane''. * ''ph'' {{IPA|[f]}}, cum'è in ''Philosophie'' è altre parole d'origine greca. * ''qu'' + vucale si leghje {{IPA|[kv]}} (più pricisamente {{IPA|[kβ]}}) + vucale, cum'è in ''Quatsch'' {{IPA|[kvaʧ]}}. Quessa hè una caratteristica di a pronunzia chì si nota assai in l'accentu tedescu. * ''r'' {{IPA|[ʁ]}}. U sonu di a ''r'' in tedescu hè uvulare, simile à u [[lingua francese|francese]] è micca alveulare cum'è in talianu, eccituatu i dialetti meridiunali ([[Svizzera]], [[Austria]] è [[Baviera]]). In cuntrastu cù u francese, in tedescu hà una pronunzia chì ùn hè micca cumplittamente fricativa. * ''s'' si pronunzia {{IPA|[z]}} cum'è in ''rusulata'' in principiu è corpu di parola (cum'è in ''sein'', ''Hase'') ma {{IPA|[ʃ]}} (cum'è ''sch'') s'è à l'iniziu di una parola precede ''p'' è ''t'' (cum'è in ''Straßè''); in e parole d'origine straniera si pò pronuncià cum'è in talianu. * ''sch'' {{IPA|[ʃ]}} currisponde à a ''sc'' corsa di "sciarpa". * ''tsch'' {{IPA|[ʧ]}}, currispundente à u sonu di a ''c'' palatale taliana di "ciau" (cum'è in ''Deutschland''). * ''t'' {{IPA|[t]}} currisponde à u sonu di a ''t'' taliana. In principiu di parola pò esse aspirata /tʰ/. * ''tz'' si pronunzia /ts/ cum'è in "scemu". Per asempiu ''jetzt''. * ''v'' si pronunzia "f" cum'è in ''Volk'' ({{IPA|[fɔlk]}} "populu") in parole tedesche native, ma {{IPA|[v]}} cum'è in corsu in e parole d'origine straniera (soprattuttu latina), cum'è ''Verb'', ''Vase''. * ''w'' {{IPA|[v]}} A "w" hè letta cum'è a "v" taliana. Per esempiu, a parola Wasser (acqua) si pronunzia {{IPA|['vɑsɐ]}}. * ''x'' {{IPA|[ks]}} Si pronunzia cum'è in talianu, però solu cionca: ''Hexe'' (strega) /'hɛksə/. * ''z'' si pronunzia sempre aspra {{IPA|[ʦ]}} cum'è in ''spaziu'' è mai {{IPA|[ʣ]}} (cum'è in ''turchinu''). === Altre regule === * À a fine di e parole o prima di una cunsunante sorda ''b'', ''di'', è ''g'' si disunorizeghjanu in {{IPA|[p]}}, {{IPA|[t]}} è {{IPA|[k]}} (''ig'' in pusizione finale si pronuncia però {{IPA|[ɪç]}}); ma ci vole à nutà sta tindenza ancu à l'iniziu di e parole, in particulare in [[Baviera]] è in [[Austria]], vene à dì in u sudu, induve a [[rutazione cunsunantica#Siconda rutazione cunsunantica di l'altu-tedescu|siconda rutazione cunsunantica]] s'hè sviluppata è hà avutu pienu effettu annantu à e parlate rigiunale, ancu in parole in e quale u tedescu standard ùn l'hà subita (''Gott'', ''geben'', ''Berg'', ''(du) bist'', etc.; s'è a rutazione avissi avutu pienu effettu, oghje averiamu ''Kott'', ''kepen'', ''Perk'', ''(tù) pist'', chì si scontranu però in e parlate di u sudu). * E cunsunante ''p'', ''t'', ''k'' subiscenu un'aspirazione cunsunantica (tipica, à l'iniziu, di e parlate di u nordu di a Germania), vene à dì sò suvitate da una lebbia ''h'' {{IPA|[h]}}. St'effettu hè più forte in e sillabe accintuate. Ùn cambia micca u significatu è per quessa à spessu hè omessu in a trascrizzione in u santacroce funeticu, ma hè una caratteristica chì si osserva moltu in l'accentu tedescu. * ''tz'' si pronuncia {{IPA|[ʦ]}}, mentre ancu s'ellu hè resu difficiule in e parole incù ''zt'', com'è ''jetzt'', a (siconda in stu casu) ''t'' si deve sente. == Lessicu == A maiò parte di u lessicu di a lingua tedesca deriveghja da u ramu [[Lingue germaniche|germanicu]] di e [[lingue indu-europee]], bench'è ci fussenu minuranze significative di parole derivate da u francese, u [[lingua latina|latinu]] è, ricentamente, da l'inglese. À listessu tempu, hè stunante com'è u tedescu riesce à sustituisce parole straniere incù u solu usu di u ripertoriu lissicale puramente germanicu: cusì [[Notker III di San Gallo]] riiscì à traduce i trattati [[Aristotele|aristutelichi]] in puru [[altu tedescu anticu]] intornu à l'annu [[1000]]. Oghje pudemu truvà per esempiu ''Fernseher'' /'fɛɐnˌze:(ɐ)/, cumpostu da ''fern'' (luntanu) è ''sehen'' (vede), chì hè l'esatta traduzione di u cumpostu grecu-latinu ''televisione''. À prima vista u lessicu di u tedescu hè pocu accessibile. Ci vole però ancu à piglià in cunsiderazione ch'è una parte cunsiderevule di i sustantivi hè da ascrive à semplice traduzione litterale da u latinu. In modu indirettu, dunque, hè pussibule à scuntrà l'internaziunalità di i linguaghji. Sopratuttu l'usi di l'ambiente ecclesiasticu ricollanu à u latinu, p.es. ''die Wieder-aufersteh-ung'' (''rè-surrect-eiu''). Ancu e parole pristate da u latinu sò più frequente ch'è ciò chì si pudaria aspittà, p.es. ''nüchtern'' ("dighjunu", "micca briacu", da ''nocturnus''), ''keusch'' ("castu", prubabilamente da ''conscius''), ''die Laune'' ("u statu d'animu", da ''luna''), ''die Ziegel'' (''tegula''), ''die Pfeife'' (''pippa'') oppuru ''kosten'' (omonimu di ''custà'' è di ''cumpone''), ''kaufen'' ("cumprà", da ''caupo'' "oste") è cetera. == Sistema di scrittura == ===Santacroce=== U tedescu hè scrittu usendu a [[santacroce latina]] (chì cumprende ancu e lettere ''J'', ''K'', ''W'', ''X'' è ''Y''). In più di e 26 lettere tipiche di molte santacroce europee, u tedescu improda i trè ''[[Umlaut]]è'' vale à dì ''ä'', ''ö'' è ''ü'', è ancu a ligatura, ''[[ß]]'' (chjamata ''Eszett'' o ancu ''Scharfes S'') chì ripprisenta a doppia ''s'' in certe parole. * A, Ä, B, C, D, E, F, G, H, I, J, K, L, M, N, O, Ö, P, Q, R, S, T, U, Ü, V, W, X, Y, Z. * à, ä, b, c, di, è, f, g, h, i, j, k, a/u, m, n, o, ö, p, q, r, s, t, u, ü, v, w, x, y, z. === Lettere speciale (''Eszett'' è ''Umlaute'') === Ste lettere ùn alteranu micca l'ordine alfabeticu. ''ß'' = ''Scharfes S'' oppuru ''Eszett'' (hà valore di una doppia ''s''; nissuna parola hà sta lettera com'è iniziale è a [[riforma ortografica tedesca|riforma ortografica di u 1996]] hà riduttu u so numeru, mentre [[Svizzera]] è [[Liechtenstein]] l'anu abulite). ''Ä'' = à mit Umlaut.<ref name="mit">In tedescu a parola "mit" significheghja "incù"</ref> ''Ö'' = o mit Umlaut.<ref name="mit" /> ''Ü'' = u mit Umlaut.<ref name="mit" /> Da nutà chì, bench'è i dui puntini sianu guasi uguali à una [[dierese]], hè scurrettu di pronunzià li perchè deriveghjanu sturicamente da un finominu di [[metafonia]]. In a scrittura [[Fraktur]], si punia dui trattini (à l'iniziu una ''è'', chì, sopra a lettera, pigliava a forma di duie sbarrette verticale; ancu oghje, moltu spessu, in a scrittura manuale, i tedeschi ùn scrivenu dui puntini, ma duie liniette verticale) sopra a vucale. ==== A riforma ortografica ==== Incù l'ultima riforma ortografica di u [[1996]], a ''ß'' hè sustituita da una doppia ''s'' dopu à ogni vucale breve, com'è per esempiu in ''Fluss'' (fiume), ''Kuss'' (bacio) è ''dass'' (chì, cunghjunzione), mentre ferma dopu à a vucale longa, com'è ''Gruß'' (salutu), ''Fuß'' (pede) è ''aß'' (manghjava/manghjò). Da nutà chì ùn esiste micca una virsione maiuscula di a lettera ''ß'' (ùn occorre mai à l'iniziu di parola), è per via di cunsiquenza hè sempre scritta ''SS'' in e parole scritte interiamente à lettere maiuscule, oppuru s'usa listessu segnu. In Svizzera è Liechtenstein, infine, l'usu di a ''ß'' hè sparitu dipoi u principiu di u Novicentu (u Fogliu Federale svizzerudipoi u 1906; in u 1938 u [[Canton Zurigo]] ùn l'insignò più in e scole è l'altri cantoni ni suvitonu l'esempiu), finu à l'ultima riforma di u 2006 chì l'hà definitivamente eliminata. In i dui paesi si scrive ''ss'', fora di in e pubblicazione rivolte à l'intreiu marcatu di lingua tedesca, chì suvitanu e norme di u tedescu standard. == Parintella incù altre lingue germaniche == Ci sò molte parole tedesche chì sò [[parole imparintate|imparintate]] incù quelle inglese (ricurdendu ch'è e duie lingue facenu parte di listessa famiglia linguistica). Molte di quesse ponu esse identificate faciule è anu praticamente listessu significatu. In particulare parechje parole indicate incù * si pronuncianu in listessu modu ma sò scritte in modu differente. {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! Tedescu ! Inglese ! Traduzione |- |Winter||winter||inguernu |- |Sommer||summer||estate |- |beste/r||best||migliore |- |grün||green||verde |- |haben||(to) have||avè |- |Finger||finger||ditu |- |Bett||bed||lettu |- |Haus* ||house ||casa |- |Hund, Dogge||hound, dog||cane |- |Eis* ||ice ||ghjacciu |- |lachen ||laugh ||ride |- |Schiff||ship||nave |- |singen, sang, gesungen||sing, sang, sung||cantu, cantai, cantatu |- |gut||good||bonu |- |Fuchs ||fox||volpe |- |Mann ||man||omu |- |Maus* ||mouse||topu |- |zwanzig ||twenty||vinti (numeru) |- |Buch ||book|| libru |- |kalt ||cold||fretu |- |kühl ||cool||frescu |- |Fisch* ||fish||pesciu |- |warm ||warm ||caldu |- |trinken, trank, getrunken ||drink, drank, drunk ||biu, bii, bitu |- |Wald / Forst ||wood / forest||furesta |- |wild||wild||selvaticu |- |machen, machte, gemacht||make, made, made ||facciu, feci, fattu |- |gehen, ging, gegangen||go, went, gone||vogu, andai, andatu |- |Brot||bread||pane |- |Apfel||apple||mela |- |Garten||garden||ortu |- |Gold||gold||oru |- |Feuer||fire||focu |- |Wasser||water||acqua |- |Hundert||hundred||centu |- |Tausend||thousand||milla |- |Bruder||brother||fratellu |- |Wolf||wolf||lupu |- |Bär||bear||orsu |- |Giragge||giraffe||giraffa |} Parechji parole anu cunsunante parechje in ste lingue è quessa hè divutu à a [[rutazione cunsunantica#Siconda rutazione cunsunantica di l'altu-tedesca|rutazione cunsunantica di l'altu tedescu]].<ref>Per u consunantismu tedescu si pò vede [[Fausto Cercignani]], ''The Consonants of German: Synchrony and Diachrony'', Milanu, Cisalpinu, 1979.</ref> Per esempiu in molte parole imparintate a cunsunante "b" intervocalica di u tedescu hè resa cù a "v" di l'inglese. Tedescu: Liebe (amore) >> Inglese: love Tedescu: geben (dà) >> Inglese: (to) give Tedescu: Schiff (nave) >> Inglese: ship Tedescu: lassen (lascià) >> Inglese: let Confruntandu a [[lingua olandese]] incù quella tedesca è quella inglese si pò nutà in ella un "gradu" intermediu. Si ponu mintuvà parechji esempii per ossirvà 'ssu scambiu cunsunanticu: {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! Tedescu ! Olandese ! Inglese |- |vergessen (sminticà)||vergeten (pron. [[alfabetu funeticu internaziunale|/fɛrˈɣè:tən/]])||(to) forget |- |geben (dà)||geven (pron. [[alfabetu funeticu internaziunale|/ˈɣè:vən/]])||(to) give |- |helfen (aiutà)||helpen (pron. [[alfabetu funeticu internaziunale|/ˈhɛlpən/]])||(to) help |- |gut (bonu) ||goed (pron. [[[[alfabetu funeticu internaziunale|/ɣu:t/]]) ||good |- |Buch (libru)||boek (pron. [[[[alfabetu funeticu internaziunale|/bu:k/]]) ||book |} Ancu in a grammatica si pò nutà sta caratteristica: l'olandese hà oramai abbandunatu u cumplessu sistemu flessivu sempre in usu in tedescu affidendu si, com'è l'inglese, à e sole prepusizione per sprimà i varii cumplimenti indiretti, puru cunsirvendu però sempre qualchì residuu di e declinazione in parechjie sprissione idiomatiche o in a lingua scritta. Essendu puru una lingua germanica muderna u tedescu hà cunsirvatu più caratteristiche ch'è e [[lingue indoeuropee]] antiche rispettu à altre lingue indoeuropee muderne, per esempiu i casi è trè generi, chì a rendinu in 'ssu sensu paragunevule à lingue com'è u latinu. == Premii Nobel per a litteratura di lingua tedesca == * [[Theodor Mommsen]] (1902, Alimania) * [[Rudolf Christoph Eucken]] (1908, Alimania) * [[Paul Heyse]] (1910, Alimania) * [[Gerhart Hauptmann]] (1912, Alimania) * [[Carl Spitteler]] (1919, Svizzera) * [[Thomas Mann]] (1929, Alimania) * [[Hermann Hesse]] (1946, Alimania/Svizzera) * [[Nelly Sachs]] (1966, Alimania/Svezia) * [[Heinrich Böll]] (1972, Alimania) * [[Elias Canetti]] (1981, Bulgaria/Regnu Unitu) * [[Günter Grass]] (1999, Alimania) * [[Elfriede Jelinek]] (2004, Austria) == Note == <references/> == Da vede dinù == * [[Altu tedescu anticu]] * [[Altu tedescu mediu]] * [[Dialetti di a lingua tedesca]] * [[Grammatica tedesca]] * [[Lingua bassa-tedesca]] * [[Ortugrafia tedesca]] * [[Riforma ortografica tedesca]] == Ligami esterni == * [http://www.goethe.de/enindex.htm Situ ufficiale di u Goethe Institut] * (in inglese) [http://www.lrz-muenchen.de/~hr/lang/dt-hist.html Breve storia di a lingua tedesca] [[Categoria:Lingua germanica|Tedescu]] [[Categoria:Germania]] gursczqt5pcoba6u41qa75fyxnt1gf2 Lingua inglese 0 11333 378547 369296 2022-02-14T23:20:46Z Kwamikagami 17182 wikitext text/x-wiki {{Lingua |nomu=Inglese |numinativu=''English'' |culori=#FD9191 |altri nomi=Inglesu |stati=[[Regnu Unitu]], [[Stati Uniti d'America|USA]], [[Canada]], [[Australia]] è altri 49 paesi |righjoni= |parsoni=541-1.400 milioni |tipulugia=SVO [[Lingue isulanti|isulante]] - [[Lingua tonica|tonica]] |classifica=4 |fam1=[[Lingue indoauropeane|Indoauropeanu]] |fam2=[[Lingue germaniche|Germanicu]] |fam3=[[Lingue germaniche uccidentale|Uccidentalu]] |fam4=[[Lignue anglo-frisone|Anglo-frisonu]] |fam5=[[Lingue anglo-sassone|Anglo-sassonu]] |fam6=[[Lingua inglese|Inglese]] |nazioni=[[#Distribuzioni giugrafica|67 nazioni]] |aghjinzia=micca officialmente <br />da l'[[Oxford English Dictionary]] |iso1=en |iso2=eng |iso3=eng |sil=ENG |estrattu=All human beings are born free and equal in dignity and rights. They are endowed with reason and conscience and should act towards one another in a spirit of brotherhood.| |mappa=[[File:Anglospeak (subnational version).svg|290 px]] |didascalia=Distribuzione geografica dell'inglese. |codice=en}} [[File:EN English Language Symbol ISO 639-1 IETF Language Tag Icon.svg|thumb|upright|EN ([[ISO 639]]-1)]] L''''inglese''' (nome nativu ''English'', [[IPA]]: [ˈɪŋglɪʃ]) hè una lingua induaurupea appartinenti à u ramu uccidintali di i lingui germanichi, incù l'[[Lingua neerlandese|ulandesu]], l'altu è bassu [[Lingua tedesca|tedescu]], u [[Lingua fiamminga|fiammingu]] è u [[Lingua frisone|frisonu]]. Cunserva sempri un'evidenti parintedda cù u sassonu cuntinintali (dialettu di u bassu tedescu). L'inglesu accupa una pusizioni tuttu à fattu particulari, micca solu rispettu à i lingui germanichi, ma ancu à l'internu di u gruppu linguisticu induauropeu: hà talmenti simplificatu è altiratu a so probbia struttura da avvicinà si oramai à una lingua isulanti piuttostu ch'è à una lingua flessiva. Inoltri, da u puntu di vista di u vucabulariu cunteni molti tarmini di urighjina non germanica, è in particulari [[Lingua latina|latina]]: si valuta in oltri u 50% l'afflussu di tarmini latini dirivati da u francesu, pinitrati in u lessicu inglesu in bona parti grazia à l'accupazioni nurmana dopu u 1066, ma ancu in u [[Rinascimentu]], par influssu di u latinu coltu è scentificu. Trà i lingui di grandi diffusioni, l'inglesu hè verusimilamenti più apartu à l'intrata di novi vucabuli di urighjina straniera, sii a causa di u so ampiu usu com'è lingua franca, sii in virtù di l'urighjina mista latinu-germanica di gran' parti di i radichi, sii - prubabilamenti - ancu grazia à l'estrema puvartà di diclinazioni è disinenzi tipichi chì ni carattarizeghjini i sustantivi. In u corsu di u XX seculu l'inglesu hè divintatu, infatti, a lingua franca par eccillenza, abbattendu a pricidenti supremazia di u [[Lingua francese|francesu]], chì à so volta avia sustituitu u [[Lingua latina|latinu]] à fini di cumunicazioni diplumatica è scentifica. Hè oghji ancu un strumentu par a cumunicazioni frà etnii privi di cunnissioni culturali, scentifichi o pulitichi. Si calculeghja chì quiddi chì parlani inglesu com'è lingua materna (''English as a native language'', ENL) siini circa 350 milioni, mentri sò circa 300 milioni i parlanti di l' ''English as a second language'' (ESL), veni à dì chì parlani inglesu accantu à a lingua naziunali o nativa. Sò infini circa 100 milioni i parlanti di l' ''English as à foreign language'' (EFL), veni à dì chì ani amparatu l'inglesu à scola, in paesi induva sta lingua ùn hè micca in usu. U numaru di quiddi chì usani l'inglesu com'è lingua siconda o straniera supareghja dunqua quiddu di quiddi chì u parlani da a nascita. == Distribuzioni giugrafica == L'inglesu hè usatu com'è '''lingua materna''' ([[lingua ufficiali|ufficiali]] o di fattu) in i siguenti paesi: * in ''[[Auropa]]'' ** in l'[[Arcipelagu britannicu|Isuli britannichi]]: *** [[Isuli di u Canali|Isuli di u Canali (Isuli Anglu-Nurmani)]] (incù u [[lingua francesa|francesu]]) *** [[Galles]] (incù à u [[lingua gallesa|Gallesu]]) *** [[Inghilterra]] *** [[Irlanda di u nordu]] *** [[Ripublica d'Irlanda]] (incù l'[[Lingua irlandesa|irlandesu]]) *** [[Isula di Man]] (incù u [[lingua mannesa|gaelicu mannesu]]) *** [[Scozia]] (incù u [[gaelicu scuzzesu]]) ** in [[Malta]] (incù u [[lingua maltesa|maltesu]]) ** in [[Gibilterra]] (incù u [[lingua spagnola|spagnolu]]) ** in [[Cipru]] (incù u [[lingua greca|grecu]]) * in '''[[Uceania]]''' è in l '''[[Uceanu Pacificu|Pacificu]]''': ** [[Australia]] (incù l'[[Lingui australiani aburigeni|aburigenu]] è i lingui purtati incù l'immigrazioni, veni à dì i lingui chinesa, vietnamita, taliana, è cetara.) ** [[Nova Zilanda]] (incù u [[lingua maori|maori]]) * in '''[[Africa]]''': ** [[Liberia]] (incù lingui di u gruppu Niger-Congu) ** [[Sudafrica]] (incù l'[[afrikaans]] è i [[Lingui bantu]] è u [[lingui khoisan|Khoisan]]) * in l' '''[[Americhi]]''' è in l''''[[Uceanu Atlanticu|Atlanticu]]''': ** [[Anguidda (isula)|Anguidda]] ** [[Antigua è Barbuda]] ** [[Isula di Ascinsioni|Ascinsioni]] ** [[Bahamas]] ** [[Barbados]] ** [[Belize]] ** [[Bermuda]] ** [[Canada]] (incù u [[Lingua francesa|francesu]], ancu s'è quist'ultimu hè parlatu in misura minuritaria) ** [[Dominica]] ** [[Isuli Falkland]] ** [[Isuli Verghjini]] [[Stati Uniti d'America|americanu]] è [[Regnu Unitu|britannichi]] ** [[Giamaica]] ** [[Grenada]] ** [[Guyana]] ** [[Montserrat (isula)|Montserrat]] ** [[Saint Kitts è Nevis]] ** [[Sant'Elena (isula)|Sant'Elena]] ** [[Santa Lucia (statu)]] (incù u [[Lingua creola|creolu]]) ** [[Saint Vincenzu è Granadini]] ** [[Stati Uniti d'America]] (40 milioni di ispanofoni, altri 28 milioni incù una lingua materna diffarenti da l'inglesu. In stu paesi ùn ci hè micca una lingua ufficiali naziunali à liveddu fiderali: u so usu in atti furmali pruveni dunqua probbiu di l'usanza. L'inglesu hè parò lingua ufficiali in 28 di i 50 Stati di l'Unioni [http://www.us- english.org/view/8]) ** [[Trinidad è Tobago]] L'inglesu hè imprudatu com'è lingua ufficiali in: [[Botswana]], [[Bangladesh]], [[Camerun]], [[Isuli Cook]], [[Figi]], [[Filippini]], [[Gambia]], [[Ghana]], [[Hong Kong]], [[India]], [[Kenya]], [[Kiribati]], [[Lesotho]], [[Malawi]], [[Malta]], [[Mauritius]], [[Namibia]], [[Nauru]], [[Nigeria]], [[Pakistan]], [[Palau (statu)|Palau]], [[Papua Nova Guinea]], [[Portu Ricu]], [[Samoa Uccidintali]], [[Seychelles]], [[Sierra Lione]], [[Singapore]], [[Sudan di u Sudu]], [[Isuli Salomone]], [[Tuvalu]], [[Swaziland]], [[Tanzania]], [[Uganda]], [[Vanuatu]], [[Zambia]] è [[Zimbabwe]]. L'inglesu s'hè affirmatu di fattu com'è u standard par a cumunicazioni scentifica à altu è altissimu liveddu, essendu imprudatu com'è lingua prifirinziali par u scambiu di infurmazioni scentifichi trà parsoni di lingui diffarenti, par a publicazioni di cuntribuzioni in i principali rivisti scentifichi di qualsiasi sittori è par i rilazioni in i cungressi internaziunali. == Storia di a lingua inglesa == In u so longu sviluppu l'inglesu si hè nutevulamenti altiratu. Cunvinziunalamenti si dividi l'evuluzioni diacronica di a lingua in '''cinqui fasi''': * ''' Anglusassonu''' * '''Inglesu anticu''' (opara di rifirimentu: u ''[[Beowulf]]'') * '''Inglesu mediu''' (opara di rifirimentu: ''[[I raconti di Canterbury (puema)|The Canterbury Tales]]'', è, par a prununcia di u Middle English ''[[Ormulum]]'') * '''Prima inglesu mudernu''' (opari di rifirimentu: quiddi di [[William Shakespeare|Shakespeare]] è [[Christopher Marlowe|Marlowe]]) * '''Inglesu mudernu''' Hè pussibuli estrapulà di i dati apprussimativi trà i molti pruposti, è dì chì l'Anglusassonu và da l'invasioni di a [[Britannia]] à opara di [[Sassoni]], [[Juti]] è [[Angli]] ([[V seculu]] d.C.) finu à a più massiccia è siconda fasa di cristianisazioni di l'isula. L'Inglesu anticu rimpiazza tandu l'Anglusassonu, ancu in virtù di a supremazia di u dialettu West Saxon annantu à quiddu anglicu, divutu à u rinfurzamentu di a situazioni ecunomica è pulitica di i stati di u sudu di l'Inghilterra rispettu à quidda di u nordu (zona di i 5 regni) sinu à l'invasioni [[Nurmandia| nurmana]]. L'Inglesu mediu si pò fà tarminà intornu à l'iniziu di u [[XVI seculu]]. U Prima inglesu mudernu copri un periodu di tempu, chì và da [[William Shakespeare|Shakespeare]] sinu à a mità di u Setticentu. L'Inglesu mediu và da u Setticentu, incù a comparsa di rumanzi com'è Robinson Crusoe di Defoe, insinu à i nosci ghjorna. Bench'è a lingua parlata si sii evoluta in quiddi seculi (par asempiu, in inglesu mudernu a prununcia di molti paroli usati in l'opari di Shakespeare hè diffarenti da quidda di u prima inglesu mudernu),<ref> ''Shakespeare's Works and Elizabethan Pronunciation'', Oxford, Clarendon Press, 1981.</ref> a so struttura hè ferma sustanzialamenti immutata. === Anglusassonu è Anticu inglesu === Sicondu u resucontu di u [[Venerabile Beda]], i sterpi germanichi di l'[[Angli]], di i [[Sassoni]] è di l'[[Ghjuti]], partiti da u [[Ghjutland]] è da l'[[Alimagna]] sittintriunali è da a futura Danimarca, si stalletini in quidda rigioni di a [[Britannia]] chì hè oghji l'[[Inghilterra]] in u [[499]] d.C. I Ghjuti si stabilini in u ''Cantium'' ([[Kent]]), l'Angli in l'[[Anglia uriintali]], in i [[Midlands]] è in [[Northumbria]], i Sassoni in l'[[Essex]], in u [[Middlesex]] è in u [[Wessex]] - veni à dì rispittivamenti regnu di i Sassoni uriintali, di mezu è uccidintali. Sottu a spinta di i novi vinuti i [[Celti]] in parti si spustàni à punenti (North Walas, West Walas o Galles, Sûth Walas o [[Cornuvaglia]]). A parta da u [[X seculu]] l'atoni brevi ''à'', ''è'', ''o'' è ''u'' tendini à cunfluiscia in u sonu indistintu ''schwa'' {{IPA|[ə]}} mori friquenti in l'inglesu mudernu. L'Inglesu anticu, à diffarenza di u Mediu inglesu, pussedi una ricca [[flissioni (linguistica)|flissioni]], sii numinali ch'è virbali. I genari sò trè, [[maschili]], [[feminiccia]] è [[Genaru (linguistica)|neutru]]. Com'è in [[lingua tedesca|tedescu]], u nomu in l'Anticu inglesu prisenta quattru casi: [[numinativu]], [[genitivu]], [[dativu]], [[accusativu]]. === Mediu inglesu === U '''Mediu inglesu''' hè u nomu datu à a lingua storica chì hà com'è urighjina i diversi formi di inglesu parlatu in u periodu cumpresu trà l'invasioni [[Nurmani|nurmana]] è u tardu [[Rinascimentu]] inglesu. Grazia à [[Geoffrey Chaucer]] u Mediu inglesu emersi com'è una lingua litteraria, soprattuttu grazia à a so più celebru opara, i ''[[I raconti di Canterbury (puema)|Canterbury Tales]]''. Incù [[Ghjuvanni Senzaterra]] guasgi tutti i pussidimenti francesi funi persi (fora di l'[[Isuli di u Canali]], ultimu branu di u Ducatu di Nurmandia). A parta da a [[Guerra di i Cent'Anni]] i liami incù a [[Francia]], dunqua, s'addibuliscitini. U vechju pruvverbiu "Jack wold be à gentilman if he cold speke Frensk" cuminciò à perda moltu di u so significatu. In Inghilterra cuminciò à pricisà si un novu standard, basatu annantu à u dialettu di [[Londra]] è di i ''Home Counties''. === Inglesu mudernu === L'intruduzioni di a [[Stampa (prucessu)|stampa]] in [[Inghilterra]] à opara di [[William Caxton]] in u [[1476]] cuntribuì à a fissazioni di l'ortugrafia ma, apposta ch'è ebbi locu prima ch'è si cuncludissi u [[grandi spustamentu vucalicu]], ditarminò u prima grandi divariu trà scrittura è prununcia.<br /> Dopu a nascita di a [[Ghjesgia Anglicana|Ghjesgia d'Inghilterra]] nascì l'esigenza di una virsioni inglesa di a [[Bibbia]]. In u [[1611]] fù data à i stampi l'''Authorized Version''. A [[Stampa (prucessu)|stampa]], a [[Riforma prutistanti|Riforma]] è l'affirmazioni di u [[cetu mediu]] ("middle class") ebbini com'è cunsiquenza a diffusioni di quidda chì era in traccia d'affirmà si com'è lingua standard. L'espansioni [[Imperu britannicu|culuniali]] di l'Inghilterra diffusi a parlata in vasti tarritorii di l'[[America di u Nordu]], di l'[[Africa]], di l'[[Asia]] è di l'[[Uceania]].<br /> L'indipindenza di l'[[Stati Uniti d'America| Stati Uniti]] currisposi à a furmazioni di una varietà d'inglesu, diffarenti da u standard britannicu, chì s'hè affirmata dopu à liveddu mundiali in u [[XX seculu]]. ==== U grandi spustamentu vucalicu ==== U [[grandi spustamentu vucalicu]] hè a più impurtanti altirazioni funetica di a storia di a lingua inglesa. Si pò affirmà chì eddu purtò l'inglesu à a so prununcia attuali. U grandi spustamentu vucalicu ùn ebbi micca locu à listessa ebbica in i diversi rigioni (in parechji, particularamenti à u Nordu, hè assenti in i parlati lucali à i ghjorna d'oghji); si pò quantunqua pona u so iniziu à u [[XV seculu]] è cunsidarà lu scumpiitu à a fini di u [[XVI seculu|XVI]]. U grandi spustamentu vucalicu riguarda i vucali longhi: ==== Altri fatti funetichi ==== Trà i '''dittonghi''' {{IPA|[iu]}} è {{IPA|[ɛu]}} cunfluiscini in {{IPA|[juː]}} (''muti''). {{IPA|[juː]}} tendi à simplificà si in {{IPA|[uː]}} dopu ''l, r'', {{IPA|[tʃ]}} è {{IPA|[dʒ]}} (''rude, chew, June''). <br /> {{IPA|[au]}} passa à {{IPA|[ɔː]}} (''law''). I spiranti allongani u sonu di una ''à'' chì i pricedi: ''mass'' {{IPA|[maːs]}}, ''bath'' {{IPA|[baːθ]}}, ''staff'' {{IPA|[staːf]}}. L' ''r'', frà altru distinata à scumpariscia dopu vucali, impidisci u grandi spustamentu vucalicu intruducendu un schwa: ''door'' {{IPA|[door]}}, ''clear'' {{IPA|[cliar]}}. Scumpariscini i soni {{IPA|[x]}} è {{IPA|[ç]}}, fora di in prestiti com'è u [[lingua Scots|scuzzesu]] ''loch'' {{IPA|[lɔx]}} o in i [[grecisimi]] (è.g. ''chemistry'' {{IPA|[ˈxeːmiztri]}} , . U ''gh'' chì i ripprisintava perdi ogni sonu incausendu l'allungamentu di a vucali pricidenti (''bright'', ''night'') ({{IPA|[briçt]}} > {{IPA|[braɪt]}}, {{IPA|[niçt]}} > {{IPA|[nait]}}) oppuri, spezii in fini di parola, diventa {{IPA|[f]}} (''cough''). Casu particulari hè u [[Prunomu parsunali|prunomu]] di prima parsona ''I'', chì diriveghja da l'anticu ''igh'' (cfr. [[Lingua tedesca|tedescu]] ich), ma in u passaghju da u Mediu inglesu à l'Inglesu mudernu, oltri à u grandi spustamentu vucalicu subitu da a vucali longa {{IPA|[iː]}}, hà vistu cada ancu in a lingua scritta u digramma ''gh''. {{IPA|[hw]}} diventa {{IPA|[w]}} (fora di u Nordu) ma si manteni a grafia ''wh''. {{IPA|[j]}} tendi à fonda s'incù a cunsunanti pricidenti: ''ocean'' {{IPA|[ˈoːsjən]}} > {{IPA|[ˈoːʃən]}}, ''measure'' {{IPA|[ˈmeːziər]}} > {{IPA|[ˈmeːʒər]}}, ''futuri'' {{IPA|[ˈfjuːtər]}} > {{IPA|[ˈfjuːtʃər]}}, è cetara. Un di i fatti più impurtanti hè a scumparsa di l' ''r'' postvucalica. Quissa hè una carattaristica tipica di u Sudu, assenti sempri oghji da i Midlands versu u nordu è in [[Scozia]]. È assenti in i [[Stati Uniti d'America|Stati Uniti]] fora di in u [[New England]] uriintali è in u Sudu. ==== Sustantivu ==== U plurali in ''-s'' s'afferma dicisamenti. Fermani parechji formi incù ''umlaut'' (''foot, feet'') è parechji plurali in nasali (''oxen''). ==== Aghjittivi ==== L'aghjittivi sò nurmalamenti invarievuli, ma ci sò casi in i quali u genaru di a lingua antica s'hè prisirvatu, par asempiu ''blond'' cambia à ''blonde'' incù i sustantivi feminicci. ==== Verbi ==== Diminuiscini nutevulamenti i verbi forti (oramai chjamati "irregulari"). Indrentu à 'ssa catiguria scumparisci à spessu a distinzioni trà priteritu è participiu passatu (''cling, clung, clung''). U cunghjuntivu si riduci finu guasi à scumpariscia. In i rari casi in i quali hè adupratu hè indistinguibili da l'indicativu fora di i casi in i quali hà una forma diffarenti (terza pers. sing. adisinenziali [he do], forma ''be'' di u verbu essa). A disinenza di a terza parsona singulari oscilla frà ''-(e)th'' (miridiunali) è ''(e)s'' (sittintriunali). Sarà st'ultima forma à privala finalmenti. A forma prugrissiva (''to be ...ing'') diventa rigulari. A custruzzioni ''to be'' + participiu passatu (''I am come'') diventa molta rara incù l'affirmazioni di ''to have'' in sta funzioni. Inoltri, à u priteritu, i verbi rigulari tarmineghjani incù u sonu [d], [t] o [id] (asempiu: "Danced" [t], "changed" [d], "Started" [id]). === Influenza di i lingui rumanichi annantu à l'inglesu === A lingua germanica di l'isuli britannichi, ancu s'eddu hè difficiuli di parlà di un anticu inglesu unitariu, subì una nutevuli latinisazioni in dui fasi principali: # l'arrivu di i monachi à u seguitu di [[Agostino di Canterbury]] (primatu di a [[Ghjesgia anglicana]] in [[601]]) # a scunfitta, in u [[1066]], di Aroldo II, ultimu rè anglusassonu, da parti di [[Guglielmu u Conquistadori]], pratindenti à u tronu inglesu chì divastò è sprupriò tutti i terri è i bè di u paesi chì passàni à i [[vassallu|vassalli]] è [[vescu|veschi]] [[nurmani]] à eddu fideli: stu mumentu terribuli, in u quali [[Wulfstan]], l'[[arcivescu di York]] volsi veda a fini di u mondu (''"Repent, for the Day of the Lord is at hand"'', "Pintiti vi, ch'è u Ghjornu di u Signori hè à i porti"), era distinatu à cambià par sempri u voltu di l'Isuli britannichi. ==== Mutazioni semantichi di i lemmi francesi ==== Di solitu, quandu una parola straniera hè intrudutta in una lingua, subisci ciò ch'è Baugh è Cable,<ref>Baugh, A. è Cable, Th. ''A History of the English Language''. London, Routledge & Kegan Paul, [[1978]].</ref> adattendu un terminu da a [[butanica]], chjamani ''"arrested development"''. In inglesu hè pussibuli truvà molti paroli francesi in a "forma" in a quali funi impurtati in [[Inghilterra]] à l'ebbica di u [[Medievu]]: si cunfronta ''default'' (in inglesu) incù ''défaut'' (in francesu), ''subject'' (in inglesu) incù ''sujet'' (in francesu). Si pò paragunà à u fattu chì dopu à un travasu, a pianta ùn cresci più par un certu periodu, mentri un'altra di listessa ità cuntinueghja à sviluppà si nurmalamenti: i paroli francesi, quandu ùn funi micca rimanighjati da l'[[umanesimu|umanisti]] in u [[XVI seculu]] ani dunqua cunsirvatu a "forma" incù a quali erani stati intrudutti in u Medievu in un cuntestu linguisticu à eddi stranieri. À diffarenza di a forma, u [[significatu]] di i paroli impristati da u francesu (chì in [[Francia]] firmeti sustanzialamenti immutati), duviti inveci adattà si in l'inglesu à causa di a cuncurrenza di altri paroli anglusassoni incù listessu significatu: à spessu cambiendu lu, o incausendu l'estinzioni di u terminu. Cusì, par asempiu, mentri ''courir'' ùn fù micca accaticatu com'è ''run'', i paroli chì si rifirìani à a vita di l'alta sucità (francofuna) succesini megliu, com'è ''court'' (francesu mudernu ''cour'') è ''chivalry'' (sensu di cavaddaria). È dinò: par "porcu" esistini dui paroli diffarenti: ''pig'' hè a bestia viva, chì divintava ''pork'' quandu era cucinata da i ricchi nurmani (i paisani anglusassoni ùn pudiani micca permetta si di manghjà mori carri di porcu, parò l'addivavani par i prubitarii nurmani). Ma esistini parechji altri "coppii sinonimichi", in i quali u terminu currenti hè di radica germanica (anglusassona) mentri quiddu "altu" hà una radica latina (francesa). Si tratta di un finominu tipicu di a lingua inglesa, non certu limitatu à u duminiu alimintariu, ma stesu ancu à cuncetti metafisichi, induva l'accizioni elevata tendi sempri à sviluppà u terminu di radichi latinu-francesi (à diffarenza, par asempiu, di ciò chì avveni in [[Lingua tedesca|tedescu]]). Ni sò asempii: - ''ox'', ''cow'', ''calf'' (boiu, vacca, viteddu); ''beef'', carri di manzu (da u francesu ''boeuf'', boiu); - ''time'' (tempu crunulogicu); tense (tempu grammaticali; da u francesu ''temps''); - ''freedom'' (libartà); ''liberty'' (l'idea di libartà); - ''strength'' (forza); ''force'' (forza in fisica). In altri casi hè ancu difficiuli à truvà accizioni beddi distinti in i dui tarmini sinonimi, quiddu germanicu è quiddu latinu, com'eddu accadi par asempiu incù ''wedding'', ''marriage'', ''matrimony'', ''espousal'' (matrimoniu). Stu scenariu cumplessu in u quali i paroli di urighjina [[lingui rumanzi|rumanza]] lottani par a sopravvivenza contru à quiddi anglusassoni, rifletti u cunflittu beddu più drammaticu trà civiltà anglusassona è nurmana: dopu u distaccu puliticu di l'[[Inghilterra]] da a [[Francia]] (in u XIII seculu) u francesu persi, parò, vigori: una tistimunianza ridicula ni hè u parsunaghju di a Monaca in i ''[[I raconti di Canterbury (puema)|Canterbury Tales]]'' (''I raconti di Canterbury''), chì parla di manera maccaronica, pruvuchendu cusì l'ilarità di la ghjenti. ==== L'ità muderna ==== Bon'parechjii funi i paroli eliminati sii in l'anglusassonu sii in u francu-nurmanu, par quantu in u [[lessicu]] l'avantaghju pendi nittamenti in favori di u mondu rumanzu par l'influenza asercitata da u pristigiu litterariu di u mondu rumanzu è dunqua da u [[Rinascimentu]]. In l'[[ità lisabettana]] si (ri) introdussini tarmini francesi in forma più muderna è molti lemmi [[lingua taliana|taliani]] prima scunnisciuti (si pensa solu à l'influenza di i formi litterarii com'è u [[sunettu]], a [[cummedia di l'arti]], a [[musica]] taliana è a [[tragedia]] [[Seneca|senechiana]] pruvinenti di mudeddi taliani). U [[tiatru lisabettanu]] sfruttò frà altru a prisenza di una cumpagnia numarosa di attori è littarati taliani. ==== L'ità cuntimpuranea ==== Stu prucessu di trasfurmazioni hè sempri in corsu à i ghjorna d'oghji: i [[verbu|verbi irrigulari]], influinzati da quiddi di urighjina rumanza, adoprani pocu à pocu -è, par u passatu è u participiu passatu (par asempiu ''burnt'' > ''burned'' è ''dreamt'' > ''dreamed'') mentri i [[genitivu|genitivi sassoni]] sò oramai usati in i formi più simplici: ''The Oxford Police'' (induva Oxford hè usatu com'è simpliciu aghjittivu) hè moltu più friquenti di ''Oxford's Police'', è a ''-m'' di u [[dativu]] anglusassonu di ''whom'' (chì), hè oramai assenti in a cunvarsazioni infurmali. Tutti 'ssi finomini sò indicatori di u longu prucessu chì hà avvicinatu l'inglesu à u mondu rumanzu più ch'è tutti l'altri [[lingui germanichi]], senza perda puri i qualità fundamintali chì da eddu a distinguiscini. == Funulugia == === Vucali === I [[vucali]] di l'inglesu varieghjani monda da un dialettu à l'altru, è par via di cunsiquenza, i vucali si poni trascriva incù parechji simbuli sicondu i diffarenti articulazioni. ==== Monuttonghi ==== {|class="wikitable" |+ [[monuttongu|Monuttonghi]] di ''Received'' Pronuncia<ref>{{cita|Roach|p. 242}}</ref> ! rowspan=2| ! colspan=2|[[vucali antiriori|Antiriori]] ! colspan=2|[[vucali cintrali|Cintrali]] ! colspan=2|[[vucali pustiriori|Pustiriori]] |- !<small>longa</small> !<small>brevi</small> !<small>longa</small> !<small>brevi</small> !<small>longa</small> !<small>brevi</small> |-align=center ! [[vucali chjusa|Chjusa]] | {{IPA|ɪː}} | {{IPA|ɪ}} | {{IPA|ɵː}} | {{IPA|ɵ}} | | |-align=center ! [[vucali media|Media]] | {{IPA|ɛː}} | {{IPA|ɛ}} | {{IPA|ɜː}} | {{IPA|ə}} | {{IPA|oː}} | |-align=center ![[vucali aparta|Aparta]] | {{IPA|aː}} | {{IPA|a}} | | {{IPA|(ʌ)}} | {{IPA|ɑː}} | {{IPA|ɔ}} |} {|class="wikitable" |+ Monuttonghi di l'inglesu australianu ! rowspan=2| ! colspan=2|[[vucali antiriori|Antiriori]] ! colspan=2|[[vucali cintrali|Cintrali]] ! colspan=2|[[vucali pustiriori|Pustiriori]] |- !<small>longa</small> !<small>brevi</small> !<small>longa</small> !<small>brevi</small> !<small>longa</small> !<small>brevi</small> |-align=center ! [[vucali chjusa|Chjusa]] | {{IPA|iː}} | {{IPA|ɪ}} | {{IPA|ʉː}} | | | {{IPA|ʊ}} |-align=center ! [[vucali media|Media]] | {{IPA|eː}} | {{IPA|e}} | {{IPA|ɜː}} | {{IPA|ə}} | {{IPA|oː}} | {{IPA|ɔ}} |-align=center ![[vucali aparta|Aparta]] | {{IPA|æː}} | {{IPA|æ}} | {{IPA|aː}} | {{IPA|a}} | | |} {{Ortografia è grammatica da verificà}} ==== Fonetica ==== Lu '''sistema vocalico''' di l'AI cunsta di sette vocali, chì possonu esse brevi ò lunghe: * '''a''' (aperta se breve, chiusa se lunga) * '''æ''' ({{IPA|[æ]}} ò {{IPA|[æ:]}}) * '''e''' ({{IPA|[?]}} se breve, {{IPA|[e:]}} se lunga) * '''i''' * '''o''' (aperta se breve, chiusa se lunga) * '''u''' ({{IPA|[?]}} ò {{IPA|[u:]}}) * '''y''' (ai) La lungura di le vocali ùn veniva indicata graficamente. A partisce da lu [[X secolu]] le atone brevi ''a'', ''e'', ''o'' è ''u'' tendonu à cunfluisce in lu sonu indistintu ''schwa'' {{IPA|[?]}} così frequente in l'inglese mudernu. Li '''dittonghi''' sò: * '''ea''' ({{IPA|[æa]}} è {{IPA|[æ:a]}}) * '''eo''' ({{IPA|[?u]}} è {{IPA|[?:u]}}) * '''ie''' ({{IPA|[i?]}} è {{IPA|[i:?]}}) Tra le '''cunsonanti''': * '''c''' rende li soni {{IPA|[k]}} (''cynn'', stirpe) è {{IPA|[t?]}} (''c'' di ''cena'') (''spræc'' {{IPA|[spræt?]}}, discorsu). * '''g''' può indicà li soni {{IPA|[j]}} (''gêar'', annu) ò {{IPA|[?]}} (gh) (''dagas'', ghjorni). * '''h''' rende li soni {{IPA|[h]}}, {{IPA|[x]}} (fricativa sorda velare) ò {{IPA|[ç]}} (ted. ich). * '''ð''' è '''þ''' possonu rende indifferentemente li soni {{IPA|[ð]}} ò {{IPA|[?]}}, esattamente comu ''th'' in l'inglese mudernu. * '''sc''' si leghjè {{IPA|[?]}} (''sc'' di ''scena'') (''wascan'' {{IPA|['wa?an]}}, lavare). ==== sustantivi ==== L'AI, à differenza di l'IM, possede una ricca [[flessione]], sia nominale chì verbale. li ghjeneri sò tre, [[maschile]], [[femminile]] è [[neutru]]. Come in [[lingua tedesca|tedescu]], lu nome in l'AI presenta quattru casi: [[nominativu]], [[ghjenitivu]], [[dativu]], [[accusativu]]. Le classi di declinazione più frequenti sò tre: * Nomi maschili è neutri in ''-a-''. Questa classe currisponde à li nomi indoeuropeani in ''-u-s'', ghjerm. ''-a-z'', lat. ''-u-s'') * Nomi femminili in ''-u-'' (currispondenti à l'IE ''-a-'', ghjerm ''-u'', lat. ''-a'') * Nomi maschili, femminili è neutri in nasale (ted. ''Name, Friede''). Altre declinazioni menu frequenti sò la atematica, quella in ''-r-'', quella di li neutri cù plur. in ''-ru''. {| {{Prettytable|text-align=center}} ! colspan="3" | Declinazione in -a-, ''stân'', masch., "petra" |----- ! | ! sing. ! plur. |----- ! nom | ''stân'' | ''stân-as'' |----- ! ghjen | ''stân-es'' | ''stân-a'' |----- ! dat | ''stân-e'' | ''stân-um'' |----- ! acc | ''stân'' | ''stân-as'' |----- ! colspan="3" | Declinazione in -a-, ''land'', neutru, "terra" |----- ! | ! sing. ! plur. |----- ! nom | ''land'' | ''land'' |----- ! ghjen | ''land-es'' | ''land-a'' |----- ! dat | ''land-e'' | ''land-um'' |----- ! acc | ''land'' | ''land'' |----- ! colspan="3" | Declinazione in -u-, ''cearu'', femm., "dolore" |----- ! | ! sing. ! plur. |----- ! nom | ''cear-u'' | ''cear-a'' |----- ! ghjen | ''cear-e'' | ''cear-a'' |----- ! dat | ''cear-e'' | ''cear-um'' |----- ! acc | ''cear-e'' | ''cear-a''' |} I sustantivi atematici, masch. è femm., cambianu à lu plurale la vocale tematica in cunseguenza di un anticu umlaut: ''fôt'', masch. "pede", plur. ''fêt''. ==== Aghjèttivi ==== L'aghjèttivi, secondu una caratteristica di le [[lingue ghjermaniche]], segonu una '''declinazione forte''', cù le desinenze di li pronumi, è una '''debule''', cù le desinenze di li sustantivi in nasale. Un aghjèttivu segue la declinazione debule quandu hè precedutu da un articulu, un dimostrativu ò un possessivu, la forte In l'altri casi. ==== Pronumi personali ==== {| {{Prettytable|text-align=center}} ! colspan="4" | Prima persona |- ! | ! sing. ! duale ! plur. |----- ! nom | ''ic'' | ''wit'' | ''wê'' |----- ! ghjen | ''mîn'' | ''uncer'' | ''ûre'' |----- ! dat | ''mê'' | ''unc'' | ''ûs'' |----- ! acc | ''mê'' | ''unc'' | ''ûs'' |----- ! colspan="4" | seconda persona |----- ! | ! sing. ! duale ! plur. |----- ! nom | ''þû'' | ''ghjt'' | ''gê'' |----- ! ghjen | ''þîn'' | ''incer'' | ''êower'' |----- ! dat | ''þê'' | ''inc'' | ''êow'' |----- ! acc | ''þê(c)'' | ''inc(it)'' | ''êow'' |----- ! colspan="4" | Terza persona sing. |----- ! | ! masch. ! femm. ! neutro |----- ! nom | ''hê'' | ''hêo'' | ''hit'' |----- ! ghjen | ''his'' | ''hire'' | ''his'' |----- ! dat | ''him'' | ''hire'' | ''him'' |----- ! acc | ''hine'' | ''hî(e)'' | ''hit'' |----- ! colspan="4" | Terza persona plur. |----- ! | ! tutti li ghjeneri |----- ! nom | ''hî(e)'' |----- ! ghjen | ''hira'' |----- ! dat | ''him'' |----- ! acc | |----- |} == Grammatica == A grammatica inglesa mostra una quantità minima d'inflissioni rispettu à altri [[lingui induaurupei]]. Par asempiu, l'inglesu cuntimpuraniu, diffarenti da u [[lingua tedesca|tedescu]], u [[lingua nidirlandesa|nidirlandesu]] è i [[lingui rumanichi]], manca di [[genaru grammaticali]] è cuncurdanza aghjittivali. I [[casu grammaticali|casi]] sò tutti scumparsi è in parti sopravvivini in i [[prunomu|prunomi]]. A distinzioni trà verbi forti (calchì volta chjamati "irrigulari" par asempiu ''speak/spoke/spoken'') è quiddi debuli (chjamati "rigulari" par asempiu ''call/called/called'') d'urighjina germanica hè diminuita in l'inglesu cuntimpuraniu, è l'inflissioni (par asempiu plurali irrigulari) sò divintati più rigulari. Parallelamenti, a lingua inglesa hè divintata più [[lingua analitica|analitica]], è l'usu di [[verbu modale|verbi mudali]] è l' [[sintassi|ordini di i paroli]] par cumunicà i diversi significati hè divintatu più impurtanti. I [[Verbu ausiliare|Verbi ausiliari]] signalani i dumandi, a nigatività, a pularità, a boci passiva è i tempi prugrissivi. ===Inglesu mediu=== L'Inglesu Mediu, o ''Middle English'', hè u nomu datu à a lingua storica chì hà com'è urighjina i diversi formi d'inglesu parlati in u periodu cumpresu trà l'invasioni nurmana è u tardu Rinascimentu inglesu. Grazia à Geoffrey Chaucer u Mediu inglesu emersi com'è una lingua litteraria, soprattuttu grazia à a so più celebra opara, i ''Canterbury Tales''. Incù Ghjuvanni Senzaterra guasgi tutti i pussidimenti francesi funi persi (fora di l'Isuli di u Canali, ultimu strappeddu di u Ducatu di Nurmandia). À parta da a guerra di i cent'anni i liami incù a Francia, cusì, si addibbulitini. U vechju pruvverbiu "Jack wold be a gentilman if he cold speke Frensk" cuminciò à perda moltu di u so significatu. In Inghilterra cuminciò à appariscia un novu standard, basatu nantu à u dialettu di Londra è di i ''Home Counties''. ===Inglesu mudernu=== L'intruduzioni di a stampa in Inghilterra da William Caxton in u 1476 cuntribuì à a fissazioni di l'ortugrafia ma, apposta ch'edda ebbi locu prima ch'eddu si cuncludissi u grandi spustamentu vucalicu, ditarminò u prima grandi divariu trà scrittura è prununcia. Dopu à a nascita di a Ghjesgia d'Inghilterra nascì l'esigenza d'una virsioni inglesa di a Bibbia. In u 1611 fù data à i stampi l'Authorized Version. A stampa, a Riforma è l'affirmazioni di a classa media ("middle class") ebbini com'è cunsiquenza a diffusioni di quidda chì cuminciava à affirmà si com'è lingua standard. L'espansioni culuniali di l'Inghilterra diffusi a parlata in numarosi tarritorii di l'America di u Nordu, di l'Africa, di l'Asia è di l'Uceania. L'indipindenza di i Stati Uniti currisposi à a furmazioni d'una varietà d'inglesu, diffarenti da u standard britannicu, chì s'hè affirmata à u liveddu mundiali in u XX seculu. ====U grandi spustamentu vucalicu==== U grandi spustamentu vucalicu (in inglesu ''Great Vowel Shift'', GVS) hè a più impurtanti altirazioni funetica di a storia di a lingua inglesa. Si pò affirmà ch'eddu purtò l'inglesu à a so prununcia attuali. U GVS ùn ebbi micca locu in listessa ebbica in i diversi rigioni (in parechji, particularamenti à u Nordu, hè assenti in i parlati lucali à i ghjorna d'oghji); si pò quantunqua sità u so iniziu à u XV seculu è cunsidarà lu compiu à a fini di u seculu XVI. ==== Altri fatti fonetichi ==== Trà i dittonghi [iu] è [ɛu] cunfluiscini in [juː] (mute). [juː] tendi à simplificà si in [uː] dopu à ''l'', ''r'', [tʃ] è [dʒ] (rude, chew, June). Inoltri, [au] passa à [ɔː] (law). I spiranti allongani u sonu d'una a chì i pricedi: mass [maːs], bath [biiːθ], staff [hèːf]. L'''r'', frà altru distinata à spariscia dopu à vucali, impidisci u GVS d'intruducia un schwa: door [door], clear [cliar]. Spariscini i soni [x] è [ç], fora di in prestiti com'è u scuzzesu ''loch'' [a/uɔx] o in i grecisimi (par asempiu chemistry [ˈxeːmiztri]). U ''gh'' chì i ripprisintava perdi ogni sonu incausendu l'allungamentu di a vucali pricidenti (bright, night) ([briçt] > [braɪt], [niçt] > [nait]) oppuri, spezia in fini di parola, diventa [f] (cough). Casu particulari hè u prunomu di prima persona I, chì diriveghja da l'anticu *igh (cfr. tedescu ich), ma in u passaghju da u MI à l'Inglesa mudernu, più di à u GVS subitu da a vucali longa [iː], hà vistu cascà ancu in a lingua scritta u digramma gh. [hw] diventa [w] (fora di u Nordu) ma si manteni a grafia ''wh''. [j] tendi à fonda si incù a cunsunanti pricidenti: ocean [ˈoːsjən] > [ˈoːʃən], measure [ˈmeːziiər] > [ˈmeːʒər], future [ˈfjuːtər] > [ˈfjuːtʃər], è cetara. Un di i fatti più impurtanti hè a scumparsa di l' ''r'' postvucalica. Quissa hè una caratteristica tipica di u Sudu, assenti sempri oghji da i Midlands versu u nordu è in Scozia. Hè assenti in i [[Stati Uniti d'America]] fora di in u New England uriintali è in u Sudu. ==== Verbi ==== Diminuiscini assà i verbi forti (ormai chjamati "irrigulari"). Drentu à 'ssa catiguria sparisci à spessu a distinzioni trà priteritu è participiu passatu (''cling'', ''clung'', ''clung''). U cunghjuntivu si riduci finu guasgi à spariscia. In i rari casi in i quali eddu hè impiigatu hè indistinguibili da l'indicativu fora di i casi in i quali t'hà una forma diffarenti (terza pers. sing. adisininziali [he do], forma ''be'' di u verbu essa). A desinenza di a terza parsona singulari oscilla frà ''-(è)th'' (miridiunali) è ''(è)s'' (sittintriunali). Sarà quidd'ultima forma chì privalarà. A forma prugrissiva (''to be'' ... ''ing'') diventa rigulari. A custruzzioni ''to be'' + participiu passatu (I am com'è) diventa mori rara incù l'affirmazioni di ''to have'' in 'ssa funzioni. Inoltri, à u priteritu, i verbi rigulari tarmineghjani incù u sonu [di], [t] o [id] (asempiu:"Danced" [t], "changed" [di], "Started" [id]). == Vucabulariu == Da u puntu di vista di u vucabulariu, cunteni molti tarmini di urighjina non germanica, è in particulari [[Lingua latina|latina]]: si valuta in oltri u 50% l'afflussu di tarmini latini dirivati da u francesu, pinitrati in u lessicu inglesu in bona parti grazia à l'accupazioni nurmana in i seculi dopu u 1066 (quandu i Duchi di [[Nurmandia]] cunquistàni l'Inghilterra anglo-sassonu incù a Battaglia di Hastings), ma ancu in u [[Rinascimentu]], par influssu di u latinu coltu è scentificu. Par sta raghjoni, una di i carattaristichi più evidenti di u lessicu inglesu hè a ricchezza di coppii di sinonimi, di i quali l'unu di urighjina germanica, l'altru di urighjina latina, par indicà listessu ughjettu o cuncettu ma incù accizioni è sfumaturi diversi, par asempiu: freedom/liberty, pig/pork, spear/lance, first/prime, opening/aparture, fire/focus, amount/quantity (bench'è in st'ultimu casu ancu amount diriveghja di manera indiretta da u latinu ''à montem'' à traversu u francesu anticu ''amonter'', chì hà purtatu ancu à u talianu "ammuntà") etc. == Dialetti è varietà rigiunali == === L'inglesu britannicu === ==== A Received Pronunciation ==== L'accentu britannicu cunnisciutu com'è "[[Received Pronunciation]]" hà i siguenti carattaristichi: * Hè una prununcia '''non-rotica''', veni à dì l' ''r'' ùn hè mai prununciata dopu à una vucali almenu ch'è ùn suviti micca un'antra vucali (ancu iniziali di una parola succissiva). * A ''u'' ùn hè micca vilarizata in fini di sillaba (''mill'' {{IPA|[mɪɫ]}}), chjara in tutti l'altri pusizioni. * Ùn ci hè micca distinzioni trà ''w'' è ''wh'' {{IPA|[w]}}. * A ''o'' longa (''m'''o'''de'') si prununcia com'è un [[schwa]] suvitatu da /ʊ/, {{IPA|[əʊ]}}. * A ''u'' brevi (''b'''u'''t''), trascritta tradiziunalamenti incù {{IPA|/ʌ/}}, hà un sonu moltu chjusu, praticamenti {{IPA|[à~ɐ]}}. ==== Altri varietà britannichi ==== A prununcia dialittali '''sittintriunali''' (da u Staffordshire, Leicestershire è Lincolnshire versu u nordu) hè carattarizata da i siguenti fatti funetichi: * [[Grandi spustamentu vucalicu|GVS]] assenti: ''cloud'' si prununcia {{IPA|[kluːdi]}}, ''house'' {{IPA|[huːs]}}, ''night'' {{IPA|[niːt]}}. * Una vucali dirivata da ''â'' di l'AI si prununcia {{IPA|[iə]}}: ''stone'' {{IPA|[stiən]}}. * {{IPA|[àŋ]}} di l'AI ùn hè micca cunsirvatu: ''lang'' {{IPA|[aŋg]}} = ''long'' {{IPA|[uɔŋ]}} di u standard. * U gruppu ''wh'' ùn hè generalamenti micca prununciatu {{IPA|[hw]}}. * A ''u'' brevi si prununcia {{IPA|[ɤ]}}: ''butter'' {{IPA|[ˈbɤtər]}} inveci di {{IPA|['batə]}}. * ''Path, grass, laugh'', è cetara. si prununciani {{IPA|[pæθ]}}, {{IPA|[græs]}}, {{IPA|[læf]}} nanzi ch'è {{IPA|[pɑːθ]}} è cetara. * A prununcia ùn hè micca '''rotica''' (''r'' prununciata in tutti i pusizioni). In u '''Sudu'': * U gruppu ''path, grass,'' è cetara. si prununcia {{IPA|[pɑf]}}, {{IPA|[grɑs]}}, è cetara. * ''h'' generalamenti ùn hè micca prununciata. * I dialetti uccidintali (Dorset, Somerset, Devon) sò rotichi è cunservani a disinenza ''-eth'' à a terza parsona sing. di i verbi. * In i dialetti uriintali (Kent, Dorset) i fricativi sordi in iniziu di parola sò sunurizati: ''farm'' {{IPA| [vàːm]}}, ''sea'' {{IPA|[ziiː]}}. * À Londra è in i Home Counties {{IPA|[ei]}} tendi à divintà {{IPA|[à i]}} o {{IPA|[àː]}}: ''they'' {{IPA| [vai]}}.=== L'inglesu americanu === L'[[inglesu americanu]] hè un insemu di varianti di a lingua inglesa parlati in i [[Stati Uniti d'America]]. Circa i dui terzi di la ghjenti di matrilingua inglesa vivini in i Stati Uniti. L'accentu più neutrali di l'inglesu [[Stati Uniti d'America|americanu]] si chjama [[General American]]. Si basa annantu à l'accenti di u [[Midwest]] ed hà i siguenti carattaristichi: * Hè una prununcia '''roza''', veni à dì a /r/ si prununcia in tutti i pusizioni. Par parechji parlanti, l' /r/ si rializeghja com'è l'[[apprussimanti ritruflessa]], {{IPA|[ɻ]|link=Apprussimanti ritruflessa}}, in cuntrastu cù u fonu tipicu inglesu, l'[[apprussimanti alviulari]], {{IPA|[ɹ]|link=Apprussimanti alviulari}}. * I siquenzi /ər/ (''butt'''er''''') è /ɜr/ (''b'''ir'''di'') ani com'è rialisazioni vucali rutacizati indicati incù i simbuli [ɚ] oppuri [ɝ]. * U ''father-bother merger'' hè privalenti; i funemi /ɑː/ è /ɒ/ ani tutti è dui a rialisazioni [ɑ]. * Parechji accenti subiscini u ''caught-cot merger'' induva i funemi /ɑ/ è /ɔ/ ani listessa rialisazioni: [ɑ]. * A prisenza di u ''tapping'' di i funemi /t/ è /di/ in pusizioni intervucalica rendi a rialisazioni di i dui funemi uguali: {{IPA|[ɾ]|link=monuvibranti alviulari}}, una singula vibrazioni di a ''r'' corsa. Par asempiu, ''bu'''tt'''er'' {{IPA|[ˈbʌɾɚ]}}. * A ''l'' hè sempri vilarizata(''mill'' {{IPA|[mɪɫ]}}). === L'inglesu irlandesu === L'[[Irlanda]] si pò suddivida, da u puntu di vista linguisticu in trè arii: * A costa uriintali (o [[English Pale]]), incù [[Dublinu]] à u centru, induva l'inglesu s'hè affirmatu dighjà in u [[XVII seculu]]. L'inglesu parlatu in sta rigioni, dinuminatu par appuntu [[inglesu irlandesu]] o ''[[Hiberno English]]'', cunserva mori di i tratti purtati in l'isula da i culoni inglesi. * A striscia uccidintali (o [[Gaeltacht]]), induva u [[gaelicu irlandesu]] hè sempri in l'usu cutidianu. * Trà i dui si trova l'aria cintrali, induva l'inglesu s'hè affirmatu trà u [[XVII seculu|XVII]] è u [[XX seculu]]. L'inglesu parlatu in Irlanda hà subitu pochi variazioni à liveddu di prununcia mantinendu si par parechji aspetti mori cunsirvativu. Ancu à i ghjorna d'oghji l'influssu di u standard britannicu ùn si faci micca senta mori fora di Dublinu. À u liveddu funeticu l'inglesu irlandesu hè carattarizatu da i siguenti finomini: * I dittonghi {{IPA|[àɪ]}} è {{IPA|[ɔɪ]}} tendini à cunfonda si, è si rializeghjani, sicondu a rigioni, com'è {{IPA|[ɜi]}} o {{IPA|[à i]}}. * I dittonghi {{IPA|[èɪ]}} è {{IPA|[əʊ]}} si prisentani com'è {{IPA|[èː]}} è {{IPA|[oː]}}: ''face'' {{IPA|[feːs]}}, ''load'' {{IPA|[uːdi]}}. * A {{IPA|[iː]}} dirivata da {{IPA|[ɛː]}} si prisenta com'è {{IPA|[èː]}}: ''meat'' {{IPA|[meːt]}}. * L' ''r'' si prununcia sempri. * L' ''l'' hè sempri chjara, mai vilarizata. * {{IPA|[θ]}} tendi à divintà {{IPA|[t]}} è {{IPA|[ð]}} {{IPA|[di]}}. Ùn si distinguini micca paroli com'è ''thorn'' è ''torn'', ''then'' è ''den''. * {{IPA|[s]}} è {{IPA|[z]}} davanti à cunsunanti sò à spessu rializati com'è "sh" {{IPA|[sc]}} è "zh" {{IPA|[sg]}}, spicialamenti à u sudu. ''Fist'' si leghji "fisct". In u lessicu si scontrani termini particulari di urighjini gaelica, p.es. ''slean'', vanga. U termini ''Hiberno'' diriveghja da u nomu [[lingua latina|latinu]] di l'isula, ''Hibernia'', {{cn|da ''Hibernus'', "inguernu", vali à dì "terra induv'eddu hè sempri l'inguernu"}}. == Premii Nobel par a litteratura di lingua inglesa == <div style="column-count:3;-moz-column-count:3;-webkit-column-count:3"> * [[Rudyard Kipling]] (1907, India/Regnu Unitu) * [[William Butler Yeats]] (1923, Irlanda) * [[ghjeorghje Bernard Shaw]] (1925, Irlanda) * [[Sinclair Lewis]] (1930, Stati Uniti) * [[John Galsworthy]] (1932, Regnu Unitu) * [[Eughjene Gladstone O'Neill]] (1936, Stati Uniti) * [[Pearl S. Buck]] (1938, Stati Uniti) * [[Thomas Stearns Eliot]] (1948, Stati Uniti/Regnu Unitu) * [[William Faulkner]] (1949, Stati Uniti) * [[Bertrand Russell]] (1950, Regnu Unitu) * [[Winston Churchill]] (1953, Regnu Unitu) * [[Ernest Hemingway]] (1954, Stati Uniti) * [[John Steinbeck]] (1962, Stati Uniti) * [[Samuel Beckett]] (1969, Irlanda) * [[Patrick White]] (1973, Australia) * [[Saul Bellow]] (1976, Canada/Stati Uniti) * [[William Golding]] (1983, Regnu Unitu) * [[Wole Soyinka]] (1986, Nighjeria) * [[Joseph Brodsky]] (1987, Unione Suvietica/Stati Uniti) * [[Nadine Gordimer]] (1991, Sudafrica) * [[Derek Walcott]] (1992, Santa Lucia) * [[Toni Morrison]] (1993, Stati Uniti) * [[Seamus Heaney]] (1995, Irlanda) * [[Vidiadhar Surajprasad Naipaul]] (2001, Trinidad è Tobago/Regnu Unitu) * [[John Maxwell Coetzee]] (2003, Sudafrica) * [[Harold Pinter]] (2005, Regnu Unitu) * [[Doris Lessing]] (2007, Regnu Unitu) </div> == Altri varietà == * [[Lingua inglesa d'Irlanda]] * [[Lingua inglesa di Scozia]] ò ''Scots'' * [[Inglesu americanu]] * [[Inglesu canadianu]] * [[Inglesu sudafricanu]] * [[Inglesu australianu]] * [[Inglesu neuzilandesu]] * [[Inglesu aborigenu]] (Australia) * [[Inglesu giamaicanu]] * [[Nerdic]] == Note == <references/> == Bibliugrafia == * [[Fausto Cercignani]]. ''Shakespeare's Works and Elizabethan Pronunciation'', Oxford, Clarendon Press, 1981. * Dobson, E. J. ''English Pronunciation 1500-1700'', 2 ed. 2 vols, Oxford, Clarendon Press, 1968. * {{en}} Bryan Garner, ''Dictionary of Modern Legal Usage'', Oxford, Oxford University Press. * Maria Fraddosio, ''ELS: English for Law Students'', Napoli, Edizioni Giuridiche Simone, 2004. * Barbieri G. – Codeluppi L., ''How to Tackle Readings in Business and Economics '', Milano, LED Edizioni Universitarie, 1993, ISBN 88-7916-033-8 * Derouaux A.C., ''Guidebook to Translating from Italian into English'', Milano, LED Edizioni Universitarie, 1991, ISBN 88-7916-001-X * {{cita pubblicazione |cognome = Roach |nome= Peter |anno= 2004 |titolo=British English: Received Pronunciation |rivista=Journal of the International Phonetic Association |volume=34 |numero=2 |pagine=239–245 |doi = 10.1017/S0025100304001768 |cid=Roach }} == Voci currelate == * [[Philip José Farmer]] * [[Ken Follett]] * [[Inglese canadianu]] * [[Pronuncia di l'inglese]] * [[Trasparenza fonolughjca]] * [[Falsi amichi in la lingua inglese]] * [[Pronuncia italiana di la lingua inglese]] * [[Wikspeak]] * [[Frase iputetica inglese]] * [[Aghjèttivu dimostrativu (lingua inglese)]] == Liami esterni == * {{en}} [http://www.soundcumparisons.com Sound cumparisons]: par ascultà è paragunà i diversi accenti rigiuanli di l'inglesu (pagina di l'Università di [[Edimburgu]]). * {{en}} - [http://www.mydictionary.net/italian Dizionariu Inglese-Italianu] * [http://www.ild.rai.it IlD]: L'inglesu par i ziteddi di a scola primaria [[Categoria:Lingua germanica|Inglese]] jxymspy4bfc1129lyu3ayc0jxapqn2g Vaticanu 0 11334 120622 2008-03-10T22:12:31Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cità di u Vaticanu]] mukhh354u0q4bigxyd6q0fy14g7i9g8 Lingua siciliana 0 11335 376163 375317 2021-08-21T16:59:15Z Jun Misugi 295 /* Da veda dinò */ + cat: Italurumanzu wikitext text/x-wiki [[File:Sicilian_poem_(9524880818).jpg|thumb|250px|Puisia in cicilianu]] A '''lingua ciciliana''' (o ''lingua siciliana'') (in cicilianu ''sicilianu'') hè a [[Lingue rumaniche|lingua rumanica]] di l'isula di [[Sicilia]].<ref>Tinutu contu di l'arbitrarietà di i definizioni, quì s'improda u terminu "lingua" cum'è in a cudifica internaziunali ISO 639-1, ISO 639-2 oppuri ISO 639-3, appruvata in u 2005. Par l'altri idiomi si usa u terminu "dialettu".</ref><ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> Hè una [[lingua]] appartinendu à u gruppu di i [[lingui rumanichi]] di a famiglia di i [[lingui induauropei]]. In un sensu rigurosu, 'ssu terminu disigna u cicilianu di [[Cicilia]] è i so diversi dialetti, mentri chì in un sensu largu, a parsona si riferisci à u [[gruppu linguisticu cicilianu]] cumprindendu u cicilianu di Cicilia, u [[calabresu]] centrumeridiunali, u [[salentinu]] è ancu u [[cilentanu]] miridiunali. U cicilianu ùn faci l'ughjettu di nisciuna prutizzioni rigulamentaria, ùn essendu micca minziunatu frà i lingui prutetti da a leghji di u 15 di dicembri di u 1999 annantu à i " Reguli in materia di prutizzioni è di difesa di i minuranzi linguistichi storichi ". == Arghja di ripartizioni == L'arghja di ripartizioni naturali di i diversi dialetti ciciliani si stendi annantu à l'insemu di a [[Cicilia]], è ancu annantu à a parti miridiunali di a [[Calabria]] è annantu à a parti a più miridiunali è uriintali di a [[Puglia]] : u [[Salentu]] (ghjustu appuntu in u " calcagnu " di a " botta taliana "). == Litteratura ciciliana == [[File:Li_libbra_Vocabolario_siciliano.PNG|thumb|250px|A cuprendula di u 'Vucabulariu sicilianu'' di Piccitto]] A litteratura in lingua ciciliana hè una di i primissimi litteraturi in lingua vulgari à nascia in Italia dopu à u diclinu di u latinu. Hè à u XIIIu seculu, sottu à l'impulsioni di [[Federiccu II di u Santu Imperiu|Federiccu II]] è di a so corti cumposta da littarati, di sapienti è di filosufi chì 'ssa nova litteratura si sviluppa. U cicilianu s'arricchisci d'impronti à u [[tuscanu]] è à u [[latinu]]. I pueti di corti ani da sviluppà una puisia lirica di qualità è à forti cumpunenti [[sculasticu]]. U [[sunettu]] è a canzona sò i formi privilighjati da i pueti chì cantani a so prummissa o discorrini annantu à a natura di l'amori. Frà l'autori di 'ssa ebbica si trova : [[Giacomo da Lentini]], [[Cielo d'Alcamo]], [[Rinaldo d'Aquino]], [[Giacomino Pugliese]] o dinò [[Petru Di i Vigni]]. == Accentu == L'accentu cicilianu sona assà apartu à l'arechja, cunfiriscendu à 'ssa lingua è à i so locutori (ancu quandu eddi si sprimani in talianu cumunu) un certu esotisimu. Par indittu, u verbu ''èssiri'' (" essa ") tistimunieghja di un ''e'' assà apartu incù un [[accentu tonicu]] forti è trascinendu annantu à a prima sillaba. In soprapiù, i Ciciliani prununciani sempri l' "s" com'è in a parola corsa" messa ". Cusì, un cicilianu prununciarà i paroli ''casa'' è ''odiosu'' incù una /s/ dura, quandu inveci u talianu ufficiali li sustituisciaria u sonu /z/. U cicilianu ammetti i varianti siont'è i loca ma ferma una [[lingua viva]] chì faci parti di u patrimoniu di a rigioni è chì manifisteghja u culori lucali di a Cicilia. Difatti, i locutori ci sò assà liati, ferma d'altrondi u prima mezu di cumunicazioni (davanti u talianu) quandu a parsona s'alluntana da i zoni turistichi. U cicilianu parmetti cusì un'idantità ciciliana chì usa a lingua com'è fattori unificanti. == Grammatica == === Santacroci === U cicilianu improda una varianti di u [[santacroci latinu]] chì cumporta 22 lettari : 5 vucali è 17 cunsunanti. {| rules="all" cellpadding="6" cellspacing="0" stili="cuttighjà: 1px solid #999; text-align: center" |- ! colspan="5" | Vucali !! colspan="17" | Cunsunanti |- | hà || e || i || o || u || b || c || d || f || g || h || j || u/a || m || n || p || q || r || s || t || v || z |- | Hà || E || I || O || U || B || C || D || F || G || H || J || U/A || M || N || P || Q || R || S || T || V || Z |} U cicilianu ùn improda dunqua micca i lettari k-K, w-W, x-X è y-Y, cunfurmamenti à u talianu. In l'anziani testi ciciliani a lettara x-X era apradata, com'è in u [[Maltesu]], par u sonu equivalenti à u "ch" corsu. È ancu xh-XH era usatu par u sonu equivalenti à u "ch" alimanu. U segnu diacriticu u più usatu in cicilianu cumunu hè l'accentu gravi (apradatu par marcà l'accentu tonicu). * Asempii d'impiegu di l'accentu gravi in cicilianu : * " èssiri " (in corsu : essa) * " fràggili " (in corsu : fralu/frala, fragili) * " òspiti " (in corsu : ospiti) * " màsculu " (in corsu : masciu) * " òstrica " (in corsu : ostricia) * " crìsciri " (in corsu : crescia) * " àrma " (in corsu : anima o ancu alma) * " apòstulu " (in corsu : apostulu) * " ìsula " (in corsu : isula) Ma s'improda dinò l'accentu circunflessu par marcà a sparizioni di una sillaba in una parola. * Asempii d'impiegu di l'accentu circunflessu in cicilianu : ** ''âmu'', cuntrazzioni di ''avemu'' (in corsu : avemu) ** ''malaûriu'', cuntrazzioni di ''malauguriu'' (in corsu : mal'auguriu) ** ''âti'', cuntrazzioni di ''aviti'' (in corsu : aveti) Eppuri, parechji scrittori ciciliani ani scrittu in cicilianu usendu dinò altri segni diacritichi tali l'accentu acutu par signalà l'accentu tonicu (veni à dì com'è in spagnolu), è sancu u trema par signalà i falsi diftonghi. * Asempii d'impiegu di u trema in cicilianu : ** ''castïari'' (in corsu : "castigà") ** ''cuntìnüu'' (in corsu : "cuntinuu") == Asempii di a lingua scritta == <!-- === Lu Patri Nostru === :''Patri nostru, chi siti 'n celu,'' :''Sia santificatu lu vostru nomu,'' :''Vinissi prestu lu vostru regnu,'' :''Sempri sia fatta la vostra Divina Vuluntati'' :''Comu 'n celu accussì 'n terra. '' :''Dàtinillu sta jurnata lu panuzzu cutiddianu'' :''E pirdunàtini li nostri piccati'' :''Accussì comu nui li rimittemu ê nostri nimici'' :''E nun ni lassati cascari ntâ tintazzioni,'' :''ma scanzàtini dû mali.'' :''Amen.'' --> === Strattu di [[Antonio Veneziano]] === ==== Celia, Lib. 2 ==== (~[[1600]]) :Non è xhiamma ordinaria, no, la mia :è xhiamma chi sul'iu tegnu e rizettu, :xhiamma pura e celesti, ch'ardi 'n mia; :per gran misteriu e cu stupendu effettu. :Amuri, 'ntentu a fari idulatria, :s'ha novamenti sazerdoti elettu; :tu, sculpita 'ntra st'alma, sì la dia; :sacrifiziu lu cori, ara stu pettu. === Strattu di [[Giovanni Meli]] === ==== Don Chisciotti e Sanciu Panza (Cantu quintu) ==== :Stracanciatu di notti soli jiri; :S'ammuccia ntra purtuni e cantuneri; :cu vacabunni ci mustra piaciri; :poi lu so sbiu sunnu li sumeri, :li pruteggi e li pigghia a ben vuliri, :li tratta pri parenti e amici veri; :siccomu ancura è n'amicu viraci :di li bizzari, capricciusi e audaci. === Strattu di [[Nino Martoglio]] === ==== Brìscula 'n Cumpagni ==== (~[[1900]]) :—Càrricu, mancu? Cca cc'è 'n sei di spati!... :—E chi schifiu è, di sta manera? :Don Peppi Nnappa, d'accussì jucati? :—Misseri e sceccu ccu tutta 'a tistera, :comu vi l'haju a diri, a vastunati, :ca mancu haju sali di salera! == Vucabulariu == {| class="wikitable" ! cicilianu || talianu || corsu |-- | accattari ||comprare || cumprà, accattà |-- | anciòva ||acciuga || anchjuva |-- | addumàri ||accendere || accenda |-- | àrvulu ||albero || arburi |-- | avùgghia ||ago || acughja |-- | batìa ||abbazia || abbazia |-- | benìssimu ||benissimo || benissimu |-- | fìnu || fino|| fin'à/sin'à |-- | fùsu || fuso|| fusu |-- | fùmu || fumo|| fumu |-- | ghiàcciu || ghiaccio|| ghjacciu |-- | làtti || latte|| latti |-- | lèccu || ecco|| ecu |-- | pirrera || miniera|| minera |-- | munzèddu || mucchio|| mora/muchju |-- | nurrìzza || balia|| nutrici/balia |-- | pàrma ||palma || palma |-- | piàttu || piatto|| piattu |-- | picciuttànza || adolescenza|| aduliscenza |-- | pòpulu || popolo|| populu |-- | rusàriu || rosario|| rusariu |-- | subbìssu ||abisso || abissu |-- | sapùni ||sapone || savonu |-- | scèccu || asino|| sameri |-- | sciàrra || lite|| lita |-- | sònu || suono|| sonu |-- | vòcula nzìcula || altalena|| manganiolu |-- | zabbàra || agave|| agava |-- | ziànu (tsianou) || zio|| ziu |} == Noti == <references/> ==Da veda dinò== *[[Pruverbii siciliani]] [[Categoria:Lingua rumanza|Sicilianu]] [[Categoria:Italurumanzu|Sicilianu]] [[Categoria:Sicilia]] [[Categoria:Lingua siciliana]] [[Categoria:Invintariu di lingui]] [[Categoria:Cultura in Sicilia]] 7jqc1gl5es8slq1rxbgdt7rhap9jpyo Bucarest 0 11336 377162 371327 2021-09-18T19:04:46Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Izvor-bucuresti-bgiu.jpg|thumb|right|350px|Panurama di Bucarest]] '''Bucarest''' hè a capitale di a [[Rumania]]. Tene 1.944.367 di abitanti (2009) è una superficia di 228 km². [[Categoria:Europa]] cd6wzdsaehnx48umfx92h0pae76ptxr Chişinău 0 11337 375373 371328 2021-08-16T15:58:41Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki [[Image:Kišiněv, budova vlády a Vítězný oblouk (2019-03-16; 01).jpg|thumb|250px|right|Chişinău, Palazzo del Governo]] '''Chişinău''' hè a capitale di a [[Moldavia]]. [[Categoria:Moldavia]] 2sdm3rp8yaygxluacvsfemvekkdrs1l Galizia 0 11338 374740 374739 2021-08-02T19:19:53Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Flag of Galicia.svg|120px|thumb|150px|A bandera di a Galizia]] A '''Galizia''' (in [[lingua galiziana|galizianu]]: ''Galicia'' ò ''Galiza'') hè una cumunità autonoma di a [[Spagna]] (capitale: [[Santiago di Compostela]]). == Da vede dinò == * [[Lugo]] * [[Antigalizianu]] [[Categoria:Spagna]] bdk3fd6ut90wz4vwehkssapgk784yox Catalunia 0 11339 377867 377866 2021-11-21T12:21:17Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Catalunia |nomeUfficiale = Catalunya<br />Catalonha<br />Cataluña |linkBandiera = Flag of Catalonia.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Coat of Arms of Catalonia.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = E.U-Catalonia.png |motto = |mottoTraduzione = |lingua = [[Lingua catalana|catalanu]], [[Lingua occitana|occitanu]], [[Lingua spagnola|spagnolu]] |capitale = [[Barcellona]] |capitaleAbitanti = 1.620.809 |capitaleAbitantiAnno = 2017 |governo = Cumunità autonoma di a Spagna |presidente = Pere Aragonès |primoMinistro = Jordi Puigneró |elenco capi di stato = Presidente |elenco capi di governo = Vicepresidente |indipendenza = |ingressoONU = |ingressoUE = |superficieTotale = 32.108 |superficieOrdine = |superficieAcqua = |popolazioneTotale = 7.522.596 |popolazioneAnno = 2016 |popolazioneOrdine = |popolazioneDensita = 234 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +1 |valuta = [[Euru]] |PIL= |PILValuta= |PILAnno= |PILOrdine= |PILprocapite= |PILprocapiteValuta= |PILprocapiteAnno= |PILprocapiteOrdine= |HDI= |HDIAnno= |HDIOrdine= |energia = |tld = .cat |telefono = +34 97-, +34 93 |targa = |inno = [[Els Segadors]] |festa = 11 di settembre |note = }} A '''Catalunia''', '''Catalugna''' ò ancù '''Catalogna''' (in catalanu: ''Catalunya'', prunuzia: [[AFI|/kətəˈluɲə/]] ò [[AFI|/kataˈluɲa/]]; in spagnolu: ''Cataluña''; in occitanu: ''Catalonha''), hè una [[nazione senza Statu]] è una cumunità autonoma di a [[Spagna]]. A so capitale, centra finanziariu, amministrativu è più grande cità hè [[Barcelona]]. Puliticamente, a Catalunia hè marcata da un forte muvimenttu indipendentistu. ==Da vede dinò== *[[Pompeu Fabra]] *[[lingua catalana]] *[[Josep Pla]] *[[Salvador Dalí]] *[[Antoni Gaudí]] *[[La Baronia de Rialb]] *[[Joan Miró]] *[[Ildefons Cerdà]] [[Categoria:Catalunia]] [[Categoria:Spagna]] 6vwdsiw4gk03tqtcbp27owqmvupdk3w Arba scagliola 0 11340 373810 371331 2021-06-02T09:40:49Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'arba scagliola'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Senecio vulgaris.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Senecio vulgaris</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Asterales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Asteraceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Senecio]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Senecio vulgaris''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Common Groundsel-first fruits.jpg|250px|L'arba scagliola]] |----- |} L'arba scagliola (o [[erba scagliola]]) (''[[Senecio vulgaris]]'') hè un fiore chì face parte di a famiglia di l'[[Asteraceae]]. == In Corsica == L'arba scagliola hè cumuna in [[Corsica]]. == Da vede dinò == * i [[fiori di Corsica]] *[[Artichjoccu]] *[[Balculu]] *[[Cioglu]] *[[Lattaghjolu]] *[[Lattaredda]] *[[Maredda]] *[[Muchju]] *[[Muchju biancu]] *[[Muchju rossu]] *[[Pecita]] *[[Pecitella]] *[[Pulicaria odora]] [[Categoria:Asteraceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 94oqlm2wh0e6qlxxsryhhrg0acqs86r Erba scagliola 0 11341 120723 2008-03-11T20:53:47Z 90.14.242.183 Reindirizzamentu à [[Arba scagliola]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Arba scagliola]] ml31wj0zpl2dqjr87l3n49cupa9g5as Senecio vulgaris 0 11342 120724 2008-03-11T20:53:56Z 90.14.242.183 Reindirizzamentu à [[Arba scagliola]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Arba scagliola]] ml31wj0zpl2dqjr87l3n49cupa9g5as Perù 0 11343 376117 369418 2021-08-20T21:28:46Z Martin Macha 2111 16799 wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Republica di u Perù |nomeUfficiale = República del Perú |linkBandiera = Flag of Peru.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Escudo nacional del Perú.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = LocationPeru.svg |motto = |mottoTraduzione = |lingua = [[Lingua spagnola|Spagnolu]] |capitale = [[Lima]] |capitaleAbitanti = 8.112.744 |capitaleAbitantiAnno = 2003 |governo = [[Republica presidenziale]] |presidente = [[Pedro Castillo]] |primoMinistro = [[Guido Bellido]] |elenco capi di stato = Presidente |elenco capi di governo = Primu Ministru |indipendenza = u [[28 di lugliu]] [[1821]]<br>da a [[Spagna]] |ingressoONU = u [[31 d'uttobre]] [[1945]] <sup>1</sup> |superficieTotale = 1.285.220 |superficieOrdine = 19 |superficieAcqua = 8,8 |popolazioneTotale = 32.510.600 (2018) |popolazioneOrdine = 41 |popolazioneDensita = 24,8 |continente = America di u Sudu |orario = [[Tempo Coordinato Universale|UTC]] -5 |valuta = [[Sol]] (S/.) PEN |PIL= 189.487 |PILValuta= $ |PILAnno= 2006 |PILOrdine= 50 |PILprocapite= 5.983 |PILprocapiteValuta= $ |PILprocapiteAnno= 2005 |PILprocapiteOrdine= 98 |HDI= 0,773 (medio) |HDIAnno= 2005 |HDIOrdine= 87 |energia = <!-- consumo di energia pro capite - non scrivere kW/ab. che viene scritto già dal template - (consumo annuo totale in kWh diviso gli abitanti/365gg/24h) --> |tld = .pe |telefono = +51 |targa = PE |inno = [[Somos libres, seámoslo siempre]] |festa = [[28 di lugliu]] |note = <sup>1</sup> Membru fundadore. }} [[File:80 - Machu Picchu - Juin 2009 - edit.2.jpg|thumb|right|[[Machu Picchu]]]] U '''Perù''' (quechua: ''Piruw'') hè un paese situatu in [[America di u Sudu]]. ==Da vede dinò== *[[Cuscu]] {{commonscat|Peru}} [[Categoria:Perù| ]] [[Categoria:America di u Sudu| ]] i7y0vzsobxxss8zvg1wnd9o9z7bj5ar Lingua svedese 0 11344 376663 376660 2021-09-03T20:27:51Z Jun Misugi 295 é wikitext text/x-wiki [[File:Sv-svenska.ogg|miniatura|<big>'''*'''</big> Prunùnzia di u nome nativu]] [[File:Distribution-sv.png|miniatura|Aghja di diffusione di a lingua svedese ind'a Scandinàvia]] U '''svedese''', '''svidese''' ò '''svidesi''' (nome nativu: ''svenska''<big>'''*'''</big>) hè una [[lingue ghjermàniche|lingua ghjermànica]], di u sottugruppu [[Lingue scandinave|scandinavu]] rispettivamente nòrdicu. Hè lingua offiziale in [[Svezia|Svézia]] è [[Finlandia]]. Hè parlatu da circa 10,5 millioni di persone. [[Categoria:Lingua germanica|Svedese]] ckbbw0xwq8mtmvttig9zn9pt1reihon Lingua neerlandese 0 11345 378763 378470 2022-03-15T01:50:23Z Kwamikagami 17182 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} {{Lingua |nomu=Neerlandese |numinativu=''Nederlands'' |culori=#FD9191 |altri nomi=Nederlandese, Nierlandese, Olandese, Ulandese |stati=[[Paesi Bassi]], [[Belghju]], [[Suriname]], [[Caraibi di Paesi Bassi|Caraibi]] |righjoni= |parsoni=24 milioni |tipulugia=SVO |scrittura=[[Scrittura latina|Latina]] |fam1=[[Lingue indoauropeane|Indoauropeanu]] |fam2=[[Lingue germaniche|Germanicu]] |fam3=[[Lingue germaniche uccidentale|Uccidentalu]] |fam4=[[Lingue istvaeoniche|Istvaeonicu]] |fam5=[[Lingua neerlandese|Neerlandese]] |nazioni=[[Image:Flag of Netherlands.svg|30px]] [[Paesi Bassi]] <br /> [[Image:Flag of Belgium.svg|30px]] [[Belgica]] <br /> [[Image:Flag of Suriname.svg|30px]] [[Suriname]] <br /> [[Image:Flag of Curaçao.svg|30px]] [[Curaçao]] <br /> [[Image:Flag of Sint Maarten.svg|30px]] [[Sint Maarten]] |aghjinzia=Nederlandse Taalunie |iso1=nl |iso2=dut, nld |iso3=nld |estrattu=Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren. Zij zijn begiftigd met verstand en geweten, en behoren zich jegens elkander in een geest van broederschap te gedragen.| |mappa=[[Image:Map of the Dutch World.svg|290px]] |didascalia=Distribuzione geografica d'u neerlandese. |codice=nl}} A '''lingua neerlandese''', ancu chjamata '''nederlandese''', '''nierlandese''', '''olandese''' o '''ulandese''' (nome nativu ''Nederlands'', [[IPA]]: /ˈneːdərˌlɑnts/) hè una [[lingue germaniche|lingua germanica]]. Hè parlata, per esempiu, in i [[Paesi Bassi]] è in u [[Belghju]]. ==Storia== A lingua neerlandese hè una [[lingua germaniche|lingua germanica]], cumu per esempiu l'[[lingua inglese|inglese]], u [[lingua tedesca|tedescu]] è u [[lingua danese|danese]]. E forme storiche di u neerlandese sò chjamate: * U [[lingua neerlandese antica|neerlandese anticu]] (5u - 12u seculu) * U [[lingua neerlandese media|neerlandese mediu]] (12u - 16u seculu) * U neerlandese modernu (da u 16u seculu) ==Fonetica== ===Cunsunanti=== E [[Cunsunantu|cunsunanti]] di u neerlandese: {| class="wikitable" |- ! [[Fonemu]] (in l'[[IPA]]) !! Esempiu in neerlandese !! Pronunzia (in l'[[IPA]]) !! Traduzzione |- | /m/ || '''''m'''ier'' || /ˈmiːr/ || furmicula |- | /n/ || '''''n'''ier'' || /ˈniːr/ || renu |- | /ŋ/ || ''lo'''ng''''' || /ˈlɔŋ/ || pulmone |- | /p/ || '''''p'''ot'' || /ˈpɔt/ || pentula |- | /b/ || '''''b'''ot'' || /ˈbɔt/ || ossu |- | /t/ || '''''t'''ak'' || /ˈtɑk/ || ramu |- | /d/ || '''''d'''ak'' || /ˈdɑk/ || tettu |- | /k/ || '''''k'''at'' || /ˈkɑt/ || ghjattu |- | /f/ || '''''f'''iets'' || /ˈfits/ || bicicletta |- | /v/ || '''''v'''is'' || /ˈvɪs/ || pesciu |- | /s/ || '''''s'''oep'' || /ˈsup/ || suppa |- | /z/ || '''''z'''ak'' || /ˈzɑk/ || saccu |- | /ʃ/ || '''''sj'''aal'' || /ˈʃaːl/ || sciarpa |- | /x/ || '''''g'''ok'' || /ˈxɔk/ || cunghjettura |- | /ɦ/ || '''''h'''ok'' || /ˈɦɔk/ || tana |- | /r/ || '''''r'''iem'' || /ˈrim/ || cinta |- | /ʋ/ || '''''w'''iel'' || /ˈʋil/ || rota |- | /l/ || '''''l'''ot'' || /ˈlɔt/ || destinu |- | /j/ || '''''j'''as'' || /ˈjɑs/ || mantellu |} * In tutti dialetti magiori, /d/ è /b/ à fine sò pronunziate cumu /t/ è /p/ *: ''go'''d''''' /ˈxɔt/ ("diu") *: ''ri'''b''''' /ˈrɪp/ ("costa") * In alcuni dialetti uccidentali è settentriunali di [[Paesi Bassi]], /v/ hè pronunziata cumu [f] *: '''''v'''is'' [ˈfɪs] ("pesciu") * In alcuni dialetti meridiunali di [[Paesi Bassi]] è [[Belgica|belgi]], /x/ hè pronunziata cumu [ç] *: ''re'''ch'''t'' [ˈrɛçt] ("dirittu") * In alcuni dialetti uccidentali di [[Paesi Bassi]], /x/ hè pronunziata cumu [χ] *: ''re'''ch'''t'' [ˈʀɛχt] ("dirittu") * In alcuni dialetti uccidentali di [[Belgica]], /x/ hè pronunziata cumu [h] *: '''''g'''oed'' [ˈhud] ("bè") * Davanti à /j/, /k/ hè pronunziata cumu [c] *: ''he'''kj'''e'' [ˈɦɛcjə] ("serrenda piccula") * In alcuni dialetti uccidentali di [[Paesi Bassi]], /r/ hè pronunziata cumu [ʀ] à u principiu è cumu [ɻ] à fine *: ''re'''ch'''t'' [ˈʀɛχt] ("dirittu") *: ''deu'''r''''' [ˈdøːɻ] ("porta") * In alcuni dialetti di [[Belgica]], /ʋ/ hè pronunziata cumu [β] *: '''''w'''iel'' [ˈβil] ("rota") * In [[Suriname]], /ʋ/ hè pronunziata cumu [w] *: '''''w'''iel'' [ˈwil] ("rota") ===Vucali=== E [[Vucale|vucali]] di u neerlandese: {| class="wikitable" |- ! [[Fonemu]] (in l'[[IPA]]) !! Esempiu in neerlandese !! Pronunzia (in l'[[IPA]]) !! Traduzzione |- | /ɪ/ || ''v'''i'''s'' || /ˈvɪs/ || pesciu |- | /i(ː)/ || ''v'''ie'''s'' || /ˈvis/ || cutinone |- | /ʏ/ || ''c'''u'''ltuur'' || rowspan="2" | /kʏlˈtyːr/ || rowspan = "2"| cultura |- | /y(ː)/ || ''cult'''uu'''r'' |- | /ɛ/ || ''b'''e'''k'' || /ˈbɛk/ || beccu |- | /eː/, /eɪ̯/ || ''b'''ee'''k'' || /ˈbeɪ̯k/ || vadicellu |- | /ə/ || ''hebb'''e'''n'' || /ˈɦɛbːən/ || avè |- | /ɔ/ || ''b'''o'''t'' || /ˈbɔt/ || ossu |- | /oː/, /ou̯/ || ''b'''oo'''t'' || /ˈbou̯t/ || batellu |- | /ɑ/ || ''t'''a'''k'' || /ˈtɑk/ || ramu |- | /aː/ || ''t'''aa'''k'' || /ˈtaːk/ || compitu |- | /u(ː)/ || ''m'''oe'''der'' || /ˈmudər/ || matre |- | /øː/, /øy̯/ || ''d'''eu'''r'' || /ˈdøːr/ || porta |- | /ɛɪ̯/ || ''z'''ij'''n'' || /ˈzɛɪ̯n/ || esse |} * E vucali /eː/, /oː/ è /øː/ sò pronunziate cumu i dittonghi /eɪ̯/, /ou̯/ è /øy̯/ sì ùn sò seguitate da /r/, /l/ ò una altra vucale *: ''m'''ee'''s'' /ˈmeɪ̯s/ ("campagnola") *: ''m'''ee'''r'' /ˈmeːr/ ("lagu") *: ''m'''ee'''l'' /ˈmeːl/ ("farina") [[Categoria:Lingua germanica|Neerlandese]] [[Categoria:Paesi Bassi]] d7wm2zbkntqztahbk0l7q293tjvkrpq Lingua olandese 0 11346 120802 2008-03-13T02:14:55Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua neerlandese]] fvtfkvnmqvaqvjzi507tcvirv1srssq Lingua nederlandese 0 11347 120803 2008-03-13T02:17:06Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua neerlandese]] fvtfkvnmqvaqvjzi507tcvirv1srssq Andorra 0 11348 371333 353293 2021-01-05T05:32:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Principatu d'Andorra |nomeUfficiale = Principat d'Andorra |linkBandiera = Flag of Andorra.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Coat of arms of Andorra 3d.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = Andorra topographic map-it.svg |motto = Virtus Unita Fortior |mottoTraduzione = L'unità rende più fortu |lingua = [[lingua catalana|catalanu]] |capitale = [[File:Escut d'Andorra la Vella.svg|20px]] [[Andora la Vella]] |capitaleAbitanti = 20 724 |capitaleAbitantiAnno = 2002 |governo = [[Coprincipatu parlamentariu]] |presidente = [[François Hollande]] è [[Joan Enric Vives i Sicília]] |primoMinistro = [[Jaume Bartumeu Cassany]] |indipendenza= [[1278]] |elenco capi di stato = Coprincipii |elenco capi di governo = Capu di Guvernu |ingressoONU = [[28 di lugliu]] [[1993]] |superficieTotale = 468 |superficieOrdine = 178 |superficieAcqua = trascurevule |popolazioneTotale = 69.150 |popolazioneAnno = 2003 |popolazioneOrdine = 20 |popolazioneDensita = 144.5 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +1 |valuta = [[Euro]] |PIL= 4.900 |PILValuta= $ |PILAnno= 2005 |PILOrdine= 177 |PILprocapite= 44.623 |PILprocapiteValuta= $ |PILprocapiteAnno= 2005 |PILprocapiteOrdine= ignotu |HDI= 0,934 (alto) |HDIAnno= 2007 |HDIOrdine= 28 |energia = <!-- consumo di energia pro capite - non scrivere kW/ab. che viene scritto già dal template - (consumo annuo totale in kWh diviso gli abitanti/365gg/24h) --> |tld = .ad |telefono = +376 |targa = AND |inno = [[El Gran Carlemany, Mon Pare]] |festa = [[8 di settembre]] |note = - }} L''''Andorra''' hè un' paesu in [[Auropa]]. A capitale si chjama [[Andorra la Vella]]. A lingua uffiziale hè u [[lingua catalana|catalanu]]. Accant'à issa lingua, a populazione parla soprattuttu [[lingua spagnola|spagnolu]], ma u [[lingua purtughese|purtughese]] è u [[lingua francese|francese]] sò parlati dinò. [[File:Andorra_topographic_map-ca.svg|300px|right]] {{Europa}} [[Categoria:Europa]] 60x5gj257jfahy9m4yjv7gqzlt5z0zw Rumex crispus 0 11349 120866 2008-03-14T20:23:25Z 83.201.162.92 Reindirizzamentu à [[Romiccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Romiccia]] ti8ux475khqyiywg3a9ei0fwuhygutk Parigi 0 11350 120868 2008-03-14T20:30:16Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu à Parighji wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Parighji]] c5yeboryb2dh7pen4heodsunh1xuhsz Lingua uccitanica 0 11351 369176 120889 2020-10-08T09:24:00Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Lingua occitana]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Lingua occitana]] d7i3wuw6rc2qiutay8h7hetzg1yw7pq Lingua basca 0 11352 376284 376283 2021-08-23T10:00:47Z 37.171.201.241 wikitext text/x-wiki [[File:Basque Country Location Map.svg|thumb|300px|A diffusione di u bascu]] [[File:Basque dialects-en.svg|thumb|300px|I dialetti di a lingua basca]] U '''bascu''' (''euskara'') hè una lingua protoaurasiana è micca indoauropea in [[Auropa]]. Hè parlata in u sudeste di a [[Francia]] è in una parte di a [[Spagna]] settentriunale. In Spagna hè una di quattru lingue ufficiali. Ci sò circa 700.000 locutori di u bascu. == Bibliografia == * Michel Morvan, Dictionnaire étymologique du basque, Internet/Lexilogos. ==Da vede dinò== *[[Joseba Sarrionandia]] == Ligami == * [[:eu:|Wikipedia in bascu]] [[Categoria:Lingua isulata|Bascu]] j6cek3e0g491rys6hnlrhtpi5c6th0w Lingua danese 0 11353 371334 343489 2021-01-05T05:32:36Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''lingua danese''' o '''danesa''' (u '''danese'''/'''danesu'''; in danese: ''dansk'') hè una [[lingue ghjermaniche|lingua ghjermanica]]. Hè a lingua uffiziale di a [[Danimarca]]. [[Categoria:Lingua germanica|Danese]] 6usgdg02yi2v6z7te55j9p5wyyb5ht8 Lingua lussemburghese 0 11354 333102 325197 2014-03-23T14:32:36Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''lingua lussemburghese''' o '''lussemburghesa''' (u '''lussemburghese'''/'''lussemburghesu'''; in lussemburghese: ''Lëtzebuergesch'') hè una [[lingue germaniche|lingua germanica]] chì hè parlata in [[Lussemburgu]]. [[Categoria:Lingua germanica|Lussemburghese]] mfg08n64vlfbqkrz1q86l71tmaj3mrk Inglese canadianu 0 11355 371681 371679 2021-01-23T13:10:20Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} L''''inglese canadianu''' ò '''canadese''' (nome nativu: ''Canadian English''), hè a variante di a [[lingua inglese]] chi hè parlata in u [[Canadà]]. Hà molte influenze da l'[[inglese americanu]], ma ancu alcune da l'[[inglese britannicu]]. L'ortografia canadiana si mudella suvente, ma micca sempre, à quella britannica. A prununzia è u vucabulariu s'assumiglianu più à l'americanu. Ma ci hè dinù qualchì elementu chi hè tipicamente canadianu. [[Categoria:Varietà di a lingua inglese|Canadianu]] 5y7idlcf35zwnat1c8e7lfl9bp6w5ci Philadelphia (filmu) 0 11356 371335 337424 2021-01-05T05:32:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Philadelphia''' hè un filmu americanu di l'anni [[1992]]/[[1993]] incù [[Tom Hanks]], [[Denzel Washington]], [[Antonio Banderas]] è [[Jason Robards]]. [[Jonathan Demme]] hè statu u rializadore. U dramu hà ricevutu dui [[Oscar]] in u [[1994]]. [[Categoria:Filmu di l'annu 1993]] [[Categoria:Drama (Filmu)]] [[Categoria:Filmu americanu]] q3tlinenpkobam4nwi0r2rb16mky8y3 Thom Yorke 0 11357 377859 371336 2021-11-19T21:46:43Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Thom_Yorke.jpg|miniatura|Thom Yorke]] '''Thomas Edward "Thom" Yorke''' ([[Wellingborough]], 7 uttobre 1968) hè u frontman di u gruppu di rock [[Radiohead]]. [[Categoria:Musicante|Yorke,Thom]] [[Categoria:Britannicu|Yorke,Thom]] suyfqyf6tpp7l005asdfu48sln3e36c Colin Greenwood 0 11358 377423 377421 2021-10-15T13:07:56Z WikiBayer 14685 Annullate le modifiche di [[Special:Contributions/가서 네 부모를 빨아먹고 네 죽음을 엿먹어|가서 네 부모를 빨아먹고 네 죽음을 엿먹어]] ([[User talk:가서 네 부모를 빨아먹고 네 죽음을 엿먹어|discussione]]), riportata alla versione precedente di [[User:Holder|Holder]] wikitext text/x-wiki '''Colin Greenwood''' hè u bassistu di u gruppu di rock [[Radiohead]]. [[Categoria:Musicante|Greenwood,Colin]] [[Categoria:Britannicu|Greenwood,Colin]] qqh62j9j1ti32qysk9853iydsmtbbv5 Jonny Greenwood 0 11359 371338 366040 2021-01-05T05:32:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Jonny Greenwood''' hè un musicante britannicu (rispittivamente inglese). Hè membre di u gruppu di rock [[Radiohead]]. Hè u più picculu fratellu di [[Colin Greenwood]]. Greenwood sona di moltu assai strumenti (par asempiu lead-chitarra, pianuforte, organu). == Albumit == *2003 – Bodysong *2007 – There Will Be Blood *2010 – Norwegian Wood *2011 – We Need to Talk About Kevin *2012 – The Master *2014 – Inherent Vice *2015 - Junun *2017 – You Were Never Really Here *2017 – Phantom Thread [[Categoria:Musicante|Greenwood,Jonny]] [[Categoria:Britannicu|Greenwood,Jonny]] kmuk9k9hi7woyrfv2w00rqcudtyo3no Ed O’Brien 0 11360 371339 332322 2021-01-05T05:32:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Ed O'Brien''' hè un musicante britannicu. Hè u chitarristu ritmicu è cantadore à fondu di [[Radiohead]]. [[Categoria:Musicante|O'Brien,Ed]] [[Categoria:Britannicu|O'Brien,Ed]] f5uw1opd0hivsjqx1hyx8j8bbrb3wxl Phil Selway 0 11361 371340 366061 2021-01-05T05:32:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Phil Selway''' hè u batterista di u gruppu di rock [[Radiohead]]. == Albumi == * Familial (2010) * Weatherhouse (2014) [[Categoria:Musicante|Selway, Phil]] [[Categoria:Britannicu|Selway, Phil]] ddgsy6h8ub00g6qlk8q4fg2hbksr031 Neil Primrose 0 11362 333583 325205 2014-03-23T14:42:29Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Neil Primrose''' hè u batterista di u gruppu di rock scuzzese [[Travis]]. [[Categoria:Musicante|Primrose, Neil]] [[Categoria:Britannicu|Primrose, Neil]] 1kcmzbegdsr4wd6om0olgqsde00smqn Fran Healy 0 11363 366041 332488 2020-04-12T12:07:33Z SamiKullström 16359 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Fran Healy''' hè u frontman di u gruppu di rock scuzzese [[Travis]]. == Albumit == * Wreckorder (2010) [[Categoria:Musicante|Healy,Fran]] [[Categoria:Britannicu|Healy,Fran]] gnfqs536toio7tjwfvv9cijwisj860r Dougie Payne 0 11364 332289 325207 2014-03-23T14:16:20Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Dougie Payne''' hè u bassista di u gruppu di rock scuzzese [[Travis]]. [[Categoria:Musicante|Payne, Dougie]] [[Categoria:Britannicu|Payne, Dougie]] 0m32nfz4ajj7bjakl1a02tn2ife0h1t Andy Dunlop 0 11365 378064 371341 2021-12-19T20:03:26Z Fausta Samaritani 15085 category wikitext text/x-wiki '''Andy Dunlop''' hè u lead-[[musica|chitarristu]] di u gruppu di rock [[Scozia|scuzzese]] [[Travis]]. == Biugrafia == [[Categoria:Musicante|Dunlop, Andy]] [[Categoria:Britannicu|Dunlop, Andy]] [[Categoria:Biugrafia]] njo4uqld5lmz7q26yjyq4ig5m1hn4a1 Padda Orba 0 11366 121230 2008-03-16T12:27:53Z 90.9.103.26 Reindirizzamentu à [[Paglia Orba]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Paglia Orba]] 85yjr7bdygvxkn4mppzysuoon70ojzk Kentucky 0 11368 369237 343490 2020-10-12T23:52:56Z 24.251.25.227 wikitext text/x-wiki [[File:Map of USA KY.svg|thumb|left]] U '''Kentucky''' hè un statu di i [[Stati Uniti d'America]]. Teni circa 4,2 milioni d'abitanti. A capitala si chjama [[Frankfort (Kentucky)|Frankfort]]. [[Categoria:Stati di i SUA|Kentucky]] 2rhh7bkd3kn9v5u0de8au6j9tr4vtx6 Washington D.C. 0 11369 371342 368985 2021-01-05T05:32:47Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:US Capitol west side.JPG|thumb|right|250px]] '''Washington DC''' (o '''Washington, D.C.''' chi vole dì ''District of Columbia'', ''"Distrettu di Columbia"'') hè a capitale di i [[Stati Uniti]]. Hà circa mezu milione d'abitanti. 1brljgqymrq6acwy62wt3v81vj22ash USA 0 11370 121438 2008-03-18T18:08:46Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Stati Uniti d'America]] 08y89vp53wbrmsj1i6wkngkjhiiyx9o Andorra la Vella 0 11371 327267 325211 2013-03-11T09:25:50Z Legobot 6611 [[M:User:Addbot|Bot:]] Migrating 1 interwiki links, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q1863]] [[M:User:Addbot/WDS|(translate me)]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Andorra la vella felul.jpg|right|300px|thumb|Andorra la Vella]] '''Andorra la Vella''' hè a capitale di l'[[Andorra]]. cnk7g45x7s381toq3pe4xg05csgkdlv Dente tagliutu 0 11372 354064 325212 2016-05-18T13:36:31Z Escarbot 134 wikidata interwiki wikitext text/x-wiki [[Image:06-10-06rightcentralincisor.jpg|thumb|U dente tagliutu]] U '''dente tagliutu''' (o [[denti tagliutu]]) hè un tipu di [[dente]] di a [[dentitura]]. Ci sò ottu denti tagliuti ind'è l'[[omu]]. Ci sò 2 denti tagliuti centrali superiori, 2 denti tagliuti laterali superiori, 2 denti tagliuti centrali inferiori, 2 denti tagliuti laterali inferiori. A forma di i denti tagliuti varieghja à spessu. Difatti, ponu esse più o menu attunduliti, quatrati o triangulari. A so posizione cambia dinù di quandu in quandu: ponu esse più o menu strinti. A funzione di i denti tagliuti hè di taglià u cibu è l'alimenti. ==Altri denti== * [[Dente di l'ochju]] * [[Mansillare]] * [[Scanna]] {{c-supranu}} [[Categuria:dente]] 383ae7cas66oe95y9au8dhpsjevg6tf Denti tagliutu 0 11373 121444 2008-03-18T18:55:22Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Dente tagliutu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Dente tagliutu]] nrml6kbetrvwtk4ia8tx94tsyl0o2sp Dente di l'ochju 0 11374 371343 332254 2021-01-05T05:32:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Azawakh_K9.jpg|thumb|right|300px|A dentitura di u cane]] U '''dente di l'ochju''' (o [[denti di l'ochji]]) hè un dente pinzutu, chì hè situatu trà i [[dente tagliutu|denti tagliuti]] è i mansillari. Ind'è l'[[omu]], ci hè quattru denti di l'ochju: dui superiori è dui inferiori. Accade chì i denti di l'ochju fussinu assente ind'è certe spezie d'animali erbivori. A funzione di u dente di l'ochju hè impurtanta. Sò denti sodi è forti, incù una radica longa (insin'à 3 cm). [[Categoria:Dente]] mt7intsgkeu2082ofau8wvnga2iorxg Denti di l'ochji 0 11375 121447 2008-03-18T19:00:44Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Dente di l'ochju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Dente di l'ochju]] 9oyrvvouane0ylye0g770slh7yg2l4h MediaWiki:Summary 8 11376 288020 121450 2012-02-27T08:46:41Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Cummentu: 5ohgm29o6beh20j1wkjsh8e1xspaoyh Denti 0 11377 348423 332255 2015-07-03T15:23:03Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Cross sections of teeth intl.svg|thumb|300px|Denti]] U '''denti''' (o '''dente''') hè biancu, duru è si trova in a [[bocca]]. ==Citazioni== Accadi chì u denti fussi citatu in a litteratura è a cultura corse. Par esempiu in i pruverbii: * ''I parenti sò i denti.'' * ''A [[cavaddu]] dunatu, un fidià denti.'' * ''Fora u denti, fora a pena.'' * ''U Signori dà a ropa à chi ùn hà denti.'' * ''U Signori dà u biscottu à quiddu chi t'hà i denti.'' ==Da vede dinò== *[[Dentistu]] [[Categoria:Anatumia]] eshewynx4qbt6hv9jf3iuj6yntg9qqa Dente 0 11378 121454 2008-03-18T19:10:08Z Paulu 58 hà mossu [[Dente]] à [[Denti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Denti]] d1ien46qefojv0mbkh3xbb9t8fzqq34 Ohio 0 11379 348453 343492 2015-07-03T15:58:23Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Map of USA OH.svg|thumb|left|300px|none|Ohio]] L''''Ohio''' hè un statu di i [[Stati Uniti d'America]]. Tene circa 11,4 milioni d'abitanti. U nome ''Ohio'' hè una parola irochese chì significheghja "bellu [[fiume]]"/"bella [[terra]]." Face referenza à u [[fiume]] [[Ohio (fiume)|Ohio]]. A capitale hè [[Columbus (Ohio)|Columbus]], chì hè u sede di numerose imprese [[cummerciale]] è [[industriale]]. ==Da vede dinò== *[[Edmond Hamilton]] [[Categoria:Stati di i SUA|Ohio]] 66xln6cfpadc5pear57jxeyn4vbktmd 1 di ferraghju 0 11384 148273 121560 2008-11-20T21:30:05Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[1u di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[1u di ferraghju]] 8a564j6vpxcpc74ly4mtn9e5l71h8n9 Iowa 0 11413 371344 369356 2021-01-05T05:32:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L''''Iowa''' (prunuzia in corsu dà l'italianu: /aˈjowa/, in inglese: /ˈaɪəwə/) hè un statu federale di i [[Stati Uniti d'America]]. Hà circa 2,9 milioni d'abitanti. A capitale hè [[Des Moines (Iowa)|Des Moines]]. [[File:Map of USA IA.svg|thumb|left|300px|none|Iowa]] [[File:Flag of Iowa.svg|thumb|left|300px|none|Bandera di l'Iowa]] <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> ==Da vede dinò== *[[Des Moines (Iowa)]] [[Categoria:Stati di i SUA|Iowa]] s75saefxa3xkky3e9483tch128esb2c Pennsylvania 0 11414 368366 361069 2020-07-28T08:30:52Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Map of USA PA.svg|thumb]] A '''Pennsylvania''' ò a '''Pensilvania''', hè un statu di i [[Stati Uniti d'America]]. Tene 12,4 milioni d'abitanti. A capitale hè [[Harrisburg]]. A cità più grande hè [[Philadelphia]]. Altra cità impurtante hè [[Pittsburgh]]. ==Da vede dinò== * [[James Stewart]] [[Categoria:Stati di i SUA|Pennsylvania]] fvcjh42xnrksyv0hwiywgehyowtf2dd Template:Utilizatore af-2 10 11415 335302 121644 2014-03-23T18:01:44Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 2 | letter code=af | text=Hierdie gebruiker het 'n '''[[:Category:Utilizatore af-2|gemiddelde]]''' begrip van '''[[:Category:Utilizatore af|Afrikaans]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore af-2|{{PAGENAME}}]] elor3ggzx7qpdvacfsjxsabtli8tdue Template:Utilizatore af-3 10 11416 335303 121645 2014-03-23T18:01:45Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 3 | letter code=af | text=Hierdie gebruiker het 'n '''[[:Category:Utilizatore af-3|uitstekende]]''' begrip van '''[[:Category:Utilizatore af|Afrikaans]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore af-3|{{PAGENAME}}]] fmnm8hmsqkb70qk8apwh7nzj7n3489i Template:Utilizatore af 10 11417 335300 121646 2014-03-23T18:01:42Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field M | letter code=af | text=Hierdie gebruiker se '''[[:Category:Utilizatore af-M|moedertaal]]''' is '''[[:Category:Utilizatore af|Afrikaans]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore af-M|{{PAGENAME}}]] fd5knun7fcgigx7mzykm5ljkmkyh1ct Categoria:Utilizatore af-2 14 11418 335780 328362 2014-03-23T18:14:36Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore af| 2]] hp4sx6h3mhi0pmcj62quivuj5r8zd6l Categoria:Utilizatore af-3 14 11419 335781 325223 2014-03-23T18:14:37Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore af| 3]] fxvnm1hkb4kbgm1tueczfnjztlsx98j Categoria:Utilizatore af-M 14 11420 335782 325225 2014-03-23T18:14:40Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore af| M]] tkfli41v0dcjjdi5ybv351cvy2ylnsj Template:Utilizatore ast-1 10 11421 335305 121652 2014-03-23T18:01:47Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 1 | letter code=[[Lingua asturiana|ast]] | text=Esti usuariu pue contribuir con un nivel '''[[:Category:Utilizatore ast-1|básicu]]''' d''''[[:Category:Utilizatore ast|asturianu]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore ast-1|{{PAGENAME}}]] c47ycitgo4jmgjzj622sozwgd0bju97 Template:Utilizatore ast-2 10 11422 335306 121653 2014-03-23T18:01:48Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 2 | letter code=[[Lingua asturiana|ast]] | text=Esti usuariu pue contribuir con un nivel '''[[:Category:Utilizatore ast-2|mediu]]''' d''''[[:Category:Utilizatore ast|asturianu]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore ast-2|{{PAGENAME}}]] 8d29qydi7e0emu7ruz01s71jwqw1zkq Template:Utilizatore ast-3 10 11423 335307 121654 2014-03-23T18:01:49Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 3 | letter code=[[Lingua asturiana|ast]] | text=Esti usuariu pue contribuir con un nivel '''[[:Category:Utilizatore ast-3|avanzáu]]''' d''''[[:Category:Utilizatore ast|asturianu]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore ast-3|{{PAGENAME}}]] 4q94v3x0kykk3f679ryc1ffbx3zictl Template:Utilizatore ast 10 11424 335304 121655 2014-03-23T18:01:46Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field M | letter code=[[Lingua asturiana|ast]] | text=Esti usuariu ye un falante '''[[:Category:Utilizatore ast-M|nativu]]''' d''''[[:Category:Utilizatore ast|asturianu]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore ast-M|{{PAGENAME}}]] 8xo8rf9atxrxxsxbgdqwvnqf16iysej Categoria:Utilizatore ast-1 14 11425 335784 325227 2014-03-23T18:14:42Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore ast| 1]] fk4ipc5czva2nddxjsr8aflz8e1ippv Categoria:Utilizatore ast-2 14 11426 335785 325229 2014-03-23T18:14:44Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore ast| 2]] p4vmtwcqhbozoq3ykw2s3au5lpe6nsr Categoria:Utilizatore ast-3 14 11427 335786 325231 2014-03-23T18:14:45Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore ast| 3]] p1tyk6rmxunm65f4frgqcx5sbe94ujy Categoria:Utilizatore ast-M 14 11428 335787 325233 2014-03-23T18:14:46Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore ast| M]] nt0bzv1tg0gdtxmmfo4zurjn9yp15vi Categoria:Utilizatore ast 14 11429 335783 325235 2014-03-23T18:14:41Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatori per lingua|ast]] 6cbuzuy5021c4lzpw04ifg5ewnqlhqq Fumaticu 0 11430 371345 332531 2021-01-05T05:32:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Russvrp.jpg|thumb|250px|right|Fotografia rializzata incù u microscopiu elettronicu di fumaticu ottinutu par via di a [[pirolisi]] di u carboniu.]] U '''fumaticu''' hè è una [[polvara]] nera (cumposta par più da [[carboniu]] incombustu [[carboniu amorfu]], buliatu incù tracci d'altri cumposti) chì hè ottinutu com'è sottuprudottu di a [[cumbustioni]] incompleta di una sustanza qualunqua organica. U fumàticu hè prudottu à spessu in i [[camminu|cammina]]. ==Da veda dinò== * [[Camminu]] [[Categoria:Pigmenti]] mc9eod1q0gmdpmu8wewjp5tksqsbi35 Sciappapetra 0 11431 373780 373698 2021-06-02T09:35:06Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A sciappapetra'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Heliotropium curassavicum02.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Polygonum maritimum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Polygonales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Polygonaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Polygonum]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Polygonum maritimum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Heliotropium curassavicum01.jpg|250px|A pecita]] |----- |} A '''sciappapetra''' (''[[Polygonum maritimum]]'') hè un fiori chì faci parti di a famiglia di i [[Polygonaceae]]. I casci sò lungarini è uvali. Nasci in a [[rena]] di u litturali, accantu à i piaghji, ma ancu à u cantu di i stradona. Hè alta 10 à 50 cm. Fiurisci da [[ghjugnu]] à [[aostu]]. I fiori sò chjucareddi (5 mm) è bianchi. T'hà una radica longa è fonda, chì li parmetti di stà in a rena calda. A sciappapetra si trova in l'ariali di u [[Mari Tarraniu]]. == In Corsica == L'arba sciappapetra hè abbastanza cumuna in [[Corsica]]. U nomu corsu veni da u fattu ca a pianta hè rinumata par "sciappà a petra", vena à dì truncà è caccià i calculi, i cuncressioni minerali chì si formani in i [[renu|rena]] o in a [[buscica]]. L'arba sciappapetra hè ancu chjamata a [[spaccapetra]], chì t'hà listessu significatu. Ma par via di 'ssa prubità chì hè cunnisciuta ancu fora di [[Corsica]], l'arba sciappapetra hè sradicata troppu suventi è diventa più rara. Par coglia la, ci voli à taglià la, lachendu a so [[radica]] in [[terra]], è micca à sradicà la. Si dici dinò (Conrad 1981) chì [[Nabulionu]], chì suffria da i calculi, rigrittia d'ùn truvà l'arba sciappapetra in [[Santa Elena]]. == Rifarenzi == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) A vegetazioni di a Corsica - La végétation de la Corse, Cunsirvatoriu è giardinu botanicu di a cità di Geneva: Geneva (in francesu) == Da veda dinò == * a [[flora di Corsica]] [[Categoria:Polygonaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] ayxuvwhm7giopnu8vlxprsm5c2aubvu Polygonum maritimum 0 11432 121704 2008-03-21T17:46:16Z 83.201.37.86 Reindirizzamentu à [[Sciappapetra]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sciappapetra]] egpiud3a8uja54t0bibh45qxaj2w1mo Spaccapetra 0 11433 121705 2008-03-21T17:46:27Z 83.201.37.86 Reindirizzamentu à [[Sciappapetra]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sciappapetra]] egpiud3a8uja54t0bibh45qxaj2w1mo Arba sciappapetra 0 11434 121710 2008-03-21T17:52:48Z 83.201.37.86 Reindirizzamentu à [[Sciappapetra]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sciappapetra]] egpiud3a8uja54t0bibh45qxaj2w1mo Template:Utilizatore ca-2 10 11436 335310 329149 2014-03-23T18:01:52Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 2 | letter code=[[Lingua catalana|ca]] | text=Aquest usuari pot contribuir amb un nivell '''[[:Category:Utilizatore ca-2|mitjà]]''' de '''[[:Category:Utilizatore ca|català]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore ca-2|{{PAGENAME}}]] g8eqdr2opreeuqs4zxjqoiorznruusr Template:Utilizatore ca-3 10 11437 335311 329148 2014-03-23T18:01:53Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 3 | letter code=[[Lingua catalana|ca]] | text=Aquest usuari pot contribuir amb un nivell '''[[:Category:Utilizatore ca-3|avançat]]''' de '''[[:Category:Utilizatore ca|català]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore ca-3|{{PAGENAME}}]] 5wzlu51qebzob1em4yz2oh80e7vofkl Template:Utilizatore ca 10 11438 335308 326486 2014-03-23T18:01:50Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field M | letter code=[[Lingua catalana|ca]] | text=Aquest usuari té el '''[[:Category:Utilizatore ca|català]]''' com a '''[[:Category:Utilizatore ca-M|llengua materna]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore ca-M|{{PAGENAME}}]]<noinclude> </noinclude> 2gulc7ep8gubjjt3qdn3c9tw8t1ilh5 Categoria:Utilizatore ca-2 14 11439 335790 325217 2014-03-23T18:14:49Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore ca| 2]] 4feptr2gu6041m50t416bs6a3zunpxq Categoria:Utilizatore ca-3 14 11440 335791 328364 2014-03-23T18:14:50Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore ca| 3]] p4v51ulj9mnfmbpcnbo1304xc2ciqgy Categoria:Utilizatore ca-M 14 11441 335792 325221 2014-03-23T18:14:51Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore ca| M]] jcd31edss2wj8pkpirk7d92b7ybpdx6 Lisandru Ambrosi 0 11444 364115 343235 2019-10-03T11:18:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Lisandru Ambrosi''' (1798-1842) hè statu un pueta è impruvisatore corsu. ==Biugrafia== [[File:Castineta_village.jpg|thumb|Castineta, u paese nativu di Lisandru Ambrosi]] Lisandru Ambrosi hè natu in [[Castineta]] di [[Rustinu]] u 26 frivaghju di u [[1798]]. Era cunnisciutu dinù cum'è "Lisandru di u Rustinu" o ancu cum'è "U Ziu Lisandru". Era u figliolu di Salandria Ambrosi è Ghjuvanna Paoli. E so puesie sò state trasmesse per via di a tradizione orale. Lisandru Ambrosi era assai cunnisciutu in u Rustinu per via di u so talentu d'impruvisatore satiricu. Si pò cunsiderà chì, frà a so produzzione, chì solu una piccula parte hè stata raccolta sin'à l'epica muderna. Lisandru Ambrosi morse u 20 maghju di u [[1842]]. ==Opere trasmesse== [[File:Castineta_%C3%A9gflise_St-S%C3%A9bastien.jpg|thumb|A chjesa di Castineta]] * [[A Benedizzione di u Sabatu Santu]]: una puesia satirica publicata in [[A Muvra]] in u [[1937]]. U pueta si vindicheghja di Prete Paulu, u curatu di Castineta, ch'ùn n'avia micca datu u binidettu à a so casa, per u mutivu chì tandu Lisandru Ambrosi ùn ci era micca.<ref>Multedo (1994), p. 163.</ref> * [[Risposta à Prete Paulu chì l'avia trattatu d'ignurante]]: da a tradizione orale<ref>Ceccaldi (1973, p. 16-17)</ref> * [[A scusa à Prete Paulu]]: da a tradizione orale<ref>Ceccaldi (1973, p. 17-18)</ref> == Note == <references/> ==Bibliugrafia== * Matteu Ceccaldi (1976) ''Antulugia di a litteratura corsa'', Klincksieck: Parigi * Roccu Multedo (1994), ''U Mazzerisimu'', L'originel, Parigi ==Da vede dinù== * [[Castineta]] {{Scrivanu in lingua corsa}} [[Categoria:Scrivanu in lingua corsa]] j35sb6as2yd8guopejfkhw8xp4vdiue Arbitru muntaninu 0 11449 373626 373625 2021-06-02T08:43:03Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'arbitru muntaninu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:MHNT Viburnum tinus.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Viburnum tinus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Dipsacales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Caprifoliaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Viburnum]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Viburnum tinus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;">[[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Viburnum.tinus.jpg|250px|A pecita]] |----- |} [[File:Viburnum tinus MHNT.BOT.2004.0.808.jpg|thumb|''Viburnum tinus'']] L' '''Arbitru muntaninu''' (o [[Albitru muntaninu]]) (''[[Viburnum tinus]]'') hè un arburettu o un picculu [[arburi]] chì faci parti di a famiglia di i [[Caprifoliaceae]]. Hè altu dui à trè metri. I casci sò opposti, ovali, longhi 5 à 10 cm. U so culori hè verdi scuru. Fiurisci da [[nuvembri]] à [[aprili]]. I fiori sò bianchi o appena rusulini. I frutti sò bagareddi neri o turchini scuri. L'Arbitru muntaninu hè urighjinariu di a rigioni mediterrania: [[Africa di u Nordu]], Prossimu Urienti, Europa miridiunali, è ancu di l'Azzori è di l'Isuli Canarii. Esistini trè sottuspezii di ''Viburnum tinus'': * ''Viburnum tinus'' subsp. ''tinus'': in u [[Mediterraniu]]. * ''Viburnum tinus'' subsp. ''rigidum'' (syn. ''V. rigidum''): in l'isuli Canarii. * ''Viburnum tinus'' subsp. ''subcordatum'': in l'Azzori. == In Corsica == L'albitru muntaninu hè cumunu in [[Corsica]]. A sottuspezia prisenti in Corsica hè ''Viburnum tinus tinus''. ==Lessiculugia== L'arbitru muntaninu hè ancu chjamatu u ''laniu''. == Da veda dinò == * l'[[arbitru]] [[Categoria:Caprifoliaceae]] 3j94xto5kxj54a8eyqu0zt1rwvgbelj Albitru muntaninu 0 11450 121914 2008-03-24T11:51:09Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Arbitru muntaninu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Arbitru muntaninu]] cradwnt9725bt8nm9l4aba7dbo20ft8 Viburnum tinus 0 11451 121915 2008-03-24T11:51:17Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Arbitru muntaninu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Arbitru muntaninu]] cradwnt9725bt8nm9l4aba7dbo20ft8 MediaWiki:Alphindex-url 8 11452 121934 2008-03-24T13:29:51Z Ale Mister 249 Pagina nova: Special:Allpages wikitext text/x-wiki Special:Allpages i99qjqb3jk9n23ay3xadtjmnsezf2bo MediaWiki:Alphindex 8 11453 121935 2008-03-24T13:30:24Z Ale Mister 249 Pagina nova: Indice alfabeticu wikitext text/x-wiki Indice alfabeticu ijx7nnat31ze64lgcncm2tnr25e2wav MediaWiki:Sidebar 8 11454 365883 121939 2020-03-30T23:50:41Z ~riley 6151 Translating [[Mediawiki:Sidebar]] (global sysop action wikitext text/x-wiki * navigation ** mainpage|mainpage-description ** alphindex-url|alphindex ** randompage-url|randompage ** recentchanges-url|recentchanges ** helppage|help * community ** portal-url|portal ** sitesupport-url|sitesupport iwp966cxv895tuh94ef2iy99a8f2xnq MediaWiki:Whatlinkshere 8 11455 121940 2008-03-24T13:44:53Z Ale Mister 249 Pagina nova: Pagine ligate wikitext text/x-wiki Pagine ligate 82id0t5odll7g0c41pq77t319sxd1nr MediaWiki:Whatlinkshere-title 8 11456 121953 121947 2008-03-24T17:34:18Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Pagine ligate à $1 q7lnk5awd2zesv091auzfrzwkvwvqcf MediaWiki:Nolinkshere 8 11458 121954 2008-03-24T17:37:38Z Ale Mister 249 Pagina nova: Ùn ci sò micca pagine ligate à '''[[:$1]]'''. wikitext text/x-wiki Ùn ci sò micca pagine ligate à '''[[:$1]]'''. 2mteh3pd3i1w8hh1npvj59ourohzmse MediaWiki:Linklistsub 8 11459 121955 2008-03-24T17:42:50Z Ale Mister 249 Pagina nova: (Elencu di i ligami) wikitext text/x-wiki (Elencu di i ligami) tsbv31fdh74n6nl2kbne2ma6uxt5jlh Lugu di Nazza 0 11461 122067 122066 2008-03-25T18:52:59Z Img 21 Reindirizzamentu à [[U Lugu di Nazza]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[U Lugu di Nazza]] rlmnrvu0ntot5gamtedfjgj569wsa4r MediaWiki:Uploadnologintext 8 11462 122076 2008-03-25T21:29:07Z Ale Mister 249 Pagina nova: Devi esse [[Special:Userlogin|cunnessu]] per caricà un schedariu. wikitext text/x-wiki Devi esse [[Special:Userlogin|cunnessu]] per caricà un schedariu. a84y91nkif3f7667717w9w9atiz2jlr MediaWiki:Prefsnologintext 8 11463 122078 2008-03-25T21:32:37Z Ale Mister 249 Pagina nova: Devi esse [[Special:Userlogin|cunnessu]] per mudificà e to preferenze. wikitext text/x-wiki Devi esse [[Special:Userlogin|cunnessu]] per mudificà e to preferenze. 2gvvayh44rkxbzp4twhrgkt0e5rkpcr Ricerca 0 11466 365124 334140 2019-11-24T09:49:33Z Epìdosis 6943 Fix categoria wikitext text/x-wiki A '''ricerca''' hè u prucessu di truvà fatti. Quissi fatti cundurrannu à a [[cunniscenza]]. A ricerca hè fatta usendu ciò chì hè ghjà cunusciutu. A cunniscenza supplementare pò esse uttenuta pruvendu (o falsifichendu) e teorie o i sistemi esistenti, è pruvendu à spiigà megliu l'usservazione. A ricerca hè un prucessu analiticu, sistematicu, urganizzatu è ughjettivu. 'Ssu prucessu duvrebbe risponde à una dumanda o l'[[ipotesi]]. In 'ssu modu, duvrebbe aummentà a cunniscenza è l'infurmazione annantu à una certa cosa scunusciuta chì a ghjente vole sapè megliu. == Ricerca accademica == I studianti facenu ricerche pà scrive e tese (dissertazione) di laurea. A lettura di un grandi numeru di libri di un tema, è prende note, hè una forma di ricerca. L'autori di i libri ùn rumantici facenu ricerche dunque i so libri sò curretti. == Ricerca scentifica == U [[metudu scentificu]] hè un modu cumunu di fà a ricerca. A ricerca hè usata pà migliorà a cumprensione di a [[biulugia]], di l'[[inghjegneria]], di a [[fisica]], di a [[chimica]] è d'assai altri campi. Quissu permette di scopre nove medicine, di rende e macchine più sicure, è fà aziende agricole produrre più prudotti alimentari. U denaru pà a ricerca vene da i guverni, da e sucità cummerciali private, è da i carità. == Descrizione breve == A ricerca hè caratterizzata essendu un prucessu: * '''Sistematicu''': Di l'espressione di un'ipotesi o di un ubettivu chì funziona, i scenziati riunischenu qualchì dati secundu un prughjettu chì hè statu stabilitu in anticipu. Poiché i dati sò analizzati è sò interpretati, i scenziati cambianu a cunuscenza o aghjunghenu a nova cunuscenza à ista ghjà esistente, è cumincianu à u stessu tempu un novu ciclu di ricerca. L'approcciu sistematicu, usatu in a ricerca, hè di u [[mètudu scentificu]]. * '''Urganizzatu''': Tutti i membri di un gruppu di ricerca devinu sape ciò chì devinu fà durante l'interu u lavoru, pà mette in usu i stesse definizioni, norme è principi à tutte parsone chì prendenu u partitu in essu. Realizzandu quissu statu, hè cumpletamente nicissariu scrive un prutucollu di ricerca induva i scenziati specificanu tutti i dettagli in relazione cù u lavoru. * '''Ughjettivu''': I cunclusioni uttenute di a ricerca devinu basà ùn annantu à i impressioni sughjettive, ma annantu à i fatti usservati è misurati. Sò l'interpretazione chì evita ogni [[preghjudiziu]] chì i parsone respunsabili di a ricerca avrebberu. == Attività == L'attività di base di ricerca sò: * Misurà i [[fenòmenu|fenòmeni]]. * Cumparà i risultati uttenuti. * Interpretà i risultati in funzione di cunuscenze attuali, cunsiderandu i variabili chì ponu influenzà u risultatu. == Tipi di ricerca == * '''Ricerca fundamentale'''. Ancu chjamata "'''ricerca di base'''" o "'''ricerca pura'''". Ponu esse praticate sultantu in i laburatorii. * '''Ricerca applicata'''. Hè l'applicazione di a cunuscenza in a pratica, mettendu in l'usu, in a maggiuranza di i casi, in l'avantaghju di a sucetà. Un esempiu sò i prutucolli di ricerca clinica. == Ligami frà i discipline == I tipi diversi di ricerca frà i discipline, cù una terminulugia specifica, sò stati descritti: * '''Ricerca multidisciplinare''' o '''ricerca pluridisciplinare''': in quissu livellu di ricerca a valutazione hè realizzata da i angoli diversi, usandu pruspettive diverse di disciplina senza purtà à l'integrazione. * '''Ricerca interdisciplinare''': quissu livellu di ricerca riguarda a creazione di un'identità di metudulugia, di teoria è di i cuncetti, da quissu chì i risultati sò più cuerenti è più integrati. * '''Ricerca transdisciplinare''': va più detru di i tipi precedenti è riguarda à u mètudu cù [[cunverghjenza]] frà discipline, accumpagnandu da un'integrazione reciproca di l'[[epistemulugia|epistemulugie]] disciplinari (a teoria di i scenze umane). [[Categoria:Scienze]] blmawnx3m5e8vy8m30ea7ie9mfzf2ik Categoria:Utilizatore da 14 11467 335799 325226 2014-03-23T18:14:58Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatori per lingua|da]] c6tarkilsdm7ezhusb0b9c8yehh5s38 Template:Utilizatore da-1 10 11468 335318 122136 2014-03-23T18:02:01Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 1 | letter code=[[lingua danese|da]] | text=Denne bruger har et '''[[:Category:Utilizatore da-1|grundlæggende]]''' kendskab til '''[[:Category:Utilizatore da|dansk]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore da-1|{{PAGENAME}}]] 9jxvm811lh21e1lgno43v076yjsh0z0 Categoria:Utilizatore da-1 14 11469 335800 325228 2014-03-23T18:14:59Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore da| 1]] a5bc70pnc6bd451z6hwp4dn42lo4zz0 Template:Utilizatore da-2 10 11470 335319 122139 2014-03-23T18:02:02Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 2 | letter code=[[lingua danese|da]] | text=Denne brugers kendskab til '''[[:Category:Utilizatore da|dansk]]''' er på '''[[:Category:Utilizatore da-2|mellemniveau]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore da-2|{{PAGENAME}}]] rwpfj9t525ees98csatkh7wu57ykg0m Template:Utilizatore da-3 10 11471 335320 122140 2014-03-23T18:02:03Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 3 | letter code=[[lingua danese|da]] | text=Denne bruger kan bidrage på '''[[:Category:Utilizatore da-3|flydende]]''' '''[[:Category:Utilizatore da|dansk]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore da-3|{{PAGENAME}}]] izlfdw3c0w9ibcr5ljyy5l06uqh8j00 Template:Utilizatore da 10 11472 335317 122141 2014-03-23T18:02:00Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field M | letter code=[[lingua danese|da]] | text=Denne bruger har '''[[:Category:Utilizatore da|dansk]]''' som '''[[:Category:Utilizatore da-M|modersmål]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore da-M|{{PAGENAME}}]] a17dbttber3twu3ojmllqm3y40b5swm Categoria:Utilizatore da-2 14 11473 335801 325230 2014-03-23T18:15:00Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore da| 2]] f1fvrc70j8l3gl39hupqvp36bw0ie10 Categoria:Utilizatore da-3 14 11474 335802 325232 2014-03-23T18:15:01Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore da| 3]] la4pdgrsqr59xiq4a086jb14eevzm2t Categoria:Utilizatore da-M 14 11475 335803 325234 2014-03-23T18:15:02Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore da| M]] ls1rj9evxtcd536ubn7wl95pe8gsaja Categoria:Utilizatore eu 14 11478 335824 325236 2014-03-23T18:15:25Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatori per lingua|eu]] bz9yq1cmli9vlmstwoog6wus3dnsacu Categoria:Utilizatore eu-1 14 11479 335825 328382 2014-03-23T18:15:26Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore eu| 1]] 4gdd5cboqh43il76ld4unlipair5mys Categoria:Utilizatore eu-2 14 11480 335826 325240 2014-03-23T18:15:27Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore eu| 2]] f7512gsdkq1knruvo3womwzsd14b9qn Categoria:Utilizatore eu-3 14 11481 335827 325241 2014-03-23T18:15:28Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore eu| 3]] rgfyafyfzf79mdgt1xrfk644gr4fqa9 Categoria:Utilizatore eu-M 14 11482 335828 325242 2014-03-23T18:15:29Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore eu| M]] ie5bshqwbft0k4afn7zq5xqwfm3fjea Template:Utilizatore eu-1 10 11483 335339 122161 2014-03-23T18:02:22Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 1 | letter code=[[lingua basca|eu]] | text=Erabiltzaile honek '''[[:Category:Utilizatore eu-1|oinarrizko mailan]]''' lagun dezake '''[[:Category:Utilizatore eu|euskaraz]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore eu-1|{{PAGENAME}}]] c8y302zd4imcz6c3rrasa9tdxm51jfb Template:Utilizatore eu-2 10 11484 335340 122162 2014-03-23T18:02:23Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 2 | letter code=[[lingua basca|eu]] | text=Erabiltzaile honek '''[[:Category:Utilizatore eu|euskara]]''' maila '''[[:Category:Utilizatore eu-2|ertaina]]'''z lagun dezake. }}[[Categoria:Utilizatore eu-2|{{PAGENAME}}]] had3fixwxqmsr157ksc3nk0p6o9gjnc Template:Utilizatore eu-3 10 11485 335341 122163 2014-03-23T18:02:24Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 3 | letter code=[[lingua basca|eu]] | text=Erabiltzaile honek '''[[:Category:Utilizatore eu|euskara]]''' maila '''[[:Category:Utilizatore eu-3|aurreratua]]'''z lagun dezake. }}[[Categoria:Utilizatore eu-3|{{PAGENAME}}]] np8894g2a3hfukrofa3d8hfvwmpfj8d Template:Utilizatore eu 10 11486 335338 122164 2014-03-23T18:02:21Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field M | letter code=[[lingua basca|eu]] | text=Erabiltzaile hau '''[[:Category:Utilizatore eu-M|euskaldun zahar]]ra''' da ('''[[:Category:Utilizatore eu|euskara]]''' du ama-hizkuntza). }}[[Categoria:Utilizatore eu-M|{{PAGENAME}}]] brq6c0c89gu3ni6d4povo2ofbwul24q MediaWiki:Printableversion 8 11491 122431 2008-03-30T10:49:34Z Ale Mister 249 Pagina nova: Versione stampabile wikitext text/x-wiki Versione stampabile f1j1ubp5leddfpiycabfidcff8v7wdc Arba marina 0 11493 374338 373992 2021-07-08T09:40:35Z FredD 7588 wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'arba marina'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Posidonia oceanica (L).jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Posidonia oceanica</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Najadales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Posidoniaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Posidonia]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Posidonia oceanica''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Posidonia oceanica Portofino 03.jpg|250px|A pecita]] |----- |} L''''arba marina''' (o [[Erba marina]]) (''[[Posidonia oceanica]]'') hè una pianta marina chì faci parti di a famiglia di i [[Posidoniaceae]]. == In Corsica == L'arba marina hè cumuna in [[Corsica]]. == Rifarenzi == * Conrad, Marcella, Piante è fiori scuntrate - Plantes et fleurs rencontréés, avà è innanzi, [[Parcu Naturale di Corsica]], [[1980]] * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica - La flore endémique de Corse, Edisud (in francese) [[Categoria:Posidoniaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] jo3pk9zx62vmyng3xnpisbnomcnsxuu Erba marina 0 11494 122988 2008-04-04T12:53:21Z 90.27.178.102 Reindirizzamentu à [[Arba marina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Arba marina]] sl9ciffi65lj4n6vmndlcxsmwmi500s Posidonia oceanica 0 11495 122989 2008-04-04T12:53:42Z 90.27.178.102 Reindirizzamentu à [[Arba marina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Arba marina]] sl9ciffi65lj4n6vmndlcxsmwmi500s Cunnaciula 0 11496 373999 363659 2021-06-02T11:23:47Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A cunnaciula'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Anemone apennina (xndr).jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Anemone apennina</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Ranunculales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Ranunculaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Anemone]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Anemone apennina''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Anemone apennina.jpg|250px|A cunnaciula]] |----- |} A '''Cunnaciula''' (''[[Anemone apennina]]'') hè un fiore chì face parte di a famiglia di e [[Ranunculaceae]]. == In Corsica == A cunnàciula hè prisente in [[Corsica]]. == Referenze == * Conrad, Marcella, Piante è fiori scuntrate - Plantes et fleurs rencontrées, avà è innanzi, [[Parcu Naturale di Corsica]], [[1980]] * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica - La flore endémique de Corse, Edisud (in francese) {{c-supranu}} [[Categoria:Ranunculaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] oofk2uzqjb5w0c3um2m9g0suvehdlxy Anemone apennina 0 11497 122997 2008-04-04T13:08:49Z 90.27.178.102 Reindirizzamentu à [[Cunnaciula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cunnaciula]] 4ahxf0ewx5tlq1wkd0l211c3le4icwr Arechja di porcu 0 11498 373993 336476 2021-06-02T11:23:06Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'arechja di porcu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Helicodiceros muscivorus00.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Helicodiceros muscivorus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Alismatales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Ranunculaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Helicodiceros]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Helicodiceros muscivorus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:182294840 307e2b6a06 b.jpg|250px|A cunnaciula]] |----- |} L''''Arechja di porcu''' (''[[Helicodiceros muscivorus]]'') hè una pianta chì face parte di a famiglia di l'[[Araceae]]. == In Corsica == L'arechja di porcu hè cumuna in [[Corsica]]. == Referenze == * Conrad, Marcella, Piante è fiori scuntrate - Plantes et fleurs rencontrées, avà è innanzi, [[Parcu Naturale di Corsica]], [[1980]] * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica - La flore endémique de Corse, Edisud (in francese) [[Categoria:Araceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] cy7b32vlvdwboaocgj9azxmliq0eu2s Helicodiceros muscivorus 0 11499 123013 2008-04-04T18:11:04Z 90.27.178.102 Reindirizzamentu à [[Arechja di porcu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Arechja di porcu]] a2z5awtpaevg49zd3s3828teh03kx7q Spinitriculu 0 11500 373806 363458 2021-06-02T09:38:25Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U spinitriculu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Astragalus angustifolius.jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Astragalus gennargenteus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Berberidales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Fabaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Astragalus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Astragalus gennargenteus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Astragalus gennargenteus3.jpg|300px|A romiccia]] |----- |} U '''spinitriculu''' (''[[Astragalus gennargenteus]]'') hè una pianta chì faci parti di a famiglia di i [[Fabaceae]]. Hè endemica di a [[Corsica]] è di a [[Sardegna]]. U spinitrìculu hè cumunu in i muntagni di Corsica è più schersu in Sardegna, ind'eddu si pò scuntrà in u Monti Albu, in u Gennarghjentu è in u Sopramonti d'Orgosolu. Si scontra da 900 à 2100 metri. Hè una pianta zimbrunuta. Fiurisci di [[ghjunghju]] o di [[lugliu]]. I fiora sò bianchi-giaddicci. U calici hè pilosu. Hè alta 10 à 30 cm. Un sinonimu di ''Astragalus gennargenteus'' hè: ''Astragalus sirinicus'' var ''gennargenteus'' (Moris). == In Corsica == U spinitrìculu hè cumunu in [[Corsica]]. Hè ancu chjamatu a [[spinitricula]] (Conrad 1980). U nomu corsu veni da u fattu chì 'ssa pianta cumporta mori spini. == Rifarenzi == * Conrad, Marcella, Pianti è fiori scontri - Plantes et fleurs rencontrées, avali è innanzi, [[Parcu Naturali di Corsica]], [[1980]] * Gamisans, Jacques, A flora endemica di Corsica, 1996, Edisud (in francesu) == Da veda dinò == * a [[flora di Corsica]] * [[astragalus massiliensis]] *[[Biscutella rotgesii]] *[[Canofula]] *[[Lepru corsu]] *[[Pavonu corsu]] *[[Pinguicula corsica]] *[[Spinedda]] *[[Stachys corsica]] *[[Zafranu corsu]] [[Categoria:Fabaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] [[Categoria:Flora endemica di Corsica]] cwcaa8ix9zg1udm532alfzakuudu2ou Berberis aetnensis 0 11501 123021 2008-04-04T18:36:43Z 90.27.178.102 Reindirizzamentu à [[Spinitriculu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Spinitriculu]] qwgv98z2a6hrxrxhpj8dd7nznuee1cw Spinitricula 0 11502 123022 2008-04-04T18:37:03Z 90.27.178.102 Reindirizzamentu à [[Spinitriculu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Spinitriculu]] qwgv98z2a6hrxrxhpj8dd7nznuee1cw Świnoujście 0 11503 374094 371347 2021-06-02T11:48:07Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki '''Świnoujście''' hè una cumuna di a [[Polonia]] <div> {| align="right" border="0" rules="all" width="300px" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background-color: #f3fff3" ! colspan="2" style="background-color: #ddffdd" |<span style="font-size:large;"> '''Świnoujście''' </span> |- |colspan="2" align="center" bgcolor="#FFFFFF" style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080; " | [[File:POL Świnoujście COA 1.svg|100px|]] |- | valign="top"| [[Statu]] || align="center" | [[Polonia]] |- | valign="top"| [[Voivodato]] || align="center" | [[Voivodato di Pómerania]] |- | valign="top"| [[Codice pustale]] || align="center" | 72-600 → 72-612 |- | valign="top"| [[Longitudine]] || style="text-align: center" | 14° 15' E |- | valign="top"| [[Latitudine]] || style="text-align: center" | 53° 55' N |- | valign=top| [[Altitudine]] || align="center" | 197,2 km² |- | valign="top"| [[Superficia]] || align="center" | |- | valign="top"| [[Populazione]] || align="center" | 41 322 (2014) |- | [[Densità]] || align="center" | 210 ab./km² |} [[File:11-07-31-Świnoujście-by-RalfR-162.jpg|thumb|200 px|none|Świnoujście]] [[Categoria:Polonia]] qf6717vcj5rg605t9zm0ns3ccyawi4f Cutone 0 11504 373859 371348 2021-06-02T10:41:53Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U cutone'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Gomphocarpus fruticosus 02 ies.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Globularia alypum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Gentianales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Asclepiadaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Globularia]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Gomphocarpus fruticosus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Gomphocarpus physocarpus 06 ies.jpg|250px|U cutone]] |----- |} U '''cutone''' (o [[cutonu]]) (''[[Gomphocarpus fruticosus]]'') hè una pianta chì face parte di a famiglia di e [[Globulariaceae]]. Hè alta sin'à un metru cinquanta. Fiurisce da [[maghju]] à [[sittembre]]. I fiori di u cutone sò opposti è bianchi. U cutone hè vilenosu. == In Corsica == U cutone hè cumunu in [[Corsica]]. == Da vede dinù == * a [[flora di Corsica]] == Referenze == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica - La flore endémique de Corse, Edisud (in francese) [[Categoria:Asclepiadaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] obbcxm9o3erar9g2fopp7bsshl3zv5k Cutonu 0 11505 123076 2008-04-05T19:51:04Z 90.27.178.102 Reindirizzamentu à [[Cutone]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cutone]] gd2kijr54kig6154w34erjmhsyzkxke Gomphocarpus fruticosus 0 11506 123077 2008-04-05T19:51:32Z 90.27.178.102 Reindirizzamentu à [[Cutone]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cutone]] gd2kijr54kig6154w34erjmhsyzkxke Cinciriola 0 11507 373854 363658 2021-06-02T10:40:30Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A cinciriola'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Avena fatua1.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Avena fatua</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Poales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Graminae]]'' |----- | Generu | ''[[Avena]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Avena fatua''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Avena-fatua-20080324.JPG|250px|A cinciriola]] |----- |} A '''cinciriola''' (''[[Avena fatua]]'') hè una pianta chì face parte di a famiglia di e [[Graminae]]. == In Corsica == A cinciriola hè cumuna in [[Corsica]]. == Da vede dinù == * a [[flora di Corsica]] == Referenze == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica - La flore endémique de Corse, Edisud (in francese) {{c-supranu}} [[Categoria:Graminae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 94xfd4dwe6kf8y05s3bb3go7bekd3cm Avena fatua 0 11508 123080 2008-04-05T19:59:04Z 90.27.178.102 Reindirizzamentu à [[Cinciriola]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cinciriola]] qofghywnau5f0s6g5ipmd3gnydw2q6z Petru Matteu Lucciana 0 11509 123121 2008-04-06T14:49:20Z 90.27.178.102 Reindirizzamentu à [[Petru Lucciana]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Petru Lucciana]] 4hdogdwyxwfgj72yrkzbw1gdyr57sbm Francese canadianu 0 11510 372706 371349 2021-05-08T07:25:19Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki U '''francese canadianu''' ò '''francese canadese''' (''français canadien'') hè a variente di a [[lingua francese]] chì hè parlata in u [[Canadà]]. == Vocabulariu == In u francese canadianu ci sò assai parulle è sprissione chì sò sfarente da u francese di a Francia. Eccu un tavellone di comparazione cù qualchì esempiu: {| class="wikitable" border=1 |----- bgcolor=#c0c0c0 ! [[Francese canadianu]] || [[lingua francese|Francese]] (Francia) || [[lingua corsa|Corsu]] |----- ||'''Bienvenue!''' ||'''De rien!''' ||''Ùn ci hè da!, Di nunda!'' |----- ||'''le char''' ||'''la voiture''' ||''a vittura'' |----- ||'''le tip''' ||'''le pourboire''' ||''a mancia, a manciata'' |----- ||'''rester'''<sup>1</sup> ||'''habiter''' ||''abità, abbità'' |----- ||'''le déjeuner'''<sup>2</sup> ||'''le petit déjeuner''' ||''u sdighjunu, u sdiunu, u sdighiunu'' |----- ||'''le dîner'''<sup>2</sup> ||'''le déjeuner''' ||''a cullazione, a collazione, a cullaziò'' |----- ||'''le souper'''<sup>2</sup> ||'''le dîner''' ||''a cena'' |----- ||'''l'avant-midi''' ||'''la matinée''' ||''a matinata, a maitinata'' |----- ||'''le cellulaire''' ||'''le (téléphone) portable''' ||''u telefuninu, u telefunettu'' |----- ||'''la fin de semaine''' ||'''le week-end''' ||''a finedima, a duminicata, a fine di settimana'' |----- |}<sup>1</sup> ''"Rester"'' hè ancu utilizatu in [[francese belgicu|Belgica]] par ''"habiter"''. <sup>2</sup> ''"Déjeuner"'', ''"dîner"'' è ''"souper"'' sò ancu utilizati in a [[francese belgicu|Belgica]] è in a [[francese svizzeru|Svizzera]] par ''"petit déjeuner"'', ''"déjeuner"'' è ''"dîner"''. [[Categoria:Varietà di a lingua francese|Canadianu]] smejxj8tijuzeaxt4e472f6d91epl00 Elea 0 11511 346814 332334 2015-07-01T20:59:57Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Velia2-enhanced.jpg|thumb|right|275px|Elea]] '''Elea''' ('''[[Velia]]''' per i Rumani, ''Velia'' in [[latinu]]) era una [[cità greca]] situata annantu à a costa tirrenia, in [[Campania]], vicinu à u [[golfu di Salerna]]. Hè quà ch'ella fù creata a [[scola eleatica]], una scola filusofica fundata da [[Parmenide]] è [[Xenufanu]] à a quale anu participatu [[Zenone d'Elea]] è [[Melisse]]. Da un puntu di vista amministrativu, l'attuale ''Velia'' hè un paisolu di a cumuna d'[[Ascea]] (dapoi u 2003, Ascea-Velia) (SA), chì cumporta circa milla abitanti. ''Velia'' ùn deve esse micca cunfusa incù [[Novi Velia]], una cumuna vicina. == Storia == Elea fù fundata in circa 535 innanzi à Cristu da i Greghi di [[Focea]] chì eranu scappati dopu à l'invasione da i [[Persi]] in [[Asia minore]]. A creazione di a cità hè, frà altre, mintuvata da [[Strabon]] in a so ''Geografia'', è da [[Erodote]]. 'Ssi coloni anu righjuntu quesse altre culonie di l'[[Italia]] suttana chì furmavanu a [[Grande Grecia]]. Elea hè firmata independente cum'è numerose cità in Italia. In circa [[-275|275 AC]], Elea s'hè alliata incù Roma. Ma a cità fù abandunata dopu à u [[Medievu]]. À i ghjorni d'oghje, u situ archeologicu chì ferma si trova in u parcu naziunale di u [[Cilento]]. == Da vede dinù == * [[Parmenide]] * [[Zenone d'Elea]] {{c-supranu}} [[Categoria:Cità greca]] [[Categoria:Situ archiologicu d'Italia]] gcqfkxtjphw7gxjluzxzq1j6ev5coel Velia 0 11512 123265 2008-04-09T10:33:26Z 86.194.102.217 Reindirizzamentu à [[Elea]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Elea]] bwljxuvsmjkghlu243dsnnpnymcpudm Donna 0 11514 371350 347302 2021-01-05T05:33:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''donna''' hè a cumpagna di l'[[omu]]. ==Citazione== A donna hè citata à spessu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per asempiu, in i pruverbii: * ''Donna, dannu.'' * ''Di donne è di [[vinu]], ùn ne fà magazinu.'' * ''Trè [[pignatta|pignatte]] à u [[focu]], hè festa ! Trè donne in [[casa]] hè gran'timpesta!'' * ''A donna di u vicinu hè più bedda cà a soia..'' * ''A donna faci l'[[omu]].'' * ''A [[ghjatta]] magra, a donna grassa Sò a vargogna di a casa.'' * ''D'omu chi ride è donna chì pienghje un ti ne fidà.'' * ''Donna chi posa mal'pensa.'' * ''Hè megliu una donna di [[casa]] ca una casa di donni.'' * ''Lacrima di donna hè [[funtana]] di malizia.'' * ''Ùn ci hè [[sabatu]] senza soli comu donna senza amori.'' * ''Una donna faci è sfaci una [[casa]].'' * ''Deve sapè, a donna di casa, vende o cumprà pè a sera o pè a matina.'' (Dizz. ''U Muntese'') * ''Un' acata di donna hè peghju ch'è un colpu di [[spada]].'' (Dizz. ''U Muntese'') ==Referenze== * Ciavatti, Petru (dir. redazzione) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana [[Categoria:Società]] tno4cj75s0kg5d3vdqas5jjv0ib1sfh Amore 0 11515 372180 371351 2021-02-14T14:58:50Z 2A01:E0A:2C6:A200:A1CB:C47D:953A:74F7 wikitext text/x-wiki [[File:1873_Pierre_Auguste_Cot_-_Spring.jpg|thumb|Pierre Auguste Cot (1873)]] L''''amore''' (ò '''amori''') hè un sintimentu [[omu|umanu]]. ==Citazione== L'amore hè citatu à spessu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu, in i [[pruverbii corsi|pruverbii]]: * ''L'amori hè cecu.'' * ''Nè [[medicina|spiziale]] nè [[medicina|duttore]] pò guarì u mal' d'amore.'' * ''Ùn ci hè [[sabatu]] senza [[soli]] comu [[donna]] senza amori.'' * ''Aceddu in [[cabbia]] S'eddu un canta d'amori, canta di rabbia.'' * ''Amori è signuria un volini cumpagnia.'' * ''Amori è [[tigna]] ùn guardani ind'è iddi si mettini.'' * ''Duva ci hè l'amori nissunu mali noci. Duva ùn ci hè amori nissunu beni ghjova.''<ref>https://quelestlecadeaudesaintvalentindemarine.hubside.fr/unesourcetresfiable</ref> * ''Chì dona per amore, vende assai caru.'' [[Categoria:Società]] omm5lqvhatzv88lbzj22c082miqanpx Moglia 0 11516 347303 347251 2015-07-02T01:22:24Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki A '''moglia''' hè a coniuge di u [[maritu]]. ==Citazione== A moglia hè citata à spessu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu in i pruverbii: * ''In cumpagnia, u [[frati]] presi moglia.'' * ''Ùn si pò tena a butti piena è a moglia briaca.'' o in e sprissione: * ''Tena a so moglia in [[puppusgiula]].'' * ''Piglia moglia, chì affrinarè.'' (Peretti, 1966) ==Referenze== * Ettori, Farrandu, ''Antulugia di i sprissioni corsi - Anthologie des expressions corses'', Parighji: Rivages, 1984 * Peretti, Petru Paulu, ''Campu'', 1966 [[Categoria:Litteratura corsa]] [[categoria:Società]] gw44rgnefa1y7ivp1yuxa0y2ziulhzd Soli 0 11517 378386 378339 2022-02-03T05:53:29Z Kwamikagami 17182 wikitext text/x-wiki [[File:PikiWiki Israel 16928 a sunset on the way to tiberya.jpg|miniatura|U Soli à u tramontu]] U '''Soli''' (simbulu di astronumia: [[file:Sun symbol (fixed width).svg|16px|☉]]) hè a stedda situata à u centru di u [[sistemu sulariu]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in inglesu.</ref> Si tratta di una sfera guasgi parfetta di plasma caldu, scaldata à l'incandiscenza da i riazzioni di funditura nucleari in u so nucleu, chì raghja a so energia par u più sottu forma di luci visibuli, di luci ultraviuletta è d'irraghjamentu infrarossu. Hè da luntanu a più impurtanti fonti d'energia pà a vita annantu à [[Terra (pianeta)|Terra]]. U so diamitru hè di circa 1,39 milioni di chilomitri (864.000 migli), vali à dì 109 volti quiddu di a Terra. A so massa hè circa 330.000 volti quidda di a Terra ; raprisenta à l'incirca 99,86% di a massa tutali di u sistemu sulariu. À l'incirca trè quarti di a massa di u Soli sò custituiti d'[[idrugenu]] (~73%) ; u restu hè par u più custituitu d'[[eliu]] (~25%), incù i quantità mori più debuli d'elementi più grevi, in particulari l'[[ussigenu]], u [[carboniu]], u [[neonu]] è u [[farru]]. U Soli hè una stedda di a siquenza principali di tipu G (G2V) siont'è a so classa spittrali. In sè, hè ufficiusamenti è micca da veru pricisamenti disignatu com'è una nannara giadda (a so luci hè più prossima da u biancu ch'è da u giaddu). S'hè furmata circa 4,6 miliardi hà d'anni fà, à parta da l'affundamentu gravitaziunali di a materia in un righjonu di un grandi nivulu muleculari. A maiò parti di 'ssa materia s'hè cuncolta à u centru, mentri ch'è u restu s'hè sciacciatu in un discu urbitali chì hè divintatu u sistemu sulariu. A massa cintrali hè divintata cusì calda è cusì densa ch'edda hà finitu par adiscà una funditura nucleari in u so cori. Si pensa ch'è guasgi tutti i steddi si formani par via di 'ssu prucessu. U nucleu di u Soli trasforma circa 600 milioni di tonni d'idrugenu in eliu à ogni siconda, ciò chì parmetti di cunverta 4 milioni di tonni di materia in energia à ogni siconda. 'Ssa energia, chì pò metta trà 10.000 è 170.000 anni à scappà da u nucleu, hè a surghjenti di a luci è di u calori di u Soli. Quandu a funditura di l'idrugenu in u so nucleu avarà diminuitu à u puntu ch'è u Soli ùn sarà più in equilibriu idrustaticu, u so nucleu subisciarà una crescita marcata di a so dinsità è di a so tampiratura mentri ch'è i so strati esterni si dilatarani, trasfurmendu finalmenti u Soli in una giganti rossa. Si calculeghja ch'è u Soli divintarà abbastanza maiori par inghjotta l'orbiti attuali di Mercuriu è di [[Venera]], è renda a Terra inabitevuli - ma micca prima di circa cinqui miliardi d'anni. Dopu quissa, si sbarazzarà di i so strati esterni par divintà un tipu di stedda densa è rifritanti, chjamata nannara bianca, è ùn pruduciarà più energia par via di funditura, ma cuntinuarà à lucia è à sgaghjà a calura da a so funditura pricidenti. L'effettu trimenti di u Soli annantu à a Terra hè ricunnisciutu dapoi a preistoria. In certi culturi, u Soli era cunsidaratu com'è una divinità. A rutazioni sinodica di a Terra è a so orbita di tondu à u Soli sò à a basa di i calindarii sularii, chì unu hè u calindariu grigurianu, u calindariu cumunu apradatu oghji. ==Carattaristichi generali== U Soli hè una stedda di a siquenza principali di tipu G chì custituisci circa 99,86% di a massa di u sistemu sulariu. U Soli hà una magnitudina assuluta di 4,83, stimata essa più lampanti ch'è circa 85% di i steddi di a Via lattea, chì a maiò parti sò nannari rossi. U Soli hè una stedda di pupulazioni I, o riccu di elementi grevi. A furmazioni di u Soli hà pussutu essa scruchjata da l'ondi d'intoppu di una o parechji supernovae prossimi, com'edda a sughjirisci a grandi abbundanza d'elementi grevi in u sistemu sulariu, tali l'oru è l'uraniu, riguardu à l'abbundanza di 'ssi elementi in i steddi ditti di pupulazioni II, povari in elementi grevi. L'elementi grevi pudariani assà verusimilamenti essa stati prudutti da i riazzioni nucleari endutermichi in cori di una supernova, o par trasmutamentu par assurbimentu di neutroni in senu à una stedda massiccia di siconda generazioni. U Soli hè da luntanu l'ughjettu u più lampanti in u celi di a Terra, incù una magnitudina apparenti di -26,74. Hè à l'incirca 13 miliardi di volti più lampanti ch'è a stedda a più lampanti siguenti, Sirius, chì hà una magnitudina apparenti di -1,46. Un'unità astrunomica (à l'incirca 150000 000 km ; 93.000.000 migli) hè difinita com'è a distanza media trà u centru di u Soli è u centru di a Terra, bench'è a distanza varieghji quandu a Terra si culloca da u perieliu di ghjinnaghju à l'afeliu di lugliu. I distanzi poni varià trà 147098 074 km (perieliu) è 152097 701 km (afeliu), è i valori estremi poni andà da 147.083.346 km à 152.112.126 km. À a so distanza media, a luci viaghja da l'orizonti di u Soli à l'orizonti di a Terra in circa 8 minuti è 19 sicondi, mentri ch'è a luci pruvinendu da i punti i più prossimi di u Soli è di a Terra pigli circa dui sicondi di menu. L'energia di 'ssa luci sularia parmetti di intrattena a guasgi tutalità di a vita annantu à Terra par via di fotuosintesa, è ditermineghja u clima è a meteo di a Terra. U Soli ùn hà micca limita difinita, ma a so dinsità diminuisci espuninzialamenti incù a crescita di l'altezza sopra à a futusfera. Pà i bisogni di a misura, u raghju di u Soli hè cunsidaratu com'è essendu a distanza trà u so centru è u bordu di a futusfera, a suparficia visibuli apparenti di u Soli. Siont'è 'ssa misura, u Soli hè una sfera guasgi parfetta chì a so inciaccatura hè stimata à 9 miliunesimi, ciò chì significheghja ch'è u so diamitru pulariu ùn hè diffarenti da u so diamitru equaturiali ch'è di 10 chilomitri. L'effettu di marea di i pianeti hè debuli è ùn affitteghja micca di modu significativu a forma di u Soli. U Soli voglii più prestu à u so equatori ch'è à i so poli. 'Ssa rutazioni diffarinziali hè caghjunata da u muvimentu cunvittivu duvutu à u trasportu di calura è da a forza di Coriolis divuta à a rutazioni di u Soli. In un quatru di rifirimentu difinitu di i steddi, u periudu di rutazioni hè di circa 25,6 ghjorna à l'equatori è di 33,5 ghjorna à i poli. Vistu da a Terra in orbita di tondu à u Soli, u periudu di rutazioni apparenti di u Soli à u so equatori hè à l'incirca di 28 ghjorna. Vistu da un puntu d'ussirvazioni sopra à u so polu nordu, u Soli ghjira in u sensu antiurariu intornu à u so assu di rutazioni. ==Luci di u soli== * Articulu principali : [[Luci di u soli]] [[File:Sun (Earth POV).jpg|thumb|U Soli, vistu da a suparficia di a Terra]] A custanta sularia hè a quantità d'energia ch'è u Soli diponi par unità di suparficia dirittamenti esposta à a luci sularia. A custanti sularia hè uguali à circa 1368 W/m2 (watts par metru quatratu) à una distanza di un'unità astrunomica (UA) di u Soli (veni à dì annantu à o vicinu à a Terra). A luci sularia à a suparficia di a Terra hè mitigata da l'atmusfera terrania, di modu chì una putenza minima ghjungni à a suparficia (più prossimu da 1.000 W/m2) par tempu chjaru quandu u Soli hè vicinu à u zenitu. A luci di u soli in cima à l'atmusfera terrania hè cumposta (in energia tutali) di circa 50% di luci infrarossa, 40% di luci visibuli è 10% di luci ultraviuletta. L'atmusfera in particulari filtra più di 70% di l'[[ultraviulettu]] sulariu, soprattuttu à i lunghezzi d'onda i più corti. L'irraghjamentu ultraviulettu sulariu iunizeghja l'alta atmusfera terrania diurna, criendu l'iunusfera elettricamenti cunduttrici. U Soli emetti a luci in tuttu u spettru visibuli, u so culori hè dunqua biancu, incù un indiziu di spaziu culori CIE vicinu à (0,3, 0,3), quandu eddu hè vistu di u spaziu o quandu u Soli hè altu in u celi. A radianza sularia par lunghezza d'onda aghjunghji u so massimu in a parti verdi di u spettru quandu edda hè vista da u spaziu. Quandu u Soli hè bassu in u celi, a diffusioni atmusferica rendi u Soli giaddu, rossu, arancinu o magenta. Malgradu u so biancori tipicu, a maiò parti di la ghjenti si raprisentani mintalamenti u Soli com'è essendu giaddu ; i raghjoni di 'ssu finominu facini l'ughjettu di un dibattimentu. U Soli hè una stedda di tipu G2V, G2 indichendu a so tampiratura di suparficia di à l'incirca 5778 K (5505°C, 9941°F), è V chì hè, com'è a maiò parti di i steddi, una stedda di a siquenza principali. A luminanza media di u Soli hè di à l'incirca 1,88 giga candela à u metru quatratu, ma vista à traversu l'atmusfera terrania, hè abbassata à circa 1,44 Gcd m2. Eppuri, a luminanza ùn hè micca custanti à traversu u discu di u Soli, datu l'uscuramentu di i lembi. ==Cumpusizioni== Nurmalamenti, u Soli ùn pruduci micca raghji gamma, ma un'eruzioni accaduta u [[15 di ghjugnu]] [[1991]] hà pruvucatu 'ssa ussirvazioni di raghji gamma da u strumentu COMPTEL di l'ussirvatoriu Compton Gamma Ray. I neutroni di u Soli sò intruti in inticciu incù u mezu intrastiddari pà pruducia i raghji gamma. [[File:Skylab_Solar_flare.jpg|thumb|Eruzioni sularia di 1973 tali ch'è arrighjistrata da Skylab]] * Da veda dinò : [[Muleculi in i steddi]] U Soli hè par u più cumpostu di l'elementi chimichi idrugenu è eliu. À quista ebbica di a vita di u Soli, raprisentani rispittivamenti 74,9% è 23,8% di a massa di u Soli in a futusfera. Tutti l'elementi più grevi, chjamati metalli in astrunumia, raprisentani menu di 2% di a massa, l'ussigenu (circa 1% di a massa di u Soli), u carboniu (0,3%), u neonu (0,2%) è u farru (0,2%) essendu i più abundanti. [[File:BLUE_STEREO_3D_Time_for_Space_Wiggle.gif|thumb|left|Animazioni in falsi culori di u Soli]] A cumpusizioni chimica uriginali di u Soli hè stata riditata da u mezu intarstiddari à parta da u quali eddu s'hè furmatu. À l'urighjini, avaria cuntinutu à l'incirca 71,1% d'idrugenu, 27,4% d'eliu è 1,5% d'elementi più grevi. L'idrugenu è a maiò parti di l'eliu di u Soli sariani statu prudutti da a nucleusintesa di u [[Big Bang]] mentri i primi 20 minuti di l'universu, è l'elementi più grevi sariani stati prudutti da i generazioni di steddi antiriori à a furmazioni di u Soli, è si sariani sparti in u mezu intarstiddari in cori di l'ultimi tappi di a vita stiddari è da l'avvinimenti tali i supernovae. Dapoi a furmazioni di u Soli, u principali prucidimentu di funditura hà cunsistutu à trasfurmà l'idrugenu in eliu. In cori di i 4,6 miliardi d'anni passati, a quantità d'eliu è a so lucalisazioni in u Soli ani prugrissivamenti cambiatu. In u nucleu, a prupurzioni d'eliu hè crisciuta di circa 24% à circa 60% in raghjoni di a funditura, è una parti di l'eliu è di l'elementi grevi s'hè cullucata da a futusfera versu u centru di u Soli par causa di a gravità. I prupurzioni di metalli (elementi più grevi) sò invariati. U calori hè trasfiritu versu u stiriori di u nucleu di u Soli par irraghjamentu piuttostu ch'è par cunvizzioni (veda zona radiativa quì sottu), di versu è di manera chì i prudutti di a funditura ùn sò micca pisati versu u stiriori da u calori ; fermani in u nucleu è, prugrissivamenti, un nucleu internu d'eliu hà principiatu à furmà si chì ùn pò micca essa fusu parchì attualmenti u nucleu di u Soli ùn hè micca abbastanza caldu o densu pà fonda l'eliu. In a futusfera attuali, a frazzioni d'eliu hè ridutta, è a mitallicità ùn raprisenta ch'è 84% di ciò ch'edda era in a fasa protustiddari (innanzi à u principiu di a funditura nucleari in u nucleu). In u futuru, l'eliu cuntinuarà à accumulà si in u nucleu, è in à l'incirca 5 miliardi d'anni, 'ssu accumulu graduali farà ch'è u Soli isciarà da a siquenza principali è divintarà una giganti rossa. A cumpusizioni chimica di a futusfera hè di regula cunsidarata com'è riprisintativa di a cumpusizioni di u sistemu sulariu primurdiali. L'abbundanzi di l'elementi grevi sularii discritti quì sopra sò di solitu misurati à tempu par spittruscupia di a futusfera di u Soli è da a misura di l'abbundanzi in i meteuriti chì ùn sò mai stati scaldati à i tampiraturi di funditura. Si pensa ch'è 'ssi meteuriti cunservani a cumpusizioni di u Soli protustiddari è ùn sò dunqua micca affittati da a sidimintazioni di l'elementi grevi. I dui metudi cuncordani di solitu bè. ===Elementi di u gruppu di u farru in modu singulari iunizati=== In u [[1970]], numarosi ricerchi si sò cuncintrati annantu à l'abbundanza di l'elementi di u gruppu di u farru in u Soli. Bench'è impurtanti ricerchi fussini stati fatti, insin'à 1978, era difficiuli di ditarminà l'abbundanza di certi elementi di u gruppu di u farru (par indittu, u cubaltu è u manganesi) par spittrugrafia, par causa di i so strutturi iperfini. U prima insemu largamenti cumplettu di forzi d'uscillatori di l'elementi di u gruppu di u farru in modu singulari iunizati hè statu missu à dispusizioni in l'anni 1960, è hè statu migliuratu più dopu. In u 1978, l'abbundanzi di l'elementi in modu singulari iunizati di u gruppu di u farru sò stati dirivati. ===Cumpusizioni isutopica=== Diversi autori ani cunsidaratu l'esistenza di un gradienti in i cumpusizioni isutopichi di i gasi nobili sularii è planitarii, par asempiu i currilazioni trà i cumpusizioni isutopichi di u neonu è di u xenonu in u Soli è annantu à i pianeti. Innanzi à 1983, si pinsava ch'è u Soli intreiu avia listessa cumpusizioni ch'è l'atmusfera sularia. In u 1983, s'hè pratesu ch'eddu era u frazziunamentu in u Soli eddu stessu chì era à l'urighjini di a rilazioni di cumpusizioni isutopica trà i gasi rari planitarii è quiddi prisenti in u ventu sulariu. ==Struttura è funditura== * Articulu principali : [[Mudeddu sulariu standard]] ===A struttura di u Soli=== A struttura di u Soli cunteni i siguenti strati: * U nucleu - i 20-25% i più interni di u raghju di u Soli, induva a tampiratura è a prissioni sò bastevuli da chì a funditura nucleari si pruduci. L'idrugenu fondi in eliu (chì ùn pò essa eddu stessu fusu à stu puntu di a vita di u Soli). U prucessu di funditura libareghja l'energia, è u nucleu s'arricchisci prugrissivamenti in eliu. * Zona radiativa - A cunvizzioni ùn pò pruducia si ch'è mori più vicinu di a suparficia di u Soli. Par via di cunsiquenza, trà circa 20-25% di u raghju è 70% di u raghju, esisti una "zona radiativa" in a quali u trasfirimentu d'energia si faci par via d'irraghjamentu (futoni) piuttostu ch'è par cunvizzioni. * Tacoclina - Righjonu limita trà i zoni radiativa è cunvittiva. * Zona cunvittiva - Trà à l'incirca 70% di u raghju di u Soli è un micca prossimu da a suparficia visibuli, u Soli hè abbastanza fretu è diffusu da chì a cunvizzioni si pruduci è diventi u principali mezu di trasfirimentu di calura versu u stiriori, com'è i cedduli mitiurulogichi chì si formani in l'atmusfera terrania. Com'è u Soli hè un ughjettu gasosu, ùn hà micca suparficia chjaramenti difinita ; i so parti visibuli sò di solitu divisi in una " futusfera " è una "atmusfera" : * Futusfera - a parti a più fonda di u Soli ch'è no pudemu ussirvà dirittamenti incù a luci visibuli. * Atmusfera - un " alonu " gasosu circundendu u Soli, cumprindendu a crumusfera, u righjonu di transizioni sularia, a curona è l'eliusfera. Si poni veda li quandu a parti principali di u Soli hè piattata, par asempiu à u mumentu di un'ecclissa sularia. ==Attività magnetica== ===Campu magneticu=== * Da veda dinò : [[Campu magneticu stiddari]], [[Tacchi sularii]], [[Lista di i cicli sularii]] è [[Finomini sularii]]. [[File:Sun_-_August_1,_2010.jpg|thumb|In 'ss'imaghjina in falsi culori ultraviuletti, u Soli mostra un'eruzioni sularia di classa C3 (zona bianca insù à manca), un tsunami sulariu (struttura à forma di cavaddata, insù à mani dritta) è multiplici filamenti di plasma sicondu un campu magneticu, alzendu si da a suparficia stiddari.]] U Soli pussedi un campu magneticu chì varieghja à a so suparficia. U so campu pulariu hè da 1 à 2 gauss (0,0001-0,0002 T), quandu inveci u campu hè tipicamenti di 3000 gauss (0, 3 T) in i carattaristichi di u Soli chjamati tacchi sularii è da 10 à 100 gauss (0,001-0,01 T) in i pruminenzi sularii. U [[campu magneticu]] varieghja in u tempu è u spaziu. U ciclu sulariu guasgi piriodicu di 11 anni hè a variazioni a più impurtanti in cori di a quali u numaru è a taglia di i tacchi sularii crescini è diminuiscini. I tacchi sularii sò visibuli com'è tacchi bughji annantu à a futusfera di u Soli è currispondini à i cuncintramenti di campu magneticu induva u trasportu cunvittivu di u calori hè inibitu da l'internu di u Soli versu a suparficia. Di cunsiquenza, i tacchi sularii sò appena più freti ch'è a futusfera circunvicina è parini dunqua bughji. À u mumentu di un minimu sulariu tipicu, pochi tacchi sularii sò visibuli, è calchì volta nisciuna ùn l'hè. Quiddi chì appariscini si trovani à i latitudini sularii elevati. À misura ch'è u ciclu sulariu prugressa versu u so massimu, i tacchi sularii tendini à furmà si più vicinu di l'equatori sulariu, un finominu cunnisciutu sottu u nomu di leghji di Spörer. I più tacchi grandi sularii poni aghjunghja i dicini di migliaii di chilomitri di diamitru. Un ciclu di tacchi sularii di 11 anni hè a mità di un ciclu di dynamo di Babcock-Leighton di 22 anni, chì currispondi à un scambiu uscillatoriu d'energia trà i campi magnetichi sularii turuidali è puluidali. À u massimu di u ciclu sulariu, u campu magneticu dipolaire puluidali esternu hè prossimu da sonu intensità minima di ciclu dinamo, ma un campu quadrupolaire turuidali internu, inghjiniratu da a rutazioni diffarinziali in a tacoclina, hè prossimu da sonu intensità massima. À stu puntu di u ciclu dinamu, a ricuddata d'acqua in a zona cunvittiva forza a spuntera di u campu magneticu turuidali à traversu a futusfera, ciò chì dà nascita à i paghji di tacchi sularii, à l'ingrossu alliniati livanti-punenti è chì i so impronti ani i pularità magnetichi upposti. A pularità magnetica di i paghji di tacchi sularii alterna à ogni ciclu sulariu, un finominu cunnisciutu sottu u nomu di ciclu di Hale. Mentri a fasa di diclinu di u ciclu sulariu, l'energia si culloca u campu magneticu turuidali internu versu u campu puluidali esternu, è i tacchi sularii diminuiscini in numaru è in taglia. À u minimu di u ciclu sulariu, u campu turuidali hè, di cunsiquenza, à a so forza minima, i tacchi sularii sò rilativamenti schersi, è u campu puluidali hè à a so forza massima. À u principiu di u ciclu siguenti di 11 anni di i tacchi sularii, a rutazioni diffarinziali culloca di novu l'energia magnetica di u campu puluidali versu u campu turuidali, ma incù una pularità upposta à quidda di u ciclu pricidenti. U prucidimentu si parsuviteghja di cuntinuu è, in un scenariu simplificatu è idializatu, ogni ciclu di tacchi sularii di 11 anni currispondi à un cambiamentu di a pularità glubali di u campu magneticu à grandi scala di u Soli. U campu magneticu sulariu si stendi bè aldilà di u Soli eddu stessu. U plasma di u ventu sulariu, cunduttori d'elittricità, trasporta u campu magneticu di u Soli in u spaziu, furmendu ciò ch'è a parsona chjama u campu magneticu intarplanitariu. In un'apprussimazioni cunnisciuta sottu u nomu di magnetuidrudinamica ideali, i particuli di u plasma ùn si cullocani ch'è longu à i linii di u campu magneticu. Par via di cunsiquenza, u ventu sulariu sculendu si versu u stiriori stinza u campu magneticu intarplanitariu versu u stiriori, furzendu lu à aduttà una struttura à l'ingrossu radiali. Pà un campu magneticu sulariu dipulari simpliciu, incù i pularità emisferichi upposti da una parti è da l'altra di l'equatori magneticu sulariu, una fina tuvaglia di currenti si forma in u ventu sulariu. À grandi distanza, a rutazioni di u Soli torci u campu magneticu dipulari è a striscia di currenti currispundenti in una struttura in spirala d'Archimedi chjamata spirala di Parker. U campu magneticu intarplanitariu hè mori più forti ch'è u cumpunenti dipulari di u campu magneticu sulariu. U campu magneticu dipulari di u Soli di 50-400 μ T (à a futusfera) si riduci incù l'inversa di u cubu di a distanza, ciò chì cunduci à un campu magneticu privistu di 0,1 nT à a distanza di a Terra. Eppuri, siont'è l'ussirvazioni di l'attrazzi spaziali, u campu intarplanitariu à a lucalisazioni di a Terra hè à l'incirca di 5 nT, veni à dì una cintunara di volti più altu. 'Ssa diffarenza hè divuta à i campi magnetichi inghjinirati da i currenti elettrichi in u plasma circundendu u Soli. ===Variazioni di l'attività=== U campu magneticu di u Soli caghjuneghja numarosi effetti chì sò cullittivamenti chjamati attività sularia. L'eruzioni sularii è l'espulsioni di massa curunali tendini à pruducia si à u mumentu di i gruppi di tacchi sularii. I currenti di ventu sulariu à grandi vilucità è à evuluzioni lenta sò emissi da i tafona curunali à a suparficia di a futusfera. L'espulsioni di massa curunali è i currenti di ventu sulariu à grandi vilucità trasportani u plasma è u campu magneticu intarplanitariu versu u stiriori di u sistemu sulariu. L'effetti di l'attività sularia annantu à a Terra cumprendini l'aurori à i latitudini mudarati à elevati è a pirturbazioni di i cumunicazioni radiu è di l'energia elettrica. Si pensa ch'è l'attività sularia hà ghjucatu un rollu impurtanti in a furmazioni è l'evuluzioni di u sistemu sulariu. Incù a mudulazioni di u ciclu sulariu di u numaru di tacchi sularii veni una mudulazioni currispundenti di i cundizioni mitiurulogichi spaziali, cumpresi quiddi chì circondani a Terra induva i sistemi tecnulogichi poni essa affittati. Di dicembri 2019, un nuveddu tipu di splusioni magnetica sularia hè statu ussirvatu, cunnisciutu sottu u nomu di ricunnissioni magnetica furzata. Capunanzi, in un prucessu chjamatu ricunnissioni magnetica spuntania, hè statu ussirvatu ch'è i linii di campu magneticu sulariu diverghjini di manera splusiva, po cunfluiscini di novu à l'istanti. A ricunnissioni magnetica furzata hè simili, ma hè scruchjata da una splusioni in a curona. ===Cambiamentu à longu andà=== Certi scentifichi pensani ch'è u cambiamentu sicularu à longu andà di u numaru di tacchi sularii hè currilatu incù u cambiamentu à longu andà di l'irradianza sularia, chì, à u so tornu, pudaria influinzà u clima di a Terra à longu andà. Par isempiu, à u 17imu seculu, u ciclu sulariu simbrava essa si cumplittamenti arristatu mentri parechji dicennii ; pochi tacchi sularii sò stati ussirvati mentri un periudu cunnisciutu sottu u nomu di minimu di Maunder. 'Ssu periudu hà cuinciduta incù l'ebbica di a piccula ità ghjaciaria, quandu l'Auropa hà cunnisciutu tampiraturi eccizziunalamenti freti. Una tiuria ricenti pratendi ch'eddu esisti l'instabulità magnetichi in u nucleu di u Soli chì pruvucheghjani i fluttuazioni incù i periudi di 41000 o 100000 anni. Quiddi pudariani furniscia una migliori spiigazioni di i periudi ghjaciarii ch'è i cicli di Milankovitch. ==Muvimentu è lucalisazioni== ===Muvimentu in u sistemu sulariu=== U Soli hè cullucatu da l'attrazzioni gravitaziunali di i pianeti. Si pò cunsidarà ch'è u baricentru di u sistemu sulariu hè immobili (o ch'è eddu si culloca in un muvimentu rigulari di tondu à a galassia). U centru di u Soli si trova sempri à menu di 2,2 raghji sularii di u baricentru. 'Ssu muvimentu di u Soli hè par u più duvutu à Ghjovi, Saturnu, Uranu è Nettuniu. Mentri certi periudi di parechji dicennii, u muvimentu hè piuttostu rigulari, furmendu un mutivu in trifogliulu, quandu trà 'ssi periudi, inveci apparisci più caoticu. Dopu à 179 anni (novi volti u periudu sinodicu di Ghjovi è Saturnu), u mutivu si ripeti più o menu, ma incù una rutazioni di à l'incirca 24°. L'orbiti di i pianeti interni, cumpresu a Terra, sò cullucati di modu simili da listessi forzi gravitaziunali, di versu è di manera chì u muvimentu di u Soli hà pocu effettu annantu à i pusizioni rilativi di a Terra è di u Soli o annantu à l'irradiazioni sularia annantu à a Terra sicondu u tempu. ==Prublemi tiurichi== [[File:Map_of_the_full_sun.jpg|thumb|Carta di u Soli cumpletta da l'attrazzi spaziali STEREO è SDO]] ===Prublema di u scaldamentu curunali=== A tampiratura di a futusfera hè apprussimativamenti 6.000 K, mentri ch'è a tampiratura di a curona aghjunghji 1000000-2000000 K. A tampiratura alta di a curona mostra ch'edda hè scaldata da altra cosa ch'è a cunduzioni diretta di calura di a futusfera. Si pensa ch'è l'energia nicissaria par scaldà a curona hè furnita da u muvimentu turbulenti in a zona di cunvizzioni situata sottu à a futusfera, è dui miccanisimi principali sò stati pruposti par spiigà u scaldamentu curunali. U prima hè u scaldamentu da l'ondi, in u quali l'ondi sunori, gravitaziunali o magnetuidrudinamichi sò prudutti da a turbulenza in a zona di cunvizzioni. 'Ssi ondi si cullocani à capu insù è svaniscini in a curona, dipunendu a so energia in a materia ambienti sottu forma di calori. L'altra hè u scaldamentu magneticu, in u quali l'energia magnetica hè cuntinuamenti accumulata da u muvimentu fotusfericu è libarata da a ricunnissioni magnetica sottu à a forma di grandi eruzioni sularii è di una miriadi d'avvinimenti simili ma più chjuchi, i nanuaccenditi. Attualmenti, a parsona ùn sà micca s'è l'ondi custituiscini un miccanisimu di scaldamentu efficaci. S'hè custattatu ch'è tutti l'ondi, cacciatu ni l'ondi d'Alfvén, si sdrughjini o subiscini una rifrazzioni prima di aghjunghja a curona. I ricerchi attuali si sò dunqua uriintati versu i miccanisimi di scaldamentu di l'eruzioni. ===U prublema di u ghjovanu soli debuli=== * Articulu principali : [[Paradossu di u ghjovanu soli debuli]] I mudeddi tiorichi di u sviluppu di u Soli sughjiriscini ch'è 3,8 à 2,5 miliardi d'anni fà, à l'ebbica di l'Archeanu, u Soli ùn era ch'è circa 75% più lampanti ch'è oghji. Una stedda tantu debuli ùn saria micca statu in gradu di mantena l'acqua liquita à a suparficia di a Terra, è a vita ùn avaria dunqua micca pussutu sviluppà si. Eppuri, l'archivii giulogichi mosciani ch'è a Terra hè firmata à una tampiratura abbastanza custanti tuttu à longu à a so storia è ch'è a ghjovana Terra era un pocu di più calda ch'è oghji. Una tiuria frà i scentifichi hè ch'è l'atmusfera di a ghjovana Terra cuntinia i quantità mori più impurtanti di gasu à effettu di serra (tali u diussidu di carboniu, u metanu) ch'è quiddi prisenti oghji, chì ani intrappulatu abbastanza calura par cumpinsà a quantità più chjuca d'energia sularia chì l'aghjunghjia. Eppuri, l'asamina di i sedimenti archeani pari incumpatibuli incù l'iputesa di forti cuncintramenti di gasu à effettu di serra. Inveci di quissa, a gamma di tampiraturi mudarati pò spiigà si da un albedu di suparficia più debuli, duvutu à a diminuzioni di a superficia cuntinintali è à l'assenza di nuclei di cundinsazioni di i nivuli d'urighjina biulogica. Quissa avaria cunduttu à un'assurbimentu accrisciuta di l'energia sularia, cumpinsendu cusì a calata di a pruduzzioni sularia. ==Citazioni== U soli hè citatu à spessu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par esempiu, in i pruverbii: * ''A casa ind'eddu un ghjugni u soli, ci ghjugni u duttori.'' * ''Quandu ellu piovi è faci lu soli, tandu la vulpi faci l'amori.'' * ''Quandu u soli tramonta, u pultronu s'appronta.'' * ''Russura à a marina, soli caldu a matina.'' * ''S'è i guai si mittiani à u soli, ognunu si ripigliaria i soi.'' * ''U soli marzulinu Di i donni fà strascinu.'' * ''U soli sorti par tutti.'' * ''Ùn ci hè sàbatu senza soli comu donna senza amori.'' * ''Zoza di mala furtuna chì d'inguernu ùn vidi soli è d'istati ùn vidi luna.'' * ''Calasima, Calasima induve u sole s'alza in prima, duve u sole si cala dopu e Calasima hè sempre à u locu.'' * ''Chì veghja à a luna dorme à u sole.'' * ''U sole, ind'ellu un luce un scalda.'' == Noti == <references/> ==Da veda dinò== *[[Eliu (mitulugia)]] *[[Cerere (astrunumia)]] *[[Cinodapistoia]] *[[Soli di mezanotti]] *[[Ussirvazioni di u soli]] *[[Crunulugia di u futuru luntanu]] *[[Analemma]] [[Categoria:Astrunumia]] 1ucnpkkynbjee3slo5md24ojkq3g52s Africa 0 11518 350949 350501 2015-07-09T17:13:37Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Africa satellite orthographic.jpg|thumb|right|300px|L'Africa vista da u spaziu]] L’'''Africa''' hè u sicondu [[cuntinente]] più grande è populatu di u [[mondu]], dopu à l’[[Asia]]. Copre 6% di a [[Terra]] è ci stanu guasgi 15% di a populazione mundiale. E sò limite sò : * u [[Mare Terraniu]] à u [[nordu|nord]] * u [[canale di Suez]] è u [[Mare Rossu]] à u [[nordu|nord]][[estu|este]] * l’[[Oceanu Indianu]] à u sudeste * l’[[Oceanu Atlanticu]] à l’ovest Ci sò 54 stati independenti, incù l’isula di [[Madagascar]] è a Repubblica di u Sahara Occidentale (chi ùn hè micca ricunisciuta da u [[Marocu]]). L’Africa hè spessu cunsiderata da a cumunità [[Scienzi di l'Universu|scientifica]] cum’è u locu duve naque l’[[omu|umanità]], [[sette]] milioni d’anni fà. Ci si trovanu assai [[clima]] sfarenti. Hè l’unicu [[cuntinente]] chi si stende da a zona temperata di u [[nordu|nord]] à a zona temperata di u [[sudu|sud]]. ==Da vede dinò== *[[Chilimangiaru]] *[[Nìger]] *[[Vuvuzela]] {{Cuntinenti di a Terra}} [[Categoria:Africa| ]] ntybadhtjaybbjvkygu57xlcpswqomn Template:Cuntinenti di a Terra 10 11519 376505 373441 2021-08-31T09:27:59Z Minorax 15175 png -> svg wikitext text/x-wiki {| style="clear:both; margin-top:.5em; text-align:center" width="100%" class="toccolours itwiki_template_toc" ! colspan="28" style="font-size:110%; background:khaki" | I [[cuntinente|cuntinenti]] di a [[Terra]] |- | colspan=7 | [[File:LocationAfricaEurasia.png|75px]]<br />[[Eurafrasia]] | colspan=7 | [[File:LocationAmericas.png|75px]]<br />[[America]] | colspan=7 | [[File:LocationEurasia.png|75px]]<br />[[Eurasia]] | colspan=7 | [[File:LocationOceania.png|75px]]<br />[[Oceania]] |- | colspan="28" | <hr style="background:#CCC"> |- | colspan="4" | [[File:LocationAfrica.png|75px]]<br />[[Africa]] | colspan="4" | [[File:LocationAntarctica.png|75px]]<br />[[Antartide]] | colspan="4" | [[File:LocationAsia.png|75px]]<br />[[Asia]] |colspan="4" | [[File:Location of Australia.svg|75px]]<br />[[Australia]] | colspan="4" | [[File:Location of Europe.svg|75px]]<br />[[Europa]] | colspan="4" | [[File:LocationNorthAmerica.png|75px]]<br />[[America settentriunale]] | colspan="4" | [[File:LocationSouthAmerica.png|75px]]<br />[[America meridiunale]] |- |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> hzl27ea268dlkbr6l9blbzaja9df1tq Asia 0 11520 372746 363355 2021-05-09T07:10:16Z Raphael1256 14151 /* Carattari fisichi è dimugrafichi */ wikitext text/x-wiki [[File:Asia satellite orthographic.jpg|thumb|right|280px|L'Asia vista da u spaziu]] [[File:Asia (orthographic projection).svg|thumb|right|280px|Pusizioni di l'Asia in u mondu]] L''''Asia''' hè u più vastu di i [[cuntinenti]] di a [[Terra]], incù una superficia più di cinqui volti maiori di quidda di l'[[Auropa]] è para à circa un terzu di tutti i [[giugrafia|terri]] emersi. ==Discrizzioni== Si prisenta in u so cumplessu, com'è una massa cuntinintali cumpatta di grandi diminsioni, ed hè u solu [[cuntinenti]] à essa bagnatu da trè oceani: l'[[Oceanu Atlanticu|Atlanticu]] (incù u [[Mari Glaciali Articu]] è u [[Mari Tarraniu]]), l'[[Oceanu Indianu|Indianu]] è u Pacificu. A massa cuntinintali si spinghji à u [[sudu]] incù i trè grandi penisuli di l'[[Arabia]], di u subcuntinenti [[India|indianu]] è di l'Indocina. À quist'ultima suvitani, com'è prulungamentu naturali, l'isuli di l'[[Indunesia]], mentri più à [[livanti]], in l'Oceanu Pacificu, ci sò grandi fistona d'isuli chì, da i Curili à u [[Giapponu]] è à i [[Filippini]], dilimiteghjani mari custieri. Hè da nutà chì l'Asia ùn hè micca siparata fisicamenti è giulugicamenti da l'[[Auropa]], incù a quali forma un'unica massa cuntinintali, l'[[Eurasia]]. A so idantificazioni com'è cuntinenti siparatu hè largamenti accittata ma solu cunvinziunali, duvuta à raghjoni [[storia|storichi]]. L'Asia inoltri hè unita incù l'[[Africa]] da l'istmu di Suez; hè siparata da l'[[America]] sittintriunali da u strettu di Bering (largu 92 km); u cumplessu insulari [[indunesia|indunisianu]] a cullega à l'[[Australia]]. I punti estremi di a terraferma asiatica sò: à u [[nordu]] Capu Čiljuskin, annantu à a costa sibiriana (77° 40' latitudina [[nordu]]); à u [[sudu]] Capu Buru, à l'estremità di a penisula di Malacca (1° 16' latitudina [[nordu]]); à [[punenti]] Capu Baba, in Asia Minori (26° 5' longitudina [[livanti]]); à [[livanti]] Capu Uriintali, annantu à u strettu di Bering (170º longitudina [[punenti]]). L'assi [[nordu]]-[[sudu]] hè di 8.600 km circa, quiddu [[punenti]]-[[livanti]] di 9.000 km circa. Si stendi annantu à una superficia di 44 milioni di km². ==Etimulugia== [[File:Gulf5..JPG|thumb|left|280px|L'Asia di Tolomeu]] U tuponimu "Asia" urighjinariamenti hè un cuncettu chì riguarda esclusivamenti u duminiu [[Auropa|auropeu]]. L'antichi pupulazioni asiatichi ([[China|chinesi]], [[Giappone|giappunesi]], [[India|indiani]], è cetara) ùn cuncipitini mai l'idea di Asia, simpliciamenti parchì eddi ùn si cunsidiravani micca cullittivamenti. Da u so puntu di vista ripprisintavani vasti è diffarenti civilisazioni, diffarenti da l'idea ch'eddi aviani l'[[Auropa|auropei]]. A parola diriva da u tarmini [[Grecia|grecu]] Ἀσία, imprudatu par a prima volta da [[Erodutu]] intornu à u 440 a.C. in i so [[Iranu|Guerri pirsiani]], par indicà l'[[Anatulia]] s'eddu ùn hè probbiu l'Imperu Persianu, par distingua la da a [[Grecia]] è da l'[[Egittu]]. [[Erodutu]] cummenta pirplessu parchì i noma di trè donni siini imprudati par discriva tarritorii chì sò in rialità unu ([[Auropa]], Asia è [[Libia]] par intenda l'[[Africa]]), affirmendu dopu chì i [[Grecia|Grechi]] pinsavani chì u tarmini Asia dirivessi da Esione, mentri i Lidi pinsavani ch'eddu pruvinissi da Asias, figliu di Cotys I, chì deti u nomu à una tribù di l'antica cità di Sardi. Prima di eddu, [[Omeru]], in a [[Guerra di Troia]], citò dui figuri chì si chjamavani Asio; è in l'[[Iliadi]] (2,461) discrissi un padulu com'è ασιος. In l'antichità classica si pinsava chì tarminessi incù l'[[India]], tantu hè veru chì [[Lisandru Magnu]], quandu ci arrivò criditi d'essa ghjuntu à u limitu estremu [[estu|orientali]] di i [[terra|terri]] emersi. U tarmini divintò rapidamenti cumunu in l'[[Italia]] antica, è cusì ancu trà i [[Roma|rumani]]. L'antichi mappi [[Auropa|auropei]] di u [[Medievu]] raffigurani u [[cuntinenti]] asiaticu com'è una grandi Terra da i cunfini incerti, com'è illustra primitivissimamenti u planisferu di Tolomeu. In altirnativa u tarmini Asia pò dirivà da u tarmini accadicu (w) aṣû(m), "escia" o "ascenda", in rifirimentu à u corsu di u [[soli]], contrappostu à l'altru tarmini accadicu, erēbu(m), "entra" o "tramuntà", prupostu par l'[[linguistica|etimulugia]] di u tarmini [[Auropa]]. Quist'iputesi hè sustinuta da T. R. Reid, chì nota com'è u tarmini [[Grecia|grecu]] anticu duvissi dirivà da asu, chì in [[Assiria]] indicava [[livanti]]. L'idei di [[uvestu|Uccidintali]] è [[estu|Uriintali]] sariani un'invinzioni [[Auropa|aurupea]], sinonimi par indicà u [[Punenti]] è u [[Livanti]]. Par altri l'[[linguistica|etimulugia]] pruposta da Reid hè dubbia parchì ùn ispiega micca com'è mai u tarmini Asia fù introduttu par a prima volta par indicà l'[[Anatulia]], chì si trova à l'[[uvestu|uccidenti]] in arii induva erani insidiati i [[populu|populi]] semitichi. Sicondu altri Asia pò dirivà da u tarmini finiciu asa, imprudatu par indicà u [[livanti]]. ==Carattari fisichi è dimugrafichi== L'Asia ùn hè micca sultantu u [[cuntinenti]] più stesu di a [[Terra]], hè ancu quiddu in u quali sò prisenti i più prufondi cuntrasti fisichi, [[omu|umani]] è [[ecunumia|ecunumichi]]. Par asempiu u monti Everest (8848 m) hè u puntu più altu di a Terra, mentri a fossa di i Marianni quiddu più prufondu. L'Asia si spandi in tutti i trè [[astrunumia|zoni astrunomichi]] di l'emisferu Boreali: a zona glaciali, timparata è quidda torrida. Di cunsiquenza sò moltu forti i cuntrasti climatichi: in a [[Siberia]] sittintriunali, infatti, si righjistrani tampiraturi sinu à -70 °C (Verkhojansk E Ojmjakon), mentri in u disertu di Lut, in Iran, si toccani i +54 °C à l'ombra; à i peda di l'Himalaya, à Cherrapunji, cadini oltri 11.000 mm di piova à l'annu, mentri in l'arii disertichi interni di u [[cuntinenti]] ùn piovi guasi mai è ci hè puchissima umidità. In Asia si trova u [[Mari Caspiu]] (371.000 km²), chì fù cunsidaratu u lavu più stesu di a Terra. Cunteni ancu u lavu più prufondu, u Bajkal (1642 m) in [[Russia]], è quiddu più dipressu, u [[Mari Mortu]] (-395 m). Un finominu mitiurulogicu staghjunali chì culpisci spuradicamenti gran' parti di l'Asia Uriintali duranti i mesa braninchi hè quiddu di i timpesti di polvari asiatichi chì s'urighjineghja in i diserti di a [[Mungolia]], di a [[China]] è di u Kazakistan (ò Kazachstan) settentriunale. A grandi varietà di climi incauseghja i più svariati furmazioni vigitali: da a tundra è da a grandi furesta di cuniferi (taiga) di i rigioni sittintriunali, à a vegetazioni trupicali di i savani è di i furesti equaturiali. Inoltri da l'Asia sò parvinuti a maiò parti di i pianti utuli à l'[[omu]], com'è u frumentu, l'orzu, a fava, a lintichja, u [[fasgiolu]], l'[[aliva|alivu]], a [[vigna]], a canna da zuccaru è cetara. Cusì puri ricca è variata hè a [[fauna]]: da a renna è da l'animali da piddiccia à u [[cammeddu]], à u [[cavaddu]], à a [[pecura]], à u [[tigru]], à a [[pantera]], à u [[lionu]] è cetara. Ancu in u campu antropicu si scontrani grandi cuntrasti: l'Asia hà una pupulazioni chì rapprisenta guasi i 3/5 di a pupulazioni tirrestra, ma distribuita in modu pocu uniformu: si passa da arii disertichi, praticamenti disabitati, à quiddi di a costa chinesa, di u [[Giapponu]] è di l'[[Indunesia]], induva si righjunghjini i 1.000 ab./km². Grandi sò i diffarenzi etnichi. L'Asia hè stata u sediu di i primi più impurtanti è cumplessi evuluzioni culturali; in Asia ([[Mediu Orienti]]) funi prubabilamenti missi in attu i primi metudi di [[agricultura]] è di addivamentu, fù invintata a mitallurgia è surghjitini i primi Stati; bona parti di i riligioni oghji maghjuramenti praticati ([[ghjudaisimu]], [[cristianesimu]], [[islamu]], [[induisimu]], [[buddisimu]]) nascini in Asia. In l'immensi spazii asiatichi sò surtiti è si sò sviluppati parechji di i più Grandi imperi cuntinintali chì a [[storia]] ricordi: da u [[Iranu|persianu]] à l'arabu, da u bizantinu à l'ottumanu, da u [[China|chinesu]] à u [[Russia|russiu]]. ==Giugrafia== L'Asia hè u cuntinenti incù a più maiori altitudina media (oltri 1000 m); da u puntu di vista [[Giugrafia|giugraficu]], pò essa divisa in trè grandi rigioni: a rigioni sittintriunali, pianinchi, custituita da u bassupianu turanicu-sibirianu è da u tavulatu sibirianu; a rigioni midiana, incù i ghjiganteschi sistemi muntosi; a rigioni miridiunali, frazziunata in trè grandi penisuli. U fiumu Jenisej dividi in dui parti u tavulatu sibirianu: l'orientali (altupianu sibirianu), incù bassi rilievi chì generalmenti ùn subraneghjani micca i 500 m, incù certi cimi più elevati (monti Putorana, 2.037 m; monti di u Jenisej, 1.122 m); l'uccidintali (bassupianu sibirianu), incù terri pianinchi divisi da u bassupianu turanicu da l'alturi di a Chirghisia. A rigioni midiana di i Grandi sistemi muntosi cumprendi una fascia ghjigantesca di acrucori, altipiani è di cateni chì s'annodani in u Pamir, u "tettu di u mondu". Da uccidenti a grandi fascia orugrafica prisenta l'[[Anatulia|altupianu anatolicu]], incù à u nordu i monti Eusini è à u sudu u Tauro, l'Acrocoru Armenu, chì righjunghji i 5.165 m incù u monti Ararat, è si cullega à u nordu incù u sistemu da u Caucasu furmatu da cateni paralleli altissimi (Elbrus, 5.633 m), è à u sudu-livanti incù l'altupianu iranicu chjusu trà i monti Elbrus è i monti di u Khorasan è di l'Afghanistan à u nordu, i monti di a Persia miridiunali è di u Belucistan à u sudu chì tarmineghjani, incù i monti Sulaiman, in a pianura di l'Indu. Da sti massi muntosi si spartini dopu cateni minori in a Cina è, versu sudu, in a penisula inducinesa. Frà i dui fasci di cateni chì si spartini da u Pamir, si stendi l'altupianu di Hanhai (mari dissiccatu), à u quali parti orientali hè accupata da u disertu di Gobi. A rigioni miridiunali di l'Asia prisenta dui Grandi penisuli bagnati da l'oceanu Indianu: l'[[Arabia]] è l'India, furmati da tavulati incù [[muntagna|orli muntagnosi]], murfulugicamenti simili à l'[[Africa]]; u tavulatu indianu (Deccan) hè urlatu longu i costi da rilievi, Ghati Uccidintali è Ghati Uriintali, è hè siparatu da i grandi [[muntagna|sistemi muntosi]] cintrali da u bassupianu indugangiticu. I fistona insulari è pininsulari di a parti orientali di u cuntinenti sò frammenti di cateni muntosi perifirichi carattarizati da a prisenza di molti vulcani (116 attivi trà i isuli Curili è u [[Giapponu]]), alliniati in a cusidditta cintura di focu pacifica. ==Rigioni== L'Asia pò essa ultiriuramenti suddivisa in cinqui rigioni più una, à u [[Nordu]], cumprindenti solu a parti asiatica di a [[Russia]], chì hà parò capitali è parti di u [[Giugrafia|tarritoriu]] in [[Auropa]], sicondu a divisioni di i Nazioni Uniti (trà parintesi i capitali di i Stati): ==Da veda== * [[Lavu Baikal]] * [[Africa]] * [[America]] * [[Arabia]] * [[Assiria]] * [[Eurasia]] * [[Auropa]] * [[Russia]] * [[Siberia]] * [[Sung Jae-gi]] * [[Yun Hyon-seok]] [[Categoria:Asia| ]] oyxodugs0gvu8zbtksuktm0h6aq6pxx Fernando de Noronha 0 11521 377402 371353 2021-10-09T15:28:41Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Fernando de Noronha - vista aera.jpg|thumb]] '''Fernando de Noronha''' hè un gruppu d'isuli in l'[[Oceanu Atlanticu]] chì faci parte di u [[Brasile]]. [[Categoria:Brasile]] ctsovd1dkfqsnmw04l35o4uza9q390w Madera 0 11522 354083 341378 2016-05-18T13:58:55Z Escarbot 134 wikidata interwiki wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[Image:Flag_of_Madeira.svg|thumb|Bandera di Madera]] '''Madera''' (portughese: '''Madeira''') hè un gruppu d'isule in l'[[Oceanu Atlanticu]] chì face parte di u [[Portugallu]]. tl9pg5qn78fiwfaqto3s0havkf4t3nq Slovacchia 0 11524 123641 2008-04-12T20:19:26Z Ale Mister 249 hà mossu [[Slovacchia]] à [[Sluvacchia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sluvacchia]] eewa955fehpoxhecb8skvuaobl7spuj Mostu 0 11525 347531 123780 2015-07-02T14:56:05Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki U '''mostu''' hè a mistura ottenuta da u schjaccià o da u coce i [[fruttu|frutti]] cume l'[[uva]], ecc. ==Citazione== Accade chì u mostu fussi citatu in a literatura è a cultura corsa. Per esempiu in uni pochi di pruverbii corsi: * ''[[Acqua]] d'[[aostu]], [[oliu]] è mostu.'' * ''D'[[aostu]], u [[mare]] bolle cum'è mostu.'' * ''Aostu, aostu, tutta l'[[acqua]] torna in mostu.'' [[categoria:Gastrunumia corsa]] [[categoria:Cucina]] gcqm0puoc6r43jhpy0f4gmoj3ap1u2a Baracuccu 0 11526 373994 371354 2021-06-02T11:23:13Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U baracuccu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Apricot tree.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Opuntia ficus-indica</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Rosales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Rosaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Prunus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Prunus armeniaca''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], [[Philip Miller|Mill.]], [[1758]]</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Apricot Blossom. North Bergen, NJ.jpg|250px|A fica d'India]] |----- |} U '''baracuccu''' (''[[Prunus armeniaca]]'') hè un arburu chì faci parti di a famiglia di i [[Rosaceae]]. Hè cultivatu à spessu pa u so fruttu: u [[baracuccu (fruttu)|baracuccu]]. U baracuccu hè urighjinariu d'[[Asia cintrali]] è uriintali : u [[Kirghizstan]], a [[Ripublica pupulari di China|China]]. Li cunveni un clima caldu com'è u clima mediterraniu. Hè un arburu abbastanza cortu, altu sin'à 5 metri. I fiori, abbastanza maiori, sò bianchi. A [[nacciola]], cunteni un'amandula dolci à amara sicondu u casu. U baracuccu hè cultivatu in [[China]] dapoi circa trè milla anni innanzi à Cristu. A so intruduzzioni in l'area mediterrania ''via'' l’[[Armenia]] (hè da quissa ch'eddu veni u so nomu specificu ''armeniaca'') dataria di u principiu di l'era cristiana. [[Plinu U Vechju]] u mintuveghja in a so ''Storia naturali'' cù u nomu di ''(malum) praecocium'', parchì fiurisci dui manera prumatticia. I sinonimi di ''Prunus armeniaca'' sò: *''Armeniaca armeniaca'' Huth nom. illeg. *''Armeniaca bericoccia'' Delarbre nom. illeg. *''Armeniaca epirotica'' P.Gaertn., B.Mey. & Scherb. nom. illeg. *''Armeniaca macrocarpa'' Poit. & Turp. ex Duhamel *''Armeniaca vulgaris'' Lam. *''Prunus amarella'' Rchb. *''Prunus armeniaca'' subsp. ''vulgaris'' Dippel nom. inval. *''Prunus tiliifolia'' Salisb. == In Corsica == U baracuccu hè cultivatu à spessu in [[Corsica]], chì u clima li cunveni. == Gallaria d'imagini == <gallery> Image:Apricots2.jpg|U fruttu Image:Apricot tree flower.jpg| Image:Apricot blossom detail1.jpg| </gallery> [[Categoria:Rosaceae]] i0w9wb1bojonml4zhfh3mw3o7ezf8cx Prunus armeniaca 0 11527 123802 2008-04-13T12:12:45Z 86.194.102.217 Reindirizzamentu à [[Baracuccu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Baracuccu]] 617xhck9pz2r4tt65jexbeox5wh500x Canindeyú 0 11528 371355 358051 2021-01-05T05:33:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Flag of Canindeyú Department.svg|thumb|Bandera di u dipartimentu Canindeyú]] '''Canindeyú''' hè un [[dipartimentu]] di [[Paraguay]]. [[Categoria:Dipartimentu di Paraguay]] 3015cxb180th7c1y8xxtitidvekdcrq Alto Paraná 0 11529 358053 331425 2017-11-22T09:21:03Z Milenioscuro 10590 svg version ([[Commons:Commons:GlobalReplace|GlobalReplace v0.6.5]]) wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Flag of Alto Paraná Department.svg|thumb|Bandera di u dipartimentu di Alto Paraná]] '''Alto Paraná''' hè un [[dipartimentu]] di [[Paraguay]]. [[Categoria:Dipartimentu di Paraguay]] c5gunvean356ac9x4rocxfhfeyl6wd7 Baleare 0 11530 365939 365938 2020-04-09T15:05:40Z 2A01:E0A:34E:3480:B187:6395:63D8:DAEA wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} E '''Baleare''' (ancu i '''Baleari''', l'<nowiki/>'''Ìsule Baleare''', l'<nowiki/>'''Ìsule Baleari''' ò l''''Ìsuli Baleari''') sò un gruppu d’ìsule chì face partita di a [[Spagna]]. lpad0txocs9bf2u62z8z9ovlit4xd0f Ottave giocose 0 11533 347540 344310 2015-07-02T15:04:53Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki L'''Ottave giocose'' sò puesie chì sò state create da [[Guglielmu Guglielmi]], di e Piazzole d'Orezza. Sò state publicate in u [[1855]] in i [[Canti populari corsi]] di [[Salvatore Viale]]. Sò cumposte da trenta sei uttave. ==L'''Ottave ghjucose'' in corsu mudernu== Eccu una trascrizzione in corsu mudernu di l'''Ottave ghjucose'': ''Rimustranze à u nobile Filippu Adorno, Governatore Genovese, à nome di l'abitanti di Castagniccia, per a carestia di u1702.'' I. :Dice u [[pruverbiu]] ; quand’hè colmu u [[zanu]] :Scupertisci cun regula a [[farina]], :Nun andà ti ne in [[lettu]] à [[corpu]] pienu, :Alloca qualchì cosa à la [[matina]]. :Cusì dice anch'è [[Ippocrate]] è [[Galenu]], :Chì sò li [[babbu|babbi]] di la [[medicina]]: :U cibu muderatu è la [[dieta]] :Cunserva, è veste l’[[omu|omini]] di [[seta]]. II. :Or dì mi u veru, o populu mischinu, :Quantu daresti d’avè cunservatu :E [[castagna|castagne]], chì desti à u ballarinu :Ghjittate à u [[ventu]] in l’annu passatu? :Sò più quelle ch’eo dedi à u [[mannarinu]] :Ch'è quelle ch’in quest’annu aghju ingratatu. :È li casali più numati è fini :Di verdi ùn ne feranu ottu mezzini. III. :D’altru in piazza nun sentu raghjunà ne :Ch'è di dicetta è cruda malannata. :Chì dice: cumu faremu à campà ne ? :È chì risponde: ell’hè male impicciata: :Nun truveremu à vende, nè à impignà ne; :Chì la cundanna troppu à tondu hè stata; :S’hanu quattru castagne li mercanti, :Caccianu l’[[ochju|ochji]] à l’amici è à i parenti. IV. :Un [[saccu]] di castagne lizinose :Cun queste arpie, chì cercanu i guadagni, :Ti custeranu le [[vigna|vigne]] è le chjose :E lenze, i curtalini, è li castagni. :Dece trà [[capra|capre]] è [[pecura||pecure]] rugnose :Ti bisogna à piglià, si tù ti lagni. :Quest’anime di [[Ghjuda]], avare è strette, :T’impararanu à fà croci à [[crucetta|crucette]]. V. :Aghju intesu cuntà da i paisani :Un ridiculu casu pè u paese :Di due chì s’incuntronu pè li piani: :Eranu tremindui mal' in arnese: :Unu era di la [[pieve]] d’[[Alesani]], :È l’altru nostru quì Castellacquese; :Chjamati tutt’è dui per mala sorte :À u tribunale ad infurmà la Corte. VI. :Lodatu Diu, disse quel' d’Alesani, :Chè forse averaghju trovu cumpagnia. :Per quantu m’arrivecu à li to zani :Mi pare ch'è testimone ancu tù sia; :S’ella è cusì tucchemu ci le mani: :Ci n’anderemu inseme à la [[Bastia]]. :Bon'dì, rispose l’altru, o camerata; :Pò esse chì tù l’aghji induvinata. VII. :Pusemu un pocu; dì mi u to [[paese]]: :À me cunnuscerai, sò d’Alesani. :Rispose l’altru; eo sò Castellacquese :Di quelli [[paisolu|paisoli]] più suprani, :Duve l’altr’eri vennenu à le prese :Certuni sopra all’intastà di i [[cane|cani]]. :Ci fù qualchì scapochju è sambulone :Trà i paisani; ed eo sò testimone. VIII. :''Alesanincu.'' :Or ghjà ch'è tù m’hai dettu la caghjone :Di u to viaghju, eo ti diraghju a mea. :M’accintolonu l’altr’annu un [[pullone]], :Ch’era lu megliu di quanti n'avia: :Era assatochju, è pienu un capparone :Ogn’annu di castagne ci cuglia; :È ne facia certe imbrustolate :Ch'è parianu frittelle inzuccherate. IX. :Eppure o Podestà d’u miò [[paese]] :Mi dede u tortu; è appuntu l’altru ghjornu :Pe un ghjandarinu vennenu à le prese :A moglie cun un’altra d’u cuntornu :È si dedonu in capu scope accese :Pale, bastoni, è sbròsciuli di [[fornu]]. :O Podestà, com’era di raghjone, :Fece u dischercu, ed eo sò testimone. X. :Vole ch’io dica chì la sò consorte :Non fù la prima à minà di [[bastone]], :Chì fù dall'altra pruvucata forte, :È li dia tutta quanta la raghjone. :Per questu vengu chjamatu à la Corte; :È temu ch'è mi mettinu in [[prighjone]] :A stà dentru la Volpe in caterochju; :È ùn n’aghju un soldu per caccià mi un [[ochju]]. XI. :Portu cun mecu certe pisticcine :Grisge, cum’esse state in sepultura, :Cun un pezzu di [[casgiu]] sopraffine :Biancu, ch'è i schiavi u chjamanu gallura. :Di dì la verità questu hè u mio fine, :Finchè lu pane castagninu dura. :Ma scuzzulatu ch'è sarà lu [[zanu]], :Dirò ch'è San Cristofalu era un nannu. XII. :Ti vecu ad ermu-felge una prisochja; :Forse sarebbe una [[zucca]] di [[vinu]]? :Tù vedi pur' ch’eo sputu salimochja, :Com’ellu sputa in [[mare]] lu [[delfinu]]. :''Castellacquese.'' :Chì ne voi fà chì la lingua ti scochja :È t’annega li denti lu meschinu! :Quest’annu Castellacqua hè stata netta; :Ùn n’hà avutu ch'è un pocu di vinetta. XIII. :''Alesanincu.'' :Dallu mi per amor' di San Ghjiseppe, :Perchè mi sentu da u sole brusgiatu.... :Ah! fratellu ch'è pare lu ghjileppe :Sia benedettu u locu, duv’ellu hè natu, :È benedettu sia quellu chì seppe :Inventà ne un [[licore]] cusì pregiatu. :Eo vogliu maladì li mio denzani :Ch'è fondonu paesi in [[Alesani]]. XIV. :''Castellacquese.'' :Un dubità, fratellu, eo ti rispondu :Chì n’averai quist’annu cumpagnia; :Perché ci hè carestia per tuttu u mondu. :Bon [[granu]] è [[vinu]] bonu ùn ci n’hè cria. :Temu chì st’annu ùn sia forse u secondu :Dopu di quell’antica carestia, :Quand’ Orezzinchi, per nun cascà morti, :Fecer di pane dicessette sorti. XV. :''Alesanincu.'' :Or chì ferà lu poveru Alesani :Ch'è di vinu ebbe sempre carestia? :La ricca è nobil [[pieve d’Ampugnani]], :Ch'è sempre tant’ abbundanza n’avia; :Si ne lavava a faccia cù le mani, :È tanta caritade ne fecia. :Eo tante volte ci sò praticatu, :È sempre mi partia imburracciatu. XVI. :Arrivai una sera in [[San Martinu]] :A Scata; ed era da tutti imvitatu; :È mi dedenu a beie tantu vinu, :È vinu tuttu di u muscatellatu, :Ch’eo feci venti miglia di camminu, :Solu in quattr’ore; tantu era scaldatu! :Ma avale nun accore ch’eo ci vada; :Chì di l’acqua ne trovu per la strada. XVII. :Chi ferà, dicu, o poveru Alesani :Ch'è di vinu ebbe sempre carestia? :Eo piengu li mio preti paesani :Ch'è prestu chiteranu a sagrestia :S'è Monsignor' ùn ci mette le mani, :Per le messe bon' di vossignoria. :Dopu cummunicatu mi in [[Natale]] :Eo ùn ne beiu più: questu hè u mio male. XVIII. :Ma, cameratu, dì mi di castagne :Com'è coghite, è cosa ne sperate? :Da noi sò spatrunate le campagne, :È sò le pullonete tutte oschjate. :S'è tù mi dai un piattu di [[lasagna|lasagne]], :Eo ti rinunziu tutte le mio entrate; :Quest’annu ùn ne coglii mancu un spurtellu :Nè feci [[chjostru]] a [[lovia]], nè a [[purcellu]]. XIX. :Guarda quì le mio dite dilicate, :Parenu quelle di lu cancellere; :Ch'è mai quest’annu nun l’aghju imbruttate :Nè fattu paracoda à lu [[sumere]]. :L’altr’annu duie dite avia struppiate, :Avea i talorchi imponti da lu ghjele, :È steti in man' di [[medicu]] trè [[mese|mesi]], :È foi lu straziu di li mio paesi. XX. :Hè vera, eo piensi in [[lettu]] più d'un ghjornu, :È spesi in malatie più d'un quattrinu. :Ma tandu fumicava lu mio [[fornu]], :Com'è di Monsignore lu [[camminu]]. :Avale nascerà ci l'erba intornu, :È cuglieremu i [[fungu|funghi] in u [[mulinu]]; :È u [[mulinaru]], persi li taccheri, :Si manghjarà la [[brenna]] è li sumeri. XXI. :''Castellacquese.'' :Eo ti prumettu, bu nostru querinu :Spesa nova nun ha ch'è basti un mese, :È si trova à mal puntu lu mischinu :Più d’Alesani, è più d’altru paese; :Perchì l’erpia di San Pilegrinu :Inghjottite si n’hà le vechje spese. :Per dì ti a causa di li nostri mali, :Chì ci ha biutatu e casce è li [[bancale|bancali]]; XXII. :Ogni dunnuccia vole la rucchina, :Ùn si cuntenta più di la [[suttana]]; :E scarpette à la moda Fiurentina, :È le [[faldetta|faldette]] à la Napulitana; :Correnu le castagne à la [[marina]], :Vanu à [[Carchetu]] è vanu à la Campana. :O chì sia maritata o sia zitella, :S'è ùn n’hà calze rosse, nun hè bella; XXIII. :O chì sia figlia o moglie d'un [[pastore]], :O figlia o moglie d’un vil' [[mulinaru]], :À dossu vol' più sorti di culore, :È arriva in [[ghjesa]] com'è un refularu. :Altrimenti placà la nun occorre; :Ti spezza cù e calcagne lu sularu. :Per dì la chjara, s’era bon’annata, :Ne vedevi più d’una impulverata. XXIV. :Ma credu ch’averanu altri appititi, :Nè circheranu più di fà le velle, :Chì vedenu i castagni imbrustuliti, :È pè le grati videranu e [[stella|stelle]]; :È camminà duvranu li mariti :Ùn dicu per frisgetti e pimpinnelle; :Ma per purtà ne à le case mischine :Quella roba chì fanu e Migliarine. XXV. :Pensa s'è puderanu mai campà ne :Quest’annu le famiglie sventurate. :Decime airnen nun hanu da pagà ne, :È di Fumaghju sò privilegiate; :Quest’annu sì chì si pudia truvà ne :Di l’eccellenti è nobili casate :Chì guderanu nu i nostri cunfini :I privilegi di i Bunifazini. XXVI. :''Alesanincu.'' :Avà si chi mi sentu infritulitu :È pare mi sia ghjunta la quertana. :Credia solu ch’Alesani lu scoritu :S’avesse ad intastà cun Pilicana. :Ma nun lagnà ti; tù sì ben'vestitu; :Hai boni scarpi è una bona [[suttana]]: :Este u [[mantellu]] vechju; ma hè impezzatu; :S’ellu hè lu toiu, sì mezu scampatu. XXVII. :Hai dettu ch'è le donne sò vestite :Tutte di rossu da u capu à lu pede, :È quandu u ghjornu restinu famite :U dannu nun si scorge, nè si crede. :Ma eo l’aghju, per Diu, tutte compite: :Eo sò sbrettatu, com'è ognunu mi vede; :È le mio donne, negà nun lu possu, :Tenenu appena unu pillancheru indossu. XXVIII. :Ci sonu sì di le figlie gherbate :Ch’hanu bonnelle, rocchine, ghjubboni, :È portano e camisge lavurate :Cun ottu o dece pare di buttoni, :Cù le scarpette à tacchi inzecculate, :Mandili fini, scufiette, è bendoni; :Ma credu prestu prestu ch'è parechje :L’empigneranu per castagne vechje. XXIX. :S'è non pruvede Diu nostru Signore, :Prima ch'è venga u tempu di l’erbiglie, :Cambiaranu di voltu è di culore :Le nostre amate è delicate figlie; :S'è Adorno, u nostru bon'Guvernatore, :Cun zel'paternu è cun tenaci vriglie :Non frena di marchenti l’empie brame, :Più d’unu si n’appicca da la [[fame]]. XXX. :S'è nun fussi spugliatu com'è vedi, :È s'è nun fussi di mantellu senza; :S'è ùn mi scappassinu i scarpi da i pedi, :Eo ne vurria parlà ne à so Eccellenza; :È voglio fà la, s'è mi lu concedi; :È bramu ch'è tù venghe à la presenza. :Arrivati cbe simi à la [[Bastia]], :Fà mi, fratellu, un po’ di curtesia. XXXI. :S'è tù mi paghi un buccale di [[vinu]] :Ch’eo veja, pigliu subitu u [[scalone]], :È li facciu un discorsu sopraffinu :Ch'è nun ne porti imvidia à [[Cicerone]]. :Cun un modestu è riverente inchjinu, :Li dicu: Eccellentissimu patrone, :Vi cunceda l’eternu Facitore :L’[[oru]] di [[Cresu]] è l'anni di Nestore. XXXII. :Eo sonu di la [[Pieve d’Alesani]]; :Bisugnosu, mendicu è puverettu, :È questu mio cumpagnu hè d’[[Ampugnani]], :Fattu oghjidì di la pieve di Nettu. :Cun dinochje piegate è ghjunte mani :Noi vi preghemu cun umile affettu, :Ch'è dete à i nostri guai prontu riparu :Di viveri, di roba; è di danaru. XXXIII. :Saggiu custode di ghjelosa torre, :Se bè ne da i nemici assediatu, :Fin da principiu à la difesa accorre, :È si cunserva u so postu onoratu. :Cun arte dotta u medicu succorre :Prima chì perda e forze l’ammalatu: :S'è u primu dorme è l’altru nun hè accortu, :Presa hè la [[torre]], è l’ammalatu hè mortu. XXXIV. :U populu murerà di la [[castagna]], :S'è prestu nun hà aiutu di quattrinu, :Per comprà [[orzu]] è segala in [[Balagna]] :U [[migliu]] di [[Casinca]] in u cunfinu: :Castagne è [[granu]] nessunu ne manghja: :Ogni marchente hè troppu acutu è finu, :Nè vende, nè imprestà si gloria è vanta, :È finu à [[maghju]] vol' soldi quaranta. XXXV. :S'è molti è molti arrivanu a [[febbraiu]], :Dite ch’hanu vendutu u mandarinu, :È s’hanu avutu di castagne un staru, :S'è andate calle calle à lu mulinu: :Finite quelle nun ci hè più riparu; :Chì diventerà latru è chì assassinu; :Si videranu risse è uccisioni, :È sacrileghji è depredazioni: XXXVI. :È solu pò caccià miserie tante, :È fà di flotte oscura meziornu :L’Eccellenza di u Principe Regnante, :Ch'è in voi risplende, o gran' Filippo Adorno: :È Monsignore Dorazzo, almu è zelante, :Di cui sona la fama d’ogni intornu, :Deh! porga aiutu à u miseru Alesani; :Chè siamu vicini, è soi diocesani. ==U testu originale== :OTTAVE GIOCOSE :Di Prete Gugliemo Guglielmi Delle Piazzole d’Orezza. Eccu a trascrizzione litterale di l'''Ottave giocose'', secondu a versione publicate in i [[Canti populari corsi]] di [[Salvatore Viale]]. ''Rimostranze al nobile Filippo Adorno, Governatore Genovese, a nome degli abitanti di Castagniccia, per la carestia del 1702.'' I. :Dice u pruverbiu ; quand’è colmu u zenu :Scupertisci cun regula a ferina, :Nun andattine in lettu a corpu pienu, :Alloca qualchi cosa a la mattina. :Cusi dice anche Ippocrate e Galenu, :Chi so li vabi di la medicina: :U cibu muderato e la dieta :Conserva, e beste l’omini di seta. II. :Or dimmi u veru, o populu mischinu, :Quantu daresti d’avè cunservatu :E castagne, chi desti au vallerinu :Ghittate au ventu nell’annu passatu? :Sò più quelle ch’eo dedi a u mannerinu :Che quelle ch’in quest’annu achiu ingratatu. :E li casali più numati e fini :Di verdi un ne feranu ottu mezzini. III. :D’altru in piazza nun sentu ragiunane :Che di dicetta e cruda malannata. :Chi dice: cumu faremu a campane ? :E chi risponde: ell’ è male impicciata: :Nun truveremu a bende, nè a impignane; :Chi la cundanna troppu a tondu è stata; :S’hannu quattru castagne li merchenti, :Caccianu l’occhi all’amici e ai parenti. IV. :Un saccu di castagne lizinose :Cun queste arpie, chi cercanu i guadagni, :Ti custeranu le vigne e le chiose :E lenze, i curtalini, e li castagni. :Dece tra capre e pecure rugnose :Ti visogna a piglià, si tu ti lagni. :Quest’anime di Juda, avare e strette, :T’impareranu a fà croci e crucette. V. :Achiu intesu cuntà dai paesani :Un ridiculu casu peu paese :Di due chi s’incuntronu pe’ li piani: :Eranu tremindui mal in arnese: :Unu era di la pieve d’Alesani, :E l’altru nostru qui Castellacquese; :Chiamati tutt’e dui per mala sorte :Au tribunale ad informà la Corte. VI. :Lodato Dio, disse quel d’Alesani, :Chè forse avrachio trovo compagnia. :Per quanto m’arriveco a li to zani :Mi par che testimone anco to sia; :S’ella è cosi tocchemoci le mani: :Ci n’anderemo insemme a la Bastia. :Bon di, rispose l’altru, o camerata; :Po’ esse chi tu l’aghie induvinata. VII. :Posemo on poco; dimmi o to paese: :A me conoscerai, sò d’Alesani. :Rispose l’altru; eo sò Castellacquese :Di quelli paisoli più suprani, :Duve l’altr’ eri bennenu a le prese :Certuni sopra all’intastà d’i cani. :Ci fu qualchi scapocchiu e sambulone :Tra i paisani; ed eo so testimone. VIII. :''Alesaninco.'' :Or ghià che tu m’hai detto la cagione :Di o to viaghio, eo ti diraghio a mea. :M’accintolono l’altr’anno on pollone, :Ch’era lo meglio di quanti n'avea: :Era assatochio, e pieno on capparone :Ogn’anno di castagne ci cogliea; :E ne facea certe imbrostolate :Che pareano frittelle inzoccherate. IX. :Eppure o Podestà d’o miò paese :Mi dede o torto; e apponto l’altro jorno :Pe on ghiandarino venneno a le prese :A moglie con on’altra d’o contorno :E si dedono in capo scope accese :Pale, vastoni, e sbròscioli di forno. :O Podestà, com’era di ragione, :Fece o discherco, ed eo sò testimone. X. :Bole ch’io dica chi la sò consorte :Non fo la prima a mina di vastone, :Chi fo dall'altra provocata forte, :E gli dia tutta quanta la ragione. :Per questo vengo chiamato a la Corte; :E temo che mi mettino in prigione :A stà dentro la Volpe in caterocchio; :E un n’achio un sollo per cacciammi un occhio. XI. :Porto con meco certe pisticcine :Grisce, cum’esse state in sepoltura, :Con un pezzo di cascio sopraffine :Bianco, che i schiavi o chiamano gallura. :Di di la verità questo è o miò fine, :Finchè lo pane castagnino dura. :Ma scozzolato che sara lo zano, :Dirò che San Cristofalo era un nano. XII. :Ti veco ad ermo-felge una prisochia; :Forse sarebbe ona zocca di vino? :Tu vedi pur ch’eo sputo salimochia, :Com’ello sputa in mare lo delfino. :Castellacquese. :Chi ne vuoi fà chi la lingua ti scochia :E t’annega li denti lu meschino! :Quest’annu Castellacqua è stata netta; :Un n’ha autu che un pocu di vinetta. XIII. :''Alesaninco.'' :Dallomi per amor di S. Ghiseppe, :Perchè mi sento da o sole brosciato.... :Ah! fratello che pare lo jileppe :Sia venedetto o loco, ov’ello è nato, :E benedetto sia quello chi seppe :Inventane un licor cosi pregiato. :Eo voglio maladi li miò denzani :Che fondono paesi in Alesani. XIV. :''Castellacquese.'' :Un dubità, fratello, eo ti rispondu :Chi n’averai quist’annu cumpagnia; :Perché c’è carestia per tuttu u mondu. :Bon granu e binu vonu un ci n’è cria. :Temu chi st’annu un sia forse u secondu :Dopu di quell’antica carestia, :Quand’ Orezzinchi, per nun cascà morti, :Fecer di pane dicessette sorti. XV. :''Alesaninco.'' :Or chi ferà lo povero Alesani :Che di vino ebbe sempre carestia? :La ricca e nobil pieve d’Ampognani, :Che sempre tant’ abbondanza n’avia; :Si ne lavava a faccia co le mani, :E tanta cheritade ne fecia. :Eo tante volte ci sò praticato, :E sempre mi pertia imborracciato. XVI. :Arrivai una sera in San Martino :A Scata; ed era da tutti imbitato; :E mi dedeno a beje tanto vino, :E vino tutto d’o moscatellato, :Ch’eo feci venti miglia di cammino, :Solo in quattr’ore; tanto era scallato! :Ma avale non accore ch’eo ci vada; :Chi dell’acqua ne trovo per la strada. XVII. :Chi ferà, dico, o povero Alesani :Che di vino ebbe sempre carestia? :Eo piengo li miò preti paesani :Che presto chiteranno a sagrestia :Se Monsignor on ci mette le mani, :Per le messe bon di vossignoria. :Dopo commonicatomi in Natale :Eo on ne bejo più: questo è o miò male. XVIII. :Ma, camerato, dimmi di castagne :Come coghite, e cosa ne sperate? :Da noi sò spatronate le campagne, :E sò le pollonete tutte oschiate. :Se tu mi dai un piatto di lasagne, :Eo ti rinonzio tutte le miò entrate; :Quest’anno on ne coglii manco on sportello :Nè feci chiostro a lofia, nè a porcello. XIX. :Guerda qui le miò dite dilicate, :Pareno quelle di lo cancellere; :Chè mai quest’anno non l’achio imbrottate :Nè fatto paracoda a lo somere. :L’altr’anno doje dite avea stroppiate, :Avea i talorchi imponti da lo jele, :E stedi in man di medico tre mesi, :E foi lo strazio di li miò paesi. : XX. :È bera, eo piensi in letto più d'on ghiorno, :E spesi in malattie più d'on quattrino. :Ma tando fomicava lo miò forno, :Come di Monsignore lo cammino. :Avale nasceracci l'erba intornò, :E coglieremo i fonghi n’o molino; :E o molinaro, persi li taccheri, :Si manghierà la vrenna e li someri. XXI. :''Castellacquese.'' :Eo ti prumettu, bu nostru querinu :Spesa nova nun ha che basti un mese, :E si trova a mal puntu lu mischinu :Più d’Alesani, e più d’altru paese; :Perchi l’erpia di San Pilegrinu :Inghiottite si n’ha le vecchie spese. :Per ditti a causa di li nostri mali, :Chi ci ha biutatu e casce e li bancali; XXII. :Ogni dunnuccia vole la rucchina, :Un si cuntenta più di la suttana; :E scherpette a la moda Fiurentina, :E le fallette a la Napulitana; :Corenu le castagne a la marina, :Banu a carchetu e banu a la Campana. :O chi sia maritata o sia zitella, :Se un n’ha calze rosse, nun è bella; XXIII. :O chi sia figlia o moglie d'un pastore, :O figlia o moglie d’un vil mulinaru, :Addossu vuol più sorti di culore, :E arriva in ghiesa come un refularu. :Altrimenti placalla nun occorre; :Ti spezza cu e calcagne lu sularu. :Per dilla chiara, s’era buon’ annata, :Ne vedevi più d’una impulverata. XXIV. :Ma credu ch’averanu altri appititi, :Nè circheranu più di fà le velle, :Chi bedenu i castagni imbrustuliti, :E pe le rati biderannu e stelle; :E camminà duvranu li mariti :Un dicu per friscetti e pimpinnelle; :Ma per purtane a le case mischine :Quella roba chi fanu e Migliarine. XXV. :Pensa se puderanu mai campane :Quest’annu le famiglie sventurate. :Decime airnen nun hannu da pagane, :E di Fumaju sò privilegiate; :Quest’annu si chi si pudia truvane :Dell’eccellenti e nobili casate :Chi guderanu nu i nostri cunfini :I privilegi d’i Bonifazini. XXVI. :''Alesaninco.'' :Avà si chi mi sento infriddolito :E pare mi sia junta la quertana. :Credea sol ch’Alesani lo scorito :S’avesse ad intastà con Pilicana. :Ma nun lagnatti; tu si ben bestito; :Hai voni scherpi e una vona sottana: :Este o mantello vecchio; ma è impezzato; :S’ello è lo tojo, si mezzo scampato. XXVII. :Hai detto che le donne sò bestite :Tutte di rosso da o capo a lo pede, :E quando o jornu restino famite :O danno non si scorge, nè si crede. :Ma eo l’achio, per Dio, tutte compite: :Eo so sbrettato, come ognun mi vede; :E le miò donne, negà non lo posso, :Teneno appena uno pillanchero indosso. XXVIII. :Ci sono si di le figlie gherbate :C’hanu bonnelle, rocchine, ghiobboni, :E portano e camisce lavorate :Cun otto o dece pare di vottoni, :Co le scarpette a tacchi inzeccolate, :Mandili fini, scofiette, e bendoni; :Ma credo presto presto che parecchie :L’empigneranno per castagne vecchie. XXIX. :Se non provede Dio nostro Signore, :Prima che benga o tempo dill’erbiglie, :Cambierano di volto e di colore :Le nostre amate e delicate figlie; :Se Adorno, o nostro bon Governatore, :Con zel paterno e con tenaci vriglie :Non frena di merchenti l’empie brame, :Più d’ono se n’appicca da la fame. XXX. :Se non fossi spogliato come vedi, :E se non fossi di mantello senza; :Se on mi scappassino i scherpi dai pedi, :Eo ne voria parlane a sò Eccellenza; :E boglio falla, se me lo concedi; :E bramo che to venghe a la presenza. :Arrivati cbe simo a la Bastia, :Fammi, fratelbo, un po’ di cortesia. XXXI. :Se to mi paghi un boccale di vino :Ch’eo veja, piglio sobito o scalone, :E li faccio un discorso sopraffino :Che non ne porti imbidia a Cicerone. :Con un modesto e riverente inchino, :Li dico: Eccellentissimno patrone, :Vi conceda l’eterno Facitore :L’oro di Creso e gli anni di Nestore. XXXII. :Eo sono de la Pieve d’Alesani; :Bisognoso, mendico e poveretto, :E questo miò compagno è d’Ampognani, :Fatto oggidi de la pieve di Netto. :Con dinocchie piegate e ghiunte mani :Noi vi preghemo con umile affetto, :Che diete ai nostri guai pronto riparo :Di viveri, di roba; e di danaro. XXXIII. :Saggio costode di gelosa torre, :Se bene dai nemici assediato, :Fin da principio a la difesa accorre, :E si conserva il suo posto onorato. :Con arte dotta il medico soccorre :Prima chi perda e forze l’ammalato: :Se il primo dorme e l’altro non è accorto, :Presa è la torre, e l’ammalato è morto. XXXIV. - :Il popol morerà. de la castagna, :Se presto non ha ajoto di quattrino, :Per comprar orzo e segala in Balagna :O miglio di Casinca n’o confino: :Castagne e rano nessuno ne manghia: :Ogni merchente è troppo acuto e fino, :Nè bende, nè imprestà si gloria e vanta, :E fino a maghio vuol soldi quaranta. XXXV. :Se molti e molti arrivano a febbraro, :Dite ch’hanno vendoto o mandarino, :E s’hano aoto di castagne on staro, :Se andate calle calle a lo molino: :Finite quelle non c’è piò riparo; :Chi diventerà ladro e chi assassino; :Si viderano risse e occisioni, :E sacrilegj e depredazioni: XXXVI. :E solo pò caccià miserie tante, :E fa di flotte oscura mezziorno :L’Eccellenza del Principe Regnante, :Che in voi risplende, o gran Filippo Adorno: :E Monsignor Dorazzo, almo e zelante, :Di cui sona la fama d’ogni intorno, :Deh! porga ajuto al misero Alesani; :Chè siam vicini, e suoi diocesani. == Referenze == * [http://www.google.fr/books/pdf/Canti_popolari_corsi_con_note.pdf?vid=OCLC13642253&id=gPQfxZy9rBIC&output=pdf&sig=9MUv1ng62Dnn7YnfQR6MS1IM9-k Salvatore Viale, ''Canti popolari corsi'', 1855, Fabiani:Bastia] [[categoria:Puesia]] dbcik3bvkn18abbj0mwn4hacrp8waq1 Pinguicula corsica 0 11534 373925 365335 2021-06-02T10:59:42Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''Pinguicula corsica '''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Pinguicula corsica.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Pinguicula corsica</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Rosopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Lamiales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Lentibulariaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Pinguicula]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Pinguicula corsica''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Pinguicula corsica, near Évisa (Corsica, France).jpg|250px|Pinguicula corsica]] |----- |} ''Pinguicula corsica'' hè una pianta carnivora vivace di a famiglia di e Lentibulariaceae.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> E so casce ovale verde chjaru o ancu giallastre, appiccicose (cuperte à ghjandule mucilaginose ritinendu l'insetti) aghjunghjenu 5 à 10 cm è si spannanu in rusette da a fine di u veranu à u vaghjimu. A fiuritura succede da ghjugnu à sittembre : l'ampa fiurale ghjandulosa o tisgia porta un fiore incù una curolla abbastanza chjuca (10 - 12 mm) è un spronu cortu (4 - 5 mm), di culore varievule : giallastru, rosulatu, qualchì volta viulinu. ''Pinguicula corsica'' hè specifica in 'ssu sensu ch'ella ùn pussede ch'è 16 cromusomi quandu l'altre piante di listessa spezia ne contanu 32 o ancu 64. ==Lucalisazione == [[File:Pinguicula corsica in its natural habitat, Corsica.jpg|center|thumb|upright=2|Populazione di Pinguicula corsica in fiore à u cantu di un turrente, in Evisa., maghju 2013]] 'Ssa spezia hè strittamente endemica di Corsica induv'ella si scontra di solitu in e zone umite assuliate (sponde di i turrenti, fonte, pozzi) trà 1100 è 2000 metri d'altitudine (da u pianu muntagnolu à quellu alpinu). == Note == <references/> == Referenze == * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) Catalogu di i pianti vascularii di Corsica - Catalogue des plantes vasculaires de la Corse, Cunsirvatoriu è giardinu butanicu di a cità di Geneva: Geneva (in francese) ==Da vede dinò== *[[Biscutella rotgesii]] *[[Canofula]] *[[Lepru corsu]] *[[Pavonu corsu]] *[[Spinedda]] *[[Spinitriculu]] *[[Stachys corsica]] *[[Zafranu corsu]] [[Categoria:Flora endemica di Corsica]] [[Categoria:Flora di Corsica]] [[Categoria:Lentibulariaceae]] hen0eq0pqdzh44e2t8d9wswfqkchzdw CP Kuban Krasnodar 0 11535 347936 331782 2015-07-03T10:27:54Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Football club infobox | nomeclub = CP Kuban Krasnodar | immagine = [[File:Logo of Kuban Krasnodar.gif]]| nomecompletu = ''Футбольный клуб<br /> "Кубань" Краснодар'' <br />(Club di Pallò<br /> Kuban' Krasnodar) | nickname = ''Kazaki'' | fundatu = [[1928]] | stadiu = [[Stadiu Kuban]], [[Krasnodar]] | capacità = 32,000 | presidente = [[File:Flag of Russia.svg|20px]] [[Aleksandr Tkatzov]]| | allinatori = [[File:Flag of Russia.svg|20px]] [[Sergei Pavlov]]| | leca = [[Premier Liga]] | stagione = [[2007]]| pusizione = [[Premier Liga]], 15u | |pattern_la1=_yellowshoulders|pattern_b1=|pattern_ra1=_yellowshoulders| leftarm1=008000|body1=008000|rightarm1=008000|shorts1=008000|socks1=008000| pattern_la2=_yellowshoulders|pattern_b2=|pattern_ra2=_yellowshoulders| leftarm2=008000|body2=FFFF00|rightarm2=008000|shorts2=008000|socks2=008000| shirtsupplier=[[Jako]] | shirtsponsors=[[Fraport]] (home)<br />[[]] (away) }} U '''Kuban Krasnodar''' hè un club di [[pallò]] di [[Krasnodar]] ([[Russia]]). Hè statu fundatu in u 1928. == Liami == * [http://www.fckuban.ru/ Situ ufficiale] * [http://greenmile.ru/ Fansitu ufficiale] * [http://www.greenmile.ru/gmforum/index.php?langid=1 Fanforum GREENMILE] [[Categoria:Pallò|Kuban]] pig6us9ow2e5oz8r9nshtrxp6cagost Sintineddi 0 11536 371356 350188 2021-01-05T05:33:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki I '''Sintineddi di Corti''' sò una squadra di [[football americanu]] (micca di [[pallò]]). Hè stata fatta in u [[2008]], da [[Università|studienti]] di l'[[Università di Corsica]]. Hè a seconda squadra fatta in [[Corsica]] (primu ci era dighjà "The Black Heads di [[Biguglia]]"). == Ligami esterni == *[http://www.sintineddi.com Situ officiale] *[http://www.facebook.com/group.php?gid=23216783640 u gruppu di football in Corsica annantu facebook] mxvvxwontzyw72e2mtpkx90op2hth8i Università di Corsica 0 11537 371357 356299 2021-01-05T05:33:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L''''Università di Corsica Pasquale Paoli''' hè a sola [[università]] di a Corsica. Hè situata in [[Corti]] é hà à pocu pressu 4.000 studianti. Ci sò dinù sitti in Bastia, Aiacciu è Cargese. Ghjè a sola università duve si pò studià a [[lingua corsa]]. == Storia == L'università tale ch'ella esiste oghje fù aparta in 1981. Nanzu, à l'epica di Pasquale Paoli, esistia digià un'università quassù in Corti, ma fù chjosa da Luigi XVI ch'ùn vulia dà un'arnese di struzzione à i Corsi, per impedisceli d'emancipassi. A Corsica hè dunque stata dui seculi senza università. == Attualità == U presidente di l'Università hè Paulu-Maria Romani. I trè sindicati studienti sò: * A Ghjuventù Indipendentista (indipendentistu) * A Cunsulta di i Studienti Corsi (autunumistu) * A Ghjuventù Paolina (naziunalistu, magiuritariu) A l'Università di Corsica ùn ci truvarete sindicati studientini francesi cum'è l'UNEF o l'UNI. == Cumpusizione == Ci sò trè UFR (Unità di furmazione è di ricerca) * Lettere è scenze umane * Dirittu è ecunumia * Scenze è tecniche Ci hè dinù una Scola d'Ingeniori è un IUFM. ==Da vede dinò== *[[Sintineddi]] == Cullegamenti esterni == * [http://corsica.blog.lemonde.fr/2014/04/28/luniversita-di-corsica-sogni-deri-cunquiste-dava-e-dumane-da-fa/ Un Università in Corsica, pare nurmale, ma ghjera paranurmale, Corsica.blog] * [https://www.universita.corsica/co/ Università di Corsica] * [http://www.ghjuventupaolina.com Ghjuventù Paolina] [[Categoria:Università di Corsica]] avk46u5ea99w16ux7evf50x75wriefu Pisellu bastardu 0 11538 373926 371358 2021-06-02T10:59:50Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U pisellu bastardu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Pisum sativum biflorum1.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Pisum sativum biflorum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Alismatales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Fabaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Pisum]]'' |----- | Spezia | ''[[Pisum sativum]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome trinuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Pisum sativum biflorum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Pisum sativum biflorum2.jpg|250px|A ]] |----- |} U '''pisellu bastardu''' (o [[piseddu bastardu]]) (''[[Pisum sativum biflorum]]'') hè un tipu di pianta chì face parte di a famiglia di i [[Fabaceae]]. Hè a varietà salvatica di u [[pisellu]] cultivatu. U pisellu salvaticu hè altu sin'à dui metri. Furisci da [[aprile]] à [[sittembre]]. ==Tassunumia== Parechji sinonimi di ''Pisum sativum biflorum'' so:<ref>GBIF.org.</ref> * ''Pisum arvense biflorum'' (Raf.) Arcang., 1882 * ''Pisum biflorum'' Raf., 1810 * ''Pisum elatius'' M.Bieb., 1808 * ''Pisum elatius eriospermum'' Rouy, 1899 * ''Pisum granulatum'' J.Lloyd, 1844 * ''Pisum sativum elatius'' (M.Bieb.) Asch. & Graebn., 1910 == In Corsica == U pisellu bastardu hè cumunu in [[Corsica]]. ==Note== <references/> ==Ligami== * [http://www.gbif.org/species/137449736/synonyms GBIF.org: Sinonimi di ''Pisum sativum biflorum''] ==Da vede dinù== * u [[pisellu]] [[Categoria:Fabaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 4o33sm0ete8a88au37gtwhl442q85yd Piseddu salvaticu 0 11539 342906 124312 2015-04-29T03:18:07Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Pisellu bastardu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Pisellu bastardu]] mnvo56ydy8x3dboirhmgan9glqzvhqp Pisum sativum biflorum 0 11540 342904 124313 2015-04-29T03:17:58Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Pisellu bastardu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Pisellu bastardu]] mnvo56ydy8x3dboirhmgan9glqzvhqp Pisum sativum elatius 0 11541 342905 124314 2015-04-29T03:18:02Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Pisellu bastardu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Pisellu bastardu]] mnvo56ydy8x3dboirhmgan9glqzvhqp Fiumastarda 0 11543 373872 371359 2021-06-02T10:44:50Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A fiumastarda'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Fumaria capreolata.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Fumaria capreolata</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Ranunculales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Papaveraceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Fumaria]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Fumaria capreolata''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|A ]] |----- |} A '''fiumastarda''' (''[[Fumaria capreolata]]'') hè un tipu di pianta chì faci parti di a famiglia di i [[Papaveraceae]]. Si scontra d'ignalocu, ma sopratuttu à u cantu di i stradona, in i loca chì ùn sò micca cultivati o in i sebbi. A fiumastarda hè alta 20 à 80 cm. Fiurisci da [[marzu]] à [[uttrovi]]. I fiori sò bianchi o rusulini. I casci sò verdi chjaru. == In Corsica == A fiumastarda hè cumuna in [[Corsica]]. ==Da veda dinò== * a [[flora di Corsica]] ==Rifarenzi== * [[U Scoddu]], n° 32, marzu 2008 [[Categoria:Papaveraceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] l56o3aguxn9ft5t2zkuqt3ewmpq2142 Fumaria capreolata 0 11544 124543 2008-04-20T12:07:36Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Fiumastarda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Fiumastarda]] 8n0xgizfep0ecxiinj6aew1gepgib66 Ubuntu 0 11545 347197 347196 2015-07-02T00:16:24Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[Image:Ubuntu_9.04_Jaunty_Jackalope.png|220px|thumb|right|ubuntu 8.04]] '''Ubuntu''' hè un sistemu [[infurmatica|infurmaticu]] par [[PC]]. == Ligami == *[http://www.ubuntu.com/ www.ubuntu.com] *[http://cdimage.ubuntu.com/daily-live/current/ download ubuntu] [[Categoria:Informatica]] 2cth1petmapncjc75tec5ps9z05havo MediaWiki:Imagelist user 8 11549 125196 2008-04-23T09:11:58Z Ale Mister 249 Pagina nova: Utilizatore wikitext text/x-wiki Utilizatore lyyi3jb3ae27s3q8y5ziru5mugwy57b MediaWiki:Patrol-log-line 8 11553 152777 130021 2009-01-05T21:17:21Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki hà marcatu a $1 di $2 cum'è verificata $3 itz5kvh9hez0aqr6di7hr7620ualygr MediaWiki:Patrol-log-diff 8 11554 130020 125258 2008-05-25T19:52:35Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki versione $1 hdhv87szr6nv3u9tdhflyf0s5okctrb Categoria:Linguistica 14 11555 343639 335625 2015-05-15T09:12:54Z Katxis 9711 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Scienze umane]] 92ezznt0r2cawbj2mbvbunmy191m9i5 Categoria:Lingua isulata 14 11556 335619 325263 2014-03-23T18:11:41Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Lingua|Isulata]] 18f3j7v3wiydbc7m47qdxa7cm0uo0m1 Categoria:Lingua 14 11557 335617 328355 2014-03-23T18:11:38Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Linguistica]] 03fyg096mp80rp12zj4p81qi67f774d Categoria:Lingua rumanza 14 11558 335622 327823 2014-03-23T18:11:44Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Lingua|Rumanza]] 8r1clmz0j6w9l4uqhpn3onqg4ulu4id Dumenicu Carlotti 0 11560 328405 216678 2013-04-15T01:50:28Z Addbot 7246 wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|right|Dumenicu Carlotti]] '''Dumenicu Carlotti''' (1877-1948) era un scrivanu in [[lingua corsa]]. Era piuttostu cunnisciutu per via di u so cugnome: [[Martinu Appinzapalu]]. ==Bibliugrafia== * ''Raconti è fole di l’isula persa'' * ''A Corsica in pruverbi è detti: 1100 pruverbi è detti'' * ''Racconti e leggende di Cirnu Bella'', Giusti, Livorno (1930): [http://www.radiche.eu/zindex/zfile/racconti/a_volpa.htm A Volpa pagherà] ==Strattu== ''L’usteria di i latroni'' U ghjovanu scarparu Ghjuvan Valentu hà tombu mille mosche è ne hà feritu cinque centu. A so nomina ghjugne ignalocu. Viaghjava annantu u so sumerellu arechjilongu è schinchiseccu senza nè danaru nè bagagli. È, tocchi tocchi, viaghjendu, eccu ti chì dopu trè ghjorni cuminciava à disperà si quand’ellu ti ghjunghje davanti una bellissima usteria à mezu boscu. Tempu vistu lu : — Ghjuvan Valentu, Ghjuvan Valentu, tomba mille è ferisce cinque centu ! Umbè, umbè ! L’usteria era piena di latroni, eccu ti chì, presi di paura intesu u nome di l’eroe, scappanu in furia è in fretta, per porte è purtelli, lascendu si a magnusca annantu tavula, è arme rilucente, è cavalli boni. Ghjuvanni si scavalca è si mette tranquillamente à tavulinu. C’era un pranzu numeru unu, mancu toccu. — Magnate, o illustre paladinu, disse l’usteriaghju. Vi devu a vita. A vostra sola presenza m’hà sbarrazzatu di sti latroni. — Altru aghju fattu ! disse fieramente, à corpu techju, Ghjuvan Valentu. È si colse da cavallu à u più bellu cavallu, quellu di u capulatrone. È dendu un colpu di spronu. — Sì mai avete bisognu d’aiutu, fate mi cennu. Finchì Ghjuvan Valentu ùn sarà mortu nisunu vi farà tortu ! L’usteriaghju è a servitù s’inchjinonu fin’à terra. {{Scrivanu in lingua corsa}} {{c-supranu}} oro79wi1osqfpgpeg9080fz3ldgdol0 Martinu Appinzapalu 0 11561 125748 2008-04-25T15:44:29Z 90.28.187.49 Reindirizzamentu à [[Dumenicu Carlotti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Dumenicu Carlotti]] lnuv15vnkea5tsv1zmfzmue3nglksyk Buscagliolu 0 11562 125753 2008-04-25T17:38:51Z 90.28.66.123 Reindirizzamentu à [[Ghjacumu Santu Versini]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjacumu Santu Versini]] 3u8iniljrmj8bipx7uh4l2cunqsk6j7 I grataghji fulighjinosi 0 11563 125761 125759 2008-04-25T17:49:45Z 90.28.66.123 Reindirizzamentu à [[Neve (Ghjacumu Santu Versini)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Neve (Ghjacumu Santu Versini)]] hgf8rwznpa6he2vxrsw1ys139xk6w7m Neve (Ghjacumu Santu Versini) 0 11564 346239 342984 2015-07-01T16:34:47Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Neve - Ghjacumu Santu Versini - A Cispra 1914.jpg|thumb|''Neve'' di Ghjacumu Santu Versini in [[A Cispra]]]] '''Neve''' hè una puesia di l'[[littiratura|autore]] è [[puesia|pueta]] in [[lingua corsa]] [[Ghjacumu Santu Versini]] (1867-1922), dettu [[Buscagliolu]]. Hè stata publicata in [[A Cispra]] di marzu [[1914]]. L'ultima strufetta hè stata aghjustata dopu, chì a si ramintavanu parechji di i sculari chì eranu stati à scola incù Ghjacumu Santu Versini. :I grataghji fulighjinosi :Anu e so [[faldetta|faldette]] bianche. :E fate ch'ùn sò mai stanche, :L'anu fatti cusì pumposi :I grataghji fulighjinosi... :I licciaconi è li [[pullone|pulloni]] :L'hà vistuti tutti lu [[ventu]] :Di cadusgiulelle d'argentu... :Sbaccuneghjanu da ricconi :I licciaconi è li pulloni... :U [[sole]] hè spentu, :U celu piegne... :Più tarra, più monti, più machja... :Un nivulu di [[corbu|corbi]] grachja... :Malasci à ch'ùn hà ghjuntu legne! :U sole hè spentu. U celu piegne... :Neva, neva, è neva fiori ! :Di biancu s'impanna lu mondu... :Bellu [[granu]] sarà più tondu :Pà li buiaghji è li pastori. :Neva, neva è neva fiori! ==Referenze== * Ceccaldi, Matteiu (1976) ''Antulugia di a litteratura corsa - Anthologie de la littérature corse'', Klincksieck: Paris ==Ligami== * [http://www.paese-di-marignana.fr/fole_canti/contes_chants.htm Paese di marignana - Fole è canti] ==Da vede dinù== * [[Ghjacumu Santu Versini]] [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] 1tpon26gbjiuolfuisp35vmg3ryglw8 M'innamoru 0 11566 353760 346238 2016-04-14T06:48:11Z MArilena 3198 cacciatu l'aletta nant'à 'frisgià'. wikitext text/x-wiki '''M'innamoru''' hè una [[puesia]] creata da u pueta in [[lingua corsa]] [[Ghjacumu Santu Versini]] (1867-1922), dettu [[Buscagliolu]]. Hè stata publicata in [[A Cispra]]: :L'aria accarezza. Si vede stelle :Indì l'ochji di e zitelle. :U [[sole]] bellu ti face d'[[oru]] :È m'innamoru. :À mezu [[pratu]] ci hè tanti fiori ! :Femu cullane cum'è i signori ! :U sole bellu ti veste d'oru :È m'innamoru. :I [[pullone|pulloni]] infrondanu le rame: :Cuntemu ci tutte le nostre brame ! :U sole bellu ti frisgia d'oru :È m'innamoru. :Più cà l'[[acqua]] fresca di a [[funtana]] :Sè fresca, sè limpida, sè sana ... :U sole bellu t'introscia d'oru :È m'innamoru. :Si sò carchi di sangue i [[chjarasgiu|chjarasgi]] : :Hè tempu di pindini è di basgi ! :U sole bellu t'accende d'oru :È m'innamoru. ==Referenze== * Ceccaldi, Matteiu (1976) ''Antulugia di a litteratura corsa - Anthologie de la littérature corse'', Klincksieck: Paris [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] 10mha67cfg2mc9rwwy12x607ezvpkvj Ave Maria (Ghjacumu Santu Versini) 0 11567 346276 331603 2015-07-01T17:09:52Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Ave Maria''' hè una [[puesia]] di l'[[littiratura|autore]] è pueta in [[lingua corsa]] [[Ghjacumu Santu Versini]] (1867-1922), dettu [[Buscagliolu]]. Hè stata publicata in a rivista aiaccina "L'Eveil" in u [[1922]]: :U [[sole]] ch'ind'un nulu rossu s'adrumenta :Quaghjò, daret'à e [[sarra|sarre]] pitricose è monde, :Cum'è spechji face ciattulà l'onde, :È d'[[oru]] frisginga sempre, quassù in a penta. :Ancu un basgiu di u [[mare]] a lumirona hè spenta. :È senz'aliti l'[[ombra]] ch'ingutuppa e fronde, :Si spartanu l'uchjoni di e stillucce bionde; :A [[luna]] ch'hè scarnita fughje è si trapenta. :Quand'ellu sbarsa di pace u fiuminale :Una voce d'[[argentu]] in aria sona è canta... :U pasturellu impunta è preca à u so mutale. :Ùn sò s'è in le ciccone, è quandi a ghjente more, :A [[campana]] hè voce di [[Diu]], voce santa, :Ma sò chì l'Ave Maria m'aisa u core. ==Referenze== * Ceccaldi, Matteiu (1976) ''Antulugia di a litteratura corsa - Anthologie de la littérature corse'', Klincksieck: Paris [[Categoria:Cristianisimu]] 5ujfqdwj15eywxy7ycrv9xdilarpr01 Purtichju 0 11569 334070 218253 2014-03-23T14:52:29Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki Purtichju hè una zona balneare chì si trova sopra a Rive sud in u [[golfu d'Aiacciu]]. Simu à 17 km da [[Aiacciu]]. Face parte di a cumuna di [[Grossetu Prugna]] (paese di muntagna à l'incrociu di u stradone di [[Bonifaziu]]. U codice postale he 20166. Pudemu cuntà circa 2 152 abitanti dentru a cumuna, sicondu i dati di [[INSEE]]. Purtichju accoglie assai turisti d'estate. Ci sò parechji spittaculi è attività durente l'annu cum'è u circu, e feste d'estate, u Karting. Ci sò altri assai risturanti propriu pè i turisti. Ogni annu u [[14 di lugliu]] è u [[15 agostu]] ci hè u focu d'artifiziu. Pè andà in Aiacciu si pò piglià a vittrua o u batellu, i mezi di traportu sò assai scarsi, ma u paisaghju offre parechje bellissime cose da vede assolutamente. E piaghje di a costa sò assai belle, cum'è a piaghja di "Mare è sole" di "u Ruppione", Purtigliolu è tante altre. Pudemu truvà dinù una natura splendida. Cullendu versu e cime avemu una vista annantu àu u golfu Aiaccinu sanu è ancu da l'altra parte in u [[golfu di Valincu]]. Ci hè vicinissima àl'agglumerazione a torra di Capitellu (torra custruita da i [[Genuva|Genuvesi]]). [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Corsica]] rf4wr2lb0hvevsbr4qnijaklu2tr5rs U Cantu di i Taliani 0 11572 374108 334833 2021-06-02T11:52:56Z Minorax 15175 fix [[Special:LintErrors/missing-end-tag]] wikitext text/x-wiki [[File:Goffredo mameli.jpg|thumb|right|200px|Goffredo Mameli scrisse u testu di l'innu]] [[File:Michele novaro.jpg|thumb|right|200px|Michele Novaro fù u musicante]] '''U Cantu di i Taliani''' (in [[lingua taliana|talianu]] ''Il Canto degli Italiani''), cunnusciutu cum'è '''Innu di Mameli''' (''Inno di Mameli'') è dinù '''Fratelli d'Italia''', hè l'innu naziunale [[Italia|talianu]] da u [[1946]]. == Testu == Fratelli d'Italia,<br /> L'Italia s'è desta,<br /> Dell'elmo di Scipio<br /> S'è cinta la testa.<br /> Dov'è la Vittoria?<br /> Le porga la chioma,<br /> Ché schiava di Roma<br /> Iddio la creò. :''Stringiamci a coorte,'' :''Siam pronti alla morte,'' :''L'Italia chiamò.'' Noi siamo da secoli<br /> Calpesti, derisi,<br /> Perché non siam popolo,<br /> Perché siam divisi.<br /> Raccolgaci un'unica<br /> Bandiera, una speme:<br /> Di fonderci insieme<br /> Già l'ora suonò. :''Stringiamci a coorte,'' :''Siam pronti alla morte,'' :''L'Italia chiamò.'' Uniamoci, amiamoci,<br /> L'unione e l'amore<br /> Rivelano ai popoli<br /> Le vie del Signore.<br /> Giuriamo far libero<br /> Il suolo natio:<br /> Uniti, per Dio,<br /> Chi vincer ci può? :''Stringiamci a coorte,'' :''Siam pronti alla morte,'' :''L'Italia chiamò.'' Dall'Alpi a Sicilia<br /> Dovunque è Legnano,<br /> Ogn'uom di Ferruccio<br /> Ha il core, ha la mano,<br /> I bimbi d'Italia<br /> Si chiaman Balilla<br /> Il suon d'ogni squilla<br /> I Vespri suonò. :''Stringiamci a coorte,'' :''Siam pronti alla morte,'' :''L'Italia chiamò.'' Son giunchi che piegano<br /> Le spade vendute<br /> Già l'aquila d'Austria<br /> Le penne ha perdute<br /> Il sangue d'Italia<br /> Il sangue Polacco<br /> Bevé col cosacco<br /> Ma il cor le bruciò. :''Stringiamci a coorte,'' :''Siam pronti alla morte,'' :''L'Italia chiamò.'' [[Categoria:Italia]] ngvff2pl76xrn5poscyvujutx51vgt2 Tiadoru Poli, banditu 0 11574 334652 182524 2014-03-23T15:03:56Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Tiadoru Poli, banditu''' hè un testu scrittu da l'autore in lingua corsa [[Santu Casanova]] (1850 -1936) è publicatu in a rivista [[L'annu Corsu]] in u 1932. ==Tiadoru Poli, banditu== Tiadoru fù elettu rè di a machja da tutti i banditi corsi riuniti in furesta d'Aitoni versu u 20 di u seculu passatu. Stu munarca curunatu sottu i pini era di [[Guagnu]], paese ospitalieru cù i frusteri è sempre in verra trà di elli. Nantu sta tarra di libertà è di focu, e croce funebre par indicà u passageru duva l'omu era cascatu di malamorte nascianu da par elle cume i funghi. Sempre par mutivi insignificanti, parechji si facianu banditi per un lascià spegne a riputazione di fieri. Tiadoru à l'età di vinti anni era toccu cuscrittu è fù chjamatu à rende si in [[Aiacciu]] par lascià u pilone è mette si i calzoni rossi. Avvezzu à sunà di a [[cialamella]] è a guidà e picurelle sottu à i faii cum'è Arminia, ricusò di risponde à l'appellu è si tinia sempre in guardia luntanu da i giandarmi. Questi par pone li e mani pigliavanu tutte e pricauzione parchì l'acellu era piriculosu ancu in cabbia. Una bella sera, u marisciale è dui giandarmi si resenu in casa di u cuscrittu par dumandà li un pocu di furmagliu muntagnolu. Ellu, cu moltta grazia, dumandò quantu elli ne vulianu. "Duie picce", rispose u marisciale. Allora pigliò un spurtellu è si fece falà in cantina pa a catarazza. Quand'ellu cullava l'aguantonu à nome di a lege è li strinsenu e manette à i polsi. Meza ora dopu partianu par Aiacciu cù u prighjuneru. Dopu tre ghjorni passati in Citadella, l'aria di a calcina è di a marina pisava troppu nantu a chjocca bullente di Tiadoru. A mane di u quartu ghjornu surtì tranquillamente in cità è pigliò capu sù cum'è u muvrellu versi i so monti. Strada facendu, s'era pricuratu un fucile carcu à signalina. Quandi a notte cupria i monti è le case di Guagnu l'amicu intria in paese. Ghjuntu davanti à u prisbiteriu hà vistu u marisciale chì intria ind'è u curatu. U celu era stillatu è un focu illuminava a casa. Dopu un toccamanu trà u difinsore di l'ordine è quellu di a riligione si sò calati : u marisciale, faccia à porta chì era spalancata è u prete avia u davanti versu u camminu. - Allora l'acellu hè in cabbia ? hà dettu u prete. - L'avemu assicuratu par sette anni, hà rispostu u marisciale. Appena prununciate ste parolle, un colpu più forte ca u cannone intrunò u prisbiteriu è tuttu u paese. U marisciale chì avia ricivutu tutta a carica in pettu ristò seccu nantu a panca. U prete si vultuliava in tarra gridendu : ''Aiutu, 'o paisani, chì sò mortu !'' I paisani intrendu in casa videnu u prete cù e mani rosse da u sangue di u marisciale, dicianu à quellu : - Ùn vi vargugnate di sta cusì tranquillu davanti à un spettaculu simile ? - Aiutu, o cristiani, chi sò mortu ! gridava u prete. È l'altru sempre intrepitu nantu a panca. Allora si resenu contu : u marisciale era mortu è u prete un avia niente. Qui cumencia a carriera sanguinosa di Tiadoru chì tirava à i giandarmi innucenti cum'è à i torduli ! Trenta sei prucessi verbali di morte sò à u Parchettu ginarale di Bastia, tutti di giandarmi tombi da Tiadoru Poli. Una notte, à [[Rusazia]], un certu Scialdoriu è Acillone di Guagnu piglionu una ghjuvanotta par forza davanti a mamma chi si ristò sola in casa à vuciarà a figliola cum'è morta. :Ghjastimà vogliu par sempre :A Scialdoriu è Accillone. :Ch'ellu sgotti lu so sangue :Annant'à lu me ziglione ! Duie sere dopu, Acillone passendu per Rusazia, ricivi una fuciIta è scappo' à more in casa di a donna chì vuciarava a figliola. A voce publica accusava à Tiadoru di a morte d'Acillone, ma a virità ùn s'è mai sapiuta. - Chì di cultellu ferisce, di cultellu perisce, dice un pruverbiu antichissimu. Tiadoru cascò anch'ellu sottu e palle vindittere di i vultisgiatori corsi, in 1831. Ghjuntu un sabatu sera nantu e rive di u Liamone, chjappu da a puntura, si rifugiò in la capanna d'una vediva di Guagnu chì passava culà l'invernu cù e capre. L'ammalatu passò a notte cun forte frebba. A matina, à ghjornu, a donna mandò u so pastore à Coghja par circà u pane racummandendu li d'ùn fà sapè à nimu chì Tiadoru era in capanna. Ma u pastore ch'ùn pudia stà senza parlà, quand'ellu ghjunse à Coghja, tutti i paisani eranu in ghjesgia ; soli trè vultisgiatori, Colonna, Fornari è Graziani sintianu a messa sottu à l'olmu chì era in piazza. U pastore chì ùn pudia più tene u sicretu, s'avicinò à quelli trè penitenti è li dumandò s'ellu c'era niente di novu in Coghja. Quelli intrigati da a dumanda dissenu : "Quì, ùn ci hè nulla. È tù sai qualcosa ? - Eiu sò qualcosa, ma bisogna à tene u sicretu cum'è mè. - È chì sai ? Parla. - U pesciu grossu hè in la reta. - Quale, u pesciu grossu ? - Tiadoru hà la puntura in la capanna di a me patrona. Si vo falate u pigliate cum'è un mazzardu.'' A pesca essendu grossa è bramata, i vultisgiatori partinu di corsa è in termine d'un quartu d'ora inturniavanu a capanna gridendu : "Attente Laurelli, attente Colombani, attente Catiglio ! Tutti pronti !" Burghellu, u fratellu di Tiadoru, chì era in la machja, sintendu a chjama di Colonna s'alluntanò cridendu chì tutte e brigate fussinu culà. Videndu u casu persu, Tiadoru fece l'ultima tentativa par sorte fora, dopu avè tiratu sopra à Graziani. Questu avia u bracciu in pezzi ma l'altri dui fecenu focu è u banditu cascò à quattru passi da a capanna cù sò fucile tesu nantu un ghjinochju, in attu di difesa. I vultisgiatori stupiti ùn sapianu s'ellu era vivu o mortu. Una zitella di a patrona guardava u banditu chì ùn si muvia. Colonna li disse : "Vai à vede s'ellu hè mortu." - Si vo mi date u filare ch'ellu hà à u collu, ci vò ! - Vai puru chì u ti demu. Quandi a zitella u tuccò, Tiadoru era mortu è un facia più paura à i vultisgiatori nè à i giandarmi. À u colmu di a cuntintezza, l'eroi di a morte di Tiadoru Poli, chì duvia risunà in tutta l'Europa, saltavanu di gioia è vuciaravanu u mortu à nome di a mugliere : :Stava tutta addulurata :Di Tiadoru la cunsorte :Quandu intese la nuvella :Ch'ell'era firitu à morte. :Oh ! s'eiu un era in partu :Aggravata da i dulori :Vulia sfugà lu me sangue :Contru li vultisgiatori. Par assicurà si ch'ellu ùn fessi focu ancu dopu mortu, i vultisgiatori li scarconu u so fucile eppo piglionu u mulu di a pastora, attaconu u mortu pa i pedi à croce di l'umbasti, è partinu versi [[Vicu]] gridendu à voce rivolta : "Compra stacci, ciarnigliuli, farru, acciaghju, chjodi, stacchette è carne fresca !" A nutizia si sparse in tutta a pruvincia è da ogni paese currianu masci è femine, vechji è zitelli. Quandi u curteghju intria in Vicu era scurtata da più di duie milla parsone. Spostu in la ghjesgia di Vicu chì era nantu a strada, u mortu fù cunfidatu à guardia d'un certu Orsoni, anticu vultisgiatore chì facia u macillaru in Vicu. Tiadoru, durante u viaghju nantu à a mula avia u capu rottu. Orsoni li saldò a firita cun arbe parfumate, li lavò tutta a faccia è li fece a strada in fronte chì avia una capillera nera è folta. In la nuttata sei omi armati intrinu in ghjesgia, piglionu u mortu davanti à Orsoni, è un s'è mai sapiutu duv'ellu fù intarratu. Quandi u tribunale ghjunse da Aiacciu in Vicu cù tuttu l'attiragliu, un truvonu ca i muri. [[Categoria:Litteratura corsa]] f9h5ksfxodmkeaiasi4it5qffhg25k7 MediaWiki:Nbytes 8 11575 126332 2008-05-02T17:38:01Z Ale Mister 249 Pagina nova: $1 {{PLURAL:$1|ottettu|ottetti}} wikitext text/x-wiki $1 {{PLURAL:$1|ottettu|ottetti}} 92soevfw9rcytzjayvelha8s95qbrcv A primavera in Arburi 0 11577 350886 336622 2015-07-09T15:14:18Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''A primavera in Arburi''' hè un [[littiratura|testu]] di u [[scrivanu]] in [[lingua corsa]] [[Santu Casanova]] (1850-1936). Hè statu publicatu in [[L'Annu Corsu]] in u [[1923]]. ==A primavera in Arburi== Avà ch’ella ghjugne a [[primavera]] mi tindaraghju à u [[sole]] cum'è e buciartule nantu e [[petra|petre]] calde par ripiglià un pocu di forza. Toccu sti [[tempu|tempi]], in lu nostru [[paese]] d’''[[Arburi]]'' tuttu hè bellu è tuttu ride. I [[parsicu|pàrsichi]] di e [[vigna|vigne]], pieni di [[sole]] è d’[[amore]], spandenu [[fiore|fiori]] è parfumi trà i canti di l’acelli è i fischi di i pastori! Da e sepe fiurite sortenu i trilli armuniosi di u [[rusignolu]] è in le [[valle]] umbrose risona a [[voce]] languente di u [[cuccu]]. A ''Cuma'', carca di [[talavellu|talavelli]] è di scope fiurite, pare una [[rè|rigina]] nantu u so tronu, è mira tutti i [[paese|paesi]] di u cantone inghjinuchjati à li so [[pede|pedi]]. A ''bucata d’Agnese è A Spusata di Libbiu'' li stanu sempre in faccia cum'è duie surelle fidate. U [[fiume]] di ''Liamone'' spechja in le so onde cristalline ste maraviglie di a [[Natura]]! L’[[olmu|olmi]] di i [[fiumi]] sô carchi di pindini [[verde|verdi]], è le [[pesce]] saltichjeghjanu in li [[lavu|lavi]] appress’à e [[mosca|mosche]], mentre chì quì un ci hè ca [[ventu]] fretu ch’affacca da [[Capicorsu]]. ==Referenze== * Santu Casanova, [[L'Annu Corsu]], 1923, p. 65. * Ceccaldi, Matteu (1976) ''Antulugia di a litteratura corsa - Anthologie de la littérature corse'', Klincksieck: Paris [[Categoria:Litteratura corsa]] j9qqe2onboert8cxbczvyhl68dsuezo Categoria:Ghjornu di l'annu 14 11578 335587 327764 2014-03-23T18:11:06Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Annu]] 1r9nk2gfyfj1glssqtl74et3axy2tuo L'urticellu 0 11579 342001 342000 2015-03-31T17:46:17Z 109.208.254.94 wikitext text/x-wiki '''L'urticellu''' hè un testu di u scrivanu in lingua corsa [[Santu Casanova]] (1850-1936). Hè statu publicatu in [[L'Annu Corsu]] in u [[1924]]. Toccu sti tempi, mi vene in core l’urticellu di zia Lucia, una vechja di u me paese quand’è era un zitellu. Simile à l’acellu chi torna sempre à l’anticu nidu, tutti l’anni a mi toccu versi quelli lochi duva mi chjàmanu tante facce care ch’è un vegu più ca in sonniu, è l’urticellu chi era pienu di tutte e grazie cum'è quellu di e fate. Un malgranu carcu di fiori sfiammicanti, eppò di malgrane mature cù a bocca aparta piena di denti rossi. Da e rame d’un peru muscatellu pindianu pere gialle cum'è cironi è si sintia u muscu da luntanu. Un chjarasgiu verde di fronde è rossu di frutti era sempre carcu d’acelli chì purtavanu u buccone à i figlioli in lu nidu. I fichi scritti, colli torti è pizzicati, mittianu u mele in bocca à chì passava. Tuttu sarratu di lamaghjoni è calzi di vigna, da a sepe pindianu e caspe gialle è zeppe cum'è pignotti di granone. Dentru una aliva vechja ci era un caravone duva una [[capinera]] facia tutti l’anni u so nidu. Zucche gialle, pumate rosse, fasgioli verdi è fiori cilesti facianu una curona di nozze à l’urticellu di zia Lucia. D’invernu, l’arburi da frutti eranu spugliati ma e piante salvatiche, e più belle di a Corsica, pinsavanu à a pascura di l’acelli. Un albitru, un lustincu, una mortula è un’aliva invitavanu torduli, merule, pincioni è pettirossi à magnà i so frutti savuriti. U maritu di zia Lucia, cù e so mani d’oru, avia piantatu sti pochi arburi in lu so chjosu chì era largu quant'è un linzolu di lettu. Avà, di l’urticellu un resta più nulla. Nimu pò crede chì nantu sta rantaniccia, carca di pruni è d’urticula, ci sia statu tante grazie è tanta dulcezza. ==Referenze== * Santu Casanova, [[Annu Corsu]], 1924, p. 130. * Ceccaldi, Matteu (1976) ''Antulugia di a litteratura corsa - Anthologie de la littérature corse'', Klincksieck: Paris [[Categoria:Litteratura corsa]] q4qalpcflhqhw42lbp2gdy706y89drp Tiadoru Poli 0 11582 363606 334651 2019-09-29T20:09:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:signature_theodore.jpg|thumb|right|300px|A signatura di Tiadoru Poli]] '''Tiadoru Poli''' hè statu unu di i più [[banditu corsu|banditi corsi]] celebri di i XIXimu seculu. Nascì in [[Guagnu]] in u [[1799]]. Prima era pastore (Casanova 1932) è s'era stallatu in [[Calcatoghju]]. Tinia culà i capri ma si dice chì ùn era micca appreziatu da a ghjente di a rigione per via di u so carratare culerosu è autoritariu. À l'ità di vinti anni fù cuscrittu. Era di a classa 1819. Cunvucatu in [[Aiacciu]], rifusà di risponde à a chjama. Ma fù cunduttu in Aiacciu u 14 frivaghju di u 1820, da u brigatieru di Guagnu. Fù imprighjunatu in u 1820. Ma si scappò di prighjò, è tumbò u brigatieru chì l'avia purtatu in Aiacciu. Creò dopu una piccula cumunità di banditi, ch'ellu chjamava « A Ripublica di i Banditi di u Liamone ». N'era u capu è avia sottumissu i membri di u cleru di a rigione à un impositu. 'Ssu impositu era prupurziunale à i so risorze. Hè contru à Tiadoru Poli ch'è fù creatu dopu u battaglione di i [[Vultisgiatori]]. Malatu, avendu chjappu una puntura, fù tombu da i Vultisgiatori, dopu à esse statu traditu, u 5 frivaghju di u 1827, in Mortula, annantu à a cumuna d'[[Ambiegna]]. In « [[Tiadoru Poli, banditu]] » publicatu in [[L'Annu Corsu]] in u 1932, u scrivanu in lingua corsa [[Santu Casanova]] ci conta a vita di Tiadoru Poli. Santu Casanova era uriginariu di [[Calcatoghju]] induve Tiadoru Poli era statu frà u 1823 è u 1831 è avia imparatu ciò chì s'era passatu tandu da l'anziani di u paese. U cugnome di Tiadoru Poli era " U commendente di a campagna". == A zucca di Tiadoru == [[Image:gourde_theodore.jpg|thumb|left|250px|Faccia da davanti di a zucca]] [[Image:gourde1_theodore.jpg|thumb|right|250px|Faccia da daretu di a zucca]] A famiglia Poli di Guagnu hà cunsirvatu una [[zucca]], chì a tradizione pupulare attribuisce à Tiadoru Poli. 'Sa zucca hè stata fatta in una [[zuccaghja]] di 13 cm di diamitru. Annantu à una faccia, si vedenu un coppiu è un anghjulu, simbulu di l'amore. Annantu à a siconda faccia, si vede un [[cervu]]. Era probabile chì ci era dinù annantu à 'ssa faccia di a zucca a signatura di Tiadoru Poli annantu, ma deve esse stata cacciata dopu, quandu Tiadoru era ricircata da i [[Vultisgiatori]] è a ghjustizia. == Referenze == * Casanova, Santu, [[Tiadoru Poli, banditu]], [[L'Annu Corsu]], 1932 * Versini, Saveriu. Un seculu di banditisimu in Corsica - Un siècle de banditisme en Corse, 1814-1914, Éditions de Paris (1964) * Silvani, Paulu. Banditi corsi di legenda - Bandits Corses de légende, Albiana (2001) === Ligami === * [http://theodore.net1.fr/ Pagine inedite annantu à Tiadoru Poli] [[Categoria:Banditu corsu]] 073a15qd464be44lx8aejri8torlbsl Kickboxing americanu 0 11585 368146 354078 2020-06-23T19:38:54Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Kick-boxing americanu]] à [[Kickboxing americanu]] wikitext text/x-wiki [[Image:absorb_low2.jpg|60px|left]]U termini '''kick-boxing''' designa unu [[sport]] di cumbattimentu di parcussione chì si praticheghja annantu à ring. In l'anni 1960, in i [[Stati Uniti d'America|Stati Uniti]] l'entusiasmu pà u [[karate]] è pà l'altre [[arti marziali]] ([[kempo]], [[kung-fu]], [[taekwondo]], [[bando]], etc.) è a vuluntà di qualchì mass media fa evulve e cose. [[Image:contre_front1.jpg|thumb|right|150px|[[Calciu (pedata)|Calciu]] direttu di fermata.]] Varii stili di pratiche marziali svilupparenu di e varie forme di cuntattu. Molti campioni desiderosi di fà cunusce e caratteristiche di e so tecniche, cuntribuirenu à a so evuluzione. Turnei erani urganizzati in moltu stili diversi di cumbattimentu; cum'è United States National Karate Championship di Jhoon Rhee, a Battaglia di Atlanta di Ed Parker, è fin da u 1963 l'opens annantu à ring di [[Bando kickboxing]] (forma ereditera di a [[lethwei|boxe ancestrale birmana]] impurtata da l'espartu [[Maung Gyi]]). Altri turnei impurtanti cum'è [[Mas Oyama]] All Worth America Championship (Karate [[Kyokushinkai]] à a K.O.) ha cambiatu i turnei tradiziunali di karaté finu allora urganizzati senza cuntattu. Ancu, l'idea di [[Bruce Lee]] (attori famosu di cinema, in mezzu à l'anni 1970) è di [[Jhoon Rhee]] (prufessori di [[Alan Steen]], di [[Jeff Smith]] è di [[Gordon Franks]]) di cumbatte incù prutezioni è guanti, ha apartu una nova via pà ognunu l'amatoru di "cumbattimentu reali". À l'urighjine kick-boxing americanu hè un regulamentu di cumpetizione, chì permette à i cuncurrenti di e diverse pratiche marziali di scuntrà si in un varunqui tipu di cunfrontu (à l'urighjine ciò di a federazione mundiale [[WKA]] - World Karate Association). Si hè cusì tantu l'upinione ghjenerale, chì hè divintatu una di e forme di sport di cumbattimentu ispirata di l'arti marziali più praticata à u mondu. Frà l'urganismi mundiali, i più cunusciuti, caricati di a ghjestione di i tituli prufessiunali è dilettantistici in e ''[[boxe pieds-poings|boxes pieds-poings]]'' abbiamu: a WKA ([[World Kickboxing Association]]) nata à l'USA in u 1976, a WAKO ([[World Association of KickBoxing Organizations]]) nata in Ghjermania in u 1978 chì ha a so ghjenesi in l'urganizzazione di riunioni dilettanti, l'ISKA (nata en 1986) "ereditera" di a PKA chì faceva a prumuzione di u [[Pienu-cuntattu]] à l'urighjine è a WKN (nata in u 1997). ==Vede ancu== ===Da vede dinù=== * [[Oriental kick-boxing]] (kick-boxing ghjappunesi) ===Liami esterni=== * {{en}} [http://www.mikemiles.com/history1.html Mikes Miles, ''A History of Kickboxing''] '''Federazioni internaziunali''': * [http://www.kickboxing-wka.co.uk WKA-Head office, World Kickboxing Association] - Federazione mundiale di Kickboxing è di [[Karate]] nata in 1976 (Fundatori, Howard Hanson, USA) (in inglesu) * [http://www.kickboxing.de WKA-Europe, World Kickboxing Association] - Federazione W.K.A.Europe (Ghjermania) (in inglesu) * [http://www.iska.com ISKA-Head office, International Sport Kickboxing Association] - Federazione mundiale de Kickboxing è di [[Arti marziali]] nata in 1986 (in inglesu) * [http://www.iska-europe.com/ ISKA-Europe, International Sport Kickboxing Association Europe]- Federazione ISKA Europe (Ungherìa) (in inglesu) * [http://www.wakoweb.com/ WAKO-Head office, World Association of Kickboxing Organizations] - nata in 1978 (Fundatori, George Bruckner, Ghjermania) (in inglesu) * [http://www.worldkickboxingnetwork.com/ WKN-Head office World Kickboxing Network] nata in 1999 (Fundatori, Stéphane Cabrera, Francia) (in inglesu) * [http://www.kombatleague.com The Kombat League Federation] (in inglesu) ==Fonti== *Alain Delmas, 1. ''Dictionnaire encyclopédique de la [[boxe]] et des autres boxes'', Amiens, 1981-2005 - 2. ''Lexique de [[combatique]] '', Ligue Midi-Pyrénées, Toulouse, 1975 [[Categoria:Kick-boxing]] [[Categoria:Boxe pieds-poings|Kick-boxing]] [[Categoria:Sport di cumbattimentu|Kick-boxing]] 46kyzzeizugky1cr8aqsuniyjkqvc6c MediaWiki:Categorytree-legend 8 11586 126718 2008-05-05T16:35:06Z Ale Mister 249 Pagina nova: Mustrà l'arburu di e categurie wikitext text/x-wiki Mustrà l'arburu di e categurie bzn9iaibnhipgdca8k1v0ww5wraxn18 Baddata 0 11587 126760 2008-05-05T19:20:23Z 90.29.213.239 Reindirizzamentu à [[Voceru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Voceru]] ff4i059umnjo2k7hk9efhb88lomne5v Joseba Sarrionandia 0 11588 376569 376524 2021-09-02T16:54:42Z Jun Misugi 295 ligami, cat; + schedariu wikitext text/x-wiki [[File:Joseba Sarrionandia.jpg|miniatura|Joseba Sarrionandia in u 1985]] [[File:Joseba Sarrionandia - 2016.jpg|thumb|right|Sarrionandia, 2016.]] '''Joseba Sarrionandia Uribelarrea''', dettu "Sarri", (natu u [[13 d'aprile]] di u [[1958]] in [[Iurreta]], [[Bizkaia]], vicinu à [[Bilbao]]) hè un [[Littiratura|scrivanu]] [[Spagna|spagnolu]] rispettivamente [[Lingua basca|bascu]]. == Biugrafia == == Bibliografia == * ''Izuen gordelekuetan barrena''. 1981 * ''Narrazioak''. 1983 * ''Intxaur azal baten barruan. Eguberri amarauna''. 1983 * ''Alkohola poemak''. 1984 * ''Ni ez naiz hemengoa''. 1985 * ''Atabala eta euria''. 1986 * ''Marinel zaharrak''. 1987 * ''Marginalia''. 1988 * ''Ez gara gure baitakoak''. 1989 * ''Izeba Mariasunen ipuinak''. 1989 * ''Ainhoari gutunak''. 1990 * ''Ifar aldeko orduak''. 1990 * ''Gartzelako poemak''. 1992 * ''Han izanik hona naiz''. 1992 * ''Hnuy illa nyha majah yahoo''. 1995 * ''Miopeak, bizikletak eta beste langabetu batzuk''. 1995 * ''Hitzen ondoeza''. 1997 * ''Hau da nire ondasun guzia''. 1999 * ''Zitroi ur komikiak: Joseba Sarrionandia komikitan''. 2000 * ''Lagun izoztua''. 2001 * ''XX. mendeko poesia kaierak: Joseba Sarrionandia''. 2002 * ''Kolosala izango da''. 2003 * ''Akordatzen''. 2004 * ''Harrapatutako txorien hegalak''. 2005 * ''Munduko zazpi herrialdetako ipuinak''. 2008 * ''Gau ilunekoak''. 2008 * ''Idazlea zeu zara, irakurtzen duzulako''. 2010 * ''Moroak gara behelaino artean?''. 2010 * ''Narrazio guztiak (1979-1990)''. 2011 * ''Durangoko Azoka 1965-2015''. 2015 * ''Lapur banden etika ala politika''. 2015 * ''Hilda dago poesia? ¿La poesía está muerta?''. 2016 == Referenze == * [http://zubitegia.armiarma.com/egileak/00124.htm Joseba Sarrionandia (Literaturaren Zubitegia)] [[Categoria:Scrivanu|Sarrionandia, Joseba]] [[Categoria:Bascu|Sarrionandia, Joseba]] [[Categoria:Spagnolu|Sarrionandia, Joseba]] [[Categoria:Biugrafia]] dxbufd00cpjlk0q4f3czs09jxyalg2o Abaddatera 0 11589 350894 345903 2015-07-09T15:23:37Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[Image:Voceru2.jpg|thumb|300px|right|L'abaddatera, in A storia illustrata di [[Corsica]], di [[prete Galletti]]]] L' '''abaddatera''' hè u fattu di cantà a [[baddata]], un [[cantu]] funebru prufanu di [[Corsica]], cantatu da i [[donna|donni]], chì hè chjamatu [[voceru]] o [[vociaru]] in altri parti di a [[Corsica]]. U tarmini ''baddata'' hè specificu di u [[Sartè|Sartinesu]]. Quidda chì canta hè l'[[abaddatrici]]. == Referenze == * [http://www.google.fr/books/pdf/Canti_popolari_corsi_con_note.pdf?vid=OCLC13642253&id=gPQfxZy9rBIC&output=pdf&sig=9MUv1ng62Dnn7YnfQR6MS1IM9-k Salvatore Viale, ''Canti popolari corsi'', 1855, Fabiani:Bastia] * [http://books.google.fr/books?vid=OCLC06977324&id=fntoNXxkTqoC&pg=PA1&lpg=PA1&dq=voceri A. L. A. Fée, Voceri, Canti pupulari di a Corsica, 1850, Derivaux] * Galletti, ''Storia illustrata di a Corsica - Histoire illustrée de la Corse'', 1863 == Liami == * [http://www.interromania.com/studii/sunta/thiers/voceru.htm Thiers, Ghjacumu, 1999, U gestu è a parola in u voceru corsu - Le geste et la parole dans le voceru corse] [[Categoria:Musica Corsa]] f3tsgssk6at9bp0e17hsubxn4fnodw1 Petru Felice 0 11591 128160 2008-05-09T19:31:48Z 90.28.62.55 Reindirizzamentu à [[Petru Cirneu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Petru Cirneu]] czi6dcwy82m0chvhnpgri6j2qsrxqfk Petrus Cyrnaeus 0 11592 128162 2008-05-09T19:32:35Z 90.28.62.55 Reindirizzamentu à [[Petru Cirneu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Petru Cirneu]] czi6dcwy82m0chvhnpgri6j2qsrxqfk Petru Cirneu 0 11593 375395 128191 2021-08-16T19:41:15Z Fausta Samaritani 15085 Categorie wikitext text/x-wiki '''Petru Cirneu''' ([[Petrus Cyrnaeus]]) (1447-1506) hè un autore corsu di u seculu XV. [[Petru Felice]] hè natu u [[13 nuvembre]] di u [[1447]] in Felce d'Alesani. Era prete. [[Prete Felice]] hè statu parechji anni in [[Sant'Andria di u Cotone]]. Hà scrittu dui libri storichi impurtanti. U prima hè una storia di a guerra chì a duratu trè anni, in Venezia induve ellu si truvava tandu, da u 1482 à u 1484. U so sicondu libru, u ''De Rebus Corsicis'' hè una storia di a Corsica, ch'ellu hà scrittu quand'ellu hè vultatu in l'isula. Parechji evvenimenti impurtanti di a storia di Corsica sò mintuvati da Petru Cirneu, chì n'era statu tistimoniu, cum'è a lotta di [[Ghjuvan'Paulu di Leca]] contru à Genuva. U quintu libru di u ''De Rebus Corsicis'' hè cunsacratu à discrive à vita di l'autore. Ci contra ''Petrus Cyrnaeus'' a storia di Corsica insin'à u 1506. Petru Cirneu morse in [[Aleria]] in u 1506. ==Biblugrafia== * ''Commentarius de Bello Ferrariensi, ad anno 1482 usque ad annum 1484'' * ''De Rebus Corsicis libri quatuor, a temporibus romanorum usque ad annum M D VI'' ==Referenze== * Yvia-Croce, Ghjacintu, ''Antulugia di i scrivani corsi - Anthologie des écrivains corses'', 1987, Aiacciu, Editions Cyrnos et Méditerranée {{c-supranu}} [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Scrivanu|Cirneu]] 7une6q37ajhdlfc682rs886mvv6kdvs Prete Felice 0 11594 128169 2008-05-09T19:45:47Z 90.28.62.55 Reindirizzamentu à [[Petru Cirneu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Petru Cirneu]] czi6dcwy82m0chvhnpgri6j2qsrxqfk Emmy Rossum 0 11596 346493 332343 2015-07-01T18:42:18Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Emmy Rossum at 2010 Independent Spirit Awards.jpg|thumb|right|Emmy Rossum]] '''Emmanuelle ("Emmy") Grey Rossum''' ([[New York]], [[12 di settembre]] [[1986]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Filmugrafia == * Dragonball (2009) - Bulma * Poseidon (2006) - Jennifer Ramsey * The Phantom of the Opera (2004) - Christine * The Day After Tomorrow (2004) - Laura Chapman * Mystic River (2003) - Katie Markum * Nola (2003) - Nola * Passionada (2002) - Vicky Amonte * Happy Now (2001) - Nicky Trent/Jenny Thomas * An American Rhapsody (2001) - Sheila (at 15) * It Had to Be You (2000) - Young Girl * Songcatcher (2000) - Deladis Slocumb * Snoops - Caroline Beels * Genius (1999) (TV) - Claire Addison == Ligami == * {{en}} [http://www.emmyrossum.com/ EmmyRossum.com] * {{en}} [http://www.imdb.com/name/nm0002536/ IMDB] * {{en}} [http://www.myspace.com/emmyrossum MySpace] {{DEFAULTSORT:Rossum, Emmy}} [[Categoria:Attrice]] [[Categoria:Americana]] qbbkp1xjjfmylxltnsggwfvdncyuqbc Cane umarecciu 0 11597 371586 237404 2021-01-05T05:41:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Cane umarecciu.jpg|thumb|300px|right|I cani umarecci, illustrazionie di u libru di [[Prete Galletti]]]] U ''cane umarecciu'' (o [[ghjacaru umarecciu]]) era un cane drizzatu è accustumatu à attacà, à ferisce l'omu è ancu à tumbà lu (Multedo 1994). Si ne facia usu à tempi antichi. Ci ferma sempre una tistimunianza di 'ssu usu anticu in e sprissione: * ''essa in [[bocca]] à i ghjacari'', chì significheghja: esse in grande periculu o in u pruverbiu: * ''L'[[omu]] solu, u si manghjanu i cani.'' In l'illustrazione di a ''Storia illustrata di a Corsica'' di [[Prete Galletti]], si vedenu quattru cani umarecci chì divoranu un ghjenuvese è dui suldati corsi chì u fideghjanu. ==Referenze== * Galletti, ''Storia illustrata di a Corsica - Histoire illustrée de la Corse'', 1863 * Multedo, Roccu, ''U mazzerisimu - Le mazzerisme'', L'Originel: Parighji, 1994 ==Da vede dinù== * u [[cane]] * u [[cane pasturecciu]] 86l0z1m1bxsos1ddqnd7ynuvexh1x4g Ghjacaru umarecciu 0 11599 128923 2008-05-18T15:10:16Z 90.28.57.48 Reindirizzamentu à [[Cane umarecciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cane umarecciu]] hvx1thkd67b3waq3d6whfzbh901bd2w Ipotesi 0 11600 371360 332790 2021-01-05T05:33:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Un''''ipotesi''' (o [[iputesa]]) (da u [[grecu anticu]] ''ὑπόϑεσις'' ''hypothesis'', cumpostu da ''hypo'', "sottu" è ''thesis'', "pusizione", o ancu ''suppusizione'') hè a premessa suttesa à un raghjunamentu o à una dimustrazione. U significatu di a parola à l'urighjine era un'idea intellighjente o un metudu matematicu capace di semplificà i calculi, ma chì ùn era micca necessariamente reale. Incù questu significatu u [[Roberto Bellarmine|Cardinal Bellarmine]] usò a parola quandu avvertì [[Galileo Galilei]] di ùn trattà u muvimentu di a [[Terra]] cum'è reale. In l'usu cumunu, un'ipotesi hè un'idea pruvisoria di a quale u valore deve esse accertatu. L'ipotesi richede quindi unu sforzu da parte di i ricercatori per cunfermà la o nigà la. In u [[Metudu scentificu|metudu iputeticu-deduttivu]], un'ipotesi duveria esse falsificabile, o ancu duveria esse pussibile di pruvà la falsa. A parola "ipotesi" hè stata usata in un modu micca currettu per l'[[ipotesi di Riemann]], chì duveria esse più prupriamente chjamata [[cunghjettura]]. Per esempiu, una persona chì ghjugnein un paese è chì vede una pecura bianca, puderia furmulà l'ipotesi ch'è tutte e pecure di quellu paese sianu bianche. Questa pò esse cunsiderata un'ipotesi in quantu hè falsificabile, vene à dì, pò esse pruvatu u cuntrariu: basta à vede una sola pecura di un antru culore. A '''tesi''' hè a prupusizione di a quale si vole accertà a verità. U raghjunamentu chì ci vole à suvità per ghjugne à una tale verità si chjama [[dimustrazione]]. ==Parole currelate== *[[Tesi]] *[[Teurema]] *[[Teuria]] *[[Philosophiae Naturalis Principia Mathematica]] per a pusizione di [[Isaac Newton]] riguardu e ipotesi, "Hypotheses non fingo". [[Categoria:Matematica]] [[Categoria:Metudu scentificu]] cm4b7u2v4myiwsk5k98sm4tgzdtqas5 Iputesa 0 11601 129095 2008-05-19T19:18:00Z 90.28.57.48 Reindirizzamentu à [[Ipotesi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ipotesi]] n9rux12ttrcd18faebkepwytn853lpo Sant'Appianu di Savona 0 11603 363604 352857 2019-09-29T20:09:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Sant'Appianu1.jpg|right|thumb|300px|A catedrala antica Sant'Appianu di Savona]] '''Sant'Appianu di Savona''' hè l'antica [[Catedrala di Savona]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Era una piccula catedrala, situata avale annantu à cumuna di [[Vicu]]. A [[catedrala di Sant'Appianu]] hè stata custruita à u [[seculu XII]], annantu à i vistichi di una antica basilica di u seculu VI. Sant'Appianu di Savona hè stata stata classata cum'è munimentu storicu dapoi u 4 sittembre di u [[1989]]. Una parte almenu di e reliquie di Sant'Appianu divia esse cunsirvata in a chjesa di Savona. À u seculu XII, per esse messe à l'ascosu di l'invasione [[sarracini|sarracine]], u rè lumbardu [[Liutprand]] ordinò ch'è elle fussinu traspurtate in [[Pavia]] in a [[basilica San Petru in Celu d'Oru]]. U situ di ''Sant'Appianu'' di Savona hà datu locu à ricerche archeulogiche iniziate in u 1963, incù un prugramma novu in u 2007. Dapoi 2009, una cinquantina di scheletri datati di u seculu XI sò stati scuperti. A catedrala antica era dedicata à [[Sant'Appianu]], chì era vescu è martiru. Sant'Appianu hè u patronu di l'attuale parochja di [[Savona]]. ==Architettura== [[Image:Sant'Appianu4.jpg|thumb|Da rimarcà: a stanta imprudata in a quatrera]] U pianu abbastanza simplice pare custituitu d'una singula navata. Cum'è per a miò parte, a navata à livante hè orientata annantu à unu assu livante/punenti, l'abside essendu posta à livante versu Roma. À l'angulu di l'antica catedrala, si vede una [[stantara]] chì hè stata imprudata in a custruzzione di a quatrera. A prisenza di 'ssa stantara hè stata intarpritata certe volte cum'è a vulintà di i custruttori d'integrà u prufanu (a stantara essendu un simbulu di u prufanu) in un munimentu riligiosu. == Note == <references/> == Galleria d'imaghjine == <gallery> Image:Sant'Appianu2.jpg Image:Sant'Appianu3.jpg Image:Sant'Appianu5.jpg File:Sagone_vo%C3%BBte_ancienne_cath%C3%A9drale_Sant%27_Appiano.jpg File:Sagone_vue_angle_SE_ancienne_cath%C3%A9drale_Sant%27_Appiano.jpg </gallery> ==Bibliugrafia== * Coroneo R., ''Chiese romaniche della Corsica'', Edizione AV, 2006 (in talianu) * Costa L.-J., ''Munimenti preistorichi di Corsica'', 2009 (in francese) * Leandri F., ''I megaliti di Corsica'', 2009, Edizione Jean-Paul Gisserot, p. 12-13 (in francese) * Massiani St., ''A Corsica è e so cappelle rumaniche'', 1991, (in francese) * Moracchini-Mazel G., ''Corsica sacra'', 2004, 265-271 (in francese) ==Ligami== * [http://corse-romane.eu/spip.php?article165 Corsica rumanica] ==Da vede dinù== * [[Savona]] * [[Sant'Appianu]] [[Categoria:Munimentu di Corsica]] ewoy2235h29ejjt5bybn6akx2f9gv0m Catedrala di Savona 0 11604 129353 2008-05-20T18:57:24Z Img 21 Reindirizzamentu à [[Sant'Appianu di Savona]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sant'Appianu di Savona]] tbclwecmsvt2yzqtboejtl2ta953egg Catedrala di Sant'Appianu 0 11605 129354 2008-05-20T18:58:16Z Img 21 Reindirizzamentu à [[Sant'Appianu di Savona]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sant'Appianu di Savona]] tbclwecmsvt2yzqtboejtl2ta953egg Lighjenda di a stantara d'Apricciani 0 11606 375299 375294 2021-08-15T21:35:59Z Fausta Samaritani 15085 navrbox wikitext text/x-wiki [[Image:Stantara d'Apricciani.JPG|250px|right|thumb|A stantara d'Apricciani, esposta in a bocca di Sant'Antone, à l'entre di u paese di Vicu]] A '''lighjenda di a stantara d'Apricciani''' è assuciata incù a [[stantara d'Apricciani]], chì hè esposta à l'intrata di u paese di [[Vicu]]. Sicondu 'ssa [[lighjenda]], a [[stantara]] saria. Ci era una ghjovana pastore chì era andata à fà a vucata. Avia lavatu i so panni, ma era andata à coglie i fiori, invece di rientrà si ne in casa incù i so panni. A mamma l'avia chjamata parechje volte è l'avia dittu di rivene in casa, chì ci era bisognu di i panni. Ma ùn ci era mezu. È a pastore si ne stava à coglie i fiori. Tandu a mamma, in colara, briunò: "Ch'è tù secchi per u sempre, tù è i to panni !". Fù cusì, dice a lighenda, chì a ghjovana pastore hè diventata statua di petra. 'Ssa [[lighjenda di a petra d'Apricciani]] s'assumiglia à quella di a [[Spusata]] è ancu à quella di u [[Frate è a Sora]]. ==Da vede dinù== * u [[Frate è a Sora]] * a [[Spusata]] * a [[Stantara d'Apricciani]] ==Referenze== * Galletti, ''Storia illustrata di a Corsica - Histoire illustrée de la Corse'', 1863. {{c-supranu}} {{Legenda di Corsica}} [[Categoria:Lighjenda di Corsica]] lot0emqr1p7lj9xhd2cwpz844dpkogr Lighjenda di a petra d'Apricciani 0 11607 129449 2008-05-21T19:28:09Z Img 21 Reindirizzamentu à [[Lighjenda di a stantara d'Apricciani]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lighjenda di a stantara d'Apricciani]] a4ja6tqzr75wkp4p8re1rbnalujex8j Frate è a Sora 0 11608 129453 2008-05-21T19:37:59Z Img 21 Reindirizzamentu à [[Frati è a Sora]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Frati è a Sora]] 53j3hs6nczqm7su0ogmn0yd7e93imi6 Stantara d'Apricciani 0 11610 363482 334494 2019-09-19T04:49:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Stantara d'Apricciani.JPG|250px|right|thumb|A stantara d'Apricciani, esposta in a bocca di Sant'Antone, à l'entre di u paese di Vicu]] A '''Stantara d'Apricciani''' hè una [[stantara]] di [[Corsica]]. Hè alta 2,20 metri. Hè stata scuparta vicinu à u fiume di Savona. Hè situata attualmente à l'entre di u paese di [[Vicu]], in a bocca di Sant'Antone. Dui altre stantare sò state scuperte vicinu, chì facenu parte avale di l'antica [[Catedrala di Savona]]. Sò state piazzarte da una parte è da quell'altra di l'antica catedrala. A [[Petra d'Apricciani]] hè una di e stantare riprisintate in a ''Storia illustrata di Corsica'' di [[prete Galletti]]. A Stantara d'Apricciani hè stata discritta da [[Prosper Mérimée]] in u [[1840]] in e so ''Note di un viaghju in Corsica''. In a sezione intitulata "A statua d'Apricciani", Mérimée discrive a so scuperta di a stantara, chì era cunnisciutu da a populazione sottu u nome di l' "idulu di i mori". Ci hè dinù una lighjenda assuciata incù a [[Petra d'Apricciani]], chì s'assumiglia à quella di u [[Frate è a Sora]] o ancu di a [[Spusata]]. [[Image:Petra d'Apricciani.jpg|100px|left|thumb|Illustrazione di a stantara d'Apricciani, in a ''Storia illustrata di a Corsica'', di prete Galletti]] == Galleria d'imagine == <gallery> Image:Stantara d'Apricciani8.JPG Image:Stantara d'Apricciani7.JPG Image:Stantara d'Apricciani9.JPG </gallery> ==Referenze== * [http://books.google.fr/books?id=M8cBAAAAYAAJ&pg=RA2-PA42&lpg=RA2-PA42&dq=m%C3%A9rim%C3%A9e+%22notes+d%27un+voyage+en+corse%22&source=web&ots=3S_ULwS0fM&sig=j6YKvaa_uns4uGqmXJ6xetC03Yc&hl=fr&sa=X&oi=book_result&resnum=1&ct=result#PPP9,M1 Mérimée, Prosper, ''Note di un viaghju in Corsica - Notes d'un voyage en Corse'', 1840] * Galletti, ''Storia illustrata di a Corsica - Histoire illustrée de la Corse'', 1863 ==Da vede dinù== * a [[Lighjenda di a stantara d'Apricciani]] * u [[Frate è a Sora]] [[:Commons:Category:Stantara d'Apricciani|Immagine]] [[Categoria:Stantara di Corsica]] {{c-supranu}} db7es6w9t3wqamody7yvqj6f0ctalgx Petra d'Apricciani 0 11611 129584 2008-05-22T19:13:46Z Img 21 Reindirizzamentu à [[Stantara d'Apricciani]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Stantara d'Apricciani]] l285eh2wwkrmbx9mrabhms2rk6g8wtj A Piazzetta 0 11614 378012 350873 2021-12-17T21:43:42Z 81.185.170.186 appicciu di una leia / referenza wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|250px|A Piazzetta]] '''A Piazzetta''' hè un situ nantu à u [[web]] è un [[giurnalisimu|giurnale]] in [[lingua corsa]]. U situ hè statu lanciatu di [[dicembre]] [[2007]]<ref>[https://www.alta-frequenza.corsica/index.php/actu/a_piazzetta_le_premier_journal_gratuit_en_langue_corse_vient_de_paraitre_30387]</ref>, da una squadra di ghjovani [[Bastia|bastiacci]]. U giurnale hè statu lanciatu di [[ferraghju]] [[2009]]. A Piazzetta tratta di manera [[satira|satirica]] di l'attualità [[Corsica|corsa]] o [[mondu|internaziunale]]. ==U bloggu== U bloggu s'intituleghja "blog scherzosu, [[pulitica|puliticamente]] scurrettu è certe volte appena gattivu". Si tratta d'ogni sughjettu d'attualità, corsa o internaziunale, di pulitica, di [[cultura]] [[Corsica|corsa]], di [[musica]] è di [[tennulugia]] muderna, ecc., d'ogni tema chì pò interessà i ghjovani è ancu i menu ghjovani. Detta quessa, ci vole à aghjunghje chì e tematiche liate di modu "tradiziunale" à a [[lingua corsa]] sò belle rinnuvate. Hè un estru mudernu è ghjovanu chì detta a [[littiratura|scrittura]] è l'usu di a lingua, ringraziendu à [[Diu]], ùn hè micca sempre [[università|accademicu]]. S'è a tunalità glubale hè piuttostu scherzosa è à volte "gattiva", si ponu ritruvà attempu u spiritu [[Bastia|bastiacciu]] di a [[macagna]] è una riflessione [[critica]] nant'à a [[Corsica]]. Ma soprattuttu, A Piazzetta hè un situ da fà ride, è l'[[ghjurnalisismu|articuli]] [[umore|ridiculi]] ùn mancanu micca. I [[scrivanu|scrittori]] si chjamanu Ussamà Ben Lazezu, U Sgaiuffu, U Webmaestru, Pichjettu. Si po aghjunghje ch'è u situ cumprende dinù articuli cumpletti annantu à [[cultura|temi culturali]]. Certi sugetti sò trattati incù prufundezza è certe volte ùn anu micca equivalente in [[lingua francese]] o [[lingua inglese|inglese]]. Si pò cità per esempiu, frà altri, l'articuli annantu à : [http://www.apiazzetta.com/Perche-Ghjuvanpaulu-Poletti-he-u-piu-forte_a1967.html Ghjuvan Paulu Poletti], [http://www.apiazzetta.com/20-capidopera-di-Canta-u-Populu-Corsu_a1636.html Canta u Populu Corsu], a [http://www.apiazzetta.com/origine-drapeau-corse-bandera-corsa/ bandera corsa]. U situ hè apertu dinù à e cullaborazione di i [[littura|littori]]: ci hè un [[foru]], è ancu una parte intitulata "Tribuna libera di i lettori" ind'ellu si pò pustà [[cummunicazione]]. ==U ghjurnale== À parte da [[frivaghju]] [[2009]], A Piazzetta hà lanciatu dinù un [[ghjurnale]]. 'Ssu ghjurnale hè distribuitu gratisi in a [[Corsica]] sana. Avendu vintu un cuncorsu intitulatu "ghjovani in mossa", i redattori di A Piazzetta anu sceltu di cunsacrà u premiu à finanzà i primi esemplarii di u ghjurnale gratisi. Nove [[numeru|numeri]] di u ghjurnale sò stati esciuti sin'à avà. A Piazzetta si prisenta cum'è un esempiu di ciò chì si pò fà per rinvivisce a [[lingua corsa]]. S'è l'iniziative cum'è A Piazzetta si multiplicheghjanu, ci dà à pensà ch'è a lingua corsa, minacciata di sparizione da quì à a fine di u seculu XXI (cum'è 90 per centu di e [[linguistica|lingue]] di a [[pianetta]]), a di pò fà à francà u [[seculu]]. ==Liame== * [http://www.wmaker.net/apiazzetta U situ di A Piazzetta] * [http://www.wmaker.net/apiazzetta/U-giurnale-A-Piazzetta-in-pdf_a565.html U ghjurnale A Piazzetta] {{Rivista litteraria in lingua corsa}} [[Categoria:Rivista litteraria in lingua corsa]] qz4h3tcapwpocyxeqh42ppws00bzmut Categoria:Rivista litteraria in lingua corsa 14 11615 335720 328222 2014-03-23T18:13:31Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [http://www.anazione.com A Nazione] [[Categoria:Corsica]] [[Categoria:Litteratura corsa]] 7527vsq9fjkbglyblpzv8zm02oidcmo A Nazione 0 11616 350867 331252 2015-07-09T14:31:32Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''A Nazione''' hè un [[giurnalismu|giurnale]] in [[lingua corsa]] creatu in [[ferraghju]] [[2007]]. Hè un [[mese|misincu]] chì accosta l'inseme di i sughjetti d'attualità, da a cummemurazione di u bicentenariu di a morte di [[Pasquale Paoli]] à l'attualità [[sport|spurtiva]] in [[ghjocu à ballò]] o in [[bossa]], passendu, bella sicura dinù da a [[literatura]]. Trà l'inseme di i cullaburatori, ritruvemu unepochi di [[manu|mani]] d'opera di u [[Riacquistu]] cum'è [[Ghjacumu Thiers]], [[Ghjacumu Fusina]], [[Santu Casta]], [[Lisandru Bassani]], [[Ghjermana de Zerbi]], Maria Teresia Poli, Francescu Maria Perfettini. Ci sò dinù [[scrivanu|scrittori]] più giovani ma cunfermati in a qualità di a so [[littiratura|scrittura]] cum'è [[Alanu di Meglio]], [[Ghjuvan'Guidu Talamoni]], Antone Filippi è [[Petru Vachet-Natali]]. Da signalà dinù d'una parte, l'impegnu di Marie-Jean Vinciguerra è da l'altra, quella di Petru Paulu de Casabianca è di Sebastianu Quenot ==Liami== Si pò ritruvà stu misincu nant'à [[Internet]] : * [http://www.anazione.com U situ di a rivista] [[Categoria:Rivista litteraria in lingua corsa]] {{Rivista litteraria in lingua corsa}} qn06v3wln2iwbotaza1f8te6p3rpg4i Nannara 0 11617 373726 373677 2021-06-02T09:30:52Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A nannara'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Sedum stellatum(3).jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">sedum stellatum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Asparagales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Crassulaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Sedum]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''sedum stellatum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Sedum stellatum (4).jpg|300px]] |----- |} A '''nannara ''' - o '''arba di l'Ascinzioni verdi''' - (''[[sedum stellatum]]'') hè un fiori chì faci parti di a famiglia di i [[Crassulaceae]]. U so ariali hè u Mediterraniu sittintriunali. L'arba di l'Ascinzioni verdi hè alta trè à 15 cm. I casci sò longhi 1 à 1,5 cm. U fustu hè drittu o chjinatu. I fiori sò rusulini. A nànnara fiurisci di [[maghju]] o di [[ghjugnu]]. A so sissualità hè ermafrodita. Si trova in i mura, in i chjappona, in i pitricaghji. U nomu scentificu ''sedum'', veni da a parola latina ''sedere'' (''seda''), chì discrivi u fattu chì l'arba di l'Ascinzioni "sedi" à spessu à mezu à i petri. Parechji sinonimi di ''sedum stellatum sò: * ''Phedimus stellatus'' (L.) Raf. * ''Sedum deltoideum'' Ten. == In Corsica == [[File:Sedum stellatum (5).jpg|200px|left]] A nànnara hè una di i dui spezii di pianti chì sò cunnisciuti in Corsica com'è l'[[arba di l'Ascinzioni]] (a siconda spezia essendu l'[[arba di l'Ascinzioni rossa]] ([[sedum cepaea]]). U nomu corsu, a "nannara" veni da u fattu chì 'ssu fiori hè cortu cortu. A nannara hè cumuna in [[Corsica]]. Hè di tradizioni d'andà à coglia la u ghjornu di l'[[Ascinzioni]], a matina. Si coglii prima ch'eddu si pisessi u soli. Dopu si metti in casa, appiccata, à capu in ghjò. A pianta campa senza nè terra nè acqua, si ridrizza è fiurisci in [[San Ghjuvanni]], u 24 ghjugnu. Sicondu a tradizioni, s'è l'arba di l'Ascinzioni si ridrizza è fiurisci in una casa, l'annata sarà bona. == Rifarenzi == * ''[[U Scoddu]]'' - Misincu di Cultura è d'Infurmazioni, Aprili 2008 ==Liami== * [http://luirig.altervista.org/schedeit/pz/sedum_stellatum.htm ''Sedum stellatum'' (in talianu)] == Da veda dinò == * l'[[arba di l'Ascinzioni]] * l'[[arba di l'Ascinzioni rossa]] * i [[fiori di Corsica]] [[Categoria:Crassulaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] lpj15827yseu7kou2fazit4d9ygta6e Erba di l'Ascensione verde 0 11618 226802 129919 2010-08-07T12:07:24Z Xqbot 1764 Robot: répare double redirection à [[Nannara]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Nannara]] 3kg9emy6l0djwx3qdfwydww9cckmya6 Sedum stellatum 0 11619 226803 129920 2010-08-07T12:07:29Z Xqbot 1764 Robot: répare double redirection à [[Nannara]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Nannara]] 3kg9emy6l0djwx3qdfwydww9cckmya6 Arba di l'Ascinzioni rossa 0 11620 373748 373643 2021-06-02T09:33:01Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'arba di l'Ascinzioni rossa'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Sedum cepaea1.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">sedum cepaea</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Asparagales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Crassulaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Sedum]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''sedum cepaea''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|A romiccia]] |----- |} L' '''arba di l'Ascinzioni rossa''' (o [[Erba di l'Ascensione rossa]], o [[arba di l'Ascinzioni russa]]) (''[[sedum cepaea]]'') hè un fiori chì faci parti di a famiglia di i [[Crassulaceae]]. Hè alta sin'à 15 cm. Si trova in i mura o in i [[petri]]. I fiori sò bianchi, chjucareddi. U picciolu di i casci hè cortu. I foglii sò opposti. ==Sinonimi== Parechi sinonimi di ''sedum cepaea'' sò: * ''Anacampseros cepaea'' (L.) Willdenow * ''Cepaea caesalpini'' Fourreau * ''Phedimus uniflorus'' Rafinesque * ''Sedum amani'' Post * ''Sedum cepaea gallioide''s (Pourr. exi All.) Rouy & E.G.Camus * ''Sedum cepaea gracilescens'' Maire & Weiller * ''Sedum gallioides'' Pourr. ex All. * ''Sedum paniculatum'' Lam. nom. illeg. * ''Sedum spathulatum'' Waldststein-Wartemberg & Kitaibel * ''Sedum tetraphyllum'' J.Sibthorp & Sm. * ''Sedum verticillatum'' Dulac == In Corsica == L'arba di l'Ascinzioni rossa hè una di i dui spezii di pianti chì sò cunnisciuti in [[Corsica]] com'è l'[[arba di l'Ascinzioni]] (a siconda spezia essendu l'[[arba di l'Ascinzioni verdi]] ([[sedum stellatum]]). L'arba di l'Ascinzioni rossa hè cumuna in [[Corsica]]. Hè di tradizioni d'andà à coglia la u [[ghjornu]] di l'[[Ascinzioni]], a matina. Si coglii prima ch'eddu si pisessi u [[soli]]. Dopu si metti in [[casa]], appiccata. A pianta campa senza nè [[terra]] nè [[acqua]], si ridrizza è fiurisci in [[San Ghjuvanni]]. Sicondu a tradizioni, s'è l'arba di l'Ascinzioni si ridrizza è fiurisci in una [[casa]], l'annata sarà bona. == Rifarenzi == * ''[[U Scoddu]]'' - Misincu di Cultura è d'Infurmazioni, [[Aprili]] 2008 == Da veda dinò == * l'[[arba di l'Ascinzioni]] * a [[nannara]]: l'[[arba di l'Ascinzioni verdi]] * i [[fiori di Corsica]] [[Categoria:Crassulaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] kogwp4sitmjltconwttcv02n9ne7zfj Erba di l'Ascensione rossa 0 11621 129929 2008-05-24T20:02:31Z Img 21 Reindirizzamentu à [[Arba di l'Ascinzioni rossa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Arba di l'Ascinzioni rossa]] bg1cpx4c60kudlo6c6kxx8t06ih4qto Arba di l'Ascinzioni russa 0 11622 129930 2008-05-24T20:02:45Z Img 21 Reindirizzamentu à [[Arba di l'Ascinzioni rossa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Arba di l'Ascinzioni rossa]] bg1cpx4c60kudlo6c6kxx8t06ih4qto Limenitis reducta 0 11623 373889 364259 2021-06-02T10:49:07Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''''Limenitis reducta'''''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Limenitis reducta 01.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Limenitis reducta</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Arthropoda]]'' |----- | Classa | ''[[Insecta]]'' |----- | Ordine | ''[[Lepidoptera]]'' |----- | Famiglia | ''[[Nymphalidae]]'' |----- | Generu | ''[[Limenitis]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Limenitis reducta''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Limenitis reducta07.jpg|250px]] |----- |} '''Limenitis reducta''' hè un tipu di [[farfalla]] chì face parte di a famiglia di e [[Nymphalidae]]. Hè larga 23 à 27 mm. Stà annantu à e piante di u generu ''Lonicera''. Un sinonimu di ''Limenitis reducta'' hè: ''Limenitis anonyma'' Lewis, 1872. ==In Corsica== ''Limenitis reducta'' hè prisente in [[Corsica]]. <gallery mode=packed> Limenitis reducta MHNT CUT 2013 3 15 Buzet Dos.jpg| Limenitis reducta MHNT CUT 2013 3 15 Buzet Ventre.jpg| </gallery> {{c-supranu}} ==Da vede dinò== *[[Farfalla cardaghja]] *[[Farfalla ferulaghja]] *[[Farfalla finuchjaghja]] [[Categoria:Nymphalidae]] kjd1o4vevi90vxnnkwx0s9oqs67naf7 Farfalla cardaghja 0 11625 373860 358270 2021-06-02T10:42:03Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''Cynthia cardui'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Distelvlinder Cynthia cardui.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Cynthia cardui</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Imbracamentu | ''[[Arthropoda]]'' |----- | Classa | ''[[Insecta]]'' |----- | Ordine | ''[[Lepidoptera]]'' |----- | Famiglia | ''[[Nymphalidae]]'' |----- | Generu | ''[[Limenitis]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Cynthia cardui''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:0 Belle-dame (Vanessa cardui) - Echinacea purpurea - Havré (3).jpg|250px]] |----- |} A '''Farfalla cardaghja''' (''Cynthia cardui'') hè un tipu di [[farfalla]] chì face parte di a famiglia di e [[Nymphalidae]]. Hè una di e farfalle più cumune in u mondu, postu chì si trova in tutti i cuntinenti fora di l'[[Antarctica]]. Hè largu 5 à 6 cm. Si scontra da u litturale sin'à 2000 metri. Si vede bulà da [[maghju]] à [[nuvembre]] in [[Europa]]. U brugu si nutrisce per u più di [[cardu|cardi]], ma dinù di [[malva|malvi]] è d'[[urticula|urticule]]. == In Corsica == ''Cynthia cardui'' hè prisente in [[Corsica]]. == Galleria == <gallery> Limenitis camilla larva beentree.jpg|U [[brugu]] ghjovanu Vanessa.cardui.caterpillar.jpg|U brugu più vechju Vanessa cardui2.JPG|Un adultu Vanessa cardui MichaD.jpg|Da sottu Vanessa cardui Eupatorium.jpg| Vanessa_cardui_lv.jpg|Cynthia cardui in [[India]] Vanessa cardui MHNT CUT 2013 3 14 Pontfaverger-Moronvilliers Dos.jpg|''Vanessa cardui'' Vanessa cardui MHNT CUT 2013 3 14 Pontfaverger-Moronvilliers Ventre.jpg|△ ''Vanessa cardui'' Vanessa cardui (KPFC).jpg| </gallery> {{c-supranu}} ==Da vede dinò== *[[Farfalla ferulaghja]] *[[Farfalla finuchjaghja]] *[[Limenitis reducta]] [[Categoria:Nymphalidae]] 999wtsjvymowp6f1674mzrqxs53ey0j Salaam 0 11627 130044 2008-05-26T06:00:59Z 212.182.71.98 Reindirizzamentu à [[Salam]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Salam]] q9div0imgw58i8pfh5erfm7kwa1uwvp Salam 0 11628 378021 365885 2021-12-18T03:33:03Z Calcit12 18881 + wikitext text/x-wiki [[File:Assalamu-aleykum.svg|210px|thumb]] [[File:Ar-السلام_عليكم.oga]] [[File:Ar-وعليكم_السلام.oga]] '''Salam''' o '''salaam''' (in [[lingua araba]]: سلام ''salam'') hè una parola araba chì significheghja lettaralmente "a [[pace]]", ma hè ancu usata cum'è un salutu ghjenarali, suprattuttu in [[mondu arabu|paesi arabi]] è da i [[Islam|musulmani]], ma ancu in l'altri paesi duve l'[[Islam]] hè impurtante. Quissa parola appare ancu in i saluti più lunghi, cum'è ''assalamoe `alaykum'' (ٱلسَّلَامُ عَلَيْكُمْ) à cuali hè pussibili risponde: ''wa`alaykum assalam'' (وَعَلَيْكُمُ ٱلسَّلَامُ). In più, ''As-Salam'' hè unu di i [[99 Nomi di Diu]]. A varsione [[lingua ebraica|ebraica]] hè ''[[shalom]]'', chì in [[Israeli]] hè usata in u stessu modu cum'è ''salaam''. [[Categoria:Islam]] [[Categoria:Lingua araba]] lfym314wsou05p3xnbliyym452n85pd Santa Ghjulia di Nonza 0 11629 334276 130073 2014-03-23T14:56:35Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Corse-04644-Nonza-église Sainte-Julia.jpg|thumb|250px|right|A chjesa Santa Ghjulia di Nonza]] A [[chjesa]] '''Santa Ghjulia''' hè situata annantu à a cumuna di [[Nonza]]. Hè stata custruita à u seculu XVI, dopu à u Cunciliu di Trenta, versu 1575. A chjesa hè cuparta di teghje. Indrentu à a chjesa, ci hè un altare baroccu magnificu, in marmaru, di a fine di u seculu XVI. A chjesa hè stata trasfurmata parechje volte, in u 1854 è in u 1872. In u 1893, u campanile hè statu aghjustatu. A chjesa hè scritta cum'è munimentu storicu dapoi u 5 di lugliu di u 1926. U prubitariu di a chjesa hè a cumuna di Nonza. ==Riferimenti== * [http://nonza.net/html/histoire_Nonza.htm Marina di Nonza] ==Da vede dinù== * u paese di [[Nonza]] * [[Santa Ghjulia]] {{c-supranu}} [[Categoria:Munimentu di Corsica]] 6d9wff9si9s3gfe16uimqac0eloxcu5 Categoria:Utilizatore nl 14 11631 335856 328391 2014-03-23T18:16:01Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatori per lingua|nl]] d63vplgyd9ryeq8o68qxyv3yo2qdbmt Categoria:Utilizatore lb 14 11632 335855 325275 2014-03-23T18:16:00Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatori per lingua|lb]] q54f07huspuzqwbijtjem9eo90evsa2 Fenòmenu 0 11634 332431 325276 2014-03-23T14:19:15Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U terminu '''fenòmenu''' hè utilizzatu in rifarimentu à un [[evintu]] ussarvevuli, talvolta in l'usu currente suprattuttu se a segnu chi sè qualcosa di speciale, (l'urighjne di a parola hè [[Lingua greca|greca]], da ''phainomenon'' = ciò chì hè manifestu, è partantu ussarvevuli). == U terminu ''fenòmenu'' in a filusofia di Kant== U penseru di Kant si pone à u vertice di una lunga riflessione annantu à a vera natura di i fenòmeni iniziata ghjà in u V sec. A.C. incù l'[[atumismu]] di [[Demucritu]]; pà una ricustruzione di quissa tematica vedi [[fenumenismu]]. Da Cartesiu à Kant i due principali indirizzii filusofici, [[raziunalismu]] è [[empirismu]], pur divarghjendu annantu à quasi tuttu cuncurdanu annantu à a natura puramente fenumenica di u mondu sensibili è quotidianu. U terminu vene utilizzatu da [[Immanuel Kant]] in sensu tecnicu, in uppusizione à u terminu '[[noumenu]]'. I fenòmeni custituisconu u mondu cusì cum'è appà à i nostri [[urgani di sensu|sensi]], è ùn cum'è essu hè indipendentemente da a nostra esparenza di essu (a "cosa in sé", ''das ding an sich''). L'omi ùn ponu micca, secondu Kant, cunusce a realtà in sé, ma sultantu attraversu l'esparenza pussibile di essa ("a cosa pà me", ''das ding für mich''). In tal modu a filusofia vene à cuincide incù lu studiu di l'esperenza umana di u mondu. U cuncettu di 'fenòmenu' hè à a base di quella tradizione filusofica nota incù u nomu di [[fenumenuloghja]]. Figure di spiccu di quissa tradizione sò [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel|Hegel]], [[Edmund Husserl|Husserl]], [[Martin Heidegger|Heidegger]], [[Maurice Merleau-Ponty|Merleau-Ponty]] è [[Jacques Derrida|Derrida]]. == U terminu ''fenòmenu'' in psiculoghja== A cuncezione di Kant di u fenòmenu ha moltu influenzatu u mudellu [[psicudinamica|psicudinamicu]] di a [[psiculoghja]], è e teurie chì studianu l'interazioni frà mente, carvellu è mondu esternu. == U terminu ''fenòmenu'' in campu scentificu == Fenòmenu hè un qualunque evintu ussarvevuli. I fenòmeni sò l'ughjetti di studiu di a [[scenza]]. Hè pussibili raggruppà sottu una denuminazione più specifica ognunu u fenòmenu di un varunque ambitu, è uttene à esempiu - à partì da ognunu l'evintu chì ha à chì fà incù l'[[ottica]] è incù a [[luce]] - a categuria [[ottica|fenòmeni ottici]]. Qualchì evinti sò usservevuli da chjiunque, altri richedenu manipulazioni cumplicate è attrezzature sufisticate. Qualchì di quissi fenòmeni ricadenu à u di fori di ciò chì di solitu si intende pà "scenza". Essi vingonu trattati à a voce [[fenòmeni anomali]]. == Afurismi == *"Nessun fenòmenu hè tali finché ùn vene micca ussarvatu" [[Niels Bohr]] *"Una [[teuria]] scentifica ùn hè micca altru chì un puntu d'appoghju invintatu in u [[caos]] di i fenòmeni vivinti" - [[Wilhelm Reich]] *"Studià i fenòmeni patuloghjici senza i libri hè cum'è avinturà si annantu à di un mare di a quale ùn si pussede micca a cartina; ma studià i libri senza i pazenti hè cum'è ùn andà micca affattu à u mare" - Sir [[William Osler]] [[Categoria:Cuncetti è principi filusofici]] qfjrhlph7ihdm3y0xvtcz5kverwe3dg Categoria:Scenze matematiche, fisiche è naturali 14 11635 328759 328127 2013-06-07T13:16:53Z MerlIwBot 4458 Robot: Removing [[tl:Kaurian:Matematika at likas na agham]] (deleted) wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Categoria:Metudu scentificu 14 11636 335647 327824 2014-03-23T18:12:12Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Filosofia]] bbdv3higedg18zz0vbs6stnirxpswph Prigiudiziu 0 11639 130371 2008-05-29T07:42:15Z 212.182.71.98 Reindirizzamentu à [[Preghjudiziu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Preghjudiziu]] 7lfcgah8pkthk7zcax09vffehiy67gb Preghjudiziu 0 11640 333994 325277 2014-03-23T14:50:54Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U terminu '''preghjudiziu''' (o '''prigiudiziu''') pò assume diversi significati, ognunu in un modu cullegatu à a nuzione di "ghjudiziu prematuru" (vene à dì, parziale è basatu annantu à argumenti insufficenti è annantu à una so ùn cumpleta o indiretta cunuscenza). == Scenze suciali è psiculoghja == In u linguaghju di a [[psiculoghja suciale]], quandu si parla di preghjudizii ci si rifarisce à un tipu particulare di atteghjamenti. Prupriamente, sò atteghjamenti intergruppu, vene à dì, pusizioni di favori o sfavori chì hannu pà ughjettu un gruppu, si furmanu in e relazioni intergruppu è risultanu largamente cundivise. In psiculoghja suciale ci si hè interessati suprattuttu di i preghjudizii negativi; ma ne esistenu ancu di pusitivi è di neutrali. U preghjudiziu pò esse analizzatu da un puntu di vista [[antrupuloghja|antrupuloghjicu]] parché nasce da u cumunu modu di appruccià si versu a realtà. Fa parte quindi di u [[sensu cumunu]], chì hè quella forma di penseru è di raghjunamentu chì appartene à una cultura è ne plasma a pruduzione culturale in modu scunsapevoli. Si pò dì ancu chì i preghjudizii sò culturali in u sensu che varianu da cultura à cultura. À esempiu l'eurupei hannu detarminati preghjudizii in i cunfronti di e qualità fisiche è psiculoghjche di a [[razza]] nera. Molte tribù africanu, à l'uppostu, pensanu che l'eurupei hè purtatori di [[streguneria]] in a so terra. Inoltre vi sò basi [[psiculoghja|psiculoghjche]] parché hè un penseru che si basa annantu à e paure è e fobie di u singulu individuu. À esempiu, un preghjudiziu pò purtà à u [[razzismu]], parché si ha paura di l'altru, di l'altra cultura, spezia quandu a si cunosce pocu. Dunque l'ignuranza in un detarminatu campu porta à u preghjudiziu. Un preghjudiziu hè ghjenaralmente basatu annantu à una predilezione immutivata pà un particulare [[puntu di vista]] o una particulare [[ideuloghja]]. Un tali preghjudiziu pò à esempiu cundurre à accettà o rifiutà a [[varità]] di una [[dichjarazione]] ùn in base à a forza di l'argumenti à supportu di a dichjarazione stessa, ma in base à a currispundenza à e proprie [[idea|idee]] precuncette. Senza quindi alcuna riflessione. Ciò ùn significheghju micca che sia necessariu, prima di affruntà qualsiasi questione, libarà si da ogni preghjudiziu ([[Raimon Panikkar]] ha dimustratu l'impussibilità di una tale uparazione, cui [[Hannah Arendt]] aveva ghjà accennatu à a fine di u libru ''[[L'urighjine di u tutalitarismu]]''), ma solu che di ogni propriu preghjudiziu vada assunta piena cunsapevulezza, à u finu di relativizzarne u pesu è di abbandunà ogni insustenibile pretesa di varità à priori. Solu cusì hè pussibile instaurà un [[dialogu interrelighjosu|dialogu]] frà relighjoni diverse in u quali l'interlucutori ùn debbanu micca rinuncià à e proprie più ghjenuine è marcate pusizioni: i punti di scontru ùn vannu micca truvati à scapitu di l'irrinuncevuli è manifeste scumpatibilità, è tuttavia u dialogu hè pussibili propriu parché nessunu crede ch'a propria varità renda menzogna quella di l'altru. == Statistica == In a [[statistica]], u terminu sta à indicà a tendenza di un sughjettu à suvrastimà o suttustimà a valutazione di un varunque insemu di dati, u chì vene vistu in quissu ambitu sia cum'è un difettu da parte di u sparimentatori sia cum'è qualcosa di uccasionalmente utile (à volte hè infatti indispensevule, pà pute si sarvì adeguatamente di i dati à dispusizione, di un'interpretazione di i stessi; u prublema, cum'è accennatu prima, ùn hè micca libarà si di ogni interpretazione - u puntu di vista assulutu, ughjettivu, univarsali o addirittura neutrali, nunustante ognunu u sforzu pur sensati di a wikipedia, ùn pò micca esiste - ma solu rende cuscenza di u fattu chì a propria hè ''una'' di l'interpretazioni pussibili). == Scenza == In a [[filusufia di a scenza]] u terminu "preghjudiziu" ha à che fà incù quei fattori [[psiculoghja|psiculoghjci]] chì altaranu l'esparimenti di varificheghju di l'[[ipotesi]]. == Da vede dinù == * [[Bias (distursione)|Bias]] * [[Neutralità]] * [[Suspensione di u ghjudiziu]] [[Categoria:Antrupuloghja culturale]] [[Categoria:Antrupuloghja suciale]] [[Categoria:Psiculoghja suciale]] phaq1p1uyyqkz3wl4wq4fb3l8tttyxt Cynthia cardui 0 11641 130500 2008-05-29T16:41:36Z Paulu 58 hà mossu [[Cynthia cardui]] à [[Farfalla cardaghja]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Farfalla cardaghja]] k2rf2db6m7r8se8jglckc8fq6z4hdfi Mila Kunis 0 11642 376309 357317 2021-08-23T13:22:37Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:20120712 Mila Kunis @ Comic-con cropped.jpg|thumb|Kunis, [[2012]]]] '''Milena Markovna Kunis''' ([[14 d'aostu]] [[1983]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attrice|Kunis, Mila]] [[Categoria:Americana|Kunis, Mila]] [[Categoria:Biugrafia]] 4iq7fi72884ivq1c5jljxt1lzxn1zi7 Farfalla finuchjaghja 0 11643 373767 373665 2021-06-02T09:34:03Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U maccaone'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:ComputerHotline_-_Machaons_(by).jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Papilio machaon</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Imbracamentu | ''[[Arthropoda]]'' |----- | Classa | ''[[Insecta]]'' |----- | Ordine | ''[[Lepidoptera]]'' |----- | Famiglia | ''[[Nymphalidae]]'' |----- | Generu | ''[[Limenitis]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Papilio machao''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Papilio machaon Ellhofen 20070519 Detail.jpg|250px]] |----- |} U '''maccaone''' (o [[maccaonu]]) ([[Papilio machaon]]) hè un tipu di [[farfalla]] chì face parte di a famiglia di e [[Nymphalidae]]. ==Descrizzione== Hè una farfalla maiò, incù una apertura alare massima di 8 o 10 centimi. Per via di quessa si vede è si scontra à spessu in a natura, da [[aprile]] à [[sittembre]]. L'ale da daretu di i maccaoni hanu spezia di coda. Ci hè pocu dimurfisimu sissuale è u masciu è a femina sò guasi listessi. U maccaone bula lestru è ùn hè micca cusì faciule d'ossirvà lu annantu à un fiore. ===I brughi=== I brughi sò verdi, incù anelli neri pichjulati di giallu. Si nutriscenu per u più di [[finochju|finochji]], ma ancu di [[rundone|rundoni]]. I brughi hanu un organu particulare, chì li serve per difende si, situata daretu à u capu. 'Ssu organu hè arancinu è puzza assai. ===Differenze cù a farfalla ferulaghja=== U maccaone s'assumiglia assai à a [[farfalla ferulaghja]], una spezia di farfalla endemica di a Corsica è a Sardegna. Ma esistenu qualchì differenze. == In Corsica == U maccaone hè cumunu in [[Corsica]]. Si scontra ind'ellu ci hè u finochju. Esiste dinù in Corsica a [[farfalla ferulaghja]], una spezia endemica di a Corsica è di a Sardegna. E dui farfalle si ponu cunfonde, ma a coda di u maccaone hè più longa ch'è quella di a farfalla ferulaghja. ==Note== <references/> ==Bibliugrafia== ==Ligami== * [http://www.oec.fr/modules.php?name=Sections&sop=viewarticle&artid=149 Maria Cecilia Ruiz, ''Farfalle'', Offiziu di l'Ambiente di Corsica] == Gallery == === U brugu === <gallery> Image:Chenille de Grand porte queue (macaon).jpg Image:Koninginnepagerups op dille.jpg Image:Chenille machaon macro.jpg image:Rups koninginnepages.jpg Image:Schwalbenschwanz Raupe01.jpg Image:Papilio machaon caterpillar.jpg Image:Schwalbenschwanz-Raupe.jpg Image:Chenille - caterpillar - Papilio Macheon.JPG Image:Papilio machaon - Daucus carota - Keila.jpg Image:01 chenille machaon (detail).jpg </gallery> === U maccaone adultu === <gallery> Image:PapilioMachanon.JPG Image:Papilio machaon.JPG Image:Yellow Black Butterfly bgiu.jpg Image:Papilio machaon01.jpg Image:SchmetterlingLitermont.jpg Image:SchwalbenschwanzEnsdorf.jpg Image:Papilio machaon3.jpg Image:Schwalbenschwanz-Paarung.jpg Image:papilio-machaon-180502.jpg Image:Papilio_machaon_from_Greece.jpg Image:Motýl-otakárek.jpg Image:Papilio machaon Ellhofen 20070519.jpg Image:Papilio.machaon.7553.JPG Image:Papilio-machaon-200505-wp-1.jpg Image:Common Yellow Swallowtail - Papilio machaon I IMG 6963.jpg </gallery> == Da vede dinù == * u [[maccaone corsu]] *[[Farfalla cardaghja]] *[[Farfalla ferulaghja]] *[[Limenitis reducta]] [[Categoria:Nymphalidae]] 2qr2ak4359o04j0e28p6avpli7otwdt Sbarabatula finuchjaghja 0 11644 130579 2008-05-30T11:27:06Z 90.28.195.180 Reindirizzamentu à [[Farfalla finuchjaghja]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Farfalla finuchjaghja]] 7xg85hixogmbnl5sws91u5mededcusa Papilio machaon 0 11645 130580 2008-05-30T11:27:20Z 90.28.195.180 Reindirizzamentu à [[Farfalla finuchjaghja]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Farfalla finuchjaghja]] 7xg85hixogmbnl5sws91u5mededcusa Bientina 0 11650 355166 343121 2016-09-21T14:21:36Z DARIO SEVERI 10718 Agg. inf. da Wikipedia (it) wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Bientina | blasone=Bientina-Stemma.png | nomeOfficiale=Bientina | sigluRegione=TOS | sigluPruvincia=PI | latitudineGradi=43 | latitudineMinute=42 | latitudineSeconde=26 | lungitudineGradi=10 | lungitudineMinute=37 | lungitudineSeconde=14 | altitudine=10 | superficia=29,48 | pupulazione=8.070 <small>(2015)</small> | densita=273,74 | merre=Corrado Guidi | posta=56031 | telefunu=0587 | istat=050001 | abitanti=Bientinesi | patrone=San Valentinu | festa=[[5 di ghjugnu]] | situ=http://www.comune.bientina.pi.it/ }} '''Bientina''' hè una [[cumuna]] [[Italia|taliana]] di a [[pruvincia di Pisa]]. ==Paisoli== Caccialupi, Puntone, Quattro Strade, Santa Colomba. ==Cumune in cunfina== [[Altopascio]] ([[Pruvincia di Lucca|LU]]), [[Buti]], [[Calcinaia]], [[Capannori]] (LU), [[Castelfranco di Sotto]], [[Santa Maria a Monte]], [[Vicopisano]]. {{Pruvincia di Pisa}} [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Pisa]] 0oqrcpglqk10de7hfxi2kumv5sai80g Template:Pruvincia di Pisa 10 11651 335291 329811 2014-03-23T18:01:28Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {| width=100% id="toc" style="clear:both; margin-top:.5em" ! bgcolor=#ccccff colspan="2" style="text-align:center;"|E cumune di a [[pruvincia di Pisa]] <br /> |- | width="8%" valign="center" align="center" | [[Image:Provincia di Pisa-Stemma.svg|35px]] | width="92%" valign="center" align="center" style="font-size:90%" | [[Bientina]] - [[Buti]] - [[Calci]] - [[Calcinaia]] - [[Capannoli]] - [[Casale Marittimo]] - [[Casciana Terme]] - [[Cascina]] - [[Castelfranco di Sotto]] - [[Castellina Marittima]] - [[Castelnuovo di Val di Cecina]] - [[Chianni]] - [[Crespina]] - [[Fauglia]] - [[Guardistallo]] - [[Lajatico]] - [[Lari]] - [[Lorenzana]] - [[Montecatini Val di Cecina]] - [[Montescudaio]] - [[Monteverdi Marittimo]] - [[Montopoli in Val d'Arno]] - [[Orciano Pisano]] - [[Palaia]] - [[Peccioli]] - [[Pisa]] - [[Pomarance]] - [[Ponsacco]] - [[Pontedera]] - [[Riparbella]] - [[San Giuliano Terme]] - [[San Miniato]] - [[Santa Croce sull'Arno]] - [[Santa Luce]] - [[Santa Maria a Monte]] - [[Terricciola]] - [[Vecchiano]] - [[Vicopisano]] - [[Volterra]] |} <noinclude> [[Categoria:Mudellu pruvincia taliana|Pisa]] </noinclude> 5ki24jyrmcd0ixb3hcao6nuicn1l179 Calci 0 11652 355169 343123 2016-09-21T14:27:11Z DARIO SEVERI 10718 Agg. inf. da Wikipedia (it) wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Calci | blasone=Calci-Stemma.png | nomeOfficiale=Calci | sigluRegione=TOS | sigluPruvincia=PI | latitudineGradi=43 | latitudineMinute=43 | latitudineSeconde=28 | lungitudineGradi=10 | lungitudineMinute=31 | lungitudineSeconde=9 | altitudine=50 | superficia=25,17| pupulazione=6.426 <small>(2015)</small> | densita=255 | merre=Stefano Lazzerini | posta=56011 | telefunu=050 | istat=050003 | abitanti=Calcesani | patrone=Sant'Ermolau | festa=[[5 d'aostu]] | situ=http://www.comune.calci.pi.it/ }} '''Calci''' hè una [[cumuna]] [[Italia|taliana]] di a [[pruvincia di Pisa]]. ==Paisoli== Castelmaggiore, Il Colle, La Corte, La Gabella, Montemagno, La Pieve, Pontegrande, Rezzano, Tre Colli, Villa. ==Cumune in cunfina== [[Buti]], [[Capannori]] ([[Pruvincia di Lucca|LU]]), [[San Giuliano Terme]], [[Vicopisano]]. {{Pruvincia di Pisa}} [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Pisa]] ewmm2jvju676mg6z9ocjh632xqfdgkt Calcinaia 0 11654 355170 343124 2016-09-21T14:30:50Z DARIO SEVERI 10718 Agg. inf. da Wikipedia (it) wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Calcinaia | blasone=Calcinaia-Stemma.png | nomeOfficiale=Calcinaia | sigluRegione=TOS | sigluPruvincia=PI | latitudineGradi=43 | latitudineMinute=41 | latitudineSeconde=4 | lungitudineGradi=10 | lungitudineMinute=37 | lungitudineSeconde=9 | altitudine=16 | superficia=14,89 | pupulazione=12.439 <small>(1-1-2016)</small> | densita=835 | merre=Marta Perini | posta=56012 | telefunu=0587 | istat=050004 | abitanti=Calcinaioli | patrone=Santa Ubaldesca | festa=[[29 di maghju]] | situ=http://www.comune.calcinaia.pi.it/ }} '''Calcinaia''' hè una [[cumuna]] [[Italia|taliana]] di a [[pruvincia di Pisa]]. == Paisoli == Fornacette, Montecchio, Oltrarno, Sardina. == Cumune in cunfina == [[Bientina]], [[Cascina]], [[Pontedera]], [[Santa Maria a Monte]], [[Vicopisano]]. {{Pruvincia di Pisa}} [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Pisa]] m4lcbo1sb7vsquedgbmiqelccin47kq Casale Marittimo 0 11655 355171 343127 2016-09-21T14:34:06Z DARIO SEVERI 10718 Agg. inf. da Wikipedia (it) wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Casale Marittimo | blasone=Casale Marittimo-Stemma.png | nomeOfficiale=Casale Marittimo | sigluRegione=TOS | sigluPruvincia=PI | latitudineGradi=43 | latitudineMinute=17 | latitudineSeconde=51 | lungitudineGradi=10 | lungitudineMinute=37 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=214 | superficia=14,29 | pupulazione=1.067 <small>(31-12-2010)</small> | densita=74,67 | merre=Chiara Camerini | posta=56040 | telefunu=0586 | istat=050006 | abitanti=Casalesi | patrone= | festa=[[30 di nuvembre]] | situ=http://www.comune.casale-marittimo.pi.it/ }} '''Casale Marittimo''' hè una [[cumuna]] [[Italia|taliana]] di a [[pruvincia di Pisa]]. ==Cumune in cunfina== [[Bibbona]] ([[Pruvincia di Livornu|LI]]), [[Cecina]] (LI), [[Guardistallo]]. {{Pruvincia di Pisa}} [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Pisa]] gc3174vbcqxmj22tdhhl52r9nvi7n3u Categoria:Cumuna di a pruvincia di Pisa 14 11656 335517 328034 2014-03-23T18:09:53Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cumuna di Toscana|Pisa]] lau3aywq92trub5rr5bl8x5x2s70xle Categoria:Cumuna d'Italia 14 11657 344356 335502 2015-06-08T22:21:23Z Phyrexian 1389 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Italia]] 7xnk32ruhfmyjm4klj25qi86r386e9p Casciana Terme 0 11658 343128 331949 2015-05-05T01:59:43Z Phyrexian 1389 categurie wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Casciana Terme | blasone=Casciana Terme-Stemma.png | nomeOfficiale=Casciana Terme | sigluRegione=TOS | sigluPruvincia=PI | latitudineGradi=43 | latitudineMinute=31 | latitudineSeconde=41 | lungitudineGradi=10 | lungitudineMinute=37 | lungitudineSeconde=9 | altitudine=125 | superficia=36,44 | pupulazione=3.538 | densita=97 | merre=Francesco Biasci | posta=56034 | telefunu=0587 | istat=050007 | abitanti=Cascianesi | patrone= | festa=[[30 di maghju]] | situ=http://www.comune.cascianaterme.pi.it/ }} '''Casciana Terme''' hè una [[cumuna]] [[Italia|taliana]] di a [[pruvincia di Pisa]]. == Paisoli == Ceppato, Collemontanino, Parlascio, Sant'Ermo. == Cumune in cunfina == [[Chianni]], [[Lari]], [[Lorenzana]], [[Santa Luce]], [[Terricciola]]. {{Pruvincia di Pisa}} [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Pisa]] 2aaxavcqa5ste8crpcv60myj0g3c63i Chianni 0 11659 343130 332032 2015-05-05T02:00:17Z Phyrexian 1389 categurie wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Chianni | blasone=Chianni-Stemma.png | nomeOfficiale=Chianni | sigluRegione=TOS | sigluPruvincia=PI | latitudineGradi=43 | latitudineMinute=28 | latitudineSeconde=55 | lungitudineGradi=10 | lungitudineMinute=38 | lungitudineSeconde=34 | altitudine=284 | superficia=62,02 | pupulazione=1.563 | densita=25 | merre=Francesca Mancini | posta=56030 | telefunu=0587 | istat=050012 | abitanti=Chiannerini | patrone=San Petru | festa=[[7 d'aostu]] | situ=http://www.comune.chianni.pisa.it/ }} '''Chianni''' hè una [[cumuna]] [[Italia|taliana]] di a [[pruvincia di Pisa]]. == Paisoli == La Fornace, Garetto, I Guelfi, La Pescaia, La Pieve, Rivalto, Sassi Bianchi. == Cumune in cunfina == ''Chianni'' cunfina incù: [[Casciana Terme]], [[Castellina Marittima]], [[Lajatico]], [[Riparbella]], [[Santa Luce]], [[Terricciola]]. {{Pruvincia di Pisa}} [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Pisa]] oapbm464e8132a4rg74hiu2qdov2zym Template:Utilizatore oc-1 10 11661 335371 131082 2014-03-23T18:02:57Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 1 | letter code=[[lingua occitanica|oc]] | text=Aqueste utilizaire pòt contribuir amb un nivèl '''[[:Category:Utilizatore oc-1|basic]]''' d''''[[:Category:Utilizatore oc|occitan]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore oc-1|{{PAGENAME}}]] 1hfa7sfl3beaubu6ubestjqg2dmbsbc Categoria:Utilizatore oc-1 14 11662 335867 328087 2014-03-23T18:16:12Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore oc| 1]] ev5dkzd9vd36b5d0rdpernh40zs94nq Categoria:Utilizatore oc 14 11663 335866 328392 2014-03-23T18:16:11Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatori per lingua|oc]] c7ewpnurz72f86hrvvvn65icipoane6 Template:Utilizatore nl-1 10 11664 335364 147885 2014-03-23T18:02:50Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 1 | letter code=[[lingua neerlandese|nl]] | text=Deze gebruiker bezit '''[[:Category:Utilizatore nl-1|beginnende kennis]]''' van het '''[[:Category:Utilizatore nl|Nederlands]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore nl-1|{{PAGENAME}}]] lyh3gjmay0jf61gxy9nyffwlferet1j Categoria:Utilizatore nl-1 14 11665 335857 325286 2014-03-23T18:16:02Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore nl| 1]] mde8kmf2lurgnhoww4gmzyce315gpfu Castelnuovo di Val di Cecina 0 11667 343129 331963 2015-05-05T02:00:11Z Phyrexian 1389 categurie wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Castelnuovo di Val di Cecina | blasone=Castelnuovo di Val di Cecina-Stemma.png | nomeOfficiale=Castelnuovo di Val di Cecina | sigluRegione=TOS | sigluPruvincia=PI | latitudineGradi=43 | latitudineMinute=13 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=10 | lungitudineMinute=54 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=576 | superficia=88 | pupulazione=2.489 | densita=28 | merre=Elisa Battaglini | posta=56041 | telefunu=0588 | istat=050011 | abitanti=Castelnuovini | patrone=San Petru | festa=[[7 d'aprile]] | situ=http://www.comunecastelnuovovdc.it/ }} '''Castelnuovo di Val di Cecina''' hè una [[cumuna]] [[Italia|taliana]] di a [[pruvincia di Pisa]]. ==Cumune in cunfina== ''Castelnuovo di Val di Cecina'' cunfina incù: [[Casole d'Elsa]] ([[Pruvincia di Siena|SI]]), [[Monterotondo Marittimo]] ([[Pruvincia di Grussetu|GR]]), [[Montieri]] (GR), [[Pomarance]], [[Radicondoli]] (SI). {{Pruvincia di Pisa}} [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Pisa]] btl8c4p2u01mb0tjegnd7mamhexqxuw Farfalla ferulaghja 0 11668 373815 348817 2021-06-02T09:41:16Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U maccaone corsu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Papilio_hospiton.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Papilio hospiton</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Imbracamentu | ''[[Arthropoda]]'' |----- | Classa | ''[[Insecta]]'' |----- | Ordine | ''[[Lepidoptera]]'' |----- | Famiglia | ''[[Papilionidae]]'' |----- | Generu | ''[[Papilio]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Papilio hospiton''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Gené]], 1839</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Papilio_hospiton_side.jpg|250px]] |----- |} U '''maccaone corsu''' (o [[Maccaonu corsu]]) ([[Papilio hospiton]]) hè un tipu di [[farfalla]] chì face parte di a famiglia di e [[Papilionidae]]. ==Descrizzione== [[File:Ferula_communis.jpg|thumb|left|200px|A ferula (Corsica)]] Hè una farfalla maiò, incù una apertura alare massima di 8 o 10 centimi. Per via di quessa l'adulti si vedenu è si scontranu à spessu in a natura, da [[maghju]] à [[ghjugnu]]. L'ale da daretu di u maccaone corsu hanu spezia di coda. Ci hè pocu dimurfisimu sessuale è u masciu è a femina sò guasi listessi. U maccaone corsu bula lestru è ùn hè micca cusì faciule d'ussirvà la annantu à un fiore. Per u più, si trova annantu à a [[ferula]], da u livellu di u mare, insin'à 2000 metri.<ref>Cites (2015).</ref> ===U brugu=== I brughi sò verdi, incù anelli neri pichjulati di giallu. U brugu si nutrisce di cinqui pianti: * a [[ferula]] ([[Ferula comunis]]) * a ruta corsa ([[Ruta corsica]]) * a pastinaccia ([[Pastinaca latifolia]]) * [[Peucedanum officinale paniculatum]] * è [[Laserpitium halleri cynapiifolium]]. ===Differenze incù u maccaone cumunu=== [[File:Papilio.machaon.7553.JPG|left|200px|thumb|U maccaone cumunu: si vede a coda longa è a tacca alare bella tonda]] U maccaone corsu s'assumiglia assai à u [[maccaone]] cumunu. E dui farfalle si ponu cunfonde. Ma esistenu qualchì differenze. Ci hè una grande tacca rossa in a coda ind'è u [[maccaone]] cumunu. Invece, ind'è a maccaone corsu, 'ssa tacca hè più chjuga è chjirchjata nera. È a coda di u maccaone corsu hè più corta ch'è quella di u maccaone cumunu. Accade ch'ellu ci fusi un'ibridazione trà u maccaone corsu è maccaone cumunu. Ma l'esemplari chì nascenu di 'ssa ibridazione sò sterili. ==Endemismu== Hè una spezia endemica di a Corsica è di a [[Sardegna]]. === In Corsica === U maccaone corsu hè cumunu in [[Corsica]]. Si scontra in l'isula sana. Per u più, si trova ind'ellu ci hè a [[ferula]], da u livellu di u mare sin'à 700 metri. Più in sù, si pò truvà annantu à a [[Ruta corsa]] o à parte da 800 metri, annatu à [[Peucedanum paniculatum]].<ref>Ruiz (2015).</ref> Hè à un'altezza media di 400-500 metri ch'ellu hè u più abundante.<ref>Ruiz (2015).</ref> Esiste dinù in Corsica u [[maccaone]] cumunu. Parechji siti impurtanti per u maccaone corsu in Corsica sò: l'[[Agriate]], u [[Cuscione]] è l'[[Alcudine]]. === In Sardegna=== In Sardegna si scontra per u più annantu à a [[ferula]]. Si trova in tutta l'isula è hè abundate in particulare in l'areale di Montimannu.<ref>Cites (2015).</ref> Si trova dinù annantu à [[Ruta lamarmorae]], ma raramente è solu à altezze superiore à i 1400 m in i Monti di u [[Gennargentu]]. Hè statu ossirvatu ch'è l'areale di a ferula era in calata. == Prutizzione == U maccaone corsu hè prutettu à parechji livelli: * a cunvinzione internaziunale di Washington ([[CITES]]) chì interdisce u cummerciu di e spezie di fauna è di flora minacciate di sparizione. * a cunvinzione di Berna * a dirittiva Habitat * in Francia, hè scrittu annantu à lista d'insetti prutetti di l'arristatu di u 3 aostu 1979 ==Note== <references/> ==Bibliugrafia== * [http://ec.europa.eu/environment/cites/pdf/EU_proposal_Papilio_hospiton.pdf Papilio hospiton, 2015, studiu CITES, Unione Europea] * [http://www.oec.fr/modules.php?name=Sections&sop=viewarticle&artid=149 Maria Cecilia Ruiz, ''Farfalle'', Offiziu di l'Ambiente di Corsica] == Liami == * [http://www.sardegnaambiente.it/j/v/159?s=248082&v=2&c=11623&t=1 Papilio hospiton, SardegnaForeste] * [http://inpn.mnhn.fr/docs/cahab/fiches/1055.pdf Papilio hospiton, INPN (in francese)] * [http://www.leps.it/indexjs.htm?SpeciesPages/PapilHospi.htm Papilio hospiton (in inglesu)] * [http://insetti.altervista.org/macro/hospiton1.htm Insetti, Papilio hospiton (in talianu)] == Da vede dinù == * u [[maccaone]] *[[Farfalla cardaghja]] *[[Farfalla finuchjaghja]] *[[Limenitis reducta]] [[Categoria:Nymphalidae]] h9r5u5wv2jch798l1dl9uijja8pwp9u Sbarabattula firulaghja 0 11669 131692 2008-06-07T12:36:00Z 83.201.37.216 Reindirizzamentu à [[Farfalla ferulaghja]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Farfalla ferulaghja]] 3du7sdq8qfz8nxg3rb066g0jlqoy40g Categoria:Scultura 14 11672 335739 327826 2014-03-23T18:13:53Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Arte]] ly2hquk5iwr3g2sylenm6k3z204oxep Categoria:Architittura 14 11674 335438 328336 2014-03-23T18:08:24Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Arte]] ly2hquk5iwr3g2sylenm6k3z204oxep Categoria:Musica 14 11675 335661 325296 2014-03-23T18:12:26Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Arte]] ly2hquk5iwr3g2sylenm6k3z204oxep Categoria:Baddu 14 11676 359139 335454 2018-05-04T00:10:35Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Musica]] tt7do5iojjw1khhl2oco8gerutg72tc Pierre Laffillé 0 11677 374959 374599 2021-08-09T20:54:42Z Fausta Samaritani 15085 link wikitext text/x-wiki '''Pierre Laffillé''' hè un [[pittore]] natu in [[1938]]. Vive en [[Corsica]]. == Biugrafia == [[categoria:Biugrafia]] [[categoria:Francesu|Laffillé]] [[Categoria:Pittore|Laffillé]] gx1ah7oq1i7fnmow26gtmwop3owlaiv Categoria:Disegnu 14 11678 335528 132010 2014-03-23T18:10:04Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Arte]] ly2hquk5iwr3g2sylenm6k3z204oxep Categoria:Sinemà 14 11679 335741 325300 2014-03-23T18:13:55Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Arte]] ly2hquk5iwr3g2sylenm6k3z204oxep Jean-François Bauret 0 11680 376894 376893 2021-09-08T16:20:58Z Jun Misugi 295 cat wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} '''Jean-François Bauret''' hè statu un [[fotografia|fotògrafu]] [[Francia|francese]] natu in u [[1932]] é mortu in u [[2014]]. ==Da vede dinù== *[[Listinu di i fotografi]] [[Categoria:Fotògrafu|Bauret, Jean-François]] [[Categoria:Francesu|Bauret, Jean-François]] [[Categoria:Biugrafia]] 1lpmsd2n7wezawd2zyc8pog84xlw6re Malmignattu 0 11681 373886 364203 2021-06-02T10:48:04Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U malmignattu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Latrodectus tredecimguttatus female.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Latrodectus tredecimguttatus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Arthropoda]]'' |----- | Classa | ''[[Arachnida]]'' |----- | Ordini | ''[[Araneae]]'' |----- | Famiglia | ''[[Theridiidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Latrodectus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Latrodectus tredecimguttatus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Latrodectus tredecimguttatus male.jpg|250px]] |----- |} U '''malmignattu''' (o [[malmignattulu]]) (''[[Latrodectus tredecimguttatus]]'') hè un tipu di [[ragnu]] chì faci parti di a famiglia di i [[Theridiidae]]. Si scontra in tutta a rigioni di u [[Mediterraniu]] ma dinò in u nordu di l'Africa, in Asia Cintrali, in [[Russia]] suttana è in l'[[Isuli Canarii]]<ref>M.S Bonnet, The toxicology of Latrodectus tredecimguttatus: the Mediterranean Black Widow Spider, Homeopathy, 93-1, 2004, p. 27–33.</ref>. Pò essa priculosu pa l'omu. Era ancu cunnisciutu da i grechi à tempi antichi antichi. U malmignattu hè neru, è t'hà à spessu trè paghji di tacchi rossi, calchì volta chjirchati bianchi o giaddi. I patti sò forti è neri. U malmignattu hè discrittu à spessu com'è pussidendu tredici tacchi rossi. Ma esistini calchì variazioni, apposta chì pò accada chì 'ssi tacchi fussini bianchi. Ci hè un impurtantu dismurfisimu sessuali ind'è u malmignattu, postu chì a femina (8-18 mm) hè bedda più maiori ch'è u masciu (3-6 mm). L'adulti masci si trovani da [[maghju]] à [[sittembri]], quandu i femini inveci si scontrani da maghju à [[nuvembri]]<ref>M.S Bonnet, The toxicology of Latrodectus tredecimguttatus: the Mediterranean Black Widow Spider, Homeopathy, 93-1, 2004, p. 27–33.</ref>. U malmignattu cattura i so predi vivi par via di una ragnata abbastanza maiori, ma bedda piattata è si nutrisci par u più d'insetti. Accadi chì l'accupiamentu fussi priculosu pà u masciu, chì pò essa divuratu tandu da a femina. Vivi in ragnati moltu resistenti incù una forma irregulari in ariali à machja meditarrania bassa, à spessu aridi è pitrosi, frà sassa è muretti; moltu raramenti u malmignattu si pò truvà vicinu à i casi di campagna. U malmignattu hè vilanosu, è una pizzicatura pò ancu essa murtali. Ci vò d'andà subitu à u spidali o à a clinica. U vilenu agisci da 10 minuti à un'ora. Ma sola a femina hè vilanosa <ref>M.S Bonnet, The toxicology of Latrodectus tredecimguttatus: the Mediterranean Black Widow Spider, Homeopathy, 93-1, 2004, p. 27–33.</ref>. ==Tassunumia== Un sinonimu cumunu di ''Latrodectus tredecimguttatus'' hè ''Latrodectus mactans tredecimguttatus''. == In Corsica == [[File:Latrodectus tridecimguttatus.jpg|left|200px]] U malmignattu hè cumunu in [[Corsica]]. Hè ancu chjamatu a [[zinevra]]<ref>Roccu Multedo, U mazzirisimu: un sciamanisimu corsu, p. 162 (1994), L'Originel.</ref>. Si scontra à spessu in u centru di a Corsica è in Pumonti. Hè più raru in Cismonti. Hè piuttostu da [[marzu]] à [[sittembri]] chì ci hè u risicu di fà si pizzicà. Ci conta Roccu Multedo<ref>Roccu Multedo, U mazzirisimu: un sciamanisimu corsu, p. 162 (1994), L'Originel.</ref> chì si scuntrava à spessu in l'[[arghja|arghji]] in tempi di [[tribbiera]] o in i [[suvara|lecci suvarini]]. In i tempi, sicondu [[Roccu Multedo]]<ref>Roccu Multedo, U mazzirisimu: un sciamanisimu corsu, p. 162 (1994), L'Originel.</ref>, s'aduprava a fiamma par curà ni a pugnitura è in [[Osani]], era imprudatu u forru caldu. ==Citazioni== Accadi chì u malmignattu fussi citatu in a cultura corsa. Par asempiu in a ghjastema<ref>Paulu Milleliri (2010) ''Chì tù sia...'', Albiana.</ref>: * ''Ch'idda ti pugni a malmignatta !'' ==Rifarenzi== {{reflist}} ==Liami== * [http://ocic.oec.fr/catalog_repository/uploads/10/malmignatta.pdf U malmignattu - Uffiziu di l'Ambienti di a Corsica] * [http://web.archive.org/web/20071224195016/http://pagesperso-orange.fr/eresus/danger.html I ragni priculosi di Corsica] * [http://casavecchia.free.fr/pdf/Corse-araignee-malmignatta-by-casa-vecchia.free.fr.pdf U malmignattu (in francesu)] * [https://www.youtube.com/watch?v=n1pVjuVK9EY Videu di u malmignattu] [[Categoria:Theriiidae]] [[Categoria:Ragnu di Corsica]] [[Categoria:Insetti di Corsica]] tl1xss726wan6z2oqlht8rwa45na9x0 Malmignattulu 0 11682 132030 2008-06-10T19:15:42Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Malmignattu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Malmignattu]] fl6s9qywlyn476akta1ydecuww0ob7o Latrodectus tredecimguttatus 0 11683 132031 2008-06-10T19:15:51Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Malmignattu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Malmignattu]] fl6s9qywlyn476akta1ydecuww0ob7o Zinevra 0 11684 132032 2008-06-10T19:16:00Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Malmignattu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Malmignattu]] fl6s9qywlyn476akta1ydecuww0ob7o Categoria:Biologia 14 11686 375414 368196 2021-08-16T22:58:36Z Jumpy01 11155 supranu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[:Categoria:Biolugia]] qhgxbcqnz035l6eg4tynjmt8ztew5k5 Categoria:Scienze esatte è naturale 14 11687 335733 132189 2014-03-23T18:13:47Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Scienze]] lijy0brarr3xqiy1q8xgh5w64qewbns Categoria:Geologia 14 11688 335578 325307 2014-03-23T18:10:56Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Scienze esatte è naturale]] ok3gjsbxrbp3jh3ylgca7m5h137miw9 Categoria:Logica 14 11689 377023 335630 2021-09-12T21:10:36Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[Categoria:Filosofia]] bbdv3higedg18zz0vbs6stnirxpswph Categoria:Medicina 14 11690 335645 132198 2014-03-23T18:12:10Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Scienze esatte è naturale]] ok3gjsbxrbp3jh3ylgca7m5h137miw9 Categoria:Fisica 14 11691 335567 325310 2014-03-23T18:10:45Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Scienze esatte è naturale]] ok3gjsbxrbp3jh3ylgca7m5h137miw9 Categoria:Radica 14 11692 335915 132204 2014-03-30T11:06:41Z 91.197.junr3170 7208 [[d:Q1281]]: -: [[en:]] [[de:]] [[fr:]] [[pl:]] [[ja:]] [[it:]] [[nl:]] [[pt:]] [[es:]] [[sv:]] wikitext text/x-wiki {{Pagina maestra/Benvenutu}} ibnpaxhjhwa0o76406ni9pmqujnkwun Listinu di i fotografi 0 11693 348943 333144 2015-07-06T10:37:11Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[Listi fotografi]] à [[Listinu di i fotografi]] wikitext text/x-wiki {| border="0" id="toc" style="margin: 0 auto;" align=center | '''Listi fotografi''' [[#A|A]] [[#B|B]] [[#C|C]] [[#D|D]] [[#E|E]] [[#F|F]] [[#G|G]] [[#H|H]] [[#I|I]] [[#J|J]] [[#K|K]] [[#L|L]] [[#M|M]] [[#N|N]] [[#O|O]] [[#P|P]] [[#Q|Q]] [[#R|R]] [[#S|S]] [[#T|T]] [[#U|U]] [[#V|V]] [[#W|W]] [[#X|X]] [[#Y|Y]] [[#Z|Z]]__NOTOC__ |} ==A== *[[Ansel Adams]] *[[Eugène Atget]] *[[Richard Avedon]] ==B== *[[Jean-François Bauret]] *[[Werner Bischof]] *[[Bill Brandt]] *[[Brassaï]] *[[René Burri]] ==C== *[[Sophie Calle]] *[[Ètienne Carjat]] *[[Henri Cartier-Bresson]] *[[Gabriel Carvajal]] *[[Mama Casset]] *[[Salla Casset]] *[[Lucien Clergue]] *[[Chuck Close]] ==D== *[[Jacques Daguerre]] *[[Bruce Davidson]] *[[Mario de Biasi]] *[[Benjamín de la Calle]] *[[Augusto De Luca]] *[[Raymond Depardon]] *[[Bernard Deschamps]] *[[Robert Doisneau]] *[[František Drtikol]] *[[Maxime Du Camp]] ==E== *[[Mark Edwards]] *[[Peter Henry Emerson]] *[[Elliott Erwitt]] *[[Walker Evans]] ==F== *[[Andreas Feininger]] *[[Roger Fenton]] *[[Ludmila Foblová]] *[[Joan Fontcuberta]] *[[Martine Franck]] *[[Robert Franck]] *[[Lee Friedlander]] *[[Francis Frith]] ==G== *[[Anatolij Garanin]] *[[Alexander Gardner]] ==H== *[[Ernst Haas]] *[[Sara Holt]] *[[Hosoe Eikoh]] ==I== * [[Irina Ionesco]] * [[Walter Iooss]] * [[Izis]] ==K== *[[Josef Koudelka]] ==L== *[[Dorothea Lange]] *[[Jacques-Henri Lartigue]] *[[Clarence John Laughlin]] *[[Gustave Le Gray]] *[[Erich Lessing]] ==M== *[[Raymond Moore]] *[[Christophe Mourthé]] *[[Martin Munkácsi]] ==N== *[[Félix Tournachon Nadar]] *[[Charles Nègre]] *[[Helmut Newton]] *[[Nick Nixon]] *[[William Notman]] ==O== *[[Paul Outerbridge]] ==P== *[[Freeman Patterson]] *[[Irving Penn]] *[[Sergei Mihxailovicx Prokudin-Gorskji]] ==R== *[[Man Ray]] *[[Marc Riboud]] *[[Leni Riefenstahl]] *[[Alexander Rodchenko]] *[[Willy Ronis]] *[[Jiří Růžek]] ==S== *[[Sebastião Salgado]] *[[Jan Saudek]] *[[Edward Steichen]] *[[Ralph Steiner]] *[[Otto Steinert]] *[[Alfred Stieglitz]] ==T== *[[William Henry Fox Talbot]] *[[Paul Trevor]] ==V== *[[Robert Vano]] *[[Charles Verax]] *[[Dima Vesnine]] *[[Adam Clark Vroman]] ==W== *[[Sabine Weiss]] [[Categoria:Fotografia]] 33pqnzobyx40t3gqqdrl89xwxsxv7dd Categoria:Religione è credenze 14 11694 366567 335717 2020-05-15T08:20:17Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki <br /> [[Categoria:Religione]] 75kdtbgceedp5ta78vg10zi1323bqdq Categoria:Mitulugia 14 11695 335648 328358 2014-03-23T18:12:13Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Religione è credenze]] 70p9e15tz9bsjf4xu714ynncky633fd Categoria:Cristianisimu 14 11696 366577 366576 2020-05-15T10:50:59Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[File:Christianity Symbol.svg|right|80px]] [[Categoria:Religione]] dns3cq2jh19j0zq86o2wb5zpdxcsltg Categoria:Religione 14 11697 366575 366568 2020-05-15T10:46:14Z Jumpy01 11155 image wikitext text/x-wiki [[File:ReligionSymbol.svg|right|100px]] [[Categoria:Radica]] frzxu1dg89ui3lnptgzawp4j4tm1sy4 Categoria:Eculugia 14 11698 368199 335534 2020-07-02T13:01:10Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[Categoria:Scienze esatte è naturale]] ok3gjsbxrbp3jh3ylgca7m5h137miw9 Categoria:Ambiente 14 11699 335398 328036 2014-03-23T18:07:42Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Environment}} [[Categoria:Scienze umane]] q7c6a223wlrhi9ezcto5t4h1k7a0ffd Categoria:Musiculugia 14 11700 335665 325320 2014-03-23T18:12:30Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Musica]] [[Categoria:Scienze umane]] frvtcjs0blfhf98kuyjkkgnnamigsfz Template:Babel field 4 10 11701 373430 143246 2021-06-02T04:46:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div style="float:left;border:solid #77E0E8 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#D0F8FF"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#77E0E8;text-align:center;font-size:14pt">'''{{{letter code}}}-4'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em">{{{text}}}</td> </tr></table></div><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> ldinbda2c9rvdj8b10v9cosvfml1pch Template:Utilizatore en-4 10 11702 335329 132283 2014-03-23T18:02:12Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 4 | letter code=[[lingua inglese|en]] | text=I speak '''[[:Category:Utilizatore en|English]]''' at a<br /> '''[[:Category:Utilizatore en-4|near-native]]''' level. }}[[Categoria:Utilizatore en-4|{{PAGENAME}}]] 9wln74mtrfeav4zvhf5q7r8j4n038ob Categoria:Utilizatore en-4 14 11703 335813 328374 2014-03-23T18:15:12Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore en| 4]] j4bfs89ylblzcw3qmgf0ez1sjivrmd8 Categoria:Stati di i SUA 14 11706 335754 329572 2014-03-23T18:14:09Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Stati Uniti d'America]] hwkt8auebar5hrbffccoiaoojge5a34 Categoria:Ogetti di Messier 14 11707 335671 132506 2014-03-23T18:12:38Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Astrunumia]] h1i2q0o2xmmgevd6m0j23k84psjhgm8 Categoria:Americanu 14 11708 372693 335403 2021-05-06T19:26:35Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[Categoria:Stati Uniti d'America]] hwkt8auebar5hrbffccoiaoojge5a34 Categoria:Anni di u XI seculu 14 11709 335421 328328 2014-03-23T18:08:06Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Anni]] 09g8tpfa7fxvunsrjpy5znzje4dmkdn Categoria:Anni 14 11710 375523 335407 2021-08-17T22:36:10Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Storia]] [[Categoria:Cronologia]] q46j5fk62wbs2yumrl8kvractgoia90 Categoria:Anni di u XIII seculu 14 11711 335417 328324 2014-03-23T18:08:02Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Anni]] 09g8tpfa7fxvunsrjpy5znzje4dmkdn Categoria:Anni di u XVIII seculu 14 11712 335422 328329 2014-03-23T18:08:07Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Anni]] 09g8tpfa7fxvunsrjpy5znzje4dmkdn Categoria:Anni di u I seculu 14 11713 335412 328319 2014-03-23T18:07:57Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Anni]] 09g8tpfa7fxvunsrjpy5znzje4dmkdn Categoria:Anni di u XX seculu 14 11714 335427 328334 2014-03-23T18:08:12Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Anni]] 09g8tpfa7fxvunsrjpy5znzje4dmkdn Categoria:Anni di u XXI seculu 14 11715 335426 328333 2014-03-23T18:08:11Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Anni]] 09g8tpfa7fxvunsrjpy5znzje4dmkdn Categoria:Custellazione 14 11717 352693 335521 2016-01-28T06:44:11Z YiFeiBot 9044 Retrait de 49 lien(s) interlangue(s), désormais fourni(s) par [[d:|Wikidata]] à la page [[d:q9230]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Astrunumia]] [[ar:تصنيف:أبراج فلكية]] 1sqsec2zorw4esi5y2di5p8dxcxj57g Categoria:Vita quutidiana è distrazzioni 14 11718 335901 132556 2014-03-23T18:16:48Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Radica]] 0ojnfa3qqlhs6swq6kkmqbvkj08hi7h Categoria:Drittu 14 11719 335530 328226 2014-03-23T18:10:06Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Pulitica, drittu è sucità]] mb686vgv53r1tvjxkm9kefc1lbv1vsv Categoria:Pulitica, drittu è sucità 14 11720 335708 132559 2014-03-23T18:13:18Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Radica]] 0ojnfa3qqlhs6swq6kkmqbvkj08hi7h Categoria:Società 14 11722 335745 132564 2014-03-23T18:13:59Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Pulitica, drittu è sucità]] mb686vgv53r1tvjxkm9kefc1lbv1vsv Categoria:Economia 14 11723 335532 325332 2014-03-23T18:10:08Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Scienze umane]] [[Categoria:Pulitica, drittu è sucità]] lpqmle0yv9rmhs0g5bocrqvttpbk8v3 Categoria:Informatica 14 11724 335597 132568 2014-03-23T18:11:16Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Tennulugii è scenzi applicati]] rug3ut8qd81bexndq76lpk87qvv3dk9 Categoria:Tennulugii è scenzi applicati 14 11725 335763 132569 2014-03-23T18:14:18Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Radica]] 0ojnfa3qqlhs6swq6kkmqbvkj08hi7h Categoria:Principale 14 11726 335703 132573 2014-03-23T18:13:13Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Radica]] 0ojnfa3qqlhs6swq6kkmqbvkj08hi7h Categoria:Francia 14 11727 359532 335571 2018-06-08T19:52:36Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Europa]] josn6e907h9o08jaxkbxr5k2w3oamoo Steatoda grossa 0 11728 373949 364486 2021-06-02T11:07:09Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''Steatoda grossa'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Steatoda.grossa.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Steatoda grossa</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Arthropoda]]'' |----- | Classa | ''[[Arachnida]]'' |----- | Ordini | ''[[Araneae]]'' |----- | Famiglia | ''[[Theriiidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Steatoda]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Steatoda grossa''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px]] |----- |} ''Steatoda grossa'' hè un tipu di [[ragnu]] chì faci parti di a famiglia di i [[Theriiidae]]. Hè cumuna in [[America di u Nordu]] è in [[Auropa]]. Si scontra à spessu in i cità, in i tafona di i vechji mura, in i sulaghjoli o in i cantini, in i loca ind'edda ci hè l'umidità. Si vedi tuttu l'annu. Ci hè un impurtantu dismurfisimu sessuali, apposta chì a femina (10 mm) hè bedda più maiori ch'è u masciu (6 mm). A femina campa sin'à sei anni. Inveci u masciu un campa cà sin'à un annu o un annu è mezu. A mursicatura di ''Steatoda grossa'' hè priculosa. Ma hè statu pruvatu chì l'antivilenu ''Latrodectus'' hè efficaci contr'à u vilenu di ''Steatoda grossa''. == In Corsica == ''Steatoda grossa'' hè cumuna in [[Corsica]]. ==Rifarenzi== * [http://web.archive.org/web/20080331000449/http://pagesperso-orange.fr/eresus/e_stegro.html I ragni priculosi di Corsica - Steatoda grossa] [[Categoria:Theriiidae]] [[Categoria:Ragnu di Corsica]] 4goxbe7c50jrtbj89x2rxvc77v7twde Categoria:Voceru 14 11730 335902 132634 2014-03-23T18:16:50Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Musica Corsa]] jp1kfr8ebez48qoza4c3ot8ugms1gyh Categoria:Canidae 14 11731 343781 335471 2015-05-17T00:39:04Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Mammalia‎]] a33o04c6g7ohpu99neopojud65e36a8 Categoria:Animale 14 11732 335405 328314 2014-03-23T18:07:49Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Biologia]] 9vvieymw4ja25lclphv0xclk577zaka Categoria:Theriiidae 14 11733 335764 132643 2014-03-23T18:14:19Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Animale]] 0mfkofh30yzuf9vf8paf190xu862sf0 Categoria:Ragnu di Corsica 14 11734 372876 335710 2021-05-24T20:17:44Z Jumpy01 11155 - cat wikitext text/x-wiki [[Categoria:Fauna di Corsica]] pnsgedb40guy1n5o4oogd2zi7pnktrx Categoria:Animale de Corsica 14 11735 372878 335406 2021-05-24T20:32:58Z Jumpy01 11155 Reindirizzamentu à [[Categoria:Fauna di Corsica]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[:Categoria:Fauna di Corsica]] 9s1xiq55pwy12us5i6wt2rp167342nl Categoria:Annu 14 11736 375524 335429 2021-08-17T22:36:59Z Fausta Samaritani 15085 cambio categoria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Storia]] [[Categoria:Cronologia]] q46j5fk62wbs2yumrl8kvractgoia90 Categoria:Nuvembri 14 11737 335669 325288 2014-03-23T18:12:36Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Mese di l'annu]] 786czgfz38pbli2ycvjsmnw6rm2hwp2 Categoria:Uttrovi 14 11738 335887 325289 2014-03-23T18:16:32Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Mese di l'annu]] 786czgfz38pbli2ycvjsmnw6rm2hwp2 Categoria:Ghjugnu 14 11740 335589 325290 2014-03-23T18:11:08Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Commonscat|June}} [[Categoria:Mese di l'annu]] qve98dlv5uriabep9rfc0jrf9cji3kv Categoria:Maghju 14 11741 335634 325292 2014-03-23T18:11:58Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Commonscat|May}} [[Categoria:Mese di l'annu]] 06wv8ie0nu1bq6za1u5oji05ih0qodx Categoria:Aostu 14 11742 335431 325294 2014-03-23T18:08:16Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Commonscat|August}} [[Categoria:Mese di l'annu]] cri8ho9gy1x5av8mm1t9syhpffyhoo0 Categoria:Decembre 14 11743 335524 325295 2014-03-23T18:10:00Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Mese di l'annu]] 786czgfz38pbli2ycvjsmnw6rm2hwp2 Categoria:Lugliu 14 11746 335632 325297 2014-03-23T18:11:56Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Commonscat|July}} [[Categoria:Mese di l'annu]] 9xx3pvr4ly0grqzfv6tbb6h04izuw3u Categoria:Settembre 14 11747 335740 325299 2014-03-23T18:13:54Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Commonscat|September}} [[Categoria:Mese di l'annu]] 2fid332krlh2pj630pg2mk27ci3i8mx Ficu 0 11749 371364 369483 2021-01-05T05:33:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Fig.jpg|thumb|200px|right|U ficu]] [[File:Fig (Ficus carica) fruits.jpg|miniatura]] U '''ficu''' hè u fruttu di a [[fica]], un arburi di a famiglia di i Moraceae. == Citazioni == U ficu hè mintuvatu à spessu in a cultura è in a litteratura corsa. Par asempiu in i sprissioni: * ''cambià fica par sorbi'' * ''parè un ficu pinciulescu'' * ''ùn valè un ficu'': ''ùn vale un ficu!'' è in i pruverbii: * ''Fichi è moglie caccianu e voglie.'' * ''I fichi quand'elli venenu, è l'uva quand'ella passa.'' * ''Cun un ficu, faci un amicu.'' * ''Manghjatu u ficu, persu l'amicu.'' * ''Minestra è fichi, facenu latte.'' * ''Tantu spunta fichi, tantu ni tratta.'' ==Da veda dinò== * u [[fiuronu]] ==Rifarenzi== * Ettori, Farrandu, ''Antulugia di i sprissioni corsi - Anthologie des expressions corses'', Parighji: Rivages, 1984 * [http://www.adecec.net/adecec-net/lexiques/afrutta.html ''A Frutta'', Adecec, Lessicu] * Ciavatti, Petru (dir. redazzione) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana [[Categoria:Fruttu]] 0sno1eopbk3u954tg9f6niv0mvn2d42 Arba 0 11750 374921 371587 2021-08-08T17:53:24Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki L''''arba''' ò '''erba''' hè una pianta bassa incù fustu [[verde]] è micca [[legnu|lignosu]]. == Citazioni == L'arba hè mintuvata à spessu in a cultura è in a [[litteratura]] [[Corsica|corsa]]. Par esempiu in i [[sprissioni corsi|sprissioni]]: * ''l'arba vogliu'' * ''ùn hè arba chì poni i [[fiori|fiora]]'' chì voli dì: hè un gattivu sughjettu ==Rifarenzi== * Ettori, Farrandu, ''Antulugia di i sprissioni corsi - Anthologie des expressions corses'', Parighji: Rivages, 1984 [[Categoria:Biologia]] rr22cre9okpeayj4b353nuhhr5bl4jq Farina 0 11751 332426 325303 2014-03-23T14:19:08Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki A '''farina''' hè un alimentu ottinutu à parta di a [[biada]] o altri produtti, chì sò stati macinati. == Citazioni == A farina hè mintuvata à spessu in a cultura è in a litteratura corsa. Par esempiu in i sprissioni: * ''Hè quant'è à circà [[mocu]] in a farina'' * ''Cunsigliu di [[topu|topa]] è dannu di farina.'' * ''largu in [[brenna]] è schersu in farina.'' * ''ùn hè farina da fà [[ostia]]'' o in u pruverbiu: * ''A chì ùn ni hà, ùn ni mangna. Sé tu voli a farina, va à coglia a [[castagna]].'' == Rifarenzi == * Ettori, Farrandu, ''Antulugia di i sprissioni corsi - Anthologie des expressions corses'', Parighji: Rivages, 1984 [[Categoria:Cucina]] 80kza5fxds2g1ijm3dvpugbmgq4w1q1 Pedi 0 11752 372588 358375 2021-04-14T03:43:13Z 113.203.44.21 wikitext text/x-wiki [[File: human male foot.jpg|250px|thumb|upright]] == Citazioni == U pedi hè mintuvatu à spessu in a cultura è in a litteratura corsa. Par esempiu in i sprissioni: * ''Viaghjà à peddi pudditrini.'' * ''Truvà u scarpu à u so pedi.'' * ''ùn li sortini micca i peda fora di u lettu'' * ''fà ni à pedi è à [[cavaddu]]'': ''ni faci à pedi è à cavaddu !'' == Rifarenzi == * Ettori, Farrandu, ''Antulugia di i sprissioni corsi - Anthologie des expressions corses'', Parighji: Rivages, 1984 * Peretti, Petru Paulu, ''Campu'', 1966 [[Categoria:Litteratura corsa]] gzunhucswrf4rlafjyuhajrntzf9hb3 Trova 0 11753 334810 327970 2014-03-23T15:07:13Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki A trova ou trovula è un vaccile di legnu o di petra fattu'apostu per i porci mannarini. == Citazioni == Accadi chì a trova fussi mintuvata in a cultura è in a litteratura corsa. Par esempiu: * in u pruverbiu: ''Quand'è u [[porcu]] hè techju, si volta a trova.'' * in a sprissioni: ''vultà si a trova dopu mangnatu'' ==Rifarenzi== * Ettori, Farrandu, ''Antulugia di i sprissioni corsi - Anthologie des expressions corses'', Parighji: Rivages, 1984 [[Categoria:Litteratura corsa]] rpywxdwccyzgyw3d7buc426fi2z1s9i Lana 0 11754 372786 371588 2021-05-11T21:09:43Z Ramses Bond 17966 File wikitext text/x-wiki [[File:Wool.www.usda.gov.jpg|thumb|200px]] == Citazioni == A lana hè mintuvata calchì volta in a cultura è in a litteratura corsa. Par esempiu: * in a sprissioni: ''discuta a lana [[capruna]]'' ==Rifarenzi== * Ettori, Farrandu, ''Antulugia di i sprissioni corsi - Anthologie des expressions corses'', Parighji: Rivages, 1984 g1y3s3lxpcdyyh79b3tqdtttx5u0i7t Ghjacara 0 11755 332595 133022 2014-03-23T14:22:37Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki A '''ghjacara''' hè a femina di u [[ghjacaru]]. == Citazioni == Accadi chì a ghjacara fussi mintuvata in a cultura è in a litteratura corsa. Par esempiu: * in a sprissioni: ''stà à ghjacara techja'' ==Rifarenzi== * Ettori, Farrandu, ''Antulugia di i sprissioni corsi - Anthologie des expressions corses'', Parighji: Rivages, 1984 [[Categoria:Mammalia]] c16ecbdnhwpj4ur3lmo5e4cc1wis9oj Zicca 0 11756 371365 354136 2021-01-05T05:33:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Tick male (aka).jpg|thumb|right||250px]] A '''Zicca''' (o [[zecca]]) hè un tipu d'animali chì si nutrisci di u [[sangui]] d'altri mammiferi, rettili o aceddi. == Citazioni == Accadi chì a zicca fussi citata in a cultura è in a litteratura corsa. Par asempiu: * in a sprissioni: ''una zicca niedda'' * o in u pruverbiu: ''Cavaddu vechju, zicchi è muschi.'' ==Rifarenzi== * Ettori, Farrandu, ''Antulugia di i sprissioni corsi - Anthologie des expressions corses'', Parighji: Rivages, 1984 [[Categoria:Acarina]] 2g6tnw20ppfr98onk1d9fep62toobgy Pidochju 0 11757 347171 347170 2015-07-01T23:40:22Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki U '''pidochju''' hè un'[[insettu]] parassitu picculu chì assumiglia à a [[ragnata]] o à u [[scurpionu neru|scurpionu]] è chì manghja u [[sangue]]. == Citazioni == Accadi chi u pidochju fussi citatu in a cultura è in a [[litteratura]] [[Corsica|corsa]]. Par asempiu: * in a sprissioni: ''un pidochju rifattu'' o ''un pidochju rifaticciu'' *o in u pruverbiu: ''Ùn ti fidà di u pidochju rifattu.'' ==Rifarenzi== * Ettori, Farrandu, ''Antulugia di i sprissioni corsi - Anthologie des expressions corses'', Parighji: Rivages, 1984 [[Categoria:Litteratura corsa]] 0ckc2emls7xo7j6oqzbdxo7cm3idgnv Mosca 0 11758 333524 141075 2014-03-23T14:41:14Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki == Citazioni == A mosca hè mintuvata à spessu in a cultura è in a litteratura corsa. Par asempiu in i sprissioni: * ''Aspittà chì a mosca si rodi u [[chjodu]]'' o ancu: ''dà tempu, chì a mosca si rodi u chjodu'' * o in u pruverbiu: ''Cavaddu vechju, zicchi è muschi.'' ==Rifarenzi== * Ettori, Farrandu, ''Antulugia di i sprissioni corsi - Anthologie des expressions corses'', Parighji: Rivages, 1984 [[Categoria:Litteratura corsa]] au9vbfts92agm57x2n8tbnhpcvk26c4 Labbru 0 11759 371589 350556 2021-01-05T05:41:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki == Citazioni == U labbru hè mintuvatu calchì volta in a [[cultura]] è in a [[litteratura]] [[Corsica|corsa]]. Par asempiu in i sprissioni: * ''Hè quant'è à vulà fà sprucca senza labbri.'' o in u pruverbiu: ''Un si pò dì "prruci" senza labbri.'' ==Rifarenzi== * Ettori, Farrandu, ''Antulugia di i sprissioni corsi - Anthologie des expressions corses'', Parighji: Rivages, 1984 f7bckm13xdwxokmxukn04nn2onrkx54 Arechja 0 11760 371366 345184 2021-01-05T05:33:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Ear BNC.jpg|thumb|right|130px|L'arechja umana]] L''''arechja''' hè una parti di l'anatumia chì servi da catturà u sonu. L'arechja [[omu|umana]] si componi di trè parti: * L'arechja esterna * L'arechja media * L'arechja interna == Citazioni == L'arechja hè mintuvata à spessu in a cultura è in a litteratura corsa. Par asempiu in i sprissioni: * ''Li frisciani l'arechji'' * ''Fà arechji di marcanti'' o in u pruverbiu: * ''Arechja manca arechja franca, arechja dritta arechja fritta.'' == Rifarenzi == * Ettori, Farrandu, ''Antulugia di i sprissioni corsi - Anthologie des expressions corses'', Parighji: Rivages, 1984 [[Categoria:Anatumia]] ij1ccggg77c7efv25s9lwrpien1s3sb Caccavu 0 11761 375120 347108 2021-08-12T11:56:51Z Fausta Samaritani 15085 da vede wikitext text/x-wiki U '''caccavu''' hè un sturmentu usatu in [[cucina]] par cocia l'alimenti. == Citazioni == Accadi chì u caccavu fussi citatu in a cultura è in a [[litteratura]] [[Corsica|corsa]]. Par asempiu in u pruverbiu: - ''U caccavu vatatu ùn fù mai cottu''.<br> == Da vede dinù == * [[Caghjini]] == Rifarenzi == * Peretti, Petru Paulu, ''Campu'', 1966 [[Categoria:Cucina]] 8jemtayg4plrvbhpmbyenqdn6msnvzc Categoria:Cumuna di Sardegna 14 11762 335507 328341 2014-03-23T18:09:43Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cumuna d'Italia|Sardegna]] [[Categoria:Sardegna]] jslvgrv76ofgoqnf8pci0ufc1nv0x5v Categoria:Cumuna d'Umbria 14 11763 335503 328340 2014-03-23T18:09:39Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cumuna d'Italia|Umbria]] dlbppevlsxki8ofcj6ehpxyzesgklrh Categoria:Ventu 14 11764 335898 328223 2014-03-23T18:16:45Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Eculugia]] qytm81lz7dg9j0nutsvjr7y94vbwd1d Categoria:Upupidae 14 11765 335776 132938 2014-03-23T18:14:32Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Animale]] 0mfkofh30yzuf9vf8paf190xu862sf0 Categoria:Mammalia 14 11766 335642 132941 2014-03-23T18:12:07Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Animale]] 0mfkofh30yzuf9vf8paf190xu862sf0 Categoria:Anatumia 14 11767 335404 325313 2014-03-23T18:07:48Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Medicina]] sgikwo1uhlpk1ntzmvvlktccke6d9nw Categoria:Musicante 14 11768 376490 376480 2021-08-30T15:05:28Z Jumpy01 11155 Moving from [[Category:Architettu]] to [[Category:Biugrafia]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Musica]] [[Categoria:Biugrafia]] 6zl75f7zkbh8moqtgyrvcc2cgsusw6b Categoria:Britannicu 14 11769 335464 325314 2014-03-23T18:08:55Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Regnu Unitu]] 9kfumpk5mcmvkl7gdbuhgxcc9ebz0g2 Categoria:Regnu Unitu 14 11770 359792 335715 2018-07-09T12:01:18Z Jumpy01 11155 UE--->Europa wikitext text/x-wiki [[Categoria:Europa]] josn6e907h9o08jaxkbxr5k2w3oamoo Categoria:Litteratura corsa 14 11771 335626 327779 2014-03-23T18:11:49Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Littiratura]] [[Categoria:Corsica]] ff9cb9t3qtndlmbaylf9s9wbyb147v7 Categoria:Phasianidae 14 11773 335687 328077 2014-03-23T18:12:55Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Animale]] 0mfkofh30yzuf9vf8paf190xu862sf0 Categoria:Accipitridae 14 11774 335384 325319 2014-03-23T18:07:28Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Animale]] 0mfkofh30yzuf9vf8paf190xu862sf0 Categoria:Lingua germanica 14 11775 335618 328045 2014-03-23T18:11:40Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Lingua|Germanica]] 6meaas0wugdtz97w7uvfgkoa7qpcy7t Template:Utilizatore eo-1 10 11776 335330 145464 2014-03-23T18:02:13Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 1 | letter code=eo | text=Ĉi tiu uzanto povas komuniki per '''[[:Category:Utilizatore eo-1|baza]]''' nivelo de '''[[:Category:Utilizatore eo|Esperanto]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore eo-1|{{PAGENAME}}]] 7v16kwpc0hl2ihz797jsjupkmcu9g53 Categoria:Utilizatore eo-1 14 11777 335816 325321 2014-03-23T18:15:17Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore eo| 1]] a0bdyul8u2sg573px355idz8uip84bv Categoria:Utilizatore eo 14 11778 335815 328376 2014-03-23T18:15:16Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatori per lingua|eo]] e9arv6tg6pr3w6jp9tt9b6l6qgr4fzg Nasu 0 11779 371367 333574 2021-01-05T05:33:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Neus1.jpg|right|thumb|120px|Nasu umanu]] U '''nasu''' (da a parolla latina ''nasus'') hè a parti di u corpu chì ind'è l'omu, accupa a parti cintrali di u visu, essendu piazzatu sopra à a [[bocca]]. == Citazioni == U nasu hè mintuvatu à spessu in a cultura è in a litteratura corsa. Par asempiu in a sprissioni: * ''torcia u nasu à a ghjustizia'' * ''ghjustizia nasitorta'' * ''purtà pa u nasu'' o in u pruverbiu: * ''À chì t'hà solda è amicizia, torci u nasu à a [[ghjustizia]].'' == Rifarenzi == * Ettori, Farrandu, ''Antulugia di i sprissioni corsi - Anthologie des expressions corses'', Parighji: Rivages, 1984 [[Categoria:Anatumia]] nnaneauxy80vcmr4ut0lvypvoj25ttc Ossu 0 11780 333760 325326 2014-03-23T14:46:02Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:RightHumanPosteriorDistalRadiusUlnaCarpals.jpg|thumb|rigjt|300px]] Un '''ossu''' hè una parte anatomica soda ind'è i vertebrati. L'inseme di l'ossi di un animale ne custituisce u scheletru. == Citazioni == L'ossu hè mintuvatu à spessu in a cultura è in a litteratura corsa. Par asempiu in i sprissioni: * ''custà l'ossu di u [[coddu]]'' * ''piglià si l'ossa in gola'': ''si piglia l'ossa in gola !'' o in i pruverbii: * ''A [[lingua]] ossu ùn hà è ossu tronca.'' * ''À un bon' [[cani]] li si dà un bon ossu.'' * ''[[Acqua]] minuta, ghjugni à l'ossu è ùn hè criduta.'' == Rifarenzi == * Ettori, Farrandu, ''Antulugia di i sprissioni corsi - Anthologie des expressions corses'', Parighji: Rivages, 1984 [[Categoria:Anatumia]] gvmrfp7pu58cko2va47upkf1ju6vh8w MediaWiki:Categoriesfrom 8 11781 133065 2008-06-15T15:34:16Z Ale Mister 249 Pagina nova: Mustrà e categurie à parte da: wikitext text/x-wiki Mustrà e categurie à parte da: 5g77rpk55ftvumhwykgpmjmnba6qwac MediaWiki:Nmembers 8 11782 133066 2008-06-15T15:34:20Z Ale Mister 249 Pagina nova: $1 {{PLURAL:$1|pagina|pagine}} wikitext text/x-wiki $1 {{PLURAL:$1|pagina|pagine}} h9aokc4pdoetxyn0sv8bv2jr9dfkq8v MediaWiki:Unwatch 8 11783 133067 2008-06-15T15:45:14Z Ale Mister 249 Pagina nova: Ùn seguità più wikitext text/x-wiki Ùn seguità più scm0bwnxuqnap8cs9llbhh6x5cynqrt MediaWiki:Unwatchedpages 8 11784 133068 2008-06-15T15:45:19Z Ale Mister 249 Pagina nova: Pagine micca seguitate wikitext text/x-wiki Pagine micca seguitate tkjidsokq86cao9nxsex8okof5iet0x Categoria:Cucina 14 11787 335497 133113 2014-03-23T18:09:31Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Vita quutidiana è distrazzioni]] d4l0xmgqvfp08howvh3ha40pqj9sa46 Categoria:Fruttu 14 11788 343774 335572 2015-05-17T00:22:13Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Botanica]] 9mrgupt6ex1moqevsbksvx51azx784s Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America 14 11789 372694 335701 2021-05-06T19:30:49Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[Categoria:Stati Uniti d'America]] [[Categoria:Pulitica]] ef1gsbuzt1yatpgg6exupvd63iohock Categoria:Arburi di Corsica 14 11790 335437 133124 2014-03-23T18:08:23Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Corsica]] d2unmxm761pkwnaz8nxgc87dairk4oq Categoria:Anni di u XII seculu 14 11791 335418 328325 2014-03-23T18:08:03Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Anni]] 09g8tpfa7fxvunsrjpy5znzje4dmkdn MediaWiki:Emailfrom 8 11794 133225 2008-06-17T10:10:32Z Ale Mister 249 Pagina nova: Da wikitext text/x-wiki Da ml1x37e1yswicbgx13jptkkdywpmpks MediaWiki:Youhavenewmessagesmulti 8 11795 133226 2008-06-17T10:28:26Z Ale Mister 249 Pagina nova: Ai novi dispacci nant'à $1. wikitext text/x-wiki Ai novi dispacci nant'à $1. juygm2uqy6ag01e5luekazvzwyg7mda Cuccu 0 11796 373801 372641 2021-06-02T09:37:58Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U cuccu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Cuculus canorus2.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Cuculus canorus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordini | ''[[Cuculiformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Cuculidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Elyomis]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Elyomis quercinus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Reed warbler cuckoo.jpg|250px]] |----- |} [[File:Cuculus canorus canorus MHNT.ZOO.2010.11.149.48.jpg|thumb| ''Cuculus canorus canorus'' + ''Acrocephalus arundinaceus'']] [[File:Cuculus canorus bangsi MHNT.ZOO.2010.11.149.13.jpg|thumb| ''Cuculus canorus bangsi'' + ''Phoenicurus moussieri'']] U '''cuccu''' (''[[Cuculus canorus]]'') hè un tipu d'[[aceddu]] chì faci parti di a famiglia di i [[Cuculidae]]. U nomu ''cuccu'' veni da u cantu di 'ssu aceddu. U cuccu hè abbastanza maiori, essendu longu 30-35 cm. A coda hè longa, ronda è grisgia. L'apartura alari hè di 55-60 cm. U cuccu pesa 70-160 g. U cuccu hè grisgiu-turchinu sottu è à u liveddu di a [[vola]]. I ghjovani sò bruni è russicci. U cuccu ghjugni in [[Auropa]] versu a fini di [[marzu]]. D'[[inguernu]], si stà in [[Africa]] o in [[Asia]]. U cuccu magna [[brugu|bruga]] è [[mignoculu|mignocula]]. A femina faci parechji [[ovu|ova]] (unu par nidu) in i nida di parechji spezii d'aceddi più chjuchi com'è a [[cardalina]], a [[capinera]], a [[codizennula]], ecc. In ogni nidu, u cuccu femina sceglii un ovu, u si manghja eppo dopu u caccia è u rimpiazza pa u soiu. U piulaconu di u cuccu nasci più prima cà l'altri è si sbarrazza tandu di u restu di a cuvata. Cusì ferma solu in u nidu. U cuccu si nutrisci d'insetti, di [[brugu|bruga]], di molluschi è di [[ragnu|ragna]]. == In Corsica == U cuccu hè cumunu in [[Corsica]]. In parechji paesi di u sartinesu, ci era à tempi antichi un usu, sicondu u quali si punia una quistioni à u cuccu ed eddu rispundia. Par esempiu, in [[Laretu]] di Tallà, s'è calchissia vulia sapè quant'edda aia da aspittà prima di marità si, dicia tandu: :''Cuccu, cuccheddu d'arba turchina :''Quantu aghju da stà :''Anni fantina. :''È ti docu pinna è calamaru :''Quantu aghju da stà :''Anni à barcà lu mari.'' eppo aspitaia chì u cuccu cantessi. S'eddu cantaia una volta, vulia dì: un annu. S'eddu cantaia dui volti, vulia dì: dui anni. Trè volti: trè anni, ecc. == Citazioni == U cuccu hè citatu à spessu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par esempiu in i sprissioni: * ''un vechju cuccu.'' * ''castrà i cucchi.'' * ''cuntenti com'è un cuccu.'' * ''un annu hè cuccu, un annu hè [[falcu]].'' Si dici ancu: ''faci u cuccu è u falcu''. * in u pruverbiu: ''L'ottu d'[[aprili]], u cuccu si devi sentire. S'eddu un si senti, hè mortu o per murire.'' Si dici ancu: ''U cuccu S'ellu un canta lu diciottu, o ellu hè persu o ellu hè mortu.'' * in i ''Canti d'aceddi'' di [[Monsignori Di La Fuata]]: ''In Arghjachjusa lu cuccu scucculeghja;'' è in a puisia intitulata "U cuccu": :''Aval capiscu: lu cuccu poni l'ova :''In drent'à u [[nidu]] di quali eddu ni trova :''È chì hà fattu quiddu nidu :''Li si teni è li si cova. == Riferimenti == * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" ==Liami== * [http://sarratufora.blogspot.co.uk/search?q=cuccu Cuccu è goia, u bloggu di Sarratufora] == Da veda dinò == * u [[fiori di cuccu]] [[Categoria:Cuculidae]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] kqevixcvdhkdsvgbbaakzilu9i3bzbi Cuculus canorus 0 11797 133260 2008-06-17T15:55:13Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Cuccu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cuccu]] b5gtkhzhh14ab8pfg9qddyqmj2ni9m1 Categoria:Aceddu di Corsica 14 11798 365507 335385 2020-01-30T06:52:20Z Jumpy01 11155 Reindirizzamentu à [[Categoria:Avifauna di Corsica]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[:Categoria:Avifauna di Corsica]] 6x41jt3gzg5quibbhc650rh22ebzpct Categoria:Cuculidae 14 11799 335498 327774 2014-03-23T18:09:34Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Animale]] 0mfkofh30yzuf9vf8paf190xu862sf0 Categoria:Motacillidae 14 11800 335651 328359 2014-03-23T18:12:16Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Animale]] 0mfkofh30yzuf9vf8paf190xu862sf0 Categoria:Brasile 14 11801 355630 335461 2016-10-30T23:39:39Z EmausBot 3225 Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by [[Wikipedia:Wikidata|Wikidata]] on [[d:Q11279]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:America di u Sudu]] h53wyw6e3o4fx3q3e4vf3uz46lgjsuc Categoria:Spagna 14 11802 359684 335749 2018-06-26T17:10:53Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Europa]] josn6e907h9o08jaxkbxr5k2w3oamoo Categoria:Castiglia è León 14 11803 335477 133292 2014-03-23T18:09:09Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Spagna]] r2ny29at4yh5dj1he046lwiv16rv6sa Mela granata 0 11806 374102 373894 2021-06-02T11:49:57Z Minorax 15175 fix [[Special:LintErrors/missing-end-tag]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A mela granata'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:PunicaGranatum3.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Punica_granatum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Myrtales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Pinaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Punica]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Punica_granatum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Pomegranate fruit - whole and piece with arils.jpg|250px|]] |----- |} A '''mela granata''' (''[[Punica granatum]]'') hè un arburi fruttevuli chì faci parti di a famiglia di i [[Lythraceae]]. Hè cultivata dapoi i tempi antichi pa i so frutti è i so beddi fiori. Hè un picculu arburi chì hè altu sin'à 6 metri. Pò campà insin'à dui centu anni. Hè un arburi chì perdi i casci, ma pò accada ch'eddu i tinissi, in certi rigioni. I foglii sò lungarini è opposti, longhi da 3 à 7 cm è larghi da 1 à 2 cm. A mela granata fiurisci da [[maghju]] à [[aostu]]. I fiori sò rossi rossi è t'ani un diamitru di 3 cm. A mela granata suporta bè u fretu (sin'à -15&nbsp;°C) ma si piaci di più in i loca caldi. A mela granata hè urighjinaria di l'[[Asia]] uccidentali. Hè cultivata avali in tutti i cuntinenti è in particulari in [[China]], in u Meziornu di i Stati Uniti d'America, in [[Arghjintina]]. S'usani i fiori freschi di a mela granata in infusioni par luttà contr'à l'[[affannu]]. == In Corsica == [[File:Pomegranate fruit.jpg|left|150px|thumb|U fruttu di a mela granata]] A mela granata hè cultivata in [[Corsica]]. == Citazioni == Accadi chì a mela granata fussi mintuvata in a litteratura corsa. Par esempiu: * in a puisia ''L'ortu di ziu'' di [[Marcu Ceccarelli]]: :''Tutti l’anni à a [[branata]],'' :''Ci era un [[nidu]] di [[pincionu]],'' :''Annant’à a mela granata,'' :''Ziffa à l’orlu di u strittonu,'' :''In a [[baracocca]] vicina,'' :''Un antru di [[cardalina]]'' == Da veda dinò == * a [[mela]] * a [[mela cutona]] [[Categoria:Lythraceae]] [[Categoria:Arburi fruttevuli]] 8ggjbot22v2oyusqxylz769ug8pkhfr Punica granatum 0 11807 133444 2008-06-19T18:49:34Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Mela granata]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mela granata]] bk01el9ukf6ote4tpws7lkzj2bu9w7l Clemente Paoli 0 11809 362907 133625 2019-07-08T22:36:34Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Image:Clemente Paoli.jpg|right|250px|thumb|Ritrattu di Clemente Paoli, in u libru di prete Galletti]] '''Clemente Paoli''' era u figliolu di [[Ghjacintu Paoli]] è u fratellu di [[Pasquale Paoli]]. Clemente hè natu circa in u [[1711]] in u poghju di a Stretta, in [[Merusaglia]]. Di lugliu 1739, quand'è u so babbu è u so fratellu Pasquale partenu per [[Napuli]], ellu si ne stà in Corsica. Hà spusatu Maria Baldassari è hà avutu incù ella dui figlioli: Ghjacintu è Dionisia. Clemente Paoli morsi u 7 ghjinnaghju di u 1794. ==Referenze== * [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire/RepertoireP.html Orsu Ghjuvanni Caporossi, Clemente Paoli] * [[Prete Galletti]], ''Storia illustrata di a Corsica - Histoire illustrée de la Corse'', 1863 * Serpentini, Antone Lurenzu (dir.), ''Dizziunariu storicu di a Corsica'', Albiana, 2006 (in francese) ==Da vede dinù== * [[Pasquale Paoli]] * [[Ghjacintu Paoli]] {{c-supranu}} ddbgdd8gtpvsm5jz40l12xg8mnj92ek Bartulumea 0 11810 346227 342860 2015-07-01T16:27:38Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Bartulumea''' hè una [[puesia]] creata da [[Ghjuvan'Vitu Grimaldi]] (1804-1863). ==Bartulumea== :Bartulumea :Mugliuccia tantu cara :Eccu l’invernu :Ognunu si pripara :À purtà la roba in piaghja :È fughje da questa tarra ; :Dunque anch’eiu devu parte :Bench’ella mi sia amara. :Chjama à Ziu Sebbiu :Dì ch’ellu si pripari :Ziu Cullattone :Cù l’altri cumbinari :È pò metti indù le narpie :Tutti quanti li m’affari :E pruviste è le mutende :U cridicciu per i calzari. :O, quantu hè magra :La nostra mularella! :Ma ci hè u m'armone :Chì porta più cà ella. :Metti pilone, paghjola :Piuletta, scaffa è tinella, :Rompulu, cochju, fattoghje, :L’impresu cù a chjarella. :Sta ti ne alegra :Cù u zitellu è la zitella, :U purcillucciu, :Cù la nostra ghjallinella, :Sì Antone inclina à fà l’omu, :Compra li una duttrinella, :Chì culà ci hè u Miserere, :Tantum ergu è Mari Stella. :È pè a scola :Ùn ti stà à strazià lu :Chì tutti i dotti :Soffrenu d’"intervallu". :Forte è fieru cum'è un toru, :Gagliardu più ch’è un cavallu :Speru chì di Niolu :Ellu sarà lu gran’ ghjallu. :Eppo ùn hè detta :Chì u dottu abbia a suprana, :L'omu furzutu, :Ogn'intuppu ellu spiana; :Eu cù pancul'è batterchju, :Facciu trimà lu Marana; :È chì mi mette in cimentu, :Li guastu a "farfinghjana" :Tù incù a zitella, :Figliola astuta è fine, :Pregate u celu, :Dite sera è matina :L'Ave Maria, u Verbum caru :U Credu, u Salve Regina, :Ch'è un accadi malanni, :Per una matticcia marina. :Guarda ti bè :Chì u curatu ùn t'inganni, :Ch'oghje i pretacci, :Sanu piantà malanni :Poi, di notte ùn andà piu :A u fornu cum'è l'altr'anni :Parchì ogni sabatu sera, :Ghjunghje apposta à fà i so panni. :Ci hè un figliulacciu :Custì di Barbaretta, :Chì colla è fala :Da la piazza à a stretta . :È quist'annu ellu s'hà compru :Un ghjileccu è una baretta; :Ma s'ellu vene à circà ti, :Dì li: ùn vogliu! asciutta è netta. :Tù, e so archittate, :Ùn guardà per niente, :Ma li cunsigli, :Osserva è teni à mente, :Chì ti darà Pistoghju , :Ch'hè u nostru miglior' parente, :È quand'ellu parla in piazza, :A so lingua este un turrente :Starebbe assai, :Cumpare Cavichjolu, :Ziu Cindarone, :Zaganu incù u figliolu, :À chjamà mi da luntanu: :St'annu à nasce un curniolu! :Allora sò ruvinatu :Qualchissia porta u dolu! :Ogni furdanu, :Hè carcu di fumaria, :Dice ch'è a moda , :Di Francia è di l'Italia, :Di purtà i pantaloni :Cù a fascetta culor' d'aria; :I compranu per dui franchi, :Senza avè pane nu a madia. :Tù piglia esempiu, :Dà moglia di Russellu :È di Tistaccia, :Ch'avia si gran' ciarbellu, :Quella di Coglia di Farru :Ch'ùn ne dete manc'ad ellu: :Or cusi sia tù sincera :À u to culombu è to stellu. :Partu cuntentu, :Cun ziu Stoccafissu, :Chì quandu parla, :Scatineghja l'abissu, :Tutti quanti Maraninchi, :Lu guardanu fissu, fissu, :Li canta in napulitanu: :Tutti nentru v'aghju missu! :Quessu s'intende :Ch'è l'emu burlati; :È bastiacci, :Quantunque sfinacciati, :Di l'acqua di lu Lunare, :Quantu ci n'hè di sfiatati! :È da quella di Bevincu, :Altri sonu diccirati, :Simai morgu :Quaghjò sottu à u pilone :Per voi hè megliu :Ch’è ùn abbia cunfessione :Parchè ùn ci hè prete in Marana :Chì mi dia l’assuluzione :È saria pocu lu nostru :Per fà la ristituzione. :Quanti intaressi :Feci l’annu passatu :Cun Cappusgione :Cumpare Incavichjatu! :Noi andavami in ogni locu, :In l’apartu è indù u sarratu, :À patroni è guardiani :Si facia scappà lu fiatu. :À pocu à pocu :L’ora si ne trascorre :Devu partire :Nun possu più discorre, :Basgiate mi tutti à trè… :Mi sentu crepà lu core! :Eppò senti ; quandu ghjungu :Guarda ch’è tù sia in amore. ==Da vede dinù== * [[Ghjuvan'Vitu Grimaldi]] [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] msm2lgmr949wno6zos4jmd6f2g5jpix Ghjuvan'Vitu Grimaldi 0 11811 364128 332623 2019-10-03T11:18:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Ghjuvan'Vitu Grimaldi''' hè un autore in lingua corsa. Hè natu in [[Corsica]] in u 1804. Hè statu prufissore di [[filusufia]] à u [[culleghju Fesch]] in Aiacciu. Morsi in [[Aiacciu]] in u 1863. ==Bibliugrafia== * [[Bartulumea]] {{c-supranu}} {{Scrivanu in lingua corsa}} [[Categoria:Scrivanu in lingua corsa]] f6ezewcw14c6rtutea84t432b31anwk Categoria:Plantae 14 11815 343772 335691 2015-05-17T00:20:12Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Botanica]] 9mrgupt6ex1moqevsbksvx51azx784s Template:Cumuna taliana/gadduresu 10 11817 373439 151064 2021-06-02T04:46:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="margin-left:0.5em;margin-bottom:0.5em" width="300px" |- ! style="font-size=100%; background:#DEFFAD; border:1px solid #808080;" align="center" colspan="2" | <big>{{{cumuna}}}</big> |- | width="30%" bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Nommu ufficiali:</small> | bgcolor="#FFFFFF" style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080; " | {{{nomeUfficiale}}} |- {{#if:{{{blasoni|}}}| {{!}} style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080; border-right:1px solid #808080" colspan="2" align="center" bgcolor="white" {{!}} [[Image:{{{blasoni}}}|100px|Blasoni di la cumuna di {{{cumuna}}}]]}} |- | bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Statu:</small> |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{ITA}} |- | bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Righjoni:</small> |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{IT-{{{siglaRighjoni}}}}} |- | bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Pruvincia:</small> |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{IT-{{{siglaPruvincia}}}}} |- | bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Cuuldinati:</small> |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | [http://tools.wikimedia.de/~magnus/geo/geohack.php?params={{{latitudinaGradi}}}_{{{latitudinaMinuti}}}_N_{{{lungitudinaGradi}}}_{{{lungitudinaMinuti}}}_E_/ {{{latitudinaGradi}}}°&nbsp;{{{latitudinaMinuti}}}'&nbsp;{{{latitudinaSicondi}}}"&nbsp;N<br>{{{lungitudinaGradi}}}°&nbsp;{{{lungitudinaMinuti}}}'&nbsp;{{{lungitudinaSicundi}}}"&nbsp;E] |- | bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Altitudina:</small> |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{altitudina}}} m |- | bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Supalficia:</small> |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{supalficia}}} km² |- | bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Pupulazioni:</small> |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{pupulazioni}}} ab. |- | bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Dinsitai:</small> |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{dinsitai}}} ab./km² |- {{#if:{{{sindacu|}}}| {{!}} bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" {{!}} <small>Sindacu:</small> {{!}} style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" {{!}} {{{sindacu}}}}} |- | bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Codici pustali:</small> |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{posta}}} |- | bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Codici ISTAT:</small> |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{istat}}} |- | bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Prifissu tel.:</small> |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{telefunu}}} |- {{#if:{{{abitanti|}}}| {{!}} bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" {{!}} <small>Nommu di l'abitanti:</small> {{!}} style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" {{!}} {{{abitanti}}}}} |- {{#if:{{{patronu|}}}| {{!}} bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" {{!}} <small>Santu patronu:</small> {{!}} style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" {{!}} {{{patronu}}}}} |- {{#if:{{{festa|}}}| {{!}} bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" {{!}} <small>Festa patrunali:</small> {{!}} style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" {{!}} {{{festa}}}}} |- |colspan=2 align=center bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080; " | [{{{situ}}} Situ ufficiali] |- {{Pusizione|{{{siglaRighjoni}}}|{{#expr: (({{{lungitudinaGradi}}} * 60 + {{{lungitudinaMinuti}}}) * 0.400283) - 153.91 round 0}}|{{#expr: ((2822 - ({{{latitudinaGradi}}} * 60 + {{{latitudinaMinuti}}})) * 0.537964) +7 round 0}}|{{{cumuna}}}}} |}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> e86qggu3p1pt1ly2tpdh49d5wg506rq Acantu 0 11818 373825 371368 2021-06-02T09:44:32Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'acantu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Acanthus mollis 1.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Acanthus mollis</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Scrophulariales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Acanthaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Acanthus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Acanthus mollis''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Acanthus mollis 02 by Line1.JPG|250px|Acanthus mollis]] |----- |} L''''acantu''' ([[Acanthus mollis]]) hè una pianta chì faci parti di a famiglia di l'[[Acanthaceae]]. Hè cumuna in i [[regione|rigioni]] di u [[Mediterraniu]]. Si scontra à spessu à u cantu di i [[stradone|stradona]]. L'acantu hè altu sin'à 1,50 m. Fiurisci da [[maghju]] à [[aostu]]. I casci sò [[verde|verdi]] scuri è beddi larghi. Dipoi l'[[antichità]], l'acantu hè riprisintatu annantu à l'[[affrescu|affreschi]], i [[munimentu|munimenti]], i [[mobule|mobuli]] o i [[bandera|banderi]]. == In Corsica == L'acantu hè cumunu in [[Corsica]]. Sò pinsà ch'eddu hè statu introduttu à [[tempu|tempi]] antichi in [[Corsica]]. Si vedi di più in [[piaghja]] cà in [[muntagna]]. ==Rifarenzi== * [http://www.stantari.net/Dossiers/Envahissantes/Acanthe.html L'acantu - Stantari] == Da veda dinò == * i [[fiori di Corsica]] [[Categoria:Acanthaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 43ur2w6lmq4ndl2necpvl8kfyl1r1ho Acanthus mollis 0 11819 133850 2008-06-24T19:20:37Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Acantu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Acantu]] 5hx8zrjvy1j6njz9vygp6ylj4vbnrvd Pontica 0 11825 373940 371369 2021-06-02T11:05:31Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">A pontica</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:WildRat.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Rattus norvegicus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Mammalia]]'' |----- | Ordini | ''[[Rodentia]]'' |----- | Famiglia | ''[[Muridae]]'' |----- | Genaru | ''[[Rattus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Rattus norvegicus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:RatStanding.jpg|250px]] |----- |} A '''pontica''' ([[Rattus norvegicus]]) hè un tipu di [[mammiferu]] chì faci parti di a famiglia di i [[Muridae]]. Hè bruna o grisgia. A pontica hè longa sin'à 25 cm. A coda hè longa sin'à 20 cm. U pesu mediu di u masciu hè 350 grammi è quiddu di a femina hè 250 grammi. Ma pò accada chì una pontica pisessi una libra. Di manera eccezziunali, si pò ancu scuntrà una pontica chì pesa sin'à un chilò. A pontica hè unu di i topa più cumuni, è dinò unu di i più maiori. Si pensa ch'edda hè urighjinaria di u Nordu di a [[China]]. A pontica s'hè sparta avali annantu à tutti i cuntinenti, fora di l'[[Antarctica]]. Hè u tipu di topu più cumunu in [[Auropa]]. == In Corsica == A pòntica hè cumuna in [[Corsica]]. == Da veda dinò == * i [[mammiferi di Corsica]] * u [[topu campagnolu]] * u [[topu mascaratu]] [[Categoria:Muridae]] tmrfiyio38m1f6xqvkwqn3i7jf9o2yn Rattus norvegicus 0 11826 134087 2008-06-26T20:00:25Z 86.197.124.23 Reindirizzamentu à [[Pontica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pontica]] 2ulyxx89dyhe63j47p5l6nwgiix9jlo MediaWiki:Overwroteimage 8 11827 134098 2008-06-26T21:02:09Z Ale Mister 249 Pagina nova: hà caricatu una nova versione di $1 wikitext text/x-wiki hà caricatu una nova versione di $1 haahwt6a9fle3ef5tyt7lfzipyebt1t MediaWiki:Pagehist 8 11828 134099 2008-06-26T21:04:40Z Ale Mister 249 Pagina nova: Cronolugia di a pagina wikitext text/x-wiki Cronolugia di a pagina 22ozn37phgaott9gusmtp9tqd5oo88n MediaWiki:Pagesize 8 11829 134100 2008-06-26T21:05:19Z Ale Mister 249 Pagina nova: (ottetti) wikitext text/x-wiki (ottetti) 3dm7m77gy6gpfrt29g0ixfz4xvmiphb Sophora cassioides 0 11832 350213 334436 2015-07-07T22:21:29Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Sophora macnabiana}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Sophoracassioides14.jpg |350px|s.cassioides]] |caption = ''S.cassioides''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Fabales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Fabaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Sophora]]}} {{Taxobox species entry | taxon = '''''cassioides'''''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Sophora cassioides| author = Sparre}} {{Taxobox_end}} '''Sophora cassioides''' (''Edwardsia macnabiana'') hè una [[pianta]] chì face partita di a famiglia di e [[Fabaceae]]. Si trova in u [[Cile]] è in l'Isula Gough. ==Rifarenza== Heenan P.B. 2001. The correct name of Chilean pelu (Fabaceae):the identity of Edwardsia macnabiana and the reinstatement of Sophora cassioides New Zealand Journal 39:167-170 [[Image:Sophora distr.JPG|thumb|left]] [[Categoria:Flora]] sqd5n9w0a0zevgi4lf3aebpcatj4olu MediaWiki:Newuserlogpagetext 8 11833 134131 2008-06-27T08:18:37Z Ale Mister 249 Pagina nova: Elencu di i registramenti. wikitext text/x-wiki Elencu di i registramenti. 05f2s62r7rud4zg7vuku531wgewczde MediaWiki:Newuserlog-create-entry 8 11834 134133 2008-06-27T08:20:56Z Ale Mister 249 Pagina nova: s'hè registratu wikitext text/x-wiki s'hè registratu nxrpa6ay9jwlxc5q1wyjo4ye80z5f4q MediaWiki:Newuserlog-create2-entry 8 11835 134135 2008-06-27T08:29:44Z Ale Mister 249 Pagina nova: hà registratu $1 wikitext text/x-wiki hà registratu $1 cclfun23hdydfbav6pred2ob1mhv87g MediaWiki:Uploadnewversion-linktext 8 11836 134137 2008-06-27T08:36:02Z Ale Mister 249 Pagina nova: Caricà una nova versione di u schedariu wikitext text/x-wiki Caricà una nova versione di u schedariu sxpakrbq0v1f9y93t6pvd6kmxnths51 Cignale 0 11837 134166 2008-06-27T16:13:52Z 90.36.12.191 Reindirizzamentu à [[Cignali]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cignali]] ce3j6hev07x0r072r6us82c7875oikj Singhjari 0 11838 134167 2008-06-27T16:14:00Z 90.36.12.191 Reindirizzamentu à [[Cignali]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cignali]] ce3j6hev07x0r072r6us82c7875oikj Sus scrofa 0 11839 134168 2008-06-27T16:14:12Z 90.36.12.191 Reindirizzamentu à [[Cignali]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cignali]] ce3j6hev07x0r072r6us82c7875oikj MediaWiki:Tooltip-ca-talk 8 11843 239354 134257 2010-11-05T15:08:23Z Ale Mister 249 wikitext text/x-wiki Discussioni nant'à u cuntenutu di a pagina 2s0dz12kx40res1o6w7a0lele1cwtqr Vittichju 0 11844 373960 343884 2021-06-02T11:10:10Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U vittichju'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Clematis flamula flor.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Clematis flammula</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Ranunculales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Ranunculaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Clematis]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Clematis flammula''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Clematis flammula-2.jpg|250px|U vittichju]] |----- |} U '''Vittichju''' (''[[Clematis flammula]]'') hè una pianta chì faci parti di a famiglia di i [[Ranunculaceae]]. Fiurisci da [[ghjugnu]] à [[aostu]]. I fiora sò bianchi. I fiora di u vittichju sò appena pilosi. U picciolu hè lignosu è pò essa longu sin'à 10 metri, di manera eccezziunali sin'à 20. I fiuruchji sò bianchi. I foglii sò opposti. U vittichju pò campà sin'à 25 anni. Si scontra insin'à un'altezza di 1500 metri. Si scontra à spessu à u cantu di i stradona o in i sebbi. U vittichju hè una pianta tossica, par via di a prisenza d'alcaloidi è di sapunini (in particulari a prutoanemunina). == In Corsica == [[File:Clematis_flammula_Corsica.jpg|thumb|150px|left|U fiori di u vittichju]] U vittichju hè cumunu in [[Corsica]]. Calchì volta hè ancu chjamatu a ''partimala'', à tempu incù i pianti chì facini parti di u genaru ''[[cuscuta]]''. ==Noti== <references/> == Da veda dinò == * i [[fiori di Corsica]] ==Liami == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è i pianti salvatichi, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] [[Categoria:Ranunculaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] m3oqtmplbwmy5hnerir6k5loef66gpy Clematis vitalba 0 11845 294763 294738 2012-05-25T18:53:24Z Xqbot 1764 Robot : répare double redirection à [[Vittichju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vittichju]] 3275mw0o29skrqzwuakvhvup15ud73u Vitalba 0 11846 134940 2008-07-01T19:16:37Z 90.36.254.88 Reindirizzamentu à [[Vittichju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vittichju]] 3275mw0o29skrqzwuakvhvup15ud73u Urchidei di Corsica 0 11849 334918 135984 2014-03-23T15:09:23Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Ophrys speculum d.JPG|right|250px|thumb|L'ufridi spichu]] L'[[urchidei di Corsica]] (o [[orchidee di Corsica]]) sò abbastanza numarosi. Ci sò circa sissanta spezii d'urchidei in [[Corsica]]. * [[Aceras anthropophora]] * [[Anacamptis pyramidalis]] * [[Barlia robertiana]] * [[Cephalanthera damasonium]] * [[Cephalanthera longifolia]] * [[Cephalanthera rubra]] * [[Dactylorhiza elata]] * [[Dactylorhiza fasciculata]] * [[Dactylorhiza fistulosa]] * [[Dactylorhiza latifolia]] * [[Dactylorhiza saccifera]] * [[Epipactis helleborine]] * [[Epipactis microphylla]] * [[Epipactis palustris]] * [[Epipogium aphyllum]] * [[Gennaria diphylla]] * [[Gymnadenia conopsea]] * [[Limodorum abortivum]] * [[Listera cordata]] * [[Listera ovata]] * [[Neotinea maculata]] * [[Neottia nidus-avis]] * [[Ophrys apifera]] * [[Ophrys arachnitiformis]] * [[Ophrys bertolonii]] * [[Ophrys bombyliflora]] * [[Ophrys conradiae]] * [[Ophrys fusca]] * [[Ophrys incubacea]] * [[Ophrys lutea]] * [[Ophrys morisii]] * [[Ophrys speculum]] (sin. [[orphys vernixia]]) * [[Ophrys sphegodes]] * [[Ophrys tenthredenifera]] * [[Orchis coriophora]] * [[Orchis lactea]] * [[Orchis laxiflora]] * [[Orchis longicornu]] * [[Orchis mascula]] * [[Orchis morio]] * [[Orchis pallens]] * [[Orchis palustris]] * [[Orchis papilionacea]] * [[Orchis pauciflora]] * [[Orchis provincialis]] * [[Orchis purpurea]] * [[Orchis spitzelli]] * [[Orchis tridentata]] * [[Plathantera bifolia]] * [[Plathantera chlorantha]] * [[Pseudorchis albida]] * [[Serapias cordigera]] * [[Serapias lingua]] * [[Serapias neglecta]] * [[Serapias nurrica]] * [[Serapias olbia]] * [[Serapias parviflora]] * [[Serapias vomeracea]] * [[Spiranthes aestivalis]] * [[Spiranthes spiralis]] == Prutizzioni== Tutti i spezzi d'urchidei di Corsica sò prutetti da: * a cunvinzioni internaziunali di Washington (CITES) chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. ==Rifarenzi== * Gamisans, J. è Jeanmonod, J. (1993) Catalogu di i pianti vascularii di Corsica - Catalogue des plantes vasculaires de la Corse, Cunsirvatoriu è giardinu botanicu di a cità di Geneva: Geneva (in francesu) ==Da veda dinò== * a [[flora di Corsica]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] 0hb36bcauab3p5wc7tahgqia6ww7oag Orchidee di Corsica 0 11850 135174 2008-07-04T12:46:10Z 86.194.230.175 Reindirizzamentu à [[Urchidei di Corsica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Urchidei di Corsica]] 6r0q5hg5417rtpwp69pnzd5laorc1ry Filicastrella 0 11855 373871 332457 2021-06-02T10:44:43Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A filicastrella'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Osmunda regalis.jpeg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Osmunda regalis</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Filicophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Filicopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Polypodiales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Osmundaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Osmunda]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Osmunda regalis''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Osmunda regalis2.jpg|300px|Osmunda regalis]] |----- |} A '''filicastrella''' (o [[filicastredda]]) ([[Osmunda regalis]]) hè una pianta chì face parte di a famiglia di l'[[Osmundaceae]]. Hè un tipu di [[filetta]] maiore, alta da 0,70 à 1,50 m. U so culore hè verde chjaru. A filicastrella stà in i lochi umiti. TEsistenu parechje varietà di filicastrella: *''Osmunda regalis'' var. ''regalis'': in Europa, Africa, Asia suduccidentale . *''Osmunda regalis'' var. ''panigrahiana'' R.D.Dixit: in Asia meridiunale ([[India]]). *''Osmunda regalis'' var. ''brasiliensis'' (Hook. & Grev.) Pic. Serm.: in e Regione Tropicale di u centru è di u sudu di l'America *''Osmunda regalis'' var. ''spectabilis'' (Willdenow) A.Gray.: in u Nordu di l'America. [[File:Osmunda-regalis.JPG|left|300px]] Parechji sinonimi di ''Osmunda regalis'' sò: * ''Osmunda plumieri'' Tausch * ''Aphyllocalpa regalis'' (L.) Lag., D.Garcia & Clemente * ''Ophioglossum osmunda'' Stokes * ''Struthiopteris'' regalis (L.) Bernh. Esistenu parechje carietà di filicastrella: *''Osmunda regalis'' var. ''regalis'': in [[Europa]], [[Africa]], [[Asia]] *''Osmunda regalis'' var. ''panigrahiana'': in u meziornu di l'Asia (India) *''Osmunda regalis'' var. ''brasiliensis'' (Hook. & Grev.) : in u meziornu di l'America *''Osmunda regalis'' var. ''spectabilis'' (Willdenow) A.Gray : in America di u Nordu == In Corsica == A filicastrella hè prisente in [[Corsica]]. Si pò scuntrà sin'à 1700 metri. == Da vede dinù == * a [[flora di Corsica]] * a [[filetta]] {{c-supranu}} [[Categoria:Osmundacea]] [[Categoria:Flora di Corsica]] nzp9zpjv03ah1sn04aaby6y4pma8kkg Osmunda regalis 0 11856 135330 2008-07-05T11:47:11Z 90.9.97.231 Reindirizzamentu à [[Filicastrella]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Filicastrella]] i1f7zi88qt8jtqmabt9dfzu8tels1hj Filicastredda 0 11857 135332 2008-07-05T11:47:44Z 90.9.97.231 Reindirizzamentu à [[Filicastrella]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Filicastrella]] i1f7zi88qt8jtqmabt9dfzu8tels1hj A Pian' d'Avretu 0 11858 350872 350871 2015-07-09T14:38:31Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''A Pian' d'Avretu''' hè una rivista criata in [[1991]] in [[Portivechju]]. U prima dirittori di publicazioni fù [[Marcu Biancarelli]]. À l'origini a publicazioni era solu in [[lingua corsa]], è si ghjiraia prima di tuttu versu a [[arte|criazioni]]. Certi [[scrivanu|scrivani]] cunnisciuti in u duminiu di a [[litteratura]] [[Corsica|corsa]] ci participoni : Marcu Ceccarelli, Ghjacumu Biancarelli, Ghjacumu Fusina, Alanu Di Meglio è altri. In [[1995]] Petru Ciabrini presi a dirizzioni pà dui [[numaru|numari]] chì duviani chjuda a prima epica di u [[ghjurnalisimu|ghjurnali]] ([[1991]]-[[1995]], cù 19 [[numaru|numari]] publicati). Ci volsi à aspittà à [[2004]] par veda rinascia A Pian' d'Avretu, sempri cù [[Marcu Biancarelli]] à a dirizzioni, ma cù un' andatura à pena diffarenti chè prima. Oramai i testi erani scritti in [[lingua corsa|corsu]] o in [[lingua francese|francesu]] è a [[arte|criazioni]] lacaia piuttostu a piazza à i testi di libara [[pulitica|opinioni]] o à l'[[infurmazione|infurmazioni]] [[cultura|culturali]]. Parichji parsunalità impurtanti funi tandu invitati da a rivista, com'è i [[scrivanu|scrittori]] Marcello Fois è Raphaël Confiant, o l'[[Università|universitarii]] Bruno Etienne è Nicolas Bancel. In [[2007]] Paulu Desanti duvintò u terzu dirittori di A Pian' d'Avretu è cuntinivò un [[travagliu|travaddu]] à longu andà ridendu à a publicazioni un carattaru più vultatu versu a [[arte|criazioni]], è sviluppendu in primu locu i [[littiratura|critichi litterarii]]. Al dilà di quissi mintuvati, i parsunalità chì ani marcatu u più a rivista par via di a so prisenza in u cumitatu di [[ghjurnalisimu|ridazzioni]] è di u so travaddu funi - frà altri - Didier Rey, Stefanu Cesari, Arnestu Papi, Vincenti Tramoni, Maria Petra Valli, Bernardu Biancarelli, Filippu Antonetti, ecc. {{Rivista litteraria in lingua corsa}} [[category:Rivista litteraria in lingua corsa]] 2w4jrcq2mq530zfehfxnbtigrre1c9z U Pastore 0 11862 346245 342280 2015-07-01T16:37:15Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki ''U pastore'' hè una puesia di l'[[littiratura|autore]] è [[puisia|pueta]] in [[lingua corsa]] [[Ghjacumu Santu Versini]] (1867-1922), dettu [[Buscagliolu]]. Hè stata publicata in a rivista [[A Cispra]] di marzu 1914. Hè dedicata à u missavu di l'autore. :E [[capra|capre]] sò sparnucciate à meza machja ; :Si vede [[eghju|eghji]] par annant’à ogni sprone. :Bruscu chì hà corsu si beie lu tragone. :U sole ride tuttu, è un [[corbu]] grachja. :U pastore, quassù, rittu nant’un monte, :L’ochji inghjalogu, l’arechje à la sunaglia, :Pare tuttu un ginerale in battaglia, :Chì anch’à le saiette faria fronte. :Hè, hè ! Ghjorni di fà ci prò è di festa, :Asciulendu à u sole l’ultima timpesta, :Minacceghja u stantadore di cumpane. :Hà sempre l’[[acciarinu]], la [[petra battifocu|petra]] è l’[[esca]]; :Da dissità lu, c’hè tutta l’acqua fresca :È saziu di [[pulenda]], ùn cerca pane. ==Da vede dinù== * [[Ghjacumu Santu Versini]] [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] 9g1vz46n86n5hitmw0hqhw7vlj51vsu Ugu Francescu Peretti della Rocca 0 11865 368994 364097 2020-09-27T22:12:20Z Jumpy01 11155 W wikitext text/x-wiki Ci hè da dumandassi parchì '''Ugu Peretti''' ([[Figari]], 1747- [[Livia]], 1838) hè cussì pocu mintuvatu da i diffarenti antulugii corsi. 'Ssu nutabili di u [[Pumonti|meziornu]] di a Corsica, chì hà vissutu più di 90 anni, hà puri lacatu, à mezu à puisii di [[lingua taliana]], i primi testi cunnisciuti in [[Corsu suttanu|dialettu pumuntincu]]. I so famosi ''[[Versi di Sagra]]'', passati in a tradizioni pupulari nanzi à l'opari di Monsignori [[Paulu Matteiu Della Foata]], mettini in scena una liti comica trà un maritu è so moglia. U tonu di i versi hè schirzosu, a lingua cruda, a sucità evucata hè un mondu rurali è pasturali dundi l'usi sò aspri è i passioni viulenti. Forsa ci sarani da leghja i radichi frasturnati d'una sucità è d'una cultura miridiunali chì si sò mantinuti sin'à pocu. Cussì a lingua è i primuri di Peretti ci firmarani stranamenti familieri. In ciò chì cuncerna l'aspettu biugrafficu di l'autori, sapemu ch'iddu era u fiddolu d'un cummissariu in capu di a Rocca numinatu da Paoli in 1759. Hè natu in [[Figari]] in [[1747]]. Studianti à a prima [[Università di Corsica|università di Corti]], una lighjenda vurria chì Ugu Peretti avissi cumbattutu frà mezu à i naziunali in [[Battaglia di Ponte Novu|Ponte Novu]] (1769). Hè cussì chì Marcu Angeli u poti qualificà di "guerrieru pueta". Puri, com'è una mansa di sgiò isulani, si ristaccò ghjà da 1770 à u rigimentu ''Royal-Corse'', incaricatu di a pacificazioni sanguinosa di a [[Corsica]]. U so babbu, numinatu parcittori di u Rè, pagò d'altrondi di a so vita l'alianza di a famidda à a curonna di [[Francia]]. Fù assassinatu in San Martinu ([[Sotta]]) in 1772. Avendu participatu à u scumpientu militaru di i rivuluziunari francesi in [[Sardegna]] (1793), ritruvemu puri à Ugu Francescu [[Pasquale Paoli|paulistu]] un' antra volta mentri l'ultima indipindenza, cù u gradu di cummissariu pressu à Sir Elliot. Da tandu a so rinoma di ribeddu hè stabilita, ancu sì i parseguiti cuncirnendu lu parini di calà à parta da 1799. A quidd'epica, [[Nabulionu]] Bonaparte iddu stessu, forsa cù a primura di lià si a sgiurizia corsa, li feci rigalu d'una spada in oru... Infini, a capacità di Peretti d'entra in i grazii di u puteri (qual'iddu fussi) pari illustrata dinò da a so numinazioni à u gradu di tinenti culineddu da u Rè Lavighju XVIII mentri a Risturazioni, è dopu da a so elevazioni à u rangu di Cavaglieri di l'Ordini di San' Lavighju... Ritiratu com'è ghjudici di paci in [[Livia]], avaria finalmenti firitu un parenti in 1822 mentri una vindetta à prupositu... di l'arrubeghju d'un lettu ! Ultima minzioni d'una vita cumplessa è trubulata. == Bibliugrafia == * '''[[Versi di Sagra]]''' * [[Versi di Nunzia]] * [[Versi di Brunu]] * [[Versi di Liona]] * [[Cesare è Napoleone]] ==Rifarenzi== * [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire/RepertoireP.html Cronaca di a Corsica, Orsu Ghjuvanni Caporossi] {{Scrivanu in lingua corsa}} [[Categoria:Scrivanu in lingua corsa]] 3jxopra012ihm95z2r9bdeec987d1ba Końskowola 0 11866 373977 371370 2021-06-02T11:15:09Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki '''Końskowola''' hè una cumuna di a [[Polonia]] orientale. Hè situata in u sudestu di a [[Pulonia]], trà Puławy è [[Kurów]], annantu u fiume [[Kurówka]]. <div> {| align="right" border="0" rules="all" width="300px" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background-color: #f3fff3" ! colspan="2" style="background-color: #ddffdd" |<span style="font-size:large;"> '''Końskowola''' </span> |- |colspan="2" align="center" bgcolor="#FFFFFF" style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080; " | [[File:POL gmina Końskowola COA.svg|100px|]] |- | valign="top"| [[Voivodato]] || align="center" | [[Voivodato di Lublino]] |- | valign="top"| [[Codice pustale]] || align="center" | 24-130 |- | valign="top"| [[Latitudine]] || style="text-align: center" | 51° 25' N |- | valign="top"| [[Longitudine]] || style="text-align: center" | 22° 03' E |- | valign=top| [[Altitudine]] || align="center" | |- | valign="top"| [[Superficia]] || align="center" | 9,81 km² |- | valign="top"| [[Populazione]] || align="center" | 2 188 (2004) |- | [[Densità]] || align="center" | 223 ab./km² |} {{DEFAULTSORT:Konskowola}} qsp4645x1jh67faxfa6dvw0wet10qow Scarlett Johansson 0 11867 376303 346518 2021-08-23T13:06:42Z Fausta Samaritani 15085 categoria, link wikitext text/x-wiki [[File:Scarlett Johansson in Kuwait 02.jpg|200px|thumb|Scarlett Johansson di ghjennaghju ([[2008]])]] '''Scarlett I. Johansson''' ([[New York]], [[22 di decembre]] [[1984]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Filmugrafia == * Mary Queen of Scots ([[2009]]) .... Mary, Queen of Scots * The Spirit (2008) .... Silken Floss * He's Just Not That Into You (2008) .... Anna * Vicky Cristina Barcelona (2008) .... Cristina * The Other Boleyn Girl (2008) .... Mary Boleyn * The Nanny Diaries ([[2007]]) .... Annie Braddock * The Prestige ([[2006]]) .... Olivia Wenscombe * The Black Dahlia (2006) .... Kay Lake * Scoop (2006) .... Sondra Pransky * The Island ([[2005]]) .... Jordan 2 Delta / Sarah Jordan * Match Point (2005) .... Nola Rice * In Good Company ([[2004]]) .... Alex Foreman * The SpongeBob SquarePants Movie (2004) (voce) .... Mindy * A Good Woman (2004) .... Meg Windermere * A Love Song for Bobby Long (2004) .... Pursy Will * The Perfect Score (2004) .... Francesca Curtis * Girl with a Pearl Earring ([[2003]]) .... Griet * Lost in Translation (2003) .... Charlotte * Eight Legged Freaks ([[2002]]) .... Ashley Parker * An American Rhapsody ([[2001]]) .... Zsuzsi/Suzanne Sandor (at 15) * Ghost World (2001) .... Rebecca * The Man Who Wasn't There (2001) .... Birdy Abundas * My Brother the Pig ([[1999]]) .... Kathy Caldwell * The Horse Whisperer ([[1998]]) .... Grace MacLean * Home Alone 3 (1997) .... Molly * Fall (1997) .... Little Girl * Manny & Lo (1996) .... Amanda * If Lucy Fell (1996) .... Emily * Just Cause (1995) .... Kate Armstrong * North (1994) .... Laura Nelson == Ligami == * {{en}} [http://www.imdb.com/name/nm0424060/ IMDB] {{DEFAULTSORT:Johansson, Scarlett}} [[Categoria:Attrice|Johansson]] [[Categoria:Americana|Johansson]] [[Categoria:Biugrafia]] j765gud7h3wxv6fqhwtvody0p15lm07 Voceru di Cesariu è di Cappatu 0 11868 360109 335048 2018-09-11T12:34:59Z Epìdosis 6943 Fix category wikitext text/x-wiki U '''Voceru di Cesariu è di Cappatu''' hè un [[voceru]] corsu. Hè mintuvatu in i ''Canti populari'' di [[Salvatore Viale]]. ==U voceru di Cesariu è di Cappatu== ''In morte di Cesariu è di Cappatu'' :Ghjesù, Ghjuseppe, Maria, :Santissimu Sacramentu, :Ora tutti in cumpagnia :Aiutate stu [[lamentu]] ; :Chì da per tuttu risoni :La morte di dui campioni. :Or girate lu cantone, :È girate u circundariu, :Chì sia simile à Cesariu :Nun truvate una persone, :Unu ch’abbia a so presenza, :La so lingua, è la so scienza. :Lu latrone di Martini, :Lu figliolu di Passione :S'impustò in u pruniccione :Cunsigliatu da i Mastini; :Quandu poi li venne a pare, :Li tirò è lu fè cascare. :Tirò à fermu lu so colpu :Lu famosu latrunchjinu, :Chì lu chjamanu Malchjinu, :Di pistola, o fusse schjoppu; :Li passò lu [[core]] in pettu, :Cum'è pinzu di [[stilettu]]. :Cappatu, cum'è un Leone, :Bench’avesse una ferita, :Si lampò sopra Tangone, :Chì li dimandò la vita, :È mustrava pentimentu :Per tumbà lu à tradimentu. :Avà lu cuppiolu hè mortu :Ma lasciò Paulu in vita, :Chì sarà Primu Eremita :È si chjama Paulu-tortu; :S’ellu piglia la campagna, :Qualchì pochi si ne lagna. :Or lasciate chì a campagna :Sia scuperta è senza neve: :Sarà male per la pieve :Da la piaghja à la muntagna; :Perch'u male hè cumu u [[focu]], :Chì si sparghje in ogni locu. :Or magnatu u vostru [[pane]], :È biite u vostru vinu; :Noi di questu ùn ne vulemu, :Ma di lu vostru sanguinu, :In [[vindetta]] di lu nostru, :Chì l’avemu à lu strascinu. :Ùn hè què lu paesacciu, :Chì tinia lu mè cuginu? :Ch’ellu ci scappi lu focu :È nun ci abiti più nimu! ''Una vechja.'' :Acchitate vi, o surelle, :È finite stu rumore: :Matteiu un vole vindetta; :Chì stà in celu cù u Signore. :Or guardate la sta bara; :Mirate, surelle care, :Ci stà sopra [[Ghjesù Cristu]], :Chì ci insegna à pardunà ne: :Ùn spignite li vostri omi; :Abastanza hè torbu u [[mare]]; :Perch’avale emu d’avè, :Eppò avriamu da dà ne. == Referenze == * [http://www.google.fr/books/pdf/Canti_popolari_corsi_con_note.pdf?vid=OCLC13642253&id=gPQfxZy9rBIC&output=pdf&sig=9MUv1ng62Dnn7YnfQR6MS1IM9-k Salvatore Viale, ''Canti popolari corsi'', 1855, Fabiani:Bastia] [[Categoria:Voceru]] mf84goa4zpcs4uuskcovd01mq01f73i Lamentu di Cesariu è di Cappatu 0 11869 135717 2008-07-08T19:07:09Z Img 21 hà mossu [[Lamentu di Cesariu è di Cappatu]] à [[Voceru di Cesariu è di Cappatu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Voceru di Cesariu è di Cappatu]] eu77gekvfa1vf36am7uonpgqums8rd7 Basciccia 0 11870 141512 141510 2008-09-05T12:10:27Z 90.9.97.173 Reindirizzamentu à [[Bassiccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Bassiccia]] l8qmwauiaobwf8rpawnp27to1c0f3y7 Crithmum maritimum 0 11871 167966 135795 2009-04-25T00:08:00Z Xqbot 1764 Robot : répare double redirection wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Bassiccia]] l8qmwauiaobwf8rpawnp27to1c0f3y7 Silvio Berlusconi 0 11872 334407 325342 2014-03-23T14:59:09Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:Silvio Berlusconi.jpg|thumb|200px|Silvio Berlusconi]] '''Silvio Berlusconi''' ([[Milanu]], [[29 di settembre]] [[1936]]) hè un [[pulitica]]nte è un impresariu [[Italia|talianu]], presidente di u Cunsigliu di i Ministri in carica da maghju 2008. Hè u fundatore è proprietariu di a società multimediale [[Fininvest]] (oghje Mediaset), fundatore è presidente di u muvimentu puliticu "Forza Italia" è presidente di u club di ballò A.C. Milan. Hè ancu cunnisciutu sott'à u cugnome di "''Il Cavaliere''" (''U Cavagliere''). [[Categoria:Italia]] [[Categoria:Puliticante|Berlusconi]] t7bjkdio6dq9fph0f8moebeceskt5vm Categoria:Orchidea di Corsica 14 11875 335676 135935 2014-03-23T18:12:44Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Orchidea]] 8xmulzj6ovl5j1sjawxllhj80z3yyxp Wikipedia:Emozione 4 11877 136019 2008-07-11T14:01:25Z 217.169.121.11 Pagina nova: E '''emozioni''' sunu na caratteristica presente nantu tutti i perzoni viventi che implica na reazione improvvisa ad unu stimolu. A reazioni pò esse di tipo cugnitivo è fisico. A emoz... wikitext text/x-wiki E '''emozioni''' sunu na caratteristica presente nantu tutti i perzoni viventi che implica na reazione improvvisa ad unu stimolu. A reazioni pò esse di tipo cugnitivo è fisico. A emozione esse intesa cume nu statu affettivu di tipu fuggevole. E emozioni primarie, sicondu na ricente difinizione, sunu ottu, divise nantu quattru cuppie: * la rabbia è a paura * la tristezza è a gioia * la surpresa è a attesa * u disgustu è l'accettazioni secondu vari autori, dalla cumbinazione d'e emozioni primarie dirivanu e altre. 11bkgyf0l8yajvbo0rrbgm47ca1extf Marketing 0 11878 347162 333386 2015-07-01T23:31:36Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki U '''marketing''' (parola [[lingua inglese|inglese]], spessu abbrieviatu cù mktg) hè u ramu di a [[scienza]] [[ecunumia|economica]] chì si occupa di u studiu discrittivu di u mercatu è di l'analisi di l'interazione di u mercatu o puru di l'utilizatori cù l'impresa. U termine piglia a so origine in a parola inglese "market", cù l'aghjunta di a disinenza di u girundiu pè indicà a participazione attiva. Marketing significheghja "piazzà annantu à u mercatu" è cumprende tutte l'azzione di l'imprese distinate a piazzà i prudutti, pè cercà u più grande prufittu. [[Categoria:Economia]] 9e64uk0yekrwqtffs836e87vfktn67j Lighjenda di u Frati è a Sora 0 11880 375300 364202 2021-08-15T21:36:43Z Fausta Samaritani 15085 navebox wikitext text/x-wiki [[Image:U Frati è a Sora.jpg|thumb|200px|right|U Frati è a Sora]] A '''Lighjenda di u Frati è a Sora''' (o [[Legenda di u Frate è a Sora]]) hè una [[lighjenda]] di [[Corsica]]. Hè assuciata à i dui stantari chì sò chjamati ''U [[Frati è a Sora]]'' è chì sò situati accantu u stradonu naziunali N196, trà [[Prupià]] è [[Sartè]], in Ghjumenta Russa, à 5 kilomitri da [[Sartè]]. Sient'è a lighjenda, u Frati è a Sora erani un omu è una donna chì s'erani ingaghjati prima in a rilighjoni. Ma hè successu chì a Sora è stata sidutta da u Frati è ch'iddi sò scappati insemu. Tandu, dici a lighjenda, u Distinu l'hà puniti è sò stati pitrificati. Hè cussì chì sò firmati stantari. ==Citazioni== A canzona ''U Frati è A Sora'' di [[Svegliu d'Isula]] ci narra a lighjenda di u Frati è a Sora : {{Citazione|U Signori ghjilosu :È cecu di furori :Lampò una ghjastema :Ghjimpiuta di tarrori :È stantarò l'amanti :... Rei di u so amori}} == Da vida dinò== * u [[Frati è a Sora]] ==Liami== * [http://museeniolu.spaces.live.com/?_c11_BlogPart_BlogPart=blogview&_c=BlogPart&partqs=cat%3Dm%25c3%25a9galithisme U megalitisimu corsu, Ghjuvan'Filippu Antolini] * [https://www.youtube.com/watch?v=6KNgWyHzchk A canzona U Frati è a Sora intarpritata da Svegliu d'Isula] {{Legenda di Corsica}} [[Categoria:Lighjenda di Corsica]] nhnatwlogxo2vsc7u4ncic8dvus3laf Legenda di u Frate è a Sora 0 11881 136148 2008-07-12T14:16:03Z 90.9.100.237 Reindirizzamentu à [[Lighjenda di u Frati è a Sora]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lighjenda di u Frati è a Sora]] 2nk0reaw8tbf9q8zzog5k4550glpthh Bastia (Petru Lucciana) 0 11883 364338 346228 2019-10-03T11:22:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki ''Bastia'' hè una [[puesia]] scritta da [[Petru Lucciana]] (1832-1909), dettu Vattelapesca. ==Bastia== :D'aranci, ulivi è [[vigna|vigne]] incurunata, :Sù l'onde, azzurre à paru di u so celu, :Sorge [[Bastia]], ravvolta in biancu velu, :Siccume una spusata ; :È surride à e trè belle :Isulette surelle, :Chì a guerdanu cun faccia innamurata. :È tuttu parchè a gioia quì t'inciti : :I fiori è i frutti ameni ind'è giardini, :L'eria suave, i generosi vini, :A [[terra]] è u [[mare]] di luce rivestiti, :È sopra à l'altre cose, :E dunnette vizzose :Cun l'ochji pieni di gentili inviti. :È, ne a mio giuventù, vidi Bastia :Da Corsi è da stranieri prediletta, :Benchì fussi a cità più chjuculetta. :Ma per tuttu crisica, :Un [[fiore]] assai preziosu :Un fiurucciu odurosu, :Ed era questu u fiore di curtesia. ==Da vede dinù== * [[Bastia]]: a cità * [[Petru Lucciana]] [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] knv57g628hj4p3oc4v03nsiaqdrw8j5 Categoria:Anni di u II seculu 14 11886 335409 328316 2014-03-23T18:07:54Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Anni]] 09g8tpfa7fxvunsrjpy5znzje4dmkdn Categoria:Anni di u VIII seculu 14 11888 335413 328320 2014-03-23T18:07:58Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Anni]] 09g8tpfa7fxvunsrjpy5znzje4dmkdn Categoria:Sylvidae 14 11889 335760 136495 2014-03-23T18:14:15Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Animale]] 0mfkofh30yzuf9vf8paf190xu862sf0 Categoria:Laziu 14 11890 335610 327830 2014-03-23T18:11:30Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Regione taliana]] s6u4ni8fhjaw175jugc3ge5n56jju13 Categoria:Anni di u IV seculu 14 11891 335410 328317 2014-03-23T18:07:55Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Anni]] 09g8tpfa7fxvunsrjpy5znzje4dmkdn Categoria:Anni di u V seculu 14 11892 335416 328323 2014-03-23T18:08:01Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Anni]] 09g8tpfa7fxvunsrjpy5znzje4dmkdn Categoria:Flora di Corsica 14 11893 343779 335569 2015-05-17T00:29:51Z Phyrexian 1389 categurie wikitext text/x-wiki [[Categoria:Corsica]] [[Categoria:Flora]] lcy72fkeye3609wz9stvx86ge46t2ef Categoria:Lighjenda di Corsica 14 11894 335612 136514 2014-03-23T18:11:33Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Litteratura corsa]] nt23ihijqowae3jose4vgssd958vxge Categoria:Anni di u VI seculu 14 11895 335415 328322 2014-03-23T18:08:00Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Anni]] 09g8tpfa7fxvunsrjpy5znzje4dmkdn Sirinata par un pastori di Zicavu 0 11896 360052 334418 2018-08-27T10:58:50Z Jumpy01 11155 added image wikitext text/x-wiki A '''Sirinata par un pastori di Zicavu''' (o ''Serenata per un pastore di [[Zicavu]]'') hè una sirinata di Corsica. Hè stata citata in i ''Canti populari corsi'' di [[Salvatore Viale]]. ==Sirinata par un pastori di Zicavu== :Andare mi ni vuò da sua Eccillenza :È d’una latra ti voddu accusari: :Lu primu ghjurnu ch’iddu teni udienza, :Unu mimuriali ci vuò dari. :Sì la [[ghjustizia]] nun mi fà clemenza, :À du ministru mi voddu appiddari; :Parchì tù voli vivi di putenza, :Essere amata è non vuler amari. :Ma st’hai pinseri di vulì mi amani, :Quistu hè lu modu chì t’hai da tineri, :Bistemmia, quandu mi senti parlani, :È fà ti cruci, quandu tù mi vedi: :Cusì la ghjenti nun pinsarà mali, :Videndu, ch'è mi fai tal' dispiaceri, :Èppò la sera manda mi à chjamani :Par qualchì to fidatu missaghjeri . [[File:Corse chevrière.jpg|right|thumb|270px|Ritrattu di pastora (cartulina antica)]] :Gioia de cori è sempri t’hò chjamatu, :È per amari à tia, sogu surdu, è mutu; :Patu più ch'è nun pati unu dannatu, :Stò indì d'infernu, è ti dumandu aiutu. :O ingrata donna, è parchì m’hai burlatu, :È quistu pettu parchì l'hai fà ruttu? :Hè meddu esseri amanti, è nun amatu :Ch’esseri amanti amatu, eppò traduttu. :Gioia, tù m’hà riduttu a singhju tali, :Vogu à la messa, è nun sò duvi sia. :Nun ascoltu parodda di u missali, :È nun sogu più di d'[[Avè Maria]]; :Quand’è la dicu, nudda nun mi vali, :Parchì t’hò sempri in ti la fantasia; :È parchì é sogu a tia troppu riali, :In ogni locu sempri ti vurria. :Quand'è ti vecu in qualchì locu stani, :Ti pregu, anima mia, nun ti partiri; :Lascia mi incù quist'ochji saziari, :Ch'altru nun bramu solu ch'à tia vidiri. :La to mammaccia mi faci adirari; :Peghju chì mortu mi vurria vidiri. :Edda dici ch'è sernpri m’adduntani, :È chì nun ti fighjuli, è nun ti miri. :Sogu statu à cunfissà mi, o Divia mia: :Sà chì m'hà dittu lu me cunfessoru? :Dici ch'affattu è mi scordi di tia, :Chìi s'è ci pensu mi cunsummu è moru. :S'è la facissi gran pena aviria :À nun pinsari à vò, riccu tisoru. :Ma quistu hè veru, è nun dicu bugia: :S'è t’amu é peccu, è s'è nun t’amu é moru. :Disidara u malatu risanari, :L’imprighjunatu di prighjoni usciri: :Disidara u bon' tempu u marinari; :Par puderi u viaghju suu siguiri; :Dinari, oru, ed arghjentu accumulari, :Par puderi l’intentu conseguiri. :Eu bramu solu di pudè basgiari :La tu boccucchja eppò doppu muriri. :L’[[aceddu]] innamuratu spessu gira, :Bulandu per li boschi è la campagna; :È chivi canta, è quinci intornu mira, :Per ritruvà l’amata sua cumpagna. :Quandu pò nun da trova iddu s'adira, :È cun dulenti cantu iddu si lagna; :Ed é quandu ti cercu, è nun ti trovu, :È mille pene, è mille affanni é provu. :È t’amu tantu, è mi ni dogu lu vantu :Chì nissunu nun t’ama quant'è mia. :Ti portu scritta in quistu pettu tantu, :Chì mai nun m'esci da la fantasia :S'è tù voli sapiri quantu sia stu tantu, :É quantu il pettu, è il cor' didd’alma mia. :S’intrassi in Paradisu santu santu, :È nun truvà ci à tia, mi n’esciria. ==Rifarenzi== * [http://www.google.fr/books/pdf/Canti_popolari_corsi_con_note.pdf?vid=OCLC13642253&id=gPQfxZy9rBIC&output=pdf&sig=9MUv1ng62Dnn7YnfQR6MS1IM9-k Salvatore Viale, ''Canti populari corsi'', 1855, Fabiani:Bastia] ==Liami== * [http://www.radiche.eu/zindex/zfile/contributi/pastore_zicavo_doc/serenata_pastore_zicavu.pdf Parechji variazioni di a ''Sirinata par un pastori di Zicavu''] [[Categoria:Litteratura corsa]] 065b7hmbjf1ah69brbdf3so7f4ftrev Serenata per un pastore di Zicavu 0 11897 136524 2008-07-15T15:36:57Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Sirinata par un pastori di Zicavu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sirinata par un pastori di Zicavu]] 31sd0swixznmw7lk7oeiobp61vxm4vi Template:Utilizatore sv 10 11900 335380 136635 2014-03-23T18:03:06Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field M | letter code=[[Lingua svedese|sv]] | text=Denna användare talar '''[[:Category:Utilizatore sv|svenska]]''' som '''[[:Category:Utilizatore sv-M|modersmål]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore sv-M|{{PAGENAME}}]] 3vq8ba5y67apku8n027gq5z64yzeedf Categoria:Utilizatore sv 14 11901 335879 328394 2014-03-23T18:16:24Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatori per lingua|sv]] imx8sydvqxvxreaf5kmrg6rjj5qjgpi Categoria:Utilizatore sv-M 14 11902 335880 328395 2014-03-23T18:16:25Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore sv|M]] 3ylmzpe834v3vizx710q7q7xpova9wn Volterra 0 11904 343110 335066 2015-05-05T01:46:59Z Phyrexian 1389 categurie wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Volterra | blasone=Volterra-Stemma.png | nomeOfficiale=Volterra | sigluRegione=TOS | sigluPruvincia=PI | latitudineGradi=43 | latitudineMinute=24 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=10 | lungitudineMinute=52 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=531 | superficia=252 | pupulazione=11.309 | densita=45 | merre=Cesare Bartaloni | posta=56048 | telefunu=0588 | istat=050039 | abitanti=Volterrani | patrone=San Ghjustu | festa=[[5 di ghjugnu]] | situ=http://www.comune.volterra.pi.it/ }} '''Volterra''' hè una [[cumuna]] [[Italia|taliana]] di a [[pruvincia di Pisa]]. == Paisoli == Saline di Volterra, Villamagna. == Cumune in cunfina == [[Casole d'Elsa]] ([[Pruvincia di Siena|SI]]), [[Colle di Val d'Elsa]] (SI), [[Gambassi Terme]] ([[Pruvincia di Firenze|FI]]), [[Lajatico]], [[Montaione]] (FI), [[Montecatini Val di Cecina]], [[Peccioli]], [[Pomarance]], [[San Gimignano]] (SI). {{Pruvincia di Pisa}} [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Pisa]] p5ughpk52infs5nahgr05e470p9qfzr Nurvegia 0 11909 378677 377429 2022-02-27T11:15:02Z Magnefl 7379 popolazioneTotale wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Regnu di Nurvegia |nomeUfficiale = Kongeriket Norge<br />Kongeriket Noreg |linkBandiera = Flag of Norway.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Coat of Arms of Norway.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = Europe-Norway.svg |motto = Alt for Norge / Alt for Noreg |mottoTraduzione = Tuttu pà a Nurvegia |lingua = [[Lingua nurvegese|Nurvigesu]] |capitale = [[Oslu]] |capitaleAbitanti = 634.463 |capitaleAbitantiAnno = 2014 |governo = Munarchia parlamintaria |primoMinistro = [[:en:Jonas Gahr Støre|Jonas Gahr Støre]] ([[:en:Arbeiderpartiet|Ap]]) <small>(2021–)</small> |elenco capi di stato = Harald V |elenco capi di governo = [[:en:Jonas Gahr Støre|Jonas Gahr Støre]] ([[:en:Arbeiderpartiet|Ap]]) <small>(2021–)</small> |indipendenza = 1905 |ingressoONU = |ingressoUE = |superficieTotale = 385 207<ref name="kart">[https://www.kartverket.no/Kunnskap/Fakta-om-Norge/Arealstatistikk/Arealstatistikk-Norge/ Arealstatistics for Norway 2020, Kartverket, mapping directory for Norway] Accessdate=2020-03-10</ref> |superficieOrdine = |superficieAcqua = 6 |popolazioneTotale = 5 425 270<ref name="ssbf">[https://www.ssb.no/en/befolkning/statistikker/folkemengde/aar-per-1-januar Population, january 01 2022, Statistics Norway] Accessdate=2022-02-23</ref> |popolazioneAnno = 2022 |popolazioneOrdine = 120 |popolazioneDensita = 14,00 |continente = [[Auropa]] |orario = |valuta = Norsk krone (NOK) |PIL= |PILValuta= |PILAnno= |PILOrdine= |PILprocapite= |PILprocapiteValuta= |PILprocapiteAnno= |PILprocapiteOrdine= |HDI= 0.955 |HDIAnno= 2013 |HDIOrdine=1 |energia = |tld = .no |telefono = 47 |targa = NOR |inno = Ja, vi elsker dette landet<br />[[File:Norway (National Anthem).ogg]] |festa = [[17 maghju]] |note = }} U '''Regnu di Nurvegia''' (''Kongeriket Norge'' in [[bokmål]]; ''Kongeriket Noreg'' in [[nynorsk]]) o '''Nurvegia''' hè un [[Statu]] di l'[[Auropa sittintriunali]], appartinenti à a [[Penisula scandinava]], chì i so tarritorii cumprendini ancu l'isuli [[Svalbard]] (in prussimità di u [[Polu Nordu]]), l'isula di [[Jan Mayen]] (à u largu di i costi [[Gruinlandia|gruinlandesi]]) è l'[[Isula Bouvet]] vicina à l'[[Antartidi]], ma micca riintranti in u [[Trattatu antarticu]]; a Nurvegia rivindicheghja ancu i tarritorii [[Antartidi|antartichi]] di a [[Terra di a righjina Maud]] è di l'[[Isula Petru I]]. Hà una superficia di {{M|385 207|k|m2}} è una [[pupulazioni]] di {{formatnum:5051518}} abitanti<ref name="Population">{{en}} {{Cita web|url=http://www.ssb.no/english/subjects/02/befolkning_en/ |titulu=Population |data=19 marzu 2012 |editori=[[Statistics Norway]] |accessu=19 marzu 2012}}</ref> fendu ni u sicondu paesi [[Stati par dinsità di pupulazioni|menu dinsamenti pupulatu]] d'[[Auropa]]. Cunfina à livanti incù a [[Svezia]], à nordu-livanti incù a [[Finlandia]] è a [[Russia]], à sudu u [[Skagerrak]] a sipara da a [[Danimarca]]. A stesa costa nurvigesa, chì s'affaccia annantu à l'[[Uceanu Atlanticu]] è annantu à u [[Mari di Barents]], hè incisa da [[Fiordu|fiordi]] famusissimi in tuttu u mondu. È una [[munarchia custituziunali]] incù [[Capitali (cità)|capitali]] [[Oslu]] è hè un di i pochi paesi [[Auropa|auropei]] à ùn fà micca parti di l'[[Unioni aurupea]]. A storia di a Nurvegia hà iniziu incù i grandi mutamenti giulogichi è l'[[Era glaciali|eri glaciali]] chì detini vita à i celebrissimi [[Fiordu|fiordi]] nurvigesi. Fù probbiu in st' ambienti pruibitivu ch'è ghjunsini da a [[Siberia]] i primi abitanti di u paesi, vali à dì l'antinati di l'oghjinchi [[Sami]]. Eppuri, a storia nurvegesa hè prufundamenti marcata da a [[Vichinghi|duminazioni vichinga]], chì si stesi beddu prestu in tutta l'aria sittintriunali di l'[[Uceanu Atlanticu]], ghjittendu ombri è tarrori ancu annantu à u [[Mari Tarraniu]]. == Giugrafia == Situata in [[Auropa sittintriunali|Nordu Auropa]], a Nurvegia cumprendi a parti uccidintali di a [[Scandinavia]]. I so costi frastagliati sò impiuti da enormi [[fiordu|fiordi]] è migliaia di [[isula|isuli]] chì si stendini par molti [[chilomitru|chilomitri]]. A [[cunfini|linia di cunfini]] hè cundivisa incù a [[Svezia]] par 1619&nbsp;km, incù a [[Finlandia]] par 727&nbsp;km è infini à [[livanti]] incù a [[Russia]] par 196&nbsp;km. In a Nurvegia si trova u puntu più à nordu di l'Auropa cuntinintali. === Giugrafia fisica === A Nurvegia hè u statu auropeu più sittintriunali, stindendu si insin'à a latitudina di 71°11' induva si trova u prumuntoriu di [[Knivskjellodden]], situatu di pocu più à nordu rispettu à u [[Capu Nordu]]. Accupa ancu a parti più uccidintali di a [[penisula scandinava]], stindendu si par circa {{M|1 700|k|m}} da nordu à sudu. È travirsata da u [[chjerchju pulariu articu]]; par quissa in i zoni sittintriunali si poni ussirvà finomini com'è u [[soli di mezanotti]] d'istati è l'[[aurora buriali]] d'inguernu. Faci parti di a [[Rigioni biugiugrafica buriali]]. ==== Morfulugia è giulugia ==== U tarritoriu di a Nurvegia cuntinintali si stendi par {{M|323 802|k|m2}} è hè principalamenti muntosu, essendu travirsatu da nordu à sudu da l'[[Alpi Scandinavi]]. U puntu più altu hè rapprisintatu da u [[Galdhøpiggen]] {{TA|(2 469 m),}} situatu in u massicciu di u [[Jotunheimen]]; l'altri cimi più alti sò u [[Glittertind (muntagna)|Glittertind]] {{TA|(2 465 m),}} finu à pocu tempu fà cunsidaratu com'è a vetta maiori, è u [[Store Skagastølstind]] {{TA|(2 403 m).}}<br />In a parti miridiunali ci sò molti zoni custieri è pari. Liatu giulugicamenti à u [[scudu balticu]], u tarritoriu nurvigesu hà una cunfurmazioni chì di ricenti ùn hà ch'è u sullivamentu terziariu è a criazioni di i [[Fiordu|fiordi]], avvinuta in l'ultima fasa di erusioni. A struttura di basa, chì ricodda à eri moltu antichi, hè furmata da un penipianu — vali à dì una superficia di riimpimentu guasi para chì pò divintà [[pianura]] (s'è à liveddu di u mari) o essa cunsidarata [[altupianu]] — di rocci, annantu à a quali, duranti l'[[orugenesi caliduniana]], si innalzò viulintamenti a catena muntosa chì oghji hè a spina dursali di a [[penisula scandinava]]; a stessa catena muntosa hè dinò u locu di nascita di molti [[Fiumu|fiuma]] (diretti sii versu l'[[Uceanu Atlanticu]] è chì dunqua traversani a Nurvegia, sii versu u [[Golfu di Botnia]] è chì traversani cusì a [[Svezia]]), è ancu cunfini naturali è pulitichi trà i dui stessi paesi. Inoltri, in u [[Quaternariu]] ebbi ancu iniziu l'opara di erusioni è di mudeddamentu di i [[Ghjaciazioni|ghjaciazioni]], chì scavàni prufondi [[vaddi|vaddi]], arrutundàni i rilievi è cunsulidàni a reta fluviali. In Nurvegia sò friquentissimi l'[[Altupianu|altipiani]], incisi da i vaddi scavati da i [[Ghjacciaiu|ghjacciali]]; elementu duminanti in u centru-sudu di u paesi, l'altupianu hè guasi assenti in l'estremu nordu. In a zona più sittintriunali ([[Finnmark]]) u rilievu cumprendi un unicu vastu altupianu altu da i 300 à i 500 metri, u quali paisaghju hè spuradicamenti intarrottu solu da parechji gruppi cuddinari rari è micca moltu alti. Da quì si sviloppa longu a costa a catena muntosa chì corri versu sudu-punenti è chì traversa tuttu u paesi. A parti centru-miridiunali hè a più elevata è cumprendi ancu parechji ghjacciali oltri i 2000 metri. In generali u virsanti uccidintali hè rittu è scavatu da [[Vaddi|vaddi]] chì tarmineghjani annantu à u [[mari]] furmendu i [[Fiordu|fiordi]]. U latu internu di i [[Monti Scandinavi]] hà inveci un'inclinazioni più dolci. Ci sò dinò à tutti i latitudini porti è cità beddi riparati com'è [[Stavanger]], [[Bergen]] (talmenti prutetta da essa una di i cità nurvigesi più piuviosi è menu nivosi in assulutu), [[Trondheim]], [[Bodø]], [[Narvik]] è [[Tromsø]]. Infini, di fronti à i costi emerghjini dignalocu, fora di in l'estremu trattu sudu-uriintali, isuli è arcipelaghi com'è [[Senja]] è [[Kvaløya]] è l'arcipelaghi di i [[Vesterålen]] è di l'[[Isuli Lofoten]]. === Tarritoriu === ==== Idrugrafia ==== ===== I fiuma ===== Carattaristica di i [[fiumu|fiuma]] nurvigesi hè u so corsu, brevi è impituosu à causa di i rilievi. U più longu hè u [[Glomma]] (570&nbsp;km), chì sfocia in l'[[Oslofjord]], mentri altri impurtanti sò u [[Paatsjoki|Pasvikelva]] (145&nbsp;km) è u [[Numedalslågen]] (352&nbsp;km). ===== I lava ===== I [[lavu|lava]] inveci sò molti numarosi, circa {{formatnum:450000}}, di i quali solu 400 parò incù aria supiriori à {{M|5|k|m2}}. U più grandi di quisti hè u [[Mjøsà]] (365&nbsp;km²), suvitatu da u [[Røssvatnet]] (210&nbsp;km²) è da u [[Femund]] (204&nbsp;km²). ===== Cascati ===== Esistini ancu parechji [[cascata|cascati]], di i quali a più alta misura 840 metri. Ci sò parechji posti in l'aria circustanti u fiordu di Sogne in u quali si poni ammirà maistosi cascati chì si lampani inghjò da i fianchi ritti di i muntagni. Parechji di sti cascati sò frà i più alti di a Nurvegia. A cascata [[Vettisfossen]] à [[Øvre Årdal]] hà un disliveddu di 275 metri è hè a cascata prutetta più alta di a Nurvegia. Altri cascati famosi sò Feigumfossen à Luster, Kjosfossen in a Flåmsdalen è Kvinnafossen trà Leikanger è Hella. ===== Ghjacciali ===== U [[ghjacciaiu]] più grandi hè u [[Jostedalsbreen]], incù una superficia di {{M|487|k|m2}}. ===== I costi ===== L'aspettu più carattaristicu di u tarritoriu nurvigesu hè u stesissimu sviluppu di i so costi: oltri {{M|21 000|k|m}} cumprindendu tutti l'isuli. I costi sò moltu frastagliati è intirvaddati da i prufondi inziccaturi di i [[fiordi]]. ==== Clima ==== U clima di a Nurvegia atlantica è artica, nonustanti a [[latitudina]], hè rilativamenti dolci: quistu grazia à u [[Currenti di u Golfu]], chì partendu da u [[Messicu]] veni à riscaldà l'acqui marini di i costi atlantichi rindendu i tampiraturi medii annuali supiriori à u zeru ancu in zoni moltu più à nordu di u Chjerchju Pulariu Articu. Quissa evita a furmazioni di ghjacci marini, favurendu l'attività purtuarii è di [[pesca]]. I tampiraturi medii annui di i costi vani da i circa {{M|7-8||°C}} di a cità di Stavanger à i {{M|3-4||°C}} di [[Trondheim]], finu à i {{M|2-3||°C}} di [[Vadsø]]. U rinversciu di a midaglia, parò, hè datu da i [[timpesta|timpesti]] chì si formani in mari apartu intornu à l'Islanda, par via di u cuntrastu trà l'aria freta cuntinintali (pruvinenti da Gruinlandia è l'isuli canadesi) è i tepidi acqui di l'uceanu: sti timpesti, chì carrieghjani pricipitazioni abbundanti, sò cumuni soprattuttu duranti u vaghjimu è à l'iniziu di l'inguernu. Duranti l'istati inoltri poni essa ci periodi particularamenti freschi è piuviosi, oltri ch'è incù carattaristichi di spiccata [[variabilità climatica|variabilità]]. A tampiratura media di u mesi di lugliu hè quantunqua supiriori à i {{M|15||°C}} annantu à tutta a fascia custiera centru-miridiunali finu à a rigioni di [[Sogn og Fjordane]]. Diffarenti hè a situazioni à [[Oslu]], induva l'istati sò tepidi: a tampiratura media di lugliu hè di {{M|17||°C}} è grazia à i molti ori di luci sò pussibuli tampiraturi massimi vicini à i {{M|30||°C}} trà ghjugnu è lugliu. Par contru l'inguerni sò freti (circa {{M|−5||°C}} di media à ghjinnaghju) parchì l'effettu mitigadori di u Currenti di u Golfu hè bluccatu da i [[muntagna|muntagni]]: in i mesa più freti si scendi faciuli sottu i {{M|−20||°C}}, è ùn hè micca raru avè minimi intornu à u zeru di maghju è di sittembri. U veru "fretu" inguirnali si scontra in i zoni interni, soprattuttu i [[contei di a Nurvegia|contei]] di [[Oppland]] è [[Finnmark]]: in quist'ultima hè statu righjistratu u record minimu di tampiratura, {{M|−51||°C}} à [[Karasjok]]. I pricipitazioni sò piuttostu abbundanti nantu à i rigioni atlantichi, spicialamenti in a zona muntosa sudu-uccidintali induv'edda si scaricheghja multissima umidità (annualamenti cadini da {{M|1 500 à 3 000|m|m}} di piova è nevi). Sò menu abbundanti à u nordu, menu dinò in i zoni cultivati è vicini à a capitali, incù circa 600&nbsp;mm à l'annu. U piccu massimu hè estivu o tardu-estivu in i rigioni più cuntinintali, Oslu cumpresa, mentri nantu à a costa atlantica suduccidintali hè situatu di vaghjimu è anticipeghja sempri di più à misura ch'eddu si codda versu u [[nordu]]. Par quantu possi appariscia stranu, i loca cumuni annantu à u fretu clima nurvigesu ùn sò mancu stampa fundati: eppuri hè veru ch'è a [[nevi]] pò impiigà parechju tempu à scioglia si è ch'è ci si poni aspittà pricipitazioni nivosi ancu di aprili o di maghju. Nonustanti bona parti di a Nurvegia si trovi à nordu di u [[Chjerchju pulariu Articu]], u clima custieri hè di tipu Atlanticu, parchì mitigatu da l'acqui caldi di a [[Currenti di u Golfu]]. À l'internu u clima hè di tipu cuntinintali, incù inguerni freti. === Flora è fauna === [[File:Lake Bondhus Norway 2862.jpg|thumb|240px|U Lavu Bondhus]] A flora nurvigesa hè moltu influinzata da i cundizioni climatichi: un quartu di u tarritoriu hè accupatu da [[furesta|furesti]], limitati à i zoni interni sopra i 1000 m di altitudina. À u nordu ci hè a [[tundra]], veni à dì arii furmati da immensi prata arbosi cuparti di nevi d'inguernu è di fiori in a brevi istatina. I pianti tipichi di a zona sudu-uccidintali sò i [[latifoglii]], in particulari [[Quarciu|quarci]], [[faiu|faii]], [[Ulmus|olmi]] è [[piobbu|piobbi]]. A fauna hè carattarizata à u nordu da animali com'è a [[renna]], a [[levra pularia]], a [[volpi]] è in particulari u [[lemming]], mentri à sudu ci sò [[Cervus elaphus|cerva]], [[Alces alces|alci]], [[Canis lupus|lubbi]] è [[Ursidae|orsi]]. I lava è i fiuma sò ricchi di [[Esox lucius|luzzi]], [[Salmo salar|salmona]] è [[Salmo trutta|trutti]]. In i costi inveci sò prisenti animali molti impurtanti par l'ecunumia nurvigesa: u [[Gadus morhua|merluzzu]] è l'[[Clupea harengus|aringa]]. === Etnia === A maiò parti di l'abitanti sò di [[nurvigesi|etnia nurvigesa]], incù forti minuranzi [[Sami]] (in a cità di [[Kautokeino]] righjunghjini u 70% di l'abitanti) è [[finlandesi]], spicialamenti à u nordu. Oslu hè u centru pà a miò parti multietnicu di u paesi, induva, oltri à i Lapponi, ci sò immigrati chì pruvenini principalamenti da [[Pakistan]], [[Sumalia]] è [[Iraccu]], oltri à i vicini [[Danimarca|danesi]] è [[Svezia|svidesi]]. L'immigrati in Nurvegia sò circa {{formatnum:387000}}. == Noti == <references /> ==Da vede dinò== *[[Tromsu]] {{Europa}} [[Categoria:Nurvegia]] 1n8p1dgyegyd5sj00v6dtw8kci1q53r Template:Europa 10 11910 361700 359502 2019-02-15T08:07:03Z Born2bgratis 9412 wikitext text/x-wiki {| class="toccolours itwiki_template_toc" style="margin-top:.5em; text-align:center" | [[Image:Location of Europe.svg|100px|Europa]] ! width="100%" bgcolor="lightsteelblue" | [[Europa|Stati indipendenti di Europa]] | [[Image:Location of Europe.svg|100px|Europa]] |- | colspan="3" | [[Albania]] - [[Andorra]] - [[Armenia]] - [[Austria]] - [[Azerbaighjan]] - [[Belgica]] - [[Bielorussia]] - [[Bosnia è Erzegovina]] - [[Bulgaria]] - [[Cechia]] - [[Cipru]] - [[Cità di u Vaticanu]] - [[Croazia]] - [[Danimarca]] - [[Estonia]] - [[Finlandia]] - [[Francia]] - [[Georgia]] - [[Ghjermania]] - [[Grecia]] - [[Irlanda]] - [[Islanda]] - [[Italia]] - [[Lettonia]]- [[Liechtenstein]] - [[Lituania]] - [[Lussemburgu]] - [[Macedonia di u Nordu]] - [[Malta]] - [[Moldova]] - [[Monacu]] - [[Montenegru]] - [[Nurvegia]] - [[Paesi Bassi]] - [[Polonia]] - [[Portugallu]] - [[Regnu Unitu]] - [[Romania]] - [[Russia]] - [[San Marinu]] - [[Serbia]] - [[Sluvacchia]] - [[Sluvenia]] - [[Spagna]] - [[Svezia]] - [[Svizzera]] - [[Turchia]] - [[Ucraina]] - [[Ungheria]] |} <noinclude> [[Categoria:Europa|_]] </noinclude> b4p24jlxiporzvhpsuoq8mwisjkq63z Template:Utilizatore gl 10 11912 335346 216198 2014-03-23T18:02:29Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field M | letter code=[[Lingua galiziana|gl]] | text=Este usuario ten o '''[[:Category:Utilizatore gl|galego]]''' como '''[[:Category:Utilizatore gl-M|lingua materna]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore gl-M|{{PAGENAME}}]] 44zn9dkvvnjj4z86s6yprf0yb64g04l Categoria:Utilizatore gl-M 14 11913 335838 193203 2014-03-23T18:15:39Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore gl| M]] k3nnickitvnutz6r73osrjzqmybnl3w Savonu (flora) 0 11916 137110 2008-07-19T18:19:00Z 90.14.240.96 Reindirizzamentu à [[Sciuppuleddu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sciuppuleddu]] f8h6apsq3rlund6j1v993o2izr6qo37 Savone (flora) 0 11917 137115 2008-07-19T18:25:05Z 90.14.240.96 Reindirizzamentu à [[Sciuppuleddu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sciuppuleddu]] f8h6apsq3rlund6j1v993o2izr6qo37 Savunetta (flora) 0 11918 137118 2008-07-19T18:26:16Z 90.14.240.96 Reindirizzamentu à [[Sciuppuleddu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sciuppuleddu]] f8h6apsq3rlund6j1v993o2izr6qo37 Baleari 0 11919 137162 2008-07-20T09:45:09Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Baleare]] r9y4fbieuzg834fk7vzrh6rnh40b0vc Lingua salda 0 11920 137182 2008-07-20T14:23:26Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua sarda]] 9kp0llyzb9irguzx3ce87orisxq3vhy Saldigna 0 11921 137187 2008-07-20T14:41:13Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sardegna]] 0i8zs4jfovw490ybbf91o9d4vo1tjhk Template:ESP 10 11925 335174 206685 2014-03-23T17:59:19Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of Spain.svg|border|20px|]] [[Spagna]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|ESP]]</noinclude> 0o1ty2rt5g4srb27xvqpeg2tnb2iznr Template:Cumuna spagnola 10 11926 373437 137612 2021-06-02T04:46:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="2" cellspacing="0" style="margin-left:0.5em;margin-bottom:0.5em" width="300px" |- ! style="font-size=100%; background:#DEFFAD; border:1px solid #808080;" align="center" colspan="2" | <big>{{{cumuna}}}</big> |- | width="30%" bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Nome officiale:</small> | bgcolor="#FFFFFF" style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080; " | {{{nomeOfficiale}}} |- {{#if:{{{blasone|}}}| {{!}} style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080; border-right:1px solid #808080" colspan="2" align="center" bgcolor="white" {{!}} [[Image:{{{blasone}}}|100px|Blasone di a cumuna di {{{cumuna}}}]]}} |- | bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Statu:</small> |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{ESP}} |- | bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Cumunità autonoma:</small> |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{ES-{{{sigluCumunità}}}}} |- | bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Pruvincia:</small> |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{ES-{{{sigluPruvincia}}}}} |- | bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Altitudine:</small> |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{altitudine}}} m |- | bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Superificia:</small> |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{superficia}}} km² |- | bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Pupulazione:</small> |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{pupulazione}}} ab. |- | bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Densità:</small> |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{densita}}} ab./km² |- {{#if:{{{merre|}}}| {{!}} bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" {{!}} <small>Merre:</small> {{!}} style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" {{!}} {{{merre}}}}} |- | bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Codice pustale:</small> |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{posta}}} |- | bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Codice ISTAT:</small> |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{istat}}} |- | bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" | <small>Prefissu tel.:</small> |style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" | {{{telefunu}}} |- {{#if:{{{abitanti|}}}| {{!}} bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" {{!}} <small>Nome di l'abitanti:</small> {{!}} style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" {{!}} {{{abitanti}}}}} |- {{#if:{{{patrone|}}}| {{!}} bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" {{!}} <small>Santu patrone:</small> {{!}} style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" {{!}} {{{patrone}}}}} |- {{#if:{{{festa|}}}| {{!}} bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080;" {{!}} <small>Festa patrunale:</small> {{!}} style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080;" {{!}} {{{festa}}}}} |- |colspan=2 align=center bgcolor="#EFEFEF" style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080; " | [{{{situ}}} Situ officiale] |- {{#if:{{{carta|}}}| {{!}} style="border-bottom:1px solid #808080; border-left:1px solid #808080; border-right:1px solid #808080" colspan="2" align="center" bgcolor="white" {{!}} [[Image:{{{carta}}}|300px|Carta di a cumuna di {{{cumuna}}}]]}} |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> rix6fdesjwjkti51oyscysbrb51qwo3 Template:ES-M 10 11927 335172 137605 2014-03-23T17:59:17Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of the Community of Madrid.svg|20px|]] [[Madridi (cumunità autonoma)|Madridi]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di cumunità spagnola|M]]</noinclude> gxtbpqzcamh8upar6w3w2cswbow9axi Template:ES-SO 10 11928 335173 142943 2014-03-23T17:59:18Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Soria|Soria]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia spagnola|SO]]</noinclude> blqu0mb4kallgqipa4wwdovf2ck4e8a Template:ES-CL 10 11929 335169 298778 2014-03-23T17:59:14Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag_of_Castile_and_León.svg|20px|]] [[Castiglia è León]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di cumunità spagnola|CL]]</noinclude> i97d8d6vzbkq1eoaatiwl9ps6umjnfp Categoria:Mudellu banderina naziunale 14 11934 335658 327831 2014-03-23T18:12:23Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Mudellu banderina| ]] 15ofvsnaraix53jgn6vbru7bqfkqo3p Categoria:Mudellu banderina di cumunità spagnola 14 11935 335654 328195 2014-03-23T18:12:19Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Mudellu banderina|Spagna]] 7q1xigat2e4l5e75gfxmax0rm94pafe MediaWiki:Categorytree-member-counts 8 11937 137611 2008-07-24T20:25:09Z Ale Mister 249 Pagina nova: Ci sò {{PLURAL:$1|1 sottucateguria|$1 sottucategurie}}, {{PLURAL:$2|1 pagina|$2 pagine}} è {{PLURAL:$3|1 schedariu|$3 schedarii}}. wikitext text/x-wiki Ci sò {{PLURAL:$1|1 sottucateguria|$1 sottucategurie}}, {{PLURAL:$2|1 pagina|$2 pagine}} è {{PLURAL:$3|1 schedariu|$3 schedarii}}. 8rw43saz32g4u3jpq6v7fdu3s8p9vdd Categoria:Mudellu banderina di pruvincia spagnola 14 11938 335655 137652 2014-03-23T18:12:20Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Mudellu banderina|Spagna]] 7q1xigat2e4l5e75gfxmax0rm94pafe Categoria:Mudellu banderina di regione taliana 14 11939 335657 328119 2014-03-23T18:12:22Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Mudellu banderina|Italia]] ll3upd8auryac8gtvqhx1ptfi2dbsr5 Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana 14 11940 335656 328122 2014-03-23T18:12:21Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Mudellu banderina|Italia]] ll3upd8auryac8gtvqhx1ptfi2dbsr5 Categoria:Mudellu 14 11941 376457 359141 2021-08-29T09:12:34Z Jumpy01 11155 summariu wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Commons templates}} {{Summariu categurie}} [[Categoria:Radica|_]] rwi25bsiampigsubwxunoy0newdwn77 Template:Utilizatore nl 10 11945 335363 147889 2014-03-23T18:02:49Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field M | letter code=[[Lingua neerlandese|nl]] | text=Deze gebruiker spreekt '''[[:Category:Utilizatore nl|Nederlands]]''' als '''[[:Category:Utilizatore nl-M|moedertaal]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore nl-M|{{PAGENAME}}]] 7g62bj4f08kwtry9lfj2avqybmxvhjm Categoria:Utilizatore nl-M 14 11946 335860 325347 2014-03-23T18:16:05Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore nl| M]] ajxa2hle81bayjchnj9rjkisgtn3571 Template:IT-AG 10 11950 351535 335187 2015-08-04T09:04:54Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q6817348]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia d'Agrigentu|Agrigentu]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|AG]] </noinclude> 2k0pq9snhszg43d33yl2jkylfcpisq0 Template:IT-CL 10 11951 351536 335203 2015-08-04T09:05:05Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346135]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Caltanissetta|Caltanissetta]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|CL]] </noinclude> 7nx85d3i6sk6zdxfkvm6a2tbz4e3qot Template:IT-EN 10 11952 351537 335209 2015-08-04T09:05:14Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346145]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia d'Enna|Enna]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|EN]] </noinclude> 2kaos5pgl9bhp76qz1paw74id34eujp Template:IT-ME 10 11953 351538 335228 2015-08-04T09:05:25Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346175]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Messina|Messina]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|ME]] </noinclude> 2ewblpz2pkhzs5tm1b1e5qgjwpt0gyr Template:IT-RG 10 11954 351539 335247 2015-08-04T09:05:34Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346210]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Ragusa|Ragusa]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|RG]] </noinclude> f6bgavfjy4usa5usi5kpqg2oykj6lf7 Template:IT-SR 10 11955 351540 335256 2015-08-04T09:05:46Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346223]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Siracusa|Siracusa]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|SR]] </noinclude> l4rqibg1pzmmjrttiq4hux00ujizh5i Template:IT-TP 10 11956 351541 335264 2015-08-04T09:05:55Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346232]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Trapani|Trapani]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|TP]] </noinclude> oeq0tpsm7xn5s4mejnvlq2jzcrq8men Agrigentu 0 11957 354662 350040 2016-08-07T04:34:26Z DARIO SEVERI 10718 Update inf. from Wikipedia (en) wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Agrigentu | blasone= | nomeUfficiale=Agrigento | sigluRegione=SIC | sigluPruvincia=AG | latitudineGradi=37 | latitudineMinute=19 | latitudineSeconde=19 | lungitudineGradi=13 | lungitudineMinute=35 | lungitudineSeconde=23 | altitudine=230 | superficia=244,57 | pupulazione=59.791 (3/2016) | densita=242 | merre=Marco Zambuto | posta=92100 | telefunu=0922 | istat=084001 | abitanti=Agrigentini | patrone=San Gerlandu | festa=u [[25 di ferraghju]] | situ=http://www.comune.agrigento.it/ }} '''Agrigentu''' (dinù '''Girgenti''', nome ufficiale sin'à u [[1929]]) hè una [[cumuna]] è una cità [[Italia|taliana]], capilocu di a [[pruvincia d'Agrigentu|pruvincia omonima]] in [[Sicilia]]. [[File:Concordiatempelagrigent3-2.jpg|thumb|none|300px|Tempiu di a Cuncordia]] === Cumune cuntigue === [[File:AgrigentoLocatie.png|thumb|left|200px|A cumuna d'Agrigentu in a pruvincia]] [[Aragona]], [[Cattolica Eraclea]], [[Favara]], [[Joppolo Giancaxio]], [[Montallegro]], [[Naro]], [[Palma di Montechiaro]], [[Porto Empedocle]], [[Raffadali]], [[Realmonte]], [[Sant'Angelo Muxaro]], [[Siculiana]]. <br> <br> <br> <br> ==Da vede dinò== *[[lingua siciliana]] [[Categoria:Cumuna di a pruvincia d'Agrigentu]] [[Categoria:Sicilia]] cdad66ewcg9uf35uqwwupaxyl0yybpb Categoria:Cumuna di a pruvincia d'Agrigentu 14 11958 335511 328344 2014-03-23T18:09:47Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cumuna di Sicilia|Agrigentu]] 6pn3zauzac7f5vvpabrlf3585aa260b Categoria:Cumuna di a pruvincia di Caltanissetta 14 11959 335513 328346 2014-03-23T18:09:49Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cumuna di Sicilia|Caltanissetta]] 60lwpnpbn4zvpywcajodp4aml6wohyv Arara 0 11966 373978 371371 2021-06-02T11:15:11Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="270px" |+<span style="font-size:large;">'''Arara'''</span> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan="2" | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | align="center" width="140px" | [[Image:Flag of Arara.svg|140px]] | align="center" width="140px" | |- |} |- |----- bgcolor="#FFFFFF" | Paese | [[Brasile]] |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Statu]] | [[Paraíba]] |- | [[Superficia]] | 88,858 km² |----- bgcolor="#FFFFFF" | Populazione | 13 538 <small>([[2017]])</small> |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Latitudine]] | 06º49'40" S |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Lungitudine]] | 35º45'28" O |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[altitudine]] | 467 m |- | Situ ufficiali | http://www.arara.pb.gov.br/ |- ! colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Mapa di a cità in [[Brasile]]. |----- ! colspan="2" bgcolor="#FFFFFF" | [[Image:Paraiba Municip Arara.svg|290px]] |} '''Arara''' hè una cità di u [[Brasile]]. Teni 13.538 abitanti. ==Da vede dinò== *[[Belo Horizonte]] *[[Brasilia]] *[[Cachoeira do Sul]] *[[Campinas]] *[[Paulínia]] *[[Catalão]] *[[Curitiba]] *[[Fortaleza]] *[[Manaus]] *[[Porto Alegre]] *[[Porto Velho]] *[[Rio Branco]] *[[Rio de Janeiro]] *[[Santos]] *[[São José do Rio Preto]] *[[Osasco (São Paulo)]] *[[São Paulo]] *[[Taubaté]] [[category:Cità di u Brasile|Arara]] 0b7npo5hfkr6kfw58mwe2b6hk8rin10 Muchju rossu 0 11970 373772 373769 2021-06-02T09:34:37Z Minorax 15175 fx wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">''U muchju rossu''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Cistus albidus JPG1.jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Cistus creticus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Violales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Cistaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Cistus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Cistus creticus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Cistus creticus ssp corsicus 2 (Corse).JPG|300px]] |----- |} U '''Muchju rossu''' (o [[Muchju russu]]) (''[[Cistus creticus]]'') hè una pianta chì face parte di a famiglia di e [[Cistaceae]] è chì cresce insin’à un’altura di 800 metri. Hè uriginariu di e regione di u Mare Mediterraniu. Hè altu 40 à 100 cm. Fiurisce da [[aprile]] à [[ghjugnu]]. U fiore di u muchju rossu hè malvu o rossu. U calice hè cumpostu da cinque sepali liberi. E casce sò vizze. Sò dinò strette è piciose. Sò semplice è opposte. U so culore hè verde scuru. Un sinonimu di ''Cistus creticus'' hè: ''Cistus villosus''. == In Corsica == U muchju rossu hè cumunu in [[Corsica]]. Hè caratteristicu di a [[machja]] corsa. Esistenu dui spezie di muchju rossu: * ''cistus creticus corsicus'' (Loisel.) Greuter & Burdet, è * ''cistus creticus eriocephalus'' (Viv.) Greuter & Burdet == Da vede dinù == * i [[fiori di Corsica]] * u [[muchju biancu]] * u [[muchju nirachju]] * u [[muchju neru]] == Referenze == * [http://www.tela-botanica.org/eflore/BDNFF/4.02/nn/17905/ Tela Botanica (France métro) - '' Cistus albidus''.] * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) Catalogu di i pianti vascularii di Corsica : Geneva (in francese) {{c-supranu}} [[Categoria:Asteraceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] r4hxppo507u6hdq9lrmjs2lliz4n5dd Muchju russu 0 11971 139292 2008-08-17T09:02:01Z 86.194.230.113 Reindirizzamentu à [[Muchju rossu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Muchju rossu]] pg75z9wmyq0bvhxt41kkxaogt93z1hg Capitala (fenu) 0 11973 364279 331867 2019-10-03T11:21:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Capitala (ethnology).JPG|thumb|250px|right|A capitala]] [[Image:Pila (fenu).JPG|200px|thumb|left|A pila]] A '''Capitala''' hè una parti d'una [[pila]] di [[fenu]]. A capitala hè un nodu chì hè fattu inc'una corda, fatta di fenu intricciatu. 'Ssu nodu hè missu intornu à u [[palu]], in a testa di a pila. U so fini hè d'impidiscia l'[[acqua]], quand'eddu piovi, di falà da mezu à u fenu è u palu, di manera chì u fenu ùn si vastessi micca. ==Da veda dinò== * a [[pila]] * a [[capitala]] d'un paesi o d'un [[statu]] * a [[capitala (cerra)|capitala]]: s'usava par purtà una cerra [[Categoria:Etnulugia]] [[Categoria:Parole minacciate di sparizione]] c81l20jkiv0bmwex59lke8nusjds1fj Nicolas Sarkozy 0 11975 364524 363669 2019-10-10T10:09:59Z 37.170.108.91 wikitext text/x-wiki [[File:Nicolas_Sarkozy_(2015-10-29)_03_(cropped).jpg|200px|right|thumb|Nicolas Sarkozy]] '''Nicolas Sarkozy''' (di so nome interu '''Nicolas Paul Stéphane Sarközy de Nagy-Bocsa''', natu 28 [[Ghjennaghju]] 1955 in [[Parighji]]) era u presidentu di a [[Francia]] (2007/2012). ==Da vede dinò== *[[Georges Pompidou]] *[[Jacques Chirac]] *[[François Hollande]] [[Categoria:Puliticante|Sarkozy]] [[Categoria:Francesu|Sarkozy]] a6n6rp44jga9pqpi0woamo858k2empz Fica fiurunaghja 0 11976 332442 218161 2014-03-23T14:19:28Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Ficus carica - fica fiurunaghja.JPG|thumb|250px|right|A fica fiurunaghja]] [[Image:Ficus carica - fiuronu.JPG|120px|thumb|left|Un fiuronu]] A '''fica fiurunaghja''' hè una [[fica]] chì pruduci mori [[fiuronu|fiurona]]. In [[Corsica]], i fiurona sò maturi di [[lugliu]]. I [[ficu|fica]] inveci poni essa colti di [[sittembri]]. ==Da veda dinò== * u [[fiuronu]] * a [[fica]] * u [[ficu]] [[Categoria:Flora di Corsica]] g87xsq6516v0s94keae9mqnuiom9fcq A morte di Filicone 0 11977 378023 350884 2021-12-18T10:13:29Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki '''A morte di Filicone''' hè un [[cantu]] tradiziunale di [[Corsica]].. ==A morte di Filicone== :Impiegà vogliu la [[musa]] :Per fà ne duie [[canzona|canzone]] :Mi ritrovu ind'è le poghje :È dimoru in Albitrone :Ne sò tristu è scunsulatu :Chì ghjè mortu Filicone. :Quand’elli a senteranu :I [[caccia|cacciadori]] in [[Casinca]] :Ch’ell’hè mortu Filicone :À lu pede d’un [[listincu]] :N'hè mortu bellu onoratu :Cù un [[cignale]] [[capu]] à [[capu]]. :L'aghju fattu un [[cimiteriu]] :Tuttu cintu à muraglione :Nunda ch'è di maestranza :Ci aghju qualchì pataccone :Senza cuntà l'altru restu :Eppo tutte le curone. :L'aghju fattu la so [[cascia]] :Tutta piena di pattume :Po ripostu lu so [[capu]] :Nantu à un [[cuscinu]] di [[piuma|piume]] :Ùn vogliu fà cum'è quelli :Chì li si lampanu in [[fiume]]. [[Categoria:Cantu tradiziunale di Corsica]] cti1p8nvowu1oexq47o7h6q17qy3h72 SC Bastia 0 11978 140258 2008-08-25T13:08:09Z 90.193.128.246 Reindirizzamentu à [[Sporting Club Bastia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sporting Club Bastia]] 4y33ap0g0p0ok7gfqj8dpjgxepoucfp Gnaccara 0 11982 373882 332644 2021-06-02T10:46:34Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A gnaccara'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Pinna Nobilis.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Pinna nobilis</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Mollusca]]'' |----- | Classa | ''[[Bivalvia]]'' |----- | Ordini | ''[[Pterioida]]'' |----- | Famiglia | ''[[Pinnidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Glis]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Pinna nobilis''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Messina Straits Pinna nobilis clean.JPG|250px]] |----- |} A '''gnaccara''' ([[Pinna nobilis]]) hè u più bivalvi grandi prisenti in u [[Mari Tarraniu]]. Hè una spezia endemica di u mari Mediterraniu. Faci parti di a famiglia di i [[Pinnidae]]. Hè longa sin'à un metru. Pò campà più di vinti anni. U so culori hè brunu. A gnaccara si ficca verticalmenti in a rena o annantu à u scogliu. A gnaccara era cumuna in i tempi ma hè cunsidarata oghji com'è una spezia minacciatu di sparizioni in u Mediterraniu. I priculi i più impurtanti sò: a pesca, l'ancuri di i bateddi chì a sciappani. A gnaccara s'assumiglia à [[Pinna rudis]], ma quidda hè più chjuca (sin'à 30 cm). == In Corsica== A gnaccara hè prisenti in [[Corsica]]. == Prutizzioni == A gnaccara hè prutetta da: * l'arristatu di u 26 nuvembri 1992, chì intardisci a pesca di a gnaccara [[Categoria:Pinnidae]] 3oj4l793e6018bcpv0vcezp2q92d096 Pinna nobilis 0 11983 140701 2008-08-28T19:10:52Z 83.201.165.194 Reindirizzamentu à [[Gnaccara]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Gnaccara]] m74ll134sn4prfp7y39122t2r69hry5 Rumiccia 0 11984 140754 2008-08-29T14:54:06Z 83.201.165.194 Reindirizzamentu à [[Romiccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Romiccia]] ti8ux475khqyiywg3a9ei0fwuhygutk Acughja 0 11985 376795 331294 2021-09-06T19:56:47Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Knitting needles sizes straight.png|thumb|right|200px|Parechji tipi d'acughji]] L' '''acughja''' hè un tipu d'[[acu]] longu. == Citazioni == Accadi chì l'acughja fussi mintuvata in a cultura corsa. Par esempiu: * in a canzona populari [[Canzona di Manetta|Manetta]]: :''Ùn ti ramenti quand'erami ziteddi :''Vindii acughji, [[ditali]] è [[zifuleddu|zifuleddi]] :''Calchì [[pettinu]] di legnu è di più calchì [[ghjummeddu]] :''Oghji t'hai fattu una casa chì hè forti quant'è un casteddu. * in a ''Travisagna'' di [[Rinatu Coti]]: :''Mirè, ci hè unu spurtonu cù a so [[tela]] drentu. Era di a tinta di mamma. Mittìa i so acughji. Ci sò l'acughji da calzittà. Eppo dinò l'achi da fà i [[strapunta|strapunti]]. Mamma era una sartori fina.'' == Liami == [http://www.interromania.com/media/pdf/scriviture_scritti/Corse.pdf A Travisagna, [[Rinatu Coti]]] [[de:Nadel#Stricknadel]] [[Categoria:Cusgitura]] gzg9pwwnmvj84yfdqnnv6tkjthmc6hd Addoru 0 11986 373966 371372 2021-06-02T11:11:38Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'addoru'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Laurus-nobilis-flowers.JPG|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Laurus nobilis</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Asparagales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Asteraceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Inula]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Laurus nobilis''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Laurier.jpg|250px|L'addoru]] |----- |} L' '''Addoru''' (o [[Alloru]]) (''[[Laurus nobilis]]'') hè un arburettu chì faci parti di a famiglia di i [[Lauraceae]]. Hè urighjinariu di u [[Mediterraniu]]. L'addoru hè altu sin'à deci metri. Perdi i casci. I foglii sò simplici è verdi scuri. Fiurisci da [[frivaghju]] à [[aprili]]. I fiora sò bianchi o giaddi. Si faci dinò un [[oliu essenziali]] d'addoru. == In Corsica == L'addoru hè cumunu in [[Corsica]]. == Gallaria d'imagini == <gallery> Laurus nobilis MHNT Fleurs.jpg|I fiori Laurus nobilis g4.jpg| Laurus nobilis g3.jpg| </gallery> [[Categoria:Lauraceae]] [[Categoria:Arburetti di Corsica]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 1de63pupvckhcwwyhelhzvk152x56hj Alloru 0 11987 141062 2008-08-31T12:08:13Z 83.201.165.194 Reindirizzamentu à [[Addoru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Addoru]] b8nisd9rwlgjisdm5chagx401dzxqgs Laurus nobilis 0 11988 141063 2008-08-31T12:08:21Z 83.201.165.194 Reindirizzamentu à [[Addoru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Addoru]] b8nisd9rwlgjisdm5chagx401dzxqgs Cani 0 11989 141083 2008-08-31T14:26:40Z 83.201.165.194 Reindirizzamentu à [[Ghjacaru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ghjacaru]] j7poo0ag2sixlqv98nzgdxzvoj74n8y Villarrobledo 0 11993 374320 335021 2021-07-03T17:11:55Z 37.169.44.119 wikitext text/x-wiki {{cumuna spagnola|cumuna=Villarrobledo | blasone=Spain.Villarrobledo.Escudo.svg | nomeOfficiale=Villarrobledo | sigluCumunità=CLM | sigluPruvincia=AB | altitudine=721 | superficia=862,41 | pupulazione=25417 | annu=2007 | densita=29,47 | merre= | posta=02600 | telefunu=967 | istat= | abitanti=''Villarrobletanu'' | patrone=[[San Blas]] | festa= | situ=http://www.villarrobledo.com/ | carta=Albacete Villarrobledo Mapa municipal.png }} '''Villarrobledo''' hè un cumune [[Spagna|spagnolu]] di a pruvincia di Albacete, in a cumunità autonoma di Castiglia-A Mancia. [[Categoria:Pruvincia di Albacete]] 59rbwmkgtp49g9vbtrqwiaiuanz8l05 Dittrichya viscosa 0 11994 141342 2008-09-03T17:33:23Z 90.9.97.173 Reindirizzamentu à [[Pecita]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pecita]] 18lflq1451z7s3iy75jgmknitwdh90k Aiacciu (flora) 0 11996 373989 371373 2021-06-02T11:21:26Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'aiacciu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Juniperus phoenicea g1.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Juniperus phoenicea</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Pinopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Pinales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Cupressaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Juniperus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Juniperus phoenicea''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Juniperus phoenicea g2.jpg|250px]] |----- |} [[File:Juniperus Phoenicea MHNT.BOT.2007.43.52.jpg|thumb|''Juniperus Phoenicea'']] L' '''Aiacciu''' (''[[Juniperus phoenicea]]'') hè un arburi chì faci parti di a famiglia di i [[Cupressaceae]]. == In Corsica == L'aiacciu hè prisenti in [[Corsica]]. Si ritrova dinò in a tupunimia, par esempiu, in a cità d'[[Aiacciu]]. == Da veda dinò == * a cità d'[[Aiacciu]] [[Categoria:Cupressaceae]] [[Categoria:Arburi di Corsica]] iodsqh05oarghp2yasrsdexf4c419gp Juniperus phoenicea 0 11997 141506 2008-09-05T11:42:10Z 90.9.97.173 Reindirizzamentu à [[Aiacciu (flora)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Aiacciu (flora)]] ixkv5b4184d48k6zn5f3r8uy7k56rcn Bassiccia 0 11998 373811 368693 2021-06-02T09:40:55Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A basciccia'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Crithmum maritimum.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Crithmum maritimum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Apiales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Apiaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Crithmum]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Crithmum maritimum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Motar ck 090508.jpg|250px|A basciccia]] |----- |} A '''baschiccia''' o [[baschichja]] (''[[Crithmum maritimum]]'') hè una pianta chì face parte di a famiglia di l'[[Apiaceae]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.</ref> Hè a sola spezia di u generu ''Crithmum''. Hè uriginaria di e rughjone di u [[Mediterraniu]]. A baschiccia hè largamente sparta in e zone custiere di i paesi di u sudu è di u punente di l'Europa, longu à e coste di u mare Tarraniu, in America di u Nordu è in Asia cintrale è occidentale. Si scontra à u cantu di u [[mare]], in a [[rena]] o in i scoglii. ==Descrizzione== A baschiccia è una pianta alofitica, vene à dì ch'è ella campa vicinu à u mare, à spessu ancu in e spaccature di a roccia. Hè rizomatosa, vivace, incù i piccioli assai robusti è ramificati, lignificati in u basamentu, da 30 à 60 cm d'altezza. E casce, cumposte, sò furmate di piccule foglie à forma di lancia, carnate, longhe 1,5 - 2,0 cm è insirite annantu à un picciolu longu. I fiori sò accolti in assai picculi paracqui, di culore biancu o giallastru. A basciccia fiurisce da [[lugliu]] à [[settembre]]. I frutti sò ovoidi, furmati da dui achenii. L'inseme di a pianta hè assai aromaticu in modu agrievule. == In Corsica == A basciccia hè cumuna in [[Corsica]]. Incù a basciccia, si face à i ghjorni d'oghje un oliu essenziale. ==Gastronumia== A baschiccia hè usatu cum'è cundime in [[Corsica]] è in [[Italia]], à spessu messa à macerà in acetu. [[File:Salissia_lessa.jpg|thumb|left|A ''salissia'']] Un usu tipicu di a rigione di Salentu in Italia hè di cunsirvà in l'acetu e casce crude ma appena vizze di u finochju marinu : in a rigione hè chjamatu ''salissia''. Hè eccellente panatu (incù l'acqua è a farina) è frittu. Sole e casce e più tennere devenu esse imprudate, ciò chì elimineghja u picciolu. A fritella hà un sapore chì si assumiglia à u pede di l'artichjoccu frittu. ==Lessicolugia== A baschiccia hè ancu chjamata a [[baschichja]] o u [[finochju di mare]]. U nome vene da u fattu ch'è l'odore di a baschiccia s'assumiglia à quellu di u [[finochju]]. == Note == <references/> ==Referenze== * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) A vegetazione di a Corsica - La végétation de la Corse, Cunsirvatoriu è giardinu botanicu di a cità di Geneva: Geneva (in francese) == Da vede dinù == * a [[flora di Corsica]] *[[Cardu marinu]] *[[Ferula]] *[[Ferula (genaru)]] *[[Ferula d'Arrigoni]] *[[Magydaris pastinacea]] *[[Ochjigrisgiu]] *[[Pedi puddinu]] *[[Rundonu]] [[Categoria:Apiaceae]] [[Categoria:flora di Corsica]] 6js2lw3jfkhumzgsb7kfdxgp8rahfp8 Categoria:Anni di u X seculu 14 11999 335428 328335 2014-03-23T18:08:13Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Anni]] 09g8tpfa7fxvunsrjpy5znzje4dmkdn Categoria:Anni di u IX seculu 14 12000 335411 328318 2014-03-23T18:07:56Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Anni]] 09g8tpfa7fxvunsrjpy5znzje4dmkdn Categoria:Anni di u XIV seculu 14 12001 335419 328326 2014-03-23T18:08:04Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Anni]] 09g8tpfa7fxvunsrjpy5znzje4dmkdn Categoria:Anni di u XVII seculu 14 12002 335423 328330 2014-03-23T18:08:08Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Anni]] 09g8tpfa7fxvunsrjpy5znzje4dmkdn Categoria:Anni di u XV seculu 14 12003 335425 328332 2014-03-23T18:08:10Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Anni]] 09g8tpfa7fxvunsrjpy5znzje4dmkdn Categoria:Anni di u VII seculu 14 12004 335414 328321 2014-03-23T18:07:59Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Anni]] 09g8tpfa7fxvunsrjpy5znzje4dmkdn Categoria:Anni di u XVI seculu 14 12005 335424 328331 2014-03-23T18:08:09Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Anni]] 09g8tpfa7fxvunsrjpy5znzje4dmkdn Categoria:Anni di u XIX seculu 14 12006 335420 328327 2014-03-23T18:08:05Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Anni]] 09g8tpfa7fxvunsrjpy5znzje4dmkdn Categoria:Orchidea 14 12007 335675 141540 2014-03-23T18:12:42Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Plantae]] dgww23t3zpdkqkz7pnqrzs19zxxf1fu Sport 0 12008 371374 359848 2021-01-05T05:33:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Boulder Worldcup Vienna 29-05-2010b final10 Chloé Graftiaux.jpg|miniatura|Sport]] U '''sport''' (o '''sportu''') hè un'attività fisica fatta pè divertisce quellu chì a pratiche o quellu chì a feghje. U sportu pò esse praticatu solu o in gruppu (in squadre), senza o incù scopu di [[cumpetizione]]. Ci sò millaie di sporti pè u [[mondu]], u più pupulare in e nostre cuntrate hè u [[pallò|football]]. ====== Vista ====== *[[Pallò]] *[[Arti marziali]] [[Categoria:Sportu]] hif2k44vanvvbec8uxb1g1qdxmyl7m1 Categoria:Sport 14 12009 335751 325359 2014-03-23T18:14:06Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Radica]] 0ojnfa3qqlhs6swq6kkmqbvkj08hi7h Categoria:Utilizatori 14 12010 362881 359142 2019-07-08T17:20:22Z Jumpy01 11155 categuria wikitext text/x-wiki <br /> [[Categoria:Wikipedia]] 5l9zh1rf2rlu9gzi0i0va6s66ffpc4r Categoria:Orchidee 14 12011 335677 141554 2014-03-23T18:12:44Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Orchidea]] 8xmulzj6ovl5j1sjawxllhj80z3yyxp Categoria:Gastrunumia corsa 14 12012 359474 335574 2018-06-06T14:18:45Z Jumpy01 11155 categurie wikitext text/x-wiki [[Categoria:Corsica]] [[Categoria:Cucina]] lbozedcp10q2o3oehle75efoh9orerr Categoria:Persunalità storica di Corsica 14 12013 359479 335686 2018-06-06T17:34:23Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Corsica]] [[Categoria:Storia]] qvr79vsgklt9iblepbdhtb31a98cy8g Categoria:Belgica 14 12015 359516 335457 2018-06-08T19:29:01Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Europa]] josn6e907h9o08jaxkbxr5k2w3oamoo Arba ditali 0 12017 374104 373965 2021-06-02T11:50:56Z Minorax 15175 fx wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'Arba ditali'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Digitalis Purpurea.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Digitalis purpurea</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Scrophulariales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Crassulaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Digitalis]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Digitalis purpurea''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Digitalis purpurea 220605.jpg|250px|A romiccia]] |----- |} L' '''Arba ditali''' o [[Erba ditale]] (''[[Digitalis purpurea]]'') hè una pianta chì faci parti di a famiglia di i [[Scrophulariaceae]]. I fiora sò russicci. Sò simplici, longhi 10-35 cm è larghi 5-12 cm. U [[lingua corsa|nomu corsu]] veni fa u fattu chì a forma di u [[fiori]] hè quiddu d'un [[ditali]]. Ci hè una varietà cultivata di l'arba ditali. Accadi tandu chì i fiora fussini bianchi, giaddi o ancu rusulini. Esistini trè sottuspezii d'arba ditali: * ''Digitalis purpurea subsp. purpurea'' * ''Digitalis purpurea subsp. heywoodii'' * ''Digitalis purpurea subsp. mariana'' == In Corsica == L'arba ditali hè cumuna in [[Corsica]]. ==Gallaria d'imaghjini== <gallery perrow=3> File:Digitalis purpurea6.jpg File:Digitalis-stora hultrum.sweden-05.jpg File:Digitalis-stora hultrum.sweden-15.jpg File:Digitalis-stora hultrum.sweden-06.jpg File:Digitalis purpurea alba 01-Juni.jpg File:Digitalis-stora hultrum.sweden-30.jpg </gallery> == Liami == * [http://www.matinalatina.com/dizziunariu/dizziu_fiche_mot.php?p=Arba%20ditali Matina Latina, Dizziunariu, Arba ditali] [[Categoria:Scrophulariaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] gdrecv2mmtpdhho1plcqkm4b7h0971v Erba ditale 0 12018 141724 2008-09-07T09:19:24Z 90.9.97.173 Reindirizzamentu à [[Arba ditali]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Arba ditali]] osxjoa70optjbxhnehnlw9xvadmu6ng Digitalis purpurea 0 12019 141725 2008-09-07T09:19:31Z 90.9.97.173 Reindirizzamentu à [[Arba ditali]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Arba ditali]] osxjoa70optjbxhnehnlw9xvadmu6ng Armuraccia 0 12020 375918 373847 2021-08-20T00:45:56Z Minorax 15175 fix [[Special:LintErrors/missing-end-tag]] | Cleaned up using [[w:en:WP:AutoEd|AutoEd]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'armuraccia'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Raphanus raphanistrum habito.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Raphanus raphanistrum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | '' [[Brassicales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Brassicaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Raphanus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Raphanus raphanistrum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:(MHNT) Raphanus raphanistrum - flowers.jpg|250px|L'armuraccia]] |----- |} L' '''Armuraccia''' (''[[Raphanus raphanistrum]]'') hè un fiore chì face parte di a famiglia di e [[Brassicaceae]]. Fiurisce d'[[aprile]] à [[sittembre]]. I fiori sò bianchi o giallicci. == In Corsica == L'armuraccia hè cumuna in [[Corsica]]. ==Citazione== Accade chì l'armuraccia fussi citata in a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in u [[pruverbii corsi|pruverbiu]]: ''Coci, coci, caccavaccia, pien’ di fogli è d’armuraccia.'' :''Dici lu me malvicinu ch’è stò à carni vaccina. :''Durghi lu me malvicinu quant’è a [[nivi]] marzulina ! == Rifarenzi == * Papi, Arnestu, [http://ernestpapi.free.fr/Vicini.%20Voisins.htm], ''Pruverbii, detti è sprissioni di Corsica è d'altrò: Vicini'' [[Categoria:Brassicaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] rfapwpqzgobnniax7z44y39nig4celq Raphanus raphanistrum 0 12021 141738 2008-09-07T12:08:03Z 90.9.97.173 Reindirizzamentu à [[Armuraccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Armuraccia]] e77vr900vflly63n2wrbpjfipt0036f Ustersbach 0 12023 374051 334925 2021-06-02T11:34:12Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| align="right" border="0" rules="all" width="300px" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background-color: #f3fff3" ! colspan="2" style="background-color: #ddffdd" |<span style="font-size:large;"> '''Ustersbach'''</span> |- |colspan="2" align="center" bgcolor="#FFFFFF" style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080; " | [[image:Wappen_Ustersbach.JPG|100px|]] |- | valign="top"| [[Statu]] || align="center" | [[Germania]] |- | valign="top"| [[Codice pustale]] || align="center" | 86514 |- | valign="top"| [[Longitudine]] || style="text-align: center" | 10° 39' E |- | valign="top"| [[Latitudine]] || style="text-align: center" | 48° 19' N |- | valign="top"| [[Superficia]] || align="center" | 11,14 ettari |- | valign="top"| [[Populazione]] || align="center" | 1177 (2007) |- | [[Densità]] || align="center" | 106 ab./km² |} '''Ustersbach''' hè una cumuna di a [[Germania]]. Teni 1.177 abitanti. ==Liami== * [http://www.Ustersbach.de U situ ufficiali] [[Categoria:Germania]] 8zdh68yl78hz326cn82y60vdd83aeht Arba muvredda 0 12026 373904 371377 2021-06-02T10:55:32Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'arba muvredda'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Armeria multiceps</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Scrophulariales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Plumbaginaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Armeria]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Armeria multiceps''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | |----- |} L' '''Arba muvredda''' (o [[Erba muvrella]] (''[[Armeria multiceps]]'') hè una pianta chì faci parti di a famiglia di i [[Plumbaginaceae]]. == In Corsica == L'arba muvredda hè cumuna in [[Corsica]]. Hè chjamata u "[[fiori di muvredda]]" in u [[Taravu (fiumu)|Taravu]]. == Liami == * [http://www.matinalatina.com/dizziunariu/dizziu_fiche_mot.php?p=Arba%20muvredda Matina Latina, Dizziunariu, Arba muvredda] ==Da veda dinò== * a [[Muvra]] [[Categoria:Plumbaginaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 9776uf03uot4qh87lhqr54uzamjcymh Erba muvrella 0 12027 141836 2008-09-10T16:35:18Z 90.28.63.148 Reindirizzamentu à [[Arba muvredda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Arba muvredda]] nex5uu0p5f7e9tbnjbz2soldpz2vv8s Armeria multiceps 0 12028 141837 2008-09-10T16:35:29Z 90.28.63.148 Reindirizzamentu à [[Arba muvredda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Arba muvredda]] nex5uu0p5f7e9tbnjbz2soldpz2vv8s Fiori di muvredda 0 12029 141838 2008-09-10T16:35:39Z 90.28.63.148 Reindirizzamentu à [[Arba muvredda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Arba muvredda]] nex5uu0p5f7e9tbnjbz2soldpz2vv8s Gwyneth Paltrow 0 12030 376328 356630 2021-08-23T15:12:23Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:GwynethPaltrowByAndreaRaffin2011.jpg|thumb|200px|Gwyneth Paltrow, ([[2011]])]] '''Gwyneth (Kate) Paltrow''' ([[Los Angeles]], [[27 di settembre]] [[1972]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Filmugrafia == * ''King Lear'' ([[2010]]) - Regan * ''Iron Man'' ([[2008]]) - Pepper Potts * ''Poseidon'' ([[2005]]) - Catherine * ''Sydney'' ([[1996]]) - Clementine == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] == Ligami == * {{en}} [http://www.imdb.com/name/nm0000569/ IMDB] [[Categoria:Attrice|Paltrow, Gwyneth]] [[Categoria:Americana|Paltrow, Gwyneth]] [[Categoria:Biugrafia]] 9hmin0iy129q6gtb1wy6ub7ibt1u4ev Litarru 0 12031 141892 2008-09-11T18:38:48Z 90.28.63.148 Reindirizzamentu à [[Litarnu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Litarnu]] t2vn6a9w6907rrthicl5pjxzmupx5b3 Pedi puddinu 0 12032 373820 371378 2021-06-02T09:42:02Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U pedi puddinu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Myrrhis odorata, Roomse kervel plant.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Armeria multiceps</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Apiales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Apiaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Anthriscus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Anthriscus cerefolium''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Anthriscus cerefolium0.jpg|250px|U pedi puddinu]] |----- |} U '''Pedi puddinu''' (o [[Pede pullinu]]) (''[[Anthriscus cerefolium]]'') hè una pianta chì faci parti di a famiglia di l'[[Apiaceae]]. I so casci sò verdi è opposti. I so fiora sò bianchi. U pedi puddinu s'assumiglia à u [[pursemulu]]. == In Corsica == U pedi puddinu hè cumunu in [[Corsica]]. == Liami == * [http://www.matinalatina.com/dizziunariu/dizziu_fiche_mot.php?p=Pedi%20puddinu Matina Latina, Dizziunariu, U pedi puddinu] == Da veda dinò == * u [[Pursemulu]] *[[Bassiccia]] *[[Cardu marinu]] *[[Ferula]] *[[Ferula (genaru)]] *[[Ferula d'Arrigoni]] *[[Magydaris pastinacea]] *[[Ochjigrisgiu]] *[[Rundonu]] [[Categoria:Apiaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 5e0sqyg7e8c14uix5epn7tmf2ti8pkq Pede pullinu 0 12033 141919 2008-09-12T15:02:29Z 90.28.63.148 Reindirizzamentu à [[Pedi puddinu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pedi puddinu]] hhglc1q79s69i1m5pjdve4c6xx2bg31 Anthriscus cerefolium 0 12034 141920 2008-09-12T15:02:36Z 90.28.63.148 Reindirizzamentu à [[Pedi puddinu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pedi puddinu]] hhglc1q79s69i1m5pjdve4c6xx2bg31 Tirria 0 12037 141926 2008-09-12T15:26:02Z 90.28.63.148 Reindirizzamentu à [[Raza]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Raza]] beltu6m9tsfi3xeeyfiqlrgggv6dw4u Vitalbula 0 12038 141930 2008-09-12T16:08:51Z 90.28.63.148 Reindirizzamentu à [[Vittichju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vittichju]] 3275mw0o29skrqzwuakvhvup15ud73u Tyrrhenaria ceratina 0 12039 142057 142054 2008-09-14T13:21:50Z 90.14.119.87 Reindirizzamentu à [[Lumaca d'Aiacciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lumaca d'Aiacciu]] 3n36bkyo6r69gp7cp9rjh4645v7pwcl Lumaca d'Aiacciu 0 12040 373893 354233 2021-06-02T10:50:36Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A lumaca d'Aiacciu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Thyrrenaria ceratina</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni |Mollusca |----- | Classa |Gastropoda |----- | Ordini |Pulmonata |----- | Famiglia | ''[[Helicidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Tyrrhenaria]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Helix ceratina''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | |----- |} A '''Lumaca d'Aiacciu''' (o [[Sammartinu d'Aiacciu]]) ([[Tyrrhenaria ceratina]]) hè una spezia di [[lumaca]] chì faci parti di a famiglia di l'[[Helicidae]]. Ùn si trova cà in [[Corsica]]. In particulari, a lumaca d'Aiacciu ùn si trova cà à un solu locu in Corsica: daretu à a piaghja di Campu di Loru, vicinu à l'aeroportu d'[[Aiacciu]]. Attualmenti, hè un di i più lumachi rari minacciati di sparizioni. Soprapiù, a lumaca d'Aiacciu hè u solu riprisintanti di u genaru ''Tyrrhenaria''. A lumaca d'Aiacciu hè prutetta da l'arristatu di u [[7 uttrovi]] [[1992]]. Hè cunsidarata dinò com'è "in priculu criticu d'estinzioni" annantu à a lista rossa di l'[[IUCN]]. Dui sinonimi di ''Thyrrenaria ceratina'' sò: * ''Helix ceratina'' Shuttleworth, 1843 * ''Helix tristis'' Pfeiffer, 1845 A chjoppula di a lumaca d'Aiacciu s'assumiglia à quidda di a lumaca cumuna (''Helix aspersa''). Ma a chjoppula di a spezia corsa hè bedda più chjuca. À i ghjorna d'oghji, a lumaca d'Aiacciu ùn si trova più cà annantu à una striscia litturali di circa sei ettari, da quandi à a piaghja di u Ricantu, in [[Aiacciu]]. Dipoi chì eddu hè stata mintuvata in a littaratura scentifica in [[1843]] (Shuttleworth 1843), a lumaca d'Aiacciu ùn hè più stata ussirvata cà quà, in u Ricantu. À tempi antichi inveci, vali à dì dipoi a mittà di u [[seculu XIX]], a lumaca d'Aiacciu si stindia annantu una striscia di terra più impurtanti, di circa cinquanta ettari (Bouchet è al. 1997). Difatti, à l'ebbica neulitica, a lumaca d'Aiacciu era arrighjunata in parechji loca in Corsica, in particulari versu [[Bunifaziu]] è [[Bastia]]. [[Image:Genista salzmannii.jpg|thumb|240px|left|U curu (a ghjinestra di Salzmann)]] A lumaca d'Aiacciu sorti di notti, o di ghjornu quand'è u tempu hè piuviosu. D'istatina, stà più fondu in a rena, insin'à 60 cm. Si nutrisici, pa u più, di i casci, i fiori di u [[curu]] (a [[ghjinestra di Salzmann]]), è dinò di [[murzu]]. A lumaca d'Aiacciu s'accopia da a fini d'[[aostu]] à mezu [[uttrovi]]. Calchì ghornu dopu à l'accupiamentu, uni pochi d'ova, sò sposti in a rena, in un ciottulu. Nascini à u capu di 15 à 16 ghjorna. I ghjovani chettani u nidu sottu terra dopu quindici o vinti ghjorna, è poni essa dopu ussirvati fora. Diventani adulti à u capu di dui o quattru anni. A lumaca d'Aiacciu pò campà sin'à deci anni. == Rifarenzi == * Bouchet, P., Ripken, R. & Recorbet, B. (1997). Redécouverte de l'escargot de Corse ''Helix ceratina'' au bord de l'extinction. ''Revue d'Ecologie (La Terre et la Vie)'', 52 : 97-111. * P. Bouchet, T. Ripken & B. Recorbet. « Conservation of a narrow-range mediterranean island endemic, Helix ceratina from Corsica », in ''Journal of Conchology Special Publication 2'', 1998, p. 205-208. Tyrrhenaria ceratina (Shuttleworth, 1843) * Shuttleworth, R.J. (1843). Über die Land- und Süsswasser-Mollusken von Corsica. ''Mittheilungen der Naturforschenden Gesellschaft'', Bern, 1843 (2/3) : 9-21 * Gargominy, O., Bouchet, P. & Ripken, T.E.J. (1999). Tyrrhenaria ceratina. ''In'' Muséum national d'Histoire naturelle (Ed.) (2004). ''Invintariu naziunali di u Patrimoniu naturali''. [http://inpn.mnhn.fr/isb/servlet/ISBServlet?action=Espece&typeAction=10&pageReturn=ficheEspeceFiche.jsp&numero_taxon=163394 ] (in francesu) ==Liami== * [http://www.conservatoire-du-littoral.fr/tmp/Pan%C3%B4s%20Ricanto.pdf U Ricantu, Cunsirvatoriu di u Litturali] * Bernard Recorbet, Philippe Bouchet, Theo Ripken, Olivier Gargominy [http://www.mnhn.fr/mnhn/bimm/protection/fr/Especes/Fiches/Helixceratina.html Helix ceratina (in francesu)] [[Categoria:Helicidae]] [[Categoria:Fauna di Corsica]] [[Categoria:Fauna endemica di Corsica]] 103kzll40kodicnqk4f1bxdpnz7rh0e Sammartinu d'Aiacciu 0 12041 142058 2008-09-14T13:22:20Z 90.14.119.87 Reindirizzamentu à [[Lumaca d'Aiacciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lumaca d'Aiacciu]] 3n36bkyo6r69gp7cp9rjh4645v7pwcl Categoria:Cumuna di a pruvincia d'Enna 14 12043 335512 328345 2014-03-23T18:09:48Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cumuna di Sicilia|Enna]] 0whwyxir18aijab3qlma0ns4kiqjzkr Categoria:Cumuna di a pruvincia di Catania 14 12044 335514 328347 2014-03-23T18:09:50Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cumuna di Sicilia|Catania]] 8ftsrj1uovs1n8qy61ik98zsajq8uds Castrogiovanni 0 12045 142206 2008-09-16T11:26:24Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[Enna]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Enna]] kz6n00cfkpdjl1dwhyqgsl7wy25fpvm Messina 0 12049 350044 350033 2015-07-07T20:27:30Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Messina | blasone= | nomeUfficiale=Messina | sigluRegione=SIC | sigluPruvincia=ME | latitudineGradi=38 | latitudineMinute=11 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=15 | lungitudineMinute=33 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=3 | superficia=211,23 | pupulazione=243.997 | densita=1.158 | merre=Giuseppe Buzzanca | posta=da 98121 à 98168 | telefunu=090 | istat=083048 | abitanti=Messinesi | patrone=Madonna di a Lettera | festa=u [[3 di ghjugnu]] è u [[15 d'aostu]] | situ=http://www.comune.messina.it/ }} '''Messina''' hè una [[cumuna]] è una cità [[Italia|taliana]], capilocu di a [[pruvincia di Messina|pruvincia omonima]] in [[Sicilia]]. [[File:Messina Harbour.jpg|thumb|none|300px|U portu]] === Cumune cuntigue === [[File:Messina.svg|thumb|left|200px|A cumuna di Messina in a pruvincia]] [[Fiumedinisi]], [[Itala]], [[Monforte San Giorgio]], [[Rometta]], [[Saponara]], [[Scaletta Zanclea]], [[Villafranca Tirrena]]. <br> <br> <br> <br> <br> <br> ==Da vede dinò== *[[lingua siciliana]] [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Messina]] [[Categoria:Sicilia]] 7rplhv8m0elotll1ysmp9tp50fwn8k9 Cistus creticus 0 12050 142290 2008-09-17T18:22:10Z 90.36.127.249 Reindirizzamentu à [[Muchju rossu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Muchju rossu]] pg75z9wmyq0bvhxt41kkxaogt93z1hg Travisagna 0 12056 362074 334792 2019-04-26T23:39:37Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki A '''Travisagna''' hè un paesi imaghjinariu chì hè mintuvatu in a sprissioni "corra a Travisagna" o "ghjirà a Travisagna". 'Ssa sprissioni, a ci ramenta [[Rinatu Coti]] in u so picculu rumanzu intitulatu "A Travisagna": ''Vecu, à com'è vo capizzeti, ch'è vo capiti u sensu di i me paroli. Hè chì avareti ghjiratu a Travisagna. Anh ! Anh ! Vi scappa a risa ! In u nostru locu, ghjirà a Travisagna vò dì cunnoscia tuttu di u mondu.'' È un pocu più luntanu: ''Sò sicura chì puri vo chì aveti corsu a Travisagna ùn avareti scontru tanti volti un àrburi cusì anticu''. ==Liami== * [http://www.interromania.com/media/pdf/scriviture_scritti/Corse.pdf A Travisagna,] * [[Rinatu Coti]] [[Categoria:Litteratura corsa]] t6n1sotlel7ibdx950ufckbewh42ib1 Nanna di u Bambinu 0 12057 374430 363644 2021-07-25T22:28:33Z Jumpy01 11155 Jumpy01 ha spostato la pagina [[Nanna dlu Bambinu]] a [[Nanna di u Bambinu]] tramite redirect wikitext text/x-wiki A '''Nanna dlu Bambinu''' hè una [[nanna]] scritta da [[Monsignori di la Fuata]]. Hè stata publicata in [[A Muvra]] in [[1871]]. À i ghjorna d'oghji, A Nanna di u Bambinu hè stata adattata è cantata, com'è [[cantu natalecciu]]. ==A Nanna dlu Bambinu== :Or par appuntu, raconta ci la "Nanna", :Chì la Madonna appresi da Sant'Anna : :"Dolci, dolci com'è [[meli]], :Sapuritu com'è [[manna]]. :- Qual' l'hà fattu quiddu cantu ? :- L'hà cumpostu preti Santu. :Or canta a Nanna. – Ma dimu lu [[rusariu]], :È dopu a Nanna.- Ma innò pà u samirariu ! :- Ùn ghjurà, sinnò ti fala. :- Mò la [[zucca]], chì hè in armariu. :- È la Nanna ?... A sintaremu ?... :S'è tù ùn canti, ci n'andemu. :Cusì prissatu ?... Ti pigli preti Santu ! :Dà tempu un pocu, ch'avali ùn ci hè più tantu, :Salutemu à San Gavinu :- Mi ni vacu !... Alò chì cantu : :Mò la zucca ch'aghju seti. :Or tinè !... Ma cuminceti. :Or femu prestu !... Intona ci la Nanna :Chì dici spessu : « Nacisti in a capanna. :Lu me [[zuccaru]] [[canditura|canditu]], :Lu me meli, la me manna. » :Cusì dolci sti paroli ! :Ma nun sò ch'è quisti soli. :Si spanna l'aria, lu tempu s'assirena, :Luci la [[stedda]], la [[luna]] hè ghjà ripiena : :Ninna, nanna u me figliolu, :Addurmenta ti parpena ! :Ninna nanna, biu bia ! :Lu me rè, lu me Missia. :Tù cun trè dita susteni [[terra]] è [[celi]] :È s'tù li chjami, sò pronti è sò fideli. :O spiranza di la mamma. :Dolci dolci com'è meli, :Sapuritu com'è manna, :Dormi, dormi è fà la nanna. :Qual' vi dà u soli, la luna cù li steddi ! :Qual' dà la vita ? Qual' pasci ancu l'aceddi ? :Qual' dà i frutti è li matura ? :Tù lu fior' di li ziteddi ; :Tù lu rè di la natura, :Tù dà i fiora è la virdura. :Tù com'è un [[nidu]], li populi è li regni, :Li teni in manu, li limiti è li segni : :À i to cenni tuttu piega :Or parchì hè po chì tù piegni ? :Ninna nanna ! Biu bolu ! :Addurmentati, figliolu. :Tù conti i steddi, sa sempri ind'eddi vani ; :Ad una ad una li chjudi in i to [[mani]] ; :À li porti di l'[[aurora]] :Ti rispondini ogni mani ; :La me [[stedda mattutina]], :Dormi, l'alba s'avvicina. :Tù freni u [[mari]], la [[grandina]] è li venti : :Or chì ha, figliolu ? Chì sò po quisti pienti ? :Dì la à mè, dì la à to mamma, :Dù ti frighji ? Dù ni senti ? :Nimu veghja, nimu hè fora : :Addurmenta ti chì hè ora. :Tù teni in [[pugnu]] la terra cù li monti, :Tù dà lu corsu à i fiumi ed à li fonti, :È la luci è la [[saetta]] :À i to cenni stani pronti : :Tù li mandi ed eddi vani, :È ti voltani à li mani. :U soli è a luna ti servini di mantu. :Hè lu to regnu, lu mondu chì hè tamantu ! :Sopr'à l'ali di lu ventu :Tù lu ghjiri tuttu quantu : :È lu celi starminatu :In un soffiu l'ha ghjiratu. :Nun sè tù forsi lu [[Diu]] niputenti ? :Lu soli è a luna, li [[nivulu|nivuli]] è li venti, :È lu fulmini è li steddi :Ti sò tutti ubbidienti, :È ti portani, s'tù voli, :In un ammi à li dui poli. :S'tù sè sdignatu, l'[[accendita]] hè a staffetta , :Ch'annunzia pronta, vicina la saetta , :È lu [[tonu]] la to boci, :Boci d'ira è di [[vindetta]], :Chì suttrenna i fundamenti, :Scoti i morti è li viventi. :S'tù vardi torbu, s'tù tocchi li muntagni, :Ni vani in fumu cù i selvi è li campagni ; :Un' uchjata sola sola :Secca i fiumi cù li stagni; :Unu sgardu spezza i troni, :Sciogli i populi è i nazioni. :À i toni è à i lampi li segni lu camminu; :Ha in manu i chjavi dla morti è dlu [[distinu]] ; :T'ubbidisci celi è terra : :Or cosa ha, lu me carinu ? :Senti in corpu, ha qualchì pena ? :Or addolca ti parpena. :Cosa hè stu lagnu ? Chì sò quisti lamenti ? :Tù l'[[alba]] chjara chì ridi in [[Orienti]], :Tù la perla priziosa. :L'[[ambra]] fina è trasparenti, :La me [[ghjemma]] dlu [[curaddu]], :Lu me [[spichju]] di [[cristaddu]]. :Tù sè u [[diamanti]], tù sè la margarita ; :Di li me affetti tù sè la [[calamita]] ; :Tù la vita dlu me [[cori]], :Tù lu cor'di la me vita ; :Ninna nanna ! Biu bolu ! :Or appatta ti, figliolu. :Tù sè a me ghjemma ; tù sè l'[[arcubalenu]] ; :Chì cumparisci trà nivuli è [[sirenu]], :Lu me fasciu di la [[mirra]] , :Chì lu tengu sempri in senu ; :Lu me [[risu]] di lu pianu :Tuttu sceltu granu à granu. :Tù sè a [[limea]] cunfitta è sapurita, :La [[melarancia]] sanguigna è culurita, :La me [[rosa]] bianca è rossa, :La me [[amandula]] fiurita, :La me mela muscatedda, :Li me ochji, la me stedda. :Tù sè l'ambrosia, lu [[nettaru]] graditu , :Lu fruttu d'India più raru è più squisitu, :La me sapa cusì dolci, :Lu me zuccaru canditu, :Lu me meli, la me manna, :Dormi dormi è fà la nanna. :La cuna hè piena di piuma è di bambaci : :Or chì ha, carucciu ? Parchì hè chì tù nun taci ! :Tù la palma d'li trionfi, :Tù l'alivi di la paci, :Tù la [[murta]], tù l'[[alloru]]. :La me aura, u me dicoru. :Tù sè la luci chì spanna la custera ; :Tù sè a [[stedda Diana|Diana]] chì splendi mani è sera, :Tù apri è chjudi li staghjoni, :Tù fiurisci a primavera ; :Lu me soli, la me luna, :Or cosa ha ? La me furtuna ! :Tù sè l'[[aprili]] chì smalta la natura, :Chì la rivesti di fiora è di virdura; :Tù la fonti cristaddina :Sempri fresca è sempri pura ; :Tù l'auretta innamurata :Di li fiora imbalsamata. :Or zittu o caru, richjara lu to visu : :Hè lu to sguardu chì alegra u [[paradisu]]; :Ùn hà [[maghju]] tanti fiora :Quantu hà grazii u to surrisu : :Or surridi à la to mamma, :Dormi dormi è fà la nanna. :Tù sè viola, tù sè l'[[arba barona]], :Chì muscateghja, profuma righjona, :Tù la menta è lu ciminu , :La [[vaniglia]] cusì bona ! :Lu me [[balsamu]] spigatu , :La me [[vita]], lu me [[fiatu]]. :Tù sè a culomba, tù sè la [[turduledda]] :Tù sè lu [[spicu]], tù sè l'arba vannedda , :Tù la mela maschirossa, :Lu garofanu è a [[cannedda]] ; :Or arreghja ti una stonda, :La me [[fraula]] rubiconda. :Or pargulettu, tù sa quant'è t'adoru ! :La me viletta, la me cuddana d'oru, :La me fascia pitturali , :La me vita, u me tisoru, :Lu me [[scettru]], a me [[curona]], :Di tè parla ogni parsona. :Lu pianu è u monti riposani in prufondu ; :Tù solu veghji, or nanna, lu me biondu ; :Chjudi st'ochji cusì cari, :Sò la luci di lu mondu; :Parchì piegni è ùn cheti mai ? :Dì, figliolu, dì cosa ai ? :Sè m'addurmentu, nannendu à tutti l'ori, :Nun dormi mai, ma veghja lu me cori : :Quand'e veghju è quand'e dormu, :Pensu à tè, lu me Signori ; :La me vita, u me alimentu, :Arricheta ti un mumentu. :Cosa hè st'affannu chì cresci li me vai ? :Ti pigliu in [[bracciu]], t'azzecu, è veni è vai ! :U to [[viculu]], figliolu, :Ùn s'arreghji mai mai : :Or cosa hè po chì t'affanna ? :Dormi dormi è fà la nanna. :Hè tantu tempu, tù vedi, o figliulucciu, :Ch'e azzecu indarru, ch'è nannu è ch'e biucciu ! :Midicina di la mamma, :Dà mi un [[basgiu]] à pizzicucciu, :È po dormi, è po riposa, :Lu me [[gigliu]], la me rosa. :U lumu spigni, è l'[[alba]] hè di ritornu. :Ha tanti squatri, tanti [[anghjulu|anghjuli]] d'intornu, :È ùn ci n'hè chì t'addurmenti ? :Faci notti è faci ghjornu, :È tù piegni di cuntinu, :Or cosa ha, lu me bambinu ? :S'abbughja l'aria, la notti hè ancora oscura ; :Lu ventu mughja ; figliolu, chì fritura ! :T'aghju fattu lu [[ghjabbanu]] :Senz'alcuna cusgitura, :È la tunica fatata :Tutta intornu riccamata. :Lu linu hè compiu, è carminu la [[lana]]; :Or mughji puri, zifuli a [[tramuntana]]. :Avarè lu to [[manteddu]], :Avarè la to [[suttana]] ; :Lu manteddu hè ghjà finitu, :Varda ghjà cusì fiuritu ! :À chì ti vedi, o ricchi o puvareddi, :Lu to manteddu hè a invidia dli ziteddi, :Ùn hè quiddu chì tù ha in celi :Trapuntatu cù li steddi ; :Ma quì poi, lu me figliolu, :Nimu n'hà, sè tù lu solu. :Sì tù vol' dorma, dumani di bon'ora, :Ti ghjugnaraghju un [[mazzulu]] di fiora, :O bijou di la to mamma, :Stu chirchennu m'addulora . :Parch'ùn veni da lu celi, :Cù i rimedii Raffaeli ? :Chì voli, o caru ? Ci hè quì u to [[zifuleddu]], :Lu to sunagliu, lu ninnulu è 1'agneddu, :Pargulettu di la mamma, :Sò lu [[nidu]] d'un [[aceddu]]. :Sì tù dormi, u me figliolu, :Avarè unu [[russignolu]]. :Sò un altru nidu, è dentru v'hè dui [[ovu|ova]] ; :Sò stata à veda l'acedda chì li cova, :Ed hè un nidu di culomba, :Ghjà trè volti l'aghju trova : :O culomba cuddarata, :Cusì longa sta nuttata ! :Babbitu ed eiu, tù vedi, semu in pena, :La Paghjuledda hè appesa à la catena : :Dì, vol' sughja, vol' qualcosa ? :Addurmenta ti parpena ; :Assirena sti dulori, :È nun piegna à tutti l'ori. :Sì ci era mamma, famosa in [[Galilea]], :Cù la so boci più dolci chè la meia, :Edda sì t'addurmintava ; :Ma di dorma ùn ha più idea. :Cor'di mamma è di [[minnanna]], :Dormi dormi è fà la nanna. :S'tù appaghji l'ochji, s'tù dormi è ti risani, :Ti purtaraghju à i fiora è à li funtani, :Andaremu à l'urticeddu. :Cugliaremu i [[melagrana|melagrani]] ; :Vi sò tanti melananni ! :Cogli puri, sì tù nanni. :Ti diciaraghju : quì sò li russignoli, :Quì li culombi si spichjani à lu soli, :Quì ci sò li turduleddi, :Quì li rosi è li violi ; :Culà u meli, vi sò i [[bugnu|bugna]] : :Ma ùn v'andemu : poni pugna. :Par quissi punti, par sopra issi cuddetti, :Vi sò li [[muvra|muvri]], li [[ronca|ronchi]], è li cirvetti ; :Quì ci pascini l'[[agneddu|agneddi]], :Culà pascini i [[caprettu|capretti]]; :Quì sò i lefri è li cunigli : :Corri appressu, stù li pigli. :In cor'd'invernu nascisti, o pargulettu, :Abbandunatu, fritosu è puvarettu ; :Pochi panni da fascià ti, :Senza focu è senza tettu : :Or piignisti in a capanna, :Dormi avali è fà la nanna. :U Criatori s'hè fattu criatura, :Ed una stedda di pompa è di figura :Hè cumparsa in Orienti :À infurmà ni la natura, :È i milizzi dlu Signori :L'annunziani à li [[pastori]]. :U celi è a terra, lu mondu tuttu quantu, :Nun pò cuntena lu Diu trè volti santu ; :È pur' misara capanna :N'hà purtatu quistu vantu : :Cherubini è Serafini, :Tutti vo a pudeti dì ni. :Capanna santa ! Vi fù lu paradisu, :È u celi in terra ni scesi à l'impruvisu ; :Ci era in aria un pass'è veni :Di staffetti par dà avvisu, :È la scala d'Israeli :Riunia terra è celi. :Chì corti avisti ? Chì ghjenti à fà ti onori ? :Dui animali è povari pastori. :Ghjà tù cerchi, u me figliolu, :L'umiltà è lu bon cori, :È vulisti à i to natali :Li pastori è l'animali. :Più tardi, hè vera, trè [[rè]] di l'Orienti :T'uffrini insemu magnifichi prisenti ; :Ma chì straghja sanguinosa ! :Quanti povari nacenti, :Trucidati par tè solu ! :È fughjisti, u me figliolu. :Surtì una boci da i tumuli di Rama : :Oh chì lamenti ! Chì chjama è chì richjama ! :Dà ti paci : i to figlioli :Ùn sò più, povara mamma ! :O Racheli addulurata, :Sò anch'e trista è anniquitata. :Custretti à fughja, chì affanni à lu me cori ! :Chì sarà dopu ! Tù a sa, lu me Signori. :Ma saraghju trapassata :Da una [[spada]] di dulori : :La m'hà ditta un anzianu, :Chì sà bè tuttu l'arcanu. :Li puvareddi sò sempri li to amici :È ùn ti cumpiaci chè in mezu à l'infilici ; :Chì vol' dì quistu misteru ? :Ghjà u me cori la mi dici : :Par salvà li piccatori, :Ci vurrà tantu dulori ! :Una muntagna m'attrista tutti l'anni, :M'abbughja u cori ; Diu voglia ch'è m'inganni ! :Ma e la chjamu, è ùn sò par cosa :La muntagna di l'affanni : :Ciò chì v'hè, lu me figliolu, :Ùn a sa po chè tù solu. :Adoru è aspettu l'arcanu dlu Signori : :Hè tuttu pienu d'affettu è di bon cori ! :Par salvà la criatura, :Ghjà s'umilia u Criatori ; :Ma, figliolu, avali almenu :Dormi placidu è sirenu. :Or, v'hè piaciuta la nanna dlu Bambinu ? :Ma in u rusariu s'hè fermu San Gavinu. :Lu mi festi firmà in gola :Tè la zucca, empii la à vinu :- Dù sò fermu ? À lu salutu :Di la zucca è di l'[[imbutu]]. :Ma à no ci basta; lu restu à un'altra sera :- Ah ! nò, figlioli; finimu la prighera :È di pattu, ùn sia d'ingannu ; :Ùn vultemu la bandera. :S'tù cuntinui lu rusariu, :Mi trascini à lu calvariu. ==Da veda dinò== * [[Monsignori di la Fuata]] [[Categoria:Cantu natalecciu]] ao2vgls79zu22m3vnpg5oyihttpf79z Casa di l'Orcu 0 12060 369302 364220 2020-10-24T18:16:35Z Raphael1256 14151 /* Referenze */ wikitext text/x-wiki [[Image:Casa di l'Orcu800x600.jpg|thumb|right|300px|A Casa di l'Orcu]] A '''Casa di l'Orcu''' hè una stazzona di [[Corsica]]. Hè situata in u [[Nebbiu]], in u situ archeologicu di u [[Monte Revincu]]. Si trova vicinu à u pinzu di Cima di Suarellu. A stazzona di a Casa di l'Orcu hè stata discritta in a litteratura scentifica per a prima volta da [[Adrien de Mortillet]], in u 1883, in un rapportu annantu à i megaliti di Corsica. Hè assuciatu à un'antra stazzona: a [[Casa di l'Orca]] è à a ligenda di u [[brocciu]]. ==Per andà ci== Dipoi San'Fiurenzu, si piglia u stradone dipartimentale D81 versu Casta, durante circa 4 kilomitri. Dopu si và à dritta annantu à una pista ind'ellu si sbuccava annantu à l'anzianu tarrenu di tiru di l'armata. Ci vole à andà dopu versu Cima di Suarellu. ==Da vede dinù== * a [[Casa di l'Orca]] * u [[Monte Revincu]] ==Referenze== * F. Leandri è F. Demouche, I megaliti di u Monte Revincu, ''Archeologia'' 358, Digione, 1999, 32-41 (in francese). * P. Mérimée, ''Note di un viaghju in Corsica'',1840, Parighji, Riedizione Adam Biro, 1989 (in francese). * A. Mortillet, ''Rapportu annantu à i monumenti megalitichi di a Corsica'', Nuvelle Archive di e missione scentifiche, 1893 (in francese). * [http://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00183310/en/ Santucci J-F., Thury-Bouvet G., Ottavi A., El Hadi K. (2004) ''Legende, Megaliti è Astronomia in Corsica: u Monte Revincu'', Cungressu Ambiente è Identità in u Mediterraniu, Corti (in inglese)]. {{c-supranu}} [[Categoria:Stazzona di Corsica]] f28teq7adfn27zfhmfme6eqlg9k5qc3 Casa di l'Orca 0 12061 364216 331939 2019-10-03T11:19:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Casa di l'Orca800x600.jpg|thumb|right|250px|A Casa di l'Orca]] A '''Casa di l'Orca''' hè una stazzona di [[Corsica]]. Hè situata in u situ archeologicu di u [[Monte Revincu]]. ==Per andà ci== Dipoi San'Fiurenzu, si piglia u stradone dipartimentale D81 versu Casta, durante circa 4 kilomitri. Dopu si và à dritta annantu à una pista ind'ellu si sbuccava annantu à l'anzianu tarrenu di tiru di l'armata. Ci vole à andà dopu versu Cima di Suarellu. ==Da vede dinù== * a [[Casa di l'Orcu]] * u [[Monte Revincu]] ==Referenze== * F. Leandri è F. Demouche, I megaliti di u Monte Revincu, ''Archeologia'' 358, Dijon, 1999, 32-41 (in francese). * P. Mérimée, ''Note di un viaghju in Corsica'',1840, Parighji, Riedizione Adam Biro, 1989 (in francese). * A. Mortillet, ''Rapportu annantu à i monumenti megalitichi di a Corsica'', Nuvelle Archive di e missione scentifiche, 1893 (in francese). * [http://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00183310/en/ Santucci J-F., Thury-Bouvet G., Ottavi A., El Hadi K. (2004) ''Legende, Megaliti è Astronomia in Corsica: u Monte Revincu'', Cungressu Ambiente è Identità in u Mediterraniu, Corti (in inglese)]. {{c-supranu}} [[Categoria:Stazzona di Corsica]] pji2tr6o8fajy9n7g68e167tbla07ia Lingua leonese 0 12063 333101 327259 2014-03-23T14:32:35Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Linguistic map Southwestern Europe-II.gif |thumb|251px]][[File:dominio asturleonés.png|thumb|251px]] U '''leonese''' o ancu '''lionesu''' (''llionés'') hè una [[lingue rumaniche|lingua rumanica]] chì hè parlata soprattuttu in [[León]], Zamora, ma puru in una parte di u [[Portugallu]]. Circa 25.000<ref>[http://www.furmientu.org/01Documentos/23%20Facendera.pdf Facendera pola Llengua's newsletter]</ref> di ghjente a sanu parlà. === Lionesu è altre lingue rumaniche === {| class="wikitable" border="1" |- ! Leonese ! Portughese ! Francese ! Talianu ! Venetu ! Spagnolu ! Piemuntesu ! Latinu ! Inglesu ! Corsu |- | facere | fazer | faire | fare | far | hacer | fé | facere | make | fà |- | fiyu | filho | fils | figlio | fio(l) | hijo | fieul | filius | son | figliolu |- | fame | fome | faim | fame | fame | hambre | fam | famis | hunger | fame |- | gochu | porco | cochon | maiale | porse(l)o | cerdo | crin | sus | pig | porcu |- | vieyu | velho | vieux | vecchio | vecio | viejo | vecc | vetus | old | vechju |- |- | chovere | chover | pleuvoir | piovere | piòvar | llover | pieuve | pluere | rain | piove |} == == <references/> == Bibliografia == * Menéndez Pidal, R.: "El dialecto Leonés". Revista de Archivos, Bibliotecas y Museos, 14. 1906. * García Gil, Hector (2010). «El asturiano-leonés: aspectos lingüísticos, sociolingüísticos y legislación». Working Papers Collection. Mercator Legislation, Dret i legislació lingüístics. (25). ISSN 2013-102X. * Academia de la Lengua Asturiana«Normes ortográfiques». 2005. ISBN 978-84-8168-394-3. * García Arias, Xosé Lluis (2003). Gramática histórica de la lengua asturiana: Fonética, fonología e introducción a la morfosintaxis histórica. Academia de la Llingua Asturiana. ISBN 978-84-8168-341-7. * González Riaño, Xosé Antón; García Arias, Xosé Lluis (2008). II Estudiu sociollingüísticu de Lleón (Identidá, conciencia d'usu y actitúes llingüístiques de la población lleonesa). Academia de la Llingua Asturiana. ISBN 978-84-8168-448-3. * Galmés de Fuentes, Álvaro; Catalán, Diego (1960). Trabajos sobre el dominio románico leonés. Editorial Gredos. ISBN 978-84-249-3436-1. * Linguasphere Register. 1999/2000 Edition. pp. 392. 1999. * López-Morales, H.: “Elementos leoneses en la lengua del teatro pastoril de los siglos XV y XVI”. Actas del II Congreso Internacional de Hispanistas. Instituto Español de la Universidad de Nimega. Holanda. 1967. * Staff, E. : "Étude sur l'ancien dialecte léonnais d'après les chartes du XIIIÈ siècle", Uppsala. 1907. * Morala Rodríguez, Jose Ramón; González-Quevedo, Roberto; Herreras, José Carlos; Borrego, Julio; Egido, María Cristina (2009). El Leonés en el Siglo XXI (Un Romance Milenario ante el Reto de su Normalización). Instituto De La Lengua Castellano Y Leones. ISBN 978-84-936383-8-2. == Ligami == * [http://www.ciemen.cat/mercator/pdf/ML_WP25_eng.pdf Héctor García Gil. Asturian-leonese: Linguistic, Sociolinguistic and Legal Aspects] * [http://www.academiadelallingua.com/index.php Asturian Language Academy] * [http://www.romaniaminor.net/mapes/lleones.swf González i Planas, Francesc. Institutum Studiorum Romanicorum «Romania Minor». Els dialectes asturleoneses..] * [http://www.lacaleya.org/ La Caleya Cultural Association] * [http://www.furmientu.org/ Furmientu Cultural Association] * [http://www.faceira.org/ Faceira Cultural Association] * [http://www.elteixu.org/ El Teixu Cultural Association.] [[Categoria:Lingua rumanza|Leonese]] 5ohga30fuaux5nfqvp545l5n90jat6a Villanueva de la Jara 0 12066 335017 325376 2014-03-23T15:11:16Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image: Villanueva de la Jara.JPG|thumb|left|250px]] '''Villanueva de la Jara''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Cuenca]], in a cumunità autonoma di [[Castiglia-La Mancha]]. [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Spagna]] rrjx71a3hs1ebppuwmpuxfpfmajtbrb MediaWiki:Statistics-header-edits 8 12067 142825 2008-09-26T08:12:02Z Ale Mister 249 Pagina nova: Statistiche nant'à e mudifiche wikitext text/x-wiki Statistiche nant'à e mudifiche qt5hh31tjaxzwfi992e17qko9hn1my3 MediaWiki:Statistics-header-pages 8 12068 142826 2008-09-26T08:12:10Z Ale Mister 249 Pagina nova: Statistiche nant'à e pagine wikitext text/x-wiki Statistiche nant'à e pagine q9urbmlj13ld02b9rgnq2hepy0qj1b4 MediaWiki:Category-article-count 8 12069 142830 142828 2008-09-26T08:42:27Z Ale Mister 249 un wikitext text/x-wiki {{PLURAL:$2|Ci hè una pagina.|Ci {{PLURAL:$1|hè una pagina|sò $1 pagine}}, nant'à un tutale di $2.}} 7gkvjssx2a315lr6py6l492ovb9ks9w MediaWiki:Category-article-count-limited 8 12070 142829 2008-09-26T08:41:20Z Ale Mister 249 Pagina nova: Ci {{PLURAL:$1|hè una pagina|sò $1 pagine}}. wikitext text/x-wiki Ci {{PLURAL:$1|hè una pagina|sò $1 pagine}}. 220etyezu0yj97r001r3bk7lub3i5f3 MediaWiki:Category-file-count 8 12071 142831 2008-09-26T08:44:13Z Ale Mister 249 Pagina nova: {{PLURAL:$2|Ci hè un schedariu.|Ci {{PLURAL:$1|hè un schedariu|sò $1 schedarii}}, nant'à un tutale di $2.}} wikitext text/x-wiki {{PLURAL:$2|Ci hè un schedariu.|Ci {{PLURAL:$1|hè un schedariu|sò $1 schedarii}}, nant'à un tutale di $2.}} gtpyamk25w6nwku663kpq7usq35zf0e MediaWiki:Category-file-count-limited 8 12072 142832 2008-09-26T08:44:38Z Ale Mister 249 Pagina nova: Ci {{PLURAL:$1|hè un schedariu|sò $1 schedarii}}. wikitext text/x-wiki Ci {{PLURAL:$1|hè un schedariu|sò $1 schedarii}}. i5s7h592o376vjp3hmfcbiwbm2lbg5j MediaWiki:Category-subcat-count 8 12073 142834 2008-09-26T08:47:39Z Ale Mister 249 Pagina nova: {{PLURAL:$2|Ci hè una sottucateguria.|Ci {{PLURAL:$1|hè una sottucateguria|sò $1 sottucategurie}}, nant'à un tutale di $2.}} wikitext text/x-wiki {{PLURAL:$2|Ci hè una sottucateguria.|Ci {{PLURAL:$1|hè una sottucateguria|sò $1 sottucategurie}}, nant'à un tutale di $2.}} rruzwsh0lubwtzwu0iphwmeulnv29ro MediaWiki:Category-subcat-count-limited 8 12074 142835 2008-09-26T08:47:42Z Ale Mister 249 Pagina nova: Ci {{PLURAL:$1|hè una sottucateguria|sò $1 sottucategurie}}. wikitext text/x-wiki Ci {{PLURAL:$1|hè una sottucateguria|sò $1 sottucategurie}}. b2dmt5wjehtyou1iztko5ea3cy21fx6 MediaWiki:Categorytree-portlet 8 12075 142836 2008-09-26T08:49:45Z Ale Mister 249 Pagina nova: Categurie wikitext text/x-wiki Categurie o1bj8udlnn7wdqu38ycfzzk4brisnai MediaWiki:Viewdeleted 8 12076 142838 2008-09-26T08:56:29Z Ale Mister 249 Pagina nova: Vede $1? wikitext text/x-wiki Vede $1? ayqis6z28lel07mvnpa23edhzeg0ozc MediaWiki:Newimages 8 12077 142850 2008-09-26T12:44:44Z Ale Mister 249 Pagina nova: Galleria di i novi schedarii wikitext text/x-wiki Galleria di i novi schedarii 080vxdla3jm8j3zsefbw1hjg1zy7s12 MediaWiki:Uncategorizedcategories 8 12078 142851 2008-09-26T12:55:56Z Ale Mister 249 Pagina nova: Categurie micca categurizate wikitext text/x-wiki Categurie micca categurizate b65fj4zmpqal1gg37l5kme1gec3ansx MediaWiki:Uncategorizedimages 8 12079 142852 2008-09-26T12:55:59Z Ale Mister 249 Pagina nova: Imagini micca categurizate wikitext text/x-wiki Imagini micca categurizate qqu60bw72w5c08squk74km6nswkgplb MediaWiki:Uncategorizedpages 8 12080 142853 2008-09-26T12:56:01Z Ale Mister 249 Pagina nova: Articuli micca categurizati wikitext text/x-wiki Articuli micca categurizati eh2ikknf8byjporoxpk2w010a1t823f MediaWiki:Uncategorizedtemplates 8 12081 142854 2008-09-26T12:56:04Z Ale Mister 249 Pagina nova: Mudelli micca categurizati wikitext text/x-wiki Mudelli micca categurizati 2l72vantmhyrhbrv9ad93uv0iukbr86 MediaWiki:Allpagesto 8 12083 142883 2008-09-27T12:41:58Z Ale Mister 249 Pagina nova: Mustrà e pagine sin'à: wikitext text/x-wiki Mustrà e pagine sin'à: bctd5q3rhqqrxjg2di5dfsm8am34ums Purtugallu 0 12084 142902 2008-09-27T19:38:25Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu à Portugallu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Portugallu]] 6xxsdajnz4byc7lp16iclfpyejykd71 Azore 0 12085 372813 327287 2021-05-16T11:16:48Z 37.172.226.169 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Flag_of_the_Azores.svg|thumb|Bandera di l'Azore]] L''''Azore''' ò l''''Azzorre''' (portughese: ''Açores'') sò un gruppu d'isule in l'[[Oceanu Atlanticu]] chì face parte di u [[Portugallu]]. Hè una regione autonome di u [[Portugallu]]. A lingua di a populazione hè u [[portughese]]. 8tzeonwgtvs8q5b0x97e5qju7xi8nie Capu Verde 0 12086 377463 374287 2021-10-16T13:54:51Z 2A01:E0A:26:3D0:1D2F:F7A1:1E2F:E98B wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Republica di Capu Verde |nomeUfficiale = República de Cabo Verde |linkBandiera = Flag of Cape Verde.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Coat of arms of Cape Verde.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = LocationCapeVerde.svg |motto = Unidade, Trabalho, Progresso |mottoTraduzione = Unità, Travaddu, Prugressu |lingua = [[Lingua portughese|portughese]]<sup>1</sup>,<br>creolu capiverdianu |capitale = [[Praia]] |capitaleAbitanti = 124.661 |capitaleAbitantiAnno = 2008 |governo = [[Republica]] |presidente = [[Carlos Veiga]] |primoMinistro = ''Vacanti'' |elenco capi di stato = Presidente |elenco capi di governo = Primu Ministru |indipendenza = u [[5 di lugliu]] [[1975]]<br />da u [[Portugallu]] |ingressoONU = u [[16 di settembre]] [[1975]] |superficieTotale = 4.033 |superficieAcqua = |popolazioneTotale = 499.796 |popolazioneDensita = 126 |continente = [[Africa]] |orario = |valuta = |energia = |tld = |telefono = |targa = |inno = |festa = |note =<sup>1</sup> A lingua naziunale hè '''creolu capiverdianu''' chì esiste in assai varietà. }} '''Capu Verde''' (in portoghese: ''Cabo Verde''; in creolu capiverdianu: ''Kabu Verdi'') hè un statu insulare in l'[[Oceanu Atlanticu]]. [[Categoria:Africa]] m2vrgdd6y9lcrd5osmnchia3mf5kzan São Tomé è Príncipe 0 12087 356961 334552 2017-05-01T15:31:26Z Sodacan 7912 svg ([[Commons:Commons:GlobalReplace|GlobalReplace v0.6.5]]) wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Coat of arms of São Tomé and Príncipe.svg|right|130px]] [[File:Flag_of_Sao_Tome_and_Principe.svg|thumbnail|Bandera di São Tomé è Príncipe]] '''São Tomé è Príncipe''' hè un statu insulare in l'[[Oceanu Atlanticu]]. [[Categoria:Africa]] hogysg1u6mk1f23wuavt8j0982qcxrx Angola 0 12088 354819 348469 2016-08-23T16:56:10Z DARIO SEVERI 10718 Added inf. from Wiki (en) wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Flag_of_Angola.svg|thumbnail|Bandera di Angola]] '''Angola''' hè un paese in [[Africa]] grande 1.246.700 km², incù 25.789.024 abitanti (2014). ==Da vede dinò== *[[Elefante]] [[Categoria:Africa]] 0yk1e2z6dva2gq5rha3mzcyt06k83wa Guinea-Bissau 0 12089 374334 332674 2021-07-07T06:50:15Z 37.165.55.137 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Flag_of_Guinea-Bissau.svg|thumbnail|Bandera di a Guinea-Bissau]] A '''Guinea-Bissau''' hè un Statu d'[[Africa]] occidentale. [[Categoria:Africa]] 4gzoxunr2di5tgodtghbavlwtxo0iri Guinea Equatoriale 0 12090 372709 372708 2021-05-08T07:46:12Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Flag_of_Equatorial_Guinea.svg|thumbnail|Bandera di a Guinea Equatoriale]] A '''Guinea Equatoriale''' (ò '''Equaturiale'''), ufficialmente a '''Republica di a Guinea Equatoriale''' (in spagnolu: ''República de Guinea Ecuatorial''; in francese: ''République de Guinée équatoriale''), hè un statu di l'[[Africa]] Centrale. [[Categoria:Africa Centrale]] 06xhs0qfzidx1semvdxntwc9bbg0eyf Mozambicu 0 12091 333528 325373 2014-03-23T14:41:18Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Flag_of_Mozambique.svg|thumb|Bandera di u Mozambicu]] U '''Mozambicu''' hè un paese in [[Africa]]. [[Categoria:Africa]] tjkigiqh9rmacr48l3xyhsepzdp35gh Timor Este 0 12092 354130 351621 2016-05-18T14:33:26Z Escarbot 134 wikidata interwiki wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[Image:Flag_of_East_Timor.svg|thumb|Bandera di u Timor Este]] U '''Timor Este''' hè un paese in [[Asia]]. [[Categoria:Asia]] f9u8mhstypyv4py4bdvq16o60he8i34 Cabinda 0 12093 354055 331784 2016-05-18T13:35:01Z Escarbot 134 wikidata interwiki wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Angola Provinces Cabinda 250px.png|thumb|Carta di e pruvincie d'Angola, a Cabinda in verde chjaru]] [[File:Cabinda pol77.jpg|thumb|Carta di a Cabinda]] A '''Cabinda''' hè un'exclave di u statu d'[[Angola]] in [[Africa]]. [[Categoria:Africa]] 0r1pjsv6b7y46e7q9hav6sxcgtr0274 Ponziu Pilatu 0 12094 365491 365490 2020-01-22T18:59:34Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:74A2:C7D5:CEDB:68AE /* Prucessu è esecuzioni di Ghjesù */ wikitext text/x-wiki [[File:Eccehomo1.jpg|thumb|right|370px|''[[Ecce Homo]]'', un'opara d'Antonio Ciseri ind'eddu si vedi à Ponziu Pilatu chì prisenta Ghjesù di Nazarettu à l'abitanti di Ghjirusalemma]] '''Ponziu Pilatu''' fù u quintu guvarnadori di a pruvincia rumana di Ghjudea, sottu à l'imperatori Tiberiu da u 26 27 à u 36 37 di a noscia ebbica.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in inglesu.</ref> Hè masimu cunnisciutu oghji par essa u funziunariu chì hà prisidutu u prucessu di Ghjesù è urdinatu a so crucifissioni. L'impurtanza di Pilatu in u cristianesimu mudernu hè sottuliniata da a so piazza pripunderanti in l'Apostuli è in u Credu di Nicea. Datu l'imaghjina ch'è i vanghjelii dani di Pilatu com'è essendu riticenti à tumbà à Ghjesù, i Ghjesgi copti è etiopichi credini ch'è Pilatu hè divintatu cristianu è u vinireghjani com'è un martiru è un santu. Bench'è Pilatu fussì u guvarnadori di Ghjudea u più spirimintatu, pochi fonti annantu à u so regnu ani sopravvivutu. Pari avè appartinutu à a famiglia Pontii, ma nienti ùn hè cunnisciutu incù cirtezza annantu à a so vita nanzi ch'eddu ùn diventessi guvarnadori di a Ghjudea, nè annantu à i circustanzi chì l'ani cunduttu à essa numinatu guvarnadori. Una sola scrizzioni di u guvernuratu di Pilatu hà sopravvivutu, a petra ditta Pilatu, è ancu i pezzi di muneta ch'è eddu minava. U storicu ghjudeiu Ghjaseppu è u filosofu Filonu d'Alissandria minziuneghjani tremindui l'incidenti di tinsioni è di viulenza trà a pupulazioni ghjudeia è l'amministrazioni di Pilatu. Mori trà eddi implicheghjani ch'è Pilatu hà agitu di una manera chì hà affesu i sinsibulità riligiosi di i Ghjudei. I vanghjelii cristiani raportani ch'è Pilatu hà urdinatu a crucifissioni di Ghjesù à un mumentu datu mentri u so mandatu ; Ghjaseppu è u storicu rumanu Tacitu parini dinò avè cunsignatu 'ssa infurmazioni. Siont'è Ghjaseppu, a rivucazioni di Pilatu hà avutu locu parchì eddu hà ripressu viulintamenti un muvimentu armatu di Samaritani à u Monti Gerizim. Fù rinviatu à Roma da u ligatu di Siria par risponda in davanti Tiberiu, chì, eppuri, era mortu nanzi a so ghjunta. A parsona ùn sà nienti di certu annantu à ciò chì li hè accadutu dopu à quissa. Annantu à u basamentu di una minzioni in u filosofu paganu di u sicondu seculu Celsus è l'apologistu cristianu Origenu, a maiò parti di i storichi muderni credini ch'è Pilatu s'hè simpliciamenti ritiratu dopu à u so rinviu. I storichi muderni ani valutazioni diffarenti di Pilatu in quant'è dirighjenti efficaci. Quandu inveci certi credini ch'è eddu era un guvarnadori particularamenti bruttali è inefficaci, d'altri sustenini ch'è u so longu tempu in funzioni significheghja ch'eddu divia essa abbastanza cumpitenti. Siont'è una tiuria impurtanti di u dopuguerra, Pilatu era mutivatu da l'antisemitisimu in u so trattamentu di i Ghjudei, ma 'ssa tiuria hè stata in grandi parti abbandunata. [[File:Court of Pilates - Sant&#039;Apollinare Nuovo - Ravenna 2016.jpg|thumb|left|Mosaicu di Cristu davanti à Pilatu, in a Basilica di Sant Apollinare Nuovo à Ravenna, à u principiu di di u VIi seculu. Pilatu si lava i mani in una cuppetta tinuta da una parsona à dritta.]] In l'Antichità tardiva è u principiu di u Medievu, Pilatu hè divintatu u centru d'intaressu di un grandi gruppu di apocrifi di u Novu Tistamentu, chì ani sviluppatu u so rollu in i Vanghjelii. In mori trà eddi, in particulari in i testi antiriori di l'Imperu rumanu d'Orient, Pilatu era prisintatu com'è un parsunaghju pusitivu. In certi casi, hè divintatu un martiru cristianu. Più tardi, in i testi cristiani uccidentali in particulari, fù piuttostu dipintu com'è un parsunaghju negativu è un gattivu, i tradizioni circundendu a so morti par suicidiu accupendu una piazza impurtanti. Pilatu hè dinò statu à u centru di numarosi lighjendi medievali, chì li ani invintatu una biugrafia cumpletta è l'ani dipintu com'è un gattivu è un vigliaccu. Mori di 'ssi lighjendi cullegani u locu di nascita o di morti di Pilatu à i posti particulari in Auropa uccidentali. Pilatu hà à spessu fattu l'ughjettu di una ripprisintazioni artistica. L'arti medievali hà à spessu ripprisintatu i sceni di Pilatu è di Ghjesù, à spessu in a scena induva eddu si lava i mani di a culpabilità par a morti di Ghjesù. In l'arti di a fini di u Medievu è di a Rinascita, Pilatu hè à spessu ripprisintatu com'è un Ghjudeiu. U XIXu seculu hà vistu una vultata d'intaressu par a ripprisintazioni di Pilatu, incù numarosi imaghjini rializati. Ghjoca un rollu impurtanti in i ripprisintazioni di a passioni à u Medievu, induva eddu hè à spessu un parsunaghju più impurtanti ch'è Ghjesù. A so ripprisintazioni in 'ssi pezzi varieghja mori, andendu da a dibulezza di vulintà è di a custrinta à a crucifissioni di Ghjesù, sinu à u fattu di essa una parsona malvaghja chì esighji a crucifissioni di Ghjesù. L'autori muderni chì mettini in evidenza Pilatu in i so opari cumprendini Anatole France, Mikhaïl Boulgakov, è Chingiz Aïtmatov, incù una maiuranza di trattamenti muderni di Pilatu datendu di dopu a Siconda Guerra mundiali. Pilatu hè dinò statu à spessu ripprisintatu in i filmi. ==Vita== ===Fonti === [[File:PhiloThevet.jpg|thumb|Ritrattu di Filonu d'Alissandria da André Thevet]] I fonti annantu à Ponziu Pilatu sò limitati, bench'è l'eruditi muderni ni sapiini più annantu ad eddu cà annantu à l'altri guvarnadori rumani di a Ghjudea. I più fonti impurtanti sò l'Ambasciata di Gaïus (dopu à 41 di a noscia ebbica) di u scrittori ghjudeiu cuntimpuraneu Filonu d'Alissandria, i Guerri Ghjudei (versu 74 di a noscia ebbica) è l'Antichità di i Ghjudei (versu 74 di a noscia ebbica). Hè dinò minziunatu in modu brevu in l'Annali di u storicu rumanu Tacitu (à u principiu di u IIu seculu), in u libru di u storicu rumanu Tacitu, in u libru di u storicu ghjudeiu Filonu d'Alissandria, in u libru di l'Antichità ghjudei (versu 74 di a noscia ebbica) è in u libru di l'Antichità di i Ghjudei (versu 94 di a noscia ebbica) di u storicu ghjudeiu Josèphe, è ancu in i quattru vanghjelii cristiani canonichi, Marcu (cumpostu trà 66 è 70 di a noscia ebbica), Lucca (cumpostu trà 85 è 90 di a noscia ebbica), Matthieu (cumpostu trà 85 è 90 di a noscia ebbica) è Ghjuvanni (cumpostu trà 90 è 110 di a noscia ebbica). Altri Dui capituli di l'Annali di Tacitu chì avariani pussutu minziunà Pilatu sò stati persi. Oltri 'ssi testi, i pezzi di muneta culpati da Pilatu ani sopravvivutu, è ancu una corta scrizzioni frammintaria chì numineghja à Pilatu, cunnisciuta sottu à u nomu di Petru di Pilatu, a sola scrizzioni cuncirnendu un guvarnadori rumanu di a Ghjudea antiriori à i guerri ghjudeurumani à avè sopravvivutu. I fonti scritti ùn furniscini ch'è infurmazioni limitati è ognuna hà i so probbii prighjudicamenti, i vanghjelii in particulari furniscendu una pruspittiva tiulogica piuttostu ch'è storica annantu à Pilatu. ===A zitiddina=== I fonti ùn dani nisciuna indicazioni annantu à a vita di Pilatu nanzi ch'eddu diventi guvarnadori di a Ghjudea. U so ''praenomen'' (nomu) hè scunnisciutu. U so ''cognomen'' (cugnomu) ''Pilatus'' pudaria significà "abili à u ghjavilottu (pilum)", ma pudaria dinò fà rifirimentu à u ''pileus'' o à a scuffia frigiana, indichendu podarsi ch'è unu di l'antinati di Pilatu era un affrancatu. S'è quissa significheghja "abili à u ghjavilottu", hè pussibuli ch'è Pilatu aghji vintu u ''cognomen'' da par eddu, sirvendu in l'armata rumana. Hè dinò pussibuli ch'è u so babbu aghji acquistatu u ''cognomen'' par via di l'abilità militaresca. In i Vanghjelii di Marcu è di Ghjuvanni, Pilatu ùn hè chjamatu ch'è par u so ''cognomen'', ciò ch'è Marie-Joseph Ollivier piglia par significà ch'eddu hè u nomu sottu à u quali eddu era generalamenti cunnisciutu in u linguaghju currenti. U nomu di Ponziu indicheghja ch'eddu appartinia à a famiglia di i Pontii, una famiglia bedda cunnisciuta d'urighjini samnita chì hà produttu un certu numaru di parsunaghji impurtanti à a fini di a Ripublica è à u principiu di l'Imperu. Com'è tutti l'altri guvarnadori di Ghjudea fora di unu, Pilatu era l'ordini equestru, un rangu mediu di a nubiltà rumana. Com'è unu di i Pontii attistati, Ponziu Aquila, un assassinu di Ghjuliu Cesaru, era un tribunu di a pleba, a famiglia divia essa d'urighjini plebeiana. Sò stati annubiliti in quant'è scuderi. ===Rollu di guvarnadori di a Ghjudea === [[File:First century Iudaea province.gif|thumb|left|Carta di a pruvincia di Ghjudea mentri u guvernuratu di Pilatu à u prima seculu di a noscia ebbica.]] Pilatu era u quintu guvarnadori di a pruvincia rumana di Ghjudea, sottu à u regnu di l'imperatori Tiberiu. U postu di guvarnadori di a Ghjudea era rilativamenti pocu pristigiosu è a parsona ùn sà micca comu Pilatu hà ottinutu 'ssa funzioni. Ghjaseppu dichjara ch'è Pilatu hà guvirnatu mentri deci anni (Antichità di i Ghjudei 18. 4. 2), è 'ssi anni sò tradiziunalamenti datati di u 26 à u 36 37 di a noscia ebbica, ciò chì faci d'eddu unu di i dui più anziani guvarnadori di a pruvincia. Com'è Tiberiu s'era ritiratu in l'isula di Capri in u 26 di a noscia ebbica, i sapienti com'è E. Stauffer ani sustinutu ch'è Pilatu era forsi statu numinatu da u putenti prifettu preturianu Sejanus, chì era statu tombu par tradimentu in u 31 di a noscia ebbica. Di altri circadori ani missu in dubbitu ogni liamu trà Pilatu è Sejanus. Schwartz è Kenneth Lönnqvist sustenini tremindui ch'è a datazioni tradiziunali di u principiu di a guverna di Pilatu hè basata annantu à un'arrori di Ghjaseppu. Schwartz susteni ch'eddu hè statu numinatu à a piazza u 19 di a noscia ebbica, quandu inveci Lönnqvist pieta par u 17 o u18 di a noscia ebbica. U titulu di prifettu di Pilatu implicheghja ch'è i so funzioni erani par u più militari. Eppuri, i truppi di Pilatu erani piuttostu cuncipiti com'è una pulizza ch'è com'è una forza militaresca, è i funzioni di Pilatu si stindiani aldilà di i quistioni militareschi. Avia u puteri di inflighja a pena capitali ed era rispunsevuli di a parcizzioni di l'umaghji è di l'impositi, è ancu di a distribuzioni di i fondi, cumpresu a cuniatura di pezzi di muneta. Pilatu era suburdinatu à u ligatu di Siria. Eppuri, mentri i sei prima anni di u so mandatu, a Siria ùn avia micca ligatu, ciò chì, siont'è Helen Bond, hà pussutu prisintà i difficultà à Pilatu. Pari essa statu libaru di guvirnà a pruvincia com'è l'augurava, l'intarventu di u ligatu di Siria ùn vinendu ch'è à a fini di u so mandatu. Com'è l'altri guvarnadori rumani di Ghjudea, Pilatu avia a so risidenza principali à Cesarea, rindendu si à Ghjerusalemma masimu par i grandi festi cù u fini di mantena l'ordini. Avaria fattu dinò u ghjiru di a pruvincia par senta i causi è amministrà a ghjustizia. In quant'è guvarnadori, Pilatu avia u drittu di numinà u grandi preti ghjudeiu è cuntrullava dinò ufficialmenti i vistiti di u grandi preti in a furtezza d'Antonia. In cuntrariu à u so pridicissori, Valérius Gratus, Pilatu hà cunsirvatu listessu grandi preti, Caifassu, mentri tutta a durata di u so mandatu. Quissa indicheghja ch'è Caifassu è i preti di a setta di i Sadducei erani l'alliati affidevuli di Pilatu. Di più, Maier susteni ch'è Pilatu ùn avaria micca pussutu apradà u tisoru di u tempiu par custruiscia un acquidottu, com'eddu hà rapurtatu Ghjaseppue, senza a cuupirazioni di i preti. Listessa, Helen Bond susteni ch'è Pilatu hè ripprisintatu com'è travagliendu strittamenti incù l'auturità ghjudei in l'esecuzioni di Ghjesù. Jean-Pierre Lémonon susteni ch'è a cuupirazioni ufficiali incù Pilatu era limitata à i Sadducei, nutendu ch'è i Farisei sò assenti di i raconti evanghjelichi di l'arrestu è di u prucessu di Ghjesù. Daniel Schwartz piglia a nota in u Vanghjeliu di Lucca (Lucca 23 : 12) ch'è Pilatu avia una rilazioni difficiuli incù u rè ghjudeiu galileanu Erodi Antipas com'è putinzialamenti storica. Trova dinò storicu l'infurmazioni ch'è a so rilazioni s'hè ristabulita dopu à l'esecuzioni di Ghjesù. Basendu si annantu à Ghjuvanni 19 : 12, hè pussibuli ch'è Pilatu aghji ditinutu u titulu di "amicu di Cesaru" (latinu : amicus Caesaris, in grecu anzianu : φίλος τοῦ Kαίσαρος), un titulu dinò ditinutu da i rè ghjudei Erodi Agrippa I è Erodi Agrippa II è da i cunsiglieri prossimi da l'imperatori. Tantu Daniel Schwartz ch'è Lisandru Demandt ùn pensani micca ch'è 'ssa infurmazioni fussi particularamenti prubabili. ==Incidenti incù i Ghjudei == [[File:Jerusalem Modell BW 10.JPG|thumb|275px|U palazzu d'Erodi.]] Diversi pirturbazioni mentri a guverna di Pilatu sò arrighjistrati in i fonti. In certi casi, ùn hè micca chjaru si eddi poni rapurtà si à listessu avvinimentu, ed hè difficiuli di stabiliscia una crunulugia di l'avvinimenti par u regnu di Pilatu. Joan Taylor susteni ch'è Pilatu avia par pulitica di prumova u cultu imperiali, ciò chì hà forsi caghjunatu certi frizzioni incù i so sughjetti ghjudei. Schwartz sughjirisci ch'è tuttu u mandatu di Pilatu hè statu carattarizatu da " una tinsioni sottustanti cuntinua trà u guvarnadori è i guvirnati, chì scuppiava ogni tantu incù brevi incidenti ". Siont'è Ghjaseppu in u so libru A guerra di i Ghjudei (2. 9. 2) è l'Antichità di i Ghjudei (18. 3. 1), Pilatu hà affesu i Ghjudei culluchendu i stindardi imperiali incù l'imaghjina di Cesaru à Ghjerusalemma. Ni risultò una folla di Ghjudei chì circundàni a casa di Pilatu à Cesarea mentri cinqui ghjorna. Pilatu i cunvucò dopu in un'arena, induva i suldati rumani cacciàni i so spadi. Ma i Ghjudei ani musciatu cusì pocu tema di a morti, ch'è Pilatu hà cidutu è hà toltu i stindardi. Bond susteni ch'è u fattu ch'è Ghjaseppu dici ch'è Pilatu hà appurtatu i stindardi di notti, mostra ch'eddu sapia ch'è l'imaghjini di l'imperatori sariani uffindenti. Data stu incidenti à u principiu di u mandatu di Pilatu com'è guvarnadori. Daniel Schwartz è Lisandru Demandt sughjiriscini tremindù ch'è stu incidenti hè in fattu idanticu à " l' incidenti incù i scudi " rapurtatu in l'ambasciata di Philon à Gaius, un'idantificazioni fatta par a prima volta da u storicu di a ghjesgia primitiva Eusebiu. Lémon, eppuri, argumenta contru à 'ssa idantificazioni. [[File:Josephusbust.jpg|thumb|left|150px|Titu Flaviu Ghjaseppu]] Siont'è l'ambasciata di Filonu vicinu à Gaïus (ambasciata vicinu à Gaïus 38), Pilatu hà affesu a leghji ghjudeia, appurtendu i scudi d'oru à Ghjerusalemma, è piazzendu li annantu à u palazzu d'Erodi. I figlioli d'Erodi u Grandi li ani chertu di ritirà i scudi, ma Pilatu hà ricusatu. I figlioli d'Erodi ani tandu minacciatu di addirizzà una pitizioni à l'imperatori, un'azzioni ch'è Pilatu timia è chì espunaria i crimini ch'è eddu avia cummissu in l'eserciziu di i so funzioni. Ùn hà micca impiditu a so pitizioni. Tiberiu ricivì a pitizioni è infuriatu rimpruvareti à Pilatu, urdinendu li di ritirà i scudi. Helen Bond, Daniel Schwartz è Warren Carter sustenini ch'è a ripprisintazioni di Filonu hè largamenti stereutipata è ritorica, prisintendu Pilatu incù listessi paroli ch'è l'altri uppunenti à a leghji ghjudeia, tuttu prisintendu Tiberiu com'è ghjustu è favurevuli à a leghji ghjudeia. A parsona ùn sà micca asattamenti parchì i scudi ani affesu a leghji ghjudeia : hè prubabili ch'è eddi cuntiniani una scrizzioni disignendu Tiberiu com'è divi Augusti filius (figliolu di u divinu Augustu). Bond data l'incidenti di u 31 dopu à à G.-C., calchì tempu dopu à a morti di Sejanus u 17 di uttrovi. In un antru incidenti cunsignatu à tempu in i guerri ghjudei (2. 9. 4) è in l'Antichità di i Ghjudei (18. 3. 2), Ghjaseppu conta ch'è Pilatu hà affesu i Ghjudei apradendu u tisoru di u tempiu (korbanos) par pagà un nuveddu acquidottu versu Ghjerusalemma. Quandu una folla s'hè furmata in u mentri chì Pilatu visitava Ghjerusalemma, hà urdinatu à i so truppi di culpà incù i matangheddi. Mori ani peritu sottu à i colpi o zampittati da i cavaddi, è a folla hè stata spargugliata. A data di l'incidenti hè scunnisciuta, ma Bond susteni ch'è eddu hà duvutu pruducia si trà 26 è 30 o 33 dopu à à G.-C., siont'è a crunulugia di Ghjaseppu. U Vanghjeliu di Lucca minziuneghja passendu i Galileani " chì Pilatu n'avia mischiatu u sangui à i so sacrifizii " (Lucca 13 : 1). 'Ssu rifirimentu hè statu intarpritatu di diversi modi com'è fendu rifirimentu à unu di l'incidenti arrighjistrati da Ghjaseppu, o à un incidenti intiriamenti scunnisciutu. Bond susteni ch'è u numaru di Galileani tombi ùn pari micca essa statu particularamenti altu. Siont'è Bond, a minzioni di " sacrifizii " significheghja prubabilamenti ch'è stu incidenti s'hè produttu à a Pasqua à una data scunnisciuta. Susteni ch' " eddu hè non solu pussibuli ma da veru prubabili ch'è a guverna di Pilatu fussi statu marcata da numarosi episodii di ribugli cusì brevi chì ùn ni sapemu nienti ". L'insurrizioni in a quali Barabbas hè statu pigliatu, s'edda hè storica, pudaria bè essa un antru asempiu ". ==Prucessu è esecuzioni di Ghjesù == [[File:Munkacsy - Christ in front of Pilate.jpg|thumb|250px|''Cristu davanti à Pilatu'', [[Mihály Munkácsy]], 1881]] À u mumentu di a Pasqua di l'annu 30 o 33 di a noscia ebbica, Ponziu Pilatu hà cundannatu Ghjesù di Nazareth à a morti par crucifissioni à Ghjerusalemma. I principali fonti annantu à a crucifissioni sò i quattru vanghjelii cristiani canonichi, chì i so raconti varieghjani. Helen Bond susteni ch'è " i ripprisintazioni ch'è l'evanghjelisti facini di Pilatu sò stati furmati in larga misura da i so probbii priaccupazioni tiulogichi è apulugetichi.... L'aghjunti ligendarii o teulogichi sò dinò stati fatti à u racontu... Malgradu grandi diffarenzi, ci hè eppuri un certu accordu trà evanghjelisti annantu à i fatti di basamentu, accordu chì pò varcà a dipindenza litteraria è rispichjà l'avvinimenti storichi riali. " U rollu di Pilatu in a cundanna di Ghjesù à morti hè dinò attistatu da u storicu rumanu Tacitu, chì, spiighendu a parsecuzioni di i cristiani da Neronu, spiega : " Christus, u fundatori di u nomu, avia subitu a pena di morti sottu à u regnu di Tiberiu, par sintenza di u procuratori Ponziu Pilatu, è a parniciosa superstizioni fù virificata un istanti... " (Tacitu, Annali 15. 44) 11 71 l'autanticità di 'ssu passaghju hè stata cuntistata, ed hè pussibuli ch'è Tacitu aghji ricivutu 'ssa infurmazioni di infurmadori cristiani. Ghjaseppu pari avè dinò minziunatu l'esecuzioni di Ghjesù da Pilatu à a dumanda di Ghjudei eminenti (Antichità di i Ghjudei 18. 3. 3). Eppuri, u testu uriginali hè statu assà mudificatu da un'intarpolazioni cristiana ultiriori, di modu è di manera ch'è eddu hè impussibuli di sapè ciò ch'è Ghjaseppu hà pussutu dì à l'urighjini. Discutendu di a scarsità di i minzioni strabiblichi di a crucifissioni, Lisandru Demandt susteni ch'è l'esecuzioni di Ghjesù ùn hè prubabilamenti micca statu cunsidarata com'è un avvinimentu particularamenti impurtanti da i Rumani, chì mori altri parsoni sò stati crucifissati à l'ebbica è sminticati. Bond susteni ch'è l'arrestu di Ghjesù hè statu fatta in modu cuscenti è incù a participazioni di Pilatu, datu a prisenza di una cuorta rumana di 500 parsoni frà u partitu chì arresta Ghjesù in Ghjuvanni 18. 3. Demandt rispinghji a nuzioni d'implicazioni di Pilatu. Si supponi generalamenti, basendu si annantu à u tistimunianza unanima di i vanghjelii, ch'è u criminu par u quali Ghjesù hè statu purtatu à Pilatu è tombu era una sidizioni, fundata annantu à a so pratinsioni à essa u rè di i Ghjudei. Pilatu hà forsi ghjudicatu à Ghjesù siont'è a cognitio extra ordinem, una forma di prucessu par a pena capitali apradata in i pruvinci rumani è appiicata à i citatini micca rumani, ciò chì hà datu à u prifettu una più grandi flissibilità in u trattamentu di l'affari. I quattru vanghjelii minziuneghjani dinò ch'è Pilatu avia l'abitudina di libarà un cattivu in anori di a festa di a Pasqua. 'Ssa usanza ùn hè attistata in nisciuna altra surghjenti. I storichi ùn sò micca d'accordu annantu à a quistioni di sapè s'è una certa usanza hè o nò un elementu fittiziu di i vanghjelii, s'è edda rifletti a rialità storica o s'è edda ripprisenta podarsi un'amnistia unica l'annu di a crucifissioni di Ghjesù. [[File:Obilman Ecce Homo.jpg|left|thumb|"Ecce Homo" di u pulitticu Legnica di Nikolaus Obilman, Silésie, 1466. Pilatu si teni à latu à Cristu in un cappeddu ghjudeiu è abiti d'oru.]] A ripprisintazioni di Pilatu in i vanghjelii hè "largamenti cunsidarata" com'è assà diffarenti da quidda chì si trova in Ghjaseppu è Filonu, apposta chì Pilatu hè prisintatu com'è riticenti à tumbà à Ghjesù è sottumissu à a prissioni di a folla è di l'auturità ghjudei. John P. Meier nota ch'è inveci, in Ghjaseppu, "Pilatu solu... Divaria cundannà Ghjesù à a croci". Certi eruditi pensani ch'è i raconti evanghjelichi sò tutalamenti indegni di cunfidenza : S. G. F. Brandon susteni ch'è in rialità, piuttostu ch'è di vaciller annantu à a cundanna di Ghjesù, Pilatu lu'hà tombu senza esitazioni in quant'è ribeddu. Paulu Winter spiega a divirghjenza trà Pilatu in altri fonti è Pilatu in i vanghjelii sustinendu ch'è i cristiani sò divintati di di più bramosi di prisintà Ponziu Pilatu com'è un tistimoniu di a nucenza di Ghjesù, à misura ch'è a parsecuzioni di i cristiani da l'auturità rumani aumintava. Bart Ehrman susteni ch'è u prima vanghjeliu, Marcu, mostra ch'è i Ghjudei è Pilatu sò d'accordu par tumbà à Ghjesù (Marcu 15 : 15), quandu inveci i vanghjelii siguenti riducini prugrissivamenti a culpabilità di Pilatu, insin'à ciò ch'è quist'ultimu auturizeghja i Ghjudei à crucifissà à Ghjesù in Ghjuvanni (Ghjuvanni 18 : 16). Cullega 'ssu cambiamentu à un " antighjudaisimu " accrisciutu. Di altri ani pruvatu à spiigà u cumpurtamentu di Pilatu in i vanghjelii com'è essendu mutivatu da un cambiamentu di circustanzi riguardu à quiddu musciatu in Ghjaseppu è Filonu, ciò chì presupponi di solitu un liamu trà a prudenza di Pilatu è a morti di Sejanus. Di altri circadori, tali Brian McGing è Bond, ani affirmatu ch'è ùn ci hè micca una riali diffarenza trà u cumpurtamentu di Pilatu in Ghjaseppu è Filonu è quiddu di i vanghjelii. Warren Carter susteni ch'è Pilatu hè discrittu com'è abili, cumpitenti è manipuladori di a folla in Marcu, Matteiu è Ghjuvanni, ma ch'eddu hà truvatu solu à Ghjesù nucenti è l'hà tombu sottu à a prissioni in Lucca. ==Citazioni== Ponziu Pilatu hè mintuvatu in a sprissioni corsa "da Pilatu à Caifassu". Hè citata par appuntu in u puema intitulatu [[Morte è funerali di Spanettu]] da [[Santu Casanova]]<ref>[[Rivista Tempi]], [https://tempicorsica.com/2018/04/30/santu-casanova/ Santu Casanova, 30 aprili di u 2018]</ref>: :Era bellu è tintinnante :Quandu marchjava à lu passu, :Quandu marchjava à lu trottu :Facia moltu fracassu, :Ma lu purtavate sempre :Da Pilatu à [[Caifassu]]. == Noti == <references/> ==Da veda dinò== *[[Caifassu]] [[Categoria:Personnalità pulitica di Roma Antica]] jl4xf4vdyto1wk5ot9btpzmxutyo59s Alcudina (cantu) 0 12095 364399 351151 2019-10-03T11:23:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Alcudina''' hè una [[cantu|canzona]] tradiziunali di a rigioni di [[Zicavu]]. Hè stata intarpritata da [[Canta U Populu Corsu]]. ==Alcudina== :Principià vogliu à lodari :U San Petri è Veraculongu :Po ci hè Nebbiu cù la trova :U Fraulettu à fà la prova. :Funtana di Termineddi :U terminu da faccia al Pianu :Teppa Ritta fù chjamata :O da quel terminu vicinu. :Sottu quel toppe di prati :Sguizzanu tanti roscelli :Sottu son [[pesciu|pesci]] sarrati :È sopra pascinu l'[[agnellu|agnelli]] :Li [[cavallu|cavalli]] è li [[ghjumenta|ghjumenti]] :È li [[boiu|boia]] cù li [[vitellu|vitelli]]. :O passendu par li Croci :U Cavallari è Pallaiolu :Sentu una [[sampugna]] raia :Chì facianu tanti caroli. :L'[[Alcudina]] chjama è invita :O di l'altezza nun ci hè la para :Guarda la [[Corsica]] unita :O quantu giranu terra è [[mari]] :È po guarda à Magior Segnu :È parti assai di la [[Sardegna]]. ==Rifarenzi== * [http://www.apiazzetta.com/A-bellezza-di-l-Alcudina_a1251.html Articulu di [[A Piazzetta]] annantu à 'ssu cantu] * [http://www.youtube.com/watch?v=VfbrUsyiMNU&feature=plcp&context=C3a80d02UDOEgsToPDskIRuLlINjIIH1k5BsgZ2vfI L'Alcudina, cantata da Francescu Bianconi, in [[Zicavu]], di nuvembri 2011] [[Categoria:Cantu tradiziunale di Corsica]] lru7gcprr9ctuijz6gufweior6m5za2 Cattedrala di Santa Maria Assunta (Lucciana) 0 12096 353735 343081 2016-04-11T16:08:13Z 90.37.130.35 Reindirizzamentu à [[Cattidrale Santa Maria Assunta]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cattidrale Santa Maria Assunta]] f31y86cs8lyg93l7plmx5w0rrgxu7se Template:Utilizatore eo-2 10 12100 335331 145465 2014-03-23T18:02:14Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 2 | letter code=eo | text=Ĉi tiu uzanto povas komuniki per '''[[:Category:Utilizatore eo-2|meza]]''' nivelo de '''[[:Category:Utilizatore eo|Esperanto]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore eo-2|{{PAGENAME}}]] 4jwg4bxycdq4g4e0j2cnjris5dgy579 Categoria:Utilizatore eo-2 14 12101 335817 325380 2014-03-23T18:15:18Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore eo| 2]] ebw1yt5wld0go6d8wzhu734ge09txyp Butria 0 12103 371590 143321 2021-01-05T05:42:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Una '''butria''' hè un locu ind'eddu ci hè l'acqua è a cianga guasgi tuttu l'annu. ==In Corsica== Accadi di truvà a ''bùtria'' in a tupunimia corsa. Par esempiu, in ''U Butrionu'', annantu à a cumuna di [[Coti è Chjavari]]. == Liami == * [http://www.matinalatina.com/dizziunariu/dizziu_fiche_mot.php?p=B%F9tria Matina Latina, Dizziunariu, Bùtria] rdo4956ctkm1ccgy10q6m2v0w8viou8 Categoria:Cumuna di a pruvincia di Messina 14 12104 335515 328348 2014-03-23T18:09:51Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cumuna di Sicilia|Messina]] 79oby5lesspjinfcb62e8lo5v72gr35 Categoria:Cumuna di a pruvincia di Palermu 14 12105 335516 325381 2014-03-23T18:09:52Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cumuna di Sicilia|Palermu]] cmkrd0ppksjgnx9lww3rfn3fvq32mv6 Poliottu 0 12106 371591 350559 2021-01-05T05:42:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Poliottu''' fù un monacu è un patriarca [[Cristianesimu|cristianu]]. Par disgrazia, i so [[famiglia|parenti]] u distinavani à a carriera di [[riligione cristiana|monacu]] è l'hani fattu eunucu, un'usu chì ùn era micca cusì raru à l'ebbica. Ma hè cascatu ch'edda hè stata a vucazioni di Poliottu d'essa monacu. Hè divintatu patriarca u 3 [[aprili]] 956. Firmeti patriarca insin'à a so morti. Fù Poliottu chì incurunò l'imperatori Jean Zimisquès. Poliottu morsi u 10 [[ghjinnaghju]] 970. U nomu di Poliottu hè diventatu celebru dopu à a tragedia di [[Corneille]]. 81lwv2fu12cuiqlir3kmuxci7m2327p Mela cutogna 0 12107 143371 2008-10-05T17:37:50Z 90.9.97.5 Reindirizzamentu à [[Mela cutona]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mela cutona]] 0023f5p3ryaaq9j7jyq3kuz2dv11z55 Casualties of War 0 12108 359602 345894 2018-06-12T23:15:12Z 2602:306:83A9:3D00:554E:4EA1:EDE:5CFB wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Casualties of War''' (in [[lingua corsa|corsu]]: "Vìttime di guerra"; tìtulu [[lingua francese|francese]]: ''Outrages'', in corsu: "Inghjulie" o "Ultraggii") hè un filmu [[Stati Uniti d'America|americanu]] di l'annu [[1989]] incù [[Michael J. Fox]], [[Sean Penn]], [[John C. Reilly]] è [[John Leguizamo]]. [[Brian De Palma]] hè statu u realizatore di 'ssu drama di guerra. A musica hè di [[Ennio Morricone]]. [[Categoria:Filmu di l'annu 1989]] [[Categoria:Drama (Filmu)]] [[Categoria:Filmu americanu]] det0x9x537iidsn9fb9lpdl58m9orra E calze in seta 0 12110 364341 346232 2019-10-03T11:22:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''E Calze in seta''' hè una [[puesia]] di [[Antone Battisti Paoli]] (1851-1931), dettu [[Paoli di Tagliu]] . Hè stata publicata in [[A Muvra]] in u [[1926]]. Face parte di ''Risa è Pianti''. ==E calze in seta== :Perche un tassate à dece franchi u paghju :E calze in seta à e nostre Signurine ? :Cosa pensate ? Riflettite, infine! :Ci hè calze in seta più ch'è fiori di [[maghju]]! :È vera chì si tocca lu [[vespaghju]], :Ma cosa importa s’ellu hè un affarone, :È s’ellu si pò empie lu cascione ? :Si metta dunque focu à lu lignaghju. :U bisognu è stallatu à lu [[fucone]] :Cun tutta quanta la so parentia, :Ùn teme nè minaccia nè bastone. :Eppuru lussu, moda è signuria :Ùn cunnoscenu tempi nè stagione, :Marchjanu à lu gran'trottu à tutta via. ==Da vede dinù== * [[Paoli di Tagliu]] [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] 06avu9tigyoy1ph3xzdb4j49raz0zip Categoria:Letteratura polacca 14 12112 335611 327620 2014-03-23T18:11:31Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Littiratura]] [[Categoria:Polonia]] rog3xgjbihfvk47c3yk8m5bwue8ky9w Categoria:Littiratura nederlandese 14 12113 335628 145988 2014-03-23T18:11:51Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Littiratura]] [[Categoria:Paesi Bassi]] 2blarfo5qkw5brorh2lbdmukocs9rqx Agrigento 0 12114 143742 2008-10-09T20:29:14Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[Agrigentu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Agrigentu]] aj5ww3f95bzyjhupcus2nx2awcq0jor Paradossu di l'ovu è di a ghjaddina 0 12115 336172 333808 2014-04-22T18:39:43Z 92.153.26.65 wikitext text/x-wiki [[File:Chickenegg.jpg|right|300px|thumb|U ciculu di l'ovu è di a ghjaddina]] [[File:10-alimenti,uova,Taccuino Sanitatis, Casanatense 4182..jpg|thumb|left|200px|Illustrazioni di u ''[[Tacuinum Sanitatis|Tacuina sanitatis]]'', XIVu seculu]] U '''Paradossu di l'ovu è di a ghjaddina''' (o [[Paradossu di l'ovu è di a ghjallina]]) hè un paradossu filusoficu. U paradossu pò essa enunciata di a siguenti manera: Chì hè ciò chì hè vinutu prima: l'ovu o a ghjaddina? S'eddu hè l'ovu, si rispondi tandu: ma qual'hè chì hà fattu l'ovu? È s'eddu hè a ghjaddina, tandu si rispondi: ma a ghjaddina veni da l'ovu. U paradossu nasci da u fattu cà nissuna risposta sembra accittevuli. A prima minzioni di u paradossu di l'ovu è di a ghjaddina hè stata fatta in u [[Milindapañha]]. U paradossu hè statu studiatu da [[Aristotili]] ([[384 AC]]-[[322 AC]]). Cunclusi Aristotili chì l'ovu è a ghjaddina sò nati tremindù à tempu. À i ghjorna d'oghji, parechji soluzioni sò stati pruposti par solva u paradossu. Una risposta scentifica muderna à 'ssu paradossu hè chì l'essaru chì nasci da un ovu ùn hè micca tuttu à fattu identicu à l'ovu chì l'hà fattu nascia. Ci hè una piccula diffarenza à ogni nascita, ancu s'è 'ssa diffarenza ùn pò micca essa parcipita incù i nosci sensi. Una tali diffarenza si trasmetti dunqua di leva in purleva, ancu s'è da una generazioni à l'altra, dui essari facini sempri parti di listessa spezia. Ma à longa andà, a situazioni cambia, chì i picculi diffarenza trasmissi da una generazioni à quiss'altra s'aghjustani è diventani diffarenzi nutevuli è impurtanti. U risultatu hè chì à u capu di milla generazioni par esempiu, dui individui ùn facini più parti di listessa spezia. Sicondu 'ssa analisa, u paradossu di l'ovu è di a ghjaddina ùn saria ma cà una istanza di un paradossu più anzianu, creatu da [[Aubulidi]]: u [[paradossu soritu]], ancu chjamatu u [[paradossu di a massa]]. Sicondu 'ssa risposta à u paradossu, un ovu di a prima generazioni ùn faria micca parti di listessa spezia ch'è a ghjaddina nata milla generazioni dopu. Par via di cunsiquenza, a quistioni: Chì hè ciò chì hè vinutu prima: l'ovu o a ghjaddina? ùn avaria micca sensu in 'ssu casu particulari. U prublemu natu da u paradossu di l'ovu è di a ghjaddina hè statu enunciatu dinù da una manera più generali, sottu a forma di un prublemu cuncirnendu a causa è l'effettu. == In Corsica == U paradossu di l'ovu è di a ghjaddina hè statu mintuvatu da u [[Barbutu di Chera]], [[Ghjuvan'Andria Culioli]], in un [[chjama è rispondi]] celebru: :''Eiu ingaghju la battaglia :''Ghjè ingaghju la baruffa, :''Diti : - Qual’ hè statu fattu avanti, :''U marteddu o la tinaglia ? :''Si avanti hè la ghjaddina :''O l’ovu drintu la padda ? :''Sì vò rispunditi, :''Hè chì vò seti pueta !'' == Da veda dinò == * l'[[ovu]] * a [[ghjaddina]] * [[paradossu]] == Liami == * [[Categoria:Logica]] [[Categoria:Paradossi]] fhra9n0mcd9xjl3phvur6nga6h8fo61 Paradossu di l'ovu è di a ghjallina 0 12116 143797 2008-10-10T12:09:05Z 90.9.225.32 Reindirizzamentu à [[Paradossu di l'ovu è di a ghjaddina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Paradossu di l'ovu è di a ghjaddina]] jxrnclfzubhxjly5gwe4v2zw0r7gony Euru 0 12117 377655 367578 2021-11-01T17:27:32Z 46.193.168.200 wikitext text/x-wiki L''''Euru''' (ευρώ in grecu, евро in bulgaru, evro in slovenu, è ewro in maltese) hè a muneta cumuna in quindici paesi di l'[[Europa]]. I paesi sò l'[[Austria]], a [[Belgica]], [[Cipru]], a [[Finlandia]], a [[Francia]], a [[Germania]], a [[Grecia]], l'[[Irlanda]], l'[[Italia]], [[Lettonia]], [[Lituania]], u [[Lussemburgu]], [[Malta]], i [[Paesi Bassi]], u [[Portugallu]], a [[Slovenia]], a [[Sluvacchia|Slovachia]] è a [[Spagna]]. [[File:Euro symbol.svg|thumb|right|U simbolu di l'euru]] [[File:Europäische_Wirtschafts-_und_Währungsunion 2.svg|thumb|right|400px|Euru 2015]] L'euru hè ancu impiegatu di manera ufficiale da paesi fora di l'Unione Europea : * [[Andorra]] * [[Monaco]] * [[San Marino]] * U [[Vaticanu]] Infine, ci vol'à completà st'elencu cù i paesi ch'impieganu l'euru senza quatru legale : * u [[Kosovo]] * u [[Montenegro]] U simbulu di l'euru hè : € == Storia == L'euru hè l'erede di l'[[European Currency Unit]]. Fù privistu da u [[Trattatu di Maastricht]] di u 1992, è hè diventatu a muneta officiale di a zona euru in u 1999, prima di diventà ancu a muneta fiduciaria in u 2002. === Crisi di u 2010 === In [[2010]], l'euru cunnosce una crisi importante per causa di una crisi di cunfidenza di i mercati finanziarii in e debite suvrane. Quessa crisi si scrive in quella, longa è profunda, di a [[crisi economica di u 2008]]. Cuminciò cù una speculazione nant'i tituli di u tesoru grecu, à a fine di l'annu [[2009]]. Stu paese cunnuscìa una debita di 120% di u PIB <ref>[http://www.lesechos.fr/info/inter/reuters_00245092-la-crise-de-la-dette-souveraine-en-europe.htm Analisa di u situ «Les Échos» nant'a crisi di a debita grecca]</ref>. Avìa digià mentitu à propositu di e so statistiche ecunomiche è budgetarie. Per quesse ragione, a Grecia ebbe difficultà pè finanzià si, ciò chì era un prublemu tamantu postu chì u tassu di deficitu budgetariu era di 13%. L'agenze di nutazione finanzarie anu dunque sgradatu a debita greca, dendu la una nota di BBB+ ([[Standard and Poor's]]). A Grecia dumandò dunque un aiutu da l'[[Unione Auropea]], dicendu chì ne avìa bisognu pè ùn esse in [[fallita di un statu|fallita]], è chì, senza aiutu auropea, dumandarìa l'aiutu di u [[FMI]]. Invece, pè assicurà i mercati finanziarii, u guvernu grecu (socialistu) dichjarò chì vulìa riduce u so deficitu da 13% à 2,8%, un tassu di deficitu cumpativule cù i [[criterii di Maastricht]]. Senza surpresa, e mesure annunziate pè parvene à 'ssu scopu cagiunonu manifestazione tamante in u paese sanu. Ma i dirigenti auropei mettenu tempu à mette si d'accunsentu pè stabilì un pianu d'aiutu, perchè [[Angela Merkel]], a cancilliera tedesca, ci era opposta. Quessa fece calà a muneta unica. Di maghju, dopu a terza [[greva generale]] in u paese, u [[Cunsigliu Auropeu]] si mette finalmente d'accunsentu pè un creditu di 110 milliardi d'euri à a Grecia, in trè anni. Ma 'ssu aiutu ùn essendu bastante, deve esse cumpiettatu da un aiutu di u [[FMI]], ciò chì hè statu interpretatu cumu un sintumu di l'assenza di guvernanza economica di a zona euru, è di sulidarità frà i paesi membri. A crisi greca si spartò pocu à pocu in altri paesi auropei, cumu u [[Portugallu]], è a [[Spagna]]. A a fine di u mese di maghju, u novu guvernu inglese di [[David Cameron]] (conservatore-liberale) annuncia anc'ellu un [[pianu d'austerità]], seguitatu da u guvernu talianu, è tedescu. Ancu in [[Francia]] u guvernu annunciò misure pè riduce u deficitu. Di ghjunghju, u guvernu ungherese di [[Viktor Orbán]] (conservatore) pruvucò à u so tornu una panica, fendu calà ancu a borsa di [[New York]], dicendu chì u guvernu sucialistu à u putere fin'à maghju averebbe mentitu nant'i conti publichi, è i pronostichi economichi, nanzu di rivenè nant'à 'sse dichjarazione<ref>[http://www.hu-lala.org/?p=8257 Articulu in francese nant'à 'sse dichjarazione</ref>. E consequenze nant'i tassi di scambiu di l'euru funu (è, a u mumentu di scrive 'ss'articulu, fermanu sempre) importante. Difatti, in nuvembre di u 2009, 1€ si cumprava cù 1,5$, è in fine di maghju 2010, 1,2$ solu eranu bastanti. == Pezze è biglieti == I biglieti di banca di l'euru sò tutti listessi. {|border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" class="wikitable" style="border-collapse:collapse" |-align="center" ! Valore d'u biglietu | [[bigliettu di 5 auri|5 €]] | [[bigliettu di 10 auri|10 €]] | [[bigliettu di 20 auri|20 €]] | [[bigliettu di 50 auri|50 €]] | [[bigliettu di 100 auri|100 €]] | [[bigliettu di 200 auri|200 €]] | [[bigliettu di 500 auri|500 €]] |-align="center" |-align="center" ! Vistu di faccia | [[File:5 Euro.Recto.png|100px]] | [[File:EUR 10 obverse (2002 issue).jpg|100px]] | [[File:20 Euro.Recto.png|100px]] | [[File:50 Euro.Recto.png|100px]] | [[File:100 Euro.Recto.png|100px]] | [[File:200 Euro.Recto.png|100px]] | [[File:500 Euro.Recto.png|100px]] |- ! Vistu di dossu | [[File:5 Euro.Verso.png|100px]] | [[File:10 Euro.Verso.png|100px]] | [[File:20 Euro.Verso.png|100px]] | [[File:50 Euro.Verso.png|100px]] | [[File:100 Euro.Verso.png|100px]] | [[File:200 Euro.Verso.png|100px]] | [[File:500 Euro.Verso.png|100px]] |} E pezze, elle, anu dui faccie : * una chi firma a stessa in ogni paese di a zona euro * una detta "naziunale", chi scambia {|border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" class="wikitable" style="border-collapse:collapse" |-align="center" ! colspan="3" | <small>L'Europa in lu mondu</small> ! colspan="3" | <small>L’Europa cume Alleanza di Stati</small> ! colspan="2" | <small>L’Europe senza fruntere</small> |-align="center" | [[Pezza di 1 centimu d'euru|0,01 €]] | [[Pezza di 2 centimi d'euru|0,02 €]] | [[Pezza di 5 centimi d'euru|0,05 €]] | [[Pezza di 10 centimi d'euru|0,10 €]] | [[Pezza di 20 centimi d'euru|0,20 €]] | [[Pezza di 50 centimi d'euru|0,50 €]] | [[Pezza di 1 euru|1 €]] | [[Pezza di 2 euri|2 €]] |-align="center" | | | | | | | [[File:EUR 1 (2007 issue).png|80px|Faccia cumuna di a pezza di 1 euru]] | |} == A Pulitica Monetaria Auropea == A pulitica monetaria auropea hè decisa di manera independente da a [[Banca Centrale Europea]], in Francfort, in [[Germania]]. [[File:Francfort BCE Euro.jpg|right|thumbnail|250px|Sedia di a BCE in [[Francuforte nant'à u Menu]].]] == U valore di l'euru == === L'euru in pettu à astre munete === Variazzone di lu tassu di cambiu di l'euru scontr'à u dollar, u yen è a lira sterling. U tassu hè calibratu à 1 pè lu 1u ghjennaghju 1999 : [[File:Euro exchange rate to USD, JPY, and GBP.png|350px]] <br />Verde: Jan-1999: €1 = $1,18 ; aostu 2007: €1 = $1,37 <br />Rossu: Jan-1999: €1 = ¥133 ; aostu 2007: €1 = ¥162 <br />Turchinu: Jan-1999: €1 = £0,71 ; aostu 2007: €1 = £0,67 === L'inflazione === == L'anziane munete rimpiazzate da l'euru == Fin'à 1999 è 2002, a muneta impiegata in [[Francia]] è dunque ancu in [[Corsica]] era u [[francu francese]]. == Referimenti == <references/> == Ligami == * [http://ec.europa.eu/euro/index_fr.html Situ ufficiale] * [http://www.ecb.int/ecb/html/index.fr.html Situ ufficiale di a BCE] * [http://www.banque-france.fr/fr/instit/billets/histeuro/page1.htm Una storia di l'euru nant'u situ di a Banca di Francia] * [http://www.bis-ans-ende-der-welt.net/Europa-B-En.htm Biglieti di banca di l'euru] {{en}} {{de}} {{Template:Unione europea}} [[Categoria:Economia]] [[Categoria:Unioni Auropea|€]] k5u74whifkhwd6r61qkcepybk5vmsls Euro 0 12161 144048 2008-10-14T13:24:23Z Santista1982 151 hà mossu [[Euro]] à [[Euru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Euru]] b633gwhi4x8iitd1oj5ymvffqfg7qny Wikipedia:Community Portal 4 12162 206580 144149 2010-03-25T07:20:11Z Jyothis 2408 This is needed for interwiki navigation. This page should always link to your local community portal (especially if your sidebar is completely different like this project's is... wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Wikipedia:Purtone di a cumunità]] ==Wikimania Scholarships== The call for applications for Wikimania Scholarships to attend Wikimania 2010 in Gdansk, Poland (July 9-11) is now open. The Wikimedia Foundation offers Scholarships to pay for selected individuals' round trip travel, accommodations, and registration at the conference. To apply, visit the [[wm2010:Main Page|Wikimania 2010]] [[wm2010:Scholarships|scholarships information page]], click the secure link available there, and fill out the form to apply. For additional information, please visit the Scholarships information and FAQ pages: * [[wm2010:Scholarships|Scholarships]] * [[wm2010:Scholarships/FAQ|Scholarships FAQ]] Yours very truly, [[m:User:Cary Bass|Cary Bass]]</br> Volunteer Coordinator</br> Wikimedia Foundation cn19wv9r3fzmlylik57wjsrbhjozo3z Viaghju in Ascu 0 12163 342856 342855 2015-04-25T19:25:25Z 92.150.101.144 wikitext text/x-wiki [[File:Viaghju In Ascu.jpg|right|thumb|450px|U Viaghju in Ascu, in l'edizione di A Muvra di u 1936]] U '''Viaghju in Ascu''' (u sottutitulu n'hè "[[A cuccagna di Bazzicone]]") hè statu scrittu da [[Antone Leonardu Massiani]] (1816-1888) di [[Nuvella]], di u quale hè stata l'opara principale. Hè una puesia comica, cumposta da 114 terzine. U ''Viaghju in Ascu'' hè più cunnisciutu per via di u so sottutitulu: ''[[A Cuccagna di Bazzicone]]''. U ''Viaghju in Ascu'' hè statu publicatu per a prima volta in "Il Pescator di Chiaravalle", un ghjurnale bastiacciu, in circa 1886. Hè statu stampatu dopu in a rivista "U Fucone", in u [[1926]]. Infine, u ''Viaghju in Ascu'' fù publicatu in a rivista [[A Muvra]], in u [[1936]].<ref>P. 117-121.</ref> U pueta di Nuvella ci conta in u ''Viaghju in Ascu'' u so viaghju in u paese d'[[Ascu]], accumpagnatu di u so [[sumere]] Bazzicone. L'usi di l'abitanti d'[[Ascu]] di l'epica sò discritti di manera ridicula, ma senza gattivezza. U puema hà avutu moltu successu in [[Niolu]], in [[Balagna]] è in u [[Ghjunsani]]. Eccu cum'ellu u discrive e "Terzine di u duttore Anton Leonardu Massiani di Nuvella", l'Almanaccu di A Muvra, in a so edizione di 1936: {{Citazione|Autore di ste belle terzine, capu d'opara di u nostru dialettu, fù un medicu di grande fama in tuttu u Canale ed in [[Balagna]], pruvidenza di i povari è puntellu di u so riccu casale di [[Nuvella]]. Morse in stu paese cinquanta cinqu'anni fà, dopu avè publicata varie lodi religiose chì si cantanu anc'avale in chjesa, essendu state appruvate da l'autorità ecclesiastica. Ma u so nome rimbumbarà in Corsica è altrò per un longu avenire grazie à u so immurtale Bazzicone, duv' elli sò ben' descritti l'usi aschesi di cucinà, di dorme è di marità si. L'almanaccu [[U Pescatore di Chiaravalle]] hà publicatu, mezu seculu fà, ste terzine, ma belli pochi devenu esse, in e suffite pulvarose, l'esemplari di sti preziosi libriccioli, postu chì n'emu vistu una rivista corsa, [[L'Altagna]], stampà un testu di Bazzicone tanta scrucifissu chì facia pietà. Speremu dunque sta nova edizione ben accolta da i numerosi Corsi, amici di a so parlata, sparsi in u mondu intieru.}} ==U Viaghju in Ascu (A cuccagna di Bazzicone) == ''(dialettu Nuvellese ed Aschese)'' :Caru amicacciu, vogliu racuntà ti, :Per caccià ti a [[picondria]], un tal successu :Ch’averei da le rise à smansillà ti. :Anch’eiu, quand’e ci pensu da me stessu, :Mi ne techju di risa, è credi puri :Chì 'ssa cosa m’accade bell’à spessu. :S'è tù fussi un tupichjulu ind’un muru, :Quandu da le gran’ rise mi cummaccu, :Rideristi ancu tù, ne sò sicuru. :Avà, fà ch'è tù dica: "Per Diu Baccu ! :Ride mi voli fà prima di l’ora. :Rideraghju, ma parla, apri 'ssu saccu.” :Ed infatti, è cusì, vegu chì à st'ora :Sempre in cianfornie mi ne sò passatu, :Ma avà cumenciu senza fà dimora. :St’etima passata, sò cullatu :Per andà in Ascu, quella "conca d’oru", :(Chì la chjamò cusì, lu sia allupatu !) :M’era mutatu cum’un gran’ signoru :Chì avia da ghjunghje in casa principale :È vulia andà ci cù qualchì decoru. :Quand’e cullava pe lu fiuminale, :Cumenciu à sente quellu stizzu aschese :Tuttu passante chì l’ingulliu male. :Infine è in somma ghjungu à lu paese, :È quì n’avemu la prima stazione : :Mi pianta lu [[sumere]] ad [[arechja|arechje]] tese, :Un sumere chjamatu Bazzicone :Chì ci vulianu i [[cane|cani]] à fà lu move; :Eccu lu à capu rittu in attenzione. :Pricurgu: Ze ! Nunda. Cumencia à piove. :È piove à veru ! Ze ! Ma Bazzicone :Face fossi cù i pedi è ùn si move. :Stava pe scavalcà, ma un zitellone :T’affacca à l’ispensata, è lu sumere :Volta pitendu; eiu cascu da l’arcione. :Sentu di: "Hi ! Hè cascatu lu frustere ! :Hà spavitu a sgiò [[fera]] Osciu Ghjuvanni ! :Hè bonu anch’ellu à spavichà le fere!” :Cinque o sei vechje di più d’ottant’anni :Ghjunghjenu in fretta per prestà mi aiutu, :Dicendu: "Lu scarica Osciu Ghjuvanni !" :Ti possu dì chì falavanu à nutu :Perchè l’acqua curria à fossu pienu, :Sicchè d’alzà mi era ghjà risolutu. :Mi rizzu crosciu è carcu di chjacchenu, :Chì perfinu n’avia piene e borse; :Poi chjappu à Bazzicone pe lu frenu. :À quelle vechje ch’eranu cuncorse :Dumandu di la casa d’Orsatellu. :Ma ci ne hè dui ed elle stanu in forse. :— Qualessu dite? Lu vechju o lu zitellu :— Di vechju, li risposi, ùn ne cunnoscu. :— Tandu pichjate chì u so [[usciu]] hè quellu. :M’incammingu, ma azezu cum’un toscu. :Nè dissi "gramarzè" à quelle vichjacce: :Feci da scrianzatu, a ricunnoscu. :Facciu si d’arruchjà quelle chjassacce :È m’intufongu in casa di l’amicu :Scuzzulendu mi pedi, vita è bracce. :Trovu un [[bancale]] scuparchjatu, anticu, :Pien’ di cusciali vechji è calzittoni, :È curpittacci chì ùn valianu un [[ficu]], :Muzzinacce ùn sò quante è più calzoni, :È calzittacce rosse è scarpittacci, :Bunillacce, ambustacce è [[scambarone|scambaroni]]. :Mi lasciu in "statu quo" tutti 'ssi stracci, :Collu una [[scala]] à trenta cavichjoli, :Trovu una vechja è dui zitellacci. :"Dite mi, o mammazì, què sò figlioli :È voi mamma d’Orsatellu, hè vera ? :‘Gnorscì, o caru, è in casa simu soli. :Sò à le bestie Orsciatellu è la [[mugliera]], :Ma ùn cungiurate, o caru, chì averemu :Per allughjà ne à voi è a voscia fera. :U più ch’e piengu hè chì lettu ùn ne avemu, :Ma v’ammullizzaremu à lu zigliare. :Or fate, o caru, chi v’accunciaremu. :Passa prestu una notte. Ma mi pare :Vò sgiate bellu crosciu è inchjacchenatu :Apprunpinquate vi à lu fuculare. " :Mi vultuleghju è scaldu d’ogni latu. :È intantu mammazia m’arrega un [[zanu]] :Pien’ di pan’ di seale sbrisgiulatu; :Un cuchjare è un [[tinellu]] mi dà in manu, :Sicchè credu manghjà [[latte]] è brucciatu :È fà cena da gran capitanu. :Eppo mi dice sta vechja garbata: :“Tazzate a voscia [[suppa]] ed eiu fideghju :A noscia carne s’ell’este allinata." :Caru amicu, si và di male in peghju: :Mette a manu a vechja ‘nd’u [[paghjolu]] :È chjappa per un cornu un capu d’[[eghju]], :Li sciacca un morsu è stinza : "Què, figliolu, :‘Ogna ch’ellu merezi ad esse cottu. ” :Poi torna à mette à bolle u capriolu. :U cuchjare, u tinellu è lu biscottu :Ritirgu, eppo li dicu : “O mammazì, :È di l’uscime ne sò pocu ghjottu. :S'è vo vulete faremu cusì: :Date ch’e m’arrustisca un coppiu d’ove, :S'è vo n’avete. — L’avemu, ‘gnorscì. ” :Videndu ch’ell’atrachja è sempre piove, :Falgu è facciu entre in casa à Bazzicone :Intantu chì mammazia riguari l’ove. :Tornu, ed ella hè calata à lu [[fucone]] :Cù un gran’ toccu di [[deda]] in manu accesu :È frighje l’ove drentu un pignulone. :"È vi frighju cù u buttiru chì aghju intesu :Chì tutta a signuria ne face usu. :— Per quessa, dissi, o zì, ùn m’avete offesu. " :Ciò chì mi face fà gattivu musu :Salisce l’ove cù la salimoghja :È per vultà le si serve d’un fusu. :Poi stà di capu sopra la [[frissoghja]], :È, da lu fume, affacca una burrasca :Di lacrime è di mocci, è ùn si stoghja. :— "Essochè l’ove ùn valenu una tasca :S’ùn sò vultate, o caru, ùn hè cusì ne ? :— Eiu dissu : "Umbèh ! Secondu ind’ella casca." :Fin quì stà ad ochji aperti, ma, à la fine, :I strigne pè lu fume è tre candelle :Vanu à frighje cù l’ove, e puverine. :Ghjà scumbuglià mi sentu le budelle :È li dicu: "Ùn ne magnu di vultate. :Pigliate mi ne un coppiu fresche è belle. :Parte è l’arreca in quattru spalate. :È pongu ad arrusti, ma à dì la schietta :Falonu à l’otre appena allumacate. :Mi stoghju è chergu à beie à zia Marietta. :Mi porghje una cochjaccia mullizzosa :Ch’era appena squasciata cù l’accetta. :— "Ùn vulete furzà qualchì altra cosa ? :Un coppiu dove, o caru, hè troppu pocu." :Ma ringraziu la vechja generosa. :— "Date capu à i zitelli; à tempu è à locu :Daremu à 'ssu sumere qualcusella." :Allora zia pone a carne à u [[focu]]. :Parte è piena mi porta una tinella :Di lezine è di buchje di [[castagna]]: :— "Date la à a voscia fera, a tintarella." :A falgu à Bazzicone ma ùn ne magna. :Allor' li dissu : “ Caru Bazzicone, :Scurdaremu ci più di sta cuccagna ? :Pudia dì chì la bestia è lu padrone :L’avaria allughjati mammazia, :È s’ella a disse, infatti avia ragione :Stalla, taula, lettu è pulizia, :È passatempi di tutte le sorti. :Chì serve à dì ? Chì ci pò stà., ci stia :Bazzicone mi guarda ad ochji torti; :Pare ‘lu vogua di: "Ch'è tù sia cecu ! :Sò què le case duve tù mi porti ? :— Ùn guardà, li dich’eiu, cù l’ochju biecu, :Scumporta pè sta volta, è ti promettu, :Ch’acceghi pur’, s’in Ascu più t’arrecu ! :Ne sapia più ch'è mè, tù, puverettu :Stasera, quand'è tù m’hai strambagatu, :Fù per lizzione, micca per dispettu. :Bon prò mi faccia ! Ùn aghju prufittatu :Di i cunsigli di chi hè statu in Ascu, :È un sumeracciu rn’hà capacitatu. :Ch’e resti seccu quandu più ci cascu ! :O asgiu di me casa, quantu vale ! :Aghju ragiò, per Diu ! S’è’mi n’infrascu !" :Eccu chi mammazia fala pè e scale :Dicendu: "Essochè! Avà v’ammullizzaraghju !" :Poi si carca di stracci à lu bancale. :Mi ne collu di sopra à capistreghju, :Pensendu à la mio cena è à la nuttata, :Cù l’umidu à le carne, ch’hè lu peghju. :Eccu à zia; colla di cenci insumata, :I lampa in terra è l’acconcia talmente :Ch’ùn hè più acconcia manc’un’insalata. :— "O rnammazì, or finalmente, :Pigliate vi un mumentu di riposu; :V’aghju messu in brattesca roba è ghjente ! :Avà, cusì, ci dormu cum'è un sposu ! :(Ùn dorme peghju manc’un cundannatu !) :Ùn dubiate ch’ùn sò tantu vizzosu ! ” :— "Giacchì lu sposu m’avete amintatu, :Dumane, disse zia, ci este un gran vede :Chì s’hà da fà un’ingran parentatu. :Sò ghjente asgiate è ùn si pò mai crede :L’ingran roba ch’ell’hanu imbullicatu, :Chì un’à l’altru ùn la vole cede. :Duie volte lu fornu hanu imprudatu, :Senza le noce ch’ell’hanu à mizini, :È fichi è [[amandula|amandule]] ch’ell’hanu cumpratu, :Hanu invitatu luntani è vicini, :Ma li frusteri sò li priferiti, :À i fichi bianchi è à l’amanduli fini. :Essochè ! Avete l’ochji ingrufuliti; :Megliu è à cruccà si chì si zitellacci :Senza me stanu sempre impeuriti !" :Si ne parte ; ed eiu puntu quelli stracci :È li facciu piglià lu traucchettu :Per serve à Bazzicone di piumacci. :M’arrembu ped’à focu, cun truppettu :Sottu lu capu, è, cum'è [[Diu]] vole, :Ciprianu m’achjappa è tene strettu... :Mi discetu ch’hè ghjornu è vegu u sole :Per quellu purtellacciu zuffillatu, :Chì spimpilleghja per quelle pughjole. :M’affaccu fora è vegu da ogni latu :Ghjente in sullaccaria pè lu festinu, :È omi è donne, ognunu incurdazzatu. :È chì và à riguarà lu carabinu, :Chì razzeca la [[scaglia]] à la [[pistola]], :Chì sbusinca le borse è chì u taschinu, :Chì scuzzuleghja la [[caramagnola]], :Chì n’appiccia lu [[fiucchettu]] à la [[barretta]], :Chì strigne u stumacale à la figliola. :Intantu cumparisce zia Marietta :È mi dumanda: "Essochè ! Ete durmitu ? :— D’incantu, li rispondu ; ùn l’avia detta ? :"Ma le mutende, mezu insunnulitu, :Vulia allatà è di sottu sò cascate, :Sicchè aghju fattu cum’un ribambitu." :— Essochè ! Ùn preme; ùn v’aguainate ! :N’hanu vistu campagne è pè scia scala, :Ben molte volte ci sò trapughjate." :Dich’eiu: "Ùn femu cum'è la [[cigala]] :Chì canta sempre senza fà faccende :Ma dopu guarda chì colla è chì fala. :"Ind'è noi, si magna casgiu à le merende, :E bestie ùn ne miremu, sicchè allora :Chì ne vole magna ci vole à spende ! :"M’avia dettu Orsatellu chì à tutt’ora, :Avessi da cumpra [[brocciu]] è furmagliu, :Cullà si in Ascu senza fà dimora. :"Sò dunque apposta quì è, s’ùn mi sbagliu, :Per fà la mio pruvista ci averete :Ma ùn bramu esse servitu da canagliu. :"Di casgiu dunque mi ne metterete :Quaranta picce primaticciu è bellu, :È trè picce di brocciu sceglirete. :"Dentru e mio narpie ci sarà un spurtellu :Per mette u brocciu: alò ! Femu 'ssa [[somma]] :Ch’e vada anch’eiu à vede fà 'ss’anellu." :Si fece è si pesò ogni cosa, è in somma :Fuiu sbrigatu, ma, per dì lu veru, :Ci volse quasi quant'è piantà [[Roma]]. :D’andà mi ne à la casa avia penseru, :Sicchè punia l’[[umbastu]] à Bazzicone :È à u parentatu ùn ci pensava un zeru. :Ma sentu in piazza stu grau bucettone: :"À noi parenti !" Allora eiu escu prestu :Per vede l’usu aschese di a funzione. :U primu chì mi vede: “ Ecc’un furestu ! :Dice à l’altri parenti è, mantinente, :Fuiu chjappatu in folla lestu, lestu. :Andaiu anch’eiu cù tutta quella ghjente :À piglià la spusata chì aspittava :Nantu a so porta à bracciu à unu so parente. :Avia una [[scufia]] chì appena li stava :In punta di lu capu, è una fascetta :Di stofa rossa è trecce imbuglinava. :Di scarlatta a più fine una ghjacchetta :Cù le maniche verdi, è, à l’ariciali, :‘Gnicosa prufilatu di trinetta. :Tutti sfarenti avia sette scurzali :Una runchina di pannu turchinu, :È calze rosse à modu di stifali. :Unu di li parenti stà vicinu :Cù una curbella piena di canistrelli :Fatti di [[mele]] aschese biancu è finu. :Ùn li spendenu micca à li zitelli, :L’infilanu à le bracce di la sposa :È li ne danu à u collu dui pendelli. :Allora parte tutta maestosa, :In mezu à li parenti. Ma arrivati :Ind’un chjassu n’aspetta è si riposa. :Un suppulu dopu, d'eccu ci affaccati :I parenti di u sposu à l’altru chjassu, :È tutti à tempu gridanu infucati: :— Ben truvati parenti !" È cun fracassu :— Ben vinuti parenti !" Rispundimu. :— Vulete guerra o mette l’arme à bassu ?" :Dice lu sposu : «Essochè ùn venimu :A guerreghjà, ma a piglià la spusgiata, :È à li parenti in pace la cherimu." :— Tandu, in pace la sposa scia dunata ! :Ognunu grida à tempu : "Evviva i sposi !" :È i fucileri, facenu sbarrata. :Lenta e bracce la sposa è li melosi :Sperpuglia in quellu chjassu; è li zitelli :I s’arrunfianu tutti fangagliosi. :Fattu avarianu ride li spurtelli :Tampilendu si quelli muscuviti, :Cum'è dentru a vinaccià li purcelli. :Intantu, li parenti tutti uniti, :Si và à la chjesa cù i sposi à la testa. :Fattu l’anellu, poi simu surtiti. :In piazza o in chjesa nimu più si resta; :À la casa si và di lu spusatu :Duv’era priparata la gran festa. :Affaccavanu allora da ogni latu :Quelle donne cù dui piatti ognuna, :Carchi di granu è risu imbulighjatu. :Basgiavanu la sposa ad una ad una; :Spachjendu un piattu in grembiu è l’altru à dossu :Dicianu: "O cara, Diu vi dia furtuna !" :Era di li derdani è di ùn possu :Si li sette ‘rembiali funu pieni, :Ma possu dì chì fù un affare in grossu. :S’esce à la fine di quelli chjaccheni :È in casa di lu sposu s’entre tutti :Ad incurdà tanti curghjoli leni. :Hè vera, sì, chì ci era pochi frutti, :È filone per beie, ma ch’importa :Chì nisunu ci escia à denti asciutti: :Di casgiate, cuciole, brocciu è [[torta]] :N’era piena una madia è carcu un lettu. :Eppo piena altressi più ch'è una sporta. :Per tene à mente ciò ch'è fattu è dettu :Fù in quella calcapiccia d’affamati :U capu ci vurria di Macumettu. :Eiu chi stava cum'è l’impiccati :Mi licenziu da tutti in generale :Lascêndu li mi mezi abbagliacati. :Incuntraiu falendu pè le scale :Vinti è più donne cù e so sechje spachje, :È mi scappò: "‘nde ! Soga hè carnavale !" :— Essochè !! Voi n’avete patarachje ! :Rispose una di quelle. Voi, o amicu, :Site statu à la scola di e curnachje. :"Ancu avete sciupatu più ch'è ùn ficu, :Era cosa vo ùn fussite si ingratu; :Ma site scrianzatu, è tantu un dicu ! :"In Ascu, quandu c’este un parintatu, :Accumpagnanu a sposa à la [[funtana]] :Tutte le donne di lu vicinatu. :"À voi vi hè parsciuta cosa sciana. :Ma noi vulemu tene li nosci usi :Finchì u sole ùn affacca à tramuntana !» :Stancu di stà in Ascu à appinzà fusi, :Pigliu u sumere è partu risolutu :D’ùn turnà ci mai più. Or tu mi scusi, :Caru amicacciu, è intantu ti salutu. == Note == <references/> ==Referenze== * L'Almanaccu di A Muvra, 1936 [[Categoria:Litteratura corsa]] mf61e0n3i6848lio26g2vijs09lkjpw A cuccagna di Bazzicone 0 12164 144181 2008-10-16T17:33:54Z 90.28.56.92 Reindirizzamentu à [[Viaghju in Ascu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Viaghju in Ascu]] tg22dpg1abmkm3qblqxf61nlalceemf Octave Mirbeau 0 12165 376590 376589 2021-09-02T20:45:05Z Jun Misugi 295 /* Liami */ m wikitext text/x-wiki [[File:Octave Mirbeau.jpg|thumb|right|280px]] '''Octave Mirbeau''' ([[1848]], [[Trévières]], [[Calvados]] - [[1917]], [[Parighji]]) fubbi unu scrittori [[Francia|francesu]], un ghjurnalistu, criticu d'arti, rumanzieru è dramaturgu di fama intarnaziunali. == Vita == Hè natu in Trévières u [[16 frivaghju]] di u [[1848]]. Hè mortu in Parighji ancu u 16 frivaghju, di u [[1917]]. À 39 anni, s'hè maritatu incù [[Alice Regnault]]. Hà scrittu numarosi rumanzi di sucessu. Hà cuminciatu in u [[1886]] incù u rumanzu ''Le Calvaire''. U rumanzu ''Le Journal d’une femme de chambre'', publicatu in [[1900]], li hà resu una fama mundiali. Mirbeau hè autori di 10 rumanzi, di 9 drami è cumedii (''Les affaires sont les affaires'', [[1906]]), è di un'arricolta di raconti, ''Contes cruels'' (publicata [[1990]]). Intillituali impignatu di tindenza libartaria, hà participatu à tutti i cuntraversi stetichi è pulitichi di tempu soiu in favori d'[[Auguste Rodin]] è di [[Claude Monet]] è ancu d'[[Alfred Dreyfus]]. == Opari principali == === Rumanzu === * ''Le Calvaire'' (1886). * ''L'Abbé Jules'' (1888). * ''Sébastien Roch'' (1890). * ''Dans le ciel'' (1892-1893). * ''Le Jardin des supplices'' (1899). * ''Le Journal d'une femme de chambre'' (1900). * ''La 628-E8'' (1907). * ''Dingo'' (1913). * ''Un gentilhomme'' (1920). === Tiatru === * ''Les Mauvais bergers'' (1897). * ''Les affaires sont les affaires'' (1903). * ''Farces et moralités'' (1904). * ''Le Foyer'' (1908). == Rifarenzi == * Pierre Michel - Jean-François Nivet, ''Octave Mirbeau, l'imprécateur au cœur fidèle'', Librairie Séguier, 1990. * ''Cahiers Octave Mirbeau'' (1994-2014). == Liami == * {{fr}} [http://mirbeau.asso.fr/ Société Octave Mirbeau]. * {{fr}} [http://mirbeau.asso.fr/dicomirbeau/ ''Dictionnaire Octave Mirbeau'']. {{DEFAULTSORT:Mirbeau, Octave}} [[Categoria:Scrivanu]] [[Categoria:Francesu]] [[Categoria:Biugrafia|Octave Mirbeau]] 9u8ia28ju9kabtlju5oxvvjdsg0d5bo America meridiunale 0 12166 331445 325387 2014-03-23T13:59:32Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:South America satellite orthographic.jpg|thumb|L'America di u Sudu vista da u spaziu]] [[File:LocationSouthAmerica.png|thumb|America meridiunale]] L''''America meridiunale''' o l''''America di u Sudu''' hè un [[cuntinente]]. {{Cuntinenti di a Terra}} [[Categoria:America di u Sudu| ]] 41to3p67p0i0e4r5cmapp66z9l5tfhi America di u Sudu 0 12167 144672 2008-10-18T18:24:33Z 88.72.52.43 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[America meridiunale]] hejg0tdp6tmk5lya1jmtm0c6cxdk5u3 Testamentu di Mamma Catalina 0 12168 355783 346243 2016-11-11T18:42:17Z 92.158.5.242 wikitext text/x-wiki U '''Testamentu di Mamma Catalina''' hè una [[puesia]] cumposta da [[Lisandru Petrignani]] (1785-1813). ==Testamentu di Mamma Catalina== (Frammentu) :Centu zicchini :Li diani à u puveretti :Pè u so suffraghju, :Da esse à questu eletti, :Chì ne hanu assai bisognu :È si trovanu assai stretti. :Stu danaru :Lu sburesrà ben'tostu, :È s'ellu ùn lhà :Mu trovi ad ogni costu :Lu sgiò 'Gnaziu de Zerbi :Chì cusì sempre l'hà impostu ; :Perchè u danaru imprestatu :À rende si hè sottupostu. :''Item'' pur'lascia :Tutte le biade è grani :Li castagneti :Cù le padule è i piani :Quant'è da Fiumorbu à Golu :À ghjunghje ne in Alisciani. :Perchè l'hè moltu obligata, :À u sgiò Antone Petrignanni. :À u vucinatu :Chì sò l'annate perse :Bench'è le chjavde :Di u magazinu hà perse, :Lascia centu somme d'oliu; :Eppoi lascia ad Artaserse, :Perche'ellu è moltu timutu, :D'appellà le cause perse. ==Bibliugrafia== * [http://tonutimpesta.blogspot.fr/2016/11/i-tesori-duna-literatura-alessandro.html Anghjulu Santu Pietrera, ''I tesori d'una literatura: Lisandru Petrignani'' annantu à u bloggu [[Tonu è Timpesta]]] [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] omw2i0xo3cejx3a53jfevkycaz6dupp Lisandru Petrignani 0 12169 364123 355784 2019-10-03T11:18:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:2001-02-28_Venzo_02.jpg|thumb|250px|A Venzulasca, u paese nativu di Lisandru Petrignani]] '''Lisandru Petrignani''' (1785-1813) hè un pueta in lingua corsa. ==Opere== * [[La pila rapita]] * [[Testamentu di Mamma Catalina]] ==Bibliugrafia== * [http://tonutimpesta.blogspot.fr/2016/11/i-tesori-duna-literatura-alessandro.html Anghjulu Santu Pietrera, ''I tesori d'una literatura: Lisandru Petrignani'' annantu à u bloggu [[Tonu è Timpesta]]] {{c-supranu}} {{Scrivanu in lingua corsa}} [[Categoria:Scrivanu in lingua corsa]] [[Categoria:Puesia]] 7ue44b44aozt1u5a7ibfualdhwiurck Geografia Umana 0 12172 145954 2008-10-24T20:59:36Z GilliamJF 175 hà mossu [[Geografia Umana]] à [[Geografia umana]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Geografia umana]] fntibndyocggzonogxq2yxyne0ow3nq Template:Contra 10 12173 367056 366136 2020-06-03T17:00:49Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki [[Image:Symbol oppose vote.svg|15px]] '''{{{1|Contra}}}'''<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> ivmkoqc40zk9c2rw4cgjgte9362b9uq Rete Suciale 0 12174 146085 2008-10-25T05:38:24Z GilliamJF 175 hà mossu [[Rete Suciale]] à [[Rete suciale]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Rete suciale]] 2jlhljpeo7kl61ac6d3reg1giiyq5l1 Canofula 0 12177 373799 371379 2021-06-02T09:37:13Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A canofula'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Dianthus sylvestris 070707.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Dianthus sylvestris</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Caryophyllales]]'' |----- | Famidda | ''[[Caryophyllaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Inula]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Dianthus sylvestris''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Dianthus sylvestris.JPG|250px|A canofula]] |----- |} A '''Canofula''' (o [[carofanu]]) (''[[Dianthus sylvestris]]'') hè un fiori chì faci parti di a famidda di i [[Caryophyllaceae]]. Hè urighjinaria d'[[Auropa]] è d'Africa di u Nordu. A carofula hè alta 10 à 40 centimi. Fiurisci d'[[aprili]] à [[austu]]. I fiora sò rusulini. I sottuspezzi di canofula sò: * ''Dianthus sylvestris'' subsp. ''aristidis'' * ''Dianthus sylvestris'' subsp. ''bertisceus'' * ''Dianthus sylvestris'' subsp. ''longibracteatus'' * ''Dianthus sylvestris'' subsp. ''longicaulis'': a sottuspezia prisenti in Corsica * ''Dianthus sylvestris'' subsp. ''nodosus'' * ''Dianthus sylvestris'' subsp. ''siculus'' * ''Dianthus sylvestris'' subsp. ''sylvestris'' * ''Dianthus sylvestris'' subsp. ''tergestinus'' == In Corsica == A canòfula hè cumuna in [[Corsica]]. A sottuspezia di canofula prisenti in Corsica hè: [[Dianthus sylvestris longicaulis]] var. godronianus. Hè endemica di a Corsica, a [[Sardegna]] è a Pruvenza. Si scontra in l'isula sana, da a piaghja à a muntagna, da u litturali insin'à 2400 metri. A canofula si distingui di a [[canofula di i calanchi]] ([[Dianthus furcatus gyspergerae]]), un'antra spezia endemica di Corsica, chì ùn si scontra cà in i calanchi di [[Piana]]. == Citazioni == Accadi chì a canofula fussi citata in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par esempiu: * in a sprissioni: ''bellu com'è un carofanu'' * in a [[nanna dlu Bambinu]] di [[Monsignori di la Fuata]]: :''Tù sè a culomba, tù sè la turduledda :''Tù sè lu spicu, tù sè l'arba vannedda , :''Tù la mela maschirossa, :''Lu garofanu è a cannedda ; :''Or arreghja ti una stonda, :''La me fraula rubiconda.'' == Da veda dinò == * a [[flora di Corsica]] * a [[canofula di i calanchi]] *[[Biscutella rotgesii]] *[[Lepru corsu]] *[[Pavonu corsu]] *[[Pinguicula corsica]] *[[Spinedda]] *[[Spinitriculu]] *[[Stachys corsica]] *[[Zafranu corsu]] *[[Curu]] *[[Saponaria ocymoides alsinoides]] *[[Sciuppuleddu]] == Rifarenzi == * Gamisans, Jacques, A flora endemica di Corsica - La flore endémique de Corse , 1996, Edisud (in francesu) * [http://ernestpapi.free.fr/Biddezza.%20Beaut%C3%A9.htm Arnestu Papi, Biddezza] == Liami == * [http://www.matinalatina.com/dizziunariu/dizziu_fiche_mot.php?p=Can%F2fula Matina Latina, Dizziunariu, A canofula] [[Categoria:Caryophyllaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] [[Categoria:Flora endemica di Corsica]] ij27i8yigj2bwowc5ypbrgj5ttya4se Dianthus sylvestris 0 12178 146359 2008-10-27T20:30:48Z 90.28.190.29 Reindirizzamentu à [[Canofula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Canofula]] tr9m1oei0s2suiq06qb5eopxtc2gnye Carofanu 0 12180 146413 2008-10-28T20:14:10Z 90.28.59.53 Reindirizzamentu à [[Canofula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Canofula]] tr9m1oei0s2suiq06qb5eopxtc2gnye Francese belgicu 0 12181 371380 332493 2021-01-05T05:33:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''francese belgicu''' o '''francese belgu''' (''français belge, français de Belgique'') hè a variente di a [[lingua francese]] chì hè parlata in a [[Belgica]]. == Vocabulariu == Qualchì parulla o sprissione hè sfarente in u francese belgicu. Per esempiu: {| class="wikitable" border=1 |----- bgcolor=#c0c0c0 ! [[Francese belgicu]] || [[lingua francese|Francese]] (Francia) || [[lingua corsa|Corsu]] |----- ||'''le bourgmestre''' ||'''le maire''' ||''u merre, u merru'' |----- ||'''le quartier''' ||'''l'appartement''' ||''l'appartamentu'' |----- ||'''rester'''<sup>1</sup> ||'''habiter''' ||''abità, abbità'' |----- ||'''le déjeuner'''<sup>2</sup> ||'''le petit déjeuner''' ||''u sdighjunu, u sdiunu, u sdighiunu'' |----- ||'''le dîner'''<sup>2</sup> ||'''le déjeuner''' ||''a cullazione, a collazione, a cullaziò'' |----- ||'''le souper'''<sup>2</sup> ||'''le dîner''' ||''a cena'' |----- ||'''septante'''<sup>3</sup> ||'''soixante-dix''' ||''settanta, sittanta'' |----- ||'''nonante'''<sup>3</sup> ||'''quatre-vingt-dix''' ||''nuvanta, novanta'' |----- |}<sup>1</sup> ''"Rester"'' hè ancu usatu in [[francese canadianu|Canadà]] per ''"habiter"''. <sup>2</sup> ''"Déjeuner"'', ''"dîner"'' è ''"souper"'' sò ancu usati in a [[francese sguizzeru|Svizzera]] è in u [[francese canadianu|Canadà]] per ''"petit déjeuner"'', ''"déjeuner"'' è ''"dîner"''. <sup>3</sup> ''"Septante"'' è ''"nonante"'' sò puru usati in [[francese sguizzeru|Svizzera]] per ''"soixante-dix"'' è ''"quatre-vingt-dix"''. [[Categoria:Varietà di a lingua francese|Belgicu]] jxw400xjucry49iww071fnarjt8jxbm Francese belgu 0 12182 146448 2008-10-29T00:59:02Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Francese belgicu]] tdw1su8q6mlqdyrero0nib8ipkysb5d Francese svizzeru 0 12183 371894 332495 2021-02-02T22:18:29Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''francese svizzeru''' o '''francese sguizzeru''' (''français suisse, français de Suisse'') hè a variante di a [[lingua francese]] chì hè parlata in a [[Svizzera]]. [[Categoria:Varietà di a lingua francese|Svizzeru]] [[Categoria:Svizzera]] tnkdvbvk9yeqc0ey50z6tthy9to5kd2 Francese sguizzeru 0 12184 146450 2008-10-29T01:11:31Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[francese svizzeru]] szl6p858669q8gxn2soyqigexvhbxz4 Corsu supranu 0 12185 365954 332148 2020-04-09T22:38:40Z Nunziu Poggi 16349 /* Dialetti */ wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''corsu supranu''' o '''supranacciu''', ancu chjamatu '''corsu cismuntincu''', hè una variante principale di a [[lingua corsa]] rispettivamente un termine per tutti i dialetti di u corsu chì sò parlati in u nordu è u centru di a [[Corsica]]. Per questu, si puderìa dì ancu "corsu di u nordu (è di u centru)". Altri dinuminazioni è modi di scrive sò '''cismontincu''', '''cismuntanu''' o '''cismontanu''', '''corsu di Cismonte''', '''corsu centru-settentriunale/-settentrionale'''. Hè derivatu da u [[dialettu tuscanu|tuscanu]] è hè a varietà corsa chì stà u più vicinu à a [[lingua taliana]]. == Dialetti == Ind'u corsu supranu si trovanu - cum'è ancu ind'u [[corsu suttanu]] - assai dialetti è sottuvarianti, per esempiu: u [[Dialettu venachese|venachese]], u bastiacciu, u capicursinu, u balaninu, u nïulincu, ecc. == Da vede dinù == * [[corsu suttanu]] [[Categoria:Varietà di a lingua corsa|Supranu]] 4jalxprsvq048ks4z50w8t2zhtit0w1 Corsu suttanu 0 12186 375726 375725 2021-08-19T03:24:27Z Jun Misugi 295 m wikitext text/x-wiki U '''corsu suttanu''' o '''corsu pumuntincu''' hè una di i grandi varietà principali di a [[lingua corsa]] rispittivamenti un tarmini par tutti i dialetti di u corsu chì sò parlati in lu sudu di [[Corsica]]. Par questu, si purrìa dì puru "corsu di u sudu". Altri nomi o modi di scriva sò '''corsu suttanacciu''', '''pumontincu''', '''ultramuntanu''' o '''oltramontanu''', '''corsu di Pumonte''', '''corsu miridiunali/miridiunale/meridiunale/meridionale'''. Hè derivatu da u [[dialettu toscanu|toscanu]] anticu è s'assumiglia à u [[lingua siciliana|sicilianu]] è u [[lingua sarda|sardu]]. == Dialetti == Qualchì dialettu di u corsu suttanu: u [[variità taravesa di a lingua corsa|taravesu]], sartinesu, portivechjacciu, ecc. == Da vede dinò == * [[corsu supranu]] * [[variità taravesa di a lingua corsa]] [[Categoria:Varietà di a lingua corsa|Suttanu]] 88zzplsyzo75qedkx7fesorafrfxfwi Gadduresu 0 12187 376164 368835 2021-08-21T17:03:09Z Jun Misugi 295 /* Noti */ + cat: Italurumanzu wikitext text/x-wiki {{Lingua |nomu=Gadduresu |numinativu=gaddhuresu |culori=#FD9191 |stati={{ITA}} |righjoni={{IT-SAR}} ([[Gaddura]]) |parsoni=~100.000 |tipulugia=SVO |fam1=[[Lingue indoauropeane|Indoauropeanu]] |fam2=[[Lingue italiche|Italicu]] |fam3=[[Lingue rumaniche|Rumanicu]] |fam4=[[Lingua corsa|Corsu]] o [[Lingua sarda|Sardu]] o nessunu (?) |fam5=[[Gadduresu]] |aghjinzia=[http://web.tiscali.it/accadlinguagallurese/ Accademia di a Lingua Gadduresa] |iso3=sdn |sil=SDN |estrattu= Babbu nostru, chi sei illi cieli, sia santificatu lu to nommu, comu in cielu cussi in tarra, dacci oghj lu pani quotidianu nostru e torraci li piccati comu noi li turremu a li nostri piccadori e non ci pultà in tentazioni ma libbarighjaci da lu mali. Amen.| |mappa=[[File:gallurese.png|290px|Diffusioni giugrafica di u Gaddhuresu]] |didascalia=DistribuzionI giugrafica di lu Gadduresu}} U '''gadduresu''' o '''gallurese''' (nomu nativu ''gaddhuresu,'' [[Alfabetu funeticu internaziunali|IPA]]: /gaɖːu'rezu/) hè una lingua parlata in [[Gaddura]], in u nord'estu di a [[Sardegna]]. U statutu di 'ssa lingua hè in dibattitu frà i linguisti: certi u cunsidarighjani com'è un dialettu sardu, d'altri u cunsidarighjani com'è un dialettu corsu, è d'altri vidini u gadduresu com'è una lingua sputica, un dia-sistemu sardu-corsu, è chì cumporta parichji varianti. U gadduresu s'assumiglia assà (com'è u [[lingua siciliana|sicilianu]]) à u dialettu pumuntincu parlatu in a Corsica Suttana, in i circondi di [[Sartè]] è di l'[[Alta Rocca]]; ma ci sò dinò impurtanti diffarenzi di vucabulariu, di grammatica è di pronuncia (si stima chì 20% di u vucabulariu di u gadduresu hè derivatu da u sardu luguduresu). A so ducumintazioni littararia più antica hè di i primi dicennii di u Seculu XVIII è hè cumposta da puisii è canzoni. Ma da u studiu di parichji ducumenti bassu-medievali si pò purtà in daretu a so nascita - omancu in i so fundamenti - à i primi dicennii di u Seculu XV. A traccia di u [[lingua sarda|sardu luguduresu]] hè bedda chjara in u lessicu gadduresu, indù si stima ch'è ni cumponi pocu menu di 20%, mentri a prununcia, a sintassa è a gramatica sò tipicamenti corsi. A lingua gadduresa apparteni, à tempu cù u [[sassaresu]], à u gruppu di lingui corsu-sardi. ==Lingua minacciata d'estinzioni== À i ghjorna d'oghji, u gadduresu hè cunsidaratu da l'[[Unesco]] una lingua minacciata di sparizioni.<ref>http://www.endangeredlanguages.com/lang/5363</ref> == Loca ind'iddu hè parlatu == U gadduresu hè parlatu in i cumuni è paesi di a pruvincia di [[Pruvincia di Tarranoa è Tempiu|Tarranoa-Tempiu]] è [[Pruvincia di Sassari|Sassari]]: [[Tempiu]], [[Alzachena]], [[Caragnani]], [[Agghju]], [[Bultigghjata]], [[Santa Tiresa Gaddura|Lungoni]], [[A Madalena|A Matalena]], [[Locusantu]], [[Palau]], [[Aglientu]], [[Trinitài d'Agultu è Vignola]], [[Telti]], [[Badesi]], [[Viddalba|Viddalba (SS)]], [[Sant'Antoni di Gaddura]], [[Loiri Poltu Santu Paulu]], è [[Santu Tiadoru (OT)]]. Fora da i cunfini storichi di a Gaddura, hè parlatu à [[Erula]] (SS), è, incù u [[sassaresu|dialettu castiddanesu]], in i cumuni di [[Codaruina|Vaddidoria (SS)]] (Codaruina) è [[Santa Maria di Cucina (SS)]] ma eppuri hè spartu in parti di i cumuna sardofuni di [[Budoni]] è [[Perfugas (SS)]]. A variità parlata annant'à l'isula di A Matalena (''Isulanu'') hè cunsidarata da certi comu un dialettu Corsu sputicu, par via di carattiristichi cumuni à u corsu ughjincu, comu a mancanza di rutacisimu cunsunanicu "r" -> "l" è l'articuli in "u" e "i". Bench'è cumpresi in a Gaddura, inveci, [[Tarranoa]], [[Luras]], [[Padru]], è [[Monti (OT)|Monti]] sò paesi sturicamenti di lingua sarda luguduresa, com'è una parti di u tarritoriu di [[Golfu Aranci]]. I varianti parlati in [[Castelsardo|Casteddu Sardu (SS)]] è in u nordu di l'Anglona à Sedini (SS), ''[[Codaruina|La Muddizza]]'' è ''[[Codaruina|La Ciaccia]]'' di Vaddidoria (SS) sò dialetti mizani trà u gadduresu è u sassaresu, cù influenzi maiori da parti di 'ss'ultimu. == Storia == Ghjà in ebbica rumana stavani in [[Gaddura]] pupulazioni chjamati ''corsi'', chì parichji idantifichighjani incù l' abitanti di a [[Corsica]], bench'è sta tiuria ùn fussi sturicamenti micca accirtata. In ebbica mediuevali in u [[Regnu di Gaddura|Ghjudicatu di Gaddura]] l'elementu linguisticu duminanti era u [[Lingua sarda|sardu]], a lingua "naziunali" aduprata in l'antichi atti ufficiali di u Ghjudicatu. Di stu substratu urighjnariu sardu sò oghji firmati tracci in i dui isuli linguistichi luguduresi di [[Luras]] è [[Tarranoa|Olbia]] è in parichji tuponimi gadduresi (i stessi nomi di Gortiglata/Bortigiadas, Agios/Aggius, Nuches/Nugues/Nuchis, Luras, Calanjanos/Calangianus). Dapoi [[1100]] s'aghjunghjini influssi [[Pisa|pisani]] (sii in Gaddura ch'è in u Sassaresu) è [[Genova|ghjinuvesi]] (soprattuttu à Sassari) chì s'affiancani in l'amministrazioni di i guverni ghjudicali fin'à [[1300]], quandu u rughjonu hè cunquistatu da i [[Catalunia|catalanu]] aragunesi ed hè righjistrata una forti prisenza di ghjenti corsa in tutta a Sardegna, in particulari in [[Gaddura]], à [[Castelsardo|Castelgenovese]] è à [[Sassari]]. In l'anni cumpresi trà [[1347]]-[[1348|48]] è [[1400]] a [[Gaddura]] si spupulighja dopu à un'epidemia di pesta è incursioni pirateschi è cumencia cusì a ghjunta di massa di famiddi da u sudu di a [[Corsica]] (tandu duminiu ghjenuvesu) cù i so' dialetti urali (ghjà in Corsica fortementi influinzati da u [[Pisa|pisanu]] è da u [[Genova|ghjenuvesu]]). Hè di u periodu trà [[1445]] è [[1470]] l'epigrafa di a ghjesgia di Santa Vittoria di u Sassu, in i campagni trà [[Erula]] è [[Perfugas (SS)]], primmu testu scrittu in gadduresu ("OPerAIU | MALU E FO | rA / LErIMITA"). A mità di u [[1500|XVI seculu]] a campagna gadduresa hè ducumintata com'è oramai chjaramenti abitata da corsi, in quiddi stallazioni carattiristichi di Gaddura, cunnisciuti com'è "[[stazzu|stazzi]]") è duranti u '600 i pupulazioni corsofuni si spustoni à pocu à pocu versu i paesi di a Gaddura urighjnariamenti di lingua sarda. Di [[1683]] sò i primi cumpunimenti scritti in un canzuneri ispanu-sardu duranti a festa di a Verghjni di Locusantu è allucati in a Bibliuteca di Brera à Milanu, è, sii puri in l'incertezza di l'ortugrafia, prisenta carattaristichi medii trà u gadduresu è u sassaresu, a cunferma di a cumuna urighjina è u strittu liamu cù a puisia corsa di l'Altu Taravu è l'Alta Rocca (''Suta un arboru fioriddu/ si dormia la donna mia/ et tant'era addormentada/ que isvillar no si podia/ et yo i tocay lu pedi/ et issa mi disse a'a'/ et amuri si mi uoy bene/ un altru pocu piu en goba tua''). In u [[1700|XVIII seculu]], sapemu, grazia à i studii di u giugrafu francesu Maurice Le Lannou chì a Gaddura fù ripupulata par trè quarti da Corsi è u cuntrabbandu cù a vicina isula accresci a pupulazioni di i paesi di l'alta Gaddura (in particulari Tempiu. À [[1706]] ricodda u dittu ''Pa’ noi non v’ha middori, non impolta u ch’ha vintu, o sia Filippu Quintu o Càrralu imperadori!''. Tandu a Gaddura - conta solu 7 cumuni ([[Tempiu]], [[Tarranoa]], [[Bultigghjata]], [[Agghju]], [[Nuchisi]], [[Luras]], [[Caragnani]]) di cui 6 con centro nella Gallura interna. Incù [[Gavinu Pes]] (1724-1795) u gadduresu hà oramai raghjuntu maturità è dignità littararia. Annant'a l'isula di [[A Madalena]] u dialettu "''isulanu''" hè purtatu in u [[1800|XVIIII seculu]] dirittamenti da piscadori è pastori corsi da a Corsica suttana in circa di tarri par fa pascia u so bistiamu. == Carattaristichi == U gadduresu hà caratteristichi sintattichi, funetichi è ortugrafichi assà diffarenti rispettu à a lingua sarda. I reguli di scrittura sò vicini à quiddi di a lingua corsa incu calchì diffarenza liata à una influenza maiori di l'ortugrafia taliana è u vucabularia d'urighjina sarda. ===Similarità incù u corsu=== * u plurali di i noma compii pà vucali è si forma aghjustendu -i ("ghjanni" o "polti" [porti]) com'è in corsu è in talianu, è micca la -s com'è in sardu ("jannas"), latinu, spagnolu, catalanu, è cetara; * u plurali ùn varieghja micca in u genaru maschili è feminicciu ("la tarra/li tarri", "la donna/li donni", "lu campu/li campi"), com'è in corsu suttanacciu ("a tarra/i tarri", "a donna/i donni", "u campu/i campi") è à diffarenza di u sardu ("sa terra/sas terras", "sa femina/sas feminas", "su campu/sos campos") è di u corsu cismuntincu ("a terra/e terre", "a donna/e donne", "u campu/i campi"); * assenza di cunsunanti finali, prisenza inveci in sardu in i plurali è in certi formi verbali. * futuru micca perifrasticu, com'è in corsu: "lu faraghju" (lu faraghju, mentri in sardu è perifrasticu: "l'appo a fághere"/"d'appo a fai"). * a prisenza di a [[metafunia]] (cambiu vucalicu): pinsà/eu pensu, faiddà/eu faeddu, steddu/stidducciu, etc, com'è in corsu. * u mantinimentu di a finali in -u atona, carattiristica cumuna à u corsu è à u sardu. * a prisenza di u doppia -dd- cacuminali /ɖ:/ in locu di i gruppi -gli- è -ll- (com'è "piddà", "casteddu", "beddu", "nieddu", "stedda" ) com'è in corsu sartinesu o taravesu (mentri hé "piglià, "castellu", "bellu", "neru/niellu", "stella" in corsu cismuntincu) * i soni "intricciati" -chj- /c/ è -ghj- /ɟ/ ("ghjesgia", "occhji", "aricchji", "ghjnocchji", "ghjattu", "fighjulà", "chjamà", "chjodu" sò com"è in corsu, à diffarenza di u sardu induva ùn sò micca prisenti ("cresia", "ogros", "oricras", "gattu", "bidere", "abbochinare", "tzou"); u sonu ghj- in principiu di una parola hè prununciatu com'è "i" semicunsunantica (/je:ʒa/, /jat:u/ pa' "ghjesgia", "ghjattu" ma hè sempri scrittu in u testu), com'è in u corsu pumuntincu; * a prisenza di i soni in -sgi- /ʒ/ ("casgiu", "ghjesgia", "basgiu") com'è in corsu è à diffarenza di u sardu ("casu", "cresia", "basu"); * u passaghju à -rr- di -rn- ("turrà", "carri") com'è in corsu taravesu è sartinesu è in sardu "torrare", "carre" (carri umana); * u trattamentu di -gn- è -ng- com'è in corsu è in tuscanu: "castagna", "Saldigna" (Sardigna), "tigna", "linga" (lingua); * a distinzioni latina trà vucali tonichi è atoni -i-/-e- è -u-/-o- com'è sii in corsu suttanacciu sii in sardu: "pilu" rispettu à "tela" (tela), "gula" rispetto à "soli" (sole); * l'assenza di a linizioni di -t- è -c-, ("andatu" ), ("locu") com'è in corsu meridiunali, à u cuntrariu di u sardu è di u corsu cismuntincu ("andadu", "logu"). * a prununzia di -dor- in -tor- "imperadori", "cacciadori" analogamenti à u corsu è à u sardu "imperadore", "catzadore"; ===Diffarenzi incù u corsu=== * u qu- mutata in c- velari /k/ in principiu à parichji paroli ("cattru", "chici", "chiddu", "candu" in corsu "quattru", "quici", "quiddu/quillu", "quandu" ), com'è in sardu ("battor", "inoghe" è "cussu","cando", etc.), à diffarenza di u corsu (à l'eccezzioni di "calchi" in corsu suttanu); * l'esitu di a c- palatali /ʧ/ in principiu di parola: "centu", "cincu", "centru", "citai" com'è in còrsu è tuscanu à diffarenza di lu sardu ch'iddu manteni la /k/ velari o la muta in /ts/ ("chentu", "chimbe", "tzentru"/ant."chentru", "tzitade/ant."chitade"); * i trattamenti di -r- in -rt-, -rd-, -rc-, -rg-, -rp- è -rb- mudificati in -l- è -lt-, -ld-, -lc-, -lg-, -lp- è -lb- ("poltu" [portu], "impultanti" [impurtanti], "palchì" [parchì], "cialbeddu" [ciarbeddu], com'è in certi variità di sardu. * a -b- in piazza di a -v- ("abà, abali" pa' u corsu "avà, avali/avale"); * a -v- casca sicondu ciò chi ci hè innanzi ("lu 'entu", "iddu è (v)ecchjiu" pa' u corsu "u ventu", "iddu è vechju"), com'è in sardu ("su 'entu", "issu est (b)'etzu"); * l'articuli determinativi in lu, la, li, li, com'è in calchì casu in corsu, in u capicursinu oghjincu pruvinendu da u latinu ille, mentri in Sardu sò: "su", "sa", "sos", "sas" (da lu latinu ipse); * a caduta di -v- è -g- intervucalichi ("nii" [nivi], "ghjoanu" [ghjovanu], "Ghjuanni" [Ghjuvanni], "chjai" [chjavi], "taula" [tavula], "teula" [tegula], "aè" [avé]) com'è in sardu, eccituatu u nuaresu ("nie/nii", "zoanu", "Juanne/Juanni", "crae", "mesa", "teula", "aere"); * u passaghju à -ss- di -rs- ("cossu" [corsu], "videssi" [vidersi]) com'è in sardu ("cossu") * u tarmini di i paroli in -ai ("citai" [cità], "trinitai" [trinità]), com'è in corsu anticu, in sardu "tzitade" è "trinidade"; * u ghjirundiu prisenti in -endi, mentri in corsu hè -endu/-andu, in sardu -ende; * a scrittura di u gadduresu cumporta calchì particularità tradiziunali: u gruppu ''dd'' si scrivi à spessu ''ddh'' (''Gaddhura''); u gruppu ''ghj'' si scrivi ''gghj'' è u gruppu ''chj'' si scrivi ''cchj'' (eccituatu in principiu d'una parola); ùn s'aprada micca ''è'' ma ''é'' inveci; sò aduprati com'è in talianu ''illu'', ''illi'', ''illa'', inveci di ''in u'', ''in i'', ''in a'' in corsu. == Grammatica == '''Articuli ditarminativi''' (sing./plur.): lu/li, la/li '''Articuli inditarminativi''': unu, una '''Prunomi parsunali''': eu, tu, iddu/idda, noi, voi, iddi '''Prunomi è aghjittivi pussessivi''': méu/mé, tòiu/tò, sòiu/sò, nostru, vostru, sòiu/sò '''Prunomi è aghjittivi dimustrativi''': chistu-chisti (quistu-quisti), chissu-chissi(quissu-quissi), chiddu-chiddi (quiddu-quiddi) '''Verbi:''' I verbi ani trè cunghjugazioni ('''-à''', '''-é''', '''-ì'''). A struttura di i verbi hè simili à quidda corsa, cù calchì diffarenza in a terza cunghjugazioni. Com'è u corsu è à diffarenza di u sardu u gadduresu manteni l'usu parlatu di u passatu rimotu ancu s'eddu si ni mudifichighja a struttura avvicinendu la à quidda di l'anticu tempu sardu luguduresu oghji in disusu. Verbu '''esse''' (essa): * ''Indicativu prisenti'': eu socu, tu sei, iddu è, noi semu, voi seti, iddi sò; * ''Indicativu imparfettu'': eu era/eru, tu eri, iddu era, noi erami, voi érati, iddi erani; * ''Indicativu passatu rimotu'': eu fusi, tu fusti, iddu fusi, noi fusimi, voi fusiti, iddi fusini; * ''Indicativu futuru'': eu saraghju, tu sarai/saré, iddu sarà, noi saremu, voi sareti, iddi sarani; * ''Cunghjuntivu prisenti'': chi eu sia, chi tu sii, chi iddu sia, chi noi sìami, chi voi sìati, chi iddi sìani; * ''Cunghjuntivu imparfettu'': chi eu fussi, chi tu fussi, chi iddu fussi, chi noi fussimi, chi voi fussiti, chi iddi fussini; * ''Cundiziunali'': eu sarìa, tu sarìsti, iddu sarìa, noi sarìami, voi sarìati, iddi sarìani; * ''Ghjirundiu prisenti'': essendi/sendi; * ''Ghjirundiu passatu'': essendi/sendi statu; Verbu '''aé''' (avè): * ''Indicativu prisenti'': eu aghju, tu hai, iddu ha, noi aèmu/èmu, voi aéti/éti, iddi ani; * ''Indicativu imparfettu'': eu aìa/aìu, tu aìi, iddu aìa, noi aìami, voi aìati, iddi aìani; * ''Indicativu passatu rimotu'': eu aìsi, tu aìsti, iddu aìsi, noi aìsimi, voi aìsiti, iddi aìsini; * ''Indicativu futuru'': eu araghju, tu arài/aré, iddu arà, noi aarèmu, voi aaréti, iddi aaràni; * ''Cunghjuntivu prisenti'': chi eu aghjia, chi tu aghji, chi iddu aghja, chi noi àgghjimi, chi voi àgghjiti, chi iddi àgghjini; * ''Cunghjuntivu inparfettu'': chi eu aissi, chi tu aissi, chi iddu aissi, chi noi aissimu, chi voi aissiti, chi iddi aissini; * ''Cundiziunali'': eu aarìa, tu aarìsti/aarii, iddu aarìa, noi aarìami, voi aarìati, iddi aarìani; * ''Ghjerundiu prisenti'': aèndi; * ''Ghjerundiu passatu'': aendi aùtu; '''Cunghjugazioni in -à''' - Verbu '''amà''': * ''Indicativu prisenti'': eu amu, tu ami, iddu ama, noi amemu, voi ameti, iddi amani; * ''Indicativu imparfettu'': eu amàa/amaia, tu amai/amaìi, iddu amaa/amaìa, noi amaami/amaìami, voi amaati/amaìati, iddi amaani/amaìani; * ''Indicativu passatu rimotu'': eu amesi, tu amesti, iddu amesi, noi amesimi, voi amesiti, iddi amesini; * ''Indicativu futuru'': eu amaragghju, tu amaré, iddu amarà, noi amarèmu, voi amaréti, iddi amarani; * ''Cunghjuntivu prisenti'': chi eu àmia, chi tu ami, chi iddu àmia, chi noi àmiami, chi voi àmiati, chi iddi àmiani; * ''Cunghjuntivu inparfettu'': chi eu amàssia, chi tu amàssi, chi iddu amàssia, chi noi amàssimi, chi voi amàssiti, chi iddi amàssini; * ''Cundiziunali'': eu amarìa, tu amarìsti, iddu amarìa, noi amarìami, voi amarìati, iddi amarìani; * ''Ghjerundiu prisenti'': amèndi; * ''Ghjerundiu passatu'': aendi amatu; '''Cunghjugazioni in -é''' - Verbu '''vidé''': * ''Indicativu prisenti'': eu vicu, tu vidi, iddu vidi, noi vidimu, voi viditi, iddi vidini; * ''Indicativu imparfettu'': eu vidìa, tu vidìi, iddu vidìa, noi vidìami, voi vidìati, iddi vidìani; * ''Indicativu passatu rimotu'': eu vidìsi, tu vidisti, iddu vidisi, noi vidìsimi, voi vidìstiti, iddi vidìsini; * ''Indicativu futuru'': eu vidaràgghju, tu vidaré, iddu vidarà, noi vidarèmu, voi vidaréti, iddi vidaràni; * ''Cunghjuntivu prisenti'': chi eu vidìa, chi tu vidìi, chi iddu vidìa, chi noi vidìami, chi voi vidìati, chi iddi vidìani; * ''Cunghjuntivu inparfettu'': chi eu vidìssia, chi tu vidìssia, chi iddu vidìssia, chi noi vidìssiami, chi voi vidìssiati, chi iddi vidìssiani; * ''Cundiziunali'': eu vidarìa, tu vidarìsti, iddu vidarìa, noi vidarìami, voi vidarìati, iddi vidarìani; * ''Ghjirundiu prisenti'': vidèndi; * ''Ghjirundiu passatu'': aendi vidùtu; I rari verbi di sta cunghjugazioni ("aé", "cunviné", "cridé", "essé", "intindé","priidé", "sapé", "tiné", "vidé", "viné", "vulé") so' tutti irregulari. '''Cunghjugazioni in -ì''' - Verbu '''timì''' (tema): Sta cunghjugazioni cumprendi in virità dui cunghjugazioni cuntinuatrici di parti di i verbi in -ere (currispundenti à u diffarenti esitu -e/-a in corsu): "timì" (tema), "biì" (bia), "cridì" (creda), "currì" (corra), "muì" (mova), "nascì" (nascia), "punì" (pona), "ridì" (rida), "vindì" (venda); cumprendi ancu l'esiti di -ire (l'esitu in corsu hè listessu à quiddu gadduresu): "finì", "apparì", "custruì", "cuprì", "dì", "drummì", "fugghjì", "murì", "riscì", "suffrì" ; * ''Indicativu prisenti'': eu timu, tu timi, iddu timi, noi timimu, voi timiti, iddi timini; * ''Indicativu imparfettu'': eu timia, tu timìi, iddu timìa, noi timìami, voi timìati, iddi timìani; * ''Indicativu passatu rimotu'': eu timìsi, tu timìsti, iddu timisi, noi timìsimi, voi timìstiti, iddi timìsini; * ''Indicativu futuru'': eu timaragghju, tu timaré, iddu timarà, noi timarèmu, voi timaréti, iddi timaràni; * ''Conghjuntivu prisenti'': chi eu timia, chi tu timii, chi iddu timia, chi noi timiami, chi voi timiati, chi iddi timiani; * ''Conghjuntivu inparfettu'': chi eu timissi, chi tu timissi, chi iddu timissi, chi noi timissimu, chi voi timissiti, chi iddi timissini; * ''Cundiziunali'': eu timarìa, tu timarìsti/aarii, iddu timarìa, noi timarìami, voi timarìati, iddi timarìani; * ''Ghjirundiu prisenti'': timèndi; * ''Ghjirundiu passatu'': aendi timùtu; Un'intarissanti curiusità di u gadduresu, com'è dinò u corsu pumuntincu è certi variità di u sardu, hè l'esistenza di dui maneri, tutt'è dui ghjusti, di cunghjucà l'indicativu imparfettu di certi verbi, par asempiu: Verbu '''andà''': (in gadduresu hè regulari) * ''Indicativu imparfettu classicu'': eu andàa, tu andài, iddu andàa, noi andàami, voi andaàti, iddi andàani; * ''Indicativu imparfettu alternativu'': eu andaìa, tu andaìi, iddu andaìa, noi andaìami, voi andaìati, iddi andaìani. (-iani o -gghjani sicondu i loca) '''Numari''' : unu, dui, tre, cattru, cincu, sei, setti, ottu, noi, deci, undici, dodici, tredici, cattoldici, chindici, sedici, dicessetti, diciottu, dicennoi, vinti, ..., trinta, caranta, cincanta, ..., centu, duicentu, ..., middi, duimilia, ...; '''Ghjorna''' : luni (luni), malti (marti), màlcuri (marcuri), ghjoi (ghjovi), vènnari (vennari), sabbatu (sabatu), duminica (duminica); '''Mesi''' : ghjinnagghju, friagghju, malzu, abrili, magghju, lampata, agliola, aùstu, capidannu, Santigaini, Sant'Andria, Natali. (quisti ultimi formi tradiziunali, liati à la cultura agricula, in lu linguaghju quotidianu tendini à essa rimpiazzati da ghjugnu, luddu, sittembri, uttobri, nuvembri, dicembri); '''Staghjoni''' : branu/primmaéra (branu, primavera), statiali/istati (istati), vagghjimu/ottùgnu (vaghjimu), invarru/varru (invernu); '''Culori''' : biancu/canu/ant.albu [biancu], nieddu [nieddu, neru], ruiu/ant.russu [russu], giallu/grogu [giaddu], biaittu/blu [blu], tulchinu [turchinu], veldi [verdi], grisgiu/canu/murru [grisgiu], biaittògnu/purpurinu [purpurinu], aranciu/aranciò [aranciu], marrò/castagnu [castagnu]. == Varianti == [[File:Gall_sub.png|right|480px|suttu-varietai di gadduresu]] U gadduresu si prisenta com'è una lingua assà uniforma incù picculi diffarenzi in sustanza liati à a prununcia. * A so varianti cumuna, più parlata è standardizata hè quidda ''timpiesa'' (''"timpiésu"''), chì s'hè sparta dipoi u VIu seculu in gren' parti di a Gaddura; à Tempiu hè abitualmenti parlata incù in i scagni pubblichi è in l'ambienti più pristighjosi; a parlata di a cità hà sturicamenti risintutu u maiò influssu catalanu rispettu à quidda di i campagni; Hè parlata dinò in a marina di Santu Tiadoru à Vignola cù picculi diffarenzi di prununcia è in calchì parola trà Alta è Bassa Gaddura tantu chì i citatini di Tempiu è Caragnani à spessu ùn esitighjani micca à fà rimarcà à i gadduresi di a bassa Gaddura (anticamenti ditti ''pasturini'') a so manera - à i so arichji - grussulana di parlà, par via di a prununcia è di i sprissioni; * U parlà di ''Caragnani'' (''"caragnanesu"'') si diffarinzighja da u gadduresu cumunu pà certi aspetti di prununcia (ad es. "friacchju" par "friagghju"/frivagghju, "pucchju" par "bugghju"/bughju, "spucchjià" par "sbucchjià"/sbuchjà) è par u so accentu carattiristicu, assà urighjnali. * A' ''Nuchisi'', in piazza di u sonu nasali palatali "-gn-" par prununzià p.es. "vigna" hè suventi impiicatu u sonu nasali velari "-nghj-" dunqua si prununcia "vinghja" è innò "vigna", "conghju" è innò "cognu", "Caranghjani" è innò "Caragnani"; à listessa manera, u sonu "gli" veni resu cù "lghj", dunqua "aglióla" (tribbiatura) sona "alghjióla", "puntogliu" (frusta pà fà marchjà li boi) si prununcia "puntolghjiu", "spianteglia" (suttupedi di suvaru pà i scarpi) diventa "spiantelghjia", ecc.; * U parlà ''lungunesu'' hà piddatu calchì parola in più da u corsu ughjincu ma ùn prisenta micca diffarenzi strutturali riguardu à u gadduresu cumunu; * U ''matalininu'' o ''isulanu"'' parlatu annant'à l'isuli di A Matalena, essendu fruttu d'una immigrazioni più ricenti di ghjenti corsa hà carattiristichi di u corsu ughjincu (es. articuli in "u", "i" par "lu", "li", "quiddu" pà "chiddu", "avà" par "abà", "acqua" par "ea", "durci" par "dulci", "nosciu" par "nostru"). Ha dinò parichji paroli d'urighjina ghjenuvesa è punzesa. * A variità ''agghjesa'', parlata in l'exi Cumuna di Agghju (Aggius) (Aggius, Badesi, Trinitai, Viddalba è Valledoria Centro), hè diffarenti di u gadduresu cumunu pà certi paroli, pà sustituzioni di u C velari cù u G velari (timpiesu "pecura", agghjesu "pegura"; timpiesu "focu", agghjesu "fogu"; timpiesu "eu socu", agghjesu "eu sogu", ecc.) è pà l'usu funeticu di u Z in piazza di C palatali: (gall. "celu", agg. "zelu"; gall. "centu", agg. "zentu"), di manera simili à i dialetti sassaresu è castiddanesu; inoltri, mentri in u timpiesu s'improdani i dui soni ucclusivu-palatali o mediupalatali -chj-, -ghj- in paroli com'è "ghjesgia", "occhji", "aricchji", "ghjnocchji", "ghjattu", "figghjulà", "chjamà", "chjodu", "vecchja", in agghjesu u sonu -chj- hè rimpiazzatu da u C palatali (a C di "cecu"; dunqua, si dici: "occi", "aricci", "ciodu", "veccia", ecc.); * U parlà di ''Bultighjata'', sumiddanti à l'agghjesu, si diffarinziighja parchì u G palatali (quidda di u talianu "gelo") sustituisci u sonu -ghj- (si dici "figgiulà" [figghjulà], "aggesu" [agghjesu] è a N nasali velari (quidda di "mancu") in piazza di u sonu nasali palatali -gn- (par es., si dici "mangià" [magnà, manghjà]. * U suttudialettu ''cuzinesu'' di stampu agghjesu, hè assà vicinu à u bultighjatesu ma faci diffarenza pà a più friquenti linizioni di u "C" velari, pà l'urdinariu radduppiamentu funeticu di "t" è "m" (''prittindimmu'', gall.cum. ''pritindimu'') è pà a più marcata influenza lissicali da u Castiddanesu è Logudoresu. Hè parlatu in a Cumuna di S. Maria Coghinas è da calchì famidda di Valledoria. I diffarenzi trà i parlati appena discritti sò limitati à calchì variazioni funetica, lissicali è/o d'accentu supratuttu trà Alta è Bassa Gaddura tantu chì par unu spertu locutori gadduresu sarìa pussibili à capiscia à l'accentu o sicondu calchì parola l'urighjna di una parsona di Tempiu, Nuchisi o Caragnani (è d'Agghju spezialmenti) ma li sarìa monda arduu s'iddu pruvinissi da Lungoni o S.Tiadoru. ''Asempiu di gadduresu in tutti i so variazioni, di un auguriu à i sposi, cù in nirettu i diffarenzi rispettu à u gadduresu cumunu:<br /> {| class="itwiki_template_toc" width="100%" style="text-align:left" !bgcolor="#EFEFEF" width="25%"| Gadduresu !bgcolor="#EFEFEF" width="25%"| Matalininu !bgcolor="#EFEFEF" width="25%"| Agghjesu !bgcolor="#EFEFEF" width="25%"| Bultigiatesu/Cuzinesu |- |style="font-size:90%"| L'aguriu chi focciu a chisti sposi<br /> primma di tuttu è di campà alt’e cent’anni<br /> poi d’aé fiddoli bòni è primurosi<br /> cù li cumpagni, cù li steddi è cù li manni.<br /> Lu ch’agghju dittu, parò, è pà un dumani;<br /> par abà àgghjiti alti pinsamenti:<br /> ogghj no' pinseti a trabaddà(ni)<br /> ma a diiltivvi…cù l’amichi è li parenti<br /> |style="font-size:90%"| L'aguriu chi f'''a'''cciu a '''q'''uisti sposi<br /> primma di tuttu è di campà a'''n'''tri cent’anni<br /> poi d’a'''v'''é fiddoli bòni è pri'''m'''murosi<br /> cu '''i''' cumpagni, cù '''i zi'''teddi è cu '''i grandi'''.<br /> Lu ch’agghju dittu, parò, è p'''è''' un dumani;<br /> par a'''v'''à àgghjiti a'''ntr'''i pin'''z'''amenti:<br /> ogghj '''nun''' pin'''z'''eti a tra'''v'''addà(ni)<br /> ma a dii'''r'''tivvi…cu l’amichi è '''i''' parenti<br /> |style="font-size:90%"| L'aguriu chi fo'''zz'''u a chisti sposi<br /> primma di tuttu è di campa' alt’e '''z'''ent’anni<br /> poi d’a'''ì''' fiddoli bòni e pri'''m'''murosi<br /> cu li cumpagni, cu li steddi e cù li manni.<br /> Lu '''g'''h’agghju dittu, parò, è pà un dumani;<br /> par abà àgghjiti alti pinsamenti:<br /> ogghj no pinseti a trabaddà(ni)<br /> ma a diiltivvi…cù l’a'''mmig'''hi e li parenti<br /> |style="font-size:90%"| L'aguriu chi fo'''zz'''u a chisti sposi<br /> primma di tuttu è di campa' alt’e '''z'''ent’anni<br /> poi d’a'''ì''' fiddoli boni e pri'''m'''murosi<br /> cu li cumpa'''ng'''i, cù li steddi e cù li manni.<br /> Lu '''gh’aggiu''' dittu, parò, è pa un dumani;<br /> par abà à'''gg'''iti alti pinsamenti:<br /> o'''gg'''i no pinseti a trabaddà(ni)<br /> ma a diiltivvi…cu l’a'''mmig'''hi e li parenti.<br /> |} == Esempiu di puisia in gadduresu == ''La più bedda di Gaddura (Nostra Signora di Locusantu, Regina di Gaddura)'' di Ciccheddu Mannoni:<br /> {| class="itwiki_template_toc" width="100%" style="text-align:center" !bgcolor="#EFEFEF"| Gadduresu !bgcolor="#EFEFEF"| Corsu !bgcolor="#EFEFEF"| Sardu |- | Tù sè nata par incantu<br /> diliziosa elmosura<br /> la meddu di Locusantu<br /> la più bedda di Gaddura.<br /> Sè bedda chì d'ugna cori<br /> s’innamurighja di tè<br /> pà l’ochji mei un fiori<br /> ed hè la meddu chì ci hè.<br /> E socu vechju canutu<br /> è socu à tempu passendi<br /> parò sempri burrulendi<br /> comu m’eti cunnisciutu<br /> Cantu campu decu fà<br /> sempri onori à Locusantu<br /> ch’hè la tarra di l’incantu<br /> di cà veni à istragnà.<br /> La Patrona di Gaddura<br /> l’emu no' in Locusantu<br /> incurunata da lu cantu<br /> cussì bedda criatura.<br /> | Tù sè nata par incantu<br /> diliziosa biddezza<br /> a meddu di Locusantu<br /> a più bedda di Gaddura.<br /> Sè bedda chì ugni cori<br /> s’innamurighja di tè<br /> pà l’ochji mei un fiori<br /> ed hè a meddu chì ci hè.<br /> E socu vechju canutu<br /> è socu à tempu passendu<br /> parò sempri burlendu<br /> comu m’eti cunnisciutu<br /> Quantu campu devu fà<br /> sempri onori à Locusantu<br /> ch’hè a tarra di l’incantu<br /> di quà veni à sughjurnà.<br /> A Patrona di Gaddura<br /> l’emu no in Locusantu<br /> incurunata da u cantu<br /> cusì bedda criatura.<br /> | Tue ses naschida pro incantu<br /> delitziosa ermosura<br /> sa menzus de Logusantu<br /> sa prus bella de Gallura.<br /> Ses bella gai chi donzi coro<br /> s'innamorat de a tie<br /> pro sos ogros meos unu frore<br /> e ses sa menzus chi b'est.<br /> E seo betzu e canu<br /> e su tempus meu est colande<br /> però seo semper brullande<br /> comente m'azis connottu.<br /> Pro cantu bivo appo a depper fàghere<br /> semper onore a Logusantu<br /> chi est sa terra 'e s'incantu<br /> de chie benit a l'abbisitare.<br /> Sa patrona de Gallura<br /> la tenimus nois in Logusantu<br /> coronada de su cantu<br /> gai bella creadura.<br /> |} '''ascultallu in gadduresu''' [http://upload.wikimedia.org/wikipedia/it/c/c5/Locusantu.ogg] == Bibliugrafia == * ''Canzoni Popolari, ossia raccolta di poesie tempiesi''. Sassari: Dessì, 1859. * GUARNERIO, PE. I dialetti odierni di Sassari, della Gallura e della Corsica. In ''Archivio Glottologico Italiano''. 1892-93, n. 13, p. 125-140, n. 14, p. 131-200/385-422. * CURRULEDDU, Pietro. ''Canti popolari in dialetto gallurese''. Tempio: G. Tortu, 1910. * PES, Gavino.''Canti di Gallura (Don Gavino Pes e poeti minori)''. Tempio: G. Tortu, 1929/1957. * WAGNER, Max Leopold. La questione del posto da assegnare al gallurese e al sassarese. In ''Cultura Neolatina''. 1943, n.3, p. 243-267. * ATZORI, Maria Teresa. ''Il lessico medico nel dialetto di Tempio''. Modena: Società Tipografica Editrice Modenese, 1961 * USAI, Andrea. ''Vocabolario tempiese-italiano, italiano-tempiese''. Sassari: Ed. Poddighe, 1977. * PES, Gavino. ''Tutti li canzoni: le straordinarie rime d'amore e di gelosia del "Catullo gallurese" del Settecento''. Cagliari: Ed. della Torre, 1981. * CORDA, Francesco. ''Saggio di grammatica gallurese''. Cagliari: 3T, 1983. * COSSU, G.; FRESI, F. [a cura di] ''I poeti popolari di Gallura''. Cagliari: Ed. della Torre, 1988. * TUSCERI, Gian Carlo. ''Tegghji: lastra di granito levigata dal vento: Poesie in dialetto Corso-Gallurese di La Maddalena''. Cagliari : Tema, 1991 * SARDO, Mario. ''Vocabolario italiano-gallurese''. Cagliari: Ed. Castello, 1994. * COLUMBANO, Bruno. ''Piccolo dizionario gallurese di termini in disuso o raramente usati''. Telti: Columbano, 1996 * PABA, Tonina. ''Canzoniere Ispano-Sardo della Biblioteca Braidense''. Cagliari: CUEC, 1996. * ''Gallura: brevi cenni intorno ad alcune sue particolarità culturali viste nel contesto sardo con una proposta ortografica per il gallurese''. Attivita' Culturale-Dialettale Arzachena. 1997 * GANA, Leonardo. ''Il vocabolario del dialetto e del folklore gallurese''. Cagliari: Ed. della Torre, 1998. * MAMELI, Francesco. ''Il logudorese e il gallurese''. Villanova Monteleone (SS): Soter, 1998. * ROSSO, Francesco. DEBIDDA, Anatolia. FRESI, Luca. ''Dizionario della lingua gallurese''. Tempio: StampaSì, 2000 * MAXIA, Mauro. "Tra sardo e corso. Studi sui dialetti del Nord Sardegna". Sassari: Magnum-Edizioni, 2001 e 2003. * MAXIA, Mauro. "L’elemento corso nell’antroponimia sarda medioevale", rivista “Archivio Storico Sardo”, Cagliari, 2002. * MAXIA, Mauro. "I cognomi sardo-corsi. Fonti, frequenze, etimologia". Cagliari: Condaghes, 2002. * CORDA, Francesco. ''Gallurese: profilo storico e notazioni filologiche''. Luogosanto/Sassari: EDES [Edizioni dell'Accademia della lingua gallurese], 2002. * MAXIA, Mauro. "L’operaiu e l’eremita. La più antica testimonianza del dialetto gallurese in Sardegna", in “Almanacco Gallurese”, n. 10, 2002-03; pp. 310-323. * PES, Giuseppe. ''Glossario gallurese di Calangianus''. Sassari : Stampacolor, 2003 * RUBATTU, Antonino. ''Sardo, italiano, sassarese, gallurese'', Sassari: EDES, 2003 * RUBATTU, Antonino. [http://www.antoninurubattu.it/rubattu/elementi-di-grammatica-gallurese.html Elementi di grammatica gallurese] * CIBODDO, Pasquale. ''Dizionario fondamentale gallurese-italiano'', Sassari: Magnum, 2003. * MAXIA, Mauro. "Il Gallurese, lingua-ponte tra Sardegna e Corsica", in “Arzachena-Costa Smeralda”, 2004, n. 1. * BRANDANU, Salvatore. ''Vocabulariu gadduresu-italianu - Vocabolario gallurese-italiano''. San Teodoro: Icimar, 2004. * MAXIA, Mauro. "Concordanze lessicali come esito di scambi culturali e linguistici tra Corsica e Sardegna", in "Cuntesti. Circulation des idées, des hommes, des livres et des cultures", Interreg III, Université de Corse, Corte, 2005. * BRANDANU, Salvatore (a cura di) ''Alle origini della letteratura gallurese'', in ''La Gallura. Il gallurese, una lingua diversa in Sardegna''. San Teodoro: Icimar, 2005 * MAXIA, Mauro. "I cognomi di Tempio e le origini del gallurese", in “Rivista Italiana di Onomastica”, 2005: 2, Roma. * MAXIA, Mauro. "Verso una nuova consapevolezza sulla collocazione del sassarese e del gallurese tra sardo e corso", rivista “Studi Italiani di Linguistica Teorica e Applicata”, XXXIV, 3, Nuova Serie, Pisa-Roma, 2006. * GARRUCCIU, Gianfranco. "In cilca di l'assentu: poesie in lingua gallurese''. EDES, 2006 * MAXIA, Mauro. "I Corsi in Sardegna", Cagliari:Edizioni Della Torre, 2006. * MAXIA, Mauro. "Lingua Limba Linga. Indagine sull’uso dei codici linguistici in tre comuni della Sardegna settentrionale", Cagliari: Condaghes, 2006. * MELONI, Giovanni. "OLBIA. Poesie galluresi e ....altre". Ed. Lulu.com 2007 ==Noti== <references/> [[Category:Lingua rumanza]] [[Categoria:Italurumanzu|Gadduresu]] [[Categoria:Varietà di a lingua corsa|Gadduresu]] [[Categoria:Lingua gadduresa]] [[Categoria:Varietà di lingua sarda]] 9bomzd5y217kt7qrimcr31wsbo2wu27 Gaddhuresu 0 12193 146517 2008-10-30T09:09:41Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[gadduresu]] n43qn1l55miy069amontd5pvpxj6us2 Gallurese 0 12194 146518 2008-10-30T09:11:36Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[gadduresu]] n43qn1l55miy069amontd5pvpxj6us2 Gaddurese 0 12195 146519 2008-10-30T09:13:55Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[gadduresu]] n43qn1l55miy069amontd5pvpxj6us2 Galluresu 0 12196 146520 2008-10-30T09:15:46Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[gadduresu]] n43qn1l55miy069amontd5pvpxj6us2 Sassaresu 0 12198 376370 376369 2021-08-25T00:45:32Z Jun Misugi 295 /* Carattaristichi è diffusioni */ i wikitext text/x-wiki {{Cor-sass}} [[File:Gallurese.png|thumb|408px|'''Lu sassaresu e l'althri linghi e diaretti i' lu nord di la Sardhigna''' (''U sassaresu è l'altri lingui é dialetti in u nordu di a Sardegna'')]] [[File:Sardinia Language Map.png|thumb|330px|'''Illusthrazioni linghìsthica di l'ísura intrea''' (''Illustrazioni linguìstica di l'ìsula sana'')]] [[File:Dialetti corsi.png|thumb|365px|'''Lu cossu e li varieddai sardhu-cossi, cu' lu sassaresu''' (''Lu corsu é li varietà corsu-sardi, cù lu sassaresu''): 'Ss'illustrazioni hè anziana. À i ghjorna d'oghji, u sassaresu hè cunsidaratu, sicondu a maiò parti di i linguisti è l'Unesco, com'è una lingua autonuma, à listessu titulu ch'è u gadduresu.]] Lu '''sassaresu''' <ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu.</ref> o '''turritanu''' (in corsu puru ciammaddu e ischrittu<ref>''chjamatu é scrittu''</ref> '''sassarese''') è<ref>''hè'' (in corsu mudernu)</ref> 'na linga fabiddadda<ref>''una lingua parlata''</ref> i' la tramuntana di la [[Pruvìnzia di Sàssari]] i' lu nord-ovest<ref>''in lu norduvestu''</ref> di la [[Sardhigna]]. È cunsidaraddu un cussì dittu diasisthema sardhu-cossu o una (macro-)varieddai<ref>''cunsideratu un dittu diasistema corsu-sardu o una (macru-)varietà''</ref> di lu [[corsu]] oppuru 'na linga pròpria. Lu sassaresu ha zircha 90.000 a 160.000 fabeddadori<ref>''circa 90.000 à 160.000 lucutori''</ref>. U sassaresu hè parlatu in una piccula striscia pupulata di u nordupunenti di a Sardegna, longu à u golfu d'Asinara, in a Nurra, a Romangia è l'[[Anglona]], o in i municipalità di [[Sàssari]], [[Posthudorra]], [[Sossu]], [[Isthintini]], tutti fendu parti di a Pruvincia di Sassari. In i municipalità di [[Castheddu Sardhu]], [[Sèdini]], [[Zelgu]], è in certi paesi di Valledoria si parla una varianti di transizioni trà sassaresu è gadduresu. ==Carattaristichi è diffusioni == A lingua sassaresa hè cunsidarata com'è una lingua chì hè difficiuli di attribuiscia la à un solu gruppu linguisticu : bench'è u so basamentu tuscanu-corsu fussi evidenti, hà cunnisciutu un'evuluzioni autunoma dapoi circa un millenniu incù risultati distinti, ed hà subitu influenzi stiriori cunsidarevuli, in particulari funetichi è lessicali : certi più limitati com'è quiddi liguri è iberichi, altri più marcati com'è u sardu luguduresu, chì era à l'iniziu parlatu in 'ssa zona. Par via di a so situazioni linguistica è giugrafica, hè dinò discritta com'è una lingua di transizioni, una lingua fruntalieri, una lingua di cuntattu o una lingua di transizioni trà u corsu tuscanu è u luguduresu, è in quissa hè à spessu assuciata à a Gaddura, datu a similitudina di a lingua è a prussimità giugrafica (essendu parlatu in u restu di u nordu di l'isula) ma avendu un'urighjini diffarenti, tantu giugrafica ch'è timpurali, è un'evuluzioni storica diffarenti. U sassaresu cumprendi dinò i dialetti di castiddanu di transizioni incù a Gaddura di u nordu di l'Anglona, parlatu in Castelsardu, Tergu, Sedini è A Muddizza è A Ciaccia di Valledoria annantu à u parcorsu di i Coghinas. U castiddanu di u paesi in particulari hà uni pochi di carattaristichi funetichi è lessicali chì l'avvicinani di a più fasa anziana di a lingua sassaresa. A carattaristica trittonga dinò prisenti in Gaddura hè un asempiu. Cunveni dinò di nutà ch'è 'ssa varianti castiddana hà a so probbia funetica è lessicali par causa di u rollu marcanti anzianu di u paesi, com'è ni tistimunieghja a prisenza più impurtanti di paroli d'urighjini iberica ch'è u sassaresu è u gadduresu è da i numarosi cuntributi di a liguru arcaicu. Hè prubabili ch'è tutti i centri di u sassaresu fussini uniti da l'avvinimenti di u XIIu seculu chì ani cunduttu à a so nascita o u so cunsulidamentu, forsi ancu cumuni à a cità d' Algheru, fundata da i Dorias, nanzi u cambiamentu di a pupulazioni uriginali incù l'immigranti catalani. In i cità di Sassari è Portu Torres, u sardu luguduresu hè assà spartu par via di l'immigrazioni in pruvinienza di i paesi sardi. Ma ancu in u passatu, u sassaresu hè statu parlatu è cunnisciutu com'è una lingua educata da a classa ricca incù u talianu è u spagnolu, è guasgi un millenniu capunanzi, nanzi a nascita di Sassari, era a lingua cumuna di u tarritoriu. Era a lingua di a nubiltà, chì ùn avia micca a cittatinanza di Sassari ma risidia in a cità. In 'ssu sensu, custituia u vitignu diastraticu supiriori, in statu di " dilalia " incù u sassaresu, almenu chì eddu ùn si ni spigni incù a fini di u feudalità in i campagni di u nordupunenti da a Sardegna à u principiu di u XIXu seculu. In u corsu di i dui ultimi seculi in a rigioni, da una parti, hè statu l'aumentu di l'influenza di a Sardegna par causa di l'immigrazioni in pruvinienza di u restu di l'isula, in grandi parti di u capu d'insù, da l'altra parti, hà dinò aumintatu l'immigrazioni in pruvinienza di u restu di l'Italia è l'usu di u talianu in a vita cutidiana. ==Paragoni cun li prinzipari varianti corsi e<ref>''è'' o ''é'' (in corsu mudernu)</ref> l'italianu== ===Esémpii di testhu<ref>''testu''</ref>=== {| class="itwiki_template_toc" width="100%" style="text-align:center" !bgcolor="#EFEFEF" width="50%"| I passatempi <ref> Tina Santini Lolli, ''Capraia d’altri tempi. Aspetti di vita, parlata locale'', Ed. La Fortezza, Livorno 1982.</ref> |- | '''Cismuntincu''' '''''I passatempi''''' ''Sò natu in Corsica è ci aghju passatu i più belli anni di a mo giuventù. Mi ricordu quand'eramu zitelli chì e nostre mamme ci mandavanu soli à fà u bagnu. Tandu a piaghja era piena di rena, senza scogli nè còtule è ci ne stàvamu in mare per ore fin'à quandu, viola per u fretu, ci n'andavamu à vultulacci in quella rena bullente da u sole. Po l'ultima capiciuttata per cacciacci a rena appiccicata à a pelle è vultàvamu in casa chì u sole era digià chjinatu, à l'ora di a cena. Quandu facìa bughju à noi zitelli ci mandàvanu à fà granchi, cù u lume, chì ci vulìa per innescà l'ami per a pesca. Ne cugliavamu à mandilate piene po in casa i puniamu n'un sacchettu chjosu in cucina. Una mane chì c'èramu arritti è chì facia sempre bughju, quandu simu andati à piglià u sacchettu, èra viotu è i granchi giràvanu per tutte e càmere è c'hè vulsuta più d'una mez'ora à ricoglieli tutti.'' ---- '''Pumuntincu''', '''una variante di transizione : rughjone d'Evisa''' '''''I passatempi''''' ''Sò natu in Corsica è ci aghju passatu l'anni più belli di a me giuventù. M'arricordu quandì no éramu zitelli ch'elle ci mandàvanu à facci u bagnu da par noi e nostre mamme. Tandu era pien'à rena a marina, senza scogli nè còtule è si stava ore in mare, fin'à chì no violi da u fretu andessimu à vultulacci ind'issa rena bullente da u sole. Eppo' l'ultima capiciuttata par cacciacci a rena appiccicata à a pelle è vultàvamu in casa chì u sole era dighjà chjinatu, à l'ora di a cena. Quand'ellu c'era u bughju à noi zitelli ci mandàvanu à fà i ganci, cù u lume, chì ci accurria par mette i bucconi à l'ami pà a pesca. Ne cuglìamu à brancate eppo' in casa i punìamu ind'un sacchettu sarratu in cucina. Una mane chì no c'éramu arrizzati ch'era sempre bughju, quandì no semu andati à piglià u sacchettu era biotu è i ganci giràvanu par tutte e cammare è ci hè vugliuta più d'una mez'ora par accoglieli tutti.'' ---- '''Taravesu''' '''''I passatempi''''' ''Socu natu in Corsica è v'aghju passatu i megliu anni di a me ghjuvantù. Mi rammentu quand'erami ziteddi chì i nosci mammi ci mandaiani da par no à fà ci u bagnu. Tandu a piaghja era piena di rena, senza scogli nè rocchi è si staia in mari ori fin'à quandu, viola da u fretu andaiami à vultuglià ci in quidda rena buddenti da u soli. Dapoi, l'ultima capuzzina pà livà ci a rena attaccata à a peddi è turraiami in casa chì u soli era ghjà calatu, à l'ora di cena. Quandu facìa bughju à no ziteddi ci mandaiani à fà granci, cù a luci, chì ci vulìa par inniscà l'ami pà piscà. N'arricugliìami à mandigli pieni è dopu in casa i mittìami drent'à un sacchettu chjusu in cucina. Una matina chì ci n'erami pisati chì era sempri bughju, quandu semu andati à piglià u sacchettu era biotu è i granci ghjiraiani pà tutti i cammari e ci hè vulsuta più d'una mez'ora pà ricapizzulà li tutti.'' ---- '''Sartinesu''' '''''I passatempi''''' ''Socu natu in Corsica è v'aghju passatu i meddu anni di a me ghjuvintù. M'ammentu quand'érami ziteddi chì i nosci mammi ci mandàiani da par no à facci u bagnu. Tandu a piaghja ghjera piena di rena, senza scoddi nè rocchi è si staghjìa in mari ori fin'à quandu, viola da u fritu andaìami à vultulacci in quidda rena buddenti da u soli. Dapo', l'ultima capuzzina pà livacci a rena attaccata à a peddi e turràiami in casa chi u soli era ghjà calatu, à l'ora di cena. Quandu facìa bughju à no ziteddi ci mandàiani à fà granci, cù a luci, chì ci vulìa par inniscà l'ami pà piscà. N'arricugliìàmi à mandili pieni è dapoi in casa i mittìami drent'à un sacchettu chjusu in cucina. Una matìna chi ci n'érami pisati chì ghjera sempri bughju, quandu semu andati à piddà u sacchettu iddu era biotu è i granci ghjiràiani pà tutti i càmmari è c'hè vugliuta più d'una mez'ora pà ricapizzulalli tutti.'' ---- '''Gadduresu''' '''''Li passatempi''''' ''Socu natu in Gaddura e v'agghju passatu li mèddhu anni di la mè ciuintù. M'ammentu cand'érami steddhi chi li nostri mammi ci mandaiani da pal no a facci lu bagnu. Tandu la piaghja era piena di rena, senza scoddhi e nè rocchi è si staghjìa in mari ori fin'à candu, biaìtti da lu fritu andaìami a vultulàcci in chiddha rena buddenti da lu soli. Dapoi, l'ultima capuzzina pà bucacci la rena attaccata à la péddhi è turràami in casa chi lu soli era ghjà calatu, à l'ora di cena. Candu facìa bugghju à noi stéddhi ci mandaiani à fà granci, cu la luci, chi ci vulia pa' inniscà l'ami pà piscà. N'accapitàami à mandili pieni è dapoi in casa li mittìami in drent'a un saccheddhu chjusu in cucina. Una matina chi ci n'erami pisati chi era sempri lu bugghju, candu semu andati à piddhà lu saccheddhu iddhu era boitu è li granci ghjràani pà tutti li càmbari è c'è vuluta più d'una mez'ora pà accapitàlli tutti.'' ---- '''Agghjesu''' (diarettu<ref>''dialettu''</ref> di lu [[gadduresu]]) '''''Li passatempi''''' ''Sogu natu inn Agghju e v'agghju passatu li meddhu anni di la ciuintù mea.Eu m'ammentu cand'erami steddhi chi li mammi nostri zi mandaìani da pa noi à fazzi lu bagnu.Tandu la piagghja era piena di rena, che n'a scoddhi e che n'a rocchi e si staghjìa i lu mari ori finz' à candu,biaìtti da lu frittu andàami a vultulazzi in chiddha rena chi buddhìa da lu soli.Dapoi,l'ultima capuzzina pa bugazzi la rena attaccata à la peddi e turràami in casa chi lu soli era ghjà calatu,à l'ora di zinà.Candu fazìa bugghju à noi steddhi zi mandaìani a fà granci,cu la luzi,chi vi vulìa pa inniscà l'ami pa piscà.N'accapitàami meda e dapoi in casa zi li mintìami in drentu à un saccheddhu ciusu i' la cuzina.Una manzana chi zi n'erami pisati chi era sempri bugghju,candu semu andati a piddh lu saccheddhu iddhu era bòitu e li granci ghjràani pa tutti li càmmari e v'è vulùta più di mez'ora pa accapitannìlli tutti.'' ---- '''Bultiggiatesu''' (diarettu gadduresu) '''''Li passatempi''''' ''Sogu natu in Bultiggiata e v'aggiu passatu li meddhu anni di la ciuintù mea.Eu m'ammentu cand'erami steddhi chi li mammi nostri zi mandaìani da pa noi à fazzi lu bangiu.Tandu la piaggia era piena di rena, che n'a scoddhi e che n'a rocchi e si stazìa i lu mari ori finz' a candu,biaìtti da lu frittu andàami a vultulazzi in chidda rena chi buddìa da lu soli.Dapoi,l'ultima capuzzina pa bugazzi la rena attaccata à la peddhi e turràami in casa chi lu soli era già calatu,à l'ora di zinà.Candu fazìa buggiu à noi steddi zi mandaìani à fà granci,cu la luzi,chi vi vulìa pa inniscà l'ami pa piscà.N'accapitàami meda e dapoi in casa zi li mintìami in drentu a un saccheddhu ciusu i' la cuzina.Una manzana chi zi n'erami pisati chi era sempri buggiu,candu semu andati a piddà lu saccheddhu iddhu era bòitu e li granci giràani pa tutti li càmmari e v'è vulùta più di mez'ora pa accapitannìlli tutti.'' ---- <span style=color:darkblue>'''Sassaresu''' <span style=color:darkblue>'''''L’apenti, li passatempi''''' <span style=color:darkblue>'''''Soggu naddu in Sassari è inchìbi aggiu passaddu li megli’anni di la mé pizzinìa. M’ammentu, cand’erami minori, chi li nosthri mammi zi mandàbani à fazzi lu bagnu à la sora. Tandu l'ippiaggia era piena di rena, senza ischògliu è rocca è si isthazzìa à mogliu ori finz’a candu, biatti da lu freddu andàbami a busthurazzi in chidda rena buddendi da lu sori. A dabboi l’usthimu cabuzzoni pà bugganni la rena appizzigadda à la peddhi è turrabami à casa chi lu sori era già caraddu, à l’ora di zinà. Candu si fazzia buggiu à noi pizzinni zi mandàbani a piglià granchi, cù la luzi chi vi vurìa pà innischà l'amu pà pischà. Ni pigliàbami umbè è à dabboi in casa li punìami à drentu à un sacchettu sarraddu i’ la cuzina. Un manzanu chi zi n’erami pisaddi chi era ancora buggiu, candu semmu andaddi à piglià lu sacchettu eddu era bioddu è li granchi giràbani pà tutti li càmmari è v'hè vurudda più di mezz'ora pà accuglìnniri tutti.''''' ---- <span style=color:#2288FF>'''Casthiddanesu''' (varianti sassaresa oppuru un diarettu di transizioni tra sassaresu e gadduresu) <span style=color:#2288FF>'''''Li passatempi''''' <span style=color:#2288FF>'''''Soggu naddu in Castheddu Saldhu e v'aghju passaddu li megliu anni di la mè ghjiuintù. M'ammentu cand'èrami minori chi li mammi nosthri ci mandavani da pal noi a fàcci lu bagnu. Tandu la lppiagghja era piena di rena, senza schogli né rocchi e s'isthaggia ori finz'a candu, biàtti da lu freddu andagiami a busthulacci in chidda rena buddendi da lu soli. Dabboi l'ulthimu cabucioni pà buggani la rena attaccadda a la pèddi e turragiami in casa chi lu soli era ghjà caladdu, a l'ora di cena. Candu fagia bughju à noi piccinni ci mandavani a fà ganci, cùn la lugi chi vi vulia pà innischà l'àmu pà pischà. N'accugliami umbè é daboi in casa li mittiami drent'a un saccheddu sarraddu i' la cucina. Un mangianu chi ci n'erami pisaddi chi era ancora bughju), candu semmu andaddi à piglià lu sacchettu eddu era boiddu é li ganci giràvani pàl tutti li càmmari è v'é vuludda più di mezz'ora pà accuglinnili tutti.''''' ---- '''Capraiese''' '''''I passatempi''''' ''Sigghi natu a Capraia e g'hagghi passatu li mégghiu anni di la me ghiuvinézza. Ricordu quandu èrami zitèlli chi le nosse ma' ci mandèvani da ssòli a fa' u bagnu. Allóra la piagghia ère piena di réna, senza scógghi né rocce e ci stève in mare dill'òre finu a quandu paunazzi da u freddu po' ci andèvami a rivòrtule in quella réna bullènte da u sole. Po' l'urtimu ciuttu pe' levacci la réna attaccata a la pella e riturnèvamì in casa chi u sole ère ghià calatu, a l'ora di cena. Quandu fève bugghiu a no'zitèlli ci mandèvani a fa' granchi, cu la lusa, chi ci vulèvani pe' annésche l'ami pe' pèsche. Ne ricugghièvami a mandilate piene po' in casa li mettivami in de un sacchéttu chiòsu in cusina. Una matìna chi c'èrami orzati chi ère sempre bugghiu, quandu simmi andati a pigghie u sacchéttu ère vòtu e li granchi ghirèvani pe' ttutte le càmmare e c'è vulutu più di mezz'ora a ricugghiàli tutti.'' ---- '''Talianu''' '''''I passatempi''''' ''Sono nato in Toscana e vi ho passato gli anni migliori della mia giovinezza. Ricordo, quando eravamo ragazzi, che le nostre mamme ci mandavano da soli a fare il bagno. Allora la spiaggia era piena di sabbia, senza scogli né rocce e si stava in mare delle ore fino a quando, paonazzi dal freddo ci andavamo a rotolare in quella sabbia bollente dal sole. Poi l'ultimo tuffo per levarci la sabbia attaccata alla pelle e ritornavamo a casa che il sole era già calato, all'ora di cena. Quando faceva buio noi ragazzi ci mandavano a fare granchi, con la luce, che serviva per mettere l'esca agli ami per pescare. Ne raccoglievamo in quantità poi in casa li mettevamo in un sacchetto chiuso in cucina. Una mattina in cui ci eravamo alzati che era ancora buio, quando siamo andati a prendere il sacchetto era vuoto e i granchi giravano per tutte le camere e c'è voluta più di mezz'ora per raccoglierli tutti.'' ---- |} ==Pruduzzioni artistica== A pruduzzioni artistica di Sassari trova a so sprissioni massima in i campi di a puisia, di a cummedia tiatrali è di a musica pupulari. In litteratura, a puetica d'autori com'è Salvator Ruju, Pompeo Calvia, [[Gian Paolo Bazzoni]] è Giuseppe Tirotto pussedi un'impurtanza storica cunsidarevuli. In u tiatru ci hè un'impurtanti tradizioni di ricitazioni in a lingua vernaculari, incù dicini di spittaculi publichi ogni annu è parechji cumpagnii attivi, frà i quali Paco Mustela, A Quinta, A Combricola dell Arte, A Frumentaria, Teatro Sassari. Impurtanti hè dinò a pruduzzioni musicali, idantificata in a Canzona Sassaresa, induva frà i principali cantadori è cantadori fulclorichi ci hè Ginetto Ruzzetta, Tony Del Drò, Giovannino Giordo, Gianni Paulesu, Franco Russu è i gruppi Trio Folk Sardinia, Tirzettu Latte Dolce, Tirzettu Folk Sassari in carthurina, A cumpagnia. Frà l'autori di i paroli di canzoni i più cunnisciuti è fendu auturità di u folk sassaresu : Franco Paulesu (cunnisciutu com'è Franzischinu). ==Elementi custitutivi tipichi== Rispettu à u sardu gadduresu, incù u quali hà mori similitudini, u sardu sassaresu hè statu più influinzatu da u sardu in a so varianti luguduresa, tantu in a prununcia ch'è in u lessicu, ma sempri mantinendu assai carattaristichi grammaticali generali di u corsu-tuscanu. Siont'è a rivista ''Ethnologue'', u sassaresu hà una similitudina lessicali incù a lingua gadduresa à 81%, incù u talianu à u 76% è incù u sardu luguduresu à 86%. ==Carattaristichi cumuni di u spaziu italurumanzu== * Grammatica è struttura di i verbi tipicamenti simili à u gadduresu, u corsu, è u talianu * Caduta di i cunsunanti finali (largamenti prisenti in sardu) * Furmazioni di u plurali à parta da u nomu latinu, com'è in gadduresu, corsu è talianu, piuttostu ch'è à parta da l'accusativu, com'è in sardu è in i lingui rumanichi uccidentali in generali (asempiu : sassaresu ''Occi'' da u numinativu ''oculi'', luguduresu ''Ogros'' da u nomu ''oculos'') ==Carattaristichi cumuni di u spaziu rumanicu miridiunali o insulari== * Prisenza di u doppia ''-dd-'' cacuminali /ɖ:/ inveci di u gruppu ''-ll-'' (par indittu castheddu, beddu, nieddu), com'è in gadduresu è in corsu pumuntincu. U stessu sonu hè dinò prisenti in sardu luguduresu, ma menu spartu (ancu riguardu à u gadduresu), in Cicilia è in certi paesi di l'Alpi Apuani; * Cunsirvazioni di ''a'' finali in ''-u'' atona, una carattaristica cumuna à u corsu è à u sardu; * Passaghju à ''-rr-'' di u gruppu ''-rn-'' (turrà, carretti carri), com'è in gadduresu, in corsu pumuntincu è in l'altri lingui sardi (torrare, carre); * ''v-'' diventa ''b-''. U finominu hè tipicu di i lingui sardi (cf. Binu, nibe, boghe) (induva, eppuri, u " b " si prununcia di una manera assà simili à u "b" spagnolu, incù un sonu trà u "b" è u "v", quand'è ind'è u sassaresu eddu hè resu incù un sonu più forti) è in u Cismonti in Corsica (cf. A prununcia bentu, binu, nebe, nobu, nobu, boce induva u "b" hè eppuri trascrittu par cunvinzioni com'è "v"). U mantinimentu di a ''-v'' intervocalica com'è in u corsu pumuntincu hè una carattaristica di i castiddanesu. == Noti == <references/> == Liammi == [[File:ISO 639 Icon sdc.svg|39px]] * [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdc '''Vichipedìa in linga sassaresa''' - Wikipedia di prova in lingua sassaresa] * [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdc/Linga_sassaresa '''Liggì l'arthìcuru innantu a Vichipedìa''' - Leghja st'artìculu annant'à la Wikipedia turritana] * '''Dizziunàriu''': [http://www.togo.sassari.tv/ ToGo - Dizziunàriu online Italiano-Sassarese/Sassaresu-Itarianu] (di Sassari.tv) * '''Corsu di linga''': 1. [https://ilsassarese.blogspot.com/ Il sassarese (blogspot)] 2. [http://www.sassari.tv/cat_video.php?cat=7 '''Letzioni - A Ischora di Sassaresu''' - 90 puntaddi (vìdeo) pà imparà/Corsu di lingua: 90 lizzioni (video) pà imparà] (di Sassari.tv) * [https://www.youtube.com/watch?v=tXqr5vLb8Jc Linga cossa (diarettu turritanu; vìdeo)/Lingua corsa (dialettu turritanu; video)] * [https://www.youtube.com/watch?v=GZ1M1NJjtS4 Festha di la linga a ischora (vìdeo)/Festa di la lingua in iscola (video)] (2015) [[File:ISO 639 Icon co.svg|39px]] * [https://tempicorsica.com/2018/04/03/a-lingua-corsa-e-a-sardegna/ A lingua corsa è a Sardegna] (artìculu in a rivista "Tempi", 2018) [[Category:Lingua rumanza|Sassaresu]] [[Categoria:Italurumanzu|Sassaresu]] [[Categoria:Varietà di a lingua corsa|Sassaresu]] [[Categoria:Lingua sassaresa|!]] [[Categoria:Lingua sardu-corsa|Sassaresu]] [[Categoria:Lingue sarde|Sassaresu]] 25l1c0sh080o56pd2mw67rt9mjg9wl4 Sassarese 0 12199 146535 2008-10-30T11:43:33Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sassaresu]] le1bb4pwdh1m5xohlwyanmb2yorj9a6 Turritanu 0 12200 146536 2008-10-30T11:45:00Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sassaresu]] le1bb4pwdh1m5xohlwyanmb2yorj9a6 Lingua córsa 0 12203 146565 2008-10-30T17:32:51Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[lingua corsa]] fkhspnu4id5svm68t444m0wso3ny0sd Lingua sardha 0 12204 146566 2008-10-30T17:35:06Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[lingua sarda]] tblajnaykexrjrsi99gxcf1hh95j72y Lingua saldha 0 12205 146567 2008-10-30T17:37:08Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[lingua sarda]] tblajnaykexrjrsi99gxcf1hh95j72y Categoria:Varietà di a lingua corsa 14 12206 335890 146626 2014-03-23T18:16:36Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Varietà di lingue|Corsu]] 3zwommoeduqqllazds89yly5bpc1ut8 Categoria:Dalai Lama 14 12207 335523 328028 2014-03-23T18:09:59Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Commons|Category:Dalai Lamas|Dalai Lama}} [[Categoria:Religione è credenze]] r0936ftftay92u954rc1o1t1er20at2 Prubìnzia di Sàssari 0 12208 146614 2008-10-31T11:10:47Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pruvincia di Sassari]] nd3tme2ry7a0f7py7ertwfvibpdozwe Categoria:Varietà di lingue 14 12210 335897 327997 2014-03-23T18:16:43Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Lingua]] 09jry7otz3we7827rtbvo9sxk94mx9e Categoria:Varietà di a lingua francese 14 12211 335891 325393 2014-03-23T18:16:37Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Varietà di lingue|Francese]] 4gpe6obqwgok6rld4srj60pvttq38zx Categoria:Varietà di a lingua inglese 14 12212 335892 327969 2014-03-23T18:16:38Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Varietà di lingue|Inglese]] t6fmdeqb30grpmjx88rwoeip4nv5xbk Categoria:Varietà di a lingua sarda 14 12213 335894 146629 2014-03-23T18:16:40Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Varietà di lingue|Sardu]] 5x7iay7163k60rjgph72kptbhw2wpkr Lingua nierlandese 0 12214 146645 2008-10-31T21:11:37Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[lingua neerlandese]] 4f65ja2vjkxpysoz1pllj2ue825w3o4 Lingua ulandesa 0 12215 146646 2008-10-31T21:13:30Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[lingua neerlandese]] 4f65ja2vjkxpysoz1pllj2ue825w3o4 Lingua francesa 0 12216 146648 2008-10-31T21:20:52Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[lingua francese]] cc5it4oepkhdaweg8qrymas1bnbg8he Lingua inglesa 0 12217 146650 2008-10-31T21:25:52Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[lingua inglese]] paufaopmq9qvlc1ugyz40yy1ioqb0we Pruvìnzia di Sàssari 0 12218 146651 2008-10-31T21:42:27Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pruvincia di Sassari]] nd3tme2ry7a0f7py7ertwfvibpdozwe Provincia di Sassari 0 12219 146652 2008-10-31T21:44:11Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pruvincia di Sassari]] nd3tme2ry7a0f7py7ertwfvibpdozwe Sardigna 0 12220 146655 2008-10-31T23:01:24Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sardegna]] 0i8zs4jfovw490ybbf91o9d4vo1tjhk Lingua italiana 0 12221 146656 2008-10-31T23:02:37Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[lingua taliana]] ru05pj4s0f24o5mh44o7jzzu26dk0e1 Sàssari 0 12222 146657 2008-10-31T23:05:10Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sassari]] 1ij0h8a4vqrnyt9baktc2l8rsfm5ldg Gallura 0 12223 146664 2008-11-01T01:34:30Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Gaddura]] sh335y5ojl95lc6fr20jd9hlc3jkqmp Pruìncia di Tarranóa-Tèmpiu 0 12224 146665 2008-11-01T01:37:36Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pruvincia di Tarranoa è Tempiu]] eb7scesyrvcrgmox6jqp089yjekk340 Tarranóa 0 12225 330409 146666 2013-12-25T17:18:54Z タチコマ robot 5376 Robot : répare double redirection à [[Olbia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Olbia]] 64lengbl6nsscxvrk7x8n3m9cwv6qit Tèmpiu 0 12226 146667 2008-11-01T01:41:00Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Tempiu]] 1tqzyuf1hi4sjf0dn61jvxzi4odw9vd Sardu lugudurese 0 12232 371382 334305 2021-01-05T05:33:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Lu '''sardu lugudurese''' (ancu '''sardu logudorese''' o '''logudoresu''') hè una variente di la [[lingua sarda]]. [[Categoria:Varietà di a lingua sarda|Lugudurese]] 52x5lxrw55ba6xyu6wy3bewrv2xyi22 Mandulinu 0 12234 350534 350503 2015-07-09T09:15:13Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki U '''mandulinu''' hè una spezia di [[chitarra]] ma più corte. A so cascia hè tonda. ==Da vede dinò== *[[Cialamella]] *[[Riberbula]] *[[Vuvuzela]] *[[À cappella]] [[Categoria:Strumenti musicali]] ckl36dowxjz8xowf59cq1oku3wwo576 Pifana 0 12235 340494 333900 2015-01-28T19:12:29Z 92.150.36.167 wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina benvinuta.jpg|right|250px|thumb|A pifana]] A '''Pifana''' hè un strumentu musicale tradiziunale corsu, à ventu. 'Ssu strumentu era fattu da i pastori - in particulare da i capraghji - incù un [[cornu]] di capra. Hè un arte di fabbricà la, perchè ci vole prima a sceglie bè u cornu, ch'ellu un fussi nè troppu forte nè troppu debule. Perchè si taglia prima e dui estremità di u [[cornu]], eppo dopu si facenu i tafoni in u corru, da u più chjucu à u più maiò. À circa 1,5 cm da l'estemità maiore di u cornu, si caccia u purtillucciu, una parte quatrata. Difatti, a pifana hè una spezia di flautu. Si sà chì ogni pifana hà una tessitura propria. Sicondu u tipu di cantu, ch'ellu fussi lamentu o nanna per esempiu, si sceglie a pifana chì cunvene. ==Ligami== * [http://monticello.online.fr/musique/pivana.html A pifana] {{c-supranu}} {{Strumenti musicali di Corsica}} [[Categoria:Strumenti musicali di Corsica]] eaiia2fu06wr6uy0y9atqptnjgydarc Spinedda 0 12236 373823 354123 2021-06-02T09:42:35Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A spinedda'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Berberis aetnensis.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Berberis aetnensis</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Berberidales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Berberidaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Berberis]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Berberis aetnensis''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Berberis aetnensis6.jpg|250px]] |----- |} A '''spinedda''' o '''[[spinella]]''' (''[[Berberis aetnensis]]'') hè una pianta chì faci parti di a famiglia di i [[Berberidaceae]]. Hè urighjinaria d'[[Auropa]] è in particulari d'[[Italia]], di [[Cicilia]], di [[Sardegna]] è di [[Corsica]]. Di fatti, hè una pianta endemica di [[Corsica]], di [[Sardegna]], di [[Calabria]] è di [[Sicilia]]. Hè alta 30 à 60 cm. Fiurisci da maghju à ghjugnu. I fiori sò giaddi. U so fruttu hè rossu quand'eddu hè maturu. Un sinonimu di ''Berberis aetnensis'' hè: ''Berberis boissieri C.K.Schneid''. == In Corsica == A spinedda hè cumuna in [[Corsica]]. U nomu corsu veni da u fattu chì 'ssa pianta cumporta mori spini. In Corsica, a spinedda si scontra da 1200 à 2500 metri, par esempiu in Tenda o in [[Bavedda]]. == Rifarenzi == * Conrad, Marcella, Pianti è fiori scontri - Plantes et fleurs rencontrées, avali è innanzi, [[Parcu Naturali di Corsica]], [[1980]] * Gamisans, Jacques, A flora endemica di Corsica, 1996, Edisud (in francesu) == Liami == * [http://www.interromania.com/literatura/biennale/biennale01/canarelli.htm I buciuleddi, Interromania, Anghjulu Canarelli] == Da veda dinò == * a [[flora di Corsica]] *[[Biscutella rotgesii]] *[[Canofula]] *[[Lepru corsu]] *[[Pavonu corsu]] *[[Pinguicula corsica]] *[[Spinitriculu]] *[[Stachys corsica]] *[[Zafranu corsu]] [[Categoria:Berberidaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] [[Categoria:Flora endemica di Corsica]] 56vjf0czfl73kmgcduq6ek2hq7mf3m5 Spinella 0 12237 236454 146798 2010-10-03T10:46:42Z 90.28.58.56 Reindirizzamentu à [[Spinedda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Spinedda]] jc51vvt1q8kvoassx1ginvx4lzdacnw Lepru corsu 0 12241 373805 349990 2021-06-02T09:38:17Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U lepru corsu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Anthyllis hermanniae.JPG|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Anthyllis hermanniae</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Fabales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Fabaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Anthyllis]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Anthyllis hermanniae''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Anthyllis hermanniae1.jpg|300px|]] |----- |} U '''lepru corsu''' (''[[Anthyllis hermanniae]]'') hè una pianta chì faci parti di a famiglia di i [[Fabaceae]]. U lepru corsu hè altu 10 à 50 cm. Hè una pianta turtuosa, mori ramificata. Si scontra in [[Italia]], in [[Sardegna]], in [[Cicilia]], in [[Malta]], in [[Grecia]], in [[Albania]], in [[Macidonia]], in Asia minori è in [[Turchia]]. U fustu hè brunu. U lepru corsu fiurisci d'aprili à ghjugnu. I fiori sò giaddi. A maiò parti di i casci sò simplici è lungarini, à spessu piigati. U lepru corsu hè una pianta ermafrudita. U so fruttu hè un currochjulu chì cunteni un graneddu solu, chì u so culori hè verdi bughju. Parechji sinonimi di ''Anthyllis hermanniae'' sò: * ''Genista cretica Spach'' * ''Fakeloba cretica'' * ''Cytisus graecus'' * ''Aspalathus cretica'' Esistini parechji sottuspezii di ''Anthyllis hermanniae'': * ''Anthyllis hermanniae hystrix'' (Willkomm ex Barceló): in Minorca * ''Anthyllis hermanniae melitensis'': in Malta * ''Anthyllis hermanniae sicula'': in Cicilia * ''Anthyllis hermanniae brutia'': in Calabria * ''Anthyllis hermanniae japygica'': Apulia in Italia * ''Anthyllis hermanniae: in Italia è in Sardegna * ''Anthyllis hermanniae corsica'': in Corsica == In Corsica == U lepru corsu hè cumunu in [[Corsica]]. Si trova in muntagna media è alta. A sottuspezia prisenti in Corsica hè: ''[[Anthyllis hermanniae corsica]]''. U lepru corsu piaci à i capri è à i pecuri. ==Citazioni== U lepru corsu hè citatu calchì volta in a litteratura in lingua corsa. Par esempiu in ''I buciuleddi'' d'[[Anghjulu Canarelli]]: ''O beddi si vo aviati vistu i cuscinedda di Gennartu, i mazzuli di [[Curu]], di [[Coria]], di Lepru Corsu, i brancona di [[Ghjineparu]] chì si scuzzulaiani, e tutti sti buciuleddi lighjeri schieti parfumati chi si mischiavani in un buciuliddumu ch’un capiu mancu più.'' == Rifarenzi == * Gamisans, Jacques, A flora endemica di Corsica, 1996, Edisud (in francesu) * [http://www.tela-botanica.org/eflore/BDNFF/4.02/nn/5341/export/pdf U lepru corsu, telebotanica.org] ==Liami== * [http://www.interromania.com/literatura/biennale/biennale01/canarelli.htm I buciuleddi, Interromania, Anghjulu Canarelli] == Da veda dinò == * a [[flora di Corsica]] *[[Biscutella rotgesii]] *[[Canofula]] *[[Pavonu corsu]] *[[Pinguicula corsica]] *[[Spinedda]] *[[Spinitriculu]] *[[Stachys corsica]] *[[Zafranu corsu]] [[Categoria:Fabaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] [[Categoria:Flora endemica di Corsica]] 0gsb3ot9pknta4kaztlqfd75a92bpsr Anthyllis hermanniae 0 12242 146883 2008-11-03T19:54:12Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Lepru corsu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lepru corsu]] gppmz6u8g890ivu67yeqabzq9rtuoj6 Template:AUT 10 12248 335146 206677 2014-03-23T17:58:46Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of Austria.svg|border|20px|]] [[Austria]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|AUT]]</noinclude> hba7dd280wv4pcpnbbdtz9rvxatkvof Template:BEL 10 12249 335147 206678 2014-03-23T17:58:47Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of Belgium (civil).svg|border|20px|]] [[Belgica]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|BEL]]</noinclude> ob5ztre6fzro9xcdgjr4wezoik6t9sh Template:BGR 10 12250 335148 206679 2014-03-23T17:58:48Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of Bulgaria.svg|border|20px|]] [[Bulgaria]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|BGR]]</noinclude> 5bzjvsymxbwbb9qo40a8oq72uingsv2 Template:CZE 10 12251 335160 206682 2014-03-23T17:59:00Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of the Czech Republic.svg|border|20px|]] [[Cechia]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|CZE]]</noinclude> 7xgqe7tc8naw5xfklch2w1lqaufba3q Template:CYP 10 12252 335159 206681 2014-03-23T17:58:59Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of Cyprus.svg|border|20px|]] [[Cipru]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|CYP]]</noinclude> 9kbohilvbk8flog5pv7680hrvew6zez Template:DNK 10 12253 335164 206684 2014-03-23T17:59:06Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of Denmark.svg|border|20px|]] [[Danimarca]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|DNK]]</noinclude> q5ar1ma7poc90sg9q97s5t3h4a8jelw Template:DEU 10 12254 357527 335163 2017-08-06T17:31:49Z 176.158.9.180 wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of Germany.svg|border|20px|]] [[Ghjermania]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|DEU]]</noinclude> t8auj2rfbb5ropb6ohygz74uq2rnejf Template:EST 10 12255 335175 206686 2014-03-23T17:59:20Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of Estonia.svg|border|20px|]] [[Estonia]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|EST]]</noinclude> 8petc8vmb65pq5p59mav68marmd7l4d Template:FIN 10 12256 335177 206689 2014-03-23T17:59:22Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of Finland.svg|border|20px|]] [[Finlandia]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|FIN]]</noinclude> 5zng5jqzk6a7lg3rb31y5amjajj2iwa Template:FRA 10 12257 335178 206691 2014-03-23T17:59:23Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of France.svg|border|20px|]] [[Francia]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|FRA]]</noinclude> ghb9pxouu5hwkmyfchlp4l47bwx0rq1 Template:GBR 10 12258 335180 206690 2014-03-23T17:59:25Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of the United Kingdom.svg|border|20px|]] [[Regnu Unitu]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|GBR]]</noinclude> 33fxvecgfjla5paiyrrv5av2zakuaxf Template:GRC 10 12259 335181 206688 2014-03-23T17:59:26Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of Greece.svg|border|20px|]] [[Grecia]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|GRC]]</noinclude> e3q6ztqwlft6vz7ap7915ik8vhpy3tz Template:HUN 10 12260 335183 206687 2014-03-23T17:59:28Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of Hungary.svg|border|20px|]] [[Ungheria]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|HUN]]</noinclude> 7civ2bgu0wvaiquu7a3a8mfe08653as Template:IRL 10 12261 335185 206692 2014-03-23T17:59:30Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of Ireland.svg|border|20px|]] [[Irlanda]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|IRL]]</noinclude> r5un1t7uttaq8yldrjlgj8gxr48928y Template:LVA 10 12262 335281 206696 2014-03-23T18:01:16Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of Latvia.svg|border|20px|]] [[Lettonia]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|LVA]]</noinclude> e96nwj8c4u0u3q48rzl8lsho2g31qge Template:LTU 10 12263 335279 206694 2014-03-23T18:01:14Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of Lithuania.svg|border|20px|]] [[Lituania]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|LTU]]</noinclude> 3n7c6ky1di2mhonp2k021gfuz147z0p Template:LUX 10 12264 335280 206695 2014-03-23T18:01:15Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of Luxembourg.svg|border|20px|]] [[Lussemburgu]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|LUX]]</noinclude> jw9nkl99j0hml00erc677ge9vmof8of Template:MLT 10 12265 335284 206697 2014-03-23T18:01:19Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of Malta.svg|border|20px|]] [[Malta]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|MLT]]</noinclude> 70q38g8f1kf2z11yp1jtzfmbldogkvj Template:NLD 10 12266 335285 206698 2014-03-23T18:01:20Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of the Netherlands.svg|border|20px|]] [[Paesi Bassi]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|NLD]]</noinclude> snol27zgxxcm7vhvqccc2joy1c1n7uf Template:POL 10 12267 335288 206699 2014-03-23T18:01:25Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of Poland.svg|border|20px|]] [[Polonia]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|POL]]</noinclude> 9rj60ar5p0boeitnes5uoyojua9u79k Template:PRT 10 12268 335289 206700 2014-03-23T18:01:26Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of Portugal.svg|border|20px|]] [[Portugallu]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|PRT]]</noinclude> cmyja5d3t3un24145wffgwbbcbrnlr6 Template:ROU 10 12269 335294 206701 2014-03-23T18:01:32Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of Romania.svg|border|20px|]] [[Romania]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|ROU]]</noinclude> mgp0p7ficiap46laatbv72bqiffgxh5 Template:SVK 10 12270 335295 206702 2014-03-23T18:01:34Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of Slovakia.svg|border|20px|]] [[Sluvacchia]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|SVK]]</noinclude> d0voee61oojct2hmjv5hqblif0hcybq Template:SVN 10 12271 335296 206703 2014-03-23T18:01:35Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of Slovenia.svg|border|20px|]] [[Sluvenia]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|SVN]]</noinclude> amf0zdl4iw08wddd39m8m1b5wuz5yhz Template:SWE 10 12272 335297 206704 2014-03-23T18:01:36Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of Sweden.svg|border|20px|]] [[Svezia]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|SWE]]</noinclude> skfv0vkawbnc68tqo4hw8b6yf45gfs8 Unione europea 0 12273 369641 147218 2020-12-13T09:25:32Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Unione auropea]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Unione auropea]] 17yzn3z9p5a30m5l9cs5b7uj7gm4od1 Sardu logudoresu 0 12274 147225 2008-11-08T00:46:12Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sardu lugudurese]] ldbdqs9ytd7b3a0g63sse3i3srpvh7z Sardu campidanesu 0 12275 334304 330937 2014-03-23T14:57:07Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U '''sardu campidanesu''' (o '''sardu campidanese''') hè una di i dui principali lingui ([[Sardu luguduresu|luguduresu]] è par appuntu campidanesu) di a [[lingua sarda|macru-lingua sarda]].<ref name=Wagner1>[http://www.sardegnacultura.it/ducumenti/7_4_20060330171122.pdf A lingua sarda : Storia, spiritu è forma], Max Leopold Wagner, à cura di Giulio Paulis, Nuoru 1997, p.41</ref> U codici [[ISO 639]]-3 attribuitu da l'UNESCO à a lingua campidanesa hè "sro".<ref>[http://www.iso.org/iso/search.htm?qt=639&published=on&active_tab=standards Lista di i standard ISO 639] da u situ iso.org</ref> U campidanesu hè parlatu in a parti centru-miridiunali di a [[Sardegna]], in una rigioni bedda più vasta ch'è u [[Campidanu]] giugraficu. Hè a varietà urighjinaria di un'aria ind'eddi stani circa 975.000 parsoni, di i quali guasi a mità ricadenti l'ariali cagliaritanu, sediu d'immigrazioni tantu interna, da parechji rigioni di l'isula, ch'è esterna. Sicond'è una ricerca di u [[2006]] di a Rigioni Sardegna u campidanesu hè capitu da circa 942.000 parsoni (u 96,9% di i residenti) è parlatu da circa 670.000 parsoni (u 68,9% di a pupulazioni). Solu u 3,1% di i residenti ùn avaristi alcuna cumpitenza in campidanesu.<ref name="Anna Oppo, Le lingue dei sardi">Stima nantu à un campionu di 2715 intravisti: [http://www.sardegnacultura.it/documenti/7_88_20070514130939.pdf Anna Oppo, ''Le lingue dei sardi'']</ref> ==Carattaristichi== In u duminiu di u sistemu linguisticu sardu i varianti campidanesi sò cunsidarati i più innuvativi, quiddi veni à dì chì mostrani elementi maiò di distanza da u mudeddu latinu classicu. Sicondu parechji studii 'ss'innuvazioni sariani stati favuriti da i cuntatti di a cità di [[Cagliari]] incù u centru di a penisula, par altri pudariani essa attribuiti à un sustratu etnicu paleumediterraniu menu vicinu à u latinu di i pupulazioni miridiunali, chì avaristi incausatu una evuluzioni diffarenti di u latinu vulgari rispettu à u [[lingua luguduresa|luguduresu]]. In effettu, i disinenzi di a varianti sittintriunali sò più simili à u tuscanu, quiddi di a varianti miridiunali à altri varianti latini di pusizioni estrema miridiunali: un asempiu evidenti sò l'esiti di a terza diclinazioni latina innanzi "e", cumuni à u salentinu, calabresu, [[lingua siciliana|sicilianu]], [[lingua purtughesa|purtughesu]] (è ancu à u grecu mudernu). Un'antra intarpritazioni hè quidda chì assuciaria parechji carattari particulari di u sardu miridiunali à certi elementi ghjà prisenti in u latinu pupulari introduttu da i ligiunarii rumani è parciò distanti da u "coevo" latinu cudificatu d'usu cultivatu è litterariu (par asempiu u trattamentu particulari risirvatu in i dialetti miridiunali à a "L" etimulogica in pusizioni intervucalica). Par contru, a currispundenza di parechji elementi di u sardu sittintriunali incù u latinu classicu pudaria truvà spiigazioni micca in una intensa latinisazioni pricoci di i rigioni interni di l'isula è dunqua in a cunsirvazioni di i tratti linguistichi cusì acquisiti, ma piuttostu in una latinisazioni più tardiva. Chì un latinu cultivatu, d'usu ecclesiasticu, hè statu introduttu in u cuntestu di a cristianisazioni di l'internu di l'isula. À u so internu u diasistema campidanesu prisenta un' omugeneità maiò rispettu à u gruppu luguduresu-nuoresu par mutivi giugrafichi, ancu s'eddi si prisentani parechji diffarenzi lucali in l'arii perifirichi. U duminiu campidanesu hè cumunamenti ripartitu in 8 sottugruppi: # '''miridiunali'''; # '''cintrali'''; # '''uccidintali''' o '''rusticu'''; # '''sulcitanu'''; # '''sarrabesu'''; # '''barbaricinu miridiunali'''; # '''ogliastrinu'''; # '''arburensu'''. == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[Categoria:Varietà di a lingua sarda|Campidanesu]] iwfnzko42zpqoqjr8a1cm0pb6z2s7gk Portughese brasilianu 0 12276 333979 327311 2014-03-23T14:50:29Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''portughese brasilianu''' o '''bresilianu''' (''português brasileiro'', ''português do Brasil'') hè a varietà di a [[lingua portughese]] parlata in u [[Brasile]]. == Vucabulariu == Qui qualchì esempiu di u vucabulariu brasilianu: {| class="wikitable" border=1 |----- bgcolor=#c0c0c0 ! [[Portughese brasilianu]] || [[lingua portughese|Portughese]] (Portugallu) || [[lingua corsa|Corsu]] |----- ||'''o banheiro''' ||'''a casa de banho, o quarto de banho''' ||''a sala di bagnu'' |----- ||'''o celular''' ||'''o telemóvel''' ||''u telefuninu, u telefunettu'' |----- ||'''a caixinha''' ||'''a gorjeta''' ||''a mancia, a manciata'' |----- ||'''o prefeito''' ||'''o burgomestre, o presidente da câmara (municipal)''' ||''u merre, u merru'' |----- ||'''o esporte''' ||'''o desporto''' ||''u sport, u sportu'' |----- ||'''o ônibus''' ||'''o autocarro''' ||''u carru, l'autocarru, l'autobus'' |---- ||'''dezesseis''' ||'''dezasseis''' ||''sèdeci/sèdici'' |----- ||'''dezessete''' ||'''dezassete''' ||''dicesette/dicessette/diciessette/diciessetti'' |----- ||'''dezenove''' ||'''dezanove''' ||''dicennove/dicennovi'' |----- |} [[Categoria:Varietà di a lingua portughese|Brasilianu]] 6e4ri5k0suh20atpom9fb81uysln5ev Categoria:Varietà di a lingua portughese 14 12277 335893 328217 2014-03-23T18:16:39Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Varietà di lingue|Portughese]] 273eqnnt98zmuf4lpqc69yhxktshsws Lingua galizziana 0 12278 147254 2008-11-08T15:04:00Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu à lingua galiziana wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua galiziana]] hzbym36abu7ezi08vklxtj5cue5hja1 Template:ALB 10 12279 335143 147261 2014-03-23T17:58:33Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of Albania.svg|20px|]] [[Albania]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|ALB]]</noinclude> a35lbfa97r6eb9fzc1qql805rri4ivf Template:AND 10 12280 335144 147262 2014-03-23T17:58:34Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of Andorra.svg|20px|]] [[Andorra]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|AND]]</noinclude> bguk3rkj85lsh8wulg1chq2ly3d9mos Template:ARM 10 12281 335145 147263 2014-03-23T17:58:45Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of Armenia.svg|20px|]] [[Armenia]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|ARM]]</noinclude> ryo2g7mslpw71yen9743geddicxn3jp Ghjannaghju 0 12282 158459 147924 2009-02-03T21:29:07Z Jun Misugi 295 ùn da supprimà wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ghjennaghju]] k19fk94k50izvyqdqsnnxgf5sxnja2q Ghiennaghiu 0 12283 147288 2008-11-08T19:56:25Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu à ghjennaghju wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ghjennaghju]] k19fk94k50izvyqdqsnnxgf5sxnja2q Ghjinnagghju 0 12284 158460 147925 2009-02-03T21:31:14Z Jun Misugi 295 ùn da supprimà wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ghjennaghju]] k19fk94k50izvyqdqsnnxgf5sxnja2q Feraghju 0 12285 147292 2008-11-08T20:22:53Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu à ferraghju wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ferraghju]] lxcc7wrllogwzz6o8xgcl2c1e4zxhc1 Friagghju 0 12286 158483 147923 2009-02-03T23:10:45Z Jun Misugi 295 ùn da supprimà wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ferraghju]] lxcc7wrllogwzz6o8xgcl2c1e4zxhc1 Merzu 0 12287 147297 2008-11-08T20:35:04Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu à marzu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[marzu]] 3gimi2fxycf2izpzllio1pi4ufxzdsh Malzu 0 12288 147299 2008-11-08T20:36:39Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu à marzu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[marzu]] 3gimi2fxycf2izpzllio1pi4ufxzdsh Abrili 0 12289 158484 147922 2009-02-03T23:12:02Z Jun Misugi 295 ùn da supprimà wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Aprile]] f8xbhz944tnmhf9nx914xjp0qm1orjl Maghiu 0 12290 158470 147928 2009-02-03T22:10:29Z Jun Misugi 295 ùn da supprimà wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[maghju]] 4lkgdl6ujl2maa3nodcvul3lq1buh3q Magghju 0 12291 158471 147921 2009-02-03T22:11:51Z Jun Misugi 295 ùn da supprimà wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[maghju]] 4lkgdl6ujl2maa3nodcvul3lq1buh3q Ghjunghju 0 12292 147312 2008-11-08T21:08:46Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu à ghjugnu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ghjugnu]] kvnbgtb7uk02t1kfgcl5lrnds35uu4b Ghiugnu 0 12293 147313 2008-11-08T21:11:18Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu à ghjugnu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ghjugnu]] kvnbgtb7uk02t1kfgcl5lrnds35uu4b Giugnu 0 12294 158463 147920 2009-02-03T21:42:34Z Jun Misugi 295 ùn da supprimà wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ghjugnu]] kvnbgtb7uk02t1kfgcl5lrnds35uu4b Lampata 0 12295 158464 147919 2009-02-03T21:44:03Z Jun Misugi 295 ùn da supprimà wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ghjugnu]] kvnbgtb7uk02t1kfgcl5lrnds35uu4b Agliola 0 12296 158237 147918 2009-02-01T12:13:13Z Jun Misugi 295 un da supprimà wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[lugliu]] cdmg5736idzapmsaf0hfyk5rkoh2chj Aùstu 0 12297 147319 2008-11-08T21:33:44Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu à aostu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[aostu]] tamwsv763u8j8svugkq6rth3wsclnif Agostu 0 12298 147321 2008-11-08T21:37:09Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu à aostu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[aostu]] tamwsv763u8j8svugkq6rth3wsclnif Capidannu 0 12299 158238 147927 2009-02-01T12:17:35Z Jun Misugi 295 un da supprimà wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[settembre]] 8499ooqkppsj5qbvg8740mvxaiohcpo Utrovi 0 12300 147332 2008-11-08T22:12:24Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu à ottobre wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ottobre]] sqnubkuiwlwgltt6ho9tsuopq8i647g Uttobre 0 12301 147333 2008-11-08T22:15:46Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu à ottobre wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ottobre]] sqnubkuiwlwgltt6ho9tsuopq8i647g Uttore 0 12302 158480 147917 2009-02-03T22:37:29Z Jun Misugi 295 ùn da supprimà wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ottobre]] sqnubkuiwlwgltt6ho9tsuopq8i647g Uttrove 0 12303 147335 2008-11-08T22:19:45Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu à ottobre wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ottobre]] sqnubkuiwlwgltt6ho9tsuopq8i647g Uttobri 0 12304 158477 147916 2009-02-03T22:34:45Z Jun Misugi 295 ùn da supprimà wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ottobre]] sqnubkuiwlwgltt6ho9tsuopq8i647g Santigaini 0 12305 158476 147915 2009-02-03T22:32:51Z Jun Misugi 295 ùn da supprimà wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ottobre]] sqnubkuiwlwgltt6ho9tsuopq8i647g Nuembri 0 12306 147340 2008-11-08T22:42:04Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu à nuvembre wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[nuvembre]] bwqjg7g8ox7ltaajp3fe96p3afe60xf Sant'Andria 0 12307 147341 2008-11-08T22:44:58Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu à nuvembre wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[nuvembre]] bwqjg7g8ox7ltaajp3fe96p3afe60xf Natali 0 12308 154929 147344 2009-01-11T21:45:57Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu mudificatu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Natale]] d6v0yabe4qrjrra110ql4xjb3pleuig Denzel Washington 0 12309 377167 377166 2021-09-19T16:34:05Z 37.165.241.103 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Denzel Washington cropped.jpg|thumb|right|Denzel Washington]] '''Denzel Hayes Washington Jr.''' (Mount Vernon, [[New York (statu)|New York]], 28 di dicembre 1954) hè un attore, regista è pruduttore cinematugraficu [[Stati Uniti d'America|statunitense]]. == Biugrfia == Denzel Washington hà guadagnatu dui [[Oscar]], pè i filmi ''[[Glory]]'' ([[Stati Uniti d'America|USA]] [[1989]]) è ''[[Training Day]]'' (USA [[2001]]). [[Categoria:Attore|Washington, Denzel]] [[Categoria:Americanu|Washington, Denzel]] [[Categoria:Biugrafia]] rxzbolojwzicvr7hb3l2vu0eyzd9paa Glory 0 12310 359603 332643 2018-06-12T23:15:43Z 2602:306:83A9:3D00:554E:4EA1:EDE:5CFB wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Glory''' hè un filmu americanu, un drama di guerra di l'annu [[1989]] cù [[Matthew Broderick]], [[Morgan Freeman]], [[Denzel Washington]] è [[Cary Elwes]]. Hè statu realizatu da [[Edward Zwick]] è hà guadagnatu trè [[Oscar]]. [[Categoria:Filmu di l'annu 1989]] [[Categoria:Drama (Filmu)]] [[Categoria:Filmu americanu]] 6ybn7qagcsto19mcqq1khcfosta8j26 Forrest Gump 0 12311 346479 337425 2015-07-01T18:31:07Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:TomHanksForrestGump94.jpg|right|125px|thumb|L'[[cinemà|attore]] Tom Hanks in u rolu di Forrest]] '''Forrest Gump''' hè un filmu drama [[Stati Uniti d'America|americanu]] di u [[1994]], realizatu da [[Robert Zemeckis]]. U rollu principale hè statu ghjucatu da [[Tom Hanks]]. In rolli secundarii si ponu vede [[Robin Wright Penn]] (tandu torna Robin Wright), [[Gary Sinise]], [[Mykelti Williamson]] è [[Sally Field]]. U filmu hà ricevutu sei [[Oscar]]. [[Categoria:Filmu di l'annu 1994]] [[Categoria:Drama (Filmu)]] [[Categoria:Filmu americanu]] eqs460hdhp4q1c0c7u5vd1emdegk3wc Canadà 0 12312 377923 371794 2021-11-30T22:28:30Z 37.166.131.142 /* Da vede dinò */ wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Flag of Canada.svg|thumbnail|Bandera di u Canadà]] U '''Canadà''' (ancu '''Canada''') hè un statu in l'[[America settentriunale]]. Hè u paese secondu più grande di u mondu incù una superficia di 9 984 670 km2. A so populaziuone hè di 34.019.000 (1u aprili 2010) abitanti è a densità hè di 3,4 hab./km2. A capitale hè [[Ottawa]], a cità più grande hè [[Toronto]]. ==Da vede dinò== *[[Inglese canadianu]] *[[Andrew Stanton]] *[[Barry Pepper]] *[[Billy Mays]] *[[Bob Joles]] *[[Brendan Fraser]] *[[Bryan Adams]] *[[Céline Dion]] *[[Chris Edgerly]] *[[Christopher Plummer]] *[[Christopher Showerman]] *[[Conrad Bain]] *[[Cory Edwards]] *[[Dave Foley]] *[[Drake (rapper)|Drake]] *[[Toby Huss]] *[[Victor Garber]] *[[Greg Cipes]] *[[Kevin McDonald]] *[[Leonard Cohen]] *[[Lloyd Sherr]] *[[Michael Wallis]] *[[Mike Epps]] *[[Winnipeg]] [[Categoria:Canadà|*]] 0dvygpulezlxbxy7kgdl3itiq08brdj America settentriunale 0 12313 377251 351225 2021-09-29T01:08:54Z 2804:1054:3018:E8E0:8573:9CF9:E4E6:F031 wikitext text/x-wiki [[File:Location North America.svg|thumbnail|right|300px|L'America di u Nordu vista da u spaziu]] L''''America settentrionale''' hè a parte settentrionale di l’Americhe. E sò limite sò : * à u [[nordu|nord]], l’[[Oceanu Articu]] * à l’[[estu|este]], l’[[Oceanu Atlanticu]] * à u [[sudu|sud]][[estu|este]], u [[Mare Caraibicu|Mare Caribeanu]] * à l’[[uvestu|ovest]], l’[[Oceanu Pacificu]] L’America meridionale si trova à u [[sudu|sud]][[estu|este]]. L’America settentrionale copre 4,8% di a [[Terra]]. A sò populazione hè stimata à 529 milioni di parsone. Chjè u terzu [[cuntinente]] più grande, è u quartu più populatu. {{Cuntinenti di a Terra}} [[Categoria:America di u Nordu| ]] bxe80okgox3wy9s0l711lrnhn100vm2 America di u Nordu 0 12314 147363 2008-11-09T01:44:38Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[America settentriunale]] q1c7k5w6csulozvbjc1la6tja6zlrun Inglese americanu 0 12316 371680 346666 2021-01-23T13:09:34Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{Ortografia è grammatica da verificà}} L''''inglese americanu''' ò '''statunitense''' (''American English'', AmE), hè un inseme di varianti di la [[lingua inglese]] parlate In lì [[Stati Uniti|Stati Uniti d’America]]. Circa li due terzi di li [[madrelingua]] [[Lingua inglese|inglesi]] campanu in lì [[Stati Uniti]].<ref>{{cite book|last=Crystal|first=David|authorlink=David Crystal|year=1997|title=English as à Global Language|location=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|id=ISBN 0-521-53032-6}}</ref> La [[lingua inglese]] fu introdotta In lì [[Stati Uniti]] da la [[Colonizzazione europeana di le Americhe|colonizzazione britannica]]. La prima undata di coloni di [[lingua inglese]] arrivò in [[America di u Nordu]] in lu diciassettesimu secolu. In issu periodu, in [[America di u Nordu]] vi eranu puru gruppi di populazione di [[lingua spagnola]], [[lingua francese|francese]], [[lingua olandese|olandese]], [[lingua tedesca|tedesca]], [[lingua norvegese|norveghjese]], [[lingua svedese|svedese]], [[lingua scozzese|scozzese]], [[lingua gallese|gallese]], [[lingua irlandese|gaelica irlandese]], [[lingua finlandese|finlandese]], [[lingua taliana|talianu]], [[Lingua russia|russa]] (in [[Alaska]]) è di le varie lingue di li [[nativi americani]]. == Funetica == Ancu se suvente si reputa erroneamente l'[[inglese britannicu]] la varietà “standard” è la lingua orighjnaria dundi si saria sviluppatu, in realità l’inglese nordamericanu<ref>''Inglese nordamericanu'' (Trudgill, p. 2) hè una definizione usata per le varietà di la lingua inglese parlate In lì Stati Uniti è in Canada.</ref> Hè per parechji aspetti più cunservatore in la so´ [[funetica]]. á esempiu, l’[[lingua inglese|inglese]] parlatu in larga parte di l’[[Inghilterra]] in lu diciassettesimu secolu era roticu, ossia le “r” eranu sempre pronunziate in tutte le pusizioni, com'è in guasgi tutte le varietà di inglese americanu è comu ancora oghje in altri territorii anglofuni in [[Europa]] ([[Scozia]] è [[Irlanda]]). Listessu dicasi di l’assenza, in [[America]], di la ''broad A'' (vedi sottu), sviluppatasi in lu sudu di l’[[Inghilterra]] ''dopu à'' l’introduzione di la lingua in lu novu cuntinente, ò di la pronuncia di '''''ei'''ther'' in {{IPA|[i:]}} (standard britannicu mudernu {{IPA|[ai]}}). Altre caratteristiche comu lu ''father-bother merger'' si sò invece orighjinate successivamente in [[America]]. Tre sò l´aspetti di l'americanu chì maghjiormente si differenzighjenu da l'[[inglese britannicu|standard britannicu]]: * ''R rotica.'' La ''r'' viene sempre prununziata, sia ch'ella preceda una vucale sia chì preceda una cunsonante. * ''Father-bother merger.'' La ''o'' hè pronunciata comu {{IPA|[?]}}, la stessa vucale di ''father'' è ''arm'', anziché {{IPA|[?]}} comu in tutte le altre varietà di inglese, in parole comu ''block'', ''bod'', ''bop'', ''cock'', ''cop'', ''dot'', ''fop'', ''god'', ''got'', ''gosh'', ''hop'', ''lock'', ''lot'', ''mod'', ''mop'', ''not'', ''pod'', ''pop'', ''put'', ''rock'', ''rod'', ''shot'', ''sod'', ''sop'', ''sot'', ''stop'', ''top'', ''tot'', ecc. Stacaratteristica hè chjamata ''father-bother merger'' perché fa sì chì queste due parole faccianu rima. Da notare, però, chì certe parole chì in [[inglese britannicu]] presentanu la vucale {{IPA|[?]}} in [[America]] venenu pronunciate cù la semplice "u aperta" (quella di ''talk'' ò ''caught''). sò le parole in cui la vucale hè in lu mezzu di la sillaba é hè seguita da ''-ss'' ò ''-st'' ("boss", "lost", ecc.), ''-ff'' ò ''-ft'' ("off", "soft"), ''-g'' ("dog", "log") è ''-ng'' ("long", "song", "wrong"), è quelle chì cuntenenu lu gruppu "or + vucale" ("forest", "orange", ma ''non'' "tomorrow", "sorry", "sorrow" è "borrow"); la vucale di le parole "on" è "gone", invece, varia à seconda di la reghjone. * ''Assenza di la "broad A".'' La ''a'' hè pronunciata comu {{IPA|[æ]}} anziché {{IPA|[?:]}} in parole comu ''fast'', ''last'', ''after'', ''dance'', ''can't'' (che dunque diventa difficilmente distinguibile da l'affermativu ''can''), ecc. Altre caratteristiche sò: * ''"Yod-dropping"''. La ''u'' hè pronunciata comu {{IPA|[u]}}, ùn comu {{IPA|[ju]}}, in parole comu ''new, tube, lucid, duty, enthuse'', letti comu "nu", "toob", "loocid", "dootee", "enthoos", mentre resta {{IPA|[ju]}} precedutu da certe cunsonanti, comu in ''few''. * Quandu ùn fannu parte di una sillaba accentata la ''t'' è la ''d'' intervucaliche venenu entrambe realizzate comu ''r'' (prununziata comu in corsu), cusì chì ùn c'è nisuna differenza, á esempiu, trà ''waiting'' è ''wading''. * in lu gruppu ''-nt-'' la ''t'' tende à sparisce, spec. In la prununzia culloquiale: ''winner'' è ''winter'' ùn si distingonu. * La ''u lunga'' (''moment'') hè realizzata comu {{IPA|[u?]}} ò {{IPA|[u:]}} (come di lu restu in quasi tuttu lu [[Regnu Unitu]] à l'infori di [[Londra]]) è micca comu {{IPA|[??]}}: {{IPA|['mo(?)m?nt]}}. * Alcuni soni vucalichi tendonu à cunfonde si quandu sò seguiti da la -r. In particulare, ùn viene fatta nessuna differenza tra ''marry'' è ''merry'' è tra ''spirit'' è ''spear it'' (u parole affini). * Esistonu differenze di accentuazione, á esempiu in ''dictionary'' ({{IPA|['dik??'neri]}} è micca {{IPA|['dik??nri]}}) è ''laboratory'' ({{IPA|['læbr?'to:ri]}} è ùn {{IPA|['læb(r?)tri]}}). * Alcune parole, infine, presentanu ve è proprie differenze di pronuncia più chì d'accentu. Tra quelle più cumuni: ''what'' fa rima cù ''but'' è ùn cù ''got''; ''from'' fa rima cù ''come'' è ''drum'' è ùn cù ''com''; ''of'' fa rima cù ''love''; cù la stessa vucale venenu pronunciate puru ''was'' è ''because'', chì dunque fannu rima cù ''does''; lu participiu passatu ''been'' hè pronunciatu comu ''bin'' è ùn comu ''bean''. == Lessicu == I primi cambiamenti chì distinseru lu [[dialettu]] inglese parlatu in [[America]] da quellu di la [[Gran Bretagna|madrepatria]] furunu essenzialmente lessicali. parechje parole é espressioni urighjnatesi in [[America]] sò oghje usate pure in [[Europa]]. === Creazione di lu lessicu americanu === I coloni, chì in lu [[Novu Mondu]] avevanu trovatu un ambiente mondu diversu da quellu [[Europa|europeanu]], preseru suvente à prestitu da altre lingue parole per esprime novi cuncetti. La fonte di li prestiti furunu soprattuttu le lingue di li [[nativi americani]] (''wigwam, tomahawk, canoe, moose, raccoon, opossum, mocassin, pow-wow'') ma puru lu [[lingua francese|francese]] (''prairie, bureau, levee, coulee, barbecue'') è lu [[lingua spagnola|spagnolu]] (''vamoose, savvy, canyon, mesa, arroyo''), mentre ''cookie'' (brit. ''biscuit'') hè una parola di orighjne [[lingua olandese|olandese]]. Le prime parole ùn derivanti da nessun’altra lingua chì furunu aghjiunte à lu vucabulariu, in lu periodu cumpresu tra l’iniziu di la [[Colonizzazione europeana di le Americhe|colonizzazione]] è l’iniziu di lu diciannovesimu secolu, servivanu à descrive lu paesaghjiu [[America Settentriunale|nord-americanu]]: ''fork, snag, bottomland, rapids, trail, timberline'', ecc. Parole ghjà esistenti, comu ''creek'' è ''sleet'', acquisirunu novi significati. dopu à la [[Rivuluzione Americana]] entrarunu in lu linguaghjiu currente parechji termini connessi cù le nove istituzioni pulitiche [[Stati Uniti|americane]], comu ''gubernatorial, primary election, caucus, exiit pull, congressman, statehouse'' è ''carpetbagèr'' (dopu la [[guerra di secessione americana|guerra civile]]). La nascita di lu [[capitalismu]] è la [[rivuluzione industriale]] portarunu à la creazione di nove parole riguardanti specialmente le linee di trasportu (''backroads, freeway'') è le infrastrutture stradali (''parking lot''). Si sò orighjnati In lu l’inglese americanu parechji termini chì designanu travaglii (''bartender, blue collar, employee'' [dal [[lingua francese|francese]]], ''boss'' [dall’[[lingua olandese|olandese]]], ''intern''), posti di travagliu (''supranmarket, drugstore, motel'') è invenzioni recenti (''smart card, movie, dishwasher, blood bank''). Altre parole chì identificanu innovazioni di l’ultimu secolu sò fermate invece cunfinate à la variante americana, comu ''elevator'' è ''gasoline'' in locu di li currispondenti [[inglese britannicu|britannichi]] ''lift'' è ''petrul''. Inoltre, à causa di l’influenza americana, parechje parole é espressioni nate in lu linguaghjiu colloquiale americanu sò oghji di usu cumune puru in [[Inghilterra]]: ''disc jockey, jazz, take for à ride, run scared, bit off more than one can chew'', ecc. === Morfolughja === L’inglese americanu ha sempre mostratu una marcata tendenza à usà li [[sustantivo|sustantivi]] comu [[verbo|verbi]]<ref name = "iqiyyl">Trudgill, p. 69.</ref>. Esempi di nomi resi verbi sò ''interview, feature, advucate, exiit, gun'', ecc. sò di orighjne americana puru parechji nomi cumposti comu ''badlands, teenager, brainstorm, hitchhike, upfront, non-profit, happy hour'', è parechji di li phrasal verbs usati puru in [[Inghilterra]]. === Parole inglesi sopravvissute In lì Stati Uniti === Negli [[Stati Uniti]] sò sopravvissute certe parole in usu in lu Seicentu ma oghji scumparse in [[Gran Bretagna]]. Tra queste ''fall'' (intesu comu "vaghjime", brit. mudernu ''autumn''), ''faucet, diaper, candy, skillet, crib'', cunsiderate di li americanismi. puru la forma verbale ''gotten'' (anziché ''got'') comu [[participio|participiu passatu]] di ''get'' hè ancora prevalente in [[America]] mentre hè quasi di lu tuttu scumparsa in [[Europa]]. Altre parole inizialmente scumparse da l’[[inglese britannicu]] vi ci sò state reintrudotte da l’influenza americana, comu ''hire'' comu sinonimu di ''employ'', ''quit'' comu sinonimu di ''stop'', ò l’espressione “I guess”. Sò inoltre più frequenti in [[America]] chì in [[Inghilterra]] parole comu ''mad'' in lu vecchju significatu di “arrabbiatu” (anziché “scemu”) è ''sick'' in locu di lu sinonimu ''ill'', nonché, in li cuntesti mondu formali, lu [[conghjuntivu]] (es.: “the City Attorney sugèsted that the case ''not be closed''”). * Alcuni termini americani cù currispondente termine britannicu: {| cellpadding="2" cellspacing="0" border="1" |- | '''Inglese Americanu''' | '''Inglese Britannicu''' |- | sidewalk | pavement |- | suspenders | braces |- | elevator | lift |- | soccer | football |- | subway | underground |- | airplane | aeroplane |- | apartment | flat |- | cookie | biscuit |- | candy | sweet |- | movie theater | cinema |- | diaper | napkin |- | shopping cart | trolley |- | baby carriage | pram |- | cell phone | mobile |- | drugstore | chemist |- | faucet | tap |- | fries | chips |- | garbage | rubbish |- | gasoline | petrul |- | parking lot | car park |- | popsicle | ice jolly |- | streetcar | tram |- | vacation | holiday |- | eggplant | aubergine |- | zucchini | courgette (marrow) |- | hitchje | scrunchje |- | grades | marks |- | windshield | windscreen |} == Differenze tra l’inglese britannicu è l’inglese americanu == L’[[inglese britannicu]] è l’inglese americanu differisconu ùn solu à livellu di [[fonetica]] è [[lessicu]], ma puru di [[urtografia]] è [[grammatica]]. Le differenze [[urtografia|ortografiche]] riguardanu soprattuttu le parole chì in [[inglese britannicu]] cuntenenu lu gruppu -our- è in inglese americanu perdonu la “u” (''favorite'' per ''favourite'', ''color'' per ''colour'') è quelle chì finisconu in –tre (''centre'' diventa ''center''). hè inoltre diversa In lu l’inglese americanu la regula di li suffissi: la cunsonante va raddoppiata solu se la sillaba hè accentata, così chì ''traveller'' in [[America]] hè scrittu cù una sola “l”. Per li verbi chì terminanu in –ize ò –ise, l’inglese americanu preferisce la prima forma mentre quellu [[inglese britannicu|britannicu]] la seconda. Le differenze [[grammatica]]li riguardanu: * la cuncordanza cù li nomi collettivi: lu verbu va di solitu à lu plurale in [[inglese britannicu]] è à lu singolà in inglese americanu (es. “the team is” anziché “the team are”); * i passati di certi verbi irregulari (''learned'' è ''burned'' preferiti à ''learnt'' è ''burnt''); * l’usu di certe preposizioni (americanu ''in school'' cuntru [[inglese britannicu|britannicu]] ''at school'').<ref>Algieu, John (2006). ''British or American English?''. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-37993-8.</ref> Alcuni termini cù ortografia differente: {| cellpadding="2" cellspacing="0" border="1" |- | '''Inglese Americanu''' | '''Inglese Britannicu''' |- | program | programme |- | analog, catalog, dialog | analogue, catalogue, dialogue |- | jail | gaol |- | color, flavor, honor, neighbor, rumor | colour, flavour, honour, neighbour, rumour |- | center, fiber, theater | centre, fibre, theatre |} == Accenti reghjonali di l'inglese americanu == Gli accenti reghjonali più distinguibili In lì [[Stati Uniti]] sò cuncentrati nant'à la costa urientale, à causa di li maghjiori cuntatti cù l’[[inglese britannicu]] è le lingue di li immigrati europeani. Questu hè un elencu di li accenti di le varie aree cù le relative caratteristiche. === Midland (Nebraska, nordu di lu Kansas è di lu Missouri, Iowa, Indiana, centru-sud di Ohiu è Illinois) === La pronuncia di la Midland, la parte centrale di li [[Stati Uniti]], hè cumunemente cunsiderata neutrale (general American). * Anche in Stazona, comu in larga parte di lu paese, sta andandu diffondesi lu cosiddettu ''cot-caught merger'', per cui parole comu ''cot'' è ''caught'' ò ''stock'' è ''stalk'' diventanu omofone (tutte cù la vucale di ''father''). In quest’area lu fenumenu hè ancora in transizione, per cui puru all’internu di una stessa cità ''cot'' è ''caught'' possonu esse pronunciate á lu stessu manera ò cù una più ò menu evidente differenza. Di solitu, specialmente fra li più ghjovani, la distinzione si perde dananzi à la ''l'' (''collar'' è ''caller'') è à la ''n'' (''don'' è ''dawn''); raramente dananzi à lu sonu ''k'' (''stock'' è ''stalk''). Per chi mantene la differenza, la parola ''on'' fa rima cù ''dawn''. * I dittonghi {{IPA|/a?/}} è {{IPA|/o?/}} (rispettivamente in ''down'' è ''boat'') tendonu più à {{IPA|[æ?]}} è {{IPA|[??]}}. * La pronuncia di lu fonema /æ/ segue, comu in quasi tutti l´[[Stati Uniti]], lu cosiddettu ''cuntinous system'', variandu tra {{IPA|[e?]}} (davanti à le nasali) è {{IPA|[æ]}} (di solitu dananzi à ''s'', ''f'', ''b'' è ''g''). * Molti abitanti di le cità di [[Indianapulis]] è [[Kansas City (Missouri)|Kansas City, Missouri]] pronuncianu á lu stessu manera parole comu ''pen'' è ''pin'', comu à lu sudu (vedi sottu). === Western Pennsylvania === L’accentu di l’ovest di la [[Pennsylvania]] si distingue da quellu neutrale solu perché qui (così comu In lu la cunfinante [[West Virginia]]) lu ''cot-caught merger'' hè universale. La cità di [[Pittsburgh]] ha tradiziunalmente un accentu cù caratteristiche peculiari comu la cunfusione tra parole comu ''fill'' è ''feel'' ò ''pull'' è ''pool''. === Sud === Gli accenti di lu sudu sò tra li più noti è stigmatizzati in [[America]], ma in realtà cumprendonu parlate diverse fra elli. cù “sud”, infatti, si intende oghji l’area chì cumprende l´stati costeri di [[Virginia]], [[Carolina di lu Nord|North]] è [[South Carolina]], [[ghjeorghja (USA)|ghjeorghja]], [[Alabama]], [[Mississippi]] è [[Lousiana]] (e solu lu nordu di la [[Florida]]), è la zona detta puru South Midland, cioè sudu di lu [[West Virginia]] è di lu [[Kentucky]], [[Tennessee]], [[Arkansas]], sudu di lu [[Missouri]] è di l’[[uklahoma]], finu à la metà urientale di lu [[Texias]]. l´accenti di tutta quest’area possonu esse assimilati soprattuttu per due caratteristiche chì dall’estremu sudu si sò allargate puru versu l’internu: * la tendenza à pronuncià li dittonghi {{IPA|/a?/}} è {{IPA|/e?/}} comu {{IPA|[a:]}} (u {{IPA|[?:]}}) è {{IPA|[e:]}} (''nice'' sona comu “naas”); * Lu ''pin-pen merger'', ovveru la cunfusione di la “i” è di la “e” dananzi à cunsonanti nasali, chì rende identiche parole comu ''pin'' è ''pen'' ò ''him'' è ''hem''. Inoltre: * la distinzione tra le vucali di ''cot'' è ''caught'' hè di solitu mantenuta dananzi à tutte le cunsonanti, ma si va perdendu fra le ghjenerazioni più ghjovani (''on'' fa sempre rima cù ''dawn'' è ùn cù ''don''); * anche qui li dittonghi {{IPA|/a?/}} è {{IPA|/o?/}} tendonu rispettivamente à {{IPA|[æ?]}} è {{IPA|[??]}}; * lu “yod-dropping” in parole comu ''new'' è ''tube'' (vedi paragrafu nant'à la [[Fonetica]]) hè menu spartu chì in altre pà ti di li [[Stati Uniti]]; * la pronuncia di li stati costeri era finu à qualchì ghjenerazione fa non-rotica; tuttavia Stacaratteristica hè oghji limitata à picculi gruppi di populazione in [[Virginia]], zone di la [[ghjeorghja (USA)|ghjeorghja]] è di l’[[Alabama]] è à [[New Orleans]]; * per quantu riguarda la pronuncia di /æ/ di solitu viene seguitu lu ''cuntinous system'', ma hè da segnalà la caratteristica, suvente caricaturizzata, In lu l’estremu sudu à “trascinare” le vucali brevi à la fine di la parola (cosiddetta ''southern drawl'') dananzi à qualsiasi cunsonante, cosicché parole comu ''pass'' è ''pan'' possonu arrivà à sonà comu {{IPA|[pæj?s]}} è {{IPA|[pæj?n]}}; inoltre le vucali brevi di ''pat'', ''pet'' ò ''pit'' sò in ghjene più chiuse chì In lu la pronuncia standard mentre la “e” di lu dittongu di ''day'' hè più aperta. === Nord-est (nord di lu New Jersey, New York City, Connecticut è Rhode Island) === Tutta Stazona presenta proprietà fonetiche simili ma la cità è l’area metrupulitana di [[New York]] hanu un accentu caratteristicu è resu famosu In lì [[Stati Uniti]] da le parechje celebrità newyorchesi è da li parechji film ambientati à [[New York]]. * Le vucali di ''cot'' è ''caught'' sò sempre diverse, dananzi à qualsiasi cunsonante. La differenza hè ancora più marcata da lu fattu chì certi pronuncianu la vucale di ''caught'', ''all'', ''talk'', ''off'', ''dawn'', ecc. più chiusa chì à lu centru ò à lu sud. ''On'' fa rima cù ''don'' è ùn cù ''dawn'' è ''tutte'' le parole col gruppu o+r+vucale (''forest'', ''horrible'', ''Florida'', ecc.) hanu la vucale di ''cot'' è ùn quella di ''horse''. * Parole comu ''marry'', ''merry'' è ''Mary'' sò tutte pronunciate diverse fra loru, comu in [[Europa]]. * Gli accenti di [[New York]] è di [[Providence, Rhode Island]] sò tradiziunalmente non-rotici, cioè tendonu à ùn pronuncià parechje ò tutte le ''r'' dananzi á altre cunsonanti. * La pronuncia di /æ/ segue di solitu lu cosiddettu ''nasal system'', cioè presenta una chjara differenza tra {{IPA|[e?]}} dananzi à le cunsonanti nasali è {{IPA|[æ]}} in tutti l´altri casi. Tuttavia, In lu l’accentu di [[New York]] si ha un fenumenu dettu ''short à split'', chì fa sì chì la vucale sia pronunciata {{IPA|[e?]}} puru dananzi á altre cunsonanti, ma solu quandu si trova in lu mezzu di la sillaba (parole comu ''fast'', ''half'', ''man'', ''bad'', ecc.) è ùn à la fine (''traffic'', ''family'', ''ladder'', ecc.). Si tratta di un fenumenu simile à la ''broad A'' britannica perché riguarda all’incirca le stesse parole, ma qui la vucale usata hè più chiusa è ùn più aperta di /æ/. * ''Father'' è ''bother'' ghjeneralmente fannu rima comu in lu restu di li [[Stati Uniti]], ma [[New York]] è dintorni possonu fà eccezione: qui la vucale può esse simile à una “o” In lu le parole in cui hè usata puru in inglese britannicu, comu ''father'' è soprattuttu dananzi à ''r'' (''car'', ''arm'', ecc.), é esse pronunciata invece {{IPA|[a]}} In lu le altre posizioni, comu in ''bother''. * A [[New York]] è in lu [[New Jersey]] lu dittongu {{IPA|/a?/}} tende à {{IPA|[æ?]}}. === Mid-Atlantic (sud di lu New Jersey, Philadelphia, Delawà è costa di lu Maryland) === * Per lu cosiddettu “Mid-Atlantic accent” à propositu di ''cot'' è ''caught'' vale quantu dettu per lu nord-est, ma qui ''on'' fa rima cù ''dawn'' è ùn cù ''don''. * ''Marry'', ''merry'' è ''Mary'' sò diversi. * Come à [[New York]], puru qui vale la regula di lu ''short à split'' chì però riguarda un minor numeru di parole. * li dittonghi {{IPA|/a?/}} è {{IPA|/o?/}} tendonu rispettivamente à {{IPA|[æ?]}} è {{IPA|[??]}}. * La vucale iniziale di lu dittongu {{IPA|/e?/}} può esse più aperta à la fine di la parole (''day'') è più chiusa all’internu (''cane''). * A [[Filadelfia (Pennsylvania)|Philadelphia]] si possonu ave pronunce particulari, comu ''water'' resu simile à “wooder”. === Eastern New England (est di lu Massachusetts, New Hampshisce è Maine) === * Lu ''cot-caught merger'' hè cumpletu dananzi à tutte le cunsonanti. * ''Marry'', ''merry'' è ''Mary'' di solitu sò diversi. * ''Forest'', ''horrible'', ecc. di solitu hanu la vucale di ''cot'' è ùn quella di ''hoarse''. * La pronuncia di /æ/ segue lu ''nasal system''. * Lu veru accentu di Stazona (notu puru comu ''accentu di [[Boston]]'') hè non-roticu, puru se Stacaratteristica tende à perdersi. * In li casi più estremi viene mantenuta la differenza di l’inglese britannicu tra la vucale di ''father'' è quella di ''bother'', ''cot'', ''caught'', ecc. === Nordu (ovest di lu Massachusetts, statu di New York, nordu di l’Ohiu è di l’Illinois, sudu di Michigan, Wiscunsin è Minnesota) === * Le vucali di ''cot'' è ''caught'' sò diverse; ''on'' fa rima cù ''don''. * In Sta reghjone (ad eccezione di lu [[Massachusetts]]) si hè spartu In lì ultimi decenni un mutamentu vucalicu in sei stadi, per lu quale per parechji abitanti di lu nordu lu sonu /æ/ diventa {{IPA|[e?]}} dananzi à tutte le cunsonanti, la vucale di ''father'', ''cot'', ecc. hè pronunciata {{IPA|[a]}} è quella di ''caught'' hè pronunciata anch’essa cù un sonu più apertu chì in lu restu di li [[Stati Uniti]]. Quest’accentu hè suvente chjamatu “accentu di [[Chicagu]]” ò “di [[Detruit]]” ma hè mondu spartu puru In lu lu [[New York (statu)|statu di New York]]. ''Per approfondisce vedi la voce [[Mutamentu vucalicu di le cità di lu Nord]].'' === North Central (North Dakota è nordu di lu Minnesota è di lu Michigan) === * Lu ''cot-caught merger'' hè mondu diffusu. * La pronuncia di /æ/ segue lu ''cuntinous system'', ma hè da segnalà chì diventa {{IPA|[e?]}} dananzi à la ''g'', per cui parole comu ''bag'' è ''vague'' fannu rima. * A causa di la vicinanza col [[Canada]] hè spartu in Stazona lu cosiddettu ''Canadian raising'', per cui la vucale iniziale di li dittonghi {{IPA|/a?/}} è {{IPA|/a?/}} hè più chiusa dananzi á certe cunsonanti (parole comu ''ride'' è ''write'' ò ''loud'' è ''about'' hanu di fattu vucali diverse). Mentre per lu dittongu {{IPA|/a?/}} lu ''Canadian raising'' hè più ò menu spartu in varie pà ti di li [[Stati Uniti]] è passa suvente inosservatu, per {{IPA|/a?/}} hè una caratteristica di Sta reghjone. === uvest === A l’Ovest ùn esistonu accenti particulari, salvu per lu fattu chì lu ''cot-caught merger'' hè universale, ma In lì ultimi anni in [[California]] è In lì stati limitrofi hè statu osservatu un mutamentu vucalicu ancora in fase di transizione. === African American Vernacular English (AAVE) === L’African American Vernacular English più chì un accentu hè un veru è propriu [[dialettu]], cù una grammatica è un lessicu propri, natu dall’incuntru tra le lingue di li schjavi importati dall’[[Africa]] è le parlate di lu sudu di li [[Stati Uniti]], cù cui ha parechje affinità, è oghji spartu In lu le cumunità afru-americane di tuttu lu paese. Le sue caratteristiche fonetiche principali sò: la pronuncia stabilmente non-rotica; lu ''pin-pen merger''; l’eliminazione di la “i” da li dittonghi (“naas” per ''nice''); l’assenza totale di li soni {{IPA|[?]}} è {{IPA|[ð]}}, per cui ''thing'' è ''this'' diventanu “ting” (u “teng”) è “dis”; la distinzione chjara tra le vucali di ''cot'' è ''caught''; la tendenza á elide le cunsonanti finali è la “d” iniziale In lu la parola ''don’t''. == Voci currelate == * [[Lingua inglese]] * [[Pronuncia di l'inglese]] == cullegamenti esterni == [http://www.ling.upenn.edu/phono_atlas/home.html Atlante fonolughjcu di la University of Pennsylvania] {{en}} == Bibliografia == * Liviu Hofmann Cortesi: ''American English, l'inglese chì si parla In lì USA'', Rizzoli BUR, 1995-2000. * Ferguson, Charles A.; & Heath, Shirley Brice (Eds.). (1981). ''Language in the USA''. Cambridge: Cambridge University Press. * Finegan, Edward. (2004). American English and its distinctiveness. In E. Finegan & J. R. Rickford (Eds.), ''Language in the USA: Themes for the twenty-first century'' (pp.&nbsp;18–38). Cambridge: Cambridge University Press. * Finegan, Edward; & Rickford, John R. (Eds.). (2004). ''Language in the USA: Themes for the twenty-first century''. Cambridge: Cambridge University Press. * Frazer, Timothy (Ed.). (1993). ''Heartland English''. Tuscaloosa: University of Alabama Press. * Glowka, Wayne; & Lance, Donald (Eds.). (1993). ''Language variation in North American English''. New York: mudern Language Association. * Garner, Bryan A. (2003). ''Garner's mudern American Usage''. New York: Oxford University Press. * Kenyon, John S. (1950). ''American pronunciation'' (10th ed.). Ann Arbor: George Wahr. * Kortmann, Bernd; Schneider, Edgar W.; Burridge, Kate; Mesthrie, Rajend; & Upton, Clive (Eds.). (2004). ''A handbook of varietes of English: Morphology and syntax'' (Vol. 2). Berlin: Mouton de Gruyter. * {{cite book|last=Labov|first=William|cu-authors=Sharon Ash; Charles Boberg |year=2006|title=The Atlas of North American English|location=Berlin|publisher=Mouton de Gruyter|id=ISBN 3-11-016746-8}} * Lippi-Green, Rosina. (1997). ''English with an accent: Language, ideology, and discrimination in the United States''. New York: Routedge. * MacNeil, Robert; & Cran, William. (2005). ''Du you speak American?: à cumpanion tu the PBS television series.'' New York: Nan A. Talese, Doubleday. * {{cite book|last=Mathews|first=Mitford M. (ed.)|year=1951|title=A Dictionary of Americanisms on Historical Principles|location=Chicago|publisher=University of Chicagu Press}} * {{cite book|last=Mencken|first=H. L.|authorlink=Henry Louis Mencken|year=1936, repr. 1977|title=The American Language: An Inquiry intu the Development of English in the United States|location=New York|publisher=Knopf}} * [[Mariu Pei]], ''The Story of English'', Lippincott, Philadelphia and New York, 1955. * {{cite book|last=Simpson|first=John (ed.)|year=1989|title=uxford English Dictionary, 2nd edition|location=uxford|publisher=uxford University Press}} * Schneider, Edgar (Ed.). (1996). ''Focus on the USA''. Philadelphia: John Benjamins. * Schneider, Edgar W.; Kortmann, Bernd; Burridge, Kate; Mesthrie, Rajend; & Upton, Clive (Eds.). (2004). ''A handbook of varietes of English: Phonology'' (Vol. 1). Berlin: Mouton de Gruyter. * Thomas, Erik R. (2001). ''An acoustic analysis of vowel variation in New World English''. Publication of American Dialect Society (Nu. 85). Durham, NC: Duke University Press. * Thompson, Charles K. (1958). ''An introduction tu the phonetics of American English'' (2nd ed.). New York: The Ronald Press Cu. * Trudgill, Peter and Jean Hannah. (2002). International English: à Guide tu the Varietes of Standard English, 4th ed. London: Arnold. ISBN 0-340-80834-9. * Wolfram, Walt; & Schilling-Estes, Natalie. (1998). ''American English: Dialects and variation''. Malden, MA: BasLu Blackwell. * Baugh, C. è Cable, Th. ''A History of the english Language''. N.J., Routledge & Kegan Paul, 1978. * Strang, B. à ''History of English''. London, Methuen, 1970. * Algieu, John (Ed.). (2001). ''The Cambridge history of the English language: English in North America'' (Vol. 6). Cambridge: Cambridge University Press. * Bailey, Richard W. (1991). ''Images of English: à cultural history of the language''. Ann Arbor: University of Michigan Press. * Bailey, Richard W. (2004). American English: Its origins and history. In E. Finegan & J. R. Rickford (Eds.), ''Language in the USA: Themes for the twenty-first century'' (pp.&nbsp;3–17). Cambridge: Cambridge University Press. * Bryson, Bill. (1994). ''Made in America: An informal history of the English language in the United States''. New York: William Morrow. * Finegan, Edward. (2006). English in North America. In R. Hogg & D. Denison (Eds.), ''A history of the English language'' (pp.&nbsp;384–419). Cambridge: Cambridge University Press. * Kretzschmar, William A. (2002). American English: Melting put or mixing bowl? In K. Lenz & R. Möhlig (Eds.), ''Of dyuersite and change of language: Essays presented tu Manfred Görlach on the uccasion of his sixty-fifth birthday'' (pp.&nbsp;224–239). Heidelberg: C. Winter. * Mathews, Mitford. (1931). ''The beginnings of American English''. Chicago: University of Chicagu Press. * Read, Allen Walker. (2002). ''Milestones in the history of English in America''. Durham, North Carolina, Duke University Press. * Collis Cobuild, ''English Language Dictionary''. Birmingham, Collins, 1987. * ''Merriam Webster's cullegate Dictionary''. Springfield, Mass. 2001. * [http://www-unix.uit.umass.edu/~jjmccart/ McCarthy, John] (1993). * [http://www.houghtonmifflinbooks.com/epub/how_we_talk.shtml ''How We Talk: American Regional English Today.'' Metcalf, Allan, Houghton Mifflin, Boston.] * Labov, William (1994) ''Principles of Linguistic Change: Volume 1: Internal Factors'' Blackwell ISBN 0-631-17914-3 * Labov, William (2001) ''Principles of Linguistic Change: Volume 2: Social Factors'' Blackwell ISBN 0-631-17916-X * Labov, William, Sharon Ash, & Charles Boberg (2006) ''Atlas of North American English'' DeGruyter ISBN 3-11-016746-8 * Newman, Michael (2005) "New York Talk" in ''American Voices'' Walt Wolfram and Ben Ward (eds). p.&nbsp;82-87 Blackwell ISBN 1-4051-2109-2 * Wolfram, Walt & Nancy Schilling Estes (2006) ''American English'' 2nd edition Blackwell ISBN 1-4051-1265-4 * Wolfram, Walt & Ward, Ben (2005) ''American Voices: How Dialects Differ from Coast tu Coast'' Blackwell ISBN 1-4051-2109-2 * ''Vowels and cunsonants: An Introduction tu the Sounds of Languages''. Peter Ladefoged, 2003. Blackwell Publishing. * ''Dictionary of American Regional English.'' 5 vols. Cambridge: Harvard University Press, 1985–. <!-- The last volume has yet [2007] tu be published. --> * Allen, Harold B. (1973-6). ''The linguistic atlas of the Upper Midwest'' (3 Vols). Minneapulis: University of Minnesota Press. * Atwood, E. Bagby. (1953). ''A survey of verb forms in the eastern United States''. Ann Arbor: University of Michigan Press. * Carver, Craig M. (1987). ''American regional dialects: à word geography''. Ann Arbor: University of Michigan Press. ISBN 0-472-10076-9 * [[Hans Kurath|Kurath, Hans]], ''et al.'' (1939-43). ''Linguistic atlas of New England'' (6 Vols). Providence: Brown University for the American CouncLu of Learned Societes. * Kurath, Hans. (1949). ''A word geography of the eastern United States''. Ann Arbor: University of Michigan Press. * Kurath, Hans; & McDavid, Raven I., Jr. (1961). ''The pronunciation of English in the Atlantic states''. Ann Arbor: University of Michigan Press. * McDavid, Raven I., Jr. (1979). ''Dialects in culture''. W. Kretzschmar (Ed.). Tuscaloosa: University of Alabama Press. * McDavid, Raven I., Jr. (1980). ''Varietes of American English''. A. DLu (Ed.). Stanford: Stanford University Press. * Metcalf, Allan. (2000). ''How we talk: American regional English today'' Houghton Mifflin cumpany. ISBN 0-618-04362-4 * Pederson, Lee; McDaniel, Susan L.; & Adams, Carol M. (eds.). (1986-92). ''Linguistic atlas of the gulf states'' (7 Vols). Athens, ghjeorghja: University of ghjeorghja Press. [[Categoria:Varietà di a lingua inglese|Americanu]] 68drdhcd1koqp68jan30d5c921f6a57 Inglese britannicu 0 12317 332777 325405 2014-03-23T14:26:14Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} L''''inglese britannicu''' (''British English'') hè a variante di l'[[lingua inglese|inglese]] parlata in u [[Regnu Unitu]]. [[Categoria:Varietà di a lingua inglese|Britannicu]] aaganyzw4ng6axtjl2dxs01nhrh9sbx Categoria:Attrice 14 12325 376489 376485 2021-08-30T15:05:28Z Jumpy01 11155 Moving from [[Category:Architettu]] to [[Category:Biugrafia]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Sinemà]] [[Categoria:Biugrafia]] lln1fzmk1pvmz4uamw3r5mhkjt50atq Royan 0 12326 372663 372662 2021-05-02T11:12:27Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki '''Royan''' hè un cumune francese in u dipartimentu di a [[Charente Marittima]] in a regione di [[Nova Aquitania]]. L'abitanti di Royan si chjamanu i ''Royannais''. [[Categoria:Cità di a Francia]] oa62np77z60kav9p9pjct5zja8we6c3 A Vechjaia 0 12327 346226 331271 2015-07-01T16:27:19Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki ''A Vechjaia'' hè una [[puesia]] scritta da [[Petru Lucciana]] (1832-1909), dettu Vattelapesca. 'Ssa puesia hè stata publicata prima in [[L'Annu Corsu]], in u [[1925]] (pagina 139). ==A Vechjaia== :Ah! ciò chì in a [[vechjaia]] ci hè di peghju :Ùn sò micca i dulori curpurali :(Nè i [[denti]] chì vi cascanu à buleghju :Cù i [[capellu|capelli]] ind'a suppa), ma i murali. :Vive ed assiste à i proprii funerali, :Ecc’un cruziu! È ghjè u meiu. S’e dormu o veghju, :In carattari ardenti scritti i leghju, :I rimbombi sentendu ne murtali. :Cose e persone care à pocu à pocu :M’abandonanu tutte, sicchè prestu :Chì mi cunnosca ùn truveraghju in locu, :Nè chì m’intenda : segnu manifestu :Ch’ogna chì perti anch’eu... Per duve ?... ''Ùn socu''. :Dunque pertimu. U mio baullu hè lestu. ==Da vede dinù== * [[Petru Lucciana]] [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] dfwe23ndkh8qdvqdykvbng80a0ip7q6 Felidae 0 12328 345906 332430 2015-07-01T12:29:53Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki Hè a famiglia di u [[ghjattu]], u [[leone]], u [[tigru]], ecc. Ci sò 37 specie sfarente. [[Categoria:Fauna]] 00y5o4lhx58s0c4gpf5a96sli6ce6zh 2 d'ottobre 0 12331 360702 147807 2018-12-19T20:24:27Z 2600:8800:3980:2550:A167:7568:1FCD:8020 wikitext text/x-wiki #RINVIA [[2 uttrovi]] nau1pzprsz4zp205ejt1z1uqhgzlv6e Seconds 0 12332 346480 334365 2015-07-01T18:32:03Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[Seconds]] (in [[lingua corsa|corsu]]: "(I) Secondi"; titulu [[lingua francese|francese]]: ''L'Opération diabolique'') hè un [[cinemà|film]] [[Stati Uniti d'America|americanu]] di l'annu [[1966]], realizatu da [[John Frankenheimer]]. U thriller di fintascienza hè cunsideratu cum'è unu di i migliori rendimenti di l'[[cinemà|attore]] [[Rock Hudson]] è hè statu numinatu per l'[[Oscar]] di a migliore fotografia (biancu è neru). [[Categoria:Filmu di l'anni 1960]] [[Categoria:Thriller]] [[Categoria:Filmu di fintascienza]] [[Categoria:Filmu americanu]] r3fdclum3hd0xpckszhzerizn5u1pgm Template:Utilizatore eo-3 10 12333 335332 147824 2014-03-23T18:02:15Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 3 | letter code=eo | text=Ĉi tiu uzanto povas komuniki per '''[[:Category:Utilizatore eo-3|alta aŭ flua]]''' nivelo de '''[[:Category:Utilizatore eo|Esperanto]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore eo-3|{{PAGENAME}}]] gqp2848e96dicfbxh8nvtbbdc2ciu4q Categoria:Utilizatore eo-3 14 12334 335818 328377 2014-03-23T18:15:19Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore eo| 3]] 4bz942fd9gegw8oa4mmizau8c8uptj8 Template:Utilizatore nl-2 10 12335 335365 147887 2014-03-23T18:02:51Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 2 | letter code=[[lingua neerlandese|nl]] | text=Deze gebruiker heeft een '''[[:Category:Utilizatore nl-2|middelmatige kennis]]''' van het '''[[:Category:Utilizatore nl|Nederlands]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore nl-2|{{PAGENAME}}]] a90cd0a6lp34gumzigja56zodq49d1n Categoria:Utilizatore nl-2 14 12336 335858 328081 2014-03-23T18:16:03Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore nl| 2]] 9bvc0rx7gnep9zddm0yse5g5oa9424o Template:Utilizatore nl-3 10 12337 335366 147888 2014-03-23T18:02:52Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 3 | letter code=[[lingua neerlandese|nl]] | text=Deze gebruiker spreekt '''[[:Category:Utilizatore nl-3|uitstekend]]''' '''[[:Category:Utilizatore nl|Nederlands]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore nl-3|{{PAGENAME}}]] tdixrh2p29n3wby31fuxbmtufmkkor4 Categoria:Utilizatore nl-3 14 12338 335859 326488 2014-03-23T18:16:04Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore nl| 3]] k82vcu4wrlt0kxbfg0chzai9b3q3106 23 di nuvembre 0 12341 336513 259010 2014-05-25T20:14:30Z Zolo 4720 Reindirizzamentu à [[23 di nuvembri]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[23 di nuvembri]] d24cqd5jojhvg7zptubnidujizfcwfb 23 nuvembri 0 12342 147960 2008-11-16T18:16:15Z Urelianu 176 hà reindirizzatu [[23 nuvembri]] à [[23 di nuvembri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[23 di nuvembri]] tgic6vyo6kerkg2qctntkpv1ux5mggm 17 nuvembri 0 12343 147962 2008-11-16T18:19:04Z Urelianu 176 hà reindirizzatu [[17 nuvembri]] à [[17 di nuvembre]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[17 di nuvembre]] 1pn2nc3hx6pd3ekrmavqhh71b7svlfq 1 frivaghju 0 12344 148271 147965 2008-11-20T21:30:01Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[1u di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[1u di ferraghju]] 8a564j6vpxcpc74ly4mtn9e5l71h8n9 Wikipedia:Piazza 4 12345 165215 147988 2009-04-10T04:48:04Z Pathoschild 228 merged into [[Wikipedia:Purtone di a cumunità]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Wikipedia:Purtone di a cumunità]] nrdt3oty29kg13bkjmfsw6jek62p6xf Categoria:Ghjornu di ghjennaghju 14 12346 335586 148063 2014-03-23T18:11:05Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Ghjornu di l'annu| 01]] kzhipqh06bv525p1ykzawgcx4mci6xm 1 di ghjennaghju 0 12347 148069 2008-11-18T17:47:27Z Ale Mister 249 hà mossu [[1 di ghjennaghju]] à [[1u di ghjennaghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[1u di ghjennaghju]] trxh613iwvhb23nfyzkomjnw3h8r0uh Categoria:Filmu di l'anni 1980 14 12348 337422 335555 2014-09-06T12:04:42Z FakirNL 7698 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Sinemà|1980]] 35pjojmbnzadbx96cdmbxtlt8qpnx5i Categoria:Drama (Filmu) 14 12349 335529 148089 2014-03-23T18:10:05Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Sinemà]] 7y3v3irfal01jbj0ggkyo4xg68rmc90 Categoria:Filmu americanu 14 12350 335545 325411 2014-03-23T18:10:21Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Sinemà]] 7y3v3irfal01jbj0ggkyo4xg68rmc90 Categoria:Filmu di l'anni 1990 14 12351 337436 335557 2014-09-06T12:10:08Z FakirNL 7698 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Sinemà|1990]] m8nrkc5rrog7gzz7v4zpgffw33rs72p Categoria:Thriller 14 12352 335765 325413 2014-03-23T18:14:20Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Sinemà]] 7y3v3irfal01jbj0ggkyo4xg68rmc90 Categoria:Filmu di l'anni 1960 14 12353 337411 335553 2014-09-06T11:57:38Z FakirNL 7698 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Sinemà|1960]] qmxoq8yvdaure5prdp6kdo5rlqn7n5o Portughese bresilianu 0 12354 148107 2008-11-19T00:00:36Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Portughese brasilianu]] oli1da6k4wb8f8f6p3wuz7xp2ljvp7u Psycho 0 12355 371897 369291 2021-02-02T22:55:23Z Jun Misugi 295 + schedariu wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Psycho (1960) theatrical poster (retouched).jpg|right|frameless]] '''Psycho''' (titulu francese: ''Psychose'', o in corsu: ''Psicosi'') hè un filmu americanu di u [[1960]] realizatu da [[Alfred Hitchcock]]. I rolli principali sò stati ghjucati da [[Anthony Perkins]] (cum'è ''Norman Bates'') è [[Janet Leigh]] (cum'è ''Marion Crane''). U psicothriller hà ricevutu quattru numinazioni di l'[[Oscar]], ma ùn hà guadagnatu unu. [[Categoria:Filmu di l'anni 1960]] [[Categoria:Thriller]] [[Categoria:Filmu americanu]] 1xcld3um4mvlj2if3ixn3zfdapna3gg The Thin Red Line 0 12356 369352 369351 2020-11-08T08:08:25Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''The Thin Red Line''''' (tìtulu [[lingua italiana|italianu]]: ''La sottile linea rossa'', in [[lingua corsa|corsu]]: ''"A suttile linea rossa"'') hè un [[cinemà|filmu]] di guerra [[Stati Uniti|americanu]] di u realizadore [[Terrence Malick]] di l'annu [[1998]]. Hè statu numinatu per sette [[Oscar]], ma senza guadagnà ne unu. Ùn ci hè un veru rollu principale, ma ci sò mori rolli picculi. Assai [[cinemà|attori]] rinnumati hanu ghjucatu in ''The Thin Red Line''. Per esempiu: * [[James Caviezel]] * [[Elias Koteas]] * [[Ben Chaplin]] * [[Nick Nolte]] * [[Sean Penn]] * [[Woody Harrelson]] * [[John Cusack]] * [[John C. Reilly]] * [[Adrien Brody]] * [[John Travolta]] * [[George Clooney]] * [[Nick Stahl]] * [[Jared Leto]] A musica di u filmu hè di [[Hans Zimmer]]. [[Categoria:Filmu di l'annu 1998]] [[Categoria:Filmu americanu]] [[Categoria:Drama (Filmu)]] 3x8h3otpy7ytgo8f7horo1avb7yz4s4 SUA 0 12357 148144 2008-11-19T17:28:34Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Stati Uniti d'America]] 08y89vp53wbrmsj1i6wkngkjhiiyx9o 14 d'agostu 0 12358 148147 2008-11-19T17:49:55Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[14 d'aostu]] hz1sgvbu11ediw9ow1evvuruxl7hlbm 24 d'ottobre 0 12359 360701 345360 2018-12-19T20:24:08Z 2600:8800:3980:2550:A167:7568:1FCD:8020 Reindirizzamentu à [[24 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[24 uttrovi]] 49bqna2ezpzw2y5lgoyn1glcw1sdcvv Categoria:Canadianu 14 12360 372696 335469 2021-05-06T19:34:37Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[Categoria:Canadà]] ieg2r8rol33h94u610og1e1apc8util For Love or Money 0 12361 337426 332480 2014-09-06T12:07:02Z FakirNL 7698 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''For Love or Money''' (in corsu: "Pè amore o solli"; titulu francese: ''Le Concierge du Bradbury'') hè un filmu [[Stati Uniti|americanu]], una cumedia rumantica di l'annu [[1993]]. I rolli principali sò stati ghjucati da [[Michael J. Fox]] è [[Gabrielle Anwar]]. [[Categoria:Filmu di l'annu 1993]] [[Categoria:Cumedia (Filmu)]] [[Categoria:Filmu americanu]] 2yqiw1l9il75y2dsa655hglieft3cfq Categoria:Cumedia (Filmu) 14 12362 335501 148185 2014-03-23T18:09:37Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Sinemà]] 7y3v3irfal01jbj0ggkyo4xg68rmc90 Cicerone 0 12364 148276 2008-11-20T21:42:21Z Ale Mister 249 hà mossu [[Cicerone]] à [[Marcu Tulliu Cicerone]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Marcu Tulliu Cicerone]] 1uq2tkxvgehqso1a3q46kekkc56qyde Riebula 0 12366 148344 2008-11-21T15:58:29Z 90.14.246.112 Reindirizzamentu à [[Riberbula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Riberbula]] n8ehk83q2myuv5oxas3weq0iobny218 2 frivaghju 0 12367 148378 2008-11-21T22:48:29Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[2 frivaghju]] à [[2 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[2 di ferraghju]] 6hawhif3mopvs21ajkn759yo103ga44 3 frivaghju 0 12368 148380 2008-11-21T22:48:32Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[3 frivaghju]] à [[3 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[3 di ferraghju]] qf31k6nmpvmhjk6y8mubrphkko8vp55 4 frivaghju 0 12369 148382 2008-11-21T22:48:36Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[4 frivaghju]] à [[4 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[4 di ferraghju]] bm2xrdtb33reoqiidmhouo6qn4etm1g 5 frivaghju 0 12370 148384 2008-11-21T22:48:39Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[5 frivaghju]] à [[5 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[5 di ferraghju]] comukhlmvyhb3uspijc8opjdwd2zkwa 6 frivaghju 0 12371 148386 2008-11-21T22:48:42Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[6 frivaghju]] à [[6 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[6 di ferraghju]] bnwz2q85okhg328l7l02urug5bidphy 7 frivaghju 0 12372 148388 2008-11-21T22:48:45Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[7 frivaghju]] à [[7 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[7 di ferraghju]] 7chd2eckmuje7juhcmwn7gxguj3a2dl Categoria:Ghjornu di ferraghju 14 12373 335585 148389 2014-03-23T18:11:04Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Ghjornu di l'annu| 02]] ckogx4cnz20wwfvpkjiavxikbr7gkpu Categoria:Stati di u Brasile 14 12374 335755 148406 2014-03-23T18:14:10Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Brasile]] br3nk794gjtm6htz3mk14mbxdrrgzgn Alberta 0 12375 355721 354807 2016-11-04T08:41:23Z DARIO SEVERI 10718 Added inf. from Wiki (en) wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Alberta in Canada.svg|thumb|Alberta - Canadà]] '''Alberta''' hè una pruvincia di u [[Canadà]], hà una superficia di 661.848 km² è tene una populazzione di 3.645.257 abitanti (2011). A capitale hè [[Edmonton]]. A cità più grande hè [[Calgary]]. [[Categoria:Pruvincia di u Canadà]] 0nc4w6gy9miwvfajyhm5rl84wgn6uyr Bright Lights, Big City 0 12376 369350 368170 2020-11-08T08:03:20Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Bright Lights, Big City''' (tìtulu talianu: ''Le mille luci di New York'') hè un filmu americanu di l'annu [[1988]] incù [[Michael J. Fox]] è [[Kiefer Sutherland]]. [[Categoria:Filmu di l'annu 1988]] [[Categoria:Drama (Filmu)]] [[Categoria:Filmu americanu]] 3d9fgi5a4cty0gg1j8tcclrlus8o5j0 8 frivaghju 0 12377 148447 2008-11-22T14:28:44Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[8 frivaghju]] à [[8 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[8 di ferraghju]] e8ybnorj5mnieys5q6sbrersfaih2iw 9 frivaghju 0 12378 148449 2008-11-22T14:28:46Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[9 frivaghju]] à [[9 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[9 di ferraghju]] sh63hd50kbuefu95vs143k2jpwlklm2 10 frivaghju 0 12379 148451 2008-11-22T14:28:48Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[10 frivaghju]] à [[10 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[10 di ferraghju]] 71030x7uh15xlkhlszrbu2xqcrm6a7k 11 frivaghju 0 12380 148453 2008-11-22T14:28:50Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[11 frivaghju]] à [[11 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[11 di ferraghju]] tmcid6jt7c09b6dk2hmg4bdnxey5355 12 frivaghju 0 12381 148455 2008-11-22T14:28:53Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[12 frivaghju]] à [[12 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[12 di ferraghju]] 3jku48bcgvxtdcmni20x6x6mmgzq5x1 13 frivaghju 0 12382 148457 2008-11-22T14:28:56Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[13 frivaghju]] à [[13 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[13 di ferraghju]] rl6ali1m09w949ojmnhvwdrxgfsabks 14 frivaghju 0 12383 148459 2008-11-22T14:28:59Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[14 frivaghju]] à [[14 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[14 di ferraghju]] jm1crvdwncr6vaxs6kvvpbmgvmuqm6v 15 frivaghju 0 12384 148470 2008-11-22T14:37:28Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[15 frivaghju]] à [[15 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[15 di ferraghju]] bwwrrw8rghtcdykgfyql52zj0aoz5c6 16 frivaghju 0 12385 148472 2008-11-22T14:37:30Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[16 frivaghju]] à [[16 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[16 di ferraghju]] s3z8qap24y39ua4foh3s9coh6yid451 17 frivaghju 0 12386 148474 2008-11-22T14:37:32Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[17 frivaghju]] à [[17 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[17 di ferraghju]] p06af2428rg0rari2ykb86rkehh718h 18 frivaghju 0 12387 148476 2008-11-22T14:37:34Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[18 frivaghju]] à [[18 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[18 di ferraghju]] 9bfuplvax9k620nfegonz0q2py4sc5w 19 frivaghju 0 12388 148478 2008-11-22T14:37:36Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[19 frivaghju]] à [[19 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[19 di ferraghju]] 0zz7iu26t0ugtmtjc7yf5vifxp2g7vu 20 frivaghju 0 12389 148480 2008-11-22T14:37:37Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[20 frivaghju]] à [[20 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[20 di ferraghju]] h3wcc3mk1qtir6lscla6esafcyrs5ab 21 frivaghju 0 12390 148482 2008-11-22T14:37:41Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[21 frivaghju]] à [[21 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[21 di ferraghju]] nrbqvziougnci2kup4w7s5em7g0jv5n 22 frivaghju 0 12391 148493 2008-11-22T14:47:42Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[22 frivaghju]] à [[22 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[22 di ferraghju]] su1cq6eg0ul1xcn0fa8q6smxp6tlosn 23 frivaghju 0 12392 148495 2008-11-22T14:47:44Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[23 frivaghju]] à [[23 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[23 di ferraghju]] fhs34kaauafoirh4muh66m3f1bxcoj6 24 frivaghju 0 12393 148497 2008-11-22T14:47:45Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[24 frivaghju]] à [[24 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[24 di ferraghju]] 7tvl2jzntfqnfvggtob9s6h5tdr19lv 25 frivaghju 0 12394 148499 2008-11-22T14:47:47Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[25 frivaghju]] à [[25 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[25 di ferraghju]] 0xa390oav4lltm07973xj59xu92z0af 26 frivaghju 0 12395 148501 2008-11-22T14:47:49Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[26 frivaghju]] à [[26 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[26 di ferraghju]] tezcqi647d11jsa8eftslb3f5ghu2oj 27 frivaghju 0 12396 148503 2008-11-22T14:47:51Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[27 frivaghju]] à [[27 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[27 di ferraghju]] pztcfyjbs7ofpdis33183me9o7lzfhe 28 frivaghju 0 12397 148505 2008-11-22T14:47:52Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[28 frivaghju]] à [[28 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[28 di ferraghju]] 97w1tu7lfk1w4qsxolupp0b01eoio2p 29 frivaghju 0 12398 148516 2008-11-22T16:22:20Z Ale Mister 249 hà reindirizzatu [[29 frivaghju]] à [[29 di ferraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[29 di ferraghju]] h4v8ioty88anr6qzfwh2uw5t6ggiega Categoria:America di u Nordu 14 12399 335400 148669 2014-03-23T18:07:44Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:America]] 2ql43s4pbbsfpacg1fws1glquw4om5l Foo Fighters 0 12401 148858 2008-11-26T17:17:27Z 24.205.75.168 Reindirizzamentu à [[Dave Grohl]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Dave Grohl]] 6rwsvxujt7rd6vhhl4j8jg51gpji7yi A Benedizzione di u Sabatu Santu 0 12402 350857 350856 2015-07-09T13:54:11Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki A '''Benedizzione di u Sabatu Santu''' hè una [[puesia]] scritta da [[Lisandru Ambrosi]] (1798-1842). Hè stata publicata in [[A Muvra]] in u [[1937]]. ==A Benedizzione di u Sabatu Santu== :Càspita! [[riligione cristiana|Prete]] [[Paulu]] :À mè m’hà campatu! :In [[casa]], u [[diavule]] :S’era impusessatu. :Un certu rimore :Sempre ci facia, :Chì mai lu [[Signore]] :Entrà ci pudia. :Ellu, per un [[bracciu]], :U cacciò in u chjassu :Cum'è un zitellacciu, :È mandà lu à spassu. :Ch’avà sò sicuru, :Per intal’à un’altra ora :Zaccaneghji puru :Si resta fora. :Ellu, quant’à mè, :Hè un santonu à veru; :Manc’unu ùn ci n’hè :In tuttu lu [[cleru]]. :Cù una so spergiata :Restò benedetta :Tutta una [[facciata]] :Di a [[casa]] è una fetta. :Cù trè altre spergiate :Per tuttu scialbò, :È à le latinate :Ch’ellu stuppulò, :Ogni cosa tremava, :[[tarantulu|Tarantuli]] è [[topu|topi]]. :U [[focu]] stridava :Per finu à le [[scopa|scopi]]. :Quelle parulloni :Piglionu e tittelle, :Tupponu i tufoni :Ch’escianu e [[candella|candelle]]. :U spaternustrime :Durò per [[quattru]] [[ora|ore]] :È lu mio magnime :À lu sacru [[tenore]]. :Di [[pidochju|pidochji]] è [[puci]] :Tamanta [[brigata]] :Maiò ch'è li ruci :Sunò la scupata. :Restonu cumpunte, :À la so prucantula, :Duie [[furcina|furcine]] unte, :Tr'è [[fusu|fusi]] è una [[grattula]]. :Un par di [[pignatta|pignatti]] :Cumpunti restonu :Cu [[trè]] o [[quattru]] [[piattu|piatti]] :Da lu [[santu]] [[sonu]]. :La mio [[paghjola]] :Restò benedetta, :La miò [[cazzarola]], :La [[falce]] è l’[[accetta]]. :U mio pisciatoghju :Restò benedettu, :U mio cuvertoghju :Cù tuttu lu [[lettu]]. :Tutti i mio [[piattu|piatti]], :I sparti è cupputi, :Pìgnule è [[pignattu|pignatti]], :[[Suppera|Suppere]] è ambuti. :Oh lu gran bisbigliu :Chì in [[casa]] sunava! :Sin’à u mio ciarnigliu :Chì mai l’aduprava. :Più bella [[scena]] :Vede ùn si pudia: :A mio catena :Passava è venia. :È u mio tinellu, :A [[sechja]], a [[ciarretta]] :Da nantu u [[purtellu]] :Saltonu nu a stretta. :E mio [[gallina|gallinelle]] :Chì facenu l’[[ovu|ove]] :Piglionu e [[purtella|purtelle]]: :Mai più l’aghju trove. :U mio [[mannarinu]] :Da chèrciula intese, :Pigliò u [[purtellinu]], :Scappò pè u [[paese]]. :U mio troppu in [[sala]] :Duve nantu pusava, :Per sopra la [[scala]] :Cullava è falava. :È le mio [[prisuttu|prisutte]] :D’appese à le grate :Strapponu tutte :Da le so spergiate. :Per più scrianzatu :Ch’ell’era u mio [[gattu]], :Restò accustumatu, :Ùn scuzzò più [[pignattu]]. :Eo, cum'è una [[foglia]], :Trimava in l’anghjone; :Mi surtia la voglia :Di fà più [[canzona|canzone]]. :Pensate! Ch’avia :In una [[cascia]], in fondu, :Una [[geografia]] :Di tuttu lu [[mondu]]; :Una [[mantinella]] :Tutta tufunata :Incù una [[curbella]] :Ma tutta sfundata. :A la so [[preghiera]] :La pezza restò :Tale quale ella era :Nè mai più stracciò. :Avale tuttu aghju :Più [[santu]] ch'è prima, :Sunch'è u [[calamaghju]], :A [[penna]] è la [[rima]]. [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] 9ysrmclkea7vlv0qwp1e6dix1rn423q Carciofu 0 12404 149057 2008-11-29T13:23:28Z 83.201.166.29 Reindirizzamentu à [[Artichjoccu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Artichjoccu]] 4gwbaapeg1a0tszb97vck349z13dajc Pilonu 0 12405 348275 348271 2015-07-03T14:08:34Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[Image:Pilonu.jpg|thumb|200px|right|Un pastori incù u pilonu, in u libru di [[Preti Galletti]]]] U '''Pilonu''' (o [[Pilone]]) era un vistitu tradiziunali [[Corsica|corsu]]. Era fattu di pannu corsu o in pelu caprunu sanu. U pilonu era senza manichi nè apartura. Di i volti ci era una balzana di tela, nera, chì u rinfurzava in ghjò. U pilonu novu era longu, ma à misura ch'eddu frustava, si pudia taglià un pocu in ghjò è divintava più cortu à pocu à pocu. Ma ci erani i variazioni da una pievi à quidda altra, apposta chì u pilonu era purtatu più longu in [[Pumonti]] cà in [[Cismonti]]. U pilonu era u vistitu di i pastori, ma dinò di i cacciadori, chì i parava da u fretu è da l'acqua. Pisava mori u pilonu, insin'à ottu chilò. U pilonu era fattu par u più in Siscu, Corti, Venacu, o in Bucugnà. Era ancu apprizziatu da l'ufficiali inglesi chì friquintavani l'isula à u seculu XIX (Dizziunariu ''U Muntese''). ==Citazioni== Accadi à spessu chi u pilonu fussi citatu in a cultura è in a litteratura corsa. Par esempiu: * in i pruverbii: : ''Par [[maghju]] o par maghjonu, ùn ti caccià u to pilonu''. : ''Un pilone ùn serve solu un annu.'' (Dizziunariu ''U Muntese'') * in a festa di [[Sant'Andria]], u [[30 nuvembri]], i ziteddi andavani da una casa à quissa altra cantendu una [[pricantula]], è à quiddu chì ùn dava nudda, si facia a siguenti risposta: :''Chì vo abbiati tanti chjirchjoni :''Ch’iddu ci hè pila in un pilonu. * in u [[Vociaru di una ghjuvanetta di Tassu|buciaru di una ghjuvanetta di Tassu]]: :Isfurcà vogliu lu palu, :Quiddu di setti furconi, :Ch'ùn ci s'appenda più zanu :Nè cappucciu nè pilonu :È taglià vogliu la coda :À Cimoscu ed à Falconi. == Da veda dinò == *[[camisgia]] *[[cuttesce]] *a [[camisgetta]] ==Liami== * [http://www.matinalatina.com/festi/festi_pdf.php?num=1 Sant'Andria, [[Matina Latina]]] ==Riferimenti== * Galletti, (1863) ''Storia illustrata di a Corsica - Histoire illustrée de la Corse'' * Pecqueux-Barboni, R. (2008) Pannu è panni - Costumes de Corse, Albiana * Ciavatti, Petru (dir. redazzione) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana [[Categoria:Vistiti di Corsica]] [[Categoria:Vistitu]] [[Categoria:Etnulugia]] s7yuh0n5x5kw4rn1ufmlhytgxsuy9bl Pilone 0 12406 149070 2008-11-29T14:32:29Z 83.201.166.29 Reindirizzamentu à [[Pilonu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pilonu]] g6iumuozfbqlv2merzhzgh6v9u65szb Template:Oc 10 12407 373533 149166 2021-06-02T05:01:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki (in occitanicu)<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> bo9ppyk3rjx4eywy4v51uhasb8l2ogz Gesù Cristu 0 12409 358982 358977 2018-04-02T08:48:54Z 86.219.216.59 wikitext text/x-wiki Per i cristiani Gesù o [[Ghjesù]] hè u Figliolu di Diu è di a [[Vergine Maria]]. Hè dinù u Messia (o messaggeru) di U Signore. Cunniscimu a so vita per via di i scritti di i quattru [[Vangelu|Vangelisti]]: SS. Matteu, Marcu, Luca è Ghjuvanni. Eccu u ceppu di u [[Cristianisimu]]. Ghjesù in lingua ebrea vole dì: Diu salva. Cristu vene da a lingua greca antica (Christos), tradutta da l'ebreu "Messiah" o messaggeru. U nome sanu di Ghjesù Cristu vole dì 'Ghjesù-Messaggeru di Diu' o 'untu da u Signore'. == Citazione == Accade chì Ghjesù Cristu fussi mintuvatu in a cultura corsa. Per esempiu in e ghjasteme<ref>Milleliri, Paulu (2010) ''Chì tù sia...'', Albiana.</ref>: * ''Chì tù sia abandunatu da Cristu !'' * ''Chì tù faccia quidda di Cristu.'': "quidda" si riferisce à a fine, a morte. == Riferenze == {{reflist}} [[Categoria:Religione]] [[Categoria:Ebrei]] q055k491rhjikkd6uyfda0jywvou4wa MediaWiki:Nologin 8 12410 149191 2008-11-30T14:59:48Z Ale Mister 249 Pagina nova: Ùn sè registratu? $1. wikitext text/x-wiki Ùn sè registratu? $1. cv3y897z9yhhg2d89va3e6dq17tfdfp MediaWiki:Gotaccount 8 12411 149192 2008-11-30T14:59:56Z Ale Mister 249 Pagina nova: Sè digià registratu? $1. wikitext text/x-wiki Sè digià registratu? $1. 84z8gnjm806i41ngf0a722d21y1tvvd MediaWiki:Nav-login-createaccount 8 12412 149195 2008-11-30T15:02:27Z Ale Mister 249 Pagina nova: Cunnessione / Registramentu wikitext text/x-wiki Cunnessione / Registramentu swcf6jimfjzeug22gm04bct14x7b2c3 Risposta à Prete Paulu chì l'avia trattatu d'ignurante 0 12413 346241 334160 2015-07-01T16:35:40Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki A '''Risposta à Prete Paulu chì l'avia trattatu d'ignurante''' hè una [[puesia]] di [[Lisandru Ambrosi]] (1798-1842), chì hè stata racolta da a tradizione orale. ==Risposta à Prete Paulu chì l'avia trattatu d'ignurante== :Per mè corciu ch’eo sò! Ch’aghju à capì ? :Restatu erfagnu, senza scola, eppò :Puverittacciu, à causa maiò, :Ch’è maraviglia s’è sò sturneti. :A mio furtuna hè chì sò natu quì :Duv'è la scenza à Pallade scappò, :Duve a pura onestà si maritò :È duve la virtù si sgrunchjulì. :Qui, di scenza ogni cosa hè stuffizzatu: :Terrazze, sulaghjoli è cherciulotti; :Quì, lu chjassu di scenza hè suminatu. :Quì, di crianza hè pienu sechje è botti; :In somma hè calateiu tuttu impalpatu: :Infin’à i pisciatoghji quì sò dotti. ==Referenze== * Ceccaldi, Matteiu (1976) ''Antulugia di a litteratura corsa - Anthologie de la littérature corse'', Klincksieck: Paris ==Da vede dinù== * [[Lisandru Ambrosi]] [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] p9br8evfehj8tz2ihoz59x4zl3mbnu4 A scusa à Prete Paulu 0 12414 350887 346225 2015-07-09T15:18:47Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''A scusa à Prete Paulu''' hè una [[puesia]] di [[Lisandru Ambrosi]] (1798-1842), racolta da a tradizione orale. ==A scusa à Prete Paulu== :Vi dumandu, o [[Cristianesimu|Prete]] Pà, :Scusa, s’aghju mai mancatu :À le volti à lu [[cantu|cantà]].; :Mi dispiace ch’un [[curatu]] :Cum'è voi sia lu ciarlottu :Da l’Espacu à Vicinatu. :Passighjate incricchillitu, :Vi piace [[acquavita]] è [[vinu]], :Site un pretucciu cumpitu :Ind’a [[pieve du Rustinu]]. :Ùn ci n’hè di a vostra fatta; :Dite in [[crusca]], à belbellinu. :Po’ ùn site pe i talenti :Micca [[scherzu]]. Avete un stile :Per riguerdu à i cumplimenti :Cù lu [[donna|sessu feminile]], :Chì faria torce le [[labru|labre]] :À chiunque muccichile. :Quand’ete da fà qualcosa :Pricurate di piattà vi, :Nè la [[rima]] nè la [[prosa]] :Sò capaci à stumacà vi :Chì mi faria truncà, :Si l’avessi, un par di [[capu|capi]]. :Vi piace la [[carne]] cotta :È lu [[pane]] studiatu, :A salticcia è la casgiotta :È lu frittu di [[castratu]], :Eppò dopu qualchì [[fruttu]] :Si qualchissia l’hà datu. :Perchè voi site un bon [[Cristianisimu|prete]] :Dite a [[messa]] di bon’ora, :Fate corte le sicrete :È chjucchettu à tutte l’[[ora|ore]] :Poi s’avete un pò di [[tempu]] :Fate u frescu à la [[donna|signora]], :Una [[donna]] chì à mumenti :Si pò di ch’ell’hè cummuna; :Li manca ùn sò quantu [[denti]], :Gialla, corta, murcia è bruna :Ch’hà un par' d’[[ochju|ochji]] sburlati :Quasi tamant'è la [[luna]]. :Avete discernimentu :Per dirige i vostri [[affare|affari]], :Lestu lestu cum'è u [[ventu]] :Vi zirbate ind’i lignari :Chì per scrinicà [[centu]] [[annu|anni]] :Ùn v’infattanu i mio pari. :L’altr’eri aghju liticata :Ancu in veru la mio [[musa]]; :Guasi ch’ùn l’aghju chjirchjata, :Dissi : « Vai è cheri scusa :À [[Cristianesimu|prete]] [[Paulu]], u corciu, :Perch’ùn face cio ch’ùn usa. » ==Referenze== * Ceccaldi, Matteiu (1976) ''Antulugia di a litteratura corsa - Anthologie de la littérature corse'', Klincksieck: Paris ==Da vede dinù== * [[Lisandru Ambrosi]] [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] 5v81lhzo6z6pd7k4qo3wz5ca36wn2uq Template:Utilizatore oc-2 10 12415 335372 149669 2014-03-23T18:02:58Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Babel field 2|letter code size=1.5em|text size=0.83em|letter code=oc |ligam lenga = Occitan|text=Pòdi contribuir amb un nivèl mejan d' '''[[:Category:Utilizatore oc|occitan]].'''|nocat = {{{nocat|}}} }} [[Categoria:Utilizatore oc-2|{{PAGENAME}}]] hy22bbn7oxzdmoqvgzuxp07heb72cbg Categoria:Utilizatore oc-2 14 12416 335868 149668 2014-03-23T18:16:13Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore oc| 2]] 0cejeb65yvpf5s6y8f54kpxamozrkoc Limbara 0 12420 333070 325421 2014-03-23T14:31:55Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" border=1 align=right width="20%" !bgcolor="#E4A460" width="20%"| '''Monti Limbara''' |-- |[[Image:Monte Limbara.jpg|240px|thumb]] |-- | Paese: {{ITA}} |-- | Rughjonu: {{IT-SAR}}, ([[Gaddura]]) |-- | Pruvincia: [[Image:Provincia di Olbia-Tempio-Stemma.png|24px]] [[Pruvincia di Tarranoa è Tempiu|Tarranoa-Tempiu]] |-- | Altezza: 1.362 m |} U '''monti Limbara''' hè una muntagna di a [[Sardigna]] è rapprisenta u cunfinu miridiunali tra u rughjonu storicu è giugraficu di a [[Gaddura]] è u [[Locudoru]]. A cima più alta, ''punta Balistreri'', si pesa par 1362 metri annant'à u liveddu di u mari. U sò tarritoriu è cumpresu in li cumuni di [[Tempiu]], [[Caragnani]], [[Oschiri]] e [[Berchidda]], in provincia di [[Pruvincia di Tarranoa è Tempiu]]. ==Ipotesi di l'urighjna di u nomu== U nomu podaria dirivà da ''Limen Balares'' (limiti di i balari) in quantu ha custituitu in epichi antichi u confinu tra u rughjonu abitatu a nordu da i [[corsica|corsi]] (a [[Gaddura]]) e quidda abitata da [[Balari]] (U Monteacutu è a parti urientali di u [[Locudoru]]). U toponimu di a vetta maiori (punta Balistreri) dirivighja da u patrunimicu (di urighjna còrsa) di un tali Balistreri, ch'iddu si piattò in lu [[XVII seculu]] cù la sò famidda dapoi d'un forti cuntrastu avutu cù un signurottu priputenti ch'iddu si vulia piddà cù a forza comu mudderi a sò fiddola. U Signurottu è i sò guardii vinirunu tumbati da Balistreri in una ghjesga vicinu à [[Nuchisi]] (Santu Linardu) è da quiddu ghjornu Balistreri è la famidda puderunu turrà à Tempiu. A a sò morti venni intarratu in lu cunventu di i frati [[frate|francescani]], com'è signu di appruvazioni. Quistu episodiu hè mintuatu in un testu di u [[XIX seculu]].<br> ==Storia== U Monti Limbara hè statu brusgiatu in lu [[1936]] e i sò vechji buschi di [[suvara|suvari]] è [[liccia|licci]] sò stati rimpiazzati da alburi di [[pinu]] par a sò lestra crescita. Par anni in la cima di Limbara v'hè stata una basa par i cumunicazioni [[NATO]] è una basa di l'[[Aeronautica Militare]]. Oghji c'è a stazioni di i [[carabinieri]] è l'[[eliportu]] di u Sirviziu Antincendi. Annant'à a cima ci sò ancu i maiori ripitidori televisivi di u nordu Sardigna, una ghjesgia è a statua di a "[[Madonna di a Nivi]]" custruiti in lu [[1995]]. [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Sardegna]] 6p0m4e8s7etzxxtldxgfk13e5gvbp7n Coghinas 0 12421 341880 336532 2015-03-23T16:45:07Z 92.150.233.91 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" border=1 align=right width="20%" !bgcolor="#CCCCFF" width="20%"| '''Coghinas''' |-- |[[File:Coghinas01.jpg|300px|<center>]] |-- | Lungura: 116 km |-- | Purtata media: 18 m³/s |-- | Bacinu idrugraficu: 2551 km² |-- | Nasci: Monti d'Alà, (OT) |-- | Sfucia: Golfu di l'Asinara, (OT) |-- | Stati/Rughjoni attravirsati: {{ITA}}, {{IT-SAR}}, {{IT-OT}} è {{IT-SS}} |-- |} U '''Coghinas''' (''Cucina'' in [[Gadduresu]]) hè u fiumu maiori di a [[Sardegna]] sittintriunali. Cù una lungura di 116 [[km]] hé u terzu fiumu di l'isula dopu à u Tirso è u Flumendosa, essendu parò sicondu par ampiezza di bacinu dopu à u Tirsu è sicondu dopu à u Flumendosa par purtata media di l'acqui. [[File:Coghinas.jpg|240px|thumb|left|Riu di Cucina - Termi di Casteldoria]] Un matrali versu a ''stritta di Muzzone'' par mezu di una [[diga]] longa 185 [[metru|metri]] è larga 58 forma un [[Bacinu artificiali|bacinu]] cù una capacità di 254 milioni di [[metru cubu|metri cubi]] d'acqua. Pussedi una [[cintrali idruelettrica]], custruita in [[1937]]. U Coghinas nasci da i [[Alà dei Sardi|Monti d'Alà]] ma ricevi l'acqui di numarosi affluenti trà i quali u ''Riu de s'Elema'' è u ''Riu Mannu'', lampendu si dopu in u [[Golfu di l'Asinara]], vicinu à [[Codaruina|Valledoria]]. A parola ''Coghinas'', chì in [[lingua sarda|Logudoresu]] significhighja "cucina" dirivighja da a prisenza di surghjenti d'acqua calda chì à l'altezza di [[Castel Doria]] sfociani dendu vita a un cumplessu di termi chì era dighjà cunnisciutu in ebbica [[Roma|rumana]]. [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Sardegna]] 0nztdxsbopxznbo66xps4fp70cx68es Costa Smiralda 0 12423 374365 374359 2021-07-14T20:36:29Z Jumpy01 11155 corr wikitext text/x-wiki [[Image:Capriccioli.jpg|thumb|right|300px|Una futugrafia di a Costa Smiralda, vicinu ''Capriccioli'']] [[File:Sardegna's Costa Smeralda Drone Views.webm|thumb|Costa Smiralda]] A '''Costa Smiralda''' (in [[gadduresu]] '''''Monti di Mola''''') hè u trattu di costa di a [[Sardigna]] nord'urientali ([[Gaddura]]) in la pruvincia di [[Pruvincia di Tarranoa è Tempiu|Tarranoa è Tempiu]]. Forma una pinisula interamenti cumpresa in la Cumuna di [[Alzachena]] è ch'idda parti da l'umonimu golfu à quiddu di ''Cugnana''. U tarritoriu, guasgi spupulatu finu à tutta a prima mità di lu XXu seculu, hà vistu nascia in lu [[1962]] par manu di u principi ismailita [[Aga Khan|Karim Aga Khan]], u cunsorziu ''Costa Smeralda'', dendu cusì una gren'spinta à l'industria turistica di a Sardigna, trasfurmendu quistu locu in un'impurtanti è rinumata zona di vacanza. Prisenta numarosi insinaturi, longhi piaghji rinosi, muntagnoli, numarosi isuli è pussedi lussuosi alberghi. I centri maiori di a costa sò ''Porto Cervo'', ''Poltu Quatu'', ''Liscia di Vacca'', ''Capriccioli'', ''Cala di Volpe''. Ancu micca essendu in Costa Smiralda, [[Palau]] è [[Porto Rotondo]] veninu à idda suventi assuciati par prussimità è sumiddanza. ==Isuli == *[[De Capuccini]] *[[Delle Bisce]] *[[Di Li Nibani]] *[[Mortorio]] *[[Le Camere]] *[[Soffi]] ==Boci liati== *[[Alzachena]] [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Sardegna]] dj4tew6420hngn9n6er3vezhsme55jb Santu Tiadoru 0 12427 368566 362378 2020-08-25T10:09:30Z Jumpy01 11155 OT->SS wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Santu Tiadoru | blasone=San Teodoro (OT)-Stemma.png | nomeUfficiale=San Teodoro | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS |latitudineGradi = 40 |latitudineMinute = 46 |latitudineSeconde = 0 |lungitudineGradi = 9 |lungitudineMinute = 40 |lungitudineSeconde = 0 |mappaX = 78 |mappaY = 209 | altitudine= | superficia=104,87 | pupulazione=4.020 | annu=2008 | densita=38,3 | merre= | posta=08020 | telefunu=[[0784]] | istat=104023 | abitanti=Tiadurini | patronu=[[San Teodoro di Amasea|San Teodoro]] | festa=terza settimana di giugno. | situ = http://www.comune.san-teodoro.nu.it/ }} '''Santu Tiadoru''' hè una cumuna di 4.020 abitanti di a [[Pruvincia di Sassari]], in u rughjoni storicu di a [[Gaddura]] è si truva à a pindici di ''Monti Nieddu'', appena prima di u mari. [[File:Cala Ginepro.JPG|left|thumb|240px|Santu Tiadoru - ''Cala Ginepro'']] {{Pruvincia di Tarranoa è Tempiu}} [[Categoria:Cumuna di Sardegna]] p246nxtl8zttadtgi6sxx9iyrbbd21o Alfabetu funeticu internaziunali 0 12429 377864 369293 2021-11-21T12:15:37Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki L''''alfabetu funeticu internaziunali''' ò '''AFI''' (in [[lingua inglese|inglese]]: ''International Phonetic Alphabet'', ''IPA'') hè un [[alfabetu]] [[funetica|funeticu]] adopratu da i [[linguistica|linguisti]] par rapprisintà in manera univuca ugnunu di i tanti soni (tecnicamenti ditti [[fonu|foni]]) ch'iddu l'apparatu vucali [[omu|umanu]] hè in gradu di pruducia, cusì comu l'unità distintivi di u linguaghju chjamati [[funema|funemi]]. Hè cunsidaratu una cunvenzioni par a rapprisintazioni funetica è funematica di tutti i lingui di u mundu. ==Storia== L'alfabetu hè creatu in u 1886 indi u ricircadore [[Francia|francese]] [[Paul Passy]]. ==Lettere== Monda di i simbuli di l'IPA sò presi da l'alfabetu [[latinu]] o dirivati da iddu, certi sò piddati da l'alfabetu [[Grecia|grecu]], è altri sò in apparenza scurrelati da qualunqua alfabetu. E lettere sò classificate in i trè tipi: e [[Cunsunantu pulmonicu|cunsunanti pulmoniche]], e [[Cunsunantu nonpulmonicu|cunsunanti nonpulmoniche]] è e [[Vucale|vucali]]. [[Categoria:Linguistica]] 25b5gd8ewom9ixh1nqn2i63dabsff4p Muchju 0 12430 373818 350065 2021-06-02T09:41:51Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U muchju'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Cistus salvifolius.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Cistus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Violales]]'' |----- | Famidda | ''[[Cistaceae]]'' |----- | Ghjenaru | ''[[Cistus]]'' |----- | align="center" colspan="2" |''Cistus monspeliensis''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Muchju fiori.jpg|250px]] |----- |} U '''Muchju''' (''Cistus'' [[Carl von Linné|L.]], [[1753]]) hè un ghjenaru di arbusti minori sempriverdi appartinenti à a famidda di i [[Cistaceae]]. U muchju ha [[fiore|fiori]] vistosi, à simmitria raghjata, cù un caliciu parsistenti à 3-5 sipali, a 5 [[petalu|petali]] bianchi o rosulini, [[andruceu]] cù numarosi stami pocu sviluppati in lungura, [[ovariu]] cumpostu da 3-5 [[carpeddo|carpiddi]] è da unu [[stilu]] semplici. U fruttu hè una capsula à 5 valvi cuntinenti più semi. Hè una spezia tipica di a machja maditarrania ma a prisenza di certi specii, in particulari u ''[[Cistus monspeliensis]]'', in assuciazioni fluristichi guasgi puri, hè signu di digradazioni di a machja maditarrania è rapprisenta una pussibilità di invuluzioni versu a [[gariga]] o a pratiria. ==In Corsica== U muchju hè moltu cumunu in Corsica? Hè mintuvatu à spissu in a tupunimia. Par asempiu: ''Muchjetu'', ''Muchjalba'', ''Muchju biancu''. ==Citazioni== Accadi chì u muchju fussi citatu in a cultura corsa. Par asempiu: * in a sprissioni: ''Soldi à muchju !'' chì voli dì: soldi à buzzefara. == Rifarenzi == * Papi, Arnestu, [http://ernestpapi.free.fr/Ricchezza,%20nobilt%C3%A0,%20divizia.%20Richesse,%20noblesse,%20abondance.htm, ''Ricchezza, nobiltà, divizia''] ==Da vida dinò== * u [[muchju biancu]] * u [[muchju russu]] * u [[muchjastreddu]] * i [[fiori di Corsica]] *[[Arba scagliola]] *[[Artichjoccu]] *[[Balculu]] *[[Cioglu]] *[[Lattaghjolu]] *[[Lattaredda]] *[[Maredda]] *[[Pecita]] *[[Pecitella]] *[[Pulicaria odora]] [[Categoria:Asteraceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 89jfaffmtthgoua0460eyn42u58ry2z Granitu 0 12431 339576 336444 2014-09-20T12:58:14Z 92.153.12.210 /* Classificazioni */ wikitext text/x-wiki [[File:Granite.jpg|thumb|240px|Granitu giaddu brasilianu]] U '''granitu''' hè una [[roccia ignea intrusiva]] [[felsicu|felsica]], incù grana chì và da media à grussulana è ogni tantu pò prisintà megacristaddi. U so nomu diriveghja da u latinu ''granum'' (granu), incù un rifirimentu chjaru à a so struttura olucristaddina. U granitu hè classificatu par via di u [[diagramma QAPF]], in u quali si culloca in u campu di i rocci ''soprassaturi'', veni à dì incù cuntinuti di [[quarzu]] cumpresi trà 20% è 60%. L'altri minirali fundamintali prisenti in u granitu sò i [[feldspati]] ([[ortuclasiu]], [[sanidinu]] è [[micruclinu]]) è u [[plagiuclasiu]] (incù cumpusizioni più [[albite|albitichi]]) è [[mica|michi]] ([[biutiti]] è in parechji tipi di granitu di tipu [[muscuvita]]). S'è u plagiuclasiu hè guasi intiriamenti [[albiti]] u granitu piglia u nomu di [[granitu sodicu]]; s'è in a roccia hè prisenti inveci ancu pirussenu rombicu a roccia piglia tandu u nomu di [[granitu charnuckiticu]]. Un'antra variità di granitu hè u [[leucugranitu]], in u quali i minirali mafichi sò estremamenti ridutti. A dinsità media di u granitu hè 2,75 g/cm<sup>3</sup> incù un valori chì và da 1,74 g/cm<sup>3</sup> à 2,80 g/cm<sup>3</sup>. == Cumpusizioni chimica == A cumpusizioni media di u granitu hè (in ordini dicriscenti):<ref>Harvey Blatt and Robert J. Tracy "Petrology" 1996</ref> * [[silicia|SiO<sub>2</sub>]] — 72,04% * [[ossidu d'alluminiu|à u<sub>2</sub>O<sub>3</sub>]] — 14,42% * [[ossidu di putassiu|K<sub>2</sub>O]] — 4,12% * [[ossidu di sodiu|Na<sub>2</sub>O]] — 3,69% * [[ossidu di calciu|CaO]] — 1,82% * [[ossidu di farru|FeO]] — 1,68% * [[ossidu di farru|Fe<sub>2</sub>O<sub>3</sub>]] — 1,22% * [[ossidu di magnesiu|MgO]] — 0,71% * [[diussidu di titaniu|TiO<sub>2</sub>]] — 0,30% * [[anidridi fusforica|P<sub>2</sub>O<sub>5</sub>]] — 0,12% * [[ossidu di manganesi|MnO]] — 0,05% Par ottena sta cumpusizioni sò stati analizati 2485 campioni pruvinenti da u mondu intreiu. A parcintuali di SiO<sub>2</sub> si rifirisci à tutti l'ossidi di [[siliciu]] prisenti (è dunqua ancu quiddi prisenti in i [[silicati]]) è micca sultantu à u quarzu. == Classificazioni == U granitu hè una roccia ignea intrusiva, è s'hè dunqua furmatu in seguitu à u lentu raffriddamentu di un [[magma]] chì s'hè intrusu à prufundità cumpresi trà 1,5 è 50&nbsp;km. U prucessu di furmazioni di u granitu hè quantunqua sempri in fasa di dibattitu à i ghjorna d'oghji è hà inghjinaratu parechji iputesi è classificazioni di i granita. === Classificazioni alfabetica === A classificazioni alfabetica<ref>Chappell & White 1974; Hine et à u. 1978</ref> distingui in: * ''I-granita'', derivanti da rocci ignei, è dunqua metalluminosi-alluminosaturi. * ''S-granita'', derivanti da rocci [[crosta terrestra|crustali]] sidimintarii o mitamorfichi, sò peralluminosi. * ''M-granita'', derivanti da cristaddisazioni frazziunata di u [[manteddu terrestru|manteddu]]. * ''A-granita'', derivanti da l'interazzioni di un [[hot spot]] incù a parti infiriori di a crosta. === Classificazioni di Pitcher === A classificazioni di Pitcher (1979) distingui dui tipi d'assuciazioni granitichi: l''''ercinutipa''' è l''''andinutipa'''. Studii ultiriori ani purtatu à difiniscia trè classi di granita: * ''I-curdigliera o Andinutipi'', rapprisintati da i granita di l'[[Andi]], carattarizatu da [[plutunisimu]] di longa durata, ani urighjini [[calcalcalinu|calcalcalini]] * ''I-caliduniani'', pruvenini da plutunisimu brevi è intensu, * ''S-ercinutipi'', pruvenini da plutunisimu brevi è intensu ma si distinguini par via di l'abbundanti prisenza di [[muscuvita]], minerali prisenti à causa di u so [[protulitu]] sidimintariu. === Classificazioni di Pearce === A classificazioni di J.A. Pearce teni contu di a cuncintrazioni di l'elementi in tracci. L'elementi in tracci ùn ani micca effettu annantu à i prubità fisichi di u sistemu, ma a so abbundanza hè ditarminata da a so ripartizioni trà i varii fasi in equilibriu, par via di cunsiquenza sò traccianti di i prucessi di fusioni è di cristaddisazioni. Si distinguini quattru tipi di furmazioni tittonichi in basa à u cuntinutu in ppm di ''Rb'', ''Y'', ''Nb'', ''Ta'', ''Yb'': * ''VAG'', volcanic-arc granitu * ''Syn-COLG'', syncollisional granitu * ''WPG'', withing-plate granitu * ''ORG'', ocean-ridge granitu == Urighjina == [[File:Granite Yosemite P1160483.jpg|240px|thumb|Ditagliu di un granitu pruvinenti da u [[Yosemite]]]] L'urighjina di u granitu hè stata par molti dicennii l'ughjettu di cuntruversii è discussioni animati. L'iputesa attualmenti più diffusa hè quidda di a genesi par via di [[cristaddisazioni frazziunata]]. Un' iputesa ultiriori hè stata quidda di a genesi par estremu [[mitamurfisimu]]. === Genesi par cristaddisazioni frazziunata === Sicondu sta tiuria a furmazioni di u granitu hè attribuita à u lentu prucessu di cristaddisazioni frazziunata chì avveni à l'internu di a [[camara magmatica]]. Par via di sta tiuria hè pussibuli di spiigà cusì i varii assuciazioni di rocci ch'è no truvemu in i [[plutoni]] com'è varii stadii di l'evuluzioni di u magma. L'assuciazioni plutonichi si poni schematizà di manera utuli in dui catigurii principali: * ''[[Assuciazioni plutonichi calcalcalini]]'' * ''[[Assuciazioni plutonichi à granita duminanti]]'' In tremindù assuciazioni u granitu hè quantunqua un puntu d'arrivu di l'evuluzioni, chì ripprisenta a roccia a più diffarinziata. St'evuluzioni di u magma hè ripprisintata di manera ottima in u diagramma di u [[sistemu graniticu]], induva par via di un [[Diagramma tirnariu|graficu tirnariu]] di [[silice|SiO<sub>2</sub>]], [[albiti]] è [[ortuclasiu]] si pò suvità u parcorsu di diffirinziazioni di un magma soprassaturu. === Genesi par mitamurfisimu === In oppusizioni à a genesi par cristaddisazioni frazziunata, parechji giuloghi ani furmulatu l'iputesa di a genesi par mitamurfisimu. Sta tiuria spiega a furmazioni di u granitu grazia à u mitamurfisimu estremu di [[anfibolite|anfiboliti]] è [[granulite|granuliti]]. == Ricuddata è missa in postu == A ricuddata di i magmi da a zona d'urighjina (in generali l'[[astenusfera]]) versu a crosta più supirficiali avveni principalamenti par via di u cuntrastu di [[dinsità]]. U muvimentu di u magma in l'astenusfera pò cusì essa efficaciamenti discrittu incù un mudeddu di flussu in un ambienti purosu saturatu incù cullassu di l'ambienti attravirsatu (Turcotte è Ahern, 1979). À u raghjunghjimentu di a [[litusfera]] u muvimentu di u magma cambia par un cumpurtamentu più rigidu di u mezu attravirsatu principiendu cusì à suvità vii prifirinziali. A siconda di i carattaristichi di u magma (dinsità, [[viscusità]], [[Massa (fisica)|massa]] è perdita di calori) l'intrusioni si firmarà à diversi prufundità. Si distinguini dunqua '''epiplutoni''', plutoni d'altru liveddu, è '''cataplutoni''' veni à dì plutoni di crosta mediu-prufonda. A messa in postu pò, schematicamenti, avvena in dui modi: * '''Intrusioni furzata''', sò intrusioni chì aserciteghjani una spinta nantu à i [[camara magmatica|rocci incascianti]] è sfurmendu li. * '''Intrusioni parmissi''', sò intrusioni chì avanzani par cullassu di i rocci chì stani sopra à u magma. Un miccanisimu tipicu d'intrusioni permissiva hè u '''stoping''' in u quali i rocci incascianti si frammentani à u tettu è à i lati di l'intrusioni libarendu un certu spaziu par a ricuddata. U stoping hè chjaramenti ricunniscibuli à i bordi di u [[Plutonu (giulugia)|plutonu]] par a grandi prisenza di [[xenolite|xenuliti]]. == Distribuzioni == [[File:The Cheesewring.jpg|240px|thumb|Un [[tor(giulugia)|tor]] graniticu.]] U granitu hè una di i rocci maghjuramenti apprizziati da l'arrampicadori, grazia à a so grandi adirenza è à i so sistemi di fratturi. Parechji di i lucalità più cunnisciuti par arrampicà annantu à u granitu sò: u [[parcu naziunali di Yosemite]], u [[Joshua Tree National Park]], u massicciu di u [[Monti Biancu]] (soprattuttu in u [[gruppu di u Mont Blanc du Tacul]], l'[[Aiguilles du Dru]] è l'[[Aiguille du Midi]]), a [[Val Masino (vaddi)|Val Masino]], a [[Sardegna]] ([[Aggius]], [[Palau (Italia)|Palau]]), a [[Corsica]] è u [[Karakorum]]. == Noti == <references /> == Bibliugrafia == * {{IT}} ''I rocci è i so custituenti'' - Morbidelli - è. Bardi (2005) * {{IT}} ''Minirali è Rocci'' - De Agostini Novara (1962) * {{IT}} ''Atlanti di i rocci magmatichi è di i so tessituri'' - Mackenzie, Donaldson è Guilford - Zanichelli (1990) * {{IT}} ''Magmatisimu è mitamurfisimu'' - C.D'Amicu, F. Innucenti, F.P. Sassa - UTET 2001 == Da veda dinò == * [[Petrugrafia]] * [[Petrulugia]] * [[Rocci ignei]] * [[Matiriali da custruzzioni]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[Categoria:Geologia]] 0ho47ykhxbzh7myggxuw9mp5dvs0z8y Pruvincia di Nuaru 0 12432 374491 374490 2021-07-27T15:25:52Z Fausta Samaritani 15085 /* Cumuni */ wikitext text/x-wiki A '''Pruvincia di Nuaru''' (in [[Italia|talianu]] ''Provincia di Nuoro''), in ([[lingua sarda|Sardu]] ''Provìntzia de Nùgoro'') hè una pruvincia di a [[Sardigna]]. U capilocu amministrativu hè [[Nuaru]] (talianu: ''Nuoro''). == Cumuni == I comuni de a Pruvincia di Nuaru son: [[Image:Monte Ortobene 2009 089.JPG|thumb|300px|right|Nuaru da o Monte Ortobene, 2009]] [[Image:Monte Ortobene 076.jpg|thumb|300px|right|Monte Ortobene (Pruvincia di Nuaru)]] ;A<br> [[Aritzu]] (''Aritzo'') * [[Atzara]] * [[Austis]]<br> ;B<br> [[Brevìe]] (''Belvì'') * [[Bìroro]] (''Birori'') * [[Bolòtana]] (''Bolotana'') * [[Bòrore]] * [[Bortigale]] (''Bortigali'')<br> ;D<br> [[Dèsulu]] (''Desulo'') * [[Durgali]] (''Dorgali'') * [[Duarche]] (''Dualchì'')<br> ;F<br> [[Fonne]] (''Fonni'')<br> ;G<br> [[Gadoni]] * [[Garteddì]] (''Galtellì'') * [[Gavoi]]<br> ;I<br> [[Irgoli]]<br> ;L<br> [[Lei]] * [[Lòcula]] (''Loculi'') * [[Lodè]] * [[Lodine]] * [[Lùbula]] (''Lula'')<br> ;M<br> [[Macumere]] (''Macomer'') * [[Mamoyada]] (''Mamoiada'') * [[Meana]] (''Meana Sardo'')<br> ;N<br> [[Noragugume]] *'''[[Nùgoro]]''' (''Nuoro'')<br> ;O<br> [[Ollolai]] * [[Ortzai]] (''Olzai'') * [[Onanie]] (''Onanì'') * [[Oniai]] (''Onifai'') * [[Onieri]] (''Oniferi'') * [[Orane]] (''Orani'') * [[Orgòsolo]] * [[Orosei]] * [[Oroteddi]] (''Orotelli'') * [[Ortueri]] * [[Orune]] * [[Osidde]] (''Osidda'') * [[Otzana]] (''Ottana'') * [[Ovodda]]<br> ;P<br> [[Pasada]] (''Posada'')<br> ;S<br> [[Sarule]] * [[Silanos]] (''Silanus'') * [[Sindia]] * [[Sòrgunu]] (''Sorgono'')<br> ;T<br> [[Teti]] * [[Thiniscole]] (''Siniscola'') * [[Tìana]] * [[Tonara]] * [[Torpè]]<br> ;U<br> [[Ulìana]] (''Oliena'')<br> ;V<br> [[Vitzi]] (''Bitti'')<br> [[categoria:Sardegna]] [[categoria:Italia]] rr5yhzn4n72poxceesyi2i05eqjvvj3 Nuaru 0 12433 372655 333633 2021-04-30T12:46:16Z Jumpy01 11155 aghjurnatu wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Nùaru [[Image:Nuoro vista dal Nuraghe Tanca Manna.jpg|300px|Nuaru è u ''Monte Ortobene'' da u Naracu ''Tanca Manna'']] | blasone=Nuoro-Stemma.png | nomeUfficiale=Nuoro | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=NU |latitudineGradi = 40 |latitudineMinute = 19 |latitudineSeconde = 0 |lungitudineGradi = 9 |lungitudineMinute = 20 |lungitudineSeconde = 0 |mappaX = 71 |mappaY = 199 | altitudine=554 | superficia=192,27 | pupulazione=36.500 | annu=2018 | densita=189,6 | merre= | posta=08100 | telefunu=0784 | istat=091051 | abitanti=Nuaresi | patronu=[[Madonna della Neve|Santa Maria della Neve]] | festa=[[5 d'aostu]] | situ = http://www.comune.nuoro.it/ }} '''Nùaru''' ([[Alfabetu funeticu internaziunali|/'nuːoro/]], in [[lingua sarda|sardu]] ''Nùgoro'') hè una [[cità]] [[italia]]na di pocu menu di 36.500 abitanti <small>(2018)</small>, capilocu di l'[[Provincia di Nuoro|umonima pruvincia]] di a [[Sardigna]] centru-sittintriunali.<br/> È ditta ancu ''l'Ateni sarda'' par alluda a u piriodu di gran farmentu culturali ch'idda a carattirizzò in lu novicentu, cù unu di i sei Premii Nobel taliani par a Littiratura, vintu in lu 1926 da a scrittrici [[Grazia Deledda]] è par u successu di numarosi altri parsonalità artistichi com'è u pintori [[Antonio Ballero]] è u scultori [[Francesco Ciusa]], vincidori di a ''Biennale di Venezia''. [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Cumuna di Sardegna]] kddfvedvdtmlriyos0tf9bxnn9crzcf Lingua ebraica 0 12434 372656 359938 2021-04-30T19:09:44Z Arvatkaa Kuka 17905 File wikitext text/x-wiki [[File:Book_of_Esther,_Hebrew,_c._1700-1800_AD_-_Royal_Ontario_Museum_-_DSC09614.JPG|thumb]] Par '''lingua ebraica''' (in ebraicu israilianu: עברית, ivrit) s'intendinu sia l'ebraicu biblicu (o classicu) sia l'ebraicu mudernu, lingua ufficiali di u Statu di Israeli, ch'iddu conta circa 7 milioni di locutori. Ghjiniralmenti quiddu biblicu è quiddu mudernu sò cunsidarati com'è dui stadii avulutivi diffarenti di una stessa lingua (ancu sidd'a volti ci sò assai diffurmità tra lingua antica è ughjinca). L'ebraicu hè una [[lingue simitiche|lingua simitica]], è dunqua appartinenti a listessa famidda ch'idda accoddi ancu li lingui [[lingua araba|araba]], [[lingua aramaica|aramaica]], [[lingua amarica|amarica]], [[lingua tigrina|tigrina]], è altri. Par numaru di locutori, l'ebraicu hè a terza lingua simitica dopu à l'arabu è l'amaricu.<ref>[[Ghil'ad Zuckermann|Zuckermann, Ghil'ad]], 2003. [https://www.palgrave.com/gp/book/9781403917232 ''Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew'']. Palgrave Macmillan. (ISBN 9781403917232 / ISBN 9781403938695)</ref> == Note == <references/> [[Categoria:Lingua semìtica|Ebraicu]] 4yalekgkx38i8x81l19g4l3g7bdhrvg Locudoru 0 12435 377978 333156 2021-12-04T21:57:18Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki U '''Locudoru''' (in [[lingua sarda]] ''Logudòro'', littaralmenti "locu d'oru") hè un vastu tarritoriu di a [[Sardigna]] centru-sittintriunali ch'iddu cunfinighja a nordu cù a [[Gaddura]], a estu cu i ''Baronii'' è a sudu cù ''Bargagia'', ''Goceanu'' è ''Planargia''. [[Categoria:Sardegna]] 2jm6p4s2zma9dgfenyfw69hr2s1yu35 Lu Palau 0 12436 374776 361797 2021-08-03T15:41:04Z Fausta Samaritani 15085 navbox wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Lu Palau [[File:Palau_from_Fort.jpg|320px|Vista panuramica da a furtezza]] | blasone=Palau-Stemma.png | nomeUfficiale=Palau | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS |latitudineGradi = 41 |latitudineMinute = 11 |latitudineSeconde = 0 |lungitudineGradi = 9 |lungitudineMinute = 23 |lungitudineSeconde = 0 |mappaX = 71 |mappaY = 195 | altitudine=83 | superficia=44.4 | pupulazione=4.310 | annu=2008 | densita=97,1 | merre= | posta=07020 | telefunu=[[0789]] | istat=104020 | abitanti=Palaesi | patronu=[[San Pietro]] | festa=[[7 Aprili]] | situ = http://www.palau.it }} '''Palau''' (in [[gadduresu]] '''''Lu Palau''''') hè una cumuna di circa 4300 abitanti di a [[pruvincia di Sassari]]. == Storia == A prima citazioni di "Palau" si trova in i primi carti cadastali [[piemuntesi]]; i primi casi di u paesi sò di a prima mità di u [[XIXu seculu]], quandu i pastori d'urighjina [[Tempiu|timpiesa]] (trà iddi u famosu "Zecchinu"), chì staiani in i campagni à l'inghjiru, (induv'iddi aviani di solitu una casa à u mari, par fughja u caldu di i paesi di l'internu duranti l'istati) furmetini i primi famiddi di u paesi, suprattuttu par cuntrullà i so tarreni stratigicamenti. [[File:Palau - Sardegna.jpg|center|500px|Palau]] {{Pruvincia di Tarranoa è Tempiu}} {{Comuna di a Pruvincia di Sassari}} ouwn9chh316w5z2a3bxhqlml05x82q2 Caragnani 0 12437 374761 361795 2021-08-02T22:54:53Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Caragnani | blasone=Calangianus-Stemma.png | nomeUfficiale=Calangianus | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS |latitudineGradi = 40 |latitudineMinute = 55 |latitudineSeconde = 0 |lungitudineGradi = 9 |lungitudineMinute = 12 |lungitudineSeconde = 0 |mappaX = 67 |mappaY = 204 | altitudine=518 | superficia=126,35 | pupulazione=4.489 | annu=2007 | densita=36,74 | merre=Gio Martino Loddo | posta=07023 | telefunu=[[079]] | istat=104010 | abitanti=Caragnanesi | patronu=[[Santa Ghjusta]] | festa=[[14 maghju]] | situ = http://www.comune.calangianus.ot.it/ }} '''Caragnani''' (in [[talianu]] è ufficialmenti ''Calangianus'', in sardu ''Caranzanos''), hè una cumuna di 4.489 abitanti di ò [[Pruvincia di Sassari|pruvincia di Sassari]], in u rughjonu storicu di a [[Gaddura]]. Hè situatu supra un'altupianu [[granitu|graniticu]] à 518 metri sopra à u liveddu di u mari, à i pedi di u monti di [[Limbara]]. [[File:Chiesa_Calangianus.jpg|thumb|left|240px|A ghjesgia seicintesca di Santa Ghjusta]] == Storia == In epica [[preistoria|preistorica]] era Caragnani abitatu, comu tistimunighjani varii ritruvamenti archiulogichi datati di l'ità di u ramu. Ma u primu rifirimentu a u tuponimu si scontra in u [[Medievu]], pricisamenti in [[1162]] cù a bolla di u papa Lisandru III ind'eddu mintuvighja a cappedda ''Santi Jacobi de Calegnano''. Parò avemu nutizii più cuncreti annant'a Caragnani solu suttu a duminazioni aragunesa, quandu in un ducumentu nutarili si trova un trattatu [[Pisa]]nu ind'iddu si cita a ''Villa Calanjanus de Geminis Josso'', prubabilamenti un paesi minureddu di pochi dicini di parsoni. {{Pruvincia di Tarranoa è Tempiu}} {{Comuna di a Pruvincia di Sassari}} fayx1p05seq789oa2tlpwibakcpppiz Lurisi 0 12439 374778 359317 2021-08-03T15:42:42Z Fausta Samaritani 15085 navbox wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Luras (Lurisi) | blasone=Luras-Stemma.png | nomeUfficiale=Luras | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS |latitudineGradi = 40 |latitudineMinute = 56 |latitudineSeconde = 0 |lungitudineGradi = 9 |lungitudineMinute = 11 |lungitudineSeconde = 0 |mappaX = 66 |mappaY = 203 | altitudine=508 | superficia=87.03 | pupulazione=2.618 | annu=2007 | densita=30,08 | merre=Maria Giuseppina Careddu | posta=07025 | telefunu=[[079]] | istat=104015 | abitanti=Lurisinchi | patronu=[[San Pietro]] | festa=[[7 aprili]] | situ = http://www.comune.luras.ss.it/ }} '''Luras''' (in [[gadduresu]] '''''Lùrisi''''', hè una cumuna di a [[pruvincia di Tarranoa è Tempiu]] in u rughjonu storicu di a [[Gaddura]]. Hè situatu à più di 500 metri supra à u liveddu di u mari è faci parti di a III Cumunità Muntana "Gaddura". [[Image:Olivastro.jpg|thumb|left|200px|Unu di l'uddastri millinarii di 'ss'ariali]] Puri essendu in u cori di a Gaddura, hà cunsirvatu di manera stunanti a parlata [[lingua sarda|sarda lucuduresa]], un tempu sparta in tutta 'ssa zona ma da calchì seculu rimpiazzata da quidda gadduresa, un diasistemu d'urighjna corsa è sumiddanti à u dialettu di Sartè, incù 20% di vucabulariu sputicamenti sardu. U tuponimu Luras dirivighja da u latinu ''lura'', chi significhighja ''saccu'' è prubabilamenti nasci da a fantasia di la ghjenti di u locu, chì vidiani in i rocchi particulari prisenti in 'ssa zona, formi par appuntu assumiddanti à quiddi di sacchi. {{Pruvincia di Tarranoa è Tempiu}} {{Comuna di a Pruvincia di Sassari}} ksq2vgqkuoixoi7rnp4mex1hxa1w1l7 Agghju 0 12440 374700 374696 2021-08-02T09:04:54Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Agghju | blasone=Aggius-Stemma.png | nomeUfficiale=Aggius | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS | latitudineGradi=40 | latitudineMinute=56 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=9 | lungitudineMinute=4 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=514 | superficia=83,56 | pupulazione=1.427 | densita=20 | merre= Nicola Muzzu | posta=07020 | telefunu=079 | istat=104001 | abitanti=Agghjesi | patrone=Santa Vittoria | festa=u [[14 di maghju]] | situ= https://www.comuneaggius.it/index.php/ }} '''Agghju''' (in [[lingua taliana|talianu]] è ufficialmenti '''''Aggius''''', hè una cumuna di 1.427 abitanti di a [[Pruvincia di Sassari]], in u rughjonu storicu di a [[Gaddura]]. [[File:Aggius.jpg|thumb|none|350px|Una viduta di Agghju]] == Acunumia == L'[[acunumia]] hè cintrata annant'a u sittori [[agricultura|agriculu]]-[[pastore|pasturale]], l'[[industria|artisgianatu industriali]], marmaru è [[granitu]], sirvizi è artisgianatu [[arte|artisticu]]. == Cultura == In Agghju hè prisenti un famosu [[cantu|coru]], mintuvatu puru da [[Gabriele d'Annunzio]] è chjamatu "Coru di u ghjaddittu di [[Gaddura]]" par via di i so carattiristichi sunurità. L'agghjesu hè quiddu [[gadduresu]], cù a spicificità di certi formi lissicali è di l'usu funeticu di a '''Z''' in piazza di a '''C''' palatali: (cor. celu, agg. zelu). {{Pruvincia di Tarranoa è Tempiu}} {{Comuna di a Pruvincia di Sassari}} pu4tynyqbrx7hcvqpproprohdtt0srf Bultigghjata 0 12441 361794 359310 2019-03-14T00:36:39Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Bultigghjata [[File:bortigiadas.jpg|300px|<center></center>]] | blasone= | nomeUfficiale=Bortigiadas | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS |latitudineGradi = 40 |latitudineMinute = 54 |latitudineSeconde = 0 |lungitudineGradi = 9 |lungitudineMinute = 3 |lungitudineSeconde = 0 |mappaX = 63 |mappaY = 204 | altitudine=476 | superficia=76,76 | pupulazione=820 | annu=2008 | densita=11.67 | merre=Emiliano Deiana | posta=07030 | telefunu=[[079]] | istat=104007 | abitanti=Bultigghjatesi | patronu=[[Santu Petru]] | festa=[[7 Aprili]] | situ = http://www.bortigiadas.eu/ }} '''Bultigghjata''' (in [[talianu]] è ufficialmenti '''''Bortigiadas''''', hè una cumuna di 820 abitanti in a [[Pruvincia di Sassari|pruvincia di Sassari]], in u rughjonu storicu di a [[Gaddura]]. == Storia == I primi ducumenti sicuri annant'à u paesi sò di u [[1300|XIVu]] seculu cù u nomu di "Orticlada" è appartinia à a diocesi di Civita (oghji [[Tarranoa|Olbia]]). Altri ducumenti mintuvighjani u tuponimu "Gortiglaca" o "Bortiglassa". Quici passaia prubabilmenti l'antica strada rumana chì culligaia Olbia à ''Tibula'' (vicinu à [[Castelsardo]]) passendu par [[Tempiu]]. Oghji à Bultigghjata hè parlatu solu u [[gadduresu]] ma sturicamenti è fin'à a mità di u [[1900|'900]] si parlaia guasgi sulamenti u [[lingua sarda|sardu]] in a varianti lucuduresa, furmendu cusì una pinisula linguistica in u rughjonu storicu di a Gaddura. {{Pruvincia di Tarranoa è Tempiu}} [[Categoria:Cumuna di Sardegna]] 0705br834x18971qz68tmysq9y4mw73 Lungoni 0 12442 374777 368569 2021-08-03T15:41:40Z Fausta Samaritani 15085 navbox wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Lungoni / Santa Tiresa [[File:Capo di testa.jpg|300 px]] | blasone= | nomeUfficiale=Santa Teresa di Gallura | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS |latitudineGradi = 41 |latitudineMinute = 15 |latitudineSeconde = 0 |lungitudineGradi = 9 |lungitudineMinute = 11 |lungitudineSeconde = 0 |mappaX = 66 |mappaY = 193 | altitudine= | superficia=101,19 | pupulazione=5.043 | annu=2008 | densita=45,67 | merre=Pierantonio Bardanzellu | posta=07028 | telefunu=[[0789]] | istat=104022 | abitanti=Lungunesi o Tarisini | patronu=[[Santa Tiresa]] | festa=[[7 Aprili]] | situ = http://www.comunesantateresagallura.it/ }} '''Lungoni''' o '''Santa Tiresa''' (in [[Lingua taliana|talianu]] ''Santa Teresa di Gallura'', in [[lingua sarda|sardu]] ''Lungone''), hè una cumuna di 5.043 abitanti di a [[pruvincia di Sassari]]. == Giugrafia == U paesi poghja annant'a un'altura à ochji à Nordu è fighjula à [[Corsica]], distanti appena pochi km, à Nord'Estu l'archipelagu di [[a Madalena]] è a punenti s'affacca annant'a u Mari di [[Sardigna]]. Carattiristica di u paesi hè a forma, à pianta rumana, incu una reta di vii chì si incrucighjani parpindicularmenti, forma tipica di l'insidiamenti piemuntesi d'urighjna militari. {{Pruvincia di Tarranoa è Tempiu}} {{Comuna di a Pruvincia di Sassari}} aeb0q617upm70jv2thsa303coe6rn9a Locusantu 0 12443 374774 361796 2021-08-03T15:39:35Z Fausta Samaritani 15085 navebox wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Locusantu | blasone=Luogosanto-Stemma.png | nomeUfficiale=Luogosanto | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS |latitudineGradi = 41 |latitudineMinute = 3 |latitudineSeconde = 0 |lungitudineGradi = 9 |lungitudineMinute = 12 |lungitudineSeconde = 0 |mappaX = 67 |mappaY = 200 | altitudine=321 | superficia=135,45 | pupulazione=1.908 | annu=2008 | densita=14.09 | merre=Mario Scampuddu | posta=07020 | telefunu=[[079]] | istat=104014 | abitanti=Locusantesi | patronu=[[Nostra Signora di Locusantu]] | festa=[[7/8 settembre]] | situ = }} '''Locusantu''' (in [[lingua italiana|talianu]] è ufficialmenti '''''Luogosanto''''', hè una cumuna di più di 1900 abitanti di a [[Pruvincia di Sassari|pruvincia di Sassari]] in u rughjonu storicu di a [[Gaddura]]. Hè situatu à 321 metri supra à u liveddu di u mari, in u cori di a Gaddura, à i peda di ''Monti Ghjuvanni''. Faci parti di a III Cumunità Muntana "Gaddura". {{Pruvincia di Tarranoa è Tempiu}} {{Comuna di a Pruvincia di Sassari}} 9annwd33iq3qvz4oj0ppccq0elj1veb Aglientu 0 12444 374699 374695 2021-08-02T09:04:32Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Aglientu | blasone= | nomeUfficiale=Aglientu | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS |latitudineGradi = 41 |latitudineMinute = 5 |latitudineSeconde = 0 |lungitudineGradi = 9 |lungitudineMinute = 7 |lungitudineSeconde = 0 |mappaX = 67 |mappaY = 200 | altitudine=420 | superficia=148,56 | pupulazione=1.175 | annu=2008 | densita=7,9 | merre=Gabriela Battino | posta=07020 | telefunu=[[079]] | istat=104002 | abitanti=Aglintesi | patronu=[[Santu Franciscu]] | festa=[[4 uttobri]] | situ =http://www.comunediaglientu.it/ }} '''Aglientu''' o '''Santu Francìscu d'Aglièntu''' (in [[lingua italiana|talianu]] è ufficialmenti '''''Aglientu'''''), hè una cumuna di 1.175 abitanti di a [[Pruvincia di Sassari|pruvincia di Sassari]], in u rughjoni storicu di a [[Gaddura]]. == Geografia == Hè situatu à pochi chilometri da u [[mari]], arruccatu à 420 mt. d'altura annant'à poghji [[granitu|granitichi]]. {{Pruvincia di Tarranoa è Tempiu}} {{Comuna di a Pruvincia di Sassari}} hzvsqxnu7bowhr8jhvo5j46txxrogal Trinitài d'Agultu è Vignola 0 12445 368567 359324 2020-08-25T10:13:35Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Trinitài d'Agultu è Vignola | blasone=Trinità d'Agultu e Vignola-Stemma.png | nomeUfficiale=Trinità d'Agultu e Vignola | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS |latitudineGradi = 40 |latitudineMinute = 59 |latitudineSeconde = 0 |lungitudineGradi = 8 |lungitudineMinute =55 |lungitudineSeconde = 0 |mappaX = 60 |mappaY = 202 | altitudine=365 | superficia=136,43 | pupulazione=2.134 | annu=2007 | densita=15,64 | merre=Anna Muretti | posta=07038 | telefunu=[[079]] | istat=104026 | abitanti=Trinitaiesi | patronu=[[Santissima Trinitài]] | festa=[[6 ghjugnu]] | situ =http://www.comuneditrinita.it/ }} '''Trinitài d'Agultu è Vignola''' (in [[lingua italiana|talianu]] è ufficialmenti ''Trinità d'Agultu e Vignola'') hè una cumuna di 2.134 abitanti di a [[pruvincia di Sassari]]. U paesi maiori hè situ a 365 m. di altura è duminighja un gren trattu di mari, mentri à nord'estu, à ridossu di a costa si truva Vignola. {{Pruvincia di Tarranoa è Tempiu}} [[Categoria:Cumuna di Sardegna]] 6tv7i7wsoz9p4mp36bvrgm9g6spj508 Telti 0 12446 359323 339925 2018-05-16T08:58:59Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Telti | blasone=Telti-Stemma.png | nomeUfficiale=Telti | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS |latitudineGradi = 40 |latitudineMinute = 53 |latitudineSeconde = 0 |lungitudineGradi = 9 |lungitudineMinute = 21 |lungitudineSeconde = 0 |mappaX = 70 |mappaY = 205 | altitudine=326 | superficia=84,65 | pupulazione=2.072 | annu=2008 | densita=23,49 | merre=Matteo Sanna | posta=07020 | telefunu=[[0789]] | istat=104024 | abitanti=Tiltesi | patronu=[[Santa Vittoria]] | festa=[[prima duminica di maghju]] | situ =http://www.comune.telti.ss.it/ }} ==Giugrafia== '''Telti''' si truva a circa 15 [[km]] da u mari addaretu à [[Tarranoa]], in lu rughjonu storico-giugrafica di a [[Gaddura]]. ==Storia== Sita in li lochi ind'era a [[Antica Roma|rumana]] ''Tertium'', da undi pidda u nomu, divenni vidda rumana di mudesta entità, vivendu di a luci di l'impurtante portu di [[Tarranoa|Olbia]]. Più tardi, in lu [[medievu]], fù cumplitamenti abbandunata par via di i cuntinui invasioni di i [[saraceni]], par turrà a nascia, solu in lu [[1700]], grazii à a furmazioni di paricchji [[Stazzu|stazzi]] inghjru a i dui [[ghjesgia|ghjesgi]] di [[Santa Vittoria]] è [[Santa Anatolia]]. {{Pruvincia di Tarranoa è Tempiu}} [[Categoria:Cumuna di Sardegna]] d1td8m8pwgzl2jgs6vpy13hk6kiitol Figari/temp 0 12447 363104 362638 2019-07-17T23:23:26Z 2602:306:83A9:3D00:8C8A:9134:4DA7:A101 removed content that should be on the page redirected to wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Figari (Sardegna)]] 8ztj050qkngbm2xk1c609d8ny2l5wzn Badesi 0 12448 374704 361792 2021-08-02T09:12:36Z Fausta Samaritani 15085 navebox wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Badesi | blasone=Badesi-Stemma.png | nomeUfficiale=Badesi | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS | latitudineGradi=40 | latitudineMinute=58 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=8 | lungitudineMinute=53 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=102 | superficia=30,71 | pupulazione=1.853 | densita=60 | merre=Anton Pietro Stangoni | posta=07030 | telefunu=079 | istat=104005 | abitanti=Badisani | patrone=Santissimu Cori di Ghjesù | festa=u [[27 di ghjugnu]] | situ=http://www.comunebadesi.ss.it/ }} '''Badési''' hè una cumuna di 1.853 abitanti di la [[Pruvincia di Sassari|pruvincia di Sassari]]. Lu centru poghja annant'a un coddu da undi fighjula la piana suttustanti è tuttu lu golfu di l'[[Asinara]] fin'à la [[Corsica]]. {{Pruvincia di Tarranoa è Tempiu}} {{Comuna di a Pruvincia di Sassari}} 5pibjdjuf19a72xitblc9ylcxqdtg0d Viddalba 0 12449 374551 336490 2021-07-29T19:56:21Z Fausta Samaritani 15085 navebox wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Viddalba o Viddavechja [[Image:Viddalba01.jpg|thumb|300px|centre]] | blasone= | nomeUfficiale=Viddalba | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS |latitudineGradi = 40 |latitudineMinute = 55 |latitudineSeconde = 0 |lungitudineGradi = 8 |lungitudineMinute = 54 |lungitudineSeconde = 0 |mappaX = 59 |mappaY = 204 | altitudine=22 | superficia=48,83 | pupulazione=1.719 | annu=2008 | densita=35,20 | merre=Vittorio Ara | posta=07030 | telefunu=[[079]] | istat=090082 | abitanti=viddalbesi o vidda'ichjesi | patronu=[[Santu Petru]] | festa=[[8 magju]] | situ =http://www.viddalba.it/ }} '''Viddalba''' o '''Viddavechja''' (in [[lingua italiana|talianu]] '''''Viddalba''''') hè una cumuna di circa 1.700 abitanti di a [[pruvincia di Sassari]]. Situata in u rughjonu storicu di a [[Gaddura]] hè l'unica cumuna di di 'ss'ariali à ùn essa micca intruta in a nova [[Pruvincia di Tarranoa è Tempiu]]. Cumprendi : Ghjùncana, Tungoni, L'avru, Li Reni è Ghjagazzu. {{clear}} {{Comuna di a Pruvincia di Sassari}} gspmw4yclmt82c3pwum3k3a15racg7y Sant'Antoni di Gaddura 0 12450 359320 357537 2018-05-16T08:57:37Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Sant'Antoni di Gaddura [[File:S.Antonio-panorama_da_Lu_Nuraco.jpg|300px|<center></center>]] | blasone= | nomeUfficiale=Sant'Antonio di Gallura | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS |latitudineGradi = 41 |latitudineMinute = 0 |latitudineSeconde = 0 |lungitudineGradi = 9 |lungitudineMinute = 18 |lungitudineSeconde = 0 |mappaX = 69 |mappaY = 201 | altitudine=350 | superficia=228,61 | pupulazione=1.658 | annu=2008 | densita=20,40 | merre=Benito Scanu | posta=07030 | telefunu=[[079]] | istat=104021 | abitanti=Santantunesi | patronu=[[Sant'Antoni Abati]] | festa=[[17 Ghjinaghju]] | situ = }} '''Sant'Antoni di Gaddura''' (in [[lingua italiana|talianu]] '''''Sant'Antonio di Gallura''''', hè una cumuna di 1626 abitanti di a [[pruvincia di Tarranoa è Tempiu]], in u rughjonu storicu di a [[Gaddura]]. U paesu hè situ annant'a una cuddina di 357 metri di altura è inghjiriatu da prufundi vaddi è buschi di [[Leccia|licci]]. {{Pruvincia di Tarranoa è Tempiu}} [[Categoria:Cumuna di Sardegna]] h74kdxilbc1dcuje2qyzrvuv0ibjj24 Loiri Poltu Santu Paulu 0 12451 374775 368570 2021-08-03T15:40:25Z Fausta Samaritani 15085 navbox wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Loiri Poltu Santu Paulu | blasone= | nomeUfficiale=Loiri Porto San Paolo | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS |latitudineGradi = 40 |latitudineMinute = 51 |latitudineSeconde = 0 |lungitudineGradi = 9 |lungitudineMinute = 30 |lungitudineSeconde = 0 |mappaX = 74 |mappaY = 206 | altitudine= | superficia=117,75 | pupulazione=2.508 | annu=2008 | densita=18,83 | merre=Giovanni Antonio Inzaina | posta=07020 | telefunu=[[0789]] | istat=104013 | abitanti=Loiresi | patronu=[[Santu Paulu è Santu Nicola]] | festa=ultima duminica di aprili | situ = }} '''Loiri Poltu Santu Paulu''' (in [[lingua italiana|talianu]] ''Loiri Porto San Paolo'') hè una cumuna di 2.508 abitanti di a [[pruvincia di Sassari]], in lu rughjoni storicu di a [[Gaddura]]. U capilocu cumunali, Loiri, si truva à pochi chilometri da u mari è Portu S.Paolu, annant'a u mari, pussedi un furnitu portu turisticu. {{Pruvincia di Tarranoa è Tempiu}} {{Comuna di a Pruvincia di Sassari}} 3c22bjsqqynxtowqosu3aux8omxl36g Padru 0 12452 375433 375431 2021-08-17T05:56:35Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Padru | blasone=Padru-Stemma.png | nomeUfficiale=Padru | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS |latitudineGradi = 40 |latitudineMinute = 46 |latitudineSeconde = 0 |lungitudineGradi = 9 |lungitudineMinute = 31 |lungitudineSeconde = 0 |mappaX = 74 |mappaY = 209 | altitudine=160 | superficia=130 | pupulazione=2.109 | annu=2008 | densita=16,22 | merre=Gavino Mandras | posta=07020 | telefunu=[[0789]] | istat=104019 | abitanti=Padresi | patronu=[[Santu Micali Arcangelu]] | festa=[[sicunda duminica di maghju]] | situ = http://www.comune.padru.ss.it }} '''Patru''' (in [[lingua sarda|sardu]] ''Padru''; in [[gaddurese]] ''Patru'') hè un [[cumuna|cumune]] [[Sardigna|sardu]] di 2.109 abitanti di a [[pruvincia di Sassari]] postu a cavaddu tra i rughjoni di a Baronia, u Monti Acutu e a [[Gaddura]]. Hè parlatu sia u [[gaddurese]] ch'è u [[lingua sarda|sardu]]. {{Pruvincia di Tarranoa è Tempiu}} [[Categoria:Cumuna di Sardegna]] 9zmeqmlzkjcq9l904wbn07ibf1kfs5u Budoni 0 12453 374709 361793 2021-08-02T11:44:11Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Budoni | blasone=Budoni-Stemma.png | nomeUfficiale=Budoni | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS |latitudineGradi = 40 |latitudineMinute = 42 |latitudineSeconde = 0 |lungitudineGradi = 9 |lungitudineMinute = 42 |lungitudineSeconde = 0 |mappaX = 79 |mappaY = 211 | altitudine= | superficia=55.90 | pupulazione=5.056 | annu=2012 | densita=90 | merre=Pietro Brundu | posta=08020 | telefunu=[[0784]] | istat=104009 | abitanti=Budunesi | patronu=[[S. Ghjuvanni Battista]] | festa=[[29 Austu]] | situ = http://www.budoni.com/ }} '''Budoni''' (in [[lingua sarda|sardu]] '''''Budùne''''', in [[gadduresu]] '''''Budòni''''') hè una cumuna di 5.056 abitanti di a [[Pruvincia di Sassari|pruvincia di Sassari]], in pricidenza appartinenti à a [[provincia di Nuoro|pruvincia di Nuaru]] è di pocu passatu à a nova pruvincia dapoi un referendum. == Cultura == Budoni hè una cumuna bislingua, induva sò parlati sia u [[gadduresu]] sia u [[lingua sarda|locudoresu]]. Difatti rapprisenta u cunfini trà i dui duminii linguistichi. [[File:Porto Ottiolu.JPG|thumb|left|200px|Budoni - Portu Ottiolu]] {{Pruvincia di Tarranoa è Tempiu}} {{Comuna di a Pruvincia di Sassari}} dlkl7li9zc0w75aaxsl8o35awed2orx Alta Rocca 0 12454 354049 354040 2016-05-18T13:27:11Z Vargenau 100 wikitext text/x-wiki '''L'alta Rocca''' hè un rughjonu [[giugrafia|giugraficu]] di a [[Corsica]] è si stendi par una suparficia di 415 km² è hà 2513 abitanti à u cinsimentu di u [[1999]]. A vighjitazioni à [[punenti]] hè carattirizzata da buschi di [[Liccia|Licci]], [[suvara|suvari]] è [[Mare Terraniu|machja maditarrania]] è à [[estu]] da [[pinu|pini]] [[mare|marittimi]] ch'iddi pian pianu si facini pagni versu i pinnenti granitichi prisenti in la parti alta di u rughjonu. [[Image:Zonza Alta Rocca JPG1.jpg|thumb|right|500px|L'Alta Rocca]] Cumprendi i cumuni di: * [[Altaghjè]] * [[Auddè]] * [[Carbini]] * [[Carghjaca]] * [[Livia]] * [[Laretu di Tallà]] * [[Mela (cumuna)|Mela]] * [[Olmiccia]] * [[Quenza]] * [[Santa Lucia di Tallà]] * [[San Gavinu di Carbini]] (solu u [[paesi]] in [[muntagna]]) * [[Sarra di Scupamè]] * [[Surbuddà]] * [[Zirubia]] * [[Zonza]] (solu u [[paesi]] in [[muntagna]]) * [[Zozza]] [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Corsica]] 2do7ie8eeeiwi6um4dsxr2latxats0q Santa Maria di Cucina (SS) 0 12455 334280 325455 2014-03-23T14:56:40Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Santa Maria di Cucina | blasone=Santa Maria Coghinas-Stemma.png | nomeUfficiale=Santa Maria Coghinas | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS |latitudineGradi = 40 |latitudineMinute = 54 |latitudineSeconde = 0 |lungitudineGradi = 8 |lungitudineMinute = 52 |lungitudineSeconde = 0 |mappaX = 59 |mappaY = 204 | altitudine=21 | superficia=22,00 | pupulazione=1.439 | annu=2008 | densita=65,41 | merre=Giovanna Bartolomea Oggiano | posta=07030 | telefunu=[[079]] | istat=090087 | abitanti=Cucinesi | patronu=[[San Giovanni Battista]] | festa=[[7 Aprili]] | situ = }} '''Santa Maria di Cucina''' (in [[lingua italiana|talianu]] '''''Santa Maria Coghinas''''') hè una cumuna di 1.439 abitanti di a [[pruvincia di Sassari]]. U paesi si truva in lu rughjoni storicu di l'[[Anglona]], annant'a riva uccidintali di u Riu [[Coghinas]] è à i pedi di i poghji chi dilimitighjanu à fertilissima vaddi. Ancu s'iddu faci giugraficamenti parti di l'Anglona, a lingua parlata e l'usi e i custumi sò [[Gaddura|gadduresi]]. [[Categoria:Cumuna di Sardegna]] 8trh9dr57euuqhrod5p47r87p9pbhbi Isula di Spargi 0 12456 355591 355584 2016-10-27T17:34:40Z 92.150.128.32 /* Giugrafia */ wikitext text/x-wiki [[Image:Isola di Spargi 3.JPG|thumb|right|250px|U mari di l'Isula di Spargi]] '''Spargi''' hè un'isula di l'[[arcipelagu di A Matalena]], situatu in a parti nord'urientali di a [[Sardegna]], in a [[pruvincia di Tarranoa è Tempiu]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> Faci parti di u [[parcu naziunali di l'arcipelagu di A Matalena]]. == Giugrafia == [[File:La_Maddalena_-_Isola_di_Spargi_(01).JPG|250px|thumb|L'isula di Spargi]] Incù a so superficia di 4.20 km2 par circa 11 chilomitri di costi, Spargi hè a terza isula di l'arcipelagu da a so tadda, dopu à [[A Matalena]] è [[Caprera]]. Hè à l'intuttu custituita da [[granitu]] rusulinu, incù un rilevu turmintatu chì culminighja à 153 metri in a [[Guardia Presposti|Vardia Preposti]]. L'isula hè di natura [[granitu|granitica]], ricchissima d'acqua è vigitazioni uspitighja numarosi spezii d'[[aceddu|aceddi]]. A costa à punenti, dirittamenti esposta à i [[maistrali (ventu)|maistralati]], hè salvatica in tuttu è inuspidaliera. À livanti, a costa hè frastaddata da una succissioni d'inziccaturi chì in u so fondu ci si trovani parichji spiaghji rinumati par a finezza di a so rena bianca è a trasparenza di i so acqui smiraldu, a più cunnisciuta essendu a ''Cala Cursara'' (dinuminata cussì, chì i pirati corsi avariani avutu l'abitudina di ghjugna in 'ssa cala). 'Ss'inziccaturi, inquatrati da scoddi induva l'erusioni hà sculpitu formi spittaculari - di tipu dittu à tafoni -, attirani i turisti d'istatina. L'isula hè in tempu nurmali disabitata. À u punenti di Spargi ci si trova a piccula isula di Spargiottu, idda stessa scurtata da un isulottu chjamatu Spargiuteddu. In tantu ch'è riserva d'[[avifauna]], u so accessu hè strittamenti intarditu. == Storia == I vistighi navali di l'[[ebbica rumana]] datendu da u seculu II sò stati ritruvati in l'acqui di Spargi<ref>Sò ormai esposti à u museiu navali di A Matalena.</ref>. À u principiu di u seculu XIX, l'isula custituì u rifughju d'un banditu, [[Natali Berretta]] chì si piattò in Spargi, fughjindu a so cundanna. Riiscì cusì à sfughja a galera, ma quandu finalmenti a so innucenza fù pruvata dicisi di firmà ci cù a so famidda tinindu [[capra|capri]] è [[vacca|vacchi]]. À u principiu di l'annati 1900, i stallazioni di difesa militareschi sò stati edificati annantu à l'isula. Trà iddi u forti ''Zanottu'', chì fù imprudatu mentri i dui cunflitti mundiali, hè certamenti u meddu cunsirvatu. In i fundali inghjru à l'isula sò stati truvati parichji resti d'una navi [[antica Roma|rumana]] di u [[seculu II A.C.]] oghji asposti a u museu navali di [[a Matalena]]. == Noti == <references/> ==Da veda dinò== * [[Santa Maria (Sardegna)|Santa Maria]] * [[Razzoli]] [[Categoria:Isula di Sardegna]] [[Categoria:Isula di u mar' Tirrenu]] [[Categoria:Gaddura]] 33fq98fdspybz357uqjxxfodvmd71hy Civiltà nuragica 0 12457 332098 325456 2014-03-23T14:12:36Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki Nata è sviluppata si in [[Sardigna]] la '''civiltà nuragica''' abbraccia un piriudu di tempu chi va da la piena [[età di lu Brunzu]] à lu IIu seculu d.C., oramai in piena [[epica rumana]]. [[Image:Nuraghe Losa.JPG|250px|thumb|right|Lu [[Naracu Losa]] à Abbasanta]] Devi lu so nomu à li carattiristichi [[Narachi|torri naragichi]] chì custituighjani li sò manufatti più famosi è fù lu fruttu di l'avuluzioni di preasistenti civiltà tistimuniati da li minumenti megalitichi ([[dolmen]]) è [[menhir]]. Li torri naragichi so unanimamenti cunsidarati com'è li munumenti megalitichi più grendi è meddu cunsirvati d'[[Auropa]]. Di la so vera funzioni si ni discuti da almancu cinqui seculi è tanti fermani ancora l'intarrugativi di chjarì: v'è qua l'ha visti com'è ''[[tumba|tumbi]] munumintali'' è quà com'è ''casi di giganti'', qua ''[[furtezza|furtezzi]]'', ''[[furru|furri]]'' pà la [[fusioni]] di mitaddi, ''prighjoni'' è qua ''[[tempiu (cultu)|tempii]] di cultu'' di lu [[soli]]. [[Image:Arzachena Tomba dei Giganti Coddu Vecchju.jpg|thumb|left|200px|[[Alzachena]], Tumba di Giganti ''Coddu Vecchju''.]] [[Categoria:Storia]] 1qidq7oy8j2sshyijle2jo6wuylgx8d Erula 0 12458 374552 374546 2021-07-29T19:58:18Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Erula [[Image:Erula, panorama (04).jpg|thumb|300px|center|<small>Erula, panorama</small>]] | blasone= | nomeUfficiale=Erula | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS |latitudineGradi = 40 |latitudineMinute = 48 |latitudineSeconde = 0 |lungitudineGradi = 8 |lungitudineMinute = 57 |lungitudineSeconde = 0 |mappaX = 61 |mappaY = 208 | altitudine=457 | superficia=40,24 | pupulazione=807 | annu=2007 | densita=20,06 | merre=Antonio Pileri | posta=07030 | telefunu=[[079]] | istat=090088 | abitanti=Erulesi | patronu=[[Cori Immaculatu di Maria]] | festa=[[25 maghju]] | situ = }} '''Erula''' (in [[lingua italiana|talianu]] è ufficilmenti '''''Erula''''') hè una cumuna di 807 abitanti di a [[pruvincia di Sassari]], in u rughjonu storicu di l'[[Anglona]]. Erula hè autonumu dapoi [[1988]], quand'edda s'hè staccata da a cumuna di [[Perfugas (SS)|Perfugas]] è oghji amministra ancu dui lucalità: ''Sa Mela'' è ''Tettile''. ==Cultura== Ancu s'iddu si truva giugraficamenti in l'[[Anglona]] (sottu-rughjonu di u [[Locudoru]]), u dialettu parlatu hè quiddu [[gadduresu]], parchì pupulatu da seculi da famiddi di [[Tempiu]], [[Agghju]] è [[Bultigghjata]]. {{clear}} {{Comuna di a Pruvincia di Sassari}} jwc3f748oyhvzkky89rwkx4mgetaces Codaruina 0 12459 341879 332109 2015-03-23T16:42:13Z 92.150.233.91 /* I dialetti */ wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Vaddidoria o Codaruina | blasone= | nomeUfficiale=Valledoria | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS |latitudineGradi = 40 |latitudineMinute = 56 |latitudineSeconde = 0 |lungitudineGradi = 8 |lungitudineMinute = 59 |lungitudineSeconde = 0 |mappaX = 57 |mappaY = 203 | altitudine= | superficia=24,45 | pupulazione=3.822 | annu=2007 | densita=156,31 | merre=Tore Terzitta | posta=07039 | telefunu=[[079]] | istat=090079 | abitanti=Codaruinesi | patronu=[[Santu Petru]] | festa=[[7 Aprili]] | situ = http://www.valledoria.com/ }} '''Vaddedoria''' o '''Codaruina''' (in [[lingua italina|talianu]] è ufficialmenti '''''Valledoria''''') hè una cumuna di 3.822 abitanti di a [[pruvincia di Sassari]], in l'anticu rughjoni di l'[[Anglona]]. U paesi s'affacca nant'à u Golfu di l'[[Asinara]], vicinu à a foci di u [[Coghinas]]. === I dialetti === In a cumuna di Vaddidoria hè situata a zona ''grisgia'' di transizioni linguistica trà i dialetti [[gadduresu]] è [[sassaresu]], o più pricisamenti ''casteddanesu''. In u centru di Vaddidoria (Codaruìna) si parla gadduresu in a varianti d'[[Agghju]] ma in i frazioni si parla sassaresu, cunnisciutu lucalmenti cù u nomu di ''muddizzesu''. [[Categoria:Cumuna di Sardegna]] iaa9v8ea0g7fur4bvaitqpls92q9wfi Archipelagu Tuscanu 0 12460 359459 351290 2018-06-04T18:06:56Z Jumpy01 11155 layout wikitext text/x-wiki L''''Arcipelagu Tuscanu''' hè furmatu da un gruppu di setti isuli maiori, di i quali a più grandi hè l'[[isula d'Elba]], incù parechji più minori, rilievi sottumarini è scogli situati trà a terraferma [[Tuscana]] è a [[Corsica]]. L'[[arcipelagu]] hè bagnatu da quattru [[mari]]: u [[Mari Liguru]] à [[nordu]] di l'isula d'Elba, u [[canali di Piumbinu]] à [[livanti]], u [[mari Tirrenu]] à [[sudu]] è u [[canali di Corsica]] à [[punenti]] di i costi [[isula d'Elba|elbani]]. U canali di Corsica è u canali di Piumbinu poni essa cunsidarati com'è [[Bracciu di mari|bracci di mari]] di culligamentu trà u Mari Liguru è u [[Mari Tirrenu]], rispittivamenti à [[punenti]] è à [[livanti]] di l'[[isula d'Elba]]. == Isuli == L'[[Lista di isuli di l'Italia|isuli]] maiò sò: [[Image:Casa di Napoleone.JPG|A casa di [[Nabulionu Bonaparte|Nabulionu]] à [[Portuferraiu]]|right|300px|thumb]] {| class="wikitable sortable" !Isula!!km²!!Pupulazioni |- |[[isula d'Elba]]||224||32.043 |- |[[isula di u Gigliu]]||24||1.439 |- |[[Capraia Isula|isula di Capraia]]||19||410 |- |[[isula di Monticristu]]||13||2 |- |[[isula di Pianosa (Tuscana)|isula di Pianosa]]||10||0 |- |[[isula di Gurgona]]||2||147 |- |[[Giannutri|isula di Giannutri]]||3|| 13 |-class="sortbottom" |'''Tutali:'''||295&nbsp;km²||34.054 |} [[Image:Capraia Capra.jpg|[[Capraia Isula|Capraia]], u paesi|300px|right|thumb]] L'[[Lista di isuli di l'Italia|isuli]] minori sò: * [[Isula di Palmaiola]] * [[Cerboli|Isula di Cerboli]] * [[Formichi di Grosseto]] I rilievi sottumarini è i scogli affiuranti sò: * [[Isula Argentarola|Argentarola]] ([[Monti Arghjintariu]]) * [[Furmicula di Buranu]] * [[Isula Rossa (Monti Arghjintariu)|Isula Rossa]] ([[Monti Arghjintariu]]) * [[Isulottu (Monti Arghjintariu)|Isulottu]] ([[Monti Arghjintariu]]) * [[Scogliu d'Africa]] o [[Furmicula di Monticristu]] * [[Rilievi sottumarini di a Meloria]] * [[Rilievi sottumarini di Vada]] [[Image:Montecristo1.JPG|L'isula di [[Isula di Monticristu|Montecristu]]|300px|right|thumb]] L'isulotti è i scogli affiuranti vicinu à l'isuli sò: * [[Formichi di Capraia]] ([[Capraia Isula|Isula di Capraia]]) * [[Isula di a Praiola]] o Peraiola ([[Capraia Isula|Isula di Capraia]]) * [[Scuglionu di Capraia]] ([[Capraia Isula|Isula di Capraia]]) * [[Scogliu di u Gattu]] ([[Capraia Isula|Isula di Capraia]]) * [[Scogliu di a Manza]] ([[Capraia Isula|Isula di Capraia]]) * [[Scogliu di l'Ògliera]] ([[Isula d'Elba]]) * [[Formichi di a Zanca]] ([[Isula d'Elba]]) * [[Scugliettu di Portuferraiu]] ([[Isula d'Elba]]) * [[Isula di i Topi]] ([[Isula d'Elba]]) * [[Isulottu d'Ortanu]] ([[Isula d'Elba]]) * [[Isuli Gemini]] ([[Isula d'Elba]]) * [[Scogliu Remaiolu]] ([[Isula d'Elba]]) * [[Isula Curbella]] ([[Isula d'Elba]]) * [[Scogliu di a Triglia]] ([[Isula d'Elba]]) * [[Isolottu di a Scarpa]] ([[Isula di Pianosa (Tuscana)|Isula di Pianosa]]) * [[Isolottu di a Scola]] ([[Isula di Pianosa (Tuscana)|Isula di Pianosa]]) * [[I Scoli]] ([[Isula di u Gigliu]]) * [[Isula di a Cappa]] ([[Isula di u Gigliu]]) * [[Scogliu di u Corbu]] ([[Isula di u Gigliu]]) * [[Faraglionu di l'isula di u Gigliu]] ([[Isula di u Gigliu]]) == Gallaria di imaghjini == <gallery> Image:Elba Enfola.jpg|L'Enfola, [[Isula d'Elba|Elba]] Image:Elba-004.jpg|Scaglieri, Elba Image:Cala Giovanna Pianosa(LI)2.JPG|Cala Giovanna, [[Isula di Pianosa (Tuscana)|Pianosa]] Image:Spiaggia delle cannelle.JPG|A spiaghja di i Cannelle, [[Isula di u Gigliu|Gigliu]] Image:Giannutri runway.jpg|A costa di [[Giannutri]] Image:La Gorgona.jpg|[[Isula di Gurgona|Gurgona]] vista da u mari Image:Palazzo della Specola Pianosa (LI).jpg|U Palazzu di a Specola à [[Isula di Pianosa (Tuscana)|Pianosa]] Image:17-6-09-Villa san Martino (38).JPG|[[Villa di San Martinu]], Portuferraiu Image:Capoliveri Elbe Elba.JPG|U borgu tipicu di [[Capoliveri]] </gallery> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. == Da veda dinò== *[[Italia]] *[[Tuscana]] == Liami == *http://www.legambientearcipelagotoscano.it *[http://www.isoletoscana.com/arcipelago-toscano/ Isole Toscana] Purtali didicatu à l'archipelagu. *[http://www.islepark.it/ Parcu Naziunali Archipelagu Tuscanu] [[Categoria:Regione taliana]] 2edggmtpnqyfadg0h91i2c4vtr1zza9 Neoliticu 0 12461 333585 218225 2014-03-23T14:42:33Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Haches pierre polie.jpg|thumb|right|235px|Asci in petra allisgiata (Museu di [[Saint Germain en Laye]], [[Francia]], [[3000 a.C.]] circa)]] U '''neuliticu''' hè un'epica di a [[preistoria]], l'ultimu di i tre ch'iddi custituighjanu l'[[età di a petra]]. [[Etimulugia|Etimulugicamenti]] a parola "neuliticu" dirivighja da i dui paroli [[lingua greca|grechi]] νέος ''neos'', "novu" è λίθος ''lithos'', "petra": fu difatti cuntraddistintu da nutevoli innuvazioni in la [[litutecnica]] è tra quisti a più impurtanti hè stata indubbiamenti l'allisgiatura. Altri innuvazioni furunu a [[ceramica]], l'[[agricultura]] è l'[[allivamentu]]. [[Categoria:Preistoria]] f76jrq0hnv2jc03x2qkpk50bnj5ateo Paleuliticu 0 12462 333783 218234 2014-03-23T14:46:26Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U '''Paleoliticu''' (da u [[Lingua greca|grecu]] ''palaios'', "anticu", è ''lithos'', "petra", ossia "età di a petra antica") fu u primu pariodu induva si sviluppa a [[tecnulugia]] umana cù l'intruduzioni di i primi strumenti in [[petra]] da parti di diffarenti spezii di [[ominidi]] (circa 2.5 milioni di anni fa), è cumpiendu cù l'intruduzioni di l'agricultura, cù u [[Mesoliticu]]. A parola fu invintata da u studiosu di preistoria [[John Lubbock]] in lu [[1865]]. [[Categoria:Preistoria]] a7jrwieyurs3fj4cbw4hx6jh1k4domm Pelfica 0 12463 336461 333848 2014-05-16T13:48:00Z 92.153.11.134 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Pelfica | blasone=Perfugas-Stemma.png | nomeUfficiale=Perfugas | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS | latitudineGradi=40 | latitudineMinute=50 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=8 | lungitudineMinute=53 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=90 | superficia=60,29 | pupulazione=2.488 | densita=41,27 | merre=Domenico Decandia | posta=07034 | telefunu=079 | istat=090056 | abitanti=Peifighesi | patronu= | festa= | situ = }} '''Perfugas''' (in [[lingua sarda|sardu]] '''''Pèifugas''''', in [[gadduresu]] ''Pelfica'') hè una cumuna di 2.488 abitanti di a [[pruvincia di Sassari]] di u rughjonu storicu di l'[[Anglona]]. U tarritoriu di u paesi hè riccu di tistimunianzi archiulogichi. Sò stati ritruvati numarosi opari ricuddanti à u [[Paleuliticu]]. In u centru di Perfugas ci sò un pozzu sacru [[Civiltà nuragica|naragicu]] è un tempiu in parfettu statu di cunsarvazioni. [[Categoria:Cumuna di Sardegna]] 6yz55pfpbycuilqj6wtre1wel7zao1x Monti 0 12464 368564 362395 2020-08-25T09:58:21Z Jumpy01 11155 OT->SS wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Monti | blasone=Telti-Stemma.png | nomeUfficiale=Monti | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS |latitudineGradi = 40 |latitudineMinute = 48 |latitudineSeconde = 0 |lungitudineGradi = 9 |lungitudineMinute = 20 |lungitudineSeconde = 0 |mappaX = 70 |mappaY = 208 | altitudine=300 | superficia=123,44 | pupulazione=2.485 | annu=2008 | densita=20,13 | merre=Giovanni Maria Raspitzu | posta=07020 | telefunu=[[0789]] | istat=104016 | abitanti=Muntini | patronu= | festa= | situ =http://www.comune.monti.ss.it/ }} '''Monti''' (in [[lingua sarda|sardu]] Monte, in [[gadduresu]] Mònti) hè una cumuna di 2.440 abitanti di a [[pruvincia di Sassari]] situ a u cunfini miridiunali di a [[Gaddura]], à i pindici di u Monti [[Limbara]]. Hè inghjiriatu da [[suvara|suvarticci]] è vigni ch'iddi pruducini un famosu Varmintinu. Frazioni: Su Canale [http://sites.google.com/site/sucanalesardegna/], Sos Rueddos, Chirialza. {{Pruvincia di Tarranoa è Tempiu}} [[Categoria:Cumuna di Sardegna]] akwpgc31hbi4ain3ryt7422sx6q5esu Caltheddu 0 12466 374545 362382 2021-07-29T19:49:31Z Fausta Samaritani 15085 navbox wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Caltheddu [[File:Castelsardo view from Castell with Harbour.jpg|300px|<center></center>]] | blasone= | nomeUfficiale=Castelsardo | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS |latitudineGradi = 40 |latitudineMinute = 54 |latitudineSeconde = 49 |lungitudineGradi = 8 |lungitudineMinute = 42 |lungitudineSeconde = 48 |mappaX = 55 |mappaY = 204 | altitudine=114 | superficia=45,48 | pupulazione=5.679 | annu=2007 | densita=124,9 | merre=Matteo Giovanni Santoni | posta=07030-07031 | telefunu=[[079]] | istat=090023 | abitanti=Castiddanesi | patronu=[[sant'Antonio abate]] | festa=[[17 ghjinnaghju]] | situ = http://www.comunedicastelsardo.it }} '''Castelsardo''' (in [[Lingua taliana|talianu]] '''Castelsardo''', '''''Caltheddu''''' in [[sassaresu]], ''Casteddu Sardu'' in [[Lingua sarda|sardu]]) hè una cumuna di 5.679 abitanti di a [[Pruvincia di Sassari]]. Castelsardo si situeghja incu u so borgu medievali à u centru di u Golfu di l'Asinara, in u nordu di a [[Sardegna]], in u rughjonu storicu di l'[[Anglona]]. Grazia à sta pusizioni a lucalità godi d'un panurama unicu versu tutti i costi di u Golfu, cumpresi quiddi di a [[Corsica]]. {{clear}} == Liami == [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdc/Caltheddu_Saldhu St'artìculu annant'à wikipedìa Sassaresa] {{Comuna di a Pruvincia di Sassari}} 5h5cg3vtd090j0bps0dvu4v01qx5eio Regnu di Gaddura 0 12467 363648 362486 2019-09-30T05:50:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Giudicati of Sardinia 1.svg|250px|thumb|U Regnu di Sardegna]] U '''Regnu di Gaddura''' (o ''Regnu di Gallura'') hè unu di i quattru regni suvrani è indipindenti chì nascìni in [[Sardegna]] à u seculu VIII par rimpiazzà un [[Imperu rumanu]] divintatu troppu luntanu (quiddu di [[Bisanza]]) è par pruteghja si in particulari di i razzii arabi.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> [[File:Giudicato di Gallura.jpg|thumb|250px|U Regnu di Gaddura]] U Regnu di Gaddura si sviluppeti in a parti norduriintali di a [[Sardegna]], dapoi u cursu di u fiumu [[Coghinas]] insin'à u golfu d'[[Orosei]], accupendu i rigioni di a [[Gaddura]] è di i Barunii (tredici curatorii), oghji incurpurati in i pruvincii di [[Pruvincia d'Olbiaè Tempiu|Olbia è Tempiu]] è [[Pruvincia di Nuoru|Nuoru]]. U regnu cunfinaia à punenti incù u [[Regnu di Logudoru]] è d'[[Regnu d'Arburea|Arburea]] è à u sudu incù u [[Regnu di Cagliari]]. U Regnu di Gaddura, com'è d'altrondi l'altri trè Regni era un riamu suvranu siont'è u principu ghjuridicu ''Superiorem micca recognoscens'', incù un tarritoriu suddivisu in u 13 ''Curatorii'', i distritti dirighjiti da un curatori è cumpridindu centri abitati chjamati ''Cità''. U Regnu avia u so parlamentu probbiu, a ''Curona di Logu'', cumpostu da i rapprisintanti di i Curatorii. Pussidia u so probbiu duminiu publicu, u ''Rennu'', vutaia i leghji, avia i fruntieri è fabbricaia a so muneta. U so capu era u ''Judex ius dicens'' ("quiddu chì dici a leghji"). U Ghjudici tinia a so auturità non solu da l'eredità ma dinò da u ricunniscimentu di u so ''Imperium'' da a Curona di Logu. == Storia == === Nascita di u Regnu === À u IXu seculu, l'arabi è i berberi ani fattu una pulitica aggrissiva d'espansioni è di pirataria in u [[Mari Tarraniu]] chì finì incù a cunquista di a [[Cicilia]] in u 827 par taddà a Sardegna da u guvernu cintrali di l'Imperu bizantinu. In l'assenza di struzzioni i rispunsevuli pruvinciali Bizantini sardi, chjamati ''ghjudici'', ani cuminciatu à guvirnà di manera autunoma. À u seculu X l'isula hè stata divisa in u quattru "ghjudicati, frà i quali dui, Logudoru è Arburea sò stati ragruppati à u principiu di u seculu XI. Versu u 900, 'ssi tarritorii sò divintati di fattu Stati indipindenti, i so principi à u puteri essendu "ghjudici" succidindu à i so pridicissori, funziunarii imperiali. A so ''capitala'' era situata à [[Olbia|Civita]], ricustruita annantu à i ruvini di l'antica cità rumana d'[[Olbia]], di a quali u nomu apparisci par a prima volta in u 1113. U ''Regnu di Gaddura '' hè unitu à quiddu di u [[Regnu di Logudoru|Logudoro]] in u [[1238]] eppo ridiventa indipindenti in u [[1257]] incù Chiano Visconti di [[Pisa]]. À u principiu di u XIVu seculu a [[famidda Doria]] di [[Genuva]] si ni rendi maestra. I [[Famidda Visconti|Visconti]] di Milanu pruclamani i dritti ch'iddi pratendini tena in qualità d'eredi di [[Giovanna Visconti]] l'ultima "Ghjudici ereditariu" ma i devini ceda à u [[riamu d'Aragona]] in u [[1447]]<ref>Anthony Stokvis, ''Manuali di storia, di genealugia è di crunulugia di tutti i Stati di u globu, dapoi i tempa i più rinculati insin'à i nosci ghjorna'', pref. H. F. Wijnman, Israeli, 1966, Capitulu XII paragrafu 9 " Isula di Sardegna " p.740-742 è dipintu genealogicu n° 19. .</ref>. === Lista di i Ghjudici di Gaddura === Eccu u listinu di i Ghjudici di Gaddura:<ref>Gian Giacomo Ortu (2005), " Tavole dei Giudici " p.175.</ref> : * versu u 1022 : Manfredo ; * insin'à u 1038 : Baldo, i so fiddoli (?) ; * dopu à u 1038 : Barisone Ier (?) ; * versu ? : Andrea (?) ; * 1054-1073 : Costantino Ia fiddolu d'Ubaldo (?) ; * versu u 1080 : Torgodorio di Zori (o ''Torchitorio'') sposu d'una fiddola di Costantinu Ia ; * versu u 1092 : Saltaro, u so fiddolu (?) ; * 1113-1116 : Ottocorre di Gunale, fiddolu di Comita di Gunale ; * versu u 1116 : Costantinu II sposa Anna fiddola di Torgodorio (?) ; * 1120-1133 : Comita Ia Spanu, u so fiddolu. === Dinastia di Gunali === * 1146-1173 : Costantinu III di Lacon-Gunale, discindenti da Ottocorre (?) ; * 1173-1203 : [[Barisone II di Gallura|Barisone II]], u so fiddolu esiliatu in u [[1182]] è [[1184]] ; * 1203-1220 : Elena, a so fiddola ; * 1203-1208 : [[Lamberto Visconti di Eldizio|Lamberto Visconti]] di [[Pisa]] sposu in u 1206 d'Elena di Gaddura, zitedda di Barisone II ; * 1211-1216 : [[Comita di Torres|Comita II di Torres]] ; * 1216-1218 : [[Marianu II di Torres]]. === Dinastia Visconti === * 1218-1223 : [[Lamberto Visconti di Eldizio|Lamberto Visconti]] ristabulitu, cuntrolla Cagliari (1220-1225) ; * 1223-1238: [[Ubaldo Visconti di Gallura|Ubaldo Visconti]], u so fiddolu sposa [[Adelasia di Torres]], cuntrolla Cagliari (1232-1233) è Torres (1236-1238). * Cumpetizioni trà : * 1238-1257 : [[Adelasia di Torres]] (morta in u 1259), a so veduva ; * 1238-1249 : [[Enzio]] fiddoli di [[Fredericu II di u Sant' Imperu]], dinò [[Logudoru|Ghjudici di Torres]] da u [[1238]] à u [[1272]], cunsorti Adelasia ma divurziighja in u [[1246]] ; * 1238-1275 : [[Giovanni Visconti di Gallura|Giovanni dittu ''Chiano'' Visconti]], fiddolu d'Ubaldo (mortu versu u 1230), frateddu di Lamberto Visconti, cuntrolla 1/3 di [[Cagliari]] dapoi u [[1258]] ; * 1275-1296 : [[Ugolino Visconti|Ugolino dittu Nino Visconti]], u so fiddolu, 1/3 di Cagliari ; * 1296-1308/1309 : [[Giovanna Visconti]] (morta in u 1339), a so zitedda sposa Rizzardo di Camino è cuntrolla 1/3 di Cagliari. == Noti == <references/> ==Bibliugrafia== * Gian Giacomo Ortu ''La Sardegna dei giudici'', Regione autonoma della Sardegna, 2005 (in talianu) == De veda dinò == * [[Gaddura]] * [[Regnu d'Arburea]] * [[Regnu di Logudoru]] * [[Regnu di Cagliari]] [[Categoria:Regnu di Sardegna]] [[Categoria:Storia di a Sardegna]] [[Categoria:Gaddura]] j7saux05465keoerl2gv9osix5obbs6 Ghjudicati Sardi 0 12468 362908 332615 2019-07-08T23:06:12Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki I '''Ghjudicati sardi''' erani [[statu|stati]] autonomi asistuti in [[Sardigna]] trà u seculu IX è u seculu XV è di u tuttu diffarenti da a forma fiudali asistenti in l'Auropa [[Medievu|medievali]], più vicini a quiddi tipichi di l'aspirienza bizantina, ciascunu di iddi ''superiorem non recognoscens''. [[Image:Giudicati sardi 1.svg|thumb|300px|right|I quattru Ghjudicati sardi.]] I regni eranu quattru: *'''[[Regnu di Cagliari]]''' (o Calari), *'''[[Regnu di Arborea]]''' *'''[[Regnu di Torres]]''' *'''[[Regnu di Gaddura]]''' U Rè (o Ghjudici) guvirnava grazii à un pattu cù u populu (dittu ''bannus consensus''), vinutu menu quistu u Rè pudia essa ditrunizzatu è ancu mortu in manera lighjittima da u populu stessu, senza chì quistu pudissi influì cù a trasmissioni ariditaria di u titulu in la dinastia rignanti. [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Sardegna]] q2gtf88wgjhhurhx15a59itrjbsyb3n Stazzu 0 12469 347581 336816 2015-07-02T15:34:16Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[Image:Stazzo.JPG|thumb|240px|Un stazzu gadduresu ristauratu]] U '''stazzu''' hé una staddazioni di campagna tipica di a [[Gaddura]] (in [[gadduresu]] ''lu stazzu''), in u [[nordu]] di a [[Sardegna]] ma dinò prisenti, ancu s'iddu hè cù usi diffarenti in u [[sudu]] di l'[[Italia]]. A parola "stazzu" dirivighja da u [[latinu]] "statio", stazioni, locu di firmata è hà rapprisintatu in [[Gaddura]] u centru di a vita campagnola di i pastori è agricultori par cintunari d'anni. Si rifirisci à l'ebbica cuntimpurania l'impresa paisana è a custruzzioni ind'iddu stà u patronu, st'ultima di forma grossumodu rittangulari fatta cù blocchi di [[granitu]] è drentu divisa in massimu dui camari ma più suventi da una sola. Fora ci era à spissu u furru è un magazinu minori dittu ''u pinnenti''. Raramenti un stazzu t'avìa più di u pianu di [[terra]] è quandu succidìa era chjamatu ''u palazzu''). [[categoria:Architittura]] [[categoria:Sardegna]] tahlufonhkd3dog5tlag0po5cggztsa Papa 0 12470 333803 331089 2014-03-23T14:46:49Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:Emblem_of_the_Papacy_SE.svg|200px|thumb|U stemma di u papatu.]] ''Papa'' ([[Lingua greca|grecu]] πάππας, ''pàppas''; da l'[[Lingua araba|arabu]] با با, ''baba'', "babbu") hè u titulu com'iddu veni chjamatu u [[vescu|vescamu]] di [[Roma]] hè par quistu à capi di a [[Chjesa cattolica]]. U titulu di ''Papa'' hè ancu adupratu in la [[Chjesa copta]] par u patriarca di Alessandria. U primu Papa di a storia fù - sicundu a ghjesgia cattolica - [[Petru apostulu]]; chì avaria svoltu stu ministeru cù l'incaricu direttu di [[Gesù]] (sicundu l'intarpritazioni cattolica di u passu biblicu|Mt16,17-19;Lc21,31-32;Gv21,15-18). [[Categoria:Religione]] a3y7xmj7seganm3l0scrob5kr3nq074 Vandali 0 12471 357148 336535 2017-06-06T12:41:19Z Ursus 12138 wrong map, false extensions for Vandals and Wisigoths wikitext text/x-wiki I '''Vandali''', (nomu urighjinariu ''Wandili''), erani una pupulazioni alemanica com'è i Burgundi chì si sò staddati dopu in [[Francia]]), i [[Goti]] è i Winili o [[Longubardi]]. Dopu à una migrazioni in l'ughjinca Pulonia, sutt'à a prissioni d'altri populi è dopu à avè cumbattutu, vintu è suttumissu i [[Galli]], si sò stabiliti in a [[Slesia]] è a [[Boemia]], criendu una lega di populi chì cumprindia Burgundi, Rugi è Silingi, ditta di i ''Lugi'' (cumpagni). In u so ''Germania'', scrittu in lu [[98]], Publio Cornelio Tacito poni i Vandali trà i populi d'urighjina alemanica, dicendu quissa: ''[...] si cilibrighja u Diu Tuitone. U so fiddolu Mannu hè l'antinatu è u fundadori di a so famidda. [...] parechji, auturizati da l'antichità di i tempi, dicini chì Mannu hà avutu ancu altri fiddoli è dunqua sò più numarosi ancu i noma di i populi: i Marsi, i Gambrivii, i Svevi, i Vandali.|[[Publio Cornelio Tacito]], ''[[Germania|De origine et situ Germanorum liber]]'', II., Newton Compton, Roma, trad.: G.D. Mazzocato}} [[Categoria:Storia]] k2aystfs6zgbvftu8ewepiyyqf8jtfg Posthudorra 0 12472 374547 374494 2021-07-29T19:53:00Z Fausta Samaritani 15085 navebox wikitext text/x-wiki [[Image:portotorres.jpg|825px|center]] '''Posthudorra''' (in [[Lingua sarda|sardu]] ''Portu Turre''; in [[Lingua italiana|talianu]] è ufficialmenti ''Pòrto Tòrres'') hè una cumuna di 22.217 abitanti in la [[Pruvincia di Sassari]]. {{cumuna taliana|cumuna=Posthudorra <br>[[Image:Porto Torres, panorama (03).jpg|thumb|300px|center|Posthudorra]] | blasone=Porto Torres stemma.svg | nomeUfficiale=Porto Torres | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS |latitudineGradi = 40 |latitudineMinute = 50 |latitudineSeconde = 13 |lungitudineGradi = 8 |lungitudineMinute = 24 |lungitudineSeconde = 5 |mappaX = 55 |mappaY = 204 | altitudine= 5 | superficia=102,62 | pupulazione=22.217 | annu=2008 | densita=216,5 | merre=Beniamino Scarpa | posta=07046 | telefunu=[[079]] | istat=090058 | abitanti=Poltu Turrèsi ò Turritani | patronu=[[Santu Gavinu]], [[Santu Protu]] è [[Santu Ghjanuariu]] | situ = http://www.comune.porto-torres.ss.it/ }} ==Storia== ''Turris Lybissonis'' (u nomu latinu di a cità ughjinca) hè nata in lu [[46|46 a.C.]] comu Culonia iulia di u piriudu impiriali rumanu è tandu era a sicunda cità par grandezza è ricchezza in [[Sardigna]] dopu à Calaris (Cagliari). == Cumuni in cunfina == * [[Sàssari]] {{clear}} == Cullegamentu == * [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdc/Posthudorra '''Liggì l'arthìcuru innantu a Vikipedìa''' - Leghja st'artìculu annant'à la Wikipedia sassaresa] {{Comuna di a Pruvincia di Sassari}} qt68xqkd9uzyc57w2xaxq9eayvrisvg Càgliari 0 12473 372654 351635 2021-04-30T11:39:19Z 91.173.56.210 wikitext text/x-wiki [[File:Cagliari14.jpg|825px|<center></center>]] {{cumuna taliana|cumuna=Cagliari (in [[lingua sarda|sardu:]] Casteddu) | blasone= | nomeUfficiale=Cagliari | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=CA |latitudineGradi = 39 |latitudineMinute = 13 |latitudineSeconde = 0 |lungitudineGradi = 9 |lungitudineMinute = 7 |lungitudineSeconde = |mappaX = 65 |mappaY = 259 | altitudine=6 | superficia=85,45 | pupulazione=157.780 | annu=2008 | densita=1849,51 | merre= | posta=09100 | telefunu=[[079]] | istat=092009 | abitanti=Cagliaritani o Casteddai | patronu=[[Santu Saturninu]], [[Santu Franciscu di Paula]] | festa=[[30 uttobri]] | situ = http://www.comune.cagliari.it }} '''Cagliari''' (in [[lingua sarda|sardu]] '''''Casteddu''''' [[Alfabetu funeticu internaziunali|/ka'steɖːu/]], hè una cumuna [[Italia|taliana]] di 157.963 abitanti, capilocu di a pruvincia di [[Pruvincia di Cagliari|Cagliari]] è di a Righjoni Autonuma di a [[Sardigna]]. A so arghja metrupulitana raghjunghji i 368.000 abitanti, chì diventani 474.000 cù l'agglumeratu urbanu diffusu. Hè u sediu di l'Università è di l'arci[[Vescu|vescamu]]. == Etimulugia == In u passatu Cagliari era chjamata in [[lingua greca|grecu anticu]] ''Kalares'' è in [[lingua latina|latinu]] ''Càralis''. [[Categoria:Cumuna di Sardegna]] 5t993tielvn830n5pm6rxv2ih1dhv89 Nuchisi 0 12474 333636 267128 2014-03-23T14:43:30Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Nuchisi''' (in [[lingua italiana|talianu]] è ufficialmenti: ''Nùchis'') hé un paisolu di 400 abitanti di a cumuna di [[Tempiu]] (OT), situatu à 500 metri d'altura à pochi chilometri da u capilocu è da i paesi di [[Caragnani]] è [[Luras]]. Atturniatu da [[suvara|suarticci]] è rocchi [[granitu|granitichi]] da i formi curiosi hè unu di i loca più carattiristichi di l'Alta [[Gaddura]]. [[Image:Chiesa_Nuchis.jpg|thumb|left|200px|A ghjesgia di u Spiritu Santu]] == Storia == Nuchisi era unu di i setti cumuni storichi gadduresi, fondatu cù prubabilità inghjiru à l'annu [[1000]] da un riccu pussidenti. In lu [[1771]], insemi à [[Tempiu]], [[Caragnani]], [[Luras]], [[Agghju]], [[Bultigghjata]] è [[Tarranoa]] utteni l'autunumia cumunali ma quista fù persa in lu [[1939]] dopu à una prufunda crisi dimugrafica. [[Categoria:Cumuna di Sardegna]] 77p63pxsmj9kl6s2b36cd10xw9xddh0 Baignu Pes 0 12475 365138 356589 2019-11-24T10:13:58Z Epìdosis 6943 Fix categoria wikitext text/x-wiki '''Gavino Pes''' (dittu ''Don Baignu''), preti è pueta [[Gaddura|gadduresu]], ([[Tempiu]], 31 luddu [[1724]] - 24 uttrovi [[1795]]), hè statu u primu autori à aduprà u [[gadduresu]] in cumpunimenti puetichi inquadrati in u piriudu littarariu di l'''arcadia'' cù influssi metastasiani; di ricca famidda di nobili, preti è canonicu di a Cattidrali di [[Cagliari]] da u [[1750]] circa eppo turratu à Tempiu, fù amanti di a bedda vita è di i donni, à i quali didichighja numarosi puisii è canzoni. Hè intarratu in a ghjesgia di Santu Franciscu in Tempiu. == Opari == Calchì asempiu di opari (in [[gadduresu]]) * ''Lu tempu''. Parchì no' torri, dì, tempu passatu? Parchì no' torri, dì, tempu pardutu? Torra un'alta volta, torra à fatti méu, tempu impurtanti, tempu priziosu, tempu, chi vali tantu cant'è Deu, pa' un cori ben fattu è viltuósu. Chista è tutta la canzona, Lu Pintimentu, iscritta da don Baignu Pes illa so 'icchjaia. Lu Pintimentu Tantu tempu era muta la me' poara musa, e oggji è molta: da lu chjodu è caduta la me' cetara, e l'aggju in pezzi accolta; lu mé’ laru è siccu, chi illu me' fronti fesi calchi spiccu. Di li Musi illu monti no godu più chidd'aria sirena; paldutu aggju orizzonti, sacru furori, fantasia e vena: d'Arcadia li pastori più no mi 'oni tra li so' cantori. Buschi, rii e funtani li ninfi soi mi occultan’avari; li sireni no sani cun dulciura sciuddí lu cantu in mari; a li me' boci e lagni no folmani più ecu li muntagni. Li dulci russignoli, li canàrii, e li suai filumeni, primma d'iscì lu soli, alleviu più no dani a li me' peni, cu' la grata almunia di la so’ boci varia, allegra e via. Lu campu no si 'esti di gala più, ne d'allegri culori; in abiti funesti mi si mustra la rosa, e l'alti fìori; l'albureddi frunduti tutti pal me di dolu so vistuti. Lu putenti 'ilenu di lu mé' mal distinu addispittatu, l'abbrili e maggju amenu pal sempri a l’occhj mei ha malcitatu, e di !a primmaera è vinuta pal me l’ultima sera. Chiddi campi fiuriti al me so sicchi, e no fiorini più; e chidd'anni fuggjiti si ni so di la prima ciuintù: di l'etai matura appena n'aggju 'istu la figura. La 'icchjaia è vinuta candu mi figuràa più piccinnu; drummitu era e mi sciuta, gridendi: Gjà se' 'ecchju, e senza sinnu, malugratu ài l'anni in middi pregjudizi, in middi inganni. Appena chi mi speltu attindendi a l'avvisu, a lu cunsiddu, mi cuntemplu, e avveltu chi no socu un altu, e no socu più chiddu; isdintatu, ingrispitu, calvu e biancu lu capu, siccu e fritu. Simili a l’umbra ‘ana sparìsi amori e briu, e cant'aìa: l'alligria mundana fugghji la me' canuta cumpagnia; e l’amori mi scaccia, palch'anda nudu, e timi la ghiaccia. Più gustosa no è la cunversazioni e la 'isítta; videndi intrà a me dugnunu fùggji, dugnunu m'evítta. Ah! cantu e cantu ridi un sessu e l'altu sempri chi mi 'idi! Valgugnosu e cunfusu a la mé' trista stanzia mi ritiru: di lu tempu l'abusu piengu senza rimedïu, e suspiru. und'era la rasgioni? Oh chi vita! oh chi vana occupazioni! Chi sudori multali a lu 'entu no aggju incumandatu, pa’ acchistammi un mali da me pa’ un gran be' appriziatu! Chi peni, e chi fatichi premii aspittendi, ch'erani castichi! Ah! canti splendidesi, benefizi, rigali, e silvitù, e faori e finesi chi fesi a la mattessi ingratitù; sendi lu gradimentu candu un dispettu e candu un tradimentu! Chi rabbi, affanni, assusti! Chi viggjílii, chi notti mal passati in caccia di disgusti. Da me pal piaceri immaggjnati! Cridendi, (ah chi macchini!) ch'erani rosi li ch'erani spini! L'inganni e vanitai m'ani lu meddu tempu fraudatu, senza cunniscì mai un be', chi vildaderu sia statu. Lu disingannu è gjuntu oggj, chi socu gjà mezu difuntu. Li mé' dillitti so' assai più. Chi focciu eddunca abali? Disispirammi?... no, contra drittu divinu, e naturali. A lu rimediu aspiru, chi poss’aellu sempri chi rispiru. In lu celi un Patronu aggju, un Re, un Babbu, un bon amicu, ch'è prontu a lu paldonu; sendi offesu, e taldìu a lu casticu: e abbraccia indulgenti a ca’ detesta li so' mancamenti. L'osselvà, chi illu mundu cuntentu no si dà chi satisfaci, un dulori prufundu di tanti affetti indigni aè mi faci, e cussì voddu a Deu cunsagrà chistu brei tempu meu. Li dì, l'ori, e l'istanti, chi viì possu, cun sinzeru amori offeru a chist'Amanti, chi da l'omu no vò sinnò lu cori; e si l'ha indivisu faci pruà in terra un Paradisu. * ''Un basgiu solu in sigretu''. Un basgiu solu in sigretu in amurosu diliriu agghiu la menti è lu cori, parò mi servi l'amori di turmentu è di martiriu, * ''Tu sola poi curammi'' Tu sola poi curammi Li me' mali so assai è rimediu no' v'hà tu chi mi lu poi dà ingrata, no' mi lu dai? == Bibliugrafia == * PES, Gavino; VETTORI, Vittorio. ''Tempo''. 1899; * PES, Gavino. ''Poeti sardi: Tormento''. 1924; * PES, Gavino; [[Raimondo Carta Raspi]] (a cura di). ''Le piu belle poesie''. Cagliari: Edizioni della Fondazione "Il nuraghe", 1920 circa; * PES, Gavino. ''Canti di Gallura''. Tempio Pausania: Tipografia G. Tortu, 1929/1957; * PES, Gavino. ''Raccolta di poesie tempiesi''.Tempio Pausania: Tipografia G. Tortu; * PES, Gavino. ''Tutti li canzoni: le straordinarie rime d'amore e di gelosia del "Catullo gallurese" del Settecento''. Cagliari: Edizioni della Torre, 1981; [[Categoria:Littiratura]] gbagw4w14lkyww4cg6r3a6wg0elsjv4 Figari (Sardegna) 0 12478 377929 377928 2021-12-01T13:30:23Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:6577:5759:4047:B771 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Golfu aranci o Figari | blasone=Golfo Aranci-Stemma.png | nomeUfficiale=Golfo Aranci | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS |latitudineGradi = 41 |latitudineMinute = 0 |latitudineSeconde = 0 |lungitudineGradi = 9 |lungitudineMinute = 37 |lungitudineSeconde = 0 |mappaX = 77 |mappaY = 201 | altitudine= | superficia=37,97 | pupulazione=2.206 | annu=2008 | densita=54,65 | merre=Sergio Memmoli | posta=07020 | telefunu=[[0789]] | istat=104011 | abitanti=golfarancini | patronu=[[Santu Ghjaseppu]] | festa=[[19 marzu]] | situ =http://www.comunedigolfoaranci.it/ }} '''Figari''' o '''Golfo Aranci''' (in [[lingua taliana|talianu]]), hè una cumuna di 2.206 abitanti di a [[pruvincia di Sassari]], in u righjonu storicu di a [[Gaddura]]. U nomu dirivaria da u [[gadduresu]] "Golfu di li Granci" è ùn hà nudda à veda cù l'alburi o i frutti di l'aranciu. == Storia == Anticamenti cunnisciutu cù u tuponimu di '''Figari''', u paesi attuali nasci in a mità di l'Ottucentu comu paesi di piscadori. À u principiu di u 900, par dicretu riali, sustituighja u scalu di [[Tarranoa]] comu culligamentu à a pinisula. U portu hè statu a causa maiori di u sviluppu dimugraficu chì hè successu dopu. {{Pruvincia di Tarranoa è Tempiu}} {{Comuna di a Pruvincia di Sassari}} 7drmcbt4o1wqx4bqpuno2taim9jhbv1 Loiri è Poltu Santu Paolu 0 12479 150834 2008-12-13T09:59:13Z 89.97.140.228 Reindirizzamentu à [[Loiri Poltu Santu Paulu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Loiri Poltu Santu Paulu]] m5xrr4zhoq2t8nshkkjj158cgw7t8lu Patru 0 12484 150839 2008-12-13T10:02:35Z 89.97.140.228 Reindirizzamentu à [[Padru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Padru]] bvcy4w44b1r5kxsntym38zdoxzylgpe Sant'Antoni 0 12485 150840 2008-12-13T10:03:21Z 89.97.140.228 Reindirizzamentu à [[Sant'Antoni di Gaddura]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sant'Antoni di Gaddura]] fb9j9v5gscaqc757p7z3oqi5s1btz2r Santu Franciscu d'Aglientu 0 12486 150841 2008-12-13T10:04:01Z 89.97.140.228 Reindirizzamentu à [[Aglientu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Aglientu]] 1185nw3scl3qizsnay9dm6gtp5nkipm Trinitai è Vignola 0 12488 150843 2008-12-13T10:06:10Z 89.97.140.228 Reindirizzamentu à [[Trinitài d'Agultu è Vignola]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Trinitài d'Agultu è Vignola]] 2ezj6kl59ee3gntfybd4oa803pbpsyh Anglona 0 12492 351244 336533 2015-07-16T12:48:36Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki L''''Anglona''' hè un rughjonu [[storia|storicu]] di u [[nordu]] di a [[Sardegna]] chi s'affaccia in u [[Golfu di l'Asinara]]. U so centru maiori hè [[Castelsardu]]. ==Giugrafia== L’Anglona hè dilimitata à u [[nordu]] da u [[mari]], à [[livanti]] da u Riu di [[Coghinas]], à u [[sudu]] da u ''Monte Sassu'' è à [[punenti]] da u [[fiumu]] ''Silis'' è da u ''Monte Pilosu''. U [[giugrafia|tarritoriu]] hè carattirizatu da una murfulugia cumposta da altupiani minori di natura vulcanica o calcaria, posti annant'a una basa di [[tufu]]. A costa prisenta un'altirnanza di piaghji è costi di roccia. [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Sardegna]] sc0zfehi0pabr9nzqhaw7vea4grz6ss Template:Lingua 10 12495 374131 373112 2021-06-02T12:04:47Z Minorax 15175 tt -> code wikitext text/x-wiki {| width="300px" align="right" class="toccolours itwiki_template_toc" | colspan=2 style="background:#AAA; | |- ! colspan=2 style="background:{{{culori|#FCB0B0}}}" class="radius_bottom"| <big> {{{nomu|{{PAGENAME}}}}} {{#if: {{{numinativu|}}} | <i>({{{numinativu}}})</i> | }} {{#if:{{{piriudu|}}}| [[Lingui astinti|†]] | }} </big> |- | {{#if: {{{criatori|}}} | style="vertical-align: top; padding-left: 0.5em" | }} | {{#if: {{{criatori|}}} | Criatu da: | }} | {{{criatori|}}} |- | {{#if:{{{annu|}}} | style="vertical-align: top; padding-left: 0.5em" | }} | {{#if:{{{annu|}}} | in l'annu | }} | {{{annu|}}} |- | {{#if: {{{cuntestu|}}} | style="vertical-align: top; padding-left: 0.5em" | }} | {{#if: {{{cuntestu|}}} | Cuntestu: | }} | {{{cuntestu|}}} |- | {{#if: {{{altri nomi|}}} | style="vertical-align: top; padding-left: 0.5em" | }} | {{#if: {{{altri nomi|}}} | Altri nomi: | }} | {{{altri nomi|}}} |- | {{#if: {{{stati|}}} | style="vertical-align: top; padding-left: 0.5em" | }} | {{#if: {{{stati|}}} | Parlatu in: | }} | {{{stati|}}} |- | {{#if: {{{righjoni|}}} | style="vertical-align: top; padding-left: 0.5em" | }} | {{#if: {{{righjoni|}}} | Righjoni: | }} | {{{righjoni|}}} |- | {{#if: {{{piriudu|}}} | style="vertical-align: top; padding-left: 0.5em" | }} | {{#if: {{{piriudu|}}} | Piriudu: | }} | {{{piriudu|}}} |- | {{#if: {{{parsoni|}}} | style="vertical-align: top; padding-left: 0.5em" | }} | {{#if: {{{parsoni|}}} | Parsoni: | }} | {{{parsoni|}}} |- | {{#if: {{{classifica|}}} | style="vertical-align: top; padding-left: 0.5em" | }} | {{#if: {{{classifica|}}} | [[Elencu di lingui parlata in u mondu|Classifica]]: | }} | {{{classifica|}}} |- | {{#if: {{{scrittura|}}} | style="vertical-align: top; padding-left: 0.5em" | }} | {{#if: {{{scrittura|}}} | [[Scrittura]]: | }} | {{{scrittura|}}} |- | {{#if: {{{tipulugia|}}} | style="vertical-align: top; padding-left: 0.5em" | }} | {{#if: {{{tipulugia|}}} | [[Tipulugia linguistica|Tipulugia]]: | }} | {{{tipulugia|}}} |- | {{#if: {{{fam1|}}} | style="vertical-align: top; padding-left: 0.5em" | }} | {{#if: {{{fam1|}}} | [[Famiddi linguistichi|Filugenesi]]: | }} |{{#if:{{{fam1|}}} | {{{fam1}}} | }} {{#if:{{{fam2|}}} | *{{{fam2}}} | }} {{#if:{{{fam3|}}} | **{{{fam3}}} | }} {{#if:{{{fam4|}}} | ***{{{fam4}}} | }} {{#if:{{{fam5|}}} | ****{{{fam5}}} | }} {{#if:{{{fam6|}}} | *****{{{fam6}}} | }} {{#if:{{{fam7|}}} | ******{{{fam7}}} | }} {{#if:{{{fam8|}}} | *******{{{fam8}}} | }} {{#if:{{{fam9|}}} | ********{{{fam9}}} | }} {{#if:{{{fam10|}}} | *********{{{fam10}}} | }} {{#if:{{{fam11|}}} | **********{{{fam11}}} | }} {{#if:{{{fam12|}}} | ***********{{{fam12}}} | }} {{#if:{{{fam13|}}} | ************{{{fam13}}} | }} {{#if:{{{fam14|}}} | *************{{{fam14}}} | }} {{#if:{{{fam15|}}} | **************{{{fam15}}} | }} |- ! colspan="2" style="background:{{{culori|#FCB0B0}}}; filter:alpha(opacity=70); -moz-opacity:.7; opacity:.70" class="radius_top"|Statutu officiale |- | style="vertical-align: top; padding-left: 0.5em" | Nazioni: | {{{nazioni | ''nisciuna''}}} |- | style="vertical-align: top; padding-left: 0.5em" | Rigulatu da: | {{{aghjinzia | ''nisciuna rigulazioni officiali''}}} |- ! colspan="2" style="background:{{{culori|#FCB0B0}}}; filter:alpha(opacity=70); -moz-opacity:.7; opacity:.70" class="radius_top" | {{#if: {{{iso1|}}} | Codici di classificazioni | {{#if: {{{iso2|}}} | Codici di classificazioni | {{#if: {{{iso3|}}} | Codici di classificazioni | }}}}}} |- | style="vertical-align: top; padding-left: 0.5em" |{{#if: {{{iso1|}}} | [[ISO 639|ISO 639-1]] | }} | {{#if: {{{iso1|}}} | <code>[https://www.loc.gov/standards/iso639-2/php/langcodes_name.php?iso_639_1={{{iso1}}} {{{iso1}}}]</code> | }} |- | style="vertical-align: top; padding-left: 0.5em" |{{#if: {{{iso2|}}} | [[ISO 639-2]] | }} | {{#if: {{{iso2|}}} | <code>{{{iso2}}}</code> | }} |- | style="vertical-align: top; padding-left: 0.5em" |{{#if: {{{iso3|}}} | [[ISO 639-3]] | }} | {{#if: {{{iso3|}}} | <code>[https://iso639-3.sil.org/code/{{{iso3}}} {{{iso3}}}]</code> | }} |- | style="vertical-align: top; padding-left: 0.5em" |{{#if: {{{sil|}}} | [[SIL International|SIL]] | }} | {{#if: {{{sil|}}} | <code>[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code={{lc:{{{sil}}}}} {{{sil}}}]</code> {{en}} | }} |- | style="vertical-align: top; padding-left: 0.5em" |{{#if: {{{sil2|}}} | [[SIL International|SIL]] | }} | {{#if: {{{sil2|}}} | <code>{{{sil2}}}</code> | }} |- ! colspan="2" style="background:{{{culori|#FCB0B0}}}; filter:alpha(opacity=70); -moz-opacity:.7; opacity:.70" class="radius_top" | {{#if:{{{estrattu|}}} | Estrattu in lingua | }} |- ! colspan=2 style="color:#606060; padding-left:.5em; padding-right:.5em; font-size:90%" |{{#if: {{{parsoni|}}} | '''<span style="font-size:85%;"> [[Dichjarazioni univirsali di i diritti di l'omu]] - Art.1</span>''' | }} |- | colspan=2 | {{{estrattu|}}} |- | colspan=2 style="padding-left:.5em; padding-right:.5em; font-size: 90%" | {{#if: {{{traslittarazioni|}}} | '''Traslittarazioni''' | }} | <div style="color:#606060">{{{traslittarazioni|}}}</div> |- | colspan=2 style="text-align: center; background-color: #efefef" |<small>[[Lingua (idioma)|Lingua]] - [[Alencu d'e lingue]] - [[Linguistica]]</small> |- | colspan=2 | <div class="noprint toccolours itwiki_template_avviso" style="vertical-align: top; padding:0; font-size: 90%; text-align:center"> {| style="background:transparent" | width="1%" style="padding:.2em"| {{#if: {{{codice|}}} | [[Immagine:Wikipedia-logo.png|17px|Lu logu di Wikipedia]] | }} | {{#if: {{{codice|}}} | Visitighja la [[Wikipedia]] '''[[:{{{codice}}}:|in {{{nomu|{{PAGENAME}}}}}]]'''! | }} |} </div> |- | colspan=2 | <div class="noprint toccolours itwiki_template_avviso" style="vertical-align: top; padding:0; font-size: 90%; text-align:center"> {| style="background:transparent" |width="1%" style="padding:.2em"| {{#if: {{{codice2|}}} | [[Immagine:Wikipedia-logo.png|17px|U logu di Wikipedia]] | }} | {{#if: {{{codice2|}}} | Visitighja la [[Wikipedia]] '''[[:{{{codice2}}}:|in {{{nome2}}}]]'''! | }} |}</div> |- | colspan=2 | <div class="noprint toccolours itwiki_template_avviso" style="vertical-align: top; padding:0; font-size: 90%; text-align:center"> {| style="background:transparent" |width="1%" style="padding:.2em"| {{#if: {{{codice3|}}} | [[Immagine:Wikipedia-logo.png|17px|U logu di Wikipedia]] | }} | {{#if: {{{codice3|}}} | Veda [[Wikipedia]] '''[[:{{{codice3}}}:|in {{{nome3}}}]]'''! | }} |}</div> |- | colspan=2 align=center style="color:gray" | {{{mappa|}}}<br /><small>{{{didascalia|}}}</small> |- | colspan=2 | <div class="noprint toccolours itwiki_template_toc" style="vertical-align: top; padding:0; font-size: 90%; text-align:center"> {| style="background:#F3ECF9" |width="1%" style="padding:.2em"| {{#if: {{{creatore|}}} | [[Immagine:Portal.svg|17px|Portale:Portali]] | }} | {{#if: {{{creatore|}}} | Veda u [[Purtali:Lingui artificiali]] | }} |}</div> |- | colspan=2 | <div class="noprint toccolours itwiki_template_toc" style="vertical-align: top; padding:0; font-size: 90%; text-align:center"> {| style="background:transparent" |width="1%" style="padding:.2em"| [[Image:Pilcrow.svg|10px]] | Quista pagina pudaria cuntena carattari [[Aiuto:Unicode|Unicode]]. |}</div> |}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] [[cy:Nodyn:Gwybodlen Iaith]] [[en:Template:Language]] [[fr:Modèle:Langue]] [[hsb:Předłoha:Rěč]] [[hu:Sablon:Nyelv]] </noinclude> jrqcj1yywj7hwu0x7izxoojzibjb32u Template:Cor-gadd 10 12498 376230 376186 2021-08-22T14:33:17Z Jun Misugi 295 - corsu (più neutru cusì) wikitext text/x-wiki <div class="noprint" style="clear:both; float:left; margin-bottom:.5em; border:1px solid #CCC; padding-left:4px; padding-right:4px; text-align:left"> [[Image:Gallo del Giudicato di Gallura.svg|35px|]] ''Quista pàgghjna è (alumancu in palti) scritta in [[gadduresu]], cu' noti innantu a li vocàbuli o isprissioni palticulari. Ugnunu pò cuntribuì a la so redazioni utilizzendi la varietai sóia e rispittendi la di l'antri autori. Li cifri rimàndani a li noti in fin d'altìculu, chici suttu.''<ref>''Quista pàgina hè (almancu in parti) scritta in gadduresu, cù noti annant'à i vocàbuli o sprissioni particulari. Ugnunu pò cuntribuiscia à a so redazzioni utilizendu a variità soia è rispittendu la di l'antri autori.I sciffri rimàndani quindi, à i noti in fin d'artìculu.'' [[Image:Gallo del Giudicato di Gallura.svg|35px|]]</ref> </div> <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <br /><br /> == Vidé* puru == *[[Template:Cor-sass]] '''*'''''Veda/Vede ...'' </noinclude> c90qdbk1au0zrzel0u29xy0p93nk7ne Lingui indoauropeani 0 12499 377225 376860 2021-09-28T08:06:31Z 37.165.146.216 wikitext text/x-wiki Cun a difinizioni di '''lingui indoauropeani''' (puru '''induauropeani''' ò '''indueuropeani''') in [[linguistica]] ci si rifirighja à una famidda di lingui cun urighjna cumuna parlata oghji in gren parti di lu mundu. Quisti lingui sò ghjiniralmenti divisi in grendi gruppi; par l'avuluzioni è la storia di la protu-lingua dundi dirivighjani, si rimanda à li boci [[Indoauropanu]] è [[indoauropeani]]. Quistu alencu ùn hè micca cumpletu. Par li dialetti è li parlati si vicanu li famiddi è li gruppi: [[File:IE countries.svg|thumb|right|400px|Li lingui indoauropeani in lu mundu.<br />Verdi scuru: paesi ind'è la maghjuranza di li parlanti hè di lingua indoauropeana.<br />Verdi chjaru: paesi cù una minuranza linguistica indoauropeana ufficialmenti ricunnisciuta]] L'astiriscu affiancu à lu nomu di una lingua indichighja chì idda hè istinta. [[File:IndoEuropeanTree.svg|thumb|300px|Lingui indoauropeani]] == Gruppu slavu == * [[Lingua protu-slava|Slavu cumunu]]* ** Urientali *** [[Lingua russia|Russu]] *** [[Lingua bielurussa|Bielurussu]] *** [[Lingua ucraina|Ucrainu]] *** [[Lingua rutena|Rutenu]] ** Uccidintali *** [[Lingua ceca|Cecu]] **** Muravu *** [[Lingua sluvacca|Sluvaccu]] *** [[Lingui lusaziani]] *** [[Lingui lichitichi]] **** [[Lingua pulacca|Pulaccu]] **** [[Lingua pulaba|Pulabu]]* **** [[Lingua casciuba|Casciubu]] **** [[Sluvinziu]]* ** Miridiunali *** [[Lingua bulgara|Bulgaru]] *** [[Lingua busniaca|Busniacu]] *** [[Lingua cruata|Cruatu]] *** [[Lingua slavumaceduni|Slavumaceduni]] *** [[Lingua montinigrina|Montinegrini]] *** [[Lingua serba|Serbu]] *** [[Anticu slavu ecclesiasticu]] *** [[Lingua sluvena|Sluvenu]] == Gruppu alemanicu == * [[Lingui alemanichi]] o [[Lingui germanichi]] ** Alemanicu sittintriunali *** Nordicu anticu (Nurrenu) *** Nordicu mudernu (Linguu scandinavi) **** Uccidintali ***** [[Lingua islandesa|Islandesu]] ***** [[Lingua faroesa|Faroesu]] ***** [[Lingua Norn|Norn]]* ***** [[Lingua norvegesa|Norvegesu]] (''Nynorsk'') ***** [[Lingua jamtsk|Jamtsk]] **** Urientali ***** [[Lingua danesa|Danesu]] ***** [[Lingua norvegesa|Norvegesu]] (''Bokmål'') ***** [[Lingua scanica|Scanicu]] ***** [[Lingua svedesa|Svedesu]] ***** [[Lingua dalarna|Dalarna]] **** Gutnicu ** Alemanicu urientali *** [[Lingua gotica|Goticu]]* *** [[Burgundu]]* *** [[Lingua longubarda|Longubardu]]** ** Alemanicu uccidintali *** Alemanu **** Altu-alemanu ***** Alemanu ***** Mediu-alemanu ****** [[Lingua Alemana|Alemanu standard]] o Hochdeutsch ****** [[Lingua lussemburghesa|Lussemburghesu]] ***** Altu-Alemanu ****** [[Alemanu]] (''schwyzertütsch'') ****** [[Bavaresu]] ***** [[Lingua yiddish|Yiddish]] *** [[Wymysorys]] **** Bassu-Alemanu ***** Bassu franconu ****** [[Lingua nederlandesa|Nederlandesu]] ******* Olandesu ******* Fiammingu ******* [[Lingua afrikaans|Afrikaans]] ******* [[Lingua limburghesa|Limburghesu]] ***** [[Bassu sassonu]] ***** [[Lingua bassu-alemana orientali]] *** Anglu-frisonu o Alemanicu insulari **** [[Lingua frisona|Frisonu]] **** [[Lingua inglesa|Inglesu]] ***** [[Inglesu britannicu]] ***** Scozzesu (''lallans'') ***** [[Inglesu americanu]] == Gruppu celticu == * [[Protu-celticu]] * Celticu ** Cuntinentali *** [[Gallicu]]* *** [[Leponticu]]* *** [[Galatu]]* *** [[Celtibericu]]* ** Insulari *** [[Brittonicu]] **** [[lingua gallesa|Gallesu]] **** [[Lingua cornica|Cornicu]]* **** [[Lingua bretona|Bretonu]] *** [[Goidelicu]] **** [[Lingua scuzzesa|Gaelicu scuzzesu]] **** [[Lingua mannesa|Mannesu]] (''manx'')* **** [[lingua irlandesa|Gaelicu irlandesu]] == Gruppu italicu == ** [[lingua venetica|Veneticu]] (Paleuvenetu)* <!-- †--> ** [[Umbru]] * *** dialetti sabellichi * ** [[Oscu]] (Sannitu) * ** [[Lingui latinu-falischi|Latinu-faliscu]] *** [[Faliscu]]* *** Latinu **** [[Latinu arcaicu]]* **** [[Lingua latina|Latinu classicu*]] **** Latinu vulgari* ***** Romanicu ****** Insulari ******* [[Sardu logudoresu]] ******* [[Sardu campidanesu]] ****** Italuromanicu ******* Sittintriunali ******** Lingui Galluitalichi ********* [[Lingua piemuntese|Piemuntese]] ********* [[Dialettu lumbardu uccidintali|Insubru]] ********* [[Dialettu lombardu uriintali|Lumbardu urientali]] ********* [[Lingua ligura|Liguru]] ********* [[dialettu emilianu|Emilianu]] ********* [[dialettu rumagnolu|Rumagnolu]] ******** [[lingua veneta|Venetu]] ******** [[dialettu istriotu|Istriotu]] ******* Dialetti toscani ******** [[dialettu tuscanu|Tuscanu]] ********* [[Lingua italiana|Talianu]] ******** [[Lingua corsa|Corsu]] ********* [[Corsu cismuntincu]] (vidi ancu [[Lingua corsa]]) ********* [[Corsu pumuntincu]] (vidi ancu [[Lingua corsa]]) ********* [[Gadduresu]] ********* [[Sassaresu]] ******* Dialetti centru-miridiunali ******** Dialetti midiani ********* [[dialettu rumanescu|Rumanescu]] ********* [[dialettu ciuciaru|Ciuciaru]] ********* [[dialettu vitarbesu|Vitarbesu]] ********* [[dialettu reatinu|Reatinu-Sabinu]] ********* [[Dialetti umbri]] ********* [[dialettu marchigianu|Marchigianu]] ********* [[dialettu aquilanu|Aquilanu]] ******** Miridiunali ********* [[dialettu abruzzesu|Abruzzesu]] ********* [[Mulisanu]] ********* [[lingua napuletanu|Napuletanu]] ********* [[dialettu lucanu|Lucanu]] ********* [[dialettu pugliesu|Pugliesu]] ******** Miridiunali estremu ********* [[dialettu tarantinu|Tarantinu]] ********* [[dialettu salintinu|Salintinu]] ********* [[dialettu calabresu|Calabresu]] ********* [[lingua siciliana|Sicilianu]] ********** [[dialettu rigginu|Rigginu]] ********* [[lingua pantesca|Pantescu]] ****** Balcanu-rumanzu ******* [[lingua rumena|Rumenu]] (Dacurumenu) ******* [[Istrurumenu]] ******* [[Meglenurumenu]] ******* [[Arumenu]] (Macedurumenu) ****** [[Dalmatu]] ****** [[Returumanzu]] ******* Rumanciu ******* [[Lingua ladina|Ladinu]] ******* [[Lingua friulana|Friulanu]] ****** Gallurumanzu ******* Miridiunali (Uccitanicu) ******** [[Lingua occitana|Uccitanu]] ********* [[Pruvinzali]] ********* Alverniatu ********* [[Linguadocianu]] ********* Guasconu ******** [[Lingua catalana|Catalanu]] ********* Catalanu sittintriunali ********* [[Valenzianu]] ********* [[Balearicu]] (o Baleare) ******* Sittintriunali (Oitanicu) ******** Francianu o [[Lingua francesa|Francesu]] ******** Pittavinu ******** Nurmannu (Nurmandu) ******** Piccardu ******** Galló ******** Champenois ******** Lorenesu ******** [[Lingua vallona|Vallonu]] ******* Arpitanu o [[lingua francuprovinzali|Francipruvinzali]] ****** Iberurumanzu ******* [[Galizianu-Purtughesu]] ******** [[Lingua galiziana|Galizianu]] ********* Eonavieganu (varianti galiziana cù tratti asturiani) ******** [[Lingua purtughesa|Purtughesu]] ********* Lusitanu ********* [[Purtughesu brasilianu]] ******** Fala de Xalima (varianti purtoghesa parlata in Spagna cù tratti arcaichi) ******* [[Lingua spagnola|Spagnolu]] o [[Lingua spagnola|Castiglianu]] ******** [[dialettu andalusu|Andalusu]] ******* [[lingua aragunesa|Aragonesu]] ******* [[asturianu-lionesu|Asturianu-Lionesu]] ******** [[lingua asturiana|Asturianu]] ******** [[lingua lionesa|Lionesu]] ********* [[lingua mirandesa|Mirandesu]] ******* Estremegnu (varianti tra lu liunesu è lu spagnolu cù tratti di l'andalusu) ****** Miridiunali ******* Mozarabu* **** Latinu tardu* **** Latinu umanisticu == Gruppu tracu-frigiu == * [[Traciu]]* * [[Frigiu]]* * [[Dacu]]* == Gruppu balticu == * lingui baltichi uccidintali ** [[Anticu Prussianu]]* *** Suduvianu o Jatvingiu* * lingui baltichi uriintali ** [[Lingua lituana|Lituanu]] ** [[Lingua lettona|Lettonu]] ** Curlandesu o Curonianu* ** Semigallu* ** Selonianu* == Gruppu grecu == * [[lingua greca|Grecu]] ** [[Dialettu ionicu|Ionicu]] *** [[Dialettu atticu|Atticu]] **** [[Isula linguistica greca|Grecanicu]] *** Grecu mudernu ** [[Dialettu doricu|Doricu]] *** [[Dialettu zaconicu|Zaconicu]] (Tsaconicu) ** [[Dialettu eolicu|Eolicu]] == Gruppu illiricu == * [[Messapicu]] * [[Illiricu]] ** Albanesu *** [[Ghegu]] *** [[Toscu]] *** [[Arberesh]] *** [[Arvanticu]] ==[[lingui anatolichi|Gruppu anatolicu]] * [[Lingua ittita|Ittitu]]* * [[Lingua palaica|Palaicu]]* * [[Lingua lidia|Lidiu]]* * [[Lingua caria|Cariu]]* * [[Lingua luvia|Luviu]] (o Arzawanu)* ** [[Lingua licia|Liciu]]* ** Miliu* ** [[Lingua pisidia|Pisidiu]]* ** [[Lingua sidetica|Sideticu]]* == Gruppu iranicu == * [[lingua curda|Curdu]] * [[Ossetu]] * [[Pashtu]] * [[Persianu anticu]] (Avesticu)* * Persianu mediu* * [[Lingua persiana|Persianu mudernu]] (pârsi/fârsi) == Gruppu indoariu == * [[Vedicu]]* * [[Lingua sanscrita|Sanscritu]]* * [[Lingua pali|Pali]]* * Zona cintrali ** [[Lingua hindi|Hindi]] ** [[Lingua indostana|Indostanu]] ** [[Lingua punjabi|Punjabi]] ** [[Lingua romaní|Romanì]] ''(lingua di li [[Rom (populu)|Rom]] e di li [[Sinti]]) ** [[Lingua urdu|Urdu]] * Zona uriintali (dialetti di lu [[Magadan]]) ** [[Lingua angika|Angika]] ** [[Lingua assamesa|Assamesu]] ** [[Lingua bengali|Bengali]] ** [[Lingua bhojpuri|Bhojpuri]] ** [[Lingua magadhi|Magadhi]] ** [[Lingua maithili|Maithili]] ** [[Lingua oriya|Oriya]] * Zona sittintriunali (lingui [[Lingui pahari|Pahari]]) ** [[Lingua nepalesa|Nepalesu]] * Zona nordu-uccidintali ** [[Lingua Sindhi|Sindhi]] * Zona miridiunali ** [[Lingua Dhivehi|Dhivehi]] *** [[Lingua mahl|Mahl]] ** [[Lingua singalese|Singalese]] * Zona uccidintali ** [[Lingua gujarati|Gujarati]] ** [[Lingua konkani|Konkani]] ** [[Lingua marathi|Marathi]] == Gruppu armenu == * [[lingua armena|Armenu]] == Gruppu tucariu == * [[Tucariu]] ** Tucariu A* ** Tucariu B* == Altri lingui indoauropeani isulati == * [[Anticu Macedonu]]* * [[Peoniu]]* * Lusitanu* * [[Anticu Liguru]] == Boci currilati == [[Categoria:Lingua]] l9g0me0dkl2hm6tsd4fqtooxrv80yjb Santa Tiresa Gaddura 0 12501 151393 2008-12-19T13:43:27Z Dch 189 hà reindirizzatu [[Santa Tiresa Gaddura]] à [[Lungoni]]: Ghjustu nummu gadduresu (e corsu) wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lungoni]] 2gihajm6au9y4dcl7pjxgtiw1hmoslh Luras 0 12502 151395 2008-12-19T14:00:55Z Dch 189 hà reindirizzatu [[Luras]] à [[Lurisi]]: nomu in gadduresu (e corsu) wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lurisi]] eq4b3k88jku69dr695jkf7l9xurlffp Palau 0 12503 151397 2008-12-19T14:01:26Z Dch 189 hà reindirizzatu [[Palau]] à [[Lu Palau]]: nomu in gadduresu (e corsu) wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lu Palau]] ekfibz7p4lqj0v2p5ps22xzavuvllsw Porto Torres 0 12504 284882 151399 2012-01-05T16:05:42Z Xqbot 1764 Robot : répare double redirection à [[Posthudorra]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Posthudorra]] stvf14olbwibkvx5v4zba8tazpl97ow Castelsardo 0 12505 286146 151401 2012-01-27T20:14:22Z Xqbot 1764 Robot : répare double redirection à [[Caltheddu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Caltheddu]] 970deif3kxyy3921jp8aclfqoezxpz9 Perfugas (SS) 0 12506 151403 2008-12-19T14:02:54Z Dch 189 hà mossu [[Perfugas (SS)]] à [[Pelfica]]:&#32;nomu in gadduresu (e corsu) wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pelfica]] 7d55514nogdi699s5im200s54umyvn4 Golfu Aranci 0 12507 362558 362555 2019-06-29T00:22:12Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Figari (Sardegna)]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Figari (Sardegna)]] 8ztj050qkngbm2xk1c609d8ny2l5wzn Gavinu Pes 0 12508 151407 2008-12-19T14:04:19Z Dch 189 hà mossu [[Gavinu Pes]] à [[Baignu Pes]]:&#32;nomu in gadduresu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Baignu Pes]] nuh737lrq8xhiiv27wil4y1uuscnv02 Prete Galletti 0 12510 369541 347472 2020-12-02T12:17:13Z Jumpy01 11155 Jumpy01 ha spostato la pagina [[Ghjuvan'Anghjulu Galletti]] a [[Prete Galletti]] tramite redirect wikitext text/x-wiki [[Image:Prete Galletti.jpg|thumb|250px|right|Prete Galletti]] '''Ghjuvan'Anghjulu Galletti''' dettu '''Prete Galletti''' (1804-1866). Hè l'autore di una ''Storia Illustrata di a Corsica'', documentu storicu di prima trinca sopratuttu per via di a so ricca icunografia. ==Biografia== [[File:Lucciana_la_Canonica_cath%C3%A9drale_Santa-Maria-Assunta.jpg|thumb|left|150px|A cattedrale Santa Maria Assunta in Mariana, u paese nativu di prete Galletti]] Ghjuvan'Anghjulu Galletti nacque in [[Lucciana]] u 6 di marzu 1804, chì facia parte tandu di l'anzianu cantone di Mariana.<ref>Un capitulu di a ''Storia Illustrata di a Corsica'' hè cunsacratu à a biografia di prete Galletti.</ref> U babbu era Carlu Francescu Galletti. A mamma si chjamava Ghjuvanna è avia listessa casata ch'è u babbu. Ghjuvan'Anghjulu era u maiò frà i so fratelli è surelle. A ci dice prete Galletti ch'ellu andò prestu à a scola, ma ch'ellu fù custrettu d'interrompe e so studie chì ci era bisognu d'ellu per i lavori in campagna. Vulia andà in [[Tuscana]] à studià da spiziale, ma i so parenti ricusonu, li prupunendu invece di fà carriera in chjesa. Ghjuvan' Anghjulu accittò. Vultò prima in scola per qualchì mese in u so paese di Lucciana, po andò dopu in [[A Porta]], induve ci era un seminariu, durente sei mesi. Friquentò dopu durente quattru anni u culleghju di [[Bastia]]. Passò dopu in [[Aiacciu]] l'esamine da prete, in prisenza di u vescu, è riescì. Ghjuvan' Anghjulu Galletti fù numinatu prete in Borgu, chì era tandu u capilocu di u cantone. Qualchì tempu dopu, fù numinatu in u so paese nativu di Mariana. Fù inviatu dopu in E Ville di Petrrabugnu com'è vicariu. Si stabilì infine in [[Bastia]] induv'ellu stete sin'à a so morte. Ci dice prete Galletti ch'ellu campò in Bastia incù pochi mezi è assai isulatu. Ma cunsacrò tandu una parte di u so tempu à fà disegni chì ripprisentavanu persunaghji di a storia di Corsica. 'Ssi disegni funu apprizzati è prisentati à u Cunsgliu Generale è li fù offerta a pussibilità d'andà à [[Roma]]. Si cullucò à Roma in u 1836, studiendu in e bibliuteche, è cuminciò à maturà in a so mente l'idea di prusegue e so studie nantu à a storia di Corsica. Vultò in Corsica in u 1841 induv'ellu si cullucò torna in Bastia. Andò à spessu in parechji lochi di l'isula, per studià i paesi, siti, i custumi cuncirnati, è scrisse a so opera storica. Prete Galletti morse in [[Bastia]] in u [[1866]]. ==Storia Illustrata di a Corsica== Prete Galletti hè l'autore di una ''Storia Illustrata di a Corsica''. Hè un libru scrittu in francese di 575 pagine, publicatu in u [[1863]]. U libru di prete Galletti cumporta molte illustrazione di i lochi, di i custumi, di l'usi, di i munimenti, di i persunaghji celebri di l'epica. ==Scelta d'illustrazione== <gallery> File:Monte Rutondu - Illustration from Galletti book.jpg|U [[Monte Rutondu]] File:Santa Ghjulia - Illustration from Galletti book.jpg|[[Santa Ghjulia]] File:Santa Divota - Illustration from Galletti book.jpg|[[Santa Divota]] </gallery> ==Note== <references/> ==Bibliugrafia== * Galletti, ''[http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k58141261 Storia illustrata di a Corsica]'', Parigi, 1863 ==Da vede dinù== * [[Lucciana]] [[categoria:Biugrafia]] [[categoria:Littiratura]] [[categoria:Corsica]] 781zmw3fu4nkny90e898g3kqu17hjux São José do Rio Preto 0 12512 374096 371383 2021-06-02T11:48:16Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="270px" |+<span style="font-size:large;">'''São José do Rio Preto'''</span> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan="2" | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | align="center" width="140px" | [[File:Flag of São José do Rio Preto SP.png|140px]] | align="center" width="140px" | [[File:Coat of arms of São José do Rio Preto SP.png|100px]] |- |} |- |----- bgcolor="#FFFFFF" | Paese | [[Brasile]] |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Statu]] | [[São Paulo (statu)|São Paulo]] |- | [[Superficia]] | 434,1 km² |----- bgcolor="#FFFFFF" | Populazione | 414.272 <small>([[2008]])</small> |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Latitudine]] | 20º 49' 12" S |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Lungitudine]] | 49º 22' 44" O |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[altitudine]] | 489 m |- | Situ ufficiali | http://www.riopreto.sp.gov.br |- ! colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Mapa di a cità in [[São Paulo (statu)]]. |----- ! colspan="2" bgcolor="#FFFFFF" | [[File:SaoPaulo Municip SaoJosedoRioPreto.svg|290px]] |} '''São José do Rio Preto''' hè una cità di u [[Brasile]], situata in u statu di u São Paulo. Tene 414.272 abitanti. [[File:Represa de São José do Rio Preto.JPG|thumb|220px|left|São José do Rio Preto.]] <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> ==Da vede dinò== *[[Arara]] *[[Belo Horizonte]] *[[Brasilia]] *[[Cachoeira do Sul]] *[[Campinas]] *[[Paulínia]] *[[Catalão]] *[[Curitiba]] *[[Fortaleza]] *[[Manaus]] *[[Porto Alegre]] *[[Porto Velho]] *[[Rio Branco]] *[[Rio de Janeiro]] *[[Santos]] *[[Osasco (São Paulo)]] *[[São Paulo]] *[[Taubaté]] [[Categoria:Cità di u Brasile|Sao Jose do Rio Preto]] 6nn7sg5g71j5cxdgdj65vfh8u965b7w Template:Utilizatore gl-2 10 12515 335348 327998 2014-03-23T18:02:31Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 2 | letter code=[[Lingua galiziana|gl]] | text=Este usuario pode contribuír cun nivel '''[[:Category:Utilizatore gl-2|intermedio]]''' de '''[[:Category:Utilizatore gl|galego]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore gl-2|{{PAGENAME}}]]<noinclude> </noinclude> ay6jjqoytihcxlckroup0mdmmp0w1y7 Categoria:Utilizatore gl-2 14 12516 335836 151501 2014-03-23T18:15:37Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore gl| 2]] 0rontptpaysukvt2jf0ed23msbfb4sb Template:Utilizatore zh-1 10 12517 335382 329151 2014-03-23T18:03:08Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 1 | letter code=[[Lingua chinesa|zh]] | text=該用戶能以'''[[:Category:Utilizatore zh-1|基本]]'''的'''[[:Category:Utilizatore zh|中文]]'''進行交流。<br/>该用户能以'''[[:Category:Utilizatore zh-1|基本]]'''的'''[[:Category:Utilizatore zh|中文]]'''进行交流 }}[[Categoria:Utilizatore zh-1|{{PAGENAME}}]] td0orr2xpdqp1wrcn2ky0qqsqlj6iq6 Categoria:Utilizatore zh-1 14 12518 335884 327633 2014-03-23T18:16:29Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore zh| 1]] 4edakmm1yja1dbjaqz5khhxljazrpzn Template:Pagina maestra/Prugettu di u mese 10 12519 373548 238775 2021-06-02T05:01:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div style="width:95%; -moz-border-radius:2em; margin: 10pt auto 0.5em auto; border:solid 2pt {{{BORDO|#ffdab9}}};"> <div style="background-color:{{{COLORE|#D7FFC7}}}; position:relative; left:-2%; top:-10pt; padding-left:8px; width:102%; -moz-border-radius:2em; margin: 0 auto 0 auto; border:solid 2pt {{{BORDO|#ffdab9}}};"> [[Image:Gtk-new.svg|20px]]&nbsp;&nbsp;<big>'''Prugettu di u mese'''</big> </div> <div style="margin:-1ex auto 0; padding: 0 2ex .5ex"> Sete tutti invitati à participà à u prugettu di 'ssu mese: scrive i '''toponimi''' di tutte e [[cumuna di Corsica|cumune di Corsica]] in wikipedia in lingua corsa. Quelle chì sò dighjà abbastanza cumplette: [[Frassetu]], [[Ghjunchetu]], [[Laretu di Tallà]], [[Pedicorti di Gaghju]]. Scrivite quì i toponimi di u vostru paese o a vostra cità. </div> </div><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> mgu1gndx3y1hl767118e6tcnfy9w68j Adeste Fideles 0 12520 350926 347664 2015-07-09T16:48:28Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Adeste Fideles''' hè un [[cantu]] tradiziunale di [[Corsica]]. Hè un [[cantu]] [[Natale|natalescu]]. == Adeste fideles == :Adeste fideles, laeti, triumphantes, :Venite, venite in Bethleem :Natum videt regem angelorum :Venite adoremus, venite adoremus :Venite adoremus dominum. :En grece relicto humiles ad cunam :Vocati pastores approperant :Et nos ovanti gradu festinemus. :Venite adoremus, venite adoremus :Venite adoremus dominum. :Aeterni parentis splendorem aeternum :Velatum sub carne videbimus :Deum infantem pannis involutum :Venite adoremus, venite adoremus, :Venite adoremus dominum. :Pro nobis egenum et foeno cubantem :Pii foveamus amplexibus :Sic nos amantem quis non redamaret. :Venite adoremus, venite adoremus, :Venite adormeus, dominum. [[Categoria:Cantu natalecciu]] jh0jqo56anxggstxgf2p6tdd7pe3og2 O Ciucciarella 0 12521 333642 244883 2014-03-23T14:43:40Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''O Ciucciarella''' hè una [[nanna]] tradiziunale di [[Corsica]]. ==O ciucciarella== :O Ciucciarella :Nun sai quantu t’adoru :Le to bellezze :Le to cullane d’oru :Ciucciarella inzuccherata :Quantu hè longa sta nuttata :Fà la ninna fà la nanna :Lu to babbu hè à la campagna. :Sò statu à l’ortu :Sta mane di bon’ora :Ciucciu nun ci era :Chì era andatu à la scola :Tuttu era per vede à tè ne :O mazzulu di viola :Fà la ninna fà la nanna :Lu to babbu hè à la campagna. :Cullà ne vogliu :Quassù per le cullette :Ci sò le capre :Le [[muvra|muvre]] è le cervette :Quassù sò li trè cunigli :Corri tù, s’è tù ti pigli :Fà la ninna fà la ninna :Lu to babbu hè à la campagna. :Trovu aghju un nidu :Nentru ci era duie ove :Sò statu à vede :L’acellu chì le cova :Era un nidu di culomba :È trè volte l’aghju trova :O culomba cullerata :Cusi longa sta nuttata. :Zifula puru :È mughja o [[tramuntana]] :Filgu lu linu :È carmingu la lana :Fattu t’aghju lu mantellu :È guarnitu la suttana :Lu to mantellu fatatu :Tuttu intornu riccamatu. [[Categoria:Cantu tradiziunale di Corsica]] 7lsybf45y5dl9aa36gu7vmgvqhs15cm Pruverbii corsi 0 12522 369825 360531 2020-12-31T21:03:47Z BD2412 12243 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Bastelica Vi1aJPG.jpg]] → [[File:Bastelica Vi1a.jpg]] Double file extension. wikitext text/x-wiki [[Image:Pruverbii_corsi_-_Antone_Mattei.jpg|250px|right|thumb|Strattu di ''Pruverbii, detti è massime corse'' di Antone Mattei]] I '''Pruverbii corsi''' sò una cumpunente impurtanta di a [[cultura]] [[Corsica|corsa]]. Sò numarosi, varii è cuncernanu guasi tutti l'aspetti di a [[vita]]. Una prima classifica permette di distingue i pruverbii relativi à a vita in generale, è i pruverbii chì si rapportanu à tale [[paese]] o [[cità]]. 'Ssi ultimi sò generalmente schirzanti, è à spessu l'anu creati quelli di i paesi vicini. In 'ssa ultima categuria, si pò mintuvà: *''[[Aiacciu]], [[Aiacciu]], chì ùn vi ni ghjungni, ùn vi ni caccia. '' *''Balanini, unti è fini.'' *''[[Felicetu]], [[Felicetu]] assai ogliu è micca acetu.'' * ''Corpilonghi Auccianesi.'' *''[[Vargualè]], [[Vargualè]], Ghjàrgala era è ghjàrgala hè. '' * ''I Bilvidiraccii pieni à stracci, i Campumuresi pieni à seta.'' * ''[[Campumoru]] campu tristu, tan' di vulpi è numichi di [[Cristu]].'' In a prima categuria invece, ci sò i pruverbii chì cuncernanu a vita quotidiana. Si face referenza à l'amore, a casa, i parenti, l'amicizia, a guerra, et cetera. Frà i pruverbii di 'ssa categuria, i più numerosi, si pò cità per esempiu: *''Bellezza ùn si ne magna.'' *''Centu casi, centu milla miserii.'' *''Chì vadagna in prima mani, si ni và à calzi in mani. '' *''U troppu stroppia. '' *''S'è u ghjòvanu vulissi è u vechju pudissi. '' Cum'ellu a dice Antone Mattei in a so intruduzzione à i so ''Pruverbii, detti è massime corse'': "I pruverbii sò u più anticu munumentu d'una lingua è u codice più vechju, più generale è più durabile d'un populu. S'è qualchì pruverbiu nun sò tutu à fattu veri è sò passati di tempu, guasi tutti però sò tante verità cunfirmate da più seculi di sperienza; ed hè però chì sò chjamati "santi è ghjusti". =Pruverbii corsi= __NOTOC__ [[#A|A]] [[#B|B]] [[#C|C]] [[#D|D]] [[#E|E]] [[#F|F]] [[#G|G]] [[#H|H]] [[#I|I]] [[#J|J]] [[#L|L]] [[#M|M]] [[#N|N]] [[#O|O]] [[#P|P]] [[#Q|Q]] [[#R|R]] [[#S|S]] [[#T|T]] [[#U|U]] [[#V|V]] [[#W|W]] [[#X|X]] [[#Y|Y]] [[#Z|Z]] Eccu bon'parechji pruverbii corsi. ==A== [[File:Ajaccio Cité1JPG.jpg|right|thumb|300px|Aiacciu, Aiacciu, chì ùn vi ni ghjungni, ùn vi ni caccia.]] *'''À a fica zemba, tuttu u mondu s'arremba.''' *'''A bucia t'hà l'anchi corti. ''' *'''A bocca chjusa, nè moschi nè bonbucconi. ''' *'''A bocca chjusa, nè pani nè bonbucconi. ''' * '''A botta vechja faci u bon' vinu.''' *'''A casa piglia, a casa rendi. ''' *'''A casa ind'eddu un ghjugni u soli, ci ghjugni u duttori. ''' *'''A Casalta bellu paese quandu l'aliva stà appesa. Sè l'aliva si ne casca, disgraziata a Casalta.''' *'''A cavaddu dunatu, un fidià denti. ''' *'''A chì campa n'ha da veda. ''' *'''A chi dormi un piglia pesci. ''' * '''À chì faci u passu più maiò ch'è a ghjamba, casca.''' *'''A chì fussi induvinu, un saria mai mischinu. ''' * '''A chì ha mangnatu u meli t'hà l'abba in capu.''' * '''À chì hè causa di u so mali, piegni à sè stessu.''' *'''A chì l'attempa a perdi. ''' *'''A chì l'hà in culu l'ha in casa. ''' *'''A chì la fuma, à chì la pippa.''' *'''À chì male un face paura un ha.''' *'''À chì nasce bella, nasce maritata.''' *'''À chì nasce sumere un diventa cavallu.''' *'''À chì nascì, à chì nascitiò!''' *'''A chì mali vivi, mali mori. ''' *'''A chì mangna u pani di u preti, bisogna à dibbità lu. ''' *'''A chi mori, à chi s'allarga. ''' *'''A chi para fritu, para caldu. ''' * '''À chì pesa a petra, piglia l'anguilla.''' *'''À chì s'aiuta hè galant'omu.''' *'''A chi stanta, à chi scurnochja. ''' *'''A chì stughji un perdi tempu. ''' *'''A chì t'ha culu, tira peta. ''' *'''A chì t'hà dui casi In una ci piovi. ''' * '''À chì teni, à chì scurteca, a colpa hè a listessa.''' *'''A chì troppu si cala, u culu vi mostra. ''' *'''A chì ùn arrisica ùn arrùzzica. ''' * '''À chì ùn hà ca un ochju, suventi u si tocca.''' *'''A chi un hè beddu di natura Un vali lavatura. ''' *'''A chì un ni hà, un ni mangna. Sé tu voli a farina Va à coglia a castagna. ''' * '''A chì ùn pò batta u cavallu, batti a sella.''' *'''A chi un sa piantà, pianta di nuvembri. ''' *'''A chi va forti, va à la morti. ''' * '''À chì vivi incù u zoppu, à u capu di l'annu hè zoppu è mezu.''' * '''À chì vò bè figlioli, cumencia per une femina.''' *'''À chi vole serve l'amicu, faci i punti longhi un ditu.''' *'''A còcciula di trè Un andò nè mali nè bè. ''' *'''A cumpagnia porta l'omu à a forca. ''' * '''A donna di u vicinu hè più bedda cà a soia.''' *'''A donna faci l'omu. ''' *'''A fami faci escia u lubbu di a tana. ''' *'''A festa d'Àmpaza passa. ''' *'''A forza di tirà a corda strappa. ''' *'''A forza d'impittà S'impara à marchjà. ''' *'''A Frassetu e à Tavera, un dì "cuppa" sò muntoni. ''' *''' À gativu marinare tutti i venti li vanu in culu.''' *'''A ghjara cresci ma a forza manca. ''' *'''A ghjastema si rivolta. ''' *'''A ghjastema volta e ghjira Volta in capu à chi la tira. ''' *'''A ghjatta magra, a donna grassa Sò a vargogna di a casa. ''' *'''À l'Avapessa u diavule si cunfessa.''' *'''A la fini di tanti guai Un lucchesi un manca mai. ''' *'''A lingua ossu un hà e ossu tronca. ''' o '''A lingua un hà ossa ma i faci rompa. ''' *'''A lu lumu di la deda, cannavacciu pari tela. ''' * '''A luna: in vintinovi ùn ferma è in trenta ùn va.''' *'''A machja, ochji un ha ma ochji teni. ''' * '''A manu dritta ùn devi sapè ciò ch'è faci a manu manca.''' *'''A matina leone, a sera cuglione.''' * '''A misura ancu indi l'acqua.''' * '''A paura faci truttà a mula.''' *'''A pratica vinci a grammatica.''' *'''A più bedda risa hè quidda chi esci da a bocca di l'addulurati. ''' *'''A quandu Pasqua, à quandu tasca.''' *'''A raghjoni hè a toia è a capra hè a meia. ''' *'''A raghjoni hè verbali. ''' *'''A règula ci sta bè, ancu in casa di u rè. ''' * '''A risa sta in bocca à i pazzi.''' * '''A ropa pulita ùn s'imbrutta micca. È ancu a ropa brutta ùn s'imprutta omu micca.''' *'''A rumbu d'impittà S'impara à viaghjà. (Var:À forza...)''' *'''A strada bedda un hè mai longa. ''' *'''A tola e à lettu, alcunu rispettu. ''' *'''A un bon' cani si dà un bon ossu. ''' *'''A u pocu e à l'aspissu si sbiota u boscu. ''' *'''À u vescu un s'ampara micca l'Ave Maria.''' *'''A vigna dici à u patronu :fà mi pòvara e ti faraghju riccu. ''' *'''A vita hè una affaccata di balconu. ''' (o '''A vita hè una affaccata à u purtellu. ''') *'''A volpi perdi u pelu ma micca u viziu. ''' *'''Accantu u focu, a paglia ci stà mali. ''' o '''Accantu u focu, a scopa ci stà mali. ''' o ancu '''Accantu u focu, a stoppa ci stà mali. ''' *'''Aceddu in cabbia S'eddu un canta d'amori, canta di rabbia. ''' *'''Afà, à chì codda quà ùn sa cosa fà.''' *'''Aghji fedi è Diu pruvvèdi. ''' *'''Agnellu pasquale, caprettu in Natale.''' *'''Aiacciu, Aiacciu, chì ùn vi ni ghjungni, ùn vi ni caccia. ''' *'''Aiuta ti, Diu t'aiuta. ''' *'''Alliscia a mamma par avè a figliola. ''' *'''Amori e signuria un volini cumpagnia. ''' * '''Ampaza, a trava''' *'''Ampaza, niccia niccia, par un soldu edda si piccia. ''' *'''Ancu a pulgia t'ha a tossa. ''' *'''Ancu l'onori sò castighi. ''' *'''Annata d'erba, annata di merda. ''' *'''Aostu seccu, castagna par ogni ceppu. ''' * '''Appiettu, calci è pugni à mezu pettu.''' *'''Aprili, desfa purcili. ''' (o :... spigni purcili.) *'''Aqua corri è sangui strigni. ''' *'''Aqua d'aostu, oliu e mostu. ''' *'''Aqua di luddu, ùn faci bè à nudda. ''' *'''Aqua minuta, ghjugni à l'ossu è un hè criduta. ''' o :... ghjugni à i carri * '''Aqua ruza di Cuzzà, fala in Frassetu è si ni va.'''. *'''Arca da mani, attigni i funtani. Arca da sera, spanna li veli. ''' *'''Arcu di sera, bel' tempu si spera.''' *'''Arechja manca parolla franca, arechja dritta parolla mal ditta.''' *'''Aria rossa à la marina, piscia e soffia à la matina.''' *'''Aspettà e un benì; stà in lettu e un durmì; fà l'amore e un gudì; sò dulori da murì.''' *'''Azilonu, fiori di cantonu. ''' *'''Azilonu, pocu hè bonu. ''' ==B== [[File:Corse-bastia-port2.jpg|right|300px|thumb|Bastia, Bastia à ch'ùn hà soli ùn ci stia.]] *'''Babbi è mammi tonti, figlioli astuti. ''' *'''Balanini, unti è fini.''' o ''' Balaninu untu è finu.''' *'''Bastia, Bastia à ch'ùn hà soli ùn ci stia.''' *'''Bellezza ùn si ne magna.''' *'''Bonghjornu li si dice anch'à un cane.''' ==C== *'''Cacciù, piscù, debiti in casa e pezze à u culu.''' *'''Calasima, Calasima induve u sole s'alza in prima, duve u sole si cala dopu e Calasima hè sempre à u locu.''' * '''Calcatoghju, pocu cena è micca alloghju.''' *'''Campa scuffia, chi barretta passa e veni. ''' *'''Cane abbaghja e porcu magna.''' *'''Cani chì abbaghja ùn mordi micca.''' *'''Cane chì abbaghja ùn piglia caccia.''' * '''Cantà è purtà a croci, ùn si pò.''' *'''Casa senza patrone, hè nave senza timone.''' *'''Carnivali in balconu, Pasqua à u tizzonu. ''' *'''Carti ghjòcani e ghjucadori si vanta. ''' *'''Casi frà li casi e vigni frà li vigni. ''' *'''Cavaddu di trenta, mai piu ch'eddi ci n'entri. ''' *'''Cavallu vechju ùn muta andatura, s'ellu a muta pocu dura.''' *'''Cavaddu vechju, zecchi e moschi. ''' * '''Centu casi, centu milla miserii.''' *'''Ch'eddu durghi tantu u mal'vicinu Quant'edda dura a nevi marzulina. ''' *'''Ch'un s'aiuta s'annega.''' *'''Chè lu mal' vicinu un durghi chè quant'è a nevi marzulina. ''' *'''Chì à vint'anni ùn hè, e a trenta ùn sà, mai più hè statu e mai più serà.''' *'''Chì campa spirendu mori caghendu. ''' *'''Chi càusa ha la gatta Si a patrona hè matta. ''' *'''Chì cerca trova. ''' *'''Chi ci hè di più neru chè a paredda. ''' *'''Chì cù la spada ferisci per la spada perisci. ''' *'''Chi di ghjaddina nasci in terra ruspa. ''' *'''Chì di piombu tomba, di piombu mori. ''' *'''Chì disprezza, compra. ''' ::''Alternative 1:'' Chì disprezza vol' cumprà. ''' * '''Chì ha bisognu di u focu, u piglia in manu.''' *'''Chi hà da fà a ghjatta s'è a patrona hè matta. ''' * '''Chì mali ùn faci mali ùn aspetta.''' *'''Chì male fonda male accima.''' *'''Chi muta, muga. ''' *'''Chi nasci, pasci. ''' *'''Chi pocu tene, caru tene.''' *'''Chi posa mal' pensa. ''' * '''Chì prima ghjugni prima macina.''' *'''Chì ride troppu in ghjuventù, pienghje in vechjaia.''' *'''Chi s'ammorcia in u ghjocu, deve mette u culu a u focu.''' *'''Chi si chjina incu i ziteddi s'arrizza camisgimerdosu. ''' o '''Chi si chjina incu i ziteddi s'arrizza u culu merdosu. ''' o ancu: '''Chi si chjina cu i ziteddi s'arrizza culimerdosa. ''' *'''Chi t'hà solda e amicizia Torci u nasu à a ghjustizia. ''' *'''Chì t'abezza ti sbezza.''' *'''Chi ùn face male, ùn ha paura.''' *'''Chì un invechja Hè pena di vita. ''' *'''Chì ùn spera s'addispera.''' *'''Chi va e volta, bon' viaghju faci. ''' o '''Chi va e volta, bon' viaghju ha fattu. ''' *'''Chi va pianu va sanu è chi va sanu va luntanu. ''' *'''Chì vadagna in prima mani Si ni va à calzi in mani. ''' *'''Chì veghja à a luna dorme à u sole.''' * '''Chì vò avanzà u so vicinu si chjina prestu è s'arrizza matina.''' *'''Chi vo fà anguìdia à u so vicinu Si chinghi prestu e s'arrizza matina. ''' *'''Chì vole campa solu piglii a machja.''' *'''Chì voli l'armi e i so bisogni, i porta di cuntìnuu. ''' * '''Ci vò à batta u farru quand'hè caldu.''' * '''Ci vò à piglià a muneta cum'ella passa.''' * '''Ci vò à piglià a vita cum'ella veni.''' * '''Ci vò à spulà quandu ci hè ventu.''' *'''Ci voli à lacà u fusu à chì n'hà l'usu. ''' *'''Ci voli à nascia par pascia. ''' * '''Ci voli à taglià si par senta i peni dulurosi.''' *'''Ciò ch'edda faci a mani dritta, un devi veda a mani manca. ''' *'''Ciò chi hè scrittu in celi segui in terra. ''' *'''Ciò chi un tomba ingrassa. ''' *'''Ciò chi teni à luna vecchja, ciò chi sfronda à luna tonda. ''' *'''Ciriola, Ciriola, s'eddu venta o s'eddu piovi, di l'invernu semu fora. E s'edd' hè beddu tempu, par trenta semu drentu. ''' *'''Com'hè corcia a panca indù un ci posa barba bianca. ''' *'''Com'hè corcia quidda sporta chì nùn faci arrega e porta. ''' *'''Corciu à chi un ha à nimu. ''' * '''Corpilonghi Auccianesi.''' *'''Cosa fatta, loda la ! ''' *'''Cristu un paga micca tutti i vènnari sera. ''' *'''Cuccu, cuccheddu d'arba turchina Quantu aghju da stà Anni fantina. È ti docu pinna è calamaru Quantu aghju da stà anni A barcà lu mari.''' *'''Cucini di terzu hè a più bella parintia:un hannu nulla à sparte.''' *'''Cunsigliu di topa e dannu di farina. ''' ==D== * '''D'appressu a matina, si vedi a sirata.''' *'''D'omu chi ride e donna chì pienghje un ti ne fidà.''' *'''Da dì à fà, hè com'è da tonda à filà. ''' *'''Da parè ad essa, hè com'è da orda à tessa. ''' * '''Di ciò chè tù senti ùn ni creda micca, di ciò chè tù vedi ùn ni creda cà a mittà.''' *'''Di dà ciò ch'un s'hà, hè sempri carità. ''' * '''Di dui liticanti, un terzu ni prufita.''' *'''Di fà ciò chi hè fattu, ùn hè piccatu. ''' *'''Di u cateddu tontu, a volpi si ni sfaci. ''' *'''Di u tempu e di u guvernu, un ti n'accupà. ''' *'''Diu ti vardi di un bon' ghjinnaghju. ''' *'''Donna chi posa mal'pensa. ''' *'''Donna, dannu. ''' *'''Donne, cavalli è noce volenu mane atroce.''' *'''Donne, fucili è cavalli un cunvene d'imprestà li.''' ==E== *'''E cose torte strappanu.''' ==F== *'''Fà à parera e tèni ti à tè. ''' *'''Fasgiulini fini fini, poma d'oru e schiassulà. ''' *'''Fatti di notti, risi di ghjornu. ''' *'''Felicetu, Felicetu assai ogliu e micca acetu.''' *'''Ferraghju, Ferraghjettu, cortu e maladetu.''' *'''Figlioli chjughi, pinseri chjughi.Figlioli maiori, pinseri maiori. ''' *'''Figlioli di gatti un nascenu senza unghje.''' *'''Fin'tantu ch'elle sò zitelle, parenu anghjulele; dopu maritate sò indiavulate.''' *'''Fiori di mintucciu, più dicu torra da, più mi s'incuccia. ''' *'''Focu d'alzu, focu falsu. ''' *'''Fora u denti, fora a pena. ''' *'''Frivaghju, t'hà setti barretti. ''' o '''Frivaghju, frivaghju di setti barretti. Una a caccia è quidda altra la metti.''' *'''Frivaghju, ùn lacà di fà u to viaghju. ''' *'''Furciolu, forca. ''' *'''Furia di mane, asgiu di sera.''' *'''Furtuna male acquistata, prestu ruvinata.''' ==G== * '''Galant'omi sò Piracci.''' *'''Ghjaddina ch'un becca biccattu hà. ''' *'''Ghjàgaru abbaghja e boiu pasci. ''' *'''Ghjiru monti, ghjiru castedda, trovu maritu, ma un trovu frateddu. ''' *'''Ghjumenti pudditrata un bii mai aqua linda. ''' *'''Ghjuntu u timpurali i ghjàcari facini a so casa. ''' *'''Guagnese, Guagnese, amicu d'un mese e sè più dura hè contra natura.''' *'''Guargualè, Guargualè, Ghjàrgala era e ghjàrgala hè. ''' ==H== *'''Hè com'e i sgiò di la Rocca, mori fumu e pocu arrostu. ''' *'''Hè l'ochji di u patronu chì ingrassa u cavaddu. ''' *'''Hè megliu à cumprà mali chè à venda bè. ''' *'''Hè megliu à stà accantu un cacadori, cà accantu un zuccadori. ''' * '''Hè meghju à travaglià indarnu ca pusà indarnu.''' *'''Hè mègliu ad essa solu cà mali accumpagnatu. ''' o ''' Megliu solu ch'è mali accumpagnatu. ''' * '''Hè megliu dui ferti chè un mortu.''' *'''Hè megliu ghjenti ca arghjentu. ''' *'''Hè megliu pocu chè micca. ''' *''' Hè megliu ricumandà si à Diu chè à i so santi.''' * '''Hè megliu una donna di casa ca una casa di donni.''' ==I== *'''I corbi cù i corbi e i currachji cù i currachji. ''' *'''I funi longhi diventani sarpi. ''' *'''I guai di a pignatta Un i sà cà u cuchjaronu. o '''Un i cunnosci cà a cuchjara. ''' o ancu: ''' I guai di a pignatta Un i cunnosci chè a cuchjara. ''' *'''I morti incu i morti e i vivi incu i vivi. ''' * '''I muntona frassitani.''' *'''I parenti Sò i denti. ''' *'''I nostri pruverbi so santi è ghusti.''' *'''I più beddi peri i màngnani i porchi. ''' *'''I porchi si bàsgiani, annata di ghjandi. ''' *'''I solda sò tondi e capùlani. ''' *'''I solda un vènini micca cantendu. ''' * '''In a matinata, si vedi a ghjurnata.''' *'''In bucca chjusa un n'entri musca. ''' *'''In cumpagnia, u frati presi moglia. ''' *'''In ghjesgia grandi un crepa preti. ''' *'''In ogni lettu, ci hè pulgi. ''' *'''In i Pinticosti, chì un l'affesta li costa. ''' *'''In li paesi soii e vacche vincenu i boi.''' *'''In terra chè tù vai, fà usu chè tù trovi.''' *'''In u pratu un cacà, in u boscu un parlà. ''' *'''Ind'a coda ci sta u vilenu.''' *'''Ind' eddu un ci n'hè, Diu purveddi. ''' *'''Ind' eddu un ci n'hè ùn ci n'entri. ''' *'''Indù l'àsinu mori, u pelu ci resta. ''' *'''Intrutu ghjinnaghju, porta u boiu à u scupaghju. ''' *'''Isciuta vindèmia, appicca a sporta. ''' ==J== ==L== * '''L'aqua si ni va sempri à u mari.''' *'''L'aqua va à u mare. ''' *'''L'atti ùn so micca i fatti.''' *'''Lacrima di donna hè funtana di malizia. ''' *'''Laga u buddenti è succorri l'appartenti. ''' *'''Lega mi mane e pedi e lampa mi à mezu à i mei.''' *'''L'amori hè cecu. ''' *'''L'ànima à Diu, è a ropa à chi si devi. ''' *'''L'ànima à Diu, u corpu à a terra. ''' *'''L'aqua sfonda i ricci. ''' *'''L’acqua fa fanga,u vinu fa bon sangue. ''' *'''L'aqua va à u mari. ''' (o :I vadini vani à u mari.) *'''L'arti di Micalassu: mangnà, bia e andà à spassu. ''' *'''L'imbroglii sò in a sacchetta. ''' * '''L'ochji sò d'aqua.''' *'''L'omu pruponi è Diu disponi. ''' * '''L'oru casca ind'a fanga è luci sempri.''' *'''L'ottu d'aprili, u cuccu si devi sentire. S'eddu ùn si senti, hè mortu o per murire. ''' o ''' L'ottu d'aprili, u cuccu devi venire. S'eddu ùn veni lu diciottu, u cuccu hè mutu o hè mortu. ''' ==M== * '''Machjaghjoli sò veracci.''' *'''Maghju urtulanu assai paglia è pocu granu.''' *'''Mamma scagna è ghjatta mangna. ''' * '''Mangna à to gustu è vesta ti à gustu di l'altri.''' * '''Mani ch'ùn prendi, a casa u rendi.''' *'''Mariteddu tamant'è un ditu Ièddu voli essa rivaritu. ''' *'''Marzu, Catarzu, figliolu di mangnonu M'ha presu tutti i me agneddi e un m'ha lacatu cà un agnonu. - O Aprì, u me frateddu, dà mi ni dui chì un l'aghju da par mè''' Mangnonu hè u mesi di frivaghju. I dui ghjorna sò i pristaticci. *'''Marzu, Catarzu, figliolu di mangnonu M'ha presu tutti i me agneddi e i mè agnona. - O Aprì, lu me frateddu, presta mi ni dui chì aghju da fà penta u falsu picuraghju.''' *'''Marzu siccu par u bugnu e par u beccu. ''' *'''Marzu piuviosu, bugnu varmicosu è bèccu muccicosu. ''' *'''Matinati di maghju è sirintini di ghjinnaghju. ''' *'''Matrimonii e viduvali sò dal celi distinati. ''' *'''Matrimoniu sittimbrinu o vèduvu o mischinu. ''' *'''Megliu morti chè storti.''' *'''Megliu oghje l'ovu ch'è dumane a ghjallina.''' *'''Mi tagli, mi puti. Mi brusgi, mi suvi.''' *'''Miseria e puvertà sòn dui sureddi è scuncertina hè la cucin' carna. ''' *'''Moitinchi cori finti.''' *'''Morghi chi morghi Cantà vogliu eiu. Quand'e morgu eiu Canti chi vogli. ''' *'''Mori più capretti chè capri vechji. ''' o '''Mori più agnedda ca muntona. ''' *'''Mortu pinzutu, appinza ti ni un antru. ''' * '''Mortu u boiu, chjosu u pagliaghju.''' *'''Mortu u Cristu, spintu u lumu. ''' *'''Mossu la verra, bucia quant'è terra. ''' *'''Innanzi chè micca, maritu vechju. ''' ==N== *''' Nant'u cavallu mugatu ci vanu tutte e mosche.''' *'''Nanzi ghjunta la so ora, nè si nasci nè si mori. ''' *'''Natali à u balconu, Pasqua à u fuconu. ''' *'''Natali in balconu, Pasqua à u ziddonu. ''' *'''Natali à u ghjocu, Pasqua à u focu. ''' *'''Natu a parsona, natu u distinu. ''' *'''Nè essa nè fà si hè quant'e à ghjittà si. ''' *'''Nè in vènnari nè in luni Un dà principiu à a to funi. ''' o ''' Nè vènnari nè luni Un cumincià a to funi. ''' *'''Nè spiziale nè duttore pò guarì u mal' d'amore.''' *'''Nè ziteddi nè cateddi ùn avvizzà à u to scudeddu. ''' * '''Ni mori più grassi chè passi.''' *'''Nipoti allevati, soldi ghjittati!''' ==O== *'''O ben' tusu o mal' tusatu, in quattru ghjorna hè appariatu. ''' *'''O Signori Feti ci pastori in a branata è purcaghji in invirnata. ''' *''' Ochju ch'un vede un po ghjudicà.''' *'''Oghji eiu, dumani tù. ''' *'''Oghji hè oghji è dumani hè dumani. ''' *'''Ogni cecu piegni i so ochji. ''' *'''Ogni ghjatta t'hà a so coda. Ghjatta ci hè ma coda un n'hà. ''' *'''Ogni sèculi e centunari, l'aqua volta à li so canali. ''' *'''Ogni tempu veni à chì l'aspetta.''' *'''Ogni tontu t'hà u so filu. ''' *'''Ognunu bii incu a so bocca. ''' *'''Ognun' chì piscia arrittu à u muru Hà lu ficu par sicuru. ''' *'''Ognunu piegni incu i so ochji. ''' *'''Ognunu sa ciò chi boddi in a so pignatta. ''' * '''Ognunu tira l'aqua à u so mulinu.''' * '''Ognunu vedi meziornu à a so porta.''' *'''Omi, cani e cavalli, piglia li di razza.''' *'''Omu di forza, ghjambifini è braccigrossu.''' *'''Omu dormi e carta veghja. ''' *'''Ora vivu ora mortu. ''' ==P== *'''Pàghani i chjughi par i maiori. ''' *'''Pani e parnici: affari di casa un si ni dici. ''' *'''Par cunnoscia la ghjenti, ci voli à mangnà una somma di sali insemu. ''' *'''Par maghju o par maghjonu, ùn ti caccià u to pilonu. ''' *'''Par un colpu un casca l'arburi. ''' *'''Par via di u patronu si rispeta u ghjàgaru. ''' o '''Par via di u patronu si rispeta u cavaddu.''' *'''Par viaghju s'acconcia a somma. ''' *'''Parola data è petra lampata ùn si ripiglianu più.''' * '''Passatu Sant' Andria, capula Cioccia è Pialaghini. Passatu Natali, capula Cioccia è Signali.''' *'''Pastasciuta e macarona, più sò caldi più sò boni. ''' *'''Patti chjari, amici cari.''' * '''Pé fà sente à a ghjente a vostra verita sperate pocu aiutu sè vo fate pietà.''' *'''Pècura nera e pècura bianca. À chì mori mori, à chì campa campa. ''' *'''Pecura bianca pecura nera parti a mane è volti a sera.''' *'''Per dorme o per vighjà in lettu hè un bellu stà.''' *'''Perchè l'amicizia tenga, ch'una manu passi è l'altra venga.''' * '''Piglia a nomina, eppo posa !''' * '''Piglia muglieri, chì affrinarè.''' * '''Piglia u mondu cum'ellu veni, è a muneta cum'ella và.''' * '''Pigna, Curbara: sciocchi ùn si ne para.''' *'''Pigna è Curbara tutti sciocchi e una para.''' *'''Prima sò eiu, eppo dopu u me figliolu. ''' *'''Più hè parenti e più ghjentri. ''' *'''Più pècuri, piu mocci. ''' * '''Più pendi è più rendi.''' *'''Più si campa e più si n'impara. ''' o '''Più si campa e più si ni vedi. ''' *'''Poni in terra e spera in Diu. ''' *'''Prigheti par i beddi ch'è i mali a si stàntani. ''' * '''Prima ghjugna, prima tigna.''' *'''Prima pensa à tè, dopu a l'altri.''' ==Q== *'''Quand'è Pisa fù brusgiata, piuvì trè notti e trè ghjorni. ''' *'''Quand'è tù credi d'essa à cavaddu un sè mancu à pedi. ''' *'''Quandu a pràscula fiurisci e matura I ghjorni e i notti sò d'una misura. ''' *'''Quandu a presca fiurisci e matura Da li notti à li ghjorna sò d'una misura. ''' *'''Quandu canta la cigala, u purcaghju piègni e para. Quandu canta la ranochja, lu purcaghju si spidochja. ''' *'''Quandu ellu canta lu cuccu, muta pèlu lu singhjari. È la gallina faci l'ovu, senza mancu nidicali. È lu beccu inchjirchja i corra, Chì ni pari un ginirali.''' *'''Quandu ellu piovi e faci lu soli, tandu la vulpi faci l'amori. ''' *'''Quandu da la forza à la raghjoni cuntrasta, vinci la forza e la raghjoni ùn basta.''' *'''Quandu si sente tunà in qualchì locu piove.''' *'''Quandu u boie un vole beie ùn ci hè bisognu di fiscà.''' *'''Quandu u ghjàcaru invechja, a volpi li piscia addossu. ''' *'''Quandu u porcu hè tecchju si volta a trova. ''' *'''Quandu u soli hè in mangna puri u to bucconu. ''' *'''Quandu u soli tramonta, u pultronu s'appronta. ''' *'''Quandu veni u mesi di maghju, à la donna li cresci lu pèlu. È lu cazzu pidda curaghju. ''' ==R== *'''Ronchi samirini ùn còddani in celi. ''' o '''Ronchi samirini un ni codda in celi. ''' *'''Roba di Scolca, roba di forca.''' *'''Ropa chi un hè vista, un po essa stimata. ''' * '''Russura à a marina, soli caldu a matina.''' *'''Russura à la marina, bon' tempu la matina. Russura à la muntagna, aqua e ventu à li calcagna. ''' ==S== [[File:Bastelica Vi1a.jpg|right|300px|thumb|S'é Bastèlica t'avia u portu, Aiacciu saria l'ortu.]] *'''S'eddu suniteghja in Capu di Staghju, lascia puri u granu in arghja. S'eddu suniteghja in Capu di Muru, metti lu à u sicuru. ''' *'''S'ochju un vede core un vole.''' *'''Saccu biotu un pò stà rittu. ''' o '''Saccu biotu un teni rittu. ''' *'''Saccu biotu un pò stà rittu, troppu pienu un si pò torcia. ''' *'''Saccu pienu un pò piigà. ''' *'''Saccu piènu un si pò torcia. ''' *'''Sameri chi grogna, ùn ti fà vargogna. ''' * '''San'Niculò, San'Niculò Piuvarò o nivarò ma calcosa farò.''' *'''Sangue, da e petre ùn si ne pò caccià.''' *'''Santa Maria, Sichè A chi un hè latru un ci stà bè. ''' o '''Sichè, Santa Maria A chi un hè latru un ci stia.''' *'''Santa Maria, Sichè, à chì ùn hè natu un ci stà bè. ''' *'''Sapiutu la trè, sapiutu lu rè. ''' * '''Scarzzicabugnu son' cuttulesi.''' *'''Scemu compiu à chì move quandu ellu soffia o quandu piove.''' * '''Scherza cù i fanti è micca cù i santi.''' * '''Scornaboi mezanacci.''' * '''Scornaboi sò Peracci.''' *'''S'é Bastèlica t'avia u portu, Aiacciu saria l'ortu. ''' ::''Alternative 1:'' Sé Bastèlica avia un portu, Aiacciu accantu era un ortu. ''' *'''S'è i guai si mittiani à u soli, ognunu si ripigliaria i soi. ''' * '''S'è tù n'hai, ùn ni mangni.''' *'''S'è u ghjòvanu vulissi e u vechju pudissi. ''' *'''S'è u mari fussi vinu, quantu ci saria briaconi. ''' *'''S'eddu suniteghja in Capu di Staghju, lascia puri u granu in arghja. S'eddu suniteghja in Capu di Muru, metti lu à u sicuru. ''' * '''S'hà più bisognu di soldi ca di cunsigli.''' *'''Serate di ghjennaghju è ghjurnate di maghju.''' * '''Setti, u sciffru di i buciardi.''' * '''Si lavora è si fatiga, per la panza è per la figa.''' *'''Si sbaglia ancu u preti à l'altari. ''' *''' Si piglia prima un bugiardu chè un zoppu.''' *'''Sia mali o sia bè, Cristu un dici par quistu hè. ''' * '''Sin' à Natali, nè fritu nè fami. Dopu Natali, fritu è fami.''' *'''Sin'à San'Martinu, fà caccia e metti vinu. Passatu San'Martinu, succedda lu to vinu.''' *'''Sò e mamme chi facenu e figliole.''' * '''Solda è bastunati, ùn si ni pidda mai senza cuntà li.''' *'''Soldu di pòvaru omu e cuglia di ghjàcaru, un si ni poti mai piattà. ''' *'''Spezza u tempu in San' Bartolu. ''' *'''Sparti ricchezza e torra puvertà. ''' *'''Sproni mei e cavaddu di l'altri. ''' * '''Stramunchjati carbuccesi.''' * '''Suddacarò, corpu sì, anima nò.''' ==T== *'''Tal calzu, tal magliolu. Tal babbu, tal figliolu. ''' *'''Tanti paesi, tante usanze.''' *'''Tantu ch'eddu ci hè vita, ci hè speranza. ''' *'''Tantu da casa meia cà da casa toia. ''' *'''Tempu scuru, puzza l'ugliata. ''' *'''Tigliolu, ti vogliu. ''' *'''Tinta quidda panca dund'un ci posa barba bianca. ''' * '''Tintu à chì hè ziteddu Chì ùn ha barba à u baveddu.''' *'''Tintu à chi l'hà a so cena à u fiumu. ''' *'''Tira più un pelu di muzza in cuddata Cà dui paghji di boia in falata. ''' o '''Tira più un pelu di muzza in cuddata Cà un paghju di boia in falata. ''' *'''Tocca e lecca ó Antò chi hè festa, sempri tocca e mai n'arresta. ''' *'''Tra a menta e u puleghju, un hè male e l'altru peghju.''' * '''Macchjaghjoli son' Veracci.''' '''* '''Tradittori sò Piracci.'' "Galant'omi sò Piracci"''' *'''Trè pignatte à u focu, hè festa ! Trè donne in casa hè gran'timpesta!''' *'''Tràmula di ghjugnu, alivi in pugnu. ''' * '''Travaglia à chì t'hà fami'''. *'''Tuttu lacatu hè persu. ''' *'''Tutti i ghjorna si n'impara. ''' ==U== * '''Ùn hè micca tutti i ghjorni festa.''' *'''U bè di l'avaru u si magna u furfanti. ''' *'''U bè di luntanu si ferma par istrada. ''' *'''U boiu chi un vo bia hè un gattivu zifulà. ''' *'''U candidatu prummetti piu casgiu ch'è pani. ''' *'''U cavaddu ghjastimatu, u pelu li luci. ''' o '''A u cavaddu ghjastimatu, li luci u pelu . ''' *'''U celi à volta di pani, s'eddu un piovi oghji, piovi dumani. ''' *'''U corbu dici chi u più beddu piulaconu hè u soiu. ''' *'''U cuccu S'ellu un canta lu diciottu O ellu hè persu o ellu hè mortu. ''' * '''U diàuli apri a caddi è si sminteca di sarrà la.''' * '''U discorsu hè beddu è bonu ma arruvina u povaru omu.''' *'''U discorsu porta l'omu à a forca. ''' *'''U duttore passa e vene, à chì ha u male u si tene.''' *'''U fretu di marzu ghjentri in u corru di u boiu. ''' *'''U ghjacaru chi suvita, un ha bisognu di dà li u bucconu. ''' *'''U lucchesu un hè sicuru Ca incu u so uncinu à u culu. ''' *'''U mari accoglii i vadini. ''' *'''U megliu oru hè quiddu chi piega. ''' *'''U mittiticciu va da a porta à u balconu. ''' *'''U mondu hè fattu à scala. À chì codda e à chì fala. ''' *'''U peghju calciu hè quiddu di u cavaddu mansu. ''' *'''U piu beddu ceppu, teni lu à maghju. ''' o '''U piu beddu ceppu, teni lu par maghju. . ''' *'''U sameri chi un vo bia hè un gattivu zifulà. (Variante :U boiu...) ''' *'''U Signori à qual' eddu ama, tocca. ''' *'''U Signori dà a ropa à chi un ha denti. ''' *'''U Signori dà u biscottu à quiddu chi t'hà i denti. ''' *'''U Signori dà u fretu sicondu i panni. ''' *'''U signore un paga micca tutti veneri, ma quand'ellu paga, paga tuttu à tempu.''' *'''U sole, ind'ellu un luce un scalda. ''' *'''U soli marzulinu Di i donni fà strascinu. ''' o:...Di i beddi donni ni faci u strascinu. o ancu: '''U sole marzulinu, di l'omi ne fà un strascinu, e di e donne un coghju vacinu.''' *'''U soli sorti par tutti. ''' *'''U tassu : Durgu trè centu anni. Trè verdi, siccu e passu. ''' *'''U techju ùn credi u famitu. ''' *'''U troppu bè s'arrivolta. ''' *'''U troppu stroppia. ''' *''' U vinu face parlà.''' *'''Un babbu e una mamma addèvani deci figlioli. È deci figlioli un poni tena un babbu e una mamma. ''' *'''Un chjameti povar'omu à chì t'hà un chjosu in Valgonu. ''' *'''Un ci hè sàbatu senza soli comu donna senza amori. ''' * '''Ùn ci hè scianza ca per canaglia.''' *'''Un disordini Faci un ordini. ''' *'''Un fà mali chi hè piccatu. Ma un fà bè chi hè ghjittatu. ''' o:...chi hè mancatu.) *'''Un ghjudicà a to vita Fin à l'òpara finita. ''' *'''Un hè a brinna ch'empie u fossu.''' *'''Un hè bella quella sporta chì arrega è nùn porta. ''' *'''Un hè bellu quel' chi hè bellu, quantu hè bellu quel' chi piaci. ''' *'''Un hè micca tutti i ghjorni festa. ''' *'''Un hè micca sempri festa in Àmpaza. ''' * '''Un sumeru un sarà mai un cavallu di corsa.''' *'''Un si mori chè una volta. ''' *'''Un si po dì "prruci" senza labbri. ''' *'''Un si po fà "prrù" senza labbri. ''' *'''Un si po dorme e fà a guardia.''' *'''Un si po fà u passu più longu chè l'infurcatura. ''' o '''Un si po fà u passu più largu chè a ghjamba. ''' *''' Un si po purtà a croce e fà dinù bella voce.''' *'''Un si po tena i dui pedi in u scarpu. ''' o '''Un si po stà di dui pedi in un' scarpu. ''' * '''Ùn suniteghja ch'ellu ùn piovi.''' *'''Un ti fidà di u pidochju rifattu. ''' o '''Un ti fidà di u viddanu rifattu. ''' *'''Un ti rida di u mè dolu. Quandu u meiu hè vechju, u toiu hè novu. ''' *'''Un trema una foglia chì Diu nùn voglia. ''' *''' Una bella famiglia cumencia sempre per una bella figlia.''' *'''Una casa, si sa qual'hè chi a faci ; un si sa quiddu chi l'ha da goda. ''' ::''o:'' '''Una casa, si sa qual'hè chi a faci ; un si sa qual'hè chi a godi. ''' *'''Una donna faci è sfaci una casa. ''' *'''Una lingua si cheta, un populu si more. ''' *'''Una mani lava l'altra e tremindù làvani u visu. ''' o '''Una mani lava l'altra e i dui làvani a faccia. ''' ==V== *'''Vale più un sumere vivu chè un duttore mortu.''' *'''Vali più un tontu à fattu soiu cà centu astuti à quiddi di l'altri. ''' *'''Vargualè, Vargualè: Ghjàrgala era e ghjàrgala hè. ''' *'''Verbi volen, scritti manen. ''' *'''Vesti un bastonu, pari un baronu. Vesti una tama, pari una dama. ''' *'''Vistu l'omu, vistu a raghjoni. ''' ==Z== [[File:Zoza.JPG|right|300px|thumb|Zoza di mala furtuna chì d'inguernu ùn vidi soli è d'istati ùn vidi luna.]] *'''Zigliara, focu e fiara. ''' *'''Zoza di mala furtuna chì d'inguernu ùn vidi soli è d'istati ùn vidi luna. ''' ==Referenze== * [http://books.google.fr/books?id=gF7dmwHDVhkC&printsec=frontcover&dq=%22massime+corse%C3%A9%22 Antone Mattei, ''Pruverbii, detti è massime corse'', 1867] * Paulu Dalmas-Alfonsi, ''Pruverbii è detti corsi'', Rivages, 2004 * Martinu Appinzapalu, ''A Corsica in pruverbi è detti : 1100 pruverbi è detti'', 1996 * Paulu Arrighi, ''U libru di i detti corsi - Le livre des dictons corses'', 1993 * Ghjuvan'Guidu Talamoni, ''Dizziunariu cummintatu di i pruverbii corsi - Dictionnaire commenté des proverbes corses'', DCL, 2006 ==Ligami== * [http://fr.wikiquote.org/wiki/Proverbes_corses pruverbii corsi in francesu] * [http://it.wikiquote.org/wiki/Proverbi_corsi pruverbii corsi in talianu] * [http://en.wikiquote.org/wiki/Corsican_proverbs pruverbii corsi in inglesu] {{c-supranu}} [[Categoria:Corsica]] [[Categoria:Litteratura corsa]] 9khwmzx5x5yhlacvce8kbao7bo5oeft Palermo 0 12524 151663 2008-12-24T17:09:21Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[Palermu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Palermu]] otw4b1bg4vc5cna0nt4vu64yfo2n8qt Ragusa 0 12525 350046 350036 2015-07-07T20:28:51Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Ragusa | blasone= | nomeUfficiale=Ragusa | sigluRegione=SIC | sigluPruvincia=RG | latitudineGradi=36 | latitudineMinute=55 | latitudineSeconde=30 | lungitudineGradi=14 | lungitudineMinute=43 | lungitudineSeconde=50 | altitudine=500 | superficia=442,5 | pupulazione=72.808 | densita=165 | merre=Nello Dipasquale | posta=97100 | telefunu=0932 | istat=088009 | abitanti=Ragusani | patrone=San Ghjuvanni Battista | festa=u [[29 d'aostu]] | situ=http://www.comune.ragusa.it/ }} '''Ragusa''' hè una [[cumuna]] è una cità [[Italia|taliana]], capilocu di a [[pruvincia di Ragusa|pruvincia omonima]] in [[Sicilia]]. [[File:Veduta Ragusa Ibla.jpg|thumb|none|300px|Ragusa Ibla]] === Cumune cuntigue === [[File:Ragusa.svg|thumb|left|200px|A cumuna di Ragusa in a pruvincia]] [[Chiaramonte Gulfi]], [[Comiso]], [[Giarratana]], [[Modica]], [[Monterosso Almo]], [[Santa Croce Camerina]], [[Scicli]], [[Vittoria]], [[Rosolini]] ([[Pruvincia di Siracusa|SR]]). <br> <br> <br> <br> <br> ==Da vede dinò== *[[lingua siciliana]] [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Ragusa]] [[Categoria:Sicilia]] 863yipzo63f0u5isr8vk84bu54ttbme Siracusa 0 12526 350047 350028 2015-07-07T20:30:32Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Siracusa | blasone= | nomeUfficiale=Siracusa | sigluRegione=SIC | sigluPruvincia=SR | latitudineGradi=37 | latitudineMinute=5 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=15 | lungitudineMinute=17 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=17 | superficia=204,08 | pupulazione=123.494 | densita=605 | merre=Roberto Visentin | posta=96100 | telefunu=0931 | istat=089017 | abitanti=Siracusani | patrone=Santa Lucia | festa=u [[13 di dicembre]] | situ=http://www.comune.siracusa.it/ }} '''Siracusa''' hè una [[cumuna]] è una cità [[Italia|taliana]], capilocu di a [[pruvincia di Siracusa|pruvincia omonima]] in [[Sicilia]]. [[File:Siracusa sunrise.jpg|thumb|none|300px|Siracusa]] === Cumune cuntigue === [[File:Siracusa.svg|thumb|left|200px|A cumuna di Siracusa in a pruvincia]] [[Avola]], [[Canicattini Bagni]], [[Floridia]], [[Melilli]], [[Noto]], [[Palazzolo Acreide]], [[Priolo Gargallo]], [[Solarino]]. <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> ==Da vede dinò== *[[lingua siciliana]] [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Siracusa]] [[Categoria:Sicilia]] 6jc2s687t4dbdr6ga7do1pqs8xvpr29 Categoria:Cumuna di a pruvincia di Ragusa 14 12527 335518 327634 2014-03-23T18:09:54Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cumuna di Sicilia|Ragusa]] dfzddzsl59nvftmwice9kz6xw688kte Categoria:Cumuna di a pruvincia di Siracusa 14 12528 335519 327635 2014-03-23T18:09:55Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cumuna di Sicilia|Siracusa]] schxtn1fwdddukssepn2y910kv19fw2 Tràpani 0 12530 350049 350034 2015-07-07T20:32:05Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Tràpani | blasone= | nomeUfficiale=Tràpani | sigluRegione=SIC | sigluPruvincia=TP | latitudineGradi=38 | latitudineMinute=1 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=12 | lungitudineMinute=31 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=3 | superficia=271,72 | pupulazione=70.638 | densita=260 | merre=Girolamo Fazio | posta=91100 | telefunu=0923 | istat=081021 | abitanti=Trapanesi | patrone=Sant'Albertu degli Abati | festa=u [[7 d'aostu]] | situ=http://www.comune.trapani.it/ }} '''Tràpani''' hè una [[cumuna]] è una cità [[Italia|taliana]], capilocu di a [[pruvincia di Trapani|pruvincia omonima]] in [[Sicilia]]. [[Image:Trapani from erice.jpg|thumb|none|300px|Tràpani]] === Cumune cuntigue === [[File:Trapani.svg|thumb|left|200px|A cumuna di Tràpani in a pruvincia]] [[Buseto Palizzolo]], [[Calatafimi Segesta]], [[Erice]], [[Marsala]], [[Paceco]], [[Salemi]], [[Valderice]]. <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> ==Da vede dinò== *[[lingua siciliana]] [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Trapani]] [[Categoria:Sicilia]] funvlhyc7mp2yquuyerpv8qru5h8lki Categoria:Cumuna di a pruvincia di Trapani 14 12531 335520 327636 2014-03-23T18:09:56Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cumuna di Sicilia|Trapani]] e8eizt3rcctfnt1o3ce5lfz6ka0bppo Genealogia 0 12532 366738 347143 2020-06-01T16:23:59Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki A '''genealogia''' cerca l'[[famiglia|antinati paterni e materni]] di una persona. Bisognu à cunnosce i documenti [[chjesa|chiesali]], quelli di u [[merria|statu civile]] o di u rigistramentu. Si pò fà una genealogia per falata: partendu di una persona morta da longu tempu si cerca i so figlioli, figliulini, pufigliulini ecc. E po ci é a genealogia per cullata chì parte da una persona, ancu viva, è si ricerca i so antichi. [[Categoria:Scienze]] 0i5l9ap37icoatjchyf8ip9m23c8tcd Capraia Isula 0 12534 359457 344417 2018-06-04T17:43:15Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Capraia Isula [[File:Capraia Isola panorama 01.JPG|300px|<center>Panurama di Capraia</center>]] | blasone=Capraia Isola-Stemma.png | nomeUfficiale=Capraia Isola | sigluRegione=TOS | sigluPruvincia=LI | latitudineGradi=43 | latitudineMinute=3 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=9 | lungitudineMinute=51 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=52 | superficia=19 | pupulazione=410 | densita=20 | merre=Maurizio Della Rosa | posta=57032 | telefunu=0586 | istat=049005 | abitanti=Capraiesi | patrone=San Nicola | festa=u [[6 di dicembre]] | situ=http://www.comunecapraiaisola.it/ }} '''Capraia Isula''' hè una cumuna di 410 abitanti (31-12-2010) di a [[pruvincia di Livornu]], situata annant'à l'isula umonima. Si trova à 64 km da [[Livornu]], 53 da Piumbinu, 37 km da [[Gorgona]] è 31 km da a [[Corsica]]. [[File:Arcipelago Toscano.png|thumb|250px|center|L'archipelagu Tuscanu]] == Giugrafia == L'isula di Capraia hè situata in u [[Canali di Corsica]] (bracciu di mari à u cunfini trà u [[Mari licuru]] è u [[Mari Tirrenu]]), è hè un'isula d'urighjina vulcanica, a terza par grandura di l'[[Archipelagu Tuscanu]] dopu à l'[[Isula d'Elba|Elba]] è l'[[isula di u Gigliu]]. Hè infatti longa circa 8 km (da punta Teglia à nordu è punta di u ''Zenòbito'' à sudu) è larga 4, par una suparficia di 19,26 km<sup>2</sup>. U pirimetru hè di circa 30 km. Hè l'isula di l'archipelagu più luntana da a tarra ferma taliana truvendu si più vicina à a costa urientali di a [[Corsica]] ch'è à a costa tuscana, rispettu à a quali si trova à punenti di u ''Golfu di Baratti'' ([[Piumbinu]]). Hè un'isula d'urighjina vulcanica, cù u conu d'eruzzioni sempri oghji beddu visibili par mità in a tipica cala Rossa, sicuramenti una di i cali più particulari di l'arcipelagu. Prisenta costi alti è rucciosi cù assenza di piaghji è un lachittu in l'area più interna muntagnosa, dundi ci sò cimi di più di 400 metri d'altura. A cima più alta hè u monti Casteddu, altu 447 metri chì à punenti si lampa in mari à pricipiziu è a livanti fala più pianu cù picculi vaddi, a più impurtanti di quisti essendu u ''vadu'' di Portu, longu circa 3 km è chì sfucia à Capraia Portu. Da un puntu di vista [[giulugia|giulogicu]] a cumpusizioni di l'isula hè sopratuttu carattirizzata da culati d'[[andesiti]], assuciati à [[tufu]] è [[breccia]], mentri à a punta di u ''Zenòbito'' ci si trovani rocchi [[basaltu|basaltichi]]. In l'estremu sudu di l'isula sò visibili i resti di un anticu [[vulcanu]] micca più attivu, sciuppatu in ebbica rimota, chì hà lacatu traccia in i fianchi rucciosi à forma di troncu di conu, cù culori variabili trà u rossu è u nieddu dirivati da a [[lava]] chì s'è ammuchjata in i scuglieri (a Cala Rossa). A costa hè rucciosa è suventi micca raghjunghjibili via tarra par via di a mancanza di stradi; ci sò grotti è insinaturi criati da l'arusioni di l'acqua. Oghji faci parti di u [[Parcu Naziunali Archipelagu Tuscanu|Parcu Naziunali di l'Archipelagu Tuscanu]]. La vighjitazioni hè ricchissima è prisenta calchì spezia andemica rarissima. Trà quisti spiccani i trè spezii di l'isulottu di a ''Peraiola'', distanti solu pochi metri da l'isula principali, ma sufficienti par isulà sti spezii chì si sò avoluti in manera diffarenti rispettu à quiddi di l'isula vicina: una ghjinestra senza spini (annant'à l'isulottu ùn ci pasciani micca i capri), una lumaca senza gusciu è un' aciartula. In u punenti di l'isula, annant'à i ribbi in pinnenti, cresci ancu u fussili viventi di a palma nannara, ricuddendu à quandu tutta l'Auropa era cuperta da spezii oghji prisenti solu monda più à sudu. Da signalà, pà cumpia, u ''Stagnonu di a Capraia'', piccula zona umida chì si stendi in a parti alta di l'isula. == Storia è attualità == Anticamenti chjamata Aegylon, (Αηγυλον) da i grechi è ''Capraria'' da i rumani, u nomu dirivaria da a prisenza di [[capra|capri]] salvatichi in l'isula, ma sicondu un'antra tiuria u tuponimu dirivaria da un tarmini meditarraniu ''*karpa'' cù u significatu di "rocca". In u IVu seculu ci fù un asilu par [[cenobiti]]. In u [[1055]] fù cunquistata da i pirati [[Sarracini]], è dapoi tandu fù duminata da i [[Pisa]]ni è passò difinitivamenti sott'à l'orbita di [[Genuva|Ghjenuva]] dopu à a [[battaglia di a Meloria]] è in u [[1507]] fù custruita da i ghjenuvesi a furtezza di Santu Ghjorghju è i torri par cuntrastà a pirataria. Liata amministrativamenti à a [[Corsica]], in u [[1767]] fù accupata da i suldati di [[Pasquali Paoli]]. Fù lacata à a Ripublica di Ghjenuva puri dapoi chì l'isula maiori fù data in affidamentu à a [[Francia]] in u [[1768]] cù u [[Trattatu di Versaglia (1768)|Trattatu di Versaglia]]. Dopu à l'annissioni di l'exi Ripublica di Ghjenuva à u Regnu di Sardegna (1720-1861) cù u [[Cungressu di Vienna]] di u [[1814]] è a pruclamazioni di u Regnu d'Italia. Dopu à a [[siconda guerra mundiali]] ci hè stata par parechji anni una galera. == Acunumia == Oghji Capraia hà un'ecunumia [[turisimu|turistica]], sopratuttu d'istatina, cù un ochji particularmenti attentu à a natura malgradu a so schersa capacità alberghera. == Capraia Isula == U paesi di Capraia Isula si trova à 52 metri d'altura è dundi si pò alzà à u Casteddu Santu Ghjorghju, à 91 m. d'altura, adificatu da i ghjenuvesi annant'à i resti d'un forti pisanu. == Lochi d'intaressu == * Ghjesgia di Santu Nicola * Ghjesgia di Sant'Antoni * Pievi di Santa Maria Assunta * Ghjesgia di Santu Stefanu === Strutturi difinsivi === * Forti di Santu Ghjorghju * Torri di lu Portu * Turretta di lu Bagnu * Torri di la Regina * Torri di lu ''Zenobito'' == Lingua == Un aspettu d'intaressu di a cultura isulana hè a lingua parlata finu à pochi dicennii fà: sumiglianti à a [[lingua corsa]] più ch'è à u [[lingua taliana|tuscanu]], hà subitu pà seculi l'influenza di a ''lingua licura'' arricchiscendu si di una quantità di prestiti lissicali è di cumpunenti morfulogichi è sintattichi. U dialettu capraiesu murì in u XXu seculu dopu à a sustituzioni di a pupulazioni di l'isula cù immigrati, familiari di l'impiicati di a galera. Asempiu di dialettu capraiesu: {| class="itwiki_template_toc" width="100%" style="text-align:center" !bgcolor="#EFEFEF" width="50%"| I passatempi |- | '''Capraiese''' '''''I passatempi''''' ''Sigghi natu à Capraia è g'agghi passatu li mégghiu anni di la me ghiuvinézza. Ricordu quandu èrami zitèlli chi le nosse ma' ci mandèvani da ssòli à fa u bagnu. Allóra la piagghia ère piena di réna, senza scógghi né rocce è ci stève in mare dill'òre finu à quandu paunazzi da u freddu po' ci andèvami à rivòrtule in quella réna bullènte da u sole. Po' l'urtimu ciuttu pe' levacci la réna attaccata à la pella è riturnèvamì in casa chi u sole ère ghià calatu, à l'ora di cena. Quandu fève bugghiu à no'zitèlli ci mandèvani à fa' granchi, cu la lusa, chi ci vulèvani pe' annésche l'ami pe' pèsche. Ne ricugghièvami à mandilate piene po' in casa li mettivami ind'e un sacchéttu chiòsu in cusina. Una matìna chi c'èrami orzati chi ère sempre bugghiu, quandu simmi andati à pigghie u sacchéttu ère vòtu è li granchi ghirèvani pe' ttutte le càmmare è c'è vulutu più di mezz'ora à ricugghiàli tutti.'' ---- '''Corsu''' '''''I passatempi''''' ''Sò natu in Corsica è v'aghju passatu i megli anni di a me ghjuventù. Ricordu quand'èramu zitelli chì e nostre mamme ci mandavanu soli a fà u bagnu. Tandu a piaghja era piena di rena, senza scogli né cotule e ci ne stàvamu in mare per ore fin'à quandu, viola per u freddu, dopu ci n'andavamu a vultulàcci in quella rena bullente da u sole. Po' l'ultima capiciuttata per levacci a rena attaccata à a pelle è vultavamu in casa chì u sole era di ghjà calatu, à l'ora di a cena. Quandu facìa bughju à noi zitèlli ci mandàvanu à fà granchi, cù u lume, chì ci vulìa per innescà l'ami per a pesca. N'arricuglìamu à mandilate piene po' in casa i punìamu ind'à un sacchéttu chjosu in cucina. Una mane chì c'èramu arritti ch'èra sempre bughju, quandu simu andati à piglià u sacchettu ellu èra biotu è i granchi giravanu per tutte e camere è c'hè vulsuta più di mezz'ora à ricoglilli tutti.'' ---- |} == Altri immaghjni == <gallery> Image:Capraia Castello San Giorgio.jpg|Forti di Santu Ghjorghju Image:capraia_calarossa_001.jpg|Cala Rossa Image:capraia_calarossa_002.jpg|Torra di u ''Zenobitu'' Image:Capraia_Isola_Grotta.jpg|Grotta marina </gallery> == liami == * [http://www.capraiavacanze.it/ Vacanzi à Capraia] * [http://nuke.capraia.biz/ Purtali Isula di Capraia] * [http://www.isoladicapraia.it infurmazioni turistichi]<br /> * [http://www.prolococapraiaisola.it Pro Loco di l'Isula di Capraia] [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Italia]] l26ptxzeowca08iiqbt307vjxebii2u Gorgona 0 12538 347328 332652 2015-07-02T01:35:08Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:La Gorgona.jpg|thumb|240px|right|Isula Gurgona]] [[File:Arcipelago Toscano.png|thumb|240px|L'archipelagu Tuscanu]] {{Citazione|''Adsurgit ponti medio circumflua Gorgon inter Pisanum Cyrnaicumque latus''|[[Claudiu Rutilio Namaziano]], ''De reditu'', I, 515, V seculu d.C.}} L<nowiki>'</nowiki>'''Isula di Gurgona''' (o '''Isula di Gorgona''') si trova in u [[Mari Liguru]] di fronti à [[Livornu]], à 37 [[chilomitru|km]] da a costa. Longa 3 chilomitri è larga circa 2, incù i so 220 [[ettaru|ettari]] hè a più chjuca di l'[[Arcipelagu Tuscanu]]. È una frazzioni di a [[Livornu|cumuna di Livornu]], faci infatti parti di a IIa Circuscrizioni. Hè situata à 37 km da [[Livornu]], à 39 km da [[Capraia]] è à 60 km da a [[Corsica]]. ==Giugrafia== [[File:Isola Gorgona 3.JPG|thumb|240px|Gurgona: Amministrazioni di a culonia penali]] Incù l'isuli di [[Capraia Isula|Capraia]], [[Isula di Pianosa (Tuscana)|Pianosa]], [[Isula d'Elba|Elba]], [[Isula di u Gigliu|Gigliu]], [[Giannutri]] è [[Isula di Monticristu|Monticristu]] custituisci u [[Parcu Naziunali Arcipelagu Tuscanu]], natu par pruteghja ni l'ambienti naturali di grandi valori culturali è scentificu. Hè muntosa par u più è ricca di vegetazioni tipica di a [[machja meditarrania]], ma ci si trovani ancu parechji esimplari di [[Castanea sativa|castagnu]] è [[Alnus glutinosa|alzu]]; u so rilievu più altu hè di 255 metri. Gurgona hè attualmenti sediu di una [[culonia penali]], rializata inizialamenti com'è succursali di quidda di Pianosa in u [[1869]], ma u so centru civili hè u paesi di l'antichi piscadori, oghji cumpostu da 67 risidenti, frà i quali solu 7 viviani stabilamenti in l'anticu borgu di i piscadori.<ref>{{Cita news|url=http://corrierefiorentino.currieri.it/firenze/nutizii/cronaca/2011/2-nuvembri-2011/appeddu-gorgona-prisidenti-ci-salvi-1902024123147.shtml|titulu=Gurgona scrivi à Napolitano: "Prisidenti, ci salvi edda"|pubblicazioni=Currieri di a Sera|ghjornu=2|mesi=nuvembri|annu=2011|accessu=2 nuvembri 2011}}</ref> Parcurrendu a linia di a costa, si scontrani sughjistivi inziccaturi è baii com'è quidda di ''Cala Sciroccu'' induva edda s'apri a ''Sapara di u Boiu marinu'', un tempu rifughju di [[vechju marinu|vechji marini]]. Versu punenti a costa cadi à piccu in u mari, mentri à livanti digrada furmendu trè vaddi cumpiendu incù picculi cali (''Cala Maestra'', ''Cala Marcona'', ''Cala Sciroccu''). == Clima == L'isula si carattarizeghja par u tipicu [[clima meditarraniu]], incù mudarati [[escursioni termica|escursioni termichi]] diurni è staghjunali. Si virificheghjani sultantu raramenti intensi episodii di fretu [[inguernu|inguirnali]] è di caldu intensu [[istati|estivu]]; i [[pricipitazioni]], schersi d'[[istatina]], si cuncentrani privalintamenti di [[vaghjimu]], incù massimu sicundariu à u principu di u [[branu]]. I [[tampiraturi]] medii di a [[stazioni metiurulogica]] ufficiali sò influinzati da l'altitudina, essendu datu a pusizioni vicinu à u rilievu più elevatu di l'isula. ==Flora è fauna== * ''Limonium gorgonae'' (Limoniu di Gurgona) * ''Limonium savianum'' * ''Oxychilus gorgonianus'' (Sammartinu di Gurgona) * ''Podarcis muralis'' ssp. ''vinciguerrai'' (Aciartula di Gurgona) == Storia == L'isula fù cunnisciuta in l'Antichità classica com'è ''Urgo''<ref>[[Gaio Pliniu Sicondu]], ''Naturalis historia'', III, 12.</ref>,''Gorgon''<ref>[[Rutilio Namaziano]], ''De reditu'', I, 515.</ref> è ''Orgòn'' ({{lang-el|Oργών}}).<ref>[[Stefanu di Bisanzio]], ''Ethnika''.</ref> U tuponimu cunsirvaria un'arcaica radica ''org-'' di urighjina prerumana (similamenti à tuponimi [[Sardegna|sardi]] com'è ''[[Orgosolu]]'', ''Orgoi'' è ''Orgodoro''), u quali significatu ùn hà alcun rifirimentu à i [[Gurgoni]] di a [[mitulugia greca]].<ref>Riccardo Ambrosini in ''Relitti rumani di l'isula d'Elba'', Lucca 1982.</ref> Gurgona fù dighjà abita da u [[Niuliticu]], com'eddi attestani i scuparti di strumenti litichi fatti in u sittori miridiunali di l'isula. Fù in seguitu spuradicamenti friquintata da l'[[Civiltà etrusca|Etruschi]] è da i Rumani (vicinu à l'attuali abitatu si trovani resti di muraturi in ''[[opus reticulatum]]''). Ghjà in u [[416]] Gurgona fù sediu di arimiti, com'eddu attesta [[Rutilio Namaziano]] in u ''[[De reditu so]]''. In u [[591]] l'abbati Orosio ci fundò un munasteru, in u quali a ghjesgia si viniravani i reliquii di San Gorgonio, è chì fù visitatu da [[Caterina da Siena]]. Incù u biatu Bartolommeo Serafini, in [[1374]], l'isula fù abitata da i [[Ordini Certosino|Certusini]]. Passata da u [[1421]] à [[Firenza]], Gurgona, sughjetta à friquenti incursioni barbareschi, fù abbandunata in u [[1425]] da i pochi certusini sopravvissuti à i saccheghji. In u [[1509]] fù data in [[enfiteusi]] à i pisani Griffi, in una prova di ripupulà la è renda la più sicura incù un presidiu. In quiddu prugramma u granduca [[Cosimo I de' Medici]] in u [[1567]] feci risarciscia è rinfurzà l'antica torra pisana, dopu à avè dunatu l'isula in u [[1564]] à i [[Monachi basiliani|Basiliani]]. === A Gurgona in a [[Divina Cummedia]] === L'isula, incù quidda di [[Capraia Isula|Capraia]], hè citata da [[Danti Alighieri]] in u [[Infernu - Cantu trentatriesimu|Cantu XXXIII]] di l<nowiki>'</nowiki>''[[Infernu (Divina Cummedia)|Infernu]]'', induva u pueta narra i vicendi di [[Ugolino di a Gherardesca]]: {{Citazione|Ahi Pisa, vituperiu di i ghjenti</br> di u beddu paesi quà induva 'l sì sona,</br> dopu chì i vicini à te punir son lenti,</br> mova si à Capraia è à Gurgona,</br> è faccian siepe à Arno in annantu à a foci,</br> sì ch'elli annieghi in te ogni parsona!,</br> Ché s'è 'l conti Ugolino avia boci,</br> d'avè tradita tè de i castella,</br> ùn dovei tù i figlioli porre à tal' croci|}} In u [[1704]] fù restituita da [[Cosimo III de' Medici|Cosimo III]] à a [[Certosa di Pisa|Certosa di Calci]], chì ci custruì una nova torra par a difesa di a ''Cala Maestra''. Nonustanti parechji provi di cultivazioni di i terri, i riligiosi, scuraghjiti, in u [[1777]] a ristituitini à u granduca [[Leopoldo II d'Asburgu-Lorena|Petru Leopoldo]] chì pruvò tandu di ripupulà la incù agricultori pruvinenti da a Lucchesia, i Citti di Lugliano, i Dodoli è i Frascati, sfranchendu li da i tassi. Vanificata a pussibilità di renda la agricula, l'unica industria lucali prisenti fù quidda di a pruduzzioni di [[anchjuvi sottu sali|anchjuvi salati]] chì erani scambiati da i marcanti inglesi incù i merluzza secchi di Terranova (''stock fish''). I Citti, un di i casati più diffusi à [[Lugliano]], à l'iniziu di l'[[XIX seculu|Ottucentu]], pupulàni l'isula, dendu urighjina à l'attuali paesi di i piscadori. U granduca di Tuscana inviò circa dui centu paisani par cultivà l'isula, chì dopu divintarani piscadori. In u [[1869]] una parti di l'isula fù distinata à una culonia penali à l'apartu. A ghjesgia di San Gorgonio fù ricustruita è cunsacrata da u priori di a Certosa di Calci in u [[1723]] è divintò parochja. U 17 dicembri [[2011]], una navi cargo persi à u largu di l'isula Gurgona, à causa di u gattivu tempu, dui semi-rimorchi chì traspurtavani fusti cuntinenti matiriali tossicu-nucivu<ref>{{Cita web|autori=''U Tirrenu''|url=http://iltirreno.gelocal.it/rigioni/2012/01/14/news/fusti-tossichi-in-mari-quattru-fax-provano-chì-tutti-sapevano-1.3068661|titulu=Fusti tossichi in mari|accessu=25 aprili 2012}}</ref>, riaprendu u tema di i rifiuti in u mari Meditarraniu/tarraniu.<ref>{{cita news|autori = William Domenichini|url= http://www.informazionesostenibile.info/4895/in-fondu-à u-mari-cadini-i-ondi/|titulu=In fondu à u mari cadini l'ondi| |pubblicazioni=Informazionesostenibile.info}}</ref> == Munumenti == Annantu à l'isula, sempri incuntaminata, si trovani dui furtificazioni: a [[Torra Vechja (Gurgona)|Torra Vechja]], pisana, è a [[Torra Nova (Gurgona)|Torra Nova]], medicea. Intarissanti hè a [[ghjesgia di San Gorgonio]], furtificata. Più in altu hè situata ''Villa Margherita,'' custruita annantu à i resti [[Storia di Roma|rumani]], induva hè stata allistita una culonia agricula. À a summità di l'isula si trova u cumplessu chì urighjinariamenti uspitava u [[Semaforu di l'isula di Gurgona]], oghji autumaticu è prima gistitu da l'Aeronautica taliana. <gallery> File:Isola Gorgona 1.JPG|Vista di l'isula intreia di Gurgona File:Isola Gorgona 2.JPG|U paesi vistu da u purtichju File:Isola Gorgona 6.JPG|A ''Torra Vechja'' </gallery> ==Citazioni== Accadi chì a Gurgona fussi citata in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu in ''L'angunia di un paisolu corsu'' di [[Antone Bonifaziu]]: "À dritta di Sant’Antuninu, versu [[U Macinaghju]], portu di Ruglianu, si scorghje a torra detta d’[[Torra d'Agnellu|Agnellu]], a vicina [[Capraia]] è, più in quà ma assai più in fondu, a [[Gurgona]], pocu luntana da [[Livornu]]." ==Noti== <references/> == Da veda dinò == *[[Livornu]] *[[Arcipelagu Tuscanu]] *[[Mari Liguru]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Italia]] nqkd4o8khvxtumh8sr5jnd9k4vaslvh Isula d'Elba 0 12539 360519 359458 2018-11-18T09:45:12Z Đông Minh 14516 wikitext text/x-wiki [[Image:Elba isl.jpg|thumb|240px|L'Isula d'Elba vista da u spaziu.]] [[File:Bandiera Elba.svg|right|240px|thumb|A bandera elbana in a forma stabilita in [[1814]] da [[Nabulionu Bonaparte]] annantu à u mudeddu di i ''Bonnes Villes'' inclusi in l'Imperu francesu]] L<nowiki>'</nowiki>'''isula d'Elba''' o, simpliciamenti, '''Elba''', hè un'[[isula]] situata trà u [[mari Liguru]] à u nordu, u [[canali di Piumbinu]] à livanti, u [[mari Tirrenu]] à u sudu è u [[canali di Corsica]] à punenti, posta à circa 10 chilomitri da a costa. Hè a più grandi di l'isuli di l'[[Arcipelagu Tuscanu]], è a terza più grandi d'Italia (223&nbsp;km²). Hè longa 29 km è larga 18,5 km. Hè pupulata di 32000 abitanti (2016). L'Elba, incù l'altri isuli di l'arcipelagu ([[Isula di Pianosa (Tuscana)|Pianosa]], [[Capraia Isula|Capraia]], [[Isula di Gurgona|Gurgona]], [[Isula di Monticristu|Monticristu]], [[Isula di u Gigliu|Gigliu]] è [[Giannutri]]) faci parti di u [[Parcu Naziunali di l'Arcipelagu Tuscanu]].L'isula era chjamata à u tempu di l'[[Etruschi]] ''Aethalia''. L'isula era chjamata da i [[grechi]] '''''Aithàle''''' (''Αιθάλη'')<ref name="Ecateo">[[Ecateo di Mileto]], ''Periegesis'', fr. 1F59</ref><ref>[[Scilace]], ''Periplo'', VI, 1.</ref><ref>[[Scilace]], ''Periplo'', VI, 1.</ref>, '''''Aithàleia''''' (''Αιθάλεια'')<ref>[[Filone di Biblo]], 573F13.</ref> è '''''Aithalìa''''' (''Αιθαλία'')<ref>[[Strabone]], ''Geographika'', III, 123.</ref>, tutti noma derivanti da u terminu grecu ''aithàle'' ("fulighjina") in rifirimentu à l'attività di lavurazioni di u farru estrattu in i mineri elbani. Par i Latini era inveci '''''Ilva'''''<ref> [[Gaio Pliniu Sicondu]], ''Naturalis Historia'', III, 81<br/> [[Titu Liviu]], ''Storii'', XXX, 39, 1<br/> [[Pomponio Mela]], ''Chorographia'', II, 122<br/> [[Lucio Anneo Seneca]], ''Epistole'', II, 3<br/>[[Caio Giulio Solino]], ''Collectanea rerum memorabilium'', III, 2.</ref>, tuponimu di prubabili urighjina prirumana da i Liguri ''Ilvates'', chì duranti u [[Medievu]] si trasfurmò in '''''Ilba'''''<ref> [[Archiviu di Statu di Pisa]], ''Cumuna di Pisa'', divisioni A. </ref> è '''''Helba'''''.<ref> [[Grigoriu Magnu]], ''Dialoghi'', III, 2.</ref> [[File:Monte Capanne (isola d'Elba).jpeg|240px|thumb|A vetta di u [[Monti Capanni]] incù fiurituri di ''Genista desoleana'']] == Giugrafia == [[File:Pietra Murata (isola d'Elba).jpg|thumb|240px|U quartieri pasturali di [[Petra Murata]], tipicu asempiu di l'ambienti muntagnolu di l'Elba uccidintali]] L'isula d'Elba hè a più purzioni stesa chì ferma di l'anticu trattu di terra emersa chì culligava a [[Penisula taliana|penisula italica]] à a [[Corsica]], dopu l'altri isuli di l'[[Arcipelagu Tuscanu]]. I costi sittintriunali sò bagnati da u [[mari Liguru]], quiddi uriintali da u [[canali di Piumbinu]], quiddi miridiunali da u [[mari Tirrenu]] è quiddi uccidintali da u [[canali di Corsica]]. U tarrenu hè moltu variu, è divisu in parechji parti sicondu a so cunfurmazioni è l'[[era giulogica]] in a quali s'hè furmatu: * A parti muntosa è più ricenti, à punenti, hè duminata à u centru da u [[Monti Capanni]] (1018&nbsp;m [[s.l.m.]]), di u quali faci parti a [[Costa di u Soli]]. * à u centru si stendi un trattu spartu par u più, è a larghezza si riduci à soli quattru chilomitri. Hè probbiu in sta parti di l'isula ch'eddi si trovani i centri maiò : [[Portufarraiu]], [[Marina di Campu|Campu in l'Elba]]. * À livanti si trova inveci a parti più antica di l'isula, chì s'hè furmata più di 400 milioni d'anni fà. In quidd'aria cuddinari, duminata à u sudu da u [[Monti Calamita]] (413 [[s.l.m.]]) è à u nordu da a [[Cima di u Monti]] (516 [[s.l.m.]]), si trovani i ghjacimenti di farru chì resini famosa l'isula d'Elba. L'isula hè distinta da a prisenza d'ampii inziccaturi rinosi, trà i quali i golfi di [[Lacona]], [[Campu in l'Elba|Marina di Campu]], [[Procchio]] è [[Biodola]]. === Suddivisioni amministrativa === L'isula hè divisa in ottu [[Cumuna|cumuni]], tutti afferenti à a [[pruvincia di Livornu]] par un tutali di circa trenta milla abitanti, chì aumentani nutevulamenti duranti l'istati. {| class="wikitable sortable" BORDER="1" CELLSPACING="0" |----- ! Cumuna ! Pupulazioni |----- |[[File:Capraia Isola-Stemma.png|30px]] [[Campu in l'Elba]] |{{formatnum:4651}} |----- |[[File:Capoliveri-Stemma.png|30px]] [[Capoliveri]] |{{formatnum:3887}} |----- |[[File:Marciana (Italia)-Stemma.png|30px]] [[Marciana (Italia)|Marciana]] |{{formatnum:2217}} |----- |[[File:Marciana Marina-Stemma.png|30px]] [[Marciana Marina]] |{{formatnum:1993}} |----- |[[File:Porto Azzurro-Stemma.png|30px]] [[Portu Turchinu]] |{{formatnum:3578}} |----- |[[File:Portoferraio-Stemma.png|30px]] [[Portufarraiu]] |{{formatnum:12224}} |----- |[[File:Rio Marina-Stemma.png|30px]] [[Riu Marina]] |{{formatnum:2274}} |----- |[[File:Rio nell'Elba-Stemma.png|30px]] [[Riu in l'Elba]] |{{formatnum:1244}} |} A costa sudu-uccidintali di l'isula, chjamata ''[[Costa di u Soli]]'', hè, in a so parti più miridiunali, una di i zoni più friquintati da i turisti par a biddezza di i spiaghji, mentri u virsanti uriintali, dinuminatu ''Costa luccicanti'', hè carattarizatu da a prisenza di l'exi mineri di [[farru]], incù particulari è unichi carattarischi di luccicori è di culori in tuttu l'ambienti circustanti, è in particulari à i spiaghji, biddissimi in quantu sempri pocu friquintati da turisimu di massa. === Idrugrafia === Da i rilievi maiò di l'isula falani numarosi corsi d'acqua à rigimu di turrenti, chì subraneghjani raramenti i 3 [[chilomitru|km]]. Duranti l'istatina, quandu i pricipitazioni si riducini à u minimu, ni risulta à spessu chì quiddi di minori lunghezza è purtata si n'assecchini, lascendu u lettu asciuttu. I più impurtanti, urdinati par lunghezza, sò: * ''Fossu di San Francescu'', 6,5&nbsp;km; * ''Fossu Barione'', 5,1&nbsp;km; * ''Fossu di [[Redinoce]]'', 2&nbsp;km À i peda di u [[Monti Capanni]], in una vaddi vicinu à u paesi di [[Poggio (Isula d'Elba)|Poggio]], hè prisenti una surghjenti chjamata ''Fonti di Nabulionu'' (un tempu ''Fonti di l'Acquaviva'') chì hè imprudata da i citatini è imbuttigliata da a fabbrica umonima incù u logu di u [[Parcu Naziunali di l'Arcipelagu Tuscanu]]. === Clima === U clima di l'isula prisenta par u più carattaristichi meditirranii, eccituatu par u [[Monti Capanni]] induva l'inguerni tendini à essa mudaratamenti freti. I pricipitazioni sò cuncintrati in u periodu vaghjimali. I valori medii chì si righjistrani à [[Portufarraiu]] sò ripurtati quì sottu. {| class="wikitable" align="center" ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" height="17" | Mesi ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" | Ghji ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" | Feb ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" | Mar ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" | Apr ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" | Mag ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" | Ghju ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" | Lug ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" | Aos ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" | Set ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" | Ott ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" | Nuv ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" | Dic ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" | Annu |- ! style="background: #99CCCC; color:#000080; text-align:center;" | Tampiratura massima media (°C) | style="background: #FFFF99; color:#000080; text-align:center;" | 12 | style="background: #FFFF99; color:#000080; text-align:center;" | 13 | style="background: #FFCC66; color:#000080; text-align:center;" | 14 | style="background: #FFCC00; color:#000080; text-align:center;" | 16 | style="background: #FFCC00; color:#000080; text-align:center;" | 21 | style="background: #FF9900; color:#000080; text-align:center;" | 24 | style="background: #FF9900; color:#000080; text-align:center;" | 27 | style="background: #FF9900; color:#000080; text-align:center;" | 27 | style="background: #FF9900; color:#000080; text-align:center;" | 25 | style="background: #FFCC00; color:#000080; text-align:center;" | 20 | style="background: #FFCC66; color:#000080; text-align:center;" | 15 | style="background: #FFFF99; color:#000080; text-align:center;" | 13 | style="background: #FFCC00; color:#000080; text-align:center;" | 18,9 |- ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" height="16;" | Tampiratura minima media (°C) | style="background: #FFFFCC; color: black; text-align:center;" | 8 | style="background: #FFFFCC; color: black; text-align:center;" | 9 | style="background: #FFFFCC; color: black; text-align:center;" | 10 | style="background: #FFFF99; color: black; text-align:center;" | 12 | style="background: #FFCC66; color: black; text-align:center;" | 16 | style="background: #FFCC66; color: black; text-align:center;" | 19 | style="background: #FFCC66; color: black; text-align:center;" | 22 | style="background: #FFCC66; color: black; text-align:center;" | 21 | style="background: #FFCC66; color: black; text-align:center;" | 19 | style="background: #FFFF99; color: black; text-align:center;" | 15 | style="background: #FFFFCC; color: black; text-align:center;" | 10 | style="background: #FFFFCC; color: black; text-align:center;" | 8 | style="background: #FFFF99; color: black; text-align:center;" | 14,1 |- ! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Piuviti (mm) | style="background: #2288BB; text-align:center;" | 61 | style="background: #44AADD; text-align:center;" | 53 | style="background: #44AADD; text-align:center;" | 51 | style="background: #44AADD; text-align:center;" | 47 | style="background: #66CCFF; text-align:center;" | 28 | style="background: #66CCFF; text-align:center;" | 24 | style="background: #66CCFF; text-align:center;" | 13 | style="background: #66CCFF; text-align:center;" | 30 | style="background: #44AADD; text-align:center;" | 51 | style="background: #2288BB; text-align:center;" | 82 | style="background: #2288BB; text-align:center;" | 86 | style="background: #2288BB; text-align:center;" | 69 | style="background: #44AADD; text-align:center;" | 595 |} == Storia == [[File:Testa in terracotta da Monte Castello (Elba).jpg|240px|thumb|Testa in terracotta di ità etrusca da [[Monti Casteddu (isula d'Elba)|Monti Casteddu]]]] [[File:Graffiti etruschi (Monte Castello) Elba.JPG|240px|thumb|Lettari [[etruschi]] annantu à stuvigli di casa di [[Monti Casteddu (isula d'Elba)|Monti Casteddu]]: ''Spurinies'' è ...''eitus'']] L'isula era dighjà abitata duranti u [[Paleuliticu]], com'eddi a dimostrani i ritruvamenti di strumenti litichi ([[Lacona]] è [[Procchio]]). U [[Niuliticu]] hè attistatu da manufatti in petra è [[ussidiana]] ([[piola|pioli]], punti di freccia è lami) ritruvati annantu à u [[Monti Capanni|Massicciu di u Monti Capanni]] ([[Cantonu à a Guata]], [[Cantonu di l'Acula]], [[Serraventosa]], A Stretta, Piana di Moncione, Chjusa Borsella), [[Marciana Marina]], [[Procchio]], [[Lacona]], [[Biodola]], [[Portufarraiu]], [[Cavo (Riu Marina)|Cavo]], [[Riu in l'Elba]]. Nutevuli tracci di l'[[Ità di u Ramu]] è di l'[[Ità di u Bronzu]] sò stati nutati in parechji sittori di l'isula; di grandi intaressu sò a [[Necropoli rupestra di Riu Marina]], eneulitica, l'[[insidiamenti protustorichi di u Monti Capanni]] è di u sittori uriintali ([[Cima di u Monti]], [[Furtezza di u Volterraio|Volterraio]]) è i siti [[megalitisimu| megalitichi]] di i [[Sassa Ritti]], di i [[Piani à a Sughera]], di [[Chjerchju megaliticu di Monti Còcchero|Monti Còcchero]], [[Monti Ghjovi (Elba)|Monte Ghjovi]], [[Cantonu di l'Acula]], [[Serraventosa]], [[Petra Murata]] è [[Cima di u Monti]]. Sicondu a tradizioni litteraria, in ebbica protustorica l'Elba era abitata da i [[Liguri#Etnii liguri|Ilvati]], una pupulazioni appartinenti à l'etnia di i [[Liguri]], com'è sembra attistatu da i [[tuponimu|tuponimi]] ''Borandasco'', ''Soleasco'' è ''Marserasca'' incù u suffissu tipicu in "-''asco''"; da quì, sicondu parechji, u nomu anticu di l'isula: ''Ilva''. Ricchissima di ghjacimenti di [[farru]], l'isula d'Elba resi pussibuli u sorghja di a [[civiltà etrusca]], a quali custruì parechji paesi furtificati ([[Monti Casteddu (isula d'Elba)|Monti Casteddu]], [[Castiglione di San Martinu]] è [[Castiglione di Campu]]) incù a [[Necropoli ellenistica di Capoliveri]] è a [[Necropoli di Casa di u Duca]]. In [[453 a.C.]] l'isula fù sacchighjata da a flotta [[siracusa|siracusana]] cummandata da Apelles è Phayllos. Più dopu, incù u duminiu di [[Roma]], annantu à l'isula funi edificati almenu trè villi marittimi ([[Villa rumana di a Linguella|Villa di a Linguella]], [[Villa rumana di i Grotte|Villa di i Grotte]] è [[Villa rumana di Capu Casteddu|Villa di Capu Casteddu]]). Sempri à l'ità rumana ricoddani parechji impurtanti relitti subacquei ([[Relitti di Sant'Andrea]], [[Relittu di u Nasuto]], [[Relittu di Chiessi]], [[Relittu di Procchio]] è [[Relittu di Punta Cera]]). Un' intarissanti traccia tupunumastica d'ità rumana hè custituita da a lucalità ''Remmiano'' vicinu à [[Spiaghja di Cavoli|Cavoli]], chì dirivaria da u pussidimentu di un ''Remmius''. Dopu à a caduta di Roma, l'Elba divintò tarritoriu di l'[[Ostrogoti]] è dopu, in u [[610]], di i [[Longobardi]]; à quisti ultimi si devini numarosi [[tuponimu|tuponimi]] prisenti sempri oghji annantu à l'isula, com'è ''Gualdo'' (da ''wald'', "boscu"), ''Cafaio'' (da ''gahagi'', "ricintu") è ''Catro'' (da ''kater'', "cancellu"). Cuntistualamenti l'Elba divintò locu d'arimitoriu par i primi anacureti cristiani, trà i quali [[San Cerbone]] in u [[575]]. In [[874]] l'isula fù pisantamenti sacchighjata da i [[Saraceni]], mentri in u [[1003]] è in u [[1016]] fù assaltata da [[Mujāhid à u- ʿĀmirī]]. À parta da u prima millenniu dopu Cristu, l'isula divintò parti di u tarritoriu di a [[Ripublica di Pisa]]; funi edificati torri di surviglianza com'è a [[Torra di San Ghjuvanni]], u paesi furtificatu di [[Montemarciale|Montemarsale]] è a [[Furtezza di u Volterraio]], situata annantu à un'altura inaccessibili par truvà rifughju da l'incursioni di i pirati; à listessu periodu ricoddani parechji impurtanti edifizii riligiosi com'è a [[Ghjesgia di San Lorenzo (Marciana)|Pievi di San Lorenzo]], a [[Pievi di San Ghjuvanni in Campu|Pievi di San Ghjuvanni]] è a [[Ghjesgia di San Micheli (Capoliveri)|Pievi di San Micheli]]. In u [[1399]] l'Elba passò sottu a signuria di l'[[Appiano (famiglia)|Appiano]] di [[Piumbinu]]. L'isula subì impurtanti divastazioni da parti di cursari [[Tunisia|tunisiani]] in u [[1442]], è dopu par mani di [[Khayr à u-Din]] in u [[1534]] è [[1544]] è di [[Dragut]] in u [[1553]] è [[1555]]. In [[1548]] u granduca di Tuscana [[Cosimu I]] fundò una cità furtificata simbulicamenti chjamata ''Cosmopoli'' (oghji [[Portufarraiu]]), cuncipita com'è un presidiu militaru incù u scopu di difenda i costi di u Granducatu è di l'Elba è ancu com'è sediu di i [[Cavalieri di Santu Stefanu]]. L'imperatori [[Nabulionu Bonaparte]] fù esiliatu à l'Elba in [[1814]] è ci firmò 10 mesa. À tistimunianza di a so pirmanenza restani dui beddi villi ind'eddu sughjurnò: [[Villa di i Mulini]] in pusizioni duminanti à Portufarraiu, è [[Villa Demidoff di San Martinu|Villa San Martinu]] risidenza estiva di u Corsu à a periferia di a piccula capitali elbana; da u 23 aostu à u 5 sittembri 1814 Bonaparte sughjurnò vicinu à u [[Santuariu di a Madonna di u Monti (Marciana)]]. I dui guerri mundiali ani vistu mora cintunari di ghjovani elbani; è i dui dopuguerra ani vistu emigrà migliaii di lavuradori elbani. Più ricintamenti, grazia à u turisimu internaziunali, l'isula hè divintata famosa (ancu à u stranieri) par u so [[vinu]], in particulari l'''[[aleaticu]]'', dolci vinu licurosu da dessert chì spessu accumpagna u dolci lucali, a ''[[schiaccia briaca]]''. In u [[2002]] è in u [[2011]], parechji Cumuni di l'isula ani subitu catastrofi naturali di tipu alluviunali chì ani purtatu danni impurtanti annantu à i tarritorii culpiti; l'ultimu di quisti, successu u 7 nuvembri 2011, hà incausatu ancu una vittima à [[Campu in l'Elba|Marina di Campu]]. ==Musei== * Museiu civicu archiulogicu di [[Portufarraiu]] * [[Museiu archiulogicu di Marciana|Museiu civicu archiulogicu di Marciana]] * Museiu civicu archiulogicu di u Distrittu minerariu di [[Riu in l'Elba]] * Museiu mineralogicu ''Alfeu Ricci'' di [[Capoliveri]] * Museiu mineralogicu è gemmulogicu ''Luigi Celleri'' di [[San Piero in Campu]] * Museiu minerariu di [[Riu Marina]] * Museiu etnugraficu ''U Casalino di u Castagnu'' di [[Poggio (Isula d'Elba)|Poggio]] * Casa di u Parcu di [[Marciana (Italia)|Marciana]] * Casa di u Parcu di [[Riu in l'Elba]] == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Italia]] r9f2g4m8try28fa0lkvrm0ust2cdhr8 Volcanu 0 12540 339921 335064 2014-10-24T01:13:41Z Medium69 9041 wikitext text/x-wiki [[File:MSH80 eruption mount st helens 05-18-80.jpg|thumb|left|160px|Aruzioni di lu [[Mount St. Helens]], [[Washington (statu)|Statu di Washington]] ([[18 maghjiu]] [[1980]])]] Cumunamenti lu '''volcanu''' hè la muntagna furmata da la massa di lava aruttata da l'internu di la Tarra. In ghjinirali sò volcani tutti li discuntinuità in la crosta di la tarra dundi, cù in varii, maneri, si facini strada li prudotti di l'attività magmatica: pulvari, gas, vapori è matiriali fusi solidi. l'asciuta di quisti prudotti hè ditta ''Aruzioni vulcanica''. [[File:Etna i Sycylia.jpg|thumb|right|200px|Immaghjna da lu spaziu di l'aruzioni di l'[[Etna]] in lu [[2002]].]] Quiddu chì no' cumunamenti chjamemu Volcano, in rialità hè difinitu ''edificiu vulcanicu'' o ''conu vulcanicu'', ma siccomu oramai laparola ''volcano'' hè d'usu più cumunu, l'edificiu vulcanicu suventi hè chjamatu cusì ancu in [[geologia]]. Li volcani tistimunighjani l'asistenza, in li zoni prufundi di la [[litusfera]], di massi fusi ditti [[Magma|magmi]]. == Struttura == [[File:Structure volcano-it.svg|thumb|upright=1.5|Schema di la struttura di un volcanu]] Un volcanu sulitamenti hè furmatu da: * una camara magmatica, alimintata da lu [[magma]]; quandu quista si svacantighja dopo à un'aruzioni, lu volcanu pò crullà è furmà una [[caldera]]. Li camari magmatichi si truvani tra li 10 è li 50 km di prufundità in la litusfera. * un cundottu principali, locu di transitu di lu magma da la camara magmatica versu la suparficia. * un [[crateru]] summitali, dundi sbucca lu cundottu principali. * unu o più cundotti sicundari, chì, sfucendu da li fianchi di lu volcanu o da la stessa basa, creani coni sicundari. * di li perchji latirali in lu fiancu di lu volcanu, criati da la prissioni di lu magma. Iddi cunsentini a volti l'asciuta di lava. [[Categoria:Geologia]] gbi43rej0fbpll9hmf416af1mylyhj4 1 di marzu 0 12541 152145 2008-12-31T14:00:52Z Ale Mister 249 hà mossu [[1 di marzu]] à [[1u di marzu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[1u di marzu]] s1ovvhzct5a0ay0dbih3dzod33w0m0e Categoria:Ghjornu di marzu 14 12542 335588 152174 2014-03-23T18:11:07Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Ghjornu di l'annu| 03]] ln646ky0f8apiz5jyng3cho1v155yg3 1 d'aprile 0 12544 152239 2009-01-01T14:16:50Z Ale Mister 249 hà mossu [[1 d'aprile]] à [[1u d'aprile]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[1u d'aprile]] cuys33xbw0z7k2hyv45qfzt3vxv1csm Categoria:Ghjornu d'aprile 14 12545 335584 152264 2014-03-23T18:11:03Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Ghjornu di l'annu| 04]] aehz12b4vy8zhzfc2wh3xdtlcymjw3p Isula di Monticristu 0 12546 369098 369097 2020-10-06T20:58:06Z Raphael1256 14151 /* Storia */ wikitext text/x-wiki {{Citazione|''Citra livanti Oglasa''|[[Gaio Pliniu Sicondu]], ''Naturalis Historia'', III, 6,12}} [[File:Montecristo-68.JPG|thumb|240px|A spiaghja di Cala Maestra]] L''''isula di Monticristu''' (ò '''Montecristu''') hè situata in u [[Mari Tirrenu]] è faci parti di l'[[Arcipelagu Tuscanu]]. Amministrativamenti hè inclusa in a cumuna di [[Portufarraiu]] è dunqua in a [[pruvincia di Livornu]]. Custituisci una riserva naturali statali intigrali è faci parti di u [[Parcu Naziunali Arcipelagu Tuscanu|Parcu Naziunali di l'Arcipelagu Tuscanu]]. ==Giugrafia== [[File:Ile de Montecristo, Italie, vue aérienne.jpg|240px|right|thumb|Vista aeria di l'isula]] Monticristu si trova à sudu di l'[[isula d'Elba]], à punenti di l'[[isula di u Gigliu]] è di u [[Monti Arghjintariu]], à sudu-livanti di l'[[Isula di Pianosa (Tuscana)|isula di Pianosa]] è à livanti di l'affiuranti [[Scogliu d'Africa]], notu ancu com'è ''Africhella'' è ''Furmicula di Monticristu''. L'isula, chì a so urighjina hè u sullivamentu di un [[plutonu (giulugia)|plutonu]] sottumarinu, hè intiriamenti muntosa incù parechji spurghjimenti rucciosi à piccu annantu à u mari è hè custituita guasi esclusivamenti da [[granudiurita]] incù grossi cristaddi di [[ortuclasiu]]. A summità di l'isula di Monticristu, dinuminata ''Monti di a Furtezza'', hè di 645 m. ==Clima== Ancu l'isula di Monticristu, com'è tutti l'isuli di l'arcipelagu, prisenta un clima dolci, custantamenti vintilatu è moltu assuliatu incù scarsissimi pricipitazioni (i valori medii annui sò nittamenti infiriori à i 500&nbsp;mm), carattarizatu da inguerni mai troppi freti è istati incù caldu mudaratu ma micca affannosu. ==A riserva naturali ''Isula di Monticristu''== Stavani stabilamenti annantu à l'isula, altirnendu si ogni dui sittimani, dui agenti di u [[Corpu Furistali di u Statu]]. Dopu à una pirmanenza di 123 anni, da u 31 dicembri 2012 ùn ci sò più vardiani di u Fanali chì s'alternani in a casetta custruita vicinu Villa Taylor<ref>[http://www.ripublica.it/ambienti/2013/05/17/futugrafia/montecristo_s'è_ni_và_l_ultimu_custode_di l_isula-58996900/1/?ref=HRESS-3#1 Futugrafia Monticristu, s'è ni và l'ultimu custodiu di l'isula - Ripublica.it<!-- Titulu inghjinaratu autumaticamenti -->]</ref>. A ''Riserva naturali statali ''Isula di Monticristu'''' hè una riserva biugenetica di 1.039 [[ettaru|ettari]]<ref>Fonti: [[Ministeru di l'Ambienti è di a Tutela di u Tarritoriu è di u Mari]] [http://www.minambiente.it/opencms/export/sites/default/archiviu/allegati/varii/elencu_ap_2003.pdf Elencu ufficiali di l'arii prutetti (EUAP)] 5º **Aggiornamento appruvatu incù Delibera di a Conferenza Statu Rigioni di u 24 lugliu 2003 è pubblicatu in u Supplementu urdinariu n. 144 à a [[Gazzetta Ufficiali di a Ripublica Taliana|Gazzetta Ufficiali]] n. 205 di u 4 sittembri 2003.</ref> istituita in u [[1971]] incù dicretu ministeriali par pruteghja a natura particulari di l'isula. Oghji faci parti in u [[Parcu naziunali di l'Arcipelagu Tuscanu]]. Hè stata attribuita ancu di u [[Diploma auropeu di l'arii prutetti]] in [[1988]]. ==Flora è fauna== I cundizioni chì ani impiditu u pupulamentu di Monticristu ani favuritu a cunsirvazioni di a [[flora]] è di a [[fauna]]. In particulari, à Monticristu, viviani spezii [[animali|animali]] è [[vigitali|vegetali]] un tempu diffusi in tuttu u [[Mari Tarraniu]]. Di particulari rilievu sò i furmazioni di ghjiganteschi [[scopa|scopi]] chì coprini i fondi di i vaddi è parechji [[leccia|lecci]] millenarii chì fermani in vita à l'altitudini più alti. Intarissanti dinò hè a prisenza di a [[Vipara aspis|vipara di Monticristu]] (''Vipara aspis'' sottuspezia ''hugyi'') è u [[discuglossu sardu]] (un [[anfibiu]] prisenti solu in un paghju di isuli tuscani è in [[Sardegna]]). In particulari a vipara mostra un'evidenti sumiglia incù a [[vipara siciliana]] è ùn hè micca fruttu di pura fantasia l'ipotesi chì a so intruduzioni annantu à u tarritoriu isulanu sii duvuta à calchì imbarcazioni; basta à ricurdà chì era un' usanza cartaghjinesa quidda di lancià vipari nantu à i navi di u numicu duranti i battagli<ref>{{cita news|url=http://www.linkarte.it/news/?ID=1698|titulu=Tisoru par pochi|data=23 sittembri 2009|accessu=12-6-2013|pubblicazioni=[[LinkArti.it]]}}</ref>. L'isula hè, inoltri, locu di susta par migliaia di aceddi migratori è uspiteghja impurtanti culonii di aceddi marini (di particulari impurtanza hè a [[berta minori]]). Monticristu uspiteghja infini l'unica pupulazioni taliana di [[capra hircus|capra]] salvatica. L'ambienti marinu hè piuttostu riccu: ci sò pratarii di [[posidonia]], [[anemone|anemoni marini]], [[gurgonia|gurgonii]], [[curaddu|curaddi]], i [[pesciu tondu|pesci tondi]] è, finu à a fini di u [[anni 1970|sittanta]], erani prisenti i [[Vechju marinu|vechji marini]], spezii oramai rarissima in l'acqui di u [[mari Tarraniu]].<ref name="Marcu Lambertini 2002">Marcu Lambertini, ''Arcipelagu Tuscanu è u Parcu Naziunali'', Pisa 2002.</ref> ===A capra di Monticristu=== L'antica prisenza di a ''Capra aegagrus'' in l'Arcipelagu Tuscanu hè ducumintata in a tupunumastica latina è greca di parechji di i so isuli, com'è ''Capraria'' ([[Capraia Isula|Isula di Capraia]]) è ''Aigylion'' ([[Isula di u Gigliu]]). L'esistenza di a capra salvatica à Monticristu hè tistimuniata almenu da a siconda mità di u [[XVI seculu]] ("...''ci sò quantità di capri piccini di pelu rasu''...").<ref>Apollonio Pavolini, ''Rilazioni di l'Isula di Monti Cristu'', [[Archiviu Sicretu Vaticano]].</ref> [[File:Capra hircus aegagrus-cropped.jpg|thumb|A capra di Monticristu (''Capra aegagrus'')]] A ''Capra aegagrus'' hè diffusa soprattuttu in [[Asia minori]] è [[Mediu Urienti]], ma sò prisenti di i pupulazioni ancu in parechji [[Isuli egee|isuli di l'Egeiu]] è à [[Creta]]. A Monticristu a ''Capra aegagrus'' vivi à u statu salvaticu, in picculi branchi chì cambiani cumpusizioni è numaru in i varii periodi di l'annu. I corra sò incurvati, incù a superficia antiriori cumpressa latiralamenti in modu da furmà una carena affilata. I masci adulti prisentani un manteddu brunu chjaru, spessu incù una linia nera chì cuntinueghja nantu à i spaddi è nantu à a parti vintrali di i membri; i femini ani inveci un manteddu brunu chjaru uniformu.<ref name="Marcu Lambertini 2002"/> <br /> A capra di Monticristu hè una [[spezii à risicu]], chì ni fermani difatti solu 250 esimplari in a natura. à u fini di garantiscia a salvaguardia di a spezii, in u dicembri 2012 u [[Biuparcu (Roma)|Biuparcu di Roma]] hà predispostu un ricintu di 1000 m<sup>2</sup> chì uspiteghja cinqui esimplari (trè femini è dui masci), in privisioni di evintuali futuri ripupulamenti annantu à l'isula.<ref>{{cita news|url= http://www.cumuna/cumunu.roma.it/wps/portal/pcr?contentId=NEW398581&jp_pagecode=newsview.wp&ahew=contentId:jp_pagecode|titulu= à u Bioparco i capri di montecristo|ghjornu= 5|mesi= 12|annu= 2012|accessu= 18-12-2012}} situ web Roma Capitali</ref> ===Endemisimi=== Vegetali: * ''[[Limonium montis-christi]]'' Invirtibrati: * ''[[Oxychilus oglasicola]]'' (sammartinu di Monticristu), prisenti ancu annantu à l'Isulottu di a Scola ([[Isula di Pianosa (Tuscana)|Pianosa]]) * ''[[Euscorpius oglasae]]'' (Scurpionu di Monticristu), discrittu in u 2007 Vertibrati: * ''[[Podarcis muralis calabresiae|Podarcis muralis'' subsp. ''calabresiae]]'' (Aciartula di Monticristu) ==Storia== In ità classica l'isula era chjamata '''''Oglasa'''''<ref>[[Gaiu Pliniu Sicondu]], ''Naturalis Historia'', III, 6,12</ref>(''Ωγλασσα'' in [[Lingua greca|grecu]]), tuponimu di urighjina prirumana. Duranti u [[Medievu]] u nomu muta in '''''Monti Christi'''''<ref>[[Archiviu di Statu di Firenza]], ''Bolla di [[papa Gelasio II]]'', 1º uttrovi 1118: "beati Mamiliani de Monti Christi monasterii".</ref>, veni à dì "Monti di Cristu", verusimilamenti à causa di u forti cuntestu ecclisiali è munasticu chì carattarizò l'isula à parta da u [[V seculu d.C.]], è in particulari di u [[Munasteru di San Mamilianu]].<ref>Agostino Cesaretti, ''Istoria di u Principato di Piumbinu'', Firenza 1788: "Altri, mossi da u so asempiu, si rifughjàni in u listessu locu, di modu chì in pocu tempu, riuniti tutti insemu, funi in gradu di fabbricà un Munasteru, ch'eddi intitulàni Monti Cristu, è cusì da quiddu tempu quist'isula si hè chjamata Monti Cristu."</ref> Altri fonti rapportani chì in urighjina l'isula si saristi chjamata '''''Monti di Ghjovi''' ''<ref>Francescu Aprili, ''Di a crunulugia univirsali di a Sicilia'', Palermu 1725: "...approdarono à un'isula, tandu chjamata Monti di Ghjovi, oghji Monti di Cristu, sughjetta à u Gran' Duca di Tuscana."</ref> o '''''Montegiove''''' par a presunta esistenza di un tempiu rumanu didicatu à u diu Ghjovi, è chì solu in seguitu à a prisenza munastica avaristi mutatu u nomu in ''Monti Cristu''. Eppuri, parechji ipotesi, oghji tendini à fà dirivà a dinuminazioni ''Montegiove'' da u latinu ''iugum'' <ref name="Peria è Silvestre Ferruzzi 2010">Gloria Peria è Silvestre Ferruzzi, ''L'isula d'Elba è u cultu di San Mamilianu'', Portufarraiu 2010.</ref>, com'è ducumintatu in a tupunumastica di a vicina [[isula d'Elba]]. In ebbica succissiva, Monticristu fù ancu chjamata '''''Isula di [[San Mamilianu]]'''''<ref>Emanuele Repetti, ''Dizziunariu giugraficu, fisicu, storicu di a Tuscana'', Firenza 1839.</ref> in rifirimentu à u santu chì ci cundussi vita eremitica sinu à u [[460]]. In l'acqui di ''Cala di u Diavuli'' ghjaci u relittu di una navi ''oneraria'' [[Campania|campana]]<ref>U caricu, custituitu da anfuri grecu-italichi è da coppi à pintura nera, hè cunsirvatu vicinu à u Museiu archiulogicu di [[Portufarraiu]].</ref> naufragata duranti prima mità di l'[[III seculu a.C.]], mentri tracci di friquintazioni di l'isula in ità rumana è tardurumana sò prisenti in a ''Cala di Santa Maria'' è à ''Cala Maestra''; in st'ultima lucalità sò stati truvati scorii di riduzioni di u [[farru]]. A storia ducumintata di Monticristu cumencia incù a fundazioni di u [[Munasteru di San Mamilianu]] edificatu, sicondu una tradizioni dighjà attistata in u Medievu<ref>''Annales Camaldulenses''.</ref>, annantu à i resti di un iputeticu tempiu rumanu didicatu à u diu [[Iuppiter|Ghjovi]]. In u Munasteru saristi statu custuditu un lighjindariu ''Tisoru'' fruttu di dunazioni ecclesiastichi; à listessa ebbica ricodda una cappedda absidata custruita à l'internu di a [[Sapara di San Mamilianu]], induva vissi u santu in u [[V seculu]]. 'Ssi fatti sò mintuvati da [[Geneviève Moracchini-Mazel]] (''Corsica sacra''). I primi dui grandi divastazioni subiti da u Munasteru funi duvuti à l'attacchi [[saraceni]] di u [[727]] è di u [[1323]]. Duranti u [[1534]] "''à l'isula ditta Montechristu sughjurnava una cumpagnia di cursari''."<ref>[[Jacopo Bonfadio]], ''L'annali di Genuva'', 1597.</ref> In l'aostu [[1553]] [[Dragut]], dirighjendu si versu l'[[Isula d'Elba]], espugnò u Munasteru dicritendu ni a fini. Da quiddu mumentu l'isula di Monticristu firmeti disabitata. À u largu di ''Cala Maestra'' si trova u relittu di un vilieri militaru di u [[XVI seculu]] induva fù clandistinamenti ricuparata, intornu à u [[1975]], una [[culubrina]] (cannonu à manu) in [[bronzu]] è un sacchettu cuntinenti [[polvara pirica]]. In [[1814]] [[Nabulionu Bonaparte]] feci invià in l'isula un presidiu militaru. Duranti [[1833]] u giolugu Giuseppe Giuli splurò l'isula è scrissi una discrizzioni tecnica.<ref>Giuseppe Giuli, ''L'isula di Monti Cristu'', in ''Indicator Senese è Grossetano'', XI, 16 lugliu 1833.</ref> I primi provi di culunisazioni di l'isula, à l'ebbica di prubità di Carlo Cambiagi, succesini d'uttrovi [[1839]] da parti di dui arimiti tedeschi, Augustin Eulhardt di [[Nordhausen]] è Joseph Keim di [[Reutlingen]], chì eppuri, à causa di incumpatibilità carattariali, abandunetini dopu pocu tempu. In u [[1843]] si succiditini altri parsunaghji: u riligiosu tirulesu Francescu Adolfo Obermüller, à u quali u [[Granducatu di Tuscana]] ùn detti puri micca u parmissu di ritirà si annantu à l'isula, è, dopu pochi mesi, u francesu Charles Legrand incù à so probbia cumpagna, incù l'intinzioni di cultivà l'isula. I dui cunghjunti si stabilini à l'internu di u Munasteru, l'isula essendu sempri priva di custruzzioni muderni, ma à la fini funi espulsi da u Guvernu tuscanu in quantu ùn riisciìani micca in a so impresa agricula. D'aprili [[1844]] ci fù un antra prova di culunisazioni agricula da parti di u francesu Georges Guiboud, chì si risolsi incù l'ennesimu insuccessu. In u [[1846]] parechji ghjinuvesi tantetini in vanu listessa impresa, mentri di ghjinnaghju [[1849]] u francesu Jacques Abrial, imprisariu dumiciliatu à Livornu, presi in affittu l'isula riiscendu à renda la pruduttiva par trè anni è custruiscendu i primi edifizii muderni di Monticristu. U Guvernu [[Granducatu di Tuscana|granducali]], in [[1849]], inviò annantu à l'isula un distaccamentu di u ''Battaglionu Insulari''; duranti u stessu annu, vicinu à un prumuntoriu di a costa uccidintali di l'isula - chì in seguitu à 'ss'episodiu fù chjamata ''Punta di i Ziteddi masci'' - funi uccisi dui criaturi da furfanti chì aviani pricidintamenti assalitu a [[tartana]] sarda ''Madonna di i Vigni'' salpata da [[Genuva]] à a volta di Livornu, nantu à a quali i dui chjughi si truvavani.<ref name="Vincenzo Mellini 1852">Vincenzo Mellini, ''Isula di Monti Cristu'', manuscrittu, 1852.</ref> In u [[1852]] un inglese, George Watson Taylor, acquistò l'isula par 50.000 lire è trasfurmò Cala Maestra in una splendida aria verdi incù giardini tarrazzati è spezii arburei esotichi, tantu da essa cugnumatu ''Conti di Monticristu''.<ref>Ersilio Michel, ''Tantativi di culunisazioni di l'isula di Monticristu'', 1925</ref> À stu periodu ricodda a custruzzioni di u casamentu chjamatu dopu ''Villa Riali'' è l'intruduzzioni di l'[[Ailanthus altissima|ailantu]], spezii vigitali chì sinu à oghji hà mutatu l'aspettu vegetaziunali di l'isula. In u stessu annu l'isula fù visitata da l'inginieri cartugraficu Giovacchino Callai è da u storicu Vincenzo Mellini<ref name="Vincenzo Mellini 1852"/>, chì rilivàni è discrissini i ruderi di l'edifizii storichi prisenti in Monticristu. In u vaghjimu di u [[1860]] l'isula fù sacchighjata da parechji esiliati taliani risidenti à Londra, puliticamenti ostili à George Watson Taylor, chì, à bordu di u piroscafu ''Orwell'' cumandatu da Raffaele Settembrini, s'avviavani in l'Italia Miridiunali par arrulà si incù i garibaldini. Di fronti à somma enorma di dinaru dumandata da Watson Taylor in riparazioni di i danni, u Guvernu cunsidarò più oppurtunu acquistà l'isula. Monticristu fù acquistata dopu da u Guvernu talianu u 3 ghjugnu [[1869]] par a somma di 100.000 liri da u prubitariu Watson Taylor. À l'iniziu di [[1870]] annantu à l'isula ghjunghjì l'arimitu [[Davide Lazzaretti]], chì vissi à l'internu di a [[Sapara di San Mamilianu]]. Dopu ultiriori tantativi di culunisazioni, di nuvembri [[1874]] u Guvernu talianu ci insidiò una [[culonia penali]] agricula incù 45 ditinuti è 5 vardii carcirali, succursali di quidda di [[Isula di Pianosa (Tuscana)|Pianosa]], chì durò sinu à u [[1884]]. In u [[1875]] à Monticristu si ricò u paleontologu [[Gaetano Chierici]] chì scrissi un'accurata discrizzioni<ref>Manuscrittu in a Bibbiuteca cumunali Panizzi di Reggio Emilia.</ref> storica è archiulogica di l'isula. Dopu, duranti u [[1889]], u Demanio di Livornu cuncessi in affittu l'isula à u marchesi fiurintinu Carlo Ginori Lisci, chì trasfurmò Monticristu in una riserva di caccia parsunali; di i numarosi ospiti chì si ricavani à caccià ogni sittimana annantu à l'isula, partendu da [[Livornu]] incù u yacht ''Urania'' di prubità di u stessu marchesi, feci parti u pueta [[Rinatu Fucini]], u musicanti [[Ghjacumu Puccini]] è [[Vittorio Emanuele III]]. Par avè rapiti culligamenti incù [[Firenza]], u marchesi istituì à Monticristu un sirviziu di [[piccione viaghjadore|picciona viaghjadori]]. In u [[1899]] Carlo Ginori Lisci cuncessi ogni drittu annantu à l'isula à Vittorio Emanuele III; l'isula divintò una riserva di caccia riali esclusiva par a famiglia [[Casa Savoia|Savoia]], chì ci intrudussi mammiferi com'è [[sus lovvia|cignala]], [[ovis musimon|muvri]] è [[capra hircus|capri]] di u [[Montinegru]]. Duranti a [[siconda guerra mundiali]], periodu in a quali a ''Villa Riali'' fù spugliata di tutti i mobuli, à Monticristu fù stallata una pusizioni militara italu-tedesca. In u [[1949]] a Dirizzioni generali di u [[Demanio]] deti in cuncissioni l'isula à un cunsorziu di cuuperativi di piscadori, a ''Consorpesca''. I dritti di gistioni funi dopu acquistati da a sucità rumana ''Oglasa'' in [[1953]]. In u [[1970]] a stessa sucità criò u ''Monticristu Sporting Club'' par una cliantedda di elevata cundizioni suciali, sfruttendu a caccia d'inguernu è u turisimu d'istati. U 4 marzu [[1971]] l'isula di Monticristu fù dichjarata ''Riserva Naturali di u Statu'' incù un dicretu da i Ministeri di a Marina marcantili, di i Finanzi è di l'Agricultura è Furesti. In u [[1977]] a Riserva Naturali fù inclusa in a ''Reta aurupea di i Riservi Biugenetichi di u Cunsigliu d'Auropa''. Incù dicreti di u Ministeru di a Marina di u [[1979]] è di u [[1981]] hè stata ancu istituita, nantu à l'acqui chì circondani l'isula, una zona di tutela biologica par un raghju di 500 metri,<ref name="Marcu Lambertini 2002"/>dopu aumintatu à 1 km. ===U Tisoru di San Mamilianu=== [[File:Monastero_o_Abbazia_di_Montecristo.jpg|thumb|240px|Munasteru di San Mamilianu]] Ricodda à [[2004]] a scuparta di un tisoru di muneti in oru sottu l'altari di a [[ghjesgia di San Mamilianu (Sovana)|ghjesgia di San Mamilianu]] [[ghjesgia di San Mamilianu (Sovana)|<nowiki/>]]à [[Sovana]], cumpostu da 498 muneti novi datevuli à l'impiratori [[Lionu I u Trace|Lionu I]] è [[Antemio]], trà u [[457]] è u [[474]], veni à dì pocu dopu a morti di Mamilianu. Lighjendi pupulari è tradizioni urali ricurdavani a prisenza di un tisoru sottu l'altari di u [[Munasteru di San Mamilianu]] à Monticristu, lighjendi chì funi riscritti dopu da [[Alexandre Dumas (babbu)|Alexandre Dumas]] in u celebru rumanzu di u ''[[Conti di Monticristu]]''. Almenu dui ducumenti antichi citani a mimoria di un tisoru annantu à l'isula: in u [[1549]] u Granduca di Tuscana [[Cosimo I]] ci scunsigliava di fà ricerchi par a prisenza di pirati, mentri una spidizioni da a [[Corsica]] in u [[1670]] scuprì solu "...''parechji pignatti è vasi pieni di cennari''...".<ref name="Peria è Silvestre Ferruzzi 2010"/> ùn apparisci micca dunqua com'è un casu chì un tisoru si truvava effittivamenti in a ghjesgia di San Mamilianu, micca parò in quidda di Monticristu ma à [[Sovana]] in a pruvincia di [[Grosseto]]. I muneti sò stati urdinati in u museiu di Sovana, inauguratu u 28 lugliu [[2012]]. ===A lighjenda di l'acqua "maladitta"=== Sicondu a tradizioni pupulari, l'acqua linda chì scorri staghjunalamenti in u ''Fossu di u Diavuli'' (sittori norduccidentali di l'isula) procuraria a morti micca immediata di quiddu chì a bii.<ref> Ghjuvanni Pejrone, ''Una caccia vaghjimali in l'isula di Monticristu'', Milanu 1970.</ref> ==Loca d'intaressu== * [[Munasteru di San Mamilianu]] * [[Sapara di San Mamilianu]] * [[Furtezza di Monticristu]] nantu à a vetta più elevata di l'isula (645 m) * Villa Riali * Museiu di Storia naturali * Orto butanicu * Mulinu idraulicu (ruderi) vicinu à a [[Sapara di San Mamiliano]] * Ghjesgia di Santa Maria (ruderi) vicinu à l'umonima Cala, lucalizata u 6 aostu 2012<ref>[http://www.tenews.it/ghjurnali/2012/08/08/scupartu-à-montecristo-u-situ-di l-antica-ghjesgia-di-santa-maria-44207/ ''Tenews'', 8 aostu 2012]</ref> * Cappeddavicinu à Cala Maestra (fini [[XIX seculu]]) incù sipulturi annessi, distrutta duranti l'anni sittanta par fà locu à u picculu [[eliportu]] di l'isula ==Curiusità== * Annantu à st'isula hè situata una parti di u celebru rumanzu ''[[U conti di Monticristu]]'', di u scrittori francesu [[Alexandre Dumas (babbu)|Alexandre Dumas]]. In particulari u prutagonistu ci trova u lighjindariu tisoru di a famiglia Spada, incù u quali rializeghja a so furmidevuli vindetta. * Sicondu parechji studii, a scrittrici [[Gran Britagna|britannica]] [[Agatha Christie]] inizialamenti vulia situà à Monticristu ''[[Deci picculi indiani (rumanzu)|Deci picculi indiani]]'', un di i so rumanzi più celebri. A scrittrici, dopu, priferì cullucà si annantu à un'anonima isuletta britannica.<ref>''Currieri di a Sera'', 1º aostu 2010.</ref> * L'isula hè stata, in u [[1896]], a distinazioni di u [[matrimoniu|viaghju di nozzi]] frà [[Vittorio Emanuele III di Savoia]] è [[Elena di u Montinegru]].<ref>Angelo Barbuscia, ''Cummimurazioni di u 59º annivirsariu di a scumparsa di S.M. a Righjina Elena'', 2011.</ref> * In u 2009 l'Unioni Aurupea hà financiatu un prugettu incù fondi di u prugramma di finanzamentu LIFE da u titulu ''Monticristu 2010'' finalizatu par a lotta contr'è i spezii invasivi alluctoni. U prugettu privedi l'eradicazioni di u [[topu neru]], prisenti annantu à l'isula da tempi storichi, chì minaccia gravamenti a ripruduzioni di l'aceddi marini nidificanti, è di l'[[ailantu]], una pianta di urighjina uriintali chì si sustituisci à a vegetazioni naturali, intrudutta à l'iniziu di u Novicentu. U prugettu si compii di ghjugnu 2014 è privedi inoltri azzioni par a prutizzioni di a capra salvatica è par u ricuparu di ambienti priuritarii. À i ghjorna d'oghji l'eradicazioni di u topu hè stata rializata incù successu mentri l'uparazioni di lotta contr'è l'ailantu sò sempri in corsu. <ref>[http://www.montecristo2010.it Monticristu 2010]</ref> * Di ghjinnaghju 2012 hè stata data nutizia chì l'isula era invasa da [[Rattus rattus|topa neri]], chì sembra ch'è fussini ghjunti par via di i navi è i bateddi è chì, ùn truvendu micca antagunisti biulogichi annantu à l'isula, siini prulificati<ref>{{Cita web|lingua=it|url=http://www.currieri.it/cronachi/12_ghjinnaghju_12/isula-montecristo-gasperetti_6bf29à08-3d5c-11è1-à7f5-80bdd8489cd9.shtml|titulu=I topi cunquistani l'isula di montecristo|editori=U Currieri di a Sera|ghjornu=12|mesi=1|annu=2012|accessu=17-12-2012}}</ref>. Par cumbatta l'invasioni, sò stati catapultati annantu à l'isula 26 tonni di eschi avvilanati. L'opara di [[dirattisazioni]] cusì effittuata pari parò avè datu cunsiquenzi pusitivi: da un aspizzioni effittuata annantu à l'isula par virificà a situazioni in seguitu à u lanciu di l'eschi avvilanati ùn sò micca emersi situazioni critichi par l'ecusistema di l'isula, bench'è parechji ambientalisti ùn si siini micca ditti di u tuttu suddisfatti da l'aspizzioni<ref>{{Cita web|lingua=it|url=http://iltirreno.gelocal.it/piombino/cronaca/2012/03/03/news/isula-di-montecristo-a-guerra-à i-topi-ùn/non/micca-hà-lasciatu-segni-1.3250063|titulu=Isula di Monticristu, a guerra à i topi ùn hà micca lasciatu segni|editori=U Tirrenu|ghjornu=3|mesi=3|annu=2012|accessu=17-12-2012}}</ref>. D'aostu 2012 sò stati cuntati circa 600 [[Puffinus puffinus|berti minori]], chì ani pussutu ripupulà i so nida grazia à l'[[eradicazioni]] di u topu neru, cunsidaratu causa di u decrementu è di l'estinzioni di a spezia in quantu pridatori di l'ova è di i piulacona<ref>{{Cita web|lingua=it|url=http://iltirreno.gelocal.it/piombino/cronaca/2012/08/10/news/montecristo-600-berte-minori-sò-pronte-à-spiccare-u-bulu-1.5527318 |titulu=Monticristu, 600 berti minori sò pronti à spiccà u bulu|editori=U Tirrenu|ghjornu=10|mesi=8|annu=2012|accessu=17-12-2012}}</ref>. ==Noti== <references/> ==Riferimenti== * [http://www.tavagna.com/pdf/SantuMamilianuCO.pdf Santu Mamilianu. Geneviève Moracchini-Mazel, Edizioni A Stamperia, Strattu è traduttu da u libru ''Corsica Sacra'', Vulumu prima] ==Da veda dinò== * [[Arghji naturali prutetti di a Tuscana]] * [[Lista d'isuli di l'Italia]] * [[Arcipelagu Tuscanu]] * [[U conti di Monticristu]] * [[Sapara di San Mamilianu]] * [[Munasteru di San Mamilianu]] * [[Scogliu d'Africa]] ==Liami esterni== *[http://www.parks.it/riserva.statali.is.montecristo/index.html A riserva statali Isula di Monticristu annantu à Parks], purtali di i parchi taliani *[http://www.agraria.org/parchi/tuscana/isoladimontecristo.htm A riserva annantu à www.agraria.org] * [http://www3.corpoforestale.it/flex/cm/pages/ServeBLOB.php/L/IT/IDPagina/422 Corpu furistali di u Statu - a Riserva naturali Isula di Monticristu] * [http://www.montecristo2010.it/ Monticristu2010 - eradicazioni di cumpunenti florufaunistiche alieni invasivi è prutizzioni di habitat in l'Arcipelagu Tuscanu] [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Italia]] hp3296nwlwu2qjj5mgxgpo0aivy6hvu Isula di Pianosa (Tuscana) 0 12547 332830 330884 2014-03-23T14:27:18Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Arcipelago Toscano.png|thumb|340px|L'Archipelagu Tuscanu]] '''Pianosa''' hè un' [[isula]] situata in u mari [[Tirrenu]], chì faci parti di l'[[Arcipelagu Tuscanu]] in u [[Parcu naziunali Arcipelagu Tuscanu|parcu naziunali umonimu]]. ==Storia== [[File:Costa occidentale Pianosa (LI).jpg|thumb|240px|A costa uccidintali di Pianosa]] U nomu di l'isula si riferisci, dipoi l'Antichità classica, à a so murfulugia para: '''''Planasia'''''<ref>[[Gaiu Pliniu Sicondu]], ''Naturalis Historia'', III, 81.</ref>, da l'aghjittivu latinu ''planus'' ("paru"). Duranti u [[Medievu]], u nomu di l'isula si trasfurmò in '''''Planosa'''''.<ref>Archiviu Storicu Diocesano di Pisa, ''Diplumaticu arciviscuvali'', pergamena n. 2780, annu [[1137]].</ref>. L'isula fù abitata dapoi l'ebbica preistorica; i più antichi tracci di prisenza umana essendu attribuibili à u [[Paleuliticu supiriori]]. Sò stati ritruvati ancu manufatti è sipulturi di pupulazioni appartinenti à u [[Mesuliticu]] è à u [[Niuliticu]], ebbica à a quali si data ancu l'insidiamentu attistatu annantu à u picculu isulottu dittu a Scola, ughjettu di scavu da parti di a Soprintindenza par i Bè Archiulogichi di a Tuscana, chì hà ristituitu ceramichi chì ricoddani à u prima Niuliticu à ceramica impressa. Di particulari rilivanza sò i tracci di insidiamenti di a preistoria ricenti, attribuibili rispettivamenti à l'Eneuliticu è à l'ità di u bronzu. à l'Eneuliticu o ità di u ramu (IV-III millenniu a.C.) sò datevuli i sipulturi in sapareddi naturali è artificiali scuparti à a fini di l'Ottucentu da Raffaeddu Foresi è [[Gaetano Chierici]], cù ughjetti chì sò sempri cunsirvati in u museiu di Reggio Emilia; più ricenti hè a scuparta di un insidiamentu di a media ità di u bronzu, ughjettu di scavu da parti di a Soprintindenza par i Bè Archiulogichi di a Tuscana, chì attesta a prisenza insulari più sittintriunali di a carattaristica ceramica dicurata in stili ''appenninicu'', liatu à i stradi cummirciali tirrenichi di a mità di u sicondu millenniu a.C. In [[imperu rumanu|ebbica rumana]] l'isula era chjamata '''''Planasia''''' par a so cunfurmazioni para. Locu di dipurtazioni, ci fù esiliatu in u [[6]]-[[7]] d.C. [[Agrippa Postumo]], nipoti è exi eredi di [[Augusto]]. Agrippa firmeti annantu à l'isula finu à u [[14]], annu ind'eddu fù ghjustiziatu. Frà i custruzzioni d'ebbica antica sò visibuli, frà l'altri, i ruderi di una villa rumana è un sistemu di [[Catacombi di Campu in l'Elba|catacombi]] scavatu annantu à dui liveddi. A villa rumana, parzialamenti cunsirvata, hè cunnisciuta par appuntu cù u nomu di ''Villa di Agrippa'' o ''Bagni di Agrippa'', da u nomu di u nipoti di Augusto. U stili architittonicu è i tecnichi di custruzzioni sughjiriscini effittivamenti chì a villa sii stata edificata annantu à a fini di u [[I seculu a.C.]] è abbandunata in u corsu di u [[I seculu]] d.C. Attualmenti hè pussibuli visità u tiatru è u [[peristiliu]]. I strutturi funi edificati annantu à u pianu rucciosu di un trattu di a costa uriintali, di fronti à u mari, incù scopu chjaramenti scenugraficu. À i peda di a villa si trovani in mari i strutturi mezi summersi di a piscaria, induva si addivavani spezii apprizziati di pesciu par u cunsumu di u ''dominus''. Altri strutturi rilativi à i piscarii si trovani rinchjusi indrentu à u picculu portu mudernu. Parechji ghjacimenti archiulogichi subacquei tistimunieghjani chì Pianosa si truvava insirita in i stradi cummirciali di u [[mari Tarraniu]] rumanu, com'è di u restu l'altri isuli di l'Arcipelagu Tuscanu, chì custituiscìani un' impurtanti crucivia in a navigazioni di i sittori uccidintali di a grandi "via d'acqua". Attualmenti sò stati idantificati dui di sti ghjacimenti, dinuminati Pianosa 1 è Pianosa 2. U ghjacimentu Pianosa 2 hè statu scupartu da subacquei spurtivi, frà u Portu Rumanu è u Scogliu di a Scarpa, in a parti nordu-punenti di l'isula è hè carattarizatu da [[anfura|anfuri]] uliarii [[Heinrich Dressel|Dressel]] 20, di pruduzzioni spagnola (I-[[III seculu]] d.C.). Assà più notu è studiatu di manera sistematica da a Soprintindenza par i Bè Archiulogichi di a Tuscana hè u ghjacimentu Pianosa 1, postu di fronti à u Scogliu di a Scola, in a parti à livanti di l'isula, à 36 metri di prufundità annantu à fundali paru, frà pratarii di [[fulasca]]. U ghjacimentu hè carattarizatu da più di centu anfuri à vista cumprindenti Dressel 1, Dressel 2-4 di pruduzzioni ispanica (nittamenti privalenti), Dressel 20, Pascual 1, Beltran 2 B è anfuri africani. Hè difficiuli à stabiliscia, par avà, a natura di u ghjacimentu (relittu, relitti parechji, scaricu di portu?), annantu à u quali i ricerchi sò sempri in corsu. D'uttrovi [[2006]] u ghjacimentu hè statu ughjettu di ricerchi spirimintali. In u [[Medievu]] l'isula fù à longu disputata trà [[Pisa]] è [[Genuva]] è infini, in u [[1399]] passò sottu u duminiu di [[Piumbinu]]. L'isula fù parechji volti pupulata è dopu cumplittamenti abbandunata. Ci funi in i seculi siguenti picculi culonii di elbani, chì si rifughjavani annantu à l'isula duranti i periodi di [[pesca (attività)|pesca]], è a prisenza di parechji presidii militari. [[File:Porticciolo di Pianosa.JPG|thumb|240px|Vista di u purtichju di u paesi incù in prima pianu u [[Palazzu di a Specola]]]] ===A prighjò=== In u [[1856]] fù istituita da u [[Granducatu di Tuscana]] a [[culonia penali]] agricula di Pianosa è funi inviati annantu à l'isula i cundannati distinati à accupà si di i travagli in i campi. A prighjò firmò in attività duranti l'ebbica [[fascisimu|fascista]] è ci fù ditinutu in u 1932 ancu u futuru prisidenti di a Ripublica [[Sandro Pertini]], incarciaratu par mutivi pulitichi. In u 1968 fù trasfurmatu in [[penitinziariu]] di massima sicurezza è a rimanenti pupulazioni di l'isula fù evacuata. In a struttura vulsuta da u generali [[Carlu Alberto Da a Ghjesgia]] funi cunfinati inizialamenti appartinenti à urganisazioni tarruristichi è in seguitu priculosi membri di i mafii. Trà l'altri, ci funi rinchjusi parsunaghji com'è [[Francis Turatello]], [[Pasquale Barra]] è [[Rinatu Curcio]]. ===U parcu=== L'isula faci parti di u [[Parcu Naziunali Arcipelagu Tuscanu|Parcu Naziunali di l'arcipelagu Tuscanu]]. Un'associu ni pruteghji l'aspettu è a zona marina fendu ni un locu piacevuli par sughjorni è viaghji. Sò difesi in tutta a so zona marittima, a [[Pesca cummirciali|pesca]], l'[[Immirsioni subacquea|immirsioni]], l'ancuramentu, l'accessu è a navigazioni s'eddi ùn sò micca sottu autorisazioni spicifica. A visita diurna è vidata à l'isula hè pussibuli da aprili à uttrovi in gruppi, incù imbarcu da Marina di Campu, annantu à l'isula d'Elba. In u [[2009]] hè statu stallatu un radaru [[Alta tecnulugia|hi tech]] incù un ampiu puteri di cuntrollu chì pò righjunghja ancu i costi di a [[Corsica]] è idantificà ancu picculi imbarcazioni par a prutizzioni di u parcu<ref>[http://www.currieri.it/scenzi_è_tecnulugii/09_ghjinnaghju_26/radaru_pianosa_marco_gasperetti_cdab3à3à-ebbf-11dd-92cf-00144f02aabc.shtml Pianosa accendi u "Grandi Ochji" è u mari diventa trasparenti - Currieri di a Sera<!-- Titulu inghjinaratu autumaticamenti -->]</ref>. ==Ambienti== Di diminsioni medii (10,3 km²) rispettu à l'altri isuli di l'arcipelagu, si trova circa 13 km à sudu-punenti di l'[[isula d'Elba]], à a quali hè culligata duranti a staghjoni turistica incù sirvizii rigulari di navigazioni. Inclusa in a pruvincia di Livornu è amministrata da a cumuna di [[Campu in l'Elba]], Pianosa, com'eddu dici u probbiu nomu, hè l'unica isula di l'arcipelagu priva d'alturi è glubalamenti para (u puntu più altu righjunghji i 29 metri). L'isula, di forma vagamenti triangulari, alterna tratti di costa rucciosa è tratti rinosi, u principali di i quali essendu Cala San Ghjuvanni (o Cala Ghjuvanna), bedda spiaghja di rena bianca induva sò visibuli ancu i ruderi di una villa rumana. U so tarritoriu hè in parti fattu à machja è in parti cultivatu à vigna è [[alivu|alivi]]. ==Endemisimi== * ''Limonium planesiae'' ([[Limonium|Limoniu]] di Pianosa) * ''Podarcis muralis'' ssp. ''insulanica'' (Aciartula di Pianosa) * ''Podarcis muralis'' ssp. ''muellerlorenzi'' (Aciartula di a Scola) ==Clima== [[File:Scoglio del Marzocco e Isola della Scola da Pianosa (LI).jpg|thumb|240px|Una vista di Pianosa incù u Marzocco in prima pianu è l'isulottu di a Scola annantu à u fondu]] U [[clima]] di l'isula, com'è l'altri isuli miridiunali di l'[[Arcipelagu Tuscanu]], hè carattarizatu da valori di tampiraturi medii più alti, sii staghjunali chì annuali, è da un apportu moltu limitatu [[pricipitazioni|precipitativu]], incù avvinimenti meteurichi cuncintrati soprattuttu trà [[vaghjimu]] è [[inguernu]] sippuri in modu spessu spuradicu è limitatu. Annantu à l'isula a tampiratura media di [[ghjinnaghju]] hè di +10,9 °C, quidda media di [[lugliu]] hè di +24,2 °C, mentri a [[tampiratura]] media annua di +16,8 °C hè a più elevata trà tutti quiddi misurati in u tarritoriu di a [[Tuscana]] da [[stazioni meteurulogica|stazioni meteurulogichi]]. Inoltri, u valori di i [[pricipitazioni]] medii annui intornu à i 400 mm facini di l'isula u locu più sicchinosi di a rigioni è trà i più sicchinosi d'[[Italia]]. ==Archititturi== *[[Forti Teglia]] *[[Palazzu di a Specola]] *[[Mura di u Portu]] *[[Portu Vechju di Pianosa]] *[[Ghjesgia di San Gaudenzio (Pianosa)|Ghjesgia di San Gaudenzio]] *[[Ghjesgia di San Nicolò è Cappedda di San Defendente]] (oghji ùn sò più esistenti, si truvavani in i circonda di a ''Darsena di Augusto''). *[[Cappedda di San Ghjuvanni Battista à Pianosa|Cappedda di San Ghjuvanni Battista]] (anticamenti ricavata à l'internu di i [[Catacombi di Pianosa|catacombi]]) *[[Catacombi di Pianosa]] *[[Villa rumana di Pianosa]] *[[Portu rumanu di Pianosa]] *[[Fanali di Pianosa]] *[[Forti di u Marchese]] *[[Turretti di Pianosa]] *[[Torra di Babele (Pianosa)|Torra di Babele]] ==Da veda dinò== *[[Catacombi di Campu in l'Elba]] *[[Arcipelagu Tuscanu]] *[[Isulottu di a Scarpa]] *[[Isulottu di a Scola]] ==Noti== <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. ==Liami== *[http://www.islepark.it Situ ufficiali di u Parcu] *[http://www.pianosa.net/index.htm Parechji infurmazioni nantu à Pianosa] [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Italia]] 0ivpzz3cwtxt2dutefrini72fnjd6nb Mari Tirrenu 0 12548 366752 349091 2020-06-01T16:52:39Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki [[File:Mezzogiorno d'Italia.jpg|thumbnail|300px|Fotografia satellita di u Mar'Tirrenu]] U '''Mari Tirrenu''' (o [[Mare Tirrenu]]) hè a parti di u [[Mari Tarraniu]] chì si stendi à punenti di a pinisula [[italia|taliana]]. ==Giugrafia== ===Cunfini=== Hè cumpresu trà a [[Corsica]], a [[Sardegna]], a [[Sicilia]], a [[Calabria]], a [[Basilicata]], a [[Campania]], u [[Laziu]] è a [[Tuscana]]. Hè culligatu à u [[Mari Ioniu]] da u [[Strittu di Messina]] è divisu da u [[Mari Licuru]] da l'[[isula d'Elba]], cù u [[Canali di Corsica]] à punenti è u [[Canali di Piumbinu]] à livanti di l'umonima isula chì cullicheghjanu trà eddi i dui mari. Giugraficamenti parlendu u Mari Licuru ùn hè micca a parti sittentriunali di u Mar'Tirrenu, comu mori ghjenti pensa, ma un mari à contu soiu, parchì hà un fundali è una custera diffarenti. A so prufundità massima hè 3.785 metri. U nomu ''Tirrenu'' pruveni da u nomu grecu chì disignava l'Etruschi, chì si dicia tandu ch'eddi viniani da Lidia, un regnu dirittu da un principi chì si chjamava "Tirrenu". L'Etruschi si culluchetini annantu à i costi da a [[Tuscana]] muderna, chì funi chjamati dopu u "mari di l'Etruschi". L'Urganisazioni idrugrafica internaziunali definisci u limitu di u Mar'Tirrenu di a siguenti manera: * in u Strettu di Missina: a linia partendu da l'estremu nordu di Capu Paci (15°42'E) à Capu Peloro (38°16'N), à l'estremu estu di a [[Cicilia]] * in u suduvestu: a linia chì parti da Capu Lilibeo, à l'estremu punenti di a [[Cicilia]], insin'à l'estremu sudu di Capi Teulada (8°38'E) in Sardegna. * in u strettu di [[Bonifaziu]]: a linia partendu da l'estremu uvestu di Capu Testa (41°14'N) in Sardegna sin'à Capu Fenu (41°23'N) in Corsica, à l'estremu uvestu. * in u nordu: a linia chì parti da Capu Grossu (9°23'E) in u [[Capicorsu]] in Corsica, chì và à l'isuli Tino è Palmaria insin'à San Pietro (44°03′N 9°50′E / 44.05°N 9.833°E / 44.05; 9.833) annantu à a costa di l'[[Italia]]. === Carattaristichi === [[File:Costa_tirrenica_della_Sicilia.jpg|thumb|A costa tirrenica di a Cicilia]] A so prufundezza massima hè di {{M|3 785||m}} in una fossa vicina à l'isula di [[Ponza]]. U mari Tirrenu si trova vicina à a faglia chì dividi l'[[Africa]] da l'[[Auropa]]. Par via di cunsiquenza i cateni muntosi sottumarini è i vulcani attivi ci abbondani. U mari Tirrenu hè pocu pischevuli, è i so porti sò in generali imprudati par u trasportu di i passaghjeri è di a ropa. I principali sò [[Piumbinu]], [[Civitavechja]], [[Cagliari]], [[Olbia]], [[Napuli]], [[Milazzo]], [[Palermu]], [[Ghjenuva]], [[Trapani]] è u [[portu di Gioia Tauro]] chì hè u più grandi tarminali par u [[trasbordu]] di u [[mari tarraniu]]. === Isciuti === Ci sò cinqui isciuti da u Mar'Tirrenu (da u nordu à u meziornu): * U [[Canali di Corsica]] trà a [[Tuscana]] è a [[Corsica]], largu circa 80&nbsp;km. * U [[Strettu di Bonifaziu]] trà [[Corsica]] è [[Sardegna]], largu 11&nbsp;km. * U [[Canali di Sardegna]] trà [[Sardegna]] è [[Tunisia]], largu circa 200&nbsp;km. * U [[Strettu di Cicilia]] trà [[Tunisia]] è [[Cicilia]], largu circa 160&nbsp;km. * U [[Strettu di Messina]] trà [[Cicilia]] è [[Calabria]] in u calcagnu di l'[[Italia]], largu 3&nbsp;km. == Storia == [[File:Etruscan civilization italian map.png|thumb|upright=0.9|I tarritorii etruschi in u VIII seculu a.C.]] U Mar' Tirrenu piglia u nomu da l'anticu [[populu]] di i [[Tirreni]] (''Tyrsenoi'' o ''Tyrrhenoi''), megliu cunnisciuti com'è [[Etruschi]]. I so tarritorii in u [[VIII seculu a.C.]] à u nordu si stindiani finu à a foci di l'[[Arno]] in i circonda di [[Pisa]], è chì in i dui seculi dopu amplifichetini u so raghju d'azzioni fina à a foci di u fiumu [[Magru]] in [[Liguria]], mentri à u sudu si stindiani finu à a [[Campania]], ditta par quissa ancu [[Dodecapoli etrusca#Dodecapoli padana è campana|Etruria Campana]]. Narra infatti u storicu grecu [[Erodutu]] in i so ''Storii'' comu u rè di a [[Lidia]] (attuali [[Turchia]] uccidintali) dopu à parechji anni di caristia avia dicisu di fà emigrà una mità di u so populu à a ricerca d'una patria nova. Vidati da u principi [[Tirrenu (mitulugia)|Tirrenu]], i [[Lidi]] sbarcàni tandu annantu à i costi uccidintali di a penisula taliana è, à quandu pigliatu pussessu di a nova terra, mutàni u so nomu in ''Tirreni'' in u nomu di l'aroi eponimu chì l'avia vidati. Quiddi, sicondu u racontu grecu, ùn sariani altri ch'è l'[[Etruschi]]. Da u so nomu grecu fù cusì dittu ''Tirrenu'' u mari ch'eddi duminàni dopu mentri parechji seculi. Sicondu altri fonti, ''Tyrrhenoi'' saria l'epitetu incù u quali i grechi chjamavani i pirati chì in u meditarraniu uccidintali abburdavani incù picculi è viloci imbarcazioni chiunqua ci si avvinturava. == Citazioni == Accadi chì u Mar'Tirrenu fussi citatu in a litteratura in lingua corsa, par esempiu in [[L’angunia di un paisolu corsu]] d'[[Antone Bonifaziu]]: {{Citazione|À manca, u mar'Tirrenu è u [[mar'Francu]], meschjanu e so acque in paru à l’isuletta di a Giraglia (a Ghjiraghja), chì pare una nave gigantesca è bizarra.}} == Gallaria d'imagini == <gallery> Image:Giglio wiki mg-k.jpg|L'[[Isula di u Gigliu]] Image:Capri BW 2013-05-14 15-19-56 DxO.jpg|[[Capri]] Image:Stromboli1.JPG|[[Isula di Stromboli|Stromboli]] File:Sicily-EO.JPG|A Cicilia </gallery> == Da veda dinò == * [[Mari Tarraniu]] * [[Mari Adriaticu]] * [[Mari di Sardegna]] * [[Mari Ioniu]] * [[Mari Licuru]] [[Categoria:Mare]] bx1zqykbq6vi1y339khx0hyz52yszqt Template:MCO 10 12549 335283 152319 2014-03-23T18:01:18Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of Monaco.svg|20px|]] [[Monacu]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|MCO]]</noinclude> eytf3t40hnkykekpyvqfe5hksd5ajtb Template:IT-IM 10 12550 351543 335216 2015-08-04T09:06:37Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346159]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia d'Imperia|Imperia]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|IM]] </noinclude> 06587w6ycarnztfjiuv6q4rad2lt5if Template:IT-SV 10 12551 351544 335258 2015-08-04T09:06:47Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346225]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Savona|Savona]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|SV]] </noinclude> 5hwi539tq4kqpfj9vtstpmsc0y0jjvb Template:IT-GE 10 12552 351545 335214 2015-08-04T09:06:57Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346154]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Genuva|Genuva]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|GE]] </noinclude> 4v57kyz8vgibhhuhgz8qpmqnx442dqn Template:IT-SP 10 12553 351546 335255 2015-08-04T09:07:07Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346222]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di a Spezia|A Spezia]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|SP]] </noinclude> 3b4yqanzzfmgm1md3qzapa7qyplkvzj Template:IT-MS 10 12554 351547 335232 2015-08-04T09:07:17Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346180]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Massa è Carrara|Massa è Carrara]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|MS]] </noinclude> qvb4oyvnb4qnl41agucqurtswrcm3hl Mari liguru 0 12555 366756 357839 2020-06-01T16:53:55Z Anfrx 16583 /* Da veda */ wikitext text/x-wiki [[File:Mar Ligure.svg|thumb|240px|right|U mar' Liguru: in rossu i cunfini sicondu l'Urganisazioni idrugrafica internaziunali, in turchinu i cunfini sicondu l'Istitutu Idrugraficu di a Marina Militari Taliana]] [[File:Torre della Meloria.jpg|thumb|240px|right|A Torra di a Meloria à u largu di Livornu]] U mari Liguru (o [[mare Liguru]]) hè a parti più sittintriunali di u [[mari Tarraniu]] uccidintali. ==I cunfini== U cunfini suduccidintali hè dilimitatu da una linia imaginaria chì cullega Punta di Rivillata, à punenti di Calvi, in a [[Corsica]] sittintriunali, incù [[Capu Ferratu]] à livanti di [[Nizza]], mentri u cunfini suduriintali, chì u dilimiteghja da u mari Tirrenu, corri trà u [[Capicorsu]] è u prumontoriu di Piumbinu, passendu à traversu u [[canali di Corsica]], l'Isula d'[[Elba]] è u [[canali di Piumbinu]]. Eppuri, l'Urganisazioni idrugrafica internaziunali, in un ducumentu di u 1953 sempri in vigori, stabilisci chì u cunfini suduccidintali hè dilimitatu da una linia imaginaria chì cunghjunghji u [[Capicorsu]] incù u cunfini trà Italia è [[Francia]] (Ponti San Luigi), mentri u cunfini suduriintali hè dilimitatu da una linia chì và da u [[Capicorsu]] à l'isula di u Tinettu, cusì da una linia chì cunghjunghji l'isula di u Tinu è a Palmaria finu a Punta San Petru, in i circonda di u golfu di a Spezia. Quistu cunfini hè in via di ridifinizioni: infatti a stessa Urganisazioni hà pubblicatu una abbozzu di u ducumentu difinitivu annantu à i limiti di i mari chì faci cuincida u cunfini suduccidintali di u mari Liguru incù una linia chì unisci a costa tuscana longu u 43º parallelu à u Capicorsu è cusì finu à Capu Grossu. A difinizioni sempri in vigori sicondu l'Urganisazioni idrugrafica internaziunali currispondi grossu modu a quidda tradiziunali, a quali attribuisci l'intreia costa tuscana (finu à a foci di a Magra) à u [[mari Tirrenu]]. Sta virsioni tradiziunali di i cunfini hà purtatu à parechji cunsiquenzi: vicinu à Pisa ind'è l'anni trenta hè stata fundata una lucalità balneari dinuminata [[Tirrenia]]; u quutidianu di Livornu si chjama U Tirrenu è Viareggio com'è puri Castiglioncello sò pupularamenti difiniti com'è i Peruli di u Tirrenu. Occorri puri à cunsidarà chì in i carti di l'Ottucentu u mari chì bagnava a [[Tuscana]] era calchì volta chjamatu simpliciamenti Mari Tuscanu. L'Istituto Idrografico di a Marina Militare Italiana usa par u più "Mar' Liguru" (ma ancu, in parechji casi, "Mar' Tirrenu") in u purtulanu rilativu à a costa tuscana sittintriunali. ==Carattaristichi fisichi== U mari Liguru bagna i costi di a [[Liguria]] (a Riviera ligura), parti di quiddi di a [[Tuscana]] (a Riviera apuana, a Versilia, u litturali pisanu è a costa di l' [[Etruschi]], vali à dì u litturali trà Livornu è Piumbinu), quiddi di a [[Corsica]] è di l'Alpi Marittimi (Costa Azurra) è quiddi di u principatu di [[Monacu]], è ancu i rilievi sottumarini di a Meloria, l'isuli di [[Capraia]] è [[Gurgona]] è a costa sittintriunali di l'Isula d'[[Elba]], arii rinumati par i biddezzi paisaghijstichi è u clima dolci. In a parti più sittintriunali si trova u golfu di [[Genuva]] chì ni hè intiriamenti cumpresu. U mari ricevi da livanti l'acqui di l'Arnu è di molti altri fiuma d'urighjina appinninica com'è u Serchiu è a Magra. Longu i so costi si/ trovani impurtanti scali purtuali cummirciali di i quali u maghjori hè u portu di Genuva. Altri porti di rilievu sò quiddi di Mentonu, [[Savona]], di a Spezia, di Carrara, di Piumbinu è di [[Livornu]]. U mari Liguru righjunghji à nordupunenti di a [[Corsica]] una prufundità massima di più di 2 850 m. ==Storia== In antichità u mari Liguru si chjamava, in latinu, Mari Ligusticum, u mari chì bagnava i terri abitati da l'antichi Liguri. In u V seculu a.C. u tarritoriu abitatu da sta pupulazioni si stindia ben' oltri i cunfini di l'attuali [[Liguria]] è a stessa Ripubblica di Genuva, cumprindendu parti di l'attuali costa francesa è di quidda tuscana finu à l'altezza di Livornu. U mari Tirrenu (Mari Tyrrhenum) prendi inveci u nomu da u populu di i Tirreni (Tyrsenoi o Tyrrhenoi), megliu cunnisciuti com'è [[Etruschi]], i quali tarritorii in u VIII seculu a.C. si stindiani finu à a foci di l'Arnu in i circonda di [[Pisa]], è chì in i dui seculi successivi amplifichetini u so raghju d'azzioni finu à a foci di u fiumu Magra. ==Prutizzioni di l'ambienti== À u scopu di pruteghja i numarosi spezii di cetacei prisenti in u mari Liguru, a [[Francia]] è l'[[Italia]] l'ani classificatu in u 1999 com'è SPAMI Specially Protected Areas of Mediterranean Importance (vali à dì aria di u mari Tarraniu di particulari impurtanza). U Santuariu di i Cetacei di u mari Liguru copri un'aria di 84 000 km² in a zona di mari apartu davanti à u cunfini trà [[Francia]] è [[Italia]]. Hè una di i zoni di u [[Mari Tarraniu]] induva incù più faciulità hè pussibuli avvistà gruppi di cetacei. In u 1996 l'Italia hà istituitu u Parcu Naziunali di l'Arcipelagu Tuscanu grazia à u quali sò salvavardati i setti isuli maghjori di l'arcipelagu è i fundali incù tutta l'impurtanti [[fauna]] sii di u [[mari Tirrenu]] sii di u Liguru. Hè attualmenti u più grandi parcu marinu d'[[Auropa]]. In u 1999 hè statu istituitu u Parcu naziunali di i Cinqui Terri, in [[Liguria]], intiriamenti in a Pruvincia di a Spezia, chì par i biddezzi naturalistichi di u so tarritoriu hè un'impurtanti distinazioni turistica par chi hè intarissatu non esclusivamenti à u turisimu balneari. == Tarritorii bagnati da u Mari licuru == {| {{prettytable}} ! Statu || Righjoni || Dipartimentu o<br />Pruvincia |- |rowspan=2|'''{{FRA}}''' ||[[File:Blason région fr Provence-Alpes-Côte d'Azur.svg|20px|]] [[Pruvenza-Alpi-Costa Azurra]]||[[File:Arms of Nice.svg|20px|]] [[Alpi Marittimi]] |- || [[File:Flag of Corsica.svg|20px|]] [[Corsica]]|| [[File:Flag of Corsica.svg|20px|]] [[Corsica]] |- |'''{{MCO}}'''|| |-- || |-- || |- |rowspan=8|'''{{ITA}}'''||rowspan=4|{{IT-LIG}}||{{IT-IM}} |- ||{{IT-SV}} |- ||{{IT-GE}} |- ||{{IT-SP}} |- |rowspan=4|{{IT-TOS}}||{{IT-MS}} |- ||{{IT-LU}} |- ||{{IT-PI}} |- ||{{IT-LI}} |} ==Da veda== * [[Capraia]] * [[Corsica]] * [[Liguria]] * [[Monacu]] * [[Nizza]] * [[Mari Tirrenu]] [[Categoria:Mare]] dfmgcsomn0motm5as3lg6q4gwx5nwr8 À Bastia 0 12556 351398 351397 2015-07-19T16:40:48Z 86.219.186.167 wikitext text/x-wiki [[File:Corse-04514-bastia_fa%C3%A7ade1.jpg|thumb|Bastia]] '''À Bastia''' hè una [[puesia]] di [[Petru Lucciana]], dettu [[Vattelapesca]] (1832-1909). ==À Bastia== :O [[Bastia]], ti ne dissi tante è tante :Ch'hè onestu avà spiigà ti u mio penseru : :Eo porga ti vurria cum'è [[diamante]], :Di e civile virtù spechju sinceru ; :È s'è rozza ti mostri, se sprizzante :Di l'anticu valore, fangu stranieru :Sparghji sopra a to chjomma luccicante, :Mi si move ind'u pettu l'umore neru. :È sfogu in aspri versi u mio dulore ; :Perchè t'amu, o Bastia : Sentu ch'è à tè ne :Mi leganu oramai mille [[catena|catene]] :Chì si ponu strappà solu cù u [[core]] : :Persone, celu, terra, gioie è pene... :Duve nacqui è ingrandai, bramu di more. ==Da vede dinù== * [[Petru Lucciana]] [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] [[Categoria:Petru Lucciana]] hp1kfoh6sarp60xz2lu9vy8q4j92dbz Antone (Petru Lucciana) 0 12557 346223 331494 2015-07-01T16:26:17Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Antone''' hè una [[puesia]] di [[Petru Lucciana]], dettu [[Vattelapesca]] (1832-1909). ==Antone== :Frà e persone :Corre Antone. :Duve và ? :- Ùn lu sà. :Ma s'arresta, :Parla è pesta. :Chì serà ? :- Ùn lu sà. ==Da vede dinù== * [[Petru Lucciana]] [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] hu86ocz2psuvydtcg8al8qasb7k8vlv Fiffina (Petru Lucciana) 0 12558 346233 332447 2015-07-01T16:32:27Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Fiffina''' hè una [[puesia]] di [[Petru Lucciana]], dettu [[Vattelapesca]] (1832-1909). ==Fiffina== :Hè Fiffina ! :Longa è fina, :Chì ama u Rossu :Chjucu è grossu ! :Quandu rittu :Stà à chjò chjò, :Vecu scrittu :Un ''I'' è un ''O''. ==Da vede dinù== * [[Petru Lucciana]] [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] id9uh2xcace5e0t68faf0xo76ug1rgs Cunfessione (Petru Lucciana) 0 12559 346231 332188 2015-07-01T16:28:49Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Cunfessione''' hè una [[puesia]] di [[Petru Lucciana]], dettu [[Vattelapesca]] (1832-1909). ==Cunfessione== :Facciu un sunettu, i leghju, ed una voce :Dentru mi grida : Ella hè gattiva assai. :Ne compiu un altru, è u trovu ancu più atroce ; :È finora unu solu ùn ne impastai :Ch'ùn mi mettissi cum'è Cristu in croce. :Mi dicerai, lettore: - Oh, perchè mai :S'è ùn ti gherbanu, i stampi? Chì à sè noce :Scemu si chjama in ogni lingua, u sai. :- Amicu, hè a puesia siccum'è u focu :O una pena in corpu chù ùn pò stà nascosta :Ed esce scuppiettendu di ogni locu... :Fù mia inensione ralegrà ti un pocu ; :S'è t'annuiai però (vechja hè a to risposta) :Credi lu puru, ùn l'aghju fattu apposta. ==Da vede dinù== * [[Petru Lucciana]] [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] 5unooz9p0so814an4fl3ae33xr3t3j7 L'avvucatu B. 0 12560 346236 332958 2015-07-01T16:33:29Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''L'avvucatu B.''' hè una [[puesia]] di [[Petru Lucciana]], dettu [[Vattelapesca]] (1832-1909). ==L'avvucatu B.== :Chì disse e bestie mutu un scioccu fù : :L'avvucatu :B. hà parlatu ; :Ma u so cantu :Pieque tantu :Ch'è dipoi quellu ghjornu ùn canta più. ==Da vede dinù== * [[Petru Lucciana]] [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] 934ofp9dfdyt6r47hxumcay572e53ej Canali di Corsica 0 12561 342858 331834 2015-04-26T09:30:12Z 92.150.101.144 wikitext text/x-wiki U '''Canali di Corsica''' (o ''Canale di Corsica'') hè u bracciu di mari chì dividi a [[Corsica]] da l'[[isula d'Elba]]; currispondi à u passaghju da u [[Mari Licuru]] è u [[Mari Tirrenu]] è da u Mari Tirrenu à u [[Mari di Corsica]] davanti à i costi di u [[Capicorsu]], indù signa puru u limitu trà [[Mari Mediterraniu|Maditarraniu]] uccidintali è cintrali. Stu mari, oltri à a costa urientali di u Capicorsu, includi a costa di punenti di l'Isula d'Elba è cumprendi l'isula di [[Capraia Isula|Capraia]] intreia. [[Categoria:Corsica]] [[Categoria:Italia]] 3ju51aeq10y5v0vjuxv28klmtnju52l Mari di Corsica 0 12562 344674 344673 2015-06-29T15:28:14Z 92.158.13.24 wikitext text/x-wiki U '''Mari di Corsica''' (o [[Mare di Corsica]]), à spessu abbriviatu in Mari di Corsica hè unu di i mari in i quali hè suddivisu u [[Mari Tarraniu]]. U mari bagna i costi uccidintali di a Corsica, cuntinuendu à u nordu in u [[Mar' Liguru]], à sudu in u [[Mari di Sardegna]] (incù u quali hà in cumunu i Bocchi di Bonifaziu) è à punenti incù u Mari di i Baliari. I costi bagnati da u Mari di Corsica si prisentani par u più alti è frastagliati, soprattuttu in a parti cintrali di l'isula. Versu u sudu a costa tendi inveci à abbassà si, altirnendu ampii falcaturi rinosi incù parechji zoni scugliosi. À u nordu hè dilimitatu da a Punta di Rivillata, à punenti di [[Calvi]] chì u dividi da u [[Mari Liguru]] è à sudu da [[Capu Partusatu]] chì u sipara da i [[Bocchi di Bonifaziu]]. ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. ==Da veda dinò== *[[Corsica]] *[[Mari Tarraniu]] [[Categoria:Corsica]] 7vktr9p2sho6090idcbvfc98i2ue6e0 Mari di li Baliari 0 12563 357545 357544 2017-08-07T12:05:21Z 95.210.221.109 wikitext text/x-wiki [[File:Mar_Balear_delineada.jpg|thumb|250px|U mare di e Baleare]] U '''mare di e Baleare''' (''o mari di i Baliari''), ancu chjamatu ''mare ibericu'' hè un [[mare]] litturale di u [[mare Terraniu]] situatu trà l'[[isule Baleare]] è a costa nordestu di a [[penisula Iberica]] (in particulare di a [[Spagna]]).<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> == Geugrafia == L'[[Organisazione Idrugrafica Internaziunale]] ditermineghja e limite di u mare di e Baleare in a siguente manera<ref>http://www.iho.int/iho_pubs/standard/S-23/S-23_Ed3_1953_FR.pdf Limiti di l'Oceani è di i Mari, 3a edizione, 1953, Organisazione idrugrafica internaziunale, cunsultatu u 31 di ghjinnaghju 2015</ref> : Trà e Baleare è a costa di Spagna, hè cuttighjata da: * ''In u sudu-punente'': Una linia dapoi u capu San Antonio, in Spagna, insin'à u cabo Berberia, l'estremità sudupunente di [[Formentera]], à l'[[isule Baleare]]. * ''in u sudestu'': A costa sudu di [[Formentera]], da quà una linia cunghjunghjendu a punta Rotja, a so estremità orientale, à l'estremità meridiunale di l'[[Cabrera (Isule Baleare)|isula Cabrera]], po' à l'isula del Aria, à a larga di l'estremità meridiunale di [[Minorca]]. * ''À u nordestu'': A costa hè di [[Minorca]] sin'à u capu Favaritx, da quà una linia sin'à u capu San Sébastián, in [[Spagna]]. == Note == <references/> [[Categoria:Mare di u mare Terraniu|Baleare]] [[Categoria:Isule Baleare]] [[Categoria:Giugrafia]] fw5bsqlts8ol44vu4w49hwnmvmgt0gv Giannutri 0 12564 332632 330887 2014-03-23T14:23:20Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Giannutri''' hè a più isula miridiunali di l'[[Archipelagu Tuscanu]] è si trova à circa 6 [[miglia]] à sudu di l'[[Isula di u Gigliu]], d'induva edda dipendi amministrativamenti. [[File:Giannutri coast.jpg|thumb|right|200px|A costa di Giannutri]] Longa circa 3 km è larga pocu più di 500 metri, par una suparficia di 2,3 km<sup>2</sup>, hè à forma di ''C'' è hà dui approdi: ''Cala Spalmatoio'', à sud'estu è ''Cala Maestra'', à nord'uvestu. In prussimità di Cala Maestra si trovani i vistighi di una bedda villa rumana di u IIu seculu d.C., edificata da a famidda di i [[Domizi Enobarbi]], antica famidda d'impurtanti cummercianti. [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Italia]] g4ijpjcorg37imlvs3gclwa48jb2pyi Isula di u Gigliu 0 12565 359456 332839 2018-06-04T17:42:23Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Isula di u Gigliu [[File:Giglio_porto.jpg|300px|<center>Gigliu Portu</center>]] | blasone= | nomeUfficiale=Isola del Giglio | sigluRegione=TOS | sigluPruvincia=GR | latitudineGradi=42 | latitudineMinute=21 | latitudineSeconde=56 | lungitudineGradi=10 | lungitudineMinute=54 | lungitudineSeconde=06 | altitudine=405 | superficia=23,80 | pupulazione=1450 | densita=60,92 | merre=Attilio Brothel | posta=58012 | telefunu=0564 | istat=053012 | abitanti=Gigliesi | patrone=Santu Mamilianu | festa=u [[15 sittembri]] | situ= }} '''Isula di u Gigliu''' hè una cumuna taliana di 1.450 abitanti di a pruvincia di Grussetu. Pidda u nomu da l'umonima isula di l'[[Archipelagu Tuscanu]] è cumprendi puru l'Isula di [[Giannutri]], situata pochi km à u Sudestu. I culligamenti cù a tarraferma sò garantiti da batteddi cù imbarcu à Portu Santu Stefanu. [[File:Isola del Giglio04.jpg|thumb|center|250px|A piaghja di l'Arenella]] === Tarritoriu === U tarritoriu cumunali, hè guasgi cumpletamenti cuddinari è a cima più alta (U Poghju di a Pagana) raghjunghji i 496 metri s.l.m. in a parti interna cintrali di l'isula. A cumpusizioni [[giulugia|giulogica]] hè [[granitu|granitica]] è u perimetru custeru hè di 27 km. [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Italia]] qlzcool5wfqorv5skkyblyrnfsvo0ix Piumbinu 0 12566 336849 333934 2014-07-18T13:48:16Z 92.153.45.192 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Piumbinu [[Image:Piombino1.jpg|300px|<center>Lu portu di Piumbinu</center>]] | blasone=Piombino-Stemma.png | nomeUfficiale=Piombino | sigluRegione=TOS | sigluPruvincia=LI | latitudineGradi=42 | latitudineMinute=55 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=10 | lungitudineMinute=32 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=21 | superficia=129 | pupulazione=34.416 | densita=263 | merre=Gianni Anselmi | posta=57025 | telefunu=0565 | istat=049012 | abitanti=piombinesi | patrone=Sant'Anastasia | festa=[[8 di Maghju]] | situ=http://www.comune.piombino.li.it/ }} '''Piumbinu''' hè una cumuna di 34.416 abitanti, in a [[pruvincia di Livornu]]. == U prumuntoriu == A cità s'hè sviluppata annant'à l'umonimu prumuntoriu ed hè siparata da l'[[isula d'Elba]] da u [[Canali di Piumbinu]] chì rapprisenta u cunfinu murfulogicu trà u [[Mari licuru]], à u nordu, è u [[Mari Tirrenu]], à u sudu. [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Italia]] olyie3egh9wmuesqpiq4yjekwg8c7t2 Lava 0 12567 375122 365114 2021-08-12T12:03:49Z Fausta Samaritani 15085 /* Da veda dinò */ + 1 wikitext text/x-wiki [[File:Pahoeoe fountain original.jpg|thumb|upright=1.5|Una funtana di lava Pahoehoe alta 10 metri.]] [[File:Hawaiian lava flow.jpg|thumb|upright=1.5|Lava emissa da una spaccatura vulcanica in l'[[Isula di Hawaii]].]] A '''lava''' hè u nomu chì hè datu à u [[magma]] [[vulcanu|vulcanicu]] dopu ch'eddu hà persu i gasi è l'altri cumpunenti vulatili sottu prissioni chì l'incicciavani. U terminu "lava" si rifirisci sii à a roccia à u statu fusu chì esci in seguitu à un'eruzioni, sii à listessa roccia una volta ch'edda s'hè sulidificata dopu u raffriddamentu. == Discrizzioni == A brusca diminuzioni di a prissioni, à u passaghju in ambienti esternu à a [[crosta terrestra]], pruvucheghja un disgasamentu di u [[magma]]: i gasi, disciolti à l'iniziu in suluzioni, subiscini una ripintina evapurazioni, siparandu si da u fusu magmaticu chì, dopu à a variazioni di a cumpusizioni chimica, si trasforma in lava. I gasi libarati da u prucessu di disgasamentu sò u [[Vapori d'acqua|vapori acquosu]] (chì inghjinireghja l'[[acqua hjjuvanili]]), [[anidridi carbonica|CO<sub>2</sub>]], [[Monossidu di carboniu|CO]], [[anidridi sulfurosa|SO<sub>2</sub>]], [[anidridi sulforica|SO<sub>3</sub>]], [[cloru|Cl<sub>2</sub>]], [[azotu|N<sub>2</sub>]] è i [[Classificazioni Goldschmidt|elementi rari]]. A lava hà una tampiratura chì và da i 600 à i 1200 gradi Celsius. Bench'edda sii abbastanza viscosa, finu à 100.000 volti a viscusità di l'acqua sicondu a cumpusizioni, pò scorra par grandi distanzi prima di raffrità si è sulidificà si, in funzioni di i so prubità [[tissutrupia|tissutropichi]] è [[riulugia|riulogichi]].<ref>{{Cita web |url=http://www.sciencedirect.com/science?_ob=ArticleURL&_udi=B6VCS-4B6CPRP-1&_user=10&_rdoc=1&_fmt=&_orig=search&_sort=d&view=c&_acct=C000050221&_version=1&_urlVersion=0&_userid=10&md5=062è0c42281eb5è5d185d5è78aa1è0f7 |titulu=ScienceDirect - Journal of Volcanology and Geothermal Research : Transient phenomena in vesicular lava flows based on laboratory experiments with analogue materials|editori=www.sciencedirect.com|accessu=19 ghjugnu 2008|casata=H. Pinkerton|nomu=N. Bagdassarov }}</ref><ref>{{Cita web|url=http://cat.inist.fr/?àModele=afficheN&cpsidt=5970696|titulu=Rheological properties of basaltic lavas at sub-liquidus temperatures: laboratory and field measurements on lavas from Mount Etna|editori=cat.inist.fr|accessu=19 ghjugnu 2008}}</ref> A lava, sulidifichendu si, forma [[roccia ignea|rocci ignei]] effusivi. == Suddivisioni di i lavi == I lavi si distinguini in: * [[granitu|granitichi]] o aciti o sialichi, s'eddi ani un tinori altu di [[silicia]] * [[andesite|andesitichi]] o neutri, s'eddi ani un tinori mediu di silicia * [[basaltu|basaltichi]] o basichi o femichi, s'eddi ani un bassu tinori di silicia Mentri i lavi basaltichi sò pocu viscosi è righjunghjini a superficia, quiddi granitichi tendini à sulidificà si in a camara magmatica di u vulcanu, furmendu strutturi com'è [[prutrusioni solida|guglii]], [[domu vulcanicu|domi]] è cupuli di ristagnu, o à essa espulsi incù viulenti splusioni chì poni dà urighjina à i [[culata piruclastica|culati piruclastichi]]. == A sulidificazioni di i lavi basaltichi == [[File:Asskrem Hoggar 2.jpg|thumb|upright=1.5|Neck vulcanicu di basaltu culunnari ([[Ahaggar|Hoggar]]).]] I lavi [[basaltu|basaltichi]] poni, sulidifichendu si, purtà à multiplici strutturi sicondu a vilucità incù a quali si rinfrescani è i carattaristichi di l'ambienti: * lavi à corda, ditti ancu ''Pahoehoe'' (veni à dì "petri chì si pò camminà annantu") da i pupulazioni hawaiani. Si tratta di lavi molti basichi chì scorrini à fiuma, un stratu sopra l'altru. U più supirficiali si sulidificheghja, mentri i sottustanti, scurrendu, l'incurvani. Sulidifichendu si, sò rispunsevuli di a forma di i cusidditti [[Vulcanu (giulugia)#Vulcani à scudu|vulcani à scudu]]. * blocchi curiacei, ditti ancu [[Lava di tipu AA|lava AA]] (veni à dì "petri chì ùn si pò micca camminà annantu"<ref>prubabilamenti unumatupeicu</ref>) da i pupulazioni hawaiani. Si tratta di lavi basichi, ma menu rispettu à quiddi à corda. U stratu chì raffritendu si sulidificheghja hè più spessu è quiddi sottustanti inveci di incurvà lu u spezzani. * basalti culunnari, quandu i magmi basaltichi, sulidifichendu si in cundizioni ipuabissali, formani ampii prismi culunnari par cuntrazzioni termica di a massa raffritata, com'è quiddi prisenti in [[Islanda]], in l'Irlanda di u Nordu, in i "neck" vulcanichi purtati à u scupartu da l'erusioni in l'[[Hoggar]], in [[Sardegna]], in [[Cicilia]] ([[Voli di l'Alcantara]]) è in u Venetu (com'è in a cava di Montecchio Maiori). * [[Lava à cuscinu|lavi à cuscinu]] (pillow-lavas), quandu a lava esci fora à grandi prufundità in u mari, raffredda viluciamenti, ma i gasu sgorgani libarendu si moltu pianu. == Urighjina di u terminu == A parola "lava" hà urighjina da u latinu "labes" chì significheghja caduta, sculisciamentu. U so prima usu, culligatu incù l'uscita di magma, prubabilamenti hè quiddu chì si trova in un brevi scrittu di [[Francescu Serao]], chì riguarda l'eruzioni di u [[Vesuviu]] avvinuta frà u 14 maghju è u 4 ghjugnu 1737<ref>Francescu Serao, ''Storia di l'incendiu di u Vesuviu accadutu in u mesi di maghju di l'annu MDCCXXXVI'', Riali Accademia di i Scenzi Fisichi è Matematichi di Napuli, Stamperia di Novello de Bonis, Napuli, 1738</ref>. == Raffritamentu == A lava raffritendu si dà urighjina à petri, ditti [[rocci effusivi]] oppuri [[rocci intrusivi]]. Un asempiu di u prima gruppu hè l'[[ussidiana]] è di u sicondu u [[granitu]]. == Noti == <references/> == Da veda dinò == * [[Domu di lava]] * [[Magma]] * [[Vulcanu (Sicilia)]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[Categoria:Geologia]] e5atsvh0lgwzawi5952furzty1bmvte Mare di e Baleare 0 12568 152400 2009-01-03T19:27:51Z 83.201.162.204 Reindirizzamentu à [[Mari di li Baliari]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari di li Baliari]] j40w21roax2nepg3d38hqcrl33h1x0x Mare di Corsica 0 12569 152403 2009-01-03T19:29:04Z 83.201.162.204 Reindirizzamentu à [[Mari di Corsica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari di Corsica]] sdpo5crs84es1h9rbkl9daq051fx5pr Canale di Corsica 0 12570 152405 2009-01-03T19:29:55Z 83.201.162.204 Reindirizzamentu à [[Canali di Corsica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Canali di Corsica]] k3ljxln4lrce1olw8rio7dqm0gzxxu4 Etruschi 0 12571 368414 356991 2020-08-08T04:35:53Z Holder 1485 wikitext text/x-wiki [[File:Coperchio di urna cineraria da necropoli della pedata a chianciano terme, 410-400 ac. ca. 01.jpg|thumb|right|240px|Coppiu etruscu, Museu Naziunali di Firenza.]] L' '''Etruschi''' funi un [[populu di l'Italia antica]] chì accupava un'aria dinuminata [[Etruria]], currispundenti à l'incirca à a [[Tuscana]], à l'[[Umbria]] finu à u [[fiumu]] [[Tibaru]] è à u [[Laziu]] sittintriunali, incù un' estinsioni in [[Liguria]] è versu a [[Pianura padana|zona padana]] di l'[[Emilia-Rumagna]] è di a [[Lumbardia]], à [[parta]] da l'[[VIII seculu a.C.]]. In a so [[lingua etrusca|lingua]] si chjamavani ''Rasenna'' o ''Rasna'', in [[grecu anticu|grecu]] ''Tyrsenoi'' (in [[lingua ionica|ionicu]] è in [[atticu anticu]]: Τυρσηνοί, ''Türsenòi''; [[lingua dorica|doricu]]: Τυρσανοί, ''Türsanòi'', tremindù cù u significatu di "Tirreni" è dopu "Etruschi" o "Tusci", abitanti di a Τυρσηνίη, ''Türsenìe'', "Etruria").<ref name="StraboneItaliaV2.2">[[Strabone]], ''[[Giugrafia (Strabone)|Giugrafia]]'', V, 2,2.</ref> A civiltà etrusca, ritinuta da parechji studii com'è discindenti di a cultura [[Civiltà villanuviana|villanuviana]], fiurì à parta da u [[X seculu a.C.]] è fù difinitivamenti inglubata in a [[civiltà rumana]], influinzata da l'etruschi, à u terminu di u [[I seculu a.C.]] Stu longu prucessu di cunquista è [[assimilazioni culturali]] cuminciò incù a data tradiziunali di a cunquista di [[Veio]] par opara di i [[Civiltà rumana|rumani]] in [[396 a.C.]].<ref name="veio">U libru di l'etruschi, pagina 55.</ref> == Urighjina == [[File:Scavi Etruschi e Romani di Sasso Pisano.jpg|right|thumb|240px|Cumplessu tirmali etruscu è rumanu di [[Sasso Pisanu]] ]] Nantu à l'urighjina è a pruvinienza di l'Etruschi hè fiurita una nutevuli litteratura, micca solu storica è archiulogica. I nutizii chì ci pruvenini da fonti storichi sò infatti piuttostu discurdanti. In l'antichità funi elaburati principalamenti trè tesi diffarenti: a prima chì susteni a pruvinienza uriintali ripurtata da [[Erodutu]], storicu grecu vissutu in u V seculu a.C.; a siconda chì susteni l'autuctonia di l'Etruschi elaburata da u grecu [[Dionigi d'Alicarnassu]] vissutu in u I sec. a.C., è a terza chì susteni a pruvinienza sittintriunali elaburata nantu à a basa di un strattu di [[Titu Liviu]]. In tempi più ricenti, studii muderni ani iputizatu una quarta tesa, vali à dì a cuesistenza di tutti è trè tiurii classichi<ref>[http://www.treccani.it/enciclopedia/etruschi/ Treccani online, à vocem]</ref>. Sempri più novi studii, cundutti grazia à tecnulugii di nova generazioni di siquinzamentu di u DNA (NGS), dariani inveci raghjoni à a virsioni di Dionigi d'Alicarnassu<ref>[http://www.nationalgeographic.it/populi-culturi/2013/02/07/news/i_etruschi_sò_trà_no-1499113/ L'Etruschi sò trà no - National Geografic Italia]</ref>. L'Etruschi sò sempri stati cunsidarati com'è à un populu unitariu dipoi a so preistoria. Eppuri l'Etruschi, com'è unità, ani esistutu solu à parta da l'[[VIII seculu a.C.]] incù una probbia lingua è incù probbii usanzi, bench'eddi ùn fussini cusì omugeni in i varii rigioni ind'eddi sariani stati par pudè nigà chì eddi, com'è unità etnica, funi u risultatu di l'unioni di parechji populi. Hè certu, infatti, sicondu ciò chì hè statu tramandatu di a so storia è da ducumenti munumintali chì sò fermi, ci sò elementi [[italichi]], [[anticu Egittu|egizziani]], [[Grecia antica|grechi]], siriu-[[fenichi]]<ref>Mario Torelli, ''L'Etruschi'', Bompiani, Milanu 2000, p. 145.</ref>, [[Mesuputamia|mesuputamichi]], [[Urartu|urartei]]<ref>André Piganiol, ''I cunquisti di i rumani. Fundazioni è ascesa di una grandi civiltà'', U Saggiatore, Milanu 2010, p. 60.</ref>, [[induiranichi]]<ref>Leonardo Magini, ''L'etruscu, lingua da l'Urienti induauropeu'', L'Erma di Bretschneider, Roma 2007, p. 12.</ref><ref>[[Piero Bernardini Marzolla]], ''L'etruscu: una lingua ritruvata'', Mondadori, Milanu 1984</ref>. In ogni modu, hè cumunamenti accittatu chì u populu etruscu si sii furmatu in a terra cunnisciuta com'è [[Etruria]], trà i fiuma [[Tibaru]] è [[Arno]], da a costa tirrenica à i cateni di l'[[Appinninu]].<ref name="StraboneItaliaV2.1">[[Strabone]], ''[[Giugrafia (Strabone)|Giugrafia]]'', V, 2,1.</ref><ref>''U libru di l'etruschi'', p. 12.</ref> === Fonti storichi nantu à l'urighjini === [[File:Populonia Necropoli di San Cerbone Tomba.jpg|right|thumb|240px|A [[Necropula di Populonia]].]] I fonti storichi nantu à l'urighjini di l'Etruschi, sippuri incù calchì variazioni, si poni sustanzialamenti riducia à trè iputesi diffarenti: pruvinienza uriintali, tesa di l'[[Populi indigeni|autuctunia]] è pruvinienza da sittentrionu (u nordu). ==== Iputesa di a pruvinienza uriintali ==== Sicondu una tradizioni [[lidia]] rappurtata da u storicu grecu [[Erodutu]] di u [[V seculu a.C.]]<ref>[[Erodutu]], ''Storii'', I, 94.</ref> l'Etruschi sariani ghjunti da a [[Lidia]]<ref name="StraboneItaliaV2.2"/> (attuali [[Turchia]] [[Anatulia|anatolica]] miridiunali), salpati da u portu di [[Smirne]] dopu à una [[caristia]]. Sottu a vida di [[Tirrenu (mitulugia)|Tirrenu]], figliolu di [[Ati (Erculu)|Ati]],<ref name="StraboneItaliaV2.2"/> (o sicondu un'antra tiuria, di Tirrenu è di u frateddu [[Tarconte]], in stu casu figlu di u rè [[Telefo]] di [[Misia]]), intornu à u [[XIII seculu a.C.]], avariani à u principiu "oltripassatu molti populi" è sariani infini ghjunti " vicinu à l'[[Umbri]] (nantu à i costi uccidintali di l'Italia) è in u so paesi ani custruitu 12 cità, induva sempri oghji viviani". I ''Lidii'' ghjunti in Italia avariani dopu cambiatu u so nomu in ''[[Tirreni]]'' da u nomu di un di i dui cunduttieri, più tardi incù u terminu latinu di ''Tusci'',<ref name="StraboneItaliaV2.2"/> derivanti da u ritu sacrificali.<ref name="PliniuNatHistIII,50">[[Pliniu u Vechju]], ''[[Naturalis Historia]]'', III, 50.</ref> A tesa [[Erodutu|erudutea]] di a pruvinienza uriintali, hè stata accittata guasi unanimamenti da i scrittori antichi è hà cundiziunatu ancu i studii muderni<ref name="preistoria">U libru di l'etruschi, pagina 11.</ref>, basati annantu à i tratti uriintali prisenti in parechji manifistazioni di a civiltà etrusca. I numarosi affinità di l'Etruschi incù u mondu egeu-anatolicu, prisenti in i custumi, in a lingua, in l'arti è in a riligioni, poni eppuri essa duvuti ancu à i cuntatti cummirciali è culturali incù sti pupulazioni è da l'immigrazioni in Etruria di gruppi di variu liveddu suciali appartinenti à quiddi civiltà (''cultura uriintalizanti'') À l'internu di a tesa di a pruvinienza uriintali, in antichità fù dighjà elaburata un'iputesa pelasgica. Sicondu [[Ellanico di Lesbo]], storicu grecu di u [[V seculu a.C.]], l'Etruschi sariani stati [[Pelasgi]], un populu miticu urighjinariu di a [[Grecia]] sittintriunali chì s'hè stallatu dopu in parechji rigioni di u [[Mari tarraniu]], i quali si sariani stabiliti in a zona di l'[[Etruria]] dendu si u nomu di ''Tirreni''. Un antru sustinidori di a tiuria di i Pelasgi fù [[Anticlide]], un storicu vissutu à a fini di l'[[IV seculu a.C.]], sicondu u quali i [[Pelasgi]], dopu à avè culunizatu l'isuli di [[Lemno]] è [[Imbro]] in u [[Mari Egeiu]], si sariani aggrigati à Tirrenu è avariani participatu à a spidizioni versu i costi di l'Italia.<ref name="StraboneItaliaV2.4">[[Strabone]], ''[[Giugrafia (Strabone)|Giugrafia]]'', V, 2,4.</ref> L'iputesa uriintali pari cunfirmata da parechji muderni studii genetichi effittuati da l'[[Università di Turinu]] nantu à i pupulazioni di [[Murlo]] è [[Volterra]], situati in u nucleu uriginali di a civiltà etrusca, chì prisintaria [[Aplugruppi mitucundriali umani|aplugruppi]] è [[DNA mitucundriali|mDna]] moltu simili à quiddi di i pupulazioni oghjinchi di i [[Anatulia|costi anatolichi]]<ref>[http://www.ripublica.it/2007/06/sizioni/scenza_è_tecnulugia/etruschi-dna-turchia/etruschi-dna-turchia/etruschi-dna-turchia.html L'Etruschi ghjunghjini da a Turchia u misteru svilatu da u Dna di i tuscani - Scenza & Tecnulugia - Ripublica.it<!-- Titulu inghjinaratu autumaticamenti -->]</ref> è di u [[Vicinu Urienti anticu|Vicinu Urienti]]<ref>[http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1852723/ Aa.Vv., ''Mitochondrial DNA Variation of Modern Tuscans Supports the Near Eastern Origin of Etruscans'', Am J Hum Genet. 2007 April; 80(4): 759-768, Published online 2007 February 6, PMCID: PMC1852723]</ref>. ==== Iputesa di l'autuctunia ==== Un'antra tradizioni, rappurtata da u storicu [[Dionigi d'Alicarnassu]] (vissutu duranti l'[[Augustu|imperu augusteu]] - [[I seculu a.C.]]), susteni l'urighjina [[Autuctonu|autuctona]] di u populu etruscu. In particulari afferma chì trà l'Etruschi, i Lidii è i Pelasgi ùn ci erani micca affinità culturali, riligiosi è linguistichi è chì l'Etruschi, chì chjamavani sè stessi ''Rasenna'' (è l'avaristi saputu da l'etruschi stessi; infatti, pari chì avendu dumandatu à un etruscu quali eddi erani, li fù rispostu: ''Rasna'' o ''Rasenna''), ùn erani micca un populu "vinutu da fora", ma un populu antichissimu, attribuiscendu - frà altru - probbiu à l'antichità l'indecifrabilità di a lingua etrusca (''Antichità Rumani'' I, 25-30). Sta tradizioni ùn hè parò micca suppurtata da ughjetti archiulogichi (com'è [[Lingua lemnia#A stela di Lemno|a stela di Lemno]], incù scrizzioni affini à l'etruscu, è u [[fecatu di Piacenza]]), grazia à qualessi si pò suppona chì u terminu "Rasna" o "Rasenna" ùn indicaria micca u nomu di l'etnia etrusca, ma pudaria essa intesu com'è "Ra-sna" chì in anticu lessicu significaria "''eiu sò figliolu di...''" oppuri "''discendu da...''". ==== Iputesa di a pruvinienza d'oltr'Alpi ==== Da un strattu contruversu di [[Titu Liviu]], chì alludi à a dirivazioni di i [[Reti]], pupulazioni alpina di i vaddi di u [[Trentinu - Altu Adige|Trentinu-Altu Adige]], da l'Etruschi (''Storii'', V, 33, 11), si pudaria inveci diducia chì quist'ultimi erani da u sittintrionu (u nordu) à traversu l'Alpi. Sta tiuria, cunsidarata dopu infundata<ref>Romolo Augusto Staccioli, ''L'Etruschi'', Newton Compton Editori, Roma, 2006, pag. 20</ref>, hè stata introdutta in u [[XVIII seculu]] (Fréret) ed hè stata sviluppata dopu in u [[XIX seculu]] (Niebuhr è [[Karl Otfried Müller|Müller]]) suvitendu l'affirmazioni [[Titu Liviu|liviana]] è a sughjistiva sumiglianza di u nomu di i [[Reti]] (Rhaeti) incù quiddu di i Rasenna. Ferma puri sempri pussibuli l'iputesa di [[Titu Liviu]] chì l'Etruschi avariani culunizatu ancu u Trentinu-Altu Adige, assumendu ci u nomu di ''Reti''. In ogni casu, nisciuna di i tiurii antichi, ancu incù i rielaburazioni uparati da i studii muderni rializati à traversu cunsidarazioni pruvinenti da parechji duminii disciplinari, hà truvatu pienu cunfortu scentificu in i provi archiulogichi. === Altri iputesi === [[File:Etruscan warrior near Viterbe Italy circa 500 BCE.jpg|thumb|240px|Guerrieri etruscu, scupartu in Viterbo in circa 500 a.C]] ==== Iputesa linguistica: dirivazioni da i lingui caucasichi ==== Parechji linguisti russii (Sergei Starostin, Vladimir Orel, Igor M. Diakonoff<ref>Sergei Starostin, Vladimir Orel, ''Etruscan and North Caucasian'', in ''Shevoroshkin, Vitaliy. Explorations in Language Macrofamilies. Bochum Publications in Evolutionary Cultural Semiotics'', Bochum 1989.</ref><ref>Sergei Starostin, Igor M. Diakonoff,''Hurro-Urartian as an Eastern Caucasian Language'', Munich: R. Kitzinger</ref>) mettini in rilazioni i [[lingui tirrenichi]] è i [[lingui caucasichi nordurientali]], basendu si nantu à a presunta currispundenza in i strutturi grammaticali, in a funulugia, in i numerali, trà a lingua etrusca, i lingui [[Lingui hurru-urartei|hurru-urartei]], è i lingui caucasichi nordurientali. ==== Iputesa linguistica: dirivazioni da l'anticu lidiu ==== A tiuria furmulata da u [[linguista]] [[Massimu Pittau]] si basa nantu à a supposta dirivazioni di a [[lingua sarda]] è di quidda [[lingua etrusca|etrusca]] da l'antica [[lingua lidia]]. Sicondu sta tiuria, l'Etruschi pruvinariani da a [[Lidia]], in accordu incù u racontu d'[[Erodutu]]. 'Ssa [[migrazioni]], eppuri, saristi avvinuta par tappi, prima in [[Sardegna]], induva avaria datu urighjina à a [[civiltà nuragica]] intornu à u [[XIII seculu a.C.]], è dunqua nantu à i [[Mari Tirrenu|costi tirrenichi]] di l'[[Italia cintrali]], induva a civiltà etrusca si saria sviluppata à parta da u [[IX seculu a.C.]]<ref name="tiuria">[http://conoscereletruria.com/html/etruriaitalian.htm L'urighjini etruschi sicondu Massimu Pittau]</ref> ==== Iputesa linguistica: etruscu forma arcaica di ungaresu ==== In u libru ''Etruscu: una forma arcaica di ungaresu'' u gluttologu [[Mario Alinei]] pruponi, in cuerenza incù a [[Tiuria di a cuntinuità|Tiuria di a Cuntinuità da u Paleuliticu]], d'idantificà l'[[etruscu]] com'è una fasa arcaica di l'attuali [[lingua ungaresa]]<ref>Mario Alinei, ''Addenda Etruscu-Turcu-Ugrici'', ''forthcoming'' in "Quaderni di Semantica", 51, 2 (2005)</ref>, appartinenti à i [[lingui ugrichi]] (o ugru-finnichi). Sicondu Alinei tantu l'etruscu ch'è l'ungaresu sariani dui [[lingui agglutinanti]], incù accentu nantu à a prima sillaba, è avariani listessa armunia vucalica, è solu [[cunsunanti]] [[Rutazioni cunsunantica|occlusivi sordi]]. L'iputesa d'Alinei ùn escludaria micca un'affinità di l'etruschi incù l'attuali pupulazioni [[Anatulia|anatolichi]], parchì l'[[Ungaresi]], sicondu i risultati di ricenti ricerchi genetichi<ref>Carmela Rosalba Guglielmino di l'Università di Pavia. Cfr Aa.Vv., ''Quaderni di semantica'', Vulumu 25, Edizioni 49, Vulumu 26, Edizioni 52, Sucità editrici u Mulino, Bologna 2004, p. 226.</ref> risultani "una pupulazioni affine à l'[[Iraniani]] (in quantu discindenti di i [[Sciti]] è l'[[Osseti]] di u I millenniu a.C.) è à i Turchi"<ref>[http://www.italcultbudapest.hu/Italia-Italy/Italia%20&%20Italy%20-%20Nov-Dic%202005/43-45.pdf Mario Alinei, ''Etruscu, una forma arcaica di ungaresu?'', 2005]</ref>. I turchi spartariani incù l'ungaresi l'appartinenza à listessu gruppu linguisticu [[Lingui uralu-altaichi|uralu-altaicu]] (chì cumprendi ancu i lingui ugru-finnichi), è, sicondu Alinei, ancu l'appartinenza à a listessa pupulazioni chì invasi in u III millenniu a.C. u [[Pianura Pannonica|bacinu Carpaticu]], pruvinenti da a [[cultura kurgan]], fiurita à i cunfini trà l'[[Auropa uriintali]] è l'[[Asia cintrali]]. Da u bacinu carpaticu, sempri sicondu l'iputesa d'Alinei, una parti di a pupulazioni saristi partita in u II millenniu a.C. versu a penisula taliana, induva deti vita à a civiltà etrusca. Mentri solu in ebbica [[Altu medievu|altu-mediivali]], si sariani furmati i pupulazioni ungaresi è turchi, incù l'invasioni di l'attuali Ungaria (in l'[[896]]) è Turchia (trà u V è u X seculu d.C.). ==== Iputesa di l'autuctunia: etruschi è culunisazioni nuragichi ==== Sicondu [[Ghjuvanni Ugas]], l'Etruschi sariani piuttostu di urighjina autuctona, incù a soprappusizioni di culunisazioni [[civiltà nuragica|nuragichi]] duranti u [[I millenniu a.C.]] A migrazioni di u [[XII seculu a.C.]] saristi par via di cunsiquenza avvinuta à parechji ripresi da l'uccidenti versu l'urienti, piuttostu ch'è u cuntrariu. Quissa saria cunfirmata da i ducumenti [[Egittu anticu|egizziani]] chì citani i ''Tereš'' o ''Turšà'' (''Tyrsenoi'' o "Tirreni") accantu à i [[Shardana]] (o Sardi) trà i [[Populi di u Mari]]. U stessu terminu "Tyrsenoi" in [[lingua greca]] pudaria significà "custruttori di torri", fattu chì dimustraria l'affinità frà a [[civiltà nuragica]] è quidda etrusca.<ref name="tiuria"/> Sicondu u scrittori latinu [[Festo]], i rè Etruschi erani [[Protusardi|Sardi]] o d'urighjina sarda: {{citazione|''Reges soliti sunt esse Etruscorum, qui Sardi appellantur. Quia Gens etrusca, Horta est Sardibus'' (Sò soliti à essa rè di l'Etruschi quiddi chì si chjamani Sardi. Dunqua a ghjenti etrusca hè urighjinaria da i Sardi)}} In rialità l'affirmazioni pricidenti ùn hè micca curretta parchì a frasa hè stata estratta da u so cuntestu riali. In Festo in u so ''De verborum significatione'' lighjimu: {{citazione|''Sardi venales alius alio nequior : ex hoc natum proverbium videtur, quod ludi Capitolinis qui fiunt a vicinis praetextatis, auctio Veientium fieri solet, in qua novissimus idemque deterrimus producitur a praecone senex cum toga praetexta, bulla-que aurea, quo cultu reges soliti sunt esse Etruscorum, qui Sardi appellantur, quia Etrusca gens orta est Sardibus ex Lydia.''}} Da quissa hè faciuli à prisenta chì ùn si parla micca di l'urighjina Sarda di l'Etruschi nè mancu si alludi à una prisenza di rè Sardi frà i Rasna. U puntu essinziali di l'infrasata inveci hè a toga chì era indussata in i Ludi Capitulini. Infatti ''senex cum toga praetexta, bulla-que aurea, quo cultu reges soliti sunt esse Etruscorum'' significheghja chì un vechju indussava a toga pritesta (in latinu ''toga praetexta'') è una bulla d'oru (un brevu). A toga è a bulla erani avvezzi à purtà i rè di l'Etruschi, chì sò da a cità di Sardi in Lidia. Ancu [[Plutarcu]] sustinia chì l'Etruschi erani cunsidarati com'è culoni da l'abitanti di [[Sardi (cità)|Sardi]] è Veiu era una cità etrusca.<ref name="Plutarcu25,7">[[Plutarcu]], ''Vita di Romolo'', 25, 7.</ref> ==== Iputesa di i populi di u mari ==== Un di i populi di u mari citati in i testi egizziani sò i Tereš o Turšà, populu di sterpa prubabilamenti micca [[Indueuropei|induaurupea]] cullucatu in a parti sittintriunali di l'[[Anatulia]], chì parini culligati à i ''Tirsenoi'' o "Tirreni", veni à dì à l'Etruschi. 'Ss'idantificazioni pari cunfirmà u racontu d'[[Erodutu]] cuncirnendu l'urighjina anatolica di stu populu, ma soprattuttu a mitica parintedda di l'Etruschi incù i [[Troiani (populu)|Troiani]] cantata da [[Virghjliu]] in l'''[[Eneidi]]''. I rapporti di i Tirreni o Etruschi cù u mondu Meditarraniu uriintali di l'isula di [[Lemno]] (chì si trova à pochi migli innanzi à [[Troia]]) simbraria esista in seguitu à u ritruvamentu di a cusidditta ''[[Lingua lemnia|Stela di Lemno]]'', una [[scrizzioni]] scuparta in [[1885]], in qualessa hè attistata a [[Lingua lemnia]], un dialettu simili à l'[[lingua etrusca|etruscu]]. Una stela simula hè quantunqua ughjettu di studii in quantu pari culligata à u VI seculu a.C. === Furmazioni è pruvinienza === Ùn hè micca menu impurtanti l'upinioni di [[Massimu Pallottino]], u quali hà sottuliniatu, in l'intruduzioni di u so manuali ''Etrusculugia'' (Milanu, 1984), chì u prublemu di l'urighjina di a civiltà etrusca ùn saria micca cintratu nantu à a pruvinienza, ma piuttostu nantu à a furmazioni. Hà mustratu chì, par a maiò parti di i populi, micca solu di l'antichità ma ancu di u mondu mudernu, si parla sempri di furmazioni, mentri par l'Etruschi inveci s'hè postu sempri u prublemu di a pruvinienza. Sicondu Pallottino, a civiltà etrusca s'hè furmata in un locu chì ùn pò ch'è essa quiddu di l'antica [[Etruria]]; à a so furmazioni ani senza dubbitu cuntribuitu elementi autuctoni è elementi uriintali (micca sulamenti Lidii o Anatolichi) è grechi, par via di i cuntatti di scambiu cummirciali intrattinuti da l'Etruschi incù l'altri populi di u Mari Tarraniu. In a civiltà etrusca chì era in traccia di furmà si, lasciàni dunqua a probbia impronta i cummircianti uriintali (si pensa à l'elementi uriintali in a lingua etrusca o à u periodu artisticu cusiddittu ''uriintalizanti'') è i culoni grechi chì approdani in u Meridione d'[[Italia]] in l'[[VIII seculu a.C.]] (u santacroci stessu aduttatu da l'Etruschi hè chjaramenti un santacroci di matrici greca, è l'arti etrusca hè influinzata da i mudeddi artistichi di l'arti greca)<ref name="tiuria"/>. === Ricenti acquisizioni da a genetica di i pupulazioni === Un cuntributu à a problematica di l'urighjini di l'Etruschi ci veni ancu da a [[genetica di i pupulazioni]]<ref>Par apprufundimenti sottu à 'ssu puntu di vista si rinvia à a littura di ''Etruschi DNA'' di A. Palmucci: [http://www.etruschi-dna.com/ ETRUSCHI DNA di A. Palmucci - etruschi-dna.it]</ref>. In [[2004]] Guido Barbujani di u dipartimentu di biulugia di l'[[Università di Ferrara]] hà analizatu u DNA di parechji schelatri pruvinenti da tombi etruschi dislucati in parechji zoni di l'antica Etruria<ref>C. Vernesi è altri, ''The Etruscans: à Population-Genetic Study'', in "American Journal of Human Genetics", March 2004</ref>. Da u studiu hè emersu chì u [[DNA]] di l'antichi Etruschi saristi abbastanza simili à quiddu di l'attuali abitanti di l'Anatulia, mentri ùn ni risultaria micca particulari affinità incù quiddu di l'attuali pupulazioni di i zoni d'Italia chì funi abitati da l'Etruschi. In [[2007]], una squatra vidata da Antonio Torroni di l'[[Università di Pavia]] hà studiatu u DNA di l'abitanti viventi da almenu trè generazioni in i centri di [[Murlo]], [[Volterra]] è di a Vaddi di u [[Casentino]] incù quiddu d'altri pupulazioni taliani è estari<ref>A. Achilli è altri, ''Mitochondrial DNA Variation of Modern Tuscans Supports the Near Estern Origin of Etruscans'', in "American Journal of Human Genetics", Aprili 2007</ref>. Da a cumparazioni hè emersu chì u codici geneticu di l'individui di Murlo, Volterra è di u Casentino hè moltu più simili à quiddu di l'abitanti di i costi turchi chì dani nantu à u [[Mari Egeiu]]. Un antru studiu cunduttu da a squadra di Paolo Ajmone Maran di l'[[Università Cattolica di u Sacru Cori di Piacenza]] hà analizatu u DNA di i buini tuscani (di [[Chianina (razza buina)|razza Chianina]] è [[Maremmana (razza buina)|Maremmana]]), chì hè risultatu geneticamenti simili à quiddi di i buini di l'Anatulia<ref>M. Pellecchia è altri, "The mistery of Etruscan origins: novel clues from Bos taurus mithocondrial DNA", in ''Proceedings of the Royal Society'', January 2007</ref>. === Villanuviani === === Ebbica Villanuviana === [[File:Fonte battesimale etrusco originario della pieve di Saxo.JPG|240px|thumb| Fonti etrusca [[Sassu Pisanu]] ]] A più antica minzioni di l'Etruschi firmata hè quidda di u scrittori [[Esiodu]], scritta in u so puema ''[[Tiugunia (Esiodu)|Tiugunia]]'', in u quali, à u versu 1016, minziuneghja "tutti i populi illustri di a Tirrenia"<ref>"... in un locu assà luntanu, in fondu à l'isuli divini, rignavani annantu à tutti i populi illustri di a Tirrenia", Esiodu, Tiugunia, 1016.</ref> vuluntariamenti à u plurali, postu ch'eddu intindia cumprenda la ghjenti micca greca d'Italia. Esiodu scrivia i so versi à l'iniziu di u [[VII seculu a.C.]]: à stu periodu ([[690 a.C.]]-[[680 a.C.]]) ricoddani i più antichi scrizzioni etruschi cunnisciuti, i quali, parò, facini dighjà usu di quidd'salteriu chì senza dubbitu i cummercianti etruschi aviani amparatu par via di cuntatti incù i [[Grechi]] à u centru cummerciali di [[Cuma]], almenu settant'anni prima.<ref name="villanuviani">''U libru di l'etruschi'', p. 16.</ref> Tandu, postu ch'è ùn hè micca pussibuli chì a nazioni etrusca si sii affirmata à l'impruvisu, hè chjaru chì a so furmazioni fù u risultatu di un lentu è prugrissivu cunsulidamentu in terra italica. Incù tutta prubabilità, par quissa, esistia dighjà una cultura chì tindia à furmà si nantu à u tarritoriu di a Penisula in parechji rigioni, ancu distanti trà eddi: è quista ùn pò essa ch'è quidda di a [[civiltà villanuviana]].<ref name="villanuviani"/> U terminu "villanuvianu" deriveghja da u nomu di un [[Villanova (Castenaso)|picculu paesi]] in a periferia di [[Bologna]] induva, in u [[1853]], u conti [[Ghjuvanni Gozzadini]], passiunatu archiulogu, scuprì una tomba chì avia carattaristichi moltu particulari. L'elementu chì distinguia i sipulturi era u vasu [[ussuariu]] (veni à dì cuntinenti i resti di u defuntu) à forma biconica, incù un picculu scudeddu par cuparchjulu, dipostu in una stanza prutetta da pareti di petra.<ref name="villanuviani"/> [[File:Urna cineraria biconica da chiusi IX.VII sec. ac. 01.JPG|left|thumb|240px|[[Urna cineraria]] incù cuparchjulu scuparta à [[Chjusi]], ricuddanti à u [[IX seculu a.C.|seculi IX]]-[[VII seculu a.C.|VII a.C.]]]] I studii ritenini chì ci saria stata una fasa "priparatoria" di sta cultura, ditta [[Cultura protuvillanuviana|protuvillanuviana]] riferita à l'[[Ità di u Bronzu]] finali ([[XII seculu a.C.|XII]]-[[X seculu a.C.]]); cultura diffusa in u [[Mantova]]nò, in l'[[Umbria]], in [[Tuscana]], in u Laziu, in [[Campania]], in [[Sicilia]] è in l'[[isula di Lipari]]. Ci sò ghjà tutti i premissi chì cunduciarani dopu à u villanuvianu veru è probbiu; ùn ebbini micca ultiriori sviluppu in i paesi miridiunali par via di a nascita pricoci di quiddi influssi chì purtàni à a culunisazioni greca ([[VIII seculu a.C.]]).<ref name="villanuviani"/> Un di l'elementi chì più à spessu si notani&nbsp;- probbiu parchì liatu à a sipultura di i cennari di i defunti (incinnarazioni) - hè l'[[ussuariu]]. Ni esistini molti tipi, spessu travagliati incù un arti moltu fini: l'effettu artisticu hè datu da linii dritti, sigmenti, diprissioni è disegni giumetrichi; eppuri, à spessu a pasta di [[arzilla]], chì era chjamata "ceramica d'impastu", hè piuttostu roza.<ref name="villanuviani"/> In calchì casu, di manera evidenti si tratta di sipulturi di guerrieri&nbsp; u vasu biconicu hè cupartu da un [[elmu]] di [[bronzu]]. Quandu quist'usanza ghjunsi in u Laziu, i cennari di u defuntu pudiani essa posti in un'urna in terracotta chì ci vulia ch'edda t'avissi a forma d'una capanna.<ref name="villanuviani"/> In a penisula italica, parò, emerghjini è si rinforzani culturi rigiunali, chì sò spessu liati à a natura di u tarritoriu in u quali eddi s'affermani: cuntinueghja a vita numadi è pasturali in i [[Marchi]] sittintriunali, in [[Abruzzu]], in u [[Laziu]] sittintriunali, in [[Irpinia]], in u [[Sanniu]] è in [[Calabria]], mentri in u Laziu sittintriunali, in a [[Tuscana]] custiera è in l'[[arcipelagu tuscanu]] approdani naviganti pruvinenti da u [[Mari Tarraniu uriintali]] à a ricerca di metalli, u farru essendu à l'ebbica un di i minirali più priziosi.<ref name="villanuviani"/> Si cuntinueghja à travaglià ancu u [[bronzu]], ma stu matiriali ùn hè micca d'usu cumunu com'è u pricidenti; servi par picculi ughjetti dicurativi, par statuetti vutivi o par recipienti liati à u cultu. Ancu s'è i diffirinziazioni rigiunali sò enormi, pari chì in stu periodu si fessi senta a nicissità di una vita in cumunu, di calchì forma d'assuciazioni frà i varii tribù di u tarritoriu italicu: cumincetini à furmà si i primi agglumerati urbani incù i so cimiterii.<ref name="villanovianibis">U libru di l'etruschi, pagina 17.</ref> I tombi, infatti, tistimunieghjiani a prisenza di un anticu allucamentu. Isulati, parini firmà com'è i duminii di l'Etruria interna, in i rigioni più inuspitali, mentri i paesi in vicinanza di u mari o di vii di cumunicazioni fluviali si rivelani moltu attivi. I principali cità custieri sorghjini à pochi chilomitri da a costa, l'unica cità abitata etrusca nantu à u mari essendu stata prubabilamenti [[Populonia]] (in [[lingua etrusca]] ''Pupluna'' o ''Fufluna''), mentri l'altri cità custieri parini di solitu dutati d'insidiamenti marittimi com'è Regisvilla par Vulci, l'insidiamentu etruscu vicinu à a culonia rumana di Gravisca è u scalu di Pyrgi par Cerveteri. Quissa significheghja chì calchiadunu, siguendu i stradi parcorsi da i [[Critesi]] è da i [[Micenii]], cuntinuava à visità i costi taliani in cerca di [[farru]], chì n'erani ricchi i terri tirrenichi.<ref name="villanovianibis"/> Ci sò quantunqua, lucalità com'è [[Populonia]], situata nantu à u mari, di fronti à l'[[Isula d'Elba]], di qualessa avemu boni tistimunianzi. Fù forsi, in u periodu villanuvianu un di i principali porti par l'imbarcu di u [[ramu]] o di l'[[arghjentu]] travagliatu; solu più tardi, in u periodu etruscu, divintò "portu di u [[farru]]". Un scrittori anticu, di u quali ignuremu u nomu è chì l'autori di studii chjamani ''Pseudu Aristoteli'', afferma chì à Populonia si estraiia u ramu: u provani, infatti, scorii di a lavurazioni di stu minerali è resti di furnaci chì erani impiigati à stu scopu. Più tardi Populonia divintò tantu impurtanti chì in u so tarritoriu si travagliava u farru estrattu in l'Isula d'Elba.<ref name="villanovianitris">U libru di l'etruschi, pagina 18.</ref> Intornu à u portu, situatu in l'attuali arcu di u [[Golfu di Baratti]], ci erani dui paesi, com'è dimostrani i dui distinti necropuli: una ditta San Cerbone è l'altra chjamata Poggio di i Granate. Ci sò tombi à pozzu d'incinnarazioni è tombi à fossa più ricenti. Sii in quist'ultimi, sii in quiddi à camara i ninnuli funebri sò listessi.<ref name="villanovianitris"/> Cusì i Villanuviani si didicàni par longu tempu à l'estrazioni di minirali è di [[matiriali da custruzzioni]]. Quissa hè attistata da i resti di minieri in Tuscana è in l'altu Laziu. In i cuddini, ditti par appuntu [[cuddini Metallifari|Metallifari]], è in a [[Campiglia Marittima|zona campiglia]] si estraiia [[ramu]], [[piombu]] arghjintifaru è [[cassiteriti]]; in a [[Val' di Cecina]] ramu, piombu è [[arghjentu]]; in u massicciu di u [[Monti Amiata]] c'erani rocci mercurifari; in i [[Monti di a Tolfa]] minirali farrosi, piombu, [[zingu]] è [[Mercuriu (elementu)|mercuriu]]; [[farru]] in l'[[Isula d'Elba]]; tufi vulcanichi, [[Arenaria (roccia)|arenarii]] è [[calcariu|calcarii]] in l'altu Laziu; [[travertinu]] è [[alabastru]] in l'Etruria sittintriunali.<ref name="villanovianitris"/> Sicondu i più ricenti richerchi, pari chì i più antichi Villanuviani di l'Etruria probbia si fussini cuncintrati in trè grandi centri: unu hè quiddu chì cumprendi a rigioni di i Monti di a Tolfa, frà [[Tarquinia]] è [[Cerveteri]]; un sicondu hè quiddu situatu in a media vaddi di u fiumu [[Fiora]], frà a zona archiulogica di [[Vulci]] è a [[selva di u Lamone]] à punenti di u [[Lavu di Bolsena]]; u terzu hè custituitu da i fasci cuddinari intornu à a [[Cetona]] frà [[Radicofani]], [[Chjusi]] è [[Cità di a Pievi]].<ref name="villanovianitris"/> Prubabilamenti i trè allucamenti, di qualessi i dui miridiunali si diffarinzieghjani maghjuramenti rispettu à u centru di Cetona, si riferiscìani à ecunumii distinti è autusufficienti, à a basa di qualessi c'erani, quantunqua, l'estrazioni è a lavurazioni di i minirali, com'è attività carattaristica, chì erani purtati à a costa par l'imbarcu.<ref name="villanovianitris"/> I Villanuviani, dunqua, à u mumentu culminanti di a so espansioni, diviani essa diffusi annantu à un'aria molta vasta, chì và da l'[[Emilia-Rumagna]] à l'[[Italia miridiunali]] in u situ di [[Pontecegnano]] in [[Campania]]. Ci sò parechji iputesi nantu à a so urighjina ma pudariani essa i discindenti diretti di i populi di a civiltà appenninica chì scendi duranti tutta l'[[Ità di u Bronzu]] finali è chì hà i so centri maiò di scuparta longu a dursali muntosa di l'Italia cintrali. Si trattava di ghjenti didicati à un'ecunumia pasturali, da a quali i Villanuviani, è dopu l'Etruschi, amparetini l'amori di a terra è di l'animali.<ref name="villanovianitris"/> Cusì si capisci ch'è i civiltà italichi aghjini carattari probbii è antichi, liati à tradizioni particulari di u paesi in u quali si sviluppàni; solu incù u cummerciu marittimu chì esplosi da u VIII seculu a.C. s'aprarani i traffichi è i scambii soprattuttu incù l'Urienti grecu è l'ambienti feniciu cartaghjinesu.<ref name="villanovianitris"/> === I primi insidiamenti etruschi === [[File:Dettaglio partizione Complesso Sacro Termale Etrusco di Sasso Pisano.jpg|right|thumb|240px|Cumplessu termali etruscu è rumanu di [[Sassu Pisanu]] ]] In u [[IX seculu a.C.]] in l'arii carattarizati da a civiltà villanuviana si righjistreghja a tindenza marcata di i pupulazioni à abbandunà l'[[Altupianu|altupiani]], annantu à i quali s'erani cullucati in u periodu [[Cultura protuvillanuviana|protuvillanuvianu]] ([[XII seculu a.C.|XII seculu]]-[[X seculu a.C.]]), par spustà si annantu à [[Pianura|pianuri]] è [[Cuddina|cuddini]] annantu à i quali surghjarani i principali cità etruschi, dendu vita à centri di diminsioni maiò. 'Ssu cambiamentu radicali rispondi à esigenzi ecunomichi liati à u più raziunali sfruttamentu di i risorzi agriculi è minerarii è à a scelta di cullucà si in prussimità di vii di cumunicazioni naturali è di approdi fluviali, lacustri è marittimi par raghjoni di natura cummirciali. Da i scavi effittuati, u tarritoriu apparisci divisu in vasti zoni articulati in gruppi di paesi vicini trà ieddi, ma incù necrupoli distinti (ni ani fattu ughjettu di studiu [[Gilda Bartoloni]] è [[Ghjuvanni Culonna (etruscologu)|Ghjuvanni Culonna]]). Par a ricustruzzioni di l'abitazioni, rializati incù matiriali diperibili (legnu è arzilla), si pò imprudà un numaru piuttostu limitatu di scuparti di superficia è di i mudeddi rapprisintati da l'urni à forma di capanna. I capanni aviani un pianu ellitticu, circulari, rittangulari, o quatratu di diminsioni molti varii eccittuatu pà a forma. L'abitazioni erani di solitu sustinuti da pali insiriti indrentu u perimetru par u sustegnu di u tettu è à l'esternu par i pareti. Ci erani parò ancu abitazioni moltu incasciati in u tarrenu è u tettu pughjava tandu annantu à un arghjina di terra è di sassa. Parechji capanni mostrani ancu una ripartizioni interna. U fuculari di solitu era situatu à u centru. U tettu pudia essa à quattru o à dui faldi. L'abitazioni, inoltri, aviani una porta nantu à u latu u più cortu, abbaini nantu à u tettu par l'isciuta di u fumu è calchì volta ancu balcona. Par quantu riguarda l'urganisazioni interna di i paesi, s'hè ussirvatu chì i capanni sò distanziati l'uni da l'altri da spazii bioti di misura varievuli, prubabilamenti imprudati par l'attività agriculi. S'hè fattu dopu l'iputesa chì i capanni quadrangulari avissini una funzioni abitativa, mentri quiddi di forma rittangulari o uvali fussini imprudati com'è [[Stadda|staddi]] è magazeni. Frà altru l'impussibilità d'accirtà a cuntimpuraneità di l'usu di i parechji strutturi ùn parmetti micca di cunfirmà o infirmà l'iputesi. Si pò quantunqua affirmà chì i strutturi chì ùn prisentani micca u fuculari pudariani essa intarpritati com'è avendu funzioni diffarenti di quidda abitativa. === A sucità villanuviana === A struttura suciali di i cumunità villanuviani pò essa didutta da a ducumintazioni archiulogica è in particulari da i matiriali funerarii. I matiriali di u villanuvianu più anticu ([[IX seculu a.C.]]) sò piuttostu povari. A tipulugia di l'ughjetti parmetti quantunqua l'idantificazioni di u sessu di u defuntu. I dipusizioni maschili si carattarizeghjani par a prisenza di rasoghji à forma rittangulari o semilunata, di fibuli à arcu sarpighjanti, spiddoni è, bench'è raramenti, armi. Calchì volta a cupartura di l'ussuariu hè custituita da un elmu in terracotta chì parmetti di diducia a qualità di guerrieri di u defuntu. U matiriali funebri feminicciu hè custituitu da cinturoni, fibuli à arcu simpliciu o ingrussatu, cannetti, rocchi. L'urni à capanna (scuparti in Etruria miridiunali, à [[Vetulonia]] è forsi à [[Populonia]]), di manera diffarenti di ciò chì accadi in a cultura laziali, ùn sò micca di esclusiva prerugativa maschili ma riguardani ancu i donni. In ogni casu i matiriali di l'urni à forma di capanna ùn sò micca più impurtanti cà quiddi rilativi à i vasi biconichi. In i matiriali di stu periodu hè pocu diffusu u tarramu, rapprisintatu guasi esclusivamenti da l'ussuariu biconicu è da a ciottula di cupartura. I sipulturi, distinti da l'usu guasi esclusivu di u ritu incinniratoriu, prisentani par u più una struttura à puzzettu o à fossa bench'è incù parechji varianti lucali. A ducumintazioni archiulogica di a prima fasa di u villanuvianu faria dunqua pinsà à una sucità di tindenza ugualitaria. Frà altru a simplicità di i matiriali pudaria ancu ùn rispichjà micca di manera fideli a sucità ma essa ditarminata da ideulugii riligiosi o funirarii. In ogni casu, ancu par u villanuvianu più anticu, ùn mancani micca ughjetti scuparti da qualessi emerghjini segni di diffirinziazioni suciali. In [[Tarquinia]], par asempiu, in a [[necropula di Poggio Selciatello]], si trovani parechji dipusizioni, maschili è feminicci, incù matiriali particularamenti significativi par a qualità è/o quantità di l'elementi. Inoltri, in parechji dipusizioni maschili di u [[IX seculu a.C.]] (à [[Bologna]], [[Tarquinia]], [[Cerveteri]], [[Veio]]) sò stati ritruvati verghi di bronzu o d'ossu intarpritati com'è "scettri" è dunqua com'è attributi di u pristigiu è di a funzioni di u defuntu. Sottu un prufilu diffarenti hè statu ussirvatu ([[Jean-Paul Thuillier]]) chì i formi d'insidiamentu di u villanuvianu, carattarizati da u spustamentu versu pianuri è cuddini è da l'accintramentu di l'individui in u duminiu di paesi più grandi rispettu à u periodu pricidenti, parini currisponda à un veru è probbiu disegnu puliticu è facini dunqua ritena l'esistenza di sceffi in u duminiu di 'ssi cumunità. === Espansioni à u nordu è à u sudu === Da u litturali è da u tarritoriu tuscanu, ind'eddi praticavani l'agricultura ancu grazia à l'opari di migliuramentu di zoni paludosi, l'Etruschi si espansini in seguitu sii à u nordu, in a [[Pianura Padana]] (fini VI seculu a.C.), sii à u sudu, in l'attuali [[Laziu]]. In u duminiu ecunomicu sviluppàni l'estrazzioni è u travagliu di i mitalli grazia à i minieri, soprattuttu di farru, prisenti nantu à u so tarritoriu; l'artisgianatu etruscu fù in l'antichità particularamenti apprizziatu è quissa favurì a crescita di i cummerci via mari, praticati soprattuttu da i cità di [[Cerveteri]], [[Vulci]] è [[Tarquinia]] chì ghjunsini à cuntrullà i scambii in u Mari Tirrenu. S'edda hè valida l'affirmazioni di [[Titu Liviu]] chì i [[Reti]] cullucati in l'attuali [[Trentino-Altu Adige]] fussini di dirivazioni etnica etrusca, pò essa chì l'Etruschi cuntrullavani ancu i vii di scambiu versu u Nordu di l'Auropa. Ùn hè parò mancu stampa esclusa l'iputesa, avanzata frà l'altri da Mario Torelli, chì l'etruschi avissini pupulatu praticamenti dipoi l'urighjini a [[Vaddi Padana]] è soprattuttu l'Emilia è certi zoni di a Rumagna, induva era prisenti un impurtantu nucleu villanuvianu (soprattuttu trà Bologna è Rimini), simpliciamenti in u corsu di u VI seculu novi migrazioni, d'etruschi più ricchi, urganizati è "civilizati", si soprapposini à un nucleu più povaru è "primitivu" d'abitanti, puri etruschi, ma sempri liati à una civilisazioni stabiliti in i paesi, pocu o par nudda diffarinziati sucialamenti è incù una schersa divisioni di u travagliu.<ref>Mario Torelli, Storia di l'Etruschi, Laterza, 1981-2012, pp. 35 è ss.</ref> ==Diclinu== ===Espansioni celtica in a vaddi padana=== I cità-statu erani autunomi, veni à dì indipindenti. Ma c'erani ancu cosi ch'eddi accumunavani: a lingua è a riligioni. Fù probbiu a so mancanza d'unità a causa di a so dicadenza: i cità di u Nordu funi cunquistati da i Celti; quiddi di u Sudu funi cunquistati da i culoni di a Magna Grecia è da i Sanniti è quiddi di u centru caschetini una dopu l'altra sottu u duminiu di una nova civiltà chì cuminciava à affirmà si in u Laziu: i Rumani. U diclinu di l'Etruschi principiò in u V seculu a.C., incù u distaccamentu prugrissivu di a so influenza, prima di Roma, eppo dopu di i Latini, è di a Campania incù a perdita di Capua par opara di l'Osci è di l'arii sittintriunali par opara di i Galli. L'indibulimentu di i cummerci marittimi si feci drammaticu quandu in u 453 a.C. u tirannu di Siracusa Gerone accupò a ricca Isula d'Elba è pruvuchendu di fattu un bloccu di i porti, incù l'eccezzioni di Populonia. Nantu à l'Adriaticu i cità etruschi funi à tempu attaccati da i celti è da i siracusani, in piena espansioni, dopu a vittoria di quist'ultimi contru a flotta atinesa in u 412 a.C. Cunquistata a vicina Veiu in u 396 a.C. dopu una guerra chì aia duratu guasi un seculu, Roma si espansi in l'Etruria miridiunali, à spessu ricurrendu à rutturi di i patti, com'è in u casu di l'attaccu in Volsini (Orvieto), quandu intarrumpini un trattatu pluridicennali di paci dopu pochi anni da a so stipula. Dopu a battaglia dicisiva di Sentino (295 a.C.) in u ghjiru di calchì dicenniu funi assughjittati à Roma i cità di l'attuali Laziu, divintati alliati quandu Roma subì l'attaccu da parti di i cartaghjinesi di Annibale. Ancu s'è i cità intritini in u tarritoriu rumanu prima di l'iniziu di u I seculu a.C., ebbini un "status" particulari (cittatinanza latina, incù minori dritti rispettu à quidda rumana), finch'è a Guerra Suciali di u 90 a.C., punendu fini à a so autunumia, li ricunniscì a cittatinanza rumana par via di a lex Julia di l'89 a.C. ==Urganisazioni pulitica è suciali== ===A cità etrusca=== L'Etruschi erani urganizati in cità-statu è si ricunnisciani in una federazioni di 12 populi, chì sicondu a tradizioni tramandata ci da [[Strabonu]], nascì dipoi u fundatori Tirrenu. Currispundia à l'insidiamenti di dodici cità: Caisra (Cerveteri), Clevsi (Chjusi), Tarchuna (Tarquinia), Vei(s) (Veiu), Velch (Vulci), Vetluna (Vetulonia), Pupluna (Populonia), Velathri (Volterra), Velzna (Orvietu), Curtun (Cortona), Perusna (Perugia), Aritim (Arezzu). I primi paesi etruschi erani capanni à pianu quatratu, rittangulari o tondu incù un tettu moltu inclinatu (generalamenti in paglia o arzilla). I cità etruschi si diffarinziavani da l'altri insidiamenti italichi parchì ùn erani micca disposti à l'accasu, ma suvitavani una logica ecunomica o strategica bedda pricisa. Par asempiu, parechji cità erani posti in altura, cosa chì rindia pussibuli u cuntrollu di vasti arii piazzati sottu, ch'eddi sii terrestri o marittimi. Altri cità, com'è Veiu è Tarquinia, sorghjini in un tarritoriu particularamenti fertili è adattu à l'agricultura. A cità etrusca era fundata à u principiu traccendu incù un [[aratu]] dui assi principali frà eddi perpindiculari, ditti "cardu" (nordu-sudu) è "decumanu" (livanti-punenti), dividendu dopu i quattru sittori cusì ottinuti in isuli, par via di un reticulu di stradi paralleli à u cardu è à u decumanu. Sta dispusizioni pricisa urbanistica hè visibuli sempri oghji in parechji cità di l'antica Etruria, currispundenti à l'ingrossu à l'attuali Tuscana, Umbria è parti di u Laziu. L'idea di fundà i cità partendu da dui stradi perpindiculari rapprisenta un primatu di l'etruschi rispettu à i grechi, anticipendu di guasi dui seculi l'intarventi di Ippudamu di Miletu. Più dopu, stu sviluppu urbanu fù ripresu ancu da i Rumani par fundà accampamenti è cità (com'è par asempiu Augusta Praetoria è Augusta Taurinorum, l'attuali Aosta è Turinu). I cità sò spessu cinti da mura, moltu spessu ciclopichi. I matiriali usati erani l'arzilla, u [[tufu]] è a petra calcaria; u [[marmaru]] inveci era guasi scunnisciutu. L'intrata di a cità avveni à traversu i porti, chì erani di solitu setti o quattru (ma avemu tistimunianzi di parechji cità à cinqui è sei intrati), i più impurtanti in currispundenza di l'estremità di u cardu è di u decumanu. À l'iniziu erani semplici architravi, ma à parta da u V seculu a.C. i porti assunsini carattaristichi impunenti à forma d'arcu, custruiti incastrendu à seccu trà eddi enormi blocchi di tufu, chì erani insiriti in i mura. I porti d'ebbica tardu-etrusca, com'è par asempiu a Porta à l'Arcu di Volterra, erani inoltri dicurati incù sfrisgi è bassurilievi in i so parti principali (a [[chjavi di volta]] è u pianu d'imposta). ==== Abitazioni etruschi ==== I primi casi di l'Etruschi erani fatti in legnu è in fanga; ùn ci sò dunqua micca molti resti di i so cità di l'ebbica [[villanuviana]] è [[uriintalizanti]]. A maiò parti di l'infurmazioni annantu à stu populu ci pruveni da i tombi, chì erani custruiti in petra: cuntiniani molti ughjetti è nantu à i so pareti erani pinti à spessu sceni di vita cutidiana. Sti tistimunianzi ci dicini chì a civiltà etrusca era ricca è raffinata. L'abitazioni erani generalamenti à pianu rittangulari, ripartiti in parechji stanzi da mura purtanti chì appughjavani annantu à fundazioni à seccu in tufu. I sulaghji erani in generali in terra battuta è i muraturi à grati o in mattona, incù travi è pilastri purtanti in legnu. I tetti erani cuparti da teguli in terracotta; in altirnativa era praticata a tecnica di u ''pisè'', prittendu arzilla drentu à casciona; 'ssi mura erani più rubusti è pudiani essa purtanti senza bisognu d'aghjunghja travi è pilastri. In u corsu di u periodu arcaicu s'assisti à a nascita di fundazioni abitativi più stabili, chì ani lasciatu evidenti traccia di sè in i cità di [[Kainua]] à [[Marzabotto]], à [[Gonfienti]] è à Pratu. Si tratta d'edifizii à pianu cintrali, strutturati intornu à un porticu apartu incù [[impluvium]] è ambienti chì spessu nantu à u latu di a strada principali erani distinati à fondachi o attività cummirciali. U mudeddu annantu à qualessu si strutturavani era quiddu chì hè difinitu oghji com'è "[[domus pumpeiana]]", micca solu in a so dislucazioni ma ancu in u so funziunamentu effettivu: l'acqui di piuviti erani cunvolti versu un pozzu in u curtili cintrali o à traversu canaletti versu i zoni esterni à l'edifiziu. I tetti erani rializati incù teguli, in modu moltu simili à ciò chì si pò truvà attualmenti in Tuscana, è erani pinti è dicurati da mascari. Nantu à a summità erani ancu posti statui. Un gruppu d'edifizii arcaichi chì hà ristituitu una simili dicurazioni architittonica hè visibuli in a lucalità di [[Poggio Civitate]] ([[Murlo]]) è ricodda à a mità di u [[VII seculu a.C.]]: ci pudemu nutà un lunghissimu fregiu in terracotta è sculturi di prima trinca. ==== Stazioni tirmali ==== À [[Castelnuovo di Val di Cecina]] (in a lucalità di U Bagnu), à u centru di un tarritoriu riccu di surghjenti naturali nurmalamenti sfruttatu par a [[giutermia]], hè statu custruitu da l'Etruschi, in l'ebbica tardi-ellenica, u cumplessu di [[Sassu Pisanu]], chì rapprisenta l'unicu asempiu di termi etruschi ghjunti finu à no. À a fasa più antica ([[III seculu a.C.]]) inveci ricoddani i resti di un porticu quadrangulari custituitu da grandi blocchi rigulari di [[calcariu]] di u postu è, un seculu dopu, funi aghjunti dui impianti tirmali cuparti da un tettu in [[tegula|teguli]]. Ci erani ancu parechji stanzi quadrangulari, forsi distinati à i visitadori. Moltu impurtanti hè ancu u sistemu idraulicu, custruitu par sfruttà l'acqua calda di i surghjenti vicini: aviani custruitu picculi canali par cunducia l'acqua calda à i vaschi è par alimintà a funtana aparta chì era posta à latu. Abbandunatu pandanti guasi un seculu par via di i danni pruvucati da un terramutu avvinutu dopu à u 50 a.C., u cumplessu, in parti ristrutturatu, firmeti in usu finu à a fini di u III seculu d.C., com'eddi cunfermani i 64 muneti di bronzu di quidd'ebbica, ricuparati in una di i vaschi. U boddu incù a scrizzioni etrusca <small>SPURAL</small> (littiralamenti "di a cità") <small>HUFLUNAS</small> scupartu annantu à i teguli di u tettu tistimunieghja di a distinazioni pubblica di i termi: u cumplessu hè forsi da idantificà incù i <small>AQUAE VOLATERRAE</small> o i <small>AQUAE POPULONIAE</small> ripprisintati in a <small>TABULA PEUTINGERIANA</small>, copia di u Medievu di una carta di l'ità rumana cunsirvata vicinu à a Bibbiuteca Naziunali di Vienna. Hè attualmenti in corsu un prugettu rivoltu à a custruzzioni, in l'aria di ritruvamentu, di un parcu archiulogicu apartu à i visitadori, à i piligrini è à i turisti. === U rollu di a donna === A donna in a sucità etrusca, à a diffarenza di a donna greca è in parti ancu di a donna rumana, ùn s'accupava micca solu di l'attività dumestichi. L'impignamentu suciali di a donna etrusca trova significativi cunfirmazioni in a ducumintazioni archiulogica è in i sturiugrafia latina è greca. In i scrizzioni, a donna etrusca, com'è l'omu, apparisci furnita di formula onumastica doppia - nomu individuali o numucciu, è casata - à parta da u [[VII seculu a.C.]] (par asempiu annantu à una gerra di ceramica nera di [[Montalto di Castro]], di a fini di u [[VII seculu a.C.]] si leghji "mi ramunthas kansinaia" = "eiu (sò) di Ramuntha Kansinai", mentri annantu à un vasu da [[Capua]] di u [[V seculu a.C.]] ci si trova scrittu "mi culixna v(è)lthura(s) venelus" = "eiu (sò) u vasu di Velthura Venel"). Si sà chì i donni rumani erani inveci individuati solu cù a so casata. In l'epigrafia etrusca, inoltri, rilativamenti à i figlioli, si righjistreghja accantu à a minzioni di a casta paterna, ancu quidda materna (par asempiu in [[Tarquinia]] annantu à u sarcufagu di a Tomba di i Partunu, datata di u III seculu a.C., si leghji "Velthur, Larisal clan, Cucinial Thanxvilus, lupu aviils XXV" = "Velthur, di Laris figliolu, (è) di Cuclnei Thanchvil, mortu in anni 25"). Sta tradizioni s'hè mantinuta in terra d'Etruria ancu duranti a prima ità imperiali, com'è attistatu da numarosi scrizzioni latini (par u più à [[Chjusi]], [[Perugia]] è [[Volsinii]]). A donna, inoltri, cuntinuava à purtà a so casata probbia o u so nomu probbiu ancu da spusata (par asempiu annantu à un [[sarcufagu]] di [[Tarquinia]] di u V-I seculu a.C. si leghji "Larthi Spantui, figliola di Larc Spantu, moglia di Arnth Partunu"). Sicondu ciò chì si deducii da i scrizzioni di pussessu annantu à ughjetti (vasi ancu da simposiu, statuetti, fibuli, exi votu) a donna, dapoi u periodu uriintalizanti, hè com'è l'omu, titulari di dritti riali: in calchì casu a donna si trova distinataria di u donu (annantu à un vasu di u [[VI seculu a.C.]] si leghji "mi(ni) aranth ramuthasi vestiricinala muluvanice" = "mi dunò Aranth à Ramutha Vestiricinai"), in altri hè a donna stessa chì disponi di un bè probbiu (par asempiu annantu à una fibula d'oru di u [[650 a.C.]] si leghji "mi velarunas atia" = "eiu (sò) di a mamma di Velaruna"). === Alti carichi di u Statu === * L''''Assemblea di i rapprisintanti di i nobili''', cuntrolla i dicisioni di u Lucumonu; * U '''Lucumonu''', rè di ogni cità-statu, più tardi rimpiazzatu da i ''zilath''; * i '''Zilath''', magistrati eletti ogni annu in ebbica più avanzata (ricunducibili à a carica di i pretori rumani). Simbulu di u puteri etruscu, spurtatu dopu à [[Roma antica|Roma]] da u quintu rè [[Tarquinio Prisco]], funi l'aneddi,<ref name="FloroI,5.6">[[Floro]], ''Epitoma de Titu Liviu bellorum omnium annorum DCC'', I, 5.6.</ref> u [[scettru]], u ''[[paludamentum]]'',<ref name="FloroI,5.6"/> a [[trabea]],<ref name="FloroI,5.6"/> a [[sedda curule]],<ref name="FloroI,5.6"/> i ''[[falera (urnamentu)|faleri]]'' (a falera era un discu laterali di l'elmu),<ref name="FloroI,5.6"/> [[toga pritesta]]<ref name="FloroI,5.6"/> è i [[fasciu littoriu|fasci littorii]].<ref name="FloroI,5.6"/> Sempri à l'Etruschi si devi u prima [[trionfu]] cilibratu annantu à un quadriga duratu à quattru cavaddi,<ref name="FloroI,5.6"/> vistutu incù una toga raccamata d'oru è una tunica ''palmata'' (incù disegni di foglii di palma),<ref name="FloroI,5.6"/> vali à dì incù tutti i dicurazioni è l'insegni par i quali risplendi l'auturità di u cummandu.<ref name="FloroI,5.6"/> === Vistitura === [[File:IMG 1075 - Perugia - Museo archeologico - Urna etrusca - 7 ago 2006 - Foto G. Dall'Orto2.jpg|thumb|right|240px|Urna etrusca pulicroma cunsirvata in u [[Museiu archiulogicu naziunali di l'Umbria]].]] In a vistitura etrusca, i principali tissuti erani a [[lana]], generalamenti assà culurata, è u [[linu (fibra)|linu]], usatu in u so culori naturali. L'Etruschi imprudavani vistiti adatti par tremindù sessi, accantu à altri tagliati aspressu par omu o par donna.<ref>''U libru di l'etruschi'', pag. 186.</ref> Un vistitu probbiu maschili era u stringu, simili à certi calzunetti. Tantu l'omini ch'è i donni inveci, indussavani indiffarentamenti longhi [[tunica (antica Roma)|tunichi]], calchì volta assuciati incù un [[cappeddu]]. L'etruschi inoltri mustravani un intaressu particulari par i [[scarpi]], rializati in [[coghju]] o in stofa raccamata. Moltu eleganti erani i sanduli incù una punta sopra d'aspettu uriintali. A sandula incù basa in legnu avia una snudatura à u centru chì parmittia di piigà u pedi. L'eleganza di l'etruschi era pruvirbiali, è a sprissioni "vesta si à l'etrusca" fù in voga frà i rumani par indicà una grandi raffinatezza. Siont'è i scuparti archiulogichi si sà chì raccamavani ancu tissuti à filu d'oru.<ref>''U libru di l'etruschi'', pag. 187.</ref> I donni, ma ancu l'omini, parfizziunavani l'andatura è u vistitu incù ghjuveddi di raffinata fattura ([[diadema|diademi]], [[pindina|pindini]], [[braccialettu|braccialetti]], [[Aneddu (ghjuveddu)|aneddi]] è [[fibula (spilla)|fibuli]]). I ghjuveddi erani di bronzu, d'arghjentu, d'elettru è d'oru. L'elettru era una leia assà usata d'arghjentu è d'oru.<ref>''U libru di l'etruschi'', pag. 172.</ref><ref>''U libru di l'etruschi'', pag. 173.</ref> === Alimantazioni === L'ingridienti di basa par l'alimantazioni etrusca fù par moltu tempu a farina di [[farru (biada)|farru]], u più tipu di granu anticu cultivatu è faciuli da cultivà. Prima d'essa usati com'è cibu, i graneddi di farru diviani essa abbrustuliti, par toglia li a [[gluma]] (una spezia di buchjula chì i ricopra) è eliminà ni l'umidità.<ref name="alimantazioni">[http://www.bè culturali.it/alimantazioni/sizioni/etastorica/etruria/index.html L'alimantazioni in Etruria]</ref> Incù a farina di farru erani priparati papparinati, budditi incù acqua è latti. L'alimantazioni di l'Etruschi cumpurtava dinò a [[biada]], ancu parechji spezii di [[ligumi]], com'è [[lintichja|lintichji]], [[cicer arietinum|ceci]] è [[Vicia faba|favi]].<ref name="alimantazioni"/> Bench'è l'alimantazioni basata annantu à a [[biada]] è i ligumi furnischi tutti i principali sustanzi nutritivi, era quantunqua assuciata incù a carri di [[porcu]], di [[caccia]], u [[cinghjali]], a carri di [[Ovis aries|pecura]] è tutti i prudutti dirivati da u [[latti]]. Moltu apprizziatu era ancu u [[pesciu]], in particulari vicinu à [[Populonia]] è [[Portu Erculu]].<ref name="alimantazioni"/> L'etruschi cunnisciani inoltri a furcina: ni sò stati ritruvati certi idantichi à quiddi oghjinchi, veni à dì incù i quattru [[rebbiu|rebbii]] incurvati, ma incù un fustu lebbiu cilindricu è una paddina in cima. Si supponi parò chì l'usu ùn era micca individuali ma sirvia à tena a carri par taglià la in una vanchjera.<ref name="alimantazioni"/> === Medicina === L'Etruschi pussidiani una bona cunniscenza di a [[medicina]], asimplificata da i nuzioni di [[anatumia]] è [[fisiulugia]], da a pratica di a trapanazioni cranica è di i [[prutesi dintaria|protesi dintarii]] in oru, evidinziati da i resti umani è da i tarracotti. Era praticata a circuncisioni, è i sizioni anatomichi mettini in evidenza molti organi interni, com'è u [[cori]] è i [[pulmoni]]. Stunanti sò i [[uteru|uteri]] cuntinenti à l'internu una paddina, chì pudaria essa a più antica raffigurazioni di vita intrauterina di a storia.<ref>Gaspare Baggieri, "Religiusità è medicina di l'Etruschi", pubblicatu annantu à ''I Scenzi'' (''American Scientific'') vulumu 350, 1998, pagg. 76-81.</ref> === Ghjochi è passatempi === Parechji sò i ghjochi è i passatempi etruschi chì si n'hè tramandata tistimunianza, ancu grazia à i pitturi ritruvati in i tombi, com'è u [[cottabu]] (ghjocu d'abilità incù ancu valenzi erotichi), una spezia di [[currida]] (attistata in a [[Tomba di l'Auguri]] à Tarquinia), u ghjocu di a partica (paragunevuli à l'[[arburi di a cuccagna]]). == Ecunumia == [[Gaiu Pliniu Ceciliu Sicondu|Pliniu u ghjovanu]] discrivi l'[[Etruria]], da a so risidenza di [[Cità di Casteddu]] in stu modu: {{citazione|[...] una piana vasta è spaziosa hè cinta da muntagni chì ani nantu à a summità boschi antichi di altu [[fustu]], a caccia ci hè abbundanti è varia, à i so peda, da ogni latu, si stendini, allacciati trà eddi in modu da copra un spaziu longu è largu; à u limitu infiriori sorghjini buschetti, i prata cuparti di fiori pruducini [[trifogliulu]] è altri arbi arumatichi tennari, essendu tutti quiddi tarreni irrigati da surghjenti inesauribili. U fiumu attraversa a campagna è essendu navighevuli porta à a cità i prudutti di i tarreni à monti, alminu d'inguernu è di branu, parchì d'istati hè in magra. Si prova un piaceri grandissimu à cuntimplà l'insemu di u paisaghju anncu più ch'è a muntagna parchì ciò chì si vedi ùn simbrarà micca una campagna, ma un quatru di paisaghju di grandi biddezza. Sta variità, sta dispusizioni felici, dignalocu tù posi u sguardu, u ralegra. |[[Gaiu Pliniu Ceciliu Sicondu]]}} Parechji pueti ani spessu discrittu l'Etruria com'è un tarritoriu opulenti, fertili è riccu, par l'abbundanza di [[fauna]] è a ricchezza di i racolti è di i vindemii. Eppuri quissa ùn valia micca par parechji arii custieri è interni: l'attuali [[Maremma]] è a [[Val di Chiana]] erani infatti malsani è padulosi, fonti di cuntinui epidemii [[malaria|malarichi]] è difficiuli da cultivà. Par quissa i rè etruschi invistitini molti risorzi à u fini di rializà una bonifica cumpletta di i so tarritorii è di quiddi vicini; ancu Roma subì un'impurtanti opara di risanamentu à traversu opari di canalisazioni è drenaghju, criazioni di cistarri è fogni.<ref name="cerealiolivi"/> === Pruduzzioni di biada === L'[[Etruria]] diventa dighjà un impurtanti pruduttori di [[biada]] in u V seculu a.C. Roma mostra una forti dipindenza da u granu pruduttu da l'etruschi, spicialamenti da quiddu di [[Chjusi]] è [[Arezzo]]. Da [[Gaiu Pliniu Sicondu|Pliniu u Vechju]] ci veni à cunniscenza chì trà i grana prudutti ci era u [[Triticum aestivum|siligu]] imprudatu par u più par a pruduzzioni di pani, fucacci è pasta tennara. [[Publio Ovidiu Nasone|Ovidiu]], megliu cunnisciutu par scritti com'è l<nowiki>'</nowiki>''[[Ars amatoria]]'', discrivi i prubità di i farini etruschi è i cunsiglia, data a so finezza, com'è pulvaretta par imbiddiscia i volti di i donni rumani.<ref name="cerealiolivi"/> === Viticultura === Ancu s'ùn si pò datà asattamenti l'iniziu di l'attività viticula da parti di l'etruschi, si pò suppona ch'edda cuminciò à u principiu di l'[[ità di u farru]], ancu s'è cirtamenti a vigna era dighjà cunnisciuta in ebbichi pricidenti.<ref>U libru di l'etruschi, pagina 86.</ref> Di 'ssu tipu d'attività i pupulazioni italichi fecini una vera è probbia impresa cummirciali tantu chì [[Marcu Terenzio Varrone|Varrone]] cita in un scrittu di soiu: {{citazione|[...] ùn hè micca l'Italia cusì ricca di arburi da simbrà un giardinu? Forsi chì a [[Frisia (rigioni storica)|Frisia]], da [[Omeru]] ditta vitifera... in quali terra un [[ghjugeru]] rendi 10 o ancu 15 [[culleu|cullei]] di vinu, com'è in parechji loca d'Italia?|Varrone}} A viticultura etrusca diffaria da quidda di a Magna Grecia apposta ch'edda usava à appuntiddà a vigna liendu la à altri arburi (era chjamata tandu "vigna maritata" o "à tutori vivu") nanzi ch'è à un bassu palettu o ceppu ("à tutori mortu"). L'usu di l'Etruschi si diffusi ancu in l'arii sughjetti à a so influenza, com'è quiddi abitati da [[Sanniti]] è [[Galli cisalpini]], è sopravvissi par seculi à a so scumparsa. Molti grechi apprizziavani u vinu Etruscu: [[Dionisiu d'Alicarnassu]] signalava com'è di prima trinca quiddu di i [[Setti coddi di Roma|Coddi rumani]], mentri altri prifiriani i vini prudutti in l'aria di u [[Vinu Nobili di Montepulcianu]], di u [[Brunellu di Montalcinu|Brunellu]] è di tutta l'aria di l'oghjincu [[Chianti (vinu)|Chianti]] par u so aromu è par u so rossu lucicanti. Sempri moltu cunnisciuti, ancu par fà capiscia l'entità è l'impurtanza di a pruduzzioni viticula, erani i vini di [[Luni]], [[Adria]], [[Cesena]], u rusatu di [[Veiu]], i vini dolci d'[[Orvietu]], [[Todi]] è [[Arezzu]], famosi à l'ebbica par essa particularamenti forti.<ref name="viticultura">U libru di l'etruschi, pagina 87.</ref> Sempri à l'Etruschi si devini i primi studii nantu à i cultivazioni di vigni, l'insitaturi, a criazioni d'ibridi, a dispusizioni di l'impianti, tantu chì funi apprizziati com'è cultivatori di valori in tuttu u bacinu di u [[Mari tarraniu]].<ref name="viticultura"/> === L'alivu === Ùn ci sò micca cirtezzi riguardu a pruduzzioni da parti di l'etruschi d'oliu d'aliva, chì ni erani consumatori, prima di u [[VII seculu a.C.]] A cultivazioni di l'[[Olea europaea|alivu]] ùn era micca ducumintata à i tempi di [[Tarquiniu Prisco]] 616 a.C. Spurtata in Calabria è dopu in [[Sicilia|Cicilia]] par opara di i grechi, l'[[alivicultura]], presi pedi versu u nordu. Duranti a dicadenza di i [[lucumonu|lucumoni]] (rè etruschi), si principia à truvà traccia di i primi impianti in u tarritoriu di l'[[Etruria]]. Quissa, in virità, ùn escludi micca chì l'oleicultura fussi praticata ancu prima, com'è pararia più prubabili. Fù solu dopu a fusioni di u populu Etruscu incù quiddu Rumanu chì s'ebbi una vera è ampia diffusioni di a pianta d'alivu, 'ss'espansioni di l'impianti era indutta tantu da l'altu valori cummirciali di l'oliu ch'è da u clima favurevuli truvatu da a pianta d'alivu in [[Tuscana]], [[Umbria]] è altu Laziu.<ref name="cerealiolivi">U libru di l'etruschi, pagina 176.</ref> === I cummerci === U cummerciu di u [[farru]], di u [[ramu]] è di u [[piombu]] incù [[Roma]] ripprisintò ancu un elementu di stabilità in i rilazioni trà i dui civiltà: l'Etruschi funi di fattu ''rispittati'' fintantu ch'eddi ani pussutu furniscia armi di qualità à i Rumani stessi. === Pruduzzioni tipichi === * [[Arezzo]] (''Aritim''): pali, [[bacili]], [[falcia|falci]], elmi, scudi, macini, bistiamu variu. * [[Bolsena]]: vinu, sculturi in bronzu, ceramica è [[bucchereu|buccheri]]. * [[Cerveteri]] (''Caisra''): buccheri, ureficiaria, arghjentu travagliatu, frumentu, bronzu travagliatu, carri purcina è cinghjali travagliatu. * [[Chjusi]] (''Clevsi''): ceramichi è buccheri, vasi, lignamu, vinu, bacili. * [[Perugia]] (''Perusia''): sculturi in bronzu, vinu, lignamu di pinu, castagnu è ghjaddicu. * [[Populonia]] (''Pupluna''): farru è bronzu, tissuti, armi, elmi. * [[Aria archiulogica di Roselle|Roselle]] (''Rusel''): lanci, spadi, culteddi, elmi, scudi, legnu di [[ghjaddicu]], teguli è tubaturi in terracotta. * [[Tarquinia]] (''Tachuna''): Vinu, oliu, linu, matiriali par a concia di i peddi, tufi spiciali (tufu nenfru pruvinenti parò di a zona di Tuscania) * [[Veio]]: Ceramichi, terricotti, carri travagliati. * [[Vetulonia]] (''Vetluna''): ureficeria, bronzu, mitalli travagliati, minirali grezzi, parechji ninnuli. * [[Volterra]] (''Velathri''): peci, ceramica, legnu di [[ghjaddicu]], frumentu. * [[Vulci]]: dicurazioni ninnuli è statui in bronzu, ceramichi. == Lingua == [[File:Cippo perugino, con iscrizione in lingua etrusca su un atto giuridico tra le famiglie dei velthina e degli afuna, 02.jpg|thumb|Stela di Perugia ([[III seculu a.C.|III]]-[[II seculu a.C.]])]] L'Etruscu fù una lingua parlata è scritta in parechji zoni d'Italia è pricisamenti in l'antica rigioni di l'Etruria (l'oghjinchi Tuscana, Umbria uccidintali è Laziu sittintriunali), in a [[pianura padana]] - l'attuali Lumbardia è Emilia-Rumagna, induva l'Etruschi funi espulsi successivamenti da i Galli è in a [[pianura campana]], induva funi dopu assurbiti da i Sanniti. Eppuri, u latinu rimpiazzò cumplittamenti l'Etruscu, lascendu solu parechji ducumenti è molti prestiti linguistichi in u Latinu, è numarosi [[tuponimi]], com'è Tarquinia, Volterra, Perugia, Mantova, (forsi) Parma, è un pocu tutti quiddi chì finiscini in "-ena" (Cesena, Bolsena, è cetara.). Altri asempii di tarmini di prubabili urighjina etrusca sò: ''atrium'', ''fullo'', ''histrio'', ''lanista'', ''miles'', ''mundus'', ''populus'', ''radius'', ''subulo''. L'usu di a lingua etrusca hè attistatu trà u IX è u III seculu a.C. Era una lingua, sicondu a maiò parti di l'autori, chì ùn era micca induaurupea, ma parechji linguisti, par asempiu Adrados, ani prupostu ricintamenti una (contruversa) filiazioni da una fasa assà antica di i [[lingui induaurupei]] di tipu [[lingui anatolichi|Anatolicu]], particularamenti u [[lingua luvia|luviu]] (si vedi ancu l'analogu prublemu di u [[lingua tartessica|tartessicu]] è l'iputesa di Wikander). A lingua etrusca, à l'iniziu diffusa in l'Etruria probbia (Altu Laziu - Tuscana, trà Tibaru è Arnu), s'affirmò dopu in un'aria più vasta, in parti di a pianura padana è di a Campania, in seguitu à a nutevuli espansioni di a cultura etrusca intornu à u VI seculu a.C. In particulari u [[dialettu di Comacchio]], chì prisenta una funetica particulari è diffarenti da tutti i dialetti cunfinanti, saria, sicondu un'iputesa<ref>Salvatore Barbagallo, ''U dialettu di Comacchio incù appendici archiulogica'', Bologna, Ponti Novu, 1960.</ref> a lingua parlata attualmenti più simili à l'anticu etruscu, chì s'hè mantinuta grazia à l'isulamentu tarrituriali in u quali hè fermu u tarritoriu finu'à i ghjorna d'oghji. [[Ghjacumu Devoto]] pruposi è sustensi parechji volti a difinizioni di a Lingua etrusca com'è peri-induaurupea<ref>Ghjacumu Devoto, ''Pelasgo è peri-indeuropeo'' (1943) in ''Studii etruschi'', Firenza, Olschki, 1971.</ref>. Altri autori (Helmut Rix) cullegani l'etruscu ancu à a [[lingua retica]], parlata da i [[Reti]] in l'aria alpina finu à u III seculu d.C. === U salteriu === Esistini dui tipi di salteriu etruscu: * '''arcaicu''': usatu trà u [[VII seculu a.C.|VII]] è u [[V seculu a.C.]], hè di stretta dirivazioni da u [[salteriu grecu]], appena mudificatu par adattà lu à a lingua etrusca; * '''ricenti''', imprudatu trà u [[IV seculu a.C.|IV]] è u [[I seculu a.C.]], dirivatu da u salteriu arcaicu ed hè u salteriu definitivu usatu da l'etruschi finu à u so cumplettu assurbimentu in a civiltà rumana. U versu di a scrittura hè [[Scrittura bustrufedica|bustrufedicu]] in i più antichi scrizzioni, mentri quiddi classichi ani l'andamentu versu sinistra com'è in u punicu. Pochi scrizzioni suvitani l'andamentu da sinistra à dritta, è in 'ssu casu i carattari etruschi sò riflessi. À l'iniziu i paroli erani scritti l'una di seguitu à l'altra senza puntighjatura o carattari di siparazioni. Ma si principiò dopu à insiriscia da unu à quattru punti soprapposti par siparà i paroli. Ùn esistia micca tandu u tipu di carattaru maiusculu o minusculu. == Calindariu == Pocu ci resta di u computu di u tempu di l'etruschi. Ma si sà ch'ùn aviani micca i nosci sittimani è ùn si sà mancu u nomu di i ghjorni. Prubabilamenti u ghjornu principiava à l'alba. L'annu inveci pudia principià com'è in a Roma arcaica u prima ghjornu di marzu (veni à dì u nosciu 15 frivaghju), o calchì ghjornu prima, u 7 frivaghju. Hè prubabili chì l'etruschi calculavani i ghjorni di ogni mesi com'è i rumani, incù i calendi, chì hè una parola d'urighjina etrusca. Ci ferma tistimunianza di u nomu di ottu mesa di u calindariu sacru: * '''uelcitanus''' (lat.) = marzu. * '''aberas''' (lat.) = aprili; apirase = in u mesi d'aprili. * '''ampiles''' (lat.) = maghju; anpilie = in u mesi di maghju. * '''aclus''' (lat.) = ghjugnu; acal(v) è = in u mesi di ghjugnu. * '''traneus''' (lat.) = lugliu. * '''ermius''' (lat.) = aostu. * '''celius''' (lat.) = sittembri; celi = in u mesi di sittembri. * '''xof(f) er(?)''' (lat.) = uttrovi. == Cultura == === Arti === L'artisgianatu artisticu etruscu si sviloppa à parta da a pruduzzioni villanuviana è si stendi dopu à l'influssi chì ghjunghjini da l'esternu grazia à i scambii cummirciali in aria meditarrania. A pruduzzioni interna eccelli soprattuttu in u duminiu di a mitallurgia: vasi, candelabri è statuetti. A dinamica hè criata da a classa aristucratica è da l'esigenzi di a cullittività in seguitu à i finomini d'urbanisazioni trà VII è VI seculu a.C. Gran' parti di a migliori pruduzzioni è di l'impurtazioni hè distinata à u matiriali funerariu, induva si diponini ughjetti di lussu: ghjuveddi, spichji è casci. ==== Architittura ==== Impurtanti infurmazioni nantu à l'[[architittura etrusca]] pruvenini da u ''De Architectura'' di [[Vitruvio]], chì i classificava (in particulari i culonni) sottu un novu ordini, quiddu di "[[ordini tuscanicu|Tuscanicae dispositiones]]", sottuliniendu u metudu elementari di tracciamentu di l'impiantu tipicu è i carattari escinziali di a struttura architittonica. U tempiu era accessibili par via di un [[crepidoma]] perimitrali, ma à traversu una scalinata fruntali, uriintata à meziornu, veni à dì versu a parti favurevuli di u celi. L'aria di u tempiu era divisa in dui zoni: una anticidenti o [[prudromu]] incù ottu culonni disposti in dui fili di quattru, una pustiriori custituita da trè [[cellula (architittura)|celluli]] uguali è cuparti, ognuna essendu didicata à una divinità particulari. À a diffarenza di i [[tempiu grecu|tempia grechi]] è egizziani, chì ani evuluatu à tempu cù à a civiltà è à a sucità, i tempia etruschi sò fermi sustanzialamenti uguali in i seculi, forsi à causa di u fattu chì in a mentalità etrusca ùn erani micca a dimora tarrena di a divinità, bensì erani un locu induv'eddu si pudia stà par prigà (è spirà d'essa ascultatu). L'elementi dicurativi di u tempiu etruscu sò par u più applicazioni fittili, in bona parti rializati serialamenti à stampu. Frà quissi, in particulari, si pò mintuvà l'[[acruteriu|acruterii]] è l'antefissi in terracotta dipinta. I tombi etruschi si sò cunsirvati, apposta ch'eddi erani custruiti in petra. Par a riligioni etrusca l'omu hà bisognu, in l'aldilà, di un ambienti familiari in u quali trascorri a vita dopu a morti, par via di l'ughjetti parsunali ch'eddu pussidia in a so vita: quissa spiega a cura incù a quali erani custruiti i necropuli. I necropuli ("cità di i morti") generalamenti erani posti fora di a cinta muraria di i cità. Erani cumposti principalamenti di sipulturi ipugei, ambienti suttarranii duminati da un tumulu chì ripruducia a dispusizioni di l'abitazioni, incù mobuli, vasi, stuvigli, armi, ghjuveddi, è cetara. Ognuna di sti tombi s'articulava in parechji camari sipulcrali di diminsioni prupurziunali à a ricchezza è à a nuturietà di u defuntu o di a famiglia di u defuntu. Ancu l'affreschi à i pareti ripruducinani sceni cutidiani è custituiscini, incù u matiriali funerariu, una di i principali fonti di infurmazioni nantu à a vita di l'Etruschi, chì cuncipiani l'aldilà com'è una seguita di a vita tarrena. Altri tipulugii tumbali erani ricavati à l'internu di cavità naturali priesistenti (sapari, caverni, è cetara.). I tombi à edicula erani custruiti cumplittamenti à u liveddu di a strada, à camara unica è à forma di tempiu in miniatura in l'intinsioni, ma in pratica moltu simili à l'abitazioni incù tettu à doppia pendita di i primi insidiamenti etruschi. In a simbulugia etrusca era mori significativa a forma à timpiettu: ripprisintava u puntu mediu di u viaghju chì u defuntu divia compia da a vita à a morti, una spezia d'ultima tappa di a vita tarrena. ==== Scultura ==== [[File:Arte etrusca, sarcofago di thanunia seianti, 150-130 ac. 01.JPG|thumb|upright=1.4|Sarcofagu di Thanunia Seianti ([[British Museum]], [[Londra]])]] A scultura in petra di duminiu funirariu era prisenti in rilievi annantu à lastri, nantu à u tamburu esternu di i tombi à tumulu o sculpita in a roccia à l'internu di i stanzi sipulcrali; era prisenti in opari di statuaria distinati à l'arii esterni in i circonda di i tombi o in a figura di u defuntu ghjacenti annantu à i [[sarcofagu etruscu|sarcofaghi]]; si pò mointuvà trà l'altri u sarcofagu calcariu di a tomba di i Partunu, opara d'ottima fattura, datevuli à l'ità ellinistica. In a lavurazioni di a terracotta un impurtanza particulari hè quidda di a dicurazioni in terracotta di duminiu architittonicu. ==== Pittura ==== A [[pittura etrusca]] ripprisenta una di i manifistazioni più alti di l'arti è di a civilisazioni etrusca. Si sviluppa in u corsu di parechji seculi da u VIIIu sinu à u IIu seculu a.C. à tempu incù a più evuluata pittura greca da a quali hè influinzata in parechji aspetti, puri sviluppendu una probbia autunumia. A pittura etrusca ci hè parvinuta da diversi fonti: l'affreschi funerarii in parechji nicropuli di l'Etruria, a [[ceramica etrusca|pittura vasculari]], parechji frammenti di pittura in edifizii publichi. Eppuri a gran' parti di i tistimunianzi sopravviventi di pittura etrusca pruveni da i tombi, chì erani affriscati incù sceni di vita cutidiana (caccia, banchetti) à affrescu, incù culori vivaci è a priduminanza di a figura umana. I culori erani ottinuti par via di a pulvarisazioni di sustanzi minirali è i pinneddi erani in seta animali. I pareti di i tombi erani pinti à culori vivaci (imitendu, in certi casi, a volta cilesta, o sceni di vita vissuta) par cuntrastà l'oscurità, simbulu di a morti spirituali. Dicurati à affrescu annantu à un stratu lighjeri di scialbu, prisintavani sceni di carattaru magicu-riligiosu raffiguranti banchetti funebri, baddadori, sunadori di aulós, ghjochi, paisaghji. Dopu u V seculu a.C. figuri di dimonia è divinità s'affiancani à l'episodii di cungediu, in l'accintuamentu di u mustruosu è di u pateticu. Trà i sipolcra più intarissanti si poni mintuvà i tombi chì sò dinuminati di u Guerrieri, di a Caccia è di a Pesca, di i Leonessi, di l'Auguri, di i Giocolieri, di i Leopardi, di i Fistona, di u Baronu, di l'Orco è di i Scudi. Parti di i dipinti, staccati da parechji tombi à u scopu di prisirvà li (tomba di i Bighe, di u Triclinio, di u Lettu Funebre è di a Navi), sò custuditi in u Museiu naziunali Tarquiniesu. ==== Urificiaria ==== L'artisgiani etruschi funi in gradu di praticà i più sufisticati tecnichi di travagliu di i mitalli priziosi: repoussé, incisioni, [[filigrana]] è granulazioni. [[File:Pendentive Akheloos Louvre Bj498.jpg|thumb|Pindenti di una cuddana etrusca rapprisintanti a testa di [[Acheloo]], [[480 a.C.]] circa]] In particulari, a [[Granulazioni (urificiaria)|granulazioni]] hè una tecnica raffinata di travagliu di l'oru grazia à a quali l'Etruschi erani cunsidarati veri maestri di l'arti di l'[[urificiaria]]. Sta tecnica cunsistia in u fattu d'applicà picculissimi sferi (granuli) d'oru in particulari dicurazioni annantu à i ghjuveddi. Si partia da suttilissimi fili d'[[oru]] (di pochi decimi di millimetru di diamitru) tagliati in minusculi parti finu à ottena una suttili "paglia". Quidda, mischiata incù [[Carbone (minerali)|carboniu]] in polvara, era cumpressa in un [[scaraghjolu]] (sugiddatu incù l'[[arzilla]]) è sottuposta à tampiraturi alti finu à righjunghja a [[fusioni]]. A riazzioni chimica pruvucata da u carboniu impidia à l'oru fusu, duranti u prucessu succissivu di riffriddamentu, di ricumpona si di manera uniforma, custinghjendu lu - inveci - à "straccià si" furmendu cusì una seria di minusculi graniddini. Una volta rinfriscatu cumplittamenti l'oru era lavatu. À quiddu puntu, par applicà i graneddi annantu à u ghjuveddu era imprudata una [[incodda]] spiciali (cumposta principalamenti di [[carbunatu di ramu]], acqua è [[incodda di pesciu]]) spalmata dirittamenti nantu à a superficia di u ghjuveddu. I granuli pudiani, cusì, essa applicati di manera à furmà una dicurazioni particulari o un disegnu. Par saldà i sferi d'oru pirmanintamenti à u ghjuveddu si sottupunia l'ughjettu à u calori, à l'internu di una [[Forru elettricu à muffula|muffula]] chjusa. In stu modu u [[ramu]] di l'incodda si ni fundia, liendu si à l'oru. L'ultima fasa di a travagliu cunsistia in u fattu di lascià u ghjuveddu à l'aria, di manera chì i sferi d'oru acquistessini lucintezza, pirdendu quidda carattaristica patina scura furmata si duranti a fusioni incù u carboniu di u prima prucessu di u travagliu<ref>''A storia di l'arti - I primi civiltà'', Mondadori Electa, Milanu, 2006, pag. 747.</ref>. Dighjà in usu in i tempi di l'antichi [[Egizziani]], a tecnica fù intrudutta in Etruria in ebbica uriintalizanti, induva righjunsi un gradu elevatu di raffinatezza. == Bibliugrafia == === Libri === * AA.VV., ''Dal bronzo al ferro. Sulla possibile origine anatolica degli Etruschi'', Pavia, Altravista, 2010. ISBN 978-88-95458-27-4. * AA.VV., ''Gli Etruschi. Una nuova immagine'', Firenze, Giunti Martello, 1984. ISBN 88-09-01792-7. * AA.VV., ''Rasenna. Storia e civiltà degli Etruschi'', Milano, Libri Scheiwiller, 1986. ISBN 88-7644-053-4. * {{De}} Luciana Aigner-Foresti, ''Die Etrusker und das frühe Rom'', Darmstadt, 2003. * [[Mario Alinei]], ''Etrusco: una forma arcaica di ungherese'', Bologna, Il Mulino, 2003. ISBN 88-15-09382-6. * Luisa Banti, ''Il mondo degli Etruschi'', Roma, 1969. * Gilda Bartoloni, ''La Cultura Villanoviana. All'inizio della storia etrusca'', Roma, Carocci editore, 2002. ISBN 88-43-02261-X. * Roberto Bosi, ''Il libro degli etruschi'', [[Bompiani|Bompiani Editore]], Milano, 1983. * Teresa Buongiorno, ''Ragazzo etrusco'', Firenze, Le Monnier, 1984. ISBN 88-00-33064-9. * Giovannangelo Camporeale, ''Gli Etruschi. Storia e civiltà'', Torino, UTET Università, 2004. ISBN 88-7750-889-2. * Giovanni Colonna, ''Urbanistica e architettura'' in: ''Rasenna. Storia e civiltà degli Etruschi'', Milano, Libri Scheiwiller, 1986. * [[Mauro Cristofani]], ''Dizionario illustrato della civiltà etrusca'', Milano, Giunti Editore, 1999. ISBN 88-09-21728-4. * Mauro Cristofani, ''Etruschi. Cultura e società'', Novara, De Agostini, 1978. ISBN 88-402-3297-4. * {{De}} Sybille Haynes, ''Kulturgeschichte der Etrusker'', Mainz, 2005. * [[Jacques Heurgon]], ''Vita quotidiana degli Etruschi'', Milano, Mondadori, 1992. ISBN 88-04-35442-9. * Werner Keller, ''La civiltà etrusca'', Milano, Garzanti Libri, 1999. ISBN 88-11-67670-3. * [[Massimo Pallottino]], ''Etruscologia'', Milano, Hoepli, 1984. ISBN 88-203-1428-2. * {{De}} Ambros Pfiffig, ''Einführung in die Etruskologie, IV edizione'', Darmstadt, 1991. * Friedhelm Prayon, ''Gli etruschi'', Bologna, Il Mulino, 2009. ISBN 88-15-06887-3. * Giovanni Semerano, ''Il popolo che sconfisse la morte. Gli etruschi e la loro lingua'', Milano, Mondadori Bruno, 2006. ISBN 88-424-9070-9. * Romolo Augusto Staccioli, ''Gli Etruschi. Un popolo tra mito e realtà'', Roma, [[Newton Compton Editori]], 2006. ISBN 88-541-0534-1. * {{De}} Dorothea Steiner, ''Jenseitsreise und Unterwelt bei den Etruskern. Untersuchung zur Ikonographie und Bedeutung'', Monaco, Herbert Utz Verlag, 2004. ISBN 3-8316-0404-5. * Jean-Paul Thuillier, ''Gli Etruschi. Il mistero svelato'', Electa Gallimard, 1993. ISBN 88-445-0019-1. * Jean-Paul Thuillier, ''Gli Etruschi. La prima civiltà italiana'', Torino, Lindau srl, 2008. ISBN 88-7180-758-4. * Mario Torelli, ''Storia degli Etruschi'', Bari, Laterza, 2003. ISBN 88-420-5222-7. === Monugrafii === * {{en}} AA. VV., ''Mitochondrial DNA Variation of Modern Tuscans Supports the Near Eastern Origin of Etruscans''. 2007. * {{IT}} Fernand Crombette, ''Il vero volto dei figli di Het: la bolla di Tarkondemos''. Ceshe asbl, Tournai, 2007. * {{IT}} Cristina Bindi, ''Echi di civiltà alimentari''. * {{IT}} Clotilde Vesco, ''Cucina etrusca 2685 anni dopo''. * {{IT}} Salvatore Pezzella, ''Gli Etruschi: testimonianze di civiltà''. == Da veda dinò == * [[Arti etrusca]] * [[Civiltà villanuviana]] * [[Fanum Voltumnae]] * [[Lingua etrusca]] * [[Mitulugia etrusca]] ==Noti== <references/> == Liami == * [http://www.storiafilosofia.it/popoli/etruschi/ Apprufundimentu storicu di a civiltà etrusca] * [http://www.scientiapress.com/findings/torc.htm The Trojan Origin of Roman Civilization] * Philipp Ammon: ''Ruma Rasna – Die etruskischen Wurzeln Roms''. http://www.academia.edu/28000848/Ruma_Rasna_Die_etruskischen_Wurzeln_Roms ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[Categoria:Storia]] 6vd96jfg4xcedpc46m658cn7ngiy28n Metis 0 12572 167973 152465 2009-04-25T00:09:52Z Xqbot 1764 Robot : répare double redirection wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Metis (astrunumia)]] mmstiwjift8fjavkxq3zq8gkxp5euyn MediaWiki:Patrol-log-auto 8 12575 152775 2009-01-05T21:17:15Z Ale Mister 249 Pagina nova: (automaticu) wikitext text/x-wiki (automaticu) gtvkphrwul4fvrklc9w20310ywngv73 MediaWiki:Patrol-log-header 8 12576 152776 2009-01-05T21:17:18Z Ale Mister 249 Pagina nova: Elencu di e mudifiche verificate. wikitext text/x-wiki Elencu di e mudifiche verificate. 1tz83j9ug7zorrtkp29wtnipign54gx MediaWiki:Nstab-special 8 12577 154035 2009-01-06T18:53:29Z Ale Mister 249 Pagina nova: Speciale wikitext text/x-wiki Speciale 4es9ui2w3cd5v3qidskvmqckca5n2ve L'annu novu 0 12578 346235 332957 2015-07-01T16:33:07Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''L'annu novu''' hè una [[puesia]] di [[Petru Lucciana]]. Hè stata publicata in [[L'Annu Corsu]] in u [[1923]]. ==L'annu novu== :Annu novu, eo ti salutu! :Hai di fiori una curona; :Di speranze è sogni splende :Tutta quanta a to persona; :Ma chì hà esperienza :Ùn si fida à l’apparenza. :N’aghju vistu vene assai :Di i fratelli toi maggiori, :Carche e mane di prumesse; :Eppo, invece di favori, :Calci è pugni m’hanu datu, :Cum'è un [[polpu]] m’hanu pistatu! :Tante cose ùn ti dummandu :Cunsigliere municipale, :Marghigliè, nè crucifissu :Ùn vogliu esse, nè u ghjurnale :Di u mio nulla empie ùn mi piace. :Bramu solu salute è pace. :Quandu giovanu eru anch’eo, :È ùn sputava ancu i mio denti, :Cridia u mondu una carriera :Duve a palma hè di i valenti. :Cambiatu emu o eo od ellu, :Ch'è mi pare avà un burdellu. :Omi è donne in cunfusione, :Cum'è mascare, daretu :À pastizzi è bichjerini :Ghjornu è notte corre vedu; :Ed ùn guardanu, e carogne, :S’elli scoprenu e vergogne. :Ma leghjendu i libri antichi, :Sti lamenti pur ci trovu; :Sicchè in fondu di u mio [[core]] :Dulurosi dubii eo provu. :Serà vera chì u mondu tuttu :Statu hè sempre cusi bruttu ? :Oh, sia pur cumm’ella sia! :S'è ci hè u goffu, ci hè ancu u bellu, :È di questu eo mi cuntentu, :À chì u vole lascendu quellu; :È ripete quì mi piace :Dà mi tù salute è pace ! ==Da vede dinù== * [[Petru Lucciana]] [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] nq2vhd6lhfxeifoakib84rtewzg1uhx MediaWiki:Specialpages-group-login 8 12579 154123 2009-01-07T11:57:20Z Ale Mister 249 Pagina nova: Cunnessione / registramentu wikitext text/x-wiki Cunnessione / registramentu mtc1x9ent1bpvcgy13rqug86jrf1mv5 MediaWiki:Specialpages-group-maintenance 8 12580 154124 2009-01-07T11:57:26Z Ale Mister 249 Pagina nova: Resuconti di mantenenza wikitext text/x-wiki Resuconti di mantenenza rzh8tzcmo5w8vjr7ooxjwq734bp6q22 MediaWiki:Specialpages-group-users 8 12582 154126 2009-01-07T11:57:33Z Ale Mister 249 Pagina nova: Utilizatori è dritti wikitext text/x-wiki Utilizatori è dritti c17jjugov5nh47rqg365q763uarubly Preti Santu 0 12583 346240 333997 2015-07-01T16:35:17Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Preti Santu''' hè una [[puisii|puisia]] di [[Monsignori di la Fuata]] (1817-1899). Hè stata publicata in [[A Muvra]] in [[1928]]. ==Preti Santu== Preti Santu, 'ssu ghjornu, ùn vulia pridicà, mai i so paruchjani u pricuronu assai, dicendu li frà altru: :« Or pridicheti! :Ci hè ghjenti chì v’ascolta, :Ùn ci hè travagli :Nè ci hè da fà racolta. :Ma preti Santu capizava: :« Oh! cantemu ci la messa :È attimpemu à un’altra volta :Chì s’è mettu mani in pasta :A ghjurnata nun mi basta! » Un ci volsi tantu, parò, à metta lu in cicca chì era da un pezzu ch’eddu l’avia cotta à i piccatori di tutti i mammi. È cusì ci passonu chjughi è maiò, zatti e pescicani. :Si nimu vendi :Si circa un [[bacineddu]], :Ma s’eddu cumpra :Vurria un [[capiteddu]]. :Ùn si faci più nigoziu :Senza [[volpi]] sotti teddu :Par furtuna ùn ci hè più tonti È sà ognunu li so conti. ... :Ci hè ghjuvanotti :Ch’ùn maincani di taglia, :Ma grazia à [[Diu]] :Si posa è un si travaglia: :Bedda [[pampana]] è micca [[uva]], :[[Granu]] pocu è mori di [[paglia]]. :Ancu u [[pioppu]] cresci :Ma lu fruttu po duv’hè ? ... :Cusì oziosi :Ci n’hè per ogni locu, :D’[[istati]] à l’ombra, :D’[[invernu]] sò à lu [[focu]]; :Si passeghja pa li piazzi :È si parla ch'è di ghjocu, :Ma finitu lu bucconu :U so ventri hè à lampionu. ... :U [[muradori]]? :Ùn ci hè pighjò canaglia. :Par fà più prestu :Dò i quatri ed eddu i taglia, :Buffa [[terra]] è [[mazzacani]] »! :Cusì avanza la muraglia. :O maè, ma quista po... :Tinarà quant’edda pò! :— Ma fighjuleti :Mi pari ch’edda trenni, :À una vintata :Chì sà po ch’edd’ùn zenni! :— Caru meiu, seti un bricconu, :Tinarà.li vostri antenni! :Ancu a [[coda]] à l’animali :Trenna sempri, ùn casca mai. ... :U [[vinaghjolu]] :Sà nimu comu eddu hè? :Chì compra à quattru :Eppo rivendi à trè! :Eddu hè turcu ma u so [[vinu]] :Hè cristianu più ch'è mè. :Lu miraculu di Cana :Lu fà spessu la [[funtana]]! ... :Di l’avvucati :Qual' tocca sta cantina ? :Sani la leghji :È trovani l’uncina; :Poni fà mi un bon prucessu: :Hè pagata la [[ghjaddina]]! :E mi buscu a currizzioni, :Li ghjastemi è li canzoni! :Pur' l'aghju ditta :E ùn vardu in faccia à nimu, :Resca chì resca :Li lodu tutti è stimu, :Ma ci voli a so passata :Tantu à l’ultimu ch'è à u primu. :È parchì po l’avvucati ? :Forsi ùn facini piccati? :La sa u clienti :Ch’ùn porta lu rigalu :Si l’[[avvucatu]] hè bonu :O s’eddu hè malu, :È quandu eddu lu li porta :Ci voli ancu di prigà lu, :Faci finta di un vulè lu, :Hà la lingua di lu meli. :S'tù pichji à l’[[usciu]] :Di pedi è non di mani :Sta pur' sicuru :Chì subitu aprarani; :Si li mani po sò bioti :Sarà grazia ancu d’entrani :È s’tù entri sarà prova :Si tu piazzi una parola. :Sponi la causa :Ed eddu nun t’ascolta. :Ripeti ancora: :« Andeti! Un’altra volta, :Aval’ sò troppu occupatu. :Dopu fattu la racolta :Turnareti è vidaremu :Chì vantaghju no avaremu. » :Parti u clienti, :Ma hè peghju ch’ùn capì. :Vultò à l’[[aostu]]. :« Com’hè, sè sempri quì :Ma chì asseccu ch'è tù sè! :Forsi ha ghjuntu po qualchì... » :Eppo cerca li so [[bracciu|braccia]] :Com'è dì: « Qualchì fugaccia.» :Li da dui [[scudu|scuda]], :Allora cambia tonu :— Ùn hè par quista, :Ma seti troppu bonu. :È u clienti bassu, bassu :« Oh ti ghjunghi 'llu [[fuonu]]! :Aval' dici: ùn hè par quista! :Cusì perdi tù la vista! » :La causa hè mala? :N’importa! Venga quì. :S’edda era bona :Ùn ci era po da chì. :Parchì studia l’avvucatu :Ch'è par causi cusì? :Hè pa u falsu è non pa u veru, :Dicia bè preti Sampieru. :O bona o mala :La causa ùn pò scappà. :Ùn si cerca altru :Ch'è [[ghjaddu|ghjaddi]] da spiumà, :È più grassu hè lu clienti :Più la causa durarà.! :Comu sò tutti uguali :L’avvucati po d’avali! :Quiddu di [[Aiacciu]] :È quiddu di [[Bastia]] :Ti ghjoca à u stacciu, :Hà l’ugna di l’arpia! :Quil' di [[Corti]] è quil' di [[Calvi]]: :Paga forti è dà 'llu à bia. :L’avvucatu di [[Sartè]]? :Libera nos, Domine! ==Da veda dinò== * [[Paulu Matteiu di la Fuata]] [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] r3yfs0n2ncqihn3bg1pizu3x4aqsznw Paulu Matteiu di la Fuata 0 12584 167974 154232 2009-04-25T00:10:08Z Xqbot 1764 Robot : répare double redirection wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Paulu Matteiu Della Foata]] ij09vhsltvwpmkthsqds7heg16rbiw0 Lingua etrusca 0 12585 336460 333092 2014-05-16T13:45:58Z 92.153.11.134 wikitext text/x-wiki {{Ortografia è grammatica da verificà}} L''''Etruscu''' fù una lingua parlata è scritta in diffarenti parti d'[[Italia]] è pricisamenti in l'anticu rughjoni di l'[[Etruria]] (ughjinchi [[Toscana]], [[Umbria]] uccidintali è [[Laziu]] sittintriunali), in la Vaddi Padana - ughjinchi [[Lombardia]] è [[Emilia è Romagna|Emilia-Romagna]], dundi l'Etruschi funi cacciati dapoi da li [[Galli]] è in la pianura [[Campania|campana]], da li Sanniti. Dopu à la cunquista rumana, lu [[lingua latina|latinu]] sustituì cumplitamenti l'Etruscu, lachendu solu calchì ducumentu è parichji impresti linguistichi in lu Latinu (par asempiu, ''persona'' da l'Etruscu ''φersu''), è numarosi nomi di lochi, com'è [[Tarquinia]], [[Volterra]], [[Perugia]], [[Mantova]], forsi [[Parma]], è un pocu tutti li tuponimi chì compiini in "-ena" (Cesena, Bolsena, ecc.). Altri asempii di paroli di prubabili urighjina etrusca sò: ''atrium, fullo, histrio, lanista, miles, mundus, populus, radius, subulo''. La lingua etrusca risulta parlata trà lu IXu seculu AC è lu IIIu seculu AC. Era una lingua, sicundu li più, micca [[lingui indoauropeani|indoauropeana]], ma certi linguisti, par asempiu Adrados, di pocu hani prupostu una (dubbia) dirivazioni da una fasa monda antica di li lingui indoauropeani di stampu Anatolicu, particularmenti lu Luviu (si vica puru listessu prublemu di lu [[Tartessicu]] è l'ipotasi di Wikander). La lingua etrusca, in cumenciu sparta in l'Etruria propria (Altu Laziu - Tuscana, trà Tevere è Arnu), si sparsi piu à tardu in un'aria maiori, in parti di la pianura padana è di la Campania, dopu à la spansioni di la cultura etrusca inghjiru à lu VIu seculu a.C. Certi studiosi (Helmut Rix) liani l'etruscu puru à la lingua retica, parlata da li Reti in l'aria alpina finu à lu IIIu seculu d. C. [[Categoria:Lingua]] 0hpmejwqkztgsc3rseoclphj6xed1c9 Battaglia di Alalia 0 12586 363657 352095 2019-09-30T05:51:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''battaglia d'Alalia''' (ancu chjamata ''battaglia di u mare Sardu'')<ref>'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.</ref> hè statu un scontru navale chì si svolse trà i rifugiati grechi di [[Focea]], chì s'eranu cullucati in [[Alalia]] per sfughje à a prissione militare di [[Ciro II di Persia|Ciro u Grande]], è una cualizione di [[Cartaginese]] è [[Etruschi]]. Ebbe cum'è teatru u [[mare Tirrenu]], prubabilmente trà a [[Corsica]] è a [[Sardegna]], in una data chì a sturiugrafia situeghja trà u [[541 a.C.|541]] è u [[535 a.C.]], incù una prubabile priferenza per a datazione più bassa. Nonustante a vittoria, ottinuta à caru prezzu da i Focei d'occidente - una [[vittoria cadmea]], sicondu a definizione d'[[Erodutu]] - a battaglia inghjinnò un arrestu pluridecennale in l'espansione mercantile greca in u [[Mare terraniu occidentale]]. I rapporti priviligiati di l'Etruschi incù l'aria [[celti]]ca di l'[[Europa cintrale]], ebbenu dopu un rollu diterminante in a fasa evolutiva è u spannamentu ch'è a [[Celti|civiltà celtica]] travirsava, à cavallu trà u [[VI seculu a.C.|VI]] è u [[V seculu a.C.]], in u passaghju da a [[Cultura di Hallstatt|''facies'' hallstattiana]] à a [[Cultura di A Tène|cultura lateniana]] pusteriore. I sviluppi chì suvitonu vissenu traccià si duie sfere distinte d'influenza pulitica, greca è punica, annantu à i mari è annantu à a terra di a [[penisula italica]]: à l'internu di 'ss'equilibrii saria avvinuta l'incubazione è l'ascesa d'un novu sughjettu puliticu, a putenza emergente di [[Roma antica|Roma]]. A ricunquista di l'egemunia greca annantu à u [[Mar' Tirrenu]] duverà aspittà più d'un mezu seculu: a [[battaglia di Cuma (474 a.C.)|battaglia navale di Cuma]] vinta da i [[Siracusa|siracusani]] in u [[474 a.C.]], darà un duru colpu à u [[talassocrazia|duminiu navale]] è à e mire espansive di l'[[Etruschi]], indibulendu ne u cuntrollu annantu à Roma è annantu à e vie cummerciale versu a Campania etrusca. Malgradu l'evvenimenti successivi, cumpresa a [[battaglia d'Imera (480 a.C.)|scunfitta di i cartaginesi à Imera]], firmarà invece sempre apertu u nodu di l'attriti trà e duie residue sfere d'influenza in [[Sicilia]] è in u mare terraniu occidentale, chì mancu una fasa pluriseculare di [[guerre grecu-puniche|cunflittualità grecu-punica]] ùn riiscirà micca à risolve. Tuccherà à Roma u scopu di cancellà di manera definitiva u pesu è l'ingerenza cartaginese, affirmendu incù forza a so vucazione marittima propria. À a fine di e [[guerre puniche]] quellu spaziu geugraficu, da sempre cuntistatu, diventerà sempre di più, da u puntu di vista rumanu, un [[Mare Nostrum]]. == Cuntestu storicu == === A talassocrazia Focea in u mediterraniu occidentale === U periodu à cavallu trà u [[VII seculu a.C.|VII]] è u [[VI seculu a.C.]] assiste à u consolidu di l'egemunia focea in e strade di u Mediterraniu occidentale è di l'[[Oceanu Atlanticu|Atlanticu]], da e [[culonne d'Erculu]] à u regnu [[Tartesso|tartessicu]] di [[Argantonio]]. ==== Strade focee ==== Erodutu (I, 163) ci informa ch'è i Focei funi i primi trà l'[[Elleni]] à sperimintà e longhe strade finu à l'[[Oceanu atlanticu]].<ref name = ErodutuI163>[[Erodutu]], ''[[Storie (Erodutu)|Storie]]'', [http://dariosoldani.interfree.it/erodoto/storieI.html I, 163].</ref> U so successu fù divutu<ref name =ValletVillard169>Georges Vallet, François Villard, ''"Les Phocéens et a fondation de Hyélè"'', in ''Velia è i Focei in Occidente'', p. 169.</ref> à a sustituzione di e rutonde nave mercantile,di e quale e strade eranu assai cundiziunate da i venti, incù e più agili è rapidi navi da guerra, e [[pentecontere]], chì, à a forza di i venti, aghjunghjianu a putenza d'una cinquantina di remadori chì pudianu dopu mette in opera, s'ellu era nicessariu, tuttu u so putinziale offensivu per fà fronte à avversità esterne, ancu d'origine [[pirataria|piratesca]].<ref name =ValletVillard169/> ==== Cummerci è pirataria ==== Erodutu ùn si pronunzia micca di manera esplicita annantu à l'interessi chì cundussenu i Focei à intraprende ste longhe è avvinturose navigazione. Nonustante l'usu di nave di guerra, hè puru induvitevule chì fusse per u più essenziale u scopu cummerciale, rispettu à quellu piratescu.<ref>Georges Vallet, François Villard, ''"Les Phocéens et a fondation de Hyélè"'', in ''Velia è i Focei in Occidente'', p. 170.</ref> Un puntu annantu à u quale hè d'accordu tutta a tradizione pustiriore ùn manca micca di sottulinià cum'è, s'è necessariu, i Focei ùn lascionu micca sfughje l'occasione d'azzione piratesche, cum'è ci riporta [[Marcu Giuniano Giustino|Giustino]]<ref>[[Pompeo Trogo]], ''Epitome di [[Marcu Giuniano Giustino|Giustino]]'', [http://www.attalus.org/translate/justin7.html#43.3 XAIII.3.5] {{en}} annantu à attalus.org. </ref> o u stessu Erodutu, sia in u VI seculu a.C. in seguitu à l'abbandonu di [[Focea]] dopu à a [[imperu persiana|cunquista di i persiani]] [[achemenidi]], sia in u [[V seculu a.C.|V]], dopu à a [[battaglia di Lade]] è u fine di a [[rivolta ionia]].<ref>[[Erodutu]], ''[[Storie (Erodutu)|Storie]]''. [http://dariosoldani.interfree.it/erodoto/storieVI.html VI, 17]. è u casu di u [[strategu]] [[Dionisio di Focea]] chì, dopu à a [[battaglia di Lade|scunfitta navale à Lade]] di u [[494 a.C.]], previdendu l'imminente disfatta di a [[rivolta ionia]], si trasfurmò in piratu à u principiu incù un'incursione offensiva contru à a [[Fenicia]] è poi, in i mare di [[Sicilia]], incù sistematiche azzione contru à naviganti cartaginesi è etruschi, ma salvaguardendu l'interessi Grechi. St' episodiu s'insirisce frà altru in un cuntestu puliticu bellu pricisu, quellu clima di unità [[siceliota]] ritruvata, sottu a spinta di [[Siracusa]], contru à a cunvirgenza etrusca-punica in u Mare Tirrenu (cfr. [[Mauro Cristofani]] (à cura di), ''L'Etruschi. una nova imaghjine'', p. 46).</ref> U stessu Erodutu, in un antru passu,<ref>''[[Storie (Erodutu)|Storie]]''. [http://dariosoldani.interfree.it/erodoto/storieI.html I, 165].</ref> ùn face micca ch'è cunfirmà a timibule impresa cummerciale focea, chì dete mutivu à i [[Chio (isula)|Chioti]] di rifiutà a so vendita di quellu agglomeratu d'isulelle chjamate [[Oinousses|Enusse]]. ==== Fundazione di Marseglia è di l'areale cummerciale d'Alalia ==== Intornu à u [[600 a.C.]] ci fù a fundazione di a [[culonia greca|culonia]] di [[Massalia]]. Pare eppuri<ref name = Prayon56>Friedhelm Prayon, ''L'Etruschi'', p. 56.</ref> chì i rapporti incù l'Etruschi, in sta prima fasa, si fussenu mantenuti pacifichi. Intornu à u [[565 a.C.|565]]-[[563 a.C.]], i Focei avianu rinfurzatu e so pusizione incù a criazione d'un areale culuniale in i circondi d'[[Alalia]] (l'attuale [[Aleria]]), occupendu un situ strategicu postu annantu à a costa orientale tirrenica di a [[Corsica]], in cuncurrenza diretta incù i scali marittimi di a costa etrusca. Si trattava, sicondu parechje [[lizione (filulugia)|litture]] d'origine erudutea, d'una ripresa in manu, o d'un restauru d'un preesistente insidiamentu di soiu.<ref name =ValletVillard183>Georges Vallet, François Villard, ''"Les Phocéens et a fondation de Hyélè"'', in ''Velia è i Focei in Occidente'', p. 183.</ref> === Rapporti incù l'Etruschi === Eppuru quest'ultimu evvenimentu ùn cumpromisse micca i rapporti incù l'Etruschi, prubabilmente<ref name = Prayon55>Friedhelm Prayon, ''I Etruschi'', p. 55.</ref> perchè a fundazione di l'areale cummerciale ùn duvite micca interfirisce annantu à i preesistente traffichi cummerciali etruschi diretti à i sbocchi mercantile vicinu à a [[valle di u Rodanu]]. L'origine di sti cummerci, chì avianu cum'è interlocutrice a sucità celtica, pò esse datata almenu à l'ultimi dicennii di u [[VII seculu a.C.]], sicondu i ritruvamenti di Marseglia è di l'[[furtezza di cullina|oppidum celticu]] di [[Oppidum di Saint-Blaise|Saint Blaise]] ([[Bouches-du-Rhône]]), finu à [[Avarico]]<ref name = Prayon53>Friedhelm Prayon, ''L'Etruschi'', p. 53.</ref> (in [[Gallia]] cintrale, l'oghjinca [[Bourges]]) chì anu ristituitu [[buccheri]] è [[anfure]] [[vinu|vinarie]].<ref name = Prayon54/> Dopu à a fundazione di Massalia, l'impurtazione etrusche in [[Gallia]] ebbenu piuttostu una crescita, in parallelu à ciò chì cuncirnò, in modu più prividibule, i produtti d'origine greca.<ref name = Prayon54>Friedhelm Prayon, ''L'Etruschi'', p. 54.</ref> Cusì, ùn hè micca raru di truvà [[fibule]] metalliche, ma ancu vasi in [[bronzu]] di fattura etrusca à mezu à e grande tombe à camera, cum'è u famosu [[crateru di Vix]], in [[Burgogna]], in a [[tomba di Vix]], u tumulu di a principessa gallica omonima. === Rapporti incù Cartagine === Era differente a situazione di i rapporti incù i Fenici chì, in cuncurrenza incù i Focei annantu à e strade occidentale è in u Mare Tirrenu, funu custretti à annessà si [[Ibiza (isula)|Ibiza]] è à stabilisce ci una culonia intornu à u [[540 a.C.]]<ref>Ghjuvanni Garbini, ''I Fenici in u Mediterraniu occidentale finu à u [[V seculu a.C.]]'', ''op. cit.'', p. 128. Hè stata smintita da i ritruvamenti archeulogichi l'infurmazione arricata ci da [[Diodoru Sicilulus]] [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/è/Roman/Texts/Diodorus_Siculus/5à*.html#16 V, 16, 2-3]) riguardu à una fundazione cartaginese diretta di a culonia in u [[654 a.C.]] A culonia d'Ibiza fù fundata infatti,à a stessa epica, da culoni pruvinenti da [[Cadice]].</ref> Si riproduce cusì una tipica dinamica di l'irradiazione di i Fenici chì, da l'iniziale debule friquenze à fine di cummerciu, si vissenu custretti à orientà si versu forme pièu durevule d'insidiamentu, in riazzione à u culunialismu grecu, caratterizatu da l'occupazione è l'usu stabile di u territoriu. === Rifundazione d'Alalia === Più dopu, azzizzati da i [[Persiani]] di [[Ciro II di Persia|Ciro u Grande]], i Focei abbandunonu a so cità d'origine andendu à rinfurzà intornu à u [[545 a.C.]] o pocu dopu l'areale cummerciale d'Alalia.<ref> [[Massimu Pallottino]], ''[[Etrusculugia]]'', p. 161.</ref> E cunsequenze di stu muvimentu fubbenu nutevule: l'insirimentu di i rifugiati [[Anatulia|anatolichi]] marcò a trasfurmazione d'un insidiamentu cummerciale in una vera è propria [[polis|cità]], assumendu i significatu d'un attu di fundazione, incù l'instaurazione di santuarii dedicati è a migrazione di i culti di a mammapatria. === Rumpitura di l'equilibrii incù l'Etruschi è i Cartaginesi === Ma quessa, sicondu a tistimunianza d'[[Erodutu]],<ref> ''[[Storie (Erodutu)|Storie]]''. [http://dariosoldani.interfree.it/erodoto/storieI.html I, 166].</ref> avaria pruvucatu prestu un cambiamentu in l'equilibrii di i puteri tirrenichi. E duie putenze incù interessi cummerciali in l'aria Tirrenica, [[Civiltà etrusca|Etruria]] è [[Cartagine]], fubbenu stimulate à assucià si per fà fronte cumunu à a prissione cummerciale di e [[culonie greche|culonie ionie]] d'occidente. L' Etruschi, in particulare, in l'ultimi dicennii di u [[VI seculu a.C.]], missenu in opera una alternativa propria à e strade cummerciale duminate da i culoni grechi in occidente chì, à traversu u [[Mare Adriaticu|Adriaticu]], stabilì un cuntattu direttu incù [[Atena]], l'[[Attica]] è incù u [[Mare Egeiu|Egeiu]].<ref >[[Venceslas Kruta|Kruta]], ''I Celti è u Mediterraniu'', p. 31.</ref> Un rollu impurtante era svoltu da l'aria di l'[[Etruria]] [[Pianura padana|Padana]], chì travirsava un periodu di grande spannamentu, è da i centri cummerciali etruschi o etruscu-grechi di u [[delta di u Pocu]]: [[Adria]], [[Spina]], [[Voghiera]] è [[San Basilio (Italia)|San Basilio]]. === Interrilazione ecunomiche è pulitiche etruscu-fenicie === ==== Cunvirgenze pulitiche è cummerciali trà etruschi è cartaginesi ==== Ricolla infatti à u [[VI seculu a.C.]] un' allianza militare trà etruschi è cartaginese, di a quale semu infurmati da [[Aristotele]].<ref>[[Aristotele]], ''[[Pulitica (Aristotele)|Pulitica]]'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Aristot.+Pol.+3.1280à 1280à 25] {{en}} annantu à [[Perseus project]].</ref> l'esistenza d'una stretta interrilazione punica-etrusca hè cunfirmata da i risultati di l'archeulugia chì anu svilatu l'esistenza d'intensi interscambii è influenze culturale è cummerciale à Cartagine è in parechji centri di Sardegna, Laziu, Etruria meridiunale, Campania è Gallia meridiunale, à un'epica chì và, sicondu i ritruvamenti, da u [[seculu VIII a.C.]] finu à a mità di u [[seculu VI a.C.]]<ref name = Moscati130>[[Sabatino Moscati]], ''Chì funi i Fenici'', p. 130.</ref> U quatru archeulogicu pare indicà a prisenza stabile di mercanti fenici longu e coste tirreniche è prubabilmente<ref name = Moscati130/> in e stesse [[Preneste]] è [[Caere]],<ref>l'oghjinca [[Cerveteri]], [[Agylla]] per i [[Grechi]].</ref> cum'è sugiritu ancu da u [[tuponimu]] ''Punicum'' usatu per unu di i trè porti cerretani. ==== U trattatu etruscu-feniciu: E lamine di Pyrgi ==== A cunvirgenza d'interessi hà truvatu una cunferma, in u [[1964]], in u ritruvamentu sensaziunale fattu à [[Pyrgi]]<ref>Un altru di i trè porti di [[Caere]], chì cunserva un'[[etimulugia|origine]] greca in u significatu di ''Torre'' (cfr. [[Mauro Cristofani]] (à cura di), ''L'Etruschi. una nova imaghjine'', p. 39). Si truvava trà u più sittentriunale polu purtuale di ''Punicum'', è quellu più à u sudu di ''Alsium''.</ref> di duie lamine auree cumpurtendu una [[scrizzione]] bislingua [[Lingua fenicia|fenicia]]-[[Lingua etrusca|etrusca]],<ref>''[[Corpus Inscriptionum Etruscarum|CIè]]'', 6314-6316.</ref> e cusiddette [[Lamine di Pyrgi]]: i duie testi, di u stessu tinore ancu s'elli ùn sò micca identichi, facenu riferimentu à a cumuna cunsacrazione d'un tempiu è un simulacru à a dea fenicia [[Astarte]],<ref>In u testu etruscu a divinità fenicia indicata cum'è a dea [[Uni (mitulugia)|Uni]] di u [[pantheon etruscu]], à a quale era assimilata. Da vede: Pallottino, ''op. cit.'', p. 170.</ref> in un locu offerto da ''[[Thefarie Velianas]]'', rè di Caere. A fundazione di u locu sacru hà una matrice pulitica chì trascende a dimensione lucale: apparisce infatti ligata à e tappe di l'investitura pulitica di stu sughjettu, ''Thefarie Velianias'', l'a quale rollu incarna tratti assimilabili à un [[tirannu]], una figura pulitica tandu appena emergente da u sistema oligarchicu precedente;<ref>Mauro Cristofani (à cura di), ''L'Etruschi. una nova imaghjine'', p. 131.</ref> ma lascia inoltre intende ancu una friquenza fenicia-punica di u santuariu, incù forme di reciproca ospitalità publica,<ref>Mauro Cristofani (à cura di), ''L'Etruschi. una nova imaghjine'', p. 46.</ref> chì s'aghjunghje à l'ospitalità mercantile sottintesa in u dighjà citatu tuponimu purtuale di ''Punicum''. Bench'ella ùn fusse micca pussibule una datazione annantu à a basa di e sole scrizzione, ùn fermanu micca dubbiti annantu à una so cullucazione vicina à u [[500 a.C.]]<ref>[[Robert Maxwell Ogilvie|Robert M. Ogilvie]], ''op. cit.'', p. 78.</ref>. ==== U trattatu trà Roma è Cartagine ==== U stessu quatru saria cumpatibile<ref>Robert M. Ogilvie, ''op. cit.'', p. 77.</ref> incù a nutizia furnita da [[Polibio]],<ref>[[Polibio]], ''[[Storie (Polibio)|Storie]]'', III 22, 4-13.</ref> altrimente poca capiscitoghja, d'un trattatu trà [[Ripublica rumana|Roma]] è Cartagine, da ellu datata à u [[consulu rumanu|cunsulatu]] di [[Luciu Giunio Bruto]] è [[Luciu Tarquiniu Collatino]], intornu à u [[509 a.C.]],<ref>[[Massimu Pallottino]], ''[[Etrusculugia]]'', p. 169.</ref> o à u [[508 a.C.|508]]-[[507 a.C.]], immediatamente dopu à a cacciata di [[Tarquiniu u Superbo]] è u scioglie di l'[[Età regia di Roma|Età regia]], sicondu una crunulugia largamente ammessa da a muderna sturiugrafia rumana. ==Datazione di a battaglia== A cullucazione timpurale di a battaglia ùn hè micca cunnisciuta incù pricisione. Da Erodutu sapemu ch'è: Ciro batte Creso in Cappadocia è dunque s'impatrunisce di a cità di Sardi induv'ellu s'era rifughjatu. Dopu move versu Babilonia è si n'impatrunisce. In u frattempu u cuntrollu di a Lidia, à u principiu affidata à Tabalo, passa in e mane di Arpago chì invade l'Ionia è piglia subitu Focea. A caduta di Focea ricolla dunque à pocu dopu à a caduta di Sardi. Quest'ultimu evvenimentu pò esse datatu à u 542-541 grazia à una nutizia indiretta furnita da u Marmor Parium. Per Diogene Laerzio<ref>1, 95.</ref> chì ripiglia Sosicrate, a morte di Creso avvinite invece un pocu prima, in u 543 a.C., vene à dì 41 anni dopu à a morte di Periandro, cullucata in l'annu di a 49ª Olimpiadi, u 584 a.C. Da a Cronaca di Nabonide sapemu invece ch'è Ciro righjunse u Tigri in u mese di Nisannu (marzu-aprile) di u 547/546 a.C. è ch'è u mese dopu andò versu un paese chì, nonustante una lacuna in u testu, pararia esse a Lidia. Riguardu à ste fonte a presa di Sardi pò esse circuscritta à u 547-541. Per via di cunsequenza, a caduta di Focea daterebbe à l'incirca à u 546-540, incù una prubabile priferenza per a datazione più bassa. Santu Mazzarino, per indettu, sustene l'esistenza d'una tradizione crunulogica più bassa, rispichjata da u Marmor Parium, è prupone una datazione à u 541 per a presa di Sardi è à u 540-539 per a cunquista di l'Ionia. Tinutu contu di a fuga in occidente è di i cinque anni di pirataria ripurtati da Erodutu, a battaglia duvite avvene in u 541-535 a.C. o, siguendu Mazzarino, in u 535-534 a.C. ==Cunsequenze pulitiche è cummerciale== ===Evacuazione d'Alalia=== I vincidori fecinu ritornu à Alalia induve, presu attu di a situazione chì s'era creata, stirponu donne è criaturi annantu à e vinti nave sopravviventi, per dirige si versu e coste tirreniche di l'Enotria, fendu strada annantu à Reggio, a cità chì detinia tandu u cuntrollu di e strade à traversu u Strettu calabro-sicilianu. L'evacuazione d'Alalia duvite prubabilamente cuncernà i soli grechi di più ricente immigrazione. Quessa concorda incù e date archeulogiche: Alalia, finu à a cunquista rumana, apparisce cum'è un centru induv'elli perduranu di manera nutevule l'elementi culturali grechi, cum'è tistimunieghjanu l'usi funerarii, l'onomastica è i ritruvamenti epigrafichi, incù segni d'una prisenza mista etruscu-cartaginese, oltre à forte influenze classifichevule più generalmente cum'è italiche. ===Fundazione d'Elea=== [[File:Elea (Velia) - theatre.jpg|thumb|upright=2.3|Resti di u teatru grecu in u situ archeulogicu d'Elea chì diventerà a Velia rumana.]] Incù u benistà di a cità di u strettu i rifugiati si spustonu dopu annantu à e coste [[Lucania|lucane]] di u Mar' Tirrenu è, raccoltu ancu u cunsensu di a vicina Posidonia, ci fundonu Elea. Si pò custattà, in l'accordu incù l'altre duie poleis, l'esistenza d'un interessu cumunu, in modu anti-etruscu è anti-punicu, per u rinfurzamentu di a prisenza culuniale greca in u Mar' Tirrenu meridiunale. Posidonia, culonia sibarita, pudia aspittà si inoltre, da una culonia ionia, un rinfurzamentu di l'assu cummerciale preesistente è priviligiatu trà Sibari è Miletu, in antagunismu contru u scopu tarantinu d'un cuntrollu annantu à e coste tirreniche. U situ sceltu, in terra enotria, purtava u nome italicu di Yele. A lizione erudutea ἐχτήσαντο πολιν dimostra chì, quì cum'è per Alalia, si trattava di una fundazione annantu à un insidiamentu preesistente di tipu areale cummerciale. 'Ss' ipotesi ùn hè micca stata ravvivata da i ritruvamenti archeulogichi: resti di l'opere murarie di un paese arcaicu organizatu di tipu puligunale sò stati purtati à a luce annantu à a cullina di l'acropula eleatica. Una di l'opere murarie, analizata annantu à base stilistiche, apparisce rializata "in ottimu modu puligunale di tipu lesbiu" (vene à dì à ghjunte curve). Sta tipulugia pare infatti dirittamente impurtata da l'Asia Minore, truvendu in u mediterraniu occidentale i soli riscontri di Naxos è di Lipari. Altri scavi di l'acropula anu invece ridimensiunatu a purtata di 'ssa datazione, effittuata annantu à sole base stilistiche: ùn hè affiuratu alcun' elementu stratigraficu per una datazione anteriore à a fundazione d'Alalia (565 a.C.) è ancu i pochi ritruvamenti anteriori à u 540 a.C. ùn furniscenu micca una prova decisiva di una fundazione anteriore à a battaglia. === Egemunia annantu à u Mare Tirrenu === [[File:West Mediterranean Areas 509 BC.png|thumb|upright=1.4|Ripprisintazione schematica di e sfere d'influenza in u [[mare terraniu occidentale]] in l'ultimi dicennii di u [[VI seculu a.C.]], dopu à a ''battaglia d'Alalia''.]] L'incerta vittoria di i Focei marcò di fattu un mumentu d'arrestu di l'[[Culonia greca|espansione culuniale]] è mercantile di i [[Grechi]] in u mediterraniu nordu-occidentale chì, firmata finu à tandu senza riazzione, avia datu locu à una spezia di [[talassocrazia]]. ===Etruschi=== L'Etruschi s'assicuronu u cuntrollu annantu à e strade di u Mare Tirrenu sittentriunale, garantiscendu si a sicurezza di e coste di l'Etruria è u duminiu di quelle di a Corsica, almenu da u virsante orientale. Una prova d'espansione versu u sudu, serà fatta pochi anni dopu à, ma fiascherà, in u 524 a.C., per via di a putenza di l'antica culonia magnugreca di Cuma: l'armata italiota, abilmente guidata da Aristodemu, l'ultimu tirannu cumanu, infligerà una prima sivera scunfitta à e forze etrusche, à a quale ferà seguita una siconda, in Ariccia, incù l'Etruschi guidati da Arrunte, in u 505 a.C., contru à una cualizione di cumani è latini. I centri etruschi di a Campania cunnisceranu dinù una nutevule crescita, ma e mire etrusche annantu à a Magna Grecia pudianu esse cunsiderate definitivamente arghjinate. Ci vuleranu parechji dicennii perch'ellu si virificheghji l'arrestu definitivu di l'espansiunismu etruscu, u declinu di u duminiu nordu-tirrenicu è a perdita guasi tutale di cuntrollu annantu à i culligamenti incù a Campania è annantu à Roma: succederà finalmente in u 474 a.C., quandu una cualizione cumana-siracusana guidata da Ierone, infligerà à l'Etruschi una disastrosa è definitiva scunfitta navale in a battaglia di Cuma. ===Cartaginese=== A contrapartita à l'egemunia etrusca annantu à u Mare Tirrenu sittentriunale fù a delimitazione di a propria sfera d'influenza incù quella di Cartagine, chì si riservò manu libera in a pussibilità di stende disegni egemonichi annantu à a Sardegna sana. Ma tali scopi divianu quantunque tene contu di l'inaspittata resistenza di e pupulazione lucale, chì a so strenua oppusizione era ghjunta à rispinghje di manera valevule a prova di stende l'influenza egemonica cartaginese à l'isula sana ch'è u cunduttiere Malchos, à capu d'un'armata di 80.000 omini, pruvò di pone in attu, muvendu si da e cunsulidate pusizione di e culunisazione meridiunale è orientale di l'isula. === Esiti cummerciali === A criazione di strade altirnative da i marcati attichi ebbe l'effettu, ancu s'ellu ùn ne custituiscìa micca u scopu principale, di trasfurmà l'Etruschi in l'intermidiarii priviligiati in i cuntatti cummerciali trà u mondu ellenicu è quellu di e culture è di i populi di l'[[Europa cintrale]], aldilà di l'[[Alpe]]. In stu modu fù rivucatu o furtamente ridimensiunatu u rollu tradiziunalmente svoltu da l'altra culonia focea di [[Marseglia|Massalia]]. A purtata tutale di a midiazione focea in i [[scambiu|scambii]] incù u mondu grecu orientale hè di fattu annientita da u cuntributu mercantile di e [[Ionia|cità ionie]], soprattuttu [[Samo (isula)|Samo]], ma ancu [[Efesu]] è [[Miletu (Asia Minore)]], tutti è trè emblematiche dedicatarie in u santuariu ellenicu di [[Gravisca]]. À l'internu d'una più influenza artistica grecu-orientale, hè stata fatta l'ipotesi di a prisenza in occidente d'artigiani pruvinenti da Focea in particulare per a manifattura è a decurazione di e cusiddette ''[[idrie ceretane]]''. === Osmosi culturale trà mondu italicu è celticu === In u mutatu cuntestu in l'equilibrii chì s'eranu creati à a fine di u seculu VI a.C. in u mare Tirrenu, s'assiste à una drastica interruzione di l'impurtazione in Europa cintrale di marcanzie manufatte d'origine massaliota, mentre si rigistreghja à listessu tempu un incrementu di scambii d'ogetti di fattura etrusca o di manifattura attica, ma sicondu tipulugie ben' attistate in aria etrusca-padana.<ref>[[Venceslas Kruta|Kruta]], ''I Celti è u Mare Terraniu'', p. 32.</ref> L'influssu esercitatu da sti cuntatti ebbe un nutevule pesu in quella fasa di spannamentu chì marcò u passaghju di a [[Celti|civiltà celtica]] da a cusidditta [[cultura di Hallstatt]] à a [[Cultura d'A Tène|facies di A Tène]], tantu chì si pò affirmà chì ''"sta situazione ghjustificheghja u fattu chì e prime manifestazione tipiche di a cultura lateniana trovanu guasi tutti i so precedente è e so fonte d'inspirazione in u duminiu peninsulare [...]. I caratteri cumuni à i diversi fuculaghji lateniani sò prubabilamente u riflessu di l'origine cumuna mediterrania di l'impulsione chì l'alimentonu"''<ref>[[Venceslas Kruta|Kruta]], ''I Celti è u Mediterraniu'', p. 35 è 37.</ref> è, sicondu altri chì, ''"senza tema di esagerà [...], à parte da u [[V seculu a.C.]] (in u cusiddettu [[cultura d'A Tène|periodu d'A Tène]]), l'arte di i [[Celti]] conobbe un sviluppu nutevule grazia à e capacità è à e sperienze tecniche furtamente influinzate da i cuntatti cuntinui incù e culture mediterranie, soprattuttu incù i Grechi è incù l'Etruschi"''.<ref name = Prayon54/> ==Bibliugrafia== === Fonte primarie === * [[Erodutu]]. ''[[Storie (Erodutu)|Storie]]'', [http://dariosoldani.interfree.it/erodoto/storieI.html I] è [http://dariosoldani.interfree.it/erodoto/storieVI.html <small>VI</small>] * [[Pliniu u Vechju]]. ''[[Naturalis historia]]'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/A/Roman/Texts/Pliny_the_Elder/3*.html <small>III</small>, 85] annantu à [[LacusCurtius]] * [[Strabone]]. ''[[Geugrafia (Strabone)|Geugrafia]]'' [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text.jsp?doc=Perseus:text:1999.01.0198 <small>VI</small>, 1.1]{{en}}-[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text.jsp?doc=Perseus:text:1999.01.0197 <small>VI</small>, 1.1] annantu à [[Perseus project]] * [[Pompeo Trogo]], ''Epitome di [[Marcu Giuniano Giustino|Giustino]]'', [http://www.attalus.org/translate/justin7.html#43.3 <small>XAIII</small>, 3.5] {{en}} annantu à attalus.org * [[Aristotele]], ''[[Pulitica (Aristotele)|Puliticu]]'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Aristot.+Pol.+3.1280à 1280à, 25] {{en}} annantu à [[Perseus project]] * [[Diodoru Sicilianu]]. ''Bibliotheca historica''. [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/è/Roman/Texts/Diodorus_Siculus/5à*.html#16 <small>V</small>, 16, 2-3] {{en}} annantu à [[LacusCurtius]] * [[Titu Liviu]]. ''[[Ab Urbe cundita libri|Ab Urbe cundita]]''. [http://www.latin.it/autore/livio/ab_urbe_cundita/!05!liber_v/34.lat V, 34] === Fonte sicundarie === * [[Marcello Giganti]], "U [[logos]] eruduteu annantu à l'origine di Velia" in ''Velia è i Focei in Occidente'', "A parola di u Passatu", [[Gaetano Macchiaroli editore]], CVIII-CX, maghju-uttrove 1966, p. 297 è sig. * Georges Vallet, François Villard, "Les Phocéens en Méditerranée occidentale à l'époque archaïque et a fondation de Hyélè", in ''Velia è i Focei in Occidente'', "A parola di u Passatu", Macchiaroli è., CVIII-CX, maghju-uttrove 1966, p. 297 è sig. * [[Robert Maxwell Ogilvie|Robert M. Ogilvie]], ''E origine di Roma'', [[U Mulinu]], Bologna, 1995. * Venceslas Kruta, I Celti è u Mediterraniu| 2004| [[Jaca Book]], Milanu * Massimu Pallottino, [[Etrusculugia]]| 1984| [[Hoepli (casa editrice)|Hoepli]], Milanu * Mauro Cristofani, Dizziunariu di a civiltà etrusca, 1985, [[Ghjunti]], Firenza * Mauro Cristofani, L'Etruschi. Una nova imaghjine, 2000, Ghjunti * [[Mariu Napuli]], ''"A ricerca archeulogica di Velia"'', ''Velia è i Focei in Occidente'', "A parola di u Passatu", Macchiaroli è., CVIII-CX, maghju-uttrove 1966, * Napuli Mariu, Civiltà di a Magna Grecia, 1978, Eurodes}} * Sabatino Moscati, Quali fubbenu i Fenici| 1992| [[Sucità Editrice Internaziunale|SèI]], Turinu * Santu Mazzarino, Frà oriente è occidente. Ricerche di storia greca arcaica| 1989 == Note == <references/> cffcnsv3zvtb1afu7i7cxg1x62z9dpx Val d'Ese 0 12587 334936 325480 2014-03-23T15:09:43Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Val d'Ese''' hè una stazione di schì [[Corsica|corsa]] situata nant'a a cumuna di [[Bastelica]] in [[Corsica suttana]]. Da Val d'Ese nasce u fiume "Ese", a stazione hè accircundata da i monti Punta di Petra Male (1674 m), Punta Vaccaiu (1759 m) è Punta Coperchiana (1939 m) ==Distanze== * Val d'Ese - Bastelica = 11 km * Val d'Ese - [[Aiacciu]] = 51 km * Val d'Ese - [[Sartè]] = 92 km [[Categoria:Corsica]] 9u4i458u0juop2s5i7uimzat7p7jtc9 Pianura Padana 0 12588 339577 333885 2014-09-20T13:00:15Z 92.153.12.210 /* Giulugia */ wikitext text/x-wiki [[Image:Val padana.jpg|thumb|240px|Imaghjina da u spaziu di l'Italia sittintriunali: a ''Vaddi Padana'' hè a zona grisgia indrentru à u trattu rossu]] A '''pianura padana''', o '''padanu-veneta''', è più prubbiamenti '''pianura padanu-venetu-rumagnola''' è menu prubbiamenti '''vaddi padana'''<ref>[http://www.sapè.it/enciclopedia/Padana%2C+Pianura-.html De Agostini, anciclupedia, articulu Padana, pianura- ]</ref> (vaddi chì si riferisci à u bacinu di u [[fiumu Pò]], da a [[vaddi Pò]] à u so [[Delta di u Pò|delta]]), hè una [[pianura alluviunali]], una [[rigioni giugrafica]], unitaria da u puntu di vista murfulogicu è idrugraficu<ref>http://www.treccani.it/enciclopedia/pianura-padana/ Articulu rilativu annantu à l'anciclupedia Treccani</ref>, situata in [[Auropa miridiunali]] chì si stendi longu l'[[Italia sittintriunali]], cumpresa principalamenti prima di u [[bacinu idrugraficu]] di u fiumu [[Pò]], cumprindendu parti di i rigioni [[Piemonti]], [[Lumbardia]], [[Emilia-Rumagna]] è [[Venetu]] cumpresi in l'[[isoipsa]] di i centu metri d'altitudina. A nordu-livanti, oltri l'[[Adige]] par parechji, oltri a catena di i [[Coddi Euganei]] è a [[laguna di Vinezia]] par altri, a [[pianura]] assumi a dinuminazioni di [[pianura venetu-friulana]]. Sti dui arii pari cuntigui sò siparati da l'[[Auropa Cintrali]] da a [[catena alpina]], chì custituisci [[spartiacqua]] giugraficu è climaticu, è sò cusì cunsidarati com'è parti di l'Auropa Miridiunali. L'[[Alpi]], i [[Prealpi]], i rilievi di i [[Langhe]] è di u [[Monferrato]] dilimiteghjani a pianura padana longu i virsanti nordu, punenti è sudu-punenti, u virsanti miridiunali essendu inveci chjusu da a catena di l'[[Appinnini]] mentri à livanti hè bagnata da u [[Mari Tarraniu]] in u so sittori più sittintriunali, l'[[Adriaticu]]. Par definiscia la hè ancu imprudatu, ancu puri raramenti, u tuponimu ''[[bassupianu]] padanu''. Un antru terminu intrutu ricintamenti in l'usu cumunu hè quiddu di [[padania]], chì hè ancu diffaramenti imprudatu in parechji duminii, com'è quiddu puliticu, par disignà un'aria di l'[[Italia Sittintriunali]] in parti cuincidenti incù a pianura stessa. A pianura padana, chì a so superficia hè di circa {{M|47 000|k|m2}}<ref>http://www.treccani.it/enciclopedia/pianura-padana/ Articulu rilativu annantu à l'anciclupedia Treccani</ref>, hè bagnata, più di chì da u [[Pò]] è da i so numarosi [[affluenti]], ancu da [[Adige]], [[Brenta]], [[Piave]], [[Tagliamento]], [[Renu (fiumu talianu)|Renu]] è da i fiuma di a [[Rumagna]] in i so bassi corsi da u sboccu in pianura insin'à a foci. == Giugrafia == A pianura padana hè una di i più grandi pianuri auropei è, attualmenti a più grandi trà quiddi di l'[[Auropa meditarrania]]. Accupa bona parti di l'Italia sittintriunali, da l'[[Alpi Uccidintali]] à u mari Adriaticu, è hà à l'incirca a forma di un triangulu. Guasi à u centru scorri u fiumu [[Pò]], chì l'attraversa in dirizzioni punenti-livanti. U fiumu li dà u so nomu, chì deriveghja da ''Padus'', nomu [[Lingua latina|latinu]] di u [[Pò]]. U terminu "[[Padania]]", bench'è più ricenti, cumparisci dighjà in u [[1903]] in un articulu di a [[Sucità Giugrafica Taliana]] scrittu da [[Gian Lodovico Bertolini]] è intitulatu ''Nantu à a pirmanenza di u significatu estinsivu di u nomu di Lumbardia''. == Giulugia == [[File:Colline moreniche del Lago Garda.JPG|240px|thumb|[[Solferino]], [[Morena|cuddini murenichi]] di u [[lavu di Garda]]]] L'attività di i fiuma prisenti hè a principali causa di a furmazioni di l'ambienti attuali di [[pianura alluviunali]] incù significativi cundiziunamenti duvuti à i [[ghjaciazioni]] è à i finomini di [[subsidenza]] diffirinziali in currispundenza di sinclinali è anticlinali sipolti. U so aspettu cuntimpuraneu hè u risultatu di l'azzioni di numarosi corsi d'acqua chì ani, in successivi tempi [[giulugia|giulogichi]] è storichi, arricatu [[sidimentu|sidimenti]] fluviali à u bacinu marinu custieri, sughjettu à finomini di [[subsidenza]], chì accupava l'oghjinca pianura padana. In particulari a gran' parti di i dipositi supirficiali affioranti hè u pruduttu di l'attività fluviali, pusteriori à a [[ghjaciazioni Würm]] chì si cunclusi circa 18000 anni fà. U sciuglimentu di i [[ghjacciaiu|ghjacciali]], libarendu una grandi quantità d'acqua in tempi giulugicamenti brevi hà incausatu l'[[erusioni]] di i grandi corpi [[morena|murenichi]], edificati pricidintamenti da l'attività di i ghjacciali; i matiriali erosi à monti o in prussimità di i dipositi murenichi diposti à l'iniziu di i vaddi, funi diposti in i vaddi. Eppuri, sottu à i dipositi cuntinintali fluviali è fluviu-glaciali (chì prisentani spissori di parechji cintunari di metri) s'hè sviluppatu un basamentu d'urighjina marina incù aspettu strutturali cumplessu è micca priva di significatu niutettonicu. Dipoi u tardu [[Cretacicu]], infatti, a pianura padana hà rapprisintatu a parti fruntali di dui cateni di opposta cunvirghjenza: l'[[Appinninu sittintriunali]] è l'[[Alpi miridiunali]]. I studii nantu à a basa di a siquenza pliu-quatirnaria in a purzioni cintrali è miridiunali di a pianura padana, mostrani u sviluppu di una seria di bacini sedimentarii di tipu sin-orugenetichi chì si sò furmati in seguitu à muvimenti chì si poni culligà à parechji fasi tettonichi; a purzioni sittintriunali di a pianura, inveci, prisenta una struttura monuclinali immergenti versu u Sudu. L'aspettu finali di a pianura padana s'hè raghjuntu incù u riimpimentu difinitivu (cuminciatu in u [[Pliucenu]]), incù dipositi à u principiu marini è dopu cuntinintali, di i bacini ampiamenti subsidenti di l'avanfossi padani. Bench'è a strutturazioni difinitiva di u substratu sipoltu fussi tradiziunalamenti assuciata à una fasa tettonica pliucenica media-infiriori (datevuli da a discurdanza esistenti trà i sidimenti pliu-pleistucenichi marini è u substratu più anticu), l'upinioni hè sempri più diffusa chì i dipositi alluviunali quaternarii siini stati cuinvolti in fasi neutettonichi, cundiziunendu cusì ancu a morfugenesi più ricenti. == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Italia]] i81nwdilz9wwx1cryzavrdd5dvktzuq Populu 0 12589 350147 336462 2015-07-07T21:48:08Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Ortografia è grammatica da verificà}} '''Populu''' pò difinì, in ghjinirali, un gruppu spicificu d'essari umani accumunati da un sintimentu d'appartinenza, pussidendu o menu carattiristichi cumuni quali lingua, cultura, rilighjoni o naziunalità.<br /> Pà certi un populu hè l'insemi di li cittadini d'unu [[statu]], ancu s'iddu in quistu casu si duvaria aduprà la parola ''pupulazioni'', ch'hè l'insemi di i parsoni fisichi risidenti in lu tarritoriu d'unu statu.<br /> Altra cosa ancora hè la [[nazioni]], cunsidarata comu custituita da parsoni chì cundividini un ligamu suciali è culturali.<br /> Par asempiu, lu [[Vechju Tistamentu]] faci rifirimentu à lu ''populu di [[Mosè]]'', chì veni cunsidaratu una nazioni, una rilighjoni è una cultura. Firmendu chjari li ghjusti difinizioni di ''nazioni'' riguardu à la cumunanza di lingua, di custumi è di istituzioni suciali, è di populu riguardu lu sintimentu d'appartinenza, li paroli ''nazioni'' è ''populu'' venini cuntinuamenti cunfusi trà iddi fin'à sustituì l'una cù l'altra. <br> In la Dichjarazioni Univirsali di li Diritti Cullittivi di li Populi (CONSEU - [[Barcellona]], [[27 maghju]] [[1990]]), s'afferma:<br> ''"Ugni cullittività umana ch'aghjia un rifirimentu cumunu, una so cultura è una so tradizioni storica, sviluppati si in un tarritoriu giugraficamenti ditarminatu (...) custituighja un populu.<br>'' ''Ugni populu hà lu drittu cussì d'adintificà si.<br>'' ''Ugni populu hà lu drittu à affrancà si nazioni."''<br> Sicundu quisti cuncetti è in cunforma à li lingui francesa è inglesa, la parola ''nazioni'' tendi à piddà un significatu più puliticu ch'è culturali, mentri la parola ''populu'' tendi à piddà un significatu più culturali. ==Da vede dinò== *[[Sardi (populu)]] [[Categoria:Etnulugia]] c3qwwjtkslxtjunajmhpvuqwstgxa6i Etruria 0 12590 360518 346042 2018-11-18T09:44:01Z Đông Minh 14516 fixed cite error wikitext text/x-wiki [[Image:Etruscan civilization italian map.png|thumb|right|240px|U tarritoriu di l'Etruschi]] L''''Etruria''' era una rigioni antica di l'[[Italia]] cintrali, a ''VII''a trà i rigioni di l'Italia augustea, chì cumprindia a [[Tuscana]], parti di l'[[Umbria]] uccidintali finu à u fiumu [[Tibaru]], u [[Laziu]] sittintriunali finu à Roma è i tarritorii liguri à u sudu di u fiumu [[Magra]].<ref name="PliniuNatHistIII,50">[[Pliniu u Vechju]], ''[[Naturalis Historia]]'', III, 50.</ref><ref name="StraboneItaliaV2.5"/> ==Tarritoriu== Cunfineghja à u nordu incù a [[Liguria]],<ref name="StraboneItaliaV2.1">[[Strabone]], ''[[Giugrafia (Strabone)|Giugrafia]]'', V, 2,1.</ref> à parta da u [[fiumu Magra]] (''Macra'').<ref name="StraboneItaliaV2.5">[[Strabone]], ''[[Giugrafia (Strabone)|Giugrafia]]'', V, 2,5.</ref> Venini dopu, prusiguendu versu u sudu, longu a costa tirrenica i fiuma [[lavu Prile|Prile]] (''Prelius'' o ''Prilis'') è [[Ombrone]] (''Umbĕr''). Sempri più versu u sudu, ci hè u fiumu [[Tibaru]] (''Tiberis''), distanti 284 migli rumani da u Magra, chì custituisci a cunfini miridiunali di l'Etruria incù l'anticu ''[[Latium vetus]]'' di i [[Latini]] è a ''[[Sabina]]'' di i [[Sabini]].<ref name="StraboneItaliaV2.1"/> Sottu [[Augustu]] fù trasfurmata in a ''VII Regio''.<ref name="PliniuNatHistIII,50"/> Cunfineghja, inoltri, in a so parti uriintali, incù l'[[Umbria]], tantu chì u fiumu [[Tibaru]] par un certu trattu custituisci a cunfini trà a dui rigioni.<ref name="StraboneItaliaV2.1"/> A rigioni hè ancu ricca di lava navighevuli com'è: u ''[[Lavu Ciminu|Ciminu]]'' ([[lavu di Vico]]),<ref name="StraboneItaliaV2.9"/> quiddu di ''[[Lavu di Bolsena|Volsinii]]'' ([[lavu di Bolsena]]),<ref name="StraboneItaliaV2.9"/> quiddu di ''[[Lavu di Chjusi|Clusium]]'' ([[lavu di Chjusi]]),<ref name="StraboneItaliaV2.9"/> u ''[[Lavu Sabata|Sabata]]'' ([[lavu di Bracciano]])<ref name="StraboneItaliaV2.9"/> è u [[lavu Trasimeno]].<ref name="StraboneItaliaV2.9">[[Strabone]], ''[[Geografia (Strabone)|Geografia]]'', V, 2,9.</ref> ==Pupulazioni== [[Pliniu u Vechju]] conta chì in Etruria, i [[Pelasgi]] cacciàni l'[[Umbri]], ma ni funi cacciati à so volta da l'''[[Etruschi|Lidi]]''. Da u nomu di u rè di quisti ultimi, presini u nomu di ''[[Tirreni]]'', più tardi chjamati incù u terminu grecu di ''[[Tusci]]'', dirivanti da u ritu sacrificali (verbu grecu ''thýo'' = sacrifiziu).<ref name="PliniuNatHistIII,50"/> ==Storia== ===Etruschi=== Frà u [[X seculu a.C.|X]] è l'[[VIII seculu a.C.]], l'[[ità di u farru]] trova a so massima sprissioni in a [[civiltà villanuviana]] (priciduta in u bronzu ricenti da a [[cultura protuvillanuviana]]), chì hà presu u nomu da [[Villanova (Castenaso)|Villanova]] (una frazzioni di [[Castenaso]]), un insidiamentu di grandi intaressu archiulogicu, induva sò stati truvati lanci, spadi, pettini è giuieddi di ogni tipu. Quista hè una dimustrazioni di i prugressi chì erani stati fatti in l'estrazzioni è in a lavurazioni di i mitalli, di qualessi era particularamenti riccu u sottuterra di a rigioni. ===Ebbica rumana=== [[Image:Roman_regioVII_etruria.jpg|thumb|240px|L'Etruria à u tempu di a duminazioni rumana: Regio VII]] À parta da a tarda ebbica ripublicana (iniziu di u I seculu a.C.) a rumanisazioni di l'Etruria pudia dì si oramai cumplittata. U paisaghju hè carattarizatu da i cità alliati, da i culonii è da i so infrastrutturi. Ci s'aghjunghji una multitudina di picculi fattorie è in i zoni perifirichi sopravvivini paesa d'urighjina etrusca. In u corsu di u seculu cumenciani à furmà si in i tarritorii culonii di prubità più maiori, ditti villi: impresi agriculi spicializati chì cummercializeghjani i so prudutti criati grazia à l'apportu di schiavi. In u tarritoriu di Cosa sò prisenti grandi furnaci di anfuri accantu à i villi, imprudati com'è cuntinidori par u vinu, chì funi dopu scuparti annantu à numarosi relitti in i stradi cummirciali à l'internu di u Mari Tarraniu. In u 89 a.C. l'Etruschi è i culoni latini ottensini a cittadinanza rumana, ma u periodu succissivu fù marcatu da gravi avvinimenti militari: fù distrutta difinitivamenti Talamone è u so portu, più di prubabilamenti à Roselle è Vetulonia, mentri à Populonia a distruzzioni hè ricurdata da i fonti. I mutamenti chì si righjistrani in u tarritoriu sò par a maiò parti distinti da a ruvina di i picculi prubitarii è di u culoni, incù a scumparsa di i so insidiamenti in i campagni, à favori di i cità. À u tempu di l'imperatori Augustu fù custituita a VII Rigioni, ditta Regio VII Etruria, di l'ondici rigioni in i quali fù suddivisu u tarritoriu d'Italia. == Noti == <references/> == Da veda dinò== * [[Etruschi|Civiltà etrusca]] * [[Lingua etrusca]] == Liami == *[http://www.storia.unibo.it/italia/etruria.htm La Regio VII Etruria à cura di l'Univirsità di Bulogna] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Storia]] [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Storia]] czksxlnp18ggjiyr5r92voboi2aipyv Tevere 0 12591 356059 344025 2016-12-19T22:26:08Z Kayman2016 11067 wikitext text/x-wiki [[File:Tiber.PNG|thumb|250px|U fiume Tevere in Italia]] [[File:Tevere_2016x.jpg|thumb|250px|U Tevere in Roma]] U '''Tevere''' hè un fiumu maiori di l'Italia cintrali è pininsulari. Hè cù 405 km di corsu u terzu fiumu talianu par lungura daretu à u [[Po]] è l'[[Adige]] è in assulutu u sicondu par bacinu idrugraficu dopu à u [[Po]]. (17.375 km²) U Tevere hè puri u terzu fiumu talianu par vulumu di l'acqui dopu à u [[Po]] è [[Ticinu]] cù guasgi 240 mc/sec di purtata media annua à a foci. [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Italia]] 1o46cfu1zmcqah6eta43qzsxws8yb3q Civiltà villanuviana 0 12592 332099 330953 2014-03-23T14:12:37Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{Ortografia è grammatica da verificà}} '''Villanuvianu''' hè lu nomu cunvinziunali è mudernu d'un "aspettu culturali" protustoricu, difinitu annant'à basi di li carattiristichi di li resti materiali. Lu nomu dirivighja da la lucalità di ''Villanova'' (frazioni di la cumuna di Castenaso) pruvincia di [[Bulogna]], dundi trà lu [[1853]] è lu [[1855]] [[Ghjuvanni Gozzadini]] ([[1810]]–[[1887]]) truvò li resti d'una nicropuli, purtendu à la luci 193 tumbi (di quisti 179 à incinnarazioni è 14 à inumazioni). Duranti la prima età di lu [[farru]], trà lu IXu seculu a.C. è lu VIIIu seculu a.C. l'aspettu Villanuvianu caratterizzò l'[[Etruria]], l'[[Emila è Romagna]] (in particulari, la zona di [[Bologna]] è Verucchio in lu riminesu), li [[Marche]] (Fermo), la [[Campania]] (Capua, Capodifiume, Pontecagnano, Sala Consilina) è la Lucania (zona di lu Vallo di Diano). Certi studiosi (H. Hencken) dicini chi la civiltà Villanuviana si saria stesa da l'Etruria miridiunali à lu restu di la pinisula intarissata da 'sti civiltà. Altri autori ([[Jean-Paul Thuillier]]; [[Ghjuseppi Sassatilli]]) pensani inveci chi si sia trattatu piuttostu di unu sviluppu lucali risalenti à la tarda età di lu brunzo. ==Carattiristichi== [[Image:Urna cineraria biconica da chiusi IX.VII sec. ac. 01.JPG|thumb|200px|left|Urna cinnararia biconica da [[Chiusi]] IX-VII seculu a.C.]] La principali caratteristica di la civiltà Villanuviana, cù pricidenti in lu "protuVillanuvianu" (XII-X seculu a.C.) di la fasi finali di l'età di lu brunzu, erani li tumbi à incinnarazioni, dundi li cinnari di lu mortu erani posti in un'urna: la pratica funeraria ha sumiddanzi cù l'aspetti di l'"età di li campi d'urni" di la pianura [[Danubiu|danubiana]], mentri li pupulazioni [[Indoauropeani|indoauropei]] praticaiani lu ritu di l'intarramentu. <br> In li nicropuli Villanuviani è parò attistatu puru l'intarramentu cù tumbi à fossa chì, à cumincià da lu VIIIu seculu a.C., s'accumpagna à quiddu crimatoriu. Vicinu à l'abitati, chì a volti in quistu piriudu piddani diminsioni senza pricedenti, tantu da essa difiniti centri ''protuurbani'', si truvaiani l'arii funerarii, carattirizzati da tumbi à ''buca o pozzetto'', a volti rivistiti cù ciottuli, à fussa, ''a cassetta'' di lastri di petra. l'urni cinnararii erani fatti guasgi sempri da vasi biconichi ma, puru, da brocchi biconichi o ovuidali è anfori. Un antru tipu di cinnarariu, cumuni à l'aria laziali, hè l'urna à capanna, sparta in l’Etruria custera è miridiunali interna è chi si riteni risirvata à li ''pater familias''. lu tipicu ossariu biconicu era pruvvistu di una o dui ansi urizzuntali impustati annant'à un puntu di massima spansioni; in lu casu di vasi cù dui manichi unu si rinveni truncatu, forsi par motivi rituali (in quistu sensu Ghjlda Bartoloni). L'urni cinnararii erani chiusi da scudeddi vurtulati, o à volti da elmi par calchì tumba di masciu. Lu curredu funarariu pudia comprenda morsi di cavaddu, rasoi lunati (cù la lama à forma di luna criscenti), spiddi chiusi par li vesti "sarpighjanti", spiddoni è armi par l'omi, o puru alementi di cinturoni, fibuli "ad arcu", spirali par capiddi è elementi di lu tilaghju par li donni. In li dipusizioni Villanuviani risulta pocu diffusa la prisenza d'alementi diffarenti dall’urna cinnararia è da lu so cuparchju. La chjiramica ha formi manda varii, cù li fianchi grossi (dunqua hè nicissaria una cuttura à alti timparaturi, chi cumporta una grendi priparazioni artighjana). La dicurazioni hè incisa, suventi cù unu strumentu à più pinzi cù formi guasi sempri giumetrichi. Li curredi funararii di lu Villanuvianu evolutu, di li tumbi sia à crimazioni chi à intarramentu, si prisentani più abbundanti è ricchi di quiddi di lu Villanuvianu anticu: cù lu passà di lu tempu si cuminciani à vida li signi di una stabili diffarinziazioni suciali. Li capanni è l'altri strutturi abitativi, par quantu ni sapemu da li scavi è da l'urni cunfurmati à capanna, aviani pianta illittica, tunda, rittangulari o quadrata. Erani fatti di lignu è rifiniti cù tarra padedda. Aviani una porta annant'à lu latu più curtu, abbaini annant'à lu tettu par la sciuta di lu fumu è calchì volta puru finestri. La sucietà Villanuviana era in cumenciu pocu diffarinziata, praticaia l'agricultura è l'allivamentu, ma pianu pianu l'attivitai artighjanali spicializzati (spizialmenti la [[mitaddurgia]] è la [[chjiramica]]) purtaiani accumulu di ricchezza è favuriani la diffarinziazioni suciali. ==Siti== [[image:Museo guarnacci, tomba villanoviana di badia.JPG|thumb|200px|Tumba di Badia, Vulterra]] 'Un sò chjari li rapporti di la cultura Villanuviana è protoVillanuviana cù quidda di li [[terramare]], sviluppata si in l'[[età di lu brunzu]] (sicunda mità di lu II millenniu a.C.) in la [[Pianura padana]], chi ugualmenti praticaia lu ritu di l'incinnarazioni, ma cù quali manca ugni cuntinuità in l'insidiamenti (li siti tarramariculi venini abbandunati in lu XII seculu a.C. par raghjoni ancora micca cunnisciuti, mentri l'insidiamenti Villanuviani risalini à lu [[IX seculu a.C.]]). Tuttavia risalendu in lu tempu, in la zona giugrafica accupata in la prima età di lu farru da li gruppi purtatori di l'aspettu Villanuvianu, in la tarda è in la piena età di lu brunzu si ricunnosci ghjà una prisenza parmanenti di gruppi urganizzati annant'à basi d'un rapportu stabili trà insidiamenti è tarritorio. Numarosi abitati accupati in li fasi micca avanzati di la media età di lu brunzu (inghjiru à lu XVII seculu a.C.) prusparighjani attraversu li succissivi fasi di lu Brunzu Mediu 3 (aspettu stilisticu "appenninicu"), di lu Brunzu Ricenti (aspettu subappenninicu di lu XII seculu a.C.) è di lu Brunzu Finali. A parta da lu IX seculu a.C. li pupulazioni tendinu à abbandunà l'altipiani dundi s'erani staddati in lu piriudu pricedenti cù finalità essenzialmenti difinsivi, prifirendu pianicci è cuddini vicini par pudè meddu sfruttò li risorsi agriculi è minararii. Li siti si caratterizzighjani par una maiori cuncentrazioni è par la so cullucazioni in prussimità di vii di cumunicazioni naturali è d'approdi fluviali, lacustri è marittimi. In [[Tuscana]] è in lu [[Laziu]] sittentriunali la prugrissiva crescita demugrafica è la vicenda di li rapporti, suventi micca pacifichi, trà li centri abitati protustorichi, porta à la nascita di grandi centri abitati, par "[[sinecismu]]" (aggrigazione) di viddagghj puru micca vicini trà iddi. A parta da lu IX seculu a.C. si ponini cussì li basi di quiddi chi sariani stati li grendi città [[Etruschi]] di epica storica, comu [[Vulterra]], [[Chiusi]], [[Vetulonia]], [[Orvietu]], [[Vulci]], [[Roselle]], [[Tarquinia]], [[Cerveteri]], [[Veiu]]. Da lu IX à lu VIIIu seculu a.C., spezia à causa di lu successu di lu novu sistema acunomicu è pruduttivu, crebbi la pupulazioni di quisti grendi centri "protuurbani", chi occupaiani vasti arii unitariamenti dilimitate, mentri li diffarenti gruppi familiari intarraiani li morti in lochi posti à fora di li limiti di l'abitatu è chi in lu so insemi furmaiani una vasta "[[nicropuli]]". Li grendi abitati cintrali divenneru impurtanti nodi in li vii di cumunicazioni è, cuntrullendu grendi tarritori (in l'ordini di li 1000 km²), suventi cù piccoli abitati satelliti in currispundenza di li cunfini, detteru locu à la prima forma di statu di la pinisula. In [[Campania]] insemi à la cultura Villanuviana ('"Villanuvianu miridiunale") si sviluppò, à lu cumenciu di l'[[età di lu farru]], la [[cultura di li tumbi à fossa]], carattarizzata da lu ritu di l'inumazioni. In lu settori padanu l'insidiamenti prusparighjani ouru grazii à lu cummerciu cù li rughjoni più sittentriunali (in particulari l'[[Ambra]] da lu [[mari Balticu]]). Lu centru più impurtanti pari essa ''Verucchio'', in [[Emilia è Romagna|Rumagna]]. In l'aria mediu adriatica, puru à [[Fermo]]<ref>[http://www.archeomarchi.beniculturali.it/index.php?it/114/le-sezioni-espositivi sala 13 di lu Museu Archeologhjcu Nazionali di li Marchi didicata à "Fermu isola culturali Villanuviana"]</ref>, in li [[Marche]]. Tracci di insidiamenti sò prisenti à Carpi, à [[Bologna]] è in la zona di [[Modena]] (Castelfrancu Emilia, Cognento è Savignanu annant'à lu Panaro). ==Idintificazioni etnicu-culturali di li Villanuviani== In assenza di alementi linguistichi chi cunsentinu di idintificà cù cirtezza la cultura materiali Villanuviana cù una pricisa stirpa sturicamenti attistata, sò stati avanzati diffarenti iputesi, ma nisciuna di iddi ha in ugni casu raghjuntu lu liveddu di cirtezza è di ampia cundivisioni trà li spezialisti. In particulari, l'iputesi di idintificazioni sò tre: *[[Etruschi]]. annant'à la basi di la diffusioni in lu stessu tarritoriu indu si svilupparà po' la civiltà etrusca, la cultura Villanuviana (o meddu, l'aspettu culturali Villanuvianu) hè stata ricunnisciuta comu una fasa iniziali di quista ([[Massimu Pallottino]]). Puru di pocu, cunsidaratu chi in nisciuna grendi cità etrusca si po vida unu scunvulghjmentu, una mutazioni impruvvisa o una frattura trà l’VIIIu (Villanuvianu avulutu) è lu VIIu seculu (urientalizzanti) ma, piuttostu, una cuntinuità, hè statu ribaditu (da [[Ghjuvannanghjelu Camporeale]] è [[Jean Paul Thuiddier]]) chi li Villanuviani poni essa cunsidarati Etruschi o, quantu menu, protu-Etruschi. *[[Osco-umbri]]. In lu quadru di li tintativi di currilà lu prucessu storico-linguisticu di [[induauropei]]zzazioni di l'Italia cù alementi archiuloghjchi ditirminati, hè stata rilivata la cuincidenza di la prima fiuritura di la civiltà Villanuviana cù l'epica di l'ingressu di li populi oscu-umbri in Italia, pruvenenti da nordu (sicinda mità di lu IIu middenniu a.C.. 'St'iputesa hè rinfurzata da la - par lu mancu parziali - suprappusizioni giugrafica trà l'aria Villanuviana è li sedi storichi di l'Oscu-umbri, è di l'[[Umbri]] in particulari<ref name=viddar>{{cita libro| Francisco| Villar| wkautore=Franciscu Villar| l'Indoauropeani è l'urighjna di l'Auropa| 1997| lu Mulinu| Bologna|id=ISBN 8815057080}}, pp. 479-780.</ref>. *[[Latini]]. Ancu s'iddu in lu quadru di la currelazioni trà Villanova è l'Indoauropei, sia più friquenti l'attribuzioni di quista civiltà à l'Oscu-umbri è di quidda di li [[terramare]] à li [[Latinu-falisci]], prughjinitori di li Latini storichi, carti studiosi hani inveci iputizzatu chi tutt'è dui li culturi siani da scriva si à st'ultimi ([[Peri Bosch i ghjmpera]])<ref name=viddar />. == Boci liati == *[[Etruschi]] == Bibliugrafia == *Ghjlda Bartoloni, ''La cultura Villanuviana'', Roma, Nova Italia Scientifica, [[1989]]; *Mauru Cristofani (a cura di), ''Etruschi, una nova Image'', Firenze, giunti, [[1984]] ISBN 8809203054; *H. Hencken, Tarquinia, Villanuvians and early Etruscans, Cambridghj Mass. 1968; *Jean-Paul Thuillier, l'Etruschi La prima civiltà italiana, Torinu, Lindao Srl, 2008 ISBN 978-88-7180-758-4; * Ghjovannanghjelu Camporeale, l'Etruschi Storia è Civiltà, Torinu, UTET, 2000; * Ghjuseppi Sassatilli in l'etruschi fuori d'Etruria, Verona, Arsenal'editrice, 2001, pag. 172 ISBN 88-7743-221-7; * Mariu Torilli in Rasenna Soria è Civiltà degli Etruschi, Libri Scheiswidder, 1986, pag. 26. ==Liami== * [http://archeo4.arch.unipi.it/antiquarium/fotanti13.html Immaghjna di ughjetti villanuviani] (situ di l'università di Pisa) [[Categoria:Storia]] 6gyoya8id56ep6xrv7248focvvmjagn Lingue indoauropeane 0 12593 154856 2009-01-11T18:07:19Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingui indoauropeani]] 1vdi41xh0nyzlkbvgwxq7x1b1bkvtq7 Roma antica 0 12594 363632 334176 2019-09-30T05:50:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Ortografia è grammatica da verificà}} La '''storia rumana''' hè ciò chì si intendi par li vicendi storichi chì hani vistu prutagunisti l'antichi [[Roma|Rumani]]. Par la storia di la cità di Roma, chì par l'antichità cuincidi cù idda, si rimanda à la [[Storia di Roma|boci apposita]]. == Fundazioni == Sicundu lu racontu tradiziunali, la [[fundazioni di Roma]] à mità di l'[[VIIIu seculu a.C.]] si devi à li leghjendari [[rumulu è Remu]], nonostanti lu privalè di lu primu annant'à lu sicundu. La data ufficiali, [[21 aprile]] di lu [[753 a.C.]], venni stabilita da [[Marcu Terenziu Varrone]] calcolendu à ritrosu li pariodi di regnu di li ri capitolini (35 anni circa par ogni re) . Altri funti in rialità riportani dati diffarenti: [[Quintu Enniu]] in li so ''Annales'' culluchighja la fundazioni nell'[[875 a.C.]], lu storicu grecu [[Timiu di Tauromeniu]] nel'[[814 a.C.]] (contempuraneamenti, quindi, à la fundazioni di [[Cartagine]]), [[Fabiu Pittore]] all'annu [[748 a.C.]] è [[Luciu Cinciu Alimentu]] in lu [[729 a.C.]] La datazioni di Varroni - quidda tradiziunalmenti celebrata - hè cunsiderata sia troppu alta (in relazioni à la prima unificazioni di l' abitati, avvenuta presumibilmenti in la mità di l'VIILi seculu) sia troppu tarda (i primi insediamenti risalini à lu [[IIu millenniu a.C.]]). Da lu puntu di vista archiulogicu in la zona di lu ''[[Latium]]'' si sò osservati certi tracci di pastorizia ([[porcu|porci]], [[pecura|pecuri]], menu li [[vacca|vacchi]]) è di modesta agricoltura (soprattuttu [[farru]], [[spelta]] è [[Hordeum vulgare|orzu]], par quantu fossi permessu da l'area paludosa). Cù li primi operazioni di bonifica inghjiru all'[[età di lu Ferru]] ([[IX seculu a.C.|IX]]-[[VIILi seculu a.C.|VIILi sec. a.C.]]) si sviluppani puru li primi cultivazioni di [[frumentu]], [[vita]] è [[aliva]]. Si hani certi tombi à [[incinerazione]], sostituiti poi in lu IX seculu da li primi sepolture; certi tombi arcaichi mostrani pochi offerti, segnu di una sucietà omoghjinea, è certi ogghjitti preziosi da lu seculu successivu. Ma la vera è propria cità si venni furmendu attraversu un fenomenu di [[sinecismu]] duratu vari secoli è culminatu appuntu à la mità di l'[[VIILi seculu a.C.]]. In analogia à quantu accadeva in tutta l'[[Italia centrale]], li urigini di la cità si devini à una progressiva riunioni in un veru è propriu centru urbani di li villagghj sorti annant'à tradiziunali [[Setti culli di Roma|setti culli]]: si trattava di insediamenti di l'antica popolazioni di li [[Latini]], di stirpi [[Indoeuropei|indoeuropea]] (gruppu latino-falisco), già presenti da lu [[X seculu a.C.|X seculu]]. La lucalità presentava ampii zoni pianeghjanti pressu lu [[Tevere]], chì tuttavia erani in parti occupati da paludi è stagni. Li cullini chì si affacciavani annant'à fiumi erani inoltri ricchi di acqui è cuntrollavani lu guadu di lu fiumi pressu l'[[isola Tiberina]], à lu puntu di intersezioni di dui importanti direttrici cummerciali. La prima direttrici cummerciali andava da la custa à li zoni interni di la [[Sabina]] lungu la valli di lu Teveri, è era utilizzata par l'approvvighjonamentu di lu [[sale]] indispensabili par li economii [[Agricoltura|agricolu]]-[[Pastorizia|pastorali]]: corrispondi à la [[via Salaria]] di epoca storica. La sicunda era rappresentata da l'itinerariu chì andava da l'[[Etruria]] à la [[Campania]]. == Età regia == [[File:Romolo_e_remo.jpg|thumb|250px|left|[[Pieter Paul Rubens]], ''[[rumulu è Remu (Rubens)|Romolu è Remu]]'', [[1615]]-[[1616|16]] ([[Roma]], [[Pinacoteca Capitolina]]).]] Li primi [[ri di Roma]] sò ghjineralmenti cunsiderati cumi figuri prettamenti mitologichi, poiché la datazioni proposta da [[Varrone]] - chì cunsidera un totali di 245 anni par li setti monarchi - hè monda probabilmenti troppu breve. La tradizioni attribuisci à ogni sovrani un particolà cuntributu in la nascita è nellu sviluppu delli istituzioni romani è dellu sviluppu socio-politicu di l'Urbe. === rumulu === [[Romolu]] hè ritenutu un eroi [[eponimu]], vieni ricordatu cumi lu [[fondazioni di Roma|fondatori di la città]], à cui diedi li principali istituzioni civili, di cui si ricorda la furmazioni di un cunsiddu sceltu da lu ri, lu primu [[Senatu romano|Senatu]]. Lu mitu lu voli regnanti finu à lu [[717 a.C.]], quendu li succedi un ''interrex'', ossia un anziani chì faceva li annant'à veci duranti lu cambiu di regno: questa figura mostra chì la successioni à lu tronu ùn avvinia certamenti par via dinastica. rumulu realizzò puru la prima distinzioni trà [[patriziu (storia romana)|patrizi]] (discendenti da padri illustri) è [[plebei]] (moltitudine), istituendu puru la [[clientela]] è lu [[patronatu]] di li sicundi versu li primi. Divisi puru la cità in tri [[tribù]] (''Titienses, Ramnenses, Lùceres'') è trenta [[curia (storia di Roma)|curie]], puru si questa vieni cunsiderata cumi un'attribuzioni piuttostu moderna. === Numa Pompiliu === [[Numa Pompiliu]], ri da lu [[716 a.C.|716]] à lu [[673 a.C.]], hè un nomi tipicamenti italicu. di urigini osco-umbra. La legghjinda lu voli creatori delli principali [[relighjoni romana|istituzioni relighjose]], trà cui li culleghj sacerdotali delli [[vestali]], di li [[Flamine|flàmini]], di li [[pontefici (storia romana)|pontefici]], è di l' [[augure|àuguri]]; istituì puru la carica di [[Pontefici massimu (storia romana)|pontefici massimu]] (''pontifex maximus''), nonché la suddivisioni di l'annu in dodici mesi è la precisa regolamentazioni di tutti li festi è li celebrazioni, precisendu li ghjorni [[fasti (storia romana)|fasti è nefasti]]. === Tullu Ostiliu === [[Tullu Ostiliu]], succedutu subitu à lu precedenti, siedi à lu tronu finu à lu [[641 a.C.|641]], sconfigghjindu li [[Sabini]] è cunquistendu [[Alba Longa]], cù una iniziali espansioni territoriali in lu [[Laziu]]. Da un puntu di vista storicu si tratta di un fattu possibili, poiché à la mità di lu [[VILi seculu a.C.]] si hè osservatu un abbandonu di li villagghj limitrofi. À lu ri vieni attribuita puru la prima pavimentazioni di lu [[Foru romano|Foru]]. === Ancu Marziu === Lu successori [[Ancu Marziu]] - da lu [[640 a.C.|640]] à lu [[617 a.C.]] - ni proseguì l'opera fundendu la prima delli culonii, ossia [[Ostia Antica|Ostia]] (traducibili in [[lingua latina|latinu]] cumi ''foci''); la custruzioni di la nova cità era dovuta probabilmenti à la necessità di cuntrollà la zona meridionali di lu [[Tevere]]. === Tarquiniu Priscu === L'esistenza storica in particolà di l' ultimi tri ri pà esseri accertata, sebbeni sia possibili chì li dui Tarquini siani una duplicazioni di unu stessu personaghju). Sottu questi sovrani, la cità entrò nell'orbita [[Etruschi|etrusca]] è ebbi una straordinaria fioritura. [[Tarquiniu Priscu]], regnanti da lu [[616 a.C.|616]] par una ghjinerazioni, effettuò diversi lavori pubblici, cumi lu drenaghju delli zoni pianeghjanti attraversu la [[Cloaca Massima]]. Istituì puru un esercitu guidatu da tri ufficiali, li [[tribunu militare|tribuni militari]] (''tribuni militum''), à capu di 3.000 fanti è 300 cavalieri. Vieni urganizzatu puru lu sistema elettorali attraversu li curii (dal [[lingua latina|latinu]] par ''co-viria'', intendendu una riunioni di omini). === Serviu Tulliu === [[Serviu Tulliu]] riorganizza l'esercitu in la nova [[oplita|falangi oplitica]], cù una divisioni di li cittadini in classi sicundu lu censo, è in tribù sicundu la residenza; li tribù sò divisi in quattru urbani (''Suburbana, Palatina, Esquilina, cullina'') è 17 rurali (poi divenuti 31 da lu [[V seculu a.C.|V seculu]]). Serviu Tulliu effettua puru un primu [[censimentu]] è la tradizioni lu voli custruttori di lu tempiu di [[Diana]] sull'[[Aventinu]]. Vieni introdottu puru l<nowiki>'</nowiki>''[[aes signatum]]'', ossia pani di [[bronzu]] cuntrassegnati. === Tarquiniu lu Superbu === L'ultimu ri, [[Tarquiniu lu Superbu]], venni cacciatu in lu [[509 a.C.]], sicundu la tradizioni à causa di li so atteghjamenti arroganti è di lu disprezzu versu li so cuncittadini è versu li istituzioni romane: si tratta probabilmenti delli cunseguenzi di lu decaderi di la potenza etrusca, di la quali Roma approfittò par cunquistarsi una maghjori autonomia. == Età ripubblicana == [[File:Marius Carthage.jpg|thumb|right|250px|[[Gaiu Mariu]], un ghjinarali rumani chì rifurmò drasticamenti l'esercitu rumanu]] Li rapporti internaziunali di Roma, testimoniati da lu primu trattatu cù Cartagini di lu [[508 a.C.]], furonu bloccati tempuraneamenti par li tensioni è li guerri cù li popoli cunfinanti quali li Etruschi guidati da [[Porsenna]], li Latini, chì furonu sconfitti da li romani in lu [[496 a.C.]] pressu lu lagu Regillo, è varii popolazioni uniti cumi Equi, Volsci è Sabini, chì li romani sconfisseru in lu 431 annant'à monti Algidu. Dopu la prima guerra offensiva di Roma cuntru Veio, par li Salini di lu [[Tevere]], la cità venni stravolta in lu [[390 a.C.]] da un incendiu appiccatu da li [[Galli]] guidati da lu ri [[Brennu]], chì cù successu avevani già invasu l'Etruria. L'intensità di quidda vergogna verrà superata solu da lu saccu di Roma in lu [[410 d.C.]]. Li Romani successivamenti si scontraronu prima cù li Sanniti (343-295 a.C.) è poi cuntru li Tarantini aiutati da Pirru (ri di l'Epiro), sconfitti in lu 275 à Maleventum (chi da quel momentu fu ribattezzatu Beneventum). In lu [[270 a.C.]], cù la vittoria annant'à [[Bruzi]] chì detenevani finu à quel momentu lu cuntrollu di parichji cità di la magna grecia di la Calabria centru settentrionali, puru li ''poleis'' grechi vengonu annessi à lu territoriu romanu. Roma si ritrovò à cuntrollà un territoriu chì andava dallu strettu di Messina à lu fiumi Rubicone. Li guerri cuntru li diversi popolazioni italichi, cuntru li galli, li cartaginesi è li macedoni, porterannu à cunsolidà lu duminiu sull'Italia è à inizià l'espansioni in [[Spagna]] è in [[Macedonia (provincia romana)|Macedonia]]. Data simbolu di questa espansioni in lu Mediterraniu hè lu [[146 a.C.]], annu in cui, dopu un [[assediu]] duratu tri anni è altrettanti guerri cumbattuti nell'arcu di più di un seculu cuntru Roma, cadi definitivamenti [[Cartagine]], la quali vieni cumpletamenti rasa à lu solu è cusparsa di sali da li truppi romani cumandati da [[Publiu Corneliu Scipioni Emilianu]]; vieni cunquistata è distrutta puru [[Corintu]], cità simbolu di la resistenza greca à la politica di espansioni romana; cù questi dui grandi vittorii, Roma abbandona lu rolu di potenza reghjonali in lu Mediterraniu Occidentali par assurghjà superpotenza incontrastata di tuttu lu bacino, lu quali d'ora in poi, ùn à caso, verrà rinominatu ''mà nostrum''. Li classi dirighjinti si apronu all'influenza di la cultura greca è vengonu importati operi d'arti è di artigianatu artisticu in gran numeru da la Grecia è da li provinci urientali di cultura ellenistica. Li problemi cunnessi à una espansioni cusì grandi è repentina chì la Repubblica dovetti affrontà furonu enormi è di variu ghjinere: li istituzioni romani erani finu à allora cuncepiti par amministrà un piccolu stato; adessu li [[provincia romana|province]] (paragonabili à li culonii di l' stati moderni, da ùn cunfonderi cù li culonii romani propriamenti detti, li quali erani stanziamenti di cittadini romani à pienu titolo, ''cives optimu iure'' in territori extracittadini sogghjitti all'amministrazioni è urganizzazioni diretta dellu statu romano) si stendevani da l'[[Iberia (storia romana)|Iberia]], all'[[Africa]], à la [[Grecia]], all'[[Asia]]. Li cuntinui guerri in patria è all'estero, inoltri, immiseru annant'à ''"mercato"'' una quantità enormi di schiavi, li quali venneru usualmenti impiegati in li aziendi agricoli di li [[patriziu (storia romana)|patrizi romani]], cù ripercussioni tremendi in lu tessutu suciali romanu. Infatti la piccola proprietà terriera andò rapidamenti in crisi à causa di la maghjor cumpetitività di li latifondi schiavistici (chi ovviamenti producevani praticamenti à custu zero), ciò provocò da una parti la cuncentrazioni di li terreni cultivabili in pochi mani è una grandi quantità di merci à bon mercato, da l'altra ghjinerò la nascita di lu cusiddettu sottoproletariatu urbano: tutti quelli famiddi custretti à lascià li campagni si rifugiaronu nell'urbi, dovi ùn avevani un lavoro, una casa è di chì sfamarsi dendu urigini à pericolosi tensioni suciali abilmenti sfruttati da li politici più scaltri. puru la struttura uriginali di la famidda, delli relazioni suciali è di la cultura romana subironu profondi sconvolgimenti: lu cuntattu cù la civiltà [[antica Grecia|greca]] è l'arrivu in la cità di moltissimi schiavi ellenici (in parichji casi più culti è istruiti di li so stessi padroni) ghjinerò in lu popolu romano, specialmenti trà la classi dirighjinti, sentimenti è passioni ambivalenti: da una parti si desiderava (i à la fini in bona parti ci si riuscì) à rinnovà li custumi rurali romani - ''mos maiorum'' - introducendu usanzi è cunoscenzi provenienti da l'Oriente. quistu cumportamentu feci sì effettivamenti chì lu livellu culturali di li Romani, almenu di li patrizi, crescessi significativamenti - basti pensà all'introduzioni di la [[filosofia]], di la [[retorica]], di la [[letteratura]] è di la [[scienza]] greca - ma indubbiamenti ghjinerò altresì una decadenza di li valori morali, testimoniata da la diffusioni di custumi è abitudini perfinu ogghj moralmenti discutibili. [[Image:Roman Empire map.gif|thumb|300px|Spansioni di lu duminiu rumanu: |#a6a|Imperu rumanu]] Tuttu ciò naturalmenti ùn accaddi senza provocà una strenua opposizioni è resistenza da parti di l' ambienti più cunservatori, reaziunari è puru retrivi di la cumunità romana. custoru si scaddaronu cuntru li culturi extra-romani, tacciati di corruzioni di li custumi, di indecenza, di immoralità, di sacrilegiu in li cunfronti delli abitudini relighjosi romane. Questi dui opposti schieramenti furonu ben rappresentati da dui gruppi di puteri di eguali importanza ma di radicalmenti opposta visione: lu circolu culturali di l' Scipioni, chì diedi à Roma certi trà li più dotati cumandanti militari di la storia (l'[[Publiu Corneliu Scipioni Africano|Africanu]] so tutti), è lu circolu di [[Marcu Porciu Catone|Catone]], lu quali lottò accanitamenti cuntru l'ellenizzazioni di lu modu di viveri romani cù una tenacia è un vigori chì diventaronu legghjindarii (u famighjirati à sicunda di li punti di vista), tuttu à favori di lu ripristinu di lu più antico, ghjinuinu è uriginali ''mos maiorum'', quell'insiemi di custumi è usanzi tipichi di la Roma arcaica chi, sicundu Catoni, avevani permessu à lu popolu romani di rimaneri unitu di fronti à li avversità, di sconfigghjiri ogni sorta di nemico, di piegà lu mondu à lu propriu volere. Quistu scontru trà novu è anticu, cumi hè facili immaghjnà, ùn si placò finu à la fini di la repubblica, anzi possiamu diri chì questu scontru trà "conservatorismo" è "progressismo" (termini da usari, quendu si discuti di vicendi romani, cù molta accortezza, infatti parlà di idiulogia progressista in sensu modernu in la sucietà romana, una società, à lu di là di ogni rumanticismo, basata sullu schiavismu di massa, annant'à rumanizzazioni puru furzata di li popoli, sull'autoritarismo, annant'à repressioni è so un atteghjamentu intolleranti è à volti puru feroci so chiunqui osassi mitteri in discussioni lu puteri rumani è li annant'à leghj, hè à dir pocu furviante) hè statu presenti in tutta la storia rumana, puru in lu pariodu [[imperu rumano|imperiale]], à testimonianza di quali trauma devi esseri statu la scoperta, lu cuntattu è lu cunfrontu cù civiltà à lu di furi di li brulli paesagghj [[Lazio|laziali]]. La piccola proprietà terriera messa in crisi da li aziendi agricoli patrizii (chi sfruttani lu lavoru di l' schiavi), è li novi influenzi culturali provocani furti tensioni suciali all'internu di la sucietà rumana. In lu [[Iu seculu a.C.]] la Repubblica inizia à scricchiolari, si amplia lu latifondu è si affermani furti puteri parsunali di li parsunagghj più influenti chi, facendosi interpreti di li bisogni delli massi menu favoriti u di la necessità di manteneri lu cuntrollu in li mani delli principali è più ricchi ''ghjintes'', porterannu à la guerra civile. La Repubblica dovrà affrontà puru una rivolta di schiavi, capeghjata da [[Spartacu]]. Arriverannu altri cunquisti, la [[Gallia]] è la [[Britannia]] da parti di [[Gaiu Giuliu Cesare|Giuliu Cesare]], ma li rumani arriverannu finu in [[Siria]] è in [[Armenia]]. == Età impiriali == [[File:Roman Empire Map.png|thumb|300px|right|L'imperu rumani raghjunsi la so massima stansioni in lu [[116]]]] La tesi sicundu cui lu duminiu di [[Roma]] urmai si estenda so un territoriu troppu vastu è sia troppu cumplicatu par li strutturi di la Repubblica ghjistirlo, provocendu la nascita di lu ''Principato'' hè ampiamenti superata. Li raghjoni di l'ascesa di un modellu di governu centrali so basi sempri più spiccatamenti parsunali si devonu ricercà in lu declinu di lu governu [[senatu (storia rumana)|senatoriale]] di la Repubblica rumana, lu cui primu attu va riallacciatu à la figura emblematica di Scipioni Emilianu. La diffusioni di un sempri più marcatu sensu individualisticu à ruma ha sicuramenti traccia di la diffusioni di [[monetazioni rumana|effighj monetali]] ritraenti ùn più solu lu più rappresentativu di l' antenati di lu magistratu in carica, ma spessu lu magistratu medesimu. quistu processu si manifesta in cuncomitanza cù la penetrazioni di li valori di la civiltà ellenistica, favorita indubbiamenti da la cunquista rumana delli pòleis ellenichi sulli custi di la [[Magna Grecia]] (Italia meridionale) è di la [[Sicilia]], è sospinta da la cunquista rumana di la [[Macedonia (provincia rumana)|Macedonia]], di la [[Grecia]] moderna è di gran parti di lu mondu ellenistico, à eccezioni di l'[[Egittu]] duminatu da la dinastia Lagidi, postu cumunqui sottu un sempri più pressanti protettoratu. Lu ricorsu sempri più assidu à lu mandatu dittatoriali incominciatu cù [[Gaiu Mariu]] stravolgi la portata custituziunali di la magistratura dittatoriali, prevista da l'ordinamentu repubblicano, finu all'esitu di la dittatura [[Luciu Corneliu Silla|sillana]], intesa cumi mandatu à restaurà lu Statu rumani in sensu cunservatore-oligarchicu (a favori di l' optimates) è ùn parvenuta à un esitu monarchicu par l'esclusiva volontà di Silla. La dittatura cesariana ([[46 a.C.|46]]-[[44 a.C.]]) riprendi in pienu lu modellu sillano, seppur partendu da un campu politicu oppostu (quellu di li populares, li oligarchi più propensi à usà la demagogia annant'à popolino, lu vulgus, par assumeri lu putere) è furmalizza lu rifiutu di un esitu monarchicu naturali adducendu la raghjoni di lu rifiutu culturali di la rumanità par l'istitutu monarchicu ufficiale. L'ascesa di [[Augustu (imperatori rumano)|Augustu]] (44-[[30 a.C.|30]]), attraversu la partecipazioni à un istitutu apertamenti sovversivu cumi lu [[sicundu triumvirato|"secondo" Triumviratu]], si furmalizza in lu [[27 a.C.]] in la rinuncia à li puteri dittatoriali urmai estesissimi in cambiu di un cooptatu riconoscimentu senatoriali di un "bisognu dellu Statu rumano" à una figura di guida è di ispirazioni politica di lu governo: cù l'appellativu di Augusto, Ottaviani inaugura quel particolà istitutu custituziunali rumani notu cumi Principatu (erroneamenti talvolta chiamatu Imperu par la presenza effettiva di imperatori, dimenticendu chì la carica di "imperator" hè appellativu già repubblicani par lu ghjinerali vittorioso, è chì la creazioni di un'amministrazioni decentrata attraversu la creazioni di ''provinciae'' risali à lu [[237 a.C.]], cul casu siculo). Per tuttu lu primu seculu cuntinua l'accrescimentu territoriali di l'impero, sottu li dinastii di li [[dinastia Giulio-Claudia|Giulio-Claudii]], è di li [[Dinastia di li Flavi|Flavi]]. Sottu [[Traianu]], cù la cunquista di la [[Dacia (storia)|Dacia]] è di novi territori in urienti, l'imperu raghjungi la sua massima espansione. Sottu la [[dinastia di l' Antonini]] si ha un pariodu di paci è prosperità, sebbeni versu la fini cumincia à esseri sempri più pressanti lu cumpitu di difenderi li cunfini di l'imperu da la pressioni di li nemici esterni. La crisi di lu Principato, avviatasi già à la morti di [[Marcu Aureliu]], si cuncretizza nell'ascesa di [[Settimiu Severu]] ([[193]]-[[211]]) è in la riforma di l'istitutu di lu principato, urmai estraniu à li dinamichi di l'ambitu senatoriali è duminatu da quelli di l'[[esercitu]]. La monarchia milità severiana (193-[[235]]), seppuri ripesca talvolta la necessità di una legittimazioni senatoria, preludi all'avventu di lu duminatu ([[285]]-[[641]]), dopu la fasi assai dinamica di l'anarchia milità (235-285). Dopu la [[dinastia di li Severi]], par tuttu lu [[IILi seculu]] sarannu li leghjoni à proclamà imperatori chì spessu regnani solu par brevi pariodi è sò parennementi impegnati in li campagni militari. La crisi economica hè puru crisi ideali è si diffondi lu Cristianesimo, in parti cumbattutu è in parti tolleratu. Cù la [[Tetrarchia]] voluta da [[Dioclezianu]] inizia la divisioni di l'imperu è vengonu sviluppati profondi riformi in lu tentativu di fissà lu status qu. ruma pardi lu so rolu di sedi imperiali à favori di mitropoli più vicini à li frontieri da difendere. Vieni fundata da [[Costantinu I]] annant'à situ di la cità di [[Bisanziu]] la "Nova ruma", [[Costantinopoli]]. La prugrissiva aduzioni di la [[relighjoni cristiana]] (chi di cunversu si istituziunalizza à cuntattu cù lu Statu rumano, assumendoni tratti urganizzativi è certi modelli iconografici) avviata da custantinu ([[306]]-[[337]]), si cuncludi, dopu pariodi di oscillazioni trà scelti protoereticali ([[Costanzu II]],337-[[361]]) è tentativi di restaurazioni di li culti tradiziunali, medianti l'organizzazioni di un'istituzioni ecclesiali parallela à quidda cristiana ([[Giuliani (imperatori rumano)|Giulianu]], 361-[[363]]), cù l'adozioni ufficiali di lu cultu cristiani ([[Tiudosiu I]],[[379]]-[[395]]). In lu successivu [[IV seculu]] lu cristianesimu divieni progressivamenti l'unica relighjoni è li imperatori sò custretti à accettà lu stanziamentu di li barbàin li territori di l'impero, cercendu di farni di l' alleati. In lu [[V seculu]] l'imperu d'Orienti è quiddu d'Occidenti sò urmai stabilmenti divisi. L'imperu d'Occidenti hè ridottu quasi à la sola Italia è ruma subisci lu saccu di li [[Visigoti]] di [[Alaricu I]] in lu [[410]] è quiddu di li [[Vandali]] di [[Gensericu]] in lu [[455]]. Sò urmai li ghjinerali barbàchì difendonu l'imperu è esercitani un enormi puteri, arrivendu à creà è deporri imperatori à so piacimentu. In lu [[476]] lu ri barbaru [[Odoacre]] deponi l'imperatori [[rumulu Augustu]] è rimanda li insegni imperiali all'imperatori d'Orienti, segnendu puru furmalmenti la fini di l'Imperu rumanu. == liami == * [http://vallegiulia.blogspot.com/2007/06/studiare-roma-con-il-web-un-elenco-di.html elencu di risorsi web annant'à storia di ruma] * [http://web.upmf-grenoble.fr/Haiti/Cours/Ak Thi ruman Law Library] by Yves Lassard and Alexandr Koptev. [[Categoria:Storia]] [[Categoria:Italia]] 392rau3velmxib66cwom72lh69ho5hg Lingue indoeuropeane 0 12595 154865 2009-01-11T18:31:54Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingui indoauropeani]] 1vdi41xh0nyzlkbvgwxq7x1b1bkvtq7 Veiu 0 12596 351366 351365 2015-07-18T13:41:47Z 2.4.112.137 /* U situ */ wikitext text/x-wiki '''Veio''' (in latinu '''''Veii''''') fù un'impurtante cità [[Etruschi|etrusca]], chì e ruvine sò situate vicinu à u borgu medievale d'[[Isula Farnese]], postu à circa 15&nbsp;km à u N-O di [[Roma]], à l'internu di i cunfine di u [[Parcu rigiunale di Veio]]. Nata micca luntanu da a riva dritta di u [[Tiberu]] guasi certamente durente u [[IX seculu a.C.]], entrì dapoi u [[VIII seculu a.C.]] in cumpetizione incù Roma per u cuntrollu di i ''[[septem pagi]]'' è di e saline à a foce di u fiume (''[[campus salinarum]]''), da u quale dipindia parte di a so prusperità. Fù cunquistata da i Rumani dopu à un longu assediu à l'iniziu di l'[[IVu seculu a.C.]] (data tradiziunale: 396 a.C.), rifundata com'è culonia rumana durente u [[seculu I a.C.]] è trasfurmata in [[Municipiu (storia rumana)|municipiu]] da [[Augustu]] (''Municipium Augustum Veiens''). L'estinsione è l'impurtanza di a cità rumana funu eppuru assai minori rispettu à u periodu etruscu. Fù definitivamente abbandunata, sicondu ciò chì hè sugiritu da e date archeulogiche è epigrafiche, durente l'[[seculu IV d.C.]] Definita cum'è ''pulcherrima urbs'' ("cità splendida") da u storicu latinu [[Titu Liviu]]<ref>{{Cita publicazione|autore = [[Titu Liviu]]|titulu = [[Ab Urbe cundita]]|vulumu = V, 4, 24}}</ref>, cunsiderata da [[Dionigi d'Alicarnassu|Dionigi]] "a più putente cità di i Tirreni" à u tempu di [[Romulu]] è "grande quantu [[Atena]]"<ref>Dion. 2, 54, 3.</ref>, fù trà i maiori centri pulitichi è culturali di l'Italia cintrale in particulare trà u [[VII seculu a.C.|VII]] è u [[VI seculu a.C.]] è incù [[Caere]] (Cerveteri) a più pupulosa cità di l'[[Etruria]] meridiunale. Sediu di fiurente butteghe d'artigianatu dapoi l'[[Arte etruscu#Orientalizante|epica orientalizante]], sviluppò durente l'[[Arte etruscu#Arcaica|età arcaica]] una rinumata scola di coruplastica (scultura in [[terracotta]]) chì u so più celebru espunente fù l'etruscu [[Vulca]], chjamatu à rializà e sculture di u [[Tempiu di Ghjove Capitulinu]] à Roma. Sicondu l'attuale cunniscenze archeulogiche fù ancu a cità chì intrudusse in Italia l'usu di decurà incù pitture e parete di e tombe à camera: a Tomba di i Lioni Ruggenti (circa 690 a.C.) è a Tomba di l'Anatre (circa 670 a.C.), ritruvate in e necropole poste intornu à l'altupianu, sò cunsiderati cum'è l'esempii più antichi di a penisula sana<ref>{{Cita web|autore = F. Boitani-S. Neri-F.Biagi|url = https://www.accademia.edu/1050715/F.Boitani_S.Neri_F.Biagi_Riflessi_della_ceramica_geumetrica_in_a_più_antica_pittura_funeraria_veiente|titulu = Riflessi di a ceramica geumetrica in a più antica pittura funeraria veiente|accessu = |data = }}</ref>. L'aria di a cità antica riveste oghje un grande interessu storicu è naturalisticu è hè ogettu di ricerche archeulogiche da parte d'istituzione tantu taliane ch'è straniere. U fascinu di i lochi l'hà resa inoltre destinazione d'escursione da parte di turisti è citatini rumani, in particulare durente i ghjorni festivi. [[File:Map of Veii.jpg|thumb|Carta di a cità di Veio di George Dennis (1848)|307x307px]] == U situ == [[File:Campagnano mappa 1547.jpg|left|thumb|300x300px|[[Eufrosino di a Volpaia]], ''Carta di a Campagna rumana'', 1547. Ditagliu di u territoriu cumpresu trà [[Campagnano di Roma]] è l'antica cità di Veiu.]] L'aria archeulogica hè situata in u territoriu nordu-occidentale di a cumuna di [[Roma]] ([[Municipiu Roma XVII (2001-2013)|XV municipiu]]), à circa 15&nbsp;km di distanza da u centru è micca luntanu da a cunfine incù a cumuna di [[Formello]]. A leghje rigiunale taliana n. 29 di u 1997 hà istituitu u [[Parcu rigiunale di Veiu]] incù u scopu di prisirvà l'ambiente naturale di l'areale di a cità antica è d'altri territorii cunfinanti situati longu a riva dritta di u [[Tiberu]]. Malgradu a carenza di a signaletica stradale, u situ archeulogicu hè d'accessu faciule da a Capitale per via di a [[Strada statale 2 Via Cassia|via Cassia]]. L'accessu per i visitadori avvene di solitu da u parcheghju à a valle di u borgu d'[[Isula Farnese]], da a quale si righjunghjenu faciule e ruvine di u [[santuariu di Portonaccio]] (l'unicu sittore accintulatu di a cità per u quale hè richiestu un bigliettu d'intrata. A cità antica si stindia annantu à un [[altupianu]] di forma vagamente triangulare incù una superficia di circa 190 ettari (1,9&nbsp;km<sup>2</sup>), delimitatu à u sudu da u Fosso Piordo (o Fosso di e Duie Fosse) è à nordu da u Turrente Valchetta (ancu cunnisciutu com'è Valca, Varca o Fosso di Formello), identificatu incù l'anticu fiume [[Cremera]]. Riduttu oghje à pocu più ch'è un turrente, u Cremera avia in i tempi una purtata d'acqua abbastanza maiore chì era l'emissariu di a [[Valle di Baccano|Lavu di Baccano]], à l'origine situatu in a valle omonima. Sicondu u puntu più à u nordu di u pianu u percorsu di u fiume fù alteratu par mezu di un'impurtante opera di ingegneria idraulica, rializata in una epica imprecisata (ma piuttostu antica): u cusiddettu '''Ponte Sodo''' ùn hè altru ch'è una galleria artificiale etrusca d'una lunghezza di circa 70 m per 3 m di larghezza, scavata in a roccia à u fine di canalizà u percorsu di l'acque di u Cremera<ref>{{Cita publicazione|autore = Stefania Quilici Gigli|titulu = Ossirvazione annantu à Ponte Sodo à Veiu|rivista = Archeulugia Classica|vulumu = XXXVIII-XL|numeru = 1986-88}}</ref>. Incù 'ss'opera fù evitatu u priculu d'inundazione incausatu da un'ampia ansa naturale di u fiume. U fascinu particulare di u locu ne face una di e principale attrazzione di u situ. Pocu più versu a valle di u fiume si scontranu i resti di a strada rumana chì escia da a cità in direzzione di [[Capena]] è, dinù, e ruvine d'un impiantu termale rumanu d'età augusteu o tiberianu (i '''Bagni di a Righjina'''), surghjitu in currispundenza d'una surghjente d'acque termale calde. U più chjucu Fosso Piordo, forma in prussimità d'un vechju mulinu (attivu finu à a mità di u XXu seculu) a '''Cascata di a Mola'''. Da quì principia in generale u percorsu di visita à l'aria archeulogica. === Campetti (cumplessu idrotermale) === Subitu sopra a Cascata di a Mola, in a lucalità di Campetti vicinu à a "Porta di Portonaccio", una seria di scavamenti archeulogichi rializati à parte da u 1940 anu missu in luce un vastissimu cumplessu termale d'età rumana (circa 10.000 m<sup>2</sup>) cunnessu à u sfruttamentu d'acque salutare. A prima occupazione di quest'aria di u pianu à fini abitativi ricolla à l'ultimi dicennii di l'IX seculu a.C., cum'è tistimonianu e tracce di capanne è i materiali chì sò stati ritruvati. Da a fine di u VIIu seculu a.C. s'assiste à una monumentalisazione di l'aria incù l'erezzione d'edifizii incù muri quatrati di tufu, parechji essendu à caratteru abitativu è altri forse relativi à un ''temenos ''(recintu sacru) accumpagnatu d'edifizii cultuali. À u principiu di u IV seculu, à tempu incù a tradizione annantu à a cunquista rumana di a cità, u situ ferma abbandunatu. Versu a fine di u II seculu a.C. s'hà una nova fasa incù a rialisazione d'un vastu cumplessu per u quale a funzione cultuale pò esse solu presunta. Da l'ultimi dicennii di u I seculu a.C. u cumplessu hè tutalmente ristrutturatu è aggrandatu, articulendu si annantu à dui livelli siparati da un terrazzamentu è accumpagnati d'ambienti cuperti è ampie vasche alimentate usate da cisterne, elementi chì cuntribuiscenu à traccià l'imagine d'un grande sanatoriu per cure idrotermale. À parte da a fine di u I seculu d.C. u cumplessu hè riurganizatu dinù, cumprindendu impianti per u riscaldamentu di l'acqua. Ùn sò micca state ritruvate tistimunianze relative à u seculu IV è à l'iniziu di u seculu V. === Arie straurbane: u santuariu di Portonaccio === Vicinu à una surghjente d'acqua [[Zolfaru|sulfurea]] vicinu à u Fosso Piordo sorghje u santuariu straurbanu di [[Santuariu di Portonaccio|Portonaccio]], dedicatu à a dea [[Minerva]] è prubabilmente à [[Apollu]]. À u santuariu appartinia a celebra scultura in [[terracotta]] di l'[[Apollu di Veiu]], attribuita à u scultore [[Vulca]]. == Note == <references/> == Da vede dinù == * [[Battaglia di u Cremera]] * [[Caduta di Veio]] * [[Civiltà etrusca]] [[Categoria:Cità etrusche]] [[Categoria:Siti archeulogichi di Roma]] [[Categoria:Musei statale taliani]] [[Categoria:Siti archeulogichi etruschi]] [[Categoria:Veiu]] 0bg9zy4lso62nehu9ug8503irxwtbnu Lingua danesa 0 12597 154874 2009-01-11T19:21:16Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua danese]] rysl3v06279xqubzplkave0v8jef4of Lingua svedesa 0 12598 154875 2009-01-11T19:23:33Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua svedese]] pi5neuuao2e0manzieqh8rsyyn4piq5 Lingua lussemburghesa 0 12599 154878 2009-01-11T19:30:06Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua lussemburghese]] eh344k841fx8jxxe7qqyquy45khd0uf Lingua nederlandesa 0 12600 154879 2009-01-11T19:32:24Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua neerlandese]] fvtfkvnmqvaqvjzi507tcvirv1srssq Inglesu britannicu 0 12601 154883 2009-01-11T19:38:15Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Inglese britannicu]] adi3skgtyz8ks9kvoz923g56wh049wq Inglesu americanu 0 12602 154884 2009-01-11T19:41:44Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Inglese americanu]] 77e2j3ax572f5dul26q46c7v2ac981x Corsu cismuntincu 0 12603 154887 2009-01-11T19:59:15Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Corsu supranu]] 187jdodp55ti9oxuph1gfk4gii07np5 Corsu pumuntincu 0 12604 154888 2009-01-11T20:01:25Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Corsu suttanu]] 562l8wmynaepmj52i3ucb5fyw0qnj64 Po 0 12605 374082 363603 2021-06-02T11:43:41Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki [[File:LocationPoRiver.PNG|thumb|240px|U fiumu Pò in l'Italia sittintriunali]] U '''Pò''' hè un [[fiumu]] di l'[[Italia sittintriunali]]. A so lunghezza, 652&nbsp;km<ref name="lunghezza">Cunsidarendu lu inveci à parta da i più luntani surghjenti di u sistemu fluviali in u so cumplessu (quiddi di u [[Maira (turrenti)|Maira]]), righjunghji a lunghezza di 682 km.</ref>, ni faci u più longu fiumu intiriamenti cumpresu in u [[penisula taliana|tarritoriu talianu]]<ref>U più longu fiumu chì nasci in Italia hè a [[Drava]] (749 km), affluenti di u [[Danubiu]], chì i so surghjenti si trovani in a cumuna di [[Dobbiaco]]. In [[Vaddi Spluga]], in a [[pruvincia di Sondrio]], è pricisamenti in a cumuna di [[Madesimo]], nasci dinò, è scorri in tarritoriu talianu par circa 15 km, u [[Renu di Lei]], un di i rami sicundarii di u fiumu [[Renu]], chì hè longu 1&nbsp;326 km è scorri par gran parti di a so lunghezza in [[Germania]].</ref>, quiddu incù u bacinu più stesu (circa 71&nbsp;000&nbsp;km<sup>2</sup>) è ancu quiddu incù a massima purtata à a foci, ch'edda sii minima (assuluta 270&nbsp;m<sup>3</sup>/s), media (1&nbsp;540&nbsp;m<sup>3</sup>/s) o massima (13&nbsp;000&nbsp;m<sup>3</sup>/s). Hà a so urighjina in [[Piemonti]], bagna cinqui [[capilochi di pruvincia]] (in l'ordini [[Turinu]], [[Piacenza]], [[Cremona]], [[Ferrara]] è [[Rovigo]]) è marca par longhi tratti u cunfini trà [[Lumbardia]] è [[Emilia-Rumagna]], è ancu trà quist'ultima è u [[Venetu]], prima di sfucià in u [[mari Adriaticu]] in un vastu [[Delta di u Pò|delta]] incù 6 rami. Par a maiò parti di u so parcorsu u Pò scorri in un tarritoriu paru, chì piglia u so nomu (pianura o [[Pianura Padana|vaddi padana]]). In raghjoni di a so pusizioni giugrafica, di a so lunghezza, di u so bacinu è di l'avvinimenti storichi, suciali è ecunumichi chì intornu ad eddu ani avutu locu da l'antichità finu à i ghjorna d'oghji, u Pò hè ricunnisciutu com'è u più impurtanti corsu fluviali talianu. == Tuponimu == U fiumu Pò era giugraficamenti cunnisciutu dighjà à i tempi di a [[Grecia antica]] cù u nomu di Ἠριδανός ''Eridanós'' (da u quali u latinu ''Eridanus'' è u [[lingua taliana|talianu]] litterariu ''[[Eridano]]''); à l'urighjina era usatu par rifariscia si à un fiumu miticu, chì si truvava à l'ingrossu à u sudu di a [[Scandinavia]], è chì s'era furmatu dopu à l'ultima [[Ghjaciazioni Würm|ghjaciazioni aurupea (Würm)]]. I primi fonti storichi sò in a [[Tiugunia (Esiodu)|tiugunia]] [[mitulugia greca|greca]] di [[Esiodu]] ([[VI seculu a.C.]] circa), com'è nomu di un di i numarosi figlii di u [[titanu]] [[Uceanu (mitulugia)|Uceanu]] incù a ninfa [[Teti (Nereo)|Teti]], è da i quali diriveghjani parechji noma di fiuma auropei. 'Ssu nomu fù ripresu dopu da u storicu [[Polibio]] in u [[II seculu a.C.]]<ref>http://taurinorum.com/testi/Hator.html</ref>, induva ''Eridanós'' era u nomu di u figliolu di [[Fetonte]], cadutu in un fiumu duranti una cumpetizioni di carri, tantu da attribuiscia li ancu a porta di l'[[Ade]], è veni à dì l'[[infernu|inferni]], sicondu a [[mitulugia greca]], oppuri u titulu di principi dedicatu à i culti [[Anticu egittu|egizziani]], in a storia antica di a prima cità bagnata da u fiumu, [[Storia di Turinu|Turinu]]. Eppuri, u nomu avaristi radichi sempri più antichi apposta ch'è, sii in [[Lingua accadica|accadicu]] ch'è in [[sumeri]]cu, [[Eridu]] vulia dì genericamenti locu o cità di cummandu situata ''vicinu à un fiumu'', citendu, par asempiu, un'umonima cità [[Mesuputamia|mesuputamica]] ricuddanti à u [[XX seculu a.C.]]; altri fonti storichi ci narrani chì ci fù una piccula Eridu custruita ancu in i circonda di u [[Delta di u Pò]], annantu à u [[Mari Adriaticu]]<ref>[http://www.cairomontenotte.com/abramo/antares/536.html Eridano, a radica-urighjina semitica (RD)<!-- Titulu inghjinaratu autumaticamenti -->]</ref>; d'altra parti, u nomu ''Eridanós'' cunteni l'antichissima radica semitica (*''rdn''), chì hè cumuna à parechji altri noma di fiuma com'è '''R'''o'''d'''à'''n'''u, '''R'''è'''n'''u, '''D'''à'''n'''ubiu, Giu'''rd'''à'''n'''u. Ancu in Grecia inoltri, esistia un fiumu omunimu ''Eridanos'', chì bagnava a [[necropoli]] di [[Ceramico (Atena)|Ceramico]], vicinu à [[Atena]]. I radichi '''rd''' è '''rdn''', in i [[lingui semitichi]], indicavani sempri una cità, lucalità o rigioni ''vicinu à fiumu''. Par i [[Celti|celtu]]-[[liguri]], u vechju Pò fù inveci chjamatu ''Bodinkòs'' o ''Bodenkùs'', da una radica [[Elencu di radichi induauropei|induaurupea]] (*''bhedh-''/*''bhodh-'') chì significheghja "scavà", "renda prufondu", a stessa radica da qualessa diriveghjani u tarmini "fossa", indichendu cusì tutta a diprissioni giugrafica di a zona fluviali [[Pianura Padana|padana]].<ref>Cfr. a parola ''fossa'' in Albertu Nocentini, ''l'Etimulogicu. Dizziunariu etimulogicu di a lingua taliana'', Firenza, I Monnier, 2010. ISBN 978-88-0020-781-2.</ref> Dunqua, l'anticu nomu [[lingua latina|latinu]] ''Padus'' - da u quali l'aghjittivu ''padanu'' - dirivaria, sicondu l'upinioni più diffusa, da a stessa radica ch'è ''bodinkòs''; sicondu altri parò, dirivaria da un'altra parola [[Liguri|celtu-liguri]], ''pades'', indicanti una resina prudutta da una qualità di pini bastardi particularamenti abbundanti vicinu à i so surghjenti. U nomu attuali di ''Pò'' diriveghja, dunqua, da a cuntrazzioni di u latinu ''Padus'' > ''Pàus'' > ''Pàu'' > ''Pò''. <br> In parechji lingui slavi ([[lingua cecca|ceccu]], [[lingua sluvacca|sluvaccu]], [[lingua polacca|polaccu]], [[lingua sluvena|sluvenu]], [[lingua serba|serbu]], [[lingua cruata|cruatu]]) ma ancu in i [[lingui rumanzi]], com'è u [[lingua rumena|rumenu]], si chjama sempri à spessu stu fiumu ''Pad'' o ''Padus''.<br> == Impurtanza == U Pò traversa incù u so corsu gran' parti di l'Italia sittintriunali, da [[punenti]] versu [[livanti]] parcurrendu tutta a [[Pianura Padana]]. Nantu à i so rivi stani circa 16 milioni di parsoni è sò cuncintrati più di un terzu di l'industrii è di a [[Agricultura|pruduzzioni agricula]] taliana, com'è più di a mità di u [[Zuutecnica|patrimoniu zuutecnicu]]. Quissa faci di u Pò è u so bacinu una zona nevralgica par l'intreia [[ecunumia]] taliana è una di l'arii auropei incù a più alta cuncintrazioni di pupulazioni, industrii è attività cummirciali. == Corsu di u fiumu == [[File:Torino-mole11.jpg|thumb|240px|U Pò è a [[Moli Antunelliana]]]] [[File:Po River Destra Po 7.jpg|thumb|240px|U Pò in a pruvincia di Ferrara]] [[File:Po River in Casale Monferrato.jpg|thumb|right|240px|Longu u Pò à [[Casale Monferrato]]]] A surghjenti di u Pò si trova in [[Piemonti]] in a [[pruvincia di Cuneo]] nantu à l'[[Alpi Cozie]] è più pricisamenti in a lucalità [[Pian di u Rè]] (cumuna di [[Crissolo]]) à i peda di u [[Monviso]] (3.841&nbsp;m), sottu à un grossu cantonu cù a placca chì ni indicheghja l'urighjina. Arricchendu si nutevulamenti di l'apportu d'altri innumarevuli surghjenti (ùn hè micca falsu d'affirmà chì "u Monviso stessu hè a surghjenti di u Pò"), metti à scorra impituosu in l'[[Vaddi Pò|umonima vaddi]]. Da quì u fiumu sbocca in pianura dopu appena una vintina di km avvicinendu si di i tarritorii di a cità di [[Saluzzo]]. In stu trattu parechji affluenti arricchiscini a purtata di u fiumu chì entri par Pò in a [[pruvincia di Turinu]] travirsendu ni u stessu capilocu. À [[Turinu]] u fiumu, bench'eddu aghji parcorsu solu un cintunara di km da i surghjenti, hè dighjà un corsu d'acqua nutevuli incù un lettu ampiu 200&nbsp;m è una purtata media ghjà prossima à i 100&nbsp;m<sup>3</sup>/s. Vicinu à [[Bassignana]], u fiumu punta difinitivamenti versu livanti par meritu ancu di a forti spinta di u [[Tanaro]], u so principali tributariu di dritta. Dopu sta cunfluenza u Pò, oramai putenti in a purtata (più di 500&nbsp;m<sup>3</sup>/s), entri in tarritoriu lumbardu scurrendu in a [[pruvincia di Pavia]]. Pochi km à sudu di u capilocu pavesu u fiumu ricevi u cuntributu essinziali di u [[Ticino (fiumu)|Ticino]], u so principali tributariu par vulumu d'acqui, divintendu tandu navighevuli (grazia à a so purtata tandu di più di 900&nbsp;m<sup>3</sup>/s) ancu da grossi imbarcazioni sinu à a foci. Dopu sta cunfluenza u fiumu metti à scorra par parechji kilomitri in a zona di cunfini trà [[Lumbardia]] è [[Emilia-Rumagna]], bagnendu cità impurtanti com'è [[Piacenza]] è [[Cremona]], scurrendu à l'internu di a [[pruvincia di Mantova]], ricivendu cuntributi nutevuli da l'affluenti alpini [[Adda]], [[Oglio]] è [[Mincio]] è multissimi altri fiuma minori pruvinenti da l'Appinninu chì ni accrescini a purtata à più di 1.500&nbsp;m<sup>3</sup>/s. Ghjuntu infini in a zona di [[Ferrara]] u fiumu scorri annantu à a cunfina trà [[Venetu]] ([[pruvincia di Rovigo]]) è [[Emilia-Rumagna]], in a rigioni storica di u [[Polesine]]. Quì u fiumu principia u so ampiu delta (380&nbsp;km<sup>2</sup>), dividendu si in 5 rami principali (''Pò di Maestra'', ''Pò di a Pila'', ''Pò di i Tolle'', ''Pò di Gnocca'' è ''[[Pò di Goro]]'') è 14 bocchi; un ultiriori ramu sicundariu (u [[Pò di Bulani]]) chì traversa a cità di [[Ferrara]], hè tandu inattivu. U grandi fiumu sfocia tandu in u [[Mari Adriaticu]], attravirsendu tarritorii appartinenti à i Cumuni di [[Ariano in u Polesine]], [[Goro]], [[Portu Tolle]], [[Tagliu di Pò]] è [[Portu Viro]]. U [[delta di u Pò]], par u so grandi valori ambiintali, hè statu dichjaratu [[patrimoniu di l'umanità]] da l'[[UNESCO]]. In u so corsu in pianura u Pò si dividi à spessu in parechji rami furmendu parechji isuli fluviali, a più grandi di quissi (escludendu quiddi prisenti à a foci) essendu l'[[Isula Serafini]], situata in i circonda di a foci di l'[[Adda]] à [[Castelnuovo Bocca d'Adda]], ma stesa circa 10&nbsp;km<sup>2</sup> à l'internu di a cumuna di [[Monticelli d'Ongina]]. Glubalamenti u Pò traversa (da a surghjenti à a foci) 13 pruvinci: [[Cuneo]], [[Turinu]], [[Vercelli]] è [[Alissandria]] (rigioni [[Piemonti]]), [[Pavia]], [[Lodi]], [[Cremona]] è [[Mantova]] (rigioni [[Lumbardia]]), [[Piacenza]], [[Parma]], [[Reggio Emilia]] è [[Ferrara]] (rigioni [[Emilia-Rumagna]]) è [[Rovigo]] (rigioni [[Venetu]]). Sò 183 i cumuni chì toccani i spondi di u fiumu, appartinenti à 13 pruvinci. == Rigimu di u fiumu == U bacinu idrugraficu di u Pò (ampiu circa 71.000&nbsp;km<sup>2</sup>) copri gran' parti di u virsanti miridiunali di l'[[Alpi]] è quiddu sittintriunali di l'[[Appinninu liguri]] è toscu-emilianu di tali manera ch'è u rigimu di u fiumu hè mistu di tipu alpinu (pieni tardu-braninchi è estivi è rilievi sottumarini invirnali) è appenninicu (pieni braninchi è vaghjimali è rilievi sottumarini estivi). Eppuri privali quantunque u rigimu appenninicu postu ch'è, à dispettu di l'alimantazioni estiva da parti di i ghjacciali alpini, i minimi purtati si scontrani quantunqua in u corsu di l'istati (di solitu in aostu), un finominu accintuatu 'ss'ultimi dicennii par via di a a riduzioni prugrissiva di i ghjacciali alpini.<ref>{{cita web|url=http://www.italianostra-milano.org/cms/files/smiraglia.pdf|titulu=U rigressu attuali di i ghjacciali: causi è effetti di a crisa di una risorsa idrica fundamintali|autori=Claudiu Smiraglia|data=8 nuvembri 2006|accessu=25 frivaghju 2011}}</ref> [[File:Torino-statua fiume Po-080408001.JPG|thumb|right|240px|Statua à u fiumu Pò, [[Turinu]], [[piazza C.L.N.]]]] I pieni di u fiumu, generalamenti cuncintrati di vaghjimu à causa di i piuviti, sò abbastanza friquenti è poni essa ancu impunenti è divastanti com'eddu hè successu parechji volti in u seculu scorsu. Ditarminanti in a furmazioni sò soprattuttu i tributarii piemuntesi di u Pò ([[Dura Baltea]], [[Sesia]] è [[Tanaro]] in particulari) è lumbardi ([[Ticino (fiumu)|Ticino]]). Par cità parechji asempii, duranti a piena di nuvembri [[1994]] u fiumu mustrò dighjà in [[Piemonti]], dopu a cunfluenza di u [[Tanaro]], una purtata di colmu di più di 11.000&nbsp;m<sup>3</sup>/s, guasi paragunevuli à quidda ussirvata dopu moltu più versu a vaddi in u [[Polesine]]. U stessu finominu avviniti dinò d'uttrovi 2000, sempri in Piemonti, induva u fiumu suparò à parta dighjà da a cumuna di [[Valenza (Italia)|Valenza]] i 10.000&nbsp;m<sup>3</sup>/s di purtata massima di piena à causa soprattuttu di i cuntributi pisantissimi di [[Dura Baltea]] è [[Sesia]]. I valori massimi assuluti di purtata di u Pò sò stati raghjunti duranti i grandi fiumari di 1951 è di 2000 incù massimi di più di 13.000&nbsp;m<sup>3</sup>/s in u mediu-bassu corsu. == Pieni è inundazioni == L'inundazioni incausata da u Pò di qualessa s'hà nutizia certa ricodda à 204 a.C. sicondu ciò ch'eddu rapporta [[Titu Liviu]]. Da tandu sò noti 138 avvinimenti (una media di circa 1 piena straurdinaria ogni 16 anni)<ref>[http://www.piardi.org/loca/viadana_inondaz.htm http://www.piardi.org; LE INONDAZIONI DEL PO (o ERIDANO), da a notti di i tempi]</ref>. Trà i più impurtanti si ricordani: *589 - Piena chì hà cuntribuitu à a mudificazioni sustanziali di l'idrugrafia di a pianura Venetu-Padana. *1152 - [[Strada di Ficarolo]] - Inundazioni in [[Polesine]] incù nascita di u [[Pò di Vinezia]]. *1330 - Inundazioni di u Polesine è di u Mantovano. 10.000 morti. *1705 - Inundazioni in u Modenese, Ferrarese è Mantovano incù a morti di 15.000 parsoni. *1839 - Strada à [[Bonizzo]] è cunsiguenti inundazioni di u Mirandolano. U paesi di Noceto, trà [[Caselle Landi]] è [[San Rocco à u Portu]] hè cumplittamenti distruttu da l'acqui. In u XX seculu i pieni più impurtanti funi: *Maghju è ghjugnu 1917 - L'acqui di u fiumu firmetini sopra u liveddu di vardia par più di 40 ghjorni. *[[Inundazioni di u Polesine di u nuvembri 1951|Nuvembri 1951]] - Si tratta di a peghju inundazioni di u seculu. U Pò rompi à [[Occhiobello]] inundendu 113.000 [[ettari]] di tarritoriu è incausendu 89 morti. A [[Pontelagoscuro]] a purtata massima tuccò i 10.300 m<sup>3</sup>/s massimu storicu da l'iniziu di i misurazioni in u 1807<ref>Zanchettin, D., Traverso, P., Tomasino, M. (2008) ''Pò River discharge: à preliminary analysis of à 200-year time series''; Climatic Change, August 2008, Vulumu 89, Issue 3-4, pp 411-433</ref>. *Nuvembri 1994 - 70 funi i vittimi. A Pontelagoscuro a purtata massima fù di 8.700 m<sup>3</sup>/s. *Uttrovi 2000 - Si tratta di a piena più impurtanti, à liveddu di purtata massima, di u XX seculu: à Pontelagoscuro si righjistrò infatti un massimu di 9.600 m<sup>3</sup>/s. Si ebbini inundazioni in [[Piemonti]], [[Lumbardia]] è [[Emilia-Rumagna]]. Ci funi 23 vittimi, 11 spariti è 40.000 evacuati. == Cartugrafia == L'opara cartugrafica fù pruseguita incù l'instaurazioni di u Regnu Lumbardu-Venetu da l'austriachi, chì disignàni u trattu da Ficarolo finu à a cunfluenza di u Ticino (1815). Dui carti di 47 tavuli (530x889 mm) funi rializati in 1821. Sti carti funi successivamenti aghjurnati una da Elia Brambilla (2000) è l'altra da Francescu Brioschi (1872). Solu incù l'Unità d'Italia si uttinarà un'opara cartugrafica più cumpletta di u fiumu, quandu Francescu Brioschi (1887) rializò una nova carta à stampa da Moncalieri finu à u delta. A carta hè in un'unica tavula (730x9000 mm) in scala 1:50.000. Sta carta hè sempri oghji imprudata par a ripprisintazioni di u fiumu. == Autorità annant'à u fiumu == [[File:Torino-Parco del Valentino-fiume Po.jpg|thumb|right|240px|<div class="center">Longu u Pò in Turinu à l'altezza di u [[Parcu di u Valentino]]</div>]] Finu à a riforma attuata in u 2002, u Pò è i so affluenti erani sughjetti à l'auturità di u Magistratu par u Pò, un organu di u Ministeru di i travagli publichi talianu incù sediu à [[Parma]], istituitu in 1955, dopu à a catastrofica inundazioni di u 1954, par cuurdinà è, da u 1962, unificà i cumpitenzi di i varii organi cumpitenti. Frà altru, ghjà in 1806 Eugenio di Beauharnais, Vicirè d'Italia, avia istituitu un Magistratu civili par travagli generali chì riguardani u grandi sistemu di u Pò. In seguitu à a riforma di 2002, currilata à u dicintramentu di funzioni da u Statu talianu à i rigioni, l'intreiu Bacinu di u Pò hè statu affidatu à un'agenzia interrigiunali dinuminata Agenzia Interrigiunali par u fiumu Pò (AIPO), anch'edda incù u so sediu à Parma, chì li sò stati trasfiriti i cumpitenzi di u vechju Magistratu incù in più parechji novi cumpitenzi nantu à a navigazioni interna. L'AIPO hè un impresa strumintali di quattru di i Rigioni chì cumponini u bacinu di u Pò: Piemonti, Lumbardia, Emilia-Rumagna è Venetu. A Rigioni Vaddi d'Aosta è i pruvinci Autunomi di Trento è Bolzano benefizieghjani d'uffizii lucali spiciali. A Rigioni Liguria è a Rigioni Tuscana affidani a gistioni di i corsi d'acqua di u bacinu ricadenti in i so tarritorii à l'AIPO par via di "prutucolli d'intesa" è "cunvinzioni" particulari. L'attività di pianificazioni di u bacinu hè curata da l'Auturità di Bacinu di u fiumu Pò (AdBPo), urganisimu mistu Statu talianu-Rigioni. == Storia == In ebbica medievali u ramu principali di u delta era custituitu da l'attuali [[Pò di Primaro|Pò Mortu di Primaro]], chì s'hè furmatu in l'VIII seculu più à u sudu di u ''Padoa'', chì scorri à u sudu di i [[Vaddi di Comacchio]] è chì, da a mità di u XVIII seculu, custituisci a parti tarminali di u fiumu [[Renu (Italia)|Renu]] (anch'eddu un tempu affluenti di u Pò) in u quali u [[Renu (Italia)|Renu]] stessu fù cunvoltu dopu à a criazioni di u [[Cavo Benedettino]]. Ancu u [[Pò di Bulani]], chì scorri à Ferrara, era un di i dui corsi principali: q situazioni si prulungò finu à u [[1152]], l4annu di a fiumara di Ficarolo. A suvitatu di forti è friquenti pricipitazioni, u fiumu rumpiti a diga di u nordu, à [[Ficarolo]], in l'tandu [[Transpadana Ferrarese]]; u corsu di u fiumu si mudificò è cuminciò gradualamenti à assuma a so cunfurmazioni attuali. U novu trattu, più brevi ch'è l'altri, induva l'acqua scurria più viloci, divintò u corsu principali chjamatu ''Pò di Tramontana'' è dopu ''Pò di Vinezia'', diviendu da u ''Pò di Bulani'' à [[Pontelagoscuro]], calchì chilomitru à u nordu di Ferrara. == Da veda dinò == * [[Fiuma taliani]] * [[Pianura Padana]] * [[Delta di u Pò]] == Liami == * [http://www.adbpo.it/ Autorità di bacinu di u fiumu Po] * [http://www.agienziainterregionalepo.it/ Agenzia Interrigiunali par u fiumu Pò] ([[AIPO]]): organismu direttu da i rigioni [[Piemonti]], [[Lumbardia]], [[Venetu]] è [[Emilia Romagna]] par gistiscia tuttu ciò chì cuncerna a vita di u Pò. * [http://legart.it/cozie/po_web/ I surghjenti di u Pò] == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[Categoria:Italia]] [[Categoria:Piemonte]] [[Categoria:Lumbardia]] iztk8buag54fmj0sh939ugvde0fqgda Lingua purtughesa 0 12606 154892 2009-01-11T20:08:53Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua portughese]] 25y5dprvg3awnskda91h70f8chrd7d4 Anatolia 0 12607 330296 329633 2013-12-11T18:51:05Z 92.150.192.105 Reindirizzamentu à [[Anatulia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Anatulia]] g1agllwyouev40oit8wtq1wxjr0awyd Purtughesu brasilianu 0 12608 154898 2009-01-11T20:22:04Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Portughese brasilianu]] oli1da6k4wb8f8f6p3wuz7xp2ljvp7u Lingua lionesa 0 12609 154901 2009-01-11T20:27:34Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua leonese]] fca2tadn6dwyz682ezhsthyx3xl3eta Erodotu 0 12610 366921 347457 2020-06-02T16:24:59Z Tomisti 16605 Numa Pompilio, non Erodutu wikitext text/x-wiki [[File:AGMA Hérodote.jpg|thumb|right|250px|Bustu di Erodutu]] '''Erodutu''' (o '''Erodotu''') (in grecu anticu ‘Ηρόδοτος, traslittaratu in Heròdotos; Alicarnasso, 484 à.C. - Thurii, 425 à.C.) hè statu un storicu grecu anticu, famosu par avè discrittu paesi è parsoni ch'eddu aia cunnisciuti in numarosi viaghji. In particulari hà scrittu riguardu à l'invasioni pirsiana in Grecia in l'opara Storii (ἱστορίαι, Historiai). In a so opara, inspirata da quidda di i [[Lugugrafia (storia)|logugrafi]] (in particulari [[Ecateu di Miletu]]), cerca di individuà i causi chì ani purtatu à a guerra frà i ''poleis'' uniti di a [[Grecia]] è l'[[Imperu persianu]] punendu si in una pruspittiva storica, imprudendu l'inchiesta è sfidendu si di l'incerti resuconti di i so pridicissori. Hè moltu cunsidaratu ancu par i so discrizzioni di i populi cusidditti barbari ([[Pirsiani]], [[Egiziani]], [[Medi]] è [[Sciti]]) chì, sippuri incù molti inasattezzi, mostrani un pinsamentu apartu è una grandi capacità d'ussirvazioni. St'apartura mintali è curiusità versu culturi non grechi pò essa spiigata pinsendu à u locu di nascita di u storicu. [[Alicarnassu]] era, difatti, una cità greca incù molti tradizioni è in forti cuntattu incù u mondu barbaru. A stessa biugrafia di u storicu porta u segnu di st' intrecciu di culturi. == Biugrafia == Eròdutu nascì, prisumibilamenti, in [[484 a.C.]] da una famiglia aristucratica di [[Alicarnassu]] ([[Anatolia|Asia minori]]), cità di a Caria (culunizata finu da u [[XI seculu a.C.]] da i [[Dori]]), di mamma greca: Dryò, è babbu asiaticu: Lyxes. Puliticamenti fù sempri un avirsariu, incù u cucinu [[Paniassi]], di [[Ligdami II]], tirannu di Alicarnassu, chì guvirnava a cità grazia à l'appoghju di u "[[Grandi Rè]]" di [[Persia]] [[Dariu I di Persia|Dariu I]]. Paniassi, accusatu da Ligdami di avè presu parti à una cuspirazioni di aristucratichi par eliminà lu, fù missu à morti. Erodutu riiscì, inveci, à fughja à [[Samo (isula)|Samo]], cità aderenti à a [[Leia deliu-attica]], d'uriintamentu antipirsianu ([[457 à.C.]] circa), induva ebbi a pussibilità di parfiziunà a so cunniscenza di u dialettu ionicu. Vultò in a so patria intornu à u [[455 a.C.]] videndu cusì a cacciata di Ligdami. In u [[454 à.C.]] Alicarnassu intrì in a sfera di influenza atinesa, divintendu tributaria di a cità [[attica]]. Erodutu viaghjò è visitò gran' parti di u [[Mari Tarraniu]] uriintali, in particulari l'[[Egittu]] induva, affascinatu da quidda civiltà, firmeti par quattru mesa. U scopu di i viaghji fù prubabilamenti a racolta di i matiriali utuli distinati à a ridazzioni di a so opara (i ''[[Storii (Erodutu)|Storii]]''). Da u [[447 a.C.]] sughjurnò à [[Atena]], induva cunniscì [[Pericle]], u pueta tragicu [[Sofocle]], l'architettu [[Ippodamu di Miletu]], i sufisti [[Eutidemu (sufistu)|Eutidemu]] è [[Protagora]]; in u [[445 a.C.]] participò à i [[Panatenei]], duranti i quali lighjiti publicamenti brani di a so opara, ricivendu ni in premiu a nutevuli somma di 10 talenti. U scrittori si stabilì infini in a culonia panellenica di [[Thurii]] (in [[Magna Grecia]], in u locu induva surghjia l'antica [[Sibari]]), à a quali fundazioni cullaborò intornu à u [[444 a.C.]]<br />A tradizioni voli ch'è ci murissi in l'anni successivi à u scoppu di a [[Guerra di u Peloponnesu]] (cunvinziunalamenti in [[425 a.C.]] circa), à a quali accenna in a so opara. In rialità locu, data è circustanzi di a so morti sò ignoti. {{Citazione|… Assurdantu sarà u fraiu quandu i dui schieramenti sarani à cuntattu, scudu contru scudu… ùn ritrucidarani micca di un solu passu davanti à a piova di colpi numichi, avanzarani inveci, finu à quandu l'elmu mitigarà a guerra"|Erodutu, ''Storii, Siconda Guerra Pirsiana''}} == U pinsamentu di Erodutu == Par capiscia bè a grandi rivuluzioni uparata da Erodutu, cunsidaratu sicondu u locu cumunu com'è ''patri di a [[sturiugrafia]]'', bisogna fà parechji premissi. Innanzi tuttu u cuncettu di storia in [[antica Grecia]] era lighjiramenti diffarenti da quiddu ch'è no intindimu oghji: veni à dì una siquenza crunulogica di avvinimenti discritta in modu obiettivu è incù metudu scentificu, tantu ch'è par moltu tempu [[Tucidide]] fù cunsidaratu u più veru è anticu sturiugrafu grecu, par quantu riguarda a scintificità di a narrazioni. In a Grecia Antica infatti a storia era cunsidarata innanzi tuttu com'è ''magistra vitae'' è avia dunqua un fini pedagogicu è solu sicundariamenti scentificu. U fini di a narrazioni erudutea, com'eddu hè pussibuli deducia da a dichjarazioni in u priambulu, era quiddu di racuntà "gesti di l'eroi", ancu s'è dopu tali premissa sarà solu parzialamenti mantinuta. L'ottica incù a quali Erodutu cunsidareghja l'avvinimenti, i valori di a storia è l'azzioni umani hè analoga è paragunevuli à quidda duminanti in u mondu di l'[[epos]] (epica), in u quali l'omini agiscini spinti da u desideriu di gloria in l'intentu di lascià un ricordu imperiscibili di sè. Bench'è a ricerca storiugrafica tendi à a raziunalisazioni di u prisenti in a ricerca di una dinamica causi-cunsiquenzi, a cumpusizioni erudutea ùn pò micca fà à menu di ammetta l'esistenza di un'entità divina, terribuli è scunvuglienti a quali, in ultima istanza, erani ripurtati i rinversci di u distinu. L'opara era distinata à una littura pubblica è quista fù certamenti una di i primi formi di trasmissioni di u testu; par sta raghjoni u stili aduttava sprissioni furmulari di carattaru epicu è prucedi sicondu una dinamica circulari, sempri circhendu di rimana à so modu imparsunali è ughjittivu. Nonustanti attinghji da u matiriali epicu è da a [[logugrafia]] (terminu chì indicava urighjinariamenti a "scrittura in prosa", in a quali l'autori racuglitini in opari urganicamenti strutturati discrizzioni di paesi stranieri, lighjendi lucali eroichi, è cetara.), Erodutu sarà u prima à ricircà un filu logicu in a succissioni di l'avvinimenti, chì si traduci in u rapportu causa-effettu. A storia ùn hè micca cunsidarata da Erodutu com'è una simplici seria di avvinimenti chì si succedini in u tempu, ma com'è un insemu di fatti culligati frà eddi da una cumplessa reta di rapporti logichi, beddi intellighjibili. I principii maestri annantu à i quali si fonda a mitudulugia erudutea sò: * ὄψις: vista * ἀκοή: ascoltu * γνώμη: criteriu (incù u quali seleziuneghja i dati racolti da vista è ascoltu in u casu ch'è siini in cuntradizioni, o i dividi frà quiddi visti da eddu è quiddi ch'eddu hà intesu cuntà) Erodutu dichjara dunqua esprissamenti ch'eddu hà un metudu è ch'è i so raconti sò veridichi. In rialità Erodutu accosta in manera asistematica dati autentichi à fatti palisamenti favulosi: u fini era quiddu di diverta i spittatori. Hè dunqua sempri à una via di mezu frà u logugrafu è u storicu, un narradori di ''storii'' più ch'è un storicu in sensu mudernu. Si pò eppuri cunsidarà lu com'è u patri di a sturiugrafia parchì quantunqua ci sò l'assunti metodichi curretti (ancu s'è ci voli à tena contu di l' ''arrori'' di u grecu, com'è i pripundiranti finalità epicu-narrativi, a schersa criticità è a guasi tutali assenza di ricerca scentifica di i fonti). Erodutu introduci in u so pinsamentu ancu ciò ch'è no oghji pudemu chjamà [[filusufia di a storia]]. Sicondu Erodutu, infatti, u prutagonistu di a storia hè a [[divinità]], chì hè garanti di l'ordini univirsali ed hè dunqua una divinità cunsirvatrici. In l'attimu stessu in u quali l'ordini hè comprumissu a divinità intarveni, sicondu quiddu principu ch'è l'autori difinisci com'è φθόνος τῶν θεῶν ('''invidia di i 'dei'''). Tali principu filusoficu si basa annantu à una cuncizzioni arcaica di a divinità: in a [[Grecia antica]], i ''dei'' pussidiani attributi piuttostu "umani", ed erani ghjilosi di a probbia gloria è di u probbiu puteri. L'omu chì otteni troppa furtuna, dunqua, incorri in a so φθόνος, invidia, è hè cunsiguintamenti uccisu o privu di a probbia gloria. Devi dunqua adattà si à a so vulintà, circhendu di capiscia la incù i divinazioni, l'oraculi è l'[[Incubazioni (ritu)|uneirumanzia]] ([[intarpritazioni di i sogni]]). Quidda di Erodutu ùn hè micca digradazioni cabalistica, ma hè un schema mintali di assirvimentu à a divinità, tipicu di l'ità arcaica. Una visioni di a Storia priculusamenti mischiata dunqua à a [[riligioni]], ma di a quali Erodutu supareghja i trappuli grazia à a so limpida unistà è logica intillettuali. == Rilativisimu eruduteu == L'ambienti incù u quali fù à cuntattu u storicu hè l'[[Atena]] di [[Pericle]], in a quali i valori tradiziunali di l'aristucrazia naturali sò cuntistati veemintamenti da i [[sufisti]], [[intillettuali]] pulemichi chì fondani a probbia critica in a cundanna di i ''nomoi'', cunvinziunali vali à dì artificiali dunqua micca degni di rispettu, impurtanza, intaressu. Si tratta dunqua di elementi critichi ancu di l'impiantu piriegeticu di Erodutu chì analizeghja è studieghja probbiu i ''nomoi'' di i pupulazioni barbari, chì, s'è da una parti erani criticati da i [[sufisti]] par a so non currispundenza à a ''fusis'', erani ancu cuntraditi da l'espunenti di u cusiddittu tradiziunalisimu eticu, chì vidiani in u ''nomos'' prubbiamenti grecu l'unica fonti di virità, ghjustizia è sicurezza. Erodutu rispondi uniscendu parechji aspetti cuntrarii di i dui visioni, riiscendu à sfughja à i critichi è dendu significatu probbiu à a so ricerca. Eddu, à traversu u rilativisimu di [[Protagora]] rifiuta di ricunnoscia com'è unica degna di attinzioni a tradizioni greca, affirmendu ch'è à ogni omu i probbii custumi apparisciarani sempri i migliori, è cuntesta à i sufisti l'inutilità o a dannusità di i ''nomoi'' affirmendu ch'eddi miretani attinzioni è rispettu in quantu sprissioni par ogni populu di a probbia tradizioni è cultura. A mudernità di Erodutu hè chjara probbiu in stu passaghju culturali è storiugraficu. == A quistioni erudutea == [[File:POxy v0017 n2099 a 01 hires.jpg|thumb|240px|Frammentu di u Papiru Ossirincu 2099 (datatu à a prima parti di u II sec. d.C.), cuntinenti un branu di i Storii di Erodutu, Libru VIII.]] Postu ch'è l'opara uriginali di Erodutu fù rivista è espugnata arbitrariamenti da i [[grammatichi alessandrini]], i filuloghi è quiddi chì studiavani a litteratura greca, si sò posti u prublemu di individuà a struttura è u carattaru uriginali di l'opara. I premissi sustanziali annantu à i quali si fonda u dibattitu riguardani i discrasii pruspettichi è u frammintisimu storicu chì sò implicati in l'intreia opara erudutea. Una prima iputesi dividi l'opara mittendu prima i guerri pirsiani è dopu i {{polytonic|λόγοι}} (discorsi) intruduttivi. [[Felix Jacoby|Jacoby]], in u [[1913]], iputizò ch'è in urighjina l'opara saria stata cumposta in chjavi acruamatica (distinata à a littura pubblica, in discorsi siparati) è chì dopu Erodutu, vinutu à cuntattu incù l'ideulugia periclea, aghji fusu insemu tutti i varii discorsi. De Sanctis tiurizò inveci ch'è Erodutu avaria racuntatu a storia da u puntu di vista di i Pirsiani è ch'eddu avaria, par via di cunsiquenza, prisintatu i varii populi da eddi scuntrati. Infini, l'iputesa unitarista afferma ch'è Erodutu cuntò a storia di i culonii grechi sicondu un'ottica univirsalistica, ripprisintendu u scontru frà Urienti è Uccidenti. I sustinidori di 'ss'iputesa mettini in luci l'episodiu iniziali di l'opara, l'assughjittamentu di i culonii grechi da parti di [[Cresu]] ([[560 a.C.]]), è l'episodiu finali, a libarazioni di [[Sestu (Ellespontu)|Sestu]], ultima cità greca in mani à i Pirsiani. == I Storii == L'opara "Storii" ({{polytonic|Ἱστορίαι}} '''Historìai''') hè divisa in 9 libra: si tratta di una divisioni uparata da i grammatichi alessandrini (in [[ità ellenistica]], III seculu a.C.). I primi quattru libri sò suddivisi in: * intruduzioni mitulogica (''archaiologhia'') * ''logos'' lidicu (induva si parla di u rè [[Cresu]] è si faci dunqua rifirimentu à i culonii grechi assughjittati (560 a.C.)) * ''logos'' persianu * ''logos'' egiziu * ''logos'' sciticu * ''logos'' libicu == Trama di l'opara == In u priambulu, dopu à avè indicatu u so probbiu nomu è quiddu di a cità nativa, Erodutu prisenta a so opara, illustrendu ni u scopu generali è u tema: {{Citazione|lingua=grc|Quista hè l'espusizioni di a ricerca di Erodutu di Alicarnassu, parchì l'avvinimenti umani ùn svanischini micca incù u tempu è l'impresi grandi è maravigliosi, scompii sii da i Grechi ch'è da i barbari, ùn diventini micca privi di gloria; in particulari Eròdutu ricerca par chì raghjoni cumbattini trà eddi.|Erodutu, Storii, I, 1.|Ἠροδότου Ἁλικαρνησσέος ἱστορίης ἀπόδεξις ἥδε, ὡς μήτε τὰ γενόμενα ἐξ ἀνθρώπων τῷ χρόνῳ ἐξίτηλα γένηται, μήτε ἔργα μεγάλα τε καὶ θωυμαστά, τὰ μὲν Ελλησι, τὰδὲ βαρβάροισι ἀποδεχθέντα, ἀκλεᾶ γένηται, τά τε ἂλλα καὶ δι'ἣν αἰτίην ἐπολέμησαν ἀλλήλοισι}} [[File:Léonidas aux Thermopyles (Jacques-Louis David).PNG|thumb|240px|''Leonida è l'armata spartana à i Termopili'', dipintu ottucintescu di [[Jacques-Louis David]]]] In [[Persia]] u rè [[Ciru u Grandi]] intendi cunquistà tutti i pussidimenti di l'altri guvarnadori trà i quali [[Candaule]], [[Gige (Lidia)|Gige]] è [[Cresu]]. In u prima libru Erodutu narra varii episodii fantastichi com'è quiddu di a moglia di Candaule scuparta nuda da Gige è un stalvatoghju pienu di curaghju è onori cuntatu da [[Solone]] à Cresu. Scunfittu in una battaglia quist'ultimu da Ciru, quiddu diventa u suvranu assulutu di a Persia è si culloca in [[Babilonia]] ind'eddu mori ([[529 a.C.]]). In u sicondu libru sò esposti tutti i qualità è i curiusità di a terra d'[[Egittu]], induva tandu guverna [[Cambise II di Persia|Cambise II]]. Fendu rifirimenti à i so viaghji compiuti in ghjuvantù, Erodutu furnisci una discrizzioni dittagliata di i loca, di i paisaghji, di l'usanzi pupulari è di i tradizioni di l'Egittu, sottuliniendu in particulari i funzioni di u fiumu [[Nilu]]. In i libra III è IV fù narratu com'è Cambise cunquistò incù ripituti assalti l'Egittu, terra di i [[faraoni]], è com'è Dariu I li succedi à a so morti. Eddu immediatamenti nota ch'è a [[Grecia]] hè un puntu strategicu induva fundà novi cità è insidiamenti parchì furnisci l'accessu di i cummerci trà l'[[Urienti]] è l'[[Uccidenti]] par mezu di u [[Mari Tarraniu]]. Immediatamenti Dario principia à cunquistà i culonni grechi ionichi di l'[[Asia Minori]] (l'oghjinca [[Turchia]]) è à divida li in [[satrapia|satrapii]] punendu à capu di ognuna un guvarnadori. In u V libru di i cità ionichi vidati da [[Aristagora]] si rivoltani contru u duminiu di Dariu I è di seguitu a ribillioni fù sustinuta in Ellade da i puliticanti [[Milziade]] è [[Aristide]] i quali formani un armata [[oplita]]. A battaglia si svoglii in u [[490 a.C.]] à [[Maratona (Attica)|Maratona]] è l'armata greca, molta più infiriori di numaru à quidda numica, riesci à scunfighja Dariu. A vittoria a si devi à l'unioni di i poleis [[Sparta]] è [[Atena]] è à u curaghju di l'omini ellenichi. Pochi anni dopu u figliolu di Dariu [[Serse I di Persia|Serse]] ripiglia u prugettu espansiunisticu di u babbu è assalta parechji cità ionichi com'è [[Miletu (Asia Minori)|Miletu]] (libru VII). Tandu veramenti l'intreia Grecia hè minacciata è tutti i poleis, dopu u sacrifiziu di u spartanu [[Leonida I|Leonida]] à i [[Termopili]], s'uniscini puliticamenti è militaramenti par fà fronti à a cupiosa armata di Serse. In l'ottavu libru Erodutu narra i battagli cundutti da [[Temistocle]]: prima à [[Battaglia di Capu Artemisiu|Capu Artemisiu]] in i circonda di [[Atena]], induva i grechi si ritirani strategicamenti ma parmittendu cusì à i pirsiani di spianà a capitali, è di seguitu a [[Battaglia di Salamina|battaglia finali di Salamina]] svolta si in una spezia di picculu golfu. I pirsiani, ricati si in u picculu spaziu incù tutti i navi, rimanini incagliati è cusì suspresi da i navi grechi chì i distrughjini una dopu l'altra. A guerra cumbattuta par a siconda volta contru i pirsiani da a Grecia hè vinta di novu (IX libru). In l'ultima parti di l'opara Erodutu dirighji un' invucazioni à [[Calliope]], dea di i pueti, è di seguitu narra a battaglia trà a Grecia è l'usurpatori Mardoniu. == Metudu storiugraficu == === I fonti === U studiu di i fonti scritti, usati da Erodutu, hè resu difficiuli da a perdita di l'opari à eddu pricidenti; sicuramenti sarà statu influinzatu da i logugrafi ma a misura di st' influenza hè scunnisciuta. Sicondu [[Eforu di Cuma]], a basa di i ''Storii'' pruveni da [[Xanto di Lidia]]. In rialità, l'unicu pricursori sicuru hè [[Ecateu di Miletu]]; quantunqua nantu à i fonti scritti, da i quali hà attintu, Erodutu hè dicisamenti evasivu. L'autori hà indubbiamenti usatu ducumenti ufficiali (pirsiani, atinesi è delfichi), epigrafi è racolti. === U prublemu di a cunclusioni === Molti discussioni sò nati da u fattu ch'è l'opara erudutea si concludi incù un avvinimentu minori, com'è hè a presa di [[Sestu (Ellespontu)|Sestu]], avvinuta in u [[478 a.C.]]; à quistu s'aghjunghjini parechji prumessi di l'autori, disattinzioni (com'è un λόγος assiru o a narrazioni di a morti di [[Efialte (puliticu)|Efialte]]), è imparfizzioni è incungruenzi. Sicondu parechji critichi, l'opara hè stata intarrotta da circustanzi esterni, mentri u travagliu era in corsu, com'è a [[Guerra di u Peloponneso]]. [[Tucidide]] è [[Aristoteli]], è più ricintamenti [[Ulrich von Wilamowitz-Moellendorff|Wilamowitz]] è [[Felix Jacoby|Jacoby]], iputizetini ch'è Erodutu avissi vulsutu ghjunghja finu à u mumentu di a custituzioni di a [[leia deliu-attica]] ([[477 à.C.]]). I sustinidori di a cumplittezza di l'opara analizeghjani soprattuttu l'ultimu libru; [[Lucianu Canfora]] susteni ch'è u cullocquiu trà Artembare è Ciru, chì si cuncludi incù a frasa "priparà sii à ùn essa più duminatori ma duminati", apparisci "palisamenti cunclusivu", adattu à u tema di a "Storia pirsiana". I prumessi micca rispittati da l'autori sò {{Citazione|spiigati inveci com'è svisti. Ancu Erodutu, com'è Omeru, avia u drittu di sunnichjà calchì volta.|à.Lesky, Storia di a litteratura greca,I}} Inoltri bisogna ricurdà ch'è l'opara era distinata à un usu urali, par u quali ùn ci era micca a nicissaria prisenza di un finali. == A furtuna == U ghjurnalistu polaccu [[Ryszard Kapuściński]] era un grandi ammiratori di Erodutu, tantu da riparcorra in un libru, ''[[In viaghju incù Erodutu]]'', i so itinerarii. Erodutu mintuvava a "furtuna" (intesa com'è distinu è dunqua pudia essa pusitiva o nigativa) induva ùn pudia micca spiigà certi finomini è avvinimenti. == Bibliugrafia == * Jacoby, Felix, "Herodot", in ''Paulys Realenzyklopädie der klassischen Altertumswissenschaft'', Suppl. II, 1913, cc. 205-520 * Pohlenz, Max, ''Herodot, der erste Geschichtsschreiber des Abendlandes'', Berlin-Leipzig 1937. * Gigante, Marcello, ''ΝΟΜΟΣ ΒΑΣΙΛΕΥΣ'', Napuli 1956. * Momigliano, Arnaldo, "The Place of Herodotus in the History of Historiography", in Id., Secondo contributo alla storia degli studi classici, Roma 1960, pp.&nbsp;29–44. * Immerwahr, Henry, ''Form and Thought in Herodotus'', Cleveland, Case Western Reserve University Press, 1966. * Fornara, Charles W., ''Herodotus: An Interpretative Essay'', Oxford, Clarendon Press, 1971. * Hartog, François, ''Le miroir d'Hérodote'', Parighji, Gallimard, 1980. * Corcella, Aldo, ''Erodoto e l'analogia'', Palermu, Sellerio, 1984. * Boedeker, Deborah (ed.), ''Herodotus and the Invention of History'', (= « Arethusa » 20), Buffalo 1987. * Lateiner, Donald, ''The historical method of Herodotus'', Toronto: Toronto University Press, 1989. ISBN 0-8020-5793-4. * Momigliano, Arnaldo, ''The classical foundations of modern historiography''. Berkeley: Univ. of California Press, 1990. * Nenci G., Reverdin O.(eds), ''Hérodote et les peuples non-grecs'', Entretiens Hardt 35, Geneva 1990 * Evans, J.A.S., ''Herodotus, explorer of the past: three essays'', Princeton, NJ, Princeton University Press, 1991. ISBN 0-691-06871-2. * Dorati, Marco, ''Le Storie di Erodoto: etnografia e racconto'', Pisa-Roma 2000. * Thomas, Rosalind, ''Herodotus in context: ethnography, science and the art of persuasion'', Cambridge: Cambridge University Press, 2000. * Luraghi, Nino (ed.), ''The Historian’s Craft in the Age of Herodotus'', Oxford 2001. * Munson, Rosaria Vignolo, ''Telling Wonders: Ethnographic and Political Discourse in the Work of Herodotus'', Ann Arbor 2001. * Bakker, Egbert J.; de Jong, Irene J.F.; van Wees, Hans (eds), ''Brill's companion to Herodotus''. Leiden: E.J. Brill, 2002. ISBN 90-04-12060-2. * Munson, Rosaria Vignolo, ''Black Doves Speak. Herodotus and the Languages of Barbarians'', Cambridge (Mass.) 2005. * Dewald, Carolyn; Marincola, John (eds), ''The Cambridge companion to Herodotus''. Cambridge: Cambridge University Press, 2006. ISBN 0-521-83001-X. * Miletti, Lorenzo, ''Linguaggio e metalinguaggio in Erodoto'', Pisa-Roma, Fabrizio Serra Editore, 2008, ISBN 978-88-6227-130-1 * Haziza, Typhaine, ''Le Kaléidoscope hérodotéen. Images, imaginaire et représentations de l'Égypte à travers le livre II d'Hérodote'', Parighji, Les Belles Lettres, 2009. ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[categoria:Biugrafia]] [[categoria:Antichità]] 6d2kh8fgqgbtk0txpy82a8wm6pmypq2 Natale 0 12611 363619 333575 2019-09-30T05:50:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Ortografia è grammatica da verificà}} '''Natale''' hè a [[festività]] [[Cristianesimu|cristiana]] chì celebreghja a [[nascita]] di [[Ghjesù Cristu]]. Casca u [[25 dicembre]] (u 7 ghjennaghju in le chjese urientale, per u slittamentu di u [[calendariu ghjulianu]]). A parola corsa ''Natale'' deriveghja da u [[lingua latina|latinu]] ''Natalis'' chì significheghja "nataliziu, relativu à a nascita". Natale hè ancu chjamatu '''Natale di Ghjesù''' o '''Natività di u Signore''' è precedutu qualchì volta da l'aghjettivu ''Santissimu'' (à volte abbreviatu in ''Ss.''). Secondu u [[annu liturgicu|calendariu liturgicu]] cristianu hè una sulennità di livellu paru à l'[[Epifania]], [[Ascensione]] è a [[Penticosta]] è inferiore à [[Pasqua]] (a festività più impurtante in assolutu) è certamente a più popularmente risentita, soprattuttu à parte da l´ultimi due seculi, da quandu hè diventata a festa induve ci si scambianu i regali è dinù si sta inseme in famiglia. == U significatu cristianu di Natale == Ind'è u [[calendariu rumanu]] u termine ''[[Natale rumanu|Natalis]]'' era impiegatu per parechje festività, cum'è u ''[[Natale di Roma|Natalis Romae]]'' ([[21 aprile]]) chì cummemorava a nascita di l'Urbe, è u ''[[Sol Invictus|Dies Natalis Solis Invicti]]'', a festa dedicata à a nascita di u Sole ([[Mitra (divinità)|Mitra]]), anch'ella u 25 dicembre, introdutta da [[Aurelianu]] in lu [[273]] d.C., eppo suppiantata prugressivamente durante u [[III seculu]]<ref>vedi Enciclopedia Treccani, voce Natale</ref> da a ricurrenza cristiana. Natale, ancu ùn essendu micca a principale festa cristiana chì hè Pasqua, hè sempre quella più risentita à livellu famigliare è populare è rappresenta a cunsapevolezza d'esse chjamati à ''ricunnosce in u Bambinu di Betlemme u Figliu di Diu''. Nant'à Natale cum'è Festa cristiana, nant'à e manifestazione liturgiche, nant'à e tradizione di e cumunità cristiane è nant'à e ricurrenze, riti è abitudine di tuttu u mondu sò state scritte decine è decine di poesie.[http://www.reportonline.it/modules.php?name=Sections&op=listarticles&secid=12], raccunti [http://www.reportonline.it/modules.php?name=Sections&op=listarticles&secid=91], canti populari [http://www.reportonline.it/modules.php?name=Sections&op=listarticles&secid=89], filastrucche, ninne nanne è monda altru. === A nascita di Ghjesù === A festa di Natale hè a celebrazione di a nascita di [[Ghjesù]]. Secondu u [[Vangelu di Luca]], Ghjesù nacque da [[Maria, mamma di Ghjesù|Maria]] à [[Betlemme]], induve ella è u so maritu [[Ghjuseppe (babbu putativu di Ghjesù)|Ghjuseppe]] si reconu per partecipà à u [[censimentu]] di a populazione urganizatu da i [[Imperu rumanu|rumani]]. Per i soi [[discepulu|discepuli]] a nascita o [[natività]] di Cristu hè stata preceduta da diverse [[prufezia|prufezie]] secondu e quale u [[messia]] saria natu da a casa di [[Davide (Bibbia)|Davide]] per [[remissione|redimere]] u mondu da u [[peccatu]]. === A data di nascita di Ghjesù === A data di nascita di Ghjesù ùn hè micca ripurtata in i [[Vangeli]]. Dapoi i primi seculi i cristiani svilupponu diverse tradizione, basate nant'à raghjunamenti teolugichi, chì fissavanu u ghjornu di a nascita di u Signore in date differente, tantu chì Clemente Alessandrinu (+ c. 215) annutava in un so scrittu: "Micca si cuntentanu di sapè in chì annu hè natu u Signore, ma cù curiosità troppu spinta vanu à cercà ne ancu u ghjornu" (Stromata, I,21,146.) A prima testimunianza di a data di u 25 dicembre per Natale di Ghjesù si ritrova in unu scrittu di S.Ippulitu (+235), u "cummentariu nant'à Daniele" === [[Liturgia]] cristiana === In a [[chjesa latina]] u ghjornu di Natale hè caratterizatu da quattru [[messa|messe]]: a ''vespertina di a vighjilia'', ''ad noctem'' (vene à dì a messa di a notte), ''in aurora'', ''in die'' (in u ghjornu). Cum'è tutte e solennità, hà una durata magiore rispettu à l'altri ghjorni di u calendariu liturgicu, ed infatti, e sulennità si facenu cumencià à i [[vesperi]] di u ghjornu innanzi - s'ellu ùn hà a precedenza stabilita da l'apposite norme - fendu saltà cusì i vesperi proprii di u ghjornu precedente. U tempu liturgicu di Natale si conta à parte da i primi vesperi di u [[24 dicembre]], per terminà cù a dumenica di u Battesimu di Ghjesù, mentre u periodu precedente à Natale cumprende e quattru semane d'Avventu. == Storia == In sta sezione si dà contu di e date storiche cunnisciuti di l'orighjine di a festa di Natale. === I primi seculi di u Cristianesimu === Natale ùn hè micca presente trà i primi elenchi di festività cristiane di [[Sant'Ireneu]] è [[Quintu Settimiu Fiorente Tertullianu|Tertullianu]] <ref name="CE">[[Catholic Encyclopedia]]: voce [http://www.newadvent.urg/cathen/03724b.htm Christmas]; ste informazione, riferite à u cumenciu di u [[XX seculu]], pudarianu esse obsulete o supranate da più recente ricerche.</ref>; [[urighjene]], prubabilmente alludendu à i ''Natalitia'' imperiali dichjara <ref>Lev. Hom. viii in Migne, P.G., XII, 495</ref> ch'è ''in le scritture solu i peccatori, è micca i santi, celebreghjanu a so nascita''<ref name="CE"/>. Arnobiu <ref>VII, 32 in P.L., V, 1264</ref> ridiculiza a celebrazione di i "cumpleanni" di i dei. E chjese cristiane celebravanu piuttostu a festa di a [[Pasqua Pifania]] (dal grecu ?p?f??e?a (''epiphàneja''): manifestazione, cumparsa, apparizione, nascita), chì rammenta a visita di i [[Rè Maghji]] à Ghjesù. [[File:Giotto di Bondone 010.jpg|thumb|250px|''A nascita di Cristu'' di Giottu è allucatu in Paduva]] U prucessu à traversu u quale u 25 dicembre divene a ricurrenza di a nascita di Ghjesù per tutta a cristianità, principiò solu in u [[III seculu]] è durò finu à u successivu è differì tempuralmente secondu e diocesi. === Celebrazione in Alessandria d'Egittu === E prime evidenze di una celebrazione pruvenenu da [[Alessandria d'Egittu]], circa [[200|200 d.C.]], quandu [[Clemente di Alessandria]]<ref>Strom., I, xxi in P.G., VIII, 888</ref> disse chì certi [[teolugia|teologhi]] egiziani, "monda curiosi", definissenu non solu l'annu, ma ancu u ghjornu di a [[nascita di Ghjesù]] u 25 Pachon, currispundente à u [[20 di maghju]] di u ventottesimu annu di [[Augustu (imperatore rumanu)|Augustu]] ma fecenu questu micca perchè ritenessenu chì u [[Cristu]] fusse natu 'ssu ghjornu ma solu perchè 'ssu mese era u nonu di u so calendariu <ref>Chron., II, 397, n.</ref>. Altri sciuararonu e date di u 24 ò 25 Pharmuthi ([[19 aprile|19]] ò [[20 aprile]])<ref name="CE"/>. Un testu di u [[243]], ''De paschae cumputus'', attribuitu à [[Ciprianu]] ma prubabilmente apocrifo<ref>P.L., IV, 963 sqq.</ref>, dichjara chì a nascita di Cristu fù u [[28 marzu]] perchè fù in 'ssu ghjornu chì u [[sole]] fù creatu<ref name="CE"/>. Clemente dichjara ancu chì i Balisilidiani celebravanu l'Epifania è po esse, prubabilmente, ancu a nascita di Ghjesù, u 15 l'11 Tybi ([[10 ghjennaghju|10]] o [[6 ghjennaghju]])<ref name="CE"/>. In un qualchì mumentu a doppia cummemorazione di a Pasqua Pifania è di a Natività deve esse diventata cumune, sia perchè l'apparizione di i pastori era cunsiderata cum'è una di e manifestazione di a gloria di Cristu, sia forse per via di una discrepanza di u [[vangelu di Luca]] presente in varii codici cum'è u [[codice Bezae]], inde e parole di [[Diu]] sò rese ''houios mou hu agapetos, egu semeron gegenneka se'' ("tu sei u me' figliolu predilettu, in stu ghjornu t'aghju ghjeneratu") à u postu di ''en soi eudokesa'' ("in te mi sò cumpiaciutu"). [[Abraham Ecchelensis]] ([[1600]]-[[1664]]) <ref>Labbe, II, 402</ref> riferighja di a presenza di un ''dies Nativitatis et Epiphaniae'' da una custituzione di a [[chjesa di Alessandria]] à u tempu di u [[cunciliu di Nicea]]. [[Epifaniu]] riferighja di una cerimonia da i tratti gnostichi á Alessandria induve, a notte tra u 5 è u 6 ghjennaghju, un discu solare inquartatu (oghje notu cume "croce celtica") dettu Korê era portatu in prucessione attornu à una cripta, à u cantu ''Oghje à quest'ora Korê ha datu vita à l'Eternu''<ref>Hær., li, ed. Dindorf, 1860, II, 483</ref>. Ghjovanni Cassianu ([[360]]-[[435]]) scrive tra u [[418]] è u [[427]] chì i monasteri egiziani ancora ''osservanu l´antichi costumi''<ref>Ghjovanni Cassianu, ''Collations'' (X, 2 in P.L., XLIX, 820)</ref>. U 29 Choiak (25 dicembre) è 1 ghjennaghju [[433]] [[Paolu di Emesa]] predica pressu Cirillu di Alessandria, è i so sermoni <ref>si veda Mansi, IV, 293; appendice á i Act. cunc. Eph.</ref> mostranu chì a celebrazione di u Natale in lu mese di dicembre era dighjà fermamente stabilita, è i calendari provanu a so permanenza; dunqua a festa s'era sparta in Eghjttu tra u [[427]] è u [[433]]<ref name="CE"/>. === Celebrazioni à Cipru, Armenia è Anatolia === A' [[Cipru]], à a fine di u [[IV secolu]], Epifaniu dichjara cuntru l´Alogi<ref>Epifaniu, ''Haer.'', li, 16, 24 in P. G., XLI, 919, 931</ref> chì Cristu era natu u [[6 ghjennaghju]] é era statu battezzatu l'[[8 novembre]]. [[Sant'Efrem u Siru]] (induve l' inni si riferighjenu à l'[[Epifania]] è micca à u Natale) prova chì a [[Mesoputamia]] ancora festeghjava a nascita tredici ghjorni dopu à u solstiziu d'invernu, dunqua u 6 ghjennaghju. cuntemporaneamente in [[Armenia]] a data di dicembre era ignorata, è ancu oghjie l´Armeni celebreghjanu u Natale u [[6 ghjennaghju]]<ref>Cf. Euthymius, "Pan. Dogm.", 23 in P.G., CXXX, 1175; Niceph., "Hist. Eccl,", XVIII, 53 in P.G., CXLVII, 440; Isaac, Catholicos of Armenia in eleventh or twelfth century, "Adv. Armenos", I, xii, 5 in P.G., CXXII, 1193; Neale, "Holy Eastern Church", Introd., p. 796</ref>. In [[Anatolia]], i sermoni di [[santu Gregoriu di Nissa]] nant'à [[San Basile]] (mortu prima di u 1 ghjennaghju [[379]]) e i due seguenti durante a festa di [[Santu Stefanu]]<ref>P.G., XLVI, 788; cf, 701, 721</ref>, provanu chì in lu [[380]] u Natale era ghjà celebratu u 25 dicembre<ref>Usener, in ''Religionsgeschichtliche Untersuchungen'', Bonn, 1889, 247-250, data invece i sermoni à u [[383]]</ref>. In lu [[V secolu]] [[Asteriu di Amaseia]] è [[Sant'Anfilochiu di Iconiu]], cuntemporanei di Basile è Gregoriu, mostranu chì in le so [[diocesi]] le feste di l'Epifania è di u Natale eranu separate <ref>P.G., XL, 337 XXXIX, 36</ref>. === Celebrazioni à Ghjerusalemme === In lu [[385]] [[Egeria (pellegrina)|Egeria]] scrive di quessi prufondamente impressiunata da a festa di a Natività di [[Ghjerusalemme]], chì aveva aspetti prettamente natalizi; u vescamu si recava di notte à [[Betlemme]], tornendu à Ghjerusalemme u ghjornu di a celebrazione. A presentazione di Ghjesù à u tempiu era celebrata quattordici ghjorni dopu. Ma stu calcolu cumencia da u 6 ghjennaghju, è a festa cuntinuava per l´ottu ghjorni dopu à 'ssa data <ref>Peregr. Sylv., ed. ghjeyer, pp. 75 sq. è p. 101</ref>; successivamente mentuveghja solu e due feste magiori di l'Epifania è di a Pasqua. Dunqua u 25 dicembre in lu 385 ùn era micca osservatu à Ghjerusalemme. Ghjovanni di Nikiu (circa in lu 900) per cunvince l´armeni à osservà a data di u 25 dicembre fa notizia di una currispondenza tra [[Santu Cirillu di Ghjerusalemme]] è [[papa Ghjuliu I]]<ref>vedi P.L., VIII, 964 sqq.</ref> in cui Cirillu dichjara chì u so' cleru ùn pò, in la singola festa di a nascita è di u battesimu, effettuà una doppia prucessione tra Betlemme è u Ghjordanu è dummanda à Ghjuliu di stabilisce a vera data di a Natività ''da i documenti di u censimentu purtati à Roma da [[Titu (storia rumana)|Titu]]''; Ghjuliu stabilisce u 25 dicembre. In un antru documentu<ref>Cotelier, Patr. Apost., I, 316, ed. 1724</ref> si riferighja chì Ghjuliu scrisse à [[Ghjovenale di Ghjerusalemme]] (circa [[425]]-[[458]]), aghjunghjendu chì [[Gregoriu Nazianzenu]] à [[Costantinopuli]] era statu criticatu pè avè smezatu le festività, ma Ghjuliu morì in lu [[352]] è a testimonianza di [[Egeria (pellegrina)|Egeria]] rende questi ultimi due documenti di urighjne dubbia<ref name="CE"/>. [[Santu Ghjrolamu]], scrivendu in lu [[411]]<ref>Ezech., P.L., XXV, 18</ref>, rimprovereghja à i palestinesi di mantene a celebrazione di a nascita di Cristu in la festa di a Manifestazione. [[Cosmas Indicopleustes]] sughjèrisce <ref>P.G., LXXXVIII, 197</ref> chì ancu à a metà di u VI secolu a [[chjesa di Ghjerusalemme]] riteneva, basendusi nant'à u passu evangelicu di Luca, chì u ghjornu di u battesimu fosse u ghjornu di a nascita di Ghjesù in quantu esseru divinu. A cummemorazione di Davide è Ghjacomu l'Apostolu si svulghjeva u [[25 dicembre]]. Lu 25 dicembre 432 Paolu di Emesa prununziava à Cirillu di Alessandria un discorsu nant'à u Natale. === Celebrazioni á Antiochia === A [[Antiochia]], dopu à una longa resistenza, a festa di u 25 dicembre venne accolta in lu 386 grazie à l'opera di Santu [[Ghjovanni Crisustomu]]. Durante a festa di Santu Philogonius di u 386<ref>La Catholic Encyclopedia riporta chì l'annu fu u 386 ma nota chì Clinton ritene fosse u 387 è Usener u 388 (''Religionsgeschichtl. Untersuch.'', pp. 227-240), ma ste datazioni sò cuntestate da Kellner, ''Heortologie, Freiburg'', 1906, p. 97, n. 3.</ref> Santu Ghjovanni Crisustomu predicò un importante sermone: in reazione á certi riti è feste ebraiche invitò a [[chjesa di Antiochia]] à celebrà a nascita di Cristu u [[25 dicembre]] quendu dighjà parte di a cumunità a celebrava in issu ghjornu da almancu dieci anni; dichjarò chì in occidente a festa era dighjà celebrata è chì ellu desiderava introduce la, chì questa era osservata da a [[Tracia]] à [[Cadice]] è chì a so miracolosamente rapida diffusione era un segnu di a so ghjenuinità. Per ghjustificà a decisione interpretò l´episodi evangelichi dicendu chì u sacerdote Zaccaria entrò in lu [[Tempiu di Gerusalemme|Tempiu]] ricevendu l'annunziu di u cuncepimentu di [[Ghjovanni Battista]] in settembre; u vangelu data dunque u cuncepimentu di Ghjesù dopu à sei mesi, ovveru in marzu, dunqua a nascita saria avvenuta in dicembre. Infine u Crisustomu dichjarò di sape chì i rapporti di u censimentu di a [[Sacra Famiglia]] eranu ancora in Roma e dunque Roma duveva avè celebratu u Natale u 25 dicembre per un tempu abbastanza longu da cunsentisce à u Crisustomu di riportà cù certezza a tradizione rumana<ref>P.G., XLVIII, 752, XLIX, 351</ref>. U riferimentu á l'archivi rumani hè anticu almancu quantu [[Ghjustinu Martire]]<ref>Apul., I, 34, 35</ref> è Tertulliano<ref>''cuntru Marcione'', IV, 7, 19</ref>. Papa Ghjuliu I, in la falsificazione cirillina citata in precedenza, afferma di avè calcolatu a data basendusi nant'à [[Flaviu Ghjuseppe]], nant'à a base di a stessa cunsiderazione micca pruvata riguardante Zaccaria<ref name="CE"/>. === Celebrazioni à Costantinopuli === In lu [[379]]/[[380]] Gregoriu Nazianzenu si face cumenciatore (in lingua greca: ''exiarchos'') pressu a chjesa di Costantinopuli di a nova festa, pruposta in tre so omelie<ref>see Hom. xxxviii in P.G., XXXVI</ref> predicate in tre ghjorni successivi<ref>Usener, op. cit., p. 253</ref> in la cappella privata chjamata Anastasia; dopu à u so esiliu in lu [[381]], a festa scumparve<ref name="CE"/>. Secondu Ghjovanni di Nikiu, Onoriu, presente durante una di le sue visite, si accordò cù Arcadiu perché fosse osservata a festa in la stessa data di Roma. Kellner cullocheghja sta visita in lu [[395]]; Baumstark<ref>urens Chr., 1902, 441-446</ref> tra u 398 è u 402; l'ultima data si basa nant'à una lettera di [[Ghjacomu di Edessa]] citata da Ghjeorghje di Beeltân, chì dichjara chì u Natale fu portatu à Costantinopuli da Arcadiu è Crisustomu da l'[[Italia]] induve ''secondu a tradizione'' si era tenuta finu da i tempi apostolichi. Crisustomu fu vescamu tra u 398 è u 402, è dunque a festa saria stata intrudotta in stu periodu da Crisustomu vescamu á listessa manera di cume era stata introdotta á Antiochia da Crisustomu presbiteru; però Lübeck<ref>Lübeck, ''Hist. Jahrbuch.'', XXVIII, I, 1907, pp. 109-118</ref> prova chì le evidenze à la base di a tesi di Baumstark ùn sò micca valide. Più importante, ma solu pocu megliu accreditata<ref name="CE"/>, hè a tesi di Erbes'<ref>Zeitschrift f. Kirchenghjesch., XXVI, 1905, 20-31</ref> chì a festa sia stata introdotta da [[Costantinu I]] tra u [[330]] è u [[335]]; esattamente in lu [[330]] secondu l'opinione di certi storichi, è probabilmente cunsigliatu di a mamma [[Sant'Elena Imperatrice|Elena]] è da i vescami di u [[cunciliu di Nicea]]. === Celebrazioni à Roma === Riguardu à a [[Chjesa di Roma]], a più antica<ref name="CE"/> fonte nant'à a celebrazione di u Natale hè u [[Furiu Dionisiu Filocalu|calendariu filocalianu]]<ref>P. L., XIII, 675; riportatu per interu in J. Strzygowski, ''Kalenderbilder des Chron. von Jahre 354'', [[Berlinu]], [[1888]]</ref> cumpilatu in lu [[354]], chì cuntene importanti tre date: * in lu calendariu civile u 25 dicembre hè indicatu cume ''Natalis Invicti''. * in la ''[[Depositiu Martyrum]]'', una lista di martiri rumani ò di altra orighjne universalmente venerati, u 25 dicembre hè indicatu cume ''VIII kal. ian. natus Christus in Betleem Iudeae''. * In currispondenza di u [[22 febbraiu]], ''VIII kal. mart.'' hè menzionata a cattedra di [[San Pietru apostolu|San Pietru]]. Nella lista di i cunsoli sò indicati i ghjorni di nascita è di morte di Cristu è le date di ingressu à Roma è di martiriu di Santu Pietru è [[Paolu di Tarsu|Paolu]]. Una citazione significhativa è: ''<<durante u cunsolatu di Cesà (Augustu) è Paolu nostru signore Ghjesù Cristu nacque ottu ghjorni prima di le calende di ghjennaghju [uvveru u [[25 dicembre]] ] un venerdì, u quattordicesimu ghjornu di a Luna||Chr. Caesà et Paulu sat. XIII. hoc. cuns. Dns. ihs. XPC natus estu VIII Kal. ian. d. ven. luna XV|lingua=la>>'' Queste indicazioni però parenu scurrette è possonu esse di le successive aghjiunte à u testu, per cui ancu se a ''Depositiu Martyrum'' hè datata à u [[336]] hè probabile chì Sta indicazione debba esse datata à u 354, ancu se a presenza in un calendariu ufficiale lascia supporre chì sianu esistite di le celebrazioni populari precedenti. Sul finisce di u IV secolu a festività passò à Milanu è per poi diffonde si in la altre diocesi di u nord: Torinu, Ravenna, ecc. == Iputesi nant'à l'orighjne di a data di u Natale == Sul fattu chì u Natale venga festeghjiatu u 25 dicembre vi sò diverse iputesi chì possonu esse raggruppate in due categorie: a prima chì a data sia stata scelta in base à cunsiderazioni simbuliche interne à u [[Cristianesimu]], a seconda chì sia derivata da l'influssu di festività celebrate in altre relighjoni praticate cuntemporaneamente à u Cristianesimu di allora. Le due categorie di iputesi possonu coesistere. Questu primu gruppu di iputesi spiega a data di u 25 dicembre cume "interna" à u Cristianesimu, senza apporti da altre relighjoni, deriveghjante da iputesi cristiane nant'à a [[data di nascita di Ghjesù]]. * Un'iputesi afferma chì a data di u Natale si fonda nant'à a data di a morte di [[Ghjesù]] ò [[Venerdì Santu]]. Datu chì a data esatta di a morte di Ghjesù in li [[Vanghjeli]] ùn hè specificata, i primi Cristiani hanu pensatu di circoscriverla tra u [[25 marzu]] è u [[6 aprile]]. Poi per calcolà a data di nascita di [[Ghjesù]], hanu seguitu l'antica idea chì i [[profeta|profeti]] di u [[Vecchju Testamentu]] morirunu à una "era integrale", currispondente à l'anniversariu di a loru nascita. Secondu Sta iputesi Ghjesù morì in l'anniversariu di a so´ [[Incarnazione]] ò cuncezione, così a so´ data di nascita avria dovutu cade nove mesi dopu à a data di u [[Venerdì Santu]], u 25 dicembre ò 6 ghjennaghju. * Un'altra iputesi, invece, vede a data di u Natale cume cunseguenza di quella di l'[[Annunziazione]], u 25 marzu. Si riteneva dinfatti chì l'[[equinoziu]] di primavera, ghjornu perfettu in quantu equilibratu fra notte è ghjornu, fosse u più adattu per u cuncepimentu di u redentore. Da qui a data di u Natale, nove mesi dopu. * u sorghje di u sole è a luce sò simbuli usati in lu Cristianesimu è in la [[Bibbia]]. Per esempiu in lu vanghjelu di Luca, Zaccaria, u babbu di ghjovanni Battista, descrive a futura nascita di Cristu, cume "verrà à visità ci da l'altu un sole chì sorghje". u Natale, in lu periodu di l'annu in cui u ghjornu cumencia à allungarsi, putria esse legatu à questu simbulismu. * Un'iputesi piuttostu recente asserisce chì a data di u Natale currisponda, entru ce ti limiti, à a vera data di nascita di [[Ghjesù]]. Si tratta di un'iputesi basata nant'à l'analisi di i testi presenti in la biblioteca [[esseni|essena]] di [[Qumran]] è nant'à certe informazioni fornite da u [[Vanghjelu secondu Luca]]. Secondu Luca, [[San ghjovanni Battista]] fu cuncepitu sei mesi prima di [[Ghjesù]] (e quindichi mesi prima di u Natale), è l'annunziu di u su' cuncepimentu fu datu à u babbu [[San Zaccaria]] mentre questi officiava u cultu in lu [[Tempiu di ghjerusalemme]]. da i [[rotoli di Qumran]] si hè pututu ricostruisce u calendariu di i turni chì le vari classi sacerdotali seguivanu per tali offici, é hè statu possibile stabilisce chì u turnu di a classe di Abia (a cui apparteneva [[San Zaccaria|Zaccaria]]) cadeva due volte l'annu. Unu di i due turni currispondeva à l'ultima settimana di settembre, ossia propriu quindichi mesi prima di a settimana di u Natale<ref>Lu studiu di un professore di l’Università ebraica di ghjerusalemme cancella ogni dubbiu nant'à un enigma millenariu, [[Vittoriu Messori]], [[Corrie di a Sera]], [[9 lugliu]] [[2003]]</ref>. Lu secondu gruppu di iputesi spiega a data di u 25 dicembre cume "esterna" à u Cristianesimu, cume un tentativu di assorbimentu di culti precedenti à u Cristianesimu cù a sovrapposizione di festività cristiane à feste di altre relighjoni antiche. * C'è chi afferma chì a nascita di u Cristu derivi da a tradizione è da a festa [[Ebraismu|ebraica]] di a luce, a [[Hanukkah]], chì cade u venticinquesimu ghjornu di [[Kislev]] è à l'cumenciu di u [[Tevet]]. u mese di Kislev hè cumunemente accettatu cume coincidente cù dicembre. sottu l'anticu [[Calendariu ghjulianu]], per scelta populare, a nascita di Cristu venne fissata à u [[5 a.C.]], u venticinquesimu ghjornu di Kislev. In questu sensu u Cristianesimu avria ripetutu quantu ghjà fattu per le principali festività cristiane cume [[Pasqua]] ò [[Pentecoste]], chì sò derivate da le currispondenti festività ebraiche. * a festa si sovrappune guasi perfettamente à le celebrazioni per u solstiziu d'invernu (tipiche di u nordu Europa) è à le feste di i saturnali rumani (dal 17 à u 23 dicembre). Secondu certi studi recenti, à partisce da quelli di Thomas Talley nant'à u Natale è nant'à a diffusione di u cultu di u ''Dies natalis solis invicti'', l'iputesi chì a festa liturghjca di u Natale sia sorta per sustituisce a festa pagana si hè ridimensionata à favore di una orighjne autonuma avvenuta à l'internu di le cumunità cristiane di l'africa donatista <ref>[http://www.christianismus.it/modules.php?name=News&file=article&sid=39 Le orighjni di a festa di Natale]</ref>. == Natale seculare == In u corsu di l'ultimu seculu, cù u progressivu [[secolarismu|secolarizzarsi]] di l' [[uccidente]] é in particular modu di l'[[Europa Settentriunale]] Natale hà cuntinuatu à rappresentà un ghjornu di festa per i non-cristiani, assumendu significhati duve si da quellu relighjosu. Generalmente hè vissutu cume festa ligata à a famiglia, à i rigali è à [[Babbu Natale]]. U stessu cambiamentu di u spiritu Nataliziu u si ritrova in quelli Paesi induve i cristiani sò piccule minuranze, ma Natale hè statu impurtatu cum'è festa publica di tipu seculare-culturale. Hè cusì in [[India]], [[Pakistan]], [[Cina]] è [[Taiwan]], [[Ghjappone]] è [[Malesia]]. == Citazione == Accade chì Natale fussi citatu in a litteratura o in a cultura corsa. Per esempiu, in i pruverbii: * ''Natale à u balcone, [[Pasqua]] à u fucone.'' * ''Ùn ci hè Natale senza [[gregale]].'' * ''Natale à u [[focu]], [[Pasqua]] à u [[ghjocu]].'' * ''Da Natale in là, [[fretu]] è [[fame]] in quantità.'' == Note == <div class="references-small" style="-moz-column-count: 2; column-count: 2;"> <references/> </div> == Bibliografia == Catholic encyclopedia - Christmas == Voce currelate == * [[Cantu natalecciu]] * [[Alberu di Natale]] * [[Presepiu]] == cullegamenti esterni == * {{en}} ''The History of Christmas - The History Channel'' - Storia di le tradizioni natalizie [http://www.history.com/minisites/christmas] * {{de}} ''Christkindl's Weihnachtsseiten von à bis Z'' - Situ cù un mini "dizionariu" di tradizioni, canti natalizi, ecc. [http://www.weihnachtsseiten.de] [[Categoria:Religione]] eh6s1fixt7gf7z97a0lvehiq1u8t8d9 Lingua sluvacca 0 12612 371384 333116 2021-01-05T05:34:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A [[lingua sluvacca]] hè una [[lingue slave|lingua slava]] uccidentale parlata in [[Sluvacchia]]. [[Categoria:Lingua slava|Sluvaccu]] 5lift0m20jozqsyt9epsn7axnndeybq Lingua sluvena 0 12613 333117 325493 2014-03-23T14:32:55Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''lingua sluvena''' hè a [[lingue slave|lingua slava]] chi hè parlata in a [[Sluvenia]]. [[Categoria:Lingua slava|Sluvenu]] mxdm68f7wp6w76i2bq70bzegqnj0s9r Lingua ucraina 0 12615 371385 333122 2021-01-05T05:34:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Idioma ucraniano.png|300px|miniatura]] A '''lingua ucraina''' hè una [[lingue slave|lingua slava]] urientale. Hè parlata in Ucraina. [[Categoria:Lingua slava|Ucrainu]] s4xmwyv22q6hq7g12tsd8bu2swvme7v Categoria:Lingua slava 14 12616 335624 328285 2014-03-23T18:11:46Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Lingua|Slavu]] 26yzscyzwggr3dtol893et8zbnww2vp Lingua bulgara 0 12617 371386 333082 2021-01-05T05:34:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''lingua bulgara''' hè a [[lingue slave|lingua slava]] parlata in [[Bulgaria]]. {| align=center cellpadding=10 style="text-align:center;" |- |align="left"|''Cirillico''<br />''[[Alfabetu funeticu internaziunali|AFI]]''<br />''Translit.''||'''А а'''<br />{{IPA|/a/}}<br />a||'''Б б'''<br />{{IPA|/b/}}<br />b||'''В в'''<br />{{IPA|/v/}}<br />v||'''Г г'''<br />{{IPA|/ɡ/}}<br />g||'''Д д'''<br />{{IPA|/d/}}<br />d||'''Е е'''<br />{{IPA|/ɛ/}}<br />e||'''Ж ж'''<br />{{IPA|/ʒ/}}<br />zh||'''З з'''<br />{{IPA|/z/}}<br />z||'''И и'''<br />{{IPA|/i/}}<br />i||'''Й й'''<br />{{IPA|/j/}}<br />y |- |align="left"|''Cirillico''<br />''[[Alfabetu funeticu internaziunali|AFI]]''<br />''Translit.''||'''К к'''<br />{{IPA|/k/}}<br />k||'''Л л'''<br />{{IPA|/l/}}<br />l||'''М м'''<br />{{IPA|/m/}}<br />m||'''Н н'''<br />{{IPA|/n/}}<br />n||'''О о'''<br />{{IPA|/ɔ/}}<br />o||'''П п'''<br />{{IPA|/p/}}<br />p||'''Р р'''<br />{{IPA|/r/}}<br />r||'''С с'''<br />{{IPA|/s/}}<br />s||'''Т т'''<br />{{IPA|/t/}}<br />t||'''У у'''<br />{{IPA|/u/}}<br />u |- |align="left"|''Cirillico''<br />''[[Alfabetu funeticu internaziunali|AFI]]''<br />''Translit.''||'''Ф ф'''<br />{{IPA|/f/}}<br />f||'''Х х'''<br />{{IPA|/x/}}<br />h||'''Ц ц'''<br />{{IPA|/ʦ/}}<br />ts||'''Ч ч'''<br />{{IPA|/ʧ/}}<br />ch||'''Ш ш'''<br />{{IPA|/ʃ/}}<br />sh||'''Щ щ'''<br />{{IPA|/ʃt/}}<br />sht||'''Ъ ъ'''<br />{{IPA|/ɤ̞/, /ə/}}<br />a||'''Ь ь'''<br />{{IPA|/ʲ/}}<br />y||'''Ю ю'''<br />{{IPA|/ju/}}<br />yu||'''Я я'''<br />{{IPA|/ja/}}<br />ya |} [[Categoria:Lingua slava|Bulgaru]] 7vnfw0o35xfjleorsesfznlw7m814e8 Lingua cruata 0 12618 377176 374128 2021-09-21T01:01:44Z Jun Misugi 295 ligame wikitext text/x-wiki A '''lingua cruata''' hè a [[lingua slava]] chi hè parlata in [[Croazia|Cruazzia]]. [[File:Bascanska ploca.jpg|thumb|right|250px|<div class="center">Baška 1100.</div>]] [[File:Vatican Croatian Prayer Book.jpg|thumb|200px|<div class="center">1400.</div>]] [[File:Croatian dialects in Cro and BiH 1.PNG|400px|center]] <gallery widths="100px" heights="100px" perrow="3"> File:Latin alphabet Aa.svg|('''a''') File:Latin alphabet Bb.svg|('''be''') File:Latin alphabet Cc.svg|('''ce''') File:Latin alphabet Čč.png|('''če''') File:Latin alphabet Ćć.svg|('''će''') File:Latin alphabet Dd.svg|('''de''') File:Latin alphabet Dždž.png|('''dže''') File:Latin alphabet Đđ.svg|('''đe''') File:Latin alphabet Ee.svg|('''e''') File:Latin alphabet Ff.svg|('''ef''') File:Latin alphabet Gg.svg|('''ge''') File:Latin alphabet Hh.svg|('''ha''') File:Latin alphabet Ii.svg|('''i''') File:Latin alphabet Jj.svg|('''je''') File:Latin alphabet Kk.svg|('''ka''') File:Latin alphabet Ll.svg|('''el''') File:Latin alphabet Ljlj.png|('''elj''') File:Latin alphabet Mm.svg|('''em''') File:Latin alphabet Nn.svg|('''en''') File:Latin alphabet Njnj.png|('''enj''') File:Latin alphabet Oo.svg|('''o''') File:Latin alphabet Pp.svg|('''pe''') File:Latin alphabet Rr.svg|('''er''') File:Latin alphabet Ss.svg|('''es''') File:Latin alphabet Šš.png|('''eš''') File:Latin alphabet Tt.svg|('''te''') File:Latin alphabet Uu.svg|('''u''') File:Latin alphabet Vv.svg|('''ve''') File:Latin alphabet Zz.svg|('''ze''') File:Latin alphabet Žž.png|('''že''') File:Latin alphabet i+e.svg|(''i(j)e'') File:Latin alphabet r+r.svg|(''ŕ'') </gallery> == Leksik == {| border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" style="margin-left:1em" ! Lingua englisa ! [[Lingua cruata]] ! [[Lingua Serbia]] |---- |- bgcolor="gainsboro" ! Compare ! Usporedba ! Поређење (Poređenje) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! Europe ! Europa ! Европа (Evropa) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! Netherlands ! Nizozemska ! Холандија (Holandija) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! Italians ! Talijani ! Италијани (Italijani) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! Universe ! Svemir ! Васиона (Vasiona) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! Spine ! Kralježnica ! Кичма (Kičma) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! Air ! Zrak ! Ваздух (Vazduh) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! Education ! Odgoj ! Васпитање (Vaspitanje) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! Week ! Tjedan ! Седмица (Sedmica) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! History ! Povijest ! Историја (Istorija) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! Pantaloons ! Hlače ! Панталоне (Pantalone) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! Belly ! Trbuh ! Стомак (Stomak) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! Science ! Znanost ! Наука (Nauka) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! Personally ! Osobno ! Лично (Lično) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! Persona ! Osoba ! Лице (Lice) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! United Nations ! Ujedinjeni Narodi ! Уједињене Нације (Ujedinjene Nacije) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! Bread ! Kruh ! Хлеб (Hleb) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! Artificial ! Umjetno ! Вештачки (Veštački) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! Cross ! Križ ! Крст (Krst) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! Democracy ! Demokracija ! Демократија (Demokratija) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! Detection ! Spoznaja ! Сазнање (Saznanje) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! Island ! Otok ! Острво (Ostrvo) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! Officer ! Časnik ! Официр (Oficir) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! Road traffic ! Cestovni promet ! Друмски саобраћај (Drumski saobraćaj) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! Autobahn ! Autocesta ! Аутопут (Autoput) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! Length ! Duljina ! Дужина (Dužina) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! Association ! Udruga ! Удружење (Udruženje) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! Factory ! Tvornica ! Фабрика (Fabrika) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! General ! Opće ! Опште (Opšte) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! Christ ! Krist ! Христос (Hristos) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! I'm sorry ! Oprosti ! Извини (Izvini) |---- |- bgcolor="gainsboro" ! Native language standard ! Materinski jezićni standard ! Матерњи језички стандард |} [[Categoria:Lingua slava|Cruatu]] [[Categoria:Croazia]] 0hf04twzbfllgjvqt9fs1zmcxhc34y3 Lingua busniaca 0 12619 371388 333083 2021-01-05T05:34:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''lingua busniaca''' hè una [[lingui slavi|lingua slava]] miridiunali. Hè parlata in a [[Bosnia è Erzegovina]]. [[Categoria:Lingua slava|Busniacu]] 9bes9t8sjwwoly815q3qcbdlx0k5snw Variità taravesa di a lingua corsa 0 12620 371389 358396 2021-01-05T05:34:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A variità taravesa (o [[varietà taravese di a lingua corsa|varietà taravese]]) di a [[lingua corsa]] hè una di i variità principali di corsu. == Grammatica == * '''Articuli ditarminativi''' {| |- bgcolor="#dbcdef" | singulari maschili|| singulari feminili || plurali maschili || plurali feminili |- bgcolor="#abcdef" | '''u''' || '''a''' || '''i/a''' || '''i''' |- bgcolor="#abcdef" | '''u trenu, u celi''' || '''a rena, a mamma''' || '''i ghjuvanotti, i poma''' || '''i chjarasgi, i frauli''' |} Più raramenti, s'usa lu/li, la/li, ma solu in certi casi: par asempiu, in puisia; o in i formi: "Oh lu bruttu !", "Oh lu latru!"; o ancu in certi casi particulari: "la ghjenti" * '''Articuli inditarminativi''': unu, una * '''Prunomi parsunali''': eiu, tù, eddu/ieddu edda/iedda, no, vo, eddi/ieddi * '''Prunomi è aghjettivi pussessivi''': meiu/mè, toiu/tù, soiu/sò, nosciu, vosciu, soiu/so * '''Prunomi è aghjettivi dimustrativi''': quistu-quisti, quissu-quissi, quiddu-quiddi '''Verbi:''' I verbi ani trè formi di cunghjugazioni principali ('''-à''', '''-a''', '''-iscia'''). Verbu '''essa''': * ''Indicativu prisenti'': socu, sè, hè, semu, seti, sò; * ''Indicativu imparfettu'': era/eru, eri, era, irami, irati, irani; * ''Indicativu passatu rimotu'': futi, fusti, fù, fumi, futi, funi; * ''Indicativu futuru'': saraghju, sarè, sarà, saremu, sareti, sarani; * ''Cunghjuntivu prisenti'': ch'è sii, ch'è tù sii, ch'eddu (edda) sii, ch'è noi siimi, ch'è vo siiti, ch'eddi siini; * ''Cunghjuntivu imparfettu'': ch'è fussi, ch'è tù fussi, ch'eddu (edda) fussi, ch'è no fùssimi, ch'è vo fùssiti, ch'eddi fùssini; * ''Cundiziunali'': saria/sariu, saristi, saria, sariami, sariati, sariani; * ''Ghjerundiu prisenti'': essendu; * ''Ghjerundiu passatu'': essendu statu; Verbu '''avè''': * ''Indicativu prisenti'': aghju, ha, hà, avemu/emu, aveti/eti, ani; * ''Indicativu imparfettu'': avia/aviu, avii, avia, aviami, aviati, aviani; * ''Indicativu passatu rimotu'': ebbi, avisti, ebbi, ebbimi, avisti, ebbini; * ''Indicativu futuru'': avaraghju, avarè, avarà, avaremu, avareti, avarani; * ''Cunghjuntivu prisenti'': ch'e aghji, ch'è tù aghji, ch'eddu aghji, ch'è no aghjimi, ch'è vo aghjiti, ch'eddi aghjini; * ''Cunghjuntivu inparfettu'': ch'e avissi, ch'è tù avissi, ch'eddu (edda) avissi, ch'è no avissimi, ch'è vo avissiti, ch''eddi avissini; * ''Cundiziunali'': avarìa, avarìsti/avarii, avarìa, avarìami, avarìati, avarìani; * ''Ghjerundiu prisenti'': avendu; * ''Ghjerundiu passatu'': avendu avutu; Verbu '''fà''' (irregulari): * ''Indicativu prisenti'': faciu, faci, faci, femu, feti, fàcini; * ''Indicativu imparfettu'': facia/faciu, facii, facia, facìami, facìati, facìani; * ''Indicativu passatu rimotu'': feci, festi, feci, fècimi, fèciti, fècini; * ''Indicativu futuru'': faraghju, farè, farà, faremu, fareti, farani; * ''Cunghjuntivu prisenti'': ch'e facci, ch'è tù facci, ch'eddu facci, ch'è no fàccimi, ch'è vo fàcciti, ch'eddi fàccini; * ''Cunghjuntivu inparfettu'': ch'e fessi, ch'è tù fessi, ch'eddu (edda) fessi, ch'è no fèssimi, ch'è vo fèssiti, ch''eddi fèssini; * ''Cundiziunali'': farìa, farìsti/farii, farìa, farìami, farìati, farìani; * ''Participiu passatu'': fattu; * ''Ghjerundiu prisenti'': fendu; * ''Ghjerundiu passatu'': avendu fattu; '''Cunghjugazioni in -à''' - Verbu '''amà''': * ''Indicativu prisenti'': amu, ami, ama, amemu, ameti, amani; * ''Indicativu imparfettu'': amava/amaia, amavi/amaii, amava/amaia, amavami/amaiami, amavati/amaiati, amavani/amaiani; * ''Indicativu passatu rimotu'': ameti, amesti, ameti, ametimi, ametiti, ametini; * ''Indicativu futuru'': amaraghju, amarè, amarà, amaremu, amareti, amarani; * ''Cunghjuntivu prisenti'': ch'e ami, ch'è tù ami, ch'eddu (edda) ami, ch'è no amimi, chi voi amiti, ch'eddi amini; * ''Cunghjuntivu inparfettu'': ch'e amessi, ch'è tù amessi, ch'eddu (edda) amessi, ch'è no amessimi, ch'è vo amessiti, ch'eddi amessini; * ''Cundiziunali'': amariu/amaria, amarii/amaristi, amaria, amariami, amariati, amariani; * ''Ghjerundiu prisenti'': amendu; * ''Ghjerundiu passatu'': avendu amatu; '''Cunghjugazioni in -a''' - Verbu '''veda''': * ''Indicativu prisenti'': vecu, vedi, vedi, vidimu, viditi, vedini; * ''Indicativu imparfettu'': vidia, vidii, vidia, vidiami, vidiati, vidiani; * ''Indicativu passatu rimotu'': vidìsi, vidisti, vidisi, vidìsimi, vidìstiti, vidìsini; * ''Indicativu futuru'': vidaraghju, vidarè, vidarà, vidaremu, vidareti, vidarani; * ''Cunghjuntivu prisenti'': ch'e veghi, ch'è tù veghi, ch'eddu (edda)veghi, ch'è no veghimi, ch'è vo veghiti, ch'eddi veghini; * ''Cunghjuntivu inparfettu'': ch'e vidissi, ch'è tù vidissi, ch'eddu (edda) vidissi, ch'è no vidissimi, ch'è vo vidissiti, ch'eddi vidissini; * ''Cundiziunali'': vidarìu/vidarìa, vidarìi/vidarìsti, vidarìa, vidarìami, vidarìati, vidarìani; * ''Ghjerundiu prisenti'': videndu; * ''Ghjerundiu passatu'': avendu vistu; '''Cunghjugazioni in -iscia''' o '''ì''' - Verbu '''finiscia''' o '''finì''': * ''Indicativu prisenti'': finiscu, finisci, finisci, finiscimu, finisciti, finiscini; * ''Indicativu imparfettu'': finiscia, finiscii, finiscia, finisciami, finisciati, finisciani; * ''Indicativu passatu rimotu'': finiti, finisti, finiti, finitimi, finistiti, finitini; * ''Indicativu futuru'': finisciaraghju, finisciarè, finisciarà, finisciaremu, finisciareti, finisciarani; * ''Conghjuntivu prisenti'': ch'e finischi, ch'è tù finischi, ch'eddu (edda) finischi, ch'è no finischimi, ch'è vo finischiti, ch'eddi finischini; * ''Conghjuntivu inparfettu'': ch'e finissi, ch'è tù finissi, ch'eddu (edda) finissi, ch'è no finissimi, ch'è vo finissiti, ch'eddi finissini; * ''Cundiziunali'': finisciariu/finisciaria, finisciaristi/finisciarii, finisciaria, finisciariami, finisciariati, finisciariani; * ''Ghjerundiu prisenti'': finiscendu; * ''Ghjerundiu passatu'': avendu finitu; Un'intarissanti curiusità di u taravesu, com'è u gadduresu, è certi varietà di a lingua sarda, hè l'esistenza di dui maneri, tremindù accitevuli è usati, di cunghjucà l'indicativu imparfettu di certi verbi, par asempiu u verbu '''andà''': * ''Indicativu imparfettu classicu'': andava, andavi, andava, andavami, andavati, andavani; * ''Indicativu imparfettu alternativu'': andaia, andaii, andaia, andaiami, andaiati, andaiani. '''Numari''' : unu, dui, trè, quattru, cinqui, sei, setti, ottu, novi, deci, ondici, dodici, tredici, quattordici, quindici, sedici, dicessetti o diciossetti, diciottu, dicennovi, vinti, ..., trenta, quaranta, cinquanta, ..., centu, dui centu, ..., middi, dui milla, ...; '''Ghjorna''' : luni, marti, marcuri, ghjovi, vennari, sabatu, dumenica; '''Mesa''' : ghjinnaghju, frivaghju, marzu, aprili, maghju, ghjugnu, sittembri, uttrovi, nuvembri, dicembri; '''Staghjoni''' : branu, istati, vaghjimu, inguernu; '''Culori''' : biancu, neru, rossu], giaddu, turchinu, verdi, grisgiu, purpurinu, aranciu, castagnu. ==Sprissioni== Eccu una scelta di sprissioni tipicamenti taravesi: * ''à bocca di stomacu'': ''m'hè fermu à bocca di stomacu'' * ''à pedi è senza zucca'' * ''à quandu troppu, à quandu micca'' * ''à quidda volta'': ''hè statu fattu à quidda volta !'' * ''veda à Ghjobba'': ''aghju vistu à Ghjobba!'' * ''amparà à babbu à futta'' * ''amparà à u preti à dì a messa'' * ''amparà l'ave maria à u vescu'' * ''à caterna'': ''Và à caterna!'' * ''andà com'è u furmagliu annantu à i maccarona'': ''và com'è u furmagliu annantu à i maccarona!'' * ''Angnula si chjamava'' * ''annantu una anca!'': ''andaria annantu una anca!'' * ''avè l'asgiu'': ''t'aveti l'asgiu!'' * ''avè trè facci'': ''t'hà trè facci'' * ''avè u vagari'': ''t'aveti u vagari'' * ''avè un cantara biota'': ''t'hà una cantara biota!'' * ''avvigni à Vignali chì hè un beddu paesi!'' * ''baddà in a ziglia calda'': ''l'aghju da fà baddà in a ziglia calda!'' * ''beddu comu un fiori'' * ''boccalà par Corsica!'' * ''briacu à tappu'' * ''briacu persu'' * ''briacu zuffu'' * ''bruttu puzzinosu'' * ''bughju com'è in culu'': ''hè bughju com'è in culu'' * ''bughju neru'' * ''cantani l'angnuli'' * ''carcu imbardatu'' * ''castrà i falchetti'' * ''castrà i cucchi'' couper les cheveux en quatre * ''circà a rogna à grattà'': ''cerca a rogna à grattà'' * ''capiscia ci com'è i porchi in a musica'': ''ci capisci com'è i porchi in a musica'' * ''ci hè da bia è da mangnà'' * ''ci hè trè ghjatti'' * ''cioncu com'è una campana'' * ''cioncu comu un biccazzu'' * ''ciò ch'eddu hà in capu ùn hà in i pedi!'' * ''cordu comu un viulinu'' * ''cripà com'è buttacci'' * ''cuntenti com'è un cuccu'' * ''cuntenti com'è un pichju'' * ''dannu è risa !'' * ''dà un colpu à u cherchju è l'altru à a botti'' * ''dumani hà da fà ghjornu!'' * ''essa à l'ultima'': ''hè à l'ultima'' * ''essa à taglia cannedda'': ''sò à taglia cannedda!'' * ''essa bè è megliu'' : ''erami bè è megliu.'' * ''essa di a camisgia'': ''quissu hè di a camisgia!'' * ''essa quant'è à zappà in acqua'' : ''hè quant'è à zappà in acqua !'' * ''essa quant'è i cunigliuli'': ''sò quant'è i cunigliuli!'' * ''essa quant'è i sturneddi'': ''Sò quant'è i sturneddi!'' * ''duru com'è petra'' * ''fà à calci è à pugni'' : ''fattu à calci è à pugni'' * ''faci un caldu chì si mori !'' * ''faci un fretu chì si secca !'' * ''falà à ciarbeddu in bocca'': ''semu falati à ciarbeddu in bocca!'' * ''falsu com'è a cicuta'' * ''falsu com'è u ramu'' * ''fatigatu persu'' * ''finu chì pari ostia'' * ''goffu com'è u piccatu'' * ''hè di capu è di coda'' * ''essa ci da perda a parola'': ''ci hè da perda a parola!'' * ''essa quant'è à attaccà si à a croci'': ''hè quant'è à attaccà si à a croci!'' * ''i calori di San Larenzu'' * ''in casa di Cristu'' * ''in quattru è trè setti'' * ''in sù li forchi'' * ''incun eddu, ùn si sà da corra à andà pianu'' * ''l'affari sò in francesu'' * ''l'hà tagliatu u capu'' * ''l'hè cuddata è l'hè falata'' * ''l'emu persu senza ghjucà lu à carti'' * ''largu in brenna e schersu in farina'' * ''li mangna a suppa in capu!'' * ''li trema u barbazzali!'' * ''longu com'è a fami'' * ''longu com'è un palu di fasgiolu'' * ''malu com'è u piccatu'' * ''mangnà à dui canteghji'': ''mangna à dui canteghji!'' * ''mangna quant'è setti'' * ''mangna paternostru è caca diauli'' * ''mansu tontu'' * ''metta à baccu'' * ''morini i sarpi'' * ''mortu un ghjacaru in a vigna !'' * ''neru com'è u carbonu'' * ''neru com'è u culu di a paghjola'' * ''novu framanti'' * ''parè un tappu'': ''Pari un tappu !'' * ''Parini foli !'' * ''pari un diauli scatinatu!'' * ''passà par machja scannata'': ''semu passati par machja scannata!'' * ''passà pa a cruna di l'acu'': ''sé passatu pa a cruna di l'acu!'' * ''piglià si la in Zinefrica'' : ''Piglia ti la in Zinèfrica !'' * ''piova à bidò'' : ''Piuvia à bidò.'' * ''piova à bidunati'' : ''Piuvia à bidunati.'' * ''prigà si la bona'': ''ci vò à prigà si la bona!'' * ''prummetta à bocca basgiata'': ''m'hà prummissu à bocca basgiata'' * ''purtà in bocca'' * ''purtà pa u nasu'' : ''i porta pa u nasu'' * ''ridini ancu i sporti'' * ''ùn essa nè di u diauli nè di a croci'': ''ùn hè nè di u diauli nè di a croci!'' * ''ùn possu micca piglià à Cristu pa a barba'' * ''ùn sà fà un ò di canna'' * ''tocca, tocca, in bracciu à minnana'' * ''riceva com'è un ghjacaru'' * ''roda l'aglia'' * ''rompa i stacchi'' * ''rossu chi pari un bagu'' * ''rossu imbagatu'' * ''sali è sapienza'' * ''scemu compiu'' * ''seccu incastulatu'' * ''sempri festa in Ampaza !'' * ''senta si u culu merdosu'' * ''s'è tù li metti un graneddu d'oliu in culu, faci un litru d'oliu'' * ''s'é tù campi n'ha da veda d'altri'' * ''sinceru com'è l'acqua di u maccaronu'' * ''stà à senta quant'è i topa à veghja'': ''i stocu à senta quant'è i topa à veghja!'' * ''sticchitu com'è a ghjustizia'' * ''tortu com'è un anca di ghjacaru'' * ''u viaghju di u sali'': ''hè statu u viaghju di u sali'' * ''ùn ci capisci un ghjenuvesi'' * ''ùn essa micca di sittimana'': ''ùn sò micca di sittimana'' * ''ùn fighjulà in faccia à nimu!'' * ''ùn firmà nè cottu nè crudu'': ''ùn hè firmatu nè cottu nè crudu!'' * ''ùn hè mancu una fràula in bocca à l'orsu'' * ''ùn sa indù cacà l'ovu'' * ''stà solu com'è l'arimitu'' * ''stancu mortu'' * ''tamant'è u mondu'' * ''tamant'è una mastarucula'' * ''techju com'è un porcu'' * ''tontu com'è un sameri'' * ''tontu com'è un viteddu'' * ''tontu da lià'' * ''tontu di baddi'' * ''tontu persu'' * ''Torna à Vignali chi hè u beddu paesi !'' * ''tranquillu com'è Battisti'' * ''trosciu battulu'' * ''u so culu taglia l'aghi'' * ''un annu hè cuccu, un annu hè falcu'' * ''ùn avè dui franchi par fà cantà un cecu'': ''ùn hà dui franchi par fà cantà un cecu!'' * ''un li manca cà a parola'' * ''un n'ha nè pà u capu nè pà a coda'' * ''un ni sorti mancu in calzunettu'' * ''ùn sà s'eddu codda o s'eddu fala'' * ''un saltu, un frisciu'' * ''un vedi mancu u corbu in u latti !'' * ''va à circà u ruspu in a tana'' * ''vani com'è u cuparchjulu à a meda'' * ''vechju zerricu'' * ''vogli di corpu'' ==Rifarenzi== * Dalbera-Stefanaggi, M-J, A lingua corsa - La langue corse, 2002, PUF ==Da veda dinò== * [[Paulu Matteiu di la Fuata]] * [[Rinatu Coti]] [[Categoria:Varietà di a lingua corsa|Taravesu]] 4w6gfkfoq2ox2xv720riah02zxifvdi Varietà taravese di a lingua corsa 0 12621 154996 2009-01-12T17:42:20Z 90.28.191.147 Reindirizzamentu à [[Variità taravesa di a lingua corsa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Variità taravesa di a lingua corsa]] r3oh8og0yd0esr172g6uf39536vse0h Lingua montinigrina 0 12622 371390 333106 2021-01-05T05:34:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''lingua montinigrina''' hè una [[lingui slavi|lingua slava]] miridiunali. Hè parlata in [[Montenegru]]. [[Categoria:Lingua slava|Montinigrinu]] 68577qnh6w3dg60yqkr4afqcspc8tkp Lingua ceca 0 12623 377224 375927 2021-09-28T08:05:07Z 37.165.146.216 wikitext text/x-wiki U '''cecu''' ò u '''ceccu''' (nome nativu: ''čeština'', prununzia: {{IPA|/ˈt͡ʃɛʃcɪna/}}) hè a [[lingui indoauropeani|lingua induauropea]] occidentale chì hè parlata in a [[Cecchìa]]. [[Categoria:Lingua slava|Cecu]] [[Categoria:Republica Cecca]] 8zuvb7frs0xrwopsjf7stc30u6g7g4w Lingua pulacca 0 12624 359621 333110 2018-06-16T12:43:54Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''lingua pulacca''' o '''lingua polacca''' hè a [[lingue slave|lingua slava]] uccidentale parlata in [[Pulonia]]. [[Categoria:Lingua slava|Pulaccu]] [[Categoria:Polonia]] e1uvow0pe3jjz8atpsp4r4sxs0hq05v Lingua serba 0 12625 333114 325501 2014-03-23T14:32:52Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Serbo croatian languages2006.png|right|thumb|300px|Lingua serba (2006)]] A '''lingua serba''' (''српски језик'') hè una [[lingue slave|lingua slava]] chi hè parlata in a [[Serbia]]. [[Categoria:Lingua slava|Serbu]] 8a1f66g1p14funwgmzv9agampc3hf68 Lingua islandesa 0 12626 371392 333099 2021-01-05T05:34:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''lingua islandesa''' hè una [[lingue ghjermaniche|lingua ghjermanica]]. Hè parlata in [[Islanda]]. [[Categoria:Lingua germanica|Islandesu]] 3j2r0kd3t3y0su5qtyl9e9gchhdaddv Lingua friulana 0 12627 333096 325503 2014-03-23T14:32:27Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''lingua friulana''' hè a [[lingue rumanze|lingua rumanza]] chì hè parlata in u [[Friuli è Venezia Ghjulia|Friuli]]. [[Categoria:Lingua rumanza|Friulanu]] mzxdd2onezl8nlzpekh95plf3jtbwg0 Lingua bielorussa 0 12628 333081 327309 2014-03-23T14:32:07Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''lingua bielorussa''' o '''bielurussa''' hè una [[lingue slave|lingua slava]] urientale. Hè parlata in a [[Bielorussia]] ("Russia Bianca"). [[Categoria:Lingua slava|Bielorussu]] 677b3kbfs769a0ej0qnaq73ver8bnng Lingua bielurussa 0 12629 155027 2009-01-12T19:55:56Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua bielorussa]] 9745vtivtrlf2w3it8qnnl30kwec75u Lingua russa 0 12630 378673 371683 2022-02-25T03:57:47Z Kwamikagami 17182 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Ruština_ve_světě.svg|thumb]] U '''russu''' (nome nativu: ''русский'', rumanizzazione: ''russkij'', [[AFI]]: /ˈruskʲɪj/) hè una [[lingue slave|lingua slava]] urientale. Hè parlata in [[Russia]]. [[Categoria:Lingua slava|Russu]] 19e1rm1oot8h1zp2t7fokh0ohf8ad6j Lingua faroesa 0 12631 333093 325506 2014-03-23T14:32:24Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''lingua faroesa''' hè una [[lingue germaniche|lingua germanica]] rispettivamente nordica chi hè parlata in l'isule Faroe. [[Categoria:Lingua germanica|Faroesu]] tf8jmuql2kcqepdypn7mh2s9eq20231 Frisone occidentale 0 12632 378080 378077 2021-12-21T08:17:01Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki U '''frisone occidentale''' (nome nativu: ''West-Frysk'' ò simpliciamente ''Frysk'') hè una [[lingui ghjermanichi|lingua germanica]] occidentale parlata in a [[Frisia (pruvincia)|Frisia]] ([[Paesi Bassi]]). [[Categoria:Lingua germanica|Frisone]] szte22s2rz5pau392c3kq3sn6vqmumk Lingua frisona 0 12633 378096 369315 2021-12-22T15:37:15Z EmausBot 3225 Robot : correction d’une double redirection vers [[Frisone occidentale]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Frisone occidentale]] acigpaiydtqglzmw5ydoyk82kj4himf Lingua albanese 0 12634 325508 311450 2013-03-09T01:22:18Z Addbot 7246 [[M:User:Addbot|Bot:]] Migrating 109 interwiki links, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q8748]] [[M:User:Addbot/WDS|(translate me)]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''lingua albanese''' o '''albanesa''' hè a lingua parlata in l'[[Albania]]. 7qog2erlexy9ur64v4fd0tqmz6o180h Lingua cecca 0 12635 155037 2009-01-12T20:43:58Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua ceca]] 6tr2q79jdcw0ejz3czfi6yz9wsembey Lingua polacca 0 12636 155038 2009-01-12T20:46:14Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua pulacca]] or5za615qoobqceknst8lgtof1gcs09 Moldova 0 12637 155039 2009-01-12T20:48:33Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Moldavia]] csf1fcod3pgtrqkzltvbwvi0lgxkvkl Lingua albanesa 0 12638 155040 2009-01-12T20:56:31Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua albanese]] e8m55g5j9fy52dyu3uap2ee0lx6yo0q Lingua aragunesa 0 12639 371394 350550 2021-01-05T05:34:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''lingua aragunesa''' (o '''lingua aragonese''') hè una [[lingue romanze|lingua romanza]] chì hè parlata in [[Aragona]] ([[Spagna]]). [[Categoria:Lingua rumanza|Aragunesu]] [[Categoria:Aragona]] 006g3450o7xtmdd8ve53tp6xqj11eng Napulione Buonaparte 0 12640 371628 368280 2021-01-14T18:18:23Z Jlvill 17509 wikitext text/x-wiki [[File:Napoleonbonaparte coloured drawing.png|240px|right|thumb|Nabulionu Bonaparte]] '''Napulione Buonaparte''' (natu '''Napoleone''', in [[Aiacciu]], 15 aostu 1769 - mortu in l'isula di [[Sant'Elena]], 5 maghju 1821) hè statu un puliticanti è militaru francesu, fundatori di u Prima Imperu francesu. Ufficiali d'artigliaria è dinò generali duranti a rivuluzioni francesa, divintò famosu com'è principali generali di a Francia rivuluziunaria grazia à i vittorii ottinuti in u corsu di a prima campagna d'Italia. Dopu u colpu di Statu di u 18 brumariu (8 nuvembri 1799) assunsi u puteri in Francia: fù Prima Consulu da nuvembri di quidd'annu à u 18 maghju 1804, è Imperatori di i francesi, incù u nomu di Nabulionu I (Napoléon Ier) da u 2 dicembri 1804 à u 14 aprili 1814 è di novu da u 20 marzu à u 22 ghjugnu 1815. Fù ancu prisidenti di a Ripublica Taliana da u 1802 à u 1805, rè d'Italia da u 1805 à u 1814, "mediatori" di a Ripublica Elvetica da u 1803 à u 1813, è "prutittori" di a Cunfederazioni di u Renu da 1806 à 1813. Grandi omu di guerra, prutagonistu di più di vinti anni di campagni in Auropa, Nabulionu hè statu cunsidaratu u più grandi strategu di a storia da u storicu militaru Basil Liddell Hart. Grazia à u so sistemu d'allianzi è à una seria di brillanti vittorii contru i putenzi auropei, cunquistò è guvirnò larga parti di l'Auropa cuntinintali, spurtendu l'ideali rivuluziunarii di rinnuvamentu suciali è ghjunghjendu à cuntrullà numarosi Regni par via di parsoni chì l'erani fideli (Ghjaseppu Bonaparte in iSpagna, Gioacchino Murat in u Regnu di Napuli, Ghjirolmu Bonaparte in Vestfalia è Luigi Bonaparte in Olanda). A so riforma di u sistemu ghjuridicu (intigrata in u Codici Nabulionicu), intrudussi chjarezza è simplicità di i normi è posi i basi di a muderna ghjuridizioni civili. A disastrosa campagna di Russia (1812), marcò u tramontu di u so duminiu nantu à l'Auropa. Scunfittu in a battaglia di Lipsia da l'alliati auropei d'uttrovi 1813, Nabulionu abdicò u 14 aprili 1814, è fù esiliatu in l'[[isula d'Elba]]. Di marzu di u 1815, abbandunata furtivamenti l'isula, sbarcò à Golfe Juan, vicinu à Antibes è riintrò in [[Parighji]] senza scuntrà oppusizioni, ricunquistendu u puteri par u periodu dittu di i "Centu ghjorni", finch'eddu fussi difinitivamenti scunfittu da a settima cualizioni in a battaglia di Waterloo, u 18 ghjugnu 1815. Trascorsi l'ultimi anni di vita in esiliu à l'isula di Sant'Elena, sottu u cuntrollu di i britannichi. Dopu a so caduta u cungressu di Vienna ristabilì in Auropa i vechji regni prinabulionichi (Ristaurazioni). Fù u prima rignanti di a dinastia di i Bonaparte. Spusò Ghjasippina di Beauharnais in u 1796, è in sicondi nozzi l'arciduchessa Maria Luisa d'Austria, l'11 marzu 1810, da a quali ebbi u so unicu figliolu lighjittimu, Nabulionu Francescu, dittu u [[rè di Roma]] (1811-1832). A so figura hà inspiratu artisti, littarati, musicanti, puliticanti è storichi, da l'Ottucentu à i ghjorna d'oghji. == A nascita == Nabulionu Bonaparte nascì in [[Aiacciu]], in [[Corsica]], pocu più di un annu dopu a stipula di u [[Trattatu di Versailles (1768)|Trattatu di Versailles]] di u [[1768]], incù u quali a [[Ripublica di Ghjenuva]] lasciava mani libara à a Francia in l'isula, chì fù dopu invasa da l'armati di [[Luigi XV di Francia|Luigi XV]] è annessa à u patrimoniu parsunali di u Rè.<ref>{{cita web |url=http://www.radiche.eu/zindex/zfile/ducumintazioni/storia01_trattatuVersailles/trattatu_Versailles.htm |titulu=Traité de Versailles / Trattatu di Versailles (1768) |accessu=05.06.2011}}</ref> A famiglia Bonaparte appartinia à a piccula [[burghesia]] corsa<ref>Sicondu ciò ch'eddu rapporta A. Vieusseux, in u so ''Napoleon Bonaparte: His sayings and his deeds'', 2 voll., Charles Knight & Co., 1846., vol. I, à p. 5 "A famiglia Bonaparte era di a classa difinita "famigli di citatini" o nutevuli di [[Corsica]], una spezia di nubiltà minori; apposta ch'è i Ghjinuvesi, chì erani à l'ebbica Signori di Corsica, ùn ricunnisciani micca com'è tali nisciunu patriziu, eccittuatu par quiddi chì erani scritti in u libru d'oru à Ghjenuva. Pari ch'è l'antinati di a famiglia Bonaparte fussini immigrati da [[Ghjenuva]] à Aiacciu, incù numarosi altri culoni, versu a fini di u XV seculu. Un'antra famiglia, vali à dì un ramu luntanu di listessa famiglia, da u nomu Bonaparte, o piuttostu Buonaparte, era dighjà stanziata, in 'ssu periodu, in a cità di San Miniato, in Tuscana, è avia, da tandu, pruduttu parechji omini dotti."</ref> è avia luntani urighjini nobili tuscani (pari accirtatu chì l'antinati fussini immigrati in Corsica da [[Sarzana]] in u XVI seculu, à u sirviziu di Ghjenuva).<ref>{{cita web|url=http://www.italiadiscovery.it/news/liguria/a_spezia/sarzana/a_famiglia_di_napoleone_bonaparte/1268.php|titulu=A famiglia di Nabulionu Bonaparte, à Sarzana|accessu=11 ghjinnaghju 2012}}</ref> [[File:Carlo_Buonaparte.jpg||240px|right|thumb|Carlu Bonaparte, u babbu di Nabulionu]] U babbu di Nabulionu, [[Carlu Maria Bonaparte]] (Nabulionu cambiò a casata in "Bonaparte" dopu a morti di u babbu, pochi ghjorni prima di spusà à Ghjasippina è parta par a campagna d'Italia, una casata più cunforma à a lingua corsa),<ref>{{cita|Gerosa|p. 8|gerosa}}.</ref> avvucatu, diplumatu di l'[[Università di Pisa]], avia effittuatu ricerchi araldichi par ottena vicinu à i luntani parenti di [[San Miniato]] una patenti di nubiltà chì li cunferissi pristigiu in Patria è li parmittissi di megliu purveda à a struzzioni di i figlioli. In rialità ghjà in u so attu di battezimu, ridattu in [[Aiacciu]] in [[lingua taliana]], hè attistata a nubiltà di a famiglia è si riporta a casata Bonaparte,<ref>[http://www.culturi.gouv.fr/public/mistral/caran_fr?ACTION=RETROUVER&FIELD_98=TYPEDOC&VALUE_98=%20acte%20de%20naissance%20&NUMBER=8&GRP=0&REQ=((acte%20de%20naissance)%20:TYPEDOC%20)&USRNAME=nobody&USRPWD=4$%2534P&SPEC=1&SYN=1&IMLY=&MAX1=1&MAX2=90&MAX3=100&DOM=à l'Archivi naziunali francesi: attu di battezimu di Carlu Maria Bonaparte. U testu impurtantu hè u siguenti: "Carlu Maria, figliolu di u nobili Ghjaseppu di Bastianu Bonaparte è di a nobili Maria Saveria moglia."]</ref> prova chì ùn era micca difinitivamenti fissatu in a forma Buonaparte, mentri in l'atti successivi, in talianu, rilativi à [[Paolina Bonaparte|Paola]] è à [[Luigi Bonaparte|Luigi Nabulionu]] a casata, sempri in a forma Bonaparte, hè priciduta da a particedda "de".<br /> Carlu Maria Bonaparte murì primaturamenti à causa di un [[tumori di u stomacu]], u 24 frivaghju [[1785]], à [[Montpellier]]. A mamma era [[Maria Letizia Ramolino]], discindenti di nobili tuscani è lumbardi. À u mumentu di u matrimoniu, u 2 ghjugnu 1764, t'avia 14 anni, mentri u maritu ni avia 18.<ref>{{cita|Gerosa|p. 5|gerosa}}.</ref> U coppiu ebbi 13 figlioli, di i quali solu ottu sopravvissini: in più di Nabulionu ci erani ancu i frateddi [[Ghjaseppu Bonaparte|Ghjaseppu]], [[Lucianu Bonaparte|Lucianu]], [[Luigi Bonaparte|Luigi]] è [[Ghjirolmu Bonaparte|Ghjirolmu]] è i sureddi [[Elisa Bonaparte Baciocchi|Elisa]], [[Paolina Bonaparte|Paulina]] è [[Carulina Bonaparte|Carulina]]. Nabulionu stessu disdignò in parechji occasioni 'ss' ascendenzi illustri affirmendu ch'eddu vulia essa fundatori è micca discindenti di simula nubiltà.<ref>Trattu da u dialogu incù Francescu d'Austria in u cunvegnu di Dresda. Si vedi ancu nota à u Moniteur di u 14 lugliu 1805. Particulari in {{cita|Gerosa|pp. 8-9|gerosa}}.</ref> I dui parenti cumbattitini in a guerra frà i corsi è i francesi è Maria cumbattì ancu quand'edda era incinta di Nabulionu, u so sicondu figliolu. U 15 aostu 1769<ref>Parechji storichi pruclamani com'è data di nascita u 5 frivaghju 1768, mentri Iung afferma ch'eddu sii natu u 7 ghjinnaghju 1768, è chì u stessu Nabulionu aghji falsificatu l'atti di nascita familiali par essa citatinu francesu</ref> duranti a festa di l'[[assunzioni]] si ricò à a [[cattidrali d'Aiacciu]], à u so ritornu in casa, intornu à meziornu<ref>{{cita|Gerosa|p. 7|gerosa}} è {{cita libru|Andrea |Stuart |The Rose of Martinique: A Life of Napoleon's Josephine, ristampa pag 180|2005 |Grove Press||id=ISBN 978-0-8021-4202-3 }}</ref> si accasciò dendu a luci à Nabulionu. Fù battizatu dui anni dopu, u 21 lugliu 1771.<ref>{{cita|De Bourrienne|p.XLIII|bourrienne}}.</ref> == Zitiddina == A 5 anni fù scrittu in una scola di zitiddina, ind'eddu studiò incù l'abati Recco<ref>Fù numinatu in u tistamentu lascendu li vintimila franchi {{cita|Gerosa|p. 13|gerosa}}.</ref> par quattru anni, in i quali riciviti educazioni ancu da u ziu, l'arcidiacunu Lucianu. Fù grazia à u [[titulu (onumastica)|titulu nubiliari]] ottinutu in Tuscana chì u babbu Carlu poti scriva si à u Libru di a nubiltà di Corsica, istituitu da i francesi par cunsulidà a cunquista di l'isula<ref>{{cita|Ludwig (1999)|p. 8|ludwig1999}}.</ref> è, solu grazia à quidda scrizzioni, à l'ità di appena novi anni, u ghjovanu Nabulionu fù ammissu u 23 aprili 1779<ref>I storichi rapportani dati diffarenti: [[Chateaubriand]] porta a data di u 12 maghju 1779, Hilaire Belloc afferma u 21 aprili mentri u 23 aprili hè a data ripurtata in i righjistri di a scola, in {{cita|Gerosa|p. 17|gerosa}}.</ref>, sempri dopu à l'iniziativa di u babbu, à a Scola riali di [[Brienne-le-Château]], in u nordu di a [[Francia]], ind'eddu firmeti finu à u 17 uttrovi 1784 (parechji storichi, par isbagliu, ritenini finu à u 30 uttrovi di listessu annu<ref>Di diffarenti upinioni Madelin. {{cita|Gerosa|p. 18|gerosa}}.</ref>). Par migliurà u so francesu è priparà si à a scola, prima fraquintò par quattru mesa u culleghju di [[Autun]]. I so studii funi financiati grazia à una borsa di studiu di dui milla franchi. Nabulionu à l'iniziu ùn si cunsidarava micca francesu è si sintia scomudu in un ambienti induva i so cumpagni di corsu erani in massima parti pruvinenti di l'alta aristucrazia transalpina, è u pigliavani di manera crudeli in ghjiru schirzendu cù u so nomu chjamendu lu "''a paille au nez = a paglia par u nasu''" (l'accusa di essa stranieri l'avaria parsiguitu par tutta a so vita).<ref>{{cita|Gerosa|p. 23|gerosa}}.</ref><ref>Un ghjornu à l'accademia di Brienne sbuttò contru i so cumpagni: "Aspitteti ch'e sii grandi: vogliu fà tantu mali à vo francesi!".{{cita|Ludwig (2000)|p. 8|ludwig2000}}.</ref> Quì strinsi amicizia incù [[Louis-Antoine Fauvelet de Bourrienne]], u so futuru biografu, è in u frattempu u ghjovanu Nabulionu si didicò incù custanza à i studii, riiscendu particularamenti bè in [[matematica]].<ref>{{cita|Bainville|p. 93|bainville}}.</ref> Suvitò dopu l'idei ateisti di u culleghju, è cuntò eddu stessu chì à 11 anni a so fedi intrampulò.<ref>Sintì da un pridicatori chì Catone è Cesare brusgiavani in i fiammi, i dui parsunaghji ch'eddu ammirava u più . In {{cita|Gerosa|p. 20|gerosa}}.</ref> == Carriera in armata == Dopu à u ghjudiziu pusitivu di u cavalieri di Kéralio<ref>{{cita|de Saint-Hilaire|p. 16|hilaire}}.</ref> U 22 sittembri [[1784]] u so succissori, l'aspittori militaru Reynaud des Monts li cuncessi l'ammissioni à a Regia Scola Militara di Parighji, fundata da [[Luigi XV di Francia|Luigi XV]] annantu à cunsigliu di [[Madame de Pompadour]], ind'eddu ghjunsi a sera di u 21 uttrovi, partitu calchì ghjornu prima di u 17.<ref>{{cita|Dwyer|p. 32|dwyer}}.</ref> In 1785 pruvò à passà in a [[Marina militara|Marina]], ma in seguitu à l'annullamentu di l'asamini d'ammissioni di quidd'annu, passò in [[artigliaria]], disidarosu d'abbandunà i studii u più prestu è didicà si à a carriera militara.<ref>{{cita|Bainville|pp. 91-92|bainville}}.</ref><br />Allughjava in una mansarda. Frà i so insignanti figurava [[Gaspard Monge]], criatori di a [[giumitria discrittiva]]. Nabulionu ottensi dinò a nomina à sottutinenti à soli 16 anni<ref>Ghjunsi 42imu annantu à 58 candidati, cuprendu in un solu annu ciò ch'è l'altri candidati cuprarani in dui o trè anni di corsu. In {{cita|Gerosa|p. 27|gerosa}}.</ref> è fù distaccatu, u 1º sittembri [[1785]], vicinu à un righjimentu d'artigliaria di stanza à [[A Fère]], com'è sottutinenti, par assuma a tinenza, pochi mesa dopu, vicinu à un righjimentu di stanza à [[Valence (Drôme)|Valence]], in u sudu-livanti di a Francia.<ref>{{cita|Bainville|pp. 96-97|bainville}}.</ref> À quiddi tempi s'innamurò prima di Caroline, a figliola di Anna du Colombier<ref>{{cita|Dwyer|p. 44|dwyer}}.</ref> è in seguitu di Louise-Marie-Adelaide de Saint-Germain, in tremindù i casi fù rifiutatu. A so prima rilazioni fù incù una prustituta<ref>Cunsumata in u numaru 9 di l'Hotel de Cherbourg induva stava Nabulionu à l'ità di diciottu anni. Racontu dittagliatu in {{cita|Gerosa|pp. 31-32|gerosa}}.</ref> In 1787 turrò à Parighji,è dopu viaghjò in Corsica è infini righjunsi u righjimentu à [[Auxonne]]. [[File:Napoleon - 2.jpg|thumb|left|170px|Nabulionu à 23 anni, tinenti culuneddu di a [[Vardia naziunali francesa|Vardia Naziunali]].]] Frattantu u ghjovanu Nabulionu cuntinuava à ditestà sicritamenti a Francia è i francesi è à cultivà a causa di l'indipindenza di a [[Corsica]], com'è tistimuniatu significativamenti da un scrittu soiu di [[1787]]:<ref>Da Stefanu Tomassini, "''Amor di Corsica''", Feltrinelli Traveler, Milanu, 2000, p. 100, ISBN 88-7108-157-9, citendu u scrittu ghjuvanili di Nabulionu ''Nantu à u suicidiu'', pubblicatu in appendici à ''Clisson è Eugénie'' (nuvedda ghjuvanili di u stessu Nabulionu) da Sellerio Editori, Palermu, 1980</ref> {{quote|Francesi, non solu ci aveti purtatu via tuttu ciò chì ci era caru, ma aveti ancu currottu i nosci custumi. A situazioni attuali di a me patria, è l'impussibilità di mutà la, sò dunqua un novu mutivu par fughja una terra in a quali socu ubbligatu par duveri, à ludà omini chì par virtù divaria inveci udià. Quandu ghjugnaraghju in a me terra, chì attitudina aduttà, chì linguaghju tena? Quandu a patria ùn hè più, un bon' patriottu devi mora.|Nabulionu Bonaparte, 1787}} [[File:Napoleon à Toulon par Edouard Detaille.jpg|thumb|left|150px|U capitanu Bonaparte à l'[[assediu di Tulonu (1793)|assediu di Tulonu]].]] À u scoppu di a rivuluzioni in u [[1789]], Nabulionu, vintannincu è oramai [[ufficiali (forzi armati)|ufficiali]]<ref>Molti ufficiali erani fughjiti à l'estaru è par quissa u corpu si ritruvò in a nicissità d'avè avanzamenti di carriera impruvisi. In {{cita|Gerosa|p. 35|gerosa}}.</ref> di u rè Luigi XVI, riiscì à ottena una longa licenzia grazia à a quali poti vultà si ni à u sicuru in Corsica. À quandu ghjuntu quà s'unì à u muvimentu rivuluziunariu di l'isula assumendu u gradu di tinenti culuneddu di a Vardia Naziunali. In 1791 s'innamurò di Manesca Pillet ma fù rifiutatu da edda, è dopu à essa statu par parechji mesa à Auxonne u 1 ghjugnu fù inviatu in u 4º righjimentu d'artigliaria à Valence<ref>{{cita|Dwyer|p. 78|dwyer}}.</ref> incù u gradu di prima tinenti. Di ghjinnaghju [[1792]] pruposi a so candidatura com'è tinenti culuneddu è fù elettu (incù parechji dubbiti,<ref>Rapì un di l'ufficiali eletturali. Veda {{cita libru|International |Napoleonic Congress |L'Auropa scopri Nabulionu, 1793-1804: atti di u Cungressu internaziunali nabulionicu, Cittadella di Alissandria, 21-26 ghjugnu 1997, Vulumu 2, pag 105|1999|Edizioni di l'Orsu||id=ISBN 978-88-7694-389-8 }}</ref> u 28 marzu,<ref>{{cita|Falk|p. 70|falk}}.</ref> in seguitu sarà mumintaniamenti retrucessu à u rangu di capitanu. Par i so cuntinui viaghji in Corsica, suparendu u tempu chì l'era cuncessu da a licenzia militara, risicò di essa cunsidaratu disartori,<ref>{{cita|Gerosa|p. 38|gerosa}}.</ref> priaccupatu vultò in Parighji in u stessu annu. [[File:Generale Bonaparte in Italia.jpg|thumb|right|240px|U generali Bonaparte in u periodu di a [[campagna d'Italia (1796-1797)|prima campagna d'Italia]].]] In u frattempu in Corsica infuriava a [[guerra civili]] scuppiata par appuntu in [[1793]]. Dapoi [[1792]] dighjà l'eccessi rivuluzionarii è l'instaurazioni di u "[[Rigimu di u Tarrori|Tarrori]]" aviani spintu l'eroi naziunali di l'indipindenza corsa, [[Pasquali Paoli]] (chì era riintratu triunfalamenti in u so Paesi in u 1790, dopu à u longu esiliu chì l'era statu impostu da i Rè di Francia), à piglià i distanzi da Parighji è à ripiglià a lotta par l'indipindenza di a [[Corsica]]. Accusatu di tradimentu è visatu da un mandatu d'arrestu emissu da a [[Cunvinzioni naziunali]] u 2 aprili 1792, Paoli, u 17 aprili, appiddendu ni dirittamenti à tutta a pupulazioni corsa affinch'edda difindissi a so patria è i so probbii dritti. A famiglia Buonaparte, chì puri avia sustinutu Paoli à u tempu di a rivolta contru Ghjenuva è dopu contru à l'Armati di Luigi XV (u babbu Carlu è forsi ancu a mamma participàni accantu à Paoli à a [[battaglia di Ponti Novu]] contru à i francesi), scelsi parò a causa francesa.<br />Di frivaghju 1793 Nabulionu cummanda 350 omini di l'11º battaglionu versu l'isula di a Matalena è u 22 frivaghju sbarca à Santu Stefanu è l'attaccò. Ma ùn riiscì micca chì li mancò l'appoghju privistu di a curvetta Fauvette.<ref>{{cita|Gerosa|p. 42|gerosa}}.</ref> Nabulionu fughjì rapidamenti in Aiacciu è da quì si ritirò incù a famiglia intreia, accusatu di tradimentu, à [[Tulonu]]. U 12 sittembri 1793<ref>{{cita libru|George |Moir Bussey |History of Napoleon, p. III|1840 |||id=NO ISBN}}</ref> ghjunsi à u quartieri generali di Cartaux. In sei sittimani riurganizò i forzi par l'assediu di a cità, priparò 100 pezzi di grossu calibru è raccolsi parechji ufficiali cumpetenti. Incù l'appoghju di Gasparin, unu di i trè cummissarii à Tulonu, riiscì à avè u cuntrollu di l'artigliaria d'assediu, è intantu divintò capu di battaglionu, u 19 uttrovi.<ref>{{cita libru|Louis Antonine|Fauve De Bourrienne |Memoirs of Napoleon Bonaparte, Vulumu 4, p. XXXIV|2010|Wildside Press LLC||id=ISBN 978-1-4344-1136-5 }}</ref> À Cartaux successi Doppet è dopu u capaci generali [[Jacques François Dugommier]]. Tandu feci a cunniscenza di Andoche Junot chì dopu sarà guvarnadori di Parighji. Dopu, u 1 dicembri hè numinatu da u generali Dugommier aiutanti generali. Riiscì à cunquistà u forti di l'Eguillette, chjamatu a piccula Gibilterra, è dopu l'altri forti di dicembri [[1793]], eppo libarò u portu di Tulonu da i [[Munarchia|monarchichi]] è da i truppi inglesi chì l'appughjavani; fù u so prima clamurosu è avvinturosu successu militaru, chì li valsi a nomina à generali di brigata u 22 dicembri<ref>{{cita|Gerosa|p. 57|gerosa}}.</ref> è l'attinzioni di u futuru membru di u [[Dirittoriu]] [[Paul Barras]], chì l'aiutarà dopu in a succissiva scalata à u puteri. A so amicizia incù [[Augustin Robespierre]], frateddu di [[Maximilien de Robespierre|Maximilien]], u libarò prima da l'arresti in casa custrettu in u 1794<ref>Fù purtatu in [[Marseglia]]. Si veda {{cita|Falk|p. 111|falk}}.</ref>. Ma dopu u feci cada in disgrazia u lindumani di u 9 [[termidoru]] è a cunsiguenti fini di u Tarrori. Fù arristatu incù l'accusi di [[spiunaghju]] è dopu libaratu.<ref>Laurenti, un cummircianti riccu, pruposi una cauzioni par a quali fù postu à l'arresti dumiciliari. Saliceti à u mumentu di a libarazioni scrissi chì a ditinzioni ùn pudia micca durà più à longu. {{cita|Gerosa|pp. 62-63|gerosa}}.</ref> I so avvinturi galanti u portani à siducia Louise Gauthier, moglia di un diputatu è à fidanzà si, u 21 aprili 1795 incù [[Désirée Clary]].<ref>In seguitu moglia di [[Jean-Baptiste Jules Bernadotte]], generali di Nabulionu. A cunniscenza frà i dui si feci di ghjinnaghju-frivaghju 1795. In {{cita libru|Frederic |Masson |Napoleon: Lover and Husband, ristampa, p. 20|2005|Kessinger Publishing||id=ISBN 978-1-4179-5144-4 }}.</ref> Eppuri a furtuna li fù favurevuli quandu u [[Insurrizioni di u 13 vindemiaiu annu IV|13 vindemiaiu]] (5 uttrovi [[1795]]) [[Paul Barras|Barras]] u numinò, à l'impruvisu, cummandanti di a piazza di Parighji, incù l'incaricu di salvà a [[Cunvinzioni naziunali]] da a minaccia di i monarchichi (rialisti). Incù l'aiutu di [[Gioacchino Murat]] à u cummandu di a cavaddaria, Nabulionu culpì spiitatamenti i ribeddi scunghjurendu un novu [[colpu di Statu]]. In seguitu à u trimenti successu, Barras u numinò generali di u Corpu d'armata di l'Internu.<ref>{{cita|Bainville|pp. 131-138|bainville}}.</ref> == A campagna d'Egittu è di Siria == [[File:Baron Antoine-Jean Gros-Battle Pyramids 1810.jpg|thumb|left|upright=1.2|Nabulionu à a [[battaglia di i piramidi]].]] In [[1798]] u [[Dirittoriu]], priaccupatu par l'eccessiva pupularità è par u nutevuli pristigiu di Bonaparte, l'affidò l'incaricu di accupà l'[[Egittu]] par cuntrastà l'accessu [[Inghilterra|inglesu]] à l'[[India]] è dunqua par dannighjà la ecunumicamenti.<ref name="storia394">{{cita|Storia Univirsali|p. 394|annantu à}}.</ref><ref>{{cita|Bainville|pp. 175-176|bainville}}</ref>. Un indiziu di a divuzioni di Nabulionu à i principii di l'[[Illuminisimu]] fù a so dicisioni d'affiancà ghjenti incaricati di studii à a so spidizioni: a spidizioni d'Egittu ebbi u meritu di fà riscopra, dopu cintunara d'anni, a grandezza di quidda terra, è fù probbiu l'opara di Nabulionu à fà nascia a muderna [[egittulugia]], soprattuttu grazia à a scuparta di a [[Stela di Rusetta]] da parti di i suldati à u suvitatu di a spidizioni.<ref>{{cita web|url=http://www.egittologia.net/Articuli/NonsoloinEgittu/tabid/59/itemid/172/amid/372/napoleone-in-egitto.aspx|titulu=Nabulionu in Egittu|editori=Egittologia.net|accessu=1 ghjinnaghju 2012}}</ref><ref>{{cita libru|autori=[[Sergio Donadoni]]|titulu=L'Egittu da u mitu à l'Egittulugia|cità=Turinu|annu=1990}}</ref> Nabulionu avia da parechji anni accarizzatu l'idea di una campagna in urienti, sugnendu di suvità l'ormi di [[Lisandru Magnu]] è essendu di l'idea ch'è "L'Auropa hè una tana di talpi. Tutti i grandi parsunalità sò di l'Urienti".<ref>{{cita|Dumas|p. 41|dumas}}.</ref> A spidizioni iniziò u 19 maghju, quandu Nabulionu salpò da [[Tulonu]] à capu di l'[[Armata d'Urienti (campagna d'Egittu)|Armata d'Urienti]], cumposta da più di 60 [[Unità militari navali|navi di guerra]], 280 navi di trasportu, 16.000 marinari è 38.000 suldati.<ref name="storia394"/> Dopu à un'impurtanti vittoria in a [[battaglia di i piramidi]], Nabulionu sciacciò i [[mamelucchi]] di [[Murad Bey]] è intrendu à U [[U Cairu|Cairu]] divintò patronu di l'[[Egittu]]. Pochi ghjorna dopu, u 1º aostu [[1798]], a flotta di Nabulionu in Egittu fù cumplittamenti distrutta da l'ammiragliu [[Horatio Nelson]], in a baia di [[Battaglia di u Nilu (1798)|Abukir]], di tal' manera chì Nabulionu firmeti bluccatu à terra.<ref name="storia394"/> Dopu una ricugnizioni nantu à u [[Mari Rossu]], dicisi di ricà si in [[Siria]], cù u pritestu di suvità u guvarnadori di [[Acri (Israeli)|Acri]] [[Ahmad à u-Jazzar Pascià|Aḥmad à u-Jazzār Pascià]] chì avia pruvatu à attaccà lu. Ghjuntu parò u 19 marzu [[1799]] innanzi à [[Acri (Israeli)|San Ghjuvanni di'Acri]], l'antica furtezza di i [[Cruciatu|cruciati]] in Terra Santa, Nabulionu persi più di dui mesa in un inutuli assediu è a campagna di Siria si cunclusi incù un faddimentu.<ref name="storia394"/> Vultatu à [[U Cairu]], Nabulionu scunfissi u 25 lugliu [[1799]] un' armata di più di deci milla ottumani vidati da Mustafa Pascià à [[Prima battaglia di Aboukir|Aboukir]], probbiu induva l'annu prima era statu privatu di tutta a so flotta. Eppuri priaccupatu di i terribuli nutizii chì ghjunghjiani da a [[Francia]] (l'armata in ripiigamentu annantu à tutti i fronti, u Dirittoriu oramai privu di puteri) è cuscenti ch'è a campagna d'Egittu ùn avia micca cunsiguitu i fini spirati, Nabulionu, lasciatu u cummandu à u generali [[Jean-Baptiste Kléber|Kléber]], si imbarcò in gran' sicretu u 22 aostu nantu à a [[Fregata (navi)|fregata]] ''Muiron'' (preda bellica exi viniziana)<ref>{{cita|Ludwig (2000)|p. 102|ludwig2000}}.</ref> à a volta di a Francia.<ref name="storia398">{{cita|Storia Univirsali|pp. 398-399|annantu à}}.</ref> == U 18 brumariu è u Cunsulatu == [[File:Bouchot - Le general Bonaparte au Conseil des Cinq-Cents.jpg|thumb|''U generali Bonaparte à u Cunsigliu di u Cinquicentu''.]] U 9 uttrovi [[1799]] Bonaparte sbarcò à [[Fréjus]] è a so corsa versu Parighji fù accumpagnata da l'entusiasmu di l'intreia Francia, certa ch'è u generali era turratu in patria par assuma u cuntrollu di a situazioni oramai ingestibili è, in effetti, era quista a so intinzioni. Ghjuntu in Parighji, riunì i cuspiratori dicisi à rinvarscià u Dirittoriu.<ref>{{cita|Bainville|p. 187|bainville}}.</ref> À u so latu si schieroni u frateddu maiò [[Ghjaseppu Bonaparte|Ghjaseppu]] è soprattuttu u frateddu [[Lucianu Bonaparte|Lucianu]], tandu prisidenti di u [[Cunsigliu di i Cinquicentu]], chì incù u Cunsigliu di l'Anziani custituiscìa u puteri lighjislativu di a ripublica. Di i soi Nabulionu riiscì à avè u membru di u Dirittoriu [[Roger Ducos]] è soprattuttu [[Emmanuel Joseph Sieyès]], u celebru autori di l'opusculu ''Chì hè u Terzu Statu?'' è ideolugu di punta di a burghesia rivuluziunaria. Inoltri, di i soi si dichjarò l'astutissimu ministru di l'estaru [[Charles Maurice de Talleyrand-Périgord|Talleyrand]] è u ministru di a pulizza [[Joseph Fouché]]. [[Paul Barras]], u membru più influenti di u Dirittoriu dopu Sieyès, cuscenti di i capacità di Nabulionu, accittò d'alinià si ancu eddu.<ref>{{cita|Gerosa|p. 244|gerosa}}.</ref> Quandu fù cunnisciuta a falsa nutizia di un cumplottu missu in opara par rinvarscià a ripublica, Nabulionu riiscì à fà vutà à u Cunsigliu di l'Anziani è à u Cunsigliu di i Cinquicentu una risuluzioni chì trasfiria i dui Camari u 18 [[brumariu]] (9 nuvembri) fora Parighji, à [[Saint-Cloud]]; Nabulionu fù numinatu cummandanti in capu di tutti i forzi armati. Quissa fù fatta par evità ch'è duranti u colpu di Statu calchì diputatu pudissi appiddà ni à i citatini parighjini par difenda a Ripublica contr'à u tentativu di Nabulionu.<ref>{{cita|Bainville|pp. 190-193|bainville}}.</ref> L'intinzioni di Nabulionu era quidda di purtà i dui Camari à vutà autunumamenti u so sciuglimentu è a cissioni di i puteri in i so mani.<ref>{{cita|Bainville|p. 196|bainville}}.</ref> ùn fù micca cusì: u Cunsigliu di l'Anziani firmeti fretu à u discorsu impasticciatu di Nabulionu par fà prissioni annantu ad eddu, mentri quandu Nabulionu intrì in a sala di u Cunsigliu di i Cinquicentu i diputati li si lanciàni contru dumandendu di vutà par renda è Bonaparte for' di leghji (ciò chì vulia significà l'arrestu è a [[mannara]]).<ref>{{cita|Bainville|p. 201|bainville}}.</ref><ref>Tuttu à fattu, duranti u discorsu à u Cunsigliu di l'Anziani, l'amicu è intindenti di Nabulionu, Bourienne, duviti fà zittu u so patronu chì arringava senza dismetta l'assamblea incù frasi com'è "Eiu camminu accumpagnatu di u Diu di a Guerra è di u Diu di a Furtuna!". {{cita|Ludwig (2000)|p. 116|ludwig2000}}.</ref> In u mumentu in u quali simbrava ch'è u colpu di Statu fussi prossimu à a catastrofa, ghjunsi u frateddu [[Lucianu Bonaparte|Lucianu]] à succorra Nabulionu, chì in i vesti di prisidenti di i Cinquicentu iscì da a sala è arringò i truppi firmati aliniati fora, urdinendu li ch'eddi disperdini i diputati cuntrarii à u frateddu. Memurabili fù u mumentu in u quali puntò a so spada à u coddu di Nabulionu è dichjarò: "Ùn esitariu micca un attimu à uccida me frateddu s'è sapia ch'eddu attentava à a libartà di a Francia".<ref>{{cita|Ludwig (2000)|p. 119|ludwig2000}}.</ref> I truppi, cumposti in gran' parti di veterani di i campagni di Nabulionu, à u cummandu di u cugnatu di st'ultimu, u generali [[Charles Victoire Emmanuel Leclerc]] è di u futuru cugnatu [[Gioacchino Murat]], intritini incù i baiunetti innestate è dispersini i diputati. In a sirata, i Camari funi sciolti è fù vutatu u dicretu chì assignava i pieni puteri à trè consuli: [[Roger Ducos]], [[Emmanuel Joseph Sieyès|Sieyès]] è Nabulionu.<ref>{{cita|Bainville|p. 204-206|bainville}}.</ref> === U Cunsulatu === [[File:40 francs or Bonaparte Premier Consul, 1804, Paris.jpg|thumb|Bonaparte Consulu]] Numinati consuli pruvisorii, i trè novi patroni di a Francia scrissini incù dui cummissioni spiciali una nova [[custituzioni]], a [[Custituzioni francesa di u 1799|custituzioni di l'annu VIII]] chì, ratificata incù un plebiscitu pupulari, lighjittimava u colpu di Statu. L'evuluzioni di a rivuluzioni si ripurtava oramai versu formi di guvernu più aristucraticu, dimustrendu si micca pratichevuli molti di i tiurii rivuluziunarii emersi in a rivuluzioni.<ref name="storia399">{{cita|Storia Univirsali|pp. 399-400|annantu à}}.</ref> In u pinsamentu puliticu di [[Emmanuel Joseph Sieyès|Sieyès]], u Cunsulatu avaria divutu essa un guvernu di i nutevuli, chì avaria assicuratu a dimucrazia à traversu un cumplessu equilibriu di puteri. Stu prugettu fù mandatu à l'aria da Nabulionu u quali, puri in tiuria ditintori di u solu puteri esecutivu, avia in rialità faciuli ghjocu par subranà u puteri lighjislativu chì era frammintatu in quattru Camari. Fattu si numinà Prima Consulu, veni à dì cuncritamenti supiriori à qualsiasi altru puteri di u Statu, Nabulionu ricustruiscìa a Francia incù una struttura amministrativa furtamenti cintralizata ma cusì parfetta ch'edda hè firmata tali è quali finu ad oghji: a Francia era frazziunata in dipartimenti, distritti è cumuni, rispittivamenti amministrati da prifetti, sottuprifetti è merri. I casci di u Statu erani risanati da i cunquisti di guerra è da a fundazioni di a Banca di Francia, è ancu da l'intruduzioni di u francu d'arghjentu chì punia fini à l'era di l'assignati è di l'inflazioni. A longa lotta contru u Cattulicesimu si cunchjudia incù u Cuncurdatu di u 1801, ratificatu da papa Pio VII, chì stabiliscìa u Cattulicesimu "riligioni di a maiuranza di i francesi" (ma quantunqua micca riligioni di Statu), ma ùn ristituia micca à u cleru i bè sprupriati duranti a rivuluzioni. In u campu di l'insignamentu, Nabulionu istituì i licei è i scoli d'inginieri, par furmà una classa dirighjenti priparata è induttrinata, ma tralasciò i struzzioni elementarii, essendu di l'idea ch'è u populu duvissi firmà in una certa ignuranza par garantiscia un guvernu stabili è un armata ubbidienti. U cunsulatu di Nabulionu divintò "à vita" incù u plebiscitu di u 2 aostu 1802. Si apria a strada à l'istituzioni di l'Imperu nabulionicu. === U Codici nabulionicu === [[File:Gros - First Consul Bonaparte (Detail).png|thumb|left|upright=0.8|''Nabulionu Bonaparte prima consulu'', ditagliu d'un ritrattu di [[Antoine-Jean Gros]].]] Duranti l'esiliu à [[Santi Elena (isula)|Santi Elena]], Nabulionu sottuliniò parechji volti ch'è a so opara più impurtanti, quidda chì saria passata à a storia più ch'è tutti i battaglii vinti, saria stata u so [[Drittu civili|codici civili]]. U Codici nabulionicu chì lighjittimò bon' parechji di l'idei [[Illuminisimu|illuministichi]] è [[Ghjusnaturalisimu|ghjusnaturalistichi]]<ref>Guido Fassò, ''Storia di a filusufia di u drittu. III: Ottucentu è Novicentu'', cit. pp. 12-14, Editori Laterza, 2006.</ref>, fù spurtatu dopu in tutti i paesi ind'eddi ghjunsini l'armati di Nabulionu, fù presu à mudeddu da tutti i Stati di l'Auropa cuntinintali. Istituita l' 11 aostu [[1799]], a cummissioni incaricata di ridighja u codici civili (cumposta da u Sicondu Consulu [[Jean-Jacques Régis de Cambacérès]] è da quattru avvucati), fù prisiduta moltu spessu da Nabulionu stessu, u quali ni lighjia i bozzi duranti i campagni militari è inviava à [[Parighji]], da u fronti, i so idei nantu à u prugettu. U 21 marzu [[1804]] u Codici Civili immediatamenti ribattizatu [[Codici Nabulionicu]], intria in vigori. U Codici eliminava definitivamenti i lasciti di l<nowiki>'</nowiki>''[[Ancien Régime]]'', di u [[feudalesimu]], di i [[assulutisimu munarchicu]], è criava una sucità privalintamenti [[burghesia|burghesa]] è [[liberalisimu|liberali]], d'inspirazioni laica, chì ci erani cunsacrati i dritti di uguaglianza, sicurezza è prubità. Trà i principi di a Rivuluzioni, erani salvavardati quiddi di a libartà parsunali, di l'ugualità davanti à a leghji, di a laicità di u Statu (dighjà garantita da u [[Cuncurdatu]]) è di a libartà di cuscenza, di a libartà di u travagliu. U Codici era statu parò pinsatu è ridattu soprattuttu par valurizà l'ideali di a burghesia; par quissa sirvia soprattuttu à arrigulà quistioni riguardanti i cuntratti di prubità è a stessa lighjislazioni riguardu à a [[famiglia]] era di natura contrattualistica.<ref>{{cita|Lefebvre|p. 110|lefebvre}}.</ref> A struttura familiari ch'è u Codici cunsacra era di tipu paternalisticu: u babbu pò fà imprighjunà i figlioli par sei mesa senza cuntrollu di l'auturità è amministreghja i bè di a moglia. Eppuri era garantitu u divorziu bench'è resu cumplessu rispettu à l'ebbica rivuluziunaria. === L'oppusizioni realista è ghjacubina === A sera di u 10 uttrovi [[1800]] Nabulionu, mentri assistia à un'opara à u ''Théatre de la République'', saria divutu cada sottu i pugnalati di quattru sicarii, ma u cumplottu fù svintatu à l'ultimu mumentu grazia à una suffiata, chì parmissi à a pulizza d'intarvena arristendu tandu i quattru attentatori in u tiatru stessu. L'avvinimentu passarà à a storia cù u nomu di ''cuspirazioni di i pugnali''.<ref>{{cita|Ghjaddu|p. 283|ghjaddu}}.</ref><ref>{{cita|Wairy|p. 57|wairy}}.</ref> Pocu dopu, a notti di [[Natali]] di u listessu annu, Nabulionu, a moglia è a so seguita scamponi miraculusamenti à un attentatu cù a dinamita in i stradona di Parighji, mentri si ricavani à l'[[Opéra national de Paris|Opara]]. Nabulionu ni prufittò par metta fora leghji i [[ghjacubinisimu|ghjacubini]], molti di i quali funi esiliati in [[Guyana]], è disperda i munarchichi.<ref>{{cita|Wairy|p. 56|wairy}}.</ref> L'oppusizioni ùn abandunava micca è s'ebbi nutizia di attentati in priparazioni contru ad eddu. Infatti era udiatu sii da i ghjacubini, chì dopu i misuri di ricunciliazioni naziunali, com'è l'amnistia generali è u drittu à a riintrera par i nobili emigrati par scampà à u tarrori, timiani ch'eddu vulissi ristaurà a munarchia, sii da i realisti, chì u cunsidiravani com'è l'usurpatori di u lighjittimu suvranu [[Luigi XVIII di Francia|Luigi XVIII]]. Di marzu 1804, par dà un signali forti à i [[Burboni]], chì cumpluttavani sempri par vultà annantu à u tronu francesu, Nabulionu feci catturà à [[Ettenheim]], piccula cità di u statu di u [[Baden (statu)|Baden]] situata vicinu à a cunfina francesa, u [[Luigi-Antonio Enrico di Borbone-Condé|duca di Enghien]], liatu à a famiglia riali esiliata, chì fù inghjustamenti accusatu di cuspirazioni contru u Prima Consulu è fucilatu subitu dopu. L'avvinimentu suscitò l'indignazioni di tutti i corti auropei par l'arruganti viulazioni di a suvranità di un statu estaru da parti di a Francia è par a sorti risirvata à u povaru duca, è cunferì un' ombra nigativa à l'imaghjini aurupea di Bonaparte, à a quali quantunqua u Prima Consulu di tandu tinia multissimu.<ref>{{cita|Ghjaddu|p. 956|ghjaddu}}.</ref> U generali [[Jean Victor Marie Moreau|Moreau]], implicatu in u cumplottu realistu ma idulu di i ghjacubini, fù inveci cundannatu à soli dui anni di prighjò, successivamenti scambiati incù a pussibilità di spatrià si in i Stati Uniti, da induva parò Moreau vultarà in 1813 par uniscia si à l'armata russia è mora duranti a [[battaglia di Dresda]].<ref name="storia407">{{cita|Storia Univirsali|p. 407|annantu à}}.</ref> == A pacificazioni di l'Auropa == [[File:Bonaparte_a_Marengo.jpg|thumb|upright=1.4|Nabulionu annuncia à i so suldati l'arrivu di i rinforzi duranti a [[battaglia di Marengo]].]] Duranti l'assenza di Nabulionu impignatu in [[Egittu]], i francesi erani stati parechji volti battuti in Italia è in Alimagna da l'austriachi è da i russii à [[Cassano di Adda]], à [[battaglia di Novi|Novi]] è nantu à u [[Renu]]. A [[Siconda cualizioni]] antifrancesa avia rinvarciatu a [[Ripublica Napulitana (1799)|Ripublica Napulitana]] di u 1799, fundata da i francesi, quidda Rumana è a Ripublica Cisalpina. U 6 maghju [[1800]], sei mesa dopu u [[colpu di Statu]] di u 18 brumariu, Nabulionu assunsi u cummandu di a cusidditta Armata di riserva, distinata à essa trasfirita in Italia par rinvarcià a sorti di a guerra. U Prima consulu vidò incù grandi abilità strategica a marchja di u so armata; varcò l'[[Alpi]] à a [[Bocca di u Gran'San Bernardu|bocca di u Gran'San Bernardu]] è colsi di suspresa l'austriachi impignati in l'[[Assediu di Ghjenuva (1800)|assediu di Ghjenuva]]. U numicu fù prestu battutu in a [[battaglia di Montebello (1800)|battaglia di Montebello]],<ref name=Napol >{{Cita|Nabulionu|p. 29|bi mbo}}.</ref> mentri Nabulionu riintrò à Milanu. U 14 ghjugnu 1800 ebbi locu a dicisiva [[battaglia di Marengo]].<ref name= LS >{{Cita|A Storia|p. 336|bambi}}.</ref> [[File:Napol%C3%A9on4d%C3%A9tail1.JPG|thumb|left|Nabulionu traversa l'Alpi (dittagliu).]] Fù a più famosa di i battagli nabulionichi in [[Italia]], aspramenti cumbattuta è incù cunsiquenzi dicisivi. Nabulionu fù inizialamenti missu in difficultà da l'attaccu austriacu è risicò a scunfitta, ma à ottu ori di sera a battaglia si cunclusi incù a cumpletta vittoria di u Prima consulu. À rinvarcià a cunclusioni di a battaglia fù l'arrivu in u prima dopu meziornu di i truppi di rinforzu di u generali [[Louis Charles Antoine Desaix|Louis Desaix]] chì parmissi à Nabulionu di contrattaccà incù successu l'armata austriaca di u generali [[Michael von Melas]], dighjà certu di a vittoria. U generali Desaix murì duranti i fasi finali di a battaglia.<ref name= Napol /><ref>Nabulionu ùn attribuì micca a vittoria di Marengo à [[Louis Charles Antoine Desaix|Desaix]], senza pienghja ni a morti (cusì diciarà eddu stessu à Santa Elena).</ref> In Milanu fù pruvisuriamenti ricustituita a [[Ripublica Cisalpina]] chì sarà sustituita dopu à a [[Cunsulta di Lione]] da a Ripublica Taliana (1802-1805). In u 1802 Nabulionu fù pruclamatu Prisidenti di a Ripublica Taliana, titulu ch'eddu cunsirvarà sinu à u 17 marzu 1805 quand'eddu assumarà quiddu di Rè d'Italia, mentri u patriziu milanesu [[Francescu Melzi di Eril]] fù numinatu vice Prisidenti. Incù a [[Trattatu di Amiens (1802)|paci di Amiens]] di 1802 ancu l'[[Inghilterra]] firmava a paci incù a Francia.<ref>{{Cita|A Storia|p. 337|bambi}}.</ref> Nabulionu avia distruttu a nova cualizioni antifrancesa, assicurendu si ancu l'appoghju di u [[zaru]] di [[Russia]] [[Lisandru I di Russia|Lisandru I]]. Par dui anni l'Auropa fù finalmenti in paci. In 1802 Nabulionu vinditi una parti di u [[Nordu]] [[America di u Nordu|America]] à i [[Stati Uniti d' America|Stati Uniti]] com'è parti di l'[[Acquistu di a Louisiana|Accordu nantu à a Louisiana]]: avia appena risoltu un grossu prublemu militaru quandu l'armata, mandata à ricunquistà [[Hispaniola|Santu Domingu]], dopu à avè affruntatu a rivolta iniziata da [[Toussaint Louverture]], fù culpitu da a [[frebba giadda]]. A rivolta fù quantunqua truncata.<ref>A spidizioni era stata affidata à u cugnatu di Nabulionu, u generali Leclerc, chì murì di frebba giadda dopu à avè catturatu u capu di i ribeddi.</ref> Incù i forzi di u [[Punenti]] in cundizioni tali ch'eddi ùn pudiani micca agiscia, Nabulionu capì ch'eddu ùn avaria micca pussutu difenda a Louisiana è dicisi di venda la (8 aprili [[1803]]). Ristabilì, in 1802, a [[schiavitù]] in i culonii francesi. Dopu ch'è Nabulionu ebbi allargatu a so influenza à a [[Svizzara]] è à i [[Cunfederazioni germanica|stati tedeschi]], una disputa annantu à [[Malta]] furnì à l'Inghilterra u pritestu in u [[1803]] par dichjarà a guerra à a Francia è furniscia sustegnu à i munarchichi francesi chì si uppuniani ad eddu.<ref name= LS1 >{{Cita|A Storia|p. 338|bambi}}.</ref> == Imperatori di i Francesi è Rè d' Italia == [[File:Napoleon in Aachen, Henri-Paul Motte.jpg|thumb|left|Nabulionu visiteghja u tronu di [[Carlu Magnu]] d'uttrovi 1804.]] Oramai consulu à vita, Nabulionu era in pratica suvranu assulutu di a [[Francia]]. U 18 maghju 1804 u [[Senatu]] u pruclamò [[imperatori]] di i francesi.<ref>{{Cita|Nabulionu|p. 34|bimbo}}.</ref> U 2 dicembri di u 1804, in a [[cattidrali di Notre-Dame]] in Parighji, fù cilibrata a cirimonia d'[[incurunazioni]]:<ref>{{Cita|Nabulionu|p. 36|bimbo}}.</ref> dopu ch'è l'insegni imperiali funi biniditti da [[papa Pio VII]], Nabulionu incurunò prima s'è stessu imperatori di i francesi, è dopu imperatrici a so moglia [[Ghjasippina di Beauharnais]].<ref>L'incurunazioni imperiali di Nabulionu custò à l'amministrazioni statali 5.151.574 [[francu francesu/francesa|franchi]], sei volti di più ch'è quidda di Luigi XVI</ref> Sò apocrifi i boci sicondu i quali Nabulionu avaria strappatu a curona da i mani di u [[Papa]] duranti a cirimonia, par ùn assughjittà si micca à l'auturità pontificia: u [[papa Pio VII]] a s'aspittava è ùn tuccò mai a curona incù i so mani.<ref>{{cita|Gerosa|p. 304|gerosa}}.</ref> Successivamenti, u 26 maghju 1805 in u [[Domu di Milanu]], Nabulionu fù [[Incurunazioni di Nabulionu Rè d'Italia|incurunatu Rè d'Italia]] incù a [[Curona Ferrea]], da sempri custudita in u [[Domu di Monza]].<ref name= LS1 /> [[File:Jacques-Louis David 006.jpg|thumb|''[[L'incurunazioni di Nabulionu]]'', opara di [[Jacques-Louis David]].]] L'incurunazioni à [[Milanu]] fù fastosa, è accumpagnata da i so più fideli cullaburatori in Italia, com'è u cardinali Bellisoni, u [[Ghjaseppu Fenaroli Avogadro|Fenaroli]], u [[Felici Baciocchi|Baciocchi]], u [[Francescu Melzi di Eril|Melzi]] è [[Antonio Aldini|Aldini]]. In st'occasioni Nabulionu, postu si a curona imperiali nantu à u capu prununciò i famosi paroli: "Diu a m'hà data, guai à chì a tocca".<ref>A. Pillepich, 2005, Nabulionu è i Taliani, I, p. 240, ISBN 88-15-10489-5</ref> Rinascìa in [[Francia]] a [[munarchia]], ma ùn era micca listessa munarchia ch'è quidda chì era stata rinvarsciata in [[1792]], dighjà priva di i puteri in 1789. Nabulionu ùn era micca "rè di Francia è di [[Navarra]] par grazia di Diu", com'eddi citavani i formuli di l<nowiki>'</nowiki>''[[Ancien Régime]]'', ma "Imperatori di i francesi par vulintà di u populu", ancu s'è i ducumenti ufficiali mantiniani una formula di cumprumissu ("Nabulionu, par a grazia di Diu è i custituzioni di a Ripublica, Imperatori di i Francesi").<ref>[http://www.histoire-empire.org/docs/bulletin_des_lois/organisation_france/sepultures_12_06_1804.htm Par asempiu, si pò veda l'intruduzioni di l'Edittu di Saint Cloud]</ref> Fù in sustanza un novu rè di i francesi, tantu ch'è da eddu ani a so urighjina bon' parechji di l'attuali munarchii muderni auropei; è fù in effetti una munarchia, postu ch'è Nabulionu era u patronu assulutu, ancu s'è una munarchia chì parò ùn si riferia micca à a nubiltà feudali di l'''Ancien Régime'', ma in a quali si rializavani parechji principi illuministichi di a burghesia. == A cunquista di l'Auropa == {{citazione|Aghju vistu l'imperatori - st'anima di u mondu - escia da a cità par andà in ricugnizioni. Hè veramenti una sinsazioni maravigliosa di veda un simili individuu chì, cuncintratu quì annantu à un puntu, sidutu à cavaddu, si stendi nantu à u mondu è u dumineghja.<ref>''Finuminulugia di u Spiritu'', à cura di Vincenzu Cicero, cit. p. 12, Bompiani 2008.</ref>|[[Georg Wilhelm Friedrich Hegel]], lettara à Friedrich Immanuel Niethammer, 13 uttrovi [[1806]].|Den Kaiser - diese Weltseele - sah ich durch die Stadt zum Rekognoszieren hinausreiten; es ist in Tat eine wunderbare Empfindung, ein solches Individuum zu sehen, das hier auf einen Punkt konzentriert, auf einem Pferde sitzend, über die Welt übergreift und sie beherrscht.<ref>''Briefe von und an Hegel'', à cura di Johannes Hoffmeister, I, Hamburg 1961^2, 120.</ref>|lingua=de}} === Da Ulma à Tilsit === [[File:Napoleone riceve la resa di Vienna.jpg|thumb|Nabulionu ricevi l'arrresa di [[Vienna]] u 13 nuvembri 1805, duranti a [[Terza cualizioni|guerra di a Terza cualizioni]].]] In u 1805 si furmò in Auropa a [[terza cualizioni]] contru à Nabulionu;<ref name= LS2 >{{Cita|A Storia|p. 339|bambi}}.</ref> avia trascorsu l'ultimu annu nantu à i costi di a [[A Manica|Manica]], à priparà una vasta uparazioni militara contru à a Gran'Britagna ma, cumprindendu i difficultà di un'uparazioni di sbarcu in l'Isuli Britannichi è priaccupatu da i prupositi aggrissivi di i putenzi cuntinintali, dicisi finu da aostu di rinuncià à i so piani d'invasioni è d'urganizà un rapitu trasfirimentu à marchji furzati di l'intreia armata, tandu dinuminata [[Grandi Armata]], da i costi di a Manica finu à u [[Renu]] è à u [[Danubiu]] par scunfighja i forzi numichi nantu à u cuntinenti. Nabulionu avia fattu bè i so conti: u 21 uttrovi, infatti, à largu di [[Battaglia di Trafalgar|Trafalgar]] a flotta francesa cummandata da l'ammiragliu [[Pierre Charles Silvestre de Villeneuve]] era cumplittamenti anniintata da l'inglesi à u cummandu d'[[Horatio Nelson]], chì murì duranti u scontru, culpitu da un tiru di muschettu. Svaniani par sempri i sogni d'invasioni di l'Inghilterra.<ref name= LS2 /><ref name="storia411">{{cita|Storia Univirsali|p. 411|annantu à}}.</ref><ref name= Napole >{{Cita|Nabulionu|p. 39|bimbo}}.</ref> [[File:La bataille d'Austerlitz. 2 decembre 1805 (François Gérard).jpg|thumb|left|upright=1.4|Nabulionu annantu à u campu di [[battaglia di Austerlitz]].]] I forzi cualizati par u più austriachi è russii (sottu u novu zaru Lisandru I), ancu s'è incù a neutralità di a [[Prussia]], erani più numarosi ma divisi. Ci erani dui fronti principali: quiddu germanicu, induva Nabulionu in parsona avia assuntu u cummandu di a Grandi Armata è quiddu talianu induva u generali [[Andrea Massena]] vidava l<nowiki>'</nowiki>Armata d'Italia. Incù un'abili manovra strategica Nabulionu acchjirchjò è custrinsi à a resa l'armata austriaca di u generali [[Karl Mack von Leiberich|Karl Mack]] à [[battaglia di Ulma|Ulma]] (20 uttrovi),<ref name= LS2 /><ref name= Napole /> è, mentri u marescialu Massena cumbattia in Italia a [[Battaglia di Caldiero (1805)|battaglia di Caldiero]] (30 uttrovi), intrì incù l'armata à Vienna, dopu à avè suparatu u Danubiu incù un stratagema di [[Gioacchino Murat]]. Eppuri l'armati cualizati austru-russii erani sempri in campu è a situazioni di Nabulionu paria difficiuli. U 2 dicembri 1805, annivirsariu di a so incurunazioni, l'imperatori cumbattì è vinsi a [[battaglia di Austerlitz]], pruvuchendu a disgrigazioni di a cualizioni. Firmata in a storia com'è u so capilavoru tatticu, incù a battaglia di Austerlitz, Nabulionu ottensi una pusizioni di predominiu in Auropa.<ref>"Quandu vultareti in casa, vi bastarà à dì "Eiu eru incun eddu in a battaglia di Austerlitz", è dopu cuntareti ch'è in menu di quattru ori avemu battutu è dispersu un armata di 100.000 omini cummandata da l'imperatori di Russia è [[Austria]]" dissi Nabulionu à i so truppi dopu a vittoria. {{cita|Gerosa|p. 362|gerosa}}.</ref><ref name="storia412">{{cita|Storia Univirsali|pp. 411-412|annantu à}}.</ref><ref>{{cita libru|autori=Sergio Valzainia|titulu=Austerlitz. A più grandi vittoria di Nabulionu|id=ISBN 978-88-04-55900-9|editori=Mondadori|annu=2006}}</ref><ref>{{Cita|Nabulionu|p. 40|bimbo}}.</ref> U ghjornu dopu i suvrani d'Auropa chersini a paci. L'Austria pirdia ancu [[Vinezia]], chì era unita à u [[regnu d'Italia]], è pirdia ogni cuntrollu nantu à a [[Germania]], chì tandu si ricustruiscìa com'è [[Cunfederazioni di u Renu]], prima sumenti di l'unità tedesca sottu u cuntrollu direttu di Nabulionu.<ref name= LS2 /> Si conta chì, dopu avè saputu di Austerlitz, u prima ministru inglesu [[William Pitt u Ghjovanu|William Pitt]] avissi chertu à una nipoti d'arrutulà a carta di l'Auropa esposta in un curridori di casa. "Ùn ci sirvirà micca par alminu deci anni".<ref>{{cita|Gerosa|p. 364|gerosa}}.</ref> [[File:Charles Meynier - Napoleon in Berlin.png|thumb|upright=1.3|Nabulionu entri in [[Berlinu]] u 27 uttrovi 1806.]] L'annu dopu Nabulionu duviti affruntà a [[quarta cualizioni]], custituita da Gran'Britagna, [[Prussia]] è Russia; l'imperatori presi subitu l'offensiva è, dopu una magistrali manovra strategica, scunfissi cumplittamenti a rinumata armata prussiana in a [[battaglia di Jena]] (14 uttrovi 1806).<ref>{{Cita|Nabulionu|p. 43|bimbo}}.</ref><ref name= LS3 >{{Cita|A Storia|p. 340|bambi}}.</ref> A Grandi Armata catturò o dispersi i resti di l'armata numica è Nabulionu intrì à [[Berlinu]] u 27 uttrovi. Eppuri a guerra cuntinuò; l'armata russia era in avvicinamentu par succorra a Prussia è l'imperatori marchjò dirittamenti versu a [[Vistola]] par batta la; a pupulazioni polacca si rivultò à favori di i francesi<ref>{{cita|Ludwig (2000)|pp. 189-190|ludwig2000}}.</ref>. Dopu una dura risistenza, ancu l'armata russia, chì avia inflittu pisanti perditi à i francesi in a sanguinosa è indecisa [[battaglia di Eylau]]<ref name= LS3 /><ref name= Napoleo >{{Cita|Nabulionu|p. 44|bimbo}}.</ref>, fù scunfittu u 14 ghjugnu 1807 in a dicisiva [[battaglia di Friedland]]. U zaru Lisandru I fù infini custrettu à firmà a paci, in l'incontru di [[Paci di Tilsit|Tilsit]]. In quidd'incontru l'Auropa fù ufficiusamenti divisa in zoni d'influenza: si dicisi, in una nota sicreta alligata à u trattatu di Tilsit, ch'è i tarritorii trà l'[[Elba (fiumu)|fiumu Elba]] è u [[Nemunas|Memel]] avariani furmatu a barriera di divisioni trà i dui grandi imperi.<ref name= Napoleo /><ref>{{cita|Ludwig (2000)|p. 200|ludwig2000}}.</ref><ref>{{Cita|A Storia|p. 341|bambi}}.</ref> Firmava aparta a quistioni di a [[Polonia]], ch'è Nabulionu vulia renda indipindenti, cuntrariamenti à l'intinzioni di u zaru. Quandu u papa ricusò d'aderiscia à l'embargu in i cunfronti di l'Inghilterra, dichjarendu ch'è i so qualità di pastori univirsali l'impuniani a neutralità, Nabulionu feci accupà [[Roma]] da u generali [[Sextius Alexandre François de Miollis|Miollis]] è u 7 maghju [[1809]] urdinò l'annissioni di u [[Statu Pontificiu]] à l'[[Prima Imperu francesu|Imperu francesu]].<ref>{{Cita|Nabulionu|p. 53|bimbo}}.</ref> U papa risposi incù una bolla di scomunica è Nabulionu urdinò à Miollis di pruceda à l'arrestu di u pontefici. Feci subitu u nicissariu u generali Radet chì u feci traspurtà, incù u Sigritariu di Statu cardinali [[Bartolomeo Pacca]], à [[Grenoble]],<ref>U cardinali Pacca fù siparatu dopu da u papa è inviatu à a furtezza di [[Fenestrelle]] ind'eddu firmeti prighjuneri finu à 1815.</ref> indi à [[Fontainebleau]], induva Nabulionu riiscì solu quattru anni dopu à strappà li l'appruvazioni d'un novu Cuncurdatu.<ref>Bartolomeo Pacca, ''Nabulionu contru à Pio VII'', Roma, 1944</ref> === U bloccu cuntinintali è a guerra in a penisula iberica === [[File:Napoleon Wagram.jpg|thumb|Nabulionu: ritrattu duranti a [[battaglia di Wagram]] da [[Horace Vernet]].|260px]] Par metta in ghjinochju l'Inghilterra, unica putenza sempri in armi contru a Francia, Nabulionu avviò un embargu. Eppuri 'ss'embargu, chjamatu [[Bloccu Cuntinintali]] (postu ch'è, in l'intinzioni di u Bonaparte, tutta l'Auropa cuntinintali avaria divutu aderiscia à l'embargu contru à l'isuli britannichi) ùn deti micca i risultati spirati. U faddimentu di u bloccu fù divutu à u fattu ch'è molti paesi auropei, par mutivi di cunvinienza ecunomica, ùn ci aderisciarani micca cumplittamenti, cuntinuendu à mantena scambii cummirciali incù l'Inghilterra.<ref name= Napoleo /> Nabulionu inoltri, par culpiscia u [[Portugallu]] chì mantinia aparti i so porti à a flotta inglesa, invasi a [[Spagna]] è u Portugallu stessu, mentri dopu a scelta di a [[Russia]] d'escia da u bloccu, custringhjarà Nabulionu à affruntà una campagna à livanti chì par eddu sarà catastrofica. [[File:Rédition de Madrid 1808.jpg|thumb|left|upright=1.2|Nabulionu ricevi l'arresa di [[Madrid]].]] In u 1808, sfruttendu un cuntrastu in a famiglia riali spagnola trà u rè [[Carlu IV di Spagna|Carlu IV]] è u figliolu, u principi di l'[[Asturie]] Ferdinando, Nabulionu i custrinsi tremindù à abdicà è missi annantu à u tronu di Spagna u so frateddu [[Ghjaseppu Bonaparte]], fendu la cusì entra dirittamenti in l'orbita di l'[[Imperu]] francesu.<ref name= Napoleon >{{Cita|Nabulionu|p. 46|bimbo}}.</ref><ref name= LS4 >{{Cita|A Storia|p. 342|bambi}}.</ref> À listessu tempu, i truppi francesi invadiani è cunquistavani u Portugallu; ma a situazioni divintò prestu prublematica. I britannichi, infatti, fecini sbarcà in Portugallu truppi à u cummandu di u generali sir [[Arthur Wellesley, I duca di Wellington|Arthur Wellesley]], futuru duca di Wellington, chì riiscì à libarà u [[Portugallu]], cuntrastendu a campagna in Spagna.<ref name= Napoleon /><ref name= LS4 /> Quì, infatti, a pupulazioni era mossa contru l'accupazioni francesa è avia principiatu una sanguinosa [[guerriglia]] chì missi in gravi difficultà l'armata accupanti, custringhjendu Ghjaseppu à abbandunà a capitali è à chera l'intarventu direttu di Nabulionu. L'imperatori scesi incù una parti di a Grandi Armata in i[[Spagna]] è u 4 dicembri, dopu [[campagna di Nabulionu in Spagna|una rapita è vitturiosa campagna]], intrì à [[Madrid]] incù i so truppi. Eppuri Nabulionu ùn riiscì micca à riprima a risistenza naziunalista spagnola nè à distrughja u corpu di spidizioni britannicu passatu à u cummandu di u generali [[John Moore]], chì riiscì à evacuà a penisula iberica via mari. A Spagna firmeti cusì una spina in u fiancu, custringhjendu l'imperatori, chì pocu tempu dopu duviti vultà rapidamenti in Parighji par via di i nutizii di una nova cualizioni in fasa d'urganisazioni contru ad eddu, à lascià truppi moltu numarosi in a penisula iberica.<ref>{{Cita|Nabulionu|p. 48|bimbo}}.</ref><ref name= LS5 >{{Cita|A Storia|p. 343|bambi}}.</ref> Nonustanti i difficultà d'urganisazioni iniziali, Nabulionu fù in gradu à parta da aprili 1809 d'affruntà a [[quinta cualizioni]]; mustrendu dinò una volta a so netta supiriurità di stratega, l'imperatori ottensi una seria di vittorii contru l'austriachi cummandati da l'[[Carlu d'Asburgu-Teschen|arciduca Carlu]], culminati in a [[battaglia di Eckmühl]] u 22 aprili 1809. Nabulionu accupò Vienna è u [[Casteddu di Schönbrunn]] u 12 maghju 1809. A [[battaglia di Aspern-Essling]] inveci tarminò incù un insuccessu di Nabulionu chì à a fini vinsi puri, trà u 5 è u 6 lugliu 1809 a dicisiva [[battaglia di Wagram]]. L'Austria subì pisanti cundizioni di paci: u [[Trentino-Altu Adige]]/[[Pruvincia autunoma di Bolzano|Sudu Tirolo]], a [[Baviera]], l'[[Istria]] è a [[Dalmazia]] funi persi. L'indennità di guerra fù enorma.<ref name= LS5 /><ref>{{Cita|Nabulionu|p. 50|bimbo}}.</ref> === A nova Auropa di Nabulionu === [[File:Empire_français_1811.png|thumb|L'imperu di Nabulionu à u so apughjeu in u 1811: {{lighjenda|#BF4901|tarritoriu francesu}}{{lighjenda|#E1A135|paesi vassalli}}{{lighjenda|#E9BD72|paesi alliati}}]] À parta da 1810 l'aspettu fisicu di Nabulionu cambiò è a so saluta principiò à calà; u trascorra di u tempu è l'enormu impegnu di guvernu è amministrazioni di l'Imperu cumincetini à stancà lu; beddu diffarenti da u "[[scaramouche (parsunaghju)|scaramouche]] sulfureu"<ref>{{cita|Bainville|p. 173|bainville}}</ref>, magru, incù i capeddi longhi nantu à i spaddi, imbruscatu è umbrosu di a ghjuvantù, aumintò di pesu, i capeddi tagliati corti si appuculitini, u visu si feci pienu è a grela livida. Puri mantinendu in u cumplessu una grandi lucidità intillettuali è una tinaci risulutezza, mustrò di tantu in tantu una calata di i so capacità di cuncintrazioni è di dicisioni<ref>{{cita|Lefebvre|p. 442|lefebvre}}</ref>. [[Disuria]] è [[gastralgia]] si fecini più friquenti. [[File:Napoleon I of France by Andrea Appiani.jpg|thumb|left|upright=0.7|[[Andrea Appiani]], ''Nabulionu com'è Rè d'Italia'']] In u 1810, l'Auropa era difinitivamenti ridisignata sicondu u vulè nabulionicu. I tarritorii sottu u cuntrollu direttu francesu s'erani espansi beddu più aldilà di i tradiziunali cunfini pre-1789; u restu di i Stati aurupei era o so satellitu o so alliatu. U regnu d'Italia era numinalamenti guvirnatu da Nabulionu, ma rettu da u vicirè [[Eugenio di Beauharnais]] (figliolu di prima lettu di a moglia di Nabulionu, Ghjasippina); u [[principatu di Lucca è Piumbinu]] (da [[1805]] à [[1814]]) fù assignatu à [[Felici Baciocchi]], ma in rialità guvirnatu da a so moglia è à tempu suredda di l'Imperatori [[Elisa Bonaparte Baciocchi|Elisa]]. Da u 1809 a stessa Elisa fù ancu missa à capu di i trè dipartimenti tuscani annessi à l'Imperu incù u titulu di Granduchessa di Tuscana, chì si aghjunsi à quiddu di Principessa di Lucca è Piumbinu, rimanendu frà altru i dui tarritorii disghjunti; à a suredda [[Paulina Bonaparte|Paulina]], spusata cù u principi [[Camillo Burghesu (principi)|Camillo Burghesu]], andò u ducatu di [[Guastalla]], cidutu dopu à u regnu d'Italia; u frateddu maiò [[Ghjaseppu Bonaparte|Ghjaseppu]] ricivia u tronu di Spagna; u frateddu [[Luigi Bonaparte|Luigi]] ricivia u tronu di [[Olanda]], dopu à avè spusatu [[Ortensia di Beauharnais]], figliola di a moglia di Nabulionu, Ghjasippina; u frateddu [[Ghjirolmu Bonaparte|Ghjirolmu]] ebbi u [[regnu di Vestfalia]]; u generali [[Gioacchino Murat]], dopu mariscialu di l'Imperu, ebbi u [[regnu di Napuli]], dopu à avè spusatu a suredda di Nabulionu, [[Carulina Bonaparte|Carulina]]; u mariscialu [[Jean-Baptiste Jules Bernadotte|Bernadotte]] ebbi u tronu di [[Svezia]], ma beddu prestu tradì u so exi capu intrendu in a cualizioni chì l'avaria ditrunizatu.<ref>Bernadotte avia spusatu [[Désirée Clary]], prima fiamma di Nabulionu, è suredda di a moglia di Ghjaseppu Bonaparte.</ref> A [[Cunfederazioni di u Renu]] era di fattu sottu u cuntrollu di Nabulionu. Dopu a [[paci di Schönbrunn]], Nabulionu è l'austriacu [[Klemens von Metternich|Metternich]] s'erani accurdati par un matrimoniu di Statu. U 14 dicembri [[1809]], Nabulionu divurziò da [[Ghjasippina di Beauharnais]], a moglia certu infideli ma mori amata<ref>In i trè ghjorna successivi à a partenza di Ghjasippina da u palazzu di i Tuileries, Nabulionu firmò sfaccindatu, senza riceva à nissunu nè fà senta i so ordini.{{cita|Ludwig (2000)|p. 235|ludwig2000}}.</ref>. U 1º aprili [[1810]] Nabulionu spusò a figliola di l'imperatori d'Austria, [[Maria Luisa d'Asburgu-Lorena|Maria Luisa]], nipoti di [[Maria Antunietta d'Asburgu-Lorena|Maria Antunietta]], a righjina scapata duranti a Rivuluzioni (ciò chì ùn pruvucò micca pochi pulemichi in Francia).<ref name= LS5 /><ref>{{Cita|Nabulionu|p. 57|bimbo}}.</ref> Incù stu matrimoniu l'Austria s'era liata à Nabulionu, ciò chì purtava à a criazioni d'un'allianza guasgi indissulubili. Nabulionu ebbi un eredi lighjittimu da Maria Luisa, natu dopu un partu difficiuli u 20 marzu 1811.<ref name="Napo" /><ref>{{Cita|A Storia|p. 346|bambi}}.</ref> Eppuri l'eredi di l'Imperu, [[Nabulionu II di Francia|Nabulionu Francescu, dittu u ''rè di Roma'']] (Nabulionu II), ùn cuddò micca in rialità mai à u tronu: Nabulionu fù ditrunizatu pochi anni dopu è Nabulionu II murì successivamenti à soli 21 anni. == A campagna di Russia == [[File:Fireofmoscow.jpg|thumb|upright=1.4|Nabulionu à [[Mosca (Russia)|Mosca]] divastata da l'incendiu.]] Nonustanti l'accordi stabiliti à Tilsit, u zaru Lisandru I di Russia timia l'egemunia nabulionica è ricusò di cullaburà incun eddu riguardu à u [[Bloccu Cuntinintali]], par ùn dannighjà micca l'ecunumia russia è parchì sicritamenti spirava di furmà una nova cualizioni antifrancesa.<ref name= Napo >{{Cita|Nabulionu|p. 58|bimbo}}.</ref><ref name= StoriaN >{{Cita|A Storia|p. 348|bambi}}.</ref> Nabulionu dicisi di principià una campagna dicisiva contru à a Russia par sottumetta u zaru à u so sistemu di puteri in Auropa, custringhja lu à aderiscia à u Bloccu, privà lu di a so influenza in Pulonia, [[Penisula balcanica|Balcani]], [[Finlandia]] è [[Persia]]. L'imperatori dispunia di circa 700.000 omini, di i quali circa 300.000 francesi è u restu [[Cuntingenti stranieri in a Grandi Armata|cuntingenti stranieri]] pruvinenti da tutti i stati vassalli è alliati di u Grandi Imperu.<ref>{{cita|Lefebvre|pp. 597-598|lefebvre}}</ref> I russii, cummandati prima da u generali [[Michael Barclay de Tolly]] è dopu da u generali [[Mikhail Illarionovich Kutuzov|Mikhail Kutuzov]], timurosi d'affruntà a pripundiranti armata numica è intimichiti da a riputazioni militara di Nabulionu, dicisini à l'iniziu di ritirà si in u cori di a Russia<ref name= StoriaN /><ref name= Napo1 >{{Cita|Nabulionu|p. 60|bimbo}}.</ref>. [[File:Vereshagin.Napoleon near Borodino.jpg|thumb|left|Nabulionu à a [[battaglia di Borodino]].]] Una seria di vasti manovri strategichi, cuncipiti da Nabulionu par scunfighja l'armata numica è cunchjuda rapidamenti a guerra, faddini par via di l'arrori di i so tinenti, di i difficultà di u tarrenu è di i tattichi prudenti di i so avvirsarii; à [[Vilnius|Vilna]], à [[Vicebsk|Vitebsk]] è soprattuttu in a [[battaglia di Smolensk (1812)|battaglia di Smolensk]] è in a [[battaglia di Valutino]] i russii, battuti ma micca distrutti, riiscini à evità un scontru dicisivu è à tena si in daretu versu u livanti<ref>{{cita|Lefebvre|pp. 599-600|lefebvre}}</ref>. Finalmenti u 7 sittembri, dopu à a dicisioni di u generali Kutuzov di cumbatta par difenda [[Mosca (Russia)|Mosca]], ebbi locu a grandi [[battaglia di Borodino]], à punenti di a cità: dopu una battaglia sanguinosa è accanita, i russii, scunfitti, vultetini à daretu è Nabulionu intrì in Mosca una sittimana dopu, in u dopu meziornu di u 14 sittembri, dopu à avè postu u so quartieri generali annantu à a [[cuddina Poklonnaja]], cunvintu ch'è Lisandru avaria niguziatu a paci.<ref name= Napo1 /> Stabilitu si in u [[Cremlinu di Mosca|Cremlinu]], Nabulionu ùn pudia micca imaginà ch'è a cità cumplittamenti biota nascundessi in rialità un'insidia: in a notti Mosca cuminciò à brusgià, essendu stati appiccati i fiammi da parechji russii nascosti in i casi.<ref>L'ordini d'incindià a cità fù datu da u guvarnadori civili di Mosca, u conti [[Fëdor Vasil'evič Rostopčin|Rostopčin]]; a cità cuntinuò à brusgià par quattru ghjorna è à a fini firmò in pedi solu un terzu di a casi. {{cita|Gerosa|p. 456|gerosa}}.</ref> Nabulionu, chì avia pruvatu parechji volti di fà un accordu incù Lisandru I, si resi contu di a nicissità di ritirà si vistu chì l'inguernu s'avvicinava. Deti par quissa ordini di principià a ritirata: era fermu à Mosca micca più di trenta cinqui ghjorna. <!--[[File:Napoleon_russia.jpg|frame|A ritirata di Nabulionu in Russia]]--> A [[Grandi Armata]] francesa suffrì gravi perditi in u corsu di a disastrosa ritirata; a spidizioni era principiata incù circa 700.000 omini (frà i quali pocu menu di a mità erani francesi) è 200.000 cavaddi, à a fini di a campagna pocu più di 18.000 omini righjunsini [[Vilnius|Vilna]] firmendu in i ranghi; à quisti si aghjunsini dopu quaranta mila isulati in i ghjorna dopu. In tutali più di 400.000 funi i morti è 100.000 i prighjuneri.<ref>{{cita|Lefebvre|p. 421|lefebvre}}.</ref> Sopravvissini inoltri solu 10.000 cavaddi. Trà u 25 è u 29 nuvembri, infatti, i resti di l'armata, distrutta prima da u caldu è dopu da u fretu (u cusiddittu "[[generali Inguernu]]")<ref>In rialità ùn fù micca solu u fretu l'elementu ditarminanti à a scunfitta, tiuria basata nantu à a ghjustificazioni ch'è Nabulionu deti à u Senatu francesu u 20 dicembri, è nantu à u so 29º bullittinu di guerra, par invucà, à discolpa di u disastru in u quali era incorsa a so campagna, un avvinimentu indipindenti da i so capacità militari. Ancu duranti a marchja d'andata ci fù una grandi murìa frà i cavaddi è frà i suldati à causa di u gran'caldu. Quidd'istati fù infatti insulitamenti longu è a cutrura feci a so comparsa quandu l'armata francesu/francesa era dighjà in ritirata è cumbattia, più ch'è contru i russii, ancu contru a fanga chì l'ustaculava mori {{cita|Chandler|pp. 1027-1028|Chandler2002}}.</ref> funi in gran'parti anniintati da i russii duranti u passaghju di a [[Beresina]]. Intantu, Nabulionu era statu infurmatu di a nutizia ch'è in Parighji u [[Claude François de Malet|generali Malet]] avia diffusu a nutizia di a morti di l'imperatori è pruvatu un colpu di Statu.<ref name= AStoria >{{Cita|A Storia|p. 349|bambi}}.</ref> == A scunfitta di Lipsia, l'abdicazioni è l'esiliu in Elba == [[File:MoshkovVI SrazhLeypcigomGRM.jpg|thumb|upright=1.6|left|A [[battaglia di Lipsia]].]] A prima à uniscia si à a vitturiosa Russia fù a Prussia chì, abbandunendu l'allianza incù Nabulionu, si dichjarò à fiancu di u zaru è di a Gran'Britagna. Era a [[sesta cualizioni]]. Nabulionu dopu à essa riintratu à Parighji urganizò in freccia, incù l'afflussu di ghjovani ricluti, una nova armata è scunfissi i prussiani prima in à [[Battaglia di Lützen (1813)|Lützen]] è dopu in à [[battaglia di Bautzen|Bautzen]] di maghju [[1813]]. Ma l'insidia più grandi era l'Austria, a quali - micca rispittosa di i patti - era pronta à scavalcà ancu un matrimoniu di statu com'è quiddu di Nabulionu incù Maria Luisa à u fini di scunfighja l'udiatu numicu. In u corsu d'un mimurabili è timpistosu incontru bilatirali à [[Dresda]], Nabulionu è [[Klemens von Metternich|Metternich]] ùn riiscini micca à ghjunghja à un accordu, è u 12 aostu l'Austria s'uniscia à a cualizioni antifrancesa. Dopu un'ultima impurtanti vittoria francesa in a [[battaglia di Dresda]], i forzi nabulionichi funi custretti pianamenti à vultà à daretu sottu a prissioni cunghjunta di l'armati d'Austria, Russia, Prussia è Svezia; l'armata svidesa era cummandata da l'exi mariscialu francesu [[Jean-Baptiste Jules Bernadotte]]. In a dicisiva [[battaglia di Lipsia]], ditta ''Battaglia di i Nazioni'' parchì ci participàni armati di tutta l'Auropa, l'inespirienza di l'armata francesa, a difizzioni di i cuntingenti tedeschi è a supiriurità numerica di i forzi numichi funi i fattori chì ditarminàni a scunfitta di Nabulionu. L'armata francesa fù custretta à ritirà si à traversu a Germania in piena insurrizioni contru à l'accupazioni nabulionica, mentri ancu l'Olanda si rivultava è a Spagna era oramai persa.<ref name= AStoria /> Riintratu à freccia à freccia in Parighji, Nabulionu divia subiscia tandu l'insuburdinazioni di tutti i corpi pulitichi: i Camari dinunciàni solu tandu a so tirannia, a nova nubiltà da eddu criata li vultò i spaddi, u populu oramai stancu di a guerra firmeti fretu, i marisciali di l'Imperu cumincetini à difiziunà: trà i principali, Gioacchino Murat chì passò à u numicu par cunsirvà u regnu di Napuli.<ref name= AStoria /> U ghjornu di Natali di 1813 a Francia fù invasa da l'armati di a cualizioni. Un mesi dopu, u 25 ghjinnaghju [[1814]], cunsignatu à u frateddu Ghjaseppu u cuntrollu di Parighji è à a moglia Maria Luisa a righjenza, salutatu u picculu figliu ch'ùn avaria mai più rivistu, Nabulionu si mettia à u cummandu d'un armata di 60.000 veterani di a Vechja Vardia.<ref>{{cita|Dumas|p. 124|dumas}}.</ref> Par dui mesa, Nabulionu tinì testa à u numicu in ciò chì sarà difinita da parechji com'è a so campagna più brillanti, vincendu à [[Brienne]] (probbiu ind'eddu avia studiatu l'arti militara), à [[Champaubert]], [[Montmirail (Marna)|Montmirail]], [[Château-Thierry]], [[Vauchamps (Marna)|Vauchamps]], [[Mormant]], [[Montereau-Fault-Yonne|Montereau]], [[Battaglia di Craonne|Craonne]], [[Laon]]. Scunfittu infini da i forzi prussiani di u feldmariscialu [[Gebhard Leberecht von Blücher|von Blücher]], da quiddi austriachi è da quiddi russii di [[Ferdinand von Wintzingerode|Wintzingerode]], cuscenti di ùn pudè micca anticipà i truppi numichi in marchja annantu à Parighji, Nabulionu vultò in daretu à [[Fontainebleau]] induva, saputa a nutizia di u tradimentu di u generali [[Auguste Marmont|Marmont]] chì s'era arresu incù i so truppi à l'alliati, è scuraghjitu da l'attitudina di rinunciamentu di u mariscialu [[Michel Ney]], u 4 aprili annunciò ufficialamenti a so intinzioni di chera a paci.<ref>{{Cita|Nabulionu|p. 66|bimbo}}.</ref> [[File:Montfort - Adieux de Napoleon a la Garde imperiale.jpg|thumb|upright=1.2|''Addii di Nabulionu à a Vardia imperiali in u curtili du Cheval-Blanc di u casteddu di Fontainebleau'', Antoine Alphonse Montfort.]] [[File:Napoléon Bonaparte par Paul Delaroche.jpg|thumb|left|''Nabulionu Bonaparte'', [[Paul Delaroche]].]] Intantu u frateddu Ghjaseppu avia capitulatu è u numicu era intrutu vitturiosu in Parighji u 31 marzu incù à a testa u zaru Lisandru I, chì u ghjornu dopu avia dighjà fattu ustintà annantu à i mura di Parighji a so [[Pruclama di Parighji|pruclama]] indirizzata à u populu francesu. À Fontainebleau Nabulionu passò ghjorna duri è difficiuli. Li ghjunsi nutizia ch'è u numicu avia riittatu a so pruposta di paci chì stabiliscìa u ritornu à i "cunfini naturali" di a Francia. U zaru Lisandru I l'imposi l'abdicazioni. Eddu, dopu à avè parechji volti esitatu, dicisi d'abdicà in favori di u figliolu è di a righjenza di Maria Luisa. Ma u numicu scelsi un'abdicazioni tutali, postu ch'è Talleyrand avia dighjà presu accordi par ristaurà nantu à u tronu i [[Borboni]]. Nabulionu, indignatu, minacciò di rimetta si à a testa di i so armati è di marchjà annantu à Parighji, ma i marisciali u custrinsini à ceda.<ref>{{cita|Ludwig (2000)|pp. 341-342|ludwig2000}}.</ref> L'abdicazioni divintò effittiva u 6 aprili. U 12, Nabulionu ingerì una forti dosa di vilenu ma miraculusamenti si salvò.<ref>{{cita|Gerosa|p. 486|gerosa}}.</ref> Imbarcatu si à freccia à freccia in [[Marseglia]] nantu à a fregata inglesa ''HMS Undaunted'' cummandata da [[Thomas Ussher]]<ref>{{Cita|Thomas Ussher}}</ref>, u 4 maghju 1814 sbarcò à l'isula d'[[Isula d'Elba|Elba]], induva u numicu avia dicisu d'esilià lu, puri ricunniscendu li a suvranità nantu à l'isula incù u rangu di [[principi]] è a cunsirvazioni di u titulu d'[[imperatori]]. == I "Centu ghjorna" == [[File:Casa_di_Napoleone.JPG|thumb|left|upright=1.2|A [[Palazzina di i Mulini]] in [[Portufarraiu]] (isula d'Elba)]] Ancu s'eddu era impignatu in i travagli à l'Elba, Nabulionu cuntinuava à riceva sicritamenti nutizii di a situazioni francesa par via di parechji ''telegrafi ottichi'' dislucati nantu à l'alturi di l'isula.<ref>''Gazzetta di Firenza'', 1815.</ref> U novu suvranu, [[Luigi XVIII di Francia|Luigi XVIII]] Borbone, era mal'vistu da a pupulazioni: in u solcu di a Ristaurazioni, Luigi smantiddava pianu pianu tutti i cunquisti di a Rivuluzioni lighjittimati da Nabulionu.<ref>{{cita|Ludwig (2000)|p. 344-345|ludwig2000}}.</ref> Sti nutizii, aghjunti à a boci oramai certa ch'è i numichi erani prossimi à trasfiriscia lu luntanu da l'Auropa, purtàni Nabulionu à agiscia. Prufitendu di l'assenza di u cummissariu inglesu sir [[Neil Campbell]], chì s'era ricatu à [[Livornu]], Nabulionu lasciò l'Elba u [[26 frivaghju]] [[1815]], salutatu da a pupulazioni di [[Portufarraiu]], incù una flotta di setti bastimenti è circa milla omini chì suvitavani<ref>{{cita|Ludwig (2000)|p. 358|ludwig2000}}.</ref>. L'imperatori elusi a surviglianza di a flotta inglesa è u [[1a marzu]] 1815 sbarcò in Francia in u golfu di [[Cannes]], à [[Antibes]]: principiavani i lighjindarii "Centu ghjorna". A pupulazioni l'accolsi incù un entusiasmu stunanti è l'armati chì l'erani stati inviati contru da Luigi, inveci d'arristà lu, si unitini ad eddu. U prima fù u 5° di linia di [[Grenoble]]: Nabulionu mossi incontru à i suldati di l'armata burbonica è gridò "Chì voli sparà à u so Imperatori hè libaru di fà lu"<ref>{{cita|Ludwig (2000)|p. 360|ludwig2000}}.</ref>. Dopu si cunsignàni l'armati vidati da [[Charles de a Bédoyère]] è da u mariscialu Ney, chì prima di renda si à Napuli avia ghjuratu in i mani di Luigi XVIII ch'eddu avaria cunduttu Nabulionu in Parighji "in una cabbia di farru".<ref>{{cita|Gerosa|p. 489|gerosa}}.</ref> Tremindù i generali avariani pagatu incù a fucilazioni u voltafaccia. U [[20 marzu]] Nabulionu intrì triunfalamenti in Parighji, mentri Luigi era fughjitu in freccia versu [[Gand]] annantu à u sughjirimentu di Talleyrand, u quali à u Cungressu di Vienna spinsi i testi curunati à ripiglià a spada contru u dispotu.<ref name= Napo4 >{{Cita|Nabulionu|p. 70|bimbo}}.</ref><ref name= StoriaNa >{{Cita|A Storia|p. 350|bambi}}.</ref> [[File:Plas Newydd (Anglesey) - Waterloo 1.jpg|thumb|upright=1.2|A [[battaglia di Waterloo]].]] Avendu riurganizatu prestu l'armata, Nabulionu chersi à i numichi chì s'erani di novu cualizati a paci à a sola cundizioni di mantena u tronu di Francia: ùn fù micca ascultatu.<ref>"Eiu vogliu tena sultantu u puteri chì mi hè nicissariu par guvirnà", affirmò. {{cita|Ludwig (2000)|p. 363|ludwig2000}}.</ref> Intantu, in campu puliticu, l'imperatori avia beddu capitu i limiti di u so guvernu pricidenti è avia prumulgatu una custituzioni maghjuramenti liberali, l'Attu addiziunali, chì cuncidia un puteri maiò à i camari è a libartà di stampa.<ref name= StoriaNa /> Par evità una nova invasioni di a terra di a patria, Nabulionu feci a prima mossa intrendu à l'impruvisu in [[Belgica]], induva erani posti l'armata britannica è l'armata prussiana. U so pianu prividia una manovra annantu à dui ali chì avariani divisu è scunfittu siparatamenti i prussiani è i britannichi prima ch'eddi possini, supiriori di numaru, cunghjunghja si. L'ala dritta cummandata da eddu impignò è scunfissi i prussiani di u generali Blücher in a [[battaglia di Ligny]], mentri u mariscialu Ney attaccò i britannichi di u duca di Wellington à [[Battaglia di Quatre-Bras|Quatre-Bras]], ma nissunu di i dui cumbattimenti ebbi un esitu ditarminanti.<ref name= Napo4 /> Cusì si ghjunsi à u [[18 ghjugnu]] 1815, a ghjurnata di a [[battaglia di Waterloo]], discritta ancu da [[Victor Hugo]]. U pianu strategicu generali di Nabulionu fù anniintatu da parechji arrori di i so marisciali, principalamenti [[Emmanuel de Grouchy]], u quali, inviatu à intarcittà a culonna prussiana sfughjita à Ligny, in pratica si limitò solu à prusegua a vardia da daretu di i forzi prussiani chì s'erani intantu riurganizati è chì, grazia à a so ditarminazioni, riiscini à ricunghjunghja si incù Wellington probbiu in a fasa dicisiva di a battaglia. I forzi britannichi di u duca di Wellington è quiddi prussiani di Blücher riiscini à scunfighja i francesi.<ref>{{Cita|Nabulionu|p. 71|bimbo}}.</ref><ref name= StoriaNap >{{Cita|A Storia|p. 351|bambi}}.</ref> Nabulionu feci parechji sbagli tattichi in a so ultima campagna è inoltri si sbagliò in a scelta di i tinenti, rinuncendu à u mariscialu [[Louis Nicolas Davout]], lasciatu à Parighji, è affidendu si à Grouchy, inespertu d'incarichi di cummandu, è à Ney, famosu par u so curaghju ma micca par a so intellighjenza tattica, chì u so cumpurtamentu inutulamenti avvintatu fù frà i fattori ditarminanti di a disfatta. L'ultimu à renda si fù u ghjovanu generali di a [[Vardia imperiali (Prima Imperu)|Vardia imperiali]] [[Pierre Cambronne]]<ref>Hè notu a passata, narrata ancu da Hugo in ''[[I miserabili]]'', ch'è à l'impusizioni di resa di l'inglesi Cambronne avaria rispostu simpliciamenti: "Merda"; altri sustenini inveci ch'eddu avaristi rispostu incù un più furmali è militarescu "A Vardia mori ma ùn s'arrendi micca". {{cita|Gerosa|p. 501|gerosa}}, cita tremindù i frasi; {{cita|Dumas|p. 173|dumas}}. Pendi par a più celebru parola.</ref> chì incù a Vechja Vardia cuprì a ritirata di l'armata scunfitta à a volta di Parighji. Nabulionu s'era dimustratu ottimistu duranti a battaglia: "Wellington hè un pessimu generali. Stasera faremu cena à Bruxelles", avia dichjaratu a matina. In a sirata inveci, l'imperatori era nantu à a strada di ritornu par Parighji cuscenti di a cirtezza di a fini d'ogni sognu di soiu.<ref name=Napo5 >{{Cita|Nabulionu|p. 73|bimbo}}.</ref> Quandu li fù imposta da a Camara a nova abdicazioni, sottu i prissioni di u putenti [[Joseph Fouché|Fouché]] ("L'aviariu duvutu fà impiccà prima", sbuttò Nabulionu),<ref>{{cita|Ludwig (2000)|p. 385|ludwig2000}}.</ref> dichjarò ch'eddu s'aia da immulà "in olucaustu par a Francia"<ref name= Napo5 /> è chersi in vanu ch'edda fussi rispittata a so vulintà di pona annantu à u tronu à l'ità ghjusta u so figliolu Nabulionu II. I forzi numichi, viciversa, intritini in Parighji è rimissini annantu à u tronu Luigi XVIII. Nabulionu si rifughjò à u [[casteddu di Malmaison]], a vechja casa ind'eddu era statu incù a moglia Ghjasippina, morta da pocu. A so intinzioni era di fughja in i [[Stati Uniti d'America|Stati Uniti]], ma ricusò di travistì si com'è ci saria vulsutu par isfughja à a cattura, parchì quissa avaria infamatu u so onori.<ref>{{cita|Ludwig (2000)|p. 388|ludwig2000}}.</ref> Inveci, incù un gestu storicu, u [[15 lugliu]] 1815 Nabulionu si arresi à l'inglesi cuddendu à bordu di a navi [[HMS Bellerophon (1786)|HMS ''Bellerophon'']]. == L'esiliu à Sant'Elena è a morti == [[File:Napoleon sainthelene.jpg|thumb|left|upright=1.2|Nabulionu à Sant'Elena]] U 16 uttrovi 1815 a navi di battaglia inglesa ''[[HMS Northumberland]]'' ghjunsi in [[Sant'Elena (isula)|Sant'Elena]], un'isula in l'Uceanu Atlanticu, cù un priziosu caricu. Induva, incù un picculu suvitatu di fidelissimi,<ref>À Nabulionu fù concessu di fà si accumpagnà di trè ufficiali più un chirurgu è dodici dumestichi, tutti scelti frà quiddi chì l'accumpagnàni in Inghilterra annantu à u [[HMS Bellerophon (1786)|Bellerophon]] (ma incù l'esclusioni di i generali [[Anne Jean Marie René Savary|Savary]] è [[François Antoine Lallemand]]). Dopu à i so prutesti, li funi cuncessi quattru parsoni nanzi ch'è trè: * U generali [[Carlu Tristano di Montholon|Carlu Tristano, conti di Montholon]] ([[1783]] - Parighji, 23 aostu [[1853]]), accumpagnatu da a moglia Albine de Vassal è da u figliolu cinquannincu Tristano. Firmarà in Sant'Elena finu à a morti di Nabulionu. * U generali [[Henri Gatien Bertrand|Bertrand]] ([[Châteauroux]] 28 marzu [[1773]] - ivi, 31 ghjinnaghju [[1844]]), accumpagnatu da a moglia Fanny de Dillon è da i trè figlioli. Firmarà in Sant'Elena finu à a morti di Nabulionu. * U generali baronu [[Gaspard Gourgaud]] ([[Versailles]], 14 nuvembri [[1783]] - Parighji, 25 lugliu [[1852]]), fantinu. Riintrarà in Auropa in [[1818]] à causa di i disaccordi incù u Montholon. * U funziunariu [[Emmanuel de Las Cases|Emanuele Agostino Ghjaseppu, conti de Las Cases]] ([[Revel (Alta Garonna)|Revel]], 21 ghjugnu [[1766]] - [[Passy-sur-Seine]], 15 maghju [[1842]]), accumpagnatu da u so ghjuvanissimu figliolu. Rientrarà in Auropa di nuvembri [[1816]], espulsu da u guvarnadori di l'isula par avè inviatu lettari senza u so parmissu.</ref> fù trasfiritu in u paesi internu di Longwood, ind'eddu firmeti finu à a so morti. Nabulionu dittò i so mimorii è sprimò u so disprezzu par l'inglesi, parsunificati in l'udiosa figura di u "carciarieri" di Nabulionu sir [[Hudson Lowe]] (chì da u trattamentu duru risirvatu à Nabulionu ùn ottensi alcunu avantaghju par a so carriera, ma fù piuttostu accusatu d'essa statu troppu siveru in i cunfronti di l'imperatori francesu). Nantu à a basa di i so ricordi, espressi in longhi cunvarsazioni guasi cutidiani, u [[Emmanuel de Las Cases|conti de Las Cases]] scrissi ''[[U Mimuriali di Sant'Elena]]'' è in a siconda mità di l'aprili [[1821]] ridighjiti eddu stessu i so [[tistamentu|ultimi vulintà]], è molti noti di margina (par un tutali di 40 pagini). [[File:16 Napoleons exole St Helena June1970.jpg|thumb|upright=1.2|Longwood House]] I dulori à u stomacu chì ni suffria dighjà dipoi un certu tempu, diventati più acuti in u clima inuspitalieri di l'isula è incù u duru rigimu chì l'era statu impostu, u condussini à a morti u 5 maghju 1821 à 17:49 ori. L'ultimi paroli di Nabulionu funi ''Francia'' è ''testa di l'armata''.<ref>{{cita|Ludwig (2000)|p. 486|ludwig2000}}; {{cita|Dumas|p. 186|dumas}}. Rumanzata hè a virsioni chì riporta com'è ultima paroli quidda di ''Ghjasippina'', ch'eddu prununciò ma solu à l'inizii di u diliriu.</ref> Scelsi d'essa sippidditu nantu à i spondi di a [[Senna]], ma fù inveci sippidditu in Sant'Elena com'è ghjà privistu l'annu prima da u guvernu inglesu. U guvarnadori Lowe è i so omini li dessini l'anori risirvati à un generali. L'[[autupsia]] ditarminò a causa di morti in un [[tumori di u stomacu]].<ref>{{cita pubblicazioni|url=http://jrsm.rsmjournals.com/content/97/10/507.2.long|casata=Keynes|nomu=Milo|titulu=The death of Napoleon|id=PMID 15459279|rivista=The Royal Society of Medicini|mesi=aostu|annu=2004|lingua=inglesa}}</ref><ref name="causemorte">{{cita web|url=http://www.margheritacampaniolo.it/litteratura/napoleone.htm|titulu=Nantu à a morti di Nabulionu|accessu=2 ghjinnaghju 2012}}</ref> U 19 lugliu 1821, pocu dopu à avè amparatu a nutizia di a morti di Nabulionu, [[Lisandru Manzoni]] scrissi a famosa puisia ''[[U cinqui maghju]]'', chì ebbi una forti risunanza in tutta l'Auropa è chì fù tradutta in tedescu da [[Johann Wolfgang von Goethe]]. === Tiurii altirnativi nantu à a morti di Nabulionu === [[File:Ingres, Napoleon on his Imperial throne.jpg|thumb|upright=0.8|Jacques-Auguste-Dominique Ingres, ''Nabulionu annantu à u tronu imperiali'', un di i più noti dipinti cilibrativi di Bonaparte]] Principiàni subitu à diffonda si [[Tiurii altirnativi nantu à a morti di Nabulionu Bonaparte|iputesi altirnativi annantu à a morti di Nabulionu]], fruttu, in generali, di [[tiuria di u cumplottu|tiurii di u cumplottu]]: quiddi, puri accriditati, ùn smintiscini micca a viridicità di a causa di a morti par via di un tumori à u stomacu.<ref name="causemorte"/><ref>{{cita pubblicazioni|autori=Lugli A, Clemenza M, Corsu PE, di Costanzo J, Dirnhofer R, Fiorini E, Herborg C, Hindmarsh JT, Orvini E, Piazzoli A, Previtali E, Santagostino A, Sonnenberg A, Genta RM.|titulu=The medical mystery of Napoleon Bonaparte: an interdisciplinary exposé|lingua=inglesa|id=PMID 21326012|mesi=maghju|annu=2011}}</ref> === U sicondu intarramentu in Parighji === [[File:Retour des Cendres - 6.jpg|thumb|upright=1.2|left|U curteghju funebru di Nabulionu in Parighji di u 15 dicembri [[1840]].]] U 2 aostu [[1830]], novi anni dopu a morti di Nabulionu, u rè [[Borbone]] [[Carlu X di Francia|Carlu X]] fù custrettu à abdicà è a curona fù cuncessa à [[Luigi Filippo di Francia|Luigi Filippo di Orléans]] d'idei più liberali. A statua di l'imperatori fù ristaurata nantu à a culonna di a [[Piazza Vendôme]] è ci funi richiesti par fà rientra in patria i spogli murtali. U figliolu minori di u rè, u [[Francescu d'Orléans|Principi di Joinville]], fù incaricatu di ripurtà i spogli di l'imperatori in Francia è dopu à avè ottinutu u parmissu di i britannichi, dirighjiti una spidizioni in Sant'Elena par tramutà a salma in Parighji.<ref name= Napo6 >{{Cita|Nabulionu|p. 78|bimbo}}.</ref> U 15 uttrovi [[1840]], par via di una cummissioni - chì i so membri erani u conti Philippe de Rohan-Chabot, Charles Alexander, u culuneddu Hamelin Trelawny, u capitanu William Wylde, u culuneddu Charles Hodson, u sigritariu culuniali William Henry Seale, u cummandanti Edward Littlehales, u mariscialu Henri Gatien Bertrand, u generali Gaspard Gourgaud, u conti Emmanuel de Las Cases, u generali Jean Gabriel Marchand, Arthur Bertrand, i capitani Léonard Charner, Guyet è Doret, l'abati Félix Coquereau, dui curisti, u medicu Remi Guillard è parechji exi dumestichi di Nabulionu - fù riesumata a salma chì si svilò intatta, vistuta in l'uniformu di culuneddu di i ''Cacciadori di a Vardia''.<ref>Richard Henry Horne, ''The history of Napoleon'', Londra 1840.</ref> Quand'eddu fù ricompostu u corpu in una bara d'[[ebanu]], l'imperatori iniziò u so viaghju di ritornu in Francia, ind'eddu ghjunghjì à [[Cherbourg]] u 2 dicembri, salutatu da i salvi di cannonu di u forti è di i navi militari prisenti.<ref name= Napo6 /> U 15 dicembri [[1840]] ebbi locu l'intarramentu sulennu in Parighji cilibratu incù tutti l'anori di u rangu imperiali. A cascia fù disposta annantu à un carru trainatu da 16 cavaddi, scurtatu da i [[Marisciali di Francia]] [[Nicolas Charles Oudinot|Oudinot]] è [[Gabriel Jean Joseph Molitor|Molitor]], l'ammiragliu [[Albin Roussin|Roussin]] è u generali [[Henri Gatien Bertrand|Bertrand]], à cavaddu, annantu à i quattru lati, u curteghju funebru passò sottu l'[[Arcu di Trionfu (Parighji)|arcu di trionfu]], trà dui fili di insegni incù l'acula imperiali, salutatu da i salvi di cannonu è accoltu da a famiglia rignanti in nomu di a Francia.<ref name= Napo6 /> U fideli generali Bertrand, chì avia accumpagnatu Nabulionu à Elba è à Sant'Elena, fù incaricatu da u Rè di pona a spada è u copricapu di l'imperatori annantu à a bara, ma ùn ci riiscì micca par via di l'emuzioni è fù rimpiazzatu da u generali [[Gaspard Gourgaud|Gourgaud]]. Più tardi, in [1843]] [[Ghjaseppu Bonaparte]] inviò u gran'cuddari, u nastru, è l'insegni di a [[Legioni d'onori]] ch'è so frateddu t'avia. === A tomba munumintali === [[File:Paris - Dôme des Invalides - Tombeau de Napoléon - 002.jpg|thumb|upright=1.2|A Tomba di Nabulionu in a [[Hôtel des Invalides|ghjesgia di Saint-Louis des Invalides]]]] I resti di Nabulionu riposani in un munimentu postu in una [[cripta]] à celi apartu ricavata in u pavimentu di a [[Hôtel des Invalides|ghjesgia di Saint-Louis des Invalides]] in Parighji, asattamenti sottu a cupola durata. U munimentu, cuncipitu da l'architettu [[Louis Visconti]], fù tarminatu in u [[1861]] è cunsisti in un grandi sarcofagu di [[quarzita]] rossa di a [[Finlandia]], chì cunteni i 6 bari prima di i quali hè statu chjusu u corpu di Nabulionu: da a più interna à a più esterna avemu una bara di [[lamiera]] è dopu unu di [[moganu (legnu)|moganu]], dui bari di [[piombu]], una d'[[ebanu]] è l'ultima di legnu di [[quercus|quarciu]]. Intornu à u sarcofagu ci hè una [[loghja]] circulari dicuratu incù enormi statui raffiguranti dodici [[Vittoria (divinità)|Vittorii]].<ref>{{cita pubblicazioni|autori=François Lagrange|rivista=L'estampille/L'objet di art|numaru=21|mesi=ghjinnaghju|annu=2006|titulu=Les Invalides|pagini=p. 51}}</ref> U trasfirimentu da a cappedda di Saint-Jérôme induva era stata diposta a salma in u [[1840]], in a cripta cintrali di a [[Hôtel des Invalides|cattidrali di Saint-Louis des Invalides]] fù effittuatu in una cirimonia micca pubblica u 2 aprili [[1861]], incù a prisenza di l'imperatori [[Nabulionu III di Francia|Nabulionu III]]. A mascara funiraria hè cunsirvata inveci vicinu à l'[[Accademia di l'Euteleti]] à [[San Miniato]] in a [[pruvincia di Pisa]], cità induva calchì antinati di l'imperatori aviani risidutu. À l'internu di a cripta hè prisenti ancu a tomba di u figliolu di Nabulionu, [[Nabulionu II di Francia|Nabulionu Francescu]], chì fù quì trasfiritu u so corpu da a [[Cripta Imperiali|Cripta di i Cappuccini]] di [[Vienna]], ind'eddu era sipoltu com'è tutti i membri di a casa d'Austria, da [[Adolf Hitler]] in [[1940]], com'è donu à u populu di Francia dopu l'accupazioni à l'iniziu di a [[siconda guerra mundiali]]. == A strategia di Nabulionu == [[File:Jacques-Louis David 011.jpg|thumb|upright=0.7|U generali Nabulionu Bonaparte, cummandanti di l'[[Armata d'Italia (Francia)|Armata d'Italia]].]] Nabulionu, ufficiali d'artigliaria, ghjovanu generali liatu à l'iniziu à a fazzioni giacobina è dunqua à u Dirittoriu, prima consulu è dopu imperatori di i francesi, cunduttieri di a più grandi macchina militara di l'ebbica<ref>G.Blond, ''Viva è mora par Nabulionu'', pp. 7-9.</ref> è cunquistadori di gran'parti di u cuntinenti, ferma à i ghjorna d'oghji l'archetipu di l'omu di guerra vitturiosu, prutagonistu di una vicenda storica narrata è analizata da una vastissima bibliugrafia<ref>{{cita|Tulard|pp. 9-16|tulard1994}}</ref>. == I figlioli == [[File:Bonaparte premier Consul Gérard Chantilly.jpg|thumb|upright|''Bonaparte, Prima Consulu'', dipintu di [[François Gérard]].]] Nabulionu ebbi un solu figliu lighjittimu, u ghjà citatu [[Nabulionu II di Francia|Nabulionu Francescu]] ([[1811]] - [[1832]]), avutu da a siconda moglia [[Maria Luisa d'Asburgu-Lorena]] ([[1791]] - [[1847]]). Eppuri sò noti par certu almenu dui figlioli illighjittimi: * [[Carlu Lionu Denuelle|Carlu, conte Léon]] ([[1806]] - [[1881]]) avutu da [[Eleonora Denuelle|Luisa Caterina Eleonora Denuelle de a Plaigne]] ([[1787]] - [[1868]]), lettrici di a principessa [[Carulina Bonaparte]], ghjà spusata à Jean-Honoré François Revel è da eddu divurziata pochi mesa prima di a nascita di Carlu;<ref>A nascita di Carlu Lionu smentì a cunvinzioni ch'è Nabulionu fussi sterili, cunvinzioni chèi pruvinia da u fattu ch'è a moglia Ghjasippina, dopu circa deci anni di matrimoniu, ùn l'avia ancora datu un figliu nonustanti edda n'avissi avuti dui da u pricidenti maritu. Stu fattu dimustrava u cuntrariu: Ghjasippina era diventata sterili è Nabulionu iniziò da tandu à pinsà à u divorziu chì l'avaria cunsintitu di spusà una donna in gradu di dà li un eredi di l'imperu, {{cita|Ghjaddu|pp. 496-497|ghjaddu}}.</ref> * [[Lisandru Ghjaseppu Culonna-Walewski|Lisandru Floriano Ghjaseppu, conte Culonna-Walewski]], ([[1810]] - [[1868]]), avutu da [[Maria Walewska|Maria Laczynska]] ([[1786]] - [[1817]]), ghjovana polacca, moglia di l'anzianu conti Attanasio Culonna di Walewice-Walewski, megliu nota incù u nomu di Maria Walewska, di a quali Nabulionu fù sinciramenti innamuratu. Inoltri hè statu scrittu ch'è u filosofu, ghjurnalistu è omu di statu francesu, [[Jules Barthélemy-Saint-Hilaire]] (1805&nbsp;- 1895), fussi un figliolu illighjittimu di Nabulionu Bonaparte, ma ùn ci hè alcuna cirtezza storica<ref>Jean-Marie Mayeur, Alain Corbin, Arlette Schweitz (dir.), ''Les immortels du Sénat, 1875-1918. Les cent seize inamovibles de a Troisième République'', Paris, Publications de a Sorbonne, 1995, 512 p.</ref>. == Bibliugrafia == * Jacques Bainville, Napoleone, Milano, Baldini Castoldi Dalai Editore, 2006, ISBN 88-8490-920-1. * Guido Gerosa, Napoleone, un rivoluzionario alla conquista di un impero, Milano, Mondadori, 1995, ISBN 88-04-33936-5. * Sergio Valzania, Austerlitz, la più grande vittoria di Napoleone, Milano, Mondadori, 2005, ISBN 978-88-04-55900-9. * Alessandro Barbero, La battaglia, storia di Waterloo, Roma-Bari, Laterza, 2003, ISBN 978-88-420-7759-6. * Alexandre Dumas, Napoleone, Roma, ed. Newton & Compton, 2004, ISBN 88-8289-790-7. * David G. Chandler, Le Campagne di Napoleone, Milano, RCS Libri - Superbur Saggi, 2002, ISBN 88-17-11577-0. * David G. Chandler, I marescialli di Napoleone, Milano, ed. BUR, 1996, ISBN 88-17-11695-5. * Luigi Ugolini, Il romanzo di Napoleone, ed. Paravia, Torino, 1957 * Max Gallo, Napoléon, Paris, Edition Robert Laffont, 1997, ISBN 2-221-09796-3. * Adolphe Thiers, Histoire du consulat et de l'empire, Paris, Paulin-Lheureux. * Émile Marco de Saint-Hilaire, Histoire populaire de Napoleon et de la grande armée, G. Kugelmann, 1843, ISBN non esistente. * Louis Antonine Fauve De Bourrienne, Memoirs of Napoleon Bonaparte, Volume 4, Wildside Press LLC, 2010, ISBN 978-1-4344-1136-5. * Lionel Jospin, Le mal napoléonien, Éditions du Seuil, 2014. * Philip Dwyer, Napoleone: The path to power 1769 - 1799, Volume 1, Bloomsbury Publishing, 2008, ISBN 978-0-7475-6677-9. * Avner Falk, Napoleon against himself: a psychobiography, Pitchstone Pub, 2007, ISBN 978-0-9728875-6-4. * Thomas Ussher, John R. Glover, Napoleon's Last Voyages, Ithaca, Cornell University Library, 1906, ISBN 978-1-112-51214-8. == Filmugrafia == Di seguitu sò citati li film reperibili in lingua italiana chì hanu avutu per sogghjèttu centrale lu personagghju di napuleone Bonaparte è le sue vicende storiche. * [[1927]] - ''[[Napoleone (film 1927)|Napoléon]]'' di [[Abel Gance]] cù [[Albert Dieudonné]] (Francia) - storia di napuleone da la fanciullezza à la campagna d'Italia di lu 1796, in 235', prima parte di un ciclu mai realizzatu. * [[1935]] - ''[[Campu di magghju]]'' di [[ghjovacchinu furzanu]] cù [[Corradu Racca]] (Italia) - da l'esiliu à Sant'Elena, napuleone rievoca li Centu ghjorni è Waterloo, in 103'. * [[1943]] - ''Sant'Elena, piccula isola'' di [[Renatu Simoni]] cù [[Rugghjèru Rugghjèri]] (Italia) - La storia di l'esiliu di l'imperatore à Sant'Elena, in 82'. * [[1952]] - ''Napoleone'' di [[Carlu burghesiu]] cù [[Renatu Rascel]] (Italia) - cummedia parodistica in cui lu bustu di napuleone raccunta le sue ghjèsta à quellu di [[Gaiu ghjuliu Cesare|ghjuliu Cesare]], in 90'. * [[1954]] - ''[[Désirée]]'' di [[Henry Koster]] cù [[Marlon Brandu]] (USA) - La tormentata vicenda d'amore trá napuleone è la so' fiamma [[Désirée Clary]], cunclusa col matrimoniu cù ghjuseppina, in 110'. * [[1954]] - ''Napoleone Bonaparte'' di [[Sacha Guitry]] cù [[Daniel Gélin]] è [[Raymond Pellegrin]] (Francia-Italia) - la storia cumpleta di napuleone da la nascita à la morte raccuntata da Talleyrand à li soi amici, in 180'. * [[1960]] - ''[[Napoleone à Austerlitz]]'' di Abel Gance cù [[Pierre Mondy]] (Francia-Italia-Jugoslavia) - napuleone da l'incoronaziune à la battaglia di Austerlitz, in 170'. * [[1970]] - ''[[Waterlou]]'' di [[Serghjèj Bondarcuk]] cù [[Rod Steighjèr]] (URSS-Italia) - li Centu ghjorni è la battaglia di Waterlou (forse la più lunga in lu la storia di lu cinema) in 135' - quattru ore in urighjnale. * [[2002]] - ''[[Napoléon (film 2002)|Napoléon]]'' di [[Yves Simoneau]] cù [[Christian Clavier]] (Francia, ghjèrmania, Italia, Canada, USA) - pruduziune televisiva in quattru puntate tratta da lu ciclu di [[Max Gallu]] cù [[Isabella Rossellini]], [[ghjèrard dipardieu]] è [[John Malkovich]]. * [[2006]] - ''[[N (Iu è napuleone)]]'' di [[Paolu Virzì]] cù [[Daniel Auteuil]] (Italia) - trattu da l'omonimu romanzu di [[Ernestu Ferreru]] ([[premiu Strega]] 2000), hè ambientatu durante l'esiliu di napuleone à l'Elba. == Liami esterni == * {{fr}} [http://www.napoleon.org/ Fundazione Napulione] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. == Rifarenzi == {{Referenze|2}} {{Persunalità storica di Corsica}} [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Storia]] [[Categoria:Persunalità storica di Corsica|Buonaparte, Napulione]] [[Categoria:Militare|Buonaparte, Napulione]] [[Categoria:Francesu]] [[Categoria:Famiglia Bonaparte]] [[Categoria:Nati in 1769]] [[Categoria:Morti in 1821]] qorzkdl3qy6a7sk9buef4f0cjfv3q8s Doc Hollywood 0 12641 358571 358570 2018-02-09T21:40:28Z 2602:306:83A9:3D00:D51B:449F:760E:74F6 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''Doc Hollywood''''' hè un [[cinemà|filmu]] [[Stati Uniti d'America|americanu]] di cumedia rumantica di l'annu [[1991]], realizatu da [[Michael Caton-Jones]]. I rolli principali sò stati ghjucati da [[Michael J. Fox]] è [[Julie Warner]]. In rolli secundarii, hanu ghjucatu [[Woody Harrelson]] è [[Bridget Fonda]]. [[Categoria:Filmu di l'annu 1991]] [[Categoria:Filmu americanu]] [[Categoria:Cumedia (Filmu)]] n4zz63ilz2bq7abv6i600kxgc8mtjyi Pillow Talk 0 12642 333904 325512 2014-03-23T14:49:02Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Pillow Talk''' (titulu francese: ''Confidences sur l'oreiller'', in corsu: "Cunfidenze nantu à u guanciale") hè un filmu americanu di u [[1959]]. In issa cumedia rumantica hanu ghjucatu [[Doris Day]] è [[Rock Hudson]]. [[Categoria:Filmu di l'anni 1950]] [[Categoria:Cumedia (Filmu)]] [[Categoria:Filmu americanu]] sihp3ya565orlhwkftg1ouepu2c1of2 Categoria:Filmu di l'anni 1950 14 12643 337410 335552 2014-09-06T11:56:04Z FakirNL 7698 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Sinemà|1950]] n18ignl8jbo2pkm0gqsiwa7u4rkxy7f Muntagna 0 12644 354092 351548 2016-05-18T14:09:43Z Escarbot 134 wikidata interwiki wikitext text/x-wiki [[Image:Everest.jpg|thumb|250px|U [[Monte Everest]], u monte più altu di u mondu]] Una '''muntagna''' hè un rilievu di a [[terra|superficia terrestra]] chì si stende sopra à u terrenu circustante in un'aria limitata. Sicondu e [[Cunvinzione sociologia)|cunvinzione]] europee a so [[altitudine|altezza]] deve esse d'almenu 600 metri sopra à u livellu di u mare ([[s.a/u.m.]]) è u so aspettu deve esse almenu in parte d'accessu difficiule. Di manera analoga si parle di muntagna ancu quand'omu si rifererisce à i rilievi chì si scontrani annantu à l'altre [[pianeta|pianete]] o annantu à i so [[satellitu naturale|satelliti]]. A muntagna hè furmata da un agglumeratu di [[terra]] è di [[roccia]] chì s'alza da a [[crosta terrestra|superficia]] di a [[Terra]], righjunghjendu à volta ancu [[altitudine|altitudine altimetriche]] assai elevate, è incù caratteristiche [[geumorfolugia|geomorfologiche]] diverse per ogni muntagna. [[File:Monte Galero da ovest a sin colle san bernardo.jpg|thumb|upright=1.4|A [[Bocca San Bernardu]] (957 m s.a/u.m., à sinistra induv'elle ci sò e pale eoliche), è u [[Monte Galeru]] (1.708 m s.a/u.m., à dritta), in e [[Prealpe Ligure]]]] Sicondu e varie necessità, ci sò trè definizione di muntagna: cunvinziunale, tradiziunale è statistica. Un inseme di muntagne vicine è culligate trà elle prende u nome di [[gruppu muntosu]], [[massicciu muntosu]] o [[catena muntosa]]. Infine s'hè solitu à distingue trà [[bassa muntagna]] è [[alta muntagna]], pigliendu in generale cum'è quota di suddivisione i 1.500&nbsp;m s.a/u.m. U studiu di e muntagne, à tempu à quellu di l'altri rilievi terrestri, entre in a branca di a [[geugrafia fisica]] cunnisciuta cum'è [[orugrafia]]. == Furmazione è sviluppu == [[File:Formation of Cape Fold Mountains.jpg|thumb|upright=1.4|Furmazione di u [[Cape Fold Belt]], in [[Sudafrica]]]] Una muntagna hè di solitu produtta da u muvimentu di e [[placca tettonica|placche litosferiche]], tantu per [[orogenesi|muvimentu orugeneticu]] ch'è per [[muvimentu epirogeneticu]]. E forze cumpressive, u sullivamentu isustaticu è l'intrusione di [[roccia ignea|materiale igneu]], forzanu e [[rocce]] superficiale à l'insù, criendu una massa più alta ch'è in u territoriu circustante. Sicondu l'altezza s'ottene una cullina o, s'ella hè più alta è ripida, una muntagna. L'altezza assuluta di muntagne è culline varieghja sicondu a [[tupugrafia]] di l'aria. E muntagne più alte tendenu à prisentà si in longhi archi liniari, indichendu attività è cunfine di e placche tettuniche. A criazione di e muntagne tende à avvene in periodi di tempu definiti, detti ''orogenie''. Duie tipi di muntagne sò furmati sicondu cum'è e rocce riagiscenu à e forze tettoniche - per sullivamentu o per ripiigamentu. Parechje muntagne isulate sò produtte da [[Vulcanu (geolugia)|vulcani]], cumprese parechji [[isula|isule]], apparintamente chjuche, chì righjunghjenu una nutevule altezza rispettu à u fundale oceanicu. E muntagne sò criate per sullivamentu quandu larghe zone sò strade di faglie chì creanu grandi dislucamenti verticale. I blocchi alzati custituiscenu e muntagne. I blocchi chì cadenu da quesse ponu esse chjuchi o furmà stesi sistemi di fosse tettoniche. Stu tipu di paisaghju si pò vede in [[Africa]] orientale, annantu à i [[Vosgi]], in a valle di u [[Renu]] è in a zona di u [[Basin and Range]] in l'America nordu occidentale. U sviluppu o menu d'una muntagna in altezza dipende unicamente da u bilanciu trà e forze d'orogenese è quelle d'erusione da parte di l'agenti atmusferichi ([[precipitazione]], [[ventu]], [[cutrura]]): s'è e prime prevalenu annantu à e seconde a muntagna cresce assai pianu in altezza. S'è invece sò e seconde à prevale tandu a muntagna pianu pianu diminuisce altrettantu a so altezza. E muntagne vechje tendenu inoltre à apparisce più dolce per effettu di l'erusione stessa, è viciversa muntagne più ghjovane tendenu à esse più aspre. === Altezza === [[File:Mount-Yamnuska2-Szmurlo.jpg|thumb|upright=1.4|U [[Monte John Laurie]] in a [[pruvincia canadese]] di l'[[Alberta]]]] L'altezza o [[altimitria|quota altimetrica]] d'una muntagna hè definita cum'è a distanza verticale da a vetta di quella muntagna finu à righjunghje u [[livellu di u mare|livellu mediu di u mare]]. A più alta muntagna di a [[Terra]] hè u Monte [[Everest]], di 8.850&nbsp;m s.a/u.m. sicondu a misurazione fatta da satellitu in u 2002. Si trova in a più impurtante catena muntosa di a pianeta, l'[[Himalaya]] chì sipara India, Nepal è Bhutan da a China. In altirnativa à a definizione data si puderia imprudà altre definizione: partendu da u centru di a terra oppuru da a ''basa'' di a muntagna stessa. Infatti per via di u [[rigunfiamentu equaturiale]] e muntagne chì si trovanu più vicine à l'[[equatore]] anu una grande distanza da u centru di a terra. Inoltre una muntagna pò alzà si da un fundale oceanicu postu sottu u livellu di u mare. In stu modu u Monte [[Chimborazo]], in [[Ecuador]], hè 2.150&nbsp;m più luntanu ch'è l'Everest rispettu à u centru di a Terra ma incù 6.272&nbsp;m ùn hè micca nemmenu u piccu più altu ch'è l'[[Ande]]. Inoltre u [[Mauna Loa]] hè più altu ch'è l'Everest s'èellu si misura à parte da a so basa annantu à u fundale oceanicu ma micca s'ellu si misura a so vetta à parte da u livellu di u mare. Infine parlendu di e [[Mons (esogeologia)|muntagne straterrestre]] a più alta muntagna di u [[sistemu sulariu]] hè l'[[Olympus Mons]], chì si trova annantu à [[Marte (astronumia)|Marte]], chì supereghja i 27&nbsp;km d'altezza. === Pruminenza === Per sottulinià l' ''impurtanza'' d'una muntagna hè imprudatu u cuncettu di [[pruminenza tupugrafica]]. Sta definizione permette di dì quantu una muntagna hè ''isulata'' oppuru quant'ella ''prevale'' annantu à quelle ch'ella hà in i so cuntorri. === Isulamentu topugraficu === [[Image:Chimborazo from southwest.jpg|thumb|250px|U [[Chimborazu]] vistu da u sudu]] Ancu l'[[isulamentu topugraficu]] hè un elementu chì cuncorre à diterminà l' ''impurtanza'' d'una muntagna. Si tratta in stu casu di a minima distanza orizuntale trà a muntagna stessa è u più vicinu puntu d'altezza maiore. === Attività turistiche è spurtive === Parechji muntagne sò moltu difficiule da scalare è offrinu viste spittaculare. Per stu parechje persone apprizzieghjanu l'attività di l'[[alpinismu]], l'[[arrampicata spurtiva]] è u [[trekking]]. E muntagne sò ancu u locu induve si praticheghjanu parechji [[sport invirnali]] ([[schì alpinu]], [[schì alpinismu]], [[schì nordicu]] è cetera.) è destinazione di vacanze estive è invirnale, rivestendu dunque un'impurtanza micca sicundaria in u [[turismu]] è in l'attività ecunomiche cunnesse. ==Citazione== Accade chì a muntagna fussi citata in a cultura è a litteratura corsa. Per esempiu in u pruverbiu: * ''Cù a forza s'abbatenu ancu e muntagne''. == Note == <references/> == Da vede dinù == * [[Gruppu muntosu]] * [[Alta muntagna]] * [[Bassa muntagna]] * [[Elencu di muntagne]] * [[Catena muntosa]] * [[Muntagne annantu à altri corpi di u Sistemu Sulariu]] [[Categoria:Muntagna]] ftnmup6au1r5dxw2gtfuu7mit15rzmw Canada 0 12647 155133 2009-01-13T17:06:45Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Canadà]] eetmm2c1soq7w1z77fom5er8nwbs7cz Argentina 0 12648 366146 364928 2020-04-19T05:26:08Z 186.143.164.135 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Argentina orthographic.svg|thumb|Argentina]] [[File:ViñedoCafayate.jpg|thumb|left|Salta.]] [[File:Flag of Argentina.svg|thumb|Bandera di l'Argentina]] L''''Argentina''' (ancu '''Arghjintina''') hè un statu in l'[[America di u Sudu]]. A capitale hè [[Buenos Aires]]. <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> ==Da vede dinò== *[[Délfor Dicásolo]] *[[Cristina Fernández de Kirchner]] *[[Enrique Pinti]] {{Commons|Argentina}} [[Categoria:Argentina]] [[Categoria:America di u Sudu]] 83udj0m0uxvsszx93jf9b67s3v6igpi Arghjintina 0 12649 155138 2009-01-13T17:21:32Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Argentina]] cyupbzb85rsooqb4qka30pcy2318xae Ghjermania 0 12650 155141 2009-01-13T18:00:53Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Germania]] m3j3hhzdgu79336rxct2nng1uak2vfs Spagnolu rioplatense 0 12652 334455 325514 2014-03-23T15:00:06Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''spagnolu rioplatense''' hè una variante di a [[lingua spagnola]] in l'[[America di u Sudu]]. Hè soprattuttu parlatu in l'[[Argentina]] è l'[[Uruguay]], ma hà puru influenza à u spagnolu di u [[Paraguay]] è ancu un pocu à quellu di a [[Bolivia]]. [[Categoria:Spagnolu latinuamericanu|Rioplatense]] ctdpsb5x1w6biz5su0magxfgl8su21a Categoria:Varietà di a lingua spagnola 14 12653 335895 193957 2014-03-23T18:16:41Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Varietà di lingue|Spagnolu]] tmtz1lq9p9f27pfcanrpl5r9p259ckz Bolivia 0 12654 353758 338363 2016-04-13T23:54:34Z Master of Contributions 8749 -vandalism wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Salar_de_Uyuni,_Bolivia2.jpg|thumb|left|Uyuni]] [[File:Flag of Bolivia.svg|thumb|Bandera di a Bolivia]] [[File:Bolivia (orthographic projection).svg|thumb|Bolivia]] A '''Bolivia''' hè un paese in l'[[America di u Sudu]]. [[Categoria:America di u Sudu]] onxkofcf7xvg37g44z2otg6jk6vid5y Venezuela 0 12655 334979 329563 2014-03-23T15:10:33Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Flag of Venezuela.svg|thumb|Bandera di u Venezuela]] [[File:Venezuela (orthographic projection).svg|thumb|Venezuela]] U '''Venezuela''' hè un paese in l'[[America di u Sudu]]. A capitale hè [[Caracas]]. [[Categoria:America di u Sudu]] 1jgvm617x7sha3umr8mu6wvsfpf9w1j Categoria:America di u Sudu 14 12656 335401 328313 2014-03-23T18:07:45Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:America]] 2ql43s4pbbsfpacg1fws1glquw4om5l Colombia 0 12657 369636 364729 2020-12-13T06:33:19Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Flag of Colombia.svg|thumb|Bandera di a Colombia]] [[File:COL orthographic (San Andrés and Providencia special).svg|thumb|Colombia]] A '''Colombia''' ò a '''Culumbia''', hè un statu in l'[[America meridiunale]]. A capitale hè [[Bogotà]]. A Colombia ha una superficia di 1.141.748 km² è tene circa 45 milioni d'abitanti. ==Da vede dinò== *[[Juanes]] *[[Gabriel García Márquez]] *[[Shakira]] *[[Luis Muriel]] [[Categoria:America di u Sudu]] 7sy8wm2xg813xu5p95bzp4clpim98v7 Brasilia 0 12658 369223 347939 2020-10-12T06:09:56Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Brasilia''' (''Brasília'' in [[lingua portughese|portughese]]) hè a capitale di u [[Brasile]]. ==Da vede dinò== *[[Arara]] *[[Belo Horizonte]] *[[Cachoeira do Sul]] *[[Campinas]] *[[Paulínia]] *[[Catalão]] *[[Curitiba]] *[[Fortaleza]] *[[Manaus]] *[[Porto Alegre]] *[[Porto Velho]] *[[Rio Branco]] *[[Rio de Janeiro]] *[[Santos]] *[[São José do Rio Preto]] *[[Osasco (São Paulo)]] *[[São Paulo]] *[[Taubaté]] [[Categoria:Cità di u Brasile]] 9vn0fecy354e2hh5zu1xfw4fge9f0dl Brasília 0 12659 155161 2009-01-13T20:55:34Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Brasilia]] sdb8gu54ksztj5phxdtjri9mj44r6dp The Hard Way 0 12660 358576 334630 2018-02-09T21:57:50Z 2602:306:83A9:3D00:D51B:449F:760E:74F6 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''The Hard Way''''' (in [[lingua corsa|corsu]]: "A manera dura"; tìtulu [[lingua francese|francese]]: ''La Manière forte'', corsu: "A manera forte") hè un [[cinemà|filmu]] di cumedia [[Stati Uniti d'America|americanu]] di l'annu [[1991]] cù [[Michael J. Fox]] è [[James Woods]]. [[Categoria:Filmu di l'annu 1991]] [[Categoria:Filmu americanu]] [[Categoria:Cumedia (Filmu)]] lmj23gzp8xwot7qd7c5oplzuwpxyi5e Linkin Park 0 12661 369705 368889 2020-12-20T19:19:51Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Linkin Park''' hè un gruppu musicale rock [[Stati Uniti|statunitense]] natu in 1996 in Agoura Hills, [[California]]. A furmazione di i SuperXero era furmata da u rapper Mike Shinoda, u chitarista Brad Delson è u baterista Rob Bourdon. Frà u 1997 è u 1999 si aghjunghenu Dave Farrell, dettu Phoenix, Joseph Hahn è Chester Bennington è u gruppu piglia u nome di Hybrid Theory, dopu, in u 2000, u gruppu piglia infine u nome di Linkin Park da Lincoln Park. == Albumi == === Cume Xero === * 1997 - Xero Sampler Tape === Cume Hybrid Theory === * 1999 - Hybrid Theory EP === Cume Linkin Park (Studio) === * 2000 - Hybrid Theory * 2003 - Meteora * 2007 - Minutes to Midnight * 2010 - A Thousand Suns * 2012 – Living Things * 2014 – The Hunting Party * 2017 – One More Light '''EP''' * 2002 - In The End EP * 2008 - Live from SoHo EP (solo su iTunes) * 2008 - Songs from the Underground * 2009 - Underground 9: Demos '''Remix''' * 2002 - Reanimation * 2004 - Collision Course (con Jay-Z) '''Dal vivu''' * 2003 - Live in Texas * 2008 - Road to Revolution: Live at Milton Keynes [[Categoria:Gruppu rock]] [[Categoria:Gruppu musicale]] 2e8qrunawsq7wvsztcqnqipymmkd8kw Snow Patrol 0 12662 366006 366005 2020-04-12T09:10:42Z SamiKullström 16359 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Snow Patrol''' hè un gruppu di [[rock]] [[Regnu Unitu|britannicu]]. U gruppu hè cumpostu di: * Gary Lightbody * Jonny Quinn * Nathan Connolly * Paul Wilson * Johnny McDaid == Albumi == * Songs for Polarbears (1998) * When It's All Over We Still Have to Clear Up (2001) * Final Straw (2003) * Eyes Open (2006) * A Hundred Million Suns (2008) * Fallen Empires (2011) * Wildness (2018) [[Categoria:Gruppu di rock]] dr0g4f8sbhry39bzxspghzf5iid3jkg Patre nostru 0 12664 359828 359827 2018-07-14T19:10:38Z 90.2.225.37 /* In lingua corsa */ wikitext text/x-wiki U '''Patre nostru''' (o [[Patri nostru]]) hè a [[preghere|preghera]] cumuna à ogni [[cristianisimu|cristianu]]. E parole sò di a bocca di [[Gesù Cristu]], cusì si leghje in u [[Vangelu]] di San'Matteu (6.9.13) è ancu in quellu di San'Luca (11.2.4). Hè a preghera a piu cunnisciuta di a [[riligione cristiana]]. == U testu di a preghera == === In lingua corsa === :Patre nostru chì sì in celu, :Ch'ellu sia santificatu u to nome; :Ch'ellu venga u to regnu; :Ch'ella sia fatta a to vuluntà, :In terra cum'è in celu. :Dacci oghjeghjornu u nostru pane cutidianu; :È rimettici i nostri debiti, :Cum'è no i rimettimu à i nostri debitori; :Ùn ci induce micca in tentazione, :Ma francaci da u male. :Amme (è cusì sia). === In lingua latina === Eccu una versione cantata di u ''Pater Noster'', in [[lingua latina|latinu]] : [[File:Pater Noster in Cantus Planus.png|250px]] === In lingua greca (testu originale) === :Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς· :ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά σου· :ἐλθέτω ἡ βασιλεία σου· :γενηθήτω τὸ θέλημά σου, ὡς ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ τῆς γῆς· :τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον δὸς ἡμῖν σήμερον· :καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν, :ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν· :καὶ μὴ εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν, :ἀλλὰ ῥῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ. == Analisa == === Patre nostru chì sì in celu === Inseme, e parulle "Patre Nostru" designanu [[Diu]], u Patre (cumu ancu in a tradizione [[ghjudaisimu|ebrea]]). Mostra ancu ch'ellu ci hè una relazione di prossimità fra Diu è quellu chi prega, cum'è frà un babbu è u so zitellu. === Ch'ellu sia santificatu u to nome === Dopu l'apertura (Patre Nostru), a preghera principia di listessa manera ch'è u [[Kaddish]], sanctificandu u nome di Diu. In u ghjudaisimu, u nome di Diu hè assai importante, è centrale. Ùn hè micca solu una ticchetta chì permette d'identificà à Diu, ma rifletta a so vera natura, profunda è plurale. «Ch'ellu sia santificatu» hè una frasa passiva, dunque ùn hè micca quellu chì ora chì santifica u nome di Diu, o almenu, ùn hè micca solu ellu, ma l'umanità entera. === Ch'ellu venga u to regnu === A dumanda pè u Regnu di Diu hè interpretata cumu una referanza à a credenza, cumuna à l'epica, chì una figura messianica veneria purtà è instaurà un regnu divinu. Di manera tradiziunale, u regnu di Diu hè vistu cume un rigalu da Diu, è micca cume una realizione umana, ma quess'idea hè avà a spessu rimessa in causa da ghjente chì crede piutostu chì stu regnu sara purtatu da un gruppu di ghjente travagliendu cù a fede pè instaurà un mondu megliu, seguente i cummandamenti di Diu. === Ch'ella sia fatta a to vuluntà, in terra cum'è in celu === Quì si sprema a voluntà chì a voluntà di Diu sia fatta. Ghjè a spressione di una speranza. === Dacci oghjeghjornu u nostru pane cutidianu === Quessa dumanda più parsunala rompa a similarità cù u Kaddish. U primu pinseru ghjè materiale : quellu di u pane. Ma in a tradizione cristiana, u pane ùn hè micca solu qualcosa di materiale. Hè ancu un simbulu spirituale, cume in u rituale di a [[communione]]. U sensu di a parulla greca tradutta in corsu cume in a maioranza di l'astre lingue, ἐπιούσιος (epiusios), hè scura. Ghjè quasi un [[hapax legomenon]] (parulla impiegata solu una volta in a lingua scritta, in un cuntestu particulare bè precisu). === È rimettici i nostri debiti, cum'è no i rimettimu à i nostri debitori === A parulla «debitu» hè una traduzzione di una parulla aramaicu vulendu ancu dì «[[peccatu]]». A scelta di a parulla «debitu» pè a traduzzione, in piazza di «peccatu», pò mostrà una certa concezzione di u peccatu cume occasione mancata di fà u bè. «Cum'è no i rimettimu à i nostri debitori» mostra l'importanza di u [[perdonu]] in a religione cristiana. Ci vole à perdunà ancu à i so nemichi. === Ùn ci induce micca in tentazione === I teologhi ùn sò micca d'accunsentu pè l'interpretazione d'issa frasa. A parulla greca πειρασμός (peirasmos) tene assai significazione : tentazione, prova, o torna sperimentu. In più, a traduzzione cù a parulla "tentazione" pare in cuntradizione cù u Vangelu secondu San Ghjuvanni (1:12-15), chì dice chì Diu ùn sottumette nimu à a tentazione. Un'altra interpretazione hè dunque ch'issa frasa hè una preghera pè chì Diu ci dia a forza di resistà a e tentazione. === Ma francaci da u male === In u testu grecu, a parulla «male» pudià esse neutra (è vole dì u male in u sensu generale) o maschile (è designà «quellu chì hè male», dunque [[Satanassu]]). Pè [[Ghjuvanni Calvin]], difatti, ùn ci sarianu tante sfarenze trà i dui. == Dossologia == [[Categoria:Cristianisimu]] os8wyndjtqqsjci3k0et87dj1iklru7 Prima guerra mundiale 0 12665 368359 364806 2020-07-26T13:12:07Z CommonsDelinker 173 Replacing Bombers_of_WW1.ogg with [[File:Bombers_of_WW1.ogv]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: file renamed or replaced on Commons). wikitext text/x-wiki A '''prima guerra mundiali''' fù u cunflittu armatu chì cuinvolsi i principali putenzi mundiali è molti di quiddi minori trà l'istati di 1914 è a fini di 1918. Chjamata à l'iniziu da i cuntimpuranii "guerra aurupea", incù u cuinvulghjimentu succissivu di i culonii di l'[[Imperu britannicu]] è d'altri paesi straauropei frà i quali i [[Stati Uniti d'America]] è l'[[Imperu giappunesu]], presi dopu u nomu di "guerra mundiali" o ancu di "grandi guerra": fù infatti u più grandi cunflittu armatu mai successu finu à a [[siconda guerra mundiali]]<ref>{{Cita|Willmott|pp. 10, 11}}</ref>. {{Infobox Conflicte militar |imatge = [[Fichièr:WWImontage.jpg|300px]] |legenda = |data = 28 de julhet de 1914 – 11 de novembre de 1918. |luòc = Euròpa, Africa, Orient Mejan, Oceans Pacific, Indian e Atlantic. |casus = Assassinat de Francés Ferrand, archiduc d'Àustria-Ongria. |eissida = Victòria de la Tripla Entenduda e de seis aligats. |comandant1 = * '''Triple-Entenduda e seis aligats :''' * [[Fichièr:Flag of Russia.svg|border|15px]] [[Nicolau II de Russia|Nicolau II]] * [[Fichièr:Flag of Russia.svg|border|15px]] [[Nicolau Nikolaevich de Russsia|Grand duc Nicolau]] * [[Fichièr:Flag of Russia.svg|border|15px]] [[Alexander Samsonov|A. Samsonov]] * [[Fichièr:Flag of Russia.svg|border|15px]] [[Paul von Rennenkampf|von Rennenkampf]] * [[Fichièr:Flag of Russia.svg|border|15px]] [[Aleksei Brusilov|A.Brusilov]] * [[Fichièr:Flag of Russia.svg|border|15px]] [[Nikolai Ivanov|N. Ivanov]] * [[Fichièr:Flag of Russia.svg|border|15px]] [[Lavr Georgievich Kornilov|L. G. Kornilov]] * [[Fichièr:Flag of Russia.svg|border|15px]] [[Aleksey Kuropatkin|A. Kuropatkin]] * [[Fichièr:Flag of Russia.svg|border|15px]] [[Nikolai Yudenich|N. Yudenich]] * [[Fichièr:Flag of Russia.svg|border|15px]] [[Andrei Eberhardt|A. Eberhardt]] * [[Fichièr:Flag of Russia.svg|border|15px]] [[Aleksandr Kolchak|A. Kolchak]] * [[Fichièr:Flag of France.svg|border|15px]] [[Raymond Poincaré|R. Poincaré]] * [[Fichièr:Flag of France.svg|border|15px]] [[René Viviani|R. Viviani]] * [[Fichièr:Flag of France.svg|border|15px]] [[Aristide Briand|A. Briand]] * [[Fichièr:Flag of France.svg|border|15px]] [[Alexandre Ribot|A. Ribot]] * [[Fichièr:Flag of France.svg|border|15px]] [[Paul Painlevé|P. Painlevé]] * [[Fichièr:Flag of France.svg|border|15px]] [[Georges Clémenceau|G. Clémenceau]] * [[Fichièr:Flag of France.svg|border|15px]] [[Joseph Joffre|J. Joffre]] * [[Fichièr:Flag of France.svg|border|15px]] [[Robert Nivelle|R. Nivelle]] * [[Fichièr:Flag of France.svg|border|15px]] [[Philippe Pétain|P. Pétain]] * [[Fichièr:Flag of France.svg|border|15px]] [[Ferdinand Foch|F. Foch]] * [[Fichièr:Flag of France.svg|border|15px]] [[Louis Franchet d'Espèrey|L. Franchet d'Espèrey]] * [[Fichièr:Flag of France.svg|border|15px]] [[Maurice-Paul-Emmanuel Sarrail|M. Sarrail]] * [[Fichièr:Flag of France.svg|border|15px]] [[Adolphe Guillaumat|A. Guillaumat]] * [[Fichièr:Flag of the United Kingdom.svg|border|15px]] [[George V dau Reialme Unit|George V]] * [[Fichièr:Flag of the United Kingdom.svg|border|15px]] [[Herbert Henry Asquith|H. H. Asquith]] * [[Fichièr:Flag of the United Kingdom.svg|border|15px]] [[David Lloyd George|D. L. George]] * [[Fichièr:Flag of the United Kingdom.svg|border|15px]] [[William Robertson|W. Robertson]] * [[Fichièr:Flag of the United Kingdom.svg|border|15px]] [[John French|J. French]] * [[Fichièr:Flag of the United Kingdom.svg|border|15px]] [[Douglas Haig|D. Haig]] * [[Fichièr:Flag of the United Kingdom.svg|border|15px]] [[Archibald Murray|A. Murray]] * [[Fichièr:Flag of the United Kingdom.svg|border|15px]] [[Edmund Allenby|E. Allenby]] * [[Fichièr:Flag of the United Kingdom.svg|border|15px]] [[John Fisher|J. Fisher]] * [[Fichièr:Flag of the United Kingdom.svg|border|15px]] [[Henry Jackson|H. Jackson]] * [[Fichièr:Flag of the United Kingdom.svg|border|15px]] [[John Jellicoe|J. Jellicoe]] ** [[Fichièr:Flag of Canada-1868-Red.svg|border|15px]] [[Robert Borden|R. Borden]] ** [[Fichièr:Flag of Canada-1868-Red.svg|border|15px]] [[Julian Byng|J. Byng]] ** [[Fichièr:Flag of Canada-1868-Red.svg|border|15px]] [[Edwin Alderson|E. Alderson]] ** [[Fichièr:Flag of Canada-1868-Red.svg|border|15px]] [[Arthur Currie|A. Currie]] ** [[Fichièr:Flag_of_Australia_(1901-1903).svg|border|15px]] [[Andrew Fisher|A. Fisher]] ** [[Fichièr:Flag_of_Australia_(1901-1903).svg|border|15px]] [[Billy Hughes|B. Hugues]] ** [[Fichièr:Flag_of_Australia_(1901-1903).svg|border|15px]] [[John Monash|J. Monash]] ** [[Fichièr:British Raj Red Ensign.svg|border|15px]] [[John Nixon|J. Nixon]] ** [[Fichièr:Flag of South Africa (1912-1928).png|border|15px]] [[Louis Botha|L. Botha]] ** [[Fichièr:Flag of South Africa (1912-1928).png|border|15px]] [[Jan Smuts|J. Smuts]] * [[Fichièr:State_Flag_of_Serbia_(1882-1918).svg|border|15px]] [[Pèire I de Serbia|Pèire I]] * [[Fichièr:State_Flag_of_Serbia_(1882-1918).svg|border|15px]] [[Radomir Putnik|R. Putnik]] * [[Fichièr:State_Flag_of_Serbia_(1882-1918).svg|border|15px]] [[Petar Bojović|P. Bojović]] * [[Fichièr:State_Flag_of_Serbia_(1882-1918).svg|border|15px]] [[Stepa Stepanović|S. Stepanović]] * [[Fichièr:State_Flag_of_Serbia_(1882-1918).svg|border|15px]] [[Živojin Mišić|Z. Mišić]] * [[Fichièr:Flag of Montenegro (1941-1944).svg|border|15px]] [[Nicolau I de Montenegro|Nicolau I]] * [[Fichièr:Flag of Montenegro (1941-1944).svg|border|15px]] [[Janko Vukotić|J. Vukotić]] * [[Fichièr:Flag of Belgium (civil).svg|border|15px]] [[Albert I de Belgica]] * [[Fichièr:Merchant flag of Japan (1870).svg|border|15px]] [[Emperaire Taishō]] * [[Fichièr:Merchant flag of Japan (1870).svg|border|15px]] [[Ōkuma Shigenobu]] * [[Fichièr:Merchant flag of Japan (1870).svg|border|15px]] [[Terauchi Masatake]] * [[Fichièr:Flag of Italy (1861-1946).svg|border|15px]] [[Victor-Emmanuel III d'Itàlia|Victor-Emmanuel III]] * [[Fichièr:Flag of Italy (1861-1946).svg|border|15px]] [[Luigi Cadorna|L. Cadorna]] * [[Fichièr:Flag of Italy (1861-1946).svg|border|15px]] [[Armando Diaz|A. Diaz]] * [[Fichièr:Flag of Italy (1861-1946).svg|border|15px]] [[Luigi Amedeo of Savòia-Aosta|Prince Luigi Amedeo]] * [[Fichièr:Flag of Italy (1861-1946).svg|border|15px]] [[Paolo Thaon di Revel]] * [[Fichièr:Flag of Romania.svg|border|15px]] [[Ferdinand I de Romania|Ferdinand I]] * [[Fichièr:Flag of Romania.svg|border|15px]] [[Constantin Prezan|C. Prezan]] * [[Fichièr:Flag of Romania.svg|border|15px]] [[Alexandru Averescu|A. Averescu]] * [[Fichièr:Flag of Romania.svg|border|15px]] [[Eremia Grigorescu|E. Grigorescu]] * [[Fichièr:Flag of Portugal.svg|border|15px]] [[Bernardino Machado|B. Machado]] * [[Fichièr:Flag of Portugal.svg|border|15px]] [[Afonso Costa|A. Costa]] * [[Fichièr:Flag of Portugal.svg|border|15px]] [[Tamagnini de Abreu|T. de Abreu]] * [[Fichièr:Flag of Portugal.svg|border|15px]] [[Alves Roçadas|A. Roçadas]] * [[Fichièr:Flag of Portugal.svg|border|15px]] [[Ferreira Gil|F. Gil]] * [[Fichièr:Flag of the United States.svg|border|15px]] [[Woodrow Wilson]] * [[Fichièr:Flag of the United States.svg|border|15px]] [[John Joseph Pershing|J. Pershing]] |combatents1 = '''Tripla Entenduda e seis aligats :''' * [[Fichièr:Flag of Russia.svg|border|15px]] [[Russia]] (1914-1917) * [[Fichièr:Flag of France.svg|border|15px]] [[França]] * [[Empèri Britanic]] e [[Commonwealth]] : ** [[Fichièr:Flag of the United Kingdom.svg|border|15px]] [[Reialme Unit]] ** [[Fichièr:Flag_of_Australia_(1901-1903).svg|border|15px]] [[Austràlia]] ** [[Fichièr:Flag of Canada-1868-Red.svg|border|15px]] [[Canadà]] ** [[Fichièr:British Raj Red Ensign.svg|border|15px]] [[Índia]] ** [[Fichièr:Flag of New Zealand.svg|border|15px]] [[Nòva Zelanda]] ** [[Fichièr:Flag of South Africa (1912-1928).png|border|15px]] [[Sud-Africa]] * [[Fichièr:State_Flag_of_Serbia_(1882-1918).svg|border|15px]] [[Serbia]] * [[Fichièr:Flag of Belgium (civil).svg|border|15px]] [[Belgica]] * [[Fichièr:Flag of Montenegro (1941-1944).svg|border|15px]] [[Montenegro]] * [[Fichièr:Merchant flag of Japan (1870).svg|border|15px]] [[Japon]] * [[Fichièr:Flag of Italy (1861-1946).svg|border|15px]] [[Itàlia]] (1915-1918) * [[Fichièr:Flag of Portugal.svg|border|15px]] [[Portugal]] (1916-1918) * [[Fichièr:Flag of Romania.svg|border|15px]] [[Romania]] (1916-1917) * [[Fichièr:Flag of Greece (1828-1978).svg|border|15px]] [[Grècia]] (1917-1918) * [[Fichièr:Flag of the United States.svg|border|15px]] [[Estats Units]] (1917-1918) * [[Fichièr:Flag of Hejaz 1917.svg|border|15px]] [[Hejaz]] * [[Fichièr:Flag of Bohemia.svg|border|15px]] [[Checoslovaquia]] * [[Fichièr:Flag of Poland.svg|border|15px]] [[Polonha]] * [[Fichièr:Flag of the First Republic of Armenia.svg|border|15px]] [[Armenia]] |fòrças1 = * ''' Triple-Entenduda e seis aligats :''' * [[Fichièr:Flag of Russia.svg|border|15px]] [[Russia]] : {{formatnum:12000000}} * [[Fichièr:Flag of France.svg|border|15px]] [[França]] : {{formatnum:8410000}} * [[Empèri Britanic]] e [[Commonwealth]] : ** [[Fichièr:Flag of the United Kingdom.svg.png|border|15px]] [[Reialme Unit]] : {{formatnum:6210000}} ** [[Fichièr:Flag_of_Australia_(1901-1903).svg|border|15px]] [[Australia]] : {{formatnum:413000}} ** [[Fichièr:Flag of Canada-1868-Red.svg|border|15px]] [[Canada]] : {{formatnum:629000}} ** [[Fichièr:British Raj Red Ensign.svg|border|15px]] [[Índia]] : {{formatnum:1440000}} ** [[Fichièr:Flag of New Zealand.svg|border|15px]] [[Nòva Zelanda]] : {{formatnum:129000}} ** [[Fichièr:Flag of South Africa (1912-1928).png|border|15px]] [[Sud-Africa]] : {{formatnum:136000}} * [[Fichièr:State_Flag_of_Serbia_(1882-1918).svg|border|15px]] [[Serbia]] : {{formatnum:707000}} * [[Fichièr:Flag of Belgium (civil).svg|border|15px]] [[Belgica]] : {{formatnum:267000}} * [[Fichièr:Flag of Montenegro (1941-1944).svg|border|15px]] [[Montenegro]] : {{formatnum:50000}} * [[Fichièr:Merchant flag of Japan (1870).svg|border|15px]] [[Japon]] : {{formatnum:800000}} * [[Fichièr:Flag of Italy (1861-1946).svg|border|15px]] [[Itàlia]] (1915-1918) : {{formatnum:5615000}} * [[Fichièr:Flag of Portugal.svg|border|15px]] [[Portugal]] (1916-1918) : {{formatnum:100000}} * [[Fichièr:Flag of Romania.svg|border|15px]] [[Romania]] (1916-1918) : {{formatnum:750000}} * [[Fichièr:Flag of Greece (1828-1978).svg|border|15px]] [[Grècia]] (1917-1918) : {{formatnum:230000}} * [[Fichièr:Flag of the United States.svg|border|15px]] [[Estats Units]] (1917-1918) : {{formatnum:4335000}} * [[Fichièr:Flag of Bohemia.svg|border|15px]] [[Checoslovaquia]] : {{formatnum:90000}} |pèrdas1 = * '''TOTAL : quasi {{formatnum:5641000}}''' * [[Fichièr:Flag of Russia.svg|border|15px]] [[Russia]] : {{formatnum:1811000}} * [[Fichièr:Flag of France.svg|border|15px]] [[França]] : {{formatnum:1397800}} * [[Empèri Britanic]] e [[Commonwealth]] : ** [[Fichièr:Flag of the United Kingdom.svg.png|border|15px]] [[Reialme Unit]] : {{formatnum:886342}} ** [[Fichièr:Flag_of_Australia_(1901-1903).svg|border|15px]] [[Australia]] : {{formatnum:61928}} ** [[Fichièr:Flag of Canada-1868-Red.svg|border|15px]] [[Canada]] : {{formatnum:64944}} ** [[Fichièr:British Raj Red Ensign.svg|border|15px]] [[Índia]] : {{formatnum:74187}} ** [[Fichièr:Flag of New Zealand.svg|border|15px]] [[Nòva Zelanda]] : {{formatnum:18050}} ** [[Fichièr:Flag of South Africa (1912-1928).png|border|15px]] [[Sud-Africa]] : {{formatnum:9463}} * [[Fichièr:State_Flag_of_Serbia_(1882-1918).svg|border|15px]] [[Serbia]] : {{formatnum:275000}} * [[Fichièr:Flag of Belgium (civil).svg|border|15px]] [[Belgica]] : {{formatnum:38172}} * [[Fichièr:Flag of Montenegro (1941-1944).svg|border|15px]] [[Montenegro]] : {{formatnum:3000}} * [[Fichièr:Merchant flag of Japan (1870).svg|border|15px]] [[Japon]] : {{formatnum:415}} * [[Fichièr:Flag of Italy (1861-1946).svg|border|15px]] [[Itàlia]] (1915-1918) : {{formatnum:651010}} * [[Fichièr:Flag of Portugal.svg|border|15px]] [[Portugal]] (1916-1918) : {{formatnum:7222}} * [[Fichièr:Flag of Romania.svg|border|15px]] [[Romania]] (1916-1917) : {{formatnum:250000}} * [[Fichièr:Flag of Greece (1828-1978).svg|border|15px]] [[Grècia]] (1917-1918) : {{formatnum:26000}} * [[Fichièr:Flag of the United States.svg|border|15px]] [[Estats Units]] (1917-1918) : {{formatnum:116708}} * [[Fichièr:Flag of Bohemia.svg|border|15px]] [[Checoslovaquia]] : {{formatnum:4750}} |comandant2 = * '''Empèris centraus e seis aligats :''' * [[Fichièr:Flag of the German Empire.svg|border|15px]] [[Guilhèm II d'Alemanha|Guilhèm II]] * [[Fichièr:Flag of the German Empire.svg|border|15px]] [[Erich von Falkenhayn|von Falkenhayn]] * [[Fichièr:Flag of the German Empire.svg|border|15px]] [[Paul von Hindenburg|von Hindenburg]] * [[Fichièr:Flag of the German Empire.svg|border|15px]] [[von Holtzendorff]] * [[Fichièr:Flag of the German Empire.svg|border|15px]] [[Reinhard Scheer|R. Scheer]] * [[Fichièr:Flag of the German Empire.svg|border|15px]] [[Erich Ludendorff|E. Ludendorff]] * [[Fichièr:Flag of the German Empire.svg|border|15px]] [[August von Mackensen|von Mackensen]] * [[Fichièr:Flag of the German Empire.svg|border|15px]] [[Hermann von François|von François]] * [[Fichièr:Flag of the German Empire.svg|border|15px]] [[Paul Erich von Lettow-Vorbeck|von Lettow-Vorbeck]] * [[Fichièr:Flag of the German Empire.svg|border|15px]] [[Otto von Below|von Below]] * [[Fichièr:Flag of Austria-Hungary 1869-1918.svg|border|15px]] [[Conrad von Hötzendorf|von Hötzendorf]] * [[Fichièr:Flag of Austria-Hungary 1869-1918.svg|border|15px]] [[Arthur Arz von Straussenburg|von Straussenburg]] * [[Fichièr:Flag of Austria-Hungary 1869-1918.svg|border|15px]] [[Svetozar Boroević|S. Boroević]] * [[Fichièr:Flag of Austria-Hungary 1869-1918.svg|border|15px]] [[Anton Haus|A. Haus]] * [[Fichièr:Flag of Austria-Hungary 1869-1918.svg|border|15px]] [[Maximilian Njegovan|M. Njegovan]] * [[Fichièr:Flag of Austria-Hungary 1869-1918.svg|border|15px]] [[Miklós Horthy|M. Horthy]] * [[Fichièr:Ottoman Flag.svg|border|15px]] [[Mehmed V]] * [[Fichièr:Ottoman Flag.svg|border|15px]] [[İsmail Enver|I. Enver]] * [[Fichièr:Ottoman Flag.svg|border|15px]] [[Mustafa Kemal Atatürk|M. Kemal]] * [[Fichièr:Flag of Bulgaria.svg|border|15px]] [[Ferdinand I de Bulgaria|Ferdinand I]] * [[Fichièr:Flag of Bulgaria.svg|border|15px]] [[Nikola Zhekov|N. Zhekov]] * [[Fichièr:Flag of Bulgaria.svg|border|15px]] [[Georgi Todorov|G. Todorov]] * [[Fichièr:Flag of Bulgaria.svg|border|15px]] [[Konstantin Zhostov|K. Zhostov]] |combatents2 = '''Empèris centraus e seis aligats :''' * [[Fichièr:Flag of the German Empire.svg|border|15px]] [[Alemanha]] * [[Fichièr:Flag of Austria-Hungary 1869-1918.svg|border|15px]] [[Àustria-Ongria]] * [[Fichièr:Ottoman Flag.svg|border|15px]] [[Empèri Otoman]] * [[Fichièr:Flag of Bulgaria.svg|border|15px]] [[Bulgaria]] (1915-1918) |fòrças2 = * '''Empèris centraus e seis aligats :''' * [[Fichièr:Flag of the German Empire.svg|border|15px]] [[Alemanha]] : {{formatnum:11000000}} * [[Fichièr:Flag of Austria-Hungary 1869-1918.svg|border|15px]] [[Àustria-Ongria]] : {{formatnum:7800000}} * [[Fichièr:Ottoman Flag.svg|border|15px]] [[Empèri Otoman]] : {{formatnum:2850000}} * [[Fichièr:Flag of Bulgaria.svg|border|15px]] [[Bulgaria]] (1915-1918) : {{formatnum:1200000}} |pèrdas2 = * '''TOTAL : quasi {{formatnum:3131890}}''' * [[Fichièr:Flag of the German Empire.svg|border|15px]] [[Alemanha]] : {{formatnum:1808556}} * [[Fichièr:Flag of Austria-Hungary 1869-1918.svg|border|15px]] [[Àustria-Ongria]] : {{formatnum:922500}} * [[Fichièr:Ottoman Flag.svg|border|15px]] [[Empèri Otoman]] : {{formatnum:325000}} * [[Fichièr:Flag of Bulgaria.svg|border|15px]] [[Bulgaria]] (1915-1918) : {{formatnum:75844}} |comandant3 = |combatents3 = |fòrças3 = |pèrdas3 = |batalhas = '''Frònt oèst :''' [[Batalha dei Frontieras|Frontieras]] – [[Batalha de Lièja (1914)|Lièja]] – [[Batalha d'Anvèrs (1914)|Anvèrs]] – [[Premiera batalha de Marna|1{{èr}} Marna]] – [[Batalha de l'Yser (1914)|Yser]] – [[Premiera batalha d'Ypres|1{{èr}} Ypres]] — [[Segonda batalha d'Ypres|2{{a}} Ypres]] – [[Premiera batalha d'Artés|1{{èr}} Artés]] – [[Segonda batalha d'Artés|2{{a}} Artés]] – [[Batalha de Loos|Loos]] – [[Batalha de Verdun (1916)|Verdun]] – [[Batalha de la Somme (1916)|Somme]] – [[Batalha d'Arras (1917)|Arras]] – [[Batalha dau Camin dei Damasc|Camin dei Damasc]] – [[Tresena batalha d'Ypres|3{{a}} Ypres]] – [[Premièra batalha de Cambrai|1{{èr}} Cambrai]] – [[Segonda batalha de Cambrai|2{{a}} Cambrai]] – [[Quatrena batalha d'Ypres|4{{a}} Ypres]] – [[Segonda batalha de Marna|2{{a}} Marna]] – [[Batalha de l'Aisne (1918)|Aisne]] – [[Batalha d'Amians (1918)|Amians]] '''Frònt èst :''' [[Batalha de Stalluponen|Stalluponen]] – [[Batalha de Gumbinnen|Gumbinnen]] – [[Batalha de Tannenberg (1914)|Tannenberg]] – [[Batalha de Lemberg|Lemberg]] – [[Batalha de Krasnik|Krasnik]] – [[Premiera batalha dei lacs mazures|1{{èr}} Lacs mazures]] – [[Batalha de Przemyśl|Przemyśl]] – [[Batalha de la Vistula|Vistula]] – [[Batalha de Łódź (1914)|Łódź]] – [[Batalha de Bolimov|Bolimov]] – [[Segonda dei lacs mazures|2{{a}} Lacs mazures]] – [[Ofensiva de Gorlice-Tarnów|Gorlice-Tarnów]] – [[Batalha dau lac Naroch|Lac Naroch]] – [[Ofensiva Brossilov|Brossilov]] – [[Batalha de Transilvània|Transilvània]] – [[Batalha de Turtucaia|Turtucaia]] – [[Batalha de Bucarèst|Bucarèst]] – [[Ofensiva Kerensky|Kerensky]] – [[Batalha de Mărăşeşti|Mărăşeşti]] '''Frònt italian :''' [[Premiera batalha de l'Isonzo|1{{èr}} Isonzo]] – [[Segonda batalha de l'Isonzo|2{{a}} Isonzo]] – [[Tresena batalha de l'Isonzo|3{{a}} Isonzo]] – [[Quatrena batalha de l'Isonzo|4{{a}} Isonzo]] – [[Cinquena batalha de l'Isonzo|5{{a}} Isonzo]] – [[Seisena batalha de l'Isonzo|6{{a}} Isonzo]] – [[Setena batalha de l'Isonzo|7{{a}} Isonzo]] – [[Uechena batalha de l'Isonzo|8{{a}} Isonzo]] – [[Novena batalha de l'Isonzo|9{{a}} Isonzo]] – [[Desena batalha de l'Isonzo|10{{a}} Isonzo]] – [[Batalha dau Mont Ortigara|Mont Ortigara]] – [[Onzena batalha de l'Isonzo|11{{a}} Isonzo]] – [[Batalha de Caporetto|Caporetto]] – [[Batalha dau Piave|Piave]] - [[Batalha de Vittorio-Veneto|Vittorio-Veneto]] '''Frònt balcanic :''' [[Batalha de Cer|Cer]] – [[Batalha de la Drina|Drina]] – [[Batalha de Kolubara|Kolubara]] – [[Ofensiva Morava|Morava]] – [[Ofensiva Ovche Pole|Ovche Pole]] – [[Ofensiva dau Kosovo|Kosovo]] – [[Batalha de Mojkovac|Mojkovac]] – [[Batalha dei Dardanèls|Dardanèls]] – [[Premiera batalha de Doiran|1{{èr}} Doiran]] – [[Ofensiva de Monastir|Monastir]] – [[Segonda batalha de Doiran|2{{a}} Doiran]] – [[Batalha de Dobro Pole|Dobro Pole]] – [[Tresena Batalha de Doiran|3{{a}} Doiran]] '''Frònts d'Orient Mejan :''' [[Batalha de Fao (1914)|Fao]] – [[Batalha de Qurna (1914)|Qurna]] – [[Batalha de Ctesiphon (1915)|Ctesiphon]] – [[Premiera batalha de Kut-al-Amara|1{{èr}} Kut-al-Amara]] – [[Batalha de Romani|Romani]] – [[Segonda batalha de Kut-al-Amara|2{{a}} Kut-al-Amara]] – [[Batalha de Bagdad (1917)|Bagdad]] – [[Ofensiva de Samarrah|Samarrah]] – [[Premiera batalha de Gaza|1{{èr}} Gaza]] – [[Batalha de Khan Baghdadi|Khan Baghdadi]] – [[Segonda batalha de Gaza|2{{a}} Gaza]] – [[Tresena batalha de Gaza|3{{a}} Gaza]] – [[Batalha de Jerusalèm (1917)|Jerusalèm]] – [[Batalha de Meggido (1918)|Meggido]] – [[Batalha de Sharqat|Sharqat]] '''Frònts africans :''' [[Batalha de Sandfontein|Sandfontein]] – [[Batalha de Tanga|Tanga]] – [[Batalha de Naulila|Naulila]] – [[Batalha de Jassin|Jassin]] – [[Batalha de Gibeon|Gibeon]] – [[Batalha de Salaita|Salaita]] – [[Batalha de Negomano|Negomano]] '''Batalhas navalas :''' [[Batalha d'Antivari|Antivari]] – [[Premiera batalha d'Heligoland|1{{èr}} Heligoland]] – [[Batalha de Texel (1914)|Texel]] – [[Batalha de Coronel|Coronel]] — [[Batalha deis illas Falkland|Falkland]] – [[Raid sus Scarborough, Hartlepool e Whitby|Scarborough]] – [[Batalha de Noordhinder Bank|Noordhinder Bank]] – [[Batalha de Dogger Bank|Dogger Bank]] – [[Batalha d'Ancona|Ancona]] – [[Premiera batalha de Durazzo|Durazzo]] – [[Batalha de Jutlàndia|Jutlàndia]] – [[Premièra batalha dau Pas de Calais|1{{èr}} Pas de Calais]] – [[Batalha d'Imbros|Imbros]] – [[Segonda batalha dau Pas de Calais|2{{a}} Pas de Calais]] |nòtas = }} U cunflittu ebbi iniziu u 28 lugliu 1914 incù a dichjarazioni di guerra di l'[[Imperu austru-ungaricu]] à u [[Regnu di Serbia]] in seguitu à l'[[Attentatu di Sarajevo|assassiniu di l'arciduca]] [[Francescu Ferdinando d'Asburgu-Este]], avvinutu u 28 ghjugnu 1914 à Sarajevo, è si cunclusi più di quattru anni dopu, l' 11 nuvembri 1918. A causa di u ghjocu d'allianzi chì s'era furmatu in l'ultimi dicennii di l'Ottucentu, a guerra vedi alinià si i putenzi maiò mundiali, è i so culonii rispittivi, in dui blocchi contrapposti: da una parti l'[[Imperi cintrali]] ([[Imperu tedescu|Alimagna]], Austria-Ungaria, [[Imperu ottumanu]]) è (da u 1915) a [[Bulgaria]] è da l'altra i [[Alliati di a prima guerra mundiali|putenzi Alliati]] ripprisintati par a maiò parti da [[Terza Ripublica francesa|Francia]], [[Regnu Unitu]], [[Imperu russiu]] è (à parta da 1915) [[Regnu d'Italia (1861-1946)|Italia]]. Più di 70 milioni d'omini funi mubilizati in u mondu intreiu (60 milioni solu in Auropa) di i quali più di 9 milioni caschetini annantu à i campi di battaglia; ci sò stati ancu circa 7 milioni di vittimi civili, micca solu par via di l'effetti diretti di l'uparazioni di guerra ma ancu par i cunsiguenti caristii è epidemii<ref name="Gilbert3">{{Cita|Gilbert|p. 3}}</ref>. I primi uparazioni militari di u cunflittu viditini a [[pianu Schlieffen|rapita avanzata]] di l'armata tedesca [[Invasioni tedesca di a Belgica (1914)|in Belgica]], [[Accupazioni di u Lussemburgu in a prima guerra mundiali|Lussemburgu]] è in u [[Fronti uccidintali (1914-1918)|nordu di a Francia]], azzioni firmata parò da l'anglu-francesi in u corsu di a [[prima battaglia di a Marna]] di sittembri 1914; l'attaccu cuntimpuraneu di i russii da livanti rumpì i spiranzi di a Germania di una guerra brevi è vitturiosa, è u cunflittu digenerò in una stancanti [[guerra di trincea]] chì si riplicò annantu à tutti i fronti è durò finu à u terminu di l'ustilità. A guerra righjunsi una scala mundiali incù a participazioni di molti altri nazioni, com'è u [[Regnu di Rumania]] è u [[Regnu di Grecia]]. Ditarminanti par l'esitu finali fù in u 1917 l'intrata di i Stati Uniti d'America à fiancu di l'Alliati. Diversi altri nazioni si schierarani contru à l'Imperi cintrali, à spessu ùn intrendu micca in u cunflittu armatu, ma dispinsendu impurtanti aiuti ecunomichi. A guerra si cunclusi difinitivamenti u 11 nuvembri 1918 quandu l'Alimagna, ultimu di l'Imperi cintrali à dipona l'armi, firmò l'[[armistiziu d'Compiègne|armistiziu]] impostu da l'Alliati. L'imperi maiò esistenti à u mondu - tedescu, austru-ungaricu, ottumanu è russiu - si estinsini, inghjinirendu parechji stati naziunali chì ridisegnetini cumplittamenti a giugrafia pulitica di l'Auropa. == Urighjina di a guerra == U scoppiu di a guerra in 1914 marcò a fini d'un longu periodu di paci è sviluppu ecunomicu di a storia aurupea, notu com'è ''[[Belle Époque]]'', è posi terminu ancu à un longu periodu di stabilità pulitica aurupea: principiatu in u 1815 incù a [[battaglia di Waterloo|scunfitta difinitiva]] di a Francia nabulionica è cuntinuatu in tuttu u XIXu seculu, vedi nascia solu cunflitti à carattaru limitatu chì eppuri finini par minà è inaspriscia prugrissivamenti i rapporti diplumatichi trà i putenzi auropei è i ghjochi d'allianzi currispundenti<ref>{{Cita|Stevenson|pp. 39, 47}}.</ref>. Par ditarminà i causi fundamintali di u cunflittu bisogna à ricuddà innanzi tuttu à u rollu pripundiranti di a [[Prussia]] in a criazioni di l'[[Imperu tedescu]], à i cuncizzioni pulitichi d'[[Ottu von Bismarck]], à i tindenzi filusofichi privalenti in Alimagna è à a so situazioni ecunomica; un insemu di fattori eterugenei chì cuncorsini à trasfurmà a vulintà di l'Alimagna d'assicurà si sbocchi cummirciali in u mondu. À quissa si pò aghjustà i prublemi etnichi interni à l'[[Imperu austru-ungarico]] è à l'ambizioni indipendintisti di parechji populi chì ni faciani parti, u timori ch'è a Russia inghjinirava più di fruntiera soprattuttu in i tedeschi, a paura chì turmintava a Francia [[guerra franca-prussiana|dipoi 1870]] d'una nova aggrissioni chì avia lasciatu una forti animusità versu l'Alimagna<ref>{{Cita|Horne|p. 9}}.</ref> è infini l'evuluzioni diplumatica di u [[Regnu Unitu]] da un attitudina [[isulaziunisimu|d'isulamentu]] à una pulitica d'attiva prisenza in Auropa<ref>{{Cita|Hart|pp. 17-18}}.</ref>. Sottu à a vida pulitica di u so prima [[cancilliere di u Reich|cancillieri]] Bismarck, a Germania s'assicurò una forti prisenza in Auropa par via di l'[[Triplici allianza (1882)|allianza incù l'Imperu austru-ungaricu è l'Italia]] è un'intesa diplumatica incù a Russia. L'ascesa à u tronu in u 1888 di u ''[[kaiser]]'' [[Guglielmu II di Germania]] purtò nantu à u tronu tedescu un ghjovanu guvirnanti ditarminatu à dirighja da sè a pulitica, nonustanti i so punti di vista diplumatichi fora di norma. Dopu l'alizzioni di u 1890, in i quali i partiti di u centru è di a sinistra uttensini un grossu successu, à causa di a disaffizioni in i cunfronti di u cancellieri, Guglielmu II feci in modu d'ottena i dimissioni di Bismarck<ref>{{Cita|Strachan|p. 8}}.</ref>; gran'parti di u travagliu di l'exi cancellieri fù sfattu l'anni dopu, quandu Guglielmu II mancò di rinnuvà u trattatu di contruassicurazioni incù i russii uffrendu cusì à a Francia l'oppurtunità di cunchjuda in u 1894 un'[[allianza francu-russia]]<ref>{{Cita|Hart|p. 21}}.</ref>. Un' antra passata fundamintali in u parcorsu versu a guerra mundiali fù a corsa à u riarmu navali: u ''kaiser'' ritinia ch'è solu un massicciu incrementu di a [[Kaiserliche Marini]] avaria resu a Germania una putenza mundiali è in 1897 fù numinatu à a vida di a marina l'ammiragliu [[Alfred von Tirpitz]]; a Germania iniziò una pulitica di riarmu chì incausò una vera è probbia sfida aparta à u siculari pridominiu navali britannicu<ref>{{Cita|Hart|p. 25}}.</ref>, favurendu un accordu anglu-francesu in 1904 è un [[accordu anglu-russiu par l'Asia|trà Russia è Regnu Unitu]] in 1907, chì chjudia [[Grandi ghjocu|un seculu di rivalità]] frà i dui putenzi in u scacchieri asiaticu. U Regnu Unitu pruvò inoltri à rinfurzà a so pusizioni probbia in altri dirizzioni, alliendu si incù l'[[Imperu giappunesu]] in 1902; nonustanti a pruposta di [[Joseph Chamberlain]] d'un trattatu incù Alimagna è Giapponu par avantaghjà si tremindù in u Pacificu, l'Alimagna cuntinuò a so pulitica bellicosa aumintendu cusì i disaccordi incù i putenzi auropei <ref>{{Cita|Hart|p. 29}}.</ref>. Da quiddu mumentu i grandi putenzi auropei funi difatti, ancu s'è micca ufficialamenti, divisi in dui gruppi rivali; l'anni dopu a Germania, chì a so pulitica aggrissiva è pocu diplumatica avia datu via à una cualizioni avvirsaria, intensificò i rapporti incù l'Austria-Ungaria è l'Italia<ref name="Hart35">{{Cita|Hart|p. 35}}.</ref>. A nova divisioni in blocchi di l'Auropa ùn era micca una riedizioni di u vechju equilibriu di putenza, ma una simplicia barriera trà putenzi. I diversi paesi si spicciàni à aumintà i so armamenti, chì in u timori di una diflagrazioni impruvisa funi missi à cumpletta dispusizioni di i militari<ref name="Hart35"/>. U Regnu Unitu avia datu a via libara à i pratesi di a Francia nantu à u [[Maroccu]], in cambiu di u ricunniscimentu di i so dritti probbii nantu à l'Egittu, eppuri 'ss'accordu frà i dui principali putenzi culuniali viulava a cunvinzioni di Madrid di u 1880, firmata ancu da a Germania. Ni dirivò a "[[crisa di Tangeri]]" di u 1905 induva u ''kaiser'' cunfirmò u rollu fundamintali di a Germania in a pulitica stra-aurupea<ref>Richard W. Mansbach, Kirsten L. Rafferty, ''Introduction to global politics'', p. 109</ref>. Una [[Crisa bosniaca|prima crisa]] s'aprì in a [[penisula balcanica]] in u 1908: in seguitu à a [[ghjovani Turchi|rivuluzioni in l'Imperu ottumanu]] a Bulgaria si sganciò da l'influenza turca è l'Austria si annissò i pruvinci di [[Bosnia]] è [[Erzegovina]] ch'edda amministrava dighjà da u 1879. A Russia accittò l'annissioni, uttinendu u libaru transitu in i [[Dardaneddi]], ma l'Italia cunsidarò tali azzioni un affrontu è a [[Serbia]] una minaccia. A perentoria richiesta chì emanava da a Germania à a Russia di ricunnoscia a lighjittimità di l'annissioni sottu pena d'un attaccu austru-tedescu facilitò a mossa austriaca ma criò grandi disaccordi trà a Russia è i putenzi germanichi<ref>{{Cita|Hart|pp. 35, 36}}.</ref>. Un antru mutivu di cunflittu fù a "[[crisa di Agadir]]", quandu di ghjugnu 1911, par inducia a Francia à fà cuncissioni in Africa, i tedeschi inviàni una [[cannuniera]] in u portu di [[Agadir]]. U [[Cancellieri di u Scacchieri]] [[David Lloyd George]] ammunì a Germania à astena si da simili minacci à a paci è dichjarò u Regnu Unitu prontu à suppurtà a Francia: i velleità di u ''kaiser'' funi spinti ma divintò più acutu u risentimentu di l'upinioni pubblica tedesca, chì vidi bè un allargamentu ultiriori di a marina da guerra; l'accordu succissivu nantu à u Maroccu rallintò i mutivi di frizzioni, ma probbiu in quiddu mumentu a situazioni pulitica di i Balcani turrò à essa timpistosa<ref>{{Cita|Hart|pp. 38, 39}}.</ref>. A dibulezza di l'Imperu ottumanu, palisata da l'[[Guerra italu-turca|accupazioni taliana di Tripoli]], incuraghjì Bulgaria, Serbia è [[Regnu di Grecia]] à rivindicà l'egemunia nantu à a [[Macidonia (rigioni storica)|Macidonia]] com'è prima passu par scaccià l'ottumani da l'Auropa. Incù a [[prima guerra balcanica]] i turchi funi prestu scunfitti: à a Serbia fù assignata l'[[Albania]] sittintriunali ma l'Austria, chì ni timia dighjà l'ambizioni, mubilizò l'armata è à a so minaccia à a Serbia a Russia risposi incù a stessa misura; sta volta l'Alimagna si dichjarò incù Regnu Unitu è Francia scunghjurendu cusì priculosi sviluppi. Quandu a crisa cissò, a Serbia cunsirvò bona parti di i vadagni tarrituriali, mentri a Bulgaria duviti ceda guasi tutti i cunquisti effittuati; quissa ùn piacì micca à l'Austria chì duranti l'istati 1913 pruposi d'attaccà subitu subitu a Serbia. A Alimagna frinò i propositi austriachi ma à listessu tempu stesi u so cuntrollu probbiu annantu à l'armata turca, impidiscendu cusì u rinfurzamentu di l'influenza russia in i Dardaneddi<ref>{{Cita|Hart|p. 39}}.</ref>. In l'ultimi anni in tutti i paesi auropei si multiplicàni l'incitamenti à a guerra, discorsi è articuli bellicosi, diciarii, incidenti di fruntiera; a Francia prumulgò una leghji (ditta "di i trè anni") chì, par pruveda à l'infiriurità numerica rispettu à l'armata tedesca, allungava d'un annu u periodu militaru, chì era finu à tandu d'una durata di dui anni; quissa aggravò i rapporti incù l'Alimagna<ref>{{Cita|Hart|p. 40}}.</ref>. === A crisa di lugliu === [[File:DC-1914-27-d-Sarajevo-cropped.jpg|miniatura|L'attentatu di Sarajevo in un'illustrazioni d'[[Achilli Beltrame]]]] U 28 ghjugnu 1914, ghjornu di sulenni cilibrazioni è festa naziunali serba, l'arciduca [[Francescu Ferdinando d'Asburgu-Este]] eredi à u tronu d'Austria-Ungaria è a moglia [[Sophie Chotek von Chotkowa]], chì s'erani ricati à [[Sarajevo]] in visita ufficiali, funi uccisi da parechji colpi di pistola sparati da u naziunalistu serbu di dicennovi anni [[Gavrilo Princip]]: paradussalamenti, l'arciduca era forsi l'unicu austriacu influenti chì fussi cumprensivu versu i naziunalisti serbi, parchì sugnava di un imperu unitu da un liamu federativu<ref>{{Cita|Hart|p. 41}}.</ref>. Da stu avvinimentu scaturì una dramatica crisa diplumatica chì infiarò i tinsioni latenti è marcò l'iniziu di a guerra in Auropa<ref>{{Cita|Gilbert|p. 31}}.</ref>. In i ghjorna chì suvitàni a Germania, cunvinta di pudè circuscriva u cunflittu, sullicitò l'Austru-Ungaria affinch'edda attacchessi u più prestu a Serbia; solu u Regnu Unitu avanzò una pruposta di cunfarenza internaziunali chì ùn ebbi micca seguita, mentri l'altri nazioni auropei si priparavani pianamenti à u cunflittu. Guasi un mesi dopu l'assassiniu di Francescu Ferdinando, l'Austria-Ungaria inviò un duru ultimatum à a Serbia, chì accittò solu una parti di i richiesti: u 28 lugliu 1914 l'Austria-Ungaria dichjarò dunqua a guerra à a Serbia incausendu un' irrimediabili acutezza di a crisa è a prugrissiva mubilisazioni di i putenzi auropei, caghjunata da u sistemu d'allianzi trà i diffarenti stati. L'Italia, u [[Prima ripublica purtughesa|Portugallu]], a Grecia, a Bulgaria, u [[Regnu di Rumania]] è l'Imperu ottumanu à l'iniziu firmetini neutrali, aspittendu ultiriori sviluppi di a situazioni. À mezanotti u 4 aostu erani cinqui i putenzi chì oramai erani intrati in guerra (Austria-Ungaria, Germania, Russia, Regnu Unitu è Francia), ognuna essendu cunvinta di pudè batta l'avvirsarii in pochi mesa: era diffusa l'upinioni ch'è a guerra saria finita par Natali, o à u peghju in Pasqua di u 1915<ref>{{Cita|Gilbert|p. 52}}.</ref>. == A guerra == {{Citazione|Vultareti in i vosci casi prima ch'eddi fussini cascati i fogli da l'arburi|[[Guglielmu II di Germania|Guglielmu II]] à i truppi tedeschi in partenza par u fronti in a prima sittimana d'aostu 1914<ref name="BT147">{{Cita|Tuchman|p. 147}}</ref>}} === I primi fasi di a guerra (1914) === [[File:Crowd cheers the Kaiser at the Berliner Stadtschloss, 1914.jpg|miniatura|A folla sciaccamaneghja a dichjarazioni di guerra à a Russia annunciata da u Kaiser, Berlinu, 1º aostu 1914]] U 1º aostu, dopu l'iniziu di l'ustilità frà Austria-Ungaria è Serbia, u guvernu tedescu dichjarò a guerra à a Russia chì avia mubilizatu l'armata è dui ghjorna dopu ancu à a Francia. A strategia tedesca era cundiziunata da u fattu di duvè sustena una guerra annantu à dui fronti, chì fù aggravata dopu da i cuncizzioni bellichi di i francesi chì, prima di pochi ghjorna da a mubilisazioni, prividiani un attaccu longu u cunfini cumunu, imprudendu tuttu u putinziali bellicu à dispusizioni. A duplici dichjarazioni di guerra era cusì u nicissariu prima passu in vista di a missa in opara di u [[pianu Schlieffen]], chì prividia a scunfitta di a Francia incù una "guerra lampu" di soli sei sittimani prima di rivolghja l'attinzioni à livanti contru à i russii<ref>{{Cita|Gilbert|pp. 44-45}}.</ref>. [[File:Menin Gate - start of WWI.jpg|miniatura|sinistra|Suldati belgichi marchjendu à traversu a porta di [[Menin]] diretti à u fronti par cuntrastà l'avanzata tedesca duranti i primi fasi di a guerra, d'aostu 1914]] U pianu, cuncipitu da u generali [[Alfred von Schlieffen]] è cumplittatu in 1905, prividia d'attaccà a Francia da u nordu à traversu a Belgica è i Paesi Bassi, di manera à evità a longa linia furtificata à a fruntiera è parmetta à l'armata tedesca di falà in [[Parighji]] incù un'unica grandi offensiva. Von Schlieffen cuntinuò à travaglià à u pianu ancu dopu essa si ritiratu da l'armata è u sottuposi à un'ultima rivisioni in u dicembri 1912, pocu prima di mora. U generali [[Helmuth Johann Ludwig von Moltke]], u so succissori com'è capu di statu maiò di l'armata, dicisi di accurtà u fronti è esclusi i Paesi Bassi da a manovra; cunfidenti in a lenta mubilisazioni di a Russia<ref>{{Cita|Hart|p. 73}}.</ref>, Moltke privisi di lascià annantu à u fronti livanti una forza di deci divisioni, cunsidarata più ch'è sufficienti par trattena la finu à a neutralisazioni di a Francia, dopu a quali l'armata tedesca avaria pussutu rivolghja tutti i forzi contru à a Russia<ref name="Gilbert46">{{Cita|Gilbert|p. 46}}.</ref>. ==== L'invasioni di a Belgica è a Francia ==== [[File:Bataille-frontieres-allemands-.jpg|miniatura|Truppi tedeschi in marchja à punenti d'aostu 1914]] U 2 aostu l'Alimagna accupò senza oppusizioni u [[Lussemburgu]] mentri u 4 aostu, dopu ch'è un furmali ultimatum fussi statu rispintu, i tedeschi invasini a Belgica avanzendu cù gran' vilucità; l'azzioni fù u pritestu par a dichjarazioni di guerra britannica à l'Alimagna, ancu s'è u Regnu Unitu ùn avia micca truppi nantu à u cuntinenti auropeu è u so corpu di spidizioni ([[British Expeditionary Force]] o BEF) à u cummandu di Sir [[John French]] divia sempri essa riunitu, armatu è inviatu più di [[a Manica]] (u canali naturali chì sipara l'isula di a Gran' Britagna da l'Auropa cuntinuntali)<ref name="Gilbert46"/>. U 5 aostu i forzi tedeschi [[Battaglia di Liegi|andàni à l'assaltu]] di u prima veru ostaculu nantu à u so camminu: u campu furtificatu di [[Liegi]] incù a so guarnigioni di 35.000 suldati. L'attaccu durò più ch'è privistu è solu u 7 aostu a furtezza cintrali capitulò<ref>{{Cita|Gilbert|p. 55}}.</ref>. Dopu a caduta di Liegi a maiò parti di l'armata belgica si ritirò versu punenti mentri u 25 più à nordu i tedeschi bumbardàni [[Anversa]] incù un [[Zeppelin]], duranti i fasi preliminari di l'[[Assediu di Anversa (1914)|assediu di a cità]] chì durò finu à u 28 sittembri è cumpurtò enormi divastazioni<ref>{{Cita|Gilbert|pp. 64, 65}}.</ref>. Sempri u 12 l'avanguardia di u corpu di spidizioni britannica travirsò a Manica scurtati da navi di guerra: in deci ghjorna funi sbarcati senza perditi 120.000 omini, chì a [[Kaiserliche Marini]] ùn avia mai impiditu l'uparazioni<ref>{{Cita|Gilbert|p. 53}}.</ref>. [[File:French soldiers ditch 1914.jpg|miniatura|sinistra|L'infantaria francesa s'appresta à cumbatta i tedeschi in avanzata nantu à a Marna]] U 20 aostu i truppi tedeschi intritini à [[Bruxelles]]. À l'estremità miridiunali di u fronti i francesi, pinitrati in Alsazia u 14 aostu è vicini à a cità di [[Mulhouse]], ghjunsini à sedici chilomitri da u [[Renu]], ma funi bluccati da i tedeschi è ùn riiscini micca à andà più luntanu. Più à u nordu i truppi francesi pinitrati in Lorena [[Battaglia di Lorena|funi scunfitti à Morhange]] è principiàni à ritirà si versu [[Nancy]]; i truppi tedeschi i suvitàni, ma funi dopu arristati da i furtificazioni francesi in u corsu di a [[battaglia di u Gran'Couronné]]<ref>{{Cita|Gilbert|pp. 71, 73}}.</ref>. [[File:18pdrStLeger3August1916.jpg|miniatura|Cannonu di campagna britannicu da 84 mm ''Ordonance QF 18 lb'' in azzioni in Francia]] U 22 aostu l'armata tedesca attaccò longu tuttu u fronti è ebbi iniziu a ghjigantesca [[battaglia di i fruntieri]]: a 5ª Armata francesa fù [[battaglia di Charleroi|scunfitta à Charleroi]] è cuminciò l'aspra [[battaglia di Mons]], battezimu di u focu par u corpu di spidizioni britannica chì resistiti incù un'inaspittata tinacità<ref>{{Cita|Gilbert|pp. 78-79, 81}}.</ref>. I tedeschi riiscini quantunqua à suparà a risistenza di i francesi è u 23 principiàni à avanzà; quiddu stessu ghjornu tantu i francesi da Charleroi ch'è i belgichi da Namur ciditini à a prissioni tedesca è [[Grandi ritirata|principiàni à ripiigà si]]. U 2 sittembri u guvernu francesu abbandunò Parighji è si rifughjò à [[Bordeaux]]<ref name="Gilbert90">{{Cita|Gilbert|p. 90}}</ref> ma l'anglu-francesi amparetini par via di ricugnizioni aerii ch'è i tedeschi ùn avanzavani più nantu à a capitali, avendu piigatu più à sudu-livanti versu a linia di u fiumu [[Marna (fiumu)| Marna]] daretu u quali s'erani posti l'Alliati<ref>{{Cita|Gilbert|pp. 83, 89, 91}}.</ref>. U ghjornu dopu, incù i tedeschi à soli 40 chilomitri da Parighji<ref name="Gilbert93">{{Cita|Gilbert|p. 93}}</ref> è una situazioni di grandi panicu in i linii da daretu francesi - un milionu di parighjini avia abbandunatu a cità<ref name="Gilbert90"/> - u generali [[Joseph Simon Gallieni]], guvarnadori militaru di a capitali, urganizò in u sistemu di trincei è furtificazioni chì l'atturniavani una nova armata appena custituita<ref name="Gilbert93"/>, mentri u cummandanti in capu generali [[Joseph Joffre]] priparava a controffensiva. U 5 sittembri i francesi, incù l'aiutu di u BEF, passàni à u contrattaccu è bluccàni l'avanzata tedesca à livanti di Parighji duranti a [[prima battaglia di a Marna]]; i tedeschi duvitini abbandunà u pianu Schlieffen ma riiscini à arristà a spinta offensiva di l'anglu-francesi in u corsu di a [[prima battaglia di l'Aisne]] (13-28 sittembri) chì succesi dopu. I ghjorna dopu tremindù avvirsarii detini iniziu à una seria di manovri in u tentativu di ghirà si intornu riciprucamenti nantu à u fiancu sittintriunali, chì era fermu scupartu, dendu locu à a cusidditta "[[corsa à u mari]]": ogni prova faddita finia incù l'allungamentu di a linia di u fronti, finch'è à a fini d'uttrovi i dui avvirsarii ùn righjunsini micca i rivi di u mari in a rigioni di i [[Fiandri]]<ref>{{Cita|Willmott|p. 58}}.</ref>; di nuvembri un' ultima prova tedesca di rompa u fronti alliatu inghjinnò a sanguinosa [[prima battaglia di Ypres]], à u terminu di a quali i dui avvirsarii s'attistàni nantu à i pusizioni righjunti. A battaglia marcò a fini di a guerra di muvimentu à punenti in favori di una stancanti guerra di trincea longu un fronti cuntinuu di solidi posti furtificati<ref>{{Cita|Gilbert|p. 97}}.</ref>. ==== U fronti uriintali ==== [[File:Tannenberg01.JPG|miniatura|Infantaria tedesca in Tannenberg]] I scontri iniziali à livanti erani stati custituiti più di rapiti mutamenti di furtuna ch'è d'avantaghji dicisivi par una di i dui parti. U cummandu austru-ungaricu avia impiigatu parti di i so forzi in u vanu tentativu di metta fora cumbattimentu a Serbia è inoltri u so pianu par un'offensiva iniziali cuncipita par taglià u pinzu rapprisintatu da a [[Polonia]] ùn era micca statu paralizatu da u gattivu funziunamentu di a parti tedesca di a tinaglia. Inveci l'Alimagna, chì schierava a sola [[8. Armee (Deutsches Heer)|8ª Armata]] incù u compitu di difenda a [[Prussia Uriintali]], risicava d'essa sopraffatta da i truppi di Nicola II chì mubilizò in avanzu a 1ª è a 2ª Armata [[Invasioni russia di a Prussia Uriintali (1914)|contru a Prussia]], dighjà d'aostu in una prova di fà diminuiscia a prissioni annantu à a Francia<ref>{{Cita|Hart|p. 105}}.</ref>. Dopu à una prima seria di scunfitti, u cummandanti tedescu [[Maximilian von Prittwitz]] fù rimpiazzatu da u generali in pinsioni [[Paul von Hindenburg]] chì numinò u so capu di statu magiori [[Erich Ludendorff]]; i dui [[Battaglia di Tannenberg (1914)|anniintàni à Tannenberg]] a 2ª Armata russia di u generali [[Aleksandr Vasil'evič Samsonov]] (26-30 aostu) è rispinsini a 1ª Armata di u generali [[Paul von Rennenkampf]] in a [[prima battaglia di i lava Masuri|battaglia di i lava Masuri]] (9-14 sittembri). I russii ùn si fecini parò micca susprenda da l'armati austru-ungarichi nantu à u fronti sudu-uccidintali; u [[Nikolaj Nikolaevič Romanov (1856-1929)|granduca Nicola]], cummandanti in capu di l'armata russia, passò à l'offensiva; l'austru-ungarichi subitini una dura scunfitta in u corsu di a [[battaglia di Galizia]] è duvitini essa succorsi da i tedeschi<ref>{{Cita|Hart|p. 108}}.</ref>. Novi forzi pruvinenti da l'uccidenti parmissini à Ludendorff, u 15 dicembri 1914, di rispinghja i russii finu à a linia di i fiuma [[Bzura]] è [[Ravka]] davanti à [[Varsavia]], ma a diminuzioni di i pruvisti è di i munizioni indussi u zaru à ritirà ultiriuramenti i truppi nantu à i linii di trincei longu i fiuma [[Nida]] è [[Dunajec]], lascendu à i tedeschi l'estremità di a striscia polacca. Ancu à livanti l'ustilità s'inciangàni annantu à i longhi è saldi sistemi di trincei. Eppuri l'inadiquatezza di i so industrii ùn parmittia micca à a Russia di sustena u sforzu di guerra di listessa manera ch'è l'anglu-francesi<ref>{{Cita|Hart|p. 109}}.</ref>. ==== L'invasioni di a Serbia ==== [[File:Vojska Ada Ciganlija.jpg|miniatura|Un gruppu di suldati serbi nantu à a linia di u fronti]] Bench'eddu fussi tecnicamenti u locu induva a guerra era stata avviata, u fronti serbu fù riligatu beddu prestu à tiatru sicundariu di un cunflittu chì era divintatu oramai mundiali. Incù u grossu di i so forzi cuncintratu in Galizia contru i russii, l'Austria-Ungaria iniziò l'invasioni di u tarritoriu serbu u 12 aostu 1914: vidati da u generali [[Radomir Putnik]] è suppurtati ancu da i forzi di u [[Regnu di u Montinegru]], i truppi serbi opposini una risistenza ostinata, inflighjendu à l'austru-ungarichi una scunfitta in a [[battaglia di u Cer]] (16-19 aostu) è ublighendu li à ritirà si aldilà di a fruntiera<ref>{{Cita|Willmott|p. 46}}.</ref>. Dopu à una controffensiva serba à u cunfini incù a [[Bosnia]], sfuciata in l'incuncludenti [[battaglia di a Drina]] (6 sittembri-4 uttrovi), l'austru-ungarichi di u generali [[Oskar Potiorek]] lanciàni una nova invasioni u 5 nuvembri, riiscendu à accupà a capitali [[Belgradu]]: Putnik feci rinculà pianamenti i so forzi finu à u fiumu [[Kolubara]], ind'eddu inflissi [[battaglia di Kolubara|una disastrosa scunfitta]] à i truppi di Potiorek ublighendu li un'antra volta à a ritirata; u 15 dicembri 1914 i serbi ripresini Belgradu, ripurtendu a linia di u fronti à i cunfini antiriori à a guerra<ref name=Willmott-68>{{Cita|Willmott|p. 68}}.</ref>. L'offensivi austru-ungarichi aiani custati à l'Imperu a perdita di 227.000 omini trà morti, feriti è spariti, è in più un ampiu buttinu d'armi è munizioni di vitali impurtanza par l'armata serba mali equipaghjata; nonustanti a vittoria a Serbia ebbi 170.000 caduti duranti a campagna, perditi enormi par u so piccula armata aggravati dopu da u scoppiu di una viulenta epidemia di [[frebba tifoidi]] (chì feci 150.000 vittimi trà i civili) è da gravi carenza alimintari<ref name=Willmott-68 />. ==== I culonii tedeschi ==== [[File:Bundesarchiv Bild 183-R19361, Deutsch-Ostafrika, Deutsches Feldgeschütz.jpg|miniatura|sinistra|Ascari (militari indigeni di l'Africa Uriintali taliana) è artiglieri tedeschi di i Schutztruppe in Africa uriintali]] Ghjunta piuttostu in iritardu à a corsa par a [[spartizioni di l'Africa]], in u 1914 a Germania ditinia limitati pussidimenti in u cuntinenti: isulati da a mamma patria da u bloccu navali alliatu è circundati da i tarritorii di i più ampi imperi culuniali [[Imperu britannicu|britannicu]] è [[Imperu culuniali francesu]], u so distinu era praticamenti marcatu finu da l'iniziu di l'ustilità<ref name=Rosselli-20-21>{{Cita|Rosselli|pp. 20-21}}</ref>. A piccula culonia di u [[Togoland]] (l'oghjincu [[Togu]]) fù prestu accupata da i forzi anglu-francesi prima di a fini d'aostu 1914, mentri più aspra fù a lotta in u [[Camerun Tedescu]]: a capitali [[Buéa]] fù accupata da truppi culuniali francesi è belgichi u 27 sittembri 1914, ma favuriti da u tarrenu inaccessibili è da i piuviti trupicali l'ultimi guarnigioni tedeschi ùn funi micca custretti à capitulà prima di frivaghju 1916. A guarnigioni di l'[[Africa Tedesca di u Sudu-Punenti]] (l'oghjinca [[Namibia]]) sustensi un'invasioni da parti di i truppi sudafricani è bench'è appughjata da l'insurrizioni di parechji ribeddi [[boeri]] contru l'auturità britannica, fù infini custretta à a resa in u lugliu 1915<ref name=Rosselli-20-21/>. Moltu più longa fù a lotta in l'[[Africa Uriintali Tedesca]] (oghjinca [[Tanzania]]): à u cummandu di un mischiu di culoni tedeschi è truppi arrulati trà l'indigeni lucali ([[Schutztruppe]]), u culuneddu [[Paul Emil von Lettow-Vorbeck]] intrapresi una seria d'azzioni di guerriglia è attacchi [[Tattichi mordi è fuggi|mordi-è-fughji]] à i danni di i culonii cunfinanti (u [[Kenya]] britannicu, u [[Congu Belgicu]] è u [[Mozambicu]] purtughesu), inflighjendu à l'Alliati diversi scunfitti<ref name=Rosselli-20-21/>. Fù nicissariu di metta in campu una vasta forza (ghjunta à cuntà, trà suldati è parsunali ausiliariu, guasi 400.000 omini) par avè raghjoni di i picculi truppi di Vorbeck è accupà a culonia: l'ultimi guerriglieri tedeschi, sempri capitanati da u so cummandanti, si arresini solu u 26 nuvembri 1918, dopu à essa stati infurmati di a capitulazioni di l'Alimagna<ref name=Rosselli-20-21/>. [[File:Wn21-19.jpg|miniatura|Obici (arma d'artigliaria imprudata par u tiru indirettu) di 240 mm ''Type 45'' giappunesi duranti l'assediu di Tsingtao]] Da tempu alliatu di u Regnu Unitu, u 23 aostu 1914 u [[Giapponu]] dichjarò a guerra à l'Alimagna, furzendu u distinu di i pussidimenti tedeschi spargugliati chì erani situati in u Pacificu: i prima ghjorna d'uttrovi una squatra navali giappunesi salpò intornu à a [[Micrunesia]], induva i tedeschi dispuniani di una seria di picculi basi, accupendu prima di a fini di u mesi l'[[isuli Carulini]], l'[[isuli Marshall]] è l'[[isuli Marianni]] praticamenti senza cumbatta; u 31 uttrovi una forza di spidizioni nipponica, rinfurzata dopu ancu da un cuntingenti britannicu pruvinenti da [[Tientsin]], [[Assediu di Tsingtao|posi l'assediu]] à u portu furtificatu di [[Tsingtao]], pussidimentu tedescu in [[China]] dapoi u 1898, ublighendu a guarnigioni à capitulà u 7 nuvembri 1914<ref>{{Cita web|lingua=en|autori=Colin Denis|url=http://www.gwpda.org/naval/tsingtao.htm|titulu=Japan in the Great War: Diplomacy & Internal Politics - Tsingtao Campaign|situ=gwpda.org|data=3 nuvembri 2000|accessu=30 marzu 2014}}</ref>. U restu di i culonii tedeschi fù accupatu da i ''[[dominion]]'' australi di u Regnu Unitu: u 30 aostu 1914 una forza [[Nova Zilanda|neuzilandesa]] cunquistò senza sparghjimenti di sangui i [[Samoa tedeschi|Samoa]], mentri a [[Nova Guinea Tedesca]] fù accupata da l'australiani di sittembri dopu una brevi campagna contru à a piccula guarnigioni di u pussidimentu; l'ultimu avampostu tedescu, [[Nauru]], cascò in manu à l'australiani u 14 nuvembri 1914. ==== L'imperu ottumanu ==== [[File:Ottoman Empire declaration of war during WWI.png|miniatura|sinistra|Dichjarazioni di guerra di l'ottumani]] In 1914 l'Imperu ottumanu era in stretti rapporti incù a Germania, chì dipoi calchì tempu invistia capitali in u sviluppu ecunomicu di l'Imperu è curava l'addistramentu di i so forzi armati<ref name="Willmott-74">{{Cita|Willmott|p. 74}}.</ref>. L'influenti ministru di a guerra [[Ismail Enver]] era favurevuli à i tedeschi ma u guvernu ottumanu era sempri divisu nantu à a scelta d'uniscia si à l'Imperi cintrali, nonustanti a signatura u 1º aostu 1914 di un [[Allianza turca-tedesca|trattatu sicretu]] di natura militara è ecunomica incù l'Alimagna; u siquestru, à l'iniziu di a guerra, da parti di i britannichi di dui navi di battaglia ottumani in custruzzioni in i cantieri inglesi pruvucò forti indignazioni à [[Istanbul]] è i tedeschi ni prufittàni cidendu à l'ottumani i dui incruciatori ''Goeben'' è ''Breslau'', sfughjiti à caccia in u Meditarraniu<ref name="Willmott-74"/>. U 29 uttrovi 1914 i dui navi, tandu battendu bandera turca, bumbardàni i porti russii nantu à u [[Mari Neru]] è punitini i mini; l'Alliati riplicàni incù una à dichjarazioni di guerra: u 1º nuvembri i navi britannichi attaccàni un portamini turcu in u portu di [[Smirne]], u ghjornu dopu un incruciatori lighjeri bumbardò u portu di [[Aqaba]] nantu à u [[Mari Rossu]] è u 3 nuvembri funi pigliati di mira i forti annantu à i Dardaneddi<ref>{{Cita|Gilbert|p. 136}}.</ref>. L'intrata in guerra di l'Imperu ottumanu aprì novi scenarii di cunflittu in teatri moltu distanti unu da l'altru: in u [[Caucasu]] a Russia si ritruvò à sustena un difficiuli sicondu fronti in un tarritoriu innaccessibili, mentri a prisenza ottumana in [[Mesuputamia]] è [[Palestina]] minacciava dui punteddi di l'imperu culuniali britannicu, a raffinaria petrulifara pirsiana di [[Abadan]] (vitali par u rifurnimentu di carburanti di a Royal Navy) è u [[canali di Suez]]. Finu da l'iniziu parò l'attinzioni britannichi si rivolsini à u furzamentu di u strettu di i Dardaneddi, à u fini di purtà a guerra dirittamenti in a capitala ottumana<ref>{{Cita|Gilbert|p. 137}}.</ref>. === U cunflittu s'allarga (1915) === I fronti ind'eddu si cumbattia è quiddi induva ci s'aspittava di fà lu erani oramai numarosi. Tutti i belligeranti principiàni à impiigà ogni risorsa à dispusizioni è à listessu tempu si fecini senta i primi boci d'oppusizioni à a guerra in u Regnu Unitu, in Alimagna (induva u 1º aprili ebbi locu una manifistazioni urganizata da [[Rosa Luxemburg]]), in Francia è in Russia<ref>{{Cita|Gilbert|p. 179}}.</ref>. L'Italia, puri ristendu neutrali, era in cerca di i migliori avantaghji tarrituriali in cambiu di u so intarventu: u 8 aprili 1915 uffrì d'affiancà in guerra i putenzi cintrali s'è l'erani stati ciduti Trentino, l'isuli di a Dalmazia, Gorizia, Gradisca è ricunnisciutu u "primatu" nantu à l'Albania. Una sittimana dopu l'Austria-Ungaria ricusò i cundizioni è l'Italia feci richiesti sempri più pisanti à i putenzi di l'Intesa, chì si dissini disposti à apra i niguziati<ref>{{Cita|Gilbert|p. 180}}.</ref>. Intantu nantu à u fronti di u Caucasu l'avanzata russia pruvucò u risentimentu di i turchi contru a pupulazioni armena, suspittata d'avè favuritu i truppi di u zaru. L'8 aprili principiàni i rastiddamenti è i fucilazioni, dendu via à una vera è probbia pulizia etnica. Massacri è dipurtazioni divintarani sistematichi è i chjami à l'Alliati è à Berlinu parch'eddi intarvenghini in calchì modu firmetini inascultati<ref>{{Cita|Gilbert|p. 181}}.</ref>. ===== U fronti di u Caucasu ===== [[File:Sarikam.jpg|miniatura|Truppi russii in trincea duranti a battaglia di Sarıkamış]] L'uparazioni annantu à u fronti di u Caucasu principiàni finu da i primi ghjorna di guerra, malgradu un tarrenu d'accessu difficiuli è u clima duru di l'inguernu: dopu à avè faciulamenti rispintu un'[[Offensiva Bergmann|offensiva russia]] in dirizzioni di [[Köprüköy]] trà u 2 è u 16 nuvembri 1914, i forzi di a [[Terza Armata Ottumana|3ª Armata ottumana]], vidati da u ministru di a guerra Enver, lanciàni un attaccu massicciu aldilà di u cunfini russiu in dirizzioni di [[Kars]]; a scunfitta patuta in a siguenti [[battaglia di Sarıkamış]] (22 dicembri 1914-17 ghjinnaghju 1915) si trasfurmò in una disfatta par l'ottumani quandu a 3ª Armata circò di ritirà si à traversu i muntagni annivati, pirdendu 90.000 omini annantu à un tutali di 130.000<ref name=Willmott-85>{{Cita|Willmott|p. 85}}.</ref>. À i presi incù l'impurtanti situazioni di u fronti uriintali, i russii ùn funi micca immediatamenti in gradu di sfruttà a vittoria è finu à marzu u fronti caucasicu firmeti staziunariu, incù solu pochi azzuffi trà i dui parti; à a ricerca di un paganacciu par a disfatta, l'ottumani accusàni a minuranza armena chì vivia in i rigioni di cunfini di cunnivenza incù i russii, sottupunendu la à parta da frivaghju 1915 à dipurtazioni è massacri<ref name=Willmott-85 />. L'attacchi ottumani pruvucàni beddu prestu una rivolta aparta è u 19 aprili 1915 i "[[Milizia armena|fedayyin]]" armeni [[Risistenza di Van|si impussissàni]] di l'impurtanti cità di [[Van (Turchia)|Van]], risistendu dopu à l'assediu postu da l'ottumani; prufittendu di l'occasioni i russii lanciàni una offensiva massiccia in u sittori uriintali di u fronti, libarendu Van da l'assediu u 17 maghju ma essendu infini bluccati da l'ottumani in u corsu di a [[battaglia di Malazgirt (1915)| battaglia di Malazgirt]] (10-26 lugliu 1915). A contruffensiva ottumana inghjinnò a riaccupazioni di Van (evacuata da u grossu di a pupulazioni armena) è di l'altri tarritorii persi prima di a fini d'aostu. A linia di u fronti turrò à a situazioni di u principiu versu a fini di l'annu, incù i dui forzi impignati à riurganizà si<ref name=Caucasus>{{Cita web|lingua=en|url=http://www.turkeyswar.com/caucasus.html|titulu=Turkey in the First World War - Caucasus| situ=turkeyswar.com|data=6 maghju 2009|accessu=30 marzu 2014}}</ref>. ===== U furzamentu di i Dardaneddi ===== [[File:Lone Pine trench 6 August 1915.jpg|miniatura|sinistra|upright|Suldati di u 7u Battaglionu australianu in trincea à Gallipoli]] Par via di i difficultà annantu à u fronti caucasicu, a Russia n'appiddò à u Regnu Unitu parch'eddu impignessi à so volta a Turchia, custringhjendu la à richjamà à punenti parti di i so truppi: i britannichi, annantu à un sughjirimentu di u generali [[Horatio Herbert Kitchener]] è incù u vigurosu appoghju di u [[Lord cummissarii di l'ammiragliatu|prima lord di l'Ammiragliatu]] [[Winston Churchill]], pruposini d'attaccà da u mari i forti turchi in i Dardaneddi<ref>{{Cita|Gilbert|p. 155}}.</ref>. L'attaccu principiò di frivaghju 1915 è divia dà u colpu di grazia à l'Imperu ottumanu, chì a so marina ùn pudia cuntrastà in alcun' modu quidda anglu-francesa. L'upinioni duminanti era quidda d'una campagna brevi è viulenti chì avaria purtatu à l'accupazioni di Custantinopuli: apra u strettu avaria riapartu i canali d'espurtazioni di granu par a Russia è forsi avaria ancu inghjinnatu a resa turca<ref>{{Cita|Willmott|p. 55}}.</ref>. L'attaccu navali fù inveci un faddimentu: i forti funi travolti da u vulumu di focu di i curazzati anglu-francesi, ma incù l'assistenza tedesca l'ottumani erani ghjunti à sbarrà u strettu incù ampii campi di mini chì pruvucàni forti perditi ind'è l'attaccanti, ublighendu li à abandunà. L'Alliati dicisini cusì di ricorra à un sbarcu par cunquistà a [[penisula di Gallipoli]] è apra a strada à i dragamini chì avariani pussutu cusì eliminà i sbarramenti: u 25 aprili 1915, in ciò chì fù l'assaltu anfibiu maiori di a guerra, truppi britannichi, francesi, australiani è neuzilandesi presini terra nantu à a punta di Gallipoli, ma i forzi ottumani di u generali tedescu [[Ottu Liman von Sanders]] funi rapiti à assicurà si l'alturi duminanti è bluccà cusì l'attaccu. A privista rapita campagna si trasfurmò in una guerra di pusizioni incù perditi umani trimenti, chì feci cunnoscia u generali di l'[[Osmanlı İmparatorluğu Ordusu|armata ottumana]] [[Mustafa Kemal Atatürk|Mustafà Kemal]] com'è un impurtanti capimachja. Cuscenti di u faddimentu, l'Alliati si ritiràni dopu da Gallipoli in i prima ghjorna di ghjinnaghju 1916<ref> {{Cita|Willmott|pp. 78-79}}.</ref>. {{Ortografia è grammatica da verificà}} == Partecipazione taliana == Lu 3 maghjiu l'Italia, si disimpegnò da la [[Triplice Alleanza (1882)|Triplice Alleanza]]. in li ghjorni seguenti ghjolitti è lu parlamentu, in maghjioranza neutralista, combatterunu l'ultima battaglia per salvà l'Italia da lu cunflittu, mentre li naziunalisti manifestavanu in piazza per l'entrata in guerra ("le radiose ghjornate di maghjio", secundu la definizione di [[Gabriele D'Annunziu]]). Li parlamentari neutralisti ricevetteru minacce è intimidazioni, è lu stessu ghjolitti dovette assume una scorta. Lu 13 maghjiu Salandra presentò à lu [[Vittoriu Emanuele III di Savoia|Re]] le dimissioni; ghjolitti, in lu timore di approfondisce una grossa frattura à l'internu di lu paese, di provocà una crisi istituziunale di larga portata è di cumpromette lu paese à l'esternu, rinunciò à la successione è fece in manera in sustanza chì l'incaricu venisse cunferitu novamente à Salandra. L'Italia entrò perciò in guerra per volontà di un gruppu di relativa minoranza, chjamandu à combatte li militari longu più di 750 chilometri di fronte,che andavanu da lu Mà di lu nordu à lu cunfine svizzero === Interventisti è neutralisti in Italia === Alla vighjlia di la guerra, l'opinione pubblica taliana era cusì divisa: * '''Interventisti''' ** I ''liberal-cunservatori'', chì speravanu in un rafforzamentu di le istituzioni in sensu autoritariu, tra cui [[Antoniu Salandra]] è [[Sidney Sonninu]], Albertini è lu Corrie di la Sera. ** L'''[[Irredentismo|irredentisti]]'', chì vedevanu la guerra cume una prosecuzione di lu [[Risorghjmentu]], un'occasione per liberà le terre taliane irredente, fermate in manu austriaca. ** I ''socialisti rivoluzionari'', chì speravanu chì la guerra avaria acceleratu lu cumpimentu di la rivoluzione socialista, tra cui [[Benitu Mussolini]]. ** I ''[[Naziunalismo|naziunalisti]]'', chì esaltavanu la guerra cume strumentu per dà putenza è prestighju à la Nazione. ** L'''industriali'' di l'''industria pesante'', chì avarianu fattu inghjenti guadagni attraversu la produzione bellica. ** La [[massoneria]] è l´''intellettuali'' cume [[D'Annunziu]], [[Enricu Corradini|Corradini]], [[Marinetti]] è parechji altri. * '''Neutralisti''' ** I ''cattolici'', sia per li principi evanghjelichi sia per ùn andà cuntru la cattolicissima [[Imperu austru-ungarico|Austria]]. ** I ''[[Socialismo|socialisti]]'', chì vedevanu la guerra cume una inutile straghje, è chì volevanu pruteghjè l´interessi sovranaziunali di la [[Secunda Internaziunale|Secunda Internaziunale Socialista]]. ** [[ghjovanni ghjolitti|ghjolitti]] è ''i ghjolittiani'', chì ritenevanu di puter ottene cumunque da l'Austria le terre irredente in cambiu di la neutralità. ** L'''industriali'' chì producevanu per l'''esportazione'', chì speravanu di puter sustituisce nant'à li mercati internaziunali la [[Ghjermania]] impegnata in la guerra. === L'Italia entra in guerra === [[File:Postcard from WWI Italian front.JPG|thumb|300px|La cartolina di un suldatu à lu fronte à la famiglia, circa 1917.]] L'[[Italia]] dichjarò guerra à l'[[Imperu Austru-Ungarico|Austria-Ungheria]] lu 23 maghjiu 1915, è à la Ghjermania quindici mesi più tardi. All'alba di lu 24 maghjiu lu [[Reghju Esercitu]] sparò la prima salva di cannone cuntru le postazioni austru-ungariche asserragliate à [[Cervignanu di lu Friuli]] che, poche ore più tardi, divenne la prima cità cunquistata. à l'alba di lu stessu ghjornu la flotta austru-ungarica bombardò la stazione ferroviaria di [[Manfredonia]]; à le 23:56, bombardò [[Ancona]]. Lu stessu 24 maghjiu cadde lu primu suldatu talianu, [[Riccardu di ghjustu]]. Lu comandu di le forze armate taliane fu affidatu à lu ghjenerale [[Luighj Cadorna]]. Lu novu fronte apertu da l'Italia ebbe cume teatru l'arcu alpinu dallu [[Stelviu]] à lu mà [[Adriaticu]] è lu sforzu principale tendente á lu sfondamentu di lu fronte fu attuatu in la reghjone di la valli [[Isonzo|isuntine]], in direzione di [[Lubiana]]. pure qui, dopu à un'iniziale avanzata taliana, l´austru-ungarichi ricevetteru l'ordine di trincerà si è resistere. Si arrivò cusì à una guerra di trincea simile à quella chì si stava svolghjendu nant'à lu fronte uccidentale: l'unica differenza cunsisteva in lu fattu che, mentre nant'à lu fronte uccidentale le trincee eranu scavate in lu fangu, nant'à lu fronte talianu eranu scavate in le rocce è in li ghiacciai di le [[Alpi]], finu é oltre li 3.000 metri di altitudine. Nei primi mesi di guerra l'Italia sferrò quattru uffensive cuntru l´austru-ungarichi á est. Queste furunu: * Prima battaglia di l'Isonzo: 23 ghjugnu - 7 lugliu 1915 * Secunda battaglia di l'Isonzo: 18 lugliu - 3 agostu 1915 * Terza battaglia di l'Isonzo: 18 ottobre - 3 novembre 1915 * Quarta battaglia di l'Isonzo: 10 novembre - 2 dicembre 1915 in quest'ultime le perdite taliane ammuntarunu à oltre 60.000 morti è più di 150.000 feriti, lu chì equivaleva à circa un quartu di le forze mobilitate. Degna di menzione hè l'uffensiva nell'altu Cadore nant'à lu [[Col di Lana]] tendente à taglià una di le principali vie di rifornimentu à lu settore Trentinu attraversu la [[Val Pusteria]]. Questu teatru di operazioni fu secundariu rispettu à la spinta á est, tuttavia ebbe lu meritu di bloccare, in seguitu, cuntinghjenti austru-ungarici: la zona di operazioni si avvicinava difatti più di ogni altru settore di lu fronte à vie di cumunicazione strateghjche per l'approvvighjonamentu di lu fronte tirolese è trentinu. === Tanti caduti, pochi risultati === Si arrivò cusì à l'iniziu di lu 1916. Mentre in febbraiu l´austru-ungarichi ammassarunu truppe in Trentinu, l'11 marzu, per ottu ghjorni, si svolse la [[Quinta battaglia di l'Isonzu]], chì ùn portò á alcun risultatu. A ghjugnu l´austru-ungarichi sfondarunu in Trentinu arrivandu á occupà tuttu l'[[altipianu di Asiagu]]; l'esercitu talianu riuscì à fatica à fermà l'uffensiva è l´austru-ungarichi si ritirarunu tornandu à rinforzà le so pusizioni nant'à lu Carsu. L'uffensiva fu significativamente chjamata [[Battaglia di li Altipiani]] ''Strafexpedition'' (ovveru "spedizione punitiva"). Lu 4 agostu iniziò la Sesta battaglia di l'Isonzu chì portò lu 9 agostu à la cunquista di la cità di [[Gorizia]] che, pur ùn essendu di importanza strateghjca, verrà presa á un prezzu altissimu (20.000 morti è 50.000 feriti). L'annu si cuncluse cù altre tre uffensive: * Settima battaglia di l'Isonzo: 14 settembre - 16 settembre 1916 * Ottava battaglia di l'Isonzo: 1º novembre 1916 * Nona battaglia di l'Isonzo: 4 novembre 1916 Anche queste tre battaglie, chì pure cuntarunu 37.000 morti è 88.000 feriti, ùn portarunu à cunquiste significative. Nell'ultima parte di l'annu l´taliani riuscirunu á avanzà di qualchì chilometru in Trentinu, ma per tuttu l'invernu di lu 1916-1917, nant'à lu fronte di l'Isonzu, tra lu [[Carsu]] è [[Monfalcone]], la situazione rimase stazionaria. La speranza di l'Intesa era chì cù l'entrata in guerra di li taliani si indebulisse l'esercitu di li Imperi Centrali, chì saria statu impegnatu nant'à tre frunti, ma questu avvenne solu in parte, pure à causa di l'indebulimentu di la Russia nant'à lu fronte internu. La ripresa di le operazioni arrivò in maghjiu. da lu 12 maghjiu à lu 28 maghjiu si svolse la [[Decima battaglia di l'Isonzu]]. da lu 10 ghjugnu à lu 25 ghjugnu si svolse invece la [[Battaglia di lu Monte Ortigara]] voluta da Cadorna per ricunquistà certi territori di lu Trentinu fermati in manu austru-ungarica. Lu 18 agostu ebbe iniziu la più impunente di le uffensive taliane, l'[[Undicesima battaglia di l'Isonzu]]: pure questa ùn porterà significativi cambiamenti è verrà pagata à caru prezzu, sia cume perdite chì cume cunseguenze. === La disfatta di Caporettu === Visti l´esiti di l'ultima uffensiva taliana, austru-ungarichi è tedeschi deciseru di cuntrattaccare. Lu 24 ottobre l´austru-ungarichi è li tedeschi sfondarunu lu fronte di l'Isonzu à nordu converghjendu nant'à Caporettu è accerchjarunu la 2a Armata taliana, in particulà lu IV é lu XXVII Corpu d'armata, comandatu da lu ghjenerale [[Pietru Badogliu]]. Lu ghjenerale [[Luighj Capellu]], comandante di la 2a armata taliana, cume pure lu capu di statu maghjiore di l'esercitu Luighj Cadorna da tempu avevanu sentitu di un probabile attaccu, ma sottuvalutarunu tali notizie è pure l'effettiva capacità uffensiva di le forze nemiche. Capellu durante l'accerchjamentu preferì farsi diplomaticamente ricoverà in ospedale è questu l´custò poi l'impussibilità di difende si di fronte à la cummissione d'inchjesta, tantu da esse un l'anni successivi degradatu é incarceratu. Da lì l´austriaci avanzarunu per 150 km in direzione sud-ovest raghjiunghjendu [[Udine]] in soli quattru ghjorni. La [[battaglia di Caporetto|Disfatta di Caporettu]] provocò lu crollu di lu fronte talianu nant'à l'Isonzu cù la cunseguente ritirata di le armate schjerate da l'[[Mar Adriatico|Adriaticu]] finu à la [[Valsugana]], oltre à le perdite umane è di materiale; 350.000 suldati si diederu à una ritirata scumposta assieme à 400.000 civili chì scappavanu da le zone invase. La ritirata venne prima effettuata portandu l'esercitu longu lu [[Tagliamentu]], é in seguitu finu à lu [[Piave]], l'11 novembre 1917, quandu tuttu lu [[Venetu]] ([[Venezia]] cumpresa) sembrava putesse andà perdutu. à la fine si cuntarunu quasi 700.000 tra morti, feriti è prighjuneri. A seguitu di la disfatta, lu ghjenerale Cadorna, in lu cumunicatu emessu lu 29 ottobre 1917, indicò, in manera erratu è strumentale «la mancata resistenza di repà ti di la II armata» cume la motivazione di lu sfondamentu di lu fronte da parte di l'esercitu austru-ungaricu. In seguitu Cadorna, invitatu à far parte di la cunferenza interalleata à Versailles, venne sustituitu, per vole di lu novu presidente di lu cunsigliu [[Vittoriu Emanuele Orlandu]], da lu ghjenerale [[Armandu Diaz]], l'8 novembre 1917, dopu à chì la ritirata si stabilizzò definitivamente nant'à la linea di lu [[Monte Grappa]] è di lu Piave. === Da Caporettu à la fine di la guerra === L'austru-ungarichi è li tedeschi chiuseru l'annu 1917 cù le uffensive nant'à lu [[uffensiva di lu Piave|Piave]], nant'à l'Altipianu di Asiagu è nant'à lu [[monte Grappa]]. l´taliani, decimati dopu à Caporettu, funu costretti, per riempisce li voti d'organicu à chjamà à lu fronte li ''Ragazzi di lu '99'', appena diciottenni, mentre si decise di cunservà la leva di lu 1900 per un iputeticu sforzu finale, in lu 1919. Se la severa disciplina di Cadorna, oltre à le dure parole di [[papa Benedettu XV]] nant'à l'«inutile straghje» chì avevanu colpitu li militari più relighjosi è à li longhi mesi in trincea, aveva fiaccatu l'esercitu, la ritirata nant'à lu fronte di lu Grappa-Piave cunsentì à l'esercitu talianu, avale in manu à Diaz, di cuncentrà le sue forze nant'à di un fronte più breve, megliu difendibile, e, suprattuttu, cù un mutatu atteghjiamentu tatticu, impostatu à la difesa di lu territoriu naziunale. Ciò ricoprì di un novu significatu morale la guerra è cunsentì lu cumpattamentu di le truppe è di la nazione, presuppostu per la cosiddetta «Vittoria finale». L'austru-ungarichi fermarunu l´attacchi in attesa di la primavera di lu 1918, preparandu un'uffensiva chì li avaria dovuti portà à penetrà in la pianura veneta. La fine di la guerra cuntru la [[Russia]] fece sì chì la maghjior parte di l'esercitu impiegatu nant'à lu fronte urientale putesse spostà si à ovest. ''Dal cumunicatu di lu Comandu Supremu ("bullettinu di la Vittoria")'' 4 novembre 1918, ore 12 La guerra cuntru l'Austria-Ungheria che, sottu l'alta guida di S. M. Lu Re Duce Supremu, l'Esercitu talianu, inferiore per numeru è per mezzi, iniziò lu 24 maghjiu 1915 è cù fede incrollabile è tenace valore cundusse ininterrotta é asprissima per 41 mesi, hè vinta. L' ultimu cadutu talianu hè statu lu [[caporalmaghjiore]] [[ghjuseppe Pazzaglia]] di 19 anni appartenente à la 1º Sezione Mantova, colpitu da una pallottola in fronte à le ore 15 à [[sud]] di [[Udine]]. I resti di quellu chì fu unu di li più putenti eserciti di lu mondu, risalenu in disordine è senza speranza le valli chì avevanu discesu cù orgogliosa sicurezza. Diaz L'uffensiva austru-ungarica arrivò lu 15 ghjugnu: l'esercitu di l'Imperu attaccò cù 66 divisioni in la cosiddetta [[Battaglia di lu solstiziu]] (15 ghjugno|15 - 23 ghjugnu 1918), chì vide l´taliani, finalmente rincorati, resiste à l'assaltu. l´austru-ungarichi perseru le so speranze, vistu chì lu paese era ormai à un passu da lu baratru, assillatu da l'impossibilità di cuntinuà à sustene lu sforzu bellicu nant'à lu pianu ecunomicu è suprattuttu nant'à quellu morale, data l'incapacità di la monarchia di fà si garante di l'integrità di lu statu multinaziunale asburghjcu. cù li populi di l'imperu asburghjcu nant'à l'orlu di la rivoluzione, l'Italia anticipò á ottobre l'uffensiva prevista per lu 1919, per impegnà le riserve austru-ungariche é impedisce à iddi la prosecuzione di l'uffensiva nant'à lu fronte francese. Da [[Vittoriu Venetu]], lu 23 ottobre partì l'uffensiva, cù cundizioni climatiche pessime. l´taliani avanzarunu rapidamente in Venetu, Friuli è Cadore è lu 29 ottobre l'Austria-Ungheria si arrese. Lu 3 novembre, à [[Villa ghjusti (Padova)|Villa ghjusti]], pressu [[Padova]] l'esercitu di l'Imperu firmò l'armistizio; li suldati taliani entrarunu à [[Trentu]] mentre li [[bersaglieri]] sbarcarunu à [[Trieste]], chjamati da lu locale comitatu di salute pubblica, chì però aveva richjestu lu sbarcu di truppe di l'Intesa. Lu ghjornu seguente, mentre lu ghjenerale [[Armandu Diaz]] annunciava la vittoria, venivanu occupate Rovignu, Parenzu, Zara, Lissa è Fiume. Quest'ultima pur ùn prevista tra li territori in li quali sarianu state inviate forze taliane venne occupata, cume previstu da certe clausole di l'Armistiziu, in seguitu á li eventi di lu 30 ottobre 1918 quandu lu cunsigliu Naziunale, insediatosi in lu municipiu dopu à la fuga di li ungheresi, aveva pruclamatu, nant'à la base di li principi wilsoniani, l'unione di la cità à l'[[Italia]]. L'esercitu talianu furzò cumunque la linea di lu Trattatu di Londra intendendu occupà pure [[Lubiana]], ma fu fermatu pocu oltre [[Postumia]] da le truppe serbe. Li cinque reparti di la [[Reghja Marina|Marina]] entravanu à [[Pula]]. Lu ghjornu seguente venivanu inviati altri mezi à [[Sebenicu]] chì diventava la sede principale di lu ''Guvernu Militare di la Dalmazia''. == Teatri meridionali == === Lu fronte Ottomanu === L'[[Imperu Ottomanu]], dopu à parechje sollecitazioni da parte di li Imperi Centrali si unì à elli lu 29 ottobre 1914<ref>le ostilità fra Russia é Imperu Ottomanu cuminciarunu lu 29 ottobre senza una formale dichjarazione di guerra, si veda [http://www.gwpda.urg/naval/turkmill.htm Turkey enters the war]</ref>, creandu una minaccia per li territori russi di lu [[Caucasu]] è per le cumunicazioni britanniche cù l'[[India]] è l'uriente attraversu lu [[Canale di Suez]]. Cause principali di l'ingressu in guerra furono: la Ghjermanofilia di lu ministru di la guerra à so´ volta capu di l'esercitu nonche primu ministru [[Enver Pasha]] chì l'1 agostu 1914 firmu un trattatu segretu cù la Ghjermania di natura militare è alimentare, la mancata cunsegna da parte di lu guvernu di so´ maesta britannica di due novi incrociatori leghjèri. Nella zona di lu Caucasu l'obiettivu iniziale di li ottomani era la ricunquista di li territori di l'[[Anatolia]] urientale pe si durante la [[Guerra turcu-russa (1877 - 1878)|Guerra turcu-russa]] di lu 1877-1878. Lu schjeramentu iniziale di li Ottomani nant'à lu Caucasu cumprendeva due armate, la ''Secunda'' è la ''Terza'' per un totale di circa 180000 omini, dotate di equipaghjiamentu di la qualità simile à quellu di l'esercitu imperiale di lu zar; à queste si oppuneva l'[[Armata di lu Caucasu]], forte di circa 100000 omini, comandata inizialmente da lu ghjenerale [[Illarion Ivanovic Voroncov-Daškov]] é in seguitu da lu ghjenerale [[Nikolaj Nikolaevic Judenic]]. Teatru di la [[campagna di lu Caucasu]] fu un territoriu montosu in cui le vie di cumunicazioni eranu quasi inesistenti è le cundizioni ambientali per li suldati estremamente difficili, suprattuttu durante li periodi invernali. [[File:Capture of Jerusalem 1917d.jpg||right|thumb|270px|[[Artiglieria]] britannica in posizione prima di la presa di [[ghjerusalemme]]]] L'obiettivu à longu termine di Enver Pasha supremu comandante di l'esercitu ottomanu, era far rientrà li territori di l'[[Asia centrale]] in la sfera di influenza turca; tuttavia eL'Micca era un grande stratega<ref>David Fromkin ''A peace tu end all peace: the fall of the Ottoman Empisce and the creation of the mudern Middle East''</ref>. Enver Pasha decise di piglie l'iniziativa nant'à lu fronte di lu Caucasu in lu dicembre 1914, attaccandu fruntalmente in lu settore di [[Sarikamis]] cù la ''Terza Armata'' le posizioni di li russi, avvantaghjiati da lu terrenu muntagnosu è da le righjde cundizioni ambientali; la [[battaglia di Sarikamis]] si rivelò una terribile disfatta per l´ottomani chì perseru quasi interamente le forze impiegate. L'alleati (britannici, francesi, australiani è neozelandesi) aprirunu in lu 1915 un novu fronte cù lu sbarcu in li pressi di [[Gallipuli (Turchia)|Gallipuli]] chì avaria dovutu cundurre rapidamente à la presa di li [[Stretti Turchi]] è di [[Istanbul]]. Tuttavia li turchi riuscirunu cù successu à cuntene l´attacchi di li alleati, chì à la fine, sia per le gravi perdite subite sia per la situazione di stallu, deciseru di evacuà la zona di Gallipuli. In Mesuputamia invece, dopu à lu disastru di l'[[assediu di Kut]] (1915-16), li britannichi si riorganizzarunu è catturarunu [[Baghdad]] in lu marzu 1917. Più à ovest, in [[Palestina]], l´iniziali fallimenti britannichi venneru ribaltati cù la cunquista di [[ghjerusalemme]] in lu dicembre 1917 è la [[Forza di spedizione eghjziana]] guidata da [[Edmund Allenby]] chì scunfisse le forze ottomane in la [[battaglia di Meghjddu (1918)|battaglia di Meghjddu]] (settembre 1918). === Lu fronte serbu === Dopu aver respintu tre invasioni austru-ungariche nell'agostu-dicembre 1914, la Serbia cedette à l'invasione combinata di Ghjermania, Austria-Ungheria è Bulgaria di l'ottobre 1915. Le truppe serbe cuntinuarunu à resiste in [[Albania]] è [[Grecia]], dove una forza francu-britannica era sbarcata à [[Saloniccu]] per offrisce assistenza è per spinghje lu guvernu grecu in guerra cuntru l´Imperi Centrali. === La Grecia === La [[Grecia]], guidata da [[Costantinu li di Grecia|Re Costantinu I]], si dichjarò á lu scoppiu di lu cunflittu neutrale, tuttavia la zona di Saloniccu fu impiegata da l´Alleati cume base di appoghjiu per le operazioni nant'à lu fronte serbu è bulgaru. La situazione precipitò in lu 1917: lu re mostrò un atteghjiamentu propensu à sustene l´Imperi Centrali. Per ùn corre rischi, l´Alleati lu rovesciarunu è lu sustituirunu cù [[Alessandru di Grecia|suu figliu Alessandru]], chì lu 27 ghjugnu dichjarò guerra á li ottomani è iniziò le operazioni in [[Tracia]], chì fu occupata in l'annu successivu. === lu rolu talianu === L'Italia diede un importante apportu à la campagna cuntru l´Ottomani. Due [[divisione|divisioni]] di 10.000 omini funu sbarcate à [[Saloniccu]] è diederu battaglia durante la campagna in Serbia. Le navi principali funu invece ancorate à [[Valona]] è altri porti [[Albania|albanesi]]. Funu decisive pure quandu l´Ottomani tentarunu un fallitu attaccu à Suez, unendusi á li inglesi. Inoltre, in la [[Guerra italu-turca]], la [[Reghja Marina]] aveva distruttu la quasi totalità di la [[flotta]] ottomana, indebulendu mondu un ghjà affaticatu imperu. == Teatri asiatici: lu cuntributu ghjappunese == L'[[Imperu ghjappunese]] dichjarò la guerra quasi subitu è si trovò alleatu di l'Imperu russu scunfittu 9 anni addietru in la [[Guerra russu-ghjappunese]]. Lu statu ghjappunese aveva cume imperatore, da lu 1912, [[Taishu imperatore di lu ghjappune|Taishu]], sottu lu cui regnu si stava attraversandu un periodu di benesse ecunomicu è di sviluppu militare. Nel primu annu di guerra, la putente [[Marina Imperiale ghjappunese]] intraprese cunquiste à li danni di li tedeschi, tra cui la base di Tsingtau, in Cina, è l'isula di [[Palau]]. Successivamente, li nipponichi rifornirunu cù di li convoL'li britannici, tramite le colonie di questi ([[India britannica]] è [[Malesia]]). == Prime fasi: da lu romanticismu à le trincee == [[File:Louvain1915.jpg|thumb|280px|[[Lovaniu]] ([[Belgica]]), 1915]] La percezione di la guerra in lu 1914 era quasi romantica, è la so´ dichjarazione venne acculta cù grande entusiasmu da parechje persone. La visione cumune era chì saria stata una breve guerra di manovre, cù poche azioni punghjenti (per «impartisce una lezione à lu nemico») è saria finita cù un vittoriosu ingressu in la capitale (ovviamente quella nemica), seguita da una ò due parate celebrative à casa, per puter poi tornà à la vita normale. C'eranu certi pessimisti (come [[Horatiu Kitchener|Lord Kitchener]]) chì predisseru chì la guerra saria durata à lungu, ma [[Guglielmu II di Prussia|Guglielmu II]] disse chì la guerra saria «finita per Natale...». Questu puntu merita di esse approfonditu. La convinzione di la breve durata di la guerra si cunsidera spessu una traghjca sottuvalutazione; secundu mundi, se vi fosse stata fin da l'iniziu una diffusa cunsapevolezza chì la guerra avaria apertu un tale abissu in la civiltà europea, nessunu l'avaria intrapresa ò cuntinuata. In realtà, una parte di li studiosi militari di l'epoca avevanu previstu tale possibilità, cume si vede in particulà da l'opera di [[Ivan Bloch]], ghjà candidatu à lu [[Premiu Nobel per la pace]]. Le previsioni di Bloch nant'à la guerra industriale chì avaria cundottu à sanguinose situazioni di stallu, logoramentu è perfinu di rivoluzione, eranu ampiamente cunosciute sia in li circoli militari chì in quelli pacifisti, senza cuntà lu fattu chì ghjà in li decenni precedenti altri cunflitti, cume la [[guerra di secessione americana]] (1861-1865) è la [[guerra russu-ghjappunese]] (1904-1905), eranu deghjenerati in una massacrante [[guerra di trincea]]. Alcuni autori cume [[Niall Ferguson]] sustenenu chì la convinzione di una guerra veloce sia stata mondu esaghjerata fin da li tempi di lu cunflittu. Secundu Ferguson, li pianificatori militari, specialmente in Ghjermania, eranu cunsapevoli di la possibilità di una guerra lunga, cume risulta da la famosa [[Willy-Nicky (telegrammi)|currispondenza telegrafica Willy-Nicky]] tra l´imperatori di Russia è di Ghjermania. EL'sustiene pure chì li più informati cunsideravanu improbabile una guerra veloce. Inoltre, era nell'interesse di li guverni presentà ampiamente questu messaghjiu in la so prupaganda, da lu momentu chì questu incoraghjiava l´omini á arrolarsi, facendu sembrà la guerra menu grave è mantenendu altu lu morale ghjenerale. === Inizia lu trinceramentu === [[File:SoldiersWWI.jpg|thumb|350px|In le trincee]] Dopu à l'iniziale successu in la [[prima battaglia di la Marna]], le forze tedesche è di l'Intesa iniziarunu una serie di snervanti manovre per cercà di costringhje l´avversari à la ritirata, in la cusiddetta [[Corsa à lu mare]]. Francia è Gran Bretagna si trovarunu ben prestu á affrontà le posizioni tedesche trincerate, da la Lorena finu à le coste belgiche in le [[Fiandre]]. Entrambi li schjeramenti preseru pusizione, li francesi è li britannichi cercandu di andà à l'attaccu, li tedeschi cercandu di difende lu territoriu da iddi occupatu. Di cunseguenza, le trincee tedesche eranu monda megliu costruite di quelle di li so nemichi, datu chì quelle anglu-francesi eranu pensate solu per esse «tempuranee». Nessunu di li due schjeramenti si dimustrò in gradu di assestà un colpu decisivu in li quattru anni seguenti, per quantu la prutratta azione tedesca in la [[battaglia di Verdun]] (1916) è lu fallimentu alleatu di la primavera successiva, purtarunu l'esercitu francese nant'à l'orlu di lu cullassu, mentre le diserzioni di massa minavanu la linea di lu fronte. Circa 800.000 suldati da la Gran Bretagna è da l'Imperu britannicu si trovavanu cuntemporaneamente nant'à lu fronte uccidentale 1.000 battaglioni, ognunu occupante un settore di lu fronte, da la Belgiuca finu à l'[[Arne]], chì operavanu nant'à un sistema mensile à quattru stadi, à menu chì ùn ci fosse un'uffensiva in corsu. Lu fronte cunteneva quasi 10.000 chilometri di trincee. Ugni battaglione teneva lu so' settore per quattru settimane prima di tornà in le retruvie, dunque in la riserva è infine per una settimana in licenza, suventi in la zona di [[Poperinge]] ò di [[Amiens]]. === La Somme è Passchendaele === Sia la [[battaglia di la Somme]] (1916), chì la [[battaglia di Passchendaele]] (1917), sempre nant'à lu [[Fronte uccidentale (prima guerra mundiale)|fronte uccidentale]], portarunu enormi perdite di vite da entrambe le parti, ma minimi progressi in la situazione di la guerra. hè interessante notà che, quandu li britannichi attaccarunu in lu primu ghjornu di la battaglia di la [[Somme]], è perseru un enorme numeru di omini sottu le cuntinue raffiche di le mitragliatrichi tedesche, riuscirunu cumunque à guadagnà di lu terrenu. Ciò fece sì chì lu comandu tedescu ordinò à li soi suldati di riprende si lu terrenu persu, cù risultati mondu simili da lu puntu di vista di le perdite. Quindi, invece di un combattimentu sbilanciatu, cù li soli britannichi à l'attaccu, chì avaria causatu enormi perdite solu da la so parte, lu volume di li attacchi fu equamente distribuitu, cusì cume le perdite sufferte. === li gas tossichi è le nove armi === Come in ogni cunflittu lu settore di ricerca maghjiormente sviluppatu fu quellu bellicu, chì raghjiunse livelli impensabili in lu ghjru di pochi anni. Le nove armi funu numerose, tutte ugualmente letali. * li [[armi chimiche|gas tossichi]] funu utilizzati per la prima volta da li tedeschi cuntru li russi, senza mondu successu, in la [[battaglia di bulimow]] di lu 1º ghjennaiu 1915, ma divenneru celebri à partisce da lu 22 aprile 1915, data in cui à [[Ypres]] ([[Belgica]]) per la prima volta si fece usu di gas asfissianti à lu [[cloru]], chì provocarunu lu terrore tra le truppe francu-britanniche. Lu primu rudimentale rimediu á li attacchi chimichi era custituitu da fazzoletti bagnati cù acqua e/u urina, solu in seguitu sarianu state sperimentate le prime [[maschera antigas|masche antigas]]. in lu corsu di la guerra li gas à lu cloru sarianu stati poi sustituiti da un tipu di gas più evolutu, sparatu da proiettili, denuminatu [[iprite]] (dal nome di la stessa cità di Ypres). * La [[mitragliatrice]], chì cunsentiva di sparà centinaia di colpi à lu minutu aghjevolandu mondu la difesa di le trincee. L'usu di la mitragliatrice, chì impediva le manovre di grandi formazioni in campu apertu cume era in usu finu à tuttu lu [[XIX seculu]], fu anzi unu di li elementi chì più di ogni altru cuntribuì à lu rapidu volghje si di lu cunflittu in una massacrante guerra di trincea. * li [[lanciafiamme]], introdotti da li tedeschi à [[Hooghje]] lu 30 lugliu 1915. * li [[carru armato|carri armati]] (utilizzati inizialmente da li britannichi nant'à la [[battaglia di la Somme|Somme]] lu 15 settembre 1916), chì suscitarunu lu stessu stupore è terrore provocatu da lu gas à Ypres, pur ùn essendu usati per lu sfondamentu di le linee nemiche (come avverrà poi in la [[secunda guerra mundiale]]), ma solu per lu semplice supportu à la fanteria. Ognuna di queste nove armi inizialmente provocò panicu è scuncertu tra li nemici, ma ùn riuscì à produrre un vantaghjiu sustanziale è duraturu. pure se à l'iniziu tutte le armi funu appannaghjiu di una sola parte, poi entrambi l´schjeramenti svilupparunu tutte queste armi. === Aeroplani è U-Boot === [[File:Nieuport.jpg|thumb|250px|Caccia <nowiki>[[Nieuport]]</nowiki> 17, [[Aisne]] ([[Francia]]), 1917]] L'aviazione militare ottenne rapidi progressi, dallu sviluppu di le (inizialmente primitive) mitragliatrichi sincronizzate per puter sparà in avanti, introdotte da l'aviazione tedesca nell'autunnu di lu 1915, á lu sviluppu di li [[bombardiere|bombardieri]] usati cuntru [[Londra]] (lugliu 1917): ancor più drammaticu, almenu per li britannici, fu l'usu di li [[sottumarino|sottumarini]] tedeschi ([[U-Boot]], da lu tedescu ''Unterseeboote'') cuntru li mercantili alleati in acque internaziunali da lu febbraiu 1915. La decisione tedesca di toglie le restrizioni à l'attività sottumarina (la cosiddetta "[[guerra sottumarina indiscriminata]]", da lu 1 febbraio|1º febbraiu 1917) fu strumentale à l'entrata in guerra di li Stati Uniti da la parte di li alleati (6 aprile). L'affondamentu di lu transatlanticu ''[[RMS Lusitania|Lusitania]]'' fu un successu cuntroversu per l´U-Boot. === L'industria ottica === L'industria ottica (suprattuttu quella tedesca) aveva avutu unu sviluppu notevole pure prima di la guerra. Li sottumarini ebberu li so risultati pure grazie à di li boni periscopi, da le trincee l´ufficiali tedeschi scrutavanu cù cannochjali [[Bausch]] l´ufficiali inglesi chì à so volta li scrutavanu cù cannochjali [[Bausch & Lomb]] di fornitura americana ò cù l´Zeiss cumprati da li tedeschi in lu 1910. [[Goerz]], [[Voigtlander]], [[M. Hensoldt & Sohne]], E.Leitz ([[Leica]]), [[Carl Zeiss]] funu le industrie chì più funu impegnate in lu sforzu bellicu di l'[[Imperu tedescu]]. == Lu fronte urientale è la Russia == Mentre nant'à lu fronte uccidentale si era raghjiuntu lu stallu in le trincee, la guerra cuntinuò á est. === Vittorie tedesche á est === I piani di guerra iniziali di li russi prevedevanu l'invasione simultanea di la [[Galizia (europa centrale)|Galizia]] austriaca è di la [[Prussia urientale]] tedesca. pure se l'iniziale avanzata in Galizia fu di ampiu successu, li russi venneru respinti in Prussia da le vittorie di li ghjenerali tedeschi [[Paul von Hindenburg|Hindenburg]] è [[Erich Ludendorff|Ludendorff]] à [[Battaglia di Tannenberg (1914)|Tannenberg]] è à li [[Battaglia di li Laghi Masuri|Laghi Masuri]] nell'agostu è settembre di lu 1914. L'organizzazione militare é ecunomica russe, menu sviluppate, si rivelarunu prestu insufficienti davanti à le forze combinate di Ghjermania è Austria-Ungheria. in la primavera di lu 1915 li russi venneru respinti in Galizia, è in maghjiu l´Imperi Centrali ottenneru un importante sfondamentu à li cunfini meridionali di la [[pulonia]], espugnandu [[Varsavia]] lu 5 agostu è costringhjendu li russi à ritirà si da la [[pulonia]]. === La Russia in subbugliu === L'insoddisfazione in li cunfrunti di la cundotta di guerra di lu guvernu russu caria nonostante li successi di lu ghjugnu 1916 ([[uffensiva Brusilov]]) in la Galizia urientale, cuntru l´austriaci, quandu li successi russi funu minati da la riluttanza di li altri ghjenerali di impegnà le so forze à supportu di lu comandante vittoriosu. Le fortune alleate si ravvivarunu solu temporaneamente cù l'ingressu in guerra di la [[Romania]], lu 27 agostu. Le forze tedesche arrivarunu in aiutu di le unità austriache impegnate in [[Transilvania]], è [[Bucarest]] cadde à li piedi di li Imperi Centrali lu 6 dicembre. in lu frattempu, l'instabilità interna caria in Russia, è lu [[Nicula II di Russia|Zar]] rimase isulatu à lu fronte, mentre lu sempre più incumpetente guvernu di l'Imperatrice provocò pruteste da tutti li segmenti di la vita pulitica russa, risultandu nell'assassiniu di lu cunsiglie predilettu di la zarina [[Alessandra d'Assia|Alessandra]], [[Rasputin]], da parte di nobili cunservatori à la fine di lu 1916. === La rivoluzione in Russia === In u [[marzu]] 1917 (febbraiu per lu calendariu russu, chì ùn era statu ancora convertitu à lu calendariu gregorianu), le dimostrazioni di [[San Pietruburgu]] (ribattezzata Pietrugradu per abbandonà lu toponimu Ghjermanicu, inopportunu in tempu di guerra) culminarunu nell'abdicazione di Nicula II è à la nomina di un debule [[guvernu provvisoriu russu (1917)|guvernu provvisoriu]] centrista, chì cundivise lu pute cù li socialisti di lu [[Soviet di Pietrugradu]]. Questa divisione di li puteri portò à la cunfusione è à lu caos, sia à lu fronte chì à casa, è l'esercitu divenne sempre menu capace di resiste efficacemente à la Ghjermania. in lu frattempu, la guerra è lu guvernu, divenneru sempre più impopulari, è lu malcuntentu venne usatu strateghjcamente da lu Partitu [[bulscevicu]], guidatu da [[Lenin|Vladimir Lenin]], á lu scopu di piglie lu putere. Lu [[Rivoluzione russa (La rivoluzione d'ottobre)|triunfu di li bulscevichi]], in novembre (ottobre per lu calendariu russu), fu seguitu in dicembre da un armistiziu è da negoziati cù la Ghjermania. à l'iniziu, li bulscevichi rifiutarunu li duri termini imposti da la Ghjermania, ma quandu questa riprese la guerra è cuminciò à marcià impunita attraversu l'[[Ucraina]], lu novu guvernu accettò lu [[Trattatu di Brest-Litovsk]] lu 3 marzu 1918, chì portò la Russia fori da la guerra dietru cessione á li Imperi Centrali di vasti territori cumprendenti la [[Finlandia]], le Province Baltiche, la [[pulonia]] è l'[[Ucraina]] (che cumprendevanu più di un quartu di la populazione russa). == Rovesciamentu di le sorti == Lu 1917 vide l'ingressu in guerra di li [[Stati Uniti d'America|Stati Uniti]] à fiancu di le putenze di l'Intesa, mentre la scunfitta russa nant'à lu fronte urientale permise à la Ghjermania di spostà truppe versu ovest. saria statu dunque nant'à lu fronte uccidentale chì saria statu decisu l'esitu di la guerra. === Ingressu di li Stati Uniti === [[File:Bombers of WW1.ogv|thumb|250px|Filmatu di prupaganda statunitense (aerei attaccanu pustazioni nemiche)]] A lu cumenciiu di lu 1917 la Ghjermania riprese la so´ pulitica di guerra sottumarina indiscriminata: per isolà li britannichi, nessuna nave (anche quelle neutrali) saria stata risparmiata. Questu, combinatu cù l'indignazione pubblica circa lu [[Telegramma Zimmermann]], portò à la finale rottura di le relazioni tra Stati Uniti è Imperi Centrali. Lu presidente [[Woodrow Wilson]] richjese à lu [[Congressu di li Stati Uniti]] di dichjarà guerra, lu chì avvenne lu 6 aprile 1917 (solu un membru di lu Congressu, [[Jeanette Rankin]] di lu [[Muntana]], votò cuntru). L'esercitu statunitense è la fighjia Naziunale eranu ghjà stati mobilitati in lu 1916 per dà la caccia à lu rivoluzionariu messicanu [[Panchu Villa]], lu chì rese l´spostamenti più veloci. La Marina statunitense fu in gradu di invià un gruppu di navi da guerra à [[Scapa Flow]] per unè si à la flotta britannica è un gruppu di incrociatori à [[Cobh|Queenstown]], in [[Irlanda]], per aiutà à scortà li convogli. Cumunque, occorse di lu tempu prima chì le forze statunitensi fosseru in gradu di cuntribuisce significativamente nant'à lu fronte uccidentale è nant'à quellu talianu. cù l'entrata in guerra di li USA, si crea una putentissima alleanza: la grande putenza ecunomica, li due imperi più grandi di lu tempu ([[Imperu britannicu]] è [[Imperu russu]]), di le nazioni ecunomicamente forti ([[Italia]], [[Francia]], [[Cina]], [[Sudafrica]] suprattuttu ma pure stati cume l'[[Australia]] chì eranu sottu lu Regnu Unitu ma godevanu di ampia autonumia). Tutta questa putenza era cuntrapposta à l'[[Imperu tedescu]], putente ma alleatu cù due nazioni decadenti ([[Imperu Ottomanu]] è [[Imperu Austru-Ungaricu]]) è cù la piccula [[Bulgaria]] che, pur tenace, ùn rappresentava un ostacolu insormuntabile: la vittoria era dunque prossima. Britannichi è francesi insistetteru nant'à l'inviu di fanteria statunitense per rinforzà le linee. Durante la guerra, le forze americane funu à cortu di una propria artiglieria, aviazione è di unità di lu ghjeniu. Cumunque, lu ghjenerale [[John J. Pershing]], comandante di la forza di spedizione americana, rifiutò lu disgregamentu di le unità statunitensi per utilizzarle cume rinforzu di quelle francesi è britanniche, cume sughjèritu da l´alleati. === uffensiva tedesca di lu 1918 === L'entrata in guerra di li Stati Uniti in lu 1917 aveva resu certu l'eventuale arrivu di novi omini per le putenze di l'Intesa, mentre lu ritiru di la Russia è la disfatta taliana di Caporettu avevanu permessu lu trasportu di truppe tedesche á ovest. Quattru successive uffensive tedesche seguirunu quella di lu 27 maghjiu, portandu à guadagni in direzione di Parighj, cumparabili à quelli di l'avanzata di lu 1914. Lu 21 marzu 1918 la Ghjermania lanciò una grossa uffensiva, l'«[[uperazione Michael]]», cuntru le truppe britanniche è di lu [[Commonwealth di le nazioni|Commonwealth]]. L'esercitu tedescu aveva sviluppatu una nova tattica chì prevedeva l'utilizzu di incursori addestrati á infiltrà si in le trincee è catturarle. L'alleati reaghjrunu incaricandu lu maresciallu francese [[Ferdinand Foch]] di coordinà le attività alleate in Francia, è in seguitu nominandolu comandante supremu di tutte le forze alleate. L'uffensiva tedesca si mosse in avanti di 60 km è premette le truppe di la [[Corpu di Spedizione Britannico|Forza di spedizione britannica]] (BEF), tantu chì lu so comandante, lu maresciallu di campu Sir [[Douglas Haig]], emise un ordine ghjenerale l'11 aprile chì dichjarava: «Con le spalle à lu muru, è credendu in la ghjustezza di la nostra causa, ognunu di noi deve combatte finu à la fine». Cumunque, per issu momentu, l'uffensiva tedesca si era fermata, à causa di problemi loghjstichi. Li cuntrattacchi di li [[Canada|canadesi]] è di le forze di l'[[ANZAC]] spinseru indietru li tedeschi. === Vittoria alleata === La forza di spedizione americana, cumandata da lu ghjenerale [[John J. Pershing]], entrò in battaglia in numeri significativi in l'aprile 1918. in la [[battaglia di Boscu Belleau]], da lu 1 ghjugno|1º]] à lu 30 ghjugnu 1918, la secunda divisione, cumprendente lu [[United States Marine Corps|Corpu di li Marines]], ahjutò á annullà l'uffensiva tedesca chì minacciava Parighj. Lu 18 lugliu 1918, à la [[battaglia di Chateau-Thierry]], le forze francesi è statunitensi andarunu à l'uffensiva. L'esercitu britannicu, usandu un gran numeru di carri armati, attaccò á [[Battaglia di Amiens|Amiens]] l'8 agostu causendu tale surpresa è cunfusione chì lu cumandante in capu tedescu, ghjenerale Ludendorff, disse chì fu «Lu ghjornu più neru di l'esercitu tedescu». Lu 12 settembre la Prima Armata Statunitense, chì era stata recentemente custituita da la Forza di spedizione americana, andò à l'attaccu di lu [[Saliente (militare)|saliente]] di [[Battaglia di Saint-Mihiel|Saint-Mihiel]], chì la Ghjermania occupava da lu 1914. Questu saliente minacciava la linea ferroviaria Parighj-[[Nancy]]. Le forze americane eranu carenti di supportu di l'artiglieria, chì veniva fornitu da francesi è britannichi. Questa fu pure la prima uccasione in cui venneru usati li carri armati americani, guidati da lu tenente colonnellu [[ghjeorghje Smith Patton]]. Quattru ghjorni dopu à lu saliente era statu ripulitu. Lu 26 settembre le forze americane iniziavanu l'[[uffensiva Mosa-Argonne]], chì cuntinuò finu à la fine di la guerra. Un postu di osservazione chjave di li tedeschi, nant'à la qota 305 à [[Montfaucon-d'Argonne]] venne catturatu lu 27 settembre. Circa 18.000 americani cadderu durante l'uffensiva, chì fu la prima cundotta da l´Stati Uniti cume esercitu indipendente. Lu ghjenerale Pershing puntava à lu fiume [[Renu]], chì si aspettava di oltrepassà à l'iniziu di lu 1919. Lu 24 ottobre l'esercitu talianu, cù un limitatu supportu alleatu (3 divisioni francesi, 2 inglesi, un reghjimentu americanu) iniziò la so´ uffensiva (che durò finu à lu 4 novembre) chì vide lu scontru tra 55 divisioni taliane cuntru 60 austriache. Lu cumandu talianu avia studiatu be' lu pianu, chì ùn prevedeva attacchi fruntali, ma un colpu cuncentratu nant'à un unicu puntu per spezzà lu fronte. Lu puntu presceltu era Vittoriu Venetu, dove la 5a è la 6a Armata austriaca si cunghjunghjevanu: dunque un puntu nevralghjcu per li cullegamenti. L'uffensiva iniziò cù una manovra diversiva, la 4a Armata iniziò un attaccu nant'à lu Grappa, attirandusi cuntru la maghjioranza di li rinforzi austriaci. La piena di lu Piave costrinse à l'inazione issu fronte, l´austriaci credetteru chì quellu di la 4a armata fosse l'attaccu principale è cuntinuarunu à cuntrastà lu cù tutte le forze. In la notte tra 28 è 29 pure nant'à lu Piave si passò à l'attaccu, le prime ore funu terribili, la currente era forte è le teste di ponte restavanu spessu isulate, ma à la fine l'8a Armata superò lu fiume é iniziò á avanzare, la 10a è la 12a si allargarunu nant'à le sue ali per coprisce l'avanzata, lu fronte si spezzò è si innescò una prucessu di disfacimentu chì rese l'esercitu imperiale inguvernabile. Lu profilà si di la scunfitta fece aumentà le diserzioni, interi repà ti abbandonarunu le linee; lu 30 ottobre l'esercitu talianu era à Vittoriu Venetu, mentre altre armate taliane passarunu lu Piave è avanzaronu. La corsa pruseguì per altri tre ghjorni, lu 3 si arrivò à Trentu, la marina sbarcò à Trieste, lu 4 l'Austria capitolò. cù lu crollu di l'Imperu Asburghjcu la minaccia di l'apertura di un fronte à sudu divenne reale, la Ghjermania, pur ancora sustanzialmente imbattuta è saldamente in territoriu francese, sette ghjorni dopu à l'Austria decise di abbandunà la lotta. == Fine di la guerra == La [[Bulgaria]] fu lu primu tra l´[[Imperi Centrali]] à firmà l'[[armistiziu]] (29 settembre 1918), seguitu da la [[Turchia]] (30 ottobre). La [[Ghjermania]] richjese un cessate lu focu lu 3 novembre 1918, seguita da l'[[Austria-Ungheria]]. Li combattimenti terminarunu cù l'armistiziu cuncordatu l'11 novembre à [[cumpiègne]]. [[Austria]] è [[Ungheria]] firmarunu due armistizi separati à seguitu di lu rovesciamentu di la monarchia [[Asburgo|asburghjca]]. Lu [[maghjiore]] [[Harry Truman|Harry S. Truman]] fece sparà li cannoni à lu so' [[battaglione]] finu á li ultimi secundi. Circa trent'anni dopu, lu maghjiore divenne presidente di li Stati Uniti. Fu ellu à ordinà lu lanciu di le [[bomba atomica|bombe atomiche]] nant'à [[Hiroshima]] è [[Nagasaki]], chì pose fine à la [[secunda guerra mundiale]]. Si può in qualchì manera dì chì [[Truman]] fece terminà entrambe le guerre mundiali. Quandu [[Guglielmu II]] ordinò à la [[Hochseeflotte|Flotta d'altu mare]] tedesca una sortita cuntru le navi alleate, questa si [[ammutinamento|ammutinò]] à [[Wilhelmshaven]], lu 29 ottobre 1918: morirunu 9 marinai. Lu 9 novembre, venne pruclamata la repubblica, segnandu la fine di l'[[Imperu tedescu]] natu in lu 1871. Lu [[Kaiser]] fuggì lu ghjornu seguente in li [[Paesi Bassi]], dove l´venne garantitu l'[[asilu puliticu]] finu à la morte (avvenuta in lu 1941, pocu dopu à chì li [[Paesi Bassi]] funu occupati da lu [[Terzu Reich]] di [[Hitler]] in la [[Secunda guerra mundiale]]). == Cronolughja di la Grande Guerra == === 1914 === * 28 ghjugnu - L'Arciduca Francescu Ferdinandu di Absburgu, erede à lu trunu d'Austria-Ungheria, viene uccisu à Serajevu da un naziunalista bosniacu [[Gavrilu Princip]]. * 23 lugliu - L'Austria-Ungheria invia un ultimatum à la Serbia. * 28 lugliu - L'Austria-Ungheria dichjara guerra à la Serbia. * 29 lugliu - La Russia ordina la mobilitazione ghjenerale. * 31 lugliu - Ultimatum tedescu à la Russia - Mobilitazione ghjenerale nell'imperu austru-ungaricu. * 1 agosto|1º agostu - La Ghjermania dichjara guerra à la Russia - L'Italia pruclama la neutralità. * 2 agostu - Le truppe tedesche occupanu lu Lussemburgu. * 3 agostu - La Ghjermania dichjara guerra à la Francia; * 4 agostu - La Ghjermania invade la neutrale Belgica - lu Regnu Unitu dichjara guerra à la Ghjermania dopu à chì questa ùn rispetta la neutralità belgica. * 5 agostu - lu Muntenegru dichjara guerra à l'Austria. * 6 agostu - L'Austria dichjara guerra à la Russia. * 6 agostu - La Serbia dichjara guerra à la Ghjermania. * 8 agostu - lu Muntenegru dichjara guerra à la Ghjermania. * 9 agostu - La Francia dichjara guerra à l'Austria-Ungheria. * 12 agostu - La Francia dichjara guerra à l'Austria. * 13 agostu - La Gran Bretagna dichjara guerra à l'Austria. * 15 agostu - 17 agostu - li russi attaccanu in Galizia è in la Prussia urientale * 20 agostu - 28 agostu - li tedeschi occupanu la Belgica - lu Ghjappone dichjara guerra à la Ghjermania è à l'Austria - L'Austria dichjara guerra à la Belgica. * 27 agostu - 30 agostu - [[Battaglia di Tannenberg (1914)|Battaglia di Tannenberg]]: li tedeschi scunfighjenu li russi. * Settembre 1914 - un pattu di unità viene firmatu da Francia, Gran Bretagna è Russia. * 6 settembre - 12 settembre - [[Prima battaglia di la Marna|Battaglia di la Marna]] - L'uffensiva tedesca in Francia hè bloccata - In Galizia l´austriaci sò scunfitti da li russi. * 9 ottobre - [[Assediu di Anversa]] - [[Anversa]], lu [[Belgica]] cede à le truppe tedesche. * 31 ottobre - La Turchia entra in guerra cù l´imperi centrali: si aprirunu di li novi frunti di combattimentu, quellu russu-turcu in Armenia è quellu anglu-turcu in Mesuputamia è in Eghjttu. * 1 novembre|1º novembre - Una squadra di incrociatori tedeschi inflighjè una bruciante scunfitta à la [[Royal Navy]] affondandu due incrociatori corazzati à largu di le coste cilene ([[Battaglia di Coronel]]). * 4 novembre - La Russia è la Serbia dichjaranu guerra à l'[[Imperu Ottomanu]]. * 5 novembre - La Francia è lu Regnu Unitu dichjaranu guerra à l'Imperu Ottomanu. * 8 dicembre - à largu di le isole Falkland una squadra di incrociatori da battaglia britannichi annienta la divisione di l'ammiragliu [[Maximilian von Spee]], vendicandu lu disastru di Coronel ([[battaglia di le Falkland]]). * 25 dicembre - Truppe taliane sbarcanu à Valona, in Albania, à scopu cautelativu. === 1915 === * 6 ghjennaiu - 8 ghjennaiu - li voluntari garibaldini taliani sustenenu aspri combattimenti in le Argonne. * 7 ghjennaiu - Negoziati italu-austriaci. L'Italia vole ottene di li cumpensi territoriali chì cuntrobilancinu l'eventuale stensione di lu territoriu austriacu. * 23 ghjennaiu - Inizia un'uffensiva austriaca nant'à li Carpazi. * 1 febbraio|1° febbraiu - li tedeschi distrughjenu nant'à li laghi Masuri la 10° armata. * 15 febbraiu - uffensiva francese in la Champagne. * 19 febbraiu - Inizia la [[campagna di li Dardanelli]], tentativu anglu-francese di cunquistà lu strettu è la cità di [[Istanbul]]. * 22 marzu - cuntruffensiva russa nant'à li Munti Carpazi. * 16 aprile - L'Austria respinghje le proposte taliane. L'Italia aveva chjestu cumpensi territoriali quale moneta di scambiu per la so´ neutralità. * 26 aprile - L'Italia aderisce segretamente à lu Pattu di Londra cù l'Intesa. * 3 maghjiu - L'Italia denuncia la Triplice Alleanza. cuntruffensiva austru-ungarica in Galizia cù gravi scunfitte per li russi. * 5 maghjiu - D'Annunziu pronuncia à Quartu un discorsu interventista. * 20 maghjiu - lu guvernu talianu ottiene li pieni puteri in casu di guerra. * 24 maghjiu - l'Italia entra in guerra cuntru l'Austria-Ungheria. Li suldati taliani superanu dovunque li vecchi cunfini è attaccanu le posizioni nemiche. * 25 maghjiu - 28 maghjiu - Occupazione di lu Monte Altissimu, di Ala, Cortina d'Ampezzu, Gradu è Aquileja. * 3 ghjugnu - [[San Marinu]] dichjara guerra à l'Austria. * 8 ghjugnu - Monfalcone è Gradisca sò taliane. * 12 ghjugnu - li suldati taliani occupanu la cunca di Plezzu è riescunu à passà l'Isonzu à Plava, dove custituiscunu una piccula è tormentata testa di ponte. * 16 ghjugnu - cù ardita azione l´[[alpini]] cunquistanu lu Monte Neru. * 23 ghjugnu - 7 lugliu - [[Prima battaglia di l'Isonzu]]. Sanguinosi scuntri à Plava, nant'à lu monte Podgora, à Oslavia è nant'à lu Carsu Gorizianu. * Primi di lugliu - Grande uffensiva austru-tedesca in pulonia. nant'à lu fronte francese aspre battaglie in la zona di l'Artois. * 18 lugliu - 4 agostu - [[Secunda battaglia di l'Isonzu]]. Durissimi scuntri nant'à lu monte S. Michele nant'à lu Carsu. Lotta terribile à S. Maria è S. Lucia di Tolminu, è fra lu Podgora è Oslavia. * 20 lugliu - Combattimentu nant'à le Tofane davanti à Cortina d'Ampezzu. More lu ghjenerale Cantone. * 21 agostu - l'Italia dichjara guerra à l'Imperu è la Turchia. * settembre-[[uttobre]] - uffensiva anglu-francese nell'Artois è in la Champagne. uffensiva austru-tedesca cuntru la Russia. * 5 ottobre - La Bulgaria dichjara guerra à la Serbia. * 19 ottobre - L'Italia dichjara guerra à la Bulgaria. * 18 ottobre - 4 novembre - [[Terza battaglia di l'Isonzu]] á lu scopu di portà un aiutu indirettu à li serbi chì stannu per esse travolti da tedeschi, austriaci è bulgari. * 10 novembre - 2 dicembre - [[Quarta battaglia di l'Isonzu]]. nant'à lu Monte S. Michele si copre di gloria la Brigata Sassari è nant'à lu Calvariu (Podgora) la Brigata Casale. * 16 dicembre - l´taliani sbarcanu à Valona per pruteghjè l'esercitu serbu in ritirata è ne predispunenu lu salvataghjiu. === 1916 === * ghjennaiu - Salvataghjiu di l'esercitu serbu da parte di la Marina taliana. * 21 febbraiu - Cumincia l'uffensiva tedesca cuntru [[Battaglia di Verdun|Verdun]], in Francia. * 9 marzu - la Ghjermania dichjara guerra à lu [[Portogallu]]. * 11 marzu - 19 marzu - l'Austria-Ungheria dichjara guerra à lu Portogallu. [[Quinta battaglia di l'Isonzu]], nant'à richjesta di li francesi chì cercanu, indirettamente, di allentà la morsa chì li stringhje à Verdun. * 12 aprile - Gl'taliani attaccanu nant'à l'[[Guerra bianca in Adamello|Adamellu]]. Si combatte à olte 3000 metri d'altitudine. * 18 aprile - Viene fatta saltà cù una mina è cunquistata la cima di lu Col di Lana. * 15 maghjiu - 31 maghjiu - l´austriaci lancianu nant'á l'altipiani la "[[Battaglia di li Altipiani|Strafexpedition]]" (spedizione punitiva) cuntru l'Italia á lu scopu di raghjiunghje la pianura veneta è piglie à le spalle le armate schjerate in Carnia è nant'à l'Isonzu. dopu à sanguinosi combattimenti l'attaccu fallisce. * 31 maghjiu-2 ghjugnu scontru navale fra la ''[[Royal Navy|Grand Fleet]]'' è la ''[[Hochseeflotte]]'' in lu [[mà di lu Nord]]; passa à la storia cume [[battaglia di lu Jutland]], ò di lu Skaghjerrak per li tedeschi. Quella chì viene ricordata cume la più grande battaglia navale di tutti li tempi, fu tatticamente una vittoria tedesca, datu chì le perdite inflitte à li britannichi funu superiori è piuttostu brucianti (come l'affondamentu di li tre incrociatori da battaglia ''[[HMS Indefatigable (1909)|Indefatigable]]'', ''[[HMS Invincible (1907)|Invincible]]'' è ''[[HMS Queen Mary|Queen Mary]]'', à fronte di la perdita di l'incrociatore da battaglia Lutzow per li tedeschi). Tuttavia l'effettu strateghjcu di lu scontru fu di assolutu vantaghjiu britannicu, perché la flotta tedesca ùn si arrischiò più in mà apertu per cercà unu scontru direttu. La guerra nant'à lu mà veniva affidata quasi cumpletamente à li sommerghjbili. * 4 ghjugnu - 15 agostu - uffensiva russa in Bucovina cuntru l´austriaci chì devonu indietreghjià cù parechje perdite. * 29 ghjugnu - l´austriaci lancianu gas asfissianti in la zona di lu monte S. Michele. * 1º lugliu - In Francia l´alleati attaccanu in forze nant'à la Somme. * 12 lugliu - Venenu impiccati [[Cesà Battisti]] è [[Fabiu Filzi]], catturati pochi ghjorni prima durante un'azione nant'à lu monte Cornu. * 6 agostu - 17 agostu - [[Sesta battaglia di l'Isonzu]]. Gorizia hè cunquistata da l´taliani lu 9 agostu, dopu à chì eranu state finalmente prese le terribili alture di lu Sabotinu, di Oslavia è di lu Podgora. Lu primu ghjornu di la battaglia cade [[Enricu Toti]]. * 10 agostu - Viene impiccatu à pula [[Nazariu Sauru]], irridente istrianu, catturatu lu 30 lugliu. Era statu imbarcatu nant'à lu sommerghjbile Pullinu. * 27 agostu - La [[Romania]] dichjara guerra à l'Austria-Ungheria. * 28 agostu - L'Italia dichjara guerra à la Ghjermania è la Ghjermania dichjara guerra à la Romania. * 30 agostu - l'Imperu Ottomanu dichjara guerra à la Romania. * 1 settembre|1º settembre - la Bulgaria dichjara guerra à la Romania. * 5 settembre - cunquistatu in val di Fiemme lu monte Cauriol. * 14 settembre - 17 settembre - [[Settima battaglia di l'Isonzu]], prima di le tre "spallate" autunnali, cù scà si risultati pure à causa di lu maltempu. * 10 ottobre - 12 ottobre - [[uttava battaglia di l'Isonzu]]. cunquista di lu Sober nant'à lu Carsu. * 1 novembre|1° novembre - 2 novembre - [[Nona battaglia di l'Isonzu]]. nant'à lu Carsu li fanti cunquistanu Cima Grande, lu monte Pecinka è lu Dossu Faiti. * 21 novembre - à 86 anni more l'Imperatore d'Austria è re d'Ungheria [[Francescu ghjuseppe]]. l´succede [[Cà lu li d'Austria-Ungheria|Cà lu d'Asburgu]]. * dicembre - Tedeschi è Austriaci lancianu un'uffensiva di pace. [[File:gefangeneCividale.jpg|thumb|250px|Prighjoneri taliani di la dodicesima battaglia di l'Isonzu]] === 1917 === * 3 febbraiu - l´Stati Uniti romponu le relazioni cù la Ghjermania à seguitu di l'intensificà si di la guerra sottumarina. * 24 febbraiu - à l'ambasciatore di li Stati Uniti in lu Regnu Unitu, Walter H. Paghje, viene cunsegnatu lu [[telegramma Zimmermann]], in lu quale l'Imperu Ghjermanicu offre la restituzione di lu Sudovest Americanu à lu [[Messicu]]. * 12 marzu - In Russia scoppia la "[[Rivoluzione di Febbraiu]]". Lu zar Nicula II hè costrettu á abdicare. Viene pruclamata la Repubblica. * 2 aprile - l´[[Stati Uniti d'America]] dichjaranu guerra à la [[Ghjermania]]. * 6 aprile - l´Stati Uniti d'America entranu in guerra. * 7 aprile - [[Panamá]] è [[Cuba]] dichjaranu guerra à la [[Ghjermania]]. * 16 aprile - L'uffensiva Nivelle in Francia si risolve in un grossu insuccessu. * 12 maghjiu - 28 maghjiu - [[Decima battaglia di l'Isonzu]]. Le fanterie taliane cunquistanu lu monte Kuk, lu Vodice è le pendichi di lu monte Santu. Aspri combattimenti in lu Carsu meridionale. * 7 ghjugnu - Incumincia una grande è longa uffensiva inglese in le Fiandre, ma senza risultati decisivi. * 10 ghjugnu - 29 ghjugnu - [[Battaglia di lu Monte Ortigara|Battaglia di l'Ortigara]]. Venti battaglioni di Alpini, un reghjimentu di bersaglieri è la brigata di fanteria Reghjna si immolanu nant'à la vetta di lu monte chì avevanu cunquistatu è chì ùn possonu mantenere. Li primi repà ti americani sbarcanu in Francia. * 27 ghjugnu - entra in lu cunflittu la [[Grecia]] è dichjara guerra à [[Austria-Ungheria]], [[Bulgaria]], [[Ghjermania]] è [[Imperu Ottomanu]]. * 22 lugliu - lu [[Siam]] dichjara guerra á [[Austria-Ungheria]] è [[Ghjermania]]. * 4 agostu - la [[Liberia]] dichjara guerra à la Ghjermania. * 14 agostu - la [[Cina]] dichjara guerra á [[Austria-Ungheria]] è [[Ghjermania]]. * 17 agostu - [[Undicesima battaglia di l'Isonzu]] è vittoria taliana nant'à l'altipianu di la Bainsizza. * 26 agostu - lu [[Brasile]] dichjara guerra à la [[Ghjermania]]. La Grecia entra in guerra è si schjera cù l'Intesa. * 17 settembre - Mancata sorpresa di Carzanu (Trentinu). * 24 ottobre - Tedeschi è austru-ungarichi ingaghjianu la [[Battaglia di Caporetto|dodicesima battaglia di l'Isonzu]] è riescunu à sfondà á lu sboccu di la valle di l'Isonzu, fra Tolminu è Caporettu. * 7 novembre - li bulscevichi si impadroniscunu di lu pute in Russia, dandu vita à la "[[Rivoluzione d'ottobre]]". * 8 novembre - lu ghjenerale Cadorna viene esoneratu da lu comandu di l'esercitu. Lu sustituisce lu ghjenerale [[Armandu Diaz|Diaz]]. * 7 dicembre - l´[[Stati Uniti d'America|Stati Uniti]] dichjaranu guerra à l'[[Austria-Ungheria]]; * 10 dicembre - [[Panamá]] dichjara guerra à l'[[Austria-Ungheria]]; * 16 dicembre - [[Cuba]] dichjara guerra à l'[[Austria-Ungheria]]. === 1918 === * 8 ghjennaiu - lu Presidente di li Stati Uniti Wilson espune li soi "14 punti" per la pace. * 3 marzu - la [[Russia]] esce da la guerra cù lu [[Trattatu di Brest-Litovsk]]. * 21 marzu - 6 aprile - Grande uffensiva tedesca in francia è vicinu á Arras. * 9 aprile - 29 aprile - Altra uffensiva tedesca in le Fiandre. * 23 aprile - lu [[Guatemala]] dichjara guerra à la Ghjermania. * 8 maghjiu - lu [[Nicaragua]] dichjara guerra à la Ghjermania è à l'Austria-Ungheria. * 23 maghjiu - lu [[Costarica]] dichjara guerra à la Ghjermania. * 27 maghjiu - 13 ghjugnu - li tedeschi superanu l'Aisme è avanzanu versu la Marna. * 10 ghjugnu - in le acque di Premuda lu MAS di [[Luighj Rizzo|Rizzu]] affonda la [[SMS Szent István|corazzata S. Stefanu]]. * 15 ghjugnu - 23 ghjugnu - [[Battaglia di lu solstiziu]]. Fallimentu di l'uffensiva austriaca à lu mare. l´austru-ungarichi riescunu à superà lu Piave. Li suldati taliani resistonu in pianura. Lu 23 l´avversari si ritiranu. * 12 lugliu - [[Haiti]] dichjara guerra à la Ghjermania. * 19 lugliu - [[Honduras]] dichjara guerra à la Ghjermania. * 19 lugliu - 3 agostu - cuntruffensiva anglu-francese tra l'Aisme è la Marna. * 9 agostu - Volu di D'Annunziu nant'à Vienna. * 8 agostu - 12 agostu - Attacchi alleati in vari settori di lu fronte francese. * 24 settembre Vittorie alleate in Macedonia. La Bulgaria chjede l'armistiziu chì viene firmatu lu 29 settembre. * 24 ottobre - 3 novembre - l´taliani scattanu à l'uffensiva nant'à lu Grappa è nant'à lu Piave. Le truppe taliane occupanu [[Battaglia di Vittoriu Veneto|Vittoriu Venetu]]. certi corpi d'armata taliani sbarcanu à Trieste. Lu fronte austriacu crolla dovunque. L'austria-Ungheria chjede l'[[armistiziu di Villa ghjusti|armistiziu]]. * 4 novembre - fine di le ostilità tra l'Italia è l'austria-Ungheria: ''[[bullettinu di la Vittoria]]''. * 11 novembre - [[Armistiziu di cumpiègne|Armistiziu]] tra l´Alleati è la Ghjermania, le cui armate si ritiranu dovunque. La Grande Guerra hè finita. == Caratteristiche distintive di la guerra == La prima guerra mundiale hè cunsiderata cume la prima guerra muderna nant'à larga scala. In realità si presentava cume una sorta di ibridu tra una tecnolughja militare avanzata è una duttrina strateghjca di stampu postnapuleonicu. Tra le innovazioni chì avarianu cambiatu lu voltu di la guerra ci fu l'usu stensivu di la mitragliatrice à scopi prevalentemente difensivi. Un solu nidu di [[mitragliatrice]], purché ben provvista di munizioni, puteva tene in scaccu un'intera brigata, rendendu spessu vani li tentativi di attaccu direttu. cunseguenza immediata di tale innovazione fu l'edificazione, in particular manera nant'à lu fronte uccidentale, di impunenti linee difensive, una catena di trincee chì andavanu da lu [[Mà di lu Nord]] à la [[Svizzera]]. Le duttrine di guerra tardarunu in l'adeguà si à la nova situazione, affidate cume eranu à teorichi di l'arte militare formatisi à la scola di [[Carl Von Clausewitz]], barone prussianu di iniziu ottocentu. Principale fondamentu di tali dottrine era la guerra d'attaccu, unica espressione di l' «''elan vitale''», lu spiritu vitale che, in le parole di [[Ferdinand Foch]], avaria assicuratu la vittoria finale. Milioni di omini funu irraziunalmente spinti á esporsi ine mi à lu focu di la [[mitragliatrice]], in lu vanu tentativu di cunquistare, cù la sola forza di lu numeru, le posizioni nemiche è di dimostrà la superiorità di lu propriu spiritu. L'[[artiglieria]], chì aveva cunosciutu unu sviluppu tecnicu vertighjnosu da l'iniziu di lu seculu, fu usata in chjave prevalentemente uffensiva, cume metodu, spessu inefficace, di scumbinà le linee nemiche prima di un attaccu. L'impattu psiculughjcu determinatu da l'usu stensivu di l'artiglieria pesante nant'à li suldati intrappulati in le trincee fu devastante, risultandu spessu in forme gravi è peculiari di [[nevrosi]]. La prima guerra mundiale vide pure l'usu di le [[armi chimiche]] è di li bombardamenti aerei, chì eranu stati entrambi messi fori leghjè da la [[Convenzione di l'Aia (1907)|Convenzione di l'Aia]] di lu 1907. l´effetti di le armi chimiche si rivelarunu duraturi, sia nant'à li corpi di le vittime (molte di le quali, supravvissute à la guerra, ne soffrirunu per lu restu di la vita) chì nant'à le menti di li comandanti di la ghjenerazione successiva ([[secunda guerra mundiale]]) che, avendone vistu l´effetti in la Grande Guerra, eranu riluttanti á utilizzarli, temendu chì lu nemicu avaria reaghjtu dispunendu magari di armamenti migliori. L'evidente squilibriu tra una tecnolughja avanzatissima è una tattica arcaica avaria determinatu l'immane massacru di la prima guerra mundiale è le sue cunseguenze nant'à la cultura è la storia europea. Nasceva la [[guerra di posizione]] è di massa, in cui lu veru obiettivu ùn era più la cunquista di lu territoriu nemicu è di li soi centri pulitici, ma l'esaurimentu di le sue risorse. La [[trincea]] rimane, in la letteratura storica è non, lu simbulu negativu di la prima guerra mundiale. Per quattru anni milioni di omini funu costretti à convive sottu terra, esposti á li aghjenti atmosferichi è à li bombardamenti, in cundizioni ighijeniche disastrose. La guerra veniva privata di ogni forma di idealismu, per diventà un'officina, in cui l'efficienza di lu massacru supravanzava ogni cunsiderazione umanitaria. Parziale eccezione fu quella di li piloti di aereu, visti cume li muderni «cavalieri», per li quali la guerra ùn significava abbrutimentu ma quasi un duellu di stampu medievale, unicu casu in cui l'eroismu propagandatu da le autorità militari trovava una fittizia applicazione. Le cundizioni di la vita di trincea ebberu cunseguenze enormi sullu sviluppu di lu cunflittu. La diserzione è l'automutilazione eranu à l'ordine di lu ghjornu, tantu da richjede l'interventu estesu è violentissimu di le autorità. à lu cuntempu nell'infernu di la trincea si sviluppavanu fenumeni novi chì avarianu determinatu la storia culturale successiva. Un intensu spiritu di cameratismu tra li suldati semplichi avaria favoritu l'idealizzazione è ideologhjzzazione di la guerra, elementu fondamentale per lu successivu imporsi di le [[Totalitarismo|ideologhije totalitarie]]. à lu cuntempu la cunsapevolezza di li sacrifichi à cui si era sottuposti alimentavanu, suprattuttu in le classi populari, la speranza di una maghjiore partecipazione à la costruzione di l'Europa postbellica. La guerra tecnolughjca richjedeva la mobilitazione in scala mai vista di omini è materiali è determinò una vera rivoluzione in le prerogative di lu Statu è un notevole ampliamentu di li soi puteri in tutte le nazioni coinvolte. La guerra vide pure lu nasce di lu cosiddettu "[[fronte internu]]", quellu di l'[[upinione pubblica]] da ammansisce è mobilità ideolughjcamente in favore di la vittoria finale. In tutti l´stati partecipanti ebbe un rolu crescente la [[propaganda]], volta à raccoglie fondi, cunsensi, voluntari. Tutti l´stati, cunsapevoli di l'immane sforzu richjestu à li cittadini è interessati principalmente à la vittoria in lu cunflittu, si spinseru in promesse di allargamentu di la [[democrazia]] à guerra finita, chì ùn puterunu esse di lu tuttu disilluse à lu termine di le ostilità. Altru puntu chì caraterizzò questu bagnu di sangue fu lu gran numeru di ghjovani chì vi parteciparonu, tra li quali, in Italia, li "ragazzi di lu '99", richjamati à le armi à soli 17 anni. Tra la ghjente si era inizialmente diffusa un'idea positiva di la Guerra, ben prestu abbandonata. == Perdite == Molte di le più grandi battaglie di la storia avvenneru in lu corsu di questa guerra. Vedi [[Prima battaglia di Ypres|battaglia di Ypres]], [[battaglia di lu crinale di Vimy]], [[prima battaglia di la Marna|battaglia di la Marna]], [[battaglia di Cambrai]], [[battaglia di la Somme]], [[battaglia di Verdun]], [[battaglia di Gallipuli]], le 11 [[Prima battaglia di l'Isonzo|battaglie di l'Isonzu]] è quella di [[Battaglia di Caporetto|Caporettu]]. Di seguitu un elencu di le forze mobilitate, di li caduti, feriti, dispersi, prighjonieri, suddivisi per nazione. {| class="wikitable" !| '''Nazione''' !| '''Mobilitati''' !| '''Morti ''' !| '''Feriti''' !| '''Dispe si ò prighjonieri''' |----- | '''''Imperi Centrali''''' | align="center" | | align="center" | | align="center" | | align="center" | |----- | '''[[Imperu austru-ungaricu]]''' | align="right" |7.800.000 | align="right" |1.200.000 | align="right" |3.620.000 | align="right" |2.220.000 |----- | '''[[Imperu Ghjermanicu]]''' | align="right" |11.000.000 | align="right" |1.773.700 | align="right" |4.216.058 | align="right" |1.152.800 |----- | '''[[Imperu Ottomanu]]''' | align="right" |2.850.000 | align="right" |325.000 | align="right" |400.000 | align="right" |250.000 |----- | '''[[Bulgaria]]''' | align="right" |1.200.000 | align="right" |87.500 | align="right" |152.390 | align="right" |27.029 |----- | '''''Intesa''''' | align="center" | | align="center" | | align="center" | | align="center" | |----- | '''[[Belgica]]''' | align="right" |267.000 | align="right" |13.716 | align="right" |44.686 | align="right" |34.659 |----- | '''[[Imperu britannicu]]'''<nowiki>*</nowiki> | align="right" |8.904.467 | align="right" |908.371 | align="right" |2.090.312 | align="right" |191.652 |----- | '''[[Francia]]'''<nowiki>**</nowiki> | align="right" |8.410.000 | align="right" |1.357.800 | align="right" |4.266.000 | align="right" |537.000 |----- | '''[[Grecia]]''' | align="right" |230.000 | align="right" |5.000 | align="right" |21.000 | align="right" |1.000 |----- | '''[[Italia]]''' | align="right" |5.615.000 | align="right" |650.000 | align="right" |947.000 | align="right" |600.000 |----- | '''[[ghjappune]]''' | align="right" |800.000 | align="right" |300 | align="right" |907 | align="right" |3 |----- | '''[[Muntenegru]]''' | align="right" |50.000 | align="right" |3.000 | align="right" |10.000 | align="right" |7.000 |----- | '''[[Portogallu]]''' | align="right" |100.000 | align="right" |7.222 | align="right" |13.751 | align="right" |12.318 |----- | '''[[Romania]]''' | align="right" |750.000 | align="right" |335.706 | align="right" |120.000 | align="right" |80.000 |----- | '''[[Imperu russu]]''' (finu à lu 1917) | align="right" |12.000.000 | align="right" |1.700.000 | align="right" |4.950.000 | align="right" |2.500.000 |----- | '''[[Serbia]]''' | align="right" |707.343 | align="right" |45.000 | align="right" |133.148 | align="right" |152.958 |----- | '''[[Stati Uniti d'America|Stati Uniti]]''' | align="right" |4.355.000 | align="right" |126.000 | align="right" |234.300 | align="right" |4.500 |} [[File:Sacrario redipuglia.jpg|thumb|350px|Sacrariu militare di [[Redipuglia]]]] I dati di li morti cumprendonu li deceduti per tutte le cause, li dati di li dispe si cumprendonu dispe si è prighjoneri di guerra<br /> <nowiki>*</nowiki> dati ufficiali; li caduti di le nazioni facenti parte di l'Imperu britannicu sò cusì suddivisi: :* [[Regnu Unitu]]: 715.000 :* [[Australia]]: 60.000 :* [[Canada]]: 55.000 :* [[India]]: 25.000 :* [[Nova Zelanda]]: 16.000 :* [[Sudafrica]]: 7.000 <nowiki>**</nowiki> dati ufficiali; le truppe coloniali francesi cuntarunu inoltre 114.000 caduti == Vittime civili == * [[Imperu Austru-Ungaricu]]: 300.000 * [[Belgica]]: 30.000 * [[Regnu Unitu]]: 31.000 * [[Bulgaria]]: 275.000 * [[Francia]]: 40.000 * [[Imperu tedescu|Ghjermania]]: 760.000 * [[Grecia]]: 132.000 * [[Romania]]: 275.000 * [[Russia]]: 3.000.000 * [[Serbia]]: 650.000 * [[Turchia]]: 1.000.000 ---- == Le forze in campu in lu 1914 == La situazione militare di certi di li principali eserciti chì stavanu per entrà in guerra era la seguente: === Esercitu imperiale tedescu === Ogni tedescu in gradu di maneghjià un'arma era sottupostu à lu serviziu militare da l'età di 17 anni finu à li 45. Lu serviziu effettivu iniziava à 20 anni è durava due ò tre anni secundu l'arma dopu à di chì proseguiva in la riserva per quattru ò cinque anni, poi finu à 39 anni in la landwehr. dopu à li 39 si passava à la landsturm (adibita quest'ultima à li servizi territoriali è di occupazione) finu à 45 anni. l´effettivi di l'esercitu imperiale à la vighjlia di l'entrata in guerra eranu di: ** 870.000 omini è 157.816 cavalli,in servizio, ** 1.180.000 in la riserva, ** 1.970.000 omini in la landwehr, ** 875.000 omini in la landsturm. questi eranu ò sarianu stati inquadrati da li à pocu (fatta eccezione per la cavalleria li cui reghjimenti è squadroni cume in quasi tutti l´eserciti seri di l'epoca eranu à urganicu di guerra fin da lu tempu di pace)in: ** 217 reghjimenti di fanteria ** 18 battaglioni di cacciatori ** 1 reghjimentu prussianu di la fighjia di lu kaiser lu qui comandante era lu stessu imperatore Guglielmu II ** 6 reghjimenti prussiani di corazzieri, ** 1 reghjimentu sassone di carabineri ciclisti ** 26 reghjimenti di ulani ** 28 di dragoni ** 21 di ussari ** 13 reghjimenti prussiani di cacciatori à cavallo ** 8 reghjimenti bavaresi di cavalleghjeri ** 100 reghjimenti di artiglieria da campagna ** 24 reghjimenti di artiglieria à piedi ** 35 battaglioni di pionieri ** 25 battaglioni di lu treno ** unità di cumunicazione(nell'agostu 1914 lu comandante di una cumpagnia di fanteria ò di batteria di artiglieria aveva à disposizione lu telefonu per cumunicà cù li comandi equivalenti è superiori)che cumprendevano: *** ferrovieri,telegrafisti,telefonisti,aerostieri,aviatori,automobilisti ecc. *** truppe indighjene. la strateghja Ghjermanica hè basata nant'à l'uffensiva,Lu muvimentu é un'appoggu intensivu di la fanteria cù le mitragliatrichi (6 armi per cumpagnia di fanteria). alla stessa epoca in Italia (un comandu di battaglione di fanteria permanente ne aveva in forza 2). === Armée francese === L'esercitu di la Repubblica francese mobilitatu á urganicu di guerra cumprendeva. ** 800.000 omini in lu rolu permanente. ** 2.900.000 di la riserva territoriale. questi èranu ripartiti in : ** 220 reghjimenti di fanteria ** 30 reghjimenti di cavalleria ** 80 reghjimenti di artiglieria ** 27 squadriglie di aviatori l'artiglieria da campagna francese era armata cù quantu di megliu esisteva à l'epoca (si trattava di una bocca da focu da 75mm calibru cumune cume In l'altri eserciti ma lu 75 francese puteva sparà 1 colpu ogni 4 secundi). Se li tedeschi eranu forti in lu volume di focu leghjèru grazie à la diffusione di la mitragliatice à livellu cumpagnia è veloci in le cumunicazioni li francesi eranu superiori in lu volume di focu di la so artiglieria da campagna. Inspiegabilmente l'armèe entru in lu cunflittu cù li soi suldati è ufficiali almenu per quantu riguarda la fanteria l´zuavi è la cavalleria cù di le uniformi ferme à le guerre napuleoniche da lu tagliu è li colori ùn troppu dissimili di li suldati di Napuleone Bonaparte difatti l'uniforme di lu personale di le armi supra citate cumprendeva: (verause)ghjaccha ad'un pettu cù una fila di bottoni metallichi dorati esterni ùn dissimulati à collettu dirittu è chiusu righjdu di colore blu scuru abbinata à di li calzoni longhi per quantu riguarda la fanteria di linea,larghi è longhi per l´zuavi, corti larghi à le cosce è stretti è aderenti da lu ghjnocchiu in ghju finu à fine pulpacciu per la cavalleria (roughje) rossi chiusi in fondu da di li scarponcini à gambalettu longu allacciati di coiu annerito(ad'eccezione di la cavalleria chì aveva scarponcini bassi è gambali ), l'uniforme cumprendeva inoltre uno(shaku)(unicamente per la fanteria di linea è l´ufficiali di li zuavi)berrettu di forma circolà troncu conica menu altu di quellu in'usu in lu secundu imperu di Napuleone III pure questu cù la calotta per metà rossa cume li calzoni in la parte superiore è blu in quella inferiore. Ultimu particulà chì caratterizzava la fanteria di linea di l'armèe cunsisteva in lu fattu chì li suldati è li graduati di la fanteria di linea cù l'uniforme di marcia dovevanu indossà sempre (sia d'invernu chì in estate) lu capputtu à doppiu pettu blu scuru, durante la marcia l´angoli interni inferiori di le falde anteriori eranu fermati nant'à lu dietru cù due bottoni. Lu difettu di ùn ave un'uniforme adeguata à la guerra muderna è da li colori vivaci (culotte) calzoni roughje provocherà sensibili perdite in le prime fasi di lu cunflittu. === Esercitu imperiale russu === Lu zar Nicula II é li soi ghjenerali putevanu cuntà cù la mobilitazione à lu momentu nant'à 8.000.000 di omini, una forza cunsiderevole à prima vista è apparentemente vistu chì scarsamente equipaghjiata in armi è rifornimenti, luntana da li livelli di li maggori eserciti europei. I reghjimenti di fanteria eranu 260 quelli di cavalleria 60. Forse putrà colpisce lu numeru esiguu di li reghjimenti in rapportu à la inghjente forza mobilitata citata supra, ma la maghjiorparte di l'esercitu imperiale era formatu da battaglioni di lavoratori. Esighjenza dovuta à lu fattu chì le vie di cumunicazione versu lu cunfine ovestu di l'imperu eranu scarsissime è spessu in cattivu statu dunque per aumentà l'afflussu di li rifornimenti è di le truppe saria statu necessariu aprisce nove strade fra le foreste di tundra chì caratterizzavanu è caratterizzanu oghji stessu li territori chì allora eranu li territori di cunfine di l'imperu di li Romanoff, oltre à questu lu mudestu numeru di le unità combattenti era dovuta pure à la scarsità di armi è equipaghjiamenti à disposizione. Lu suldatu russu era un cuntadinu abituatu à la fatica è à li disaghj di la vita in campagna è in muntagna. Abituatu á esse sottumessu è inoltre in la gran parte di li casi analfabeta, qualità nant'à cui l´ufficiali putevanu cuntà suprattuttu ùn portatu à lamentà si facilmente. L'ufficiali ùn avanzavanu di gradu per bravura ò meriti di serviziu. === Esercitu inglese === All'iniziu di lu XX seculu,la Gran Bretagna hè lu primu imperu coloniale di lu mondo,la populazione metrupulitana cunta 46 milioni di abitanti, ma quella di lu so' imperu passa li 376 milioni. Lu so' esercitu hè cumpostu da voluntari, ripartitu tra esercitu di campagna, destinatu à servisce fori da lu territoriu metrupulitanu è esercitu territoriale lu cui cumpitu hè la difesa di lu territoriu metrupulitanu. L'esercitu di campagna hè cumpostu da voluntari in serviziu permanente, l'esercitu territoriale hè urganizzatu cume una milizia. Prima di la guerra,l'esercitu di campagna cumprende solamente: ** 4 reghjimenti di fanteria di la fighjia ** 2 brigate di fucilieri ** 67 reghjimenti di fanteria di linea ** 3 reghjimenti di cavalleria di la fighjia ** 7 reghjimenti di dragoni ** 6 reghjimenti di lancieri ** 12 reghjimenti di ussari ** 23 reghjimenti di artiglieria da campagna ** 8 reghjimenti di artiglieria à cavallo ** 99 cumpagnie trenu d'artiglieria ** 86 cumpagnie di lu ghjenio ** 1 sezione militare areonautica cumprendente areoplani,palloni è dirighjbili ** 87 cumpagnie di lu treno in iss'agostu 1914 più di la metà di li battaglioni di fanteria di li reghjimenti di l'esercitu di campagna hè in serviziu in le colonie vistu chì di li 3 battaglioni di cui in media hè cumpostu un reghjimentu unu solu à turnu hè sempre presente in patria in riposu. == Armamenti == === Armi austriache === * '''Fucili:''' ** Mannlicher M95 * '''Mitragliatrici:''' ** [[Schwarzlose M07/12]] === Armi britanniche === * '''Fucili:''' ** [[Fucile Lewis]] ** [[Lee-Enfield|Short Magazine Lee-Enfield (SMLE) Nu.1 Mk III/Mk III*]] ** [[Springfield M1903]] * '''Mitragliatrici:''' ** [[Mitragliatrice Maxim|Maxim]] * '''Pistole d'ordinanza:''' ** [[Webley Revolver]] === Armi tedesche === * '''Fucili:''' ** [[Mauser mudel 98]] * '''Pistole d'ordinanza:''' ** [[Lughjer P08]] * '''Mitragliatrici:''' ** Maschinenghjewehr 08 ** Maschinenghjewehr 08/15 * '''Pistole mitragliatrici:''' ** [[MP 18]] === Armi statunitensi === * '''Fucili:''' ** [[Springfield M1903 7,62 mm]] ** [[Lee-Enfield|American Enfield]] mod. 1917 7,62 mm * '''Mitragliatrici:''' ** Chauchat mod.1915 8 mm 240colpi/m ** U.S. Browning mod.1917 à li 7,62 mm 450-600colpi/m ** Colt mod.1895 6 mm 400colpi/m * '''Pistole d'ordinanza:''' ** [[Colt 1911|Colt guvernament mod.1911 à li 11,43 mm automatica]] ** [[Colt New Service]] mod. 11,43 mm * '''Mezzi corazzati:''' ** Carru leghjèru [[Ford]] (1918) ** Carru armatu pesante Mk VIII (1918) === Armi francesi === * '''Fucili:''' ** [[Lebel mod.1886/1893 8 mm]] ** [[Lebel mod.1892/M16 8 mm]] ** [[Lebel mod.1916 8 mm]] * '''Mitragliatrici:''' ** [[Chauchat mod.1915 8 mm 240colpi/m]] ** [[Hotchkiss mod.1914 450-500colpi/m]] * '''Pistole d'ordinanza:''' ** [[Lebel mod.1892 8 mm]] ** [[Izzara 7,65 mm automatica]] ** artiglierie: cannone da 75m.97 * '''Mezzi corazzati:''' ** [[Carru armatu mediu Shneider C.A. 1 (1917)]] ** [[Carru armaru mediu Saint Chamond (1917)]] ** [[Carru armatu leghjèru Renault F.T. (1917)]] ** [[Carru armatu per cumunicazioni Renault T.S.F. (1918)]] ** [[Carru Armatu Renault BS (1918)]] ** [[Carru superpesante 2C (1918)]] ** [[Autoblinda White (1918)]] ** [[Carru d'assaltu FCM 1B (1918)]] === Armi russe === * '''Fucili:''' ** [[Mosin-Nagant]] mod.1891 7,62 mm * '''Mitragliatrici:''' ** [[Pulemet-Maxim mod.1910 7,62 mm 500-600colpi/m]] * '''Pistole d'ordinanza:''' ** [[Nagat mod.1895 7,62 mm]] * '''Mezzi corazzati:''' ** Autoblinda semicingolata Austin-Putilov (1917) === Armi taliane === * '''Fucili:''' ** [[Carcanu Mod. 91|Carcanu Fucile Mod. 91]] 6,5 mm ** [[Carcanu Mod. 91|Carcanu Moschettu Mod. 91 (per cavalleria)]] 6,5 mm ** [[Carcanu Mod. 91|Carcanu Moschettu Mod. 91 per truppe speciali]] 6,5 mm * '''Mitragliatrici:''' ** [[U.S. Colt mod.1896 6 mm 400colpi/m]] ** [[Villar Perosa mod.1915 9 mm duplice canna 300 colpi/m per ogni canna]] ** [[Fiat-Revelli mod.1914 500colpi/m]] * '''Pistole d'ordinanza:''' ** [[Glisenti mod.1889 10,35 mm]] ** [[Brixia mod.1906 9 mm]] ** [[Glisenti mudellu 1910|Glisenti mod.1910 9 mm automatica]] ** [[Beretta mod.1915 9 mm automatica]] * '''Mezzi corazzati:''' ** [[Autoblinda Isotta-Fraschini tipu RM (1912)]] ** [[Autoblinda Ansaldu-Lancia (1917)]] ** [[Carru Armatu d'assaltu pesante Fiat 2000 (1917)]] ** [[tipu 92 (obice)]] di appoghjiu à li carri armati == cunseguenze == A causa di la lungura di la voce si veda '''[[cunseguenze di la prima guerra mundiale]]''' per l´eventi è le ripercussioni chì seguirunu l'armistizio: {| border="0" class="tocculours" |----- | align="center" | '''cuntenuti di [[cunseguenze di la prima guerra mundiale]]''' |----- | align="left" | <div style="marghjn-bottom:0px;"> [[cunseguenze di la prima guerra mundiale#L'embargu di la Ghjermania|1 L'embargu di la Ghjermania]]<br /> </div> <div style="marghjn-bottom:0px;"> [[cunseguenze di la prima guerra mundiale#I Trattati di Pace|2 lu Trattatu di Versailles]]<br /> </div> <div style="marghjn-bottom:0px;"> [[cunseguenze di la prima guerra mundiale#L'epidemia di la Spagnola|3 L'epidemia di la Spagnola]]<br /> </div> <div style="marghjn-bottom:0px;"> [[cunseguenze di la prima guerra mundiale#cunseguenze ghjeopulitiche é ecunomiche|4 cunseguenze ghjeopulitiche é ecunomiche]]<br /> </div> <div style="marghjn-left:2em;"> [[cunseguenze di la prima guerra mundiale#Rivoluzioni|4.1 Rivoluzioni]]<br /> [[cunseguenze di la prima guerra mundiale#Italia|4.2 Italia]]<br /> [[cunseguenze di la prima guerra mundiale#Ghjermania|4.3 Ghjermania]]<br /> [[cunseguenze di la prima guerra mundiale#Francia|4.4 Francia]]<br /> [[cunseguenze di la prima guerra mundiale#Imperu Austru-Ungarico|4.5 Imperu Austru-Ungaricu]]<br /> [[cunseguenze di la prima guerra mundiale#Imperu Britannico|4.6 Imperu britannicu]]<br /> [[cunseguenze di la prima guerra mundiale#Imperu Ottomano|4.7 Imperu Ottomanu]]<br /> [[cunseguenze di la prima guerra mundiale#Russia|4.8 Russia]]<br /> [[cunseguenze di la prima guerra mundiale#Stati Uniti|4.9 Stati Uniti]]<br /> [[cunseguenze di la prima guerra mundiale#Ecunomia mundiale|4.10 Ecunomia mundiale]]<br /> </div> <div style="marghjn-bottom:0px;"> [[cunseguenze di la prima guerra mundiale#Trauma sociale|5 Trauma sociale]]<br /> </div> <div style="marghjn-bottom:0px;"> [[cunseguenze di la prima guerra mundiale#Resti di le munizioni|6 Resti di le munizioni]]<br /> </div> <div style="marghjn-bottom:0px;"> [[cunseguenze di la prima guerra mundiale#Memoriali è tombe|7 Memoriali è tombe]]<br /> </div> <div style="marghjn-left:2em;"> [[cunseguenze di la prima guerra mundiale#Memoriali:|7.1 Memoriali]]<br /> [[cunseguenze di la prima guerra mundiale#Tombe di lu milite ignoto|7.2 Tombe di lu milite ignotu]]<br /> </div> |} == Note == < references/> == Bibliografia == * Mandel Robertu, ''Eroi Milanesi di la Grande Guerra'', La Lanterna Editrice, Milanu, 1932. * Pieru Melograni, ''Storia pulitica di la grande guerra'', Laterza: Bari 1969. * G.Lehner, ''Ecunomia, pulitica è Società in la prima guerra mundiale'' (Messina-Firenze,1973). * Mariu Silvestri, ''Isonzu 1917'', ISBN 88-17-12719-1. * Mariu Silvestri, ''Caporettu. Una battaglia è un enigma'', ISBN 88-17-10711-5. * L'eserciti di lu XX seculu, Curciu 1980. * Arrigu Petacco,''Le grandi battaglie di lu XX seculu'', Curciu 1982. * Eric J. Leed, ''Terra di nessuno'', bulogna: lu Mulinu, 1985, ISBN 88-15-06326-9. * [[John Reed]], ''La guerra nell'Europa urientale 1915'', Pantarei, Milanu 1997. * Martin ghjlbert, ''La grande storia di la prima guerra mundiale'', Milano: Mondadori, 2000, ISBN 88-04-48470-5. * Antoniu ghjbelli, ''L'officina di la guerra'', Torino: bullati Boringhieri, 2003, ISBN 883911039. * [[Emiliu Lussu]], ''Un annu nant'à l'altipiano'', Einaudi, 2005, ISBN 978-88-06-17314-2. * ghjanPaolu Ferraioli, ''pulitica è diplomazia in Italia tra XIX è XX seculu. Vita di Antoninu di Santu ghjulianu (1852-1914)'', Soveria Mannelli: Rubbettinu, 2007. * [[Michele Rallu]], ''L'interventu talianu in la prima guerra mundiale è la Vittoria Mutilata'', Settimu Sighjllu, 2007. == Voci correlate == * [[Ghjuvan Mufraggi]] * [[Lista di personaghji associati à la prima guerra mundiale]] * [[Battaglie famose]] * [[Triplice Intesa]] * [[Triplice Alleanza (1882)|Triplice Alleanza]] * [[Cumunismu]] * [[Rivoluzione Russa]] (u Rivoluzione d'Ottobre) * [[Secunda guerra mundiale]] * Anni di guerra: 1914, 1915, 1916, 1917, 1918 * [[cunferenza di Cannes]] * [[Fascismu]] * [[cunseguenze di la prima guerra mundiale]] * [[ghjornale di trincea]] * [[Brigata Catanzaru]] * [[Reduci viventi di la prima guerra mundiale]] * [[Riccardu di ghjustu]], primu mortu talianu di la guerra * [[Camille Mayer]], primu mortu tedescu di la guerra * [[Jules-André Peughjeot]], primu mortu francese di la guerra * [[Campagna di la Mesuputamia]], un fronte di la prima guerra mundiale == Altri proghjetti == ==Cullegamenti esterni== * http://www.i-a-1915-1918.com/ La Grande Guerra 1915-1918]: Immaghjni di li campi di battaglia * [http://www.nondimenticare.com/ La Grande Guerra. Per ùn dimenticare] situ talianu di approfondimentu storicu nant'à la Grande Guerra. Gruppu di rievocatori storichi chì operanu per la trasmissione di la Memoria è storia di iss'epoca attraversu rievocazioni, eventi è visite in le scole. * [http://www.primaguerramondiale.it/ prima guerra mundiale]: Un portale cumpletu nant'à la prima guerra mundiale: antefatti, cause, dopoguerra è prutagonisti di la grande guerra. * [http://www.lagrandeguerra.net/ La Grande Guerra 1914-1918]: La storia, li personaghji, la cronolughja, l´armamenti, li memoriali, le pubblicazioni, l´approfondimenti, li filmati è le canzoni di la prima guerra mundiale 1914-1918. * [http://cross.mason.infogami.com/propaganda#pc-wwi Propaganda] Propaganda prima, durante è dopu à la prima guerra mundiale. * [http://www.museostoricu.tn.it/menu.htm Museu Storicu di Trentu], impegnatu in la racculta di documentazione populà relativa à lu periodu di la prima guerra mundiale. * [http://www.museodellaguerra.it Museu di la guerra di Roveretu], tra li più forniti in Italia di documentazione nant'à la Grande Guerra. * [http://www.fortebelvedere.urg Forte Belvede Gschwent], fortezza austru-ungarica è museu di la Grande Guerra 1914-18 di Lavarone (TN). * [http://www.firstworldwar.com/ First World War.com], situ chì descrive in dettagliu battaglie, prutagonisti, armamenti. * [http://www.art-ww1.com/gb/index2.html Arte di la prima guerra mundiale] racculta curata da l' [[urganizzazione di le Nazioni Unite per l'Educazione, la Scienza è la Cultura|UNESCU]] di ope artistiche riguardanti la Grande Guerra. * [http://tsfarg.club.fr/index.htm La stampa durante la prima guerra mundiale] * [http://www.lib.byu.edu/~rdh/wwi/ World War li document archive] impunente racculta di funti primarie nant'à la prima guerra mundiale, in particular manera materiale diplomaticu.... * [http://www.worldwar1.com/ Trenches on the Web] situ statunitense, interessante. * [http://www.immaghjnidistoria.it/epoche1.php?id=6/ Immaghjni di storia - prima guerra mundiale]: Ricca racculta di immaghjni nant'à la storia di la prima guerra mundiale, in parte commentate. * [http://www.eugubininelmondu.it/CuriositaCeri.html '''la festa di li ceri in guerra''' nant'à ''Associazione Eugubini in lu Mondo'']: La festa di li ceri di Gubbiu venne fatta à lu fronte, in lu 1917. * [http://www.ilpalu.com/libri-scientifici-interessanti/libri/Lussu-Emiliu-Un-annu-sull-altopianu.htm Estratti da lu libru di Lussu "Un annu nant'à l'altipiano", nant'à la guerra di trincea] * [http://www.grandeguerrafvg.urg nant'à le Tracce di la Grande Guerra] Informazioni è documenti storichi nant'à la Grande Guerra nell'area transfruntaliera tra la Valle di lu Natisone (Italia) è Kobarid (Caporettu, Slovenia) * [http://www.zenobionline.com/ Associazione culturale F. Zenobi] Storia è itinerari di la Grande guerra nant'à lu fronte di l'Isonzo [[Categoria:Prima guerra mundiale| ]] j2ohpdh71gm0f6crtm553irrk28ikvk Napulioni Buonaparte 0 12667 155652 2009-01-16T21:10:06Z Ale Mister 249 hà mossu [[Napulioni Buonaparte]] à [[Napulione Buonaparte]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Napulione Buonaparte]] 5dko11yvtth6bsmdaojh5j4zb2i7xew Napulione 0 12668 155653 2009-01-16T21:11:19Z Ale Mister 249 Reindirizzamentu à [[Napulione Buonaparte]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Napulione Buonaparte]] 5dko11yvtth6bsmdaojh5j4zb2i7xew Template:Ortografia è grammatica da verificà 10 12670 373537 339463 2021-06-02T05:01:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div class="toccolours itwiki_template_avviso"> [[Image:UniversalEditButton.png|left|30px]] ''L'ortografia è a grammatica di 'ssu articulu ùn sò micca currette. Pudete cuntribuisce à ammigliurà le.''<br /> </div><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> hdw239iwplu62j6lqg5729l6tmhc9it Template:IPA 10 12671 335184 325534 2014-03-23T17:59:29Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki <includeonly>[[{{{link|Alfabetu funeticu internaziunali}}}|<span title="Questa hè una trascrizione IPA di la prununzia. Da vede l'alfabetu funèticu internaziunale." class="IPA" >{{{1}}}</span>]]</includeonly><noinclude> [[Categoria:Template strumenti di layout|IPA]] [[Categoria:Template linguistica|IPA]] [[bar:Vorlage:IPA]] </noinclude> 4ndh5p9bddkdzymf6rovc9h44uv8b1b Stati Uniti 0 12672 155908 2009-01-18T23:58:10Z Santista1982 151 Reindirizzamentu à [[Stati Uniti d'America]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Stati Uniti d'America]] 08y89vp53wbrmsj1i6wkngkjhiiyx9o Template:Tabella cunfrontu lingue rumanze 10 12673 373587 155952 2021-06-02T05:02:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Tavulone di cumparazione di e lingue neulatine: {| class="wikitable" border=1 |----- bgcolor=#c0c0c0 ! [[lingua latina|Latinu]] || [[lingua francese|Francese]] || [[lingua taliana|Talianu]] || [[lingua spagnola|Spagnolu]] || [[lingua occitanica|Occitanicu]] || [[lingua catalana|Catalanu]] || [[lingua siciliana|Sicilianu]] || [[lingua portughese|Portughese]] || [[lingua rumena|Rumenu]] || [[lingua sarda|Sardu]] || Corsu |----- ||'''clave''' ||''clef'' ||'''chiave''' ||''llave'' ||''clau'' ||''clau'' ||''chiavi'' ||''chave'' ||''cheie'' ||''crae/crai'' ||'''chjave/chjavi''' |----- ||'''noctem''' ||''nuit'' ||'''notte''' ||''noche'' ||''nuèit/nuèch'' ||''nit'' ||''notti'' ||''noite'' ||''noapte'' ||''notte/notti'' ||'''notte/notti''' |----- ||'''cantare''' ||''chanter'' ||'''cantare''' ||''cantar'' ||''cantar'' ||''cantar'' ||''cantari'' ||''cantar'' ||''cânta'' ||''cantare/cantai'' ||'''cantà''' |----- ||'''capra''' ||''chèvre'' ||'''capra''' ||''cabra'' ||''cabra'' craba ||''cabra'' ||''crapa'' ||''cabra'' ||''capră'' ||''craba'' ||'''capra, sgiotta/sciucca''' |----- ||'''lingua''' ||''langue'' ||'''lingua''' ||''lengua'' ||''lenga''' ||''llengua'' ||''lingua'' ||''língua'' ||''limbă'' ||''limba/lìngua'' ||'''lingua''' |----- ||'''platea''' ||''place'' ||'''piazza''' ||''plaza'' ||''plaça'' ||''plaça'' ||''chiazza'' ||''praça'' ||''piaţă'' ||''pratha/pratza'' ||'''piazza''' |----- ||'''pons''' ||''pont'' ||'''ponte''' ||''puente'' ||''pònt'' ||''pont'' ||''ponti'' ||''ponte'' ||''pod'' ||''ponte/ponti'' ||'''ponte/ponti''' |----- ||'''ecclesia''' ||''église'' ||'''chiesa''' ||''iglesia'' ||''glèisa'' ||''església'' ||''chiesa'' ||''igreja'' ||''biserică'' ||''cheja/cresia'' ||'''ghjesgia/chjesa''' |----- ||'''hospitalis''' ||''hôpital'' ||'''ospedale''' ||''hospital'' ||''espital'' ||''hospital'' ||''spitali'' ||''hospital'' ||''spital'' ||''ispidale/spidali'' ||'''spidale/spedale/uspidali''' |----- ||'''caseus''', '''formaticum''' ||''fromage'' ||'''formaggio''', '''cacio''' ||''queso'' ||''formatge'' ||''formatge'' ||''caciu'' ||''queijo'' ||''brânză/caş'' ||''casu'' ||'''furmagliu''', '''casgiu''' |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 7gbqyloyist5ubyebsaqs9si7kjt0ae Veneto 0 12674 155968 2009-01-19T17:18:42Z Santista1982 151 Reindirizzamentu à [[Venetu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Venetu]] 31c35x9kmyat6x9tphmwxdcqy5l1cj3 U lebecciu (Petru Lucciana) 0 12675 346244 334877 2015-07-01T16:36:40Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''U lebecciu''' hè una [[puesia]] di [[Petru Lucciana]]. Hè stata publicata in [[L'Annu Corsu]] in u [[1923]]. ==U lebecciu== :- Chì sprufondu [[Bastia]] ! Ùn trovu un cantu :Da pudè mi salvà da stu ventacciu : :A [[poppa]] è a [[prua]] ellu soffia, è à l'ochji nantu :Manda è polvara, è petre è calcinacciu. :Di a vostra cusì fiera civiltà ? :U muntagnolu grida. À l'indigente :Sta razza di succorsi quì si dà ? :Dunque i vechji frà voi s'hanu à burlà ? :Eu ritornu à è mio teppe, induve sente :Pietate ognunu di a povara ghjente. ==Da vede dinù== * [[Petru Lucciana]] * u [[libecciu]] [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] s825z6dh1d3lkb8f1omey9xyqrqw8cx Mulone 0 12677 373674 333534 2021-06-02T09:10:21Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: aliceblue" ! colspan="3" style="background:#4682B4" | {| style="background:#4682B4" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#4682B4" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U mulone'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Boletus satanas.JPG|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Boletus satanas</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightblue" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Fungi]]'' |----- | Divisione | ''[[Basidiomycota]]'' |----- | Classa | ''[[Basidiomycetes]]'' |----- | Ordine | ''[[Boletales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Boletaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Boletus]]'' |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Boletus-satanas-3.jpg|300px]] |----- |} U '''Mulone''' (o [[Mulonu]]) ([[Boletus satanas]]) hè un tipu di [[fungu]] tossicu chì face parte di a famiglia di i [[Boletaceae]]. Hè urighjinariu di l' [[Europa]] suttana, sin'à a [[Turchia]]. A carne di u mulone hè soda, compatta è bianchiccia. Torna subitu russiccia quand'ell'hè tagliata, è ancu viulina o turchina dopu. 'Ssu cambiamentu di culore dopu à a tagliatura hè caratteristicu si 'ssa spezia di fungu. U cappellu di u mulone hè largu 10 à 30 cm. Hè carnosu è di forma emisferica. A carne hè spessa è molla. U pede di u mulone hè pangrossu, essendu largu sin'à 15 cm. E spore sò fusiforme è brune. [[File:Boletus-satanas-4.jpg|left|200px]] Si trova di [[vaghjimu]] in e [[licceta|liccete]] è in e [[faieta|faiete]]. U mulone hè un fungu indighjestu è vilenosu. Si pò cunfonde incù dui altre spezie di boletru: * ''Boletus erythropus'' * ''Boletus luridus'' == In Corsica == U mulone hè assai cumunu in [[Corsica]]. Hè ancu chjamatu u ''mulu'' (Dizz. ''U Muntese'') o u [[tignone]] (''I funghi'', Adecec 2001). == Da vede dinù == * i [[funghi di Corsica]] * u [[mulu]] == Referenze == * Ciavatti, Petru (dir. redazzione) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana == Ligami == * [http://www.adecec.net/adecec-net/parutions/ghjurnata2001.html I funghi, Ghjurnata di a Lingua Corsa 2001, [[Adecec]]] [[Categoria:Boletaceae]] [[Categoria:Fungu di Corsica]] iizglchyaxorzkwljvxp7qk8gayivqv Mulonu 0 12678 157039 2009-01-23T19:58:19Z 86.194.100.52 Reindirizzamentu à [[Mulone]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mulone]] lfmghz6s68f4zhwy5gdn18y30bsmab1 Boletus satanas 0 12679 157040 2009-01-23T19:58:31Z 86.194.100.52 Reindirizzamentu à [[Mulone]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mulone]] lfmghz6s68f4zhwy5gdn18y30bsmab1 Dormi, dormi, bel Bambin 0 12680 364342 346149 2019-10-03T11:22:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Benvenuto Tisi-Garofalo-Baby Jesus Sleeping.jpg|right|300px]] [[Image:Baegert3.jpg|right|300px]] [[Image:'Madonna and Child with Saints Jerome, John the Baptist, Bernardino and Bartholomew', painting by Sano di Pietro, 15th century, Art Gallery of New South Wales.jpg|right|300px]] [[Image:Meister der Argonautenbilder.jpg|right|300px]] ''Dormi, dormi, bel Bambin'' hè un [[cantu]] di [[Natale]] chì era cuntenutu in a [[Licra Sacra]], una racolta di [[cantu|canti]] chì eranu pupulari à l'epica in a [[Corsica]] sana. ==Dormi, dormi, bel Bambin== :Dormi, dormi bel Bambin, :Re divin, :Dormi, dormi, o fantolin, :Fà la nanna, o caro Figlio :Rè del ciel, :Tanto bel :Grazioso giglio. :Chiudi i lumi, o mio tesor, :Dolce amor, :Di quest’alma, altro Signor, :Fà la nanna, o Regio infante :Sopra il fien, :Caro ben, :Celeste amante. :Perchè piangi o Bambinel, :Forse il gel :Ti dà noia, o l’asinel ? :Fà la nanna, o Paradiso :Del mio cor, :Redentor, :Ti bacio il viso. :Così presto vuoi provar :A penar, :È venir a sospirar ; :Dormi ch'è verrà un giorno :Di patir, :Di morir :Con tuo gran scorno. :Or di raggi cingi il crin, :Ma nel fin :Cangerai in pungenti spin. :Fà la nanna, o Pargoletto, :Sì gentil, :Ch'è un fienil :Godi per letto. :Nella più fredda stagion, :Gesù buon, :Nasci al mondo in prigion ; :Fà la nanna, già ch'è senti :Il penar, :Lo stentar :Fra li giumenti. :Dormi, dormi, Ben mio bel :Con il vel :Io ti copro, Re del Ciel, :Fà la nanna, dolce sposo, :Bel bambin, :Cortesin, :Tutto amoroso. :Ecco vengono i Pastor :Con i cor :Riverenti à tè, Signor ; :Fà la nanna, mio conforto, :Ch'è Israel :Il crudel :Ti vuol per morto. :Strascinata mia beltà, :Con viltà :Tù sarai e crudeltà ; :Fà la nanna, o flagellato :Con orror, :Mio Signor, :Ti vuol Pilato. :Anch’Erode empio e crudel :Il rubel, :Ti farà con bianco vel, :Fà la nanna, è come uno stolto :Svergogna, :Sputtachiar :Il tuo bel volto. :Porterai con disonor, :E dolor :La gran Croce, o Redentor, :Fà la nanna, o crudo fiel :Hai da ber :Volentier :Per dar ci il miele. :La tua morte sentirò, :Piangerò :Quando in croce ti vedrò, :Fà la nanna, chè Longino :Ferirà, :T’aprirà :Quel sen divino. :Allor poi non canterò, :Tacerò, :Teco in croce morirò ; :Fà la nanna nel Presepe, :Bel bambin, :Tuo Padrin :Ecco Giuseppe. :Io ti piglio nel mio sen. :Ciel seren. :Per baciarti unico ben ; :Fà la nanna, è dopo morte :Bacierò, :Stringerò :Tue membra smorte. :Cessa ormai dolce Figliuol, :Il tuo duol. :Ne baciarti mi consol. :Fà la nanna, ch'è i rè Magi :Veniran, :È saran :Tuoi servi à paggi. :Saggia il latte del mio sen, :D’amor pien, :Apri l’occhio tuo seren ; :Fà la nanna, è mentre io canto :Dormi tù, :Buon Gesù, :Sotto il mio manto. :Dormi, dormi, o Salvator, :Mio Signor, :Dormi, o centro del mio cor, :In sì povera capanna. :Cortesin, :Vezzosin :Deh ! fà la nanna. ==Referenze== * ''Lira Sacra'', 1915, Levanto, Tipografia dell'Immacolata [[Categoria:Cantu tradiziunale di Corsica]] [[Categoria:Cantu natalecciu]] rw7rp144zcoe5pfcpwvpb6op0whai3z Prima Guerra Mundiale 0 12682 157665 2009-01-28T03:51:32Z Santista1982 151 Reindirizzamentu à [[Prima guerra mundiale]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Prima guerra mundiale]] kcvwe5499476lmhpxgto4qo3u46h6a4 Template:Done 10 12683 157669 2009-01-28T04:03:42Z Santista1982 151 hà mossu [[Template:Done]] à [[Template:Fattu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Fattu]] l1rgpdn2ji70c63l5xopmhlhqvt0lsz Template:Referenze 10 12684 373562 157676 2021-06-02T05:01:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div class="references-small" {{#if: {{{colwidth|}}}| style="-moz-column-width:{{{colwidth}}}; -webkit-column-width:{{{colwidth}}}; column-width:{{{colwidth}}};" | {{#if: {{{1|}}}| style="-moz-column-count:{{{1}}}; -webkit-column-count:{{{1}}}; column-count:{{{1}}} }};" |}}> <references /></div><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 6ibx0m4gln2t29ww0bpk0x832327s40 Tancu tupinu 0 12688 157741 2009-01-28T19:48:34Z 90.36.143.181 Reindirizzamentu à [[Caracutellu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Caracutellu]] 5oath869q985nhv5duypnzpvvcavbui Rima nesca 0 12692 344570 344569 2015-06-20T19:42:58Z 92.150.166.16 /* Da vede dinù */ wikitext text/x-wiki A '''Rima nesca''' (o [[rima nisca]]) hè un tipu de rima usata in a puesia corsa. In una strufetta di sei filari, u sicondu, u quartu è u sestu filari rimani tr'è elli. A so struttura hè ABCBDB. Ci hè un esempiu di rima nesca in a seguente strufata: :''Ch'ellu ti sia cuncessu :''Tuttu l'oru di la Sp'''agna''' :''Pecure di lu Niolu :''È l'oliu di la Bal'''agna''' :''U vinu di Cervioni :''È d'Orezza la cast'''agna''' :(''Nanna di a Casalta. Racolta da Felice Quilici'') A rima nesca hè opposta à a [[rima doppia]]. Di più, a rima nesca pò esse [[rima tronca|tronca]] o micca. A struttura di a rima nesca hè ABCBDB o ABCBDD ([[rima tronca]]). Eccu un esempiu di [[rima nesca tronca]] in a seguente paghjella tradiziunale di [[Sermanu]]: :''Mi ne vogliu andà in boscu :''È cantà cum'è l'acelli :''Ùn mi vogliu più fà barba :''Nè alliscià mi li capelli :''Vogliu chì la ghjente dica :''Ch'eo sò mortu per l'amica. ==Da vede dinù== * [[rima doppia]] * [[rima tronca]] * [[rima nesca tronca]] ==Referenze== * ''[[U Scoddu]]'' - Misincu di Cultura è d'Infurmazioni, Dicembri 2008 * [http://www.paghjella.com/paghjelle.htm paghjella.com Inventariu di e paghjelle] [[Categoria:Litteratura corsa]] qpidgg208v942tl04vz5ccs314o23tx Rima nisca 0 12693 158067 2009-01-31T13:21:42Z 90.36.143.181 Reindirizzamentu à [[Rima nesca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Rima nesca]] l3571j3b1rw6ut30uenp9koemnroafs Rima doppia 0 12695 344591 344590 2015-06-22T19:22:52Z 92.150.166.16 /* Da vede dinù */ wikitext text/x-wiki A '''Rima doppia''' hè un tipu de rima usata in a puesia corsa. In una strufetta di sei filari, ci hè u prima, u terzu è u quintu filare, ma dinù u sicondu, u quartu è u sestu filari rimani tr'è elli. A so struttura hè ABABAB. Ci hè un esempiu di rima nesca in a seguente [[paghjella]]: :''Ti vorebbi ringrazi'''à''' :''U m'amicu canter'''inu''' :''D'avè mi fattu strazi'''à''' :''Per cumpone stu scagn'''inu''' :''Ti cunnoscu megliu av'''à''' :''Di core ti so vic'''inu'''. A rima doppia hè opposta à a [[rima nesca]]. Di più, a rima doppia pò esse [[rima tronca|tronca]] o micca. A struttura di a rima doppia hè ABABAB. Eccu un esempiu di [[rima doppia tronca]] in a seguente strufetta (In l' ''Antulugìa di a litteratura corsa'' di [[Matteu Ceccaldi]]): :''O stà zitta, O mullizzò :''Chì mi fai vene la risa. :''Ùn sai impezzà calzò :''Ne pènnule di camisgia ; :''Ancu tù vali prucede, :''Stumacheghji à chì ti vede ! o ancu in a [[paghjella]]: :''Quandu videraghju i pini :''Versu le marine sbatte :''È macinà li mulini :''Di fiumi currenti à latte :''Tandu si chì ti prumettu :''Di dà fine à u nostru affettu. ==Bibliugrafia== * Matteu Ceccaldi (1976) ''Antulugia di a litteratura corsa'', Klincksieck: Parigi ==Ligami== * ''[[U Scoddu]]'' - Misincu di Cultura è d'Infurmazioni, Dicembri 2008 * [http://www.paghjella.com/paghjelle.htm paghjella.com Inventariu di e paghjelle] ==Da vede dinù== * [[rima nesca]] * [[rima tronca]] * [[rima doppia tronca]] [[Categoria:Litteratura corsa]] nmcqc7a4hxklf2w5aq2iugm5lb0299x Portugnol riverense 0 12696 375320 362738 2021-08-15T23:44:34Z Jun Misugi 295 /* Esempii di vucabulariu */ cani wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''portugnol riverense''' (''portuñol riverense'') hè una certa forma di u [[portugnol]] chi hè parlata in u nordu di l'[[Uruguay]] è ancu in u sudu di u [[Brasile]], particularmente à a fruntiera di i dui stati. Hà à l'incirca 100.000 locutori. [[Categoria:Lingua rumanza|Portugnol riverense]] [[Categoria:Lingua mista|Portugnol riverense]] == Esempii di vucabulariu == {{Vucabulariu Portugnol riverense|¡Chiche!|'ʧiʧe|¡Fantástico!|Fantástico!|Fantástico!|'''Fantàsticu!'''; ([[sassaresu|sass.]]) Fantàsthiggu!}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|bárbaro|'barβaɾo|fantástico|fantástico|fantástico|'''fantàsticu'''; ([[sassaresu|sass.]]) fantàsthiggu}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|abeia|a'βeja|abeja|abelha|abella|'''apa''', '''abba'''; ([[sassaresu|sass.]]) aba, abi}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|alve|'alve|árbol|árvore|árbore|'''arburu'''; ([[sassaresu|sass.]]) àiburu}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|atenti|a'tenti|atención|atenção|atención|'''attenzione''', '''attinzione''', '''attinzioni'''; ([[sassaresu|sass.]]) attintzioni, afficcu}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|baito|bajto|gran|grande|grande|'''grande'''; ([[sassaresu|sass.]]) mannu}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|bombiá|bom'bja|mirar|olhar|mirar, ollar|'''mirà''', '''fidïà''', '''fighjulà'''; ([[sassaresu|sass.]]) figiurà, abbaiddà}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|boteya|bo'teʒa|botella|garrafa|botella|'''buttiglia'''; ([[sassaresu|sass.]]) impulla}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|brabo|bɾaβo|difícil|difícil|difícil|'''diffìciule'''; ([[sassaresu|sass.]]) diffítziri}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|calle|'kaʒɛ|calle|rua|rúa|'''carrughju'''}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|cashorro|ka'ʃoro|perro|cachorro|can|'''cane''', '''cani''', '''ghjàcaru'''}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|cavalo|ka'valo|caballo|cavalo|cabalo|'''cavallu''', '''cavaddu'''; ([[gadduresu|gadd.]]) caaddu, ([[sassaresu|sass.]]) cabaddu}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|conejo, cueio|ko'neχo, 'kwejo|conejo|coelho|coello|'''cunìgliulu'''}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|cuiér|ku'jɛr|cuchara|colher|culler, cullar|'''cuchjara'''; ([[sassaresu|sass.]]) cucciari}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|dispôs|dis'pos|después|depois|despois|'''dopu'''; ([[sassaresu|sass.]]) daboi}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|don|don|don|dom|don|'''sciò''', '''sgiò''', '''monsieur'''}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|doña|'doɲa|doña|dona|dona|'''signora''', '''madama'''}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|duensa|'dwẽsa|enfermedad|doença|doenza, enfermidade|'''malatìa'''; ([[sassaresu|sass.]]) maraddia}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|duente|'dwente|enfermo|doente|doente, enfermo|'''malatu'''; ([[sassaresu|sass.]]) maraddu}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|facilongo|fasi'loŋgo|muy fácil|muito fácil|moi fácil|'''assai fàciule''', '''fàciule assai'''; ([[sassaresu|sass.]]) umbè fàtziri}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|fiaca|'fjaka|hambre|fome|fame|'''fame'''}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|fúbol, fôbal|'fuβol, 'foβal|fútbol|futebol|fútbol|('''ghjocu à''') '''pallò'''/'''ballò''', '''futbol''', '''futbolu'''; ([[gadduresu|gadd.]]) fubal, fuba, ([[sassaresu|sass.]]) gioggu di lu fuba/di lu balloni, fuba, caltzu}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|galiña|ga'liɲa|gallina|galinha|galiña|'''ghjaddina''', '''ghjallina''', '''gallina'''; ([[gadduresu|gadd.]]) gjaddina, ([[sassaresu|sass.]]) giaddina}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|gurí|gu'ɾi|gurí, niño|gurí, menino|neno|'''zitellucciu''', '''zitellettu''', '''criatura'''; ([[sassaresu|sass.]]) pizzinnu, pitzinnu, criaddura}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|guría|gu'ɾia|gurisa, niña|guria, menina|nena|'''zitelluccia''', '''zitelletta''', '''criatura'''; ([[sassaresu|sass.]]) pizzinna, pitzinna, criaddura}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|home|'ome|hombre|homem|home|'''omu'''; ([[sassaresu|sass.]]) ommu }} {{Vucabulariu Portugnol riverense|laranya|la'ɾãya|naranja|laranja|laranxa|'''aranciu'''; ([[sassaresu|sass.]]) arantzu}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|lindaso|lin'daso|muy lindo|muito lindo|moi lindo|'''assai bellu'''/'''beddu'''; ([[sassaresu|sass.]]) umbè beddu}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|mañ|maɲ|madre|mãe|nai|'''mamma'''}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|masa|'masa|muy bueno|legal, muito bom|moi bo|'''assai bonu'''; ([[sassaresu|sass.]]) umbè bonu}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|maũ|maw̃̃|mano|mão|man|'''manu''', '''mani'''}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|muiér|mu'jɛr|mujer|mulher|muller|'''donna'''}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|muñ|muɲ|muy|muito|moi|'''assai'''; ([[sassaresu|sass.]]) umbè}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|muñto|'muɲto|mucho|muito|moito|'''assai'''}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|onte|'onte|ayer|ontem|onte|'''eri''', '''arimani'''}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|ontonte|on'tonte|anteayer|anteontem|antonte, antes de onte|'''altreri'''}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|pay|paj|padre|pai|pai|'''babbu'''}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|peshe|'peʃe|pez|peixe|peixe|'''pesciu'''}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|quedele|ke'ðele|¿dónde está?|onde está?|onde está?|'''induve'''/'''induva hè?'''; ([[sassaresu|sass.]]) indì/undì è?}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|rodiya, rudéla, yueio|ro'ðiʒa, ru'ðɛla, 'ʒwejo|rodilla|joelho|xeonllo, xoello|'''dinochju'''; ([[sassaresu|sass.]]) ginocci}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|sía|'sia|silla|cadeira|cadeira|'''sedia''', '''carrea''', '''carrega'''}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|sugo|'sugo|zumo, jugo|sumo|zume|'''suchju'''}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|tuaia|'twaja|toalla|toalha|toalla|'''asciuvamanu'''; ([[sassaresu|sass.]]) asciugamanu}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|urubú|uɾu'βu|cuervo|corvo|corvo, gralla|'''corbu'''; ([[sassaresu|sass.]]) coibu}} {{Vucabulariu Portugnol riverense|yelo|'ʒelo|hielo|gelo|xeo, xío|'''ghjacciu'''; ([[sassaresu|sass.]]) ghiacciu}} riskejjihck24i0o13cxs3zfyrlrj60 Rima tronca 0 12699 344560 334154 2015-06-20T19:27:50Z 92.150.166.16 wikitext text/x-wiki A '''Rima tronca''' (ancu chjamata "[[rima mozza]]") hè un tipu de rima usata in a puesia corsa. In una strufetta di sei filari, u quintu è u sestu virsettu rimani trè elli. A rima tronca hè aduprata incù a [[rima nesca]] o a [[rima doppia]]. Eccu un esempiu di [[rima nesca tronca]] in a seguente paghjella tradiziunale di [[Sermanu]]: :''Mi ne vogliu andà in boscu :''È cantà cum'è l'ac'''elli''' :''Ùn mi vogliu più fà barba :''Nè alliscià mi li cap'''elli''' :''Vogliu chì la ghjente d'''ica''' :''Ch'eo sò mortu per l'am'''ica'''. A struttura di a rima in 'ssa strufetta hè ABCBDD. Eccu dinù un esempiu di rima tronca, usata incù a [[rima doppia]] (In l' ''Antulugìa di a litteratura corsa'' di [[Matteu Ceccaldi]]): :''O stà zitta, O mullizz'''ò''' :''Chì mi fai vene la r'''isa'''. :''Ùn sai impezzà calz'''ò''' :''Ne pènnule di cam'''isgia''' ; :''Ancu tù vali pruc'''ede''', :''Stumacheghji à chì ti v'''ede''' ! A struttura di a rima doppia tronca in 'ssa strufetta hè ABABCC. ==Da vede dinù== * [[rima nesca]] * [[rima doppia]] ==Referenze== * ''[[U Scoddu]]'' - Misincu di Cultura è d'Infurmazioni, Dicembri 2008 * [http://www.paghjella.com/paghjelle.htm paghjella.com Inventariu di e paghjelle] [[Categoria:Litteratura corsa]] takawgr0pwnzquge2it3ohaa1ba963t Rima mozza 0 12700 158885 2009-02-06T20:15:41Z 90.36.124.137 Reindirizzamentu à [[Rima tronca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Rima tronca]] 8o266rux2k744ohg8r0rp3do12t97mv Per le strade è li cammini 0 12701 364322 346156 2019-10-03T11:22:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Madonna Enthroned with the Child St Francis St Domenico and two Angels, Cimabue.jpg|250px|right]] [[Image:Correggio 064.jpg|right|250px|left]] '''Per le strade è li cammini''' hè un [[cantu]] tradiziunale di [[Corsica]]. Hè un [[cantu]] [[Natale|natalescu]], chì celebreghja a nascita di [[U Bambinu]]. ==Per le strade è li cammini== :Per le strade è li cammini :Calchì volta pà la [[machja]] :Travirsendu li giardini :A ghjente si hè messa in marchja. :Una lumera in le mane :Si ne vanu pian' pianinu :À lu son' di le [[campana|campane]] :Chì li chjama lu [[U Bambinu|Bambinu]]. :À lu son' di le campane :Chì li chjama lu Bambinu :In la [[ghjesgia]] alluminata :Di candele è di [[cironu|cironi]] :Ci sarà messa parata :Di vistuti di [[pilonu|piloni]]. :In casa s'apre la botte :I fiadoni sò in [[tuvaglia]] :Vighjaremu tutt'a notte :Chì dumane ùn si travaglia. :Vighjaremu tutt'a notte :Chì dumane ùn si travaglia. [[Categoria:Cantu tradiziunale di Corsica]] [[Categoria:Cantu natalecciu]] muza1kxpeto16h4cffatqswbglfd1rw À la Fiera di San'Francè 0 12702 346162 335133 2015-07-01T15:53:42Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''À la fiera di San'Francè''' hè un [[cantu]] tradiziunale di [[Corsica]]. ==À la fiera di San'Francè== :À la Fiera di San'Francè :M'aghju cumpratu una [[sumera]], :Ih ! Anh ! Una sumera ! :Veni cun mè, veni cun mè, :À la Fiera di San'Francè, :Veni cun mè, veni cun mè, :À la Fiera di San'Francè. :À la Fiera di San'Francè :M'aghju cumpratu un [[viulinu]] :Zi zon ! Un viulinu ! :Ih ! Anh ! Una sumera ! :Veni cun mè, veni cun mè, :À la Fiera di San'Francè, :Veni cun mè, veni cun mè, :À la Fiera di San'Francè. :À la Fiera di San'Francè :M'aghju cumpratu una [[pistola]] :Pin ! Pan ! Una pistola ! :Zi zon ! Un viulinu ! :Ih ! Anh ! Una sumera ! :Veni cun mè, veni cun mè, :À la Fiera di San'Francè, :Veni cun mè, veni cun mè, :À la Fiera di San'Francè. :À la Fiera di San'Francè :M'aghju cumpratu una mulaccia, :Prr ! Prr ! Una mulaccia ! :Pin ! Pan ! Una pistola ! :Zi zon ! Un viulinu ! :Ih ! Anh ! Una sumera ! [[Categoria:Cantu tradiziunale di Corsica]] p42q6n0vipmejgi10yajipfn3jnyu96 Ferula arrigonii 0 12706 214129 159435 2010-04-29T14:31:09Z 82.238.78.177 Reindirizzamentu à [[Ferula d'Arrigoni]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ferula d'Arrigoni]] 29u0uf5ekot3d2ezcc0ex4v4wmaop6z Ferula communis 0 12708 159518 2009-02-12T18:49:02Z 90.14.118.106 Reindirizzamentu à [[Ferula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ferula]] mc7ttbpzgu4u6bu68yh1dol7ysd11ua Ferula d'Arrigoni 0 12709 373913 371395 2021-06-02T10:56:29Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A ferula d'Arrigoni'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Imagina benvinuta.jpg|250px|link=Special:FilePath/Imagina_benvinuta.jpg]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Ferula arrigonii</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Caryophyllales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Caryophyllaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Saponaria]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Saponaria officinalis''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Imagina benvinuta.jpg|250px|A ferula d'Arrigoni|link=Special:FilePath/Imagina_benvinuta.jpg]] |----- |} A '''ferula d'Arrigoni''' (''[[Ferula arrigonii]]'') hè una spezia di pianta chì faci parti di a famiglia di l'[[Apiaceae]]. Hè endemica di a [[Corsica]] è di a [[Sardegna]]. == In Corsica == A ferula d'Arrigoni hè prisenti in Corsica, in i circondi di [[Bonifaziu]]. == Da veda dinò == * a [[ferula (genaru)|ferula]]: u genaru * i [[fiori di Corsica]] *[[Bassiccia]] *[[Cardu marinu]] *[[Ferula]] *[[Magydaris pastinacea]] *[[Ochjigrisgiu]] *[[Pedi puddinu]] *[[Rundonu]] [[Categoria:Apiaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] [[Categoria:Flora endemica di Corsica]] 1mzb2e0pzf7aqpixnw9n4g5qr6gxjr0 Ferla 0 12710 159702 2009-02-13T17:14:10Z 83.201.35.47 Reindirizzamentu à [[Ferula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ferula]] tdajv20xg5pko03ynoxbuclaauxakh3 Vezza 0 12712 159704 2009-02-13T17:14:41Z 83.201.35.47 Reindirizzamentu à [[Ferula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ferula]] tdajv20xg5pko03ynoxbuclaauxakh3 Pruverbii siciliani 0 12717 371396 350038 2021-01-05T05:34:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki ==Pruverbii siciliani== Eccu una selezzioni di pruverbii [[Sicilia|siciliani]]: * Accatta caru e vinni [[mircatu]]. * Compra [[pruduttu|prudutti]] di qualità e vendi a bon' prezzu * Accatta di [[quattru]] e vinni di [[ottu]]. * [[acqua|Acqua]] passata ùn macina [[mulinu]]. * Iè inutile cca 'ntrizzi e fai cannola, u [[santu]] ié di mammuru e nun sura * All’[[acqua]] ccu lu panaru. * A ligna senza [[corda]] * Amicu fausu è malu vicinu, ietta la [[petra]] e ammuccia la [[manu]]. * Amuri, biddizzi e [[dinaru|dinari]] un si puonnu ammucciari * Amuri ammuccia ogni difettu * A [[petra]] offerta di n'amicu è comu un pumu. * Arraglia troia ca a mia m'annoia * Arraspa ô tò amicu unni cci mancia. * Arvulu chi nun fa [[frutta]], tagghialu dî radichi. * A tò amicu veru parracci chiaru. * A tri parmi di lu me culu, cchi voli fari fà * Au caru 'cattaci, au [[mercatu]] pensaci. * Cu accatta abbisogna di cent'occhi; cu vinni d'unu sulu. * Cu è riccu d'amici è scarzu di guài. * Cu' bedda voli appariri, tanti guai havi a patiri * Cu' [[asinu|asini]] caccia e fimmini cridi, faccia di [[paradisu]] nun ni vidi * Cu amici e [[famiglia|parenti]], 'un accattari e 'un vinniri nenti * Cu' nesci, arrinesci * [[casa|Casa]] senza [[omu]], casa senza nomu * Callia chiossa un fasciu di ligna, ni la ceminera, câ un arburu ni la foresta * Chianta [[arburu|arburi]] 'mezzu la vigna, si nun pigli frutta cogli ligna * Campana câ nun sona o primu toccu è surda * Chistu e nenti sunnu parenti * [[celu|Celu]] niettu un c’è paura di trona * Calati iuncu ca passa a china * Cchiu scuru di menzannotti nun po fari * Cu lu parmu e la gnutticatura * Cci mancanu 19 sordi ppi fari na lira * Cu avi un parrinu iavi u gnardinu * Cu avi [[lingua]] passa lu [[mari]] * Cu avi sordi campa filici e cu nunn'avi perdi l'amici * Cu avi dinari assà sempri cunta e cu iavi muglieri bieddri sempri canta * Cu ccu [[cani]] si curca, ccu pulici si leva * Cu passa di banninu e nugnè arrubbatu, Mburnatardu nun c’è o iè malatu * Cu [[figliu]] di [[gattu]] è, surci piglia * Cu è minchia carnalivari o cu cci va appriessu? * Cu ti voli beni ti fa chianciri, e cu ti voli mali ti fa ridiri. * Cu voli a [[Cristu|cristu]] si lu preia * Cu camina co zoppu all'annu zuppia * Doppu [[Natali]] ...lu friddu e la fami. * [[donne|Donne]] e buoi dei [[paese|paesi]] tuoi * Di na [[figlia]] [[centu]] nori * I fimmini quarchi vota dicinu u veru, ma nun lu dicinu interu * Lu gilusu mori curnutu * Li difetti di la zita s'ammuccianu cu la doti * Li guai di la pignata li sapi la cucchiara * L'[[acqua]] si ni va 'nta la pinnenza, l'amuri si ni va unni c'è [[spiranza]] * Li corna su' cuomu li [[denti]], duolinu quannu spuntanu, ma poi servinu pi' mangiari * Lu sceccu porta la [[paglia]] e lu sceccu si la mangia * L'[[acqua]] do Seggiu 'a potta 'o Riina * Mi cuntentu vidiri a me figghiu mortu abbasta ca viu a me nora scuntenta * Muggheri onesta, trisoru ca resta * [[Natali]] cu lu suli, [[Pasqua]] cu lu tuzzuni. * Nuttata persa e [[figlia]] fimmina * Nuddu si pigghia si nun s'assumigghia * Nun ladari la jurnata si nun scura la jurnata * Nun c'è [[sabatu]] senza suli, nun c'è fimmina senza amuri * 'na [[manu]] lava l'autra e tutti e dui lavanu la mascara * 'Ncapu a lu [[rè|Re]] c'è lu vicerè * o siccu o [[saccu]] * Quannu l'amuri tuppulia, non lu lassari ammenzu la [[via]] * [[Sciroccu]] chiaru e [[tramuntana]] scura, mettiti in [[mari]] senza paura. * Si fa accattari caru! * Unna maggiuri cé minuri cessa. * Unni va lu sceccu va la cuda ==Da vede dinò== *[[lingua siciliana]] [[Categoria:Sicilia]] gljl8byarg0yfhwl8oz42xr7rxulwbo Cuppulata 0 12721 160445 2009-02-21T20:39:02Z Img 21 hà mossu [[Cuppulata]] à [[Cuppulata d'Hermann]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cuppulata d'Hermann]] 3m4mvpwo7gskmz59my6p1z6o0evo36n Carl von Linné 0 12725 329843 329842 2013-10-17T18:00:33Z 109.208.68.233 Reindirizzamentu à [[Linneu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Linneu]] 947hp505xxw7xshw4dylwzs3b5wblg4 Lavu di Galeria 0 12726 373711 364104 2021-06-02T09:27:07Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background-color: Lightgreen" ! colspan="2" style="background-color: green" | {| style="background: green" align="center" width="100%" | padding=15px| | style="background: green" align="center" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;"> '''U lavu di Galliera'''</span> | padding=15px| |} |- |align=center colspan=2 style="background: #FFFFFF"|[[File:Lac de Melo.jpg|300px]] |- valign="top" | '''Tipu''' || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{tipu}}} |- valign="top" | '''Cumuna''' || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{cumuna}}} |- valign="top" | '''Superficia''' || align=center style="background: #f7f8ff"| |- valign="top" | '''Altitudine''' || align=center style="background: #f7f8ff"| |- valign="top" | '''Profondezza''' || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{profondezza}}} m |- valign="top" | '''Alimentazione''' || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{alimentazione}}} |- valign="top" | '''Emissariu''' || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{emissariu}}} |} U '''lavu di Galliera''' hè un lavu chì si trova sott'à u Monte Ritondu, in [[Corsica Suprana]]. Ghjè u lavu u più altu di [[Corsica]] incù i so 2400 m. Cudratu 10 mesi à l'annu, u so culore blu pare neru certi ghjorni. Hè assai prifondu ma pocu largu. Ci si pò cullà da a valle di a Restonica dopu à 4 ore di marchja, un pocu più in sù di u lavu di l'Oriente. {{c-supranu}} {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] 4g4m94hnsc0ohbcw2apuqu68401s0sf Chjama è rispondi 0 12727 344577 328463 2015-06-21T17:44:56Z 92.150.166.16 wikitext text/x-wiki U Chjama è rispondi hè un cantu monòdicu impruvisatu, è soprattuttu un cuntrastu in rima trà dui o parechji impruvisadori. 'Ssu modu corsu di cantà, si ritrova sott'à formi più o menu diversi in parechji lochi di u Meditarraniu cum'è par asempiu a Sardegna. U versu di u Chjama è rispondi hè quillu tradiziunali chì si trova ind'i paghjelli, vali à dì cumpostu da ottu sìllabi. L'impruvisadori usani sempri una strufata di sei versi uttosìllabi. Pà i rimi, si sentini pà u più rimi neschi. In certi paesi di u [[Taravu]], u chjama è rispondi hè chjamatu a "paghjedda", chì faci rifarenza à un cantu trà un "paghju" d'impruvisadori. ==Impruvisadori== Frà l'impruvisadori d'avà, si poni mintuvà: * Roccu Mambrini, di [[Zilia]], dettu "U russignolu di Zilia" * Ghjuvan'Petru Ristori (di [[A Riventosa]]) * [[Carlinu Orsucci]] (di [[Tallone]]) * Simonu Agostini * Paulu Calzarelli * Cristofanu Limongi * Ghjuvan'Luigi Villanova (di [[Calinzana]]) * Francescu Santini (di [[Merusaglia]]) * Luigi Savignoni (di [[A Petra di Verde]]) * Francescu Simeoni * Ghjuvan'Francescu Luciani (d'[[Erbaghjolu]]) * Olivieru Ancey. ==Ligami== * [http://www.repertorium.centreculturelvoce.org/details/chjama-e-rispondi-alzipratu-1985.html Chjama è rispondi d'Alzipratu in 1985] * [http://www.repertorium.centreculturelvoce.org/mediatheque/poesie/chjama-e-rispondi-di-natale-200.html Voce cumune, Chjama è rispondi di Natale 2000] * [http://www.dailymotion.com/playlist/xnysb_thebestnat2A_storia-di-u-corsu/video/x4x7rz_chjami-e-rispondi-in-corsica_music Pueti impruvisatori di chjami è rispondi: incù Olivier Ancey - Charly Orsucci - Roccu Mambrini (Dettu U Rusignolu di Zilia)] {{c-supranu}} 80t25mcnfvyypxm86foyyzbf34olgwl Lamentu d'Antuninu 0 12728 346144 332975 2015-07-01T15:46:18Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki U '''Lamentu d'Antuninu''' hè un [[cantu]] tradiziunale di [[Corsica]]. Hè urighjinariu di a rigioni di [[Zicavu]]. ==Lamentu d'Antuninu== :O cunsorti adurata :Da l'oscura prigioni di Bastia :In cù la mio penna amata :Scriva ti vogliu in rima è puesia :Cun amaru curdogliu :Mia vita addulurata in questu fogliu. :Io sonu incarceratu :Richjusu in un'antica sepultura :Trà i ferri è laceratu :Son divenutu una morti in figura :Piengendu il poverinu :La cruda sorte, il barbaru distinu. :Mi svegliu à fà del giorno :Al murmuru giocondu di l'acelli :In terrazza ritornu :À cuntemplà li fiori è l'arbuscelli :Quel valli è colline :Quel ricchi è magnifichi. :Addiu Ulmetu amatu :Locu in duve eu son natu :Addiu amici cari è parentelli :Adiu li affetti mei, cari surelli :Addiu per sempre andati :Li bel giorni per mè son passati. [[Categoria:Cantu tradiziunale di Corsica]] 1bzbzet8cvvhoy2znywtsg3304j3wk2 Đồng Hới 0 12731 349043 349040 2015-07-06T13:01:18Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna spagnola|cumuna=Đồng Hới | blasone= | nomeOfficiale=Đồng Hới | sigluCumunità=CL | sigluPruvincia=SO | altitudine=? | superficia=155,54 | pupulazione=103.988 | annu=2006 | densita=34,69 | merre= | posta=? | telefunu=+84-52 | istat= | abitanti=''Adnamantino/a'' in vietnamu | patrone= | festa= | situ=http://www.donghoi.gov.vn/ | carta=LocationVietnamQuangBinh.png }} '''Đồng Hới''' hè una [[cumuna]] [[Vietnam|vietnamita]] di a pruvincia di Quang Binha, in a cumunità autonoma di Bac Trung Bo. ==Da vede dinò== *[[Pruvincia di Quang Binh]] *[[My Thuy]] [[Categoria:Pruvincia di Quang Binh]] [[Categoria:Vietnam]] el84tc95595uppq9k30hbvyj2nxxw7r Orriu 0 12732 371397 333744 2021-01-05T05:34:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|thumb|250px|right|L'Orriu]] Un '''Orriu''' hè un elementu tipicu di l'archittitura antica di Corsica. Hè una tozza carabunata sottu, una sapara, un aggrottu naturali ammuratu par serva di casa o di [[cumpulu]] pà l'animali. L'orria sò situati piuttostu in [[Pumonti]], in i circundi di [[Porti Vechju]]. Parti è più sò situati annantu à cumuna di [[Sotta]], chì hè cumposta da parichji paisoli. U più celebru hè l'[[Orriu di i Canni]], incù l'[[Orriu di Chera]]. Ma ci sò dinò: l'[[Orriu 'lli Culioli]], l'[[Orriu di Munaccia]], l'[[Orria d'Urghjavonu]], l'[[Orriu di u Riacciu]]. Duranti a muntanera o l'impiaghjera, accadia chì i pastori si sirvissini di l'orria pà cansà si una stunda. Accadi dinò chì l'orriu fussi assuciatu à una lighjenda. Certi volti, i paisani ùn s'avvicinaiani tantu di l'orria, chì ci era a tema parchì i cridiani abitati da i spiriti. ==Citazioni== Accadi chì l'orriu fussi mintuvatu in a cultura è a litteratura corsa. Par asempiu: * in a puisia [http://corsica.net.free.fr/html/francais/chansons/orriu.htm L'Orriu] di U [[Barbutu di Chera]]: :Ni vedi spuntà lu soli :À [[livanti]] à la marina :È pari ch'iddu fighjoli :Quandu varchi à [[Roccapina]] :L'orriu 'lli Culioli :Ispostu sulla cullina! :Ispostu à l'[[acqua]] è al ventu :Ferma sempri in sintinedda ; :Vidi li monti di [[Tempiu]] :È navicà li battedda! :Vidi à [[Cagna]] à unghji mumentu, :Vidi [[Asinau]] è [[Bavedda]]. ==Rifarenzi== * [[U Scoddu]], Ghjinnaghju 2009 ==Liami== * [http://corsica.net.free.fr/html/francais/chansons/orriu.htm L'Orriu, puisia di Ghjuvan'Andria Culioli, U [[Barbutu di Chera]]] ==Da vida dinò== * [[Orriu di i Canni]] [[Categoria:Architittura di Corsica]] pklqonoosdjmp2ygpqnuvjur8f3w486 Veronica repens 0 12733 373958 363662 2021-06-02T11:09:53Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''Veronica repens'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Veronica repens1.jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Veronica repens</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Rosopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Plantaginaceae]]'' |----- | Famiglia | ''[[Plantaginaceae]]'' |----- | Generu | ''[[veronica]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Veronica repens''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Veronica repens.jpg|300px|Veronica repens]] |----- |} ''[[Veronica repens]]'' hè un fiore chì face parte di a famiglia di e [[Plantaginaceae]]. == In Corsica == ''Veronica repens'' hè prisente in [[Corsica]]. == Da vede dinù == * a [[flora di Corsica]] == Referenze == * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica - La flore endémique de Corse, Edisud (in francese) {{c-supranu}} [[Categoria:Plantaginaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] mqwhm767ppziemvpqtl1s71719ysoqg Saponaria ocymoides alsinoides 0 12734 373942 363652 2021-06-02T11:05:47Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''Saponaria ocymoides alsinoides'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Saponaria ocymoides subsp alsinoides.jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Veronica repens</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Rosopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Caryophyllales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Caryophyllaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Saponaria]]'' |----- | Spezia | ''[[S. ocymoides]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome trinuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''S. ocymoides alsinoides''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Saponaria ocymoides4.jpg|300px|Saponaria ocymoides alsinoides]] |----- |} ''[[Saponaria ocymoides alsinoides]]'' hè un fiore chì face parte di a famiglia di e [[Caryophyllaceae]]. == In Corsica == ''Saponaria ocymoides alsinoides'' hè prisente in [[Corsica]]. == Da vede dinù == * a [[flora di Corsica]] *[[Canofula]] *[[Curu]] *[[Sciuppuleddu]] == Referenze == * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica - La flore endémique de Corse, Edisud (in francese) {{c-supranu}} [[Categoria:Caryophyllaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] fzk8yk8dat7y5ib54gea1gy2xqoltgc Cioglu 0 12735 373814 363629 2021-06-02T09:41:08Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U cioglu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Senecio cineraria.JPG|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Senecio bicolor cineraria</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Asterales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Asteraceae]]'' |----- | Generu | ''[[Senecio]]'' |----- | Spezia | ''[[S. bicolor]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome trinuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''S. bicolor cineraria''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Senecio_cineraria_corse.jpg|300px|Senecio bicolor cineraria]] |----- |} U '''Cioglu''' ([[Senecio bicolor cineraria]]) hè un fiore chì face parte di a famiglia di l'[[Asteraceae]]. == In Corsica == U cioglu hè prisente in [[Corsica]]. Hè ancu chjamatu u [[Mundulacciu biancu]]. == Da vede dinù == * a [[flora di Corsica]] *[[Arba scagliola]] *[[Artichjoccu]] *[[Balculu]] *[[Lattaghjolu]] *[[Lattaredda]] *[[Maredda]] *[[Muchju]] *[[Muchju biancu]] *[[Muchju rossu]] *[[Pecita]] *[[Pecitella]] *[[Pulicaria odora]] == Referenze == * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica - La flore endémique de Corse, Edisud (in francese) {{c-supranu}} [[Categoria:Asteraceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 6ukw5xsqpe8vpqck44597tbewvfnloj Senecio bicolor cineraria 0 12736 161944 2009-03-07T17:18:44Z 90.14.115.85 Reindirizzamentu à [[Cioglu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cioglu]] fm4f9h6d9u7g4i6qnkfrl6jb4lblg9g Mundulacciu biancu 0 12737 161945 2009-03-07T17:19:01Z 90.14.115.85 Reindirizzamentu à [[Cioglu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cioglu]] fm4f9h6d9u7g4i6qnkfrl6jb4lblg9g Lionesu 0 12740 162243 2009-03-10T00:17:28Z Auslli 1576 Reindirizzamentu à [[Lingua leonese]] wikitext text/x-wiki #Redirect [[Lingua leonese]] m72e7vhns6e5cm39dww7ng675350npb Travagliu da fà 0 12742 368636 368635 2020-09-04T22:30:27Z Orsucciu 16969 wikitext text/x-wiki Pudeti aiutà [[wikipedia]] in [[lingua corsa]], s'è vo feti una parti di u travagliu da fà - Una [[manu|mani]] lava l'altra ! : * ricuparà l'illustrazioni di u libru di Gaston Vuillier (in u duminiu publicu), à l'adrizzu http://openlibrary.org/b/OL18068999M è incaricà li annantu à [http://commons.wikimedia.org wiki commons]. Parmittarà dopu d'illustrà l'articuli currispundenti. (scusate, prima mudificazione!) <=== fattu : https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gaston_vuillier,_The_forgotten_Isles._Cover.jpg * ricuparà l'illustrazioni di u libru d'Ernest Young "Corsica" (in u duminiu publicu), à l'adrizzu http://openlibrary.org/b/OL7229089M è incaricà li annantu à [http://commons.wikimedia.org wiki commons]. Parmittarà dopu d'illustrà l'articuli currispundenti. (u libru un hè micca in u duminiu publicu in america. Ernest young hè mortu... 68 anni fà...) [[Categoria:Wikipedia]] 7z88cwu90oahtcrwgy788y6mmav1f6f Torra di Capu Rossu 0 12745 371398 363834 2021-01-05T05:34:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Corse-04952-Capo Rosso.jpg|thumb|left|300px|U Capu Rossu]] [[File:Corse-04934-Capo Rosso.jpg|thumb|300px|right|A torra di Capu Rossu]] A '''torra di Capu Rossu''' hè una [[torra di Corsica]]. Hè situata annantu à a cumuna di [[Portu]]. == Riferimenti == * [http://www.corse.culture.gouv.fr/monuments/actions_crmh/carte_tours.gif Direzzione Regiunale di l'Affari Culturali di Corsica, Prutezzione di e torre genuvese di Corsica] * Caporossi, Orsu Ghjuvanni, [http://oursjeancaporossi.club.fr/Repertoire.html Cronica di a Corsica] == Ligami == {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica]] pthvrevh3aorkhd6bxnhdiyhoc8qlfm Torra di Lavasina 0 12756 375402 375400 2021-08-16T21:08:26Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki Di a torra di [[Lavasina]], in [[Corsica]], ùn ferma più chè un pezzu. [[Image:Brando-Lavasina.jpg|thumb|250px|right|Lavasina ([[Brandu]]) cunventu di i frati]] Di sopra, hè statu custruì a tomba di i frati di u cunventu. Un pezzu di muru si trova inde u mare. {{Torre di Corsica}} [[Categoria:Torre di Corsica|Lavasina]] 2u5a1sch69qraa1vok0oz6mbk49sujl A Cuccagna di Bazzicone 0 12757 163426 2009-03-22T19:01:37Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Viaghju in Ascu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Viaghju in Ascu]] tg22dpg1abmkm3qblqxf61nlalceemf Papaver somniferum 0 12759 376682 376681 2021-09-04T18:25:35Z Jun Misugi 295 . wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">''Papaver somniferum'', ''Papaver setigerum''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Papaver-somniferum-flower.JPG|256px|Fiore di lu papparone (''Papaver somniferum'')]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Papaver somniferum, Papaver setigerum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Òrdine | ''[[Ranunculales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Papaveraceae]]'' |----- | Generu | ''[[Papaver]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Papaver somniferum'' [[Linneu|L.]], [[1753]]<br /><span style="color:black; font-size:x-small;">Papaver somniferum var. setigerum [[Pierre Edmond Boissier|BOISS.]]</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Illustration Papaver somniferum0.jpg|250px|Papaver somniferum, illustrazione]] |----- |} '''''Papaver somniferum''''', ancu cunnusciutu cum'è '''papaveru''', '''pappaveru''', '''papavaru''' oppuru '''papparone'''<ref>Li nomi corsu-sardi sò: pabùsgia f., puppùsgia f., puppusa f., pap(p)àbaru m. ([[Sassarese|sass.]]); pappau m., pappàvaru m., pappàuru m ([[Gallurese|gall.]]).</ref>, hè un fiore chì face parte di a famiglia di e [[Papaveraceae]]. Un sinònimu, o piuttostu una sottuspecia o varietà di ''papaver somniferum'' hè '''''[[papaver setigerum]]'''''. E grane di u pappaveru neru di l’Europa danu ulietta, e grane di u pappaveru biancu d’Oriente danu l’allopiu. [[File:Papaversomniferum.jpg|miniatura|left|Fiore è fruttu]] [[File:Mohnfeld Waldviertel1.JPG|miniatura|left|Campu di papavari in [[Àustria]]]] [[File:Poppy-seeds.jpg|miniatura|center|Grane di u papavaru biancu]][[File:Papaver April 2010-3.jpg|miniatura|center|Fiore di a varietà ''setigerum'']] == In Còrsica == ''Papaver setigerum'' hè prisente in [[Corsica]]. == Referenze == * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica - La flore endémique de Corse, Edisud (in francese) == Ligami == * [http://infcor.adecec.net/recherche.php?recherche=pavot&langue=1&type=1&x=55&y=28 I diversi nomi di u "pavot" in corsu] == Note == [[Categoria:Papaveraceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] mwre33jfq0mrqcheb7k7whancz1pekr Acertulone 0 12763 373826 350909 2021-06-02T09:44:46Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'acertulone'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Tyrrhenische Gebirgseidechse.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">archaeolacerta bedriagae</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Reptilia]]'' |----- | Ordine | ''[[Squamata]]'' |----- | Famiglia | ''[[Lacertidae]]'' |----- | Genaru | ''[[archaeolacerta]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''archaeolacerta bedriagae''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Camerano]], 1885</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Lucertola di Bedriaga.jpg|250px]] |----- |} L'acertulone (o [[aciartulonu]]) ([[archaeolacerta bedriagae]]) hè una spezia d'[[acertula]] chì face parte di a famiglia di e [[Lacertidae]]. Hè endemica di a [[Corsica]] è a [[Sardegna]]. U [[capu]] di l'acertulone hè pinzutu. A [[coda]] hè longa. A lunghezza tutale di l'acertulone, cun quella di a coda, hè 20-28 cm. U so [[culore]] varieghja, da u [[verde]], u [[brunu]], à u [[grisgiu]]. L'acertulone si nutrisce d'[[insettu|insetti]] è più raramente, di [[fruttu|frutti]] maturi. L'acertuloni s'accupianu da [aprile]] à [[ghjunghju]]. L'[[ovu|ovi]] - da 3 à [[sei]] - sò sposti sottu à e [[petra|petre]] o in e sfette di i [[scogliu|scoglii]]. I ghjovani nascenu da [[lugliu]] à [[sittembre]]. L'acertulone hè classatu annantu à a lista [[rossu|rossa]] di l'IUCN di e spezie minacciate, per via di u fattu chì a pupulazione d'acertuloni di [[Corsica]] hè geneticamente isulata. Esistenu [[quattru]] sottuspeie d'acertulone: * ''archaeolacerta bedriagae bedriagae'': prisente in [[Corsica]] * ''archaeolacerta bedriagae sardoa'' (Peracca 1903): prisente in [[Sardegna]], in u [[Gennargentu]] * ''archaeolacerta bedriagae paessleri'' (Mertens 1927): prisente in [[Sardegna]], in u [[muntagna|Monte]] Limbara * ''archaeolacerta bedriagae ferrerae'' (Stemmler 1962): prisente in [[Sardegna]], in u [[Nordu]] di l'[[Sardegna|isula]] Ci hè poca differenza da u masciu à a femina, ma u masciu hè più maiò. U so [[capu]] hè più forte, più larga cà quellu di a femina. ==In Corsica== L'acertulone hè prisente è cumunu in [[Corsica]]. Hè solu a sottuspezia ''archaeolacerta bedriagae bedriagae'' chì pò esse ussirvata in [[Corsica]]. L'acertulone era cunsideratu prima cum'è un'acertula [[muntagna|muntagnola]]. Difatti, i primi usservazione sò state fatte in [[muntagna]], per esempiu in [[Vizzavonu]], in u [[Cintu]] o in a [[Restonica]]. Ma certe custatazione più recente hanu permessu di verificà ch'è l'acertulone era ancu prisente à u cantu di u [[mare]], per un dettu in a [[regione|rigione]] di [[Portu]]. A prisenza di l'acertulone in a [[mare|parte litturale]] [[Pumonte|suttana]] di a [[Corsica]] hè stata cunfermata dopu. Infatti, l'acertulone hè prisente versu [[Capu di Muru]] o [[a punta di Senetosa]], è in u [[mare|litturale]] [[Sartè|sartinese]]. L'acertulone hè assuciatu à spessu incù u [[pinu lariciu]] è e [[petra|pitricaghje]] è i [[scogliu|scoglii]]. Ci hè una differenza trà l'acertuloni di u centru di l'[[Corsica|isula]] è quelli chì ponu esse ussirvati in [[Pumonte]]: l'acertuloni [[Pumonti|pumuntinchi]] sò più scuri, è s'assumiglianu di più à l'acertuloni [[Sardegna|sardi]]. Siont'è un usu anzianu, i [[pastore|pastori]] ammansavanu l'acertuloni, di manera ch'elli si manghjessinu e [[mosca|mosche]] in i casgili. ==Referenze== * Delaugerre, Michel & Cheylan, Marc, Batrachi è rettili di Corsica - Batraciens et reptiles de Corse, Parcu naturale Regiunale di Corsica, 1992 (in francese) ==Da vede dinù== * l'[[acertulone di Corsica]]: [[archaeolacerta bedriagae bedriagae]] [[Categoria:Lacertidae]] [[Categoria:Fauna di Corsica]] ac8axh5l33sdrle5lyt55zkvixlk1vb Aciartulonu 0 12764 163841 2009-03-27T16:45:33Z 83.201.161.91 Reindirizzamentu à [[Acertulone]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Acertulone]] dbocxl0gtwf6gvlu3ewryeue0hde9pj Archaeolacerta bedriagae 0 12765 163878 2009-03-27T19:16:27Z 83.201.161.91 Reindirizzamentu à [[Acertulone]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Acertulone]] dbocxl0gtwf6gvlu3ewryeue0hde9pj Cunventu di Sant'Antone di a Casabianca 0 12770 360116 355393 2018-09-11T12:39:31Z Epìdosis 6943 Fix category wikitext text/x-wiki [[File:Couvent saint antoine casabianca.JPG|thumb|350px|right|U cunventu Sant'Antone di a Casabianca]] [[File:Plaque commémorative au couvent saint antoine de casabianca.JPG|left|thumb|250 px|]] U '''Cunventu di Sant'Antone di a Casabianca''' hè un munimentu di Corsica. Hè situatu in a [[Castagniccia]], annantu à a cumuna di a [[Casabianca]]. Hè statu custruitu in u [[1420]]. Oghje, ùn fermanu ch'è e ruvine di u cunventu è u campanile, chì sò classati cum'è munimentu storicu, dipoi u 30 ghjinnaghju 1990. Annantu una stela, si pò leghje a scrizzione chì ramenta l'evvenimenti di u 15 lugliu 1755: :''FU QUI PROCLAMATU'' :''A L'ETA' DI 29 ANNI'' :''PASQUALE DE PAOLI'' :''DA CUNSULTA DI A CASABIANCA'' :''U 15 LUGLIU 1755'' :''GENERALE DI U REGNO DI CORSICA'' :''FU CAPU E FUNDATORE'' :''DI A NOSTRA SANTA LIBERTÀ'' :''E MERITÒ U TITULU GLORIOSU'' :''DI BABU DI A PATRIA'' == Storia == [[File:Casabianca-Cvt St-Antoine-clocher.jpg|left|thumb|100px|U campanile]] [[File:Casabianca-Cvt Saint-Antone-abbe-2.jpg|right|thumb|200px|Drentu u cunventu]] Hè in u cunventu di Sant'Antone chì fù pruclamata in una cunsulta, u 13-14-15 lugliu di u 1755, l'indipendenza di a Corsica, è chì Ghjacintu Paoli è Luigi Giafferi funi cunfirmati tandu cum'è capi generali di a Nazione corsa. À tempi muderni, u FLNC tene a so prima cunferenza, di manera simbolica, in u cunventu di Sant'Antone, u 5 maghju di u 1976 {{c-supranu}} [[Categoria:Storia di a Corsica]] [[Categoria:Munimentu di Corsica]] 6sxyinxytg9wo1uho1yyzs8hqq2li7o Ugu Peretti 0 12772 164814 2009-04-05T18:31:31Z 90.9.103.247 Reindirizzamentu à [[Ugu Francescu Peretti della Rocca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ugu Francescu Peretti della Rocca]] 2qeqjqsqldnkgetbwm4fw2fhb87wnwp Brokeback Mountain 0 12773 358568 347912 2018-02-09T21:19:36Z 2602:306:83A9:3D00:D51B:449F:760E:74F6 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''Brokeback Mountain''''' (tìtulu [[lingua francese|francese]]: ''Le Secret de Brokeback Mountain'', "U secretu di Brokeback Mountain" in [[lingua corsa|corsu]]) hè un [[cinemà|filmu]] di drama [[Stati Uniti d'America|americanu]] di l'annu [[2005]], realizatu da [[Ang Lee]]. I rolli principali sò stati ghjucati da [[Heath Ledger]], [[Jake Gyllenhaal]], [[Michelle Williams]], [[Anne Hathaway]], è [[Randy Quaid]]. In u [[2006]] hè statu numinatu per ottu [[Oscar]] è ne hà guadagnatu trè. [[Categoria:Filmu di l'anni 2000]] [[Categoria:Filmu americanu]] [[Categoria:Drama (Filmu)]] ncx7aqhva96ioy16remmj67ehzzq5rs Categoria:Filmu di l'anni 2000 14 12774 337437 335560 2014-09-06T12:12:56Z FakirNL 7698 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Sinemà|2000]] fa7knqsf8pdkd8payl21owr9jq994im Versi di Sagra 0 12775 361904 340497 2019-04-04T20:35:43Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki '''I Versi di Sagra''' sò un dialogu pueticu creatu da [[Ugu Peretti]] (1747-1838), u prima autore pumunticu in lingua corsa. I Versi di Sagra sò stati famosissimi in a tradizioni pupulari è cunnisciuti innnanzi à i puisii di [[Monsignori di la Fuata]]. I Versi di Sagra mettini in scena una liti comica trà un maritu è so moglia. U tonu di i versi hè schirzosu, a lingua cruda, a sucità evucata hè un mondu rurali è pasturali dundi l'usi sò aspri è i passioni viulenti. Forsa ci sarani da leghja i radichi frasturnati d'una sucità è d'una cultura miridiunali chì si sò mantinuti sin'à pocu. Cussì a lingua è i primuri di Peretti ci firmarani stranamenti familieri. I strufetti sò uttavi in i ''Versi di Sagra'' è a rimata hè doppia. A forma di a rima hè a siguenti: ABABABCC. ==I Versi di Sagra== :Or quì ci hè Sagra di lu [[Canareddu]] :Chì pari una [[paghjola]] ristagnata ; :Vurria lu maritu più ziteddu, :Ma Paulu hà la barba mischiata ; :Nun cunnosci da [[caprettu]] à [[viteddu]] :È stà ‘nu Cataraghju riputata. :Ghjunghji, la sera, lu maritu stancu :È la trova cù li so mani à fiancu. :─ O Sà, dammi un bucconu ch’aghju fami ! :O Natali, chì n’hè di stu sfatteghju ? :In u me locu, nun ci aghju ch'è danni :È la me roba và di mali in peghju ; :O Mattè, più nun vali ch'è tù chjami :Chì Petru, par la Cava hà persu l'[[eghju]] :È camusgià più nun possu à Maria :Chì for di modu hè imbizaritu Andria. :O Sà, dumani, s’è nun mi cuntorru, :Spizzìcami ‘ssi quattru picuracci, :È contami li [[capra|capri]] à [[corru]] à [[corru]], :Chì la predaghja nun si li prucacci ; :Pìddami dui [[ciudda|ciuddi]] o qualchì [[porru]] :È mira d’appattà ‘ssi zitiddacci, :Parchì l'annata hè quidda chì pò essa :Nun si vidi chè ghjenti fendu l'essa. :Sì Bracacciola fussi vitiddata, :Dalli l'aguattu è pidda lu [[viteddu]] :Parchì aval' semu a pé di la branata :Forsa ci scamparia qualchì ziteddu ; :Vigu l'annata cruda è dispiitata :Nun matura nè spiga nè graneddu ; :O siccu o verdu, o com’è vodda sia :S'aspetta l'[[orzu]] com'è lu Missia. :O Sà, dumani spulgiami ‘ssu lettu ! :O Natali, tù teni par Urgonu, :È Matteu si piddi lu Purettu :È Petru falarà ‘nu Caniasgionu :Andria fermi quì chì hè nudu è brettu :È vardi li capretta ‘nu [[sarconu]] ; :Eiu andaraghiu in Trastaghjacciu :Chì ci hè Natali è mi darà sullacciu. :Sì tù vol’ senta à mè, u me fiddolu :Diccippemu lu vicu di la Cava ; :Lu punaremu à [[pomu|pomi]] è à [[fasgiolu]], :Ci piantaremu la pisa è la fava, :L’aghju visti ‘nu fiuminali d’Urtolu, :In tempu ch'in [[Sartè]] ci liticava, :Demuci ad ugni lama prunicuta :Chì lu Signori assisti à chì s’aiuta :Or cuddemucini à la muntagna, :Ci piantaremu una famosa [[vigna]], :È d’[[oliu]] ni faremu una [[Balagna]], :Ci fundaremu una nuvella Archigna. :Hè vera chì saremu in faccia à [[Cagna]], :Ma nun ci hè bisognu à cumprà ligna. :Culà ci ni staremu curci è muzzi :È ci ni ghjucaremu à li cucuzzi. :─ O Pà, sintiti una poca di bonu :È lascemuli andà tutti in ubliu. :─ O Sà, tù se una donna di tonu :È ti voddu senta gloria à [[Diu]]... :─ Andemucini à l'acqua di Sarconu ; :Nun purtaremu più un pé di vivu. :Culà faremu è vigna è giardinu :È daremu l’invidia à lu vicinu. :─ O Sà, sta cosa mi faria gran tortu. :Tù vurristi zappà la me famidda ; :Sa bè chì nun vivu hè com’è mortu :È focu nun s’accendi in quidda zidda. :Chì prufittu hà tiratu da quiddu ortu :Chì in Piscia ci facia Canupidda ? :S’iddi ùn fùssini stati li bistiami :Culà saria mortu da la fami !... :─ [[Ghjesù]], ciò ch’iddu dici ‘ssu vichjacciu, :‘Ssu cutalacciu rozzu è carcu à bava ! :Ma chì di tè ni fàccianu lu stracciu :Par sempri ti cundànnini à la trava ! :O l’ingratu è bruttu sputritacciu ! :À chì più t’imponi è più ti strava :È nun basta à veda lu to vistutu :Par ben sapè quantu tù sè astutu ? :─ O coccia mora scusciaticcia [[vacca]], :Sè pur la risa di lu to vicinu ; :À lu [[focu]] si metti è pò si spacca. :Or circa d'appuntatti issu suddinu ! :S’è sintissi à tè, cingnaria li sacca :Or quiddi chì purtava u to cucinu, :Cun tantu lutu è tanta roba bona :Chì faci spaventu ad ogni parsona. :─ Hè vera, sò la risa di la ghjenti :Da quandu sò la toia, o strianciacatu ! :À chì nun ti vidi è pur' ti senti, :[[Ghjàcaru]] durmichjonu strascinatu ! :Or quantu sò li to fatichi è stenti, :Chì hai un [[cavaddu]] è mai l'ha insummatu ! :Sa’ chì quandu ghje’ era ind’è babbeddu :Mi salutava barretta è capeddu. :─ Finimu ‘ssi discorsi o mal’ lavata :Sì tù nun vol’ riceva centu botti, :Aval’ chì semu à a fini di l'annata :La brutta mi vol’ dà tanti strambotti. :Si vidi chì tù sè mal’ affasciata ; :Or magna pur’ chì lu to corpu sbotti ! :Abbastanza t’aghju ghjà suppurtatu :Prima d'avali t’avissi eiu lacatu. :─ Comprati pur’ li to russi scarpucci :È nun andà più peda strascinonu ; :Sa ch’eiu so parenti à li Ghjadducci :È lu me ziu hè omu di gran’ tonu ; :Aghju un frateddu ind’è li Santucci :Chì ti suttarraria in u to sarconu :È pò d’un maciddari so cucina :Chì stà in [[Bonifaziu]], à la marina. :─ S’è nun lachessi par l'amor' di Diu, :È chì tù ùn fussi lu me spuddatoghju, :Vurristi ch’è timissi anc’à to ziu, :Bonu da li capretta in lu vintoghju ! :À to frateddu nè mortu nè vivu :Li faria pruvà lu stangatoghju ! :À to cuginu li tremani li ghjambi :Quistu annu chì cumbatti cù la fami. :─ Sé divintatu cusì fieru è bonu ? :O altramenti cù li principali... :Nun ti ramenti più di Luvicionu :Quandu t’incatassò in u sipali ?... :Ti deti tanti colpa di bastona :Chè grammazè à lu sgiò Annibali. :Ti feci tantu veda a maladetta :Ch’avali li ti levi di barretta ! ==Da vida dinò== * [[Ugu Peretti]] [[Categoria:Litteratura corsa]] 8s651e2n5ya562n9lsumbcwm94rmevh Paulínia 0 12776 374146 371400 2021-06-02T12:11:49Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="270px" |+<span style="font-size:large;">'''Paulínia'''</span> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan="2" | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | align="center" width="140px" | [[File:Bandeira de Paulínia.png|140px]] | align="center" width="140px" | [[File:Brasão de Paulinia.PNG|100px]] |- |} |- |----- bgcolor="#FFFFFF" | Paese | [[Brasile]] |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Statu]] | [[São Paulo (statu)|São Paulo]] |- | [[Superficia]] | 139 km² |----- bgcolor="#FFFFFF" | Populazione | 102 499 <small>([[2014]])</small> |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Latitudine]] | 22º 45' 40" S |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Lungitudine]] | 47º 9' 15" O |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[altitudine]] | 590 m |- | Situ ufficiali | http://www.paulinia.sp.gov.br/ |- ! colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Mapa di a cità in [[Brasile]]. |----- ! colspan="2" bgcolor="#FFFFFF" | [[File:SaoPaulo Municip Paulinia.svg|290px]] |} '''Paulínia''' hè una cità di u [[Brasile]]. 102.499 abitanti. ==Da vede dinò== *[[Arara]] *[[Belo Horizonte]] *[[Brasilia]] *[[Cachoeira do Sul]] *[[Campinas]] *[[Catalão]] *[[Curitiba]] *[[Fortaleza]] *[[Manaus]] *[[Porto Alegre]] *[[Porto Velho]] *[[Rio Branco]] *[[Rio de Janeiro]] *[[Santos]] *[[São José do Rio Preto]] *[[Osasco (São Paulo)]] *[[São Paulo]] *[[Taubaté]] [[Categoria:Cità di u Brasile|Campinas]] m30eg6v33d57rixt5lp7d3idqpjkr7g Wikipedia:Bot policy 4 12777 165230 2009-04-10T05:33:03Z Pathoschild 228 redirected to [[Wikipedia:Boti/Permessi|bot request page]] for [[m:bot policy|standard bot policy]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Wikipedia:Boti/Permessi]] fek8kcnxbfe3qfaqjv6yuwwbw52wdon Epigrafia 0 12778 332353 331019 2014-03-23T14:17:34Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki L''''epigrafia''' hè u studiu ragiunatu di l'iscrizione di l'antichità. Un'iscrizione antica si pò truvà: * incisa in un monumentu sempre arritu, * nantu una placca di marmore, di bronzu o altri ogetti sepelliti in terra. Hè un arte dificile. Diprima ci vole à cunnosce a [[lingua]] di a scrizione ma, sopratuttu, l' ''epigrafista'' deve esse capace di leghje l'abrevazione è segni speziali aduprati da l' antichi. In epigrafia i litigamenti sò frequenti cagione chì u risultatu pò esse incertu. Ci sò parechje epigrafie distinte da a lingua: egiziana, latina, greca, assira, è cetera. Eccu un esempiu epigraficu: iscrizione di a tomba di [[Lucius Cornelius Scipio]], quellu d'Aleria. Corpus Inscriptionum Latinarum I² 2,1, Nr. 9: ''Honc oino ploirome cosentiont R[omane] | duonoro optumo fuise viro | Luciom Scipione filios Barbati | consul censor aidilis hic fuet a(pud vos) | hec cepit Corsica Aleriaque urbe | dedet Tempestatibus aide mereto[d].'' Eccu a traduzione in lingua italiana: ''A Roma moltissimi riconoscono che lui solo è stato tra i buoni cittadini il migliore, Lucio Scipione. Figlio di Barbato, fu console, censore ed edile presso di voi. Prese la Corsica e la città di Aleria, consacrò alle Tempeste un tempio, a buon diritto.'' [[Categoria:Archiulugia]] 0xcjckzuo9ucd3cfq9dlo2o0yw79jng Catinacciu 0 12779 371592 358330 2021-01-05T05:42:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:catenacciu1.JPG|right|350px|thumb|U Catinacciu in Sartè]] U '''Catinacciu''' (o '''Catenacciu''') hè una prucissioni di u vennar'è santu in parechji loca in [[Corsica]]. U Catinacciu hè una tradizioni d'urighjina antica antica liata à un forti sintimu rilighjosu. U catinacciu, l'omu chì strascina i [[catena|cateni]], riprisenta Cristu. A prucessione é organizzata da une [[confraternità]] parrochjale o locale. U più celebru hè u [[Catinacciu di Sartè]]. U penitenti hè vistutu di russu hè porta una cruci chì pesa 31,5 kilò. À u pedi drittu, t'hà una catena chì pesa 14 kilò. U penitenti casca très volti duranti a cirimonia, com'è Cristu in a cuddata versu u Golgota. À fiancu à u Catinacciu, ci hè dinò un penitenti vistutu di biancu. Iddu riprisenta Simonu di Cireni, quiddu chì fù ubbligatu da i suldati rumani à aiutà à Cristu à purtà a so cruci. Di fatti, duranti a prucissioni di u catinacciu, u penitenti biancu aiuta di quandu in quandu u penitenti russu à purtà a so cruci. ==Citazioni== Accadi chì U Catinacciu fussi citatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu in a canzona ''Sartè'' di [[Diana di l'Alba]]: :''Vennari Santu, contr’à u piccatu, U Catinacciu, croci hà purtatu :''Santa Maria, ghjesgia maiò, aprarà tutti li so purtò :''L’omu farà lu so viaghju è mandarà u Gran’ Missaghju :''Pà Cursichedda … Paci eterna … scaccià casticu, dolu è pena.'' ==Da veda dinò== * u [[Catinacciu di Sartè]] ==Liami== * [http://curagiu.com/catenacciu.htm U Catinacciu] * [http://www.corsetour.eu/catenacciu.htm U Catinacciu] mg8jfh8ijdobahuhc6cmwfr8hjaonmm Catenacciu 0 12780 165384 2009-04-11T16:03:33Z 90.28.66.223 Reindirizzamentu à [[Catinacciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Catinacciu]] fvbw6p1my51attg7qazjy8akynqzxwe Catinacciu di Sartè 0 12782 358343 358333 2018-01-18T19:41:22Z 90.37.133.75 l'infrasata hè curretta: cumparativu sputicu corsu wikitext text/x-wiki [[File:catenacciu2.JPG|right|350px|thumb|U Catinacciu in Sartè]] U Catinacciu di Sartè (o [[Catenacciu di Sartè]]) hè u più [[catinacciu]] celebru di Corsica. U nomu, "catinacciu", veni da a "catena", ch'iddu strascina u penitenti russu. Difatti, u "catinacciu" si referisci, prima, à a cirimonia, a prucissioni, è, siconda, à u penitenti, quiddu chì strascina a catena. ==A cirimonia== [[File:catenacciu3.JPG|250px|thumb|U penitenti russu è u penitenti biancu]] U catinacciu di Sartè hè una di i cirimonii più anziani di l'isula. A cirimonia si passa di notti, duranti u vennari santu. A prucissioni sulenna cumencia à 9 ori è mezu di sera, annantu à a piazza à a Porta. Tandu s'apri u purtonu di a ghjesgia Santa Maria, è a prucissioni esci à pocu à pocu da a ghjesgia. Duranti a prucissioni, quiddi chì suvitani intonani u cantu di u "[[Perdono]]": :''Perdono, mio Dio :''Mio dio perdono :''Perdono mio Dio :''Perdono Pietà.'' [[File:catenacciu1.JPG|left|250px|thumb|A prucissioni]] [[File:catenacciu4.JPG|left|250px|thumb|Davanti à a ghjesgia di Santa Maria]] U catinacciu hè vistutu di russu. Hè accumpagnatu di un penitenti biancu, è di ottu penitenti neri. Accantu à iddi, ci sò dinò i membri di u cleru, è i membri di a cunfraterna sartinesa: A "Compagnia del Santissimo Sacramento". Ùn ci hè ch'è u preti di Sartè chì cunnosci l'identità di u penitenti russu ed hè tinutu da u sicretu di a cunfissioni. À spissu, u penitenti hè calchissia chì hà faltatu di manera gravissima in a so vita è si ni penti. Par essa u catinacciu, ci voli à fà ni a dumanda mutivata, ma a lista saria dighjà cumpletta par dodici anni è podarsi ancu di più. Essa u Catenacciu è suffra par una sera, l'hè nicissariu in u so itinerariu spirituali. Ma ùn si pò essa u Catinacciu cà una volta. Prima di a cirimonia, u penitenti hà passatu a ghjurnata è a nuttata in u cunventu San'Damianu. Quand'è u Catinacciu hè compiu, a cruci è a catena sò cunsirvati in a ghjesgia di Santa Maria. ===U penitenti russu=== U penitenti hè vistutu di russu è porta una cruci chì pesa 31,5 kilò. Ùn si vidini ch'è i so pedi, chì t'hà i vanti annantu à i mani. U penitenti hè scalzu. À u pedi drittu, t'hà una catena chì pesa 14 kilò. A catena hè liata à u pedi di u penitenti russu incù un' manigliu di coghju. Innanzi à 1955, a catena era liata à u pedi di u catinacciu incù una curdetta. Mentri i 1800 metri ch'iddu parcurri, u penitenti casca trè volti duranti a cirimonia, com'è Cristu in a cuddata versu u Golgota. A prima volta, casca in a strada Sant'Anna, vicinu à l'antica cappedda. Casca una siconda volta in Piazza à a Porta. Casca finalmenti una terza volta vicinu à l'antica cappedda Santa Lucia. ===U penitenti biancu=== À fiancu à u Catinacciu, ci hè dinò un penitenti vistutu di biancu. Iddu riprisenta [[Simonu di Cireni]], quiddu chì fù ubbligatu da i suldati rumani à aiutà à Cristu à purtà a so cruci. A prisenza di u penitenti biancu hè dinù u simbulu di a frattidanza è a sulidarità umana. Di fatti, duranti a prucissioni di u Catinacciu, u penitenti biancu aiuta di quandu in quandu u penitenti russu à purtà a so cruci. ===I penitenti neri=== [[File:catenacciu9.JPG|250px|thumb|I penitenti neri]] Ci sò ottu penitenti neri in a prucissioni. Ripprasentani i ghjudei. Frà iddi, ci n'hè quattru chì sustenini a statua di Cristu, posta annantu à un linzolu biancu. == Storia== U Catinacciu hè a più antica prucissioni di Corsica è ricodda à u seculu XIII. A cirimonia fù istaurata à l'epica da i francisani tuscani. A tradizioni cuntinuò mentri u seculu XIV è u seculu XV sottu à l'influenza di i Rè d'Aragona. Si sviluppò da u seculu XVI à i ghjorna d'oghji par via di i cunfraterni. ==Citazioni== Accadi chì U Catinacciu di Sartè fussi citatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu in a canzona ''Sartè'' di [[Diana di l'Alba]]: :''Vennari Santu, contr’à u piccatu, U Catinacciu, croci hà purtatu :''Santa Maria, ghjesgia maiò, aprarà tutti li so purtò :''L’omu farà lu so viaghju è mandarà u Gran’ Missaghju :''Pà Cursichedda … Paci eterna … scaccià casticu, dolu è pena.'' ==Da veda dinò== * u [[Catinacciu]] * u cantu di u [[Perdono]] * [[Sartè]] ==Liami== * [https://www.youtube.com/watch?v=x5cA6yY2dzU Videu di u catinacciu, Valincu TV] * [http://curagiu.com/catenacciu.htm U Catinacciu, curagiu.com] * [http://www.corsetour.eu/catenacciu.htm U Catinacciu] [[Categoria:Tradizione di Corsica]] tn7yxywxud1i2elu55yja8yc5iji2xl Catenacciu di Sartè 0 12790 165647 2009-04-13T15:08:09Z 90.28.66.223 Reindirizzamentu à [[Catinacciu di Sartè]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Catinacciu di Sartè]] 3x4obuxx77w44f2xfrmmt6fcu1jhift Template:Bot 10 12791 335149 329154 2014-03-23T17:58:49Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {| class="messagebox plainlinks" |align="center"|[[Image:Crystal Clear action run.png|50px]] |align="left" width="100%"|'''This user account is a [[Project:Bot policy|bot]] operated by [[:{{{site|en}}}:User:{{{1}}}|{{{1}}}]] ([[:{{{site|en}}}:User talk:{{{1}}}|talk]]).''' It is not a [[Wikipedia:Sock puppetry|sock puppet]], but rather an automated or semi-automated account for making repetitive edits that would be extremely tedious to do manually. <br> <small>''Administrators: if this bot is malfunctioning or causing harm, please [{{fullurl:Special:Blockip|wpBlockAddress={{PAGENAMEE}}&wpBlockExpiry=indefinite&wpAnonOnly=0&wpEnableAutoblock=0&wpCreateAccount=0&wpBlockReason=Bot%20malfunctioning:%20}} block it].''</small> |}{{{category|[[Categoria:Wikipedia bots|<includeonly>{{PAGENAME}}</includeonly> ]]}}} guc002i1l5w2i5w068ybf4t992rfqxj Seri sera 0 12797 346159 166595 2015-07-01T15:52:49Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Seri Sera''' hè un [[cantu]] tradiziunale di [[Corsica]], uriginariu di a rigione d'[[Orezza]]. ==Seri sera== :Seri sera mane seretta :À tè u culcone, à mè una fetta :Seri sera, seriola :Nè bastone, nè paghjola :Nè farina macinata :Per fà ci una spulendata. ''Ripigliu'' :In Lavasina, cusì vicina :Cusì luntana, luntana da mè, :Caru frate, ùn ci pigliate :Noi semu capre chì femu imbè ! :Seri sera, prusciu Martinu :À tè pocu pane, à mè micca vinu :Seri sera trinca viulinu :Pocu travagliu ferà Martinu :Ma farina macinata :Da fà si una spulendata. [[category:Cantu tradiziunale di Corsica]] gu3c4owqbcuf62o10d5vjdh5va30fi2 Ofride ragnu 0 12800 373730 373685 2021-06-02T09:31:21Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'ofride ragnu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Ophrys sphegodes.jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Ophrys sphegodes</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Asparagales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Orchidaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Ophrys]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Ophrys sphegodes''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Ophrys sphegodes M 1.jpg|250px|L'ofride ragnu]] |----- |} L''''Ofride ragnu''' (in [[latinu]]: ''Ophrys sphegodes'') hè un fiore chì face parte di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. Hè altu sin'à 45 cm. Fiurisce da [[aprile]] à [[maghju]]. I fiori sò ermafruditi, avendu à tempu l'organi maschili è feminili. Stà piuttostu in erba, in i boschi aperti è in i prati. I fiori anu sepali giallu-verdi è un labellu scuru, brunu, annantu à u quale si pò distingue a forma di un'acca ("H"). Cusì i fiori s'assumiglianu à un artropodu è in particulare à un [[ragnu]]. U nome di u generu "ofride" vene da u termine grecu "ophrus" (chì significheghja "sopracigliu"), una parola chì hè stata usata da [[Plinu u Grecu]] per designà una pianta chì era aduprata per tigne i sopracigli. ==In Corsica== L'ofride ragnu hè prisente in Corsica. Fiurisce d'[[aprile]]. {{c-supranu}} {{Template:Orchidee}} [[Categoria:Orchidee]] [[Categoria:Orchidea di Corsica]] [[category:Flora di Corsica]] 520adomp7a3kjtrzm00w35wlb8457ck Ragnu (flora) 0 12801 166668 2009-04-19T16:41:57Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Ofride ragnu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ofride ragnu]] s7jyaa6z61tt4ds2aregutwqmq6bgtt Lipsia 0 12803 368607 366372 2020-08-29T12:05:19Z 46.193.170.50 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Leipzig Markt Grimmaische Strasse.jpg|thumb|left|250px|Parte di lu centru di Lipsia]] '''Lipsia''' ([[AFI|/ˈlipsja/]]; in [[lingua tedesca|tedescu]]: ''Leipzig'', [[AFI|/ˈlaɪ̯ptsɪç/]]; in altu sassone: ''Leibz'sch'') hè una cità indipendenti di [[Germania]], situata in u land di a [[Sassonia]]. Hà più di 580.000 abitenti. A superficia hè di guasi 300 km². U merre attuale si chjama [[Burkhard Jung]]. In Lipsia, ci sò assai parchi, boschi é giardini pùblichi. Lipsia hè una di e cità più verde di a Germania. A grande cità offre assai cose da vede, per esempiu u [[Monumentu à a Battaglia di e Nazione]], e chjese di [[Chjesa di San Nicola|San Nicola]] é [[Chjesa di San Tommasu|San Tommasu]], a [[Vechja Merrìa (Lipsia)|Vechja]] é a [[Nova Merrìa (Lipsia)|Nova Merrìa]] o u [[Tribunale amministrativu federale (Alimagna)|Tribunale amministrativu federale]]. [[Categoria:Cità di a Germania|Lipsia]] 2ur5gp3b42tc7x9qfygo9gduutfddxj Dresda 0 12804 332292 325566 2014-03-23T14:16:23Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Dresda''' ([[lingua tedesca|tedescu]]: ''Dresden'') hè una cità in [[Germania]]. Hà circa 500.000 abitenti. [[File:Terassenufer DRI Pano.jpg|thumb|300x|]] [[Categoria:Cità di a Germania|Dresda]] dkb5yw4g60sx4jc3yo216ycmzf517dd Lingua aragonese 0 12805 168117 2009-04-25T20:51:50Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua aragunesa]] 34kszqpi9u2hiuhosy1wnb8t7iss4fz Ciuvodda (tipugrafia) 0 12806 359120 359119 2018-05-03T17:26:13Z 90.37.193.193 /* Storia di u so usu */ wikitext text/x-wiki [[File:P At sign.png|right|200px|thumb|"Ciuvodda"]] U carattaru tipugraficu '''@''' hè chjamatu "ciuvodda" (o [[cipolla (tipugrafia)|civolla]] o ancu [[ciudda (tipugrafia)|ciudda]]). 'Ssu neulugisimu hà cuminciatu à essa adupratu in [[Corsica]] di manera spuntanea in l'usu pupulari. U nomu corsu veni di l'assumiglia di u simbulu tipugraficu incù a forma di una ciuvodda. Si face usu principalementi di a "ciuvodda" in u currieri elittronicu. Hè aduprata par siparà u nomu di u titulari da u nomu di duminiu, in un adrizzu elittronicu. L'@ hè cunnisciuta dinò com'è "chiocciola" o "chiocciolina" in talianu, è com'è "at" in inglesu. Graficamenti, a "ciuvodda" ripprasenta un''''[[a]]''' stilizata incù un ricciulu. Hè da quì chì veni l'assumiglia incù a "chiocciola" in talianu, un molluscu cumunu: u [[sammartinu]]. U codici binariu chì hè usatu par idantificà a "ciuvodda" hè 01000000. == Storia di @ == [[File:At-sign evolution.svg|thumb|240px|left|L'evuluzioni iputetica è crunulogica di @]] U carattaru @ nacqui à i tempi di [[Roma antica]] com'è un'unioni stilizata di i lettari "[[a]]" è "[[d]]" minusculi chì formani a parola ''ad'' (veni à dì "versu"); u simbulu era adupratu à l'iniziu in i testi di cuntabilità è in ducumenti simili, par rifariscia si à un'indicazioni di locu. Sicondu i marcanti di [[Venezia]] @ era un segnu chì rapprisintava l'[[anfura]], chì era usata tandu com'è misura di pesu è capacità. Ci chì Francesco Lapi era un marcanti fiurintinu chì, u 4 maghju 1536, hà discrittu in una lettara, pà a prima volta, u cuntinutu di trè navi chì erani vultati in iSpagna da l'America latina, usendu u segnu @ com'è unità di misura chì currispundia à un'anfura. In u corsu di i seculi, i populi [[lingua inglesa|anglufoni]] mudifichetini u significatu di l'@ da "ad" à "at". Cusì l'@ fù diffusa di manera più larga è fù aduprata in particulari da a posta. ==Storia di u so usu== Cunnisciuta bè è a storia di l'usu di u simbolu @. Hè usata in spagnolu è portughesu per di dì, à l'accortu, arroba, unità di pesu è misura (25 pounds, 25 libbre, v. i 12 chilò) vene da l'arabu "un quartu" (الربع da pronunzià ar-rubʿ).<ref>"arroba". Diccionario de la Real Academia Española. Retrieved 3 August 2012.</ref> Par avà, u primu documentu storicu ad avè u segnu @ scrittu saria a "Taula de Ariza", un ceppu cummerciali datatu da 1448. L'@ era prisenti in a mascina par iscriva Lambert di 1902, chì hè stata prudutta da a Lambert Typewriter Company di New York è in l'IBM Selectric di 1961. In 1963 l'@ hè stata inclusa in l'insemu uriginali di i carattari [[ASCII]]. Incù u sviluppu di i tennulugii muderni è l'invinzioni di l'urdinatori, a "ciuvodda" divinteti un simbulu guasi esclusivamenti informaticu]] chì hà cunsirvatu u significatu datu li da l'inglesi. == Noti == <references/> == Da veda dinò == * a [[ciuvodda]] [[Categoria:Posta elettronica]] [[Categoria:Ortugrafia]] adc4pyxm538ii6c19gt0y61reym0hg4 Cipolla (tipugrafia) 0 12807 168255 2009-04-27T10:49:57Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Ciuvodda (tipugrafia)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ciuvodda (tipugrafia)]] lcmlsh3fl97xi0nnt9zrxwxgmrmnpf3 Ciudda (tipugrafia) 0 12808 168256 2009-04-27T10:50:10Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Ciuvodda (tipugrafia)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ciuvodda (tipugrafia)]] lcmlsh3fl97xi0nnt9zrxwxgmrmnpf3 Ufridi neru 0 12809 373790 373682 2021-06-02T09:36:06Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'ufridi neru'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Ophrys incubacea2 (Corsica).jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">L'ufridi neru</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Asparagaless]]'' |----- | Famiglia | ''[[Orchidaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Ophrys]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Ophrys incubacea''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Ophrys incubacea (plant).jpg|250px|L'ufridi neru]] |----- |} L' '''Ufridi neru''' (o [[Ofride neru]]) ([[Ophrys incubacea]]) hè un [[fiori]] chì faci parti di a famiglia di l'[[orchidaceae]]. L' Ufridi neru fiurisci d'[[aprili]] o di [[maghju]]. Hè prisenti in i paesi di l'area euru-mediterrania, è u so ariali si stendi da u [[Portugallu]] sin'à l'[[Albania]]. Hè prisenti in [[Corsica]], in [[Sicilia]] è in [[Sardegna]]. L'ufridi neru si trova in i prata, in arba, sin'à 1000 metri. 'Ssu fiori hè cunsidaratu com'è raru à u liveddu europeu. L'ufridi neru hè altu 20-50 cm. U picciolu hè drittu. U culori di i sepali hè verdi chjaru. U fiori si cumponi di trè sepali, di petali è di un labeddu. I sepali sò verdi è i petali sò verdi-giaddicci o ancu bruni. U labeddu hè brunu scuru. Hè abbastanza largu, viddutosu o ancu pilosu. U labeddu hà ancu una tacca carattaristica grisgiu-turchiniccia, chì hà a forma di un'[[acca]]. Parechji sinonimi di ''Ophrys incubacea'' sò: * [[Ophrys sphegodes atrata]] * [[Ophrys atrata]] [[File:Ophrys incubacea3 (Corsica).jpg|left|thumb|200px|U fiori di l'ufridi neru]] == In Corsica == L'ufridi neru hè prisenti in [[Corsica]]. Hè un fiori cumunu da u liveddu di u mari insin'à 1000 metri. Si trova à spessu in i [[pratu|prata]] o in a [[machja]]. Fiurisci d'[[aprili]]. Accadi di i volti ch'eddu ci fussi una culonia impurtanta d'ufridi neri. == Prutizzioni== Com'è tutti l'urchidei, l'ufridi neru hè prutettu da a cunvinzioni internaziunali di Washington (CITES) chì intardisci u cummerciu di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. ==Da vede dinò== *[[Orchidee salvatiche in Italia]] *[[Anacamptis pyramidalis]] *[[Labellu]] *[[Lingua di diavulu]] *[[Lingua di ghjallu]] *[[Mosca cavallina]] *[[Ofride gialla]] *[[Orchis ustulata]] == Rifarenzi == * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) Catalogu di i pianti vascularii di Corsica - Catalogue des plantes vasculaires de la Corse, Consirvatoriu è giardinu botanicu di a cità di Geneva [[Categoria:Orchidaceae]] [[Categoria:Neulugisimu]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 4xvedydde21e4mm2vvm5ierhpo5zskb Ofride neru 0 12810 168520 2009-04-29T16:32:39Z 90.9.230.150 Reindirizzamentu à [[Ufridi neru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ufridi neru]] ohu0i32u32slfjlyjf9vsnsn6v20vrw Ophrys sphegodes atrata 0 12811 168522 2009-04-29T16:32:51Z 90.9.230.150 Reindirizzamentu à [[Ufridi neru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ufridi neru]] ohu0i32u32slfjlyjf9vsnsn6v20vrw Ophrys atrata 0 12812 168523 2009-04-29T16:33:01Z 90.9.230.150 Reindirizzamentu à [[Ufridi neru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ufridi neru]] ohu0i32u32slfjlyjf9vsnsn6v20vrw Taravu (fiumu) 0 12817 372193 350209 2021-02-14T23:10:17Z Thadh 16787 wikitext text/x-wiki [[Image:Taravo (4).jpg|300px|right|thumb|U Taravu vistu da u Ponti di Traghjettu Ghjuvanni]] U '''Taravu''' hè un [[fiumu]] di [[Corsica]]. Hè longu 65,6 kilomitri. Nasci in u [[nordu]] di u [[Monti Grossu]] (1895 m) à un'altura di 1580 metri, annantu à a cumuna di [[Palleca]], in a furesta di A Flasca. Passa dopu in a Bocca di A Flasca, vicinu à a [[Bocca di Verdi]] (1289 m), è di a Funtana di Santu Petru di Verdi, in a furesta duminiali di Sant'Antonu. Dopu à avè scorsu 65,5 kilomitri, u Taravu si lampa in u [[Mari Tarraniu]], à l'altezza di u [[Golfu di u Vallincu]], trà [[Portu Poddu]] è [[Abbartedda]], annantu à a cumuna d'[[Ulmetu]], à dritta di a [[Torra di Micalona]]. I fiumi situati accantu à u Taravu sò: à u nordu, u [[Prunelli]], è à u meziornu u [[Rizzanesu]]. ==Cumuni ind'eddu passa u Taravu== [[Image:Taravu.JPG|thumb|250px|left|A Bocca di u Taravu]] U Tàravu hè situatu in [[Pumonti]] è traversa 22 cumuni ch ì a lista n'hè: [[Palleca]], [[Cuzzà]], [[Ciamannaccia]], [[Zicavu]], [[Sampolu]], [[Vutera è I Bagni]], [[Currà]], [[Livesi]], [[Zevacu]], [[Furciolu]], [[Arghjusta è Moricciu]], [[Zigliara]], [[Màcà è A Croci]], [[Pitretu è Bicchisgià]], [[Urbalaconu]], [[Vargualè]], [[Pila è Canali]], [[Cugnocolu è Muntichji]], [[Casalabriva]], [[Suddacarò]], [[Sarra-di-Farro]], [[Ulmetu]]. U Taravu traversa dinò quattru cantoni : nasci in u [[cantonu di Zicavu]], traversa i [[cantonu di Pitretu è Bicchisgià|cantoni di Pitretu è Bicchisgià]], di [[cantonu di Santa-Maria è Sichè|Santa-Maria è Sichè]] è infini u [[cantonu d'Ulmetu]]. ==Affluenti== U Taravu - u fiumu grossu - t'hà 41 fiumi o vadini : * u fiumu d''''''Urziolu''''', 2,9 km, annantu à a cumuna di [[Palleca]]. * u fiumu di '''''Smarghjineddi''''', 1,9 km, annantu à a cumuna di [[Palleca]]. * u fiumu di '''''Taglii''''', 3,2 km, annantu à a cumuna di [[Palleca]]. * ----- u fiumu di '''''Purciddardu''''', 3,6 km è dui vadini, annantu à i cumuni di [[Ciamannaccia]] è [[Palleca]]. * ----- u fiumu di '''''Pintoli''''', 3,3 km, annantu à i cumuni di [[Ciamannaccia]] è [[Palleca]]. * u fiumu di '''''Fornu''''', 5,8 km, annantu à a cumuna di [[Palleca]]. * u fiumu di '''''Bianconu''''', 4,7 km è 2 affluenti, annantu à a cumuna di [[Ciamannaccia]] è [[Cuzzà]]. * ----- u fiumu di '''''Quarcetu''''', 5,4 km, annantu à a cumuna di [[Ciamannaccia]]. * u fiumu di '''''Mizanu''''', 3,9 km è 3 affluenti, annantu à a cumuna di [[Cuzzà]]. * ----- u fiumu di '''''Catarrazi''''', 5,7 km è 1 vadina, annantu à i cumuni di [[Ciamannaccia]] è [[Sampolu]]. * ----- u fiumu di '''''Funtani Bianchi''''', 4 km, annantu à i cumuni di [[Ciamannaccia]] è [[Sampolu]]. * ----- u fiumu di '''''Barbalatu''''', 4,3 km è 1 vadini, annantu à i cumuni di [[Sampolu]], [[Tassu (cumuna)|Tassu]] è [[Zicavu]] . * u fiumu di l''''''Onda''''', 3,9 km, annantu à a cumuna di [[Zicavu]]. * ----- u fiumu di '''''Vitalbetu''''', 4,8 km è 1 vadina, annantu à a cumuna di [[Vutera è I Bagni]]. * ----- u fiumu di '''''Camproni''''', 4,2 km, annantu à i cumuni di [[Vutera è I Bagni]] è [[Zicavu]]. * u fiumu di '''''Mulina''''', 10,9 km è 4 affluenti, annantu à a cumuna di [[Zicavu]]. * u fiumu di '''''Lunaresi''''', 1,2 km, annantu à i cumuni di [[Currà]] è [[Zicavu]]. * ----- u fiumu d''''''Arghja Alta''''', 4,1 km è 2 vadini, annantu à i cumuni di [[Currà]] è [[Vutera è I Bagni]]. * u fiumu di '''''Ciaconu''''', 3,2 km, annantu à i cumuni di [[Currà]], [[Livesi]] è [[Zicavu]]. * ----- u fiumu di '''''Cistratu''''', 2,2 km è 1 vadina, annantu à i cumuni di [[Currà]] è [[Zevacu]]. * u fiumu di '''''Piscia in Alba''''', 3,6 km, annantu à i cumuni di [[Currà]] è [[Livesi]]. * u fiumu di '''''Burrinca''''', 2,4 km è 1 affluenti, annantu à a cumuna di [[Livesi]]. * ----- u fiumu di '''''Monacori''''', 2,6 km, annantu à i cumuni di [[Azilonu è Ampaza]], [[Furciolu]], [[Livesi]] è [[Zevacu]]. * u fiumu di la '''''Verga''''', 7 km è 5 affluenti, annantu à i cumuni di [[Furciolu]] è [[Livesi]]. * u fiumu d''''''Alzetu''''', 2,1 km è 1 affluenti, annantu à a cumuna di [[Livesi]]. * u fiumu di '''''Piatamonu''''', 3,6 km, annantu à a cumuna di [[Arghjusta è Muricciu]]. * ----- u fiumu u '''''Fiumiceddu''''', 20,1 km è 7 affluenti, annantu à 8 cumuni. * u fiumu di '''''Buiena''''', 7,8 km è 7 vadini, annantu à i cumuni di [[Arghjusta è Muricciu]] è [[Macà è A Croci]]. * ----- u fiumu di '''''Tuvulaghju''''', 2,7 km, annantu à i cumuni di [[Macà è A Croci]] è [[Zigliara]]. * ----- u fiumu di '''''Marcughju''''', 13,6 km è 1 vadina, annantu à 6 cumuni. * u fiumu di '''''Piavonu''''', 6,8 km, annantu à 2 cumuni de [[Macà è A Croci]] è [[Pitretu è Bicchisgià]]. * u fiumu di '''''Penta''''', 6,3 km è 1 vadina, annantu à a cumuna di [[Pitretu è Bicchisgià]]. * ----- u fiumu di '''''Fiuminali''''', 6,3 km, annantu à 3 cumuni de Guarguale, [[Pitretu è Bicchisgià]] è [[Pila è Canali]]. * u fiumu di '''''Tura''''', 6,3 km è 1 vadina, annantu à 2 cumuni de [[Casalabriva]] è [[Pitretu è Bicchisgià]]. * ----- u fiumu di '''''Sant'Albertu''''', 4,7 km, annantu à 2 cumuni de [[Casalabriva]] è [[Pila è Canali]]. * u fiumu di '''''Sardesca''''', 2,2 km, annantu à a cumuna di [[Casalabriva]]. * ----- u fiumu di '''''Carbunacciu''''', 3,6 km, annantu à 2 cumuni de [[Casalabriva]] è [[Pila è Canali]]. * ----- u fiumu di l''''''Impinnatu''''', 12,5 km è 6 vadini, annantu à 4 cumuni. * u fiumu di '''''Pitrera''''', 6,5 km è 1 vadina, annantu à 2 cumuni de [[Casalabriva]] è [[Suddacarò]]. * ----- u fiumu di '''''Favali''''', 3,4 km è 1 vadina, annantu à 3 cumuni de [[Cugnoculu è Muntichji]], [[Sarra di Farru]] è [[Suddacarò]]. * u fiumu di '''''Barcaghjolu''''', 6 km, annantu à a cumuna di [[Suddacarò]]. ==Fauna== Ci sò i pesci in u Taravu com'è a [[trutta]] è l'[[anguidda]]. Ma ci sò dinò i [[botta|botti]] è i [[ranedda|raneddi]]. == Da veda dinò== * u [[Taravu]] {{Fiumi di Corsica}} [[Categoria:Fiumi di Corsica]] ned3ka7g5lyurfa1nc4xjqn7f1g3q3b Ugo della Colonna 0 12821 171769 2009-05-18T16:28:25Z 90.9.100.104 Reindirizzamentu à [[Ugo Colonna]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ugo Colonna]] 95qypw5rvrb3rq3sihjws1v7a5pi1e5 Tiadoru di Neuhoff 0 12822 360119 334653 2018-09-11T12:40:23Z Epìdosis 6943 Fix category wikitext text/x-wiki [[Image:Theodor von Neuhoff.png|thumb|right|Tiadoru di Neuhoff]] '''Tiadoru di Neuhoff''' ([[25 aostu]] [[1694]] - [[11 dicembri]] [[1756]]) fù un rè di [[Corsica]]. Era alimanu è u so nomu di nascita era ''Theodor Stephan Freiherr von Neuhoff''. Tiàdoru di Neuhoff nascisti in [[Cologna]] u 25 aostu 1694, in una famiglia nobili di Westfalia. U babbu di Tiadoru era ufficali ma morsi ghjovanu, à l'ità di 34 anni. Tiadoru fù educatu à a corti di [[Francia]] è feci dopu u militaru in l'armata francesa po in l'armata svedesa. Fù inviatu dopu da u Baronu di Goertz, un ministru di u Rè [[Carulu XII di Sveda]], in [[Ingliterra]] è in i[[Spagna]] par neguzià incù u [[Giulio Alberoni|Cardinali Alberoni]]. Tiadoru steti un pocu in Sveda tandu, essendu statu fattu culuneddu. Vulteti dopu in Francia è visiteti dopu u [[Portugallu]], l'[[Olanda]] è l'[[Italia]]. [[Image:Theodor neuhof2.jpg|thumb|left|U Rè Tiadoru]] In [[Genuva]], Neuhoff feci cunniscenza incù uni pochi di corsi in esiliu, è i persuadeti ch'è pudeti libarà u so paesi di a tirannia di i ghjenuvesi s'è i corsi u faciani rè di l'isula. Neuhoff scaleti in Corsica, in [[Aleria]], da un bateddu inglesu u 20 marzu 1736. Neuhoff porta tandu l'armi (3000 fucili), i cannona è i solda, chì n'ani bisognu i corsi. Nuhoff hè accoltu da a famiglia Matra. Una cunsulta fù cunvucata chì acciteti d'aleghja Tiadoru com'è rà ma à a cundizioni chì u statutu fussi quiddu di una munarchia custituziunali. Neuhoff fù alettu tandu da l'isulani chì u fecini dinò Rè di l'isula. Di fatti, u Baronu Tiadoru von Neuhoff fù sacratu Rè di Corsica u 15 aprili 1736 è li fù dicirnatu u titulu di [[Tiadoru I]]. In i documenti amministrativi, a Corsica hè disignata com'è "U Regnu di Corsica". Tiadoru Feci dopu a guerra contru à i ghjinuvesi, incù un certu successu prima. Ma fù disfattu dopu. Neuhoff chitteti a Corsica di nuvembri 1736, ufficialementi par chera aiutu da u stranieri. Neuhoff si stalleti dopu in [[Ollanda]] ma fù arristatu quà in [[Amsterdam]] par via di i debiti ch'eddu t'avia. Quandu fù cappiatu Tiadoru invieti prima i so nipoti in Corsica, incù l'armi. È vulteti dopu in Corsica in 1738, 1739, è 1743. Ma i forzi ghjenuvesi è francesi accupavani l'isula.In 1749 Neuhoff scaleti in [[Ingliterra]] par chera aiutu, ma fù incarciaratu dinò par via di i debiti. Steti in una prighjò in [[Londra]] insin'à 1755. Neuhoff morsi in [[Londra]] in 1756. Un certu culuneddu Frederick (1725-1797), chì pratindia ch'eddu era u figliolu di Tiadoru, fù cunnisciutu com'è u Principi di Caprera. Firmeti à u sirviziu di u Rè [[Frederick II di Prussia]] in a so armata eppo dopu com'è agenti in Londra incù u duca di [[Württemberg]]. Frederick scriviti u racontu in francesu di a vita di u so babbu, intitulatu ''Mimorii par cuntribuiscia à a storia di a Corsica'', è una traduzzioni in inglesu, chì funi publicati in Londra in 1768. ==A parsunalità di Tiadoru== A parsunalità di Tiadoru hè in littica è l'opinioni annantu à 'ssu parsunaghju sò diversi. Tiadoru era discrittu da i ghjinuvesi com'è un buffonu senza scrupuli è ignuranti. Ma d'altri u cunsidareghja com'è u prima à avè fattu l'unità di a Corsica è in particulari saria u prima à avè criatu l'unità di u cummandu in Corsica. Tiadoru avaria avutu dinò u meritu d'avè postu u prublemu corsu pà a prima volta in [[Auropa]]. ==Citazioni== Accadi chì u Rè Tiadoru fussi mintuvatu in a littaratura è a cultura corsa. Par esempiu in u pruverbiu: ''In piazza à a chjesa di [[Moriani]] ancu u rè tirò i so piani.'' chì si rifarisci à un fattu storicu lucali chì hà cuncirnatu u Rè Tiadoru. ==Rifarenzi== * [http://ernestpapi.free.fr/Paesi.htm ''Paesi, cità, paisola, loca citati'', [[Arnestu Papi]]] * [http://www.accademiacorsa.org/theodore.html Tiadoru, ''Un rè pà a Corsica'', Ghjuvan'Petru Poli, Accademia corsa, 1997 (in francesu)] [[Categoria:Storia di a Corsica]] [[Categoria:Rè]] sxrp701avly1q5x1jq672m3bh6d7yvb Tiadoru I 0 12823 171951 2009-05-20T18:01:48Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Tiadoru di Neuhoff]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Tiadoru di Neuhoff]] kfyj20d24jhosg6rlf1udflc4l0u1cb Athletic Club Aiacciu 0 12825 374194 369670 2021-06-08T12:22:52Z Makenzis 14710 wikitext text/x-wiki {{Football club infobox | nomeclub = AC Aiacciu | immagine =Logo_AC_Ajaccio 2015.svg | nomecompletu = Athletic Club Aiacciu | soprannome = ACA, l'Orsi, i bianch'è rossi | fundatu = [[1910]] | stadiu = [[Stadiu François Coty]] | capacità = 13.500 | presidenti = [[Cristianu Leca]] | allinatori = [[Olivieru Pantaloni]] | lega = [[Liga 2]] | stagione = 2020/21 | pusizione = 13u | situ web = [[http://www.ac-ajaccio.corsica/]] | }} L''''Athletic Club Aiacciu''' hè una squadra di [[pallò]] fundatu in [[Aiacciu]] ind'u [[1910]]. A squadra [[biancu|bianch']]è [[rossu|rossa]] fù a prima squadra [[Corsica|corsa]] à acceda à u nivellu prufiziunali. Oghji, l'ACA ghjoca in Liga 2. U prisidenti attuali hè Cristianu Leca è l'allinatori hè Olivieru Pantaloni. [[Categoria:Pallò]] ==Sustenitori== L'ACA hà dui gruppi di sustenitori: L'Orsi Ribelli, ch'hè fundatu in 2002, è I Sanguinari, gruppu di sustenitori pà i scontri in cuntinenti. ==Lista d'onore== ==Storia== al1wgkn44rdlpizohsnt2r8rdqsvrwb AC Ajaccio 0 12826 351655 172223 2015-08-16T17:51:35Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Athletic Club Aiacciu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Athletic Club Aiacciu]] jeszk2s7aem49ntgmrk9dib53l2jeae Tumasgiu Pasquale Peretti 0 12827 359201 359196 2018-05-08T21:43:39Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki '''Tumasgiu Pasquale Peretti''' fu scrivanu e poeta. Hè natu in l'[[Ogliastru]] in lu [[1883]] ed hè mortu in [[Senas]] ([[Bouches du Rhone]]) in lu [[1961]]. U so cugnome di scrivanu era ''Pettirossu''. U so babbu era maestru di scola in [[Piupetta]] d'Alisgiani (o Piobetta). Pettirossu fu anch'ellu stitutore in [[Cervioni]]. Dopu fù professore di Cours Complémentaire in Parigi. Fù "lauréat des Jeux Floraux de Corse 1931". Parechje volte in i so scritti Pettirossu tratta di l'usanze di u paese di Pinzalone d'Alisgiani chi, di veru, e Piobetta. Vede per esempiu ''E [[Rugazioni]]'', in l'Annu Corsu, 1934, p.62. Hà publicatu numerosi articuli in parechji ghjurnali: Le Petit Bastiais, Bastia Journal, [[L'Annu Corsu]]. _____________________________ Opere piu ampie: - U Fucone - U Laricciu - Pacecu in Parigi, 1931. {{Scrivanu in lingua corsa}} [[Categoria:Scrivanu in lingua corsa]] 5wxn5f1jjqiaeh3iv0u4y07wpixfmzg Tomasu Peretti 0 12828 172257 2009-05-23T00:42:38Z Santista1982 151 hà mossu [[Tomasu Peretti]] à [[Tumasgiu Pasquale Peretti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Tumasgiu Pasquale Peretti]] joo2apzgg0v49ch61h2r08eilp0cd46 Entrena 0 12829 348477 332352 2015-07-03T16:26:33Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{cumuna spagnola|cumuna=Entrena | blasone= | nomeOfficiale=Entrena | sigluCumunità=LR | sigluPruvincia=LO | altitudine=559 | superficia=21,03 | pupulazione=1448 | annu=2008 | densita=68,85 | merre= | posta=26375 | telefunu=941 | istat= | abitanti=''entrenero'' in spagnolu | patrone=[[San Cristóbal]] | festa= | situ=http://www.entrena.org | carta=Entrena - La Rioja (Spain) - Municipality Map.svg }} '''Entrena''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a cumunità autonoma di [[La Rioja]]. [[Categoria:Spagna]] euw92zb2w1mxu3tpp1fog2jwa5nq3mg Larice 0 12832 336265 173234 2014-05-08T14:39:35Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Large]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Large]] gpjgmityz844tj2zn1u1ir64w7u7ubj Pichjasorda 0 12833 229860 173235 2010-08-25T18:11:43Z Xqbot 1764 Robot: répare double redirection à [[Zittula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Zittula]] shf2k5twumrq1tlqr05utug3rzdct1h Furmicula (avifauna) 0 12834 229861 173236 2010-08-25T18:11:48Z Xqbot 1764 Robot: répare double redirection à [[Zittula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Zittula]] shf2k5twumrq1tlqr05utug3rzdct1h Cattedrala di Santa Maria Assunta 0 12835 353769 173245 2016-04-15T00:16:53Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Cattidrale Santa Maria Assunta]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cattidrale Santa Maria Assunta]] bh6a7zkb0o5nc6g2qotbrzx7t7qg3es Heath Ledger 0 12836 375795 371401 2021-08-19T14:07:19Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Heath Ledger.jpg|thumb|Heath Ledger in u 2006]] '''Heathcliff "Heath" Andrew Ledger''' ([[1979]] - [[2008]]) hè statu un [[cinemà|attore]] [[Australia|australianu]]. == Biugrafia == Hè statu numinatu dùie volte pà un [[Oscar]] è hà guadagnatu unu, in u [[2009]], dopu a so morte, pà a so interpretazione di u ''Joker'' in ''[[The Dark Knight]]'' ([[SUA]] [[2008]]). == Da vede dinò == *[[Brokeback Mountain]] [[Categoria:Attore|Ledger, Heath]] [[Categoria:Australianu|Ledger, Heath]] [[Categoria:Biugrafia]] m3hmkr8f9bu7nz8zm10qy20j0duggj9 Meridiana 0 12837 363643 347961 2019-09-30T05:50:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Cadran Solaire1.JPG|250px|right|thumb|Meridiana verticale]] A meridiana (o u [[miridianu]]) hè un anticu strumentu di misura di u tempu basatu nantu a pusizione di u [[Sole]]. Hè custituatu d'una tàvula graduata induva hè inciuttatu un bastone, chjamatu stilu o ancu a tortu gnomone (chì hè l'antenatu di a meridiana) chì quandu u [[Sole]] passa face un ombra nant'à e graduazione permittendu l'indicazione di l'ora. U gnomone hè un bastone verticale chì indica l'ora sicondu a sò lunghezza ò a sò direzione. Nant'à e meridiane currente, u gnomone hè di manera generale un assu infilatu cù l'assu di rotazione di a Tarra, u gnomone si chjama allora stilu. L'inclinazione, dipende di a latitudine di u locu induv'ellu hè fattu, permette di dà l'ora più precisa. == Storia == [[File:Gnomon--21juin.gif|left|thumb|Simulazione [[Povray]] à u [[solstiziu]] d'[[istate]] à a [[latitudine]] 50° Nordu]] A meridiana hè cunsiderata cumme unu di i primi strumenti di misura di u tempu chi l'omi anu fattu usu. U gnomone hè cunnisciutu dipoi circa 5000 anni prima Cristu. U gnomone avìa u listessu principiu chè a meridiana, cì vulìa à piantà un bastone in tarra hè u muvimentu di u Sole (oghje si sà ch'ellu hè u cuntrariu) face move l'ombra nant'à tarra. Dopu, in [[Egittu]], e prime meridiane vere sò custruitte versi -1500, più tardi un mudellu novu (u scaffè) hè fattu in [[Grecia]]. Quelli mudelli sparchjìanu u ghjornu in 12 ore d'istate è d'invernu : l'ore d'istate eranu più longhe chè quelle d'invernu pà adattàli a u cìculu di e stagione. == In Corsica == [[File:Torra - A Prugna.JPG|300px|right|thumb|A meridiana annantu à una casa antica, in u paese di [[A Prugna]]]] Si vedenu e meridiane annantu e facciate di certe case antiche (Poncin 2004). In oltre, a meridiana era usata à tempi antichi per dà l'ora à i travagliadori, à i cantuneri o à i campagnoli. Si ponu vede sempre e meridiane annantu à certe case antiche. In a rigione di [[Portu Vechju]] (''U Scoddu'', 2009), si pò vede una meridiana per esempiu annantu à a Casa cantunere di u casone chì si trova annantu à u stradone, nanzi di ghjunghje à u ponte di l'Osu. 'Ssa casa fù custruita in u 1857 eppo vinduta dopu, in u 1994. Tandu u casamentu fù rifattu è dinù a meridiana. == Citazione == Hè mintuvata quachì volta a meridiana in a litteratura o a cultura corsa. Per esempiu in a puesia intitulata ''L'uspidali'' di [[Marcu Ceccarelli]]: :''Insiddatu à a teghja, l'anticu miridianu :''Porghji l'ora à chì passa senza nisciun'prighera :''È quandu u [[soli]] stancu si chjina pianu pianu :''S'addurmenta anch'iddu, stancu à a so manera. == Referenze == * ''[[U Scoddu]]'' - Misincu di Cultura è d'Infurmazioni, 42, Frivaghju 2009 * Lucetta Poncin, ''Vida di u Taravu'', Alanu Piazzola, 2004 (in francesu) [[categoria:Fisica]] [[categoria:Tempu]] efsfqv09kdl3fxtvmpwv3hl35nq6x1v Siligo 0 12838 374549 374495 2021-07-29T19:54:30Z Fausta Samaritani 15085 navebox wikitext text/x-wiki [[Image:Siligo, panorama (03).jpg|thumb|300px|right|Siligo, panorama]] [[Image:Siligo, nuraghe Morette (02).JPG|thumb|300px|right|Siligo, nuraghe Morette]] '''Siligo''' hè una cumuna di 990 abitanti di a [[Pruvincia di Sassari]], in u rughjoni storicu di u [[Meilogu]] (sottu-rughjoni di u [[Locudoru]]), u dialettu parlatu hè quiddu [[luguduresu]]. Hè la cumuna di nascita di [[Maria Carta]] è di [[Gavino Ledda]]. {{clear}} {{Comuna di a Pruvincia di Sassari}} 5laa02ort0n3t16ao4k919dywwihzlk Cin Si Hong 0 12839 348217 348210 2015-07-03T13:26:58Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Qinshihuang.jpg|235px|right|thumb]]'''Cin Si Hong''' (o '''Qin Shi Huang''') hè cunsideratu cum'è l'[[pulitica|imperadore]] di [[storia]] di [[China]]. [[Categoria:China]] 4214us30z4u8qdq64y6d5xopo8tuj04 Miridianu 0 12841 173567 2009-05-31T19:18:19Z 90.36.11.238 Reindirizzamentu à [[Meridiana]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Meridiana]] obtpkbcbzlxuh4wlwg9u746m4un2aze Lattarepulu 0 12845 173782 2009-06-04T16:34:41Z Paulu 58 hà reindirizzatu [[Lattarepulu]] à [[Lattaredda]]: "lattaredda" moltu più cumunu cà "lattarepulu" wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lattaredda]] dt2x70ccc9nwof968cgcwmvv31qm0bs Paulina Bonaparte 0 12846 362204 340364 2019-05-19T00:14:37Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[File:Pauline Bonaparte.jpg|thumb|250px|right|Paulina Bonaparte, ritrattu di François-Joseph Kinson (1808)]] [[File:Pauline Bonaparte 2.jpg|thumb|200px|left|Paulina Bonaparte, principessa Borghese, à l'occasione di u so matrimoniu]] '''Paulina Bonaparte''' era a surella minore di [[Nabulione Bonaparte]]. Paulina era a figliola di [[Carlu Maria Bonaparte]] è di [[Letizia Ramolino]]. Hè nata u 20 uttobre di u 1780 in a so casa di famiglia d'[[Aiacciu]]. Era a surella preferita è molta ligata à u so celebre fratellu. Era una donna bellissima, di grande numata per a so bellezza. In u 1793, accumpagna a so famiglia chì deve fughje a Corsica è stallà si in [[Marseglia]]. Paulina spusò in u [[1797]] u generale [[Victor Emanuel Leclerc]] ([[1772]]-[[1802]]), chì era un amicu di [[Nabulione I]]. Paulina accumpagnò u so maritu in una spedizione in [[San'Domingu]]. Ma Leclerc morse quà di a frebba gialla. Paulina firmò vedova in u [[1802]]. Paulina spusò dopu, essendu stata cunsigliata da u so fratellu Nabulione, in u 1803, u principe [[Camillo Filippo Ludovico Borghese]] ([[1775]]-[[1832]]), una persunalità chì facia parte di l'antica nubiltà rumana è membru di a celebre famiglia Borghese. U fine di 'ssu matrimoniu, era, da u puntu di vista di Napulione, diplumaticu. Camillo Borghese era più anzianu è avia cinque anni di più ch'è Paulina. Li piacia à Paulina a vita di a corte è Paulina si facia purtà in bocca à spessu, per via di u so cumportamentu, chì ùn era micca cunformistu. Avia posatu nuda per [[Canova]], chì avia fattu a celebre statua di Venere vincitrice. In 1808, Camillo Borghese fù numinatu guvernatore generale di i dipartimenti francesi aldilà di l'Alpi. Difatti, Paulina era più suvente in [[Parigi]] o [[Roma]] ch'è accantu à u so maritu. Paulina auitò u so fratellu Nabulione, quand'ellu scappò in l'isula d'[[Elba]], vindendu i so gioielli. È quandu nabulione fù esiliatu in [[Sant'Elena]], pruvò ancu Paulina à righjugne lu quà. Paulina diventò duchessa di [[Guastalla]] in u [[1806]] per mezu di u so fratellu Nabulione, po si cullucò à [[Turinu]], una cità ch'è ùn amava tantu. Morsi Paulina in [[Firenza]], u 9 ghjugnu di u 1825, à causa di una malatta trupicale cronicach'ella avia chjappa in [[San'Domingu]], induve ella era ghjunta, accumpagnata di u so prima maritu. == A statua di Paulina Bonaparte da Antonio Canova == [[File:Venus Victrix pushkin01.jpg|thumb|left|A statua di Paulina Bonaparte creata da Antonio Canova]] U scultore [[Antonio Canova]] hà creatu una statua celebre di Paulina Bonaparte in 1805-1807. Paulina riprisenta quì Venere vincitrice, vistuta solu di un linzolu, chì tene una [[mela]] in a so manu manca. A statua si riferisce à i mudelli grechi è rumani classichi, ma adattati da Canova. In 'ssa riprisentazione celebre di a surella di Nabulione, l'artistu face una cumposizione d'elementi classichi è muderni. A parte classica vene da a scelta di Venere, una divinità di a mitululgia grecu-rumana. A parte muderna invece, vene da u fattu chì una persunalità alta è cunnisciuta hè riprisentata meza nuda, qualcosa chì ùn era micca cumunu à l'epica. È quessa, à l'epica, fù causa di un scandalu. Sicondu a legenda, Camillo Borghese avaria piattatu è chjusa a statua chì cusì, ùn poti più esse vista ch'è di qualchì persona. A statua si trova avà in a Galleria Borghese di [[Roma]]. == Da vede dinù == * [[Nabulione Bonaparte]] * [[Aiacciu]] [[Categoria:Famiglia Bonaparte]] h54qf2lkec17ljiuq43yktwveaovfyl Air Corsica 0 12847 371402 351134 2021-01-05T05:34:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:CCM Airlines A320 F-GYFK.jpg|thumb|Un Airbus A320 di a CCM]] [[File:Airbus A320-200 Air Corsica (CCM) "Supporter officiel Tour de France 2013" F-HBMF - MSN 4463 - Named I Sanguinari (9738908535).jpg|thumb|Un Airbus A320 di Air Corsica]] A '''CCM Airlines''' o cortu a '''CCM''' (in [[lingua francese|francese]] '''Compagnie (Aérienne) Corse Méditerranée''', "Cumpagnia (Aerea) Corsa Mediterrania" in [[lingua corsa|corsu]]) hè una [[cumpagnia aerea]] [[Francia|francese]] rispittivamente [[Corsica|corsa]] chi hè stata criata in u [[1989]]. = Storia = A cumpagnia hè stata creata u 1 [[ghjennaghju]] [[1989]]. In [[nuvembru]] [[2000]] cambia u so nome " Compagnie Corse Méditerranée " in " CCM Airline ", dopu in " Air Corsica " in [[ottobre]] [[2010]]. A cumpania si hè messa cu Air France e si hè svilupata. ==Da vede dinò== *[[Our Airline]] *[[VietJet Air]] == Ligami == * [http://co.aircorsica.com U situ ufficiale di a CCM in corsu] * [http://www.aircorsica.com U situ ufficiale in francese] * [http://en.aircorsica.com U situ ufficiale in inglese][[File:F-GRPJ.jpg|thumb|Un ATR 72-500 di Air Corsica]] [[Categoria:Cumpagnia aerea|CCM Airlines]] teyb5atcq4ev75gsn5xmplboapsd5qh Categoria:Cumpagnia aerea 14 12848 327834 310224 2013-03-16T15:04:01Z Addbot 7246 [[M:User:Addbot|Bot:]] Migrating 77 interwiki links, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q7158231]] [[M:User:Addbot/WDS|(translate me)]] wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Oscar 0 12850 376584 346467 2021-09-02T19:53:00Z Jun Misugi 295 + schedarii; cunferite dapoi 1929 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} L''''Oscar''' o '''Academy Award''' hè un premiu di [[cinemà|filmu]], un premiu cinematograficu [[Stati Uniti d'America|americanu]]. Ci sò assai categurie, per esempiu l'Oscar pè u megliu filmu, pè a miglior attrice è pè u megliu attore in un rollu principale, u megliu rializadore, a miglior attrice è u megliu attore in un rollu secundariu. L'Oscari sò cunferite ogni annu dapoi [[1929]]. [[File:Oscar-academy-award-free.png|[[File:Premio Oscar.png]]|thumb|Siluetta d'u premiu]] [[File:Premio Oscar.png|thumb|Siluetta innurata]] [[Categoria:Sinemà|Oscar]] n9chlpj0a5wpt7u8p5xkolt8wqrai9b American History X 0 12851 358575 347742 2018-02-09T21:47:40Z 2602:306:83A9:3D00:D51B:449F:760E:74F6 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''American History X''''' hè un [[filmu]] [[Stati Uniti d'America|americanu]] di u [[1998]] cun [[Edward Norton]] è [[Edward Furlong]] in i rolli principali. [[Categoria:Filmu di l'annu 1998]] [[Categoria:Filmu americanu]] [[Categoria:Drama (Filmu)]] 3kejkezpvzusskdtfo18hvgshi75qeu Edward Norton 0 12852 375957 347743 2021-08-20T08:06:21Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Ed_Norton_Shankbone_Metropolitan_Opera_2009.jpg|thumb|Edward Norton]] '''Edward Harrison Norton''' (* [[18 d'agostu]] [[1969]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == Hà ricevutu duie numinazioni pè un [[Oscar]] ([[1997]] è [[1999]]). == Da vede dinò == *[[American History X]] [[Categoria:Attore|Norton]] [[Categoria:Americanu|Norton]] [[Categoria:Biugrafia]] n6u6855ugczze7r8r1va4wc557ai2hq 18 d'agostu 0 12853 173936 2009-06-05T22:31:44Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[18 d'aostu]] dflwzxm2leke1qj0by398he3ejgy91v Brian De Palma 0 12854 376766 372812 2021-09-06T09:16:31Z Jun Misugi 295 ligami, catigurìe wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Brian De Palma (Venice 2007).jpg|thumb|200px|Brian De Palma, [[Venezia]], [[2007]]]] '''Brian Russell De Palma''' (* [[Newark]], [[New Jersey]], [[11 di settembre]] [[1940]]) hè un rializadore, scrittore di scinàrii è pruduttore [[Cìnema|cinematugràficu]] [[Stati Uniti d'America|statunitense]]. [[Categoria:Realizadore|De Palma, Brian]] [[Categoria:Autore di scenàrii|De Palma, Brian]] [[Categoria:Americanu|De Palma, Brian]] [[Categoria:Biugrafia]] 70z180xynebext0ha21kq3co7mo5myv Categoria:Realizadore 14 12855 377390 368612 2021-10-07T20:16:21Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[fi:Luokka:Elokuvaohjaajat]] [[he:קטגוריה:במאי קולנוע]] [[Categoria:Sinemà]] [[Categoria:Biugrafia]] rxystxyik4aqqprzh5d3leqhldisr0n Cinema 0 12856 174178 2009-06-06T16:03:58Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu novu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sinemà]] c0bc03ojavyf1mn9tsolruiwa5xb2af Golden Globe 0 12857 350554 332647 2015-07-09T10:00:31Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''Golden Globe''', cortu per '''Golden Globe Award''', hè un premiu di [[Cinemà|filmu]] è di [[televisione]] [[rinnumatu americanu]]. [[Categoria:Sinemà|Golden Globe]] npm7jp2ao8et7ykcv227nglxe9xc980 Luís Figo 0 12858 348972 348971 2015-07-06T12:17:51Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Luis Figo.jpg|thumb|Luís Figo in u [[2006]]]] '''Luís Filipe Madeira Caeiro Figo''' (natu in u [[1972]]) hè un exi ghjucadore di [[pallò]] [[Purtugallu|portughese]]. [[Categoria:Pallò|Figo]] mp5fjrk1vwsc4v9gabigyj63lhpa0iv Robert Patrick 0 12859 375984 375983 2021-08-20T10:40:50Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Robert Patrick.jpg|thumb|Robert Patrick in [[2007]]]] '''Robert Patrick''' (natu in [[1958]]) hè un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Patrick, Robert]] [[Categoria:Americanu|Patrick, Robert]] [[Categoria:Biugrafia]] aobt6xhkxn048d815ll1o3fgmowrtdh Giant 0 12860 332633 325527 2014-03-23T14:23:21Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Giant''' (titulu francese ''Géant'', in corsu "Gigante") hè un filmu americanu di l'anni [[1955]]/[[1956|56]] incù [[Elizabeth Taylor]], [[Rock Hudson]] è [[James Dean]]. U drama di famiglia è di sucietà hè statu rializatu da [[George Stevens]]. In u [[1957]], ''Giant'' hè statu numinatu per dece [[Oscar]] è Stevens hà guadagnatu l'[[Oscar]] cum'è u megliu rializadore. [[Categoria:Filmu di l'anni 1950]] [[Categoria:Drama (Filmu)]] [[Categoria:Filmu americanu]] s1czxd1iyx7lov34c7c0pfjyfr6n422 Doris Day 0 12861 376263 363230 2021-08-22T19:46:30Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Doris Day - 1957.JPG|thumb|200px|Doris Day]] '''Doris Day''' (nata cum'è '''Doris von Kappelhoff''', u [[3 d'aprile]] [[1922]] in [[Cincinnati]], [[Ohio]], [[SUA]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == Pè a so parte di a ''Jan Morrow'' in a cumedia ''[[Pillow Talk]]'' di u [[1959]] (cù [[Rock Hudson]]), Doris Day hà ricevutu, in [[1960]], una numinazione di un [[Oscar]] cum'è a megliu attrice in un rollu principale. [[Categoria:Attrice|Day, Doris]] [[Categoria:Americana|Day, Doris]] [[Categoria:Biugrafia]] 609ujmzuqai2nete1f2p59azfqsvobq Lover Come Back 0 12862 333172 325530 2014-03-23T14:34:06Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Lover Come Back''' (titulu francese: ''Un pyjama pour deux'', in corsu: "Un pisgiamà per dui") hè un filmu americanu di u [[1961]]. [[Doris Day]] è [[Rock Hudson]] hanu ghjucatu i rolli principali in issa cumedia rumantica. [[Categoria:Filmu di l'anni 1960]] [[Categoria:Cumedia (Filmu)]] [[Categoria:Filmu americanu]] n65wyogvsqi8vds699kuiipuoniuzhv Family Ties 0 12863 368181 368165 2020-06-29T09:28:51Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Family Ties''' (''"Legami familiari"'' in [[lingua corsa|corsu]]) hè una sitcom [[Stati Uniti d'America|americana]] di l'anni [[1982]]-[[1989|89]]. ==Da vede dinò== *[[ICarly]] *[[Liv and Maddie]] *[[Spin City]] [[Categoria:Sitcom|Family Ties]] dlc5x6h8ktfejij7d0t7mkyrroojwn2 Categoria:Sitcom 14 12864 355641 335742 2016-10-31T18:23:08Z 2602:306:83A9:3D00:7094:BE3F:8A27:ADE wikitext text/x-wiki [[Categoria:Televisione]] icmo0j8u5jwpvuothc7uaayfojx98b2 Spin City 0 12865 348952 334458 2015-07-06T10:43:34Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Spin City''' hè una sitcom [[americana]] di l'anni [[1996]]-[[2002]]. Sinu à u [[2000]] u rollu principale di u ''Mike Flaherty'' hè statu ghjucatu da [[Michael J. Fox]]. À pàrtesi da quessu finu à a fine di a serìa, un novu caràtteru cun u nome ''Charlie Crawford'' hè statu ghjucatu da [[Charlie Sheen]]. In u [[2001]], [[Michael J. Fox]] hè riturnatu per trè episodii. ==Da vede dinò== *[[Family Ties]] *[[ICarly]] *[[Liv and Maddie]] [[Categoria:Sitcom|Spin City]] 5ulu4n7qv86l97hsrzwi9re0hk9h22r Kevin Spacey 0 12866 376064 348927 2021-08-20T16:49:38Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:KevinSpaceyApr09.jpg|thumb|Spacey, [[2009]]]] '''Kevin Spacey Fowler''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]] chì hà guadagnatu dui [[Oscar]] ([[1996]], [[2000]]). == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Spacey]] [[Categoria:Americanu|Spacey]] [[Categoria:Biugrafia]] tpyx1itzeghcyepolhh15ssc9ozxbil Saving Private Ryan 0 12867 358583 358569 2018-02-13T02:43:15Z 2602:306:83A9:3D00:AD86:54C4:5809:1C3D wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''Saving Private Ryan''''' (in [[lingua corsa|corsu]]: "Salvate u suldatu Ryan"; tìtulu [[lingua francese|francese]]: ''Il faut sauver le soldat Ryan'', corsu: "Avemu da salvà u suldatu Ryan") hè un [[cinemà|filmu]] di drama di [[guerra]] [[americanu]] di l'annu [[1998]], realizatu da [[Steven Spielberg]]. I rolli principali sò stati ghjucati da [[Tom Hanks]] è [[Matt Damon]]. In u [[1999]], ''Saving Private Ryan'' hà ricevutu [[cinque]] [[Oscar]]. [[Categoria:Filmu di l'annu 1998]] [[Categoria:Filmu americanu]] [[Categoria:Drama (Filmu)]] 42hams99sgm364vbwburnrqjlk1fyka Robert Edward Lee 0 12868 350515 350119 2015-07-09T09:05:31Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Robert Edward Lee.jpg|thumb|Robert E. Lee, futugrafia di l'annu 1863]] '''Robert Edward Lee''' ([[1807]]-[[1870]]) fù un [[forze armate|generale]] [[americanu]]. Hè cunsideratu cum'è unu di i più grandi [[esercitu|militari]] di a [[storia]]. ==Da vede dinò== *[[Thomas Jonathan Jackson]] *[[William Tecumseh Sherman]] [[Categoria:Militare|Lee, Robert Edward]] [[Categoria:Americanu|Lee, Robert Edward]] nls5h1n5h7gqzdlnsmzgd0l5on0wkhk Katy Perry 0 12869 366055 365704 2020-04-12T12:37:19Z SamiKullström 16359 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Katy Perry 2019 by Glenn Francis.jpg|thumb|Katy Perry, 2019.]] '''Katy Perry''' hè una [[cantu|musicante]] [[Stati Uniti|americana]]. == Albumi == * Katy Hudson (2001) * One of the Boys (2008) * Teenage Dream (2010) * Prism (2013) * Witness (2017) [[Categoria:Musicante|Perry, Katy]] [[Categoria:Americana|Perry, Katy]] nnj2exnmpn11iqql8y3jstpl6nt9fol Francorsu 0 12870 365460 362278 2020-01-14T17:37:36Z 84.63.232.32 cese wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''Francorsu''' (''francorse'' o ''francocorse'' in [[lingua francese|francese]]) hè u nome pè u mischiu di u "'''francese'''" è u "'''[[lingua corsa|corsu]]'''". Issu linguagiu hè usatu soprattuttu da i ghjovani [[Corsica|corsi]]. [[Categoria:Lingua rumanza|Francorsu]] [[Categoria:Lingua mista|Francorsu]] qimlkld1kj5y6r1bjsmb9vs95ze4aek Categoria:Lingua mista 14 12871 340269 335621 2014-12-22T12:30:49Z SurdusVII 6524 +ort +fix +cat +img +portwiki wikitext text/x-wiki [[Categoria:Lingua|mista]] fn9ws5hl6h5bavhn2w42zo4a650nk4j Matt Damon 0 12873 375600 355728 2021-08-18T11:35:41Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Matt Damon 2014.jpg|thumb|200px|Matt Damon]] '''Matt Damon''' ([[California]], [[8 uttrovi]] [[1970]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Saving Private Ryan]] *[[Tom Hanks]] *[[Steven Spielberg]] [[Categoria:Attore|Damon, Matt]] [[Categoria:Americanu|Damon, Matt]] [[Categoria:Biugrafia]] aw52osd2oynf7gnst6tgkriwefjatj2 Jake Gyllenhaal 0 12874 375697 363229 2021-08-18T22:32:45Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Jake Gyllenhaal 2019 by Glenn Francis.jpg|thumb|200px|Jake Gyllenhaal in Hollywood, [[California]], [[ghjugnu]] [[2019]]]] '''Jake Gyllenhaal''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == ==Da vede dinò== * [[Brokeback Mountain]] [[Categoria:Attore|Gyllenhaal]] [[Categoria:Americanu|Gyllenhaal]] [[Categoria:Biugrafia]] joynsl9gbdoj8kt5b3u7bp7qxxrn1cy Anne Hathaway 0 12875 376298 358492 2021-08-23T12:50:05Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Anne Hathaway in 2017.png|thumb|right|Anne Hathaway ([[2017]])]] {{c-supranu}} '''Anne Hathaway''' ([[12 nuvembri]] [[1982]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Brokeback Mountain]] [[Categoria:Attrice|Hathaway, Anne]] [[Categoria:Americana|Hathaway, Anne]] [[Categoria:Biugrafia]] 0f2n93p9frv2bbux005cwqx5h233lgy Michelle Williams 0 12876 376360 347915 2021-08-24T07:59:48Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Michelle Williams by Gage Skidmore.jpg|thumb|200px|Michelle Williams]] '''Michelle Williams''' hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Brokeback Mountain]] [[Categoria:Attrice|Williams, Michelle]] [[Categoria:Americana|Williams, Michelle]] [[Categoria:Biugrafia]] 4lur1912ne5k0dtisf2v4gnx80mdu8h Jennette McCurdy 0 12877 376322 348688 2021-08-23T14:32:14Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Jennette McCurdy at the Kids' Choice Awards.jpg|thumb|200px|Jennette McCurdy]] '''Jennette Michelle Faye McCurdy''' ([[26 di ghjugnu]] di [[1992]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[iCarly]] *[[Miranda Cosgrove]] [[Categoria:Attrice|McCurdy]] [[Categoria:Americana|McCurdy]] [[Categoria:Biugrafia]] amqk0h9fi4m6b1bbirf7xr3xk3sjqj2 Bruce Springsteen 0 12878 375112 371686 2021-08-12T11:42:29Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Springsteen 05051981 01 200.jpg|thumb|right|Bruce Springsteen]] {{c-supranu}} '''Bruce Frederick Joseph Springsteen''' hè un musicante di rock [[Stati Uniti|americanu]]. == Biugrafia == == Albumi == * Greetings from Asbury Park, N.J. (1973) * The Wild, the Innocent & the E Street Shuffle (1973) * Born to Run (1975) * Darkness on the Edge of Town (1978) * The River (1980) * Nebraska (1982) * Born in the U.S.A. (1984) * Live 1975–85 (1986) * Tunnel of Love (1987) * Human Touch (1992) * Lucky Town (1992) * The Ghost of Tom Joad (1995) * The Rising (2002) * Devils & Dust (2005) * We Shall Overcome: The Seeger Sessions (2006) * Magic (2007) * Working on a Dream (2009) * Wrecking Ball (2012) * High Hopes (2014) * Western Stars (2019) [[Categoria:Musicante|Springsteen]] [[Categoria:Americanu|Springsteen]] [[Categoria:Biugrafia]] feaetim3u5x7446q34p7maj8nc7zvfm Sebastian Deisler 0 12879 350155 334364 2015-07-07T21:54:21Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Deislertraining.JPG|thumb|Sebastian Deisler]] '''Sebastian Deisler''' (natu in u [[1980]]) hè un exi ghjucadore di [[pallò]] [[tedescu]]. [[Categoria:Pallò|Deisler]] andn6xsiv9cd57rvo6ekrc08x0v04ko Terminator 0 12880 174651 174649 2009-06-09T22:31:05Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu à "The Terminator" wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[The Terminator]] m11fj41e6vwh692du4ajwfz74avz3vl The Terminator 0 12881 378766 375670 2022-03-15T16:00:07Z CommonsDelinker 173 Removing [[:c:File:TERMINATOR.jpg|TERMINATOR.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Ruthven|Ruthven]] because: Missing [[:c:COM:EI|essential information]] such as [[:c:COM:L|license]], [[:c:COM:PERMISSION|permission]] or source ([[:c:COM:CSD wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''The Terminator''' (titulu francese solu ''Terminator'') hè un filmu d'azzione-fintascienza di u realizatore [[James Cameron]] di l'annu [[1984]], cun [[Arnold Schwarzenegger]], [[Linda Hamilton]] è [[Michael Biehn]]. == Da vede dinù == * [[Terminator 2: L'ultima sintenza]] [[Categoria:Filmu di l'annu 1984]] [[Categoria:Filmu d'azzione]] [[Categoria:Filmu di fintascienza]] [[Categoria:Filmu americanu]] 8f9ux5v8aay7hwjiqrd4xj4pzj96ipc Categoria:Filmu di fintascienza 14 12882 335548 326422 2014-03-23T18:10:24Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Sinemà]] 7y3v3irfal01jbj0ggkyo4xg68rmc90 Categoria:Filmu d'azzione 14 12883 335547 328203 2014-03-23T18:10:23Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Sinemà]] 7y3v3irfal01jbj0ggkyo4xg68rmc90 Carlu Bonaparte 0 12884 378010 331920 2021-12-17T12:53:46Z Minorax 15175 ([[c:GR|GR]]) [[File:Marie Guilhelmine Benoist 001.jpg]] → [[File:Marie Guilhelmine Benoist - Portrait of Elisa Bonaparte.jpg]] file renamed wikitext text/x-wiki [[File:Carlo Maria Bonaparte.jpg|thumbnail|right|250px|Carlu Maria Bonaparte]] '''Carlu Maria Bonaparte''' nascì in [[Aiacciu]] u 29 marzu 1746. Era u figliolu di [[Ghjiseppu Maria Bonaparte]] (31 maghju [[1713]] - 13 dicembre [[1763]]) è di [[Anna Maria Tusilo di Bucugnà]] ([[1690]] - 17 settembre [[1760]]). U babbu, Ghjiseppu Maria Bonaparte fù elettu ''Anzianu'' (sorte di ''senatore'' di a cità) di Aiacciu in [[1750]] è in [[1760]]. Carlu Maria perse u babbu à l'età di 14 anni. À 18 anni, Carlu Spusò [[Letizia Ramolino]], chì ùn avia ch'è 14 anni. Carlu Maria Bonaparte morse in [[Montpellier]] u 24 ferraghju 1785. == Biugrafia == Carlu Maria lasciò a [[Corsica]] pocu dopu à u so matrimoniu per fà i studii di Drittu à [[Pisa]] è à [[Roma]]. Ma Carlu abandunò Roma subitamente, u [[31 aostu]] [[1765]], per raghjone chì ùn sò ancu oghje micca chjare. Carlu, quandu fù rientratu in a so patria, si scrisse in u mese di dicembre di listessu annu per suvità u corsu di [[Etica]] di l'[[Università di Corte]], appena creata è aperta da [[Pasquale Paoli]]. Ma Carlu fece cunniscenza di [[Pasquale Paoli]] è fù impiegatu subitu subitu cum'è secretariu persunale di [[Pasquale Paoli]], à parte da [[1767]]. [[File:Carlo_Buonaparte.jpg|left|150px|thumbnail|Carlu Bonaparte]] In u [[1768]] a [[Republica di Genuva]] offrì a Corsica à u Rè di Francia, [[Luigi XV]], cum'è garanzia per un debitu cuntrattu dopu à l'inviu di truppe francese in Corsica per aiutà e milizie ghjenuvese in a lotta contru a rivolta di i Corsi, à parte da [[1729]]. Dopu à u Trattatu trà a Republica di Genuva è u Rè di [[Francia]], firmatu à [[Versaglia]] u 15 maghju, e truppe francese passonu à l'offensiva cù a vulintà di piglià pienu pussessu di l'isula. Molti corsi si sentitinu ingannati da u Trattatu è Carlu si misse in evidenza per via di un fervente discorsu contru à l'invasione francese di maghju [[1768]], quandu chjamò i ghjovani à ghjurà di "Vince o More". In u mese d'uttobre dopu, Carlu participò à a battaglia vitturiosa di [[Borgu]] contr'à i francesi, è d'aprile [[1769]], forse ancu accumpagnatu da a so moglia, Carlu fù prisente durante à [[battaglia di Ponte Novu]] duve e milizie naziunale corse anu subitu una disfatta da parte di e forze di u Rè [[Luigi XV]] di Francia. Pocu dopu, di maghju, Carlu fece parte di una delegazione di famiglie Corse, chì incontrò u [[conte di Vaux]] in [[Corte]] per neguzià e cundizione di a disfatta. Carlu tandu si spustò in a pieve di [[Vicu]], duve ellu pruvò di riorganizà, ma senza successu, a resistenza indipendentista. Dopu à u ''13 ghjunghju'' [[1769]], quandu l'eroie di l'indipendenza corsa, [[Pasquale Paoli]], prese la via di l'esiliu ed i francesi finissenu a cuncquista di a Corsica, Carlu cambiò partitu è abbracciò a causa francese. U [[20 settembre]] [[1769]] fù numinatu assessore di a corte reale di Aiacciu è di u so distrettu. Pocu dopu finisse puru e so studie di drittu è ottense u Dutturatu in Leghje à l'[[Università di Pisa]] trà u 27 è u 30 nuvembre [[1769]]. A nova amministrazione francese creò un Ordine Corsu di a nubiltà, d'aprile [[1770]]. Carlu s'era dighjà procuratu, incù uni pochi d'altri membri di a so famiglia, u titulu di "Nobile Patrizio di [[Toscana]]", avendu fattu fà ricerche araldiche da i so parenti alluntanati di [[San Miniato di Pisa]]. Fù accittatu cum'è membru di a nova nubiltà corsa u 13 settembre [[1771]], incù u sustegnu di u [[Conte di Marbeuf]]. Ottense Carlu dopu parechji respunsabulità politiche è in u [[1778]] fù numinatu cum'è rippresentante di [[Corsica]] à a corte di u Rè [[Luigi XVI]] di Francia à [[Versaglia]]. Essendu in Parighji, hà ottinutu trè borse: una per u so figliolu maiore, [[Ghjiseppu Bonaparte|Ghjiseppu]], à u culleghju d'Autun ; un'antra, per [[Nabulione Bonaparte|Nabulione]], à a scola di Brienne ; infine, una terza borsa, à a casa reale di Saint-Cyr, per a so figliola [[Elisa Bonaparte|Elisa]]. Dopu à esse statu suspettatu di qualchì speculazione in u [[1784]], morse Carlu à [[Montpellier]] di ferraghju [[1785]], à causa di un tumore à u stomacu. == Matrimoniu è figlioli == Si conta chì da ghjovanu ghjovanu, Carlu Maria Bonaparte saria statu prummissu à una ghjuvanetta di a famiglia [[Forcioli]]. Ma u ziu paternu, l'[[Arcidiacunu]] Lucianu Bonaparte (8 ghjinnaghju[[1718]] - 16 ottobre [[1791]]) u cunvinse invece di spusà [[Maria Letizia Ramolino]] chì arricava una dota di circa 7.000 [[lire ghjnuvesi]]. U matrimoniu fù celebratu u 2 ghjunghju [[1764]], è i spusati ebbenu 13 figlioli: * [[Nabulione Bonaparte]] ([[1764]] - 17 aostu [[1765]]); * Anna Maria Bonaparte (3 ghjinnaghju [[1767]] - 1 ghjinnaghju [[1768]]); * [[Ghjiseppu Bonaparte]] (7 ghjinnaghju [[1768]] - 28 lugliu [[1844]]), chì diventò u prima rè di [[Napuli]] eppo rè di [[Spagna]]; * [[Napulione Buonaparte|Napoleone]] (15 aostu [[1769]] - 5 maghju [[1821]]), fù chjamatu cù listessu nomu di un fratellu chì era mortu prematuramente. Diventò Imperatore di i Francesi (in [[1804]]); * Maria Anna Bonaparte ([[1770]]), nata morta è chjamata cusì in ricordu di a surella anch'ella morta prematuramente * Maria Anna Bonaparte (14 lugliu - 23 nuvembre [[1771]]), chjamata cusì in ricordu di a surella morta prematuramente * [[Luciano Bonaparte]] (21 maghju [[1775]] - 29 ghjunghju [[1840]]), chì diventò presidente di l'Assemblea di i Cinquecentu ([[Rivoluzione francese]]); * [[Elisa Bonaparte]] (13 ghjinnaghju [[1777]] - 7 aostu [[1820]]), duchessa di [[Lucca]] * [[Luigi Bonaparte]] (2 settembre [[1778]] - 25 lugliu [[1844]]), chì diventò rè d'Olanda; * [[Paolina Bonaparte]] (20 ottobre [[1780]] - 9 ghjunghju [[1825]]), chì fù prima a moglia di u generale [[Victor Emanuel Leclerc]] ([[1772]]-[[1802]]) eppo dopu di u principe [[Camillo Filippo Ludovico Borghese]] ([[1775]]-[[1832]]); * [[Carolina Bonaparte]] (24 marzu [[1782]] - 18 maghju [[1839]]), moglia di [[Gioacchino Murat]]; * [[Girolamo Bonaparte]] (15 nuvembre [[1784]] - 24 ghjunghju [[1860]]) chì diventò rè di [[Westfalia]]. == Ritratti di a famiglia di Carlu Maria Bonaparte == <gallery> Image:Robert Lefèvre 001.jpg|Maria Letizia Ramolino in Bonaparte Image:Joseph-Bonaparte.jpg|Ghjiseppu Bonaparte Image:Napoleon Groot.jpg|Nabulione Bonaparte Image:Fabre - Lucien Bonaparte.jpg |Lucianu Bonaparte Image:Marie Guilhelmine Benoist - Portrait of Elisa Bonaparte.jpg|Elisa Bonaparte Image:Gerard - Louis Bonaparte.png|Luigi Bonaparte Image:pauline_Bonaparte.jpg|[[Paulina Bonaparte]] Image:Giuseppe Cammarano 001.jpg|Carulina Bonaparte Image:JeromeB2.jpg|Ghjirolmu Bonaparte </gallery> == Ligami == * [http://napoleonbonaparte.wordpress.com/2007/07/24/charles-bonaparte-par-nasica-1/ Nasica, Tomaso, Carlu Bonaparte] == Da vede dinù == * [[Nabulione Bonaparte]] [[Categoria:Famiglia Bonaparte]] [[Categoria:Nati in 1746]] [[Categoria:Morti in 1785]] 19nkmt6hgqxm60qhdmb3hkpign3pma9 Carlu Maria Bonaparte 0 12885 174743 2009-06-11T19:17:10Z 83.201.37.170 Reindirizzamentu à [[Carlu Bonaparte]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Carlu Bonaparte]] m2vkg0ma42v3jsiyb0k0ged1j3o11zm Categoria:Militare 14 12886 366761 326456 2020-06-01T16:59:18Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Armata]] gkk6vcuga7tgir0z6gxxrqxjwmobnlf David Farragut 0 12887 371637 371636 2021-01-17T17:14:43Z RaphGamer1256 14878 RaphGamer1256 hà spustatu a pagina [[David Glasgow Farragut]] à [[David Farragut]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Admiral-David-Farragut-1.JPG|thumbnail|Amiragliu David Farragut]] '''David Glasgow Farragut''' ([[1801]]-[[1870]]) fù un [[forze armate|militare]] [[Stati Uniti|statunitense]], u primu ''Vice-Admiral'' ([[viciamiragliu]]) ([[1864]]) è u primu ''Admiral'' ([[amiragliu]]) ([[1866]]) in a [[storia]] di a [[United States Navy]]. [[Categoria:Militare|Farragut]] [[Categoria:Americanu|Farragut, David Glasgow]] dyjzw3ko14gqdqb4hpgpekltiy01hyv Lindsey Shaw 0 12888 376346 369822 2021-08-23T18:52:21Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Lindsey Marie Shaw''' hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. [[File:Lindsey Shaw 2020.jpg|thumb|Lindsey Shaw ([[2020]])]] == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Shaw, Lindsey]] [[Categoria:Americana|Shaw, Lindsey]] [[Categoria:Biugrafia]] t5cpfjyfjr4jly71wxus9y46pnbx76a Michael J. Fox Foundation for Parkinson's Research 0 12889 325578 192899 2013-03-09T01:34:18Z Addbot 7246 [[M:User:Addbot|Bot:]] Migrating 3 interwiki links, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q507085]] [[M:User:Addbot/WDS|(translate me)]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''Michael J. Fox Foundation for Parkinson's Research''' (cortu: '''MJFF'''), in corsu "Fundazione Michael J. Fox pè a ricerca di Parkinson", hè una fundazione fundata in u [[2000]] da [[Michael J. Fox]] è Debi Brooks. U so scopu hè di truvà una cura, un trattamentu migliore pè a [[malatìa di Parkinson]]. == Ligami == *[http://www.michaeljfox.org Situ di a Fundazione Michael J. Fox] *[http://www.teamfox.org Situ di u Team Fox] ig0zgrvyjhzxvpa0uai8zlquno9swrb Linda Hamilton 0 12890 376290 365759 2021-08-23T10:53:35Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:10.17.09LindaHamiltonByLuigiNovi.jpg|thumb|200px|Linda Hamilton]] '''Linda Hamilton''' (* [[1956]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attrice|Hamilton, Linda]] [[Categoria:Americana|Hamilton, Linda]] [[Categoria:Biugrafia]] rfcz4bkwrluhtjcwuf5ysnr4gihnyfa L’angunia di un paisolu corsu 0 12891 333210 330700 2014-03-23T14:34:53Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''L’angunia di un paisolu corsu''' hè un testu in lingua corsa scrittu da [[Antone Bonifaziu]] (ufficialmente Antone Bonifacio) (1866-1933). 'Ssu testu in prosa hè statu publicatu in u [[1926]] in [[L'Annu Corsu]], un' antulugia publicata una volta l'annu, chì cuntenia testi litterarii scritti in corsu è in francese. ''L’angunia di un paisolu corsu'' hè stata ripublicata, in u [[2005]], in u numeru 7 di a rivista ''Pointe du Cap Corse'' da l'[[Associu Finochjarola]], incù una traduzzione in francese da Ghjermana De Zerbi. Ci conta Antone Bonifaziu in ''L’angunia di un paisolu corsu'' i guai di u paisolu di Granaghjolu d’Ersa, chì si spupuleghja à pocu à pocu. Antone Bonifaziu discrive prima u paisolu. Face dinù una paragunata trà u paisolu cum'ellu era tempi fà è a situazione à l'epica duv'ellu scrive. Cuntrasta l'autore a ricchezza d'innanzi è a puvertà prisente. Eppo ci spiega ciò chì hà incausatu u spupulamentu di u paisolu. ==L’angunia di un paisolu corsu== Spennasumeri ! È quessu u puntu induve a strada naziunale, chì face u giru di [[Capicorsu]], segna a divisione di e duie coste : quella orientale, versu [[Ruglianu]] è [[Bastia]], è quella occidentale, versu [[Centuri]] è [[San Fiurenzu]]. Da ’ssu logu s’hà, davante à sè, un quadru magnificu. In faccia, à forse un chilometru è mezu, in linea dritta, u monte di Sant’Antuninu, altu 300 metri, taglia l’urizonte piattendu u mare, chì apparisce à i dui lati cum'è in duie tazze enorme. Quella a dritta hè disegnata da u collu di u Cataru chì s’inghjotte a strada chì scende à la marina di u Bercaghju. In fondu à quella di manca, tra e culline di u Finocchju è di l’Aliberghi, scorre, minutellu è prufondu, fin’à la marina di Tollari, u Guadu – dettu Granaghjolu… sopra e carte di u Statu Maggiore ! [[Sant’Antuninu]] hè una graziosa muntagnola pinzuta, cuperta, tempi fa, di macchje alte, folte è prufumate, e nuda, oghje, cum'è a mè mana. Subitu chì ci spunta qualcosa, i pastori ci appiccianu u focu : cusì avaranu a finiccia pe e bestie, caprune o picurine. In cima però, une pochi di lecci siculari cuntinuanu à mandà tutti i so rami curbi versu a cappella di u santu, bianca cum'è un gigliu : u focu, veru miraculu, ùn ci hà mai pututu ghjunghje ! [[File:Giraglia Barcaggio.JPG|thumb|300px|right|A Ghjiraghja, vista da u portu di u Barcaghju]] À dritta di Sant’Antuuninu, versu [[U Macinaghju]], portu di Ruglianu, si scorghje a torra detta d’[[Torra d'Agnellu|Agnellu]], a vicina [[Capraia]] è, più in quà ma assai più in fondu, a [[Gurgona]], pocu luntana da [[Livornu]]. À manca, u [[mar' Tirrenu]] è u [[mar' Francu]], meschjanu e so acque in paru à l’isuletta di a [[Giraglia]] (a Ghjiraghja), chì pare una nave gigantesca è bizarra. A so vechja torra, quadrata è grisgia, è u so finale biancu chì s’inalza arditu, sopra un casamentu cupertu à terrazza, compie l’illusione. Quandu u tempu hè chjaru, a costa tuscana è quella ghjenuvese, venenu à frisgiulà l’urizonte deliziosamente... Daretu à Sant’Antuninu s’ascondenu a bella piaghja di Minaria è a marina di Barcaghju, una di e più belle di tuttu u Capicorsu. Spennasumeri ! Locu da duve si spennanu o si spinnavanu, una volta, i [[sumere|sumeri]] fatti vechji o stroppii. Hè quindi un puntu altu, un spinnatoghju chì sorte da un billissimu boscu è chì supraneghja una conca prufonda è spaziosa, aperta solu versu a marina di Tollari è versu u Cataru di i quali avemu ghjù parlatu, è chjosa in giru da culline e munticelli alti da 200 à 300 metri. In fondu à ’ssa conca hè piantatu u Granaghjolu, u più grossu di i cinque paisoli di a Cumune d’Ersa. E so case, bianche o brune, sò arrampicate à un poghju cum'è pecure in banda, trà dui guadelli. Unu di ’ssi guadelli, quellu à manca, hè quasi sempre seccu ; l’altru, veru turrente l’[[invernu]], vinuta a [[statina]], mette u scumpigliu frà un’è pochi di paisani è di paisane chì li cherenu, littichendu si, a limosina di un filarellu d’acqua per dissetà giardini tamant’è mandili. Un muchju di case, a Guadella, si trova aldilà di u primu guadigliolu, accantu à una minera d’antimoniu, chjosa dapoi qualchì annu, ma duve ci hè statu finu à più di centu operai. I travagli, sempre diretti cù u scopu di guadagnà subitu, ùn n’hanu mai datu ch'è risultati mischini : nunda ch'è per ripiglià li, ci vurria à spende centinaie di milla franchi, perchè tutti i pozzi sò colmi è tutte e gallerie sò falate. Oltre d’avè ruvinatu tanti belli lochi, i travagli di a “Minera” l’hanu privi d’acqua in sempiternu. L’imprissione chì pruduce a vista di u Granagholu sopra u fristeru imparziale ùn pò esse gattiva. Ind’u centru di u paese, a vechja torra ghjenuvese, maestosa è fiera, cuntinua d’agguardià, cum'è ind’i seculi andati, da e so trunere brune disposte in curona, e case aggrupulate in giru o per sottu. S’induvina ch'è quella parte di u paese hè la più antica. À manu à manu ch'è u periculu di i cursali turchi o barbareschi hè sminuitu, l’abitanti sò divintati più arditi ed anu fattu case più grande, alluntanendu si di più in più da la torra di a quale a prutizzione ùn era più necessaria. Avale un bon terzu di u Granaghjolu ne hè più altu è la supraneghja. In tuttu, un' uttantina di case trà e quale parechje, assai antiche, provanu ch'è i so patroni funu puterosi è ch'è i maestri chì le fecenu ùn eranu in daretu à quelli d’avale. U paese hè travirsatu ind’u mezu da una bella strada. Bench’ella sia intrattinuta male da una municipalità chì si cura pocu di u benistà di a pupulazione, ’ssa strada hè comuda (Nota: 1. Da u mese di maghju scorsu, i marinari accorsi da Marseglia si sò impatruniti di a merria chì era ind’è e mane di un istessu omu dapoi più di vinti cinque anni. Spiremu chì avà e cose andaranu megliu !…). Ascita da u paese presenta, tantu da una parte ch'è da l’altra, una passighjata magnifica chì ùn manca nè d’originalità nè di pitturescu, quantunque l’urizonte sia prestu troncu da i monti ingiru. Un’altra passighjata, versu a bella parocchja di Sant’Andria, à 500 metri à sinistra, hè ancu più incantevule. Ci si gode d’estate, à parte da trè ore, un frescu chì rinchere. À quattru passi di a chjesa, piscina minuta minuta, un’acqua chì cuntene assai ferru. Hè fresca è salutifera : i paisani a chjamanu “l’Acqua povara”. Fora quattru o cinque case chi si ne cascanu è una decina d’aspettu miseru, tutte l’altre sò in bon' statu è ben' custudite. Trè o quattru sò state fabricate sti ultimi cinquant’anni ; parechje altre, riscialbate di frescu, parenu nove. U Granaghjolu, piantatu cusì in pendiu ch'è d’in cima u sguardu sculisce rapidu sopra tutti i so tetti, ùn puteva avè ch'è straducce ripide, veri troncacolli. Ma nò ! 'Sse straducule a manu di l’omu l’hà currette è cunvertite in belle ricciulate, opara custosa, di pazienza è di gustu, fatta cù i soldi di i particulari è sopratuttu di i marinari chì sò fora. Ed esistenu puru duie o tre piazzole assai gradevule. È l’acqua, scarsa ma bona, hè racolta in quattru depositi ben' cundiziunati : si pò beie senza suspettu… In somma, u paese intieru rispira sinnò a ricchezza, almenu un relativu benistà. Eppuru ùn sò ch'è apparenze : ’Ssu paese si ne more ! Un’ ucchjata ingiru, sopra i dintorni, a prova purtroppu… [[File:Corse-04632-Ersa-Boticella.jpg|thumb|right|300px|Ersa: u paisolu di Botticella]] U Granaghjolu, avemu dettu, si trova in fondu ad una gran conca, trà dui guadelli. E sponde di ’ssi guadelli, cum'è puru i pindii di e colline intornu, eranu cuperti di giardini di i quali si vedenu ancu avà e muraglie è i muraglioni, spaccati o falati, chì sustinevanu terre chì un cunnoscenu più a manu di l’omu. À u postu di l’ortaglie è di e vigne, ùn ci hè più ch'è ceppite, muchji è machjizzi. Di quandu in quandu però trà ’sse ruvine si scorghje un cantu verde : hè qualchi trastarellu di terra sumintata di legumi, à tempu à tempu per caccià si ne a brama. In quà è in là, qualchì cantucciu di vigna americana stanta à vive o puru cippate d’alivi antichi sfidanu u tempu è a malcura. S'è varchi u Cataru, apparisce à i to ochji, Serraghja, una valletta abandunata chì fù, tempi fà, cuperta di vigne è di giardini ; è, francatu in fondu un altru collu, vedi stende si davant’ à tè un’ immensa pianura ch'è u fristeru ùn suspetta ind’a punta di Capicorsu : hè Minaria (Malaria ?), à i pedi di una meza curona di poghji è munticelli assai ridenti. 'Ssa regione produce a listessa impressione ch'è a precedente. U core ti si sdrughje à la vista di tanti chjosi abandunati, di tanti muri cascati o imbriachi, di tante canave sprufundate, di tanti uliveti affucati da u salvaticu. Ùn resta a decima parte di ciò chì, cinquant’ anni fà, ralligrava l’ochhi cù a virdura di e so piantazione. Quandu infine tocchi a marina, ciò à dì Bercaghju, ripensi à u Granaghjolu : salvu poche eccizzione, e case sò in bon istatu ; è un’è poche, fabricate à la moda citadina, hanu persiane, cabinetti è tutti i so altri comudi. Da duve vene ’ssu cuntrastu frà i paesi ridenti è belli, e le campagne cuperte di lamme è di pruni o nette cum'è s'è ci fussi passatu u focu ? Mi ricordu, quandu era zitellacciu, cinquant’anni fà – una bagatella ! – e cose ùn eranu cusì. Ùn ci era una casa imbiancata di frescu è, drentu, infatti di mobili, si videva un’è poche di carreghje orizzinche, qualchì bancale, un tavulinu appughjatu à u muru perchè spessu zuppicava. Ind’e camare, i letti panzuti cù i so sacconi di paglia o di foglia di granone, si sgunfiavanu quand’omu ci si buccava, fendu un fussone ind’u mezu. Ci si durmia spessu à trè o à quattru, chì à capu è chì à pedi. Ùn si cunnuscia allora, cum'è avale, letti à summiè, sedie di nociu, armadii cù u spechju : era tutta roba corsa ! Ma piene à rughja eranu e cantine di vinu è d’ogliu, è i suffitti di pomi, di fasgioli è di ogni altra grazie di Diu. I frutti, pò, fichi, mele, pere, persiche si davanu à bigliulate à i maiali ch'è, à Natale, guarnivanu e cucine di lonzi, di prisutti, di salcicce, salciccioli è figatelli in filaraglia chì si sarebbe dettu veri regimenti… Ma chi billezza i giardini chì circundavanu u paese arrente à i so dui guadelli è quelli, verdi è fiuriti, chì lu guardavanu allegri da i pindii intornu duve cullavanu cum'è tante scalone sottu è sopra a strada, cù i so rubusti muraglioni è le so seppe fitte è rigulare chì parianu fatte cù u cumpassu ! Chì maraviglia, sottu à Cataru quella Serraghja cun tutti i so vigneti è, più in ghjò, u Guadellu cù i so orti è i so giardini d’alimie ! Ma Minaria supranava ogni cosa. In ’ssa pianura, ùn ci era un palmu di terra chì ùn fussi zappatu. A campagna dava non di tuttu un po ma di ogni cosa assai. E stradelle chì a sulcavanu in tutti i sensi eranu comude è pulite, è si vidia un corri corri chì ùn finia mai. Si sintia ciatanà e donne, ride i ghjuvanotti, cantà e zitelle, senza ch'è nimu stanciassi di travaglià, chì ad una cosa è chì à un’altra. È a sera, tutti turnavanu in paese appressu à e so fere insummate, unu daretu à l’altru, in prucissione. Nui altri zitelli chì eramu stati quassù per andà à la scola, curriamu à la contra : e nostre mamme ci dumandavanu subitu s’eramu stati bravi è s’aviamu sapiutu a lizione ; i babbi, dumandendu ci s’è ùn era ghjuntu nimu o s'è u pusteru ùn n’avia purtatu nunda, ci agguantavanu daretu, pe u currighjolu, è ci infurcavanu in groppe à e bestie o ci schjaffavanu ind’u mezu, trà dui sacchi di pomi o di ligumi o dui curboni d’uva secondu i tempi è secondu e staghjone. Era quella un’ epuca biata per tutti : nunda mancava purchè ci fussi a salute ! Eppuru ’ssa prusperità ùn era nunda à pettu à quella di un seculu è mezu fà. Minaria, secondu mè, era allora, ind’a parte più bassa, cuperta di padule è di ghjuncaghje, malsana è periculosa. Ma l’alture presintavanu un altru aspettu. A me maginazione vede culline strippate fin'à in cima da l’aratu cun coppie di boi à vuluntà (Nota 2. Oghje à u Granaghjolu ùn si vede un capitignulu di vacca nè un cornu di boie. Mi ramentu mentre era sempre chjucucciu d’avè ci vistu quattru coppie di boi è duie vacche (patroni : Carlini, Antoni, Antomarchi). È ind’u listessu tempu – o pocu avanti – facianu un passa è veni da u Bercaghju in Bastia ed anc’altrò quattru gondule (patroni : Agostini, Carlini, Bonifacio, Antomarchi). Ùn parlu di i bastimenti à vela più maiò chì tuccavanu u Barcaghju : pudarìa ricurdà ne una meza duzina ed ancu più fatti, almenu in parte, ind’e nostre marine di Capicorsu.), campi di granu, granone, ceci, cicerchje è moghi dapertuttu, frutteti è uliveti in quantità è sopratuttu vigne à perdita di vista di e quale l’uve ghjnuvisella, [[uva muscatella|muscatella]], [[uva malbasgìa|malbasgìa]], cudiverta, ecc., davanu un [[vinu]] abundante è squisitu. È tutti quelli muri e quelli palmenti chì omu trova un po apertuttu ind’e [[machja|machje]] ricordanu un passatu chì fù riccu. Parlanu puru i resti di i mulini spapersi un po dapertuttu. Una tomba sopra u Granaghjolu, à manca di Spennasumeri, ùn era altru ch'è un mulinu à ventu. Assai più in dà, dopu u paisolu di Butticella, à la Serra, trè altri mulini à ventu anu sempre u so corpu ben' cunsirvatu. Cinquant’anni fà unu di elli macinava sempre, à stonde, è mi ramentu chì ùn sò tanti anni l’altri dui giravanu anch’elli disperatamente e so bracce scarne, quandu u ventu si mittia à suffià timpistosu ! [[File:Corse-04633-Moulin Mattei.jpg|thumb|left|300px|Ersa: u mulinu Mattei]] I mulini à acqua eranu ancu più numarosi. Daretu à i monti di u Merculincu è di u Ghjineparu è ind’a valle detta di l’Acqua Tignese (Nota 3. Vedi Annu Corsu 1924 : A Valle Maladetta, racontu.), chì scende finu à u mare, un me parente cacciatore m’hà dettu chì n’hà cuntatu ottu… L’esistenza incuntrastabile di tutti ’ssi palmenti è ’ssi mulini prova dunque ch'è u Granaghjolu pruducia grani è vini in quantità. Esistenu sempre à u Barcaghju casucce in ruvina, i cusì detti “Magazini”, chì sò cumposti di un fundu spaziosu cù un pezzu o dui sopra. In ’ssu fondu si vede spessu un palmentu per fà u vinu è più spessu dinò una furnacia per coce lu. Ancu e case abitate oghje sò quasi tutte antichi “magazini” trasfurmati. Ghjè à u Barcaghju, cum'è a dice u nome, chì eranu imbarcati i vini, perchè hè da crede ch'è l’altri prudotti servinu pe i bisogni lucali. 'Ssi vini s’andavanu à vende à [[San Fiurenzu]], à [[Calvi]], in [[Aiacciu]], un po dapertuttu in Corsica, è ancu in terra ferma italiana induve eranu assai stimati. Ma quant’è u vinu, Ersinchi purtavanu in Italia ogni spezia di pesciu : boghe, zarri, uchjate, cudaspri, ecc., sottu à u nome di scapechju. U pesciu scapatu, frittu è arumatizatu cun [[acetu]], arifogliu, mortula, era messu in botte è speditu cusì à [[Ghjenuva]], à [[Livornu]], à [[Napuli]], un po dapertuttu. A pesca era abundantissima. Ne aghju trovu a prova in certi vechji scritti di casa meia. Lettare è ricevute di i me antichi cunfermanu ch'è da u Barcaghju partianu finu à centu è duie centu rubi di pesci in scapechju per mese, ciò à dì mille o duie mila chilò di nostru (Nota 4. E sciabiche e le filuche di Ghjiseppu-Antone Mattei sulcavanu, cun rete di seta tuttu u mare, da Capicorsu à l’isule di l’arcipelagu tuscanu. 'Ss’omu (saluta u me caccarone, o littore !) chì fù cummissariu generale di Spagna, ministru pleniputenziariu di Austria, pudestà magiore di Capicorsu, fù dinò un patriottu paolistu ardente chì armava cursali in difesa di a Nazione Corsa.). Oghje i dui piscatori chì vivenu à u Barcaghju, tornanu da la pesca quasi sempre scossuli. “Hè seccu u mare ed hè secca a terra”, cum'è dicia ziu Gaitanu bon’ anima. Ghjè ind’i stessi scritti chì aghju trovu conti induve si tratta di i prezzi di a roba versu 1760 ; vinu : 9, 10, 12, 14 lire u barì di 144 litri ; granu : 15, 16, 18 lire u staru ; orzu : 9, 10 lire ; una capra trè lire, un paghju di scarpi d’omu 4 lire, di donna 2, ecc. Ma perchè a campagna un n’è più quella di una volta ? 'Ssu misteru ùn n’hè impinetrabile. A campagna finisce di more si, per mancanza di bracce. U Granaghjolu, cù e so ottanta case, avia, una cinquantina d’anni fà, circa 400 anime. Avà ci n’hè à mata pena 150, cumprese trè o quattru famiglie fristere, e più numarose. Una vintina di case stà chjose affattu. In una dicina d’altre, ùn resta più ch'è una donna, una vechja veduva ch'è, prestu prestu, chjudarà anch’ella a so porta, per sempre. Tutti l’altri sò partiti : di l’omi, ùn'è pochi sò impiigati di guvernu ; a maiò parte battenu l’onde di u mare cum'è marinari, è spessu ancu cum'è capitani perchè l’Ersinchi in generale ùn sò ghjoccari, cum'è si dicia una volta, ma si sanu fà postu per tuttu. Vivenu in Marseglia cù e so famiglie è un venenu più à u paese ch'è di quandu in quandu, finu à u ghjornu chì si ne saranu scurdati affattu. Chì vole vede u Granaghjolu, vada à Marseglia : culà infatti si trovanu i trè quarti di i so trè centu figlioli spapersi pè u mondu. Quandu era zitellu, e cose ùn andavanu cusì. L’omi, quasi tutti, partianu à navigà, cum'è oghjeghjornu ; ma nun facianu longhe assenze. Parechji riturnavanu quandu vinia a gattiva staghjone. E donne stavanu à u paese à cumbià l’affari. Cù i soldi chì li mandavanu i so mariti, facianu travaglià i lochi da i Lucchesi chiì vinianu ogni annu per squadre à mette si à la dispusizione di duie o più famiglie. Ma cù u tempu e cose sò cambiate : i mariti à u cuntattu di u cuntinente sò divintati, per dì cusì, più mansi. E donne chì sò andate ancu elle à la scola, anu principiatu à ùn trimà più quandu elli parlavanu, à chjamà li di tù, à gridà più forte ched elli è qualchì volta ancu – o vergogna ! – à fà li piglià l’acqua è spazzà a casa ! Parechje chì anu vulutu vede Marseglia, n’anu vantatu e billezze è i comudi è anu fattu vene l’acqua in bocca ancu à l’altre. Cusì anu pigliatu gustu à la cità è si sò sdignate di u so paese è di i so lochi. Ind’a bella staghjone parechje famiglie granaghjulese finalmente stabilite in Marseglia, venenu à fà a so spaccata ind’e so case chì anu rimudernatu. L’omi parenu signuroni è le donne, cù e so rote à l’ultima moda, i so capelli fiuriti è i so braccialetti è cullane d’oru sinceru, destanu a ghjilusia di quelle poche, amiche, o parente, chì sò ristate à u paese. Oghje, quandu un marinaru dumanda in matrimoniu una paisana, a zitella ùn accetta più l’anellu ch’è à la cundizione di andà à vive in Marseglia. Ùn volenu più campà ind’e pancule à caccià lamme, à manighjà a zappa, à purtà u caricu in capu, à strascinà i cudoni, à fà nerbiche quandu ponu andà si ne à fà e Madame per ’ssa cità è sceglie si i ligumi à u mercatu, in cappillì… In ’ssu modu, accade ancu spessu ch'è i ghjuvanotti si maritanu fora cun qualchì Pinzutaccia : è allora addiu roba nostra ! È cusì u paese hè andatu spupulendu si di più in più è si pò calculà chì, frà 15 o 20 anni, ùn ci sarà più un fiatu. A nova generazione pò puru di’ : “U nostru paese hè vechju è si ne murarà cun noi !” Ma nò ! Qualchidunu ci sarà : invece di unu o dui pastori fristeri chì no avemu avà, si ne truvarà qualchì duzina chì pudaranu brusgià tuttu senza scumudà si, nè teme i rapporti di i guardiacampestre !… ==Da vede dinù== * [[Antone Bonifacio]] ==Ligami== * [http://www.pointeducapcorse.org/PDC_images/CapCorse07.pdf ''Granaghjolu d’Ersa'', [[Associu Finochjarola]], numeru 7] [[Categoria:Litteratura corsa]] 59oump08ohj4kzpw2is2td9jyagaqjk Mar' Tirrenu 0 12892 175169 2009-06-17T19:17:23Z 90.36.141.64 Reindirizzamentu à [[Mari Tirrenu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari Tirrenu]] 9zug0xyu82pl126445ztc87yl2jmjm4 Mare Tirrenu 0 12893 175171 175170 2009-06-17T19:17:52Z 90.36.141.64 Reindirizzamentu à [[Mari Tirrenu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari Tirrenu]] 9zug0xyu82pl126445ztc87yl2jmjm4 Stadiu di Furiani 0 12894 363379 334475 2019-09-18T11:56:02Z Jumpy01 11155 image wikitext text/x-wiki U '''Stadiu di Furiani''' o '''Stadiu Armand Cesari''' hè u stadiu di u [[Sporting Club Bastia]] è si trova in a comuna di [[Furiani]]. [[File:Stade Armand Cesari 2012.png|center|thumb|800px|U stadiu di Furiani vistu di u Nordu]] [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Corsica]] nti2b3zpdvkq42520hy3lnt5u2l4cbu Stadiu Armand Cesari 0 12895 175233 2009-06-18T22:29:07Z Santista1982 151 Reindirizzamentu à [[Stadiu di Furiani]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Stadiu di Furiani]] 4pze3l8aa74ppg8lhp1lf4gr75zeu4q Linnaeus 0 12896 329952 175237 2013-10-27T16:47:55Z 109.208.200.148 Reindirizzamentu à [[Linneu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Linneu]] 947hp505xxw7xshw4dylwzs3b5wblg4 Carolus Linnaeus 0 12897 330080 175240 2013-11-08T04:05:55Z タチコマ robot 5376 Robot : répare double redirection à [[Linneu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Linneu]] 947hp505xxw7xshw4dylwzs3b5wblg4 Herbert Clark Hoover 0 12899 175257 2009-06-19T00:46:45Z Santista1982 151 Reindirizzamentu à [[Herbert Hoover]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Herbert Hoover]] mbgee1l5nig9ooh3dt45g42zqw0jhvu ICarly 0 12901 369729 369728 2020-12-21T03:23:32Z Mtarch11 16930 Undid edits by [[Special:Contribs/Songwing|Songwing]] ([[User talk:Songwing|talk]]) to last version by 2602:306:83A9:3D00:507F:336E:C4D9:1B60 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''iCarly''''' hè una sitcom [[Stati Uniti d'America|americana]] di l'anni [[2007]]-[[2012|12]] creata da [[Dan Schneider]] pè [[Nickelodeon]]. L'attori sò [[Miranda Cosgrove]] cume Carly, [[Jennette McCurdy]] cume Sam, [[Nathan Kress]] cume Freddie, è [[Jerry Trainor]] cume Spencer. == Da vede dinò == * [[Family Ties]] * [[Liv and Maddie]] * [[Spin City]] * [[The Big Bang Theory]] * [[The Simpsons]] {{DISPLAYTITLE:iCarly}} [[Categoria:Sitcom]] 6rv0vue23q2xk42sx0nqqv3567rpiyj James Cameron 0 12902 376763 374632 2021-09-06T07:45:57Z Jun Misugi 295 un pocu mudificata/più wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:James Cameron at TED.jpg|thumb|James Cameron]] '''James Francis Cameron''' (natu u [[16 d'aostu]] [[1954]] in [[Kapuskasing]], [[Ontario]]) hè un realizadore, autore di scenàrii é produttore [[cìnema|cinematogràficu]] [[Cànada|canadese]]. Hà guadantu trè [[Oscar|Oscari]] in u [[1998]]. [[Categoria:Realizadore|Cameron, James]] [[Categoria:Canadianu|Cameron, James]] [[Categoria:Biugrafia]] ==Da vede dinò== * ''[[Aliens]]'' * ''[[Terminator]]'' * ''[[Terminator 2]]'' * ''[[Titanic (filmu 1996/97)|Titanic]]'' esolb7y8epkes3rliuu762rpj9xbeu6 James Bridges 0 12903 360710 360709 2018-12-20T05:43:32Z 2600:8800:3980:2550:A167:7568:1FCD:8020 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''James Bridges''' ([[1936]] – [[1993]]) hè statu un realizatore americanu. Unu di i so filmi fù ''[[Bright Lights, Big City]]'' ([[SUA]] [[1988]]). [[Categoria:Realizadore|Bridges, James]] [[Categoria:Americanu|Bridges, James]] b3x7h0em0k0bb406emh9ee3d5drl66q Terrence Malick 0 12904 350273 346262 2015-07-07T22:58:36Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Terrence Malick.jpg|thumb|200px|Terrence Malick]] '''Terrence Malick''' hè un [[cinemà|realizatore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. ==Da vede dinò== *[[The Thin Red Line]] [[Categoria:Realizadore|Malick]] [[Categoria:Americanu|Malick]] ke941gcj0an43ruqnmvuy58f9dd7pz3 Steven Spielberg 0 12905 376762 376759 2021-09-06T05:58:14Z Jun Misugi 295 Allan wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Steven Spielberg by Gage Skidmore.jpg|miniatura|Steven Spielberg (2017)]] '''Steven Allan Spielberg''' (natu u [[18 di dicembre]] [[1946]] in [[Cincinnati]], [[Ohio]]) hè un realizadore, autore di scenàrii é impresàriu di [[cìnema]] [[Stati Uniti d'America|statunitense]]. Hà buscu trè [[Oscar|Oscari]] (2x [[1993]], 1x [[1998]]). ==Da vede dinò== *[[Saving Private Ryan]] *[[Matt Damon]] *[[Tom Hanks]] [[Categoria:Realizadore|Spielberg, Steven]] [[Categoria:Americanu|Spielberg, Steven]] [[Categoria:Biugrafia]] hkz3g313zgvrwzb637a6impfxfimy1d Aeruportu di Calvi Santa Catalina 0 12907 361899 350936 2019-04-04T18:50:32Z Jun Misugi 295 situ di l'aeruportu in corsu dinù wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} L''''Aeruportu di Calvi Santa Catalina''' hè l'[[aviò|aeruportu]] di [[Calvi]]. Hè situatu à 8 chilometri à u [[Sudu|sud]][[estu|este]] di a cità. == Ligami == * [http://www.calvi.aeroport.fr U situ di l'aeruportu di Calvi] ([[lingua francese|francese]], [[lingua inglese|inglese]] é [[lingua corsa|corsu]]) [[Categoria:Aeruportu|Calvi Santa Catalina]] 7w5trgegw3d35p6khdc3yp0cbiqq749 James Caviezel 0 12912 375577 350259 2021-08-18T09:10:17Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Jim Caviezel in May 2012 (cropped).jpg|thumb|200px|James Caviezel]] '''James Caviezel''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[The Thin Red Line]] [[Categoria:Attore|Caviezel]] [[Categoria:Americanu|Caviezel]] [[Categoria:Biugrafia]] 0flsera0y9wmhblgz9cdiawckvxb6hu Elias Koteas 0 12913 375782 350260 2021-08-19T13:15:47Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[file:Elias Koteas.jpg|thumb|Elias Koteas]] {{c-supranu}} '''Elias Koteas''' ([[11 di marzu]], [[1961]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Canada|canadianu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[The Thin Red Line]] [[Categoria:Attore|Koteas]] [[Categoria:Canadianu|Koteas]] [[Categoria:Biugrafia]] n5wn1bgfx8xc615b8n3jpoqasnup3fe Ben Chaplin 0 12914 375579 350261 2021-08-18T11:02:07Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Ben Chaplin''' hè un [[cinemà|attore]] [[Regnu Unitu|britannicu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[The Thin Red Line]] [[Categoria:Attore|Chaplin, Ben]] [[Categoria:Britannicu|Chaplin, Ben]] [[Categoria:Biugrafia]] atujiykekn0mg37xoxsxmm2oaruuae6 Nick Nolte 0 12915 375956 350262 2021-08-20T08:05:18Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:NickNolte(cannesPhotocall).jpg|thumb|200px|Nick Nolte]] '''Nick Nolte''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[The Thin Red Line]] [[Categoria:Attore|Nolte, Nick]] [[Categoria:Americanu|Nolte, Nick]] [[Categoria:Biugrafia]] bwk62rao3cbcef2ih3mds2lekylzy2s Sean Penn 0 12916 377482 375990 2021-10-16T22:10:44Z Niegodzisie 15744 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Sean Penn by Sachyn Mital.jpg|thumb|200px|Sean Penn]] '''Sean Justin Penn''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[The Thin Red Line]] [[Categoria:Attore|Penn, Sean]] [[Categoria:Americanu|Penn, Sean]] [[Categoria:Biugrafia]] chni3vjdjtlwsjuk3yo2jhniy95nxmc Woody Harrelson 0 12917 375740 350264 2021-08-19T11:05:44Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Woody Harrelson 2009.jpg|thumb|200px|Woody Harrelson]] '''Woody Harrelson''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. ==Biugrafia == == Da vede dinò == *[[The Thin Red Line]] [[Categoria:Attore|Harrelson]] [[Categoria:Americanu|Harrelson]] [[Categoria:Biugrafia]] nk6gpfbsc9smdtend39uv7uan5yjucp John Cusack 0 12918 375599 355731 2021-08-18T11:29:22Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:John Cusack Cannes 2014.jpg|thumb|200px|John Cusack (2014)]] '''John Cusack''' (Evanston ([[Illinois]]), [[28 di ghjugnu]] [[1966]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[The Thin Red Line]] [[Categoria:Attore|Cusack, John]] [[Categoria:Americanu|Cusack, John]] [[Categoria:Biugrafia]] im5fqy36pihuyknrhnz4mm8e1oti0wt John C. Reilly 0 12919 376019 350266 2021-08-20T14:48:33Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:JohnCReillyJune09.jpg|thumb|200px|John C. Reilly]] '''John C. Reilly''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[The Thin Red Line]] [[Categoria:Attore|Reilly, John C.]] [[Categoria:Americanu|Reilly, John C.]] [[Categoria:Biugrafia]] tupvrk0tluqpje1wpdj9xb2d0w4p1m1 Adrien Brody 0 12920 375562 354804 2021-08-18T08:39:37Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Adrien.Brody(cannesPH).jpg|thumb|right |Adrien Brody]] {{c-supranu}} '''Adrien Brody''' (1[[4 d'aprile]] [[1973]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[The Thin Red Line]] [[Categoria:Attore|Brody]] [[Categoria:Americanu|Brody]] [[Categoria:Biugrafia]] l0nhdcgsma586294lpr8880r8kzftzk John Travolta 0 12921 376086 350268 2021-08-20T18:54:50Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:John Travolta, London, 2013 (derivate).jpg|thumb|right|Travolta, [[2013]]]] {{c-supranu}} '''John Travolta''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[The Thin Red Line]] [[Categoria:Attore|Travolta]] [[Categoria:Americanu|Travolta]] [[Categoria:Biugrafia]] 8s1tsltp8s6admgrb24xdv9iq2mcwy3 George Clooney 0 12922 375589 365495 2021-08-18T11:13:20Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:GeorgeClooneyHWoFJan12 (headshot).jpg|thumb|200px|George Clooney]] '''George Clooney''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == Vincitore di dui Premii di l'Academia è di trè [[Premiu Globu d’oru|Premii Globe d'oru]]. == Da vede dinò == *[[The Thin Red Line]] [[Categoria:Attore|Clooney]] [[Categoria:Americanu|Clooney]] [[Categoria:Biugrafia]] 8fkwkcff5tfye7le76hcux9pybzbaed Nick Stahl 0 12923 376066 350270 2021-08-20T16:51:33Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Nick Stahl 2005.jpg|thumb|200px|Nick Stahl]] '''Nick Stahl''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[The Thin Red Line]] [[Categoria:Attore|Stahl, Nick]] [[Categoria:Americanu|Stahl, Nick]] [[Categoria:Biugrafia]] 0rdim3qlg0m91wwpf03vnpowrsru91a Template:Softredirect 10 12924 367637 352001 2020-06-09T17:40:22Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Soft redirect]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Soft redirect]] jjexx6vk1fpogts0w2e8ljra7v5q6zg Corsu supranacciu 0 12925 175881 2009-06-27T20:05:05Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu novu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Corsu supranu]] 187jdodp55ti9oxuph1gfk4gii07np5 Corsu suttanacciu 0 12926 175882 2009-06-27T20:06:32Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu novu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Corsu suttanu]] 562l8wmynaepmj52i3ucb5fyw0qnj64 Lamentu di u duttore Battesti 0 12927 364321 346152 2019-10-03T11:22:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Lamentu di u duttore Battesti''' hè un [[cantu]] tradiziunale di [[Corsica]]. Hè statu interpretatu da [[Canta U Populu Corsu]]. ==U lamentu di u duttore Battesti== :Quellu ch'hè nant'à sta tola :Stamane hè lu sgiò Battesti, :Ci ne nascerà mai più :In [[Orezza]], omi di questi :L'arapisti o porca bara :Chì pensasti è chì facesti ? :Resta scurunatu Orezza :Cù la pieve d'[[Alisgiani]] :Ne sentenu gran'dulore :[[Tavagna]] cù Muriani :[[Rustinu]] cù Vallerustie :Lu nobile Ampugnani. :Di Santa Lucia Tiberi :Cù li Zerbi di [[Sermanu]] :Di [[Tralonca]] i Gabrielli :Cù li Natali di Lanu :Di [[Suveria]] li Cervoni :Pienghjeranu da luntanu. :Vi salutu o sgiò Duttore :Signor ghjudice di pace :Ind'è l'unu è l'altru gradu :Erate moltu capace :Ma la scellerata morte :Nun guarda ciò ch'ella face. :Penna calamaru è canta :Furmà ne vogliu una storia :Ancu i seculi futuri :L'abbianu sempre in memoria :Chì nacque in casa Battesti :Un omu di tanta gloria. ==Da vede dinù== * [[lamentu]] [[Categoria:cantu tradiziunale di Corsica]] 0dv7o5kta76vv8sc6ytz6rtdzh90erd Ruzunu 0 12928 373776 373695 2021-06-02T09:34:58Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U ruzunu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Velella on beach.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Velella velella</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Cnidaria]]'' |----- | Classa | ''[[Hydrozoa]]'' |----- | Ordini | ''[[Anthoathecatae]]'' |----- | Famiglia | ''[[Porpitidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Velella]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Velella velella''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Velelle.png|250px]] |----- |} U '''Ruzunu''' ([[Velella velella]]) hè una culonia di cnidarii chì faci parta di a famiglia di i [[Porpitidae|purpitidei]]. A forma hè quidda di un dischettu uvali. U so culori hè turchinu. U diamitru hè 4-7 cm. U rùzunu hà una cresta verticali chì s'assumiglia à una vela. 'Ssa particularità hè à l'urighjinia di u nomu scentificu: "velella". Sottu à a vela verticali, cumposta di a forma medusoida, sò prisenti parechji zoidi chì t'ani varii funzioni: gastruzoidi (incù funzioni nutritivii), dattiluzoidi (incù funzioni difensivi) è gonuzoidi (incù funzioni ripruduttivi). Accadi à spessu chì u ruzunu fussi purtatu da u ventu, par via di a so parti suprana fatta à vela, è ch'eddu venghi à lampà si annantu à i costi è i piaghji. U ruzunu pò tramutà si cusì annantu à parechji cintunari di kilomitri. ==In Corsica== U ruzunu si vedi à spessu annantu à u litturali di [[Corsica]]. Hè abbundenti à u principiu di l'istatina. In certi loca, a tupunumia lucali ci ramenta a prisenza di u ruzunu. Par asempiu, u tuponimu ''u Ruzonu'' (Matina Latina 2003) si rifarisci à a prisenza di u ruzunu è carattarizeghja un locu induva u ruzunu và à lampà si. Accadi à spessu ch'eddi ci fussini culonii impurtanti di ruzunu in Corsica. Par asempiu, hè successu di maghju 2009, chì una culonia di parechji millioni d'individui fussi ussirvata in u [[Mar' Tirrenu]], accantu à [[Bastia]]. A culonia era longa parechji kilomitri è larga parechji cintunari di metri, frà u portu di [[Toga]] è quiddu di [[Macinaghju]]. ==Rifarenzi== * [http://www.matinalatina.com/lingua/lingua_pdf.php?num=3 U vucabulariu aiaccinu di a pesca, [[Matina Latina]], 2003] ==Liami== * [http://ilsecoloxix.ilsole24ore.com/p/italia/2009/05/21/AM6WjTbC-corsica_meduse_largo.shtml U ruzunu in Corsica (in talianu)] [[Categoria:Porpitidae]] i176qxk25spx189ftsa558vna7hwpt6 Velella velella 0 12929 176111 2009-06-29T16:06:52Z 90.36.254.55 Reindirizzamentu à [[Ruzunu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ruzunu]] l2v5c29s16kj527q72bi34p3g3rwzy5 Millard Fillmore 0 12930 371403 354685 2021-01-05T05:34:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Millard Fillmore.jpg|thumb|right|Millard Fillmore]] '''Millard Fillmore''' (7 [[Ghjennaghju]] 1800 – 8 [[Marzu]] 1874) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1850]] à u [[1853]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Fillmore]] kha4iehv3ng19xxbg5jr19rk9f07365 Tenente generale 0 12931 354128 350283 2016-05-18T14:33:06Z Escarbot 134 wikidata interwiki wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''tenente generale''', puru '''tentente ghjenerale''' o '''tenente ghjinirale''', hè (o fù) unu di i più alti gradi militari in assai armate di u mondu. In i paesi anglofoni, i [[Stati Uniti]], u [[Canadà]], u [[Regnu Unitu]], per esempiu, si chjama ''Lieutenant(-)General'', in [[Germania]] esiste u gradu d'un ''Generalleutnant''. A dinuminazione direttamente tradutta in francese di ''Lieutenant(-)général'' hè altrettantu usata in u Canadà, ma in [[Francia]], què hè invechjata è oghje rimpiazzata per u rangu di u ''Général de corps d'armée''. Anc'in [[Italia]] si dice ''Generale di corpo d'armata''. ==Da vede dinò== *[[Thomas Jonathan Jackson]] [[Categoria:Gradu militare|Tenente generale]] tcddj0pa3oacysynwojzmomnb760osw Tenente ghjinirale 0 12932 176232 2009-06-30T00:40:56Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu novu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Tenente generale]] f6bgj8k577mzdjmo98lrirycwc3pwe9 Tenente ghjenerale 0 12933 176233 2009-06-30T00:42:22Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu novu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Tenente generale]] f6bgj8k577mzdjmo98lrirycwc3pwe9 Santiago del Cile 0 12934 280316 280311 2011-11-09T16:57:01Z 86.194.103.95 Reindirizzamentu à [[Santiago di u Cile]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Santiago di u Cile]]. o5cu1022yjdlc92y5nxdy8gxvbot02o Samere 0 12935 176284 2009-06-30T12:33:16Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu novu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sumere]] rs0ejponjicjxgusg0517v4adhgl6rb Asinu 0 12937 176293 2009-06-30T13:44:42Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu novu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sumere]] rs0ejponjicjxgusg0517v4adhgl6rb Prisoghju 0 12938 176294 2009-06-30T13:46:06Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu novu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sumere]] rs0ejponjicjxgusg0517v4adhgl6rb Prisoghiu 0 12939 176295 2009-06-30T13:46:57Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu novu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sumere]] rs0ejponjicjxgusg0517v4adhgl6rb Micciu 0 12940 176297 2009-06-30T13:47:51Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu novu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sumere]] rs0ejponjicjxgusg0517v4adhgl6rb Cicciu 0 12941 176298 2009-06-30T13:48:44Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu novu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sumere]] rs0ejponjicjxgusg0517v4adhgl6rb Arcimulu 0 12942 373749 373632 2021-06-02T09:33:10Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'arcimulu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Old_hinny_in_Oklahoma.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Equus hinny</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scientifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Phylum | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Mammalia]]'' |----- | Ordine | ''[[Perissodactyla]]'' |----- | Famiglia | ''[[Equidae]]'' |----- | Generu | ''[[Equus]]'' |----- | Spezia | '''''hinny''''' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Equus hinny''/''Equus hinnus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"></span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | |----- |} L''''arcimulu''' (''Equus hinny'' o ''Equus hinnus'') hè un [[mammiferu]] inghjennatu da un'[[asina]] (una [[sumera]]) è un [[cavallu]]. L'inversu, vene à dì u mammiferu inghjennatu da una [[ghjumenta]] (una [[cavalla]]) è un [[asinu]] (un [[sumere]]), hè chjamatu [[mulu]] (''Equus mulus). i6i91gbnmi803atnc4de829nmpj2ubk John Leguizamo 0 12943 375797 354176 2021-08-19T14:09:04Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:John Leguizamo by Gage Skidmore.jpg|thumb|Leguizamo, [[2013]]]] '''Jonathan Alberto''' "'''John'''" '''Leguizamo''' hè un [[cinemà|attore]] [[Colombia|columbianu]]-[[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Leguizamo, John]] [[Categoria:Columbianu|Leguizamo]] [[Categoria:Americanu|Leguizamo, John]] [[Categoria:Biugrafia]] 13waisv7eu8iylrgrad5ta9mk4na0tn 2008 0 12945 376147 375534 2021-08-21T12:23:16Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''2008''' {{Annu| XX seculu| XXI seculu| XXII seculu |1980|1990|2000|2010|2020|2004|2005|2006|2007|2008|2009|2010|2011|2012}} [[Annata bisesta]].<br> == Evenimenti == === Sport === - [[Image:Olympic rings without rims.svg|40px|border]] XXIX [[Olimiade Pechino 2008]].<br> === Premii Nobel 2008 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Martti Ahtisaari]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[J. M. G. Le Clézio]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Harald zur Hausen]], [[Françoise Barré-Sinoussi]] è [[Luc Montagnier]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Makoto Kobayashi (physicien)|Makoto Kobayashi]], [[Toshihide Maskawa]] è [[Yoichiro Nambu]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] :[[Osamu Shimomura]], [[Martin Chalfie]] è [[Roger Tsien]]<br> - [[Premiu Nobel per l'Ecunumia]] : [[Paul Krugman]]<br> == Nascite == == Morte == == In Corsica == [[Image:The cliffs of Bonifacio (2580327787).jpg|thumb|230px|center|[[Bonifaziu]] ([[14 di ghjugnu]] 2008)]] == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Ligami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XXI seculu|#]] gr89jpdzx9w1cn6r3xp3qvv3iaw8hzq 2009 0 12946 376148 375148 2021-08-21T12:25:17Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''2009''' {{Annu| XX seculu| XXI seculu| XXII seculu |1980|1990|2000|2010|2020|2005|2006|2007|2008|2009|2010|2011|2012|2013}} == Evenimenti == === Premii Nobel 2009 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Barack Obama]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Herta Müller]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Elizabeth Blackburn]], [[Carol Greider|Carol W. Greider]] è [[Jack Szostak|Jack W. Szostak]].<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Charles Kao]], [[Willard Boyle]] è [[George E. Smith]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Venkatraman Ramakrishnan]], [[Thomas Steitz]] è [[Ada Yonath]]<br> - [[Premiu Nobel per l'Ecunumia]] : [[Elinor Ostrom]] è [[Oliver Williamson]]<br> == Nascite == == Morti == == In Corsica == [[Image:Voei sacrée 2e REP.JPG|thumb|200px|center|Voei sacrée 2e REP, Camp Raffalli, [[Calvi]], [[3 uttrovi]] 2009]] == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Ligami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XXI seculu|#]] 0c8ob29a49w3f5r7ypso3ie1layjn4n Tracy Pollan 0 12947 376336 360707 2021-08-23T18:31:11Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Tracy Pollan 2 crop.jpg|thumb|Tracy Pollan]] '''Tracy Jo Pollan''' (*[[1960]]) hè un'[[Cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == Hà ghjucatu, per esempiu, in u filmu [[Bright Lights, Big City]] ([[SUA]] [[1988]]) di [[James Bridges]]. Da u [[1985]] à u [[1987]] hà avutu anc'un rollu in a seria [[Family Ties]] (SUA [[1982]]-[[1989]]), è in l'anni [[1997]]/[[1998]] in a seria [[Spin City]] (SUA [[1996]]-[[2002]]). In tutti ssi rolli, hà ghjucatu incù [[Michael J. Fox]], cù lu quale hè maritata dapoi u [[1988]]. Tracy Pollan ùn hà solu travagliatu pè u cinemà è a televisione; hè altrettantu un'attrice di teatru. [[Categoria:Attrice|Pollan, Tracy]] [[Categoria:Americana|Pollan, Tracy]] [[Categoria:Biugrafia]] 80ud2u5goba60ls4jpv2khzikwg8qct Giaguaru 0 12948 375268 375263 2021-08-15T18:58:35Z Jun Misugi 295 Ortugrafia corsa, ié! -> Parò, "negru" hè una variante di "neru". In corsu si pó dì ne(g)ru, nieddu, niellu. Vedi http://infcor.adecec.net/recherche.php?recherche=noir&langue=1&type=1&x=68&y=22 (dizziunariu Adecec) wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U giaguaru'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Jaguar head shot.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Panthera onca</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scientifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Phylum | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Mammalia]]'' |----- | Ordine | ''[[Carnivora]]'' |----- | Famiglia | ''[[Felidae]]'' |----- | Generu | ''[[Panthera]]'' |----- | Spezia | '''''onca''''' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Panthera onca''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"></span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | |----- |} U '''giaguaru''' o '''ghjaguaru''' (''Panthera onca'') hè un [[mammiferu]] di a famiglia di i [[Felidae]]. Hè u terzu più grande felinu di u mondu, rispettivamente u più grande dopu u [[tigru]] (''Panthera tigris'') è u [[lione]] (''Panthera leo''). Hè simile à a pantera, vole dì à u [[leupardu]] (''Panthera pardus''). U termine "pantera" o "pantera ne(g)ra" hè usatu dinò per i giaguari o i leupardi di colore ne(g)ru. [[File:Jaguar.jpg|left|miniatura|300px|Una "pantera americana", un giaguaru niellu]] l5krfygi7on6zkgy3k097bm35v458iq Emmy 0 12950 347129 347128 2015-07-01T23:02:04Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Emmy Award''', o cortu l''''Emmy''', hè un premiu di televisione [[Stati Uniti|americanu]] rinumatu. [[Categoria:Televisione]] r8ointwpc92g65udomvguaars9bzr7l Julie Warner 0 12951 376358 346499 2021-08-24T07:58:16Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Julie Warner''' hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attrice|Warner, Julie]] [[Categoria:Americana|Warner, Julie]] [[Categoria:Biugrafia]] otbvfuuks3a78bdhtkk6g725b752pqa Bridget Fonda 0 12952 376274 346163 2021-08-22T20:05:28Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Bridget Fonda.jpg|thumb|right|Bridget Fonda]] {{c-supranu}} '''Bridget Fonda''' hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == Vene di una famiglia d'attori. Hè a figliola di [[Peter Fonda]], a figliulina di [[Henry Fonda]] è a nipote di [[Jane Fonda]]. [[Categoria:Attrice|Fonda, Bridget]] [[Categoria:Americana|Fonda, Bridget]] [[Categoria:Biugrafia]] 471a6l50xatwx0klw1fodlp9pvmmrz6 John Frankenheimer 0 12953 332899 325622 2014-03-23T14:28:39Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''John Frankenheimer''' ([[1930]]-[[2002]]) hè statu un realizadore americanu. [[Categoria:Realizadore|Frankenheimer]] [[Categoria:Americanu|Frankenheimer, John]] hygqmcwtj9ig3rnl1ck30u4sh4g5ukb Back to the Future 0 12954 375664 372022 2021-08-18T16:58:09Z Jun Misugi 295 cat wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Back to the Future''' (in corsu: ''"Ritornu à u futuru"'', dà u tìtulu italianu: ''Ritorno al futuro'') hè un film cumedia di fintascienza di l'annu [[1985]] incù [[Michael J. Fox]] è [[Christopher Lloyd]]. Hè statu rializatu da [[Robert Zemeckis]]. Hà ricevutu quattru numinazione di [[Oscar]] è ne hà pudutu guadagnà unu. Hè a prima parte di a trilugia famosa di ''Back to the Future''. [[Categoria:Filmu di l'annu 1985]] [[Categoria:Cumedia (Filmu)]] [[Categoria:Filmu di fintascienza]] [[Categoria:Filmu americanu]] 08ranlng6gxlf4ncds9azoq3gr4f5ur Robert Zemeckis 0 12955 372026 372025 2021-02-07T13:36:36Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Robert Zemeckis by David Shankbone.jpg|thumb|200px|Robert Zemeckis]] '''Robert Lee Zemeckis''' ([[Chicago]], [[Illinois]], 14 maghju 1952) hè un registra, sceneghjatore è produttore cinematugraficu [[Stati Uniti|statunitense]]. A trilugia di ''[[Back to the Future]]'' ([[USA]] [[1985]]-[[1919|90]]) è u drama ''[[Forrest Gump]]'' ([[USA]] [[1994]]) facenu parte di a so filmugrafia. [[Categoria:Realizadore|Zemeckis]] [[Categoria:Americanu|Zemeckis]] nczjg5t28tcm8vxf9iq481ttxlbakb5 Mariska Hargitay 0 12956 346519 333383 2015-07-01T18:55:04Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Mariska Hargitay.jpg|thumb|Mariska Hargitay]] '''Mariska Hargitay''' (* [[1964]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. Hà guadagnatu un [[Golden Globe]] in u [[2005]] è un [[Emmy]] in u [[2006]]. [[Categoria:Attrice|Hargitay]] [[Categoria:Americana|Hargitay]] 68swles90izrplrx5svfc3bptmllvm5 Sprissioni corsi 0 12957 374109 344298 2021-06-02T11:53:49Z Minorax 15175 fix [[Special:LintErrors/missing-end-tag]] wikitext text/x-wiki I '''sprissioni corsi''' (o [[sprissione corse|espressioni corse]]) sò una cumpunenti impurtanta di a lingua è di a cultura corsa. Parti è più di i sprissioni corsi sò usati in tutti i parti di l'isula, in [[Pumonti]] com'è in [[Cismonti]]. Ma uni pochi sò lucali è specifichi di tali paesi o tali righjoni di l'isula. ==U paragonu== [[File:Arbutus unedo MatureFruit Closeup DehesaBoyaldePuertollano.jpg|right|200px|thumb|Rossu com'è un bagu]] U paragonu hè usatu à spessu in i sprissioni corsi. Trà i sprissioni à paragonu, si pò mintuvà: ''beddu com'è un fiori'', ''rossu com'è un bagu'', ''cordu com'è un viulinu'', ''cioncu comu un biccazzu'', ''cuntenti com'è un pichju'', è cetara... Tandu u paragonu hè introduttu da ''com'è''. Ma ci sò dinò altri formi di paragonu, chì sò introdutti da ''quant'è'': ''hè quant'è à attaccà si à a croci !'', ''hè quant'è à zappà in acqua !'', ''sò quant'è i sturneddi !'', ''i stani à senta quant'è i topa à veghja'', ''manghjà quant'è setti'', è cetara... ==Invintariu di i sprissioni corsi== L'invintariu di i sprissioni corsi hà cuminciatu incù parechji autori, frà i quali si pò mintuvà: [[Antone Mattei]], in u so ''Pruverbii, detti è massime corse'' (1867). [[File:Fig.jpg|left|150px|thumb|"Ùn valianu un ficu" (Antone Leonardu Massiani, ''U Viaghju in Ascu'')]] Parechji autori, frà i primi autori in lingua corsa, facini usu di sprissioni o buccati. Par esempiu, ci sò bon'parechji sprissioni in u [[Sirinatu di Scappinu]] di [[Salvatori Viale]], in u [[Viaghju in Ascu]] di [[Anton Liunardu Massiani]], o ancu in i [[Puisii Ghjucosi]] di [[Monsignori di la Fuata]]. Ma i sprissioni sò usati dinò à spessu in i [[lamentu|lamenti]] o in i [[vociaru|vociari]]. Ind'è [[Antone Leonardu Massiani]], si pò mintuvà, frà altri sprissioni, in u [[Viaghju i Ascu]]: ''ùn valè un ficu'' (''ùn valianu un ficu''), ''à tempu è à locu'', ''ùn ci pensava un zeru'', ''fà ride i spurtelli'' (''Fattu avarianu ride li spurtelli'' ; si dici avà: ''faci rida ancu i sporti''), ''esse statu à a scola di e curnachje'' (''Site statu à la scola di e curnachje.''), ''Finchì u sole ùn affacca à tramuntana !''. Frà i sprissioni usati da Monsignori di la Fuata in i so [[Puisii Ghjucosi]], si pò cità: ''fà Roma è Toma'' (''Vol' fà sempri Roma è Toma''), ''in emma ed emma'', ''essa beddu è bonu'' (''Toni puri lu cannonu Lu puiema hè beddu è bonu''), ''corra à fiumi'' (''Si dilata è corri à fiumi Lu vilenu dli custumi''). Ma si pò pinsà chì l'invintariu di i sprissioni corsi ùn hè ancora cumplettu. Chì a lingua corsa hè ricca di numarosi sprissioni, chì poni cambià da un paesi à l'altra. Si pò cunsidarà chì una parti impurtanta di 'ssi sprissioni ùn hè ancora stata scritta è transmissa, par via di a stampa, di a radiu o di a Reta. Una parti, chì pò essa cunsidarevuli, ferma sempri da scriva è da trasmetta. ==Sprissioni è pruverbii== Una difficultà chì hè custatata calchì volta in u studiu di i sprissioni corsi hè a diffarenza trà i sprissioni è i pruverbii. Difatti, accadi à volti ch'un pruverbiu fussi dirivatu di una sprissioni. Par esempiu, ci hè a sprissioni ''fà u passu più longu ch'è l'infurcatura'' è u pruverbiu chì n'hè dirivatu: ''Ùn ci vò micca à fà u passu più longu ch'è l'infurcatura''. Hè listessa cosa incù a sprissioni ''amparà l'Ave Maria à u vescu'' è u pruverbiu assuciatu: ''À u vescu, ùn s'ampara micca l'Ave Maria''. In casi simuli, ci sò dui custruzzioni: à pruverbiu, è à sprissioni. A quistioni si poni dinò calchì volta incù certi pruverbii corti corti, com'è: ''Corpilonghi Auccianesi''. A parsona si pò dumandà s'eddu hè pruverbiu o sprissioni. A risposta và linda linda quandu si rimetti u verbu chì ci manca: ''Auccianesi sò corpilonghi''. È tandu si capisci bè ch'eddu hè pruverbiu. Hè listessu affari par ''Moitinchi corifinti'', ''I muntona frassitani'', è cetara... == Sprissioni corsi == [[File:Perseid Meteor.jpg|right|250px|thumb|A Strada di Roma]] * ''a matina leone a sera cuglione'' * ''à quandu troppu à quandu micca !'' * ''à scimesca'' * ''à chì in Cilaccia, à chì in Pumonti'' * ''a Strada di Roma'' * ''aghju addivatu i corbi par caccià mi l'ochja''. * ''aghju vistu à Ghjobba '' * ''agliu hè andatu è cipolla hè vultatu'' * ''allora? - U frati s'hè coltu a sora!'' * ''amparà à babbu à futta'' * ''amparà à u preti à dì a messa'' * ''ancu si volta edda à tè'' (risposta à una ghjastema) * ''ancu u ghjallu li face l'ovu'' * ''Angnula si chjamava'' * ''annantu à una anca ùn si pò micca stà.'' * ''annantu una anca!'' * ''acqua in bocca è ditu in culu!'' * ''arba tabacca è chjoda!'' * ''avè a barba à paesi'' : avè poca barba * ''avvigni à Vignali chì hè un beddu paesi!'' * ''batta a campagna'': ''batti a campagna'' * ''beddu chì pari un' fiori'' [[File:Upupa epops Madrid 01.jpg|right|250px|thumb|Beddu chì pari una puppusgiula]] * ''beddu chì pari una puppùsgiula '' * ''beddu comu un' fiori '' * ''biatu à chì ti vedi è santu à chì ti tocca.'' * ''bocca chjusa è acqua in bocca'' * ''boccalà par Corsica!'' * ''briacu à tappu'' * ''briacu persu'' * ''briacu zuffu'' * ''bruttu com'è u piccatu'' * ''bruttu puzzinosu'' * ''bughju neru'' * ''calca com'un falchettu'' * ''carcu imbardatu'' * ''carcu inzimpinatu'' * ''castrà i cucchi'' * ''castrà i falchetti'' * ''cerca a rogna à grattà'' * ''ci capisci com'è Cristu in i sarrenduli'' * ''ci capisci com'è i porchi in a musica'' * ''ci corre u batarchju'': ùn ci hè nimu'' * ''ci hè da bia è da mangnà'' * ''ci hè trè ghjatti'' * ''ci voli chì eddu falghi in Zirionu à fà ò di culu'' * ''cioncu comu un' biccazzu'' * ''cioncu comu una campana'' * ''comu va? - com'è a capra annantu à a panca!'' * ''cordu comu un viulinu'' * ''cuntenti com'è un [[cuccu]]'' * ''cuntenti com'è un pichju'' * ''da sestu in pianu'' [[File:Sort sol pdfnet.jpg|right|250px|thumb|Sò quant'è i sturneddi]] * ''dannu è risa !'' * ''dici quant'è un campu di lupini'' * ''dumani hà da fà ghjornu!'' * ''essa quant'è i sturneddi'' Asempiu: ''Sò quant'è i sturneddi !'' * ''duru chì pari petra'' * ''duru com'è petra'' * ''essa bè è megliu'' Asempiu : ''Erami bè è megliu.'' * ''eti truvatu a fica cuddatoghju'' * ''fà a veghja di san Gallu'' * ''fà si vene i fantiglioli'' * ''fà u musu'' * ''fà una vita peghju chè un caraccò'' * ''faci l'arrega è porta'' * ''faci un fretu chì si secca !'' * ''falà à ciarbeddu in bocca'' * ''falsu com'e u ramu'' * ''falsu comu a cicuta'' * ''fatigatu persu'' * ''finu chì pari ostia'' * ''firmà si com'è un bucali'' * ''forti com'è un scoddu'' * ''frametta si in l' affari di l'altri'' * ''fughje cume u diavule à a croce * ''ghjandi di listessa leccia'' * ''ghjè un cantatore di cantina'' * ''goffu comu u piccatu'' * ''grassu com'è un porcu'' * ''grossu com'è una butti'' * ''ha sasciatu à Cicciaronu'' : sè mori struitu * ''hé andatu beccu, hè turnatu capra'' [[File:Erica arborea JPG1.jpg|right|250px|thumb|Hè buciardu cum'è scopa]] * ''hè buciardu cum'è scopa'' * ''hè compia a festa d'Ampaza'' * ''hè contu à fà un cunventu à morianinchi'' * ''hè cume Magumettu ùn'hè nè casa nè tettu'' * ''essa di capu è di coda'': ''hè di capu è di coda'' * ''hè falsu cume a lisciva'' * ''hè finitu u tempu chì Marta filava. Avali sò vechja è mi scappa a bava'' * ''hè in apa'' * ''hè mortu Rigalinu'' * ''hè sgalabatu cume u veneri'' * ''hè statu u viaghju di u sali'' * ''hè u boie chì tratta u cavallu di curnutu'' * ''i calori di San Larenzu'' * ''in casa di Cristu'' * ''in quartu, in quinta è in culu'' * ''in quattru è trè setti'' * ''in sù li forchi (in sù li forchi, à u frescu!'' * '''ssi pochi ghjorna'' * ''l'affari sò in francesu'' * ''largu in brenna è schersu in farina'' * ''l'emu persu senza ghjucà lu à carti'' * ''l'hà tagliatu u capu '' * ''l'hè cuddata è l'hè falata'' * ''li mangna a suppa in capu!'' * ''longu com'è a fami'' * ''longu com'è un palu di fasgiolu'' * ''l'ovu ùn servi micca cà in Pasqua, ma servi tutti i ghjorna'' * ''mangnà si a vitella in corpu à a vacca'' * ''magru com'è un chjodu'' * ''magru com'è un rochju'' * ''malu com'è u piccatu'' * ''mancu l'acqua di u mari u ti lava.'' * ''mangna paternostru e caca diauli'' * ''mangna quant'è setti'' * ''mansu tontu'' * ''metta u focu in arba verdi'' * ''neru com'è u carbonu'' * ''neru com'è u culu di a paghjola'' * ''novu framanti'' * ''o manghja issa minestra O salta issa finestra'' * ''o manghji a minestra o salti a finestra'' * ''pari un gricciulu bocca aparta!'' * ''pari una sporta sfundata'' * ''parini foli'' * ''pidda, stidda è tira in a zidda!'' * ''pidda, tadda è metti in tuadda!'' * ''pidochju rifattu'' * ''piova à bidò'' Asempiu: ''Piuvia à bidò.'' * ''purtà in bocca'' * ''purtà pà u nasu'' : ''i porta pà u nasu'' * ''Quessu beie cume un tofone di rena'' * ''quissu sà quantu u granu vali a loghja'' * ''riccu merzu'' * ''roda l'aglia'' * ''rompa i stacchi'' [[File:McIntosh.jpg|right|250px|thumb|Rondu cum'è una mela]] * ''rondu com'è un ballinu'' * ''rondu com'è una mela'' * ''rossu chì pari un bagu'' * ''rossu imbagatu'' * ''saccu biotu ùn teni ritu !'' * ''sali è sapienza'' * ''scemu compiu'' * ''scemu in tuttu'' * ''scherzu in u brinnu è largu in a farina'' * ''sé tù campi n'ha da veda d'altri'' * ''seccu incastulatu'' * ''sempri festa in Ampaza !'' * ''senta si u culu merdosu'' : ''ti senti u culu merdosu?'' * ''si hè mossu un ventu à scurnà i boii'' * ''sò di Castineta mi ritirgu'' * ''sò di Castineta miru è tiru'' * ''sò più parenti ch'è amichi'' * ''stà solu com'è l'arimitu'' * ''stancu mortu'' * ''steti sani, steti luntanu!'' * ''sticchitu com'è a ghjustizia'' * ''stocafissu è baccalà apri a bocca e fà fala'' * ''tamant'è u mondu'' * ''techju com'è un porcu'' * ''t'hà e zucche chì li nascenu in culu'' : ''t'hà mori scianza'' * ''tocca, tocca, in bracciu à minnana'' * ''tontu com'è un viteddu'' * ''tontu com'è un sameri'' * ''tontu da lià'' * ''tontu di baddi'' * ''tontu in tuttu'' * ''tontu liatoghju'' * ''tontu persu'' * ''Torna à Vignali chì hè u beddu paesi !'' * ''u sameri chì chjama pitonu u cavaddu!'' * ''u Signori l'hà cacciatu a [[mani]] di [[capu]].'' * ''u so acu èun hè cascatu in u lamaghjonu'' * ''u tenenu cume a coppa u veneri santu'' * ''un annu hè cuccu, un annu hè falcu'' * ''un colpu à u chjerchju è quill'altru à a botte'' * ''un essa micca di sittimana'' * ''un hè mancu una fraula in bocca à l'orsu'' * ''ùn hè nè carni nè pesciu'' * ''ùn li manca cà a parola'' * ''ùn n'hà nè pà u capu nè pà a coda'' * ''èun ni sorti mancu in calzunettu'' * ''ùn possu micca piglià à Cristu pa a barba'' * ''ùn sa fà un ò di canna'' * ''ùn sa indù cacà l'ovu'' * ''ùn sà s'eddu codda o s'eddu fala'' * ''un saltu, un frisciu'' * ''ùn vedi mancu u corbu in u latti !'' * ''una pacienzia di frati'' * ''unu in Cilaccia, unu in Pumonti'' * ''va à circà u ruspu in a tana'' * ''va à piglia l'acqua cù u spurtellu * ''vechju zerricu'' * ''vogli di corpu, sò vogli di corpu!'' * ''ziricà u vispaghju'' ==Rifarenzi== * [http://books.google.fr/books?id=gF7dmwHDVhkC&printsec=frontcover&dq=%22massime+corse%C3%A9%22 Antone Mattei, ''Pruverbii, detti è massime corse'', 1867] * Martinu Appinzapalu, ''A Corsica in pruverbi è detti : 1100 pruverbi è detti'', 1996 * Paulu Arrighi, ''U libru di i detti corsi - Le livre des dictons corses'', 1993 * Ettori, Farrandu, ''Antulugia di i sprissioni corsi - Anthologie des expressions corses'', Parighji: Rivages, 1984 * [http://www.adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/liatafiumurbaccia.pdf Liata fiumorbacciu di 500 buccati corsi, Carulu Dumenicu Santoni, [[Adecec]]] [[Categoria:Linguistica]] tw78e0ue6n4m90ql0bh5ec4hiriuugh Sprissione corse 0 12958 178048 2009-07-06T16:58:36Z 90.28.188.89 Reindirizzamentu à [[Sprissioni corsi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sprissioni corsi]] g60scmqu1com18jbxz1vojr7qy73qme Salvadori Viale 0 12959 178071 178070 2009-07-06T17:58:32Z 90.28.188.89 Reindirizzamentu à [[Salvatore Viale]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Salvatore Viale]] ho7xvud0opefv04qaaxwgpkdd16tby4 Salvatori Viale 0 12960 178072 2009-07-06T17:59:26Z 90.28.188.89 Reindirizzamentu à [[Salvatore Viale]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Salvatore Viale]] ho7xvud0opefv04qaaxwgpkdd16tby4 Anton Liunardu Massiani 0 12961 178074 2009-07-06T18:00:45Z 90.28.188.89 Reindirizzamentu à [[Antone Leonardu Massiani]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Antone Leonardu Massiani]] 5tri93rvnqyaiv8gm930bfqefouv5go Shakira 0 12962 366086 366062 2020-04-14T08:55:03Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:55AC:9D2E:1230:533B wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:ShakiraRipoll cropped 2.jpg|thumb|Shakira]] '''Shakira''' (di so nome veru '''Shakira Isabel Mebarak Ripoll''') hè una [[cantu|cantante]], produttrice, [[musica|musicante]] è [[baddu|ballerina]] [[Colombia|columbiana]] d'urigine [[Libanu|libanese]] da a parte di u so babbu, nata u 2 di [[fevraghju]] [[1977]] in [[Barranquilla]], [[Colombia]]. == Albumi == * Magia (1991) * Peligro (1993) * Pies Descalzos (1995) * Dónde Están los Ladrones? (1998) * Laundry Service (2001) * Fijación Oral, Vol. 1 (2005) * Oral Fixation, Vol. 2 (2005) * She Wolf (2009) * Sale el Sol (2010) * Shakira (2014) * El Dorado (2017) [[Categoria:Musicante|Shakira]] [[Categoria:Columbiana|Shakira]] auvpqswrtwipr5nt58l9wc1jj7req4b The American President 0 12963 337423 334625 2014-09-06T12:06:42Z FakirNL 7698 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''The American President''' hè un filmu americanu di l'annu [[1995]]. U titulu francese hè ''Le Président et Miss Wade'' ("U presidente è a madamicella Wade" in corsu). I rolli principali in ssa cumedia rumantica sò stati ghjucati da [[Michael Douglas]] è [[Annette Bening]]. In rolli secundarii, hanu ghjucatu [[Martin Sheen]], [[Michael J. Fox]] è [[Richard Dreyfuss]]. [[Categoria:Filmu di l'annu 1995]] [[Categoria:Cumedia (Filmu)]] [[Categoria:Filmu americanu]] t73e6z9gotlurilp6zhxy6d405fd1jv Hong Sian Fan 0 12965 369689 348212 2020-12-17T22:30:22Z Armas Eesti 17381 File wikitext text/x-wiki [[File:Huang Xianfan's Graduation Photo.jpg|thumb]] '''Hong Sian Fan''' (Fusui, 13 di [[nuvembre]] [[1899]] - Guilin, 18 di [[ghjennaghju]] [[1982]]) hè un storicu di [[Cina]]. == Biugrafia == Hè natu in [[Fusui]] in u 1899. Hà studiatu a storia in [[Nanning]] (Scola Normal Nanning, 1922-1926), a storia antica in [[Pechino]](l'Università Normal Pechino,1926-1935, Pechino hè a capitale di [[Cina]]), a storia antica di u Giappone in [[Tokyo]](l'Università Tokyo,1935-1937, Tokyo hè a capitale di [[Giappone]]). In u [[1937]], riturnò in Guangxi di Cina, induve diventò un'insegnante di storia. À parte da u [[1938]] Hong insegnò à u l'Università Guangxi in [[Guilin]](1938-1940, 1943-1953). In u [[1941]] divinta prufessori universitariu Sun Yat Sen in [[Guangdong]]. À parte da u 1954 Hong insegnò à u l'Università Normal Guangxi in Guilin(1954-1982).Hong Sian Fan morsi in Guilin 18 ghjennaghju di u 1982.<ref>[http://www.china.com.cn/aboutchina/zhuanti/zzfq08/2008-12/08/content_16914964.htm Hong Sian Fan: storicu di Cina. www.china.com.cn/中国网/中国现代民族学奠基人黄现璠]</ref> == Opare principale == * Storie di [[Cina]](Ⅰ-Ⅲ,Pechino,[[1932]]-[[1934]]) * Storie di [[Zhuang]](Nanning,[[1957]],[[1988]])<ref>Storie di Zhuang(in [[Lingua taliana|taliana]], in [[Lingua francese|francese]], in [[Lingua inglese|inglese]]):[http://it.wikipedia.org/wiki/Storia_generale_del_Zhuang], [http://fr.wikipedia.org/wiki/Histoire_g%C3%A9n%C3%A9rale_de_la_Zhuang], [http://en.wikipedia.org/wiki/General_History_of_the_Zhuang]</ref> == Da vede dinù == * Scola Bagui/八桂学派(in [[Lingua taliana|taliana]], in [[Lingua francese|francese]], in [[Lingua inglese|inglese]]): [http://it.wikipedia.org/wiki/Scuola_di_Bagui], [http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89cole_d%27Bagui], [http://en.wikipedia.org/wiki/Bagui_School] * Hong Scola /黄派(in [[Lingua inglese|inglese]]):[http://en.wikipedia.org/wiki/Huang_group] * Studiò di Zhuang/壮学(in [[Lingua inglese|inglese]]):[http://en.wikipedia.org/wiki/Zhuang_studies] == Rifarenzi == <references/> == Ligami esterni == * [http://www.youdaxue.com/info/masterList.php?nationid=3&subjectid=40&page=2 www.youdaxue.com/世界大学网/大师/Hong Sian Fan: prufissore di Cina] * [http://gov.people.com.cn/GB/46728/84059/84063/7228493.html www.people.com.cn/人民网>>中国政府新闻>> Antropologia di Cina] [[Categoria:Storia]] [[Categoria:China]] [[Categoria:Storicu]] 26get73x8mi222nj6aqauh814fkxn6n Wapedia 0 12966 347205 335075 2015-07-02T00:24:22Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Wapedia-co.jpg|thumb|right|A pagina maestra di a wikipedia [[Corsica|corsa]] à l'adrizzu: http://wapedia.mobi/co]] '''Wapedia''' hè un prugettu chì hè statu creatu da un stughjante [[Germania|tedescu]], Florian Amrhein per rende accessibili u cuntinutu di [[Wikipedia]] annantu à i [[telefuninu|telefunini]] è i PDA. U prugettu esiste dapoi aostu [[2004]]. Florian Amrhein hà adattatu [[wikipedia]], l'enciclupedia libera, à u wapu. L’hà chjamata ''Wapedia''. Cusì si pò cunsultà un articulu qualunque di wikipedia in [[lingua inglese|inglese]], [[lingua francese|francese]], [[lingua tedesca|tedescu]], [[lingua spagnola|spagnolu]], et cetera, è dinù in [[lingua corsa|corsu]]. A cunsultazione hè rapida è adattatu à i [[telefuninu|telefunini]]. Ma ùn si pò ch'è cunsultà l'enciclupedia libera, chì ùn si pò micca mudificà la per via di Wapedia. A versione di wikipedia in [[lingua corsa]] hè accessibile à l'adrizzu: http://wapedia.mobi/co Esistenu dui versione di Wapedia: * Per i telefunini incù una funzione WAP: http://wapedia.mobi/it/ * Per i palmari incù una cunnessione à a Reta: http://pda.wapedia.mobi/it/ Una alternativa hè http://co.wikipedia.7val.com/wiki/ attualisata in tempu reale. Hè oramai a versione ufficiale per a [[lingua corsa]]. [[Categoria:Wikipedia]] 4d3odc8g93wvs7ajpfin8w06ajhguds Leo Battesti 0 12968 368582 351495 2020-08-26T12:07:29Z Tarih 16838 +image #WPWPTR #WPWP wikitext text/x-wiki {{Ortografia è grammatica da verificà}} [[File:Léo Battesti.jpg|thumb|right|210px|Leo Battesti (2012)]] '''Léo Battesti''' hè natu u [[6 di Novembre]] [[1953]] in [[Bastia]] ([[Corsica]]). hè laureatu di l'Università Paris-Sorbonne. Prorpietariu di Corsica Flash www.corsicaflash.fr. Ghjurnalista da u [[1981]] a u [[1992]]. Hè statu elettu a l'“[[Assemblea di Corsica]]” da u [[1986]] à u [[1992]]. Organizatori di u [[Corsican Circuit]], u più grandi circuitu internaziunali di torneu di [[rapid chess]] di u mondu www.opencorsica.com. A fundauu u “Liga Corsa di i Scacchi”, chi a 4060 giogadori registrati in Corsica. ==Ligamenti esterni== [http://susanpolgar.blogspot.com/2007/08/conference-begins.html '''Leo Battesti''', organizer of Corsica Chess, with [[Susan Polgar]]] [[Categoria:Persunalità storica di Corsica]] tmeez2bdi3s3icqrsbdvsxcbegx97s8 Categoria:Strumenti musicali 14 12969 335758 328116 2014-03-23T18:14:13Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Musica]] tt7do5iojjw1khhl2oco8gerutg72tc Categoria:Strumenti musicali di Corsica 14 12970 335759 328039 2014-03-23T18:14:14Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Strumenti musicali]] [[Categoria:Musica Corsa]] g7np8vokig8fm93lvwonk02u9en5hic Caramusa 0 12971 347111 331900 2015-07-01T22:46:19Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki A '''caramusa''' hè un strumentu musicale tradiziunale [[Corsica|corsu]], à ventu, tipu ''cornemuse''. [[Categoria:Strumenti musicali di Corsica]] guqem5jnmdrlhvf9yu4qhja8vw0o11o Template:Ortografia è grammatica da verificà - da u talianu 10 12972 373538 339695 2021-06-02T05:01:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div class="toccolours itwiki_template_avviso"> [[Image:UniversalEditButton.png|left|30px]] ''L'ortografia è a grammatica di 'ssu articulu traduttu da u talianu ùn sò micca currette. Pudete cuntribuisce à ammigliurà le.''<br /> </div><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 59ndcykfaybq37aavnwe9u17cwnneol Lordi 0 12974 375860 365983 2021-08-19T20:29:55Z SamiKullström 16359 /* Discografia */ wikitext text/x-wiki [[File:2018 Lordi - by 2eight - 8SC3389.jpg|miniatura|300px|Lordi (2018)]] '''Lordi''' hè un gruppu [[cantu|musicali]] di [[rock]] criatu in [[1992]]. U gruppu hè cumpostu di: * Lordi * Amen * Hiisi * Mana * Hella == Discografia == * Napalm Market (1993) * Bend Over and Pray the Lord (1997) * Get Heavy (2002) * The Monsterican Dream (2004) * The Arockalypse (2006) * Deadache (2008) * Babez for Breakfast (2010) * To Beast or Not To Beast (2013) * Scare Force One (2014) * Monstereophonic – Theaterror vs. Demonarchy (2016) * Sexorcism (25. toukokuuta 2018) * Killection (2020) * Lordiversity (2021) === Solu discu === * Would You Love a Monsterman? (2002) * Devil is a Loser (2003) * Blood Red Sandman (2004) * My Heaven is Your Hell (2004) * Hard Rock Hallelujah (2006) * Who's Your Daddy? (2006) * Would You Love A Monsterman? 2006 version (2006) * It Snows In Hell (2006) * They Only Come Out At Night (2007) * Beast Loose In Paradise (2008) * Bite It Like A Bulldog (2008) * Deadache (2008) * This is Heavy Metal (2010) * Rock Police (2010) * The Riff (2013) * Hug You Hardcore (2016) * Your Tongue’s Got the Cat (2018) * Naked in My Cellar (2018) * Shake the Baby Silent (2019) * I Dug a Hole in the Yard for You (2019) * Like A Bee To The Honey (2020) * Believe Me (2021) == Ligami == * [http://www.lordi.fi/ lordi.fi] [[Categoria:Musica]] [[Categoria:Finlandia]] fi4wdvm45hm7akrkhpgouswpbgq0436 Template:Da supprimà 10 12976 375912 359296 2021-08-20T00:38:28Z Minorax 15175 fix [[Special:LintErrors/missing-end-tag]] wikitext text/x-wiki {| style="margin:0.5em auto; width:95%; background-color:#FFFACD; border:2px solid #88A; padding:5px; text align:left" |'''Ssa pagina hè stata selezziunata per [[Meta:Meta:Deletion policy#Criteria for speedy deletion|una suppressione rapida]]{{#if:{{{soon|}}}|&nbsp;after a short period of time.''' This delay is intended to give the contributor time to modify the page to make it relevant. If it is relevant, please remove this tag.}}{{#if:{{{1|}}}|.&nbsp;U cuntributore chì hà selezziunatu issa pagina hà datu issu mutivu:<div style="margin-left:2em" align="center">{{{1}}}</div>|.<br />}}''' |- |style="font-size:.9em;"|S'è ùn sete micca d'accunsentu incù 'ssa suppressione rapida, cacciate u mudellu è discutite annantu à [[{{TALKPAGENAME}}|a so pagina di discussione]]. <div align="center"><small>'''[[Meta:Administrators|Administrators]]:''' Per piacè verificate [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=history}} page history], specialemente a [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|diff=0}} last diff], nanzu di [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=delete}} supprimà].</small></div> |}<includeonly> [[Categoria:Da supprimà]] </includeonly> <noinclude>[[Categoria:Mudellu]]</noinclude> 8fiih2dlz6ra84zy4y41m7695254jf2 Grande lavu d'Oru 0 12978 180545 2009-07-14T19:30:32Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Grande Lavu d'Oru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Grande Lavu d'Oru]] 17uic6db5s89kp8612q591wbqtj3fjl Legenda di u lavu di Crenu 0 12985 375301 364356 2021-08-15T21:37:20Z Fausta Samaritani 15085 navebox wikitext text/x-wiki [[Image:Creno-randozone.jpg|300px|thumb|right|U lavu di Crenu]] Accade à spessu ch'ellu ci fussi una legenda assuciata incù un lavu di [[Corsica]]. Difatti, ci hè una legenda chì face referenza à u [[lavu di Ninu]], u [[lavu di u Cintu]] è u [[grande lavu d'Oru]]. Ci hè dinò una legenda chèi hè assuciata incù u [[lavu di Crenu]]. Siont'è 'ssa legenda, u [[Diavule]] vulia fà si un piattatoghju è avaria datu una martillata trimente. Saria cusì ch'ellu saria natu u lavu di Crenu. Ma esiste dinù un'antra legenda. Chì u lavu hà una forma guasi ronda, è siont'è un antra legenda, saria a ghjumenta di u Diavule chì avaria erpiatu annantu à una cota di u fiume vicinu. Saria cusì chì u lavu hà una forma chì s'assumiglia à quella di l'unghjola di un [[cavallu]]. ==Da vede dinù== * u [[lavu di Crenu]] {{Legenda di Corsica}} [[Categoria:Lighjenda di Corsica]] fi2umepr1f67mmu1tmt6rtcos1d3sdy Cialamella 0 12989 350533 350502 2015-07-09T09:15:02Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki A '''cialamella''' e un strumentu di musica fattu in legnu di bussu. Si sofia nentru e si sumigliu da lontanu a a [[pifana]] ma piu forte. Era aduprata per conduce e capre o e pecure. ==Da vede dinò== *[[À cappella]] *[[Mandulinu]] *[[Riberbula]] *[[Vuvuzela]] [[Categoria:Musica Corsa]] [[Categoria:Strumenti musicali]] qmk6zwv68cdyro5ymd25bpbhfcyck4j Pulenda 0 12996 184094 2009-08-08T11:36:05Z Isaac Sanolnacov 570 Reindirizzamentu à [[Pulenta]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Pulenta]] 6e1z9rqwilt2hlqeayv0525x5i2nd86 Pascual Candel Palazón 0 13003 376594 376552 2021-09-02T20:55:14Z Jun Misugi 295 ligame, cat wikitext text/x-wiki '''Pascual Candel Palazón''' ([[Archena]], [[Murcia]], [[12 di frivaghju|12 di ferraghju]] di u [[1971]]) hè un [[scrivanu]] è pueta [[Spagna|spagnolu]]. == Biografia == Intillituale impignatu di tindenza libartaria, Pascual Candel Palazón hè un pueta chì riflette l'influenza di a tradizione classica è u [[simbulismu]] americanu, a so puesia move da u linguaghju curpurale, à una preoccupazione in aumentu cù a cuscenza. == Bibliugrafia == * ''El pirata virgen'' (ISBN 978-1-4092-2811-0) * ''Ollas a prisión'' (ISBN 978-1-4092-2090-9) * ''Fuga del Hotel California'' (ISBN 978-1-4092-2133-3) * ''Poesía erótica para principiantes'' (ISBN 978-1-4092-8709-4) * ''Cita en la habitación 101'' (ISBN 978-1-4092-6610-5) * ''La hija del pirata virgen'' (ISBN 978-1-4092-2822-6) == Rifarenzi == * Contracultura para principiantes (Juan Carlos Kreimer, Frank Vega) ISBN 987-555-035-3 == Ligami == [http://books.google.com/books?q=pascual+candel+palazon&btnG=Buscar+libros&hl=es/ Google Books] [[Categoria:Scrivanu|Palazón, Pascual Candel]] [[Categoria:Spagnolu|Palazón, Pascual Candel]] [[Categoria:Biugrafia]] rzhdqsxmu2svl71ecx1d2duhxvytz2l Categoria:China 14 13007 348213 335480 2015-07-03T13:20:20Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[Categoria:Cina]] à [[Categoria:China]] wikitext text/x-wiki Mudifica di Category:Cina [[Categoria:Asia]] 7fsy6y2unxs6cijr9hy6xxopux14u35 Template:IT-AQ 10 13008 351549 335189 2015-08-04T09:07:39Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q5611833]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di l'Acula|L'Acula]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|AQ]] </noinclude> 1jnd4jjurx3lropkwcht90yixoq43ig Template:IT-CH 10 13009 351550 335202 2015-08-04T09:07:49Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346133]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Chieti|Chieti]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|CH]] </noinclude> gb8z68hmadgobejhsj8gpkir16uzo91 Template:IT-PE 10 13010 351551 335238 2015-08-04T09:07:59Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346194]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Pescara|Pescara]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|PE]] </noinclude> 08k41i75upifc0kbjoyxzf7liz3fba3 Template:IT-TE 10 13011 351552 335261 2015-08-04T09:08:09Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346228]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Teramu|Teramu]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|TE]] </noinclude> tdthlopjtz69pp13ezgb5etf9d3er1p Template:IT-MT 10 13013 351553 335233 2015-08-04T09:08:19Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346181]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Matera|Matera]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|MT]] </noinclude> hen79w8olyh2h0neulu4cmtnqe5z7os Template:IT-PZ 10 13014 351554 335246 2015-08-04T09:08:29Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346205]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Putenza|Putenza]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|PZ]] </noinclude> banm4i9the3zy6596e6ffu9j35nnr28 Template:IT-FR 10 13015 351555 335212 2015-08-04T09:08:39Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346153]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Frusinone|Frusinone]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|FR]] </noinclude> dhuu6pfwfvicnux53ykytui18h7mojc Template:IT-LT 10 13016 351556 335224 2015-08-04T09:08:49Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346168]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Latina|Latina]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|LT]] </noinclude> m1p1y3cw784l7x0hejl0unvmvtpqpq8 Template:IT-RI 10 13017 351557 335248 2015-08-04T09:08:59Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346211]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Rieti|Rieti]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|RI]] </noinclude> bcm2wctytp2lpk6di909735k9xwdfuf Template:IT-VT 10 13018 351558 335277 2015-08-04T09:09:09Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346248]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Viterbu|Viterbu]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|VT]] </noinclude> h42jsk0i2gqyjey5wrn0fur3digv1ej Template:IT-PG 10 13019 351559 335239 2015-08-04T09:09:19Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346195]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Perugia|Perugia]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|PG]] </noinclude> mqvbxbpxo1k7pcc10b94w4byxvaig4e Template:IT-TR 10 13020 351560 335265 2015-08-04T09:09:29Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346233]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Terni|Terni]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|TR]] </noinclude> 3qzmduhobaav49qnhzxfftxhpt6vslw Template:IT-BA 10 13023 351561 335192 2015-08-04T09:09:40Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346116]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Bari|Bari]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|BA]] </noinclude> avpq7ve6vxt0iw7zcvoisty5p974bd0 Template:IT-BT 10 13024 351562 335199 2015-08-04T09:09:50Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346127]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Barletta, Andria è Trani|Barletta, Andria è Trani]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|BT]] </noinclude> 3wzo6cokmwg82gfgr8uulx845umybe1 Template:IT-BR 10 13025 351563 335197 2015-08-04T09:10:00Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346124]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Brindisi|Brindisi]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|BR]] </noinclude> ec8p8u6f1j1jfmdxykrvtrkhohncg2q Template:IT-FG 10 13026 351564 335210 2015-08-04T09:10:10Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346149]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Foggia|Foggia]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|FG]] </noinclude> ikvi1xpaeiu4c1k83ow4pkya0a5jt8u Template:IT-LE 10 13027 351565 335219 2015-08-04T09:10:20Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346165]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Lecce|Lecce]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|LE]] </noinclude> kye5yhl14u7dxeae16pq6h1ug771t3q Template:IT-TA 10 13028 351566 335259 2015-08-04T09:10:30Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346227]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Tarantu|Tarantu]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|TA]] </noinclude> tu9meelyit2fywy5jz0milcl51th1z5 Lavu di Crenu 0 13029 336353 185494 2014-05-11T12:14:05Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Lavu à Crena]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Lavu à Crena]] cf7d7aphkwhuggy87kgo4k43mpmc4m2 Soccia 0 13030 185505 2009-08-20T17:16:16Z Paulu 58 hà mossu [[Soccia]] à [[A Soccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[A Soccia]] 62k8vsafjuiygu044bsjxqfcpo8w21k Template:IT-BG 10 13031 351567 335194 2015-08-04T09:10:40Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346117]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Bergamu|Bergamu]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|BG]] </noinclude> qjr2vdujec14tc7eoxk7j81hf5gfj4z Template:IT-BS 10 13032 351568 335198 2015-08-04T09:10:50Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346126]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Brescia|Brescia]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|BS]] </noinclude> 5wxfcu38boqiv402s1e4gbkodza8fk7 Template:IT-CO 10 13033 351569 335205 2015-08-04T09:11:00Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346138]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Comu|Comu]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|CO]] </noinclude> 93u8u6saugcwuahw756gb8fcwi1jr7t Template:IT-CR 10 13034 351570 335206 2015-08-04T09:11:11Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346139]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Cremona|Cremona]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|CR]] </noinclude> 6l3h57gcfiwsvz4fyzbma7glft0o3y1 Template:IT-LC 10 13035 351571 335218 2015-08-04T09:11:20Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346163]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Leccu|Leccu]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|LC]] </noinclude> 3h2ntnauh12bl3d67gyj9dpuc70ug3w Template:IT-LO 10 13036 351572 335222 2015-08-04T09:11:30Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346167]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Lodi|Lodi]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|LO]] </noinclude> rw90phrw3uo0o69chq7a1qp6tcnge3v Template:IT-MN 10 13037 335230 327319 2014-03-23T18:00:18Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Mantuva|Mantuva]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|MN]] </noinclude> ajo392pf0um3uxt4fsh98muf7mxnp20 Template:IT-MI 10 13038 351573 335229 2015-08-04T09:11:40Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346177]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Milanu|Milanu]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|MI]] </noinclude> 08weoq5hzh7povd4066cw2y17evfbrx Template:IT-MB 10 13039 351574 335227 2015-08-04T09:11:50Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346172]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Monza è di a Brianza|Monza è Brianza]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|MB]] </noinclude> eydh2reyf9n8mtc0zriavdh73tm4j3g Template:IT-PV 10 13040 351575 335245 2015-08-04T09:12:01Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346204]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Pavia|Pavia]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|PV]] </noinclude> hbgbiqmvu9al6d6a4aviek9pktv44q7 Template:IT-SO 10 13041 351576 335254 2015-08-04T09:12:10Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346221]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Sondriu|Sondriu]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|SO]] </noinclude> a3x3j72a550phrkfpgt569lgckc0tka Template:IT-VA 10 13042 351577 335269 2015-08-04T09:12:20Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346239]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Varese|Varese]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|VA]] </noinclude> 2kovsl2zrnhyus4pbedobvvvpo1x50t Ditonu (Bonifaziu) 0 13044 340587 332275 2015-02-06T14:16:35Z 2.4.119.115 /* Da vida dinò */ wikitext text/x-wiki [[File:Bonifacio Grain de sable 1.jpg|right|300px|U Dittonu]] '''U Ditonu''' (o [[Ditone (Bonifaziu)|Ditone]]) hè un scoddu rimarchevuli chì si trova in a cità di [[Bonifaziu]]. Hè isulatu è staccatu da u scuddali ind'idda hè custruita a cità. U nomu "Ditonu" veni da a forma di u scoddu chì hè quidda di un [[ditonu]], u ditu maiò di a mani. 'Ssu scoddu hè celebru in [[Corsica]] è monda appriziatu da i turisti. ===U Ditonu=== <gallery> File:Bonifacio_Grain_de_sable_5.jpg File:Bonifacio_Grain_de_sable_2.jpg File:Bonifacio_Grain_de_sable_3.jpg File:Bonifacio to Seaside.jpg </gallery> ==Rifarenzi== * [http://www.adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/topolegendilecorses.pdf Castellani, R. Toponimia legendariu di l'isule corse, 1995, Adecec] ==Da veda dinò== * [[Bonifaziu]] [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Corsica]] 4h543gyfgg3yspi8x9zlu58cn21or0x Categoria:Storicu 14 13048 335757 185927 2014-03-23T18:14:12Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki Category:Storicu [[Categoria:Storia]] de8dncpe79tx2lk0xdn05vx3ozm6y4c MediaWiki:Deletereasonotherlist 8 13049 185952 2009-08-27T10:58:45Z Ale Mister 249 Pagina nova: Altru mutivu wikitext text/x-wiki Altru mutivu 1imlxebckpw469f8969g4c1t0sio2nd MediaWiki:Filedelete-reason-otherlist 8 13050 185953 2009-08-27T10:58:51Z Ale Mister 249 Pagina nova: Altru mutivu wikitext text/x-wiki Altru mutivu 1imlxebckpw469f8969g4c1t0sio2nd MediaWiki:Ipbreasonotherlist 8 13051 185954 2009-08-27T10:59:37Z Ale Mister 249 Pagina nova: Altru mutivu wikitext text/x-wiki Altru mutivu 1imlxebckpw469f8969g4c1t0sio2nd MediaWiki:Optin-survey-answer-whyoptout-other 8 13052 185955 2009-08-27T10:59:42Z Ale Mister 249 Pagina nova: Altru mutivu: wikitext text/x-wiki Altru mutivu: 2mzw626ddtam9x3aqmb5xntnpazewpp MediaWiki:Prefs-info 8 13053 185980 2009-08-27T16:16:49Z Ale Mister 249 Pagina nova: Infurmazioni di base wikitext text/x-wiki Infurmazioni di base mwrntcsi3yoyt9hm2b6blg6x527zut6 MediaWiki:Prefs-memberingroups 8 13054 185981 2009-08-27T16:16:55Z Ale Mister 249 Pagina nova: Membru di {{PLURAL:$1|u gruppu|i gruppi}}: wikitext text/x-wiki Membru di {{PLURAL:$1|u gruppu|i gruppi}}: 9hxrqyfnjd39b9tzh2hyl7704e8otj1 MediaWiki:Prefs-registration 8 13055 185991 2009-08-27T17:43:04Z Ale Mister 249 Pagina nova: Data di registramentu: wikitext text/x-wiki Data di registramentu: 2khg0qiao2dkbjg5w6rwbg73g1c40tb MediaWiki:Prefs-i18n 8 13056 185992 2009-08-27T17:43:12Z Ale Mister 249 Pagina nova: Internaziunalizazione wikitext text/x-wiki Internaziunalizazione 0z07yqdcuv5tgxie21lemomtgue6td8 MediaWiki:Prefs-signature 8 13057 185994 2009-08-27T18:02:21Z Ale Mister 249 Pagina nova: Signatura wikitext text/x-wiki Signatura hufa5ermsxo8apcg4xkm9v6rtxvbf83 Confuciu 0 13060 376948 376464 2021-09-09T19:43:04Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Confucius - Project Gutenberg eText 15250.jpg|200px|thumb|right]]'''Confuciu''' (Kǒngzǐ (孔子) o Kǒng Fūzǐ (孔夫子)) (551 AC– 479AC) hè unu di i più [[filusufia|filosofi]] impurtanti di [[Cina|China]]. [[Categoria:China]] [[Categoria:Filosofia]] [[Categoria:Filosofu]] [[Categoria:Biugrafia]] iy3ddnl00l6mazw939a639etsumeymn Interlingua 0 13061 368836 368790 2020-09-21T19:26:56Z Thadh 16787 wikitext text/x-wiki {{Lingua |nomu=Interlingua |numinativu=Interlingua |culori=#FD9191 |altri nomi= |criatori=[[Alexander Gode]] |annu=[[1951]] |cuntestu= |stati= |righjoni= |parsoni= |tipulugia=SVO [[Lingue isulanti|isulante]] - [[Lingua tonica|tonica]] |classifica= |fam1=[[Lingue artificiali]] |fam2='''Interlingua''' |aghjinzia= |iso1=ia |iso2=ina |iso3=ina |sil= |estrattu=Tote le esseres human nasce libere e equal in dignitate e in derectos. Illes es dotate de ration e de conscientia e debe ager le unes verso le alteres in un spirito de fraternitate.| |mappa=[[File:Interlingua2.png]] |didascalia=Bandera |codice=ia}} L' '''interlingua''' (pronunziazione native [[IPA]]: /interˈlingua/) hè una [[linguistica|lingua artificiale]] chì usa e parole chì si trovanu in a maghjuranza di e lingue d'Europa di l'uvestu. Hè stata fatta da l'[[IALA]] - un gruppu di persone (u più cunusciutu essendu [[Alexander Gode]]) chì hà studiatu annantu à 'ssu prugettu durante più di 20 anni, è à a fine hanu publicatu u prima diziunariu in [[1951]]. L'interlingua hè stata creata incù a basa di vucabulariu di e lingue seguente: [[lingua inglese|inglese]], [[lingua francese|francese]], [[lingua spagnola|spagnolu]], [[lingua purtughese|purtughese]], è [[lingua taliana|talianu]] ''Inter'' significheghja "frà"; ''lingua'' significheghja "lingua". I sviluppatori hanu sceltu u nome "interlingua" perchè vulianu ch'è a lingua fussi usata da ghjente di paesi differenti per pudè cunversà faciule. {{c-supranu}} [[Categoria:Interlingua]] [[Categoria:Lingua artificiale]] hsg3mo64zgfn22qj0uu0s9ndd9c8fat Pater Noster 0 13062 186462 2009-08-31T08:53:43Z 212.182.71.99 Reindirizzamentu à [[Patre nostru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Patre nostru]] 78qkvckhad1y6p4njwsj72njicxrir2 Filetta sischese 0 13076 373870 366087 2021-06-02T10:44:37Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A filetta sischese'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Wradicans.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Woodwardia radicans</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Pteridophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Filicopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Polypodialesagales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Blechnaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Woodwardia]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Woodwardia radicans''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> (L.) Sm., 1793</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Woodwardia radicans La Palma.jpg|250px|A filetta sischese]] |----- |} A '''filetta sischese''' (''[[Woodwardia radicans]]'') hè una pianta chì face parte di a famiglia di e [[Blechnaceae]]. U generu ''Woodwardia'' vene da u botanistu inglese T.J. Woodward (1745-1820) è u nome latinu ''radicans'' face referenza à u fattu chì 'ssu tipu di filetta hè molta radicuta. Hè una filetta gigante: e fronde di a filetta sischese ponu ghjugne sin'à 2 metri. Sò dinù larghe sin'à 50 cm. E fronde di l'annu si sviluppanu di veranu è una volta chì quesse sò crisciute, e fronde di l'annu scorsu spariscenu. E fronde sò verde chjaru quandu a pianta hè ghjovana eppo dopu verdi più bughju. A filetta sischese hà una distribuzione subtropicale mediterranea-atlantica. In Europa hè presente in i[[Spagna]] meridiunale, in [[Grecia]], in [[Macedonia di u Nordu]] è in piccole arghje in prussimità di e coste di u [[Mare Neru]]. In l'areale di u Mare Terraniu, a filetta sischese si scontra in qualchì locu in [[Algeria]], in [[Creta]], in [[Italia]], in [[Sicilia]] è in Corsica, in u [[Capicorsu]]. == In Corsica == [[File:Woodwardia radicans sori.jpg|left|200px]] Esistenu in Corsica bon' parechje spezie di filetta, frà e quale si pò mintuvà: a [[filetta cumuna]], a [[filicastrella]], a [[filetta sarpina]], eppo a filetta sischese, rarissima, chì ùn si trova ch'è in u [[Capicorsu]], in [[Siscu]]. A filetta sischese hè stata scuperta in Siscu, di un puntu di vista scentificu, in u 1963, longu e vadine di Purcili è Cipriaca, à un altura cumpresa frà 120 è 230 metri. A filetta sischese si trova à 3,5 kilomitri di u mare, in un locu umidu è umbrosu. In 'ssu situ di a valle di Siscu, a filetta sischese, d'origine trupicale, pare abritata da u [[grecale]]. Hè assuciata culà incu l'[[alzu]] è l'[[erba bicchina]]. A filetta di Sicu hè molta dillicata è minacciata apposta chì ùn ci sò ch'è un centu di pedi, frà i quali uni pochi sò stati distrutti. ==Prutezzione== A filetta sischese hè prutetta da: * a Cunvinzione di Berna : annessu I * a lista di e spezie prutette in Francia : annessu I == Referenze == * [http://issuu.com/stantari/docs/stantari_n6 Meslay, Claude, À prupositu di due filette di Corsica, Stantari, n°6, pagine 25-31 (in francese)] * [http://upinzalone.free.fr/index.php/ambiente/woodwardia-radicant-sisco/#more-38 A filetta sichese - U Pinzalone, Associu di difesa di l’ambiente è di u patrimoniu di a valle di Siscu] ==Ligami== * [http://siscu.blog.club-corsica.com/art-a-filetta-sischese_1577.html A filetta sischese] * [http://www.ecologie.gouv.fr/IMG/natura2000/habitats/pdf/tome6/1426.pdf Woodwardia radicans] ==Da vede dinù== * a [[filetta]] * a [[filicastrella]] [[Categoria:Blechnaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 7excvu8fwy8bfw0mn33p0twa9m9ry1r Woodwardia radicans 0 13077 187733 187732 2009-09-14T19:11:32Z 90.27.181.63 Reindirizzamentu à [[Filetta sischese]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Filetta sischese]] 4q6q2w8of4o1jzu8ymcq0swa7fpt3uy U Scupatu 0 13079 361902 334871 2019-04-04T20:24:36Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki ''U Scupatu'' hè una pezza di teatru, una cummidiola, creata da [[Antone Bonifacio]]. Hè stata publicata in l'[[Annu Corsu]], in u [[1923]], eppo ripublicata in l'''Antulugia di a litteratura corsa'' di [[Matteiu Ceccaldi]]. ''U Scupatu'' mette in scena cinque persunaghji: Santiuccia, Zia Fiffina, Lelletta, Cecca è Ziu Tattone. A pezza cumporta trè "quadri". ==U SCUPATU== Eccu u testu di ''U Scupatu'', incù una scrittura appena più muderna ch'è quella di l'''Annu Corsu''. ===QUADRU PRIMU=== ====Scena prima==== SANTIUCCIA, ZIA FIFFINA SANTIUCCIA (''chjama spasimata sottu a finestra di zia Fiffina'') : Zia Fiffì-i-i... O zia Fiffì-i-i... ZIA FIFFINA : Ooh !... Cosa voli, Santiù? SANTIUCCIA : Ùn sapete nunda : more u Scupatu... ZIA FIFFINA : Tù sia tinta, cosa canti? SANTIUCCIA: Ch’accechi, tenè! L’aghju vistu eiu cù i me ochji. ZIA FIFFINA O lu scuritu! Cos’hà avutu? Cum’hè andata ?... SANTIUCCIA: More, vi dicu. Era chjosu in la so stanza, è s’hè lagnatu tutta a notte. Ùn ci hè statu mezu di fà lu aprì! Allora, stamane, anu chjamatu u so nipote. Sò cullati pè la finestra, sò entrati, è l’anu truvatu ch’ùn parlava piune. Avà ghjè à mumenti, ùn passa mancu un’ora... Sò ghjunta à chjamà u sgiò curatu : lasciate mi andà!... ====Scena II==== ZIA FIFFINA, LELLETTA ZIA FIFFINA (''sola'') : O lu pughjatu! (Chjama a vicina .) Lellè? O Lellè ? !... LELLETTA (''à la finestra'') : Accidenti, stamane ! Cosa ci hè avà? ZIA FIFFINA : O tinti noi! Ùn sapete Lellè? More u Scupatu... LELLETTA : More u Scupatu? Allondò chì ùn pò esse... ZIA FIFFINA (''insistendu'') : More u Scupatu!! LELLETTA : Chì ti l’hà detta? ZIA FIFFINA: Vene di dì mi la Santiuccia di u Pughjale... LELLETTA : Allora hè vera! Ma cume hè andata? Aspetta... (Scende in piazza.) ZIA FIFFINA (''sola'') : Ci vuleva ancu stu santavugliu, stamane... (À Lelletta chì affacca :) Vulete vede, o Lellè, chì hè stata un'indigestione ? Ieri sera, hè andatu à u Scalellu à coglie dui fichi. A sò, perchè n’hà purtatu ancu un bellu piattu à u me vechju... Ne avarà magnatu troppu è, cum’era ghjà notte, li saranu ristati à u stomacu. Per me, hè propiu cusine. Ma sintaremu à Cecca chì hè scesa à vede. LELLETTA : Ah! deve esse cusì. Pesta chì ti magni, o Fiffì, cum'è induvini! Oh! scure noi, cosa simu sopra sta terra : oghje in vittura, dumane in sepultura. À mumenti, ùn ci hè più nisunu in stu paese. Mi ne fussi puru stata à Tulò... ====Scena III==== E PRECEDENTE, CECCA LELLETTA : Cè ? Cume va? Parla prestu, fatata? CECCA : O tinta mè! Sboccu, ùn possu più tirà u fiatu !... TUTTE : Parla, prestu !... CECCA : Ch’aghju da di? Hè propiu finitu : un parla piune è ghjè ghjacciu cum'è cotru... ====Scena IV==== E PRECEDENTE, ZIU TATTONE LELLETTA (''cù ziu Tattone chì ghjunghje à l’appasponi'') : Sentite, ziu Tattò ? More u Scupatu !... ZIU TATT0NE : O vai, chi si scema. E uscitu di quì, ieri Sera, alegru cum'è un pichjottu... ZIA FIFFINA : Sì, Tattò, hè propiu cusì! Avà stai frescu! Cume farai senza u Scupatu? Cume faremu? Per noi hè una vera disgrazia... ZIU TATTONE : Ma, perdingulina, dite in veru o in burla? LELLETTA è ZIA FIFFINA (''inseme'') : Fussi la puru una burla! LELLETTA : Hè statu propiu un attaccu! Sì, un veru attaccu di prupessia. ZIA FIFFINA : Un’indigistione di fichi pisciatini... ZIU TATTONE (''fora di sè'') : O disgrazia la meia! Cume faraghju eiu, avà, senza u Scupatu ? Ùn era megliu chì fussi mortu eiu ? Sò vechju, sò cecu, sò pienu di mali. Per me, a morte sarebbe stata una campa, ancu prima. Figuremu ci avà! U Scupatu era sempre à i me ordini. Veniva quì, di ghjornu è di notte (per me hè sempre notte!). L’invernu poi, mentre Fiffina scindeva cù e donne in ampagna, ellu ùn mi lasciava un mumentu. Mi attizzava u focu, mi racuntava mille storie, tutti i putachji di u paese. Eppoi lighjeva u ghjurnale chì era un dicoru. Chì mi parlarà avà di a guerra ?... ZIA FIFFINA : Sì, Tattò, hè propiu un castigu. Chì piacè! Mi n’andava tranquilla à curà e me galline, à purtà a me capra, à fà tutti li me affarucci. U Scupatu era quì. U me vechju era tranquillu, ed eiu dinò. Avà un pudaraghju più move mi di casa... LELLETTA : Povaru Scupatu! Chì l’avessi detta? Ieri sera, cullava pè u Padulu, pidicutu pidicutu, chì pareva un giuvanottu. Mi dispiace adrittura. Era un po’ grugnò, s'è vulete, ma ùn era gattivu mancu stampa. Peccaïre! CECCA : Era vechju! I vechji bisogna cumpatì li. Averebbe duvutu capì la ancu a figliola, invece di abandunà lu... LELLETTA (''cunvinta'') : Sicuru! Appressu tuttu, ùn li stava in collu chì n’aveva abastanza per ellu... ZIU TATTONE : Sì, hè un gran curdogliu per mè. Hè ancu una gran' perdita pè u paese. Era bonu per tuttu, per casa è per fora. Ùn si truvava u simile per fà una sepa, per acca1zà un arburu, per arranghjà una mappula. Avà, ùn resta nisunu per mette un chjodu... LELLETTA : Capiscu! Era propiu un omu cume fo, bravu, servizievule, è di gustu... ZIA FIFFINA : Eppoi cume faceva bè i cuntati! Quandu parlava di i Reali di Francia, di Fioravanti, di Guerinu u Mischinu, stavamu tutti à bocca aperta, vechji è zitelli... LELLETTA : È in chjesa! Cume cantava bè l’uffiziu! Ma chère, pareva un organu! Cume farà u curatu, avà chì ùn pò cantà mancu Niculinu chì è in dolu! ZIU TATTONE : Povaru Scupatu! Povaru me! Ah! ùn vogliu più vive !... ===QUADRU SECONDU=== ====Scena prima==== SANTIUCCIA, ZIA FIFFINA, LELLETTA, ZIU TATTONE SANTIUCCIA : Pustema à i suspiri è à chì suspira! Cos’avete avà? ZIA FIFFINA : Avemu bellu ch'è dì, hè propiu una vitaccia. Ch'è Diu li dia bon riposu!... LELLETTA : Amme! SANTIUCCIA: È torna à Vignale !... Vi dicu ch'è u Scupatu ùn more più. L’hanu datu una tazza di malba è un bon lavativu, è avà parla, ride è vole alzà si... LELLETTA : Ma ch'è u diavule t’importi... Cosa dici avà? Eccu un schiffo chì hà u curaghju di ride ancu di i morti. Sta giuventù d’oghje ùn rispetta più nunda... SANTIUCCIA : Vi dicu ch'è u Scupatu ùn more più, chì hè guaritu... ZIU TATTONE : Finisci la, o prigarà male per te, o scimpiataccia! ====Scena II==== E PRECEDENTE, CECCA CECCA : Alegri, cumpagni! U Scupatu si franca la morte. ZIU TATTONE : Voli vede chì hè vera, Lellè! O lu me bè ; cum’hè andata? Parla, me cinì,..:. CECCA : Hà resu per sottu è per sopra, ed hè propiu libaru... SANTIUCCIA : Videte! Ùn mi vulevanu crede. Eviva u Scupatu ! LELLETTA : L’aghju detta eiu chì ci hà da mandà tutti in sempiternu... ZIA FIFFINA : Hà propiu sette spiriti cum'è i gatti! LELLETTA : Poi puru dì cum'è u diavule... ZIU TATTONE : Cumenciu à respirà. Sia ringraziatu u Signore. ZIA FIFFINA : Lascemu corre... Un hè tantu farina da fà ostie, ma... CECCA : Avete raghjò, zia Fiffì ! Bisogna cumpatì lu, hè vechju cum'è u vostru maritu... LELLETTA : Peccaïre! Parlate bè, voi altri, perchè ùn l’avete da scunfinì. A saparà a so figliola quant'è ne avarà da passà torna. Ùn ci hè rispettu nè per ella, nè per u maritu chì hè sopra a pala è chì soffre tantu... Manda tutti l’impruperii à tremindui. Canta u miserere per ellu è pichja di piola sopra una planscia cum'è per inchjudà una biera è fà li assaporì d’avanzu i terrori di l’infernu. Tutti i ghjorni hè listessa canzona, ùn li lascia requie... Hè propiu un gattivu fiatu, un movè susgè! ZIA FIFFINA : Avete ragiò, Lellè ; hè un vechju propiu stranu! LELLETTA : U diavule ùn lu vole. Ci lu lascia per castigu. ZIA FIFFINA : Cuccagna, voi, Lellè ! Sò eiu chì sò da cumpienghje. L’invernu s’avvicina. L’avaraghju in casa di ghjornu è di notte. U ghjornu, cù a scusa d’assiste u giardinellu quì accantu, avaraghju da stà appressu ad ellu per dà li à quandu u sigaru, à quandu u vichjerinu, chì ùn finisce mai; è a sera, cù a scusa di fà cumpagnia à u me vechju è di masticà li u ghjurnale di a guerra, si pigliarà tuttu u focu è ci vularà ch’eiu veghji fin’à mezanotte mentre avarebbe bisognu di ripusà ste benedette osse. Oh! povara, ammantillata mè! Ùn ne aghju abbastanza cun Tattone. Saraghju ancu destinata à scunfinì u Scupatu... ZIU TATTONE : Canta, canta, o marmotta! À mè ùn mi pare mancu vera ch’ellu campi u Scupatu. U ghjornu, ùn saraghju solu è le nuttate mi pareranu menu longhe. Sia benedettu u Signore! LELLETTA : Lasciate lu dì, o Fiffì. A morte ùn sà ciò chì face. Ottu ghjorni fà s’hà pigliatu à Zucculinu chì era cusì bravu è digurdì ; è l’invernu scorsu, à me fratellu, giovanu cum'è l’acqua, tondu cum'è una mela, frescu cum'è u grecale, ingherlichjitu cum'è un merulu! È lascia 'ssu stralabiu, 'ssu fegnan, mentre a so morte sarebbe stata un sullevu per tutti ! ZIU TATTONE : Ùn ti piattu micca chì avarà i so difetti è ch'è più d’una volta hà rottu e scatule ancu à mè, ma eiu, à dì la franca... CECCA : Era vechju, ziu Tattò! Tutti i vechji site storti !... Ancu caccaru era cusì... ===QUADRU TERZU=== ====Scena prima==== SANTIUCCIA, ZIA FIFFINA, CECCA SANTIUCCIA (''chjama'') Zia Fiffì-i-i! O zia Fiffì-i-i! ZIA FIFFINA (''à la finestra'') Cosa ci hè avà? SANTIUCCIA : Hè mortu! ZIA FIFFINA (''stizzita'') Sò morte e to corne, o ciuffulò! SANTIUCCIA : Vi dicu chì hè mortu! Hè mortu à mumenti !... ZIA FIFFINA : U Scupatu? SANTIUCCIA : U Scupatu in persona. Pariva guaritu. Tuttu d’un colpu hà mandatu un gran' suspiru, hà chjosu l’ochji è ne hè passatu... ZIA FIFFINA : O tinti noi! Cè? o Cè? Tù sia scura, sì sorda? CECCA : Sò stata un po custì, zia Fiffì. Ùn avete intesu : u Scupatu... ZIA FIFFINA : Purtroppu ch’aghju intesu... Cosa diciarà Tattone ?... Ma eccu à Lelletta. ====Scena II==== E PRECEDENTE, LELLETTA, ZIU TATTONE LELLETTA : Chì stonde, figliole! Trà l’ortu, a capra è tutte ste bestiole, ùn ne possu più... Quantu rigretu à Tulò! (''À Fransoa, u so gattu'' :) Fatatu, cosa dite voi ? (''L’abbraccia'' :) Ma cosa avete tutte, ch’ùn dite nunda... Avete certe fasson... ZIU TATTONE : Hè vera, sò tutte mute chì hè un piacè !... ZIA FIFFINA : Sì, faremu le sceme... Ci hè propiu da fà le sceme... (''Singhjozza.'') ZIU TATTONE : Cos’hai, marmotta? Pienghji? Aspetta ch’eiu mori prima... CECCA : Ùn la sgridate, o ziu Tattò, lasciate la sfugà... ZIA FIFFINA : Sì, sta volta è cusì, ùn ci hè rimediu, u Scupatu hè mortu! LELLETTA : È dà li! ZIU TATTONE : Ne fate una vera cumedia! Chì vergogna! ZIA FIFFINA : Eppuru hè cusi... Aiò, o Lellè, andemu à priparà ci per fa e nostre parte... LELLETTA : Ça c’est fort: era mortu, hè rinvivitu, eppo' avà... ZIA FIFFINA : O scure! zitta Lellè, ci l’hà fatta à tradimentu... LELLETTA : À u lampu! O disgraziate! ZIA FIFFINA : Cusi bravu! LELLETTA : Cusi amurosu! SANTIUCCIA (''ironica'') : Cusì bravu è amurosu! LELLETTA : Cusì garbatu! CECCA (''ironica'') : Lu pughjatu! ZIU TATTONE : U casu hè propriu stranu! (''Manda un suspirone''.) ZIA FIFFINA : Chì curdogliu! LELLETTA : Chì perdita! Chì maloru! ZIU TATTONE : Signore, pigliate prestu anc’à mè! (''Tutti singhjozzanu''.) CECCA : Povaru Scupatu! Vivu, era un diavule. Mortu, ne fanu un santu! Mi salutarà à caccaru... ==Da vede dinù== * [[Antone Bonifacio]] [[Categoria:Teatru in lingua corsa]] 160mn9sskhttxx2075o1kak6xlryaa5 Antone Bonifacio 0 13080 364171 363084 2019-10-03T11:19:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki ''Antone Bonifacio'' (1866-1933) hè statu un [[littiratura|autore]] è [[puesia|pueta]] [[Corsica|corsu]]. ==Biugrafia== Antone Bonifacio nascì in Granaghjolu d'Ersa, in u [[Capicorsu]] u 19 di [[ghjinnaghju]] di u 1866. Fù prufissore in l'insignamentu sicundariu, in i culleghji o in i licei d'[[Aiacciu]], [[Corti]], [[Bastia]] è [[Nizza]]. Antone Bonifacio era cugnumatu ''[[Tiziu]]''. Hà fundatu l' [[Annu Corsu]] à [[Nizza]], incù [[Paulu Arrighi]] in u 1923. Antone Bonifacio fù un autore di [[teatru]]: ''[[U Scupatu]]'', ''All'urna'' (1923). Hà scrittu dinù bon'parechje [[puesie]], da 1916 à 1921, chì sò state publicate dopu in ''Frutti d'Imbernu'' in u 1925. Parechje di e so puesie sò state misse in [[musica]] da [[Petru Santu Leca]] (1879-1951): ''Ti tengu cara'' è ''Sott'a lu Ponte''. Antone Bonifacio hà scrittu dinù ''A Prima Grammatichella Corsa'' in u 1926, chì u fine n'era l'[[lingua corsa|unificazione di a scrittura corsa]]. Antone Bonifacio morse in [[Nizza]] u 4 di [[ghjunghju]] di u 1933. [[Carulu Giovoni]] li fece tandu u seguente omagiu:<ref>Multedo (1997).</ref>{{citazione|ùn hà mai scrittu un versu in vanu. Ogni riga era pregna à murale è savviezza.}} A parlata d'Antone Bonifacio era quella di u Capicorsu, più pricisamente quella di u so [[paese]] di [[Granaghjolu d'Ersa]]. Hà scrittu prima parechje opere in [[lingua taliana|talianu]] o in [[lingua francese|francese]], ed hè vinutu più dopu à a [[littiratura|scrittura]] in [[lingua corsa]]. ==Opere== ===Teatru=== * ''[[E galline di Zia Mega]]'' (1923) * ''All'urna'' (1923) * ''[[U Scupatu]]'' (1923) * ''[[Saremu soli... o pattunate]]'' (1933) ===Puesia=== * ''Frutti d'imbernu'' (1924): una raccolta di [[puesie]], incù un prefaziu d'Alfredo Galletti, prufissore di [[litteratura]] [[Italia|taliana]] à l'[[università]] di [[Bologna]]. Cumprende frà altre: ''[[A Vita hè una Lotta]]'', ''[[Malumore]]''. ===Prosa=== * ''Scappa Scappa Trè quadretti'' (1923) * ''[[L’angunia di un paisolu corsu]]'' (1926) * ''[[Prima di More]]'': publicatu in [[L'Annu Corsu]] per u 1926<ref>P. 53-57.</ref> ===Linguistica=== * ''A prima grammatichella corsa'' (1926) == Note == <references/> ==Bibliugrafia== * [http://www.wmaker.net/avivavoce/attachment/359262/ Roccu Multedo (1997) ''Antone Bonifacio'', A Viva Voce, n° 18] ==Ligami== * [http://www.wmaker.net/avivavoce/Antone-Bonifacio_a120.html A Viva Voce, Antone Bonifacio] ==Da vede dinù== * [[Granaghjolu d'Ersa]] * l'[[Annu Corsu]] [[Categoria:Scrivanu in lingua corsa|Bonifacio, Antone]] [[Categoria:Littiratura|Bonifacio, Antone]] 3tbbw24k2uqqqrouv7ryv58sllcu2y0 Tiziu 0 13081 187966 2009-09-18T19:23:37Z 90.27.179.17 Reindirizzamentu à [[Antone Bonifacio]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Antone Bonifacio]] 55nktmfg3epgtzzw4hh2vz500eo7nf3 Titanic 0 13082 369000 368999 2020-09-29T04:04:14Z 203.41.244.192 Reindirizzamentu à [[RMS Titanic]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[RMS Titanic]] 88t6whkemap9uxmclbjmrwztbszau7f Template:IT-BL 10 13084 351578 335196 2015-08-04T09:12:30Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346120]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Bellunu|Bellunu]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|BL]] </noinclude> 7al8hq7wwfmf4k2tds0sj1e4hx9ako9 Template:IT-PD 10 13085 351579 335237 2015-08-04T09:12:40Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346192]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Paduva|Paduva]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|PD]] </noinclude> sarnrd427fcsc2yw8nm1kiessrg5y5k Template:IT-RO 10 13086 351580 335250 2015-08-04T09:12:50Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346216]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Rovigu|Rovigu]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|RO]] </noinclude> ijr0h7rtsgbme60roxw2oe2i7an6asv Template:IT-TV 10 13087 351581 335267 2015-08-04T09:13:00Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346235]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Trevisu|Trevisu]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|TV]] </noinclude> n5yp8538vjrtwutcwxmv8u8ofupn6pm Template:IT-VE 10 13088 351582 335273 2015-08-04T09:13:10Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346242]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Venezia|Venezia]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|VE]] </noinclude> khkul6nuygo8oc6yiy3cxxbny4jn92q Template:IT-VI 10 13089 351583 335275 2015-08-04T09:13:21Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346244]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Vicenza|Vicenza]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|VI]] </noinclude> n9rbmnsmtj0n5buxt3vupc4pdqtqgw0 Template:IT-VR 10 13090 351584 335276 2015-08-04T09:13:31Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346245]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Verona|Verona]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|VR]] </noinclude> 6px9xhih7d6iutnebrafbjksgewy13l Pruvincia di Lisandria 0 13091 359127 347629 2018-05-03T17:38:08Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki A '''Pruvincia di Lisandria''' hè una pruvincia di u [[Piemonte]]. - Hà 190 cumune è cumporta 432.129 abitanti. - A superficia hè 3.560 km² è hè a terza pruvincia di u Piemonte, dopu e pruvince di Cuneu è di Torinu. - U so capilocu hè [[Lisandria]]. [[categoria:Piemonte]] tva5ng0pdae307p95196dns5y27k5ll Lisandria 0 13092 333136 296329 2014-03-23T14:33:22Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Lisandra''' (Lisòndria) hè una cumuna è una cità taliana, capilocu di a pruvincia omonima. Hè a terza cità Piemuntese per pupulazione (Dopu [[Torinu]] è [[Nuvara]]), cù un'agglumerzione urbana chì raghjunghje 93.000 abitanti. Hè un centru agricolu, industriale, universitariu. U merru hè Rita Rossa (2012-) [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Piemonte]] qtdn0pt0jik3ph440dpeqckf0h7emgs Acula codibianca 0 13093 373932 365656 2021-06-02T11:04:07Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'acula codibianca'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Haliaeetus albicilla LC0194.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Haliaeetus albicilla</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordini | ''[[Falconiformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Accipitridae]]'' |----- | Genaru | ''[[Haliaeetus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Haliaeetus albicilla''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Bielik1.jpg|250px]] |----- |} L' '''Acula codibianca''' ([[Haliaeetus albicilla]]) hè un [[rapaci]] chì faci parti di a famiglia di l'[[Accipitridae]]. Hè un [[acellu|aceddu]] maiori è alilargu. A coda hè corta. L'impiumatura hè [[brunu|bruna]] bughja, fora di u [[capu]] è a parti suttana di u [[collu|coddu]] chì sò più chjari. A coda hè [[biancu|bianca]] ind'è l'[[adultu]]. L'aculi codibianchi annosi t'ani a testa è u coddu bianchi. A testa hè larga è u [[bizzicu]] hè forti. I patti è u bizzicu sò [[giallu|giaddi]]. U ghjovanu hè più scuru, incù a [[coda]] è u bizzicu più bughji. [[File:JuvenieleZeearend1.jpg|thumb|left|200px|U ghjovanu]] L'acula codibianca stà accantu à l'[[acqua]], in i grandi [[fiume|fiumi]], i [[lavu|lava]] o ancu in i [[facciata|facciati]] [[mare|maritimi]]. Stà piuttostu à u cantu di u [[mare|mari]], ma accadi ch'edda stessi in [[piaghja]], o in i [[furesta|furesti]]. L'acula codibianca si scontra in [[Siberia]] ([[Russia]]), in u [[nordu]] di l'[[Auropa]], in u [[nordu]] di a [[China]], in u [[Giapponu]]. Ci sò i pupulazioni impurtanti in i paesi di l'exi-URSS, in [[Nurveghja]], in [[Pulogna]] è in [[Alimagna]] (in particulari in l'exi-[[Alimagna]] di l'[[Estu]]). Ci hè una piccula crescita di l'effettivi di l'acula codibianca, incausata da a so prutizzioni. Ma a pupulazioni in [[Auropa]] hè di circa 600 coppii. I minacci pà l'acula codibianca so l'usu di u [[vilenu]], a sparizioni di u so [[natura|ambienti naturali]], a [[caccia]] illegali, l'arrubecciu di l'[[ovu|ovi]] è di i piulacona. L'acula codibianca si nutrisci pà u più di [[pesce|pesci]] (95%). Ma accadi ch'edda chjappessi calchì [[acellu|aceddu]] o picculi [[mammiferu|mammiferi]] com'è u [[topu]] o ancu a [[volpi]]. Caccighjeghja sola o in coppiu. == In Corsica == [[File:Haliaeetus-albicilla-002.jpg|left|200px]] L'acula codibianca era prisenti in [[Corsica]] in i [[tempu|tempi]], ma hè sparita, dipoi [[1939]]. Ci hè pochi rinsignamenti annantu à prisenza di l'acula codibianca in [[Corsica]], ma pari ch'edda fussi piuttostu arrighjunata in a [[mare|costa]] [[estu|uriintali]], in u [[stagnu di Palu]], o in u [[stagnu di Chjurlinu]] (Thibault [[1983]]). Duranti u [[seculu XIX]], l'aculi codibianchi pudiani stà dinò in [[Bonifaziu]] è versu [[Aiacciu]]. Ci hè parechji ussirvazioni chì facini pinsà ch'eddi si tramutavani di tantu in tantu in [[muntagna]]. Dopu à a sparizioni di l'acula codibianca di [[Corsica]], ci hè statu calchì ussirvazioni, par asempiu in a [[bocca di Verdi]] in [[1966]], è da un [[pesca|piscadori]] in u [[stagnu di Chjurlinu]] di [[frivaghju]] [[1968]] (Thibault [[1983]]). L'acula codibianca pudaria essa introdutta torra in a [[Riserva di Scandula]]. Ma ci hè quantunqua u pinseri di a prisenza di l'[[alpana]] in a riserva. [[File:Haliaeetus albicilla MHNT.ZOO.2010.11.96.1.jpg|thumb| ''Haliaeetus albicilla'' ]] [[File:Haliaeetus albicilla groenlandicus MHNT.ZOO.2010.11.96.3.jpg|thumb| ''Haliaeetus albicilla groenlandicus'']] == Prutizzioni == Com'è tutti i [[rapace|rapaci]], l'acula codibianca hè prutetta da: * a cunvinzioni [[mondu|internaziunali]] di Washington ([[CITES]]) chì intardisci u [[cummerciu]] di i spezii di fauna è di flora minacciati di sparizioni. == Rifarenzi == * Thibault, Jean-Claude, Aceddi di Corsica - Les oiseaux de Corse, 1983, PRNC (in francesu) == Liami == * [http://www.corsematin.com/ra/diaporama/212689/calvi-l-aigle-pygargue-a-scandola-ou-le-retour-d-un-geant-chez-lui?utm_source=rss&utm_medium=feed&xtor=RSS-320& L'acula codibianca in Scandula] == Da veda dinò == * l' [[acula capibianca]] [[Categoria:Accipitridae]] 6ckcfrwvnueqsq9g4a7zpvhcxvhwbmj Haliaeetus albicilla 0 13094 188904 2009-09-28T16:42:30Z 90.28.191.212 Reindirizzamentu à [[Acula codibianca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Acula codibianca]] b8oeg3kaju074q9l8c4vh71metghst9 Isulottu di Gargalu 0 13098 363917 332845 2019-10-03T11:14:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Gargalo2.JPG|250px|left]] [[File:Gargalo.JPG|thumb|250px|right|L'isulottu di Gargalu]] L' '''Isulottu di Gargalu''' hè un isulottu di [[Corsica]]. Hè situatu in a [[Riserva di Scandula]]. Hè u più locu à punente di a riserva, ma dinù di a Corsica. In cima di l'isulottu, ci hè una torra ghjenuvese antica: a [[Torra di Gargalu]]. Hè stata custruita in u [[1610]], sottu a dirizzione di Anton' Ghjuvanni di [[Sarrula]]. U culore russiciu di l'isulottu vene da a prisenza di a [[riolita]], mischiata incù l'[[ignimbrita]]. Si stima ch ì a superficia di l'isulottu hè circa 17 ettari. L'altezza massima di l'isulottu hè 127 metri. Difatti, l'isulottu di Gargalu hè u più isulottu altu di [[Corsica]]. L'isulottu di Gargalu hè statu da sempre un periculu per a navigazione. Di fatti, ci hè un passaghju strettu chì sipara l'isultottu da a Punta di palazzu, incù una prufundezza chì in certi lochi ùn hè ch'è di dui metri. ==Fauna è flora== In generale, ci hè poca flora annantu à l'isulotti situati annantu à a costa uccidentale di a [[Corsica]], chì sò à spessu esposti à u ventu è à e timpeste, è male abritati da u [[punente]] è da u [[libecciu]]. 'Ssa situazione incauseghja una mancanza di piante è di fiori. Ma l'isulottu di Gargalu, per via di a so altezza abbastanza impurtante, hè menu espostu è abritatu megliu. Per via di quessa, ci hè una flora più abbundente ch'è in altrò. Frà e spezie di fauna prisente annantu à l'isulottu, si pò mintuvà : u [[topu cumunu]] (''rattus rattus''), l'[[acertulone]] (''archaeolacerta bedriagae''). ==Galleria d'imagine== <gallery> File:Corse-04906-réserve de Scandola.jpg|A torra genuvese di Gargalu File:0 Scandola Osani JPG1.jpg File:Scandola Gargalo JPG1.jpg|In u fondu, a torra genuvese File:Scandola Osani JPG2.jpg|L'isulottu di Gargalu è l'[[isulottu di Palazzu]] accantu </gallery> ==Ligami== * [http://www.interromania.com/media/pdf/benigni/ptolomeu.pdf Testu da [[Guidu Benigni]], cù a minzione di l'isulottu di Gargalu: "Ciò chì pò currisponde à l’isulottu di Gargalu è à i scogli di Scandula cum’è un periculu per a navigazione custera di nave lentissime d’issi tempi."] ==Da vede dinù== * a [[Riserva di Scandula]] {{Isulotti di Corsica}} [[Categoria:Isulotti di Corsica]] g8zc6a5jpdahwwiw98vafvk52g3samt Planoise 0 13099 369300 368904 2020-10-24T18:12:36Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Planoise Montage.jpg|thumb|left|Planoise]] {{cumuna suprana|cumuna=Planoise | statu=Francia | regione=Burgogna-Franca Cuntea | dipartimentu=Doubs | circundariu=Besançon | cantone=capilocu di [[cantoni di Besançon-Planoise|1 cantoni]] | insee=25050 | cp=25000 | merre= | latitudine=47° 13' 17" | lungitudine=5° 58' 05" | alt med=150 | alt min=0 | alt max=300 | sup ett=24 | sup km²=2.4 | pupulazione=20.700 | annu=1999 | densità=8625}} '''Planoise''' hè una [[cumuna]] di u dipartimentu di u> [[Doubs]], ci sò 20.700 abitanti ([[1999]]) chì si chjamanu i '''''planoisiens'''''. Planoise teni 2.4 km2 di superficia. == Evoluzione di a demografia == {| align="center" rules="all" cellspacing="0" cellpadding="4" style="border: 1px solid #999; border-right: 2px solid #999; border-bottom:2px solid #999; background: #f3fff3" |-style="background: #ddffdd" ! [[1959]] !! [[1962]] !! [[1971]] !! [[1977]] !! [[1989]] !! [[1990]] !! [[1999]] |- | align=center| 100 || align=center| 0 || align=center| 7480 || align=center| 12.000|| align=center| 21.300 || align=center| 18.489 || align=center| 20.700 |- | colspan=6 align=center| <small>Numaru ritenutu da poi à [[1990]] : [[Populazione senza i conti dopii]] |} == Omi cunnisciuti == * Lil Shaolin, rapper == Da vede dinù == * [[Francia]] * [[Dipartimentu]] * [[Regioni francesi]] == Fotò == <gallery> File:Franche-Comté-Planoise.JPG| File:Planoise depuis colline de Rosemont.JPG| File:Planoise IDF.jpg File:Panneau entrée Planoise.JPG File:Tag-Planoise-Besançon.JPG File:Planoise depuis malcombe.JPG File:Batiments IDF secteur Diderot.JPG File:Batiment rue Cassin.JPG </gallery> [[Categoria:Cità di a Francia]] 5a7sejm1p216auoua1uq7o9l9hutzwj Pavonu corsu 0 13104 373800 368979 2021-06-02T09:37:23Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U pavonu corsu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:La peonia del Gennargentu.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Paeonia corsica</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Spermatophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Dicotyledones]]'' |----- | Ordini | ''[[Ranales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Paeoniaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Paeonia]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Paeonia corsica''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> ''Sieber ex Tausch'', 1828</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|U pavonu corsu|link=Special:FilePath/Imagina_benvinuta.jpg]] |----- |} U '''Pavonu corsu''' (o [[pavone corsu]]) ([[Paeonia corsica|''Paeonia corsica'']]) hè un fiori chì faci parti di a famiglia di i [[Paeoniaceae]]. Hè endemicu di a [[Corsica]] è di a [[Sardegna]]. U pavonu corsu hè altu 30-70 cm. I so fiori sò rusulini, più o menu bughji. Fiurisci d'[[aprili]] o di [[maghju]]. Parechji sinonimi di ''Paeonia corsica'' sò: * Paeonia mascula var. corsica (Sieber ex Tausch) Gürke * Paeonia russoi var. reverchonii ''Legrand'' * Paeonia russoi var. leiocarpa (Coss.) ''Stern'' * Paeonia corallina var. corsica (Tausch) ''P.Fourn.'' * Paeonia corallina proles corsica (Tausch) ''Rouy & Foucaud'' * Paeonia corallina var. leiocarpa ''Coss.'' == In Corsica == U pavonu corsu hè prisenti in [[Corsica]]. Di fatti, esistini dui variità di pavonu (''paeonia'') in l'isula: a variità mediterrania, u pavonu cumunu (''Paeonia russoi'') è a variità specifica di a Corsica è di a Sardegna, u pavonu corsu (''Paeonia corsica''). Quiddu, si scontra più à spessu in [[Pumonti]] cà in [[Cismonti]], à un' altura trà 500 è 1100 metri. Par disgrazia, 'ssu fiori magnificu hè in traccia di spariscia à pocu à pocu, chì hè statu coltu troppu suventi. ==Rifarenzi== * Gamisans, Jacques, ''La flore endémique de Corse - A flora endemica di Corsica'', 1996, Edisud (in francesu) == Da vede dinò == * a [[flora di Corsica]] *[[Biscutella rotgesii]] *[[Canofula]] *[[Lepru corsu]] *[[Pinguicula corsica]] *[[Spinedda]] *[[Spinitriculu]] *[[Stachys corsica]] *[[Zafranu corsu]] [[Categoria:Paeoniaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] [[Categoria:Flora endemica di Corsica]] [[Categoria:Flora endemica di a Sardegna]] 6w7i9tb3pt77qgq0i5jtjvp7m5seker Pavone corsu 0 13105 190156 2009-10-13T18:48:40Z 90.14.243.81 Reindirizzamentu à [[Pavonu corsu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pavonu corsu]] 0tonv6th8p21upt7pmdgtfwvwb8t4jy Paeonia corsica 0 13106 190157 2009-10-13T18:48:52Z 90.14.243.81 Reindirizzamentu à [[Pavonu corsu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pavonu corsu]] 0tonv6th8p21upt7pmdgtfwvwb8t4jy Ditone (Bonifaziu) 0 13110 190795 2009-10-19T10:41:17Z 90.36.120.136 Reindirizzamentu à [[Ditonu (Bonifaziu)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ditonu (Bonifaziu)]] g8x2kyn0g907431c3luhwk86mvirglw Acula marina 0 13114 373808 368601 2021-06-02T09:40:37Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'acula marina'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Larus michahellis LC0046.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Larus michahellis</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordine | ''[[Charadriiformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Laridae]]'' |----- | Generu | ''[[Larus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Larus michahellis''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Johann Friedrich Naumann|Naumann]], 1840</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Larus portrait.jpg|250px]] |----- |} [[File:Larus michahellis atlantis MHNT.ZOO.2010.11.122.7.jpg|thumb| ''Larus michahellis atlantis'']] L' '''Acula marina''' (''[[Larus michahellis]]'') hè un [[acellu]] chì face parte di a famiglia di i [[Laridae]]. Ind'è l'[[adultu]], u [[spinu]] è l'[[ala|ale]] sò [[grisgiu|grisge]]. E patte sò [[giallu|gialle]]. U [[bizzicu]] hè giallu. L'[[ochju|ochji]] sò chirchjati [[rossu]]. Ci hè puchissimu dismurfisimu sessuale. I ghjovani sò piu [[brunu|bruni]], cù u bizzicu più scuri è e patte à spessu rusuline. L'acula [[mare|marina]] hè alta 58-68 cm. A so apertura [[ala|alare]] hè 130-160 cm. Pesa trà 700 è 1300 grammi. L'acula marina hè prisente annantu à u [[mare|litturale]] è tutte l'isule di l'area di u [[Mare Terraniu]], ma dinù annantu à u [[Oceanu Atlanticu|litturale atlanticu]], da u [[Maroccu]] à a [[Brittania]]. Difatti, l'acula marina hè u più acellu [[mare|marinu]] cumunu in l'areale di u [[Mare Terraniu]], incù guasi 120 000 coppii arrighjunati in u mediterraniu [[uvestu|occidentale]]. [[File:Larus michahellis LC0045.jpg|left|300px|thumb|In bulu]] L'acula marina era in traccia di sparisce à u principu di u [[seculu XX]], ma dipoi qualchì dicenniu, a so populazione hà crisciutu di manera impurtanta, à tal' puntu chì 'ssa spezia hè cunsiderata qualchì volta cum'è una spezia troppa abbundente è priculosa per l'altre spezie. Difatti, l'acule marine anu cumincitatu dipoi parechji anni à arrighjunisce si ancu in e cità è vicinu à i [[fiumu|fiumi]]. L'acula marina manghja picculi [[pesciu|pesci]], piulaconi d'[[acellu|acelli]] è [[cadaveru|cadaveri]]. Hè [[caccia|cacciadore]] è [[pesca|piscadore]]. Purtroppu, 'ssu acellu hè statu capace di cambià u so modu di nutrisce si, andendu ancu à circà u so cibu in i rumenzuli. Si cunsidereghja ch'ellu hè 'ssu cambiamentu chì hà incausatu a crescita recente di a populazione d'acule marine. L'acula marina hè stata cunsiderata frà pocu cum'è una spezia distinta è sputica. Innanzi, era classata in a spezia 'Larus cachinnans'. Da u puntu di vista di a sistematica, ci sò trè sottuspezie d'acule marine: * ''Larus michahellis michahellis'' * ''Larus michahellis lusitanius'' * ''Larus michahellis atlantis'' ==Prutezzione== L'acula marina hè prutetta da: * a Cunvenzione di [[Berna]] : annessu II == In Corsica == [[File:Noli-IMG 1740.JPG|left|200px|thumb|U ghjovanu]] L'acula marina hè prisente è abbundente in [[Corsica]]. Hè ancu chjamata [[gabbianu cumunu]]. Parte è più si trovanu annantu à l'isulotti di [[Corsica]] è u [[mare|litturale]]. E culonie più impurtante d'acule marine sò situate (Thibault 1983) annantu à facciata uccidentale cum'è in [[Scandula]], l'[[Isule Sanguinare]], l'[[Isule Lavezzi]] è l'[[Isule Cerbicale]]. Frà 1977 è 1980, 2250 [[acellu|acelli]] sò stati cuntati, spartuti in 33 culonie (Thibault 1983). Ci n'hè moltu più avà è niente ch'è per a [[regione|rigione]] d'[[Aiacciu]], si stima chì ci hè 1000 coppii d'acule marine. Durante l'annu, ci sò dinù e visite di parechje acule marine chì venenu da u steriore, è chì si ne stanu annantu à i stagni di a [[Costa orientale]] è ancu in i porti. À tempi muderni, s'hè custatatu chì l'acule marine vanu à nutrisce si in i ruminzulaghhi di l'interiori, è ponu cullà cusì sin'à 800 metri. À i ghjorni d'oghje, ci hè ancu u pinseru chì 'ssu accriscimentu di a populazione d'acule marine incauseghja parechji prublemi. Unu di 'ssi prublemi per l'[[industria|attività]] [[omu|umani]] hè u risicu d'accidente incù un [[aviò]] o un [[elicottreru]]. Ma ci sò dinù altri prublemi incù a [[fauna]] è a [[flora]] di l'[[Corsica|isula]], è in particulare incù l'aviafauna è una spezia rarissima: l'[[acula marina corsa]] ([[larus audouinii]]): quella soffre di 'ssa abundenza d'acule marine, perchè li pò manghjà i so ovi o i so piulaconi, ma li pò ancu catturà e so prede. ==Citazione== Accade chì l'acula marina fussi mintuvata in u [[cantu]] o in a [[litteratura]] [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in a [[canzone]] ''D'un volu'' di [[Canta u Populu Corsu]]: :''È lu to sensu s'infrebba :''D'ùn pudè la accumpagna :''Chjosa da l'umbriccia niedda :''Di l'[[omu|umana]] falsita :''À goda l'[[aria]] serena :''Cum'è l'acula [[mare|marina]] :''Cum'è l'acula marina.'' * o in a canzone ''Solenzara'' di [[Regina è Brunu]]: :''È a [[stella]] mattutina :''Sempre mi vol'aspettà :''Quand'a mio [[vela]] [[Roma|latina]] :''Cum'un acula marina :''Nant'u [[mare]] si ne và.'' == Da vede dinù == * l' [[acula]] * l'[[Acula marina corsa]] * l'[[avifauna di Corsica]] == Referenze == * Thibault, Jean-Claude, Acelli di Corsica - Les oiseaux de Corse, 1983, PRNC (in francesu) == Ligami == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/lesoiseaux3.html Lessicu - L'acelli, [[Adecec]]] * [http://www.corsematin.com/ra/environnement/139006/le-goeland-leucophee-va-avoir-du-plomb-dans-l-aile Articulu annantu à l'acula marina in Corse-matin] [[Categoria:Laridae]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] r3itsj60ygp865fwbr7u88g8ff51e7b Larus michahellis 0 13115 190978 2009-10-22T15:39:23Z 90.28.188.2 Reindirizzamentu à [[Acula marina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Acula marina]] 9hq59q2d696rwkwh7i69w1qfue9rzc5 Gabbianu cumunu 0 13116 190982 2009-10-22T15:42:58Z 90.28.188.2 Reindirizzamentu à [[Acula marina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[acula marina]] 3ju27gf8nr16pimv4j94z2d8h2qdm4c Charles Darwin 0 13118 365128 336013 2019-11-24T10:06:00Z Epìdosis 6943 Fix categoria wikitext text/x-wiki '''Charles Darwin''' era un scientìficu inglese. Hè natu u [[12 di ferraghju]] [[1809]], hè mortu u [[19 d'aprile]] [[1882]]. Hà fattu un viaghju di cinqu'ani intornu à u mondu nantu u batellu '''HMS Beagle'''. I so dui libri i più impurtanti sò '''"On the Origin of Species"''' (L'orìgine di e spezie, 1859) è '''"The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex"''' (l'ascendenza di l'omu in relazione cù a sessualità, 1871). [[File:Darwin.jpg|thumb|350 px|none|Charles Darwin]] {{DEFAULTSORT:Darwin, Charles}} [[Categoria:Scienze esatte è naturale]] [[Categoria:Biologia]] phnw2bdc28xk43futeq1v2h1s1b9poe Artropodu 0 13119 368960 368958 2020-09-24T20:19:32Z Thadh 16787 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} Un '''artropodu''' hè un [[organismu]] di divisiona [[Tassonumia|tassonomica]] '''Arthropoda'''. Sta divisione conta parechje classe: l'[[insetti]], i crustacei, l'arachnide (ragnate, [[scurpionu neru|scurpione]], ecc.). [[Categoria:Fauna]] e0210a68v7552fbt3m84nt8o8xxt5io Villa d'Adda 0 13122 374422 374421 2021-07-25T06:08:57Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Villa d'Adda''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[File:Villa d'Adda-Centro.png|300px|thumb|center|Villa d'Adda.]] [[File:CoA Villa d'Adda.png|80px|center]] |- | cumuna | Villa d'Adda |- |statu | Italia |- | pruvincia | Bergamo |- | nome officiale | Villa d'Adda |- | codice postale | 24030 |- | lungitudine | 9° 28′ 0′′ E |- | latitudine | 45° 43′ 0′′ N |- | altitudine | 286 m s.l.m. |- | superficia | 6 km² |- | populazione | 4.757 |- | dinsità | 793 ab./km² |- | nome abitanti | villadaddesi |- |} '''Villa d'Adda''' hè una [[cumuna]] [[lumbardia|lombarda]] di a [[pruvincia di Bergamo]]. Teni 4.757 abitanti. {{clear}} == Riferimenti == == Liami == *[http://www.comune.villadadda.bg.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuni di Lombardia]] de359hfht7cr2ku6dk9l0v56v9dzn4o Gabbianu corsu 0 13123 373827 368599 2021-06-02T09:44:55Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U gabbianu corsu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Korallenmöve vorn.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Larus audouinii</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordine | ''[[Charadriiformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Laridae]]'' |----- | Generu | ''[[Larus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Larus audouinii''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Payraudeau]], 1826</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Korallenmöve Flug.jpg|250px]] |----- |} U '''Gabbianu corsu''' (''[[Larus audouinii]]'') hè un [[acellu]] chì face parte di a famiglia di i [[Laridae]]. A scuperta scentifica di u gabbianu corsu hè stata fatta per a prima volta in [[Corsica]], in [[1826]], in u [[golfu di Vintilegne]] è in l'isulotti Bruzzi, da [[Charles Payraudeau]]. U nome [[latinu]] ''Larus audouinii'' hè statu datu in onore di u [[natura|naturalistu]] [[Francia|francese]] Jean Victoire Audouin. U gabbianu corsu hè un acellu marinu, chì ùn friquenta ch'è u [[mare|litturale]] è l'isulotti. À i [[ghjornu|ghjorni]] d'oghje, a populazione mundiale hè stimata à circa 20 000 coppii, tutti situati in l'areale di u [[Mare Terraniu]]. A populazione più impurtante si trova in [[Spagna]], in u delta di l'[[Ebru]]. In la [[regione|rigione]] di [[Catalogna]], ci hè circa 16000 coppii. In u sessanta invece, a populazione mundiale tutale era stimata à 2000 coppii, è 'ssa spezia era tandu in traccia di sparisce. U gabbianu corsu hè longu 45-55 cm. A so apertura alare hè 115-145 cm. Pesa da 600 à 800 grammi. A cuvata di u gabbianu corsu hè di dui o trè [[ovu|ovi]], d'[[aprile]] o di [[maghju]]. I piulaconi sò allevati dopu durente 5 [[settimana|simane]]. U gabbianu corsu pò essa cunfusu incù l'[[acula marina cumuna]]. Ma ci sò e differenze trà e dui spezie: u gabbianu corsu hè bizzichirossa, invece l'acula marina cumuna hè bizzichigialla. U gabbianu corsu hè dinù più chjuca è e so [[ala|ale]] sò più strette ch'è quelle di l'acula marina cumuna. Infine, e patte di u gabbianu corsu sò [[grisgiu|grisge]]-[[verde]], quand'elle sò [[giallu|gialle]] ind'è l'acula marina cumuna. U gabbianu corsu manghja picculi [[pesciu|pesci]]. Accade ancu ch'ella catturessi [[insettu|insetti]] maiori. Ma ùn friquenta micca i rumenzulaghji, cum'ella face l'[[acula marina]] cumuna. == Prutezzione == U gabbianu corsu hè un [[acellu]] schersissimu è minacciatu di sparizione, ancu s'è a populazione [[mondu|mundiale]] tutale hà crisciutu un pocu 'ssi ultimi [[annu|anni]]. Hè scrittu annantu à a Lista [[rossu|Rossa]] di e spezie minacciate di l'IUCN. Hè prutetta da: * a Cunvenzione di [[Berna]] : annessu II * a Cunvinzione di [[Bonn]] : Annessu I * a Cunvinzione di [[Barcilona]]: Annessu II du u protocollu == In Corsica == [[File:Korallenmöve Gruppe.jpg|left|250px|thumb]] U gabbianu corsu hè prisente in [[Corsica]]. Si stima ch'ellu ci hè un centu di coppii in [[Corsica]]. 'Sse populazione sò in [[Aiacciu]] in [[Asprettu]], annantu à parechji isulotti cum'è [[Finuchjarola]], a [[Giraglia]] è [[Capense]], i [[Lavezzi]] è e [[Cerbicale]]. A culonia di gabbiani corsi di u [[Capicorsu]] hè rimarchevule, è per via di quessa, l'isulotti [[Finuchjarola]] anu ottinutu u statutu di [[Riserva naturale]]. Difatti, u gabbianu corsu hè diventatu unu di i simbuli di u [[Capicorsu]]. E minacce per a populazione di l'isula di gabbianu corsu venenu in particulare di l'accriscimentu recente di a populazione d'acule marine cumune. Difatti, u gabbianu corsu soffre di 'ssa abundenza d'acule marine cumune, perchè li pò manghjà i so [[ovu|ovi]] o i so piulaconi, ma li pì dinù catturà e so prede. Un' antra minaccia per u gabbianu corsu, vene da a ghjente chì sbarcanu annantu à i siti ind'ellu hè arrighjunatu, ancu quand'ellu hè [[leghje|difesu]]. Chì hè impurtante chì 'ssi [[acellu|acelli]] ùn fussini micca diranghjati, perchè accade chì tandu, l'[[adultu|adulti]] fughjenu da u [[nidu]], lascendu i so piulaconi soli, chì ponu tandu esse catturati da i so [[predatore|predatori]]. [[File:Ichthyaetus audouinii MHNT.ZOO.2010.11.122.2.jpg|thumb|''Ichthyaetus audouinii'']] ==Lessicu== U gabbianu corsu hè ancu chjamatu l'[[acula marina corsa]]. == Da vede dinù == * l' [[acula]] * l' [[acula marina]] * l'[[avifauna di Corsica]] == Referenze == * Thibault, Jean-Claude, Acelli di Corsica - Les oiseaux de Corse, 1983, PRNC (in francese) * [http://www.amis-du-parc-naturel-corse.org/parc-naturel-corse/goeland.htm L'acula marina corsa] == Ligami == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/lesoiseaux3.html Lessicu - L'acelli, [[Adecec]]] * [http://www.corsematin.com/ra/environnement/139006/le-goeland-leucophee-va-avoir-du-plomb-dans-l-aile Articulu annantu à l'acula marina cumuna è l'acula marina corsa in Corse-matin] [[Categoria:Laridae]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] plkjw1u2dwiqiri73pm1e6jym49x26u Larus audouinii 0 13124 354280 191400 2016-06-12T00:22:39Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Gabbianu corsu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Gabbianu corsu]] 6pt1ed2e5d1z2i862icqcpo6yzsnm8d Acula marina cumuna 0 13125 191402 2009-10-26T16:44:51Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Acula marina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Acula marina]] 9hq59q2d696rwkwh7i69w1qfue9rzc5 Template:IT-AL 10 13127 351585 335188 2015-08-04T09:13:41Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346106]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Lisandria|Lisandria]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|AL]] </noinclude> h4abn0879rhmzv3pvmvo3egjf9r20dn Template:IT-AT 10 13128 351586 335191 2015-08-04T09:13:50Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346114]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia d'Asti|Asti]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|AT]] </noinclude> ci0a5db13fwdys3vpw0tmump2im4fa6 Template:IT-BI 10 13129 351587 335195 2015-08-04T09:14:00Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346119]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Biella|Biella]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|BI]] </noinclude> 695iqdqg824azt1rxwjh2fqzfqpvfhp Template:IT-CN 10 13130 351588 335204 2015-08-04T09:14:10Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346137]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Cuneu|Cuneu]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|CN]] </noinclude> m8t506hcbemp5t9a6bokm8r1wu2qnxp Template:IT-NO 10 13131 351589 335234 2015-08-04T09:14:21Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346183]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Nuvara|Nuvara]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|NO]] </noinclude> 2dk0ygxjmhnpqjykl0ccfpop7j2a25p Template:IT-VB 10 13132 351590 335271 2015-08-04T09:14:32Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346240]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di u Verbanu, Cusiu è Ossola|Verbanu, Cusiu è Ossola]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|VB]] </noinclude> nglkkb6n88tcgwcd720mdohth9rwvqe Template:IT-VC 10 13133 351591 335272 2015-08-04T09:14:43Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346241]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Vercelli|Vercelli]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|VC]] </noinclude> br7qejny4rcpr81qq3wxg8mop0nar01 Francescu Piazzoli 0 13135 332492 218766 2014-03-23T14:20:25Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Francescu Piazzoli''' (1895-1937) era un autore in lingua corsa. Era cugnumatu l'[[Orsu d'Orezza]]. Hè statu un cullaburadore di [[A Muvra]], ind'ellu hà publicatu parechje puesie. Era dinù un amatore di chjam'è rispondi. Irrendentistu, s'hè cullucatu dopu in [[Italia]]. ==Bibliugrafia== * [[Preghera (Francescu Piazzoli)|Preghera]]: una puesia publicata in l'edizione di [[A Muvra]] di u 1929. {{c-supranu}} {{Scrivanu in lingua corsa}} [[Categoria:Scrivanu in lingua corsa]] qfa2vhhajt97fwhztnb5i8gic8v19cf Lavasina 0 13136 377975 374901 2021-12-04T21:24:21Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki '''Lavasina''' hè un paisolu di u [[Capicorsu]]. Hè à sette chilometri à ù nordu di [[Bastia]]. Dipende di à cumuna di [[Brandu]]. À [[torra di Lavasina]]. [[File:Lavasinap.jpg|thumb|250 px|none|U Paese di Lavasina (Corsica)]] [[Categoria:Paese di Corsica]] 1kw1twhha5jgbbejqqccrkqu4w3r2yy Maastricht 0 13137 363200 347158 2019-08-04T19:56:04Z RaphGamer1256 14878 wikitext text/x-wiki '''Maastricht''' hè una città di i [[Paesi Bassi]] è hè u capilocu di à pruvincia di [[Limburgu]]. [[Categoria:Paesi Bassi]] m8ijsmk791hnbeu5uo1acoykp362ydo Liegi 0 13138 351494 347155 2015-08-04T05:24:31Z Alpinu 1121 /* Cose da vede */ Universita -> Università wikitext text/x-wiki '''Liegi''' hè una città [[Belgica|belga]] è hè ancu u capilocu di a pruvincia. == Cose da vede == Ci sò parechji musei (u Museu d'arte mudernu è d'arte cuntempuràneu, u grande Museu Curtius, u Museu di Zoolugià, u Museu di a vita wallonne, l'Archeoforum…) è lochi culturalli (L'Aquariu du l'Università di Liegi, a Casa di Scienze, u Centru storicu…). [[Categoria:Belgica]] ekft67tl1rtlv5yltf8z6pgjk29npji Paleontologìa 0 13139 365129 333781 2019-11-24T10:06:11Z Epìdosis 6943 Fix categoria wikitext text/x-wiki hè a scenza chì tratta di i fussili è di l'evoluzione di l'esere vivi. hè stata creàta da [[Georges Cuvier]]. [[Categoria:Scienze esatte è naturale]] [[Categoria:Geologia]] jtytl71y9nzp6jw35bvq28c4u9wgg76 Claude Debussy 0 13140 348228 348227 2015-07-03T13:34:12Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Claude Debussy ca 1908, foto av Félix Nadar.jpg|right|thumb|Claude-Achille Debussy]] '''Claude-Achille Debussy''' (natu 22 [[agostu]] 1862 in [[Saint-Germain-en-Laye]] è mortu u 25 [[marzu]] 1918 à [[Parighji]]) fù unu [[musicante]] [[Francia|francese]]. == Opere principali == === Opere pè pianoforte === * 1890-1905: ''Suite Bergamasque'' * 1903: ''Estampes'' * 1904: ''L'isle joyeuse'' * 1904: ''Images, Livre I'' * 1907: ''Images, Livre II'' * 1909: ''Préludes, Livre I'' * 1910-1912: ''Préludes, Livre II'' === Opere pè orchestra === * 1892-1894: ''Prélude à l'après midi d'un faune'' * 1897-1899: ''Nocturnes'' * 1903-1905: ''La mer'' [[Categoria:Biugrafia|Debussy, Claude]] [[Categoria:Francesu|Debussy, Claude]] [[Categoria:Musicante|Debussy, Claude]] tpy1khyrnfqfv3n32hua724b8p5nhda Maurice Ravel 0 13141 349000 333412 2015-07-06T12:37:20Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Maurice Ravel 1912.jpg|thumb|right|Maurice Ravel]] '''Maurice Ravel''' (natu u 7 [[marzu]] 1875 à [[Ciboure]] è mortu u 28 [[dicembre]] 1937 in [[Parighji]]) fù unu [[musica|musicante]] [[Francia|francese]]. == Opere principali == *''Sérénade grotesque'' (1893) *''Menuet antique'' (1895) *''Pavane pour une infante défunte'' (1899) *''Jeux d'eau'' (1901) *''Myrrha'' (1901) *''Alcyone'' (1902) *''Quatuor en fa'' (1902) *''Alyssa'' (1903) *''Shéhérazade'' (1903) *''Sonatine'' (1905) *''Miroirs'' (1905) *''Introduction et Allegro'' (1906) *''Histoires naturelles'' (1906) *''Rapsodie espagnole'' (1907) *''L'Heure espagnole'' (1907-1911) *''Gaspard de la nuit'' (1908) *''Ma Mère l'Oye'' (1908) *''Daphnis et Chloé'' (1909-1912) *''Valses nobles et sentimentales'' (1911) *''Trois poèmes de Mallarmé'' (1913) *''Mélodies hébraïques'' (1914) *''Le Tombeau de Couperin'' (1917) *''L'Enfant et les Sortilèges'' (1919-1925) *''La Valse'' (1920) *''Chansons madécasses'' (1922) *''Sonate pour violon et violoncelle'' (1922) *''Tzigane'' (1924) *''Sonate pour violon et piano'' (1927) *''Boléro'' (1928) *''Concerto pour la main gauche'' (1930) *''Concerto en sol'' (1931) *''Don Quichotte à Dulcinée'' (1932) [[Categoria:Musicante]] bt8ztsb1fmzb108cw0ap3bqe49ttwr3 Saremu soli... o pattunate 0 13143 361901 334306 2019-04-04T20:22:54Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki '''Saremu soli... o pattunate''' hè una cumidiola, una pizzetta di teatru in lingua corsa, scritta da [[Antone Bonifaziu]] (ufficialmente Antone Bonifacio) (1866-1933). Hè stata publicata in l'[[Annu Corsu]] in u 1933 (pagine 8). Hè stata ripublicata dopu in l'''Antulugia di a litteratura corsa'' di [[Matteu Ceccalci]]. A cumidiola mette in scena cinqui persunaghji: Mussiù Primi, Madama Primi (Marietta), Mussiù Secondi, Madama Secondi, Madama Terzi. A pizzetta cumporta trè "quadretti". Si tratta di ghjelusia... ==Saremu soli... o pattunate== ''Cumidiola in trè quadretti'' ''Persone'' ''MUSSIÙ PRIMI, MADAMA PRIMI, moglie di u precidente. MUSSIÙ SECONDI, elittricista. MADAMA SECONDI, moglie di u precidente. MADAMA TERZI, sociara di Mussiù Primi.'' ''A scena si passa in Bastia.'' ===PRIMU QUADRETTU=== ''Ind’u salottu di Madama Primi.'' ====Scena prima==== ''MADAMA SECONDI, eppo MADAMA PRIMI'' MADAMA SECONDI (''aspetta''). Da sè : Aghju una zerga! La cunnoscu pocu 'ssa Madama Primi ; ma vai puru ch' hà da sente ne duie. Quandu s'hà cumed ella un maritu frescu è zitellu ùn si va a circà l'omi maturi. Vergugnusaccia ! MADAMA PRIMI (''s’avanza graziosa è surridente''). Ah! site voi, Madama Secondi ; chì maraviglia ! MADAMA SECONDI (''fretissima'') : L’avete detta; una vera maraviglia! (''Da sè:'') Bella è civetta da veru. È ch’uchjacci ! Farianu fà u capitombulu ancu à Sant’Antone... MADAMA PRIMI : Cosa v’accade, Madama Secondi ? Avete l’aria assai scunturbata... MADAMA SECONDI : N’aghju forse ancu a canzona ! (''Da sè :'') Aghju e malle chì mi prudiscenu... MADAMA PRIMI : Vogliu crede ch’ùn l’avete micca cun mè, almenu? MADAMA SECONDI : Hè appuntu cun voi ch’e l’aghju, cun voi chì, in corte parolle, site una brutta !... MADAMA PRIMI (''da sè, murtificata'') : Dev’esse scimita, 'ssa donna !... MADAMA SECONDI : Sì, una brutta !... MADAMA PRIMI : Sapete! Misurate e vostre parolle : ùn site micca in casa vostra... MADAMA SECONDI : Sò in casa di u vostru maritu... Andate puru chì u rispittate u vostru maritu ! Ma sta volta, ùn hà da finisce cusine vogliu fà vi esse a risa è a ciantera di tutta Bastia... MADAMA PRIMI : Què mi piace, stamane !... MADAMA SECONDI: Sì, vi vogliu amparà à rispittà i mariti di l’altre. MADAMA PRIMI : Ma infine spiighemu ci, o Madama Secondi... MADAMA SECONDI : Chì tante spiigazione. Site una scandalosa !... MADAMA PRIMI (''pienghjendu'') : Andate vi ne... MADAMA SECONDI (''minacciosa'') : Una rubaccia ! Una mullizzona, una... MADAMA PRIMI : Infama !... Buciarda! (''Casca ind’un sidione scumvolta.'') ====Scena II==== ''E STESSE, più MUSSIÙ PRIMI'' MUSSIÙ PRIMI (''chì entra'') : Cosa ci hè? Cos’è stu baccanu ! (''À Madama Primi:'') Tù, o Mariè, sta zitta! calma ti... (''À Madama Secondi:'') Mi maravigliu assai di voi, o Madama Secondi. Venite à inghjurià a ghjente in casa soia. Cosa sò ste manere ? Cosa v’hanu fattu ?... MADAMA SECONDI : Ùn gridate tantu mancu voi, o Mussiù Primi. Avanti di cundannà à unu bisogna à sente lu. A vostra moglie pò pienghje ma nigà, nò! (''Li porghje una lettara.'') MUSSIÙ PRIMI (''leghje a lettara à bassa voce'') ''Caru Mussiù, ''Cum'è avemu già cunvinutu, v’aspettu ghjovi in casa meia trà 5 ore è 7 ore cume l’altra volta. U me maritu ùn turnerà ch’è à 8 ore. Saremu soli è senza alcun suspettu. Cusì simu sicuri di fà la franca.'' ''Vi salutu distintamente.'' ''MARIETTA PRIMI.'' (''Da sè, dopu lettu:'') Hè corta corta ma più chjara ùn pò esse. È a scrittura è propiu quella di Marietta. Sò un omu ruvinatu ! (Cnn rabbia avvicinendu si à la moglie, sprufundata:) Hè toia o ùn hè toia, sta lettara ? (Madama hè incapace di pruferì parolla.) Donna perfida ! chì tace accunsente. (''Li dà un pattone. Madamu Prima, fora di sè, si ritira più morta ch'è viva.'') MADAMA SECONDI : Site un brav’omu, o Mussiù Primi, è in Bastia tuttu u mondu vi stima, è cumpienghjerà a vostra disgrazia. Ma anch’eiu sò da pienghje. (''S’asciuva e lagrime.'') MUSSIÙ PRIMI Ma 'ssa lettara duve l’avete scaturita ? MADAMA SECONDI L’aghju trova ind’u scagnu di u me maritu. Ùn la videte ch’hè indirizzata ad ellu ? U me maritu ùn hè più un zitillacciu. Hè incapace di fà scimizie è ghjè da crede chì hè statu pruvucatu da 'ss’indegna. Avà sapete tuttu. (''Esce pienghjendu.'') ====Scena III==== ''MUSSIÙ PRIMI, solu.'' Per vita meia, què hè un bruttu sonniu. Ch'è Marietta m’inganni mi pare incridibile. Ùn mi vede mai tuttu. Chéri di qui, chéri di là, ùn hà altre parolle in bocca. Ùn sà cosa fà per fà mi piacè. Ùn escu mai una volta senza ch’ella ùn m’accumpagni fin’à la porta è ghjè sempre in finestra ad aspittà mi quandu stò per rientre in casa. Mi rende contu di tutti i so passi è di tutti i so pinseri. Fin quì, in Bastia, ùn ci era altri detti : Madama Primi hè u fiore di tutte e spose! Cosa diciaranu dumane da San Ghjiseppu à Toga? Perchè ùn ci hè à dì: Più bella prova di a so infideltà ùn si pò avè. (''Rileghje a lettara :'') A faremu. franca, saremu soli è senz’alcun suspettu. Chì calma perfida ! Parla cum'è u pueta. A ponu dì: A donna hè un sirpente velinosu, a bucia incarnata, un misteru insundabile. (''Sente à Marietta chì suspira è si lagna''): Pienghji puru, o falsò! Ti l’hai cerca. Ma fendu a to disgrazia hai fattu ancu a meia. Pazienza! U castigu hà da vene per tutti. Ma prima vogliu andà à sente l’umacciu ch’hà scumbiatu a me mugliaccia, eppo da corsu faraghju a me vindetta senza remissione. Tutt’è dui ci hanu da passà. ===SECONDU QUADRETTU=== ''Ind’u scagnu di Mussiù Secondi'' ====Scena prima==== ''MUSSIÙ SECONDI è MUSSIÙ PRIMI'' MUSSIÙ SECONDI (''da sè, videndu entrà Mussiù Primi'') : Tè! Mussiù Primi. Cosa vole à st’ora, 'ss’arnese ? Avarebbe forse scupertu... MUSSIÙ PRIMI, impassibile ùn dice nunda. MUSSIÙ SECONDI: Cosa desiderate, o Mussiù ? Ind’u me magazinu accantu ci hè làmpane di tutte e grandezze, di tutte e marche, di tutti i prezzi. MUSSIÙ PRIMI (''severu'') : Ùn sò ghjuntu per cumprà! (''Da sè:'') Circhemu di cunsirvà u nostru sanguefredu. MUSSIÙ SECONDI : Ah! capiscu : site ghjuntu per vende. Ma hè troppu tardi: per st’annu tutte e me cummande... MUSSIÙ PRIMI : È nemmenu sò ghjuntu per vende. In stu momentu ùn si tratta di questione d’interesse. Si tratta di questione d’onore. Aiò, o Mussiù Secondi, ùn fate u Vinachese! Ùn hè a prima volta chì mi videte, è oramai in Bastia ci cunnuscemu tutti. MUSSIÙ SECONDI (''hà messu i spichjetti'') : Ah! scusate, o Mussiù Primi... Ch’acceghi s'è v’avia cunnusciutu! Cosa volete? S’invechja è a vista si ne và... Altru ch’è vi cunnoscu! È megliu aghju cunnusciutu i vostri genitori. Chì donna a vostra mamma! Ella sì, chì sapeva guadagnà li è fa a so sacchetta! Di 'sse donne, oghje in Bastia si n’hè persa a grana... MUSSIÙ PRIMI : A sapemu! (''Da sè:'') Chì gulpone! Ùn sò cosa mi tene di minà li subitu un cazzottu sopra u muccichile... MUSSIÙ SECONDI : È vostru babbu! Era assai più attimpatu di mè, ma nimu a li faceva; quante volte s’hè andatu cun ellu per 'ssu Pinetu à caccia à e culumbelle! MUSSIÙ PRIMI : A caccia à e culumbelle, n’hè? E avà. appressu à e culumbelle ùn ci andate più? MUSSIÙ SECONDI : Ùn hè u laziu chì manca è la gamba hè sempre lesta, ma a vista... MUSSIÙ PRIMI: Dite : avete cunnusciutu u me babbu è a me mamma. È a me moglie ùn la cunnuscete? MUSSIÙ SECONDI : Mi pare di cunnosce la di vista : una bella bruna ch’hà tuttu per ella, n’hè ? MUSSIÙ PRIMI : Sì per ella... (''Da sè :'') è per l’altri. (''Forte :'') Allora dite chì a cunnuscete appena... MUSSIÙ SECONDI : Appena... MUSSIÙ PRIMI : È s'è eiu vi pruvassi chì a cunnuscete binissimu? MUSSIÙ SECONDI : Ùn ci sarebbe nulla di male... MUSSIÙ PRIMI : A cridete ? O Mussiù Secondi, ùn vi basta d’esse furbu, site dinò insulente! Ùn ci hè nunda di male, n’hè, à disunurà una donna, ad avilì un omu, à mette u scumpigliu ind’ una casa? MUSSIÙ SECONDI (''da sè :'') L’omu hè scemu o imbriacu... Cunvene di schisà le... (''Forte :'') Scusate, o Mussiù Primi, avete certi discorsi chì mi piacenu pocu. A collara v’acceca è site, senza dubiu, vittima di qualchì malintesu... MUSSIÙ PRIMI: Chì tanti malintesi! (Li mette u lettera sott’ à l’ochji j Avarete a fronte di nigà? MUSSIÙ SECONDI : 'Ssa lettara, ùn la negu, hè indirizzata à mè. Ma duve l’avete trova ? Chì vi l’hà data? (''Da sè:'') Aghju capitu! (''Scrigna una porta è chjama.'') Fidalma? Fidalma ?... ====Scena II==== ''I STESSI, più MADAMA SECONDI'' MADAMA SECONDI (''da sè, videndu Mussiù Primi'') : Avà sò bella! Sentu vene a libicciata !... MUSSIÙ SECONDI : Senti, o Fidalma! Allora, ùn la voli ancu perde l’abitudine di frughignà ind’u me scagnu? Sì sempre a stessa? MADAMA SECONDI : Sì, perchè listessu sì sempre ancu tù. Videte, o Mussiù Primi, ùn ci hè serva o patrona chì si ne vada liscia caschendu indi 'ssa trappula. À tutte li mette e zampe addossu ; hè un veru scandalu. MUSSIÙ SECONDI (''li dà un pattone'') : Intantu achjappa ti què! U restu si rigulerà stasera... MADAMA SECONDI (''scappa pienghjendu è gridendu'') : Ch’ellu ti sia resu da u boia, o mullizzô! ====Scena III==== ''MUSSIÙ PRIMI è MUSSIÙ SECONDI'' MUSSIÙ SECONDI : Ùn fate casu à e so parolle, o Mussiù Primi! Hè propiu una bistiola cumprimittente! Ghjalosa cum'è una gatta! In ogni donna vede una rivale è mi face passà una vita da cani... MUSSIÙ PRIMI : Oghje, però, vi sarebbe difficile di pruvà ch’ella hà tortu a vostra moglie ed eiu u pattone chì voi li avete datu un esciaraghju di quì senza ripurtà lu sopra a vostra faccia, multiplichendu lu. Saperete ciò chì costa d’andà à circà a moglie d'un' onest’omu. (''Alza la manu.'') MUSSIÙ SECONDI : Un po pianu, o Mussiù Primi! Ùn sò ancu un omu ad avè paura d’un altr’omu ed eiu, s'è u vostru casu ùn fussi scusevule, hè un pezzu ch’e vi avaria messu à la porta cun qualcosa daretu... MUSSIÙ PRIMI : Chì tuppè! MUSSIÙ SECONDI : Ùn ci hè tuppè chì tenga! Ma sintite: Sì, a cunnoscu a vostra moglie. Sì, a lettara chì m’avete fattu vede hè à mè, propriu à mè chì l’hà scritta. Ma s'è sapeste tuttu... MUSSIÙ PRIMI : Ma parlate subitu allora... Ùn dumandu megliu ch'è di sapè tuttu... MUSSIÙ SECONDI : Impussibile : prima di dumane ùn possu parlà. Sò ligatu da u segretu prufissiunale... MUSSIÙ PRIMI : Cusì parlanu i preti, l’avucati è i birbanti cum'è voi! MUSSIÙ SECONDI : Site propriu cumpromittente, vi dicu! Vi ghjuru sopra l’onore è sopra i sacramenti ch'è dumane saparete tuttu... MUSSIÙ PRIMI (''da sè''): Ch’aghju da fà? (''Forte:'') Ebbè, simu intesi, Mussiù Primi! Circaraghju d’avè pazienza fin’ à dumane. Ma tenete à mente ch'è, s'è in stu mumentu, à l’insultu aghjunghjete a burla dumane pudarete fà u vostru attu di cuntrizzione. Vi la ghjuru anch’eiu sopra l’onore è sopra i sacramenti! ===TERZU QUADRETTU=== ''Ind’u salottu di Madama Terzi'' ====Scena prima==== ''MUSSIÙ PRIMI, solu.'' (''Da sè'':) Cun tutti st’impicci è imbrogli ùn sò più cosa pinsà. In primu locu, Secondi ùn mi pare omu à fà capricci : hè vechju, malconciu è vi sputa in faccia quand’ellu vi parla. Vistu l’omu, vista a ragione è un credu chì Marietta abbia pudutu innamurà si d’ellu. Però cù e donne ogn’aspittà si à tuttu : si n’hè vistu tante chì si sò innamurate di veri mostri mentre avianu a scelta. Cume a dice u pruverbiu : Amore è tigna ùn guardanu duve si mettenu. Pudaria accade dinò ch'è 'ssu vechju arnese travagli pe u contu di qualch’altru! A capochjula d’un ruffianu ùn li manca! Un segretu, hà dettu, un secretu prufissiunale! Cosa diaule pò esse ? Una cosa certa hè ch'è a lettara hè custì è chì ghjè Marietta chì l’hà scritta! Saremu soli! A faremu franca! Cosa cuntava di fà franca 'ssa Marietta? Andemu à vede ciò chì pensa di tuttu què, mammasò... Ùn aghju trovu à Marietta in casa nostra; è dunque quì, è mammasò ghjè à u currente. Ma eccu la! (''Entra Mudama Terzi.'') ====Scena II==== ''MUSSIÙ PRIMI è MADAMA TERZI'' MADAMA TERZI : Ah! site voi ? Tuttu voi ? Avete un bellu curagiu à vene in casa meia! Ci hè 'ssa povara figliola ch’ùn hà calatu ochju tutta a santa nuttata. È ind’u so corpu, da ieri sera, ùn ci hè scesu un brisgiulu di pane... Ùn face ch'è pienghje : "Ambrosgiu hà intaccatu u me onore! Mi hà datu un pattone! " Altre parolle ùn li si pò caccià di bocca... Una moglie tutt’amore, tutta riguardi !... No, ùn ne erate degnu! Maladiscu u ghjornu ch’aghju datu u cunsensu... MUSSIÙ PRIMI : Ma sintite, o mammasò! Lasciate mi parlà... MADAMA TERZI: Ch’ete da dìne ?... Minà à me figliola ! Ùn’ inghjuria simile ùn la possu inghjotte! Oh! nò, tenè! (''Li dà un pattone.'') Eccu quellu ch’avete datu à la me Marietta... Avà pigliate vi u meiu. (''Li ne dà un altru.'') Ampararete !... MUSSIÙ PRIMI (''da sè'') : Curnutu, forse. Schiaffittatu, di sicuru. Ma cuntentu, nò! Perdingulina! Qualchidunu hà da pagà le tutte... (''Forte:'') Accettu tuttu, o mammasò, perchè ùn vogliu mancà vi di rispettu. Ma lighjete què, almenu; lighjete a lettara chì a vostra figliola hà scrittu à un omacciu, eppo dite mi s'è ùn ci hè da fà perde a bussula à tutt’ognunu... (Li dà a lettara.) MADAMA TERZI (''leghje a lettara eppo da sè trinichendu u capu'') : Sta lettara scuncerta è ùn ci hè à dì ch’ella ùn sia di Marietta. Aghju avutu forse e mane troppu leste. Ma cosa l’hè pigliatu à 'ssa zitella ? Dighjà e so lagrime cundite di silenziu ùn mi sò tantu piaciute. Pussibile ch’ella abbia persu a capochjula à 'ssu puntu? (Entra a donna di casa, purtendu una lettara. Da sè :) Hè roba per Marietta ma possu puru leghje... (''Dopu lettu :'') Avà rispiru... Sia benedetta a santissima Vergine! Tuttu si spiega, o me ghjennaru, è, per l’appuntu, hè u troppu bon' core di Marietta chì hè cagione di tantu male! L’aghju sempre detta, eiu : 'ssa zitella ùn sà dì a so ragiò. Tenè, o indegnu, ampararete à ricumpinsà cusì male a vostra moglie è à piglià ombra per nunda. (''Porghje a lettara.'') Lighjete forte! MUSSIÙ PRIMI, angusciatu (''leghje'') : Petru Secondi, elittricista, à Madama Marietta Primi Madama, U vostru sposu hè vinutu à fà mi una scena à prupositu di l’ultima lettara chì m’avete scrittu è data li du a matta di me moglie. Mi sò difesu cù u vostru maritu cum'è aghju pudutu senza però tradisce u secretu. Vi rimandu a vostra prima lettara. Una volta letta, u vostru maritu turnerà quellu di prima senza altru rimorsu ch'è quellu d’avè vi sturbatu. Mi dispiace assai d’esse a cagione indiretta di ciò ch’hè stalvatu. Saluti rispettosi. P. SECONDI. (Mussiù Primi lascia scappà un suspiru.) MADAMA TERZI : Ùn suspirate ! Lighjete l’altra lettara avà, o scimigò. MUSSIÙ PRIMI (''leghje a lettara di Marietta'') ''Mussiù, Secondu u vostru cunsigliu mi sà decisa pe u plafonnier. E misure ind'è u scagnu di me maritu site già ghjuntu à piglià le. Ùn resta dunque più ch’è à piazzà a lampana. Vi pregu di vene ghjovi prossimu trà 5 è 7 ore. Cusì rientrendu in casa, versu 8 ore, M. Primi truverà u so scagnu schiaritu cum'è in pienu ghjornu. 'Ssu rigalu di a so moglie, u vigilia di u so festa, sarà per ellu una bella surpresa. Ed eiu saraghju ancu più cuntenta ched ellu. Contu sopra voi senza fallu.'' Saluti distinti. MARIETTA PRIMA. MADAMA TERZI : Eccu una tragedia chì finisce in cumedia. Chì ne dite, o Mussiù Primi? MUSSIÙ PRIMI : Cosa vulete ch’è vi dica, o mammasò ? A me gioia hè grande ma più maiò è u me rimorsu. Ma avale? MADAMA TERZI : Avale? Bisogna arrangià subitu st’affare. Aspittate... (Esce.) ====Scena III==== ''MUSSIÙ PRIMI, eppo MADAMA TERZI chì vene cun MADAMA PRIMI'' MADAMA TERZI (''sustinendu a figliola'') : Aiò, o Mariè! Ùn fà a cinnina; vai è posa accantu à u to maritu... MADAMA PRIMI: Nò, nò! M’hà umiliatu! inghjuriatu! minatu !... MADAMA TERZI : Posa quì allora è senti: u to maritu t’hà mancatu, a ricunnosce anch’ellu è ti ne dumanda scusa. Ma sappia ch’ùn ci hè veru amore senza ghjalusia... MADAMA PRIMI: M’hà minatu per nunda! MUSSIÙ PRIMI : Hè vera, a me mugliuccia, ma ti dumandu perdonu. (''Và à pusà accantu ad ellu.'') MADAMA TERZI : S’hè lasciatu accicà da la collara, o Mariè, ma sò ubligata di ricunnosce chì un altru, à la so piazza, averebbe fattu forse ancu peghju. Si sempre a stessa : una criatura. Cos’hè sta manera di scrive à l’omi: «Vinite à tal’ora. Saraghju sola. A faremu franca. » Invece di mette ti à pienghje è à suspirà avaristi duvutu almenu spiigà ti subitu è fà valè a to ragione; ùn ci sarebbe statu stu scumpigliu! MADAMA PRIMI (''pienghje'') : Ma ùn duvia dà mi un pattone... MADAMA TERZI : È torna : pattoni tuttu u mondu ne hà avutu è chì l’hà avuti i si tinarà. Un’altra volta tutti faremu e cose cun più calma. Ùn pienghje più, o Mariè! È voi, Ambrò, ascultate à mammasò : basgiate a vostra moglie è ch’ella sia finita. (''Mussiù Primi abbraccia u moglie.'') (''Casca u tindone.'') ==Da vede dinù== * [[Antone Bonifacio]] * [[U Scupatu]]: un antra cumidiola d'Antone Bonifacio [[Categoria:Teatru in lingua corsa]] 8dcr1n6i2ochwmniurdtpzr6nfiszgv Antone Bonifaziu 0 13144 191912 2009-11-02T19:30:33Z 90.36.249.213 Reindirizzamentu à [[Antone Bonifacio]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Antone Bonifacio]] 55nktmfg3epgtzzw4hh2vz500eo7nf3 Barack Obama 0 13145 375068 369423 2021-08-11T08:09:12Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:President Barack Obama.jpg|thumb|right|Barack Obama.]] '''Barack Hussein Obama II''' (natu u 4 [[agostu]] [[1961]], [[Honolulu]], [[Hawaii]]) hè statu u 44imu Prisidente de i [[Stati Uniti d'America]] da u [[2009]] à u [[2017]]. Hè u prima [[americanu]] di culore è u prima à esse natu in [[Hawaii]]. == Biugrafia == Obama hè statu dinù u più ghjovane senatore di i Stati Uniti d’America, di u statu d'[[Illinois]], da [[ghjennaghju]] [[2005]] à a so demissione dopu à l'elezzione di prisidente in nuvembre [[2008]]. U 9 [[ottobre]] [[2009]], Obama hà vintu u [[Premiu Nobel]] per a Pace. ==Da vede dinò== * [[Listinu di i presidenti americani]] [[Categoria:Puliticante|Obama]] [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Obama]] [[Categoria:Americanu|Obama]] [[Categoria:Biugrafia]] bfzbd1oeurv2rx9dm2jh8w8zbax7j3g Template:Indice tamaticu 10 13146 373502 372797 2021-06-02T05:00:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| | width="50%" valign="middle" | {| width="100%" border="0" cellspacing="0" cellpadding="5" <!----------------------------------------------> | width="10%" | [[File:Pinicola enucleator.png|50px|center]] | width="90%" style="font-size: 95%; " | '''Avifauna'''<br/> [[Acula marina]]&nbsp;- [[Acula marina corsa]]&nbsp;- [[Acula codibianca]]&nbsp;- [[Pichjarina]]&nbsp;- [[Altore barbutu]]&nbsp;- [[Cuccu]]&nbsp;- [[Alpana]]&nbsp;- [[Milvu]]&nbsp; - [[Cardalina]]&nbsp; - [[Puppusgiula]]&nbsp; - [[Margonu]]&nbsp; <!----------------------------------------------> |- <!----------------------------------------------> | [[Image:Nuvola apps edu languages.png|40px|center]] | style="font-size: 95%; border-top: 1px dashed #AAAAAA;" | '''Fauna'''<br/> [[Cignale]]&nbsp;- [[Ghjira]]&nbsp;- [[Ricciu]]&nbsp;- [[Muvra]]&nbsp;- [[Ranedda]]&nbsp;- [[Acertulone]]&nbsp;- [[Cervu corsu]]&nbsp;- [[Cuppulata d'Hermann]]&nbsp; - [[Lumaca d'Aiacciu]]&nbsp; - [[Topu mascaratu]]&nbsp; <!----------------------------------------------> |- <!----------------------------------------------> | [[Image:Nuvola apps bookcase.png|40px|center]] | style="font-size: 95%; border-top: 1px dashed #AAAAAA;" | '''Archeologia'''<br/> [[Castellu di Tappa]]&nbsp;- [[Frate è a Sora]]&nbsp;- [[Cuccuruzzu]]&nbsp;- [[Casa di l'Orcu]]&nbsp;- [[Casa di l'Orca]]&nbsp;- <!----------------------------------------------> |- <!----------------------------------------------> | [[Image:Nuvola_apps_kdmconfig.png|40px|center]] | style="font-size: 95%; border-top: 1px dashed #AAAAAA;" | '''Funghi'''<br/> [[Antropologia]]&nbsp;- [[Archeologia]]&nbsp;- [[Ecologia]]&nbsp;- [[Geografia]]&nbsp;- [[Geopulitica]]&nbsp;- [[Storia]]&nbsp;- [[Linguistica]]&nbsp;- [[Musicologia]]&nbsp;- [[Filosofia]]&nbsp;- [[Psicologia]]&nbsp;- [[Scenze cognitive]]&nbsp;- [[Scenze di l'informazione è di e biblioteche]]&nbsp;- [[Sociologia]]&nbsp; <!----------------------------------------------> |} | width="50%" valign="top" | {| width="100%" border="0" cellspacing="0" cellpadding="5" |- <!----------------------------------------------> | width="10%" | [[Image:Nuvola apps kalzium.png|40px|center]] | width="90%" style="font-size: 95%;" | '''Flora'''<br/> [[Pavonu corsu]]&nbsp;- [[Sambula]]&nbsp;- [[Sciappapetra]]&nbsp;- [[Filetta sischese]]&nbsp; - [[Arburi di Ghjuda]] <!----------------------------------------------> |- <!----------------------------------------------> | [[File:Capitello modanatura mo 01.svg|40px|center]] | style="font-size: 95%; border-top: 1px dashed #AAAAAA; " | '''Storia'''<br/> [[Samperu Corsu]]&nbsp;- [[Ugo Colonna]]&nbsp;- [[Pasquale Paoli]]&nbsp;- [[Rinucciu di la Rocca]]&nbsp;- [[Carlu Bonaparte]]&nbsp; <!----------------------------------------------> |- <!----------------------------------------------> | [[Image:Nuvola apps atlantik.png|40px|center]] | style="font-size: 95%; border-top: 1px dashed #AAAAAA;" | '''Cantu'''<br/> [[Dormi, dormi, bel Bambin]]&nbsp;- [[Ciandarmaria di Sarra]]&nbsp;- [[Cucina]]&nbsp;- [[Divertimentu]]&nbsp;- [[Giardinu]]&nbsp;- [[Ghjocu]]&nbsp;- [[Nutrizione]]&nbsp;- [[Salute]]&nbsp;- [[Sessualità]]&nbsp;- [[Sport]]&nbsp;- [[Televisione]]&nbsp;- [[Turisimu]]&nbsp;- [[Trasportu]] <!----------------------------------------------> |- <!----------------------------------------------> | [[Image:Nuvola apps xmag.png|40px|center]] | style="font-size: 95%; border-top: 1px dashed #AAAAAA;" | '''Ricerca è navigazione'''<br/> [[Articuli di qualità]]&nbsp;- [[Indice alfabeticu]]&nbsp;- [[Indice tematicu]]&nbsp;- [[Pagine nuvelle]]&nbsp;- [[:Category:Principale|Radica di e categurie]] <!----------------------------------------------> |} |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> o7ye678whtockyiyve74yie22mxfwyt Umberto Eco 0 13147 376591 376465 2021-09-02T20:47:18Z Jun Misugi 295 m wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Umberto Eco 01.jpg|thumb|200px|Umberto in u 2005]] '''Umberto Eco''' ([[Lisandria]], 5 ghjennaghju 1932 - [[Milanu]], 19 ferraghju 2016) hè statu unu [[scrivanu|scrittore]], [[filusufia|filosofu]], accademicu, semiologu, [[linguistica|linguista]] è bibliòfilu [[Piemonte|piemuntese]] di fama internaziunale. == Biugrafia == Da u [[2008]] era prufessure è prisidente di a Scola Superiore di Studi Umanistici à l'[[Università]] di [[Bologna]]. Hà [[littiratura|scrittu]] numarosi saggi di semiotica, [[estetica]] di u [[mediu evu]], [[linguistica]] e [[filosofia]], è [[littiratura|rumanzi]] di sucessu. Ha pigliatu u diploma [[università|universitariu]] in [[filosofia]] in u 1954 à l'Università di [[Torinu]] incù Luigi Pareyson incù una tesi nant'à l'estetica di Tummasu d'Aquino. ==Opere== ===Romanzi=== * '''U nome di a rosa''' (1980) - Da quessu u libru hè derivatu u film omonimu incù [[Sean Connery]], [[Christian Slater]] è [[Ron Perlman]]. * '''U pèndolo di Foucault''' (1988) – * '''L'isula di u ghjornu nanzu''' (1994) - * '''Baudolino''' (2000) - * '''A misteriosa fiara di a regina Loana''' (2004) - * '''U cimiteru di Praga''' (2010) - ===Altre opere=== Eco ha dinù scrittu numarosi saggi di filosofia, semiotica, linguistica, estetica: * '''Diariu minimu''' (1963), Milanu: Mondadori (incù a famosa Fenomenologia di Mike Bongiorno e u famoso Elogio di Franti). * '''Sviluppu di a estetica di u Mediu evo''' (1959), Milanu: Marzorati. * '''Arte è bellezza nantu a estetica di u Mediu evo''' (1987), Milanu: Bompiani. [[Categoria:Scrivanu|Eco, Umberto]] [[Categoria:Filosofu|Eco, Umberto]] [[Categoria:Talianu|Eco, Umberto]] [[Categoria:Biugrafia]] p734tmyhsnh52etf5vdxy9amfknntxs Cervu corsu 0 13148 366584 192195 2020-05-15T15:58:04Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Cervu di Corsica]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cervu di Corsica]] thnwug3p7rcdobhcx113idmfmzljx2b Pinochju 0 13150 358532 350248 2018-02-06T22:58:40Z 2602:306:83A9:3D00:4874:C2F0:7F10:186C wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''Pinochju''''' (tìtulu [[lingua inglese|inglese]] è [[lingua francese|francese]]: ''Pinocchio'') hè un [[cinemà|filmu]] [[americanu]] d'animazione è drama di l'annu [[1940]], realizatu da [[Hamilton Luske]] è [[Ben Sharpsteen]]. E voci di i rolli principali sò state parlate da [[Cliff Edwards]], [[Dick Jones|Dickie Jones]], [[Christian Rub]], [[Mel Blanc]], [[Walter Catlett]], [[Charles Judels]], [[Evelyn Venable]] è [[Frankie Darro]]. [[Categoria:Filmu di l'annu 1940]] [[Categoria:Filmu d'animazione]] [[Categoria:Filmu americanu]] [[Categoria:Drama (Filmu)]] 8neb59ryt1a6y63u9na51rfesjsvejn Ager Gun 0 13151 350954 350177 2015-07-09T17:22:47Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Ager Coffee Mill Gun IMG 2685.JPG|thumb|right|260px|L'Ager Gun in un museu]] L''''Ager Gun''' o '''Union (Repeating) Gun''' fù una di e prime [[mitragliatrice|mitragliatrici]] (manuali). Hè stata aduprata in a [[Guerra Civile Americana]] (1861-1865). Ùn si sà micca quale fù lu inventore di ssa arma é quandu hè stata inventata. Di règula, si dice chè u meccànicu [[Wilson Ager]] l'hà custrutta in l'anni 1860/61. Ma ancu i nomi di Edward Nugent é William Palmer si lèganu incù l'Union Gun. Pò ésse chè l'orìgine di l'arma si trova in l'annu 1855 (o ancu prima). Fù una mitragliera meccànica, micca cumpletamente autumàtica cum'è e mitragliatrici oghjinche. Avìa una cadenza di 150-160 colpi per minutu é hà pudutu tirà à una distanza effettiva di 1000 yards (più di 900 metri). Di ghjugnu 1861, l'Ager Gun hè stata prisentata à lu presidente [[americanu]] [[Abraham Lincoln]]. In a Guerra Civile Americana, a [[U.S. Army]] hà avutu almenu 64 mitragliatrice di ssu tipu. A [[U.S. Navy]] avìa alcuni esemplari dinò. L'Ager hè stata aduprata, per esempiu, durante e battaglie seguenti: [[Battaglia di Seven Pines|Seven Pines (o Fair Oaks)]], [[Battaglia di i Sette Ghjorni]] (tutte é dùie in u 1862), [[Battaglia di Petersburg|Petersburg]] (1864). [[Categoria:Mitragliosa|Ager]] [[Categoria:Arma di a Guerra Civile Americana|Ager]] [[Categoria:Arma à focu]] 6thi45rfht5bzeit6nguy2tne18g416 Gatling Gun M1862 0 13152 350176 332560 2015-07-07T22:04:24Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Gatling Model 1862.JPG|thumb|300px|Gatling Gun M1862 Tipu I]] A '''Gatling Gun Mudellu''' (cortu:'''M''') '''1862''' fù una di e prime [[mitragliatrice|mitragliose]] (meccàniche). Hè stata usata in a [[Guerra Civile Americana]] (1861-1865). A cadenza nurmale hè stata di 150-200 colpi, a cadenza massimale di 600 colpi per minutu. Hè stata aduprata durante a [[Battaglia di Petersburg]] in u [[1864]]/[[1865]]. [[Image:Gatling gun 1862 Type II (2).jpg|thumb|300px|Gatling Gun M1862 Tipu II]] [[Categoria:Mitragliosa|Gatling M1862]] [[Categoria:Arma di a Guerra Civile Americana|Gatling M1862]] [[Categoria:Arma à focu]] 83885ehg596d3vrpugxxqnl3hg7sy9j Categoria:Mitragliosa 14 13153 327835 318300 2013-03-16T15:04:11Z Addbot 7246 [[M:User:Addbot|Bot:]] Migrating 36 interwiki links, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q7132805]] [[M:User:Addbot/WDS|(translate me)]] wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Bulogna 0 13154 372462 372461 2021-04-04T12:25:26Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Bologna]] à [[Bulogna]]: nome wikitext text/x-wiki '''Bulogna''' (talianu: ''Bologna'') hè una cumuna è una cità taliana, capilocu di a regione [[Emilia è Romagna]] è di a pruvincia omonima. Raghjunghje i 375.985 abitanti. Hè un centru universitariu, industriale, culturale è scientificu di i più impurtanti di u paese. [[Categoria:Cumuna d'Italia]] 3052s81p9ml1mqjioyrm3eepqpkr8bn Mozart 0 13155 333529 325655 2014-03-23T14:41:20Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Wolfgang-amadeus-mozart 1.jpg|thumb|right|200px|Wolfgang Amadeus Mozart]] '''Wolfgang Amadeus Mozart''', (u nome cumpletu era ''Johannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus Mozart'') ([[Salisburgu]] 27 ghjennaghju 1756– [[Vienna]] 5 decembre 1791), fù unu prolificu è impurtante musicante austriacu di l'epica classica. == Opere principali == * 41 sinfonie * 27 concerti per piano * 5 concerti per violinu * 22 opere liriche [[Categoria:Musicante]] qki0210n5vy8fk2utqnbdioj4pusmba Browning Automatic Rifle 0 13157 350168 348976 2015-07-07T22:01:40Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:BarM1918VWM.jpg|thumb|300px|U BAR M1918]] A '''Browning Automatic Rifle''', o cunnusciutu sempliciamente cum'è "u '''BAR'''" hè una [[mitragliosa]] leghjera di una cadenza finu à 650 colpi/minutu chì hè, per esempiu, stata usata da e forze armate americane da u 1918 à l'anni 1960. ==Da vede dinò== *[[M1 Garand]] *[[Henry Rifle]] *[[munizione]] *[[MG3]] *[[Sharps Rifle]] [[Categoria:Arma à focu]] [[Categoria:Mitragliosa|BAR]] og7jdjicvqohesygmg9xtr3otddnsw5 Munimentu di a Terra Sacra in Vignola 0 13158 333536 195040 2014-03-23T14:41:30Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:Terra Sacra.jpg|thumb|right|300px|U Munimentu di a Terra Sacra in Vignola]] U '''Munimentu di a Terra Sacra in Vignola''' hè un munimentu di [[Corsica]]. Hè situatu annantu à a cumuna d'[[Aiacciu]], à u liveddu di u stradonu chì và versu l'[[Isuli Sanguinari]], à u cantu di u mari, in [[Vignola]]. Hè unu di i sei munimenti ditti di a "Terra Sacra" chì sò stati custruiti in u mondu da 1929 à 1933. Difatti, i sei munimenti, cuncipiti da u scultori [[Gaston Deblaize]] sò stati eretti in parechji loca: * à Arlington, in i Stati Uniti d'America: erettu in 1927 * in [[Parighji]], in una cappedda l'[[Invalidi]]: erettu in 1929 * annantu à u scogliu di Guernic in [[Francia]]: erettu in 1931 * in u paesi nativu di Gaston Deblaize, in [[Francia]]: à Cinq Mars la Pile, vicinu à Tours * in Vignola in [[Aiacciu]]: erettu in 1933 * à Bois-le Prêtre: 'ssu ultimu munimentu fù erettu dopu à a morti di u scultori, in 1935, à l'iniziativa di a so moglia [[File:Terra Sacra3.jpg|250px|left]] U munimentu di Vignola hè un umaghju è una tistimunianza di a ricunniscenza pà i millai di corsi chì sò morti duranti à prima guerra mundiali. In cima di u munimentu, ci si trova a terra colta in dodici loca ind'eddi ci funi i battagli. Ci hè una stela annantu à u munimenti di Vignola, ind'eddi si vedini i spichi di [[granu]]. 'Ssa stela hè stata creata da Gaston Deblaize, in mimoria d' Alexandre, mortu l'ottu uttrovi 1918, à un mesi di l'armistiziu. Alexandre murì in l'attaccu di u Wallmüller ed era u cumpagnu di Gaston Deblaize, chì fù dinò unu di i cumbattanti di a guerra di 1914. 'Ssu granu annantu à a stela di u munimentu di Vignola hè un simbulu di fertilità è di rinascita. Si rifarisci à a vulintà di trasmetta u missaghju chì u sacrifiziu di tanti viti hè statu mori utili è hà parmissu di suminà un' antru avvena. Hè cusì chì tutti l'anni, l'ondici nuvembri, ci sò la ghjenti chì vani à spona u granu davantu à u munimentu di Vignola. U munimentu di Vignola hè statu inauguratu u 30 sittembri 1933. Erani prisenti Gaston Doumergue è [[Ghjacintu Campiglia]], u merri d'[[Aiacciu]] à l'ebbica. ==Rifarenzi== * Corse-matin ''U munimentu di a Terra Sacra'', 12 nuvembri 2009 (in francesu) * [http://www.gueules-cassees.asso.fr/gueules_images/revues/312/docs/all.pdf I munimenti di a Terra Sacra, p. 9-13 (in francesu)] ==Da veda dinò== * [[Aiacciu]] [[Categoria:Munimentu di Corsica]] tbbaahxtsxzbsh8znsg19x3oh1mfwtt Johannes Brahms 0 13159 348749 332893 2015-07-06T09:19:54Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Johannes Brahms 1853.jpg|thumb|right|Johannes Brahms]] '''Johannes Brahms''' era natu à [[Amburgu]] u 7 [[maghju]] 1833 hè mortu a [[Vienna]] u 3 [[aprile]] 1897. Hè statu unu di più importanti [[musicanti]] [[Germania|alemani]] di u periodu romanticu [[Categoria:Musicante]] dp87uwpnswtcjmcvy4so4g5d8hbk4ay Ottawa 0 13160 371814 371795 2021-01-31T13:52:44Z 2A01:E0A:34E:3480:5949:3F01:C3FB:7675 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Museum-civ.jpg|right|300px|thumb|Ottawa]] '''Ottawa''' hè a capitale di u [[Canadà]]. Hè situata in [[Ontariu]]. Hà à l'incirca 1 milione d'abitanti. [[Categoria:Cità di u Canadà]] [[Categoria:Cità di l'Ontariu]] ma81aue7tss401v37c3wvzl2hp1uld6 Toronto 0 13161 369106 369105 2020-10-07T06:10:34Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Toronto - ON - Toronto Skyline2.jpg|thumb|250px|U centru di Toronto]] '''Toronto''' hè a cità a più grande di u [[Canadà]]. Ha più di 600 km² di superficia è circa 5 milioni d'abitanti. Hè situata in a pruvincia di l'[[Ontariu]]. ==Da vede dinò== *[[York University]] [[Categoria:Cità di u Canadà]] 4ujd6svwy1n2g18dl7g4z119yhy4kux Sguìzzera 0 13162 371909 371908 2021-02-03T20:54:25Z Jumpy01 11155 -c wikitext text/x-wiki [[File:Flag of Switzerland (Pantone).svg|thumb|A bandera di a Svizzera]] A '''Svizzera''' o '''Cunfederazione svizzera''' hè un paese d'Europa cintrale è, sient'è certe definizione, di u Punente, furmatu da 26 cantoni, incù [[Berna]] per capitale, qualchì volta chjamata " cità federale ". ==Geograffia== Hè cuttighjata da l'[[Italia]] à u sudu, a [[Francia]] à u punente, a [[Germania]] à u nordu, è l'[[Austria]] è u [[Liechtenstein]] à livante. A Svizzera hè un paese senza costa oceanica, ma chì dispone d'un accessu direttu à u mare per u [[Renu]] (Cunvinzione di Mannheim). A superficia di u paese hè di 41 285 km2. Hè geugraficamente divisa trà l'Alpe, l'altupianu svizzeru è u Giura. Mentre chì l'Alpe occupanu a forza parte di u territoriu. ===Pupulazione=== A pupulazione di a Svizzera varca i 8 milioni d'abitanti ed hè per u più cuncintrata annantu à l'altupianu, dunde si situeghjanu e cità e più maiò. Frà elle, Zurigu è [[Ginevra]] sò dui grandi centri ecunomichi è cità mundiale. ==Storia== U stabilimentu di a Cunfederazione svizzera hè tradiziunalmente datatu à u 1u aostu [[di u 1291]], chì hè annualmente cilibratu cum'è [[Festa naziunale svizzera|Festa naziunale]]. U paese hà una longa tradizione di [[Neutralità perpetua di a Svizzera|neutralità pulitica è militaresca]] è ùn hà righjuntu e [[Organisazione di e Nazione Unite|Nazione Unite]] ch'è in u [[2002]]. Eppuru mantene una pulitica straniera attiva è hè à spessu implicata in u prucessu di custruzzione di a pace intornu à u mondu<ref>{{En}} Thomas Fleiner, Alexander Misic, Nicole Töpperwien, ''Swiss Constitutional Law'', p. 28, Kluwer Law Internaziunale</ref>. A Svizzera hè dinù a culla di u [[cumitatu internaziunale di a Croce Rossa]] è aggronda numerose [[organisazione internaziunale|organisazione internaziunale]], frà e quale u sicondu più grande Offiziu di e Nazione Unite in Geneva. ==Ecunumia== A Svizzera pussede u quartu PIB numinale u più altu di u mondu per abitante, è ancu l'ottesimu PIB in parità di putere d'acquistu sient'è u Creditu svizzeru è u FMI. I Svizzeri anu a siconda più alta spiranza di vita in u mondu annantu à a lista publicata da u DAES di e Nazione unite. A Svizzera hè classificata cum'è unu di i deci paesi e menu currotti, è inoltre, annantu à e cinque ultime annate u paese hè statu classificatu prima in termini di cumpetitività turistica è ecunomicu rispittivamente sient'è u Rapportu annantu à a cumpetitività mundiale è u Rapportu annantu à a cumpetitività di u sittore di i viaghji è di u turismu, tremindui rializati da u foru ecunomicu mundiale. Zurigu è Geneva sò statu treminduie classificate frà e cità i più aggradevule in u mondu per e so qualità di vita sient'è un classamentu rializatu da Mercer. ==Da vede dinò== *[[Renu]] *[[Landsgemeinde]] == Referenze == <references/> {{Europa}} [[Categoria:Svizzera]] [[Categoria:Europa]] 703f1w9w1zdnt2gq3il0ciavttr8oa6 Guerra Civile Americana 0 13163 362643 362633 2019-07-01T19:20:46Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:DCF7:CA7A:D373:40F4 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:USA Map 1864 including Civil War Divisions.png|thumb|I stati di u nordu è di u sudu in a Guerra Civile]] A '''Guerra Civile Americana''' fubbe a [[guerra]] trà i stati di u [[nordu]] è i stati di u [[sudu]] di i [[SUA]] da u [[1861]] à u [[1865]]. Ci sò stati più di un mezu milione d'omini morti è circa un milione di cavalli morti. Hè suvente cunsiderata cum'è a prima guerra muderna è tutale di a storia. [[File:Bodies on the battlefield at antietam.jpg|right|350px]] ==Da vede dinò== *[[Robert Edward Lee]] *[[Thomas Jonathan Jackson]] *[[William Tecumseh Sherman]] *[[Battaglia di Cold Harbor]] *[[Ager Gun]] *[[Gatling Gun M1862]] *[[Henry Rifle]] *[[Sharps Rifle]] *[[Spencer Repeating Rifle]] *[[Williams Gun]] *[[C.S.S. Hunley]] *[[C.S.S. Pioneer]] *[[U.S.S. Alligator (sottumarinu)]] *[[U.S.S. Intelligent Whale]] [[Categoria:America]] [[Categoria:Storia]] 4teo5xbnp8nl57d8t703gnqjl6f9nea Union Repeating Gun 0 13164 192721 2009-11-13T15:00:24Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ager Gun]] 9ftuzts8qyvcgsfyjmmpoebyk0jcrox Mitragliosa 0 13165 333471 325662 2014-03-23T14:40:13Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''mitragliosa''', ancu chjamata '''mitragliatrice''', hè un'arma à tiru ràpidu. E prime arme d'issu tipu - chì sò torna state meccàniche (o manuali) - sò state criate in l'anni 1860 (per esempiu l'[[Union Repeating Gun]] o u [[Gatling Gun M1862|Gatling M1862]]). A prima mitragliosa cumpletamente autumàtica hè stata custrutta in u [[1883]] da [[Hiram Maxim]]. Esiste u tèrmine '''mitragliera''' dinò, ma chì hè usatu particularmente pè una mitragliosa greve, una mitragliatrice pisìa. [[Categoria:Mitragliosa|!]] bfk0r5vifzc269hhjq8npz9sgl9njd6 Mitragliatrice 0 13166 192728 2009-11-13T16:36:14Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mitragliosa]] crk5z5sovxbg0a4dmm2bzsapp30w5oy Ghjuvan' Ambrosi 0 13167 372045 358351 2021-02-07T22:40:05Z Jun Misugi 295 + cat wikitext text/x-wiki '''Ghjuvan' Ambrosi''' (1910-1974) : [[scrivanu]] in lingue [[lingua corsa|corsa]] è [[lingua francesa|francesa]]. U so cugnome era ''Lenzulone''. Natu in E Valle di [[Rostinu]], di a so arte fù cummissariu divisiunariu di pulizza in continente. Ma sopratuttu era un impruvisatore, poeta è ghjurnalista cunnisciutu da tutti. Dopu à u 1945 è fin'à circa u 1952 a maiò parte di l'abitanti di a Corsica è anche i corsi in Cuntinente aspettavanu a so emissione settimanale nantu à Radio Monte Carlu: 'ssa ghjente ascultava "Lenzulone" chì parlava in corsu. Fù u fundadore di l'[[Accademia Corsa]] di [[Nizza]]. ==Opere in lingua corsa== * Poesie ==Opere in lingua francesa== * La Corse et ses mystères, * Commissaire de quartier (1959). * La vendetta ne tue pas l'amour (1972)... {{DEFAULTSORT:Ambrosi, Ghjuvan'}} [[Categoria:Scrivanu in lingua corsa]] [[Categoria:Littiratura]] qjr6jfmr308ywmqxhbnebbp75x2j0vn Nuvara 0 13171 333638 218230 2014-03-23T14:43:35Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Nuvara''' (Nuara) hè una cumuna è una cità taliana, capilocu di a pruvincia omonima. Hè a siconda cità Piemuntese per pupulazione (Dopu [[Torinu]]), cù un'agglumerazione urbana chì raghjunghje 103.000 abitanti. Hè un centru agricolu, industriale, universitariu. U simbolu di a cità hè a cupola di a Basilica di San Gaudenzio, chì face 122 metri. [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Piemonte]] suaixveytsrcystw66qvpw19fyz2i9n Edmonton 0 13172 332324 325663 2014-03-23T14:17:03Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[Image:DWEdmonton1.jpg|thumb|250px|U centru di Edmonton]] '''Edmonton''' hè una cità in u [[Canadà]]. Hè a capitale di a pruvincia d'[[Alberta]]. Ha più d'un milione d'abitenti è incù una superficia di circa 684 km², Edmonton hè una di e più grande cità di u paese è di u cuntinente di [[America di u Nordu]]. [[Categoria:Cità di u Canadà]] rkzmsubew16dvxupkb80o9z3y7rsjwm Aerospaziali 0 13173 366736 365937 2020-06-01T16:22:14Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki L''''aerospaziale''' (nume cummunu femininu) hè una disciplina [[Scienzi di l'Universu|scientifica]] gruppendu e tecniche di l'[[aeronautica]] (dispiazzamentu inde l'[[atmosfera]], impieghendu pè esempiu [[aviò]] o [[elicotteru|elicotteri]]) è quelle di l'[[astronautica]] (dispiazzamenti ind'u spaziu, dunque fora di l'atmosfera, ma ancu interplanetarii). == Introduzione == == Storia == == I veiculi == == Da vedè ancu == [[Areonautica]] == Ligami == [[category:Scienze]] lnrheaknc0hpmi3hnbzq5auri00dvk4 5 di nuvembre 0 13174 192873 2009-11-17T10:23:12Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[5 nuvembri]] 74ff9dvxoosc2c77e42gqfqw5bfa4uf Ontariu 0 13175 369102 369101 2020-10-07T06:06:20Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Ontario]] à [[Ontariu]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Ontario in Canada.svg|thumb|Ontario - Canadà]] [[File:Niagara Falls- Horseshoe Falls (3).jpg|220px|miniatura|Niagara Falls- Ontario]] L''''Ontariu''' (inglese: ''Ontario'') hè una pruvincia di u [[Canadà]], hà una superficia di 1.076.395 km² è tene una populazzione di 12.851.821 abitanti (2011). A capitale è ancu a cità più grande hè [[Toronto]]. [[Categoria:Pruvincia di u Canadà]] 9s3q3omyzktnfy4x2q88591aaiv8gcu Montréal 0 13176 348407 333519 2015-07-03T15:08:23Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Montreal Twilight Panorama 2006.jpg|thumb|400px|U centru di Montréal]] '''Montréal''' hè a seconda più grande cità di u [[Canadà]]. Ha più di 360 km² di superficia è à l'incirca 3,7 milioni d'abitenti. ==Da vede dinò== *[[Céline Dion]] [[Categoria:Cità di u Canadà]] c1y0lydmm8ha50x1onzt0ddxwt8qxe8 Categoria:Filmu d'animazione 14 13177 335546 325667 2014-03-23T18:10:22Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Sinemà]] 7y3v3irfal01jbj0ggkyo4xg68rmc90 Categoria:Filmu di l'annu 1940 14 13178 337446 337404 2014-09-06T12:18:44Z FakirNL 7698 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Filmu di l'anni 1940‎|1940]] kdo6uie3ivzagruy0i0dtkuuepzukqk Malatìa di Parkinson 0 13179 354085 350558 2016-05-18T13:59:15Z Escarbot 134 wikidata interwiki wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''malatìa di Parkinson''' hè una malatìa neurològica cù la quale sparisce a capacità di cuntrullà i muvimenti di a [[omu|persona]], di u corpu. ==Da vede dinò== *[[medicina]] [[Categoria:Medicina]] 2hvblevxfj27h3jcwquv4h6jeqilp9z Malatia di Parkinson 0 13180 192898 2009-11-17T16:31:20Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Malatìa di Parkinson]] h2xkfw2e1ptqlj83i4wk6fqdt48cul8 James Woods 0 13181 376112 345928 2021-08-20T20:53:22Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:RobertDeNiroJenniferConnellyJamesWoodsCannes.jpg|thumb|Woods, [[2012]]]] '''James Howard Woods''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]] chi ha ricivutu duie numinazione pè un [[Oscar]]. == Biugrafia == Era natu u [[18 d'aprile]] [[1947]] in [[Vernal]], [[Utah]]. [[Categoria:Attore|Woods, James]] [[Categoria:Americanu|Woods, James]] [[Categoria:Biugrafia]] bxpi6hl9kn73p77mootjrweygusk54t Kiefer Sutherland 0 13182 376075 345936 2021-08-20T17:02:15Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Kiefer Sutherland3.jpg|thumb|Sutherland, [[2009]]]] '''Kiefer William Frederick Dempsey George Rufus Sutherland''' hè un [[cinemà|attore]] [[Canadà|canadianu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Sutherland, Kiefer]] [[Categoria:Canadianu|Sutherland, Kiefer]] [[Categoria:Biugrafia]] fcg6safhev5h5afvptxynlazdhp941e Phil Collins 0 13183 366028 360086 2020-04-12T10:32:36Z SamiKullström 16359 /* Opere da solista */ wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Phil Collins.jpg|thumb|right|Phil Collins à [[Perugia]] in u [[1996]].]] '''Philip David Charles "Phil" Collins''' (Chiswick, [[30 di ghjennaghju]] [[1951]]) hè un baterista, cantante è compositore inglese famosu cume solistu è cumponente di u storicu gruppu di [[Genesis]]. ==Opere da solista== * - ''Face Value'' (1981) * - ''Hello, I Must Be Going!'' (1982) * - ''No Jacket Required'' (1985) * - ''12"ers'' (1988) * - ''But Seriously'' (1989) * - ''Serious Hits... Live!'' (1990) * - ''Both Sides'' (1993) * - ''Dance into the Light'' (1996) * - ''Testify'' (2002) * ' ''Going Back'' (2010) [[Categoria:Musicante|Collins, Phil]] [[Categoria:Britannicu|Collins, Phil]] 7sqkmikh2hlqbrywtuvp4rn68wy3ufu Calgary 0 13184 331805 325672 2014-03-23T14:06:43Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Calgary3-Szmurlo.jpg|thumb|250px|U centru di Calgary]] '''Calgary''' hè una cità in a pruvincia [[Canada|canadiana]] di [[Alberta]]. Hè a cità a più grande di sta pruvincia. [[Categoria:Cità di u Canadà]] 6mdb3l267ynuz5kfvm8js03l5wdipl7 Peter Gabriel 0 13185 378066 366035 2021-12-19T20:05:25Z Fausta Samaritani 15085 category wikitext text/x-wiki [[File:Peter-gabriel-quadriga-rr.jpg|thumb|right|Peter Gabriel]] '''Peter Brian Gabriel''' (Chobham, 13 ferraghju 1950) hè un musicante inglese, membru di i [[Genesis]], poi sulistu. == Biugrafia == === Album senza tituli === * Peter Gabriel (dettu "1" o "Car") (1977) * Peter Gabriel (dettu "2" o "Scratch") (1978) * Peter Gabriel (dettu "3" o "Melt") (1980) * Peter Gabriel (dettu "4" o "Security") (1982) === Album incù tituli di sillabe === * So (1986) * Us (1992) * Up (2002) * Scratch My Back (2010) * New Blood (2011) [[Categoria:Musicante|Gabriel,Peter]] [[Categoria:Britannicu|Gabriel,Peter]] [[Categoria:Biugrafia]] l3orq3lmeuvwhez9hopji7nr05h5meb Christopher Lloyd 0 13186 375809 368619 2021-08-19T14:27:26Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:ChristopherLloydOct10.jpg|thumb|200px|Christopher Lloyd]] '''Christopher Allen Lloyd''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == Hè cunnisciutu soprattuttu per u so rollu di u ''Duttore Emmett Brown'' in a trilugìa famosa di ''Back to the Future''. [[Categoria:Attore|Lloyd, Christopher]] [[Categoria:Americanu|Lloyd, Christopher]] [[Categoria:Biugrafia]] cg9r9m4iek4r3sma0jk8puln60umowb Margonu 0 13187 373918 369533 2021-06-02T10:56:55Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U margonu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Jielbeaumadier cormoran huppe desmarest 4 calvi 2009.jpeg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Margonu in Calvi</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordini | ''[[Pelecaniformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Phalacrocoracidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Phalacrocorax]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Phalacrocorax aristotelis''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Carl von Linné|Linnaeus]], 1761</span> |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Phalacrocorax_aristotelis_desmarestii_1.JPG|250px]] |----- |} [[File:Phalacrocorax aristotelis MHNT.ZOO.2010.11.47.2.jpg|thumb| ''Phalacrocorax aristotelis'']] U '''margonu''' (o [[margone]]) (''[[Phalacrocorax aristotelis]]'') hè un' tipu d'aceddu chì faci parta di a famiglia di i [[Phalacrocoracidae]]. Hè una spezia marittima, chì l'ariali n'hè limitatu à u [[Mari Terraniu]] è à a facciata à livanti di l'[[Ocenau Atlanticu]] Nordu. A pupulazioni mundiale di margona hè stimata à 10 000 coppii. U piumaghju hè neru, appena virdicciu. U bizzicu hè lungarinu, abbastanza finu. U margonu hè longu 65 à 80 cm. A so apartura alaria hè 90 à 105 cm. Pesa da 1,75 à 2,50 kilò. I piulacona sò bruni, u ventri essendu più chjaru cà u restu di u corpu, è u baveddu hè biancu. U margonu pò campà sin'à 15 anni. [[File:Phalacrocorax_aristotelis_-_u_margonu.jpg|thumb|left|300px|Una banda di margona, in [[Aiacciu]]]] U margonu pesca di ghjornu. Avendu u so rughjonu, u margonu si dispiazza pocu par nustriscia si. Difatti, un viaghju tipicu di u margonu par piscà si passa di a siguenti manera: u margonu bula drittu versu l'ariali di pesca; una volta ghjuntu quà, ciotta parechji volti, po stà sopr'à locu da 5 à 15 minuti, eppo finalmenti si ni volta à u nidu. U margonu stà piuttostu solu, ma accadi ch'eddu furmessi piucculi bandi. Hè ancu successu di tantu in tantu di veda parechji cintunari di margona accolti par piscà, in prisenza d'una banda di pesci bedda maiori. U margonu feminia faci trè o quattru ova, una volta à l'annu, versu u mesi di [[maghju]]. === Sistematica === Trè sottuspezii di margonu sò cunnisciuti: * U margonu atlanticu: (''Phalacrocorax aristotelis aristotelis''): u so ariali hè in u nordu, dipoi l'[[Islanda]] è u nordu di a [[Scandinavie]] insin'à a facciata atalantica di a Spagna.. * U margonu mediterraniu (''Phalacrocorax aristotelis desmarestii''): si trova in parechji loca, annantu à u litturali du i [[Mari Terraniu]], da i costi utiintali di Spagna insin'à u [[Mari Neru]]. L'aceddi di 'ssa sottuspezia sò più chuchi ch'è u margonu atlanticu è u so bizzicu hè più longu. I piulacona di 'ssa sottuspezia t'ani u ventri biancu. * U margonu maruccanu (''Phalacrocorax aristotelis riggenbachi''): accadi à volti ch'eddu fussi cunfusu incù u margonu di u Mari Terraniu, chì s'assumiglia mori. ùn si traova ch'è annantu à a cosa atlantica di u [[Maroccu]] è in l'[[isuli Zaffarini]]. == In Corsica == A sottuspezia di margonu prisenti in [[Corsica]] hè u margonu mediterraniu (''Phalacrocorax aristotelis desmarestii''). Parti è più di i margona di u [[Mari Tarraniu]] si trovani in [[Corsica]] è in [[Sardegna]]. Una pupulazioni abbastanza impurtanta hè arrighjunata in Corsica. A prisenza di u margonu in Corsica hè antichissima, postu chì sò stati trovi in i scavi di a Cappedda Santa Maria di l'isula Lavezzu: u margonu era dunqua arrighjunatu annantu à 'ssu isulottu in u seculu XV-XVIII. A pupulazioni di margona di Corsica era stimata à 830 coppii in 1980 (Thibault 1983). I culonii i più impurtanti di margona sò situati annantu à l'isulotti di Corsica: i [[Lavezzi]], i [[Sanguinari]], l'isulotti di a Tunnara è i [[Ciarbicali]], ma dinò annantu à a facciata uccidintali di a Corsica. Hè raru chì i margona friquintessini i stagna di a costa uriintali. U margonu hè ancu chjamatu u ''marangonu'' (o ''marengone''). == Bibliugrafia == * [http://www.pointeducapcorse.org/PDC_images/CapCorse10.pdf Adobati S. è Guyot I. ''U margonu di u Mari Tarraniu'', Ghjurnali di a Punta di u Capicorsu (in francesu)] * Thibault, Jean-Claude, Aceddi di Corsica - Les oiseaux de Corse, 1983, PRNC (in francesu) ==Liami== * [http://www.oec.fr/modules.php?name=Sections&sop=viewarticle&artid=62 L'aceddi marini di Corsica, Uffiziu di l'Ambienti (in francesu)] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] [[Categoria:Phalacrocoracidae]] sy9pjvaihz2chfhchyh22elhvtlshde Margone 0 13188 193021 2009-11-19T16:55:27Z 90.29.83.122 Reindirizzamentu à [[Margonu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Margonu]] npmm2usp9wxde1ugvsbgagp35lpbjxn Marangonu 0 13189 193022 2009-11-19T16:55:39Z 90.29.83.122 Reindirizzamentu à [[Margonu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Margonu]] npmm2usp9wxde1ugvsbgagp35lpbjxn Phalacrocorax aristotelis 0 13190 193024 2009-11-19T16:56:02Z 90.29.83.122 Reindirizzamentu à [[Margonu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Margonu]] npmm2usp9wxde1ugvsbgagp35lpbjxn Michael Douglas 0 13191 375619 345929 2021-08-18T14:21:05Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Michael Douglas VF 2012 Shankbone.JPG|thumb|200px|Michael Douglas]] '''Michael Douglas''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Douglas, Michael]] [[Categoria:Americanu|Douglas, Michael]] [[Categoria:Biugrafia]] 3hekgf67oeav575q26is7kqss4c2iyf Anna Maria Jopek 0 13192 377040 366017 2021-09-13T13:33:03Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Anna Maria Jopek 20080706.jpg|thumb|250px|right|Anna Maria Jopek]] '''Anna Maria Jopek''' (u [[14 di dicembre]] in u [[1970]], [[Varsavia]], [[Polonia]]) hè una [[cantu|cantatrice]] [[Pulonia|polacca]] di jazz è pop. == Biugrafia == == Discugrafia == === Album === * ''Ale jestem'' (1997) * ''Szeptem'' (1998) * ''Jasnosłyszenie'' (1999) * ''Dzisiaj z Betleyem'' (1999) * ''Bosa'' (2000) * ''Barefoot'' (2002) * ''Nienasycenie'' (2002) * ''[[Upojenie]]'' (e [[Pat Metheny]]) (2002) * ''Farat'' (live) (2003) * ''Secret'' (2005) * ''Niebo'' (2005) * ''ID'' (2007) * ''BMW Jazz Club Volume 1: Jo & Co'' (live) (2008) * ''Sobremesa'' (2011) * ''Polanna'' (2011) === Singule === * ''Chwilozofia 32-bitowa'' (1996) * ''Ale jestem'' (1997) * ''Joszko Broda'' (1997) * ''Nie przychodzisz mi do głowy'' (1997) * ''Cud niepamięci'' (1998) * ''Przed rozstaniem'' (1998) * ''Ja wysiadam'' (1999) * ''Księżyc jest niemym posłańcem'' (1999) * ''Na całej połaci śnieg'' (e [[Jeremi Przybora]], 1999) * ''Nadzieja nam się stanie'' (1999) * ''Smutny bóg'' (2000) * ''Ślady po Tobie'' (2000) * ''Szepty i łzy'' (2000) * ''Jeżeli chcesz'' (2000) * ''Henry Lee / Tam, gdzie rosną dzikie róże'' (e [[Maciej Maleńczuk]], 2001) * ''Upojenie'' (2001) * ''Na dłoni'' (2002) * ''O co tyle milczenia'' (2002) * ''I pozostanie tajemnicą'' (2002) * ''Małe dzieci po to są'' (2003) * ''Tam, gdzie nie sięga wzrok'' (2003) * ''Mania Mienia'' (2003) * '' Możliwe'' (2004) * ''Gdy mówią mi'' (2005) * ''Niebo'' (2006) * ''A gdybyśmy nigdy się nie spotkali'' (2006) * ''Teraz i tu'' (2007) * ''Zrób, co możesz'' (2007) * ''Skłamałabym'' (2007) * ''Cisza na skronie, na powieki słońce'' (2008) * ''Możliwe'' (2009) * ''Sypka Warszawa'' (2009) == Ligami == * [http://www.anna-maria-jopek.com/ U situ ufficiale di Anna Maria Jopek] [[Categoria:Musicante|Jopek, Anna Maria]] [[Categoria:Biugrafia]] 5awasog0i7hhmrkztdtor1dhcs75b7t Scrubs 0 13195 355642 347183 2016-10-31T18:25:13Z 2602:306:83A9:3D00:7094:BE3F:8A27:ADE wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''Scrubs''''' hè una serìa di televisione di cumedia drama [[Stati Uniti d'America|americana]]. [[Categoria:Televisione]] gdvqksbciet05lm15t1voc6dwp9cs9h Annette Bening 0 13196 376233 354822 2021-08-22T16:08:47Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Annette Bening2.jpg|thumb|right|Annette Bening]] {{c-supranu}} '''Annette Bening''' ([[29 di maghju]] [[1958]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attrice|Bening]] [[Categoria:Americana|Bening, Annette]] [[Categoria:Biugrafia]] sxonmkkr8rwwdix8rc7qict1fueke7x Martin Sheen 0 13197 376051 354637 2021-08-20T16:36:06Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Sheen, Martin (2008).jpg|thumb|200px|Martin Sheen]] '''Martin Sheen''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. [[Emilio Estevez]] == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Sheen, Martin]] [[Categoria:Americanu|Sheen, Martin]] [[Categoria:Biugrafia]] tvwlrk1ss3o1fco4ollfa17e9g3lx35 Richard Dreyfuss 0 13198 375623 345931 2021-08-18T14:26:56Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Richard Dreyfuss Cannes 2013.jpg|thumb|200px|Richard Dreyfuss]] '''Richard Dreyfuss''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Dreyfuss]] [[Categoria:Americanu|Dreyfuss, Richard]] [[Categoria:Biugrafia]] 3az0pu0yzx9udzqmrs632egerpmjb7q Jack Nicholson 0 13199 375955 368389 2021-08-20T08:04:04Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Jack Nicholson - 1976 (new).jpg|thumb|200px|Jack Nicholson]] '''Jack Nicholson''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Nicholson, Jack]] [[Categoria:Americanu|Nicholson, Jack]] [[Categoria:Biugrafia]] b5ffa4lotvh124bfetc7ndnot478bh1 Pierce Brosnan 0 13200 375564 368080 2021-08-18T08:45:25Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:PierceBrosnan(CannesPhotoCall).jpg|right|125px|thumb|Pierce Brosnan]] '''Pierce Brendan Brosnan''' (* [[16 di maghju]] [[1953]], in [[Drogheda]], [[Cuntea di Louth]]) hè un [[cinemà|attore]] irlandese-americanu. == Biugrafia == == Ligami == * [http://www.piercebrosnan.com Piercebrosnan.com] [[Categoria:Attore|Brosnan]] [[Categoria:Irlandese|Brosnan, Pierce]] [[Categoria:Biugrafia]] 855jlsc3ws6nwwvt5tcmo6hd8z1aakv Glenn Close 0 13201 376256 346495 2021-08-22T19:38:43Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Glenn Close - Guardians of the Galaxy premiere - July 2014 (cropped).jpg|thumb|200px|Glenn Close, [[lugliu]] [[2014]]]] '''Glenn Close''' hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attrice|Close, Glenn]] [[Categoria:Americana|Close, Glenn]] [[Categoria:Biugrafia]] 64eei0m377odc1v33q30dn5m9y9pfou MG3 0 13202 350169 333323 2015-07-07T22:02:18Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Schnittbild.MG3.jpg|right|400px|thumb|Maschinengewehr 3]] A '''MG3''' (cortu per: '''Maschinengewehr 3''', corsu: "mitragliosa 3") hè una [[mitragliosa]] cun una cadenza frà 750 è 1350 colpi per minutu. Di règula, a cadenza hè di 1200 colpi/minutu. A MG3 hè, per esempiu, usata da e [[forze armate]] [[Germania|tedesche]]. ==Da vede dinò== *[[M1 Garand]] *[[Henry Rifle]] *[[munizione]] *[[Browning Automatic Rifle]] *[[Sharps Rifle]] [[Categoria:Mitragliosa|MG3]] 4jk1ck9gi9ed6d9hcmlwqpdpyfpvere Peter Jackson 0 13203 375082 368587 2021-08-11T17:05:38Z Niegodzisie 15744 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Peter Jackson SDCC 2014.jpg|thumb|200px|Peter Jackson (2014)]] '''Peter Robert Jackson''' hè un [[cinemà|realizadore]] [[Nova Zilanda|neozelandese]]. [[Categoria:Realizadore|Jackson, Peter]] [[Categoria:Neuzelandese|Jackson, Peter]] kyyqkh2kak0pkgcfczku6lbqbpuj9ts Tim Burton 0 13204 354676 350253 2016-08-11T15:49:10Z DARIO SEVERI 10718 + inf wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Tim Burton by Gage Skidmore.jpg|thumb|200px|Tim Burton]] '''Tim Burton''' (25 [[Aostu]] 1958) hè un [[cinemà|realizatore]] [[Stati Uniti|americanu]]. ==Da vede dinò== *[[The Nightmare Before Christmas]] [[Categoria:Realizadore|Burton, Tim]] [[Categoria:Americanu|Burton, Tim]] hxx8zryoow6nm9hfav1vx0mh2a86mku Arburi di Ghjuda 0 13205 373905 351794 2021-06-02T10:55:37Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'arburi di Ghjuda'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Cercis siliquastrum JPG1a.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Cercis siliquastrum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Fabales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Cesalpiniaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Cercis]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Cercis siliquastrum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Cercis siliquastrum JPG1b.jpg|250px|L'arburi di Ghjuda]] |----- |} L' '''arburi di Ghjuda''' (o [[arburu di Ghjuda]]) ([[Cercis siliquastrum]]) hè un arburi chì faci parti di a famiglia di i [[Cesalpiniaceae]]. Hè altu sei à deci metri. Cresci lestru i primi anni l'arburi di Ghjuda, eppo dopu più pianu. In certi loca, hè chjamatu ''arburi di Ghjudea'', fenda rifarenza à a [[regione|rigioni]] d'induva eddu hè urighjinariu. À i [[ghjorna]] d'oghji, l'arburi di Ghjuda si scontra in u meziornu di l'[[Auropa]] è in a parti [[uvestu|uccidintali]] di l'[[Asia]]. Hè un arburi chì si piaci à u [[soli]], ma chì temi u [[ventu]] forti. [[File:Cercis siliquastrum0.jpg|left|250px|thumb|]] [[File:Cercis siliquastrum MHNT.BOT.2007.40.59.jpg|thumb|left|''Cercis siliquastrum'']] Parechji sinonimi di ''Cercis siliquastrum'' sò: * ''Cercis siliquosa'' * ''Cercis florida'' L'arburi di Ghjuda perdi i casci. I [[foglia|fogli]] sò verdi chjari, à forma di [[core|cori]]. L'arburi di Ghjuda hè un arburi magnificu: faci mori fiori è i so casci sò à forma di cori. Difatti, l'arburi di Ghuda s'usa mori par l'urnamentu in i giardini, in l'ariali di u [[Mari Tarraniu]]. Di manera uriginali, i casci nascini dopu à i fiori, in cuntrastu incù parti di tutti i spezii d'arburi. I fiori sò rusulini è nascini dirittamenti à u liveddu di u fustu di l'arburi è di i brancona. Accadi à volti à volti ch'è i fiori fussini bianchi, incù certi variità d'arburi di Ghjuda, ma hè rarissimu. L'arburi di Ghjuda fiurisci d'[[aprili]] o di [[maghju]]. I fiori ùn nascini annantu à l'arburi cà dopu à a quarta o a quinta annanta di l'arburi di Ghjuda. [[File:Cercis siliquastrum - leaves.jpg|left|250px|thumb|I casci di l'arburi di Ghjuda]] U nomu « arburi di Ghjuda » faci rifarenza à a lighjenda chì [[Ghjuda]] s'appiccheti à una branca di 'ssu arburi, dopu à avè traditu à [[Cristu]]. Subitu dopu, i fiori sariani diventati rusulini, da a vargogna. Ma siont'è un' antra lighjenda, i fiori chì nascini dirittamenti annantu à u fustu, sariani i lacrimi di [[Cristu]]. ==In Corsica== L'arburi di Ghjuda hè un arburi d'urnamentu cumunu in [[Corsica]]. ==Da veda dinò== * l' [[arburi di Corsica]] [[Categoria:Cesalpiniaceae]] [[Categoria:Arburi di Corsica]] h4q8ikmbz2wqzrg3vxj3ycagg1rgfl7 Cercis siliquastrum 0 13206 193423 2009-11-25T18:44:27Z 90.28.194.120 Reindirizzamentu à [[Arburi di Ghjuda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Arburi di Ghjuda]] mewck9h476a4y9exkytkwyoy03eu094 Arburu di Ghjuda 0 13207 193427 2009-11-25T18:56:29Z 90.28.194.120 Reindirizzamentu à [[Arburi di Ghjuda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Arburi di Ghjuda]] mewck9h476a4y9exkytkwyoy03eu094 The Nightmare Before Christmas 0 13208 369787 369780 2020-12-22T13:12:23Z Jumpy01 11155 Annullate le modifiche di [[Special:Contributions/Hoon~gdwiki|Hoon~gdwiki]] ([[User talk:Hoon~gdwiki|discussione]]), riportata alla versione precedente di [[User:WikiBayer|WikiBayer]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''The Nightmare Before Christmas''''' (in [[lingua corsa|corsu]]: "A pesadilla prima [[Natale]]"; tìtulu [[lingua francese|francese]]: ''L'Étrange Noël de monsieur Jack'', corsu: "U stranu Natale di u Surdatu Jack") hè un [[cinemà|filmu]] d'animazione musicale di fantasia [[Stati Uniti d'America|americana]] di l'annu [[1993]], realizatu da [[Henry Selick]] è pruduttu è cuncipitu da [[Tim Burton]]. E voce di i rolli principali sò state parlate da [[Danny Elfman]], [[Chris Sarandon]], [[Catherine O'Hara]], [[William Hickey (attore)|William Hickey]], [[Ken Page]], [[Paul Reubens]], è [[Glenn Shadix]]. [[Categoria:Filmu di l'annu 1993]] [[Categoria:Filmu d'animazione]] [[Categoria:Filmu americanu]] 58g8xq1xdxowa2jtr54vpyzg8uhwz4y Gatling Gun 0 13210 332559 325690 2014-03-23T14:21:54Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Gatling gun.jpg|thumb|Una Gatling M1876]] [[File:Vulcan1.jpg|thumb|Una M61 Vulcan, una Gatling muderna]] A '''Gatling Gun''' hè un tipu d'arma è di [[mitragliosa]]. À l'orìgine, hè stata una mitragliosa meccànica, custrutta da [[Richard Jordan Gatling]] in u [[1861]]. U primu mudellu, chì hè statu usatu in a [[Guerra Civile Americana]], fù u [[Gatling Gun M1862|Mudellu 1862]]. E prime Gatling avìanu nurmalmente una cadenza trà 200 è 300 colpi per minutu. Più tardi, a cadenza hè stata di 1000 finu à 1200 colpi à listessu tempu. Cusì, quelle mitragliose manuali sò state più ràpide ch'è a prima mitragliosa automàtica di [[Hiram Maxim]]. Difatti, e mitragliose Gatling hanu fattu parte di l'armamentu uffiziale di e forze armate americane da u [[1866]] à u [[1911]], un periudu di 45 anni. Oghje esìstenu mitragliose muderne chì ùsanu u principu di Gatling. Ma ùn sò più meccàniche. Sò automàtiche o ùsanu un mutore elèttricu. Ancu Richard Gatling hà dighjà creatu un tale mudellu cun mutore elèttricu chì hà avutu una cadenza di 3000 colpi per minutu. == Da vede dinò == * [[Gatling Gun M1862]] * [[Gatling Gun M1865]] [[Categoria:Mitragliosa|Gatling Gun]] rthl5mk26r3szl18uky8xlpudp6rkog Gatling Gun M1865 0 13211 332561 193503 2014-03-23T14:21:56Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[Image:Gatling gun 1865.jpg|thumb|260px|Una Gatling M1865]] A '''Gatling Gun Mudellu''' (cortu:'''M''') '''1865''' fù u secondu mudellu di a serìa di [[mitragliatrice|mitragliatrici]] manuali di u tipu [[Gatling Gun|Gatling]]. A cadenza nurmale hè stata di 200-300 colpi, a cadenza massimale di 600 colpi per minutu. [[Categoria:Mitragliosa|Gatling M1865]] htndsrrvdvilf2qt0hrfz3d3uaqhcf9 Charlie Sheen 0 13212 376050 346295 2021-08-20T16:35:37Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Charlie Sheen 2012.jpg|thumb|200px|Charlie Sheen]] '''Charlie Sheen''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Sheen, Charlie]] [[Categoria:Americanu|Sheen, Charlie]] [[Categoria:Biugrafia]] cacp9bvtyysew4sertzqoniblzfqa6f Back to the Future Part II 0 13213 372020 363116 2021-02-07T13:08:34Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Back to the Future Part II''' (titulu italianu: ''Ritorno al futuro - Parte II'', in corsu: "Ritornu à u futuru - Parte II") hè un filmu cumedia di fintascienza di l'annu [[1989]] incù [[Michael J. Fox]] è [[Christopher Lloyd]]. Hè statu rializatu da [[Robert Zemeckis]]. Hè a segonda parte di a trilugia famosa di ''Back to the Future''. [[Categoria:Filmu di l'annu 1989]] [[Categoria:Cumedia (Filmu)]] [[Categoria:Filmu di fintascienza]] [[Categoria:Filmu americanu]] exdg3jovqu2eqa7l3by3w7vt4nhywk9 Back to the Future Part III 0 13214 375484 365662 2021-08-17T15:47:57Z Jun Misugi 295 cat mudificata wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Back to the Future Part III''' (corsu: "Ritornu à u futuru III") hè un filmu cumedia di fintascienza di l'annu [[1990]] incù [[Michael J. Fox]] è [[Christopher Lloyd]]. Hè statu rializatu da [[Robert Zemeckis]]. Hè a terza parte di a trilugia famosa di ''Back to the Future''. [[Categoria:Filmu di l'annu 1990]] [[Categoria:Cumedia (Filmu)]] [[Categoria:Filmu di fintascienza]] [[Categoria:Filmu americanu]] r071zcs5wdkzz64rn3mv5ze7br29nij Edward Furlong 0 13215 375653 365966 2021-08-18T16:16:08Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Edward Furlong image 2.JPG|thumb|200px|Edward Furlong]] '''Edward Walter Furlong''' (* [[2 d'aostu]] [[1977]], Glendale, [[California]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[American History X]] [[Categoria:Attore|Furlong]] [[Categoria:Americanu|Furlong]] [[Categoria:Biugrafia]] rqxd3udlgkbg06z713ykcxebskxvchf Henry Rifle 0 13216 350172 350165 2015-07-07T22:03:27Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''Henry Rifle''' hè statu un fucile à ripetizione manuale adupratu in a [[Guerra Civile Americana]]. ==Da vede dinò== *[[Sharps Rifle]] *[[M1 Garand]] *[[Browning Automatic Rifle]] *[[munizione]] *[[MG3]] [[Categoria:Arma di a Guerra Civile Americana|Henry]] [[Categoria:Arma à focu]] sh6o52nwgryzycz683jsut337aoyrax Spencer Repeating Rifle 0 13217 350173 334457 2015-07-07T22:03:46Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''Spencer Repeating Rifle''' fubbe un fucile à ripetizione manuale adupratu in a [[Guerra Civile Americana]]. [[Categoria:Arma di a Guerra Civile Americana|Spencer]] [[Categoria:Arma à focu]] 988cnusbg360l1ib0204ftep6fjovtx Portughese angolanu 0 13219 333978 325697 2014-03-23T14:50:28Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''portughese angolanu''' (''português angolano'', ''português de Angola'') hè a varietà di a [[lingua portughese]] parlata in [[Angola]]. L'angolani dìcenu, per esempiu, ''o machimbombo'' (ancu scrittu ''maximbombo'') è micca ''o autocarro'' pè "u carru" ("l'autocarru", "l'autobus"). [[Categoria:Varietà di a lingua portughese|Angolanu]] o632aavp7ze5kc3vfkoxo9minahne4c Leupardu 0 13220 373934 343504 2021-06-02T11:04:28Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U leupardu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Panthera pardus close up.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Panthera pardus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scientifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Phylum | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Mammalia]]'' |----- | Ordine | ''[[Carnivora]]'' |----- | Famiglia | ''[[Felidae]]'' |----- | Generu | ''[[Panthera]]'' |----- | Spezia | '''''pardus''''' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Panthera pardus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"></span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | |----- |} U '''leupardu''' o '''leopardu''' (''Panthera pardus'') hè un [[mammiferu]] di a famiglia di i [[Felidae]]. Hè u quartu più grande felinu di u mondu, dopu u [[tigru]] (''Panthera tigris''), u [[lione]] (''Panthera leo'') è u [[ghjaguaru]] (''Panthera onca''). 9mw3vxhpq4o606upfjjta4qj4vx7dlh Ghjaguaru 0 13221 193596 2009-11-28T15:06:45Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Giaguaru]] ejb2vxo034ppnm7eycwprva3q33bf30 Leopardu 0 13222 193597 2009-11-28T15:08:25Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Leupardu]] 9scgwhailzk4xkjeanr603oltwanzv8 Viciamiragliu 0 13223 347200 335004 2015-07-02T00:19:17Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''viciamiragliu''' hè unu di i più alti gradi militari in assai marine di u [[mondu]]. == Ligami == *[[amiragliu]] [[Categoria:Gradu militare|Viciamiragliu]] rkhynifemlcp8mpcx11vwekqykjf4j1 Amiragliu 0 13224 347201 347102 2015-07-02T00:19:31Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} L''''amiragliu''' hè unu di i più alti gradi militari in a marina. == Ligami == *[[viciamiragliu]] [[Categoria:Gradu militare|Amiragliu]] alguv0pt0fzysu0x0kc8qe0nk4scccg Thomas Jonathan Jackson 0 13225 350516 350284 2015-07-09T09:05:44Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Stonewall Jackson.jpg|thumb|Lieutenant-General "Stonewall" Jackson in u 1863]] '''Thomas Jonathan "Stonewall" Jackson ''' ([[1824]]-[[1863]]) fù un [[forze armate|militare]] [[americanu]] è ''Lieutenant-General'' ([[tenente generale]]) in a [[Confederate States Army]] durante a [[Guerra Civile Americana]]. ==Da vede dinò== *[[Robert Edward Lee]] *[[William Tecumseh Sherman]] [[Categoria:Militare|Jackson, Thomas Jonathan]] [[Categoria:Americanu|Jackson, Thomas Jonathan]] l9ewxmcq01401tn0xi3t4wco2keb28x C.S.S. Hunley 0 13226 347931 347930 2015-07-03T10:24:57Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[Image:Hunley-2.jpg|thumb|300px|A C.S.S. Hunley]] A '''C.S.S. H. L. Hunley''' fubbe un [[battellu]], un [[sottumarinu]] in a [[Guerra Civile Americana]]. ==Da vede dinò== *[[C.S.S. Pioneer]] *[[U.S.S. Alligator (sottumarinu)]] *[[U.S.S. Intelligent Whale]] [[Categoria:Sottumarinu di a Guerra Civile Americana|Hunley]] 8wo3vctg8iert18iy8paaxeblnyctko C.S.S. Pioneer 0 13227 347932 331780 2015-07-03T10:25:16Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''C.S.S. Pioneer''' fubbe un [[battellu]], un [[sottumarinu]] in a [[Guerra Civile Americana]]. ==Da vede dinò== *[[C.S.S. Hunley]] *[[U.S.S. Alligator (sottumarinu)]] *[[U.S.S. Intelligent Whale]] [[Categoria:Sottumarinu di a Guerra Civile Americana|Pioneer]] s113h558uutf9bja96cmrdtxuo5cjda U.S.S. Alligator (sottumarinu) 0 13228 347933 334830 2015-07-03T10:25:35Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[Image:USS Alligator 0844401.jpg|thumb|300px|A U.S.S. Alligator]] A '''U.S.S. Alligator''' fubbe un [[battellu]], un [[sottumarinu]] in a [[Guerra Civile Americana]]. ==Da vede dinò== *[[C.S.S. Hunley]] *[[C.S.S. Pioneer]] *[[U.S.S. Intelligent Whale]] [[Categoria:Sottumarinu di a Guerra Civile Americana|Alligator]] mp55ymzr900x2m1lzpw0xv8oivtl4q9 U.S.S. Intelligent Whale 0 13229 347934 334831 2015-07-03T10:25:55Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[Image:Intelwhale.jpg|thumb|300px|A U.S.S. Intelligent Whale]] A '''U.S.S. Intelligent Whale''' fubbe un [[battellu]], un [[sottumarinu]] in a [[Guerra Civile Americana]]. ==Da vede dinò== *[[C.S.S. Hunley]] *[[C.S.S. Pioneer]] *[[U.S.S. Alligator (sottumarinu)]] [[Categoria:Sottumarinu di a Guerra Civile Americana|Intelligent Whale]] s9ilybibr49hjio50opcul3shwhuoz4 Richard Jordan Gatling 0 13230 337045 334144 2014-08-08T00:36:55Z Bebo106 8491 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Richard Jordan Gatling.jpg|thumb|200px|Richard Jordan Gatling]] '''Richard Jordan Gatling''' ([[1818]]-[[1903]]) fù un inventore americanu. [[Categoria:Americanu|Gatling]] 7exa8qtzdwbwg6vygy5es5bmf86q7yi Hiram Maxim 0 13231 371405 337036 2021-01-05T05:34:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Maxim portrait.jpg|thumb|200px|Hiram Maxim]] '''Hiram Stevens Maxim''' ([[1840]]-[[1916]]) fubbi un invintore americanu-britànnicu. [[Categoria:Americanu|Maxim]] [[Categoria:Britannicu|Maxim]] fgyjpi964sb0k9jnyp9evjx7u0p8958 Gattupardu 0 13232 373972 327438 2021-06-02T11:13:11Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U gattupardu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Cheetah4.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Acinonyx jubatus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scientifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Phylum | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Mammalia]]'' |----- | Ordine | ''[[Carnivora]]'' |----- | Famiglia | ''[[Felidae]]'' |----- | Generu | ''[[Acinonyx]]'' |----- | Spezia | '''''jubatus''''' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Acinonyx jubatus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"></span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | |----- |} U '''gattupardu''', ancu '''ghjattupardu''' (''Acinonyx jubatus''), hè un [[mammiferu]] di a famiglia di i [[Felidae]]. r7gwx28rjcqmcgnwqa22sywo64pfwqz Ghjattupardu 0 13233 193805 2009-11-30T14:45:16Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Gattupardu]] fj6gy0ii1chkkcntukmoxws6mt0k7hq Sharps Rifle 0 13234 350175 334395 2015-07-07T22:04:11Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''Sharps Rifle''' fù un fucile usatu in a [[Guerra Civile Americana]]. [[Categoria:Arma di a Guerra Civile Americana|Sharps]] [[Categoria:Arma à focu]] nrmhhnud818tncdlcd6j434aqvaeci5 Pallò 0 13235 375285 372752 2021-08-15T20:49:23Z Fausta Samaritani 15085 da vede wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Lionel Andrés Messi Cuccittini.jpg|thumb|left|[[Lionel Messi]], un calciadore]] [[File:La mejor Hinchada de Futbol Argentino.jpg|thumb|]] U '''ghjocu à pallò''', ò semplicemente u '''pallò'''/'''ballò''', ancu chjamatu u '''calciu''', u '''futbol''' ò u '''futbolu''' (dà l'inglese ''football''), hè un [[ghjocu]] è un [[sport]]. ==Da vede dinò== *[[Ronaldo]] *[[Unió Esportiva Poble Sec]] *[[Sebastian Deisler]] *[[FC Metz]] *[[Coritiba Foot Ball Club]] *[[Squadre naziunali campione di u mondu]] [[Categoria:Pallò|!]] 3mnz78twsputc75yjdzn543fpzweaqy Ballò 0 13236 193923 2009-12-01T14:47:27Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pallò]] im6doynkqexutm2muizrd9y07r8ta7p Futbol 0 13237 193924 2009-12-01T14:48:33Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pallò]] im6doynkqexutm2muizrd9y07r8ta7p Futbolu 0 13238 193926 2009-12-01T14:49:03Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pallò]] im6doynkqexutm2muizrd9y07r8ta7p Tedescu sguìzzaru 0 13239 371891 371406 2021-02-02T22:13:16Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki U '''tedescu sguìzzaru''', puru '''tedescu sguìzzeru''' o '''svìzzeru''' (''Schweizerisches Deutsch'') hè a varietà di a [[lingua tedesca]] cum'ella hè usata in a [[Sguìzzera]]. I sguìzzari dìcini, per esempiu, ''der Ammann'' è micca ''der Bürgermeister'' pè "lu merru". [[Categoria:Varietà di a lingua tedesca|Sguìzzaru]] [[Categoria:Svizzera]] pi9jegm6zb90t7yfoch6wldfrtdvh5s Categoria:Varietà di a lingua tedesca 14 13240 335896 328054 2014-03-23T18:16:42Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Varietà di lingue|Tedescu]] fsxjxfiexwnv7bp1mzuahawl462333l Sguizzera 0 13242 336381 193943 2014-05-11T17:31:03Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Sguìzzera]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sguìzzera]] tasczuclzzhwbfpw8z9k6j8ahjk5mh2 Tedescu sguìzzeru 0 13243 193945 2009-12-01T15:38:57Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Tedescu sguìzzaru]] jubl6sme2jfjfk3mtt4qdxntuz990hk Tedescu svìzzeru 0 13244 193946 2009-12-01T15:40:41Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Tedescu sguìzzaru]] jubl6sme2jfjfk3mtt4qdxntuz990hk Tedescu sguizzaru 0 13245 193947 2009-12-01T15:44:20Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Tedescu sguìzzaru]] jubl6sme2jfjfk3mtt4qdxntuz990hk Tedescu sguizzeru 0 13246 193949 2009-12-01T15:45:25Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Tedescu sguìzzaru]] jubl6sme2jfjfk3mtt4qdxntuz990hk Tedescu svizzeru 0 13247 193950 2009-12-01T15:47:11Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Tedescu sguìzzaru]] jubl6sme2jfjfk3mtt4qdxntuz990hk Tedescu austrìacu 0 13248 376434 334600 2021-08-28T02:12:55Z Jun Misugi 295 austriaccu wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''tedescu austrìacu''' o '''austriaccu''' (''Österreichisches Deutsch'') hè a varietà di a [[lingua tedesca]] chi hè usata in [[Austria]]. L'austrìachi dìcenu, per esempiu, ''der Paradeiser'' pè ''die Tomate'' ("a pumata"). [[Categoria:Varietà di a lingua tedesca|Austrìacu]] gsja8zcg27347yjukzoqfyb5gdtttxt Tedescu austriacu 0 13249 193955 2009-12-01T16:03:31Z Jun Misugi 295 pàgina nova wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Tedescu austrìacu]] 9b19unh592w23hk6p712qs9i2m7nzfp M1 Garand 0 13250 350167 348975 2015-07-07T22:01:00Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Garand.jpg|thumb|400px|M1 Garand]] U '''M1 Garand''' hè un fucile mezu-automàticu. S'usa cù [[munizione|munizione speciale]]. ==Da vede dinò== *[[Browning Automatic Rifle]] *[[Henry Rifle]] *[[munizione]] *[[MG3]] *[[Sharps Rifle]] [[Categoria:Arma à focu]] tpcu9ljv682vyz1xz7b81yp83sigl92 Isaac Newton 0 13251 376470 376447 2021-08-30T11:14:51Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg|thumb|Isaac Newton]] Sir '''Isaac Newton''' (* [[4 di ghjennaghju]] [[1643]]; † [[31 di marzu]] [[1727]]) fubbe un fìsicu, matemàticu, astrònumu, filòsofu di a natura, alchimistu è teologu inglese. == Biugrafia == Hè suvente cunsideratu cum'è unu di e più impurtante persone in a storia di a scienza. * [http://commons.wikimedia.org/wiki/Isaac_Newton?uselang=fr Commons] [[Categoria:Filosofu|Newton, Isaac]] [[Categoria:Fìsicu|Newton, Isaac]] [[Categoria:Matematicu|Newton, Isaac]] [[Categoria:Britannicu|Newton, Isaac]] [[Categoria:Biugrafia]] pmw75t9jn7fby91c3fmmn533bp4rgrs Williams Gun 0 13253 350174 335090 2015-07-07T22:03:59Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''Williams Gun''' fù un cannone à tiru ràpidu. Hè stata aduprata in a [[Guerra Civile Americana]] (1861-1865). Avìa una cadenza finu à 65 colpi per minutu é hà pussutu tirà à una distanza finu à 2.000 yards (circa 1.800 metri). A Williams Gun hè stata usata pè a prima volta durante a [[Battaglia di Fair Oaks]]. [[Categoria:Arma di a Guerra Civile Americana|Williams]] [[Categoria:Arma à focu]] eo34g5541qd187omfg9wtc1onq0zly7 Categoria:Arma di a Guerra Civile Americana 14 13255 327515 307321 2013-03-11T14:01:38Z Addbot 7246 [[M:User:Addbot|Bot:]] Migrating 2 interwiki links, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q6817070]] [[M:User:Addbot/WDS|(translate me)]] wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Sigourney Weaver 0 13256 376359 347721 2021-08-24T07:58:58Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Sigourney Weaver2.jpg|thumb|200px|Sigourney Weaver]] '''Sigourney Weaver''' hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == biugrafia == == Da vede dinò = *[[Alien]] [[Categoria:Attrice|Weaver]] [[Categoria:Americana|Weaver, Sigourney]] [[Categoria:Biugrafia]] p6o1lyrvo6x8t6h04o3oc7me75816ku Demi Moore 0 13257 376326 346502 2021-08-23T15:07:34Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Demi Moore 2010 Time 100 Shankbone.jpg|thumb|200px|Demi Moore]] '''Demi Moore''' (Roswell, [[11 nuvembri]] [[1962]]), nata come '''Demi Gene Guynes''', hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]] che lavora dal [[1981]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attrice|Moore, Demi]] [[Categoria:Americana|Moore, Demi]] [[Categoria:Biugrafia]] 6dxrj9h3sw0gy42mq0bh3383po4mm8g Arnold Schwarzenegger 0 13258 376042 372042 2021-08-20T15:16:56Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Arnold Schwarzenegger by Gage Skidmore 2.jpg|thumb|Arnold Schwarzenegger]] '''Arnold Schwarzenegger''' hè un attori, culturistu è un omu [[Pulitica|puliticu]] [[Stati Uniti d'America|americanu]], d'urighjini [[Austria|austriacca]], natu u [[30 di lugliu]] di u 1[[947]] in Thal ([[Austria]]). == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Schwarzenegger]] [[Categoria:Americanu|Schwarzenegger]] [[Categoria:Austrìacu|Schwarzenegger]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Puliticante|Schwarzenegger]] aip0vdlxo9r6hsbiuac8rdbzjz2cizw Ed Harris 0 13259 375742 346297 2021-08-19T11:08:53Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Ed Harris at TIFF 2005.jpg|right|250px|thumb|Ed Harris]] '''Ed Harris''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Harris, Ed]] [[Categoria:Americanu|Harris, Ed]] [[Categoria:Biugrafia]] e7f4lib7aliaxk9a5fwzom8hokvfabq Nicholas Cage 0 13260 375569 355254 2021-08-18T08:54:33Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Nicolas Cage 2011 CC.jpg|thumb|200px|Nicholas Cage]] '''Nicholas Cage''' (Long Beach ([[California]]), [[17 di ghjennaghju]] [[1962]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Cage, Nicholas]] [[Categoria:Americanu|Cage, Nicholas]] [[Categoria:Biugrafia]] oxyrvyvgojii6zq4op86f0w6j5wd7yx New York City 0 13262 369785 369772 2020-12-22T13:10:14Z Jumpy01 11155 Annullate le modifiche di [[Special:Contributions/Hoon~gdwiki|Hoon~gdwiki]] ([[User talk:Hoon~gdwiki|discussione]]), riportata alla versione precedente di [[User:Mtarch11|Mtarch11]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[New York]] 0daw8354xs97orp3p8ab4daso1xwcj5 Vancouver 0 13263 368287 334960 2020-07-11T17:55:36Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Vancouver ib.jpg|thumb|300px|U centru di Vancouver]] '''Vancouver''' hè una cità in u [[Canadà]], in a pruvincia di a [[Culumbia Britannica]]. Ha à l'incirca 2 milioni d'abitanti. [[Categoria:Cità di u Canadà]] bn347waul9hhvfe58jlrc44y9wrawjc Winnipeg 0 13264 378282 378279 2022-01-17T20:40:22Z Jumpy01 11155 Reverted 1 edit by [[Special:Contributions/88.142.228.9|88.142.228.9]] ([[User talk:88.142.228.9|talk]]) (TwinkleGlobal) wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Downtownwinnipeg.jpg|thumb|300px|U centru di Winnipeg]] '''Winnipeg''' hè una cità in u [[Canadà]]. Hà più di 400 km² di superficia è circa 700.000 abitanti. [[Categoria:Cità di u Canadà]] azsl510sqygj8oenx8jtgwmw2r7iaxr Wesley Snipes 0 13265 376061 346289 2021-08-20T16:47:01Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Flickr - nicogenin - 66ème Festival de Venise (Mostra) - Wesley Snipes (4).jpg|right|thumb|290px|Wesley Snipes]] '''Wesley Snipes''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Snipes]] [[Categoria:Americanu|Snipes, Wesley]] [[Categoria:Biugrafia]] 40jqpiwgtjha4w6uj3wgw6shcxr4a7u Barry Pepper 0 13266 375992 369333 2021-08-20T10:47:29Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:BarryPepperByPhilKonstantin.jpg|miniatura|Barry Pepper]] '''Barry Pepper''' hè un [[cinemà|attore]] [[Canadà|canadianu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Pepper, Berry]] [[Categoria:Canadianu|Pepper, Barry]] [[Categoria:Biugrafia]] m4vnlb0u4mvy5za2958q5r7f1r1pj3t Macau 0 13267 365281 343505 2019-12-20T04:37:27Z Chongkian 8094 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Lago Nam Van, Macao, 2013-08-08, DD 05.jpg|thumb|Macau]] '''Macau''' hè una cità [[China|chinese]] chi era sott'amministrazione purtughese sinu à u [[1999]]. 7m3w9lrr7iyxrpyjpzy9p9fg3k8ilqq Filu spinatu 0 13268 325725 299301 2013-03-09T02:06:46Z Addbot 7246 [[M:User:Addbot|Bot:]] Migrating 38 interwiki links, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q192065]] [[M:User:Addbot/WDS|(translate me)]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Stacheldraht 93.jpg|thumb|260px|Filu spinatu]] U '''filu di ferru spinatu''' o cortu '''filu spinatu''' hè un ostàculu. Ghjova per mette una dimarcazione nantu à un terrenu o, in a guerra, cum'è un'arma di difesa. Prime forme impruvisate sò dighjà state aduprate in a [[Guerra Civile Americana]] (1861-1865), ma u brivettu pè a so scuperta hà ricivutu, in u [[1867]], Lucien B. Smith. Antri nomi pè lu filu spinatu sò: '''filu di ferru denticatu/dinticatu''' (o semplicemente '''denticatu/dinticatu''' o '''dentatu'''), '''fil' di farru rampinatu''' o dinò '''belfarru'''. h75i998qsvf1mcpziihw9u9ywbzm8oj Robin Wright Penn 0 13270 376361 360706 2021-08-24T08:00:32Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Robin Wright 2009.jpg|thumb|Robin Wright Penn ([[2009]])]] '''Robin Wright Penn''' hè un'[[Cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attrice|Wright Penn]] [[Categoria:Americana|Wright Penn]] [[Categoria:Biugrafia]] pouymohggj5o59s83eisgvxc0jhpqbh The Who 0 13271 366010 350274 2020-04-12T09:20:13Z SamiKullström 16359 /* Album */ wikitext text/x-wiki '''The Who''' sò un gruppu di [[musica]] [[rock]] [[Regnu Unitu|britannicu]], fundatu in [[Londra]] in u [[1964]]. I membri originali èranu: [[Pete Townshend]] (chitarrista è autore di a più grande parte di e canzone), [[Roger Daltrey]] ([[cantu|voce]]), [[John Entwistle]] (bassu elèttricu) è [[Keith Moon]] (batterìa). == Album == * 1965: My Generation * 1966: A Quick One * 1967: The Who Sell Out * 1969: Tommy * 1971: Who's Next * 1973: Quadrophenia * 1975: The Who by Numbers * 1978: Who are you * 1981: Face Dances * 1982: It’s Hard * 2006: Endless Wire * 2019: Who [[Categoria:Gruppu di rock]] 9f3qhvirjkwmn3a7mk03ionk83udxuf Ventu in Corsica 0 13272 351913 351912 2015-09-30T16:58:18Z 90.37.77.132 /* U tarranu */ wikitext text/x-wiki [[File:Ventu in Corsica.png|thumb|right|300px|I venti di Corsica]] Ci hè in [[Corsica]] un ventu maestru: u [[libecciu]]. Altri venti impurtanti sò: a lambata, u gricali, u livantu, a tramuntana, u punenti è u sciroccu. ==I grandi venti di Corsica== A [[Corsica]] hè esposta à mori venti, u ventu maestru essendu quantunqua u [[libecciu]]. ===U libecciu=== [[File:Pinus pinea JPG1.jpg|thumb|right|300px|Un pinu marittimu chjinatu da u ventu maestru: u libecciu]] U libecciu hè un [[ventu]] chì soffia annantu à l'[[Italia]], a [[Corsica]] è u meziornu di a [[Francia]]. U nomu "libecciu", siont'è i linguisti, saria derivatu da a parolla araba ''lebeg''. U libecciu hè u ventu maestru di a Corsica. Soffia in a Corsica sana. Ma a so dirizzioni hè appena diffarenti da u [[Pumonti]] à u [[Cismonti]]. In generali, u libecciu soffia da u sudupunenti in a parti suttana di a Corsica, è u più suventi da u punenti in [[Balagna]] o in u [[Capicorsu]]. U libecciu hè un ventu chì hè asciuttu d'istatina, ma umitu d'inguernu. U libecciu porta l'acqua annantu à a parti uccidintali di a Corsica. Hè un ventu forti chì pò essa dannosu è incausà i disguasti. Ma porta un tempu dolci. ===A lambata=== A [[lambata]] hè un tipu di ventu chì soffia d'istatina in [[Corsica]]. Hè un ventu termicu, chì si pesa à spessu à parta da ondici ori di mani insin'à trè o quattru ori dopu meziornu. Hè ancu chjamatu l'[[ambata]]. A lambata soffia da u mari versu a terra. Nasci quand'è a terra hè più calda ch'è u mari. A lambata hè ancu chjamata u ''[[meziurnolu]]'' o u ''[[marinu]]''. Hè l'inversu di u [[tarranu]]. ===U gricali=== U gricali hè unu di i venti maestri di u [[Mari Tirrenu]]. Soffia da u nord'estu, à spessu di [[vaghjimu]] è di [[branu]]. Porta l'acqua annantu à a facciata uriintali di a [[Corsica]]. ===U livantu=== U livantu hè un ventu chì soffia da l'estu. Si senti di più à livanti ma pò essa abbastanza forti par francà i sarri di u centru di l'isula è par suffià annantu à a parti uccidintali di a Corsica. ===U maistrali=== U [[maistrali]] soffia da u nordu-punenti in [[Corsica]], è inghjenna una calata di i temperaturi è spanna u celi. Hè un ventu viulenti, asciuttu d'istatina è più umitu d'inguernu. Nasci par via di una depressioni in u golfu di [[Genuva]] (Giorgetti 2009). ===U muntesu=== U muntesu hè un ventu chì soffia di notti in a parti muntagnola di a Corsica. Và à capu in ghjò, falendu da i cimi à i vaddi. U muntesu nasci quand'è l’aria di i monti hè più fresca ch'è quidda di i vaddi. Inghjenna u muntesu una calata di i tamperaturi. [[File:Tafoni01.jpg|thumb|right|250px|Tafona in i chjappona, inghjinnati da u ventu è da l'aria marina]] ===U punenti=== U [[punenti (ventu)|punenti]] hè un ventu chì soffia da l'uvestu, da u punenti. Hè piuttostu dolci. Soffia più suventi di branu. Incauseghja à spessu a nebbia è a fumaccia annantu à u litturali. ===U sciroccu=== U [[Sciroccu]] hè un ventu caldu è umitu chì veni da u [[Sahara]]. Soffia da l'Africa di u Nordu versu u Sudu di u [[Mari Tarraniu]] è in particulari versu a [[Corsica]] è a [[Sardegna]]. Hè ancu chjamatu in [[Corsica]] u '''ventu sardu'''. U sciroccu porta à spessu in [[Corsica]] una pulvariccia russiccia chì veni da u Saharà. Cusì faci un dispositu di culori rossu in terra o annantu à i vitturi. Porta dinò a fumaccia annantu à u litturali. U sciroccu soffia tandu pà una durata chì varieghja da una meza ghjurnata à parechji ghjorni. ===U sirenu=== U sirenu hè un ventu chì soffia di ghjornu, in a parti muntagnola di l'isula. Và à capu in sù, cuddendu da i vaddi à i cimi. Nasci quand'è i monti, esposti à sulivu, sò più caldi ch'è i vaddi, esposti à l'umverciu. ===U tarranu=== U tarranu hè un ventu chì soffia da a terra versu u mari, piuttostu d'istatina com'è a [[lambata]]. Nasci di notti o in fini di ghjurnata, quand'è u mari hè più caldu ch'è a terra. U tarranu hè l'inversu di a [[lambata]]. ===A tramuntana=== A [[Tramuntana]] hè un ventu chì soffia in u [[Mari Tarraniu]]. Hè un ventu fretu è asciuttu, chì veni da u [[Nordu]]. Lascia u celi lindu è senza nivuli. == Pruverbii == Accadi à spessu ch'è i venti di Corsica fussini citati in i pruverbii: [[File:Corse-04637-Moulin Mattei-éoliennes.jpg|thumb|right|300px|Un campu di bogaventi in Ersa]] * ''Ùn ci hè mare senza ventu.'' * ''Russura à la marina, bon' tempu la matina. Russura à la muntagna, acqua è ventu à li calcagna.'' * ''Vale più un ghjornu di ventu ch'è trè di sole.'' * ''À u gattivu marinare, tutti i venti li sò cuntrarii.'' * ''U [[libecciu]] lascia u tempu cum'ellu hè''. * ''Diu ti guardi da [[gregale]] torbidu, è da [[sciroccu]] chjaru.'' * ''[[Sciroccu]] à terza, è [[maestrale]] à vesperu.'' * ''[[Tramuntana]], fresca è sana.'' * È si dici dinò in u sartinesu: ''Tramuntana, frisca è sana. Pà li vechji ùn hè sana è mancu par i ziteddi chì l'arrusti i so nudeddi.'' * ''Tramuntana bagascia, ciò chì trova lascia.'' (Papi 2009) * ''Tramuntana, a pescia in a tana.'' (Papi 2009) A sani bè i piscadori chì quand'edda soffia a tramuntana, ùn vali a pena d'andà à piscà, chì ùn movi è si ni stà piatta in a so tana. * ''[[Gregale]] entre in corpu è ùn fà male.'' * ''Ùn ci hè Natale senza [[grecale]].'' * ''U livanti porta l’acqua à bidunati.'' ==Rifarenzi== * Giorgetti, Ghjuvan'Paulu, ''I grandi venti di Corsica'', Stantari 17, 2009, pagini 56-59 (in francesu) * [[Arnestu Papi|Papi, Arnestu]], [http://ernestpapi.free.fr/Tempu%20ch%C3%AC%20faci.%20Temps%20qu%27il%20fait.htm ''Tempu chì faci'', 2009] == Liami == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/tempu3.html U tempu ch'ellu face - Le temps qu'il fait, 1985, [[Adecec]]] ==Da veda dinò== * u [[ventu]] [[Categoria:Corsica]] aown5s1twkbx6njyfl6514ah6ehc5x1 Ventu di Corsica 0 13273 194552 2009-12-09T19:49:48Z 90.14.240.54 Reindirizzamentu à [[Ventu in Corsica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ventu in Corsica]] htscxfkaq1rya6p5k9j92jg8emb65v6 Venti di Corsica 0 13274 194553 2009-12-09T19:50:04Z 90.14.240.54 Reindirizzamentu à [[Ventu in Corsica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ventu in Corsica]] htscxfkaq1rya6p5k9j92jg8emb65v6 Venti in Corsica 0 13275 194554 2009-12-09T19:50:21Z 90.14.240.54 Reindirizzamentu à [[Ventu in Corsica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ventu in Corsica]] htscxfkaq1rya6p5k9j92jg8emb65v6 Lambata 0 13276 351916 332973 2015-09-30T19:09:33Z 90.37.77.132 wikitext text/x-wiki A lambata hè un tipu di ventu chì soffia d'istatina in Corsica. Hè un ventu termicu, chì si pesa à spessu à parta da ondici ori di mani insin'à quattru ori dopu meziornu. Hè ancu chjamatu l'[[ambata]]. A lambata soffia da u mari versu a terra. Nasci quand'è a terra hè più calda ch'è u mari. A lambata hè ancu chjamata u [[meziurnolu]] o u [[marinu]]. == Citazioni == Accadi chì a lambata fussi citata in a littaratura è in a cultura corsa. Par esempiu: * in u pruverbiu: ''Mare grossu à u scogliu, ambate in canale''. <ref>Dizziunariu ''U Muntese''.</ref> ==Bibliugrafia== * Ciavatti, Petru (dir. redazzione) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana ==Noti== <references/> ==Da veda dinò== * u [[ventu in Corsica]] {{venti}} [[Categoria:Giugrafia]] 87tbv94inqknvrdnl0xt3vnwuivkhdp Ambata 0 13277 194637 2009-12-10T17:09:42Z 90.14.240.54 Reindirizzamentu à [[Lambata]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lambata]] cwtl3euohqubooquyvf7k9t4wcn91mv Meziurnolu 0 13278 194638 2009-12-10T17:09:52Z 90.14.240.54 Reindirizzamentu à [[Lambata]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lambata]] cwtl3euohqubooquyvf7k9t4wcn91mv Marinu 0 13279 194639 2009-12-10T17:10:00Z 90.14.240.54 Reindirizzamentu à [[Lambata]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lambata]] cwtl3euohqubooquyvf7k9t4wcn91mv William Tecumseh Sherman 0 13280 350513 337024 2015-07-09T09:04:51Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:William-Tecumseh-Sherman.jpg|thumb|200px|William Tecumseh Sherman]] '''William Tecumseh Sherman''' ([[1820]]-[[1891]]) fù un [[forze armate|generale]] durante a [[Guerra Civile Americana]]. [[Categoria:Militare|Sherman]] [[Categoria:Americanu|Sherman, William Tecumseh]] bhgzivto3otyce3ylm2b8j3im4cbi9z Lloyd J. Beall 0 13281 348954 337046 2015-07-06T11:55:40Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Lloyd J. Beall extracted.jpg|thumb|200px|Lloyd J. Beall]] '''Lloyd James Beall''' ([[1808]]-[[1887]]) fù un [[forze armate|militare]] [[americanu]]. Cum'è culunellu, era u primu è u solu cumandante di u [[Confederate States Marine Corps]] in a [[Guerra Civile Americana]] ([[1861]]-[[1865]]). [[Categoria:Militare|Beall, Lloyd J.]] [[Categoria:Americanu|Beall, Lloyd J. Beall]] 2ye6g3ftx10lshxfkywb7rjy8wgre5r Seconda Guerra Mundiale 0 13282 372794 338357 2021-05-12T20:04:11Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:News. V.E. Day BAnQ P48S1P12270.jpg|thumb|280px|''Montreal Daily Star'': "Germany Quit", 7 di maghju 1945]] A '''Seconda Guerra Mundiale''' (ancu scritta '''Siconda Guerra Mundiale/i''') fubbe u cunflittu militare da u [[1939]] à u [[1945]]. [[Categoria:Storia]] es8v52f7w0i9avs6ane30bpixu3e1wy Gary Sinise 0 13283 376056 371407 2021-08-20T16:41:15Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Gary Sinise.jpg|thumb|250px|Sinise in u [[2010]]]] '''Gary Alan Sinise''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == In u [[1995]], hè statu numinatu pè l'[[Oscar]] di u megliu attore in un rollu secundariu pè u so rollu di u ''Lieutenant Dan Taylor'' in u drama ''[[Forrest Gump]]'' ([[Stati Uniti d'America|USA]] [[1994]]). [[Categoria:Attore|Sinise]] [[Categoria:Americanu|Sinise, Gary]] [[Categoria:Biugrafia]] bsn94ygqgasivmzisbtl6xcj3qf6o5c Mykelti Williamson 0 13284 376108 371408 2021-08-20T20:48:33Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Mykelti Williamson 2003 (cropped).jpg|thumb|200px|Mykelti Williamson]] '''Mykelti Williamson''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Williamson, Mykelti]] [[Categoria:Americanu|Williamson, Mykelti]] [[Categoria:Biugrafia]] e7zf5i3v72bn65ynucbxaczhio1omko Het Wilhelmus 0 13287 332705 325733 2014-03-23T14:24:50Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:Willem van Oranje door Hendrik Bary.jpg|thumb|right|200px|Willem van Nassau]] U '''Wilhelmus''' hè l'innu naziunale ufficiale [[Paesi Bassi|olandese]]. Hè chjamatu dop'à u nome di Wilhelm van Oranje-Nassau, un antenatu di a dinastia reà di i Paesi Bassi. He statu scrittu invece a Guerra d'Indipendenza di e Pruvincie Unite scontr'à a Spagna, in u seculu 1500. == E parulle == '''E parulle originale''' Wilhelmus van Nassouwe Ben ick van Duytschen bloet, Den Vaderlant getrouwe Blyf ick tot in den doot: Een Prince van Oraengien Ben ick vrij onverveert, Den Coninck van Hispaengien Heb ick altijt gheeert. '''U testu d'oghje''' Wilhelmus van Nassouwe ben ik, van Duitsen bloed, den vaderland getrouwe blijf ik tot in den dood. Een Prinse van Oranje ben ik, vrij, onverveerd, den Koning van Hispanje heb ik altijd geëerd. '''In Corsu''' Wilhelmus van Nassouwe Sò, di sangue tedeschu Fidu a patria Firmu finu à a morte Só un principu di Oranje Liberu è senza paura U Rè di Spagna Aghju sempre rispettatu [[Categoria:Paesi Bassi]] 4laq54c9mys2dukt2xdko6vvnn4rh82 Pierre Bach 0 13288 374964 371409 2021-08-09T21:04:02Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki '''Pierre Antonio Jean Bach''' ([[1906]]-[[1971]]), era un [[pittura|pittore]] paesista, natu à [[Toul]] (Meurthe-et-Moselle, [[Francia]]), cullucatu in 1930 accantu à a [[mare|marina]] d'[[Erbalunga]], cumuna di [[Brandu]] ([[Corsica suprana]]). == Biugrafia == [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Francesu|Bach]] [[Categoria:Pittore|Bach]] fqnw08gy8q7ndfp5hm77hmfmo18n7ej Passerottu 0 13289 373919 364551 2021-06-02T10:57:39Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U passerottu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Passer italiae 3 (loz).jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Passer italiae</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordine | ''[[Passeriformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Passeridae]]'' |----- | Generu | ''[[Passer]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Passer italiae''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Vieillot]], 1817</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Passer italiae 1 (loz)a.jpg|250px]] |----- |} U '''passerottu''' (o [[passarottu]]) ( ''[[Passer italiae]]'') hè un acellu chì face parte di a famiglia di i [[passeridae]]. U so areale, in u [[Mare Terraniu]] hè l'[[Italia]], a [[Corsica]], a [[Sicilia]], [[Malta]] è a [[Creta]]. In a parte à punente di a Sicilia è in Sardegna, ùn si scontra micca u passerottu ma una spezia chì 'ss'assumiglia moltu: u [[passerottu spagnolu]] (''passer hispaniolensis''). In u nordu di l'Africa, ci hè una forma media trà u passerottu è u passerottu europeu, a spezia più cumuna in [[Europa]]: ''passer domesticus''. U passerottu s'assumiglia à a spezia cumuna in [[Europa]] ''passer domesticus'', ma hà i bucelli bianchi è una curona russiccia-bruna in capu, com'è u [[passerottu spagnolu]] (''passer hispaniolensis''). U passerottu hè longu 15-17 cm cm. Pesa da 25 à 35 grammi. A so apertura alare hè 20-30 cm. Face u so nidu in e case, i bastimenti o ind'i l'arburi. U passerottu hè onnivoru: manghja frutti, insetti, varmi è ancu ciò chì ghjetta l'omu. ==Sistematica== Difatti, u statutu di a tassunumia di u passerottu hè incertu ed hè sempre in dibattitu. Certi u cunsidereghjanu cum'è una sottuspezia di ''passer domesticus''. D'altri invece l'anu cunsideratu cum'è una sottuspezia di u [[passerottu spagnolu]] (''passer hispaniolensis''). Ma in a sistematica muderna, u passerottu hè piuttostu cunsideratu cum'è una forma specifica: ''Passer italiae''. 'Ssa forma specifica seria derivata da una spezia independente di passerottu chì era prima in [[Africa]] ma chì era sparita di u so areale nativu è chì si seria sparta dopu in u so areale attuale. Parechji sinonimi di ''Passer italiae'' sò: * ''Passer hispaniolensis italiae'' * ''Passer domesticus italiae'' ==In Corsica== [[File:Sparrowchick.JPG|thumb|left|250px|U piulacone]] [[File:Passer italiae MHNT.ZOO.2010.11.208.jpg |thumb|'' Passer italiae '']] U passerottu hè cumunu è prisente tuttu l'annu in [[Corsica]]. Hè prisente in l'isula sana, insin'à 1050 metri. Ma hè assente di i lochi ind'ellu ùn ci hè micca l'omu, è stà piuttostu in i paesi è in e cità. Ma pò accade chì una culonia di passerotti stessi luntanu da un paese. In l'areale di a punta suttana di a Corsica, in u triangulu [[Bonifaziu]]-[[Pianottulu]]-Sant'Amanza, accade à spessu di truvà una forma media, cruciata, trà u paserottu è u [[passerottu spagnolu]] (''passer hispaniolensis''), chì hè prisente in [[Sardegna]]. 'Ssa forma hè u resultatu da i scambii trà e duie spezie in e [[Bocche di Bonifaziu]] (Moneglia 2009). Ma u [[passerottu spagnolu]] dinò hè prisente in a parte suttana di a Corsica (Thibault 1985). Altri nomi corsi di u passerottu sò: a ''[[passera casareccia]]'', u ''[[passu (avifauna)|passu]]'', a ''[[passula]],'' u ''[[passera casareccia|casanu]]''. ==Referenze== * Moneglia, Pasquale, U Passerottu, Stantari, 17, 2009 (in francese) * Thibault, Jean-Claude, Acelli di Corsica - Les oiseaux de Corse, 1983, PRNC (in francesu) ==Da vede dinù== * l'[[avifauna di Corsica]] * u [[passerottu spagnolu]] (''passer hispaniolensis'') * u [[passerottu europeu]]: ''passer domesticus'' [[Categoria:Passeridae]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] [[sv:Gråsparv#Italiensk sparv]] 107itx56axizbczyg2rltfaofv7r3jy Passarottu 0 13290 195135 2009-12-17T19:52:00Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Passerottu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Passerottu]] 032q72uuxsm3owbjk0lkbpt28tdbpp8 Passer italiae 0 13291 195136 2009-12-17T19:52:35Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Passerottu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Passerottu]] 032q72uuxsm3owbjk0lkbpt28tdbpp8 Mari Mediterraniu 0 13292 195156 2009-12-17T20:11:34Z Paulu 58 hà mossu [[Mari Mediterraniu]] à [[Mari Tarraniu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari Tarraniu]] 5pwm1v866vqqtybh72td96bha57rtf9 Mare Terraniu 0 13293 195158 2009-12-17T20:12:33Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Mari Tarraniu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari Tarraniu]] 62i0jgu8rq5m6qnxr6m62ygp5znkx0v Categoria:Gruppu di rock 14 13295 335592 327978 2014-03-23T18:11:11Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki Gruppo di Rock [[Categoria:Musica]] eqtq3f2jusr2nwih6c69237zw570cg9 Sverige 0 13296 195211 2009-12-18T10:33:18Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Svezia]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Svezia]] 8mv4enwgeqdmcvt5q5s5o3zi42lhxqh The Wounded Tone 0 13297 354738 334627 2016-08-14T04:56:24Z Bluestone Beagle 10913 Bluestone Beagle ha spostato la pagina [[The Confused Creators of Chaotic Communities]] a [[The Wounded Tone]] tramite redirect: Correcting, Rename wikitext text/x-wiki '''The Wounded Tone''' hè un gruppu di rock progressivu, fundatu in [[Stockholm]], [[Svezia]] in u [[2009]]. [[Categoria:Gruppu di rock]] 6bziczxusmnk2rll1spoggud4rwowzu Thin Shoes 0 13298 350280 334645 2015-07-07T23:01:55Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Thin Shoes''' hè un gruppu di [[musica]] [[rock]] alternativu, fundatu in [[Stockholm]], [[Svezia]] in u [[2009]]. == Albumi == * ''Occupied City'' [[Categoria:Gruppu di rock]] 6fhqlgl3ue1maibs1mf654fu66blz9b Wounded Tone 0 13299 354757 203175 2016-08-17T03:03:48Z Xqbot 1764 Robot: Correction des redirections erronées vers une page cible [[The Wounded Tone]] déplacée wikitext text/x-wiki #RINVIA [[The Wounded Tone]] 7ap5tymz6msapd7u711d29h6or71tsw The Mars Volta 0 13300 334634 325738 2014-03-23T15:03:32Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''The Mars Volta''' hè un gruppu di rock americanu, fundatu in [[2001]]. Hè cumpostu di [[Cedric Bixler]] (cantu), [[Dave Elitch]] (batteria), [[Marcel Rodriguez]] (percussione), [[Ikey Owens]] (organu), [[Juan Alderete]] (chitarra bassa) è [[Omar Rodriguez-Lopez]] (chitarra). ==Albumi== * ''De-Loused In the Comatorium'' (2003) * ''Frances the Mute'' (2005) * ''Amputechture'' (2006) * ''The Bedlam In Goliath'' (2008) * ''Octahedron'' (2009) * ''Noctourniquet'' (2012) [[Categoria:Gruppu di rock]] 1jvt2wohtndzolsmqw5ujrnvkyxd8a1 Mars Volta 0 13301 195222 2009-12-18T10:48:48Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[The Mars Volta]] wikitext text/x-wiki #redirect[[The Mars Volta]] k8ihkd0jf5qvbq1gvpn88tmd91zr1v3 TMV 0 13302 195223 2009-12-18T10:48:57Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[The Mars Volta]] wikitext text/x-wiki #redirect[[The Mars Volta]] k8ihkd0jf5qvbq1gvpn88tmd91zr1v3 The Mars Volta Group 0 13303 195224 2009-12-18T10:49:13Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[The Mars Volta]] wikitext text/x-wiki #redirect[[The Mars Volta]] k8ihkd0jf5qvbq1gvpn88tmd91zr1v3 Mars Volta Group 0 13304 195225 2009-12-18T10:49:25Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[The Mars Volta]] wikitext text/x-wiki #redirect[[The Mars Volta]] k8ihkd0jf5qvbq1gvpn88tmd91zr1v3 TMV Group 0 13305 195226 2009-12-18T10:50:30Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[The Mars Volta]] wikitext text/x-wiki #redirect[[The Mars Volta]] k8ihkd0jf5qvbq1gvpn88tmd91zr1v3 MV Group 0 13306 195227 2009-12-18T10:50:41Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[The Mars Volta]] wikitext text/x-wiki #redirect[[The Mars Volta]] k8ihkd0jf5qvbq1gvpn88tmd91zr1v3 Omar Rodriguez/Cedric Bixler 0 13307 195228 2009-12-18T10:50:55Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[The Mars Volta]] wikitext text/x-wiki #redirect[[The Mars Volta]] k8ihkd0jf5qvbq1gvpn88tmd91zr1v3 Cedric Bixler/Omar Rodriguez 0 13308 195229 2009-12-18T10:51:26Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[The Mars Volta]] wikitext text/x-wiki #redirect[[The Mars Volta]] k8ihkd0jf5qvbq1gvpn88tmd91zr1v3 Omar Rodriguez-Lopez/Cedric Bixler-Zavala 0 13309 195230 2009-12-18T10:51:48Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[The Mars Volta]] wikitext text/x-wiki #redirect[[The Mars Volta]] k8ihkd0jf5qvbq1gvpn88tmd91zr1v3 System of a Down 0 13310 369674 369673 2020-12-17T10:30:41Z Raphael1256 14151 /* Discugrafìa */ wikitext text/x-wiki [[File:SoaD-2013-2.jpg|thumb|upright=1.3|System of a Down 2013]] '''System of a Down''' ('''SOAD''') hè un gruppu musicale alt-metal [[Stati Uniti|statunitense]], fundatu in [[1994]]. Hè cumpostu di [[Serj Tankian]] (cantu), [[John Dolmayan]] (batteria), [[Shavo Odadjian]] (chitarra bassa) è [[Daron Malkian]] (chitarra). == Discugrafìa == * ''[[System of a Down (album)|System of a Down]]'' (1998) * ''[[Toxicity]]'' (2001) * ''[[Steal This Album!]]'' (2002) * ''[[Mezmerize]]'' (2005) * ''[[Hypnotize (album)|Hypnotize]]'' (2005) [[Categoria:Gruppu di rock]] tfj5xdxolq2z8hhaks019p4j1w3akmw Red Hot Chili Peppers 0 13311 378699 372643 2022-03-01T16:22:58Z Niegodzisie 15744 /* Albumi */ wikitext text/x-wiki I '''Red Hot Chili Peppers''' sò un gruppu musicale rock statunitense, fundatu in [[1983]]. Hè cumpostu di [[Anthony Kiedis]] (cantu), [[Chad Smith]] (batteria), [[Michael Balzary|Michael "Flea" Balzary]] (chitarra bassa) è [[Josh Klinghoffer]] (chitarra). == Albumi == * ''[[The Red Hot Chili Peppers (album)|The Red Hot Chili Peppers]]'' (1984) * ''[[Freaky Styley]]'' (1985) * ''[[The Uplift Mofo Party Plan]]'' (1987) * ''[[Mother's Milk]]'' (1989) * ''[[Blood Sugar Sex Magik]]'' (1991) * ''[[One Hot Minute]]'' (1995) * ''[[Californication]]'' (1999) * ''[[By the Way]]'' (2002) * ''[[Stadium Arcadium]]'' (2006) * ''[[I'm with You]]'' (2010) * ''[[The Getaway]]'' (2016) * ''Unlimited Love'' (2022) [[Categoria:Gruppu di rock]] smv0uknntc9i1h4x4x8d4c82hkxdxyi RHCP 0 13312 195241 2009-12-18T11:02:04Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Red Hot Chili Peppers]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Red Hot Chili Peppers]] 6lr2197h0uzdmkvs6w8zpfsjxwygjk9 The Red Hot Chili Peppers 0 13313 195242 2009-12-18T11:02:21Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Red Hot Chili Peppers]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Red Hot Chili Peppers]] 6lr2197h0uzdmkvs6w8zpfsjxwygjk9 Chili Peppers 0 13314 195243 2009-12-18T11:02:31Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Red Hot Chili Peppers]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Red Hot Chili Peppers]] 6lr2197h0uzdmkvs6w8zpfsjxwygjk9 Red Hot 0 13315 195244 2009-12-18T11:02:40Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Red Hot Chili Peppers]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Red Hot Chili Peppers]] 6lr2197h0uzdmkvs6w8zpfsjxwygjk9 System 0 13316 195245 2009-12-18T11:03:13Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[System of a Down]] wikitext text/x-wiki #redirect[[System of a Down]] oe1ty0weuylv9v8vg81du2df26bua19 S.o.a.D 0 13317 195246 2009-12-18T11:03:25Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[System of a Down]] wikitext text/x-wiki #redirect[[System of a Down]] oe1ty0weuylv9v8vg81du2df26bua19 SOAD 0 13318 195247 2009-12-18T11:03:39Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[System of a Down]] wikitext text/x-wiki #redirect[[System of a Down]] oe1ty0weuylv9v8vg81du2df26bua19 R.H.C.P 0 13319 195248 2009-12-18T11:04:19Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Red Hot Chili Peppers]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Red Hot Chili Peppers]] 6lr2197h0uzdmkvs6w8zpfsjxwygjk9 At the Drive-In 0 13320 365985 331585 2020-04-12T08:25:57Z SamiKullström 16359 /* Albumi */ wikitext text/x-wiki '''At the Drive-In''' hè un gruppu di rock americanu, fundatu in [[1993]]. Hè cumpostu di [[Jim Ward]], (chitarra)[[Cedric Bixler]] (cantu), [[Tony Hajjar]] (batteria), [[Paul Hinojos]] (chitarra bassa) è [[Omar Rodriguez]] (chitarra). == Albumi == * ''[[Acrobatic Tenement]]'' (1996) * ''[[In/Casino/Out]]'' (1998) * ''[[Relationship of Command]]'' (2000) * ''[[in•ter a•li•a]]'' (2017) [[Categoria:Gruppu di rock]] rob9u5jo2ob07cd9nbkydbhd6f9b7lm At the Drive In 0 13321 195255 2009-12-18T11:09:41Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[At the Drive-In]] wikitext text/x-wiki #redirect[[At the Drive-In]] r96m4csauzg7cs86h4rwrwvwb3u0g1f At.the.drive.in 0 13322 195256 2009-12-18T11:10:28Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[At the Drive-In]] wikitext text/x-wiki #redirect[[At the Drive-In]] r96m4csauzg7cs86h4rwrwvwb3u0g1f At the DriveIn 0 13323 195257 2009-12-18T11:10:45Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[At the Drive-In]] wikitext text/x-wiki #redirect[[At the Drive-In]] r96m4csauzg7cs86h4rwrwvwb3u0g1f El Grupo Nuevo De Omar Rodriguez-Lopez 0 13324 332330 325742 2014-03-23T14:17:09Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''El Grupo Nuevo De Omar Rodriguez-Lopez''' hè un gruppu di rock americanu, fundatu in [[2006]]. Cunsiste in [[Cedric Bixler-Zavala]] (cantu), [[Zach Hill]] (batteria), [[Jonathan Hischke]] (organ bassu), [[Juan Alderete]] (chitarra bassu) è [[Omar Rodriguez-Lopez]] (chitarra). == Albumi == * ''[[Cryptomnesia]]'' (2009) [[Categoria:Gruppu di rock]] 9v38arsieyqgsnw46jb8g5kxzak1fy9 El Grupo Nuevo 0 13325 195263 2009-12-18T11:15:35Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[El Grupo Nuevo De Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[El Grupo Nuevo De Omar Rodriguez-Lopez]] ikf4oqa03t3cwuz42ua1wochvzirzh5 El Grupo Nuevo de Omar Rodriguez Lopez 0 13326 195264 2009-12-18T11:15:56Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[El Grupo Nuevo De Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[El Grupo Nuevo De Omar Rodriguez-Lopez]] ikf4oqa03t3cwuz42ua1wochvzirzh5 El Grupo Nuevo De Omar Rodríguez-López 0 13327 195265 2009-12-18T11:16:18Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[El Grupo Nuevo De Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[El Grupo Nuevo De Omar Rodriguez-Lopez]] ikf4oqa03t3cwuz42ua1wochvzirzh5 El Grupo Nuevo De Omar Rodriguez 0 13328 195266 2009-12-18T11:16:49Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[El Grupo Nuevo De Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[El Grupo Nuevo De Omar Rodriguez-Lopez]] ikf4oqa03t3cwuz42ua1wochvzirzh5 El Grupo Nuevo De Omar Rodríguez López 0 13329 195267 2009-12-18T11:17:25Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[El Grupo Nuevo De Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[El Grupo Nuevo De Omar Rodriguez-Lopez]] ikf4oqa03t3cwuz42ua1wochvzirzh5 Omar Rodríguez-López/Cedric Bixler-Zavala 0 13330 195268 2009-12-18T11:19:10Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[El Grupo Nuevo De Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[El Grupo Nuevo De Omar Rodriguez-Lopez]] ikf4oqa03t3cwuz42ua1wochvzirzh5 Ghjuvan Mufraggi 0 13331 347473 195493 2015-07-02T12:19:14Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|Ghjuvanni Mufraggi]] Natu in [[Azzana]] u 12 di nuvembre 1914, '''Gjuvan Mufraggi''', Cumpagnu di a Liberazione, era un sulladu distintu. Hè mortu in [[Bordeaux]] u 23 di nuvembre [[2009]] à l'età di 95 anni. Primu hè sulladu in l'infanteria culuniale è dopu serghjente-capu. D'aostu 40 s'agghjunghje in [[Africa]] à i [[Francia|Francesi]] Libri è Ghjuvan Mufraggi hè unu di l'eroi di [[Bir Hakeim]]. Cume tenente face a campagna di [[Siria]] duve hè feritu, quella di [[Royan]], ecc. Dopu hè capitanu in [[Indocina]] è si ritira in u 1955. Cumpagnu di a Liberazione, Uffiziale di a Legione d'Onore, Croce di Guerra 39-45. [[categoria:Biugrafia]] 61nw20gykatajbb5tvtrsjff1prh7bt Láchar 0 13332 333207 325743 2014-03-23T14:34:49Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:LocationLáchar.png|thumb|right|200px|Láchar]] '''Láchar''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a [[pruvincia di Granada]]. [[Categoria:Pruvincia di Granada|Lachar]] 58jchuu1oh8378j0c3up19telalbi1t Hayden Panettiere 0 13333 376329 361587 2021-08-23T18:20:12Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Hayden Panettiere 2009 (Straighten Crop).jpg|thumb|200px|Hayden Panettiere ([[2009]])]] '''Hayden Lesley Panettiere''' hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Panettiere, Hayden]] [[Categoria:Americana|Panettiere, Hayden]] [[Categoria:Biugrafia]] 5im5n82zqw02lbr8oc2jetlfg56vq5p Hilary Swank 0 13334 376354 356628 2021-08-24T07:55:23Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Life Ball 2013 - magenta carpet Hilary Swank 03.jpg|thumb|200px|Hilary Swank ([[2013]])]] '''Hilary Ann Swank''' hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Swank, Hilary]] [[Categoria:Americana|Swank, Hilary]] [[Categoria:Biugrafia]] 3ml8bz6465h83mm5peno0n8yds3w8yn Megan Fox 0 13335 376275 356634 2021-08-22T20:06:01Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Megan Fox LF.jpg|right|180px|thumb|Megan Fox]] '''Megan Denise Fox''' hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attrice|Fox, Megan]] [[Categoria:Americana|Fox, Megan]] [[Categoria:Biugrafia]] au24sywjgl5xqwhvca7in9x8e50lqjz Amanda Peet 0 13336 376332 355137 2021-08-23T18:25:23Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Amanda Peet.jpg|thumb|right|Amanda Peet]] {{c-supranu}} '''Amanda Peet''' ([[New York]], 11 [[Ghjennaghju]] [[1972]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] {{DEFAULTSORT:Peet, Amanda}} [[Categoria:Attrice]] [[Categoria:Americana]] [[Categoria:Biugrafia]] 6i19c4ycsd08tlkthu6w07tpwv7g3c9 Laura Prepon 0 13337 376338 356626 2021-08-23T18:33:47Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Laura Prepon.jpg|thumb|200px|Laura Prepon]] '''Laura H. Prepon''' hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Prepon, Laura]] [[Categoria:Americana|Prepon, Laura]] [[Categoria:Biugrafia]] dd9w8iua4mr71ym5c9y0j6cgh6gi76y Ali Larter 0 13338 376315 356615 2021-08-23T14:11:39Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Ali Larter with Heroes-Poster.jpg|thumb|right|Ali Larter]] {{c-supranu}} '''Ali Larter''' ([[28 di ferraghju]] [[1976]]) hè un'[[Cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Larter, Ali]] [[Categoria:Americana|Larter, Ali]] [[Categoria:Biugrafia]] 3girkncp8njhil3mokie3lug5ii3bgc Dakota Fanning 0 13339 376273 356619 2021-08-22T20:04:28Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Dakota Fanning VF 2012 Shankbone 3.JPG|thumb|200px|Dakota Fanning]] '''Hannah Dakota Fanning''' hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Fanning, Dakota]] [[Categoria:Americana|Fanning, Dakota]] [[Categoria:Biugrafia]] 7dlem5rll17plr9av7l9y65uy0yr122 Emily Browning 0 13340 376239 356624 2021-08-22T16:17:14Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Emily Browning HIFF crop.jpg|thumb|right|Emily Browning]] '''Emily Jane Browning''' ([[7 di dicembre]] [[1988]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Browning, Emily]] [[Categoria:Americana|Browning, Emily]] [[Categoria:Biugrafia]] cmaph79ov3fc2ryulidjlrvnotfswaz Claire Danes 0 13341 376262 348858 2021-08-22T19:45:14Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Claire Danes 2012 Shankbone.JPG|thumb|200px|Claire Danes]] '''Claire Catherine Danes''' hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] {{DEFAULTSORT:Danes, Claire}} [[Categoria:Attrice|Danes]] [[Categoria:Americana|Danes]] [[Categoria:Biugrafia]] izqbge7uvza371htjodm1cfht9i21s6 Ayelet Zurer 0 13342 378242 376572 2022-01-12T09:15:22Z CommonsDelinker 173 Removing [[:c:File:Ayelet_.jpg|Ayelet_.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Gbawden|Gbawden]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Ayelet .jpg|]]. wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:AyeletTom.jpg|miniatura|'''Ayelet Zurer''' cù cullegu [[Tom Hanks]] in u [[2008]]]] [[File:Diane Keaton, Ayelet Zurer and Kevin Kline (2012).jpg|miniatura|[[Diane Keaton]], '''Ayelet Zurer''' é [[Kevin Kline]] ([[2012]]).]] '''Ayelet July Zurer''' (* [[28 di ghjugnu]] [[1969]] in [[Tel Aviv]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Israele|israeliana]]. == Biugrafìa == [[Categoria:Attrice|Zurer, Ayelet]] [[Categoria:Israeliana|Zurer, Ayelet]] [[Categoria:Biugrafia]] 4he4updsqm6frm47d9jqvth8p9elv0u Sam Worthington 0 13343 376196 376195 2021-08-22T01:52:43Z Jun Misugi 295 nome cumplettu, + annu di nàscita wikitext text/x-wiki [[File:Sam Worthington 4, 2013.jpg|thumb|200px|Sam Worthington]] '''Samuel „Sam“ Henry John Worthington''' (* [[1976]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Australia|australianu]]. == Biugrafia == {{DEFAULTSORT:Worthington, Sam}} [[Categoria:Attore|Worthington, Sam]] [[Categoria:Australianu|Worthington, Sam]] [[Categoria:Biugrafia]] bezkod4ci8c0apnzbd84iynqftp7rlq Acqua nivosa 0 13345 350912 350454 2015-07-09T15:52:00Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Imagina_benvinuta.jpg|right|thumb|300px|Fala l'acqua nivosa]] L' '''acqua nivosa''' hè una forma media trà a [[neve]] è l'[[acquata]]. L'[[acqua]] nivosa cumporta à spessu una certa quantità di neve. A neve chì hè cuntenuta in l'acqua nivosa hè in parte sdrutta. Difatti l'acqua nivosa hè più trasparente ch'è [[biancu|bianca]] cum'è à neve propria. À spessu quandu fala l'acqua nivosa, a [[temperatura]] cala è l'acqua nivosa finisce per trasfurmà si in neve, à u capu di un certu [[tempu]]. Di solitu, l'acqua nivosa fala quandu a [[temperatura]] è di circa 2-3&nbsp;°C è chì più sopra in l'[[atmosfera]], a temperatura hè più bassa. == Citazione == Accade chì l'acqua nivosa fussi mintuvata in a [[litteratura]] [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in ''I dui figlioli'' di [[Claudiu Guglielmi]] ([[Bonanova]] n° 9): ''A [[samera]] è l’[[arcimulu]] aspittavani singhi somma rudendu si parpena di [[granone|granonu]]. Mulinava u [[ventu]] acqua nivosa. U [[celi]], neru incarbunatu, paria ch’eddu vulissi assuffucà a [[terra]].'' == Da vede dinò == *[[Neve]] *[[Saetta]] *[[Tramuntana]] *[[Tromba marina]] [[Categoria:Meteorologia]] tbshqzkg485zl5tmo6g4neyg2zajem6 Anghjulu Canarelli 0 13348 354825 351243 2016-08-24T03:02:29Z DARIO SEVERI 10718 Corr. wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px|right|thumb]] '''Anghjulu Canarelli''' (1 [[Ghjennaghju]] [[1949]]) hè un [[scrivanu]] in [[lingua corsa]]. Urighjinariu di [[Livia]], scrivi in a parlata rucchisgiana, [[Sartè|sartinesa]], di l' [[Alta Rocca]]. I so opari sò stati publicati in [[A Pian' d'Avretu]], [[Avali (rivista)|Avali]]. ==Opari publicati== * [http://www.interromania.com/literatura/biennale/biennale01/canarelli.htm I Buciuleddi], Interromania * [http://avali.over-blog.net/article-26251192.html Un pezzu di Petra nera] : una "nuvella", rumanzu cortu publicata in a rivista [[Avali (rivista)|Avali]], N°3 * [http://avali.over-blog.net/article-26251145.html Bitalza] : un antra nuvella annantu à u situ d'Avali * [http://avali.over-blog.net/article-29035614.html L'ortensià] * A Petracori (nuvelle), Cismonte è Pumonti, 2010 {{Scrivanu in lingua corsa}} [[Categoria:Scrivanu in lingua corsa]] d7xskowyipvia8xpd1aojceumgry51h Monzón 0 13349 372615 349020 2021-04-14T23:51:14Z Jumpy01 11155 - cat wikitext text/x-wiki {{cumuna spagnola|cumuna=Monzón | blasone= | nomeOfficiale=Monzón | sigluCumunità=AR | sigluPruvincia=HU | altitudine=273 | superficia=155,01 | pupulazione=17115 | annu=2009 | densita=110,41 | merre= | posta=22400 | telefunu=976 | istat= | abitanti=''Montisonense'' in spagnolu | patrone=[[Fernando Heras Laderas]] | festa= | situ=http://www.monzon.es/ | carta=Localización de Cinca Medio (Aragón).svg }} '''Monzón''' hè una cumuna [[Spagna|spagnola]] di l'[[Aragona]]. Ci sò 17 115 abitanti (2010). == Omi cunnisciuti == * [[Ignacio de Luzán]] ([[1702]]-[[1754]]), [[littiratura|scrittore]]. * [[Joaquín Costa]] ([[1846]]-[[1911]]), [[pulitica|politicu]]. * [[Javier Moracho]] ([[1957-.]]), [[sport|atletu]]. * [[Conchita Martínez]]([[1972-.]]), [[sport|tenistu]]. * [[Eliseo Martín]] ([[1973-.]]), [[sport|atletu]]. [[Categoria:Aragona]] [[Categoria:Pruvincia di Huesca]] oom2ibhmdelljxez7yyqx6or7tca3t6 Filu di ferru spinatu 0 13351 196916 2010-01-06T13:39:50Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Filu spinatu]] 30kguov22r462tju81voaxsedpczjkf Filu di ferru denticatu 0 13352 196917 2010-01-06T13:41:01Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Filu spinatu]] 30kguov22r462tju81voaxsedpczjkf Fil' di farru rampinatu 0 13353 196918 2010-01-06T13:42:19Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Filu spinatu]] 30kguov22r462tju81voaxsedpczjkf Belfarru 0 13354 196919 2010-01-06T13:43:49Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Filu spinatu]] 30kguov22r462tju81voaxsedpczjkf Dentatu 0 13355 196920 2010-01-06T13:47:04Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Filu spinatu]] 30kguov22r462tju81voaxsedpczjkf Kelly Clarkson 0 13356 366026 366025 2020-04-12T10:24:57Z SamiKullström 16359 /* Albumit */ wikitext text/x-wiki [[File:Kelly Clarkson, Women's World Awards 2009 d.jpg|thumb|Kelly Clarkson (2009)]] '''Kelly Brianne Clarkson''' (* [[24 d'aprile]] [[1982]] in [[Fort Worth]], [[Texas]], [[SUA]]) hè una musicante americana. == Albumi == * Thankful (2003) * Breakaway (2004) * My December (2007) * All I Ever Wanted (2009) * Stronger (2011) * Wrapped in Red (2013) * Piece by Piece (2015) * Meaning of Life (2017) [[Categoria:Musicante|Clarkson, Kelly]] [[Categoria:Americana|Clarkson, Kelly]] pe3yaiw7h5gx7urmn8dbn8hi3y0zc26 Un pezzu di petra nera 0 13357 361903 334896 2019-04-04T20:33:34Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[File:Zonza - Aiguilles Bavella.jpg|thumb|300px|right|...I furchi di Bavedda chì bizzichiddaiani u cilestu...]] '''Un pezzu di petra nera''' hè un rumanzu cortu, una "nuvella" creata da [[Anghjulu Canarelli]]. Hè statu publicatu prima in a rivista litteraria [[Avali (rivista)|Avali]] è ripublicatu dopu annantu à u blogu di a rivista. Anghjulu Canarelli hè di [[Livia]] è metti in scena u so circondu rucchisgianu. L'azzioni si passa in muntagna, trà [[Asinau]], [[Monti Alcudina|Alcudina]] è [[u Cuscionu]]. Si ritrova quì l'universu particulari d'Anghjulu Canarelli, in a muntagna corsa, incù a so flora rara, a so natura schietta è a so vita campagnola è pastureccia. In 'ssu ambienti specificu nasci a prosa puetica d'Anghjulu Canarelli, incù un suppulu di magia. ==Vucabulariu== [[File:Levie 2.jpg|thumb|300px|right|...ci saria ancu un dittu chì crisciaria a ghjastima : “Livia Livia, ch’ùn aghi chì fà ùn ci stia !”]] A lingua aduprata da Anghjulu Canarelli hè ricchissima. Hè carattaristica di a variità rucchisgiana di a lingua corsa, incù monda paroli dirivati di u bassu latinu è ancu prilatini. * u spinursali : a crista o cresta * i burrascona : u burrasconu = una forti burrascata * un buttighju : una goccia, una candedda * i buttighjona : u buttighjonu = u grossu buttighju * i scurrutona : u scurrutonu = u timpurali, a timpuralata * un pizzineddu : un picculu pezzu * bizzichiddaiani : bizzichiddà = tuccà à picculi colpi incù u bizzicu * u cilestu : u celi * un tighjali : una grossa petra platta * i brandona : u [[brandonu]] = pezzu di ghjacciu longu chì s'appinza à capu in ghjò * nera catramu : nera nera * scunghjiva : scunghja = fà sdrughja, fà spariscia * sbalasgiava : sbalasgià = apra * l’inguirnonu : u grossu inguernu * i rusgiuledda : u rusgiuleddu = u picculu rùsgiulu = cosi minuruchji, tamantineddi ; furmata da "rusgiulu" è da u suffissu "-eddu" * ristanghittava : ristanghittà = rimetta a [[stanghetta]] * ostia madonna... : pà la Madonna ! * scapizzendu : scapizzà = caccià u capu * smizata : smizà = sparta in dui * i tàcculi : a [[tàccula]], a [[chjaccula]] = aceddu neru è bizzichigiaddu chì stà in muntagna * infurià si : metta si in furia, in collara * ruzzà = briunà, fà monda rimori * ciòciara : ùmita * u fumaccionu : a grossa fumaccia * dunnina : di donna * pudditrina : di puddetru * i pughjulani : u pughjulanu = l'abitanti di u poghju * ribaldunati : abandunati * magàcciuli : a magacciula = ughjettu postu par fà a paura à la ghjenti o à l'aceddi * andacciani : un andaccianu = un vagabondu * a castizzedda : una piccula càstizza * u violu : u stradeddu, a piccula strada; furmatu à parta da "via" è da u suffissu "-olu" * ricalzulata : rialzata * a bonanova : a bona nutizia * i grandinona : un grandinonu = una grossa grandinata * s’infurionu : infurià si = metta si in furia, in còllara * l'imbutonu : u grossu imbutu * a vudinedda : u fiumiceddu * mundati : mundà = caccià a scorza * stracquata : in terra * strappiddata : strippata * si scuppulighja : si scuppuleghja, si sciappa in dui * l'uvareddu : u picculu ùvaru * u pizzittinu : u picculu pezzu ; * mèlinu : nè caldu nè fritu * si sparguddonu : sparguddà si, sparguglià si = falà si in u disordini * sfarrachendu : sfarracà = apra * un piulaconu : un aceddu ghjovanu ghjovanu * à nurdivu : versu u nordu ==Liami== * [http://avali.over-blog.net/article-26251192.html Un pezzu di Petra nera] : una "nuvella", rumanzu cortu publicata in a rivista [[Avali (rivista)|Avali]], N°3 ==Da veda dinò== * [[Anghjulu Canarelli]] [[Categoria:Litteratura corsa]] 6bpzi2viojo0i8mc5g8mlstslutwsgn Avenida Paulista 0 13358 376202 331604 2021-08-22T02:23:37Z Jun Misugi 295 - cat, + mudellu wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:Paulista Avenue night.jpg|thumb|350px|Avenida Paulista]] L' '''Avenida Paulista''' hè un' viale di [[São Paulo]], [[Brasile]]. Teni 2700 m. [[Categoria:Brasile]] c6pu9ywkf8f1y3miiuvh5evednl39yo Novu Testamentu 0 13359 353483 352284 2016-03-20T20:52:21Z Τιτιδου 10744 wikitext text/x-wiki U Novu Testamentu hè, per i cristiani, a fila di i 27 libri canonici chì trattanu di a vita terrana di [[Gesù Cristu]], di a so Predicazione, di a so morte è Resurezione è dinù di i primi tempi di a [[Chjesa]]. U Novu Testamentu, o Scritti Santi, si cumpone di: * I Quatri [[Vangeli]]: Matteu <br>Marcu <br>Luca <br>Ghjuvanni * L' [[Atti di l'Apostoli]], * 14 Epistule di S. Paulu, * Altre Epistule, * L’Apocalissa di S. Ghjuvanni. [[Categoria:Religione]] [[Categoria:Cristianisimu]] khbcpzsc2fhmsa5lmirfqb0snqawk30 Vangeli 0 13360 356960 356950 2017-05-01T06:55:04Z MArilena 3198 wikitext text/x-wiki I Vangeli sò i libri chì contanu, per i cristiani, a vita terrana di [[Ghjesù Cristu]], di a so [[Resurezione]] è trattanu di a so [[Predicazione]]. Sò a prima parte di u [[Novu Testamentu]]. I Vangeli canonici sò quattru. Secondu a tradizione, i scrivani o Vangelisti sò: * San Matteu, [[apostulu]] è discepulu, dettu u publicanu (impiegatu di l'impositi) * San Marcu, discepulu di [[S.Petru]] * [[San Luca]], discepulu di [[S. Paulu]], duttore di u so mistieru. * [[San Ghjuvanu]], apostulu, chì scrisse dinò l'[[Apocalissa]]. Ci sò altri vangeli apocrifi. [[Categoria:Religione]][[Categoria:Cristianisimu]] eti1n717ybyohs32vp8a8npx0ofgxp5 Vangelu 0 13361 197067 2010-01-08T11:42:45Z Irdnael~cowiki 1131 hà mossu [[Vangelu]] à [[Vangeli]]: piu chiaru et simplice wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vangeli]] s6xeu1g4vfzwoexxukt6nii6zmrxpej Taccula 0 13363 197144 2010-01-09T11:59:16Z 90.36.142.171 Reindirizzamentu à [[Chjaccula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Chjaccula]] pd5zzp5lb034mln5ni7tq7khq3gygk6 Tàccula 0 13364 197153 197152 2010-01-09T12:22:40Z 90.36.142.171 Reindirizzamentu à [[Chjaccula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Chjaccula]] pd5zzp5lb034mln5ni7tq7khq3gygk6 Chjàccula 0 13365 197154 2010-01-09T12:23:21Z 90.36.142.171 Reindirizzamentu à [[Chjaccula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Chjaccula]] pd5zzp5lb034mln5ni7tq7khq3gygk6 Corbin Bleu 0 13367 375555 355241 2021-08-18T05:38:11Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Corbinbleu florida.jpg|thumb|right|Corbin Bleu]] '''Corbin Bleu Reivers''' ([[New York]], [[21 di ferraghju]] [[1989]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Bleu, Corbin]] [[Categoria:Americanu|Bleu, Corbin]] [[Categoria:Biugrafia]] lgwx08zgd41dvqibsfkunjxuu0q0eqj Arti marziali 0 13369 348738 348619 2015-07-06T09:13:44Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Musashi ts pic.jpg|thumb|200px|[[Musashi]], [[samurai]] hè l'autore di ''[[Cinque anelli]]''.]] Incù l'appellazione '''Arti marziali''' s'intende una disciplina ligata à u cumbattimentu, di solitu senza [[arma|arme]], incù pratiche è tecniche cudificate, fundate annantu à certi [[fisicu|principi fisichi]], [[cultura|culturali]] è [[filusufia|filusofichi]] particulari. == Modi "tradiziunali" == Ci sò parechji arti marziali: * u [[Baranta]] - Un'arte [[Ungherìa|ungherese]], u nome significheghja ''preparazione à cumbatte'' o ''cumbattimentu senza sangue''. * u [[Judo]] (柔道) - un'arte [[Ghjappone|ghjappunese]], u nome significheghja "arte molla"<ref>[http://www.japan-zone.com/omnibus/martial.shtml Judo] nantu [http://www.japan-zone.com/index.shtml Ghjappone Omnibus]</ref> * u [[Jujitsu]] (柔術) - un'arte ghjappunese, u nome significheghja ancu "arte molla" <ref>[http://www.warriorscove.com/jjj.htm Storia di u Jujitsu]</ref> * u [[Karate]] (空手) - un'arte ghjappunese, u nome significheghja "[[manu]] biota"<ref name=MAInfo>[http://www.martial-arts-info.com/115/karate/ Karate] nantu [http://www.martial-arts-info.com/ MartialArtsInfo.com]</ref> * u [[Kendo]] (剣道) - un'arte ghjappunese, u nome significheghja "modu di [[gladiu]]"<ref>[http://www.yamatanidojo.com/kendo_history.htm Kendo] nantu [http://www.yamatanidojo.com/ Yama-TamiDojo.com]</ref> * u [[Taekwondo]] (태권도) - un'arte [[Curea|cureana]], u nome significheghja "arte di dà colpi di pugni è di pedi"<ref>[http://www.itf-information.com/information16.htm Taekwondo] nantu [http://www.itf-information.com/information16.htm ITFInformation.com]</ref> * u [[Tangsudo]] (당수도, nant'a trascrizione inglese '''tang soo do''') - un'arte cureana, u nome significheghja "arte di manu cinese"<ref>[http://www.warriorma.com/meaning_of_tang_soo_do.htm U sensu di u nome "Tang Soo Do" (tangsudo)] nantu [http://www.wtsda.com/ WorldTangSooDo.com]</ref> ==Da vede dinù== *[[Jet Li]] *[[Adriano Emperado]] *[[Boxe pieds-poings]] *[[Francombat]] *[[Progressive Fighting System]] *[[Pugilatu tailandese]] *[[Tangsudu]] == Liami esterni == {{Commons|Category:Martial arts}} == Referenze == <references/> [[Categoria:Arti marziali|!]] fkbqcnkkd7cb42xey5a3x2815wblke8 Cesare è Napoleone 0 13371 346230 332015 2015-07-01T16:28:31Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Cesare e Napoleone''' hè una [[puisia]] d'[[Ugu Peretti]] (1747-1838). ==Cesaru è Nabulionu== ''(Adattatu in corsu mudernu)'' :Cesaru, com'è tè, suprema paci :Deti à la terra ch'è di sangui tinsi. :Cesaru, com'è tè, vincendu, estinsi :Quiddu chì fumintò guerriera faccia. :Cesaru, com'è tè, in l'armi audaci :Quisti à lu troni inalzò, quisti respinsi. :Cesaru, com'è tè, dopu ch'è vinsi, :Stesi à lu prima puteri la mani sagaci. :Cesaru, com'è tè, carcu d'allori, :Idulu tutelari ricunnisciutu, :Deti la leghji à lu vintu è à i vincidori. :Cesaru à la fini, da lu generali tributu :Otteni, com'è tè, supremi onori. :Non manca à fà ti Cesaru ch'è Brutu ! ==Cesare è Napoleone== :Cesare, come te, suprema pace :Diede alla terra che di sangue tinse. :Cesare, come te, vincendo, estinse :Quello che fomentò guerriera face. :Cesare, come te, nell' arme audace :Questi al trono inalzò, questi respinse. :Cesare, come te, dopo che vinse, :Stese al primo poter la man sagace. :Cesare, come te, carco d'allori, :Idolo tutelar riconosciuto, :Diede la legge al vinto e ai vincitori. :Cesare alfin, dal general tributo :Ottenne, corne te, supremi onori. :Non manca a farti Cesare che Bruto ! ==Da vida dinò== * [[Ugu Peretti]] ==Rifarenzi== * Yvia-Croce, Ghjacintu, Antulugia di i scrivani corsi, Aiacciu, Ed. Cyrnos et Méditerranée, 1987 [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] eged2v1v48itwahqeyl3dqcpe0omekb Lamentu di Togliaccia 0 13372 348798 332978 2015-07-06T09:42:04Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki U '''Lamentu di Togliaccia''' hè una [[puesia]] scritta da [[Anton'Sebastianu Lucciardi]] (1771-1860). Hè stata publicata prima in l'almanaccu ''Il Pescator di Chiaravalla''. ==Lamentu di Togliaccia== ''(Strattu)'' :O Dumè, la vostra borsa :Era tamant'è un [[bacinu]]; :Chì l'avia piena di [[ficu|fichi]] :Pudia fà lu [[San Martinu]] ; :Si pudia empie di [[granu]] :È purtà lu à lu [[mulinu]]. :Si ne pudia fà un bell'otre, :Perchè avia la so cannella :Chì l'avia piena d'[[oliu]] :Più ch'è somma tenia quella, :Era in somma frà le borse :La più rara è la più bella. :Pudia serve à li ferrali :Per [[buttacciu]] di stazzona, :Perchè avia la so ochjera :Chì era sempre bella è bona :Voi, insomma, frà i sfundati :Purtavate la curona, :Si ne pudia fà una [[narpia]] :Per mette ci la farina, :Tene si la riservata, :Empie la di pisticcina, :Perchè avia la pella dura :Cum'è la salvaticina, :O peccatu chì sta borsa :Abbia da esse interrata :S'è si purtassi in [[Bastia]] :È ch'è fusse ben' cunciata, :Ci esciarianu li scarpi :Chì durarianu l'annata, :Era tuttu carità :Tuttu core è tuttu zelu, :Ellu ùn si lavava mai :S'è ùn era acqua di u celu, :Chì manghjava lu so latte :Facia per trè ghjorni pelu, :Avà mi ne vogliu andà :Nun possu più stà vi attornu! :M'hà dettu lu mio maritu :Ch'io fessi prestu ritornu, :Ch'aghju da ghjunghje à purtà :Li so panni indi lu fornu... ==Da vede dinù== * [[Anton'Sebastianu Lucciardi]] [[Categoria:Lamentu]] 9duz9yhq8njqgsy358posuhixtbltzn La pila rapita 0 13374 355782 332966 2016-11-11T18:41:46Z 92.158.5.242 wikitext text/x-wiki '''La Pila Rapita''' hè un opera in puesia scritta da [[Lisandru Petrignani]] (1785-1813). ==La pila rapita== Eccu un' strattu di ''A pila rapita'' (''Dopu il ratto''): :S'affollano le donne, e fan rumore :Carche di spiedi e sbrucioli da forno, :Ne vogliono soffrir tal disonore :Da gente che non può mostrarsi a giorno. :Donne Venzolaschesi, il vostro onore :Benche palese sia per ogni intorno, :Pur dirò che voi stete indiavolate :Sopra l'onore, e rispettar vi fate. :Lo so ben io, che sonnolento e nudo, :(Ciò colla camicia e i calzonetti) :Temei che quasi m'infilzaste crudo :Proprio corne s'infilzano i capretti. :Ancor adesso dal timor ne sudo :Perchè a disgrazia mi trovai nei stretti :Ordin della donnesca schiera ardita, :Ove mancai di perdere la vita. :Passando in mezzo ad esse, allor la voce :Sento di Lelia in tuon superbo ed alto; :Il mio marito correrà feroce, :Stragi farà nel memorando assalto. :Che se non torna sanguinoso e atroce, :L'uscio davver gli fo pigliar d'un salto. :Saria certo per me l'ultimo smacco, :Se in questa occasion fosse un vigliacco. :Mormora bassamente, e alla comare :Dice all'orecchio Lalage adirata : :Prego il ciel che non possa più tornare :Quello che m'ha cosi martirizzata. :Io si davver che lo potea sposare, :E corne s'io non fossi maritata : :Se ho da soffrir e digiunare ogn'ora, :Meglio certo è per me, meglio è ch'ei mora. :Mi viene allor la risa, e persuaso :Ch'eran giunti i nemici a salvamento, :Ritorno per dormir, quando per caso :Da una certa finestra esclamar sento :Languidamente: Ah non sarà rimaso :A casa il mio Narciso in tal cimento :Narcisa era costei bella e galante, :Del suo Narciso innamorata amante. :A Lindor che volea sortire armato :Chiude la porta Fillide tremante ; :Rimanti qui, statti, mio sposo amata; :Deh statti' in braccio alla tua sposa amante! :Lascia che il resto poi del volgo irato, :Corra per riacquistar le pietre sanie. :E santo il nostro amor, santo e l'affetto :Restati, sposo mio, torniamo a letto. ==Riferimenti== * Yvia-Croce, Ghjacintu, ''Antulugia di i scrivani corsi'', Aiacciu, Ed. Cyrnos et Méditerranée, 1987 ==Da vede dinù== * [[Lisandru Petrignani]] ==Bibliugrafia== * [http://tonutimpesta.blogspot.fr/2016/11/i-tesori-duna-literatura-alessandro.html Anghjulu Santu Pietrera, ''I tesori d'una literatura: Lisandru Petrignani'' annantu à u bloggu [[Tonu è Timpesta]]] [[Categoria:Puesia in lingua taliana]] mmb4h8g2k8audhe2w7r0cvwuza2dtwx Furtunatu 0 13379 346151 332537 2015-07-01T15:48:53Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Furtunatu''' hè un [[cantu]] tradiziunale di [[Corsica]]. ==Furtunatu== :U più ch'è sò innamuratu :Hè quella di to capelli :Li to ochji tanti alegri :Scimiscenu li zitelli :Ma à dì la franca è chjara :Eiu sò unu di quelli. :A Dumenica la mane :Quand'è tù esci cambiata :Da frusteri à paisani :Da tutti si rimarcata :Tutt'unugnu si dumanda :Di qual' sei innamurata. :A mio ricca di statura :Bianca è rossa di culori :À guardà ti pari un fiore :À parlà ti incanti u core :Bellu contentu serà quellu :Chì cun tè ferà l'amore. :Ne vogliu scrive lu to nome :Da sopra tutte le stelle :In paese ùn ne nasce :Cume tè belle zitelle :Furtunatu serà quellu :Chi ti metterà l'anellu. :Furtunatu serà quellu :Chi ti metterà l'anellu. [[Categoria:Cantu tradiziunale di Corsica]] shxvgjwo8ym2t9hez4p3ffviy8ehkxy Dà mi un colpu à bia 0 13380 346150 332302 2015-07-01T15:48:36Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Dà mi un colpu à bia''' hè un [[cantu]] tradiziunale di [[Corsica]]. ==Dà mi un colpu à bia== :Stamane aghju travagliatu :Sott’a lu sole di focu :Chì n’aghju abbastanza fattu ! :M’aghju da ripusà un pocu :Per aspittà lu spuntinu : :Aiò ! Dà mi un bichjeru di vinu ! ''Ripigliu'' :Dà mi un colpu a bia o Anna-Marì ! :Dà mi un colpu a bia ,dà mi prestu quì ! :Aghju a cannella asciuta, o ohimè ! :A me lingua si n’hè sciolta, corciu di mè ! :Ùn mi fà languisce è strazià cusì :Dà mi un colpu à bia o Anna-Marì’ :O 'Nna–Marì, dà mi dà mi dà mi dà mi ! :O 'Nna–Marì dà mi un colpu à bì ! :Quand’ aghju bitu un culpettu :Mi sentu più curaghjosu ! :Mi trema lu core in pettu :Eppo diventu amurosu. :Aspittendu lu spuntinu : :Aiò ! dà mmi un bichjeru di vinu ! Ripigliu [[Categoria:Cantu tradiziunale di Corsica]] o9ger91rcmux39higmchmbd84yb4fm2 Tolusa 0 13382 374207 374206 2021-06-12T14:57:13Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Blason ville fr Toulouse (Haute-Garonne).svg|30px]] {{cumuna suprana|cumuna=Tolusa | statu=Francia | regione=Occitania | dipartimentu=Alta Garona | circundariu=Tolosa | cantone=capilocu di 15 cantoni | insee=31555 | cp=31000, 31100, 31200, 31300, 31400, 31500 | merre=Jean-Luc Moudenc<br>([[Les Républicains]]) | nomab=Tolusanu(i), Tulusanu(i) | latitudine=43°36′16″ | lungitudine=1°26′38″ | alt med=141 | alt min=115 | alt max=263 | sup km²=118,30 | pupulazione=439 453<br />aglo : 860 090 | annu=2007 | densità=3.300}} '''Tulusa''' ò '''Tolusa''' ('''Toulouse''' in [[Lingua francese|francese]], '''Tolosa''' in [[Lingua occitanica|occitanu]]), una cità francese è occitana, hè a prefettura di l'[[Alta Garona]] (31) è u capilocu di a regione [[Midi Pirenei]]. I so altri nomi sò : a Cità Mundina (dopu u nome di i Conti di Tolosa) è a Cita Rosula. U nome di Cità Rosula vene di u culore di i bastimenti anziani, custruiti incù mattoni di terra cotta. L'abitanti si chjamanu i Tolosani (tolzan o tolzenc in [[Lingua occitanica|occitanu]] è toulousain in [[lingua francese|francese]] ) == Geografia == L'altitudine media ghjè 141 metri. A cità hè traversata da a [[Garona]], è face 11 830 ettari (dunque appena di più ca [[Parigi]]. == Demugrafia == In l'area urbana di Tolosa ci sò 964.797 abitanti, è in a cità stessa 443.103. A crescenza demugrafica di Tolosa hè una di e più veloce di [[Francia]]. == Architettura == A cità hè organisata in zone architetturale : * a cità rumana, in u centru, cù carrughji assai ristretti è tortuosi. A Piazza Esquirol era l'anzianu [[foru]] rumanu ; * si aghjunghe a cità medievale, circ'à a basilica Santu Sarnin ; * i quartieri di i seculi 17 è 18 ; * i foriporta oghjinchi, cume u Miralh ; [[File:Vue aérienne de Toulouse.jpg|thumb|Vista aeriana di u centru-cità, cù in fronte a Piazza di u Capitole|link=Special:FilePath/Vue_aérienne_de_Toulouse.jpg]] == Trasporti == [[File:Toulouse_Reseau_Metro.png|thumb|180px|left|A reta di metrò]] A prima linea di metrò fù aperta in [[1993]]. Andava da [[Basso Cambo]] à [[Jolimont]]. Fù dopu stentita fin'à [[Balma]] Gramont. A seconda linea fù aperta in lu 2007. U metrò di Tolosa hè di tippu [[VAL]], cume in [[Lille]] o in l'aeroportu di [[Roissy]]. Funzziona senza conduttore. A terza linea hè dinfatti una linea di trenu express regiunale, ma i biglieti di metrò ci sò validati. Dapoi 2009, u metrò di Tolosa hè diventatu bislingu. Una linea di [[tramway]] sara aperta in lu 2010. Andara da [[Arènes]] à [[Blagnac]]. == Storia == == Bastimenti == [[File:Place_du_capitol.jpg|thumb|200px|none|A Merria]] * A merria : U [[Campidogliu di Tolusa|Campidogliu]], nant'à a Piazza di u Capitole ; * u [[Donjon del Capitòli]] (offiziu di turisimu) ; * e rive di a Garona ; * l'Ortu di e piante ; * u Ponte Novu ; * u [[Canale di u Meziornu]] ; * a Piazza Wilson ; * a Gara Matabiau ; == Politica == U merre attuale hè [[Pierre Cohen]] Tolosa face partita di Cummunità Urbana di u Grande Tolosa == Economia == L'economia di Tolosa riposa sobratuttu nant'à l'industria aeronotica. Si pò trova in unu di i so foriporta u sede di [[Airbus]]. == Studie == == Lingua == [[File:Rue Pharaon (Toulouse) - Plaque.jpg|thumb|250px|Segnalisazione bislingua]] A lingua storica di Tolosa hè l'[[Lingua occitanica|occitanu]], ma avale un hè più parlatu cà una piccula piccula minoria. == Cità Gemelle == A cità di Tolosa hè stata gemellata cu : * [[Tel Aviv]] ({{ISR}}) dapoi [[1962]], * [[Atlanta]] ({{USA}}) dapoi [[1975]], * [[Kiev]] ({{UKR}}) dapoi [[1975]], * [[Bologna]] ({{ITA}}) dapoi [[1981]], * [[Elx]] ({{CAT}}) dapoi [[1981]], * [[Chongqing]] ({{CHN}}) dapoi [[1981]]. Ci sò ancu accordi di cooperazione cù e seguente cità : * [[N'Djamena]] ({{TCD}}) dapoi [[1980]], * [[Saragossa]] ({{ESP}}) dapoi [[2000]], * [[Hanoi]] ({{VNM}}). [[Câmpia Turzii]] ({{ROU}}) hè a «cità d'adozzione» di Tolosa == Ligami == * [http://fr.wikivoyage.org/wiki/Toulouse Tolosa nantu Wikivoyage (in francese)] [[Categoria:Cità di a Francia]] [[Categoria:Cumuna di Francia cuntinentale]] h7dwqvmal70v9bru5wqhl5pbsvrhyu8 Leghje 0 13385 377173 371411 2021-09-20T10:58:42Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki A leghje, in una demucrazia hè un testu di [[drittu]] vutatu dà u putere legislativu. In a ghjerarchia di e norme di i stati di dirittu, a cuostituzione hè una leghje speziale chì si trova sopra a leghje ordinaria. ==Citazione== Accade chì a leghje fussi citata in a literatura è a cultura corsa. Per esempiu in u pruverbiu: * ''U bisognu abatte a leghje.'' [[Categoria:Drittu custituziunali]] [[Categoria:Drittu]] dq7sddvkp5snxonxewcjfycoh5wl7pc Trà u boie è u sumere 0 13386 346160 334811 2015-07-01T15:53:09Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Trà u boie è u sumere''' hè un [[cantu]] tradiziunale di [[Corsica]]. ==Trà u boie è u sumere== :Trà lu boie è u sumere :Ma guardate lu zitellu :Stesu nant'u à la filetta :Si ne dorme cusì bellu :Pare un cigliu dilicatu :Pare fattu à u pinnellu :Ninni nanna o divinu amore :Cusì bellu è cararellu :Ti feremu una cullana di stelle :Dormi in la mandria u to biculellu :Senza panni in a frisculina :L'asinellu ti riscalerà :È la vergine Maria :Cù san Ghjaseppu ti viculerà :Cullaremu lu ghjesucciu :In li monti di Cuscione :Cume noi parlerà corsu :Tesseremu lu so pilone :Bierà latte di capra :Manghjerà brocciu è fiadone :Ninni nanna o divinu amore :Cusì bellu è cararellu :Ti feremu una cullana di stelle :Dormi in a mandria u to viculellu :Senza panni in a frisculina :L'asinellu ti riscalerà :È la vergine Maria :Cù San Ghjaseppu ti viculerà :Cullaremu lu Ghjesucciu :In li monti di Cuscione :Cume noi parlerà corsu :Tesseremu lu so pilone :Bierà latte di capra :Manghjerà brocciu è fiadone :Ninni nanna o divinu amore :Cusì bellu è cararellu :Ti feremu una cullana di stelle :Dormi in a mandria u to viculellu :Senza panni nu a frisculina :L'asinellu ti riscalerà :È la vergine Maria :Cù San Ghjaseppu ti viculerà :È la vergine Maria :Cù San Ghjaseppu ti viculerà. [[Categoria:Cantu tradiziunale di Corsica]] lb1wtczfnln8y7o3qgfqk8dxddtijl2 Trà u boiu è u sameri 0 13387 198882 2010-01-24T17:31:02Z 90.14.112.138 Reindirizzamentu à [[Trà u boie è u sumere]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Trà u boie è u sumere]] kp99yz1tbbi006v4v3mcr7h2pg0nuiv Isula di Cipru 0 13389 199048 199045 2010-01-27T17:25:20Z Paulu 58 trasferitu u cuntinutu à "Cipru" wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cipru]] 340ah9e238kfi24hugvz8951fu8yj5w Maria muvrella 0 13392 346153 333376 2015-07-01T15:49:33Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Maria Muvrella''' hè un [[cantu]] tradiziunale di [[Corsica]]. ==Maria Muvrella== :Truc è zò Maria Muvrella :Truc è zò Maria Muvrò :Truc è zò [[cavallu]] grisgiu :Maria Antonia :Hà fattu un misgiu :Pelu rossu è ochju grisgiu :Un misgiu miaulava :Maria Antonia :L'annannava. [[Categoria:Cantu tradiziunale di Corsica]] 80qf9kbuuj6d6nq3x2axl1o6chhwbnu Piscaia 0 13393 346158 333925 2015-07-01T15:52:20Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Piscaia''' hè un [[cantu]] tradiziunale di [[Corsica]]. ==Piscaia== :Sunatu hè lu primu toccu :Lu terzu cù lu secondu :Ma nun lu ci vecu :Lu me frisgiatu culombu :Forse si sarà ascosu :Sott'à le fronde di l'[[olmu]]. :Quale si pruminarà :In piazza à la nostra [[ghjesgia]] :Cù la so canna à la manu :È la so sigara accesa :Chì la soia la trinnata :In paese era difesa. :A [[dumenica]] da mane :À u son' di a campanella :Falanu le giuvanotte :Sottu la sacra cappella :Ma ùn la ci vecu in locu :O la mio talla nuvella. :O Piscà lu nostr' amore :Oghje s'hè firmatu in piantu :Dicenu ch'o ùn pienga piùne :Aghju lu me [[core]] frantu :D'avè mi ne da scurdà :D'unu ch'o l'amava tantu. [[Categoria:Cantu tradiziunale di Corsica]] 5njeyepcd3w6vxfoesq3s6ao3mk33qp Microeconumia 0 13394 371412 199005 2021-01-05T05:34:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''microeconomia''' hè a studia di i fenomeni economichi d'attori individuali. Hè dunque u cuntrariu di a [[macroeconomia]]. Esempii d'attori individuali sò : u consomatore, o l'impresa. Quessi attori sò cunsiderati dutati di ragiò : facenu scelti di consomazione (o di produzzione) seguente preferenze raziunale è misuravile (cifravile). Si pò dunque analisà i cumpurtamenti microeconomichi cù l'aiutu di modelli [[matematica|matematichi]]. 86gcak9srfgwhrh3loo45joa7v1pf1y Republica presidenziale 0 13397 334128 325763 2014-03-23T14:53:40Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki Una [[republica]] hè detta presidenziale quandu : * Un presidente hè elettu da u populu è ha dunque una legitimità ch'ùn vene micca da u populu * I puteri, esecutivu è legislativu, sò separati di manera stritta A Francia ùn hè micca una republica presidenziale perchè, mentre i puteri di u presidente sò inveru assai impurtanti, l'articulu 49 di a [[costituzione]] di a [[A Quinta Republica Francese|Quinta Republica]] dice chì u guvernu hè responsivule in pett'à l'[[Assamblea Naziunale]], è perchè u 12 dà à u [[presidente di a Republica]] u putere di dissolve l'Assamblea. Dunque i puteri, esecutivu è legislativu, s'influenzanu l'unu l'astru. == Esempii == L'esempiu di republica presidenziale u più cunisciutu hè quellu di li [[SUA|Stati Uniti]]. Ma si pò ancu cità l'esempiu d'astri paesi americani, cume u [[Brazil]] o u [[Messicu]]. [[Categoria:Pulitica]] 7i4c0pkkrbe81yva6qin0ul6i5aogfd Australia 0 13399 359949 359941 2018-08-16T16:14:32Z 95.216.146.235 publicità - Annullata la modifica 359941 di [[Special:Contributions/Ki902|Ki902]] ([[User talk:Ki902|discussione]]) wikitext text/x-wiki [[File:Flag of Australia.svg|thumb|right|200px|]] l''''Australia''' hè un paese situatu in [[Oceania]]. U sò capitale hè [[Canberra]]. A cità più populata hè [[Sydney]], altre cità impuranti so [[Melbourne]], [[Brisbane]] è [[Perth]]. Tene una supeficia di 7.686.850 km2 è una populazione di 20.835.000 abitanti. A lingu uffciale hè l'inglese. ==Da vede dinù== *[[Adam Garcia]] *[[Sydney]] [[Categoria:Australia| ]] kzao021orawufgnf7c252o3bpjmx5fo The Beatles 0 13404 378165 374172 2022-01-06T09:03:25Z 46.193.168.200 wikitext text/x-wiki [[File:The Fabs.JPG|right|225px|thumb|]] '''The Beatles''' sò statu gruppu musicale rock [[Regnu Unitu|britannicu]] chì hè statu fundatu a [[Liverpool]] in u 1962 è attivu finu a u 1970. I membri eranu [[John Lennon]] (à a chitarra), [[Paul McCartney]] (à a chitarra bassu) [[George Harrison]] (chitarra) è [[Ringo Starr]] (batteria). Tutti è [[quattru]] membri facianu da [[cantu|canzuneri]] è [[cantu|cantadori]]. I Beatles hanu marcatu n'epoca ùn solu nant’a [[musica]] ma dinù nant’a u costume, nant’a moda è a pop art. == Dischi 33 giri == * Please Please Me - 22 marzu 1963 * With the Beatles - 22 nuvembre 1963 * A Hard Day's Night - 10 luglju 1964 * Beatles for Sale - 4 decembre 1964 * Help! - 6 augustu 1965 * Rubber Soul - 3 decembre 1965 * Revolver - 5 augustu 1966 * Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band - 1º giugnu 1967 * Magical Mystery Tour (doppiu extended play) - 8 decembre 1967 * The Beatles (doppiu LP, piu cunnisciuto incù u nome di White Album) - 22 nuvembre 1968 * Yellow Submarine - 13 ghjennaghju 1969 * Abbey Road - 26 sittembre 1969 * Let It Be - 8 maghju 1970 [[Categoria:Gruppu di rock]] f9dc4nk5ki214apwkjfxz00zl7gisec Agrunumia 0 13405 366737 361852 2020-06-01T16:23:47Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki [[Image:Tractors in Potato Field.jpg|right|300px]] L''''agronomia''' (da u [[Grecia|grecu]] ''agronomos'') hè l'inseme di [[scienzi di l'Universu|scienze esatte]], [[natura|naturale]], [[ecunumia|ecunomiche]] è [[suciulugia|sociale]], è di tecniche impiegate ind'a practica è u cunnuscimentu di l'[[agricultura]]. [[category:Scienze]] kaudl4xvoow0bh6j7qegutd3vtvw4na Islamu 0 13406 332796 325767 2014-03-23T14:26:41Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki L''''Islamu''' hè una [[religione]] monoteista fundata da [[Magumetu]] in [[Arabia]] ind'u seculu 7. [[File:Allah-green.svg|200px|right]] In 2009, u [[Pew Research Center]] stima chi a populiazone musulmana sana cuntava 1,57 milliardi fideli.<ref>http://pewforum.org/docs/?DocID=451</ref> Quessa ne face a secunda religione di lu mondu, dopu lu [[cristianisimu]]. D'un puntu di vistu cronologicu, hè a terza religione abrahamica dopu u [[ghjudaisimu]] è u [[cristianisimu]]. L'islamu si basa nantu e scritture di un libru sacru : u [[Curanu]], chi cuntene una revelazione divina trasmetta da u sò [[prufettu]] [[Magumetu]]. Oltre u [[Curanu]], assai musulmani seguitenu i precetti di i [[hadith]] (raconti di l'atti di u Prufettu) è di a [[sharia]] (a leghje religiosa). L'islamu si cumparte in parechji currenti, frà elli : * u [[sunnisimu]] * u [[sciisimu]] == A fede musulmana == === Allah === [[Allah]] è u nome datu da i Musulamni à Diu. === L'anghjuli === U Curanu afferma l'esistanza d'anghjuli. Sò i messageri d'Allah è sò identificati tra nomi divini, massimamente i 99 [[Nomi di Allah]]. L'anghjulu Gabriele ghjuca un rollu assai impurtanta in Islamu. L'anghjuli eseguiscenu l'ordini d'Allah, o li trasmittenu à l'umani. === E Scritture === Seguente a doctrina musulmana, ci sò 144 scritture revelate. Tra elle, e più famose sò u Curanu (qour'ân), rivilatu à [[Magumetu]], a [[Torah]] (tawrât), rivilata à [[Mosè]], e Psalme (zaboûr), rivilate à u rè [[David]], è u u [[Vangelu]] (injîl) rivilatu à [[Gesù Cristu]]. Seguente i musulmani, u Curanu hè l'ultimu libru rivilatu, postu chi [[Magumetu]] hè per elli l'ultimu [[prufetu]]. U Curanu saria ancu u solu testu dimuratu intattu, è quellu di l'astri libri rivilati sarianu stati falsificati nantu [[Terra]] è priservati ind'u firmamentu. ==== U Curanu ==== ''Cliccate qui pè vedè [[Curanu|l'articulu cumplettu nant'u Curanu]]'' U Curanu (القرآن al qourān, « lettura ») hè u libru u più sacru di a fede musulmana. Hè cunsideratu cume a parolla di [[Diu]], trasmetta à Magumetu, chi l'averia dittata à i sò compagni alliteratu, cume Zaid ibn Thabit. === I prufetti nanzu Magumetu === === Magumetu === ''Cliccate qui pè leghjè [[Magumetu|l'articulu cumpiettu nantu Magumetu]]'' Magumetu (Mahomet in [[lingua francese|francese]], محمد in [[lingua araba|arabu]]) era un capimachja religiosu, politicu è militare arabu, è sopra tuttu, fù lu fundatore di l'Islamu è di a cummunità musulmana (ummà). Hè cunsideratu cume l'ultimu prufetu di lu monoteisimu da i musulmani, ma ùn hè riconosciutu che da 'ssa cummunità cumu prufettu, chi ùn lu cunsideranu cume lu fundatore d'una nova religione, ma cume l'ultimu di una ceppa di prufetti monoteisti. A sò missione era : restaurà a fede originale d'Adam, Abraham è l'astri prufetti, perchè 'ssa fede avìa stata curruptita da l'omu à lu filu di lu tempu.<ref>Articulu Muhammad, [http://fr.wikipedia.org/wiki/Encyclopaedia_of_Islam Encyclopaedia of Islam]</ref> === L'al-dilà === Credenza in u "Ghjornu di a Resurezione" (yawm al-Qiyāmah, ancu cunnisciutu cumu yawm ad-dīn, o "Ghjornu di Ghjudiziu", è cumu as-sā`a, l'"ultima ora") hè cruciale pè i musulmani. Credenu chi u tempu di Qiyāmah hè cunnisciutu da Diu ma micca da l'Omu. E prove precendendu u Qiyāmah sò descritti in u Curanu è in i hadith. U Curanu sottulinea l'importanza di a resurezione di u corpu, cio chi hè una ruttura cù e credenze pre-musulmane in [[Arabia]]. U Curanu face a lista di i [[peccatu|peccati]] chi pudemu cundannà qualunu à l'[[infernu]] : miscredenza, usura, disonestà, ecc... Musulmani vedenu u [[paradisu]] (jannah) cume un locu alegre. Ci sò passagii di u Curanu chi facenu una descrizzione di i piaceri da vene. A tradizione mistica in l'Islamu piazzanu 'ssa alegria ind'un cuntestu di cunscienza estatica di Diu. === A predestinazione === === Astre credenze === == I cinque pillari == == Origine == == Storia == == L'islamu oghje == === In Corsica === Oghje, in [[Corsica]], ci sarianu circ'à 24 000 musulmani <ref>Articulu in francese : [http://www.islamenfrance.fr/regions/a-9-1156-Corse-24_000_musulmans_pratiquent_le_ramadan_en_Corse 24000 musulmans pratiquent le Ramadan en Corse]</ref>. A maiò partita di elli sò vinuti durante l'ultime trè o quatru decennie, è provenenu di l'[[immigrazione]] (di manera diretta, o essendu natu in Corsica da genitori immigrati). Ci sò parechje moschee, cume a muschea Muhammed-V in [[Bastia]]. L'integrazione di i musulamni in Corsica hè un sugettu polemicu, cume in l'astri paesi auropei. I media parlanu à bastanza spessu di 'ssi prublemi. A Corsica cunosce ancu prublemi di racisimu (tags "Arabi Fora", ecc...), cundanati da a maió partita di l'attori publichi. I musulmani corsi si pientanu ancu di qualchi prublemi cuncretti. Un esempiu hè chi lu cemetariu di Bastia ùn offre servizii ne spaziu à i musulmani.<ref>articulu di [[Le Monde]] a prupositu di l'Islamu in Corsica : http://www.mafhoum.com/press6/165S68.htm</ref> == Organisazione == == E variante == == I loci santi == [[A Mecca]], in [[Arabia Saudita]], hè induve si trova a [[Kaaba]]. Hè un gran'locu di piligrinagiu. [[Medina]], dunde fugò u prufettu Mohammed. [[Gerusaleme]] (Al-Qods). == Rilazione cù l'astre religione == == Rifiramenti == <references/> == Ligami == [[Categoria:Religione]] c4w0zll92c1abeitxa2q8cnvaa748pp Curu 0 13411 373807 350142 2021-06-02T09:40:24Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U curu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Genista salzmannii01.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Genista salzmannii</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Dicotyledones]]'' |----- | Ordini | ''[[Caryophyllales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Fabaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Genista]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Genista salzmannii''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Genista salzmannii.jpg|250px|U curu]] |----- |} U '''Curu''' (''[[Genista salzmannii]]'') hè una pianta chì faci parti di a famiglia di i [[Fabaceae]]. Si trova in [[Corsica]] è in [[Sardegna]]. U so nomu scentificu, ''Genista salzmannii'', faci rifarenza à P. Salzmann (1781-1851), un botanistu tedescu, chì era medicu in Montpellier. U curu hè altu 50 à 110 cm. Fiurisci da [[marzu]] à [[ghjugnu]]. I fiori di u curu sò giaddi. I casci sò appena pilosi annantu à u sopra. Sò longhi 3 à 8 mm. Hè una panta ermafrudita. I sinonimi di ''Genista salzmannii'' sò: * ''Genista lobelii proles salzmannii'' * ''Genista aspalathoides var. salzmannii Asch. & Graebn.'' == In Corsica == U curu hè cumunu in [[Corsica]]. 'Ssa spezia di [[ghjinestra]] hè endemica di a Corsica è di a Sardegna. Ci sò dui variità di ''Genista salzmannii'' in l'isula: * ''Genista salzmannii salzmannii '': 'ssa variità hè piaghjinca * ''Genista salzmannii lobelioides'': 'ssa variità hè muntagnola, è si scontra da 1000 à 2100 metri U curu si trova in particulari annantu à una striscia litturali di circa sei ettari, da quandi à a piaghja di u Ricantu, in [[Aiacciu]], ind'eddu stà u [[sammartinu d'Aiacciu]], una spezia di sammartinu endemica di Corsica è unica in u mondu. ==Citazioni== U ''curu'' hè citatu calchì volta in a litteratura in lingua corsa. Par esempiu in ''I buciuleddi'' d'[[Anghjulu Canarelli]]: ''O beddi si vo aviati vistu i cuscinedda di Gennartu, i mazzuli di Curu, di [[Coria]], di [[Lepru Corsu]], i brancona di [[Ghjineparu]] chì si scuzzulaiani, e tutti sti buciuleddi lighjeri schieti parfumati chi si mischiavani in un buciuliddumu ch’un capiu mancu più.'' == Da veda dinò == * a [[flora di Corsica]] *[[Canofula]] *[[Saponaria ocymoides alsinoides]] *[[Sciuppuleddu]] [[Categoria:Piante medicinale è officinale]] [[Categoria:Caryophyllaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] dt19b3lukhl1w21fk7ow749w8ma34k5 Genista salzmannii 0 13412 199316 2010-01-31T17:10:20Z 90.28.199.147 Reindirizzamentu à [[Curu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Curu]] 41noettqtcem1y767afia5q8gxci895 Ghjinestra di Salzmann 0 13413 199339 2010-01-31T19:32:39Z 90.28.199.147 Reindirizzamentu à [[Curu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Curu]] 41noettqtcem1y767afia5q8gxci895 The Rolling Stones 0 13414 377805 369370 2021-11-13T22:47:28Z Kotkan lusija 18490 File wikitext text/x-wiki [[File:Rolling_Stones_1965.jpg|thumb|The Rolling Stones 1965: Brian Jones, Charlie Watts, Mick Jagger, Keith Richards, Bill Wyman]] I '''Rolling Stones''' sò un gruppu di rock [[Regnu Unitu|britannicu]] chì hè statu fundatu à [[Londra]] in u 1962 è attivu finu à oghje. I membri sò ''Mick Jagger'' (cantadore), ''Brian Jones'' (pianista), ''Bill Wyman'' (chitarra bassu), ''Charlie Watts'' (batteria), ''Ian Stewart'' (tasterista) è ''Keith Richards'' (chitarrista) I Rolling Stones hanu marcatu a so epica non solu nant’à musica ma dinù nant’u u costume, nant’à moda è a pop art. == Album == * 1964 - ''The Rolling Stones'' (UK) Sortito: 16/04/1964 (Decca Records) * 1964 - ''England's Newest Hitmakers'' (US) Sortito: 30/05/1964 (London Records) * 1964 - ''12 X 5'' Sortito: 17/10/1964 (London Records) * 1965 - ''The Rolling Stones No.2'' Sortito: 15/01/1965 (Decca Records) * 1965 - ''The Rolling Stones, Now!'' Sortito: 13/02/1965 (London Records) * 1965 - ''Out of Our Heads'' (US) Sortito: 30/07/1965 (London Records) * 1965 - ''Out of Our Heads'' (UK) Sortito: 24 /09/1965 (Decca Records) * 1965 - ''December's Children (And Everybody's)'' Sortito: 4/12/1965 (London Records) * 1966 - ''Aftermath'' (UK) Sortito: 15/04/1966 (Decca Records) * 1966 - ''Aftermath'' (US) Sortito: 20/06/1966 (London Records) * 1967 - ''Between the Buttons'' (UK) Sortito: 20/01/1967 (Decca Records) * 1967 - ''Between the Buttons'' (US) Sortito: 11/02/1967 (London Records) * 1967 - ''Their Satanic Majesties Request'' Sortito: 8/12/1967 Decca Records (UK); London Records (US) * 1968 - ''Beggars Banquet'' Sortito: 6/12/1968 Decca Records (UK); London Records (US) * 1969 - ''Let It Bleed'' Sortito: 5/12/1969 Decca Records (UK); London Records (US) * 1971 - ''Sticky Fingers'' Sortito 23/04/1971 (Rolling Stones Records) * 1972 - ''Exile on Main St.'' Sortito: 12/05/1972 (Rolling Stones Records) * 1973 - ''Goats Head Soup'' Sortito: 31/08/1973 (Rolling Stones Records) * 1974 - ''It's Only Rock 'n' Roll'' Sortito: 18/10/1974 (Rolling Stones Records) * 1976 - ''Black and Blue'' Sortito: 23/04/1976 (Rolling Stones Records) * 1978 - ''Some Girls'' Sortito: 9/06/1978 (Rolling Stones Records) * 1980 - ''Emotional Rescue'' Sortito: 20/06/1980 (Rolling Stones Records) * 1981 - ''Tattoo You'' Sortito: 24/08/1981 (Rolling Stones Records) * 1983 - ''Undercover'' Sortito: 7/11/1983 (Rolling Stones Records) * 1986 - ''Dirty Work'' Sortito: 24/03/1986 (Rolling Stones Records) * 1989 - ''Steel Wheels'' Sortito: 29/08/1989 (Rolling Stones Records) * 1994 - ''Voodoo Lounge'' Sortito: 11/07/1994 (Virgin Records) * 1997 - ''Bridges to Babylon'' Sortito: 29/09/1997 (Virgin Records) * 2005 - ''A Bigger Bang'' Sortito: 5/09/2005 (Virgin Records) * 2016 - ''Blue & Lonesome'' Sortito: 02/12/2016 (Polydor Records) [[Categoria:Gruppu di rock]] 3au07kb59842y9xt842p4ipsvpoly9e Our Airline 0 13416 369572 365964 2020-12-04T17:14:07Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Our Airline (VH-INU) Boeing 737-3Y0 at Sydney Airport.jpg|350px|thumb|Aereu de a Our Airline]] '''Nauru Airlines''' ò '''Our Airline''' hè una cumpagnia aerea naziunale di [[Nauru]]. 'Ssa Cumpagnia hè stata criata in u [[1970]] cum'è « ''Air Nauru'' »; in u [[2006]], u so nome hè statu cambiatu per « ''Our Airline'' ». A cumpagnia aerea hè stata fundata per facilità l'accessu à u Nauru. A sede centrale hè in Yaren, Nauru. Administra tutti i servizii di [[Norfolk Air]]. == ''Slogan'' == * « ''Let our airline be your airline '' » * « ''Airline of the Pacific'' » == Codici == [[File:Our_Airline_routes_2009.png|350px|thumb|Destinazioni de a Our Airline]] * IATA: '''''ON''''' * OACI: '''''RON''''' * Call-sign: '''''OUR AIRLINE''''' == Destinazioni == * [[File:Flag of Nauru.svg|30px]] Nauru ''(aeroportu principale)'' * [[File:Flag of Australia.svg|30px]] Brisbane ''(via Honiara)'' * [[File:Flag of the Solomon Islands.svg|30px]] Honiara * [[File:Flag of Kiribati.svg|30px]] Tarawa * [[File:Flag of Fiji.svg|30px]] Nadi '''À vulà Norfolk Air''' * [[File:Flag of Australia.svg|30px]] Melbourne * [[File:Flag of Australia.svg|30px]] Newcastle * [[File:Flag of Australia.svg|30px]] Sydney * [[File:Flag of Norfolk Island.svg|30px]] Norfolk Island == Flotta == * 2 Boeing 737-300 ==Da vede dinò== *[[Air Corsica]] *[[VietJet Air]] == Ligami == * [http://www.ourairline.com.au U situ ufficiale di a Our Airline in inglese] [[Categoria:Cumpagnia aerea]] 107o6tvbttts9yfu1p7175dpe30vew9 Sempre Vivu (sinema) 0 13417 337397 334370 2014-09-06T11:48:52Z FakirNL 7698 wikitext text/x-wiki Sempre Vivu ! (Qual'hà dettu ch'è noi eramu morti ?), una cumedia in lingua corsa, hè u sicondu film rializatu da [[Robin Renucci]] è a so prima longa mitratura. Hè statu rializatu in u 2007. Hè unu di i scarsi filmi corsi prugettati ancu in cuntinente è in [[Parigi]]. == Synopsis == Un picculu paese corsu di 150 abitanti lotta pè a so sopravivenza. Ma anu trovu una soluzione : quella di custruisce un teatru, cù l'aiutu financiariu di u [[guvernu]], chì manda un [[ministru]] pè signà u cuntrattu cù u [[merre]] di u paese : Anghjulu Michelangeli, ghjucatu da René Jauneau. Ma a matina di u ghjornu chì deve vene u sgiò ministru, face un [[infartu]] pè causa d'abusu d'alcolu. A famiglia sana u crede mortu. Ma s'ellu hè mortu u merre, cume fà per ch'ellu signi u cuntrattu cù lu ministru? A soluzione, dice Lellè, a moglia di u merre, ghjucata da [[Angèle Massei]], hè trova! Dumanda à u so figliolu Salvatore (Wladimir Yordanoff), giandarmu è cunsiglieru generale, di traveste si pè ghjucà u rollu di u so babbu. Ciò chì mette in zerga u fratellu, Rinatu (ghjucatu da Pierre Laplace), un [[naziunalisimu corsu|naziunalistu]] chì dumanda ch'elle sianu rispettate e tradizione corse. Seguitanu assai quiproqui, bucie è rumore in paese, postu chì l'abitanti ùn sanu micca s'ellu hè mortu o micca u merre. Ma nimu avìa pinsatu à fà vene u medicu legistu per verificà a morte d'Anghjulu! È quand'ellu vene, scupremu chì difatti, ùn era ghjà mortu. == Scheda Tecnica == * Surtitu u [[13 ghjunghju]] [[2007]] * Distribuzione : [[Francia]] : [[Shellac]] * Durata : 90 minute * Produttore : [[Alain Guesnier]] * Realisatore : [[Robin Renucci]] * Scenaristi : [[Robin Renucci]], [[Jean-Bernard Pouy]], [[Pierre Chosson]], [[Ricardo Montserrat]], [[Stéphane Gallet]], [[Jean-Louis Milesi]] * Imagina : Bruno Privat * Muntera : Lisa Pfeiffer * Musica : [[Bruno Coulais]] == Distribuzione == *[[René Jauneau]] : Anghjulu Michelangeli, u merre *[[Angèle Massei]] : Lèlle Michelangeli, a so moglia *[[Wladimir Yordanoff]] : Salvatore Michelangeli, u figliolu colonele di gendarmeria *[[Elise Tielrooy]] : Carole, a so nova amica *[[Pierre Laplace]] : Rinatu Michelangeli, u sicondu figliolu, naziunalistu *[[Nathalie Grandhomme]] : Anna, a so amica, incinta *[[Guy Cimino]] : Pantaleone == DVD == U filmu hè surtitu in [[DVD]] u 20 di marzu di lu 2008 == Ligami == *{{fr}} [http://www.allocine.fr/film/fichefilm_gen_cfilm=109078.html Scheda AlloCiné] * [http://www.imdb.com/title/tt0498093/ Scheda IMDB] [[Categoria:Filmu di l'anni 2000‎]] [[Categoria:Cumedia (Filmu)‎]] bgpthscxirnngx95oqdyglp13hz4ado Sempre Vivu 0 13418 199791 2010-02-03T22:39:49Z Jjater 2808 Reindirizzamentu à [[Sempre Vivu (sinema)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sempre Vivu (sinema)]] g5h9zna1s1msmnfehhvmrc51fw2trn2 Pink Floyd 0 13419 369546 369545 2020-12-02T17:38:05Z Minä muka 17347 wikitext text/x-wiki [[File:DarkSideOfTheMoon1973.jpg|thumb|400px|Pink Floyd (1973)]] I '''Pink Floyd''' sò un gruppu di rock britannicu chì hè statu fundatu a [[Londra]] in u 1965. I membri uriginali eranu ''Roger Keith "Syd" Barrett'' (cantadore), ''George Roger Waters'' (à a chitarra bassu) ''Richard William "Rick" Wright'' (tasterista) è ''Nicholas Berkeley "Nick" Mason'' (batteria). In u 1968 si aghjunghje ''David Jon "Dave" Gilmour'' chì, pocu dopu, piglia a piazza di “Syd Barret” chì avia prublemi di droga è psichiatrichi. I Pink Floyd, sopratuttu incù i so cuncerti spettaculari, anu marcatu a so epica non solu per a musica ma dinù per i custumi. == Opere == * 1967 - ''The Piper at the Gates of Dawn'' * 1968 - ''A Saucerful of Secrets'' * 1969 - ''Music from the Film More'' * 1969 - ''Ummagumma'' (dinù dal vivu) * 1969 - ''Zabriskie Point'' * 1970 - ''Atom Heart Mother'' * 1971 - ''Meddle'' * 1972 - ''Obscured by Clouds'' * 1973 - ''The Dark Side of the Moon'' * 1975 - ''Wish You Were Here'' * 1977 - ''Animals'' * 1979 - ''The Wall'' * 1983 - ''The Final Cut'' * 1987 - ''A Momentary Lapse of Reason'' * 1994 - ''The Division Bell'' * 2014 - ''The Endless River'' == Dischi dal vivu == * 1969 - ''Ummagumma'' * 1988 - ''The Delicate Sound of Thunder'' * 1995 - ''P*U*L*S*E'' * 2000 - ''Is There Anybody Out There?'': The Wall Live 1980-1981 [[Categoria:Gruppu di rock]] i6krygyzy8z7r5cj8kdpgk4sw4vdqxe À u lettore 0 13421 346252 335134 2015-07-01T16:39:21Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''À u lettore''' hè una [[puesia]] di [[Petru Lucciana]], dettu [[Vattelapesca]] (1832-1909). == À u lettore== :Permetti mi, o lettore, avà ch'è u flaccu :Eo spogli, è i guanti, è u capellu à stagnone. :È cù a baretta misgia è un bon' pilone :Ti regioni fumendu. È di tabaccu :Ùn vogliu empie a mio pippa; ma un pugnone :D'erba corsa à gran' forza eo vi c'insaccu, :Poi battu l'[[acciarinu]], è u focu attaccu : :Chì ùn li piege si tuppi u pivarone! :S'è mai fussi tù poi qualchì impustore, :Chì figne d'ùn cunnosce più i lupini, :Chjodi u libru! perché pè i Parigini, :O e so scimmie, ùn po avè fruttu nè fiore; :Ma forse i veri mio cuncitadini :Ci truveranu un pocu di savore. ==Da vede dinù== * [[Petru Lucciana]] [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] 8c4v23jfeljmzd8rq7qybkll91i8k0i I gridi di Bastia 0 13422 346234 332757 2015-07-01T16:32:47Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''I gridi di Bastia''' hè una [[puesia]] di [[Petru Lucciana]], dettu [[Vattelapesca]] (1832-1909). == I gridi di Bastia== :Quandu pur' centu mill'anime :Averà a nostra [[Bastia]], :Serà, temu, inabitabile :Per l'orribile armunia :Ch'è ind'e piazze, strade è viculi :Capu è orechje intrunerà. :Oh, guerdate! di criàmpuli, :Di straccioni ell'hè ripiena, :Ch'è frà e gambe à ghjente correnu, :Dendu mughji à tutta lena; :È di gnere ogni spettaculu :È di fischii ùn pò mancà. :Pur', di mezu à quelle ch'ùrlanu, :Ci sò voce ancu suave: :Elle ùn dicenu, ma cantanu, :Quandu acute è quandu grave, :« Torta, latte, pesci ed ostrice, :È panizze è carcinè. » :E so donne : — O latte! — cantanu, :Sente parmi tanti ucelli :In fiuritu è verde pasculu :Duve saltanu l'agnelli, :È e funtane vive schizzanu, :Cume argentu, qua è là. ==Da vede dinù== * [[Petru Lucciana]] [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] 4osud1qinj02pcfs3pa8rfj688h02yw Ghjudaisimu 0 13423 359939 351054 2018-08-16T09:41:35Z Ki902 14133 /* Note */ wikitext text/x-wiki U '''ghjudaisimu''' hè a tradizione, a cultura religiosa è u modu di campà di l'Ebrei, custituiti da l'eredi di l'Israeliti avendu chittatu l'antica terra d'[[Israel]] durante l'occupazione rumana ma ancu da qualche minurità cunvertite à lu filu di u tempu è mischjati à 'ssa [[diaspora]]. U ghjudaisimu hè una religione monoteista. Siont'è i so testi fundatori, in particulare u Tanakh, a fede di l'antenati Israeliti è i so eredi, l'Ebrei, hè basata nant'à un' allianza trà [[Diu]] è [[Abraham]], rinuvellata dopu da [[Mosè]]. L'Ebrei fundonu u ghjudaisimu nant'à a religion abrahamica, chì fiuriscerà dopu in a Leghje Mosaica (a [[Torah]]), è scritture prufettiche (è Neviim) è l'astre Scritture (dette Ketuvim). Queste scritture sò designate sopra l'acronimu Tanakh, di u quale u testu hè a [[Bibbia]]. 'Ssa religione hè fundata nant'à u cultu di [[Diu]], chjamatu YHWH, è chì ditene ogni putere (Elohim). Hè u transcendente Signore di i signori (Adonaï). Hè Unicu, onniputente, onnisciente, ghjustu è misericurdiosu. U ghjudaisimu è una di è più anziane tradizione religiose monoteiste sempre praticate oghje. I valori è a storia di u populu ebreiu sò a surgente d'astre religione abrahamiche, cume u [[cristianesimu]], l'[[islamu]] è u [[bahaisimu]]. Ma ùn hè a basa di u [[samaritanisimu]], chì hè una tradizione israelita cuncurrente. == A Fede == == U Cultu == === E tradizione === == I simboli == [[File:Star_of_David.svg|thumb|left|[[A Stella di David]]]] == I lochi di cultu == == I testi == === Litteratura bibbiica === === Litteratura talmudica === === Litteratura rabbinica === == U cleru ebreu == == A conversione == == A storia == == U ghjudaisimu oghje == [[File:Jewish distribution.png|400px|thumb|right|Ebrei ind'u mondu]] Ci sò più o menu 13 millione ebrei in lu mondu, in più di 100 paesi. Di quelli, [[Israel]] hè l'unicu paese di quale a religione officiale sia u ghjudaisimu, è a religione di a maiò partita di a populazione. {| |- bgcolor=#E9E9E9 | colspan=3 align="center"| ''Ebrei in u mondu'' |- |align="center"|'''Naziunalità'''||align="center"|'''Residenti'''||align="center"| |- |[[File:Flag of Israel.svg|15px]] [[Israel]]||align="right"|5.309.000 |- |[[File:Flag of the United States.svg|15px]] [[Stati Uniti]]||align="right"|5.275.000 |- |[[File:Flag of France.svg|15px]] [[Francia]]||align="right"|492.000 |- |[[File:Flag of Canada.svg|15px]] [[Canada]]||align="right"|373.000 |- |[[File:Flag of the United Kingdom.svg|15px]] [[Regnu Unitu]]||align="right"|297.000 |- |[[File:Flag of Russia.svg|15px]] [[Russia]]||align="right"|228.000 |- |[[File:Flag of Argentina.svg|15px]] [[Argentina]]||align="right"|184.000 |- |[[File:Flag of Germany.svg|15px]] [[Germania]]||align="right"|118.000 |- |[[File:Flag of Australia.svg|15px]] [[Australia]]||align="right"|103.000 |- |[[File:Flag of Brazil.svg|15px]] [[Brasile]]||align="right"|96.000 |- |[[File:Flag of Hungary.svg|15px]] [[Ungheria]]||align="right"|80.000-100.000 |- |[[File:Flag of Ukraine.svg|15px]] [[Ucraina]]||align="right"|80.000 |- |[[File:Flag of South Africa.svg|15px]] [[Sud Africa]]||align="right"|72.000 |- |[[File:Flag of Belarus.svg|15px]] [[Bielorussia]]||align="right"|45.001 |- |[[File:Flag of Italy.svg|15px]] [[Italia]]||align="right"|45.000 |- |[[File:Flag of Mexico.svg|15px]] [[Messicu]]||align="right"|40.000 |- |[[File:Flag of Belgium.svg|15px]] [[Belgica]]||align="right"|32.000 |- |[[File:Flag of Turkey.svg|15px]] [[Turchia]]||align="right"|18.000-30.000 |- |[[File:Flag of the Netherlands.svg|15px]] [[Paesi Bassi]]||align="right"|18.000-30.000 |- |[[File:Flag of Chile.svg|15px]] [[Cile]]||align="right"|21.000 |- |[[File:Flag of Iran.svg|15px]] [[Iran]]||align="right"|11.000-35.000 |- |[[File:Flag of Ethiopia.svg|15px]][[Etiopia]]||align="right"|12.000-22.000 |- |[[File:Flag of Azerbaijan.svg|15px]] [[Azerbaighjan]] ||align="right"|20.000 |- |[[File:Flag of Uruguay.svg|15px]] [[Uruguay]]||align="right"|20.000 |- |[[File:Flag of Spain.svg|15px]] [[Spagna]]||align="right"|12.000-20.000 |- |[[File:Flag of Sweden.svg|15px]] [[Svezia]]||align="right"|18.000 |- |[[File:Flag of Morocco.svg|15px]] [[Maroccu]]||align="right"|15.000 |- |[[File:Flag of Bolivia.svg|15px]] [[Bolivia]]||align="right"|10.000 |} === In Corsica === == Note == <references/> == Bibliografia == * {{en}} [[Ghil'ad Zuckermann|Zuckermann, Ghil'ad]] (2014), [https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ijsl.2014.2014.issue-226/ijsl-2014-frontmatter226/ijsl-2014-frontmatter226.pdf ''Jewish Language Contact''] (''International Journal of the Sociology of Language'' 226) == Ligami == * [http://www.hebraica.org/ Hebraica.org : una enciclopedia di lu ghjudaisimu] * [http://www.corse-israel.com/default1.php Corsica-Israel] [[Categoria:Religione]] icktlact1tucekxs5ofggfh8wcw437e Salute 0 13424 347567 347566 2015-07-02T15:20:50Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki A '''Salute''' è un statu di benestà fisicu, mentale è sociale. Hè a definizione stratta da u preambulu <ref> Preambulu aduttatu da a Conferenza Internaziunale sobra a Salute, in New-York, signatu lu 22 di lugliu 1946 da i representanti di 61 Stati. [http://www.who.int/suggestions/faq/fr/index.html] </ref> di a Costituzione di l'[[OMS|Organisazione Mondiale di a Salute]] (OMS) A scienza di a salute hè a [[medecina]]. == Una nozione relativa? == == Tipologia == === A salute fisica === === A salute reproduttiva === === A salute mentale === == I fattori di a salute == == A salute publica è e pulitiche di a salute == == Rifiramenti == <references/> == Ligami == [[categoria:Anatumia]] [[categoria:Medicina]] fveoad9mus3v2ykonl5g4s7bahldny2 Talasani (puesia) 0 13425 346242 334563 2015-07-01T16:36:02Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Talasani''' hè una [[puesie|puesia]] cumposta da [[Petru Borghetti]] (1894-1927). A puesia cumporta ottu sistini. ==Talasani== :Vedu [[Parigi]] è sentu i so rimori :Parenu i so tetti pien' di fiori :A u chjar' alzà :Di u [[sole]] chì incanta ogni persona :Ma ind'u mio [[core]] solu u to nome sona, :O Talasà. :Eo ti vedu cun l'ochji di la mente :È nun ti vedu micca sulamente :Ripusà, :Inggrufulatu in la to conca fonda, :Faccia à [[Monte Cristu]] chì indi l'onda :Si ne stà .... :Certu la piazza biota à lu fucone, :Inde pusava nantu lu pancone, :Meiu babbà, :M'affoca lu core più ch'è altra cosa, :Perch'ormai lu corciu ne riposa :In campusà. :Sicura ch'è le croce infilarate :Di figliuluccia è di surelle amate, :Anc' avà. :Mi trapananu sempre lu mio core :È fin ch'io campu mai stu dulore :Passerà .... :Vedu dinò ancu à voi, morti d'eri, :Cascati in terreni furesteri :A prim' età :Vedu li vostri nomi scritti in oru, :Belli ancu senza a testa di lu morru. :M'inchjinu ; mà .... :... Mà vedu anc'una torra maestosa :Meza sfalata è tutta spavintosa, :Fidighjà :Versu li prati di San—Pellegrinu, :Ind'e si scatinò u nostru destinu :Tempi fà. :Eppo mi par' di vede un [[ornu]] biancu :Drittu, faccia à lu mare è spada affiancu, :Ramintà :À lu populu d'oghje imbastarditu :Quelli rummenti ind'è t'hai smarritu, :O Libertà ! :Mà 'ss'omu drittu, fattu in petra bianca, :Cum'hè, o Talasani, chì ti manca ? :Dì, perchè ? :Fù purtantu un eroe di i più fieri ! :Pensa ch'alzà un ricordu à De Giafferi, :Tocca à tè !!! ==Da vede dinù== * [[Petru Borghetti]] [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] oov4gullas3egx5gwesis4nhbt69hdr Petru Borghetti 0 13426 377754 364127 2021-11-06T14:25:13Z 2A01:E0A:372:35B0:A0DE:FB64:E872:3F45 /* Note */ wikitext text/x-wiki '''Petru Borghetti''' (1894-1927) hè statu un [[puesia|pueta]] in [[lingua corsa]]. ==Biografia== Petru Borghetti nacque in [[Talasani]] u 14 maghju di u 1894. Scrisse e [[puesie]] in [[A Muvra]] è in [[L'Annu Corsu]]. Era impiegatu in a rigione [[Parighji|parigina]], cum'è spertu cuntabile. Petru Borghetti morse ghjovanu ghjovanu, à l'età di trenta trè anni, u 21 marzu di u 1927. ==Opere== ===Puesia=== * [[Talasani (puesia)|Talasani]] ==Bibliugrafia== ==Note== <references/> www.la-corse.org/talasani ==Da vede dinù== * u paese di [[Talasani]] * [[Ghjuvan Paulu Borghetti]] (1816-1897) ==Ligami== * [http://www.la-corse.org/pborghetti.htm Petru Borghetti] {{Scrivanu in lingua corsa}} [[Categoria:Pueta in lingua corsa]] [[Categoria:Puesia]] f9hvqn93kf4355vbk4c93niuhtmpcfa HTML 0 13427 374250 371413 2021-06-21T07:47:49Z 37.165.97.103 /* L'evoluzione di u linguagiu */ wikitext text/x-wiki U '''HTML''' (HyperText Markup Language) hè un linguagiu di prugrammazione pè i siti web. Impiega balisgie pè discrive a pagina, è permette l'usu di l'hypertestu. Hè spessu impiegatu cu astri linguagi : * u [[JavaScript]] * u [[CSS]], chì discrive u stilu graficu di a pagina (lasciendu u HTML discrive a cuntenutu) == L'evoluzione di u linguagiu == U HTML hè "natu" in u 1991, quandu [[Tim Berners-Lee]], chì travaglia à u [[CERN]], annuncia nant'à [[USENET]] a nascita di u [[World Wide Web]]. Durante l'anni 1990, a struttura di l'HTML dipendia sopratuttu di u [[browser web]] impiegatu. Specificazione è norme, c'eranu pocu è micca. È eranu torna i navigatori chì inventavanu nove balisgie. Pè esempiu, fù [[NCSA Mosaic]] chì criò a balisgia <img>, chì permette di mette imagine in una pagina web. In [[1995]] fù fundatu u [[World Wide Web Consortium]] (W3C), chì principiò u travagliu di nurmalisazione. U 18 dicembre 1996 fù publicata a specificazione HTML 4.0. Hè sempre, oghje, quella chì hè la più impiegata. Ne esistanu dui versione : * A variente ''stritta'' (strict HTML), chì sclude l'elementi detti di "prisentazione", lasciati à u [[CSS]] * A variente ''di transizione'' (transitional HTML), più soffice In l'anni 2000, u sviluppu di u HTML cume applicazione di u [[SGML]] hè ufficialmente abandunatu a prò di u XHTML. == U HTML == === A sintassa === A sintassa di u HTML hè basata nant'u cuncettu di balisgia. Quèi ci n'hè un esempiu : <syntaxhighlight lang="xml"><TITLE>Esempiu HTML</TITLE> Quessa hè un <A HREF="cible.html">hyperligamu</A>. <P> Quessa hè un paragrafu hyperligamu un ci n'hè </syntaxhighlight> * '''<title>''' apre u ligamu * '''</title>''' u chjode * '''Esempiu HTML''' hè u testu di u titulu, contenutu in <title></title> (chi dice : «ciò chì hè à mezu à sta balisgia hè u titulu di a pagina) * '''<A HREF=cible.html>''' hè u ligamu hypertext. * '''<P>''' hè u principiu di u paragrafu. In a sintassa muderna di lu HTML, ci vuleria ancu à chjude u paragrafu cù un </p> * '''&#38;egrave;''' hè u caratteru '''è''' === Struttura === {| border="1" |+Struttura di un documentu HTML ! scope=col|Surgente HTML ! scope=col|Mudelu di documentu |- |<syntaxhighlight lang="html4strict"> <!doctype html> <html> <head> <title> Esempiu HTML </title> </head> <body> Quessa hè un paragrafu cù <a href="esempiu.html">un ligamu hypertext</a> <p>E qui unu senza</p> </body> </html> </syntaxhighlight> | <div style="padding:0 0.25em;border:1px solid #393"> html <div style="padding:0 0.25em;margin:0.25em;margin-left:1em;border:1px solid #393"> head <div style="padding:0 0.25em;margin:0.25em;margin-left:1em;border:1px solid #393"> title <div style="padding:0 0.25em;margin:0.25em;margin-left:1em;border:1px dotted #393"> ''testu'' </div> </div> </div> <div style="padding:0 0.25em;margin:0.25em;margin-left:1em;border:1px solid #393"> body <div style="padding:0 0.25em;margin:0.25em;margin-left:1em;border:1px dotted #393"> ''testu'' </div> <div style="padding:0 0.25em;margin:0.25em;margin-left:1em;border:1px solid #393"> a <div style="padding:0 0.25em;margin:0.25em;margin-left:1em;border:1px dotted #393"> ''testu'' </div> </div> <div style="padding:0 0.25em;margin:0.25em;margin-left:1em;border:1px dotted #393"> ''testu'' </div> <div style="padding:0 0.25em;margin:0.25em;margin-left:1em;border:1px solid #393"> p <div style="padding:0 0.25em;margin:0.25em;margin-left:1em;border:1px dotted #393"> ''testu'' </div> </div> </div> </div> |} == Interoperabilità == U HTML hè statu svilupattu pè avè a più grande interoperabilità pussibule, ma ùn hè micca sempre u casu, postu chì in fine di contu, a cumpatibilità dipende di u navigatore. == Ligami == * [http://www.w3.org/TR/html4/ A specificazione HTML 4.0 in inglese] 4lrxfap659z5ofi6eqrm8t2ve1fv2kx Template:Quote 10 13428 374327 372466 2021-07-04T19:41:30Z Jumpy01 11155 #pruvatura wikitext text/x-wiki <blockquote class="templatequote"><div>{{{text|{{{1|<noinclude>{{lorem ipsum}}</noinclude><includeonly>{{error|Error: No text given for quotation (or equals sign used in the actual argument to an unnamed parameter)}}</includeonly>}}} }}} </div>{{#if:{{{sign|{{{2|<noinclude>TRUE</noinclude>}}} }}}|<div class="templatequotecite">&#8212;<cite>{{{sign|{{{2|<noinclude>[[Someone's full name|Someone]]</noinclude>}}} }}}{{#if:{{{source|{{{3|<noinclude>TRUE</noinclude>}}} }}}|,&nbsp;{{{source|{{{3|<noinclude>''Source''</noinclude>}}} }}} }}</cite></div >}}</blockquote> <noinclude>[[Categoria:Mudellu]]<noinclude/> 6wirrp2wgmn5d9978086694qee4f009 Template:Lorem ipsum 10 13429 373118 367973 2021-06-02T04:14:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#ifexpr:{{{1|1}}}>0|{{{2|}}}{{#ifeq:{{{link|}}}{{{4|}}}|yes|[[Lorem ipsum]]|Lorem ipsum}} dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.{{{3|}}} {{#ifexpr:{{{1|1}}}>1|{{{2|}}}Curabitur pretium tincidunt lacus. Nulla gravida orci a odio. Nullam varius, turpis et commodo pharetra, est eros bibendum elit, nec luctus magna felis sollicitudin mauris. Integer in mauris eu nibh euismod gravida. Duis ac tellus et risus vulputate vehicula. Donec lobortis risus a elit. Etiam tempor. Ut ullamcorper, ligula eu tempor congue, eros est euismod turpis, id tincidunt sapien risus a quam. Maecenas fermentum consequat mi. Donec fermentum. Pellentesque malesuada nulla a mi. Duis sapien sem, aliquet nec, commodo eget, consequat quis, neque. Aliquam faucibus, elit ut dictum aliquet, felis nisl adipiscing sapien, sed malesuada diam lacus eget erat. Cras mollis scelerisque nunc. Nullam arcu. Aliquam consequat. Curabitur augue lorem, dapibus quis, laoreet et, pretium ac, nisi. Aenean magna nisl, mollis quis, molestie eu, feugiat in, orci. In hac habitasse platea dictumst.{{{3|}}} {{#ifexpr:{{{1|1}}}>2|{{{2|}}}Fusce convallis, mauris imperdiet gravida bibendum, nisl turpis suscipit mauris, sed placerat ipsum urna sed risus. In convallis tellus a mauris. Curabitur non elit ut libero tristique sodales. Mauris a lacus. Donec mattis semper leo. In hac habitasse platea dictumst. Vivamus facilisis diam at odio. Mauris dictum, nisi eget consequat elementum, lacus ligula molestie metus, non feugiat orci magna ac sem. Donec turpis. Donec vitae metus. Morbi tristique neque eu mauris. Quisque gravida ipsum non sapien. Proin turpis lacus, scelerisque vitae, elementum at, lobortis ac, quam. Aliquam dictum eleifend risus. In hac habitasse platea dictumst. Etiam sit amet diam. Suspendisse odio. Suspendisse nunc. In semper bibendum libero.{{{3|}}} {{#ifexpr:{{{1|1}}}>3|{{{2|}}}Proin nonummy, lacus eget pulvinar lacinia, pede felis dignissim leo, vitae tristique magna lacus sit amet eros. Nullam ornare. Praesent odio ligula, dapibus sed, tincidunt eget, dictum ac, nibh. Nam quis lacus. Nunc eleifend molestie velit. Morbi lobortis quam eu velit. Donec euismod vestibulum massa. Donec non lectus. Aliquam commodo lacus sit amet nulla. Cras dignissim elit et augue. Nullam non diam. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. In hac habitasse platea dictumst. Aenean vestibulum. Sed lobortis elit quis lectus. Nunc sed lacus at augue bibendum dapibus.{{{3|}}} {{#ifexpr:{{{1|1}}}>4|{{{2|}}}Aliquam vehicula sem ut pede. Cras purus lectus, egestas eu, vehicula at, imperdiet sed, nibh. Morbi consectetuer luctus felis. Donec vitae nisi. Aliquam tincidunt feugiat elit. Duis sed elit ut turpis ullamcorper feugiat. Praesent pretium, mauris sed fermentum hendrerit, nulla lorem iaculis magna, pulvinar scelerisque urna tellus a justo. Suspendisse pulvinar massa in metus. Duis quis quam. Proin justo. Curabitur ac sapien. Nam erat. Praesent ut quam.{{{3|}}} {{#ifexpr:{{{1|1}}}>5|{{{2|}}}Vivamus commodo, augue et laoreet euismod, sem sapien tempor dolor, ac egestas sem ligula quis lacus. Donec vestibulum tortor ac lacus. Sed posuere vestibulum nisl. Curabitur eleifend fermentum justo. Nullam imperdiet. Integer sit amet mauris imperdiet risus sollicitudin rutrum. Ut vitae turpis. Nulla facilisi. Quisque tortor velit, scelerisque et, facilisis vel, tempor sed, urna. Vivamus nulla elit, vestibulum eget, semper et, scelerisque eget, lacus. Pellentesque viverra purus. Quisque elit. Donec ut dolor.{{{3|}}} {{#ifexpr:{{{1|1}}}>6|{{{2|}}}Duis volutpat elit et erat. In at nulla at nisl condimentum aliquet. Quisque elementum pharetra lacus. Nunc gravida arcu eget nunc. Nulla iaculis egestas magna. Aliquam erat volutpat. Sed pellentesque orci. Etiam lacus lorem, iaculis sit amet, pharetra quis, imperdiet sit amet, lectus. Integer quis elit ac mi aliquam pretium. Nullam mauris orci, porttitor eget, sollicitudin non, vulputate id, risus. Donec varius enim nec sem. Nam aliquam lacinia enim. Quisque eget lorem eu purus dignissim ultricies. Fusce porttitor hendrerit ante. Mauris urna diam, cursus id, mattis eget, tempus sit amet, risus. Curabitur eu felis. Sed eu mi. Nullam lectus mauris, luctus a, mattis ac, tempus non, leo. Cras mi nulla, rhoncus id, laoreet ut, ultricies id, odio.{{{3|}}} {{#ifexpr:{{{1|1}}}>7|{{{2|}}}Donec imperdiet. Vestibulum auctor tortor at orci. Integer semper, nisi eget suscipit eleifend, erat nisl hendrerit justo, eget vestibulum lorem justo ac leo. Integer sem velit, pharetra in, fringilla eu, fermentum id, felis. Vestibulum sed felis. In elit. Praesent et pede vel ante dapibus condimentum. Donec magna. Quisque id risus. Mauris vulputate pellentesque leo. Duis vulputate, ligula at venenatis tincidunt, orci nunc interdum leo, ac egestas elit sem ut lacus. Etiam non diam quis arcu egestas commodo. Curabitur nec massa ac massa gravida condimentum. Aenean id libero. Pellentesque vitae tellus. Fusce lectus est, accumsan ac, bibendum sed, porta eget, augue. Etiam faucibus. Quisque tempus purus eu ante.{{{3|}}} {{#ifexpr:{{{1|1}}}>8|{{{2|}}}Vestibulum sapien nisl, ornare auctor, consectetuer quis, posuere tristique, odio. Fusce ultrices ullamcorper odio. Ut augue nulla, interdum at, adipiscing non, tristique eget, neque. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Ut pede est, condimentum id, scelerisque ac, malesuada non, quam. Proin eu ligula ac sapien suscipit blandit. Suspendisse euismod. Ut accumsan, neque id gravida luctus, arcu pede sodales felis, vel blandit massa arcu eget ligula. Aenean sed turpis. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Donec sem eros, ornare ut, commodo eu, tempor nec, risus. Donec laoreet dapibus ligula. Praesent orci leo, bibendum nec, ornare et, nonummy in, elit. Donec interdum feugiat leo. Vestibulum ante ipsum primis in faucibus orci luctus et ultrices posuere cubilia Curae; Pellentesque feugiat ullamcorper ipsum. Donec convallis tincidunt urna.{{{3|}}} {{#ifexpr:{{{1|1}}}>9|{{{2|}}}Suspendisse et orci et arcu porttitor pellentesque. Sed lacus nunc, fermentum vel, vehicula in, imperdiet eget, urna. Nam consectetuer euismod nunc. Nulla dignissim posuere nulla. Integer iaculis lacinia massa. Nullam sapien augue, condimentum vel, venenatis id, rhoncus pellentesque, sapien. Donec sed ipsum ultrices turpis consectetuer imperdiet. Duis et ipsum ac nisl laoreet commodo. Mauris eu est. Suspendisse id turpis quis orci euismod consequat. Donec tellus mi, luctus sit amet, ultrices a, convallis eu, lorem. Proin faucibus convallis elit. Maecenas rhoncus arcu at arcu. Proin libero. Proin adipiscing. In quis lorem vitae elit consectetuer pretium. Nullam ligula urna, adipiscing nec, iaculis ut, elementum non, turpis. Fusce pulvinar.{{{3|}}} {{#ifexpr:{{{1|1}}}>10|{{Lorem_ipsum/more|{{{1|}}}|{{{2|}}}|{{{3|}}}|{{{4|}}}}}|}}|}}|}}|}}|}}|}}|}}|}}|}}|}}|}}<includeonly>{{#ifeq:{{{cat|}}}|no||{{Template:Main other|[[Category:Wikipedia articles containing placeholders]]}}}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES TO THE /doc SUBPAGE, AND INTERWIKIS TO WIKIDATA, THANKS --> </noinclude> 2ziz8th2jeskwsqu448rfqh9zvjv6ow Genesis 0 13430 369806 369805 2020-12-24T18:07:40Z 2A01:E0A:34E:3480:3C28:EA59:A6CD:96E7 wikitext text/x-wiki [[File:Genesis performing.jpg|thumb|300px|Genesis]] '''Genesis''' hè un gruppu musicale inglese natu in 1967 in Godalming (Surrey). U gruppu hà avutu dui furmazione: quella di u sissanta è di u sittanta era furmata da [[Phil Collins]], Mike Rutherford, Tony Banks, Steve Hackett è [[Peter Gabriel]]; quella di l'uttanta è di u nuvanta era furmata da Phil Collins, Mike Rutherford, Tony Banks, incù l'assistenza custante, durante i cuncerti, di Daryl Stuermer è Chester Thompson. ==Opere principale== * 1969 - From Genesis to Revelation * 1970 - Trespass * 1971 - Nursery Cryme * 1972 - Foxtrot * 1973 - Selling England by the Pound * 1974 - The Lamb Lies Down on Broadway * 1976 - A Trick of the Tail * 1976 - Wind and Wuthering * 1978 - And Then There Were Three * 1980 - Duke * 1981 - Abacab * 1983 - Genesis * 1986 - Invisible Touch * 1991 - We Can't Dance * 1997 - Calling All Stations [[Categoria:Gruppu rock]] [[Categoria:Gruppu musicale]] n3i5p1xn9clbsd0glwa7p0bn7rvb59m Un muntagnolu 0 13431 346248 334895 2015-07-01T16:38:13Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Un muntagnolu''' hè una [[puesia]] di [[Petru Lucciana]], dettu [[Vattelapesca]] (1832-1909). Hè stata publicata in l'[[Annu Corsu]] in u 1923. ==Un muntagnolu== :Un muntagnolu corsu, ind'u [[pilone]] :Più fieru assai ch'è un rè dentr'u so mantu, :Volse scende in cità, ch'è tantu tantu :Millantaghjà sentia. Ma quandu pone :U pede ind'è rastelli, passa accantu :Di sbarrazzini un nulu, che un vechjone :Si pigliavanu à guaia; ed e persone :Ridianu, è omi è donne. — Hè questu u vantu :Di a vostra cusì fiera civiltà ? :U muntagnolu grida. À l'indigente :Sta razza di succorsi quì si dà ? :Dunque i vechji frà voi s'anu à burlà ? :Eo ritornu à e mio teppe, induve sente :Pietate ognunu di a povara ghjente. ==Da vede dinù== * [[Petru Lucciana]] [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] hzk0ly4daqs8hhzlalz0m9pnlt8yq46 Anticu Testamentu 0 13433 351251 331489 2015-07-16T13:00:28Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki L''''Anticu Testamentu''', o '''Vechju Testamentu''' o '''Primu Testamentu''', hé a parolla aduprata supratuttu da i [[Cristianesimu|cristiani]] per indicà a [[Bibbia]] [[abreiu|ebraica]]. Ci sò qualche sferenze tra i libri chì componenu a Bibbia [[ebrei|ebraica]] (o Torah) e quelli raccolti nant'a l' Anticu Testamentu. Di piu i catolici, l'ortodossi è i protestanti sò in upposizione su u [[Canone]] testamentariu. Dopu l'Anticu Testamentu ghjé u [[Novu Testamentu]]. [[Categoria:Religione]] [[Categoria:Cristianisimu]] 3jseyq8xf19b0rw0a4w0bsmvopr5nsp Figliu 0 13434 332453 218162 2014-03-23T14:19:40Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki L'espressione '''Figliu di Diu''' si trova nelle religioni ebraica e cristiana. Per i catolici u Figliu indica [[Gesù Cristu]] cume "figliolu" di Diu et persona di a [[Trinita]]. Figliu e una parola chi vene di u [[latinu]] ''filius'' ma in lingua corsa s'adopra normalamente figliolu [[Categoria:Religione]] hnwk7nmwfsncouueefxe8gs71ztgg1c U zitellu 0 13435 346247 334879 2015-07-01T16:37:55Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''U zitellu''' hè una [[puesia]] scritta da [[Petru Lucciana]] (1832-1909), dettu Vattelapesca. 'Ssa puesia hè stata publicata prima in [[L'Annu Corsu]], in u [[1925]] (pagina 140). ==U zitellu== :Di maghju, una matina, eo spassighjava :À u mercatu frà i fiori è frà e zitelle :— E cipolle è e vechje ùn le guerdava - :Quandu scorsi un criampulu ch'è à e stelle :L'ochji negri sbrillati indirizzava... :À e stelle, nò (ùn ci n'era) ma a trè belle :Chjarasge trugne, poste in sù e curbelle :Di brocculi è [[carotta|carotte]]... e suspirava. :Daretu à e spalle ind'una di e so mane :Pendia, appena strintu, un po' di [[pane]]. :Or mentre tutt'à i frutti l'attenzione :Ellu porta, li passa arente un cane :È a pagnotta li arruffa, a cullazione... :Oh, tirate ne voi a cunclusione! ==Da vede dinù== * [[Petru Lucciana]] [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] j8mrde657joghldynget48y5z4kntdd Lamentu d'una viduvella 0 13437 332976 202594 2014-03-23T14:30:05Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U '''Lamentu d'una viduvella''' hè un [[lamentu]] publicatu da [[Petru Lucciana]], dettu [[Vattelapesca]] (1832-1909). Hè statu stampatu in l'[[Annu Corsu]] (1923). ==Lamentu d'una viduvella== ''(in morte di a so unica figliola.)'' :Di u sangue di u mio [[core]] :Nutritu, o dolce amore, :Passasti cum'è fiore :Ch'è tùrbine rapì ! :In questa dura stanza :Ahì, nulla più m'avanza ! :Da u mondu ogni speranza :Cun tecu mi svanì! :Deh, prega u cel' pietosu :Ch'è à u mio si dulurosu :Camminu dia riposu :O m'armi di virtù. :Eo pur' l'accurteria... :Ma nò! per quella via :Luntanu arriveria :Da u locu duve sì tù! :Poichè quella chì ghjera :Un [[anghjulu]] quì in terra :A so celeste sfera :Si piaque di bu1à, :P'a cruda so partenza :Ispira mi pazienza, :O [[Diu]], ch'è a so presenza :Eo godi alfin culà! :Ah! per chì rabbia strana, :O morte disumana, :Cù a to sgherbata mana :Ardisti mai tuccà :'Ssu corpu dilicatu, :È fior' si profumatu :Cù u velenosu fiatu :Per sempre dissiccà. :Guarda! A so fussarella :Pare a natura anch'ella :Facendu si più bella, :Chì voglia rende onore! :Pè a mio figliola santa :U [[rusignolu]] canta, :È s'infiora ogni pianta :Cun più grazia ed amore! :È perfinu da u [[ventu]] :In suave lamentu :Di a mio anghjulella sentu :U nome sussurà !... :Ma tù, cun cigliu asciuttu, :O morte, sdrughji tuttu :À u vellu più ch'è à u bruttu :Mustrendu crudeltà ! ==Da vede dinù== * [[Petru Lucciana]] [[Categoria:Lamentu]] lm46kq2rzr1j5s44mocbluz4wooijit Ziu Mattè 0 13439 346249 335124 2015-07-01T16:38:32Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Ziu Mattè''' hè una [[puesia]] di [[Petru Lucciana]], dettu [[Vattelapesca]] (1832-1909). 'Ssa puesia hè stata publicata prima in [[L'Annu Corsu]], in u [[1925]] (pagina 140). ==Ziu Mattè== :Vechju u cunnobbi, pallidu è magrettu, :Cù un surrisucciu mestu è rassignatu :Ch'ùn lu lasciò nemmenu quandu in lettu :Fù per l'ultimu sonnu apparichjatu ; :È avà ch'è vechju anch'eo sò cume tè, :Capiscu u to surrisu, o ziù Mattè. :Ellu esprimia di a vita u sognu vanu, :Di a ghjuventù fallita ogni speranza, :U tempu persu ne u circa luntanu :U bè ch'è à noi vicinu spessu hà stanza; :Ma ci era puru a gioia d'ùn avè :Mai fattu male à nimu, o ziù Mattè. :In vechjaia u to scialu, u to sguvernu :Era manghjà ti un sollu d'arustite :In campagna a [[dumenica]] d'[[invernu]], :D'[[estate]] pane è frutta ; ma, cundite :'Sse pitanze di vin' di Belgudè :Ti parianu sciurbetti, o ziù Mattè. :Fogli di libri vechji o di u ghjurnale :Duv'era statu involtu u to tabaccu :Leghjii dopu fumendu e to sigale, :È à pocu à pocu, dolcemente straccu, :T'adurmintavi sopra; è 'ssu piacè :Suspiravi ottu ghjorni, o ziù Mattè ! :Sì mortu ! È avà ch'è forse vedi chjaru :Nu e miserie di i grandi di stu mondu, :Truverai ch'è u destinu ùn ti fù avaru :Di gioie più ch'è à l'altri; ch'è se, in fondu, :Chì si cuntenta gode, cume tè :Pochi furnu felici, o ziù Mattè. ==Da vede dinù== * [[Petru Lucciana]] [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] 83lkbbzt5gx8x5l3813ktp9m5dmzzrj Punenti (ventu) 0 13440 371593 236026 2021-01-05T05:42:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''punenti''' (o [[punente (ventu)|punente]]) hè un ventu chì soffia da l'uvestu, da u [[punenti]]. Hè piuttostu dolci. Soffia più suventi di branu. Incauseghja à spessu a nebbia è a fumaccia annantu à u litturali. ==Da veda dinò== * u [[ventu in Corsica]] 1vkttfo8pswfoxkyoiqsvmdavusnunh Punente (ventu) 0 13441 202656 2010-02-10T17:23:42Z 90.28.65.237 Reindirizzamentu à [[Punenti (ventu)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Punenti (ventu)]] lktuzj765adyvk0cwualxrdm63cfshp Preghere 0 13442 333993 218248 2014-03-23T14:50:53Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki A preghera e di quandu l'omu "parla" a [[Diu]]. In ssa stonda u pregante po lauda, ringrazia, santifica, dumanda un aiutu ecc, per mezzu di a parola o di u pensieru. Per i catolici a preghera debbe esse fatta cun a cunscienza. E principale preghere catolice so: - [[Patre nostru]] - [[Ave Maria]] [[Categoria:Religione]] a7blo6ipbmjwzbzi68tmpniowf6qx8s Ave Maria 0 13443 356573 331602 2017-02-22T18:00:03Z 2003:64:CF0C:DC00:2D49:4E3F:B137:F8BC image wikitext text/x-wiki Per i catolici 'ssa preghera sò e parole di San Gabrielu à Maria quandu l'anghjulu annunziava a nascita di u [[Bambinu]]. [[File:Illuminated human alphabet.jpg|thumb|[[Ave Maria]] in ''Heures de Charles d'Angoulême'']] :Ave Maria piena di Grazia, :U Signore hè cun Voi, :Site benedetta à mezu à tutte le donne :Ed hè benedettu u fruttu :Di u Vostru senu, Ghjesù ; :Santa Maria, Matre di Diu, :Precate per noi, poveri peccadori, :Avale è à l'ora di a nostra morte. :Amme è cusì sia. == Testu latinu == :Ave, Maria, gratia plena; :Dominus tecum: :benedicta tu in mulieribus, :et benedictus fructus ventris tui Iesus. :Sancta Maria, Mater Dei, :ora pro nobis peccatoribus, :nunc et in hora mortis nostrae. :Amen. [[File:Ave-maria-pron.ogg|thumb|L'Ave Maria dettu in latinu|left]] [[Categoria:Religione]] 6to9ksimku20rr0kdycsntq6rc8e5z2 Bellu è bruttu 0 13444 346229 331675 2015-07-01T16:28:09Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Bellu è bruttu''' hè una [[puesia]] di [[Petru Lucciana]], dettu [[Vattelapesca]] (1832-1909). ==Bellu è bruttu== :Si, ne u mondu è mischiatu u bellu à u bruttu :È s'hè vera ch'è questu sopravanza, :L'altru ùn manca : da u prunu o fiore o fruttu :Nasce suave, siccume a speranza :È a gioia da u dulore... È a vista sola :D'un po' di bè, di u male ci cunsola. :Ciò dicendu, à te pensu, o casta è pura :Vergine, ch'è frà noi rapidamente :Cume stella cadente :Passasti in notte oscura, :Lascendu ci ne u core :Improntu u to splendore. :Smarita in mezu à un mondu traditore, :Povar'orfana sola, à diciott'anni, :A to virtù n'e lacrime temprasti, :È di tutti l'inganni :Cù a to sola innucenza triunfasti ; :Poi, curandu l'infermi à l'ospidale :Duve ti spinse a nobile natura, :Cun morte aspra, immatura, :Di u sacrifiziu a palma cunquistasti... :È questa assai più vale :Ch'è i sanguinosi allori :Di tanti imperatori !... :U so nome ?... Cuprimu lu d'un velu :Per un offende sa mudesta in celu. ==Da vede dinù== * [[Petru Lucciana]] [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] schs8s33akvi24lcyfq3badf1vd7d0t Simonu Dary 0 13447 364117 363095 2019-10-03T11:18:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Simonu Dary''', dettu [[Simonu d'Auddè]] (o [[Simone d’Aullè]]) hè statu un [[scrivanu]] in [[lingua corsa]]. ==Biugrafia== Simonu d'Auddè nacqui in [[A Munacia d'Auddè]] u 16 [[maghju]] 1900. Hà [[littiratura|scrittu]] [[puisia|puisii]], [[cultura|favuli]] è [[cumedia|cumidioli]]. Hà cullaburatu à parechji rivisti è [[ghjurnalismu|ghjurnali]] com'è [[L'Annu Corsu]], [[A Muvra]], La Corse, Nice-Matin, [[U Muntese]]. Simonu Dary hè statu aspittori principali unurariu di u [[Cummerciu]]. Avia una licenzia di [[lingua tedesca]]. Simonu Dary morsi in [[Aiacciu]] u 20 [[frivaghju]] 1978. ==Opari== * ''Filosofia, cumediola in dui atti è sei sceni'': una cumidiola, publicata in 1965. Si tratta d'un prufissori di [[filusufia]] chì si chjama Ziu Sèsè, chì l'intaressa più a so [[vigna]] è u [[vinu]] chè u so insignamentu.<ref>Vinciguerra (2007).</ref> * ''Risa Corsa'': publicata in 1977 ==Noti== <references/> ==Bibliugrafia== * Simonu d'Auddè, ''Filosofia : Cumediola in dui atti è sei sceni'', Edizioni di u Muntese Nizza, Stamparia Meyerbeer, 1965 * Simonu d'Auddè, ''Risa corsa'', Casa di a Cultura di a Corsica, 1978 ==Liami== * Maria Ghjuvanni Vinciguerra, [http://www.anazione.com/simonu_aulle.htm ''Ricordu di Simonu d’Auddè'', A Nazione], numaru 10, dicembri 2007, traduzzioni corsa da Petru Vachet-Natali ==Da veda dinò== * [[Auddè]] * [[A Munaccia d'Auddè]] {{Scrivanu in lingua corsa}} [[Categoria:Scrivanu in lingua corsa|Dary, Simonu]] [[Categoria:Littiratura|Dary, Simonu]] 0cqykdnboxj7ud4d34h1j58gczy4xbj Simonu d'Auddè 0 13448 203056 2010-02-13T20:18:50Z 90.28.65.237 Reindirizzamentu à [[Simonu Dary]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Simonu Dary]] dqlmrmmrctmx91meta3zddmjtejb7mn Simonu d’Aullè 0 13449 203058 2010-02-13T20:23:41Z 90.28.65.237 Reindirizzamentu à [[Simonu Dary]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Simonu Dary]] dqlmrmmrctmx91meta3zddmjtejb7mn Omar Rodriguez-Lopez 0 13452 367827 333674 2020-06-12T07:04:52Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Omar-Rodríguez-López-Latitude-2.jpg|thumb|right|Omar Rodriguez-Lopez]] '''Omar Rodríguez-López''' hè un musicante. Hè membre di u gruppu di rock [[The Mars Volta]]. Rodriguez-Lopez sona di moltu assai strumenti (per esempiu lead-chitarra, pianuforte, organu). [[Categoria:Musicante|Rodriguez-Lopez,Omar]] jz86l2eb7mgt3mjhy9lnq2rczwnmpb8 Omar Rodriguez 0 13453 203105 2010-02-14T16:40:19Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar Rodríguez 0 13454 203106 2010-02-14T16:40:34Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar Lopez 0 13455 203107 2010-02-14T16:40:48Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar López 0 13456 203108 2010-02-14T16:41:00Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar Rodriguez Lopez 0 13457 203109 2010-02-14T16:41:16Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar Rodríguez López 0 13458 203111 2010-02-14T16:41:31Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar Rodríguez-López 0 13459 203112 2010-02-14T16:41:57Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar Alfredo Rodriguez 0 13460 203113 2010-02-14T16:42:13Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar Alfredo Rodríguez 0 13461 203115 2010-02-14T16:42:49Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar Alfredo Lopez 0 13462 203116 2010-02-14T16:43:06Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar Alfredo López 0 13463 203118 2010-02-14T16:43:18Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar Alfredo Rodriguez-Lopez 0 13464 203119 2010-02-14T16:43:37Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar Alfredo Rodríguez-López 0 13465 203120 2010-02-14T16:43:58Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar Alfredo Rodriguez Lopez 0 13466 203121 2010-02-14T16:44:22Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar Alfredo Rodríguez López 0 13467 203122 2010-02-14T16:44:50Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar Alfredo Rodríguez-Lopez 0 13468 203124 2010-02-14T16:45:37Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar Alfredo Rodriguez-López 0 13469 203125 2010-02-14T16:46:08Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar Alfredo Rodríguez Lopez 0 13470 203126 2010-02-14T16:46:32Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar Alfredo Rodriguez López 0 13471 203127 2010-02-14T16:47:04Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar a rodriguez-lopez 0 13472 203128 2010-02-14T16:47:16Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar A. Rodriguez-Lopez 0 13473 203129 2010-02-14T16:47:39Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar Rodríguez Lopez 0 13474 203130 2010-02-14T16:47:56Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar Rodriguez López 0 13475 203131 2010-02-14T16:48:15Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar Rodriguez-López 0 13476 203132 2010-02-14T16:49:09Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar Rodríguez-Lopez 0 13477 203134 2010-02-14T16:51:42Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar A. Rodríguez-López 0 13478 203135 2010-02-14T16:52:26Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar A. Rodríguez López 0 13479 203136 2010-02-14T16:52:49Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar A. Rodríguez Lopez 0 13480 203137 2010-02-14T16:53:28Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar A. Rodriguez López 0 13481 203138 2010-02-14T16:53:48Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar A. Rodríguez-Lopez 0 13482 203139 2010-02-14T16:54:40Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar A. Rodriguez-López 0 13483 203140 2010-02-14T16:54:58Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz Omar Rodriguez Lopez Quintet 0 13484 333675 325781 2014-03-23T14:44:18Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Omar Rodriguez-Lopez Quintet''' hè un gruppu di rock americanu, fundatu in u [[2005]]. Cunsiste in [[Omar Rodriguez-Lopez]], Juan Alderete de La Peña, Marcel Rodriguez-Lopez, Adrian Terrazas-Gonzales è Money Mark. == Albumi == *Omar Rodriguez (2005) *The Apocalypse Inside of an Orange (2007) [[Categoria:Gruppu di rock]] 94n5jkidr09jdgewh4vov0kwg690ism ORL 0 13485 203143 2010-02-14T16:56:46Z Stiligknubbis 2719 Reindirizzamentu à [[Omar Rodriguez-Lopez]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Omar Rodriguez-Lopez]] gco3sfmkmnez6hfr95evc4jpavoo8oz The Doors 0 13487 350236 336496 2015-07-07T22:41:50Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''The Doors''' sò un gruppu di [[musica]] [[rock]] [[americanu]] chì hè statu fundatu à [[Venice Beach]], ([[California]]) in u 1965 è attivu finu à u 1973, dui anni dopu a morte di [[Jim Morrison]] (1 lugliu di u 1971). I membri eranu Jim Morrison ([[cantu|cantadore]]), Ray Manzarek (tasterista) Robby Krieger (chitarra) è John Densmore (batteria). The Doors, incù e so canzone frà mezu à e quale “Light My Fire", "The End", "Hello", "I Love You" è "Riders on the Storm", anu unitu incù successu rock, blues è jazz. I Doors anu vendutu 32,5 milioni di dischi niente ch'è in i [[Stati Uniti]]. == Albumi == * 1967 : ''The Doors'' * 1967 : ''Strange Days'' * 1968 : ''Waiting for the Sun'' * 1969 : ''The Soft Parade'' * 1970 : ''Morrison Hotel'' * 1971 : ''L.A. Woman'' * 1971 : ''Other Voices'' * 1972 : ''Full Circle'' * 1978 : ''An American Prayer'' [[Categoria:Gruppu di rock]] gac343lxaj3a13l5ngvkgre0gswwvs8 The Police 0 13490 369549 360318 2020-12-02T21:55:20Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki '''The Police''' hè un gruppu [[musica|musicale]] [[rock]] [[Regnu Unitu|britannicu]] chì hè statu fundatu in [[Londra]] in u 1976. I so membri si sò spiccati in u 1986. I membri eranu ''Gordon Matthew Thomas Sumner'' (Sting) ([[cantu|cantadore]] è chitarra bassu), ''Andy Summers'' (tastiera) è ''Stewart Copeland'' (batteria). U so stile hè una fusione di genere sfarenti, influenzati da u [[reggae]], da u [[rock]] è ancu da u [[jazz]]. ==Albumi== * 1978 - ''Outlandos d'Amour'' * 1979 - ''Reggatta de Blanc'' * 1980 - ''Zenyattà Mondatta'' * 1981 - ''Ghost in the Machine'' * 1982 - ''Brimstone & Treacle'' * 1983 - ''Synchronicity'' * 1986 - ''Every Breath You Take: The Singles'' ==Albumi dal vivu== * 1995 - ''Live! 1979-1983'' * 2008 - ''Certifiable: Live in Buenos Aires 2007'' [[Categoria:Gruppu di rock]] {{DEFAULTSORT:Police}} q91uy34xm5bzgu9grkk7uikrwce5a4w Stella tramuntana 0 13491 334516 330473 2014-03-23T15:01:14Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:Polaris alpha ursae minoris.jpg|left|thumb|400px|A stella tramuntana: "Polaris"]] A '''Stella tramuntana''' (o [[stedda tramuntana]]) o Alpha Ursae Minoris (α Ursae Minoris / α UMi) hè a più stella luccichente di a custellazione di [[U Carrittellu]] ([[Ursae Minoris]]). Da tempi antichi antichi si sà chì a stella tramuntana currisponde incù una bona pricisione à a direzzione di u polu nordu cilestu. A so distanza angulare cù u polu cilestu hè, à i ghjorni d'oghje, circa 0°45'. Per via di 'ssa pruprietà essenziale per a lucalisazione, in particulare in u cuntestu di a navigazione, quasi i tutti e civilisazione avianu adupratu a stella tramuntana. Per via di a so pusizione chì si cunfonde guasi incù a direzzione di l'assu di rotazione di a [[Terra]], si diceria chì l'altre stelle di u celu li giranu intornu. È a stella tramuntana ùn sparisce mai di l'emisferu nordusi è si vede sempre. Scrisse Shakespeare: « Socu custante quant'è à stella tramuntana », ma difatti u polu nordu cilestu cambia di pusizione seculi è seculi dopu, per via di a pricessione di l'equinoziu, vene à dì un cambiamentu lentu di a direzzione di l'assu di i poli di a Terra. L'assu di i poli di a Terra hà da evuluà sin'à parvene à una direzzione chì serà vicinissima di quella di a stella tramuntana u 24 marzu di u 2100, eppo dopu s'hà da alluntanà mentre parechji millenii, è à la fine serà distante di circa 45 gradi. [[File:Zirkumpolar ani.gif|right|thumb|250px|Cassiupea ("W"), U Carru è a stella tramuntana]] Quattru milla anni fà, a stella tramuntana era Thuban (α Draconis) ; in u futuru, diventerà Véga (α Lyrae) à u so tornu a stella tramuntana. Hè stata usata da sempre a stella tramuntana da i marinari cum'è un aiutu à a navigazione. Hè attistatu 'ssu fattu da i più scritture antiche assiriane. Hè faciule à truvà a stella tramuntana à parte da [[U Carru]] ([[Ursae Majoris]]). suvitendu a linia tracciata da β Ursae Majoris (Merak) à traversu α Ursae Majoris (Dubhe), e dui stelle da u latu drittu di [[U carru]]. Si pò ancu suvità a parte dritta di a punta centrale di u « W » di Cassiupea, per ghjunghje à a stella tramuntana. À i ghjorni d'oghje, ùn esiste micca l'equivalente di a stella tramuntana in a vicinanza di u polu sudu cilestu. Chì a più stella vicina da u polu sudu cilestu hè σ Octantis, una stella moltu poca luminosa. Eppuru σ Octantis indetta u polu sudu ed hè aduprata difatti per truvà lu, ma incù una precisione inferiore à quella di a stella tramuntana, per ciò chì cuncerna u polu nordu. A stella tramuntana si trova à circa 430 anniluce di a Terra. Hè una stella variabile cefeide supragigante, incù dui cumpagne più chjuche vicinu vicinu. Difatti a stella tramuntana hè un sistemu stellare triplice. ==In Corsica== Si vede bè tuttu l'annu a stella tramuntana, cum'è in tuttu l'emisferu nordu. U nome corsu "Stella Tramuntana" face referenza à a [[tramuntana]], u ventu chì soffia in [[Corsica]] da u nordu. Di manera simile, a stella tramuntana hè stata aduprata per insignà ci a direzzione di u nordu. ==Referenze== * Ciavatti, Petru (dir. redazzione) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana ==Da vede dinù== * a [[tramuntana]] * [[U Carrittellu]] * [[U Carru]] [[Categoria:Astrunumia]] jnx3fp9wmycffwmsyvl0rmqkkx81ogq Stedda tramuntana 0 13492 203475 2010-02-19T17:32:24Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Stella tramuntana]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Stella tramuntana]] 36kqahjxr6qfndmeojl3kpc7pqybv9s À a funtana 0 13495 346250 335132 2015-07-01T16:38:48Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''À a funtana''' hè una [[puesia]] di [[Petru Lucciana]]. ==À a funtana== :O Fiffi, duve stai ? — Da u sciò Sirbé. :— Hè un brav'omu !... Ti dà ? — Quindeci franchi; :Ma mi cercu patrone, sai. — Perchè ? :— Guerdaporpi ùn ne vogliu : sempre à i fianchi :'Ssu vechjacciu mi stà ; vene cun mè :À u mercatu è à i macelli, ch'è ùn li manchi :Qualchì baiocca merza. — Ah, dici vé ! :Riguerdà a spesa à noi! — Parlemu franchi! :S'è ogni ghjornu ùn si raspa ind'u mercatu, :E buttine è i scignò cume pagà ? :Eppoi, quandu s'incontra u innamuratu, :Omu si resta un pocu à chjachjarà, :Un'oretta, ancu duie pè piglià fiatu, :È cù u patrone à e zanche ùn pò più andà. :— In quantu à mè, ùn mi possu lamintà : :Ùn sò serva ma sputica patrona. :Entru in casa è ne sciortu à vuluntà, :È di ghjornu è di notte ; una persona :Aghju pè piglià l'acqua è pè lustrà; :È quandu vogliu, chjamu anc'à Simona :Chì m'aiuta à fà i letti è a cucinà, : In somma eo stò cum'una papachjona. :— È quant'hai ? — Vinti franchi à u mese. :— Imbeh ! — È ùn ci hè nisciunu chì mi dia frastornu, :Ch'aghju unu solu à cuntentà : u sgiò Gè. :— Ah, u to patrone hè Geniu Scorisè ! :Allora a casa toia sumiglia un fornu :Travagli più di notte ch'è di ghjornu ! ==Da vede dinù== * [[Petru Lucciana]] [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] 1wbv1hi7pq33j5lexktacbgdsv2keak Template:Utilizatore hu-2 10 13498 335350 203904 2014-03-23T18:02:33Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field M | letter code=[[lingua ungrese|hu]]-2 | text=Ez a szerkesztő középszinten beszéli a magyar nyelvet. }}[[Categoria:Utilizatore hu-2|{{PAGENAME}}]] gtep8unw5ynkgtr90di7s49nudlg2fw Vechju marinu 0 13500 373796 373792 2021-06-02T09:36:36Z Minorax 15175 fx wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U vechju marinu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Phoque Moine Monachus.jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Monachus monachus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Mammalia]]'' |----- | Ordine | ''[[Carnivora]]'' |----- | Famiglia | ''[[Phocidae]]'' |----- | Generu | ''[[Monachus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Monachus monachus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Hermann]], 1779</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Colonia de focas monje de Cabo Blanco (1945).jpg|300px]] |----- |} U '''vechju marinu''' (''[[Monachus monachus]]'') hè un [[mammiferu]] marinu di a famiglia di i [[Phocidae]]. Hè una spezia minacciata d'[[estinzione]]. À i ghjorni d'oghje, ùn esiste più cà circa 500 esemplari di vechju marinu in u mondu. == Descrizzione == U vechju marinu fundieghja pocu, insin'à vinti metri solamente, chì ùn pò stà in apnea ch'è 5 o 6 minute à 10 metri, è 3 minute à circa 30 metri. 'Ss'ultimi anni, u vechju marinu hà cambiatu è adattatu e so abitudine, appostu chì stà piuttostu avà in e sapare è e grotte marine, per pruteghje si di a l'attività umane. Difatti, e nascite occorrenu in e grotte marine ma i ghjovani sò più esposti à u periculu di e cavallate di u mare. ==== Morfologia ==== [[File:Phoque-moine-img 0523.jpg|thumb|left|200px|U scheletru di u vechju marinu]] E caratteristiche fisiche di u vechju marinu sò analoghe à quelle di l'altre Phocidae: u corpu hè allungatu, irregularmente cilindricu. U vechju marinu hà una lunghezza da 80 à 280 cm è pò ancu ghjunghje sin'à 400 kilò di pesu; e femine sò appena più chjughe di i masci. Anu una piccula testa. U pilame di u vechju marinu hè brunu, essendu più chjaru annantu à u ventre. U vechju marinu campa sin'à 30 o 40 anni. U pelu hè cortu cortu, circa un mezu centimetru, ma hè adattatu à l'acqua di u [[mare Terraniu]], più calda ch'è quella di l'oceanu. U pilame di i chjuchi hè più bianchicciu è ci hè in generale una tacca bianca versu u [[billicu]]. == Distribuzione == [[File:Monachus monachus distribution.png|thumb|250px|left|Areale attuale di u vechju marinu]] L'[[areale]] di u vechju marinu comprendia in i tempi u [[Mare Terraniu]] sanu, u [[Mare Neru]], e coste atlantiche di [[Spagna]] è di u [[Portugallu]], u [[Maroccu]], a [[Mauritania]], [[Madera]] è e [[Canarie]]. Ma à i ghjorni d'oghje, hè guasi sparitu da e coste di u [[Mare Terraniu]], per via di a crescenza di l'attività umane annantu à u litturale (pesca, turisimu, custruzzione) ma dinù di a destruzzione di fucile. U vechju marinu hè in periculu d'estinzione, chì ùn ni ferma più ch'è circa 500 individui, in parechji gruppi isulati in [[Grecia]] è in [[Turchia]], è dinò in u nordu-punente di l'[[Africa]] ([[Maroccu]], [[Mauritania]] è Madera). == Prutezzione == U vechju marinu hè prutettu da: * a cunvinzione internaziunale di Washington ([[CITES]]) chì interdisce u cummerciu di e spezie di fauna è di flora minacciate di sparizione: hè classatu à l'Annessu I di a [[CITES]]. == In Corsica == [[File:Gargalo2.JPG|thumb|left|250px|Gargalu]] U vechju marinu hè ancu chjamatu in [[Corsica]]: l'[[omu marinu]], u [[boiu marinu]] o ancu u [[vitellu marinu]]. U vechju marinu era cumunu in [[Corsica]] mentre a prima mità di u seculu XX. Era arrighjunatu in u [[Capicorsu]], annantu à a costa uccidentale, ma dinù in l'areale chì si stende in a parte a più suttana di a Corsica: da [[Prubià]] à [[Bonifaziu]], sin'à [[Portuvechju]]. I vechji marini eranu prisenti in parechje sapare di l'attuale [[Riserva di Scandula]]. Friquentavanu e spiaghje di i circondi, è in particulare e spiaghje di [[Galeria]]. U vechju marinu era prisente in l'[[isulottu di Gargalu]], ma dinù in in una sapara maiore di a Punta Palazzu. Hè in 'ssa sapara chì fù tombu un vechju marinu femina, da u principe Rainier III di Monacu, u 27 sittembre di u 1946 (Franceschi 1987). 'Ssu vechju marinu hè espostu avà in u Museu oceanograficu di Monacu. Bon'parechji vechji marini di Corsica sò stati tombi prima di piola, ma dopu funi tombi di fucile. À spessu, i vechji marini erani tombi da i pescadori, chì u cunsideravanu cum'è un cuncurrente per a pesca. È quessa, assuciata à una friquentazione più impurtante di e spiaghje è di l'isulotti da i turisti, incausò à pocu à pocu a sparizione di u vechju marinu di l'isula. Qualchì vechju marinu fù usservatu in u settanta o un pocu più dopu, ma l'usservzione sò schersi è cuncernanu individui isulati. Si pò mintuvà dinù parechje usservazione più ricente (U Scoddu, ferraghju 2010), in particulare vicinu à l'isula di [[U Cavallu]]. Si spera chì u vechju marinu puderà esse riintroduttu in [[Corsica]], in i so lochi, in particulare in a [[Riserva di Scandula]]. Cù u tempu, e cunniscenze scentifiche anu dimustratu ch'ellu un animale ch'ùn fundieghja tantu - sin'à vinti metri - chì e so capacità per l'apnea sò debule. == Rifarenzi == * Franceschi, Paulu, ''U vechju marinu'' in ''I mammiferi di Corsica'', [[Parcu Naturale di Corsica]], 1987 (in francese) * [[U Scoddu]], n° 50, ferraghju 2010 * [http://naturendanger.canalblog.com/docs/12042006_Le_phoque_moine_de_M_diterran_e__esp_ce_quasi_disparue.pdf U vechju marinu (in francese)] == Da veda dinò == * [[Mammiferi in periculu d'estinzione]] * [[Mammiferi di Corsica]] [[Categoria:Spezie animale in periculu d'estinzione]] [[Categoria:Phocidae]] [[Categoria:Fauna europea]] [[Categoria:Fauna asiatica]] ill6mv23ww57pba6xgowu4cydvu3dkv Omu marinu 0 13501 204013 2010-02-27T11:48:45Z 90.14.115.80 Reindirizzamentu à [[Vechju marinu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vechju marinu]] 88anr77dnzpigeqzy8d9ehazr8bp88r Boiu marinu 0 13502 204014 2010-02-27T11:48:57Z 90.14.115.80 Reindirizzamentu à [[Vechju marinu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vechju marinu]] 88anr77dnzpigeqzy8d9ehazr8bp88r Monachus monachus 0 13503 204021 2010-02-27T11:53:21Z 90.14.115.80 Reindirizzamentu à [[Vechju marinu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vechju marinu]] 88anr77dnzpigeqzy8d9ehazr8bp88r Hebe Camargo 0 13507 376245 347036 2021-08-22T17:02:27Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Hebe Camargo.jpg|160px|thumb|Hebe Camargo]] '''Hebe Maria Camargo''' ([[Taubaté]], [[8 di marzu]] [[1929]] - [[São Paulo]], [[29 di settembre]] [[2012]]) fù un'[[cinemà|attrice]] [[Brasile|brasiliana]]. == Biugrafia == == Ligami == * {{en}} [http://www.imdb.com/name/nm0131249/ IMDB] {{DEFAULTSORT:Camargo, hebe}} [[Categoria:Attrice|Camargo, Hebe]] [[Categoria:Brasiliana|Camargo, Hebe]] [[Categoria:Biugrafia]] e79uqd4gd4dlohnvjx2vlkecr9gwdqz Vitellu marinu 0 13508 204177 2010-03-01T14:08:58Z 90.14.115.80 Reindirizzamentu à [[Vechju marinu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vechju marinu]] 88anr77dnzpigeqzy8d9ehazr8bp88r Armenia 0 13511 360530 343506 2018-11-19T19:46:47Z 91.231.200.13 wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Republica di Armenia |nomeUfficiale = Հայաստանի Հանրապետություն<br />Hayastani Hanrapetut’yun |linkBandiera = Flag of Armenia.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Coat of arms of Armenia.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = LocationArmenia.png |motto = |mottoTraduzione = |lingua = [[Lingua armenianu|Armenianu]] |capitale = [[Erevan]] |capitaleAbitanti = 1.170.800 |capitaleAbitantiAnno = 2007 |governo = [[Republica presidenziale]] |presidente = [[Armen Sargsyan]] |primoMinistro = [[Nikol Pashinyan]] |elenco capi di stato = Presidente |elenco capi di governo = Primu ministru |indipendenza = [[21 di settembre]] [[1991]] |ingressoONU = [[1992]] |ingressoUE = |superficieTotale = 29.743 |superficieOrdine = |superficieAcqua = 4,71% |popolazioneTotale = 3.238.000 |popolazioneAnno = 2008 |popolazioneOrdine = |popolazioneDensita = 108.4 |continente = [[Asia]] / [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +4 |valuta = [[Dram armenianu]] |PIL= |PILValuta= |PILAnno= |PILOrdine= |PILprocapite= |PILprocapiteValuta= |PILprocapiteAnno= |PILprocapiteOrdine= |HDI= 0,798 (altu) |HDIAnno= 2007 |HDIOrdine= 32 |energia = <!-- consumo di energia pro capite - non scrivere kW/ab. che viene scritto già dal template - (consumo annuo totale in kWh diviso gli abitanti/365gg/24h) --> |tld = .am |telefono = +374 |targa = R |inno = |festa = |note = <references/> }} L''''Armenia''' hè un paese [[asia]]ticu. A più grande cità è a capitale hè [[Erevan]]. <!--Interwiki--> [[Categoria:Europa]] [[Categoria:Asia]] pfnvaamcatpl0ehdjbhk7wc50ji7bf2 Udissea 0 13512 368351 363372 2020-07-25T15:15:08Z Vilho-Veli 16305 File wikitext text/x-wiki [[File:Odyssey-crop.jpg|thumb|Omeru, ''Udissea'', 3rd quarter of the 15th century ([[British Library]])]] [[File:John William Waterhouse - Ulysses and the Sirens (1891).jpg|thumb|John William Waterhouse, 1891]] L'Udissea è un'opera antichissima di [[Omeru]] chì narra l'aventure di Ulisse chì tenta di accasà in u so regnu di l'isula d'Itaca dopu a guerra di Troja racuntata indù L'[[Iliade]] da l'istessu [[Omeru]]. Durante u so periplu, Ulisse urmighja ancu in [[Còrsica]] chjamata ''paese Lestrigune'': ''Durante sei ghjorni, marighjamu senza richetu. U settimu ghjornu raghjunghjimu, ind'ù paese Lestrìgune, sottu u borgu di Lamos, l'alta Telèpila, duva omu vede u pastore chjamà u pastore : quandu l'unu accasa, un altru esce per risponde. Un omu scarangliatu guadagnarìa duie salari, l'unu pasculendu i boi,l'altru incù e pecure bianche ghjacchì i violi di u ghjornu custighjanu i violi di a notte. ''Entramu in u portu assai cunnusciutu di i marinari : una doppia tippale scuscesa è senza un ritagliu si eleva à l'attonzu, è duie capi lungarini l'unu di faccia à l'altru dinanzu à l'imboccu strangulanu a so bocca. A mo flotta penetra e si reca finu a u fondu, stumacati à rasu di stumacati, pà amarrassi l'unu accantu à l'altru. Micca u mareghju in quellu bofulu, micca u borru, micca una grinza, ignilocu a calma bianca. Eu solu mi fermu fora, incù u mo vascellu neru. Sottu u capu dell'imboccu mi affuna à a rocca : omu ùn vedeva micca a presenza di gregie ò di umani. Un ci era micca inlà un fumu chì si alzava da a tarra...'''' [[Categoria:Littiratura greca]] oemsu9aszk5eozsoimw1m0pw1uto9ox Omeru 0 13513 362452 348170 2019-06-19T14:29:42Z Risto hot sir 15123 Immagine wikitext text/x-wiki [[File:William-Adolphe Bouguereau (1825-1905) - Homer and his Guide (1874).jpg|thumb|upright=1|Omeru (William Bouguereau, 1874)]] '''Omeru''' hè u nome di u [[puesia|poeta]] [[Grecia|grecu]] [[littiratura|autore]] di l'[[Iliade]] è di l'[[Udissea]] : i duie più impurtanti [[puesia|puemi]] epici di a [[litteratura]] [[Grecia|greca]] antica. ==Da vede dinò== *[[Cassandra]] [[Categoria:Littiratura greca]] jp6cotb1vxr315bu67rubdquag2g4m2 Franz Ferdinand 0 13514 369675 365991 2020-12-17T10:31:56Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki '''Franz Ferdinand''' hè un gruppu musicale [[rock]] [[Scozia|scuzzese]] chì hè statu fundatu in [[Glasgow]] in u [[2003]]. I membri sò Alex Kapranos (cantadore è chitarra), Bob Hardy (chitarra bassu) Nick McCarthy (cantatore è tasterista) è Paul Thomson (batteria). ==Albumi== * 2004 - Franz Ferdinand * 2005 - You Could Have It So Much Better * 2009 - Tonight: Franz Ferdinand * 2013 - Right Thoughts, Right Words, Right Action * 2018 - Always Ascending ==DVD== * 2005 - Franz Ferdinand Live ==EP== * 2004 - Darts of Pleasure ==Singuli== * 2003 - Darts Of Pleasure * 2004 - Take Me Out * 2004 - The Dark of the Matinée * 2004 - Cheating on you * 2004 - Michael * 2004 - This Fire * 2005 - Do You Want To * 2005 - Walk Away * 2006 - The Fallen * 2006 - Eleanor puts your boots on * 2008 - Lucid Dreams * 2009 - Ulysses * 2009 - No You Girls * 2009 - Can't Stop Feeling * 2009 - What She Came For * 2009 - Live Alone * 2013 - Right Action * 2013 - Love Illumination * 2013 - Evil Eye * 2014 - Bullet * 2014 - Fresh Strawberries * 2014 - Stand on the Horizon * 2017 - Always Ascending * 2018 - Feel the Love Go * 2018 - Lazy Boy * 2018 - Climpse of Love [[Categoria:Gruppu di rock]] 2hsrr3l40fgyuqf6ehjyenz5zwwccv8 Azerbaighjan 0 13516 343507 339788 2015-05-08T20:10:48Z Magioladitis 2824 All info is kept in Wikidata, removed: {{Link FA|la}} using [[Project:AWB|AWB]] (10904) wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Republica di Azerbaighjan |nomeUfficiale = Azərbaycan Respublikası |linkBandiera = Flag of Azerbaijan.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Coat of arms of Azerbaijan.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = Azerbaijan (orthographic projection).png |motto = |mottoTraduzione = |lingua = [[Lingua azeru|Azeru]] |capitale = [[Baku]] |capitaleAbitanti = 2.039.700 |capitaleAbitantiAnno = 2009 |governo = [[Republica parlamentare]] |presidente = [[Ilham Aliyev]] |primoMinistro = [[Artur Rasizade]] |elenco capi di stato = Presidente |elenco capi di governo = Primu ministru |indipendenza = [[30 d'aostu]] [[1990]] |ingressoONU = [[2 di marzu]] [[1992]] |ingressoUE = |superficieTotale = 86.600 |superficieOrdine = |superficieAcqua = 1,6% |popolazioneTotale = 9.165.000 |popolazioneAnno = 2011 |popolazioneOrdine = |popolazioneDensita = 106 |continente = [[Asia]] / [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +4 |valuta = [[Manat]] |PIL= |PILValuta= |PILAnno= |PILOrdine= |PILprocapite= |PILprocapiteValuta= |PILprocapiteAnno= |PILprocapiteOrdine= |HDI= 0,787 (mediu) |HDIAnno= 2007 |HDIOrdine= 86 |energia = <!-- consumo di energia pro capite - non scrivere kW/ab. che viene scritto già dal template - (consumo annuo totale in kWh diviso gli abitanti/365gg/24h) --> |tld = .az |telefono = +994 |targa = R |inno = |festa = |note = <references/> }} L''''Azerbaighjan''' hè un paese [[asia]]ticu. A più grande cità è a capitale hè [[Baku]]. [[Categoria:Europa]] [[Categoria:Asia]] mt28aidfpf7p04jmwqihaj2tyvl0eod Glasgow 0 13518 347647 347646 2015-07-02T17:01:17Z Sarvaturi 9702 /* Da vede */ wikitext text/x-wiki '''Glasgow''' (''Glaschu'' in gaelicu [[Scozia|scuzzese]] o ''Glesca'' in [[lingua inglese|inglese]] parlatu in [[Scozia]]) hé a prima cità scuzzese per pupulazione cù 580.700 abitanti (1,749,154 l'agglumerazione urbana) e a terza cità di u [[Regnu Unitu]], dopu [[Londra]] è [[Birmingham]]. == Da vede == [[File:Glasgow townhall.JPG|thumb|right|A casa communale ''Glasgow City Chambers'']] * A casa communale, in u stile di a [[Rinascenza]] * A cattedrale di S. Mungu (seculi XII è XV) * A Scola d'arte, bastimentu di l'[[architittura|architettu]] Charles Rennie Mackintosh * A Bibliuteca Mitchell * A Necropoli, supra a cullina di a cattedrale * L'[[Università]] di Glasgow * U West End * La Galeria d'[[arte]] moderna * Casa Pollock * U Museu di i [[trasportu|trasporti]] == Ligami == *[[Aberdeen]] *[[Dundee]] [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Scozia]] 8pu322ua14g9rhlnsdqf92z9o177z2y Bielorussia 0 13521 366608 360162 2020-05-21T19:49:58Z НСНУ 15628 Siarhiej Rumas wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Republica di Bielorussia |nomeUfficiale = Рэспубліка Беларусь<br />Республика Беларусь<br />Respublika Belarus |linkBandiera = Flag of Belarus.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Coat of arms of Belarus (official).svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = Location_Belarus_Europe.png |motto = |mottoTraduzione = |lingua = [[Lingua bielorussia|Bielorussiu]], [[Lingua russia|Russia]] |capitale = [[Minsk]] |capitaleAbitanti = 1.830.700 |capitaleAbitantiAnno = 2009 |governo = [[Republica presidenziale]] |presidente = [[Alexander Lukashenko]] |primoMinistro = Siarhiej Rumas |elenco capi di stato = Presidente |elenco capi di governo = Primu ministru |indipendenza = [[25 d'aostu]] [[1991]] |ingressoONU = [[24 d'ottobre]] [[1945]] |ingressoUE = |superficieTotale = 207.600 |superficieOrdine = |superficieAcqua = 0 |popolazioneTotale = 9.648.533 |popolazioneAnno = 2009 |popolazioneOrdine = |popolazioneDensita = 46,7 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +3 |valuta = [[Ruble bielorussa]] |PIL= |PILValuta= |PILAnno= |PILOrdine= |PILprocapite= |PILprocapiteValuta= |PILprocapiteAnno= |PILprocapiteOrdine= |HDI= 0,817 (altu) |HDIAnno= 2006 |HDIOrdine= 67 |energia = <!-- consumo di energia pro capite - non scrivere kW/ab. che viene scritto già dal template - (consumo annuo totale in kWh diviso gli abitanti/365gg/24h) --> |tld = [[.бел]] [[.by]] |telefono = +375 |targa = R |inno = |festa = |note = <references/> }} A '''Bielorussia''' hè un paese [[Europa|europeu]]. A più grande cità è a capitale hè [[Minsk]]. ==Da vede dinò== *[[Sergei Volchkov]] [[Categoria:Europa]] ro42rz3g5y6hns54s6u3s9tcjeol9zh Portuvechju 0 13522 204772 2010-03-05T16:54:38Z 90.28.185.126 Reindirizzamentu à [[Portivechju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Portivechju]] 4h1akcypv5tgknii9chugjswzn94x5g Psicologia 0 13523 366795 366741 2020-06-01T18:56:08Z Anfrx 16583 /* Da vede dinò */ wikitext text/x-wiki [[File:Psi2.png|thumb|right|200px]] A psicologia, da u grecu psukhê (alma) è logos (scenza), hè u studiu scientificu di i fenomeni psiscichi, a cunniscenza empirica o intuitiva di i sentimenti, di l'idee, di i cumportamenti altrui, di e manere di pinsà, di sente è d'agisce d'una persona o d'un gruppu. Si divide indè parechje rame di studiu. E so discipline toccanu à u duminiu praticu cume teoricu, cù applicazione pè e terapie, ma ancu suciale, pulitiche o ancu teologiche. L'ogetti di a psicologia sò u psiscisimu cume fundamentu d'una struttura sughjettiva, è u funziunamentu sputicu articulatu à a percezzione è riprisentazione di u mondu. == Definizione == == Storia == == E prublematiche di a psicologia == === Una scenza? === === Idealisimu è materialisimu === === A metoda scientifica è e metode psicologiche === E sfarente metode di a psicologia pè studia u psiscisimu sò : * a [[psicologia sperimentale]] * a [[psicologia clinica]] * a [[psicometria]] * a [[psicologia sfarentale]] === Cervellu è sucetà umana === === Individu è sucetà === === Innatu è acquistu === == Sviluppu è permanenza === === Umanu è animale === === Cunscienza è incunscienza === == E discipline avvicinate à a psicologia == I sfarenti currenti di a psicologia sò : * a [[psicodinamica]] * l'[[umanisimu (psicologia)|umanisimu]] * u [[behaviorisimu]] * u [[cognitivisimu]] * a [[neuropsicologia]] * a [[psicanalisa]] E so rame di studiu sò : * a [[psicologia suciale]] * a [[psicologia cognitiva]] * a [[psicopatologia]] * a [[psicologia di lu sviluppu]] == Psicologhi cunisciuti == L'autori maestri sò : * [[Sigmund Freud]] * [[Carl Gustav Jung]] * [[Abraham Maslow]] * [[Carl Rogers]] * [[Jean Piaget]] * [[François Dolto]] * [[Daniel Widlöcher]] * [[Jacques Lacan]] * [[Serge Lebovici]] * [[Ivan Pavlov]] * [[Burrhus F. Skinner]] * [[Kurt Lewin]] * [[Stanley Milgram]] * [[Daniel Kahneman]] * [[Herbert Simon]] Astri psicologhi cunnisciuti sò : * [[Alice Miller]] * [[Mihály Csikszentmihályi]] == Rifiramenti == <references/> == Da vede dinò == === Astri articuli === === Ligami esterni === * {{fr}} [http://www.passion-psycho.fr/ Passion Psycho, un situ chì difusa i corsi di l'università di Strasbourg] * [http://www.univ-corse.fr/userfiles/file/FORMATIONS/DOMAINES/Licence%20psycho.pdf A psicologia in Corti] * {{fr}} [http://www.sfpsy.org/ Société Française de Psychologie - SFP - A sucità di psicologia francesa.] {{Psicologhi Cunnisciuti}} {{Template:Scienze}} [[Categoria:Scienze]] cgffad4gf3n1dazq91d4m4aur3ya46x Bosnia è Erzegovina 0 13525 343508 331725 2015-05-08T20:10:51Z Magioladitis 2824 All info is kept in Wikidata, removed: {{Link FA|bs}} using [[Project:AWB|AWB]] (10904) wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Bosnia è Erzegovina |nomeUfficiale = Bosna i Hercegovina<br />Босна и Херцеговина |linkBandiera = Flag of Bosnia and Herzegovina.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Coat of arms of Bosnia and Herzegovina.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = Location_Bosnia-Herzegovina_Europe.png |motto = |mottoTraduzione = |lingua = [[Lingua busniaca|busniacu]], [[Lingua serba|serbu]], [[Lingua cruata|cruatu]] |capitale = [[Sarajevo]] |capitaleAbitanti = 305.242 |capitaleAbitantiAnno = 2009 |governo = [[Republica semi-presidenziale]] |presidente = [[Bakir Izetbegović]] (SDA)<br />[[Nebojša Radmanović]] (SNSD)<br />[[Željko Komšić]] (SDP) |primoMinistro = [[Nikola Špirić]] |elenco capi di stato = Presidente |elenco capi di governo = Primu ministru |indipendenza = [[1 di marzu]] [[1992]] |ingressoONU = [[24 di maghju]] [[1992]] |ingressoUE = |superficieTotale = 51.129 |superficieOrdine = |superficieAcqua = 0 |popolazioneTotale = 4.613.414 |popolazioneAnno = 2009 |popolazioneOrdine = |popolazioneDensita = 90,2 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +1 |valuta = |PIL= |PILValuta= |PILAnno= |PILOrdine= |PILprocapite= |PILprocapiteValuta= |PILprocapiteAnno= |PILprocapiteOrdine= |HDI= 0,812 (altu) |HDIAnno= 2006 |HDIOrdine= 76 |energia = <!-- consumo di energia pro capite - non scrivere kW/ab. che viene scritto già dal template - (consumo annuo totale in kWh diviso gli abitanti/365gg/24h) --> |tld = .ba |telefono = +387 |targa = R |inno = |festa = |note = <references/> }} [[File:Map Bih entities.png|thumb|250px|right]] A '''Bosnia è Erzegovina''' hè un paese [[Europa|europeu]]. A più grande cità è a capitale hè [[Sarajevo]]. {{Europa}} [[Categoria:Europa]] k8q2dc93uxoehxnvbx96b5lnskqmet8 Lech Wałęsa 0 13526 348805 333036 2015-07-06T09:45:16Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Lech Walesa.jpg|thumb|Lech Wałęsa, 2007]] '''Lech Wałęsa''' (* [[29 di settembre]] [[1943]]) hè un [[pulitica|puliticante]] [[Pulonia|polaccu]]. In u [[1983]], hà ricivutu u [[Premiu Nobel]] pè a pace. Da u [[1990]] à u [[1995]], Wałęsa hè statu [[pulitica|presidente]] di [[Polonia]]. [[Categoria:Puliticante|Wałęsa]] [[Categoria:Polaccu|Wałęsa]] jnag40f2giuk7micmplo7k8gi9wdobt U viaghjatore 0 13528 346246 334878 2015-07-01T16:37:38Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''U viaghjatore''' hè una corta [[puisii|puesia]] scritta da [[Petru Lucciana]] (1832-1909), dettu Vattelapesca. ==U viaghjatore== :In legnu cupertu passava un Francese :Fra i siti più ameni di u nostru paese ; :È mentre ammirà li davanti i putia, :A so descrizzione ind'e libri leghjia... :Oh, quanti, senz'ochji pè a bella natura :Traversanu u mondu tappati in vittura! ==Da vede dinù== * [[Petru Lucciana]] [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] jsi8nwq6gsahch5ncboc8ezylu56yj9 Psiculugia 0 13529 205178 2010-03-09T22:37:42Z Jjater 2808 Reindirizzamentu à [[Psicologia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Psicologia]] gyiffs8gz4by8318pal79lgorfgjwp5 Template:Psicologhi Cunnisciuti 10 13530 366794 239416 2020-06-01T18:55:26Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki {| style="clear:both; margin-top:.5em; text-align:center" width="100%" class="toccolours itwiki_template_toc" | [[Image:Psi2.png|40px]]<br/>[[Psicologia]] | style="background-color:#ccccff; color:black" width="100%"| '''I psicologhi cunnisciuti''' | [[Image:Psi2.png|40px]]<br/>[[Psicologia]] |- | colspan="3" style="font-size:90%"| [[Alfred Adler]]- [[François Dolto]]- [[Sigmund Freud]]- [[Carl Gustav Jung]]- [[Daniel Kahneman]]- [[Jacques Lacan]]- [[Serge Lebovici]]- [[Kurt Lewin]]- [[Abraham Maslow]]- [[Stanley Milgram]]- [[Ivan Pavlov]]- [[Jean Piaget]]- [[Carl Rogers]]- [[Herbert Simon]]- [[Burrhus F. Skinner]]- [[Daniel Widlöcher]] |} <noinclude>[[Categoria:Mudellu]]<noinclude/> qmhfqhgtcht5idp4id5mgfce3pni3bn Sigmund Freud 0 13531 371414 343509 2021-01-05T05:34:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Sigmund_Freud_LIFE.jpg‎|thumb|300px|right|Fotografia di Sigmund Freud]] Sigmund Freud, natu Sigismund Schlomo Freud u 6 maghju di lu 1856 in Freiberg, [[Moravia]] ([[Austria]], oghje Příbor in [[Cechia]]) è mortu u 23 di sittembre 1939 in [[Londra]] ([[Regnu Unitu]]), fù un medicu neurologistu, fondatore di a [[psicanalisa]]. == Biografia == == A so opera == == Posterità è critica == == Riferimenti == <references /> == Ligami esterni == {{fr}} [http://classiques.uqac.ca/classiques/freud_sigmund/freud.html Testi di Freud in francese] * [http://freud.pribor.cz Sigmund Freud - birthplace PRIBOR] in Czech language {{Psicologhi Cunnisciuti}} [[Categoria:Psicòlogu|Freud]] [[Categoria:Austrìacu|Freud, Sigmund]] ayhf66rtg9kle98azm8qz22f3ou6mqg Template:Economisti Cunnisciuti 10 13532 376627 373448 2021-09-02T23:39:53Z Jun Misugi 295 + Cecil Rhodes wikitext text/x-wiki {| style="clear:both; margin-top:.5em; text-align:center" width="100%" class="toccolours itwiki_template_toc" | [[Image:Emblem-money.svg|40px]]<br/>[[Economia]] | style="background-color:#ccccff; color:black" width="100%"| '''Economisti cunnisciuti''' | [[Image:Emblem-money.svg|40px]]<br/>[[Economia]] |- | colspan="3" style="font-size:90%"| [[Jean Baptiste Colbert]] - [[François Quesnay]]- [[Adam Smith]]- [[Thomas Malthus]]- [[David Ricardo]]- [[Jean Baptiste Say]]- [[Karl Marx]]- [[Frédéric Bastiat]] - [[Léon Walras]]- [[Carl Menger]] - [[John Maynard Keynes]]- [[Károly Polányi]]- [[Friedrich von Hayek]]- [[Nikolai Kondratieff]]- [[János Harsányi]]- [[Kenneth Arrow]]- [[Amartya Sen]]- [[Michel Aglietta]] - [[Joseph Stiglitz]] - [[Paul Krugman]] - [[Cecil Rhodes]] |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 08y02ktel2bq08e20gd9jldget8eone Adam Smith 0 13533 376616 376446 2021-09-02T22:57:44Z Jun Misugi 295 /* Ligami */ cat wikitext text/x-wiki [[File:AdamSmith.jpg|thumb|right|250px]] '''Adam Smith''' ([[5 di ghjugnu]] [[1723]] - [[17 di lugliu]] [[1790]]) hè un [[filusufia|filosofu]] è [[ecunumia|economistu]] [[Scozia|scuzzese]] di e [[Filosofia di e Lume|Lume]]. Ferma ind'a [[Storia]] cume u babbu di a [[ecunumia|scenza economica]] muderna, è a so opera principale, a [[Richezza di e Nazione]], hè unu di i testi fundatori di u [[liberalisimu]] [[ecunumia|economicu]]. Prufessore di filosofia morala ind'è l'[[università]] di [[Glasgow]], cunsacra 10 anni di a so [[vita]] à 'ssu testu chì inspirerà i grandi [[ecunumia|economisti]] seguente, quelli chì [[Karl Marx]] chjamara «classichi» è chì puneranu i grandi principi di u [[liberalisimu]] [[ecunumia|economicu]]. A maiò parte di l'economisti cunsideranu Smith cume u «babbu di l'[[ecunumia|economia]] [[pulitica|politica]]». Pertantu, qualch'uni, cume [[Joseph Schumpeter]], solu u cunsiderevana cume un autore minore, postu chì, seguente elli, a so opera ùn comporte micca idee originale<ref>[[Joseph Schumpeter]], History of Economic Analysis</ref> == A vita d'Adam Smith == [[File:Smith - Inquiry into the nature and causes of the wealth of nations, 1922 - 5231847.tif|thumb|''Inquiry into the nature and causes of the wealth of nations'', 1922]] == U pinsamentu d'Adam Smith == === A teoria di i sentimenti morali === === A ricchezza === === A divisione di u travagliu === Pè Adam Smith, a [[divisione]] di u [[travagliu]] hè ciò chì permette a crescenza di a [[industria|produzzione]]. Da un celebre esempiu cù a produzzione di [[puntarolu|puntaroli]]. S'è un artisgianu deve piglià u [[metallu]] da a [[terra]], è dopu produce solu u puntarolu, forse ne producera unu à l'[[annu]]. Ma s'è ci sò dui persone, una chì và à circà u [[metallu]], è un antru artisgianu chì trasforma u metallu ind'un puntarolu, allora forse ne produceranu 20 à l'annu. Smith dice cusì chì a produzzione di puntaroli si pò divide ind'è 18 [[industria|operazione elementarie]], è chì dividendu a produzzione cusì, si pò produce sin'à millaii di puntaroli in una [[ghjornu|ghjurnata]]. Cusì, dice ellu, producendu di più, si guadagna di più [[soldi]], [[capitale]], è si pò impiegà di più impiegati. Cusì a produzzione cresce ancu di novu. Una [[critica]] di stu pinsamentu di Smith hè chi ùn hè micca perchè a produzzione crescè chi a [[dumanda]] pè essa [[produzzione]] crescè dinò. Un'astra hè quella chi dice chi una tale [[divisione]] di u [[travagliu]] ùn hè bè pè l'[[impiegatu|impiegati]], chi li rende debbuli, cume ind'u [[cinemà|filmu]] di [[Charlie Chaplin]] [[I Tempi Muderni (sinemà)|I Tempi Muderni]]. === U mercatu è a «Manu Invisibile» === A [[divisione]] di u [[travagliu]] face ch'ognunu ùn va à produce ch'un solu tipu d'avere. Ma, ben intesu, ha bisognu d'astri averi. Cusì, u sartore face [[vestitu|vestiti]], ma hà bisognu di cumprà [[pane]] à u panatteru, chi, ellu, li cumpra i sò [[vestitu|vestiti]]. Tramindui anu un «avantaghjatu absolutu». Cusì si crea un [[mercatu]], duve ognunu vende a [[produzzione]] soia è cumpra ciò chì ha bisognu. Stu mercatu permette d'assignà risorze scarse di manera optimale (quessa sarà dopu svilupattu da [[teoria|teorie]] cume quella, da [[Vilfredo Pareto]], di l'[[optimum]] o di l'[[equilibriu generale]]). Smith dice chi quessu [[mercatu]] funzziona grazi'à una «[[manu]] inivisibile» chi face ch'ognunu trova u sò avantaghju mente ch'ognunu ùn circà chi u sò propiu [[interessu]]. {{quote|l'[[omu]] a quasi sempre bisognu di u [[sicorsu]] di i sò simuli, è ghjè in vanu ch'ellu l'aspitarebbe di a sò sola benevulenza. Sara bè siguru di riescè se s'adirizza à u sò interessu parsunale, è s'ella li persuade chi u so propiu avantaghju li cumanda di fà ciò chi chere d'elli. Hè cio chi face quellu chi prupone à un astru qualchissia [[mercatu]] ; u sensu di a so pruposta hè quessa : datemi ciò chi aghju bisognu, è averete da me cio chi voistessu avete bisognu|'''Adam Smith''', [[A Richezza di e Nazione]]}} === Accumulazione è crescenza === A [[divisione]] di u [[travagliu]] permette una crescenza di a [[produzzione]], dunque di u capitale guadatu, dunque di a [[manu]] d'opera, dunque di a produzzione… Cusi cresce l'[[ecunumia|economia]] d'una nazione. === U libaru-scambiu === Adam Smith hè un liberale. Hè favurevule à u libaru-scambiu. === U rolu di u Statu === == A posterità == == Opere di Smith == * Teoria di i Sentimenti Morale, 1759 * Ricerca annant'a [natura]] è e cause di a ricchezza di e nazione, 1776 Publicati dopu a so morte: * Works and Correspondence of Adam Smith, 1976 * Lectures on Jurisprudence, 1976 * Adam Smith Essays on Philosophical Subjets, Clarendon Press, 1981 == Rifirementi == <references/> == Ligami == * {{fr}} [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k75319v.r=la+richesse+des+nations.langEN A Richezza di e Nazione] {{Economisti_Cunnisciuti}} [[Categoria:Ecunumistu|Smith, Adam]] [[Categoria:Scuzzese|Smith, Adam]] [[Categoria:Britannicu|Smith, Adam]] [[Categoria:Biugrafia]] ja6l4edmqy2lr8f00a95x23d64i07p8 Thomas Malthus 0 13535 376611 376610 2021-09-02T22:51:43Z Jun Misugi 295 /* Rifirementi */ m wikitext text/x-wiki [[File:Thomas Robert Malthus.jpg|250px|thumb|right]] '''Thomas Robert Malthus''', natu circ'à [[Guildford]] ([[Surrey]]) u [[13 di ferraghju]] [[1766]], è mortu in [[Bath]] u [[23 di dicembre]] [[1834]], hè statu un pastore [[anglicanisimu|anglicanu]] è economistu britannicu di a scola classica. Hè sopratuttu cunnisciutu pè a so opera nant'u prublemu di i rapporti tra a a populazione è a produzzione, analisati ind'una perspectiva pessimista, totalmente opposta à l'idea [[Adam Smith|smithiana]] d'un equilibriu armuniosu è stabile. U so nome ha datu ind'u linguagiu currente l'aghjettivu «maltusianu» pè caracterisà un statu di spiritu conservatore chi s'oppone à l'investimentu è teme a rarità, è pè caracterisà una dottrina, u [[maltusianisimu]], favurabile à una politica attiva di [[controlu di a crescenza di a populazione]]. == A biografia == Malthus hè natu in ferraghju [[1766]] ind'u [[Surrey]], sestu zitellu nantu ottu in una famiglia benistante. U so babbu hè un amicu persunale di [[David Hume]] è una relazione di [[Jean-Jacques Rousseau]]. A parte di 1784, Malthus studia à u [[Jesus College]] di l'[[università di Cambridge]] duve ottene una sedia in 1793. Diventa pastore anglicanu in 1797. In [[1804]], si casa, è, grazi'à a protezzione di [[William Pitt u Giovanu]], diventa profesore d'[[economica politica]] in u Collegiu di a [[Cumpania inglese di l'Indie Orientale]], chi venè d'esse fundatu da agenti di a Cumpagnia. Ci firmara fin'a so morte. Avera una certa influenzia nant'i fuzzionarii inglesi partendu in [[India]]. Scuntra [[David Ricardo]] pè a prima volta in 1811, è dopu, tramindui averanu una correpundenzia abbundante chi li permitara di svilupà analise nove nant'à a [[dumanda]]. Cumpone astre opere, cume i [[Principii d'economia pulitica]], publicatu in 1820. More in u 1834. == Malthus è i rapporti trà a populazione è a produzzione == === A crescenza demografica === [[File:Malthus - Essay on the principle of population, 1826 - 5884843.tif |thumb|''Essay on the principle of population'', 1826]] === A povertà === In u seculu 17, e parochje devianu trattene «workhouses» (case di travagliu) pè dà travagliu (è dunque mezzi pè sopracampà) à i povari di lu circondu. Ind'u listessu tempu, un autore inglese, [[William Godwin]], teorisò chi a povertà era un prublemu instituzionale, è chi ci volìa à generalisà l'aiutu à i povari. Malthus era assai oppostu à quesse idee, pè ragione economiche cume morale. U sò ragiunamentu era chi : * l'assistenza face cresce à [[dumanda]] * dopu, a crescenza di a dumanda face cresce i [[prezzu|prezzi]] * dunque, c'hè una [[inflazione]] è ancu più ghjente ha bisognu d'assistenza * è ci vole dà ancu di più aiutu à à ghjente, ciò chi face crescè i prezzi ancu di più … Malthus pensa ancu chi aiutà à i povari ùn hè a soluzione, perchè li da l'abitudine d'aspettà i mezzi pè campà d'altrui in piazza di svilupà un spiritu d'empresa. Malthus dice chi perchè l'omu possa esercità a sò intelligenzia è u sò travagliu, devè avène bisognu pè sustene a so vita. Malthus svilupà cusi una visione [[puritanisimu|puritana]] di a vita. === A necessità di a miseria === Malthus pensa chi a miseria hè necessaria, micca solu pè ragione economiche, ma ancu pè ragione teologiche. Dice ch'omu ha bisognu di vedè u viziu, è a miseria, è a povertà, pè pudè esercità a carità ma ancu pè pudè odià u viziu.<ref>pp. 304 à 310 di u libru ''Histoire de la pensée économique'', da Henri Denis, PUF : «le naturalisme social chez Malthus»</ref> === A regulazione di a demografia === Malthus teme chi u putere di reproduzzione di l'omi sia più forte chi quellu di i soli à offre rendimenti sempre più grandi pè sustene a crescenza [[demografia|demografica]]. Ghjè per quessa ch'ellu dice chi devemu regulà 'ssa demografia. Dice ancu chi pè lottà scontr'a miseria, hè importante chi u numaru di zitelli diminuisce. Cusi ci saranu bastanza bieni pè pudè spartèli incu ognunu. Pè Malthus, ci sò dui spezie di regulazione demografiche : * una hè detta ''preventiva'' : ghjè quandu a ghjente face di menu zitelli * l'astra hè detta ''attiva'' o ''positiva'' : sò e famine, o e guerre, ma ancu, dice ellu, u viziu Incu a [[revoluzione agraria]], 'ssu prublemu hè statu rispinghjitu, ma oghje si pone di novu, cu, pè esempiu, u sfinimentu di e risorse fussile o di e falde freatiche. === A cuazzione morale === Malthus hè scontr'u fattu d'interdisce i matrimonii pè i più giovani. Dice chi a reduzzione di a crescenza demografica deve piutostu esse u risultatu di una cuazzione morale chi fecia chi a ghjente si casi solu quand'ellu ne ha i mezzi (pè esempiu). === Una teoria di a dumanda === Seguente Malthus, u fattore u più importante ind'u [[mercatu]] hè a [[dumanda]]. Si opone a a [[Lege di Say]], dicendu : {{quote|Mentre 'ssa dottrina [a lege di Say], cu tutta l'estenzione chi li hè stata data, mi pare falsa, è in contradizione evidente cu i grandi principii chi regulanu l'offra è u dumanda|''Principii d'economia'' di Malthus}} Dopu ellu, [[John Maynard Keynes]] ripigliera 'ssa idea. == A critica == == L'opere di Malthus == * An Essay on the Principle of Population, as it Affects the Future Improvement of Society with Remarks on the Speculations of Mr. Godwin, M. Condorcet, and Other Writers London, printed for J. Johnson, in St. Paul's Church-Yard, edizione di u 1798 è edizione di 1803 * Principii d'economia politica da u puntu di vista di so applicazione practica, 1820 * Definizione in economia politica è misura di u valore, 1823 * An Investigation of the Couse of the Present High Price of Provisions (1800) * Observations on the Effects of the Corn Laws, and of a Rise or Fall in the Price of Corn on the Agriculture and General Wealth of the Country (1814) * An Inquiry into the Nature and Progress of Rent, and the Principles by which it is regulated (1815) * The Grounds of an Opinion on the Policy of Restricting the Importation of Foreign Corn: intended as an Appendix to (1815) == Rifirementi == <references/> {{Economisti Cunnisciuti}} [[Categoria:Ecunumistu|Malthus, Thomas]] [[Categoria:Britannicu|Malthus, Thomas]] [[Categoria:Biugrafia]] ln8o432rq53j140qr2u8dgmsp0edrsp David Ricardo 0 13536 376615 376502 2021-09-02T22:56:35Z Jun Misugi 295 /* Riferimenti */ cat wikitext text/x-wiki [[File:Portrait of David Ricardo by Thomas Phillips.jpg|thumb|250px|right]] David Ricardo, natu u 18 aprile 1772 è mortu u 11 septembre 1823, economistu inglese di u seculu 19, hè unu di l'economisti i più influenti di a scola classica, accant'à [[Adam Smith]] è [[Thomas Malthus]]. Fù ancu agente di scambiu è diputatu. == Biografia == === David Ricardo diputatu === == Teoria economica == [[File:Ricardo - Opere, 1852 - 5181784.tif|thumb|''Works'', 1852]] === Teoria di u valore === === Opposizione à u pruttezionisimu === David Ricardo hè favurevule à u [[libaru-scambiu]]. Cume diputatu, lotta contr'à e «Corn Laws». Seguente Ricardo, chì dicendu quessa s'oppone à i [[mercantilisimu|mercantilisti]], u cummerciu internazionale ùn hè micca à somma nulla. === Teoria di l'avantaghji comparativi === Avanza, pè ghjustificà u libaru-scambiu, a teoria di l'«avantaghju cumparativu» : ogni nazione hà un interessu à specializà si ind'a produzzione duv'ella hè avantaghjata, o duve ci hè u minimu disavantaghju riguardu à l'astre nazione. Da un esempiu famosu, in u capitulu VII di i ''Principii di l'economia pulitica è di l'impostu'', cù u scambiu di vinu è di drappu tra l'[[Ingliterra]] è u [[Portugallu]]. Cù un numaru datu d'ore di travagliu, u Portugallu produce 20 metri di drappu è 300 litri di vinu, mentre l'Ingliterra produce 10 metri di drappu è 100 litri di vinu. L'Ingliterra pare dunque disavantaghjata in tramindui produzzione. Pertantu, Ricardo mostra chì l'Ingliterra hà interessu à specializà si ind'a produzzione di drappu, duve pussede un avantaghju cumparativu, postu chì cù 10 metri di drappu, ottenerà 150 litri di vinu portughese (contru 100 ind'ella). U Portugallu, ellu, deverà specializà si in a produzione di vinu, postu chì u scambiu cù l'Ingliterra di 300 litri di vinu li permitara d'ottene 30 metri di drapu inglese contru 20 di drappu portughese. L'Ingliterra pussede un avantaghju cumparitivu ind'à a produzzione di drappu mentre u Portugallu pussede un avantaghju assolutu. L'analisa di Ricardo mostra cusì chì a specialisazione fundata sopra avantaghji cumparativi permette una crescita di e produzzione (in l'esempiu quì sopra : un aummentu di tramindui produzzione : quella di drappu cume quella di vinu). In u so modellu, esiste sempre una combinazione di prezzi chì permette chì u libaru-scambiu sia sempre profitevule à i dui paesi. U scambiu internaziunale hè dunque un ghjocu à somma positiva. === U stallone-oru === === A rendita === == A posterità == L'idee di David Ricardo anu avutu un' influenza trimente annantu à u sviluppu posteriore di l'economia. Cu i so argumenti assai logichi, hè diventatu u babbu fundatore di l'economia politica classica. Schumpeter ancu creò una sprissione parlendu di «viziu Ricardianu» <ref>http://www.investopedia.com/ask/answers/08/ricardian-vice.asp</ref>, chì vole dì ch'una logica teorica rigurosa ùn face micca sempre una bona teoria economica. == A critica == Ci sò assai critiche contr'a teoria di Ricardo. Una hè chì a maiò parte di i scambii internaziunali si facenu ind'è a stessa rama: ([[Nokia]] face i stessi telefoni in Finlandia, pè esempiu, ch'è [[HTC]] in [[Taiwan]]) Un'astra critica hè quella svilupata ind'a teoria Heckscher-Ohlin di i scambii internaziunali. Elli dicenu chì un paese và à specializà si in ciò chì pussede in più grande quantità. Cusì, i paesi povari si specialiseghjanu in «capital saving» (impieganu pocu capitale, ma avenu assai manu d'opera), è i ricchi in «labour saving» (u cuntrariu). == Opere == * The High Price of Bullion, a Proof of the Depreciation of Bank Notes (1810), chi promove una muneta metallica. * Essay on the Influence of a Low Price of Corn on the Profits of Stock (1815), scontr'à e «Corn Laws». * On the Principles of Political Economy and Taxation (1817). == Riferimenti == <references/> {{Economisti Cunnisciuti}} [[Categoria:Ecunumistu|Ricardo, David]] [[Categoria:Britannicu|Ricardo, David]] [[Categoria:Biugrafia]] hx1q06zzwihbi0okivutk1yywng6712 Karl Marx 0 13537 376612 376448 2021-09-02T22:53:25Z Jun Misugi 295 /* Ligami */ cat wikitext text/x-wiki [[File:Karl_Marx_001.jpg|thumb|250px|right]] '''Karl Heinrich Marx''', natu u [[5 di maghju]] [[1818]] in [[Trier (Alemania)|Trier]] ([[Alemania]]) è mortu u [[14 di marzu]] [[1883]] in [[Londra]], era un filosofu, economistu è teoricianu [[socialisimu|socialistu]] è [[communisimu|communistu]] alemanu. Hè cunnisciutu pè a so cuncezzione materialista di a storia, pè a descrizzione di u [[capitalisimu]], è pè a so attività revoluzionaria a mez'à organisazione operaie in [[Auropa]] (hà participatu à l'[[Associu Internaziunale di i Travagliatori]]). Ebbe una grande influenza nant'u sviluppu posteriore di a [[sociologia]]. == Biografia == == Una visione storica == Marx svilupa una visione materialista di a [[Storia]]. Hà ancu scrittu una storia di u [[capitalisimu]]. Dice chì : * u sistemu primitivu di produzzione cunduce à * u sistemu feodale chì cunduce à * u capitalisimu chì cunduce à * u socialisimu chì cunduce à * u communisimu (o solu senza nisuna forma di dominazione) == Una teoria sociologica di e disugualità suciale == Marx parla assai di e [[classe suciale]]. Distingue : * e «classe in sè» * e «classe pè sè» Una classa in sè diventa una classa pè sè quandu a ghjente ind'a classa piglia cuscenza di u so interessu cummunu. Ci sò trè grande classe : * u [[proletariatu]] * a [[piccula burghesia]] * a classa capitalista (o grande [[burghesia]]) == Una teoria di u capitalisimu == Marx sviluppò una teoria economica di u capitalisimu. Pè Marx, u capitalisimu hè un sistemu di produzzione fundatu nant'à l'accumulazione di profittu. Hè natu quandu i paisani anu avutu bisognu di vende a so forza di travagliu, fendu di u travagliu un bè, diventendu proletaru. U sistemu capitalistu hè dunque basatu nant'u sfruttamentu di u proletariatu. U profittu (r) hè (cu v = u [[valore aghjuntatu]] è K = capitale in forza di travagliu): <math>r = \frac{v}{K}</math> U capitalistu guarda u [[valore aghjustatu]] («plus-value» in francese), è solu ne da una partita à l'impiegati. 'Ssu valore aghjustatu hè a sfarenza trà u travagliu è u valore criatu da ellu. Pè Marx, u capitalisimu hè assai innovante, perchè un capitalistu deve sempre investisce pè accresce a produttività (è cusì accresce u valore aghjustatu è u profittu). Ma 'ssi capitalisti investanu di più in a tecnologia ch'è in aumentazione di a forza di travagliu. È cusì, u tassu di profittu diminuisce. Ghjè per essa chì Marx parla d'una [[crisi perpetua di u capitalisimu]]. Fù cusì unu di i primi à mustrà i [[cicli di l'economia]], nanzu [[Joseph Schumpeter]] è [[Nikolai Kondratieff]]. == Marx è u Marxisimu == [[File:100-Mark-1971.jpg|thumb|150px|left|Biglietu di a [[Republica Democratica Alemana]]]] {{quote|U meritu di Marx hè d'avè inghjennatu subitu un scambiu qualitativu in a storia di u pinsamentu suciale. Interpreta a storia, capisce e so dinamiche, predisce u futuru, ma in più di predìlu, hà spremitu un cuncettu revoluzionariu : u mondu ùn deve solu esse interpretatu, deve esse trasformatu|[[Che Guevara]] Numarosi paesi anu avutu un guvernu dicendusi discepuli di Marx, cume l'[[URSS]], i paesi di u [[Pattu di Varsovia]] o a [[Sina]], [[Cuba]], u [[Laos]], ecc… == Da vedè dinò == * [[marxisimu]] * [[socialisimu]] * [[marxisimu-leninisimu]] * [[communisimu]] == Ligami == * {{fr}} [ttp://netx.u-paris10.fr/actuelmarx/ Actuel Marx, una rivista marxista da l'università di Parigi-X] * [http://www.traduccionssimoneweil.cat/pdf/reflexionssobrelescausesdelallibertatidelopressiosocial.pdf Reflexions sobre les causes de la llibertat i de l'opressió social (Simone Weil)] (in catalanu) {{Economisti Cunnisciuti}} [[Categoria:Ecunumistu|Marx, Karl]] [[Categoria:Filosofu|Marx, Karl]] [[Categoria:Tedescu|Marx, Karl]] [[Categoria:Biugrafia]] k7683hgt1fqjt21l5v7dujike2ummoo John Maynard Keynes 0 13538 376621 376620 2021-09-02T23:12:13Z Jun Misugi 295 /* Da vedè dinò */ m wikitext text/x-wiki [[File:Keynes 1933.jpg|thumb|250px|right]] '''John Maynard Keynes''' ([[5 di ghjugnu|5 ghjugnu]] [[1883]] - [[21 d'aprile]] [[1946]]) hè statu un economistu britannicu di notorietà mundiale, ricunnisciutu cume fundatore di a [[macroeconomia]] muderna. U [[keynesianisimu]], a [[nova economia keynesiana]], u [[neu-keynesianisimu]] o u [[post-keynesianisimu]] sò currenti di pinsamentu esciuti da l'opera di Keynes. Consideratu cume unu di più influenti teoriciani di l'economia di u seculu 20, Keynes participò à a [[Conferenza di Pace di Versaglia]] à a fine di a [[Prima guerra mundiale]] è à l'[[accordi di Bretton Woods]]. À propositu di a Conferenza di Versailles, hè cunnisciutu ancu pè a redazzione d'un libru annant'à ella, intitulatu ''E consequenze economiche di a pace'', publicatu in u 1919. == A biografia == Keynes hè u figliolu di un profesore d'università di [[logica]] in [[Cambridge]]. Fece e so studie in [[Eton]] è ghjunse in u ''Civil Service'', corpu di alti funziunarii inglesi, eppò diventa professore d'[[economia pulitica]]. Cume Ricardo, hè diventatu riccu grazia à felici investimenti in borsa. Sara à spessu consiglieru di u guvernu. Diventa in 1942 Lord Keynes, barone di Tilton. == U pinsamentu economicu == A so prima teoria fù u Trattatu nant'a muneta, ma a so opera maiore fù senza dubitu a [[Teoria generale di l'impiegu, di l'interessu è di a muneta]] ([[1936]]), chì face a critica di a [[Lege di Say]], mostra e limite di u [[lascià-fà]] dapoi a fine di u seculu 19, è da chì offre novi stuviglii pè a messa in opera di politiche economiche. Cusì, per esempiu, e so opere funu impiegate dopu à a [[Seconda guerra mondiale]] in u quatru di u sviluppu di u [[Statu-providenza]]. Keynes ghjera oppostu à i [[conservatisimu|conservatori]] cume à i [[socialisimu|socialisti]]. === Una macroeconomia nova === === Keynes contr'u «lascià-fà» === Incù u svilippu di i so mudeli macroecunumichi [[Mudellu IS-LM]] per esempiu, Keynes s'hè oppostu à i neu-classichi, principalmente à l'auto-rigulazione di i marcati, nuzione impurtantissima di l'ecunumia, da Ghjuvan'Battista Say à Léon Walras passendu pà Edgeworth. Per ellu, l'intervizione di u statu nant'à i marcati, principalmente quandu avemu un squilibriu trà l'offerta è la chiesta. Tassi o spese publiche ponu rigulà u marcatu di i beni è servizii è di fattu u marcatu di u travadda, fendu move l'entrata riale (W/P). === Una visione nova di a dumanda === Dapoi [[Jean Baptiste Say|Ghjuvanni-Battista Say]], l'economisti cunsideravanu chì ciò chì conta in un mercatu ghjè l'[[offerta]] ; a [[dumanda]] vene dopu, di manera automatica, secondu elli. Ma pè Keynes, hè ancu necessariu d'avè una consommazione chì permette à i stock d'esse venduti. Ghjè per quessa chì, quandu [[Churchill]] diminuisce u salariu di i minatori pè diminuisce u prezzu di u carbone inglese nant'u mercatu internaziunale, s'oppone à 'ssa misura, dicendu chì 'ssa calata di salarii si trasformerà in una calata di u [[putere di comprà]], dunque di a [[consommazione]] è infine di a [[produzzione]] (postu chì dumanda ci ne serà di menu), cusì aummentendu u desequilibriu di l'economia. Keynes ripiglia a sfarenza mustrata da [[Karl Marx|Marx]] trà : * u mercatu di i bè d'equipamentu * u mercatu di i bè di consomazione È dice dinò chì, postu chì i bè d'equipamentu sò produtti sopra cummanda, a dumanda hè (quasi) sempre uguale à a produzzione (è a produzzione uguale à a dumanda). Dunque, ci vole à analisà sopratuttu a dumanda di i bè di consommazione, postu chì nantu 'stu mercatu hè per scontru possibile d'avè un desequilibriu. Un tale desequilibriu, dice Keynes, spiega perchè, in tempi di crisi, i produttori devenu vende a produzzione sottu à i costi di produzzione. === A disoccupazione === À tempu ch'ellu mostra ch'ellu pò esiste un desequilibriu nant'u mercatu di i bè di consommazione, Keynes sviluppa una teoria chì mostra cume hè possibile d'avè una disoccupazione sistemica, è micca solu frizzionale. === A muneta === Pè Keynes, a muneta ùn hè micca solu, cume pè i [[economia neu-classica|neo-classichi]] un stallone di valore è un stuvigliu di scambiu, hè ancu una riserva di valore. L'agenti economichi ponu mete soldi da cantu è risparmià. == Opere == * ''E consequenzie economiche di a pace'', 1919 * ''Trattatu nantu a muneta'', 1930 * ''Teoria generale di l'impiegu, di l'interessu, è di a muneta'', 1936 == Referimenti == * ''Histoire de la pensée économique'', da Henri Denis, PUF, pagina 623 : «la pensée de Keynes» <references/> == Da vedè dinò == {{Economisti Cunnisciuti}} [[Category:Ecunumistu|Keynes, John Maynard]] [[Category:Britannicu|Keynes, John Maynard]] [[Category:Biugrafia]] bt8owlbgbapwks26hsrawhz7xu9un60 Birmingham 0 13539 371417 348442 2021-01-05T05:34:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Birmingham''' (''Brummagem'' in inglese parlatu lucalmente) hé, cù 992.400 abitanti, a siconda cità di u [[Regnu Unitu]], dopu [[Londra]]. ==Da vede dinò== *[[Duran Duran]] [[Categoria:Regnu Unitu]] hxdy9snbx70uhoiyow3rzjd8hflupw1 Unione Auropea 0 13546 369640 205800 2020-12-13T09:25:20Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Unione auropea]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Unione auropea]] 17yzn3z9p5a30m5l9cs5b7uj7gm4od1 Elezzione territoriale 0 13547 374190 332337 2021-06-07T13:10:36Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki In Corsica, l'elezzione regionale si chjamanu '''elezzione territoriale''', postu chi a «regione» di [[Corsica]] si chjama [[Culletività Territuriale]]. A prima elezzione ebbe locu in u [[1982]] ([[elezzione territuriale di u 1982]]. == Lista di l'elezzione territuriale == * [[elezzione territuriale di u 1982]] * [[elezzione territuriale di u 1986]] * [[elezzione territuriale di u 1992]] * [[elezzione territuriale di u 1998 è u 1999]] * [[elezzione territuriale di u 2004]] * [[elezzione territuriale di u 2010]] [[Categoria:Pulitica]] [[Categoria:Corsica]] bj68uewxj249rkndafrtf3vnp3yya17 Elezzione territuriale di u 2010 0 13548 374081 348471 2021-06-02T11:43:31Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki L'elezzione territuriale di u [[2010]] pè l'[[Assemblea di Corsica]]. Ebbe locu in dui giri : * u primu, u 14 di marzu di u 2010 * u secondu, u 21 di marzu di u 2010 == Primu Giru == I risultati di u primu giru funu : {| class="wikitable" style="margin:auto;" |+ '''Risultati di l'elezzione territuriale di u 2010''' |- |- !rowspan=2 colspan=2|Capilista !rowspan=2 colspan=1|Lista !colspan=2|Risultati |- !# !% |- |bgcolor="#0000C8"|&nbsp; |[[Cameddu de Rocca Serra]]* ||[[Comité de liaison de la majorité présidentielle|Majorité présidentielle]] |style="text-align: right" | 27 903 |style="text-align: right" | 21,34 |- |bgcolor="#dddd00"|&nbsp; |[[Gilliu Simeoni]] |[[Naziunalisimu corsu|Naziunalisti]] <small>(Inseme - [[Partitu di a Nazione Corsa|PNC]])</small> |style="text-align: right" | 24 057 |style="text-align: right" | 18,40 |- |bgcolor="#E75480"|&nbsp; |[[Paulu Giacobbi]] |[[Parti radicale di manca|PRG dissidente]] - [[Partitu Socialistu (Francia)|PS]] |style="text-align: right" | 20 242 |style="text-align: right" | 15,48 |- |bgcolor="#FF0000"|&nbsp; |[[Dumenicu Bucchini]] |[[Fronte di manca|FG]] |style="text-align: right" | 13 108 |style="text-align: right" | 10,02 |- |bgcolor="#dddd00"|&nbsp; |[[Ghjuvan Guidu Talamoni]] |[[Naziunalisimu corsu|Naziunalisti]] <small>([[Corsica Libera|CL]])</small> |style="text-align: right" | 12 236 |style="text-align: right" | 9,36 |- |bgcolor="#E75480"|&nbsp; |[[Emiliu Zuccarelli]] |[[Parti radicale di manca|PRG]] |style="text-align: right" | 10 523 |style="text-align: right" | 8,05 |- |bgcolor="#E75480"|&nbsp; |[[Simonu Renucci]] |[[Corsica suciale-demucrata|CSD]] |style="text-align: right" | 8 688 |style="text-align: right" | 6,64 |- |bgcolor="#FF8000"|&nbsp; |GhuvanniToma |[[Mossa Democrata (France)|MoDem]]** |style="text-align: right" | 5 554 |style="text-align: right" | 4,25 |- |bgcolor="#456468"|&nbsp; |Antone Cardi |[[Fronte Naziunale (partitu francese)|FN]] |style="text-align: right" | 5 438 |style="text-align: right" | 4,16 |- |bgcolor="#77ff77"|&nbsp; |Ghjuvan Francescu Baccarelli |[[Allianza Ecologista Indipendente|AEI]] |style="text-align: right" | 2 426 |style="text-align: right" | 1,86 |- |bgcolor="#00eeee"|&nbsp; |Ghjuvan Francescu Battini |Diverse dritte |style="text-align: right" | 599 |style="text-align: right" | 0,46 |- bgcolor=white |colspan=9|&nbsp; |- |colspan=3|Scritti |style="text-align: right" | 213 291 |style="text-align: right" | 100,00 |- |colspan=3|Astensione |style="text-align: right" | 80 231 |style="text-align: right" | 37,62 |- |colspan=3|Vutanti |style="text-align: right" | 133 060 |style="text-align: right" | 62,38 |- |colspan=3|Bianchi è nulli |style="text-align: right" | 2 286 |style="text-align: right" | 1,72 |- |colspan=3|Sprimati |style="text-align: right" | 130 774 |style="text-align: right" | 98,28 |} <div class="center"> *<small>lista di u presidente surtendu</small> **<small>Jean Toma ha dettu chi a so lista ''« hè una lista d'apertura sostenuta da u Modem »'' ma chì ''« ùn esista nisuna lista Modem deposita in prefettura»''<ref>[http://www.lefigaro.fr/flash-actu/2010/03/11/97001-20100311FILWWW00722-corse-commission-des-sondages-saisie.php Corse: Commission des sondages saisie] AFP sur lefigaro.fr</ref>.</small> </div> == Secondu Giru == == Riferimenti == <references/> ==Da vede dinò== * [[Corsica]] * [[Elezzione territoriale]] == Ligami esterni == * [http://www.elections-corse.com/ Élections Corse, u situ di MediaTerra cù i risultati cumpletti di l'elezzione in Corsica] [[Categoria:Pulitica]] fs8vhheixl6ty1jjqpwym6n71m6lf4p Dundee 0 13549 347645 332298 2015-07-02T16:58:39Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Dundee''' (''Dùn Dèagh'' in gaelicu [[Scozia|scuzzese]]) hé a quarta cità scuzzese per pupulazione cù 150.000 abitanti. Si trova nant’a costa à u [[livente]] di a [[Scozia]] induve u [[fiumu]] [[Tay]] si lampa in u [[Mare di u Nordu]]. == Da vede == * Torre di S. Mary (Old Steeple, seculu XIV). == Ligami == *[[Aberdeen]] *[[Glasgow]] [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Scozia]] elicey8epwwz9af34eudnl3pik0ty54 Aberdeen 0 13550 374237 350898 2021-06-18T18:06:38Z 37.165.190.254 wikitext text/x-wiki [[File:Aberdeen from Torry - geograph.org.uk - 1454885.jpg|thumb|250px|Aberdeen]] '''Aberdeen''' (nome inglese; ''Obar Dheathain'' in [[gaelicu scuzzese]], ''Aiberdeen'' in [[lingua scots|scots]]) hé a terza cità [[Scozia|scuzzese]] per pupulazione cù 212.125 abitanti. Hè u capilocu di a [[Scozia]] di u [[nordu]] è si trova nant’a [[mare|costa]] à u [[livente]] induve u [[fiumu]] Dee si lampa in u [[Mare di u Nordu]]. == Da vede == * A [[Cristianesimu|cattedrale]] di S. Machar (seculu XIV). * L'[[Università]] d'Aberdeen (1494) * U Marshal College (1593) == Ligami == *[[Dundee]] *[[Glasgow]] [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Scozia]] 6itumgls217dox86dbmww7s4dwru05u Paulu Zarzelli 0 13551 371594 346215 2021-01-05T05:42:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Paulu Zarzelli''' hè un [[puesie|pueta]] chì scrive in [[lingua corsa]]. ==Opari== * [http://www.interromania.com/literatura/prosa/cula-era-vita-525.html Culà era a vita] : un rumanza cortu annantu à u situ d'Interromania ==Liami== * [http://cunfraternita.over-blog.org/40-index.html ''Discorsu fattu u 9 d'aostu 2004, da Paulu Zarzelli, Priori, pà l'intrunizazioni di a cunfraternità di San Larenzu di I Peri''] {{Scrivanu in lingua corsa}} [[Categoria:Scrivanu in lingua corsa]] [[Categoria:Pueta in lingua corsa]] au94f9p517bgzwxnpnqrt9jyvnvt2h1 Nowy Dwór Królewski 0 13553 374148 371418 2021-06-02T12:11:53Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Nowy Dwór Królewski''' hè una cumuna di a [[Polonia]] orientale. <div> {| align="right" border="0" rules="all" width="300px" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background-color: #f3fff3" ! colspan="2" style="background-color: #ddffdd" |<span style="font-size:large;"> '''Nowy Dwór Królewski''' </span> | valign="top"| [[Statu]] || align="center" | [[Polonia]] |- | valign="top"| [[Codice pustale]] || align="center" | 86-221 |} 1nird7slt1dclxzsikn7dluaei5lmj7 The Verve 0 13556 378188 378187 2022-01-07T11:14:46Z Raphael1256 14151 /* Raccolte è EP */ wikitext text/x-wiki '''The Verve''' sò un gruppu musicale [[musica rock|rock]] [[Gran Britagna|britannicu]] chì hè statu fundatu à [[Wigan]] vicinu à [[Manchester]] (Manciestra) in u [[1990]]. U gruppu s'hé spiccatu in u [[1999]], po s'hé novamente unitu in u [[2007]] eppò s'hè spiccatu torna in u [[2009]]. I membri eranu ''Richard Ashcroft'' (cantadore), ''Simon Jones'' (à a chitarra bassu), ''Nick McCabe'' (chitarra) è ''Peter Salisbury'' (batteria). ==Discugrafìa== ===Album in studiò=== * ''A Storm in Heaven'' (1993) * ''A Northern Soul'' (1995) * ''Urban Hymns'' (1997) * ''Forth'' (2008) ===Raccolte è EP=== * ''Verve EP'' (1992) * ''Voyager 1'' (1993) * ''No Come Down'' (1994) * ''Five by Five'' (Urban Hymns Promo) (1997) * ''Radio Sessions'' - 1993-97 (1998) * ''This is Music: The Singles 92-98'' (2004) ===Singuli=== * 1992 - ''All in the Mind'' * 1992 - ''She's a Superstar'' * 1992 - ''Gravity Grave'' * 1993 - ''Blue'' * 1993 - ''Slide Away'' * 1995 - ''This is Music'' * 1995 - ''On Your Own'' * 1995 - ''History'' * 1997 - ''Bitter Sweet Symphony'' * 1997 - ''The Drugs Don't Work'' * 1997 - ''Lucky Man'' * 1998 - ''Sonnet'' * 2008 - ''Love is Noise'' * 2008 - ''Rather Be'' [[Categoria:Gruppu di rock]] 4bd84lefkd08800a32u8n36nw9tmbph Pruvincia di Nuvara 0 13557 359128 347633 2018-05-03T17:38:57Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki A '''Pruvincia di Nuvara''' hè una pruvincia di u [[Piemonte]]. - Hà 88 cumune è cumporta 361.904 abitanti. - A superficia hè 1.339 km² è u so capilocu hè [[Nuvara]]. [[categoria:Piemonte]] lubhfrl2nq0c9c8jrcg98yjff8eigca Museu dipartimentale d'archeologia Jérôme Carcopino 0 13558 208418 208401 2010-04-04T12:18:46Z 90.28.58.177 Reindirizzamentu à [[Museu dipartimentale d'archeologia Ghjilormu Carcopino]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Museu dipartimentale d'archeologia Ghjilormu Carcopino]] nz2j67rkbmczan9io6dqwbosa2ufuz1 Categoria:Museu di Corsica 14 13559 335660 206915 2014-03-23T18:12:25Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Corsica]] d2unmxm761pkwnaz8nxgc87dairk4oq Pruvincia di Cuneu 0 13564 347632 325807 2015-07-02T16:39:51Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki A '''Pruvincia di Cuneu''' hè una pruvincia di u [[Piemonte]]. - Hà 250 cumune è cumporta 582.968 abitanti. - A superficia hè 6.903 km² (a prima pruvincia di u Piemonte) cù una densità di 84 ab./km², - U so capilocu hè [[Cuneu]]. [[categoria:Piemonte]] [[categoria:Italia]] 06b1x4ky1aj46zea38u5gnke84tr49m Pruvincia di Biella 0 13565 359126 347631 2018-05-03T17:37:32Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki A '''Pruvincia di Biella''' hè una pruvincia di u [[Piemonte]]. - Hà 82 cumune è cumporta 187.440 abitanti. - A superficia hè 914 km² cù una densità di 204,88 ab./km² - U so capilocu hè [[Biella]]. [[categoria:Piemonte]] kxbdp8ynges99w109zcdyuqjfj5jg6a Pruvincia di u Verbanu, Cusiu è Ossola 0 13566 374481 355004 2021-07-26T22:13:25Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki A '''Pruvincia di Verbanu, Cusiu è Ossola''' hè una pruvincia di u [[Piemonte]]. - Hà 76 cumune è cumporta 163.008 abitanti. - A superficia hè 2.255 km² cù una densità di 72,29 ab./km², - U so capilocu hè [[Verbania]]. == Cumune di Pruvincia di u Verbanu, Cusiu è Ossola == ;A<br> [[Antrona Schieranco]] * [[Anzola d'Ossola]] * [[Arizzano]] * [[Arola]] * [[Aurano]]<br> ;B<br> [[Baceno]] * [[Bannio Anzino]] * [[Baveno]] * [[Bee]] * [[Belgirate]] * [[Beura-Cardezza]] * [[Bognanco]] * [[Borgomezzavalle]] * [[Brovello-Carpugnino]]<br> ;C<br> [[Calasca-Castiglione]] * [[Cambiasca]] * [[Cannero Riviera]] * [[Cannobio]] * [[Caprezzo]] * [[Casale Corte Cerro]] * [[Cavaglio-Spoccia]] * [[Ceppo Morelli]] * [[Cesara]] * [[Cossogno]] * [[Craveggia]] * [[Crevoladossola]] * [[Crodo]] * [[Cursolo-Orasso]]<br> ;D<br> [[Domodossola]] * [[Druogno]]<br> ;F<br> [[Falmenta]] * [[Formazza]]<br> ;G<br> [[Germagno]] * [[Ghiffa]] * [[Gignese]] * [[Gravellona Toce]] * [[Gurro]]<br> ;I<br> [[Intragna]]<br> ;L<br> [[Loreglia]]<br> ;M<br> [[Macugnaga]] * [[Madonna del Sasso]] * [[Malesco]] * [[Masera]] * [[Massiola]] * [[Mergozzo]] * [[Miazzina]] * [[Montecrestese]] * [[Montescheno]]<br> ;N<br> [[Nonio]]<br> ;O<br> [[Oggebbio]] * [[Omegna]] * [[Ornavasso]]<br> ;P<br> [[Pallanzeno]] * [[Piedimulera]] * [[Pieve Vergonte]] * [[Premeno]] * [[Premia]] * [[Premosello-Chiovenda]]<br> ;Q<br> [[Quarna Sopra]] * [[Quarna Sotto]]<br> ;R<br> [[Re (Italia)|Re]]<br> ;S<br> [[San Bernardino Verbano]] * [[Santa Maria Maggiore (Italia)|Santa Maria Maggiore]] * [[Stresa]]<br> ;T<br> [[Toceno]] * [[Trarego Viggiona]] * [[Trasquera]] * [[Trontano]]<br> ;V<br> [[Valstrona]] * [[Vanzone con San Carlo]] * [[Varzo]] * [[Verbania]] * [[Vignone]] * [[Villadossola]] * [[Villette (Italia)|Villette]] * [[Vogogna]]<br> [[categoria:Piemonte]] [[categoria:Italia]] 1dp89x0drfd0l509l2q8l95uw1nyie0 Pruvincia di Vercelli 0 13567 359129 347636 2018-05-03T17:39:26Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki A '''Pruvincia di Vercelli''' hè una pruvincia di u [[Piemonte]]. - Hà 86 cumune è cumporta 180.163 abitanti. - A superficia hè 2.088 km² cù una densità di 86,30 ab./km² - U so capilocu hè [[Vercelli]]. [[categoria:Piemonte]] lm6throgrnr61cgyicsit36ixp5ijcs Template:IT-PT 10 13571 351592 335243 2015-08-04T09:14:52Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q14346202]] wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Pistoia|Pistoia]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|PT]] </noinclude> hq5yhlvhwvvtp7aih4vpr8qfhq5pe3v Pruvincia d'Asti 0 13573 359125 347630 2018-05-03T17:36:57Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki A '''Pruvincia d'Asti''' hè una pruvincia di u [[Piemonte]]. Hà 118 cumune è cumporta 217.197 abitanti. A superficia hè 1511 km² cù una densità di 144 ab./km² - U so capilocu hè [[Asti]]. [[categoria:Piemonte]] 3frhaeel9e5796a8kycgpjd11vbev2i 1 di aprile 0 13574 207803 2010-04-01T11:14:37Z Max98 3103 Reindirizzamentu à [[1u d'aprile]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[1u d'aprile]] cuys33xbw0z7k2hyv45qfzt3vxv1csm Categoria:Aleria 14 13577 335391 208313 2014-03-23T18:07:35Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] 90fud4bsradofm4jwuox43xeq8ikfqz Forte Matra 0 13579 332484 325811 2014-03-23T14:20:17Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:Aleria,_Fort_de_Matra3.jpg|right|thumb|350px|U Forte Matra]] U '''Forte Matra''' (o [[Forti Matra]]) hè un munimentu storicu di Corsica. U Museu d'Aleria hè situatu in u Forte Matra, un munimentu classatu cum'è munimentu storicu dipoi u 1962. U Forte Matra fù custruitu da i genuvesi à u seculu XIV. Ci si truvava un squatrone di cavalleria, chì a missione era di surviglià a piaghja di u circondu, a costa urientale è i stagni. Ma u forte era diventatu un dipositu d'arme di u genuvesi è fù abbuttatu in u 1729 da i corsi chì s'eranu rivultati. U forte hà accoltu dopu u rè di Corsica [[Tiadoru di Neuhoff]]. Dopu hè stata a famiglia Matra, chì hà avutu u cuntrollu di u forte. L'annu dopu u so classamentu cum'è munimentu storicu, in u 1963, un dipositu archiulogicu fù stallatu in u forte. U forte Matra fù acquistatu in u 1979 da u Dipartimentu di Corsica Suprana. [[File:Aleria, Fort de Matra2.jpg|left|thumb|250px]] ==Referenze== * [http://fr.calameo.com/read/0000045263f7d0e0d1094 ''Nantu à i passi di Pasquale Paoli'', CRDP: Aleria, p. 8] ==Ligami== * [http://books.google.fr/books?id=CJeq8FmQEeAC&pg=RA1-PA126&dq=matra+fort&lr=&as_brr=1&ei=S5S4S5OFOYzeyATuy-lL&cd=2#v=onepage&q=fort%20matra&f=false Storia universale: dipoi u cumenciu di u mondu insin'ad avà, p. 126] ==Da vede dinù== * u [[Museu dipartimentale d'archeologia Ghjilormu Carcopino]] * [[Aleria]] [[Categoria:Aleria]] [[Categoria:Munimentu storicu di Corsica]] tbuzuuxysq8rnnawjqc8eqea5q1dcqp Forti Matra 0 13580 208410 2010-04-04T12:08:46Z 90.28.58.177 Reindirizzamentu à [[Forte Matra]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Forte Matra]] 0u0w08w9ihz5sf9b8fiemkilrpa5eqq U Museu dipartimentale d'archeologia Ghjilormu Carcopino 0 13581 336514 334847 2014-05-26T03:51:23Z Zolo 4720 Reindirizzamentu à [[Museu dipartimentale d'archeologia Ghjilormu Carcopino]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Museu dipartimentale d'archeologia Ghjilormu Carcopino]] eolep7smznkpshtcbranfn18yzg8efy Museu dipartimentale d'archeologia Ghjilormu Carcopino 0 13582 374117 361731 2021-06-02T11:59:48Z Minorax 15175 - wikitext text/x-wiki [[File:Rhyton_en_forme_de_t%C3%AAte_d%27%C3%A9quid%C3%A901.JPG|thumb|400 px|right|A Testa di Cavallu, in u Museu dipartimentale d'archeologia Ghjilormu Carcopino]] U '''Museu dipartimentale d'archeologia Ghjilormu Carcopino''' hè situatu annantu à a cumuna d'[[Aleria]]. Ci sò drentu e cullezzione d'archeologia, d'arte riligiosu è d'etnugrafia. U rispunsevule di u museu hè Ghjuvan'Claudiu Ottaviani. U museu si trova in u [[Forte Matra]] d'Aleria, à circa 70 kilomitri da [[Bastia]] è 120 kilomitri d'[[Aiacciu]]. E cullezzione prisente in u museu d'Aleria cuncernanu dece seculi di a storia di a [[Corsica]] è d'[[Aleria]], da u seculu X nanzi à Cristu sin'à u u seculu V dopu à Cristu. Parechji ogetti esposti sò d'una grande impurtanza archeologica, ch'ellu fussi per a cunniscenza di a Corsica, ma dinù per quelle di u mondu mediterraneu. 'Ss'impurtanza vene da u situ archeologicu d'Aleria, chì fù una capitala antica di a Corsica, ma hè stata dinù, durante a so storia, una culonia fuceana, cartaghjinesa è rumana chì hè stata dopu abbuttata da i Vindali è arruvinata. Frà l'ogetti rimarchevuli prisenti in u museu, si ponu mintuvà una cuppa pé u vinu ''(rython)'' à testa di cane è una à testa di cavallu. Ci sò dinù e ceramiche greche, rumane è etrusche, arme, anfure, munete è assai ogetti di a vita cutidiana. == U Forte Matra == [[File:Aleria,_Fort_de_Matra3.jpg|thumb|left|250px|U Forte Matra]] U Museu d'Aleria hè situatu in u Forte Matra, un munimentu classatu cum'è munimentu storicu dipoi u 1962. U Forte Matra fù custruitu da i genuvesi à u seculu XIV. Ci si truvava un squatrone di cavalleria, chì a missione era di surviglià a piaghja di u circondu, a costa urientale è i stagni. Difatti, l'impurtanza militare di u forte vene da a so posizione strategica, essendu situatu in cima di u poghju. Ma u forte era diventatu un dispositu d'arme di u genuvesi è fù abbuttatu in u 1729 da i corsi chì s'eranu rivultati. U forte hà accoltu dopu u rè di Corsica [[Tiadoru di Neuhoff]]. Dopu hè stata a famiglia Matra, chì hà avutu u cuntrollu di u forte. U più cunnisciutu di i Matra fù [[Mariu Emmanuele Matra]], chì fù in lotta contr'à [[Pasquale Paoli]] per u putere in Corsica. Morse u 28 di marzu di u 1757, ma u forte firmò à pruprietà di a so famiglia. L'annu dopu u so classamentu cum'è munimentu storicu, in u 1963, un dipositu archiulogicu fù stallatu in u forte. U forte Matra fù acquistatu in u 1979 da u Dipartimentu di Corsica Suprana. == Cullezzioni == E cullezzioni permanenti si ponu vede in quattru sale è 31 vitrine situate à u primu pianu. A sala A currisponde à l'accolta di u publicu. E sale B-C-D-E sò quelle di a mostra. === Corte di u museu === In a corte di u museu si pò vede una statua di leone. Hè stat scuperta in u 1975 nant'à u poghju di u situ archeulogicu. Spessu, statue di leone curavanu l'entrate di e più belle tombe etrusche (IVu seculu nanz'à Cristu). [[File:Lion étrusque 01.JPG|centro|miniatura|Leone etruscu]] === Sala B === '''''Piattucciu etruscu di Genucilia :''''' Hè un piattu chì rapresenta un prufilu feminile. À l'ingiru hè decuratu di mutivi di maròsuli. Hè un piattu per presentà a robba. Stu tippu di piattu hè di u IVu seculu nanz'à Cristu. Un esemplariu hè statu cunservatu à i Stati Uniti, in Providence. Nantu ci hè scrittu un nome, "Poplia Genucilia", chì deve esse quellu di u prupietariu di a bottega chì i facia.<ref name=":0"> {{Ouvrage|langue=français|auteur1=Laurent Chabot|titre=Aleria, le guide|passage=|lieu=Ajaccio|éditeur=Albiana|date=2015|pages totales=141|isbn=978-2-8241-0650-2|lire en ligne=}}</ref>. [[File:Plat étrusque de Genucila.jpg|centro|miniatura|Piattu etruscu di Genucilia]]'''''Crateru etruscu à fiure rosse''''' : Stu vasu vene da Tarquinia. Hè datatu à pocu pressu di u 300/275 nanzu à Cristu. Rapresenta un omu nudu, attaccatu à un arburu. E so mane sò ligate è hè survegliatu da un dragone. Hè l'eroe grecu [[Pirituu]], figliolu di u rè Ixion. Hà vulstu arrubbassi à [[Parsefuna|Parsefona]], a sposa di Ade (''Hadès''), u rè di l'infernu. Ade l'avia fattu prigiuneru à ellu è à [[Teseiu]]. Eracle (''Héraklès'') hà riesciutu à liberà à Teseiu, ma micca à Pirituu chì ferma in infernu. <br /> [[File:Crateru etruscu à fiure rosse, museu d'Aleria.jpg|centro|miniatura|Pirituu prigiuneru di l'infernu, crateru etruscu à fiure rosse]] === Sala C === '''''Oinochoe etruschi''''' : Un Oinochoe (in francese "œnochoés") hè un generu di caraffa fattu per piglià u vinu in un vasu più grande, cum'è un crateru. Questi quì rapresentanu un persunagiu cun ale, è à l'ingiru ci sò donne. A tecnica utilizata hè quella di a ceramica pinta.<ref>{{Ouvrage|langue=fr|auteur1=sous la direction de Joseph Cesari|titre=Corse antique, guides archéologiques de la France|passage=|lieu=Paris|éditeur=Editions du Patrimoine|date=2010|pages totales=120|isbn=978-2-7577-0035-8|lire en ligne=}}</ref> [[File:Aléria musée pièce 3.jpg|centro|miniatura|Oinochoe etruschi]] === Sala D === '''''Crateru atticu cun Dionysos'' :''' Dionysos hè rapresentatu tenendu un bastone, chjamatu tirsu (in francese [[Thyrse (mythologie)|thyrse]]). A fiura maestosa di u Diu s'impone à u centru. Hè rapresentatu giovanu, cù una barba è una chjoma impurtante. In giru à ellu ci sò duie menadi (in francese [[ménades]]), e donne chì seguitate à Dionysos<ref name=":0" />. [[File:Cratère attique à figures rouges.jpg|centro|senza_cornice|640x640px|Crateru atticu chì rapresenta à Dionysos]] '''''Kylix atticu à fiure rosse''''' : Hè una grande cuppa chì face 34 centimetri di diametru. Hè presentata à l'arrimbersciu. Rapresenta una palestra, vale à dì u locu di l'attività fiscia. Si vedenu atleti chì tenenu lanze. Sott'à u manicu ci hè un riccu è travagliatu decoru di palmette <ref name=":0" />. [[File:Aléria musée pièce 2.jpg|centro|miniatura|640x640px|Kylix]] '''''Cullana cartaginese in pasta di vetru :''''' Forse ch'ellu rapresenta u diu egizzianu Bes, prudettore di a casa. A so guffezza permettia d'alluntanà l'ochju. Hè datatu di u IVu seculu nanz'à Cristu.<ref>{{Ouvrage|langue=fr|auteur1=Marie-Laure Marquelet|titre=Alalia-Aleria, musée d'Aleria|passage=|lieu=|éditeur=Scéren-CRDP de Corse|date=2011|pages totales=49|isbn=978-286-620-264-4|lire en ligne=}}</ref> [[File:Pendentif punique 02.JPG|centro|miniatura|Cullana cartaginese]] === Sala E === '''''Crateru atticu à fiure rosse''''' : Stu crateru hè datatu di a prima metà di u Vu seculu nanz'à Cristu. Si vedenu quattru persunagi : u diu Dionysos durante e vindemie. Hè arrittu, tene in manu un bastone (u tirsu). Hè u solu à esse vestutu. A so attitudine cuntrasta cù i satiri, scrianzati è ridiculi. Un satiru porta un spurtone nant'à u so spinu, carcu d'uvà. Hè strambu è pare ch'ellu ride. Un altru satiru inciacca l'uva<ref name=":0" />. [[File:Aléria musée pièce 4.jpg|centro|miniatura|640x640px|Crateru à fiure rosse]] '''''Skyphos cù una malacella''''' : Un skyphos hè un vasu per beie. Questu quì hè di u Vu seculu nanz'à Cristu. Da i canti di a malacella ci sò mazze d'alivu, chì sò l'attributi di a dea Atena, prutettrice di a cità d'Atene.<ref name=":0" /> [[File:Skyphos à la chouette.jpg|centro|miniatura|Skyphos cun malacella]] '''''Kylix à fiure rosse''''' : Si vede u satiru chì corre ver'di un grande crateru. Tene in manu un cantaru, un vasu per beie u vinu. Porta dinù un'otra nant'à a so spalla. U satiru face parte di quelli chì accumpagnanu u diu Dionysos.<ref name=":0" /> [[File:Kylix attique à figures rouges.jpg|centro|miniatura|Kylix à fiure rosse]] '''''Skyphos à fiura nera : Herakles cù u toru'''''. Sta fiura rapresenta à Herakles in traccia di fà u sestu travagliu impostu da Euristeu. Herakles deve chjappà è dumà u toru di l'isula di Creta chì Puseidone avia resu arrabbiatu. Stu bellu skyphos hè unu di i vasi i più antichi di u museu. <br /> [[File:Skyphos à fiura nera, aleria.jpg|centro|miniatura|Herakles cù u toru di Creta]] '''''Rhyton atticu à capu di mulu''''' : U [[rhyton]] hè un vasu per beie. Questu quì hè assai espressivu : hà l'arechje chjinate in daretu, i narici è l'ochji sburlati. E scene nant'à u collu di u vasu facenu riferenza à una festa diunisiaca : ci sò trè persunagi chì ballanu, sunà cun un strumentu di musica, cantà è beie vinu<ref name=":0" />. <gallery mode="packed" heights="160" caption="Rhyton à capu di mulu"> File:Rhyton en forme de tête d'équidé01.JPG| File:Rhyton en forme de tête d'équidé02.JPG| File:Rhyton en forme de tête d'équidé03.JPG| File:Rhyton en forme de tête d'équidé04.JPG| File:Rhyton en forme de tête d'équidé05.JPG| </gallery> '''''Rhyton à capu di cane''''' : Stu bellu capu di cane vene da u listessu attellu ch'è u capu di mulu. I persunagi rapresentati nant'à u collu sò i listessi. Si cunnosce u nome di quellu chì hà fattu u vasu : un certu Brygos. Ma ùn hè micca quellu chì l'hà pintu<ref name=":0" />. <gallery mode="packed" heights="160" caption="Rhyton à capu di cane"> File:Aleria, Rhyton, tête de chien.jpg| File:Rhyton en forme de tête de chien.jpg| File:Rhyton en forme de tête de chien2.jpg| File:Rhyton en forme de tête de chien, détail.JPG| </gallery> == Galleria d'imagini == <gallery> Image:Rhyton_en_forme_de_tête_d'équidé03.JPG Image:Oenoché01b.JPG Image:Rhyton_en_forme_de_tête_d'équidé04.JPG Image:Oenoché01a.JPG Image:Aleria,_Rhyton,_tête_de_chien.jpg Image:Rhyton_en_forme_de_tête_d'équidé02.JPG Image:Rhyton_en_forme_de_tête_de_chien,_détail.JPG Image:Rhyton_en_forme_de_tête_de_chien2.jpg </gallery> == Ligami == * [http://fr.calameo.com/read/0000045263f7d0e0d1094 ''Nantu à i passi di Pasquale Paoli'', CRDP: Aleria, p. 8] * [http://www.corse.culture.gouv.fr/annuaire_culturel/musees.htm#aleria] * [http://www.cg2b.fr/cg2b/cgi-bin/pages/index.pl?lang=fr&idarbo=621] == Note è riferenze == {{références}} == Da vede dinù == * [[Aleria]] [[Categoria:Museu di Corsica]] [[Categoria:Aleria]] s3gjqvkgyel944ddfmoolfycvy2edr3 Museu d'Aleria 0 13588 209961 2010-04-10T17:26:14Z 90.28.62.12 Reindirizzamentu à [[Museu dipartimentale d'archeologia Ghjilormu Carcopino]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Museu dipartimentale d'archeologia Ghjilormu Carcopino]] nz2j67rkbmczan9io6dqwbosa2ufuz1 Tafonu di u Cumpuleddu 0 13590 353710 353709 2016-04-06T20:16:14Z 86.210.137.214 wikitext text/x-wiki [[File:Bavella Cumpuleddu JPG1.jpg|thumb|U Tafonu di u Cumpuleddu]] U '''Tafonu di u Cumpuleddu''' (o [[Tafone di u Cumpulellu]]) hè un situ muntagnolu rimarchevuli di [[Corsica]]. Si trova annantu à a cumuna di [[Zonza]]. U tafonu di u Cumpuleddu si trova à un'altura di circa 1350 metri, vicinu à i [[Furchi di Bavedda]]. U diamitru di u tafonu hè 8 metri. U nomu corsu "Tafonu di u Cumpuleddu" faci rifarenza à un "cumpuleddu", veni à dì un picculu [[compulu]], un locu sarratu ind'iddi stani l'animali com'è i pecuri o i capri. U locu era in i tempi un pasciali pà i pastori. Difatti, u "tafonu di u Cumpuleddu" ùn hà nienti à veda incù u nomu francesu chì si riferisci à u "tafonu di a bomba", postu chì u tafonu in a roccia hè statu caghjunatu da l'azzioni naturali di u ventu è di l'acqua annantu à u [[granitu]]. ==Itinerariu== [[File:Aiguilles Bavella.JPG|thumb|A foci di Bavedda. In u fundu, i Furchi di Bavedda]] Ci voli circa dui ori è mezu par andà à u Tafonu di u Cumpuleddu è par vultà. Si parti da a [[foci di Bavedda]] è si pidda prima à mani dritta u GR20 (strisci bianchi è russi). Si parti da a funtana di Cannonu, à un'altezza di 1180 metri, à circa 400 metri à l'estu di a foci di Bavedda. À un mumentu datu, si sbocca in un valdu è u stradeddu passa accantu à una cappedda. Si sbocca dopu à mezu à i [[lariciu|pini larici]]. In l'ultimi metri, a prudenza hè ricumandata. ==Da veda dinò== * [[Zonza]] * i [[Furchi di Bavedda]] * l'[[Arcu di u Scandulaghju]] ==Liami== * [http://www.apiazzetta.com/U-top-50-di-i-nomi-struppiati_a890.html Articulu di A Piazzetta annantu à i noma di loca in Corsica] {{Munimenti naturali di Corsica}} [[Categoria:Zonza]] [[Categoria:Munimentu naturale di Corsica]] gg3n7fsv0ut4o989zgg7t7am7qyi0iu Ununbiu 0 13595 210643 2010-04-14T18:17:33Z Carsrac 462 hà mossu [[Ununbiu]] à [[Coperniciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Coperniciu]] sgrbqf6m6fzotgs2s0eg16td1zqqq1j Tafone di u Cumpulellu 0 13596 210932 2010-04-17T09:37:10Z 90.9.230.227 Reindirizzamentu à [[Tafonu di u Cumpuleddu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Tafonu di u Cumpuleddu]] p4scdcb3p94ig7dnrys5jkx8xxxuheb Rostov sopra-u-Donu 0 13598 350122 334185 2015-07-07T21:32:12Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Rostov sopra-u-Donu''' (in [[Russia|russiu]]: Ростов-на-Дону) hè una cità di [[Russia]], in u oblast di Rostov. A pupulazione hè impurtante: 1 048 991 abitanti in [[2009]]. [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Russia]] kzb83jz3j6k3dvcc5t17hyonk5mjisu Categoria:Filmu di l'annu 1981 14 13601 337421 337418 2014-09-06T12:04:40Z FakirNL 7698 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Filmu di l'anni 1980|1981]] 9eqo85ih9cj32ojb12si0qm3borx9ut Catalogna 0 13607 212304 2010-04-21T19:33:42Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Catalunia]] h1iil4nvanhgamusfu6t7yb96a30gb2 Nathalia Dill 0 13612 376267 356632 2021-08-22T19:57:52Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki '''Nathalia Goyannes Dill Orrico''' ([[Rio de Janeiro]], [[24 di marzu]] [[1986]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Brasile|brasiliana]]. == Biugrafia == == Ligami == * {{en}} [http://www.imdb.com/name/nm3102213/ IMDB] [[Categoria:Attrice|Dill, Nathalia]] [[Categoria:Brasiliana|Dill, Nathalia]] [[Categoria:Biugrafia]] m2kkfeng2vnfx10as3d7wxhi6o9k4r7 Echium plantagineum 0 13613 373863 371419 2021-06-02T10:43:06Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''Echium plantagineum'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Echium plantagineum3.jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Echium plantagineum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Alismatales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Boraginaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Pisum]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Echium plantagineum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Echium plantagineum1.jpg|300px|Echium plantagineum]] |----- |} ''Echium plantagineum'' hè una spezia di pianta chì face parte di a famiglia di i [[Boraginaceae]]. Si scontra da u livellu di u mare sin'à 750 metri. Hè alta 20 à 60 cm. U so fiore hè russicciu-malvu, largu 2 à 3 cm. Fiurisce da [[maghju]] à [[lugliu]]. Parechji sinonimi di ''Echium plantagineum'' sò: * ''Echium plantaginoides'' Roemer & Schultes * ''Echium murale'' Hill * ''Echium maritimum'' Willd. * ''Echium lycopsis'' L. * ''Echium violaceum'' L. * ''Echium lagascae'' Roem. & Schult. == In Corsica == ''Echium plantagineum'' hè assai cumuna in [[Corsica]]. Si scontra à spessu à u cantu di i stradoni. ==Da vede dinù== * a [[Viparina turchina]] [[Categoria:Flora di Corsica]] [[Categoria:Boraginaceae]] 13n911wqag7ut8gbty7u7uhy2em3wdp Cori 0 13616 214112 2010-04-29T13:25:39Z 82.238.78.177 Reindirizzamentu à [[Core]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Core]] l2sqili6ombqi1rbn0q3iemo55hij7y Alusi 0 13617 214364 214187 2010-04-30T15:30:14Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Ghjallina (Arisarum vulgare)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjallina (Arisarum vulgare)]] jlc1olqqzhpapcgovoygtmhv8obezly Ghjallina (Arisarum vulgare) 0 13618 373830 364201 2021-06-02T09:47:55Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A ghjallina'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Arisarum vulgare (trebol-a).jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Arisarum vulgare</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Alismatales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Araceae]]'' |----- | Generu | ''[[Arisarum]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Arisarum vulgare''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Arisarum vulgare Mallorca 02.jpg|300px]] |----- |} A '''Ghjallina''' (''[[Arisarum vulgare]]'') hè una pianta chì face parte di a famiglia di l'[[Araceae]]. Si trova in tutti i paesi di i circondi di u [[Mare Terraniu]]. Si scontra à spessu in a [[machja]], ma piuttostu in i lochi adumbrati. U nome corsu vene da a sumiglia di 'ssa pianta incù una [[ghjallina]]. A ghjallina hè alta 15 à 30 cm. E so casce sò ovale.A ghjallina fiurisce da a fine di l'[[inguernu]] sin'à à u principiu di u [[veranu]]. I fiori sò bruni o virdicce, strisciate malve. A sessualità di a pianta hè monoica. Parechji sinonimi d'''arisarum vulgare'' sò: * ''Arisarum vulgare veslingii'' Holmboe * ''Arisarum vulgare incurvatum'' Holmboe * ''Arisarum vulgare clusii'' K.Richt. * ''Arisarum forbesii'' Schott * ''Arisarum balansae'' Schott == In Corsica == [[File:Arisarum vulgare Mallorca 005.jpg|left|200px]] A ghjallina hè cumuna in [[Corsica]]. Hè ancu chjamata "l'[[alusi]]" o a "[[lumirella]]". In a machja, hè assuciata à spessu incù l'[[appicicamanu]], l'[[uvetta]], u [[fior' di cuccu]], l'[[orechja di porcu]] o u [[listincu]] (Gamisans 1993). == Referenze == * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) ''Catalogu di i pianti vascularii di Corsica - Catalogue des plantes vasculaires de la Corse'', Cunservatoriu è giardinu botanicu di a cità di Geneva: Geneva (in francese) ==Ligami== * [http://www.balogna.sitew.com/Observations_et_definitions.C.htm#Observations_et_definitions.C A flora di Balogna] ==Da vede dinù== * a [[ghjallina]] [[Categoria:Araceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 4e5f4ewuiq0dl40ntasimj0h9ddpyf2 Vaddedoria 0 13619 214351 2010-04-30T14:58:38Z Sarvaturi~cowiki 188 Reindirizzamentu à [[Codaruina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Codaruina]] jk0nt2iot9dj5daho9wcunyiohgych0 Arisarum vulgare 0 13620 214359 2010-04-30T15:27:29Z Paulu 58 hà mossu [[Arisarum vulgare]] à [[Ghjallina (Arisarum vulgare)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjallina (Arisarum vulgare)]] jlc1olqqzhpapcgovoygtmhv8obezly Lumirella 0 13621 214365 2010-04-30T15:30:41Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Ghjallina (Arisarum vulgare)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjallina (Arisarum vulgare)]] jlc1olqqzhpapcgovoygtmhv8obezly Sardu gadduresu 0 13622 214466 2010-04-30T17:20:19Z Sarvaturi~cowiki 188 Reindirizzamentu à [[Gadduresu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Gadduresu]] qb6i7oegvthlbc8rxqya3dexoqc0vp1 Zecca 0 13623 214479 2010-04-30T18:31:03Z Sarvaturi~cowiki 188 Reindirizzamentu à [[Zicca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Zicca]] 8prklp05z0g2pr1jfg3o5rn7vl5kbt1 Piemonti 0 13624 214517 214516 2010-04-30T20:44:44Z Sarvaturi~cowiki 188 Reindirizzamentu à [[Piemonte]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Piemonte]] ec1dlihj966b0ovf356pktzmfrit3al Orechja di porcu 0 13625 214680 2010-05-01T10:26:52Z Sarvaturi~cowiki 188 Reindirizzamentu à [[Arechja di porcu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Arechja di porcu]] 9imro0tnf5jppw0h9zj0bvfyi2ild5c Brasili 0 13627 215519 2010-05-03T16:04:46Z 90.14.112.135 Reindirizzamentu à [[Brasile]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Brasile]] 0p2cbi1i49l5wey8wc49lr4a2fm2pdf Ivanu Colonna 0 13628 378810 378807 2022-03-24T08:34:31Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki '''Ivanu Colonna''' ([[Aiacciu]], 7 d'aprile 1960 – [[Marseglia]], 21 di marzu 2022) hè statu un'indipindentista [[Corsica|corsu]] militanti, cundannatu parchè pudaria essa l'autori di l'omicidiu di u prifettu francese [[Claude Érignac]] u [[6 di frivaghju]] [[1998]] à [[Aghjacciu]]. ==Biugrafia== Natu u [[7 d'aprile]] [[1960]] à [[Aghjacciu]], si stabilisci cù a famiglia, in [[1975]], à [[Nizza]] induv'e Ghjuvan-Ugu Colonna (u so babbu), à l'epica prufissori d'aducazioni fisica, era statu trasfiritu. Dopu avè ottenutu u baccalauriatu D'Ivanu Colonna cumincia à studià pè avè la listessa prufissione di u so babbu ma abbandona i studi è torna in [[Corsica]] in [[1981]]. Si stabilisci à [[Carghjesi]], induve addeva [[Capra|capri]]. Militeghja in muvimenti naziunalisti [[Corsica|corsi]] vicini à u [[Fronte di Liberazione Naziunale Corsu|FLNC]]. Hè suspittatu d'avè participatu in quessu periudu à numarosi attintati, ma a so participazione ùn fù mai dimustrata. In [[1990]], à l’epica di l'inquadramentu di i militanti di u FLNC in Canal historique, Canal habituel è Resistenza, pari chì faci un passu in daretu rispettu à u muvimentu naziunalistu. ==Giandarmaria di Pitrusella== Ivanu Colonna deve risponde d'assuciazioni di dilinquenti cù fini tarruristichi pà l’attaccu di a giandarmaria di [[Pitrusedda|Pitrusella]] ([[Corsica suttana|Corsica subrana]]) in [[1997]], in u cursu di a quali fù arrubbata l’arma utilizata dopu pè tumbà u prifettu francese [[Claude Érignac]]. [[Categoria:Biugrafia|Colonna, Yvan]] [[Categoria:Corsica|Colonna, Yvan]] tc66c3q0g3j4browm6cs3wrapmzltlp Template:Ghjustizia pà Ivanu Colonna 10 13629 373461 215800 2021-06-02T04:59:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div style="float: left; border: solid #99B3FF 1px;"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF" | style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt" | '''[[Image:Liberty for Yvan Colonna.jpg|120px]]''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | Dumandu a ghjustizia pà [[Ivanu Colonna]], u pastori corsu di [[Carghjesi]] chì fubbi cundannatu, senza provi validi, da i ghjudici [[Francia|francesi]]. |}</div><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> dfw5qkdk3ysftqb7f4ahbnxqzyezglu Gattu bardu 0 13630 215778 2010-05-04T02:43:42Z Sarvaturi~cowiki 188 hà mossu [[Gattu bardu]] à [[Gattubardu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Gattubardu]] fgut9014ypk982tdz7z2qelrfy8skbg Corsipedia 0 13631 377744 375264 2021-11-05T23:02:07Z Fausta Samaritani 15085 Articuli cunnessi wikitext text/x-wiki [[File:Wikipedia-logo-v2-co.svg|right|251px|thumb|U logo di a Corsipedia]] [[File:ISO 639 Icon co.svg|right|251px|thumb|Icona pè a lingua corsa]] '''Corsipedia''' hè un nome micca ufficiale pè a versione di a '''Wikipedia in lingua corsa''' (nome ufficiale). Ella hè chjamata '''cowiki''' dinò. Hè stata criata u [[9 di decembre]] [[2003]]. Cum'è tutte l'altre Wikipedie in tutte l'altre lingue si tratta d'un'enciclopedìa lìbera è gratisi. Ognunu chi vole, pò participà è cuntribuì cun u so sapè. U nome Corsipedia hè inspiratu da a [[Galipedia]], a versione di Wikipedia in [[lingua galiziana]]. U prupòsitu particulare d'issu prugettu hè di prumove a [[lingua corsa]] è di fà cunnosce l'ìsula di [[Còrsica]] nantu à internet è in u mondu. Sinu à oghje, a Wikipedia in lingua corsa tene [[Special:Statistics|{{NUMBEROFARTICLES}}]] artìculi. U nùmeru d'utilizatori registrati attuale hè di [[Special:Statistics|{{NUMBEROFUSERS}}]]. Ma hè moltu diffìciule d'indicà u nùmeru d'utilizatori (o participanti) chi ponu cuntribuì cum'è autori d'artìculi rispettivamente chi pàrlanu corsu daveru, perchì assai chi cuntribuìscenu cum'è autori ùn sò micca registrati o ùn indichèghjanu micca e so cunniscenze di corsu nant'à e so pàgine d'utilizatore. Attualmente (15 d'aostu 2021) ci sò '''30''' utilizatori chi indichèghjanu ch'elli ponu cuntribuì in lingua corsa, di i quali '''16''' incun un nivellu elementare, '''9''' cù nivellu mezu è '''2''' cù nivellu avanzatu; '''3''' antri participanti indichèghjanu ch'elli hanu u corsu cum'è lingua materna. (Trè d'issi trenta participanti corsòfoni hanu dinù qualchì cunniscenza di u [[sassarese]] è unu di u [[gallurese]], e dette varietà corsosarde.) U nùmeru di i participanti attivi hè di [[Special:Statistics|{{NUMBEROFACTIVEUSERS}}]], chi vole dì che tante persone hanu cullaburatu 'ssi ùltimi trenta jorni. Siente u nùmeru d'artìculi, a Corsipedia appartene à e 190 più grande Wikipedie, d'un tutale di 312. Attualmente (15 d'aostu 2021), hè a 183ima più grande Wikipedia. Ma questa ùn hè micca un indicatore pè a qualità. Esiste ancu un prugettu surella in a varietà sassaresa chi si chjama [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdc '''Vichipedìa - L'enzicropedìa lìbbara in linga sassaresa'''], ma chi hè torna un prugettu di prova. == Articuli cunnessi == * [[Statistiche Wikipedia in lingua corsa]] == Ligami == [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdc/Corsipedia Leghje istu artìculu in a Wikipedia sassaresa] [[Categoria:Wikipedia]] gzd0m9x7hzz0x91cf4n0mxp4i1ut7zv Còrsica 0 13632 216029 2010-05-05T19:38:53Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Corsica]] icm6jpgcnzo5koifm4d8yku7kl8h7td Galipedia 0 13633 375243 365107 2021-08-15T15:45:04Z Jun Misugi 295 attualizata wikitext text/x-wiki [[File:Wikipedia-logo-v2-gl.svg|thumb|U logo di a Galipedia]] A '''Galipedia''' hè a versione di Wikipedia in [[lingua galiziana]]. Hè stata creata u [[8 di marzu]] [[2003]]. Cum'è tutte l'altre Wikipedia in tutte l'altre lingue si tratta d'un'enciclopedìa lìbera è gratisi. Ognunu chi vole pò participà è cuntribuisce cun u so sapè. U nome di a "[[Corsipedia]]", a versione di Wikipedia in [[lingua corsa]], hè inspiratu da u nome "Galipedia". Attualmente, a Wikipedia in lingua galiziana hà più di '''175.000''' artìculi (aostu 2021). [[Categoria:Wikipedia]] 9m4zm3mke5mj54f84n1rdbjuldffybk Sicipedia 0 13634 375318 365106 2021-08-15T22:49:34Z Jun Misugi 295 attualizata wikitext text/x-wiki A '''Sicipedia''' hè a virsioni di Wikipedia in [[lingua siciliana]]. Hè stata criata d'[[uttrovi]] [[2004]]. Com'è tutti l'altri Wikipedia in tutti l'altri lingui si tratta d'un'enciclupedìa lìbara è gratisi. Ugnunu chi voli pò participà è cuntribuiscia incù lu so sapere. U nome Sicipedia veni di i parulli "'''''sici'''lianu''" è "''Wiki'''pedia'''''". Attualmenti, a Sicipedia teni più di '''26.000''' artìculi (agostu 2021). [[Categoria:Wikipedia]] 8w3arqeizkufr3c9goof9yec87mhd4s 2010 0 13635 376149 375175 2021-08-21T12:27:09Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''2010''' {{Annu| XX seculu| XXI seculu| XXII seculu |1980|1990|2000|2010|2020|2006|2007|2008|2009|2010|2011|2012|2013|2014}} == Evenimenti == === Premii Nobel 2010 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Martti Ahtisaari]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Mario Vargas Llosa]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Robert Edwards]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Andre Geim]] è [[Konstantin Novoselov]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Richard Heck]], [[Ei-ichi Negishi]] è [[Akira Suzuki]]<br> - [[Premiu Nobel per l'Ecunumia]] : [[Peter Diamond]], [[Dale Mortensen]] è [[Christopher Pissarides]]<br> == Nascite == == Morti == == In Corsica == [[Image:Cows in Mausoléo 002.jpg|thumb|200px|center|[[Mausoléo]] ([[Calvi]]), [[10 di lugliu]] 2010]] == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Ligami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XXI seculu|#]] a358572vo7d4kx4t0lj0rozuwr9njg9 Lucien Auguste Letteron 0 13636 333182 325820 2014-03-23T14:34:17Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U canonicu Lucien Auguste Letteron, (1844-1908) fù un'prete è sopratuttu un'[[storianu]] di a Corsica. Profissore à un Liceu di Bastia tuttu u so bellu tempu è per a ricerca è a publicazione di vechji documenti. Fù u fundatore in lu 1880 di a "Société des sciences historiques et naturelles de la Corse" è l'annu sequentu di u Bulletinu di a Società. U canonicu Letteron hà u so carrughju in [[Bastia]]. [[Categoria:Storiani]] kynnx34yo3hpmuna3it498ehr3xts61 Amarantu 0 13637 373845 351217 2021-06-02T09:51:22Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'amarantu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Amaranthus_retroflexus_bgiu.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">L'amarantu</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Caryophyllales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Amarantaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Amaranthus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Amaranthus retroflexus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Amaranthus_retroflexus_flower1.jpg|250px|A ]] |----- |} L'Amarantu (''[[Amaranthus retroflexus]]'') hè una spezia di pianta chì face parte di a famiglia di l'[[Amarantaceae]]. Hè alta 30 cm à 1 m. U fustu hè pilosu è accade ch'ellu fussi russicciu. Fiurisce da [[lugliu]] à [[sittembre]]. I fiori sò verdi. L'amarantu sparisce sopra à 600 metri. A sessualità di l'amarantu hè monoica. L'amarantu hè urighjinariu d'[[America]] è u so areale si stende assai. Parechji sinonimi d' ''Amaranthus retroflexus'' sò: * ''Amaranthus bulgaricus'' Kovalev * ''Amaranthus delilei'' Richt. & Loret * ''Amaranthus strictus'' Ten. * ''Amaranthus texidoris'' Sennen & Gonzalo * ''Amaranthus tremolsii'' Sennen & Gonzalo * ''Galliaria scabra'' Bubani == In Corsica == [[File:Amaranthus_retroflexus_full1.jpg|left|200px]] L'Amarantu hè prisente in [[Corsica]]. Hè ancu chjamatu l'[[amaranta]]. Hè cunsideratu cum'è una spezia invasiva, chì pò esse priculosa per e spezie endemiche di [[Corsica]]. == Referenze == * Gamisans, J. è Jeanmonod, J. (1993) Catalogu di i pianti vascularii di [[Corsica]] - Catalogue des plantes vasculaires de la Corse, Cunsirvatoriu è giardinu botanicu di a cità di Geneva: [[Geneva]] (in [[lingua francese|francesu]]) == Ligami == * [http://www.balogna.sitew.com/mois_de_juillet_a_novembre.G.htm#mois_de_juillet_a_novembre.G E piante di Balogna] * [http://www.oec.fr/modules.php?name=Sections&sop=viewarticle&artid=75 E piante invasive di Corsica - OEC] [[Categoria:Flora di Corsica]] [[Categoria:Amarantaceae]] ch8rml2bb8flws4zz4fabr4avt5cbk6 Amaranthus retroflexus 0 13638 216165 2010-05-07T15:46:58Z 90.9.227.152 Reindirizzamentu à [[Amarantu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Amarantu]] qyd2ilu3lspb148f8bzpa0tgu8nt7mq Template:Utilizatore gl-3 10 13639 335349 216194 2014-03-23T18:02:32Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field 3 | letter code=[[Lingua galiziana|gl]] | text=Este usuario pode contribuír cun nivel '''[[:Category:Utilizatore gl-3|avanzado]]''' de '''[[:Category:Utilizatore gl|galego]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore gl-3|{{PAGENAME}}]]<noinclude> o5mnkhdpqqcgz8bwce6ijy6ciy791hs Categoria:Utilizatore gl-3 14 13640 335837 216216 2014-03-23T18:15:38Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore gl| 3]] eub50or4ddsn9tpi3ho1puogkailwmf Amaranta 0 13643 216269 2010-05-08T10:35:34Z 90.9.227.152 Reindirizzamentu à [[Amarantu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Amarantu]] qyd2ilu3lspb148f8bzpa0tgu8nt7mq Tromsu 0 13646 371970 371968 2021-02-06T17:11:47Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Tromsoe-04-Bruecke-1975-gje.jpg|thumb|upright=1.2|Tromsø]] '''Tromsu''' (''Tromsø'' in [[lingua nurvegese|nurvegese]]; ''Romsa'' in [[sami settentriunale]]; ''Tromsö'' in [[lingua svedese|svedese]]) hè a settima cità di a [[Nurvegia]] incù una pupulazioni di circa 53.622 abitanti. Hè a cità incù più di 50000 abitanti più a [[nordu]] di u mondu. Hà a [[Cristianisimu|diocesi catolica]], a distileria è u parcu [[pianta|botanicu]] più a [[nordu]] di u mondu. Pare dinù chì aghja u [[Burger King]] più settentriunale di u mondu. [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Nurvegia]] awt3nsad5pbf31ewnp8kj14e7wukvkf Galizianu-Purtughese 0 13649 343244 343243 2015-05-07T15:04:36Z Breogan2008 4712 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Idioma galaicoportugués.png|thumb|250px]] '''Galizianu-purtughese''' (in galizianu: ''galego-portugués'' o ''galaico-portugués''; in purtughese: ''galego-português'' o ''galaico-português'') hè u tèrmine pè a lingua d'orìgine stòrica di e dùie lingue oghjinche [[lingua galiziana|galizianu]] è [[lingua purtughese|purtughese]]. Fù una [[lingue rumanze|lingua rumanza]] di u sottugruppu [[lingue rumanzu-occidentali|rumanzu occidentale]] - è più precisu - [[lingue iberurumanze|iberurumanzu]]. Si face ancu usu di u tèrmine galizianu-purtughese pè un'astru pìcculu sottugruppu chì cunsiste in e trè lingue purtughese, galizianu è [[a Fala]]. == Da vede dinò == * [[A Fala]] * [[Lingua galiziana]] * [[Lingua purtughese]] [[Categoria:Lingua rumanza|Galizianu-Purtughese]] nwqbk6j9hmx6cxxgzzabj3l52pawu5g Galizianu-Portughese 0 13650 216546 2010-05-11T20:18:08Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Galizianu-Purtughese]] 7c12p9v73r0937pwc709letih73iqt1 Galizianu-Purtughesu 0 13651 216551 2010-05-11T20:41:24Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Galizianu-Purtughese]] 7c12p9v73r0937pwc709letih73iqt1 A Fala 0 13652 350861 331242 2015-07-09T14:04:55Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''lingua fala''' (o semplicemente '''a Fala''') hè una [[lingue romanze|lingua romanza]] chì hè parlata in e cumune di [[San Martín de Trevejo]], [[Eljas]] è [[Valverde del Fresno]] in a detta [[Valle de Jálama]] in u [[nordu]][[uvestu|veste]] di a [[provincia di Cáceres]] in [[Spagna]], vicinu à a fruntiera di u [[Purtugallu]]. In tutte 'sse cumune ci hè un dialettu propiu. Ci sò frà 6.000 è 10.500 locutori di a Fala, frà i quali 4.500 è 5.500 vìvenu in l'aghja di diffusione. Incù lu [[lingua portughese|portughese]] è lu [[lingua galizziana|galizzianu]], a lingua fala face parte di un pìcculu sottugruppu ind'u [[lingue iberurumanze|iberurumanzu]], chjamatu [[Galizianu-Portughese|galizianu-portughese]]. == Ligami == *[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=fax Ethnologue report for the Fala] [[Categoria:Lingua rumanza|Fala]] 4odnep1va5yj1f921hxjwe4tguaiy8b Lingua fala 0 13653 216571 2010-05-11T22:36:53Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[A Fala]] bwmxrer3r0ye8urcinyzjxmjzggokio Lingua mirandesa 0 13654 371420 333105 2021-01-05T05:35:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki La '''lingua mirandesa''' o '''mirandese''' (in mirandesu: ''mirandés'' o ''lhéngua mirandesa'') hè una [[lingue rumanze|lingua rumanza]] parlata in lu nordeste di lu [[Purtugallu]], vicinu à la fruntiera [[Spagna|spagnola]]. Ci sò à l'incirca 15.000 finu à 17.000 lucutori. == Ligami == * [[:mwl:|Wikipedia in mirandesu]] [[Categoria:Lingua rumanza|Mirandesu]] lxmht92kv3j7df53syd8s9tj25jff5i Lingua mirandese 0 13655 216637 2010-05-12T22:55:10Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua mirandesa]] q40vgnqq3mcdct5kafe6amlau5gmnsl Brasiguayos 0 13656 325821 257988 2013-03-09T02:26:59Z Addbot 7246 [[M:User:Addbot|Bot:]] Migrating 6 interwiki links, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q899077]] [[M:User:Addbot/WDS|(translate me)]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Brasiguayos''' (da u [[lingua spagnola|spagnolu]]) o '''brasiguaios''' (ancu '''brasilguaios''', da u [[lingua portughese|portughese]]) hè u nome pè i brasiliani in [[Paraguay]] rispettivamente i paraguayani d'orìgine brasiliana chi vìvenu soprattuttu in i dipartimenti [[Canindeyú]] è [[Alto Paraná]] in u sudeste di u paese, vicinu à a fruntiera cù [[Brasile]]. Ci sò frà 350.000 è 500.000 brasiguayos. A so lingua materna (o a so prima lingua) hè suvente u portughese. 75gsjh6ofg8knx7mw1p99onvxnmg5l1 Template:Utilizatore scn-4 10 13657 335378 216712 2014-03-23T18:03:04Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki <div style="float:left;border:solid #6EF7A7 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#C5FCDC" | style="width:45px;height:45px;background:#6EF7A7;text-align:center;font-size:13pt" | '''[[lingua siciliana|scn]]-4''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | St'utenti canusci lu '''[[:Category:Utilizatore scn|sicilianu]]''' quasi comu la sò '''[[:Category:Utilizatore scn-4|lingua matri]]'''.[[Categoria:Utilizatore scn|{{PAGENAME}}]][[Categoria:Utilizatore scn-N|{{PAGENAME}}]]</td> |}</div> ejcv7rvruty5x9w38w2e7k25maoucbb Categoria:Utilizatore scn 14 13658 335876 216713 2014-03-23T18:16:21Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatori per lingua|scn]] coen6v3agj10joyrrxt6uz1rjr1k9tn Template:Utilizatore es-5 10 13659 335337 216714 2014-03-23T18:02:20Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#FF8C69" | style="width:45px;height:45px;background:#FF0000;text-align:center;font-size:14pt" | '''[[lingua spagnola|es]]-5''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | Este usuario usa el '''[[:Category:Utilizatore es|español]]''' a nivel '''[[:Category:Utilizatore es-5|profesional]]'''.[[Categoria:Utilizatore es|{{PAGENAME}}]][[Categoria:Utilizatore es-5|{{PAGENAME}}]] |}</div> gssqa5l9ncw6r0smt9k7rf3d5kf74j7 Aquisgrana 0 13660 362255 351271 2019-05-30T22:04:46Z Chumwa 5515 +map wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Karte Aachen Stadtbezirke.png|thumb]] '''Aquisgrana''' (da l'[[lingua italiana|italianu]]; in [[lingua francese|francese]]: '''Aix-la-Chapelle'''; in [[lingua tedesca|tedescu]]: '''Aachen''' o ancu '''Bad Aachen''') hè una cità in [[Germania]] incù più di 250.000 abitenti, vicinu à e fruntiere cù la [[Bèlgica]] è li [[Paesi Bassi]]. A superficia hè di 160 km². Dapoi u [[1890]], quandu a cità hà avutu più di 100.000 abitenti, Aquisgrana hè cunsiderata cum'è a grande cità a più [[uvestu|occidentale]] di u paese. Hè una vechja, un'antica cità incù una storia assai longa. Si tratta d'una fundazione di l'antichi Rumani. Hè cunnusciuta pè u so riccu patrimoniu culturale è [[architittura|architettònicu]]. Aquisgrana hà un [[vescu]] è una scola tècnica. == Geugrafìa == [[File:Ac lousberg.JPG|thumb|450px|Vista nantu à Aquisgrana, 2009]] Aquisgrana hè situata in u dettu [[land]] (statu federale) di [[Nordu Renu-Westfalia]], à a [[trìplice fruntiera]] di [[Germania]]-[[Bèlgica]]-[[Paesi Bassi]]. A lunghezza di a fruntiera di a cità hè di 87,7 chilòmetri, di i quali 23,8 km cun a [[Bèlgica]] è 21,8 km cù i [[Paesi Bassi]]. === Toponimìa === Ci sò parechji toponimi per a cità di Aquisgrana. In [[lingua corsa]], lu nome ''Aquisgrana'' da u [[lingua taliana|talianu]] hè storicamente lògicu, ma oghje, perchì a [[Còrsica]] face parte di u [[statu francese]] è ci hè una grande influenza di a [[lingua francese]] nant'à a [[lingua corsa]], u nome [[lingua francese|francese]] ''Aix-la-Chapelle'' hè ancu, forse più cunnusciutu. {| class="wikitable sortable" ! Lingua !! Nomu !! class="unsortable" | Prununcia in [[Alfabetu funeticu internaziunali|AFI]] |- | [[lingua tedesca|tedescu]] | Aachen |{{IPA|[ˈaːxən]}} |- | [[lingua germànica antica|germànicu]] | Ahha | {{IPA|['axa]}} |- | [[lingua taliana|talianu]] (è [[lingua corsa|corsu]]) | Aquisgrana | {{IPA|[akwizˈɡɾaːna]}} |- | [[lingua francese|francese]] | Aix-la-Chapelle | {{IPA|[ˌɛkslaʃaˈpɛl]}} |- | [[lingua greca antica|grecu anticu]] | Ἀκυΐσγρανον | {{IPA|[akyːˈisɡranon]}} |- | [[lingua latina|latinu]] | Aquīsgrānum | {{IPA|[ˌakwiːsˈgʁaːnum]}} |- | [[lingua limburghese|limburghese]] | Aoke | {{IPA|[ˈɔkə]}} |- | [[lingua lussemburghese|lussemburghese]] | Oochen | {{IPA|[ˈɔːxən]}} |- | [[lingua neerlandese|neerlandese]] | Aken | {{IPA|[ˈaːkən]}} |} [[Categoria:Cità di a Germania|Aquisgrana]] sormfktxaj2k9ewvvurv7i3iv799fjf Categoria:Cità di a Germania 14 13661 360320 360075 2018-10-20T06:00:07Z YiFeiBot 9044 Retrait de 1 lien(s) interlangue(s), désormais fourni(s) par [[d:|Wikidata]] à la page [[d:q9723961]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Germania]] [[als:Kategorie:Ort (Dütschland)]] [[an:Categoría:Localidatz d'Alemanya]] [[ang:Flocc:Þēodisc burg]] [[ar:تصنيف:مدن ألمانيا]] [[bar:Kategorie:Ort in Deutschland]] [[be-x-old:Катэгорыя:Гарады Нямеччыны]] [[cy:Categori:Dinasoedd yr Almaen]] [[de:Kategorie:Ort in Deutschland]] [[en:Category:Cities in Germany]] [[es:Categoría:Localidades de Alemania]] [[fa:رده:شهرهای آلمان]] [[fy:Kategory:Plak yn Dútslân]] [[gv:Ronney:Baljyn 'sy Ghermaan]] [[he:קטגוריה:גרמניה: ערים]] [[hsb:Kategorija:Sydlišćo w Němskej]] [[li:Categorie:Plaatsj in Duutsjlandj]] [[nds-nl:Kattegerie:Plaotse in Duutslaand]] [[nl:Categorie:Plaats in Duitsland]] [[no:Kategori:Byer i Tyskland]] [[pms:Categorìa:Sità alman-e]] [[ro:Categorie:Oraşe în Germania]] [[simple:Category:Cities in Germany]] [[sv:Kategori:Orter i Tyskland]] [[tl:Kaurian:Mga lungsod sa Alemanya]] [[tr:Kategori:Almanya'daki şehirler]] [[uk:Категорія:Міста Німеччини]] [[vi:Thể loại:Thành phố Đức]] 4jab0n1ezeryeh0550gd7vbdixd7ia9 Bèlgica 0 13664 378480 216796 2022-02-08T10:41:45Z EmausBot 3225 Robot : correction d’une double redirection vers [[Belghju]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Belghju]] 97bpy3fe5kjxq2g60oji7g7vg9f2ir4 Zolfanu 0 13665 216801 2010-05-14T21:12:07Z Sarvaturi~cowiki 188 Reindirizzamentu à [[Zolfu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Zolfu]] 5ma9dn2lw259xw4se55sm2og997un8u Trìplice fruntiera 0 13666 362697 339903 2019-07-01T20:51:07Z Jumpy01 11155 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} Una '''trìplice fruntiera''' hè un puntu geugràficu induve si scòntranu e fruntiere di trè territorii distinti, per esempiu a fruntiera cumuna di trè paesi, trè [[statu|stati]] distinti, o ind'un paese a fruntiera cumuna di trè [[regione]], [[pruvincia|pruvincie]], [[statu federale|stati federali]], [[dipartimentu|dipartimenti]] ecc. [[File:Tripoint of borders between Israel-Syria and Jordan.jpg|miniatura]] [[Categoria:Giugrafia|Trìplice fruntiera]] ms2js7vk4az592ujcs1zg9pvxc7erkx Triplice fruntiera 0 13667 216857 2010-05-15T18:29:51Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Trìplice fruntiera]] ae3zpnb6j9mxf14mq63ip6yq2yjhpjq Renania Settentriunale-Vestfalia 0 13670 368988 368986 2020-09-27T13:33:28Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''Renania Settentriunale-Vestfalia''' ([[lingua tedesca|tedescu]]: ''Nordrhein-Westfalen''; NRW) hè un [[land]] (statu federale) di [[Germania]]. ==Da vede dinò== *[[Minden]] [[Categoria:Land di a Germania|Nordu Renu-Westfalia]] ezelsnjasjrhlvcf3twe28whmz2cv85 File:Map of Corsica.svg 6 13671 216970 2010-05-17T12:45:11Z 80.14.151.170 Pagina nova: viva corsica '''Bold text''' wikitext text/x-wiki viva corsica '''Bold text''' inkrwiz8jh2w4956lhvb3oiv4eeg2e7 Diu vi salve Regina 0 13673 217427 217385 2010-05-19T15:01:38Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Diu vi salvi Regina]] plqlbmnycrk435ximqrj99hwpy01pzq Land 0 13674 362668 354081 2019-07-01T20:49:15Z Jumpy01 11155 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{disambig}} * Una divisione territuriale è amministrativa di a [[Germania]]: [[Land (Germania)]] * Una divisione territuriale è amministrativa di l'[[Austria]]: [[Land (Austria)]] [[Categoria:Giugrafia|Land]] 12rsjsf2vdce7jxd1ykfmdlhql6713a Dipartimentu (Francia) 0 13675 378004 371960 2021-12-12T16:45:12Z 37.166.34.97 wikitext text/x-wiki Un '''dipartimentu''' (francese: ''département'') hè una divisione politica di a [[Francia]]. A Francia teni 100 dipartimenti. * [[Ain (dipartimentu)|Ain]] (01) * [[Aisne]] (02) * [[Allier]] (03) * [[Alpi di l'Alta Pruvenza]] (04) * [[Alti Alpi]] (05) * [[Alpi Marittimi]] (06) * [[Ardèche]] (07) * [[Ardenne]] (08) * [[Ariège]] (09) * [[Aube]] (10) * [[Aude (dipartimentu)|Aude]] (11) * [[Aveyron]] (12) * [[Bocchi di u Rodanu]] (13) * [[Calvados]] (14) * [[Cantal]] (15) * [[Charente]] (16) * [[Charente Marittima]] (17) * [[Cher (dipartimentu)|Cher]] (18) * [[Corrèze]] (19) * [[Côte-d'Or]] ò Costa d'Oru (21) * [[Côtes-d'Armor]] ò Costi d'Armore (22) * [[Creuse]] (23) * [[Dordogna]] (24) * [[Doubs (dipartimentu)|Doubs]] (25) * [[Drôme]] (26) * [[Eure]] (27) * [[Eure-et-Loir]] (28) * [[Finistère]] ò Finisterra (29) * [[Gard (dipartimentu)|Gard]] (30) * [[Alta Garona]] (31) * [[Gers]] (32) * [[Gironda (dipartimentu)|Gironda]] ò Ghjironda (33) * [[Hérault]] (34) * [[Ille-et-Vilaine]] (35) * [[Indre (dipartimentu)|Indre]] (36) * [[Indre è Loira]] (37) * [[Isère]] (38) * [[Ghjura (dipartimentu)|Ghjura]] (39) * [[Landes (dipartimentu)|Landes]] (40) * [[Loir-et-Cher]] (41) * [[Loira (dipartimentu)|Loira]] (42) ... A [[Corsica]] teni dui dipartimenti: * [[Pumonte]] (2A) * [[Cismonte]] (2B) [[Categoria:Francia]] [[Categoria:Pulitica]] ca6kydvaxpr45s78ogwpsd4yyvzlvft Land (Germania) 0 13676 332984 325831 2014-03-23T14:30:13Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} Un '''land''' o '''Land''' (direttamente da a parolla [[lingua tedesca|tedesca]] ''Land'' o ancu ''Bundesland'') hè una divisione territuriale, pulìtica è amministrativa di a [[Germania]], cumparèvule à un [[statu federale]]. U Statu tedescu si cumpone di 16 ''Länder'' o ''Bundesländer'' (plurale). [[Categoria:Germania]] ahfnth8xyd0ou0tqpyz22kc0st59q72 Land (Austria) 0 13678 336487 332983 2014-05-21T07:25:16Z TUBS 3377 (Script) [[commons:COM:FR|File renamed]]: [[File:States in Austria (states labeled).svg]] → [[File:Austria, administrative divisions - de-.svg]] #6 harmonization wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Austria, administrative divisions - de-.svg|thumb|400px|I nove ''Länder'' (stati federali) di l'Austria (cù li nomi tedeschi)]] Un '''land''' o '''Land''' (direttamente da a parolla [[lingua tedesca|tedesca]] ''Land'' o ancu ''Bundesland'') hè una divisione territuriale, pulìtica è amministrativa di l'[[Austria]], sìmule à un [[statu federale]]. U Statu austrìacu hè cumpostu di 9 ''Länder'' o ''Bundesländer'' (plurale). [[Categoria:Austria]] 7eb30dewrqdd0kogx2hmq4uqiewlyj2 Sardu gallurese 0 13679 217747 2010-05-22T15:06:41Z Sarvaturi~cowiki 188 Reindirizzamentu à [[Gadduresu]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Gadduresu]] 7dg39ak5xgqh0kepi2i02ry7if4rc7e Tempiu Pausania 0 13680 217758 2010-05-22T15:34:27Z Sarvaturi~cowiki 188 Reindirizzamentu à [[Tempiu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Tempiu]] 32xguy3csqwur0fdsfbzal97mn4ls8h Galizianu-portughese 0 13682 217838 2010-05-23T17:31:44Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Galizianu-Purtughese]] 7c12p9v73r0937pwc709letih73iqt1 Villanova (Corsica) 0 13683 351997 351889 2015-10-18T16:05:35Z タチコマ robot 5376 Robot : répare une double redirection vers [[Beddanova]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Beddanova]] h9u87mav1w8un1hbtv2to3025zpq1m1 Napulionu 0 13684 217847 2010-05-23T17:50:46Z Sarvaturi~cowiki 188 Reindirizzamentu à [[Napulione Buonaparte]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Napulione Buonaparte]] 0h57iw5s01wnuse37pv0uuklnji27tv Corsica di u Sudu 0 13685 336573 217850 2014-06-01T12:55:05Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Pumonti]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Pumonti]] scauek4ccm1opoij8rr0pza3eayr06a Corsica di u Nordu 0 13686 336574 217851 2014-06-01T12:55:10Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Pumonti]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Pumonti]] scauek4ccm1opoij8rr0pza3eayr06a Paulu Matteiu Di a Fuata 0 13687 217855 2010-05-23T17:56:54Z Sarvaturi~cowiki 188 Reindirizzamentu à [[Paulu Matteiu Della Foata]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Paulu Matteiu Della Foata]] h2rye1svc6pdwl40pqph018a1vocuvg Ripublica di Ghjenuva 0 13689 336151 217866 2014-04-19T12:58:19Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Gènuva]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Gènuva]] bn8ph37rwwpmpy0r4tbwl3ar4uefejs Ghjenuva 0 13690 336152 217867 2014-04-19T12:58:24Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Gènuva]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Gènuva]] bn8ph37rwwpmpy0r4tbwl3ar4uefejs Bunifaziu (Corsica) 0 13691 217873 2010-05-23T19:27:04Z Sarvaturi~cowiki 188 Reindirizzamentu à [[Bunifaziu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Bunifaziu]] l1b4n7ldfnch9lq4ieyk4evbo0ipxy4 Mari Meditarraniu 0 13693 217900 2010-05-23T20:10:39Z Sarvaturi~cowiki 188 Reindirizzamentu à [[Mari Tarraniu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Mari Tarraniu]] 1nuznxhrmq6uhtd6uoysu9flwajz8nb Spagnolu latinumericanu 0 13694 371422 334454 2021-01-05T05:35:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''spagnolu latinumericanu''' (o '''spagnolu latinu-mericanu''', '''latinuamericanu''' o '''latinu-americanu''') hè un tàrmini ghjinarali par tutti li variità di a [[lingua spagnola]] in l'[[America Latina|Amèrica Latina]]. Ùn hè micca una sola certa forma di u spagnolu. Esìstini mori varienti di'ssa lingua, si pò guasi dì, una in ogni paesu di i [[Amèrica centrale|Mèrichi cintrali]] è [[Amèrica meridiunale|miridiunali]], talvolta cù grandi sfarenzi da un paesu à l'astru. Ma hè una denominazioni adattata à u fattu chè ci sò puru assai sumiglianzi frà i diversi variità è punti cumuni chì sò caratterìstichi pà a lingua spagnola in Amèrica Latina in ghjinarali. == Vocabulariu == In u spagnolu latinumericanu assai parulli è sprissioni si distìnguini da lu spagnolu di a Spagna. Spessu, i spagnoli cunnòscini è capìscini ancu i detti latinu-americanìsimi, di i quali mori vènini difatti di lu spagnolu (o castillanu) anticu. Ogni tantu, si pò ricunnoscia parulli da u [[lingua purtughesa|purtughesu]] o lu [[lingua taliana|talianu]] chì hani avutu (è hani), dipendenti di u paesu è a righjoni, qualchì influenza à u spagnolu in Amèrica. Eccu un tavellone di comparazioni cù alcuni esempii: {| class="wikitable" border=1 |----- bgcolor=#c0c0c0 ! [[Spagnolu latinumericanu]] || [[lingua spagnola|Spagnolu]] (Spagna) || [[lingua purtughesa|Purtughesu]] || [[lingua taliana|Talianu]] || [[lingua corsa|Corsu]] |----- ||'''el carro''' ||'''el coche''' ||'''o carro''' ||'''la macchina''' ||''a/la vittura'' |----- ||'''el fósforo''' ||'''la cerilla''' ||'''o fósforo''' ||'''il fiammifero, il zolfanello/solfanello''' ||''u/lu fiammiferu, u/lu fulminante/fulminente, u/lu zulfanellu/zolfanellu'' |----- ||'''el estacionamiento''' ||'''el aparcamiento''' ||'''o estacionamento''' ||'''il parcheggio''' ||''u/lu parcheghju/parcaghju'' |----- ||'''la valija''' ||'''la maleta''' ||'''a mala''' ||'''la valigia''' ||''a/la valisgia'' |----- ||'''la banana''' ||'''el plátano''' ||'''a banana''' ||'''la banana''' ||''a/la banana'' |----- ||'''la aeromoza''' ||'''la auxiliar de vuelo, la azafata (de vuelo)''' ||'''a hospedeira (de bordo),''' in u Brasile: '''a aeromoça''' ||'''l'assistente''' (f) '''di volo, la hostess''' ||''a/la stivardia'' |} == Da veda dinù == * [[Spagnolu argentinu]] * [[Spagnolu rioplatense]] [[Categoria:Spagnolu latinuamericanu|!]] nffqeqaefmgp0foqblvssp9cbjl1aq9 Amèrica meridiunale 0 13695 217934 2010-05-24T00:20:08Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[America meridiunale]] hejg0tdp6tmk5lya1jmtm0c6cxdk5u3 Categoria:Spagnolu latinuamericanu 14 13696 335750 217954 2014-03-23T18:14:05Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Varietà di a lingua spagnola|Latinu-mericanu]] iz5od9ne2quv6tlzw2xfrl6g1p5h0lp Spagnolu latinu-mericanu 0 13697 217957 2010-05-24T10:00:03Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Spagnolu latinumericanu]] p7kymtxkkag3tvcbnz2lwaibl1rjjcu Spagnolu argentinu 0 13698 334452 217999 2014-03-23T15:00:03Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''spagnolu argentinu''' (o '''arghjintinu''') hè a variante di a [[lingua spagnola]] chi hè parlata in [[Argentina]]. Appartenente à u cusiddettu [[spagnolu rioplatense]], a forma argentina di u castiglianu (spagnolu) s'assumiglia moltu à quelle di [[Uruguay]] è [[Paraguay]]. == Vucabulariu == Cum'è in tutta l'[[Amèrica Latina]], ancu in Argentina, u vucabulariu si distingue suvente di quellu di u spagnolu auropeiu. Altre parolle è spressione sò cunnisciute tantu in [[Spagna]] ch'è in [[Argentina]], ma sò usate più frequentemente o sò più tìpiche pè u castiglianu d'Argentina (o d'Amèrica Latina in generale). Talvolta, si ricunnosce influenze di u [[lingua taliana|talianu]] o [[lingua purtughese|purtughese]]. Qualchì esempiu: {| class="wikitable" border=1 |----- bgcolor=#c0c0c0 ! [[Spagnolu argentinu]] || [[lingua spagnola|Spagnolu]] (Spagna) || [[lingua purtughese|Purtughese]] || [[lingua taliana|Talianu]] || [[lingua corsa|Corsu]] |----- ||'''el auto, la máquina''' ||'''el coche''' ||'''o carro''' ||'''la macchina''' ||''a/la vittura'' |----- ||'''lindo''' ||'''bonito, guapo, hermoso''' ||'''lindo, belo''' ||'''bello''' ||''bellu/beddu'' |----- ||'''la manteca''' ||'''la mantequilla''' ||'''a manteiga''' ||'''il burro''' ||''u/lu butiru'' |----- ||'''laburar''' ||'''trabajar''' ||'''trabalhar''' ||'''lavorare''' ||''travaglià/travaddà'' |----- ||'''tomar''' ||'''coger''' ||'''tomar''' ||'''prendere''' ||''piglià/piddà'' |----- ||'''la banana''' ||'''el plátano''' ||'''a banana''' ||'''la banana''' ||''a/la banana'' |----- ||'''la birra''' ||'''la cerveza''' ||'''a cerveja''' ||'''la birra''' ||''a/la biera'' |} [[Categoria:Spagnolu latinuamericanu|Argentinu]] iczmdkf2rnzhbmppczohukv3i7ctdx0 Alvar Aalto 0 13699 354812 354811 2016-08-23T10:14:31Z DARIO SEVERI 10718 Added inf. from Wiki (en) wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Alvar-Aalto-1976.jpg|thumb|150px |Alvar Aalto - 1976]] '''Alvar Aalto''' (3 [[Ferraghju]] [[1898]] - 11 [[Maghju]] [[1976]]) hè statu un [[architittura|architettu]] [[Finlandia|finlandese]]. [[Categoria:Architettu|Aalto]] [[Categoria:Finlandese|Aalto]] [[Categoria:Finlandia]] 9jgekbpen2jjyaaacxb8ffdfe912us4 Le Corbusier 0 13700 378286 375025 2022-01-18T08:13:33Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Le Corbusier (1964).jpg|thumb|Le Corbusier (1964)]] '''Charles-Édouard Jeanneret-Gris''' ([[La Chaux-de-Fonds]], [[1887]]-[[Roccabruna-Capu Martinu]], [[1965]]) hè statu un architettu [[Francia|francese]]. == Biugrafia == Da u 1920 hà pigliatu u nome '''Le Corbusier'''. [[Categoria:Architettu|Le Corbusier]] [[Categoria:Francesu|Le Corbusier]] [[Categoria:Biugrafia]] 2m0bu8hbudxv3qp5vxifjrfibue2jaa Aare 0 13701 371893 350891 2021-02-02T22:16:44Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Aare river in Bern.jpg|thumb|350px|U fiume d'Aar in a cità di [[Berna]]]] L''''Aare''' o l''''Aar''' hè un [[fiume]] in a [[Svìzzera]]. Hè longu 288 km (secondu antri riferimenti ancu 295 km). In u passatu l'Aare hè statu un impurtante [[fiume]] di tràficu. [[Categoria:Svizzera]] f5tad1nbidchuo52mveavm9tqx4sshv Svìzzera 0 13702 336382 218076 2014-05-11T17:31:07Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Sguìzzera]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sguìzzera]] tasczuclzzhwbfpw8z9k6j8ahjk5mh2 Aar 0 13703 218077 2010-05-25T17:54:42Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Aare]] tqxvtxkzlm8w4juxyakcxq73r51piza Categoria:Puesia in lingua corsa 14 13704 218085 218084 2010-05-25T18:58:52Z Sarvaturi~cowiki 188 wikitext text/x-wiki Ista categuria cumprende e [[puesia|puesie]] in [[lingua corsa]]. [[category:Littiratura]] grqltjcrjua45zn3g7chb79sdgz4vtn Sardinia 0 13705 218101 2010-05-25T19:16:10Z Sarvaturi~cowiki 188 Reindirizzamentu à [[Sardegna]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Sardegna]] n33xux3qie4rb95wvzt1836h0cczde6 Categoria:Fauna di Corsica 14 13706 365508 218130 2020-01-30T07:03:39Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki <br /> [[Categoria:Fauna]] [[Categoria:Corsica]] qde6qbn44ulqq515ip5v0yhtkm4bhr1 Categoria:Wikipedia 14 13707 335903 328397 2014-03-23T18:16:51Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki . [[Categoria:Radica]] btfx0hv93o1eqzyb40ol5sg217kedvu Sole 0 13708 218217 2010-05-25T20:42:56Z Sarvaturi~cowiki 188 Reindirizzamentu à [[Soli]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Soli]] ee9011i2napc6bwm9f6rqxgfa7x8778 'Ndranghetta 0 13709 218343 2010-05-25T22:16:07Z Sarvaturi~cowiki 188 Reindirizzamentu à [['Ndrangheta]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[['Ndrangheta]] boyu4eg0vxnjjk180fu7esejlebcpii Canonicu Letteron 0 13710 218387 2010-05-25T23:24:41Z Sarvaturi~cowiki 188 hà mossu [[Canonicu Letteron]] à [[Lucien Auguste Letteron]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lucien Auguste Letteron]] 961sj4spja9w9bt27nofuwxv2wc6jud Cantu 0 13711 218390 2010-05-25T23:26:38Z Sarvaturi~cowiki 188 hà mossu [[Cantu]] à [[Canti corsi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Canti corsi]] 19w0vuah5n3o377bt6rsnnrw5as7eub Canzone 0 13713 218396 2010-05-25T23:29:04Z Sarvaturi~cowiki 188 hà mossu [[Canzone]] à [[Canzone corse]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Canzone corse]] ds0r292vawkak36ivrv4qn1405ehooh Convalaria majalis 0 13714 218438 2010-05-26T00:50:12Z Sarvaturi~cowiki 188 hà mossu [[Convalaria majalis]] à [[Convallaria majalis]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Convallaria majalis]] 7544i0kuyrue1q6hoe0vmzrwmibkdd3 Categoria:Cantu tradiziunale di Corsica 14 13715 377995 218463 2021-12-08T11:02:10Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki . [[Categoria:Corsica]] [[Categoria:Musica Corsa]] efi85pc5baoqzqk1tzezjqmb6xnq695 François Quesnay 0 13716 376613 376500 2021-09-02T22:54:03Z Jun Misugi 295 m wikitext text/x-wiki [[File:Quesnay Portrait.jpg|thumb|left|François Quesnay]] [[File:Quesnay - Tableau economique, 1965 - 5891137.tif|thumb|''Tableau economique'', 1965]] '''François Quesnay''' (prununzia: /fʁɑ̃swa kɛnɛ/; natu [[4 di ghjugnu]] di [[1694]] in [[Méré (Yvelines)|Méré]], [[Yvelines]] - mortu [[16 di dicembre]] di [[1774]] in [[Versailles]]) fù un economistu [[Francia|francese]] di a scola di i [[fisiocrati]]. Hè cunnisciutu pè avè publicatu u "Tableau Économique" (Tavulone Economicu) in [[1758]], chi pose e base di l'idee fisiocrate. Era ancu prubabilmente a prima prova di fà u riassuntu di u funziunamentu di l'[[economia]] di manera glubale, è analitica. Hè dunque una contribuzione maiò à u pinsamentu economicu. {{Economisti_Cunnisciuti}} [[Categoria:Ecunumistu|Quesnay, François]] [[Categoria:Francesu|Quesnay, François]] [[Categoria:Biugrafia]] 8p57b3158atxhbp09tvok4822uax8jn Károly Polányi 0 13717 376625 376624 2021-09-02T23:30:56Z Jun Misugi 295 /* Da vede dinò */ cat wikitext text/x-wiki [[File:Polányi Károly.jpg|thumb]] '''Károly Polányi''' (natu in [[Vienna]] u [[25 uttrovi|25 ottobre]] di u [[1886]] è mortu in [[Toronto]] u [[23 d'aprile|23 aprile]] [[1964]]) fù un storicu di l'economia è intellettuale [[Ungheria|ungrese]], cunnisciutu pè u libru ''[[A Grande Trasformazione]]''. == Biografia == Natu in l'[[Imperiu Austro-Ungrese]], Károly Polányi slugiò in [[Ingliterra]] in [[1933]], è diventò prufessore à l'[[università di Oxford]], nanzu d'andà si ne in u [[Canada]] dopu à a [[Seconda Guerra Mundiale|Secunda Guerra Mundiale]]. == Ingagiamentu puliticu == Polányi fù attivu in parechje clubi politichi in [[Ungheria]]. Fù cusi u primu presidente di u Circulu Galilei, in [[1908]], è participeghja à a redazzione di un ghjurnale [[radicalisimu|radicale]]. Participò à a revoluzione democratica di [[1918]] in 'ssu paese, ma si n'andò in [[Vienna]] durante a [[Ripublica di i Consiglii]]. == Pinsamentu Economicu == A teoria maiò di [[A Grande Trasformazione|''A Grande Trasformazione'']] hè chì u [[mercatu]] ùn hè micca naturale, cume lu pinsanu i [[liberalisimu|liberali]], ma u produttu di ciò chì chjama a «grande transformazione», chì hè un muvimentu di «disincastramentu» di l'[[economia]] da u restu di a [[sucetà]]. Quessu disincastramentu cagiunò trè «mercanziazione" : * quella di a [[muneta]] * quella di a [[terra]] * quella di u [[travagliu]] == Opere == * Partitu Radicale è partitu citadinu (Radikális párt és polgári párt) ([[Budapest]], 1918) * [[A Grande Trasformazione]] (The great transformation) ([[New York]] – [[Toronto]], 1957) * Cummerciu è mercatu in l'imperii antichi (Trade and markel in the early empires) (Economies in history and theory, London, 1957) == Da vede dinò == {{Economisti_Cunnisciuti}} [[categoria:Ecunumistu|Polányi, Károly]] [[categoria:Ungrese|Polányi, Károly]] [[categoria:Biugrafia]] 65pxp85pu3jjneqsods0uewrkxto5su Scurpionu neru 0 13718 373822 334358 2021-06-02T09:42:21Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U scurpionu neru'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Euscorpius flavicaudis (Corsica).jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Euscorpius flavicaudis</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Arthropoda]]'' |----- | Classa | ''[[Arachnida]]'' |----- | Ordini | ''[[Scorpiones]]'' |----- | Famiglia | ''[[Euscorpiidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Euscorpius]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Euscorpius flavicaudis''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> DeGeer, 1778</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Euscorpius Southern France2.jpg|300px]] |----- |} U '''scurpionu neru''' (o [[scurpione neru]]) ([[Euscorpius flavicaudis]]) hè un tipu d'animali chì faci parti di a famiglia di l'Euscorpiidae. Hè cumunu in l'ariali di u [[Mari Tarraniu]]: in [[Algeria]], in [[Tunisia]], [[Italia]], in i[[Spagna]], in [[Corsica]], è in a parti miridiunali di a [[Francia]]. Pocu tempu fà, u scurpionu neru hè statu introduttu in [[Ingliterra]] è ancu in [[Uruguay]]. A piccula culonia di scurpionu neru chì ci hè avali in [[Ingliterra]], hè a più à nordu in u mondu. U scurpionu neru hè longu 3 à 5 cm. Hè neru neru, fora di a coda è di i patti chì sò giaddi. A so coda hè abbastanza fina. T'hà quattru paghji di patti giaddi. U scurpionu neru codigiaddu campa da 5 à 7 anni. Li ci voli dui anni par ghjunghja à l'ità adultu. A gestatzione dura da 10 à 14 mesa. Li piaci à u scurpionu neru à stà sottu à i petri o u legnu. Accadi à spessu ch'eddu stessi accantu à i casi. Ùn hè micca cunsidaratu com'è vilanosu, è in generali a pugnicatura di u scurpionu neru è com'è quidda d'un ragnu. U liveddu di tussicità ùn hè ch'è 1 annantu à una scala di 5. Ma à spessu, u scurpionu neru pizzica, inveci di pugna. U dulori hè com'è una pugnitura di [[vespa]]. Ci hè un dismurfisimu sissuali ind'è u scurpionu neru: a coda di u masciu hè più maiori cà quidda di a femina. U scurpionu neru manghja insetti, [[ragnu|ragna]]. Ma pò stà mori senza nutriscia si. Pà catturà a so preda, u scurpionu si movi lestru lestru. Parechji sinonimi di ''Euscorpius flavicaudi'' sò: * ''Scorpius algeriacus'' C. L. Koch 1838 * ''Scorpius massiliensis'' C. L. Koch 1837 * ''Scorpius monspessulanus'' C. L. Koch 1837 * ''Teuthraustes brasilianus'' Mello-Leitão 1931 ==In Corsica== U scurpionu neru (o [[scurpione neru]]) hè u scurpionu cumunu in [[Corsica]]. Hè ancu chjamatu a [[furbicetta]] (Dizz. ''U Muntese''). U scurpionu si piaci in i loca umiti è adumbrati, è si trova à spessu in i carciari. ==Rifarenzi== * Ciavatti, Petru (dir. redazzione) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana ==Liami== * [http://flavicaudis.altervista.org/ U scurpionu neru codigiaddu (in inglesu)] [[Categoria:Fauna di Corsica]] [[Categoria:Euscorpiidae]] fi2kc6f1kc7vwi3q6nxqgzwkeou1wpv Euscorpius flavicaudis 0 13719 218672 2010-05-29T15:38:40Z 90.29.85.188 Reindirizzamentu à [[Scurpionu neru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Scurpionu neru]] 7d0jqkedhrm7993rfqyd0evivrxcg0i Scurpione neru 0 13720 218676 2010-05-29T15:42:25Z 90.29.85.188 Reindirizzamentu à [[Scurpionu neru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Scurpionu neru]] 7d0jqkedhrm7993rfqyd0evivrxcg0i Furbicetta 0 13721 218682 2010-05-29T15:55:06Z 90.29.85.188 Reindirizzamentu à [[Scurpionu neru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Scurpionu neru]] 7d0jqkedhrm7993rfqyd0evivrxcg0i Aerospaziale 0 13724 218796 2010-05-30T04:28:30Z Sarvaturi~cowiki 188 Reindirizzamentu à [[Aerospaziali]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Aerospaziali]] 9vpdd369sxbia87577yggoytdt855rp Cummerciu 0 13725 362516 358022 2019-06-27T23:41:44Z Risto hot sir 15123 File wikitext text/x-wiki [[File:Wojciech_Gerson_-_Gdańsk_in_the_XVII_century.jpg|thumb|right|Gdańsk]] [[File:Accarias de Sérionne - Intérêts des nations de l'Europe, dévélopés relativement au commerce, 1766 - 5790093.tif|miniatura|''Intérêts des nations de l'Europe, dévélopés relativement au commerce'', 1766]] U '''cummerciu''' hè l'acquistu è a vendita di bè. Hè una di l'attività principale nantu à a quale si stabilisce l'[[ecunumia]]. L'evuluzione di u cummerciu 'ss'ultimi seculi hè tale ch'è avale tutti i paesi di u mondu facenu parte di un mercatu glubale senza cunfini. À parte da u terzu millenniu si vede un motu forte di [[anti-glubalizazione]] chì vole u ridissignà di i metudi di stu sittore impurtante di l'ecunumia. == Voce currelate == * [[Ecunumia]] * [[Finanza]] * [[Cummerciu elettronicu]] * [[Marketing]] [[Categoria:Economia]] k7y1bo2o0f23sk17i5x0tc6jsog2156 Agnosticisimu 0 13726 350962 350961 2015-07-09T17:33:08Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki L''''Agnosticisimu''' (chì vene da u [[Grecia|grecu]] ἀγνωστικισμός, chì anch'ellu vene da ἀγνoεῖν, ''a-gnoèin'', chì significheghja litteralmente ''ùn cunnosce micca'') hè 'sta forma di pensamentu chì ùn dà u ghjudiziu nantu à qualchì prublemu perchè ricunnosce chì ùn si hà micca una cunnuscenza sufficiente per pudè dà una risposta, o chì hè [[omu|umanamente]] impussibule à fà. Sta pusizione hè à l'ispessu pigliata nantu à u prublemu di a [[cunnuscenza]] di l'urighjine di l'[[Universu]], di l'esistenza di [[Diu]], ma qualchì volte pò ancu cuncernà a [[pulitica]], l'[[etica]] o ancu a [[sucietà]]. À l'ispessu accade chì l'agnostichi sò inculpati di esse "minefottisti" nantu à u prublemu di a [[fede]] è di ùn avè nisunu interessu spirituale o [[riligioni|riligiosu]]. U nome fubbe adupratu per a prima volta in u [[1869]] da u [[naturalisimu|naturalista]] [[Regnu Unitu|britannicu]] [[Thomas Henry Huxley]], per fà capisce a so pusizione nantu à a so [[fedi|cridenza]] in u [[Diu|Signore]]; u terminu divene cum'è una cuntrappusizione à l'antiche duttrine [[Cristianisimu|cristiane]] [[Gnosticisimu|gnostiche]], chì dicenu chì a cunnuscenza di a rialità ultima ([[gnosi]]) hè nentru à ogni [[omu]]. == Variante di agnosticisimu == * '''Agnosticisimu lighjeru''': chì hè cunsideratu cum'è un'upinione persunale. Questu cuncerna a [[omu|persona]] chì dice chì ùn c'hè micca cunnuscenza o cirtezza nantu à a rialità superiore. * '''Agnosticisimu forte''': chì hè cunsideratu cum'è un'affirmazione catigorica nantu à a cunnuscenza di e rialità superiore, perchè indicheghja chì questi ùn si ponu micca cunnosce è chì l'[[omu|esseru umanu]] ùn hè micca in cundizione per affirmà ne l'esistenza oppure nigà la. * '''Agnosticisimu apaticu''': hè quellu chì dicia ch'è a scuperta di e rialità superiore, s'ellu questu pò accade, ùn cambia micca a cundizione di l'[[omu]] è, per stu mutivu, e [[riligioni|riligione]] sò inutule. == Da leghje ancu == * [[Ateisimu]] * [[Gnosticisimu]] [[Categoria:Religione]] 20i2lct1cr5v0ruv2do0s5thci6zqvg Ateisimu 0 13727 374129 365161 2021-06-02T12:03:49Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki [[File:Atheismsymbol endorsed by AAI.svg|thumb|Ateisimu]] [[File:Irreligion map.png|thumb|]] L''''Ateisimu''' hè a nigazione di l'esistenza di [[Diu]] (da u grecu <i>θεος</i>, "Theos" = diu, pricidutu di l'alfa privativu) è chì ùn prufessa nisuna [[riligioni|riligione]] per cunvinzione persunale, è si distingue da l'[[agnosticisimu]] chì hè l'indifferenza versu ogni tipu di riligione. Una persona chì ùn crede micca hè un '''ateu'''. == Variante di l'Ateismu == Ne esistenu dui tipi: *L'Ateisimu forte *L'Ateisimu debule. <gallery class=center> File:Bezbozhnik u stanka 22-1929.jpg File:Descent of the Modernists, E. J. Pace, Christian Cartoons, 1922.jpg </gallery> == Da vede dinò == *[[Agnosticisimu]] [[category:Religione]] b7ypn2vmol2cpf5d3yl17ek5ty8hpg4 Buddisimu 0 13728 355931 336003 2016-12-02T16:56:14Z 2A01:E34:ED15:23C0:29FE:1628:DE9A:E6B U buddisimu un hè una riligioni wikitext text/x-wiki [[File:MonWheel.jpg|thumb|Dharmachakra]] U '''Buddisimu''' hè una [[filusufia]] chì si fonda annantu à l'insignamentu di [[Gautama Siddhartha]], dettu [[Śakyamuni]], maestru spirituale vissutu in l'[[India]] di u [[Nordu]] trà u [[563 a.C.]] è u [[483 a.C.]]. Fubbe chjamatu Buddha, sprissione chì vole dì "l'Illuminatu", "U Sveghjulu". [[Categoria:Religione]] 16jzqyh84pptv5t8xdmfkkvr1yheh0m Induisimu 0 13729 343511 332771 2015-05-08T20:10:56Z Magioladitis 2824 /* L’universu */All info is kept in Wikidata, removed: {{Link FA|ru}} using [[Project:AWB|AWB]] (10904) wikitext text/x-wiki L''''Induisimu''' (सनातन धर्म; Sanātana Dharma = "Eterna legge murale") hè cunsideratu nurmalmente cum'è a più antica frà e grande [[riligioni|riligione]] di u mondu. L'Induisimu hè caratterizatu da parechji sistemi di cridenze, pratiche è scritture. E so urighjine sò assai antiche è si rifiriscenu à a cultura Vedica. Hè a terza [[riligioni|riligione]] di u mondu per numeru di praticanti (1,05 miliardi di persone, u 96% di i quali in l'[[India]]). == Miti è credenze == L’Induisimu hè cumpletamente sfarente di e religioni chi no cunuscemu. Ùn si pò separàlu di speculazione filosofica è di a vita suciale (classe, caste, modi di vita). Hè d’apressu à tuttu què ch’elli s’imponenu u duvere suciale è l’imperativu murale (d’essenza religiosa). U dharma hè a legge murale, u meritu religiosu, l’ordine chi stabilisce tuttu ; hè a listessu tempu più è menu cà u nostru tarmine di « religione », ma chjè l’unica parola chi u possa traduce. À dilla franca, si nasce induistu, omu ùn pò micca diventallu parchì a condizione hè leata à i quadri generali di a vita indiana. L’Induisimu hè fattu d’acquisti diversi. * u [[vedìsimu]], chi resulta da a trasmissione è di e credenze è speculazioni di u [[Vedà]]. * divinità lucali * simbuli primitivi * sopravivenze animiste Si pudarìa pinsà chi l’Induisimu hè finalmente un mischju di culti elementarii senza leame incù u Vedìsimu. Ma pè una religione, ùn importanu tantu i sò elementi custitutivi : importa di più u sistemu novu ch’ella crea. E malgradu tutte l’analogìe incù altre forme di cultu, l’Induisimu hè un fattu cumpletamente originale, unicu. U panteone hè vastu. Cada figura divina hè à pocu pressu indipendente. S’ellu si cunsidera tutta a mitulugia, pudemu identificà 8 dei maiori chi sò più ò menu i « guardiani di u mondu », di origine vedica. * Surià, u Sole * Candrà, a Luna (diu masciu) * Vaiù, u ventu * Anghjì, u focu * Ghjamà, a morte è l’inferni (certe volte chjamatu Calà ò Dharmà) * Varunà, l’acque * Indrà, a piove è u fulmine * Cuberà, a ricchezza Ci sò tanti altri dei, ò gruppi di dei. A mitulugia induista ha sempre assimilatu credenze, conti, forme divine senza supprìmeli (ò raramente). === I dei principali === L’aspettu principale di mitulogia indiana classica hè a coesistenza, nantu à listessu nivelli teoricu, di trè dei principali : Brahmà, Vishnù, Scivà. Sta trinità hè chjamata ''trimurti'' in Sanscrittu (« e trè forme »). '''Brahmà''' ripresenta l’elementu creatore è ùn riceve micca adurazione particolare, nè cultu spiciale : ci hè un unicu tempiu dedicatu à Brahmà in tutta l’India ! (in Pushkar). Brahmà hè statu simile à a nuzione astratta originale ch’ellu ripresenta. À u cuntrariu, Vishnù è Scivà si spartenu a massa di i fideli. In parechje sette, equivalenu à l’Esse Supranu. L’opposizione tra sti dui dei, assai marcata in la literatura, hè debule ò inesistente in la pratica religiosa cuncreta. '''Vishnù''' hè sopratuttu vistu cum’è beneficu è bravu (ancu s’ellu tene dinò qualchi aspetti temevuli). Hè ripresentatu incù quatru attributi fundamentali : a conca, u discu, a massa è u lotu. Ma a sò mitulogia ùn hè tantu ricca : hè sopratuttu un diu durmendu, chjinatu nantu à a sò sarpe « infinita » Scescià à i mile capi. Medita, è quand’ellu si sparte, sorte da u sò billicu un lotu da duve sorte Brahmà pè créa un universu novu. Certe volte, hè ripresentatu nantu à a sò agula Garudà (chi tene u sùo propiu cultu). Tene diversi nomi : Ranganatha, Venkatescià, Tirupatì, Vithobal, Naraianà... U sò statutu di ''deus otiosus'' (diu supranu è ritiratu) l’obliga à delegà i sò puteri à diversi persunaghji. I più famosi sò l’avatara (« falate »), incarnazioni di Vishnù in lu mondu terrestre. I primi avatara sò teriomorfi (pesce, cuppulata, cignale...), po diventanu misti (omu-leone). L’ultimi avatara, i più famosi, sò antropomorfi : '''Ramà''' è sopratuttu '''Krishnà'''. '''Scivà''', u destruttore, hè più ambivalente : hè assimilatu à a morte, u tempu. Ma hè dinò « u beneficu », chi presede à i ghjochi sessuali è à a procreazione. A figura di Scivà « rè ballandu » incù e sò bracce multiple hè carcata di simbuli cosmichi. Hè dinò u prutettore di l’opere artistiche, ò l’asceta chi medita nantu à l’Himalaya. A sò cavalcatura hè u toru biancu Nandin. I sò avatara sò aspessu femini. === I dei femini === Ci sò divinità femine in tutta a ierarchia induista. À u nivellu più bassu, ci sò e ''gramadevatà'', dee campagnole, guasgi sempre femine. Ripresentanu quantunque à pocu pressu 75% di u cultu, sopratuttu in India meridionale. Po ci sò e "madre", spusate di i dei è tutte e sò forme. E più famose sò '''Satì''' a sposa fedele, '''Parvatì''' "figliola di a muntagna", '''Umà''' a benefica, '''Durgà''' l'inaccessibile, '''Candì''' a viulenta, '''Lakshmì''' a bellezza... Esiste dinò una populazione di dee aspessu cattive, e ''matricà'' (e "chjuche madre"), demone ò ogre chi pussedenu i zitelli è purtanu e malatie. == E speculazioni == === Generalità === Ind’e speculazioni indiane, u diu supranu ùn hè necessariamente creatore. È u diu creatore l’hè di manera astratta. Parchì creò ? Pè ghucà (''lilà'' : "ghjocu"). In la cosmolugia, tuttu principia incù a '''prakriti''', ò materia primitiva. Hè un continuum materiale chi porta in sè i trè composanti : * '''sattva''', u principiu bonu, luminosu * '''rajas''', u principiu impuru * '''tamas''', u principiu tenebrosu U mischju di sti trè principii, incù sfarente misure, compone u mondu fenomenale, fisicu è psichicu. Di stu mischju nascenu i cinqui elementi-primi (l’èteru, l’aria, u focu, l’acqua, a terra) chi costituiscenu l’ « ovu di Brahmà », vale à dì l’universu. In certe duttrine, tuttu cumincia incù Brahmà. === L’universu === L’ovu cosmicu (''brahmanda'') hè spertutu in duie metà. A metà superiore hè cumposta da sette pisi celesti. A metà inferiore dinò (u pisu più bassu sò l’inferni, u ''Naracà''). À mezu à i pisi celesti è à i pisi sottuterranii, ci hè u mondu terrestre : un discu chi tene u Monte Merù cum’è centru. [[Categoria:Religione]] axmg0cl2meb6zkhvz5rn1u0vm8h1fgr Esoterisimu 0 13730 332391 325841 2014-03-23T14:18:21Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki L''''esoterisimu''' o '''essoterisimu''' (da u [[lingua greca|grecu]] ''exoterikos'', esternu) hè una forma di [[riligioni|riligiusità]] chì ùn si avvale di [[iniziazione|riti iniziatori]], è hà pertantu una valenza pubblica, essendu accissibule à e ghjente chì sò fora di pratiche riligiose o di cumplessi [[duttrina|duttrinari]]. À l'ispessu hè basatu nantu à [[simbulu|simbuli]] esteriori di i quali ùn si cunnosce micca u significatu. [[Categoria:Religione]] 7dkyxxe516wqh8ikhpoe7lf5je4ql3a Misticisimu 0 13731 333470 325842 2014-03-23T14:40:12Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U '''misticisimu''' o a '''mistica''' (da u [[lingua greca|grecu]] ''mystikòs'' = misteriosu, è questu da ''myein'' = chjude, tace) hè a cuntimplazione di a diminsione di u [[sacru]] è ne cumporta una sperienza diretta, "à u di là" di u penseru logicu-discursivu è dunqua difficiulmente cumunicabile. In l'[[estasi]] mistica l'omu si unisce cù a "Verità ultima" di a propia esistenza è di l'intera rialità. == Mistica è riligione == L'[[estasi]] mistica si pò uttene à u terminu di un prucedimentu di ''prugressivu distaccu'' sia da a cunnuscenza sinsibule sia da quella raziunale, sinu à a perdita di l'"eiu" in u "tuttu", ma pò esse ancu raghjunta spuntaneamente, impruvisamente è senza cause apparente. L'episodi di estasi spuntanea sò l'[[Apparizione mariana|apparizione]] à i semplici pasturelli cum'è i mumenti fundanti in u percorsu di un grande maestru o di una riligione. {{quote|L'anghjulu di u Signore li apparse in una fiamma di focu in mezu à un cispugliu. Ellu guardò è eccu: u cispugliu brusgiava in u focu, ma issu cispugliu ùn si cunsumava micca.|[[Libru di l'Esodiu|Esodiu]] 3:2}} Si ponu distingue trè fasi di u sviluppu di una riligione. U primu stadiu hè quellu primitivu, in u quale cuntestu [[Lucien Lévy-Bruhl|Levy-Bruhl]] parla di "participazione mistica", induve u divinu hè simplicemente prisente dapertuttu, in e piante, in i fiumi, in a terra, in u celu, in l'animali, in ogni cosa è ùn ci sò micca distinzione in a cuscenza umana. U sicondu stadiu hè u mumentu criativu, appressu una ruttura cù u statu primurdiale divene nicessaria una ricumpusizione, questu hè u mumentu criativu di una [[riligioni|riligione]] in a quale l'energie sò inversiate à u sviluppu di i temi è di i [[mitu|miti]] rilativi, la mistica ùn hà micca un rolu in questa fase perchè l'energie sò didicate à a custruzione ma quandu una riligione hà raghjuntu un impiantu cunsulidatu, una diffusione è un'istituziunalizazione cu ghjerarchie è riti, in istu mumentu si sente u distaccu da u cuntattu urighjinale cù u [[Diu|divinu]] è u si ricerca dinò, per culmà u botru chì si creò. È si sviluppanu e mistiche. In tutte e grande [[riligioni|riligione]] di u mondu ci sò currente mistiche. Fundate nantu à a ricerca persunale è nantu u cuntattu direttu cù u divinu, e currente mistiche ponu appare anarchiche è in cuntrastu cù l'istituzione di e Chjese, è s'è hè vera chì ist'ultime hannu cumpiitu forme di ripressione versu i moti estrimisti o versu singuli espunenti chì esprimianu una tiulugia "eretica", hè vera ancu chì tutte e Chjese hannu elettu mistichi cum'è i massimi esempi di a propia fede. Cum'è scrive [[Giordano Berti]] in u "Dizionario dei Mistici" (Milano 1999, p.7), "ogni riligione è in gradu di offre parechje strade mistiche, chì ponu avè toni estremi, sinu aberranti, ma chì currispundenu ovviamente à una nicessità interiore (per esempiu e pinitenze chì si sottuponghenu certi monachi medioevali, à e turture sciamaniche, à i dighjuni prulungati di l'asceti [[induisimu|induisti]] è jainisti). Dunqua, a mistica pò esse à tempu un puntu di cuntattu o ancu un fattore di nettu distaccu è frà e diverse riligione propiu perchè hè rilativa à differenti bisogni spirituali, in parte innati è in parte indotti da e culture è da e tradizione lucale. * In u [[Cristianisimu]], da i primi tempi si ritrovanu currente mistiche, qualchì une integrate è altre espulse cum'è [[eresia|eretiche]], lo [[gnosticisimu]], in [[Asia minore]] è in [[Egittu]] i [[Padri di u disertu]]. In l'[[Ortudussia]] sò accittate forme di ricerca mistica cum'è l'[[esicasimu]]. In ambitu [[Catolicisimu|catolicu]], trà e persunalità mistiche si ponu ricurdà [[Santa Ildegarda di Bingen|Ildegarda di Bingen]], [[Meister Eckhart]], [[Tiresa d'Avila]], [[San Giovanni della Croce|Ghjuvanni di a Croce]], in quellu [[Luteranisimu|prutestante]] [[Jakob Böhme]]; ma la mistica nun disdegna l'umili, per esempiu la piccula [[Santa Bernadetta Soubirous|Bernadetta di Lourdes]]. [[Tommaso d'Aquino|San Tummasu d'Aquinu]], di u quale l'opera ùn hè micca di tipu misticu, pare avè vissutu qualchì une intense spirienze mistiche versu a fine di a so vita. * In l'[[ebraisimu]], la [[Qabbalah|cabala]] hè a currente esoterica chì hà e radiche in i listessi lochi è in i stessi tempi chè a furmazione di e currente mistiche cristiane ma si sviluppa vigurosamente da u X seculu ([[Abramu Abulafia]]), c'è eppoi u [[Chassidim|cassidismu]] natu in Pulonia in u XVIII seculu è l'anomalu motu di u ''sabbatianismu'' di [[Sabbatai Zevi]] in u XVII seculu. * In l'[[islam]], e currente mistiche si trovanu attornu à u [[sufismu]], ma tutta a riligione hà un'influenza mistica. E persunalità: [[Al Ghazali]], [[Gialal al-Din Rumi]], [[Ibn Arabi]] * U [[manicheisimu]] si strutturava in classe induve putianu divene sacerdoti solu i pridistinati scigliendu una via di [[ascesi]]. * U [[buddhisimu]] basatu "tiulogicamente" nantu à a ricerca individuale hà cunsintitu u sviluppu di currente mistiche cum'è, per esempiu, u [[Buddhisimu Zen|Zen]]. * In e [[riligioni|riligione]] di i populi primitivi, u [[sciamanisimu]] cunsente u cuntattu direttu cu e divinità. I mistichi ponu avè cumpurtamenti simplicemente anticunfurmisti o estremi, à u limite cumparabili à i disasgi mintali di la fullia. In i primi seculi di u [[Cristianisimu]] i [[Stilita|stiliti]] vivianu una vita di dighjunu e di prighera, i maestri [[zen]] impartianu insignamenti cu azzione chì eranu contru ogni logica. A mistica hà influenzatu l'[[alchimia]] in una fase priscientifica è appoi a [[psiculugia]] cù [[Carl Gustav Jung]]. [[Categoria:Religione]] 4ltnnx78j13qmw6ef82hc2gzmw4ztkh Buddhisimu 0 13732 218823 218822 2010-05-30T06:59:52Z Sarvaturi~cowiki 188 Reindirizzamentu à [[Buddisimu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Buddisimu]] 3h28zojiwbhnmwkcdpa7krri5dvltjk Fede 0 13733 218829 2010-05-30T07:08:27Z Sarvaturi~cowiki 188 Reindirizzamentu à [[Fedi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Fedi]] qm82dlqta01cblc7hhdj81yuk0rdhw0 Islam 0 13734 218839 2010-05-30T07:21:11Z Sarvaturi~cowiki 188 Reindirizzamentu à [[Islamu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Islamu]] et0l8dqjryx2utifbhmzqh1j6eject2 Predore 0 13735 343512 333992 2015-05-08T20:10:58Z Magioladitis 2824 All info is kept in Wikidata, removed: {{Link FA|it}} using [[Project:AWB|AWB]] (10904) wikitext text/x-wiki '''Predore''' hè una [[cumuna]] [[Italia|taliana]] di a [[pruvincia di Bergamo]], in a [[Lumbardia]]. Teni 1.886 abitanti. [[Categoria:Cumuna d'Italia]] [[Categoria:Lumbardia]] dnc7v9fqznuro8cyuqalau1t88nov6x Léon Walras 0 13738 376617 376449 2021-09-02T22:59:19Z Jun Misugi 295 /* Da vede dinò */ cat wikitext text/x-wiki [[File:Lwalras.jpg|thumb|200px|right|Ritrattu di Léon Walras]] '''Marie Esprit Léon Walras''' (natu u [[16 di decembre]] di u [[1834]] in [[Évreux]], è mortu u [[5 di ghjennaghju]] di u [[1910]] in [[Clarens]], [[Svizzera]]) fù un [[economia|economistu]] [[Francia|francese]] associatu cù a creazione di a [[teoria di l'equilibriu generale]]. Fù consideratu da [[Joseph Schumpeter]] cumu unu di i più grandi economisti. Ebbe una influenzia maiò, ancu dopu a so morte, sopr'è economisti cumu [[Kenneth Arrow]] è [[Gérard Debreu]], chì anu anch'elli travagliatu nant'a teoria di l'equilibriu generale (è anu ricevutu u [[Prezzu Nobel]] pè quesse ricerche). == Biografia == [[File:Walrass.jpg|thumb|left|200px|Léon Walras]] Walras era u figliolu di [[Auguste Walras]], un altru economistu francese, chì s'era interessatu à a reforma suciale è agraria. Walras fece e so studie primu in u collegiu di [[Caen]], pò in u liceu di [[Douai]]. Diventò [[baccalaureatu|baccillieru]]-ès-lettere in u [[1851]], è [[baccalaureatu|baccillieru]]-ès-scienze dui anni dopu. Hè accitatu in u [[1854]] in l'[[École des Mines]] in [[Parigi]], ma e studie d'ingeneriu ùn l'interessonu micca, è abandunò sta scola. Finisce i so studie in [[filosofia]], [[storia]] è ancu [[economia pulitica]]. [[Antoine-Augustin Cournot]], un cundiscepulu di u so babbu, li inculcò u raziunalisimu è l'usu di e [[matematiche]] in l'economia. Léon Walras si dichjarava [[socialisimu|socialistu]]. == U fundatore di u marginalisimu == Cù [[William Jevons]], [[Carl Mendger]], ma independamente d'elli, inventò u cuncettu d'«[[utilità marginale]]». In u senu di ciò chì pudemu chjamà a «rivoluzione marginalista», tantu i cuncetti sò novi riguardu à a teoria classica di u valore, fundò a [[Scola di Lausanne]]. Difatti, pudemu fà a distinzione tra trè scole marginaliste : * a [[Scola di Lausanne]], cù Léon Walras, è u so successore [[Vilfredo Pareto]] * a [[Scola di Vienna]], cù [[Carl Menger]] * a [[Scola di Cambridge]], cù [[William Jevons]] == U tastighjime walrasinu == U tastighjime walrasinu hè u nome datu à un mecanisimu di fissazione di i prezzi. Walras imagineghja un persunaghju fittivu : u «commissaire priseur», chì deve fissà i prezzi. In u principiu di u ciclu, i vendidori è i cumpradori si prisentanu nant'u [[mercatu (economia)|mercatu]]. U cummissariu annunzia un prezzu, è riceve informazione nant'a dumanda è l'ufferta à 'ssu prezzu. S'è l'equilibriu ùn si face à 'ssu prezzu, ne fissa un altru, fin'à chì l'equilibriu si faccia. == Opare maestre == [[File:Walras - Théorie mathématique de la richesse sociale, 1883 - 5834436.tif|thumb|''Théorie mathématique de la richesse sociale'', 1883]] * ''Francis Saveur'', 1858. * "Annantu à a pruprietà intellettuale - De la propriété intellectuelle", 1859, in u ''Journal des économistes''. * ''L'économie politique et la justice; Examen critique et réfutation des doctrines économiques de M. P.J. Proudhon précédes d'une introduction à l'étude de la question sociale'', 1860. * "Paradossi economichi - Paradoxes économiques I", 1860, in u ''Journal des économistes''. * "Teuria critica di l'impositu - Théorie critique de l'impôt", 1861. * ''Annantu à l'impositu in u cantone di Vaud - De l'impôt dans le Canton de Vaud'', 1861. * ''Les associations populaires de consommation, de production et de crédit'', 1865. * "A borsa è u creditu - La bourse et le crédit", 1867, ''Paris Guide''. * ''Ricerca di l'ideale suciale - Recherche de l'idéal social'', 1868. * "Principu d'una teuria matematica di u scambiu - Principe d'une théorie mathématique de l'échange", 1874, in u ''Journal des économistes''. * ''Elementi d'ecunumia pulitica pura - Éléments d'économie politique pure, ou théorie de la richesse sociale'' * "Currespundenza trà M. Jevons, prufessore à Manchester, è M. Walras, prufessore à Lausanna - Correspondance entre M. Jevons, professeur a Manchester, et M. Walras, professeur a Lausanne", 1874, in u ''Journal des économistes''. * "Un nuovo ramo della matematica. Dell' applicazione delle matematiche all' economia politica", 1876, in u ''Giornale degli economisti''. * ''Teuria matematica di a ricchezza suciale - Théorie mathématique de la richesse sociale'', 1883. * "Notice autobiographique de Léon Walras", 1893. * ''Études d'économie sociale; Théorie de la répartition de la richesse sociale'', 1896. * ''Études d'économie politique appliquée; Théorie de la production de la richesse sociale'', 1898. * "Teuria di u creditu - Théorie du crédit", 1898, ''Revue d'économie politique''. * "Annantu à l'equazione di a circulazione - Sur les équations de la circulation", 1899, ''Giornale degli economisti'' * "Cournot è l'Ecunumia Matematica - Cournot et l'Économique Mathématique", 1905, ''Gazette de Lausanne''. * "A pace per a Ghjustizia suciale è u liberu scambiu - La Paix par la Justice Sociale et le Libre Échange", 1907, ''Questions Pratiques de Legislation Ouvrière''. * ''U Statu è u camminu di ferru - L'état et le chemin de fer''. * "Leone Walras, Autobiografia", 1908, ''Giornale degli Economist''i. * "Un initiateur en économie politique, A.A. Walras", 1908, ''La Revue du Mois''. * "Ecunumia è meccanica - Économique et méchanique", 1909, ''Bulletin de la Société Vaudoise de Sciences Naturelles'' == Da vede dinò == * [[teoria di l'equilibriu generale]] * [[microeconomia]] {{Economisti_Cunnisciuti}} [[Categoria:Ecunumistu|Walras, Léon]] [[Categoria:Francesu|Walras, Léon]] [[Categoria:Biugrafia]] 69xz8nbj7izzu6pe9gmawf46lbzux0t Utilità marginale 0 13739 361630 334928 2019-02-03T17:22:27Z Texvc2LaTeXBot 14804 Replacing deprecated latex syntax [[mw:Extension:Math/Roadmap]] wikitext text/x-wiki In [[economia]], l'utilità marginale d'un avere o d'un serviziu hè l'utilità ch'un agente economicu piglia da a consomazione d'una quantità supplementare di 'ssu avere o serviziu. Pè una [[funzione d'utilità]] <math>U</math> è quantità consumate <math>X</math> è <math>Y</math> di dui averi : :<math>U : \begin{array}[t]{lcl}\mathbb R^{+} \times \mathbb R^{+} &\rightarrow & \mathbb R^{+} \\ (X,Y) & \mapsto & U(X,Y) \end{array} </math> Definimu l'utilità marginale di a consumazione di u primu avere cù a [[derivata]] parziale raportu à <math>X</math> di a funzione d'utilità : :<math>\ U_{X}'= \frac{\partial U}{\partial X}</math> Quessa utilità marginala diminuisce cù a quantità d'averi consumati. Pè esempiu, sè avemu digia dui stilo, l'utilità d'un stilo supplementare saria debula, cumparata à cio chi saria sè un avemiamu mancunu stilo. == Da vedè dinò == * [[Marginalisimu]] * [[Valore d'utilità]] [[Categoria:Economia]] [[de:Nutzenfunktion#Grenznutzen]] kmcmb9i1z3b6s9f4vmqp1x2s48ni53l Valore d'utilità 0 13740 334955 325846 2014-03-23T15:10:04Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki In [[economia]], l'utilità marginale è, in a teoria di u valore, quella chi dice chi u valore d'un avere dipende di a sò utilità è micca di u travagliu necessariu à a so produzione. L'economisti chi sustenenu quessa teoria sò i neoclassichi. Marx da quessa definizione di u valore-utilità : {{quote|Pè principia, un avere, in u linguagiu di l'economisti inglesi, hè «una cosa necessaria, utile o aggradevule in a vita», un ugettu ch'omu vole, un mezzu d'esistenza in u sensu u più largu di u termine. U valore d'utilità cumu aspettu di un avere coincide cù l'esistenzia fisica di l'avere. U frumentu, pè esempiu, ha un valore d'impiegu sfarente di quella di u cotone, di u vetru, di u paperu, ecc... Un valore-utilità un ha valore chi in impiegu, è un hè realisatu ch'in u processu di consomazione. Un stessu valore-utilità pò esse impiegatu di sfarente manere. Ma a stesura di e sò applicazione hè limitata da a so esistenzia cume ugettu cu caracteristiche specifiche. In più, ùn hè solu determinatu di manera qualitativa, ma ancu quantitativa. Sfarenti valori-utilità avenu sfarente misure chi dipendenu di e sò caracteristiche fisiche ; pè esempiu, un bacinu di frumentu, un manu di paperu, trè pedi di penna. Qualchisia a so forma suciala, a richezza cunsiste sempre in valori-utilità […]. Da u savore di u frumentu, ùn si pò sapè quale l'ha produttu : un servu russianu, un paisanu francese, o un capitalistu inglese. Invece i valori-utilità sirvenu un bisognu suciale, è dunque esistanu in a squadru sociale, ùn mostranu è relazione suciale di a produzione. Pè esempiu, prendemu cume valore-utilità un avere cume un diamantu. Un pudemu dì, videndulu, chi hè un avere. Quandu sirve cume valore-utilità estetica o mecanica sopra u collu di una curtigiana, o ind'è e mani d'un tagliatore di vetru, hè un diamantu è micca un avere. Cusi, u valore-utilità, issendu independente da qualchisia forma economica, si trova fora da a sfera d'invistigazione di l'economia pulitica. […] U valore-utilità hè l'entità fisica induve una relazione economia specifica (valore di scambiu) si sprima|[[Karl Marx]]<ref>http://www.marxists.org/archive/marx/works/1859/critique-pol-economy/ch01.htm#2</ref>}} == Paradossu di u diamantu è di l'acqua == U paradossu di l'acqua è di u diamantu hè un paradossu natu in a teoria classica di u valore. Fù enunciata da [[Adam Smith]] di a manera seguente : {{quote|Un c'hè nunda di più utile che l'acqua, ma cù acqua ùn si pò cumprà quasi nunda ; ammalappena si pò avè nunda in scambiu. Un diamantu, à u cuntrariu, ùn ha nisunu valore d'impiegu, ma si pò a spessu scambiàlu scontr'una quantità maiò d'altre mercanzie|<ref>Ricerca annant'a natura è e cause di a ricchezza di e nazione, 1776, [[Adam Smith]]</ref>}} == Referimenti == <references/> == Da vedè dinò == * [[valore di scambiu]] [[Categoria:Economia]] iwfzgr729ed3jc8r8wr61l3o12cnpf4 Valore di scambiu 0 13741 334956 325847 2014-03-23T15:10:05Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U valore di scambiu hè u cuntrariu di u [[valore d'utilità]]. Inde a [[teoria di u valore]], dice chi u valore d'un avere ùn dipende micca di l'utilità data da a consumazione d'un produttu o d'un serviziu, ma di u travagliu necessariu à a sò produzzione, è dunque à ciò chi si pò cumprà incu ellu. == Paradossu di l'acqua è di u diamantu == U paradossu di l'acqua è di u diamantu hè un paradossu natu in a teoria classica di u valore. Fù enunciata da [[Adam Smith]] di a manera seguente : {{quote|Un c'hè nunda di più utile che l'acqua, ma cù acqua ùn si pò cumprà quasi nunda ; ammalappena si pò avè nunda in scambiu. Un diamantu, à u cuntrariu, ùn ha nisunu valore d'impiegu, ma si pò a spessu scambiàlu scontr'una quantità maiò d'altre mercanzie|<ref>Ricerca annant'a natura è e cause di a ricchezza di e nazione, 1776, [[Adam Smith]]</ref>}} == Referimenti == <references/> == Da vedè dinò == * [[Valore d'utilità]] [[Categoria:Economia]] gbag6k4pqilh60cfktbdafiwbxxyy9x Categoria:Ecunumistu 14 13743 376543 376503 2021-09-01T23:01:59Z Jumpy01 11155 Jumpy01 hà spustatu a pagina [[Categoria:Economisti]] à [[Categoria:Ecunumistu]]: singulare, supranu wikitext text/x-wiki [[Categoria:Economia]] [[Categoria:Biugrafia]] 8kqzwl8896s6de47cpubzbhzof5afz5 Saluta 0 13744 219302 2010-06-05T21:11:56Z 82.237.203.33 Reindirizzamentu à [[Salute]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Salute]] fqxsuof2ad7v9cj227wnvhs5rk7fpcn Cucina 0 13745 353323 350099 2016-03-10T16:49:52Z DARIO SEVERI 10718 + link wikitext text/x-wiki A '''cucina''' hè l'inseme di e tecniche di preparazione di l'alimenti in u scopu di a so consomazione da esseri umani. Ci hè una grande diversità di e gastronomie tra u mondu, è u tempu, postu chi hè influenzata da è risorse locale, a [[cultura]] è e credenze, o ancu u stadu d'evoluzione di e tecniche. == A cucina ind'è i tempi antichi == ''Clicatte [[cucina antica|qui]] pè leghjè l'articulu cumpiettu nant'a cucina antica'' [[File:17-alimenti, umido,Taccuino Sanitatis, Casanatense 4182..jpg|thumb|170px|right]] A parte di testi cunservati da l'[[Antiquità]], o d'ugetti ritrovi durante sbulechi [[archeologia|archeologichi]], pudemu avè una idea di ciò ch'era a cucina di 'ssi tempi antichi. == A cucina tradiziunale == A cucina tradiziunale hè a preparazione di piatti in u rispettu di a tradizione d'un rughjone. Esempii sò u [[cassoulet]] in u rughjone di [[Castelnaudary]], a [[paella]] in [[Spagna]] o torna i [[storzapretu|storzapreti]] in [[Corsica]]. Lista di qualchi ricette tradiziunale francese cunnisciute : * [[impulighjata britonna]] * «[[fondue]]», sputicu di l'Alpe * «[[cassoulet]]», piattu di fasgioli cù carne d'anatra, sputicu di u rughjone di Toulouse * a [[flammekueche]] d'Alsazia <gallery> File:Caribbean dinner plate.jpg|[[Caraibe]], Bovu, pulastru, fasgioli è banana in un piattu File:Fondue p1150668.jpg|«Fondue» File:Ablo.jpg|[[Togo]], Cinque ''Ablo'' di granone File:Fish_stuffed_with_Thai_herbs.jpg|[[Tailandia]], ''Pae cha pashonn'' (Pescii et legumi) File:Cassoulet.cuit.jpg|[[Tolosa]], «caçolet», o «cassoulet» in francese File:GaletteCidre.JPG|[[Britannia]], impulighjata britonna tradiziunala </gallery> == A cucina gastronomica == A cucina gastronomica hè una cucina di lussu, simbolu di qualità. Impiega produtti «nobili» cume u [[caviar]]. == A nuvella cucina == [[File:Jacques Lameloise, escabèche d'écrevisses sur gaspacho d'asperge et cresson.jpg|thumb|200px|left|esempiu di «nuvella cucina»]] L'apelazione «nuvella cucina», impiegata digià in u 18u seculu pè traduce u rigettu di e tradizione anziane, rivene in l'anni 1970. A nuvella cucina privileghja e cucere corte, è e salze legere. Incurage l'inventività è a messa in causa di l'alianze abituale di i produtti (carne è [[vinu rossu]], pesciu è [[vinu biancu]], ecc...) Invece hè assai criticata, sopratuttu pè e so porzione ridutte, ha una influenza maiò nantu u restu di a gastronomia. == A cucina molecularia == A cucina molecularia studia u materiu elementariu compunendu l'ingredienti, pè ottimizà e reazzione chimiche chi s'operanu in i mischji, e cucere, ecc... U so scopu hè di ammaistrà 'ssi fenomeni chimichi chi accadenu in a cucina. == A cucina corsa == ''Cliccate [[cucina corsa|qui]] pè leghjè l'articulu cumpiettu nant'à cucina corsa'' [[File:Pulenda-1.jpg|thumb|right|200px|Cucina corsa]] A Corsica cunnosce una gastronomia propia à a so cultura, caracterisata da l'impiegu importante di castagne (farina castagnina, ecc...), di granu (cume in tutte e cucine occidentale), di carne purcina (cignale, carnugliu purcinu), è di latte (casgiu). Esempii di ricette di cucina corsa sò : {{Gastrunumia corsa}} == Cucina è sucetà == E ricette di cucina, ma ancu a manera di manghjà, cambianu d'un rughjone à l'astru, d'una cultura à l'astra. A cucina face dunque parte di l'imagine d'un [[paese]] è di a so cultura. Face parte ancu di a so [[identità naziunale]] cume patrimoniu culturale naziunale. A difusione di una cucina naziunale in u mondu è dunque un elementu di l'irradiamentu culturale di 'ssu paese. Esempii chi lu mostranu sò a [[cucina francese]], [[cucina americana|americana]] ([[fast food]]) o torna [[cucina taliana|taliana]]. A u cuntrariu, a cucina di qualchi paesi, cume u [[Regnu Unitu]] o a [[Russia]], pertantu putenti ùn s'hè mai sparsa in lu mondu. Di manera generale, a [[sociologia]] cunsidera a cucina cume un fenomenu privatu. Pertantu, dapoi u 20u seculu, a cucina hè diventatu ùn ugettu di a politica sanitaria (prublemi di «malbouffe», di obesità, ecc...). A cucina hè ancu stata cunsiderata cume un [[arte]]. == Lochi == I produtti culinarii si pudenu consumà in parechji lochi. U più spessu, si consumanu in casa soia, ma ci sò ancu i [[restorante|restoranti]], e cantine, o i [[fast-food]]. == A tecnica == Pè cucinà, ci volè à ammaistrà tecniche particularie, cume u cundiziunamentu di l'alimenti, a selezzione di i produtti, o ancu i modi di cucera. ==Da vede dinò== *[[pumata]] *[[ragnoli]] == Ligami esterni == * [http://www.cliquecorse.com/Recettes.shtml Ricette di cucina corsa] (in francese) [[categoria:Cucina]] hgww2ekrtv8o0t1heudg3w6cr2wld3s Patri nostru 0 13746 219495 2010-06-08T16:23:05Z 90.29.211.111 Reindirizzamentu à [[Patre nostru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Patre nostru]] if6276l3hlziwq27fplwhv3qjvuq1p2 Fast food 0 13747 367096 350076 2020-06-04T19:59:58Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Burger King Whopper Combo.jpg|thumb|right|Un menu ind'è [[Burger King]]]] Fast food hè una parulla inglese chì vole dì : «alimentazione rapida». Si manghja in i ristoranti «fast food». L'esempiu u più emblematicu di fast food hè a cucina di [[McDonald's]], una catena di ristoranti [[Stati Uniti|americana]], chì prupone (frà altri alimenti) [[hamburger]]s, [[fritte]], è [[soda]]. Ma esistanu ancu altri tippi di fast-food, cume a [[pizza]], u [[kebab]], a [[currywurst]], i [[panini]] o ancu e [[bruschetta|bruschette]]. == Critiche == [[File:McDonald's in Moscow, 2008.jpg|thumb|left|Un MacDonald's in [[Moscù]]]] U fenomenu di i «fast-food» hè assai criticatu, sopratuttu per esse pocu dieteticu, è per a so cucina di mediocre qualità. Diffatti, l'alimenti pruposti in i ristoranti fast-food sò, di manera generale, abbastanza grassi, è cusì favuriscenu a crescita di u fenomenu di l'[[obesità]]. Esistanu ancu critiche scontr'u fattu di manghjà di manera troppu rapida, mentre u ripastu hè una stonda riposu è di convivialità. E catene di fast-food sò ancu criticate da l'[[alter-mundialisimu|alter-mundialisti]] chì vedenu in elle imprese multinaziunale capitaliste, ch'ùn rispettarianu nè i clienti, nè l'impiegati, nè l'[[ambiente]]. Infine, ci hè una critica annantu à u fattu chì u fast-food, presente in ogni paese (fora di paesi cume a [[Corea di u Nord]]), u fast-food uniforma a gastronomia è una rispetta micca e particularità lucale. L'azzione di [[José Bové]] in Francia, u muvimentu [[slow food]] o ancu i documentarii cume [[Super Size Me (sinemà)|Super Size Me]] sò esempii di 'ssa opposizione à u fenomenu di i fast-food. == Tipi di fast-food == Qui hè un elencu di tipi di fast-food : * [[snacking]] * [[hamburger]] * [[kebab]] * [[fritte]] * [[currywurst]] * [[sandwich]] * [[panini]] * [[fish and chips]] * [[tacos]] * [[tapas]] * [[sushi]] * [[hot-dog]] * [[nuggets]] * [[sushi]] * [[croque-monsieur]] <gallery> File:Kebab.JPG|Un [[kebab]] File:HotDog.jpg|Un [[hot-dog]] File:Pepperoni pizza.jpg|Una [[pizza]] americana (peperoni pizza) File:Fast food chicken.jpg|Nuggets di pulastru File:Italian Sandwich.jpeg|Un sandwich talianu File:Fish and chips.jpg|U [[fish and chips]] inglese File:2007feb-sushi-odaiba-manytypes.jpg|[[Sushi]] File:Croque monsieur.jpg|U [[croque-monsieur]] </gallery> == Esempii di catene di fast-food == A ristorazione rapida cumporta parechje grande catene di ristoranti, suvente in franchizia. Cusi, [[Subway]] ha più di 32 000 ristoranti in 91 paesi <ref>[http://world.subway.com/Countries/frmLocatorResult.aspx?CC=fra&LC=FRE&Mode= Indirizzi di i ristoranti Subway nant'u situ uffiziale di l'impresa]</ref>, McDonald's più di 31 000, ecc... U gruppu Yum ! Brands hè u leader mundiale incù più di 33 000 ristoranti in u mondu è catene cume [[Pizza Hut]], [[KFC]], [[Taco Bell]], ecc... <div style="-moz-column-count:3; column-count:3; -webkit-column-count:3"> * [[241 Pizza]] (Ontario, Canada) * [[A&W]] (Stati Uniti, Canada) * [[All Chicken]] (Ingliterra, Francia) * [[Applebee's]] (Stati Uniti, Mondu) * [[BBQ Chicken]] ([[Corea]], [[Viet Nam]]) * [[La Belle Province (restaurant)|La Belle Province]] (Québec) * [[Bert's]] (Francia, Mezzu-Oriente) * [[La Boîte à Pizza]] (Francia, Benelux, Stati Uniti, Cina) * [[Boston Market]] (Stati Uniti) * [[Brioche Dorée]] (Francia, Mondu) * [[Burger King]] (Stati Uniti, Mondu) * [[Carl's Jr.]] (Stati Uniti, Mondu) * [[Chez Ashton]] (Québec) * [[Class'Croute]] (Francia, Belgica, Luxembourg) * [[Craker Barrel]] (Stati Uniti) * [[La Croissanterie]] (Francia, Auropa) * [[Délifrance]], (Auropa, Asia, Antille) * [[Denny's]] (Stati Uniti) * [[Domino's Pizza]] (Stati Uniti, Mondu) * [[Dunkin' Donuts]] (Stati Uniti, Mondu) * [[l'Épi Gaulois]] (Francia) * [[Fat Burger]] (Stati Uniti) * [[Hardee's]] (Stati Uniti, Mondu) * [[Harvey's]] (Canada) * [[Hawaiian BBQ]] (Stati Uniti) * [[Hooters]] (Stati Uniti, Mondu) * [[IHOP]] (Stati Uniti) * [[Jack in the Box (restaurant)|Jack in the box]] (Stati Uniti) * [[KFC]] (Stati Uniti, Mondu) * [[Lina's]] (Francia) * [[Long John Silver's]] (États-Unis) * [[McDonald's]] (Mondu) * [[Mike Wong]] (Mondu) * [[Merguez Factory]] (Francia) * [[Mezzo di Pasta]] (Francia) * [[La Mie Câline]] (Francia, Belgica, Spagna) * [[Mike's]] (Québec) * [[Pasta Cosy]] (Francia) * Pat à Pain (Francia) * [[Paul (sucetà)|Paul]] (Francia, Mondu) * [[Pizza Delight]] (Canada) * [[Pizza Hut]] (Stati Uniti, Mondu) * [[Pizza Plazza]] (Francia) * [[Point Chaud]] (Francia) * [[El Pollo Loco]] (Stati Uniti) * [[Pomme de Pain]] (Francia, Maroccu) * [[Première Moisson]] (Québec) * [[Quick (ristorazione)|Quick]] (Belgica, Francia, Auropa) * [[Quiznos]] (Stati Uniti, Canada, GB, Irlanda, Islanda, Corea) * [[Scores]] (Québec) * [[Sonic Drive-In]] (Stati Uniti, Messicu) * [[Subway (restauration)|Subway]] (Stati Uniti, Mondu) * [[Taco Bell]] (Stati Uniti, Mondu) * [[Tim Hortons]] (Canada, Stati Uniti) * [[Valentine (restauration)|Valentine]] (Québec) * [[Wendy's]] (Stati Uniti, Canada) * [[Whataburger]] (Stati Uniti) </div> == U fast-food in Corsica == Ancu in [[Corsica]] esiste u fenomenu di u fast-food, è ci si pò truvà ristoranti di hamburgers o ancu di kebab o di sushi. U snacking hè assai spartu. Ma a specifità di u fast-food in Corsica hè chì e grande catene ùn ci si sò quasi micca stallate. Ci si trova quantunque, dapoi pocu tempu, un Quick in [[Aiacciu]]. == Referimenti == <references/> == Da vedè dinò == * [[cucina]] *[[Pumata]] [[categoria:Società]] hbz6sqo4yl4dykq4wz67w6fl9xzt5ta Federazione 0 13749 371595 327427 2021-01-05T05:42:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U federalisimu hè una di e forme chì ùn [[statu]] pò piglià. U federalisimu hè un'unione trà sfarenti stati suvrani chì aduttanu una costituzione. U mudellu di u federalisimu hè a [[costituzione di i Stati Uniti]], scritta in u 1787. A federazione ùn si deve micca cunfonde cù a [[cunfederazione]]. A sfarenza trà i dui hè chì in una cunfederazione, statu federale ùn ci n'hè. I stati federali ùn si devenu mancu cunfonde cù i stati unitarii decentralizati o regionalisti, cume a [[Spagna]]. Un statu federale deve avè trè caratteristiche : * a '''soprapusizione''' : u livellu federale è u nivellu naziunale si suprapusanu. Esistanu dunque dui ordini ghjuridici, ogni statu avendu una costituzione propia, è una corte suprema, è cetera... * a '''participazione''' à l'esecutivu è a u legislativu federale. Esiste sempre in un statu federale una camera ind'u [[parlamentu]] pè riprisentà di manera in principiu uguale ogni statu. Un esempiu di quessa hè u [[Senatu di i Stati Uniti]], duve ogni statu manda dui senatori. A participazione à l'esecutivu hè più ristrinta, in generale. L'esempiu u piu cumpitu hè in Svizzera, duve i membri di l'esecutivu riprisentanu un [[cantone]], è induve c'hè un sistemu di giru tra i cantoni. U modu d'elezzione di u [[presidente di i Stati Uniti]] hè ancu una manera di fà participà i stati à l'esecutivu federale. Ben intesu, u principiu di participazione vole ancu dì chì i stati participeghjanu à u putere costituente. * l''''autonomia''' : ogni statu hà u so guvernu propiu, è e so leghje propie. A costituzione federale, chì sirve ancu di pattu, face a lista di e cumpentenze di u guvernu federale è di i stati chì formanu a federazione. Una corte suprema deve pronunzià si nant'à i conflitti trç u statu federale è i stati. == Esempii di stati federali == [[File:Map of federal states.svg|thumb|300px|In verde, i paesi federali]] * [[Germania]] * [[Belgica]] * i [[Stati Uniti]] * l'[[Australia]] * a [[Svizzera]] * u [[Nigeria]] * ecc ... == A Francia : una federazione? == Qualchi ghjuristi si ponenu a quistione di sapè s'è a [[Francia]], cù u statutu speciale di a [[Nuvella Caledonia]], ùn saria micca diventata una federazione piattata.<ref>http://cat.inist.fr/?aModele=afficheN&cpsidt=17183231</ref> == Referimenti == <references/> trosm5yhbiqwyo52uetxlp6ioi56h9c Wikipedia:Indice rapidu 4 13751 368362 220947 2020-07-27T19:58:30Z Jumpy01 11155 layout, pale green wikitext text/x-wiki L''''indice rapidu''' permette di vede a lista alfabetica secondu u gruppu di duie lettere chì si selezziona. Pruvate à cliccàcci. {| class="plainlinks" style="width: 75%; font-family:monospace; padding: 2px; background: #98FB98; border: 2px solid gray; margin: 0 auto;" |- |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Aa}} Aa] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ab}} Ab] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ac}} Ac] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ad}} Ad] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ae}} Ae] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Af}} Af] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ag}} Ag] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ah}} Ah] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ai}} Ai] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Aj}} Aj] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ak}} Ak] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Al}} Al] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Am}} Am] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=An}} An] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ao}} Ao] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ap}} Ap] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Aq}} Aq] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ar}} Ar] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=As}} As] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=At}} At] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Au}} Au] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Av}} Av] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Aw}} Aw] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ax}} Ax] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ay}} Ay] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Az}} Az] |- |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ba}} Ba] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Bb}} Bb] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Bc}} Bc] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Bd}} Bd] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Be}} Be] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Bf}} Bf] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Bg}} Bg] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Bh}} Bh] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Bi}} Bi] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Bj}} Bj] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Bk}} Bk] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Bl}} Bl] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Bm}} Bm] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Bn}} Bn] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Bo}} Bo] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Bp}} Bp] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Bq}} Bq] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Br}} Br] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Bs}} Bs] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Bt}} Bt] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Bu}} Bu] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Bv}} Bv] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Bw}} Bw] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Bx}} Bx] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=By}} By] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Bz}} Bz] |- |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ca}} Ca] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Cb}} Cb] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Cc}} Cc] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Cd}} Cd] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ce}} Ce] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Cf}} Cf] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Cg}} Cg] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ch}} Ch] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ci}} Ci] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Cj}} Cj] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ck}} Ck] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Cl}} Cl] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Cm}} Cm] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Cn}} Cn] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Co}} Co] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Cp}} Cp] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Cq}} Cq] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Cr}} Cr] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Cs}} Cs] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ct}} Ct] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Cu}} Cu] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Cv}} Cv] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Cw}} Cw] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Cx}} Cx] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Cy}} Cy] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Cz}} Cz] |- |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Da}} Da] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Db}} Db] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Dc}} Dc] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Dd}} Dd] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=De}} De] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Df}} Df] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Dg}} Dg] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Dh}} Dh] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Di}} Di] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Dj}} Dj] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Dk}} Dk] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Dl}} Dl] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Dm}} Dm] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Dn}} Dn] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Do}} Do] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Dp}} Dp] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Dq}} Dq] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Dr}} Dr] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ds}} Ds] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Dt}} Dt] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Du}} Du] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Dv}} Dv] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Dw}} Dw] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Dx}} Dx] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Dy}} Dy] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Dz}} Dz] |- |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ea}} Ea] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Eb}} Eb] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ec}} Ec] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ed}} Ed] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ee}} Ee] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ef}} Ef] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Eg}} Eg] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Eh}} Eh] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ei}} Ei] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ej}} Ej] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ek}} Ek] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=El}} El] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Em}} Em] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=En}} En] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Eo}} Eo] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ep}} Ep] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Eq}} Eq] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Er}} Er] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Es}} Es] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Et}} Et] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Eu}} Eu] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ev}} Ev] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ew}} Ew] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ex}} Ex] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ey}} Ey] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ez}} Ez] |- |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Fa}} Fa] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Fb}} Fb] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Fc}} Fc] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Fd}} Fd] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Fe}} Fe] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ff}} Ff] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Fg}} Fg] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Fh}} Fh] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Fi}} Fi] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Fj}} Fj] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Fk}} Fk] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Fl}} Fl] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Fm}} Fm] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Fn}} Fn] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Fo}} Fo] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Fp}} Fp] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Fq}} Fq] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Fr}} Fr] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Fs}} Fs] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ft}} Ft] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Fu}} Fu] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Fv}} Fv] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Fw}} Fw] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Fx}} Fx] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Fy}} Fy] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Fz}} Fz] |- |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ga}} Ga] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Gb}} Gb] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Gc}} Gc] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Gd}} Gd] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ge}} Ge] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Gf}} Gf] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Gg}} Gg] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Gh}} Gh] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Gi}} Gi] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Gj}} Gj] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Gk}} Gk] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Gl}} Gl] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Gm}} Gm] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Gn}} Gn] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Go}} Go] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Gp}} Gp] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Gq}} Gq] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Gr}} Gr] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Gs}} Gs] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Gt}} Gt] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Gu}} Gu] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Gv}} Gv] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Gw}} Gw] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Gx}} Gx] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Gy}} Gy] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Gz}} Gz] |- |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ha}} Ha] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Hb}} Hb] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Hc}} Hc] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Hd}} Hd] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=He}} He] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Hf}} Hf] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Hg}} Hg] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Hh}} Hh] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Hi}} Hi] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Hj}} Hj] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Hk}} Hk] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Hl}} Hl] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Hm}} Hm] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Hn}} Hn] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ho}} Ho] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Hp}} Hp] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Hq}} Hq] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Hr}} Hr] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Hs}} Hs] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ht}} Ht] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Hu}} Hu] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Hv}} Hv] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Hw}} Hw] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Hx}} Hx] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Hy}} Hy] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Hz}} Hz] |- |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ia}} Ia] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ib}} Ib] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ic}} Ic] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Id}} Id] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ie}} Ie] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=If}} If] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ig}} Ig] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ih}} Ih] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ii}} Ii] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ij}} Ij] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ik}} Ik] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Il}} Il] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Im}} Im] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=In}} In] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Io}} Io] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ip}} Ip] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Iq}} Iq] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ir}} Ir] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Is}} Is] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=It}} It] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Iu}} Iu] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Iv}} Iv] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Iw}} Iw] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ix}} Ix] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Iy}} Iy] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Iz}} Iz] |- |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ja}} Ja] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Jb}} Jb] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Jc}} Jc] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Jd}} Jd] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Je}} Je] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Jf}} Jf] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Jg}} Jg] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Jh}} Jh] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ji}} Ji] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Jj}} Jj] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Jk}} Jk] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Jl}} Jl] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Jm}} Jm] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Jn}} Jn] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Jo}} Jo] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Jp}} Jp] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Jq}} Jq] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Jr}} Jr] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Js}} Js] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Jt}} Jt] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ju}} Ju] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Jv}} Jv] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Jw}} Jw] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Jx}} Jx] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Jy}} Jy] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Jz}} Jz] |- |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ka}} Ka] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Kb}} Kb] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Kc}} Kc] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Kd}} Kd] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ke}} Ke] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Kf}} Kf] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Kg}} Kg] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Kh}} Kh] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ki}} Ki] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Kj}} Kj] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Kk}} Kk] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Kl}} Kl] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Km}} Km] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Kn}} Kn] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ko}} Ko] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Kp}} Kp] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Kq}} Kq] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Kr}} Kr] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ks}} Ks] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Kt}} Kt] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ku}} Ku] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Kv}} Kv] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Kw}} Kw] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Kx}} Kx] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ky}} Ky] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Kz}} Kz] |- |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=La}} La] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Lb}} Lb] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Lc}} Lc] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ld}} Ld] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Le}} Le] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Lf}} Lf] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Lg}} Lg] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Lh}} Lh] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Li}} Li] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Lj}} Lj] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Lk}} Lk] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ll}} Ll] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Lm}} Lm] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ln}} Ln] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Lo}} Lo] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Lp}} Lp] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Lq}} Lq] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Lr}} Lr] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ls}} Ls] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Lt}} Lt] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Lu}} Lu] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Lv}} Lv] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Lw}} Lw] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Lx}} Lx] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ly}} Ly] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Lz}} Lz] |- |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ma}} Ma] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Mb}} Mb] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Mc}} Mc] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Md}} Md] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Me}} Me] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Mf}} Mf] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Mg}} Mg] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Mh}} Mh] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Mi}} Mi] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Mj}} Mj] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Mk}} Mk] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ml}} Ml] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Mm}} Mm] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Mn}} Mn] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Mo}} Mo] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Mp}} Mp] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Mq}} Mq] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Mr}} Mr] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ms}} Ms] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Mt}} Mt] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Mu}} Mu] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Mv}} Mv] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Mw}} Mw] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Mx}} Mx] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=My}} My] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Mz}} Mz] |- |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Na}} Na] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Nb}} Nb] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Nc}} Nc] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Nd}} Nd] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ne}} Ne] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Nf}} Nf] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ng}} Ng] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Nh}} Nh] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ni}} Ni] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Nj}} Nj] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Nk}} Nk] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Nl}} Nl] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Nm}} Nm] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Nn}} Nn] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=No}} No] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Np}} Np] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Nq}} Nq] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Nr}} Nr] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ns}} Ns] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Nt}} Nt] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Nu}} Nu] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Nv}} Nv] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Nw}} Nw] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Nx}} Nx] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ny}} Ny] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Nz}} Nz] |- |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Oa}} Oa] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ob}} Ob] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Oc}} Oc] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Od}} Od] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Oe}} Oe] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Of}} Of] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Og}} Og] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Oh}} Oh] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Oi}} Oi] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Oj}} Oj] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ok}} Ok] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ol}} Ol] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Om}} Om] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=On}} On] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Oo}} Oo] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Op}} Op] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Oq}} Oq] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Or}} Or] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Os}} Os] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ot}} Ot] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ou}} Ou] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ov}} Ov] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ow}} Ow] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ox}} Ox] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Oy}} Oy] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Oz}} Oz] |- |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Pa}} Pa] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Pb}} Pb] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Pc}} Pc] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Pd}} Pd] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Pe}} Pe] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Pf}} Pf] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Pg}} Pg] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ph}} Ph] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Pi}} Pi] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Pj}} Pj] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Pk}} Pk] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Pl}} Pl] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Pm}} Pm] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Pn}} Pn] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Po}} Po] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Pp}} Pp] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Pq}} Pq] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Pr}} Pr] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ps}} Ps] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Pt}} Pt] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Pu}} Pu] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Pv}} Pv] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Pw}} Pw] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Px}} Px] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Py}} Py] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Pz}} Pz] |- |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Qa}} Qa] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Qb}} Qb] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Qc}} Qc] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Qd}} Qd] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Qe}} Qe] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Qf}} Qf] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Qg}} Qg] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Qh}} Qh] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Qi}} Qi] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Qj}} Qj] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Qk}} Qk] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ql}} Ql] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Qm}} Qm] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Qn}} Qn] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Qo}} Qo] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Qp}} Qp] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Qq}} Qq] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Qr}} Qr] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Qs}} Qs] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Qt}} Qt] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Qu}} Qu] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Qv}} Qv] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Qw}} Qw] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Qx}} Qx] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Qy}} Qy] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Qz}} Qz] |- |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ra}} Ra] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Rb}} Rb] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Rc}} Rc] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Rd}} Rd] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Re}} Re] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Rf}} Rf] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Rg}} Rg] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Rh}} Rh] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ri}} Ri] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Rj}} Rj] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Rk}} Rk] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Rl}} Rl] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Rm}} Rm] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Rn}} Rn] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ro}} Ro] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Rp}} Rp] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Rq}} Rq] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Rr}} Rr] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Rs}} Rs] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Rt}} Rt] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ru}} Ru] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Rv}} Rv] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Rw}} Rw] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Rx}} Rx] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ry}} Ry] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Rz}} Rz] |- |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Sa}} Sa] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Sb}} Sb] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Sc}} Sc] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Sd}} Sd] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Se}} Se] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Sf}} Sf] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Sg}} Sg] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Sh}} Sh] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Si}} Si] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Sj}} Sj] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Sk}} Sk] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Sl}} Sl] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Sm}} Sm] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Sn}} Sn] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=So}} So] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Sp}} Sp] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Sq}} Sq] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Sr}} Sr] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ss}} Ss] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=St}} St] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Su}} Su] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Sv}} Sv] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Sw}} Sw] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Sx}} Sx] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Sy}} Sy] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Sz}} Sz] |- |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ta}} Ta] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Tb}} Tb] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Tc}} Tc] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Td}} Td] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Te}} Te] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Tf}} Tf] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Tg}} Tg] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Th}} Th] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ti}} Ti] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Tj}} Tj] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Tk}} Tk] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Tl}} Tl] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Tm}} Tm] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Tn}} Tn] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=To}} To] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Tp}} Tp] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Tq}} Tq] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Tr}} Tr] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ts}} Ts] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Tt}} Tt] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Tu}} Tu] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Tv}} Tv] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Tw}} Tw] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Tx}} Tx] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ty}} Ty] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Tz}} Tz] |- |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ua}} Ua] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ub}} Ub] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Uc}} Uc] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ud}} Ud] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ue}} Ue] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Uf}} Uf] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ug}} Ug] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Uh}} Uh] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ui}} Ui] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Uj}} Uj] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Uk}} Uk] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ul}} Ul] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Um}} Um] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Un}} Un] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Uo}} Uo] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Up}} Up] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Uq}} Uq] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ur}} Ur] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Us}} Us] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ut}} Ut] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Uu}} Uu] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Uv}} Uv] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Uw}} Uw] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ux}} Ux] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Uy}} Uy] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Uz}} Uz] |- |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Va}} Va] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Vb}} Vb] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Vc}} Vc] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Vd}} Vd] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ve}} Ve] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Vf}} Vf] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Vg}} Vg] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Vh}} Vh] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Vi}} Vi] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Vj}} Vj] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Vk}} Vk] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Vl}} Vl] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Vm}} Vm] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Vn}} Vn] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Vo}} Vo] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Vp}} Vp] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Vq}} Vq] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Vr}} Vr] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Vs}} Vs] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Vt}} Vt] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Vu}} Vu] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Vv}} Vv] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Vw}} Vw] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Vx}} Vx] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Vy}} Vy] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Vz}} Vz] |- |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Wa}} Wa] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Wb}} Wb] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Wc}} Wc] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Wd}} Wd] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=We}} We] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Wf}} Wf] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Wg}} Wg] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Wh}} Wh] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Wi}} Wi] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Wj}} Wj] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Wk}} Wk] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Wl}} Wl] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Wm}} Wm] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Wn}} Wn] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Wo}} Wo] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Wp}} Wp] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Wq}} Wq] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Wr}} Wr] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ws}} Ws] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Wt}} Wt] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Wu}} Wu] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Wv}} Wv] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ww}} Ww] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Wx}} Wx] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Wy}} Wy] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Wz}} Wz] |- |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Xa}} Xa] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Xb}} Xb] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Xc}} Xc] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Xd}} Xd] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Xe}} Xe] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Xf}} Xf] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Xg}} Xg] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Xh}} Xh] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Xi}} Xi] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Xj}} Xj] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Xk}} Xk] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Xl}} Xl] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Xm}} Xm] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Xn}} Xn] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Xo}} Xo] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Xp}} Xp] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Xq}} Xq] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Xr}} Xr] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Xs}} Xs] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Xt}} Xt] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Xu}} Xu] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Xv}} Xv] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Xw}} Xw] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Xx}} Xx] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Xy}} Xy] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Xz}} Xz] |- |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ya}} Ya] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Yb}} Yb] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Yc}} Yc] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Yd}} Yd] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ye}} Ye] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Yf}} Yf] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Yg}} Yg] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Yh}} Yh] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Yi}} Yi] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Yj}} Yj] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Yk}} Yk] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Yl}} Yl] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ym}} Ym] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Yn}} Yn] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Yo}} Yo] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Yp}} Yp] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Yq}} Yq] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Yr}} Yr] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ys}} Ys] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Yt}} Yt] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Yu}} Yu] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Yv}} Yv] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Yw}} Yw] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Yx}} Yx] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Yy}} Yy] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Yz}} Yz] |- |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Za}} Za] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Zb}} Zb] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Zc}} Zc] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Zd}} Zd] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Ze}} Ze] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Zf}} Zf] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Zg}} Zg] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Zh}} Zh] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Zi}} Zi] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Zj}} Zj] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Zk}} Zk] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Zl}} Zl] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Zm}} Zm] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Zn}} Zn] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Zo}} Zo] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Zp}} Zp] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Zq}} Zq] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Zr}} Zr] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Zs}} Zs] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Zt}} Zt] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Zu}} Zu] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Zv}} Zv] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Zw}} Zw] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Zx}} Zx] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Zy}} Zy] |[{{SERVER}}{{localurl:Special:Allpages|from=Zz}} Zz] |} [[Category:Wikipedia]] lp29cqtho7xbo3wc1h52s0vf1njg7jh America Latina 0 13752 371944 371936 2021-02-05T20:39:04Z Jumpy01 11155 Annullate le modifiche di [[Special:Contributions/2804:1054:3010:C1C0:A0FD:FBDC:308:4B92|2804:1054:3010:C1C0:A0FD:FBDC:308:4B92]] ([[User talk:2804:1054:3010:C1C0:A0FD:FBDC:308:4B92|discussione]]), riportata alla versione precedente di [[User:Sarvaturi~cowiki|Sarvaturi~cowiki]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[America meridiunale]] k93ikdngk1hbbuf26guiskb2jxa93jc Ghjesù Cristu 0 13753 219867 2010-06-12T05:51:55Z Sarvaturi~cowiki 188 Reindirizzamentu à [[Gesù Cristu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Gesù Cristu]] 6buinbawblfxk5nmvw7mau7x6ic99r1 Fiume 0 13754 371424 362659 2021-01-05T05:35:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Ponte-novu1.jpg|thumb|250px|right|Un fiume, u [[Golu]]]] Un '''fiume''' hè un corsu d'[[acqua]] chì si lampa nant'à u [[mare]] o un [[oceanu]]. ==Da vede dinò== *[[Idrografia]] *[[Portu (fiume)]] *[[Solenzara (fiume)]] [[Categoria:Giugrafia]] t27aydehw2m65qatieb10eni6g60cke Anzianu ponte di U Vechju 0 13760 364277 351262 2019-10-03T11:21:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Pont du Vecchio.jpg|right|thumb|300px|L'anzianu ponte di U Vechju]] L' '''Anzianu ponte di U Vechju''' hè un [[ponte]] di [[Corsica]]. Hè situatu trà [[Vivariu]] è [[Venacu]], sopra à u [[fiume]] di [[U Vechju]]. A so cuncezzione hè stata fatta da [[Gustave Eiffel]]. U ponte hè statu custruitu à a fine di u seculu XIX, da u 1891 à u 1893. U custruttore fù Guglielmu Tollinchi, è l'ingeniere era Maurice Koechlin. U ponte hè longu 170,96 metri è altu 84 metri sopra l'[[acqua]] di u [[fiume]]. A struttura mettalica di a parte suprana di u ponte era distinata à permette u passaghju di u camminu di ferru di Corsica, [[U Trinichellu]]. A parte suttanu invece, fatta in petra scalpillinata, incù a so arcata, era per cuntinuà u stadone è permette u passaghju di e [[vitture]]. L'anzianu ponte di U Vechju hè statu scrittu cum'è [[storia|munimentu storicu]] u 29 [[lugliu]] di u 1976. Po fù classatu cum'è munimentu storicu in u [[1992]]. À i [[ghjorni]] d'oghje, l'anzianu ponte di U Vechju hè statu abandunatu è rimpiazzatu da u ponte novu di U Vechju. ==In a cultura corsa== [[File:Ponte di U Vechju.jpg|left|300px]] Ci conta [[Roccu Multedo]] (1994, p. 101) chì l'anzianu ponte di U Vechju era unu di i lochi ind'ellu ci eranu e battaglie di i mazzeri, a siconda notte di [[nuvembre]]. Siont'è Multedo, ci eranu quà i cumbatti frà i mazzeri di[[ Venacu]] è quelli di [[Vivariu]]. ==Referenze== * Multedo, Roccu (1994), U mazzerisimu - Le mazzérisme, L'originel, Parighji [[Categoria:Munimentu di Corsica]] [[Categoria:Ponte di Corsica]] d5cnclbp0p2oi1anbe3vqo0zvfukrwi Vuvuzela 0 13770 350536 350505 2015-07-09T09:15:33Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Vuvuzela-DD.jpg|thumb|145px|right]] A '''vuvuzela''' (: /vuːvuːˈzeɪlə/ ), chjamata dinò ''lepetata'' hè una [[trumbetta]] longa d'un [[metru]] usata ind'i stadi di [[ballò]] futbol [[Africa di u Sudu|sudafricani]].'Ssu [[strumentu]] uriginali è famosu pà u so rimori, hè statu pupularizatu soprattuttu da a Cuppa di i Cunfederazioni in u [[2009]] è cù a Cuppa di u Mondu di [[pallò|Futbol]] di u [[Cuppa di u Mondu di 2010|2010]], sempri in [[Africa di u Sudu]]. Hè stata criticata pà u rimori ch'idda faci, stimatu à 130 dB. ==Da vede dinò== *[[Cialamella]] *[[Mandulinu]] *[[Riberbula]] *[[À cappella]] [[Categoria:Strumenti musicali]] 1felql67o3mlrcnmwqvwlkx78bdhf7z Aeruportu di Dong Hoi 0 13791 350944 349035 2015-07-09T17:06:42Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:DHAirport4.jpg|240px|thumb|right|Aeruportu di Dong Hoi]] {{c-supranu}} L''''Aeruportu di Dong Hoi''' hè l'aeruportu di [[Dong Hoi]], [[Quang Binh]], [[Vietnam]]. Hè situatu à 6 chilometri à u [[nordu]] di a cità. == Destinazione == * [[Vietnam Airlines]] ([[Hanoi]], [[Ho Chi Minh cità]]) ==Da vede dinò== *[[Aeruportu di Ca Mau]] *[[Aeruportu di Cam Ranh]] *[[Aeruportu di Can Tho]] *[[Aeruportu di Con Dao]] *[[Aeruportu di Da Nang]] *[[Aeruportu di Dong Tac]] *[[Aeruportu di Lien Khuong]] *[[Aeruportu di Tan Son Nhat]] == Ligami == * [http://nacorp.com.vn/52/349/703.html U situ di l'aeruportu di Dong Hoi] ([[lingua inglese|inglese]]) [[Categoria:Aeruportu di Vietnam]] [[Categoria:Vietnam]] soy7g676g4x9j40zl02nznz2jfrur6t Aeruportu di Tan Son Nhat 0 13792 350947 349029 2015-07-09T17:08:22Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Tansonnhat11.jpg|240px|thumb|right|Aeruportu di Tan Son Nhat]] {{c-supranu}} L''''Aeruportu di Tan Son Nhat''' (SGN, VVTS) hè l'aeruportu di [[Ho Chi Minh Cità]], [[Vietnam]]. Hè situatu à 7 chilometri à u [[nordu]] di a cità. ==Da vede dinò== *[[Aeruportu di Ca Mau]] *[[Aeruportu di Cam Ranh]] *[[Aeruportu di Can Tho]] *[[Aeruportu di Con Dao]] *[[Aeruportu di Da Nang]] *[[Aeruportu di Dong Hoi]] *[[Aeruportu di Dong Tac]] *[[Aeruportu di Lien Khuong]] == Ligami == * [http://www.hochiminhcityairport.com U situ di l'aeruportu di Tan Son Nhat] ([[lingua francese|francese]] è [[lingua inglese|inglese]]) [[Categoria:Aeruportu di Vietnam|Tan Son Nhat]] [[Categoria:Vietnam]] 64jt2zhy1dz4bb7hlvrf466kihqpvfo Categoria:Aeruportu di Vietnam 14 13793 335386 325855 2014-03-23T18:07:30Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Aeruportu]] [[Categoria:Vietnam]] qz16f7glmrbks7aurbwwouiz4brukql Nova Caledonia 0 13797 372467 354567 2021-04-05T10:11:29Z 37.170.162.187 wikitext text/x-wiki <!-- {{Coord|21|30|S|165|30|E|type:country|display=title}} {{Dipendenza |nomuCurrente=Nova Caledonia |nomuCumpletu=Nova Caledonia |nomuUfficiale=Nouvelle-Calédonie |linkBandera=Flag of France.svg |paginaBandera=Bandera di a Nova Caledonia |linkLucalizzazione=LocationNewCaledonia.png |linkMappa=Loyalty Islands map.png |mottu=''Pè L'indipendenza'' |statu={{FRA}} |lingua=[[Lingua francese|Francesu]] |altrilingui= [[Lingua polinesiana|Polinesianu]], [[Lingua corsa|Corsu]] |capitale=[[Nouméa]] |capitaleAbitanti=91.386 |capitaleAbitantiAnnu=2004 |guvernu=[[Cullettività d'oltremari|Cullettività ''sui generis'']] |elencu capi di statu=[[Capi di satu Francesi|Presidenti]] |presidenti=[[Nicolas Sarkozy]] |elencu capi di guvernu=Presidenti di u guvernu |primuMinistru=[[Harold Martin]] |superficieTutale=18.575 |superficieOrdine=154 |superficieAcqua=trascurabile |pupulazioniTutale=230.789 |pupulazioniAnnu=2004 |pupulazioniOrdine=176 |pupulazioniDensità=13 |pupulazioniDensitàOrdine=200 |cuntinente=[[Oceania]] |orario=[[Tempu coordinatu universale|UTC]] +11 |muneta=[[Francu CFP]] |PIL=8.820 |PILMuneta=$ |PILAnnu=2007 |PILOrdine= |PILprocapite=36.376 |PILprocapiteMuneta=$ |PILprocapiteAnnu=2007 |PILprocapiteOrdine= |tld=[[.nc]] |innu=[[A Marsigliese]] |festa= |note= }} --> A '''Nova Calidonia''' (o '''Nova Caledonia''') (in [[Lingua francese|francese]]: ''Nouvelle-Calédonie'') hè una [[Cullittività d'oltrimari|cullittività francesa d'oltrimari]] particulari, situata in l'[[Uceanu Pacificu]] suduccidintali. U so capilocu hè [[Nouméa]]. I so abitanti sò chjamati ''Neucaliduniani''. == Storia == [[File:Two Kanak (Canaque) warriors posing with penis gourds and spears, New Caledonia.jpg|thumb|170px|left|Dui guerrieri kanacchi,in circa 1880]] Ughjettu di litica frà [[Gran' Britagna]] è Francia duranti a prima mità di u [[XIX seculu]], l'isula divintò pussidimentu francesu in [[1853]]. Sirvì da [[culonia penali]] par quattru dicennii à parta da u [[1864]]. A vita pulitica hè cumplicata da u fattu chì a pupulazioni indigena [[Milanesia]]na, a cumunità [[Kanak]], hè avali una minuranza (44%) à causa di u diclinu di a pupulazioni è di l'immigrazioni sottu u duminiu francesu. U restu di a pupulazioni hè cumpostu da i discindenti di i dipurtati francesi, cunnisciuti com'è ''[[caldoche]]s'', è da una piccula minuranza estu-asiatica.<br /> Di a Nova Calidonia facini parti ancu l'[[Isuli Loyauté]] ([[Marè]], [[Lifou]], [[Ouvea]], [[Tiga (isula)|Tiga]], [[Mouli]] è [[Faiava]]) è l'[[Isula di i Pini]]. A rivindicazioni di l'indipindenza da parti di u "Front de Liberation Nationale Kanak Socialiste (FLNKS)" principiò in u [[1985]]. U FLNKS (vidatu da [[Jean Marie Tjibaou]], assassinatu in u [[1989]]) dumandava a criazioni di un statu, chjamatu 'Kanaky'. L'agitazioni purtò à una crescita di l'autunumia incù l'[[Accordi di Matignon (1988)|Accordi di Matignon]] di [[1988]] è l'[[Accordu di Noumea]] di [[1998]]. Un [[referendum]] par l'indipindenza si tinarà prima di [[2014]]. == Pusizioni == È situata à circa 1500&nbsp;km à livanti di a costa australiana, in a zona sudu-uccidintali di l'[[Uceanu Pacificu]].<ref name=Agostini/> == Pupulazioni == In 2010 si stima chì a pupulazioni aghji raghjuntu i 253.743 abitanti. Bona parti di eddi stà in u capilocu [[Nouméa]] (in 2007 l'agglumeratu urbanu cuntava circa 156.000 abitanti).<ref name=Agostini/> I principali gruppi etnichi sò dui: quiddu [[milanesia]]nu (45,1% di a pupulazioni) è quiddu [[Auropa|auropeu]] (34,1%). Esistini altri minuranzi trà i quali quidda [[pulinesia]]na (11,6%) è quidda [[indunesia]]na (2,5%).<ref name=Agostini/> === Riligioni<ref name=Agostini/> === A pupulazioni hè in maiò parti cristiana (u 54% di a pupulazioni hè cattolica, u 14% prutistanti è u 2,1% di altri cunfissioni cristiani). A parti ristanti di a pupulazioni hè liata à altri riligioni (27%) è à l'Islamu (2,7%). === Lingua === A lingua ufficiali di u paesi hè u [[Lingua francesa|francesu]], è à tempu à quist'ultimu sò prutetti altri lingui à liveddu naziunali: u [[Lingua kanacca|kanaccu]] affirenti à l'aria [[Lingui austrunesiani|austrunesiana]] chì hà subitu molti influssi lessicali è funetichi da l'[[Lingua indunisiana|indunisianu]] rindendu si simili à quiddu. À u liveddu turisticu, cummirciali è insignatu puri in i scoli hè parlatu ancu l'[[Lingua inglesa|inglesu]] com'è in u restu di u mondu; sta lingua hà suscitatu moltu intaressu in u paesi data a grandi vicinanza incù l'[[Australia]]. == Ecunumia è Cumunicazioni<ref name=Agostini/> == L'attività ecunomica di maiò rilievu hè l'estrazzioni è l'elaburazioni di u [[nicheli]]. In 2010 di stu metallu ni sò stati estratti 138.000 tonni. In u 2009 in u Paesi si sò cuntati 99.000 intrati è un tutali di 141 milioni di [[Dullari americani|dullari]] di intrati grazia à u [[turisimu]], un'antru sittori ecunomicu impurtantu. Par quantu riguarda u sittori primariu, in u stessu annu sò stati cultivati 2.600 tonni di [[granonu]] è 16.500 di [[noci di coccu]]; inoltri sò stati cuntati 90.000 buini, 37.000 suini, 12.000 equini è 600.000 vulatili. Infini, sò stati ricavati 16.618 [[metri cubi]] di lignamu è 5.742 tonni di pesci. A reta stradali si stendi par 4.926&nbsp;km. In u capilocu, oltri à u portu più impurtanti di l'isula, si trova un aeruportu. Circa 3 parsoni annantu à 10 ani accessu à internet. == Arti == L'arti principali hè a [[scultura]], imprudata com'è urnamentu par i capanni à tettu conicu. Si creani pilastri antrupumorfi alti ancu un metru è mezu è u tettu hè impriziusitu da figuri di antinati oppuri dicurazioni astratti. Numarosu è variatu hè u numaru di mascari, esibiti duranti i festi. Particulari sò i picculi "testi-muneta" chì dicorani i scettri di cirimonia.<ref>Gabriel Mandel, ''Arti Etnica'', Mondadori, Milanu, 2001, pag.114</ref> == A bandera == [[File:Flag of FLNKS.svg|thumb|left|240px|Bandera di u muvimentu par l'indipindenza (FLNKS)]] Di lugliu 2010 à u triculori francesu hè statu ufficialamenti affiancatu un' insegna <ref name=telegraph>{{Cita news |nomu=Bonnie|casata=Malkin|titulu=New Calidonia adopts second flag in compromise over French rule |url=http://splashurl.com/oasr2l4|http://splashurl.com/oasr2l4 Daily Telegraph]] |editori= |data=20 lugliu 2010 |accessu=28 lugliu 2010}}</ref> cuncipita da u ''[[Front de Libération Nationale Kanak et Socialiste|Fronti di Libarazioni Naziunali Kanaccu è Sucialistu]] (FLNKS)'', un partitu puliticu chì lotta par l'indipindenza di l'isula. Sta bandera fù aduttata da u partitu in u [[1980]] è hè cumposta di trè [[Fascia araldica|fasci]] orizuntali di uguali diminsioni. Da testa à fondu i culori sò u [[turchinu]] ([[Pantone]] 286c), [[rossu]] (Pantone 032c) è [[verdi]] (Pantone 347c) incù a prisenza di un chjerchju di culori [[giaddu]] (Pantone 102c) chì a lunghezza di u so diamitru hè dui terzi di l'altezza di a bandera è spustatu versu u latu di u [[pinnonu]]. U chjerchju hè burdatu di [[neru]] è à u so internu ci hè un disegnu di listessu culori. U turchinu simbulizeghja u celi è soprattuttu l'[[uceanu]] chì circonda l'isula. U rossu rapprisenta u sangui virsatu da i [[kanacchi]]i duranti a so lotta par l'[[indipindenza]], u [[sucialisimu]] è l'unità. U verdi simbulizeghja infini a terra è, par estinsioni, l'antinati sippidditi sottu ad edda. U discu giaddu rapprisenta u [[soli]] mentri u disegnu à u so internu hè una ''flèche faitière'', un tipu di freccia chì adorna i tetti di i casi di u postu, [[totem]] di l'antichi paesi kanacchi. == Omunimia == Una culonia britannica in u Nordu America chjamata ''Nova Calidonia'' s'unì à l'[[Isula di Vancouver]] par furmà a culonia di a [[Culumbia Britannica]], chì s'unì dopu à a [[Canada|Cunfiderazioni Canadesa]] è divintò una pruvincia di u [[Canada]]. U terminu ''Calidonia'' hè u nomu [[Lingua latina|latinu]] chì definia anticamenti l'attuali [[Scozia]]. == Amministrazioni<ref name=Agostini >{{cita|Calendario Atlanti De Agostini 2012||DEAGO}}</ref> == A Nova Calidonia hè dutata di un statutu spiciali, diffarenti da quiddu di l'altri prubità stratarrituriali francesi. Hè amministrata da un Altu Cummissariu. À u liveddu tarrituriali, u Guvernu hè asercitatu da un Cungressu furmatu da i cumpunenti di l'assemblei pruvinciali, par un tutali di 54 membri. I trè assemblei pruvinciali sò aletti à u suffraghju univirsali ogni 5 anni. In u [[Parlamentu francesu]] a Nova Calidonia hè ripprisintata da un sinatori è dui diputati. === Suddivisioni amministrativa === A Nova Calidonia hè suddivisa in 3 pruvinci è 33 [[Cumuni di a Nova Calidonia|cumuni]]. [[File:New Caledonia administrative1.png|left|thumb|375px|Suddivisioni amministrativi di a Nova Calidonia]] {| style="clear:right;float:right;border:1px Solid grey;" |- ! colspan=3 | Legenda |- valign="top" | style="margin:0.3em;white-space:nowrap" |<poem> [[File:Japan WardColour 100x40x0.png|16px|Orange]] [[Pruvincia Sudu (Nova Calidonia)|Pruvincia Sudu]] 1. [[Thio]] 2. [[Yaté]] 3. [[Îi des Pins]] 4. [[Mont-Dore (Nova Calidonia)|Mont-Dore]] 5. '''[[Nouméa]]''' 6. [[Dumbéa]] 7. [[Païta]] 8. [[Boulouparis]] 9. [[A Foa]] 10. [[Sarraméa]] 11. [[Farino]] 12. [[Moindou]] 13. [[Bourail]] 14. [[Poya (Nova Calidonia)|Poya]] (parti sudu)</poem> | style="margin:0.3em;white-space:nowrap" |<poem> [[File:Japan WardColour 60x80x0.png|16px|Vert]] [[Pruvincia Nordu (Nova Calidonia)|Pruvincia Nordu]] 14. [[Poya (Nova Calidonia)|Poya]] (parti nordu) 15. [[Pouembout]] 16. '''[[Koné (Nova Calidonia)|Koné]]''' 17. [[Voh]] 18. [[Kaala-Gomen]] 19. [[Koumac]] 20. [[Poum (Nova Calidonia)|Poum]] 21. [[Îles Belep]] 22. [[Ouégoa]] 23. [[Pouébo]] 24. [[Hienghène]] 25. [[Touho]] 26. [[Poindimié]] 27. [[Ponérihouen]] 28. [[Houaïlou]] 29. [[Kouaoua]] 30. [[Canala]]</poem> | style="margin:0.3em;white-space:nowrap" |<poem> [[File:Japan WardColour 100x80x0.png|16px|Jaune]] [[Isuli di a Lealtà]] 31. [[Ouvéa]] 32. '''[[Lifou (cumuna/cumunu)|Lifou]]''' 33. [[Maré]]</poem> |} {{-}} === Litichi internaziunali === L'[[isuli Matthew è Hunter]] sò in litica trà [[Francia]] è [[Vanuatu]]. == Gallaria futugrafica == <gallery> Image:Hienghene_La_Poule.JPG|"La Poule" ("A Ghjaddina") à [[Hienghène]] Image:Nouméa_Phare_Amédée.JPG|U fanali Amédée" à [[Noumea]] Image:Ouvéa_Plage_de_Mouli.JPG|A spiaghja de Mouoli in l'atollu di Ouvea Image:Nouméa_Ile_des_Pins_Upi.JPG|A Baia di Upi Bay in l'[[Isula di i Pini]] Image:Nouméa_Ile_des_Pins_Saint_Joseph.JPG|A Baia di Saint-Joseph annantu à l'[[Isula di i Pini]] Image:Pirogue_Nouvelle_Calédonie.JPG|U gobalu tradiziunali di l'[[Isula di i Pini]] Image:fontaine_celeste_noumea.jpg|A Funtana Cilesta di Place des Cocotiers in [[Nouméa]] Image:Landscape,_south_of_New_Caledonia.jpg|U paisaghju tipicu in u sudu di a Grandi Terri, l'isula principali Image:201 au 28 -07-2004 553.jpg|A Baie des Tortues (Baia di i cuparchjati) vicinu à [[Bourail]]. Image:Plage ouvea.jpg|A spiaghja curaddina di [[Ouvea]] Image:New Caledonia - S199828000484.jpg|A Nova Calidonia vista da u spaziu. </gallery> == Noti == <references/> == Liami esterni == * {{fr}} [http://www.gouv.nc/ Guvernu di a Nova Calidonia] * [http://www.cma.nc/ Camara di i mistieri è di l'artisgianatu] * [http://www.univ-nc.nc/ Università di a Nova Calidonia] * [http://dmoz.org/Regional/Oceania/News_Caledonia Open Directory Project - ''Nova Calidonia''] * [http://www.lonelyplanet.com/worldguide/destinations/pacific/new-caledonia Lonely Planet WorldGuide] * {{fr}} [http://www.kanaky-nouvelle-caledonie.com/ Turismu in Nova Calidonia] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. b5cv3h1vyh2tbb41ciwhwb3grwwbiop Ghjuvan Petru Gaffori 0 13798 364204 363637 2019-10-03T11:19:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Ghjuvan Petru Gaffori.jpg|thumb|250px|right|A statua di Ghjuvan Petru Gaffori, in [[Corti]]]] '''Ghjuvan Petru Gaffori''' hè un persunaghju storicu di [[Corsica]]. Era un medicu è un patriottu corsu. Nascì in [[Corti]] in u 1704. Morse assassinatu in Corti u 2 uttrove di u 1753. ==Biugrafia== [[File:Ghjuvan Petru Gaffori - statua.jpg|left|200px]] U babbu di Ghjuvan' Petru Gaffori era [[Filippu Antone Gaffori]], chì fù pudestà di [[Corti]]. Ghjuvan' Petru fece i so studie di medicina in [[Genuva]], cunsigliatu da u so ziu Anton'Francescu, chì era medicu in quella cità (Serpentini 2006). Vultò dopu in Corsica à u principiu di l'annu 1734. Subitu dopu, fù elettu cum'è membru di u cunsigliu supranu durente a cunsulta chì ebbe locu u 18 aprile di u 1734, in u [[Cunventu di Sant'Antone di a Casabianca]] (Serpentini 2006). Ghjuvan' Petru Gaffori fù prima sicritariu di u rè [[Tiadoru di Neuhoff]], eppo numinatu prutettore di a Nazione corsa in u 1745 per una consulta adunita à u [[cunventu d'Orezza]] per luttà contrà Genuva, i capi storichi di a rivolta essendu tutti fughjiti in esigliu. In u 1746, Ghjuvan' Petru si chjappa a citatella di Corti, chì era guardata da i ghjenuvesi, dimustrendu tandu assai curaghju ; diventa tandu u maestru di u centru di Corsica. In u 1751, fù numinatu cum'è generale di a Nazione. U 3 ottobre di u 1753, morse Ghjuvan' Petru Gaffori in un' imbuscata da sei tiradori, frà i quali si pudia cuntà u so propriu fratellu, in u quartiere di San' Pancraziu in Corte. Siont'è certi autori, 'ss' assassiniu fù urdinatu da i ghjenuvesi. Ma siont'è certi altri, era solu infatti una littica in a famiglia Romei chì èun cuncernava ch'è i termini d'una pruprietà. A sposa di Ghjuvan' Petru Gaffori era [[Faustina di Matra]] chì fù celebre per a so participazione in a difesa di Corti. In u 1746, Faustina urdinò à i suldati di piglià a citatella mentre i ghjenuvesi avianu chjappu u so figliolu è u si tenienu cum'è ustagiu. Dicienu i ghjenuvesi ch'elli avianu da tumbà u so figliolu. Ma Faustina rispose ch'ella ùn si rinderia micca. Ma per furtuna, u zitellu fù finalmente ritruvatu vivu. Parechji anni dopu, i ghjinuvesi attacconu dinù Corti è Fausina minacciò di fà saltà una botte di polvera s'è l'abitanti si avissinu da rende si. Ghjuvan' Petru Gaffori è [[Faustina di Matra]] ebbenu almenu dui figlioli: Francescu Gaffori (1744-1796), chì fù generale, è Ghjulia Mattea Gaffori, chì si maritò incù Andria Colonna-Ceccaldi. Morse Ghjuvan' Petru Gaffori u 2 uttrove di u 1753 in u quartiere di San' Pancraziu in [[Corti]], à l'età di 49 anni, assassinatu in un' imbuscata da sei tiradori, cù l'appoghju di [[Genuva]], da parechji membri di a famiglia Romei, chì eranu in littica incù ellu (Serpentini 2006). Frà i tiradori chì tumbonu Gaffori, si pudia cuntà u so propriu fratellu. Ci era dinù un abitante di u paese di [[Lozzi]], cugnumatu ''Barretta Vechja'', chì fù implicatu in l'assassiniu. ''Barretta Vechja'' pigliò dopu a machja è si cullucò in [[Niolu]], in una sapara vicinu à u ponte di Fontanellu, sopra à u [[Golu]]. ==Referenze== * Serpentini, Antone Lurenzu (dir.), ''Dizziunariu storicu di a Corsica'', Albiana, 2006 (in francese) ==Da vede dinù== * [[Faustina di Matra]] * [[Corti]] [[Categoria:Corsica]] [[Categoria:persunaghju storicu di Corsica]] ckqer7m6gmdug94fe4ovv5va9wodi9m Ghjuvan' Petru Gaffori 0 13800 224402 2010-07-06T16:38:09Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Ghjuvan Petru Gaffori]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjuvan Petru Gaffori]] lsd5lgps8wr8y6zwqes9cmb7ffa90uq Ghjuvan'Petru Gaffori 0 13801 224403 2010-07-06T16:38:40Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Ghjuvan Petru Gaffori]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjuvan Petru Gaffori]] lsd5lgps8wr8y6zwqes9cmb7ffa90uq Montehermoso 0 13802 333502 325858 2014-03-23T14:40:50Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna spagnola|cumuna=Montehermoso | blasone=Escudo de Montehermoso.svg | nomeOfficiale=Montehermoso | sigluCumunità=EX | sigluPruvincia=CC | altitudine=394 | superficia=96 | pupulazione=5799 | annu=2009 | densita=60,41 | merre= | posta=10810 | telefunu=927 | istat= | abitanti=''Montehermoseño/-a'' in spagnolu | patrone=San Bartolomé | festa= | situ=http://www.montehermoso.es/ | carta=Municipio Montehermoso Provincia Cáceres.png }} [[File:Iglesia Montehermoso.jpg|thumb|left|200px|Montehermoso]] '''Montehermoso''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Cáceres, in a cumunità autonoma di Extremadura. [[Categoria:Spagna]] om4k3xa0lztjq9ho9ktk75an0t0bpfc Scali di u rè d'Aragona 0 13803 354484 351674 2016-06-30T16:48:07Z 92.158.139.192 /* Altri scali */ wikitext text/x-wiki [[File:Bonifacio_falaises_escalier_roi_Aragon.jpg|right|350px|thumb|I Scali di u rè d'Aragona]] I '''Scali di u rè d'Aragona''' sò un munimentu storicu di [[Corsica]], situatu in a cità di [[Bonifaziu]]. Hè unu di i loca più visitati da i turisti in [[Bonifaziu]]. I Scali falani da a turra situata in cima ([[U Turrionu]]), insin'à u mari. Sicondu a lighjenda, i scalinati di u rè d'Aragona sariani stati custruiti in una nuttata. I Scali sò cumposti di 187 scalini. A so inclinazioni hè impurtanta: 45 gradi. Par via di quissa, a falata di i Scali ferma priculosa è ùn hè micca ricumandata par i parsoni anziani. ==Storia== [[File:Quelques_marches_sur_le_187_de_l%27escalier_du_roi_d%27Aragon_%C3%A0_Bonifacio.jpg|thumb|I scalini]] Pò suppona a parsona chì à l'urighjina, ci era un passaghju in u tippali calcariu di Bonifaziu à u locu ind'iddu si trovani avali i Scali, chì parmittia di falà, abbastanza faciuli, insin'à a u mari. 'Ssu passaghju naturali saria statu allargatu à pocu à pocu. Difatti sariani i monachi franciscani chì avariani scavatu i scalini, ad una ad una, in a roccia calcaria. Si pò pinsà dinò chì u so fini era di pudè ghjugna à l'acqua biitoghja chì ci era sottu. ==Altri scali== Ma i scali di u rè d'Aragona ùn sò micca i soli scalinati di Bonifaziu <ref>Canonici, Francescu,''Bonifaziu, incù i so stretti è i so piazzi'' - ''Bonifacio à travers ses rues et places'' (in francesu) A Stamparia, [http://canonici.skyrock.com/2630125618-LES-ESCALIERS-CELEBRES-DE-BONIFACIO.html ''I scali celebri di Bonifaziu''], Portivechju, 2004)</ref>. Chì ci sò dinò: * a [[Scala di i Frati]]: hè una scalinata antica, chì hè sparita à i ghjorna d'oghji. Ma a so esistenza hè cunfirmata, apposta chì si n'invenani i bunifazinchi è chì a Scala di i Frati hè mintuvata in parichji carti antichi di Bonifaziu. A Scala di i Frati faci rifarenza à i frati di l'oratoriu anticu di Sant'Antonu (Canonici 2004), chì hè sparitu anch'iddu. * a [[Scala di u Puzzu San Bartumià]]: 'ssa scalinata, poca cunnisciuta, hè stata scavata da 1852 à 1856. Cumporta 330 scalini. A scala hè stata fatta in ghjiru à un puzzu fondu 65 metri. 'Ssu puzzu, largu trè metri, era statu fattu per pudè ghjugna à l'acqua biitoghja chì si truvaia più in ghjò. * a [[Scala di u Timonu]]: 'ssa scalinata cumporta 168 scalini. Hè stata fatta in 1885, à fini di difenda a cità (Canonici 2004). [[File:0 Bonifacio - Falaises et Escalier du roi d'Aragon (1).JPG|right|thumb|350px|I Scali di u rè d'Aragona, vista da vicinu]] ==Citazioni== Accadi chì i Scali di u rè d'Aragona fussini mintuvati in a cultura corsa. Par asempiu in a ghjastema: * ''Ch'è tù poschi scenda à capu inghjò i scali di Bonifaziu !'' <ref>Milleliri, Paulu (2010) ''Chì tù sia...'', Albiana.</ref> ==Noti== {{reflist}} ==Liami== * [http://www.corsicanews.net/decouvrir/article-279.php I Scali di u rè d'Aragona, Corsica news] ==Da vida dinò== * a [[Lighjenda di i Scali di u rè d'Aragona]] * [[Bonifaziu]] [[Categoria:Corsica]] [[Categoria:Munimentu storicu di Corsica]] e1d51ec93we384argc7o8il2pnneoma Scale di u rè d'Aragona 0 13806 225054 224948 2010-07-15T18:07:45Z Xqbot 1764 Robot: répare double redirection à [[Scali di u rè d'Aragona]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Scali di u rè d'Aragona]] a4f0mvz8ne2jpp27gok3qqj56yelr8g Scalinata di u rè d'Aragona 0 13807 225042 2010-07-15T17:02:56Z Paulu 58 hà reindirizzatu [[Scalinata di u rè d'Aragona]] à [[Scali di u rè d'Aragona]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Scali di u rè d'Aragona]] a4f0mvz8ne2jpp27gok3qqj56yelr8g Bonanova 0 13809 371425 331719 2021-01-05T05:35:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Bonanova hè u nomi di a rivista literaria di u [[Centru Culturali Universitariu]] di [[Corti]] nata ind'u 1997. 'Ssa rivista conta oghji vintitrè numari è hà pà dirittori di a publicazioni u rumanzeru è pueta [[Ghjacumu Thiers]]. ==Liami== * [http://www.interromania.com/media/media.htm Bonanova, Interromania: numari 2 à 8] {{Rivista litteraria in lingua corsa}} [[Categoria:Rivista litteraria in lingua corsa]] c4opg42y4spay2gsfmd8ek9st2ymm3a Lighjenda di i Scali di u rè d'Aragona 0 13813 375304 333058 2021-08-15T21:39:29Z Fausta Samaritani 15085 navebox wikitext text/x-wiki [[File:Bonifacio falaise et Escalier du roi d'Aragon.jpg|right|350px|thumb|I Scali di u rè d'Aragona]] A '''Lighjenda di i Scali di u rè d'Aragona''' (o [[Legenda di e Scale di u rè d'Aragona]]) hè assuciata incù i [[Scali di u rè d'Aragona]], un munimentu storicu di Corsica, situatu in a cità di Bonifaziu è dinò unu di i loca più visitati in à cità di [[Bonifaziu]]. I Scali falani da a turra situata in cima (U Turrionu), insin'à u mari. Siont'è a lighjenda, i Scali, chì cumportani centu uttanta setti scalini, sariani stati custruiti in una nuttata. ==Da vida dinò== * i [[Scali di u rè d'Aragona]] * [[Bonifaziu]] {{Legenda di Corsica}} [[Categoria:Corsica]] [[Categoria:Lighjenda di Corsica]] rs4ivlqd9gfrj3vhojn7bolspie6vrd Legenda di e Scale di u rè d'Aragona 0 13814 225645 2010-07-23T18:57:02Z 90.14.245.11 Reindirizzamentu à [[Lighjenda di i Scali di u rè d'Aragona]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lighjenda di i Scali di u rè d'Aragona]] b3kvdbxl2qjh7x3nqxycrgrq0o6kyrx Ragnola 0 13815 351936 351935 2015-10-07T19:18:24Z 86.219.234.146 Annullata la modifica 351933 di [[Special:Contributions/79.52.207.156|79.52.207.156]] ([[User talk:79.52.207.156|discussione]]): scrittu in talianu wikitext text/x-wiki U ''Dicentrarchus labrax'', chjamatu '''ragnola''' in [[lingua corsa|corsu]] (è ''ragno'' in [[Tuscana]]) è un [[pesce]] [[mare|marinu]] di a famiglia di e Moronidae. [[File:Dicentrarchus labrax (Belgium).jpg|thumb|230px]] ==Da vede dinò== *[[Palmata]] *[[Pesciucane]] *[[Pesci di Corsica]] [[categoria:Pesci]] luhkzx4g4v37mokt17j43bj2segimg2 Palmata 0 13816 378588 378583 2022-02-19T03:01:44Z Ladsgroup 745 Reverting botnet vandalism attack ([[phab:T302047]]) wikitext text/x-wiki A '''Palmata''' (o Dorata) (''Sparus aurata'') hè un pesce di [[acqua salamastra]] presente in u [[Mediterraniu]] e l'[[Atlanticu]] [[File:SardinianFish.jpg|thumb|230px]] ==Da vede dinò== *[[Ragnola]] *[[Pesciucane]] *[[Pesci di Corsica]] [[categoria:Pesci]] 19wjx37qh9zotdy8l7ib5x27kzlueqz Aeruportu di Da Nang 0 13829 350943 349034 2015-07-09T17:06:20Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Da Nang Airport.jpg|240px|thumb|right|Aeruportu di Da Nang]] {{c-supranu}} L''''Aeruportu di Da Nang''' hè l'aeruportu di [[Da Nang]], [[Nam Trung Bo]], [[Vietnam]]. Hè situatu à 2 chilometri à u [[nordu]] di a cità. == Destinazione == * [[Vietnam Airlines]] ([[Hanoi]], [[Ho Chi Minh cità]], [[Nha Trang]], [[Buon Me Thuot]], [[Da Lat]], [[Pleiku]], [[Quy Nhon]]) * [[Mandarin Airlines]] ([[Guangzhou]]) * [[PB Air]] ([[Singapore]], [[Sieam Reap]]) ==Da vede dinò== *[[Aeruportu di Ca Mau]] *[[Aeruportu di Cam Ranh]] *[[Aeruportu di Can Tho]] *[[Aeruportu di Con Dao]] *[[Aeruportu di Dong Hoi]] *[[Aeruportu di Dong Tac]] *[[Aeruportu di Lien Khuong]] *[[Aeruportu di Tan Son Nhat]] == Ligami == * [http://nacorp.com.vn/52/349/703.html U situ di l'aeruportu di Dong Hoi] ([[lingua inglese|inglese]]) [[Categoria:Aeruportu di Vietnam]] [[Categoria:Vietnam]] jeytc8f2gx9ysqpgtruzd0ntce40g2h Aeruportu di Ca Mau 0 13830 350939 350935 2015-07-09T17:04:42Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Camau Airport1.JPG|240px|thumb|right|Aeruportu di Ca Mau]] {{c-supranu}} L''''Aeruportu di Ca Mau''' hè l'aeruportu di [[Ca Mau]], pruvincia Ca Mau, [[Vietnam]]. Hè situatu à 2 chilometri à u [[nordu]] di a cità. == Destinazione == * [[Vietnam Airlines]] ([[Ho Chi Minh cità]]) ==Da vede dinò== *[[Aeruportu di Cam Ranh]] *[[Aeruportu di Can Tho]] *[[Aeruportu di Con Dao]] *[[Aeruportu di Da Nang]] *[[Aeruportu di Dong Hoi]] *[[Aeruportu di Dong Tac]] *[[Aeruportu di Lien Khuong]] *[[Aeruportu di Tan Son Nhat]] *[[Aviò]] == Ligami == * [http://sac.com.vn/52/349/703.html U situ di l'aeruportu di Dong Hoi] ([[lingua inglese|inglese]]) [[Categoria:Aeruportu di Vietnam]] [[Categoria:Vietnam]] ikmzwntu9m5g2yr2uzgi2u2bfvycso3 Arba di l'Ascinzioni verdi 0 13831 226797 2010-08-07T10:32:03Z Paulu 58 hà mossu [[Arba di l'Ascinzioni verdi]] à [[Nannara]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Nannara]] 3kg9emy6l0djwx3qdfwydww9cckmya6 Serge Gainsbourg 0 13837 365813 359691 2020-03-25T08:44:47Z 37.167.239.214 wikitext text/x-wiki [[File:Serge Gainsbourg par Claude Truong-Ngoc 1981.jpg|thumb|Serge Gainsbourg, 1981.]] '''Serge Gainsbourg''' (natu '''Lucien Ginsburg''' in [[Pariggi]], [[2 d'aprili]] 'llu 1928 - [[Pariggi]] [[2 di marzu]] 'llu 1991) fù un [[cantu|cantadori]], [[littiratura|autori]], [[musica|cumpunidori]], [[pittura|pittori]] è [[cinemà|cineastu]] [[Francia|francesi]] d'urighjini [[Russia|russia]] è [[abreiu|ghjudea]]. == Biugraffìa == [[Categoria:Francesu]] lfrpze304cu2kpb69dm4pxdpmxuagh3 Aeruportu di Con Dao 0 13838 352797 350942 2016-02-04T21:14:36Z Shansov.net 10598 Photo wikitext text/x-wiki [[File:Cảng_hàng_không_côn_đảo_(aux_3).jpg|240px|thumb|right|Aeruportu di Con Dao]] {{c-supranu}} L''''Aeruportu di Con Dao''' hè l'aeruportu di [[Con Dao]], pruvincia Ba Ria-Vung Tau, [[Vietnam]]. Hè situatu à 2 chilometri à u [[nordu]] di a cità. == Destinazione == * [[Vietnam Air Services Company]] ([[Ho Chi Minh cità]]) ==Da vede dinò== *[[Aeruportu di Ca Mau]] *[[Aeruportu di Cam Ranh]] *[[Aeruportu di Can Tho]] *[[Aeruportu di Da Nang]] *[[Aeruportu di Dong Hoi]] *[[Aeruportu di Dong Tac]] *[[Aeruportu di Lien Khuong]] *[[Aeruportu di Tan Son Nhat]] == Ligami == * [http://sac.com.vn/52/349/703.html U situ di l'aeruportu di Con Dao] ([[lingua inglese|inglese]]) [[Categoria:Aeruportu di Vietnam]] [[Categoria:Vietnam]] 7ani0a5g5ubz1nlrux3f3b3f63jmm3q Nànnara 0 13839 228735 227388 2010-08-16T17:56:26Z 90.29.87.253 Reindirizzamentu à [[Nannara]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Nannara]] 3kg9emy6l0djwx3qdfwydww9cckmya6 Noemi 0 13841 377875 369304 2021-11-22T19:17:57Z Raphael1256 14151 /* Album in studiò */ wikitext text/x-wiki [[File:Noemi_onstage_in_Rome_2009.jpg|250px|right|thumb|Noemi]] '''Noemi''' ([[Roma]], [[25 di ghjennaghju]] [[1982]]) hè una cantante, musicante [[Italia|italiana]]. U so nome cumpletu hè '''Veronica Scopelliti'''. Noemi sona di moltu assai strumenti (per esempiu chitarra, pianuforte). == Discugrafìa == === Album in studiò === * [[2009]]: ''Sulla mia pelle'' (#3 [[Italia]] - #44 [[Europa]]) - Sortito: [[2 uttrovi]] [[2009]] (Sony Music) * [[2010]]: ''Sulla mia pelle (Deluxe Edition)'' (#3 [[Italia]] - #42 [[Europa]]) - Sortito: [[19 di ferraghju]] [[2010]] (Sony Music) * [[2011]]: ''RossoNoemi'' (#6 [[Italia]]) - Sortito: [[22 di marzu]] [[2011]] (Sony Music) * [[2012]]: ''RossoNoemi - 2012 Edition'' (#12 [[Italia]]) - Sortito: [[15 di ferraghju]] [[2012]] (Sony Music) * [[2018]]: ''La luna'' === EP === * [[2009]]: ''Noemi'' (#8 [[Italia]] - #97 [[Europa]]) - Sortito: [[24 d'aprile]] [[2009]] (Sony Music) === Singuli === [[File:Noemimannoia.jpg|250px|right|thumb|Noemi cù Fiorella Mannoia]] * [[2009]]: ''Briciole'' (#2 [[Italia]] - #51 [[Europa]]) - Sortito: [[10 d'aprile]] [[2009]] (Sony Music) * [[2009]]: ''L'amore si odia'' cù Fiorella Mannoia (#1 [[Italia]] - #34 [[Europa]]) - Sortito: [[10 di settembre]] [[2009]] (Sony Music) * [[2010]]: ''Per tutta la vita'' (#1 [[Italia]] - #42 [[Europa]]) - Sortito: [[17 di ferraghju]] [[2010]] (Sony Music) * [[2010]]: ''Vertigini'' - Sortito: [[14 di maghju]] [[2010]] (Sony Music) * [[2011]]: ''Vuoto a perdere'' (#6 [[Italia]] - #47 [[Europa]]) - Sortito: [[28 di ghjennaghju]] [[2011]] (Sony Music) * [[2011]]: ''Odio tutti i cantanti'' - Sortito: [[6 di maghju]] [[2011]] (Sony Music) * [[2011]]: ''Poi inventi il modo'' - Sortito: [[16 di settembre]] [[2011]] (Sony Music) * [[2012]]: ''Sono solo parole'' (#3 [[Italia]]) - Sortito: [[15 di ferraghju]] [[2012]] (Sony Music) == Festival di Sanremo == * [[2010]] cù ''Per tutta la vita'' * [[2012]] cù ''Sono solo parole'' == Tour == * 2009 - ''Noemi tour'' {{ITA}} * 2009/2010 - ''Sulla mia pelle tour I'' {{ITA}} * 2010 - ''Sulla mia pelle tour II'' {{ITA}} {{SVN}} * 2011/2012 - ''RossoNoemi tour I'' {{ITA}} * 2012 - 2012 - ''RossoNoemi tour II'' {{ITA}} == Ligami == * [http://www.noemiofficial.it/ Situ officiale] * [http://www.youtube.com/noemiofficial YouTube officiale] * [http://www.arcadinoemi.it/ Arca di Noemi] * [http://www.youtube.com/arcadinoemi1 YouTube Arca di Noemi] [[Categoria:Musicante|Noemi]] [[Categoria:Italia]] [[Categoria:Laziu]] o0vr3vum3bp197aianhgxxbgfxt46qi Aeruportu di Dong Tac 0 13847 350945 349036 2015-07-09T17:07:09Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Dotmap-TUYHOAAB.jpg|240px|thumb|right|Aeruportu di Dong Tac]] {{c-supranu}} L''''Aeruportu di Dong Tac''' hè l'aeruportu di [[Tuy Hoa]], pruvincia Phu Yen, [[Vietnam]]. Hè situatu à 2 chilometri à u [[nordu]] di a cità. == Destinazione == * [[Vietnam Airlines]] ([[Ho Chi Minh cità]], [[Hanoi]]) ==Da vede dinò== *[[Aeruportu di Ca Mau]] *[[Aeruportu di Cam Ranh]] *[[Aeruportu di Can Tho]] *[[Aeruportu di Con Dao]] *[[Aeruportu di Da Nang]] *[[Aeruportu di Dong Hoi]] *[[Aeruportu di Lien Khuong]] *[[Aeruportu di Tan Son Nhat]] == Ligami == * [http://maac.com.vn U situ di l'aeruportu di Dong Tac] ([[lingua inglese|inglese]]) [[Categoria:Aeruportu di Vietnam]] [[Categoria:Vietnam]] mvau20mlco8uloysfr9uqqktj8wd1kh Burra cascistretta 0 13849 373851 363474 2021-06-02T09:52:42Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A burra cascistretta'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">A burra cascistretta</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Typhales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Typhaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Typha]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Typha angustifolia''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Typha angustifolia nf.jpg|300px|]] |----- |} A '''Burra cascistretta''' ([[Typha angustifolia]]) hè una spezia di pianta chì face parte di a famiglia di i [[Typhaceae]]. Hè alta da 1 à 2 metri. E so casce sò larghe 5 à 9 mm. Si trova à u cantu di i fiumi è di i stagni. Hè cumuna in [[Europa]], in [[Africa]], in [[America]] è in [[Australia]]. A sessualità di a burra cascistretta hè monoìca (a pianta cumporta i fiori maschili è feminili annantu à listessu pede). Parechji sinonimi di ''Typha angustifolia'' sò: * ''Typha bracteata'' Greene * ''Typha elatior'' Boenn. * ''Typha minor'' Curtis * ''Massula angustifolia'' Dulac [[File:Typha_angustifolia_(habitus)_1.jpg|thumb|left|250px|Una burriccia]] == In Corsica == A burra cascistretta hè schersa in [[Corsica]]. Difatti, esistenu in [[Corsica]] parechje spezie di [[burra]] (Gamisans 1993): * ''Typha angustifoglia'' (a [[burra cascistretta]]): schersa * ''Typha domingensis'': cumuna * ''Typha latifolia'': a [[burra cascilarga]]: cumuna * ''Typha laxmanii'': rarissima == Referenze == * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) ''Catalogu di e piante vascularie di Corsica - Catalogue des plantes vasculaires de la Corse'', Cunservatoriu è giardinu botanicu di a cità di Geneva: Geneva (in francese) ==Da vede dinù== * a [[burra]] * a [[burra cascilarga]] [[Categoria:Flora di Corsica]] [[Categoria:Typhaceae]] n0xf22wdcsbtqo5e99y322jyfeq7tkm Typha angustifolia 0 13850 228878 2010-08-17T19:47:53Z 90.29.87.253 Reindirizzamentu à [[Burra cascistretta]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Burra cascistretta]] eiohlo51sa178opbxyhdveymvnhtbba Antartide 0 13856 366149 351248 2020-04-19T22:56:22Z 186.143.163.201 wikitext text/x-wiki [[File:Antarctica (orthographic projection).svg|thumb|Antartide]] L''''Antartide''' hè u [[cuntinente]] più [[sudu|meridionale]] di a [[Terra]]. Hè guasgi tutalmente dentru à u circulu polare è hè circondatu da l’oceanu. Hè u quintu cuntinente più grande, è 98% sò coperti da u ghjacciu. Hè u [[cuntinente]] u più freddu, seccu è ventosu è tene l’altezza media a più alta di tutti i cuntinenti. L’Antartide hè cunsideratu cum’è un desertu incù 200mm di precipitazione à l’annu nantu à e coste (ancu menu in le terre). Ùn ci hè un abitante umanu permanente ma ci stanu sempre da 1000 à 5000 parsone ind’e sfarente stazioni scientifiche spaperse nantu à u cuntinente. Solu organismi adattati à u freddu ci sopravivenu. A prima osservazione certa di l’Antartide era in lu 1820 da a spedizione russia di Fabian Gottlieb von Bellingshausen è Mikhail Lazarev. In lu 19u seculu, u cuntinente ùn interessava à nimu, per via di e sò cundizioni estreme è di a mancanza di rissorse. U nome Antartide vene da u [[Grecia|Grecu]] antarktikos, « oppostu à u [[nordu|nord]] ». U trattatu di l’Antartide fù firmatu in lu 1959 da 12 paesi. Oghje 46 paesi l’hannu firmatu. Stu trattatu pruibisce l’attività militare è u sfruttamentu minieru, aiuta a ricerca [[Scienze di a Terra|scientifica]] è pruteghje l’ecozona di u cuntinente. <gallery> File: 061212-nordkapp.jpg File:GletscherMM.jpg File:Fryxellsee Opt.jpg File:Mount Erebus Aerial 2.jpg File:Aurore australe - Aurora australis.jpg </gallery> {{Commons|Antarctica|Antartide}} [[Categoria:Antartide| ]] qg3swzb5kx3vwnfgf04j2ph8dhn5vry Manu 0 13857 371426 364147 2021-01-05T05:35:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Tupaia cf javanica 050917 manc.jpg|thumb|Tupaia javanica, Homo sapiens]] A '''manu''' hè a stremità di u membru antiriore [[omu|umanu]]. ==Citazione== Accade chì a manu fussi mintuvata in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Per esempiu, in i pruverbii: * Chì vadagna in prima mani, si ni và à calzi in mani. * Ciò ch'edda faci a mani dritta, ùn devi veda a mani manca. * Mani ch'ùn prendi, a casa u rendi. * Una mani lava l'altra e tremindù làvani u visu. o in e sprissione: * ''U Signori l'hà cacciatu a [[mani]] di capu.'' * ''Dà si di mani'' [[Categoria:Anatumia]] 4urq3u5qe618dpekdmjcqknqwm3qde5 Mani 0 13858 229269 2010-08-21T11:42:27Z 90.29.87.253 Reindirizzamentu à [[Manu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Manu]] dvo0cjohtdohyyzkrlnqj81gmwhvnz5 Frank Lloyd Wright 0 13860 375022 360091 2021-08-10T20:21:06Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Frank Lloyd Wright''' (natu in Richland Center, [[Wisconsin]] l'[[8 di ghjugnu]] [[1867]]- mortu in [[Phoenix (Arizona)|Phoenix]] u [[9 d'aprile]], [[1959]]) hè statu un [[architettu]] [[Stati Uniti|americanu]]. == Biugafia == [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Architettu|Wright]] a0kdo2coy1u8n8jyffemy5wci4in61q Zittula 0 13861 373824 354720 2021-06-02T09:42:42Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A zittula'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:SittaWhiteheadiKeulemans2.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Sitta whiteheadi</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordine | ''[[Passeriformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Sittidae]]'' |----- | Generu | ''[[Sitta]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Sitta whiteheadi''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Whitehead]], 1883</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Pica-soques_cors_(Sitta_whiteheadi).jpg|250px]] |----- |} A ''Zittula'' corsa ([[Sitta Whiteheadi]])<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da a wikipedia in francese.</ref> hè una spezia d'[[acellu]] chì face parte di a famiglia di i [[Sittidae]]. A zìttula corsa hè un acellu rarissimu chì ùn esiste ch'è in [[Corsica]] ed hè un simbulu di l'avifauna di Corsica. Hè un tipu di zittula abbastanza chjuca, misurendu circa 12 cm. E parte superiore sò grisge azurate, iinvece e parte inferiore sò bianche grisgiogne. U masciu si distingue di a femina per via di a so calotta cumplittamente nera. A spezia hè sedentaria, territuriale è poca sbetica. Si nutrisce à spessu altu in i pini larici, cunsumendu per u più pignottuli, ma chjappendu dinù qualchì insettu bulante. A staghjone di riproduzione hà locu trà aprile è maghju. U nidu hè postu in u fustu di unu vechju pinu, è a cuvata conta cinqui à sei ovi. I ghjovani si sbabbanu 22 à 24 ghjorni dopu a so nascita. ==Descrizzione== A zittula hè longa 12 cm. Hè un acellu lungarinu. U so pesu hè 12 grammi. U so culore generale hè grisgiu, u sopra essendu grisgiu-turchinu. I lati di u capu è a gola sò bianchi. L'ochji di a zittula sò neri. U bizzicu hè finu, drittu è abbastanza longu. Hè niricciu. A coda hè corta. Ci hè pocu dismurfisimu sessuale ind'è a zittula, ma ci hè una striscia nera annantu à u capu ind'è u masciu, invece ind'è a femina, 'ssa striscia hè grisgia. ==Eculugia è cumpurtamentu== ===Cumpurtamentu=== Cum'è tutte e zittule, a zittula corsa pò tramutà si à capu in ghjò longu i rami, è si trova raramente in terra. Hè unu acellu territuriale è pocu sbeticu. Campà in coppii monugami chì stanu tuttu l'annu annantu in u stessu territoriu di trè à deci ettari, i dui acelli di u coppiu u difendendu da l'intrusi, ch'ellu fussinu di listessa spezia o d'un'antra. U duminiu vitale, u spaziu induv'elli stanu in general l'acelli à u senu di u so territoriu, hè di dimensione varievule, sicondu a staghjone è l'età di l'acelli, ma soprattuttu sicondu l'abundanza di i pignottuli. ===Cibu=== A zittula manghja invertebrati è insetti. D'[[inguernu]], i varmi sò scarsi è a zittula si nutrisce di i granelli di i pini larici, chì ci sò in abundanza da [[nuvembre]] sin'à [[marzu]]. D'inguernu, quand'è u tempu hè dolce è asciuttu, i pignottule s'aprenu è lascianu scappà i granelli. In tempu di neve o di fretu invece, e pignottule fermanu chjuse è e pichjarine ùn ponu manghjà si i granelli. Per via di quessa, a zittula hà imparatu à mette da cantu, quandu u tempu hè asciuttu, i granelli sopra i branconi, sottu à e scorze, o ancu in i tavoni di l'arburi, per pudè li manghjà più dopu. Hè cusì chì a zittula pò durà è passà l'inguirnata, ancu s'ellu accade ch'ellu ci fussi u nivone. ==Tassonumia è sistematica== ===Scuperta è studiu di a spezia=== A zìttula fù rimarcata prima da un viaghjadore inglese, John Whitehead, durente un viaghju in Corsica. Whitehead truvò una zittula u 12 ghjugnu di u 1883 è a vultò in [[Ingliterra]], ma senza sapè chì 'ss'acellu ùn era micca cunisciutu à l'epica da a cumunità scentifica. Fù qualchì mese dopu chi u cunservatore di e cullezzione d'acelli in u [[British Museum of Natural History]], Richard Bowdler Sharpe, hà pussutu discrive per a prima volta a zittula in a litteratura scentifica. Sharpe chjamò a zittula ''sitta whiteadi'' in l'onore di John Whitehead. A pichajrina hè stata cunsiderata parechji anni dopu, cum'è una spezia endemica di [[Corsica]]. A zìttula di Corsica face parte di a famiglia di e ''sittidae'', chì cumporta vinti quattru spezie d'acelli cunnisciute in [[Africa]], in [[America]], è in [[Eurasia]]. Parte è più si trovanu in l'emisferu nordu. Ci sò e differenze morfulogiche frà e diverse ''sittidae'' ma anu in cumunu una coda corta è e patte forte, ciò chì li permette di falà in i fusti di l'arburi à capu in ghjò. ==Minacce è cunsirvazione== === Effettivi è statutu === Un estimu di u 1960-1980 ricensa 2000 à 3000 coppii, scumpartuti annantu à 240 km2 quand'elli si contanu invece circa 3000 coppii annantu à più di 430 km2 in u 1950. In u 2000, Thibault è i so coautori stimanu l'effettivi à 2075-3010 coppii<ref>Thibault è coautori (2000)</ref>. In u 2013, sicondu l'UICN, Thibault è coautori stimanu a pupulazione di a zittula trà 3100 è 4400 individui maturi, vene à dì 4600 à 6600 acelli in tutale. Un estimu di 2011 di l'areale di ripartizione purtava quessa à 185 km2<ref>Thibault (2011).</ref>. A zittula era cunsiderata da l'[[Unione internaziunale per a cunsirvazione di a natura]] cum'è "guasi minacciata" in u 1988, di "preoccupazione minore" in 2004, 2008 è 2009. Dapoi u 2010, a zittula hè cunsideratu cum'è "vulnerabile", Thibault è coautori stimendu u so declinu à 10 % durente e deci annate precedente in unu articulu pubblicatu in u 2011<ref>Thibault (2011).</ref>. ===Minacce=== [[File:Garrulus_glandarius_corsicanus_02.JPG|thumb|left|A [[ghjandaghja]] ('Garrulus glandarius'), quì a [[sottuspezia]] 'corsicanus', endemica di Corsica, conta frà i predatori di i ghjovane zittule corse.]] A zittula conta frà i so predatori u [[pichjarone]] ('Dendrocopos major') chì pò attaccà i nidi è i ghjovani acelli, allarghendu ne a cavità di u nidu per accede à a pruginitura di e zittule. Ùn sò micca tutti l'individui chì attaccanu i nidi, chì è zittule è pichji ponu qualchì volta ancu nichjà in listessu arburu. U [[Topu mascheratu]] ('Eliomys quercinus') hè dinù un pussibule predatore, essendu dighjà statu ossirvatu durmendu in un nidu è suspittatu di parechje perdite<ref>Thibault & Villard (2005).</ref>. In una minima misura, u [[falcu stantarolu]] ('Accipiter nisus') puderia cuntà frà e so prede a zittula corsa : resti di zittula sò stati signalati in l'alimentazione di unu di 'ssi acelli di preda in u 1967, è Hans Löhrl mintuveghja in u 1988 ch'è e zittule corse ch'ellu alleva in cattività si nascondenu s'elle vedenu un rapace. A [[Ghjandaghja]] ('Garrulus glandarius') puderia dinù esse unu predatore più o menu impurtante di i ghjovani à u spiccà di bulu<ref>Thibault è coautori (2000)."</ref>. ==Riproduzione== ===Lucalisazione è custruzzione di u nidu=== E zittule corse masci principianu à cantà versu a fine di dicembre, ma a staghjone di riproduzione hà locu d'aprile è di maghju. L'annate di forte produzzione di pignottuli ingenereghjanu una riproduzione prumaticcia. L'annate di debule produzzione, e zittule devenu aspittà ch'è l'insetti fussinu prisenti in grande quantità. A spezia dipende per nichjà di i vechji coniferi dui à trè volte cintenarii à u fustu abbastanza tenneru, vene à dì morti, tarulati o essendu stati in parte saiittati. A zittula priferisce l'arburi morti chì tenenu sempre qualchì branca, chì pònu serve di posta di cantu, d'appustamentu o per surviglià u circondu, ma l'altezza di u fustu, a cupertura in pini in u circondu o u diamitru di u fustu ùn sò micca essenziali. Un studiu di u 2005 mintuvava ch'è i nidi di diversi coppii eranu situati da 284 à 404 metri l'uni da l'altri sicondu l'annate (trà 1998 è 2003)<ref>Thibault & Villard (2005)</ref>. I dui membri di u coppiu scavanu u nidu, riimprudendu à spessu e cavità abbuzzate da i [[pichjaronu|pichjaroni]] ('Dendrocopos major'), ma evitendu u grande risicu di predazione di l'anziani nidi di quelli acelli. Ci ponu esse duie intrate à a cavità s'è u fustu hè particularmente tarulatu. L'intrata misura trà 3 è 4 cm di larghezza, è a cavità in media 56 x 109 mm per una prufundità media di 12 cm<ref>Thibault & Villard (2001)</ref>. U nidu hè postu trà 2 è 30 metri sopra à terra. Hè custituitu da diversi elementi vegetali (spine di pinu, curteccia è casciappule) è tapizzatu di materie più dolce, cum'è piume, marmuzzu, crinu o [[lichenu]]. ===Ovi è allevu di i ghjovani=== A femina face l'ovi à a fine d'aprile o à u principiu di maghju, da quattru à sei (in media 5,1<ref> Thibault & Villard (2005).</ref>) ovi ovali bianchi è tacchi di brunu o di rossu, soprattuttu annantu à l'estremità larga, incù qualchì piccule marche brune o grigi o violettu scuru. [[John Whitehead]] cumpara in taglia l'ovi à quelli di a [[Cappellina]] ('Parus major')<ref>Whitehead (1885).</ref>. Sicondu [[Francis Jourdain]] chì paraguneghja 42 ovi (14 cullittati da Whitehead, i 28 altri da ellu stessu), misuranu in media 17,18 x 12,96 mm. U pesu mediu, calculatu per 17 di 'ssi ovi, hè 82,2 milligrammes<ref>Jourdain (1911).</ref>. A cuvatura dura da 14 à 17 ghjorni. Hè fatta da a femina sola, ch'è u masciu nutrisce in media 3,2 volte per ora. U bizzicu è l'ala di i piugoni crescenu di manera rigulare, tantu ch'è u tarsu si stabilisce à parte si di u dodicesimu ghjornu. A calotta diventa più bughja l'ondicesimu ghjornu, è i ghjovani anu un piumaghju cumplettu à u capu di vinti ghjorni, in media<ref>Villard & Thibault (2001).</ref>. A nichjata conta in generale 3 à 6 (in media 4,3) ghjovani à u spiccà di bulu, chì chettanu u nidu à l'età di 22 à 24 ghjorni<ref> Thibault & Villard (2005).</ref>. S'è a prima nichjata fiasca o hè persa, u coppiu ne riface una siconda trà u 28 maghju è u 16 ghjugnu ; u terzu di 'ssi nichjate di sustituzione hè effittuatu in un antru arburi. D'una annata à l'altra, circa a mità di i coppii cambianu d'arburi per nichjà<ref>Thibault & Villard (2005).</ref>. I ghjovani aghjunghjenu a so maturità sissuale in l'annata è si ponu riproduce da l'annata dopu a so nascita. U tassu annuale di sopravvivenza hè statu stimatu à 61,6 % per i masci (più di trè individui annantu à cinqui passanu l'annata)<ref> Thibault & Jenouvrier (2006).</ref>. A spiranza di vita hè male cunnisciuta ma a marcatura culurata hà mustratu ch'è certi individui ponu ghjunghje sin'à l'età di sei anni. == Areale è ripartizione == [[File:Pinus nigra subsp. laricio.jpg|250px|left|thumb|U pinu larice (Corsica)]] À i ghjorni d'oghje, a zittula corsa hè a sola spezia d'acelli endemica di Corsica. U so areale ricopre a maiò parte di l'isula, assai muntagnosa. Si trova 'ss'acellu dapoi a furesta di Tartaghjine à u nordu insin'à quella di l'Uspidale à u sudu, ma hè particularmente abondante in i massicci di [[Monte Cintu]], di Monte Rutondu, di Monte Rinosu è di l'Alcudine. Si ponu mintuvà dinù duie pupulazione isulate, in Castagniccia in u nordestu di l'isula, è in a muntagna di Cagna à u sudu. A zittula corsa priferisce e fureste di [[pinu lariciu|pini larici]] (''Pinus nigra laricio''), cumpurtendu dinù qualchì chjarina. 'Sss'ambiente hè abbastanza asciuttu d'istate (trè simane à dui mesi di sicchina) è cunnosce forte acquate di vaghjimu o d'inguernu (800-1 800 mm per annu). A zittula hè sedentaria. Campa in generale in e valle incasciate trà 1 000 è 1 500 metri d'altitudine trà aprile è uttrove, ma pò esse scuntrata da 750 à 1 800 metri d'altitudine, bench'è e fureste menu spesse in altura li cunvenghinu menu. Fala più in ghjò d'inguernu, è pò stà tandu in e fureste miste à pini larici è marittimi (''Pinus pinaster'') o i boschi di [[ghjallicu|ghjallichi]] (''Abies alba''). Ma l'indizii di u so pupulamentu sò significativamente più debuli ch'è in i boschi di pini larici puri. A zittula scansa dinù i boschi duminati da l'arburi assai casciuti o mischiati cun elli. A zittula hè una spezie endemica di [[Corsica]]. Hè prisente tuttu l'annu in l'isula. A zittula stà in e fureste di pini è di preferenza in e fureste di [[larice|pini larici]], cum'è a furesta di l'[[Ospidale]], [[Bavella]] o a furesta di [[Tartaghjine]], à una altezza situata trà 1000 è 1500 metri. Pò accade, ma più raramente, chì a zittula sciglissi u [[pinu maritimu]]. A zittula priferisce u [[pinu larice]], chì ne manghja i granelli è sò più tenneri ch'è quelli di quess'altri varietà di pinu. A zittula sceglie di preferenza u [[fustu]] tarulatu di un pinu làrice, o un brancone troncu o carbunatu da a saietta, per fà ci u so nidu. Piace di più à a zittula l'arburi chì anu u fustu incù un diamitru impurtantu. U nidu si cumpone di una parte dura è di una parte più soffice. A parte dura cumporta murzu è pizzatelli di legnu. A parte molla invece cumporta piume è peli. Accade qualchì volta ch'è a zittula si pigliessi u nidu abandunatu di un [[pichjettu]]. U nidu hè fattu à un'altura trà 1,5 metru è 30 metri. D'invernu, per via di u fretu cagiunatu da a [[neve]], a zittula chetta e [[pineta|pinete]] è si stalla più in bassu, à spessu in e [[castagniccia|castagnicce]]. A populazione di pichjarine hè stimata frà 1600 è 2700 coppii (Thibault 2005). S'hè usservatu una piccula calata di a pupulazione isulana 'ssi ultima anni. 'Ssa piccula pupulazione hè debule è minacciata da l'incendii è a sparizione di i pini larici, in certi lochi. A superficia di u rughjone di un coppiu di pichjarine hè circa 3 à 10 ettari. I vechji pini assicureghjanu à a zittula un cibu abundante, è a spezia hè assente di i sittori induve l'arburi facenu menu di 28 cm di diamitru, è induve u pinu lariciu hè minuritariu riguardu à altre essenze. I lochi i più suscettibili d'aggrundà a zittula corsa contanu arburi maiò (alti più di 16 m} è di grossu diamitru (superiore à 58 cm). A priferenza di l'acellu per u pinu lariciu riguardu à u pinu marittimu si puderia spiigà per a durezza di i granelli di u sicondu. In una pruspittiva storica, Thibault è coautori spieganu in 2002 ch'è "a zittula corsa è u pinu lariciu, prubabilmente prisenti in l'isula dapoi almenu u mezu di u [[Quaternariu]], hanu duvutu affruntà ci l'ultime fluttuazione climatiche di u [[Pleistocene]], e quale hanu cagiunatu prufonde mudifiche in a cumpusizione è a ripartizione di a vegetazione. Hè verisimile ch'è a zittula hà sopravvivutu in i pini larici durente tutta 'ssu periodu."<ref>Thibault è al. (2002)</ref> ==Lessiculugia== A zittula hè ancu chjamata a [[pichjarina]], [[pichjasorda]]. Hè chjamata dinù a [[furmicula (avifauna)|furmicula]] in u [[Cruzzinu|Cruzinu]]. == Note == <references /> == Referenze == * Thibault, Jean-Claude, ''A zittula è u pinu lariciu'' (in francese), [[Stantari]], 1, 2005, pagine 26-32 * Thibault, Jean-Claude, ''L'acelli di Corsica'', PNRC, 1983 (in francese) == Ligami == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/lesoiseaux.html ''L'acelli - Les oiseaux'', Ghjuvan Petru Battestini, [[Adecec]], 1982] == Da vede dinù == * [[acelli di Corsica]] [[Categoria:Sittidae]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] p5wcl20ejhlixu0r4szjmedzgs4kz4t Zìttula 0 13862 229831 2010-08-25T15:56:04Z 90.9.224.186 Reindirizzamentu à [[Zittula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Zittula]] shf2k5twumrq1tlqr05utug3rzdct1h Istati di a San'Micheli 0 13868 371427 347054 2021-01-05T05:35:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Banquettes de P.oceanica 4-8-2006.jpg|thumb|right|300px|Ci hè u beddu tempu quandu ci hè l'istati di a San'Micheli]] L' '''Istati di a San'Micheli''' (o [[Estate di a San'Michele]]) si dici di quand'è u tempu hè beddu è caldu insin'à a fini di [[sittembri]] è ancu d'[[uttrovi]]. Tandu s'hè di [[vaghjimu]] ma pari chì u tempu fussi quiddu di l'istatina. Difatti [[San'Micheli]] hè u [[29 sittembri]]. In [[Italia]], ci hè listessa sprissioni, ma si tratta di l' "istati di [[San'Martinu]]", chì hè affistatu beddu più tardi: l'ondici nuvembri. == Da veda dinò == * [[San'Micheli]] [[Categoria:Finominu meteurulogicu]] b975k5skmnlkdt6kjeevhf4ndgl7lgi Estate di a San'Michele 0 13869 230408 2010-08-29T11:35:37Z 90.9.224.186 Reindirizzamentu à [[Istati di a San'Micheli]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Istati di a San'Micheli]] kyofjef88oiepjcwqvbz55tsagt44lp San'Micheli 0 13870 302331 230461 2012-08-15T21:47:25Z Hercule 514 Reindirizzamentu à [[Istati di a San'Micheli]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Istati di a San'Micheli]] 8j1obcgjd03sw1n0byo0xi5epk62aam Istati 0 13871 302332 230462 2012-08-15T21:47:59Z Hercule 514 Reindirizzamentu à [[Istati di a San'Micheli]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Istati di a San'Micheli]] 8j1obcgjd03sw1n0byo0xi5epk62aam Scrizzula 0 13873 373781 373676 2021-06-02T09:35:09Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A scrizzula'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Troglodyte mignon (1).JPG|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Troglodytes troglodytes</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordine | ''[[Passeriformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Troglodytidae]]'' |----- | Generu | ''[[Troglodytes]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Troglodytes troglodytes ''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Troglodyte-sylvain haye.jpg|300px]] |----- |} A '''scrizzula''' ([[Troglodytes troglodytes]] ) hè un [[acellu]] chì face parte di a famiglia di i [[Troglodytidae]]. A scrìzzula hè cumuna in tutta l'Auropa, in Asia, in u Nordu di l'Africa è u Nordu di l'America. [[File:Zaunkoenig alleinerziehend.jpg|left|250px|thumb|A scrizzula incù i piulaconi]] [[File:Troglodytes troglodytes kabylorum Hartert, E, 1910 Tébessa MHNT ZOO 2010 11 232.jpg|thumb|''Troglodytes troglodytes '']] [[File:Cuculus canorus canorus MHNT.ZOO.2010.11.149.17.jpg|thumb| ''Cuculus canorus canorus'' + ''Troglodytes troglodytes'']] A scrizzula hè bruna. Hè un acellu chjucu chjucu, longu 9 à 10 cm, è pesa trà 8 è 15 grammi. A so apertura alare hè di circa 15 cm. A scrìzzula campa sin'à 6 anni. U bizzicu hè longu è finu. A coda hè ritta. Li piace à a scrizzula à fà si sente è canta à spessu, cù note chjare chì si sentenu sopratuttu a sera, tuttu l'annu, è ancu d'[[inguernu]]. U bulu di a scrizzula hè assai rapidu. A scrizzula manghja insetti. D'[[aprile]], u masciu custruisce parechji nidi è a femina sceglie dopu quellu chì li cunvene u più, dopu à avè li visitati tutti. A femina face dopu circa sei ovi in u nidu. 'Ssi ovi sò bianchi pichjati. A femina cova durante circa quindici ghjorni. Quindici ghjorni dopu a so nascita, i piulaconi chettani u nidu. == In Corsica == A scrizzula hè assai cumuna in [[Corsica]]. Esiste in Corsica una spezia endemica di scrizzula: ''Troglodytes troglodytes koenigi'', in cumunu incù a [[Sardegna]]. 'Ssa sottuspezia endemica hè più bughja ch'è à forma più cumuna, è menu russiccia. Hà dinù a scrizzula di Corsica è Sardegna assai strisce sottu è sopra (Thibault 1983). A scrizzula si scontra in Corsica in piaghja com'è in muntagna. Friquenta a scrizzula a [[machja]], ma dinò a [[furesta]] è difatti, si trova ancu in l'alzete à più di dui milla metri. Friquenta dinù a scrizzula parechji isulotti: a [[Giraglia]], [[Mezumare]] in l'[[Isule Sanguinare]]. Accade dinù d'inguernu ch'è e scrizzule chì stanu in muntagna si tramutessenu in piaghja (Thibault 1983). Altri nomi corsi di a scrizzula sò: u [[scrizzulu]], a [[muraghjola]] o l'[[acella muraghjola]]. == Citazione == A scrizzula hè mintuvata qualchì volta in a cultura è a litteratura corsa. Par asempiu in e sprissione: * ''esse tamant'è una scrizzula'': ''hè tamant'è una scrizzula'' * ''pare una scrizzula'' * ''manghja quant'è a scrizzula'' o in i ''Canti d'aceddi'' di [[Monsignori Di La Fuata]]: * ''La muraghjola s'affacca à lu tafonu;'' == Referenze == * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano" * Thibault, Jean-Claude, Les oiseaux de Corse - L'aceddi di Corsica, PNRC, 1983 (in francesu) * Versini, Saveriu, ''Parolle di Corsica'', 2001, DCL == Liami == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/lesoiseaux.html L'acelli - Les oiseaux, Ghjuvan Petru Battestini, [[Adecec]], 1982] == Da vede dinù == * [[acelli di Corsica]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] [[Categoria:Troglodytidae]] 236agbmnwgvb3j9ulumis9338dlcl1c Scrìzzula 0 13874 230611 2010-08-31T18:51:01Z 90.9.224.187 Reindirizzamentu à [[Scrizzula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Scrizzula]] c75cnja5ug2pm08tfya5dwpllta0mdy Sgrizzula 0 13875 230612 2010-08-31T18:51:23Z 90.9.224.187 Reindirizzamentu à [[Scrizzula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Scrizzula]] c75cnja5ug2pm08tfya5dwpllta0mdy Scrizzulu 0 13876 230697 2010-09-01T18:49:59Z 90.9.224.187 Reindirizzamentu à [[Scrizzula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Scrizzula]] c75cnja5ug2pm08tfya5dwpllta0mdy Codifurciula 0 13882 373967 371428 2021-06-02T11:11:43Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A codifurciula'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:F-auricularia M - HngFBK20080915 A023.jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Forficula auricularia </span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Imbrancamentu | ''[[Arthropoda]]'' |----- | Classa | ''[[Insecta]]'' |----- | Ordini | ''[[Dermaptera]]'' |----- | Famiglia | ''[[Forficulidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Forficula]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Forficula auricularia''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:F-auricularia F defensive - HngVolkstn20090519 46.jpg|300px]] |----- |} A codifurciula ([[Forficula auricularia]]) hè un insettu chì faci parti di a famiglia di i [[Forficulidae]]. Hè cumuna in [[Auropa]] ed hè stata introdutta in [[America]]. Si scontra à spessu in [[ortu]]. Hè longa 12 à15 mm. I pinzi di u masciu sò longhi 4 à 8 mm, quandu i pinzi di a femina inveci sèo longhi 3 mm. L'antenni di a codifurciula ani 14 o 15 segmenti. I pinzi di a codifùrciula sò più mori incurvati ind'è u masciu ch'è ind'è a femina. I femini s'accupani di l'ova, i curani è i difendini contr'è l'agrissioni. ==In Corsica== A codifùrciula hè prisenti è cumuna in l'isula sana: da a piaghja à a muntagna. Hè ancu stata ussirvata à altezza di più di 2000 metri. Si vedi à spessu sottu à i petri. Altri nomi corsi di a codifurciula sò: a [[codiforcula]] è u [[tagliaminchju]] (Dizz. ''U Muntesu''). ==Rifarenzi== * Ciavatti, Petru (dir. ridazzioni) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana ==Liami== * [http://www.oec.fr/modules.php?name=Sections&sop=viewarticle&artid=113 L'ortopteroidi di Corsica, Uffiziu di l'Ambiente di Corsica] * [http://www.eol.org/pages/473785 Enciclopedia of life: A codifurciula] [[Categoria:Forficulidae]] [[Categoria:Insetti di Corsica]] 4bwfizlfdupwf2yv1bh9ek7m3n1xjs9 Forficula auricularia 0 13883 230937 2010-09-03T12:13:59Z 90.9.224.187 Reindirizzamentu à [[Codifurciula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Codifurciula]] abt6bcb6smerd7jf8guhxq4azazktrt Codiforcula 0 13884 230966 2010-09-03T16:19:21Z 90.9.224.187 Reindirizzamentu à [[Codifurciula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Codifurciula]] abt6bcb6smerd7jf8guhxq4azazktrt Tagliaminchju 0 13885 230967 2010-09-03T16:19:32Z 90.9.224.187 Reindirizzamentu à [[Codifurciula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Codifurciula]] abt6bcb6smerd7jf8guhxq4azazktrt Nuuk 0 13890 371596 368723 2021-01-05T05:42:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Nuuk city below Sermitsiaq.JPG|thumb|250px|Nuuk]] '''Nuuk''' hè a capitale di a [[Groenlandia]]. 7lk6h5cyibw93gwfaitqps3r6fvi761 Lucanus tetraodon 0 13892 373935 371429 2021-06-02T11:04:36Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''Lucanus tetraodon'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Lucanus tetraodon sjh.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Lucanus tetraodon</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Arthropoda]]'' |----- | Classa | ''[[Insecta]]'' |----- | Ordini | ''[[Coleoptera]]'' |----- | Famiglia | ''[[Lucanidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Lucanus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Lucanus teraodon''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> Thunberg, 1806</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Imagina_benvinuta.jpg|250px]] |----- |} ''[[Lucanus teraodon]]'' hè un tipu d'[[insettu]] chì faci parti di a famiglia di i [[Lucanidae]]. Hè prisenti in l'[[Auropa]] sana. Ci hè un impurtantu dismurfisimu sissuali, appostu chì, ind'è l'adultu, u masciu hè più longu ch'è a femina. Parechji sinonimi di ''Lucanus teraodon'' sò: * ''Lucanus provincialis'' Colas, 1949 * ''Lucanus sicilianus'' Planet, 1899 == In Corsica == ''Lucanus teraodon'' hè cumunu in [[Corsica]]. A variità prisenti in [[Corsica]] hè longa 40-50 mm. Si pò scuntrà in l'isula sana. Si piaci in i loca ind'eddu ci sò i [[leccia|lecci]], i [[suvara|suvari]], ma dinò ind'eddu ci sò l'[[alzu|alzi]] o i [[castagnu|castagni]] (Jiroux & prévost 2009). ==Rifarenzi== * Jiroux, E & Prévost, P., ''I bufona di Corsica'' - Les lucanes de Corse, [[Stantari]], 2009, #17 [[Categoria:Lucanidae]] [[Categoria:Insetti di Corsica]] 5xwg9o4j2awl3b0puhx6nnc5epc1t1s Dorcus parallelipipedus 0 13895 373987 371430 2021-06-02T11:17:38Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''Dorcus parallelipipedus'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Dorcus parallelipipedus MHNT mâle L'espicié.jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">''Dorcus parallelipipedus'' ♂</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Arthropoda]]'' |----- | Classa | ''[[Insecta]]'' |----- | Ordini | ''[[Coleoptera]]'' |----- | Famiglia | ''[[Lucanidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Dorcus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Dorcus parallelipipedus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> Linnaeus, 1785</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Dorcus.parallelopipedus.7866.jpg|300px|♀]] |----- |} ''[[Dorcus parallelipipedus]]'' hè un tipu d'[[insettu]] chì faci parti di a famiglia di i [[Lucanidae]]. U corpu hè neru. Ci hè pocu dismurfisimu sissuali ind'è ''Dorcus parallelipipedus'', ma u masciu hè più maiori ch'è a femina. T'hà bisognu d'umidità par sviluppà si. Stà in u legnu tarulatu. Si piaci mori in u [[saliciu]]. Si pèo ussirvà di [[branu]] è d'[[istatina]]. Si scontra dinò più à spessu à l'abrugata ch'è in a ghjurnata. == In Corsica == ''Dorcus parallelipipedus'' hè cumunu in [[Corsica]]. A variità prisenti in [[Corsica]] hè longa 20-30 mm. Si pò scuntrà in l'isula sana (Jiroux & Prévost 2009). ==Rifarenzi== * Jiroux, E & Prévost, P., ''I bufona di Corsica'' - Les lucanes de Corse, [[Stantari]], 2009, #17 ==Da veda dinò== * [[Lucanus tetraodon]] [[Categoria:Lucanidae]] [[Categoria:Insetti di Corsica]] snhkgcrax2t485i9cbs8l76yg2xndzg San'Petru di Panicala 0 13896 364217 343577 2019-10-03T11:19:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Cappedda Panicala.jpg|300px|right|thumb|L'absidi di a cappedda arruvinata di San'Petru di a Panicala]] '''San'Petru di Panicala''' hè una [[cappedda rumanica]] di [[Corsica]]. Hè situata annantu à a cumuna di [[Furciolu]]. Difatti, a cappedda si trova à un kilomitru da [[Zigliara]]. Hè una cappedda di tipu rumanicu. L'[[absidi]] di a cappedda hè ferma schietta, com'è una parti di a [[navi (archittitura)|navi]] attaccata à l'absidi, ma u restu hè arruvinatu. ==Storia== A cappedda hè rumanica, ma devi essa di u seculu XIII<ref>Leandri 2003, p.166-167.</ref>, versu a fini di l'ebbica pisana in [[Corsica]]. Difatti, à 'ss'ebbica funi custruiti parechji ghjesgi è cappeddi rumanichi, com'è Sant'Agustinu in [[Bigornu]], San'Sarsoriu in [[Bastia]] o Santa Maria Maggiori in [[Bunifaziu]]. Siont'è [[Monsignori di la Fuata]], un vescu di Corsica urighjinariu d'Azilonu, San'Petru di a Panicala era a ghjesgia matrici di a [[Panicala]],<ref>Leandri 2003, p.166-167.</ref> a piccula rigioni di Corsica cumposta da quattru paesi: [[Ampaza]], [[Azilonu]], [[Furciolu]] è [[Zigliara]]. Difatti, a cappedda si trova più o menu in una pusizioni cintrali, riguardu à i quattru paesi. A cappedda saria statu usata insin'à u seculu XVI, ma dopu saria cascata in disusu, postu chì tandu sò stati custruiti i ghjesgi paruchjali in i quattru paesi di a Panicala. ==Archittitura== [[File:Cappedda Panicala12.jpg|thumb|right|250px|U tettu fattu à teghji di granitu, è sottu, a rangata d'aneddi scalpiddinati]] A cappedda di San'Petru di Panicala hà i carattaristichi di i cappeddi rumanichi di Corsica: una navi unica, è un'absidi di forma meza cilindrica, incù i so urnamenti. Parechji elementi d'archittitura di a cappedda sò beddi intarissanti. U tettu di a cappedda par appuntu hè rimarchevuli, chì hè fattu à teghji di [[granitu]], beddi larghi. L'absidi dinò cumporta trè balcona. Ci hè ancu una bedda rangata d'aneddi zuccati in u granitu, sottu à u tettu. Ma i più uriginali sò l'urnamenti situati tr'è u tettu è i balcona di l'absidi: ci sò i formi giomitrichi, frà i quali una croci è un [[rombu]] è i testi umani o d'animali. In a parti di a navi chì hè stata prisirvata, ferma sempri l'altari di granitu. <gallery> File:Cappedda Panicala2.jpg File:Cappedda Panicala4.jpg File:Cappedda Panicala5.jpg File:Cappedda Panicala6.jpg File:Cappedda Panicala7.jpg File:Cappedda Panicala8.jpg File:Cappedda Panicala9.jpg File:Cappedda Panicala10.jpg </gallery> ==Prutizzioni== A cappedda hè scritta à l'invintariu di i munimenti storichi dipoi un arristatu di u 13 uttrovi 2009. ==Itinerariu== [[File:Cappedda Panicala1.jpg|150px|thumb|A stretta prima di ghjunghja in a cappedda]] Da [[Santa Maria è Sichè]], si piglia u stradonu (D83) par andà in a dirizzioni di Zicavu, ma ci voli à piglià à dritta a cansa d'[[Ampaza]] (D26). À quandu ghjuntu in Ampaza, si viaghja à dritta in dirizzioni di [[Zigliara]]. Un kilomitru prima di ghjunghja in Zigliara, ci hè un cataru à manca ind'edda hè mintuvata a cappedda. Si franca dopu 'ssu cataru à pedi è si fala dopu in una stretta. Si fala drittu è ci voli à cuddà appena par ghjunghja à a cappedda, in deci minuti. == Noti == <references/> == Bibliugrafia == * Leandri, Franck è Chabot, Laurent (2003) ''Monumenti di Corsica'', Edisud, Aix-en-Provence (in francesu) ==Da veda dinò== * a [[Panicala]] * u [[Furciolu]] [[Categoria:Munimentu di Corsica]] [[Categoria:Cappedda rumanica di Corsica]] ar1vs8igazcxva6ko78vo2atmdx0p4s San'Petru di Furciolu 0 13897 234882 2010-09-16T19:22:48Z 90.36.143.230 Reindirizzamentu à [[San'Petru di Panicala]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[San'Petru di Panicala]] qoulqlm9a4kofuzo9o5vl1443gfjqrr Sant'Eramu d'Aiacciu 0 13902 334269 236034 2014-03-23T14:56:28Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:Sant'Eramu d'Aiacciu4.jpg|thumb|300px|right|L'altari]] '''Sant'Eramu d'Aiacciu''' hè una ghjesgia di [[Corsica]]. Hè situata in a cità d'[[Aiacciu]], in u carrughju Forcioli Conti. U santu patronu di a ghjesgia hè [[Sant'Eramu]], u patronu di i naviganti è di i piscadori. Frà l'elementi rimarchevuli chì si trovani in a ghjesgia, si pò mintuvà una statua di [[Sant'Eramu]]. Ma a particularità di a ghjegsia hè a prisenza di circa dodici navi (riali o in pittura), appesi à i mura o à a volta di u sulaghju supranu. Sò voti chì currispondini à un'offrita à Diu o à i Santi, dopu à un avvinimentu chì cuncirnava i marinari, com'è una timpesta o un accidenti. <gallery> File:Sant'Eramu d'Aiacciu7.jpg File:Sant'Eramu d'Aiacciu9.jpg File:Sant'Eramu d'Aiacciu10.jpg File:Sant'Eramu d'Aiacciu17.jpg </gallery> ==Storia== [[File:Sant'Eramu d'Aiacciu1.jpg|right|150px]] A ghjesgia ''Sant'Eramu d'Aiacciu'' hè un'anziana ghjesgia di u Culleghju di i ghjisuiti, chì fù edificata in 1617. Era chjamata tandu a ''ghjesgia di u Culleghju'' (''A Madonna di a Misericordia'', Adecec). In 1815 a ghjesgia fù cunsacrata à u cultu è piazzata sottu a prutizzioni di Sant'Eramu. ==Riferimenti== * [http://www.corsematin.com/article/corse-du-sud/ajaccio-eglise-saint-erasme-ces-ex-voto-temoins-de-notre-culture-maritime ''Aiacciu: A Ghjesgia Sant'Eramu'', Ghjuvanni Alesandri, Corse-Matin] * [http://www.adecec.net/adecec-net/SANTI/MARZU.htm ''I Santi - Marzu - A Madonna di a Misericordia'', Adecec] ==Da veda dinò== * [[Aiacciu]] * [[Sant'Eramu]] [[Categoria:Munimentu di Corsica]] [[Categoria:Chjesa di Corsica]] rj1mtu4lbzamtxn4nnu6w4vnpmck6er Sant'Erimu d'Aiacciu 0 13903 235897 2010-09-24T16:23:56Z 90.36.14.239 Reindirizzamentu à [[Sant'Eramu d'Aiacciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sant'Eramu d'Aiacciu‎]] 8jktuwr5fdni65eu866pdhinrtcn1mp Rombu 0 13905 339854 339853 2014-10-12T12:56:34Z 92.153.132.43 /* Area */ wikitext text/x-wiki [[File:Rhombus 01.png|thumb|right|260px|Rombu]] In [[geomitria]], un '''rombu''' (o "lusanga") è un [[quatrangulu]] chì hà tutti i so [[Latu (geomitria)|lati]] di listessa lunghezza paralleli à dui à dui.<br> U [[quatratu]] hè un tipu particulare di rombu: inoltre u fattu d'avè tutti i so lati uguali, hà ancu tutti i so anguli chì sò uguali è pari à 90°. == Proprietà == === Lati === I lati opposti di un rombu sò [[parallelisimu|paralleli]]: in cunsequenza, u rombu face parte di a famiglia di i [[parallelogramma|parallelogrammi]]. === Diagunale === Com'è in tutti i [[quatrangulu|quatranguli]], u rombu hà dui [[diagunale|diagunale]], chì anu la particularità d'esse perpendiculare frà elle è d'intersecà si in u so puntu mediu. Ogni diagunale divide u rombu in dui trianguli isusceli. === Anguli === L'[[angulu|anguli]] opposti di un rombu sò congruenti, vene à dì anu un valore uguale: quindi :Â=Ĉ=<math>\alpha</math> è Ḃ=Ḋ=<math>\beta</math> Dui anguli cunsecutivi in u rombu sò [[anguli supplementarii|supplementarii]], vene à dì ch'è a so somma hè para à 180*: in altri termini : :<math>{\alpha}</math> + <math>{\beta}</math> = 180° Un casu particulare di rombu, avendu tutti i so [[angulu|anguli]] uguali è pari à 90°, hè u [[quadratu (geomitria)|quadratu]]. == Altezza di u rombu == L'altezza di u rombu hè a distanza <math>h</math> trà dui di i so lati opposti. ==Perimetru== S'è <math>a</math> hè u latu di u rombu, u so perimetru hè datu da a formula: :<math>p = 4 \cdot a</math>. ==Area== L'area di u rombu si pò calculà in quattru modi: <ol> <li> com'è per tutti i parallelogrammi, effettuendu u prodottu di a base <math>a</math>, coincidente cù u latu di u rombu, per l'altezza <math>h</math>: :<math> A = a \cdot h,</math> <li> multiplichendu a diagunale maggiore <math>d_1</math> per a diagunale minore <math>d_2</math> è dividendu u risultatu per 2: :<math> A = {{d_1 \cdot d_2} \over {2}},</math> <li> multiplichendu u mezuperimetru<math>p</math> per u raghju <math>r</math> di a circunferenza iscritta: :<math> A = p \cdot a,</math> <li> infine, calculendu u quadratu di u latu <math>a</math> è multiplichendu lu per u [[Segnu (matematica)|segnu]] di unu qualunque di l'anguli interni :<math> A = {a^2 \cdot \sin\alpha} = {a^2 \cdot \sin\beta}.</math> </ol> Riguardu à sta quarta formula par u calculu di l'aria sò nutati parechji punti: * <math>\sin\alpha</math> è <math>\sin\beta</math> sò uguali parchì <math>\alpha</math> è <math>\beta</math> sò [[anguli supplementari]]: quistu hè u mutivu par u quale si pò usà indifferentamente l'unu o l'altru * u rombu pruduce a so [[aria]] massima quandu i lati sò [[Perpendicularità|parpindiculari]] trà elli per furmà un [[quatdratu]]: in stu casu <math>\sin\alpha</math> è <math>\sin\beta</math> sò uguali à 1 è a formula s'identificheghja incù quella di u quadratu vene à dì diventa :<math> A = {a^2} </math> * à misura ch'è u rombu si ''sciaccia'', <math>\sin\alpha</math> è <math>\sin\beta</math> diventanu minori di 1 è dunque l'aria di u rombu diventa più piccula rispettu à quella di u quadratu da u quale s'era partutu * infine, sciaccendu tutalamente u rombu finu à avè <math>\alpha = 0</math> è dunque <math>\sin\alpha = 0</math>, a so aria diventa nulla </ol> == Da vede dinò == * [[Quadrilateru]] * [[Parallelugramma]] * [[Quatratu]] [[Category:Quadrilateri]] == Note == <references/> ==Fonte== 'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu. 4iqsnwpc7hmdgj0l481nelo943u97nd Walter Gropius 0 13908 375020 350507 2021-08-10T20:17:33Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Walter Adolph Gropius''' (natu in [[Berlinu]], [[Germania]] u [[18 di maghju]] [[1883]] - mortu in [[Boston]] u [[5 di lugliu]], [[1969]]) hè statu un [[architettu]] [[Germania|alemanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Architettu|Gropius]] m3nqqgftlx4brmck5567xpath5wrzz8 Ghjuncu marinu 0 13909 373879 332621 2021-06-02T10:46:01Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U ghjuncu marinu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:juncus maritimus1.jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Juncus maritimus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Juncales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Juncaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Juncus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Juncus maritimus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:juncus maritimus2.jpg|300px]] |----- |} U '''ghjuncu marinu''' ([[Juncus maritimus]]) hè una spezia di pianta chì face parte di a famiglia di e [[Juncaceae]]. Hè nativu di l'[[Europa]], di l'[[Asia]] è di l'[[Africa]]. Hè statu dinù introduttu in [[America]], in particulare in i [[Stati Uniti d'America]] è in [[Uruguay]]. U ghjuncu marinu hè altu 1 m. E foglie sò lineare, cilindriche è piene. A so punta hè pugnente. Sò verde chjaru. E foglie sò femine eppo dopu masci. U ghjuncu marinu fiurisce di [[lugliu]] o d'[[aostu]]. Si piace in i lochi ind'ellu ci hè a rena, l'acqua. Parechji sinonimi di ''Juncus maritimus'' sò: * ''Juncus maritimus'' var. ''arabicus'' Asch. & Buchenau * ''Juncus ponticus'' Steven * ''Juncus maritimus'' var. ''rigidus'' Rouy * ''Juncus arabicus'' (Asch. & Buchenau) Adamson == In Corsica == [[File:juncus maritimus3.jpg|left|300px]] U ghjuncu marinu hè assai cumunu in u litturale di a [[Corsica]]. Si trova à u cantu di u mare o vicinu à i stagni. === Artisgianatu === In artisgianatu, u ghjuncu marinu hè statu usatu da sempre per fà e sporte, e fattoghje o e casgiaghje. == Referenze == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) ''Catalogu di i pianti vascularii di Corsica - Catalogue des plantes vasculaires de la Corse'', Cunservatoriu è giardinu botanicu di a cità di Geneva: Geneva (in francese) == Da vede dinù == * u [[ghjuncu]] [[Categoria:Flora di Corsica]] [[Categoria:Juncaceae]] ld0afb9b8h5f0xcwkoo6grwy2er0g11 Juncus maritimus 0 13910 236289 2010-09-30T16:26:19Z 90.14.247.132 Reindirizzamentu à [[Ghjuncu marinu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjuncu marinu]] ir1l0pbqbahoilvp4t0bzzlgdqm0h9c Astragalus gennargenteus 0 13911 236456 2010-10-03T10:51:34Z 90.28.58.56 Reindirizzamentu à [[Spinitriculu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Spinitriculu]] qwgv98z2a6hrxrxhpj8dd7nznuee1cw Rettangulu 0 13912 368190 325877 2020-07-01T08:48:18Z Epìdosis 6943 /* Da vede dinù */ Fix categoria wikitext text/x-wiki [[File:Rectangle4x5.png|right]] In [[giomitria]], u '''rettangulu''' (o [[rittangulu]]) denota u [[quatrangulu]] cù tutti i so anguli interni [[congruenza (giomitria)|congruenti]] (è dunque ritti). Da sta definizione segue ch'è in un rettangulu ognunu di i dui coppii di lati opposti hè custituita da lati congruenti; in altre termini, i rettanguli sò [[parallelogramma|parallelogrammi]] particulari. I rettanguli sò ancu [[Quadrangulu ciclicu|quadranguli ciclichi]] specifichi: ponu esse definiti cum'è i quadranguli ciclichi avendu cum'è diagunale dui diametri di u cherchju circuscrittu. U [[quatratu (giomitria)|quatratu]] hè un tipu di rettangulu particulare, caratterizatu d'avè tutti i quattru lati congruenti. Di manera equivalente si dice ch'è l'inseme di i quatrati hè l'intersezione di l'inseme di i rettanguli cù l'inseme di i [[Rombu|rombi]]. [[File:Rectangle 2.svg|thumb|left|200px|Un rettangulu è e so diagunale]] Per sottulineà ch'è un rettangulu ùn hà micca tutti i so lati congruenti cum'è un quatratu, si dice ch'è un rettangulu hè una ''figura oblunga''. Quandu si prisenta un rettangulu in u pianu cartesianu è chì questu hà dui lati sensibilmente più longhi di l'altri dui è disposti orizontalmente, si tratta tandu di ''rettangulu largu''; s'è invece i lati più longhi sò disposti verticalmente si parla di ''rettangulu altu'' o di ''rettangulu suttile''. A lunghezza di i dui lati opposti più longhi hè chjamata ''lunghezza'' o ''basa'' di u rettangulu, mentre a lunghezza di i dui lati più corti hè chjamata ''larghezza'' o ''altezza''. Si dice tandu ch'è l'[[area]] di un rettangulu hè data da u produttu di a so lunghezza per a so larghezza, o puru da u produttu di a so basa per a so altezza. Per esempiu l'area di urettangulu 5 per 4 presentatu in a prima figura hè 20, in quantu 5 × 4 = 20. S'è invece a basa è l'altezza di un rettangulu si denotanu rispettivamente cù <math>\,b\,</math> è <math>\,h\,</math> per a so [[area]] <math>\,A\,</math> è per u so [[perimetru]] <math>\,L\,</math> si hà :<math>A\,=\, b\cdot h \qquad L \,=\, 2\cdot b + 2\cdot h</math> == Altri usi == In giomitria si usa ancu '''rettangulu''' cum'è aghjettivu per specificà parechje figure geometriche. * u [[Triangulu rettangulu]]: hè un [[triangulu]] cù un angulu rittu. * u [[Trapeziu rettangulu]]: hè un [[trapeziu (giomitria)|trapeziu]] cù un angulu rittu (è dunque cù dui o quattru anguli ritti). * u [[Prisma rettangulu]]: hè un [[prisma]] limitatu cù e base ortogunale à e facce laterale. * a [[Piramide rettangula]] è una [[piramide (giomitria)|piramide]] limitata cù a basa custituita da una figura piana dutata di un centru di simmetria è u segmentu trà u vertice è u centru di simmetria ortogunale à a basa. == Da vede dinù == * [[Iperrettangulu]] [[Categoria:Quadrilateri]] j37t5dtplvbcedr1uzfxt2fqldq0qzs Rittangulu 0 13913 236531 2010-10-04T18:41:04Z 90.28.58.56 Reindirizzamentu à [[Rettangulu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Rettangulu]] b8wosl01ndqe82sgkutfwjy8a240iab Seppia 0 13915 373945 364209 2021-06-02T11:06:24Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A seppia'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Sepia officinalis.seiche01.jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Sepia officinalis</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Cephalopoda]]'' |----- | Ordine | ''[[Sepiida]]'' |----- | Famiglia | ''[[Sepiidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Sepia]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Sepia officinalis''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Sepia officinalis.jpg|300px]] |----- |} A '''seppia''' (''[[Sepia officinalis]]'') hè un mudduscu chì faci parti di a famiglia di i [[Sepiidae]]. A seppia hè diffusa in u [[Mari Tarraniu]] è in l'Uceanu Atlanticu Uriintali, da a penisula scandinava insin'à u [[Maroccu]]. A seppia hè longa sin'à 40 cm. A so forma hè uvala. L'ochji sò maiori è l'iridi hè à forma di a lettara "W". In ghjiru à a bocca, ci sò deci tentaculi - ottu corti è dui longhi - chì li servini par catturà i so predi. A seppia si movi lestru lestru, in casu di periculu è pò cappià tandu un nivulu d'inchjostru neru, par piattà si. A seppia hè ancu capaci di mimitisimu, u so culori cambiendu tandu sicondu u culori di u circondu. == In Corsica == [[File:Sepia officinalis Zeelandbrug.jpg|left|250px]] A seppia hè mori cumuna in [[Corsica]]. A [[seppia (meteorologia|seppia]] hè ancu u nomu in corsu di i nivuli furmati in u [[celi]] in tempu di [[libecciu]], chì t'ani a forma di l'[[ossu di seppia]]. S'usa mori a seppia in a gastrunumia corsa, par asempiu in a seppia à l'istrettu (com'è u [[polpu]] o u [[totanu]]). Si faci sfrighja prima a seppia in oliu in un tianu, incù a ciuvodda è l'aglia beddi minuzzati. Dopu s'aghjusta a salsa pumata, u vinu rossu è l'acqua è si laca cocia circa un'ora. Dopu s'aghjustani i poma, o u risu o ancu i pasti. ==Citazioni== Accadi chì a seppia fussi mintuvata in a cultura corsa. Par esempiu: * in a sprissioni: ''ti tira di [[neru]] com'è a seppia'' == Rifarenzi == * Miniconi R., Molinier R., Nouhen D., Pimort M.-J. (1980) ''Pesci di Corsica è di u Mediterraniu'', Parcu Naturali Regiunali di Corsica (in francesu) == Liami == * [http://www.ajaccio.fr/Recettes-Ajacciennes_a23.html Gastrunumia aiaccina: i pesci di mari] == Da vede dinù == * i [[pesci di Corsica]] [[Categoria:Sepiidae]] [[Categoria:Pesci di mare di Corsica]] 2qw54x4lljxdfmod368uush8nw3n1ox Sepia officinalis 0 13916 236998 2010-10-08T13:27:49Z 90.28.58.56 Reindirizzamentu à [[Seppia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Seppia]] 0fi8q0bu63fv2p0q6zj8fcmik57rev8 Flora di Corsica 0 13917 371431 356527 2021-01-05T05:35:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki ===Adiantaceae=== ===Acanthaceae=== ===Aceraceae=== ===Agavaceae=== ===Aizoaceae=== ===Alismataceae=== ===Amaranthaceae=== ===Amaryllidaceae=== ===Anacardiaceae=== ===Apiaceae=== ===Apocynaceae=== ===Aquifoliaceae=== ===Araceae=== ===Araliaceae=== ===Arecaceae=== ===Aristolochiaceae=== ===Asclepiadaceae=== ===Aspidiaceae=== ===Aspleniaceae=== ===Asteraceae=== ===Athyriaceae=== ===Balanophoraceae=== ===Berberidaceae=== ===Betulaceae=== ===Blechnaceae=== ===Boraginaceae=== ===Brassicaceae=== *[[Biscutella rotgesii]] ===Buddlejaceae=== ===Buxaceae=== ===Cactaceae=== ===Callitrichaceae=== ===Campanulaceae=== *[[Campanella rapunculus]] * [[Campanula patula]] (a campanella) <gallery>File:Campanula patula-Corsica1.JPG|a campanella</gallery> ===Cannabaceae=== ===Capparaceae=== ===Caprifoliaceae=== ===Caryophyllaceae=== ===Celastraceae=== ===Ceratophyllaceae=== ===Chenopodiaceae=== ===Cistaceae=== ===Clusiaceae=== ===Commelinaceae=== ===Convolvulaceae=== ===Cornaceae=== ===Crassulaceae=== ===Cryptogrammaceae=== ===Cucurbitaceae=== ===Cupressaceae=== ===Cuscutaceae=== ===Cymodoceaceae=== ===Cyperaceae=== ===Cytinaceae=== *[[Fungu muchju]] ===Dioscoreaceae=== ===Dipsacaceae=== ===Droseraceae=== ===Elatinaceae=== ===Ephedraceae=== ===Equisetaceae=== ===Ericaceae=== ===Euphorbiaceae=== ===Fabaceae=== ===Fagaceae=== ===Frankeniaceae=== ===Fumariaceae=== ===Gentianaceae=== ===Geraniaceae=== ===Globulariaceae=== ===Grossulariaceae=== ===Gymnogrammaceae=== ===Haloragaceae=== ===Hippocastanaceae=== ===Hippuridaceae=== ===Hymenophyllaceae=== ===Hypolepidaceae=== ===Iridaceae=== ===Isoetaceae=== ===Juglandaceae=== ===Juncaceae=== ===Juncaginaceae=== ===Lamiaceae=== ===Lauraceae=== ===Lemnaceae=== ===Lentibulariaceae=== ===Liliaceae=== ===Linaceae=== ===Lycopodiaceae=== ===Lythraceae=== ===Malvaceae=== ===Marsileaceae=== ===Menyanthaceae=== ===Mimosaceae=== ===Moraceae=== ===Myrtaceae=== ===Najadaceae=== ===Nymphaeaceae=== ===Oleaceae=== ===Onagraceae=== ===Ophioglossaceae=== ===Orchidaceae=== <gallery> File:Anacamptis pyramidalis.jpg|Anacamptis pyramidalis File:Robertianum1.jpg|Barlia robertiana File:Cephalanthera damasonium 110606.jpg|Cephalanthera damasonium File:Cephalanthera longifolia plant100604.jpg|Cephalanthera longifolia </gallery> * [[Aceras anthropophora]] * [[Anacamptis pyramidalis]] * [[Barlia robertiana]] * [[Cephalanthera damasonium]] * [[Cephalanthera longifolia]] * [[Cephalanthera rubra]] * [[Dactylorhiza elata]] * [[Dactylorhiza fasciculata]] * [[Dactylorhiza fistulosa]] * [[Dactylorhiza latifolia]] * [[Dactylorhiza saccifera]] * [[Epipactis helleborine]] * [[Epipactis microphylla]] * [[Epipactis palustris]] * [[Epipogium aphyllum]] * [[Gennaria diphylla]] * [[Gymnadenia conopsea]] * [[Limodorum abortivum]] * [[Listera cordata]] * [[Listera ovata]] * [[Neotinea maculata]] * [[Neottia nidus-avis]] * [[Ophrys apifera]] * [[Ophrys arachnitiformis]] * [[Ophrys bertolonii]] * [[Ophrys bombyliflora]] * [[Ophrys conradiae]] * [[Ophrys fusca]] * [[Ophrys incubacea]] * [[Ophrys lutea]] * [[Ophrys morisii]] * [[Ophrys speculum]] (sin. [[orphys vernixia]]) * [[Ophrys sphegodes]] * [[Ophrys tenthredenifera]] * [[Orchis coriophora]] * [[Orchis lactea]] * [[Orchis laxiflora]] * [[Orchis longicornu]] * [[Orchis mascula]] * [[Orchis morio]] * [[Orchis pallens]] * [[Orchis palustris]] * [[Orchis papilionacea]] * [[Orchis pauciflora]] * [[Orchis provincialis]] * [[Orchis purpurea]] * [[Orchis spitzelli]] * [[Orchis tridentata]] * [[Plathantera bifolia]] * [[Plathantera chlorantha]] * [[Pseudorchis albida]] * [[Serapias cordigera]] * [[Serapias lingua]] * [[Serapias neglecta]] * [[Serapias nurrica]] * [[Serapias olbia]] * [[Serapias parviflora]] * [[Serapias vomeracea]] * [[Spiranthes aestivalis]] * [[Spiranthes spiralis]] ===Orobanchaceae=== ===Osmundaceae=== ===Oxalidaceae=== ===Paeoniaceae=== ===Papaveraceae=== ===Phytolaccaceae=== ===Pinaceae=== ===Plantaginaceae=== *[[Veronica repens]] ===Platanaceae=== ===Plumbaginaceae=== ===Poaceae=== ===Polygalaceae=== ===Polygonaceae=== ===Polypodiaceae=== ===Portulacaceae=== ===Posidoniaceae=== ===Potamogetonaceae=== ===Primulaceae=== ===Pteridaceae=== ===Punicaceae=== ===Pyrolaceae=== ===Rafflesiaceae=== ===Ranunculaceae=== ===Resedaceae=== ===Rhamnaceae=== ===Rosaceae=== ===Rubiaceae=== ===Ruppiaceae=== ===Rutaceae=== ===Salicaceae=== ===Santalaceae=== ===Saxifragaceae=== ===Scrophulariaceae=== *[[Verbascum pulverulentum]] ===Selaginellaceae=== ===Simaroubaceae=== ===Sinopteridaceae=== ===Solanaceae=== ===Sparganiaceae=== ===Tamaricaceae=== ===Taxaceae=== *[[Tassu (arburu)]] ===Theligonaceae=== ===Thelypteridaceae=== ===Thymelaeaceae=== ===Tiliaceae=== ===Tropaeolaceae=== ===Typhaceae=== ===Ulmaceae=== ===Urticaceae=== ===Valerianaceae=== ===Verbenaceae=== ===Violaceae=== ===Viscaceae=== ===Vitaceae=== ===Zannichelliaceae=== ===Zosteraceae=== ===Zygophyllaceae=== == Da veda dinò== * a [[flora di Sardegna]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 1vrqvgt4kpl29obwztfb8x9a2peh8ox The Fox and the Hound 0 13921 372318 372314 2021-02-27T06:44:13Z Jumpy01 11155 Protetto "[[The Fox and the Hound]]": Reiterati vandalismi ([Mudificà=solu l'utilizatori registrati] (scade il 27 fer 2022 alle 06:44 (UTC)) [Spostamento=solu l'utilizatori registrati] (scade il 27 fer 2022 alle 06:44 (UTC))) wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''The Fox and the Hound''''' (in [[lingua corsa|corsu]]: "A volpe è u cane da caccia"; tìtulu [[lingua francese|francese]]: ''Rox et Rouky'', corsu: "Rox è Rouky") hè un [[cinemà|filmu]] d'animazione è drama [[Stati Uniti d'America|americana]] di l'annu [[1981]], prudottu da [[Walt Disney Animation Studios|Walt Disney Productions]]. Realizatu da [[Ted Berman]], [[Richard Rich (realizadore)|Richard Rich]], è [[Art Stevens]], u filmu inclusu e voce di [[Mickey Rooney]], [[Kurt Russell]], [[Pearl Bailey]], [[Jack Albertson]], [[Sandy Duncan]], [[Jeanette Nolan]], [[Pat Buttram]], [[John Fiedler]], [[John McIntire]], [[Richard Bakalyan|Dick Bakalyan]], [[Paul Winchell]], [[Keith Coogan|Keith Mitchell]], è [[Corey Feldman]]. ''The Fox and the Hound'' fù publicatu u [[10 di lugliu]] di u 1981. Una seguita, ''[[The Fox and the Hound 2]]'', hè stata publicata à DVD u [[12 di dicembre]] di u [[2006]]. [[Categoria:Filmu di l'annu 1981]] [[Categoria:Filmu d'animazione]] [[Categoria:Filmu americanu]] [[Categoria:Drama (Filmu)]] 25fvirvxsfruo1q4ky2hr1uux5ngh8d Categoria:Lingua italica 14 13922 335620 237357 2014-03-23T18:11:42Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Lingua|Italicu]] j5q2svjm0y0m2ty33r8cc88lk72fopa Valenzianu 0 13924 358007 358006 2017-11-08T20:52:43Z Valencian 4092 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''valenzianu''' (in catalanu: ''valencià'') hè una varietà di a [[lingua catalana]]. Face parte di u gruppu dialettale catalanu occidentale. == Vucabulariu == Eccu una cumparazione di u lèssicu frà u catalanu valenzianu è u catalanu di [[Catalunia]]. Si pò ricunnosce l'influenza di a [[lingua spagnola]] annantu à u valenzianu. {| class="wikitable" border=1 |----- bgcolor=#c0c0c0 ! [[Valenzianu]] || [[lingua catalana|Catalanu]] (Catalunia) || [[lingua spagnola|Spagnolu]] || [[lingua corsa|Corsu]] |----- ||'''per favor'''<sup>1</sup> ||'''si us plau, sisplau''' ||'''por favor''' ||''per piacè'' |----- ||'''el xic/la xica''' ||'''el noi/la noia''' ||'''el chico/la chica''' ||''u zitellu, u giuvanottu, u ghjuvanottu/a zitella, a giuvanotta, a ghjuvanotta, a figliola'' |----- ||'''el got''' ||'''el vas, el got''' ||'''el vaso''' ||''u bichjeru'' |----- |}<sup>1</sup> Ancu in e [[Baleàricu|Baleare]] si dice ''per favor'' invece di ''si us plau''/''sisplau''. Pè i nùmeri "dicesette", "diciottu" è "dicennove" si ùsanu in u dialettu valenzianu ''dèsset'', ''díhuit'' è ''deneu'', micca ''disset'', ''divuit'', ''dinou'' cum'è in [[Catalunia]]. [[Categoria:Varietà di a lingua catalana|Valenzianu]] k9g93d9e6v7f6iqri89nj0z6xgzkqks Categoria:Varietà di a lingua catalana 14 13925 335889 237383 2014-03-23T18:16:34Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Varietà di lingue|Catalanu]] rfsgamg758z1zf2o8tqcrnj6hun0b0d Sardu campidanese 0 13926 237416 2010-10-17T15:57:24Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sardu campidanesu]] 1nqlidmjqjdxf4xlmkuxwmt12agjob0 Sardu logudorese 0 13927 237417 2010-10-17T15:58:42Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sardu lugudurese]] ldbdqs9ytd7b3a0g63sse3i3srpvh7z Baleàricu 0 13928 356593 331625 2017-02-26T01:06:49Z Rachmat04 10056 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''baleàricu''' (ancu chjamatu u '''baleare'''; in catalanu: ''balear'') hè a varietà di a [[lingua catalana]] parlata in l'[[Ìsule Baleari]]. == Vucabulariu == Eccu una cumparazione di u lèssicu trà u dialettu baleare è u catalanu di [[Catalunia]]. {| class="wikitable" border=1 |----- bgcolor=#c0c0c0 ! [[Baleàricu]] || [[lingua catalana|Catalanu]] (Catalunia) || [[lingua corsa|Corsu]] |----- ||'''per favor'''<sup>1</sup> ||'''si us plau, sisplau''' ||''per piacè'' |----- ||'''s'al.lot/s'al.lota''' ||'''el noi/la noia''' ||''u zitellu, u giuvanottu, u ghjuvanottu/a zitella, a giuvanotta, a ghjuvanotta, a figliola'' |----- ||'''es tassó''' ||'''el got''' ||''u bichjeru'' |----- |}<sup>1</sup> Ancu in u [[Valenzianu|dialettu valenzianu]] si dice ''per favor'' invece di ''si us plau''/''sisplau''. Pè i nùmeri "dicesette", "diciottu" è "dicennove" si dìcenu ''desset'', ''devuit'' è ''denou'' in e Baleare, micca ''disset'', ''divuit'', ''dinou'' cum'è in [[Catalunia]]. [[Categoria:Varietà di a lingua catalana|Baleàricu]] mcbcfxzzctlksbbtz2njfgolzergncp Balearicu 0 13929 237427 2010-10-17T16:58:10Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Baleàricu]] duj602ickybmvagg643pwxyu4y47mvb Ìsule Baleari 0 13930 237428 2010-10-17T16:59:49Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Baleare]] r9y4fbieuzg834fk7vzrh6rnh40b0vc Lingua maltese 0 13931 343515 333104 2015-05-08T20:11:04Z Magioladitis 2824 All info is kept in Wikidata, removed: {{Link FA|fr}} using [[Project:AWB|AWB]] (10904) wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''lingua maltese''' (o '''lingua maltesa'''; in maltese: ''Malti'') hè una [[lingue semìtiche|lingua semìtica]]. Accant'à l'[[lingua inglese|inglese]], hè lingua uffiziale di u Statu di [[Malta]] è lingua materna pè a magiurità di a pupulazione di 'ssa ìsula. Ci sò à l'incirca da 330.000 à 400.000 locutori. U maltese hè à l'orìgine derivatu da un dialettu [[lingua àraba|àrabu]]. Ancu oghje, sta lingua hà assai sumiglianze incù l'àrabu sìa in u lèssicu sìa in a prununzia. Ma ci si tròvanu puru assai parolle da e [[lingue indoauropeane]], particularmente da l'[[lingua inglese|inglese]] è u [[lingua taliana|talianu]] (o da l'[[italurumanzu]] in generale). Alcune parolle s'assumìglianu soprattuttu à u [[lingua siciliana|sicilianu]] o ancu à u [[lingua corsa|corsu]]. Eccu qualchì esempiu: * ''trakk'' (in inglese: "truck"; corsu: "camione" o "camiò") * ''dizzjunarju'' (in corsu: "dizziunariu") * ''banju'' (corsu: "bagnu") * ''ċikkulata'' (corsu: "cicculata") * ''butir'' (corsu: "butiru") * ''larinġa'' (s'assumiglia à "laranja", a parolla purtughese per "aranciu") [[Categoria:Lingua semìtica|Maltese]] fkxuo2fqjoiygvcqbr4r0hlfsv5a28o Lingua maltesa 0 13932 237469 2010-10-18T21:49:18Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua maltese]] 1ul6aaat40ijgxowgrhcns3uiqlr03r U Scatinatu 0 13933 371432 350466 2021-01-05T05:35:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''U Scatinatu''' hè un [[munimentu]] naturali di [[Corsica]]. Hè una tozza situata in [[Aiacciu]], vicinu à u [[Monti Salariu]] è i pasciali antichi di [[Lamucciu]]. 'Ssa tozza ritta è di forma [[uvali]] s'assumiglia à una chjeccula. Hè assuciata à una [[lighjenda]]. ==Liami== * [http://www.corsematin.com/article/balades/ajaccio-la-balade-aux-bergeries-de-la-tete-de-mort Aiacciu: U Scatinatu, Corse-Matin (in francesu)] [[Categoria:Munimentu naturale di Corsica]] 6s9c18for1qgoj2ecaa3j3gg825fjpo Lingua àraba 0 13934 368139 368138 2020-06-23T11:00:10Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} L''''àrabu''' ò '''arabu''' (nome nativu : ''العربية'', ''al-ʿarabiyyah'', ò semplicemente ''عَرَبِيّ'', ''ʿarabīy'') hè una [[lingue semìtiche|lingua semìtica]]. Incù più di 200 milioni di locutori hè una di e lingue più impurtante di u mondu. [[Categoria:Lingua semìtica|Àrabu]] 0qz2kqc31s43ijc6czlevdg239ancrv Lingua araba 0 13935 237508 2010-10-19T20:24:09Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua àraba]] m5mrj1tt1cn4hd4lz3m620expd8n29w Categoria:Lingua semìtica 14 13936 335623 328066 2014-03-23T18:11:45Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Lingua|Semìticu]] 6ag9uq4uxyqi0rx0yjt1dvf3ut2mwkj Algherese 0 13937 375499 375325 2021-08-17T18:06:15Z Jun Misugi 295 Fonte è Riferimenti wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Localització de l'Alguer respecte de Sardenya.svg|miniatura|Aghja di diffusione di l'algherese in Sardegna]] [[File:Signalisation alghero.jpg|miniatura|Placca di carrughju bislinga (catalanu - talianu) in Algheru]] L''''algherese''' (in [[lingua catalana|catalanu]]: ''alguerès'' (prunùnzia: {{IPA|əlɣəˈɾɛs}}|algarès) o ''alguerés'' ({{IPA|alɣaˈɾes}}|algarés)) hè un dialettu di a [[lingua catalana]]. Hè parlatu in a cità di [[Algheru]] in [[Sardegna]]. Face parte di i dialetti [[catalanu]]-[[estu|orientali]]. Ci sò trà 20.000 è 30.000 locutori. == Vucabulàriu == Eccu una cumparazione di u lèssicu trà u dialettu algherese è u catalanu di [[Catalunia]]. {| class="wikitable" border=1 |----- bgcolor=#c0c0c0 ! [[Algherese]] || [[lingua catalana|Catalanu]] (Catalunia) || [[lingua corsa|Corsu]] (Corsu-Sardu) |----- ||'''txau''', '''txao''' ||1. '''hola''' 2. '''adéu''' ||''ciao'', ''ciau'' |----- ||'''lo pranzo/pranzu''' ||1. '''el dinar''' 2. '''l'àpat''' (m) ||1. ''a/la cullazione/cullaziò''; ([[gadduresu|gadd.]]) ''lu gustari'', ([[sassaresu|sass.]]) ''lu gusthari'' 2. ''u/lu pranzu'', ''u/lu (ri)pastu (sulenne, suntuosu)'' |----- ||'''la tassa''' ||'''el got''' ||''u/lu bichjeru'', ''u/lu gottu''; ([[gadduresu|gadd.]], [[sassaresu|sass.]]) ''la tazza'' |---- ||'''la xícara''' ||'''la (petita) tassa''', '''la xicra''' ||''a/la tazza'', ''a/la tazzina'', ''u/lu tazzinu''; ([[gadduresu|gadd.]], [[sassaresu|sass.]]) ''la cìccara'', ''la tazzitta'' |---- ||'''la cariasa''' ||'''la cirera''' ||''a/la chjaràsgia''; ([[gadduresu|gadd.]], [[sassaresu|sass.]]) ''la cariàsgia'' |---- ||'''lo cutxo/cutxu''' ||'''el gos''', '''el ca''' ||''u/lu cane/cani'', ''u/lu ghjàcaru'' |---- ||'''la cutxa''' ||'''la gossa''' ||''a/la cagna'', ''a/la cuchja/cughja'', ''a/la ghjàcara'' |---- ||'''l'erito/arito/aritu''' ||'''l'eriçó''' (m) ||''u/lu rìcciu (di màcchia)'' |---- ||'''lo bogamarí''' ||'''la garota (de fons)''', '''l'eriçó''' (m) '''de mar''' ||''u/lu zinu''; ([[sassaresu|sass.]]) ''lu rizzu/rìcciu (di mari)'' |---- ||'''la llumínia''' ||'''la lluerna, la cuca de llum''' ||''a/la lùcciula/lùcciola'', ''a/la luciola/luciula''; ([[gadduresu|gadd.]]) ''la codilùcia'', ''la codiluci'', ([[sassaresu|sass.]]) ''lu curiruzu'' |---- ||'''lo pòpul''' ||'''el poble''' ||''u/lu pòpulu''; ([[sassaresu|sass.]]) ''lu póburu'' |---- ||'''l'iglésia''' ||'''l'església''' ||''a/la chjesa'', ''a/la ghjésgia''; ([[sassaresu|sass.]]) ''la gésgia/jésgia'' |----- |} Pè i nùmeri "dicesette", "dicennove" è "quaranta" si dìcenu ''desset'' (ancu scrittu ''dessèt''), ''denou'' (''denòu'') è ''coranta'' in [[Algheru]], micca ''disset'', ''dinou'', ''quaranta'' cum'è in [[Catalunia]]. == Grammàtica == Qualchì esèmpiu di cunghjugazione differente di verbi in algherese è in [[catalanu centrale|catalanu mudellu]]: {| class="wikitable" border=1 |----- bgcolor=#c0c0c0 ! [[Algherese]] || [[lingua catalana|Catalanu]] (Catalunia) || [[lingua corsa|Corsu]] (Corsu-Sardu) |----- ||'''(tu) sés''' ||'''(tu) ets''' ||''(tù) sì''/''sè''; ([[gadduresu|gadd.]], [[sassaresu|sass.]]) ''(tu) sei'' |----- ||'''(nosaltres/mosaltros) sem''' ||'''(nosaltres) som''' ||''(noi) simu''/''semu''; ([[sassaresu|sass.]]) ''(noi) sem(m)u'' |----- ||'''(vosaltres/vosaltros) séu''' ||'''(vosaltres) sou''' ||''(voi) site''/''seti''; ([[sassaresu|sass.]]) ''(voi) seddi'' |----- ||'''(ell(o)s, elles) estanen''' ||'''(ells, elles) estan''' ||''(elli/illi/eddi/iddi) stanu/stani''; ([[sassaresu|sass.]]) ''(eddi) (i)sthàz(z)ini'' |----- ||'''(ell(o)s, elles) fanen''' ||'''(ells, elles) fan''' ||''(elli/illi/eddi/iddi) fàcenu/fàcini''; ([[sassaresu|sass.]]) ''(eddi) fàz(z)ini'' |----- ||'''(ell(o)s, elles) vanen''' ||'''(ells, elles) van''' ||''(elli/illi/eddi/iddi) vanu/vani''; ([[gadduresu|gadd.]]/[[sassaresu|sass.]]) ''(iddi/eddi) àndani'' |----- |} Un'altra caratterìstica hè l'usu tìpicu di ''lo'' è ''los'', anzichè di ''el'' ed ''els'' pè l'artìculi determinativi maschjili "u/lu"/"i/li". == Fonte è Riferimenti == * ''IL SARDO IN TASCA: Minidizionario italiano-algherese'', collana EDES, Sàssari 1997, ristampa 2010 * [http://www.algueres.net/default.aspx Diccionari de alguerés (Dizziunàriu d'algherese)] == Ligami == * [https://books.google.de/books?id=MHCKU8eSmCsC&printsec=frontcover&dq=El+catal%C3%A0+de+l%27Alguer&hl=ca&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=El%20catal%C3%A0%20de%20l'Alguer&f=false Previsualització del llibre (Previsualisazzione di u libru) "El català de l'Alguer" (2002) ] * [http://www.alguer.260mb.com/Lexic.html?i=1 Lèxic alguerès (Lèssicu)] * [https://llengua.gencat.cat/web/.content/documents/publicacions/btpl/arxius/20_Usos_linguistics_Alguer_2015.pdf Els usos lingüístics a l’Alguer, 2015] - Una publicazione nant'à l'usu di e lingue in Algheru * [http://www.obracultural.cat/ L’Obra Cultural de l’Alguer] - Associu à scopu di prumove a cultura è a lingua algherese [[Categoria:Varietà di a lingua catalana|Algherese]] 45ca46ezow4f2gcjl04dzssapjwfwxd Dialettu algherese 0 13938 237557 2010-10-20T22:28:42Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Algherese]] 5jwta0p3tgxc18pnc2l8ulc5wy97ff5 Ghjumenta di preti 0 13940 373816 336902 2021-06-02T09:41:23Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A ghjumenta di preti'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Mantis religiosa4.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Mantis religiosa</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Imbrancamentu | ''[[Arthropoda]]'' |----- | Classa | ''[[Insecta]]'' |----- | Ordini | ''[[Mantodea]]'' |----- | Famiglia | ''[[Mantidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Mantis]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Mantis religiosa''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Mantis religiosa7.jpg|250px]] |----- |} A '''Ghjumenta di preti''' ([[Mantis religiosa]]) hè un insettu chì faci parti di a famiglia di i [[Mantidae]]. U nomu latinu ''mantis religiosa'' è altri noma in parechji lingui facini rifarenza à a riligioni. Veni da u fattu chì a ghjumenta di preti teni i so patti da davanti di tal' manera chì si diciaria ch'edda hè in pusizioni par prigà. [[File:Praying Mantis by clearlyambiguous.jpg|200px|thumb|left|U capu]] [[File:Mantis religiosa pg.jpg|200px|thumb|left|Una femina impregna]] [[File:Praying Mantis Mating European-35.jpg|200px|thumb|left|Accuppamientu]] [[File:Mantis religiosa2.jpg|200px|thumb|left|Un ghjovanu]] ==Distribuzioni== A ghjumenta di preti hè urighjinaria di l'[[Africa]], di l'Auropa miridiunali è di l'[[Asia minori]]. Hè mori cumuna in i cuntorni di u [[Mari Terraniu]]. S'hè ancu diffusa in Nord'America a parta da 1899, essendu stata impurtata quà di manera accidentali. ==Biulugia== A ghjumenta di preti hè longa 6 à 10 cm. U masciu hè più chjucu cà a femina. U so culori varieghja : ci sò verdi è ci sò bruni. U coddu di a ghjumenta di preti hè finu finu. U so capu hè triangulari. I so ochji sò situati annantu à i lati. In cuntrastu cù altri insetti, a ghjumenta di preti pò fà voglia u so capu da 180 gradi, ciò chì li parmetti di suvità senza mova i muvimenti di i so predi. A ghjumenta di preti hè un predatori di l'altri insetti: manghja griddi, moschi, sbarabattuli, [[brugu|bruga]], varma o ragna. S'accoppia a ghjumenta di preti d'[[aostu]] à [[uttrovi]]. Una carattaristica molta cunnisciuta di l'accuppiamentu hè chì a femina, dopu à essa si accuppiata o ancu duranti l'accuppiamentu, pò divurà u masciu, cumincendu pà a testa mentri ch'è l'organi genitali cuntinueghjani l'attu sissuali. Accadi ancu, s'edda hè mori famita a femina, ch'edda divuressi u masciu prima d'accupià si. 'Ssu cumportamentu di cannibalisimu hè statu à l'urighjina di parechji intarpritazioni: crudeltà di a femina, o succidiu di u masciu accumpagnatu di a vulintà di trasmetta a so sumenti è u so cibu à i siguenti ginirazioni; et cetara. Ma a spiigazioni muderna hè chì a femina attira u masciu par a so sumenti è par nutriscia si, à un'ebbica chì i predi so schersi è chì a femina t'hà bisognu di mori cibu par purtà i so ova (Flesh è Cardé 2009). ==In Corsica== A ghjumenta di preti hè mori cumuna in [[Corsica]]. Si scontra in a Corsica sana, da u cantu di u mari insin'à 1250 metri. Altri noma corsi di a ghjumenta di preti sò: a [[levafrebba]], a [[ghjumenta cavallina]], a [[ghjumenta di u diauli]] (Dizz. ''U Muntese''), a [[cantamessa]] o ancu a [[mula di u preti]]. ==Rifarenzi== * Ciavatti, Petru (dir. redazzioni) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana * V. Flesh è R. Cardé (eds.), 2009, ''Encyclopedia of Insects'', San Diego, Academic Press. ==Liami== * [http://www.oec.fr/modules.php?name=Sections&sop=viewarticle&artid=113#7 Uffiziu di l'Ambienti di Corsica] * [http://www.ent-montecristo.org/muriel.poli/index.php?action=article&numero=2 ''I nomi corsi di Mantis religiosa''] * [http://mantis.e-monsite.com/ Munugrafia annantu à a ghjumenta di preti (in francesu)] == Da veda dinò== * a [[ghjumenta]] [[Categoria:Insetti di Corsica]] [[Categoria:Mantidae]] bbeu10dv4f6ept7zl5g554unzfqin5x Mantis religiosa 0 13941 237651 2010-10-21T16:56:46Z 90.27.181.49 Reindirizzamentu à [[Ghjumenta di preti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjumenta di preti]] ka07n3dgvmnv2muajzh01rlysuf7309 Ghjumenta cavallina 0 13942 237652 2010-10-21T16:56:57Z 90.27.181.49 Reindirizzamentu à [[Ghjumenta di preti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjumenta di preti]] ka07n3dgvmnv2muajzh01rlysuf7309 Ghjumenta di u diauli 0 13943 237653 2010-10-21T16:57:08Z 90.27.181.49 Reindirizzamentu à [[Ghjumenta di preti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjumenta di preti]] ka07n3dgvmnv2muajzh01rlysuf7309 Mula di u preti 0 13944 237654 2010-10-21T16:57:24Z 90.27.181.49 Reindirizzamentu à [[Ghjumenta di preti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjumenta di preti]] ka07n3dgvmnv2muajzh01rlysuf7309 Ghjumenta di u diaule 0 13945 237655 2010-10-21T16:57:57Z 90.27.181.49 Reindirizzamentu à [[Ghjumenta di preti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjumenta di preti]] ka07n3dgvmnv2muajzh01rlysuf7309 Mula di u prete 0 13946 237656 2010-10-21T16:58:29Z 90.27.181.49 Reindirizzamentu à [[Ghjumenta di preti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjumenta di preti]] ka07n3dgvmnv2muajzh01rlysuf7309 Cantamessa 0 13948 237683 2010-10-21T18:54:11Z 90.27.181.49 Reindirizzamentu à [[Ghjumenta di preti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjumenta di preti]] ka07n3dgvmnv2muajzh01rlysuf7309 Dialettu toscanu 0 13949 332263 327363 2014-03-23T14:15:49Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''toscanu''' o '''tuscanu''' hè un dialettu [[italurumanzu]]. Hè statu a base pè u [[lingua taliana|talianu letterariu]] mudernu. Hà ancu moltu influenzatu u [[lingua córsa|corsu]]. [[Categoria:Italurumanzu|Toscanu]] [[Categoria:Dialettu di a lingua taliana|Toscanu]] q73bjskrg7y3ejk0jr3rw4y99tnl5um Dialettu tuscanu 0 13950 237711 2010-10-21T22:45:29Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Dialettu toscanu]] imflqnd37v42it377v8nkrwf4hf68to Categoria:Dialettu di a lingua taliana 14 13951 335525 327837 2014-03-23T18:10:01Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Varietà di lingue|Talianu]] 63wn2m3171zqevxu3zjz2r2ush1p8vz Categoria:Italurumanzu 14 13952 335601 237832 2014-03-23T18:11:20Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Lingua rumanza|Italurumanzu]] 6wkmxsbj2s34lvzeqnxhglx8vrqx227 Lingua ciciliana 0 13953 237842 2010-10-22T18:41:47Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua siciliana]] bu81xkujrnvozrv7kanofdhe9bzyc2x Abadan (Iranu) 0 13954 378696 350892 2022-02-28T22:03:46Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Abadan''' hè una cità di l'[[Iranu]] cù à l'incirca 400.000 abitanti. Hà un [[aviò|aeruportu]] internaziunale è un istitutu di [[tecnulugia|tecnulugìa]]. [[Categoria:Asia]] f7jv41zcu6gsv432b0xushs140g9m0f Iranu 0 13955 378184 376791 2022-01-06T18:38:24Z Heanor 18946 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Iran in its region.svg|thumb|]] [[File:Flag_of_Iran.svg|thumb|Bandera di l'Iranu]] L''''Iranu''' (o l''''Iran''', in [[lingua Persianu|Persianu]]: ''ایران'') hè un paese in [[Asia]]. A capitale si chjama [[Teheran]]. A lingua uffiziale hè u persianu. == Da vede dinò == *[[Abu Nuwas]] *[[Aiat Fayez]] [[Categoria:Asia]] 2j0zeoqt0jlp3ihzr1do3t2efis5j9g Iran 0 13956 237944 2010-10-23T21:25:37Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Iranu]] chm4mqbrxhuz8ao08vn9754mcfbnyyr Abadan (Turkmenistan) 0 13957 350893 325899 2015-07-09T15:22:56Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Abadan''' hè una cità di u [[Turkmenistan]]. Hè stata fundata in u [[1963]]. Hè stata chjamata '''Büzmeýin''', sinu à l'[[ottobre]] [[2002]] quandu [[Saparmurat Niyazov]], u [[pulitica|presidente]] [[Turkmenistan|turkmenu]], hà cambiatu u nome di a cità. Ci sò à l'incirca 50.000 abitanti. U merre attuale di Abadan si chjama [[Orazmyrat Garajaýew]]. heqa09m3xwdbh4utedowzgb0u5ayupr Abadan 0 13958 325900 300222 2013-03-09T02:47:21Z Addbot 7246 [[M:User:Addbot|Bot:]] Migrating 7 interwiki links, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q304476]] [[M:User:Addbot/WDS|(translate me)]] wikitext text/x-wiki {{disambig}} '''Abadan''' hè u nome di diverse cità: * [[Abadan (Iranu)]] * [[Abadan (Turkmenistan)]] oz75cza0hg7t70n4suu1nsserxgvf26 Turkmenistan 0 13960 375958 334826 2021-08-20T08:27:12Z 176.36.153.233 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Flag_of_Turkmenistan.svg|thumb|Bandera di Turkmenistan]] U '''Turkmenistan''' (in [[lingua turkmena|turkmenu]]: ''Türkmenistan'') hè un paese in [[Asia]]. [[Categoria:Asia]] pephep586jv45ycm1uc5dca6ehdkpze Chicago 0 13961 348751 347745 2015-07-06T09:20:30Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Downtown Chicago Illinois Nov05 img 2678.jpg|thumb|Panurama di Chicago]] '''Chicago''' hé una cità di i [[Stati Uniti d'America]], incù 2.853.114 abitanti. Hè a cità più grande di u Statu di l'[[Illinois]]. ==Da vede dinò== *[[John Belushi]] *[[Anastacia]] [[Categoria:Stati Uniti d'America]] m7mqatofxyl6o6ngi4q02rvlovad69w Pierre Abélard 0 13962 333896 325905 2014-03-23T14:48:52Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Pierre Abélard''' (in corsu '''Petru''' o '''Pietru Abelardu'''; [[1079]]-[[1142]]) fubbe un filòsofu è teologu francese. [[Categoria:Francesu|Abélard]] ma09983jt94pok5l9x4i3enzpqz3vx0 Petru Abelardu 0 13963 238116 2010-10-26T20:37:09Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pierre Abélard]] iafg8tkkwbo7s7dzg1ng6mtnb6s5j2y Pietru Abelardu 0 13964 238117 2010-10-26T20:40:09Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pierre Abélard]] iafg8tkkwbo7s7dzg1ng6mtnb6s5j2y Şalom 0 13965 350542 335141 2015-07-09T09:21:00Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Shalom_logo.png|thumb|300px|right|Şalom]] '''Şalom''' (in [[limba ebraica|ebraicu]]: שלום, ''Pace ò Bonghjornu'') hè un [[ghjurnalisimu|ghjurnale]] [[politicu]]-[[cultura|culturale]] di a comunità [[abreiu|ebraica]] di [[Turchia]], fondatu u [[29 uttobre]] in [[1947]] da u ghjurnalista Avram Leyon chì travagliava in u ghjurnale [[Turchia|turcu]] "Cumhuriyet". Hè pubblicatu in [[lingua turca]] è una pagina in lingua ghjudeo-[[Spagna|spagnola]] (ladinu) in formatu [[Tabloid]] in [[Istanbul]]. Dopu [[marzu]] [[2005]] li hè associatu ancu un supplementu in ghjudeo-[[lingua spagnola|spagnolu]] chì si chjama "Al Almaneser" (in ladinu - Aurora). Ivo Molinas hè u dirittore. Iakup Barokas hè capuredattore. In [[2005]] Şalom ha avutu una tiratura media di 5.000 copie a [[settimana|simana]]. == Liami == * [http://www.salom.com.tr/ Situ ufficiale] {{tr}} * [http://www.salom.com.tr/news/list/category/19-Judeo-Espanyol.aspx Situ ufficiale] {{lad}} [[Categoria:Turchia]] ctd6k4tbvj9wxy03rtuqvp1rcyg78o2 Ernst Abbe 0 13966 376555 375895 2021-09-02T15:09:32Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[Image:Ernst Abbe.jpg|thumb|Ernst Abbe]] '''Ernst Abbe''' ([[1840]]-[[1905]]) fù un [[fìsicu]] è rifurmadore [[società|suciale]] [[Alimagna|tedescu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Fìsicu|Abbe, Ernst]] [[Categoria:Tedescu|Abbe, Ernst]] [[Categoria:Biugrafia]] dj75wtvnqhj6wg4gb2x1bq0cww6lmuz Adelaide 0 13967 365774 359947 2020-03-20T16:11:22Z 37.166.41.133 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Adelaide DougBarber.jpg|thumb|325px|Adelaide]] '''Adelaide''' hè una cità in [[Australia]]. Hè a capitale di u statu federale di a [[Australia Meridiunale]]. Adelaide hè stata fundata in u [[1836]] è hà oghje circa 1 milione d'abitanti. [[Categoria:Australia]] jvlszs75mc185ewno3vhcsrqrgpja0w Los Angeles 0 13968 378609 378608 2022-02-19T23:24:29Z WikiBayer 14685 Annullate le modifiche di [[Special:Contributions/201.6.251.205|201.6.251.205]] ([[User talk:201.6.251.205|discussione]]), riportata alla versione precedente di [[User:WikiBayer|WikiBayer]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Los Angeles''' (in [[Lingua inglese|inglese]]) ò '''Los Ángeles''' (in [[spagnolu]]), hè una cità di i [[Stati Uniti]], incù 3.849.400 abitanti in u statu di a [[California]]. [[Categoria:Stati Uniti d'America]] 7wxv7nkmjzlonemjo11y40o7ako82gv San Francisco 0 13969 355587 334242 2016-10-25T10:35:05Z DARIO SEVERI 10718 Agg. inf. Wiki inglesa wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:San Francisco da twin peaks.jpg|thumb|San Francisco da twin peaks]] '''San Francisco''' hé una cità di i [[Stati Uniti d'America]], incù 864.816 abitanti (2015), in u statu di a [[California]]. [[File:U golden gate bridge.jpg|thumb|u ponte di San Francisco Golden Gate Bridge]] [[Categoria:Stati Uniti d'America]] pc95jqe122ln15fhr5picnu250ftf6p Cumuna di Corsica 0 13970 332186 238771 2014-03-23T14:14:20Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} {{Cumuna di Corsica Suttana}} {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suttana]] [[Categoria:Cumuna di Corsica]] j1z2twqt27zgiy6btpjud1cao17gml1 South Australia 0 13972 359946 359944 2018-08-16T16:12:57Z 95.216.146.235 pri publicità - Annullata la modifica 359944 di [[Special:Contributions/Ki902|Ki902]] ([[User talk:Ki902|discussione]]) wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:South Australian Coat of Arms.svg|right|150px]] [[File:Flag of South Australia.svg|right|200px]] '''South Australia''' (in corsu: '''Australia Meridiunale''' o '''Australia di u Sudu''') hè un [[statu federale]] di u paese [[Australia]]. A so capitale - è ancu a so cità più grande - hè [[Adelaide]]. [[Categoria:Australia]] 2awp0a4t02x4myzw8ojyzqo4ramuh6h Australia Meridiunale 0 13973 238788 2010-10-29T19:49:33Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[South Australia]] 2lmmnpgze1p15hx1aqq2f4ngqw6cogi Australia di u Sudu 0 13974 238789 2010-10-29T19:51:38Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[South Australia]] 2lmmnpgze1p15hx1aqq2f4ngqw6cogi Jared Leto 0 13975 378137 375799 2021-12-30T16:56:13Z Niegodzisie 15744 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Flickr - nicogenin - 66ème Festival de Venise (Mostra) - Jared Leto (14).jpg|thumb|200px|Jared Leto]] '''Jared Joseph Leto''' (natu in [[1971]]) hè un [[cinemà|attore]] è [[musicante]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == Hè u frontman di u gruppu di [[musica]] [[rock]] [[30 Seconds to Mars]]. == Da vede dinò == *[[The Thin Red Line]] [[Categoria:Attore|Leto, Jared]] [[Categoria:Musicante|Leto, Jared]] [[Categoria:Americanu|Leto, Jared]] [[Categoria:Biugrafia]] idwqu1mbuvqf1cofg83y8kdk3kcmysd 30 Seconds to Mars 0 13976 377523 377519 2021-10-21T07:43:07Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:2904:AA34:2859:14F8 in corsu: americanu: Annullata la modifica 377519 di [[Special:Contributions/37.169.55.219|37.169.55.219]] ([[User talk:37.169.55.219|discussione]]) wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:30 Seconds to Mars - 2009 Buzz Bake Sale.jpg|thumb|200px|30 Seconds to Mars: Tomo Miličević, Jared Leto, Shannon Leto]] '''30 Seconds to Mars''' hè un gruppu di rock [[Stati Uniti d'America|americanu]] natu in u [[1998]]. I membri sò ''Jared Leto'' ([[cantu|voce]] è seconda [[chitarra]]), ''Shannon Leto'' (batteria) è ''Tomo Miličević'' (chitarra principale). == Albumi == * 2002: ''30 Seconds to Mars'' * 2005: ''A Beautiful Lie'' * 2009: ''This Is War'' * 2013: ''Love, Lust, Faith and Dreams'' * 2018: ''America'' [[Category:Gruppu di rock|#]] [[Category:Musica]] i6x015ajpt1n44z53xfim9bge8s8gs3 Hans Zimmer 0 13978 350272 337013 2015-07-07T22:58:22Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Hans Zimmer 2010.jpg|thumb|200px|Hans Zimmer]] '''Hans Zimmer''' (* [[1957]] in [[Francuforte nant'à u Menu]]) hè un [[musica|cumpositore]] [[Germania|tedescu]]-[[americanu]]. ==Da vede dinò== *[[The Thin Red Line]] [[Categoria:Cumpositore|Zimmer, Hans]] [[Categoria:Tedescu|Zimmer, Hans]] [[Categoria:Americanu|Zimmer, Hans]] 5bbiv1zszw6jw2m1m0uxsc9ylhpb0bm Ennio Morricone 0 13979 377365 368236 2021-10-03T18:57:49Z FMSky 17979 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Ennio Morricone Cannes 2007.jpg|thumb]] '''Ennio Morricone''' (* [[1928]] in [[Roma]] - 2020) hè un cumpusitore talianu. [[Categoria:Cumpositore|Morricone]] [[Categoria:Talianu|Morricone]] m6b9s5ci3trvrku21rr2e1n6m75a8ja Aden 0 13980 325927 314338 2013-03-09T02:50:42Z Addbot 7246 [[M:User:Addbot|Bot:]] Migrating 55 interwiki links, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q131694]] [[M:User:Addbot/WDS|(translate me)]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Aden''' hè una cità in u [[Yemen]]. Hà più di 550.000 abitanti. t03fgzc9kt3rv61n92zp99p6un42a3o Yemen 0 13981 372347 336854 2021-03-02T19:32:05Z 217.155.62.84 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Flag_of_Yemen.svg|thumb|Bandera di u Yemen]] U '''Yemen''' hè un paese in [[Asia]]. [[Categoria:Asia]] ebkthoaq9ojz4jsi2nbqg2syxw0sk89 Sydney 0 13982 378794 378790 2022-03-22T06:24:31Z Hjart 19301 Annullata la modifica 378790 di [[Special:Contributions/2601:C3:8002:6800:C040:A229:76A5:C37F|2601:C3:8002:6800:C040:A229:76A5:C37F]] ([[User talk:2601:C3:8002:6800:C040:A229:76A5:C37F|discussione]]) wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Sydney''' hè a prima cità di l'[[Australia]] pè populazione cù 3.641.422 abitanti (4.504.469 a cità metropulitana) in u statu di u [[Novu Galles di u Sudu]] (New South Wales). [[Categoria:Australia]] 8hsyenuk0zi4jn3hrtqry69uza5b3xg Aconcagua 0 13984 378697 325931 2022-02-28T22:16:32Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Aconcagua 13.JPG|thumb|300px|U monte Aconcagua]] L''''Aconcagua''' hè un monte in [[Argentina]]. Incù 6.958 metri (secondu antri riferimenti ancu 6.962 metri), hè u monte u più altu di e dùie [[America|Amèriche]]. [[Categoria:Argentina]] [[Categoria:Muntagna]] 2ahvb51tm1imui3bccfbseh2fij3f38 Konrad Adenauer 0 13985 355299 348790 2016-10-04T04:49:58Z DARIO SEVERI 10718 Agg. inf. Wiki inglesa wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Bundesarchiv B 145 Bild-F002449-0027, Bonn, Bundestag, Pariser Verträge, Adenauer.jpg|thumb|right|Adenauer in u ''Bundestag'', 1955]] '''Konrad Adenauer''' (5 [[Ghjennaghju]] 1876 - 19 [[Aprile]] 1967) fubbe un [[pulitica|puliticante]] [[Germania|tedescu]]. Fù u merre di a cità di [[Cologna]] da u [[1917]] à u [[1933]] è ancu un'altra volta in u [[1945]], è in l'anni [[1949]] à [[1963]], Adenauer fù u primu [[cancellieru federale]] di a [[Germania|Repùblica Federale di Germania]]. [[Categoria:Puliticante|Adenauer]] [[Categoria:Tedescu|Adenauer]] 6ypclxk1nd58bktvzo0cnzpi0blwy7t MediaWiki:Vector-simplesearch-search 8 13986 239352 2010-11-05T14:53:53Z Ale Mister 249 Pagina nova: Circà wikitext text/x-wiki Circà g6gvnnei7w5cr0nymtnybjskmgj0kmj Alimagna 0 13987 239404 2010-11-06T13:09:52Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Germania]] m3j3hhzdgu79336rxct2nng1uak2vfs Allemagna 0 13988 239405 2010-11-06T13:12:48Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Germania]] m3j3hhzdgu79336rxct2nng1uak2vfs Cancellieru federale 0 13989 325935 302382 2013-03-09T02:51:25Z Addbot 7246 [[M:User:Addbot|Bot:]] Migrating 13 interwiki links, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q162906]] [[M:User:Addbot/WDS|(translate me)]] wikitext text/x-wiki {{disambig}} * U capu di u guvernu in [[Germania]]: [[Cancellieru federale (Germania)]] * U capu di u guvernu in [[Austria]]: [[Cancellieru federale (Austria)]] occ405io9a8yl04kse52cnoljf1blxq Alemagna 0 13990 239413 2010-11-06T13:55:45Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Germania]] m3j3hhzdgu79336rxct2nng1uak2vfs Alfred Adler 0 13991 365664 354808 2020-02-16T11:45:32Z 80.223.94.19 File wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Alfred Adler.jpg|thumb|]] '''Alfred Adler''' (7 Ferraghju [[1870]] - 28 [[Maghju]] [[1937]]) hè statu un [[psicologia|psicòlogu]] [[Austria|austrìacu]]. {{Psicologhi Cunnisciuti}} [[Categoria:Psicòlogu|Adler, Alfred]] [[Categoria:Austrìacu|Adler, Alfred]] duorda3ilsr7przzwyp8cje686hlj2h Adolf von Nassau 0 13993 350929 331304 2015-07-09T16:53:43Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Adolf von Nassau''' (in [[lingua corsa|corsu]] '''Adolfu di Nassau'''; * circa [[1255]] o ancu prima di [[1250]] (?); † [[1298]]) fubbe un [[rè]] [[Germania|alimanu]]. [[Categoria:Tedescu]] fpdvbaofe8dn1xrstddn84ld694lu2i Adolfu di Nassau 0 13994 239486 2010-11-07T14:51:24Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Adolf von Nassau]] 0r1i4294hl87uqe9sx6ji2mo26ddgx3 0 13996 371597 354110 2021-01-05T05:42:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Theodor neuhof2.jpg|thumb|right|U Rè Tiadoru]] '''Rè''' (da a parola latina ''rex'') hè un titulu diffusu in i paesi di lingua latina par disignà un suvranu di sessu maschili. A parola currispundenti feminiccia hè [[righjina]]. ==Citazioni== Accadi chì u rè fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu, in i sprissioni: * ''essa com'è u rè di [[Spagna]]'' (essa sbaiuccatu) o in i pruverbii: * A règula ci sta bè, ancu in [[casa]] di u rè. * [[Rennu]] rè. (Dizz. ''U Muntese'') * Ognunu hè rè in [[casa]] soia. * À chì ùn cura à sè pò tumbà ancu u rè. (Dizz. ''U Muntese'') * Vinu di [[Sartè]] faci cantà u rè. * Sapiutu la trè, sapiutu lu rè. (quandu trè parsoni sani calcosa, tandu tuttu u mondu a sà) ==Rifarenzi== * Ciavatti, Petru (dir. redazzione) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana ==Da veda dinò== * i [[Rè Magi]] * u [[Rè Tiadoru]] [[Categoria:Rè]] sroptgmil6qhuc6xy8cwhs6g8insc7u Rè Tiadoru 0 13997 239513 2010-11-07T16:57:37Z 90.29.215.160 Reindirizzamentu à [[Tiadoru di Neuhoff]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Tiadoru di Neuhoff]] kfyj20d24jhosg6rlf1udflc4l0u1cb Afghanistan 0 14001 354798 349002 2016-08-23T09:22:56Z DARIO SEVERI 10718 Inf. Wikipedia (en) wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Afghanistan in its region.svg|thumb|]] [[File:Flag_of_Afghanistan.svg|thumb|Bandera di Afghanistan]] L''''Afghanistan''' hè un paese in [[Asia]], grande 652.864 km², incù 32.564.342 abitanti (2015). ==Da vede dinò== *[[Mazar-i Sharif]] [[Categoria:Asia]] pb43q8iq4apmy5ccmxki5y14xhvh54b Catalanu centrale 0 14002 331974 325944 2014-03-23T14:10:01Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''catalanu centrale''', appartenente à u gruppu dialettale di u catalanu orientale, ancu chjamatu '''catalanu orientale centrale''' (in catalanu: ''català central'', ''català oriental central'') hè una di e principale varietà di a [[lingua catalana]]. Hè cunsideratu cum'è a base pè u catalanu mudellu (o catalanu standard). [[Categoria:Varietà di a lingua catalana|Centrale]] cbbwzm9zkjyojqsjodjuuumvixwqlhu Catalanu orientale centrale 0 14003 239679 2010-11-09T14:41:45Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Catalanu centrale]] fwm7z5r81guwe4b1w727fyid5iacsx6 Catalanu settentriunale 0 14004 377424 377422 2021-10-15T13:09:34Z WikiBayer 14685 Annullate le modifiche di [[Special:Contributions/가서 네 부모를 빨아먹고 네 죽음을 엿먹어|가서 네 부모를 빨아먹고 네 죽음을 엿먹어]] ([[User talk:가서 네 부모를 빨아먹고 네 죽음을 엿먹어|discussione]]), riportata alla versione precedente di [[User:Raphael1256|Raphael1256]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''catalanu settentriunale''', '''catalanu di u nordu''' o ancu '''rossiglionese'''/'''russiglionese''' (in catalanu: ''català septentrional'' o ''rossellonès'') hè unu di i sei principali dialetti di a [[lingua catalana]]. Hè parlatu in u sudu di a [[Francia]], in a cusiddetta regione di [[Catalunia di u Nordu]]. Face parte di i dialetti catalanu-orientali è hè influenzatu da a [[lingua occitanica|lingua occitànica]] è a [[lingua francese]]. [[Categoria:Varietà di a lingua catalana|Settentriunale]] 9zstdfr49jho4j7rv6dj2aeux5a2wjd Catalanu di u nordu 0 14005 239739 2010-11-10T15:14:47Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Catalanu settentriunale]] o04rwbgi5aj6a0e7m2u4omcn8kdc1h2 Rossiglionese 0 14006 239740 2010-11-10T15:16:57Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Catalanu settentriunale]] o04rwbgi5aj6a0e7m2u4omcn8kdc1h2 Paracquellu 0 14009 239888 2010-11-13T17:53:34Z 90.29.211.71 Reindirizzamentu à [[Paracquella]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Paracquella]] 52v6hhqe9r21whokkxoveej4h4f77kb Ebreu 0 14014 359933 354065 2018-08-16T09:22:20Z Ki902 14133 wikitext text/x-wiki Un '''Ebreu''' hè chì appartene à, o nasce da, un gruppu di e tribù semitiche, stabilite 2000 anni nanzu à [[Ghjesù Cristu|Cristu]], in a [[Palestina]] è dipoi custituite in unità naziunale è religiosa. Hè ancu a lingua ufficiale di u Statu di [[Israele]] è di a [[Bibbia]]. == Bibliografia == * {{en}} [[Ghil'ad Zuckermann|Zuckermann, Ghil'ad]] (2003), [[w:en:Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew|''Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew'']], [https://www.palgrave.com/gp/book/9781403917232 Palgrave Macmillan] (ISBN 9781403917232 / ISBN 9781403938695) [[categoria:Storia]] m6nas8ywi1g5s53ns6028b8wv566654 Theillay 0 14015 365521 364492 2020-02-02T09:34:07Z 37.164.110.225 wikitext text/x-wiki '''Theillay''' hè un [[paese]] di [[Francia]], [[dipartimentu]] di u [[Loir-et-Cher]] in a Righjone di u [[Centru Valle di a Loira]] incù pochi più di 1300 abitanti. [[Categoria:Cumuna di Francia cuntinentale]] 1dmo8bp8mg8p0uck5dqszhcgwbt6pbg Ebrei 0 14016 347123 325948 2015-07-01T22:58:19Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki L''''Ebrei''' ([[latinu]] Hebraei, u [[Grecia|grecu anticu]] Ἑϐραῖοι, da l'ebreu עברי (Ivri)) sò un anticu populu semiticu di u Vicinu Oriente protagonistu di a Bibbia ebraica (התורה) chè hè ancu u testu miticu è fondamentale di u populu [[Israele|israelianu]]. U termine hè spessu legatu a u termine ghjudeu, ghjudei chì difinisce u populu discendente di l'Ebrei e i credenti di u ghjudaesimu (o ghjudaismu) chì hè a [[religione ebraica]]. [[Categoria:Storia]] bjnc2x6aodo9rwwjs9wuymw0wuc29ds Credo 0 14017 366462 347435 2020-05-07T06:15:20Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki U '''Credo''' (in [[latinu]] : « Creu ») hè a professione di [[fede]] di a magioranza di i [[cristianesimu|cristiani]]. Ci n'hè due versioni principali: - U Simbolu di Nicea : credo in unum Deum: creu in un' Diu solu. ([[conciliu]] di Nicea, 325 dopu Cristu) - U Simbolu del'Apostoli: credo in Deum: creu in Diu. U Credo hè a sintesa o compediu di a [[riligione cristiana|fede cristiana]]. U Simbolu di Sant'Atanasiu hè più ampiu. U Credo in [[latinu]]: ''Credo in unum Deum, Patrem omnipotentem, factorem caeli et terrae, visibilium omnium et invisibilium. ''Et in unum Dominum Iesum Christum, Filium Dei unigenitum, et ex Patre natum ante omnia saecula. Deum de Deo, Lumen de Lumine, Deum verum de Deo vero, genitum, non factum, consubstantialem Patri; per quem omnia facta sunt. Qui propter nos homines, et propter nostram salutem descendit de caelis. Et incarnatus est de Spiritu Sancto ex Maria Virgine, et homo factus est. Crucifixus etiam pro nobis sub Pontio Pilato, passus, et sepultus est. Et resurrexit tertia die, secundum Scripturas, et ascendit in caelum, sedet ad dexteram Patris. Et iterum venturus est cum gloria, iudicare vivos et mortuos, cuius regni non erit finis. ''Et in Spiritum Sanctum, Dominum et vivificantem, qui ex Patre Filioque procedit. Qui cum Patre et Filio simul adoratur et conglorificatur: qui locutus est per prophetas. Et unam, sanctam, catholicam et apostolicam Ecclesiam. Confiteor unum baptisma in remissionem peccatorum. Et expecto resurrectionem mortuorum, et vitam venturi saeculi. Amen.'' U Credo in [[lingua corsa]]: U Credo ùn hè micca una di e [[preghera|preghere]]. Hè a professione di fede di i a magioranza di [[cristianisimu|cristiani]]. [[Categoria:Religione]] ge13b9wtlowh565lj5876hm00xrouy1 Haiti 0 14018 365888 362663 2020-04-02T08:13:59Z 46.193.168.200 wikitext text/x-wiki '''Haiti''' (in creolu haitianu : ''Ayiti'', in francese : ''Haïti'') hè una [[nazione]] di l'[[America]] situata in u [[Mari di i Caraibi]]. Un tempu colonia francese, hè stata una di e prime nazioni di l'Americhe a dichjarà a propria indipendenza. U territoriu haitianu copre a parte ouest di l'[[isola di Hispaniola]] è cunfina a est cù a [[Ripublica Dominicana]]. Haiti hè a nazione a più povera di l'Americhe. L'indipendenza da a [[Francia]] hè stata dichjarata u 1u ghjenaiu [[1804]] è riconosciuta in [[1825]] da a Francia è in [[1863]] da i [[Stati Uniti]]. L'isola, colpita durant l'estate [[2004]] da l'[[uraganu Jeanne]] è in ghjenaiu [[2010]] da un disastrosu [[terramotu]], campa in a emergenza umanitaria. Oghje hè in corsu una missione internaziunale di aiutu di l'[[ONU]]. [[Categoria:Giugrafia]] gmxpjj4eva51tgsmqissi9s5y4qpsk2 Israele 0 14019 369453 362666 2020-11-22T20:03:52Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Israel in its region (pre 1967 territory).svg|thumb|]] [[File:Flag of Israel.svg|miniatura|destra]] [[pulitica|Statu]] di u Vicinu Oriente fondatu in [[1948]]. Capitale [[Gerusaleme]]. Cunfina cù u [[Libanu]] è a [[Siria]] a [[Nordu]], i [[Territori Palestinesi]] e a [[Ghjurdania]] a [[Estu]], a striscia di [[Gaza]] è l'[[Egittu]] a [[Sudu]]. ==Da vede dinò== *[[Ayelet Zurer]] *[[Ghil'ad Zuckermann]] [[Categoria:Giugrafia]] 5ru7ath3awna359wq3llzi2mb3x9tnj Niccolò Ammaniti 0 14020 376593 376551 2021-09-02T20:49:59Z Jun Misugi 295 m wikitext text/x-wiki [[File:Ammaniti, Niccolo.jpg|thumb|right|Niccolò Ammaniti]] '''Niccolò Ammaniti''' hè un [[littiratura|scrittore]] [[Italia|talianu]] natu in [[Roma]]. Ha publicatu diversi [[libru|libri]] : "Io non ho paura","Come Dio Comanda", "Anna", "Io e te", "Che la festa cominci"...Trè di i so rumanzi sò stati adattati pè u sinemà. Hé un scrittore chì piace assai fora d'Italia é e so opere sò state tradutte in più di quaranta lingue. [[categoria:Scrivanu|Ammaniti, Niccolò]] [[categoria:Talianu|Ammaniti, Niccolò]] [[Categoria:Biugrafia]] t2fb6sym48yg61rungsvh85h28razqm MediaWiki:Sitesupport-url 8 14021 318506 305290 2013-02-07T01:42:04Z Pgehres (WMF) 5176 Updating sidebar link to use subst:CONTENTLANGUAGE wikitext text/x-wiki //donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_co.wikipedia.org&uselang=co cijnv2jj8jq1vozcijysggkft5t8xve Tarrori è Fantasia 0 14029 334585 275971 2014-03-23T15:02:39Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Tarrori è Fantasia''' hè una rivista-bloggu litteraria in [[lingua corsa]]. Hè stata criata di nuvembri 2010 da [[Marcu Biancarelli]], è accoglii bon'parechji autori di testi muderni di scenzafizzioni, chì pruponini testi, nuvelli, raconti corti, in corsu. Com'è l'annuncia a rivista, hè "un situ di criazioni fantastica in lingua corsa chì s'adrizza à a ghjuvantù..." . Frà l'autori chì publicheghjani annantu à ''Tarrori è Fantasia'', si pò mintuvà: * [[Marcu Biancarelli]] * Battì Albertini * Ghjuvan'Iviu Acquaviva * Guidu Cimino * Petru Felice Cuneo-Orlanducci * Paulu Desanti * Diana Egault * Petru Larenzu Santelli * Francescu Viangalli * Marilena Verheus * [[Ghjuvan Petru Arrio]] A nascita di a rivista ''Tarrori è Fantasia'' illustra di manera trimenda à vulintà di i scrittori in lingua corsa di fà cunnoscia i so opari è di truvà u so litturatu annantu à a Reta è fora di l'edizioni classica, ma dinò a tindenza muderna di 'ssa litteratura in lingua corsa d'arrighjunà si à pocu à pocu tutti i spazii lasciati verghjini. ==Liami== * [http://tarrorifantasia.blogspot.com U situ di a rivista-bloggu "Tarrori è Fantasia"] [[Categoria:Rivista litteraria in lingua corsa]] eldy0dpuoonl4e4vlartxy2s7l8wlmj Aiat Fayez 0 14031 356875 356465 2017-04-16T08:23:07Z 2A02:A44E:5633:1:51D9:BC43:D1F9:F09 wikitext text/x-wiki [[file:Aiat Fayez Reims SCènes d'Europe 04126.jpg|thumb|2017]] '''Aiat Fayez''' è unu [[littiratura|scrittore]] è [[filusufia|filòsofu]] natu in [[1979]]. In [[2000]] immigra in [[Francia]]. Hà scrittu "Cycles des manières de mourir" publicatu in aprile [[2009]] à prupòsitu di a vita di u frusteru in [[Francia]]. Di [[dicembre]] [[2010]] scrive dui articuli induve spiega chì hà decisu di chittà a [[Francia]]. [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Iranianu]] [[Categoria:Filosofia]] edbikfzuscsiqhmnsx56rc9vfgfowya Osasco (São Paulo) 0 14035 374147 371433 2021-06-02T12:11:51Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="270px" |+<span style="font-size:large;">'''Osasco'''</span> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan="2" | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | align="center" width="140px" | [[File:Bandeira Osasco.png|140px]] | align="center" width="140px" | [[File:Bras%C3%A3o_Osasco.gif|100px]] |- |} |- |----- bgcolor="#FFFFFF" | Paese | [[Brasile]] |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Statu]] | [[São Paulo (statu)|São Paulo]] |- | [[Superficia]] | 64,935 km² |----- bgcolor="#FFFFFF" | Populazione | 718.646 <small>([[2009]])</small> |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Latitudine]] | 23°31' S |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[Lungitudine]] | 46°47' O |----- bgcolor="#FFFFFF" | [[altitudine]] | 795 m |- | Situ ufficiali | http://www.osasco.sp.gov.br/ |- ! colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Mapa di a cità in [[Brasile]]. |----- ! colspan="2" bgcolor="#FFFFFF" | [[File:SaoPaulo_Municip_Osasco.svg|290px]] |} '''Osasco''' hè una cità di u [[Brasile]]. Teni 718.646 abitanti. ==Da vede dinò== *[[Arara]] *[[Belo Horizonte]] *[[Brasilia]] *[[Cachoeira do Sul]] *[[Campinas]] *[[Paulínia]] *[[Catalão]] *[[Curitiba]] *[[Fortaleza]] *[[Manaus]] *[[Porto Alegre]] *[[Porto Velho]] *[[Rio Branco]] *[[Rio de Janeiro]] *[[Santos]] *[[São José do Rio Preto]] *[[São Paulo]] *[[Taubaté]] [[Categoria:Cità di u Brasile|São Paulo]] 5vozrtwmkojfo3fa70ohbi920svhatc Monacu di Baviera 0 14046 362681 348199 2019-07-01T20:50:19Z Jumpy01 11155 /* Da vede dinò */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Monacu di Baviera''' hè a terza cità di a [[Germania]] pè populazione cù 1.330.440 abitanti (Dui millioni circa a cità metropulitana) in u statu di [[Baviera]]. == Geografia == Monacu di Baviera hé bagnata da u [[fiume]] [[Isar]]. ==Da vede dinò== *[[Christian Morgenstern]] [[Categoria:Germania]] [[Categoria:Giugrafia]] 9t6jaz7qs0d61hsmtinro67mayg48nm Veronica Scopelliti 0 14049 243390 2010-12-25T13:49:41Z 87.13.252.50 Reindirizzamentu à [[Noemi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Noemi]] k4bxbe46gr843zfy0jhzklzoptee6af Scupignu 0 14051 243726 2010-12-30T16:03:43Z Philarg 4202 Reindirizzamentu à [[Scupinu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Scupinu]] ibvttxibrwlfumjg78s7kduuvpxo2km Scupaghjolu 0 14052 243727 2010-12-30T16:03:55Z Philarg 4202 Reindirizzamentu à [[Scupinu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Scupinu]] ibvttxibrwlfumjg78s7kduuvpxo2km Stantara 0 14054 371434 350560 2021-01-05T05:35:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki ==Citazioni== Accadi chì a stantara fussi mintuvata in a [[cultura]] [[Corsica|corsa]]. Par asempiu in a ghjastema: * ''Ch'è tù torri stantara !'' <ref>Milleliri, Paulu (2010) ''Chì tù sia...'', Albiana.</ref> ==Rifarenzi== {{reflist}} 5f3off8uxyjog0fdehhewg1abwlyufa Template:Reflist 10 14055 367762 366787 2020-06-10T10:44:55Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Riferimenti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Riferimenti]] qkqrlepavcpg23dec3ba15vbfnkb36w Fiatu 0 14056 371435 347134 2021-01-05T05:35:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki ==Citazioni== Accadi chì u fiatu fussi mintuvata in a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu in a ghjastema: * ''Ch'è tù lampi l'ultimu fiatu !'' <ref>Milleliri, Paulu (2010) ''Chì tù sia...'', Albiana.</ref> ==Rifarenzi== {{reflist}} 0xsyvhy7g8bombx504gybuvkp49g6nr Mare 0 14057 366757 362672 2020-06-01T16:55:02Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''mare''' hè una vasta distesa di [[acqua]] salata, idrugraficamente cunnessa incù un uceanu, chì tocca e coste di isule è [[cuntinente|tarre cuntinentale]]. ==Citazioni== Accade chì u mare fussi mintuvatu in a cultura corsa. Per asempiu in a ghjastema: * ''Ch'è tù andessi à fondu di mare !'' <ref>Milleliri, Paulu (2010) ''Chì tù sia...'', Albiana.</ref> ==Da vede dinò== *[[Tromba marina]] *[[Gambaraghju]] ==Rifarenzi== {{reflist}} [[Categoria:Mare|*]] 27cjj1buc9rm2uzhbqy2ozw6ovhfu4r Deda 0 14058 371436 347120 2021-01-05T05:35:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki ==Citazioni== Accadi chì a deda fussi mintuvata in a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu in a ghjastema: * ''Chì tù picci cum'è a deda !'' <ref>Milleliri, Paulu (2010) ''Chì tù sia...'', Albiana.</ref> ==Rifarenzi== {{reflist}} qqf6svwlhvivf5y600tszpfk1l1zuea Fica 0 14059 371437 244051 2021-01-05T05:35:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki ==Citazioni== Accadi chì a fica fussi mintuvata in a cultura corsa. Par asempiu in a ghjastema: * ''Chì tù sia senza fiddolu com'è una fica senza fichi !'' <ref>Milleliri, Paulu (2010) ''Chì tù sia...'', Albiana.</ref> ==Rifarenzi== {{reflist}} ==Da veda dinò== * u [[ficu]] * a [[fica fiurunaghja]] 7y7cr1xoq73quqq7cmb9bxsvia8jh3n Template:Image label 10 14060 373084 351595 2021-06-02T04:13:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly><div style="position:absolute;text-align:{{{text-align|center}}};left:{{#expr:{{{x|0}}}*{{{scale|1}}}-6}}px;top:{{#expr:{{{y|0}}}*{{{scale|1}}}-8}}px">{{{text}}}</div></includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] </noinclude> edjcvkrv3xw53gtu3aj7gun13iaw1fe Template:Image label begin 10 14061 373085 329156 2021-06-02T04:13:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div class="nounderlines" style="width: {{{width|400}}}px; float: {{{float|none}}}; margin: {{{margin|none}}}; padding: {{{padding|none}}}; border: {{{border|none}}}; clear: {{{float|none}}}; background-color: {{{background-color|#ffffff}}}; position: relative;"> <div style="background-color: {{{svg-background-color|}}};">[[File:{{{image|Example.png}}}{{#if:{{{thumb|}}}|{{!}}thumb|}}|{{{width|400}}}px{{#ifeq:{{{link|File:}}}|File:||{{!}}link={{{link|}}}}}|alt={{{alt|}}}|{{{caption|}}}]]</div><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] </div> </noinclude> nr8emjymb9zuq8f1yazrpk4ldvx8vp8 Template:Image label end 10 14062 373467 329157 2021-06-02T04:59:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki </div><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> eeaug5y5a5zo4lv7lx6v58013v4r1u3 Template:Image label small 10 14063 373468 329160 2021-06-02T04:59:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly><div style="font-size: smaller; line-height: 10px;">{{Image label | x={{{x|0}}} | y={{{y|0}}} | scale={{{scale|1}}} | text-align={{{text-align|center}}} | text={{{text}}} }}</div></includeonly><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 5yo2unu2kf723zn3kik32ernbq54m13 Template:Mappa Europa 10 14064 373523 372367 2021-06-02T05:00:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Image label begin|image=Standard map of Europe (blank).png|width=700}} {{Image label small|x=0.615|y=0.665|scale=700|text=[[Albania|<span style="color:black;">Alb.</span>]]}} {{Image label small|x=0.38|y=0.62|scale=700|text=[[Andorra|<span style="color:black;">And.</span>]]}} {{Image label small|x=0.53|y=0.56|scale=700|text=[[Austria|<span style="color:black;">Austria</span>]]}} {{Image label small|x=0.92|y=0.58|scale=700|text=[[Armenia|<span style="color:green;">Armenia</span>]]}} {{Image label small|x=0.95|y=0.56|scale=700|text=[[Azerbaighjan|<span style="color:blue;">Azer.</span>]]}} {{Image label small|x=0.65|y=0.46|scale=700|text=[[Bielorussia|<span style="color:black;">Bielorussia</span>]]}} {{Image label small|x=0.43|y=0.49|scale=700|text=[[Belgica|<span style="color:black;">Belgica</span>]]}} {{Image label small|x=0.58|y=0.61|scale=700|text=[[Bosnia è Erzegovina|<span style="color:black;">BèE</span>]]}} {{Image label small|x=0.66|y=0.624|scale=700|text=[[Bulgaria|<span style="color:black;">Bulgaria</span>]]}} {{Image label small|x=0.56|y=0.592|scale=700|text=[[Croazia|<span style="color:black;">Croazia</span>]]}} {{Image label small|x=0.8|y=0.73|scale=700|text=[[Cipru|<span style="color:green;">Cipru</span>]]}} {{Image label small|x=0.545|y=0.522|scale=700|text=[[Cechia|<span style="color:black;">Cechia</span>]]}} {{Image label small|x=0.48|y=0.42|scale=700|text=[[Danimarca|<span style="color:black;">Danimarca</span>]]}} {{Image label small|x=0.62|y=0.375|scale=700|text=[[Estonia|<span style="color:black;">Estonia</span>]]}} {{Image label small|x=0.61|y=0.32|scale=700|text=[[Finlandia|<span style="color:black;">Finlandia</span>]]}} {{Image label small|x=0.40|y=0.55|scale=700|text=[[Francia|<span style="color:black;">Francia</span>]]}} {{Image label small|x=0.486|y=0.496|scale=700|text=[[Germania|<span style="color:black;">Germania</span>]]}} {{Image label small|x=0.87|y=0.56|scale=700|text=[[Georgia|<span style="color:blue;">Georgia</span>]]}} {{Image label small|x=0.64|y=0.68|scale=700|text=[[Grecia|<span style="color:black;">Grecia</span>]]}} {{Image label small|x=0.26|y=0.10|scale=700|text=[[Groenlandia|<span style="color:green;">''Groenlandia (Dk)''</span>]]}} {{Image label small|x=0.58|y=0.563|scale=700|text=[[Ungheria|<span style="color:black;">Ungheria</span>]]}} {{Image label small|x=0.34|y=0.23|scale=700|text=[[Islanda|<span style="color:black;">Islanda</span>]]}} {{Image label small|x=0.32|y=0.43|scale=700|text=[[Irlanda|<span style="color:black;">Irlanda</span>]]}} {{Image label small|x=0.515|y=0.63|scale=700|text=[[Italia|<span style="color:black;">Italia</span>]]}} {{Image label small|x=0.51|y=0.612|scale=700|text=[[San Marinu|<span style="color:black;">S. Mar.</span>]]}} {{Image label small|x=0.628|y=0.635|scale=700|text=[[Kosovo|<span style="color:black;">''Kos.''</span>]]}} {{Image label small|x=0.61|y=0.40|scale=700|text=[[Lettonia|<span style="color:black;">Lettonia</span>]]}} {{Image label small|x=0.505|y=0.57|scale=700|text=[[Liechtenstein|<span style="color:black;">Liech.</span>]]}} {{Image label small|x=0.606|y=0.425|scale=700|text=[[Lituania|<span style="color:black;">Lituania</span>]]}} {{Image label small|x=0.45|y=0.51|scale=700|text=[[Lussemburgu|<span style="color:black;">Luss.</span>]]}} {{Image label small|x=0.634|y=0.65|scale=700|text=[[Macedonia|<span style="color:black;">Mac.</span>]]}} {{Image label small|x=0.54|y=0.754|scale=700|text=[[Malta|<span style="color:black;">Malta</span>]]}} {{Image label small|x=0.685|y=0.55|scale=700|text=[[Moldova|<span style="color:black;">Moldova</span>]]}} {{Image label small|x=0.45|y=0.617|scale=700|text=[[Monacu|<span style="color:black;">Mon.</span>]]}} {{Image label small|x=0.59|y=0.63|scale=700|text=[[Montenegru|<span style="color:black;">Mont.</span>]]}} {{Image label small|x=0.46|y=0.47|scale=700|text=[[Paesi Bassi|<span style="color:black;">P. B.</span>]]}} {{Image label small|x=0.49|y=0.34|scale=700|text=[[Nurvegia|<span style="color:black;">Nurvegia</span>]]}} {{Image label small|x=0.58|y=0.48|scale=700|text=[[Polonia|<span style="color:black;">Polonia</span>]]}} {{Image label small|x=0.24|y=0.62|scale=700|text=[[Portugallu|<span style="color:black;">Portugallu</span>]]}} {{Image label small|x=0.645|y=0.575|scale=700|text=[[Romania|<span style="color:black;">Romania</span>]]}} {{Image label small|x=0.76|y=0.38|scale=700|text=[[Russia|<span style="color:blue;">Russia</span>]]}} {{Image label small|x=0.615|y=0.605|scale=700|text=[[Serbia|<span style="color:black;">Serbia</span>]]}} {{Image label small|x=0.58|y=0.54|scale=700|text=[[Sluvacchia|<span style="color:black;">Sluvacchia</span>]]}} {{Image label small|x=0.547|y=0.58|scale=700|text=[[Sluvenia|<span style="color:black;">Slu.</span>]]}} {{Image label small|x=0.3|y=0.65|scale=700|text=[[Spagna|<span style="color:black;">Spagna</span>]]}} {{Image label small|x=0.54|y=0.37|scale=700|text=[[Svezia|<span style="color:black;">Svezia</span>]]}} {{Image label small|x=0.464|y=0.56|scale=700|text=[[Svizzera|<span style="color:black;">Svizz-</span>]]}} {{Image label small|x=0.47|y=0.57|scale=700|text=[[Svizzera|<span style="color:black;">era</span>]]}} {{Image label small|x=0.71|y=0.645|scale=700|text=[[Turchia|<span style="color:blue;">Turchia</span>]]}} {{Image label small|x=0.70|y=0.51|scale=700|text=[[Ucraina|<span style="color:black;">Ucraina</span>]]}} {{Image label small|x=0.38|y=0.44|scale=700|text=[[Regnu Unitu|<span style="color:black;">Regnu<br />Unitu</span>]]}} {{Image label small|x=0.525|y=0.656|scale=700|text=[[Cità di u Vaticanu|<span style="color:black;">Vat.</span>]]}} <!-- OCEANS: --> {{Image label small|x=0.545|y=0.62|scale=700|text=[[Mare Adriaticu|<span style="color:#E2EBF5;">''Mare''</span>]]}} {{Image label small|x=0.55|y=0.631|scale=700|text=[[Mare Adriaticu|<span style="color:#E2EBF5;">''Adri-''</span>]]}} {{Image label small|x=0.555|y=0.642|scale=700|text=[[Mare Adriaticu|<span style="color:#E2EBF5;">''aticu''</span>]]}} {{Image label small|x=0.525|y=0.03|scale=700|text=''[[Oceanu Articu|<span style="color:#E2EBF5;">Oceanu Articu</span>]]''}} <!-- {{Image label small|x=0.54|y=0.24|scale=700|text=[[Mare Balticu|<span style="color:#E2EBF5;">''Mare<br />Balticu''</span>]]}} --> {{Image label small|x=0.685|y=0.720|scale=700|text=''[[Mare Egeu|<span style="color:#E2EBF5;">Mare</span>]]''}} {{Image label small|x=0.685|y=0.735|scale=700|text=''[[Mare Egeu|<span style="color:#E2EBF5;">Eger</span>]]''}} {{Image label small|x=0.59|y=0.16|scale=700|text=''[[Mare di Barents|<span style="color:#E2EBF5;">Mare di Barents</span>]]''}} {{Image label small|x=0.3|y=0.55|scale=700|text=[[Golfu di Guascogna|<span style="color:#E2EBF5;">''Golfu di<br />Guascogna''</span>]]}} {{Image label small|x=0.76|y=0.585|scale=700|text=[[Mare Neru|<span style="color:#E2EBF5;">''Mare<br />Neru''</span>]]}} {{Image label small|x=0.80|y=0.56|scale=700|text=[[Mare d'Azov|<span style="color:#E2EBF5;">''Mare<br />d'Azov''</span>]]}} {{Image label small|x=0.94|y=0.503|scale=700|text=[[Mare Caspiu|<span style="color:#E2EBF5;">''Mare<br />Caspiu''</span>]]}} {{Image label small|x=0.32|y=0.456|scale=700|text=[[Mare Celticu|<span style="color:#E2EBF5;">''Mare<br />Celticu''</span>]]}} {{Image label small|x=0.24|y=0.19|scale=700|text=''[[Mare di Groenlandia|<span style="color:#E2EBF5;">Mare di Groenlandia</span>]]''}} {{Image label small|x=0.12|y=0.07|scale=700|text=''[[Cala di Baffin|<span style="color:#E2EBF5;">Cala di Baffin</span>]]''}} {{Image label small|x=0.212|y=0.68|scale=700|text=[[Golfu di Cadiz|<span style="color:#E2EBF5;">''Golfu di<br />Cadice''</span>]]}} {{Image label small|x=0.42|y=0.63|scale=700|text=[[Mare Liguru|<span style="color:#E2EBF5;">''Mare<br />Liguru''</span>]]}} {{Image label small|x=0.42|y=0.71|scale=700|text=''[[Mare Terraniu|<span style="color:#E2EBF5;">Mare Terraniu</span>]]''}} {{Image label small|x=0.18|y=0.33|scale=700|text=[[Oceanu Atlanticu|<span style="color:#E2EBF5;">''Oceanu<br />Atlanticu''</span>]]}} {{Image label small|x=0.435|y=0.41|scale=700|text=[[Mare di Nordu|<span style="color:#E2EBF5;">''Mare di<br />Nordu''</span>]]}} {{Image label small|x=0.43|y=0.27|scale=700|text=[[Mare di Nurvegia|<span style="color:#E2EBF5;">''Mare di<br />Nurvegia''</span>]]}} {{Image label small|x=0.275|y=0.706|scale=700|text=''[[Strettu di Gibilterra|<span style="color:#E2EBF5;">Strettu di Gibilterra</span>]]''}} <!-- {{Image label small|x=0.0|y=0.0|scale=700|text=0.0}} {{Image label small|x=0.1|y=0.0|scale=700|text=0.1}} {{Image label small|x=0.2|y=0.0|scale=700|text=0.2}} {{Image label small|x=0.3|y=0.0|scale=700|text=0.3}} {{Image label small|x=0.4|y=0.0|scale=700|text=0.4}} {{Image label small|x=0.5|y=0.0|scale=700|text=0.5}} {{Image label small|x=0.6|y=0.0|scale=700|text=0.6}} {{Image label small|x=0.7|y=0.0|scale=700|text=0.7}} {{Image label small|x=0.8|y=0.0|scale=700|text=0.8}} {{Image label small|x=0.9|y=0.0|scale=700|text=0.9}} {{Image label small|x=1.0|y=0.0|scale=700|text=1.0}} {{Image label small|x=0.0|y=0.0|scale=700|text=0.0}} {{Image label small|x=0.0|y=0.1|scale=700|text=0.1}} {{Image label small|x=0.0|y=0.2|scale=700|text=0.2}} {{Image label small|x=0.0|y=0.3|scale=700|text=0.3}} {{Image label small|x=0.0|y=0.4|scale=700|text=0.4}} {{Image label small|x=0.0|y=0.5|scale=700|text=0.5}} {{Image label small|x=0.0|y=0.6|scale=700|text=0.6}} {{Image label small|x=0.0|y=0.7|scale=700|text=0.7}} {{Image label small|x=0.0|y=0.8|scale=700|text=0.8}} --> {{Image label end}} {{Image label end}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> ivqvtmmlz2nnxrdi8fk8qnlyovn5zaf Wikipedia:Pruverbiu di u ghjornu0 4 14065 244445 244444 2011-01-05T19:24:40Z Savh 3524 Undo revision 244444 by [[Special:Contributions/90.27.179.73|90.27.179.73]] ([[User talk:90.27.179.73|talk]]) wikitext text/x-wiki A ghjastema volta è ghjira, volta in capu à chì la tira. 4yswbpymwlidb31ytki5s1botaxgmon São Paulo (statu) 0 14067 373986 368549 2021-06-02T11:17:08Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="270px" |+<span style="font-size:large;">'''São Paulo'''</span> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan="2" | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | align="center" width="140px" | [[File:Bandeira do estado de São Paulo.svg|140px]] | align="center" width="140px" | [[File:Brasao Estado SaoPaulo Brasil.svg|100px]] |- |} |- | Capilocu<br /><small>abitanti (yaro)</small> | [[São Paulo]]<br /><small> 11.244.369 ([[2010]])</small> |- | Altre cità importante | [[Guarulhos]], [[Campinas]], [[Santos]], [[Jundiaí]] |- | align=center colspan=2 | [[File:Brazil State SaoPaulo.svg|290px]] |- | Governatore | João Dória |- | [[Superficie]] | 248.209,426 Km<small><sup>2</small></sup> |- | Abitanti | 41.252.160 <small>([[2006]])</small> |- | [[Densità]] | 166.73/km<small><sup>2</sup></small> |- | Situ ufficiale | http://www.sp.gov.br |} '''São Paulo''' (in [[Portughese brasilianu|portughese]]) ò '''San Paulu''' (in [[lingua corsa|corsu]]), hè un [[Stati federali di u Brasile|statu]] di u [[Brasile]], tene come capilocu [[São Paulo]] è una superficia di 248.209,426 Km<small><sup>2</small></sup>. Tene 41.252.160 abitanti. [[Categoria:Stati di u Brasile]] 7qo7dbcpbn12rf0vp814unvojgr61tb Isula di lu Gigliu 0 14070 246087 2011-01-16T10:44:47Z Paulu 58 hà mossu [[Isula di lu Gigliu]] à [[Isula di u Gigliu]]: mudifica di u nome wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Isula di u Gigliu]] 7ye34i1k9j97bld83w8qden4a7vm4dj Cecil Rhodes 0 14071 376626 376614 2021-09-02T23:36:00Z Jun Misugi 295 + mudellu wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:CecilRhodes.jpg|200px|thumb]] '''Cecil John Rhodes''' natu in [[Hertfordshire]], [[Regnu Unitu]] u [[5 di lugliu]] [[1853]] è mortu in [[Africa Suttana]] u [[26 di marzu]] [[1902]]), fù un [[economistu]] [[Regnu Unitu|inglese]] di u seculu 19 ([[Dee Beers Company]]). {{Economisti Cunnisciuti}} [[Categoria:Ecunumistu|Rhodes, Cecil]] [[Categoria:Britannicu|Rhodes, Cecil]] [[Categoria:Biugrafia]] qxrjsflucp237uxdbpczmjqrn1hbmcz Cantone di Castifau-Merusaglia 0 14072 331854 325970 2014-03-23T14:07:40Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U '''cantone di Castifau-Merusaglia''' hè una [[cantone|divisione amministrativa]] in u [[circundariu di Corti]]. In 2008 : Teni 2.928 abitanti è a sò superficia hè 317,89 km². [[Image:Morosaglia-Terchini Alpa.jpg|300 px|thumb|Merusaglia - Casa di l'Alpa (Terchini)]] Cumporta 10 cumune: * [[Ascu]] * [[Bisinchi]] * [[Castellu di Rustinu]] * [[Castifau]] * [[Castineta]] * [[Gavignanu]] * [[Moltifau]] * [[Merusaglia]] (capilocu) * [[U Salgetu]] * [[E Valle di Rustinu]] [[Categoria:Cantone di Corsica suprana|Castifau-Merusaglia]] [[Categoria:Cantone di Corsica|Castifau-Merusaglia]] fgw0dudt5zjbfi7mfjb1szzenk4dbdy U Salicetu 0 14073 246431 2011-01-18T09:39:31Z Pierre Bona 1427 hà mossu [[U Salicetu]] à [[U Salgetu]]: Scrittu currettu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[U Salgetu]] eujit8835dpvbrptzxrszw4umds8wnv E Valle di Rostinu 0 14074 340276 246434 2014-12-23T01:44:50Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Valle di Rustinu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Valle di Rustinu]] 29v8jza3o8hwzt43903rwmi1b9lsiiv My Thuy 0 14079 349044 349038 2015-07-06T13:01:33Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''{{PAGENAME}}''' hè una [[cumuna]] [[Vietnam|vietnama]] di a [[pruvincia di Quang Binh]], in a cumunità autonoma di Bac Trung Bo, [[Vietnam]]. ==Da vede dinò== *[[Pruvincia di Quang Binh]] *[[Đồng Hới]] [[Categoria:Pruvincia di Quang Binh]] [[Categoria:Vietnam]] tqpsnnp0pdd39zedc2ke1eapkqdg5ct Pruvincia di Quang Binh 0 14080 349042 349039 2015-07-06T13:01:04Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:LocationVietnamQuangBinh.png|300px|thumb|right|Pruvincia di Quanh Binh]] [[File:Donghoi3.jpg|300px|thumb|right|[[Đồng Hới]], Pruvincia di Quanh Binh]] A '''pruvincia di Soria''' hè una pruvincia di [[Bac Trung Bo]], [[Vietnam]]. ==Da vede dinò== *[[Đồng Hới]] *[[My Thuy]] [[Categoria:Pruvincia di Quang Binh]] [[Categoria:Vietnam]] mep1xcusxytkuv0xce2kzfzn66lj3ul Categoria:Pruvincia di Quang Binh 14 14081 335705 325885 2014-03-23T18:13:15Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Vietnam]] dc29rr12ljf8b26tbqz6d357j2qtjdc Edmondu Simeoni 0 14083 375513 375511 2021-08-17T19:04:12Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Dr Edmond Simeoni.jpg|thumb|250 px|right|Edmondu Simeoni]] '''Edmondu Simeoni''', natu in [[Corti]] (Corsica Suprana) u [[6 d'aostu|6 d'agostu]] di u [[1934]], hè un militente prugressistu [[puliticu]], [[medicu]] di prufessione, rivindichendu si naziunalistu [[Corsica|corsu]]. U duttore Edmondu Simeoni hè maritatu, babbu di dui figlioli, è quattru volte caccaru. Hà avutu una zitellina paesana trà Francardu è Lozzi in u Niolu, tettu di a Corsica. Hà studiatu in u Liceu di Bastia. Pacifistu ma diterminatu, u duttore Edmondu Simeoni hà dedicatu a so vita à a Corsica. Morse Edmondu Simeoni à Aiacciu u [[14 di dicembre]] [[2018]]. ==Biugrafia== Hè cunsideratu cume unu di i "babbi" di u naziunalisimu corsu incù u so fratellu Max Simeoni. Milita per l'autonomia di a [[Corsica]] è micca per a so indipendenza, ch'ellu ùn cunsidera economicamente campia, per via, inoltre, di a so debbula populazione. Cundanna a viulenza, cunsiderendu ch'ella hè una via senza scopu. Hà puru cunduttu, accantu à [[Aleria]], u 21 d'agostu di u 1975, a prima azzione viulente è spettacularia di a mossa autonomista. À u capu di 12 omi armati di fucili di caccia, hà "occupatu" una carciula vinicula appartenendu à un impurtante capu d'impresa d'origina pedinera, per pruteste contr'à una scruccuneria chì minacciava d'arruvinà centinaie di picculi viticultori (cundannazione, u 19 di nuvembre di u 1975, di Depeille, Siegel, Junqua, Cuaz frères, è di u gruppu COVIREP per infrazzione nant'à e legge di a sucetà, è fallitta). L'assaltu, datu dui ghjorni dopu da a ghjendarmeria (1.200 omi, ufficialmente), rinfurzata da veiculi militari legeri, seguitendu l'ordine di u ministru di l'Internu,[[Michel Poniatowski]], appruvatu da u Primu ministru [[Jacques Chirac]], hà fattu dui morti fra e forze di l'ordine, è un feritu in a carciula. Fù a prima azzione viulente è spettacularia di a mossa autonomista. Ha creatu, in lugliu 1970, l'Azzione Regiunalista Corsa (ARC), richjamatu in u 1973 "Azzione per a Rinascita di a Corsica". Hè cunsiglieru tarrituriale à l'Assemblea di Corsica. Hè statu à u capu di a lista Unione Naziunale à l'elezzione tarrituriale di u 2004, chì otteni 17.34 % di i voti. Hè u babbu di [[Gilles Simeoni|Ghjilliu Simeoni]], unu di i quattru avucati d'Yvan Colonna per u prucessu di l'assassinamentu di u prifettu Claude Erignac, è cunsiglieru municipale naziunalistu in [[Bastia]], è cunsiglieru à l'Assemblea di Corsica. Edmondu Siemoni hè u presidente du u Cumitatu di sustegnu à Yvan Colonna. ==Percorsu== •1953 : Studii di medicina in [[Marseglia]] (gastroenterolugia) •1960 : Creazione di l'Associu di i Studienti Corsi à Marseglia per pruteste contr'à u scandalu di l'esperimentazione nucleare in Corsica in l'Argentella ([[Calvi]]). •1965 : Stallazione cume medicu, in [[Bastia]]. •1967 : Participa à a creazione di l'Azzione Regiunalista Corsa. •1973 : Manifestazione contr'à u sversime di e fangue rosse in Mediterraniu. •1975 : Drama d'Aleria. •1977 : Creazione di l'Unione di u Populu Corsu (muvimentu autonomistu). •1981 : Elezzione à l'Assemblea di Corsica - 6 eletti. •1983 : Elezzione à u Cunsigliu Municipale di Bastia ; primu infarctu1er infarctus incù puntaghju. •1987 : Participazione à a creazione di u Cullettivu antirazzistu Avà Basta. •1992 : Elezzione à l'Assemblea di Corsica - 8 eletti. •1992 : Demissione di l'Assemblea di Corsica, per via di un disaccordu incù a pulitica di u FLNC. •2004 : Elezzione à l'Assemblea di Corsica incù u gruppu Unione Naziunale - 8 eletti. •2004 : Creazione di Corsica Diaspora et Amis de la Corse (www.corsicadiaspora.com). •2007 : Participazione numarose in u quatru di u bicentenariu Pasquale Paoli (Ghjurnata di a Memoria à Levallois-Perret, Senatu,…) incù a Maison de la Corse. •2007 : Ricevutu à Cadet (GODF) per un dibattu dedicatu à "l'avvene di a Corsica". •2009 : Coordinazione, incù Corsica Diaspora, di a terza Journée mondiale de la Corse è di u centenariu Danielle Casanova incù l'associu Corsica Cinema (in linea incù u Senatu : "Ella averia avutu 100 anni"). •2010 : Coordinazione, incù Corsica Diaspora, di u Foru citatinu mundiale sott'à l'egida di l'UNESCO. ==Ligami== * [http://www.edmondsimeoni.com U situ persunale d'Edmondu Simeoni] * [https://www.youtube.com/watch?v=dCjuz-ra3dU Videu: Edmondu Simeoni, Lettera à l'umani]] ==Da vede dinò== *[[Ripublica Corsa]] *[[Vincenzu Stagnara]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Puliticante|Simeoni]] 3y6aui42l6yhj2posxp8werbsxsl10e Concepción 0 14085 350108 332126 2015-07-07T21:22:01Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Concepción''' hè una cità di u [[Cile]]. Tene 216.061 abitanti ([[2002]]) è una superficia di 221,6km² cù una densità di 975 abitanti per km². [http://tools.wikimedia.de/~magnus/geo/geohack.php?language=en&params=36_46_22_S_73_03_47_W 36° 46' 22" S 73° 03' 47" W] == Imagine == <gallery perrow=5> File:Arco de Medicina UdeC.jpg| File:Moderno Edificio en Concepción.jpg| File:Desembocadura del Biobío.jpg| File:Ex Catedral de Concepción.jpg| File:Biobus01.jpg| File:Hotel El Araucano.JPG| File:Plaza de Armas Concepción.jpg| File:Concepcion-Chile(001).jpg| </gallery> ==Da vede dinò== *[[Regione di u Biobío]] == Ligami == * [http://commons.wikimedia.org/wiki/Concepcion,_Chile Concepcion, Chile] * [http://www.concepcion.cl Concepción] [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Cile]] 3so6n6tyof2tcmr3gpzsc9zx1aittna Marcu Ceccarelli 0 14096 371438 364066 2021-01-05T05:35:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Marcu Ceccarelli''' hè un [[puisia|pueta]] è [[littiratura|scrittori]] in [[lingua corsa]]. Hè natu in [[Nizza]] u 5 uttrovi 1922. Hà publicatu parichji racolti di [[puisii]], com'è ''L'attrachjata'', ''Scossi'' o ultimamenti : ''L'intricciata''. Marcu Ceccarelli hà creatu dinò in 1981 a rivista [[A Spannata]], incù frà altri Ghjacumu Biancarelli, Paulu Bungelmi, Matalena Rotilj-Forcioli, indù parechji di i so puisii sò stati publicati. A parlata aduprata da Marcu Ceccarelli hè quidda sartinesa, di i parti di [[Portivechju]]. Bon'parichji di i puisii di Marcu Ceccarelli sò stati cantati da i cantadori com'è [[I Muvrini]] (''L'emigranti'') o [[Surghjenti]] (''L'omu'', ''Vindemia''). ==Bibliugrafia== * ''L'attrachjata'', 1968 * ''Scossi'', 1966 * ''L'intricciata'', 2007, Cismonte è Pumonti Edizione: Nucariu. ==Liami== * [http://www.crdp-corse.fr/index.php/ressources-documentation/concours-et-examens/sujets-bac-lcc/181-session-1995 ''L'ortu di ziu''] * [http://avali.over-blog.net/article-17926442.html ''L'Intricciata'', annantu à a rivista-bloggu Avali] * [http://u-scoddu.over-blog.com/article-32891364.html ''San'Ghuvanni'', una puisia di Marcu Ceccarelli, Pubblicata in U Scoddu Nu 11 (ghjugnu 2006)] * [http://apiandavretu.blogspot.com/2009/05/numaru-2-ghjunghju-1991.html A canzona ''Sò lingua'', publicata in a rivista A Pian' d'Avretu] ==Da veda dinò== * [[puisia in lingua corsa]] {{Scrivanu in lingua corsa}} [[Categoria:Pueta in lingua corsa]] f7yl7fgc2q1ctqebe6xme390ojuhxf0 Pichilemu 0 14100 333887 325889 2014-03-23T14:48:34Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Pichilemu''' hè una cità di u [[Cile]]. Tene 12.392 abitanti ([[2002]]). [[File:Pichilemu viewed from La Cruz Hill, March 2010.jpg|thumb|left|300px|none|Pichilemu.]] * [http://www.pichilemu.cl Pichilemu] [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Cile]] 92izh13tfl1us45qub4ch5i4700jehj Angolemi 0 14101 347062 331479 2015-07-01T22:01:13Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Angolemi''' (Taşpınar / Αγγολεμι) hè una cità di u [[Cipru]]. Tene 212 abitanti ([[2006]]). [[File:Taşpınar Genel Görünüm.jpg|thumb|left|300px|none|Angolemi]] [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Cipru]] 5rh8bhm8fi4wdr5cfhf81n6cnk0h3zp Vincent Stagnara 0 14102 348461 347605 2015-07-03T16:10:41Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Vincent Stagnara''' (1950-2010) fubbe un [[drittu|avucatu]] è [[pulitica|omu puliticu]] [[Corsica|corsu]]. ==Biugrafia== Diplumatusi in legge à [[Marseglia]], unu di i so primi prucessi fù in u 1975 quand’ellu diventò u difensore d’Edmondu Simeoni dopu à l’affare d’[[Aleria]]. Qualchi anni dopu, in u [[1979]], fù unu di i difensori di u prucessu dettu di i 21: u primu prucessu di i primi militanti clandestini di u [[FLNC]]. Dopu à què, fù prisente ind’ogni prucessu ligatu à u muvimentu [[Corsica|corsu]], à tal’puntu chì averebbe fattu parte di a lista di cinque militanti corsi ch’è i servizii sicreti [[Francia|francesi]] vulianu tumbà (i quattru altri eranu Iviu Stella, Petru Poggioli, Alanu Orsoni è Leo Battesti). Bastonnieru di u [[drittu|tribunale]] di [[Bastia]] in u 1985, è militante di prim’ora, avia cumminciatu in u [[PSU]] per andà à l’[[ARC]], è in l’anni ottanta, à a [[Cuncolta Naziunalista]] (da a quale dinveterà Sicretariu Ghjenerale), fù unu di l’avucati corsi i più famosi. Unu di i so successi i più grandi fù, à a fine di l’anni ottante, a cundannazione di u [[Republica Francesa|statu francese]] à a Corte Internaziunale per fatti di turtura nant’à un indipendentistu corsu: Felice Tomasi (firmatu 5 anni in prighjone illeghjitimamente). Fubbe dinù unu di i difensori di [[Yvan Colonna]] accusatu di avè tumbatu u prifettu [[Claude Erignac]]. Dopu à a creazione di [[Corsica Nazione]] in u 1992, pigliò e so distanze incù u muvimentu senza mai rinegà e so idee, firmendu sempre l’avucatu brigliante ch’ellu hè sempre statu. Ultimamente, participò à a cuncezzione di [[Corsica Libera]]". ==Da vede dinò== *[[Ripublica Corsa]] *[[Edmondu Simeoni]] [[categoria:Biugrafia]] [[categoria:Corsu]] bindmvh75hxejknikzmszi7fkbh94wj A Tribbiera 0 14104 364332 350879 2019-10-03T11:22:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''A Tribbiera''' hè un [[cantu]] tradiziunale di [[Corsica]]. ==A Tribbiera== :O tribbiate, li bon [[boiu|boii]] :È tribbiemu voi è noi :Chì lu [[granu]] tocca à noi :Ma la [[paglia]] tocca à voi. :Volta è gira è voga tondu :Chì lu [[tribbiu]] pigli fondu :Pigli fondu è pigli [[cima]] :Volta è gira cum'è prima. :O caspura, o caspura :Chì la [[paglia]] torni [[pula]] :Torni pula è torni granelle :Ne feremu [[pane]] è [[bastella|bastelle]]. [[Categoria:cantu tradiziunale di Corsica]] 0lpc5tr2sa3vx7mc1p445mu4o4zrskd Sirinatu à i sposi 0 14105 364456 363521 2019-10-03T11:24:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Sirinatu à i sposi''' hè un [[cantu]] tradiziunale di [[Corsica]]. Hè un [[sirinatu]], cumpostu di quattru sistini. ==Sirinatu à i sposi== :S'è vo durmite indu le piume :Svigliate vi un pucarellu :Cantà vogliu un sirinatu :Sottu à lu vostru purtellu :Un sirinatu pumposu :Degnu di lu vostru anellu. :Canta st'anellu in la machja :Cù l'albitru muntagnolu :Hè spuntata la [[viola]] :Hè natu lu [[pampasgiolu]] :Caccia pampana la vigna :È canta lu [[rusignolu]]. :O Sgiò sposu, avete fattu :Un nidu di rundinelle :In amore avete coltu :Lu fiore di le zitelle! :Sempre felice sarete :Sottu le più belle stelle. :À braccè ne passerete :Cù li vostri sumniati :À mezu à tutte le rose :Sempre cum'è innamurati :È cugliarete li frutti :Di li più fiuriti prati. [[Categoria:cantu tradiziunale di Corsica]] cuzl6xgl2w5botnwq2zxzz4ln4w1dti Violetta Villas 0 14106 368334 350496 2020-07-19T19:14:58Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Violetta Villas-P3110031 edited.jpg|thumb|250px|right|Violetta Villas]] '''Violetta Villas''' (u 10 di ghjugnu in u [[1938]], [[Liegi]], [[Belgica]]) hè una [[cantu|cantatrice]] [[Polonia|polacca]] di [[musica]] pop. == Discugrafia == === Album === * 1962 ''Rendez-vous with Violetta Villas'' * 1966 ''Violetta Villas'' * 1967 ''Violetta Villas'' <small>(reedition)</small> * 1968 ''For you my darling'' * 1968 ''About Love...'' * 1977 ''There is no love without jealousy'' * 1985 ''Las Vegas'' * 1986 ''Violetta Villas'' <small>(reedition)</small> * 1992 ''The most beautiful Christmas carols'' * 1996 ''Daddy 2'' <small>guest star</small> * 1997 ''Christmas carols'' * 1997 ''Villas sings Christmas carols'' * 2001 ''When Jesus Christus was born...'' * 2001 ''Violetta Villas'' <small>(reedition)</small> * 2001 ''There is no love without jealousy'' <small>(reedition)</small> * 2001 ''For you my darling'' <small>(reedition)</small> * 2003 ''Valentine hits'' * 2004 ''Christmas carols from heart'' * 2008 ''To comfort the heart and warmth the soul'' * 2009 ''The most beautiful Christmas carols'' <small>(reedition)</small> === Singule === * 1961 ''I don't believe you'' * 1961 ''Such a frost'' * 1961 ''I don't make it'' * 1961 ''For you my darling'' * 1961 ''Red Marianna'' * 1961 ''Secret'' * 1962 ''Get married, Johny!'' * 1962 ''Cuckoo clock'' * 1962 ''It speak maracas'' * 1962 ''Look straight into my eyes'' * 1963 ''When Allah goes'' * 1963 ''Ali alo'' * 1963 ''The Fan'' * 1964 ''To you, mother'' * 1964 ''Joseph'' * 1964 ''The love begins with a smile'' * 1964 ''There is a time for love'' * 1964 ''Is not'' * 1966 ''To you, mother'' * 1978 ''For mum'' * 1986 ''Mundial'86'' * 1987 ''The pine from my dream'' * 1987 ''Take me from Barcelona'' * 1987 ''Everywhere you go'' * 1987 ''The wild woman'' == Ligami == * [http://www.phu-violetta.pl/ U situ ufficiale di Violetta Villas] [[Categoria:Musicante]] s8j7yik1lryxcispha87milk12nu44y Podolsk 0 14107 343517 325896 2015-05-08T20:11:09Z Magioladitis 2824 All info is kept in Wikidata, removed: {{Link FA|ru}} using [[Project:AWB|AWB]] (10904) wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Podolsk''' (ancu Podol'sk) hè una cità di a [[Russia]] capilocu di a pruvincia omonima in a regione (Oblast') di [[Moscù]]. Hè un centru industriale cù un'agglumerzione urbana chì raghjunghje i 180.963 abitanti. mfdoqf0aziul8orla6sy3j3x21iczei Cun voi o madamicella 0 14109 364282 346148 2019-10-03T11:21:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Cun voi o madamicella''' hè un [[cantu]] tradiziunale di [[Corsica]]. Hè cumpostu di quattru sistini. ==Cun voi o madamicella== :Cun voi o madamicella :Ci ferebbe la mio vita :O la mio capelli bionda :In tuttu site cumpita :Dund'è vo passate voi :Ci nasce la calamita. :La [[dumenica]] da mane :Piazz'à Santa Margherita :Quand'è t'affacavi tùne :Si spannava la mio vita :Tutta a tristezza passava :Ogni pena era finita. :Ùn ti ne ricordi piùne :À la funtana di l'onda :Ti parlava pettu pettu :O la mio capelli bionda :À mè mi parii bella :Ancu più ch'è la [[Gioconda]]. :A to mamma era contraria :À st'amore cusì distintu :È quand'ella mi truvava :Mi dicia : "Chì tù scià stintu" :Hè cusì la mio culomba :Chì lu nostru amore hè spintu. [[Categoria:cantu tradiziunale di Corsica]] dcuyjcvbj2uu0e7hlcs7paxkwhe2cyt Custellazione 0 14113 352345 347442 2015-12-19T17:18:08Z Batti 4372 wikitext text/x-wiki In [[astronomia]] muderna, una custellazione hè una zona di celu definita à u nivellu internaziunale. Storicamente, a parola definisce une forma custituita da stelle vicine (in apparenza). == Definizione == In l’usu populare, una custellazione hè une gruppu d’oghjetti celesti, aspessu stelle, chi costituiscenu una forma in lu celu. Oghje, l’astronomi usanu sempre a parola ma piuttostu pà definisce « pezzi » di celu, micca forme umane ò animale. Una forma stellare chi ùn hè micca classificata cum’è custellazione hè chjamata [[asterismu]]. In 1922, Henry Norris Russell aiutò à divide a volta celeste in 88 custellazione ufficiale. Ste custellazione portanu u nome di e sò antiche greco-romane. In 1930, e limite di l'88 custellazione ufficiale sò state fissate dà Eugène Delporte, basandusi nantu à i travaghji di Benjamin Gould in 1875. == Vicinanza == Guasgi sempre, e stelle di una custellazione ùn hanu legame astrofisicu. Parenu vicine viste da a Terra ma sò in realtà alluntanate da anni-luce. Ci sò qualche eccezioni, cum’è l’[[Orsa Maiò]] custituita da stelle assai vicine. [[categoria:Astrunumia]] sbsw8ddr9e2g28wkdj2c3l2tq3bqvhr Asterismu 0 14114 347399 251420 2015-07-02T09:22:12Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki In [[astronomia]], un asterismu hè una forma di stelle. Pò esse parte di una [[custellazione]] ufficiale, ò custituitu di stelle appartenendu à parechje custellazioni. L’asterismi sò aspessu faciuli da identificà è assai pratichi pè quale prova à familiarizassi incù u celu nutturnu. == Storia == A lista di custellazioni di Claudius Ptolemeu d’Alessandria (85-165) hè stata a riferenza pè 1800 anni. Poi dui astronomi hannu pruvatu à alargà u catalogu di Ptolemeu : Johann Bayer (1572-1625) è Nicolas Louis de Lacaille (1713-1762). Bayer ha fattu una lista di forme chi esistavanu dipoi i tempi antichi, man non ufficiali. Lacaille creò nove forme, novi gruppi, specialmente in la zona di u polu sud, mai osservatu da l’antichi. Parechje di e sò pruposte sò state accitate. U restu era asterismi. A situazione hè stata clarificata in 1930 quandu l’[[Unione Internaziunale Astronomica]] ha ufficialmente determinatu qual’eranu e custellazioni ufficiali. == Esempii == Unu di i più famosi asterismi hè l’aratu, custituitu da e sette stelle più luccicanti di l’Orsa Maiò. Un altru asterismu assai famosu è faciule à vede hè a Cinta d’Orion. [[categoria:Astrunumia]] 7yp78v1dg2mdcu28dez0k5jhrn9cbfm Unione Internaziunale Astronomica 0 14116 349061 347597 2015-07-06T13:11:20Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki L’Unione Internaziunale Astronomica hè una assemblea d’astronomi prufessionali, attivi in la ricerca è l’insegnamentu di l’[[astronomia]]. A sede si trova in [[Parighji|Parigi]]. L’UIA tene una autorità internaziunale pè classificà i corpi celesti (stelle, planete, asteroidi, ecc...). Hè membra di u Cunsigliu Internaziunale pè e Scienze (ICSU). U scopu principale di l’UIA hè di prumove è pruteghje l’astronomia attraversu a cooperazione internaziunale (incù i dilettanti dinò). I gruppi di travaghju includenu u ''Working Group for Planetary System Nomenclature'' (WGPSN) chi mantene e cunvenzioni astronomiche di numinazione di i corpi celesti. == Storia == L’UIA fù fundata in 1919. U primu présidente fù Benjamin Baillaud. Ci sò stati tanti prublemi attraversu u seculu, sopratuttu incù l’ufficiali sovietici ò a ghjunta militare greca. == Composizione == L’UIA tene 10145 membri individuali chi sò tutti prufessionali. Ci sò dinò 64 membri naziunali chi rappresentanu i paesi affiliati à l’UIA. 87% di i membri sò masci. U corpu suvranu di l’UIA hè a sò assemblea générale, chi include tutti i membri. L’assemblea sceglie a pulitica di l’UIA è eleghje diversi cumitati. == Assemblee generali == Dipoi 1922, l’assemblea générale di l’UIA si tene cadi trè anni, à l’eccezione di u periodu di a [[Seconda Guerra Mundiale]]. Dopu à una dumanda polenesa in 1967, è una decisione assai cuntroversata di u présidente, una assemblea générale straurdinaria fù tenuta in febbraiu 1973 in Varsovia ([[Polonia|Pologna]]) pè cummemurà 500u anniversariu di a nascita di Copernic. == A 26a assemblea générale == A 26a assemblea générale di l’UIA si hè tenuta da u 14 à u 25 d’[[aostu]] 2006 in [[Praga]] ([[Cechia|Repubblica Cèca]]). Una nova definizione di u tarmine ''planeta'' fù aduttata, definizione chi ha cambiatu a classificazione di Plutò chi hè diventata « planeta nanna » (cum’è Seres, Sciaron è Eris). Benchè sia stata vutata, sta decisione ha pruvucatu una cuntestazione assai forte in la cumunità scientifica astronoma. Una decisione finale hè stata pigliata in [[Ghjunghju|ghjungnu]] 2008, accitendu a parola « plutoidu » è a sò definizione ufficiale : ''Sò plutoidi i corpi celesti in orbitu à l’intornu di u [[Sole]], à un assu semimaiò più grande cà quellu di [[Nettuniu (pianeta)|Nettuniu]], è chi hannu una massa sufficente (...) pè mantene una forma in equilibriu idrostaticu (guasgi sferica).'' [[categoria:Astrunumia]] pa2kzhcggkwaiwrg7qbozkzmjdcnr5m Strada di Roma 0 14117 327418 325898 2013-03-11T09:33:30Z Legobot 6611 [[M:User:Addbot|Bot:]] Migrating 2 interwiki links, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q321]] [[M:User:Addbot/WDS|(translate me)]] wikitext text/x-wiki [[File:Perseid Meteor.jpg|250px|thumb|right|A Strada di Roma, vista da l'emisferu boreale.]] A '''Strada di Roma''' hè a galassia chì u nostru sistema sulare ne face parte. Pare ch'è a Strada di Roma sia, da un puntu di vista strettamente morfologicu, una galassia spirale barrata, vene à dì una galassia composta da un nucleu attraversatu da una struttura à forma di barra. Hè u membru principale, incù a [[Galassia di Andromeda]], di u Gruppu Lucale, un inseme di galassie chì cumprende, oltre le due precedentemente citate, a [[Galassia di u Triangulu]] ed una cinquantina di galassie minore, massimamente nannare. == Citazione == Accade chì a Strada di Roma fussi citata in a litteratura in lingua corsa. Per esempiu: * in ''U Vechju Populu'' di Marceddu Jureczek: ''Ad un trattu, si spensini i lumi. In celi, ùn si vidia mancu più una stedda ; a Strada di Roma era sparita, a luna era scappata. A notti s’inghjuttia tuttu.''. == Liami == * [http://www.interromania.com/literatura/biennale/biennale03/corsica/jureczek.htm ''U Vechju Populu'', Marceddu Jureczek, Interromania] {{c-supranu}} akhu2udl6dpgm2l23c6tfhj2so06jl2 Charlotte's Web 0 14118 372317 372316 2021-02-26T02:05:18Z Mtarch11 16930 Reverted to revision 348193 by [[Special:Contributions/Sarvaturi|Sarvaturi]] ([[User talk:Sarvaturi|talk]]): Rb (TwinkleGlobal) wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''Charlotte's Web''''' (in [[lingua corsa|corsu]]: ''A Tela di Charlotte''; titulu [[lingua francesa|francese]]: ''La Toile de Charlotte'') hè un [[littiratura|libru]] [[americanu]] di l'annu [[1952]] scrittu da [[E. B. White]]. [[Categoria:Littiratura]] iv8jdsv72wobuuvem3xr5p8oo5bacma Saone 0 14121 347570 347569 2015-07-02T15:23:14Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Saone''' hè un [[paese]] di u [[dipartimentu]] di a [[Corsica]] suttana. {{cumuna|cumuna=Saone | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Corsica]] | dipartimentu=[[Corsica suttana]] | circundariu= [[Aiacciu]] | cantonu=[http://fr.wikipedia.org/wiki/Canton_des_Deux-Sorru Dui Sorru] | comune= [[Coghja]] e [[Vicu]] | insee=[[2A934]] | cp=[[20118]] | merri=Tumasgiu Coggia/ Francescu Colonna | intercomm= Senza/ [http://fr.wikipedia.org/wiki/Communaut%C3%A9_de_communes_des_Deux_Sorru Comunità di e commune di i Dui Sorru] | longitudina= 8° 42′ 07″ Livanti | latitudina= 42° 06′ 45″ Nordu | alt= media. 18 m | superficia= | pop= | dinsità= }} [[File:Imagina benvinuta.jpg|thumb|350 px|none|Saone]] == Giugrafia == U '''paese''' di Saone face parte di e comune di [[Coghja]] e di [[Vicu]] == Storia == == Demografia == == Merri == I merri attuali sò Tumasgiu Coggia e Francescu Colonna == Rifarenzi == == Liami == *[[Coghja]] *[[Vicu]] [[categoria:Paese di Corsica]] gyps4xv2febpidu59m0h1pjj364b8w8 Aluetu 0 14122 373843 351209 2021-06-02T09:51:10Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'aluetu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Aloe ciliaris Bluete.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">''Aloe''</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Asparagales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Aloeaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Aloe]]'' |----- |} L' '''Aluetu''' hè un generu di [[piante succulente]] chì facenu parte di a famiglia di l'[[Aloeaceae]]. Frà e 250 spezie d'aluetu, une poche sò usate in [[medicina]]: * ''[[aloe succotrina]]'': l'[[aluetu di Sudafrica]] * ''aloe africana'' * ''aloe arborescens'' * ''aloe vera barbadensis'', più cunnisciutu à i [[ghjorni]] d'oghje cum'è ''aloe vera'' * ''aloe saponaria'' * ''aloe ferox'' [[File:Aloe maculata JPG2.jpg|thumb|left|275px|''Aloe maculata'' ([[Isula Rossa]])]] == Tassunumia == Eccu e spezie più cumune di aluetu: * ''[[Aloe angelica]]'' * ''[[Aloe arborescens]]'' * ''[[Aloe aristata]]'' * ''[[Aloe barberae]]'' * ''[[Aloe brevifolia]]'' * ''[[Aloe castanea]]'' * ''[[Aloe ciliaris]]'' * ''[[Aloe comosa]]'' * ''[[Aloe dinteri]]'' * ''[[Aloe distans]]'' * ''[[Aloe excelsa]]'' * ''[[Aloe ferox]]'' * ''[[Aloe glauca]]'' * ''[[Aloe humilis]]'' * ''[[Aloe khamiensis]]'' * ''[[Aloe longistyla]]'' * ''[[Aloe mitriformis]]'' * ''[[Aloe nobilis]]'' * ''[[Aloe perryi]]'' * ''[[Aloe pictifolia]]'' * ''[[Aloe pillansii]]'' * ''[[Aloe plicatilis]]'' * ''[[Aloe polyphylla]]'' * ''[[Aloe pratensis]]'' * ''[[Aloe ramosissima]]'' * ''[[Aloe saponaria]]'' * ''[[Aloe speciosa]]'' * ''[[Aloe squarrosa]]'' * ''[[Aloe succotrina]]'' * ''[[Aloe striata]]'' * ''[[Aloe tauri]]'' * ''[[Aloe vaombe]]'' * ''[[Aloe variegata]]'' * ''[[Aloe vera]]'' * ''[[Aloe zebrina]]'' ==In Corsica== Ci hè una spezia d'aluetu chì hè assai cumuna in [[Corsica]]: ''[[Aloe succotrina]]''. Hè una spezia d'aluetu cultivata, uriginaria di [[Africa di u Sudu]], incù i fiori [[rossu|rossi]] o [[aranciu|arancini]]. ==Da vede dinù== * ''[[Aloe succotrina]]'' {{c-supranu}} [[Categoria:Aloeaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] tqbmu6uaza3onhetj0xjlzv5mum8vmi Linguadoca è Russiglione 0 14123 378841 378840 2022-03-31T10:04:54Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{regione francese | regione=Linguadoca è Russiglione | nomeUfficiale=Languedoc-Roussillon | bandera=Languedoc_Roussillon_flag.svg | capilocu=Montpellier | superficia=27 376 | pupulazione=2 548 000 | densita=93 | dipartimenti=[[Aude (dipartimentu)|Aude]] (11)<br />[[Gard (dipartimentu)|Gard]] (30)<br />[[Hérault (dipartimentu)|Hérault]] (34)<br />[[Lozère]] (48)<br />[[Pirenei Orientali]] (66) | circundarii=14 | cantoni=186 | cumune=1545 | situ=http://www.laregion.fr | carta=Languedoc-Roussillon map.png }} A '''Linguadoca è Russiglione''' (occitanu: ''Lengadòc-Rosselhon''; francese: ''Languedoc-Roussillon''; catalanu: ''Llenguadoc-Rosselló'') èra una [[regioni francesi|regione]] [[Francia|francese]]. Dà u 1u di ghjennaghju 2016 hè cunfluita in a regione [[Occitania (regione francese)|Occitania]]. [[Categoria:Regione francese]] 4npf43567rvr501u27970jf86iizgjn Vedìsimu 0 14124 366452 347602 2020-05-07T06:08:43Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki U '''vedìsimu''', ò [[religione]] di u Vedà, hè l'aspettu u più anticu attestatu di e forme religiose di l'[[India]]. I testi vedichi sò una testimonianza arcaica di l'[[induisimu]]. A religione vedica hè quella chi l'invasori ariani hannu purtata in [[Punjab]] fra -2000 è -1500. Hè un fondu chjamatu "[[India|indo]]-[[Iranu|iranianu]]" : si trova in le forme religiosi anteriori à a riforma di Zaratustrà è hè simile à e pratiche di l'[[India]] di issi tempi. Hè caratterizatu da a credenza in certe nozioni fundamentali (ierarchia divina precisa, cultu di u focu, sacrifici...). Sta religione indo-iraniana, chi era solu una tapa, era fatta da una reta di credenze assai cumplesse (naturaliste, rituali, suciali). Avìanu sfarente funzioni : religiosa da sicuru, ma dinò [[religione|sacerdutale]], [[drittu|ghjuridica]], [[tempu|tempurale]] è [[ecunumia|ecunomica]]. Ma à u cuntattu d'elementi lucali, ò seguitendu una evoluziona interna rapida, e forme antiche si sò arrichite ò alterate. [[categoria:India]] [[Categoria:Religione]] mwfzro7qsohh1ou13tdhe9s873n9c6t À cappella 0 14126 347207 325908 2015-07-02T00:26:43Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''À cappella''' hè un certu modu di [[cantu|cantà]], senza [[strumenti musicali di Corsica|strumenti]]. [[categoria:Musica]] gvz38k7a5nawozmpryaekgb2ppm035i Aluetu di Sudafrica 0 14128 373844 359112 2021-06-02T09:51:16Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'aluetu di Sudafrica'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Aloes Jplm.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Aloe succotrina</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Asparagales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Aloeaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Aloe]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Aloe succotrina''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Aloe succotrina1.JPG|250px|Aloe succotrina]] |----- |} L' '''Aluetu di Sudafrica''' ([[Aloe succotrina]]) hè una spezia di pianta chì face parte di a famiglia di l'[[Aloeaceae]]. Hè una spezia d'aluetu cultivata, chì hè uriginaria di [[Sudafrica]]. I so fiori sò rossi o arancini, è sò longhe 4 cm. Fiurisce in a siconda mità di l'invernata. L'aluetu di Sudafrica hè altu sin'à 1,5 metru, ma a so altezza media hè un metru. [[File:Aloe succotrina flower (from Corsica).jpg|left|200px|thumb|U fiore di l'aluetu di Sudafrica]] U nome « Aloe succotrina » face referenza à l'isula di [[Socotra]], ma pruvene da un sbagliu chì hè statu fattu à l'iniziu in a determinazione di l'origine di 'ssa spezia d'aluetu. Ma à u principiu di u seculu XX, in u [[1906]], a so origine hè stata determinata incù precisione: pruvene infatti di a regione di u Capu in [[Sudafrica]]. L'aluetu di Sudafrica hè cunsideratu cum'è a prima spezia d'aluetu chì fù introdutta cum'è pianta cultivata in [[Europa]]. L'aluetu di Sudafrica, incù ''aloe africana'', ''aloe arborescens'', ''aloe vera barbadensis'' (più cunnisciutu à i [[ghjorni]] d'oghje cum'è ''aloe vera''), ''aloe saponaria'' è ''aloe ferox'', hè una di e 250 spezie d'aluetu chì sò usate in [[medicina]]. == Classifica == Parechji sinonimi di ''Aloe succotrina'' sò: * ''Aloe perfoliata var. succotrina'' (Lam.) Aiton (1789). * ''Aloe soccotrina'' Garsault (1764) * ''Aloe perfoliata var. purpurascens'' Aiton (1789). * ''Aloe sinuata'' Thunb. (1794). * ''Aloe sinuata'' Willd. (1799) * ''Aloe purpurascens'' (Aiton) Haw. (1804). * ''Aloe soccotorina'' Schult. & Schult.f. (1829) == In Corsica == 'Ssa varietà cultivata d'aluetu hè assai cumuna in [[Corsica]]. E so qualità estetiche facenu ch'ella hè aduprata assai per l'urnamentu di e [[casa|case]]. == Da vede dinù == * l'[[aluetu]] [[Categoria:Flora di Corsica]] [[Categoria:Flora]] bhgo15sfu1z68jl77p6sp765ucq6tp2 Ghana 0 14129 347146 332592 2015-07-01T23:14:39Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Flag_of_Ghana.svg|thumbnail|A bandera di Ghana]] U '''Ghana''' hè un [[pulitica|statu]] in [[Africa]]. [[Categoria:Africa]] tacr9yqx7btwbfixggqfekw8igmfkj2 Aloe succotrina 0 14132 252489 2011-03-06T13:36:24Z 90.28.198.152 Reindirizzamentu à [[Aluetu di Sudafrica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Aluetu di Sudafrica]] rw61gi21efh5qx09wh99at4o3pc3c5k Bambi 0 14133 358535 350245 2018-02-06T23:01:47Z 2602:306:83A9:3D00:D51B:449F:760E:74F6 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''Bambi''''' hè un [[cinemà|filmu]] [[Stati Uniti d'America|americanu]] d'animazione è drama di l'annu [[1942]], realizatu da [[David Hand]]. E voce di i rolli principali sò state parlate da [[Bobby Stewart]], [[Donnie Dunagan]], [[Hardie Albright]], [[John Sutherland]], [[Paula Winslowe]], [[Peter Behn]], [[Tim Davis]], [[Sam Edwards]], [[Will Wright]], [[Cammie King]], [[Ann Gillis]], [[Fred Shields]], [[Stan Alexander]], è [[Sterling Holloway]]. [[Categoria:Filmu di l'annu 1942]] [[Categoria:Filmu d'animazione]] [[Categoria:Filmu americanu]] [[Categoria:Drama (Filmu)]] 7xy2exqfywtvgxprtil2r1shh8x35a1 Milwaukee 0 14134 333458 329596 2014-03-23T14:39:59Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Milwaukeedowntown.jpg|right|thumb|320px|U centru di Milwaukee]] '''Milwaukee''' hé una cità di i [[Stati Uniti d'America]], incù 604.447 abitanti, in u statu di u [[Wisconsin]]. [[Categoria:Stati Uniti d'America]] aixtqhrugf0jpf92oc6zuosvj0dsr3n Categoria:Cile 14 14135 343141 335479 2015-05-05T02:44:59Z Phyrexian 1389 wikitext text/x-wiki [[Categoria:America di u Sudu]] 6rvbnmnyrnrttovgc2tbhujqswhll4h Sorso 0 14139 374550 374496 2021-07-29T19:55:12Z Fausta Samaritani 15085 navebox wikitext text/x-wiki '''Sossu''' (in [[sassaresu]] - [[Lingua taliana|talianu]] Sorso) hè una [[cumuna]] [[Italia|taliana]] di 14.860 abitanti, in a [[Pruvincia di Sassari]]. {{cumuna taliana|cumuna=Sorso/Sòssu<br>[[Image:Sorso e Sennori - Panorama (01).JPG|thumb|250px|center|<small>Sorso e Sennori, panorama</small>]] | nomeUfficiale=Sorso | sigluRegione=SAR | sigluPruvincia=SS | latitudineGradi=40 | latitudineMinute=48 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=8 | lungitudineMinute=33 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=136 | superficia=67,05 | pupulazione=14.860 | annu=30-10-10 | densita=221,62 | merre=Giuseppe Morghen | posta=07037 | telefunu=079 | istat=090069 | abitanti=Sussinchi / Sorsensi (ò Turritani) | patrone=[[Santu Pantaleu]] | festa=[[27 di Lugliu]] | situ=http://www.comune.sorso.ss.it/ }} == Cumuni in cunfina == [[Poltu Torra]], [[Sennori]], [[Sassari]], [[Casteddu Saldu]]. [[Image:Sorso - Bishcottu ipparraddu.jpg|thumb|200px|left|Sorso, bishcottu "ipparraddu"]] [[Image:Sorso - Pozzo sacro di Serra Niedda (04).jpg|thumb|200px|left|Sorso, pozzo sacro di Serra Niedda]] {{clear}} {{Comuna di a Pruvincia di Sassari}} lf1r928szxuxxunozce5kuu7sgle29l Dumbo 0 14143 358534 350246 2018-02-06T23:01:10Z 2602:306:83A9:3D00:D51B:449F:760E:74F6 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''Dumbo''''' hè un [[cinemà|filmu]] [[americanu]] d'animazione è drama di l'annu [[1941]], realizatu da [[Ben Sharpsteen]]. E voce di i rolli principali sò state parlate da [[Edward Brophy]], [[Herman Bing]], [[Margaret Wright]], [[Sterling Holloway]], è [[Cliff Edwards]]. [[Categoria:Filmu di l'annu 1941]] [[Categoria:Filmu d'animazione]] [[Categoria:Filmu americanu]] [[Categoria:Drama (Filmu)]] cbmq9kbh3h4lwxgqjf0g0js3vxz1lww Ascensione 0 14144 369194 366453 2020-10-09T14:16:01Z Irdnael 9712 wikitext text/x-wiki [[File:Giotto - Scrovegni - -38- - Ascension.jpg|thumb|right|300px|[[Giotto]], ''Ascensione di Ghjesù'', [[Cappella di i Scrovegni]], in [[Paduva]]]] L' '''Ascensione''' (o [[Ascinsioni]]) è, per i cristiani, l'elevazione in cele di [[Gesù Cristu]], dopu a so Ressurrezione . Hè una festa [[Cristianesimu|cristiana]] chì hè celebrata [[quaranta]] [[ghjorni]] dopu à [[Pasqua]] (a [[Dumenica]] di [[Pasqua]] essendu cuntata). Per quessa, l'Ascensione casca in generale un [[ghjovi]] di u [[mese]] di [[maghju]]. Incù [[Pasqua]] è a [[Pentecosta]], l'Ascensione hè una di e più sulennità impurtante di u calendariu ecclesiasticu. == In Corsica == Parechje credenze pupulare sò assuciate in [[Corsica]] incù u [[ghjornu]] di l'Ascenzione. Secondu a [[fede|credenza]] pupulare, l'[[acque]] sùstanu u [[ghjornu]] di l'Ascensione. Si dice dinù chì u [[ghjornu]] di l'Ascensione, « mancu l’acellu esce da u nidu » è « a [[ghjallina]] ùn volta nidicale » (Casanova 1992). === L'erba di l'Ascensione === [[File:Sedum cepaea1.jpg|thumb|left|150px|L'erba di l'Ascensione rossa]] Ci sò dinù dui spezie di piante chì sò cunnisciute in [[Corsica]] com'è l' [[erba di l'Ascensione]]. Hè di tradizione d'andà à coglie l'[[erba]] di l'Ascensione, a mane, prima di u fà di u [[sole]]. Si scalza è cusì l'erba di l'Ascensione si ferma incù a so radica. Dopu l'[[erba]] di l'Ascensione si mette in casa, à l'ombra, appiccata à u muru, à capu in ghjò. A pianta campa senza nè [[terra]] nè [[acqua]], si ridrizza è fiurisce in [[San Ghjuvanni]] o à a [[Trinità]]. Sicondu a tradizione, s'è l'erba di l'Ascensione si ridrizza è fiurisce in una casa, l'annata serà bona. Hè cunsideratu invece cum'è gattivu s'è l'erba di l'Ascensione ùn fiurisce micca. L'erba di l'Ascensione si cunserva dopu sin'à Sant'Anna, u 26 [[lugliu]]. E dui spezie di piante chì sò cunsiderate in Corsica cum'è « erba di l'Ascensione » sò: * l'[[erba di l'Ascensione rossa]] (sedum ceraea) * l'[[erba di l'Ascensione verde]] (sedum stellatum) === L'ovu di l'Ascensione === Hè di tradizione di mette da cantu u prima [[ovu]] chì hè statu fattu u [[ghjornu]] di l'Ascensione. Si cunsidereghja ch'ellu hà puteri maravigliosi è magichi. Ùn mezza micca : s'elu si sciappa un annu dopu, si vede ch'ellu hè firmatu seccu è senza odore. S'ellu hè cacciatu fora, salva da e disgrazie è in particulare da e timpestate è da a saietta, è ancu da l'incendii. == Referenze == * [http://www.adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/ucontudisalomone.pdf U contu di Salomone è u fà è l'infà di a Luna, Petru Casanova, 1992] == Da vede dinù == * l'[[ovu di l'Ascensione]] * l'[[erba di l'Ascensione]] [[Categoria:Religione]] q0rjz9gm40pq9hbddjlh01r28h3ozze Selena 0 14145 376345 346520 2021-08-23T18:49:31Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Selena Quintanilla-Pérez''' ([[16 d'aprile]] [[1971]] – [[31 di marzu]] [[1995]]), cunnisciuta sottu u nome di '''Selena''', fù una [[cantadora|singer-songwriter]] [[Messicu|messicana]]-[[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == [[Categoria:Cantadora|Selena]] [[Categoria:Americana|Selena]] [[Categoria:Biugrafia]] hltek1q9v9vpiv4yowbbwaxkan7m18k Ascinsioni 0 14146 255445 2011-03-23T12:48:39Z 90.28.62.116 Reindirizzamentu à [[Ascensione]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ascensione]] pwunrpmn0fgwckkmicwuxo0eudf54lh Ronaldo 0 14147 360429 359849 2018-11-08T16:21:36Z CommonsDelinker 173 Removing [[:c:File:2018_FIFA_World_Cup_Russia_Football_Park_on_Moscow’s_Red_Square_15.jpg|2018_FIFA_World_Cup_Russia_Football_Park_on_Moscow’s_Red_Square_15.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Jcb|Jcb]] because: per [[:c:Commons:Deletion wikitext text/x-wiki '''Ronaldo''' hè un ghjucadore di [[ballò]] [[Brasile|brasilianu]]. U so veru nomu hè Ronaldo Luis Nazario de Lima. Hè natu u 22 di sittembri di u 1976. [[categoria:Biugrafia]] [[categoria:Brasilianu]] [[categoria:Pallò]] htvetwxjtiw7g4n6nfv2nzqv7bqhb1m Categoria:Filmu di l'annu 1941 14 14150 337447 337401 2014-09-06T12:18:49Z FakirNL 7698 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Filmu di l'anni 1940‎|1941]] 7vlq5k1xwva3lw49p763js13k2055qa Categoria:Filmu di l'annu 1942 14 14151 337449 337408 2014-09-06T12:18:53Z FakirNL 7698 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Filmu di l'anni 1940‎|1942]] 62i401noopi7kp03ijbe21081n84bnm Categoria:Filmu di l'annu 1993 14 14152 337433 337427 2014-09-06T12:09:07Z FakirNL 7698 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Filmu di l'anni 1990|1993]] l1nfjzg7j74tiu3ez09qug642q0tlbn Focu d'artifizi 0 14155 352104 348704 2015-11-10T11:49:18Z Medium69 9041 wikitext text/x-wiki [[File:Feu d'artifice - 203.jpg|miniatura]] Un '''focu d'artifizi''' hè un inseme di splusione accumpagnate di stelle culurite in celu, in [[mare]] ò in [[Terra|terra]]. Hè fattu d'[[artifiziu pirotecnicu|artifizi pirotecnichi]] chi sò muntati trà elli da l'[[Artifizieru|artifizieri]] di manera à pudè fà li parte quand'ellu si vole è pèr sequenze. Si face à spessu un focu d'artifizi pèr evenimenti speziali (feste naziunale, capu d'annu, matrimonii...). ==Da vede dinò== *[[fulminente]] *[[infiammatore]] [[Image:Kirschbluetenfest Hamburg.png|thumb|right|300px|Focu d'artifizi in [[Hambourg]] ]] [[Categoria:Focu d'artifizi]] 278gts743xantvwua0r7ijjrvfhiwue Template:Mod 10 14157 373145 327433 2021-06-02T04:15:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{ {{{|safesubst:}}}#ifexpr:({{{2}}})=0|0|{{ {{{|safesubst:}}}#ifexpr:(({{{1}}})/({{{2}}}))=((({{{1}}})/({{{2}}}))round 0)|0|{{ {{{|safesubst:}}}#ifexpr:(({{{1}}})/({{{2}}}))>0 and(({{{1}}})/({{{2}}}))<1|{{ {{{|safesubst:}}}#expr:{{{1}}}}}|{{ {{{|safesubst:}}}#expr:({{{1}}})-((((({{{1}}})/({{{2}}}))-0.5)round 0)*({{{2}}}))}}}}}}}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] See documentation of [[:en:Template:Mod]] </noinclude> hr3d2uh67r9yf36mjowmq5r2t7kk075 Polvera negra 0 14161 345921 345917 2015-07-01T12:55:56Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Spk-RZ.jpg|thumb|Polvera negra]] A '''polvera negra''' hè un splusivu deflagrente cumpostu di salnitru, di carbone è di [[solfu]]. ==Storia== Ghjè stata inventata dà i [[China|chinesi]] versu 608 dopu à [[Ghjesù Cristu]]. Era utilizata a l'epica per i canò, i fucili ò ancu ind'è e carriere. Dipoi, è stata rimpiazzata pèr astri splusivi più pudenti. Oghje ghjè utilizata ind'è l'[[artifiziu pirotecnicu|artifizi pirotecnichi]]. ==Apparenza fisica== Sò picculi granelli di culore negru chì s'assumiglianu a u carbone. [[Categoria:Focu d'artifizi]] e1oiy9ci9li7zrts5spcb966q718ilr Artifiziu pirotecnicu 0 14164 345916 258129 2015-07-01T12:48:41Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki Un '''artifiziu pirotecnicu''' è un elementu empiutu di materia pirotecnica (a spessu [[polvera negra]] imbulighjata à d'astri prudutti) destinatu à esse muntatu cun d'astri artifizi pirotecnichi per fà un [[focu d'artifizi]]. == Tipi == Ci sò parechje sorte d'artifizi : bombe, candelle, funtane, cumpatti... [[Categoria:Focu d'artifizi]] rykf8a1au78sipdhq2fl2b612sp6mvv Artifizieru 0 14169 345919 258750 2015-07-01T12:54:49Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki Un '''artifizieru''' hè una personna chì ghjè incaricata di muntà un [[focu d'artifizi]] ò di fà sartà e mine in carriera. Ci sò duie categurie d'artifizieri. [[Image:Preparing Firework.jpg|thumb|300px|right|Un'artifizieru di divertimentu nant'à un situ di tiru]] ==Categurie d'artifizieri== <big>''Artifizieri di divertimentu''</big> : maneghjanu solu [[artifiziu pirotecnicu|l'artifizi pirotecnichi]] di divertimentu (artifizi di categuria C1,C2,C3 è C4). <big>''Artifizieri minatori''</big> : Maneghjanu solu i splusivi di carierra 1.1G (dinamita, ANFO, emulsione...) ===Artifizieri di divertimentu=== <big>''Artifizieru C3 :''</big> Ghjè un aiutu/assistente pèr muntà u focu d'artifizi, ghjè sottu à a direzzione di l'artifizieru C4. U C3 un pò micca maneghjà l'artifizi troppu putenti ò à risichi particulari (artifizi C4 ARP). <big>''Artifizieru C4 :''</big> Capimachja di l'installazione, rispunsevule di u tiru, ghjè ellu chì fà a lege nant'à u situ di tiru. U C4 pò maneghjà tutti l'artifizi chì esistenu ind'è un [[focu d'artifizi]]. ===Artifizieri minatori=== [[Categoria:Focu d'artifizi]] sw5qfiif0d1i1ou59e1d85u18r2w12x Bambinu 0 14171 366459 347404 2020-05-07T06:13:34Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki U '''Bambinu''', in [[lingua corsa]], hè u cugnome di [[Ghjesù Cristu]] a tempu a à so età di zitelucciu, spezialmente quand'A Madona u si purtava a bracciu. Ci so parechji rittrati di U Bambinu et di [[A Madona]]. [[Categoria:Religione]] obp0mjvub2ue8cshjpjr769qtfs2zok A Morra Cantata 0 14172 346145 331248 2015-07-01T15:46:44Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki ''A Morra Cantata'' hè un [[cantu]] tradiziunale di [[Corsica]]. ==A Morra Cantata== :O Catalì, arricate lu vinu ; :O Catalì, u feremu falà ! :Cinque, la morra ! Nun fà dirulleru, :Ottu, la morra ! Nun fà dirullà, :Sei, la morra ! O lalalleru, :Quattru, la morra ! O lalallà ! :Ci sì falatu, lalleru, lalleru, :T’aghju piscatu, lalleru, lallà, :Avà quill’altru, o lalalleru, :Ci falerà, o lalallà ! :Tutta ! Murrina, murrina, murrina, :Sei ! Murrina, murrina, murrina, :Cinque ! Murrina, murrina, murrina, :Quattru ! Murrina, murrina, murrina, :Ci sì falatu, lalleru, lalleru, :Marca la fine, lalleru, lallà, :Avemu vintu, o lalalleru, :Avemu vintu, o lalallà ! :Tutta ! Murrina, murrina, murrina, :Sei ! Murrina, murrina, murrina, :Cinque ! Murrina, murrina, murrina, :Quattru ! Murrina, murrina, murrina, :Sette, la morra ! Nun fà dirulleru, :Cinque, cinquanta ! Nun fà dirullà, :Larga la manu, o lalalleru, :Larga la manu, o lalallà ! :Larga la manu, o lalalleru, :Larga la manu, o lalallà. [[Categoria:Cantu tradiziunale di Corsica]] raw6k0venlk4b71ncc3otvkc8eoijt8 Dies Irae 0 14175 364193 347683 2019-10-03T11:19:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Dies Irae''' hè una sequenza in [[lingua latina]], chì face parte di a [[Messa di i Morti]]. ==Dies irae== :Dies Irae, dies illa :solvet saeclum in favilla: :teste David cum Sybilla. :Quantus tremor est futurus, :Quando judex est venturus, :Cuncta stricte discunsurus. :Tuba, mirum spargens sonum :per sepulcra regionum :coget omnes ante thronum. :Mors stupebit et natura, :cum resurget creatura, :judicanti responsura. :Liber scriptus proferetur, :in quo totum continetur, :unde mundus judicetur. :Judex ergo cum sedebit, :quidquid latet, apparebit: :nil inultum remanebit. :Quid sum miser tunc dicturus? :quem patronum rogaturus, :cum vix justus sit securus? :Rex tremendae majestatis, :qui salvandos salvas gratis, :salva me, fons pietatis. :Recordare, Jesu pie, :quod sum causa tuae viae :ne me perdas illa die. :Quaerens me, sedisti lassus, :redemisti Crucem passus: :tantus labor non sit cassus. :Juste judex ultionis, :donum fac remissionis :ante diem rationis. :Ingemisco, tamquam reus, :culpa rubet vultus meus :supplicanti parce, Deus. :Qui Mariam absolvisti, :et latronem exaudisti, :mihi quoque spem dedisti. :Preces meae non sunt dignae, :sed tu bonus fac benigne, :ne perenni cremer igne. :Inter oves locum praesta, :et ab haedis me sequestra, :statuens in parte dextra. :Confutatis maledictis, :flammis acribus addictis, :voca me cum benedictis. :Oro supplex et acclinis, :cor contritum quasi cinis: :gere curam mei finis. :Lacrimosa dies illa, :qua resurget ex favilla. Ex favilla. :Judicandus homo reus. :huic ergo parce, Deus: :Pie Jesu Domine, :dona eis requiem. Amen. Requiem. Amen. ==In Corsica== In a [[messa di i Morti]], si canta una versione più corta di u Dies Irae: :Dies Irae, dies illa :solvet saeclum in favilla: :teste David cum Sybilla. :Quantus tremor est futurus, :Quando judex est venturus, :Cuncta stricte discunsurus. :Tuba, mirum spargens sonum :per sepulcra regionum :coget omnes ante thronum. :Mors stupebit et natura, :cum resurget creatura, :judicanti responsura. :Oro supplex et acclinis, :cor contritum quasi cinis: :gere curam mei finis. :Lacrimosa dies illa, :qua resurget ex favilla. Ex favilla. :Judicandus homo reus. :huic ergo parce, Deus: :Pie Jesu Domine, :dona eis requiem. Amen. Requiem. Amen. ==Da vede dinò== *[[Agnus Dei (Messa di i Morti)]] *[[Domine]] *[[Introitu (Messa di i Morti)]] *[[Kyrie Eleison (Messa di i Morti)]] *[[Lux Aeternam]] *[[Sanctus]] *[[Subvenite]] ==Ligami== * [http://www.cantu-in-paghjella.com/mp3/messe_morts/dies_irae.mp3 ''Dies Irae'', Cantu in paghjella] [[Categoria:Messa di i Morti]] tkwcr6o7d6au6ogm6vli5t87u5qkis1 Subvenite 0 14176 364192 363184 2019-10-03T11:19:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Il '''Subvenite''' è una sequenza in [[lingua latina]], che fa parte della [[Messa dei Morti]]. ==Subvenite== :Subvenite, Sancti Dei, occurrite, Angeli Domini, :Suscipientes animam eius, :Offerentes eam in conspectu Altissimi. :Suscipiat te Christus, qui vocavit te, :et in sinum Abrahae Angeli deducant te. :Suscipientes animam eius, :Offerentes eam in conspectu Altissimi. :Requiem aeternam dona ei, Domine: :et lux perpetua luceat ei. :Offerentes eam in conspectu Altissimi. ==Da vede dinò== *[[Agnus Dei (Messa di i Morti)]] *[[Dies Irae]] *[[Domine]] *[[Introitu (Messa di i Morti)]] *[[Kyrie Eleison (Messa di i Morti)]] *[[Lux Aeternam]] *[[Sanctus]] ==Legami== * [http://www.cantu-in-paghjella.com/mp3/messe_morts/subvenite.mp3 ''Subvenite'', Cantu in paghjella] [[Categoria:Messa di i Morti]] ow8wjj2wlikkhhjjervqa27skbwn77y Domine 0 14177 364197 347684 2019-10-03T11:19:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Domine''' hè una sequenza in [[lingua latina]], chì face parte di a [[Messa di i Morti]]. ==Domine== :Domine Iesu Christe, Rex gloriae, :libera ánimas ómnium fidélium defunctórum de poenis inférni, :et de profúndo lacu : :libera eas de ore leónis, ne absórbeat eas tártarus, :ne cadant in obscúrum : :sed sígnifer sanctus Míchael repraeséntet eas in lucem sanctam : :Quam olim Abrahae promisísti et sémini eius. ==Da vede dinò== *[[Agnus Dei (Messa di i Morti)]] *[[Dies Irae]] *[[Introitu (Messa di i Morti)]] *[[Kyrie Eleison (Messa di i Morti)]] *[[Lux Aeternam]] *[[Sanctus]] *[[Subvenite]] ==Ligami== [http://www.cantu-in-paghjella.com/mp3/messe_morts/domine.mp3 ''Domine'', Cantu in paghjella] [[Categoria:Messa di i Morti]] 19v2dzzpix9mw6nw7veedyqw4mdoja3 Sanctus 0 14178 369552 364188 2020-12-02T22:05:43Z Randulfu 17348 wikitext text/x-wiki U '''Sanctus''' hè una sequenza in [[lingua latina]], chì face parte di a [[Messa di i Morti]]. ==Sanctus== :''Sanctus, Sanctus, Sanctus, Dóminus Deus Sabaoth.'' :''Pleni sunt cœli et terra gloria tua.'' :''Hosanna in excelsis.'' :''Benedictus qui venit in nómine Dómini.'' :''Hosanna in excelsis.'' ==Da vede dinò== *[[Agnus Dei (Messa di i Morti)]] *[[Dies Irae]] *[[Domine]] *[[Introitu (Messa di i Morti)]] *[[Kyrie Eleison (Messa di i Morti)]] *[[Lux Aeternam]] *[[Subvenite]] ==Ligami== * [http://www.cantu-in-paghjella.com/mp3/messe_morts/sanctus.mp3 ''Sanctus'', Cantu in paghjella] [[Categoria:Messa di i Morti]] 28ze2xd2my939m8aqzts4kgot6p43xs Lux Aeternam 0 14180 366127 364196 2020-04-17T16:01:28Z Gmilanese 16386 wikitext text/x-wiki U '''Lux Aeterna''' hè una sequenza in [[lingua latina|latinu]], chì face parte di a [[Messa di i Morti]]. ==Lux aeterna== :Lux æterna luceat eis, Domine, :cum sanctis tuis in æternum, quia pius es. :Requiem æternam dona eis, Domine, :et lux perpetua luceat eis. :Cum sanctis tuis in æternum, quia pius es. ==Da vede dinò== *[[Agnus Dei (Messa di i Morti)]] *[[Dies Irae]] *[[Domine]] *[[Introitu (Messa di i Morti)]] *[[Kyrie Eleison (Messa di i Morti)]] *[[Sanctus]] *[[Subvenite]] ==Ligami== * [http://www.cantu-in-paghjella.com/mp3/messe_morts/lux_aeternam.mp3 ''Lux Aeternam'', Cantu in paghjella] [[Categoria:Messa di i Morti]] cft3orlcm30kpzvvywp5pce1s4opnz3 Introitu (Messa di i Morti) 0 14181 364187 347685 2019-10-03T11:19:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L' '''Introitu''' hè una sequenza in [[lingua latina|latinu]], chì face parte di a [[Messa di i Morti]]. ==Introitu== :Requiem æternam dona eis Domine, :et lux perpetua luceat eis. :Te decet hymnus Deus, in Sion et tibi reddetur votum in Jerusalem. :Exaudi orationem meam; ad te omnis caro veniet. ==Da vede dinò== *[[Agnus Dei (Messa di i Morti)]] *[[Dies Irae]] *[[Domine]] *[[Kyrie Eleison (Messa di i Morti)]] *[[Lux Aeternam]] *[[Sanctus]] *[[Subvenite]] ==Ligami== * [http://www.cantu-in-paghjella.com/mp3/messe_morts/introitu.mp3 ''Introitu (Messa di i Morti)'', Cantu in paghjella] [[Categoria:Messa di i Morti]] 9971m22h049sd22ifkfxhv9cqh58j1o Agnus Dei (Messa di i Morti) 0 14182 364194 347682 2019-10-03T11:19:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L' '''Agnus Dei''' hè una sequenza in [[lingua latina|latinu]], chì face parte di a [[Messa di i Morti]]. ==Agnus Dei== :Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, dona eis requiem, :Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, dona eis requiem, :Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, dona eis requiem sempiternam. ==Da vede dinò== *[[Dies Irae]] *[[Domine]] *[[Introitu (Messa di i Morti)]] *[[Kyrie Eleison (Messa di i Morti)]] *[[Lux Aeternam]] *[[Sanctus]] *[[Subvenite]] ==Ligami== * [http://www.cantu-in-paghjella.com/mp3/messe_morts/agnus_dei.mp3 ''Agnus Dei (Messa di i Morti)'', Cantu in paghjella] [[Categoria:Messa di i Morti]] 6ebknejuwow4hq80f5ss7ywbe2vzoov Kyrie Eleison (Messa di i Morti) 0 14183 364198 347686 2019-10-03T11:19:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Kyrie Eleison''' hè una sequenza in [[lingua latina|latinu]], chì face parte di a [[Messa di i Morti]]. ==Kyrie Eleison== :Kyrie. Kyrie eleison. Kyrie eleison Christe. :Christe. Christe eleison. Christe eleison Kyrie. :Kyrie eleison. ==Da vede dinò== *[[Agnus Dei (Messa di i Morti)]] *[[Dies Irae]] *[[Domine]] *[[Introitu (Messa di i Morti)]] *[[Lux Aeternam]] *[[Sanctus]] *[[Subvenite]] ==Ligami== * [http://www.cantu-in-paghjella.com/mp3/messe_morts/kyrie_eleisson.mp3 ''Kyrie Eleison (Messa di i Morti)'', Cantu in paghjella] [[Categoria:Messa di i Morti]] n9hf4iry8baoyw4dek43rqddfk56sbi Fulminente 0 14184 348703 347466 2015-07-06T08:55:01Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki Un '''fulminente''' hè un steccucciu di [[legnu]] ([[piobu]] u più spessu) accimatu di una sustenza [[chimica]] chi s'accende per strufinamentu contr'à un' area raspia. [[File:Macro of a match.jpg|thumb|right|Fulminente]] [[File:Streichholz.JPG|thumb|right|Fulminente accesu]] ==Da vede dinò== *[[infiammatore]] [[categoria:Fisica]] [[categoria:Focu d'artifizi]] 81zpk4l4k1l56uzvy6insphyqxgthgh Lincoln (Nebraska) 0 14185 333075 329584 2014-03-23T14:32:01Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Lincoln''' hé una cità di i [[Stati Uniti d'America]], incù 258.379 abitanti, in u statu di u [[Nebraska]]. [[Categoria:Stati Uniti d'America]] 75yybtjg2e8h9e0187fbay5ykikk123 Trasfurmadore 0 14186 347193 325941 2015-07-02T00:11:46Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki U '''trasfurmadore''' [[eletricità|eletricu]] hè una [[mascina]] eletrica statica (un ci sò micca pezze mecaniche in [[muvimentu]]) chi permette di mudificà i valori di tensione (V) è di currente (A) (solu alternativi) tra l'intrata è a surtita di sta mascina. Un trasfurmadore permette ancu di fà un isulamentu [[fisica|fisicu]] tra l'intrata (u primariu) è a surtita (u secundariu). [[Image:Drehstromtransformater im Schnitt Hochspannung.jpg|thumb|180px|right|Vista in tagliu di un trasfurmadore trifase.]] ==Storia== ==cunstituzione== ==funziunamentu== [[Categoria:Eletricità]] 9lrjvl9h5cvqk42yk3k12666wxxl6y0 Infiammatore 0 14187 347489 258788 2015-07-02T12:40:21Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki L''''infiamatore''' hè un elementu [[focu d'artifizi|pirotecnicu]] [[eletricità|eletricu]] fattu per accende l'[[Artifiziu pirotecnicu|artifizi pirotecnichi]] da luntanu. Sò aduprati per cullegà a cunsola di tiru à l'artifizi ind'è un focu d'artifizi. Senza infiammatori, un focu d'artifizi s'accenderìa artifizi per artifizi (assai periculosu) cume dui seculi fà. Un infiammatore s'inficca ind'è un tufone fattu apposta ind'è l'artifizi pirotecnichi (si mette in cuntattu di a mescia) pò si cunnetta à a cunsola di tiru incu una "linea" a dui fili (+ è -). L'infiammatore si monta sempre in seria. ==Funziunamentu== Hè compostu di dui fili messi in cortucircuitu per una resistenza di valore picculu ricuperta d'una sustenza [[chimica]]. Quandu l'[[artifizieru]] appoghja nant'à u cuntattu di u numeru di a linea vulsuta, u currente chi percorre u filu passa per a resistenza di l'infiammatore qui scalda è face piccià a sustenza chimica chi manda un astu chi infiamma a mescia di l'artifiziu. [[categoria:Focu d'artifizi]] m8b3vmzt0pknuouvg2r4ei4nzhyazr2 Dentistu 0 14188 347449 347121 2015-07-02T09:55:48Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki Un '''dentistu''' ghjè una persona chì cura i [[denti]]. [[File:Dental surgery aboard USS Eisenhower, January 1990.JPEG|thumb|right|Dentistu incu u sò assistente in opera.]] [[categoria:Medicina]] digvhp1j7a6z6q0rm7plu0pw9imjdok Vittura 0 14189 367775 367774 2020-06-11T15:16:49Z Nadzik 16098 Undid edits by [[Special:Contribs/195.123.189.135|195.123.189.135]] ([[User talk:195.123.189.135|talk]]) to last version by 188.96.230.73 wikitext text/x-wiki Una '''vittura''' ghjè un [[veiculu]] à quattru [[rota|rotule]] è un [[mutore]]. Ghjè stata inventata per purtà a [[ghjente]], rimpiazzendu e carette tirate da i [[cavalli]] in i seculi scorsi. [[File:Benz_auto.jpg|thumb|Benz Auto, 1886]] [[File:Hands-free Driving.jpg|thumb|Vittura di marca [[Volkswagen]] mudellu Passat]] ==Da vede dinù== *[[Karl Benz]] *[[Renault]] *[[Citroën]] *[[BMW]] *[[Adam Opel]] *[[Volkswagen]] *[[Peugeot]] [[Categoria:Trasportu]] [[Categoria:Vittura]] 0ut9j93uin54tce2t5e447o96oeq8zl Munizione 0 14190 372668 352112 2021-05-03T19:24:41Z Glrx 17950 &rarr; SVG wikitext text/x-wiki Una '''munizione''' ghjove à carcà un arma à [[focu]]. Ghjè un cilindru (di plasticu, di ferru ò di cartone) empiutu di [[polvera negra|polvera]] prupulsiva è tuppata incu una balla (in [[piombu]] ò in astre materie) ò parechji piombi. [[File:LeadPlombToxic cartridgeCartoucheYellow.jpg|300px|left|thumb|Un Cartucciu à piumbini per fucili di caccia 12mm]] [[Image:Cartridge cross section.svg|thumb|300px|Schema spiegativu di a maiò parte di e munizione d'arma à focu 1. Balla, 2. Duglia, 3.Carica propulsiva ([[polvera negra|polvera]] senza fume ò astre), 4. Culu , 5. Accime]] ==Da vede dinò== *[[M1 Garand]] *[[Henry Rifle]] *[[Browning Automatic Rifle]] *[[Sharps Rifle]] *[[MG3]] [[Categoria:Arma à focu]] [[Categoria:Caccia]] rhcs65xxeezf1d4hat2hbyet5xkfcn0 Motto 0 14191 347532 347159 2015-07-02T14:56:48Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[Image:Clipart Motorcycle.svg|thumb|disegnu d'una mottò]] Un '''mottociclu''', chjamatu dinù da u so sminutivu « mottò », hè un ciclu à duie rote mossu da un mutore. U pilota cavalca a sella, e mani tenenu u guidone è i pedi sò nant’à l’appoghja pedi. Un passageru si pò mette à [[cavallu]] daretu à u pilota. Una persona chì cunduce stu tippu di [[veiculu]] hè chjamatu mottociclista. Si pò ancu aghjustà à cantu un genneru di cascione è tandu u veiculu diventa un « [[side-car]] ». Hè aiutatu da una [[rota]] in più, per permette u [[trasportu]] d’un altru passageru (dui passageri à u massimu). ==Storicu di a parolla « mottociclu »== [[File:Daimler First Motorcycle.jpg|right|thumb|Replica di u primu motociclu Daimler.]] A parolla vene da u [[lingua francese|francese]] « motocyclette » ; Chì hè un nome propiu, accertatu in lu [[1897]] da i fratelli Eugène è Michel Werner, fabricanti stallati à Levallois-Perret. Diventarà dopu un nome genericu. Quandu chì « motocyclette » era solu u nome d’un mudellu creatu è fabricatu da i fratelli Werner, pare ch’ellu sia u prefettu di [[Parigi]] chì, - truvendu stu nome propiu adattu - ebbi decisu ch’ellu rapresenteria, oramai, l’inseme di i veiculi à duie [[rota|rote]] motorizati. ==Storia di a mottò== Di modu ufficiale, a mottò hè stata inventata da Louis-Guillaume Perreaux cù u primu brivettu depusitatu in lu 1868 pò mudificatu in lu 1885. Sta prima mottò funziona tandu cù u vapore. Infatti, era solu un prottotippu è ùn hà mai viaghjatu da per ella ; Quella era fissata à un assu verticale è girava in tondu, u so sciuffore, ellu, era troppu affaccendatu à fà funziunà u mutore. ==Pupularità== A i so principii, a mottò hè pocu sicura. A spessu oblicheghja unepoche d’intervenzione mecaniche. Di più, e strade sò in gattivu statu è e parascosse ùn esistenu ancu (cacciatu e molle di a sella). Ma, à pocu à pocu, l’usu di a mottò si sparghje, cummencia à esse un atrazzu di travagliu per a prufessione liberale. A prima guerra mundiale ha favurizatu u so usu à finalità militare. E bissiclette sò rimpiazzate da i ciclomutori è da i mottocicli chì sò più comudi è menu cari chè e vitture. ==Tippi di mottò== <big>'''I più cumuni'''</big> : ''<big>Spurtiva :</big>'' Mudellu esciutu da quelli utilizati in e cumpetizione di vitezza ; hè più chjuca è più legera ch’una mottò di strada, hè dunque capace d’accelerà è d’ aghjunghje vitezze alte. [[Image:ducati749.jpg|thumb|Una mottò spurtiva : Ducati 749]] ''<big>Stradale :</big>'' Cuncipita per i tragetti longhi per e strade, stu generu di mottò favurizeghja un certu benistà per cunduce. ''<big>Roadster :</big>'' Un roadster si traduce da l’assenza di un rivistimentu aerodinamicu. Puru s’ella hè fatta per un usu citatidinu, sta mottò pò dinù esse pratica nant’à e strade. Ma l’assenza di stu rivistimentu sottumette u cunduttore à a pressione di u ventu.[[Image:KawasakiZ1000.jpg|thumb|Un roadster : Kawasaki Z1000]] ''<big>Custom :</big>'' sta mottò hè caratterizata da l’assenza tutale di u rivistimentu aerodinamicu ammentatu sopra, ma soprattuttu da una pusizione di cundutta specifica : cù i pedi in davanti. Ripruduce u stile americanu chì và di l’annate 30 sin’à u principiu di l’anni 60, cum’è quelle prudutte da Harley-Davidson, Indian, Excelsior è Henderson.[[Image:Fxstc1998.jpg|thumb|right|Una mottò Custom : Harley-Davidson FXSTC]] ''<big>Trail :</big>'' sò mottò capace di viaghjà sia per e strada sia per e piste. A moda hè venuta à a fine di l’annate 70 ; cù a Yamaha XT 500 è e prime grande cumpetizione nant’à u terrenu africanu.[[Image:Yamaha 600xt.jpg|thumb|Un trail : Yamaha 600 XT]] ''<big>Scooter :</big>'' A sfarenza trà un scooter è una mottò si face à trè livelli : u diametru di e rote (à spessu più chjuche), a pusizione di cundutta(u pilota piazza e so anche davanti à ellu senzu avè bisognu di mettesi à cavallu) è una scatula di e vitezze automatica. U fattu ch’elli sianu più manighjitoghji è faciule à cunduce li porghjenu una certa pupularità in e cità maiò.[[Image:Piaggio Vespa 1.jpg|thumb|Un scooter : a Vespa]] [[categoria:Trasportu]] kcn83jcogj8ikcyfe07vo4olpweddnv Spiritu Santu 0 14192 358980 358979 2018-04-01T20:32:50Z Irdnael 9712 wikitext text/x-wiki U '''Spiritu Santu''' hè, nant'à tradizione [[Ghjudaisimu|ebraica]], [[Cristianesimu|cristiana]] è dinù [[Islam|islamica]], u spiritu di [[Diu]]. Per quasi tutte e cunfessioni cristiane, U Spiritu Santu hè a Terza Persona di a [[Trinità]]. A parola "Spiritu" significheghja in [[latinu]] soffiu o respirazione. In a [[fede]] [[Chjesa|cattolica]] U Spiritu Santu vene in parte eguale di e due altre persone, U Padre e U [[Figliu]] . Invece chì, per l'ortodossi, U Spiritu Santu procede solamente da U Patre. A [[culomba]] hè l'[[acellu]] chì riprisenta U Spiritu Santu. [[Bethabara]] [[categoria:Riligioni]] [[categoria:Cristianisimu]] [[categoria:Ghjudaismu]] [[categoria:Islam]] jxb5lz50untgs7yfqa1o3ldxehjm5z7 Subsonica 0 14194 377871 369367 2021-11-22T19:12:58Z Raphael1256 14151 /* Discugrafìa */ wikitext text/x-wiki I '''Subsonica''' sò un gruppu di rock [[Italia|talianu]] chì hè statu fundatu à [[Torinu]], ([[Piemonte]]) in u 1996 è ancora oghje attivu. I membri so Samuel Umberto Romano (cantadore), Max Casacci (chitarra) Davide Di Leo cugnomatu ''Boosta'', Enrico Matta cugnomatu ''Ninja'' è da Luca Vicini cugnomatu ''Bass Vicio'' (à u bassu). ==Discugrafìa== ===Album in studiò=== * 1997 - ''SubsOnicA'' * 1999 - ''Microchip emozionale'' * 2002 - ''Amorematico'' * 2002 - ''Controllo del livello di rombo'' * 2005 - ''Terrestre'' * 2006 - ''Terrestre live e varie altre disfunzioni'' * 2007 - ''L'eclissi'' * 2011 - ''Eden'' * 2014 - ''Una nave in una foresta'' * 2018 - ''8'' * 2019 - ''Microchip Temporale'' * 2020 - ''Mentale Strumentale'' [[Categoria:Gruppu di rock]] 89tqy632c5e6let8fvpyb92zmijuzhp Sambucu 0 14195 373778 373697 2021-06-02T09:35:02Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U sambucu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Sambucus nigra1 ies.jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Sambucus nigra</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Dipsacales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Caprifoliaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Sambucus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Sambucus nigra''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Sambucus nigra2 ies.jpg|300px|U sambucu]] |----- |} U '''sambucu''' (''[[Sambucus nigra]]'') hè un picculu arburi o un arburettu chì faci parti di a famiglia di i [[Caprifoliaceae]]. Hè altu 2 à 6 metri. I so fiori sò bianchi, appena giaddicci. L'anteri sò giaddi. U sambucu fiurisci di [[maghju]] o di [[ghjugnu]]. I bacareddi sò neri quand'eddi sò maturi. I sinonimi di ''Sambucus nigra'' sò: * ''Sambucus virescens'' * ''Sambucus vulgaris'' ==In Corsica== Esistini parechji sottuspezii di sambucu in [[Corsica]] (Gamisans 1993): * ''sambucus nigra'' var. ''nigra'': a sottuspezia cumuna di sambucu * ''sambucus nigra'' var. ''decussata'': una spezia endemica rarissima * ''sambucus nigra'' var. ''laciniata'': una spezia schersissima Accadi chì ''sambucu'' fussi imprudatu in a tupunimia corsa: par asempiu in a ''furesta di Sambucu'', annantu à a cumuna di [[Sari è Sulinzara]]. S'improda dinò u sambucu in artisgianatu, di manera tradiziunali: par fà i [[cialamedda|cialameddi]] o i [[pippa|pippi]]. ==Citazioni== Accadi chì u sambucu fussi mintuvatu in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu, in i sprissioni: * ''Hà fattu un sciuppettu di sambucu.'' * ''Da [[saliciu]] à sambucu.'' (dizz. ''u Muntese'') ==Rifarenzi== * Ciavatti, Petru (dir. redazzione) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana ==Da veda dinò== * u [[sambucheddu]]: ''sambucus ebulus'' [[Categoria:Caprifoliaceae]] [[Categoria:Arburetti di Corsica]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 0k556pw4dgyrffyim4dp8enyn651p4c Sambucus nigra 0 14196 259277 2011-05-06T14:58:35Z 90.14.114.253 Reindirizzamentu à [[Sambucu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sambucu]] awzwf8o6f9bytyu3nxnlj7v450yz2g6 Sambucheddu 0 14197 259341 2011-05-07T09:52:35Z 90.14.114.253 Reindirizzamentu à [[Sambuchellu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sambuchellu]] 1til84yd7fs4hjh3sd34bfauijfu3ou Sambuchellu 0 14198 373777 373696 2021-06-02T09:35:00Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U sambuchellu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Sambucus_ebulus_005.jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Sambucus ebulus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Dipsacales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Caprifoliaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Sambucus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Sambucus ebulus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Sambucus ebulus bgiu.jpg|300px|U sambuchellu]] |----- |} U sambuchellu (''[[Sambucus ebulus]]'') hè un arburettu chì faci parti di a famiglia di i [[Caprifoliaceae]]. Hè altu 1 à 2 metri. I fiori sò bianchi. Fiurisce d'istate, di [[lugliu]] o d'[[aostu]]. == In Corsica == U sambuchellu hè cumunu in [[Corsica]]. == Da vede dinù == * u [[sambucu]]: ''sambucus nigra'' * [[Sambuchellu di Matra]] {{c-supranu}} [[Categoria:Caprifoliaceae]] [[Categoria:Arburetti di Corsica]] tapraq2rm8qr6nmfuji9og77hjf3w3g Sambucus ebulus 0 14199 259344 2011-05-07T09:57:59Z 90.14.114.253 Reindirizzamentu à [[Sambuchellu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sambuchellu]] 1til84yd7fs4hjh3sd34bfauijfu3ou Saetta 0 14204 350456 347655 2015-07-09T08:29:40Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki A '''saetta''' hè un [[Scienze di a Terra|fenomenu naturale]] di scarica d'[[eletricità]] eletrostatica immensa (sin'à 100 millioni di Volt) chì si pruduce tra i [[nulu|nuli]] è a [[terra]] ò ancu u cuntrariu (assai di più rari). A saetta pichja sopratuttu in altitudine è e cose arte (grattaceli, monumenti, arburi...). [[File:Lightning animation.gif|thumbnail|right|Scarica]] [[File:Krunkwerke - IMG 4515 (by-sa).jpg|thumb|300px|Saetta]] [[File:Lightning damage.jpg|thumb|Un arburu toccu da a saetta]] [[File:Global_Lightning_Frequency.png|thumb|upright=1.5|Carta mundiale incu a frequenza di a saetta. si rimarca chi e zone e più tocche da a saetta sò i paesi equatorali.]] == Da vede dinò == *[[Neve]] *[[Acqua nivosa]] *[[Tramuntana]] *[[Tromba marina]] [[categoria:Meteorologia]] [[sv:Åska#Blixten]] 2dizunt9gsdczkmnx262q4gvi6y2gk3 Sara Teasdale 0 14205 350144 325958 2015-07-07T21:46:09Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Sara Teasdale.gif|thumb|right|300px|Sara Teasdale in u 1919]] '''Sara Teasdale''' ([[St. Louis]], 8 [[aostu]] 1884 – 29 [[ghjennaghju]] 1933) fubbe una [[puesia|puetessa]] [[americana]]. [[Categoria:Biugrafia]] eyesc76mpsbuhwooxa0rk6quactpwdp Jack Vance 0 14212 376526 372050 2021-08-31T20:36:07Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Jack Vance Boat Skipper.jpg|thumb|right|Vance in l'anni 1980]] '''John Holbrook Vance''', dettu '''Jack Vance''', natu u [[28 d'aostu|28 d'agostu]] [[1916]] à [[San Francisco]] è mortu u [[26 di maghju]] [[2013]] à [[Oakland]], era unu [[scrivanu]] [[Stati Uniti|americanu]] di [[scienza fizzione]]. == Biugrafia == {{DEFAULTSORT:Vance, Jack}} [[Categoria:Littiratura]] [[Categoria:Scrivanu]] [[Categoria:Americanu]] [[Categoria:Biugrafia]] 5br8us07ayjg1wmoa3hy4orru8ixpov Isaac Asimov 0 14213 376530 359171 2021-08-31T20:41:59Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Isaac.Asimov01.jpg|thumb|right|Asimov in u 1965]] '''Isaac Asimov''', natu u 2 ghjennaghju 1920 à [[Petroviči]] ([[Russia]]) è mortu u 6 d’aprili 1992 à [[New York]] fubbe unu omu di scienza è scrivanu [[Stati Uniti|americanu]] di [[scienza fizzione]]. == Biugrafia == [[Categoria:Scrivanu|Asimov]] [[Categoria:Biugrafia]] qktztoa9j71fuqj1nqtowttgqwkj74p Ray Bradbury 0 14214 376522 372048 2021-08-31T20:31:11Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Ray Bradbury (1975) -cropped-.jpg|thumb|right|Ray Bradbury]] '''Ray Douglas Bradbury''' (natu u [[22 d'aostu]] [[1920]] in [[Waukegan (Illinois)|Waukegan]] ([[Illinois]]), mortu u [[5 di ghjugnu]] [[2012]] in [[Los Angeles]] ([[California]])), hè statu unu [[scrivanu|scrittore]] [[Stati Uniti|statunitense]] di scienza fizzione. == Biugrafia == == Opere principali == *''Fahrenheit 451'' *''Cronache marziane'' {{DEFAULTSORT:Bradbury, Ray}} [[Categoria:Littiratura]] [[Categoria:Scrivanu]] [[Categoria:Americanu]] [[Categoria:Biugrafia]] he5v5uzid2xp6ltlc24k6zz2mrqyqqv Madison (Wisconsin) 0 14215 360778 348628 2018-12-21T04:00:59Z 2600:8800:3980:2550:EC99:3875:2E4B:55D9 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Wis-capitol.jpg|thumb]] [[File:WiscANG-F16-Madison-Skyline.jpg|thumb|L'istimu induve si trova Madison, incù di aviò militari [[F-16]] in volu]] '''Madison''' hé una cità di i [[Stati Uniti d'America]], incù 223.389 abitanti, capitale di u statu di u [[Wisconsin]]. ==Da vede dinò== * [[Frank Herbert]] [[Categoria:Stati Uniti d'America]] 43z8urbpnsajpvp9byt0qvgr0fydnj0 Illinois 0 14216 350101 339793 2015-07-07T21:18:44Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Map of USA IL.svg|right|thumb|300px|Pusizzione di u Statu]] L''''Illinois''' hé unu statu federale di i [[Stati Uniti]]. Hà una superficia di 149.998 km² è una populazione di 12.713.634 abitanti. Si trova in a [[Macroregione]] chjamata d'abitudine '''[[Mid-West]]'''. Cunfina à u nordu incù u [[Wisconsin]], à punente incù l'[[Iowa]] è u [[Missouri]], à u meziornu incù u [[Kentucky]], à l'estu incù l'[[Indiana]]. A capitale hè [[Springfield (Illinois)|Springfield]] (111.454 abitanti); a cità più pupulata hè [[Chicago]] (2.896.016 abitanti). Altre cità incù più ch'è 100.000 abitanti sò [[Rockford]], [[Aurora]], [[Naperville]], [[Peoria]] è [[Joliet]]. {| border="1" |- |[[File:Flag of Illinois.svg|center|thumb|200px|Bandera di u Statu]]||[[File:Illinois_state_seal.png|center|thumb|180px|]] |- |} ==Da vede dinò== *[[Ray Bradbury]] [[Categoria:Stati di i SUA|Illinois]] 3h9ecyjb2rsglqe6lxhns42c4c7m9c9 Wisconsin 0 14217 348631 335092 2015-07-06T08:04:46Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Map of USA WI.svg|right|thumb|300px|Pusizzione di u Statu]] U '''Wisconsin''' hé unu statu federale di i [[Stati Uniti]]. Hà una superficia di 189.790 km² è una populazione di 5.509.026 abitanti. Si trova in a Macroregione chjamata d'abitudine [[Mid-West]]. Cunfina à u nordu incù u [[Michigan]], à punente incù u [[Minnesota]] è l'[[Iowa]], à u meziornu incù u [[Illinois]]. A capitale hè [[Madison]] (208.054 abitanti); a cità più pupulata hè [[Milwaukee]] (604.447 abitant). A sola altra cità incù più ch'è 100.000 abitanti hè [[Green Bay]]. Altre cità impurtanti sò [[Appleton]] è [[Eau Claire]]. ==Da vede dinò== *[[Frank Lloyd Wright]] [[Categoria:Stati di i SUA|Wisconsin]] qmgo816mj8a46syrpxwfscvm7z3akd5 Mulu (fungu) 0 14219 261307 261306 2011-05-21T14:13:50Z 90.9.99.7 Reindirizzamentu à [[Mulone]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mulone]] lfmghz6s68f4zhwy5gdn18y30bsmab1 Template:Tr 10 14220 373620 261377 2021-06-02T05:02:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki (in turcu)<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> lc04ge75rpintkiws97fo19unwftmbt Template:Lad 10 14221 373514 261379 2021-06-02T05:00:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki (in ghjudeo-spagnolu)<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> d7b6adkwwys2911bpa0uvn9kutrycfa Categoria:Turchia 14 14225 351597 335768 2015-08-04T09:15:50Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 2 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q1411579]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Asia]] [[Categoria:Europa]] b8wpyj0nlcv97dln9jm379cu56yo2l0 Minnesota 0 14226 333462 325966 2014-03-23T14:40:03Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''Minnesota''' hé unu statu federale di i [[Stati Uniti]]. Hà una superficia di 225.181 km² è una populazione di 4.919.479 abitanti. Si trova in a Macroregione chjamata d'abitudine [[Mid-West]]. Cunfina à u nordu incù u [[Canada]], à punente incù u [[North Dakota]] è u [[South Dakota]], à livente incù u [[Wisconsin]] è à u meziornu incù l'[[Iowa]]. A capitale hè [[Saint Paul (Minnesota)|Saint Paul]] (287.151 abitanti); a cità più pupulata hè [[Minneapolis]] (382.618 abitanti). Altre cità impurtante sò [[Duluth]], [[Rochester]] è [[Bloomington]] [[Categoria:Stati di i SUA|Minnesota]] 29h5ibbcr6aeiuqpwo6o6xe6l1jux4h Dakota di u Nordu 0 14227 372819 357866 2021-05-18T13:57:12Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[North Dakota]] à [[Dakota di u Nordu]]: nome corsu wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Flag of North Dakota.svg|right|thumb|200px|Bandera di u Statu]] U '''North Dakota''' hé unu statu federale di i [[Stati Uniti]]. Hà una superficia di 178.839 km² è una populazione di 641.481 abitanti. U North Dakota si trova esattamente à meza strada frà l’[[Uceanu Atlanticu]] è l’[[Uceanu Pacificu]]. Cunfina à u nordu incù u [[Canada]], à punente incù u [[Montana]], à livente incù u [[Minnesota]] è à u meziornu incù u [[South Dakota]]. A capitale hè [[Bismarck (North Dakota)|Bismarck]] (60.389 abitanti), a cità più pupulata hè [[Fargo]] (99.200 abitanti). Altre cità impurtante sò [[Grand Forks]] (50.372) è [[Minot]] 34.745. ==Da vede dinò== *[[Fargo (North Dakota)]] [[Categoria:Stati di i SUA|North Dakota]] d8m7ft3ifmnes2y46ejoxu3vlhthwtl Dakota di u Sudu 0 14228 372827 372826 2021-05-18T14:10:27Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Map of USA SD.svg|right|thumb|300px|Posizzione di u statu]] U '''Dakota di u Sudu''' (inglese: ''South Dakota'') hè un statu federatu di i [[Stati Uniti d'America]]. Hà una superficia di 199.905 km² è una populazione di 796.214 abitanti. U Dakota di u Sudu si trova esattamente à meza strada frà l’[[Uceanu Atlanticu]] è l’[[Uceanu Pacificu]]. Cunfina à u nordu incù u [[Dakota di u Nordu]], à punente incù u [[Wyoming]] è u [[Montana]], à livente incù l'[[Iowa]] è à u meziornu incù u [[Nebraska]]. U capilocu hè [[Pierre (Dakota di u Sudu)|Pierre]] (14.095 abitanti); a cità più pupulata hè [[Sioux Falls]] (142.396 abitanti). Altre cità impurtante sò [[Rapid City]] (62.715 abitanti) è [[Aberdeen (Dakota di u Sudu)|Aberdeen]] (24.071 abitanti). [[Categoria:Stati di i SUA|Dakota di u Sudu]] aaf4dl2v8pvnex9fczgaswc3ytvuu35 Wyoming 0 14232 335095 325973 2014-03-23T15:12:47Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Map of USA WY.svg|right|thumb|300px]] U ''' Wyoming ''' hé unu statu federale di i [[Stati Uniti]]. Hà una superficia di 253.554 km² è una populazione di 506.529 abitanti. U Wyoming hè u statu menu populatu di i Stati Uniti. Cunfina à u nordu incù u [[Montana]], à punente incù l’[[Utah]] è l’[[Idaho]], à livente incù u [[South Dakota]] è à u meziornu incù u [[Colorado]]. A capitale hè [[Cheyenne (Wyoming)|Cheyenne]] chì hè dinù a cità più pupulata (53.011 abitanti). Altre cità impurtante sò Casper, Laramie è Rock Springs [[Categoria:Stati di i SUA|Wyoming]] 6e6qkjj1jl37mqw8ohoq404raww8qt9 Montana 0 14233 372822 333488 2021-05-18T14:03:40Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''Montana''' (prununcia in inglese: /mɑnˈtænə/) hè un statu federatu di i [[Stati Uniti]]. Hà una superficia di 376.978 km² è una populazione di 957.861 abitanti. U Montana hè u quartu statu pè dimensione di i Stati Uniti. Cunfina à u nordu incù u [[Canada]], à punente incù l’[[Idaho]], à livente incù u [[North Dakota]] è u [[South Dakota]] à u meziornu incù u [[Wyoming]]. A capitale hè [[Helena (Montana)|Helena]] (28.726 ab./ 2007), a cità più pupulata hè Billings (101.876 ab./ 2007). Altre cità impurtante sò Missoula, (67.165 abitanti), Great Falls, (58.827 abitanti) è Bozeman, (37.981 abitanti). [[Categoria:Stati di i SUA|Montana]] ovfq635wzha0vicoxdy4b3kj8d6wth1 Texas 0 14234 368888 348250 2020-09-22T18:13:56Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''Texas''' hè un statu federale di i [[Stati Uniti]]. Hà una superficia di 696.241 km² è una populazione di 24.782.302 abitanti. Pè dimensione hè u sicondu Statu di i Stati Uniti dopu l’[[Alaska]], pè populazione hè torna u sicondu Statu dopu a [[California]]. Cunfina à u nordu incù l'[[Oklahoma]], à punente incù u [[New Mexico]], à livente incù a [[Louisiana]] è l’[[Arkansas]] à u meziornu incù u [[Messicu]]. A capitale hè [[Austin (Texas)|Austin]] (705.611 abitanti); a cità più pupulata hè [[Houston]] (2.085.737 abitanti). Guasgi 80% di a populazione campa in e cità. Altre cità impurtante sò [[Dallas]] è [[San Antonio]]. ==Da vede dinò== *[[Corsicana (Texas)]] [[Categoria:Stati di i SUA|Texas]] fo2z1ov1vbat35eetqq5cemm269ts02 Tignone 0 14235 261662 2011-05-25T18:59:15Z 90.9.224.125 Reindirizzamentu à [[Mulone]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mulone]] lfmghz6s68f4zhwy5gdn18y30bsmab1 Idaho 0 14236 332758 325976 2014-03-23T14:25:50Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} L’'''Idaho''' hé unu statu federale di i [[Stati Uniti]]. Hà una superficia di 216.632 km² è una populazione di 1.545.801 abitanti. Cunfina à u nordu incù u [[Canada]], à punente incù u Statu di [[Washington (Statu)|Washington]] è l’[[Oregon]], à livente incù u [[Montana]] è u [[Wyoming]] à u meziornu incù u [[Nevada]] è l’[[Utah]]. A capitale hè [[Boise]] (211.830 abitanti) chì hè dinù a cità più pupulata. Altre cità impurtante sò [[Nampa]] (84.000 abitanti) è [[Coeur d'Alene]] (41.328 abitanti). [[Categoria:Stati di i SUA|Idaho]] nyv5b6unmrd5zgv7lzdbntsirep7z37 Washington (statu) 0 14238 372133 368997 2021-02-11T07:32:39Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Map of USA WA.svg|destra|thumbnail|300px|Pusizzione di u Statu]] '''Washington''' hè unu statu federale di i [[Stati Uniti]]. Hà una superficia di 216.632 km² è una populazione di 6.664.195 abitanti. Cunfina à u nordu incù u [[Canadà]], à punente incù l’[[uceanu Pacificu]] à livente incù l’[[Idaho]] è à u meziornu incù l’[[Oregon]]. A capitale hè [[Olympia (Washington)|Olympia]] (99.925 abitanti), a cità più pupulata hè [[Seattle]] (602.222 abitanti). Altre cità impurtante sò [[Spokane]] (200.975 abitanti) è [[Tacoma]] (196.520 abitanti). [[Categoria:Stati di i SUA|Washington (statu)]] 1sloemh2vwc80g8bo7st5b9e7otk822 Oregon 0 14239 369813 369812 2020-12-26T22:53:27Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Map of USA OR.svg|right|thumb|300px|Pusizione di u Statu]] l''''Oregon ''' (prunuzia in inglese: /ˈɔɹɪɡən/; lucalemente: /ˈɔɹɡən/) hè unu statu federale di i [[Stati Uniti]]. Hà una superficia di 255.026 km² è una populazione di 3.747.455 abitanti. Cunfina à u nordu incù u statu di [[Washington (Statu)|Washington]], à punente incù l’[[uceanu Pacificu]] à livente incù l’[[Idaho]] è à u meziornu incù a [[California]] è u [[Nevada]]. A capitale hè [[Salem]] (151.913 abitanti), a cità più pupulata hè [[Portland]] (550.396 abitanti). Altre cità impurtante sò [[Eugene]] (149.004 abitanti), [[Gresham]] (99.721 abitanti) è [[Hillsboro]] (91.436 abitanti). [[Categoria:Stati di i SUA|Oregon]] r3wyuvb6xbscv1d6d2qad0mc5jox02x Valdis Zatlers 0 14241 334944 325979 2014-03-23T15:09:52Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:Valdis Zatlers in 2011.jpg|thumb|200px|Valdis Zatlers]] '''Valdis Zatlers''' hè u presidentu di a [[Lettonia]]. [[Categoria:Puliticante|Zatlers]] [[Categoria:Lettonia|Zatlers]] 1n254xylw9iewfxnd8zgp7ez1sktq2t Ghjaddina faraona 0 14243 262635 2011-06-03T11:47:07Z 90.28.185.84 Reindirizzamentu à [[Ghjallina faraona]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ghjallina faraona]] 7l5xcuhb16azkcwfjyy9t6p2b1who62 Ghjallina faraona 0 14244 373878 364554 2021-06-02T10:45:48Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A ghjallina faraona'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Bretten Tierpark Helmperlhuhn bei der Futtersuche.JPG|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Numida meleagris</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordine | ''[[Galliformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Numididae]]'' |----- | Generu | ''[[Numida]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Numida meleagris''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Helmeted Guineafowl in the Drakensberg of Natal.jpg|300px]] |----- |} [[File:Pintade de Numidie MHNT.jpg|thumb|'' Numida meleagris '']] A ghjallina faraona (o [[ghjaddina faraona]]) hè a femina di a spezia dumestica ''Numida meleagris'' chì face parte di a famiglia di i [[Numididae]]. A ghjallina faraona hè uriginaria d'[[Africa]], ma avà hè diffusa in [[Europa]], in [[Mediu Oriente]] è in [[America]]. Hè un acellu prudente chì stà in piccule bande. E ghjalline faraone vivenu in monogamia. Correnu abbastanza lestru incù e so patte longhe, ma bulanu pocu. A ghjallina faraona pò dà nascita à ibridi cù u pavone ([[Numida meleagris]] × Pavo cristatus). ==Da vede dinù== * a [[ghjallina]] * u [[ghjallinacciu]] {{c-supranu}} [[Categoria:Numididae]] 07mtw0pqtjm1r7tulzhqu3axjr1i7gu Numida meleagris 0 14245 262648 2011-06-03T12:01:43Z 90.28.185.84 Reindirizzamentu à [[Ghjallina faraona]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjallina faraona]] o9x4k19ml75fj1ql5636bjzv5bf8wnd Utah 0 14246 376376 334927 2021-08-25T10:15:36Z 46.193.168.200 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} L''''Utah''' hè un statu federatu di i [[Stati Uniti]]. Hà una superficia di 219.887 km² è una populazione di 2.645.330 abitanti. Cunfina à u nordu incù i stati di l’[[Idaho]] e di u [[Wyoming]], à livente incù u [[Coloradu]], à meziornu/livente è ''per un solu puntu'' incù u [[Novu Messicu]], a meziornu incù l’[[Arizona]] è in fine à punente incù u [[Nevada]]. A capitale hè [[Salt Lake City]] (180.651 abitanti), chì hè dinù a cità più pupulata. Altre cità impurtante sò [[West Valley City]] (122.374 abitanti), [[Provo]] (117.592 abitanti) è [[West Jordan]] (102.445 abitanti). ==Relighjone== Quasgi u 60% di a populazione appartene à a Chjesa di Ghjesù Cristu di i Santi di l’Ultimi Ghjorni detti dinù Mormoni di i qualu u Utah incù Salt Lake City hè u centru relighjosu. [[Categoria:Stati di i SUA|Utah]] 5jxryed6seo5vfqttrdbatevbnfb8w7 Coloradu 0 14247 377458 368365 2021-10-16T12:34:19Z 37.169.31.119 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Map of USA CO.svg|right|thumb|300px|Posizzione di u Statu]] U '''Coloradu''' ([[lingua inglese|inglese]]: ''Colorado'') hè unu statu federale di i [[Stati Uniti]]. Hà una superficia di 269.837 km² è una populazione di 4.861.515 abitanti. Cunfina à u nordu incù u [[Wyoming]] è u [[Nebraska]], à livente incù u [[Kansas]], à punente incù l’[[Utah]], à meziornu incù l’[[Oklahoma]] è incù u [[Novu Messicu]]. A capitale hè [[Denver]] (588.349 abitanti), chì hè dinù a cità più pupulata. Altre cità impurtante sò [[Colorado Springs]] (376.427 abitanti), [[Aurora (Coloradu)|Aurora]] (311.794 abitanti) è [[Lakewood (Coloradu)|Lakewood]] (140.305 abitanti). [[Categoria:Stati di i SUA|Colorado]] so8edmd9rjv432j6th4zib6w6bjn8t7 Oklahoma 0 14248 333661 326496 2014-03-23T14:44:01Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U statu di l’'''Oklahoma''' hé unu statu federale di i [[Stati Uniti]]. Hà una superficia di 177.847 km² è una populazione di 3.617.316 abitanti. Cunfina à u nordu incù u [[Kansas]] è u [[Colorado]], à livente incù l’[[Arkansas]] è u [[Missouri]], à punente incù u [[New Mexico]], à meziornu incù u [[Texas]]. A capitale hè [[Oklahoma City]] (547.274 abitanti) chì hè dinù a cità più pupulata. Altre cità impurtante sò [[Tulsa]] (384.037 abitanti), [[Norman]] (106.707 abitanti) è [[Lawton]] (91.568 abitanti). [[Categoria:Stati di i SUA|Oklahoma]] cnwvwt3rfp86m9pso93ieitwqs66rc7 Kansas 0 14249 377837 332922 2021-11-15T21:06:52Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''Kansas''' hé unu statu federale di i [[Stati Uniti]]. Hà una superficia di 213.096 km² è una populazione di 2.775.997 abitanti. U statu si trova in l’esattu centru di i Stati Uniti. Cunfina à u nordu incù u [[Nebraska]] à livente incù u [[Missouri]], à punente incù u [[Colorado]], à u meziornu incù l’[[Oklahoma]]. A capitale hè [[Topeka]] (122.642 abitanti), a cità più pupulata hè [[Wichita]] (361.420 abitanti). Altre cità impurtante sò [[Overland Park]] (169.403 abitanti), [[Kansas City]] (142.320 abitanti) è [[Olathe]] (118.034 abitanti). [[Categoria:Stati di i SUA|Kansas]] nkixqaij0k6ze2g61v56zosjybxpilp Missouri 0 14250 368542 348735 2020-08-22T15:46:52Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''Missouri''' ò '''Missuri''', hè unu statu federale di i [[Stati Uniti d'America]]. Hà una superficia di 180.693 km² è una populazione di 5.878.415 abitanti. Cunfina incù ben ottu stati: à u nordu incù u [[Iowa]] à livente incù l’[[Illinois]], u [[Kentucky]] è u [[Tennessee]], à punente incù u [[Kansas]] l’[[Oklahoma]] è u [[Nebraska]], a meziornu incù l’[[Arkansas]]. A capitale hè [[Jefferson city]] (40.564 abitanti), a cità più pupulata hè [[Kansas City]] (450.375 abitanti). Altre cità impurtante sò [[St. Louis]] (350.759abitanti), [[Springfield]] (154.777 abitanti) è [[Indipendence]] (110.704 abitanti). ==Da vede dinò== *[[Jefferson City (Missouri)]] [[Categoria:Stati di i SUA|Missouri]] 6gr4m28uj2ehhna6cou0w5qd872ewy4 Tennessee 0 14251 377782 371940 2021-11-10T15:53:12Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''Tennessee''' (prununzia in inglese: /ˌtɛnəˈsi/; '''TN''') hé unu statu federale di i [[Stati Uniti]]. Hà una superficia di 109.247 km² è una populazione di 6.156.719 abitanti. L'abitanti sò chjamati ''Tennesseans''. Cunfina incù ben ottu stati: à u nordu incù u [[Kentucky]] è a [[Virginia]] à livente incù a [[Carolina di u Nordu]], à punente incù l’[[Arkansas]] è u [[Missouri]], a meziornu incù u [[Mississippi (statu)|Mississippi]], l’[[Alabama]] è a [[Georgia (Stati Uniti d'America)|Georgia]]. A capitale hè [[Nashville]] (590.807 abitanti), a cità più pupulata hè [[Memphis (Tennessee)|Memphis]] (674.028 abitanti). Altre cità impurtante sò [[Knoxville (Tennessee)|Knoxville]], (183.546 abitanti), [[Chattanooga]] (169.884 abitanti) è [[Clarksville (Tennessee)|Clarksville]] (119.284 abitanti). [[Categoria:Stati di i SUA|Tennessee]] c31zp2nmctsfucjcqj9h1whu77bpeqm Virginia 0 14252 335033 325986 2014-03-23T15:11:37Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U statu di a '''Virginia''' hé unu statu federale di i [[Stati Uniti]]. Hà una superficia di 110.862 km² è una populazione di 7.459.827 abitanti. Cunfina à u nordu è a punente incù a [[West Virginia]], à u nordu incù u [[Maryland]] è u [[District of Columbia]], à livente incù l’[[Uceanu Atlanticu]], à punente incù u [[Kentucky]] è a meziornu incù u [[Tennessee]] è u [[North Carolina]]. A capitale hè [[Richmond]] (197.790 abitanti), a cità più pupulata hè [[Virginia Beach]] (425.257 abitanti). Altre cità impurtante sò [[Norfolk]] è [[Chesapeake]]. [[Categoria:Stati di i SUA|Virginia]] s7ofp8ecku0khycqhzybjg08uq6c66u West Virginia 0 14254 366614 335079 2020-05-21T20:25:04Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U statu di a '''Virginia Occidentale''' (''West Virginia'' in inglese) hé unu statu federale di i [[Stati Uniti]]. Hà una superficia di 62.809 km² è una populazione di 1.812.035 abitanti. Cunfina à u nordu è a punente incù l’[[Ohio]] è u [[Kentucky]] à nordu incù a [[Pennsylvania]] è u [[Maryland]], à livente/meziornu incù a [[Virginia]]. A capitale hè [[Charleston]] (50.478 abitanti), chì hè dinù a cità più pupulata. Altre cità impurtante sò [[Huntington]] (48.982 abitanti) è [[Parkersburg]] (31.617 abitanti). [[Categoria:Stati di i SUA|West Virginia]] s36iuwv2hemprjehe4q17xbwiv1qbvx Maryland 0 14255 363464 333397 2019-09-19T04:49:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Flag of Maryland.svg|thumb|left|100px]] U statu di u ''' Maryland ''' hé unu statu federale di i [[Stati Uniti]]. Hà una superficia di 32.160 km² è una populazione di 5.618.344 abitanti. Cunfina à nordu incù a [[Pennsylvania]] à livente incù l’[[Uceanu Atlanticu]] è u [[Delaware]], à meziornu incù a [[Virginia]], u [[West Virginia]] e u [[District of Columbia]] à meziornu/punente. A capitale hè [[Annapolis]] (36.603 abitanti), a cità più pupilata hè [[Baltimora]] (637.455 abitanti). Altre cità impurtante sò [[Columbia]] (88.254 abitanti) è [[Silver Spring]] (76.540 abitanti). [[Categoria:Stati di i SUA|Maryland]] aewsfumeaomw23klz2uesoa8llf8uja Michigan 0 14256 361055 361054 2019-01-01T05:45:25Z 2600:8800:3980:2550:9438:43EF:678C:B668 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Map of USA MI.svg|thumb|Pusizzione di u Statu]] U statu di u '''Michigan''' hé unu statu federale di i [[Stati Uniti]]. Hà una superficia di 250.941 km²(incù a superficia di i lavi) è una populazione di 10.071.822 abitanti. Cunfina à nordu incù u [[Canada]] è u [[Minnesota]], (à traversu u [[Lavu Superiore]]), à meziornu incù l’[[Ohio]] e l’[[Indiana]] è à punente incù l’[[Illinois]], (à traversu u [[Lavu Michigan]]), è u [[Wisconsin]], in fine à livente confina torna incù u Canada. A capitale hè [[Lansing]] (114.947 abitanti), a cità più populata hè [[Detroit]] (916.952 abitanti). Ditroit hè cunnisciuta cume a patria di l’Industria di l’automobile di i Stati Uniti. Altre cità impurtante sò [[Grand Rapids]] (193.627 abitanti) è [[Warren]] (134.223 abitanti). [[Categoria:Stati di i SUA|Michigan]] 0t7cru7caqeyljz3sg713vym7a6cq05 Indiana 0 14257 369357 348613 2020-11-08T10:49:15Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} L''''Indiana''' hè unu statu federale di i [[Stati Uniti d'America]]. Hà una superficia di 94.321km² è una populazione di 10.071.822 abitanti. Cunfina à nordu incù u [[Michigan]], à meziornu incù u [[Kentucky]], à punente incù l’[[Illinois]] è à u livente incù l’[[Ohio]]. A capitale hè [[Indianapolis]] (805.489 abitanti) chì hè dinù a cità più populata. Altre cità impurtante sò [[Fort Wayne]] (251.247 abitanti) è [[Evansville]] (116.253 abitanti). ==Da vede dinò== *[[Fort Wayne (Indiana)]] [[Categoria:Stati di i SUA|Indiana]] 47tjbckjmpl1gzo4y993vvxrs20zz9z Novu Messicu 0 14258 368166 368092 2020-06-28T18:00:15Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[Image:Very_Large_Array,_New_Mexico.jpg|thumb|right|250px]] U '''Novu Messicu''' (in inglese: ''New Mexico'', spagnolu: ''Nuevo México'') hè unu statu federale di i [[Stati Uniti]]. Hà una superficia di 315.194 km² è una populazione di 1.969.915 abitanti. Cunfina à nordu incù u [[Colorado]], à meziornu incù u [[Messicu]], à punente incù l’[[Arizona]] è à u livente incù u [[Texas]] è l’[[Oklahoma]]. A capitale hè [[Santa Fe]] (73.199 abitanti) a cità più populata hè [[Albuquerque]] (518.271 abitanti). Altre cità impurtante sò [[Las Cruces]] (89.722 abitanti) è [[Rio Rancho]] (75.978 abitanti). [[Categoria:Stati di i SUA|New Mexico]] h3jel0trdw2uj1ejfdgr5mv2tpxlcng Malgrat de Mar 0 14261 376899 376898 2021-09-08T21:08:24Z Jun Misugi 295 m wikitext text/x-wiki {{cumuna spagnola|cumuna=Malgrat de Mar | blasone=Escut oficial Malgrat de Mar.jpg | nomeOfficiale=Malgrat de Mar | sigluCumunità=[[Catalunia]] | sigluPruvincia=[[Pruvincia di Barcellona]] | altitudine=4 | superficia=8,82 | pupulazione=18.772 | annu=2020 | densita=2.133,18 | merre= | posta=08380 | telefunu=93 | istat= | abitanti=''Malgratenc'' (m), ''malgratenca'' (f), ''malgratencs'' (mPl), ''malgratenques'' (fPl) (in [[Catalanu|catalanu]]) | patrone=San Nicola è San Roccu | festa= | situ=http://www.ajmalgrat.es/ | carta=Location of Malgrat de Mar.png }} '''Malgrat de Mar''' hè una cumuna [[Spagna|spagnola]] di a [[Pruvincia di Barcellona]], in a cumunità autonoma di [[Catalogna]]. Ci sò 18.772 abitanti (2020).[[File:Malgrat de Mar 03.JPG|centro|300px]] == Liami esterni == * [http://www.ajmalgrat.es/ Situ officiale] * [http://www.turismemalgrat.com/ Offiziu Municipale di Turismu di Malgrat de Mar] [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Spagna]] [[Categoria:Catalunia]] [[Categoria:Pruvincia di Barcelona]] qungg80whz154ru1ugkvdr859ujedd2 Ordinati 0 14262 263719 2011-06-16T17:54:59Z 86.194.103.55 Reindirizzamentu à [[I Signali]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[I Signali]] 8ew7savrt3gbb6v560dorv2t64h3v9o Mezupunente 0 14263 264094 264093 2011-06-19T11:12:06Z 86.194.103.55 /* Da vede dinù */ wikitext text/x-wiki U ''Mezupunente'' (o [[mezupunenti]] hè a dirizzione situata da mezu à u [[punente]] è u [[meziornu]]. Hè da 'ssa direzzione per appuntu ch'ellu soffia u [[libecciu]], u ventu maestru di a [[Corsica]]. ==Da vede dinù== * u [[punente]] * u [[libecciu]] {{c-supranu}} dx1qsw483w5y75p7q283r4cikrcwhtm Mezupunenti 0 14264 264095 2011-06-19T11:12:21Z 86.194.103.55 Reindirizzamentu à [[Mezupunente]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mezupunente]] aox33lbxm7wqhw948lym7uq5wop6dx4 Template:Rosa di i venti 10 14265 374059 373568 2021-06-02T11:35:59Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| style="float:right; margin: 0 0 0.5em 1em; background: #def; border:2px solid #ccc; width: 290px; font-size: 16px;" !style="background: white; border: #ccc 1px solid; color: #048; "|<div class="center"><small>I [[Ventu|venti]] di u [[Mari Tarraniu]] è di [[Corsica]]</small></div> |- |<div style="position: relative; left: 0; top: 0; height: 180px; line-height:15px;"><div style="position: relative; top: 30px;">[[File:Brosen windrose Full.svg|center|120px]]</div> <div style="position:absolute; top: 12px; width: 100%; text-align: center;"><small>[[Tramuntana]]</small></div> <div style="position:absolute; right: 0; top: 44px; width: 50%; text-align: left;"><div style="position:absolute; left: 47px;"><small>[[Gricali]]</small></div></div> <div style="position:absolute; right: 0; top: 81px; width: 50%; text-align: left;"><div style="position:absolute; left: 65px;"><small>[[Livantu (ventu)|Livantu]]</small></div></div> <div style="position:absolute; right: 0; top: 118px; width: 50%; text-align: left;"><div style="position:absolute; left: 47px;"><small>[[Sciroccu]]</small></div></div> <div style="position:absolute; bottom: 12px; width: 100%; text-align: center;"><small>[[Meziornu (ventu)|Meziornu]]</small></div> <div style="position:absolute; left: 0; top: 118px; width: 50%; text-align: right;"><div style="position:absolute; right: 47px;"><small>[[Libecciu]]</small></div></div> <div style="position:absolute; left: 0; top: 81px; width: 50%; text-align: right;"><div style="position:absolute; right: 65px;"><small>[[Punenti]]</small></div></div> <div style="position:absolute; left: 0; top: 44px; width: 50%; text-align: right;"><div style="position:absolute; right: 47px;"><small>[[Maistrali]]</small></div></div> </div> |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> erij6unlsm04n1ugf1fufxtaro9wudd Chisinau 0 14267 264215 2011-06-20T02:14:18Z Marek69 1146 hà mossu [[Chisinau]] à [[Chişinău]]: cambiato nome articolo per diacritici Chisinau --> Chişinău wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Chişinău]] gt5v275modzwm58vgk3tbj5ue49yd0p Satanassu 0 14273 366454 347572 2020-05-07T06:10:43Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki '''Satanassu''' significheghja in [[abreiu|ebreu]] anticu "aversariu" o "quellu chì si oppone", o "accusatore in un prucessu", o "contraddittore". Hè un'anghjulu, demone, o divinità minore in e religioni escite da a [[Bibbia]]. Satanassu hè l'incarnazione è a parsunnificazione di u principiu di u malu. Cume capu di i demoni Satanassu si contrappone à [[Diu]], principiu di u bene. [[categoria:Cristianisimu]] [[Categoria:Religione]] ebs8lgtlr3hpqd4lb4w7oc6jo6aq3jf Pouancé 0 14274 374088 371439 2021-06-02T11:46:14Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {{cumuna|cumuna=Pouancé [[Image:Chateaudepouance.JPG|275px|U [[Casteddu di Pouancé]].]] | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Paesi di a Loira]] | dipartimentu=[[Maine-é-Loira]] | circundariu=Segré | cantonu=[[cantone di Pouancé|Pouancé]] | insee=49248 | cp=49420 | merri=Pierrick Esnault | intercomm= | longitudina= -1.175 | latitudina= 47.7413888889 | alt= | superficia= 48.97 km² | pop= 3162 ab. ([[2008]])<ref>[http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/commune.asp?annee=2008&depcom=49248 Populations légales 2008 de la commune : ''Pouancé'' sur le site de l'Insee]</ref><!-- Population municipale --> | dinsità= 65 }} '''Pouancé''' hè una [[cumuna]] di quasgi 3,162 abitenti, situata in u [[dipartimentu]] di a [[Maine-é-Loira]]. == Giugrafia == L'altitudine media ghjè 78 metri. A cità hè traversata da a [[Verzée]]. ==Storia== U [[Casteddu di Pouancé]] statu custruitu à u XIIIimu seculu. == Demografia == <div class="center">'''Evoluzione di a pupulazione di Pouancé<br />(Fonte: Cassini<ref>[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/6_index.htm Population par commune avant 1962 (résultats publiés au journal officiel ou conservés aux archives départementales)]</ref> et [[Institut national de la statistique et des études économiques|Insee]]<ref>[http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/pages2008/pdf/dep49.pdf Recensement de 2006 des communes de Maine-et-Loire]</ref> - [[Institut national de la statistique et des études économiques|Insee]]<ref>[http://www.insee.fr/fr/ffc/docs_ffc/psdc.htm INSEE : Population depuis le recensement de 1962]</ref>''' <timeline> Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.7) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.7,0.9,0.7) ImageSize = width:750 height:400 PlotArea = left:50 bottom:30 top:30 right:50 DateFormat = x.y Period =from:0 till:4000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:5000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:500 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo BarData= bar:1791 bar:1792 bar:1793 bar:1794 bar:1795 bar:1796 bar:1797 bar:1798 bar:1799 bar:1800 text:1800 bar:1801 bar:1802 bar:1803 bar:1804 bar:1805 bar:1806 bar:1807 bar:1808 bar:1809 bar:1810 bar:1811 bar:1812 bar:1813 bar:1814 bar:1815 bar:1816 bar:1817 bar:1818 bar:1819 bar:1820 text:1820 bar:1821 bar:1822 bar:1823 bar:1824 bar:1825 bar:1826 bar:1827 bar:1828 bar:1829 bar:1830 bar:1831 bar:1832 bar:1833 bar:1834 bar:1835 bar:1836 bar:1837 bar:1838 bar:1839 bar:1840 text:1840 bar:1841 bar:1842 bar:1843 bar:1844 bar:1845 bar:1846 bar:1847 bar:1848 bar:1849 bar:1850 bar:1851 bar:1852 bar:1853 bar:1854 bar:1855 bar:1856 bar:1857 bar:1858 bar:1859 bar:1860 text:1860 bar:1861 bar:1862 bar:1863 bar:1864 bar:1865 bar:1866 bar:1867 bar:1868 bar:1869 bar:1870 bar:1871 bar:1872 bar:1873 bar:1874 bar:1875 bar:1876 bar:1877 bar:1878 bar:1879 bar:1880 text:1880 bar:1881 bar:1882 bar:1883 bar:1884 bar:1885 bar:1886 bar:1887 bar:1888 bar:1889 bar:1890 bar:1891 bar:1892 bar:1893 bar:1894 bar:1895 bar:1896 bar:1897 bar:1898 bar:1899 bar:1900 text:1900 bar:1901 bar:1902 bar:1903 bar:1904 bar:1905 bar:1906 bar:1907 bar:1908 bar:1909 bar:1910 bar:1911 bar:1912 bar:1913 bar:1914 bar:1915 bar:1916 bar:1917 bar:1918 bar:1919 bar:1920 text:1920 bar:1921 bar:1922 bar:1923 bar:1924 bar:1925 bar:1926 bar:1927 bar:1928 bar:1929 bar:1930 bar:1931 bar:1932 bar:1933 bar:1934 bar:1935 bar:1936 bar:1937 bar:1938 bar:1939 bar:1940 text:1940 bar:1941 bar:1942 bar:1943 bar:1944 bar:1945 bar:1946 bar:1947 bar:1948 bar:1949 bar:1950 bar:1951 bar:1952 bar:1953 bar:1954 bar:1955 bar:1956 bar:1957 bar:1958 bar:1959 bar:1960 text:1960 bar:1961 bar:1962 bar:1963 bar:1964 bar:1965 bar:1966 bar:1967 bar:1968 bar:1969 bar:1970 bar:1971 bar:1972 bar:1973 bar:1974 bar:1975 bar:1976 bar:1977 bar:1978 bar:1979 bar:1980 text:1980 bar:1981 bar:1982 bar:1983 bar:1984 bar:1985 bar:1986 bar:1987 bar:1988 bar:1989 bar:1990 bar:1991 bar:1992 bar:1993 bar:1994 bar:1995 bar:1996 bar:1997 bar:1998 bar:1999 bar:2000 text:2000 bar:2001 bar:2002 bar:2003 bar:2004 bar:2005 bar:2006 bar:2007 bar:2008 PlotData= color:barra width:10 align:left bar:1793 from:0 till: 1034 bar:1800 from:0 till: 1306 bar:1806 from:0 till: 1915 bar:1821 from:0 till: 1956 bar:1831 from:0 till: 2560 bar:1836 from:0 till: 2765 bar:1841 from:0 till: 2821 bar:1846 from:0 till: 2758 bar:1851 from:0 till: 2895 bar:1856 from:0 till: 3001 bar:1861 from:0 till: 3227 bar:1866 from:0 till: 3266 bar:1872 from:0 till: 3273 bar:1876 from:0 till: 3390 bar:1881 from:0 till: 3446 bar:1886 from:0 till: 3502 bar:1891 from:0 till: 3508 bar:1896 from:0 till: 3355 bar:1901 from:0 till: 3278 bar:1906 from:0 till: 3198 bar:1911 from:0 till: 3093 bar:1921 from:0 till: 2755 bar:1926 from:0 till: 2762 bar:1931 from:0 till: 2804 bar:1936 from:0 till: 2836 bar:1946 from:0 till: 3218 bar:1954 from:0 till: 3119 bar:1962 from:0 till: 3094 bar:1968 from:0 till: 3017 bar:1975 from:0 till: 3165 bar:1982 from:0 till: 3299 bar:1990 from:0 till: 3279 bar:1999 from:0 till: 3308 bar:2006 from:0 till: 3192 bar:2007 from:0 till: 3211 bar:2008 from:0 till: 3162 </timeline> </div> ==Gallaria d'imagini== <gallery> Image:Mairie pouancé.JPG| Image:Place-duguesclin-pouancé.JPG| Image:Devanture-bois-pouancé.JPG| Image:Porte angevine pouancé.JPG| Image:Chateau de Tressé Pouancé.jpg|U [[Casteddu di Tressé]]. Image:Saintaubinpouance.JPG| </gallery> ==Referenze== <references/> [[Categoria:Cità di a Francia]] hyl0mlyob7e8ynxtf6bhp6l1xntab78 Segré 0 14275 371440 334366 2021-01-05T05:35:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{cumuna|cumuna=Segré [[Image:Vieux Pont de Segré (1).jpg|275px|]] | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Paesi di a Loira]] | dipartimentu=[[Maine-é-Loira]] | circundariu=Segré | cantonu=[[cantone di Segré|Segré]] | insee=49331 | cp=49500 | merri=Gilles Grimaud | intercomm= | longitudina= -0.87083 | latitudina= 47.6872 | alt= | superficia= 15.87 km² | pop= 6593 ab. ([[2008]])<ref>[http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/commune.asp?annee=2008&depcom=49331 Populations légales 2008 de la commune : ''Segré'' sur le site de l'Insee]</ref><!-- Population municipale --> | dinsità= 415 }} '''Segré''' hè una [[cumuna]] di quasgi 6,593 abitenti, situata in u [[dipartimentu]] di a [[Maine-é-Loira]]. == Giugrafia == A cità hè traversata da a [[Oudon]] é [[Verzée]]. ==Storia== == Demografia == ==Gallaria d'imagini== ==Referenze== <references/> [[Categoria:Cità di a Francia]] c8nx8bnysq5u039sl0id9na2u9jbdqp Maine-é-Loira 0 14276 371441 350157 2021-01-05T05:35:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Maine-é-Loira''' hè un dipartimentu di a [[Francia]]. A capitali hè [[Angers]]. ==Da vede dinò== *[[Segré]] *[[Pouancé]] [[Categoria:Francia]] fjhrhetxbsn9um66btbwe8mpqtsw6wb Angers 0 14277 374089 371442 2021-06-02T11:46:22Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {{cumuna|cumuna=Angers [[Image:Vue sur le centre d'Angers.jpg|275px]] | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Paesi di a Loira]] | dipartimentu=[[Maine-é-Loira]] | circundariu=Angers | cantonu=circundariu è di 8 cantoni | insee=49007 | cp=49000, 49100 | merri=[[Jean-Claude Antonini]] | intercomm= | longitudina= -0.554167 | latitudina= 47.473612 | alt= | superficia= 42.70 km² | pop= 148405 ab. ([[2008]])<ref>[http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/commune.asp?annee=2008&depcom=49007 Populations légales 2008 de la commune : ''Angers'' sur le site de l'Insee]</ref><!-- Population municipale --> | dinsità= 3476 }} '''Angers''' hè una cumuna di u [[dipartimentu]] di a [[Maine-é-Loira]]. A cità hè prefettura di u dipartimentu è capilocu di u circundariu è di 8 cantoni. Hè u cumuna principale di dipartimentu, a sò principale cità [[cummerciu|cummerciale]] e a sò più grande agglumerazione urbana. L'abitanti di Angers si chjamanu i ''Angevin(e)s''. == Giugrafia == A cità hè traversata da a [[Maine]]. ==Storia== U [[Casteddu di Angers]] statu custruitu à u XIIIimu seculu. == Demografia == <div class="center"> <timeline> Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.7) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.7,0.9,0.7) ImageSize = width:750 height:340 PlotArea = left:50 bottom:30 top:30 right:50 DateFormat = x.y Period =from:0 till:160000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:10000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:5000 start:0 BarData= bar:1791 bar:1792 bar:1793 bar:1794 bar:1795 bar:1796 bar:1797 bar:1798 bar:1799 bar:1800 text:1800 bar:1801 bar:1802 bar:1803 bar:1804 bar:1805 bar:1806 bar:1807 bar:1808 bar:1809 bar:1810 bar:1811 bar:1812 bar:1813 bar:1814 bar:1815 bar:1816 bar:1817 bar:1818 bar:1819 bar:1820 text:1820 bar:1821 bar:1822 bar:1823 bar:1824 bar:1825 bar:1826 bar:1827 bar:1828 bar:1829 bar:1830 bar:1831 bar:1832 bar:1833 bar:1834 bar:1835 bar:1836 bar:1837 bar:1838 bar:1839 bar:1840 text:1840 bar:1841 bar:1842 bar:1843 bar:1844 bar:1845 bar:1846 bar:1847 bar:1848 bar:1849 bar:1850 bar:1851 bar:1852 bar:1853 bar:1854 bar:1855 bar:1856 bar:1857 bar:1858 bar:1859 bar:1860 text:1860 bar:1861 bar:1862 bar:1863 bar:1864 bar:1865 bar:1866 bar:1867 bar:1868 bar:1869 bar:1870 bar:1871 bar:1872 bar:1873 bar:1874 bar:1875 bar:1876 bar:1877 bar:1878 bar:1879 bar:1880 text:1880 bar:1881 bar:1882 bar:1883 bar:1884 bar:1885 bar:1886 bar:1887 bar:1888 bar:1889 bar:1890 bar:1891 bar:1892 bar:1893 bar:1894 bar:1895 bar:1896 bar:1897 bar:1898 bar:1899 bar:1900 text:1900 bar:1901 bar:1902 bar:1903 bar:1904 bar:1905 bar:1906 bar:1907 bar:1908 bar:1909 bar:1910 bar:1911 bar:1912 bar:1913 bar:1914 bar:1915 bar:1916 bar:1917 bar:1918 bar:1919 bar:1920 text:1920 bar:1921 bar:1922 bar:1923 bar:1924 bar:1925 bar:1926 bar:1927 bar:1928 bar:1929 bar:1930 bar:1931 bar:1932 bar:1933 bar:1934 bar:1935 bar:1936 bar:1937 bar:1938 bar:1939 bar:1940 text:1940 bar:1941 bar:1942 bar:1943 bar:1944 bar:1945 bar:1946 bar:1947 bar:1948 bar:1949 bar:1950 bar:1951 bar:1952 bar:1953 bar:1954 bar:1955 bar:1956 bar:1957 bar:1958 bar:1959 bar:1960 text:1960 bar:1961 bar:1962 bar:1963 bar:1964 bar:1965 bar:1966 bar:1967 bar:1968 bar:1969 bar:1970 bar:1971 bar:1972 bar:1973 bar:1974 bar:1975 bar:1976 bar:1977 bar:1978 bar:1979 bar:1980 text:1980 bar:1981 bar:1982 bar:1983 bar:1984 bar:1985 bar:1986 bar:1987 bar:1988 bar:1989 bar:1990 bar:1991 bar:1992 bar:1993 bar:1994 bar:1995 bar:1996 bar:1997 bar:1998 bar:1999 bar:2000 text:2000 bar:2001 bar:2002 bar:2003 bar:2004 bar:2005 bar:2006 bar:2007 bar:2008 PlotData= color:barra width:10 align:left bar:1793 from:0 till: 33900 bar:1800 from:0 till: 33000 bar:1806 from:0 till: 29187 bar:1821 from:0 till: 29873 bar:1831 from:0 till: 32743 bar:1836 from:0 till: 35901 bar:1841 from:0 till: 39884 bar:1846 from:0 till: 44781 bar:1851 from:0 till: 46599 bar:1856 from:0 till: 50726 bar:1861 from:0 till: 51797 bar:1866 from:0 till: 54791 bar:1872 from:0 till: 58464 bar:1876 from:0 till: 56846 bar:1881 from:0 till: 68049 bar:1886 from:0 till: 73044 bar:1891 from:0 till: 72669 bar:1896 from:0 till: 77164 bar:1901 from:0 till: 82398 bar:1906 from:0 till: 82935 bar:1911 from:0 till: 83786 bar:1921 from:0 till: 86158 bar:1926 from:0 till: 86260 bar:1931 from:0 till: 85602 bar:1936 from:0 till: 87988 bar:1946 from:0 till: 94408 bar:1954 from:0 till: 102142 bar:1962 from:0 till: 115252 bar:1968 from:0 till: 128533 bar:1975 from:0 till: 137591 bar:1982 from:0 till: 136038 bar:1990 from:0 till: 141404 bar:1999 from:0 till: 151322 bar:2006 from:0 till: 152337 bar:2007 from:0 till: 151108 bar:2008 from:0 till: 148405 TextData= fontsize:S pos:(50,10) text:Sources - base Cassini de l'EHESS et Insee. </timeline> </div> ==Referenze== <references/> [[Categoria:Cumuna di Francia cuntinentale]] k0kzb8xvxds417ckbs2vme9f8nk38oh Luisiana 0 14278 368433 333188 2020-08-09T11:03:30Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Map of USA LA.svg|right|thumb|300px|Pusizzione di u Statu]] A '''Luisiana''' (in inglese: '''Lousiana''') hè unu statu federale di i [[Stati Uniti]]. Hà una superficia di 134.382 km² è una populazione di 4.287.768 abitanti. Cunfina à nordu incù l'[[Arkansas]], à meziornu incù u [[Golfu di u Messicu]], à punente incù u [[Texas]] è à u livente incù u [[Mississippi (statu)|Mississippi]]. A capitale hè [[Baton Rouge]] (227.071 abitanti) a cità più populata hè [[New Orleans]] (239.124 abitanti). Altre cità impurtante sò [[Shreveport]] (199.569 abitanti) è [[Metairie]] (146.136 abitanti). [[Categoria:Stati di i SUA|Luisiana]] ezuileb6ie4it9rl2cdobskn7ls36g7 Mississippi (SUA) 0 14279 371643 333468 2021-01-19T05:50:42Z 47.223.78.205 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Flag of Mississippi.svg|thumb|right|Bandera di u Mississippi, 2021]] U statu di u '''Mississippi''' hé unu statu federale di i [[Stati Uniti]]. U sò nome face rifarenza à u fiume [[Mississippi (Fiume)|Mississippi]]. Hà una superficia di 125.443&nbsp;km² è una populazione di 2.918.785 abitanti. Cunfina à nordu incù u [[Tennessee]], à meziornu incù a [[Luisiana]] è incù u [[Golfu di u Messicu]], à punente incù l’[[Arkansas]] è a Louisiana è à u livente incù u [[Alabama]]. A capitale hè [[Jackson (Mississipi)]] (175.710 abitanti) chì hè dinù a cità più populata. Altre cità impurtante sò [[Gulfport]] (66.271 abitanti) è [[Hattiesburg]] (50.233 abitanti). [[Categoria:Stati di i SUA|Mississippi]] rbdqumt3qcsq5g4fbevgxbkmyb95fnq Louisiana 0 14280 265164 2011-06-27T15:58:05Z Paulu 58 hà mossu [[Louisiana]] à [[Luisiana]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Luisiana]] 6ndqsbnjgkui2ak31tyao4pcuth84fu Florida 0 14281 369323 363460 2020-10-28T08:56:38Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''Florida''' hè unu statu federale di i [[Stati Uniti d'America]]. Hà una superficia di 170.451 km² è una populazione di 17.397.161 abitanti. Cunfina à nordu incù a [[Georgia (Stati Uniti d'America)|Georgia]] è l’[[Alabama]], à meziornu incù u [[Golfu di u Messicu]], à punente torna incù l’Alabama è à u livente incù l’[[Uceanu Atlanticu]]. A capitale hè [[Tallahassee]] (158.500 abitanti), a cità più populata hè [[Jacksonville]] (782.623 abitanti). Altre cità impurtante sò [[Miami]] (404.048 abitanti) è [[Orlando]] (185.951 abitanti). [[Categoria:Stati di i SUA|Florida]] kogre8vs3gdbe55ljnxi8hfx62lgdby Georgia (Stati Uniti d'America) 0 14282 368100 350091 2020-06-21T17:32:43Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''Georgia''' hé unu statu federale di i [[Stati Uniti]]. Hà una superficia di 154.077 km² è una populazione di 9.363.941 abitanti. Cunfina à nordu-uvestu incù u [[Tennessee]] a nordu-livente incù a [[North Carolina]], à meziornu incù u [[Florida]], à punente incù l’Alabama è à u livente incù a [[South Carolina]] in fine à meziornu-livente incù l’[[Uceanu Atlanticu]]. A capitale hè [[Atlanta]] (519.145 abitanti), chì hè dinù a cità più populata. Altre cità impurtante sò [[Augusta]] (192.142 abitanti) è [[Columbus(Georgia)|Columbus]] (187.046 abitanti). ==Da vede dinò== *[[R.E.M.]] [[Categoria:Stati di i SUA|Georgia (SUA)]] 6adlgcuhdt9yrj9s3t8rxmpukpci53e Terramotu 0 14298 356641 356640 2017-03-04T17:14:36Z 92.153.32.61 /* In Corsica */ wikitext text/x-wiki [[File:2004_Indonesia_Tsunami_Complete.gif|thumb|300px|right|Animazione di u [[tsunami]] incausatu da u [[Maremotu di l'Oceanu Indianu di u 2004]] in u sudeste asiaticu.]] In [[geofisica]] un '''terramotu''' (o [[terramutu]]) (da u latinu ''terrae motus'') risulta da vibrazione o oscillazione, rapide è più o menu putente, di a crosta terrestra, provocate da u spustamentu subitaniu di una massa rocciosa. === Scale === Frà e scale aduprate per misurà l'intenstà d'un sismu, si ponu mintuvà: * a scala Rossi-Forel (nutata dinù RF) ; * a scala Medvedev-Sponheuer-Karnik (ancu nutata MSK) ; * a scala di Mercalli (nutata MM in a so versione mudificata) ; * a scala Shindo di l'agenzia meteorologica sgiappunesa ; * a scala macrosismica europea (nutata dinù EMS98). ==== I più terramoti forti di u XXu è di u XXIu seculu ==== Classifica basata annantu à a magnitude: # [[Grande Terramotu Cilenu|Valdivia]], [[Cile]] - magnitude 9,5 - [[22 di maghju]] [[1960]] # [[Strettu di Prince William]], [[Alaska]] - magnitude 9,2 - [[28 di marzu]] [[1964]] # [[Sumatra]], [[Indunesia]] - magnitude 9,1 - [[26 di dicembre]] [[2004]] # [[Kamchatka]], [[Russia]] - magnitude 9,0 - [[4 di nuvembre]] [[1952]] # [[Sendai]], [[Giappone]] - magnitude 8,9 - [[11 di marzu]] [[2011]] # À largu di a costa di l'[[Equatore]] - magnitude 8,8 - [[31 di ghjinnaghju]] [[1906]] # [[Terramotu di u Cile di u 2010|Concepción]], [[Cile]] - magnitude 8,8 - [[27 di frivaghju]] [[2010]] # [[Isule Rat]], [[Alaska]] - magnitude 8,7 - [[4 di frivaghju]] [[1965]] # [[Sumatra]], [[Indunesia]] - magnitude 8,7 - [[28 di marzu]] [[2005]] # [[Haiyuan]], [[Cina]] - magnitude 8,6 - [[16 di dicembre]] [[1920]] # [[Assam]], [[Tibetu]] - magnitude 8,6 - [[15 di aostu]] [[1950]] # [[Isule Andreanof]], [[Alaska]] - magnitude 8,6 - [[9 di marzu]] [[1957]] # [[Regione di Atacama]], [[Cile]] - magnitude 8,5 - [[11 di nuvembre]] [[1922]] # [[Penisula di Kamchatka]], [[Russia]] - magnitude 8,5 - [[3 di frivaghju]] [[1923]] # [[Mare di Banda]], [[Indunesia]] - magnitude 8,5 - [[1 di frivaghju]] [[1938]] # [[Isule Curili]], [[Russia]] - magnitude 8,5 - [[13 di uttobre]] [[1963]] # [[Giakarta]], [[Indunesia]] - magnitude 8,5 - [[12 di sittembre]] [[2007]] # [[Arequipa]], [[Camana]], [[Perù]] - magnitude 8,4 - [[23 di ghjunghju]] [[2001]] # [[Cità di Messicu]], [[Messicu]] - magnitude 8,3 - [[19 di sittembre]] [[1985]] # [[Ica]], [[Perù]] - magnitude 8,0 - [[15 di aostu]] [[2007]] == In Corsica == L'ultimi terramoti in l'areale di a [[Corsica]] (sicondu u situ CSEM-ESMC): * sismu di magnitude 2,9 in l'areale punente di u [[mare Terraniu]], l'8 di lugliu di u 2011 à 19 ore 27' (ora lucale), à una prufundezza di 15 km, l'epicentru essendu à 42.25 N è 7.35 E, à 81 km di [[Carghjese]], à 119 km d'[[Aiacciu]] è à 152 km di [[Tulò]]. * sismu di magnitude 2,9 in l'areale punente di u [[mare Terraniu]], l'8 di lugliu di u 2011 à 14 ore 12' (ora lucale), à una prufundezza di 10 km, l'epicentru essendu à 42.42 N è 7.38 E, à 104 km di [[Carghjese]] è à 143 km di [[Nizza]]. * sismu di magnitude 3,6 in l'areale punente di u [[mare Terraniu]], u 7 di lugliu di u 2011 à 21 ore 38' (ora lucale), à una prufundezza di 40 km, l'epicentru essendu à 42.18 N è 7.21 E, à 113 km di [[Carghjese]], à 129 km d'[[Aiacciu]] è à 149 km di [[Tulò]]. * sismu di magnitude 5,3 in l'areale punente di u [[mare Terraniu]], u 7 di lugliu di u 2011 à 21 ore 21' (ora lucale), à una prufundezza di 10 km, l'epicentru essendu à 42.06 N è 7.55 E, à 81 km di [[Carghjese]], à 94 km d'[[Aiacciu]] è à 168 km di [[Sassari]]. * sismu di magnitude 4 in l'areale punente di u [[mare Terraniu]], u 2 di lugliu di u 2011 à 16 ore 43' (ora lucale), à una prufundezza di 10 km, l'epicentru essendu à 41.98 N è 7.60 E, à 87 km di [[Carghjese]], à 98 km d'[[Aiacciu]] è à 163 km di [[Sassari]]. * sismu di magnitude 3,1 in l'areale livante di u [[mare Tirrenu]], u 23 d'aprile di u 2012 à 13 ore 00' (ora lucale), à una prufundezza di 10 km, l'epicentru essendu à 41.62 N è 9.80 E, à 44 km di [[Portu Vechju]], à 40 km di [[Conca]]. * sismu di magnitude 3,5 in l'areale punente di u [[mare Terraniu]], u 4 di marzu di u 2017 à 4 ore 36' (ora lucale), à una prufundezza di 30 km, l'epicentru essendu à 41.92 N è 7.87 E, à 65 km da [[Carghjese]], à 72 km d'[[Aiacciu]]. == Ligami == * [http://www.emsc-csem.org Centru sismologicu europeu-mediterraneu] ==Da vede dinò== *[[Scala di Richter]] {{c-supranu}} eivvn8hq683x4vddszbazxbg44sk6o7 Terramutu 0 14299 266168 2011-07-08T12:57:40Z 2.4.145.115 Reindirizzamentu à [[Terramotu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Terramotu]] s59b3cc8phyqiqaiu7c4zanj8wd0j06 Aeruportu di Can Tho 0 14303 350941 350938 2015-07-09T17:05:30Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Nha Ga HK CHKQT Can Tho 2.jpg|240px|thumb|right|Aeruportu di Can Tho]] {{c-supranu}} L''''Aeruportu di Can Tho''' hè l'aeruportu di [[Can Tho]], pruvincia Can Tho, [[Vietnam]]. Hè situatu à 2 chilometri à u [[nordu]] di a cità. == Destinazione == * [[Vietnam Airlines]] ([[Aeruportu di Tan Son Nhat|Ho Chi Minh cità]], [[Aeruportu di Noi Bai|Hanoi]], [[Aeruportu di Con Dao|Con Dao]], Aeruportu di [[Phu Quoc|Phu Quoc]]) ==Da vede dinò== *[[Aeruportu di Ca Mau]] *[[Aeruportu di Cam Ranh]] *[[Aeruportu di Con Dao]] *[[Aeruportu di Da Nang]] *[[Aeruportu di Dong Hoi]] *[[Aeruportu di Dong Tac]] *[[Aeruportu di Lien Khuong]] *[[Aeruportu di Tan Son Nhat]] == Ligami == * [http://sac.com.vn/52/349/703.html U situ di l'aeruportu di Can Tho] ([[lingua inglese|inglese]]) [[Categoria:Aeruportu di Vietnam]] [[Categoria:Vietnam]] 8mnhl43a84vo1aimin8uvf43eyst0a9 Categoria:Sardegna 14 14304 335729 327161 2014-03-23T18:13:43Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Regione taliana]] s6u4ni8fhjaw175jugc3ge5n56jju13 Categoria:Architittura di Corsica 14 14306 343102 335439 2015-05-05T01:33:17Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Architittura di a Francia]] [[Categoria:Corsica]] sr1h24wzqrbjkjaaypjvwm1oa80954p Masiela Lusha 0 14307 376320 346508 2021-08-23T14:29:23Z Fausta Samaritani 15085 categoria, fix, link wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Masiela Lusha at a PAL event.jpg|thumb|right|Masiela Lusha]] '''Masiela Lusha''' ([[Los Angeles]], [[23 d'uttrovi]] [[1985]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Filmugrafia == *[[2000]]: ''Father's Love'', Lisa *[[2001]]: ''Summoning'', Grace *2001: ''Lizzie McGuire'', Model *[[2002]]: ''George Lopez'', Carmen Lopez (101 episodes) *[[2003]]: ''Clifford's Puppy Days'', Nina (46 episodes) *[[2004]]: ''Cherry Bomb,'' Kim *[[2005]]: ''Unscripted'' *[[2006]]:'' Law and Order'': Criminal Intent, Mira *[[2007]]: ''Time of the Comet'', Agnes *[[2008]]: ''Blood: The Last Vampire'', Sharon *[[2009]]: ''Ballad of Broken Angels'': Harmony, Harmony *2009: ''Lopez Tonight'' *[[2010]]: ''Kill Katie Malone'', Ginger *2010: ''Of Silence'', Annabelle *2010: ''Signed in Blood'', Nina *[[2011]]: ''Under the Boardwalk'': The Monopoly Story *2011: ''Tough Business'', Grace *2011: ''Science of Cool'' == Ligami == * {{en}} [http://www.masielalusha.com/ MasielaLusha.com] * {{en}} [http://www.imdb.com/name/nm 1126641/ IMDB] * {{en}} [http://www.facebook.com/masielalusha Facebook] {{DEFAULTSORT:Lusha, Masiela}} [[Categoria:Attrice]] [[Categoria:Americana]] [[Categoria:Biugrafia]] omkaxphplevluount21ni9yxg9l96rw São Paulo Futebol Clube 0 14308 334551 327429 2014-03-23T15:01:58Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''São Paulo Futebol Clube''' (''SPFC'') hè un club di pallò di [[São Paulo]]. Hè statu fundatu in u 1930. == Liami == * [http://www.spfc.com.br/ Situ ufficiale] [[Categoria:Pallò|São Paulo Futebol Clube]] 0ndt81bsdg2in82yytabqdnu3ggtcjk Juanes 0 14313 366045 348766 2020-04-12T12:13:04Z SamiKullström 16359 wikitext text/x-wiki '''Juanes''' hè un [[musica|musicante]] [[Colombia|columbianu]]. == Albumi == * Fíjate Bien (2000) * Un Día Normal (2002) * Mi Sangre (2004) * La Vida... Es Un Ratico (2007) * P.A.R.C.E. (2010) * Loco de Amor (2014) * Mis Planes Son Amarte (2017) * Más Futuro Que Pasado (2019) == External links == * [http://www.juanes.net/ Official website] {{es icon}} ** [http://www.juanes.net/index.php?lang=en English version] * [http://www.havanatimes.org/?p=13004 Juanes to Twitter in Cuba Despite Exiles] By Alfredo Prieto, ''Havana Times,'' August 26, 2009 * [http://www.juanesweb.com/ Official Universal Music Latino Website] {{es icon}} * [http://www.fundacionmisangre.org/ Mi Sangre Foundation website] {{es icon}} * {{Allmusic|class=artist|id=p451494|label=Juanes}} * [http://www.musicrooms.net/interviews/3035-Interview-Time-Juanes.html Juanes Interview] * [http://web.archive.org/web/20070928174207/http://206.17.135.195/main/juanes2005_lamusica.wma Juanes Interview on CorrienteLatina.com] * [http://209.85.135.104/translate_c?hl=es&langpair=es%7Cen&u=http://www.babelfm.com/juanes/ English version] [[Categoria:Musicante|Juanes]] [[Categoria:Columbianu|Juanes]] g7hide6qar5u5ppg8fep1yfotdxk5al Arba à savunetta 0 14314 268023 2011-07-30T12:24:27Z 90.10.108.148 Reindirizzamentu à [[Sciuppuleddu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sciuppuleddu]] f8h6apsq3rlund6j1v993o2izr6qo37 Pirrulu 0 14321 347550 340514 2015-07-02T15:10:39Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki U '''pirrulu''' hè a sustanza chì pruvene di u quartu [[stomacu]] di i capretti, i vitelli è l'agnelli è chì hè aduprata per fà caghjà u [[latte]]. U pìrrulu hè imprudatu dipoi sempre per a fabricazione di u [[casgiu]]. U principu attivu di u pirrulu hè un'enzima: a [[chimosina]]. [[categoria:Cucina]] s7qtjsc1klmut4ixgg3h86d3p5jr29p Pìrrulu 0 14322 269084 2011-08-09T13:07:38Z 2.4.40.234 Reindirizzamentu à [[Pirrulu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[pirrulu]] asdby37au7fxf5qngwy62bscrdaspu0 Capu à u Pardatu 0 14327 364189 354942 2019-10-03T11:19:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''capu à u Pardatu ''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 583 metri. == Geugrafia == * '''Altitudine :''' 2 583 metri * '''Massicciu :''' Cintu * '''Pusizione geugrafica :''' 42° 23′ 31″ Nordu, 8° 58′ 42″ Este * '''Cumune :''' [[Ascu]], [[Corscia]] è [[Lozzi]] * '''Rifugi vicini :''' rifugiu di l'Ercu (1 667 m) == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Pardatu]] p14ymi69q7syvx9oswt674ypb643n8o Lenin 0 14329 378641 347506 2022-02-22T22:59:47Z Siro bileveli Boris 19150 File wikitext text/x-wiki [[File:Portrait of Lenin.jpg|thumb]] '''Lenin''' ([[1870]] – [[1924]]) hè statu un [[pulitica|puliticante]] [[Russia|russiu]] è una persunalità [[storia|storica]] di e più impurtante d'[[Europa]]. [[categoria:Biugrafia]] [[categoria:Russiu]] t3e2o1zzr18je7nzilcgyechxmfa5f0 Bufonu 0 14331 373933 347407 2021-06-02T11:04:14Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U bufonu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Bumblebee October 2007-3.jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Bombus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Imbrancamentu | ''[[Arthropoda]]'' |----- | Classa | ''[[Insecta]]'' |----- | Ordini | ''[[Hymenoptera]]'' |----- | Famiglia | ''[[Apidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Bombus]]'' |----- | align="center" colspan="2" | <span style="color:black; font-size:x-small;"> Latreille, 1802</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Bombus pratorum.jpg|300px]] |----- |} U bufonu (o [[bufone]]) hè un [[insettu]] di u genaru ''Bombus''. Asistini 250 spezii cunnisciuti di bufona, chì si trovani par u più in l'emisferu Nordu. Ma asistini dinì i bufona i Nova Zelanda è in [[Tasmania]]. == In Corsica == I spezii di bufonu chì sò prisenti in [[Corsica]] sò (Rasmont, P. & Adamski 1995): * ''[[Bombus perezi]]'' * ''[[Bombus maxillosus]]'' * ''[[Bombus italicus]]'' * ''[[Bombus terrestris]]'' * ''[[Bombus xanthopus]]'' * ''[[Bombus sassaricus]]'' * ''[[Bombus lucorum]]'' * ''[[Bombus renardi]]'' * ''[[Bombus pratorum]]'' * ''[[Bombus automnalis]]'' * ''[[Bombus corsicola]]'' * ''[[Bombus sardiniensis]]'' * ''[[Bombus horatorum]]'' * ''[[Bombus pereziellus]]'' == Rifarenzi == * Rasmont, P. & Adamski, A., [http://www.atlashymenoptera.net/biblio/076_1996_Rasmont_Bourdons_Corse_compact.pdf I bufona di Corsica], 1995 (in francesu) == Da veda dinò == * u [[bufonu merdaghju]] [[categoria:Apidae]] fhiieu2yxmszbeugkghjvdoe36tv2zd Bufone 0 14332 270259 2011-08-24T18:49:10Z 90.28.66.130 Reindirizzamentu à [[Bufonu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Bufonu]] tnj6br06j46pne8hngjbsgajnq4o4h1 Aeruportu di Lien Khuong 0 14334 350946 349037 2015-07-09T17:07:42Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Lien Khuong Airport 03.jpg|240px|thumb|right|Aeruportu di Lien Khuong]] {{c-supranu}} L''''Aeruportu di Lien Khuong''' hè l'aeruportu di [[Da Lat]], pruvincia Lam Dong, [[Vietnam]]. Hè situatu à 26 chilometri à u [[nordu]] di a cità. == Destinazione == * [[Vietnam Airlines]] ([[Ho Chi Minh cità]], [[Hanoi]], [[Da Nang]]) ==Da vede dinò== *[[Aeruportu di Ca Mau]] *[[Aeruportu di Cam Ranh]] *[[Aeruportu di Can Tho]] *[[Aeruportu di Con Dao]] *[[Aeruportu di Da Nang]] *[[Aeruportu di Dong Hoi]] *[[Aeruportu di Dong Tac]] *[[Aeruportu di Tan Son Nhat]] == Ligami == * [http://sac.com.vn/52/349/703.html U situ di l'aeruportu di Lien Khuong] ([[lingua inglese|inglese]]) [[Categoria:Aeruportu di Vietnam]] [[Categoria:Vietnam]] 2x25mvmt7i4ygjy00rvww32sj5t8cer Carolina di u Nordu 0 14336 372493 372492 2021-04-08T06:46:31Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''Carolina di u Nordu''' (in inglese: ''North Carolina'') hè unu statu federatu di i [[Stati Uniti]]. Hà una superficia di 139.509 km² è una populazione di 8.856.505 abitanti. Cunfina à nordu incù a [[Virginia]], à meziornu incù a [[Carolina di u Sudu]] è à [[Georgia (Stati Uniti d'America)|Georgia]] è à u livente incù u [[Tennessee]]. A capitale hè [[Raleigh]] (375.806 abitanti). Altre cità impurtante sò [[Charlotte (Carolina di u Nordu)|Charlotte]] (671.588 abitanti) è [[Greensboro]] (247.183 abitanti). [[Categoria:Stati di i SUA|Carolina di u Nordu]] j51l5e8ckiah7q042mo69ewa2jqucmo Carolina di u Sudu 0 14337 372495 372494 2021-04-08T06:47:04Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''Carolina di u Sudu''' (in inglese: ''South Carolina'') hè unu statu federatu di i [[Stati Uniti]]. Hà una superficia di 82.965 km² è una populazione di 4.561.242abitanti. Cunfina à nordu incù a [[Carolina di u Nordu]], à meziornu è à u punente incù a [[Georgia (Stati Uniti d'America)|Georgia]] è à livente incù l'[[Uceanu Atlanticu]]. A capitale hè [[Columbia (Carolina di u Sudu)|Columbia]] chì hè dinù a cità più populata (124.418 abitanti). Altre cità impurtante sò [[Charleston (Carolina di u Sudu)|Charleston]] (110.115 abitanti) è [[North Charleston]] (91.421 abitanti). [[Categoria:Stati di i SUA|Carolina di u Sudu]] rwgzsmwpb1j85rkyhh44hxn43cmn668 New York (statu) 0 14340 371813 369288 2021-01-31T13:51:03Z 2A01:E0A:34E:3480:5949:3F01:C3FB:7675 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Map of USA NY.svg|right|thumb|300px|Pusizione di u statu]] '''New York''' ('''NY''') hè unu statu federale di i [[Stati Uniti]]. Hà una superficia di 141.205 km² è una populazione di 19.227.088 abitanti. Cunfina à nordu uvestu incù i lavi [[Erie]] è [[Ontariu (lavu)|Ontariu]], è, à traversu di elli, incù e pruvince di u [[Canadà]], u [[Quebec]] è l'[[Ontariu]]; à livente incù u [[Vermont]] u [[Massachusetts]] è u [[Connecticut]] poi incù l'[[Uceanu Atlanticu]], in fine à meziornu incù u [[New Jersey]] è a [[Pennsylvania]]. A capitale hè [[Albany]] (95.658 abitanti). A cità più populata hè [[New York]] (8.391.881 abitanti). Altre cità impurtante sò [[Buffalo]] (279.745 abitanti) è Rochester (211.091 abitanti). [[Categoria:Stati di i SUA|New York (Statu)]] k5lbd9cpwubmn5x89a5rnrs8aalaffc Turra di Corsica 0 14341 271159 2011-09-03T11:00:25Z 2.4.146.115 Reindirizzamentu à [[Torre di Corsica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Torre di Corsica]] ht3eygtig2wahlx16tv9xyenmomya2h Vermont 0 14342 368095 356554 2020-06-21T12:26:04Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Maps of Vermont population.png|thumb|right|200px]] [[File:Map of USA VT.svg|right|thumb|300px|Pusizione di u Statu]] U statu di u '''Vermont ''' hé unu statu federale di i [[Stati Uniti]] in a rughjone di u [[New England]]. Hà una superficia di 24.923 km² è una populazione di 621.254 abitanti. Cunfina à nordu incù u [[Canada]], à livente incù u [[New Hampshire]], à punente incù u statu di [[New York (Statu)|New York]], in fine à meziornu incù u [[Massachusetts]]. A capitale hè [[Montpelier (Vermont)|Montpelier]], (7.806 abitanti). A cità più populata hè [[Burlington]], (38.531 abitanti). Altre cità impurtante sò [[Essex]] (19.465 abitanti) è South Burlington, (17.445 abitanti). <gallery perrow="5"> Image:Bartonsville Covered Bridge.jpg Image:Spring Field in Bethel, Vermont.jpg Image:Burlington, Vermont.jpg </gallery> ==Da vede dinò== *[[Montpelier (Vermont)]] [[Categoria:Stati di i SUA|Vermont]] gwbrg1updzzyyzh4enpxown2f9m3j1h Omu di Cagna 0 14345 353601 348086 2016-03-24T15:44:10Z 86.219.67.229 wikitext text/x-wiki [[Image:Omu di Cagna.jpg|right|300px|thumb|L'Omu di Cagna]] [[File:Les_bergeries_de_Naseu_avec_vue_sur_L%27omu_di_Cagna.JPG|thumb|right|A vista annantu à l'Omu di Cagna da i caseddi di Naseu]] L''''Omu di Cagna''' hè un munimentu naturali di [[Corsica]]. Situatu à una altezza di 1217 metri, in i [[muntagna|monti]] di [[Cagna]], si cumponi di parichji cantona, l'unu annantu à l'altru. Sopra, ci hè un chjapponu chì pesa parichji tonni, più o menu tondu è largu parichji metri, in equilibriu annantu à una tola rittangulara. U nomu ''Omu'' di Cagna veni da u fattu chì u munimentu naturali, vistu da luntanu, hà una forma antrupumorfa, u chjapponu subranu s'assumiddendu à u capu di un parsunaghju. ==Itinerariu== Da u stradonu naziunali N196, si pidda u stradonu dipartimintali D50 è si ghjugni in [[Munacìa d'Auddè]]. Da quà, si và insinamenti à u paesi di [[Ghjannucciu]]. Da a parti suprana di u paesi, ci hè un stradeddu chì porta in circa dui ori è mezu, insin'à l'Omu di Cagna. Ci voli à cuntà un'ora è mezu par falà. == Citazioni == [[File:Montagne de Cagna.jpg|thumb|A muntagna di Cagna, vista da a turra d'Ulmetu]] Accadi chì l'Omu di Cagna fussi mintuvatu in a cultura è in a litteratura corsa. Par asempiu: * in 'ssu strattu di a canzona tradiziunali ''[[U lionu di Roccapina]]'': :''U [[lionu di Roccapina]]'' :''Hà dittu à l'Omu di Cagna'' :''S'è tù vardi la muntagna'' :''Ié ti vardu la marina.'' * o in a canzona ''l'Alta Strada'' di [[Canta u Populu Corsu]]: :''Salutami l'Omu di Cagna :''È l'Ospedale cun [[Bavella]] :''Di lu [[Cuscionu]] la muntagna :''Incù l'Alcudina per stella. ==Liami== * [http://www.dailymotion.com/video/x2j1zm_omu-di-cagna_sport Una videu di l'Omu di Cagna] * [http://www.francebleu.fr/humour/masai/masai-l-omu-di-cagna-ind-e-nebbia L'Omu di Cagna è u Lione di Roccapina, duie persunalità diverse assai. (Masai, RCFM] == Da veda dinò == *u [[Lionu di Roccapina]] *[[Listinu di i Monti di Corsica]] {{Munimenti naturali di Corsica}} [[Categoria:Munimentu naturale di Corsica]] [[Categoria:Monti di Corsica|Omu Cagna]] tf2ssyjucvf9uo1hxy9buitl4l6sabh The Rescuers 0 14346 369786 369779 2020-12-22T13:11:16Z Jumpy01 11155 Annullate le modifiche di [[Special:Contributions/Hoon~gdwiki|Hoon~gdwiki]] ([[User talk:Hoon~gdwiki|discussione]]), riportata alla versione precedente di [[User:Mtarch11|Mtarch11]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''The Rescuers''''' (in [[lingua corsa|corsu]]: "I Salvadori"; tìtulu [[lingua francese|francese]]: ''Les Aventures de Bernard et Bianca'', corsu: "L'Avventure di Bernard è Bianca") hè un [[cinemà|filmu]] d'animazione di cumedia drama è avventura [[Stati Uniti d'America|americana]] di l'annu [[1977]], prudottu da [[Walt Disney Animation Studios|Walt Disney Productions]] è publicatu u [[22 di ghjugnu]] di u 1977 da [[Walt Disney Studios Motion Pictures|Buena Vista Distribution]]. Hè u vinti terzu filmu d'animazione Disney. U filmu hè basatu annantu à una seria di libri di [[Margery Sharp]], più nutevuli ''The Rescuers'' è ''Miss Bianca''. Per via di u successu di u filmu, una seguita intitulata ''[[The Rescuers Down Under]]'' hè stata publicata in l'annu 1990. [[Categoria:Filmu di l'annu 1977]] [[Categoria:Filmu d'animazione]] [[Categoria:Filmu americanu]] [[Categoria:Cumedia (Filmu)]] [[Categoria:Drama (Filmu)]] g1tjbkl1l5za1ftb77u1dwtgqru9fvz Charlotte's Web 2: Wilbur's Great Adventure 0 14357 369788 369781 2020-12-22T13:12:38Z Jumpy01 11155 Annullate le modifiche di [[Special:Contributions/Hoon~gdwiki|Hoon~gdwiki]] ([[User talk:Hoon~gdwiki|discussione]]), riportata alla versione precedente di [[User:Mtarch11|Mtarch11]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''Charlotte's Web 2: Wilbur's Great Adventure''''' (in corsu: "A Tela di Charlotte 2: A Grande Avventura di Wilbur") hè un [[cinemà|filmu]] d'animazione musicale di cumedia è drama [[Stati Uniti d'America|americana]] di u [[2003]], è a seguita di u filmu di 1973 ''[[Charlotte's Web (filmu di 1973)|Charlotte's Web]]''. Hè statu prudottu da Paramount Pictures, Universal Pictures, Universal Cartoon Studios, è Nickelodeon; è distribuitu da Paramount Home Entertainment in America di u Nordu è Universal Studios Home Entertainment in l'altri. == Liami esterni == * [https://www.allmovie.com/movie/v275885/ U situ di Allmovie] * [https://www.bcdb.com/bcdb/cartoon.cgi?film=57996/ U situ di The Big Cartoon DataBase] * [https://www.imdb.com/title/tt0355315/ U situ di IMDb] * [https://www.rottentomatoes.com/m/charlottes_web_2_wilburs_great_adventure/ U situ di Rotten Tomatoes] [[Category:Filmu di l'annu 2003]] [[Category:Filmu d'animazione]] [[Category:Filmu americanu]] qnp8go86h5qu3show964ex0jrs4wo55 Jean Auguste Dominique Ingres 0 14359 374962 371443 2021-08-09T21:00:53Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki '''Jean Auguste Dominique Ingres''' ([[1780]]-[[1867]]) fù un [[arte|pittore]] [[Francia|francese]]. == Biugrafia == [[Categoria:Pittore|Ingres]] [[Categoria:Biugrafia]] c83tlek2p7qb0uq23w4fsktddm19k7x Fright Night 0 14366 338282 336438 2014-09-06T16:12:00Z 92.153.173.176 wikitext text/x-wiki [[File:Fright night band.jpg|thumb|right|250px|Fright Night]] '''Fright Night''' hè un gruppu di rock [[Russia|russiu]] criatu in 2005. U gruppu hè cumpostu di: * Winter * Shade * Weena Morlock * Lestat * Dmitry == Discografia == * Inspired (2007) * The Play of Pain (2010) * Life Eternal (2014) == Ligami == * [http://www.frightnight.ru/ frightnight.ru] [[Categoria:Musica]] jj30ga09q7hi9g7zg22qddxjr7lk2nw Lila Downs 0 14367 378062 369577 2021-12-19T20:00:43Z Fausta Samaritani 15085 category wikitext text/x-wiki [[File:LilaDownsOaxaca.jpg|thumb|Lila Downs]] '''Lila Downs''' (Oaxaca, [[Messicu]], 9 di settembre di 1968) hè una [[musica|musicante]] [[Messicu|messicana]]. == Biugrafia == == Albumi == * Ofrenda (1994) * Azulao: En vivo con Lila Downs (1996) * La Sandunga (1999) * Tree of Life (Yutu tata) (2000) * Border (La Línea) (2001) * One Blood(Una sangre) (2004) * La Cantina (2006) * The Very Best Of/El Alma de Lila Downs (2008) * Shake Away (Ojo de Culebra) (2008) * Lila Downs y La Misteriosa en Paris – Live a FIP (2010) * Pecados y Milagros (2011) * Balas y Chocolate (2015) * Salón, Lágrimas y Deseo (2017) * Al Chile (2019) [[Categoria:Musicante|Downs, Lila]] [[Categoria:Mexicanu]] [[Categoria:Biugrafia]] m8af86iwnrski0ejwfofj9h9x0bbh49 New York 0 14374 378607 378604 2022-02-19T21:00:05Z WikiBayer 14685 Annullate le modifiche di [[Special:Contributions/200.229.221.58|200.229.221.58]] ([[User talk:200.229.221.58|discussione]]), riportata alla versione precedente di [[User:Mtarch11|Mtarch11]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:One World Trade Center, Lower Manhattan NY.jpg|thumb|Lower Manhattan]] '''New York''' (inglese : ''New York City'') hè a più grande cità di i [[Stati Uniti]], incù più di 8,537,673 ([[2016]]) d'abitanti. Hè situata in u statu di [[New York (statu)|New York]]. [[File:Brooklyn Bridge - New York City.jpg|thumb|190px|U ponte di Brooklyn (Brooklyn Bridge)]] [[Categoria:Stati Uniti d'America]] orhmi2jopc3ph1wyn3405dony15toac Massachusetts 0 14377 374120 336298 2021-06-02T12:01:09Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Map of USA MA.svg|right|thumb|300px|Pusizione di u Statu]] U statu di u '''Massachusetts''' hè unu statu federale di i [[Stati Uniti]] in a rughjone di u [[New England]]. Hà una superficia di 27.360 km² è una populazione di 6.449.755 abitanti. Cunfina à u nordu incù u [[New Hampshire]] è u [[Vermont]], à livente incù l'[[Uceanu Atlanticu]], à punente incù u statu di [[New York (Statu)|New York]], infine à meziornu incù u [[Connecticut]] è u [[Rhode Island]]. A capitale hè [[Boston]], (599.351 abitanti) chì hè dinù a cità più populata. Altre cità impurtante sò [[Worcester]] (173.966 abitanti) è [[Springfield (Massachusetts)|Springfield]] (149.938 abitanti). <gallery> File:USA 09562 Boston Luca Galuzzi 2007.jpg|<div class="center">Boston</div> File:Worcester Memorial Auditorium, MA.jpg|<div class="center">Worcester</div> File:Springfield MA 7.JPG|<div class="center">Springfield</div> </gallery> [[Categoria:Stati di i SUA|Massachusetts]] ek9znsrzksm4ovqrv19gmkq80exn0qn Mississippi (Statu) 0 14378 340445 336714 2015-01-21T08:09:46Z Az1568 187 Reindirizzamentu à [[Mississippi (SUA)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mississippi (SUA)]] 5v1rq4mg35g5fbrpvucjrivqxll3a5w New Hampshire 0 14379 374590 368265 2021-07-31T23:14:51Z Faolin42 5300 Nashua NH Main Street 50.JPG wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Map of USA NH.svg|right|thumb|300px|Pusizione di u Statu]] U statu di u '''New Hampshire''' (in [[lingua corsa|corsu]]: '''Novu Hampshire''') hè unu statu federale di i [[Stati Uniti]] in a rughjone di u [[New England]]. Hà una superficia di 24.239 km² è una populazione di 6.449.755 abitanti. Cunfina à nordu incù u [[Canada]], à livente incù u [[Maine]], à punente incù u statu di u [[Vermont]], infine à meziornu incù u [[Massachusetts]]. A capitale hè [[Concord]] (42.392 abitanti) A cità più populata hè [[Manchester (Stati Uniti)|Manchester]] (108.874 abitanti). Altre cità impurtante sò [[Nashua]] (87.735 abitanti) è [[Derry (Stati Uniti)|Derry]] (33.995 abitanti). <gallery perrow="5"> Image:Jackson, covered bridge, NH, White Mountains.jpg Image:New hampshire in autumn .jpg Image:Nashua NH Main Street 50.JPG </gallery> [[Categoria:Stati di i SUA|New Hampshire]] qa888qb1rm0t7t7pgkx8b226hav5orb Maine 0 14380 335982 333338 2014-04-07T20:12:04Z Faolin42 5300 better image wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[Image:Cape Neddick Light, 3.jpg|thumb|right|250px]] U statu di u '''Maine''' hé unu statu federale di i [[Stati Uniti]] in a rughjone di u [[New England]]. Hà una superficia di 86.156 km² è una populazione di 1.321.574 abitanti. Cunfina à nordu-livente è a nordu-punente incù u [[Canada]], à livente-meziornu incù l'[[Uceanu Atlanticu]], infine à meziornu-punente incù u [[New Hampshire]]. A capitale hè [[Augusta]] (18.560 abitanti) A cità più populata hè [[Portland]] (64.249 abitanti). Altre cità impurtante sò [[Lewiston]] (35.234 abitanti) è [[Bangor]] (31.185 abitanti). [[Categoria:Stati di i SUA|Maine]] 2ofsfxgxvyl4tos1njqa0mge0ao5oh3 Connecticut 0 14382 369449 332128 2020-11-22T10:08:25Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:First Congregational Church, Woodstock CT.jpg|thumb|right|250px]] U '''Connecticut''' (/kəˈnɛtɪkət/) hè unu statu federale di i [[Stati Uniti]] in a rughjone di u [[New England]]. Hà una superficia di 14.371 km² è una populazione di 3.405.565 abitanti. Cunfina à u nordu incù u [[Massachusetts]], à livente incù u [[Rhode Island]], à punente incù u statu di [[New York (Statu)|New York]], infine à meziornu incù u [[Long Island Sound]]. A capitale hè [[Hartford (Connecticut)|Hartford]] (121.578 abitanti). A cità più populata hè [[Bridgeport]] (139.529 abitanti). Altre cità impurtante sò [[Stamford]] (119.372 abitanti) è [[New Haven]] (114.199 abitanti). [[Categoria:Stati di i SUA|Connecticut]] 39l675iej3molkv141c8kbiug12kck2 Rhode Island 0 14383 374691 372011 2021-08-01T22:18:07Z Faolin42 5300 Front view of Rhode Island State House.jpg wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Map of USA RI.svg|right|thumb|300px|Pusizzione di u Statu]] U '''Rhode Island''', ufficialmente '''Statu di u Rhode Island''' (in corsu: ''"Isula di Rodes"''), hè unu statu federale di i [[Stati Uniti]], in a regione di a [[Nova Inghilterra]]. Incù una una superficia di 4.005 km² hè u statu più chjucu di i Stati Uniti. A so populazione hè di 1.057.832 abitanti. Cunfina à u nordu è à livente incù u [[Massachusetts]], à punente incù u statu di u [[Connecticut]], infine à meziornu incù u [[Rhode Island Sound]]. A capitale hè [[Providence (Rhode Island)|Providence]], (172.459 abitanti) chì hè dinù a cità più populata. Altre cità impurtante sò [[Warwick]] (86.837 abitanti) è [[Cranston]] (80.463 abitanti). <gallery perrow="5"> Image:RISD auditorium.jpg Image:Misquamicut Beach, RI 2010-08-06.JPG Image:Front view of Rhode Island State House.jpg </gallery> [[Categoria:Stati di i SUA|Rhode Island]] p6q89jfbpyu0e0jnef3wuc8ssfcsyjs Delaware 0 14384 348436 332249 2015-07-03T15:40:29Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Datamil de map.jpg|thumb|left|200px]] U statu di u '''Delaware''' hé unu statu federale di i [[Stati Uniti]]. Incù una una superficia di 6.452 km² hè u sicondu statu più chjucu di i Stati Uniti dopu à [[Rhode Island]]. A so populazione hè di 864.764 abitanti. Cunfina incù u [[Maryland]], a [[Pennsylvania]] è u [[New Jersey]]. A capitale hè [[Dover]] (35.811 abitanti). A cità più populata hè [[Wilmington]] (72.868 abitanti). Altre cità impurtante sò [[Newark]] (29.992 abitani è [[Pike Creek]] (19.751 abitanti). U Delaware hè statu u primu a firmà a [[Custituzione di li Stati Uniti]] u 7 di dicembre di u 1787. ==Da vede dinò== *[[Dover (Delaware)]] [[Categoria:Stati di i SUA|Delaware]] ge7nvo51irgcac38egr21utuh7gave7 New Jersey 0 14385 378759 378758 2022-03-14T06:22:44Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Map of USA NJ.svg|right|thumb|300px|Pusizzione di u Statu]] U '''New Jersey''' ò '''Novu Jersey''' hè unu statu federatu di i [[Stati Uniti]]. Hà una una superficia di 22.608 km² è a so populazione hè di 8.791.894 abitanti. Cunfina à u nordu è à nordu-livente incù u statu di [[New York (Statu)|New York]], à punente incù a [[Pennsylvania]], à meziornu-uvestu incù u [[Delaware]] è infine hè bagnatu à livente da l’[[Uceanu Atlanticu]]. A capitale hè [[Trenton (New Jersey)|Trenton]] (84.913 abitanti). A cità più populata hè [[Newark (New Jersey)|Newark]] (500.973 abitanti). Altre cità impurtante sò [[Jersey City]] (247.597 abitanti) è [[Paterson]] (146.199 abitanti). {| border="1" |- |[[File:Flag of New Jersey.svg|center|thumb|200px|Bandera di u Statu]]||[[File:Seal_of_New_Jersey.svg|center|thumb|180px|]] |- |} [[Categoria:Stati di i SUA|New Jersey]] 2rzq9hqs6in7zy943y47bem8nv29203 Hawaii 0 14386 376133 368209 2021-08-21T07:47:06Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} L'isuli '''Hawaii''' (in [[lingua hawaiana|hawaianu]] : '''Hawaiʻi''') sò unu statu federale di i [[Stati Uniti]]. Hà una una superficia di 28.337 km²è a so populazione hè di 1.283.388 abitanti. U statu hè furmatu da un arcipelagu di 5 isule principali è parechje altre minore à mezu à l’[[Uceanu Pacificu]] à 4.000 km da e coste di a [[California]]. L’isule principale sò [[Hawaii (isula)|Hawaii]], [[Maui]], [[Kauai]], [[Molokai]] è [[Lanai]]. Altre isule sò [[Niihau]] è Kahaoolawe. A capitale hè [[Honolulu]] (375.571 abitanti) chì hè dinù a cità più populata. Altre cità impurtante sò [[Hilo]] (40.759 abitanti) è [[Kailua]] (36.513 abitanti). [[Categoria:Stati di i SUA|Hawaii]] jq4e6i2az8nmguqevs7qhfqzbiiscsj Minden 0 14388 368989 364446 2020-09-27T13:34:08Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Minden''' hè una cità in u [[land (Germania)|land]] di a [[Renania Settentriunale-Vestfalia]]. Hà una superficie di 101 km² è à l'incirca 83.000 abitanti. [[Categoria:Cità di a Germania|Minden]] l1np6ey6w0v4uuqrs51fok3w7nbtuv8 Nord Renu-Westfalia 0 14389 368993 274460 2020-09-27T17:21:26Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Renania Settentriunale-Vestfalia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Renania Settentriunale-Vestfalia]] jxl6j2xao23zymi1n261glkdrtwyt82 Filadelfia 0 14392 377722 369446 2021-11-05T14:10:56Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Independence hall 1 bs.jpg|thumb]] '''Filadelfia''' (in inglese: '''Philadelphia'''; dà u grecu ''philèin'', amà è ''adelphos'', fratellu), cugnomata ''Philly'', hè una cità di u Statu di a [[Pennsylvania]], situata à u nordu livente di i [[Stati Uniti]], frà [[New York]], è [[Washington D.C.|Washington D.C]]. Seiesima cità di u Paese, Philadelphia tene circa 1 556 396 abitanti in a cità stessa (Philadelphia City) è circa 5.950.000 abitanti nant'à cità metropulitana (PMSA di Philadelphie–Camden–Wilmington). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] tbx518bxebkm68zrlxdx3xmy1todhx7 Harrisburg (Pennsylvania) 0 14393 371834 332687 2021-02-01T10:23:08Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Harrisburg]] à [[Harrisburg (Pennsylvania)]] wikitext text/x-wiki '''Harrisburg''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], capitale di a [[Pennsylvania]]. Tene 49.528 abitanti. [[Categoria:Stati Uniti d'America]] 2qsu2p0x0em9rqbqbad1w5pa1xd4eui Sacramento (California) 0 14394 355189 334211 2016-09-22T09:24:51Z DARIO SEVERI 10718 + files wikitext text/x-wiki [[File:Sacramento County California Incorporated and Unincorporated areas Sacramento Highlighted.svg|thumb|right|200px|Pusizzione di Sacramento in California]] [[File:Sacramento from Riverwalk.jpg|thumb|right|200px|Sacramento]] '''Sacramento''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], capitale di a [[California]]. Tene 486.488 abitanti. [[Categoria:Stati Uniti d'America]] bw6vv7j2m6iri3k4syeqp2abfd3bgfy Montgomery (Alabama) 0 14395 333513 329600 2014-03-23T14:41:01Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''Montgomery''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], capitale di l'[[Alabama]]. Tene 205.764 abitanti. [[Categoria:Stati Uniti d'America]] 41mrpg963uwghaa15r9pfv2q7rl9oi4 Baton Rouge 0 14396 368435 331657 2020-08-09T11:06:33Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki '''Baton Rouge''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], capitale di a [[Luisiana]]. Tene 229.553 abitanti. [[Categoria:Stati Uniti d'America]] 0d5nxq0x5948i7ebdyi0tfhxajhe3f1 New Orleans 0 14397 369239 368728 2020-10-13T07:06:03Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki '''New Orleans''' (francese cajun: ''La Nouvelle-Orléans'') hè una cità di i [[Stati Uniti]]. Incù 343.829 abitanti hè a cità più grande di a [[Luisiana]]. A sindaca hè [[LaToya Cantrell]] dà u 2018. [[Categoria:Stati Uniti d'America]] 0f0b7ghdfe0tngqihkr11pov7jwk1wl Curbina 0 14398 347441 275432 2015-07-02T09:52:26Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Curbina''' hè un nome chì s'improda à spessu per designà una [[capra]] nera (Santucci & Franceschi 2009). U nome "Curbina" vene da u "[[corbu]]", un acellu neru neru. In 'ssu cuntestu, un sinonimu di ''Curbina'' hè ''[[Murina]]''. ==Referenze== * Santucci, P & Franceschi, P., [http://www.corte.inra.fr/lrde2/images/files/Santucci%20-%20Coloration%20et%20nom%20de%20ch%C3%A8vres.pdf Culorazione è nomi di e capre] (in francese), Cah. Techn. Inra, 2009, 66, pagine 33-40 [[categoria:Mammalia]] 0uhicam3m425cx9wj7exchlpcw32k5o Murina 0 14399 347534 275433 2015-07-02T14:59:07Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Murina''' hè un nome chì s'improda à spessu per designà una [[capra]] nera (Santucci & Franceschi 2009). U nome "murina" vene da "[[moru]]", chì si riferisce à una persona incù a pelle è u carnatu bruni. In 'ssu cuntestu, un sinonimu di ''Murina'' hè ''[[Curbina]]''. ==Referenze== * Santucci, P & Franceschi, P., [http://www.corte.inra.fr/lrde2/images/files/Santucci%20-%20Coloration%20et%20nom%20de%20ch%C3%A8vres.pdf Culorazione è nomi di e capre] (in francese), Cah. Techn. Inra, 2009, 66, pagine 33-40 [[categoria:Mammalia]] 014ic8rqskg1xegp1u5uis4pgh69lii Lady Gaga 0 14400 366036 348795 2020-04-12T11:50:53Z SamiKullström 16359 wikitext text/x-wiki [[File:The Monster Ball - Poker Face revamped2-tweak.jpg|thumb|Lady Gaga (2010)]] '''Stefani Joanne Angelina Germanotta''' ('''Lady Gaga''') (* [[28 di marzu]] [[1986]] in [[New York]], [[SUA]]) hè una [[musica|musicante]] [[americana]]. == Albumi == * The Fame (2008) * Born This Way (2011) * Artpop (2013) * Cheek to Cheek (2014) * Joanne (2016) * Chromatica (2020) [[Categoria:Musicante|Gaga, Lady]] rbq3qkuhxdoy5td4a4fdr3rcsxyk61c Apostulu 0 14401 366451 354045 2020-05-07T06:07:32Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki L'Apostuli sò i dodici discepuli di [[Ghjesù Cristu]] scelti da ellu à l'epoca di a Predicazione. Sò i testimonii di a so [[Resurezione]]. * Sant'Andria, fratellu di San [[Petru]]. * San'Bartolu * San'Ghjacumu, u Maiò * San'Ghjacumu, u Minore * San'Ghjuvanni, fratellu di Ghjacumu u Maiò, nutatu cum'è vangelista è autore di u [[Vangelu]] di u so nome. * Ghjuda Iscariota, quellu chì tradì [[Gesù]]. * San'Ghjuda Taddeu o di Ghjacumu. * San'Matteu, autore di u [[Vangelu]] di u so nome * San'Filippu * San'[[Petru]]. * San'Tumasgiu * San'Simone u Cananeu Di più, ci hè San'Mattia chì vene à u postu di Ghjuda Iscariota è San'Paulu, dettu l'Apostulu di i [[Gentili]]. [[San]] Paulu hé dettu anch'ellu "Apostulu di [[Ghjesù Cristu]]" benche un'a micca cunosciutu u [[Figliu]] di Diu. [[Categoria:Religione]] rzsykm713yfdzpl87drpp64ki8upjtk Pittsburgh 0 14402 377723 333933 2021-11-05T14:13:20Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Downtown Pittsburgh 1.jpg|thumb|400px|u centru di Pittsburgh.]] '''Pittsburgh''' hè una cità [[Stati Uniti|americana]] in u statu federatu di a [[Pennsylvania]]. Tene 312.819 abitanti (circa 2.500.000 incù a cità metrupolitana). == Geografia == A zona oraria di Pittsburgh hè cinque ore à l'uvestu di u meridianu di Greenwich. A cità si trova in [[Pennsylvania]], (cuntea d'Allegheny) à a confluenza di i fiumi Allegheny è Monongahela induve si forma u fiume [[Ohio (fiume)|Ohio]]. == Storia == A cità hè nata à u principiu di u seculu XVIII induve ci era un forte francese chjamatu Fort Duquesne. In 1758 l'inglesi ani distruttu Fort Duquesne è custruitu un altru forte più grande chjamatu Fort Pitt, in unore di u prima ministru [[William Pitt u vechju]]. [[Categoria:Stati Uniti d'America]] gupzrbgq7xetfmtvq6igpouuulspcxg Ghjuvan Petru Arrio 0 14403 371598 281330 2021-01-05T05:42:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Imagina benvinuta.jpg|thumb|300 px|right|Ghjuvan Petru Arrio]] '''Ghjuvan Petru Arrio''' hè un scrittori in lingua corsa. Hà publicatu in particulari a nuvella "A sìbbula" annantu à a rivistabloggu [[Tarrori è Fantasia]]. ==Opari== * ''Cosu nostru'', rumanzu publicatu in a cullizzione « Nera » di l'Edizione Albiana * [[A Sibbula (Ghjuvan Petru Arrio)]] 95nrilbf7r214szc9u0smnwuzajjstc Seattle 0 14405 361531 334363 2019-01-16T00:18:10Z 2600:8800:3980:2550:8490:DF06:A45D:5056 wikitext text/x-wiki [[File:SpaceNeedleQAClose.jpg|thumb|U ''Space Needle'' à Seattle]] '''Seattle''' hè una cità di i [[Stati Uniti]]. Tene 602.222 abitanti. ==Geografia== A zona oraria di Seattle hè nove ore à l'uvestu di u meridianu di Greenwich. A cità si trova in u Statu di [[Washington (Statu)|Washington]]. [[Categoria:Stati Uniti d'America]] cpj0ilcp9htfmhk63g5kg17u3971gx5 Amaury Vassili 0 14410 377038 366015 2021-09-13T13:29:31Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki '''Amaury Vassili''' (natu [[8 Ghjugnu|8 ghjugnu]] [[1989]] in [[Rouen]]) hè un [[musica|musicante]] è [[cantu|cantadore]] [[Francia|francese]]. == Biugrafia == == Discografìa == === Albumi === * Vincero (2009) * Canterò (2010) * Una parte di me (2012) * Amaury Vassili chante Mike Brant (2014) * Chansons populaires (2015) === Singuli === * Lucente Stella (2009) * Mi Fa Morire Cantando (2009) * Endless Love (feat. Katherine Jenkins) (2010) * Sognu (2011) == Ligami == * [http://www.amauryvassili.com/ Situ officiale] [[Categoria:Musicante|Vassili, Amaury]] [[Categoria:Francesu|Vassili, Amaury]] [[Categoria:Biugrafia]] 1fvh0ch4pvcbjyy7ht23br4y2bjvfuf Bălți 0 14412 331777 326020 2014-03-23T14:06:10Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna|cumuna=Bălți | statu=[[Moldavia]] | rigioni= | dipartimentu= | circundariu= | cantonu= | insee= | cp=3100 | merri= | intercomm= | longitudina= 47°45′42″N | latitudina= 27°55′44″E | alt=102 | superficia= 7.801 | pop=149.100 | dinsità=1.911 }} [[File:Национальный театр Василе Александри.jpg|250px|right|thumb|Teatro nationale "Vasile Alecsandri]] '''Bălți''' hè una [[cità]] di [[Moldavia]], cù 149.100 abitanti in u 2011. [[Categoria:Moldavia]] mfkeuf5q8lu8ik4qaaatyz5njiqya9n Categoria:Moldavia 14 14413 335649 326023 2014-03-23T18:12:14Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Europa]] josn6e907h9o08jaxkbxr5k2w3oamoo Bălţi 0 14414 277033 2011-10-15T09:40:40Z Sandhu 3411 Reindirizzamentu à [[Bălți]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Bălți]] oirk0tbuqbe5z97o9iof5d4ov6myq0d Atlanta 0 14417 361060 337181 2019-01-02T03:01:15Z 2600:8800:3980:2550:BCA6:1615:D6C7:B933 wikitext text/x-wiki [[Image:View of the Biltmore from the Palomar, Midtown Atlanta GA.jpg|thumb]] '''Atlanta''' hè a capitale è a cità più grande di a [[Georgia (Stati Uniti d'America)|Georgia]] in i [[Stati Uniti d'America]]. Tene 519.145 abitanti. ==Ecunumia== Hè cunnisciuta per esse a sede di a [[Coca-Cola]] è di a [[CNN]]. ==Trasporti== L'aeroportu di a cità, u ''Hartsfield-Jackson Atlanta International Airport'', hè statu in u 2005, u 2006 è in u 2011 u più chì hà avutu trafficu in u mondu pè numaru di passaghjeri. [[Categoria:Stati Uniti d'America]] mvdg5qk4n3dq8s0ka63a7y07kkc164t Olympia (Washington) 0 14422 333673 329614 2014-03-23T14:44:15Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[Olympia]] hè una cità di i [[Stati Uniti]], capitale di u Statu di [[Washington (Statu)|Washington]]. A cità tene 42.514 abitanti, è a so area metrupolitana cumprende 99.925 abitanti. == Geografia == Olympia hè dinù a capitale di a [[Cuntea di Thurston (Washington)|Cuntea di Thurston]]. [[Categoria:Stati Uniti d'America]] hlhb3xwk12jkzoc84ns041psqk788pb Olympia 0 14423 278693 2011-10-21T08:10:33Z Franjklogos 2883 hà mossu [[Olympia]] à [[Olympia (Washington)]]: ci sò altre Olympia. wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Olympia (Washington)]] stvidt6cwoqpa74f467pq3opdk5ns8y Chjesa di Ghjesù Cristu di i Santi di l’Ultimi Ghjorni 0 14426 358327 354058 2018-01-16T20:42:15Z Irdnael 9712 wikitext text/x-wiki [[File:Slc mormon tempel.jpg|300px|right]] A '''Chjesa di Ghjesù Cristu di i Santi di l’Ultimi Ghjorni''' non'è una [[chjesa]] [[riligione cristiana|cristiana]]. E so credenze uscienu di un <nowiki>''Libru di Mormone''</nowiki> . [[Categoria:Cristianisimu]] [[categoria:Riligioni]] i58uuh8l81fjbzkg5d05wsf4t8en5le Boston 0 14428 374083 331726 2021-06-02T11:43:46Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki [[File:USA 09562 Boston Luca Galuzzi 2007.jpg|thumb|right|250px|<div class="center">Boston</div>]] Boston hè una cità di i [[Stati Uniti|Stati Uniti d'America]] capitale di u statu di u [[Massachusetts]]. Tene una populazione di 645.169 abitanti (2009). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] bc8fs614np1tgepi7h2q1newtlanzn7 Quebec 0 14429 372189 369516 2021-02-14T22:05:25Z Jonathan1 9359 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Carte du Québec au sein du Canada.svg|thumb|Quebec - Canadà]] U '''Quebec''' (prunuzia in corsu: /kɛˈbɛk/; in inglese: /kwɪˈbɛk/ ò /kəˈbɛk/; in francese: ''Québec'', /kebɛk/) hè una pruvincia di u [[Canadà]], hà una superficia di 1.542.056 km² è tene una populazzione di 7.903.001 abitanti (2011). A capitale hè [[Quebec (cità)|Quebec]] è a cità più grande hè [[Montréal]]. In u Quebec, a lingua più parlata hè u [[Lingua francese|francese]]. U primu ministru hè [[François Legault]] (CAQ). [[Categoria:Pruvincia di u Canadà]] di2emdhf4gfoks64htftz5u7imal6fd Categoria:Pruvincia di u Canadà 14 14430 364851 279188 2019-11-08T04:09:32Z Chongkian 8094 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Canadà]] ieg2r8rol33h94u610og1e1apc8util Culumbia Britannica 0 14432 368509 368286 2020-08-15T06:31:31Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:British Columbia in Canada.svg|thumb|British Columbia - Canadà]] A '''Culumbia Britannica''' (inglese: ''British Columbia''; francese: ''Colombie-Britannique'') hè una pruvincia federale di u [[Canadà]]. Hà una superficia di 944.735 km² è tene una populazzione di 4.220.000 abitanti. A capitale hè [[Victoria (British Columbia)|Victoria]] (74.100 abitanti); a cità più populata hè [[Vancouver]] (545.671 abitanti). [[Categoria:Pruvincia di u Canadà]] 6hxtp2zc3dapdwxwnxcs7goh2tvacx3 Victoria (Culumbia Britannica) 0 14437 368384 364853 2020-08-02T15:30:50Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Victoria (British Columbia)]] à [[Victoria (Culumbia Britannica)]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:2009-0605-Victoria-Harbor-PAN.JPG|thumb|Victoria]] '''Victoria''' hè una cità di u [[Canadà]], capitale di a pruvincia di a [[British Columbia]]. A cità tene 74.100 abitanti. [[Categoria:Cità di u Canadà]] kr8g768qbx982xch28laes3972kzmqd Albertu II di i Belgichi 0 14439 378482 378481 2022-02-08T11:00:08Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki '''Albertu II''' (natu u 6 di [[ghjugnu]] di u 1934 in [[Laeken]]) hè u [[rè]] di u [[Belgiu]], dàpoi u 9 d'[[agostu]] di u 1993. [[File:Albert II.jpg|thumb|Albertu II rè di i belgichi]] [[Categoria:Munarchia]] [[Categoria:Belgica]] 3z2snfsggi94r1ziqdlk74ux4qsyt3g Barcellona 0 14440 376872 376870 2021-09-08T09:51:26Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:Barcelona collage.JPG|thumb|Barcellona]] '''Barcellona''' (''Barcelona'' in [[lingua catalana|catalanu]] è in [[lingua spagnola|spagnolu]]) hè una cità di u [[Spagna|Regnu di Spagna]] è a capitale di a [[Catalogna]]. Hè dinù a seconda cità di a Spagna per populazione, incù 1.615.908 abitanti, circa 3.161.852 abitanti s'è si conta dinù tutta l'area metropulitana. ==Da vede dinò== *[[Unió Esportiva Poble Sec]] *[[Malgrat de Mar]] *[https://co.traasgpu.com/guida-di-viaghju-cataluna/ Guida di viaghju di Barcellona] *[https://visitarebarcellona.com/guida-barcellona/ Visitare Barcellona] *[http://barcelona-forever.com/it/ Barcelona Forever] *[https://www.barcellona.org/ Barcellona] [[Categoria:Spagna]] mkh1r9wbs14ytg4fo1q1mrvokie1e59 Paltoga 0 14441 333787 326035 2014-03-23T14:46:31Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:Paltoga 125.jpg|thumb|right|250px|Paltoga]] '''Paltoga''' hè una cumuna di a [[Russia]] orientale. [[Categoria:Russia]] am6qmva5he671wkhcemwdjhhrybitkm Lacuna Coil 0 14442 365994 360317 2020-04-12T08:43:54Z SamiKullström 16359 /* Discografia */ wikitext text/x-wiki [[File:Lacuna Coil Live.JPG|thumb|right|250px|Lacuna Coil]] '''Lacuna Coil''' hè un gruppu di rock [[Italia|talianu]] criatu in u 1994. U gruppu hè cumpostu di: * [[Cristina Scabbia]] * Andrea Ferro * Cristiano Migliore * Marco Biazzi * Marco Coti Zelati * Cristiano Mozzati == Discografia == * [[In a Reverie]] (1999) * [[Unleashed Memories]] (2001) * [[Comalies]] (2002) * [[Karmacode]] (2006) * [[Shallow Life]] (2009) * [[Dark Adrenaline]] (2012) * [[Broken Crown Halo]] (2014) * [[Delirium]] (2016) * [[Black Anima]] (2019) == Ligami == * http://www.lacunacoil.it/ [[Categoria:Gruppu di rock]] 0b9q2ydhnq7fnz5y5qfpbrlbesxs2lr Russia 0 14443 378750 376388 2022-03-11T12:46:33Z Hulged 18851 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Дом Арчы.jpg]] → [[File:Tengrist temple Dom Archy in Yakutsk, Yakutia.jpg]] [[c:COM:FR#FR4|Criterion 4]] (harmonizing names of file set) · Added the location of the temple and harmonised the title with that of the photo of another temple of the same religion: [[c::File:Tengrist temple Dom Olonkho in Nizhny Bestyakh, Yakutia.jpg]]. wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Fidirazione di Russia |nomeUfficiale = Российская Федерация |linkBandiera = Flag_of_Russia.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Coat_of_Arms_of_the_Russian_Federation.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = Russian_Federation_(orthographic_projection)_-_Crimea_disputed.svg |motto = |mottoTraduzione = |lingua = Rùssiu |capitale = [[Moscù]] |capitaleAbitanti = 11.979.200 |capitaleAbitantiAnno = 2013 |governo = Repùblica Fidirale |presidente = [[Vladimir Poutine]] |primoMinistro = [[Michail Mišustin]] |elenco capi di stato = [[Presidentu]] |elenco capi di governo = [[Presidentu di u Guvernu]] |indipendenza = [[1991]] |ingressoONU = [[1945]] |ingressoUE = |superficieTotale = 17.098.242 |superficieOrdine = 1 |superficieAcqua = 0,5 |popolazioneTotale = 143.666.931 |popolazioneAnno = 2014 |popolazioneOrdine = 9 |popolazioneDensita = 8,4 |continente = [[Asia]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +3, +4, +6, +7, +8, +9, +10, +11, è +12 |valuta = [[Rublu]] |PIL= 2.486.000 |PILValuta= $ |PILAnno= 2012 |PILOrdine= 6 |PILprocapite= |PILprocapiteValuta= |PILprocapiteAnno= |PILprocapiteOrdine= |HDI= 0,788 (altu) |HDIAnno= 2012 |HDIOrdine= 66 |energia = |tld = [[.ru]], [[.рф]] |telefono = +7 |targa = RU |inno = [[Innu Naziunale di a Russia]] |festa = |note = }} A '''Russia''' hè unu statu di l'[[Europa]]. A capitale hè [[Mosca (cità)|Mosca]]. U territoriu di Russia hè tantu grande chì ùn hè micca cusì difficile per assumisce a cume diversa cultura è tradizioni russe. Sò unu di i paesi i più ricchi di u mondu, a Russia hè ancu ricca in belli posti degne di vede, spargugliati in e so stese infinite. Per vede a bellezza classica di Mosca, i turisti sò generalmente diretti à a Piazza Rossa postu chì hè unu di i punti più fotogeni di a capitale russa. <ref>Gleb Gaiduk, [https://www.firebirdtours.com/blog/best-russian-cities "Best Russian Cities to Visit"], ''Theknowledgepassion'', 28.07.2019. 30.04.2020.</ref> == Storia == <gallery> Крещение Руси.jpg| Lissner.jpg| Kivchenko Election of Mikhail Romanov.jpg| Kolman decembrists.jpg| The defeat of Shipka Peak, Bulgarian War of Independence.JPG| Kolman decembrists.jpg| The defeat of Shipka Peak, Bulgarian War of Independence.JPG| </gallery> == Geografia == <gallery> Шаманка.jpg|Lago di Baikal Саблинский хребет.jpg| Tsmity2.jpg| Klyuchevskoi.jpg| Moose in lakepg| </gallery> ==Ecunumia== <gallery> Moscow StBasilCathedral d28.jpg| Kazan church edit1.jpg| Armenian church of St. Catherine, Saint-Petersberg.JPG| Church of Saint Pishoy (Mikhailovskaya Sloboda) 02.jpg| Московская соборная мечеть.jpg| Аал Луук Мас.jpg| Tengrist temple Dom Archy in Yakutsk, Yakutia.jpg| 0Иволгинский дацан45.JPG| </gallery> <gallery> Moscow- Hotel Ukraine (36892890532).jpg| Spb Views from Isaac Cathedral May 2012 09.jpg| СГУПС.jpg| Kazan skyline view.jpg| Yekaterinburg skyline2.jpg| Площадь.Революции.сверху.Челябинск1.jpg| </gallery> ==Trasportu== U sistema ferroviariu russu hè unu di i più grandi in u mondu. ==Da vede dinò== *[[Oimiachoni]] *[[Lusine Gevorkyan]] *[[Dina Garipova]] *[[Paltoga]] *[[Alla Pugacheva]] *[[CP Kuban Krasnodar]] *[[Aleksandr Isaevič Solženicyn]] *[[Fright Night]] *[[Rostov sopra-u-Donu]] *[[Aleksandr Sergeevič Puškin]] *[[Valery Leontiev]] == Notoj == {{Reflist}} [[Categoria:Russia| ]] 7ptu00v90cm6ympq1g5mkvt0g1yfciz FIAT 0 14444 377562 377161 2021-10-23T16:37:05Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:FIAT logo (2020).svg|thumb|Fiat logo new 2020]] [[File:Fiat 3,5hp 1899.jpg|thumb|right|Fiat 3 ½ CV (1899)]] A '''FIAT''' (accronimu per ''Fabbrica Italiana Automobili Torino'') hè un'impresa taliana chì fubbe fundata à [[Torinu]] in u 1899, da [[Giovanni Agnelli (senior)| Giovanni Agnelli]]. [[category:Trasportu]] [[Categoria:Italia]] [[Categoria:Piemonte]] 50k9gah53xx3mkn1cqpmsp7lwlpj5kn Giovanni Agnelli (senior) 0 14445 374857 374856 2021-08-06T16:27:25Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Giovanni Agnelli''' hè statu un industriale è omu d'affari [[Italia|talianu]] natu in [[Villar Perosa]] ([[Piemonte]]) u [[13 d'aostu]] [[1866]] è mortu in Torinu u [[16 di dicembre]] [[1945]]. In u 1899 hà fundatu a [[FIAT]] è hè statu u so presidente finu à so morte. [[Categoria:Biugrafia]] 3kyd0ob78bl592563q1qiy7kooqcari Valparaíso 0 14446 356650 334957 2017-03-09T04:37:01Z 181.73.21.126 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Valparaíso''' hè una cità di u [[Cile]]. Tene 271.242 abitanti ([[2002]]). [[File:Escudo_de_Valparaíso_(Chile).svg|thumb|right|300px|none|Valparaíso.]] * [http://www.municipalidaddevalparaiso.cl Valparaíso] [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Cile]] [[Categoria:Pruvincie cilene]] jg6nhaeg17pfijl4yaq9nmr3doazjvs Cile 0 14447 350499 350480 2015-07-09T08:54:17Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:San Pedro de Atacama (street view).jpg|left|thumb|Atacama]] [[File:Flag of Chile.svg|thumb|Bandera di l'Cile]] [[File:Chile (orthographic projection).svg|thumb|Cile]] U '''Cile''' hè un statu di l'[[America meridiunale|America suttana]]. A capitale hè [[Santiago di u Cile|Santiago]]. <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> <br> ==Da vede dinò== *[[Valparaíso]] *[[Spagnolu cilenu]] *[[Talcahuano]] *[[San Pedro de la Paz]] *[[Jorge Pedreros]] *[[Francisco Coloane]] *[[Armada de Chile]] *[[Catedral de la Santísima Concepción]] *[[Biobío]] *[[Pichilemu]] *[[Vitacura]] *[[Andalién]] *[[Chillán]] *[[Antofagasta]] *[[Pruvincia di Concepción]] *[[Sophora cassioides]] [[Categoria:Cile| ]] k52vx5b7fhb7idl5us7k87rtwt4xsl9 Iva Zanicchi 0 14449 348717 332851 2015-07-06T09:01:08Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Iva Zanicchi''' ([[Ligonchio]], 18.01.1940) hè una [[cantante]] [[Italia|taliana]]. == Discografìa == *1965 ''Iva Zanicchi'' *1967 ''Fra noi'' *1968 ''Unchained Melody'' *1970 ''Iva senza tempo'' *1970 ''Caro Theodorakis... Iva'' *1971 ''Caro Aznavour'' *1971 ''Shalom'' *1972 ''Fantasia'' *1972 ''Dall'amore in poi'' *1973 ''Le giornate dell'amore'' *1974 ''Io ti propongo'' *1974 ''¿Chao Iva còmo estas? (Spanish)'' *1975 ''Io sarò la tua idea'' *1976 ''Confessioni'' *1976 ''The Golden Orpheus '76 (live in Bulgaria)'' *1977 ''Cara Napoli'' *1978 ''Con la voglia di te'' *1978 ''Playboy'' *1980 ''D'Iva'' *1980 ''D'Iva'' (Spanish Version)'' *1981 ''Iva Zanicchi'' *1981 ''Nostalgias (Spanish)'' *1982 ''Yo, por amarte (Spanish)'' *1984 ''Quando arriverà'' *1984 ''Iva 85'' *1987 ''Care colleghe'' *1988 ''Nefertari'' *1991 ''Come mi vorrei'' *2003 ''Fossi un tango'' *2009 ''Colori d'amore'' *2013 ''In cerca di te'' == [[Festival di Sanremo]] == *1965 ''I tuoi anni più belli'' *1966 ''La notte dell'addio'' *1967 ''Non pensare a me'' *1968 ''Per vivere'' *1969 ''Zingara'' *1970 ''L'arca di Noè'' *1974 ''Ciao cara come stai?'' *1984 ''Chi (mi darà)'' *2003 ''Fossi un tango'' *2009 ''Ti voglio senza amore'' == Ligami == * [http://www.ivazanicchi.it/ Situ officiale] [[Categoria:Musicante|Zanicchi, Iva]] [[Categoria:Italia]] e21vfe89hoc9k1mocus4z2dwbackfhp Valencia 0 14450 374297 374296 2021-07-01T11:29:51Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} '''Valencia''' ò '''Valenza''' (''València'' in [[lingua catalana|lingua valenciana]] è ''Valencia'' in [[lingua spagnola]]) hè una cità di u Regnu di [[Spagna]] capitale di a [[Cumunità Valenciana]]. Hè a terza cità di a Spagna per populazione, incù 810.064 abitanti, circa 1.832.274 abitanti s'ellu si conta dinù l'area metropulitana. == Monumenti più impurtanti == [[File:Llonja2.jpg|200px|right|thumb|La ''Lonja de la Seda'']] * ''Torres de Serrans'' * ''Catedral ëd Santa Maria'' * ''Lonja de la Seda'' ==Da vede dinò== *[[Joan Fuster]] [[Categoria:Spagna]] 9lih8eoib12kqdvbcus3xjqlxeil2o1 Santiago di u Cile 0 14452 378086 378085 2021-12-21T11:50:47Z 46.193.168.200 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Plazadearmas.jpg|thumb|350px]] '''Santiago di u Cile''' (ò anche '''San Ghjacomu di u Cile'''; in [[lingua spagnola|spagnolu]]: ''Santiago de Chile'' ò semplicemente ''Santiago'') hè a capitale di u [[Cile]]. Si trova à un altitudina di 520 m. slm., hà una superficia di 641,4 km² è tene 5.428.590 abitanti. == Storia == Santiago fubbe fundata da Pedro de Valdivia u 12 [[fevraghju]] 1541 incù u nome di ''Santiago del Nuevo Extremo'' in unore di San Ghjacomu. ==Da vede dinò== *[[Club Universidad de Chile]] *[[Club Social y Deportivo Colo-Colo]] *[[Club Deportivo Universidad Católica]] == Ligami == * [http://commons.wikimedia.org/wiki/Santiago_de_Chile commons] [[Categoria:Cile]] cnh3b7mea1k63xc103be0y5mimabp6s Indianapolis 0 14454 332769 329578 2014-03-23T14:26:04Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:White River Indianapolis.jpg|alt=|thumb|right|U [[White River]] è u centru d'Indianapolis.]] '''Indianapolis''' hè una cità di i [[Stati Uniti]] d'América capitale è cità più grande di u Statu di l'[[Indiana]]. Tene una populazione di 791.926 abitanti (2010) è a cità metropulitana tene una populazione di circa 2 milioni d'abitanti. [[Categoria:Stati Uniti d'America]] nzov2meh3nid4ammwchkwzo3pefa6ei The Lion King 0 14455 337432 334632 2014-09-06T12:08:03Z FakirNL 7698 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''The Lion King''''' (in corsu: ''U [[rè]] [[lionu]]''; titulu francese: ''Le Roi lion'') hè un filmu musicale americanu d'animazione è drama di l'annu [[1994]], realizatu da [[Roger Allers]] è [[Rob Minkoff]]. E voce di i rolli principali sò state parlate da [[Matthew Broderick]], [[James Earl Jones]], [[Jeremy Irons]], [[Jonathan Taylor Thomas]], [[Moira Kelly]], [[Nathan Lane]], [[Ernie Sabella]], [[Rowan Atkinson]], [[Robert Guillaume]], [[Madge Sinclair]], [[Whoopi Goldberg]], [[Cheech Marin]], è [[Jim Cummings]]. Hè a prima parte di a trilugia di ''The Lion King''. A segonda parte hè ''[[The Lion King II: Simba's Pride]]''. A terza parte hè ''[[The Lion King 1½]]''. [[Categoria:Filmu di l'annu 1994]] [[Categoria:Filmu d'animazione]] [[Categoria:Filmu americanu]] [[Categoria:Drama (Filmu)]] 8q1bsntk0wrinub6ht65y2cwii3qnf5 Categoria:Filmu di l'annu 1994 14 14456 337434 337429 2014-09-06T12:09:22Z FakirNL 7698 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Filmu di l'anni 1990|1994]] 2f5fmqnrrz3jyglqru2y2t6x5c7vq8u Detroit 0 14457 366428 332259 2020-05-06T05:46:18Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Detroit''' ([[alfabetu funeticu internaziunali|AFI]]: /ˈdiːtɹɔɪt/) hè una cità di i [[Stati Uniti d'America]] è cità più grande di u Statu di u [[Michigan]]. Tene una populazione di 713.777 abitanti (2010). Detroit hè a sede di e principale imprese automobilistiche di i Stati Uniti. == Demugrafia == À causa di a crisa di l'industria di l'[[automobile]], Detroit hà persu 'ss'ultimi anni più di a mità di a so populazione. {| class="toccolours" border=2" cellpadding="5" style="float: center; margin: 0 0 1em 1em; width: 35%; border-collapse: border; font-size: 95%; clear: right" |- align="center" bgcolor="#c7d7e8" color="#FFFFFF" |colspan=10| <span style="color:#1c5590; font-size:1.125em">'''Storia demugrafica di Detroit'''</span> |- align="center" bgcolor="#c7d7e8" color="#FFFFFF" |<span style="color:#0a0909; font-size:1em">'''Anno'''</span> ||'''1820'''||'''1860'''||'''1900'''||'''1920'''||'''1940'''||'''1950'''||'''1960'''||'''1980'''||'''2000'''||'''2010''' |- align="center" bgcolor="#c7d7e8" color="#FFFFFF" |'''Popolazione'''||1.422||45.619||285.704||993.678||1.623.452||1.849.568||1.670.144||1.203.368||951.270||713.777 |} [[Categoria:Stati Uniti d'America]] p9pycfunrre7eena1t0d5xka7jqg5vz Quebec (cità) 0 14460 369517 364850 2020-11-28T14:12:42Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Quebec''' ò anche a '''Cità di Quebec''' (in [[lingua francese|francese]]: ''Ville de Québec'', in [[inglese]]: ''Quebec City''), hè una cità di u [[Canadà]]. Tene 532.329 abitanti è a cità metropulitana tene circa 717.600 abitanti. Quebec hè a capitale di a pruvincia federale du u [[Quebec]] è a lingua ufficiale hè u francese. == Geografia == A cità si trova annantu à u fiume [[San Lurenzu (fiume)|San Lurenzu]]. == Storia == Quebec hè u più vechju insediamentu auropeanu in u Canadà. Hè stata fundata in u 1608 da l'esploratore francese [[Samuel de Champlain]]. [[Categoria:Cità di u Canadà]] ti4c6q45yftxx4tukoa3efbnql5nvfu Bismarck (Dakota di u Nordu) 0 14462 374181 374180 2021-06-06T15:47:39Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Bismarck (North Dakota)]] à [[Bismarck (Dakota di u Nordu)]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Bismarck''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], capilocu di u [[Dakota di u Nordu]]. Tene 61.272 abitanti (2010). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] m4qw9pl6yny7642t66drwg47y302hlc Samuel de Champlain 0 14471 326057 319746 2013-03-09T03:11:47Z Addbot 7246 [[M:User:Addbot|Bot:]] Migrating 44 interwiki links, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q68529]] [[M:User:Addbot/WDS|(translate me)]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[Image:Samuel de Champlain by Ronjat.jpg|thumb|right|Ritrattu di Samuel de Champlain di E. Ronjat.]] '''Samuel de Champlain''' (Hiers-Brouage, 1567 – Québec, 1635) hè statu un esploradore [[Francia|francese]]. In u 1608 hà fundatu a cità di [[Quebec (cità)|Québec]]. In u 1611 hà fundatu dinù a cità di [[Montréal]] nant'à culonia francese di u [[Canadà]]. pvx8coejfltb0qo74fvyatjkahmuzce Donato Bramante 0 14472 374958 374598 2021-08-09T20:53:27Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Donato Bramante.jpg|thumb|200px|Bramante.]] '''Donato (Donnino) di Angelo di Pascuccio''' cugnomatu u '''Bramante''' ([[Fermignano]], 1444 – [[Roma]], 1514<ref>[http://www.oxfordartonline.com/groveart/view/10.1093/gao/9781884446054.001.0001/oao-9781884446054-e-7000010847 oxfordartonline.com]</ref>) hè statu un [[ingegneria|ingegnere]], [[architettu]] è [[pittore]] [[Italia|talianu]] di a [[Rinascimentu|Rinascenza]]. == Nòtte == <references /> [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Architettu|Bramante]] [[categoria:Talianu|Bramante]] [[Categoria:Pittore|Bramante]] 1lq23yll2qhji9h34jduqsqbohqlccw Neckar 0 14474 365141 356683 2019-11-24T10:15:50Z Epìdosis 6943 Fix categoria wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:Neckar near Heidelberg.jpg|thumb|250px|Neckar vicinu Heidelberg]] U '''Neckar''' hè un fiume [[Germania|tedescu]]: hè longu 367 km è nasce vicinu à [[Villingen-Schwenningen]] in u [[Baden-Württemberg]]. Traversa e cità di [[Rottweil]], [[Tubinga]], [[Nürtingen]], [[Esslingen]], [[Stuccarda]], [[Heilbronn]] è [[Heidelberg]] è si lampa in u [[Renu]], vicinu à [[Mannheim]]. U so bacinu idrograficu hè di 14.000 km<sup>2</sup>. [[Categoria:Germania]] [[Categoria:Fiumi di l'Europa]] lrzpjrnkk7oc7b1tajl3huaj3pxvext Baden-Württemberg 0 14475 372785 354841 2021-05-11T13:25:18Z Rossel44 17984 wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:Greater coat of arms of Baden-Württemberg.svg|right|180px]] U '''Baden-Württemberg''' hè unu di i 16 stati federali (''Bundesländer'') di a [[Germania]].<br /> Tene 10.879.618 abitanti ([[2015]]) è hà una superficia di 35.751,65 km².<br /> A so capitale hè [[Stuccarda]]. == Geografìa == [[File:Germany Laender Baden-Wuerttemberg.png|right|180px]] U Baden-Württemberg cunfina à u nordu incù l'[[Assia]], à punente incù a [[Renania-Palatinatu]] è a [[Francia]], à meziornu incù a [[Sguizzera]] è à livente incù a [[Baviera]].<br /> == Cità più impurtante == {| {{prettytable}} !Cità !align="right" |Abitanti (2014) |- |'''[[Stuccarda]]''' | align="right" |612.441 |- |[[Karlsruhe]] | align="right" |300.051 |- |[[Mannheim]] | align="right" |299.844 |- |[[Friburgu in Breisgau]] | align="right" |222.203 |- |[[Heidelberg]] | align="right" |154.715 |- |[[Ulm]] | align="right" |120.714 |- |[[Heilbronn]] | align="right" |119.841 |- |[[Pforzheim]] | align="right" |119.291 |- |[[Reutlingen]] | align="right" |112.452 |} [[Categoria:Germania]] bl6gq6blwx1hfn66a71d2a6k849v9lb A Sibbula (Ghjuvan Petru Arrio) 0 14476 350875 347383 2015-07-09T14:46:23Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki ''A Sìbbula'' hè una [[nuvella]] in [[lingua corsa]] [[littiratura|scritta]] da [[Ghjuvan Petru Arrio]]. Hè stata publicata in [[2010]] annantu à u [[situ]] [[web]] di [[Tarrori è Fantasia]]. ==Rifarenzi== * [http://tarrorifantasia.blogspot.com/2010/12/sibbula.html A sibbula, una nuvella di Ghjuvan Petru Arrio] ==Da veda dinò== * [[Tarrori è Fantasia]] * [[Ghjuvan Petru Arrio]] [[Categoria:Litteratura corsa]] dg83jc7rwo92v27bd88b9zc78flggsl Göteborg 0 14477 374305 374087 2021-07-03T15:47:52Z 37.169.44.119 wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:Göteborg spårvagn.jpg|thumb|<div class="center">Un tram in Göteborg</div>]] '''Göteborg''' ò puru '''Gotemburgu''', hè a siconda cità più grande di a [[Svezia]], incù 495&nbsp;849 abitanti in 2000 (l'area metrupulitana tene circa 817&nbsp;000 abitanti), chì si trova nant'a costa di punente di a Svezia, faccia à u [[Mare di u Nordu]]. A cità hè stata fundata da [[Gustavu II Adolf]]. Göteborg hè a capitale di a rigione di [[Västra Götaland]]. [[Categoria:Svezia]] 5iqctx6rlptt96m02oh3rd3r50wyuun Mare di u Nordu 0 14484 281477 281476 2011-11-21T17:44:03Z 86.194.230.211 wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} U '''Mare di u Nordu''' hè un mare chì face parte di l'[[Uceanu Atlanticu]]. Hè longu 970 km è largu 560 km, incù una superficia di 570.000 km². A so prufundezza media hè 100 metri, u massimu essendu di 700 m. E cunfine di u Mare di u Nordu sò, à meziornu u [[Canale di a Manica]] è à u nordu u [[Mare di Nurvegia]]. itda60cao27ins032ha1z53wpx6rg1w Mare di Nurvegia 0 14489 281817 281683 2011-11-25T15:03:47Z 93.151.3.242 wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:Norwegian Sea map.png|300px|thumb|Carta geugrafica di u Mare di Nurvegia]] U '''Mare di Nurvegia''' (in [[Lingua nurvegese|lingua nurvegese]]: ''Norskehavet'') hè un mare chì face parte di l'[[Uceanu Atlanticu]]. Tene una superficia di 1.383.000 km². A so prufundezza media hè di 2.000 metri, u massimu essendu di 3.970 metri. E cunfine di u Mare di [[Nurvegia]] sò, à meziornu u [[Mare di u Nordu]], à u punente l’[[Islanda]], a livente e coste nurvegiane è à u nordu l’[[Isula Spizbergen]], a più grande di u gruppu di e [[Svalbard]]. qy2ttwqma2idi476xsi1gq2rsudj9b1 Juneau 0 14494 332918 327454 2014-03-23T14:28:58Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:Ehedaya juneau birdeye.jpg|180px|right|thumb|panurama di Juneau]] '''Juneau''' a hé una cità di i [[Stati Uniti d'America]], capitale di l’[[Alaska]]. tene una populazione di 30.737 abitanti ([[2006]]). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] 2xahk2vdd9la5zv77tnqk1vvhu0wegu Denver 0 14495 377457 332256 2021-10-16T12:34:17Z 37.169.31.119 wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:Republic Plaza Denver.jpg|thumb|right|[[Republic Plaza (Denver)|Republic Plaza]], u più altu bastimentu di Denver (e di u Coloradu)]] '''Denver''' hè una cità di i [[Stati Uniti]] capitale di u [[Coloradu]]. Tene 600.158 abitanti (2010). A so altitudine sopra à u nivellu di u mare hè esattamente 1609 m (un migliu). Hè per via di quessa chì hè cugnomata ''Mile High City'' (a cità alta un migliu). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] 2vt93e6bv3stn7u5nzp8nzt4focmyzs Teletubbies 0 14496 371659 369769 2021-01-22T10:30:23Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''Teletubbies''''' (tìtulu [[lingua italiana|italianu]]: ''Teletubbies'') hè una serìa di televisione [[Regnu Unitu|britannica]] creata in l'annu [[1997]] da [[Anne Wood]]. I parsunaghji principali sò Tinky Winky, Dipsy, Laa-Laa, è Po. == Attori == * [[Dave Thompson]] è [[Simon Shelton]] comu Tinky Winky * [[John Simmit]] comu Dipsy * [[Nikky Smedley]] comu Laa-Laa * [[Pui Fan Lee]] comu Po == Liami esterni == * [https://www.facebook.com/teletubbies/ U pagina ufficiali di Facebook] * [https://twitter.com/teletubbieshq/ U pagina ufficiali di Twitter] * [https://web.archive.org/web/20061004150928/http://www.bbc.co.uk/cbeebies/teletubbies/ U situ di CBeebies] * [https://www.nickjr.com/teletubbies/ U situ di NickJr.com] * [https://www.nickpress.com/series/teletubbies/ U situ di Nickelodeon Press] * [https://www.allmovie.com/movie/v161778/ U situ di Allmovie] * [https://www.tv.com/shows/teletubbies/ U situ di TV.com] * [https://www.imdb.com/title/tt0142055/ U situ di IMDb] [[Categoria:Televisione]] 8e6213xnhs3yur2mzg1yjprnop5hfmr Colorado Springs 0 14499 368168 282042 2020-06-28T18:03:54Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:Colorado Springs 03.jpg|thumb|right|200px|U centru di Colorado Springs]] '''Colorado Springs''' hè una cità di i [[Stati Uniti d'America]] è siconda cità più grande di u [[Colorado]]. Tene una populazione di 370.000 abitanti ([[2010]]). == Geografia== A so altitudina hè di 1840 metri. == Amministrazione == U merre hè Lionel Rivera (2010). t0mfargz72or59l1kacugd2siymox2q Achal Prabhala 0 14500 378018 378016 2021-12-17T23:07:34Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[File:Wikimania 2009 GOLDBERGN-9941.jpg|thumb|250px|Achal Prabhala durante a Wikimania 2009]] '''Achal Prabhala''' hè unu [[littiratura|scrivanu]], [[pulitica|attivista]] è investigatore [[India|indianu]]. Vive attualmente in [[Bangalore]], [[Karnataka]]. Hè cunnisciutu soprattuttu grazia à u so travagliu sopra i diritti di pruprietà intellettuale rilativi à a [[medicina]] è à a cunniscenza. Di più hè un membru di u cunsigliu d'amministrazione di u Centru pè [[Internet]] è a Sucietà (in [[Lingua inglese|inglese]]: Centre for Internet and Society) è ancu di U Scagnu di Cunsigliu di a [[Fundazione Wikimedia]]. [[Categoria:Scrivanu]] [[Categoria:Indianu]] {{DEFAULTSORT:Prabhala}} oohnffbtaf2rp360tr3vvbj3nu98pd0 Tuvone di u Visu 0 14502 374356 374351 2021-07-12T19:45:46Z Jumpy01 11155 tuvone=tufone wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} U '''Tuvone di u Visu''' (''Buco del Viso'' o ''Buco delle Taversette'' in [[lingua taliana]], ''Përtus dël Viso'' in [[lingua piemontese]] è ''Pertuis du Viso'' in [[lingua francese]]) hè unu tunnellu chì liga l'[[Italia]] incù a [[Francia]] piazzendu in comunicazione i territori communali di [[Crissolu]] (Crisseul) è [[Ristolas]] in Francia. Si trova à un altitudine di 2828 metri, oghje hè longu 75 metri è dipoi u 1480 hè statu u prima tunnellu [[Alpi|alpinu]] di a [[Storia]]. [[Categoria:ingegneria]] h6mwq3r9kk19zemz28ye0dhgt4uet48 Montevideo 0 14504 358025 352491 2017-11-18T20:12:17Z CommonsDelinker 173 Replacing Montevideo_Department_Coa.png with [[File:Coat_of_arms_of_Montevideo_Department.png]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]:). wikitext text/x-wiki [[File:Montevideo Panorama.jpg|550px|center]] <br /> [[File:Coat of arms of Montevideo Department.png|right|140px]] '''Montevideo''' hè a capitale di l'[[Uruguai]]. Tene circa 1.350.000 abitanti. == Cità gemelle == Montevideo hè gemellata incù: * [[File:Flag of Spain.svg|20px]] [[Barcelona]], [[Spagna]] * [[File:Flag of Colombia.svg|20px]] [[Bogotà]], [[Colombia]] * [[File:Flag of Argentina.svg|border|20px]] [[Buenos Aires]], [[Argentina]] * [[File:Flag of Spain.svg|20px]] [[Cádiz]], [[Spagna]] * [[File:Flag of Brazil.svg|20px]] [[Curitiba]], [[Brasile]] * [[File:Flag of Argentina.svg|border|20px]] [[La Plata]], [[Argentina]] * [[File:Flag of Spain.svg|20px]] [[Madridi]], [[Spagna]] * [[File:Flag of the United States.svg|20px]] [[Miami]], [[Stati Uniti d'America]] * [[File:Flag of the United States.svg|20px]] [[Montevideo ( Minnesota)|Montevideo]], [[Stati Uniti d'America]] * [[File:Flag of the People's Republic of China.svg|20px]] [[Qingdao]], [[Cina]] * [[File:Flag of Canada.svg|border|20px]] [[Quebec (cità)|Quebec]], [[Canadà]] * [[File:Flag of Argentina.svg|border|20px]] [[Rosario]], [[Argentina]] * [[File:Flag of Russia.svg|border|.svg|20px]] [[San Pietruburgu]], [[Russia]] ==Da vede dinò== *[[Eduardo Galeano]] == Ligami esterni == * [http://www.montevideo.gub.uy/ Situ istituzionale] [[Categoria:Uruguay]] prca1dyvg6rwixlr8p5uzxtlkstd6ar Miami 0 14505 374328 374245 2021-07-05T10:27:19Z 37.165.68.98 wikitext text/x-wiki [[File:Mouth of Miami River 20100211.jpg|275px|thumb|right|Fiume di Miami (''Miami River'')]] '''Miami''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], situata in a [[cuntea di Miami-Dade]] in u statu di a [[Florida]]. Tene 404.048 abitanti (5.400.000 a cità metrupulitana). 8apk8gcyiytjqipxcexfmmn5s4yk7ce Vitacura 0 14506 335037 326067 2014-03-23T15:11:41Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Vitacura''' hé una cità di u [[Cile]], incù 81.499 abitanti ([[2002]]). == Ligami == * [http://www.vitacura.cl Vitacura] [[Categoria:Cile]] 890uyr2cvi8skuw5b93sahfjkdjzzq1 Chillán 0 14507 332035 326068 2014-03-23T14:11:17Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Chillán''' hé una cità di u [[Cile]], incù 161.953 abitanti ([[2002]]). == Ligami == * [http://www.municipalidadchillan.cl Municipalidad de Chillán] * [http://www.termaschillan.cl Termas de Chillán] * [http://www.termasdechillan.com Termas de Chillán & Valle Las Trancas] * [http://www.descubrechile.cl/region/bio_bio/chillan DescubreChile.cl - Touristic Info about Chillán] [[Categoria:Cile]] ornkjpvft096ntzdalxf58vwys4f4i5 Talcahuano 0 14508 334567 326069 2014-03-23T15:02:17Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[file:Escudo de Talcahuano.svg|right|170px]] '''Talcahuano''' hé una cità di u [[Cile]], incù 171.383 abitanti ([[2002]]). == Vede ancu == * [[Gran Concepción]] == Ligami == *http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Talcahuano * [http://www.talcahuano.cl Talcahuano.cl] * [http://thno.info thno.info] * [http://www.asmar.cl/ast_tal.html ASMAR - Astillero de Talcahuano] [[File:Panoramica Talcahuano.jpg|thumb|600px|left|Talcahuano]] [[Categoria:Cile]] 61gzl1ewftiti8tnfgvag6wu81p29lh San Pedro de la Paz 0 14509 377399 334260 2021-10-09T13:58:48Z 146.198.9.31 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''San Pedro de la Paz''' hé una cità di u [[Cile]], incù 80.447 abitanti ([[2002]]). == Vede ancu == * [[Gran Concepción]] == Ligami == * [http://www.sanpedrodelapaz.cl San Pedro de la Paz.cl] [[Categoria:Cile]] 8nx6645ebh8c26n4uk2po66lkdkro9f Bogotà 0 14510 369635 365301 2020-12-13T06:31:39Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Panorama van bogota.jpg|center|600px]] [[File:Bogota (escudo).svg|140px|right]] '''Bogotà''' (in spagnolu: ''Bogotá'') hè a capitale di a [[Colombia]]. Tene circa 6.778.691 abitanti. [[Categoria:America di u Sudu]] q7uhoshfr1u42vgxroc6vhpouti7vx7 Cristina Fernández de Kirchner 0 14511 347436 283316 2015-07-02T09:48:02Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Cristina Fernández de Kirchner''' hè una [[pulitica|puliticante]] nata à La Plata u 19 frivaghju di u 1953. Dapoi u 10 di dicembre di u 2007 hè u 55esimu presidente di a Republica [[Argentina]]. [[categoria:Argentina]] 48gei2yvrt87ytrcouhkjvujghn31xc Václav Havel 0 14512 363097 360685 2019-07-17T15:06:40Z Jun Misugi 295 ligami wikitext text/x-wiki [[File:Vaclav Havel IMF.jpg|thumb|Václav Havel]] '''Václav Havel''' ([[Praga]], 5 uttrove di u 1936 – [[Hrádeček]], 18 dicembre di u 2011) hè statu unu [[littiratura|scrivanu]] è [[pulitica|omu politicu]] [[Cecchìa|ceccu]]. Hè statu l'ultimu presidente di a Ceccusluvacchia è u prima presidente di a [[Cechia|Republica Cecca]]. [[File:Národní třída (2010).jpg|thumb|left|Václav Havel (2010)]] [[categoria:Ceccu|Havel, Václav]] [[categoria:Littiratura|Havel, Václav]] [[Categoria:Puliticante|Havel, Václav]] nkm0391pk80yuviytzv5di43ipbe3az Humphry Davy 0 14513 348685 332745 2015-07-06T08:41:14Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:Sir Humphry Davy.jpg|thumb|right| Humphry Davy]] Sir '''Humphry Davy''' ([[Penzance]], 17 [[dicembre]] di u 1778 – [[Ginevra]], 29 [[maghju]] di u 1829) hè statu un [[chimicu]] [[Gran Britagna|inglese]]. [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Chimica]] eyj3h42jupwgcmll7g4jgdqlfi44onb Tarnobrzeg 0 14514 371445 365877 2021-01-05T05:35:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:2014 Tarnobrzeg, Zamek Tarnowskich 01.JPG|thumb|150px|Dzików]] [[File:POL Tarnobrzeg COA.svg|thumb|150px|Stemma Tarnobrzeg]] '''Tarnobrzeg''' hè una cità di a [[Polonia]]. Ci sò 48 049 abitanti (2014). [[Categoria:Polonia]] 7vfl0s9wmawi16grd30bs6a9rnkj9g7 Jackson (Mississippi) 0 14515 327488 326074 2013-03-11T09:36:45Z Legobot 6611 [[M:User:Addbot|Bot:]] Migrating 1 interwiki links, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q28198]] [[M:User:Addbot/WDS|(translate me)]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:JacksonMS Downtown Panorama.jpg|left|thumb|280px]] '''Jackson''' hè una cità di i [[Stati Uniti d'America]] capitale di u [[Mississippi]]. Tene una populazione di 184.256 abitanti (2000). == Geografia == A zona uraria di Jackson hè sei ore à l'uvestu di u meridianu di Greenwich. b0ettsxzce1qzz4wiyrdi2sxf6a1kjr Jackson 0 14516 283821 283699 2011-12-24T16:49:29Z Xqbot 1764 Robot : répare double redirection à [[Jackson (Mississippi)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Jackson (Mississippi)]] 7rqlbobo7g5mabnghiwducqla56wkwa Jackson (Mississipi) 0 14517 283702 2011-12-22T17:01:41Z Franjklogos 2883 hà mossu [[Jackson (Mississipi)]] à [[Jackson (Mississippi)]]: aviu sbagliatu... wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Jackson (Mississippi)]] 7rqlbobo7g5mabnghiwducqla56wkwa Joan Miró 0 14518 376901 376900 2021-09-08T21:15:19Z Jun Misugi 295 + cat wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:Portrait of Joan Miro, Barcelona 1935 June 13.jpg|thumb|right|Joan Miró i Ferrà]] ''' Joan Miró ''' (di quale u nome cumpletu era '''Joan Miró i Ferrà'''), hè natu in [[Barcellona]] in u [[25 d'aprile]] di u [[1893]]. Hè statu un [[pittore]], [[scultura|scultore]] è ceramistu [[Spagna|spagnolu]] d'urighjine [[Catalogna|catalana]], consideratu unu di i più grandi rapresentanti di u [[surrealisimu]]. Joan Miró hè mortu à [[Palma di Maiorca]], u [[25 di dicembre]] di u [[1983]]. == Opere principali == * ''Natura morta del sabatot'' (1937) === Galleria === <gallery> Image:Barcelona.Miro.Dona.i.Ocell.jpg|Donna è acellu (1982) Image:Hakone open air museum (10).jpg|Hakone Image:MNCARS Patio Escultura Miro.JPG|opera a u Museu Reina Sofia </gallery> [[Categoria:Pittore|Miró, Joan]] [[Categoria:Catalanu|Miró, Joan]] [[Categoria:Spagnolu|Miró, Joan]] [[Categoria:Biugrafia]] n4apfvqlyezm93nsdazikxh54vavz79 Monte Falu 0 14520 284175 2011-12-29T11:03:19Z Ruglianese-esiliatu 3734 hà mossu [[Monte Falu]] à [[Capu Falu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Capu Falu]] mbrs4aa3q3yo0c880pie1p4jgq8uw0l Monti Alcudina 0 14521 336269 304727 2014-05-08T15:39:54Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Alcùdina]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Alcùdina]] s79cy8ispkw3u875hntkm0zhqnaemdj Punta di l’Oriente 0 14522 301101 284838 2012-07-30T15:19:32Z Ruglianese-esiliatu 3734 Reindirizzamentu à [[Punta di l’Uriente]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Punta di l’Uriente]] te4wuhyrwa2birs92kj35qzs9fxzjrz Monte Renosu 0 14523 336284 304731 2014-05-09T17:08:31Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Monti Rinosu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Monti Rinosu]] k274tqg55e6d2b46rij00g9ap6rguqp Motörhead 0 14524 371660 365997 2021-01-22T10:30:52Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Motorhead]] à [[Motörhead]] wikitext text/x-wiki [[File:Motorhead-03.jpg|thumb|300px|Motörhead live in 2005]] I '''Motörhead''' sò un gruppu di [[rock]] [[Gran Britagna|britannicu]] chì hè statu creatu à [[Londra]] in u 1975. == Opere == * ''Motörhead'' (1977) * ''Overkill'' (1979) * ''Bomber'' (1979) * ''Ace of Spades'' (1980) * ''Iron Fist'' (1982) * ''Another Perfect Day'' (1983) * ''Orgasmatron'' (1986) * ''Rock 'n' Roll'' (1987) * ''1916'' (1991) * ''March ör Die'' (1992) * ''Bastards'' (1993) * ''Sacrifice'' (1995) * ''Overnight Sensation'' (1996) * ''Snake Bite Love'' (1998) * ''We Are Motörhead'' (2000) * ''Hammered'' (2002) * ''Inferno'' (2004) * ''Kiss of Death'' (2006) * ''Motörizer'' (2008) * ''The Wörld Is Yours'' (2011) * ''Aftershock'' (2013) * ''Bad Magic'' (2015) == Dischi dal vivu == * ''No Sleep 'til Hammersmith'' (1981) * ''Nö Sleep at All'' (1988) * ''Everything Louder Than Everyone Else'' (1999) * ''Live at Brixton Academy'' (2003) * ''Better Motörhead Than Dead - Live at Hammersmith'' (2007) == Ligami == * [http://www.imotorhead.com iMotorhead.com] [[Categoria:Gruppu di rock]] [[Categoria:Musica]] 61t9uhrtlqcrp3ecc4dwr4tc74zwg18 La Baronia de Rialb 0 14525 343521 332962 2015-05-08T20:11:16Z Magioladitis 2824 /* Liami esterni */All info is kept in Wikidata, removed: {{Link FA|ca}} using [[Project:AWB|AWB]] (10904) wikitext text/x-wiki {{cumuna spagnola|cumuna=La Baronia de Rialb | blasone=Escut de la Baronia de Rialb.svg | nomeOfficiale=La Baronia de Rialb | sigluCumunità=[[Catalunia]] | sigluPruvincia=Lleida | altitudine=747 | superficia=145,03 | pupulazione=256 | annu=2011 | densita=1,77 | merre=Pere Prat Torra | posta=25747 | telefunu=973 | istat= | abitanti=''Rialpenc'' in [[lingua catalana|catalanu]]. | patrone= | festa= | situ=http://www.baroniarialb.cat/ | carta=Pantà_rialb_primavera_09.jpg }} '''La Baronia de Rialnb''' hè una [[cumuna]] [[Spagna|spagnola]] di a pruvincia di Lleida, in a cumunità autonoma di [[Catalogna]]. Ci sò 256 abitanti (2011). == Liami esterni == * [http://www.baroniarialb.cat/ Situ officiale] [[Categoria:Spagna]] 9ckng9gim6foax4qa6699c9qjrz3b2n Capu à u Vardatu 0 14526 336358 330888 2014-05-11T12:49:13Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Capu à u Pardatu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Capu à u Pardatu]] 5eu0dvazqy8vdgohhsqsom5o6ck5p8p Judy Garland 0 14528 376285 374714 2021-08-23T10:45:29Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Judy Garland in The Wizard of Oz trailer 2.jpg|thumb|200px]] '''Judy Garland''' (à l'origine '''Frances Ethel Gumm'''; * [[10 di ghjugnu]] [[1922]]; † [[22 di ghjugnu]] [[1969]]) fù un'[[cinemà|attrice]], [[cantu|cantante]] è [[cinemà|produttrice cinematografica]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] ==Link== *[http://www.encyclopedia.com/doc/1E1-GarlandJ.html Judy Garland at HighBeam] *[http://www.jgdb.com The Judy Garland Database] *[http://www.thejudyroom.com The Judy Room] *[http://www.judy-garland.org/discography/index.html The Judy Garland Online Discography] *[http://judygarlandmuseum.com/ The Judy Garland Birthplace and Museum in Grand Rapids, MN] *[http://www.judygarlandclub.org The Judy Garland Club: established 1963; official international Club supported by Judy during her lifetime] * [http://rainbowz.deltacomm.com/ Judy Garland - The Live Performances] * [http://www.pbs.org/wnet/americanmasters/database/garland_j.html Judy Garland: By Myself - American Masters special] [[Categoria:Attrice|Garland, Judy]] [[Categoria:Americana|Garland, Judy]] [[Categoria:Biugrafia]] ds2r67kqfbpybrj9rs20zxo77ghw78z U Monte Pianu Maiò 0 14533 284835 2012-01-04T20:50:02Z Ruglianese-esiliatu 3734 hà mossu [[U Monte Pianu Maiò]] à [[Monte Pianu Maiò]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Monte Pianu Maiò]] pk94igo3fop7bwuxf11gdkp71ujw3kg Categoria:Monti di Corsica 14 14534 362115 284841 2019-05-08T12:54:22Z Jumpy01 11155 categurie wikitext text/x-wiki Questa pàgina hè un elencu di e muntagne corse. [[Categoria:Corsica]] [[Categoria:Giugrafia]] 8xy6rnukns19w0fpypomgaci6kyl8xe Poltu Torra 0 14535 284876 2012-01-05T13:54:20Z Felisopus 598 hà mossu [[Poltu Torra]] à [[Posthudorra]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Posthudorra]] stvf14olbwibkvx5v4zba8tazpl97ow Providence (Rhode Island) 0 14536 334005 330552 2014-03-23T14:51:14Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[Image:View from Providence Place, Providence RI.jpg|thumb|right|250px]] '''Providence''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], capitale di u Statu di [[Rhode Island]]. Tene 172.459 abitanti ([[2007]]). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] o25dw08godmmaizvdn4dvcbzcp7os9z Cheyenne (Wyoming) 0 14539 332030 326080 2014-03-23T14:11:09Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:WYMap-doton-Cheyenne.PNG|thumb|right|200px|Pusizzione di Cheyenne in Wyoming]] [[File:Cheyenne capitol.jpg|thumb|right|200px|Cheyenne]] '''Cheyenne''' hè una cità di i [[Stati Uniti d'America]], capitale di u Statu di u [[Wyoming]]. Tene 57.618 abitanti ([[2010]]). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] sj2rsf969wxeg42elzrlmasjpn4rmsl Sigur Rós 0 14542 369526 366004 2020-11-28T16:38:21Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} '''Sigur Rós''' hè un gruppu musicale [[post-rock]] [[Islanda|islandese]] chì hè statu furmatu in u 1994 in [[Reykjavík]] è hè oghje sempre attivu. U gruppu era furmatu à u principiu da u cantadore Jónsi Birgisson, da Ágúst Ævar Gunnarsson è da Georg Hólm, pocu tempu dopu si aghjunse à a battera Orri Páll Dýrason. ==Discugrafia== ===Album=== *[[1999]] - ''Von'' *[[2001]] - ''Ágætis byrjun'' *[[2002]] - ''( )'' (Senza titulu) *[[2005]] - ''Takk'' *[[2006]] - ''Heima e Hvarf-Heim'' *[[2008]] - ''Með suð í eyrum við spilum endalaust'' *[[2011]] - ''Inni'' *[[2012]] - ''Valtari'' *[[2013]] - ''Kveikur'' [[Categoria:Gruppu di rock]] gnoub1ho7lcmuhwqr0n654ymsav9lgg Björk 0 14548 340187 340186 2014-12-14T10:09:28Z KnudW 7106 Annullata la modifica 340186 di [[Special:Contributions/New Devil Family|New Devil Family]] ([[User talk:New Devil Family|discussione]]), exit copyvio picture wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} '''Björk Guðmundsdóttir''' più cunnisciuta cume '''Björk''' ([[Reykjavík]], 13 [[nuvembre]] 1965) hè una cantatrice islandese. Dopu à avè avutu u successu incù u gruppu di i [[Sugarcubes]] hà principiatu una carriera di sulista. ==Discugrafia== ===Album=== * [[1977]] - ''[[Björk (album)|Björk]]'' * [[1990]] - ''[[Gling-Gló]]'' * [[1993]] - ''[[Debut (Björk)|Debut]]'' * [[1995]] - ''[[Post (album)|Post]]'' * [[1997]] - ''[[Telegram (Björk)|Telegram]]'' * [[1997]] - ''[[Homogenic]]'' * [[2000]] - ''[[SelmaSongs]]'' * [[2001]] - ''[[Vespertine]]'' * [[2002]] - ''[[Greatest Hits (Björk)|Greatest Hits]]'' * [[2002]] - ''[[Family Tree (Björk)|Family Tree]]'' * [[2003]] - ''[[Live Box]]'' * [[2004]] - ''[[Medúlla]]'' * [[2005]] - ''[[Drawing Restraint 9 (album)|Drawing Restraint 9]]'' * [[2006]] - ''[[Surrounded Box]]'' * [[2007]] - ''[[Volta (album)|Volta]]'' * [[2009]] - ''[[Voltaïc]]'' * [[2011]] - ''[[Biophilia]]'' ===Singuli=== * [[1993]] - ''[[Human Behaviour]]'' * [[1993]] - ''[[Venus as a Boy]]'' * [[1993]] - ''[[Play Dead (Björk)|Play Dead]]'' * [[1993]] - ''[[Big Time Sensuality]]'' * [[1994]] - ''[[Violently Happy]]'' * [[1995]] - ''[[Army of Me]]'' * [[1995]] - ''[[Isobel]]'' * [[1995]] - ''[[It's Oh So Quiet]]'' * [[1996]] - ''[[Hyper-Ballad]]'' * [[1996]] - ''[[Possibly Maybe]]'' * [[1997]] - ''[[I Miss You (Björk)|I Miss You]]'' * [[1997]] - ''[[Jóga]]'' * [[1997]] - ''[[Bachelorette]]'' * [[1998]] - ''[[Hunter (Björk)|Hunter]]'' * [[1998]] - ''[[Alarm Call]]'' * [[1999]] - ''[[All Is Full of Love]]'' * [[2001]] - ''[[Hidden Place]]'' * [[2001]] - ''[[Pagan Poetry]]'' * [[2002]] - ''[[Cocoon (Björk)|Cocoon]]'' * [[2002]] - ''[[It's In Our Hands]]'' * [[2004]] - ''[[Oceania (Björk)|Oceania]]'' * [[2004]] - ''[[Who Is It (Björk)|Who Is It]]'' * [[2005]] - ''[[Triumph of a Heart]]'' * [[2005]] - ''[[Where Is the Line]]'' * [[2007]] - ''[[Earth Intruders]]'' * [[2007]] - ''[[Innocence (Björk)|Innocence]]'' * [[2008]] - ''[[Declare Independence]]'' * [[2008]] - ''[[Wanderlust (Björk)|Wanderlust]]'' * [[2008]] - ''[[The Dull Flame of Desire]]'' * [[2008]] - ''[[Náttúra]]'' * [[2010]] - ''[[The Comet Song]]'' * [[2011]] - ''[[Crystalline]]'' 7q49ybedq0znmwcuyuf94k9wm1dvk4c Sugarcubes 0 14549 285506 285505 2012-01-17T10:45:53Z Franjklogos 2883 wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} I '''Sugarcubes''' sò un gruppu di [[rock]] alternativu [[Islanda|islandese]] chì hè statu furmatu in u 1986 in [[Reykjavík]] è attivu finu à u [[1992]]. U gruppu era furmatu da a cantatrice [[Björk|Björk Guðmundsdóttir]], u so maritu Þór Eldon, u cantadore Einar Örn Benediktsson, u bassu Bragi Ólafsson, u batterista Sigtryggur Baldursson è u tasterista Friðrik Erlingson (prestu scambiatu incù Einar Melax). ==Discugrafia== {| class="wikitable" !Annu !Album !width="40"|<small>[[UK Albums Chart|UK]]</small> !width="40"|<small>[[RPM (magazine)|CAN]]</small> !width="40"|<small>[[Swedish Recording Industry Association|SWE]]</small> !width="40"|<small>[[Billboard 200|U.S.]]</small> !Altre nutizie |- |[[1988]] |''[[Life's Too Good]]'' |align="center"|14 |align="center"|59 |align="center"|48 |align="center"|54 | |- |[[1989]] |''[[Here Today, Tomorrow, Next Week!]]'' |align="center"|15 |align="center"|- |align="center"|- |align="center"|70 |Pubblicatu dinù in versione islandese incù u titolu ''Illur Arfur''. |- |[[1992]] |''[[Stick Around for Joy]]'' |align="center"|16 |align="center"|76 |align="center"|- |align="center"|95 | |- |1992 |''[[It's-It]]'' |align="center"|- |align="center"|- |align="center"|- |align="center"|- |Antulogia di [[remix]]es |- |[[1998]] |''[[The Great Crossover Potential]]'' |align="center"|161 |align="center"|- |align="center"|- |align="center"|- |Raccolta |- |} gl1yzs2p8vy9dn8x03pc64pgmx2oc3d Erasmu da Rotterdam 0 14550 376467 336960 2021-08-30T11:11:43Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:Hans_Holbein_d._J._-_Erasmus_-_Louvre.jpg|thumb|right|200px|Erasmu da Rotterdam, ritrattu di [[Hans Holbein u ghjovanu]]]] Filosofu è teologu, natu in [[Rotterdam]] u 27 d'uttobre di u 1466 è mortu in [[Basilea]] u 12 lugliu di u 1536. U so veru nome era '''Geert Geertsz'''. == Biugrafia == In u 1506 hà pigliatu u diploma di [[teulogia]] à l'[[Università di Turinu]].<br /> Hè statu dinù traduttore d'assai testi grechi è latini. == Opere principali == * Elogiu di a fullia (''Stultitiae Laus'', 1511) * Manuale du u suldatu cristianu (''Enchiridion militis christiani'') * ''Iulius exclusus a coelo''. Opera sarcastica chì raconta di l'opostolu [[Simon-Pietru]] chì difende à u Papa [[Giulio II]] d'entre in [[Paradisu]]. == Bibliografia == * Pep Mayolas, "Erasme i la construcció catalana d'Espanya", Barcelona, Llibres de l'Índex, 2014 [[Categoria:Filosofu|Erasmu da Rotterdam]] [[Categoria:Biugrafia]] hzkzc2uy7z56mmzcyof9h867gv33okg David Bowie 0 14555 377672 377058 2021-11-03T23:13:53Z Kotkan lusija 18490 wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[Image:David Bowie (1987).jpg|thumb|225px|David Bowie (1987)]] '''David Bowie''', nome d'arte di '''David Robert Jones''' (natu in u quartiere di [[Brixton]], [[Londra]], [[8 di ghjennaghju]] [[1947]] – mortu in [[New York]], [[10 di ghjennaghju]] [[2016]]), hè statu un [[musicante]] è ancu [[cinemà|attore]] [[Regnu Unitu|inglese]]. == Biugrafia == Dopu avè avutu un grande successu cume [[cantu|cantadore]] solistu, à a mità di l'anni 1970 hà principiatu a carriera d'attore incù filmi chì ani avutu un bon sucessu palisendu u so talentu poliedricu. == Discugrafìa == === Albumi === *1967 - ''David Bowie'' *1969 - ''Space Oddity'' *1970 - ''The Man Who Sold the World'' *1971 - ''Hunky Dory'' *1972 - ''The Rise And Fall Of Ziggy Stardust And The Spiders From Mars'' *1973 - ''Aladdin Sane'' *1973 - ''Pin-Ups'' raccolta di cover *1974 - ''Diamond Dogs'' *1975 - ''Young Americans'' *1976 - ''Station to Station'' *1977 - ''Low'' *1977 - ''"Heroes"'' *1979 - ''Lodger'' *1980 - ''Scary Monsters (and Super Creeps)'' *1983 - ''Let's Dance'' *1984 - ''Tonight'' *1987 - ''Never Let Me Down'' *1993 - ''Black Tie White Noise'' *1993 - ''The Buddha of Suburbia'' *1995 - ''1.Outside'' *1997 - ''Earthling'' *1999 - ''hours...'' *[[2002]] - ''Heathen'' *[[2003]] - ''Reality'' *[[2013]] - ''The Next Day'' *[[2016]] - ''Blackstar'' ==Tin Machine== * 1989 - Tin Machine * 1991 - Tin Machine II ==Filmugrafia== ===Attore di sinemà=== *''The Man Who Fell on Earth'' (1976), di Nicolas Roeg *''Schöner Gigolo, Armer Gigolo'' (1979), di David Hemmings *''Christiane F.: Wir Kinder vom Bahnhof Zoo'' (1981), d'Ulrich Edel *''The Hunger'' (1983), di Tony Scott *''Merry Christmas Mr. Lawrence'' (1985), di Nagisa Oshima *''Yellowbeard'' (1983), di Mel Damski *''Jazzin' For Blue Jean'' (1984), di Julien Temple *''Into The Night'' (1985), di John Landis *''Absolute Beginners'' (1986), di Julien Temple *''Labyrinth'' (1986), di Jim Henson *''The Last Temptation of Christ'' (1988), di Martin Scorsese *''The Linguini Incident'' (1991), di Richard Shepard *''Twin Peaks - Fire Walks with Me'' (1992), di David Lynch *''Basquiat'' (1996), di Julian Schnabel *''Il mio West'' (1998), di Giovanni Veronesi *''Everybody Loves Sunshine'' (1999), d'Andrew Goth *''Mr. Rice's Secret'' ([[2000]]), di Nicholas Kendall *''Zoolander'' ([[2001]]), di Ben Stiller *''The Prestige'' ([[2006]]), di Christopher Nolan *''Bandslam - High School Band'' ([[2009]]), di Todd Graff ===Documentari=== *''Ziggy Stardust and the Spiders from Mars'' (1973) *''Cracked Actor'' (1974) ([[BBC]]) *''Group Madness'' (1983) *''Cool Cats: Twenty-Five Years of Rock 'N' Roll Style'' (1983) *''Queen: The Magic Years'' (1987) *''Imagine: John Lennon'' (1988) *''Superstar: The Life and Times of Andy Warhol'' (1990) *''Travelling Light'' (1992) *''Inspirations'' (1997) *''Lou Reed: Rock and Roll Heart'' (1998) *''Mayor of the Sunset Strip'' (2003) ===Voce chi parla=== *''Omikron: The Nomad Soul'' (1999), di David Cage - Videoghjocu *''The Snowman'' (1982), di Dianne Jackson - filmu d'animazzione ===Attore di a televisione=== *''Theatre 625'': The Pistol Shot (1968) - serie TV *''Baal'' (1982), d'Alan Clarke - filmu TV *''The Hunger'' (1997) - serie TV, da u 1999 à u 2000 ===Attore micca protagunista=== *''The Virgin Soldiers'' ([[Regnu Unitu]] 1969), di John Dexter *''Yellowbeard'' ([[Stati Uniti d'America|Stati Uniti]], 1983), di Mel Damski [[Categoria:Musicante|Bowie, David]] [[Categoria:Britannicu|Bowie, David]] [[Categoria:Biugrafia]] nch00u501smjyjqapjbclk8t0ptta19 R.E.M. 0 14556 365904 365683 2020-04-05T10:08:10Z 46.193.168.200 wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:Padova REM concert July 22 2003 blue.jpg|thumb|300px|right|I R.E.M. à [[Paduva]]]] I '''R.E.M.''' (in [[lingua inglese|inglese]]: [[Alfabetu funeticu internaziunali|/ˈɑːɹ iː ɛm/]]) sò un gruppu di rock [[Stati Uniti d'America|americanu]], creatu u 5 d'aprile [[1980]] à [[Athens (Georgia)|Athens]] in [[Georgia (Stati Uniti d'America)|Georgia]]. U gruppu hè furmatu da ''Michael Stipe'' (cantadore è personalità principale), ''Peter Buck'' (chitarista), ''Mike Mills'' (bassista) è ''Bill Berry'' (batterista). ==Discografia== === Album === {| width="0%" |- valign="top" | width="50%" | *[[1982]] - ''[[Chronic Town]]'' *[[1983]] - ''[[Murmur]]'' *[[1984]] - ''[[Reckoning]]'' *[[1985]] - ''[[Fables of the Reconstruction]]'' *[[1986]] - ''[[Lifes Rich Pageant]]'' *[[1987]] - ''[[Document (album)|Document]]'' *[[1987]] - ''[[Dead Letter Office]]'' *[[1988]] - ''[[Eponymous]]'' *[[1988]] - ''[[Green (album)|Green]]'' *[[1991]] - ''[[Out of Time]]'' *[[1991]] - ''[[The Best of R.E.M.]]'' *[[1992]] - ''[[Automatic for the People]]'' | width="50%" | *[[1994]] - ''[[Monster (album)|Monster]]'' *[[1994]] - ''[[Singles Collected]]'' *[[1996]] - ''[[New Adventures in Hi-Fi]]'' *[[1997]] - ''[[In The Attic]]'' *[[1998]] - ''[[Up (R.E.M.)|Up]]'' *[[2001]] - ''[[Reveal]]'' *[[2003]] - ''[[In Time: The Best of R.E.M. 1988-2003]]'' *[[2004]] - ''[[Around the Sun]]'' *[[2006]] - ''[[And I Feel Fine: The Best of the I.R.S. Years 1982-1987]]'' *[[2007]] - ''[[R.E.M. Live]]'' *[[2008]] - ''[[Accelerate]]'' *[[2011]] - ''[[Collapse into Now]]'' |} === Singuli=== {| width="0%" |- valign="top" | width="50%" | *[[1981]] - ''[[Radio Free Europe (canzona)|Radio Free Europe]]'' *[[1983]] - ''[[Talk About the Passion]]'' *[[1984]] - ''[[So. Central Rain (I'm Sorry)]]'' *[[1984]] - ''[[(Don't Go Back To) Rockville]]'' *[[1985]] - ''[[Can't Get There from Here (canzona)|Can't Get There From Here]]'' *[[1985]] - ''[[Driver 8]]'' *[[1985]] - ''[[Wendell Gee]]'' *[[1986]] - ''[[Fall On Me]]'' *[[1986]] - ''[[Superman (R.E.M.)|Superman]]'' *[[1987]] - ''[[The One I Love]]'' *[[1988]] - ''[[It's the End of the World as We Know It (And I Feel Fine)]]'' *[[1988]] - ''[[Finest Worksong]]'' *[[1988]] - ''[[Orange Crush]]'' *[[1989]] - ''[[Stand (canson)|Stand]]'' *[[1989]] - ''[[Pop Song '89]]'' *[[1989]] - ''[[Get Up]]'' *[[1991]] - ''[[Losing My Religion]]'' *[[1991]] - ''[[Shiny Happy People]]'' *[[1991]] - ''[[Near Wild Heaven]]'' *[[1991]] - ''[[Radio Song]]'' *[[1992]] - ''[[Drive (canson)|Drive]]'' *[[1992]] - ''[[Man on the Moon (canson)|Man on the Moon]]'' *[[1993]] - ''[[The Sidewinder Sleeps Tonite]]'' *[[1993]] - ''[[Everybody Hurts]]'' *[[1993]] - ''[[Nightswimming]]'' *[[1993]] - ''[[Find the River]]'' | width="50%" | *[[1994]] - ''[[What's the Frequency, Kenneth?]]'' *[[1994]] - ''[[Bang and Blame]]'' *[[1995]] - ''[[Crush With the Eyeliner]]'' *[[1995]] - ''[[Strange Currencies]]'' *[[1995]] - ''[[Tongue]]'' *[[1996]] - ''[[E-Bow the Letter]]'' *[[1996]] - ''[[Bittersweet Me]]'' *[[1997]] - ''[[Electrolite]]'' *[[1997]] - ''[[How the West Was Won and Where It Got Us]]'' *[[1998]] - ''[[Daysleeper]]'' *[[1998]] - ''[[Lotus (canson)|Lotus]]'' *[[1999]] - ''[[At My Most Beautiful]]'' *[[1999]] - ''[[Suspicion (canson)|Suspicion]]'' *[[1999]] - ''[[The Great Beyond]]'' *[[2001]] - ''[[Imitation of Life (canson)|Imitation of Life]]'' *[[2001]] - ''[[All the Way to Reno (You're Gonna Be a Star)]]'' *[[2001]] - ''[[I'll Take the Rain]]'' *[[2003]] - ''[[Bad Day (R.E.M.)|Bad Day]]'' *[[2003]] - ''[[Animal (R.E.M.)|Animal]]'' *[[2004]] - ''[[Leaving New York]]'' *[[2004]] - ''[[Aftermath (R.E.M.)|Aftermath]]'' *[[2005]] - ''[[Electron Blue]]'' *[[2005]] - ''[[Wanderlust]]'' *[[2008]] - ''[[Supernatural Superserious]]'' *[[2008]] - ''[[Hollow Man (canson)|Hollow Man]]'' *[[2008]] - ''[[Man-Sized Wreath]]'' |} [[Categoria:Gruppu di rock]] pyutce9y9z8yjdi2t1tb3sca07fvxd3 Giulio II 0 14557 332639 326502 2014-03-23T14:23:30Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:Raffael 083.jpg|thumb|200px|right|Giulio II.]] '''Giulio II''', natu '''Giuliano della Rovere''' ([[Albisola Superiore|Albisola]], 5 dicembre 1443 – [[Roma]], 21 [[fevraghju]] 1513), hè statu u 216u papa di a [[Ghjesgia cattolica]] da u 1503 à so morte. Cunnisciutu cume "u Papa soldatu" o "u Papa terribile", hè unu di i più famosi papi di a [[Rinascenza]]. [[Categoria:Papa]] azy3lhbxhfdhbn7arrb1wcw325c1znz Casteddu Saldu 0 14559 286107 2012-01-27T12:28:33Z Felisopus 598 hà mossu [[Casteddu Saldu]] à [[Caltheddu]]: Vero nome locale. wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Caltheddu]] 970deif3kxyy3921jp8aclfqoezxpz9 Yes 0 14563 377358 371664 2021-10-03T14:58:30Z Niegodzisie 15744 /* Album */ wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} '''Yes''' hè un gruppu musicale [[rock]] progressivu [[Gran Bretagna|britannicu]], creatu in u 1968. U gruppu hà scambiatu a so furmazzione assai volte: Jon Anderson (cantadore) è Chris Squire ([[bassu]]) sò i membri uriginali; a furmazzione oghjinca aghjunghje dinù Steve Howe ([[chitarra]]), Rick Wakeman ([[tastiere]]) è Alan White ([[batteria]]). ==Album== * 1970 - ''Time and a Word'' (Atlantic Records) * 1971 - ''The Yes Album'' (Atlantic Records) * 1971 - ''Fragile'' (Atlantic Records) * 1972 - ''Close to the Edge'' (Atlantic Records) * 1973 - ''Tales from Topographic Oceans'' (Atlantic Records) * 1974 - ''Relayer'' (Atlantic Records) * 1977 - ''Going for the One'' (Atlantic Records) * 1978 - ''Tormato'' (Atlantic Records) * 1980 - ''Drama'' (Atlantic Records) * 1983 - ''90125'' (Atco Records) * 1987 - ''Big Generator'' (Atco Records) * 1991 - ''Union'' (Arista Records) * 1994 - ''Talk'' (Victory Records) * 1996 - ''Keys to Ascension'' (Essential records) * 1997 - ''Keys to Ascension 2'' (Essential records) * 1997 - ''Open Your Eyes'' (Eagle Records) * 1999 - ''The Ladder'' (Eagle Records) * [[2001]] - ''Magnification'' (Eagle Records) * 2011 - ''Fly from Here'' * 2014 - ''Heaven & Earth'' *2021 - ''The Quest'' ==Album live== * 1973 - ''Yessongs'' (Atlantic Records) * 1980 - ''Yesshows'' (Atlantic Records) * 1985 - ''9012Live: The Solos'' (Atco Records) * 1996 - ''Keys to Ascension'' (Essential records) * 1997 - ''Keys to Ascension 2'' (Essential records) * 1998 - ''Something's Coming'' (Pylot) * 2000 - ''House of Yes: Live from House of Blues'' (Eagle Records) * [[2005]] - ''The Word Is Live'' (Rhino Records) * 2007 - ''Live at Montreux 2003'' * 2011 - ''Union Live'' * 2011 - ''In the Present – Live from Lyon'' * 2014 - ''Songs from Tsongas'' * 2014 - ''Like It Is: Yes at the Bristol Hippodrome'' * 2015 - ''Progeny: Seven Shows from Seventy-Two'' * 2015 - ''Progeny: Highlights from Seventy-Two'' * 2015 - ''Like It Is: Yes at the Mesa Arts Center'' * 2017 - ''Topographic Drama – Live Across America'' * 2019 - ''Yes 50 Live'' * 2020 - ''The Royal Affair Tour: Live in Las Vegas'' [[Categoria:Gruppu di rock]] sv4i1qfty32ps349b5j2yk00r7aobwi Charlotte's Web (filmu di 1973) 0 14564 369789 369783 2020-12-22T13:13:02Z Jumpy01 11155 Annullate le modifiche di [[Special:Contributions/Hoon~gdwiki|Hoon~gdwiki]] ([[User talk:Hoon~gdwiki|discussione]]), riportata alla versione precedente di [[User:Kolega2357|Kolega2357]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''Charlotte's Web''''' (in corsu: ''A Tela di Charlotte''; tìtulu francese: ''Le Petit Monde de Charlotte'', corsu: "U pocu mondu di Charlotte") hè un filmu musicale americanu d'animazione è drama di l'annu [[1973]], realizatu da [[Charles August Nichols|Charles A. Nichols]] è [[Iwao Takamoto]]. E voce di i rolli principali sò state parlate da [[Debbie Reynolds]], [[Paul Lynde]], è [[Henry Gibson]]. In rolli secundarii si ponu vede [[Rex Allen]], [[Herb Vigran]], [[Don Messick]], [[Martha Scott]], [[Bob Holt]], [[Pamelyn Ferdin]], [[John Stephenson]], [[William B. White]], [[Agnes Moorehead]], [[Danny Bonaduce]], [[Dave Madden]], è [[Joan Gerber]]. [[Categoria:Filmu di l'annu 1973]] [[Categoria:Filmu d'animazione]] [[Categoria:Filmu americanu]] [[Categoria:Drama (Filmu)]] 7u2aht0kh1z6f8noa3r8hj2cy9d8esc Luigi XIV di Francia 0 14570 360584 360577 2018-12-02T16:52:41Z Jumpy01 11155 rev wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:Louis XIV of France.jpg|thumb|right|200px|Louis XIV (ritrattu di H. Rigaud)]] '''Luigi XIV di Borbone''', battezzatu ''Louis-Dieudonné'' è cugnomatu ''u Re Sole'', o ''u Grande'', era natu à [[Saint-Germain-en-Laye]] u [[5 di settembre|5 sittembre]] di u 1638.<br /> Diventa rè di [[Francia]] à 5 anni, dopu à a morte di u so babbu [[Luigi XIII di Francia|Luigi XIII]].<br /> A so mamma [[Anna d'Austria]] tene a reggenza. In u 1660 Luigi XIV si marita incù Maria Teresa, infanta di Spagna. L'annu dopu, à a morte di u primu ministru cardinale [[Jules Mazarin|Mazzarinu]], u rè annuncia chì guvernarà persunalmente è si circonda di ministri fideli à ellu. Incù u primu ministru [[Jean-Baptiste Colbert|Colbert]] riurganizeghja finanziariamente è amministrativamente u [[statu]] è sviluppa u cummerciu è l'industria. Incù [[François Michel Le Tellier de Louvois|Louvois]] riforma l'armata. Hà fattu costruisce u [[palazzu di Versaglia]]. More à [[Versaglia]] u [[1 di settembre|1u sittembre]] di u 1715, dopu à 72 anni di regnu. [[Categoria:Francesu]] bztq3zqm36sr93lt8euy3gaoy0v4ghd Template:ES-GA 10 14574 335170 286667 2014-03-23T17:59:15Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag of Galicia.svg|20px|border]] [[Galizia]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di cumunità spagnola|GA]]</noinclude> e3sndsz2m4wddaei22xtrdiwse7r78h Template:ES-LU 10 14575 335171 286668 2014-03-23T17:59:16Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Lugo (provincia).svg|20px|border]] [[Pruvincia di Lugo|Lugo]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia spagnola|SO]]</noinclude> bgzopmb350yvndf7bzsg8yj0ezcjkk7 Lugo 0 14576 344312 344311 2015-06-07T04:26:13Z Comino 9332 wikitext text/x-wiki {{cumuna spagnola|cumuna=Lugo | blasone= Escudo de Lugo 3pergamiño.svg | nomeOfficiale=Lugo | sigluCumunità= GA | sigluPruvincia= LU | altitudine= 465 | superficia= 329,78 | pupulazione= 97635 | annu=2010 | densita=296,06 | merre= Xosé Orozco | posta= 27001-27004 | telefunu= 982 | istat= | abitanti=''Lucenses'' in galiziano | patrone=[[Froilán]] | festa= [[San Froilán]], [[Arde Lucus]] | situ= http://lugo.gal/ | carta= Situacion Lugo.PNG }} '''Lugo''' (pronunciatu [[IPA|[ˈluɣo]]] in [[Lingua galiziana|galiziano]]) hè una cità di u [[Spagna|Regnu di Spagna]] di a [[Galizia]], capilocu di a pruvincia omonima, cù un numeru di 100 000 abitanti, circa 125.000 abitanti s'è si conta dinù tutta l'area metropulitana. [[File:MurallaCatedralGenial.JPG|thumb|left|Lugo.]] [[Categoria:Spagna]] rr6gbluo8ljdu2xapy03zwh89l9wu9q Carlinu Orsucci 0 14578 376276 374855 2021-08-22T20:07:46Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki '''Carlinu Orsucci''' hè un pueta è impruvisadore corsu, specialistu di u [[chjama è rispondi]]. Hè di u paese di [[Tallone]]. ==Stratti== Eccu unu strattu di u chjama è rispondi incù [[Francescu Simeoni]]: :Allora mi scuserai :A cosa hè bella sicura :Cambiu a cunversazione :Cù a bon'impruvisatura :Ma à la piaghja di e to cime :N'avemu poca primura. ==Ligami== * [http://www.youtube.com/watch?v=4YM13dibkJM Carlinu Orsucci, in un chjama è rispondi incù [[Francescu Simeoni]] di Lozzi] * [http://www.youtube.com/watch?v=ztk4Iz5Saqg Cuntrastu trà Carlinu Orsucci è [[Olivieru Ancey]] in Pianellu per a festa di a San Vincente] {{c-supranu}} [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Pueta in lingua corsa|Orsucci, Carlinu]] 5atvky6mjs1vou1anwz8lw2aty53466 Michelangelo Buonarroti 0 14584 378520 378519 2022-02-10T18:54:14Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:9CF6:A1F3:A9C3:2E3A wikitext text/x-wiki [[File:Michelangelo_Daniele_da_Volterra_(dettaglio).jpg|thumb|Ritrattu di Michelanghjulu, da Daniele da Volterra]] Michelanghjulu, chì u so veru nomu era ''Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni'' (simpliciamenti ''Michelangelo Buonarroti'', in talianu), natu u 6 di marzu 1475 à Capresi (Ripublica di Firenza) è mortu u 18 di frivaghju 1564 à Roma (Stati puntificali), hè statu un scultori, pittori, architettu, pueta è urbanistu fiurintinu di l'Alta Rinascita.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da a wikipedia in francesu.</ref> I so opari i più cunnisciuti sò univirsalamenti cunsidarati com'è i capilavori di a Rinascita : *Davidi (1504), u quali hà à longu adurnatu a facciata di u Palazzu Vechju di Firenza prima di essa trasfiritu in l'Accademia di i Beddi arti di a cità ; *A Pietà (1499), esposta in una cappedda latirali di a basilica di San Petru di Roma ; *Mosè (1515) di a cappedda di Ghjuliu II in a basilica di San Petru in Vinculi di Roma ; *U sulaghju di capu di a cappedda Sistina - pintu trà u 1508 è u 1512 ; *U Ghjudicamentu ultimu - influinzatu da l'affrescu di Melozzo da Forlì intitualtu 'Ascensioni di Cristu', rializatu trà u 1536 è u 1541 annantu à u muru di l'altari di 'ssa cappedda. Architettu, cuncipiti u domu di San Petru di Roma. A so opara hà avutu un'influenza trimenda annantu à i so cuntimpuranei, di modu chì a so " manera " di pinghja è di sculpiscia hè abbundantamenti ripresa da i rapprisintanti di ciò ch'è a parsona chjamarà u manierisimu chì pruspera in a Rinascita tardiva. Provi di l'ammirazioni ch'è li votani l'intillettuali è altri artisti in i so tempi, parechji biugrafii sò publicati da vivu. A prima hè inchjusa in U prestu, racolta da i biugrafii di l'artisti di a Rinascita, divuta à Giorgio Vasari in u 1550, a siconda emana di u so elevu, Ascanio Condivi in u 1553. Una corta biugrafia da Paolo Giovio, Michaelis Angeli Vita hè publicata in u 1527. ==Biugrafia== ===Zitiddina è ghjuvantù=== [[File:Caprese_-_Palazzo_del_Podestà.jpg|thumb|A casa nativa di Michelanghjulu in Caprese (Tuscana).]] Michelanghjulu hè natu u 6 di marzu 1475 à u casteddu di Capresi à Capresi (Tuscana) in a ripublica di Firenza. Hè u sicondu figliolu di Lodovico di Lionardo Simoni, magistratu è pudestà di Capresi è Chiusi è di Francesca di Neri di Miniato di i Sera. A famiglia volta in a so casa di Settignano vicinu à Firenza, dopu chì u babbu ebbi tarminatu u so mandatu di pudestà. In u 1481, a cunsorti di Lodovico si ni mori, lascendu lu solu incù i so cinqui ziteddi. U so babbu i piazza in balia ind'è una donna è figliola di zuccadori induva Michelanghjulu, annosu di 6 anni, ampara à sgaghjà i blocchi di petra di a cava vicina, sperienza ch'eddu ghjudicarà à l'urighjini di u so arti. Ùn riturnarà ind'è u so babbu chì à l'ità di deci anni. Andendu contru i voti di u so babbu è di i so zii, rifrattarii à l'arti, Michelanghjulu, dopu à avè studiatu vicinu à u grammaticu Francesco da Urbinu, scigliiti malgradu tuttu - grazia à u so amicu Francesco Granacci - di essa u lavuranti di Domenico Ghirlandaio pà trè anni à parta da u 1a aprili 1488. Studieghja l'affreschi di a ghjesgia Santu Spiritu di Firenza è di a ghjesgia Santa Maria di u Carminu è cupiendu quiddi di Masaccio, s'attira i ghjilusii tantu da a so abilità chì da i so rimarchi ; quist'ultimi li attirendu un pugnu di u scultori Pietro Torrigiano è caghjunendu li una frattura di u nasu chì marcarà à vita u so visu. Imprissiunatu da u so travagliu, Ghirlandaio u ricumandò à u maestru di Firenza, Larenzu di Medici, chì u piazzò in un atteddu di scultura di piena aria in i giardini di a piazza San Marcu, direttu da u scultori Bertoldo di Giovanni, elevu di Donatello. Da u 1490 à u 1492, Michelanghjulu diventa u prutettu di Larenzu ed hè cusì allughjatu in u so palazzu. Hè influinzatu da un mezu libaru chì faci evuluà i so idei annantu à l'arti è i so sintimenti annantu à a sissualità. Ammira i racolti di statui di a Grecia antica accumulati da i Medici è si prumetti di divintà scultori. Cumencia par cupià una mascara di fauna è, davanti à u risultatu, Larenzu u ricumpensa di cinqui ducati à u mesi. Annantu à i cunsigli di Politien, Michelanghjulu sculpisci un bassurilievu di a Battaglia di i Centauri è a Verghjina à a scalinata, i quali rispechjani a so grandi ammirazioni pà Donatello. Praticheghja u studiu di u corpu umanu è l'anatumia à u spidali Santu Spiritu di Firenza, versu 1490 (è dopu à Roma versu 1540), cullaburendu à l'illustrazioni di un trattatu d'anatumia incù Realdo Colombo, medicu è amicu. I corpi di Michelanghjulu sò più sottumissi à l'arti chì à u rispettu rigurosu di l'anatumia umana (allungamentu di u cannonu di i figuri è storti distinati à metta un trattu murali). Dopu à a morti di Larenzu in u 1492, Petru II di Medici - u più ghjovanu figliolu di Larenzu è u nuveddu capu di i Medici - ricusa di essa u meceniu di Michelanghjulu. Hè à quidda ebbica chì l'idei di Savonarola diventani pupulari à Firenza. U so Fucaronu di i Vanità cundanna l'artisti chì imbiddiscini i sceni riligiosi. 'Ssi idei caghjuneghjani l'espulsioni di i Medici di Firenza. Michelanghjulu, strittamenti liatu à u chjerchju di i Medici, ghjudici oppurtunu di chittà a Tuscana è stallà si mentri trè anni à Bologna ind'è u so amicu Gianfrancesco Aldobrandini. Ci rializarà i statui di santu Petrone è Santu Procule in ghjesgia San Dumenicu. Pocu dopu, Raffaele Riario, cardinali in titulu di San Giorgio al Velabro, li cheri di vena à Roma in u 1496. Sottu à a so cumandita è influinzatu da l'antichità rumana, cuncipisci dui statui : Baccu, cumandatu da u cardinali Riario è A Pietà, cumandata da u cardinali francesu Jean Bilhères di Lagraulas. ===A Pietà, u riflessu di un ideali in l'arti === [[File:Michelangelo's_Pieta_5450_cropncleaned_edit.jpg|thumb|A Pietà (1498 -1499), 174 cm x 195 cm x 69 cm, in a basilica Santu Petru, in Roma.]] Innanzi mancu i so trenta anni, Michelangelo Buonarroti (1475 -1564) hè dighjà l'autori di u Davidi è di a Pietà, dui di i più sculturi celebri di tutta a storia di l'arti. Ciò ch'eddu rializeghja in quant'è scultori disignadori, pittori è architettu pussidendu un talentu ch'eddi dimostrani l'affreschi di a Cappedda Sistina, ma ancu i sculturi munumintali di l'artistu è ancu i so criazioni architittonichi prufundamenti uriginali mosciani à chì puntu i so formi varcavani da luntanu i cunvinzioni di a so ebbica. Da a fini di 1496, è prubabilamenti insin'à u branu, u ghjovanu scultori sughjorna à Roma, è ci rializeghja u capilavoru assulutu di 'ssu periudu : a Pietà di u Vaticanu, cumandata da u Cardinali francesu Jean Bilhères di Lagraulas, chì marcò un ghjirata in a so carriera ghjà cusì lampanti. L'opara, tarminata in u 1499, suscita l'entusiasmu è Michelanghjulu si trova issatu in cima à a gloria artistica. Uttensi grazia à a so opara una grandi numata è una cunsidarazioni, à tal segnu chì a parsona pinsava chì non solu era, da luntanu, supiriori à i so cuntimpuranei (di Vinci è Raffaeddu in particulari incù qualessu eddu era in custanti cuncurrenza) ma ancu, à quiddi chì l'ani pricedutu. 'Ssa opara marca una sputica ghjirata par l'artistu, chì mentri 'ssu sughjornu à Roma, Michelanghjulu hà cambiatu d'uriintamentu è mudificatu u so approcciu esteticu. Cerca oramai l'ispirazioni in a scultura antica, ma tuttu essendu in particulari attrattu da l'accuratezza è a finezza d'esecuzioni fiurintina di u Quattrucentu. A Pietà di u Vaticanu incarna parfittamenti l'ideali ricircatu da l'artista. Hè a raghjoni pà a quali a so analisa hè primurdiali, à sapè quidda di un'unioni estrema, ma diddicata di i dui essari. A linia di u corpu di u Cristu (trè volti sciappata) sposa d'incantu quidda di u corpu di a so mamma, si scorri in i pieghi di a draparia. A Verghjina hè di un ità mori prossima da quiddu di u so figliolu inerti, è 'ssu paradossu hè spiigatu da Ascanio Condivi chì conta chì Michelanghjulu dicia à 'ssu sughjettu : " Ùn sà micca ch'è i donni|mogli casti sò, tutta a so vita, più ghjovani ch'è quiddi chì ùn sò micca ? Tantu più una Verghjina chì ùn ebbi mai a minima voglia lasciva chì avaria pussutu altirà u so corpu ". 'Ssa sorta da " ritornu " di i dui prutagonisti à una ghjuvantù ideali traduci pienamenti u cuncettu di " divinu " chì abita l'integralità di l'opara, a più " compia " di Michelanghjulu chì trattarà incù ostinazioni u tema di a Pietà mentri tutta a so vita. L'intaressu di analizà 'ssa Pietà chì certi cunsidareghjani com'è parfetta, è ancu divina, hè di metta la in modu parallelu incù a Pietà Rondanini chì tistimunieghja di l'evuluzioni di l'artistu. A Pietà hè una scultura di marmaru di 174 x 195 x 69 cm situata in a basilica San Petru di Roma, ultimata in menu di un annu, u fruttu di un travagliu accanitu. L'insemu hè zuccatu in un unicu bloccu di marmaru ch'eddu hà eddu stessu sceltu à Carrara. L'icunugrafia di Maria tinendu in i so braccia u corpu di Cristu morti ùn hè micca d'urighjina taliana ma germanica. Era dunqua un'idea tedesca chì s'hè sparta in Francia à u XIVu seculu. Michelanghjulu hè mori fieri di 'ssa Pietà ch'eddu hà rializata à a dumanda di un cardinali francesu Jean Bilhères di Lagraulas, ambasciadori di Francia à Roma. ===L'artistu di Firenza è di u papatu=== [[File:Vernet,_Horace_-_The_pope_Iulius_II_orders_the_works_of_Vatican_and_Saint-Peter_basilica_-_Louvre_INV_8364.jpg|thumb|Ghjuliu II urdinendu i travagli di u Vaticanu è di Santu Petru à Bramante, Michelanghjulu è Raffaeddu, Horace Vernet, 1827]] Quattru anni dopu, Michelanghjulu volta à Firenza pà crià ci a so opara a più celebra, u Davidi sculpitu in un bloccu di marmaru di Carrara strattu da i cavi di listessu nomu da u scultori Agostino di Duccio. Pinghji ancu a Santa Famiglia à a tribuna ditta Tondo Doni. A Signuria li cunfida un'affrescu in a Sala di u Cunsigliu, A Battaglia di Cascina - ditta i Bagnadori - chì ni rializarà u cartonu, ma mai l'affrescu. Liunardu da Vinci devi ancu effittuà a Battaglia d'Anghiari in listessa sala, senza più successu. [[File:Pieta_Rondanini.jpg|thumb|left|A Pietà Rondanini, Casteddu di i Sforza, Milanu. ]] Michelanghjulu hè di novu chertu in Roma, di marzu 1505, da u nuveddu papa Ghjuliu II chì l'incaricheghja di rializà a so cappedda, un mausuleu grandiosu in a basilica San Petru. Michelanghjulu passa un annu à Carrara par circà i blocchi di u marmaru u più parfettu. Michelanghjulu travagliarà mentri quaranta anni senza ultimà a tomba chì, dopu à un prugettu iniziali di quaranta statui, si cumpiarà incù setti statui frà i quali quidda di Mosè. U papa dicidi in u 1506 di attribuiscia i so fondi in priurità pà a ricustruzzioni di a basilica San Petru cunfidata à l'architettu Bramante, quist'ultimu avendu prufittatu di l'assenza di u so cunfrateddu pà vincia i favori di Ghjuliu II, prubabilamenti par ghjilusia siont'è Ascanio Condivi. Di ritornu di Carrara, Michelanghjulu cheri indarru u rimborsu di i so spesi. U 17 di aprili 1506, a vighjilia di a punitura di a prima petra di a basilica, fughji Roma par rifughjà si à Firenza. Ma, dopu parechji inghjunzioni papali, devi fà alligenza davanti à Ghjuliu II di nuvembri 1506 à Bologna induva eddu ricevi l'assuluzioni. Rializeghja tandu è mentri un annu a statua in bronzu di Ghjuliu davanti à a cattidrali di Bologna. 'Ssa statua sarà distrutta po fusa dopu à u ritornu di i Bentivoglio in Bologna in u 1511. Michelanghjulu ripiglia u prugettu di a cappedda, eppuri, sottu à a dirizzioni di Ghjuliu II, devi sempri intarrompa u so travagliu cù u fini di effittuà numarosi altri tacchi. A più celebra trà eddi hè a pittura munumintali di u sulaghju di a cappedda Sstina chì li piglia quattru anni di a so vita (1508 -1512). Bramante, inchetu di u ritornu in grazia di Michelanghjulu, hà sughjiritu à Ghjuliu II 'ssu prugettu chì, n'hè sicuru, si suldarà da un fiascu. U 8 di maghju 1508, l'artista firma u cuntrattu prividendu a rialisazioni d'affreschi rapprisintendu i Dodici Apostuli in i pindini è i mutivi urnamintali in i parti chì fermani. Annantu à a richiesta di Michelanghjulu chì cunsidareghja u sughjettu troppu povaru, è aiutatu da i tiolughi di a corti papali, rializeghja l'affreschi di i novi storii cintrali raprisintendu l'episodii di a Genisi, l'umanità ante Legem, innanzi à a leghji di Mosè. In i so Puemi, discrivi 'ssi quattru anni com'è estremamenti difficiuli. A cappedda hè aparta u ghjornu di i Santi di 1512, in l'entusiasmu generali. In u 1513, u papa Ghjuliu II si ni mori. Malgradu i so friquenti disputi, 'ssu capu di a Ghjesgia fù un amiconu di Michelanghjulu è avia par eddu un fondu rispettu. U so succissori Leonu X, un Medici, cheri à Michelanghjulu di tarminà a facciata stiriori di a basilica San Lorenzu di Firenza è di adurnà la di sculturi. Accetta à contracori, in faci i piani, ma hè incapaci di acceda à 'ssa dumanda : a facciata di l'edifiziu hè firmata nuda sinu à oghji. Dopu à a morti di Leonu X, l'austeru papa Adrianu VI ùn hà nisciuna cumanda par eddu. Di ritornu in Firenza, da u 1519 à u 1531, Michelanghjulu rializeghja pà i Medici a Sagrestia Nuova (sacristia nova), una di i Cappeddi Medicei, induva eddu sculpisci in particulari i cappeddi di i duchi Lorenzo è di Giuliano prima di lascià tarminà l'insemu da i so elevi (in particulari Montorsoli). Mentri listessu sughjornu, a famiglia fiurintina li cumanda a bibbiuteca Laurenziana, distinata à accoglia i libra di Larenzu u Magnificu : principiata in u 1524, ferma incumpiita à u mumentu di a partenza di l'artista è ùn fù tarminata chì trà 1551 è 1571 da Ammanati. [[File:Michelangelo_tomb.JPG|thumb|A Cappedda di Michelanghjulu in a basilica Santa Croci di Firenza.]] In u 1527, i citatini di Firenza - incuraghjiti da u sacchighjamentu di Roma - riboccani i Medici è ristureghjani a Ripublica. Un sediu di a cità suvita, induva Michelanghjulu veni in aiutu à a so Firenza amata travagliendu annantu à i furtificazioni di a cità in u 1528 è 1529. A cità casca in u 1530 è u regnu di i Medici hè ristauratu. In u 1532, Michelanghjulu volta à Roma dopu à un sughjornu di parechji anni in Firenza - in cori di u quali, avia pigliatu partitu contru à u papa in u cunflittu incù l'imperatori Carlu Quintu - è Climenti VII li avendu pardunatu, li cheri di pinghja i dui mura latirali di a cappedda Sistina. Divia raprisintà ci a Caduta di l'anghjuli ribeddi è u Ghjudicamentu ultimu. Guasgi subitu subitu, si metti à u studiu pà rializà 'ssu prugettu smisuratu. Climenti VII essendu morti (in u 1534), pensa à rinuncià à 'ssu travagliu pà ripiglià a Cappedda di Ghjuliu II quandu u papa Paulu III ci s'upponi è u numineghja in 1535 architettu, pittori è scultori di u Vaticanu. L'affrescu di u Ghjudicamentu ultimu annantu à u muru d'altari fù sola rializatu par ùn essa finalmenti ultimata chì in u 1541. In u 1535, scontra à Tommaso dei Cavalieri incù u quali eddu avarà una " amicizia amurosa " com'eddi u svelani i so puemi. Scontra ancu Vittoria Colonna, incù a quali eddu hà longhi cunvarsazioni è in a quali eddu vedi una figura divina. Hè edda chì l'avvicina di l'uriintamenti irenichi di u gruppu di i Spirituali ispirati da u cardinali Reginald Pole. U prugettu di a cappedda di Ghjuliu II diventa un mausuleu cuntinendu un simpliciu cenutafiu in a basilica Santu Petru in Vinculi in u 1545, veni à dì quaranta anni dopu a cumanda iniziali. À parta di 1546, hè numinatu architettu di a basilica San Petru. Riveni à u pianu in croci greca prupostu da Bramante è simplificheghja u domu, dendu li un aspettu più lebbiu. In u 1561, u papa Piu IV li cunfida a custruzzioni di a basilica Santa maria di l'Anghjuli è di i Martiri in i caldani di Diuclezianu, un'opara ch'eddu ùn pudarà purtà à u so termini. Michelanghjulu ferma attivu insin'à a fini di a so vita, pigliendu parti à a vita artistica in i so tempi, cunsigliendu è ricumandendu tali o tali di i so discepuli, in patriarca dighjà invaditu da u so mitu. Sei ghjorna innanzi a so morti, travaglia dinò à a Pietà Rondanini. Mori, à Roma, u 18 di frivaghju 1564 à l'ità di uttanta ottu anni, in prisenza di numarosi medichi è amichi i più intimi, primamenti Tommaso dei Cavalieri. Siont'è i so vulintà, u so corpu hè rimpatriatu u 29 di marzu à Firenza, induva eddu hè intarratu in a basilica Santa Croci incù l'onori naziunali. I so funarali (urganizati da una cummissioni medicea cumposta da i pittori Bronzino è Vasari è di i scultori Cellini è Ammanati, i grandi teli dicurativi chì servini à l'esequi sulenni essendu pinti da Santi di Tito, l'urazioni funebra essendu prununciata da Benedetto Varchi) chì sò l'ughjettu di un ricuparu puliticu, riligiosu, instituziunali (sò l'uccasioni di u lanciu di l'Accademia di u disegnu di Firenza) è vasarianu, sughjellani u statutu aghjuntu da l'artistu è cunsacrani u so mitu. A so vita hè discritta in Le Vite di Giorgio Vasari è a Vita di Michelanghjulu d'Ascanio Condivi. Gaspard Becerra è Bastiano da Sangallo funi i so elevi. ==Vita privata== [[File:Andr37.jpg|thumb|Disegnu di Michelanghjulu rapprisintendu Zeus è Ganimedi, coppiu pederasticu archetipali dapoi a Grecia classica.]] S'è l'omusissualità di l'artistu ùn faci più misteru oghji è ùn poni più prublema, ùn ni hè à longu micca statu listessa. Tandu chì a nudità di i corpi di u Ghjudicamentu ultimu di a cappedda Sistina hè stata castamenti ricuparta da Daniele da Volterra, cugnumatu Il Braghettone, a sissualità di Michelanghjulu hè statu pudicamenti nascosta. Ascanio Condivi, u so prima biugrafu, prifirendu lascià l'imaghjina di un omu asissuali pà chì voli senta la cusì, ma mori chjara pà chì hà lettu Platonu, scrivi : "Eiu l'aghju à spessu intesu argumintà è discorra annantu à l'amori è aghju amparatu da i parsoni prisenti chì ùn ni parlava micca altrimenti chì siont'è ciò chì si leghji in Platonu. Ùn socu micca ciò ch'eddu dici Platonu, ma socu bè chì avendu à longu è mori intimamenti praticatu Michelanghjulu, è ancu eiu l'aghju fattu, ùn aghju mai intesu escia da a so bocca ch'è i paroli mori unesti è capaci à riprima i desiderii srigulati è senza frenu chì pudariani nascia in u cori di i ghjovanotti." Giorgio Vasari hè un pocu di menu cripticu in Le Vite : "Sopra tutti l'altri, senza paragonu, amò Tommaso dei Cavalieri, ghjintilomu rumanu, ghjovanu è passiunatu par l'arti. Feci annantu à un cartonu u so ritrattu grandezza natura - u solu ritrattu ch'eddu aghji disignatu : chì t'avia orrori di cupià una parsona viva, almenu ch'edda ùn fussi di un'incumparevuli biddezza." ==Opari== ===Puemi=== À a fini di a so vita, Michelanghjulu si faci ancu pueta ed hè ricunnisciutu com'è unu di i più grandi frà i so umologhi taliani, dopu à Petrarcu è Danti. Hà scrittu più trè centu puemi, sunetti è madrigali, datevuli da u 1507 à u 1560, d'ispirazioni à spessu umanista. Parechji di 'ssi sunetti sò stati missi in musica, in particulari da Benjamin Britten (Setti sunetti di Michelanghjulu) è Dmitri Chostakovitch. 'Ssi puemi, inediti da vivu, sarani publicati da u so nipoti, Michelanghjulu u Ghjovanu, in u 1623. Siont'è u pueta è criticu litterariu inglesu John Addington Symonds, Michelanghjulu u Ghjovanu avaria travistitu - par raghjoni di cunvinienza - certi prunomi cù u fini di mascarà l'amori chì Michelanghjulu sprimava in i so sunetti à l'incontru di Tommaso di Cavalieri (versu 1509 -1587), di trenta quattru anni più ghjovanu. Hè à a puitessa Vittoria Colonna chì s'hà à longu attribuitu u rollu di distinatariu. È Mézières ùn faci micca eccezzioni, stunendu si di u linguaghju innamuratu addirizzatu à un masciu è prifirendu veda ci l'ammirazioni travistita pà una donna di lettari : " L'oscuru Tumasgiu Cavalieri ùn hè verusimilamenti chì un prestanomu. A parsona si dumanda tandu quali edda hè a parsona à a quali Michelanghjulu si cridia ubbligatu di ùn trasmetta a sprissioni di u so pinsamentu ch'è par via di un intarmidiariu. Nisciunu nomu d'omu ùn si prisenti à u spiritu ; d'altrondi, si eddu si trattava di un omu, parchì tantu misteru? A parsona ùn hè tinuta à tali pricauzioni ch'è in una currispundenza incù una donna. Una volta annantu à 'ssa pista l'imaginazioni cammina. A data di a prima lettara addirizzata à Tumasgiu Cavalieri (1 er ghjinnaghju 1533) currispondi pricisamenti à l'ebbica induv'eddi ani pussutu cumincià i primi rilazioni di Michelanghjulu è di Vittoria Colonna. " ===Disegni=== I so disegni sò cunsirvati à a National Gallery of Art di Washington D. C., in u museiu di u Louvre in Parighji. Si pò nutà, in particulari, a Cacciatura di Ganimedi, di 1533, annu induva eddu scontra à Tomasso di Cavalieri, cunsirvatu à u Fogg Art Museum di Cambridge è A Santa Famiglia acquistata da u Getty Center di Los Angeles. ===Dipinti=== *U Straziu di Santu Antonu (versu 1487 -1488), à u Kimbell Art Museum, à Forti Worth (Texas) *A Verghjina incù u Ziteddu, San Ghjuvan Battisti è quattru anghjuli (mezu di l'anni 1490), tempera è oliu annantu à piobbu, 105 x 76 cm, Naziunali Gallery, Londres23 *Missa à a cappedda (versu 1500 -1501), National Gallery, Londra (opara incumpiita) *A Santa Famiglia à a tribuna, ditta Tondo Doni (1504), museiu di l'Uffizii di Firenza ===Sculturi=== [[File:Michelangelo's_David_-_right_view_2.jpg|thumb|Davidi, situatu à a Gallaria di l'Academia, in Firenza.]] *Mosè, Cappedda di Ghjuliu II, basilica San Petru in Vinculi, Roma *A Verghjina à a scalinata (versu 1491) (Casa Buonarroti di Firenza) *A Battaglia di i Centauri è di i Lapiti (versu 1492) (Casa Buonarroti di Firenza) *Crucifissu di u cunventu Santu Spiritu (1492) (basilica Santu Spiritu di Firenza) *Baccu (museiu naziunali di u Bargello di Firenza) (1496 -1497) *A Pietà (1499) (basilica San Petru di Roma) *Davidi (1501) (Gallaria di l'Accademia di Firenza) *Quattru statui di santi par l'altari Piccolomini di a cattidrali di Siena (1501 -1504) *A Verghjina di Bruges (1504) (ghjesgia Notre-Dame di Bruges) *Tondo Pitti (versu 1504 -1505) (Bargello di Firenza) *Cappedda di Ghjuliu II (rializata in sei periudi : 1505, 1513, 1516, 1525 -1526, 1532 è 1542) : *Mosè (versu 1513 -1515) (basilica San Petru in Vinculi di Roma) - Mosè figura purtendu i corri è 'ssa ripprisintazioni hà fattu dibatti annantu à una gattiva intarpritazioni di i testi biblichi annantu à un'aura o i raghji ; *U Schiavu ribeddu (1513 -1516) (museiu di u Louvre di Parighji) ; *U Schiavu murenti (1513 -1516) (museiu di u Louvre di Parighji) ; *U Geniu di a Vittoria (versu 1532 -1534) (Palazzu Vecchiu di Firenza) ; *Ghjovanu Schiavu, Schiavu barbutu, Schiavu Atlas, Schiavu svighjendu si, (1513 ; 1519 -1535) (Gallaria di l'Accademia di Firenza) ; *Racheli (1545) ; *Leah (1545). *Cappedda di Ghjulianu di Medici (1478 -1516) (Sagristia Nova di Firenza) *Cappedda di Larenzu II di Medici (1492 -1519) (Sagristia Nova di Firenza) *Cappedda di Paulu III (basilica San Petru di Roma) *Bustu di Brutus (1539 -1540) (Bargello di Firenza) *A Pietà à i quattru figuri (1550) (Museo dell Opera del Duomo di Firenza) *A Pietà Rondanini (principiata in u 1552) (Casteddu di i Sforza di Milanu) ; *Quattru Schiavi, emerghjendu ognunu di u so bloccu di marmaru in statui incumpiiti, à a Gallaria di l'Accademia di Firenza ; *A Pietà di Palestrina (1553 -1555) (Gallaria di l'Accademia di Firenza) à Palestrina insin'à 1940. <gallery style="text-align:center" mode="packed" heights="200px" caption="Opari di Michelanghjulu"> Image:Michelangelo Buonarroti 045.jpg|Missa à a cappedda, oliu annantu à legnu, 161 x 149 cm, National Gallery, Londra. Image:Martyrdom Michelangelo.jpg|Martiriu di san Petru, cappedda Paolina di u Vaticanu. Image:Tondo Doni, por Miguel Ángel.jpg|Tondo Doni, Gallaria di l'Uffizii, Firenza. Image:Michelangelo's Pieta 5450 cropncleaned.jpg|Pietà, basilica San Petru di u Vaticanu. Image:'Dying Slave' Michelangelo JBU004.jpg|U Schiavu murenti di u museiu di u Louvre. Image:Michelangelo Bacchus.jpg|Baccu di u Bargello, Firenza. Image:Michelangelo-Pieta 4 figures.jpg|A Pietà à i quattru figuri di u Museo dell Opera del Duomo, Firenza. Image:Ivresse de noe.jpg|A Briachina di Noè, cappedda Sistina di u Vaticanu. </gallery> == Noti == <references /> ==Articuli cunnessi== *Lista di l'opari di Michelanghjulu ; *Casa Buonarroti (museiu Michelanghjulu di Firenza) [[Categoria:Architettu|Buonarroti, Michelangelo]] [[Categoria:Pittore|Buonarroti, Michelangelo]] [[Categoria:Scultore|Buonarroti, Michelangelo]] [[Categoria:Talianu|Buonarroti]] [[Categoria:Biugrafia]] azyninjkm1t9emei5ex741xpu5kamq2 Spagnolu cilenu 0 14588 334453 326092 2014-03-23T15:00:04Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''spagnolu cilenu''' hè una variante di a [[lingua spagnola]] in l'[[America di u Sudu]]. Hè soprattuttu parlatu in u [[Cile]]. == Ligami == * [http://www.mainframe.cl/diccionario/diccionario.php? ''Diccionario de Modismos Chilenos''] - Comprehensive "Dictionary of Chilean Terms". {es} * [http://www.contactchile.cl/en/chile-chilenianisms.php Contact Chile Chilean Spanish] - short guide to Chilean Spanish {en} [[Categoria:Spagnolu latinuamericanu|Cileno]] [[Categoria:Cile]] npllt8dwsyyy7yw08e3pk5ogctdg9le Garbage 0 14590 377888 377887 2021-11-23T21:43:51Z Raphael1256 14151 /* Album in studiò */ wikitext text/x-wiki [[File:Garbage 2016.jpg|thumb|Garbage (2016)]] I '''Garbage''' sò un gruppu musicale rock [[Stati Uniti d'America|americanu]], creatu u 1994 è attivu finu à oghje. I membri sò ''Shirley Manson'', ''Butch Vig'', ''Duke Erikson'' è ''Steve Marker''. == Album in studiò == * Garbage (1995) * Version 2.0 (1998) * Beautiful Garbage (2001) * Bleed Like Me (2005) * Not Your Kind of People (2012) * Strange Little Birds (2016) * No Gods No Masters (2021) [[Categoria:Gruppu di rock]] 4wg9vbc0dk7utkki5i2n86m6p1j7wcl Évariste Galois 0 14601 350538 327472 2015-07-09T09:17:43Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Evariste_galois.jpg|thumb|right|200px|Évariste Galois]] '''Évariste Galois''' era un [[matematica|matematicu]]. Hè natu à [[Bourg-la-Reine]] ([[Francia]]) u 25 d'[[uttovri]] 1811, figliu di Nicolas-Gabriel è di Adélaïde-Marie Demante è hè mortu u 31 [[maghju]] 1832, dopu un duellu à a pistola successu u ghjornu nanzu. == Opere == Malgradu a so vita assai corta Évariste Galois s'hè fin da ghjovanu dimustratu un geniu di a matematica lascendu ci scritti per a soluzione di l'equazione per radicali è u principiu di una teuria ghjenerale per a soluzione di l'equazione di qualesse u prima gradu hè un numaru primu. == Portanu u so nome == *[[Campu di Galois]]. *[[Coomologìa di Galois]]. *[[Estensione di Galois]]. *[[Gruppu di Galois]]. *[[Immaginariu di Galois]]. *[[Piano di Galois]]. *[[Teuria di Galois]]. q5rha15cnvmyyb54uk56i9yh4qok972 Anastacia 0 14602 351959 347390 2015-10-14T21:59:23Z 87.21.238.186 wikitext text/x-wiki [[File:Anastacia, Women's World Awards 2009 a.jpg|thumb|right|200px]] '''Anastacia''' ([[Chicago]], [[17 settembre]] [[1968]]) hè una [[cantu|cantadora]] è dinù [[moda|stilista]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Albumi == * [[2000]] - ''[[Not That Kind]]'' * [[2001]] - ''[[Freak of Nature]]'' * [[2004]] - ''[[Anastacia (album)|Anastacia]]'' * [[2005]] - ''[[Pieces of a Dream (album Anastacia)|Pieces of a Dream]]'' * [[2008]] - ''[[Heavy Rotation]]'' * [[2012]] - ''[[It's A Man's World]]'' * [[2014]] - ''[[Resurrection]]'' * [[2015]] - ''[[Ultimate Collection]]'' [[Categoria:Americana]] 16i2kkjcqwagzcecx5gyd44mhxr08i4 Charles Marie René Leconte de Lisle 0 14603 376514 376513 2021-08-31T20:22:22Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Charles Marie René Leconte di Lisle''' hè statu un [[puesia|pueta]] in [[lingua francese]], natu u 22 d'[[uttobre]] 1818 à [[Saint-Paul (Réunion)]] è mortu u 17 di [[lugliu]] 1894 à [[Voisins]]. == Biugrafia == [[Categoria:Pueta!Leconte de Lisle, Charles Marie René]] [[Categoria:Francesu|Leconte de Lisle, Charles Marie René]] [[Categoria:Biugrafia]] 1rbq9lctl1z5h1lq3cbxrmny8pha0cj Christian Morgenstern 0 14604 376516 348201 2021-08-31T20:24:35Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Morgenstern-h420.jpg|thumb|right|200px|Christian Morgenstern]] [[puesia|Pueta]] è [[scrivanu]] in [[lingua tedesca]]. '''Christian Morgenstern''' era natu à [[Monacu di Baviera]] u 6 maghju di u 1871 è hè mortu quallà u 31 di marzu di u 1914. == Opere principali == * ''In Phanta's Schloss'', 1895 * ''Auf vielen Wegen'', 1897 * ''Ich und die Welt'', 1898 * ''Ein Sommer'', 1900 * ''Und aber ründet sich ein Kranz'', 1902 * ''Galgenlieder'', 1905 * ''Palmström, Korf und Palma Kunkel'', 1906 * ''Melancholie'', 1906 * ''Einkehr'', 1910 * ''Ich und Du'', 1911 * ''Wir fanden einen Pfad'', 1914 [[Categoria:Pueta|Morgenstern, Christian]] [[Categoria:Scrivani in prosa|Morgenstern, Christian]] [[Categoria:Biugrafia]] pao1ch5w3hn6djslfsdbogszgehohl0 Hermann Hesse 0 14605 376515 369257 2021-08-31T20:24:04Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Hermann Hesse 1946.jpg|thumb|Herman Hesse.]] '''Hermann Karl Hesse''' ([[Calw]], 2 di lugliu di u 1877 - [[Muntagnola]], [[Cantone Ticinu|Ticinu]], 9 d'agostu di u 1962) hè statu unu [[scrivanu|scrittore]] è un [[filosofu]] [[Svizzera|svizzeru]] d'urighjine [[Germania|tedesca]] chì hà vintu u premiu [[Premiu Nobel|Nobel]] per a litteratura in u 1946. == Vita == Natu à Calw, paisolu chì oghje si trova in u statu di u [[Baden-Württemberg]], da ghjovane hà moltu viaghjatu in [[Italia]] è in [[India]] induve hà vissutu incù u so babbu missiunariu. Hà ricevutu a so educazione in Germania è Sguizzera, è hà studiatu dinù in un seminariu. Assai sensibule, in u 1892 hà circatu di tumbàssi è cusì hè statu inviatu in un centru per a salute mentale. In u 1893 hà lasciatu i studi è hà principiatu à travaglià. Da u 1912 hè andatu à [[Berna]] d'induve hà assai criticatu a [[Prima Guerra Mondiale]]. Durante a guerra a stampa alimana hà assai criticatu Hesse per e so pusizioni pacifiste è alcuni di i so amichi l'anu dinù abbandunatu supratuttu dopu a publicazione di unu di i so articuli chì dumandavanu à l'Imperu Alimanu di ùn falà nentru à u naziunalismu. In u 1921 hà dumandatu è avutu a naziunalità sguizzera. Hesse si hè maritatu in u 1904 incù Maria Bernouilli, avendu trè figli, ma a so unione hè finita male per via di prublemi mentali di a so moglia. In u 1924, u sicondu matrimoniu incù Ruth Wenger ùn hà duratu ch'è pochi mesi. In u 1931 s'hè maritatu in fine incù Ninon Dolbin firmendu incù ella finu à a fine di so vita. Hè mortu à 85 anni per emoragia cerebrale in Muntagnola, [[Cantone Ticinu]]. == Opere == U travagliu è a filosufia di Hesse hè stata influenzata da u penseru urientale (Siddartha, 1922) u successu hè arrivatu incù l'opera "Der Steppenwolf" dël 1927 critica à u militarismu è à u revanchismu alimanu dopu a prima guerra mundiale. Quessa pusizione l'hà resu famosu in [[Germania]] dopu a [[Siconda Guerra Mondiale]]. In u 1946 hà ricevutu u [[Premiu Nobel]] per a literatura. == Opere == * 1899 - ''Romantische Lieder'' * 1899 - ''Eine Stunde hinter Mitternacht'' * 1901 - ''Hermann Lauscher'' * 1904 - ''Peter Camenzind'' * 1906 - ''Unterm Rad'' * 1910 - ''Gertrud'' * 1914 - ''Roßhalde'' * 1915 - ''Knulp'' * 1919 - ''Demian'' * 1919 - ''Klein und Wagner'' * 1919 - ''Märchen'' * 1920 - ''Klingsors letzter Sommer'' * 1922 - ''Siddharta'' * 1927 - ''Die Nürnberger Reise'' * 1927 - ''Der Steppenwolf'' * 1928 - ''Krisis: Ein Stück Tagebuch'', puesia * 1929 - ''Eine Bibliothek der Weltliteratur'' * 1930 - ''Narziß und Goldmund'' * 1932 - ''Die Morgenlandfahrt'' * 1937 - ''Gedenkblätter'', saggiu * 1942 - ''Die Gedichte'', puesia * 1943 - ''Das Glasperlenspiel'' * 1946 - ''Krieg und Frieden'', saggiu [[Categoria:Pueta|Hesse, Hermann]] [[Categoria:Scrivanu in lingua tedesca|Hesse, Hermann]] [[Categoria:Scrivani in prosa|Hesse, Hermann]] [[Categoria:Biugrafia]] m8cy2sulonnl5yvuwshzgyp7qh23ebv Linz 0 14606 333131 288074 2014-03-23T14:33:16Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Linz view 1.jpg|thumb|right|Panurama di Linz]] ''' Linz ''' hè una cità di l’[[Austria]]. Hè a terza cità austriaca per populazione, incù 188.968 abitanti (2011). == Geografia == Linz si trova in a parte nordu di l’Austria in u statu (''land'') di l'[[Austria superiore]] (Oberösterreich in [[lingua tedesca]]) di qualessa hè u capilocu à hè baganta da u fiume [[Danubiu]]. [[Categoria:Cità austriache]] 5wqzhjhg2kcao08k94z6oc5dz73d16a Graz 0 14607 377145 377144 2021-09-16T19:26:11Z Raphael1256 14151 /* Geografia */ wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:GrazerRathaus-edit.jpg|thumb|250px|right|A casa di a cità (''Rathaus'')]] '''Graz''' hè una cità di l’[[Austria]], è u capilocu di a Stiria. Hè a siconda cità austriaca per populazione, incù 261.540 abitanti (2011). == Geografia == Graz si trova in a parte meridiunale di l’Austria in u statu(''land'') di [[Stiria]] (Steiermark in [[lingua tedesca|tedescu]]) di qualessa hè u capilocu è hè bagnata da u fiume [[Mur]]. [[Categoria:Cità austriache]] gonmh8zm04ju27cbyqlm2i86mpsgggd Danubiu 0 14609 348710 347119 2015-07-06T08:57:53Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Danube at Budapest, Margit Bridge.jpg|thumb|right|200px|U Danubiu à [[Budapest]]]] Incù 2900 chilometri, u '''Danubiu''' hè u più lungu fiume [[Auropa|auropeanu]]. ==Da vede dinò== *[[Inn]] [[Categoria:Fiumi di l'Europa]] oric9vzj03m7qi1e1xycv7fcr54xpkr Mur (fiume) 0 14610 333538 326099 2014-03-23T14:41:32Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Gradec Schlossberg.jpg|right|250px|thumb|U fiume Mur à Graz.]] U fiume '''Mur''' hè un fiume di l'[[Austria]]: hè longu 454 km è nasce in mezu à a Cadena di l’Alti Tauri in Austria. U Mur passa à traversu a [[Stiria]], in Austria è marca u cunfine di l'Austria incù a [[Slovenia]] è dinù di a Slovenia incù l’[[Ungheria]]. Bagna, frà l'altre, a cità di [[Graz]] è si lampa in a [[Drava]] vicinu à a cità di [[Legrad]]. [[Categoria:Fiumi di l'Europa]] ctwdq3ruu86gh0hvjw6k93z8kqghxk7 Joseph Conrad 0 14611 332910 326100 2014-03-23T14:28:50Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Joseph Conrad 1904.png|thumb|200 px|right|Ghjiseppu Conrad]] Scrivanu [[Polonia|polaccu]] naturalizatu [[Regnu Unitu|inglese]]. '''Ghjiseppu Conrad''' (nome veru: ''Józef Teodor Nałęcz Konrad Korzeniowski'') hè natu à [[Berdicev]] u 3 di dicembre di u 1857 è hè mortu à [[Bishopsbourne]] u 3 d’aostu di u 1924. Cunsideratu unu di i più grandi scrivani moderni, hè statu bonu à evucà d'una manera strasurdinaria, l'atmusfere esotiche riflettendu i dubbiti di l'anima umana versu e terre selvaghje. U so stilu narrativu è i so persunaghji anti-eroichi anu influenzatu assai scrivani frà i quali [[Ernest Hemingway]], [[David Herbert Lawrence]], [[Graham Greene]], [[William S. Burroughs]], [[Joseph Heller]], [[V.S. Naipaul]] è [[John Maxwell Coetzee]]. L'opere di Conrad anu dinù inspiratu tanti filmi, frà i quali [[Apocalypse Now]] (tiratu da u so ''Core di tenebra''). [[Categoria:Scrivani in prosa|Conrad, Ghjiseppu]] dsjkqvzk7braefdnsve6ktsjr2qi2cq Indunesia 0 14613 347758 347681 2015-07-03T08:37:50Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Indonesia (orthographic projection).svg|thumb|]] [[File:Flag of Indonesia.svg|thumb|Bandera di l'Indunesia]] L''''Indunesia''' (o l''''Indonesia''') hè un paese in [[Asia]]. ==Da vede dinò== *[[Agnez Mo]] *[[Anggun]] [[Categoria:Asia]] inauhp2nuykf0cvvkbd7h8ygo96psvo Indonesia 0 14614 288167 2012-03-01T04:26:10Z Reindra 1782 redirect wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Indunesia]] r224g027h8urhj8pj1g4w2631spszvy Georges Pompidou 0 14615 368556 368375 2020-08-23T16:25:28Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Georges Pompidou - Bundesarchiv B 145 Bild-F020538-0006.jpg|200px|thumb]] '''Georges Jean Raymond Pompidou''' (natu u 5 [[lugliu]] 1911 in [[Montboudif]], [[Alvernia è Rodanu è Alpi]], hè mortu u 2 [[aprile]] 1974 in [[Parighji]]) hè statu u [[pulitica|presidente]] di a [[Francia|Republica francese]] è co-Principe di [[Andorra]] (1969-1974) ==Da vede dinò== *[[Jacques Chirac]] *[[Nicolas Sarkozy]] *[[François Hollande]] [[Categoria:Francesu|Pompidou]] iimsddf4oe1mkgg58fmjx8s22v5kutq Salisburgu 0 14618 369203 334220 2020-10-10T06:11:44Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Schnee in Salzburg 27. Januar 2007 058.jpg|right|250px|thumb|Panurama inguernale di u centru]] '''Salisburgu''' (''Salzburg'' in [[lingua tedesca|tedescu]]) hè una cità di l’[[Austria]]. Hè a quarta cità austriaca per populazione, incù 148.078 abitanti (2011) == Geografia == Salisburgu si trova in a parte nordu centrale di l'Austria nant'à u Statu (''Land'') di [[Salisburgu (Land)|Salisburgu]] (''Salzburg'' an [[lingua tedesca|alimanu]]) di qualessa hè u capilocu è hè bagnata da u fiume [[Salzach]]. == Persunaggi == Salisburgu hè famosa per esse a cità di [[Mozart|Wolfgang Amadeus Mozart]]. [[Categoria:Cità austriache]] 9gly2dppr53jpo86dmojw6bcb1ifdt0 Innsbruck 0 14619 369202 364559 2020-10-10T06:11:06Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Hafelekar0005.JPG|thumb|250px|right|Panurama di Innsbruck]] '''Innsbruck''' hè una cità di l'[[Austria]]. Hè a quinta cità austriaca per populazione, incù 120.147 abitanti (2011). == Geografia == Innsbruck si trova in a parte uccidentale di l’Austria in u statu (''Land'') di u [[Tirolu]] (''Tirol'' in [[lingua tedesca|alimanu]]) di qualessa hè u capilocu è hè bagnata da u fiume [[Inn (fiume)|Inn]]. [[Categoria:Cità austriache]] 2r5r2xpy9o55usklmilzszjtrufuo66 L'Annu Corsu 0 14622 371446 350574 2021-01-05T05:35:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki L'Annu Corsu hè un almanaccu (ò rivista) litterariu in [[lingua corsa]]. Hè statu fundatu dà [[Paul Arrighi]] aiutatu dà [[Pierre Leca]] è [[Antoine Bonifacio]] in lu 1923. Creatu cù a brama di fà cresce a [[lingua corsa]] (è ancu di parrà la) è d'amparà à i [[populu|Corsi]] chì ci hè un mondu [[littiratura|litterariu]], issu almanaccu addunisce parechje opare seguitendu u mudelu di [[A Cispra]]. Hè isciutu di a spiccanza [[A Muvra]] trà cursisti (Paul Arrighi) è cirneisti (Petru Rocca). L'Annu Corsu, malgratu ch'ellu ci hè un certu stintu : ùn hè tantu una rivista "Autonomista", a so primura hè a [[lingua corsa]] à traversu l'opare litterarie. {{Rivista litteraria in lingua corsa}} ==Bibliugrafia== * [http://www.musee-corse.com/var/ezflow_site/storage/original/application/e29d23b7971a27ca5ae6059402c594c2.pdf Antone Bonifacio è Paulu Arrighi (dir.), ''L'Annu Corsu'' (1927), Nizza] [[Categoria:Rivista litteraria in lingua corsa]] 5d7njq1k8965l83c25sh5xc5med5zig Camargue 0 14627 362653 348026 2019-07-01T20:47:43Z Jumpy01 11155 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Camargue map.png|250px|right|thumb|Carta di a Camarga]] A '''Camarga''' hè una [[regione]] [[storia|storica]] di a [[Pruvenza]], in [[Francia]]. U so territoriu currisponde suprattuttu à u grande [[delta]] chì u [[fiume]] [[Rodanu]] forma lampendusi in u [[Mare Terraniu]]. [[Categoria:Giugrafia]] hphcigoimxneo6112pvod96bmx6818f Inn 0 14628 371892 365142 2021-02-02T22:15:31Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U [[fiume]] '''Inn''' (''En'' in [[lingua rumancia]]) hè un [[fiume]] di l’[[Auropa]]: hè longu 517 km è nasce in [[Sguizzera]] in l’alta valle di l'[[Engadina]]. L’Inn entra in u [[Tirolu]], in [[Austria]], vicinu à [[Pfunds]] è dopu attraversa u cunfine incù a [[Germania]]. Bagna, frà l'altre, e cità di [[St. Moritz]], [[Inssbruck]] è [[Rosenheim]], è si lampa in u [[Danubiu]] vicinu à a cità di [[Passau]]. [[Categoria:Fiumi di l'Europa]] [[Categoria:Svizzera]] 3jop0oc8i8apufbmwouym7lti180sgd Helena (Montana) 0 14636 332695 329604 2014-03-23T14:24:38Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Helena''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], capitale di u [[Montana]]. Tene 28.180 abitanti (2010). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] 9des6eevum2setxp4ljgyh7hgbrsmk7 Pianu Marshall 0 14637 333884 326105 2014-03-23T14:48:27Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:George Catlett Marshall, general of the US army.jpg|thumb|right|200px|George Marshall]] U '''pianu Marshall''' fu nu programma d'aiutu di i [[Stati Uniti d'America|Stati Uniti]] à l'[[Auropa]], principiatu in u 1947. Fu chjamatu i sta manera du nomi i [[George Catlett Marshall]] chì à chiji tempi era Secretariu di Statu di i Stati Uniti. [[Categoria:Storia auropeana di u 1900]] 5z6sb8my5ixmnanv6pq93vagyxqkzbn Odense 0 14639 377704 333651 2021-11-05T13:21:30Z Raphael1256 14151 /* Persunaggi famisi */ wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Denmark-odense palace.jpg|thumb|right]] '''Odense''' hè una cità di 187.929 abitanti ([[2009]]), in [[Danimarca]]. Hè a terza cità di a Danimarca per populazione. == Aministrazione == U merre hè Anker Boye (dal [[2010]]). == Persunaggi famisi == Odense hè a cità natale di u scrivanu [[Hans Christian Andersen]] è di a cantatrice [[MØ]]. [[Categoria:Cità danesi]] olsgn76buxsk6meagmwyc6n2zwdvp2t Patrick Fiori 0 14640 366054 362275 2020-04-12T12:35:11Z SamiKullström 16359 /* Albumi */ wikitext text/x-wiki [[File:Patrick Fiori.jpg|thumb|right|250px|Patrick Fiori]] '''Patrick Fiori''' (di so nome veru '''Patrick Chouchayan''', natu 23 di settembre 1969 in [[Marseglia]]) hè un [[cantu|cantadore]] è [[cinemà|attore]] [[Francia|francese]]. == Discografìa == === Albumi === * Puisque c'est l'heure (1994) * Le cœur à l'envers (1995) * Prends-moi (1998) * Chrysalide (2000) * Patrick Fiori (2002) * Si on chantait plus fort (2005) * Les choses de la vie (2008) * L'instinct masculin (2010) * Choisir (2014) * Promesse (2017) === Singuli === * Stephanie (1987) * Le coeur a fleur d'amour (1989) * Mama Corsica (1993) * Un goutte d'eau (1994) * Belle (1998) * Prends-moi (1998) * Elle est (1998) * J'en ai mis du temps (1999) * Terra umana (1999) * Que tu reviennes (2000) * Juste une raison encore (2000) * Marseille (2002) * Je sais où aller (2003) * Sans bruit (2003) * Il parait (2005) * Je ne serai jamais (2005) * Toutes les peines (2005) * 4 Mots sur un piano (2007) * Yoenai (2007) * Liberta (2008) * Merci (2009) * Peut-être que peut-être (2010) == Ligami == * [http://www.patrickfiori.net/ Situ officiale] [[Categoria:Musicante]] mehqv42s1wxlu3301pmqy5e1r2i1725 Hans Christian Andersen 0 14643 372292 326108 2021-02-25T07:40:39Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:HCAndersen.jpeg|thumb|right|200px|Hans Christian Andersen in u 1869]] '''Hans Christian Andersen''' hè statu unu scrivanu [[Danimarca|danese]] natu à [[Odense]] u 2 aprile di u 1805 è mortu u 4 d'aostu di u 1875 à [[Copenaghen]]. == Vita == Natu in una famiglia povara ùn hà pussutu seguità studii regulari è da ghjovanu, s'hè tramutatu à Copenaghen per circà u travagliu cumu scrivanu di [[teatru]]. Principia à scrive è in fine, trova i prutettori chì l'aiutanu à finisce i so studii (1828). Dopu i primi successi viaghja assai in Germania, Francia, Italia, Grecia, Turchia, Svezia, Spagna è Anghilterra (induve divene amicu di [[Charles Dickens]]). Grazie à 'sse sperienze scrive libri è diari di viaghju. == Opere == A so produzione di teatru ùn hà avutu moltu successu è mancu e so puisie ma Andersen hè cunnisciutu in u mondu sanu per e so 157 fole frà qualesse: * A principessa nantu à u pisellu (''Prindsessen paa AErten'', 1835) * U vestimentu novu di l'imperatore (''Keiserens nye Kloeder'', 1837) * A zitellina è u fulminente (''Den lille Pige med Svovlstikkerne'', 1848) * U cignu chjucu è goffu (''Den grimme AElling'', 1845) * I ghjorni di l'etima (''Ugedagene'', 1871) * U principe gattivu (''Den onde Fyrste'', 1849) [[Categoria:Scrivanu]] [[Categoria:Biugrafia]] lmoodfdu933amgtvlf7gt86h80pv9xp Marseglia 0 14644 377160 372776 2021-09-17T22:13:22Z CommonsDelinker 173 Removing [[:c:File:MarseillePaysage.jpg|MarseillePaysage.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Ellywa|Ellywa]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:MarseillePaysage.jpg|]]. wikitext text/x-wiki '''Marseglia''' ò '''Marsiglia''' ([[lingua occitana|occitanu]] : '''Marselha'''; [[lingua francese|francese]] : '''Marseille'''; dà u [[latinu]]: '''Massilia'''), hè un cumune di a [[Francia]] meridiunale cù 16 arrondissement. Marseglia hè u capilocu di u dipartamentu di i [[Bocchi di u Rodanu]], è di a regione [[Pruvenza-Alpi-Costa Azzurra]]. Ci sò 851 500 abitanti in Marseglia. In 2013, Marseglia hé diventata Capitale Européenne de la Culture. ==Da vede dinò== *[[Patrick Fiori]] *[[Lavighju Sformo]] *[[L'Algérino]] [[Categoria:Cità di a Francia]] 04riqlae3h9i5y2048gyjgoc3q7sdtl Regione di u Biobío 0 14645 350107 350105 2015-07-07T21:21:34Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[file:Mapa loc Biobío.svg|right|243px]] U '''Biobío''' hè una regione [[Cile|cilena]]. U so capilocu hè [[Concepción]]. U ''Biobío'' hè a 8º regione di u [[Cile]], incù una superficia di 37.069 km². Hà 2.036.443 abitanti ([[2010]]). * Densità: 55 ab./km² == Pruvincie == * Ñuble, Biobío, Concepción, Arauco. == Clima == U clima di u ''Biobío'' hè di tipu [[Mare Terraniu|mediterraniu]]. == Ligami == * [http://www.gorebiobio.cl/ www.gorebiobio.cl] {es} [[Categoria:Cile]] 63vl4qibdr62ccd97o04g7m3dyczstc MediaWiki:Userrights-groupsmember-auto 8 14648 289434 2012-03-18T11:02:21Z Ale Mister 249 Pagina nova: Membru implicitu di: wikitext text/x-wiki Membru implicitu di: 4gdnp41aj8y1a9e22wmf5qng8lor5hk MediaWiki:Yourgender 8 14649 289477 2012-03-18T18:04:36Z Ale Mister 249 Pagina nova: Generu: wikitext text/x-wiki Generu: isbgqhc4isrxivdvx6rcsax2ian00kn MediaWiki:Gender-female 8 14650 289478 2012-03-18T18:04:40Z Ale Mister 249 Pagina nova: Feminile wikitext text/x-wiki Feminile j0fx6tpzwn59zcxqxb2lhh0yulsipcw MediaWiki:Gender-male 8 14651 289479 2012-03-18T18:04:44Z Ale Mister 249 Pagina nova: Maschile wikitext text/x-wiki Maschile pgdetapagcn8g874cwfsox90g45bu6p MediaWiki:Namespace association 8 14652 289535 2012-03-19T21:23:53Z Ale Mister 249 Pagina nova: Spaziu assuciatu wikitext text/x-wiki Spaziu assuciatu n4959ymjyvtauhj7yp5lwj18h0o7hpb MediaWiki:Recentchanges-legend 8 14654 289551 2012-03-20T09:31:23Z Ale Mister 249 Pagina nova: Ozzioni per l'ultimi cambiamenti wikitext text/x-wiki Ozzioni per l'ultimi cambiamenti 600y57uxb96yqkbmb2c4vcih7h94qgl MediaWiki:Invert 8 14655 289568 2012-03-20T18:20:57Z Ale Mister 249 Pagina nova: Inverte a selezzione wikitext text/x-wiki Inverte a selezzione fuoq7puqrn0u12eyrj7124cyjlfjvhf Oschatz 0 14657 364403 333757 2019-10-03T11:23:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Oschatz''' hè una cità in u [[land (Germania)|land]] di [[Sassonia]]. Hà una superficie di 55 km² è à l'incirca 15.000 abitanti. [[Categoria:Cità di a Germania|Oschatz]] f3x6q4lc6j1rbcym631itrk2xq0t59t Sassonia 0 14658 349928 334321 2015-07-07T17:37:40Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} La '''Sassonia''' ([[lingua tedesca|tedescu]]: ''Sachsen''), o ufficialmente chjamata '''Statu Lìberu di Sassonia''' (''Freistaat Sachsen''), hè un [[land]] (statu federale) di [[Germania]]. ==Da vede dinò== *[[Oschatz]] [[Categoria:Land di a Germania|Sassonia]] koage8slpghcohlozxow9wplllanjni Daniel Stern (attore) 0 14659 376070 345922 2021-08-20T16:56:03Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Daniel Stern July 9, 2014 (cropped).jpg|thumb|Daniel Stern]] '''Daniel Jacob Stern''' (* [[28 d'aostu]] [[1957]] in [[Bethesda (Maryland)|Bethesda]], [[Maryland]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Stern]] [[Categoria:Americanu|Stern]] [[Categoria:Biugrafia]] 8kmk1549dvpca3fzuj45yl4p6rnuu8x Alla Pugacheva 0 14660 377037 347726 2021-09-13T13:25:13Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''Alla Pugacheva''' (natu [[15 d'aprile]] [[1949]], [[Moscù]]) hè una cantante, [[musica|musicante]] [[Russia|russia]]. == Biugrafia == == Discografìa == * ''Зеркало души'' (1977) * ''Арлекино и другие'' (1979) * ''Поднимись над суетой'' (1980) * ''То ли ещё будет…'' (1980) * ''Для гостей Олимпиады-80'' (1980) * ''Дискотека А'' (1980) * ''Маэстро'' (1981) * ''Как тревожен этот путь'' (1982) * ''Парад планет Марка Минкова'' (1982) * ''У Вас в гостях Маэстро'' (1982) * ''Ах, как хочется жить'' (1983) * ''Soviet Superstar (Greatest Hits 1976-84)'' (1984) * ''Watch out'' (1985) * ''Сонет'' (1985) * ''Стадион'' (1985) * ''…Счастья в личной жизни!'' (1986) * ''Паромщик'' (1986) * ''Алла Пугачёва-87'' (1987) * ''Пришла и говорю'' (1987) * ''Песни вместо писем'' (1988) * ''Миллион алых роз'' (1988) * ''Алла'' (1990) * ''Мой голубь'' (1990) * ''Без меня'' (1993) * ''Алла Пугачёва — 94'' (1994) * ''Верю в тебя'' (1994) * ''Любовь, похожая на сон'' (1994) * ''Путь звезды'' (1994) * ''Не делайте мне больно, господа'' (1995) * ''Две звезды'' (1997) * ''Примадонна'' (1997) * ''Да!'' (1998) * ''Избранное'' (1999) * ''Белый снег'' (1999) * ''Мадам Брошкина'' (2000) * ''Речной трамвайчик'' (2002) * ''А был ли мальчик?'' (2002) * ''Это любовь!'' (2002) * ''Живи спокойно, страна!'' (2003) * ''Приглашение на закат'' (2008) == Ligami == * [http://allapugacheva.pro/ Situ officiale] [[Categoria:Musicante|Pugacheva, Alla]] [[Categoria:Biugrafia]] 350oe8mzws7xyxmpx6918nflu2yiyad United States Army 0 14661 368410 368409 2020-08-07T07:06:51Z Turkmen 13246 Annullate le modifiche di [[Special:Contributions/202.142.186.70|202.142.186.70]] ([[User talk:202.142.186.70|discussione]]), riportata alla versione precedente di [[User:Chongkian|Chongkian]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} L''''United States Army''', o cortu '''U.S. Army''', face parte di e [[forze armate]] [[Stati Uniti d'America|americane]]. Hè a parte più grande di u militare americanu, incù più di mezu milione [[suldatu|suldati]] regulari. [[Categoria:Pulitica]] [[Categoria:Stati Uniti d'America]] 2rabar0stvlb2kwhwcomy83xp5srzzo United States Navy 0 14662 371635 364848 2021-01-17T17:12:58Z RaphGamer1256 14878 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} L''''United States Navy''', à l'accortu '''U.S. Navy''' o '''USN''', face parte di e forze armate di i [[Stati Uniti]]. Hà più di 300.000 [[suldatu|suldati]] attivi. ==Da vede dinò== *[[David Glasgow Farragut]] [[categoria:Pulitica]] [[Categoria:Stati Uniti d'America]] 233f4sn4syrwqg0dp1h51k77w2dxmcr U.S. Army 0 14663 289770 2012-03-24T14:40:26Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[United States Army]] 1n4ku7p89j3veynebg5xwq3bl1c7ixh U.S. Navy 0 14664 289771 2012-03-24T14:42:20Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[United States Navy]] i5sq05d9wk3i1jdzuvad1z8yjwrzmvz Confederate States Marine Corps 0 14665 348955 326118 2015-07-06T11:57:51Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''Confederate States Marine Corps''', à l'accortu '''C.S.M.C.''', hà fattu parte di l'armata di u sudu durante a [[Guerra Civile Americana]] di u [[1861]] à u [[1865]]. ==Da vede dinò== *[[Lloyd J. Beall]] *[[Guerra Civile Americana]] [[categoria:Storia]] [[categoria:America]] cks6j43usuj9q6jplnbuui4frj8a5qf Adolf Hitler 0 14666 365237 365235 2019-12-10T17:35:41Z Ainz Ooal Gown 15359 Undid edits by [[Special:Contribs/157.233.100.59|157.233.100.59]] ([[User talk:157.233.100.59|talk]]) to last version by Esteban16 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Adolf_Hitler_1937.jpg|thumb|right|200px|Adolf Hitler]] '''Adolf Hitler''' hè statu un [[pulitica|omu puliticu]] [[Austria|austriacu]] poi diventatu [[Germania|alimanu]] fù u fundadore di u Partitu Naziunale Sucialista di i Travagliadori Alimani (vale à dì u [[Partitu Nazista]], in [[lingua tedesca|lingua alemana]] ''Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei'' o ''NSDAP''). Hè [[littiratura|autore]] di u libru ''Mein Kampf'' (A mo Battaglia). Hè natu in [[Braunan-am-Inn]] ([[Austria]]) u 20 d'[[aprile]] di u [[1889]]. == Carriera pulitica == U 30 di [[ghjennaghju]] di u [[1933]] Hitler hè diventatu [[pulitica|cancelieru]] di a [[Germania]] è u 23 di [[marzu]], u parlamentu li hà datu [[dittatore|puteri dittaturiali]]. Dapoi u principiu hà realizatu [[pulitica|pulitiche]] di [[raza|discriminazione]] contru à i [[abreiu|ghjudei]] chì incù a [[Seconda Guerra Mundiale]] dipoi u [[1941]] s'hè trasfurmatu in a "Soluzione Finale", [[pulitica|prugettu]] chì vulia imprighjunà è tumbà tutti i [[ebrei|ghjudei]]. Hè mortu, tumbendusi, in [[Berlinu]] u 30 d'[[aprile]] di u [[1945]] incù a so [[moglia]] [[Eva Braun]], ch'ellu avia maritatu pochi [[ghjornu|ghjorni]] nanzu. nn26m34qplhnn35fa0bp7804lwpgrak Mahatma Gandhi 0 14667 378017 339648 2021-12-17T23:05:44Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[file:MKGandhi.jpg|Ghandi|thumb|right]] '''Mohandas Karamchand Gandhi''' (in lingua [[devanagari]] मोहनदास करमचन्द गांधी) dettu u ''Mahatma'', natu à Porbandar u 2 uttobre 1869 è mortu à New Delhi u 30 ghjennaghju 1948, hè statu un omu puliticu è filosofu [[India|indianu]]. Impurtante guida spirituale pè u so Paese, hè cunnisciutu soprattuttu incù u cugnome di ''mahatma'' (in [[lingua sanscrita|sanscritu]] महात्मा, "grande anima"). Un altru cugnome hè ''Bapu'', chì in hindi significheghja "babbu". [[Categoria:Puliticante]] [[Categoria:Filosofu]] [[Categoria:Indianu]] {{DEFAULTSORT:Gandhi}} 3ljp8gss4d0yamop5dv8a365vv2gvkt Battaglia di Seven Pines 0 14668 331662 326125 2014-03-23T14:03:57Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''Battaglia di Seven Pines''' o '''Battaglia di Fair Oaks''' ([[31 di maghju]] [[1862]] - [[1 di ghjugnu]] [[1862]]) hè stata una battaglia in a [[Guerra Civile Americana]]. Ci fùbbenu più di 1.700 morti é più di 8.300 feriti. Durante 'ssa battaglia, tantu l'[[Union Repeating Gun]], una mitragliera, quantu a [[Williams Gun]], un cannone à tiru ràpidu, sò state aduprate. [[Categoria:Battaglia di a Guerra Civile Americana|Seven Pines]] 1g6xkeq7tll0v12k3de0q20egcjllmy Battaglia di Fair Oaks 0 14669 289910 2012-03-27T18:14:02Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Battaglia di Seven Pines]] itq6ckkyvbmc63k4wclmcklhvp6krc9 Joseph Haydn 0 14670 348761 332911 2015-07-06T09:25:26Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Joseph Haydn.jpg|thumb|right|200px|Joseph Haydn]] '''Franz Joseph Haydn''' natu à [[Rohau]] u 31 di [[marzu]] di u 1732 è mortu à [[Vienna]] u 31 [[maghju]] 1809, hè statu unu di i più impurtanti [[musica|musicanti]] di u periodu classicu. == Opere principali == * 108 sinfunie * 52 sonate për [[pianoforte]] * 24 [[opere liriche]] * 14 messe * 6 oratori [[Categoria:Musicante|Haydn, Franz Joseph]] 0i957x6nixldov1qquhafo0v9sq886a Antonio Tabucchi 0 14671 376525 347764 2021-08-31T20:35:29Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[file:Antonio Tabucchi.jpg|thumb|250px|Antonio Tabucchi.]] '''Antonio Tabucchi''' ([[Pisa]], 24 di sittembre [[1943]] - [[Lisbona]], 25 marzu [[2012]]) hè statu unu [[littiratura|scrivanu]] [[Italia|talianu]]. == Biugrafia == Liatu da un [[amore]] viscerale à u [[Portugallu]], hè statu u cunniscidore, criticu è traduttore maiò di l'opera di u scrittore [[Fernando Pessoa]]. Tabucchi ebbi cunniscenza di l'opera di Pessoa in l'anni sessanta, durante e sessione induv'ellu frequenta a Sorbona, è ne ferma tantu affascinatu ch'è, vultatu in [[Italia]], frequenta un corsu di lingua purtughese per capisce megliu u pueta. I so libri è assaghji sò stati tradutti in diciottu paesi. Incù María José de Lancastre, a so [[moglia]], hà traduttu in [[lingua taliana|talianu]] molte di l'opere di Fernando Pessoa, hà scrittu un libru d'assaghji è una cummedia [[teatru|teatrale]] annantu à 'ssu grande [[litteratura|scrittore]]. Tabucchi hà ottenutu u premiu [[Francia|francese]] "Médicis étranger" per ''Notturno indiano'' è u premiu "Campiello" per ''Sostiene Pereira''. == Opere == * ''Piazza d'Italia'' (prima edizione, Bompiani, [[1975]] - Feltrinelli, [[1993]]), ISBN 978-88-07814-01-3 * ''Il piccolo naviglio'' (Mondadori, [[1978]] - Feltrinelli, [[2011]]), ISBN 978-88-07018-63-3 * ''Il gioco del rovescio e altri racconti'' (prima edizione, Il Saggiatore, 1981 - Feltrinelli, 1988), ISBN 978-88-07811-74-6 * ''Donna di Porto Pim'' (Sellerio, [[1983]]) * ''[[Notturno indiano]]'' (Sellerio, [[1984]]) * ''[[Piccoli equivoci senza importanza]]'' ([[Feltrinelli]], [[1985]]), ISBN 978-88-07810-75-6 * ''Il filo dell'orizzonte'' (Feltrinelli, [[1986]]), ISBN 978-88-07811-46-3 * ''I volatili del [[Beato Angelico]]'' (Sellerio, [[1987]]) * ''Pessoana mínima'' (Imprensa Nacional, Lisbona, [[1987]]) * ''I dialoghi mancati'' (Feltrinelli, [[1988]]) * ''Un baule pieno di gente. Scritti su Fernando Pessoa'' (Feltrinelli, [[1990]]), ISBN 978-88-07816-25-3 * ''L'angelo nero'' (Feltrinelli, [[1991]]), ISBN 978-88-07812-53-8 * ''Sogni di sogni'' (Sellerio, [[1992]]) * ''[[Requiem (Tabucchi)|Requiem]]'' (Feltrinelli, [[1992]]), ISBN 978-88-07812-82-8 * ''Gli ultimi tre giorni di [[Fernando Pessoa]]'' (Sellerio, [[1994]]) * ''[[Sostiene Pereira]]. Una testimonianza'' (Feltrinelli, 1994), ISBN 978-88-07813-81-8 * ''Dove va il romanzo'' (Omicron, 1995) * ''Carlos Gumpert, Conversaciones con Antonio Tabucchi'' (Editorial Anagrama, Barcelona, 1995) * ''[[La testa perduta di Damasceno Monteiro]]'' (Feltrinelli, 1997), ISBN 978-88-07815-31-7 * ''Marconi, se ben mi ricordo'' (Edizioni Eri, 1997) * ''L'Automobile, la Nostalgie et l'Infini'' (Seuil, Parigi, [[1998]]) * ''La gastrite di [[Platone]]'' (Sellerio, 1998) * ''Gli Zingari e il [[Rinascimento]]'' (Feltrinelli, 1999) * ''Ena poukamiso gemato likedes (Una camicia piena di macchie. Conversazioni di A.T. con Anteos Chrysostomidis'', Agra, Atene, [[1999]]) * ''[[Si sta facendo sempre più tardi]]. Romanzo in forma di lettere'' (Feltrinelli, 2001), ISBN 978-88-07817-40-3, ISBN 978-88-07530-15-9 * ''Autobiografie altrui. Poetiche a posteriori'' (Feltrinelli, 2003), ISBN 978-88-07420-98-6 * ''[[Brescia]] piazza della Loggia [[28 maggio]] 1974-2004'' (D'Elia Gianni; Tabucchi Antonio; Zorio Gilberto, Associazione Ediz. L'Obliquo, [[2004]]) * ''Tristano muore. Una vita'' (Feltrinelli, [[2004]]), ISBN 978-88-07819-16-2 * ''Racconti'' (Feltrinelli, 2005), ISBN 978-88-07530-15-9 * ''[[L'oca al passo]]'' (Feltrinelli, 2006), ISBN 978-88-07840-72-2 * ''[[Il tempo invecchia in fretta]]'' (Feltrinelli, 2009), ISBN 978-88-07722-67-7 * ''[[Viaggi e altri viaggi]]'' (Feltrinelli, 2010), ISBN 978-88-07018-22-0 * ''[[Racconti con figure]]'' (Sellerio, 2011) * ''[[Girare per le strade]]'' (Sellerio, 2012) [[Categoria:Scrivanu|Tabucchi, Antonio]] [[Categoria:Biugrafia]] qcbux63zld877w7xoqni8pqbclese57 Categoria:Battaglia di a Guerra Civile Americana 14 14673 328019 309163 2013-03-26T06:18:42Z Addbot 7246 [[M:User:Addbot|Bot:]] Migrating 27 interwiki links, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q8293443]] [[M:User:Addbot/WDS|(translate me)]] wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Battaglia di i Sette Ghjorni 0 14674 331664 326133 2014-03-23T14:03:59Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''Battaglia di i Sette Ghjorni''' di u [[1862]] hè stata una battaglia durante a [[Guerra Civile Americana]] (1861-1865). [[Categoria:Battaglia di a Guerra Civile Americana|Sette Ghjorni]] tf4h2sx2p77ifllppss7k26cg3ncpbn Rafael Correa 0 14675 350097 350096 2015-07-07T21:15:09Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Correarafael15012007.jpg|thumb|right|200px|Rafael Correa]] '''Rafael Correa''' (natu à [[Guayaquil]] u 6 [[aprile]] di u 1963) hè u [[pulitica|presidente]] di l'[[Ecuador]]. ==Da vede dinò== *[[Sixto Durán Ballén]] *[[León Febres Cordero]] [[Categoria:Puliticante|Correa]] a7roaepu35g3alyhszyxfwkj5glzcqq Ludwig van Beethoven 0 14676 348961 333183 2015-07-06T12:02:42Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Beethovensmall.jpg|thumb|right|200px|Ludwig van Beethoven]] '''Ludwig van Beethoven''' natu à [[Bonn]] u 16 [[dicembre]] di u 1770 è mortu à [[Vienna]] u 26 [[marzu]] di u 1827 hè statu uni di i più impurtanti cumposidori di a [[storia]] di a [[musica]]. == Opere principali == * 9 sinfunie * 5 cuncerti per [[pianuforte]] è urchestra * 1 cuncertu per [[violinu]] è urchestra * 32 sonate per pianuforte * 10 sonate per pianuforte è violinu * 5 sonate per pianuforte è [[violuncellu]] * ''Fidelio'' ([[opera lirica]]) [[Categoria:Musicante]] qwy72cse6amjhszxo7qe1kl0g8qrybk Guerra freta 0 14677 347074 332672 2015-07-01T22:06:07Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Cold war europe military map sv.png|thumb|250px|Carta di a NATO è di u pattu di Varsavia]] Hè stata chjamata '''Guerra freta''' a situazione di cunflittu vicina à a guerra chì ci hè stata frà i dui blocchi internaziunali chjamati ''Uvestu'', chì cuntinia i [[Stati Uniti d'America|Stati Uniti]] è i so alliati di a [[NATO]], è l' ''Estu'', incù l'[[Unione Suvietica]] è i so alliati di u [[Pattu di Varsavia]], dipoi a fine di a [[Seconda Guerra Mundiale]] à u principiu di l'anni 1990. [[Categoria:Pulitica]] [[Categoria:Seculu XX]] 1kfkgway5t3lwxbh6kori8pv05sakyy Praga 0 14678 350506 346779 2015-07-09T08:59:42Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Panoramic views of Prague 2000 by RaBoe.jpg|700px|center]]<br /> [[File:Prague coat of arms.png|right|160px]] '''Praga''' (''Praha'' in [[lingua cecca|ceccu]]) hè a capitale di a [[Repùblica Cecca]] è dinù a prima cità per populazione incù 1.172.975 abitanti (2005). == Geografia == [[File:Kraj Hlavni mesto Praha.svg|right|250px]] Praga hè traversata da u fiume [[Moldava]] (''Vltava'' in ceccu). [[File:PragueCathedral03.jpg|thumb|right|200px|U domu]] ==Da vede dinò== *[[Václav Havel] == Situ ufficiale == * [http://magistrat.praha-mesto.cz/default.aspx?l=2 Situ di a Communa (in inglese)] [[Categoria:Republica Cecca]] s3frp40rvw7dffjm7pzfipwii7t63y9 Armada de Chile 0 14679 331556 326145 2014-03-23T14:01:49Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[file:Coat of arms of the Chilean Navy.svg|thumb|250px|{{PAGENAME}}]] L''''Armada de Chile''', à l'accortu '''AdCh''', face parte di e forze armate di u [[Cile]]. Hà più di 25.000 suldati attivi. == Ligami == * [http://www.armada.cl/ {{PAGENAME}}] {es} [[Categoria:Cile]] k7572z9po12bdpupobkljiqcxrnng77 Siconda Guerra Mundiale 0 14680 290668 2012-03-31T13:44:32Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Seconda Guerra Mundiale]] fr5413hcbg2yzef4ci4wsf9e1i2j70h Siconda Guerra Mundiali 0 14681 290669 2012-03-31T13:46:06Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Seconda Guerra Mundiale]] fr5413hcbg2yzef4ci4wsf9e1i2j70h Repùblica Cecca 0 14682 331175 290673 2014-03-15T17:40:22Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Cecchìa]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cecchìa]] 975s2v3wqu5yp7752j88rbvlat0xbez Republica Ceca 0 14683 331176 290674 2014-03-15T17:40:27Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Cecchìa]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cecchìa]] 975s2v3wqu5yp7752j88rbvlat0xbez Repùblica Ceca 0 14684 331177 290675 2014-03-15T17:40:33Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Cecchìa]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cecchìa]] 975s2v3wqu5yp7752j88rbvlat0xbez Republica Cecca 0 14685 331178 290676 2014-03-15T17:40:39Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Cecchìa]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cecchìa]] 975s2v3wqu5yp7752j88rbvlat0xbez Battaglia di Petersburg 0 14686 331660 326147 2014-03-23T14:03:55Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''Battaglia di Petersburg''' fù una battaglia in a [[Guerra Civile Americana]]. Durò guasi dece mesi, da u [[ghjugnu]] [[1864]] à l'[[aprile]] [[1865]], é tutt'insieme, i truppi di u nordu é di u sudu pèrsenu 70.000 suldati (42.000 u nordu, 28.000 u sudu). [[Categoria:Battaglia di a Guerra Civile Americana|Petersburg]] p93zoa3oh2ndgy2z7l9tjjxfkpfy3an Battaglia di Cold Harbor 0 14688 331659 326149 2014-03-23T14:03:54Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''Battaglia di Cold Harbor''' di l'annu [[1864]] fubbe una battaglia in a [[Guerra Civile Americana]] (1861-1865). [[Categoria:Battaglia di a Guerra Civile Americana|Cold Harbor]] 81koef8mzsqmsnqa9cjqlxh2edo118m The Wonder Years 0 14689 350276 326151 2015-07-07T23:00:10Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''The Wonder Years''' hè una serìa [[americana]] di l'anni [[1988]]-[[1993]], incù [[Fred Savage]] é [[Dan Lauria]], trà altri. 6ckiboys0i4imtfli1oeuvn0pk3jccz Zagabria 0 14694 359524 355633 2018-06-08T19:41:33Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Zagreb coa.gif||right|140px]] '''Zagabria''' (''Zagreb'' in [[lingua croata|croatu]]) hè a capitale di a [[Croazia]] è incù una populazione di 792.875 abitanti (2011), hè dinù a cità più grande di u Paese. [[File:CroatiaGradZagreb.png|right|200px]] [[File:Zageb Croatian National Theater.jpg|thumb|right|200px|U Teatru Naziunale Croatu]] == Ligami == * [http://www.zagreb.hr/ Situ istituzionale] [[Categoria:Croazia]] 9xw7npey8poy1pa3a56abqjqdi4vsyf Alessandro Volta 0 14695 375905 375904 2021-08-19T22:50:04Z Jun Misugi 295 talianu wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:ETH-BIB-Volta, Alessandro (1745-1827)-Portrait-Portr 02303.tif|thumb|right]] U conte '''Alessandro Giuseppe Antonio Anastasio Volta''' ([[Comu]], 18 [[ferraghju]] 1745 – [[Camnago Volta]], 5 marzu 1827) hè statu un [[fisicu]] è inventore talianu. Hè cunnisciutu sopratuttu pè esse l'inventore di a [[pila elettrica]]. == Portanu u so nome == *[[eletricità]] *[[Pila di Volta]] *[[Volt (unità di misura elettrica)|Volt]] {{DEFAULTSORT:Volta, Alessandro}} [[Categoria:Fìsicu]] [[Categoria:Talianu]] [[Categoria:Biugrafia]] d030qed21benczk06dwwq6dqbgxoo8b Lisandru Volta 0 14696 290901 2012-04-03T08:51:04Z Franjklogos 2883 Franjklogos moved page [[Lisandru Volta]] to [[Alessandro Volta]]: Più currettu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Alessandro Volta]] al2hfdy9kqgabhtu3hi1jbqk84xkw0y Fred Savage 0 14698 376038 350277 2021-08-20T15:10:17Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:FredSavage1989.jpg|thumb|200px|Fred Savage]] '''Fred Savage''' hè un [[cinemà|attore]] é [[cinemà|realizatore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == biugrafia == == Da vede dinò == *[[The Wonder Years]] [[Categoria:Attore|Savage]] [[Categoria:Americanu|Savage]] [[Categoria:Biugrafia]] eg02tn2ycw7xlcsnl5l1lxuwwca0g4m Dan Lauria 0 14699 375790 350278 2021-08-19T13:27:25Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Dan Lauria at WonderCon 2009 1.JPG|thumb|200px|Dan Lauria]] '''Dan Lauria''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[The Wonder Years]] [[Categoria:Attore|Lauria]] [[Categoria:Americanu|Lauria]] [[Categoria:Biugrafia]] oi9rwkmj2gpu18aeqehf9awojgcemza Al Pacino 0 14700 375982 354806 2021-08-20T10:39:51Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Al Pacino.jpg|thumb|200px|Al Pacino]] '''Al Pacino''' ([[25 d'aprile]] [[1940]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]] d'urigine [[Italia|taliana]]. == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Pacino]] [[Categoria:Americanu|Pacino]] [[Categoria:Biugrafia]] stev8hqnfx7gk7xjju8rn61uli76wbz Leipzig 0 14701 290992 2012-04-04T12:08:31Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lipsia]] ery0klwkycfxh73ftfcstg6nfdrnmex Albert Einstein 0 14702 376169 375892 2021-08-21T18:31:50Z Jun Misugi 295 gram: statu wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Einstein1921 by F Schmutzer 2.jpg|thumb|right|200px|Albert Einstein (1921)]] '''Albert Einstein''' hè statu un fisicu tedescu. Hè natu à [[Ulm]] ([[Germania]]) u [[14 di marzu]] di u [[1879]] è hè mortu à [[Princeton]] ([[Stati Uniti d'America]]) u [[18 d'aprile]] di u [[1955]]. == Biugrafia == === A formazione === Era figliolu d'un [[eletricità|eletricianu]]. Hà viaghjatu incù a so [[famiglia]] à [[Milanu]], à [[Pavia]] è in [[Venetu]]. Passatu in [[Sguizzera]], hà studiatu è pigliatu u diplomu secondariu à u culleghju cantonale d'[[Aarau]], poi à u [[Politecnicu di Zurigu]] induve in u 1900 hà pigliatu u diplomu [[università|universitariu]] in [[fisica]] è [[matematica]]. Qualchì annu dopu si marita incù Ilse. === U premiu Nobel === In u [[1921]] hà avutu u [[Premiu Nobel]] per a [[fìsica]]. == I so travagli == Dipoi u 1905 Einstein hà publicatu i so primi dui travagli cunsacrati à a [[teuria di a relatività]], chì averanu cum'è seguita a teuria di a relatività ''generale'' di l'anni 1915-1916. == Portanu u so nome == * [[Causalità d'Einstein-Weyl]] * [[Convensione d'Einstein]] * [[Forma quadratica d'Einstein-Minkowski]] * [[Principu di lucalità d'Einstein]] == Opere principali == [[File:Relativity-formula.png|thumb|left|170px|A relazione trà energia massa e vitezza]] {{DEFAULTSORT:Einstein, Albert}} [[Categoria:Tedescu|Einstein]] [[Categoria:Fìsicu|Einstein]] [[Categoria:Biugrafia]] 1e7l9iumfyjs4x0l23jr8mbkvqpynaz Will Smith 0 14705 376060 369800 2021-08-20T16:46:22Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Will Smith 2011, 2.jpg|thumb|200px|Will Smith]] '''Willard Carroll "Will" Smith Jr.''' ([[25 di settembre]] [[1968]]) hè un [[cinemà|attore]] è [[musicante]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == Hà ricevutu dùie numinazione pè un [[Oscar]]. == Albumi == * Rock the House (1987) * He's the DJ, I'm the Rapper (1988) * And in This Corner... (1989) * Homebase (1991) * Code Red (1993) * Big Willie Style (1997) * Willennium (1999) * Born to Reign (2002) * Lost and Found (2005) [[Categoria:Attore|Smith, Will]] [[Categoria:Musicante|Smith, Will]] [[Categoria:Americanu|Smith, Will]] [[Categoria:Biugrafia]] qo1y0kz7xy2pagnjvroce6iz6blxaba Monumentu à a Battaglia di e Nazione 0 14706 326121 303604 2013-03-09T03:26:26Z Addbot 7246 [[M:User:Addbot|Bot:]] Migrating 15 interwiki links, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q699448]] [[M:User:Addbot/WDS|(translate me)]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Völkerschlachtdenkmal Leipzig.JPG|thumb|300px|Monumentu à a Battaglia di e Nazione, cù u dettu "Lavu di e làcrime per i suldati caduti"]] U '''Monumentu à a Battaglia di e Nazione''' (nome tedescu: '''Völkerschlachtdenkmal''') hè un monumentu in [[Leipzig]] ([[Germania]]), dedicatu à e vìttime di a [[Battaglia di e Nazione]]. Incù un'altezza di 91 metri, hè unu di i monumenti più grandi d'[[Europa]]. lr8mzl4ap3l78kywetd7c8h6ryyppa9 Völkerschlachtdenkmal 0 14707 291114 2012-04-05T18:59:36Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Monumentu à a Battaglia di e Nazione]] ai8e6r2trsh6d8tnbf1tn4zr6r42cs8 Battaglia di e Nazione 0 14708 326123 319847 2013-03-09T03:26:37Z Addbot 7246 [[M:User:Addbot|Bot:]] Migrating 45 interwiki links, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q151005]] [[M:User:Addbot/WDS|(translate me)]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''Battaglia di e Nazione''' rispettivamente '''Battaglia di Lipsia''' fù una battaglia durante e guerre napuleòniche in l'annu [[1813]]. Appartene à e più grande battaglie di a storia. 8xgeo0kz1wfgb5yomb3xsd0num1s0vl Battaglia di Lipsia 0 14709 291118 2012-04-05T19:36:03Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Battaglia di e Nazione]] 2isvcwd7vkdsx8s42vv8hdk7vpn123v Topher Grace 0 14710 375691 363283 2021-08-18T22:24:32Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Topher Grace 2019 by Glenn Francis.jpg|thumb|200px|Topher Grace 2019]] '''Topher Grace''' ([[New York]], [[New York (Statu)]], [[12 di lugliu]] [[1978]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Attore|Grace]] [[Categoria:Americanu|Grace]] grwr2qkr9ns4svqk844mzpmxoa7xq7t Arliss Howard 0 14711 354830 348831 2016-08-24T03:19:04Z DARIO SEVERI 10718 Added inf. from Wiki (en) wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Arliss Howard''' (18 [[ottobre]] 1954) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. ==Da vede dinò== *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Howard]] [[Categoria:Americanu|Howard]] 3hz4nzdvhpoywp3g3si1jdlxrgbdvlv Università di Lipsia 0 14712 362298 362297 2019-06-06T23:25:33Z Jun Misugi 295 AML wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} L''''Università di Lipsia''' (in [[latinu]] ''Alma Mater Lipsiensis'', à l'accortu AML) hè un' università tedesca, situata in a cità di [[Lipsia]]. Ci sò à l'incirca 30.000 stughjanti. == Storia == Fù fundata u [[2 dicembre]] di u [[1409]] da [[Federicu I di Sassonia|Federicu I u Bellicosu]], [[principe elettore]] di Sassonia, è da u so fratellu [[Guglielmu II di Meißen|Guglielmu II]], [[Margraviatu di Meißen|margraviu di Meißen]]. À l'iniziu cumprendia quattru [[facultà universitaria|facultà]]: [[arte]], [[teulogia]], [[medicina]] è [[leghje]]. [[Categoria:Università di Germania|Lipsia]] leoiyhx7t3eg3xcy68461ihe5sl3v3v Etaru 0 14713 348492 347336 2015-07-03T16:35:37Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki L' '''etaru''' era u locu induva l'aciddaghji t'aviani i so tindini è i so mazzetti, par catturà i [[merula|meruli]] è i torduli. Era una parti di a [[machja]] ind'eddi tindiani i so cappii, à u XIXimu è u XXimu seculu. ==Citazioni== Accadi chì l' ètaru fussi mintuvata in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu, in ''A stanza di u spichju'' di [[Rinatu Coti]]: * ''Santu è Natali acciddavani insemu. Ogni annu faciani u so etaru in u valdu.'' ==Rifarenzi== * Rinatu Coti, 1999, A stanza di u spichju, Petricaghju d'Orezza: Cismonte è Pumonti Edizione ==Da vede dinò== *[[Acelli di Corsica]] [[categoria:Società]] [[categoria:Caccia]] lggy1qhplp1asozpwg5160hysnnmaus Nutella 0 14717 369799 354188 2020-12-22T21:18:23Z Jumpy01 11155 image wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} (A) '''Nutella''' (cù o senza l'artìculu) hè una crema di cicculata populare chi vene à l'orìgine d'[[Italia]], chi hè cunnusciuta in assai paesi. [[File:Nutella (cropped).jpg|thumb|right|]] [[Categoria:Cucina]] 2l07436nk5qfj1ot12yjjcqjsohoqfc George Peppard 0 14718 375991 346317 2021-08-20T10:46:53Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:George Peppard (1964).jpg|thumb|200px|George Peppard]] '''George Peppard''' ([[1928]]-[[1994]]) hè statu un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Peppard]] [[Categoria:Americanu|Peppard]] [[Categoria:Biugrafia]] olm9jfe6jkr89hzjvc1q4q9smxjv905 Michael Jackson 0 14719 375760 375501 2021-08-19T11:37:35Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Michael Jackson in 1988.jpg|thumb|Michael Jackson ([[1988]])]] '''Michael Joseph Jackson''' (natu [[29 d'aostu|29 d'agostu]] [[1958]] in Gary, [[Indiana]] - mortu [[25 di ghjugnu]] [[2009]] in [[Los Angeles]], [[California]]) hè statu un cantadore, [[ballu|ballerine]] è [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|statunitense]]. == Biugrafia == Hè cunsideratu cum'è ''The King of Pop'' ("U Rè di u Pop"). == Discugrafia == * ''Got to Be There'' ([[1972]]) * ''Ben'' (1972) * ''Music & Me'' ([[1973]]) * ''Forever, Michael'' ([[1975]]) * ''Off the Wall'' ([[1979]]) * ''Thriller'' ([[1982]]) * ''Bad'' ([[1987]]) * ''Dangerous'' ([[1991]]) * ''HIStory: Past, Present and Future, Book I'' ([[1995]]) * ''Invincible'' ([[2001]]) == Videoghjochi == * ''Michael Jackson: The Experience'' (2008 / Ubisoft) [[Categoria:Musicante|Jackson, Michael]] [[Categoria:Cantadore|Jackson, Michael]] [[Categoria:Americanu|Jackson, Michael]] [[Categoria:Attore|Jackson, Michael]] [[Categoria:Biugrafia]] e3sqeevad9wreip1j84l6tsc93q0qla Ginevra 0 14720 377757 377050 2021-11-06T21:08:15Z Jumpy01 11155 a cumuna wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:Geneve 2005 001 Ork.ch.jpg|280px|thumb|Ghjinevra]] '''Ginevra''' ò '''Ghjinevra''' (in [[lingua francese|francese]] è ufficialmente: ''Genève'', {{IPA|/ʒənɛv/}}; in [[lingua tedesca|tedescu]]: ''Genf'', {{IPA|/ˈgɛɱf/}}; in [[lingua rumancia|rumanciu]]: ''Genevra'') hè una [[cumuna]] svizzera è u capilocu di u [[cantone di Ginevra]]. Hè a seconda cità più pupulata di u paese dopu [[Zurigu]] è a terza piazza finanziaria più importante di a [[Sguizzera]] dopu Zurigu è [[Basilea]]. [[Categoria:Svizzera]] elerk78muf3g2suo33yggo5184n4fsm Humphrey Bogart 0 14721 375556 371447 2021-08-18T08:31:52Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Humphrey Bogart in Invisible Stripes trailer.jpg|thumb|200px|Humphrey Bogart]] '''Humphrey Bogart''' ([[New York]], [[25 di dicembre]] 1899 - [[California]], 14 [[ghjennaghju]] 1957) fubbe un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|mericanu]]. == Biografia == [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Attore|Bogart]] [[Categoria:Americanu|Bogart]] ay7xi5xkor8wcfgiup7402g6dt3di5f Pavia 0 14722 326138 318865 2013-03-09T03:28:15Z Addbot 7246 [[M:User:Addbot|Bot:]] Migrating 59 interwiki links, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q6259]] [[M:User:Addbot/WDS|(translate me)]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Pavìa''' hè una cità in a rigione di a [[Lombardia|Lombardìa]] in [[Italia]]. l8sys2sp4shorpgovyazjfhlk6m1i5q Lubecca 0 14723 333176 326140 2014-03-23T14:34:10Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Lubecca''' ([[lingua tedesca|tedescu]]: ''Lübeck'') hè una cità in [[Germania]]. Hà circa 200.000 abitenti. [[Categoria:Cità di a Germania|Lubecca]] ay09gw9s1v2f6l1xpi5lad3s6nqa1ti Burkhard Jung 0 14724 378094 371448 2021-12-22T09:05:28Z Fausta Samaritani 15085 category wikitext text/x-wiki '''Burkhard Jung''' (*[[1958]]) hè un puliticante tedescu. Attualmente, hè u sindacu di [[Lipsia]]. == Biugrafia == [[Categoria:Puliticante|Jung,Burkhard]] [[Categoria:Tedescu|Jung, Burkhard]] [[Categoria:Biugrafia|Jung, Burkhard]] paj5hzc9b8uitquum2fnyj95nl05ai4 2012 0 14726 376151 375535 2021-08-21T12:30:24Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''2012''' {{Annu| XX seculu| XXI seculu| XXII seculu |1990|2000|2010|2020|2030|2008|2009|2010|2011|2012|2013|2014|2015|2016}} [[Annata bisesta]].<br> == Evenimenti == === Sport === - [[Image:Olympic rings without rims.svg|40px|border]] XXX [[Olimpiade Londra 2012]].<br> === Premii Nobel 2012 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Unione Europea]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Mo Yan]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[John Gurdon]] è [[Shinya Yamanaka]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Serge Haroche]] è [[David Wineland]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Brian Kobilka]] è [[Robert Lefkowitz]]<br> - [[Premiu Nobel per l'Ecunumia]] : [[Alvin Roth]] è [[Lloyd Shapley]]<br> == Nàscite == == Morte == == In Córsica == [[Image:La Citadelle in Corte, Corsica (8132728153).jpg|thumb|250px|center|[[Corte]], [[24 di settembre]] 2012]] == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XXI seculu|#]] bd906ujvwnh0vpnwa1z180spkpe5530 15 di aprile 0 14727 291856 2012-04-15T15:38:16Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[15 d'aprile]] 3nivrep4lkj1luaw6hf1mvu3yn7aufu Victor Garber 0 14728 375073 369518 2021-08-11T08:18:27Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Victor Joseph Garber''' (London, [[Ontariu]], 16 marsu 1949) hè un [[cinemà|attore]] [[Canadà|canadese]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Garber, Victor]] [[Categoria:Canadianu|Garber, Victor]] [[Categoria:Biugrafia]] 1eorfwstkuteolywd8ibgs2jzzjjfbu Nelson Mandela 0 14730 371625 365525 2021-01-13T10:57:39Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Nelson Mandela.jpg|thumb|right|200px|Nelson Mandela]] '''Nelson Rolihlahla Mandela''' ([[Mvezo]], 18 di [[lugliu]] 1918 &ndash; [[Johannesburg]], 5 di [[decembre]] 2013) hè statu u primu presidente di a [[Sudafrica]] dopu a fine di u regime di l'''[[apartheid]]''. In u 1993 hà ottenutu u [[Premiu Nobel]] per a Pace. [[Categoria:Sudafrica]] mnlpmdh9orx61u53gbk78fk6bkjkcb2 Oasis 0 14734 371663 371662 2021-01-22T10:32:38Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Oasis_Noel_and_Liam_WF.jpg|right|thumb|200px|I Oasis da u vivu]] '''Oasis''' hè statu un gruppu musicale [[rock]] [[Regnu Unitu|britannicu]] chì hè statu furmatu in u 1991 in [[Manchester]] è attivu ancu oghje. I membri sò [[Noel Gallagher]], u so fratellu [[Liam Gallagher]], incù u chitarista [[Gem Archer]] è à u bassu [[Andy Bell]]. == Discugrafia == === Albumi === * 1994 - ''Definitely Maybe''; UK #1 USA #58; * 1995 - ''(What's the Story) Morning Glory?''; UK #1 USA #4; * 1997 - ''Be Here Now''; UK #1 USA #2; * 1998 - ''The Masterplan'' * 2000 - ''Standing on the Shoulder of Giants''; UK #1 USA #24; * 2000 - ''Familiar to Millions'' (CD doppiu, da u vivu) * [[2001]] - ''Familiar to Millions'' (CD singulo, da u vivu) * [[2002]] - ''Heathen Chemistry''; UK #1 USA #23; * [[2005]] - ''Don't Believe the Truth''; UK #1 USA #12; * [[2006]] - ''Stop The Clocks''; UK #2; * [[2008]] - ''Dig Out Your Soul'' === Singuli è E.P. === * 1994 - ''Supersonic'' * 1994 - ''Shakermaker'' * 1994 - ''Live Forever'' * 1994 - ''Cigarettes & Alcohol'' * 1994 - ''Whatever'' * 1995 - ''Some Might Say'' * 1995 - ''Roll with It'' * 1995 - ''Morning Glory'' * 1995 - ''Wonderwall'' * 1996 - ''Don't Look Back in Anger'' * 1996 - ''Champagne Supernova'' * 1997 - ''D'You Know What I Mean?'' * 1997 - ''Stand By Me'' * 1998 - ''All Around the World'' * 1998 - ''Don't Go Away'' * 2000 - ''Go Let It Out'' * 2000 - ''Who Feels Love?'' * 2000 - ''Sunday Morning Call'' * [[2001]] - ''The Hindu Times'' * 2001 - ''Stop Crying Your Heart Out'' * [[2002]] - ''Little by Little / She Is Love'' * [[2003]] - ''Songbird'' * [[2005]] - ''Lyla'' * 2005 - ''The Importance of Being Idle'' * 2005 - ''Let There Be Love'' * [[2006]] - ''Stop The Clocks E.P. - Acquiesce/The Masterplan'' * [[2007]] - ''Lord Don't Slow Me Down'' * [[2008]] - ''The Shock of the Lightning'' * [[2008]] - ''I'm Outta Time'' * [[2009]] - ''Falling Down'' === DVD === * [[1995]] - ''Live by the Sea'' * [[1996]] - ''...There and Then'' * [[2000]] - ''Familiar To Millions'' * [[2002]] - ''The Hindu Times'' * 2002 - ''Stop Crying Your Heart Out'' * 2002 - ''Little By Little'' * [[2003]] - ''Songbird'' * [[2004]] - ''Definitely Maybe'' * [[2007]] - ''Lord Don't Slow Me Down'' * [[2010]] - ''Time Flies... 1994–2009'' * [[2016]] - ''Oasis: Supersonic'' [[Categoria:Gruppu musicale]] 9odo2to6r7juacjneosdfgsb6kgci1z Nova Delhi 0 14735 368482 368174 2020-08-11T17:22:36Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:GateIndia.jpg|250px|thumb|right|India Gate]] '''Nova Delhi''' (hindi: ''नई दिल्ली'', ''Naī Dillī'') hè a capitale di l'[[India]]. A so populazione hè di 321.883 abitanti (2006). [[Categoria:India]] fyn3ufryadpicppzktystzwjtiq8l6n Aleksandr Isaevič Solženicyn 0 14737 351157 327478 2015-07-16T10:18:09Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:A solzhenitsin.JPG|drita|200px|thumbnail|Aleksandr Isaevič Solženicyn]] '''Aleksandr Isaevič Solženicyn''' (in [[lingua russia]] '''Алекса́ндр Иса́евич Солжени́цын''', traslitteratu dinù cume ''Aleksandr Isaevič Solženitsyn'' o ''Aleksandr Isaevich Solzhenitsyn'') ([[Kislovodsk]], 11 di [[dicembre]] 1918 – [[Mosca]], 3 d'aostu [[2008]]), hè statu unu [[scrivanu]] è dramaturgu [[Russia|russiu]]. In u 1970 hà avutu u [[Premiu Nobel]] per a [[litteratura]]. 2d8xmuiv4syatn51zydpbd7mg0f7gxl Pichjettu 0 14740 373924 371449 2021-06-02T10:58:30Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U pichjettu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:DendrocoposMinorNaturalHabitat.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Picoides minor</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordini | ''[[Piciformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Picidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Dendrocopos]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Dendrocopos minor''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:PicoidesMinorBack.jpg|250px]] |----- |} U '''pichjettu''' (''[[Dendrocopos minor]]'') hè un aceddu chì faci parti di a famiglia di i [[Picidae]]. Hè longu 13 à 16 cm. Pesa da 15 à 25 grammi. U sopra di u capu hè rossu ind'è u masciu. A femina inveci à u fronti bianchicciu è una curona nera in capu. U bizzicu hè neru. U piumamu hè biancu è neru, incù i strisci urizuntali annantu à l'ali è u spinu. ===Sinonimi=== Parechji sinonimi di ''Dendrocopos minor'' sò: * ''picoides minor'' * ''picus minor'' == In Corsica == [[File:Dzięciołek (9).jpg|left|200px]] U pichjettu hè ancu chjamatu u [[pichju]]. ==Citazioni== Accadi chì u pichjettu fussi imprudatu in i sprissioni o i pruverbii corsi, par asempiu in i sprissioni: * ''falà com'un pichjettu'' * ''allegru cum'è un pichju'' o ''cuntenti com'è un pichju'' * ''grassu com'è un pichjettu'' [[File:Dendrocopos minor hortorum MHNT ZOO 2010 11 162 HdB Bois de Boulogne.jpg |thumb|''Dendrocopos minor '']] == Da veda dinò == * u [[pichjaronu]] * [[aceddi di Corsica]] == Rifarenzi == * Thibault, Jean-Claude, Les oiseaux de Corse - Aceddi di Corsica, 1983, PRNC (in francesu) == Liami == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/lesoiseaux3.html Lessicu - l'aceddi - les oiseaux, [[Adecec]]] [[Categoria:Accipitridae]] noi7ch1gra94831iga64snsngo5dves Dendrocopos minor 0 14741 292218 2012-04-21T13:48:33Z 90.28.65.146 Reindirizzamentu à [[Pichjettu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pichjettu]] m4n9klbpm2w8wqskcp9f4psnydwsuvo Pichju 0 14742 292220 2012-04-21T14:22:59Z 90.28.65.146 Reindirizzamentu à [[Pichjettu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[pichjettu]] 8mqt20brbi25sre4dved7h8hxsse5ym Categoria:Land di a Germania 14 14743 328354 327504 2013-04-12T21:02:08Z KLBot2 6105 Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by [[Wikidata]] on [[:d:Q6782598]] wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Geografia 0 14745 362648 343661 2019-07-01T20:46:49Z Jumpy01 11155 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''geografìa''' (ancu '''giugrafìa''' o '''geugrafìa''') hè una scenza. {{Scienze}} [[Categoria:Giugrafia| ]] imzbsl75d92nupelgfze7hdthkf0kjj Lusine Gevorkyan 0 14746 348967 333199 2015-07-06T12:07:06Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Lousine Gevorkian.jpg|thumb|right|220px|Lusine Gevorkyan]] '''Lusine Gevorkyan''' (nata u [[21 di ferraghju]] [[1983]]) hè una [[cantu|cantante]], [[musica|musicante]] [[russia]]. [[Categoria:Musicante]] t8phyrqbangp7aiiqua8wutbcuy3u7o William Shakespeare 0 14747 372297 359180 2021-02-25T07:56:47Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Hw-shakespeare.png|thumb|William Shakespeare]] '''William Shakespeare''', pueta è dramaturgu in [[lingua inglese]], hè natu à [[Stratford-upon-Avon]] u 26 d'aprile di u 1564 è hè mortu quallà u 23 d'aprile di u 1616. À 18 anni s'hè maritatu incù Anne Hathaway, chì n'avia 27 è aspettava un figliolu da ellu. == Opere principali == Shakesperare hè autore di 38 drami, 154 [[sunetti]], dui puemi longhi è dui compunimenti in versi. * [[Comedie]] ** ''The Merry Wives of Windsor'' ** ''All's Well That Ends Well'' ** ''As You Like It'' ** ''The Comedy of Errors'' ** ''Love's Labour's Lost'' ** ''Measure for Measure'' ** ''The Merchant of Venice'' ** ''A Midsummer Night's Dream'' ** ''Much Ado About Nothing'' ** ''Pericles, Prince of Tyre'' ** ''The Taming of the Shrew'' ** ''The Tempest'' ** ''Twelfth Night, or What You Will'' ** ''The Two Gentlemen of Verona'' ** ''The Two Noble Kinsmen'' ** ''The Winter's Tale'' * [[Drami storichi]] ** ''King John'' ** ''Richard II'' ** ''Henry IV'' ** ''Henry V'' ** ''Henry VI'' ** ''Richard III'' ** ''Henry VIII'' * [[Tragedia|Tragedie]] ** ''Julius Caesar'' (1599) ** ''Romeo and Juliet'' ** ''Coriolanus'' ** ''Titus Andronicus'' ** ''Timon of Athens'' ** ''Macbeth'' ** ''Hamlet'' ** ''Troilus and Cressida'' ** ''King Lear'' ** ''Othello'' ** ''Antony and Cleopatra'' ** ''Cymbeline'' [[Categoria:Scrivanu|Shakespeare]] [[Categoria:Britannicu]] [[Categoria:Biugrafia]] 403u5tfamffseyhyzwptz1ri6vkj0n0 Gustav Stresemann 0 14750 326161 310921 2013-03-09T03:31:07Z Addbot 7246 [[M:User:Addbot|Bot:]] Migrating 54 interwiki links, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q103955]] [[M:User:Addbot/WDS|(translate me)]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Bundesarchiv Bild 146-1989-040-27, Gustav Stresemann.jpg|thumb|Gustav Stresemann]] Omu politicu è diplomaticu [[Germania|tedescu]]. '''Gustav Stresemann''' hè natu in [[Berlinu]] u 10 di maghju di u 1878 è hè mortu quallà u 3 d'uttobre di u 1929. In u 1926 hà avutu, incù [[Aristide Briand]], u [[Premiu Nobel]] per a pace. 4ip7gz8w5ozdd21b39rhx5ilw4s64mk Aristide Briand 0 14751 368710 368378 2020-09-17T08:05:25Z 37.171.106.29 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Aristide Briand 2.jpg|thumb|right|200px|Aristide Briand]] '''Aristide Pierre Henri Briand''' hè statu un avvucatu, ghjurnalistu, [[pulitica|puliticu]] è diplomaticu [[Francia|francese]]. Hè natu in [[Nantes]] u 28 di [[marzu]] di u 1862. In u 1901 hè statu u secretariu generale di u [[Partitu sucialista francese]] poi, anni dopu, Primu ministru di a [[Francia]]. In u 1926 hà avutu incù u Primu ministru [[Germania|alimanu]] [[Gustav Stresemann]] u [[scontru di Thoiry]] per a ricunciliazione frà [[Francia]] è [[Germania]] chì hà fattu avè à tramindui u [[Premiu Nobel]] per a pace. Briand hè mortu in [[Parigi]] u 7 [[marzu]] di u 1932. == Opere principali == * ''La séparation des Églises e de l'état'' (due volumi, 1909) * ''Paroles de paix'' (1927, da sò discorsi di [[pulitica]] strangera) 800ujoq842zufq9pdgtw0h6nzu29low Christopher Marlowe 0 14752 364561 326164 2019-10-15T03:53:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Marlowe-Portrait-1585.jpg|thumb|Christopher Marlowe]] Dramaturgu in [[lingua inglese]]. '''Christopher Marlowe''' era natu à [[Ospringe]] u 26 di [[fevraghju]] di u 1564 è hè mortu à [[Londra]] u 30 di maghju di u 1593. == Opere principali == ; Opere di teatru * ''Dido, Queen of Carthage'' * ''Tamburlaine, part 1'' * ''Tamburlaine part 2'' * ''The Jew of Malta'' * ''Doctor Faustus * ''Edward II'' * ''The Massacre at Paris'' * ''Hero and Leander'' * ''Pharsalia'' * ''Amores'' d'[[Publiu Ovidiu Nasone|Ovidiu]] i09h08okibcdqxc430gsg6hle6ja64n Turku 0 14754 356155 356154 2016-12-28T10:46:54Z DARIO SEVERI 10718 + categoria wikitext text/x-wiki [[File:Autumn in Turku.jpg|thumb|A cattedrale]] '''Turku''' (''Åbo'' in [[lingua svedese]]) hè una cità di a [[Finlandia]]. Hè a quinta cità finlandesa per populazione, incù 177.430 abitanti (2011) è i 286.765 abitanti di l'area metropulitana. == Geografia == Turku si trova in a parte punente-meziornu di a Finlandia in a regione [[Varsinais-Suomi]] di qualessa hè u capilocu è hè bagnata da u Mar' [[Balticu]]. [[Categoria:Finlandia]] g7ahedyrz6uw2q2tma7roe40j3xaoho Vera Zimmerman 0 14761 376363 359010 2021-08-24T08:05:00Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Vera Zimmermann cropped.jpg|thumb|200px|Vera Zimmermann]] '''Vera Alice Santos Zimmermann''' ([[São Paulo]], [[30 di marzu]] [[1964]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Brasile|brasiliana]]. == Biugrafia == == Ligami == * {{en}} [http://www.imdb.com/name/nm0956795/ IMDB] [[Categoria:Attrice|Zimmerman, Vera]] [[Categoria:Brasiliana|Zimmerman, Vera]] [[Categoria:Biugrafia]] ivkwpla7b6wjjdsab4s2tfa8sbakj28 Catedral de la Santísima Concepción 0 14764 331979 326166 2014-03-23T14:10:06Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Casa-central.jpg|thumb|right|350px|{{PAGENAME}}]] '''Catedral de la Santísima Concepción''' hè una catedrala situata in à cità di [[Concepción]] in u [[Cile]]. A catedrala fù custruita incù un stilu neurumanicu in arte modernu. Tene una altezza di 22 metri. [https://toolserver.org/~geohack/geohack.php?pagename=Catedral_de_la_Santísima_Concepción&params=36_49_39_S_73_3_4_W_ 36º 49' 39''S 73º 3' 4''W]. == Ligami == * [http://www.iglesiadeconcepcion.cl {{PAGENAME}}] {es} * [http://www.gcatholic.com/churches/southamerica/3013.htm {{PAGENAME}} in gcatholic.com] {en} [[Categoria:Catedrala]] [[Categoria:Cile]] d6je5wj0gdurn4rp022kibi9s614h7e Philip José Farmer 0 14765 326167 293831 2013-03-09T03:32:05Z Addbot 7246 [[M:User:Addbot|Bot:]] Migrating 28 interwiki links, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q296256]] [[M:User:Addbot/WDS|(translate me)]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Philip-jos-farmer.jpg|200px|thumb|right|Philip José Farmer in u 2002]] '''Philip José Farmer''' hè statu unu [[scrivanu]] di [[scienza fizzione]] in [[lingua inglese]]. Era natu à [[North Terre Haute]] u 26 di [[ghjennaghju]] di u 1918 è hè mortu u 25 di ferraghju 2009. 87ykzqk96fdwwf0hs46worxw42pm77h Pichjaronu 0 14766 373939 372625 2021-06-02T11:05:24Z Minorax 15175 clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U pichjaronu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Dendrocopos major01.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Picoides major</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordini | ''[[Piciformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Picidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Dendrocopos]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Dendrocopos major''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:DendrocoposMajor.jpg|250px]] |----- |} U '''pichjaronu''' (''[[Dendrocopos major]]'') hè un aceddu chì faci parti di a famiglia di i [[Picidae]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu.</ref> ==Tassunumia== ===Sottuspezii=== U numaru di sottuspezii di pichjaronu ricunnisciuti da i diffarenti autori hè assà varievuli, da 14 à guasgi 30, chì i cambiamenti sò clinichi ed esistini numarosi formi medii. Esistini attualmenti 24 sottuspezii ricunnisciuti : * ''Dendrocopos major major'' (Linnaeus, 1758), a sottuspezia numinali, sparta da a Scandinavia è da u nordestu di a Polonia à a Siberia uccidentali ; * ''Dendrocopos major brevirostris'' (Reichenbach, 1854), largamenti spartu da a Siberia uccidentali à a Siberia uriintali, è ancu in u nordestu di a China è u nordu di a Mongulia ; * ''Dendrocopos major kamtschaticus'' (Dybowski, 1883), endemicu di a penisula di u Kamchatka ; * ''Dendrocopos major anglicus'' Hartert, 1900, endemicu di a Grandi Brittania ; * ''Dendrocopos major pinetorum'' (C. L. Brehm, 1831), spartu in Auropa cintrali ; * ''Dendrocopos major parroti'' Hartert, 1900, endemicu di a Corsica ; * ''Dendrocopos major harterti'' Arrigoni degli Oddi, 1902, endemicu di a Sardegna ; * ''Dendrocopos major italiae'' (Stresemann, 1919), largamenti spartu in Italia, Cicilia è Sluvenia uccidentali ; * ''Dendrocopos major hispanus'' (Schluter, 1908), cumunu in a penisula iberica ; * ''Dendrocopos major canariensis'' (A. F. Koenig, 1889), endemicu di Tenerife ; * ''Dendrocopos major thanneri'' le Roi, 1911, endemicu di Gran Canaria ; * ''Dendrocopos major mauritanus'' (C.L. Brehm, 1855), endemicu di u Maroccu ; * ''Dendrocopos major numidus'' (Malherbe, 1843), spartu in i rigioni di u nordu di l'Algiria è di a Tunisia ; * ''Dendrocopos major candidus'' (Stresemann, 1919), largamenti spartu da a Rumania è da i rigioni miridiunali di l'Ucraina à a Grecia ; * ''Dendrocopos major paphlagoniae'' (Kummerlöwe è Niethammer, 1935), spartu in u nordu di a Turchia ; * ''Dendrocopos major tenuirostris'' Buturlin, 1906, spartu in a rigioni di u Caucasiu è in Transcaucasia ; * ''Dendrocopos major poelzami'' (Bogdanov, 1879), largamenti spartu in u sudestu di l'Azerbaigianu, u nordu di l'Iranu è u mezupunenti di u Turcmenistanu ; * ''Dendrocopos major japonicus'' (Seebohm, 1883), largamenti spartu in u sudestu di a Siberia, u nordestu di a China, a Curea è u nordu è u centru di u Giapponu ; * ''Dendrocopos major wulashanicus'' Cheng, Xian, Ci. Zhang è Jiang, 1975, endemicu di a Mongulia interna ; * ''Dendrocopos major cabanisi'' (Malherbe, 1854), spartu in i rigioni uriintali di a China ; * ''Dendrocopos major beicki'' (Stresemann, 1927), spartu in China cintrali ; * ''Dendrocopos major mandarinus'' (Malherbe, 1857), largamenti spartu dapoi u sudu di a China è da u Myanmar sinu à i rigioni sittentriunali di u Laos è di u Vietnamu ; * ''Dendrocopos major stresemanni'' (Rensch, 1923), largamenti spartu in u nordestu di l'India è in a zona cumpresa trà u nordestu di u Myanmar, u sudestu di u Tibet è u centru-sudu di a China ; * ''Dendrocopos major hainanus'' Hartert è Hesse, 1911, endemicu di l'isula di Hainan. ===Sinonimi=== Parechji sinonimi di ''Dendrocopos major'' sò: * ''picoides major'' * ''picus major'' == In Corsica == [[File:FlyingDendrocoposMajor.jpg|left|200px]] [[File:Dendrocopos major MHNT 232.jpg|thumb|''Dendrocopos major '']] Esisti in [[Corsica]] una sottuspezia endemica di a Corsica: ''Picoides major parroti Arrigoni''. U picharonu hè mori cumunu in [[Corsica]]. ==Citazioni== Accadi chì u pichjaronu fussi citatu in a litteratura corsa. Par asempiu, in i ''Canti d'aceddi'' di [[Monsignori Di La Fuata]]: :''Martiddeghja u pichjaronu'' :''Pichja, pichja è fà u tafonu.'' == Noti == <references/> == Da veda dinò == * u [[pichjettu]] * [[aceddi di Corsica]] == Rifarenzi == * Thibault, Jean-Claude, Les oiseaux de Corse - Aceddi di Corsica, 1983, PRNC (in francesu) == Liami == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/lesoiseaux3.html Lessicu - l'aceddi - les oiseaux, [[Adecec]]] [[Categoria:Accipitridae]] ngnyfo09vbxm2c931dyiubivoa5kb5q Dendrocopos major 0 14767 293845 2012-05-12T15:17:13Z 90.14.247.244 Reindirizzamentu à [[Pichjaronu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pichjaronu]] str8olen6xyv2n71vj6rp7djl5rdfyh Erba diavula 0 14773 373864 363647 2021-06-02T10:43:24Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'erba diavula'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Datura stramonium 2000.jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Datura stramonium</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Solanales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Solanaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Datura]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Datura stramonium''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:DaturaStramonium-plant-sm.jpg|300px|L'erba diavula]] |----- |} [[File:Datura stramonium MHNT.BOT.2004.0.263a.jpg|thumb|'' Datura stramonium '']] L' '''Erba diavula''' (o [[arba diavula]]) (''[[Datura stramonium]]'') hè un fiore chì face parte di a famiglia di l'[[Asteraceae]]. Hè alta da 0,5 à 1,5 metru. U calice hè longu 4-5 cm. Fiurisce da [[ghjunghju]] à [[uttrove]]. U fiore hè biancu. L'origine geugrafica di 'ssa pianta hè incerta: sicondu certi autori, serebbe l'[[India]], invece sicondu altri autori, serebbe à Sudamerica è u [[Messicu]]. Hè una pianta tossica. == In Corsica == L'erba diavula hè cumuna in [[Corsica]]. ==Lessicolugia== L'erba diavula hè ancu chjamata l'[[erba di u diavule]] o a [[pùzzica]]. == Referenze == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica - La flore endémique de Corse, Edisud (in francese) {{c-supranu}} [[Categoria:Solanaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] e4e258aepijl2g42dstupxf2a8qi6bd Arba diavula 0 14774 294050 2012-05-15T16:18:10Z 90.14.247.244 Reindirizzamentu à [[Erba diavula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Erba diavula]] aaq08j7axu0sp0gxfn07rlubbn0fn4z Datura stramonium 0 14775 294051 2012-05-15T16:18:30Z 90.14.247.244 Reindirizzamentu à [[Erba diavula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Erba diavula]] aaq08j7axu0sp0gxfn07rlubbn0fn4z Erba di u diavule 0 14776 294311 294310 2012-05-19T14:42:14Z 90.14.114.34 Reindirizzamentu à [[Erba diavula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Erba diavula]] aaq08j7axu0sp0gxfn07rlubbn0fn4z Lingua di diavulu 0 14777 373717 373700 2021-06-02T09:30:13Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A lingua di diavulu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Serapias cordigera.jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Serapias cordigera</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Asparagales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Orchidaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Serapias]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Serapias cordigera''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- |} A '''Lingua di diavulu''' (o ''Lingua di diavuli'') (''[[Serapias cordigera]]'') hè un fiore chì face parte di a famiglia di l'[[Orchidaceae]]. U nome scentificu deriveghja da a [[lingua latina|latinu]] ''cor'' = core è ''gerere'' = purtà, incù un rifirimentu à a morfulugia coriforme di l'epichilu di u [[labellu]] di u fiore. == Descrizzione == [[File:Serapias cordigera fr 01.jpg|thumb|left|Ditagliu di u fiore]] A lingua di diavulu hè una pianta erbacea bulbosa, incù [[fustu]] altu 20-50&nbsp;cm, verde in fondu è russicciu in testa. L'[[radica (butanica)|apparatu radicale]] hè custituitu da 2, in rari casi 3, [[rizotuberu|rizotuberi]]. E [[foglie]], lineare o lungarine, sò di culore verde incù striature viulacee. E [[brattea|brattee]] sò argintine incù vinature purpurine. I fiori, da 5 à 10, rossu-brunastri, sò raggruppati in un'[[infiuriscenza]] densa. I [[sipalu|sipali]] è i [[petalu|petali]] sò uniti è formanu un elmu chì fascia guasi cumplittamente a basa di u [[labellu]]; quellu hè bipartitu in un [[ipochilu]] guasi cumplittmente cupartu da l'elmu tipalicu, dutatu di duie callusità basale lucide, purpureu-nirastre, divergente, è un [[epichilu]] largu (19-32&nbsp;mm x 12-23&nbsp;mm), à forma di core, rivoltu versu u bassu, incù una parte cintrale assai pilosa. Fiurisce da [[aprile]] à [[ghjugnu]]. == Distribuzione è ambiente == A lingua di diavulu hà un areale atlanticu-mediterraniu, chì si stende da a [[penisula iberica]] è da u [[nordu Africa]] sinu à a [[Turchia]]. Hè abbastanza prisente in [[Corsica]]. In [[Italia]] si trova soprattuttu in l'arie custiere [[mare Tirrenu|tirreniche]] è annantu à l'isule. Hè rara annantu à u virsante [[mare Adriaticu|adriaticu]], eccittuatu in [[Puglia]] induve ellu hè abbastanza cumunu<ref>{{cita|GIROS 2009|p.152}}</ref>. Hè incerta a prisenza in [[Sicilia]] <ref>{{cita|Delforge 2006|p.264}}</ref>. In [[Francia cuntinentale]], si trova in [[Pruvenza]]. A lingua di diavulu si trova in i prati umiti, in l'ulivete, in e castagnete è in e quercete, sinu à 1100 m d'altitudine. == Ripruduzione == Com'è a maiò parte di e spezie di ''[[Serapias]]'' si riproduce per [[impullinazione]] [[entumofila]] grazia à l'opera di l'[[insetti pronubi]] chì si cullocanu à l'internu di l'elmu tipalicu. == Tassunumia == A spezia appartene à u ''gruppu '' [[Serapias vomeracea]] ([[sezzione (tassunumia)|sezzione]] ''Bilamellaria''). U [[numeru cromusomicu]] di a lingua di diavulu hè 2n=36. === Ibridi === ''Serapias cordigera'' pò dà vita à [[ibridu|ibridi]] incù altre spezie di ''[[Serapias]]'' trà e quale <ref>[http://apps.kew.org/wcsp/qsearch.do?Serapias Serapias: World checklist of selected plant families, The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew].</ref>: * ''Serapias x ambigua'' <small>Rouy ex E.G.Camus (1892)</small> (''S. cordigera'' x ''[[Serapias lingua|S. lingua]]'') * ''Serapias x godferyi'' <small>A. Camus (1926)</small> (''S. cordigera'' x ''[[Serapias neglecta|S.neglecta]]'') * ''Serapias x gennaioi'' <small>A. Turcu & P.Medagli (2011)</small> (''S. cordigera'' x ''[[Serapias orientalis apulica]]'') * ''Serapias x halacsyana'' <small>Soó (1931)</small> (''S. cordigera'' x ''[[Serapias bergonii|S. bergonii]]'') * ''Serapias x kelleri'' <small>A.Camus (1926)</small> (''S. cordigera'' x ''[[Serapias vomeracea|S. vomeracea]]'') <!-- * ''Serapias x occidentalis'' <small>C. Venhuis & P. Venhuis (2006)</small> (''S. cordigera'' x ''[[Serapias maria]]'') ??--> * ''Serapias x provincialis'' <small>H. Baumann & Künkele, (1989)</small> (''S. cordigera'' x ''[[Serapias olbia|S. olbia]]'') * ''Serapias x rainei'' <small>E.G. Camus</small> (''S. cordigera'' x ''[[Serapias parviflora|S. parviflora]]'') Hè statu inoltre discrittu un ibridu intergenericu incù u generu ''[[Anacamptis]]'': * ''x Serapicamptis debeauxii'' <small>(E.G.Camus) J.M.H.Shaw, 2005</small> (''[[Anacamptis papilionacea|A. papilionacea]]'' x ''S. cordigera'') === Spezia simile === A lingua di diavulu si sceglie da ''[[Serapias neglecta]]'' per via di a culurazione più scura ch'è u labellu è per l'ipochilu guasi cumplittamente cupartu da l'elmu tipalicu. == Prutezzione== Com'è tutte l'urchidee, a lingua di diavulu hè prutetta da a cunvinzione internaziunale di Washington (CITES) chì interdisce u cummerciu di e spezie di fauna è di flora minacciate di sparizione. == In Corsica == A lingua di diavulu hè cumuna in [[Corsica]]. == Note == <references/> == Referenze == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica - La flore endémique de Corse, Edisud (in francese) == Da vede dinù == *[[Orchidee salvatiche di Corsica]] *[[Orchidee salvatiche in Italia]] *[[Anacamptis pyramidalis]] *[[Labellu]] *[[Lingua di ghjallu]] *[[Mosca cavallina]] *[[Ofride gialla]] *[[Orchis ustulata]] *[[Ufridi neru]] [[Categoria:Orchidaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 78nipjrgwf6469hil7iwkt0pwr6zl8i Lingua di ghjallu 0 14778 373718 373701 2021-06-02T09:30:15Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A lingua di ghjallu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Serapias neglecta (habitus).jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Serapias neglecta</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Asparagales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Orchidaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Serapias]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Serapias neglecta''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Serapias neglecta 001.JPG|250px|A lingua di diavulu]] |----- |} A '''Lingua di ghjallu''' (o [[lingua di ghjaddu]]) (''[[Serapias neglecta]]'') hè un fiore chì face parte di a famiglia di l'[[Orchidaceae]]. ==Descrizzione== Hè una [[Erba (butanica)|pianta erbacea]] [[bulbu|bulbosa]] incù un [[fustu]] altu 15-30&nbsp;cm. U so [[radica (butanica)|apparatu radicale]] hè custituitu da dui [[rizotuberu|rizotuberi]] ovoidali. E [[foglie]], lungarine, di culore verde-turchine, si trasformanu à pocu à pocu versu l'arice di u fustu in [[brattea|brattee]] virdicce incù sfumature rossu-viulacee. I [[Fiore di l'Orchidaceae|fiori]], da 3 à 8, sò riuniti in un'[[infiuriscenza]] breve è cumpatta. I [[sepalu|sepali]], ovatu-lungarini, è i [[petalu|petali]], incù una basa larga è un arice filiforme, formanu un elmu di culore grisgiu-argintinu, incù nervature rosse. U [[labellu]] hè bipartitu in un [[ipochilu]] di culore rossu-brunu, rinchjusu solu in parte da l'elmu tepalicu, incù duie callusità basale lucichente, nittamente divergente, è un [[epichilu]] largu (20-30&nbsp;mm x 12-23&nbsp;mm), à forma di core, di culore varievule da ocru à rossu salmone, incù una densa lanughjina biancastra. A lingua di ghjallu cresce in i prati, da 0 a 600 metri d'altitudine. L'areale di 'ssa spezia d'orchidea hè circuscrittu à a [[Cruazia]], a [[Grecia]], [[Corsica]], a Francia sudorientale ([[Pruvenza]]), è à a fascia tirrenica di [[Liguria]] è [[Tuscana]]<ref name="Lista rossa di l'IUCN">[http://www.iucnredlist.org/details/175960/0 Lista rossa di l'IUCN, ''Serapias neglecta'']</ref>. A lingua di ghjallu hè rara in Piemonte è in Emilia-Romagna. ==Tassunumia== A spezia face parte di u ''gruppu'' [[Serapias vomeracea]] ([[sizzione (tassunumia)|sizzione]] ''Bilamellaria''). U [[numeru cromusomicu]] di ''Serapias neglecta'' hè 2n=36. ===Sinonimi=== Parechji sinonimi di ''Serapias neglecta'' sò: * ''Isias triloba'' <small>De Not.</small> * ''Serapias cordigera'' ssp. ''neglecta'' <small>(De Not.) K.Richt.</small> * ''Serapiastrum neglectum'' <small>(De Not.) A.A.Eaton</small> ===Ibridi=== ''Serapias neglecta'' pò dà vita à [[ibridu|ibridi]] incù altre spezie di ''[[Serapias]]'' trà e quale: * ''Serapias × albertii'' <small>E.G.Camus (1892)</small> (ibridu di ''S.neglecta'' × ''[[Serapias vomeracea|S. vomeracea]]'') * ''Serapias × godferyi'' <small>A. Camus (1926)</small> (''[[Serapias cordigera|S. cordigera]]'' × ''S.neglecta'') * ''Serapias × meridionalis'' <small>E.G. Camus (1892)</small> (''[[Serapias lingua|S. lingua]]'' × ''S.neglecta'') Sò stati inoltri discritti ibridi intergenerichi incù u generu ''[[Anacamptis]]'' : *''× Serapicamptis bevilacquae'' <small>(Penz.) J.M.H.Shaw, 2005</small> (''[[Anacamptis morio|A. morio]]'' × ''S. neglecta'') *''× Serapicamptis mutata'' <small>(E.G.Camus) J.M.H.Shaw, 2005</small> (''[[Anacamptis palustris|A. palustris]]'' × ''S. neglecta'') *''× Serapicamptis pisanensis'' <small>(Godfery) J.M.H.Shaw, 2005</small> (''[[Anacamptis laxiflora|A. laxiflora]]'' × ''S. neglecta'') *''× Serapicamptis triloba'' <small>(Viv.) J.M.H.Shaw, 2005</small> (''[[Anacamptis papilionacea|A. papilionacea]]'' × ''S. neglecta'') == Prutezzione== Com'è tutte l'urchidee, a lingua di diavulu hè prutetta da: * a cunvinzione internaziunale di Washington (CITES) chì interdisce u cummerciu di e spezie di fauna è di flora minacciate di sparizione à u livellu internaziunale. == In Corsica == A lingua di ghjallu hè assai cumuna in [[Corsica]]. ==Da vede dinò== *[[Orchidee salvatiche in Italia]] *[[Anacamptis pyramidalis]] *[[Labellu]] *[[Lingua di diavulu]] *[[Mosca cavallina]] *[[Ofride gialla]] *[[Orchis ustulata]] *[[Ufridi neru]] == Referenze == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica - La flore endémique de Corse, Edisud (in francese) == Note == <references/> [[Categoria:Orchidaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] kuyam0qw06koh8l3epc9gbirhpssxb8 Lingua di ghjaddu 0 14779 294392 294366 2012-05-20T11:03:15Z Xqbot 1764 Robot : répare double redirection à [[Lingua di ghjallu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua di ghjallu]] gjp49exgeuc1wn8vid5s3uj7hypdfva Bárbara Paz 0 14780 376331 356617 2021-08-23T18:24:03Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Barbara Paz (cropped).jpg|thumb|Bárbara Paz]] '''Bárbara Raquel Paz''' (Campo Bom, [[17 uttrovi]] [[1974]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Brasile|brasiliana]]. == Biugrafia == == Ligami == * {{en}} [http://www.imdb.com/name/nm0668551/ IMDB] [[Categoria:Attrice|Paz, Bárbara]] [[Categoria:Brasiliana|Paz, Bárbara]] [[Categoria:Biugrafia]] 62i55o2ooz179azowr2j8ftdawugmek Tom McGrath 0 14781 375829 371451 2021-08-19T17:31:59Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Tom McGrath by Gage Skidmore.jpg|thumb|250px|McGrath in u [[2010]]]] '''Thomas''' "'''Tom'''" '''McGrath''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|McGrath]] [[Categoria:Americanu|McGrath, Tom]] [[Categoria:Biugrafia]] oidnjecjbcj8xs7ua8c11v920mglyl8 Austen Chamberlain 0 14783 294672 2012-05-24T13:04:43Z Franjklogos 2883 Pagina nova: {{c-supranu}} [[File:Sir (Joseph) Austen Chamberlain.jpg|thumb|right|200px|Austen Chamberlain]] '''Joseph Austen Chamberlain''', natu à [[Birmingham]] u 16 d'uttobre di u 1863, h... wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Sir (Joseph) Austen Chamberlain.jpg|thumb|right|200px|Austen Chamberlain]] '''Joseph Austen Chamberlain''', natu à [[Birmingham]] u 16 d'uttobre di u 1863, hè statu un omu puliticu inglese. Era mezu fratellu di l'omu puliticu inglese [[Arthur Neville Chamberlain]]. In u 1925 hà signatu u [[pattu di Locarnu]] chì, frà l'altru, hà garantitu a sistemazione territuriale messa in piazza da u [[trattatu di Versaglia]] in a zona renana è apertu un periodu di distensione in a pulitica internaziunale. In u 1926 hà avutu, incù, [[Aristide Briand]] è [[Gustav Stresemann]], u [[Premiu Nobel]] per a Pace. [[File:Bundesarchiv Bild 183-R03618, Locarno, Gustav Stresemann, Chamberlain, Briand.jpg|thumb|Gustav Stresemann, Chamberlain è Aristide Briand à Locarnu, in u 1925.]] Joseph Austen Chamberlain hè mortu à [[Londra]] u 17 di marzu di u1937. ms891rkklvp6zfqm0ldggoxsjdyw42u Vincenzo Scamozzi 0 14784 357502 357501 2017-07-29T16:50:22Z Comino 9332 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} Architettu di a [[Rinascenza]]. Natu à Vicenza in u 1552, mortu à Venezia in u 1616. [[File:Chiesa di San Lorenzo a Vicenza - Interno - Monumento di Vincenzo Scamozzi.jpg|thumb|Monumentu à Vincenzo Scamozzi]] == Opere principali == *''Idee dell'architettura universale'' ([[Venezia]], 1615). s2pgke5me63wlolmc0rcdp0lumlf4vt Jeremy Renner 0 14785 376022 348904 2021-08-20T14:51:06Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:82nd Academy Awards, Jeremy Renner - army mil-66454-2010-03-09-180356.jpg|right|thumb|Jeremy Renner]] '''Jeremy Renner''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Renner, Jeremy]] [[Categoria:Americanu|Renner, Jeremy]] [[Categoria:Biugrafia]] kx5e3grhbqzyihfabt4q5bx2xtmucib Josh Duhamel 0 14786 375624 348917 2021-08-18T14:27:41Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Josh Duhamel 2009.jpg|right|thumb|Josh Duhamel]] '''Josh Duhamel''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Duhamel, Josh]] [[Categoria:Americanu|Duhamel, Josh]] [[Categoria:Biugrafia]] 2yob8394gczfq8h1rnpysxbmdhzhul1 Clematis flammula 0 14787 294737 2012-05-25T14:30:36Z 90.14.114.34 Reindirizzamentu à [[Vittichju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vittichju]] 3275mw0o29skrqzwuakvhvup15ud73u Scopa feminiccia 0 14788 374017 371452 2021-06-02T11:26:03Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A scopa feminiccia'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Erica scoparia.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Erica arborea</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Ericales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Ericaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Erica]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Erica scoparia''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Erica scoparia.jpg|250px|Scopa feminiccia]] |----- |} A '''Scopa feminiccia''' (''[[Erica scoparia]]'') hè un arburettu chì faci parti di a famiglia di l'[[Ericaceae]]. ==In Corsica== A scopa feminiccia hè cumuna in [[Corsica]]. Hè ancu chjamata a [[scopa feminile]]. ==Da veda dinò== * a [[scopa maschili]] [[Categoria:Ericaceae]] [[Categoria:Arburetti di Corsica]] oe9jz8wwtblvxh156vg2snpjzg0l6uq Erica scoparia 0 14789 294742 2012-05-25T14:45:41Z 90.14.114.34 Reindirizzamentu à [[Scopa feminiccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Scopa feminiccia]] 6qeu05toilqel4a37ldh70ao9mbdhfn Scopa feminile 0 14790 294746 2012-05-25T14:48:25Z 90.14.114.34 Reindirizzamentu à [[Scopa feminiccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Scopa feminiccia]] 6qeu05toilqel4a37ldh70ao9mbdhfn Selena Gomez 0 14792 376287 372680 2021-08-23T10:50:25Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Selena Gomez - Walmart Soundcheck Concert.jpg|thumb|200px|Selena Gomez]] '''Selena Marie Gomez''' (Grand Prairie, [[Texas]], [[22 di lugliu]] [[1992]]) hè un'[[cinemà|attrice]] è [[cantadora]] [[Stati Uniti d'America|statunitense]]. == Biugrafia == == Albumi == * Kiss & Tell ([[2009]]) * A Year Without Rain ([[2010]]) * When the Sun Goes Down ([[2011]]) * Stars Dance ([[2013]]) * Revival ([[2015]]) * Rare ([[2020]]) {{DEFAULTSORT:Gomez, Selena}} [[Categoria:Attrice]] [[Categoria:Americana]] [[Categoria:Musicante]] [[Categoria:Biugrafia]] lxirxz5866xeiympe648bnexakjbmh3 Danton Mello 0 14793 375833 375602 2021-08-19T17:36:08Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Danton Mello.jpg|thumb|Danton Mello]] '''Danton Figueiredo Melo''' ([[Passos]], [[29 di maghju]] [[1975]]) hè un'[[cinemà|attore]] [[Brasile|brasilianu]]. == Biugrafia == == Ligami == * {{en}} [http://www.imdb.com/name/nm0578042/ IMDB] [[Categoria:Attore|Mello, Danton]] [[Categoria:Brasilianu|Mello, Danton]] [[Categoria:Biugrafia]] gjwvdhj4s42j6wtifmn0cq82jz1zfii Corinthians 0 14794 332140 327479 2014-03-23T14:13:26Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''Corinthians''' hè un club di pallò di [[São Paulo]]. Hè statu fundatu in u 1910. == Liami == * [http://www.corinthians.com.br/ Situ ufficiale] [[Categoria:Pallò|C]] hu3c2w48neowke331nvmlxvbzqm8heh Arthur Neville Chamberlain 0 14796 354832 351315 2016-08-24T03:26:07Z DARIO SEVERI 10718 Added image wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Neville Chamberlain by William Orpen - 1929.jpg|thumb|200px|Neville Chamberlain - 1929]] '''Arthur Neville Chamberlain''', natu à Edgbaston ([[Birmingham]]) u 18 di [[marzu]] di u 1869, hè statu un [[pulitica|omu puliticu]] [[Regnu Unitu|inglese]]. Era mezu fratellu di l'omu puliticu inglese [[Austen Chamberlain|Joseph Austen Chamberlain]]. Arthur Neville Chamberlain hè statu u Primu Ministru di u [[Regnu Unitu]] da u 28 [[maghju]] 1937 à u 10 [[maghju]] 1940 è durante a so attività hà sempre circatu di mantene a pace in [[Auropa]] ancu à u prezu di cuncessione à u [[dittatore]] [[alemanu]] [[Adolf Hitler]]. Arthur Neville Chamberlain hè mortu à [[Highfield Park]] u 9 di [[nuvembre]] di u 1940. cnsrer8gde9ewgd8cpuff5ik7owd5uv Carl von Ossietzky 0 14799 348150 344979 2015-07-03T12:23:38Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Bundesarchiv Bild 183-R70579, Carl von Ossietzky im KZ.jpg|thumb|right|200px|Carl von Ossietzky in un ''lager'' nazista]] '''Carl von Ossietzky''', [[Ghjurnalisimu|ghjurnalista]] è [[pace|pacifistu]] [[Germania|tedescu]], hè natu à [[Amburgu]] u 3 d'[[uttobre]] 1888 è hè mortu à [[Berlinu]] u 4 di [[maghju]] 1938. In u 1927 hè divinutu redattoru di u settimanale [[politicu]] liberale [[Die Weltbühne]]. In u 1935 hà avutu u [[Premiu Nobel]] pè a pace pè a so upposizione à u [[nazismu]]. [[categoria:Biugrafia]] [[categoria:Tedescu]] k6pap6xuybn5sb7hcvsf8hnoq8gbysh Ununquadiu 0 14800 295517 2012-06-01T17:00:59Z Carsrac 462 Carsrac moved page [[Ununquadiu]] to [[Fleroviu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Fleroviu]] 7liwz9f25596u7wtag69e9tbqwfnrbd Cotula 0 14801 373998 371453 2021-06-02T11:23:42Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A cotula'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Anthemiscotula.jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Anthemis cotula</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Asterales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Asteraceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Anthemis]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Anthemis cotula''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Anthemis cotula 2.jpg|300px|A cotula]] |----- |} A '''Cotula''' (''[[Anthemis cotula]]'') hè una pianta chì faci parti di a famiglia di l'[[Asteraceae]]. == In Corsica == A còtula hè cumuna in [[Corsica]]. == Da veda dinù == * a [[flora di Corsica]] == Rifarenzi == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] [[Categoria:Ranunculaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 39s1e0y5n5aeh4wq7w6a9oe3ck6uaf4 Anthemis cotula 0 14802 295537 2012-06-01T19:15:43Z 2.4.23.155 Reindirizzamentu à [[Cotula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cotula]] io2tzfo59ouww1z9z0pecfijxnq3atg Campanella 0 14803 373852 366597 2021-06-02T10:39:52Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A Campanella'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Campanula_patula4.jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Campanula patula</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Campanulales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Campanulaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Campanula]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Campanula patula''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Campanula patula-Corsica.JPG|300px|A Campanella]] |----- |} A '''Campanella''' (o [[campanedda]]) (''[[Campanula patula]]'') hè un fiore chì face parte di a famiglia di e [[Campanulaceae]]. ==Etimologia== U nome di u generu (''campanula'') deriveghja da a forma di campana di u fiore. In particulare, a parola deriveghja da u latinu è significheghja : piccula campana. A documentazione mostra ch'è u prima à imprudà u nome butanicu "Campanula" hè statu u naturalistu belgicu Rembert Dodoens, chì hà vissutu trà u 1517 è u 1585. 'Ssu nome, eppuru, era dighjà imprudatu dapoi un certu tempu, ancu si ellu hè statu mudificatu, in numerose lingue europee. Difatti, in u francese arcaicu, 'sse piante eranu chjamate "Campanelles" (à i ghjorni d'oghje, sò chjamate " Campanules " o " Campanelle "), quandu invece in alemanu, sò chjamate "Glockenblumen", è in inglese, "Bell-flower" o "Blue-bell". In talianu, omu e chjama "Campanelle". Tutte 'sse forme deriveghjanu evidintamente da a lingua latina. U nome di a spezia (''rapunculus'') significheghja "picculu navone" (diminutivu di "rapum") è face riferimentu à e radiche ingunfiate di a pianta. U binomiu scentificu di a pianta di 'ssa intrata hè stata prupostu da Carl von Linné (1707 - 1778) biolugu è scrittore svedese, cunsideratu cum'è u babbu di a classifica scentifica muderna di l'organismi vivi, in a publicazione ''Species Plantarum'' di 1753. ==Descrizzione== A campanella hè alta 25 à 80 cm. I fiori sò longhi 15 à 25 mm. Fiurisce da [[maghju]] à [[aostu]]. Si scontra da u livellu di u mare sin'à 1600 metri. ==Tassunumia== Parechji sinonimi di ''Campanula patula'' so: * ''Campanula costae'' Willk. * ''Campanula epigaea'' Degen * ''Campanula flaccida'' (Wallr.) Dalla Torre & Sarnth. * ''Campanula jahorinae'' (K. Malý) Landolt * ''Campanula neglecta'' Schult. * ''Campanula patula epigaea'' (Degen) Hayek * ''Campanula patula jahorinae'' K. Malý * ''Campanula stefanoffii'' F. Herm. * ''Campanula vajdae'' Pénzes * ''Campanula velenovskyi'' Esistenu dui varietà di ''Campanula patula'': * ''Campanula patula'' var. ''patula'' * ''Campanula patula'' var. ''costae'' ''Campanula patula'' s'assumiglia assai à un'antra spezia di campanella: ''[[Campanula rapunculus]]''. == In Corsica == [[File:Campanula patula-Corsica1.JPG|thumb|left|200px]] A campanella hè cumuna in [[Corsica]]. U nome corsu vene da u fattu chì u fiore di a campanella hà a forma di una piccula campana. ==Note== <references/> ==Bibliugrafia== * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * [http://www.culturecommunication.gouv.fr/content/download/42396/338526/version/1/file/Ethno_Simonpoli_1982_072a.pdf Paulu Simonpoli, ''E piante salvatiche - Cunniscenze è usi'', 1982, Parcu Naturale di Corsica] == Da vede dinù == * [[flora di Corsica]] * [[Campanula rapunculus]] == Liami == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] [[Categoria:Campanulaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] s3pm5ys2tbi7mnakr4u4fdh5b1m7unm Campanedda 0 14804 295612 2012-06-02T13:32:18Z 2.4.23.155 Reindirizzamentu à [[Campanella]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Campanella]] k7c1c1zh59t2ioz8dd5ps2yyl9rwigs Campanula patula 0 14805 295613 2012-06-02T13:32:29Z 2.4.23.155 Reindirizzamentu à [[Campanella]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Campanella]] k7c1c1zh59t2ioz8dd5ps2yyl9rwigs Demi Lovato 0 14810 378331 378330 2022-01-24T07:15:16Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Demi Lovato, Future Now 2016 (Cropped).jpg|thumb|200px|Demi Lovato ([[2016]])]] '''Demetria Devonne "Demi" Lovato''' hè un'[[cinemà|attore]] è cantadore [[Stati Uniti d'America|statunitense]] d'identità nò binaria. == Biugrafia == == Album in studiò== * ''Don't Forget'' ([[2008]]) * ''Here We Go Again'' ([[2009]]) * ''Unbroken'' (2011) * ''Demi'' ([[2013]]) * ''Confident'' ([[2015]]) * ''Tell Me You Love Me'' ([[2017]]) == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Lovato, Demi]] [[Categoria:Americana|Lovato, Demi]] [[Categoria:Musicante|Lovato, Demi]] [[Categoria:Biugrafia]] 4zmt937etpqzmw2n4ahbwcayenwsqzp Hans Clemer 0 14816 374960 374600 2021-08-09T20:56:21Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Hans Clemer''' hè statu un [[pintura|pittore]] [[Francia|francese]] di u tardu periodu goticu è di a prima [[Rinascenza]] chì hà travagliatu in [[Piemonte]]. == Biugrafia == Clemer era natu in [[Fiandra]] circa in a siconda meità di u [[seculu XV]] è hè mortu à [[Saluzzo]] dopu u [[1512]]. [[categoria:Biugrafia]] [[categoria:Francesu|Clemer]] [[Categoria:Pittore|Clemer]] 5lyj2aqjac0yf4dpxrw7bz2510fjt8c Vanessa Hudgens 0 14817 376302 363269 2021-08-23T13:02:22Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Vanessa Hudgens - 2019 by Glenn Francis.jpg|thumb|220px|Hudgens in Hollywood California - [[lugliu]] ([[2019]])]] '''Vanessa Anne Hudgens''' ([[California]], [[14 di dicembre]] [[1988]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attrice|Hudgens]] [[Categoria:Americana|Hudgens]] [[Categoria:Biugrafia]] fti23iq7b117it8ntzvmw8mih4tgdw5 Pruvincia di Concepción 0 14820 371454 365108 2021-01-05T05:36:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Provincia de Concepción.svg|right|thumb|245px|Pruvincia di Concepción]] A '''Pruvincia di Concepción''' hè una pruvincia di u [[Cile]]. Tene cum'è capilocu [[Concepción]] è hà una superficia di 3,439 Km<small><sup>2</small></sup>. Tene 912.889 abitanti. == Voci correlate == * [[Gran Concepción]] [[Categoria:Pruvincie cilene]] 3biszzg28kxsb4zx3qqxy51qlxjdr2y Mare Balticu 0 14823 362673 360694 2019-07-01T20:49:58Z Jumpy01 11155 /* Fonti */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Mar Baltico mappa.jpg|thumb|240px|U mari Balticu.]] U '''mari Balticu''' (o '''Mare Balticu''') hè un [[Mari meditarraniu (idrugrafia)|mari internu]] di l'[[uceanu Atlanticu]] sittintriunali è si trova in l'[[Auropa sittintriunali|Auropa nordu]]-[[Auropa uriintali|uriintali]], circundatu da a [[Penisula scandinava]], da a [[terraferma]] di l'[[Auropa cintrali]] è [[Auropa uriintali|uriintali]] è da l'Isuli [[Danimarca|danesi]]. Sfocia in u [[Kattegat]] è in u [[mari di u Nordu]] passendu à traversu l'isuli danesi in [[stretti danesi|trè stretti]], l'[[Oresund]], u [[Picculu Belt]] è u [[Grandi Belt]]. Sfociani in u mari Balticu cinqui grandi fiuma: l'[[Oder]], a [[Vistola]], u [[Nemunas|Njemen]], a [[Daugava]] (o [[Daugava|Dvina Uccidintali]]) è a [[Neva]]. Tarmini di u tipu ''mari di u livanti'' sò imprudati in parechji lingui di l'[[Auropa cuntinintali]], pricisamenti in [[lingua danesu|danesu]] (''Østersøen''), [[lingua tedesca|tedescu]] (''Ostsee''), [[lingua finlandesu|finlandesu]] (''Itämeri''), [[lingua ulandesi|ulandesi]] (''Oostzee''), [[lingua norvegesa|nurvegesu]] (''Østersjøen''), è [[lingua svidesi|svidesu]] (''Östersjön''). In [[lingua estone|estonu]] fù inveci chjamatu ''mari Uccidintali'' (''Läänemeri''). Oltri à u [[lingua taliana|talianu]], fù chjamatu ''mari Balticu'' in [[lingua francesa|francesu]] (''mer Baltique''), [[lingua inglesa|inglesu]] (''Baltic Sea''), [[lingua polacca|polaccu]] (''Morze Bałtyckie''), [[lingua russia|russiu]] (''Baltijskoe More'' - '' Балтийское море''), [[lingua lituana|lituanu]] (''Baltijos Jūra''), [[lingua lettona|lettonu]] (''Baltijas Jūra'') è [[lingua greca|grecu]] (''Βαλτική Θάλασσα''). == Storia == [[File:BalticSea March2000 NASA-S2000084115409.png|thumb|240px|Vista satellitaria di u Mari Balticu]] À l'ebbica di i [[Storia di Roma|Rumani]], u mari Balticu era cunnisciutu com'è ''Mari Suebicum'' o ''Mari Sarmaticum''. [[Publio Cornelio Tacitu|Tacitu]] in i so ''[[De vita et moribus Iulii Agricolae|Agricula]]'' è ''[[De urighjina et situ Germanorum|Alimagna]]'', di u [[98]] d.C., discrissi u ''Mari Suebicum'', chì pigliava u nomu da a tribù di i [[Suebi]]. À l'iniziu di u [[medievu]], i [[Vichinghi]] di a Scandinavia luttàni par u cuntrollu di u mari contru i [[Slavi]] [[Pomeraniani]]. In seguitu, a più putenti forza ecunomica di l'Auropa sittintriunali divintò a [[Leia Anseatica]], chì imprudò u mari Balticu par stabiliscia ci i stradi cummirciali trà i cità chì ni faciani parti. In u [[XVI seculu|XVI]] è à l'iniziu di u [[XVII seculu]], [[Polonia]], Danimarca è [[Svezia]] cumbattitini par via di i guerri par u ''dominium maris Baltichi'' (duminiu annantu à u mari Balticu). À a fini fù l'Imperu svidesu chì ghjunghjì à cumprenda virtualamenti tuttu u mari Balticu. À quidd'ebbica, in Svezia, u mari era chjamatu ''Mari Nostrum Balticum''. In u [[XVIII seculu]], [[Russia]] è [[Prussia]] divintarani i principali putenzi di quiddu mari. Dopu l'unificazioni di a Germania di u [[1871]], l'intreia costa miridiunali divintò tedesca. A [[prima guerra mundiali]] fù cumbattuta ancu annantu à u Balticu. Dopu u [[1920]], a Polonia si riaffacciò annantu à u mari Balticu, è i porti polacchi di [[Gdynia]] è [[Danzica]] divintarani quiddi principali. Duranti a [[siconda guerra mundiali]] l' [[Alimagna nazista]] guasi riiscì à renda u mari Balticu un lavu internu soiu. Dopu à u [[1945]], u mari divintò un cunfini trà dui blocchi militari opposti: in casu di un evintuali cunflittu in Alimagna, parallelamenti à un'offensiva suvietica versu l'[[uceanu Atlanticu]], a flotta cumunista polacca era priparata à invadiscia l'isuli danesi. U mari Balticu cumencia à divintà moltu viulenti incù i timpesti di uttrovi. Sti timpesti invirnali sò stati a causa di molti navifraghji. In u [[1945]] u mari Balticu divintò una [[fossa cumuna]] par i parsoni affucati à seguitu di l'affundamentu di i navi di rifughjati. Grazia à l'acqui freti, u mari hè una [[capsula timpurali]] par i [[Relittu|relitti]] vechji di seculi. Incù l'allargamentu à l'Estu di l'Unioni aurupea,di maghju 2004, gran' parti di sta aria giugrafica hà suparatu i divisioni suvitati à a fini di a Siconda Guerra Mundiali. == Suddivisioni == [[File:Putgarten, Kap Arkona (2011-05-21) 3.JPG|thumb|240px|[[Capu Arkona]] in l'isula di [[Rügen]] in Germania.]] A parti sittintriunali di u mari Balticu hè cunnisciuta com'è [[Golfu di Botnia]], di u quali a parti più à nordu fù ditta [[Baia di Botnia]]. Immediatamenti à sudu si trova u [[mari di i Åland]]. U [[golfu di Finlandia]] cullega u mari Balticu à [[San Petruburgu]]. U [[mari Balticu sittintriunali]] ghjaci intornu à a zona di [[Stoccolma]], Finlandia sudu-uccidintali è Estonia. I bacini di u Gotland uccidintali è uriintali formani a maiò parti di u [[mari Balticu cintrali]]. U [[golfu di Riga]] si trova trà [[Riga]] è [[Saaremaa]] è u [[bacinu di Danzica]] ghjaci à livanti di a [[penisula di Hel]] nantu à a costa polacca. A [[baia di a Pomerania]] hè situata à nordu di l'isuli [[Usedom]] è [[Wolin]], à livanti di [[Rügen]]. U bacinu di Bornholm cumponi l'aria à livanti di [[Bornholm]] è u bacinu di Arkona si stendi da Bornholm à l'isuli danesi di [[Falster]] è [[Zilanda (isula)|Zilanda]]. Trà Falster è a costa tedesca ghjaci a [[baia di u Meclemburgo]]. A parti più uccidintali di u mari Balticu hè a [[baia di Kiel]]. L'Öresund, i cinturi è u Kattegat cullegani u mari Balticu incù u [[Skagerrak]] è u mari di u Nordu. A cunfluenza di sti dui mari à [[Skagen]] nantu à a punta sittintriunali di a Danimarca hè unu spittaculu da veda, distinazioni di molti turisti ogni annu. == Ecunumia == In u [[1999]] u grossu [[Ponti di Øresund]] hà limitatu l'accessu à u mari Balticu à navi di media stazza. À listessu tempu, u mari Balticu hè a principali strada cummirciali par l'espurtazioni di u [[pitroliu]] russiu. == Stati chì s'affacciani annantu à u Balticu == * [[Danimarca]] * [[Svezia]] * [[Finlandia]] * [[Russia]] * [[Estonia]] * [[Lettonia]] * [[Lituania]] * [[Polonia]] * [[Germania]] == Isuli == * [[Gotland]] (Svezia) * [[Öland]] (Svezia) * [[Saaremaa]] (Estonia) * [[Hiiumaa]] (Estonia) * [[Osmussaar]] (Estonia) * [[Bornholm]] (Danimarca) * [[Rügen]] (Germania) * [[Usedom]] (divisa trà Germania è Polonia) * [[Wolin]] (Polonia) == Cità == I principali cità custieri: * [[San Pietroburgo]] (Russia) 4.700.000 * [[Stoccolma]] (Svezia) 743.703 (aria metropulitana 1.823.210) * [[Copenaghen]] (Danimarca) 509.861 (aria metropulitana 1.167.569) * Aria metropulitana di a [[Tripla Cità]] (Polonia) 1.035.000, cumprendi: ** [[Danzica]] (Polonia) 462.700 ** [[Gdynia]] (Polonia) 255.600 ** [[Sopot]] (Polonia) 42.700 * [[Helsinki]] (Finlandia) 559.716 (aria metropulitana 980.000) * [[Riga]] (Lettonia) 760.000 * [[Stettino]] (Polonia) 413.600 (impurtanti porti marittimu ma ùn hè micca cità custieri - 60&nbsp;km da u mari, cunghjuntu incù u mari incù l'[[estuariu]] d'[[Oder]]) * [[Kaliningrad]] (Russia) 400.000 * [[Tallinn]] (Estonia) 387.224 * [[Malmö]] (Svezia) 259.579 * [[Kiel]] (Alimagna) 250.000 * [[Lubecca]] (Alimagna) 216.100 * [[Rostock]] (Alimagna) 212.700 * [[Klaipeda]] (Lituania) 194.400 Porti impurtanti (puri ùn essendu micca grossi cità): * [[Świnoujście]] (Polonia) 50.000 * [[Ventspils]] (Lettonia) 30.000 * [[Baltiysk]] (Russia) 20.000 == Da veda dinò == * [[Lingui baltichi]] * [[Rigioni baltica]] * [[Cunsigliu di u mari Balticu]] * [[Stati baltichi]] * [[Scandinavia]] * [[Auropa sittintriunali]] * [[Golfu di Finlandia]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Europa]] loiz9uuga6qbcza0pqamx7pd6qoff3k Giovanni Martino Spanzotti 0 14824 374971 346043 2021-08-09T21:17:06Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Spanzotti Polittico Sabauda.jpg|thumb|250px|''Madonna in trono col Bambino con i santi Ubaldo e Sebastiano'' (particolare), circa 1480, [[Torinu]], Galleria Sabauda]] '''Giovanni Martino Spanzotti''', cunnisciutu dinù cume '''Gian Martino Spanzotti''', hè statu un pittore [[Piemonte|piemuntese]] di u tardu periodu goticu è di u primu [[Rinascimentu]] chì hà travagliatu in [[Piemonte]] è in [[Lombardia]]. == Biugrafia == Giovanni Martino Spanzotti era natu à [[Casale Monferratu]] circa in u [[1455]] è hè mortu à [[Chivassu]] circa in u [[1528]]. [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Pittore|Spanzotti]] r92mf7o55f8zwukpcryzpspxdj5nfyx Chjesa 0 14825 366466 353403 2020-05-07T06:17:58Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki {{Disambig}} A parola '''Chjesa''' pò significà: - a communità sana di tutti i [[cristianisimu|cristiani]] o fideli di [[Ghjesù Cristu]] senza sferenza di [[fedi|credenze]]. - un'associu lucale, naziunale o mundiale di cristiani chì hanu una credenza particulare. Per esempiu a [[Chjesa cattolica]], a [[Chjesa Ortodossa]] è cetera. - un'edifiziu fattu appostu per cungregà i cristiani di un locu. [[Categoria:Religione]] 3438nzl6db3y2xqp3nv2yskbsp1vwa5 Avè Maria 0 14826 297609 296795 2012-06-16T08:42:54Z 90.9.231.134 Reindirizzamentu à [[Ave Maria]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ave Maria]] m540ctuxafn6ehoszpwea3infptjacv Canticu 0 14827 366464 347412 2020-05-07T06:16:27Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki Un '''canticu''' hè un' cumpunimentu [[riligione cristiana|religiosu]] o civile, è ancu un [[cantu]] liricu è [[musica|musicale]]. Per esempiu: - u [[Diu vi salve Regina]] hè un canticu di a [[Chjesa]] ma hè ancu l'innu naziunale di a [[Corsica]]. - u Canticu di i Cantichi, attribuitu à [[Salomone]] in l'[[Anticu Testamentu]]. [[Categoria:Religione]] kveyixme5b6an08vxuklvpinsbfsuq0 Galileo Galilei 0 14835 376510 375885 2021-08-31T20:13:11Z Fausta Samaritani 15085 category wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Galileo.arp.300pix.jpg|thumb|right|200px|Galileo Galilei]][[File:Galileo facing the Roman Inquisition.jpg|thumb|200px|]] '''Galileu Galilei''' (in [[italia|talianu]]: '''Galileo Galilei''') hè statu un [[Matematica|matemàticu]], [[giòmetru]], [[fìsicu]] è [[astrònumu]] talianu. U so travagliu hè statu impurtante dinù pè a [[storia]] di a filosufìa. == Vita == Galilei era natu à [[Pisa]] u 15 di fevraghju di u 1564 è hè mortu à Arcetri l'8 di ghjennaghju 1642. Era figliu di Vincenzo, musicante fiorentinu è di Giulia Ammannati. ==Opere== * '''De motu''' (1590) * '''Trattato di fortificazioni''' (1593) * '''Le mecaniche''' (1594) * '''Trattato della sfera o Cosmografia''' (1597) * '''Le operazioni del compasso metrico militare''' (1606) * '''Sidereus Nuncius''' (Venezia, 1610) * '''Discorso intorno alle cose che stanno in su l'acqua e che in quella si muovono''' (1612) * '''Istoria e dimostrazioni intorno alle macchie solari e loro accidenti''' (1613) * '''Il Saggiatore''' (1623) * '''Il dialogo sopra i due massimi sistemi del mondo''' (1632) * '''Discorsi e dimostrazioni matematiche intorno a due nuove scienze attenenti alla mecanica et i movimenti locali''' (Lèida, 1638) ==Da vede dinò== *[[Callistu (astrunumia)]] [[Categoria:Fìsicu|Galilei, Galileo]] [[Categoria:Matematicu|Galilei, Galileo]] [[Categoria:Talianu|Galilei, Galileo]] [[Categoria:Biugrafia]] 66k2aq7dognaze8dkf1evdm32gi9ahp Miranda Cosgrove 0 14836 376257 348687 2021-08-22T19:40:05Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:MCosgrove borders.jpg|thumb|250px|Miranda Cosgrove]] '''Miranda Taylor Cosgrove''' hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == biugrafia == == Da vede dinò == *[[iCarly]] *[[Jennette McCurdy]] [[Categoria:Attrice|Cosgrove, Miranda]] [[Categoria:Americana|Cosgrove, Miranda]] [[Categoria:Biugrafia]] kddgwrqd5nbqifq112lgfd92rbaxxmt Bella Thorne 0 14837 376356 376355 2021-08-24T07:56:40Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Bella Thorne 2012.jpg|thumb|200px|Bella Thorne ([[2012]])]] '''Annabella "Bella" Avery Thorne''' hè un'[[cinemà|attrice]] è [[cantatrice]] [[Stati Uniti d'America|statunitense]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attrice|Thorne]] [[Categoria:Americanu|Thorne]] [[Categoria:Musicante|Thorne]] [[Categoria:Biugrafia]] j3qb0urtdh71jtkfjs8f6lys67wfris Johann Sebastian Bach 0 14838 348747 341395 2015-07-06T09:18:32Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Bach.jpg|thumb|right|200px|Johann Sebastian Bach]] '''Johann Sebastian Bach''' natu in [[Eisenach]] u 21 [[marzu]] di u 1685 è mortu in [[Lipsia]] u 28 [[lugliu]] di 1750 hè statu uni di i più impurtanti [[musica|cumposidori]] di a [[storia]] di a [[musica]]. [[Categoria:Musicante]] 82wgv3bye8gqxgy5o8l9tp9ov6unqey Categoria:Americana 14 14839 374187 372695 2021-06-06T21:38:46Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Americanu]] rvxd4bthpszmo0q5nbi5a4lwgaafign Categoria:Filmu di l'annu 1977 14 14840 337452 337417 2014-09-06T12:19:07Z FakirNL 7698 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Filmu di l'anni 1970‎|1977]] 2joyaqu977fyxtnzmys6xe0x1npnhv1 Mattia Corvinu d'Ungheria 0 14841 359619 298045 2018-06-16T12:31:41Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[file:Nte-kir-matyas.jpg|180px|thumb|right]] '''Mattia Corvinu''' (''Mátyás Hunyadi'') natu à [[Cluj Napoca]] u 23 di ferraghju 1443 è mortu à [[Vienna]] u 6 aprili 1490 hè statu rè d’[[Ungheria]] da u 1469 è da u 1486 dinù Duca d'[[Austria]]. [[Categoria:Ungrese]] 9egmcsd0yiw4ra87yrq44qsndsc0ldw Chris Pine 0 14843 375581 348853 2021-08-18T11:04:19Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:ChrisPineatCampArifjan cropped.jpg|right|thumb|Chris Pine]] '''Chris Pine''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Pine]] [[Categoria:Americanu|Pine]] [[Categoria:Biugrafia]] m3l5beh7gt3jbpmcis47egveeg7p8dz Gaiu Giuliu Cesare 0 14844 371455 366694 2021-01-05T05:36:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Julii Caesaris quae exstant.tif|thumb|C. Iulii Caesaris quae extant, 1678]] '''Gaiu Giuliu Cesare''' ([[latinu]] : ''Gaius Iulius Caesar''), più cunnisciutu cume Cesare, hè natu u [[13 di lugliu]] [[101 AC]]/[[12 di lugliu]] [[100 AC]], è hè mortu u [[15 di marzu]] [[44 AC]]. Hè statu un [[pulitica|puliticante]] è [[littiratura|scrittore]] romanu celebre; hè statu ancu dittatore di a [[Republica Romana]], ma fù assassinatu in Senatu da [[Marcu Giuniu Brutu|Brutu]] è da [[Gaiu Cassiu Longinu|Cassiu]] u 15 di marzu 44 AC. == Opere == === Commentari === ''De bello Gallico'' (58 AC - 50 AC); ''De bello civili'' (49 AC - 48 AC); ''Bellum Alexandrinum'' (47 AC); == In Corsica == ==Da vede dinò== *[[Augustu]] == Riferimenti == * wikipedia taliana: [http://it.wikipedia.org/wiki/Cesare Cesare] [[Categoria:Storia]] kgqqgfal4w5kwccmfhj8vrqrlf5fmqn Zendaya 0 14845 376362 363228 2021-08-24T08:03:33Z Fausta Samaritani 15085 categoria, fix wikitext text/x-wiki [[File:Zendaya 2019 by Glenn Francis.jpg|thumb|200px|Zendaya in Hollywood California, [[ghjugnu]] [[2019]]]] '''Zendaya Coleman''' ([[California]], [[1 di settembre]] [[1996]]) hè un'[[cinemà|attrice]] è [[cantadora]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == Hè cunnisciuta per u so rollu in a seria TV ''Rocky Blue'' [[Shake It Up]]. [[Categoria:Attrice|Zendaya]] [[Categoria:Americana|Zendaya]] [[Categoria:Biugrafia]] t6lsb01553werl6v8iqn13s3rsmw4fs Taylor Lautner 0 14846 375792 355199 2021-08-19T13:30:12Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Taylor Lautner 2011, 2.jpg|right|thumb|Taylor Lautner]] '''Taylor Lautner''' (Grand Rapids - [[Michigan]], [[11 di ferraghju]] [[1992]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == {{DEFAULTSORT:Lautner, Taylor}} [[Categoria:Attore|Lautner, Taylor]] [[Categoria:Americanu|Lautner, Taylor]] [[Categoria:Biugrafia]] 049h9lff0c2eongzq4ewota2ogluz2f Aristotele 0 14847 376463 351308 2021-08-30T11:08:31Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Aristotle by Raphael.jpg|200px|thumb|right|Aristotele in ''A scola di Atene'' di [[Raffaello Sanzio]], 1509]] '''Aristotele''' (natu in [[Stagira]] 384 AC– 322 AC) hè unu di i più [[filosofia|filosofi]] impurtanti di [[Grecia]] antica. == Biugrafia == Di a so opera [[filosofia|filosofica]] ci fermanu pochi frammenti [[Essoterisimu|essoterici]] e tutti li scritti esoterici: ''Logica'', ''Metafisica'', ''Fisica'', ''De Anima'', ''Etica'', ''Politica'', ''Retorica'' e ''Poetica''. [[Categoria:Filosofu]] [[Categoria:Biugrafia]] 2o6ayxoes07xotoem5d37vvyr42a4x9 Miguel de Cervantes 0 14849 376527 372293 2021-08-31T20:37:10Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Cervantes Jáuregui.jpg|thumb|Miguel de Cervantes Saavedra]] <br/ >'''Miguel de Cervantes Saavedra''', scrittore è dramaturgu in [[lingua spagnola]]''',''' hè natu à [[Alcalá de Henares]] u [[29 di settembre]] di u [[1547]] è hè mortu à [[Madrid]] u [[23 d'aprile]] di u [[1616]]. == Biugrafia == == Opere principali == Cervantes hè autore di 3 romanzi, 16 drami è una raccolta di racconti, dui puemi longhi è dui compunimenti in versi. === Romanzi === * ''[[Don Quijote|El Ingenioso Hidalgo Don Quijote de la Mancha]]'' (1605) * ''Segunda Parte del Ingenioso Hidalgo Don Quijote de la Mancha'' (1615) * ''[[Los Trabajos de Persiles y Sigismunda]]'' (1617). * ''[[La Galatea]]'' == Racconti == *''[[Novelas ejemplares]]'' (1613): **"La Gitanilla" **"El Amante Liberal" **"Rinconete y Cortadillo" **"La Española Inglesa" **"El Licenciado Vidriera" **"La Fuerza de la Sangre" **"El Celoso Extremeño" **"La Ilustre Fregona" **"Novela de las Dos Doncellas" **"Novela de la Señora Cornelia" **"Novela del Casamiento Engañoso" **"El Coloquio de los Perros" == Drami == * ''El Gallardo Español'' (1615) * ''Los Baños de Argel'' (1615) * ''La Gran Sultana, Doña Catalina de Oviedo'' (1615) * ''La Casa de los Celos'' (1615) * ''El Laberinto de Amor'' (1615) * ''La Entretenida'' (1615) * ''El Rufián Dichoso'' (1615) * ''Pedro de Urdemalas'' (1615) * ''El Juez de los Divorcios'' * ''El Rufián Viudo Llamado Trampagos'' * ''La Elección de los Alcaldes de Daganzo'' * ''La Guarda Cuidadosa'' * ''El Vizcaíno Fingido'' * ''El Retablo de las Maravillas'' * ''La Cueva de Salamanca'' * ''La Numancia'' [[Categoria:Scrivanu|Cervantes, Miguel de]] [[Categoria:Spagnolu]] [[Categoria:Biugrafia]] sadm0khns9dt6cfbpf7cyl05pcfr8ru Saluzzo 0 14851 326201 307875 2013-03-09T03:39:01Z Addbot 7246 [[M:User:Addbot|Bot:]] Migrating 29 interwiki links, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q20454]] [[M:User:Addbot/WDS|(translate me)]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Saluzzo-Stemma.png|right|150px]] '''Saluzzo''' (''Salusse'' in [[lingua piemontese]]) hè una cità di 16.153 abitanti di a [[pruvincia di Cuneu]]. Si trova à circa 30 chilometri da [[Cuneu]]. == Storia == À l'epica rumana passava quallà a strada chì cunducia da [[Borgu San Dalmazzu]], passendu pè [[Busca]], finu à [[Cavour]]. In u 1601, incù u [[trattatu di Lione]], Saluzzo passò à a casa [[Savoia]]. == Lochi d'interessu == * Casa Cavassa * U Domu * A ghjesgia di San Bernardu == Amministrazione== U merre hè Paolo Allemano (dal 28/06/2004). [[File:Saluzzo0002.jpg|thumb|180px|U campanile di a ghjesgia di San Ghjuvanni]] == Ligami == * [http://www.comune.saluzzo.cn.it/ Situ istituzionale] mpt6nv76c3jgnpx74izva1rxjp6ruyo George Orwell 0 14852 354074 326202 2016-05-18T13:57:25Z Escarbot 134 wikidata interwiki wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:GeoreOrwell.jpg|thumb|right|200px|George Orwell]] '''George Orwell''' (nome veru ''Eric Arthur Blair'') hè statu unu [[Scrivanu]] è ghjurnalistu in [[lingua inglese]]. Era natu [[Motihari]], in [[Bengala]], u 25 di ghjugnu di u 1903 è hè mortu à [[Londra]] u 21 ghjennaghju di u 1950. Tutta a so opera s'hè caraterizata da u cuntrastu di l'idee tutalitarie. == Opere Principali == * ''A fatturia di l'animali'' * ''1984'' 9u0i3jwnijzs8vndoducrstjqucp599 Acella grisgia 0 14854 375738 374106 2021-08-19T07:14:54Z Ercé 6825 file wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'acella grisgia'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Muscicapa striata RH (2).jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Muscicapa striata </span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordine | ''[[Passeriformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Muscicapidae]]'' |----- | Generu | ''[[Muscicapa]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Muscicapa striata ''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Muscicapa striata on waste bin.JPG|300px]] |----- |} [[File:Cuculus canorus canorus MHNT.ZOO.2010.11.150.43.jpg|thumb|''Cuculus canorus canorus'' + ''Muscicapa striata'']] L' '''acella grisgia''' ([[Muscicapa striata]]) hè un [[acellu]] chì face parte di a famiglia di i [[Muscicapidae]]. == In Corsica == L'acella [[grisgiu|grisgia]] hè assai cumuna in [[Corsica]]. Altri nomi [[Corsica|corsi]] di l'acella grisgia sò: l' [[acella santa]], u [[manghjamosca]], u [[beccamosca]] o l' [[acella liscia]]. ==Citazione== Accade chì l'acella grisgia fussi citata in a [[litteratura]] è a [[cultura]] [[Corsica|corsa]]. Per esempiu: * in a [[puesia]] ''Acella grisgia'' di [[Santu Casta]]: :''Cusì sfacciata chì tù sè'' :''Acella grisgia'' :''Chì mi faci lu [[nidu]] onghji [[annu]]'' :''In lu carafone di l’[[aliva]]'' :''Mancu à [[trè]] metri da lu [[balcone]] !'' == Referenze == * [http://www.cndp.fr/crdp-corse/images/stories/pdf/Acillaria.pdf Casta, Santu, ''Acillaria''], CRDP di Corsica, 2010 * Thibault, Jean-Claude, ''Les oiseaux de Corse - L'acelli di Corsica'', PNRC, 1983 (in francese) == Liami == * [http://adecec.net/adecec-net/lexiques/lesoiseaux.html L'acelli - Les oiseaux, Ghjuvan Petru Battestini, [[Adecec]], 1982] == Da vede dinù == * [[acelli di Corsica]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] [[Categoria:Muscicapidae]] 74hvg1094niedno57qdlng43nbnya6e Muscicapa striata 0 14855 298748 2012-06-30T15:57:05Z 92.150.198.218 Reindirizzamentu à [[Acella grisgia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Acella grisgia]] 4hmyu2amqsj4682wtpmy4p3mxc1vnfj Acella santa 0 14856 298749 2012-06-30T15:57:13Z 92.150.198.218 Reindirizzamentu à [[Acella grisgia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Acella grisgia]] 4hmyu2amqsj4682wtpmy4p3mxc1vnfj Acella liscia 0 14857 298750 2012-06-30T15:57:21Z 92.150.198.218 Reindirizzamentu à [[Acella grisgia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Acella grisgia]] 4hmyu2amqsj4682wtpmy4p3mxc1vnfj Beccamosca 0 14859 298807 2012-07-01T16:09:01Z 92.150.198.218 Reindirizzamentu à [[Acella grisgia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Acella grisgia]] 4hmyu2amqsj4682wtpmy4p3mxc1vnfj Manghjamosca 0 14860 298809 2012-07-01T16:11:14Z 92.150.198.218 Reindirizzamentu à [[Acella grisgia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Acella grisgia]] 4hmyu2amqsj4682wtpmy4p3mxc1vnfj Andrew Garfield 0 14866 375677 372266 2021-08-18T19:13:09Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Andrew Garfield Comic-Con 3, 2011.jpg|right|thumb|Andrew Garfield]] '''Andrew Garfield''' ([[20 d'aostu]] [[1983]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]-[[Regnu Unitu|britànnicu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Garfield, Andrew]] [[Categoria:Americanu|Garfield, Andrew]] [[Categoria:Britannicu|Garfield, Andrew]] [[Categoria:Biugrafia]] hrlz83yf2wbp30dm1gy8fajtoikyes6 Venezia 0 14869 365094 365092 2019-11-18T12:26:54Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Venezia [[File:Venezia veduta aerea.jpg|300px|Venezia]] | blasone=CoA Città di Venezia.gif | nomeUfficiale=Venezia | sigluRegione=VEN | sigluPruvincia=VE | latitudineGradi=45 | latitudineMinute=26 | latitudineSeconde=23 | lungitudineGradi=12 | lungitudineMinute=19 | lungitudineSeconde=55 | altitudine=2.5 | superficia=415 | pupulazione=260.000 | annu=2019 | densita=625 | merre=Luigi Brugnaro | posta=da 30121 à 30176 | telefunu=041 | istat=027042 | abitanti=Veneziani | patrone=San Marcu Evangelista | festa=[[21 nuvembri]] | situ=http://www.comune.venezia.it/ }} '''Venezia''' hè una [[cumuna]] è una cità [[Italia|taliana]], capilocu di a regione di u [[Venetu]] è di a [[pruvincia di Venezia |pruvincia omonima]]. === Cumune cuntigue === [[Campagna Lupia]], [[Cavallino-Treporti]], [[Chioggia]], [[Jesolo]], [[Marcon]], [[Martellago]], [[Mira]], [[Mogliano Veneto]] ([[Pruvincia di Trevisu|TV]]), [[Musile di Piave]], [[Quarto d'Altino]], [[Scorzè]], [[Spinea]]. [[File:Map of comune of Venice (province of Venice, region Veneto, Italy).svg|thumb|center|250px|A cumuna di Venezia in a pruvincia]] ==Da vede dinò== *[[Gondula]] *[[Ponte di Rialtu]] *[[Ponte di i Suspiri]] *[[Venetu]] [[Categoria:Cumuna di Veneto]] [[Categoria:Cumuna d'Italia]] 74cgl960wm9siipgopvy3e301izae17 Categoria:Cumuna di Veneto 14 14870 365091 343117 2019-11-17T12:18:16Z Jumpy01 11155 Pagina svuotata wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 James Joyce 0 14876 376531 360658 2021-08-31T20:43:13Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:revolutionary Joyce.jpg|thumb|right|200px|James Joyce]] [[Scrivanu]], dramaturgu è pueta in [[lingua inglese]]. '''James Augustine Aloysius Joyce''' hè natu à [[Dublinu]] u 2 di [[fevraghju]] di u 1882 è hè mortu à [[Zurigu]] u 13 di [[ghjennaghju]] di u 1941. == Biugrafia == == Opere principale == [[File:Joyce - Dubliners, 1914 - 3690390 F.jpg|thumb|upright|''Dubliners'', 1914]] === Prosa === *1914: ''Dubliners'' *1916: ''A Portrait of the Artist as a Young Man'' *1922: ''Ulysses'' *1939: ''Finnegans Wake'' *1944: ''Stephen Hero'' === Puesia === *1907: ''Chamber Music'' *1914: ''Giacomo Joyce'' *1927: ''Pomes Penyeach'' *1936: ''Collected Poems'' === Teatru === *1918: ''Exiles'' [[Categoria:Scrivanu|Joyce]] [[Categoria:Biugrafia]] 7ihemlzo573t6pbncueajf8cvonhcgs Wiesbaden 0 14877 343527 335080 2015-05-08T20:11:26Z Magioladitis 2824 /* Liami */All info is kept in Wikidata, removed: {{Link FA|de}} (2) using [[Project:AWB|AWB]] (10904) wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Wiesbaden''' hè una cità di a [[Germania]] pè populazione cù 280.000 abitanti in u statu d'[[Assia]]. == Geografia == Wiesabden hé bagnata da u fiume [[Renu]]. == Liami == *[http://www.wiesbaden.de/ U situ ufficiali] [[File:Wiesbaden - Panorama.jpg|thumb|center|1100px|Panorama di Wiesbaden]] [[Categoria:Cità di Assia|Wiesbaden]] ewq6178jhws87nhi5v6hudh787dwvod Assia 0 14878 354838 354833 2016-08-24T03:42:05Z DARIO SEVERI 10718 Update inf. from Wikipedia (de) wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:Coat of arms of Hesse.svg|right|180px]] L''''Assia''' hè unu di i 16 stati federali (''Bundesländer'') di a [[Germania]].<br /> Tene 6.176.172 abitanti ([[2015]]) è hà una superficia di 21.114,94 km².<br /> A so capitale hè [[Wiesbaden]]. [[File:Locator map Hesse in Germany.svg|right|180px]] == Cità più impurtante == {| {{prettytable}} !Cità !align="right" |Abitanti (2015) |- |[[Francuforte nant'à u Menu]] | align="right" |732.688 |- |'''[[Wiesbaden]]''' | align="right" |276.218 |- |[[Kassel]] | align="right" |197.984 |- |[[Darmstadt]] | align="right" |155.353 |- |[[Offenbach nant'à u Menu]] | align="right" |123.734 |} [[Categoria:Land di a Germania|Assia]] mxxoz7hm89srwg99s7kxhgmx0oz9mp7 Kassel 0 14879 371456 354835 2021-01-05T05:36:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Kassel''' hè una cità [[Germania|tedesca]] di u statu federali (''land'') di [[Assia]]. Ci sò 197.984 abitanti (2015). [[File:WasserspieleKasselNachts kasselgalerie de.jpg|200px|right|thumb|Kassel]] == Liami == * [http://www.kassel.de/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cità di Assia|Kassel]] rv3r1q78mfokw73l3ioffwxiblg9gh8 Darmstadt 0 14880 371457 364843 2021-01-05T05:36:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Darmstadt''' hè una cità [[Germania|tedesca]] di u dettu statu federali (''land'') d'[[Assia]]. Ci sò 155.353 abitanti (2015). [[File:Luisenplatz, Darmstadt.jpg|200px|right|thumb|Darmstadt]] == Liami == *[http://www.darmstadt.de/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cità di Assia|Darmstadt]] ii8maeuf6s77icsao5s6fbx2tumeu9p Offenbach nant'à u Menu 0 14881 371458 354837 2021-01-05T05:36:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Offenbach nant'à u Menu''' ([[lingua tedesca|tedescu]]: ''Offenbach am Main'') hè una cità [[Germania|tedesca]] di u land dettu (statu federale) di [[Assia]]. Tene 123.734 abitanti (2015). [[File:Offenbach 1.jpg|200px|right|thumb|Offenbach]] == Liami == *[http://www.offenbach.de/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cità di Assia|Offenbach]] mcm3qsx7ha297rj16vmn8roagvl68o4 Categoria:Cità di Assia 14 14882 335483 328221 2014-03-23T18:09:15Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cità di a Germania]] ml8rln2d5kl9n8mdk5bneugessoswuv François Hollande 0 14887 378784 365923 2022-03-17T22:40:11Z Siro bileveli Boris 19150 wikitext text/x-wiki [[File:Francois_Hollande_2015.jpeg|200 px|thumb|right|François Hollande (2015)]] '''François Gérard Georges Nicolas Hollande''' (natu 12 agostu 1954, [[Rouen]], [[Nurmandia]]) hè u 24u presidente di a [[Francia]] da u 2012 à u 2017. ==Da vede dinò== *[[Georges Pompidou]] *[[Jacques Chirac]] *[[Nicolas Sarkozy]] [[Categoria:Puliticante|Hollande]] [[Categoria:Francesu|Hollande]] ijwh0kewjwgz59uaj5qn7m39t8jtgak Isula Rossa 0 14888 341575 336153 2015-03-05T03:15:11Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Lìsula]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Lìsula]] q4wyj1fc645zsk42e31e2ylwuk614yg Lisula 0 14889 341576 336154 2015-03-05T03:15:15Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Lìsula]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Lìsula]] q4wyj1fc645zsk42e31e2ylwuk614yg Capu Biancu 0 14890 364237 354943 2019-10-03T11:20:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''capu Biancu''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 562 metri. == Geugrafia == * '''Altitudine :''' 2 562 metri * '''Massicciu :''' Cintu * '''Pusizione geugrafica :''' * '''Cumune :''' [[Ascu]] è [[Corscia]] * '''Rifugi vicini :''' == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Biancu]] 30qv7injku0b4bba8v1zsn3z2fx6dep Cima à i Mori 0 14891 364299 355053 2019-10-03T11:21:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''cima à i Mori''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 180 metri. == Geugrafia == * '''Altitudine :''' 2 180 metri * '''Massicciu :''' Cintu * '''Pusizione geugrafica :''' * '''Cumune :''' [[Ascu]] è [[Castiglione]] * '''Rifugi vicini :''' == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == {{Monti di Corsica}} [[Categoria:Monti di Corsica|Mori]] 50asqmbtz1fzz5whg5qzgteqxtbbgt1 Punta Àrtica 0 14892 364435 348125 2019-10-03T11:24:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Punta Artica.JPG|thumb|Punta Àrtica]] A '''Punta Àrtica''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2327 metri. == Geugrafia == * '''Altitudine :''' 2 327 metri * '''Massicciu :''' Ritondu * '''Pusizione geugrafica :''' * '''Cumune :''' [[Albertacce]] è [[Casamàcciuli]] * '''Rifugi vicini :''' == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Artica]] 1nu4dn09pyn9cnqhzuxaqqjmlkuz1b0 Monte San Petrone 0 14893 364191 358831 2019-10-03T11:19:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:San petrone 1.jpg|thumb|250px|U monte San Petrone vistu da l'[[Ampugnani]].]] U '''monte San Petrone''' hè una muntagna situata in [[Corsica]], in a regione di a [[Castagniccia]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> == Geugrafia == [[Image:Panorama castagniccia.jpg|thumb|250px|Panorama di a vetta da u latu punente : a [[pieve]] di u [[Vallerustie]]]] E pendite di 'ssu massicciu matticciosu sò cuperte à castagni vultati à u statu di furesta, ciò chì li vale u nome di [[Castagniccia]]. 'Ssa regione di Corsica prisenta una forte densità di cumune incù i paesi [[Medievu|medievali]] appiccati à i spiculi è e punte di u massicciu. Hè oghje poca pupulata. U monte San Petrone occupa una pusizione cintrale in Castagniccia ; hè a più vetta alta di l'inseme muntosu. Di forma tavulare, culmineghja à 1767 metri è offre una vista di prima trinca annantu à parte assai di a [[Piana orientale]]. Strapiomba e regione minore d'[[Orezza]], [[Ampugnani]], [[Rustinu]] è [[Vallerustie]]. Una tavula d'orientamentu ci hè stallata. Delimiteghja a parte orientale di u massicciu chì face parte di u [[parcu naturale regiunale di Corsica]]. U so virsante occidentale dumineghja a [[Casaluna]] è s'affaccia à a regione di a [[Ghjuvellina]] incù e [[Penne Rosse]]. Quandu u tempu hè hjaru, omu pò sculunnà ci u [[stagnu di Chjurlinu]]. À u sudu, e Caldane sò spiccate da u monte San Petrone da a foce d'Orezza (1296 m). ===E vette=== U massicciu à u sensu largu cumporta altri vertici : * u Monte Sant'Anghjulu (1218 m) à u nordu, dumineghja a [[Casinca]] à u nordestu, u [[Casaccuni]] à u nordupunente è l'[[Ampugnani]] à u sudu ; * u Monte Olmelli (1285 m) à livante ; dumineghja u [[Moriani]] è l'[[Orezza]] ; * u Monte Negrine (1133 m) è Castellu di Osari (1109 m), vertici di u [[Campuloru]] ; * u [[Monte Pianuforte Maggiore]] à punente, duminendu e [[Vallerustie]] à u nordu, u [[Boziu]] à u sudu è u [[Talcini]] à punente ; * a Punta di Caldane (1724 m) è a Cima di Callerucciu (1731 m) à u sudupunente, chì dumineghjanu u [[Boziu]] à punente, l' [[Alesani]] à livante è a [[Strinse]] à u sudu ; * u Monte Sant'Appianu (1093 m) à l'estremu sudestu, chì dumineghja u [[Verde]] ; * a [[Punta Cerviu]] (1189 m) à l'estremu sudu, chì dumineghja u [[Gaghju]]. ===A furesta di Santu Petru d'Accia=== I fianchi settentriunali di u monte San Petrone sò cuperti da a parte nordu di a furesta di Santu Petru d'Accia, [[zona naturale d'interessu eculogicu, faunisticu è floristicu]] numinata "faiete di u massicciu di u San Petrone ". S'è i so fianchi orientali è meridiunali prisentanu annantu à e so alture una roccia nuda, sò invece buscosi è verdicanti à u pianu inferiore, cuperti per u più da castagnete, prisente sottu à forma di frutteti o di ***taillis, in [[zona naturale d'interessu eculogicu, faunisticu è floristicu]] numinata "Castagnete di a piccula Castagniccia ". ===I fiumicelli=== Numerosi fiumicelli anu a so surghjente annantu à i so fianchi. I più impurtanti sò : * à punente u fiumicellu di l'Ochju à u Capu, altru nome di u fiumicellu di Gavignanincu ; * à livante, i fiumicelli di Falongu, d'Alzicciu (o fiumicellu di San Fiumentu), di Tigliola è di Lavatoghju ; * à u sudu, i fiumicelli di Persico (o fiumicellu di Forci) è di Parella. À un chilomitru à u sudu, nasce u [[Fiumaltu]]. == Storia == [[Image:San Petrone carticasi castagniccia corsica.jpg|thumb|250px|U monte San Petrone vistu da [[Carticasi]].]] Hè à u monte San Petrone (San Petru) ch'è parechji storichi lucalizeghjanu l'anzianu ''Monte Nigeunu'' è u locu dettu ''Cellas Cupias'' chì omu ritrova in a currispundenza di u papa Grigoriu u Maiò. Ma nissuna prova archeulogica ùn permette di validà 'ssa ipotesi. In fine di u seculu VI, Petru, vescu d'[[Aleria]], ricevia di u [[papa]] [[Grigoriu Ia]] a missione di custruisce una [[basilica]] è unu [[battisteriu]] annantu à i fianchi di u monte Nigheunu, à u centru di i duminii puntificali di ''Cellae Cupiae''. Architettata à u nordu di u monte San Petrone à 1070 metri d'altitudine, a basilica era stata aperta à u cultu in u [[598]], sottu à u nome di Santu Petru. Si deve identificà incù a chjesa [[San Petru d'Accia]]<ref>[[Paulu Matteiu di La Foata]] Ricerche è note diverse annantu à a storia di a Chjesa in Corsica, p. 52.</ref>. Trè anni dopu à unu presbiteriu era annessatu à u palazzu principale. Oltre e ruvine di a prima basilica di Corsica, u situ cumporta a cappella San Petru edificata à u seculu XVII annantu à i basamenti di u presbiteriu. == Girandulata == [[Image:Crocicchia-St-Andre.jpg|thumb|250px|[[Crocichja]] à u nordu di u monte San Petrone.]] Un stradellu di girandulata attraversa u massicciu da u nordu à u sudu, partendu da Barchetta ([[A Vulpaghjola]] per righjunghje [[A Mazzola]] in u [[Boziu]]. A vetta hè accessibile dapoi a [[Bocca di u Pratu]] (985 metri) induv'ellu passa u stradone D71, o ancu à parte da Campidonicu paisolu di Ped'Orezza. U monte San Petrone hè un scopu di spassighjata è di girandulate per i più agguerriti. Da a bocca à u Pratu chì franca u stradone D71, ci vole à suvità u stradellu versu u monte San Petrone cum'è indicatu da u pannellu. Ci vole à cuntà circa trè ore di marchja per unu percorsu di sei chilomitri incù unu slivellatu di 800 metri. Unu stradellu hè accessibile da Loriani (paisolu di a cumuna di [[Cambia]]) per unu percorsu equivalente. == Gastronumia == U monte San Petrone hà datu u so nome à un tipu di casgiu corsu fabbricatu da una Sarl situata in [[Castellu di Rustinu]], una cumuna situata annantu à i fianchi settentriunali di u monte San Petrone. Hè unu casgiu à u latte di pecure, fattu à crudu, à pasta molla, fattu in una casgiaghja, sguttatu eppo salatu à a manu. Si pò cunsumà in i 120 ghjorni seguenti a so fabricazione. U so sapore hè dolce, simile à quellu di u casgiu [[Venacu (casgiu)|venachese]]. == Note == <references/> == Articuli cunnessi == * [[Geugrafia di a Corsica]] * [[Castagniccia]] [[Categoria:Vetta di Corsica]] [[Categoria:Massicciu di u San Petrone|San Petrone]] [[Categoria:Monti di Corsica|San Petrone]] b919x52oz1js0wzqoivnuepu0iqruq4 Punta di e Caldane 0 14894 369343 369342 2020-11-06T11:18:28Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Punta di Caldane]] à [[Punta di e Caldane]] wikitext text/x-wiki [[File:Antisanti_Panorama_sur_Bozio_Castagniccia.jpg|thumb|250px|E Caldane, viste da Antisanti]] E '''Caldane''' sò una serra muntagnola culminendu à 1731 metri d'altitudine, custituendu a siconda vetta di u massicciu di u [[San Petrone]], in u centr'estu di a [[Corsica]]. Sò situate annantu à e cumune di [[Bustanicu]] è di Pianellu.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> == Geugrafia == [[image: Da_e_caldane.jpg|thumb|250px|Vista annantu à l'[[Alesani]] è a bassa valle di u [[Fiumaltu]].]] E Caldane sò una serra di media muntagna chì si stende annantu à una dicina di chilomitri da u nordupunente versu u sudestu. U spiculu cumporta in a so parte più alta una successione d'eminenze pocu marcate vicinu à 1700 metri d'altitudine, da u nordu à u sudu, u Monte Mufraghje (1712 m), a Cima di Callerucciu (1731 m), a Punta di e Caldane (1724 m) induv'ella si trova a croce cimaghja, è a Punta Ventosa (1686 m). À u nordu, e Caldane sò spiccate da u [[San Petrone]] (1767 m), u culmine di u massicciu, da a foce d'Orezza (1296 m)<ref>A foce d'Orezza hè numinata per isbagliu ''Bocca al Pratu'' annantu à e carte di l'[[Istitutu naziunale di l'infurmazione geugrafica è furestiera|IGN]]. 'Ss'errore risulta prubabilmente d'una cunfusione incù a [[foce di Pratu]], situatu qualchì chilomitri più à u nordu annantu à listessua serra (''Bocca al Pratu'' hè a trascrizzione litterale in talianu di u tuponimu corsu ''Bocca à u Pratu'' di a foce di Pratu).</ref>. U rilievu s'inducisce à pocu à pocu versu u sudestu sin'à a foce di Muteri. E Caldane custituiscenu a limita naturale tràl'[[Ellerata]] è a [[Castagniccia]]. Bon' parechji paesi di quest'ultima, situati à u pede di u virsante orientale, ponu esse ossirvati dapoi u spiculu cimaghju. == Girandulata == [[image: I_praghji_tra_e_muvraghje_è_e_caldane.jpg|thumb|250px|Paisaghju di u spiculu cimaghju di e Caldane]] A catena di e Caldane hè imprudata da numerosi stradelli più o menu intrattenuti. L'accessu u più friquintatu per righjunghje u spiculu cimaghju percorre u virsante sudu dapoi u paese di [[Pianellu]], via a cappella San Vincenzu è i pasciali di Peri. L'altru accessu magiore hè a foce d'Orezza (1296 m), accessibile da unu bellu stradellu dapoi [[Campudonicu]] o [[Pia d'Orezza]], o ancu di manera più difficile dapoi [[Loriani]]. Esistenu però altre pussibilità di righjunghje a vetta, cum'è a ''Bocca Callerucciu'' (dapoi [[Bustanicu]], [[A Mazzola]], [[Carticasi]] o ancu [[Piubetta]]) o a foce di Muteri (dapoi [[I Perelli d'Alesani|I Perelli]], [[Nuvale]], [[Pianellu]], [[Matra]] o ancu [[Moita]]). E Caldane sò una destinazione di girandulata di prima trinca, abbraccendu tanta l'inseme di l'alta muntagna corsa (massicci di u [[Monte Cintu]], di u [[Monte Rutondu]], di u [[Monte Renosu]] è di l'[[Alcudine]]) o a larga valle di u [[Tavignanu]] ch'è i paesi di [[Castagniccia]] è u litturale orientale dapoi [[Sari è Sulenzara|Sari]] sin'à a citatella di [[Bastia]]. Ma ùn ci vole micca à sottustimà a so ruzezza, ligata à un' impurtante slivellata, à u gattivu statu di i stradelli, à una vegetazione à spessu pagna chì rende l'orientamentu prublematicu è soprattuttu à u clima particularmente umitu è imprevidibile chì infierisce in 'ssu massicciu. == Note == <references/> ==Da vede dinù== *[[Monti di Corsica]] * [[Geugrafia di a Corsica]] * [[Castagniccia]] [[Categoria:Monti di Corsica|Caldane]] [[Categoria:Massicciu di u San Petrone]] ipyw4hcku7c5nstjl1himwzb36aos0d Monte Astu 0 14895 364267 355087 2019-10-03T11:20:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''monte Astu''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]], puntu culmine di un massicciu di Tenda.<br /> A so altitudine hè 1 535 metri. [[File:Croix Monte Astu 01.JPG|thumb|right|A croce di l'Astu.]] [[File:Monte Astu.JPG|thumb|right|U monte Astu.]] == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Astu]] lrqnbnj5r7rc9prvmeci97mx80hcbfc Punta à a Vetta 0 14896 364382 355056 2019-10-03T11:23:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''punta à a Vetta''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 255 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Vetta]] i5zxk79j0ole93lp7fwwwxd2kltb04n Monte Cardu 0 14897 364239 355091 2019-10-03T11:20:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''monte Cardu''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 453 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Cardu]] e6qmhlahf64ltf1w95r1vu4a3dg3hni Punta à i Ciotti 0 14898 364444 355031 2019-10-03T11:24:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''punta à i Ciotti''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 379 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Ciotti]] bvvhwjftsf6vcc7pvma2k48lzp2lfg8 Punta Filicina 0 14899 364362 348060 2019-10-03T11:23:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Punta Filicina''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 437 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Filicina]] s81xnq3r6s8z9zukd5ods12divpoqhq Alcudina 0 14900 336270 304728 2014-05-08T15:39:59Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Alcùdina]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Alcùdina]] s79cy8ispkw3u875hntkm0zhqnaemdj Capu Tafunatu 0 14901 364241 354944 2019-10-03T11:20:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''capu Tafunatu''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 335 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Tafunatu]] awy7itb488m9rz837zwgqmbyujuz4q0 Capu Larghja 0 14902 364383 348071 2019-10-03T11:23:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Capu Larghja''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 503 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Larghja]] 0h50atm9ft1tn5t6u3i3n2bvepggow6 Capu Biancu (monte) 0 14903 301131 2012-07-30T16:20:00Z Ruglianese-esiliatu 3734 Ruglianese-esiliatu moved page [[Capu Biancu (monte)]] to [[Capu Biancu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Capu Biancu]] jiyz9gjjxmphdttxm3aqqj1e3xf434b Punta à a Lattiniccia 0 14904 364289 355070 2019-10-03T11:21:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''punta à a Lattiniccia''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 413 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Lattiniccia]] g7odq3eyw7235cphc23m4p90yea0kpr A Maniccia 0 14905 364287 348075 2019-10-03T11:21:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Maniccia''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 496 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Maniccia]] 1uhi60tzkjugfnk7sz8pnqru9zx4b84 Punta à e Porte 0 14906 364406 354940 2019-10-03T11:23:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''punta à e Porte''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 313 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Porte]] 68hru3m6y1ijkdpz5fq3jgcqq7flu9y Capu à a Cùccula 0 14907 364304 355027 2019-10-03T11:21:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''capu à a Cùccula''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 049 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Cuccula]] 6fhtx17irue0ihs8hp96rhu4gon20zk Punta à e Ghjarghje 0 14908 364325 348065 2019-10-03T11:22:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Punta à e Ghjarghje''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 607 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Ghjarghje]] 4wl9pnp2v535vzi5t9rad10p2t17720 Punta Crucetta 0 14909 364414 348053 2019-10-03T11:23:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Punta Crucetta''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 499 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Crucetta]] 1ihzqyrjs1mcfiuohzgy1ruek2mt889 Capu à u Ceppu 0 14910 364374 354947 2019-10-03T11:23:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''capu à u Ceppu''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 1 951 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Ceppu]] fra8irya31sqtp11c3i7hrj38qili2l Capu Ladruncellu 0 14911 364363 348070 2019-10-03T11:23:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Capu Ladruncellu''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2145 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Ladruncellu]] qymssxjwcr4fmcgons53qcldjjtzb68 A Curona 0 14912 364303 348131 2019-10-03T11:21:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Monte Curona''' (o solamente '''A Curona''') hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 144 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Curona]] 7f6l9eglcayjf0ltkw0rj0fvwiib1f1 Capu à u Dente 0 14913 364249 354945 2019-10-03T11:20:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''capu à u Dente''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 029 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Dente]] r3scbvtin568cl6lsuxl4t15zxedie1 Monte Tortu 0 14914 364331 348116 2019-10-03T11:22:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Monte Tortu''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 262 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Tortu]] 9w0cesrxh5nmkbm5gode4sbjfe3gs0m Punta di a Capella 0 14915 301555 301440 2012-08-04T09:25:16Z Ruglianese-esiliatu 3734 Reindirizzamentu à [[Punta à a Capella]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Punta à a Capella]] 8zxgf4fnxonberubm95tms03kdn1nmw A Furmìcula 0 14916 364285 355050 2019-10-03T11:21:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''monte Furmìcula''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 1 981 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Furmicula]] 4i95z8kcfoeuymqc1ely0zaa9xcdqmd Punta Urlandinu 0 14917 364364 348120 2019-10-03T11:23:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Punta Urlandinu''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 273 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Urlandinu]] putbe0l1m6tpz60o2vvfsvnfzxhdtgk Punta di Valle Longa 0 14918 364327 348122 2019-10-03T11:22:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Punta di Valle Longa''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 281 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Valle Longa]] 9pc8lll0kqnsnhig2hwz0zo65cu99fo Punta à a Capannedda 0 14919 364268 355058 2019-10-03T11:21:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''punta à a Capannedda''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 250 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Capannedda]] 9zl3q8vi3gdrl7ij3baj8j6cp1ke0zg Punta Capannella 0 14920 355108 301152 2016-09-15T01:05:31Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Punta à a Capannedda]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Punta à a Capannedda]] giejha97xhdfyf7fgqtwd9u7hih9099 Punta Migliarellu 0 14921 364276 348135 2019-10-03T11:21:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Punta Migliarellu''' (o '''Punta Migliareddu''') hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 254 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Riferimenti == == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Migliarellu]] q2z8v1zx68kdp2ikijslsgs1nuv5apw A Cimatella 0 14922 364316 348049 2019-10-03T11:22:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Cimatella''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 098 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Cimatella]] rf32nq79ygv35fbjir3wrep2aaa6er4 Punta à i Sette Lavi 0 14923 364365 355054 2019-10-03T11:23:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''punta à i Sette Lavi''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 266 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Sette Lavi]] 1w2u8xknhkfgst8l9xyr5qumgbmzy15 Magumetu 0 14924 372001 333335 2021-02-06T19:39:49Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki '''Magumetu''' ò '''Magumettu''' (ﺍﺑﻮ ﺍﻟﻘﺎﺳﻢ محمد بن عبد الله بن عبد ﺍﻟﻤﻄﻠﺐ ﺍﻟﻬﺎﺷﻤﻲ , Abū l-Qāsim Muḥammad ibn ʿAbd Allāh ibn ʿAbd al-Muţţalīb al-Hāshimī; [[A Mecca]], [[570]] circa – [[Medina]], [[8 di ghjugnu]] [[632]]) era un capimachja religiosu, politicu è militare arabu, è sopra tuttu, fù lu fundatore di l'[[Islamu]] è di a cummunità musulmana (ummà). Hè cunsideratu cume l'ultimu prufetu di lu [[monoteisimu]] da i musulmani, ma ùn hè riconosciutu che da 'ssa cummunità cumu [[prufettu]], chi ùn lu cunsideranu cume lu fundatore d'una nova religione, ma cume l'ultimu di una ceppa di prufetti monoteisti. A sò missione era : restaurà a fede originale d'[[Adam]], [[Abraham]] è l'astri prufetti, perchè 'ssa fede avìa stata curruptita da l'omu à lu filu di lu tempu. [[Categoria:Religione]] qir2aeu3n3ak90mmyqlqza4ie9o0h6t Biobío 0 14925 331700 326215 2014-03-23T14:04:41Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Concepcion and the Biobio River.jpg|thumb|right|200px|U Biobío à [[Concepción]], [[Cile]].]] Incù 380 chilometri, u '''Biobío''' hè un fiume di u [[Provincia di Concepción (Cile)|Provincia di Concepción]], [[Cile]]. == Bibliografia == * Niemeyer, Hans; Cereceda, Pilar ([[1983]]). ''Geografía de Chile — Tomo VIII: Hidrografía''. 1º edición, Santiago de Chile: Instituto Geográfico Militar. {es} == Vede ancu == * [[Gran Concepción]] == Ligami == * [http://www.sinia.cl/1292/articles-31018_BioBio.pdf Cuenca del río Biobío] {es} [[Categoria:Fiumi di Cile]] h89iwqlutm5bcebe7few674nepa0x3r Cima di e Fulicce 0 14927 364240 355051 2019-10-03T11:20:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Cima à e Follicce.JPG|thumb|A cima di e Fulicce.]] A '''cima di e Fulicce''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 1 322 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Fulicce]] pd8savd30emqvkmgumnzsg7wyvlsrra Monte Prunu 0 14928 364290 348097 2019-10-03T11:21:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Monte Prunu''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 1 183 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Prunu]] r46rf8ayiulhbvv1y1cgzfrdmxkti01 L'Alticcione 0 14929 364288 348035 2019-10-03T11:21:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Monte Alticcione''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 1 139 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Alticcione]] ap7nvvnu658rb29s36rdar4e9x06vpp Punta Ràdiche 0 14930 364333 348099 2019-10-03T11:22:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Punta Ràdiche''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 012 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Radiche]] dchp8h3apk78rqa70mvdwydtgnye5yj A Mufrella 0 14931 364269 348081 2019-10-03T11:21:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Mufrella''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 148 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Mufrella]] f9zhv1zf1xx03bie8seeaoiz8r8r1mr Punta Stranciacone 0 14932 364318 348113 2019-10-03T11:22:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Punta Stranciacone''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 151 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Stranciacone]] 2nexu919p853lwmuemj3r5x5dnk16uh Punta à u Missoghju 0 14933 364314 355055 2019-10-03T11:22:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''punta à u Missoghju''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 201 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Missoghju]] h0bakmvsl57nbn75z9j7n4v8iyzhy6i Punta Rossa 0 14934 364311 348102 2019-10-03T11:22:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Punta Rossa''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 247 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Rossa]] k7xvswtqzgnc4cfe24f6f28e8w2grmo Capu Rossu (Falasorma) 0 14935 364352 355030 2019-10-03T11:22:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''capu Rossu''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 161 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Rossu]] 5b1syjtnqbw62qlduakgtr1qrs7asqf Capu Rossu (Niolu) 0 14936 364387 355029 2019-10-03T11:23:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''capu Rossu''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 498 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Rossu]] fsb2ihwf6j8k8v81uk6qet7twux55v2 Capu à l'Ucellu 0 14937 364294 355072 2019-10-03T11:21:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''capu à l'Ucellu''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 282 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Ucellu]] 2u3czg3kncwbv159jd14owws51ogj4j Capu à e Ghjarghjole 0 14938 364384 354906 2019-10-03T11:23:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''capu à e Ghjarghjole''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 105 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Ghjarghjole]] 5jo4q71u78lwerk6yokpu3jd9vznzxd Punta à e Cricche 0 14939 364315 355025 2019-10-03T11:22:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''punta à e Cricche''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 057 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Cricche]] nmpgyp84epfwslqa930d31564zism6j Capu à u Tozzu 0 14940 364348 354948 2019-10-03T11:22:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''capu à u Tozzu''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 007 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Tozzu]] by508tc1lbn4j1u2mrvn05e1dj0fogm U Lumbarducciu 0 14941 364286 348073 2019-10-03T11:21:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Lumbarducciu''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 261 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Lumbarducciu]] c0xtse5ginei7arervnbg985qz9rf33 Capu à i Sorbi 0 14942 364407 354946 2019-10-03T11:23:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''capu à i Sorbi''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 267 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Sorbi]] bk82zgr6jebrg52o7q4ktxvyqo01dnv Punta à u Capitellu 0 14943 364295 355048 2019-10-03T11:21:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''punta à u Capitellu''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 245 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Capitellu]] 2dpqh514vsypk6zow2gifhkhqtsiuml Punta Muzzella 0 14944 364391 348083 2019-10-03T11:23:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Punta Muzzella''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 342 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Muzzella]] sltj1g55p91i5f4vkgrp5yof9f3apfk Punta Mufrena 0 14945 364415 348082 2019-10-03T11:23:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Punta Mufrena''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 590 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Mufrena]] od1bauc89q4y78b8cgmh2afi0fhc18m Monte Puzzolu 0 14946 364344 348098 2019-10-03T11:22:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Monte Puzzolu''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 525 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Puzzolu]] dm9dm91tb514jwx2madj2xgyd9b8p5v Punta à i Pinzi Curbini 0 14947 364260 348142 2019-10-03T11:20:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Punta à i Pinzi Curbini''' (o '''Punta di i Pinzi Curbini''') hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 021 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Pinzi Curbini]] r36x5kl0tzu45p78gz0tbwj8fe5lbjt Punta à a Capella 0 14948 364280 348043 2019-10-03T11:21:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Punta à a Capella''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 041 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Capella]] aocxoqgly5a2a5x2et4x5txnk5izg8z Monte Ghjuvanni 0 14949 364326 348067 2019-10-03T11:22:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Monte Ghjuvanni''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 1 950 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Ghjuvanni]] nvu1l64x3cz10d5mt32i7pz023m6pug Punta di a Cuparchjata 0 14950 364392 348056 2019-10-03T11:23:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Punta di a Cuparchjata''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 1 939 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Cuparchjata]] igiqrpb0wz7eiob2f37r9pi4o3t4o28 Punta Scarachjana 0 14951 364400 348109 2019-10-03T11:23:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Punta Scarachjana''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 128 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Scarachjana]] 3cxodgjnbm9mfz06u6jjbw38a9l80g2 Punta di a Vacca Morta 0 14952 364445 355709 2019-10-03T11:24:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Punta_di_a_Vacca_Morta.jpg|thumb|250px|A cima di a Punta 'lla Vacca Morta incù a cruci cimaghja]] A '''Punta 'lla Vacca Morta''' (o ''Punta di a Vacca Morta'') hè un vertici muntosu di 1314 metri d'altitudina situata in [[Pumonti]], vicinu à u paesu di Cartalavonu, un paisolu di l'[[Uspidali]] annantu à a cumuna di [[Portivechju]]). == Tupunimia == U nomu ''Punta 'lla Vacca Morta'' faci chjaramenti rifarenza à a prisenza à tempi antichi in 'ssu locu di una vacca morta. U terminu di massicciu di a Tasciana hè dinò usatu par discriva a seguita di vertici vicinanti menu alti situati à punenti. == Giugrafia == === Situazioni === A Punta 'lla Vacca Morta si drizza trà a furesta è u [[lavu di l'Uspidali]] à livanti, a cumuna di [[Carbini]] à u nordu, a pianura di [[Portivechju]] à u sudestu è a [[muntagna di Cagna]] incù a vaddi di l'[[Urtolu]] à u sudupunenti. A Punta 'lla Vacca Morta hè situata in cunghjunzioni à l'insù di trè bacini virsanti : l'[[Osu]] à livanti, l'[[Urtolu]] à punenti è u [[Rizzanesu]] à u nordu. Delimitighja cussì trè rigioni di u Sudu di a Corsica : l'[[Avretu]], a [[Rocca]] è l'[[Alta Rocca]]. Duminendu i circonda di l'Uspidali, 'ssa vetta offri un panurama beddu sgaghjatu annantu à i ribbi di u [[Mar' Tirrenu]] è annantu à i muntagni maestri di u Sudu di a Corsica, è ancu annantu à i rilevi di u Nordu di a [[Sardegna]]. === Idrugrafia === U fiumu [[Urtolu]] pidda a so fonti annantu à a Punta 'lla Vacca Morta. == Storia == [[File:Casteddu_di_l%27Accintu_(di_a_Tasciana)_02.jpg|250px|thumb|U casteddu di l'Accintu, da u punenti]] À uni pochi d'ettomitri di a Punta 'lla Vacca Morta, appena più in ghjò annantu à u spiculu nordupunenti, si trovani i ruvini di u Casteddu di l'Accintu. ===Casteddu di l'Accintu=== [[File:Casteddu_di_l%27Accintu_(di_a_Tasciana)_03.jpg|thumb|250px|I mura à u nordu]] S'agisci quì di l'accinta di u casteddu di a Tasciana, u nomu di 'ssu massicciu sopra à [[Oronu]] è [[Carbini]]. A superficia di l'edifiziu, abbastanza bè cunsirvatu, hè supiriori à 2000 metri quatrati. A so lucalizazioni hè atipica par una piazza forti medievali chì ancu s'è l'isulamentu è l'altitudina erani dissuasivi, si pò nutà l'assenza di riali difficultà naturali<ref>[http://www.cuciurpula.fr/?p=1475 Furtificazioni sminticati da u sudu di a Corsica], U purtali di a Prutostoria corsa è tirrenica</ref>. U panurama annantu à i vaddi di l'[[Urtolu]] è di u [[Rizzanesu]] hè tantu cumplettu, da i costi insin'à u [[Monti Alcudina]], ch'iddu ni facia, incù a vicinanti Punta 'lla Vacca Morta annantu à a piana d'[[Avretu]], un puntu di surviglianza strategica maghjori in l'[[Alta Rocca]]. == Noti == <references/> ==Da veda dinò== * l'[[Avretu]] * [[Portivechju]] [[Categoria:Monti di Corsica|Vacca Morta]] [[Categoria:Vertici di u massicciu di u Monti Alcudina]] evjrs8uizkoejq1bzdjlsen6cgnio4q Cima à e Fulicce 0 14953 354654 301606 2016-08-05T00:34:46Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Cima di e Fulicce]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cima di e Fulicce]] oyp28khi83kr1gn1irx9t3o90xrwig4 Sarra di Malpassu 0 14954 364408 348074 2019-10-03T11:23:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Sarra di Malpassu''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 1 371 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Malpassu]] 4badfhk7khqdlr5bwusmpy4mvpv05i9 U Capeddu 0 14955 364275 348042 2019-10-03T11:21:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:U Capeddu.JPG|thumb|U Capeddu (a dritta) n'u massicciu di Cagna]] U '''Capeddu''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 1 219 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Capeddu]] fu02nubmchlitwziftq7ha59see3jfy Punta lli Cumpuleddi 0 14956 364298 348134 2019-10-03T11:21:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Punta di i Cumpuleddi''' (o a '''Punta lli Cumpuleddi''') hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 1 299 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Cumpuleddi]] 7it46pheq52motb2ac8njgcipccbtb3 Punta Mufrareccia 0 14957 364301 348080 2019-10-03T11:21:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Punta Mufrareccia''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 1 899 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Mufrareccia]] 2fb6r9cergttz7aoo0gzt5j407f9c7r Punta llu Furneddu 0 14958 364291 348133 2019-10-03T11:21:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Punta di u Furneddu''' (o a '''Punta llu Furneddu''') hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 1 899 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Furneddu]] 1ybhrmzi1rv4naem2k6k4xtupvqeiew Punta Tafunata di i Paliri 0 14959 364370 348114 2019-10-03T11:23:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Punta Tafunata di i Paliri''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 1 312 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Tafunata Paliri]] gc9ndjmnewryltz3v7p91imcidbyznj U lionu di Roccapina 0 14960 347594 301468 2015-07-02T15:42:14Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''U lionu di Roccapina''' hè un cantu tradiziunali di [[Corsica]]. == U cantu == :Ùn si parla più di mesi :Nè menu si sittimani :Si senti par lu paesi :A “classa” parta dumani. :O Ninnì, la me Ninnina :Piglia una mazzetta in manu :È fà marchja stu sameri :O chì marchja troppu pianu :In la stretta di u Pughjolu :No ghjuchemu à trenta trè ; :Trenta trè di la scagliola :Tric’è trac’è tù sè fora :Ùn ci vogliu più andàni :In [[Quenza]] à passà li festi :Nè menu in Santa Maria :À passà mi l’istatina :U [[lion' di Roccapina]] :Hà dittu à l’[[Omu di Cagna]] :Tù mi vardi la marina, :Eu ti vardu la muntagna. [[categoria:Cantu corsu]] jmqnfaybsjag98iygzjfi1cbrn6i4do Lion' di Roccapina 0 14961 301469 2012-08-03T20:45:51Z 92.158.76.96 Reindirizzamentu à [[Lionu di Roccapina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lionu di Roccapina]] jrtn6i7qfc5olwccncu7xmet0c476qp Christina Aguilera 0 14962 377159 377036 2021-09-17T21:39:26Z Nyvak 18512 wikitext text/x-wiki [[File:Christina Aguilera at the D23 Expo, 2019.png|thumb|Christina Aguilera (2019)]] '''Christina María Aguilera''' (* [[18 di decembre]] [[1980]] in [[Staten Island]], [[New York]], [[SUA]]) hè una [[musica|musicante]] [[americana]]. == Biugrafia == == Albumi == * Christina Aguilera (1999) * Mi Reflejo (2000) * My Kind of Christmas (2000) * Stripped (2002) * Back to Basics (2006) * Bionic (2010) * Lotus (2012) * Liberation (2018) [[Categoria:Musicante|Aguilera, Christina]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americana|Aguilera, Christina]] gcjkpx0863790qvwohrejg7k57w33y8 Cima à e Folicce 0 14964 354655 301507 2016-08-05T00:34:52Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Cima di e Fulicce]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cima di e Fulicce]] oyp28khi83kr1gn1irx9t3o90xrwig4 San Parteu 0 14965 364261 348105 2019-10-03T11:20:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''San Parteu''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 1 680 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|San Parteu]] 8ix4xyba7e5oye8jmgb0vf67z4zgzba U Sant'Ànghjulu (Casinca) 0 14967 364305 348107 2019-10-03T11:21:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Monte Sant'Ànghjulu''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 1 218 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Sant'Anghjulu]] 0s3o75zw5uzfhu1nnrqtm5xr8nnbzhp Monte Nieddu 0 14968 364393 348085 2019-10-03T11:23:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Monte Nieddu''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 157 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Nieddu]] 1r6khxyzj011rwgc8l4kqfcfddmsq4s U Sant'Ànghjulu (Tenda) 0 14969 364281 348108 2019-10-03T11:21:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Monte Sant'Ànghjulu''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 1 389 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Sant'Anghjulu]] ps7mml6a3v5mniudz70ql5zkijp7zgm Punta di i Pinzi Curbini 0 14970 301582 2012-08-04T09:40:00Z Ruglianese-esiliatu 3734 Ruglianese-esiliatu moved page [[Punta di i Pinzi Curbini]] to [[Punta à i Pinzi Curbini]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Punta à i Pinzi Curbini]] c74q7shhe5v70683henh7f711013td2 Monte Prunu (Capicorsu) 0 14971 301594 2012-08-04T09:48:33Z Ruglianese-esiliatu 3734 Ruglianese-esiliatu moved page [[Monte Prunu (Capicorsu)]] to [[Monte Prunu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Monte Prunu]] 82gj1fjnb5j1ofzm9z3u503rzhbyexz Capu à u Chjostru 0 14972 354949 348048 2016-09-02T11:01:57Z Vulpachjinu 8656 wikitext text/x-wiki U '''capu à u Chjostru''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 295 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Chjostru]] rmob7mltixfct6jyb15jet1pdt11l7h Punta à e Cavacciole 0 14973 364296 355065 2019-10-03T11:21:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''punta à e Cavacciole''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 456 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Cavacciole]] 2icg15c3p0ihujoixrfcfq5peos685j Punta Missoghju 0 14974 301599 2012-08-04T09:56:51Z Ruglianese-esiliatu 3734 Ruglianese-esiliatu moved page [[Punta Missoghju]] to [[Punta à u Missoghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Punta à u Missoghju]] 2y9kevhke17bzf43w5pg2a9on7qtkqk Capu d'Ortu 0 14975 364334 348087 2019-10-03T11:22:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''Capu d'Ortu''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 1 294 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Ortu]] rjegiy74v2ab94oa08hwpplxo2az6yo Aeruportu di Cam Ranh 0 14983 350940 350937 2015-07-09T17:05:10Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Cam Ranh Airport.jpg|240px|thumb|right|Aeruportu di Cam Ranh]] {{c-supranu}} L''''Aeruportu di Cam Ranh''' hè l'aeruportu di [[Nha Trang]], pruvincia Phu Yen, [[Vietnam]]. Hè situatu à 36 chilometri à u [[nordu]] di a cità. == Destinazione == * [[Vietnam Airlines]] ([[Ho Chi Minh cità]], [[Hanoi]], [[Da Nang]]) * [[VietJet Air]] ([[Ho Chi Minh cità]], [[Hanoi]]) * [[JetStar Pacific]] ([[Ho Chi Minh cità]], [[Hanoi]]) ==Da vede dinò== *[[Aeruportu di Ca Mau]] *[[Aeruportu di Can Tho]] *[[Aeruportu di Con Dao]] *[[Aeruportu di Da Nang]] *[[Aeruportu di Dong Hoi]] *[[Aeruportu di Dong Tac]] *[[Aeruportu di Lien Khuong]] *[[Aeruportu di Tan Son Nhat]] *[[Aviò]] == Ligami == * [http://maac.com.vn U situ di l'aeruportu di Dong Tac] ([[lingua inglese|inglese]]) [[Categoria:Aeruportu di Vietnam]] [[Categoria:Vietnam]] 2pcngqo4d46d6dj440d0ozxbpp221wh Punta à a Vetta Niella 0 14985 364297 355061 2019-10-03T11:21:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''punta à a Vetta Niella''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 448 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Vetta Niella]] ed6kpwebqa5pcubwydgi7dzk7a276fo Punta Galera 0 14986 364394 348064 2019-10-03T11:23:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Punta Galera''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 520 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Galera]] fyudn7n20qielisclbdcocwsw8x6g29 Punta Arrutata 0 14987 364489 351675 2019-10-03T11:25:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Punta Arrutata''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 519 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Arrutata]] 3694e8xb1kh6ewiyzxf03eh21mmocf4 Punta Paffone 0 14988 364308 348090 2019-10-03T11:21:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Punta Paffone''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 370 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Paffone]] e1jtckmnlprgmafw1jh4xmf6puutsjl Punta à u Paffone 0 14989 302009 2012-08-10T14:43:56Z Ruglianese-esiliatu 3734 Ruglianese-esiliatu moved page [[Punta à u Paffone]] to [[Punta Paffone]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Punta Paffone]] 5h99albn30p6voygq34njqbdmhkslsr Muvrella 0 14990 304734 302049 2012-09-22T16:40:47Z Xqbot 1764 Robot : répare double redirection à [[A Mufrella]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[A Mufrella]] 87anb4cgac7fih4p0f8prgvrg5ec2ry Punta Muvrareccia 0 14991 302052 2012-08-11T08:25:58Z Ruglianese-esiliatu 3734 Ruglianese-esiliatu moved page [[Punta Muvrareccia]] to [[Punta Mufrareccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Punta Mufrareccia]] dpy4s9kv9rber6l3qsx5go05eyi7lze Punta Migliareddu 0 14992 302055 2012-08-11T08:39:28Z Ruglianese-esiliatu 3734 Ruglianese-esiliatu moved page [[Punta Migliareddu]] to [[Punta Migliarellu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Punta Migliarellu]] s1pnxbv3z3ugssnp1la5uw483069kl4 Punta di Petra Facciata 0 14993 364401 348093 2019-10-03T11:23:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Punta di Petra Facciata''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 1 733 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Petra Facciata]] eq25hs60k4f2rxl0vnav83gpxdrhzt3 Punta Nera 0 14994 364436 348084 2019-10-03T11:24:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Punta Nera''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 403 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Nera]] kpia4o6ujqjjnb8vskr8euj4v03thfv Gazélec Football Club Aiacciu 0 14995 378344 363514 2022-01-26T20:37:23Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{Football club infobox |nomeclub = GFC Aiacciu |immagine = |nomecompletu = Gazélec Football Club Aiacciu |fundatu = [[25 di marzu 1960]] |stadiu = [[Stadiu Anghjulu Casanova]] |capacità = 8000 |presidente = [[Olivieru Miniconi]] |allinatori = [[Albert Cartier]] |leca = [[Ligue 2]] |stagione = 2017-2018 |pusizione = 15emu |pattern_la1=_GFCA1213h | pattern_b1=_bluecollar_trineck | pattern_ra1=_GFCA1213h |ecusson_b1= |pattern_sh1=_red_stripes_adidas |pattern_so1=_color_3_stripes_red |leftarm1=e91212 | body1=e91212 | rightarm1=e91212 | shorts1=0000b2 | socks1=0000b2 |pattern_la2=_GFCA1213a | pattern_b2=_bluecollar_trineck | pattern_ra2=_GFCA1213a |ecusson_b2= |pattern_sh2=_red_stripes_adidas |pattern_so2=_color_3_stripes_white |leftarm2=e91212 | body2=96bfdb | rightarm2=e91212 | shorts2=96bfdb | socks2=e91212 |pattern_la3= | pattern_b3= | pattern_ra3= |ecusson_b3= |pattern_sh3= |pattern_so3= |leftarm3= | body3= | rightarm3= | shorts3= | socks3= }} U '''Gazélec Football Club Aiacciu''' hè un club [[Corsica|corsu]] di [[pallò]]. == Liami == * [http://www.gfca-foot.com/ Situ ufficiale] [[Categoria:Pallò]] lq86sxiqsz3hz12bf9lfhd71mhg5a58 Vitriolu 0 14998 374133 374022 2021-06-02T12:08:07Z Minorax 15175 fix [[Special:LintErrors/missing-end-tag]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U vitriolu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Parietaria officinalis 2.jpg|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Parietaria officinalis</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Urticales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Urticaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Parietaria]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Parietaria officinalis''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Parietaria officinalis.jpg|300px|U vitriolu]] |----- |} U '''Vitriolu''' ([[Parietaria officinalis]]) hè una spezia di pianta chì faci parti di u genaru ''Parietaria''.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu è in francesu.</ref> ==Discrizzioni == [[File:Parietaria_officinalis_sl32.jpg|thumb|150px|left|L'infiuriscenza di u vitriolu]] U vitriolu hè una pianta arbacea vivaci, alta sinu à 70 cm. U picciolu hè erettu, brunu-rossu, cilindricu, pilosu. I casci sò uvali, lanceulati annantu à u bordu sanu, alterni, picciulati, incù i pela à uncinu micruscopichi in sottu. In cuntrariu à l'urticuli, ùn urinani micca. I fiora sò minusculi, unisissuati, verdi è accolti in glumeruli à l'ascedda di i casci. Ani un perigoniu divisu in quattru tepali uvali. Ci sò trè tipi di fiora in l'infiuriscenza : masciu, femina è ermafruditu. U vitriolu fiurisci da maghju à uttrovi. Ancu mentri u periudu di fiuritura, 'ssa pianta hè guasgi senza adori. U fruttu hè un acheniu uvali. ==Distribuzioni è ambienti == A so aria di ripartizioni si stendi à i zoni sottutrupicali di l'emisferu nordu. A parsona u trova faciuli à u cantu di i stradona, longu à i mura di petra asciutta, ma dinò longu à i sebbi è in i boschi. ==Prubità == A pianta cunteni tanninu, flavonoidi è nitratu di putassiu. Hà i prubità diuretichi, emullienti, sudorifichi, depurativi è espetturanti. ==Tassunumia== ===Etimulugia=== ''Parietaria'' disignava dighjà in latinu una pianta chì criscìa annantu à i mura, forsi una ''parietaria''. U termini era una sustantificazioni à u feminicciu di l'aghjittivu ''parietarius'', chì significheghja, "di pareta", "di muru" ed hè dirivatu da ''paries'', ''-etis'' (pareta, vechju muru) ; ''officinalis'' voli dì ufficinali, veni à dì in vendita in l'ufficini di i spiziali. U termini veni da u latinu ''officina'' (atteddu, ufficina) è faci rifirimentu à i prubità diuretichi di a pianta. ===Sinunimia=== Parechji sinonimi di ''Parietaria officinalis'' sò: * ''Parietaria erecta'' * ''Helxine dioscoridis'' * ''Parietaria officinalis erecta'' == In Corsica == U vitriolu hè prisenti è cumunu in [[Corsica]]. Hè ancu chjamatu a [[vitriola]] o a [[ghjambirossa]]<ref>Simonpoli (1982), p. 245.</ref>. Hè mintuvata a vitriola in u pruverbiu corsu: "Urticula, urticula maladetta, vitriola benedetta". Sicondu Arnestu Papi, hè un' "Allusioni fatta à u pastori chì si grattaia par via di l’urticula incù a vitriola ; l’arristò subitu a gratta".<ref>http://ernestpapi.free.fr/Agricultura.%20Agriculture.htm Pruverbii, detti è sprissioni: Agricultura</ref> I prubità diuretichi di u vitriolu erani cunnisciuti da tempi antichi. Ci conta Paulu Simonpoli<ref>Simonpoli (1982), p. 245.</ref> chì: "Hè bona per i reni. Si strappa a pianta cù a cultella o di mane è si caccia e foglie. So i pedi chi so aduprati in tisana. Sta tisana di culore rossu face urinà". È dinò: "Si pudia dinò buleghjà a vitriola è a radica di rimigna per fà sta tisana per urinà." ==Citazioni== A vitriola hè citata in a canzona ''Senti U Niolu'' di [[I Muvrini]]: ''Una chjesola, un campusantu'' ''A vechja scola stà chjosa accantu'' ''A vitriola ci nasce annantu'' ''Una chjesola, un campusantu'' ==Bibliugrafia== * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * [http://www.culturecommunication.gouv.fr/content/download/42396/338526/version/1/file/Ethno_Simonpoli_1982_072a.pdf Paulu Simonpoli, ''E piante salvatiche - Cunniscenze è usi'', 1982, Parcu Naturale di Corsica] ==Noti== <references/> == Da veda dinò == * a [[flora di Corsica]] == Rifarenzi == [[Categoria:Parietaria]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 0fogs66msz5nut9mxfhy8wgrsai8ww7 Vitriola 0 14999 302498 2012-08-19T10:56:37Z 86.210.66.4 Reindirizzamentu à [[Vitriolu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[vitriolu]] nifywtso6k2n5uej7007qdfatgrdq3h Parietaria officinalis 0 15000 302501 2012-08-19T10:59:44Z 86.210.66.4 Reindirizzamentu à [[Vitriolu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[vitriolu]] nifywtso6k2n5uej7007qdfatgrdq3h Mustafa Kemal Atatürk 0 15001 361772 359926 2019-03-08T05:11:20Z Aybeg 11983 wikitext text/x-wiki [[File:Müşir Gazi Mustafa Kemal Paşa, Balıkesir, 1923.png|250px|right|thumb|Mustafa Kemal Atatürk]] '''Mustafa Kemal Atatürk''' (dinù '''Atatürk''' o '''Mustafa Kemal Pasca'''; [[Salonica]], u [[1881]] – [[Istanbul]], u [[10 di nuvembri]] [[1938]]) hè statu un generale è un puliticante [[Turchia|turcu]] è una persunalità storica di e più impurtante d'Europa. [[Categoria:Turcu|Atatuerk, Mustafa Kemal]] [[Categoria:Militare|Atatuerk, Mustafa Kemal]] [[Categoria:Puliticante|Atatuerk, Mustafa Kemal]] [[Categoria:Nati in 1881]] [[Categoria:Morti in 1938]] 6tqq9odiesdkubzl85sracg03aerzgc Andalién 0 15004 351234 331460 2015-07-16T12:24:00Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''Andalién''' hè un [[fiume]] di u [[Provincia di Concepción (Cile)|Provincia di Concepción]], [[Cile]]. Tene un longu di 130 km. == Bibliografia == * Cade Idepe, [[2004]]. ''Diagnóstico y Clasificación de los Cursos y Cuerpos de Agua según objetivos de calidad. Cuenca del Río Andalién''. Dirección General de Aguas. MOP. Diciembre de 2004. Santiago. Chile. {es} * [http://books.google.com/books?id=CYYCAAAAYAAJ&pg=PA31&vq=Andali%C3%A9n&source=gbs_search_r&cad=0_1#PPA32,M1 Francisco Solano Asta-Buruaga y Cienfuegos, Diccionario geográfico de la República de Chile, D. Appleton y Compania, Nueva York, 1899] pg. 31-32 {es} == Vede ancu == * [[Gran Concepción]] == Ligami == * [http://www.sinia.cl/1292/articles-31018_Andalien.pdf Cuenca del río Andalién] {es} [[Categoria:Fiumi di Cile]] 6whsgsg59qd35my3v8x74psp3f1h6c9 Dante Alighieri 0 15009 372294 368517 2021-02-25T07:47:53Z Jumpy01 11155 categurie wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Portrait de Dante.jpg|thumb|Dante Alighieri]] <br/ >'''Dante Alighieri,''' scrittore è poeta in [[lingua italiana]], hè natu à [[Firenze]] u [[22 di maghju]] di u [[1265]] è hè mortu à [[Ravenna]] u [[14 di settembre]] di u [[1321]]. == Opere principali == Dante hè autore di un puema longu, 56 compunimenti in versi, un libru in prosa è puesia, 3 assaghji. === Puesia === * ''[[Divina Commedia]]'' ([[1304]]-[[1321]]) * ''[[Rime]]'' * ''[[Vita nuova]]'' ([[1292]]-[[1294]]) * ''[[Egloghe]]'' === Assaghji === * ''De vulgari eloquentiae'' ([[1303]]-[[1305]]) * ''Convivio'' (1304-[[1307]]) * ''De Monarchia'' ([[1312]]-[[1313]]) * ''Quaestio de aqua et terra'' [[Categoria:Scrivanu|Alighieri, Dante]] [[Categoria:Pueta]] [[Categoria:Talianu]] [[Categoria:Biugrafia]] o1dx4sn9nc0pxcscxcbsdpaxsivz2nx Platone 0 15010 376472 337385 2021-08-30T11:18:00Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki '''Platonu''' (o '''Platone''') (in grecu anticu Πλάτων, traslittaratu in Plátōn; Atena, 428 a.C./427 a.C. - Atena, 348 a.C./347 a.C.) hè statu un filosofu grecu anticu. Incù u so maestru [[Socrati]] è u so addevu [[Aristoteli]] hà postu i basi di u pinsamentu filusoficu uccidintali.<ref> A dici par asempiu u prufissori Battista Mondin: "Platonu hè filosofu di prima trinca, u filosofu par eccillenza. Senza dubbitu ancu a figura d'Aristoteli risplendi di luminosu fulgori. Ma […] nissunu altru filosofu hà influinzatu quant'è Platonu u distinu di a filusufia uccidintali. I so duttrini gnuseulogichi, mitafisichi, etichi, pulitichi, estetichi, assimilati da u cristianesimu, sò divintati eredità pirmanenti di a cultura medievali è di a cultura muderna. A figura di Platonu hè fundamintali, ghjigantesca è puliedrica. Più ch'è a storia di a filusufia interessa ancu a storia di a puisia, di a litteratura è di a lingua greca. […] A straurdinaria grandezza di Platonu hè stata ricunnisciuta in ogni tempu" (''Storia di a matafisica'', vol. I, pag. 139, E.S.D., 1998, ISBN 978-88-7094-313-9).</ref>, <ref name=Whitehead>"The safest general characterization of the European philosophical tradition is that it consists of a series of footnotes to Plato" (A. N. Whitehead, in ''Process and Reality'', p. 39, Free Press, 1979).</ref>, <ref>"A filusufia pustiriori, a noscia filusufia, ùn hè altru ch'è una cuntinuazioni, un sviluppu di a forma litteraria intrudutta da Platonu". ([[Ghjorghju Coddi]], ''A nascita di a filusufia'', Adelphi, Milanu 2011, p. 13.)</ref> == Biugrafia == [[File:Plato-raphael.jpg|thumb|upright=1.4|Platonu, ditagliu di a ''[[Scola di Atena]]'' di [[Raffaeddu]], chì l'hà ritrattu incù u voltu di [[Liunardu da Vinci]].]] Nascì à Atena, in u [[demu (storia antica)|demu]] (una suddivisioni di u territoriu di l'antica Attica) di [[Collito]], da parenti [[aristucrazia|aristucratichi]]: u babbu [[Aristone (babbu di Platone)|Aristonu]], chì si vantava d'avè trà i so antinati [[Codro]], l'ultimu lighjindariu [[rè di Atena]], l'imposi u nomu di u missiavu, veni à dì Aristocle; a mamma, [[Perittione]], sicondu [[Diogene Laerzio]], discindia da u famosu lighjislatori [[Sulonu]]<ref>"Crizia, un di i Trenta è Glauconu erani figlioli di Callescro. Glaucone era babbu di Carmide è di Perittione. Da Perittione è Aristone, nascì Platonu, sestu da Sulonu" (Diogene Laerzio, à cura di Marceddu Ghjiganti, ''Diogenes Laertius Viti di i filosofi'', Laterza, 1962, III, 1)</ref><ref>Diogene Laerzio, ''Viti'', III, 1, 1 - {{en}} una [http://classicpersuasion.org/pw/diogenes/dlplato.htm virsioni in inglesu], traduzioni di C.D.&nbsp;Yonge</ref><ref>[[Crizia]] era cucinu di Carmide è u so tutori (in Platonu, [[Carmide (dialogu)|Charm.]] 154b è 155a). Carmide era frateddu di Perittione par u quali Platonu era cucinu in prima gradu di Carmide è in sicondu gradu di Crizia. (in J. Kirchner, ''Prosopografia attica''. Vol. I)</ref> A so data di nascita hè fissata da [[Apollodoru di Atena]], in a so ''Crunulugia'', à l'uttantuttesima [[Olimpiadi]], in u settimu ghjornu di u mesi di Targellione, veni à dì à a fini di maghju di u 428&nbsp;a.C.<ref>Fonti imprudata ancu da Diogene Laerzio (III, 1-41), cfr. [http://marin.unisal.it/Sintesi%20di%20Sturiugrafia%20FA%202010.pdf Sturiugrafia filusofica antica], pag. 26 è 72.</ref> Ebbi dui frateddi, [[Adimantu (frateddu di Platonu)|Adimantu]] è [[Glauconu (frateddu di Platonu)|Glauconu]], citati in a so ''[[Ripublica (Platonu)|Ripublica]]'', è una suredda, [[Potone]], mamma di [[Speusippo]], futuru addevu è succissori, à a so morti, à a dirizzioni di l'[[Accademia di Atena]]. Fù un altru Aristone, un luttadori d'[[Argo (Grecia)|Argo]], u so maestru di [[ginnastica]], chì li deti u nomu "Platonu" à causa di a so larghezza (da u grecu πλατύς, ''platýsi'', chì significheghja "ampiu") di i spaddi, chì praticava infatti u [[pancraziu]], una spezia di lotta o [[pugilatu]]. Altri dani di u nomu un'altra dirivazioni, com'è l'ampiezza di a fronti o a maistà di u stili litterariu. [[Diogene Laerzio]], rifiriscendu si à [[Apuleiu]],<ref>''Ibid.'', ''Platonu è a so duttrina'', I, 2.</ref> l'[[Olimpiodoru]]<ref>''Ibid.'', ''Vita di Platonu'', 2, 3.</ref> è a [[Claudiu Eliano|Eliano]],<ref>''Ibid.'', ''Storia varia'', II, 30.</ref> informa ch'eddu avaria cultivatu a [[pittura]] è a [[puisia]], scrivendu [[ditirambu|ditirambi]], [[Puisia lirica|lirichi]] è [[tragedia|tragedii]], chì avariani avutu in seguitu, à tempu cù i mimi, un'impurtanza fundamintali par a scrittura di i so dialoghi. ===I viaghji è l'incontru incù Socrati=== Fraquintò l'eracliteu [[Cratilu]] è u parmenideu [[Ermogene (filosofu)|Ermogene]], ma ùn hè micca certu ch'è l'infurmazioni fussi riali chì avaria pussutu ghjustificà a so succissiva duttrina, influinzata sottu parechji aspetti da u pinsamentu di i so dui grandi pridicissori, [[Eraclitu]] è [[Parmenidi]], da eddu cunsidarati com'è l'autentichi fundatori di a [[filusufia]]. Avaria participatu à trè spidizioni militari, duranti a [[guerra di u Peloponnesu]], à [[Tanagra]], à [[Corintu]] è à [[Delio (Beozia)|Delio]], da u [[409 a.C.]] à u [[407 a.C.]], annu chì, avendu cunnisciutu à [[Socrati]], avaria distruttu tutti i so cumpusizioni puetichi par didicà si cumplittamenti à a filusufia.<ref name="biugrafia">[http://www.emsf.rai.it/biugrafii/anagrafico.asp?di=58 Biugrafia di Platonu].</ref> Fundamintali fubbi u so incontru incù Socrati chì, dopu a parintesa di u guvernu, uligarchicu è filu-[[sparta]]nu, di i [[Trenta tiranni]], chì ni facia parti u ziu di Platonu [[Crizia]], fù accusatu da u novu guvernu dimucraticu di impietà è di curruzzioni di i ghjovani è cundannatu à morti in [[399 a.C.]] Dopu a morti di u maestru saria andatu à [[Megara (Attica)|Megara]] incù altri addevi di Socrati, è dopu à [[Cirene (cità)|Cirene]], friquintendu u [[matematica|matematicu]] [[Tiadoru di Cirene (matematicu)|Tiadoru di Cirene]] è sempri in Italia, i [[Pitagora|pitagorichi]] [[Filolao]] è [[Eurito (pitagoricu)|Eurito]]. Da quì, si saria ricatu in [[Egittu]], induva i [preti|preta] l'avariani varitu da una malatia. Ma a fundatezza di a nutizia di sti viaghji hè moltu dubbia. === I primi dialoghi === A parta da [[395 a.C.]] Platonu avaria principiatu à scriva i primi dialoghi, in i quali affronta u prublemu culturali rapprisintatu da a figura di Socrati è a funzioni di i sufisti: nascini cusì, in un pussibuli ordini cronulogicu: *l'''[[Apulugia di Socrati]], ''chì eppuri ùn hè micca un dialogu; *u ''[[Critonu]]'', induva Socrati discuti a lighjittimità di i leghji; *u ''[[Ione (dialogu)|Ione]]'', induva Socrati incù u gustu di u scherzu dialugheghja nantu à u significatu di l'Arti umanu è l'Arti divinu incù un attori, u [[rapsodu]] (è un cantadori prufissiunali chì in u mondu anticu recita è canta puisii epichi d'[[Omeru]] è d'altri autori), chì intarpriteghja o hè pussidutu da a Puisia; *l'''[[Eutifrone (dialogu)|Eutifrone]]''; *u ''[[Carmide (dialogu)|Carmide]]''; *u ''[[Lachete]]''; *u ''[[Liside (dialogu)|Liside]]''; *l'''[[Alcibiade prima]]''; *l'''[[Alcibiade sicondu]]'' (sti dui attribuzioni à Platonu sò eppuri discutiti); *l'''[[Ippia maiori]]''; *l'''[[Ippia minori]]''; *u ''[[Menessenu]]''; *u ''[[Prutagora (dialogu)|Protagora]]''; *u ''[[Gorgia (dialogu)|Gorgia]]''. ===U prima viaghju à Siracusa=== Certu hè inveci ch'è Platonu, intornu à u [[388 a.C.]], dopu à avè cunnisciutu u pitagoricu [[Archita]], guvarnadori di [[Taranto]], sii statu à [[Siracusa]], guvirnata da [[Dionigi I di Siracusa|Dionigi I]], ind'eddu strinsi amicizia cù u cugnatu di u tirannu, [[Dione di Siracusa|Dione]],<ref name="biugrafia" /> chì s'intarissò incù favori à i prugrammi pulitichi di Platonu. Ma opposta fù l'attitudina di Dionigi chì custrinsi Platonu à abbandunà Siracusa par Atena; fattu sbarcà in l'isula di [[Egina (isula)|Egina]], numica di Atena, ci vinì fattu prighjuneri è resu schiavu; par so furtuna, u sucraticu [[Anniceride di Cirene]] u riscattò. Ma ancu st'episodiu, narratu incù varianti da Diogene Laerzio,<ref>D. Laerzio, ''Viti'', III, 19, 20.</ref> hè moltu dubbiosu. === A fundazioni di l'Accademia === [[File:Plato i sin akademi, av Carl Johan Wahlbom (ur Svenska Familj-Journalen).png|thumb|"Platonu in a so Accademia", disegnu di u pittori svidesu [[Johan Wilhelm Carl Wahlbom]] (1810-1858).]] In [[387 a.C.]] Platonu hè à Atena; avendu acquistatu un parcu didicatu à [[Academu]], è ci fonda una scola ch'eddu intituleghja [[Accademia platonica|Accademia]] in onori di l'eroi è a cunsacra à [[Apollu]] è à i [[Muse (mitulugia)|Musi]]. Nantu à l'asempiu oppostu à quiddu di a scola fundata da [[Isocrate]] in [[391 a.C.]] è basata nantu à l'insignamentu di a [[ritorica]], a scola di Platonu hà i so radichi in a [[scenza]] è in u metudu chì ni diriveghjau, a [[dialettica]]; par stu mutivu, l'insignamentu si svolghji à traversu dibattiti, à i quali participeghjani i stessi addevi, diretti da Platonu o da l'addevi più anziani, è ancu cunfarenzi tinuti da illustri parsunaghji di passaghju à Atena. In vinti anni, da a criazioni di l'Accademia à u [[367 a.C.]], Platonu scrivi i dialoghi in i quali si sforza di ditarminà i cundizioni chì parmettini a fundazioni di a scenza; tali sò: *u ''[[Clitofonte]]'' (eppuri d'incerta attribuzioni); *u ''[[Menone (dialogu)|Menone]]''; *u ''[[Fedonu]]''; *l'''[[Eutidemu (dialogu)|Eutidemu]]''; *u ''[[Simposiu (dialogu)|Simposiu]]''; *a ''[[Ripublica (dialogu)|Ripublica]]''; *u ''[[Cratilu (dialogu)|Cratilu]]''; *u ''[[Fedro (dialogu)|Fedro]]''. ===U sicondu viaghju à Siracusa=== In u 364 a.C., pocu prima di a ghjunta di [[Aristoteli]] in l'Accademia, Platonu hè à [[Siracusa]], invitatu da Dione chì, incù a morti di [[Dionigi I di Siuacusa|Dionigi u Vechju]] è a succissioni à u puteri di u so nipoti [[Dionigi II di Siracusa|Dionigi u Ghjovanu]], conta di pudè uparà i riformi impiditi da u pricidenti tirannu. Ma i cuntrasti incù Dionigi, chì suspetta in u ziu intinzioni di ribellioni, portani à l'esiliu di Dione: Platonu pò eppuri firmà in Siracusa com'è cunsiglieri di Dionigi è cultivà i so prugetti di trasfurmazioni istituziunali di u Statu siracusanu. In u [[365 a.C.]] Siracusa hè in guerra è Platonu torra à Atena, incù a prumissa di pudè vultà à Siracusa à a fini di a guerra incù Dione. À Atena scrivi u ''Parmenidi'', u ''Teeteto'', è u ''Sufistu''. ===U terzu viaghju in Sicilia=== In u [[361 a.C.]] Platonu compii u so terzu è ultimu viaghju in Sicilia. Ùn ci hè micca parò Dione, versu u quali Dionigi manifisteghja un'aparta ustilità; i provi di Platonu di difenda l'amicu incauseghjani a ruttura di i rapporti incù u tirannu siracusanu chì ni ghjunghji à imprighjunà u filosofu. Libaratu grazia à l'intarventu di [[Archita]], u pitagoricu [[stratega]] è [[tirannu]] di [[Taranto]], amicu di tremindù, in [[360 a.C.]] Platonu pò riparta par Atena. U stessu Platonu conta cusì quiddi avvinimenti: {{Citazione|...Pari chì Archita si sii ricata vicinu à Dionisio; parchì eiu, prima di riparta aviu unitu Archita è i Tarantini in rapporti d'uspitalità è d'amicizia incù Dionisio... È cusì incù un terzu invitu Dionisio mi mandò una trirema par parmetta u viaghju, è mandò dinò un amicu d'Archita, Archedemu, ch'eddu cunsidarava com'è u più apprizziatu da me frà quiddi di [[Cicilia]], è altri Siciliani da me cunnisciuti... Altri lettari dopu mi ghjunghjiani da parti d'Archita è di i Tarantini, chì faciani grandi lodi di u zelu filusoficu di Dionisio, è ancu avvirtiscìani chì, s'è ùn era micca andatu subitu subitu, avaria incausatu a cumpletta ruttura di quidd'amicizia ch'e aviu criatu trà eddi è Dionisio, è chì era di grandi impurtanza pulitica... Mi mettu dunqua in viaghju... incù moltu timori è incù privisioni ma mancu stampa alegru... Funi tandu molti à truvà mi; è frà l'altri, parechji sottufficiali affittati à i galeri, chì erani Atinesi, i me cuncitatini; mi fecini sapè ch'è calunnii circulavani annantu à mè frà i peltasti, è ch'è parechji minacciavani, s'eddi riisciani à coglia mi, di supprimà mi. Riflettu tandu à calchì mezu di salvezza: mandu à avvirtiscia Archita è l'altri amichi di Taranto in chì cundizioni mi trovu. È quiddi, coltu un pritestu par un'ambasciata, mandani unu d'eddi, Lamisco, incù una navi è trenta remadori. Quiddu, appena ghjuntu, intercedi par me vicinu à Dionisio, dicendu li ch'e vulia parta è altru nudda ch'è parta; Dionisio fubbi d'accunsentu è mi lasciò andà, dendu mi i mezi par u viaghju.<ref>Platonu, ''Lettara VII'', 338c-339di-340</ref>}} Duranti u viaghju Platonu sbarca à [[Olimpia]] par scuntrà par l'ultima volta Dione. Quiddu prugittava una guerra contru à Dionigi, da a quali Platonu circò in vanu di dissuada lu: in u [[357 a.C.]] riiscirà à impatruniscia si di u puteri à Siracusa ma ci sarà uccisu trè anni dopu.<ref name="vita">[http://www.parodos.it/vitadi_platone.htm Vita di Platonu].</ref> In Atena Platonu scrissi l'ultimi opari: *u ''[[Timeu (dialogu)|Timeu]]''; *u ''[[Crizia (dialogu)|Crizia]]''; *u ''[[Puliticu (dialogu)|Puliticu]]''; *u ''[[Filebu]]''; *i ''[[Leghji (dialogu)|Leghji]]''. Murì in 347 a.C.<ref name="vita" /> è a vida di l'Accademia fù assunta da u nipoti [[Speusippu]]. A scola sopravvivarà finu à u [[529]] d.C., annu ind'edda fù difinitivamenti chjusa da [[Ghjustinianu I|Ghjustinianu]] dopu parechji periodi d'alterni intarruzioni di a so attività. == Opari == [[File:Plato Symposium papyrus.jpg|upright=1.4|thumb|Papiru incù frammentu manuscrittu di u ''[[Simposiu (dialogu)|Simposiu]]'' di Platonu]] Di Platonu sò parvinuti tutti i 36 opari: 34 sò dialoghi; una, l<nowiki>'</nowiki>''Apulugia di Socrati'', riporta una ricustruzzioni litterariu filusofica di l'autudifesa prununciata da Socrati davanti à i ghjudici, mentri l'ultima hè una racolta di tredici lettari. ===A supiriurità di u discorsu urali=== Platonu improda u [[dialogu]] parchì u cunsidareghja com'è l'unicu strumentu in gradu di ripurtà l'argumentu à a cuncritezza storica di un dibattitu frà parsoni è di metta in luci u carattaru di ricerca di a filusufia, elementu chjavi di u so pinsamentu. Voli inoltri metta in evidenza cù u ricorsu à u dialogu a supiriurità di u discorsu [[uralità|urali]] rispettu à u [[scrittura|scrittu]]. Certu a parola scritta hè più pricisa è meditata rispettu à l'uralità, ma mentri quista parmetti un immediatu scambiu d'upinioni nantu à u tema in discussioni quidda scritta intarrugata ùn rispondi micca.<ref>''[[Fedro (dialogu)|Fedro]]'', 275 c, induva Platonu faci dì à Socrati: "A [[scrittura]] hà una strana qualità, simili viramenti à quidda di a [[pittura]]. I prudutti di a pittura ci stani davanti com'è s'eddi vivissini; ma s'è li dumandi calcosa, tenini un maistosu silenziu. In u stessu modu si cumportani i discorsi. [...] Una volta ch'eddi sò missi par iscrittu, ogni discorsu si rivolghji à tutti, tantu à chì l'intendi ch'è à chì ùn ni faci nudda [...]; eddu da solu ùn pò micca difenda si nè aiutà si" (trad. it. di Piero Pucci, Laterza, 1998, pag. 119).</ref> In generali, si classificheghja i [[dialoghi platonichi]] in parechji gruppi. Sicondu una linia intarpritativa piuttostu datata, i primi dialoghi sariani carattirizati da a viva influenza di [[Socrati]] (prima gruppu); quiddi di a maturità in i quali avaria sviluppatu a tiuria di l'[[idei]] (sicondu gruppu); è l'ultimu periodu quandu sintì l'urgenza di difenda a so probbia cuncizzioni da l'attacchi contru à a so filusufia, mittendu in opara una prufonda autucritica di a tiuria di l'idei (terzu gruppu).<ref>Si tratta di un'intarpritazioni chì ricodda à Schleiermarcher è fatta probbia da L. Stefanini è altri studii inglesi, cfr. in prupositu L. Stefanini, ''Platonu'', 2 voll., Paduva 1932-1935.</ref> Sicondu u novu paradigma intarpritativu intruduttu da a scola di Tubinga è di Milanu, inveci, i dialoghi platonichi prisentani una cuerenza sistematica di fondu, induva a duttrina di l'idei, par quantu impurtanti, ùn custituisci più a parti fundamintali di u mondu soprasinsibili.<ref>H. Krämer par a scola di Tubinga, G. Riali par quidda di Milanu.</ref> U stili, chì imita cù fidelità a peculiarità di u dialogu sucraticu, muta nutevulamenti da un periodu à l'altru: in i periodi ghjuvanili ci sò intarventi brevi chì dani vivacità à u dibattitu; in l'ultimi, inveci, ci sò intarventi longhi, chì dani à l'opara u carattaru di un trattatu è micca di un dibattitu, trattendu si piuttostu di un dialogu di l'[[anima]] incù s'è stessa, ma senza ghjunghja mai à espona cumplittamenti a so probbia duttrina in forma di scenza assuluta. A rinuncia, com'è dighjà ind'è Socrati, à cumunicà in forma scritta u nucleu di a so probbia duttrina purtaria à pinsà ch'è non solu a scrittura, ma ancu l'uralità ùn saria micca par Platonu in gradu di trasmetta la.<ref>M. Isnardi Parente, ''Filusufia è pulitica in i Lettari di Platonu'', Napuli 1970, pp. 152-154.</ref> In generali, u prutagonistu di i dialoghi hè [[Socrati]]; sultantu in l'ultimi dialoghi quistu quì assumi una parti sicundaria, finu à scumpariscia cumplittamenti in l<nowiki>'</nowiki>''[[Epinomide]]'' è in i ''[[Leghji (dialogu)|Leghji]]''. A carattaristica di sti dialoghi hè chì u sughjettu principali chì dà u titulu à l'opara di solitu discorri moltu più ch'è l'intarlucutori à u quali si rivolghji, u quali si limiteghja solu à cunfirmà o disappruvà ciò ch'è u prutagonistu esponi. == Pinsamentu == ===Filusufia è pulitica=== Quidda chì in tarmini storichi pudemu chjamà "filusufia platonica" - vali à dì u corpus d'idei è di testi chì definiscini a tradizioni storica di u pinsamentu platonicu - hè isciuta da a riflissioni nantu à a [[pulitica]]. Com'eddu scrivi [[Alexandre Koyré]]: "tutta a vita filusofica di Platonu hè stata ditarminata da un avvinimentu eminentamenti puliticu, a cundanna à morti di [[Socrati]]". Occorri eppuri à distingua a "riflissioni nantu à a pulitica" da l'"attività pulitica". Ùn hè micca certu in st'ultima accizioni ch'è no duvimu intenda a cintralità di a pulitica in u pinsamentu di Platonu. Com'eddu scrissi, in tarda ità, in a ''[[Lettara VII]]'' di u so epistulariu, probbiu a rinuncia à a pulitica attiva marca a scelta par a filusufia, intesa parò com'è impegnu "civili".<ref>Cfr. lettara VII, 325 b - 328 c.</ref> A riflissioni nantu à a pulitica diventa, in altri paroli, riflissioni nantu à u cuncettu di [[ghjustizia]], è da a riflissioni annantu à stu cuncettu sorghji un'idea di filusufia intesa com'è prucessu di crescita di l'Omu com'è membru urganicamenti appartinenti à a ''[[polis]]''. Dipoi i primi fasi di sta riflissioni, apparisci chjaru ch'è par u filosofu atinesu risolva u prublemu di a ghjustizia significheghja affruntà u prublemu di a [[gnusiulugia|cunniscenza]]. Da quì a nicissità d'intenda a genesi di u "[[mondu di l'idei]]" com'è fruttu di un impegnu "puliticu" più glubali è prufondu. ===U prublemu Socrati=== [[File:David - The Death of Socrates.jpg|upright=1.6|thumb|"Morti di Socrati", di [[Jacques-Louis David]], (1748-1825) opara cunsirvata à u [[Metropolitan Museum of Art]] di [[New York]].]] A capacità di agiscia sicondu ghjustizia prisupponi, socraticamenti, a cunniscenza di ciò ch'eddu hè u bè.<ref>G. Granata, ''Filusufia'', vol. I, pag. 68, Alpha Test, Milanu 2001.</ref> Solu stu sapè distingui u filosofu com'è tali,<ref>''Ripublica'', VII, 534.</ref> postu ch'è à chì compii u mali a faci par ignuranza. À Atena ci era mori cunfusioni nantu à a figura di u filosofu, è in un certu sensu u stessu Socrati avia alimantatu quidda cunfusioni: prisitendu si infatti com'è quiddu chì sapia di ùn sapè, prufissava una falsa ignuranza chì nascundia una vera sapienza. Eddu si cunfundia cusì incù i sufisti, i quali pratindiani di sapè ma infatti ùn sapiani, parchì ùn cridiani micca in a virità. Par arrigulà sta cunfusioni, par Platonu era nicissariu andà più luntanu ch'è Socrati, diliniiendu incù chjarezza i criterii chì distinguini u filosofu da u sufistu: mentri u prima ricerca i principi di a virità, senza a prisunzioni di pusseda la, u sicondu si lascia vidà da l'upinioni, fendu ni l'unicu parametru validu di a cunniscenza.<ref>"A sofistica imita a filusufia in u so intaressu par l'"intreiu". Eppuri, mentri u filosofu, veni à dì u dialetticu, ùn prisumi micca di avè a scenza di tuttu, di pusseda tutti i scenzi è tutti i tecnichi, ma si pruponi di discriva i fundamenti primi di i scenzi è di i tecnichi, u sufista, inveci, pratendi di cunnoscia li tutti" (G. Movia, ''U "Sufistu" è i duttrini micca scritti di Platonu'', in ''Versu una nova imaghjina di Platonu'', pag. 233, Vita è Pinsamentu, 1991).</ref> L'altru prublemu liatu à a figura di Socrati hè a so cundanna à morti, veni à dì u fattu ch'eddu hè statu trattatu com'è un criminali puri essendu "u più ghjustu" trà l'omini.<ref>Cusì Platonu difinisci Socrati in a ''lettara VII'', 324 è.</ref> Quissa significò par Platonu duvè custatà ch'è trà filusufia è vita pulitica esistia quidd'incumpatibilità ghjà cunnisciuta da Socrati chì in l' ''Apulugia'' accenna à a guasi ineluttabilità di a so cundanna da parti di i pulitichi è rifiuta a pruposta d'andà in esiliu. U tema era cunnessu à a cunvinzioni ch'è a filusufia era inutuli. In un branu di u ''[[Gorgia (dialogu)|Gorgia]]'' u sufistu [[Callicle]], dici chì a filusufia tutti à u più pò essa praticata da i ghjovani chì, inesperti di a vita, si poni abbandunà à i discorsi vani; quandu parò un omu anzianu, com'è Socrati, perdi u so tempu à discuta di prublemi astratti, hè degnu di essa presu à bastunati.<ref>Vincenzu Cilento, ''Premissa storica à u pinsamentu anticu'', Editori Laterza, 1963, p.98</ref> === A duttrina di a cunniscenza: l'[[Idei]] === [[File:Platon-2.jpg|thumb|Platonu]] A [[gnusiulugia]] di Platonu, esposta in parechji dialoghi com'è u ''[[Menone (dialogu)|Menonu]]'', u ''[[Fedonu]]'', è u ''[[Teetetu]]'', devi cumbatta contru à l'upinioni chì susteni ch'è a ricerca di a [[cunniscenza]] hè impussibili. A tesa era stata sustinuta da l'[[eristica|eristi]], i quali basavani u so insignamentu annantu à i siguenti pruposizioni: #s'è ùn si cunnosci ciò chì si cerca, in casu mai ch'eddu fussi truvatu, ùn si ricunnusciarà micca com'è l'obiettivu da righjunghja; #s'eddu si cunnosci dighjà ciò chì si cerca, a ricerca ùn hà micca sensu. U prublemu hè suparatu da Platonu chì ammetti ch'è l'ughjettu di a ricerca hè solu parzialamenti scunnisciutu à l'omu, u quali, dopu à avè lu cuntimplatu prima di a nascita, l'hà in calchì modu "sminticatu" in u fondu di a so [[anima]]. A distinazioni di u so circà hè dunqua un sapè dighjà prisenti ma nascostu in eddu, ch'è a filusufia divarà discità incù a [[anamnesi (filusufia)|riminiscenza]] o "anamnesi" (''anàmnesisi''), cuncettu annantu à u quali Platonu fondi u cunvincimentu ch'è l'amparà hè un ricurdà. 'Ssa duttrina si riferisci à a cridenza riligiosa di a [[metempsicosi]] probbia di l'[[urfisimu]]<ref>''Dizziunariu di filusufia Treccani'' à a boci "Metempsicosi"</ref> è di u [[scola pitagorica|pitagurisimu]] sicondu u quali quandu u corpu mori l'anima, essendu [[immurtalità|immurtali]], trasmigra in un altru corpu. Platonu sviluppa 'ssu mitu fundendu lu incù l'assuntu fundamintali ch'eddi esistini l'[[Idei]] chì ani carattaristichi opposti à i cosi finumenichi: sò incurruttibili, inghjinarati, eterni è immutabili. 'Ss'Idei sò cullucati in l'[[iperuraniu]], mondu soprasensibili è chì hè parzialamenti visibuli à l'animi una volta sliati da i so corpi. L'[[Idea]], traducibili più currettamenti cù "forma",<ref>"Eppuri a traduzioni (chì in stu casu hè una traslittarazioni) ùn hè micca felici, parchì, in u linguaghju mudernu, "Idea" hà assuntu un sensu chì hè stranieri à quiddu platonicu. A traduzioni asatta di u terminu saria "forma"... No muderni par idea intindimu un cuncettu, un pinsamentu, una ripprisintazioni mintali... par Platonu... l'idea platonica ùn hè micca un impresa di raghjoni bensì un essaru, u veru essaru...a forma interiori, l'essenza di a cosa..." (In G. Riali, ''U pinsamentu anticu'', p. 120, Vita è Pinsamentu, Milanu 2001 ISBN 88-343-0700-3.)</ref> hè dunqua u veru ughjettu di a cunniscenza: ma ùn hè micca sultantu u fundamentu [[gnusiulugia|gnusiulogicu]] di a rialità, veni à dì a causa chì ci parmetti di ''[[pinsà]]'' u mondu, bensì ni custituisci ancu u fundamentu [[ontulugia|ontulogicu]], essendu u mutivu chì faci ''[[essa]]'' u mondu. L'idei rapprisentani l<nowiki>'</nowiki>''eternu Veru'', l<nowiki>'</nowiki>''eternu Bonu'' è l<nowiki>'</nowiki>''eternu Beddu'', à i quali si contrapponi a diminsioni vana è transitoria di i finomini sensibili. Una cunsiquenza di a riminiscenza hè l'[[innatisimu]] di a cunniscenza: tuttu u sapè hè dighjà prisenti, in forma latenti, in a noscia [[anima]]. À tal' prupositu i [[organi di sensu|sensi]] svolghjini quantunqua una funzioni impurtanti par Platonu, apposta ch'eddi offrini u spuntu par aiutà ci à svighjà lu. A spirienza servi parò solu da stimulu; a vera cunniscenza devi essa fundata univirsalamenti annantu à a ''[[noesi]]si'', è annantu ad edda devi essa fundata ogni tecnica particulari, chì hè inveci u locu di a ''praxisi''. L'arrori contru a quali Platonu cumbatti, rapprisintatu da a cultura [[sufista]], cunsisti in u fattu di basà a cunniscenza nantu à a [[sinsazioni]].<ref>''[[Teetetu]]''.</ref> À u cuntrariu, solu l'anima, è micca i sensi, pò cunnoscia l'aspettu "veru" d'ogni rialità. A duttrina platonica hè inoltri spessu ughjettu di misintindimentu. Di fatti, com'è Platonu stessu sughjirisci in numarosi passati, hè impussibili à ricuparà cumplittamenti a cunniscenza di u mondu di l'Idei ancu par u filosofu. A cunniscenza parfetta di quiddi hè probbia solu di i [[dei]], chì l'usservani sempri. A cunniscenza umana, in a so forma migliori, hè sempri ''filu-sofia'', veni à dì ''amori di u sapè'', inesausta ricerca di a virità. Quissa sughjirisci una frattura "sofistica" à l'internu di u pinsamentu platonicu: ancu s'è l'omu si sforza, u raghjunghjimentu di a [[virità]] assuluta hè impussibili, parchì cunfinata in u celi [[iperuraniu]] è dunqua assulutamenti incunnuscibili. A parola, chì hè u strumentu imprudatu da u filosofu dialetticu par parsuada l'animi di a virità è di l'esistenza di l'idei, ùn rispichja ch'è parzialamenti a rialità ultrasensibili, chì hè irripruducibili è micca prisintevuli. == A furtuna di Platonu == Sicondu parechji autori a filusufia platonica custituisci una tappa fundamintali di l'intreia storia di a filusufia uccidintali chì si ricunnosci indibitata ad eddu. À stu prupositu, [[Alfred North Whitehead]] hà sustinutu ch'è "tutta a storia di a filusufia uccidintali ùn hè ch'è una seria di noti di margina annantu à Platonu".<ref name=Whitehead /> === U platunisimu matematicu === U fattu ch'è Platonu, in l'ampiezza di i so intaressi etichi è matafisichi, aghji assuntu i numari è i formi giumetrichi com'è ughjetti riali hà induttu matematichi muderni à cundivida u rialisimu rilativu à a matematica è à i so ughjetti. Si tratta di u currenti chjamatu [[Platunisimu#U platunisimu matematicu|"platunistu"]] di a matematica, chì vissi aderiscia ci ancu matematichi di virsura filusofica micca platonica, com'è [[Bertrand Russell]] è [[Kurt Gödel]]. Sicondu parechji autori par quissa si devi à Platonu è à a so scola ancu u sviluppu di a [[matematica]]<ref>[http://math.unipa.it/~grim/platone.pdf Dumenicu Massaro, ''Matematica è filusufia in Platonu'', pp.118 è sgg.]</ref><ref>[http://www.science.unitn.it/~grecu/dida/seminarii/studianti/Danesu_Perina/rel_scritta.pdf Anghjulu Danesu, Giulia Perina, ''Platonu è l'urighjina di a matematica'' (seminariu), Università di i Studii di Trento]</ref> è a fundazioni di u pinsamentu scentificu.<ref>''Encyclopedia Britannica'', 2002</ref> == Noti == <references/> == Da veda dinò == *[[Anamnesi (filusufia)]] *[[Dialettica]] *[[Dialoghi]] *''[[Eros (filusufia)|Eros]]'' *[[Idea]] == Liami == *[http://www.liberliber.it/libri/p/plato/index.php Opari di Platonu in u situ LiberLiber] *[http://www.ariannascuola.eu/ilfilodiarianna/it/filusufia/a-filusufia-à-atene/platone/76-a-matematica-in-platone.html A matematica in Platonu] *[http://www.ariannascuola.eu/ilfilodiarianna/it/filusufia/a-filusufia-à-atene/platone/177-schema-u-pinseri/pinsamentu-di-platone.html Carta di u pinsamentu di Platonu] *[http://www.ariannascuola.eu/ilfilodiarianna/it/filusufia/a-filusufia-à-atene/platone/matiriali-annantu à-platone/447-a-linia-quadripartita-in-platone.html A linia quadripartita di a cunniscenza (diagramma)] *[http://www.donatoromano.it/interviste/54.htm U Platonu puliticu] *[http://enricopantalone.com/AnimaPlatonuRipublica.pdf A duttrina di l'anima in ''A Ripublica'' di Platonu], articulu di Ghjuvanni Costa *[http://www.ariannascuola.eu/ilfilodiarianna/it/filusufia/a-filusufia-à-atene/platone/279-u-statu-trà-lutile-è-u-desideriu.html Cunfrontu nantu à u tema di u Statu trà Platonu è Machjaveddi] *[http://www.cunniscenza.rai.it/site/it-IT/?ContentID=850&Guid=di0è858c408994cdb8db858è320è6bece Intervista di Mariu Vegetti nantu à u pinsamentu puliticu di Platonu] *[http://www.filosofiatv.org/news_files2/50_LA%20SPIRITUALITA%20COSMOCENTRICA%20DI%20PLATONE.doc A spiritualità cosmucentrica di Platonu] *[http://www.ariannascuola.eu/ilfilodiarianna/it/filusufia/a-filusufia-à-atene/platone/matiriali-annantu à-platone/189-lallegoria-di a-caverna.html A traduzioni di l'alleguria di a caverna] *[http://www.filusufia.rai.it/articuli/platone-a-cità-ideali/6466/default.aspx Platonu: a cità ideali nantu à u purtali RAI Filusufia] *[http://www.ariannascuola.eu/ilfilodiarianna/it/filusufia/a-filusufia-à-atene/platone/studii-annantu à-platone.html Selezzioni di liami di studii annantu à Platonu] *[http://www.filusufia.rai.it/articuli/platone-u-principiu-di u-bè/5496/default.aspx Platonu: u principiu di u bè, nantu à u purtali RAI Filusufia] *[http://www.liberliber.it/audiolibri/p/plato/index.htm Audiulibru di l'''Apulugia di Socrati''] [[Categoria:Filosofu]] [[Categoria:Biugrafia]] lnlvql7o3wyoqn6g1fxqc75y8qk9v32 Messicu 0 15011 378827 378825 2022-03-31T08:24:05Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Flag of Mexico.svg|thumb|Bandera di u Messicu]] [[File:Catedral y kiosco.jpg|thumb|Guadalajara]] U '''Messicu''' hè un statu in l'[[America settentriunale]]. A capitale hè [[Cità di u Messicu]]. ==Da vede dinò== *[[Lila Downs]] [[Categoria:Messicu]] jtpsaoefz1lqi4m64anqt9x04ra8brv Defendente Ferrari 0 15018 347447 303521 2015-07-02T09:55:11Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Defendente Ferrari 001.jpg|thumb|220px|U ''Cuntrastu nentru à u Tempiu'', Staatsgalerie, [[Stuccarda]].]] '''Defendente Ferrari''' (c. 1480/1485 &ndash; c. 1540) hè statu un pittoru [[Piemonte|piemuntese]] di a [[rinascenza]]. Ferrari hè natu in [[Chivassu]], vicinu à [[Torinu]], è hà travagliatu incù u so maestru [[Giovanni Martino Spanzotti]]. ==Opere== *''Tritticu'' (1507) -<small> in a [[Sacra di San Michele]], [[Piemonte]]</small> *''Natività'' (1511) -<small> Ghjesgia di S. Ghjuvanni, [[Avigliana]], [[Italia]] </small> *''Politticu di Sant'Ivo'' -<small> [[Galleria Sabauda]], [[Torinu]] </small> *''Politticu di Bianzè'' -<small> Museo Borgogna, [[Vercelli]], [[Italia]] </small> ==Ligami esterni== *[http://www.rotarychivasso.org/Defendente.html Pagine incù a descrizione di qualchi travagli] [[categoria:Biugrafia]] oi2grnvd1vo9gzuhqfkvqi4tadklwwk Socrate 0 15021 376473 351325 2021-08-30T11:18:52Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Socrates Louvre.jpg|200px|thumb|right|Bustu di Socrate]] '''Socrate''' (natu in [[Atene]] 470 AC– 399 AC) hè unu di i più [[filusufia|filosofi]] impurtanti di l'antica [[Grecia]]. == Biugrafia == Maestru di [[Platone]], fù cundannatu à morte cù a [[cicuta]]. [[Categoria:Filosofu]] [[Categoria:Biugrafia]] hyze2vqe0on2vtexoj47a8aqvou452a Gautama Siddhartha 0 15022 378013 363559 2021-12-17T22:54:41Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Buddha in Sarnath Museum (Dhammajak Mutra).jpg|thumb|200px|right|Gautama Siddharta, dettu Buddha]] '''Gautama Siddhartha''' (सिद्धार्थ गौतम, Siddhattha Gotama; [[Lumbini]], [[566 a.C.]] – [[Kuśināgara]], [[486 a.C.]]) era un maestru spirituale è filosofu [[India|indianu]], è sopratuttu, fù u fundatore di u [[Buddisimu]]. Fubbe chjamatu Buddha, sprissione chì vole dì "l'Illuminatu", "U Sveghjulu". [[Categoria:Religione]] [[Categoria:Indianu]] {{DEFAULTSORT:Siddhartha}} gchfkzxt3s7yp6bggyju315u19sw17e Punta à e Gruttelle 0 15023 364402 348069 2019-10-03T11:23:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Punta à e Gruttelle''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 177 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Gruttelle]] acbw5fmbor09fxw3vpkbklkk8vhu06f I Prunelli di Casacconi 0 15024 303813 2012-09-10T09:37:44Z Ruglianese-esiliatu 3734 Ruglianese-esiliatu moved page [[I Prunelli di Casacconi]] to [[I Prunelli di Casàccuni]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[I Prunelli di Casàccuni]] auewlu4hbd4zwdvj27lch5rluubsq3e Cantone di l'Altu di Casacconi 0 15025 303818 2012-09-10T09:41:52Z Ruglianese-esiliatu 3734 Ruglianese-esiliatu moved page [[Cantone di l'Altu di Casacconi]] to [[Cantone di l'Altu di Casàccuni]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cantone di l'Altu di Casàccuni]] dfvxkge51ojc7yhpzikm75o9h07zvxq Monte Furmìcula 0 15030 304685 2012-09-22T16:07:21Z Ruglianese-esiliatu 3734 Ruglianese-esiliatu moved page [[Monte Furmìcula]] to [[A Furmìcula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[A Furmìcula]] ko4zf6qejdukui0pf512jemst9x4th0 Monte Curona 0 15031 304687 2012-09-22T16:08:03Z Ruglianese-esiliatu 3734 Ruglianese-esiliatu moved page [[Monte Curona]] to [[A Curona]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[A Curona]] duko3lsdjhf1gx0mo8msfdp42oykw31 Monte Alticcione 0 15032 304689 2012-09-22T16:08:33Z Ruglianese-esiliatu 3734 Ruglianese-esiliatu moved page [[Monte Alticcione]] to [[L'Alticcione]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[L'Alticcione]] nfedxc7isuuxq5ag3b3owfq5fcoz6r6 Monte Cintu 0 15035 364141 354952 2019-10-03T11:18:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Verda48a.jpg|thumb|Monte Cintu (2 706 m) da i pettali di u capu Biancu (2 562 m)]] [[File:Monte_Cinto.jpg|thumb|Monte Cintu (2 706 m) da u rifugiu di l'Ercu (1 667 m)]] U '''monte Cintu''' hè u più [[muntagna|monte]] altu di [[Corsica]], a so cima hè 2706 metri sopra à u livellu di u mare. Hè cupartu di neve una parte maiò di l'annata. Si trova in a [[Corsica Suprana]], è suprana a valle di [[Niolu]], à circa 28 chilometri da u mare à punente è à 50 chilometri da u mare da u cantu uriintale. U nome "Cintu" vene da u fattu chì, vistu da luntanu, a neve li forma una spezia di cinta. Da a punta, si vèdenu parechji lavi, cum'è u lavu di u Cintu è u lavu d'Arghjentu. Si vede ancu u cuntinente francese s'è u tempu hè chjaru. [[File:Calvi-Montagnes.jpg|thumb|center|upright=3.2|A muntagna corsa vista da Calvi. U monte Cintu hè adestru.]] [[File:Niolu.jpg|thumb|center|upright=3.2|U monte Cintu vistu da Niolu, in u mezzu, sopra à u lavu di Calacuccia. U Paglia Orba (2 525 m) à parte manca.]] == Geugrafia == * '''Altitudine :''' 2 706 metri * '''Massicciu :''' Cintu * '''Pusizione geugrafica :''' 42° 22′ 47″ Nordu, 8° 56′ 44″ Este * '''Cumune :''' [[Ascu]] è [[Lozzi]] * '''Rifugi vicini :''' rifugiu di l'Ercu (1 667 m), rifugiu d'Ascu Stagnu (1 422 m), rifugiu di Tighjettu (1 683 m) == Girandulate == == In a cultura corsa == U monte Cintu hè mintuvatu aspessu in a [[litteratura corsa]] è u [[cantu corsu]]. Per esempiu : * In una [[paghjella]] tradiziunale di [[Bustanicu]]: :''Averia ancu cridutu Chì u mare fussi tintu'' :''S'addunissi [[monte d'Oru]], [[monte Ritondu]] è monte Cintu.'' :''Nanzu ch'è d'abbandunà Un amore cusì distintu.'' * È in a [[canzone]] "Ci teneremu caru" d'[[i Muvrini]]: :''È quandu i nostri cori turnaranu à dà'' :''Chì a Madre Universale ci farà cantà'' :''Ch'è no saremu pronti inseme à pardunà'' :''Chì monte Cintu fieru ci accumpagnarà.'' == Riferimenti == * Ceccaldi, Matteiu (1968) ''Dizziunariu Corsu-Francese Pieve d'Evisa'', Klincksieck * [http://www.paghjelle.com Paghjelle] ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Cintu]] t8etijl8iepsibop2thk3edqtslxiis Cimatella 0 15036 304697 2012-09-22T16:12:20Z Ruglianese-esiliatu 3734 Ruglianese-esiliatu moved page [[Cimatella]] to [[A Cimatella]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[A Cimatella]] 9kaynr4nlfp4whdpd0yd3ya0ddjn2ip Monte Sant'Ànghjulu (Casinca) 0 15039 304703 2012-09-22T16:15:07Z Ruglianese-esiliatu 3734 Ruglianese-esiliatu moved page [[Monte Sant'Ànghjulu (Casinca)]] to [[U Sant'Ànghjulu (Casinca)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[U Sant'Ànghjulu (Casinca)]] jz5131yyeb1p9biwn4c3vxl0cym5hy6 Monte Sant'Ànghjulu (Tenda) 0 15040 304705 2012-09-22T16:15:20Z Ruglianese-esiliatu 3734 Ruglianese-esiliatu moved page [[Monte Sant'Ànghjulu (Tenda)]] to [[U Sant'Ànghjulu (Tenda)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[U Sant'Ànghjulu (Tenda)]] hz4czecp9pngif3tfekig028gxzl68d Maniccia 0 15043 304711 2012-09-22T16:16:37Z Ruglianese-esiliatu 3734 Ruglianese-esiliatu moved page [[Maniccia]] to [[A Maniccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[A Maniccia]] 542z3giybvnr2gis0x97q050sej8ssb Mufrella 0 15044 304713 2012-09-22T16:17:04Z Ruglianese-esiliatu 3734 Ruglianese-esiliatu moved page [[Mufrella]] to [[A Mufrella]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[A Mufrella]] 87anb4cgac7fih4p0f8prgvrg5ec2ry Lumbarducciu 0 15045 304715 2012-09-22T16:17:23Z Ruglianese-esiliatu 3734 Ruglianese-esiliatu moved page [[Lumbarducciu]] to [[U Lumbarducciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[U Lumbarducciu]] 9t00oe673rtn0kjmv437tiob1v5vr5l Monte Rinosu 0 15046 336285 304717 2014-05-09T17:08:36Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Monti Rinosu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Monti Rinosu]] k274tqg55e6d2b46rij00g9ap6rguqp Monte Ritondu 0 15047 364175 356552 2019-10-03T11:19:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Tralonca vue du Monte Rotondo.jpg|thumb|250px|right|U monte Ritondu.]] U '''monte Ritondu''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. Hè u secondu monte u più altu di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2622 metri. Parechji lavi si tròvanu in i cuntorni di u monte Ritondu : u [[lavu à Ninu]] (1750 m), u [[lavu à Crena]] (1310 m), u [[lavu di Goria]] (1852 m), u [[lavu di Melu]] (1710 m), u [[lavu di Capitellu]] (1930 m), u [[lavu Rinosu]] (2065 m), u [[lavu di l'Oriente]] (o di l'Uriente) (2060 m) è ben sicuru, u [[lavu à a Vetta Niella]] (2321 m). == Geugrafia == * '''Altitudine :''' 2 622 metri * '''Massicciu :''' Ritondu * '''Pusizione geugrafica :''' 42° 12′ 58″ Nordu, 9° 03′ 28″ Este * '''Cumune :''' [[Corti]] è [[Venacu]] * '''Rifugi vicini :''' rifugiu di Petra Piana (1 834 m) == In a cultura corsa == [[File:Monte_Rutondu_-_Illustration_from_Galletti_book.jpg|thumb|Un' illustrazione di u monte Ritondu in u libru di prete Galletti]] U Monte Ritondu hè mintuvatu qualchì volta in a [[litteratura corsa]] è u [[cantu corsu]]. Per esempiu: * In una [[paghjella]] tradiziunale di [[Bustanicu]]: :''Averìa ancu cridutu'' :''Chì u mare fussi tintu,'' :''S'addunissi [[monte d'Oru]],'' :''Monte Ritondu è [[monte Cintu]],'' :''Nanzu ch'è d'abbandunà'' :''Un amore cusì distintu.'' == Riferimenti == * [http://www.paghjelle.com Inventariu di e paghjelle] ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Ritondu]] 93q5kpfi0g1nw97fiz3dlerfu1avurd Capeddu 0 15049 304724 2012-09-22T16:20:39Z Ruglianese-esiliatu 3734 Ruglianese-esiliatu moved page [[Capeddu]] to [[U Capeddu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[U Capeddu]] nohhm5wqo9xxizn77hw3ptabsb4psxk M83 (gruppu musicale) 0 15054 369815 369522 2020-12-28T00:36:36Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''M83''' hè un gruppu [[rock]] [[Francia|francese]] furmatu si in u [[2001]] in [[Antibes]], [[Pruvenza]]. I membri eranu Nicolas Fromageau è Anthony Gonzalez. In u [[2004]] Fromageau abanduneghja u gruppu lascendu Gonzalez solu. Gonzalez, tandu, si mette incù u so fratellu Yann Gonzalez, incù a cantadora è tasterista Morgan Kibby è incù u batterista Loïc Maurin. == Discugrafia == === Albumi === * ''[[M83 (album)|M83]]'' (aprile 2001) * ''[[Dead Cities, Red Seas & Lost Ghosts]]'' (aprile [[2003]]) * ''[[Before the Dawn Heals Us]]'' (ghjennaghju [[2005]]) * ''[[Digital Shades Vol. 1]] (sittembre [[2007]]) * ''[[Saturdays = Youth]]'' (aprile [[2008]]) * ''[[Hurry Up, We're dreaming]]'' (uttobre [[2011]]) [[Categoria:Musica rock]] rfuszqrkv2kh1qohlhgakkz3o76mzuw Karl Benz 0 15055 348781 348775 2015-07-06T09:33:42Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:CarlBenz.jpg|thumb|200px|Carl Benz]] '''Karl Friedrich Benz''', (cunnisciutu dinù cume '''Carl Friedrich Benz''') natu à [[Karlsruhe]] u 25 di nuvenbre 1844, hè statu un ingegnere [[Germania|alimanu]], famosu pè esse un pionieru di l’invenzione di l’[[vittura|automobile]]. Karl Friedrich Benz hè mortu à [[Ladenburg]] u 4 d'aprile di u 1929. ==Da vede dinù== *[[vittura]] *[[Citroën]] *[[BMW]] *[[Adam Opel]] *[[Volkswagen]] rj4wwtjoe2v4toxcfigjd8rigw3liqy Categoria:Russia 14 15059 335724 326237 2014-03-23T18:13:37Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Europa]] [[Categoria:Asia]] jgk2q9ll9ildxypbcjft8witpur9rlw U Muracciole 0 15061 360511 307047 2018-11-14T20:05:45Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[I Muraccioli]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[I Muraccioli]] 6s28n3kk705hj3xvbiu04g63d29em6z Template:Cumuna suprana 10 15062 377415 307279 2021-10-15T12:03:14Z Cycn 6351 Modificata destinazione reindirizzamento da [[Template:Infobox Cumuna di Cismonte]] a [[Template:Infobox Cumuna]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Template:Infobox Cumuna]] fy2r8quka8yzmhg10y1yh1dxv5wq8dk Zoe Aggeliki 0 15068 376220 346531 2021-08-22T12:03:23Z Fausta Samaritani 15085 fix, categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[Image:Zoe_Aggeliki_Graduation.jpg|thumb|200px|right|Zoe Aggeliki]] '''Zoi "Zoe" Aggeliki Mantzakanis''', ([[4 di ghjennaghju]] [[1994]]) hè un'[[cinemà|attrice]] è manicina [[Svezia|svedesa]] è [[Grecia|greca]]. == Biugrafia == == Filmugrafia == * 2012: Gossip Girl... Natasha Spence * 2013: Percy Jackson: Sea of Monsters ... Silena Beauregard * 2013: R.I.P.D ... Nick's Avatar * 2013: An Enemy ... Ariane == Ligami == * {{en}} [http://www.imdb.com/name/nm5042449/ IMDB] [[Categoria:Attrice|Aggeliki, Zoe]] [[Categoria:Manicina|Aggeliki, Zoe]] [[Categoria:Greca|Aggeliki, Zoe]] [[Categoria:Biugrafia]] fui0hm2rjltf3ef08svcluvnfwt5fog Stadiu Anghjulu Casanova 0 15070 334474 326239 2014-03-23T15:00:30Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki U '''Stadiu Anghjulu Casanova''' hè u stadiu di u [[Gazélec Football Club Aiacciu]] è si trova in Mezzavia. [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Corsica]] l8405si2b3ih08s2p0gu34u7qklsplq BMW 0 15071 372755 372754 2021-05-09T08:10:48Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:BMW.svg|thumb|BMW]] '''BMW''' (accronimu di '''B'''ayerische '''M'''otoren '''W'''erke, ''Fabbrica Bavarese di Mutori'') hè un'azienda [[Germania|tedesca]] prudutrice di [[vitture]] è di [[motto|mottocicli]], è a so sede hè à [[Monacu di Baviera|Monacu]] in u statu di [[Baviera]]. A BMW tene dinù e marche [[Mini (BMW)|Mini]] è [[Rolls Royce]]. == Da vede dinò == * [[Peugeot]] * [[Karl Benz]] * [[Citroën]] * [[Vittura]] * [[Renault]] * [[Volkswagen]] [[Categoria:Trasportu]] [[Categoria:Vittura]] [[Categoria:Industria]] tver66knnrjiof882jrw7eflg6w3rr4 Categoria:Università 14 15075 368084 307784 2020-06-20T17:42:53Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki '''Università.''' [[Categoria:Educazione]] l6nm05ssr1xbpgebzfwsfbneelo4grj Università Niccolò Cusano 0 15076 371459 334905 2021-01-05T05:36:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Campus Unicusano.jpg|250px|right]] L''''Università Niccolò Cusano''' ( in [[Lingua taliana|talianu]] - ''Università degli Studi Niccolò Cusano'' - UniCusano) hè un' [[università]] di [[Roma]], [[Italia]]. Hè situata in Via don Carlo Gnocchi 3, é hà à pocu pressu 10.228 studianti. == Storia == Fù fundata in u 2006 da [[Stefano Bandecchi]]. == Attualità == Giovanni Puoti hè presidente di l'Università. == Cullegamenti esterni == * [http://www.unicusano.it Università Niccolò Cusano] [[Categoria:Università di Italia]] kt6p5msw0g6n3txrd4ctfr2jd4py6js Categoria:Università di Italia 14 15077 335775 307788 2014-03-23T18:14:31Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Università]] cencxw0hpyq34qb3cdnj2zpp6o8vl5a Categoria:Università di Corsica 14 15078 335773 307790 2014-03-23T18:14:29Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Università]] cencxw0hpyq34qb3cdnj2zpp6o8vl5a Categoria:Università di Germania 14 15079 336720 335774 2014-06-23T01:08:48Z Apaceloon 8663 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Università]] [[Categoria:Germania]] cuu0tmvv5r0vep6gcvpepbl2m658ph5 Nomi di l'abitanti di e cumune corse 0 15082 362684 357576 2019-07-01T20:50:27Z Jumpy01 11155 /* Z */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki == A == *[[Afà]] : [[afaghjincu|afaghjinchi]] *[[Aghjone]] : [[aghjunincu|aghjuninchi]] *[[Aiacciu]] : [[aiaccinu|aiaccini]] *[[Àiti]] : [[aitincu|aitinchi]] *[[Àlandu]] : [[alandese]] *[[Alata]] : [[alatesi]] *[[Albertacce]] : [[albertaccese]], [[calasimacciu|calasimacci]] *[[Albitreccia]] : [[albitriccesi]] *[[Aleria]] : [[alerinu|alerini]] (o [[aleriacciu|aleriacci]]) *[[Algaghjola]] : [[algaghjulese]] *[[Alisgiani (pieve)]]/[[Campulori (pieve)]]/[[Orezza (pieve)]]/[[Rustinu (pieve)]] : [[vallacciu|vallacci]] *[[Altaghjè]] : [[altaghjinesi]] *[[Altiani]] : [[altianincu|altianinchi]] *[[L'Alzi]] : [[alzincu|alzinchi]] *[[Ambiegna]] : [[ambiignesi]] *[[Ampriani]] : [[amprianincu|amprianinchi]] *[[Ampugnani (pieve)]]/[[Càrbini]]/[[Fiumorbu (fiume)]]/[[Tenda (pieve)]]: [[sangavinacciu|sangavinacci]] *[[Antisanti]] : [[antisantincu|antisantinchi]] *[[Appiettu]] : [[appiitincu|appiitinchi]] *[[Àrburi]] : [[arburesi]] *[[Aregnu]] : [[arignincu|arigninchi]] *[[Arghjusta è Muricciu]] : [[arghjustesi]] *[[Arru]] : [[arresi]] *[[Ascu]] : [[aschese]] *[[Auccià]] : [[auccianesi]] *[[Auddè]] : [[auddanincu|auddaninchi]] *[[Avapessa]] : [[avapessincu|avapessinchi]] *[[Azilonu è Àmpaza]] : [[ampazincu|ampazinchi]], [[azilunincu|aziluninchi]] *[[Azzana]] : [[azzanesi]] == B == *[[Balagna Di Là (pieve)]]/[[Moriani (pieve)]] : [[santariparatacciu|santariparatacci]] *[[Balogna]] : [[balugnesi]] *[[Barbaghju]] : [[barbaghjacciu|barbaghjacci]] *[[Barrèttali]] : [[barrettalese]] *[[Bastìa]] : [[bastiacciu|bastiacci]] *[[Basterga]] : [[bastirgacciu|bastirgacci]] *[[A Bastirgaccia]] : [[bastirgaccesi]] *[[Bargudè]] : [[bargudaracciu|bargudaracci]] *[[Bigornu]] : [[bigurnincu|bigurninchi]] *[[Biguglia]] : [[bigugliese]] *[[Bilia]] : [[biliacciu|biliacci]] *[[Bilvidè è Campumoru]] : [[bilvideracciu|bilvideracci]], [[campumuresi]] *[[Bisinchi]] : [[bisincacciu|bisincacci]] *[[U Borgu]] : [[burghisgianu|burghisgiani]] *[[Boziu (pieve)]]/[[Cotone (pieve)]]/[[Urcinu (pieve)]]: [[santandriacciu|santandriacci]] *[[Brandu]] : [[brandincu|brandinchi]] *[[Bucugnà]] : [[bucugnanesi]] *[[Bunifaziu]] : [[bunifazinu|bunifazini]] (ò [[bunifazincu|bunifazinchi]]) *[[Bustànicu]] : [[bustanichese]] == C == *[[Cagnanu]] : [[cagnanese]] *[[Calacuccia]] : [[calacuccese]] *[[Calcatoghju]] : [[calcatughjesi]] *[[Calinzana]] : [[calinzanincu|calinzaninchi]] *[[Calvi]] : [[calvese]] *[[Cambia]] : [[cambincu|cambinchi]] *[[A Campana]] : [[campanese]] *[[Campi]] : [[campese]] *[[Campile]] : [[campilacciu|campilacci]] *[[Campitellu]] : [[campitellacciu|campitellacci]] *[[Campu]] : [[campincu|campinchi]] *[[Canale di Verde]] : [[canalincu|canalinchi]] *[[Cànari]] : [[canarese]] *[[Canavaghja]] : [[canavaghjincu|canavaghjinchi]] *[[E Cannelle]] : [[cannellacciu|cannellacci]] *[[Casàccuni (pieve)]]/[[Fiumorbu (fiume)]]: [[prunellacciu|prunellacci]] *[[Càrbini]] : [[carbinesi]] *[[Carbuccia]] : [[carbuccesi]] *[[Carchetu è Brusticu]] : [[carchitacciu|carchitacci]] *[[Cardu è Torghja]] : [[cardulacciu|cardulacci]] *[[Carghjaca]] : [[carghjacanesi]] *[[Carghjese]] : [[carghjisanu|carghjisani]] *[[Carpinetu]] : [[carpinitacciu|carpinitacci]] *[[Carticasi]] : [[carticasincu|carticasinchi]] *[[A Casabianca]] : [[casabiancacciu|casabiancacci]] *[[Casagliò]] : [[casagliunesi]] *[[Casalabriva]] : [[casalabrivacciu|casalabrivacci]] *[[A Casalta]] : [[casaltacciu|casaltacci]] *[[Casamàcciuli]] : [[casamacciulese]] *[[A Casanova]] : [[casanuvacciu|casanuvacci]] *[[E Casevechje]] : [[casevechjanu|casevechjani]] *[[U Castellà di Casinca]] : [[castellarese]] *[[U Castellà di Mercoriu]] : [[castellarese]] *[[Castellu di Rustinu]] : [[castellacciu|castellacci]] *[[Castifau]] : [[castifincu|castifinchi]] *[[I Castiglioni]] : [[castigliunese]] *[[Castineta]] : [[castinitincu|castinitinchi]] *[[Castirla]] : [[castirlese]] *[[I Càteri]] : [[cateracciu|cateracci]] *[[Cavru]] : [[cavresi]] *[[Centuri]] : [[centurese]] *[[Cervioni]] : [[cervionincu|cervioninchi]] *[[Chisà]] : [[chisanacciu|chisanacci]] *[[Chjatra]] : [[chjatrese]] *[[Ciamannaccia]] : [[ciamannaccesi]] *[[Coghja]] : [[cughjesi]] *[[Conca]] : [[cunchesi]] *[[Corscia]] : [[curscincu|curscinchi]] *[[Corti]] : [[curtinese]] *[[A Costa]] : [[costaracciu|costaracci]] *[[Coti]] : [[cutesi]] *[[E Cristinacce]] : [[cristinaccesi]] *[[A Croce]] : [[crucianu|cruciani]] *[[Crocichja]] : [[crucighjacciu|crucighjacci]] *[[Cugnòculu]] : [[cugnuculesi]] *[[Curbara]] : [[curbaghjacciu|curbaghjacci]] *[[Currà]] : [[curranincu|curraninchi]] *[[Cùttuli]] : [[cuttulesi]] *[[Cuzzà]] : [[cuzzanacciu|cuzzanacci]] == E == *[[Èccica è Suaredda]] : [[suariddesi]] *[[Erone]] : [[erunacciu|erunacci]] *[[Ersa]] : [[ersincu|ersinchi]] *[[Èvisa]] : [[visincu|visinchi]] == F == *[[U Favalellu]] : [[favalellacciu|favalellacci]] *[[Felge]] : [[filigiascu|filigiaschi]] *[[Filicetu]] : [[filicitincu|filicitinchi]] *[[Ferrìngule]] : [[ferringulese]] *[[Ficaghja]] : [[ficaghjacciu|ficaghjacci]] *[[Ficaniedda]]/[[Sichè]] : [[santamariacciu|santamariacci]] *[[Fìgari]] : [[figaresi]] *[[Fiumorbu (fiume)]]/[[Scupamena (pieve)]] : [[sarrincu|sarrinchi]] *[[Foci è Bilzesi]] : [[fucincu|fucinchi]] *[[Frassetu]] : [[frassitanu|frassitani]] *[[Fughjichja]] : [[fughjichjanu|fughjichjani]] *[[Furiani]] : [[furianincu|furianinchi]] *[[U Furciolu]] : [[furciulincu|furciulinchi]] *[[Fuzzà]] : [[fuzzanincu|fuzzaninchi]] == G == *[[Gavignani]] : [[gavignanincu|gavignaninchi]] *[[Ghisoni]] : [[ghisunacciu|ghisunacci]] *[[Ghisunaccia]] : [[ghisunaccese]] *[[Ghjucatoghju]] : [[ghjucatughjacciu|ghjucatughjacci]] *[[Ghjuncaghju]] : [[ghjuncarese]] *[[Ghjunchetu]] : [[ghjunchitincu|ghjunchitinchi]] *[[Granacia]] : [[granacincu|granacinchi]] *[[Grossa]] : [[grussitanu|grussitani]] *[[Grussetu è Prugna]] : [[grussitacciu|grussitacci]] *[[Guagnu]] : [[guagnesi]] == L == *[[L'Isulacciu di Fiumorbu]] : [[isulaccese]] *[[Lama]] : [[lamacciu|lamacci]] *[[Lanu]] : [[lanincu|laninchi]] *[[Laretu di Tallà]] : [[laritincu|laritinchi]] *[[Lavatoghju]] : [[lavatughjincu|lavatughjinchi]] *[[Lecci]] : [[liccesi]] *[[Lentu]] : [[lentincu|lentinchi]] *[[Letia]] : [[litiesi]] *[[Linguizzetta]] : [[linguizzettacciu|linguizzettacci]] *[[Lìsula]] : [[lisulanu|lisulani]] *[[U Livesi]] : [[livisanu|livisani]] *[[Livìa]] : [[livianesi]] *[[Lòpigna]] : [[lupignesi]] *[[Loretu di Casinca]] : [[loretacciu|loretacci]] *[[Lozzi]] : [[luzzincu|luzzinchi]] *[[Lucciana]] : [[luccianincu|luccianinchi]] *[[U Lucu di Nazza]] : [[luchese]] *[[Lumiu]] : [[lumiacciu|lumiacci]] *[[Luri]] : [[lurese]] == M == *[[Macà è Croci]] : [[macanacciu|macanacci]] *[[U Mansu]] : [[mansacciu|mansacci]] *[[Marignana]] : [[marignanesi]] *[[Marinacciu]] ([[U Poghju è Marinacciu]])/[[Mezana (pieve)]] : [[pughjulanu|pughjulani]] *[[Matra]] : [[maturincu|maturinchi]] *[[A Mazzola]] : [[mazzulincu|mazzulinchi]] *[[Mercuriu (pieve)]]/[[Moriani (pieve)]] : [[santaluciacciu|santaluciacci]] *[[Meria]] : [[meriacciu|meriacci]] *[[Merusaglia]] : [[merusaglincu|merusaglinchi]] *[[Mòita]] : [[muitincu|muitinchi]] *[[Moltifau]] : [[moltifincu|moltifinchi]] *[[A Monacìa d'Orezza]] : [[monaciacciu|monaciacci]] *[[U Monte]] : [[montisgianu|montisgiani]] *[[Montegrossu]] : [[cassanincu|cassaninchi]], [[lunghignanincu|lunghignaninchi]], [[montemaiuracciu|montemaiuracci]] *[[U Mucale]] : [[mucalacciu|mucalacci]] *[[A Munacìa d'Auddè]] : [[munaciacciu|munaciacci]] *[[Munticellu]] : [[munticellacciu|munticellacci]] *[[E Muracciole]] : [[muraciascu|muraciaschi]] *[[Muru]] : [[murascu|muraschi]] *[[Muratu]] : [[muratincu|muratinchi]] *[[Mursiglia]] : [[mursigliese]] *[[Murzu]] : [[murzesi]] *[[U Musuleu]] : [[musuleacciu|musuleacci]] == N == *[[Nazza]]: [[pughjese]] *[[Nesce]] : [[nescincu|nescinchi]] *[[Nonza]] : [[nunzincu|nunzinchi]] *[[Nucariu]] : [[nucarincu|nucarinchi]] *[[Nuceta]] : [[nucitese]] *[[Nuvale]] : [[nuvalacciu|nuvalacci]] *[[Nuvella]] : [[nuvellacciu|nuvellacci]] == O == *[[Ochjatana]] : [[ochjatanincu|ochjataninchi]] *[[Ogliastru]] : [[ogliastrincu|ogliastrinchi]] *[[Òlcani]] : [[olchinese]] *[[Oletta]] : [[olittese]] *[[Oletta]]/[[Santa Marìa]]/[[Vènacu]]: [[pughjulacciu|pughjulacci]] *[[Olmeta di Capicorsu]] : [[olmitese]] *[[Olmeta di Tuda]] : [[olmitese]] *[[L'Olmu]] : [[olmisgianu|olmisgiani]] *[[Omessa]] : [[omessincu|omessinchi]] *[[Ortale]] : [[ortalacciu|ortalacci]] *[[Ortiporiu]] : [[ortipuriincu|ortipuriinchi]] *[[Ortu]] : [[urticesi]] *[[Osani]] : [[curzacciu|curzacci]], [[ghjirulatincu|ghjirulatinchi]] è [[osanincu|osaninchi]] *[[Otta]] : [[uttesi]] == P == *[[Palasca]] : [[palaschese]] *[[Palleca]] : [[pallicacciu|pallicacci]] *[[Pancheraccia]] : [[pancheraccese]] *[[Parasu]]/[[Petrabugnu]] : [[villese]] *[[Parata]] : [[paratacciu|paratacci]] *[[Partinellu]] : [[partinillacciu|partinillacci]] *[[Pastricciola]] : [[pastricciulesi]] *[[Patrimoniu]] : [[patrimuniincu|patrimuniinchi]] *[[Pedicorti]] : [[pedicurtacciu|pedicurtacci]] *[[Pedicroce]] : [[pedicrucincu|pedicrucinchi]] *[[Pedigrisgiu]] : [[pedigrisgiacciu|pedigrisgiacci]] *[[Pedipartinu]] : [[pedipartinacciu|pedipartinacci]] *[[U Pedorezza]] : [[pedorezzincu|pedorezzinchi]] *[[Penta è Acquatella]] : [[pentulacciu|pentulacci]] è [[acquatellacciu|acquatellacci]] *[[A Penta di Casinca]] : [[pentulacciu|pentulacci]] *[[I Perelli]] : [[perellacciu|perellacci]] *[[I Peri]] : [[piracciu|piracci]] *[[A Petra di Verde]] : [[petrulacciu|petrulacci]] *[[Petracurbara]] : [[curbarese]] *[[Petralba]]: [[petralbincu|petralbinchi]] *[[A Petra Serena]] : [[petraserenacciu|petraserenacci]] *[[U Petricaghju d'Alisgiani]] : [[petricaghjacciu|petricaghjacci]] *[[U Petrosu]] : [[petrusacciu|petrusacci]] *[[Piana]] : [[pianacciu|pianacci]] *[[U Pianellu]]: [[pianellacciu|pianellacci]] *[[Pianottuli è Caldareddu]] : [[pianuttulacciu|pianuttulacci]] *[[Pianu]] : [[pianulacciu|pianulacci]] *[[piazzalacciu|piazzalacci]] *[[piazzulacciu|piazzulacci]] *[[Pieve]] : [[piuvitanu|piuvitani]] *[[Pighjolu]] : [[pighjulacciu|pighjulacci]] *[[Pigna]] : [[pignacciu|pignacci]] *[[Pila è Canali]] : [[canalincu|canalinchi]] *[[Pinu]] : [[pinese]] *[[piughjulascu|piughjulaschi]] *[[Pitretu è Bicchisgià]] : [[pitrulacciu|pitrulacci]] è [[bicchisgianesi]] *[[Pitrusedda]] : [[pitrusiddacciu|pitrusiddacci]] *[[Piupetta]] : [[piupitacciu|piupitacci]] *[[Porri]] : [[purrincu|purrinchi]] *[[purtulanu|purtulani]] *[[Pratu di Ghjuvellina]] : [[pratese]] *[[Prupià]] : [[prupianincu|prupianinchi]] *[[U Prunu]] : [[prunacciu|prunacci]] *[[Upulasca]] : [[pulaschese]] *[[U Pulverosu]] : [[pulverusincu|pulverusinchi]] *[[Portivechju]] : [[purtivichjacciu|purtivichjacci]] == Q == *[[Quàsquara]] : [[quasquaresi]] *[[Quenza]] : [[quinzesi]] *[[U Quercitellu]] : [[quercitellacciu|quercitellacci]] == R == *[[Rapaghju]] : [[rapaghjincu|rapaghjinchi]] *[[Rapale]] : [[rapalincu|rapalinchi]] *[[Rennu]] : [[rinnesi]] *[[Rezza]] : [[rezzincu|rezzinchi]] *[[Riventosa]] : [[riventusanu|riventusani]] *[[Ruglianu]] : [[ruglianincu|ruglianinchi]] *[[Rusazia]] : [[rusazincu|rusazinchi]] *[[Ruspigliani]] : [[ruspiglianincu|ruspiglianinchi]] *[[Rutali]] : [[rutalacciu|rutalacci]] == S == *[[U Salge]] : [[salgincu|salginchi]] *[[U Salgetu]] : [[salgitincu|salgitinchi]] *[[Sampolu]] : [[sampulincu|sampulinchi]] *[[Sant'Antulinu di Balagna]] : [[santantulinacciu|santantulinacci]] *[[San Damianu]] : [[sandamianacciu|sandamianacci]] *[[San Fiurenzu]] : [[sanfiurenzincu|sanfiurenzinchi]] *[[San Ghjulianu]] : [[sanghjulianacciu|sanghjulianacci]] *[[San Ghjuvanni di Moriani]] : [[sanghjuvannacciu|sanghjuvannacci]] *[[San Lurenzu]] : [[sanlurenzincu|sanlurenzinchi]] *[[San Martinu di Lota]]: [[sammartinaghju|sammartinaghji]] *[[Santa Lucìa di Taddà]] : [[taddanesi]] *[[Santa Marìa di Lota]] : [[lutincu|lutinchi]]: [[figarellese]], [[mandrialincu|mandrialinchi]], [[miumese]] è [[partinacciu|partinacci]] *[[Santu Niculaiu di Moriani]] : [[santuniculaiacciu|santuniculaiacci]] *[[Sarra di Ferru]] : [[sarrafarrincu|sarrafarrinchi]] *[[Sarreda]] : [[sarriracciu|sarriracci]] *[[Sarrula è Carcupinu]] : [[sarrulesi]] *[[Sartè]] : [[sartinesu|sartinesi]] *[[Scata]] : [[scatincu|scatinchi]] *[[A Scolca]] : [[sculcaracciu|sculcaracci]] *[[Sermanu]] : [[sermanacciu|sermanacci]] *[[U Silvarecciu]] : [[silvariccincu|silvariccinchi]] *[[Siscu]] : [[sischese]] *[[A Soccia]] : [[succesi]] *[[Sorbu è Occagnanu]] : [[surbincu|surbinchi]] *[[Soriu di Tenda]] : [[suriacciu|suriacci]] *[[Sotta]] : [[suttincu|suttinchi]] *[[U Spuncatu]] : [[spiluncatacciu|spiluncatacci]] *[[A Stazzona]] : [[stazzunincu|stazzuninchi]] *[[Suddacarò]] : [[suddacarincu|suddacarinchi]] *[[U Sulaghju]] : [[sulaghjincu|sulaghjinchi]] *[[Sulinzara]] : [[sulinzaresi]], [[sarincu|sarinchi]] *[[Surbuddà]] : [[surbuddanincu|surbuddaninchi]] *[[Soveria]] : [[suverianu|suveriani]] == T == *[[Tagliu è Isolacciu]] : [[taglincu|taglinchi]] *[[Talasani]] : [[talasanincu|talasaninchi]] *[[Tallone]] : [[tallunincu|talluninchi]] *[[Tàrranu]] : [[tarranacciu|tarranacci]] *[[U Tassu]] : [[tassincu|tassinchi]] *[[Tavacu]] : [[tavacacciu|tavacacci]] *[[Tavera]] : [[taviracciu|taviracci]] *[[Tenda (pieve)]] : [[santupetracciu|santupetracci]] *[[Todda]] : [[tuddincu|tuddinchi]] *[[Tralonca]] : [[tralunchese]] *[[Tòcchisu]] : [[tucchisincu|tucchisinchi]] *[[Tuminu]] : [[tuminacciu|tuminacci]] == U == *[[Ulmiccia]] : [[ulmiccianu|ulmicciani]] *[[Ulmetu]] : [[ulmisgianu|ulmisgiani]] *[[Urbalacò]] : [[urbalacunacciu|urbalacunacci]] *[[Urcinu]] : [[saresi]] *[[Urtaca]] : [[urtichese]] == V == *[[I Vaddi di Mizana]] : [[vaddincu|vaddinchi]] *[[Vallecalle]] : [[vallecallese]] *[[Vàllica]] : [[vallitincu|vallitinchi]] *[[Vargualè]] : [[vargualinesi]] *[[Vènacu]]: [[sampetracciu|sampetracci]] *[[Vènacu]]: [[venachese]] *[[A Venzulà]] : [[venzulaschesi]] *[[Verdese]] : [[verdesacciu|verdesacci]] *[[Veru]] : [[viracciu|viracci]] *[[Vizzani]] : [[vizzanesi]] *[[Vicu]] : [[viculacciu|viculacci]], [[viculesi]] *[[Vighjaneddu]] : [[vighjanincu|vighjaninchi]] *[[Vignale]] : [[vignalacciu|vignalacci]] *[[Beddanova]] : [[biddanuvacciu|biddanuvacci]] *[[Vilone è Ornetu]]: [[ornitacciu|ornitacci]] *[[Vintìsari]] : [[vintisarese]] *[[U Viscuvatu]] : [[viscuvacciu|viscuvacci]] *[[Vivariu]] : [[vivariacciu|vivariacci]] *[[A Vulpaghjola]] : [[vulpaghjacciu|vulpaghjacci]] *[[Vuttera]] : [[vuttirincu|vuttirinchi]] == Z == *[[Zàlana]] : [[zalanincu|zalaninchi]] *[[Zèvacu]] : [[zivacacciu|zivacacci]] *[[Zìcavu]] : [[zicavesi]] *[[Ziglia]] : [[zigliacciu|zigliacci]] *[[Zigliara]] : [[zigliaresi]] *[[Zirubia]] : [[zirubiacciu|zirubiacci]] *[[Zonza]] : [[zunzesi]] *[[Zoza]] : [[zuzincu|zuzinchi]] *[[Zùani]] : [[zuanincu|zuaninchi]] [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Corsica]] ljn4u70hwymjglg1ijl2t8scd39ymy4 Austin (Texas) 0 15084 331598 329575 2014-03-23T14:02:40Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Austin''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], capitale di u [[Texas]]. Tene 790.390 abitanti (2010). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] lbf9gpvmwl1yy6h6vitwjdz0xofcsdd Dallas 0 15085 332232 329591 2014-03-23T14:15:15Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Dallas Downtown.jpg|200px|thumb|right|Panurama di Dallas]] '''Dallas''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], a terzesima di u Statu di u [[Texas]] pè populazione. Tene 1.279.910 abitanti (2010). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] t7p5q9ughzqx6nmqa1vm6el466uz9yp Jérôme Ferrari 0 15086 376547 348770 2021-09-02T14:56:56Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Jérôme Ferrari 2010.jpg|thumb|Jérôme Ferrari in u 2010]] '''Jérôme Ferrari''' hè unu [[scrivanu]] [[Francia|francese]] di urighjine [[Corsica|corsa]]. == Biugrafia == Ferrari hè natu in u [[1968]] in [[Parigi]]. A so famiglia hè urighjinaria di [[Sartè]] è di [[Fuzzà]]. Hà insegnatu a filosufia à u Liceu di [[Portivechju]], à u Liceu internaziunale Alexandre-Dumas di [[Algeri]] è poi à u Liceu Fesch di [[Aiacciu]]. Oghje hè professore di filosufia à u liceu francese di [[Abu Dhabi]]. Hà avutu u [[Premiu Goncourt]] 2012 pè u so libru ''[[Le Sermon sur la chute de Rome]]''. == Opere == * 2012 ''Le Sermon sur la chute de Rome'', Actes Sud, Arles, ISBN 978-2-330-012509-5. * 2010 ''Où j'ai laissé mon âme'' * 2009 ''Un dieu un animal'' * 2008 ''Balco Atlantico'' * 2007 ''Dans le secret'' * 2002 ''Aleph zéro'' [[categoria:Biugrafia]] [[categoria:Scrivanu|Ferrari]] [[categoria:Francesu|Ferrari]] kquhpw0cz26xfn0ffwxsi4nt4pj5ah2 Honolulu 0 15087 377808 368534 2021-11-14T08:38:41Z Raphael1256 14151 /* Da vede dinò */ wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Honolulu01.JPG|center|thumb]] '''Honolulu''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], capitale di [[Hawaii]]. Tene 337.256 abitanti (2010). ==Da vede dinò== *[[Barack Obama]] *[[Bruno Mars]] [[Categoria:Stati Uniti d'America]] 3esjjmcarsh0azz6ahtc7z2jqb3xic4 Dover (Delaware) 0 15088 332290 329598 2014-03-23T14:16:21Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Dover''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], capitale di [[Delaware]]. Tene 36.047 abitanti (2010). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] mlywvipt3144tj4aosc4elzflovl0df Annapolis 0 15089 331481 329573 2014-03-23T14:00:14Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Annapolis street.jpg|center|thumb]] '''Annapolis''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], capitale di [[Maryland]]. Tene 38.394 abitanti (2010). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] 2tmos62p0febb81z9osh0qi2818uum6 Santa Fe 0 15090 369690 334275 2020-12-18T16:14:51Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Santa Fe NM.jpg|center|thumb]] '''Santa Fe''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], capitale di u [[Novu Messicu]] (''New Mexico''). Tene 67.947 abitanti (2010). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] e6074nnj5kfkuyvkuqc4i75iljhs96a Topeka 0 15091 334680 329622 2014-03-23T15:04:28Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Topeka night skyline.jpg|center|thumb]] '''Topeka''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], capitale di [[Kansas]]. Tene 127.473 abitanti (2010). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] 72kwq1p5q47icjz84kvt52s3w3zavun Boise 0 15092 331716 329579 2014-03-23T14:04:59Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Boise1-vert.jpg|center|thumb]] '''Boise''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], capitale di [[Idaho]]. Tene 205.671 abitanti (2010). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] dnw2kl1ev0ppomcflrp5uu6qf69qyc7 Haut-Taravu 0 15093 309203 309201 2012-11-22T19:13:17Z 92.150.150.62 Reindirizzamentu à [[Altu Taravu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Altu Taravu]] pmgkya2ttenqm0rcycdj0wb2a2fia08 Salt Lake City 0 15094 334221 329597 2014-03-23T14:55:32Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Salt Lake City montage 19 July 2011.jpg|right|thumb]] '''Salt Lake City''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], capitale di l'[[Utah]]. Tene 189.899 abitanti (2011). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] d9zt50rq3fxtnlu0kjzh2z8efyxx4yu Template:Utilizatore uk 10 15096 335381 329158 2014-03-23T18:03:07Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{babel field M | letter code=[[Lingua ucraina|uk]] | text='''[[:Category:Utilizatore uk|Українська мова]]''' для цього користувача є '''[[:Category:Utilizatore uk-M|рідною]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore uk-M|{{PAGENAME}}]][[Categoria:Utilizatore uk|{{PAGENAME}}]]<noinclude> <br/> <br/> <br/> </noinclude> bhbvmy2e8zvr3kmbh6bqalklxdlmk4e Categoria:Utilizatore uk-M 14 15097 335882 309073 2014-03-23T18:16:27Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore uk]] d333r8z7vszle2q9koj94x3enty38vs Altu Taravu 0 15098 372194 351206 2021-02-14T23:10:43Z Thadh 16787 wikitext text/x-wiki L''''Altu Taravu''' hè una pievi di [[Corsica]], in u dipartimentu di [[Corsica suttana]]. Hè cumpostu di i [[paese|paesi]] di [[Ciamannaccia]], [[Cuzzà]], [[I Bagni di Vutera]], [[Palleca]], [[Sampolu]], [[Tassu (cumuna)|Tassu]], [[Zevacu]] è [[Zicavu]]. L'Altu Taravu currispondi à l'alta vaddi di u [[Taravu (fiumu)|Taravu]]. A so populazioni hè di 1192 abitanti. L'[[istati]] u cantonu hè assà animatu cù numarosi baddi fatti ind'ogni [[paese|paesi]]. L'Altu Taravu hè una [[regione|rigioni]] cunnusciuta di [[Corsica]]. [[categoria:Pievi di Corsica]] q6x3np8uu8n4xxbrc0s5x6ssxgbe4i2 Tallahassee 0 15099 339774 334569 2014-10-05T15:18:46Z DXR 8989 (Script) [[commons:COM:FR|File renamed]]: [[File:Skyline.png]] → [[File:Tallahassee Skyline Apr2011.png]] [[commons:COM:FR#reasons|File renaming criterion #3]]: Correct misleading names into accurate ones."Skyline" can be that of any cities, not only... wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Tallahassee Skyline Apr2011.png|right|thumb]] '''Tallahassee''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], capitale di [[Florida]]. Tene 181.376 abitanti (2010). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] rgepwd9c5zpt7uvxn6f5b838om2x5ve Jefferson City (Missouri) 0 15100 332882 329606 2014-03-23T14:28:19Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Jefferson City.jpg|right|thumb]] '''Jefferson City''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], capitale di [[Missouri]]. Tene 43.079 abitanti (2010). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] q6l7694bq3lkcz4pgnjtzy4egdzlgl5 Montpelier (Vermont) 0 15101 333518 329610 2014-03-23T14:41:08Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Montpelier_vermont_state_house_20.jpg|right|thumb]] '''Montpelier''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], capitale di [[Vermont]]. Tene 7.855 abitanti (2010). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] 70viv7vuvtcnvs1y22o6oyiai9ctgud Phoenix (Arizona) 0 15102 360237 352627 2018-09-23T20:45:58Z Jumpy01 11155 Reindirizzamentu à [[Phoenix]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Phoenix]] pw7k0sapcqfxdtdl8rjpj1lewr0bs78 Madison 0 15103 309372 2012-11-26T16:56:18Z CheepnisAroma 1508 CheepnisAroma moved page [[Madison]] to [[Madison (Wisconsin)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Madison (Wisconsin)]] pge4kg8nayl40fej3wb6ola0ol1hyka Universidade de São Paulo 0 15104 353496 334903 2016-03-21T14:53:16Z 66.190.27.101 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} L''''Università di São Paulo''' ('''Universidade de São Paulo''') hè un' università brasiliana, situata in a cità di [[São Paulo] sò à l'incirca 88.261 stughjanti. Fù fundata u [[25 ghjennaghju]] di u [[1934]]. [[Categoria:Università]] 3rnh5wk4u9b08hv89466t1apmgatkxz Universidade Estadual de Feira de Santana 0 15105 334899 327467 2014-03-23T15:09:00Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki L''''Universidade Estadual de Feira de Santana''' hè un' università brasiliana, situata in a cità di [[Feira de Santana]]. Ci sò à l'incirca 7.121 stughjanti. Fù fundata u [[31 maghju]] di u [[1976]]. [[Categoria:Università]] q25h4wqoecvppoeith4saf82gvuo0c2 Universidade Federal da Bahia 0 15106 334900 327446 2014-03-23T15:09:01Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} L''''Universidade Federal da Bahia''' hè un' università brasiliana, situata in a cità di [[Salvador]]. Ci sò à l'incirca 27.549 stughjanti. Fù fundata u [[8 aprile]] di u [[1946]]. [[Categoria:Università]] l1nijt4yd5cp3h3e63zkscng8gue9si Centru Federale di Educazione Tecnulogica di Minas Gerais 0 15107 372526 372525 2021-04-11T09:38:14Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Centro Federal de Educação Tecnológica de Minas Gerais]] à [[Centru Federale di Educazione Tecnulogica di Minas Gerais]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''Centru Federale di Educazione Tecnulogica di Minas Gerais''' (portughese: ''Centro Federal de Educação Tecnológica de Minas Gerais'') hè un' università brasiliana, situata in a cità di [[Belo Horizonte]]. Ci sò à l'incirca 13.623 stughjanti. Fù fundata u [[8 settembre]] di u [[1910]]. [[Categoria:Università]] 1vb6ibpc35ld2hq506jdmj8yf9lcuw3 Universidade Federal de Minas Gerais 0 15108 334901 327445 2014-03-23T15:09:02Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} L''''Universidade Federal de Minas Gerais''' hè un' università brasiliana, situata in a cità di [[Belo Horizonte]]. Ci sò à l'incirca 49.254 stughjanti. Fù fundata u [[7 settembre]] di u [[1927]]. [[Categoria:Università]] dotqva5tf7hrv5t60oossm29eb94693 Figateddu 0 15109 309467 2012-11-27T21:35:43Z LAGRIC 4319 LAGRIC moved page [[Figateddu]] to [[Ficateddu]]: en langue corse... wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ficateddu]] b1m8qk9knd6dj6qeohu3hig1y136as1 Jan Vermeer 0 15110 374957 374956 2021-08-09T20:51:42Z Fausta Samaritani 15085 /* Biografia */ wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Girl with a Pearl Earring.jpg|thumb|250px|[[Mauritshuis]], [[L'Aia]]]] [[File:Vermeer - The Milkmaid.jpg|right|thumb|250px| [[Rijksmuseum di Amsterdam|Rijksmuseum]], [[Amsterdam]]]] '''Johannes Vermeer''' o '''Jan Vermeer''' /jɑn vərˈmeːr/, ([[Delft]], [[31 uttrovi|31 d'uttobre]] 1632 – Delft, [[15 di dicembre]] 1675) hè statu un [[pittore]] [[Olanda|ullandese]] di u periodu classicu. == Biugrafia == [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Pittore|Vermeer]] rr194on2d23dsu6d4irm6q684yvdlge Nashville 0 15112 368376 333573 2020-07-29T20:34:05Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Nashville panorama Kaldari 01.jpg|right|thumb]] '''Nashville''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], capitale di u [[Tennessee]]. Tene 601.222 abitanti (2010). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] 5opla2fkhb8dkc9qzx020l3qhkrapsy Conciliu 0 15114 366463 347430 2020-05-07T06:15:58Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki Un '''conciliu''' (di u latinu ''concilium'') è a riunione di [[vescu|veschi]] di a [[Chjesa Cattolica]] o di a [[Chjesa Ortodossa]]. Ci so concilii generali composti di tutti i veschi di a [[Chjesa]] e concilii particulari, i soli veschi di un statu o di una [[provincia]]. I concilii decidanu di l'articuli di a fede é anche di i rigulamenti interni à a Chjesa o ''canoni''. [[Categoria:Religione]] mdznaxxps17cj5hskud8m947xgibqd0 UEFS 0 15117 309997 2012-12-03T18:10:15Z 130.63.147.39 Universidade Estadual de Feira de Santana wikitext text/x-wiki #redirect[[Universidade Estadual de Feira de Santana]] 86er7ecl49vzsggqcyhzi2ukcnk5smj Columbus (Ohio) 0 15121 332121 329587 2014-03-23T14:13:03Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Montage Columbus 1.jpg|right|thumb]] '''Columbus''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], capitale di [[Ohio]]. Tene 797.434 abitanti (2010). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] lublnebraq8pu3vgq6fyhlb75gz3yf8 Providence 0 15122 310074 2012-12-04T17:58:52Z CheepnisAroma 1508 CheepnisAroma moved page [[Providence]] to [[Providence (Rhode Island)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Providence (Rhode Island)]] 94aj677namp8io8popdwxfhfiams1pr Trenton (New Jersey) 0 15123 357337 341487 2017-07-10T05:45:26Z CommonsDelinker 173 Replacing 2009-08-26_View_of_downtown_Trenton_in_New_Jersey_and_the_mouth_of_the_Assunpink_Creek_from_across_the_Delaware_River_in_Morrisville,_Pennsylvania.jpg with [[File:2009-08-17_View_of_downtown_Trenton_in_New_Jersey_and_the_mouth_of_the_Assunpink_C wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:2009-08-17 View of downtown Trenton in New Jersey and the mouth of the Assunpink Creek from across the Delaware River in Morrisville, Pennsylvania.jpg|right|thumb]] '''Trenton''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], capitale di [[New Jersey]]. Tene 84.913 abitanti (2010). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] 5o9d2o5drlttik3dmpn3043f4pzgly2 Springfield (Illinois) 0 15124 334468 329620 2014-03-23T15:00:22Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Downtown Springfield.JPG|right|thumb]] '''Springfield''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], capitale di [[Illinois]]. Tene 116.250 abitanti (2010). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] haz25pi2jec7fzens2a4xoz9yfvmith Little Rock 0 15125 333149 329588 2014-03-23T14:33:37Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Littlerockarkansas arkansasriverpano.jpg|right|thumb]] '''Little Rock''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], capitale di [[Arkansas]]. Tene 193.524 abitanti (2010). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] eaf3ab0lbgtqcdwn2r7kduhxzx8gihi Hartford (Connecticut) 0 15126 332689 329603 2014-03-23T14:24:32Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Hartford CT.JPG|right|thumb]] '''Hartford''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], capitale di [[Connecticut]]. Tene 124.775 abitanti (2010). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] 62vfacsoyyb4q5dkyavszx8g8xn34ji Oklahoma City 0 15127 352409 352012 2015-12-24T18:33:23Z Alan 7612 Annullate le modifiche di [[Special:Contributions/77.97.214.147|77.97.214.147]] ([[User talk:77.97.214.147|discussione]]), riportata alla versione precedente di [[User:Tegel|Tegel]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Downtown Oklahoma City 2005.jpg|right|thumb]] '''Oklahoma City''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], capitale di [[Oklahoma]]. Tene 591.967 abitanti (2011). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] 4zk8oxo0t8t11cmt8faq3a8lwt6xu2n Categoria:Ungheria 14 15128 359616 335771 2018-06-15T11:38:35Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Europa]] josn6e907h9o08jaxkbxr5k2w3oamoo Carson City 0 15131 331931 329583 2014-03-23T14:09:10Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Nevada State Museum.jpg|right|thumb]] '''Carson City''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], capitale di u [[Nevada]]. Tene 55.274 abitanti (2010). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] ciq32m4swbrgu42cn1yj7djpavkxvh7 Oscar Niemeyer 0 15132 375027 359271 2021-08-10T20:33:10Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Oscar Niemeyer cropped.jpg|200px|thumb|right]] '''Oscar Ribeiro de Almeida Niemeyer Soares Filho''', era un [[architettura|architettu]], natu à [[Rio de Janeiro]] u [[15 di dicembre]] di u [[1907]] è mortu à [[Rio de Janeiro]] u [[5 di dicembre]] di u [[2012]]. == Biugrafia == Hè statu unu di i più impurtanti [[architettura|architetti]] di u seculu XX° è hà cullaburatu incù l'architettu [[Francia|francese]] [[Le Corbusier]]. [[Categoria:Architettu|Niemeyer]] [[Categoria:Biugrafia]] 5bppdjvvz6atkkgtwpckgcwlnyc4jg2 Luiggi Giafferi 0 15139 352718 352717 2016-01-29T20:47:52Z 90.37.27.96 /* Prima ministru */ wikitext text/x-wiki [[File:Luigi Giafferi.jpg|thumb|Ritrattu di Luigi Giafferi in a Storia di Corsica di [[Prete Galletti]]]] '''Luigi Giafferi''' (1668-1748) hè statu un [[officiale]] è [[persunalità puliticu|puliticante]] [[corsu]], unu di i trè generali fundatori di a [[Corsica|nazione corsa]] incù [[Filibertu Evaristu Ciattoni]] è [[Andria Ceccaldi]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Prima ministru di u rè [[Teudoru di Neuhoff|Teudoru di Neuhoff]], quest'ultimu u numineghja [[regenza|regente]] in u 1736 sin'à u so ritornu in u 1738. == Biugrafia == === Principiu di vita === Luiggi Giafferi hè natu in [[Talasani]] in [[1668]]. D'una famiglia di capizzoni corsi, diventa capitanu in l'armata viniziana in u [[1694]] à solu 24 anni induv'elli servenu dighjà i so dui fratelli. Vultatu in Corsica, hè elettu ''nobile docedi'' in u [[1700]] (i dodici nobili), ciò chì currisponde à l'attuali membri di l'[[Assemblea di Corsica]] eppo, in u [[1706]] diventa oratore di Corsica. === Generale di a Nazione corsa === In u [[1730]] apparisce cum'è unu sustegnu di a Ripublica di Genuva ma messu in causa da i rivultati si lega cun elli. Incù l'aiutu di i Spagnoli, i rivultati organizeghjanu una marchjata versu [[Bastia]], è hè designatu tandu generale di a Nazione corsa. U so prima attu hè di firmà unu armistiziu di quattru mesi incù i rivultati. Esclusu dopu d'una pace accurdata da i Genuvesi à tutti i corsi chì si sottumetterianu, scrive à [[Ghjuvanni Gastone de Medici]], granduca di Tuscana, è à [[Filippu V di Spagna]], [[rè di Spagna]], per dumandà li l'incurpurazione di a [[Corsica]] in unu di 'ssi dui riami. === In prighjò === In [[1732]], dopu una vigata di battaglie Luigi Giafferi si rende à u principe di Kulmbach eppo hè rimessu à unu cummissariu chì u chjude in una prighjò di [[Bastia]]. Serà dopu dipurtatu à [[Genuva]] per esse finalmente assignatu in residenza à [[Savone]]. A pena di morte pare inevitevule ma Giafferi hè sustenutu da u papa [[Clemente XII]], u rè [[Luigi XV di Francia]], u rè [[Filippu V di Spagna]], u granduca di Tuscana, [[Ghjuvanni Gastone de Medici]], u rè [[Fredericu Gugliemu Ia di Prussia]] o u principe [[Eugène di Savoia Carignan]]. Serà finalmente cappiatu. === Capu supremu è cummandante di a Nazione corsa === Cappiatu, Giafferi diventa culunellu in l'armata di u [[duca di Parme]], futuru [[Carlu III di Spagna]], è dopu qualchì vultà clandestini in [[Corsica]], d'[[aprile]] [[1734]], à a ''Cunsulta di San Pancraziu di Biguglia'' hè numinatu davanti 4 000 persone capu supremu è cummandante di a Nazione corsa. S'agisce tandu di u prima ghjornu di l'indipendenza di a Corsica<ref>[http://oursjeancaporossi.perso.novi.fr/Repertoire/RepertoireG.html ''Cronica d'A Corsica'']</ref>. Occuperà 'ssa funzione sin'à u ghjunta à u putere di rè [[Teudoru di Neuhoff|Teudoru]]. === Capu è generale di Corsica === Di [[maghju]] [[1734]], à a ''Cunsulta di Corti'', 600 delegati ricunnoscenu Luigi Giafferi cum'è capu è generale di l'armate corse è magistratu supremu di u riame. Hè tandu ch'ellu principia u riarmamentu di e truppe corse per a vittoria tutale contru à [[Genuva]]. === Primatu di Corsica === Di [[ghjinnaghju]] [[1735]] Giafferi hè elettu primatu di u Riame di Corsica è piglia a decisione di spiantà parechji paesi per impidisce i Genuvesi di stallà si in quelli paesi. Hè tandu cunfirmatu in e so funzione. D'[[aostu]] [[1735]] cù l'aiutu di a maiuranza di i Corsi rispinghje i Genuvesi à u mare è custruisce parechje furtificazione. Di [[sittembre]] [[1735]] prova una volta di più di raccuncià i capi corsi è pripara incun elli un attaccu destinatu à rispinghje definitivamente i Genuvesi. 'Ss'attaccu serà unu disastru, è Giafferi si pripara tandu à l'esiliu. Acciacati, i Corsi stanu ind'è elli, è certi principianu dighjà à neguzià a pace, ma incù Ceccaldi, Aitelli, Orticoni è Sebastianu Costa, scontra [[Teudoru di Neuhoff]]. Organizeghjanu tandu unu viaghju à traversu l'Europa per cunvince parechji autorità di righjunghje a so causa. A corte d'[[Inghilterra]] furnisce una nave armata di 3000 fucili da a quale Giafferi sbarca incù [[Teudoru di Neuhoff]]. === Prima ministru === D'[[aprile]] [[1736]] hè numinatu Prima ministru è marchese ereditariu da [[Teudoru di Neuhoff]]. Crea tandu una Custituzione munarchica chì privede unu impositu mudestu, un'università, un ordine di nubiltà, decurazione (cum'è l'ordine di a Chjave d'Oru o l'ordine di a Delivrande) è l'accessione di i Corsi à tutti l'impieghi publichi ch'ellu appruverà u rè stessu. Ma sottu a prissione di i Genuvesi, Teudoru Prima deve chittà l'isula per andà à circà u rinforzu. Numineghja tandu Luigi Giafferi cum'è regente di [[nuvembre]] [[1736]]. === Regente === Mentre l'assenza di Teudoru Prima, Giafferi affrimerà di manera custante u so sustegnu à u rè è neguzierà incù i Genuvesi. Hè incaricatu di scrive un assaghju in a quale ellu ferà parte di l'intentu di i Corsi di diventà sughjetti di u rè di Francia. Dopu à una scunfitta di i ''Naziunali'', parte finalemente in esiliu à [[Napuli]]. == Omagi == Giafferi hà datu u so nome à un carrughju di [[Bastia]], u carrughju Luigi Giafferi<ref>[http://www.infoguidefrance.com/bastia/nutari/leandri-yves.html Info Guida Francia].</ref>. == Note == <references/> == Da vede dinù == === Articuli cunnessi === * [[Riame di Corsica]] === Ligami esterni=== *[http://www.la-corse.org/talasani Storia annantu à Talasani], situ di Talasani *[http://www.curagiu.com/rivoluzione.htm ''Curagiu''], situ storicu *[http://oursjeancaporossi.perso.novi.fr/Repertoire/RepertoireG.html ''Cronica di a Corsica''], situ storicu [[Categoria:Persunalità pulitica di a Corsica]] [[Categoria:Naziunalistu corsu]] 2n30vpfwpo4inbae1szne0smlmb99wn Template:Infobox Cumuna 10 15141 377414 373504 2021-10-15T12:02:13Z Cycn 6351 merged the templates wikitext text/x-wiki <div> {| align="right" border="0" rules="all" width="300px" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background-color: #f3fff3" ! colspan="2" style="background-color: #ddffdd" |<span style="font-size:large;"> '''{{{cumuna}}}''' </span> |- | align="center" | Dipartimentu || align="center" | [[{{{dipartimentu}}}]] |- | align="center" | Còdice pustale || align="center" | {{{cp}}} |- | align="center" | Circundariu || align="center" | [[Circundariu di {{{circundariu}}}|{{{circundariu}}}]] |- | align="center" | Cantone || align="center" | {{{cantone}}} |- | align="center" | Merre || align="center" | {{{merre}}} |- | align="center" | Pieve || align="center" | {{{pieve}}} |- | align="center" | Latitùdine || style="text-align: center" | {{{lat}}} N |- | align="center" | Longitùdine || style="text-align: center" | {{{long}}} E |- | align="center" | Altitùdine || align="center" | <small>media</small><big> {{{alt med}}} m </big><br /><small>massimale</small><big> {{{alt max}}} m </big><br /><small>minimale</small><big> {{{alt min}}} m</big> |- | align="center" | Pupulazione || align="center" | {{{pupulazione}}} ab. <small>({{{annu}}})</small> |- | align="center" | Nome di l'abitanti || align="center" | {{{nomab}}} |- | align="center" | Àrea || align="center" | {{{sup}}} km² |} </div><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> rsfwl69ez7bhpptuizp3hh6dzhvbhyr Centro Federal de Educação Tecnológica Celso Suckow da Fonseca 0 15142 332000 327450 2014-03-23T14:10:30Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Cefetentrada.jpg|right|thumb|300px|'''Cefet-RJ''' ''campus'' I]] '''Centro Federal de Educação Tecnológica de Minas Gerais''' ('''Cefet-RJ''') hè un' università brasiliana, situata in a cità di [[Rio de Janeiro]]. Ci sò à l'incirca 9669 studienti. Fù fundata in u [[1917]]. [[Categoria:Università]] a8nnv2anb3xnvvpaq2qcr8ulop4x05k Cefet-MG 0 15145 372528 311066 2021-04-11T13:55:02Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Centru Federale di Educazione Tecnulogica di Minas Gerais]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Centru Federale di Educazione Tecnulogica di Minas Gerais]] 7ankpwl8u78n296yrh1u7r6qaswr83g UFMG 0 15146 311067 2012-12-17T19:46:48Z 130.63.112.32 Universidade Federal de Minas Gerais wikitext text/x-wiki #redirect[[Universidade Federal de Minas Gerais]] nkbuogiee7cx0hh41y7adb5u0lqamao UFBA 0 15147 311100 2012-12-18T13:56:33Z 130.63.147.86 UFBA wikitext text/x-wiki #redirect[[Universidade Federal da Bahia]] fuzegmw2yatebv7lucqosunk95s6yo4 Saint Paul (Minnesota) 0 15148 334215 329601 2014-03-23T14:55:25Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:TE-Collage Saint Paul.png|right|thumb]] '''Saint Paul''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], capitale di u [[Minnesota]]. Tene 285.068 abitanti (2010). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] 9remyfjt31y3xqo3lnxuttc42k3t0k1 Des Moines (Iowa) 0 15149 336615 332258 2014-06-06T21:07:17Z CommonsDelinker 173 The file [[:Image:Des_Moines_Montage_.jpg]] has been replaced by [[:Image:Des_Moines_Montage.jpg]] by administrator [[:commons:User:Steinsplitter]]: ''Robot: Removing space(s) before file extension''. ''[[m:User:CommonsDelinker|Translate me!]]'' wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Des_Moines_Montage.jpg|right|150px|thumb]] '''Des Moines''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], capitale di l'[[Iowa]]. Tene 203.433 abitanti (2010). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] dr1tg4kt821vjlxn879twqupt79vsai Betlemme 0 15150 366461 347405 2020-05-07T06:14:44Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki In l'antichità '''Betlemme''' era una città di [[Palestina]], vicina di 15 chilometri di [[Gerusalemme]]. Ssu logu hè famosu perché i [[Vangeli]] è a tradizione cristiana l'indicanu com'è città di nascita di [[Ghjesù Cristu]]. Cagione chì in Betlemme sorge, à tempi diversi, a Basilica di a Natività. [[categoria:Antichità]] [[Categoria:Religione]] 4ouoj63zgk03wmvpjeds40fwvd2uhqd Antoni Gaudí 0 15152 375023 359275 2021-08-10T20:26:39Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Gaudí_(1878).jpg|thumb|right|Gaudí in un ritrattu di u 1878]] '''Antoni Gaudí''' ([[Reus]] o [[Riudoms]], [[25 di ghjugnu]] di u [[1852]] – [[Barcelona]], [[10 di ghjugnu]] [[1926]]<ref>[http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11940865g/PUBLIC Bibliothèque nationale de France].</ref> hè statu u più grande [[architettu]] [[Catalogna|catalanu]], unu di i primi espunenti di u stile mudernista. == Biugrafia == === Opere === [[File:Sagradafamilia-overview.jpg|thumb|right|La Sagrada Familia]] * [[Casa Vicens]] (1883-1888, Barcelona) * [[U Capricciu]] (1883-1885, [[Comillas]]) * [[Palazzu Güell]] (1886-1888, Barcelona) * [[Colege Teresian]] (1888-1890, Barcelona) * [[Palazzu di u Vescovu]] (1889-1893, [[Astorga]]) * [[Ca Botines]] (1892, [[León]]) * [[Spilonca Guell]] (1895-1901, [[Garraf]]) * [[Ca Calvet]] (1898-1900, Barcelona) * [[Bellesguard]] (1900, Barcelona) * [[Parcu Güell]] (1900-1914, Barcelona) * Restaurassion ëd la [[Cattedrale di Palma di Majòrca]] (1904-1914, [[Palma di Majòrca]]) * [[Ca Batlló]] (1904-1907, Barcelona) * [[Ca Milà]] (dita La Pedrera) (1906-1912, Barcelona) * Sagrada Familia (1883-1926, Barcelona) {{clear}} <gallery> File:Sagrada Familia in Barcelona.jpg|Sagrada Familia File:Palau Güell 17-05-2009 12-26-16.JPG|Palau Güell File:Casa Vicens (Barcelona) - 3.jpg|Casa Vicens File:Capricho gaudi 201108.jpg|El Capricho File:BCN-ParcGuell-4898.jpg|Parc Güell </gallery> == Liami == * [http://www20.gencat.cat/portal/site/Patrimoni/menuitem.6a2dec9a300f68a8cd0181dfb0c0e1a0/?vgnextoid=087af4a3876b0110VgnVCM1000000b0c1e0aRCRD&vgnextchannel=087af4a3876b0110VgnVCM1000000b0c1e0aRCRD&vgnextfmt=default Patrimoni.gencat, ''L'obra de Gaudí''] * {{en}} [http://www.artcyclopedia.com/artists/gaudi_antoni.html Artcyclopedia] * {{fr}} [http://www.gaudiallgaudi.com/F0000.htm Gaudí et Art nouveau en Catalogne] * [http://www.edu3.cat/Edu3tv/Fitxa?p_id=18230&p_ex=gaud%ED ''Gaudí, arquitecte i artesà''] (video) == Rifarenzi == <references/> {{DEFAULTSORT:Gaudí, Antoni}} [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Architettu|Gaudí]] [[Categoria:Spagna]] ixtaet1ecpfkyum85topror05jxvrv7 Sint-Truiden 0 15155 334415 326271 2014-03-23T14:59:18Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{cumuna|cumuna=Sint-Truiden [[File:Sint-Truiden.jpg|350px]] | statu=[[Belgica]] | rigioni=[[Limburgo]] | merri=Veerle Heeren | intercomm= | latitudina= | alt=50 | superficia=106,87 | pop=39 747 | dinsità=371 }} '''Sint-Truiden''' hè una cità di a [[Belgica]]. == Giugrafia == Hè situata à 18 chilometri da [[Hasselt]]. [[Categoria:Belgica]] 4fryu5un1akmz4xufesspfn87hpt6b7 Pierre (Dakota di u Sudu) 0 15156 372824 372823 2021-05-18T14:05:33Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Pierre (South Dakota)]] à [[Pierre (Dakota di u Sudu)]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Pierre''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], capilocu di u [[Dakota di u Sudu]]. Tene 13.646 abitanti (2010). [[File:Pierre capitol1.jpg|center|thumb]] [[Categoria:Stati Uniti d'America]] 7uk4g50nhrpwesiy35gza7tjrog4s66 Sioux Falls 0 15157 334416 329619 2014-03-23T14:59:19Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Sioux Falls''' hè a cità più pupulata di u [[South Dakota]], i [[Stati Uniti]]. Tene 153.888 abitanti (2010). [[File:Sioux Falls Federal Building 35.jpg|center|thumb]] [[Categoria:Stati Uniti d'America]] gl0yi599ks3rk5v54hn7sc1ohu3dsf6 Pëtr Čajkovskij 0 15160 372779 358662 2021-05-11T07:12:35Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Porträt des Komponisten Pjotr I. Tschaikowski (1840-1893).jpg|thumb|250px|''Pëtr Čajkovskij'' di Nikolay Kuznetsov, 1893]] [[File:Tchaikovsky Signature.svg|thumb|right|250px|Signatura di Čajkovskij]] '''Pëtr Il’ič Čajkovskij''' (ancu '''Pyotr Ilyich Tchaikovsky''') (in [[Lingua russa|russu]]: Пётр Ильич Чайковский, ''Pëtr Il’ič Čajkovskij''; natu à Kamsko-Votkinsk u 7 di maghju di u 1840, mortu à [[San Petruburgu]] u 6 di nuvembre di u 1893), hè statu un cumpositore [[Russia|russu]] chì hà vissutu in u periodu romanticu. == Opere == * 11 opere, * 3 balletti: ''U lavu di i cigni'', ''U Rumpinoci'' è ''A Bella Addurmintata nant'à u Boscu'') * più di 100 sonate. 203safu6alsups2w77bqmk6fvd5roga Nichi Vendola 0 15162 349070 349069 2015-07-06T13:20:02Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Nichi Vendola.jpg|thumb|250px|Nichi Vendola]] ''''Nichi Vendola'''' ([[Bari]] 26 di agosto 1958) hè un [[puliticante]] [[Italia|talianu]]. Hè u fundatore è presidente di u [[pulitica|muvimentu puliticu]] "[[Sinistra Ecologia Libertà]]. [[Categoria:Italia|Vendola]] [[Categoria:Puliticante|Vendola]] 7u2wh13lp9so9phknc83zzd050yl30s Albuquerque 0 15163 368167 365918 2020-06-28T18:02:10Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Albuquerque Montage images.png|center|thumb]] '''Albuquerque''' (in navaho : Beeʼeldííl Dahsinil) hè una cità di i [[Stati Uniti]], a cità più populata di u [[Novu Messicu]]. Tene 552,804 abitanti (2011). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] evy10ifslx3ev3bqjaccsquy8jusbji Las Vegas 0 15164 361658 361654 2019-02-09T08:00:55Z 2600:8800:3980:2550:701D:6087:29D4:A664 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Las Vegas strip.jpg|thumb]] '''Las Vegas''' hè una cità di i [[Stati Uniti d'America|Stati Uniti]], a cità più populata di [[Nevada]]. Tene 583.756 abitanti (2010). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] dnnvtruc36gy30xy45b33dcfnm67bu7 Gabriela Duarte 0 15165 376269 359009 2021-08-22T19:59:51Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Gabriela Duarte.jpg|thumb|250px|Gabriela Duarte]] '''Gabriela Duarte Franco Goldfuss''' ([[Campinas]], [[15 d'aprile]] [[1974]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Brasile|brasiliana]]. == Biugrafia == == Ligami == * {{en}} [http://www.imdb.com/name/nm0239098/ IMDB] [[Categoria:Attrice|Duarte, Gabriela]] [[Categoria:Brasiliana|Duarte, Gabriela]] [[Categoria:Biugrafia]] s5rhcm2y9q7pshe3m8h3ks65i8du2tq Carolina Dieckmann 0 15166 376265 356618 2021-08-22T19:54:38Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Carolina Dieckmann, 2013.jpg|thumb|right|Carolina Dieckmann]] '''Carolina Dieckmann Worcman''' ([[Rio de Janeiro]], [[16 di settembre]] [[1978]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Brasile|brasiliana]]. == Biugrafia == == Ligami == * {{en}} [http://www.imdb.com/name/nm0225867/ IMDB] [[Categoria:Attrice|Dieckmann, Carolina]] [[Categoria:Brasiliana|Dieckmann, Carolina]] [[Categoria:Biugrafia]] bu62hcqnivjb1i682inz6vodx7n1qgr Corsicana (Texas) 0 15168 342010 332146 2015-04-02T08:28:46Z TeletubAstyanax 7971 Aghj'untesu una canzona di The Antlers chi si chjamaia "Corsicana", aghju circu é aghju pinsatu ch'era bè di scrivi calcosa in corsu ananta s'affari. wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Corsicana chase bldg.JPG|200px|thumb|right|State National Bank]] '''Corsicana''' hè una cità di i [[Stati Uniti]]. Hà una superficia di 56.2 km² è una populazione di 23.770 abitanti (2010). == Geografia == Corsicana hè dinù u capilocu di a [[Cuntea di Navarro]]. A cità si trova in u Statu di [[Texas]]. == Storia == Edificata in 1848, Corsicana era chjamata cusì da [[:en:José_Antonio_Navarro|José Antonio Navarro]] parchì u so babbu era natu in [[Corsica]] é mortu quand'i sò fiddoli erani ghjovani. [[Categoria:Stati Uniti d'America]] jx0elbfgtwj497ade9k4xnjzseiitxz Coritiba Foot Ball Club 0 15169 352265 352264 2015-12-12T18:56:15Z 92.158.16.65 micca scrittu in corsu wikitext text/x-wiki {{Football club infobox | nomeclub = Coritiba | immagine = [[File:Coritiba FBC (2011) - PR.svg]] | nomecompletu = Coritiba Foot Ball Club | nickname = CFC| fundatu = [[1909]] | stadiu = [[Stadiu Major Antônio Couto Pereira]] | capacità = 42,000 | presidenti = [[File:Flag of Brazil.svg|20px]] [[Rogério Portugal Bacellar]] | allinatori = [[File:Flag of Brazil.svg|20px]] [[Gilson Kleina]] | lega = [[Brasileirão]] | stagione = 2015 | pusizione = 15. | pattern_la1=| pattern_b1=_coxa15h| pattern_ra1=| leftarm1=FFFFFF| body1=FFFFFF| rightarm1=FFFFFF| shorts1=000000| socks1=FFFFFF| pattern_la2=_coxa14a| pattern_b2=_coxa14a| pattern_ra2=_coxa14a| leftarm2=000000| body2=000000| rightarm2=000000| shorts2=FFFFFF| socks2=037a40| }} '''Coritiba Foot Ball Club''' hè un club di [[pallò]] di [[Paraná]]. Hè statu fundatu u 12 d'[[ottobre]] 1909. Oghje, u Coritiba ghjoca in Brasileirão A. U prisidente attuale hè Rogério Portugal Bacellar è l'allinatore hè Gilson Kleina. U stadiu si chjama Major Antônio Couto Pereira. U stadiu hà una capacità di 42.000 persone. == Stadiu == Nome cumplettu: Major Antônio Couto Pereira<br/> Capacità: 37,182 == Ghjucadori attuali (2015) == {| class="wikitable" style="text-align:center" width="50%" ! Nr. ! Nat. ! Ghjucadori |- bgcolor="#FFFF99" ! colspan="3"| Portiere |- | 1 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Vaná]] |- | 12 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[William Menezes]] |- | 29 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Bruno Brigido]] |- | 39 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Rafael Martins]] |- | 84 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Wilson]] {{Kapitän}} |- | - || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Samuel]] |- ! colspan="3"| Difensori |- | 3 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Luccas Claro]] |- | 4 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Rafael Marques]] |- | 15 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Leandro Silva]] |- | 21 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Walisson Maia]] |- | 28 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Juninho]] |- | 48 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Ednei]] |- | 13 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Ivan]] |- | 27 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Rodrigo Ramos]] |- | - || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Neto]] |- | 30 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Carlinhos]] |- | 55 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Juan]] |- | 66 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Henrique]] |- ! colspan="3"| Centrocanpisti |- | 5 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Alan Santos]] |- | 6 || {{PAR|#|3=Paraguayer}} || [[Cáceres]] |- | 18 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Misael Bueno]] |- | 31 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[João Paulo]] |- | 35 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Ícaro]] |- | 70 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Fabrício]] |- | 8 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Lúcio Flavio]] |- | 20 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Rodolfo]] |- | 26 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Ruy]] |- | 37 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Thiago Lopes]] |- | 65 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Esquerdinha]] |- | 89 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Thiago Galhardo]] |- ! colspan="3" align="links"| Atacanti |- | 7 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Negueba]] |- | 9 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Kléber]] |- | 11 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Michel]] |- | 17 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Evandro]] |- | 77 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Guilherme Parede]] |- | 80 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Marcos Aurélio]] |- | 91 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Henrique Almeida]] |- | 94 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Paulinho]] |- | 95 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Mateus Oliveira]] |- | 99 || [[File:Flag_of_Brazil.svg|20px|Braxil]] || [[Raphael Lucas]] |- |} == Storicu (1971-2015) == <timeline> ImageSize = width:1000 height:400 PlotArea = left:60 right:10 bottom:40 top:10 DateFormat = dd/mm/yyyy Period = from:01/01/1971 till:01/01/2016 TimeAxis = orientation:horizontal ScaleMajor = unit:year increment:5 start:01/01/1975 gridcolor:black ScaleMinor = unit:year increment:1 start:01/01/1971 BarData = bar:0 bar:1 text: 1 bar:2 bar:3 bar:4 bar:5 text: 5 bar:6 bar:7 bar:8 bar:9 bar:10 text: 10 bar:11 bar:12 bar:13 bar:14 bar:15 text: 15 bar:16 bar:17 bar:18 bar:19 bar:20 bar:-0 bar:-1 text: 1 bar:-2 bar:-3 bar:-4 bar:-5 text: 5 bar:-6 bar:-7 bar:-8 bar:-9 bar:-10 text: 10 bar:-11 bar:-12 bar:-13 bar:-14 bar:-15 text: 15 bar:-16 bar:-17 bar:-18 bar:-19 bar:-20 PlotData= align:center textcolor:black fontsize:8 width:8 bar:0 from:01/01/1971 till:01/01/2015 color:black width:2 bar:-0 from:01/01/1971 till:01/01/2015 color:black width:2 bar:10 from:01/01/1971 till:01/01/1972 shift:(0,-5) color:green text: 10. bar:5 from:01/01/1972 till:01/01/1973 shift:(0,-5) color:green text: 5. bar:8 from:01/01/1973 till:01/01/1974 shift:(0,-5) color:green text: 8. bar:19 from:01/01/1974 till:01/01/1975 shift:(0,-5) color:green text: 19. bar:20 from:01/01/1975 till:01/01/1976 shift:(0,-5) color:green text: +20. bar:9 from:01/01/1976 till:01/01/1977 shift:(0,-5) color:green text: 9. bar:20 from:01/01/1977 till:01/01/1978 shift:(0,-5) color:green text: +20. bar:18 from:01/01/1978 till:01/01/1979 shift:(0,-5) color:green text: 18. bar:3 from:01/01/1979 till:01/01/1980 shift:(0,-5) color:green text: 3. bar:4 from:01/01/1980 till:01/01/1981 shift:(0,-5) color:green text: 4. bar:6 from:01/01/1981 till:01/01/1982 shift:(0,-5) color:green text: 6. bar:0 from:01/01/1982 till:01/01/1983 shift:(0,-5) color:green text: 0. bar:20 from:01/01/1983 till:01/01/1984 shift:(0,-5) color:green text: +20. bar:8 from:01/01/1984 till:01/01/1985 shift:(0,-5) color:green text: 8. bar:1 from:01/01/1985 till:01/01/1986 shift:(0,-5) color:green text: 1. bar:20 from:01/01/1986 till:01/01/1987 shift:(0,-5) color:green text: +20. bar:12 from:01/01/1987 till:01/01/1988 shift:(0,-5) color:green text: 12. bar:12 from:01/01/1988 till:01/01/1989 shift:(0,-5) color:green text: 12. bar:20 from:01/01/1989 till:01/01/1990 shift:(0,-5) color:green text: 20. bar:-20 from:01/01/1990 till:01/01/1991 shift:(0,-5) color:blue text: 20. bar:-3 from:01/01/1991 till:01/01/1992 shift:(0,-5) color:blue text: 3. bar:-12 from:01/01/1992 till:01/01/1993 shift:(0,-5) color:blue text: 12. bar:20 from:01/01/1993 till:01/01/1994 shift:(0,-5) color:green text: 20. bar:-14 from:01/01/1994 till:01/01/1995 shift:(0,-5) color:blue text: 14. bar:-2 from:01/01/1995 till:01/01/1996 shift:(0,-5) color:blue text: 2. bar:14 from:01/01/1996 till:01/01/1997 shift:(0,-5) color:green text: 14. bar:15 from:01/01/1997 till:01/01/1998 shift:(0,-5) color:green text: 15. bar:6 from:01/01/1998 till:01/01/1999 shift:(0,-5) color:green text: 6. bar:13 from:01/01/1999 till:01/01/2000 shift:(0,-5) color:green text: 13. bar:20 from:01/01/2000 till:01/01/2001 shift:(0,-5) color:green text: +20. bar:17 from:01/01/2001 till:01/01/2002 shift:(0,-5) color:green text: 17. bar:11 from:01/01/2002 till:01/01/2003 shift:(0,-5) color:green text: 11. bar:5 from:01/01/2003 till:01/01/2004 shift:(0,-5) color:green text: 5. bar:12 from:01/01/2004 till:01/01/2005 shift:(0,-5) color:green text: 12. bar:19 from:01/01/2005 till:01/01/2006 shift:(0,-5) color:green text: 19. bar:-6 from:01/01/2006 till:01/01/2007 shift:(0,-5) color:blue text: 6. bar:-1 from:01/01/2007 till:01/01/2008 shift:(0,-5) color:blue text: 1. bar:9 from:01/01/2008 till:01/01/2009 shift:(0,-5) color:green text: 9. bar:17 from:01/01/2009 till:01/01/2010 shift:(0,-5) color:green text: 17. bar:-1 from:01/01/2010 till:01/01/2011 shift:(0,-5) color:blue text: 1. bar:8 from:01/01/2011 till:01/01/2012 shift:(0,-5) color:green text: 8. bar:13 from:01/01/2012 till:01/01/2013 shift:(0,-5) color:green text: 13. bar:11 from:01/01/2013 till:01/01/2014 shift:(0,-5) color:green text: 11. bar:14 from:01/01/2014 till:01/01/2015 shift:(0,-5) color:green text: 14. bar:15 from:01/01/2015 till:01/01/2016 shift:(0,-5) color:green text: 15. TextData = pos:(730,310) textcolor:black fontsize:L text:Brasileirão A TextData = pos:(730,140) textcolor:black fontsize:L text:Brasileirão B </timeline></br> == Allinatori == === 2000–2015 === [[File:Ney Franco 2011 2.jpg|thumb|right|200px|Ney Franco]] {| |----- bgcolor=#DDEEFF !Nome !Periodo |- |----- bgcolor=#DDEEFF ![[Gilson Kleina]] |2016- |- |- |----- bgcolor=#DDEEFF ![[Pachequinho]] |2015 |- |- |----- bgcolor=#DDEEFF !Ney Franco |2015 |- |- |----- bgcolor=#DDEEFF !Marquinhos Santos |2014/2015 |- |- |----- bgcolor=#DDEEFF !Celso Roth |2014 |- |- |----- bgcolor=#DDEEFF !Dado Cavalcanti |2014 |- |- |----- bgcolor=#DDEEFF !Tcheco |2013 |- |----- bgcolor=#DDEEFF !Péricles Chamusca |2013 |- |----- bgcolor=#DDEEFF !Marquinhos Santos |2012/2013 |- |----- bgcolor=#DDEEFF !Marcelo Oliveira |2011/2012 |- |----- bgcolor=#DDEEFF !Ney Franco |2009/2010 |- |----- bgcolor=#DDEEFF !Dorival Júnior |2008 |- |----- bgcolor=#DDEEFF !Renê Simões |2007–2009 |- |----- bgcolor=#DDEEFF !Guilherme Macuglia |2007 |- |----- bgcolor=#DDEEFF !Gilberto Pereira |2007 |- |----- bgcolor=#DDEEFF !Estevam Soares |2006 |- |----- bgcolor=#DDEEFF !Márcio Araújo |2005/2006 |- |----- bgcolor=#DDEEFF !Cuca |2005 |- |----- bgcolor=#DDEEFF !Antônio Lopes |2004/2005 |- |----- bgcolor=#DDEEFF !Paulo Bonamigo |2002/2003–2006 |- |----- bgcolor=#DDEEFF !Joel Santana |2002 |- |----- bgcolor=#DDEEFF !Ricardo Gomes |2001 |- |----- bgcolor=#DDEEFF !Ivo Wortmann |2000/01–2009 |- |----- bgcolor=#DDEEFF !Fito Neves |2000 |- |----- bgcolor=#DDEEFF !Jair Pereira |2000 |} == Liami == * [http://www.coritiba.com.br/ Situ uffiziale] [[Categoria:Pallò]] pc014ytug3w3xrhyjfyektou3lvtbwj Cazzu marinu 0 15172 348644 348179 2015-07-06T08:12:01Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki U '''cazzu marinu''' hè un animali di [[mari]], ci n'hè 1100 spezii, da 2 cm à 2 m ...). Certi sò aduprati ind'a [[cucina]] tradiziunali, o cum'è imbocchi pà i [[pesci]]. == Da vede dinù == *[[u cazzu marinu]], associu *[[Gambaraghju]] [[Categoria:Fauna]] netq3c3k8tnhmbsbnesnneeashvqmtw U cazzu marinu 0 15173 348180 347194 2015-07-03T12:49:24Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''U cazzu marinu''' hè un situ nantu à u [[web]] ma dinò un associu cù parechji prughjetti. U situ hè statu lanciatu di [[dicembre]] [[2012]], da a squatra di i [[cazzu marinu|cazzi marini]]. [[omu|Omu]] pò participà à u situ o à a squatra, ci voli solu à piddà cuntattu cù i cazzi marini. U situ ùn hè micca spizializatu ind'u tradiziunali, o nantu à a [[Corsica]], ma ci parla di u mondu sanu, in modu ridiculu. Testi, [[cantu|canzoni]], imaghjini... [[Taroccu]] è [[macagna]] sò prisenti assai. I [[littiratura|scrittori]] ponu essa sia anonimi, sia cunnisciuti (pseudonimiu o nomi). ==L'azzioni== L'azzioni maiò privista hè a Pumatina, di Luddu 2013. ==Testi== A Lighjenda di u [[ficatellu]] Ci era una volta, ind’u paesi di a [[Gravona]], un riami chì campava cù alegria. Era u [[Rè|Riami]] di u Cazzu Marinu, duva tutti l’abitanti tinianu in casa, ind’un acquariu, un cazzu marinu. Ci vulia à pricà lu tutti i ghjorni. Una volta à l’annu, ci vulia ancu à sacrificà una ghjuvanotta, a più goffa di u paesi. Quandu a ghjuvanotta era scelta, ci vulia à ingrassà la, cum’è un maghjali. U ghjornu di u sacrifiziu, si virsava calchì cuchjaroni di l’oliu santu, l’Oliu Balaninu, nantu à u corpu di a goffa. Fatta cusì, a goffa sculisciava assai, è tandu a si purtavanu l’omi in cima di un palcu di più di 30 metri d’altezza custruttu di trè lati cumposti di scalini è l’ultimu latu era un pindoni. Inghjò si truvava un acquariu immensu cù tutti i cazzi marini mansi, surtiti pà u sacrifiziu. A goffa era missa in pusizioni aerodinamica, è sculisciava u pindoni tali a saetta. Duii rimori, a sculisciata è i sfarenti stratti di grassu « fllllflfllflfllflllllflllfllfll », l’intrata in l’acquariu « pu ». È tuttu u mondu festighjava. Eccu u cuntestu di a nostra storia… Marius campava cù u so amicu Ghjilormu, ind’una casa bedda culurita. Li piacia assai a forma di u cazzu marinu casanu. Marius era bancalaru, Ghjilormu muradori. I so mani eranu forti è secchi. Tutti i donni di u riami vulianu marità si cun eddi. Ma i duii umatali si n’impipavanu. Tutti i duminicati, si facianu una « sirata ursoni » : parechji omi s’adunianu in la casa culurita è mughji è risati di mischiavanu. I sirati di cumpiianu sempri in paghjedda. Sin’à … Sin’à u ghjornu duva parechji omi di a « sirata ursoni » si ne morini d’una malatia scunnisciuta. Ma cum’è à st’omi li piacia u ficateddu, a malatia fù cugnumata a « maladizzioni di u ficateddu ». U magu « Giacobettu » ghjunse ind’u riami dopu à avè ricivutu un missaghju purtatu da un ricciu viaghjadori. Cum’è ùn avia pussutu leghja lu, postu chì i spini di u ricciu avianu stracciatu u missaghju, vinia dumandà à u Rè : « O Rè di u Riami di u Cazzu Marinu, Rè di i Rè, sottu a putenza di u Cazzu Marinu Sacru, aghju ricivutu un ricciu viaghjadori, chì ci hè ? - Magu Giacobetti, astutu cum’è una moscula, charisma di polpu, è tanfu di muffa. Ti chirimu aiutu, postu chì tutti l’altri maghi sò in staziu, staziu duva tù sì statu riccusatu. - Bastanu i paroli di loda, chì ci hè ? - Ci pesa à dossu a maladizzioni di u ficateddu… Certi omi, bocchifini, amadori di ficateddu, si ne morenu. - Ah… Vecu, vecu … - Chì vedi ?! - Scuseti, nudda, ùn vecu nudda, hè sola una sprissioni. - Zucca ! - Innò, mi chjamu Giacobetti, lu me Rè. - Ùn sai nudda di a maladizzioni ? - Maladizzioni, maladizzioni, ùn ne sò micca sicuru. D’induva veni u ficateddu ? - Di a Gravona ! - Ùn mi cunteti buci… - Di a Gravona ! - O mitò ! - Magu Giacobetti, hè vera, u ficateddu veni di a Casinca, è … - Di a Casinca ?! Ùn sanu mancu fà coccia i pasti ! Eccu u prublema, u figatellu hè un vilenu ! U figatellu hè u nemicu di u ficateddu ! I nostri stomachi ùn sò micca adatti à i so batterii ! Ma aghju a soluzioni da pruteghja tutti i nostri frateddi bocchifini ! - Ah bon ? - Iè ! Ind’a muntagna d’Alata, ci hè un ficatellu, mischiu trà u ficateddu è u figatellu. Pò guariscia tutti i malatii ficateddinchi ! Ma hè chjosu ind’una petra, solu una anima pura pudarà sorta u ficatellu di u so stucciu. - Tandu purtaraghju tutti l’abitanti à pruvà ! Eiu, ùn aghju l’anima pura. Omi è donni di u Riami, andemu ! - Vi scurdeti di calcosa, lu me Rè. - Hè vera, i donni ùn anu l’anima pura. Omi ! Aveti da salvà u Riami ! » Fatta fini chì tutti l’omi di u Riami di u Cazzu Marinu si n’andetini ind’a muntagna d’Alata, è una fila tamanta à u mari si furmeti in giru à u ficatellu impetratu, tali a chjoppula di a lumaca. Ad unu ad unu, l’omi passetini. Marius pruveti, ma si fiascheti. Listessu destinu pà u tintu Ghjilormu. Nimu avia riisciutu. U ficatellu era gluriosu è drittu. Marius guardeti à Ghjilormu in i so ochji verdi furesta. Ghjilormu capì subbitu. I duii amichi impugnetini u ficatellu insemi, è tiretini lu. Si spalanchetini tutti l’ochji. U ficatellu misurava più di tredici metri ! Marius è Ghjilormu, eroi di u riami ! Di ritornu ind’a cità, u magu Giacobetti spiecheti a seguita : « Avà, ci voli chì ugnunu si manghjessi un pezzu di u ficatellu. - Pranzu ! mughjeti u Rè. » Un pranzu magnificu fù urganisatu, tutti duvianu manghjà a prima buccata frattempu. Tutti ebbini a stessa riazzioni : « Hè infettu ! Puà ! Peghju cà robba capicursina ! - Iè, hà più di trè centi anni, ma v’hà da guariscia ! Mai ùn sareti malati ! disse Giacobetti » T’avia a raghjò u magu, era smarita a malatia ! Calchò ghjornu dopu, tutti l’omi si ne morini, robba tan’vechja, ùn ci voli à manghjà. Cusì ch’ùn ci si fimertini cà i donni è i cazzi marini. Campetini filici è ùn ebbini mancu un ziteddu. == Da vede dinù == * [[cazzu marinu]], animale ==Liami== * [http://www.ucazzumarinu.wordpress.com U situ di I Cazzi Marini] * [http://fr-fr.facebook.com/cazzu.marinu.3 U Facebook di i Cazzi MArini] [[Categoria:Associu]] smmzezjem9gnxk1ybygmuq9lhb2sp86 The Velvet Underground 0 15174 334642 326282 2014-03-23T15:03:44Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki '''The Velvet Underground''' hè un gruppu di rock americanu chì hè statu fundatu a [[New York]] in u [[1965]] è attivu finu a u [[1973]]. I membri eranu [[Lou Reed]] (à a chitarra), [[John Cale]] (à a chitarra bassu) [[Sterling Morrison]] (chitarra) è [[Maureen Tucker]] (batteria). == Albumi == * ''The Velvet Underground & Nico'' (1967) * ''White Light/White Heat'' (1968) * ''The Velvet Underground'' (1969) * ''Loaded'' (1970) * ''Squeeze'' (1973) [[Categoria:Gruppu di rock]] tbj7vzi31rd6dzcsbbogz23mvcqe2nk Wilhelm Roentgen 0 15177 377400 375887 2021-10-09T15:12:01Z Jumpy01 11155 Reindirizzamentu à [[Wilhelm Röntgen]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Wilhelm Röntgen]] prv64vxfqzqargnauyrh73x47mjotf3 Categoria:Disambiguazione 14 15181 328022 326284 2013-03-26T10:46:31Z Addbot 7246 [[M:User:Addbot|Bot:]] Migrating 1 interwiki links, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q1982926]] [[M:User:Addbot/WDS|(translate me)]] wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Greg Cipes 0 15182 375584 346566 2021-08-18T11:07:46Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Gregory Michael''' "'''Greg'''" '''Cipes''' hè un [[cinemà|attore]] [[Canadà|canadianu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Attore|Cipes, Greg]] [[Categoria:Canadianu|Cipes]] 5vlofnc5pm9lozbvdvro4f1biy8zqp5 Lavu à a Vetta Niella 0 15183 373709 364029 2021-06-02T09:27:01Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| align="right" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background-color: Lightgreen" ! colspan="2" style="background-color: green" | {| style="background: green" align="center" width="100%" | padding=15px| | style="background: green" align="center" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;"> Lavu à a Vetta Niella</span> | padding=15px| |} |- |align=center colspan=2 style="background: #FFFFFF"|[[File:Lac_du_Rotondo_2.jpg|300px]] |- valign="top" | '''Tipu''' || align=center style="background: #f7f8ff"| Ghjacciaru |- valign="top" | '''Cumuna''' || align=center style="background: #f7f8ff"| [[Venacu]] |- valign="top" | '''Superficia''' || align=center style="background: #f7f8ff"| 7,4 ha |- valign="top" | '''Altitudine''' || align=center style="background: #f7f8ff"| 2 321 m |- valign="top" | '''Profondezza''' || align=center style="background: #f7f8ff"| 35 m |- valign="top" | '''Alimentazione''' || align=center style="background: #f7f8ff"| nisunu |- valign="top" | '''Emissariu''' || align=center style="background: #f7f8ff"| nisunu |} U '''lavu à a Vetta Niella''' hè u [[lavu]] maiò di a [[Corsica]]. {{lavi di Corsica}} [[Categoria:Lavi di Corsica]] ngeunasetac58rrhmposrlh88orglei Lavu di U Rotondu 0 15184 354932 354869 2016-08-31T23:11:48Z タチコマ robot 5376 Robot : répare une double redirection vers [[Lavu à a Vetta Niella]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Lavu à a Vetta Niella]] 5rrz9apqzerefpxkogd0329g9maawul Huell 0 15185 317849 2013-02-03T02:14:51Z 68.3.67.81 Reindirizzamentu à [[Huell Howser]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Huell Howser]] lblakbg7o5vr91ly4aib8irimki78az Huell Howser 0 15186 375753 361394 2021-08-19T11:22:54Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Huell Howser Nisei Week Grand Parade 2007.jpg|thumb|Howser, [[2007]]]] '''Huell Burnley Howser''' hè un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. Era natu u [[18 uttrovi]] [[1945]] in [[Gallatin]], [[Tennessee]] è hè mortu in a so casa, in [[Palm Springs]], [[California]], [[7 di ghjennaghju|l'7 d'ghjennaghju]] [[2013]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Howser, Huell]] [[Categoria:Americanu|Howser, Huell]] [[Categoria:Biugrafia]] owtwg1z8ex75ki3rlxe5ehnskf1wg1r Chris Edgerly 0 15187 375628 346254 2021-08-18T15:40:57Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Christopher''' "Chris" '''Edgerly''' hè un [[cinemà|attore]] [[Canadà|canadianu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Attore|Edgerly, Chris]] [[Categoria:Canadianu|Edgerly, Chris]] e06262m2ulno30hncgle2gnjkxc7mfc Bob Joles 0 15188 375763 346569 2021-08-19T11:42:07Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Robert''' "'''Bob'''" '''Joles''' hè un [[cinemà|attore]] [[Canadà|canadianu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Joles, Bob]] [[Categoria:Canadianu|Joles, Bob]] [[Categoria:Biugrafia]] 0ja909bvdk7nx4w27nq8wuk3vxd33b7 Janeane Garofalo 0 15189 376917 376286 2021-09-09T01:51:07Z Jun Misugi 295 un pucucciu più; hè statunitense, micca canadiana wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Ms. magazine Cover - Summer 2003.jpg|thumb|Garofalo, [[2003]]]] '''Janeane Marie Garofalo''' (nata u [[28 di settembre]] [[1964]]) hè una còmica, [[cinemà|attrice]] é scrittrice [[SUA|statunitense]]. == Biugrafia == [[Categoria:Còmica|Garofalo, Janeane]] [[Categoria:Attrice|Garofalo, Janeane]] [[Categoria:Scrivana|Garofalo, Janeane]] [[Categoria:Americana|Garofalo, Janeane]] [[Categoria:Biugrafia]] rgqzq8tztwin9c4o24i7c22160wlv9r James Belushi 0 15190 317856 2013-02-03T02:17:44Z 68.3.67.81 Reindirizzamentu à [[Jim Belushi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Jim Belushi]] sbj3mmcx1t3yjkmsg5w5drs9grag25b Jim Belushi 0 15191 375551 355238 2021-08-18T05:31:32Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:JamesBelushi.jpg|thumb|Jim Belushi]] '''James Adam''' "'''Jim'''" '''Belushi''' ([[Chicago]], [[15 di ghjugnu]] [[1954]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Americanu|Belushi]] [[Categoria:Attore|Belushi, Jim]] [[Categoria:Biugrafia]] m32j1tlkyweqst7iu6l64gpvbztecbc Eddie Izzard 0 15192 375759 346596 2021-08-19T11:34:17Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:EddieIzzard.jpg|thumb|Izzard, [[2008]]]] '''Edward John''' "'''Eddie'''" '''Izzard''' hè un [[cinemà|attore]] [[Canadà|canadianu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Izzard, Eddie]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Canadianu|Izzard, Eddie]] m1ksqhkv839bb0mtuv19c3ino5d11xz Richard Kind 0 15193 375778 371691 2021-08-19T13:11:02Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Richard Kind at the 2010 Independent Spirit Awards.jpg|thumb|Kind, [[2010]]]] '''Richard Bruce Kind''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti|mericanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Kind, Richard]] [[Categoria:Americanu|Kind, Richard]] [[Categoria:Biugrafia]] q3l67yax0lp0fj7kaipucz0g257y7sa Christopher Showerman 0 15195 376053 346567 2021-08-20T16:38:15Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Christopher Showerman''' hè un [[cinemà|attore]] [[Canadà|canadianu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Showerman, Christopher]] [[Categoria:Canadianu|Showerman, Christopher]] [[Categoria:Biugrafia]] j2l4nh3mxnw4h42gv9yeu9vcz26afdm Brendan Fraser 0 15196 376167 375651 2021-08-21T18:20:50Z Jun Misugi 295 + l'annu di nàscita; hè mericanu dinò (hà dùie identità naziunale) wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Brendan Fraser 2.jpg|thumb|Fraser, [[2007]]]] '''Brendan James Fraser''' (* [[1968]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Cànada|canadianu]]-[[Stati Uniti d'America|statunitense]] == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Fraser, Brendan]] [[Categoria:Americanu|Fraser, Brendan]] [[Categoria:Canadianu|Fraser, Brendan]] [[Categoria:Biugrafia]] bjgz3sydfzfdbjbxj8kfh32x1nqfrc4 Andrew Stanton 0 15197 376067 354817 2021-08-20T16:53:06Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Andrew Stanton cropped.jpg|thumb|Stanton, [[2009]]]] '''Andrew Stanton''' ([[3 di dicembre]] [[1965]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Canadà|canadianu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Stanton, Andrew]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Canadianu|Stanton, Andrew]] gllzf5bkolfhsd46pafg4knzenyz6lu Andy Dick 0 15198 375612 354818 2021-08-18T14:11:18Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Andy Dick 2012 Shankbone.JPG|thumb|Dick, [[2012]]]] '''Andrew Roane''' "'''Andy'''" '''Dick''' ([[21 di dicembre]] [[1965]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Dick, Andy]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Dick, Andy]] n4qrts0ut01vkvjxonoztmhtg5hhzrt Cory Edwards 0 15199 377527 377526 2021-10-21T09:34:19Z 124.169.239.161 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Cory Edwards.jpg|thumb|Edwards, [[2012]]]] '''Cory Edwards''' hè un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. ==Biugrafia== ==Da vede dinò== * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Edwards, Cory]] [[Categoria:Americanu|Edwards, Cory]] [[Categoria:Biugrafia]] ft9o7zb1ssbsndfdx3y6e5qhjx1bku1 Kevin Michael Richardson 0 15200 376026 369648 2021-08-20T14:56:52Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Kevin Michael Richardson (25875895270).jpg|thumb|Richardson, [[2011]]]] '''Kevin Michael Richardson III''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Richardson, Kevin Michael]] [[Categoria:Americanu|Richardson, Kevin Michael]] [[Categoria:Biugrafia]] 2i9eljl54isnunlrl1en5bf7h3f1cib Billy Mays 0 15204 375825 346592 2021-08-19T17:27:17Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Billy Mays Portrait Cropped.jpg|thumb|Mays, [[2009]]]] '''William Darrell''' "'''Billy'''" '''Mays, Jr.''' hè un [[cinemà|attore]] [[Canadà|canadianu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Mays, Billy]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Canadianu|Mays, Billy]] 45lsgaawvbindym9e1jbivy5o7rl2h4 Seth MacFarlane 0 15205 375820 346320 2021-08-19T17:20:16Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Seth MacFarlane 2011.jpg|thumb|MacFarlane, [[2011]]]] '''Seth Woodbury MacFarlane''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|MacFarlane, Seth]] [[Categoria:Americanu|MacFarlane, Seth]] [[Categoria:Biugrafia]] o4zca1120pp6zdj5yssu8pek6jo0u1w George Carlin 0 15206 375571 363193 2021-08-18T09:00:59Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Jesus is coming.. Look Busy (George Carlin).jpg|thumb|Carlin, 2008]] '''George Denis Patrick Carlin''' ([[New York]], [[17 di maghju]] [[1937]] - Santa Monica ([[California]]), [[22 di ghjugnu]] [[2008]]), fu un [[cinemà|attore]] è comicu. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Carlin, George]] [[Categoria:Americanu|Carlin]] [[Categoria:Biugrafia]] knkbhvhhmzu78mxik17vaqlg00w8ta6 Carrot Top 0 15207 376084 348846 2021-08-20T18:52:58Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:CarrotTop.jpg|thumb|Carrot Top, [[2009]]]] '''Scott Thompson''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Top, Carrot]] [[Categoria:Americanu|Top, Carrot]] [[Categoria:Biugrafia]] qm11twr3frd8xazmdwpna5t97d8bm5d Lloyd Sherr 0 15208 376052 346563 2021-08-20T16:37:05Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Lloyd Sherr''' hè un [[cinemà|attore]] [[Canadà|canadianu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Sherr, Lloyd]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Canadianu|Sherr, Lloyd]] m7oqzdwdpxksr0i3bo70n09e2j3nyj5 Michael Wallis 0 15209 376098 346564 2021-08-20T20:36:02Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:MichaelWallis.jpg|thumb|200px|Wallis, [[2008]]]] '''Michael Wallis''' hè un [[cinemà|attore]] [[Canadà|canadianu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Wallis, Michael]] [[Categoria:Canadianu|Wallis, Michael]] [[Categoria:Biugrafia]] 4lllcw3luwpi3lekxvpk05cm73vzlhp Toby Huss 0 15210 376769 375756 2021-09-06T09:58:03Z Jun Misugi 295 cat curretta -> hè mericanu, micca canadianu; + màghjina wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Toby Huss at SF Sketchfest 2016 (cropped).jpg|miniatura|Toby Huss, [[San Francisco]], [[2016]]]] '''Toby Edward Huss''' hè un [[cinemà|attore]] [[SUA|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Huss, Toby]] [[Categoria:Americanu|Huss, Toby]] [[Categoria:Biugrafia]] p8zyxpfy7g585b8f8h9uuacajadg5ke Dave Foley 0 15211 375646 351868 2021-08-18T16:07:33Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Dave Foley 2012.jpg|thumb|Foley, [[2012]]]] '''David Scott''' "'''Dave'''" '''Foley''' hè un [[cinemà|attore]] [[Canadà|canadianu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Foley, Dave]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Canadianu|Foley, Dave]] hhyrq6wbkixlxt5fh5b6ug4au3ovki2 Kevin McDonald 0 15212 375827 346597 2021-08-19T17:29:50Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:ETalk2008-Kids In The Hall.jpg|thumb|McDonald, [[2008]]]] '''Kevin Hamilton McDonald''' hè un [[cinemà|attore]] [[Canadà|canadianu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|McDonald, Kevin]] [[Categoria:Canadianu|McDonald, Kevin]] [[Categoria:Biugrafia]] rdaop354p5fbbntglykworib0t4ezot Sam J. Jones 0 15213 375764 354194 2021-08-19T11:43:15Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:4.17.16SamJJonesByLuigiNovi2.jpg|thumb|Jones, [[2016]]]] '''Samuel Gerald''' "'''Sam'''" '''Jones''' hè un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Jones, Sam J.]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Jones, Sam J.]] p70cavsy0euf0ln4o1up1j272utve00 Sam Jones 0 15214 318149 2013-02-04T14:04:52Z 68.3.67.81 Reindirizzamentu à [[Sam J. Jones]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sam J. Jones]] okcrrynwa5wvijzsxwyn7fx3pex9vou Tom Skerritt 0 15215 376057 347722 2021-08-20T16:42:20Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Tom Skerritt at the 47th Emmy Awards cropped.jpg|thumb|Skerritt, [[2006]]]] '''Thomas Roy''' "'''Tom'''" '''Skerritt''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Alien]] [[Categoria:Attore|Skerritt, Tom]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Skerritt, Tom]] 0cjmxt4slnpd9s0dj3lx3gt409ks5jj Giovanni Ribisi 0 15216 376024 348885 2021-08-20T14:53:41Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:GiovanniRibisiDec09.jpg|thumb|Ribisi, [[2009]]]] '''Antonino Giovanni Ribisi''' hè statu un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. Era natu u [[17 di decembre|17 decembre]] [[1974]] in [[Los Angeles]], [[California]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Ribisi, Giovanni]] [[Categoria:Americanu|Ribisi, Giovanni]] [[Categoria:Biugrafia]] bkbwycv3ibyzcc0s7ifna6kxvzqbg51 Joel McHale 0 15217 375830 348911 2021-08-19T17:33:07Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Joel McHale by Gage Skidmore.jpg|thumb|McHale, [[2012]]]] '''Joel Edward McHale''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|McHale, Joel]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|McHale, Joel]] 0n24kpt4lwu61t1kpo6mf7ckzbt5g29 Mike Epps 0 15218 375632 346403 2021-08-18T15:46:21Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Mike Epps & a fan in Houston February 1, 2013 2013-09-08 22-11.jpg|thumb|Epps, [[2013]]]] '''Michael Elliot''' "'''Mike'''" '''Epps''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Epps, Mike]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Epps, Mike]] 7fpyjrxcimxhm5laf1od39658nh7q3w Jane Krakowski 0 15219 376307 357407 2021-08-23T13:16:05Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Jane Krakowski at the 2008 Emmys red carpet.jpg|thumb|Krakowski, [[2008]]]] '''Jane Krajkowski''' ([[11 uttrovi]] [[1968]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Krakowski, Jane]] [[Categoria:Americana|Krakowski, Jane]] [[Categoria:Biugrafia]] s4kyx17wnsbi9huzjnx3ocngnp73cti Martin Lawrence 0 15220 375794 346388 2021-08-19T14:06:12Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:MartinLawrenceHWOFJune2013.jpg|thumb|Lawrence, [[2013]]]] '''Martin Fitzgerald Lawrence''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Lawrece, Martin]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Lawrece, Martin]] a4w7wi6253me632klfbqsj81y4k3xpn Ragnoli 0 15225 347176 318233 2015-07-01T23:48:24Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki Quand'ellu si tomba un [[porcu|purcellu]], si face sdrughje u lardu pè fa u sdruttu, e tandu fermanu i '''ragnoli''' chi ponu serve a fà bastelle. [[categoria:Cucina]] 24mqdz7h6jt5ltoot2k8we4cm6d0673 Conrad Bain 0 15229 375545 355231 2021-08-18T05:19:10Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Conrad Bain Arthur Harmon Maude 1975.JPG|thumb|200px|Conrad Bain, [[1975]]]] '''Conrad Stafford Bain''' ([[4 di ferraghju]] [[1923]]-[[California]], [[14 di ghjennaghju]] [[2013]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Canadà|canadianu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Bain, Conrad]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Canadianu|Bain]] cng5mgvvyccvy7nwsaku0lyg9k1pyth Mark Wahlberg 0 15230 376096 354086 2021-08-20T20:34:46Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Mark Wahlberg at the Contraband movie premiere in Sydney February 2012.jpg|thumb|Wahlberg, [[2012]]]] '''Mark Robert Michael Wahlberg''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Wahlberg, Mark]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Wahlberg, Mark]] ayi2m2dcsl8xim3k6yzscv8gcxnxaf5 Marky Mark 0 15231 318377 2013-02-06T04:09:52Z 68.3.67.81 Reindirizzamentu à [[Mark Wahlberg]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mark Wahlberg]] 4cdw6s4wtx2pkeqkb6e0w8t4nox2gmx Seth McFarlane 0 15232 318379 2013-02-06T04:12:13Z 68.3.67.81 Reindirizzamentu à [[Seth MacFarlane]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Seth MacFarlane]] kyiem2mwfhr7xwinv12uq9dhg4xiv7u Aedin Mincks 0 15233 355136 348937 2016-09-20T16:44:51Z DARIO SEVERI 10718 + inf. wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Aedin Mincks''' (10 [[Ottobre]] 2000) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. ==Da vede dinò== *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Mincks, Aedin]] 9xpfxjzbem7qwsma9uezxje20difez9 Jessica Barth 0 15234 376223 376222 2021-08-22T12:09:10Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Jessica Barth poolside.jpg|thumb|Jessica Barth ([[2015]])]] '''Jessica Barth''' hè un'[[Cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Barth, Jessica]] [[Categoria:Americana|Barth, Jessica]] [[Categoria:Biugrafia]] rnob8dunu1mupnaf0eyebihjda5vw99 Adam Garcia 0 15235 375676 354802 2021-08-18T19:11:39Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Adam Garcia at Gala World Austrailan premiere.jpg|thumb|Garcia, [[2012]]]] '''Adam Gabriel Garcia''' ([[1 di ghjugnu]] [[1973]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Australia|australianu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Garcia, Adam]] [[Categoria:Biugrafia]] mh3am9o12y67a37p26metcpgoy3fdr1 Ahmed Best 0 15236 375553 354805 2021-08-18T05:35:10Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:10.2.10AhmedBestByLuigiNovi.jpg|thumb|Best, [[2010]]]] '''Ahmed Best''' ([[19 d'aostu]] [[1973]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Best, Ahmed]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Best]] 3qj2wswcn45wom3v267z5wqbqz11rob Josh Keaton 0 15237 375774 348918 2021-08-19T13:06:40Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Joshua Luis''' "'''Josh'''" '''Wiener''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Keaton, Josh]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Keaton, Josh]] 0m5kxe7ewclv2n50djsgxivdjimirta Kath Soucie 0 15238 376353 348922 2021-08-24T07:54:05Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Kathleen Elaine''' "'''Kath'''" '''Soucie''' hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Soucie, Kath]] [[Categoria:Americana|Soucie, Kath]] [[Categoria:Biugrafia]] ignc48vz0fzwryuubw5dph5dz59xosq Jim Ward 0 15240 376099 345939 2021-08-20T20:37:09Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''James Kevin''' "'''Jim'''" '''Ward''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Ward, Jim]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Ward, Jim]] oqsw7wuivha7s87z6e2vkkw2wjswn52 Kevin Schon 0 15241 376041 348926 2021-08-20T15:13:20Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Kevin Schon''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Schon, Kevin]] [[Categoria:Americanu|Schon, Kevin]] [[Categoria:Biugrafia]] i54qoprnat9oaiex51qca76l86ahjh8 Carlos Alazraqui 0 15242 375034 372261 2021-08-10T20:43:42Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Carlos Alazraqui at Flappers in Burbank 20190706 (cropped).jpg|thumb|Alazraqui, [[2019]]]] '''Carlos Jaime Alazraqui''' hè un attore americanu. == Biugrafia == == Da vede dinù == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Category:Attore|Alazraqui, Carlos]] [[Category:Americanu|Alazraqui, Carlos]] [[Categoria:Biugrafia]] ajasqd3tnfi58t6unmadmpkdcckovgy Jake Wood 0 15243 376111 351820 2021-08-20T20:52:02Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Jake Wood.jpg|thumb|Wood, [[2011]]]] '''Jacob Dylan''' "'''Jake'''" '''Wood''' hè un [[cinemà|attore]] [[Regnu Unitu|brittannicu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Wood, Jake]] [[Categoria:Britannicu|Wood, Jake]] [[Categoria:Biugrafia]] 2mi1tt04vyw0eq010aq5hf3rhg4kjd9 Kelsey Grammer 0 15244 375692 351476 2021-08-18T22:25:55Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Kelsey Grammer May 2010 (cropped).jpg|thumb|Grammer, [[2010]]]] '''Allen Kelsey Grammer''' hè un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Grammer, Kelsey]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Grammer, Kelsey]] ddv8w7nn57xdg8hk28qwmkkqxsw0ysc James Coburn 0 15245 375590 348897 2021-08-18T11:14:46Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Bob Bondurant James Coburn 1972.JPG|thumb|Coburn, [[1972]]]] '''James Harrison Coburn III''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Coburn, James]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Coburn, James]] 3ee7w5fwts2d76x8yusne19tlt4itmw Steve Buscemi 0 15246 375566 355205 2021-08-18T08:50:25Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Steve Buscemi 2009 portrait.jpg|thumb|Buscemi, [[2009]]]] '''Steven Vincent''' "'''Steve'''" '''Buscemi''' (Brooklyn - [[New York (Statu)]], [[13 di dicembre]] [[1957]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Attore|Buscemi, Steve]] [[Categoria:Americanu|Buscemi]] 0i0guc07nh0nvm2tgy4ch8t2dt9k48w Frank Oz 0 15247 375981 346436 2021-08-20T10:38:29Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Frank Oz 2012.jpg|thumb|right|Frank Oz]] '''Franklin Richard''' "'''Frank'''" '''Oznowicz''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Oz, Frank]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Oz, Frank]] ca3zex9poex21dy17e1zmbxbg0n61ov Eric Jacobson 0 15248 375761 348878 2021-08-19T11:39:23Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Eric Jacobson''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Jacobson, Eric]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Jacobson, Eric]] hydpvaeg97eow3hury619u377hlhsm6 Steve Whitmire 0 15249 376104 355204 2021-08-20T20:45:00Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Steve Whitmire 2014.jpg|thumb|Steve Whitmire]] '''Steven''' "'''Steve'''" '''Whitmire''' (Atlanta - [[Georgia (Stati Uniti d'America)|Georgia]], [[24 di settembre]] [[1959]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Whitmire, Steve]] [[Categoria:Americanu|Whitmire, Steve]] [[Categoria:Biugrafia]] 7u21aehgk9716b2x9c85vjtv519aud6 Caroll Spinney 0 15250 376065 348845 2021-08-20T16:50:42Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:10.9.10CarollSpinneyByLuigiNovi1.jpg|thumb|Spinney, [[2010]]]] '''Caroll Edwin Spinney''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Spinney, Caroll]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Spinney, Caroll]] jjwlmwcstm03xug0dr7opgcca5k0ibb Matt Vogel 0 15251 376094 346420 2021-08-20T20:31:53Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Matthew J.''' "'''Matt'''" '''Vogel II''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Vogel, Matt]] [[Categoria:Americanu|Vogel, Matt]] [[Categoria:Biugrafia]] f06a8w0nshevjgtv4zcwth6ka9j6v30 Matthew J. Munn 0 15252 375840 346416 2021-08-19T17:46:49Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Matthew J. Munn''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Munn, Matthew J.]] [[Categoria:Americanu|Munn, Matthew J.]] [[Categoria:Biugrafia]] mbrr92wjo2l99nv64g3j8jgle9m6a2c Matthew W. Taylor 0 15253 376081 346392 2021-08-20T18:48:51Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Matthew William Taylor''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Taylor, Matthew W.]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Taylor, Matthew W.]] pwh2kazn6fep7c1gk9a9tyreuxiftt6 Melissa Sturm 0 15254 376073 346490 2021-08-20T17:00:12Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Melissa Sturm''' hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attrice|Sturm, Melissa]] [[Categoria:Americana|Sturm, Melissa]] [[Categoria:Biugrafia]] 0f7mvra4o620vmvcn9yqm3ci7hj6t2d Nilu 0 15265 333613 330448 2014-03-23T14:43:06Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:NileDelta-EO.JPG|280px|thumb|U delta di u Nilu vistu da u spaziu]] U '''Nilu''' (in arabu نهر النيل Nahr à u-Nīl, in [[lingua spagnola|spagnolu]] ''Nilu'', in [[lingua inglesa|inglesu]] ''Nile'', in [[lingua francesa|francesu]] ''Nil'') hè un [[fiumu]] [[Africa]]nu longu {{TA|6 671}} km. Tradiziunalamenti cunsidaratu u [[Lista di i fiuma più longhi di u mondu|fiumu più longu di u mondu]], cumpeti u primatu di a lunghezza cù u [[Riu di l'Amazoni]].<ref>Cita u Nilu com'è u fiumu più longu di u mondu, par asempiu, l'anciclupidia on line di [[De Agostini]] ([http://www.sapè.it/anciclupidia/Nilu.html sapè.it]); eppuri a quistioni hè contruversa in quantu currilata à quidda di l'effittiva lunghezza di u [[Riu di l'Amazoni]], sicondu ch'eddu si cunsidareghja o menu a zona di l'isula di [[Marajó]].</ref> U Nilu pussedi dui grandi [[affluenti]], u [[Nilu Biancu]] è u [[Nilu Turchinu]]; quist'ultimu cuntribuisci incù un maiò apportu di acqua è di limu fertili, ma u prima hè u più longu. U Nilu Biancu nasci in a rigioni di i [[Grandi Lava (Africa)|Grandi Lava]] di l'[[Africa]] cintrali, incù i fonti chì si spinghjini finu à u [[Ruanda]], scorri dopu versu u nordu è traversa a [[Tanzania]], u [[Lavu Vittoria]], l'[[Uganda]] è u [[Sudan]] miridiunali. U Nilu Turchinu inveci hà i so fonti in u [[Lavu Tana]] in [[Etiupia]], è scorri à traversu u [[Sudan]] sudu-uriintali. I dui fiuma si scontrani è si fondini vicinu à a capitali sudanesa [[Khartoum]]. A sizzioni sittintriunali di u fiumu scorri guasi intiriamenti à traversu u [[disertu di u Sahara]], da u Sudan à l'[[Egittu]], un paesi di u quali a civiltà hè dipesa da u [[fiumu]] finu da i tempi antichi è più rimoti. A maiò parti di a pupulazioni egiziana è tutti i so cità (incù l'eccizzioni di quiddi situati longu a costa) si trovani longu a vaddi di u Nilu à u nordu di [[Assuan]], è guasi tutti i siti storichi è culturali di l'[[Anticu Egittu]] si trovani longu i spondi di u fiumu. À a fini u Nilu si sparghji in un grandi [[delta]] è sfocia in u [[Mari Tarraniu]]. Da i surghjenti à u delta u Nilu traversa setti paesi africani: [[Burundi]], [[Ruanda]], [[Tanzania]], [[Uganda]], [[Sudan di u Sudu]], [[Sudan]] è [[Egittu]], ma u so [[bacinu idrugraficu]] includi purzioni di a [[Ripublica Dimucratica di u Congu]], [[Kenia]], [[Etiupia]] è [[Eritrea]]. == Etimulugia == [[File:Iteru.png|left|thumb|120px]] A parola ''Nilu'' (in [[Lingua araba|arabu]]: 'nīl) pruveni da a parola greca ''Neilos'' (Νειλος), chì significheghja vaddi di u fiumu. In a [[lingua egiziana]] antica, u Nilu hè chjamatu ''iteru'', chì significheghja ''grandi fiumu'', rapprisintatu da i ieruglifi mustrati à manca (littiralamenti ''itrw'').<ref>[http://www.glyphdoctors.com/mod/forum/discuss.php?d=802 What did the ancient Egyptians call the Nile river?] Open Egyptology. (Accessu [[17 uttrovi]] [[2006]]</ref> In [[coptu]], i paroli ''piaro'' o ''phiaro'' chì significheghjani ''u fiumu'' (lett. p(H).iar-o ''u.canali-grandi'') pruvenini da u stessu nomu anticu. == Affluenti è corsu di u fiumu == U [[bacinu idrugraficu]] di u Nilu copri una superficia di 3.254.555 chilomitri quatrati (guasi 11 volti l'[[Italia]]), circa u 10% di a superficia di l'[[Africa]].<ref>[http://earthtrends.wri.org/maps_spatial/maps_detail_static.php?map_select=299&theme=2 EarthTrends: The Environmental Information Portal]</ref> === Nilu Biancu === [[File:The source of the Nile, or so the locals say - Flickr - Dave Proffer.jpg|right|thumb|280px|Burundi: u munimentu à a surghjenti di u Nilu]] Tradiziunalamenti, si cunsidareghja ch'è u Nilu sorghji da u [[lavu Vittoria]] in [[Uganda]], ancu s'è u lavu stessu hè alimantatu da un immissariu, u [[Kagera (fiumu)|Kagera]] longu 690&nbsp;km. I surghjenti sudu di u Nilu sò stati à a fini scuparti da l'espluratori [[Burckhart Waldecker]] in u [[1934]]: si trovani in a parti miridiunali di l'altupianu di u Burundi à 45&nbsp;km à livanti di u [[lavu Tanganica]], annantu à u virsanti nordu di u monti Gikizi (3°54'47" sudu), à Gasumo, annantu à a cumuna di Rutovu, in a [[pruvincia di Bururi]]. Quì nasci u Gasenyi chì diventa dopu Kigira, affluenti di u Ruvyironza chì alimanteghja u fiumu [[Ruvubu|Rurubu]] u quali fluisci incù u Nyabarongo, dopu 350&nbsp;km, par furmà u [[Kagera (fiumu)|Kagera]]. Iscendu da u lavu Vittoria u fiumu assumi u nomu di [[Nilu Vittoria]] è scorri par circa 500&nbsp;km in u corsu di i quali traversa u [[lavu Kyoga]] è righjunghji u [[lavu Alberto]]; ni esci incù u nomu di Nilu Alberto è entri in u tarritoriu di u Sudan, in u quali assumi u nomu di Baḥr à u-Jabal (fiumu di i muntagni). À a cunfluenza di u Baḥr à u-Jabal incù u [[Bahr el Ghazal (fiumu)|Baḥr à u-Ghazal]] (fiumu di i gazeddi), longu 720&nbsp;km, u fiumu assumi u nomu Baḥr à u-Abyaḍ, cunnisciutu più diffusamenti com'è Nilu Biancu (in arabu ''à u-Nīl à u-Abyaḍ''). Da quì scorri versu a cità di Khartoum. === Nilu turchinu === [[File:Blue Nile Falls Ethiopia.jpg|280px|thumb|I [[Cascati di u Nilu Turchinu]] cunnisciuti com'è '''Tis Issat''' o '''Tissisat''', situati in a prima parti di u corsu di u fiumu, à circa 30 km da a citatina di [[Bahir Dar]] è da u [[Lavu Tana]].]] U [[Nilu turchinu]] (Baḥr à u-Azraq) nasci inveci da u [[lavu Tana]] situatu in l'altupiani etiopi. U Nilu Turchinu scorri par circa 1.400&nbsp;km finu à Khartoum induva si unisci à u Nilu Biancu furmendu u Nilu. U fiumu scorri in dirizzioni nordu attravirsendu una vasta zona disertica finu à righjunghja u [[lavu Nasser]], un bacinu artificiali furmatu da u matrali di a [[diga di Assuan]]. Traversa dopu u cunfini frà Sudan è Egittu. In a zona disertica di l[['Altu Egittu]] u Nilu forma un'oasi fluviali larga da i 5 à i 20&nbsp;km usevuli par a cultivazioni. === Atbara === Oltri à i dui grandi affluenti chì cunfluiscini vicinu à [[Khartoum]], u [[Nilu Biancu]] è u [[Nilu turchinu]] chì nascini in a parti miridiunali di a [[Rift Valley]], successivamenti l'unicu impurtanti affluenti resta solu u fiumu [[Atbara]], chì hà urighjina in Etiupia à u nordu di u [[Lavu Tana]]. Pussedi una lunghezza di circa 800&nbsp;km, ma riesci à scorra par tuttu u so trattu sulamenti duranti a [[staghjoni di i piuviti]] in Etiupia è si asciuva moltu rapidamenti. Cunfluisci in u Nilu circa 300&nbsp;km à nordu di Khartoum. === U corsu finali di u fiumu === L'ultimu affluenti di u Nilu hè l'[[Atbara]] chì si immetti circa à mità di u so parcorsu versu u mari; dapoi stu puntu a purtata d'acqua, in assenza di nova alimantazioni, tendi à diminuiscia par via di l'[[evapurazioni]]. U corsu di u Nilu verdi hè carattarizatu da a prisenza di 6 gruppi di [[Cataratta di u Nilu|cataratti]], a prima à [[Assuan]], a sesta à [[Sabaloka]] (appena à nordu di [[Khartum]]) è dopu a quali u fiumu forma una grandi ansa ripiighendu si versu sudupunenti, prima di vultà à scorra di novu versu nordu. U fiumu prusegui in dirizzioni nordu attravirsendu una vasta zona disertica finu à righjunghja u [[lavu Nasser]], un bacinu artificiali furmatu da u matrali di a [[diga di Assuan]]. Traversa dopu u cunfini frà Sudan è Egittu. In a zona disertica di l'altu Egittu u Nilu forma un'oasi fluviali larga da i 5 à i 20&nbsp;km usevuli par a cultivazioni. À u nordu di u [[Cairu]], u Nilu si dividi in dui rami chì cunfluiscini in u [[Mari Tarraniu]]: u ''Ramu di Rosetta'' à punenti è u ''Ramu di l'arburi giaddu'' à livanti, chì dani vita dopu à un Delta chì si stendi annantu à 24.000&nbsp;km² di superficia. == Idrulugia == [[File:Nile2.jpg|thumb|280px|U Nilu in u so corsu à traversu u [[Sahara]]]] A purtata d'acqua di u [[Nilu Alberto]] à [[Mongalla]] hè custanti duranti guasi tuttu l'annu è a media hè di 1.048 m³/s. Passata a cità di Mongalla u Nilu, chì diventa notu incù u nomu di Bahr el Jebel, entri in un'enorma rigioni [[padulu|paludosa]] chjamata Sudd in u [[Sudan]] miridiunali. Più di a mità di l'acqui di u Nilu hè persa in sti paduli par via di l'[[evapurazioni]] è a filtrazioni in u solu. A purtata d'acqua di u Bahr el Jebel fala drasticamenti à circa 510 m³/s. Da quì beddu prestu scuntrarà u fiumu [[Sobat]] è darà forma à u [[Nilu Biancu]] veru è probbiu. U [[Bahr el Ghazal (fiumu)|Bahr el Ghazal]] è u [[Sobat]] sò i dui principali affluenti di u Nilu Biancu, in tarmini di [[bacinu idrugraficu]] è purtata d'acqua. U bacinu idrugraficu di u Bahr el Ghazal hè u più vastu frà tutti i sub-bacini di u Nilu, è misura 520.000 chilomitri quatrati. U fiumu Sobat, chì entri à fà parti di u Nilu pocu distanti da u Lavu No, pussedi un bacinu idrugraficu grandi a mità, circa 225.000&nbsp;km², ma cuntribuisci midiamenti incù 412 metri cubi di acqua à a siconda. U flussu mediu di u Nilu Biancu à [[Malakal]], à vaddi di a cunfluenza incù u fiumu Sobat, hè di 924 m³/s, incù picchi in l'ordini di 1.218 m³/s à i primi di marzu è punti minimi di circa 609 m³/s à a fini d'aostu. A fluttuazioni hè duvuta à a sustanziali variazioni di a purtata di u Sobat chì varieghja da un minimu di circa 99 m³/s in u mesi di aostu, à un piccu di oltri 680 m³/s à l'iniziu di marzu. Da quì u Nilu Biancu si dirighji versu [[Khartoum]] induva si fondi incù u [[Nilu Turchinu]] dendu vita à u fiumu Nilu. Più à vaddi u fiumu [[Atbara]], l'ultimu significativu affluenti di u Nilu, si fondi à u corsu d'acqua principali. Duranti a staghjoni secca (da ghjinnaghju à ghjugnu) u Nilu Biancu cuntribuisci trà u 70% è u 90% di a purtata d'acqua tutali di u Nilu. Duranti stu periodu a purtata di u Nilu Turchinu pò essa infiriori à i 113 m³/s, ancu s'è i dighi à monti arriguleghjani u flussu di u fiumu. Duranti a staghjoni secca ùn ci sò micca apporti da parti di u fiumu Atbara. U [[Nilu Turchinu]] cuntribuisci incù circa l'80-90% di a purtata di u fiumu Nilu. U flussu di u Nilu Turchinu varia nutevulamenti duranti u ciclu annuali è di cunsiquenza influenza nutevulamenti u flussu di u Nilu stessu. Duranti a staghjoni umita u piccu di flussu di u Nilu Turchinu spessu supareghja i 5.663 m³/s versu a fini d'aostu. Prima di a custruzzioni di i dighi annantu à u fiumu, a purtata pudia varià di 15 volti vicinu à [[Aswan]] in u corsu di l'annu. U piccu massimu pudia suparà i 8.212 m³/s trà fini aostu è iniziu sittembri, è u flussu minimu toccava i 552 m³/s trà fini aprili è iniziu di maghju. Resta u fattu chì u bacinu idrugraficu di u Nilu ferma cumplessu, è molti fattori annantu à un'aria cusì vasta poni influinzà ancu nutevulamenti a purtata di u fiumu, com'è l'andamentu meteu, deviazioni di u corsu d'acqua, l'evapurazioni è filtrazioni in i faldi acquiferi. == Pulitica == [[File:AswanHighDam Egypt.jpg|280px|thumb|A diga di Assuan ripresa da u Mimuriali di l'amicizia egizianu-suvietica]] L'improdu di u fiumu Nilu hè statu materia di discussioni in i pulitichi Mediuriintali è di u [[Corru d'Africa]] par molti dicennii. Varii paesi, trà i quali l'[[Uganda]], u [[Sudan]], l'[[Etiupia]] è u [[Kenya]] ani spessu lamintatu u duminiu egizianu riguardu à a risorsa idrica Nilu. U'' Nile Basin Initiative'' hè statu unu di i più impurtanti prugrammi par prumova a parità di improdu è cuupirazioni pacifica frà i membri di u bacinu di u Nilu.<ref>[http://www.nilebasin.org/aboutUs.htm The Nile Basin Initiative]</ref> Ma sò in molti à tema ch'è u duminiu egizianu di l'acqui possi essa fonti di ostaculi ecunumichi par l'aria. U Nilu susteni sempri gran' parti di a pupulazioni chì vivi longu i so rivi, incù l'egiziani chì viviani in rigioni chì altrimenti sariani inuspitalieri in u [[Sahara]]. U fiumu sdiripava ogni istati, dipusitendu u fertili [[limu]] in i pianuri. U corsu di u fiumu hè ostaculatu in parechji punti da a prisenza di i [[cataratta|cataratte]], chì sò sizioni in i quali l'acqua scorri più rapitamenti è in i quali poni truvà si molti picculi isuli, è rocci affiuranti, chì difatti custituiscini un ostaculu à a navigazioni di l'imbarcazioni. Ancu a rigioni umita di u [[Sudd]] in [[Sudan]] hè un furmidevuli ostaculu à a navigazioni è à u deflussu di l'acqui. U Sudan avia pruvatu à scavà un canali (u Canali Jonglei) par tantà di asciuvà sta massa stagnanti d'acqua.<ref>Shahin Mamdouh, ''Hydrology and Water Resources of Africa'' pag. 286-287 (2002 Springer) ISBN 1-4020-0866-X</ref> U Nilu hè statu è hè sempri imprudatu par u trasportu di ropa longu u so parcorsu. Mentri a maiò parti di l'egiziani vivi sempri in a vaddi di u Nilu, a custruzzioni di a [[Diga di Assuan]] (tarminata in u [[1970]]) par furniscia [[energia idrualettrica]] hà intarrottu l'inundazioni estivi è u rinnovu di u tarrenu fertili. Più ricintamenti a sicchina duranti l'[[anni 1980|anni uttanta]] hà purtatu à a fami parechji pupulazioni in Etiupia è in Sudan. L'Egittu hè statu parzialamenti prutettu da stu prucessu par via di l'accumulu di acqua in u [[lavu Nasser]]. == Storia == [[File:Dhows on the Nile.jpg|280px|thumb|Una [[dhow]] attraversa u fiumu vicinu à Assuan]] U Nilu (''iteru'' in Egizianu anticu) hè strittamenti liatu à u sviluppu di l'[[anticu Egittu|antica civiltà egiziana]], incù a maiò parti di a pupulazioni è di i cità situati in a vaddi à nordu di [[Assuan]]. U Nilu hè statu vitali par a cultura egiziana sin da l'[[ità di a petra]]. U cambiamentu climaticu è u prugrissivu inaridimentu di i pasciala è di quiddi terri d'Egittu chì ani datu vita à u [[Sahara]], ghjà in u 8000 a.C. presumibilamenti ani spintu l'abitanti à migrà versu u fiumu, induva ani sviluppatu dopu un'agricultura sedentaria è una sucità più cintralizata. === L'Eonilo === U Nilu hè almenu u quintu fiumu chì in i milioni di anni hè falatu da l'altipiani [[Etiupia|etiopi]] travirsendu st'immensa rigioni. Imaghjini satellitari sò stati imprudati par idantificà antichi letti fluviali in u disertu à punenti di l'oghjincu corsu di u Nilu. Un [[canyon]] oghji tutalamenti ricupartu ripprisenta u corsu di un ancestrali Nilu chjamatu Eonilo chì scurria in u tardi corsu di u [[Mioceni]] (23-5,3 milioni di anni fà). In u tardi Mioceni duranti a [[Crisi di salinità di u Messinianu]], quandu u [[Mari Tarraniu]] divintò un bacinu chjusu è l'acqua evapurò, u Nilu incisi u so lettu finu à truvà si parechji cintunari di metri sottu u liveddu di l' uceani in a rigioni di [[Assuan]] è 2.400 metri à u di sottu di l'attuali [[Cairu]]. Stu grandi canyon andò successivamenti riimpiendu si. U [[Lavu Tanganica]] ghjittò i so acqui in u bacinu idrugraficu di u Nilu finu à quandu i [[vulcanu|vulcani]] di u [[Monti Virunga|Virunga]] ùn ni ostruitini micca u corsu in u [[Ruanda]]. À l'ebbica dunqua i surghjenti si diviani spinghja finu in u nordu di u [[Zambia]]. === A furmazioni di u Nilu === [[File:Africa11 016.jpg|280px|thumb|U Nilu in [[Uganda]].]] Ci sò dui tiurii in rilazioni à l'ità di furmazioni di l'attuali Nilu. A prima hè chì a furmazioni di l'attuali bacinu idricu di u Nilu sii di ità rilativamenti ghjovana, chì u bacinu di u Nilu fussi pricidintamenti suddivisu in una seria di sottu-bacini siparati è ch'è solu u più sittintriunali di sti bacini (u bacinu di u Proto Nilu) in seguitu furmò l'attuali corsu di u Nilu in Egittu è in u nordu di u Sudan.<ref name=Said1981>Said, R. (1981). ''The geological evolution of the River Nile''. Springer-verleg.</ref> L'altra tiuria hè chì l'acqui pruvinenti da l'[[Etiupia]] à traversu fiuma equivalenti à l'attuali [[Nilu turchinu]], [[Atbara]] è [[Tacazzè]] scurrissini versu u Mari Tarraniu à traversu a rigioni egiziana di u Nilu beddu prima di u [[Cenozoicu|Terziariu]].<ref name=WW1980>Williams, M.à.J. and Williams, F. (1980). ''Evolution of Nile Basin''. In M.à.J. Williams and H. Faure (eds), ''The Sahara and the Nile.'' Balkema, Rotterdam, pp 207-224.</ref> Salama (1987) sughjirisci ch'è duranti u Terziariu fussini prisenti una seria di [[bacinu idrugraficu|bacini fluviali]] distinti trà eddi chjusi è indipindenti, ognunu di i quali accupava una di i principali findituri di u ''Sudanesa Rift System'': Mellut Rift, Nilu biancu Rift, Nilu turchinu Rift, Atbara Rift è Sag El Naam Rift.<ref name=Salama1987>Salama R.B., The evolution of the River Nile, The buried salini rift lakes in Sudan, J. African Earth Sciences 1987 pag 899-913</ref> I sidimenti di u bacinu di u Mellut Rift sò stati stimati à una prufundità di 12&nbsp;km in a so parti cintrali. Sta frattura hè forsi sempri attiva com'è sughjirisci l'[[Tittonica à zolli|attività tittonica]] in i so cunfini nordu è sudu. I paduli di u [[Sudd]] chì custituiscini a parti cintrali di u bacinu sò forsi sempri in fasa di subsidenza. U sistemu di u Rift di u Nilu biancu hè à 9&nbsp;km di prufundità. Pruspizzioni giufisichi di u Nilu Turchinu Rift System stimani a prufundità di i sidimenti trà i 5 è i 9&nbsp;km. Sti bacini ùn sò micca stati culligati trà eddi prima ch'è fubbi cissata l'opara di [[subsidenza]] è u tassu di dipusizioni di i [[sedimentu|sidimenti]] fubbi statu sufficienti à riempia i bacini à un liveddu parmittendu a cunnissioni di i varii sistemi fluviali. U riimpimentu di i diprissioni hà purtatu à a cunnissioni di u Nilu egizianu incù u Nilu sudanesu, chì captava l'acqui in a rigioni etiopi è equaturiali duranti l'ultimi fasi di attività tittonica di u Sudanesa Rift Systems.<ref name=Salama1997>Salama, R.B. (1997). ''Rift Basins of Sudan. African Basins, Sedimentary Basins of the World. 3.'' Edited by R.C. Selley (Series Editor K.J. Hsu) p. 105-149. ElSevier, Amsterdam.</ref> A cunnissioni di i parechji Nilu si virificò duranti periodi umiti ciclichi. U fiumu [[Atbara]] trabuccò da u so bacinu chjusu duranti u periodu umitu chì si virificò circa trà i 100.000 è i 120.000 anni fà. U [[Nilu turchinu]] si culligò à u ristanti corsu di u (proto) Nilu in u periodu umitu ussirvatu trà i 70.000 è i 80.000 anni fà. U bacinu idricu di u [[Nilu biancu]] firmeti un [[lavu]] chjusu finu à quandu ùn avviniti micca a cunnissioni incù u Nilu Victoria 12.500 anni fà. === Rollu in a fundazioni di a civiltà egiziana === [[File:Nile.jpg|280px|thumb|U Nilu trà [[Luxor]] è [[Assuan]] in [[Egittu]].]] U Nilu ghjucò un rollu cruciali in a fundazioni di a [[Anticu Egittu|civiltà egiziana]]. U Nilu fù (ed hè sempri) un' incissanti fonti di sustintamentu par i pupulazioni longu i so spondi. U Nilu rindia u tarrenu circustanti estremamenti fertili dopu l'annuali inundazioni. I egiziani funi par via di cunsiquenza in gradu di cultivà [[granu]] è altri culturi, ricavendu ni cibu par suppurtà l'esigenzi alimintari di a pupulazioni. Inoltri l'intruduzioni à opara di i [[Persia]]ni di i [[bufalu|bufali]] in u VII seculu aà.C. chì ricircavani ambienti umiti è incù prisenza di acqua, incù i cammeddi, ripprisintò un'eccellenti fonti di carri. I bufali funi inoltri ammansati è imprudati par l'aratura, mentri i cammeddi com'è animali da somma. L'acqua fù par via di cunsiquenza di vitali impurtanza sii par i parsoni, ch'è par u bistiamu. U Nilu parmissi inoltri un efficienti sistemu di trasportu. [[File:Agilkia.jpg|thumb|280px|U Nilu à Agilkia]] A sucità egiziana fù una di i più stabili in a so storia. Sta stabilità fù una cunsiquenza diretta di a firtilità di u Nilu. U Nilu furnia u priziosu limu in seguitu à i so inundazioni. U granu fù una pruduzzioni cruciali in i culturi di u [[Mediu Urienti]], induva a fami fù moltu cumuna. A pruduzzioni agricula divintò strumentu in i rapporti diplumatichi trà [[Egittu]] è l'altri paesi, è spessu contribuì à a stabilità ecunomica. Inoltri u Nilu, furniscendu i risorzi alimintari è finanziari, cuntribuiscìa à una rapita è efficienti crescita di un asercitu attu sii in u rollu difensivu ch'è di uffesa. U Nilu svolsi un rollu impurtanti in a vita pulitica, suciali è spirituali. U Nilu fù cusì significativu par a vita di l'egiziani chì creoni un diu didicatu à u cuntrollu di l'inundazioni annuali. U nomu di u diu fù ''Hapi'', è **sii eddu ch'è u faraonu sò ritinuti cuntrullà l'inundazioni di u fiumu Nilu. Inoltri, u Nilu era cunsidaratu com'è una via trà a vita, a morti è l'oltritomba. U livanti era vistu com'è un locu di nascita è crescita, u punenti com'è u locu di a morti, cusì com'è u diu Ra, u diu di u [[soli]], chì nascia, muria, è **risorgeva ogni volta ch'eddu attravirsava u celi. Tutti i tombi funi situati par via di cunsiquenza à punenti di u Nilu, parchì l'Egiziani cridiani ch'è, à u fini di entra in l'oltritomba, ci vulia à essa sipolti annantu à u latu chì simbulizava a morti. U storicu [[Grecia|grecu]] [[Erodutu]] scrissi ch'è 'l'Egittu fù u donu di u Nilu', è in un certu sensu pò essa veru. Senza l'acqui di u fiumu Nilu par l'irrigazioni a civiltà egiziana saristi stata prubabilamenti di brevi durata. U fiumu furnì l'elementi par renda vigurosa una civiltà, è hà cuntribuitu moltu à a so durata chì si snudò par 3.000 anni. == Noti == <references/> == Da veda dinò == * [[Anticu Egittu]] * [[Akhit]] * [[Fiuma di l'Africa in ordini di lunghezza]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:Africa| ]] rc0m6226pwu7u8vqv92epsqjb9vbf12 Vincent van Gogh 0 15266 378157 374953 2022-01-04T00:05:55Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:VanGogh 1887 Selbstbildnis.jpg|thumb|Autoritrattu di van Gogh]] '''Vincent Willem van Gogh''' (prununciatu in ulandesu : /ˈvɪnsɛnt ˈʋɪləm vɑŋ ˈɣɔx/), natu u [[30 di marzu]] 1853 à Groot-Zundert, à i [[Paesi Bassi]], è mortu u [[29 di lugliu]] 1890 à Auvers-sur-Oise, in Francia, hè un pittori è disignadori ulandesu.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> A so opara piena di naturalisimu, ispirata da l'impressiunisimu è u puntinisimu, annuncia u fauvisimu è l'esprissiunisimu. Van Gogh cresci in senu à una famiglia di l'anziana burghesia. Prova prima à fà carriera com'è marcanti d'arti ind'è Goupil Cie. Eppuri, ricusendu di veda l'arti com'è una marcanzia, hè lucinziatu. Aspira tandu à divintà pastori, ma fiasca à l'asamini di tiulugia. À l'approcciu di 1880, si ghjira versu a pittura. Mentri 'ssi anni, chetta i Paesi Bassi par a Belgica, po si stabilisci in [[Francia]]. Vincenzu splura a pittura è u disegnu à tempu in autudidattu è suvitendu i corsi. Passiunatu, ùn cessa di arricchiscia a so cultura pitturali : analizeghja u travagliu di i pittori di l'ebbica, visiteghja i musei è i gallarii d'arti, scambia l'idei incù i so amichi pittori, studieghja i stampi giappunesi, l'incisioni inglesi, è cetara. A so pittura rispechja i so ricerchi è a stesa di i so cunniscenzi artistichi. Eppuri, a so vita hè puntighjata di crisi chì svelani a so instabulità mintali. Una d'eddi pruvucheghja u so suicidiu, à l'ità di 37 anni. L'abundanti currispundenza di Van Gogh parmetti di capiscia lu megliu. Hè custituita di più di 800 lettari scritti à a so famiglia è à i so amichi, frà i quali 652 inviati à u so frateddu "Theo", incù quali eddu intratteni una rilazioni sustinuta tantu annantu à u pianu parsunali ch'è prufissiunali. L'opara di Van Gogh hè cumposta da più di 2000 teli è disegni datendu par u più di l'anni 1880. Faci ecu à u mezu artisticu auropeu di a fini di u XIXu seculu. Hè influinzatu da i so amichi pittori, in particulari Anthon van Rappard, Émile Bernard è Paul Gauguin. Scambia dinò i punti di vista incù u so frateddu Theo, un marcanti d'arti cunnisciutu. Ammira [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], Anton Mauve è [[Eugène Delacroix]], tuttu ispirendu si di Hiroshige, [[Claude Monet]], Adolphe Monticelli, [[Paul Cézanne]], [[Edgard Degas]] è [[Paul Signac]]. Pocu cunnisciutu in l'anni 1890, Van Gogh ùn hè statu rimarcatu ch'è da un picculu numaru d'autori è di pittori in Francia, à i Paesi Bassi, in Belgica è à u Danimarca. Eppuri, in l'anni 1930, i so opari attirani 120000 parsoni à un'espusizioni di u Museum of Modern Art, à New York. Hè oghji cunsidaratu com'è unu di i più grandi artisti di tutti i tempi. ==Biugrafia == ===Famiglia === [[File:Famille van Gogh.JPG|thumb|upright=1.3|'''A famiglia di Vincenzu van Gogh'''<br />Insù : u so babbu Theodorus van Gogh è a so mamma Anna Cornelia van Gogh (nata Carbentus)<br />Inghjò : Vincent Willem, Anna Cornelia, Theo, Elisabetha Huberta, Willemina Jacoba è Cornelis Vincent.]] A famiglia Van Gogh, di anziana burghesia, hè dighjà nutevuli à i XVIu è XVIIu seculi. U statu di pastori in riligioni hè una tradizioni famigliali, com'è ancu u cummerciu di l'arti. U missiavu di Vincenzu (1789 - 1874) hà, par indittu, suvitatu i corsi à a facultà di tiulugia à l'università di Leyde insin'à 1811. Trè di i so figlioli sò divintati marcanti d'arti. Vincenzu Willem Van Gogh nasci u 30 di marzu 1853 à Groot-Zundert, un paesi vicinu à Breda in u punenti di u Brabant-Septentrional, in u sudu di i Paesi Bassi. A so mamma avia missu à u mondu un ziteddu natu mortu, u 30 di marzu 1852 : Vincent Willem I, ch'eddu ni purtarà u nomu. Hè u figliolu maiò di Theodorus van Gogh, pastori di a Ghjesgia rifurmata à Groot-Zundert dapoi 1849, è d'Anna Cornelia, nata Carbentus, figliola di un liadori di a corti di u Ducatu di Brabant. I so parenti addivarani sei ziteddi : Vincenzu, Anna Cornelia (1855 - 1930), Tiadoru (" Théo "), Elisabetha Huberta (" Liss ", 1859-1936), Willemina Jacoba (" Wil " o " Wilkie ", 1862-1941) è Cornelis Vincent (" Cor ", 1867-1900). U so babbu Theodorus conta deci frateddi è sureddi. Parechji zii paterni ghjucarani un rollu ditarminanti in a vita di Vincenzu. Hendrik Vincent van Gogh, " Hein ", hè marcanti d'arti à Bruxelles. Johannes van Gogh (di), " Jan ", hè amiragliu è ricevi Vincenzu ind'è eddu à Amsterdam mentri più di un annu. Cornelis Marinus van Gogh, " Cor ", hè dinò marcanti d'arti. U so cumpari Vincent van Gogh, " Centu ", s'hè assuciatu à a catena di gallarii di l'editori d'arti parighjinu Goupil Cie. ===Ghjuvantù === ====1853 - 1869 ==== A famiglia di Van Gogh t'hà una vita simplicia. L'ambianza laburiosa di u fuculaghju parintali marca prufundamenti u ghjovanu Vincenzu, chì hè un ziteddu seriu, zittu è pinsosu. Di ghjinnaghju 1861, Vincenzu Van Gogh entri à a scola di Zundert, chì u so effettivu hè di dui centu elevi Hè cacciatu di a scola è, à a fini di annu 1861, Anna Birnie (1844-1917) 3 hè impiigata com'è istitutrici par dà i corsi à Vincenzu è à a so suredda, Anna. Li insegna, frà altru, u disegnu. U 1ima uttrovi 1864, parti par l'internatu di Jan Provily à Zevenbergen, una cità culligata à a cumuna di Moerdijk à trenta chilomitri da ind'è eddu. Ci ampara u francesu, l'inglesu è u tedescu. Ci rializeghja dinò i so primi pruvaturi di disegnu. U 15 di sittembri 1866, entri à u culleghju Guglielmu II, à Tilbourg. U so prufissori di disegnu era u pittori Constant Cornelis Huijsmans à u culleghju Willem II. Vincenzu vivi difficiulamenti 'ssa luntananza. Di marzu 1868, chetta in furia u stabilimentu è si ni volta ind'è i so parenti à Zundert. ====1869 - 1878==== [[Image:VincentVanGoghFoto.jpg|thumb|150px|Vincenzu van Gogh à l'ità di 18 anni]] [[Image:Theo van Gogh 1878 (cropped).jpg|thumb|left|150px|Theodorus van Gogh à l'ità di 21 anni]] U 30 di lugliu 1869, à l'ità di 16 anni, Vincenzu chetta a casa familiali par divintà lavuranti ind'è Goupil Cie à La Haye, filiali fundata da u so ziu Hein. 'Ssa impresa internaziunali chì vendi i dipinti, i disegni è i ripruduzioni, hè tandu dirighjita da Hermanus Tersteeg, à u quali l'artistu purtava un grandi rispettu. In u 1871, u so babbu hè mutatu à Helvoirt. Vincenzu ci passa i so vacanzi in u 1872, prima di renda visita à Theo, à Bruxelles. Dopu à a so furmazioni in amparera, hè ingaghjatu ind'è Goupil Cie. Di ghjugnu 1873, Adolfu Goupil l'invia in a succursali di Londra incù l'accordu di u so ziu Cent. Siont'è a futura donna di Theo, Johanna Bonger ditta " Jo ", hè u più periudu filici di a so vita. Riesci è, à 20 anni, vinci più ch'è u so babbu. Casca amurosu d'Eugénie LoyerDiff, a figliola di a so prubitaria à Brixton, ma quandu eddu li svela i so sintimenti, edda li palesa ch'è s'hè dighjà sicritamenti prummissa incù u pighjunanti pricidenti. Van Gogh s'isuleghja di di più. À listessa ebbica, sviluppa un firventi intaressu par a riligioni. U so zelu riligiosu piglia certi prupurzioni chì inchetani a so famiglia. U 12 di nuvembri 1873, Theo hè mutatu à a succursali di La Haye da u so ziu Cent. U so babbu è u so ziu inviani Vincenzu in Parighji à mezu maghju 1875, à u sediu principali di Goupil Cie à u 9 carrughju Chaptal. Affesu di veda l'arti trattatu com'è un pruduttu è una ropa, ni parla à certi clienti, ciò chì pruvucheghja u so rinviu u 1ima aprili 1876. Frà tantu, a famiglia Van Gogh s'hè cullucata à Etten, paesi di u Brabant Sitttentriunali. Van Gogh si senti tandu una vucazioni spirituali è riligiosa. Volta in Inghilterra induva, mentri calchì tempu, travaglia in modu benivulenti, prima com'è prufissori suppleenti in un picculu internatu chì dà annantu à u portu di Ramsgate, induva eddu hè ingaghjatu. Disegna uni pochi di abbozzi di a cità. À u so frateddu Theo, scrivi : " À Londra, mi socu à spessu arristatu par disignà annantu à i spondi di a Tamisa vultendu da Southampton Street a sera, è quissa ùn sbuccava annantu à nienti ; ci saria vulsutu ch'è calchissia mi spieghi a pruspittiva. " Com'è a scola devi più dopu cullucà si à Isleworth in u Middlesex, Van Gogh dicidi d'andà ci. Ma u scasamentu ùn hà finalmenti micca locu. Ferma sopr'à locu, diventa un firventi animadori metudistu è voli " pridicà u Vanghjeliu dapartuttu ". À a fini di uttrovi 1876, prununcia u so prima sirmonu à a Wesleyan Methodist Church à Richmond. Di nuvembri, hè ingaghjatu com'è assistenti à a Congregational Church di Turnham Green. In Natali 1876, volta ind'è i so parenti. A so famiglia l'incita tandu à travaglià in una libraria di Dordrecht à i Paesi Bassi mentri uni pochi di mesa. Eppuri, ùn ci hè micca felici. Passa a maiò parti di u so tempu in u daretu di a butteca di u magazenu à disignà o à traducia i passaghji di a Bibbia in inglesu, in francesu è in tedescu. I so lettari cumportani di di più testi riligiosi. U so cumpagnu di camara di l'ebbica, un ghjovanu prufissori chjamatu Görlitz, spiigarà più tardi ch'è Van Gogh manghja pocu : " ùn manghjava micca carri, ghjustu un picculu pezzu a dumenica, è solu dopu chì u nosciu prubitariu ebbi lungamenti insistutu. Quattru poma incù una stamparedda di salsa è una buccunata di ligumi custituisci a so cena. " Sustinendu lu in u so desideriu di divintà pastori in riligioni, a so famiglia l'invia di maghju 1877 à Amsterdam, induva eddu sughjorna ind'è u so ziu Jan, chì hè amiragliu. Vincenzu si pripara par l'università è studieghja a tiulugia incù u so ziu Johannes Stricker, tiolugu rispittatu. Fiasca à i so asamini. Chetta tandu u dumiciliu di u so ziu Jan, di lugliu 1878, par vultà in casa familiali à Etten. Suvita i corsu mentri trè mesa à a scola prutistanti di Laeken, vicinu à Bruxelles, ma fiasca di novu è abbanduneghja i so studii par divintà pridicatori laicu. À u principiu da dicembri di u 1878, otteni una missioni d'evanghjelistu in Belgica, vicinu à i minadori di carbonu di u Borinage, in a rigioni di Mons. Ci diventa un pridicatori sulidariu di i lotti contru à u patrunatu ma hà ghjà fattu a so amparera pitturali chì hà visitatu tutti i grandi musei di i cità impurtanti ch'è eddu hà attravirsati quandu eddu travagliava ind'è Goupil Cie. ====1879 - 1880 ==== [[File:Vincent_van_Gogh_-_Wasmes_-_Maison_du_boulanger_Denis_-_Angle_Rue_du_petit-Wasmes_et_Rue_Wilson-002.JPG|thumb|Vincenzu van Gogh (1878 - 1879), Wasmes, a casa di u panitteri Denis, angulu di u carrughju di u Petit-Wasmes è di u carrughju Wilson.]] [[File:Cuesmes_JPG001.jpg|thumb|A casa ind'eddu hà sughjurnatu Vincenzu van Gogh à Cuesmes (Belgica), in u 1878.]] A so travirsata di u Borinage in Belgica cumencia à Pâturages (oghji in a cumuna di Colfontaine) in u 1878. Ci hè accoltu da un evanghjelistu chì u stalla ind'è un cultivatori à Wasmes. Assà in freccia, cunsidareghja 'ssa casa troppu lussuosa è, d'aostu, parti par Cuesmes par allughjà ind'è un antru evanghjelistu. Suvitendu in tuttu i so cunvinzioni, Van Gogh dicidi di campà com'è quiddi vicinu à i quali eddu pridicheghja, spartendu i so difficultà, sinu à dorma annantu à a paglia in una piccula capanna. Cunsacra tuttu à i minadori è à a so famiglia. Và ancu sinu à falà in un pozzu di minera di a Minera di carbonu di Marcasse, à 700 metri di prufundità. À u mumentu di un colpu di grisù, salva un minadori. Ma i so attività di pastori uvrieri ùn tardani micca à essa disappruvati, ciò chì l'affendi. Accusatu di essa un capifila, hè custrintu di abbandunà a missioni - suspesa da u cumitatu di evanghjilisazioni - ch'è s'era data. Ni riteni l'imaghjina di a miseria umana chì apparisciarà in una parti di a so opara. Dopu à 'ssi avvinimenti, si culloca à Bruxelles po riveni brivamenti à Cuesmes, induv'eddu si stalla in una casa. Ma, sottu à a prissioni di i so parenti, si ni volta à Etten. Ci ferma dislaziatu, insin'à marzu 1880, ciò chì dà u pinseri di di più a so famiglia. Vincenzu è Theo si disputani riguardu à u so avvena : 'ssi tinsioni i privani di cumunicazioni mentri vicinu à un annu. Di più, un gravi cunflittu scoppia trà Vincenzu è u so babbu, quist'ultimu andendu sinu à si rinsignà par fà ammetta u so figliolu à l'asiliu di Geel. Scappa di novu è si rifughja à Cuesmes, induva eddu alloghja insin'à uttrovi 1880 ind'è un minadori. In u frattempu, Theo otteni un impiegu stabuli ind'è Goupil Cie in Parighji. ===Maturità === Van Gogh aghjunghji a so maturità à l'attimu ind'eddu cumencia a so carriera d'artistu. S'intaressa di di più à i so prossimi è à i sceni cutidiani ch'è eddu cumencia à ripprisintà in l'abbozzi à a minera di piombu, à u carbunceddu o à u criò. D'uttrovi 1880, parti à Bruxelles è, u 15 di nuvembri 1880, s'iscrivi à l'Accademia reali di i Beddi Arti annantu à i cunsigli di u pittori Willem Roelofs. Hà l'uccasioni di travaglià à l'atteddu di u pittori Anthon van Rappard, in u carrughju Traversière. U 1ima frivaghju 1881, Theo hè numinatu gerenti di a succursali di Goupil Cie annantu à u viali Montmartre. Dicidi tandu di sottuvena à i bisogni di u so frateddu. Vincenzu hè guasgi annosu di 28 anni. À a fini di aprili 1881, Van Gogh riveni in a casa familiali è ci ferma insinu à Natali. Cunsacra par u più u so tempu à a littura è à i studii di i figuri. D'istatina, casca innamuratu di Kee Vos, a figliola di u so ziu Stricker. Malgradu u ricusu chjaru di Kee, veduva di pocu, Vincenzu insisti, criendu un'atmusfera di di più tesa in a so famiglia. ====La Haye ==== [[File:Vincent Van Gogh - Sorrow.JPG|thumb|''Sorrow'', 1882, mina di piombu, lavis, 45, 5 x 29, 5 cm, cullizzioni privata (F929/JH129).]] Sorrow, 1882, minera di piombu, lavis, 45, 5 x 29, 5 cm, cullizzioni privata (F929/JH129). In seguitu à una viulenti disputa incù u so babbu, parti par La Haye, induv'eddu si stalla in un picculu atteddu. Ci ricevi i lizzioni di pittura di u so cucinu par allianza, Anton Mauve (sposu di a so cucina carnali Ariëtte Carbentus), praticheghja tandu par u più l'acquareddu è studieghja a pruspittiva. Di ghjinnaghju 1881, Van Gogh scontra un'anziana prustituta, Soiu Hoornik, chì cumencia à fà da mudeddu par eddu. Di branu 1882, u so ziu Cornelis Marinus, prubitariu di una gallaria d'arti numata à Amsterdam, li cummanda i disegni di La Haye. U travagliu ùn s'avvera micca à l'altezza di i spiranzi di u so ziu, chì li passa parò una siconda cummanda. Bench'è eddu li aghji discrittu in dittagliu ciò ch'è eddu aspittava di eddu, hè di novu dilusu. Di ghjugnu 1882, un'uspitalisazioni liata à una malatia veneriana li parmetti di ricuncilià si incù i so parenti. À a so isciuta, si stalla in un più grandi atteddu incù Soiu Hoornik è i so dui ziteddi. Hè in cori di l'istati 1882 ch'eddu principia a pittura à l'oliu. 'Ssu periudu di a so vita parmetti di cunsacrà si à u so arti. Sparti i so riflissioni annantu à pittori ch'è eddu ammira com'è Daumier o Jean-François Millet ch'eddu ni cunnosci bè l'opari. Faci numarosi dipinti è disegni siont'è diffarenti tecnichi. Manda i so opari à Theo è scrivi à Anthon van Rappard. À parta da u branu 1883, s'intaressa à cumpusizioni più elaburati, basati annantu à u disegnu. Assà pochi di 'ssi disegni ani sopravvivutu chì, mancanti di narbusità è di friscura siont'è Theo, sarani distrutti da Vincenzu. I vinti mesa ch'è eddu passa à [[La Haye]] (trà 1882 è 1883) parini dicisivi par l'artistu, chì rializeghja a so vulintà di rompa incù i cunvinzioni murali di u so mezu suciali, è a so impussibilità à suvità un'esistenza nurmali. Numarosi litturi, Honoré de Balzac, Victor Hugo, Émile Zola o dinò Charles Dickens, venini à arricchiscia a so visioni di u mondu, è rinforzani i so cunvinzioni suciali. D'aostu 1883, cunsidareghja di parta in a pruvincia campagnola di a Drenthe par prufittà di i so paisaghji. A so rilazioni incù Sien Hoornik si compii tandu. ====Drenthe ==== Da sittembri à dicembri 1883, Vincenzu sughjorna in sulitariu in a pruvincia di Drenthe, in u nordu di i Paesi Bassi, ind'eddu s'accanisci à a so pittura. Hè u singulu rimediu ch'è eddu trova di fronti à un fondu sintimentu d'addisperu. Cambia abbastanza à spessu di lughjamentu è a sulitudina li pesa. U tempu pluviosu è i difficultà finanziarii di u so frateddu Theo u dicidini à riunghja a so famiglia stallata dapoi ghjugnu 1882 à Nuenen, in u Brabant Sittentriunali, in u prisbiteriu paternu. ====Nuenen ==== [[File:VanGogh F84.jpg|thumb|left|''U Vechju Campanili di Nuenen'' ("U Cimiteriu campagnolu"), 1885, oliu annantu à tela, 65 x 80 cm, Amsterdam, museiu Van Gogh, Fundazioni Vincenzu van Gogh (F84/JH772).]] Van Gogh prufitta di un picculu atteddu accunciatu à u so intentu in a casa famigliali. Ci rializeghja i serii di dipinti annantu à parechji temi, in particulari i tissidori. Hè à Nuenen ch'è u so talentu si svela difinitivamenti : di 'ssa ebbica datani i putenti studii à a petra nera di campagnoli à u travagliu, ma dinò calchì dui centu dipinti à a paletta bughja è à i colpi di spazzuletta sprissivi, chì cunfermani tandu u so talentu di disignadori è di pittori. Vincenzu pruponi à Theo di ùn pagà li più a pinsioni ma piuttostu di scambià i so virsamenti contru à i so dipinti. Theo acquista cusì i dipinti ch'è eddu spera di venda. Vincenzu cuntinueghja à veda Van Rappard incù quali eddu pinghji. À 'ssu periudu, dà dinò i corsi di pittura à l'amatori. Po, di maghju 1884, affitta un atteddu più maiori ch'è quiddu ch'è eddu avia fin'à tandu. [[File:Van Gogh--Paysan.jpg|thumb|''Ritrattu di campagnolu'', 1885, oliu annantu à tela, 39 x 30, 5 cm, Bruxelles, Musei reali di i Beddi Arti di Belgica.]] Par a terza volta, Van Gogh s'innamora. Spezza una rilazioni incù a so vicina, Margot Begemann, ciò ch'è i so famigli rispittivi ùn apprizzeghjani micca. À mezu sittembri, Margot tenta di suicidà si. Passa u so periudu di cunvaliscenza à Utrecht. U 26 di marzu 1885, u babbu Van Gogh mori di una crisa cardiaca. Par via di i rilazioni difficiuli ch'è eddu intratteni incù a so vicinanza, a suredda di Vincenzu li cheri di chittà u prisbiteriu. Stà tandu in u so atteddu trà aprili è maghju 1885. Quandu eddu hè dinò à Nuenen, travaglia annantu à una seria di pitturi chì devini dicurà a sala à manghjà di unu di i so amichi chì stà à Eindhoven. Van Gogh s'intaressa tandu à l'artisti rinumati di a scola di La Haye, com'è Théophile di Bock è Herman Johannes van der Weele. Si tratta di un gruppu d'artisti chì, trà 1860 è 1890, sò mori influinzati da a pittura rialista di a scola di Barbizon. Frà 'ssi artisti, Johan Hendrik Weissenbruch o Bernardu Blommers par indittu, sò citati in i lettari di Van Gogh à u mumentu di i so discussioni annantu à l'arti. Ùn esita micca nemmenu à fà i rimarchi annantu à Rembrandt è Frans Hals discutendu di i so opari. À listessa ebbica, Émile Zola hè criticu d'arti. In u 1885, à l'attimu ind'eddu apparisci u so rumanzu Germinal, Van Gogh pinghji ''I Manghjadori di poma''. Esponini tremindù a vita di a classa pupulari. Dopu à u so sughjornu à Nuenen, passendu di 'ssu rialisimu bughju à u culurisimu, Van Gogh piglia un nuveddu slanciu in a so pittura. A so paletta diventa più chjara è più culurita, mentri i so colpi di pinneddi divintani più netti. ====Anvers ==== À Anvers di novu, di nuvembri 1885, hè imprissiunatu da i pitturi di Rubens è scopri i stampi giappunesi, ch'eddu cumencia à cullizziunà in 'ssa cità. Hè dinò in a capitala fiamminga ch'è l'artistu inaugureghja a so famosa vigata d'auturitratti. Piglia parechji corsi di disegnu è rializeghja i studii di nudi. L'idea di riparta à Parighji li hè aggradevuli. Privedi ghjà di studià in l'atteddu di Fernand Cormon è allughjà si ind'è Theo par mutivi d'ecunumia. Di frivaghju 1886, sbarca dunqua in Parighji. ====Parighji ==== [[File:Vincent Willem van Gogh 020.jpg|thumb|''U Risturanti di a Pesciasirena'' à Asnières, 1887, oliu annantu à tela, 54 x 65 cm, Parighji, museiu d'Orsay (F 313 JH 1251).]] À u principiu di u mesi da marzu di u 1886, Vincenzu riunghji u so frateddu Theo à Montmartre, incù a brama di infurmà si annantu à i nuvità di a pittura imprissiunista. À l'ebbica, Theo hè gerenti di a gallaria di Montmartre Boussod, Valadon & Cie (i succissori di Goupil Cie). Vincenzu ci diventa dinò l'amanti d'Agostina Segatori, gerenti taliana di u cabaret Au Tambourin, viali di Clichy. Sola a cunniscenza di u mezu artisticu parighjinu pò veramenti parmetta à Van Gogh di rinnuvà è di arricchiscia a so visioni. Quidda annu hè quiddu di l'ultima mostra imprissiunista ch'è Vincenzu scopri, è in 1887 devi avè locu a prima ritruspittiva di l'opara di Millet. [[File:Vincent van Gogh - Voie à Jardin du Luxembourg.jpg|thumb|left|Un viali in u Giardinu di u Lussemburgu, 1886, oliu annantu à tela, 27 x 46 cm, Clark Art Institute.]] Parighji si pripara tandu à accoglia parechji espusizioni : in più di u Salottu, ind'eddi sò esposti l'opari di Puvis di Chavannes, Van Gogh visiteghja i sali di a quinta mostra internaziunali à a gallaria Georges Petit, chì prisenta i teli d'Auguste Renoir è di Claude Monet. Quist'ultimi ùn aviani micca vulsutu participà à l'uttesima è ultima espusizioni di l'imprissiunisti, chì uffria u spittaculu di un gruppu sdrisgiutu, trà i difizzioni è i ghjunghjiticci, è apria i so porti à a nuvità di l'attimu, u neuimpressiunisimu, incù a tela di Georges Pierre Seurat, una dumenica dopumeziornu à l'Isula di a Grande Jatte. In Parighji in l'anni 1886-1887, Van Gogh friquenta calchì tempu l'Accademia di u pittori Cormon, ind'eddu faci a cunniscenza di Henri di Toulouse-Lautrec, di Louis Anquetin, d'Émile Bernard è ancu di John Peter Russell. Quist'ultimu rializeghja u so ritrattu. Scontra dinò, par mezu di u so frateddu, guasgi tutti l'imprissiunisti, in particulari Georges Seurat è Camille Pissarro, è ancu Paul Gauguin. In a butteca di u babbu Tanguy, diventa l'amicu di Paul Signac. Sottu à l'influenza di i stampi giappunesi, i so cumpusizioni acquistani à pocu à pocu di più di libartà è d'asgiu, quandu inveci si prova à a tecnica di l'applattu culuritu. Pissarro l'inizia dinò à i tiurii nuveddi annantu à a luci è à u trattamentu divisiunistu di i toni. A paletta di l'artistu s'arricchisci tandu di culori vivi è a so tocca s'animeghja è si spezza, quissa grazia dinò à Signac incù quali eddu travaglia in u 1887. Esaltatu da u firvori di u clima artisticu parighjinu, Van Gogh brusgia i tappi di u so rinnovu artisticu grazia à a friquintazioni di i più pittori anticunfurmisti di l'ebbica: si prova à u neuimpressiunisimu vicinu à Signac è Pissarro, inchiesta annantu à i prufundità psiculogichi di u ritrattu incù u so amicu Toulouse-Lautrec, hè infurmatu di manera prumaticcia di a sintesi di u "cloisonnisme" da i so cumpagni Louis Anquetin è Émile Bernard, è pò apprizzà i teli esotichi rializati da Gauguin in Martinica. Rigeneratu da 'ssa mudernità, hè prontu à rializà u so sonniu mediterraniu, in cerca di a luci abbagliacanti di a Pruvenza, chì faci risplenda i culori puri di a natura, studiati sin'à tandu in a so cullizzioni di stampi giappunesi. Hè un periudu assà fertili induva u so arti s'uriinteghja versu l'impressiunisimu, ma l'assenziu è a stanchezza aggravani u so statu mintali. U 19 di frivaghju 1888, chetta Parighji. ====Arles ==== [[File:WLANL_-_Pachango_-_Het_gele_huis_('De_straat'),_Vincent_van_Gogh_(1888).jpg|thumb|left|A Casa giadda ("U Carrughju"), 1888, oliu annantu à tela, 72 x 89 cm, New Haven, Yale University Art Gallery (F464/JH1589).]] [[File:Vincent_Willem_van_Gogh_137.jpg|thumb|A Camara da dorma, 1888, oliu annantu à tela, 72 x 90 cm, Amsterdam, museiu Van Gogh, Fundazioni Vincenzu van Gogh (F482/JH1608).]] U 20 di frivaghju 1888, si stalla à Arles, in a vechja cità à l'internu di i rampali à l'albergu-risturanti Carrel, à u 30, carrughju di a Cavaddaria, à l'ebbica quartieri di i casi chjusi, incù com'è cumpagnu u pittori danesu Christian Mourier-Petersen. Affitta dinò una parti di a "casa giadda" par fà ni u so atteddu. Uni pochi di ghjorna dopu, alloghja à u Caffè di a Gara, 30, piazza Lamartine è si stalla dopu, à parta da u 17 di sittembri, in a Casa Giadda, situata ghjustu accantu, distrutta à u mumentu di u bumbardamentu alliatu d'Arles di u 25 di ghjugnu 1944. Bench'eddu ghjunghjissi in a cità in tempu di nevi, una nuvedda pagina di a so opara s'apri incù a scuparta di a luci pruvinzali. Da u 22 di frivaghju 1888, principia a so pruduzzioni arlesiana : parcorri à pedi a rigioni è pinghji i paisaghji, i sceni di racolti è i ritratti. Invia sempri i so dipinti à Theo. Trè di i so primi dipinti sò prisintati à a 4a espusizioni annuali di a Sucità di l'artisti indipindenti. D'aprili, Vincenzu scontra u pittori americanu Dodge MacKnight, chì stà à Fontvieille, un picculu paesi à u nordestu d'Arles. Da MacKnight, faci a cunniscenza di u pittori Eugène Boch, incù qualessu una rilazioni più fonda si sviluppa è ch'eddu ni faci u ritrattu. À u principiu di u mesi da ghjugnu di u 1888, avendu ricivutu un bigliettu di 100 franchi di u so frateddu Theo, si rendi in dilighjenza à i Saintes-Maries-de la-Mer par un sughjornu di cinqui ghjorna. Ci pinghji a barca Amicizia è u paesi ragruppatu di tondu à a ghjesgia furtificata. À Arles, l'idei più anziani annantu à l'arti è a pittura riappariscini, com'è fà i serii di dipinti. Di branu 1888, rializeghja cusì una seria annantu à i frutteti in fiorisi in i trittichi, è ancu una seria di ritratti com'è quiddi di a famiglia Roulin. A prima seria di i ghjirasoli data dinò di 'ssa ebbica. Frà tantu, cuntinueghja à scambià i lettari è i dipinti incù Émile Bernard è Paul Gauguin. Vincenzu chì stà in a casa giadda, sunnieghja difatti à una cumunità d'artisti uniscendu in modu fraternu i so spirienzi è i so ricerchi : Paul Gauguin veni à riunghja lu in 'ssu scopu u 23 di uttrovi 1888 è cumenciani à travaglià insemu, par indittu annantu à a seria di dipinti cunsacrati à l'Alyscamps. Ma i dui omini si sentini mali : a tinsioni è l'esaltazioni pirmanenti ch'edda implicheghja a so dimarchja criatrici sboccani annantu à una crisi. U 23 di dicembri 1888, in seguitu à una disputa più viulenti ch'è l'altri incù Gauguin, Van Gogh hè ritruvatu in u so lettu incù l'arechji manca mozza. Parechji tiurii tentani di spiigà 'ss'incidenti. A tesa classica, sustinuta da u museiu Van Gogh d'Amsterdam siont'è a tistimunianza di Gauguin, spiega ch'è Van Gogh minaccia di un rasoghju Gauguin chì scappa, lascendu Van Gogh solu. In un accessu di diliriu, quiddu volta u rasoghju contru ad eddu stessu è si taglia l'arechji prima di andà à offra la à un'impiigata di u burdeddu vicinu (ma quidda, annosa di solu 16 anni, ùn pudia essa prustituta). Parechji diagnostichi pussibuli poni spiigà stu accessu di tuntia. U ghjornu dopu di a so crisa, Van Gogh hè ammissu à u spidali è curatu da u duttori Rey chì ni pinghji u ritrattu. Theo, inchetu di a saluta di u so frateddu, veni à veda lu è volta in Parighji u ghjornu di Natali accumpagnatu di Gauguin. Eppuri, una pitizioni firmata da trenta parsoni cheri l'internamentu o l'espulsioni di Vincenzu van Gogh da Arles : li hè rimpruvaratu i ribugli à l'ordini publicu. U 7 di frivaghju, u duttori Delon cheri u so internamentu par "allucinazioni auditivi è visuali". U 27 di frivaghju, u cummissariu di pulizza d'Ornano cunchjudi in u so rapportu ch'è Van Gogh pudaria divintà priculosu par a sicurezza publica. Di marzu 1889, dopu à un periudu di rifiatu, pinghji frà altru ''Auturitrattu à l'arechji abbindata''. Eppuri, in seguitu à nuveddi crisi, hè internatu d'uffiziu annantu à ordini di u merri à u spidali d'Arles. À mezu aprili, affitta un appartamentu à u duttori Rey in un antru quartieri d'Arles. U 18 di aprili 1889, Theo è Johanna Bonger si maritani à Amsterdam. Mentri u so sughjornu à Arles, Vincenzu manteni u liamu incù l'universu artisticu parighjinu grazia à l'abundanti currispundenza ch'è eddu scambia incù u so frateddu Theo. Malgradu u fiascu di u so prugettu di stabiliscia un atteddu à Arles, ùn rinoncia micca à u dialogu incù i so amichi Émile Bernard è Gauguin. Quist'ultimu, dopu à u so sughjornu muvimintatu à Arles, accumpagna à traversu i so lettari a vita di Van Gogh insinu à a fini. ====Saint-Rémy-de-Provence ==== [[File:St_Rémy_-_Prieuré_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG|thumb|Camara di Vincenzu van Gogh à Saint-Paul-de-Mausole.]] U 8 di maghju 1889, Vincenzu chetta Arles, avendu dicisu di entra in l'asiliu d'alienati Saint-Paul-de-Mausole ch'eddu dirighji u medicu Théophile Peyron, in Saint-Rémy-de-Provence. Ci ferma un annu, in cori di u quali eddu hà trè crisi impurtanti : a prima à mezu lugliu, a siconda di dicembri è l'ultima trà frivaghju è marzu 1890. Malgradu u so gattivu statu di saluta, Van Gogh hè assà pruduttivu. Ùn hè ch'è mentri i so crisi di mattia ch'eddu ùn pinghji micca. In l'asiliu, una pezza à u parditerra li hè lasciata à usu di atteddu. Cuntinueghja à invià i so dipinti à Theo. Dui di i so opari facini parti di a quinta mostra annuali di a Sucità di l'artisti indipindenti di Parighji. Unu di i primi dipinti di 'ssa ebbica hè l'Iris. I pitturi di 'ssu periudu sò à spessu carattarizati da i rimoddi è i spirali. À diversi periudi di a so vita, Van Gogh hà dinò pintu ciò ch'è eddu vidia di u so balconu, in particulari à a fini di a so vita incù una grandi vigata di pitturi di campi di granu ch'è eddu pudia ammirà da a camara ch'eddu accupava à l'asiliu di Saint-Rémy-de-Provence. Chetta l'asiliu u 19 di maghju 1890. Malgradu u so gattivu statu di saluta, Van Gogh hè assà pruduttivu. Ùn hè ch'è mentri i so crisi di mattia ch'eddu ùn pinghji micca. In l'asiliu, una pezza à u parditerra li hè lasciata à usu di atteddu. Cuntinueghja à invià i so dipinti à Theo. Dui di i so opari facini parti di a quinta mostra annuali di a Sucità di l'artisti indipindenti di Parighji. Unu di i primi dipinti di 'ssa ebbica hè l'Arba spada. I pitturi di 'ssu periudu sò à spessu carattarizati da i rimoddi è i spirali. À diversi periudi di a so vita, Van Gogh hà dinò pintu ciò ch'è eddu vidia di u so balconu, in particulari à a fini di a so vita incù una grandi vigata di pitturi di campi di granu ch'è eddu pudia ammirà da a camara ch'eddu accupava à l'asiliu di Saint-Rémy-de-Provence. Chetta l'asiliu u 19 di maghju 1890. Theo scontra u duttori Paul Gachet annantu à i ricumandazioni di Pissarro. Theo incuraghjisci Vincenzu ad escia da u spidali psichiatricu è à renda si à Auvers-sur-Oise, induva eddu pudarà cunsultà u medicu ed essa vicinu à u so frateddu. Van Gogh cumencia dinò à essa cunnisciutu. Di ghjinnaghju 1890, un articulu d'Albert Aurier in u Mercure de France sottulinia par a prima volta l'impurtanza di i so ricerchi. Un mesi più dopu, u pittori Anna Boch acquista unu di i so dipinti, A Vigna rossa par a somma di 400 franchi. U 31 di ghjinnaghju 1890 nasci u picculu Vincenzu, figliolu di u so frateddu Theo. In i mesa pricidenti a vinuta à u mondu di 'ssu nipoti è chì Vincenzu ni hè u cumpari, scrivi à Theo senza mai minziunà u nomu di u ziteddu, numinendu lu " u chjucu ". Quandu u neunatu casca malatu senza gravità, Vincenzu ni risenti a tristizia è u scuraghjimentu. ====Auvers-sur-Oise ==== [[File:Portrait_of_Dr._Gachet.jpg|thumb|U Duttori Gachet, 1890, oliu annantu à tela, 66 x 57 cm, cullizzioni privata (F753/JH2007).]] Dopu à avè fattu visita à Theo à Parighji, Van Gogh si stalla à Auvers-sur-Oise, situatu à una trintina di chilomitri à u nordupunenti di Parighji. 'Ssa cumuna rurali di u Vexin francesu era ghjà cunnisciuta in u mezu di i pittori, à l'iniziu da i paisaghjisti di a scola di Barbizon, po da l'imprissiunisti. Ci passa i 70 ultimi ghjorna di a so vita, da u 20 di maghju à u 29 di lugliu 1890. U duttori Paul Gachet hà prumissu di piglià cura di eddu à a dumanda di Theo. Gachet, amicu di Paul Cézanne è di i pittori imprissiunisti è eddu stessu pittori amatori, veghja annantu à Van Gogh, chì affitta una piccula camara à u numaru 5 in l'ustaria Ravoux, par 3,50 franchi u ghjornu. Van Gogh, in cima à a so maestria artistica, hà tandu da discriva in i so opari a vita campagnola è l'architittura di 'ssa cumuna. L'articuli appariscini in a stampa parighjina, in quidda di Bruxelles è in a stampa ulandesa. Hè un segnu impurtanti di u so ricunniscimentu in 'ssu mezu artisticu. Grazia à i curi di u duttori Gachet, a so attività hè intensa : pinghji più di 70 dipinti. Da l'altra parti, Theo, chì a so malatia pardura, li cunfida a so inchitudina par u so travagliu è par u picculu Vincent Willem, malatu. Theo hà tandu a vulintà di vultà in i Paesi Bassi. ===Morti di Vincenzu van Gogh=== [[File:Auberge_ravoux.jpg|thumb|left|Un balcunceddu partusgiatu in u tettu alluma a camara numaru 5 di l'ustaria Ravoux, classificata inquant'è munimentu storicu in u 1985.]] [[File:Grave_of_Vincent_van_Gogh.jpg|thumb|Tombi di i dui frateddi van Gogh, ricuparti da l'eddara, à Auvers-sur-Oise.]] L'instabulità mintali di Vincenzu van Gogh ripiglia versu a fini di lugliu 1890. A dumenica 27 di lugliu 1890, in un campu daretu u casteddu induv'eddu pinghji forsi un'ultima tela, chì hà purtatu u so matiriali di pittura incun eddu, si spara una rivulvarata in u senu (par visà u cori) o in u ventri. Rivinutu scianchittendu à l'ustaria Ravoux, codda dirittamenti in a so camara. I so chirchenni attirani l'attinzioni di l'ustariaghju Arthur Ravoux chì u scopri fertu : faci vena u duttori Gachet chì li faci una fasciatura summaria (un'uparazioni chirurgica hè impussibuli vistu u statu di a medicina à quidda ebbica) è manda in Parighji Anton Hirschig, artistu ulandesu pinsiunariu di a so ustaria, par privena à Theo van Gogh. Vincenzu van Gogh ci mori dui ghjorna dopu, à l'ità di 37 anni, u so frateddu Theo essendu accantu ad eddu. Theo, toccu da u mali francesu è i so cumplicazioni neurulogichi, hè purtatu à u spiudali d'uttrovi 1890 in una clinica psichiatrica d'Utrecht, induva eddu mori u 25 di ghjinnaghju 189131 à l'ità di 34 anni. I dui frateddi riposani tremindù à u cimiteriu d'Auvers-sur-Oise, dapoi ch'è Johanna van Gogh-Bonger hà fattu trasfiriscia u corpu di u so prima maritu vicinu à u so frateddu in u 1914. == Note == <references/> [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Pittore|van Gogh, Vincent]] tp8ujhnjww7rt6mky23tmvb2ek08nxt Khartoum 0 15269 320438 320410 2013-02-28T11:12:56Z 93.147.10.132 wikitext text/x-wiki '''Khartum''' o '''Khartoum''' (In [[Lingua arabica]]: الخرطوم, ''al-Kharṭūm'') hè a capitale di u [[Sudan]]. A cità si trova in u centru-estu di u paese, à a confluenza di u [[Nilu biancu]] è u [[Nilu turchinu]], hè u principale centru di cummerciu, economicu è amministrativu di a nazione. L'area metropulitana di Khartum, chì si cumpone dinù di e cità satelliti di Omdurman è Khartum Nordu, tene una populazione di 5.274.321 abitanti. [[category:Africa| ]] sttgtarbatljatdfugsr3m37w9laicl Aviò 0 15271 348722 331606 2015-07-06T09:04:04Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} L''''aviò''', hè un mezu di trasportu più pisivu di l'aria chì pò bulà. ==Storia== [[File:Wrightflyer.jpg|thumb|right|200px|U ''"Flyer 1"'' di i fratelli Wright]] U primu aviò hè natu in u 1903, quandu i [[Fratelli Wright|fratelli Wright]] so riesciuti à fà bulà un aviò incù un picculu mutore di 16 cavalli, u ''Flyer 1'', à [[Kill Devil Hill]] vicinu à [[Kitty Hawk]] in a [[North Carolina]], ([[Stati Uniti d'America|Stati Uniti]]).<ref>http://www.wdl.org/en/item/11372/</ref> [[Alberto Santos-Dumont]], ingegnere brasilenu, hè cunnisciutu per esse u primu à avè bulatu in [[Europa]] incù u so 14-Bis u 12 nuvembre 1906, in [[Parigi]]. [[Image:Me262 02.jpg|thumb|right|Me 262 A-1a]] [[Image:DH Comet 1 BOAC Heathrow 1953.jpg|thumb|U DH.106 Comet 1 di a BOAC à l'aeroportu di Londra Heathrow di ghjugnu 1953]] ==Tecnica== <references/> ==Da vede dinò== *[[Jacob Ellehammer]] [[Categoria:Aviazione]] [[Categoria:Trasportu]] kj7gjec6qlmsecyndxrsebaww4dl891 Gdansk 0 15279 372039 320744 2021-02-07T19:22:35Z Xqbot 1764 Robot : correction d’une double redirection vers [[Danzica]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Danzica]] ayupzbdysysj8w3kqlbvcqpz6zez296 Sudan 0 15283 369707 337078 2020-12-20T21:19:06Z 2001:16A2:9118:FF29:ACDC:A379:D3C3:2A99 wikitext text/x-wiki A '''Republica di u Sudan''' ( In [[lingua arabica]] جمهورية السودان) hè unu Statu di l'[[Africa]]. U Sudan cunfina à livente per circa 600 km incù u [[Mare Rossu]], l'[[Eritrea]] è l'[[Etiopia]], a meziornu incù [[Sudan di u Sudu]], à punente incù u [[Ciad]] è a [[Republica Centruafricana]] è à nordu cunfina incù l'[[Egittu]] è a [[Libia]]. Tene una superficia di 1.886.068 km² e populazione di 30.894.000 abitanti. [[Categoria:Africa]] 4lxnxqzop3pp5tr67vlu41gvrruq788 Unió Esportiva Poble Sec 0 15284 376876 347598 2021-09-08T09:55:35Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki '''UE Poble Sec''' hè una squadra di [[ballò]] nata in a cità di [[Barcellona]] in [[Catalunia]], in l'annu 1928. La squadra hà militatu in a Terza Divisiò è, oghje ùn ghjoca pè i prublemi [[ecunumia|ecunomichi]]. U presidente si chjama Josep Garcia. U stadiu si chjama a Satàlia (nome appudattu pa una varietà di fiori chì sò nate in a [[muntagna]] di a cità cundale). U stadiu hà una capacità di 2.000 persone è, hà due intrate, ancù l'erba hè artifiziale. Per quellu stadiu sò passati ghjucadori di gran nome [[Europa|europei]], come Claudiu Raducanu (ghjucaddore [[Rumania|rumanese]] chì hà ghjucatu incù a [[Juventus]] di [[Turinu]], Steaua de [[Bucaresti]] è [[Fiorentina]] cume squadre più importante). [[categoria:Pallò]] [[categoria:Catalunia]] og96xxhtg27wk3g3zn7xwprtvvicpbs Template:Pianeta 10 15286 373209 326478 2021-06-02T04:16:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ infobox | class = vcard | style = {{if:{{{width|}}}|width: {{{width}}} }} | titleclass = fn org | title = {{{name|<includeonly>{{PAGENAME}}</includeonly>}}} {{{symbol|}}} | image = {{{image|}}} | caption = {{{caption|}}} | headerstyle = {{#if:{{{background|}}}{{{bgcolour|}}}|background-color:{{{background|{{{bgcolour|}}}}}}}} | header1 = {{#if:{{{discoverer|}}}{{{discovery_site|}}}{{{discovered|}}}{{{discovery_method|}}}|Discovery{{#if:{{{discovery_ref|}}}|{{{discovery_ref}}} }}{{#if:{{{minorplanet|}}}|&nbsp;and designation}} }} | label2 = Scuparta da | data2 = {{{discoverer|}}} | label3 = Locu di scuparta | data3 = {{{discovery_site|}}} | label4 = Data di scuparta | data4 = {{{discovered|}}} | label5 = [[Methods of detecting extrasolar planets|Metodu di detezzione]] | data5 = {{{discovery_method|}}} | header10 = {{#if:{{{designations|{{{mp_name|}}}{{{named_after|}}}{{{alt_names|}}}{{{mp_category|}}}{{{pronounce|}}}{{{pronounced|}}}{{{adjective|}}}{{{adjectives|}}}}}}|{{#if:{{{exosolar planets|}}}|[[Extrasolar planet#Nomenclature|Designations]]|Designations}} }} | label11 = [[Minor planet designation|MPC designazione]] | data11 = {{{mp_name|}}} | label12 = Pronuncia | data12 = {{{pronounce|{{{pronounced|}}}|}}} | label13 = Numata par | data13 = {{{named_after|}}} | label14 = [[Provisional designation in astronomy|Alternative names]] | data14 = {{{alt_names|}}} | label15 = Categuria di pianeta minore | data15 = {{{mp_category|}}} | label16 = [[List of adjectivals and demonyms of astronomical bodies|Adjective]] | data16 = {{{adjectives|{{{adjective|}}}}}} | header20 = {{#if:{{{orbit_diagram|}}}{{{epoch|}}}{{{aphelion|}}}{{{perihelion|}}}{{{periapsis|}}}{{{apoapsis|}}}{{{semimajor|}}}{{{mean_orbit_radius|}}}{{{eccentricity|}}}{{{period|}}}{{{synodic_period|}}}{{{avg_speed|}}}{{{mean_anomaly|}}}{{{inclination|}}}{{{angular_dist|}}}{{{asc_node|}}}{{{long_periastron|}}}{{{time_periastron|}}}{{{arg_peri|}}}{{{semi-amplitude|}}}{{{satellite_of|}}}{{{satellites|}}}|[[Osculating orbit|Orbital characteristics]]{{#if:{{{orbit_ref|}}}|{{{orbit_ref}}} }} }} | data21 = {{{orbit_diagram|}}} | data22 = {{#if:{{{epoch|}}}|[[Epoch (astronomy)|Epoch]] {{{epoch}}}}} | label23 = {{#switch:{{{apsis}}}|apsis|gee|(apsis)=[[Apsis|Apo{{{apsis}}}]]|[[Apsis|Ap{{{apsis|helion}}}]]}} | data23 = {{{aphelion|}}} | label24 = [[Apsis|Peri{{{apsis|helion}}}]] | data24 = {{{perihelion|}}} | label25 = [[Apsis|Peri{{{apsis|apsis}}}]] | data25 = {{{periapsis|}}} | label26 = {{#switch:{{{apsis}}}|helion|astron=[[Apsis|Ap{{{apsis}}}]]|[[Apsis|Apo{{{apsis|apsis}}}]]}} | data26 = {{{apoapsis|}}} | label27 = [[Acchisi mezu maggiore]] | data27 = {{{semimajor|}}} | label28 = [[Radius mediu di l'orbita]] | data28 = {{{mean_orbit_radius|}}} | label29 = [[Eccentricità]] | data29 = {{{eccentricity|}}} | label30 = [[Periodu orbitale]] | data30 = {{{period|}}} | label31 = [[Periodu sinodicu]] | data31 = {{{synodic_period|}}} | label32 = [[Vitezza orbitale]] | data32 = {{{avg_speed|}}} | label33 = [[Anumalia media]] | data33 = {{{mean_anomaly|}}} | label34 = [[Inclinazione orbitale|Inclinazione]] | data34 = {{{inclination|}}} | label35 = [[Distanza angulare]] | data35 = {{{angular_dist|}}} | label36 = [[Longitudine di u nodu ascindente]] | data36 = {{{asc_node|}}} | label37 = [[Longitudine di u periapsis|Longitude of]] [[Apsis|periastron]] | data37 = {{{long_periastron|}}} | label38 = [[Apsis|Time of periastron]] | data38 = {{{time_periastron|}}} | label39 = [[Argumentu di u periapsis|Argument of peri{{{apsis|helion}}}]] | data39 = {{{arg_peri|}}} | label40 = [[Ampiitudine|Meza ampiitudine]] | data40 = {{{semi-amplitude|}}} | label41 = [[Satellitu naturale]] | data41 = {{{satellite_of|}}} | label42 = [[Satelliti]] | data42 = {{{satellites|}}} | header50 = {{#if:{{{p_semimajor|}}}{{{p_eccentricity|}}}{{{p_mean_motion|}}}{{{p_inclination|}}}{{{node_rate|}}}{{{perihelion_rate|}}}|[[Proper orbital elements]]{{#if:{{{p_orbit_ref|}}}|{{{p_orbit_ref}}} }} }} | label51 = Proper [[semi-major axis]] | data51 = {{#if:{{{p_semimajor|}}}|{{{p_semimajor}}} [[Astronomical unit|AU]]}} | label52 = Proper [[Orbital eccentricity|eccentricity]] | data52 = {{{p_eccentricity|}}} | label53 = [[inclinazione]] propria | data53 = {{{p_inclination|}}} | label54 = [[mozione media]] propria | data54 = {{#if:{{{p_mean_motion|}}}|{{{p_mean_motion}}} [[Degree (angle)|deg]]{{\}} [[Julian year (astronomy)|yr]]}} | label55 = [[periodu orbitale]] propria | data55 = {{#if:{{{p_mean_motion|}}}|{{#expr:360/{{{p_mean_motion|1}}} round 5}} [[Julian year (astronomy)|yr]]<br />({{#expr:365.25*360/{{{p_mean_motion|1}}} round 3}} [[day|d]]) }} | label56 = Precessione di [[Apsis|perihelion]] | data56 = {{#if:{{{perihelion_rate|}}}|{{{perihelion_rate}}} [[Arcsecond|arcsec]]{{\}} [[Julian year (astronomy)|yr]] }} | label57 = Precessione di the [[Longitude of the ascending node|ascending node]] | data57 = {{#if:{{{node_rate|}}}|{{{node_rate}}} [[Arcsecond|arcsec]]{{\}} [[Julian year (astronomy)|yr]]}} | header60 = {{#if:{{{dimensions|}}}{{{mean_radius|}}}{{{equatorial_radius|}}}{{{polar_radius|}}}{{{flattening|}}}{{{circumference|}}}{{{surface_area|}}}{{{volume|}}}{{{mass|}}}{{{density|}}}{{{surface_grav|}}}{{{escape_velocity|}}}{{{rotation|}}}{{{sidereal_day|}}}{{{rot_velocity|}}}{{{axial_tilt|}}}{{{right_asc_north_pole|}}}{{{declination|}}}{{{pole_ecliptic_lat|}}}{{{pole_ecliptic_lon|}}}{{{albedo|}}}{{{single_temperature|}}}{{{temperatures|}}}{{{spectral_type|}}}{{{magnitude|}}}{{{abs_magnitude|}}}{{{angular_size|}}}|{{#if:{{{minorplanet|}}}| [[Standard asteroid physical characteristics|Physical characteristics]]|Physical characteristics}} }} | label61 = Dimensione | data61 = {{{dimensions|}}} | label62 = Radiu mediu | data62 = {{{mean_radius|}}} | label63 = Radiu [[Equator]]iale | data63 = {{{equatorial_radius|}}} | label64 = [[Geographical pole|Polar]] radiu | data64 = {{{polar_radius|}}} | label65 = [[Flattening]] | data65 = {{{flattening|}}} | label66 = Circunferenza | data66 = {{{circumference|}}} | label67 = [[Spheroid#Surface area|Surface area]] | data67 = {{{surface_area|}}} | label68 = [[Volume]] | data68 = {{{volume|}}} | label69 = [[Massa]] | data69 = {{{mass|}}} | label70 = [[Densità]] media | data70 = {{{density|}}} | label71 = {{#if:{{{minorplanet|}}}|[[Standard asteroid physical characteristics#Surface gravity|Equatorial surface gravity]]|[[Surface gravity|Equatorial surface gravity]]}} | data71 = {{{surface_grav|}}} | label72 = {{#if:{{{minorplanet|}}}|Equatorial [[Escape velocity|escape velocity]]|[[Escape velocity]]}} | data72 = {{{escape_velocity|}}} | label73 = [[Periodu di rotazione]] | data73 = {{{rotazione|}}} | label74 = [[Periodu di rotazione siderale]] | data74 = {{{sidereal_day|}}} | label75 = Vitezza di rotazione equatoriale | data75 = {{{rot_velocity|}}} | label76 = [[Axial tilt]] | data76 = {{{axial_tilt|}}} | label77 = Polu Nordu {{nowrap|[[ascensione dritta]]}} | data77 = {{{right_asc_north_pole|}}} | label78 = Polu nordu [[declinazione]] | data78 = {{{declination|}}} | label79 = Polu [[Ecliptic latitude|ecliptic latitude]] | data79 = {{{pole_ecliptic_lat|}}} | label80 = Pole [[Ecliptic longitude|ecliptic longitude]] | data80 = {{{pole_ecliptic_lon|}}} | label81 = {{#if:{{{minorplanet|}}}|[[Geometric albedo]]|[[Albedo]]}} | data81 = {{{albedo|}}} | label82 = [[Temperatura]] | data82 = {{{single_temperature|}}} | data83 = {{#if:{{{temp_name1|}}}{{{temp_name2|}}}| <table style="width: 100%; background-color: #f9f9f9; border: none; margin: 0; text-align: left; line-height: 1.2em; white-space:nowrap" cellspacing=0 cellpadding=0><tr> <th style="width:33%; padding-right: 0.25em; text-align: left">Surface [[temperatura|temp.]]</th> <th style="padding-right: 0.25em; text-align: left">min</th> <th style="padding-right: 0.25em; text-align: left">mean</th> <th style="padding-right: 0.25em; text-align: left">max</th> </tr>{{#if:{{{temp_name1|}}}|<tr> <th style="padding-left: 1.0em">{{{temp_name1}}}</th> <td>{{{min_temp_1|}}}</td> <td>{{{mean_temp_1|}}}</td> <td>{{{max_temp_1|}}}</td> </tr>}}{{#if:{{{temp_name2|}}}|<tr> <th style="padding-left: 1.0em">{{{temp_name2}}}</th> <td>{{{min_temp_2|}}}</td> <td>{{{mean_temp_2|}}}</td> <td>{{{max_temp_2|}}}</td> </tr>}} </table>}} | label84 = {{#if:{{{minorplanet|}}}|[[Asteroid spectral types|Spectral type]]|Spectral type}} | data84 = {{{spectral_type|}}} | label85 = [[magnitude apparente]] | data85 = {{{magnitude|}}} | label86 = [[Absolute magnitude#Solar System bodies (H)|Absolute magnitude ''(H)'']] | data86 = {{{abs_magnitude|}}} | label87 = [[Diamitru angulare]] | data87 = {{{angular_size|}}} | header90 = {{#if:{{{atmosphere|}}}{{{scale_height|}}}{{{atmosphere_composition|}}}|Atmosphere{{#if:{{{atmosphere_ref|}}}|{{{atmosphere_ref}}} }} }} | label91 = Surface [[Atmospheric pressure|pressure]] | data91 = {{{surface_pressure|}}} | label92 = [[Scale height]] | data92 = {{{scale_height|}}} | label93 = Composizione | data93 = {{{atmosphere_composition|}}} | below = <includeonly>{{#if:{{{note|}}}||{{reflist|group="note"}} }}</includeonly> }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Please add interwikis to the /doc subpage, not here --></noinclude> 76w0elzze5kto14tl8rkqd1yl0yho7e Template:Infobox 10 15287 373088 366870 2021-06-02T04:14:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#invoke:Infobox|infobox}}<includeonly>{{template other|{{#ifeq:{{PAGENAME}}|Infobox||{{#ifeq:{{str left|{{SUBPAGENAME}}|7}}|Infobox|[[Category:Infobox templates|{{remove first word|{{SUBPAGENAME}}}}]]}}}}|}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go in the /doc subpage, and interwikis go in Wikidata. --> </noinclude> 81wr26favs3w7zn2bhl84ue9dfb1sqp Template:Infobox/row 10 15288 373089 323201 2021-06-02T04:14:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <pre></noinclude>{{#if:{{{header|}}} |<tr><th colspan="2" class="{{{class|}}}" style="text-align:center; {{{headerstyle|}}}">{{{header}}}</th></tr> |{{#if:{{{data|}}} |<tr class="{{{rowclass|}}}">{{#if:{{{label|}}} |<th scope="row" style="text-align:left; {{{labelstyle|}}}">{{{label}}}</th> <td class="{{{class|}}}" style="{{{datastyle|}}}"> |<td colspan="2" class="{{{class|}}}" style="text-align:center; {{{datastyle|}}}"> }} {{{data}}}</td></tr> }} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] </pre></noinclude> qfurjo2qi2ifdy4xq9no7jswjykz122 Template:Namespace detect 10 15289 373156 323207 2021-06-02T04:15:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#switch: {{lc: <!--Lower case the result--> <!--If no or empty "demospace" parameter then detect namespace--> {{#if:{{{demospace|}}} | {{{demospace}}} | {{#if:{{{page|}}} | <!--Detect the namespace in the "page" parameter--> {{#ifeq:{{NAMESPACE:{{{page}}} }}|{{TALKSPACE:{{{page}}} }} | talk | {{SUBJECTSPACE:{{{page}}} }} }} | <!--No "demospace" or "page" parameters, so detect actual namespace--> {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{TALKSPACE}} | talk | {{SUBJECTSPACE}} }} }} }} }} <!-- Only one of the lines below will be executed --> <!-- Respecting empty parameters on purpose --> | main <!--"demospace=main" or {{SUBJECTSPACE}}={{ns:0}}=""--> | = {{{main| {{{other|}}} }}} | talk = {{{talk| {{{other|}}} }}} | user = {{{user| {{{other|}}} }}} | wikipedia = {{{wikipedia| {{{other|}}} }}} | file | image = {{{file| {{{image| {{{other|}}} }}} }}} | mediawiki = {{{mediawiki| {{{other|}}} }}} | template = {{{template| {{{other|}}} }}} | help = {{{help| {{{other|}}} }}} | category = {{{category| {{{other|}}} }}} | portal = {{{portal| {{{other|}}} }}} | book = {{{book| {{{other|}}} }}} | other | #default = {{{other|}}} <!--"demospace=other" or a new namespace--> }}<!--End switch--><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> 6x2o9j3emawqrkleuvjnyr9n1ggr9b7 Nettuniu (pianeta) 0 15290 378340 360522 2022-01-26T14:36:58Z Kwamikagami 17182 wikitext text/x-wiki {{Pianeta | name = Nettuniu | symbol = [[File:Neptune symbol (fixed width).svg|20px|♆]] | image = [[File:neptune.jpg|240px|Neptune from Voyager 2]] | caption = Nettuniu da ''Voyager 2'' incù [[Great Dark Spot]] à manca è [[Small Dark Spot]] à dritta. | discovery = ié | discoverer = {{plainlist | *[[Urbain Le Verrier]] *[[John Couch Adams]] *[[Johann Gottfried Galle|Johann Galle]] }} | discovered = 23 Sittembre di u 1846<ref name="Hamilton"> {{cite web |first = Calvin J.|last = Hamilton |date = 4 Aostu di u 2001 |url = http://www.solarviews.com/eng/neptune.htm |title = Nettuniu |publisher = Views of the Solar System |accessdate = 13 Aostu di u 2007 }}</ref> | orbit_ref = <ref name="horizons"> {{cite web |first = Donald K.|last = Yeomans |url = http://ssd.jpl.nasa.gov/horizons.cgi?find_body=1&body_group=mb&sstr=8 |title = HORIZONS Web-Interface for Neptune Barycenter (Major Body=8)|publisher = [[JPL Horizons On-Line Ephemeris System]] |accessdate = 8 August 2007 }} At the site, go to the "web interface" then select "Ephemeris Type: Elements", "Target Body: Neptune Barycenter" and "Center: Sun".</ref><ref name=barycentre>Orbital elements refer to the barycentre of the Neptune system, and are the instantaneous [[osculating orbit|osculating]] values at the precise [[J2000]] epoch. Barycentre quantities are given because, in contrast to the planetary centre, they do not experience appreciable changes on a day-to-day basis from the motion of the moons.</ref> | epoch = [[J2000]] | aphelion = 4,553,946,490&nbsp;km <br> 30.44125206&nbsp;[[Astronomical unit|AU]] | perihelion = 4,452,940,833&nbsp;km <br> 29.76607095&nbsp;AU | semimajor = 4,503,443,661&nbsp;km <br> 30.10366151&nbsp;AU | eccentricity = 0.011214269 | period = 60,190.03<ref name="fact2">{{cite web |first=K. |last=Munsell |author2=Smith, H. |author3=Harvey, S. |url=http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Neptune&Display=Facts |title=Neptune: Facts & Figures |date=13 November 2007 |publisher=NASA |accessdate=14 August 2007}}</ref>&nbsp;days <br> 164.79&nbsp;[[julian year (astronomy)|years]] <br> 89,666 Neptune [[solar day]]s<ref name="planet_years"> {{cite web |last = Seligman |first = Courtney |url = http://cseligman.com/text/sky/rotationvsday.htm |title = Rotation Period and Day Length |accessdate = 13 August 2009 }}</ref> | synodic_period = 367.49&nbsp;day<ref name="fact"> {{cite web |last = Williams |first = David R. |date = 1 Sittebmre di u 2004 |url = http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/neptunefact.html |title = Neptune Fact Sheet |publisher = NASA |accessdate = 14 August 2007 }}</ref> | avg_speed = 5.43&nbsp;km/s<ref name="fact"/> | inclination = 1.767975° to [[Ecliptic]] <br> 6.43° to [[Ecliptic#Ecliptic and planets|Sun’s equator]] <br> 0.72° to [[Invariable plane]]<ref name=meanplane> {{cite web |date=3 April 2009 |title=The MeanPlane (Invariable plane) of the Solar System passing through the barycenter |url=http://home.surewest.net/kheider/astro/MeanPlane.gif |accessdate=10 April 2009 }} (produced with [http://chemistry.unina.it/~alvitagl/solex/ Solex 10] written by Aldo Vitagliano; see also [[Invariable plane]])</ref> | asc_node = 131.794310° | arg_peri = 265.646853° | mean_anomaly = 267.767281° | satellites = [[Moons of Neptune|13]] | physical_characteristics = yes | flattening = 0.0171 ± 0.0013 <!-- calculated from data in ref name="Seidelmann Archinal A'hearn et al. 2007" --> | equatorial_radius = 24,764 ± 15&nbsp;km<ref name="Seidelmann Archinal A'hearn et al. 2007"> {{cite journal| doi = 10.1007/s10569-007-9072-y| last1 = Seidelmann| first1 = P. Kenneth| last2 = Archinal| first2 = Brent A.| last3 = A'Hearn<!-- written A'hearn here, mostly A'Hearn elsewhere -->| first3 = Michael F.| display-authors = 3| last4 = Conrad| first4 = Albert R.| last5 = Consolmagno| first5 = Guy J.| last6 = Hestroffer| first6 = Daniel| last7 = Hilton| first7 = James L.| last8 = Krasinsky| first8 = Georgij A.| last9 = Neumann| first9 = Gregory A.| last10=Oberst | first10=Jürgen | last11=Stooke | first11=Philip J. | last12=Tedesco | first12=Edward F. | last13=Tholen | first13=David J. | last14=Thomas | first14=Peter C. | last15=Williams | first15=Iwan P. | year = 2007| title = Report of the IAU/IAG Working Group on cartographic coordinates and rotational elements: 2006| journal = Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy| volume = 98| issue = 3| pages = 155–80| pmid = | pmc = | bibcode = 2007CeMDA..98..155S| ref = {{sfnRef|Seidelmann Archinal A'hearn et al.|2007}}}} </ref><ref name=1bar>Refers to the level of {{convert|1|bar|kPa}} atmospheric pressure</ref> <br> 3.883 Earths | polar_radius = 24,341 ± 30&nbsp;km<ref name="Seidelmann Archinal A'hearn et al. 2007"/><ref name=1bar/> <br> 3.829 Earths | surface_area = 7.6183{{e|9}}&nbsp;km<sup>2</sup><ref name="fact2"/><ref name=1bar/> <br> 14.98 Earths | volume = 6.254{{e|13}}&nbsp;km<sup>3</sup><ref name="fact"/><ref name=1bar/> <br> 57.74 Earths | mass = 1.0243×10<sup>26</sup>&nbsp;kg<ref name="fact"/> <br> 17.147 Earths<br/> 5.15{{e|-5}}&nbsp;Suns | density = 1.638&nbsp;g/cm<sup>3</sup><ref name="fact"/><ref name=1bar/> | surface_grav = 11.15&nbsp;[[Acceleration|m/s<sup>2</sup>]]<ref name="fact"/><ref name=1bar/> <br> 1.14&nbsp;[[g-force|''g'']] | escape_velocity = 23.5&nbsp;km/s<ref name="fact"/><ref name=1bar/> | sidereal_day = 0.6713&nbsp;day<ref name="fact"/> <br> 16&nbsp;h 6&nbsp;min 36&nbsp;s | rot_velocity = 2.68&nbsp;km/s <br> 9,660&nbsp;km/h | axial_tilt = 28.32°<ref name="fact"/> | right_asc_north_pole = {{RA|19|57|20}}<ref name="Seidelmann Archinal A'hearn et al. 2007"/> <br> 299.3° | declination = 42.950°<ref name="Seidelmann Archinal A'hearn et al. 2007"/> | albedo = 0.290 ([[Bond albedo|bond]]) <br> 0.41 ([[Geometric albedo|geom.]])<ref name="fact"/> | magnitude = 8.02 to 7.78<ref name="fact"/><ref name="ephemeris"/> | angular_size = 2.2–2.4[[Minute of arc#Symbols, abbreviations and subdivisions|″]]<ref name="fact"/><ref name=ephemeris>{{cite web |last=Espenak |first=Fred |date=20 July 2005 |url=http://eclipse.gsfc.nasa.gov/TYPE/TYPE.html |title=Twelve Year Planetary Ephemeris: 1995–2006 |publisher=NASA |accessdate=1 March 2008}}</ref> | temperatures = yes | temp_name1 = 1 bar level | min_temp_1 = | mean_temp_1 = 72&nbsp;[[Kelvin|K]]<ref name="fact"/> | max_temp_1 = | temp_name2 = {{convert|0.1|bar|kPa|abbr=on}} | min_temp_2 = | mean_temp_2 = 55&nbsp;K<ref name="fact"/> | max_temp = | pronounced = {{IPAc-en|audio=en-us-Neptune.ogg|ˈ|n|ɛ|p|tj|uː|n}}<ref> {{cite book |first= Elizabeth |last=Walter |date=21 Aprile di u 2003 |title=Cambridge Advanced Learner's Dictionary |publisher=Cambridge University Press |edition=2nd | isbn = 978-0-521-53106-1 }}</ref> | adjectives = Nettunianu | atmosphere = ié | atmosphere_ref = <ref name="fact"/> | scale_height = 19.7&nbsp;±&nbsp;0.6&nbsp;km | atmosphere_composition = <table> <tr><td> 80±3.2%</td><td>[[hydrogen]] (H<sub>2</sub>) </td></tr><tr><td> 19±3.2%</td><td>[[helium]] (He) </td></tr><tr><td> 1.5±0.5%</td><td>[[methane]] (CH<sub>4</sub>) </td></tr><tr><td> ~0.019%</td><td>[[hydrogen deuteride]] (HD) </td></tr><tr><td> ~0.00015%</td><td>[[ethane]] (C<sub>2</sub>H<sub>6</sub>) </td></tr><tr><td colspan=2> '''Ices''': * [[ammonia]] (NH<sub>3</sub>) * [[acqua (molecule)|acqua]] (H<sub>2</sub>O) * [[ammonium hydrosulfide]] (NH<sub>4</sub>SH) * methane (?) </td></tr></table> }} '''Nettuniu''' hè l'ottava [[pianeta]] in u [[sistemu sulare]]. Hè a quarta pianeta più larga per via di u diamitru. ==Da vede dinù== * [[Psamate]] * [[Tritone]] * [[Nettuniu]] * [[S/2002 N 1]] * [[Talassa]] {{c-supranu}} cuq22bz1gz8odbxj7tlrac1jo36uj23 Template:Convert 10 15291 372990 326412 2021-06-02T04:11:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#ifeq:{{{sortable|}}}|on|{{ntsh|{{FORMATNUM:{{{1}}}|R}}}}}}{{convert/{{#if:1|{{{2}}}}}|{{FORMATNUM:{{{1}}}|R}}|{{#ifeq:{{#expr:{{{3|0}}}*0}}|0|0}}|{{{3|}}}|{{{4|}}}|{{{5|}}}|{{{6|}}}|{{{7|}}}|{{{8|}}}|r={{#ifeq:{{{sp}}}|us|er|re}}|d=L{{{lk|off}}}A{{#switch:{{{abbr}}}|off=none|def=off|{{{abbr|off}}}}}D{{#switch:{{{disp}}}|/|slash=s|{{{disp|b}}}}}S{{{adj|{{{sing|off}}}}}}|s={{{sigfig|}}}}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] </noinclude><!--testing code follows-->{{#switch:{{{disp}}}|br={{convert/test/Dbr}}|/={{convert/und}}}}{{convert/test/A{{{abbr|}}}}} 83tki22geutl0nruuh21mluq7b2ntpo Template:E 10 15292 373022 335168 2021-06-02T04:12:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#if:{{{1|}}} |<span style="margin:0 .15em 0 .25em">×</span>10<sup>{{#switch:{{{2}}} |#default={{#switch:{{valid|number={{{1}}}}} |#default={{#switch:{{{2}}} |plus=&#43;{{val/delimitnum|{{{1}}}}} |#default={{val/delimitnum|{{{1}}}}} }} |false={{{1}}} }} |text={{{1}}} }}</sup> |{{Main other|[[Categoria:Articles using E without any arguments]]}} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 98c9ufve1mybbmgk6mhicofgbay63va Template:Nowrap 10 15293 373183 366905 2021-06-02T04:16:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span class="nowrap">{{{1}}}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc page; interwikis go to Wikidata. --> </noinclude> 1rj0hjrj1u4szi4krqujjqsll898sg0 Template:Plainlist 10 15294 366793 326417 2020-06-01T18:55:06Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki <div class="plainlist {{{class|}}}" style="margin-left: {{#expr:{{{indent|0}}}*1.6}}em; {{{style|}}}">{{#if:{{{1|}}}| {{{1}}} </div>}}<noinclude></div> </noinclude> <noinclude>[[Categoria:Mudellu]]<noinclude/> i7xs5rngxyom8uhh6c0qg5mmqsti81b Agostini 0 15392 371460 364409 2021-01-05T05:36:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Agostini''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Austinu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "l'Austini" quandu si trattava di i figlioli di un certu Austinu. A casata "Agostini" hè a trascrizzioni in [[Ghjenuva|ghjinuvesu]] d'"Austini". ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Austinu]] [[Categoria:Casata corsa]] 3c1bcj5a1css1qudrbydq140k15qf4i Alberti 0 15393 371461 364372 2021-01-05T05:36:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Alberti''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Albertu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "l'Alberti" quandu si trattava di i figlioli di un certu Albertu. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Albertu]] [[Categoria:Casata corsa]] hb71wxekxgs07u4yzu9mu925k2mbmtd Amadei 0 15394 371462 364438 2021-01-05T05:36:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Amadei''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Amadeu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "l'Amadei" quandu si trattava di i figlioli di un certu Amadeu. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Amadeu]] [[Categoria:Casata corsa]] kh2ewe5niciwkpskczaclzq5qynsr0f Angeli 0 15395 371463 364457 2021-01-05T05:36:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Angeli''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Anghjulu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "l'Anghjuli" quandu si trattava di i figlioli di un certu Anghjulu. A casata "Angeli" hè a trascrizzioni in [[Ghjenuva|ghjinuvesu]] d'"Anghjuli". ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Anghjulu]] [[Categoria:Casata corsa]] ivvdammsjggxyd7744t5odo1o2g68xb Antoni 0 15396 371464 364447 2021-01-05T05:36:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Antoni''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Antonu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "l'Antoni" quandu si trattava di i figlioli di un certu Antonu. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Antonu]] [[Categoria:Casata corsa]] 9t4t2wgijyhmnx6rjq5rs5gc7artmnf Arrighi 0 15397 378595 378590 2022-02-19T10:26:11Z WikiBayer 14685 Annullate le modifiche di [[Special:Contributions/61.9.110.237|61.9.110.237]] ([[User talk:61.9.110.237|discussione]]), riportata alla versione precedente di [[User:Holder|Holder]] wikitext text/x-wiki '''Arrighi''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Arrigu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "l'Arrighi" quandu si trattava di i figlioli di un certu Arrigu. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Arrigu]] [[Categoria:Casata corsa]] fk8tuwirjnsk5tlhwsnl4ibo82s9p7j Bartoli 0 15398 371466 364419 2021-01-05T05:36:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Bartoli''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Bartolu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Bartoli" quandu si trattava di i figlioli di un certu Bartolu. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Bartolu]] [[Categoria:Casata corsa]] cwwzzzkyuarf0cms3339yog5o1o47em Bastiani 0 15399 371467 364423 2021-01-05T05:36:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Bastiani''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Bastianu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Bastiani" quandu si trattava di i figlioli di un certu Bastianu. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Bastianu]] [[Categoria:Casata corsa]] l5mhqbwwg1pu9zr4mpxrcw6nb63b4gy Battesti 0 15400 371468 364340 2021-01-05T05:36:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Battesti''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Battisti]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Battisti" quandu si trattava di i figlioli di un certu Battisti. A casata "Battesti" hè a trascrizzioni in [[Ghjenuva|ghjinuvesu]] di "Battisti". ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Battisti]] [[Categoria:Casata corsa]] eul4w86zqprzj6tktujfhaq4zx3id7o Carli 0 15401 371469 364458 2021-01-05T05:36:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Carli''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Càrulu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Càruli" quandu si trattava di i figlioli di un certu Càrulu. A casata "Carli" hè a trascrizzioni in [[Ghjenuva|ghjinuvesu]] di "Càruli". ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Càrulu]] [[Categoria:Casata corsa]] mnqb0j0282q99hdxpwdomvlkgd16vqq Cesari 0 15402 371470 364448 2021-01-05T05:36:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Cesari''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Cesari]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Cesari" quandu si trattava di i figlioli di un certu Cesari. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Cesari]] [[Categoria:Casata corsa]] d0m6tvndm6c7cprbhp7x9obyue66s3s Cipriani 0 15403 371471 364357 2021-01-05T05:36:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Cipriani''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Ciprianu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Cipriani" quandu si trattava di i figlioli di un certu Ciprianu. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Ciprianu]] [[Categoria:Casata corsa]] 330qka477y4ymthlh8axmi21ging86r Clementi 0 15404 371472 364420 2021-01-05T05:36:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Clementi''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Climenti]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Climenti" quandu si trattava di i figlioli di un certu Climenti. A casata "Clementi" hè a trascrizzioni in [[Ghjenuva|ghjinuvesu]] di "Climenti". ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Climenti]] [[Categoria:Casata corsa]] 547n2v2ikobusrcav34t4gzn0wdb3or Cristiani 0 15405 371473 364221 2021-01-05T05:36:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Cristiani''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Cristianu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Cristiani" quandu si trattava di i figlioli di un certu Cristianu. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Cristianu]] [[Categoria:Casata corsa]] 2vvn4mz9qf8pdb4b91usjcd9tx906t5 Damiani 0 15406 371474 364385 2021-01-05T05:36:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Damiani''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Damianu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Damiani" quandu si trattava di i figlioli di un certu Damianu. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Damianu]] [[Categoria:Casata corsa]] lq7l3bin96hrzscjjfmsfewg6ybnjep Dominici 0 15407 371475 364459 2021-01-05T05:36:36Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Dominici''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Dumènicu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Dumènichi" quandu si trattava di i figlioli di un certu Dumènicu. A casata "Dominici" hè a trascrizzioni in [[Ghjenuva|ghjinuvesu]] di "Dumènichi". ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Dumènicu]] [[Categoria:Casata corsa]] s03tqhbw7sibr1psyz2hw3f1nr34nlm Ettori 0 15408 371476 364329 2021-01-05T05:36:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Ettori''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Ettori]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "l'Ettori" quandu si trattava di i figlioli di un certu Ettori. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Ettori]] [[Categoria:Casata corsa]] q4u0vuc0qe5lp2hlky48xgdzi7dbcmi Fabiani 0 15409 371477 364358 2021-01-05T05:36:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Fabiani''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Fabianu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Fabiani" quandu si trattava di i figlioli di un certu Fabianu. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Fabianu]] [[Categoria:Casata corsa]] 895qm159o36ifyiprwff1suk302k1cg Filippi 0 15410 371478 364421 2021-01-05T05:36:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Filippi''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Filippu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Filippi" quandu si trattava di i figlioli di un certu Filippu. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Filippi]] [[Categoria:Casata corsa]] 8cgaxfwjl462ua4u04oz2cg0wt1n2m2 Franceschi 0 15411 371479 364424 2021-01-05T05:36:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Franceschi''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Francescu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Franceschi" quandu si trattava di i figlioli di un certu Francescu. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Francescu]] [[Categoria:Casata corsa]] lxsgb6lplshlgbk1gve34prjdxjq486 Gabrielli 0 15412 371480 364452 2021-01-05T05:36:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Gabrielli''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Gabrielli]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Gabrielli" quandu si trattava di i figlioli di un certu Gabrielli. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Gabrielli]] [[Categoria:Casata corsa]] kgaewtq4lfbfu5sqh1zv3h4oy1e76i4 Giacobi 0 15413 371481 364460 2021-01-05T05:36:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Giacobi''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Giacobu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Giacobi" quandu si trattava di i figlioli di un certu Giacobu. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Giacobu]] [[Categoria:Casata corsa]] agbdojy8ghacjqgu0uueh8y9wf63dwt Giorgi 0 15414 371482 364449 2021-01-05T05:36:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Giorgi''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Ghjorghju]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Ghjorghji" quandu si trattava di i figlioli di un certu Ghjorghju. A casata "Giorgi" hè a trascrizzioni in [[Ghjenuva|ghjinuvesu]] di "Ghjorghji". ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Ghjorghju]] [[Categoria:Casata corsa]] 8ztge7ki3mfx943cfo2b5i0j986f90d Giuseppi 0 15415 371483 364359 2021-01-05T05:36:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Giuseppi''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Ghjaseppu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Ghjaseppi" quandu si trattava di i figlioli di un certu Ghjaseppu. A casata "Giuseppi" hè a trascrizzioni in [[Ghjenuva|ghjinuvesu]] di "Ghjaseppi". ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Ghjaseppu]] [[Categoria:Casata corsa]] m5z8swt22r7hkfzvs5aegidscoou6cm Innocenzi 0 15416 371484 364345 2021-01-05T05:36:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Innocenzi''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Nucenziu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Nucenzii" quandu si trattava di i figlioli di un certu Nucenziu. A casata "Innocenzi" hè a trascrizzioni in [[Ghjenuva|ghjinuvesu]] di "Nucenzii". ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Nucenziu]] [[Categoria:Casata corsa]] h1na2j4ounu34kjbjxijcsxh4n1x7na Leoni 0 15417 371485 364425 2021-01-05T05:36:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Leoni''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Lionu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Lioni" quandu si trattava di i figlioli di un certu Lionu. A casata "Leoni" hè a trascrizzioni in [[Ghjenuva|ghjinuvesu]] di "Lioni". ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Lionu]] [[Categoria:Casata corsa]] dy73c7k6xdlnxt9fzkeiqopxfnr4i08 Lorenzi 0 15418 371486 364453 2021-01-05T05:36:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Lorenzi''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Larenzu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Larenzi" quandu si trattava di i figlioli di un certu Larenzu. A casata "Lorenzi" hè a trascrizzioni in [[Ghjenuva|ghjinuvesu]] di "Larenzi". ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Larenzu]] [[Categoria:Casata corsa]] jzcuxaxmrblzdo64fcn2xa8b6xzw00d Luciani 0 15419 371487 364461 2021-01-05T05:36:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Luciani''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Lucianu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Luciani" quandu si trattava di i figlioli di un certu Lucianu. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Lucianu]] [[Categoria:Casata corsa]] ehffib94qpjn30x6pl16w64src02jet Luigi 0 15420 371488 364450 2021-01-05T05:36:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Luigi''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Luigi]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Luigi" quandu si trattava di i figlioli di un certu Luigi. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Luigi]] [[Categoria:Casata corsa]] lb0skuvhiv7dcbbaznszrtb4pbbf5nf Marcelli 0 15421 371489 364360 2021-01-05T05:36:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Marcelli''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Marceddu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Marceddi" quandu si trattava di i figlioli di un certu Marceddu. A casata "Marcelli" hè a trascrizzioni in [[Ghjenuva|ghjinuvesu]] di "Marceddi". ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Marceddu]] [[Categoria:Casata corsa]] e2kn27gwh5j4bv0tyxs9mq4aixax842 Mariani 0 15422 371490 364422 2021-01-05T05:36:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Mariani''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Marianu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Mariani" quandu si trattava di i figlioli di un certu Marianu. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Marianu]] [[Categoria:Casata corsa]] ji4c0z4xsxtb3jfv87cvf8figob333n Martini 0 15423 371491 364426 2021-01-05T05:37:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Martini''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Martinu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Martini" quandu si trattava di i figlioli di un certu Martinu. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Martinu]] [[Categoria:Casata corsa]] jzagjdv2i3xmw2zs0djembsrqw4d4iz Mattei 0 15424 371492 364328 2021-01-05T05:37:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Mattei''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Matteiu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Mattei" quandu si trattava di i figlioli di un certu Matteiu. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Matteiu]] [[Categoria:Casata corsa]] e2zq04b36y52uhs04wh1olccntl8t5a Micaelli 0 15425 371493 364416 2021-01-05T05:37:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Micaelli''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Micaeli]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Micaeli" quandu si trattava di i figlioli di un certu Micaeli. A casata "Micaelli" hè a trascrizzioni in [[Ghjenuva|ghjinuvesu]] di "Micaeli". ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Micaeli]] [[Categoria:Casata corsa]] pybirw7nxqr6bbvimjazrc85qcxgmc4 Micheli 0 15426 371494 364451 2021-01-05T05:37:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Micheli''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Micheli]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Micheli" quandu si trattava di i figlioli di un certu Micheli. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Micheli]] [[Categoria:Casata corsa]] fa0wmr32slrprkbnpf5boyybehu3r3q Nicolai 0 15427 371495 364367 2021-01-05T05:37:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Nicolai''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Niculau]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Niculai" quandu si trattava di i figlioli di un certu Niculau. A casata "Nicolai" hè a trascrizzioni in [[Ghjenuva|ghjinuvesu]] di "Niculai". ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Niculau]] [[Categoria:Casata corsa]] e6amg1gsvbg5eujcpc0t7zwuiex2ndd Nicoli 0 15428 371496 364346 2021-01-05T05:37:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Nicoli''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Nicoli]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Nicoli" quandu si trattava di i figlioli di un certu Nicoli. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Nicoli]] [[Categoria:Casata corsa]] fdfn5aa256hwzrsy1y79e8m3vl8j4pi Olivieri 0 15429 371497 364427 2021-01-05T05:37:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Olivieri''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Olivieri]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "l'Olivieri" quandu si trattava di i figlioli di un certu Olivieri. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Olivieri]] [[Categoria:Casata corsa]] erhy01a22b6s45up2vec6txiga6duq2 Ottavi 0 15430 371498 364395 2021-01-05T05:37:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Ottavi''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Taviu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Tavii" quandu si trattava di i figlioli di un certu Taviu. A casata "Ottavi" hè a trascrizzioni in [[Ghjenuva|ghjinuvesu]] di "Tavii". ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Taviu]] [[Categoria:Casata corsa]] rm1wth55w2q3jp73ulp4gaq4m2ggv9l Ottavy 0 15431 371499 364417 2021-01-05T05:37:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Ottavy''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Taviu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Tavii" quandu si trattava di i figlioli di un certu Taviu. A casata "Ottavy" hè a trascrizzioni in [[Ghjenuva|ghjinuvesu]] di "Tavii". ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Taviu]] [[Categoria:Casata corsa]] l1jocrn4d3yzrl3l7zuws0brr2ps1j2 Pancrazi 0 15432 371500 364375 2021-01-05T05:37:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Pancrazi''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Pancraziu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Pancrazii" quandu si trattava di i figlioli di un certu Pancraziu. A casata "Pancrazi" hè a trascrizzioni in [[Ghjenuva|ghjinuvesu]] di "Pancrazii". ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Pancraziu]] [[Categoria:Casata corsa]] rg0jugrrijxnyld0vpvuk4xvm9qd6w6 Pandolfi 0 15433 371501 364368 2021-01-05T05:37:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Pandolfi''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Pandolfu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Pandolfi" quandu si trattava di i figlioli di un certu Pandolfu. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Pandolfu]] [[Categoria:Casata corsa]] efqmnojayzows87vsdnsqpplu86jm8m Paoli 0 15434 371502 364293 2021-01-05T05:37:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Paoli''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Paulu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Pauli" quandu si trattava di i figlioli di un certu Paulu. A casata "Paoli" hè a trascrizzioni in [[Ghjenuva|ghjinuvesu]] di "Pauli". ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Paulu]] [[Categoria:Casata corsa]] d0ii57zxlnmizimuokglwov0fnmmraj Pasquini 0 15435 371503 364428 2021-01-05T05:37:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Pasquini''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Pasquinu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Pasquini" quandu si trattava di i figlioli di un certu Pasquinu. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Pasquinu]] [[Categoria:Casata corsa]] p5hn583im1f4zgm03eoidtceiw7p2ce Pietri 0 15436 371504 364335 2021-01-05T05:37:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Pietri''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Petru]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Petri" quandu si trattava di i figlioli di un certu Petru. A casata "Pietri" hè a trascrizzioni in [[Ghjenuva|ghjinuvesu]] di "Petri". ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Petru]] [[Categoria:Casata corsa]] to97cifqbgc0bf750rvlvmla4zovflg Poli 0 15437 371505 364302 2021-01-05T05:37:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Poli''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Polu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Poli" quandu si trattava di i figlioli di un certu Polu. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Polu]] [[Categoria:Casata corsa]] btwsombfb09ztxlf898gefqr95pt7j2 Pompei 0 15438 371506 364376 2021-01-05T05:37:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Pompei''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Pumpeiu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Pumpei" quandu si trattava di i figlioli di un certu Pumpeiu. A casata "Pompei" hè a trascrizzioni in [[Ghjenuva|ghjinuvesu]] di "Pumpei". ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Pumpeiu]] [[Categoria:Casata corsa]] fpsqmckfj1ans1kn0oabg95qbblt3lg Renucci 0 15439 371507 364350 2021-01-05T05:37:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Renucci''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Rinucciu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Rinuccii" quandu si trattava di i figlioli di un certu Rinucciu. A casata "Renucci" hè a trascrizzioni in [[Ghjenuva|ghjinuvesu]] di "Rinuccii". ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Rinucciu]] [[Categoria:Casata corsa]] qz5dt2rqxtx39pzc7ayhm237w0mjezq Silvani 0 15440 371508 364440 2021-01-05T05:37:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Silvani''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Silvanu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Silvani" quandu si trattava di i figlioli di un certu Silvanu. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Silvanu]] [[Categoria:Casata corsa]] 86o7c0oov8cskaltxmyxhbrh84qiege Simoni 0 15441 371509 364429 2021-01-05T05:37:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Simoni''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Simonu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Simoni" quandu si trattava di i figlioli di un certu Simonu. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Simonu]] [[Categoria:Casata corsa]] 5f0tk4scf3ohzzw7wbaswa0u0w53t0r Taddei 0 15442 371510 364386 2021-01-05T05:37:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Taddei''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Taddei]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Taddei" quandu si trattava di i figlioli di un certu Taddeu. ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Taddei]] [[Categoria:Casata corsa]] 7b8dmod1rzrdbi9fygeenje7o3ljgej Tomasi 0 15443 371511 364462 2021-01-05T05:37:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Tomasi''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Tumasgiu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Tumasgii" quandu si trattava di i figlioli di un certu Tumasgiu. A casata "Tomasi" hè a trascrizzioni in [[Ghjenuva|ghjinuvesu]] di "Tumasgii". ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Tumasgiu]] [[Categoria:Casata corsa]] f5o6qg7r1rs6bp4m0eqec42hp9p9s6k Valentini 0 15444 371512 364377 2021-01-05T05:37:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Valentini''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Valintinu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Valintini" quandu si trattava di i figlioli di un certu Valintinu. A casata "Valentini" hè a trascrizzioni in [[Ghjenuva|ghjinuvesu]] di "Valintini". ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Valintinu]] [[Categoria:Casata corsa]] 12ccv6bwxydjukqzaokot0629ylak3p Valery 0 15445 371513 364351 2021-01-05T05:37:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Valery''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Valeriu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Valerii" quandu si trattava di i figlioli di un certu Valeriu. A casata "Valery" hè a trascrizzioni in [[Ghjenuva|ghjinuvesu]] di "Valerii". ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Valeriu]] [[Categoria:Casata corsa]] q7n7xolxn92y7njkrhh9vsdxllosgi8 Vincenti 0 15446 371514 364388 2021-01-05T05:37:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Vincenti''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u nomu [[Vincenzu]]. A casata veni da u fattu chì s'usava à dì "i Vincenzi" quandu si trattava di i figlioli di un certu Vincenzu. A casata "Vincenti" hè a trascrizzioni in [[Ghjenuva|ghjinuvesu]] di "Vincenzi". ==Liami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da veda dinò== * [[Casata corsa]] * [[Vincenzu]] [[Categoria:Casata corsa]] 0nt0asjb9zj4mbo7h5oy71gq98zsah4 Andreucci 0 15447 364430 350964 2019-10-03T11:24:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Andreucci''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Andriucciu]], chì hè cumpostu da u nome [[Andria]] è di u suffissu "ucciu". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "l'Andriucci" quandu si trattava di i figlioli di un certu Andriucciu. A casata "Andreucci" hè a trascrizzione in [[Ghjenuva|ghjinuvese]] d'"Andriucci". ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Andriucciu]] * [[Andria]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] cmzdupmzqdmnq7q20kkwcj522ve5bm0 Angeletti 0 15448 364454 350965 2019-10-03T11:24:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Angeletti''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Anghjulettu]], chì hè cumpostu da u nome [[Anghjulu]] è di u suffissu "ettu". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "l'Anghjuletti" quandu si trattava di i figlioli di un certu Anghjulettu. A casata "Angeletti" hè a trascrizzione in [[Ghjenuva|ghjinuvese]] d'"Anghjuletti". ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Anghjulettu]] * [[Anghjulu]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] p89jlu1w1nk74sm3p5yxoy7a7yv4gud Angelini 0 15449 364347 350967 2019-10-03T11:22:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Angelini''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Anghjulinu]], chì hè cumpostu da u nome [[Anghjulu]] è di u suffissu "inu". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "l'Anghjulini" quandu si trattava di i figlioli di un certu Anghjulinu. A casata "Angelini" hè a trascrizzione in [[Ghjenuva|ghjinuvese]] d'"Anghjulini". ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Anghjulinu]] * [[Anghjulu]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] 162a5agcy8ts51hyfppe2tf9jyvaxna Antonini 0 15450 364378 350969 2019-10-03T11:23:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Antonini''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Antuninu]], chì hè cumpostu da u nome [[Antone]] è di u suffissu "inu". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "l'Antunini" quandu si trattava di i figlioli di un certu Antuninu. A casata "Antonini" hè a trascrizzione in [[Ghjenuva|ghjinuvese]] d'"Antunini". ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Antuninu]] * [[Antone]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] 1ru0crtuaoz2hbighgrpi5179h76l1x Antonetti 0 15451 364353 350968 2019-10-03T11:22:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Antonetti''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Antunettu]], chì hè cumpostu da u nome [[Antone]] è di u suffissu "ettu". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "l'Antunetti" quandu si trattava di i figlioli di un certu Antunettu. A casata "Antonetti" hè a trascrizzione in [[Ghjenuva|ghjinuvese]] d'"Antunetti". ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Antunettu]] * [[Antone]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] sob0rfcqvyv5s7itmt88fkfwongy1en Battistini 0 15452 364343 345877 2019-10-03T11:22:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Battistini''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Battistinu]], chì hè cumpostu da u nome [[Battista]] è di u suffissu "inu". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "i Battistini" quandu si trattava di i figlioli di un certu Battistinu. ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Battistinu]] * [[Battista]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] hfq6243g6ocfa5s3ddntbvrljz2npz5 Ceccaldi 0 15453 364306 350972 2019-10-03T11:21:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Ceccaldi''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Ciccaldu]], chì hè cumpostu da u nome [[Ceccu]] è di u suffissu "aldu". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "i Ciccaldi" quandu si trattava di i figlioli di un certu Ciccaldu. A casata "Ceccaldi" hè a trascrizzione in [[Ghjenuva|ghjinuvese]] di "Ciccaldi". ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Ciccaldu]] * [[Ceccu]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] 28zbbyrh1779u2b2vsltre1oiyzkzp2 Ceccarelli 0 15454 364412 350973 2019-10-03T11:23:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Ceccarelli''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Ciccarellu]], chì hè cumpostu da u nome [[Ceccu]] è di u suffissu "arellu". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "i Ciccarelli" quandu si trattava di i figlioli di un certu Ciccarellu. A casata "Ceccarelli" hè a trascrizzione in [[Ghjenuva|ghjinuvese]] di "Ciccarelli". ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Ciccarellu]] * [[Ceccu]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] nqnab6hy7on7fqrzw42f5v2e7h4sqag Ceccarini 0 15455 364463 350974 2019-10-03T11:24:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Ceccarini''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Ciccarinu]], chì hè cumpostu da u nome [[Ceccu]] è di u suffissu "arinu". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "i Ciccarini" quandu si trattava di i figlioli di un certu Ciccarinu. A casata "Ceccarini" hè a trascrizzione in [[Ghjenuva|ghjinuvese]] di "Ciccarini". ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Ciccarinu]] * [[Ceccu]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] 0zvalhtr6hb3umz7gsd6gdfp34nv9vr Filippini 0 15456 364218 345869 2019-10-03T11:19:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Filippini''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Filippinu]], chì hè cumpostu da u nome [[Filippu]] è di u suffissu "inu". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "i Filippini" quandu si trattava di i figlioli di un certu Filippinu. ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Filippinu]] * [[Filippu]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] 0kbgqgrdjfgnp6pj2t0ik7in0yffwrx Franceschini 0 15457 364468 345843 2019-10-03T11:24:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Franceschini''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Franceschinu]], chì hè cumpostu da u nome [[Francescu]] è di u suffissu "inu". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "i Franceschini" quandu si trattava di i figlioli di un certu Franceschinu. ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Franceschinu]] * [[Francescu]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] 3ilzmnr9rdm8urqkpf1dtztl044e73y Giacometti 0 15458 364389 350977 2019-10-03T11:23:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Giacometti''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Ghjacumettu]], chi hè cumpostu da u nome [[Ghjàcumu]] è di u suffissu "ettu". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "i Ghjacumetti" quandu si trattava di i figlioli di un certu Ghjacumettu. A casata "Giacometti" hè a trascrizzione in [[Ghjenuva|ghjinuvese]] di "Ghjacumetti". ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Ghjacumettu]] * [[Ghjàcumu]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] 6ftrefc7gbyxoh3rxpd07fp41b7y5ej Giacomini 0 15459 364431 350979 2019-10-03T11:24:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Giacomini''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Ghjacuminu]], chì hè cumpostu da u nome [[Ghjàcumu]] è di u suffissu "inu". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "i Ghjacumini" quandu si trattava di i figlioli di un certu Ghjacuminu. A casata "Giacomini" hè a trascrizzione in [[Ghjenuva|ghjinuvese]] di "Ghjacumini". ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Ghjacuminu]] * [[Ghjàcumu]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] hwsx01zrq5co8n5qo12i776kavm0x9w Giovannini 0 15460 364396 350981 2019-10-03T11:23:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Giovannini''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Ghjuvanninu]], chì hè cumpostu da u nome [[Ghjuvanni]] è di u suffissu "inu". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "i Ghjuvannini" quandu si trattava di i figlioli di un certu Ghjuvanninu. A casata "Giovannini" hè a trascrizzione in [[Ghjenuva|ghjinuvese]] di "Ghjuvannini". ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Ghjuvanninu]] * [[Ghjuvanni]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] f0s3p0dif9biri5diz3zcq6kre9d6tt Giovannoni 0 15461 364464 350982 2019-10-03T11:24:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Giovannoni''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Ghjuvannone]], chì hè cumpostu da u nome [[Ghjuvanni]] è di u suffissu "one". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "i Ghjuvannoni" quandu si trattava di i figlioli di un certu Ghjuvannone. A casata "Giovannoni" hè a trascrizzione in [[Ghjenuva|ghjinuvese]] di "Ghjuvannoni". ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Ghjuvannone]] * [[Ghjuvanni]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] t046iciftve18tagk19vf4uvlivnwn1 Leonelli 0 15462 364379 350985 2019-10-03T11:23:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Leonelli''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Lionellu]], chi hè cumpostu da u nome [[Leonu]] è di u suffissu "ellu". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "i Lionelli" quandu si trattava di i figlioli di un certu Lionellu. A casata "Leonelli" hè a trascrizzione in [[Ghjenuva|ghjinuvese]] di "Lionelli". ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Lionellu]] * [[Leonu]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] hmsr87a0seorvwfmvyl025lezmvvbez Marchetti 0 15463 364354 345867 2019-10-03T11:22:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Marchetti''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Marchettu]], chì hè cumpostu da u nome [[Marcu]] è di u suffissu "ettu". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "i Marchetti" quandu si trattava di i figlioli di un certu Marchettu. ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Marchettu]] * [[Marcu]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] q4zng9vzjcyx53nknhmt4a7vza56oo4 Marchini 0 15464 364324 345861 2019-10-03T11:22:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Marchini''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Marchinu]], chì hè cumpostu da u nome [[Marcu]] è di u suffissu "inu". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "i Marchini" quandu si trattava di i figlioli di un certu Marchinu. ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Marchinu]] * [[Marcu]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] lezoxnhlthy74e63x904cs8lvy7lej9 Orsini 0 15465 364307 345868 2019-10-03T11:21:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Orsini''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Orsinu]], chì hè cumpostu da u nome [[Orsu]] è di u suffissu "inu". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "l'Orsini" quandu si trattava di i figlioli di un certu Orsinu. ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Orsinu]] * [[Orsu]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] f21p6rm7cs4rb8hc9htdn7w9s3l1ypu Orsoni 0 15466 364397 345878 2019-10-03T11:23:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Orsoni''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Orsone]], chì hè cumpostu da u nome [[Orsu]] è di u suffissu "one". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "l'Orsoni" quandu si trattava di i figlioli di un certu Orsone. ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Orsone]] * [[Orsu]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] 5v4ka9r4ih0nytbjwan5uf8uvpu6rqy Paoletti 0 15467 364465 350994 2019-10-03T11:24:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Paoletti''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Paulettu]], chi hè cumpostu da u nome [[Paulu]] è di u suffissu "ettu". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "i Pauletti" quandu si trattava di i figlioli di un certu Paulettu. A casata "Paoletti" hè a trascrizzione in [[Ghjenuva|ghjinuvese]] di "Pauletti". ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Paulettu]] * [[Paulu]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] bxmkndi8169mo63kpvv5c27dzbkw4hm Paolini 0 15468 364330 350996 2019-10-03T11:22:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Paolini''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Paulinu]], chi hè cumpostu da u nome [[Paulu]] è di u suffissu "inu". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "i Paulini" quandu si trattava di i figlioli di un certu Paulinu. A casata "Paolini" hè a trascrizzione in [[Ghjenuva|ghjinuvese]] di "Paulini". ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Paulinu]] * [[Paulu]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] 3pgr66f6t78d38ls6bbsmao4lzyzkb3 Pasqualetti 0 15469 364355 345862 2019-10-03T11:22:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Pasqualetti''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Pasqualettu]], chì hè cumpostu da u nome [[Pasquale]] è di u suffissu "ettu". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "i Pasqualetti" quandu si trattava di i figlioli di un certu Pasqualettu. ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Pasqualettu]] * [[Pasquale]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] k88p0q65eh0p62wd163dt9oh8mqah5q Pasqualini 0 15470 364441 345880 2019-10-03T11:24:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Pasqualini''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Pasqualinu]], chì hè cumpostu da u nome [[Pasquale]] è di u suffissu "inu". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "i Pasqualini" quandu si trattava di i figlioli di un certu Pasqualinu. ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Pasqualinu]] * [[Pasquale]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] f6a69pv8b37mzno2hivio5wuaz7qmct Poletti 0 15471 364432 345864 2019-10-03T11:24:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Poletti''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Polettu]], chì hè cumpostu da u nome [[Polu]] è di u suffissu "ettu". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "i Poletti" quandu si trattava di i figlioli di un certu Polettu. ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Polettu]] * [[Polu]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] sdtqlwdq1ieccsgozw62y40eju6tzkc Santelli 0 15472 364398 345866 2019-10-03T11:23:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Santelli''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Santellu]], chì hè cumpostu da u nome [[Santu]] è di u suffissu "ellu". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "i Santelli" quandu si trattava di i figlioli di un certu Santellu. ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Santellu]] * [[Santu]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] iknreimnmqz58ghgzzsljszv1zyelyt Santoni 0 15473 364466 345860 2019-10-03T11:24:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Santoni''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Santone]], chì hè cumpostu da u nome [[Santu]] è di u suffissu "one". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "i Santoni" quandu si trattava di i figlioli di un certu Santone. ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Santone]] * [[Santu]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] d6oj6b1xrumttqvedsn8a44f7fq8473 Santucci 0 15474 364380 345853 2019-10-03T11:23:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Santucci''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Santucciu]], chì hè cumpostu da u nome [[Santu]] è di u suffissu "ucciu". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "i Santucci" quandu si trattava di i figlioli di un certu Santucciu. ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Santucciu]] * [[Santu]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] m21ioyrwbto489aufw0tqxfq2d62zhk Tomasini 0 15475 364361 351001 2019-10-03T11:22:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Tomasini''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Tumasinu]], chi hè cumpostu da u nome [[Tumasu]] è di u suffissu "inu". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "i Tumasini" quandu si trattava di i figlioli di un certu Tumasinu. A casata "Tomasini" hè a trascrizzione in [[Ghjenuva|ghjinuvese]] di "Tumasini". ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Tumasinu]] * [[Tumasu]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] opqs34axgdz8l4vfknjtodho2mw977x Vincensini 0 15476 364442 351004 2019-10-03T11:24:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Vincensini''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Vincenzinu]], chì hè cumpostu da u nome [[Vincenzu]] è di u suffissu "inu". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "i Vincenzini" quandu si trattava di i figlioli di un certu Vincenzinu. A casata "Vincensini" hè a trascrizzione in [[Ghjenuva|ghjinuvese]] di "Vincenzini". ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Vincenzinu]] * [[Vincenzu]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] mx1o50t8521vsiz3lp2wo44ttlbhd8g Vincentelli 0 15477 364319 345879 2019-10-03T11:22:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Vincentelli''' hè una [[casata corsa]]. Hè dirivata da u numìgnulu [[Vincentellu]], chì hè cumpostu da u nome [[Vincente]] è di u suffissu "ellu". A casata vene da u fattu chì s'usava à dì "i Vincentelli" quandu si trattava di i figlioli di un certu Vincentellu. ==Ligami== * [http://www.petru.dorazio.fr/actions/Classa_Bislingua/modulu%20CASATE.pdf Petru d'Orazio, E casate in Corsica] ==Da vede dinù== * [[Casata corsa]] * [[Vincentellu]] * [[Vincente]] {{c-supranu}} [[Categoria:Casata corsa]] l2p1dx34ojnpp4jzujrn3bnh6tcwql8 Karachi 0 15481 351712 327808 2015-08-25T16:21:22Z CommonsDelinker 173 Removing "Korangi_Road_Karachi.jpg", it has been deleted from Commons by [[commons:User:Taivo|Taivo]] because: [[:c:COM:NETCOPYRIGHT|Copyright violation]], found elsewhere on the web and unlikely to be own work: [[:c:Commons:Deletion requests/Files upload wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} '''Karachi''' ( in [[lingua urdu|urdu]]: كراچى, in [[lingua sindhi|sindhi]]: ڪراچي/कराची) hè una cità di u [[Pakistan]]. Hè a prima cità di u Pakistan per populazione, incù 13.050.000 abitanti (2010). l1ll001aksfkad261gi8bx0sye2kepo Daniel Del Sarto 0 15482 375601 348413 2021-08-18T11:37:31Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Daniel Del Sarto.jpg|thumb|Daniel Del Sarto]] '''Daniel Del Sarto''' ([[São Paulo]], [[1 di settembre]] [[1974]]) hè un'[[cinemà|attore]] [[Brasile|brasilianu]]. == Biugrafia == == Ligami == * {{en}} [http://www.imdb.com/name/nm1074223/ IMDB] [[Categoria:Attore|Del Sarto]] [[Categoria:Brasilianu|Del Sarto]] [[Categoria:Biugrafia]] knq0qd904k02fz62wewzdp821cfsy6x Instituto Federal da Bahia 0 15488 332782 328310 2014-03-23T14:26:24Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:IFBA Fachada1.jpg|thumb|right|250px|Instituto Federal da Bahia]] {{c-supranu}} L''''Instituto Federal da Bahia''' hè un' università brasiliana, situata in a cità di [[Salvador]]. Ci sò à l'incirca 8.874 stughjanti. Fù fundata in u [[1910]]. [[Categoria:Università]] ia2dwikabrkodngz5p74i1ci87kjf0h IFBA 0 15489 327859 2013-03-19T11:14:40Z 199.212.70.116 Reindirizzamentu à [[Instituto Federal da Bahia]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Instituto Federal da Bahia]] bkm653cou8q93087sc9jzm1tdpfgx05 Inssbruck 0 15500 328063 2013-03-29T20:33:48Z YMS 2868 YMS moved page [[Inssbruck]] to [[Innsbruck]]: Corrected title wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Innsbruck]] 8djzhpzxapfpmeru0khop1ogcqe9jp1 Vivianne Pasmanter 0 15501 378152 376330 2022-01-03T18:27:50Z Minerva97 18950 wikitext text/x-wiki [[File:Vivianne Pasmanter no 49.º Festival de Brasília do Cinema Brasileiro.jpg|230px|miniatura|destra]] '''Vivianne Pasmanter''' ([[São Paulo]], [[24 di maghju]] [[1971]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Brasile|brasiliana]]. == Biugrafia == == Ligami == * {{en}} [http://www.imdb.com/name/nm0664650/ IMDB] [[Categoria:Attrice|Pasmanter, Vivianne]] [[Categoria:Brasiliana|Pasmanter, Vivianne]] [[Categoria:Biugrafia]] mt73m8mip86fgjy2924t281p2a2tzey Norge 0 15502 328094 2013-03-31T10:17:18Z Magnefl 7379 Reindirizzamentu à [[Nurvegia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Nurvegia]] 06p2pf3a2y2y7bgspm3f7ea9mop9t13 Noreg 0 15503 328124 2013-04-02T15:08:48Z Magnefl 7379 Redirect because «Norge» and «Noreg» are the names of the country and may be used as a search string. wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Nurvegia]] flb8sctdey6zn0xvzhqzxv7flddlyd5 Famiglia 0 15510 352091 347461 2015-11-06T02:19:59Z DENAMAX 9688 wikitext text/x-wiki A '''famiglia''' ghjè l'istituzione fundamentale in ogni sucetà [[omu|umana]], basata nantu à u matrimoniu o a cunvivenza, incù i caratteri di l'esclusività, di a stabilità è di a respunsabilità, framezu à quale a sucetà stessa si riproduce è si perpètua, tantu nantu à u pianu [[biulugia|biulogicu]] quant'à u pianu culturale. [[File:Семья.jpg|thumb|]] In a cultura uccidentale una famiglia hè spessu definita in modu specificu cum'è un gruppu di personne affiliate da ligami legali o di cunsanguinità, matrimoniu, antenati cumuni, o aduzzione per esempiu. Esistenu sucetà non uccidentale chì cuncepiscenu a famiglia nantu à cuncetti altri chè quelli di u sangue. == Famiglia Nucleare : == Chjamemu famiglia nucleare, a famiglia di tippu uccidentale basata principalamente nantu à un coppiu è i sò zitelli. Campanu tutti inseme sottu à listessu tettu. '''NB :''' A parola "nucleare" vene da u [[latinu]] "nucleus" chì sinificheghja u nòcciulu. == Famiglia stesa : == A famiglia stesa face campà inseme una più grande parte di a famiglia, generazione anteriore (mammone, babboni), è più landane (cugini, zii etc.). Favurizeghja a sulidarità, a cura di i più anziani, è permette di francà cundizione di vita più difficiule. Stu tippu di famiglia si ritrova in sfarente tribù ingiru à u mondu. == Clanu : == Un clanu hè un mudellu di famiglia arcistesa chì adunisce numerose piccule famiglie chì averianu un antenatu cumunu, spessu mistificatu. Generalamente i membri di un clanu anu ubligazione di sulidarità trà di elli, sicondu i paesi ponu avè un'esistenza legale, un capiclanu, organizà adunite, feste, sanzione, etc. '''NB:''' A parola clanu vene da u Gaelicu "Clann" chì pò avè u sensu di "figlioli" o di "famiglia". Esempii : * In [[Scozia]] i membri di un clanu si ricunoscenu fendu precede a parola "mac" davanti à a so casata, ciò chì si pò traduce "i figlioli di". Mac Gregor ==> i figlioli di Gregor, Mac Donald ==> i figlioli di Donald, etc. * In [[Irlanda]] si ricunoscenu fendu precede a parola "O" davanti à a so casata, ciò chì si pò traduce "i discendenti di". O'Brien ==> i discendenti di Brien, O'Connor ==> i discendenti di Connor, etc. == Ligami interni : == [http://fr.wikipedia.org/wiki/Famille_nucl%C3%A9aire Vede famiglia nucleare nantu à wikipedia in francese] [http://fr.wikipedia.org/wiki/Famille_%C3%A9largie Vede famiglia stesa nantu à wikipedia in francese] [http://fr.wikipedia.org/wiki/Clan Vede clanu nantu à wikipedia in francese.] [[categoria:Sociologia]] [[categoria:Società]] bys4qpzgz7lsucxva8b3mwpyr0xucpq Clanu 0 15511 328239 2013-04-04T10:42:40Z Nimuasa 7391 Reindirizzamentu à [[Famiglia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[famiglia]] dtoegt5ge2i3swzaw04z2igkwo3w3kq Template:Infobox scientist 10 15512 373507 328282 2021-06-02T05:00:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Infobox scientist | name = | image = | image_size = | alt = | caption = | birth_date = | birth_place = | death_date = | death_place = | resting_place = | resting_place_coordinates = | residence = | citizenship = | nationality = | fields = | workplaces = | alma_mater = | thesis_title = | thesis_url = | thesis_year = | doctoral_advisor = | academic_advisors = | doctoral_students = | notable_students = | known_for = | author_abbrev_bot = | author_abbrev_zoo = | influences = | influenced = | awards = | signature = | signature_alt = | website = | footnotes = | spouse = }}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 85mkl72k9hbyu6ojca4z0u79nb8ug3l Rita Guedes 0 15514 376289 359011 2021-08-23T10:53:01Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Rita Guedes.jpg|thumb|Rita Guedes]] '''Rita de Cássia de Sousa Guedes''' (Catanduva, [[2 di ghjennaghju]] [[1972]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Brasile|brasiliana]]. == Biugrafia == == Ligami == * {{en}} [http://www.imdb.com/name/nm0345740/ IMDB] [[Categoria:Attrice|Guedes, Rita]] [[Categoria:Brasiliana|Guedes, Rita]] [[Categoria:Biugrafia]] 6dcacwe354t13dwc5kuk7piourdqs2t Premiu Nobel 0 15520 349053 347553 2015-07-06T13:07:30Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki U '''Premiu Nobel''' hè un premiu di valore internaziunale assignatu da l’aministrazione svedesa. U premiu vene datu tutti l'anni à persone chì si sò fatte cunnosce in i sfarenti campi di a cunniscenza, ''«dendu impurtanti benefizii à l'umanità»'', per e so ricerche, scuperte è invenzione, per l'opera litteraria, per l'impegnu à favore di a pace mundiale. == Storia == U premiu fubbe fundatu per l'ultime vulintà di [[Alfred Nobel]], industriale svedese è inventore di a [[Dinamite]], u 27 di nuvembre 1895. A prima premiazione fubbe in u 1901. Oghje i premii sò: * ''Fisica'' (assignatu da l'Accademia Reale Svedesa di e Scenze) * ''Chimica'' (assignatu da l'Accademia Reale Svedesa di e Scenze) * ''Medicina ò Fisolugia'' (assignatu da l'Institutu Karolinska) * ''Litteratura'' (assignatu da l'Accademia Reale Svedesa di e Scenze) * ''Pace'' (assignatu da un comitatu nominatu da u Parlamentu norvegese) * ''Econumia'' (dipoi u 1969) ==Da vede dinò== *[[Nelson Mandela]] (Premiu Nobel di a Pace) [[categoria:Società]] mcr6ycbmx9tlcr8a7kg6gcz7f3lvcj6 Mazar-i Sharif 0 15523 362678 347521 2019-07-01T20:50:11Z Jumpy01 11155 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Mazar-i Sharif''' ò ancu '''Mazār-e Sharīf''' (مزار شریف) hè a quattresima cità [[Afghanistan|afghana]], incù una populazione di 300.600 abitanti (2006). Hè u capilocu di a pruvincia di [[Balkh]] è hè ligata incù a capitale [[Kabul]] à [[sudu]]-[[estu]], incù [[Herat]] à [[ovestu]] è incù l'[[Uzbekistan]] à [[nordu]]. [[Categoria:Giugrafia]] 7v2p5g0bsw8jidq3x1iliz1xhza2smh Nìger 0 15524 372349 328472 2021-03-02T20:11:42Z 196.177.98.179 wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:Flag of Niger.svg|thumb|right|160px]] U '''Nìger''' hè unu statu di l'[[Africa]] di punente. Cunfina incù l'[[Algeria]], a [[Libia]], u [[Ciad]], a [[Nigeria]], u [[Benin]], u [[Burkina Faso]] è u [[Mali]]. A capitale hè [[Niamey]]. Tene una superficie di 1.267.000 km² è à pocu pressu 22 milioni d'abitanti. [[File:LocationNiger.svg|300px|center]] bb0ybswygbuecxxnhzgjnbxdv9hc6d0 Sarpi cumuna 0 15525 373884 371599 2021-06-02T10:47:09Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A sarpi cumuna'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Hierophis viridiflavus1.JPG|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Hierophis viridiflavus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Reptilia]]'' |----- | Ordini | ''[[Squamata]]'' |----- | Famiglia | ''[[Colubridae]]'' |----- | Genaru | ''[[Hierophis]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Hierophis viridiflavus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Lacépède]], 1789</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Hierophis viridiflavus3.JPG|250px]] |----- |} A '''Sarpi cumuna''' (o [[sarpe cumuna]]) ([[Hierophis viridiflavus]]) hè una sarpi chì faci parti di a famiglia di i [[Colubridae]]. Hè cumuna in [[Italia]], in [[Sardegna]], in l'[[Isula d'Elba]], in [[Corsica]], in u meziornu di a [[Francia]], in [[Malta]], in [[Svìzzara]], in [[Cruazia]] è in [[Sluvenia]]. I sottuspezii di ''Hierophis viridiflavus'' sò: * ''Hierophis viridiflavus carbonarius'' (Bonaparte, 1833) * ''Hierophis viridiflavus viridiflavus'' (Lacépède, 1789) Parechji sinonimi di ''Hierophis viridiflavus'' sò: * ''Coluber viridiflavus'' * ''Coluber atrovirens'' * ''Coluber gemonensis gyarosensis'' * ''Coluber viridiflavus kratzeri'' * ''Coluber viridiflavus antoniimanujeli'' * ''Coluber gyarosensis'' ==In Corsica== U serpu cumunu hè assai frequente in [[Corsica]]. == Rifarenzi == * Delaugerre, M. & Ceylan, M. Batrachi è rettili di Corsica - Batraciens et reptiles de Corse, 1992, PNRC & EPHE (in francesu) ==Da veda dinò== * a [[sarpi cuddarata]] aezs3xk2nu5tbq8a6hq6j56qul8o70a Sarpi cuddarata 0 15526 374016 371600 2021-06-02T11:25:53Z Minorax 15175 clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A sarpi cuddarata'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Ringelnatter 01.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Natrix natrix</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Reptilia]]'' |----- | Ordini | ''[[Squamata]]'' |----- | Famiglia | ''[[Colubridae]]'' |----- | Genaru | ''[[Natrix]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Natrix natrix''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Natrix natrix (Karl L).jpg|250px]] |----- |} A '''Sarpi cuddarata''' (o [[sarpe cullarata]]) ([[Natrix natrix]]) hè una sarpi chì faci parti di a famiglia di i [[Colubridae]]. Parechji sinonimi di ''Natrix natrix'' sò: * ''Coluber natrix'' Linnaeus, 1758 * ''Natrix vulgaris'' Laurenti, 1768 * ''Coluber scutatus'' Pallas, 1771 * ''Coluber persa'' Pallas, 1814 * ''Coluber helveticus'' Lacépède, 1789 * ''Coluber torquatus'' Lacépède, 1789 * ''Coluber siculus'' Cuvier, 1829 * ''Tropidonotus ater'' Eichwald, 1831 * ''Natrix cetti'' Gené, 1838 == Tassunumia == A spezia cumprendi numarosi sottuspezii: *''Natrix natrix natrix'' <span style="font-variant: small-caps">Linnaeus, 1758</span> - sottuspezia numinali; *''Natrix natrix corsica'' <span style="font-variant: small-caps"></span> - endemica di a [[Corsica]]; *''Natrix natrix calabra'' <span style="font-variant: small-caps">Vanni & Lanza, 1983</span> - endemica di a [[Calabria]]; *''Natrix natrix cetti'' <span style="font-variant: small-caps">Gené, 1839</span> - endemica di a [[Sardegna]]; *''Natrix natrix helvetica'' <span style="font-variant: small-caps">(Lacépède, 1789)</span>; *''Natrix natrix sicula'' <span style="font-variant: small-caps">(Cuvier, 1829)</span> - endemica di a [[Sicilia]]. == Rifarenzi == * Delaugerre, M. & Ceylan, M. Batrachi è rettili di Corsica - Batraciens et reptiles de Corse, 1992, PNRC & EPHE (in francesu) ==Da veda dinò== * a [[sarpi cumuna]] 1au1rev0kctkcv6972yms7g0shlf7yo Natrix natrix 0 15527 328484 328483 2013-04-30T16:38:31Z 109.208.201.12 Reindirizzamentu à [[Sarpi cuddarata]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sarpi cuddarata]] p57uk2lvhrghxeakbrz2j82b3cas4ll Sarpe cullarata 0 15528 328486 2013-04-30T16:39:13Z 109.208.201.12 Reindirizzamentu à [[Sarpi cuddarata]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sarpi cuddarata]] p57uk2lvhrghxeakbrz2j82b3cas4ll Hierophis viridiflavus 0 15529 328492 2013-04-30T17:15:29Z Paulu 58 Paulu moved page [[Hierophis viridiflavus]] to [[Sarpi cumuna]]: nomu corsu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sarpi cumuna]] 50b4a1sllzzjugw53t8lrxe5fuc0zfi Sarpe cumuna 0 15530 328494 2013-04-30T17:16:39Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Sarpi cumuna]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sarpi cumuna]] 50b4a1sllzzjugw53t8lrxe5fuc0zfi Svìzzara 0 15532 336383 328503 2014-05-11T17:31:12Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Sguìzzera]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sguìzzera]] tasczuclzzhwbfpw8z9k6j8ahjk5mh2 Sophie Anna Everhard 0 15535 376272 356637 2021-08-22T20:03:30Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki '''Sophie Anna Everhard''' (Ventura County - [[California]], [[28 d'aostu]] [[1993]]) hè un'[[cinemà|attrice]] è [[cantu|cantadora]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Ligami == [http://imdb.com/name/nm2667868/ Sophie Anna Everhard] [[Categoria:Attrice|Everhard, Sophie Anna]] [[Categoria:Americana|Everhard, Sophie Anna]] [[Categoria:Biugrafia]] 44oed42za9aa47onjmtugyb50ga1h57 Simonu di San Ghjorghju 0 15537 371601 364122 2021-01-05T05:42:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Simonu di San Ghjorghju ([[Simon' Paulu Poli]]), natu u 5 ghjunghju 1885 in [[Grussetu]] hè statu un scrivanu è pueta in lingua corsa. Hè mortu in 1973 in [[Pitretu è Bicchisgià]]. ==Bibliugrafia== * ''Grana corsa'', Puisii, 1930 * ''Trè cummedie'', 1937 (''Francescu face a spesa'', ''Parlate francese'', ''Dumanda in matrimoniu'') * ''L'affrontu'', un drama in quattru atti, 1938 {{Scrivanu in lingua corsa}} [[Categoria:Scrivanu in lingua corsa]] 7u92beyyfcbwb1af3yzp7mwq44pgg9x Simon' Paulu Poli 0 15538 328540 2013-05-05T14:25:03Z 109.208.201.12 Reindirizzamentu à [[Simonu di San Ghjorghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Simonu di San Ghjorghju]] k3hji7lz5m588hcge3ucn75ysv0fggy Enoch Powell 0 15540 328551 328550 2013-05-06T13:28:53Z Franjklogos 2883 wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:Enoch Powell Allan Warren.jpg|200px|thumb|right|Enoch Powell]] '''Enoch Powell Allan Warren''' hè statu un omu politicu [[cunservatorismu|cunservatore]] [[Regnu Unitu|inglese]]. Natu in u 1912, mortu in u 1998. h0a10xb0r8itgdbf7fzm4cw08ni8s72 San Petruburgu 0 15549 371912 371673 2021-02-04T11:50:15Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Coat of Arms of Saint Petersburg (2003).svg|right|140px]] '''San Petruburgu''' ò '''San Pietruburgu''' (''Санкт-Петербург'' -Sankt-Peterburg- in [[lingua russa|russu]]) hè, incù 4.568.047 abitanti ([[2008]]), a seconda cità di a [[Russia]] per populazione è u so portu più impurtante. == Geografia == [[File:Saint Petersburg In Europe.png|right|200px]] San Petruburgu hè à u nordu-uvestu di a Russia, nant'à u delta di u fiume [[Neva]]. == Storia è nome == A cità fubbe fundata in u 1703 da u zar [[Petru u Grande]] chì vulia fà ne a nova capitale di a Russia. U so nome vene di l'[[lingua ullandese|ullandese]] ''Sankt Piter burkh''. In u 1914, a u principiu di a [[Prima Guerra Mundiale]], a cità fubbe chjamata ''Pietrugradu'' (''Петроград''), perchè l'altru nome s'assumigliava toppu à l'alimannu. in u 1924 hà torna scambiatu nome in ''Leningradu'' (''Ленинград''), per onorà [[Lenin]]. In u 1991, hà ripigliatu u so primo nome, ''San Petruburgu''. I so abitanti a chjamanu ''Pìter'' (''Питер''). == Aministrazzione == U sidacu hè Georgij Sergejevič Poltavčenko (dà u [[2011]]). == Cità gemellate == [[File:Winter Palace Panorama 4.jpg|thumb|right|280px|U ''Palazzu d'Inguernu'']] San Petruburgu hè gemellata incù: * [[File:Flag of Germany.svg|20px]] [[Amburgu]], [[Germania]] * [[File:Flag of Serbia.svg|border|20px]] [[Belgradu]], [[Serbia]] * [[File:Flag of Poland.svg|border|20px]] [[Danzica]], [[Polonia]] * [[File:Flag of Hungary.svg|20px]] [[Debrecen]], [[Ungheria]] * [[File:Flag of Germany.svg|20px]] [[Dresda]], [[Germania]] * [[File:Flag of Armenia.svg|20px]] [[Erevan]], [[Armenia]] * [[File:Flag of Sweden.svg|20px]] [[Götheborg]], [[Svezia]] * [[File:Flag of Iran.svg|20px]] [[Isfahan]], [[Iran]] * [[File:Flag of Turkey.svg|20px]] [[Istanbul]], [[Turchia]] * [[File:Flag of Saudi Arabia.svg|20px]] [[Jeddah]], [[Arabia Saudita]] * [[File:Flag of Sudan.svg|20px]] [[Khartoum]], [[Sudan]] * [[File:Flag of Slovakia.svg|border|20px]] [[Košice]], [[Slovacchia]] * [[File:Flag of the United States.svg|20px]] [[Lansing]], [[Stati Uniti d'America]] * [[File:Flag of the United States.svg|20px]] [[Los Angeles]], [[Stati Uniti d'America]] * [[File:Flag of Ukraine.svg|20px]] [[Lviv]], [[Ucraina]] * [[File:Flag of the United Kingdom.svg|20px]] [[Manchester]], [[Regnu Unitu]] * [[File:Flag of Australia.svg|20px]] [[Melbourne]], [[Australia]] * [[File:Flag of Italy.svg|border|20px]] [[Milanu]], [[Italia]] * [[File:Flag of India.svg|20px]] [[Mumbai]], [[India]] * [[File:Flag of Myanmar.svg|20px]] [[Naypyidaw]], [[Myanmar]] * [[File:Flag of Japan.svg|border|20px]] [[Osaka]], [[Giappone]] * [[File:Flag of Norway.svg|20px]] [[Oslu]], [[Norvegia]] * [[File:Flag of Bulgaria.svg|border|20px]] [[Plovdiv]], [[Bulgaria]] * [[File:Flag of Brazil.svg|20px]] [[Porto Alegre]], [[Brasile]] * [[File:Flag of Canada.svg|border|20px]] [[Quebec City|Quebec]], [[Canada]] * [[File:Flag of Israel.svg|border|20px]] [[Rishon LeZion]], [[Israele]] * [[File:Flag of the Netherlands.svg|20px]] [[Rotterdam]], [[Paesi Bassi]] * [[File:Flag of the People's Republic of China.svg|20px]] [[Shanghai]], [[Cina]] * [[File:Flag of Bulgaria.svg|border|20px]] [[Sofia]], [[Bulgaria]] * [[File:Flag of Finland.svg|border|20px]] [[Turku]], [[Finlandia]] * [[File:Flag of Poland.svg|border|20px]] [[Varsavia]], [[Polonia]] * [[File:Flag of Croatia.svg|20px]] [[Zagabria]], [[Croazia]] ==Da vede dinò== *[[Pëtr Čajkovskij]] == Ligami esterni == * [http://www.gov.spb.ru/ Situ instituzzionale (in russiu)] * [http://eng.gov.spb.ru/ Situ instituzzionale (in inglese)] [[Categoria:Russia]] mzfabxf9ugu7dpvrngkot5uy37hkwl4 Arianna 0 15551 353840 351304 2016-04-24T19:08:39Z Alonso de Mendoza 6479 /* Arianna in l'arti */ wikitext text/x-wiki [[File:Ariadne in Naxos, by Evelyn De Morgan, 1877.jpg|right|250px|thumb|Arianna à Nassu, 1877, Evelyn De Morgan]] '''Arianna''' (da u grecu Αριάδνη) hè una figura di a [[mitulugia]] [[Grecia|greca]], a figliola di u [[rè]] di [[Creta]] [[Minossu]] è di [[Pasifae]]. U mitu d'Arianna è [[Teseiu]] hè cuntatu in parechji virsioni. In una si conta ch'è Arianna si innamurò di [[Teseiu]] quandu eddu ghjunsi in [[Creta]] par tumbà u [[Minotauru]] in u labirintu. Arianna deti à Teseiu un ghjummeddu di lana (u pruvirbiali filu d'Arianna) par pudè ritruvà la strada parcorsa in u labirintu è pudè ni escia sanu. Arianna fughjì tandu incun eddu è l'altri atenesi versu [[Atena]], ma Teseiu a feci addurmintà è l'abbandunò annantu à l'isula di Nassu (ancu chjamata Dia). In ogni modu, duranti i so passioni sicreti, Arianna cuncipì da l'eroi dui figli, Demofonti è Stafilu. Pà i nozzi, Diunisu feci donu à Arianna di un diadema d'[[oru]] criatu da Efestu chì, lanciatu in [[celi]], andò à furmà a custiddazioni di a [[Corona Borealis|Curona Bureali]]. Esisti una virsioni ulteriori di a tradizioni sicondu a quali Dionisu ordinò ad Artemida di tumbà à Arianna annantu à l'isula di Nassu. Infini, ci hè una virsioni ulteriori tragica dundi si dici ch'è Arianna, scunvolta da u dulori incausatu da a perdita di u so carissimu [[Teseiu]], si saria lampata in [[mari]] è si saria suicidata. ==Arianna in l'arti == ===Pittura === *''[[Baccu è Arianna (Tiziano)|Baccu è Arianna]]'', pintu da [[Tiziano]] (1520-1522) *''[[Baccanali di l'Andrii]]'', pintu da [[Tiziano]] (1520-1523) *''[[Trionfu di Bacco è Arianna]]'', pintu da [[Annibale Carracci]] (1560-1609) *''Baccu è Arianna'', pintu da [[Guido Reni]] (1619–1621) *''Baccu è Arianna'', pintu da [[Giambattista Pittoni]] (1730-1732) *''[[Nozzi di Baccu è Arianna]]'', pintu da [[Cima da Conegliano]] (1505-1510) *''Arianna dà à Teseiu u filu par escia da u labirintu'', pintu da [[Pelagio Palagi]] (1814) *''Arianna abbandunata da Teseiu'', pintu da [[Angelika Kauffmann]] <gallery> File:Titian - Bacchus and Ariadne - Google Art Project.jpg|Baccu è Arianna, Tiziano File:Titian Bacchanal 1523 1524.jpg|Baccanale di l'Andrii, Tiziano File:Rome Palazzo Farnese ceiling Carracci frescos 04.jpg|Trionfu di Baccu è Arianna,Annibale Carracci File:Bacchus and Ariadne by Guido Reni.jpg|Baccu è Arianna,Guido Reni File:Pittoni Bacchus and Ariadne.jpg|Baccu è Arianna, Giambattista Pittoni File:Cima da conegliano, matrimonio di bacco e arianna 02.jpg|Nozzi di Baccu è Arianna (part.), Cima da Conegliano File:Kauffmann, Angelica - Ariadne von Theseus verlassen - prior to 1782.jpg|Arianna abbandunata da Teseiu, Angelika Kauffmann </gallery> === Musica === * ''[[Ariadne auf Naxos]]'' (Arianna à Nasso) hè un'[[opera]] di [[Richard Strauss]] * ''Lamento di Arianna'', frammentu di ''[[L'Arianna]]'' di [[Claudio Monteverdi]] [[Categoria:Parsunaghji di a mitulugia greca]] j4mrqgapm6mqou7h5fnhtcohz8if0zd Ignazio Bertola 0 15552 375024 359290 2021-08-10T20:29:12Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Ignazio_Bertola.jpg|thumb|right|200px|Ignazio Bertola]] '''Giuseppe Francesco Ignazio Bertola''' hè [[architittura|architettu]] è [[ingegneria|ingegnere]] [[forze armate|militare]], natu in [[Tortona]] in u [[1676]] è mortu in [[Torinu]] in u [[1755]]. == Biografia == Fubbe l'[[architettu]] è [[ingegnere]] di [[Carlu Emanuele III|Carlu Emanuele III di Savoia]] è hà travagliatu à a citadella di [[Alessandria]] è à e furtificazzione di [[Exilles]]. [[Categoria:Architettu|Bertola]] [[Categoria:Biugrafia]] [[categoria:Talianu|Bertola]] 8e608y5l88ylddz56jobamyf01iwxv0 Tommasu Moru 0 15556 346261 328628 2015-07-01T16:48:46Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Hans Holbein, the Younger - Sir Thomas More - Google Art Project.jpg|thumb|250px|right]] '''Tommasu Moru''' hè un [[filusufia|filosofu]] natu in [[Londra]] u 7 ferraghju di u 1478 è hè mortu u 6 di lugliu di u 1535. 9tohmgrtbyvpypkf0cuhpd3sxlwmef5 U Merre Pastore 0 15557 364418 346161 2019-10-03T11:24:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''U merre pastore''' hè un [[cantu]] tradiziunale di [[Corsica]]. ==U merre pastore== :Vulemu piantà lu maghju :Cullà lu fin'à le stelle :Or serà cuntenta Cecca :È più le so figliulelle :Chì nun purteranu più :Addossu le centupelle. :O Braccò la to furtuna :Avà sì s'hè discitata :Tantu l'ai cumbattuta :Ch'à la fine l'hai truvata :Era nentr'un cornu di [[capra]] :Culà stava intufunata. :Chì l'avesse mai criduta :Ch'in piazza di li Braconi :Si duvesse alzà lu maghju :La bandera à trè culori? :La sgiò Cecca Luciani :Meritò tutti sti onori. :Or sì, sta Cecca frisciata :Colla è fala per u paese :È sì nimu la dimanda :Ella risponde in francese :Ùn ti sai vergugnà :O risa di lu paese? :Or tù ùn vedi la to scala :Ch'è t'hà fatta a saltarelli? :Ùn ci si ponu arrivà :Li vechji nè li zitelli. :Da la cherciulla à lu tettu :Ci si contani le stelli. :Aspettemu lu sgiò merre :Cù le pecure stu maghju :Ed allora l'elettori :Li alzeranu lu so maghju :Perchè ellu avia prumessu :Un [[castratu]] tintinnaghju. ==Referenze== * [http://archive.org/stream/lachansonpopulai00croz#page/72/mode/2up|Austin De Croze, A canzona populare di l'isula di Corsica, Parighji, 1911 (in francese)] [[Categoria:cantu tradiziunale di Corsica]] lx0fjtl6wos1rb8hql6mjqmqigps7tv Minotauru 0 15558 340495 333463 2015-01-28T19:13:30Z 92.150.36.167 /* Mitu grecu: l'impresa di Teseiu contr'è u Minotauru */ wikitext text/x-wiki [[File:Tondo Minotaur London E4 MAN.jpg|thumb||[[Kylix]], ca. 515 a.C., [[Museo Arqueológico Nacional de España]]]] U '''Minotauru''' (Μινώταυρος) hè una figura di a mitulugia greca. Hè un èssaru mostruosu è feroci, mità omu è mità toru. Era figliu di u Toru di Creta è di Pasifae, righjina di Creta. U so nomu probiu hè Asteriu o Asterionu. ==Mitu grecu: l'impresa di Teseiu contr'è u Minotauru== Minossu, rè di Creta, prigò Poseidonu,u diu di u mari, di invià li un toru com'è simbulu di l'apprizzamentu di i dii versu eddu in qualità di suvranu, prumittendu di sacrificà lu in onori di u diu. Poseidonu accunsintì è li mandò un biddissimu è putenti toru biancu di gran valori. Vista a biddezza di l'animali, parò, Minossu dicisi di tena lu par i so mandrii è ni sacrificò un antru. Poseidonu tandu, par puniscia lu, feci innamurà pirdutamenti Pasifae, moglia di Minossu, di u toru stessu. Nonostanti eddu fussi un animali ed edda una donna, Pasifae disidarava ardentamenti accuppià si incun eddu, è vulia à tutti i costi suddisfà u so probiu desideriu carnali. Ci riiscì nascundendu si drentu una ghjuvenca di legnu custruita par edda da un artista di corti, Dedalu. Da l'unioni mostruosa nascì u Minotauru, tarmini chì unisci, par appuntu, u prefissu "minos" (chì sicondu i critesi significava rè) incù u suffissu "taurus" (chì significheghja toru). U Minotauru avia u corpu umanoidi è bipedi, ma avia zòcculi, piddiccia buina, coda è testa di toru. Era salvaticu è feroci, parchì a so menti era cumplitamenti duminata da u stintu animali, avendu a testa, è cusì u ciarbeddu, di una bestia. Minossu feci rinchjuda u Minotauru in u Labirintu di Cnossu custruitu da Dedalu. Quandu Androgeu, figliu di Minossu, murì uccisu da uni pochi d'atinesi infuriati parchì avia vintu troppu à i so ghjochi disunurendu li, Minossu dicisi, par vindicà si ch'è a cità di Atena, sottumissa tandu à Creta, divia invià ogni novi anni setti ziteddi masci è setti ziteddi femini da offra in pastu à u Minotauru, chì si cibava di carri umana. Tandu Teseiu, eroi è figliu di u rè atinesi Egeu, si uffrì di fà parti di i ghjovani par scunfighja u Minotauru. Arianna, figlia di Minossu è Pasifae, si innamurò di eddu. À a piccula intrata di u labirintu, Arianna deti à Teseiu u celebru "filu d'Arianna", un ghjummeddu (di filu rossu, rializatu da Dedalu) chì l'avaristi parmissu di ùn perda si una volta intrutu drentu. Quandu Teseiu ghjunsi innanzi à u Minotauru, l'affruntò è l'uccisi incù a spada (sicondu altri, attesi ch'eddu si addurmintessi è po u pugnalò, mentri altri virsioni rapportani com'è a peddi di u Minotauru era invulnerabili, mentri u corru di u Minotauru parfuressi ogni armatura, quindi Teseiu usò a so spada par staccà un [[corru]] di u Minotauru è incù quistu u trapassò). Isciutu da u labirintu, Teseiu salpò incù Arianna à a volta di Atena, muntendu veli bianchi in segnu di vittoria. Più dopu, parò, abbandunò a zitedda durmenti annantu à l'isula diserta di Nassu. U mutivu di tali attu è contruversu. Si dici chì l’eroi si saria invaghitu di un'antra o chì si sintia in imbarazzu à vultà in a so patria incù a figlia di u numicu, oppuri chì vensi intimuritu da Dionisu chì, in sognu, l'intimò di lascià la quà, par dopu raghjunghja la ancora durmenti è fà ni a so sposa. Arianna, rimasta sola, iniziò à pienghja, finch'è apparischi à a so prisenza u diu Dionisu, chì par cunfurtà la li dunò una maravigliosa curona d'oru, opara di Efestu, chì fù dopu, à a so morti, mutata da u diu in una custiddazioni splindenti: a custiddazioni di a Curona. Poseidonu, adiratu contr'è Teseiu, inviò una timpesta chì squarciò i veli bianchi di a navi, custringhjendu l'eroi atinesi à sustituiscia li incù quiddi neri (parò spessu in i varii virsioni a so matri Etra avia avutu un rapportu sissuali incù Poseidonu, quindi in quisti virsioni ancu Poseidonu saristi patri di Teseiu è parciò ùn l'avaristi mai ostaculatu); altri virsioni contani chì par via di l'eccitazioni di a vittoria eddu si sminticò di issà i veli bianchi, oppuri li fù annibbiata a mimoria da i dii com'è punizioni par avè abbandunatu à Arianna. Infatti à Teseiu, prima di parta, fù ricumandatu da u so patri Egeu di purtà dui gruppi di veli, è di muntà à u ritornu i veli bianchi in casu di vittoria, mentri, in casu di scunfitta, avaristi duvutu issà quiddi neri. Egeu, videndu à l'orizonti i veli neri, criditi chì u so figliu fussi statu divuratu da u Minotauru è si ghjittò addispiratu in mari, chì da u so nomu fù chjamatu dopu mari di Egeu, veni à dì Mar'Egeu. Daretu u mitu si piattanu ancu particulari significati chì i Grechi attribuiscìani à parechji elementi di u racontu. Par asempiu, u tarmini Minossu, attribuitu à u rè di Creta, hè disignatu da parechji studii non com'è u nomu di u solu rè di Cnossu, ma com'è u tarmini genericamenti utilizatu par indicà "i suvrani" in tutta l'isula di Creta. Daretu à u parsunaghju di u Minotauru si stima a divinisazioni di u toru da parti di i Grechi, mentri u starminatu Labirintu di Cnossu hè simbulu di u stupori pruvatu da i Grechi à quandu vistu l'immensi custruzzioni Critesi. À a vittoria di Teseiu si attribuisci inveci l'iniziu di u predominiu di i Grechi annantu à u mar'Egeu. À u cuntrariu, Felici Vinci susteni, in u u so Omeru in u Balticu, chì u mitu di Teseiu è Arianna sii urighjinariu non di a Creta egea, ma di a a so currispundenti terra baltica, idantificata incù a Pomerania. L'autori indicheghja com'è riscontru a prisenza, di fronti à quist'ultima, di l'isula di Bornholm, currispundenti à Nassu, è di a costa di a Scania, induva inveci fù ricullucata Atena. [[Categoria:Parsunaghji di a mitulugia greca]] bqk5puppornpuqsow1lsj10of1cpdew Federicu I Barbarossa 0 15559 328642 2013-05-28T08:38:52Z Franjklogos 2883 Pagina nova: {{c-supranu}} [[File:Federico Barbarossa.png|200px|thumb|Ritrattu di Federicu Barbarossa]] '''Federicu I Hohenstaufen''' cugnomatu '''u Barbarossa''' ([[Waiblingen]], 1122 – Sale... wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Federico Barbarossa.png|200px|thumb|Ritrattu di Federicu Barbarossa]] '''Federicu I Hohenstaufen''' cugnomatu '''u Barbarossa''' ([[Waiblingen]], 1122 – [[Saleph]], [[Palestina|Terra Santa]], 10 giugnu 1190) hè statu impertore di u [[Sacru Romanu Imperu]]. Hè cullatu nantu à u tronu di [[Germania|Alemagna]] u 4 marzu 1152 dopu u so ziu [[Corradu III]], è hè statu incuronatu imperatore u 18 ghjugnu 1155. 9d9b8ybncwo1gujaqd48ndf8dxgg94q Delft 0 15560 369452 368149 2020-11-22T20:01:30Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Delft''' hè una municipalità di i [[Paesi Bassi]], situata in a pruvincia di <nowiki>l'</nowiki>[[Olanda Meridiunale]] (''Zuid-Holland''), incù 98.655 abitanti (in 2012). == Cità gemellate == Delft hè gemellata incù: * [[File:Flag_of_Israel.svg|20px]] [[Kfar Saba]], [[Israele]] * [[File:Flag of Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] [[Tuzla]], [[Bosnia è Erzegovina]] == Ligami esterni == * [http://www.delft.nl/ Situ istituzzionale] megbzamp8uov56i6qy93ruo52rh4qt6 San Marinu 0 15561 371515 358973 2021-01-05T05:37:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = San Marinu |nomeUfficiale = Serenissima Repubblica di San Marino |linkBandiera = Flag of San Marino.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Coat of arms of San Marino.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = LocationSanMarino.svg |motto = '''Libertas''' |mottoTraduzione = ''Libertà'' |lingua = [[lingua taliana|talianu]], |capitale = [[San Marinu (cità)|San Marinu]] |capitaleAbitanti = 4 201 |capitaleAbitantiAnno = 2013 |governo = [[Republica]] |presidente = Stefano Palmieri<br />Matteo Ciacci |primoMinistro = |indipendenza= [[301]] |elenco capi di stato = |elenco capi di governo = |ingressoONU = |superficieTotale = 61,19 |superficieOrdine = |superficieAcqua = trascurevule |popolazioneTotale = 32.538 |popolazioneAnno = |popolazioneOrdine = |popolazioneDensita = 531,75 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +1 |valuta = [[Euro]] |PIL= 4.900 |PILValuta= $ |PILAnno= 2005 |PILOrdine= |PILprocapite= 44.623 |PILprocapiteValuta= $ |PILprocapiteAnno= 2005 |PILprocapiteOrdine= |HDI= |HDIAnno= |HDIOrdine= |energia = |tld = |telefono = |targa = RSM |inno = ''[[Inno Nazionale della Repubblica]]'' di [[Federico Consolo]] del [[1894]] |festa = 3 settembre |note = - }} A '''Republica di San Marinu''' hè un' paesu in [[Auropa]]. A capitale si chjama [[San Marinu (cità)|San Marinu]]. A lingua uffiziale hè u [[lingua taliana|talianu]]. {{Europa}} [[Categoria:Europa]] 8kekqcd7u9wdm6bllcltar5af70wcd9 Potsdam 0 15562 360240 328649 2018-09-25T16:54:30Z CommonsDelinker 173 Replacing Coat_of_arms_of_Potsdam.svg with [[File:DEU_Potsdam_COA.svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR4|Criterion 4]] (harmonizing names of file set) · DEU Name COA). wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:DEU Potsdam COA.svg|right|140px]] '''Potsdam''' hè una cità di a [[Germania]] incù 150.000 abitanti (2008). Hè a capitale di u Land [[Brandeburgu]]. == Geografia == [[File:Potsdam in Germany.png|thumb|400px|right]] A cità, 26 km a sudu-uvestu di [[Berlinu]], hè traversata di u fiume [[Havel]]. 0jkrfo4d92g579ad1il04iwqzylpl9p Citroën 0 15563 365811 350111 2020-03-25T08:42:25Z 37.167.239.214 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:AndreCitroen crop.jpg|thumb|right|167px|André Citroën]] A '''Citroën''' hè una casa [[vittura|vitturistica]] [[lingua francese|francese]] di u gruppu [[PSA Peugeot Citroën]]. U nome cumpletu '''Automobiles Citroën ''' e so sede attuale hè in [[Pariggi]] in [[Francia]]. == Storia == A fabrica hè stata fundata in u 1919 da [[André Citroën]]. ==Da vede dinò== *[[Renault]] *[[Karl Benz]] *[[BMW]] *[[Peugeot]] *[[Volkswagen]] *[[vittura]] [[Categoria:Trasportu]] [[Categoria:Vittura]] [[Categoria:Industria]] dqzjzf6zcsh2cqds61g55iodcqo67po Categoria:Industria 14 15565 328658 2013-05-30T15:07:04Z Franjklogos 2883 Pagina nova: Industria wikitext text/x-wiki Industria i8h85j5tru7vec87gg7vmnvph3odh70 U labirintu di Cnossu 0 15566 328662 328660 2013-05-30T16:06:18Z 90.8.207.191 Reindirizzamentu à [[Labirintu di Cnossu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Labirintu di Cnossu]] kk073tiqpgumswf3ugky7mx9ey6gmfh Labirintu di Cnossu 0 15567 371516 364433 2021-01-05T05:37:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Cnossos-planol.png|thumb|right|300px|Pianu di u palazzu riali di [[Cnossu]]. Si credi chì da a cumplissità di u palazzu aghji avutu urighjina u mitu di u [[labirintu]]]] U '''Labirintu di Cnossu''' hè un lighjindariu labirintu, chì sicondu a [[mitulugia]] greca fù fattu custruiscia da u Rè [[Minossu]] annantu à l'isula di [[Creta]] par rinchjuda ci u mustruosu [[Minotauru]], natu da l'unioni di a moglia di u rè, [[Pasifae]], incù un toru. Era un intrecciu di stradi, stanzi hè gallarii, custruitu da u geniali [[Dedalu]] incù u figliu [[Icaru]], i quali, quandu ni terminoni a custruzzioni, ci si truvoni prighjuneri. [[Dedalu]] custruì ali, ch'eddu appiccicò incù a cera à i so spaddi, è tremindù ni iscini bulendu. U [[Minotauru]] divurava ogni annu setti ziteddi masci è setti ziteddi femini di [[Atena]], finch'è [[Teseiu]], aiutatu da [[Arianna]], l'uccisi. [[Teseiu]] riuscì à escia da u labirintu solu grazia à u filu chì [[Arianna]] l' avia datu hè chì avia lasciatu scorra longu u parcorsu. Una volta uccisu u [[Minotauru]], [[Teseiu]] seguì a strada indicata da u filu. [[Categoria:Labirintu]] trftziib0ud37zalc8cnhwgagxuvqlm Toru di Creta 0 15571 334785 328688 2014-03-23T15:06:40Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[File:Mosaico Trabajos Hércules (M.A.N. Madrid) 07.jpg|thumb|right|250px| Erculu abbatti u toru di Creta. Mosaicu rumanu di u seculu III d.C.]] U '''Toru di Creta''' era un mostru turinu di a [[mitulugia]] greca. Avia l'aspettu di un toru di grandi diminsioni, è pussidia a capacità di suffià focu da i nari. U [[Minotauru]] nascì da quistu è da [[Pasifae]]. La cattura di u Toru di Creta fù a settima di i [[dodici lavori di Erculu]]. U miticu rè di [[Creta]], [[Minossu]], cuncessi senza prublemi à l'eroi di purtà via u feroci animali, datu chì avia criatu prublemi à [[Creta]]. [[Erculu]] riuscì à catturà lu vivu assuffuchendu lu incù i mani, è u purtò incun eddu à [[Atena]]. Quì Euristeu avaristi vulsutu sacrificà l'animali à Era, chì udiava [[Erculu]]. Quissu rifiutò parciò u sacrifiziu, par ùn ricunnoscia a gloria di [[Erculu]]. U toru fù cusì lasciatu libaru di vagà, finch'è si firmò à Maratona, divintendu cunnisciutu com'è "toru di Maratona". ==Da veda dinò== * [[Minotauru]] * [[Pasifae]] * [[Erculu]] [[Categoria:Animali di a mitulugia greca]] rz16s9x6b0864wsad5frp5rslf5vifk Giugrafia 0 15572 328689 2013-05-31T19:17:48Z Francis Tyers 7617 Reindirizzamentu à [[Geografia]] wikitext text/x-wiki #redirect[[Geografia]] 9n53zic8xnb7j34kcbs4y9colk43cse Pasifae 0 15573 360636 333816 2018-12-13T04:24:13Z UrielAcosta 14498 /* In a cultura pupulari */Pollock wikitext text/x-wiki [[Image:Pompeii_-_Casa_dei_Vettii_-_Pasiphae.jpg|right|thumb|240px|Dedalu è Pasifae in un affrescu di a ''Casa dei Vettii'']] '''Pasifae''' hè un parsunaghju di a mitulugia greca, figlia di Eliu è di Perseidi, una ninfa uceanina. Hè a matri di u [[Minotauru]]. Moglia di [[Minossu]], rè di Creta, da eddu ebbi ottu figli, frà i quali [[Androgeu]], [[Fedra]] è [[Arianna]] sò i più ricurdati. Sicondu a virsioni più cumuna di u mitu, [[Poseidonu]] inviò à [[Minossu]] un toru bianchissimu affinch'è eddu fussi sacrificatu in u so nomu. U rè di Creta parò ùn ubbidì à u diu, cunsidarendu troppu beddu quidd'animali è ni sacrificò un antru: a vindetta di [[Poseidonu]] ùn tardò ad arrivà. Infatti indussi in Pasifae una passioni scema par l'animali è li feci disidarà ardentamenti di accuppià si incun eddu. Accicata da u desideriu, chersi aiutu à [[Dedalu]], chì s'era rifughjatu à Creta par sfughja una cundanna par umicidiu, chì li custruì una vacca di legnu cava in a quali pudia entra par pudè suddisfà a a so ceca voglia. Cusì Pasifae riiscì à cunghjunghja si à u toru, è da a so unioni nascì u [[Minotauru]]. ==Cultu== À Pasifae era didicatu un cultu prufeticu in Laconia. ==In a cultura pupulari== Danti a ricorda in a Divina cummedia (Infernu XII, 13; Purgatoriu XXVI, 41-42 è 86-87). Pasifae hè ancu u sughjettu di un dipintu di Jackson Pollock, Pasiphaë (1943 circa). [[Categoria:Parsunaghji di a mitulugia greca]] oe2ez5x1u7kgewc0gombykox2k8fx4b Dedalu 0 15574 347446 328708 2015-07-02T09:54:46Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Landon-IcarusandDaedalus.jpg|thumb|right|300px|Dedalu incita u figliu à u bulu, dipintu da l'artistu francesu Charles Paul Landon, 1799.]] Dedalu (in grecu Δαίδαλος, Dàidalos) hè un parsunaghju di a mitulugia greca; grandi architettu, scultori è invintori, notu soprattuttu par essa u custruttori di u famosu labirintu di u [[Minotauru]]. ==U mitu== Figliu di Metioni, Dèdalu era prubabilmenti urighjinariu di [[Atena]], induv'era un apprizziatu scultori. In seguitu à l'umicidiu di u so assistenti è nipoti Talu, ch'eddu avaria uccisu parchì ghjilosu di a so maestria, fù accoltu à [[Creta]] da u rè [[Minossu]]. Duranti 'ssu sughjornu soiu à u palazzu, u scultori attirò u desideriu di una schiava di u rè di [[Creta]], di nomu Naucrati, a quali s'innamurò pirdutamenti di a so maestria è di a so biddezza. Dedalu si unì à a ghjovana, chì li deti un figliu, Icaru. À eddu hè attribuita a custruzzioni di a vacca di legnu in a quali Pasifae, moglia di [[Minossu]], si accuppiò incù u toru sacru inviatu da [[Poseidonu]]. Da l'unioni nascì u [[Minotauru]], chì fù rinchjusu par ordini di [[Minossu]] in u labirintu custruitu da Dedalu. Essendu à cunniscenza di a struttura di u labirintu, Dedalu, una volta finita a so opara, ci fù rinchjusu incù u figliu Icaru. Par scappà Dedalu custruì incù i penni dui paghji d'ali hè l'attaccò à i so corpi incù a cera. Duranti u bulu Icaru si avvicinò troppu da u soli è u calori fusi a cera, fendu lu cada in mari. Fughjitu da [[Creta]], Dedalu si ricò in Sicilia, induva truvò rifughju vicinu à u rè Cocalu. [[Minossu]], par circà di riacciuffà u fughjitivu, cughjitò un pianu: prumisi una forti ricumpensa à chiunqua avissi truvatu u modu di fà passà un filu trà i voluti di una cunchiglia. Dedalu riiscì in l'impresa, liendu un filu à una furmicula chì, intrudutta in a cunchiglia chì i so bordi l'avia cuparti di meli, passò trà l'urifizii par truvà u meli. [[Minossu]] ghjunsi in Sicilia hè pratesi a cunsegna di Dedalu, ma i figlii di u rè Cocalu aiutoni Dedalu à uccida lu. Dedalu vissi ancora molti anni in Sicilia finu à quandu dicisi di andà incù Iolau, nipoti di [[Erculu]], in Sardegna induva si stabilini. ==Dedalu in l'Eneidi== [[Virghjliu]] ricorda Dedalu in u VIesimu libru di l'Eneidi, quandu [[Enea]] ghjunghji à u "tempio immane" di a Sibilla. Fù par appuntu Dedalu à custruiscia u tempiu, à cunsacrà lu à Febu è à incida annantu à i battenti a storia di u mitu chì u riguardava, da a morti di Androgeu finu à i "cechi passi" di [[Teseiu]] longu u filu d'Arianna. Solu di u figliu Icaru manca a storia, parchì u patri fù firmatu dui volti da u troppu dulori in u rapprinsintà di l'avvinimentu: bis patriae cecidere manus ("dui volti cadini i mani paterni"). ==Da veda== * [[Erculu]] * [[Icaru]] * [[Minossu]] * [[Minotauru]] * [[Teseiu]] [[categoria:Mitulugia]] 28fqxmbsmrd8at5uurodrjgs2mzw81u Dèdalu 0 15575 328709 2013-06-02T11:40:40Z 90.8.207.191 Reindirizzamentu à [[Dedalu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Dedalu]] 89fcp7ax1w63kaslso8mifkyvcsy5ug Icaru 0 15577 347484 340117 2015-07-02T12:30:55Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Lord Frederick Leighton FLL006.jpg|thumb|250px|right|''[[Dedalu]] è Icaru'', opara di [[Lord Frederic Leighton]].]] In a mitulugia greca '''Icaru''' (Icarus in latinu, Ίκαρος in grecu, Vicare in etruscu) era figliu di l'invintori [[Dedalu]] è di [[Naucrati]], una schiava di [[Minossu]]. In l'isula di [[Creta]] u rè [[Minossu]] avia chertu à [[Dedalu]] di custruiscia u labirintu par u [[Minotauru]]. Avendu lu custruitu, è cusì cunniscendu ni a struttura, à [[Dedalu]] è u so figliu fù preclusa ogni via di fuga da [[Creta]] da parti di [[Minossu]], postu ch'è timia chì ni fussini svilati i sicreti è funi rinchjusi in u labirintu (in tuttu st'ultimu periodu ci manca a fonti: [[Apollodoru]] in u sicondu seculu a.C. susteni chì [[Dedalu]] fù rinchjusu in u labirintu parchì [[Minossu]] u cunsidareghja rispunsevuli di a "riescita" di [[Teseiu]], fughjitu da u Labirintu grazia à l'espedienti di u ghjummeddu chì [[Dedalu]] stessu avia sughjiritu. Ùn ci sò altri fonti in l'antichità chì cullocani [[Dedalu]] è Ìcaru imprighjunati in u Labirintu. [[Ovidiu]] in i Mitamurfosi ùn a faci, [[Diodoru Siculu]] nemmenu). Par scappà, [[Dedalu]] custruì l'ali incù i penni è l'attaccò à i so corpi incù a cera. Malgradu l'avvirtimenti di u patri di ùn bulà troppu altu, Icaru si feci piglià da l'ebbrezza di u bulu è s'avvicinò troppu à u soli (in a mitulugia Febo); u calori fusi a cera, fendu lu cada in u mari induva murì. U patri ghjunghjì sanu è salvu in [[Sicilia]] ind'eddu custruì un tempiu didicatu à [[Apollu]], in mimoria di u figliu. U corpu di Icaru ùn poti essa ricuparatu, incù a cunsiguenti impussibilità par a so anima di acceda in u regnu di Adi. ==Da veda== * [[Apollu]] * [[Dedalu]] * [[Minossu]] * [[Minotauru]] * [[Ovidiu]] * [[1566 Icarus‎]] [[categoria:Mitulugia]] shi3r3308fl95numzey2swhchdzydqr Ìcaru 0 15578 328715 2013-06-03T16:48:07Z 90.8.207.191 Reindirizzamentu à [[Icaru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Icaru]] amcj0md2zbq9we0ry8p3wtovf2v01di Minossu 0 15582 347528 328823 2015-07-02T14:51:27Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Michelangelo-minos2.jpg|thumb|right|260px|Minossu, in l'intarpritazioni di Michelangelu Buonarroti, da u ditagliu di u [[Ghjudiziu Univirsali]] in a [[Cappedda Sistina]], rapprisintatu com'hè ghjudici infernali.]] Minossu hè un parsunaghju di a [[mitulugia]] greca, figliu di Zeus è di [[Auropa]]. Minossu fù un rè ghjustu è savviu di [[Creta]]. Par quistu mutivu, dopu a so morti, diventa unu di i ghjudici di l' inferni, incù Eacu è [[Radamantu]]. In i miti attici inveci hè dipintu com'è estremamenti tirannicu è crudeli. Si conta chì, in seguitu à a morti di u rè Asterioni, patri aduttivu di Minossu, eddu custruì un altari à [[Poseidonu]] in ribba à u mari, par dimustrà u so drittu à a succissioni à u tronu. Minossu prigò [[Poseidonu]] di invià li un toru par u sacrifiziu è u diu l'esaudì. Ma Minossu ùn sacrificò l'animali, postu ch'è era moltu beddu. [[Poseidonu]], adiratu, feci innamurà di u toru [[Pasifae]], a moglia di Minossu. Da st'unioni nascì u [[Minotauru]], mezu omu è mezu toru. Minossu incaricò dunqua [[Dedalu]] di custruiscia un labirintu in u quali nasconda u mostru. Minossu ebbi ottu figli da [[Pasifae]]: Catreu, Deucalioni, Glaucu, [[Androgeu]], Acalla, Senodici, [[Arianna]], [[Fedra]]. Ebbi inoltri Eussantiu da Dessitea, mentri da a ninfa Paria ebbi Filolau, Crisi, Eurimedonti è Nefalioni. U regnu di Minossu fù carattarizatu da ampii scontri incù i populi vicini, chì eddu riiscì à assughjittà. Cumbattì ancu contr'è Nisu, rè di [[Megara]], chì t'avia un capeddu d'oru à u quali era liata a sorti di a so vita è di a so putenza. A figlia di Nisu, [[Scidda]], si innamurò à u prima istanti di Minossu hè ùn esitò à introducia si di notti in a camara di u patri par taglià li u capeddu d'oru. Andò in seguitu da Minossu uffrendu li i chjavi di [[Megara]] è chirendu li di spusà la. Minossu cunquistò [[Megara]] ma ricusò di purtà incun eddu à [[Creta]] a parricida chì, presa da u scunfortu, si ghjittò in mari è annigò. Minossu attaccò ancu [[Atena]], in seguitu à l'assassiniu di u figliu [[Androgeu]] incausatu da u rè [[Egeu]]. Scunfitti l'atinesi, Minossu chersi ad eddi in tributu a cunsegna ogni novi anni di setti ziteddi masci è setti ziteddi femini, chì erani dati in pastu à u [[Minotauru]]. Tali sacrifiziu cissò solu grazia à l'intarventu di [[Teseiu]], chì incù l'aiutu di [[Arianna]], riiscì à uccida u [[Minotauru]]. Sicondu u mitu Minossu fù uccisu in una vasca da bagnu in [[Sicilia]] mentri era ospiti in a rocca di u rè sicanu Cocalu. U racontu hè statu ripresu da Diodoru Siculu in a Bibbiuteca storica chì narra com'hè a so lighjindaria tomba si truvava in sottu à un tempiu di [[Afroditi]] è com'è Teroni di Akragas avia accupatu quist'arghja sacra incù u prupositu ufficiali di vindicà l’uccisioni di u rè critesu. ==Da veda== * [[Arianna]] * [[Creta]] * [[Dedalu]] * [[Minotauru]] * [[Teseiu]] [[categoria:Mitulugia]] 4wgz7u9kiw9x1zw48w6un2bhuhx9yc0 Renault 0 15583 365812 353879 2020-03-25T08:42:45Z 37.167.239.214 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''Renault''' hè una casa [[vittura|vitturistica]] [[Francia|francese]]. A so sede attuale hè in [[Boulogne-Billancourt]] vicinu à [[Pariggi]] in [[Francia]]. == Storia == A fabbrica hè stata fundata in [[Sochaux]] in u 1898 da i fratelli [[Louis Renault|Louis]], Marcel e Fernand Renault. A prima [[vittura]] Renault hè escita in u 1899. [[File:Renault Voiturette 1901.jpg|thumb|right|una voiturette Renault Type D Série B di u 1901]] ==Da vede dinù== *[[Karl Benz]] *[[Vittura]] *[[Citroën]] *[[BMW]] *[[Adam Opel]] *[[Volkswagen]] *[[Peugeot]] [[Categoria:Industria]] [[Categoria:Vittura]] dr4l8dm5ccp630frw4l5ohlxtl0fouq Peugeot 0 15584 359678 359677 2018-06-26T10:06:49Z Phil of Bristol 13959 Aggiuntu categurie wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Armand Peugeot.jpg|thumb|right|Armand Peugeot]] A '''Peugeot''' hè una casa [[vittura|vitturistica]] [[Francia|francese]] di u gruppu [[PSA Peugeot Citroën]] è so sede attuale hè in [[Parigi]] in [[Francia]]. == Storia == A fabbrica hè stata fundata in [[Sochaux]] in u 1882 cume fabbrica di bissicltte da [[Armand Peugeot]]. A prima [[vittura]] Peugeot hè surtita in u [[1890]]. Prima [[bicicletta]] in 1891 [[File:Peugeot Type 3.jpg|thumb|left|Una Peugeot Type 3]] [[File:Peugeot 6HP Vis-à-vis 1898.JPG|thumb|left|Peugeot Type 3 6HP Vis-à-vis 1898]] ==Da vede dinò== *[[Vittura]] *[[Citroën]] *[[BMW]] *[[Volkswagen]] *[[Renault]] *[[Adam Opel]] *[[Karl Benz]] [[Categoria:Industria]] [[categoria:Vittura]] [[Categoria:Bicicletta]] ewt9uf2s1fgjjer5fwgbtdheq3tusvx Cadmu 0 15585 347408 346044 2015-07-02T09:27:28Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[Image:Hendrick Goltzius Cadmus Statens Museum for Kunst 1183.jpg|thumb|right|280px|Hendrick Goltzius, Cadmu uccidi u dragonu, circa XVII seculu]] '''Cadmu''' hè una figura di a [[mitulugia]] [[Grecia|greca]], figliu di Agenori rè di Tiru è di [[Telefassa]], è frateddu di [[Auropa]]. Hè cunsidaratu u fundatori di a cità greca di [[Tebi]]. ==Mitu== Quandu a suredda [[Auropa (mitulugia)|Auropa]] fù rapita da Zeus, u patri Agenori l'inviò cù i frateddi Fenici è Cilici, à a so ricerca, urdinendu li di ùn vultà prima d'avè la truvata. Cadmu iniziò richendu si vicinu à l'oraculu di Delfi par avè cunsigliu. L'oraculu li sughjirì di intarrompa a ricerca, postu ch'è saristi statu u fundatori di una nova cità. Avaristi duvutu segua una vacca è, quand'edda si fussi firmata, edificà quì a cità. Da quì a pocu Cadmu è i so cumpagni incrucioni una vacca diretta à l'urienti è a suvitoni. L'animali si firmò solu à u centru di a Beozia: quì Cadmu dicisi d'edificà a cità. In u frattempu volsi sacrificà a vacca à a dea [[Atena]], ma in u mentri i so cumpagni stavani par attinghja l'acqua d'una surghjenti quì vicina, u dragonu chì a custudia l'attaccò. Cadmu accorsi è riiscì à uccida u mostru, ma i so cumpagni erani tutti morti. Firmatu solu, Cadmu dicisi di purtà à tarmini quantunqua u sacrifiziu. [[Atena]], par ricunniscenza, li cumparsi è li sughjirì di suminà i denti di u dragonu. Cadmu a feci è d'un trattu da ogni denti spuntò un omu armatu (i sparti). Cadmu lanciò astutamenti i sassa trà di eddi, chì cridendu si assaltati si scaglioni l'unu contr'è l'antru. Ni sopravvissini solu cinqui, chì aiutoni Cadmu à custruiscia a "Cadmea", a rocca di a nova cità di Tebi. Cadmu spusò [[Armonia]], figlia di Ares è [[Afrudita]], è à u matrimoniu fù prisenti l'intreiu [[Olimpu]]. Da l'unioni trà Cadmu è [[Armonia]] nascini quattru ziteddi: Inu, Agavi, Autonoi è Semeli. Una d'eddi, Agavi, spusò Echioni (unu di i sparti) è u so figliu, Penteu, in seguitu ereditò u regnu di u missiavu Cadmu. Ebbi ancu un figliu Polidoru, da u quali discendini i Labdàcidi (Labdacu, Laiu è Edipu). In vichjaia Cadmu è [[Armonia]], quandu [[Dionisu]] distrussi a casa riali, funi esiliati in Iddiria induva funi trasfurmati in sarpi. ==Da veda== * [[Dionisu]] * [[Edipu]] * [[Labdacu]] * [[Olimpu]] * [[Telefassa]] [[categoria:Mitulugia]] lcm192xc6ixp0hfswdow3xmfc4f9gca Dactylorhiza viridis 0 15586 328730 2013-06-04T17:47:22Z Orchi 297 Reindirizzamentu à [[Coeloglossum viride]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Coeloglossum viride]] 1bogxro9a2gwg7s2661m554y6nghdoz Auropa (mitulugia) 0 15587 347402 328731 2015-07-02T09:23:30Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Moreau, Europa and the Bull.jpg|thumb|right|''Auropa è u Toru'' di Gustave Moreau, 1869 circa.]] Auropa hè una figura di a [[mitulugia]] greca. U nomu Auropa veni da u grecu anticu Ευρώπη hè pò significà, sia da eu-ropi, "ben irrigata", oppuri da εὐρύς (eurus), chì significheghja "ampiu" è ὤψ/ὠπ-/ὀπτ- (ōps/ōp-/opt-), chì significheghja "ochji, visu", cusì Eurṓpē, "largu sguardu", "ampiu d'aspettu", sinonimu di [[luna]] piena, appiddativu di a Dea. Auropa era figlia di Agenori, rè di Tiru, antica cità fenicia. Zeus si ni innamurò, videndu la incù altri coetanei raccoglia fiori in i circonda di a spiaghja. Zeus tandu invintò unu di i so multiplici travistimenti: urdinò à Ermes di vidà i boi di u patri di Auropa versu quidda spiaghja. Zeus cusì presi i simbianzi di un toru biancu, i si avvicinò è si stesi à i so peda. Auropa salì annantu à u dossu di u toru, hè quistu a purtò à traversu u mari finu à l'isula di [[Creta]]. Zeus svilò cusì a so vera idantità hè pruvò di usà di viulenza, ma Auropa resistiti. Zeus si trasformò cusì in acula hè riiscì a soprafà Auropa in un buschettu di salici o, sicondu altri, sottu un platanu sempri verdi. Quista narrazioni hè riprudutta nantu à i muneti di coniu grecu da 2 €. Agenori mandò i so figli in cerca di a suredda. U frateddu Fenici, dopu parechji perigrinazioni, divintò u ceppu di i fenici. Un antru frateddu, Cilici, si instaurò in un'arghja nantu à a costa suduriintali di l'Asia Minori à u nordu di [[Cipru]] hè divintò u ceppu di i cilici. [[Cadmu]], u frateddu più famosu, arrivò finu in [[Grecia]] induva fundò a cità di [[Tebi]]. Auropa divintò a prima righjina di [[Creta]]. Ebbi da Zeus trè figli: [[Minossu]], [[Radamantu]], Sarpedonti è forsi Carnu, chì funi in seguitu aduttati da u so maritu Asterioni rè di [[Creta]]. Zeus feci à Auropa trè doni: Talu, l'omu di bronzu chì survigliava i costi critesi, Laelaps, un ghjacaru moltu addistratu è un ghjavilottu chì ùn sbagliava mai u bersaghju. U patri di i dii successivamenti ricriò a forma di u toru biancu in i steddi chì cumponini a Custiddazioni di u Toru. Dopu à a morti di Asterioni, [[Minossu]] diventa rè di [[Creta]]. In onori di [[Minossu]] è di a so matri, i Grechi detini u nomu "Europa" à u cuntinenti chì si trova à nordu di [[Creta]]. Tuttu ciò accadi cinqui generazioni prima chì nascissi in [[Grecia]] Erculu. ==Esegesi== A raffigurazioni di Auropa annantu à un toru si trova in parechji dipinti priellenichi, chì prubabilmenti racontani di a Dea Luna triunfanti in groppa à u toru sulariu, a so vittima. U mitu pari cuntà un'invasioni di [[Creta]] da parti di sterpi ellenichi. È Zeus chì si trasforma in acula par viulintà Auropa ricorda a storia di Zeus trasfurmatu in [[cuccu]] par siducia Era. Ma podarsi ancu chì u mitu conti l'incursioni scompii da l'elleni di [[Creta]] in [[Fenicia]]. ==Da veda== * [[Cadmu]] * [[Creta]] * [[Fenicia]] * [[Minossu]] * [[Radamantu]] * [[Tebi]] [[categoria:Mitulugia]] k1tyh42d3kvgl23ard1h98vz4of9s5s Audi AG 0 15588 331592 328736 2014-03-23T14:02:33Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Horch.gif|250px|thumb|right|August Horch in u 1924]] L '''Audi AG''' (''Audi Aktie Gesellshaft'', ''sucetà per azzione Audi'') hè una casa vitturistica alimanna di u gruppu [[Volkswagen]] è so sede attuale hè in [[Ingolstad]] in u land di [[Baviera]] in [[Germania]]. == Storia == A fabbrica hè stata fundata in [[Zwickau]], in u land di [[Sassonia]], in u 1909 da [[August Horch]]. [[Categoria:Industria]] 6u6bjgs2jx4wzqmyfx6kus8oi32jpn5 Volkswagen 0 15589 350113 349970 2015-07-07T21:24:18Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''Volkswagen''' (litteralmente ''[[Vittura]] di u [[populu]]'' in [[lingua tedesca|alimannu]]) hè una casa [[vittura|vitturistica]] [[Germania|alimanna]]. Hè u più grande gruppu vitturisticu [[Auropa|auropeanu]], è cumprene e marche Volkswagen, [[Audi AG|Audi]], [[Seat]], [[Škoda Auto]], [[Bentley]], [[Lamborghini]] e [[Bugatti]], u 49,9% di a [[Porsche]], u 37,7% di a [[Scania AB]], u 30% di a [[MAN SE]], u 19,9% di a [[Suzuki]] è u 90,1% di l’[[Italdesign Giugiaro]]. == Storia == A fabbrica fubbe fundata in u 1937 per vulintà di u [[dittatore]] [[Germania|alimannu]] [[Adolf Hitler]], chì avia incaricatu in u 1931 l'ingegnere [[Ferdinand Porsche]], di prugettà una [[vittura]] [[populare]]. ==Da vede dinò== *[[Vittura]] *[[Renault]] *[[Citroën]] *[[BMW]] *[[Peugeot]] *[[Adam Opel]] *[[Karl Benz]] [[Categoria:Industria]] [[Categoria:Vittura]] [[Categoria:Trasportu]] 86zwq8xg9g6p2zrami8alm64eoo1l92 Audi Ag 0 15590 328737 2013-06-05T10:25:02Z Franjklogos 2883 Franjklogos moved page [[Audi Ag]] to [[Audi AG]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Audi AG]] nq878f1x414wajkd74ruqc5wf1gmbwd Demofonti 0 15592 378643 378642 2022-02-23T03:03:16Z Ts12rAc 17957 Reverted edits by [[Special:Contribs/Geralso Perez|Geralso Perez]] ([[User talk:Geralso Perez|talk]]) to last version by 104.58.147.208: reverting vandalism wikitext text/x-wiki [[File:Sir Edward Burne Jones 001.jpg|thumb|right|''Filidi è Demofonti'', oliu annantu à tela di Sir Edward Burne Jones, 1807, Birmingham, Museum and Art Gallery.]] [[File:Demophon Aithra Staatliche Antikensammlungen 2687.jpg|thumb|left|280px|Demofonti libareghja a so minnana Etra. Internu di una kylix attica a figuri neri, 470-460 a.C., da Vulci (?), Monacu, Staatlichi Antikensammlungen.]] '''Demofonti''' (o [[Demofonte]]) (in grecu Δημοφῶν, Demofòn) hè un parsunaghju di a [[mitulugia]] greca, figliu di l'eroi [[Teseiu]] è Fedra, oppuri di [[Teseiu]] è di [[Arianna]]. Frateddu di [[Acamanti]], incù u quali hè cunfusu moltu spessu, fù u dodicesimu rè di [[Atena]]. ==Mitulugia== In l'Epitomi di [[Apollodoru]] hè discrittu u viaghju a [[Troia]] di Demofonti incù u frateddu [[Acamanti]] par libarà a minnana Etra, chì, fatta prighjunera da i Dioscuri, era divintata schiava di Elena. Demofonti par libarà la si rivolsi dirittamenti à [[Agaminnonu]], chì, ottinutu u cunsensu di Elena, a di cunsignò. À [[Troia]], sicondu [[Plutarcu]], Demofonti avaristi amatu Laodici, figlia di [[Priamu]], da a quali avaristi avutu un figliu, Municu. Figliu chì parò fù attribuitu à [[Acamanti]]. Sempri in l'Epitomi hè narratu chì Demofonti s'innamurò di Filidi, figlia di u rè di [[Tracia]], a quali divintò a so moglia è li purtò in dota u regnu. Demofonti parò, disidarosu di riveda à [[Atena]], partì incù a prumissa di vultà. Filidi li deti un scrignu in u quali missi l'ughjetti sacri à a Grandi Madri Rea, è li dissi di apra lu soltantu s'è ùn fussi pussutu vultà. Smenticu di a prumissa, Demofonti si stabilì à [[Cipru]]. Passatu u tempu stabilitu par u ritornu Filidi maladissi Demofonti è si uccisi. Tempu dopu, Demofonti aprì u scrignu, è tarrurizatu da ciò chì ci vedi fughjì à [[cavaddu]], ma inciampendu, cadi nantu à a so spada è murì trapassatu. ==Da veda== * [[Acamanti]] * [[Agaminnonu]] * [[Arianna]] * [[Teseiu]] [[categoria:Mitulugia]] kk4rw0q55v33tpsiabogkscwmho24ph Pirituu 0 15593 347549 342092 2015-07-02T15:09:44Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Perithoos Hippodameia BM VaseF272.jpg|thumb|right|370px|Un centauru cerca di purtà via Ippudamia (annantu à u vasu chjamata Laodamia), mentri Pirituu è [[Teseiu]] risistini par difenda la, ditagliu da un crateru à kylix apulu à figuri rossi, ca. 350-240 a.C., da Anziu, Londra, British Museum.]] In a [[mitulugia]] greca Pirituu (in grecu Πειρίθοος) hè u rè di i Lapiti, figliu di Issioni (o, sicondu altri virsioni, di Zeus) è di Dia. Pirituu hè patri di Polipeti. ==Mitu== Participò à a spidizioni di l' Argunauti à a ricerca di u veli d'oru è fù grandi amicu di [[Teseiu]]. Duranti u so matrimoniu incù Ippudamia, figlia di Buti, Pirìtuu invitò à i nozzi i centauri, chì imbriacati si circoni di mulistà Ippudamia. In a rissa chì siguì Pirituu, [[Teseiu]] è i Lapiti riiscini a scaccià i centauri da u monti Peliu. In u tentativu di rapiscia Persefoni, Pirituu scesi in u Tartaru incù [[Teseiu]]. Adi parò i catturò fendu li seda annantu à dui trona di petra, chì in rialità erani i seghji di l'ubliu. Quandu [[Erculu]] scesi in l'nferni par rapiscia [[Cerbaru]] l'incuntrò è libarò [[Teseiu]], ma ùn poti fà altrettantu incù Pirituu: a terra iniziò a trimà è [[Erculu]] capì chì par i dii di l'inferni u Lapita divia firmà in l'Adi. Sicondu [[Virghjliu]], Adi cundannò di novu à a "sedia di l'ubliu" [[Teseiu]] quandu quisti murì, è sta volta par sempri, mentri di Pirituu dici chì firmò incuddatu annantu à u seghju finu à a morti, dopu ch'hè li fù assignata un'altra pena da scuntà quì in u Tartaru: fù cundannatu à sustà sottu una rocca, nantu à a summità di a quali c'era una petra sempri annantu à u puntu di cada li à dossu. ==Fonti== * [[Omeru]], [[Odissea]] XXI, 295-305, XI, 631; * [[Ovidiu]], Mitamurfosi, XII ==Da veda== * [[Argunauti]] * [[Erculu]] * [[Teseiu]] [[categoria:Mitulugia]] hlyjgw8794weizi7dzz7nxp7213vwfr Pirìtuu 0 15594 328744 2013-06-05T18:04:15Z 90.8.207.191 Reindirizzamentu à [[Pirituu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pirituu]] 5rv3xgh9st96n9vzg08unw4ri40t2zg Acamanti 0 15595 343159 328834 2015-05-05T03:28:49Z Phyrexian 1389 +categuria wikitext text/x-wiki [[File:Altes Museum - Antikensammlung 022.jpg|250 px|thumb|Acamanti è [[Demofonti]]]] In a [[mitulugia]] greca, '''Acamanti''' (o [[Acamante]]) hè u nomu di un valurosu eroi troianu, figliu di Antenori, chì affiancò [[Enea]] è u frateddu Archelocu à a vida di i Dardani, alliati di Priamu. U so patri era unu di i cunsiglieri di Priamu à [[Troia]], è ancu u più favurevuli à a ristituzioni di [[Elena]] è à a pacificazioni incù l'Achei. Acamanti sopravvissi di pocu à u frateddu Archelocu, riiscendu quantunqua à vindicà ni a morti; in l'insemu svolsi un rolu particularamenti brillanti duranti l'avanzata troiana contr'è i navi avvirsarii. ==U mitu== ===Origini=== Acamanti appartinia à una nobili famiglia troiana: u so patri Antenori era unu di i più fidi cunsiglieri di u rè Priamu, chì in più di una occasioni avia dimustratu a so nubiltà d'animu è u so spiritu pacifistu; à u principiu salvendu [[Menelau]] è Odisseu chì, ghjunti à [[Troia]] par riclamà à [[Elena]], stavani par essa massacrati da i Troiani, istigati da [[Antimacu]], è infini invitendu Priamu à a ristituzioni di a donna à u so lighjittimu maritu, [[Menelau]] stessu. A matri di Acamanti, Teanu, figlia di Cisseu, rè di [[Tracia]], era stata eletta sacirdutessa di [[Atena]] à [[Troia]] è era, sicondu certi tradizioni, suredda di a righjina [[Ecuba]]. Incù u dighjà citatu Archelocu, Acamanti era solu unu di l'innumarevuli figli generati da Antenori incù a moglia, à a quali lista hè in parti ridatta da a stessa Iliadi; trà i so frateddi più valurosi si ricordani Cooni, u primogenitu, Agenori, Demoleonti è Polibu. In a guerra di [[Troia]] Acamanti era moltu affizziunatu à u cucinu [[Enea]], cummandanti di i Dardani, incù u quali cundividia a supremazia. Quandu [[Troia]] fù assidiata da l'asercitu di [[Agaminnonu]], dicisu di vindicà l'offesa chì u principi troianu Paridi avia arricatu à u frateddu [[Menelau]] rapiscendu ni a moglia [[Elena]], Acamanti ùn si dichjarò micca immediatamenti à favori di u so populu, ma attesi novi anni prima di cunducia l'asercitu dardanu com'è alliatu a [[Troia]]. U soiu fù un attu di fideltà à [[Enea]], in quantu l'eroi parechji volti ebbi cuntrasti incù Priamu chì era u so sociaru; prubabilamenti u figliu di Anchisi ùn saristi mai intarvinutu à favori di u rè troianu, s'è [[Achilli]] ùn avissi rializatu un'incursioni contr'è i mandrii chì [[Enea]] facia pasculà di solitu annantu à u monti Ida. ===A morti=== Sicondu [[Omeru]], Acamanti murì dopu à avè vindicatu Archelocu: à uccida lu fù Merioni. Ma Quintu Smirreu afferma chì fù inveci uccisu pocu prima di a caduta di [[Troia]], culpitu da una freccia di Filotteti. ==Da veda== * [[Achilli]] * [[Agaminnonu]] * [[Elena]] * [[Menelau]] * [[Omeru]] [[Categoria:Parsunaghji di a mitulugia greca]] b6tv8k4odgndjqorri0u93hzt14drur Egeiu 0 15596 347453 328901 2015-07-02T09:57:42Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Themis Aigeus Antikensammlung Berlin F2538.jpg|destra|thumb|300px|[[Kylix]] attica incù Egeiu chì cunsulta l'oraculu di a Pizia, pusendu annantu à u tripodi delficu]] Egeiu (grecu: Αἰγεύς (Aigeus), latinu: AEgeius), figliu di Pandioni, fù un rè miticu di Atena, patri di [[Teseiu]]. À a morti di Pandioni, Egeiu è i so frateddi presini u cuntrollu di Atena da Metioni, chì a so volta avia strappatu u tronu à Pandioni. Tandu eddi divisini u guvernu in quattru ma Egeiu divintò rè. A so prima moglia fù Meta è a siconda fù Calciopi. Sempri senza un eredi masciu, Egeiu chersi cunsigliu à l'oraculu di Delfi. I so criptichi paroli funi: "Teni chjusu u to otru di vinu finch'è ùn avarè righjuntu u puntu più altu di a cità di Atena, altrimenti un ghjornu ni murarè di dulori". Egeiu si ricò à Trezeni induva incuntrò Etra, figlia di u rè di Trezeni Pitteu. Pitteu cumpresi a prufezia è prisintò Egeiu à a figlia Etra dopu avè lu fattu imbriacà. I dui ebbini un rapportu è cusì, in certi virsioni, Etra si ghjittò in mari à Poros è feci sessu incù Puseidonu. Quandu firmò incinta, Egeiu dicisi di vultà à Atena. Prima di parta, nascosi i so calzari, u scudu è a spada sottu una roccia, è dissi à Etra chì quandu u so figliu saristi crisciutu, avaristi divutu spustà a petra è ripurtà à daretu l'armi. À u so ritornu à Atena, Egeiu spusò [[Medea]] chì era fughjita da Corintu è da l'ira di i so abitanti. Egeiu è [[Medea]] ebbini un figliu di nomu Medu. À Trezeni, [[Teseiu]] crisciti è divintò un ghjovanu curaghjosu. Riiscì à spustà a roccia è à ricuparà l'armi di u patri. A so matri li dissi cusì a virità annantu à quali fù u so patri è annantu à com'è avaristi divutu ripurtà li l'armi. [[Teseiu]] dicisi di andà à Atena è duviti sceglia si ci andava par mari, chì era a via più sicura, o par terra, suvitendu un parcorsu priculosu, infistatu da latri è banditi. Ghjovanu, curaghjosu è ambiziosu, [[Teseiu]] dicisi di andà à Atena par a via di terra. Quandu [[Teseiu]] arrivò, ùn svilò a so vera idantità. Fù accoltu da Egeiu, chì era suspittosu di u stranieri ghjuntu à Atena. [[Medea]] circò di fà chì Egeiu uccidissi [[Teseiu]] chirendu li di catturà u toru di Maratona, ma [[Teseiu]] riiscì in l'impresa. [[Medea]] tentò tandu di avvilanà lu, ma à l'ultimu istanti, Egeiu ricunniscì i calzari, u scudu è a spada è strappò u calici di vinu da a manu di [[Teseiu]]. Patri è figliu si erani riuniti. Mentri ch'eddu visitava Atena, [[Androgeu]], figliolu di u rè [[Minossu]], riiscì duranti una festa à batta à Egeiu in ogni cumpetizioni. Egeiu, ghjilosu, l'uccisi. [[Minossu]] infuriatu dichjarò a guerra à Atena. Uffrì quantunqua a paci à l'atinesi, à pattu chì quisti inviessini ogni annu à [[Creta]] setti ghjovani omini è setti ghjovani donni, da offra in sacrifiziu à u [[Minotauru]]. Quissa andò dopu finu à quandu [[Teseiu]] uccisi u [[Minotauru]] incù l'aiutu di [[Arianna]], figlia di [[Minossu]]. Egeiu avia dittu à [[Teseiu]], prima ch'eddu partissi, di issà i veli bianchi à a partenza da [[Creta]], s'eddu avissi risciutu à scunfighja u [[Minotauru]]. [[Teseiu]] si sminticò (deliberatamenti sicondu certi virsioni) è Egeiu si ghjittò in mari quandu vidì i veli neri avvicinà si à Atena, in l'errata cunvinzioni chì u so figliu fussi statu uccisu, cumpiendu cusì a prufezia. Par via di cunsiquenza, u mari in u quali si ghjittò divintò notu com'è [[Mar' Egeiu]]. À i pendici suduccidintali di l'acropoli di Atena surghjia un picculu santuariu (di u quali rimanini solu scarsissimi tracci) didicatu à Egeiu. ==Da veda== * [[Arianna]] * [[Medea]] * [[Minossu]] * [[Minotauru]] * [[Teseiu]] * [[Mari Egeiu]] [[categoria:Mitulugia]] 5czr9qv7pr6yjwufnywfvuugc6kiyed Egeu 0 15597 328754 2013-06-06T17:50:18Z 2.4.21.86 Reindirizzamentu à [[Egeiu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Egeiu]] 9spbh2f8jl86flv2tt8931uvnmnvkmz Medea 0 15600 347522 328824 2015-07-02T14:46:51Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:De Morgan Medea.jpg|thumb|Medea in un dipintu di Evelyn Di Morgan]] '''Medea''' (da u grecu: Μήδεια, Mèdeia) hè una figura di a [[mitulugia]] greca, figlia di Eeta, rè di a Colchidi, è di Idia. Era inoltri nipoti di Eliu (sicondu altri fonti di [[Apollu]]) è di a maga Circi, è com'è quist'ultima era dutata di puteri magichi. Inveci sicondu a variazioni di u mitu (Diodoru Siculu), u soli, Eliu, ebbi dui figli, Persi è Eeta. Persi ebbi una figliola, Ecati, putentissima maga, chì l'uccisi è più tardi si cunghjunsi incù u ziu Eeta. Da 'ss' unioni sariani nati Circi, Medea è Egialpu. ==Mitu== Medea, Figlia di Eeta, rè di a Colchidi, hè unu di i parsunaghji più celebri è contruversi di a [[mitulugia]] greca. U so nomu in grecu significheghja "astuzii, scaltrezzi"; infatti a tradizioni a discrivi com'è una maga dutata di puteri tuttu à fattu divini. Quandu [[Ghjasonu]] ghjunghji in Colchidi incù l'[[Argunauti]] à a ricerca di u Veli d'oru custuditu da un feroci è terribuli dragonu à contu di Eeta, edda si ni innamora pirdutamenti. È par aiutà lu à righjunghja u so scopu ghjunghji à uccida u frateddu Apsirtu, sparghjendu ni i povari resti daretu ad edda dopu essa si imbarcata nantu à a navi Argu incù [[Ghjasonu]], divintatu u so sposu. U babbu, cusì, truvendu si custrettu à raccoglia i membra di u figliolu, ùn riesci à righjunghja a spidizioni, è l'[[Argunauti]] torrani à Iolcu incù u Veli d'Oru. U ziu di [[Ghjasonu]], Pelia, rifiuta tuttavia di cunceda u tronu à u nipoti, com'è avia prumissu in pricidenza, in cambiu di u Veli: Medea tandu sfrutta i so probbii abilità magichi è incù l'ingannu si rendi prutagonistu di novi atrucità par aiutà l'amatu. Cunvinci infatti i figlii di Pelia à somministrà à u patri un "pharmakòn", dopu avè lu fattu à pezzi è budditu, chì l'avaristi ringhjuvanitu cumplitamenti: dimostra a validità di a a so arti ripurtendu un beccu à a cundizioni di agneddu, dopu avè lu sminuzzatu è budditu incù arbi magichi. I figloli ingenui si lasciani ingannà è pruvocani cusì a morti di u babbu, trà atroci suffrenzi: Acastu, figliu di Pelia, piitusamenti sippiddisci quiddi povari resti è bandisci Medea è [[Ghjasonu]] da Iolcu, custringhjendu li à rifugià si à [[Corintu]], induva si spusarani. Dopu deci anni, parò, Creonti, rè di a cità, voli dà a so figliola Glauci in sposa à [[Ghjasonu]], uffrendu cusì à quist'ultimu a pussibilità di succissioni à u tronu. [[Ghjasonu]] accetta, abbandunendu cusì a so moglia Medea. Vista l'indiffarenza di [[Ghjasonu]] di fronti à a so addispirazioni, Medea medita una trimenda vindetta. Finghjendu si rassignata, manda in donu un manteddu à a ghjovana Glauci, a quali, ùn sapendu chì u donu hè pienu di vilenu, l'indossa par dopu mora frà dulori strazianti. U babbu Creonti, accorsu in aiutu, tocca anch'eddu u manteddu, è si ni mori. Ma a vindetta di Medea ùn finisci quì. Sicondu a tragedia di Euripidi, par assicurà si chì [[Ghjasonu]] ùn aghji discindenza, uccidi i figlii (Mermero è Feri) avuti incù eddu. Fughjita à Atena, à bordu di u carru di u Soli trainatu da dragona alati, Medea sposa Egeu, da u quali hà un figliu, Medu. À eddu Medea voli lascià u tronu di Atena, finch'è Teseiu ùn ghjunghji in cità. Egeu ignora chì Teseiu sii so figliolu, è Medea, chì vedi ostaculati i so piani par Medu, sughjirisci à u maritu di uccida u novu vinutu duranti un banchettu. Ma à l'ultimu istanti Egeu ricunnosci u so figliolu, è Medea hè custretta à fughja di novu. Torra in a Colchidi, induva si ricunghjunghji è si appacifica torra incù u babbu Eeti. ==A Medea di Ovidiu== Ovidiu tratta di u mitu di Medea in dui distinti opari: l'Heroides è i Mitamurfosi. In u prima testu hè a donna à parlà circhendu di cummova u maritu, ma u racontu si intarrompi prima di u cumpiimentu di a tragedia è u so cumplitamentu hè pussibuli à u littori solu à traversu a mimoria litteraria. A Medea di i Mitamurfosi hè ben diffarenti: edda oscilla trà raghoni è furori, ripigliendu, almenu in parti, a ghjovana turmintata da i rimorsi di Apolloniu Rodiu, divisa trà u babbu è Ghjasonu. Medea si divisa trà incertezza, paura, cummuzioni è cumpassioni. A mitamurfosa avveni in modu ripintinu è hè pussibuli di rintraccià la à traversu u cunfrontu trà a scena di l'incontru incù Ghjasonu in u boscu sacru è u ringhjuvanimentu di u babbu di l'amatu: si in u prima casu apparisci com'è un medicu anticu, in u sicondu improda esplicitamenti a parola "arti" (vv.171-179) mustrendu si com'è una vera strega. Ancu Ovidiu riprendi a scena di u carru, prisenti dighjà in Euripidi è successivamenti in Seneca, ma s'è in quisti dui casi l'episodiu hè inseritu à a fini di u racontu, Ovidiu u culloca à a mità di a narrazioni: in tali modu Medea perdi i so qualità umani è u mondu riali cedi u postu à quiddu fantasticu. À l'iniziu di a "Metamurfosi", Medea hè a prutagonista assuluta, ma pianu pianu cessa di essa un'eruina in a quali u littori pò identificà si è diventa un parsunaghju chì apparisci è sparisci com'è par magia. A tragicità di u finali ùn hè sfruttata à u massimu: Medea hè diventata una vera strega è cusì ùn soffri di l'infanticidiu cummissu nè pudaristi soffra di un' iputetica punizioni. ==A Medea di Draconziu== In a parti intruduttiva Draconziu afferma di vulè fonda tutti i mutivi tipichi di u mitu di Medea; u faci invuchendu a Musa Melpomeni è a Musa Caddiopi. Medea è Ghjasonu appariscini tutti mossi da u distinu è da a vulintà di i dii, liati com'è sò à i scontri trà Veneri è Diana. Infatti a dea di a caccia sintendu si tradita par u matrimoniu di a so sacirdutessa scaglia una malidizioni contr'è edda, da a quali si snudarà a morti di u maritu è di i figli. À l'iniziu Medea hè discritta com'hè una "virgo cruenta", ma veni difinita com'è maga solu à u versu 343. Carattaristica di quistu racontu hè chì hè a donna à arrubà u veli d'oru dunendu lu dopu à Ghjasonu, chì apparisci duranti tutta a narrazioni com'è una figura passiva. Ancu quandu entra in scena Glauci l'eroi hè semplici ughjettu di u desideriu, chì a ghjovana uttinarà ancu à costu di rompa u liamu matrimuniali chì u vincola. Tremindù donni trasgridiscini cusì i normi murali: da un latu Medea tradisci a dea Diana, da l'altru Glauci porta à u tradimentu Ghjasonu. Duranti i nozzi l'attinzioni si cuncentra nantu à u coppiu mentri Medea pripara a vindetta: sarà edda à dunà à Glauci a curona da a quali pigliarà focu l'intreiu palazzu. Ma u puntu culminanti di a tragedia hè u sacrifiziu chì Medea offri à Diana: i so figloli, postu chì l'infanticidiu ùn hè più cundottu par vindetta, ma com'è richiesta di pardonu. In a scena finali l'autori riprendi l'episodiu di u carru, ma sta volta u bulu di a donna hà valori semanticu è micca narrativu: Medea si riunisci à Diana è ritorna a "virgo cruenta" di l'iniziu di a narrazioni, lascendu à terra tuttu ciò chì era sempri liatu à Ghjasonu. ==Da veda== * [[Apollu]] * [[Argunauti]] * [[Corintu]] * [[Diodoru]] * [[Ghjasonu]] [[categoria:Mitulugia]] p2k9dp5gtq4g628izdbiig7pmj8fbok Eliu (mitulugia) 0 15601 348472 347454 2015-07-03T16:24:00Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Clipeus Helios Terme.jpg|thumb|right|250px|Bassurilievu di u diu Eliu (Soli)]] [[File:DSC00400 - Tempio C di Selinunte - Quadriga di Helios - Sec. VI a.C. - Foto G. Dall'Orto.jpg|thumb|200px|Quadriga di Helios, VI sec. a.C., Tempiu C, Selinunti.]] '''Eliu''' (in grecu Ἥλιος, -ου, in latinu Hēlĭus,-i o Sol,-is) hè una divinità di a [[riligioni]] greca, più pricisamenti u diu di u [[soli]]. Era figliu di i titani [[Iperionu]] è Teia; à u listessu tempu era frateddu di Eos (l'Aurora) è Seleni (a [[Luna]]), sicondu ciò ch'eddu conta [[Esiodu]]. [[Omeru]], in a so [[Odissea]] - più asattamenti u libru XII - u cita com'è [[Iperionu]]. Eliu era spusatu incù [[Perseidi]], da a quali ebbi molti figlioli, frà u quali Circi, Eeti è [[Pasifae]]. Era particularamenti veneratu à Rodi, induva ebbi setti figlioli da a ninfa Rodu, chjamati [[Eliadi]], com'è i cinqui figlii avuti da a suredda di [[Perseidi]], Climeni, chì missi à u mondu ancu Fetonti. U diu hè nurmalamenti rapprisintatu à a vida di u carru di u soli, una quadriga tirata da cavaddi chì soffiani focu da i nari (Eòo, Etonu, Flegonu è Piroidi). U carru surghjia ogni matina da l'Oceanu è trainava u soli in u celi, da [[livanti]] à [[punenti]], induva si truvavani i dui palazzi di u diu. Quista a so attività li pirmittia di pinitrà incù i so ochji dignalocu incù u sguardu è di assista à ogni avvinimentu di u mondu, trà l'altri, è ancu à u rapimentu di Persefoni da parti di Adi. Par via di quista a so lucidità, Eliu vinia invucatu com'è tistimoniu in ogni ghjuramentu. In ebbica storica, Eliu fù cunfusu incù [[Apollu]]. Sultantu versu a fini di l'imperu rumanu, u soli (Sol Invictus) in quantu tali, fù ughjettu di un cultu particulari da parti di a famiglia di l'Aureli, chì si erani pruclamati i so diretti discindenti. ==Cultu== I zoni in i quali u so cultu era particularamenti diffusu erani l'[[Elidi]], in Argu è à Rodi. In quist'ultima lucalità l'era cunsacrata una culussali statua cunnisciuta incù u nomu di Colossu di Rodi. Di solitu l'erani didicati agneddi, capri, tora, [[meli]], ghjaddi, cignala, è particularamenti cavaddi è arghjeta di culori biancu. U cultu par Eliu era praticatu ancu in l'isula Trinacria, l'attuali Sicilia, induva si pinsava chì u diu pussidissi setti mandrii di boi è setti greghji di pecuri, cundutti à u pascolu da i figlii so è di Neera, chjamati [[Fetusa]] è [[Lampezia]]. ==Da veda== * [[Eeta]] * [[Eliadi]] * [[Iperionu]] * [[Odissea]] * [[Pasifae]] * [[Perseidi]] [[categoria:Mitulugia]] 2lp3676w5fvbopbcup3696hl647rjgk Circi 0 15602 347427 336770 2015-07-02T09:38:30Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Circe Offering the Cup to Odysseus.jpg|right|thumb|260px|Circi in un quatru di John Widdiam Waterhousi (1849-1917)]] '''Circi''' (o [[Circe]]) hè una dea di a riligioni greca. Cumparisci in l'Odissea (libru X, XI è XII) di [[Omeru]] è in u mitu di l'[[Argunauti]]. Circi vivi in l'isula di Eea è hè figlia di [[Eliu]] è di a ninfa [[Perseidi]] è suredda di [[Eeta]] (rè di a [[Colchidi]]) è di [[Pasifae]] (moglia di [[Minossu]]), è ancu zia di [[Medea]]. Sicondu un'antra tradizioni hè figlia di u Ghjornu è di a Notti. Stendu inveci à quantu rapporta Euripi in a "Medea", quist'ultima hè discritta com'è a figliola di i suvrani di [[Iolcu]], in a [[Colchidi]], veni à dì [[Eeta]] è Ecati. Essendu [[Eeta]] figliu di u Soli (è cusì si spiigaria l'etimulugia di u nomu [[Eeta]], da ἕως, ἕω, ἡ [eos_] (s. f.), aurora, soli), dunqua Circi saristi suredda di u rè è zia di [[Medea]]. L'etimulugia di [[Eeta]] spiigaria ancu l'etimulugia di l'isula induva vivi a stessa Circi, Eea. [[Ulissi]], dopu à avè visitatu u paesi di i Lestrigoni, ricuddendu a costa taliana, ghjunghji à l'isula di Eea. L'isula, cuparta da fitta vegetazioni, sembra disabitata è [[Ulissi]] invia in ricugnizioni parti di u so equipaghju, sottu à a vida di Eurilocu. In una vaddi, l'omini scuprini chì à l'esternu di un palazzu, da u quali risona una boci miludiosa, induva ci sò animali feroci. Tutti l'omini, incù l'eccezioni di Eurilocu, entrini in u palazzu è sò bè accolti da a patrona, chì altru ùn hè chì a maga Circi. L'omini sò invitati à participà à un banchettu ma, avendu appena assaghjati i vivandi, sò trasfurmati in [[maghjali]] (oppuri si dici chì i [[maghjali]] l'abbiini parturiti), liona, ghjacari, sicondu u so probbiu carattaru è a so probbia natura. Subitu dopu, Circi i spinghji versu i staddi è i rinchjudi. Eurilocu torra veluciamenti à a navi è conta à [[Ulissi]] ciò chì hè accadutu. U suvranu di [[Itaca]] dicidi d'andà ind'è a maga par tentà di salvà i so cumpagni. Dirighjendu si versu u palazzu, scontra u diu Ermes, missaghjeri di i dei, chì li svela u sicretu par rimana immunu à l'incantesimi di Circi. Si mischiarà in ciò chì Circi l'offri da bia un'arba magica chjamata moly, ùn subirà alcuna trasfurmazioni. [[Ulissi]] righjunghji a maga, a quali l'offri da bia (com'è avia fattu incù i so cumpagni), ma [[Ulissi]], avendu avutu a pricauzioni di misculà u moly incù a bivanda, ùn si trasforma in animali. Eddu stessu minaccia di uccida Circi, a quali ricunnosci a so probbia scunfitta è ridà forma umana à i cumpagni di [[Ulissi]] è ancu à tutti l'altri tramutati in bestii feroci. [[Ulissi]] trascorri incun edda un annu è da edda hà un figliolu, Telegonu, è forsi ancu una figliola, chjamata Cassifoni. Un'appendici di a Teogonia di [[Esiodu]] conta chì i so figlioli sò dui: Anziu è Latinu, chì rignoni annantu à i Tirreni. [[Ulissi]] hè custrettu à ceda à i desiderii di i so cumpagni, chì volini vultà à casa, è cheri à Circi a migliori strada par u ritornu. A maga li cunsiglia di visità l'inferni è di cunsultà l'ombra di l'induvinu [[Tiresia]], cusì [[Ulissi]] riparti incù a so navi. In l'episodiu di l'Odissea, sò prisenti molti sceni tipichi è epiteti. Quisti, infatti, erani imprudati da l'aedi par ricurdà più faciulamenti u puema, sempri narratu uralamenti, fin quandu u tirannu Pisistratu ùn volsi metta lu par iscrittu incù l'[[Iliadi]]. À a fini, non più spintu da a curiusità com'hè in a sapara di Polifemu, ma da u duveri di salvà i so cumpagni, [[Ulissi]] riesci à calmà di novu l'acqui. Quisti parò ùn sarani par eddu causa di tanti suffrenzi, postu ch'è sirvendu si d'eddi u diu [[Puseidonu]] rindarà sempri più tortuosu u ritornu (in grecu Nostos) di l'eroi à [[Itaca]], da l'amata è fideli moglia Penelopi. ==Da veda== * [[Eeta]] * [[Eliu]] * [[Iliadi]] * [[Medea]] * [[Minossu]] * [[Pasifae]] * [[Perseidi]] * [[Tiresia]] * [[Ulissi]] [[categoria:Antichità]] 05pnall8soywdwxaef5odbh91pd5e3z Circe 0 15603 328774 2013-06-08T16:31:39Z 90.8.206.183 Reindirizzamentu à [[Circi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Circi]] b08ajfvzv9uit55nn4l29eeduqnmwua Demofonte 0 15604 328777 2013-06-08T17:42:58Z 90.8.206.183 Reindirizzamentu à [[Demofonti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Demofonti]] 05jnjqoxw47qnct2lvdolkma72gn2al Acamante 0 15605 328779 2013-06-08T17:43:45Z 90.8.206.183 Reindirizzamentu à [[Acamanti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Acamanti]] 25l7l8dwy1nfov0pxyczprtfbx7wkwz Olimpia 0 15606 362687 347539 2019-07-01T20:50:35Z Jumpy01 11155 /* Da veda */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Heinrich Gärtner - Die Altis von Olympia.jpg|thumb|320px|Ricustruzzioni di l'Altis (Heinrich Gärtner, XIX seculu)]] [[File:Olympie Temple Zeus.JPG|thumb|right|320px|U tempiu di Zeus in Olimpia]] '''Olimpia''' (gr. Ολυμπία, pron. Olümpìa) hè u nomu di l'antica cità greca, sediu di l'amministrazioni è di u svulghjimentu di i ghjochi "olimpichi" ma ancu locu di cultu di grandi impurtanza, com'è ni tistimoniani i resti di antichi tempia, teatri, munumenti è statui, vinuti à a luci dopu à i scavi effittuati in a zona induva a cità urighjinariamenti surghjia. == Storia== Olimpia era incastunata in una vaddi situata longu u corsu di u fiumu [[Alfeu]], in l'Elidi (Peloponnesu norduccidintali),vicinu à a lucalità di Pisa. A cità pussidia molti edifizii, parechji di i quali erani usati com'è dimora da l'atleti chì participavani à i ghjochi, ditti par appuntu olimpichi, chì si svulghjiani ogni quattru anni in onori di Zeus. In quistu locu fù cumpilatu par a prima volta in u 776 a.C. un elencu di vincidori: hè pussibuli da quissa di deducia chì si trattava di l'esitu di i primi Olimpiadi sturicamenti accirtati. Olimpia cumprindia un ricintu sacru, l'Altis, di a lunghezza di 200 m è di a larghezza di 177 m, situatu in pusizioni sopraelivata rispettu à l'altri custruzzioni è à u u quali internu surghjiani i più impurtanti munumenti di cultu è l'edifizii affittati à l'amministrazioni di i ghjochi. Annantu à u latu sinistru di l'Altis, vali à dì versu a parti uriintali, erani situati u stadiu è l'ippodromu, mentri annantu à u latu destru, veni à dì versu l'uccidenti, ci erani a palestra è u ghjinnasiu à u quali internu l'atleti chì vuliani participà à i ghjochi diviani addistrà si almenu un mesi prima di l'iniziu di i cumpetizioni. U più famosu tempiu di Olimpia era quiddu erettu in onori di Zeus: internamenti ci si truvava a ghjigantesca statua di u diu rializata in oru è avoriu da Fidia (o Phidia) in u 430 a.C. è insirita frà i setti maraviglii di u mondu. L'Heraion era inveci u tempiu didicatu à a dea greca Era (Ghjunona par a mitulugia rumana, a righjina di i dei), unu di i più antichi edifizii dorichi di u quali oghj si poni ancora ammirà i resti è à u u quali internu erani custuditi i curoni di addoru risirvati à i vincitori di i ghjochi. Una di i vii principali di Olimpia era fianchighjata da dodici thesauroi, i tempia vutivi à u quali internu erani custuditi i tisori di i cità chì participavani à i ghjochi; ci era inoltri un edifiziu circulari, u Philippeion, fattu erighja dopu u 338 a.C. da Filippu II rè di Macedonia. ==A riscuparta di Olimpia== Fù in u 1776 l'archiulogu inglesu Richard Chandler, incù a so spidizioni Society of dilettanti, quiddu chì par prima purtò à a luci i ruvini di l'antica Olimpia. I primi scavi effittuati in a cità di Olimpia funi suvitati da un gruppu d'archiuloghi francesi in u 1829, seguiti dopu da un gruppu di tedeschi trà u 1875 è u 1881, i quali evidinzioni l'esistenza di i piani di molti edifizii. Duranti i scavi successivi funi dopu ripurtati à a luci - oltri à a famosa statua di Ermes cù u picculu [[Dionisu]], opara di u scultori Prassiteli - diversi altri statui, altari, ughjetti vutivi in bronzu è in marmaru. [[Eratosteni]], chì fù in gradu di calculà a circumfarenza di a noscia pianeta, criò u "sistema di l'Olimpiadi" com'è sistema di crunulugia fissa par i grechi. L'Olimpiadi erani una festa spurtivu-riligiosa induva si vidia uniti tutti i grechi è facia cissà tutti i guerri in [[Grecia]] duranti u so svulghjimentu. [[Eratosteni]] fissa a prima data di l'Olimpiadi in 776 a.C. Ancu oghj l'iniziu di i Olimpiadi muderni si svulghjiani simbulicamenti à Olimpia, incù a cirimonia d'accinsioni di u focu sacru da parti di certi "sacirdutessi". U focu hè trasmissu incù fiacculi, chì sarani purtati da atleti in staffetta finu à u sediu sceltu par u svulghjimentu di i ghjochi. Duranti i Ghjochi di a XXVIII Olimpiadi, l'anticu stadiu fù usatu par i cumpetizioni di lampera di u pesu. ==Da veda== * [[Alfeu]] * [[Dionisu]] * [[Eratosteni]] * [[Grecia]] [[Categoria:Storia]] [[Categoria:Giugrafia]] ldacwf0ykq9kgk48ar2m4m4uc68iuf0 Limpia 0 15607 371602 348820 2021-01-05T05:42:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Limpia''' hè un parsunaghju di [[L'Orlando furioso]] (opera in trè atti). ==In a cultura corsa== Accadi chì Limpia fussi citata in a cultura corsa. Par asempiu: * in a sprissioni: ''com'è Limpia annantu à u so scogliu'' pouoeevbf7onlz41ikyxqmin6sv0ijs Fedra 0 15611 357014 347463 2017-05-13T10:46:55Z Alonso de Mendoza 6479 wikitext text/x-wiki [[File:Alexandre Cabanel Phèdre.jpg|right|thumb|280px|Fedra in un quatru di Alexandre Cabanel]] '''Fedra''' hè una figura di a mitulugia greca, era figlia di [[Minossu]] è di [[Pasifae]]. Spusò [[Teseiu]], rè di [[Atena]] chì avia dighjà avutu un figliolu, [[Ippolitu]], da u matrimoniu incù a righjina di l'amazoni. Si innamurò pazzamenti di [[Ippolitu]] è ùn riiscendu più à cuntrullà sta passioni soia, dopu à avè saputu chì u so figliastru era statu infurmatu di i sentimenti chì pruvava versu eddu, da a vechja nutrici d'edda, dicisi d'impiccà si par u disonori. U mitu di Fedra è [[Ippolitu]] hè narratu in a tragedia [[Ippolitu]] di Euripidi è, in u mondu latinu, in a tragedia ''Phaedra'' di Seneca. In u 1677 u dramaturgu francesu [[Jean-Baptiste Racine]] scrissi anch'eddu una tragedia annantu à st'argumentu, intitulendu la ''Phèdre''. Ancu d'Annunzio in 1909 missi in scena una tragedia intitulata Fedra, riferiscendu si esplicitamenti à u mitu classicu. À tutti 'ss' illustri artisti, si aghjunsi, in 1909, Umberto Bozzini, pueta è dramaturgu di Lucera, chì in l'aprili di quidd'annu ripprisintò a so Fedra in u tiatru di a a so cità natali, riscutendu grandi successu di critica è apprizziamentu da u mondu litterariu talianu. L'opara di Bozzini fù pruposta in i teatri taliani maghjori, da Torinu à Firenza, da [[Roma]] à Napoli, induva fù cunsacratu com'è unu di i migliori artisti di u prima Novicentu. Di 1996 ci hè l'opara Phaedra's Love (L'amori di Fedra) di a dramaturga inglesa Sarah Kani. == In u cinema== Opari cinematugrafichi ispirati da a figura è da u mitu di Fedra: * Fedra (filmu 1909), cortumitraghju mutu direttu da Oreste Gherardini incù Italia Vitaliani com'è Fedra, Carlu Dusi è Ciru Galvani * Fedra (1956) direttu da Manuel Mur Oti * Fedra (1962) direttu da Jules Dassin * Phädra (filmu 1967) direttu da Oswald Döpke * Immortals (2011) direttu da Tarsem Singh, libaramenti trattu da u mitu grecu di [[Teseiu]] è u [[Minotauru]] . ==Da veda== * [[Ippolitu]] * [[Minossu]] * [[Minotauru]] * [[Pasifae]] [[categoria:Mitulugia]] flvnx6z62rkth4rrg4pmmip689yrzoi Paramore 0 15612 372634 369091 2021-04-23T18:04:06Z Arvatkaa Kuka 17905 Image wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Flickr - moses namkung - Paramore-2.jpg|thumb|200px|Paramore]] [[File:Paramore Honda Civic Tour 10.jpg|thumb|400px|Paramore 2010]] '''Paramore''' hè un gruppu di [[musica]] [[rock]] [[Stati Uniti d'America|americanu]], fundatu in [[2004]]. Hè cumpostu di [[Hayley Williams]] (cantu), [[John Dolmayan]] (batteria), Jeremy Davis (chitarra bassa) è Taylor York (chitarra). == Albumi == * ''All We Know Is Falling'' (2005) * ''Riot!'' (2007) * ''Brand New Eyes'' (2009) * ''Paramore'' (2013) * ''After Laughter'' (2017) == Dal vivu == * ''Live in the UK 2008'' (2008) * ''The Final Riot!'' (2008) == Ligami == * [http://www.paramore.net paramore] [[Categoria:Gruppu di rock]] kryt26tlurf3i6zq9syummxufm2ztyb Teseiu 0 15613 347588 328871 2015-07-02T15:37:57Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Theseus Minotaur Mosaic.jpg|thumb|right|280px|Teseiu uccidi u [[Minotauru]] (mosaicu)]] [[File:Theseus Minotaur Louvre F33.jpg|right|thumb|280px|Anfura à figuri neri incù Teseiu chì uccidi u Minotauru]] Teseiu (o [[Teseu]]) (in grecu Θησεύς, in latinu Theseus) in a [[mitulugia]] greca era un lighjindariu rè di [[Atena]], figliu di [[Etra]] è [[Egeiu]], o di [[Puseidonu]] incù u quali [[Etra]] una notti avia ghjaciutu. Teseiu fù un eroi - fundatori, com'è Perseu, [[Cadmu]] o Erculu chì si battini tutti, risultendu ni vincidori, contr'è avvirsarii chì alliguricamenti ripprisintavani antichi riligioni è istituzioni suciali. Com'è Erculu fù l'eroi di i Dori, Teseiu fù l'eroi fundatori di l'Ioni è fù cunsidaratu da l'Atinesi com'è u so grandi rifurmadori, babbu di a patria è di a dimucrazia in Occidenti. U so nomu cundividi a radica incù a parola "thesmos" (θεσμός), u tarmini grecu chì sta par istituzioni. Fù l'artisgianu di u sinecisimu (''synoikismos'', abità insemu) - l'unificazioni pulitica di l'Attica ripprisintata da i so viaghji è da i so lavori – sottu a vida di [[Atena]]. Una volta ricunnisciutu com'è rè unificadori, Teseiu feci custruiscia annantu à l'Acropoli un palazzu simili à quiddu di Miceni. Pausania narra chì, in seguitu à u ''synoikismos'', Teseiu istituì u cultu di [[Afrudita]] Pandemos (Afrudita di tuttu u populu) è di Peitu, chì si cilibrava annantu à u latu miridiunali di l'Acropoli. Parechji festi atinesi erani liati à Teseiu: i Panatenei,l'Oscoforii, i Tesei, l'Ecalèsii, i Metagìtnii, i Sinècii. In a so opara ''I rani'', Aristofani l'indicheghja com'è l'invintori di molti di i più noti tradizioni atinesi. S'è a tiuria chì susteni l'antica prisenza di un duminiu minoicu annantu à l'aria Egea hè curretta, tandu a figura di Teseiu pudaria essa stata ispirata da i vicendi rilativi à a libarazioni da sta prisenza straniera, piuttostu chì da un singulu cunduttieri rialmenti esistutu. ==A lighjenda di Teseiu== [[File:Laurent de la La Hyre 002.jpg|thumb|left|230px|Teseiu ed Etra - [[Laurent de La Hyre]]]] ===A nascita è i sei lavori di Teseiu=== [[Egeiu]], unu di l'antichi rè di [[Atena]], scelsi com'è moglia [[Etra]] figliola di Pitteu rè di Trezeni, una piccula cità chì si trova à sudupunenti di [[Atena]], è quì funi cilibrati i nozzi. A so prima notti di nozzi, [[Etra]] camminò nantu à l'acqui di u mari è raghjunsi l'isula Sferia, induva feci l'amore incù [[Puseidonu]], u diu di u mari è di i tarramuti. U fattu d'essa fruttu di quist'unioni mista, deti à Teseiu una cumbinazioni di carattaristichi più divini ch'è murtali. Sicondu un'altra virsioni di a lighjenda, Teseiu hè figliolu di [[Egeiu]] è [[Etra]] stessa. U rè, postu ch'è imbriacatu da u babbu di [[Etra]], si unì incù a donna annantu à l'isula di Samu, in Asia Minori. Quista virsioni di u mitu sembra tistimunià l'urighjina uriintali di l'eroi è di i riti à eddu didicati (i Tesei). Dopu chì [[Etra]] firmessi incinta, [[Egeiu]] dicisi di vultà à [[Atena]] ma, prima di parta, sippiddì una sandala di soiu è a so spada sottu à un'enorma roccia dicendu li chì, quandu u so figliolu sarà crisciutu, avaristi divutu spustà a roccia incù i so forzi è prenda si l'armi par dimustrà a a so discindenza riali. À [[Atena]] [[Egeiu]] si unì à Medea, chì era fughjita da Corintu dopu à avè uccisu i figlioli ch'edda avia avutu da Ghjasonu: quì dunqua a sacirdutessa è u rè ripprisintavani u puteri è u vechju urdinamentu suciali. Teseiu crisciti cusì in u paesi maternu. Una volta crisciutu è divintatu un ghjovanu forti è curaghjosu, spustò a roccia è ricuparò l'armi di u babbu. [[Etra]] tandu li dissi a virità annantu à l'idantità di u so patri, è li spiigò chì avaristi duvutu ripurtà l'armi à corti è riclamà i so diritti di nascita. Par ricà si à [[Atena]], Teseiu pudia sceglia trà dui ozzioni: via mari (u modu più sicuru) o via terra longu un priculosu stradeddu chì custighjava u golfu Saronicu. Annantu à sta strada s'apria una seria di sei intrati à u mondu di i morti, ciascuna di i quali era survigliata da un dimoniu ctoniu chì avia assuntu a forma di un latru o di un banditu. Teseiu, ghjovanu curaghjosu è ambiziosu, dicisi di suvità quista via. Vicinu à a cità di Epidauru, sacra à Apollu è Esculapiu, Teseiu affruntò u banditu Perifeti chì usava à uccida i viandanti incù una grossa mazza cuparta di bronzu. Teseiu riiscì à strappà a mazza da i mani di Perifeti è l'imprudò par minà lu à morti. Dicisi dopu di tena si a mazza, arma chì u carattarizeghja quandu eddu hè ritrattu in i dicurazioni annantu à vasu. À l'imbuccatura di l'istmu di Corintu vivia un latronu di nomu Sini chì liava i peda di i so vittimi à i cimi di dui arburi di pinu ch'eddu avia piigatu finu à terra è fissatu. Lasciava cusì vultà l'arburi à a so pusizioni originali è i puvaretti finiani squartati. Teseiu u scunfissi è sottuposi eddu stessu à u so trattamentu predilettu. Quindi ni furzò a figliola Periguni, inghjinirendu cusì Melanippu. Appena à nordu di l'istmu, in un paesi chjamatu Crommioni, uccisi un enormu è feroci maghjali, a lovvia di Crommioni chì sicondu altri virsioni di a lighjenda si chjamava Fea. Un'altra virsioni dici inveci chì ùn si trattava micca di un animali, ma di una brigantessa chjamata lovvia à causa di i so pessimi abitudini. Vicinu à Megara un vechju briganti di nomu Scironi custringhjia i viaghjadori à lavà lu i peda annantu à una scugliera. Mentri erani chjinati incù un calciu i buttava inghjò da a scugliera, induva erani immediatamenti divurati da un mostru marinu (sicondu certi virsioni da una cuparchjata ghjiganti). Teseiu i resi pan par fucaccia ghjittendu eddu inghjò da a scugliera. Scuntrò dopu Circionu, u rè di Eleusi, chì avia l'abitudini di sfidà i passanti à un incontru di lotta incun eddu è, dopu avè li battuti, d'uccida li. Teseiu scunfissi Circionu in a lotta è à a fini l'uccisi. L'ultimu banditu ch'eddu affruntò fù Procusti, chì avia un lettu annantu à u quali uffria di ripasà si à i viaghjadori ch'eddu incruciava nantu à a piana di Eleusi. Quandu si stindiani i liava è pruvvidia à "adattà li" à u lettu o stirendu i so membra incù i carruculi o muzzendu i so peda è i ghjambi. Naturalmenti Teseiu applicò à u furfanti listessa prucidura ch'eddu stessu applicava à i so vittimi. ==Medea è u Toru di Maratona== Quandu ghjunghjì à [[Atena]], Teseiu ùn svilò subitu a so probbia idantità. Medea parò u ricunniscì subitu com'hè figliu di [[Egeiu]] è timiti ch'eddu pudissi sustituiscia u so figliolu Medu in a succissioni à u tronu: tentò cusì di pruvucà a morti di Teseiu chirendu li di catturà u Toru di Maratona, unu di i simbuli di u duminiu critesu. Longu a strada chì purtava à Maratona Teseiu si riparò da una timpesta in a capanna di una vechja di nomu Ecali chì ghjurò di fà un sacrifiziu in onori di Zeus s'è l'eroi fussi risciutu in a so impresa. Teseiu catturò infini u toru ma, turratu à a capanna di Ecali, a truvò morta. In so onori dicisi tandu di dà u so nomu à una di i zoni di l'Attica, rindendu i so abitanti in un certu sensu figli aduttivi di a donna anziana. Quandu turrò triunfanti à [[Atena]] è ebbi sacrificatu u toru à i dii, Medea tentò d'avvilanà lu, ma à l'ultimu mumentu [[Egeiu]] u ricunniscì da i sandali è da a spada è strappò a coppa di vinu avvilanatu da i so mani. Babbu è figliolu funi cusì finalmenti riuniti. ==U Minotauru== [[File:Theseus Minotaur BM Vase E84.jpg|thumb|right|280px|Teseiu trascina u Minotauru fora da u labirintu, midaglionu di una kylix attica à figuri rossi, c. 440-430 à.C., forsi da Vulci]] U rè di [[Creta]] [[Minossu]] avia vintu a guerra contr'è [[Atena]]. Urdinò tandu chì ogni novi anni (sicondu certi virsioni ogni annu) setti ziteddi masci è setti ziteddi femini atinesi fussini inviati à [[Creta]] par essa divurati da u Minotauru. Quandu vensi u mumentu di effittuà a terza spidizioni sacrificali, Teseiu si uffrì subitu vuluntariu par andà à uccida u mostru. Prumisi à u babbu [[Egeiu]] chì, in casu di successu, à u so ritornu avaristi issatu nantu à a navi i veli bianchi. Quandu arrivò à [[Creta]] Arianna, a figliola di [[Minossu]], s'innamurò d'eddu è l'aiutò à ritruvà a via d'isciuta da u labirintu dendu li una matalza di filu chì, srutulata, l'avaristi parmissu di segua à ritrosu i so probbii tracci è una spada avvilanata. Truvatu u Minotauru, Teseiu l'uccisi è vidò l'altri ghjuvanotti atinesi fora da u labirintu. Teseiu purtò Arianna via da [[Creta]] incun eddu, ma dopu l'abbandunò annantu à l'isula di [[Nassu]] è a ghjuvanetta, quandu si accorsi di ciò chì era successu, u maladissi è piensi talmenti tantu chì Dionisu par cunfurtà la li dunò una curona d'oru, chì fù dopu mutata da u diu in una custiddazioni splindenti à a so morti: hè a muderna custiddazioni di a Curona Bureali. À u so ritornu Teseiu è u timunieri di a navi si sminticoni di cambià i veli neri incù quiddi bianchi com'è prumissu à u babbu [[Egeiu]]; eddu tandu, cridendu u figliolu mortu, si uccisi lancendu si da u prumontoriu di Capu Suniu in u mari chì da tandu porta u so nomu. Mortu u babbu, Teseiu fù pruclamatu rè di [[Atena]]. ==[[Pirituu]]== U migliori amicu di Teseiu era [[Pirituu]], principi di i Lapiti. [[Pirituu]] avia intesu racuntà di u so curaghju è di u so valori in cumbattimentu, ma volsi virificà lu da par eddu, cusì rubò i mandrii di bistiami di l'eroi, purtendu li via da Maratona: Teseiu si missi tandu à circà li. [[Pirituu]] l'affruntò armi à a mani prontu à cumbatta, ma i dui firmoni cusì bè imprissiunati l'unu di l'antru chì nanzi ch'è cumbatta si ghjuroni eterna amicizia è, insemu, participoni à a caccia à u Cignali calidoniu. In u prima libru di l'Iliadi, Nestori cita Teseiu è [[Pirituu]] trà li eroi più illustri di a generazioni di eroi chì avia cunnisciutu in ghjuvantù "l'omini più forti chì a terra aghji mai nutritu, l'omini più forti chì andoni contr'è i più forti di i numichi, una tribù di salvatichi abitatori di i muntagni ch'eddi distrussini cumplittamenti. Di quista tradizioni lighjindaria orali citata da Omeru, in l'epica litteraria ùn hè sopravvissutu nudda. ==Fedra è [[Ippolitu]]== [[File:Death Hippolytus Lemoyne Louvre MR2026.jpg|thumb|left|280px|A morti di Ippolitu - Marmaru - [[Jean-Baptiste Lemoyne]] - [[1715]] - [[Museiu di u Louvre]] [[Parighji]]]] Fedra, a prima moglia di Teseiu li deti dui figlioli, [[Demofonti]] è [[Acamanti]]. Mentri quisti erani sempri criaturi, Fedra s'innamurò di [[Ippolitu]], u figliu chì Teseiu avia avutu in pricidenza da Ippolita. Sicondu certi virsioni di a lighjenda, [[Ippolitu]] avia prifiritu divintà divotu à Artemidi piuttostu chì à [[Afrudita]], cusì a dea di a biddezza avia dicisu di puniscia lu suscitendu l'amori di Fedra versu di eddu. [[Ippolitu]] parò respinsi a donna par mantena u votu di castità fattu à Artemidi. Sicondu a virsioni di a lighjenda furnita da Euripidi hè a nutrici di Fedra à rivilà li a passioni par eddu di a so patrona, è [[Ippolitu]] li ghjura chì ùn diciarà à nissunu chì hè stata edda à fà di lu sapè. Fedra tandu, dicidi di impiccà si, ma prima manda un missaghju à Teseiu sustinendu di avè lu fattu parchì [[Ippolitu]] l'hà furzata. Teseiu i credi è rivolsi contr'è u figliolu una maladizioni chì [[Puseidonu]] (u so veru patri) avia prumissu di rializà contr'è tutti i so numichi. A causa di a so maladizioni un mostru marinu tarrurizeghja i cavaddi chì trainanu u carru di [[Ippolitu]] è quisti, imbizzarriti, travolgonu u ghjovanu tumbendu lu. Artemidi rivela à Teseiu a virità è prumetti di vindicà u so leali è divotu [[Ippolitu]] cumpurtendu si à u stessu modu in i cunfronti di un fideli di [[Afrudita]]. Sicondu un'antra virsioni di a lighjenda Fedra dici à Teseiu chì [[Ippolitu]] l'hà furzata è l'eroi uccidi u figliu incù i so mani: a donna dopu si toglii a vita vinta da u rimorsu. Grazia à sta lighjenda si sviluppò ancu un cultu di [[Ippolitu]], assuciatu à quiddu d'[[Afrudita]]: i ghjuvanetti incù u prugettu di spusà si li uffriani ciuffi di i so capeddi. I siguaci di u cultu cridiani chì Asclepiu avissi fattu risuscità à [[Ippolitu]], chì dopu avè assuntu u nomu di Virbiu era andatu à viva in una furesta sacra in i circonda d'Ariccia in u Laziu. ==A morti di Teseiu è altri lighjendi== Sicondu certi fonti, Teseiu participò à a spidizioni di l'Argunauti, ancu s'è Apolloniu Rodiu in l'Argonautichi susteni inveci chì à l'ebbica di a spidizioni Teseiu si truvava sempri in u mondu di i morti. Incù Fedra, Teseiu inghjinirò Acamanti, chì fù unu di i guerrieri grechi chì duranti a [[guerra di Troia]] si nascosini à l'internu di u cavaddu di legnu. Si dici chì Teseiu murì uccisu da u rè di Sciru Licomedi chì, accurdatu si incù Menesteu chì avia usurpatu u tronu di [[Atena]] duranti l'assenza di l'eroi, u ghjittò incù una trappula da una scugliera di a so isula. Sicondu Virghjliu, dopu a morti à Teseiu fù imposta di novu a punizioni, è quista volta par sempri, chì dighjà avia duvutu subiscia quandu scesi da vivu in l'Adi. ==Da veda dinò== * [[Minossu]] * [[Pirituu]] * [[Ippolitu]] * [[Egeiu]] [[categoria:Mitulugia]] ksvedy86j8z7u8lf4epqayhmi4xob23 Ippolitu 0 15614 347490 328811 2015-07-02T12:41:11Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Hippolytus Sir Lawrence Alma Tadema.jpg|thumb|right|280px|''Ippolitu trascinatu da i so cavaddi'', opara di l'artista Sir Lawrenci Alma Tadema, 1860 circa]] '''Ippolitu''' hè un parsunaghju di a mitulugia greca, figliu di Teseiu; u nomu di so matri varieghja sicondu l' autori: a più cumuna hè Antiopi, ma altri mitugrafi numineghjani ancu l'Amazona Ippolita oppuri [[Melanippa]]. A virsioni più nota di a so lighjenda hè quidda tramandata da l'opara di [[Euripidi]]: Ippolitu. Sicondu sta virsioni di a storia, Afrudita fù a causa di a so morti. Eddu stessu disprizzò a vinerazioni d'Afrudita in favori di quidda d'Artemidi]] è, par vindetta, Afrudita feci chì a so matrigna, [[Fedra]], s'innamuressi d'eddu, sapendu chì Ippolitu l'avaria rispinta. [[Fedra]] cerca vindetta in i cunfronti d'Ippolitu suicidendu si è, in a so lettara d'addiu, dicendu à Teseiu, u so maritu è babbu di Ippolitu, chì Ippolitu l'avia viulintata. Ippolitu era vinculatu da un ghjuramentu à ùn minziunà l'amori di [[Fedra]] par eddu è nubilamenti si ricusò di difenda si nonostanti i cunsiquenzi. Teseiu maladissi u figliolu, una maladizioni chì [[Puseidonu]] era custrettu à esaudiscia, è cusì Ippolitu fù abbattutu da un toru mandatu da u mari chì mandò in u panicu i cavaddi di a so biga è distrussi u veiculu. Curiusamenti, quistu ùn hè u modu in u quali Afrudita avia privistu a so morti in a tragedia, in quantu in u prologu dici di aspittà si chì Ippolitu cidissi à u desideriu incù [[Fedra]] è chì Teseiu colga a coppia duranti l'attu. Ippolitu pardona à u babbu prima di mora è [[Artemidi]] rivela a virità à Teseiu prima di ghjurà d'uccida unu di l'amanti di Afrudita (Adoni) par vindetta. In una virsioni più dopu, Ippolitu fù ripurtatu in vita da [[Asclepiu]] (annantu à a richiesta di [[Artemidi]]), u diu di a medicina ma ancu di a nicrumanzia, chì s'era innamuratu d'eddu. Ni parla ancu [[Virghjliu]] in u VII cantu di l'[[Eneidi]]: dopu a risurrizioni Ippolitu fù traspurtatu da [[Diana]] annantu à i monti Albani; quì edda l'imponi un novu nomu, Virbiu (vali à dì "natu dui volti"). U ghjovanu istituisci in u Laziu u cultu di a dea, sposa a ghjovana atinesa Aricia è fonda una cità à a quali dà u nomu d'edda divintendu ni rè. Inghjinireghja dopu incù Aricia un figliu chì fù chjamatu anch'eddu Virbiu è chì li succedi in u regnu. ==Opari in i quali cumparisci a figura di Ippolitu== ===Litteratura=== Fedra è Ippolitu * Tragedia di Nicolas Prandon [[Fedra]] * Tragedia di Jean Racini Ippolitu * Tragedia di [[Euripidi]] Ippolitu * Tragedia di Robert Garrier Ippolitu è Aricia * Tragedia lirica di Peddegrin Ippolitu velatu * Tragedia di [[Euripidi]] Phaedra * Tragedia di Seneca ===Musica=== * Ippolitu è Aricia - Opara musicali di Tommasu Traetta * Ippolitu è Aricia -Opara musicali di Rudolf Zumsteeg ==Da veda== * [[Artemidi]] * [[Fedra]] * [[Melanippa]] * [[Puseidonu]] [[categoria:Mitulugia]] 4hzxpxh2mid9hqewpwez3u139j8r1h0 Pelia 0 15615 347545 328815 2015-07-02T15:07:24Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Pelias Sending Forth Jason - Project Gutenberg eText 14994.png|thumb|right|280px|Pelia è Ghjasonu]] '''Pelia''' (in grecu Πελίας) hè una figura di a [[mitulugia]] greca, figliu di [[Puseidonu]] è di Tiru è frateddu coppiu di Neleu. ==Pelia è Ghjasonu== Sempri neunatu, fù abbandunatu incù so frateddu annantu à una muntagna da a matri Tiru spavintata da l'angarii di a sociara Sideru. Addivatu da un pastori è divintatu adultu, volsi vindicà si di a crudeltà subita è uccisi Sideru vicinu à l'altari di u tempiu di Era induv'edda s'era rifughjata. Neleu u scacciò à causa di u sacrileghju è Pelia si stabilì in Tessaglia, induva divintò rè di [[Iolcu]]. Spusò Anassibia, da a quali ebbi un figliolu, Acastu è trè figlioli femini, noti cullittivamenti com'è Peliadi, veni à dì Alcesti, a futura moglia di u rè di Feri Admetu, Anfinomi è Evadni. Un ghjornu indissi i ghjochi in onori di [[Puseidonu]] à i quali invitò ancu Ghjasonu. Quistu arrivò in cità senza un scarpu, persu attravirsendu un fiumu. Pelia, ricurdendu si d'una prufezia in u quali si dicia di sfidà di l'omu da u pedi scalzu, l'inviò à a ricerca di u veli d'oru, incù l'intentu di sbarazzà si d'eddu. In u frattempu Pelia uccisi u so probbiu mezu frateddu Esoni (babbu di Ghjasonu), par cunsulidà u so probbiu puteri in u regnu. [[Ghjasonu]] riiscì in l'impresa di vultà in patria incù u veli d'oru è, incù l'aiutu di a moglia [[Medea]], truvò u modu di uccida Pelia. Intrata à [[Iolcu]] mentri l'[[Argunauti]] erani sempri à u largu di u portu, [[Medea]] si prisintò à u palazzu sottu travistiti spoglii, com'è una vechja mindicanti, dopu ch'è, una volta accolta, cambiò magicamenti d'aspettu è si mustrò quali edda era in rialità, una ghjovana è biddissima donna. Eppo, rivilata si cusì com'hè maga, mustrò à Pelia un metudu par ringhjuvaniscia magicamenti: presi un arghjetu, u feci à pezzi è u missi in un pignatta buddenti da u quali iscì un [[agneddu]]. Pelia entusiasta volsi sottupona si à listessu trattamentu. [[Medea]] u feci addurmintà è cunvinsi cusì i figlioli femini prisenti à u palazzu, Evadni è Anfinomi, à fà lu à pezzi è metta lu à bodda in a paghjola. Quisti cunvinti suvitoni risulutamenti a prucidura; una volta fattu à pezzi Pelia, [[Medea]] li dissi di andà in cima à u palazzu à invucà a divinità agitendu i fiacculi, par prupizià u bon esitu di l'incantesimu. Stu gestu sirvì in rialità com'è signali par Ghjasonu, chì aspittava sempri à u largu, chì a navi pudissi entra in portu, parchì Pelia era mortu. [[Medea]] infatti feci in modu chì Pelia ùn risuscitessi. Acastu sustituì u babbu Pelia annantu à u tronu, urganizò in so onori i ghjochi ginnichi è sbandì Ghjasonu è [[Medea]], è ancu i sureddi parricidi da [[Iolcu]]. A vicenda di Neleu, Pelia è Tiru hè à a basa di un'opara litteraria latina di a quali ùn ci restani chì pochi frammenti, u Carmen Nelei. ==Da veda== * [[Ghjasonu]] * [[Argunauti]] * [[Iolcu]] * [[Medea]] * [[Puseidonu]] [[categoria:Mitulugia]] 739a5khm539mtw1jm27do7zhdoijcj0 Procusti 0 15617 347554 328816 2015-07-02T15:12:20Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Theseus Prokroustes Staatliche Antikensammlungen 2325.jpg|thumb|right|280px|Teseiu è Procusti, [[anfura]] attica à ceramica à figuri rossi, 470 a.C.–460 a.C., da [[Nola]], cunsirvata à u ''Staatliche Antikensammlungen'']] In a mitulugia greca classica '''Procusti''' (o [[Procuste]]) (da u tarmini grecu Προκρούστης, Prokroustês, chì significheghja "u stiradori"; Procrustes in latinu) hè u sopranomu di un briganti grecu di nomu [[Damasti]] (o ancu Polipèmoni) chì, impustatu annantu à u monti [[Coridaddu]], in l'Attica, longu a via sacra trà [[Eleusi]] è [[Atena]], agrissava i viandanti è i straziava battendu li incù un marteddu annantu à un'[[alcudina]] à forma di lettu scavata in a roccia o metallica. I disgraziati erani infatti stirati à forza s'eddi erani troppi corti, o amputati in casu mai ch'eddi dipassavani da u lettu. Ulteriori intarpritazioni di u mitu (chì divintarani preduminanti) affirmavani inveci chì [[Damasti]] pussidissi dui letti, unu moltu cortu è unu moltu longu: turmintava è uccidia i viandanti stirendu quiddi di bassa statura annantu à u lettu longu è amputendu i membra di quiddi d'alta statura avanzanti da u lettu cortu. [[Damasti]] fù scunfittu è uccisu da Teseiu chì u scuntrò mentri ch'eddu si ricava da [[Atena]] à Trezeni; u custrinsi à listessu suppliziu ch'eddu impunia à i so vittimi. Incù a locuzioni "lettu di Procusti" o "lettu di Damasti", dirivata da stu mitu, s'indicheghja u tentativu di riducia i personi à un solu mudeddu, un solu modu di pinsà è di agiscia, o più genericamenti una situazioni difficiuli è intullarabili o una cundizioni di spiritu turmintosa. ==Da veda== * [[Atena]] * [[Coridaddu]] * [[Damasti]] * [[Eleusi]] [[categoria:Mitulugia]] jlny5f9p43rghzax9d3snjxo57bd8d7 Procuste 0 15618 328817 2013-06-15T19:56:32Z 92.150.149.165 Reindirizzamentu à [[Procusti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Procusti]] l9v5khmzbamj0bumc6mnydpjdfqd9hj Asclepiu 0 15619 351324 347397 2015-07-16T15:23:59Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Esculapio Capitolini.jpg|thumb|right|240px|Statua d'Asclepiu à i Musei Capitolini di [[Roma]].]] '''Asclepiu''' o [[Esculapiu]] (grecu Ἀσκληπιός, traslitteratu Asklēpiós; [[latinu]] Aesculapius) hè un parsunaghju di a [[mitulugia]] [[Grecia|greca]]. Figliu di [[Apollu]] è di Arsinoi sicondu [[Esiodu]], oppuri di [[Apollu]] è Coronidi par Pindaru, mezu[[diu]] è dunqua [[omu]] murtali par [[Omeru]], si dicia ch'eddu era statu struitu in a [[medicina]] da Chironu, o ch'eddu avissi ereditatu tali prubità da u babbu [[Apollu]]. In [[Grecia]] Asclepiu era veneratu com'è u [[diu]] di a [[medicina]], di i risanamenti è di i [[sarpi cumuna|sarpi]]. Molti riferimenti à Asclepiu sò stati ritruvati ancu in u duminiu "occultu": a so capacità di ripurtà in vita i morti u rindia difatti ancu u diu invucatu da i [[necromanzia|necrumanti]]. U so cultu avia u so centru à Epidauru, ma era onuratu ancu à [[Pergamu]]. Sicondu u mitu, [[Apollu]] s'innamurò di Coronidi mentri edda facia u bagnu in un [[lavu]]. I dui cunsumoni a so passioni, dopu u [[diu]] andò via, lascendu un [[corbu]] à vardia di a ghjuvanetta. Coronidi dicisi di spusà si incù Ischys, è u [[corbu]], quandu i vedi insemu, bulò da [[Apollu]] par riferiscia. Quandu scuprì chì Coronidi era impregna, dicisi di puniscia u [[corbu]], tramutendu li i piumi da [[biancu|bianchi]] in [[neru|neri]], postu ch'è ùn avia alluntanatu Ischys da Coronidi. [[Artemidi]] uccisi Coronidi infilzendu la incù un dardu, par vindicà u frateddu disunuratu. [[Apollu]], parò, dicisi di salvà u picculu chì Coronidi avia in senu, è chersi à Ermes di piglià lu da u corpu di a madri. [[Apollu]] dicisi di dà à u chjugu u nomu d'Asclepiu. Sicondu u mitu Asclepiu riciviti da a dea [[Atena]] u donu di cambià u so [[sangue|sangui]] incù quiddu di [[Medusa]] a [[Gurgona]]. Da tandu u sangui chì sgurgava da i veni di u so fiancu sinistru era vilanosu è purtadori di svinturi, ma quiddu di u fiancu drittu avia u puteri di variscia qualsiasi [[medicina|malatia]] è ancu di fà risurghja i morti. Propriu par quisti puteri simili à quiddi di un [[necromanzia|necrumanti]], vali à dì ripurtà in vita i morti è garantiscia una vita straurdinariamenti longa, [[Zeus]] dicisi di fulminà lu parchì timia chì u troppu puteri chì Esculapiu cundividia incù l'omini avaristi pussutu minaccià a [[fedi]] ind'è i [[Diu|dei]], annullendu di fattu a sustanziali diffarenza frà [[diu|divinità]] è [[omu|omini]], vali à dì l'immurtalità. [[Apollu]] parò, offesu, feci in modu chì u figliolu ùn murissi è u trasformò in un [[diu]] à tutti l'effetti. Ghjà in l'[[Iliadi]] li si attribuiscini dui figli: [[Macaonu]], chì combattì à [[Troia]] è fù uccisu da Euripilu; Podaliriu, medicu. In stadi pusteriori di a lighjenda li si attribuisci una [[moglia]] (Epioni, o Lampezia) da u quali Asclepiu ebbi cinqui figlioli: Igea, a saluta; Panacea, chì avia u donu di curà tutti i malatii; Iasu, chì pruvucava malatii; Egli, matri di i Grazii; Achesu, chì soprintindia à u prucessu di risanamentu; Telesforu, diu di a cunvaliscenza; Meditrina, a varitrici. Asclepiu divintò cusì forti in l'arti medicu chì riiscì ancu à risuscità [[Ippolitu]], incù l'aiutu d'[[Artemidi]]. In l'antica [[Grecia]] si pinsava chì bastessi à dorma in un santuariu cunsacratu à Asclepiu par variscia da ogni malatia. In ogni tempiu ci era alminu un [[sarpi cumuna|sarpi]], chì pruvinia da u santuariu di Asclepiu à Epidauru, in quantu si cridia chì fussini animali sacri par a divinità, postu ch'è simbulu di u rinnuvamentu. Asclepiu fù spessu raffiguratu incù in manu un bastonu chì porta u so nomu è hè u simbulu internaziunali di u succorsu medicu ==Asclepiu in Grecia== In [[Grecia]], par ringrazià d'un risanamentu u Diu, si sacrificava di solitu un [[ghjaddu]]. Simuli animali infatti, era cunsidaratu u migliori è più graditu à a Divinità. Un asempiu di sta pratica u truvemu in u Fedonu di Platoni, u celebru dialogu chì narra a morti di [[Socrati]]. Quist'ultimu, prima di mora chersi ch'è fussi sacrificatu un [[ghjaddu]] à Asclepiu. U mutivu di tali richiesta ferma sempri fonti di dibattitu. ==Esculapiu à Roma== Esculapiu hè l'adattamentu [[latinu]] (Aesculapius) di u nomu [[Grecia|grecu]] Asklepios, ma si tratta di u stessu [[diu]]. U so cultu fù introduttu à [[Roma]] annantu à l'Isula Tiberina in u 291 à.C. A tradizioni voli chì in quidd'annu a pupulazioni di a cità fussi culpita da a pesta. Dopu à avè cunsultatu i Libri sibiddini, u Senatu [[Roma|rumanu]] dicisi di custruiscia un tempiu didicatu à u diu, è à quistu scopu fù inviata una delegazioni à Epidauru par ottena a statua di u diu. À u ritornu, mentri a barca chì traspurtava a statua ricuddava u [[Tibaru]], una sarpi, simbulu di u diu, scesi da l'imbarcazioni, è nutò versu l'isula Tiberina. L'avvinimentu fù intarpritatu com'è vulintà di u diu di sceglia u locu induva saristi erettu u so tempiu, chì annantu à l'isula fù custruitu. À i [[ghjorna]] d'oghji annantu à l'isula sorghji unu di i [[medicina|spidali]] più impurtanti d'[[Auropa]], u Fatebenefrateddi. ==Da veda== * [[Artemidi]] * [[Esiodu]] * [[Iliadi]] * [[Ippolitu]] * [[Macaonu]] * [[Medusa]] * [[Tibaru]] [[categoria:Mitulugia]] pqahecjarzio56389txhx447scqdxjy Esculapiu 0 15620 328819 2013-06-16T12:25:14Z 92.150.149.165 Reindirizzamentu à [[Asclepiu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Asclepiu]] dtbpq3zvvd3wcvigswb4ehianxnekiu Chironu 0 15621 347424 339581 2015-07-02T09:36:44Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Chiron instructs young Achilles - Ancient Roman fresco.jpg|thumb|280px|Chironu incù [[Achilli]]]] Chironu (in grecu Χείρων), parsunaghju di a mitulugia greca era un [[centauru]]. Nacqui da Filira (veni à dì tigliu in grecu, pianta da i puteri calmanti), figlia d'Oceanu, è da u [[Titanu]] [[Cronu]], chì par siducia la si trasformò in cavaddu. Quissa spiega a so immurtalità è u fattu ch'eddu avissi par appuntu l'aspettu di un [[centauru]], mità omu è mità cavaddu. Cunsidaratu u più savviu è benivulenti di i centauri, spertu in l'arti, in i scenzi è in medicina ebbi par addevi numarosi eroi: Aiaci, [[Achilli]], Aristeu, [[Asclepiu]], Atteoni, Ceneu, Enea, [[Erculu]], [[Fenici]], [[Ghjasonu]], Oileu, Palamedi, Peleu, Telamoni, [[Teseiu]], è, sicondu certi lighjendi, ancu Dionisu. Era u babbu di Ociroi, nata da l'unioni incù a [[ninfa]] Cariclu, è vissi annantu à u monti Pelion. ==Chironu in a Mitulugia== Chironu, in quantu medicu, fù chjamatu a curà [[Achilli]] quandu quist'ultimu, in seguitu à a magia praticata da a so matri Teti par renda lu immurtali, ebbi a cavichja brusgiata. Chironu a di sustituì incù quidda di un Ghjiganti mortu, [[Damisu]], particularamenti dutatu in a corsa (quissa avaristi resu [[Achilli]] più veloci). ==Fini di Chironu== Essendu [[Erculu]] vinutu à cumbatta incù i Centauri ni uccisi parechji è i sopravviventi si rifughjoni vicinu à a sapara induva vivia Chironu, chì frà altru era amicu di l'eroi. In u corsu di a battaglia una freccia, scagliata da [[Erculu]], culpì à u ghjinochju Chironu. Sta ferita, incausata da una freccia avvilanata, ùn pudia variscia ma nemmenu pudia purtà à morti Chironu, natu immurtali, è cusì l'incausava indicibili suffrenzi chì u purtoni à l'addispirazioni. Disidarendu a morti, Chironu riiscì à ottena la scambiendu a so immurtalità incù [[Prumeteu]] chì era divintatu murtali parvia di i so cuntrasti incù Zeus. U patri di i Dei, à u quali u [[centauru]] era particularamenti caru, u volsi quantunqua vicinu à eddu in celi, dendu urighjina à a custiddazioni di u Centauru. ==Carattaristichi== À diffarenza di l'altri centauri, chì com'è i satiri erani ignuranti è dedicati à a viulenza, Chironu si distinguiscia par a grandi buntà d'animu, par a savviezza, par a cunniscenza di i scenzi, in particulari quidda medica. Fù par via di cunsiquenza cunsidaratu u ceppu di quidd'arti in quantu maestru di quiddu chì a mitulugia greca cunsidarava u diu di a medicina: [[Asclepiu]]. ==Da veda== * [[Asclepiu]] * [[Cronu]] * [[Erculu]] * [[Ghjasonu]] * [[Prumeteu]] * [[Teseiu]] [[categoria:Mitulugia]] b9obszt6jqtzmonsxxbvc1vvq9rzs59 Oceanu 0 15622 347537 328833 2015-07-02T15:01:50Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:GiorcesBardo41.jpg|right|240px|thumb|Oceanu]] Oceanu (Ὠκεανός, Okeanòs) hè una figura di a mitulugia greca, era un titanu, figliu d'Uranu è di Gea. [[Omeru]] chjama Oceanu l'urighjina di i dei (θεῶν γένεσις) è l'urighjina di tutti (γένεσις πάντεσσι) ; era una divinità fluviali è incù u stessu nomu era disignatu sia u fiumu (o corsu d'acqua) sia u diu, ciò chì di u restu s'usava à fà ancu par l'altri divinità fluviali. Oceanu avia un'inesauribili putenza generatrici, micca diffarenti da i fiuma, in l'acqui di i quali si bagnavani i ziteddi femini grechi prima di i nozzi, è chì par quissa erani cunsidarati com'è l'antinati di antichi famiglii. Oceanu parò ùn era un diu fluviali cumunu, parchì u soiu ùn era un fiumu cumunu. Quandu tuttu avia avutu dighjà urighjina da eddu, cuntinuò a scorra à l'estremi marghjini di a terra, rifluendu in sè stessu, in un cherchju unintarrottu. I fiuma, i turrenti è i surghjenti, piuttostu ch'è u mari stessu, cuntinuavani a scaturiscia da u so corsu vastu è putenti. Ancu quandu u mondu stava dighjà sottu u duminiu di Zeus, eddu solu poti firmà à u so postu primitivu chì in rialità ùn era un locu, ma solu una currenti, delimitazioni è siparazioni di l'aldilà. Eppuri ùn fù solu Oceanu a rimana in u so locu primitivu. Ad eddu era liata a dea Teti, chì ghjustu appuntu era chjamata matri. Pudemu dunqua capiscia parchì [[Omeru]] dici chì quista prima coppia dighjà da moltu tempu s'astinia da u prucreà. Chi i dui u fessini par ira reciproca, hè una mutivazioni naturali in quiddu generi di raconti antichissimi; ma s'è a prucriazioni primurdiali ùn avissi avutu fini, mancu u nosciu mondu ùn avaristi avutu cunsistenza, nè un limitu rutondu, nè un corsu circulari chì rifluiva in sè stessu. Ad Oceanu rimasi dunqua sultantu a facultà di flua in cherchju, d'alimintà i surghjenti, i fiuma è u mari - è a subordinazioni à u puteri di Zeus. Sicondu [[Esiodu]], i figlioli di Oceanu è Teti, i fiuma, erani circa trè milla (frà i quali cita u Nilu, u Pu, u [[Danubiu]] è parechji fiuma grechi più corti); altrettanti i figlioli femini, l'Oceanini. Oltri chì da [[Omeru]] è da [[Esiodu]], Oceanu hè ricurdatu da parechji autori classichi grechi, frà i quali [[Pindaru]] è Eschilu. Oceanu hè ancu unu di i prutagunisti di u puema A Trasimenidi di Matteo da l'Isula. Un ramu di a mitulugia muderna (menu apprufundita ma ancu più cunnisciuta) attribuisci à Oceanu è Teti ancu a discindenza di Stigi è Asopu (ancu eddu diu fluviali) è attribuisci à Oceanu u rolu di "più anticu di i titani". Oceanu hè raffiguratu com'è statua in u cuntestu di a Fontana di Trevi, in a quali si trova in a nichja cintrali. ==Da veda== * [[Danubiu]] * [[Esiodu]] * [[Pindaru]] [[categoria:Mitulugia]] tvdr3txrzu1wfun2puwfn738qecvxdk Telamonu 0 15623 347587 328836 2015-07-02T15:37:33Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[Image:Wooster-ohio-courthouse-telamon.jpg|thumb|240px|Telamonu]] Telamonu (o [[Telamone]]) (in grecu Τελαμών) hè una figura di a mitulugia greca; era figliu di Eacu è di Endeidi, figlia di [[Chironu]]. Fù unu di l'[[Argunauti]] com'è u so frateddu Peleu, chì spusarà Teti è incù a quali darà à a luci [[Achilli]]. Telamonu, accoltu da u rè di [[Salamina]], ni divintarà rè dopu a morti di quistu quì. Spusò prima [[Peribea]], una discindenti di Pelopi, da u quali ebbi un figliolu, Aiaci. Telamoniu pigliarà parti à a caccia à u cinghjali calidoniu è à a guerra di Troia. Eppo spusò dopu Esioni, a figliola di Laomedonti, da u quali ebbi un antru figliolu, [[Teucru]]. Parechji fonti minziuneghjani un terzu figliu, Trambelu. Telamonu è Peleu erani moltu amichi d'[[Erculu]] è l'accumpagnoni in i spidizioni contr'è l'[[Amazoni]] è contr'è [[Troia]]. ==Vita== Dopu à avè uccisu u mezu frateddu Focu, Telamonu è Peleu duvitini lascià Egina. U rè [[Cicreu]] di [[Salamina]] accolsi Telamonu è divintò u so amicu. Telamonu spusò a figliola di [[Cicreu]], [[Peribea]], da u quali inghjinirò Aiaci. In seguitu [[Cicreu]] deti u so regnu à Telamonu. In altri virsioni di u mitu, a figliola di [[Cicreu]] si chjama Glauci, mentri [[Peribea]] hè a siconda moglia di Telamonu è a figliola di Alcatou. Telamonu cumparisci ancu in i dui virsioni di u saccheghju di Troia da parti d'[[Erculu]], quandu u rè di a cità era Laomedonti (o Trovu). Prima ch'è scuppiessi a [[guerra di Troia]], [[Puseidonu]] inviò un mostru marinu par distrughja a cità. In a virsioni di u rè Trovu, [[Erculu]], incù Telamonu è Oicli, accittò d'uccida u mostru in cambiu di i cavaddi chì Trovu avia ricivutu da Zeus com'è cumpensu par u rapimentu di [[Ganimedi]] (chì era figliu di Trovu) da parti di Zeus. Trovu accittò, [[Erculu]] uccisi u mostru è Telamonu spusò Esioni, a figliola di Trovu, inghjinirendu da edda u figliolu [[Teucru]]. In a virsioni di u rè Laomedonti, Laomedonti prughjittò di sacrificà Esioni à u diu [[Puseidonu]] in a spiranza di calmà lu. [[Erculu]] salvò Esioni à l'ultima minuta è uccisi u mostru, è dinò Laomedonti è i figlioli di quisti, fora di [[Ganimedi]], chì era annantu à u Monti Olimpu, è [[Priamu]], chì ebbi salva a vita dunendu à [[Erculu]] un veli d'oru tissutu da Esioni. Telamonu ebbi Esioni in premiu è a spusò, è da edda inghjinirò [[Teucru]]. Apposta ch'è Aiaci s'era suicidatu à Troia, Telamonu sbandì [[Teucru]] da [[Salamina]] par ùn avè ripurtatu u so frateddu in casa. In a "Bibiuteca di Apullodoru" si leghji chì Telamonu fù guasi uccisu duranti l'assediu di [[Troia]]. Telamonu fù u prima à entra in i mura di Troia è quissa feci infurià à [[Erculu]], u quali avaristi vulsutu quidd'onori par eddu. [[Erculu]] stava par uccida Telamonu, quandu quistu quì cuminciò à custruiscia rapidamenti un altari di petri in onori di [[Erculu]]. [[Erculu]] fù cusì lusingatu chì dopu u saccheghju di Troia li deti in moglia Esioni. Esioni chersi di pudè purtà incun eddu u frateddu Podarci. [[Erculu]] accunsintì ma volsi chì Esioni u cumpressi com'è schiavu. Esioni riscattò u frateddu paghendu incù un veli in tissutu d'oru. U nomu di Podarci fù cambiatu in [[Priamu]] - chì, sicondu l'autori grecu Apullodoru, deriva da u verbu grecu "cumprà". ==Architittura== In architittura u telamonu hè una figura maschili culussali usata com'è culonna. Hè chjamatu ancu atlanti è hè a virsioni maschili di a cariatidi. ==Da veda== * [[Achilli]] * [[Amazoni]] * [[Argunauti]] * [[Chironu]] * [[Puseidonu]] * [[Priamu]] * [[Salamina]] [[categoria:Mitulugia]] 7q3ctmpr97jbj8eobfc92f1ea7dot8w Telamone 0 15624 328837 2013-06-18T18:22:43Z 90.8.79.157 Reindirizzamentu à [[Telamonu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Telamonu]] osxlcir9c8u01xxupwxkvi5kcbznkwg Centauru 0 15625 347419 328843 2015-07-02T09:34:18Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Berlin.Brandenburger Tor 009.jpg|thumb|left|240px|Centauru]] [[File:Centauromachy Louvre G367.jpg|thumb|240px|Centauromachia]] [[File:Centauro Capitolini.jpg|thumb|240px|Centauru (ditagliu) in i Musei Capitulini di Roma]] U centauru hè un animali mitulogicu, mità omu è mità cavaddu. Certi lighjendi minori (prubabilamenti cunfusi incù i satiri), ni facini criaturi mità omini è mità becca. In a mitulugia hè guasi sempri dipintu incù un carattaru irascibili, viulenti, salvaticu, rozu è brutali, incapaci di reghja u vinu. Di solitu raffigurati armati di mazza o d'arcu, emittiani uruli spavintosi. A figura di u centauru hà urighjina da l'amori sacrileghju frà u rè di i Lapiti, Issioni, è una sosia di a dea Era, Nifeli, da a quali unioni nascì, par appuntu, Centauru, ceppu di tutti i centauri. L'equinu, in u II millenniu a.C., ùn era ancora cunnisciutu in [[Grecia]]. Parciò hè pussibuli suppona chì st'animali, di u quali l'impurtanza era da veru nutevuli par un populu di numadi migratori, fussi ughjettu di cultu. È ancu prubabili chì in certi rigioni luntani, frà i quali a Tracia o a Tissaglia, vivissini di i tribù meziprimitivi chì si didicavani à l'ammaistramentu di l'animali salvatichi. Par quissa si saristi pussutu crià l'imaghjini di un essaru miticu chì uniscia u cavalieri à a so cavalcatura. Certi centauri acquistoni ancu lighjendi probbii, com'è [[Chironu]], Euritioni, Nessu, Astiliu è Folu, divintendu in seguitu - in ebbica muderna è cuntimpuranea - parsunaghji tipichi di a litteratura fantasy. Annantu à i so straurdinarii fattezzi irunizò, in u II seculu d.C., Lucianu di Samusata incù i Nifilucintauri (Νεφελοκένταυροι), criaturi imaginarii (mità omini è mità nivuli) da eddu discritti in i Storii veri. A so particularità era chì pussidiani tutti i qualità è tutti i difetti di l'umanu genaru, purtati parò a liveddi elivatissimi, tantu chì in a mitulugia li sò stati risirvati i rolli cumplittamenti cuntrastanti: da l'estrema savviezza à l'incredibuli crudeltà. E tali idea perdurò in u tempu. Duranti u [[Medievu]], l'imaghjini di u centauru s'applicava à l'eretichi è à a so interna dissuciazioni chì i facia cunsidarà mità cristiani è mità pagani. Hè rapprisintatu à spessu incù i capeddi in fiammi, par u più armatu, soprattuttu di freccia è arcu. Calchì volta l'ubiittivu hè una culomba, tal' altru un [[cervu]], tremindù figurazioni simbolichi di l'anima, faciuli predi spessu raffigurati mentri sò strascinati via dopu a cattura. Ma u veru spichju di u pinseri medievali in meritu hè rapprisintatu da [[Danti]], chì in a Divina Cummedia culloca i centauri in l'infernu (Inf. XII) com'è custodi-ghjustizieri di i viulenti contr'è u prossimu, in rapportu direttu incù u so carattaru viulenti avutu in vita. A figura di u Centauru fù rivisitata ancu da [[Machjaveddu]], u quali l'usa par discriva u so mudeddu di guvernanti parfettu, umanu, sì, ma ancu firinu (in particulari simili à un incrociu trà un lionu è una [[volpi]]), in quantu l'asirciziu di u guvernu implica l'usu di forza è astuzia. ==Araldica== In araldica, u centauru hè una figura imaginaria chì currispondi à a so raffigurazioni mitulogica: essaru mità omu è mità cavaddu. Nurmalamenti hè armatu di una mazza. A so varianti principali hè u centauru sagittariu, chì tira incù l'arcu. Calchì volta hè rapprisintatu incù dui soli zampi da cavaddu. L'imaginariu araldicu l'hà rigalatu, s'eddu ùn hè una cumpagna, alminu una currispundenti figura fiminiccia, a cintauressa (o cintauredda). In l'araldica taliana hè rapprisintatu cù u capu rivoltu à daretu, l'arcu in manu è in l'attu di scaglià frecci. In l'araldica di l'[[Auropa]] Uriintali cumparisci friquentameni incù a coda chì tarmineghja a testa di sarpi, versu u quali pari diretta a freccia. U centauru ùn hà un significatu simbolicu giniralmenti ricunnisciutu; certi lighjendi u difiniscini malvaghju è nifastu, capaci di ogni scilliratezza (com'è in a lighjenda di i nozzi di Pirituu è Ippudamia), altri u dipinghjini virtuosu è sapienti (com'è Pholos, amicu di Ercoli, è [[Chironu]], amicu di [[Apollu]] è di i Dioscuri). ==Da veda== * [[Apollu]] * [[Chironu]] * [[Machjaveddu]] [[categoria:Mitulugia]] ehgneuo95wcppaqlw275qj9o96jxryn Hal Holbrook 0 15626 375748 371906 2021-08-19T11:15:56Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Hal Holbrook LF.jpg|thumb|200px|Hal Holbrook, [[2007]]]] '''Harold Rowe "Hal" Holbrook Jr.''' ([[1925]] - [[2021]]) hè statu un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Holbrook, Hal]] [[Categoria:Americanu|Holbrook, Hal]] [[Categoria:Biugrafia]] 3r6inuvzrxixvgcii6haoic9trbgmcp Joey King 0 15627 375779 354754 2021-08-19T13:12:15Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Joey Lynn King''' ([[1999]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|King, Joey]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|King, Joey]] 8krklmgdikdof4h2h1ns4dybiykgoco Christopher Lee 0 15628 375796 371688 2021-08-19T14:08:20Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Christopher Lee at the Berlin International Film Festival 2013.jpg|thumb|200px|Christopher Lee, [[2013]]]] '''Sir Christopher Frank Caradini Lee''' ([[1922]]-[[2015]]) hè statu un [[cinemà|attore]] [[Regnu Unitu|britànnicu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Lee, Christopher]] [[Categoria:Britannicu|Lee, Christopher]] [[Categoria:Biugrafia]] dpa6ya5r9g7j41ti55cop7wh55p6oon James Gandolfini 0 15629 375675 348898 2021-08-18T19:08:25Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:JamesGandolfiniSept11TIFF.jpg|thumb|200px|James Gandolfini, [[2011]]]] '''James Joseph Gandolfini, Jr.''' ([[1961]]-[[2013]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Gandolfini, James]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Gandolfini, James]] gciz70t0pivgzqkce3vyajml4vgjy68 Roger Ebert 0 15630 375627 346583 2021-08-18T15:39:41Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Roger Ebert crop (retouched).jpg|thumb|200px|Roger Ebert, [[1970]]]] '''Roger Joseph Ebert''' ([[1942]]-[[2013]]) fu un [[littiratura|scrittore]] è [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Ebert, Roger]] [[Categoria:Scrivanu|Ebert, Roger]] [[Categoria:Americanu|Ebert, Roger]] [[Categoria:Biugrafia]] o67pnxswhhlv0oief7dh85fwejgaehz Jonathan Winters 0 15632 376110 348916 2021-08-20T20:50:38Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Jonathan Winters - publicity.jpg|thumb|200px|Jonathan Winters, [[1960]]]] '''Jonathan Harshman Winters III''' ([[1925]]-[[2013]]) hè un [[cinemà|attore]] [[americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Winters, Jonathan]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Winters, Jonathan]] p36zn7b5z28dtx4d42qigqu05sm3017 Richard Griffiths 0 15633 375696 346588 2021-08-18T22:30:17Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:BAFTA 2007 (387023768).jpg|thumb|200px|Richard Griffiths, [[2007]]]] '''Richard Griffiths''' ([[1947]]-[[2013]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Americanu|Griffiths, Richard]] [[Categoria:Attore|Griffiths, Richard]] [[Categoria:Biugrafia]] f5zuqkfl2bwjoytpzmt504ikh11ttcc Christopher Plummer 0 15634 376001 371952 2021-08-20T11:02:28Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:ChristopherPlummer09TIFF.jpg|thumb|200px|Christopher Plummer, [[2009]]]] '''Arthur Christopher Orme Plummer''' ([[1929]]-[[2021]]) hè statu un [[cinemà|attore]] [[Canadà|canadianu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Plummer, Christopher]] [[Categoria:Canadianu|Plummer, Christopher]] [[Categoria:Biugrafia]] 2t5noc358q27zfkk2zuq6uy3tqr6xx0 Charles Bronson 0 15635 375563 355249 2021-08-18T08:43:17Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Charles Bronson Cannes.jpg|thumb|200px|Charles Bronson, [[1987]]]] '''Charles Dennis Buchinsky''' (*[[Pennsylvania]], [[3 nuvembri]] [[1921]] - [[Los Angeles]] ([[California]]), [[30 d'aostu]] [[2003]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Bronson, Charles]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Bronson]] agk7xg5e7i2yq3abo0zlpggzzzz7q3h David Letterman 0 15636 375800 348865 2021-08-19T14:12:21Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Dave Letterman.jpg|thumb|200px|David Letterman, [[2011]]]] '''David Michael Letterman''' (* [[1947]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Letterman, David]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Letterman, David]] rvfpiy8r9qfax4bsr02ze0n9qgs6ncs Dixie Carter 0 15637 376254 348868 2021-08-22T19:35:47Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Dixie Carter 1977.JPG|thumb|200px|Dixie Carter, [[1977]]]] '''Dixie Virginia Carter''' ([[1939]]-[[2010]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Carter, Dixie]] [[Categoria:Americana|Carter, Dixie]] [[Categoria:Biugrafia]] 19tygmfkqzkk0iglg539l5yfxzd04de Martin Landau 0 15638 375788 346407 2021-08-19T13:25:52Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Martin Landau 2010.jpg|thumb|200px|Martin Landau, [[2011]]]] '''Martin Landau''' ([[1928]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Americanu|Landau, Martin]] [[Categoria:Attore|Landau, Martin]] [[Categoria:Biugrafia]] j6htyzl9k6ig9u6yb5xmafh10ewvk93 Clive Dunn 0 15639 375626 372830 2021-08-18T14:30:30Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Clive Dunn in Surprise Attack (1951) film.png|thumb|Clive Dunn (1951)]] '''Clive Robert Benjamin Dunn''' ([[1920]]-[[2012]]) hè statu un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Dunn, Clive]] [[Categoria:Americanu|Dunn, Clive]] [[Categoria:Biugrafia]] 0sjmlfx29vvijxo0ldue1jsbm2ljoj1 Narcissu 0 15640 357650 357649 2017-09-08T15:44:21Z 92.158.193.243 /* A virsioni ellenica */ wikitext text/x-wiki [[File:Nicolas Poussin, Eco e Narciso (ca. 1629-1630), Museo del Louvre, Parigi..jpg|thumb|240px|right|[[Nicolas Poussin]], Ecu è Narcissu (ca. 1629-1630), Museiu di u Louvre, Parighji]] [[File:Michelangelo Caravaggio 065.jpg|thumb|right|240px|Michelanghjulu Mirisi dittu U Caravaghju: Narcissu (1594-1596). [[Roma]], Gallaria naziunali d'arti antica.]] [[File:François Lemoyne 001.jpg|thumb|240px|right|François Lemoyne, ''Narcissu à a surghjenti'', ([[1728]] circa). [[Amburgu]], Kunsthalle.]] Narcissu (in grecu: Νάρκισσος) hè un parsunaghju di a [[mitulugia]] [[Grecia|greca]] famosu par a so biddezza. Figliu di a ninfa [[Liriopi]] è di u diu fluviali Cifisu (o sicondu un'antra virsioni di Sileni è Endimioni) in u mitu apparisci incridibilamenti crudeli, in quantu disdegna ogni parsona chì l'ama. In seguitu à una punizioni divina s'innamora di a so probbia imaghjini riflessa in unu spichju d'acqua, lascendu si infini mora resu si contu di l'impussibilità di u so amori. Esistini parechji virsioni di u mitu: una pruveni da i papiri di Ossirincu è hè attribuita à [[Parteniu]]; un'antra si trova in i Narrazioni di Cunoni, ed hè datata frà u 36 a.C. è u 17 d.C., mentri i più noti sò a virsioni d'[[Ovidiu]], cuntinuta in i Mitamurfosi, è quidda di Pausania pruvinienti da Guida à a [[Grecia]]. ==A virsioni ellenica== A virsioni ellenica di u mitu apparisci com'è una spezia di racontu murali in u quali u superbu è insinsibuli Narcissu fù punitu da i dei par avè rispintu tutti i so pritindenti di sessu maschili, è in un certu sensu Eros stessu. U racontu hè cusì pinsatu com'è una storia d'ammunimentu addrizzatu à i ghjovani. Finu à pocu tempu fà i dui fonti par sta virsioni di u mitu erani un cumpendiu di l'opari di Cunoni, un grecu cuntimpuraneu d'[[Ovidiu]], cunsirvatu in a Bibiuteca di Foziu è un branu di Pausania, vissutu circa 150 anni dopu à [[Ovidiu]]. Un racontu moltu simili hè statu parò scupartu in u 2004 trà i papiri d'Ossirincu chì si credi sò stati missi par iscrittu da [[Parteniu]]. Quista virsioni pricedi quidda di [[Ovidiu]] di alminu cinquant'anni. U mitu grecu narra chì Narcissu avia molti innamurati ch' eddu custantamenti rispinghjia finu à fà li rinuncià. Solu un ghjovanu masciu, Aminia, ùn si dava par vintu, tantu chì Narcissu li dunò una spada ch'eddu si uccidissi. Aminia, ubbidiscendu à u vulintà di Narcissu, si trafissi davanti à a so casa, avendu prima invucatu i dei par ottena una ghjusta vindetta. A vindetta si cumpiì quandu Narcissu, cuntimplendu in una fonti a so biddezza, ristò incantatu da a so imaghjini riflessa, innamurendu si pirdutamenti di sè stessu. Cumplitendu a simmitria di u racontu, presu da l'addispirazioni è soprafattu da u pintimentu, Narcissu presi a spada ch'eddu avia dunatu à Aminia è si uccisi. Da a terra nantu à a quali fù virsatu u so sangui si dici ch'è spuntò par a prima volta l'umonimu fiori. ==A virsioni rumana== In u racontu narratu da [[Ovidiu]], prubabilamenti basatu nantu à a virsioni di [[Parteniu]], ma mudificata à u fini di fà ni crescia u pathos, Ecu, una ninfa di i monti, s'innamurò di un ghjovanu vanitosu di nomu Narcissu, figliolu di Cifisu, una divinità fluviali, è di a ninfa [[Liriopi]]. Cifisu avia circundatu [[Liriopi]] incù i so corsi d'acqua è, cusì intrappulata, avia siduttu a ninfa chì deti à a luci un criaturu d'ecceziunali biddezza. Prioccupata par u futuru di u ziteddu, [[Liriopi]] cunsultò u prufeta Tiresia u quali pridissi chì Narcissu avaristi righjuntu a vichjaia, "s'è ùn avissi mai cunnisciutu sè stessu." Quandu Narcissu righjunsi u sedicesimu annu di ità, era un ghjovanu di tali biddezza chì ogni abitanti di a cità, omu o donna, ghjovanu o vechju, s'innamurava d'eddu, ma Narcissu, urgugliusamenti, i rispinghjia tutti. Un ghjornu, mentri era à caccia di cerva, a ninfa Ecu furtivamenti siguì u beddu ghjovanu trà i boschi disidarosa di rivoglia li a parola, ma incapaci di parlà par prima parchì custretta a ripeta sempri l'ultimi paroli di ciò chì era dittu; era stata infatti punita da [[Giunona]] parchì l'avia distratta incù longhi raconti mentri l'altri ninfi, amanti di Ghjovi, si nascundiani. Narcissu, quandu sintì i passi, gridò: "Quali ci hè?", Ecu risposi: "Quali ci hè?" è cusì cuntinuò, finch'è Ecu ùn si mustrò è corsi à abbraccià u beddu ghjovanu. Narcissu, parò, alluntanò immediatamenti in malu modu a ninfa dicendu li di lascià lu solu. Ecu, incù u cori infrantu, trascorsi u restu di a so vita in vaddi sulitarii, chirchinnendu par u so amori chì ùn era micca currispostu, finch'è d'edda firmessi sola a boci. Nimesi, ascultendu sti lamenti, dicisi di puniscia u crudeli Narcissu. U masciu, mentri era in u boscu, si imbattì in una pozza prufonda è si accucciò annantu ad edda par bia. Avendu appena vistu par a prima volta in a so vita a so imaghjini riflessa, s'innamurò pirdutamenti di u beddu masciu chì stava fissendu, senza renda si contu ch'eddu era eddu stessu. Solu dopu s'accorsi chì l'imaghjini riflessa appartinia ad eddu è, cumprindendu chì ùn avaristi mai pussutu ottena quidd'amori, si lasciò mora sdrughjendu si inutulamenti; si cumpiia cusì a prufezia di Tiresia. Quandu i [[Naiadi]] è i Driadi vulini piglià u so corpu par cullucà lu annantu à u fucaronu funebri, à u so postu truvoni un fiori a u quali fù datu u nomu Narcissu. Si narra chì Narcissu, quandu attravirsò u Stigi, u fiumu di i morti, par entra in l'Oltritomba, s'affacciò nantu à l'acqui limacciosi di u fiumu, spirendu di pudè ammirà dinò una volta u so riflessu. ==A virsioni di Pausania== Pausania individueghja a fonti di Narcissu a Tepsi, in Biozia. U scrittori grecu trova pocu cridibili (usendu i so stessi paroli "idiota") chì calchissia ùn sii in gradu di distingua un riflessu da una parsona riali, è cita una varianti menu nota a u quali dà più creditu. In sta virsioni Narcissu avia una suredda gimedda, di u tuttu sumiglianti ad eddu, incù a quali andava spessu à caccia insemu. Narcissu à a fini s'innamurò d'edda è quandu quidda murì, richendu si à a fonti, capia di veda a so probbia imaghjini, ma quiddu visu s'assumigliava cusì tantu à a suredda amata chì l'era di grandi cunsulazioni. Pausania, inoltri, faci nutà chì u fiori Narcissu divia esista beddu prima di u parsunaghju umonimu, vistu chì u pueta ipicu Pamphos, vissutu molti anni prima, in i so versi narra chì quandu Pirsifoni fù rapita da Adi stava raccugliendu probbiu i narcissi. ==Influenza culturali== U mitu di Narcissu hè statu un'assidua fonti d'ispirazioni par l'artisti finu à i ghjorna d'oghji, ancu beddu prima ch'è u pueta latinu [[Ovidiu]] includissi una virsioni di u mitu in u libru III di i so ''Mitamurfosi''. ===Pittura=== Frà i principali pittori chì si sò didicati à u mitu di Narcissu si poni cità: [[Caravaggio]] (''Narcissu à a surghjentii'', 1600 ca.), [[Poussin]] (Narcissu è Ecu, 1630 ca.), Limoyne (Narcissu, 1728), Turner (Narcissu è Ecu, 1804), Waterhouse (Ecu and Narcissu, 1903), Dalì (Mitamurfosi di Narcissu, 1937). ===Litteratura=== U mitu è a figura di Narcissu sò stati ripresi in seculi più ricenti da parechji pueti, par asempiu Keats è Alfred Edward Housman. U mitu hà influinzatu a cultura umuèrutica vitturiana, à traversu u studiu di [[André Gide]] di u mitu (''U Trattatu di Narcissu'', 1891) è l'opara di [[Oscar Wilde]]. Fëdor Dostoievski improda in certi puisii è rumanzi parsunaghji incù un carattaru simili à Narcissu (com'è Jakov Pitrovic Guljadkin in ''U sosia'', 1846). In u rumanzu di Stendhal ''U rossu è u neru'' (1830) u parsunaghju di Mathilde mostra un tipicu carattaru narcissistu. In i ''Poemi Conviviali'' u pueta Giuvanni Pascoli dedica u puimettu "I Gemelli" à Narcissu, attraghjendu ispirazioni da a varianti ripurtata da Pausania. In u 1930 a figura di Narcissu hè ripruposta da u scrittori tedescu Hermann Hesse cù u rumanzu Narcissu è Boccadoru, induva u parsunaghju hè prisintatu in vistiti di monacu mediivali. Ancu u libru di Paulo Coelho ''L'alchimista'' (1988) inizia dinò un rifirimentu à Narcissu. Siamus Hianey cita Narcissu in u so puema Pirsonal Hilicon da a so prima cullizioni Death of a Naturalist. ===Musica=== Sò stati didicati parechji canzoni a quistu tema: ''License to Kill'' di Bob Dylan si rifirisci indirittamenti à Narcissu; u gruppu metal grecu Septic Flesh hà incisu una canzona annantu à Narcissu (intitulata ''Narcissus'') in u so album ''Cummunion''; u testu di a canzona Reflection di i Tool hè parzialmenti cintrata annantu à u mitu di Narcissu; altri canzoni inerenti à u mitu sò ''Narcissus'' di Alanis Morissette è ''The daffodil lament'' di The Cranberries. Frà l'autori taliani si pò cità: ''A lira di Narciso'', stratta da l'album Bianco sporco di i Marlene Kuntz, ''Parole di burro'' stratta da l'album ''Stato di nicissità'' di Carmen Consoli, ''Una storia d'amore è di vanità'' di Morgan (Da À à À. Tioria di i catastrofi), Narciso stratta da l'album umonimu album di i Pierrot Lunaa, A Cantata di u Fiori di Nicola Piuvani, è infini ''Eco è Narciso-il musical'' di Nicola è Gianfranco Salvio. ==Aduzzioni di u tarmini "narcissisimu" in psiculugia== In u 1899, Paul Nächi hè a prima parsona à imprudà u tarmini "narcissisimu" in un studiu nantu à i pirvirsioni sissuali. In u 1911, Ottu Rank publichechja u prima scrittu psicuanaliticu spicificamenti cintratu annantu à u narcisisimu. In u 1914, [[Sigmund Freud]] publichechja un assaghju annantu à u narcissisimu intitulatu ''Intruduzioni à u narcissisimu'', induv'eddu sviloppa u significatu di u tarmini intruducendu i cuncetti di narcissisimu primariu è di narcisissimu sicundariu o prutrattu. In u 1982, Havelock Eddis, un sissulogu inglesu, improda u tarmini "narcissus-like" in unu so studiu annantu à l'autuerutisimu, par indicà un tipu di pirvirsioni sissuali in u quali l'individuu prifirisci sissualamenti u so probbiu corpu. Attualmenti incù u tarmini narcissisimu s'intendi un disturbu di a parsunalità è, in tarmini generali, l'amori, spessu patulogicu, chì una parsona prova par a probbia imaghjini è par sè stessu. [[categoria:Mitulugia]] 7gl153287q3vzopkmlobe8eeoq974xq Teseu 0 15641 328872 2013-06-21T18:43:46Z 90.8.206.100 Reindirizzamentu à [[Teseiu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Teseiu]] jmgyv0drlxqxe4la7mxdmr51gq46dvq Russell Crowe 0 15642 375846 375596 2021-08-19T18:17:20Z Jun Misugi 295 hè neuzelandese, micca americanu! wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Russell Crowe in St Helier, Jersey.JPG|thumb|200px|Russell Crowe, [[2013]]]] '''Russell Ira Crowe''' (* [[1964]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Nova Zelanda|neuzelandese]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Crowe, Russell]] [[Categoria:Neuzelandese|Crowe, Russell]] [[Categoria:Biugrafia]] 4d5wmf1okoywv92x8nzimbrq1mbnthc Kevin Costner 0 15643 375593 348924 2021-08-18T11:20:19Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Kevin Costner Césars 2013.jpg|thumb|200px|Kevin Costner, [[2013]]]] '''Kevin Michael Costner''' ([[1955]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Costner, Russell]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Costner, Russell]] 78vi2lrv4hx54n3rll4gl7iwkzzzqzp Callistu 0 15645 347410 328892 2015-07-02T09:29:06Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Tizian 015.jpg|thumb|240px|right|[[Tizianu]], Diana scopri a gravidanza di Callistu.]] [[File:Amigoni, Jacopo (1675 - 1752), Giove e Callisto -ca. 1740-1750-.jpg|thumb|240px|right|[[Jacopo Amigoni]] (1675 - 1752), Ghjovi è Callistu (ca. 1740-1750).]] [[File:François Boucher 012.jpg|thumb|240px|right|"Zeus è Callistu" ([[François Boucher]], 1744).]] [[File:Tempesta, Antonio (1555-1630) - Callisto a Iove comprimitur.jpg|thumb|240px|right|[[Antonio Tempesta]] (1555-1630), ''Ghjovi siduci Callistu''.]] Callistu, in a mitulugia greca, era una ninfa di u seguitu d'[[Artemidi]]. ==U mitu in a virsioni classica== Zeus, vista a ninfa mentri si ripasava in un boscu, si ni innamurò. U diu, par siducia Callistu, cunsacrata à [[Artemidi]] è par quistu verghjina tinuta à a castità, dicisi d'assuma i simbianzi di a stessa [[Artemidi]]. Dopu calchì tempu [[Artemidi]], incù Callistu è u so seguitu, dicisi, dopu una battuta di caccia di ripasà si, fendu un bagnu vicinu à una fonti. Callistu, oramai impregna, nantu à i primi esitò à spuglià si par ùn svilà a perdita di a virghjinità. Cacciata li a vesta, a dea scuprì u tradimentu. Scacciata Callistu a trasformò in un'orsa (sicondu un'antra virsioni à trasfurmà Callistu in orsa fù Era, par vindicà si di u tradimentu di Ghjovi, oppuri fù u patri di i dei stessu à trasfurmà Callistu par francà la da a vindetta di Era). [[Era]] riiscì à cunvincia [[Artemidi]] à uccida a [[ninfa]] incù una freccia. Dopu à a morti Zeus trasformò Callistu in a custiddazioni di l'[[Orsa Maiori]]. Un'antra virsioni di a morti di a ninfa hè cunnessa à u figliolu Arcadi, natu da l'unioni incù Zeus. Quistu, oramai quindiciannincu, s'imbattì in u corsu di una battuta di caccia à l'orsa è, probbiu quandu stava par uccida la, intarvensi u patri di i dei, trasfurmendu mamma è figliolu in i custiddazioni di l'Orsa Maiori è di l'[[Orsa Minori]]. Era, sempri adirata, ottensi da u diu [[Oceanu]] chì i novi custiddazioni ùn possini mai tramuntà. ==A piculiarità di l'unicu mitu lesbicu grecu== Quiddu di Callistu hè l'unicu mitu grecu chì cuntenghi una siduzioni omusissuali frà dui donni. Quissa si devi prubabilamenti à u fattu d'essa l'unica traccia sopravvissuta d'un antichissimu ritu arcaicu d'iniziazioni (omu) sissuali frà una donna adulta è una ghjuvanetta. L'induaurupeistu Bernard Sergent hè u principali sustinidori di a tesa di l'esistenza di un tali antichissimu ritu sissuali d'iniziazioni induauropeu (à u studiu di u quali hà didicatu dui munugrafii), chì avia u scopu di trasmetta a firtilità da l'adultu à u ghjovanu, fendu "mora" misticamenti u criaturu, dopu un periodu didicatu à l'insignamentu di a caccia, è fendu lu rinascia com'hè ghjovanu adultu cunsacratu à a divinità. Callistu hè à so volta siguaci d'una dea cacciatrici (Artemidi/Diana - suredda di u diu [[Apollu]], prutagonistu di i miti d'iniziazioni omusissuali maschili) è culligata à i riti d'iniziazioni in tutta a [[Grecia]], chì ùn participeghja di l'attività sissuali-prucriativa tipica di l'ità adulta (Artemidi hè par difinizioni a ghjovana verghjina, etirnamenti à u cunfini frà aduliscenza è ità adulta). ===Elementi di u mitu arcaicu=== In u mitu urighjinariu, com'è cunsiquenza di i so rapporti sissuali incù [[Diana]], Callistu "diventa" un'orsa par dopu essa "uccisa" da a dea stessa, è rinascia com'è custiddazioni di l'Orsa Maiori. (Par quista cuntaminazioni di u mitu incù a [[simbulugia]] astrali si ricorda chì [[Artemidi]] hè ancu a dia-Luna). Parechji dittagli mantenini tracci di u mitu arcaicu d'iniziazioni: u nomu "Callistu", chì in grecu significheghja "a biddissima" (kallistè), hè un appiddativu sacru di [[Artemidi]] (in Arcadia esistia un tempiu à "Artemidi Kallistè"). In altri paroli, Callistu hè [[Artemidi]]. U mitu dici chì l'abitanti di l'Arcadia discindiani da u figliolu natu da l'unioni frà Callistu è Ghjovi/Artemidi. Sicondu una virsioni di u mitu, Callistu ebbi tuttu à fattu u rapportu sissuali incù Zeus in a forma di un'orsa. Callistu (a donna/orsa) hè à so volta figlia di un omu/animali: u so babbu hè infatti u rè d'Arcadia [[Licaoni]] (in grecu lykos = "lubbu"), fundatori di u cultu di Zeus Liceu ("Ghjovi Lubbu"), è trasfurmatu in [[lubbu]] da u stessu Ghjovi/lubbu com'è... "punizioni" par avè uccisu un ziteddu sacrifichendu di lu. In a [[Grecia]] classica à a festa di "Artemidi Brauronia" dui ziteddi femini (di ùn più di deci anni) si travistiani da orsi è participavani à a prucissioni cusì accunciati. Tutti sti elementi cunverghjini à mustrà chì u ritu (è u mitu cunnessu) sò u risiduu d'un cultu di animali tutemicu: vinirendu lu i fideli spiravani di acquistà i so doti (forza, timibulità è cetera) veni à dì di "divintà" l'animali-totem. (Cusì hè intarpritata ancu a sopra citata trasfurmazioni di [[Licaoni]], aduradori di u Lubbu, in lubbu). In tali cultu Callistu, Diana, a criatura chì s'affida ad edda è l'Orsa sò, misticamenti, listessa parsona. Ad [[Artemidi]] hè infatti sacra l'orsa solu parchì [[Artemidi]], in urighjina, hè edda stessa un'orsa: edda hè infatti non solu a timibuli "Signora di i belve" (Potnia theron) di u quali avemu rapprisintazioni d'ebbica micinea, ma ancu l'asatta currispundenti di a dia-orsa celtica Arctu, di ritaghju induauropeu, di u quali nomu cuncurdava parfittamenti incù quiddu grecu par l'orsu: arktòs. ===Ricustruzzioni di u mitu arcaicu=== U mitu uriginali pò cusì essa cusì ricustruitu: Una dia-Orsa hà fideli chì, vinirendu la, acquistani i so qualità, "divintendu" à so volta orsi. Sta trasfurmazioni in orsi, veni à dì in [[Artemidi]], avveni à traversu un ritu d'iniziazioni, in u corsu di u quali a zitedda/aspiranti- Artemidi/orsa si ritira in un locu salvaticu (adattu à a caccia) in cumpagnia di altri aspiranti (in ebbica classica idantificati com'è "Ninfe") è ricevi un'iniziazioni sissuali da parti di [[Artemidi]] (veni à dì, in a rialità, da parti di un'adulta dighjà iniziata chì imparsuneghja a dea). In stu ritu sissuali l'adulta/Artimidi rendi ficonda (veni à dì adulta) a zitedda/Callistu: in a virsioni di u mitu chì ci hè arrivata a ficonda tuttu à fattu parsunalmenti! A ficundità si trasmetti in quistu modu da donna à donna è di generazioni in generazioni. À a fini di quistu ritu (ancu) amurosu a zitedda non solu ùn pò più rimana frà i ninfi/ziteddi, ma tuttu à fattu ùn esisti più: hè morta in quantu zitedda; s'hè trasfurmata in un'Orsa, veni à dì in a "Biddissima" (kallistè/Callistu), veni à dì in [[Artemidi]]. U stessu miccanisimu si nota in u mitu di [[Licaoni]] sopra accinnatu: à traversu u cultu di u Lubbu ("Zeus Liceo") si causa a "morti" di u ziteddu è a so trasfurmazioni in lubbu. ===Rilittura patriarcali di u mitu=== Stu mitu arcaicu fù sottupostu à a rilittura tiulogica di u patrimoniu miticu tradiziunali chì in u II/I millenniu à.C. carattarizò i populi chì abitavani a [[Grecia]]. Tali riintarpritazioni circò da un latu d'armunizà u patrimoniu di miti riligiosi accumulatu si in u corsu di i seculi, è da l'altru di renda più patriarcali u pantheon, usurpendu par quantu pussibuli nomi è impresi di i dei vinirati pricidintamenti annantu à u solu grecu. In quista riintarpritazioni di u mitu di Callistu u rapportu sissuali di Callistu fù "spiigatu" in modu tali da avvena sì apparintamenti incù [[Artemidi]], mentri parò in rialità u corpu di [[Artemidi]], a boci di [[Artemidi]], li attributi di [[Artemidi]] ceddani un diu masciu è patriarcali: Zeus, à u quali solu fù subitu trasfirita a capacità di renda ficonda a zitedda. Ùn avendu pussutu trasfurmà [[Artemidi]], evidintamenti parchì u so cultu era troppu arradicatu, si trasformò insomma in edda Zeus. Fù cusì inglubatu in u patrimoniu mitulogicu un mitu "anurmali" chì evidintamenti ùn si riiscia à stirpà. Ristò cusì pussibuli, com'è fecini l'àrcadi, di cunsirvà l'Orsa com'è "totem" (animali divinu/antinatu), dichjarendu si/s'è ni discindenti, ancu in un'ebbica in u quali si/s'è era ormai cumplitamenti sminticatu u significatu tutemicu di u mitu urighjinariu. ==Callistu in l'arti== *''Callisto e Diana'' di [[Bernardo Castello]] ([[Genova]] [[1557]] - [[1629]]) affrescu nantu à a volta d'un salottu di u pianu nobili di a Villa Cinturioni di u Munasteru (ora Prisidenza di a Scola Sicundaria di Primu Gradu San Pier d'[[Arena]]), di Genuva Sampiirdarena, Piazza di u Munasteru, 6 *''Diana è Callistu'' di [[Pieter Paul Rubens]] ([[1637]]-[[1638]]) *''[[Bagnu di Diana è storii di Attioni è Callistu]]'' di [[Rembrandt]] ([[1634]]) * [[Giovanni Faustini]] (circa 1619-1651), ''Callistu'', librettu par ''La Calisto (opera)'' musicata da [[Francesco Cavalli]] (1602-1676). Altri libretti d'opara annantu à u stessu tema sò stati scritti da [[Luigi Groto]], [[Francesco Clerico]], [[Domenico Lalli]] è [[Almerico Passarelli]]. * [[François Boucher]] (1703-1770) ''Diana è Callistu''. * [[Corneille Bos]] (1506/1510-1556) è [[Hendrik Goltzius]], (1558-1617), ''Ghjovi è Callistu'' (incisioni). ==Da veda== * [[Arena]] * [[Artemidi]] * [[Grecia]] * [[Licaoni]] * [[Oceanu]] [[categoria:Mitulugia]] dkvbcy523thi7vz51nqmcpiduu28pcg Mari Egeiu 0 15648 366755 362675 2020-06-01T16:53:36Z Anfrx 16583 /* Da veda */ wikitext text/x-wiki {{coord|39|N|25|E|source:wikidata|display=title}} [[File:Aegean Sea map-it.svg|thumb|right|280px|Carta dittagliata]] [[File:Aegean Sea by Piri Reis.jpg|right|thumb|280px|Carta storica di u mari Egeiu di Piri Reis]] U mari Egeiu (o [[Mare Egeu]]) (in grecu: Αιγαίο Πέλαγος, Egeiu Pilagos, in turcu: Egi Dinizi) hè un mari di u [[mari Tarraniu]] situatu trà a parti miridiunali di a penisula balcanica è quidda uccidintali di l'[[Anatolia]]. À nordestu hè cunnessu incù u [[mari di Marmara]] è dinò incù u [[mari Neru]] à traversu u [[strettu di i Dardaneddi]] è u [[Busforu]]. L'isuli egei si trovani à u so internu, mentri hè dilimitatu à sudu da l'isuli di [[Creta]] è Rodi. L'Egeiu hè una di i novi rigioni giugrafichi di a [[Grecia]]. Hè suddivisu in dui rigioni amministrativi, l'Egeiu Sittintriunali è l'Egeiu Miridiunali chì à livanti cunfineghjani incù u statu turcu. L'Egeiu bagna ancu i costi uccidintali di a [[Turchia]], suddivisi amministrativamenti in novi pruvinci chì custituiscini a rigioni egeia. A zona sittintriunali di u Mar' Egeiu à nordu di u 40º parallelu, hè ditta [[Mari di Tracia]]. U mari era tradiziunalamenti cunnisciutu cù u nomu di Arcipelagu (in grecu, Αρχιπέλαγος), nomu incù u quali dopu si inditavani l'isuli di u mari è in seguitu passò à indicà ogni gruppu d'isuli, datu chì u mari Egeiu hè notu par a grandi quantità d'isuli è arcipelaghi. == Etimulugia== À tempi antichi funi pruposti parechji spiigazioni à u nomu Egeiu. Si dicia chì saristi statu numinatu cusì par a cità greca di Aigai (Egi), o par [[Egeiu]], un rè, patri di [[Teseiu]], chì pinsendu chì u figliolu fussi mortu si ghjittò in mari. I dei cumpassiunevuli detini à u mari u so nomu, o Aigaion, "mari di i capri", un antru nomu di Briareu, unu di l'antichi ecatonchiri, o, spicialamenti trà l'atinesi, par [[Egeiu]], u babbu di [[Teseiu]], chì si ghjittò in mari quandu viditi a navi di u figliu incù i veli neri, postu ch'è cridia chì l'eroi fussi mortu circhendu di purtà à tarmini a so missioni. In rialità Teseiu avia solu sminticatu di issà veli bianchi, chì avariani inveci simbulizatu a bona riescita di l'impresa. Una pussibuli etimulugia diriva da u grecu αἶγες - aiges = "onda" (Esichiu di [[Alissandria]]; usu mitaforicu di αἴξ (aix) "capra"), da u quali "mari ondosu", si cunsidareghja ancu αἰγιαλός (aigialos) "costa". In bulgaru (a Bulgaria hà cunfinatu più volti in passatu incù u mari Egeiu) u mari hè notu ancu com'è mari Biancu (Бяло море, Bjalu mori, in grafia antica Бѣло море), in cuntrappusizioni à u mari Neru (Черно море). Quist'usu diriva da u turcu Ak Deniz (mari Biancu) è Kara Deniz (mari Neru), chì a so volta rifletti l'anticu usu in turcu di l' epiteti biancu hè neru par indicà u sudu è u nordu. ==Storia== A linia di costa oghjinca ricodda circa à u 4000 a.C. Prima di tandu duranti u piccu di l'ultima era glaciali (circa 16000 a.C.) u liveddu di u mari era 130 metri più bassu, è ci erani larghi pianuri custieri à u postu di l'oghjincu mari Egeiu sittintriunali. Quandu ci si stalletini l'essari umani,l'isuli oghjinchi, inclusa Milu incù a so impurtanti pruduzioni d'[[ussidiana]], erani prubabilamenti sempri cunnessi incù a terraferma. A forma generali di a linia custiera oghjinca apparischi circa in u 7000 a.C., mentri u liveddu di u mari post-era glaciali saristi cuntinuatu à ricuddà par altri 3000 anni. I civilisazioni succissivi di l'ità di u bronzu in [[Grecia]] è a so cunnissioni incù mari Egeiu ani datu urighjina à u tarmini generali di civilisazioni egeia. In i tempi antichi u mari fù u locu d'urighjina di dui antichi civilisazioni: a civilisazioni minoica a [[Creta]] è quidda micinea in u Pilupunnesu. In seguitu surghjitini i cità statu (poleis) d'Atena è [[Sparta]], trà i molti altri chì andavani à custituiscia l'aria d'influenza atinesa è a civilisazioni ellenica. [[Platonu]] discrivia i grechi chì viviani intornu à l'Egeiu "com'è ranochji intornu à unu stagnu". U mari Egeiu fù dopu invasu da i pirsiani è da i rumani, amministratu in seguitu da l'imperu bizantinu, da i viniziani, cunquistatu da i turchi silgiuchidi è da l'imperu uttumanu finu à a risurrizioni greca di u 1821 di a quali fù tiatru impurtanti. L'Egeiu fù u locu d'urighjina di a [[dimucrazia]] è ancu quiddu di a civilisazioni ellenica, è i so rotti funi i vii di cuntattu trà varii civiltà diffarenti di u Meditarraniu uriintali. ==Situazioni ecunomica è pulitica== Molti di l'isuli di u mari Egeiu ani porti è baii sicuri, è in u passatu a navigazioni à traversu u mari era più simplici ch'è viaghjà à traversu u tarrenu accidintatu di a terraferma greca è di l'Asia Minori. Annantu à l'altri isuli sò estratti u marmaru è u farru. L'isuli più grandi ani certi vaddi firtili è pianuri in genaru custieri. L'isuli di u mari Egeiu, 1 415 trà isuli è isulotti, appartenini in a guasi tutalità à a [[Grecia]] è solu dui isuli appartenini à a Turchia: Tinedu (in turcu: Buzcaada, in grecu: Τένεδος) è Imbru (in turcu: Gökçiada, in grecu: Ίμβρος). ==Situazioni fisiugrafica== U mari Egeiu copri un'aria di circa 214 000 km², è misura circa 610 km in longitudina è 300 km in latitudina. A prufundità massima hè 3 543 m à u largu di a costa uriintali di [[Creta]]. L'isuli egei si trovani in i so acqui, incù i siguenti isuli chì dilimiteghjani u mari à sudu (da punenti versu livanti): Cirigu, Cirigottu, [[Creta]], Casu, Scarpantu è Rodi. L'isuli di u mari Egeiu poni essa divisi in setti gruppi: * Isuli di l'Egeiu sittintriunali * Eubea * Spuradi sittintriunali * Cicladi * Isuli di u golfu Argusarunicu * Spuradi miridiunali, chì cumprendini u Dudicanesu * [[Creta]]. A parola [[arcipelagu]] era applicata in urighjina à u mari Egeiu è à i so isuli. Molti di l'isuli egei o di i cateni d'isuli sò in effetti estinsioni di i cateni muntosi di a terraferma. Una catena si stendi à traversu u mari finu à Chiu, un'antra si stendi à traversu l'isula di Eubea finu a Samu, è una terza si stendi à traversu u Pilupunnesu è [[Creta]] finu à Rodi, dividendu l'Egeiu da u [[Mari Tarraniu]]. L'insinaturi di l'Egeiu cumincendu da sudu è muvendu si in sensu urariu includini annantu à a [[Creta]], u golfu di Mirabedda, a baia d'Almyros, a baia di Souda è u golfu di Canea, mentri versu a terraferma si trovani u mari di Myrtoön à punenti, u golfu Sarunicu à nordupunenti, u golfu di Pitali, da u quali si entri in u golfu miridiunali di Eubea, u golfu di Volos, da u quali si entri in u golfu sittintriunali di Eubea, u golfu di Saluniccu à nordestu, a penisula di Calcidica, chì includi i golfi di Cassandra è di u Monti Athos, à nordu u golfu di Orfani è a baia di Kavala; i ristanti insinaturi si trovani in Turchia: u golfu di Saros, u golfu di Edremit, u golfu di Dikili, u golfu di Çandarlı, u golfu di Smirni, u golfu di Kuşadası, u golfu di Gökova è u golfu di Güddük. ==Situazioni idrugrafica è idruchimica== L'acqui supirficiali di u mari Egeiu si movini in sensu antiurariu, incù l'acqui à salinità supiriori di u [[Mari Tarraniu]] chì si movini versu u nordu longu a costa uccidintali di a Turchia prima d'essa dispersi da u flussu d'acqua menu densu pruvinienti da u mari Neru. A densa acqua di u Mari Tarraniu scendi in prufundità sottu u flussu di u mari Neru à circa 23-30 m è scorri cusì à traversu u [[strettu di i Dardaneddi]] drentu u mari di Marmara à una vilucità di 5-15 cm/s. U flussu in isciuta da u mari Neru scorri versu punenti longu i costi sittintriunali di a [[Grecia]]. L'ucianugrafia fisica di u mari Egeiu hè cuntrullata soprattuttu da u clima rigiunali, da l'intruduzioni d'acqui freschi da i grandi fiuma chì scorrini in l'Auropa suduriintali è da i variazioni staghjunali in u currenti supirficiali pruvinenti da u mari Neru. L'analisi di u mari Egeiu duranti u 1991 è u 1992 ani rivilatu trè massi d'acqua distinti: * Acqui egei di supirficii - di 40 - 50 m di spissori, incù tampiraturi estivi di 21-26 °C è tampiraturi invirnali chì varieghjani da 10 °C à u nordu à i 16 °C di u sudu. * Acqui egei intirmedii - si stendini da i 40-50 m à i 200-300 m incù tampiraturi uscillanti trà i 11 °C è i 18 °C. * Acqui egei di prufundità - si stendini à u di sottu di i 20-300 m incù tampiraturi (13-14 °C) è salinità (39,1-39,2%) uniformi. ==Da veda== * [[arcipelagu]] * [[Busforu]] * [[Creta]] * [[Egeiu]] * [[Grecia]] * [[ussidiana]] * [[Teseiu]] [[Categoria:Mare]] [[Categoria:Europa]] ezo7039t7mqmnre9k6xvuk7lrnn8iok Mare Egeu 0 15649 328900 2013-06-25T16:29:24Z 109.208.70.47 Reindirizzamentu à [[Mari Egeiu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari Egeiu]] apswesq95wgdbusq6zrvfdqwcjl7mf8 Mari licuru 0 15650 328907 2013-06-26T17:42:21Z Paulu 58 Paulu moved page [[Mari licuru]] to [[Mari liguru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari liguru]] d7oap1sw5ybv3r9luvr3vqsachgk5nl Mare Liguru 0 15651 328909 2013-06-26T17:51:56Z 109.208.70.47 Reindirizzamentu à [[Mari liguru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari liguru]] d7oap1sw5ybv3r9luvr3vqsachgk5nl Mar Liguru 0 15652 328910 2013-06-26T17:52:14Z 109.208.70.47 Reindirizzamentu à [[Mari liguru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari liguru]] d7oap1sw5ybv3r9luvr3vqsachgk5nl Mar' Liguru 0 15653 328911 2013-06-26T17:52:28Z 109.208.70.47 Reindirizzamentu à [[Mari liguru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari liguru]] d7oap1sw5ybv3r9luvr3vqsachgk5nl Sean Connery 0 15656 375591 369456 2021-08-18T11:18:12Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:SeanConneryJune08 crop.jpg|miniatura|200px|Sean Connery, [[2008]]]] '''Thomas Sean Connery''' ([[1930]]-[[2020]]) hè statu un [[cinemà|attore]] [[Scozia|scuzzese]], nativu di Edimburgu. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Connery, Sean]] [[Categoria:Scuzzese|Connery, Sean]] [[Categoria:Biugrafia]] cu11is5akkfcbs28lyrwy24imksdon6 Asinu di Buridanu 0 15658 347398 329239 2015-07-02T09:21:37Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Deliberations of Congress.jpg|240px|thumb|Carteddu di u 1900, chì mostra u Congressu di I Stati Uniti com'è l'asinu di Buridanu, incertu in a scelta trà u [[canali di Panama]] o quiddu par u Nicaragua.]] :''"Un asinu affamatu è assitatu hè acciucciatu asattamenti trà dui muchja di fenu incù, vicinu à ognunu, una [[sechja]] d'acqua, ma ùn ci hè nienti chì u ditarmineghja à andà da una parti piuttostu chì da l'altra. Parciò, resta fermu è mori."''<ref>Karl R. Popper, Il pensiero essenziale, Armando Editore, 1998, p.265</ref> L'asinu di [[Buridanu]] (o "Paradossu di l'asinu") hè un apolugu tradiziunalamenti attribuitu à u [[filosufu]] [[Ghjuvanni Buridanu]] ma chì prubabilamenti ùn hè micca duvutu ad eddu, postu ch'è "ùn si trova micca in i scritti di [[Buridanu]], nè currispondi à i so idei rilativamenti à a [[libartà]], datu ch'eddu oscilla piuttostu trà u vuluntarisimu è l'idantificazioni (aristutilicu-avirruistica) di intillettu è vulintà. Hè prubabili chì a storia, dirivata da un prublemu di u De coelo (Aristotili, De coelo, II, 295 b 31-34), sii nata in i discussioni di scola, induva hè ducumintata."<ref>Anciclupidia Treccani à l'articulu "Giovanni Buridano")</ref> . L'apolugu narra com'è un asinu postu trà dui muchja di fenu parfittamenti uguali<ref>Anciclupidia Treccani à l'articulu "Giovanni Buridano")</ref><ref>Anciclupidia Garzanti di Filusufia à l'articulu currispundenti</ref> è à listessa distanza ùn sà sceglia qualessu inizià à manghjà murendu di fami in l'incertezza. Sicondu [[Buridanu]] l'intillettu hè sempri in gradu d'indicà à l'omu qualessa sii a scelta ghjusta trà i diversi altirnativi tantu chì s'è, par assurdu, a scelta fussi custituita da dui elementi idantichi a vulintà si paralizaristi alminu chì ùn si scigliessi di ùn sceglia micca. [[Leibniz]] discussi di stu [[paradossu]] in i so Saggi di [[tiudicea]] ussirvendu chì in natura ùn esistini micca, com'è avveni inveci in [[matematica]], dui rialità parfittamenti idantichi è chì dunqua l'azzioni umana hè sempri ditarminata da una pricisa causa, magari à no scunnisciuta ma esistenti: " ...Hè vera chì, s'è u casu fussi pussibuli, bisugnaria à dì chì [l'asinu] si lascessi mora di fami;...Infatti l'Universu ùn pudaria micca essa divisu in dui parti... in manera chì tuttu sii uguali è simili da una parti è da l'altra, com'è un'ellissi o com'è ogni figura piana, di a catiguria di quiddi chì eiu chjamu "anfidestri" [à dui lati], par essa cusì divisa in dui parti uguali da una linia retta qualsiasi passanti par u so centru... Si avarani dunqua molti cosi di l'asinu è fora di l'asinu, bench'è ùn ci appariscini, chì u ditarminaria à andà da una parti piuttostu chì da l'altra; è quantunqua l'omu sii libaru, mentri l'asinu ùn l'hè, ùn hè menu veru, par listessa raghjoni, chì ancu in l'omu u casu d'un parfettu equilibriu trà dui partiti hè impussibili, è chì un anghjulu, o alminu Diu, pudaria sempri renda raghjoni di u partitu chì l'omu hà presu, assignendu una causa o una raghjoni inclinanti chì l'hà induttu rialmenti à piglià lu, bench'è sta raghjoni sii à spessu moltu cumplessa è incuncipibili à no stessi, parchì u cuncatinamentu di i causi liati trà eddi và luntanu. "<ref>G. W. Leibniz, Monadologia e Saggi di Teodicea, Carabba, Lanciano, 1930, pagg. 121-124</ref> L'asinu di [[Buridanu]] ispirò ancu una puisia di [[Voltaire]] :<ref>in Charles Rozon, "Petites ignorances de la conversation", Paris, Lacroix-Comon, 1856.</ref> :"''Cunnisciti quidda frivola sturiedda :''di un certu asinu di u quali si discuti à scola? :''In a stadda li funi purtati :''par u so pastu dui quantità di fenu uguali, :''di a stessa qualità, par molti volti; :''da i dui muchja l'asinu si vedi tantatu :''ugualamenti, è, drizzendu l'arechji, :''probbiu in mezu à i dui muchja uguali, :''cuncritizendu i leghji di l'equilibriu, :''murì di fami, par timori di fà una scelta.<ref>Voltaire, La Pucelle d'Orléansin Œuvres complètes de Voltaire, Paris, 1784</ref> ==Noti== <references /> ==Da veda== * [[Buridanu]] * [[filusofu]] * [[Leibniz]] * [[tiudicea]] * [[Voltaire]] [[categoria:Paradossi]] edmrom9tzos9l6llamshh3b3wwyvm5k Dire Straits 0 15660 365987 332273 2020-04-12T08:29:03Z SamiKullström 16359 /* Albumi da u vivu */ wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} I '''Dire Straits''' so stati un gruppu di [[rock]] inglese, furmatusi à [[Deptford]], in u 1977. I cumponenti eranu: Mark Knopfler (voce, ghitara è autoru di tutte e canzone), u so fratellu David Knopfler, John Illsley ([[bassu]]) è Pick Withers ([[batteria]]). == Albumi in u studiu == * [[1978]]&nbsp;– ''[[Dire Straits (album)|Dire Straits]]'' * [[1979]]&nbsp;– ''[[Communiqué]]'' * [[1980]]&nbsp;– ''[[Making Movies]]'' * [[1982]]&nbsp;– ''[[Love over Gold]]'' * [[1985]]&nbsp;– ''[[Brothers in Arms (album Dire Straits)|Brothers in Arms]]'' * [[1991]]&nbsp;– ''[[On Every Street]]'' == Albumi da u vivu == * [[1984]]&nbsp;– ''[[Alchemy: Dire Straits Live]]'' * [[1993]]&nbsp;– ''[[On the Night]]'' * [[1995]]&nbsp;– ''[[Live at the BBC (Dire Straits)|Live at the BBC]]'' * [[2010]]&nbsp;– ''[[Alchemy: Dire Straits Live - (20th Anniversary Deluxe Edition)]]'' [[Categoria:Gruppu di rock]] sgj8dy0gp7cstd4fa385veh33cg4m9j Idra di Lerna 0 15664 347485 330189 2015-07-02T12:31:30Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Antonio_del_Pollaiolo_-_Ercole_e_l'Idra_e_Ercole_e_Anteo_-_Google_Art_Project.jpg|right|thumb|240px|Erculu è l'Idra di Lerna, oliu annantu à tela di Gustave Moreau, 1876, Chicago, Art Institute. Antoniu di u Puddaiolu, [[Erculu]] è l'idra]] In a [[mitulugia]] greca l'Idra di Lerna o Idra hè un mostru incù novi testi à forma di sarpi, natu da Tifonu è Echidna, com'è [[Cerbaru]], Ortru è a [[Chimera (mitulugia)|Chimera]]. Vivia incù u mostru [[Carcinu]]. ==Discrizzioni== L'Idra di Lerna avia novi testi di sarpi, di i quali a cintrali era immurtali. Eppuri, sicondu altri virsioni n'avia 50 ed erani tutti d'oru. U corpu era di un [[dragonu]] ghjigantescu è senza ali, ancu s'è parechji li attribuiscìani un corpu di [[ghjacaru]]. Qualsiasi testa fussi tagliata, subitu ni rispuntavani dui. U sangui è u fiatu di l'Idra erani vilenu murtali. ==Storia== U mitu narra chì l'Idra, chì vivia in i circonda di [[Lerna]], fù uccisa da [[Erculu]] duranti u sicondu di i so lavori. L'eroi truvò l'orrenda bestia mentri dighjiria u so pastu in a caverna è li tagliò tutti i testi. Par ùn cada preda di u so fiatu trimendu [[Erculu]] trattensi u rispiru. Scuprì parò chì da u muzziconu di ogni testa tagliata ni spuntavani istantaniamenti altri dui. Ebbi cusì un'alluminazioni, è chersi aiutu à u nipoti Iolau: mentri [[Erculu]] tagliava i testi, Iolau dava focu à u sangui di a ferita, cicatrizendu la in modu chì i testi ùn pudissini micca ricrescia. L'ultima testa eppuri era immurtali è ùn sirvì nemmenu u so novu stratagemma. Tandu sippidditi a testa è u corpu sottu una massa enorma. [[Erculu]] bagnò a punta di i frezzi in u sangui di l'idra, altamenti vilanosu, par renda i firiti inflitti da eddi invaribili. Un'accidintali puntura incù una di tali frezzi pruvucò atroci suffrenzi à [[Chironu]], [[centauru]] amicu è insignanti di [[Erculu]], chì essendu immurtali ùn pudia micca mora è, par dà fini à u turmentu, dunò a so probbia immurtalità à [[Prumeteu]]. ==In u medievu== [[File:Hydra1.gif|thumb|240px|right|Un'idra]] In a zuulogia mitulogica medievali, u tarmini Idra sta à indicà un dragonu ghjinericu incù molti testi. In i bistiarii mediivali esisti l'''Hydrus'', varianti di l'Idra. Quiddu hè u numicu par antunumasia di u cuccudrillu, da u quali si faci inghjotta par dopu lacirà ni u stintinu. [[Erasmu]] da Rotterdam in i so ''Adagia'' paraguneghja a guerra à l'Idra di Lerna. «Quinetiam bellum è bellu siritur, è simulatu verum, è pusillu maximum exuritur, nequi raru solet in his accidere qod di Lernaeo monstro fabulis pruditum est». (È postu ch'è a guerra inghjinareghja a guerra, da guerra finta nasci guerra vera, da guerra chjuca nasci guerra grandi, è ùn accadi micca di radu ciò ch'eddu si conta in u mitu di u mostru di Lerna). ==Da veda== * [[centauru]] * [[Chimera]] * [[Chironu]] * [[Erculu]] * [[Prumeteu]] [[categoria:Mitulugia]] hn1ix5m25pszf74rrybcksd13f81b3h Croazia 0 15665 377175 359486 2021-09-21T01:00:13Z Jun Misugi 295 ligame wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Flag of Croatia.svg|thumb|160px|]] A '''Croazia''' (''Hrvatska'' in [[lingua cruata|croatu]]) hè unu statu di l'[[Europa]] balcanica. Cunfina à nordu incù a [[Slovenia]], à nordu-estu incù l'[[Ungheria]], à livente incù a [[Serbia]], a meziornu incù a [[Bosnia è Erzegovina]] è u [[Montenegru]]. Hè bagnata à punente da u [[mari Adriaticu]]. A capitale hè [[Zagabria]]. Tene una superficia di 56.542 km² è 4.200.000 abitanti. == Pusizzione == [[File:Europe_location_CRO.png|300px|center]] == Storia == A Croazia hà dichjarato a so indipendenza u 19 maghju di u 1991. A' a fine di u [[2005]], a Croazia hà apertu e neguziazzione per l'adesione à l'[[Unioni Auropea]] è dipoi u lugliu di 2013 hè membru di l'Unioni Auropea. ==Da vede dinò== *[[Goran Višnjić]] {{Template:Unione europea}} [[Categoria:Croazia| ]] [[Categoria:Unioni Auropea]] 2khf8l4emq4n5m1uj42h7a8ay9u33vc Charlie Chaplin 0 15666 375580 374336 2021-08-18T11:03:13Z Fausta Samaritani 15085 fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Charlie Chaplin.jpg|thumb|200px|Charlie Chaplin]] '''Charles Spencer "Charlie" Chaplin''' ([[1889]]-[[1977]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|statunitense]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Chaplin, Charlie]] [[Categoria:Americanu]] [[Categoria:Biugrafia]] mkq5mzrlkxucnw122gwvcnsp4pr5lfe Richard Schiff 0 15667 376040 346572 2021-08-20T15:12:04Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Richard Schiff 2012 Shankbone.JPG|thumb|200px|Richard Schiff, [[2012]]]] '''Richard Schiff''' ([[1955]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti|mericanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Schiff, Richard]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Schiff, Richard]] 4wbiahegfujdnm33r7puzpwlvthenzb Template:HRV 10 15668 335182 329013 2014-03-23T17:59:27Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Flag_of_Croatia.svg|border|20px|]] [[Croazia]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina naziunale|AUT]] [[it:Template:HRV]]</noinclude> gs2dgooufx5z1nes6mt0vhyqkk4nete Categoria:Unioni Auropea 14 15669 359683 335772 2018-06-26T17:06:38Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Europa|*]] 4qb6v83jxc8vahe7sjvm1dz6qxvd9rn Mari neru 0 15670 366753 363620 2020-06-01T16:52:54Z Anfrx 16583 /* Da veda */ wikitext text/x-wiki [[File:Black Sea Nasa May 25 2004.jpg|right|280px|U Mari Neru da satellitu]] [[File:Black Sea map.png|thumb|280px|I paesi bagnati da u Mari Neru]] [[File:Morzeczarne1.jpg|thumb|280px|A Costa bulgara]] U Mari Neru (o [[Mare Neru]]) hè un [[mari]] internu di u bacinu di l'[[Oceanu Atlanticu]], situatu trà l'[[Auropa]] sudu-Oriintali è l'[[Asia]] Minori. Hè culligatu à u Mari d'Azov par via di u Strettu di Kerč è di u [[Bosforu]], inveci, à u Mari di Marmara, chì à so volta, par via di u [[Strettu di i Dardaneddi]], hè culligatu incù u [[Mari Egeiu]] chì faci parti di u [[Mari Tarraniu]]. I flussi d'acqua in intrata, à traversu u [[Bosforu]], sò di circa 200 km³ à l'annu. U so bacinu embriferu hè moltu ampiu (2 milioni di km²); da l'arii circustanti ricevi acqui dolci par un tutali di circa 320 km3 à l'annu. I fiuma più impurtanti chì ci si sfociani sò u [[Danubiu]], u Dnepr è u Buh Miridiunali. A so superficia hè para à circa 436.400 km² (escludendu u Mar' d'Azov) incù una salinità para à circa u 17‰. In prufundità, oltri i 150 m, stu valori aumenta drasticamenti. U puntu più prufondu si trova à 2212 m, mentri in u centru a prufundità hè di circa 1830 m. ==Nomu== U Mari Neru era chjamatu da i Grechi Πόντος Εὔξεινος, Póntos Éuxeinos, in corsu "Ponti Eusinu", veni à dì "mari uspitalieri"; u tarmini più anticu, eppuri, era Πόντος Ἄξεινος, Póntos Áxeinos, veni à dì "mari inuspitalieri", è in tempi pricidenti à l'ebbica classica, u nomu urighjinariu hè statu mudificatu par mutivi aputrupaichi. L'etimulugia di ἄξεινος hè discutita: hè pussibuli ch'è fussi un adattamentu di u nomu sciticu assimilevuli à l'aghjittivu avisticu akhshaēna "oscuru, neru", assunanti à a parola greca chì oghji cunniscimu; sempri in l'antica [[Grecia]] esistini attistazioni di l'usu di "Mari neru" par "mari di u nordu" è "Mari rossu" par "mari di u sudu", è ùn hè micca impussibili chì 'ss'accizioni, dopu trasmissa à a lingua turca, ricoddi probbiu à u culori di l'acqua di u Mari Neru è di i so alghi. Mentri in a tradizioni tupunumastica taliana u Mari Neru era dinuminatu, in ebbica mediivali è rinascimintali, "Mari maiori", fù chjamatu Svartahaf ("mari neru", par appuntu) dighjà in l'opara cusmugrafica Heimskringla di l'islandesu Snorri Sturluson In u XIIIimu seculu, ciò chì veni evidintamenti à favori di un usu ancu mediivali di sta dinuminazioni. A dinuminazioni muderna, eppuri, hè ghjunta in [[Auropa]] par via di a lingua turca: in turcu u Mari Neru si chjama Kara Deniz ("mari neru"), mentri u Mari Tarraniu si chjama Ak Deniz ("mari biancu"). Sicondu una tradizioni Uralu-Altaica chì s'hè cunsirvata ancu trà i pupulazioni emigrati in America à traversu u Strettu di Bering, i punti cardinali sò carattarizati da quattru culori: nordu-neru, livanti-duratu, punenti-rossu, sudu-biancu. I noma Kara Deniz è Ak Deniz nascini dunqua par indicà "mari di u nordu" è "mari di u sudu" visti in rilazioni à a penisula anatolica. Par via di a so traduzioni in francesu ("Mer Noire"), u nomu s'hè diffusu in tutta l'[[Auropa]] in u corsu di u seculu XVII è di u seculu XVIII è s'hè impostu, in i rispittivi traduzioni, in guasi tutti i lingui muderni. ==Paesi bagnati== S'affacciani nantu à i so rivi: Turchia, [[Bulgaria]], [[Rumania]], [[Ucraina]], [[Russia]] è Georgia. I cità più impurtanti nantu à i so costi sò: Istanbul (pricidintamenti chjamata Custantinopuli è [[Bisanziu]]), Burgas, Varna, Costanza, Tulcea, Jalta, Odessa, Sebastopoli, Soči, Batumi, Trebisonda, Samsun, Zonguldak. ==Fiuma è canali navigabili== Da u [[Bosforu]] s'accedi à u [[Mari Tarraniu]] è à traversu u Strettu di Kerč à u Mar' d'Azov. Par via di canali hè assicuratu l'accessu à i Fiuma Don è Volga, à u Mar' Caspiu, à u Mar' Balticu è à u Mari Biancu, è par via di u [[Danubiu]] è u canali Renu-Menu-[[Danubiu]] à u Mari di u Nordu. ==Isuli== Nonostanti i so diminsioni rispittabili u bacinu di u mari Neru hè particularamenti povaru d'isuli. Si poni cità l'isula di Sant'[[Anastasia]], l'isula di San Quiricu, l'isula di Sant'Ivan, l'isula di San Tommasu, l'isula di Peuci, l'isula di Sacalinu Mari, l'isula di Sacalinu Mic è l'isula di i Sarpi. Sò tutti di diminsioni mudesti, i primi quattru appartenini à a [[Bulgaria]], i succissivi trè à a [[Rumania]] è l'ultima à l'[[Ucraina]], ma hè rivindicata da u statu rumenu. In tarritoriu turcu ci sò l'Isula di Kefken, l'Isula di Oreke è l'Isula di Giresun, à diffarenza di i primi citati chì sò auropei, quisti ultimi si trovani in [[Asia]]. ==Carattaristichi fisichi== U Mari Neru ricevi circa 350 km3 l'annu d'acqui dolci da parti di i grandi fiuma auropei sopra citati è ultiriori circa 300 km3 par i pricipitazioni, contr'è circa 350 km3 d'evapurazioni. Quistu ditarmineghja un attivu di 300 km3 d'acqua dolci, chì in parti si riversa in u [[Mari Tarraniu]] à traversu u [[Bosforu]]. Misurazioni eseguiti à traversu satelliti giustaziunari discrivini un sopraslividdamentu di u Mari Neru rispettu à u Mar' di Marmara da i 30 à i 50 cm, intarvallu datu non da i marei ma da i variazioni staghjunali di a purtata di i Fiuma. Da u [[Bosforu]] entri in u Mari Neru l'acqua salata di u [[Mari Tarraniu]], chì essendu più densa è pisanti, ùn si mischia micca incù u stratu supirficiali di 100-130 m d'acqua salmastra. À u di sottu di tali intirfaccia (picnuclinu), ci hè un ambienti sustanzialamenti disertu, u più grandi sistemu marinu anossicu: in assenza di un currenti direttu da a superficia in prufundità è viciversa, ùn ci hè micca ricambiu d'ussigenu. Inoltri u dicadimentu in i prufundità di materia urganica aumenta l'anussia postu ch'è parechji micrurganismi estrimufili riescini à viva cunsumendu, à u postu di l'ussigenu, u sulfatu è rilascendu com'è scartu u sulfuru d'idrugenu (H2S) è u diussidu di carboniu (CO2). Par contru a scarsissima prisenza di micrurganismi è di ussigenu hà parmissu à parechji spidizioni d'alta prufundità di ricuparà manufatti è scaffi di navi chì ricoddani à migliaia di anni fà. ==Fauna== L'arii umiti custieri offrini riparu à molti spezii marini, certi di i quali rilivanti da un puntu di vista cummirciali, com'è u [[sturionu]], è sò, inoltri, un impurtanti puntu di transitu è nidificazioni di numarosi spezii d'aceddi. U 75% di l'aceddi prisenti si cuncentra in a zona di u delta di u [[Danubiu]] induva si trovani u marangonu minori, l'oca coddirossa (nidificheghja quì circa un dicimu di a pupulazioni mundiali), u [[pelicanu biancu]], u [[pelicanu ricciu]] è l'[[acula codibianca]]. In u Mari Neru sò prisenti quattru spezii di mammiferi: u [[vechju marinu]], a forti rischiu d'estinzioni, è trè spezii di dalfini, u tursiopi, u dalfinu cumunu è a fucena cumuna. ==Clima== I variazioni climatichi in a rigioni di u Mari Neru sò influinzati da l'oscillazioni Nordu Atlantica, un tarmini indicatu par discriva i miccanisimi risultanti da l'intirazzioni trà i massi d'aria pruvinenti da u nordu [[Atlanticu]] è da i latitudini medii. ==Aspetti ecunumichi== I paesi di u liturali di u Mari Neru, incù l'[[Armenia]], Azerbaijan, [[Grecia]] è Muldavia, in u 1992 ani furmatu l'Urganisazioni par a cuupirazioni ecunomica di u Mari Neru (in inglesu Organisation of the Black Sea Economic Cooperation - BSEC) incù u sediu à Istanbul. L'urganisazioni hà u scopu di sustena u sviluppu ecunumicu di a rigioni. ==Aspetti ambiintali== L'aria di u Mari Neru rientra in i zoni sottu tutela da parti di l'ACCOBAMS ("Agreement on the Conservation of Cetaceans of the Black Sea, Mediterranean Sea and Contiguous Atlantic Area") chì stabilisci i reguli par a prutizzioni di i cetacei è, in u casu di u Mari Neru, di i tursiopi. U Mari Neru hè un mari chjusu. ==Da veda== * [[Danubiu]] * [[Mari Egeiu]] [[Categoria:Mare]] 7mwgbwj2pxe35zf0p56qxttvvqu4cq3 Mare Neru 0 15671 329033 2013-07-09T17:37:00Z 92.150.198.18 Reindirizzamentu à [[Mari neru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari neru]] fnfoli3i73bxasfrkqogkp22j0hq7cg Mar Neru 0 15672 329035 329034 2013-07-09T17:47:28Z 92.150.198.18 Reindirizzamentu à [[Mari neru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari neru]] fnfoli3i73bxasfrkqogkp22j0hq7cg Mar' Neru 0 15673 329039 329036 2013-07-10T10:13:26Z タチコマ robot 5376 Robot : répare double redirection à [[Mari neru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari neru]] fnfoli3i73bxasfrkqogkp22j0hq7cg Mari Neru 0 15674 329037 2013-07-09T17:49:02Z 92.150.198.18 Reindirizzamentu à [[Mari neru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari neru]] fnfoli3i73bxasfrkqogkp22j0hq7cg Lingua lydnevi 0 15677 354659 354658 2016-08-05T09:11:13Z Jfblanc 706 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''lingua lydnevi''' hè una [[linguistica|lingua slava artificale]] creata da Libor Sztemon.<ref>SZTEMON, Libor (2002). ''Lydnevi''. Archive.org: &lt;http://web.archive.org/web/20091002215506/http://ls78.sweb.cz/lydnevi.htm&gt;</ref><ref>BERGER, Tilman (2004). [http://www.slovio.com/linkis/BergerPlansprachen.pdf "Vom Erfinden slavischer Sprachen"], in REHDER, P., OKUKA, M., & SCHWEIER, U. ''Germano-slavistische Beiträge: Festschrift für Peter Rehder zum 65. Geburtstag'', München: O. Sagner. ISBN 978-3-87690-874-8.</ref><ref>СИДОРОВАА, Марина Юрьевна, и ШУВАЛОВА, Оксана Николаевна (2006). [http://www.philol.msu.ru/~sidorova/files/conlangs.pdf ''Интернет-лингвистика: Вымышленные языки''], Москва: Издательство «1989.ру». ISBN 5-98789-005-5.</ref><ref>STECOVÁ, Adriána (2010). [http://www.pulib.sk/elpub2/FF/Chovanec1/pdf_doc/58.pdf "Umelé jazyky ako fenomén ľudskej komunikácie"], in SIPKO Jozef, CHOVANEC Marek, HARČARIKOVÁ Gabriela (eds.), ''5. Študentská vedecká konferencia'', Prešov: Prešovská univerzita v Prešove. ISBN 978-80-555-0169-7.</ref><ref>BLANC, Joan Francés, ed. (2010). [http://edicions.talvera.free.fr/bastidas/Joan%20Franc%e9s%20BLANC.%20Las%20lengas%20de%20Libor%20Sztemon%202%20Sorgas%20-%20Jazyky%20Libora%20Sztemone%202%20Pr%e1meny%20%20-%20Libor%20Sztemon%27s%20Conlangs%202%20Sources.pdf ''Las lengas de Libor Sztemon 2: Sorgas - Jazyky Libora Sztemone 2: Prámeny - Libor Sztemon's Conlangs 2: Sources''], Vert-Saint-Denis, Edicions Talvera. ISBN 979-10-90696-00-6.</ref><ref>VAN STEENBERGEN, Jan (2011). [http://conference.conlang.org/lcc4/speakers/jvslcc4.pdf "Towards a unified slavic language"], ''Fourth Language Creation Conference'', Groningen.</ref><ref>MEYER, Anna-Maria (2012): [https://www.academia.edu/6456012/Slavische_Plansprachen_auf_dem_Weg_ins_21._Jahrhundert_preprint_ "Slavische Plansprachen auf dem Weg ins 21. Jahrhundert."] Erscheint im Sammelband zur Konferenz junger SlavistInnen junOST in Basel, 26.-28.4.2012.</ref> ==U [[patre nostru]] in lingua lydnevi== :Otec navo, :Jaš jési na nebesai, :Da jest posvetyn tavo nam. :Da jest prihedyn tavo kralestvo. :Da jest stanyn tavo vilja, jako na nébe, tako y na zéma. :As navo bréd e keždanyn davat i nave danas. :Ø adpoštat i nave as navo dluhem :jako y me adpoštalesom i navo dluhare. :Ø nevøvedat as nave vø pokušenje, :ale nesvabodat as nave é zølyn. :Navad tavo jest kralestvo y moc y slava navéke. :Amén. ==Riferimenti== <references/> {{DEFAULTSORT:Lydnevi}} [[Categoria:Lingua slava]] [[Categoria:Lingua artificiale]] jn9is5o6u0j6il2e7abo3fvbivbhmyn Paris 0 15678 329048 2013-07-12T22:05:52Z 78.112.211.164 Reindirizzamentu à [[Parighji]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Parighji]] c5yeboryb2dh7pen4heodsunh1xuhsz Pran 0 15679 376006 346559 2021-08-20T11:09:06Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Pran 90th bday.jpg|thumb|200px|Pran, [[2010]]]] '''Pran''' ([[1920]]-[[2013]]) hè un [[cinemà|attore]] [[India|indianu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Pran]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Indianu|Pran]] h6p681gogiqhxle68g0l6h6khddmwfl Uceania 0 15680 374756 342728 2021-08-02T19:52:03Z Fausta Samaritani 15085 /* Storia di l'Uceania da l'indigeni à i primi ispluratori auropei */ wikitext text/x-wiki [[File:Oceania (orthographic projection).svg|thumb|280px|right|Posizioni di l'Uceania in u mondu]] [[File:Oceania_satellite.jpg|thumb|280px|right|Imagina satellitu di l'Uceania]] [[File:Pacific Culture Areas.jpg|thumb|280px|right|Definizioni etnicu-culturali di l'Uceania]] In sensu strettu è anzianu, '''Uceania''' (o '''Oceania''') hè un tarmini imprudatu par indicà l'insemu di a Pulinesia, [[Milanesia]] è Micrunesia, una suddivisioni pocu scentifica aduttata da Jules Dumont d'Urville in u 1831. Devi u so nomu da a parola greca ukeanòs, ωκεανός, ''oceanu''. In sensu più ampiu è mudernu, incù Uceania s'intendi u [[Cuntinente|cuntinenti]] chì cumprendi ancu l'Australia è a [[Nova Zilanda]]. Un sinonimu d'Uceania hè Cuntinenti Novu, o Nuvissimu Cuntinenti, nomu chì diriveghja da u fattu chì, eccittuatu l'Antartidi, fù l'ultimu à essa scupartu da l'auropei. ==Discrizzioni== A ripartizioni tradiziunali di l'Uceania, imprudata ancu da i [[Nazioni Uniti]] par divida u mondu in macrurigioni, dividi cusì u cuntinenti in: * Australia è Nova Zilanda * Micrunesia * Milanesia * Pulinesia I giugrafi è i linguisti prifiriscini inveci imprudà una divisioni in dui soli rigioni individuati in basi à criterii giugrafichi, butanichi, zuulogichi culturali è linguistichi. Sti dui zoni sò: * ''Uceania vicina'', chì cumprendi l'Australia, l'isula di a [[Nova Guinea]] è l'arcipelaghi vicini, è l'Isuli Salumoni * ''Uceania luntana'' chì cumprendi a Pulinesia, a Micrunesia è a [[Milanesia]] à eccezzioni di i Salumoni A maiò parti di i terri emersi di stu cuntinenti apparteni à l'[[Australia]], ma fù usatu u tarmini ''Uceania'' par parlà di stu cuntinenti parchì sò l'acqui piuttostu ch'è i terri emersi à culligà i so varii parti. Calchì volti l'Australia hè cunsidirata com'è u corpu cuntinintali di l'Uceania; si parla cusì d'Australia par indicà u cuntinenti uceanicu. L'Uceania hè u più chjucu di i cuntinenti, è u pinultimu par pupulazioni, dopu l'[[Antartidi]], incù circa 32 milioni d'abitanti. ==Orugrafia== I cateni muntosi maiori di l'Uceania si trovani in i trè isuli maghjori, d'arcipelaghi, di u cuntinenti. A catena chì righjunghji l'altitudini maghjori hè quidda di a [[Nova Guinea]]. Ni facini parti i più alti vetti di u cuntinenti: u Puncjak Jaya o Carsztens (4.884 m) è u Monti Wilhelm (4.509 m). Sò dopu l'Alpi Neuzilandesi, chì parcorrini i dui isuli di l'umonimu arcipelagu. A vetta maiori di sta catena hè u Monti Cook o Aoraki (3.764 m) in l'Isula di u Sudu. Infini ci sò l'Alpi Australiani, chì custieghjani a costa uriintali di l'Australia. Righjunghjini eddi solu a quota di 2.228 metri (Monti Kosciuszko in u Novu Galles di u Sudu). Bisogna signalà ch'è ancu muntagni isulati è massicci prisenti in l'isuli minori poni righjunghja altezzi elevati, par asempiu u vulcanu Mauna Kea, in l'isula di Hawaii righjunghji i 4.205 metri. ==Idrugrafia== L'Uceania hè u sicondu cuntinenti, dopu quiddu americanu, par ricchezza di risorzi idrichi in rapportu à a pupulazioni. ==Rigioni, Stati è Tarritorii== [[File:Oceanias Regions.png|thumb|right|280px|Uceania (Divisioni in Macrurigioni aduttata da l'ONU)]] Par a maiò parti l'Uceania cunsisti, oltri à Australia è [[Nova Zilanda]], in picculi isuli naziunali. [[Papua Nova Guinea]] è Timor Estu sò l'unichi nazioni incù cunfini annantu à terra, incù l'Indunesia. I nazioni di l'Uceania ani parechji gradi d'indipindenza da i putenzi culuniali chì i pussedini, è ani niguziatu parechji tipi d'accordu. A siguenti lista cunteni i tarritorii chì sò stati classificati com'è parti di l'Uceania da l'[[UNESCO]]; altri sò à volti aghjunti, sicondu parechji intarpritazioni. Di seguitu sò ripurtati i Stati è i Tarritorii di l'Uceania par ognuna di i quattru rigioni in i quali i [[Nazioni Uniti]] dividini u cuntinenti. === Melanesia === * Figi * [[Nova Calidonia]] * Papua Nova Guinea * Isuli Salumoni * Vanuatu ===Micrunesia=== * Guam(Stati Uniti USA) * Isuli Marshall * Micrunesia * Isuli Marianni Sittintriunali (Stati Uniti USA) * Kiribati * Nauru * Palau ===Pulinesia=== * Isuli Cook (Nova Zilanda) * Pulinesia Francesa (Francia) * Wallis è Futuna (Francia) * Samoa * Samoa Americani (Stati Uniti USA) * Tuvalu * Nova Zilanda Tokelau (Nova Zilanda) * Tonga * Niue (Nova Zilanda) * Isuli Pitcairn (Regnu Unitu GB) ===Altri tarritorii di l'Uceania=== * Isula di Pasqua (Cili) * Hawaii (Stati Uniti d'America) * Isula di u Natale (Australia) * Isuli Cocos (Australia) ==Dinsità di pupulazioni== Lista di paesi/dipindenzi urdinati sicondu a dinsità di pupulazioni in abitanti/km2. Sti scifri includini ancu l'acqui interni (fiuma, lava, è cetara.) è dunqua poni essa infiriori à quiddi prisenti in i schedi di i varii paesi. Sicondu i calculi scentifichi, u numaru currilatu à l'Uceania varieghja da 36.000 à 40.000. ==Storia di l'Uceania da l'indigeni à i primi ispluratori auropei== I pupulazioni indigeni di l'Uceania si stabilini in i loca induva dopu i truvetini l'Auropei in ebbichi moltu più antichi di quiddi chì si pò creda; sfruttendu u fattu ch'eddu esistia una via tarrestra trà l'Asia è l'Uceania, i primi omini ghjunsini in [[Nova Guinea]] è in [[Australia]] circa 60.000 anni fà. Da sta prima "culunisazioni", in tempi moltu più ricenti si ni dipartì un'altra, incintivata da l'oramai cunsulidata cunniscenza di a navigazioni: trà u 1000 A.C. è l'annu zeru, veni à dì quandu in Auropa era natu da pocu l'[[Imperu Rumanu]], migliaii di parsoni si spustoni gradualamenti da un'isula à l'altra, finu à pupulà tuttu u Pacificu. Hè assudatu chì st' "espansioni" riguardò Pulinesia è [[Milanesia]], è da i picculi isuli appena righjunti sti populi ghjunghjitini finu in [[Nova Zilanda]], mentri a Micrunesia fù "scuparta" da l'abitanti di l'Indunesia circa in u 7000 A.C. Infini da a Pulinesia, in u corsu di u prima millenniu di a nova era, mentri in Auropa finia l'Imperu Rumanu è cuminciava u [[Medievu]], si spinsini eddi finu à i gruppi d'isuli più spirduti, com'è i Hawaii o l'[[isula di Pasqua]], è forsi ancu l'America Miridiunali, com'è tistimunieghjani certi antichi lighjendi: com'è fù assicuratu u so successu? Grazia à un'abilissima cunniscenza di l'ondi, sti omini funi sempri capaci di stabiliscia si induva edda esistia un'isula intornu ad eddi. U prima Auropeu à veda u Pacificu fù Vasco Nunez di Balboa in u 1513, è trà u 1519 è u 1522 [[Ferdinando Magellanu]] fù u prima à navigà ci cumpiendu a prima circunnavigazioni di u globu; eppuri eddu ùn vedi molti terri fora di dui atolli è di l'[[isuli Marianni]], postu ch'eddu avia sceltu di suvità una strada troppu sittintriunali. L'intaressi di i Spagnoli versu l'Indii ("u duminiu parsunali di i Portughesi") i purtò à fundà una culonia in i Filippini (da a quali dibulamenti si espansini versu i Marianni è a Micrunesia) è à culligà a via mari incù u Messicu o u Perù, datu chì u [[strettu di Magellanu]] allungava di troppu u viaghju da l'Auropa ed era troppu priculosu. Sfruttendu l'alisei, i Spagnoli riiscini à truvà a strada ghjusta par effittuà i culligamenti in u Pacificu sittintriunali (pari stranu ch'è ùn avissini mai scupartu l'Hawaii), ma quantunqua numarosi viaghji di soiu funi diretti in l'emisferu miridiunali à a ricerca di cuntinenti scunnisciuti; grandi navigatori com'è Luis Vaez di Torres, Andres De Urdaneta, Alvaro De Saavedra, Pedro De Quiros è Alvaro De Mendana De Neyra da a siconda mità di u Cinquicentu spluroni l'Oceanu Pacificu è scuprarani molti di l'isuli principali (Marchesi, Tuamotu, Salumoni, Marshall, Santa Cruz, Novi Ebridi) senza parò piglià ni pussessu. Par u più i so rapporti funi tinuti sicreti da a mammapatria (chì cunsidarava quidd'oceanu u so mari privatu) è dopu sminticati. In u seculu XVII l'Olandesi si sustituitini à i Portughesi com'è duminatori in l'Indii è da quì cumincetini à spinghja si versu u Pacificu. Finu à a prima mità di u Setticentu funi omini Olandesi à cumincià a splurazioni cumplessa di l'emisferu australi; si ricorda Wilhelm Janszoon chì in u 1606 sbarcò par prima in Australia, Abel Tasman chì trà u 1639 è u 1644 splurò i costi di u stessu cuntinenti, scuprì a [[Nova Zilanda]], a [[Tasmania]], i Figi è i Tonga è Jacob Roggeveen chì in u 1722 righjunsi par prima l'[[isula di Pasqua]] è i Samoa. Eppuri quissi, com'eddi aviani fattu i Spagnoli, ùn culunizoni micca quiddi terri: l'isuli parchì troppi chjuchi o luntani è l'Australia parchì troppa arida (ma Tasman ni avia spluratu solu a parti uccidintali duminata da l'Outback, quandu quidda uriintali era moltu più ricca) chì quantunqua fù chjamata à longu "Nova Olanda". ==Da u Setticentu à i ghjorna d'oghji== Beddu prestu funi l'Inglesi à intarissà si à a zona. Trà u 1768 è u 1779 u capitanu James Cook cumpiì trè viaghji, in i quali splurò a costa uriintali di l'Australia appurendu chì ùn facia micca parti di l'imaginariu cuntinenti australi circatu dighjà da i Spagnoli: u stessu par a [[Nova Zilanda]] chì circunnavigò intiriamenti, mentri fù u prima à sbarcà à l'isuli Hawaii è à parcorra u strettu di Torres (da veda sopra) avendu l'intuizioni chì a [[Nova Guinea]] è l'Australia ùn erani micca uniti com'è tutti pinsavani tandu. In u so sicondu viaghju Cook si spinsi finu à latitudini fritissimi, distrughjendu u mitu di u cuntinenti australi: s'eddu esistia, si truvava in loca cusì vicini à u Polu Sudu da ùn essa micca abitevuli (L'Antartidi sarà dopu scupartu in u 1820). I so splurazioni sò stati cirtamenti i più impurtanti in a storia di l'Uceania; eppuri ùn fù micca u prima di i grandi navigatori chì in u Setticentu "ghjiranduletini" par u Pacificu: da u 1766 à u 1769 Louise Antoine de Bougainville era statu u prima francesu à circunnavigà u globu, in u 1766 Samuel Wallis avia (ri)scupartu i Tuamotu, trà i quali a splendida Tahiti è i Pitcairn, in u 1785 Jean Francoise La Perouse era partitu incù l'intentu d'emulà i so pridicissori è in u 1699 William Dampier avia suvitatu l'ormi di Tasman in Australia è scupartu a [[Nova Irlanda]] è a [[Nova Britannia]]. L'ultimi grossi dubbiti giugrafichi funi chjariti da Matthew Flinders chì in u 1801 definì una volta par tutti i costi di l'Australia è appurò chì a [[Tasmania]] era un'isula, cosa chì mancu Cook avia capitu. In u frattempu iniziò à diffonda si u mitu di u "bon salvaticu" (criatu da Bougainville, chì cuntinueghja sempri oghji) chì vivia in armunia incù a natura. A culunisazioni di sti zoni fù iniziata da l'Inglesi in Australia, ma in modu assà insulitu: tantu schersu era l'intaressi di stu cuntinenti à u quali oramai l'Olanda avia rinunciatu, chì fù usatu com'è culonia pinali; in u 1788 sbarcò à Botany Bay (induva oghji sorghji Sydney) u prima caricu di galiotti. Pocu dopu eppuri ghjunghjitini ancu altri parsoni, com'è in [[Nova Zilanda]] (da u 1814) incù l'intentu di crià grossi addivamenti: sti omini tinaci in u corsu di u XIX seculu prima scindarani à patti (Trattatu di Waitangi, 1840), dopu scunfighjarani i Maori in [[Nova Zilanda]] è cacciarani l'Aburigeni in i zoni più ustili di l'Australia, ch'eddi splurarani in longu è in largu; mimurabili l'impresa di Robert Burke è William Wills chì in u 1860 riescini à righjunghja a costa nordu da Melbourne, à traversu diserti è furesti. Sti dui grandi culonii iniziarani u longu prucessu d'emancipazioni da l'Inghilterra da a so trasfurmazioni in ''Dominions'', l'Australia in u 1901 è a [[Nova Zilanda]] in u 1907, à a piena indipindenza dopu a siconda guerra mundiali. Par quantu riguarda u restu di l'Uceania, sarà friquintatu da missiunari, mircinari è cummircianti da l'iniziu di l'Ottucentu, ma i primi culonii sarani quiddi francesi: Pulinesia Francesa è [[Nova Calidonia]] da u 1842, à i quali s'aghjunghji l'arcipelagu di [[Wallis è Futuna]] in u 1853. L'altri tarritorii sò veluciamenti accupati da [[Germania]] (Micrunesia è [[Nova Guinea]]) è Inghilterra (tutti l'altri isuli) dapoi u 1882, finu à a prima guerra mundiali, quandu a [[Germania]] perdi i so tarritorii chì passani à l'Inghilterra è à i Stati Uniti. Probbiu i stati Uniti sarani l'unichi à a fini à mantena una certa influenza annantu à u Pacificu par a so vicinanza (mentri [[Francia]] è Inghilterra cuncidarani l'indipindenza à gran' parti di l'isuli) soprattuttu in Micrunesia induva par dicennii sò stati effittuati piriculosi sperimenti nucliari, di i quali oghji a pupulazioni lucali devi arghjinà l'effetti. Hè quantunqua impurtanti di nutà chì sempri oghji sti trè stati mantenini un certu numaru di culonii in Uceania, chì ferma dunqua l'unicu cuntinenti sempri piinamenti influinzatu da i putenzi mundiali. I stati indipindenti sò 14. ==Da veda== * [[Francia]] * [[Germania]] * [[Irlanda]] * [[Imperu Rumanu]] * [[Nova Guinea]] * [[Nova Irlanda]] * [[Nova Zilanda]] [[Categoria:Uceania| ]] 3nfkvt9kywtlumb7uryzo785uzb1fxf Oceania 0 15681 329053 2013-07-13T11:44:13Z 92.150.65.184 Reindirizzamentu à [[Uceania]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Uceania]] mcklx00x4wre3lbmm9zsjlghdr9p0lb Medusa 0 15683 359558 359557 2018-06-09T13:53:50Z Gcapadovani 11182 wikitext text/x-wiki [[File:Medusa Bernini Musei Capitolini.jpg|thumb|240px|right|Mezu bustu di Medusa di [[Gian Lorenzo Bernini]] à i [[Musei Capitulini]]]] [[File:Medusa.jpg|thumb|240px|Medusa, d'Arnold Böcklin (1878 circa)]] [[File:Medusa by Carvaggio.jpg|thumb|240px|U scudu incù a testa di Medusa, [[Caravaghju]]]] [[File:Medusa Royal Palace Turin.jpg|240 px|right|thumb|Testa di Medusa, ditagliu di a canciddata di u Palazzu Riali di Torinu]] [[File:Athena in Vatican.jpg|thumb|240px|right|Rapprisintazioni d'[[Atena]] incù a testa di Medusa in pettu]] Medusa hè un criatura mustruosa appartinenti à a mitulugia greca. Incù Stenu (a forti) è Euriali (quiddu chì salta luntanu) era una di i trè Gurgoni, figlioli femini di Forcu è di a so suredda Cetu, dui orrendi mostri marini, è l'unica à ùn essa micca immurtali. In i rapprisintazioni più antichi era orrenda, asattamenti com'è i so sureddi Stenu è Euriali. In virsioni più ricenti eppuri (Pindaru, [[Ovidiu]]) Medusa hè stata cunsidarata com'è una donna biddissima chì riiscia à affascinà l'omini chì ùn riiscendu micca à trattena si si vultavani à fighjulà la, trasfurmendu si in petra. Inoltri rapprisintava a pirvirsioni intillettuali. ==In a mitulugia corsa== Dopu avè trasfurmatu tutti i giganti [[Mitulugia|lestrigoni]] di [[Corsica]] in petre, a Regina Medusa murì, lasciendu u so sangue in u [[Mediterraniu]], criendu u nostru eternu curallu. ==In a mitulugia classica== ===A mitamurfosa=== Sicondu u mitu [[Puseidonu]] s'invaghisci di Medusa è, trasfurmatu si in [[acula marina]], a rapisci, purtendu la in un tempiu cunsacratu à [[Atena]] induva a siduci. Medusa chì pussidia una splendida capiddera, nascondi, par vanità, u voltu daretu un'egida di a dea. Dura hè a punizioni ch' [[Atena]], dea di a raghjoni parturita da a menti di Zeus, l'inflighji: a bedda capiddera fù mutata in un garbugliu di vipari vilanosi è i so denti sò mutati in zanni. Medusa fù trasfurmata in un mostru orribili di a quali u sguardu pitrifichechja ogni criatura viventi. ===A morti=== Cundannata à viva in sulitudina in un antru cavirnosu, tarminarà a so misara esistenza par mani di l'eroi [[Perseiu]], figliu di Zeus è Danae. Quistu, furnitu da Hermes di una falcia è da a dea [[Atena]] di unu scudu lucidu è riflittenti com'è spichju, dopu à avè suttrattu à i trè Graii (anch'eddi figlioli femini di Forcu) u so unicu ochji è u so unicu denti, i custringhji à rivilà u locu induva viviani i Ninfi Stigii. Dopu essa si fattu cunsignà da i Ninfi un paghju di calzi alati, un saccu, è l'elmu magicu di u signori di l'inferni Ade, chì rendi invisibili quiddu chèi l'indossa, [[Perseiu]] bula versu l'uccidenti finu à a terra di l'Iperborei, ind'eddu trova i Gurgoni addurmintati frà grisgi statui, cunsunti da a piova, d'omini è animali salvatichi pitrificati da Medusa. Imprudendu u scudu com'è spichju par ùn incrucià ni micca u sguardu litali, [[Perseiu]], di u quali a mani hè vidata da [[Atena]], incù un solu colpu di falcettu, scapa Medusa. Da u coddu di a [[Gurgona]], sicondu [[Ovidiu]], nascini i figlioli ch'edda avia inghjinaratu dopu à l'unioni incù [[Puseidonu]], u cavaddu alatu [[Pegasu]] è u guerrieri Crisaore incù una falcia durata in manu. Da u so sangui nascini ancu u curaddu rossu è Anfesibena. [[Perseiu]] ùn affronta micca Crisaore è, riposta a testa di a [[Gurgona]] in u saccu, s'alza in bulu. Bench'è Stenu è Euriali, discitati da i so novi nipoti, si lancessini à l'insiguimentu, eddu riesci à alluntanà si sanu è salvu, prutettu da l'elmu chì rendi invisibili. A testa di Medusa fù usata, in seguitu, par pitrificà Atlanti chì fù mutatu in u monti umonimu. U titanu, infatti, l'avia nigatu uspitalità timendu, à causa di a prufezia di un oraculu, par i pomi d'oru di u so ortu. [[Perseiu]] pitrifichechja, successivamenti, salvendu Andromeda, un orribili mostru marinu scatinatu da [[Puseidonu]] contru a cità di Argu. A principessa, figliola di u rè Cefeu è di a righjina Cassiopea chì avia usatu cunfruntà ni a biddezza incù quidda di i nireidi, avaristi duvutu essa sacrificata, à causa di l'offesa fatta à u diu, in cambiu di a salvezza di a cità. A murtifera testafù usata ancu contru Fineu (o Agenori), ziu di Andromeda, è duicentu di i so siguaci (duranti u matrimoniu di a zitedda, Fineu avia avanzatu pratesi annantu à a nipoti) è contru Polidetti, perfidu rè di Serifu, postu ch'eddu avia custrettu a so mamma Danae à rifughjà si in un tempiu par difenda da eddu a so virtù. Infini, a testa di Medusa fù dunata da [[Perseiu]] à [[Atena]] chì, accittata la, a poni à u centru di a probbia Egida fundendu la incun edda. U so scudu, da tandu, assunsi a capacità di riducia in petra chiunqua. Sicondu una varianti [[Perseiu]] sippidditi a testa à Argu. ==In l'arti== ===Pittura=== * ''A Medusa'' dipintu di Pieter Paul Rubens (1618 circa) * ''Medusa'' dipintu di [[Caravaghju]], 1590 ca., Firenza, Uffizi. * ''Medusa'', di Arnold Böcklin (1878 circa) ===Scultura=== * [[Perseiu]] uccidi Medusa sottu i ochji di [[Atena]], mitopa da Selinunte, 540 a.C., Museiu Archiulogicu di Palermu. * Medusa, fruntonu uccidintali di u tempiu di Artemidi à Corfù, 580 a.C., Museiu Archiulogicu di Corfù. * [[Perseiu]] incù a testa di Medusa, di Benvenuto Cellini, Loggia di i/dei Lanzi, Firenza. * Medusa di Gian Lorenzo Bernini à i [[Musei Capitulini]], Roma. ===Cinema=== * In u film ''Percy Jackson è i dei di l'[[Olimpu]]'': U latru di fulmini Medusa apparisci intarpritata da Uma Thurman. * Apparisci in u filmu di u 1981 ''Scontru di titani'' è in u rimake di u 2010 Scontru trà titani. ===Televisioni=== * U pukemon Tangela hè basatu annantu à Medusa. ===Litteratura=== A figura di Medusa hè ripresa ancu molti volti in a litteratura com'è [[Ovidiu]] in i ''Mitamurfosi'' (IV, 799-801): "A figlia di Ghjovi si vultò è si cuprì incù l'egida u castu voltu, ma, parchì quidd'ultraghju ùn ristessi impunitu, mutò in luridi sarpi i capeddi di a gurgona". ===Videughjochi=== Medusa hè l'antagunista di u videughjocu ''Kid Icarus''. ===Musica=== Vinicio Capossela, in l'album "Ovunque proteggi" di u 2006 (vincitori di u premiu Tenco com'hè migliori album di quidd'annu) didicheghja a canzona numaru 7 (Medusa cha cha cha) à u mitu di Medusa, cilibrata incù toni ironichi è à u ritmu di cha cha cha. ==Fonti== * [[Ovidiu]], ''I mitamurfosi'', 1988, Gruppu Editoriale Fabbri Bompiani, Sonzogno. * Anna Maria Carassiti, ''Dizionario di Mitulugia greca è rumana'' ,1996 Newton. * Robert Graves, ''I Miti Grechi'' (Di i dei è Eroi in [[Omeru]]) , 1963 Longanesi & C. Milanu. ==Da veda== * [[Gurgona]] * [[Olimpu]] * [[Omeru]] * [[Ovidiu]] * [[Perseiu]] * [[Puseidonu]] [[categoria:Mitulugia]] kjx3sjbtaiik8t1ygh8ysw2tg1nhjby Henri Matisse 0 15684 378789 374955 2022-03-20T22:58:13Z Siro bileveli Boris 19150 wikitext text/x-wiki [[File:Portrait of Henri Matisse 1933 May 20.jpg|thumb|220px|Ritrattu di Matisse (1933)]] [[File:Matisse autograph.png|thumb|220px|Firma di Matisse]] Henri Émile Benoît Matisse (Le Cateau-Cambrésis, [[31 dicembri]] 1869 - [[Nizza]], [[3 nuvembri]] 1954) hè statu un [[pittura|pittori]], incisori, illustradori è [[scultura|scultori]] [[Francia|francesu]]. Matisse hè unu di i più noti artisti di u vintesimu seculu, espunenti di maiò spiccu di u currenti artisticu di i ''Fauves''. == Biugrafia == === Ghjuvantù è educazioni === Natu u 31 dicembri 1869 in Le Cateau-Cambrésis (Nordu-Passu-di-Calais), in [[Francia]], crisciti à Bohain-en-Vermandois, in a Francia Nordu-uriintali, induva i so parenti gistiani un cummerciu di sumenti. Era u primughjinitu di a famiglia. In u 1887 si trasferì à [[Parighji]] par studià u drittu, travagliendu com'è impiigatu statali, dopu avè ottinutu a qualifica. Cuminciò à pinghja in u 1889, duranti a cunvaliscenza siguenti à un attaccu di appindiciti. Scuprì cusì "una spezia di Paradisu", com'eddu dissi in seguitu. Dicisi di divintà un artistu, incù grandi disappruvazioni di u babbu. In u 1891 turrò à [[Parighji]], par studià arti à l'Académie Julian, divintendu studianti di William-Adolphe Bouguereau è Gustave Moreau. Inizialmenti pinsi naturi morti è paisaghji, sicondu a tradizioni fiamminga, uttinendu un discretu successu. In u 1896 esposi 5 pitturamenti à u salonu di a Société Nationale des Beaux-Arts è u statu francesu ni acquistò dui. In u 1897 è 1898 visitò u pittori John Peter Russell nantu à a Belle Île, à u largu di i costi di a [[Britagna]]. Russell l'intrudussi à l'[[Impressiunisimu]] è à i travagli di [[Van Gogh]] (bon amicu di Russell, ma assulutamenti scunnisciutu à l'ebbica). U stili di Matisse cambiò cumplittamenti, è successivamenti u pittori avaristi dittu: "Russell fù u me maestru, è Russell m'insignò a tiuria di u culori". Influinzatu da i travagli di i postimprissiunisti [[Paul Cézanne]], [[Gauguin]], [[Van Gogh]] è Paul Signac, ma ancu da l'arti giappunesi, feci di u culori l'elementu cruciali di i so dipinti. Molti di i so quatri rializati trà u 1899 è u 1905 facini usu di u ''Pointillisme'', praticatu da Signac. In u 1898 andò à [[Londra]] à studià i dipinti di [[William Turner]]. In u 1894 ebbi una figliola, Marguerite, da a mudedda Caroline Joblau. In u 1898 spusò Amélie Noelie Parayre; ebbini altri dui figlioli, Jean (natu in u 1899) è Pierre (natu in u 1900), chì criscitini insemu à Marguerite. Marguerite feci spessu da mudedda à Matisse. Matisse murì par via di un attaccu cardiacu in u 1954, à l'ità di 84 anni. Hè sipoltu in u cimiteriu di u Munasteru di Cimiez à [[Nizza]]. === Fauvisimu === [[File:Tombe Henri Matisse Nice 2.JPG|left|thumb|280px|Tomba di Matisse a Nizza]] A so prima mostra avviniti in u 1904, senza grandi successu. In u 1905 si trasferì in u sudu di a Francia, par travaglià incù André Derain; una spirienza duranti a quali s'accintuò a so tindenza à enfatizà furtamenti u culori. I dipinti di stu periodu sò carattarizati da formi appiattiti è linii cuntrullati, incù l'esprissioni chì dumineghja annantu à i dittagli. À u Salon d'Automne di u 1905, parechji artisti prisintetini quatri incù culori viulenti, spessu dissunanti, par sprimà emuzioni, senza riguardu par u culori naturali di u sughjettu. Matisse mustrò ''Finestra aparta'' è ''Donna cù u cappeddu''. L'artisti funi prestu dinuminati ''Fauves'' (fieri, bestii salvatichi). Matisse fù ricunnisciutu com'è unu di i so espunenti maghjori; altri membri erani Derain, Georges Braque, Raoul Dufy è Maurice de Vlaminck. U pittori simbulistu Gustave Moreau fù u maestru ispiradori di u muvimentu: prufissori à l'École des Beaux-Arts di Parighji, spinsi i so studianti à pinsà à u di fora di u solcu di a tradizioni, par segua i so visioni probbii. I travagli di Matisse, eppuri, scuntroni à quiddi tempi duri critichi. Eppuri u diclinu di u muvimentu Fauves dopu à 1906 ùn rallinteti micca l'ascesa di Matisse; a maiò parti di i so opari più cilebri funi infatti pinti trà u 1906 è u 1917, quandu era parti attiva di u grandi insemu d'artisti chì travagliavani à Montparnasse; bench' eddu ùn ci intrissi micca à pienu, incù i so simbianzi cunsirvatrici è i so custumi burghesi ristrittivi. Matisse ebbi un longu rapportu cù u cullizziunistu d'arti russiu Sergei Shchukin. Probbiu par Shchukin rializò ''A danza'', unu di i so capulavori. Dipinsi ancu una siconda virsioni di u quatru, 'ssa volta in a cullizzioni di u MoMA di New York. ===Gertrude Stein, l'Accademia Matisse, è i sureddi Cone=== Intornu à u 1904 Matisse scuntrò [[Pablo Picasso]], di 12 anni più ghjovanu. I dui divintarani grandi amichi, è ancu artisticamenti rivali. Matisse è [[Picasso]] funi riuniti par a prima volta à u salonu parighjinu di Gertrude Stein è di a cumpagna Alice B. Toklas. Duranti a prima dicada di u vintesimu seculu, l'americana Gertrude Stein, incù i frateddi Leo Stein è Michael Stein, è a moglia di Michael, Sarah, fù un' impurtanti cullizziunista è sustinitrici di u travagliu di Matisse. Inoltri i sureddi Cone, amichi di Gertrude Stein, divintarani i principali sustinitrici di Matisse è [[Picasso]], cullizziunendu cintunari di i so dipinti; sò avali esposti à l'internu di a Cone cuddection à u Museum of Art (Baltimora). Trà u 1911 è u 1917 uparò à Parighji l'Accademia Matisse, vulsuta da l'amichi di Matisse, una scola privata senza fini di lucru, in a quali Matisse educava i ghjovani artisti. === Dopu Parighji === In u 1917 Matisse si trasferì à Cimiez, in a [[Costa Azurra]], un subborgu di [[Nizza]]. I travagli di a dicada siguenti stu trasfirimentu mostrani un rilassamentu è un ammurbidimentu di u so approcciu. Stu ritornu à l'ordini hè tipicu di bona parti di l'arti siguenti a [[Prima guerra mundiali]], ed hè paragunevuli à u niuclassicisimu di [[Picasso]] o Stravinsky, è à u ritornu à u tradiziunalisimu di Derain. I so udalischi uriintalizanti sò carattaristichi di stu periodu; par quantu pupulari, parechji critichi cuntimpuranii trovani sti travagli supirficiali è dicurativi. Dopu à u 1930 un novu vigori è una curaghjosa simplificazioni apparisci in u so travagliu. U cullizziunistu americanu Albert C. Barnes u cunvinsi di pruducia un ampiu murali par a Barnes Foundation di Filadelfia, ''A danza II'', cumplittatu in u 1932. Matisse è so moglia si sipararani in u 1939. In u 1941 li fù diagnusticatu un cancaru à u stintinu è, sopravvissutu à un diddicatu intarventu chirurgicu, iniziò à andà in sedia à ruteddi. Incù l'aiutu di l'assistenti rializò grandi ''collages'', chjamati "gouaches découpés". In u 1947 pubblicò ''Jazz'', un libru in edizioni limitata, cuntinenti stampi à culori di ''collage'', accumpagnati da i so pinsamenti. In l'anni quaranta travagliò ancu com'è artistu graficu è prudussi illustrazioni in biancu è neru par parechji libra, trà u quali l'Ulissi di [[James Joyce]]. In u 1951 finì un prugettu quadriinnali, cunsistenti in a prughjittazioni di i dicori interni, di i vitrati è di i dicurazioni murali in ceramica par a Chapelle du Rosaire à Vence, in Francia. Matisse murì par via d'un attaccu cardiacu in u 1954, à l'ità di 84 anni. Hè sipoltu in u cimiteriu di u Munasteru di Cimiez à Nizza. == Comu travagliava? == Matisse usava à parta da a raffigurazioni di a rialità, trasfurmendu la dopu in formi simplificati è appiattiti à traversu l'accustamentu di culori primarii è sicundarii puri, accesi, luminosi, privi oramai di rifirimentu à a discrizzioni naturali. A so attività pitturica si svolsi par dicennii, in u so chetu ambienti familiari, luntanu da i clamori di a vita mundana. Svolsi a so ricerca purtendu u so stili à un affinamentu prugrissivu chì tuccò, in tarda ità, i zoglii di l'astrattisimu, senza l'intinzioni di vulè li oltripassà. Si avvicinò à l'astrazzioni soprattuttu incù a tecnica di u ''collage'' annantu à carta, incù figuri simplificati, da i campituri omugenii, chì pruduciani effetti dinamichi è un vivaci cuntrastu incù u sfondu. A so seria di ''Nudi Turchini'' rapprisenta u principali asempiu di a tecnica dinuminata "pinghja incù i forbici"; erani cumpusizioni figurativi à ''collage'', à unu o più culori, par i quali usava cartuncini lighjeri, sii par u sfondu sii par u disegnu. Tracciava prima à piumbinu l'intreiu disegnu annantu à u fogliu è dopu priparava i figuri culurati da incuddà. Simplificava i figuri è i riavvicinava lascendu picculi marghjini bianchi. A luci di u sudu l'avia insignatu à apprizzià a forza di u culori è à usà la in funzioni sprissiva. I giaddi erani accustati à u viulettu, u rossu à u verdi, u turchinu à l'aranciu; a ricerca di Matisse riguardava l'accustamentu trà i culori, u so accordu o cuntrastu, micca u culori in sè. U culori era distribuitu incù viimenza nantu à a tela è incù un' immidiatezza tali da ùn copra la micca tutalamenti. À i culori primarii accustava i culori cumplimintarii incù l'evidenti intentu di raffurzà ni u cuntrastu timbricu. Ni risultava un insemu moltu vivaci incù un evidenti gustu par a dicuratività. A forti valenza dicurativa era accintuata da a simplificazioni di i formi è da a bidiminsiunalità. Dopu un viaghju in [[Algeria]] in u 1906, Matisse trascorri dui longhi sughjorni in u [[Maroccu]] in u 1912 è 1913; l'intaressi par l'arti islamica, incù u so rifiutu par a figurazioni è i so suparficii ritmichi è ripititivi, cuntribuisci à alluntanà lu da a tradizioni uccidintali, à u quali solu u liava certa estrema sintesi di i "primitivi" taliani. ==Opari== * ''Natura morta incù libri'' (Nature morte aux livres) (1890), prima opara, Museiu Matisse, [[Nizza]] * ''A tola eretta'' (1897), Cullizzioni privata, Stavros S. Niarcos * ''Lussu, calmu è vuluttà'' (Luxe, calme et volupté) (1904), Museiu d'Orsay, Parighji * ''Madama Matisse'' (Ritrattu incù a riga verdi) (1905), Statens Museum for Kunst, Copenaghen * ''Donna incù cappeddu'' (1905), Museum of Modern Art, San Francisco * ''Finestra aparta'', (1905), National Gallery of Art, Washington * ''Gioia di campà'' (Matisse) (1906), Barnes Foundation, Merion * ''A stanza rossa'', (1908), Museiu di l'Ermitage, San Petruburgu * ''Cunvarsazioni'', (1908), Museiu di l'Ermitage, San Petruburgu * ''A danza'' (1909), prima virsioni incù minori dittagli è culori menu accesi, Museum of Modern Art, New York * ''A danza'' (1910), a siconda virsioni hè inveci più fideli à i culori di u [[fauvisimu]], Museiu di l'Ermitage, San Petruburgu Musica (1910), Museiu di l'Ermitage, San Petruburgu * ''I pesci rossi'', (1912), Museiu Puškin, Mosca Nudo rosa (1935), Museum of Art, [[Baltimora]] * ''A camisgetta rumena'' (1940), Centru Pompidou, Parighji Jazz (1947), illustrazioni par Jazz * ''A tristizia di u rè'' (1952), Centru Pompidou, Parighji == Da veda == * [[Fauvisimu]] * [[Pablo Picasso]] [[categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Pittore|Matisse]] [[Categoria:Scultore|Matisse]] [[Categoria:Francesu|Matisse]] l9hipj1snwsojc0tbjg9jq4xyngtxrm Mediu Urienti 0 15686 366599 362679 2020-05-17T09:56:09Z Raphael1256 14151 /* Pupulazioni */ wikitext text/x-wiki [[File:Middle East (orthographic projection).svg|thumb|right|240px|U Mediu Urienti]] [[File:Kaaba_mirror_edit_jj.jpg|thumb|240px|A [[Kaaba]], in a [[Mecca]]]] L'esprissioni ''Mediu Urienti'' (o [[Mediu Oriente]]) indicheghja in l'usu cumunu a rigioni accupata da i Nazioni, da i Paesi è da i Stati di l'[[Asia]] sudu-uccidintali, partendu da [[punenti]] versu [[livanti]]: da a [[Turchia]] à u Pakistan, cumprindenti ancu i paesi arabi di a penisula araba, par mutivi giugrafichi, currispundenti a listessa rigioni idantificata com'è Vicinu Urienti. I sei principali gruppi linguistichi di l'aria sò u persianu, l'arabu, l'ebraicu, l'assiru, u curdu è u turcu. ==Stati== I Nazioni, i Paesi è i Stati, in ordini alfabeticu, chì facini parti di l'aria sò 19: Afghanistan, [[Arabia Saudita]], Bahrein, [[Cipru]], Egittu, Emirati Arabi Uniti, Giurdania, Iraccu, Iranu, [[Israeli]], Kuwait, [[Libanu]], Oman, Pakistan, Palestina, Qatar, Siria, Turchia, Yemen. L'aria mediuriintali pussedi scarsissimi risorzi idrichi. ==Urighjina di u nomu== Sturicamenti, l'esprissioni Mediu Urienti diriveghja da a suddivisioni amministrativa ch'è a Gran' Britagna avia uparatu par u mondu asiaticu chì dipindia da edda in periodu culuniali, ma si rifiriscia in urighjina à una rigioni diffarenti da quidda attuali: u cambiamentu di significatu hè duvutu à l'influenza americana. L'esprissioni ''Near East'' indicava infatti par u ''Foreign Office'' è u Ministeru di i Culonii u mondu arabu sottupostu à u duminiu ottumanu, da u [[Maroccu]] à a Turchia cumpresa, includendu ci a stessa Grecia chì di l'Imperu Ottumanu "vicinu-uriintali" facia tandu parti è chì divintò indipindenti solu in u 1820-21. L'esprissioni ''Middle East'' idantificava inveci l'aria (micca esclusivamenti islamica) ch da a [[Persia]] ghjunghjia finu à tuttu u sub-cuntinenti Indianu chì facia parti à l'ebbica di u so duminiu. L'esprissioni ''Far East'' si rifiriscia infini à l'aria chì si stindia ancu di più à l'Urienti. Un equivalenti di quissa, incù calchì diffarinziazioni minori, fù usatu ancu da a [[Francia]] chì imprudava (è sempri improda) currintamenti i tarmini ''Proche Orient'', ''Moyen Orient'' è ''Extreme Orient''. In [[Italia]] inveci una discreta cunfusioni incita à accumunà ''Vicinu Urienti'' à ''Mediu Urienti'', incù una pridilizioni par st'ultima difinizioni, incù soprappusizioni chì sò duvuti essinzialamenti à una inadiquata catigurisazioni giu-pulitica di l'aria intreia par i carattaristichi di a storia culuniali Taliana. Firmeti infatti limitata à l'aria africana è ùn sintì alcuna nicissità d'individuà incù pricisioni burucratica parechji è disumugenii rigioni di u mondu, limitendu si par via di cunsiquenza à crià par Eritrea, [[Sumalia]] è, par brevi periodu, Abissinia, l'esprissioni "Africa Uriintali Taliana" chì, par rifiriscia si à u cumplessu di i duminii taliani d'oltrimari, includendu ci a [[Libia]], si ricurria à a più simplici difinizioni di "Africa Taliana". A sprissioni "Mediu Urienti" hè quantunqua stata ricivuta è usata in u mondu arabu (à u-Sharq à u-awsat) chì frà altru ricorri assà più vulinteri à i tarmini "Màghreb" è "Màshreq" (rispittivamenti "Uccidenti" è "Urienti") par idantificà i paesi arabi nordafricani, incù l'esclusioni di l'[[Egittu]] da u quali, versu l'arii arabufoni più uriintali, s'usa par appuntu u tarmini Màshreq. A cunfusioni ùn si scontra micca inveci par l'arii "vicinu-uriintali" d'ità antica (pricidenti à a cunquista araba) par i quali hè stata aduttata oramai l'esprissioni accadimicamenti attistata di "Vicinu Urienti anticu". ==Pupulazioni== In u Mediu Urienti viviani molti populi, in maiuranza musulmani. I principali sò l'Arabi, i Turchi, l'Iraniani è i Curdi. L'Arabi sò urighjinarii di a penisula arabica, induva formani a maiò parti di a pupulazioni cusì com'è in [[Libanu]] è in Giurdania, in Iraccu è in Siria; molti Arabi viviani ancu in [[Israeli]]. Nonustanti l'Arabi fussini cunsidarati un unicu populu, trà eddi ci sò diffarenzi prufondi, chì à volti sò à l'urighjina di cunflitti. I Turchi, stabiliti si in sta rigioni in u Bassu Medievu, viviani in Turchia è in minuranza in l'isula di [[Cipru]]. Sò Turchi ancu l'Azeri (Iran è Azerbaigian). L'Iraniani sò i discindenti di i Persiani è sò u populu più numarosu in Iran; sò musulmani sciiti è micca sunniti. I Curdi viviani da tempi antichissimi in una vasta rigioni cumprindenti a Turchia sudu-uriintali, l'Iraccu sittintriunali, una parti di l'Iran uccidintali è parechji lembi in Siria. Sò oltri 30 milioni, ancu s'è i guverni di l'Iraccu, di a Turchia è di l'Iran ani à longu nigatu a so esistenza, difiniscendu li com'hè "Turchi di i muntagni". Sti guverni ani fattu una riprissioni feroci incù unu starminiu sistematicu di i civili, soprattuttu da parti di l'Iraccu. Vicinu à sti pupulazioni più numarosi ci ni sò altri ugualamenti impurtanti: l'Abrei, abitanti di a Palestina in l'ità antica, si sparguglietini in altri rigioni in u periodu di u duminiu rumanu (diaspora ebraica). Molti Ebrei vultetini in Palestina o sottu u duminiu inglesu o dopu a [[siconda guerra mundiali]]. Oghji l'immigrazioni d'Abrei in [[Israeli]] cuntinueghja, incuraghjita da u guvernu chì punta à rinfurzà a prisenza ebraica in a rigioni: l'Abrei israiliani pruvenini dunqua da i Paesi auropei, asiatichi è africani è formani un gruppu moltu eterugeneu, ancu s'è accumunatu da a riligioni israilitica. In sta rigioni viviani ancu da tempi antichi parechji populi cristiani: Armeni è Grechi. L'Armeni fundetini un regnu probbiu è funi dopu sottumissi da i Turchi ottumani. Erani numarosi in a Turchia uriintali finu à l'iniziu di u XX seculu, ma l'Ottumani, in u duminiu di a prima guerra mundiali, fecini un massacru sistematicu di l'Armeni. I Grechi si trovani solu in l'isula di [[Cipru]], induva formani a maiuranza di a pupulazioni. Un tempu erani numarosi ancu in l'oghjinca Turchia, ma funi custretti à andà si ni dopu a prima guerra mundiali. In i zoni disertichi di a penisula arabica ci sò populi nomadi, ma in a maiò parti di a rigioni a pupulazioni vivi in paesi è in cità. Di solitu a pupulazioni urbana hè più numarosa di quidda rurali è tendi à aumintà par l'immigrazioni da i campagni. Parechji cità ani un'urighjina antichissima (Ghjerusalemma, Damasco è [[Baghdad]], mentri altri sò moltu ricenti. Parechji cità subraneghjani u milionu d'abitanti è frà i cità principali ci sò Istanbul, in Turchia, Teheran, capitali di l'Iran, è U Cairu, in Egittu. A rigioni hè intarissata da varii finomini migratori: spustamenti da i paesi più povari versu i paesi pruduttori di pitroliu; emigrazioni versu l'Auropa (soprattuttu in Germania); spustamenti interni incausati da guerra è parsicuzioni; migrazioni d'Abrei versu [[Israeli]]. ==Da veda== * [[Cipru]] * [[Israeli]] * [[Libanu]] * [[Libia]] * [[Persia]] * [[Ziqqurat]] [[Categoria:Giugrafia]] 573qnfpsqd1qpv6v698lgms3xr36wob Mediu Oriente 0 15687 329088 2013-07-18T16:55:30Z 92.150.196.70 Reindirizzamentu à [[Mediu Urienti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mediu Urienti]] 11d8ufq6q1fqgxgimrevimuuc1koyj1 Uceanu Indianu 0 15690 377486 377485 2021-10-19T11:24:54Z Arjuno3 18650 rv: spam wikitext text/x-wiki [[File:Indian Ocean-CIA WFB Map.png|thumb|right|280px|Mappa di l'Uceanu Indianu]] [[File:1658 Jansson Map of the Indian Ocean (Erythrean Sea) in Antiquity - Geographicus - ErythraeanSea-jansson-1658.jpg|thumb|280px|Mappa di l'Uceanu Indianu di u seculu XVII]] L'uceanu Indianu (o [[Oceanu Indianu]]) hè un uceanu di a Terra. In particulari, sii par superficia terrestra ch'è par vulumu, trà i cinqui uceani di a Terra, hè u terzu. L'impurtanza di l'uceanu Indianu com'è strada di transitu trà [[Asia]] è [[Africa]] l'hà resu sediu di numarosi cunflitti, à causa di a so grandezza, nisciuna nazioni unica l'hà duminatu finu à l'iniziu di u XVIII seculu, quandu a [[Gran Britagna]] riiscì à cuntrullà a forza parti di i terri chì u circondani. A so impurtanza strategica hè maiori, cunsidarendu u valori ecunomicu di i so minirali è di a vita marina. ==Discrizzioni== L'uceanu Indianu accupa circa u 20% di a superficia terrestra cuparta da l'uceani è u so vulumu hè stimatu in 292 131 000 km³. Hè situatu cumplittamenti in l'emisferu uriintali ed hè dilimitatu à nordu da l'[[Asia]] miridiunali, à nordu-punenti da a Penisula arabica, à punenti da l'[[Africa]], à sudu-punenti da l'uceanu Atlanticu, à nordu-livanti da l'Inducina, à livanti da l'[[Arcipelagu Malesu]] è da l'[[Australia]], à sudu-livanti da l'[[Uceanu Pacificu]], à sudu da l'uceanu Antarticu, s'eddu si cunsidareghja esistenti, fora di l'[[Antartidi]]. Cumprendi i siguenti mari: [[Mari Rossu]], [[Golfu Persicu]], [[Mari Arabicu]], Golfu di u Bengala, Mari di l'Andamani, Golfu d'Aden, Golfu d'Oman, Canali di u Mozambicu, Strettu di Malacca. Molti isuli pontani i 66 526 km di costi di l'uceanu Indianu è parechji frà eddi sò stati indipindenti: Madagascar (a quarta più isula grandi di u mondu), i Comori, i Seychelles, i [[Maldivi]], Mauritius è u [[Sri Lanka]]. L'Indonesia si trova à a so cunfina incù u Pacificu, ma apparteni à quist'ultimu. ==Giulugia== I placchi crustali africana, indiana è antartica cunverghjini in l'Uceanu Indianu. I so linii di ghjuntura sò marcati da i trè dursali uceanichi chjamati dursali indianu-suduccidintali, dursali indianu-suduriintali è dursali mediu-indiana chì formani una Y invirtita, incù u gambu chì s'urighjineghja da a piattaforma cuntinintali à u largu di Mumbai, in [[India]]. I trè bacini uriintali, uccidintali è miridiunali chì sò furmati in stu modu sò divisi ultiriuramenti da dursali più chjughi. I piattaformi cuntinintali sò stretti, incù una larghezza media di soli 200 km; l'eccezzioni hè a costa punenti di l'[[Australia]], a quali piattaforma si stendi par più di 1 000 km. A prufundità media di l'uceanu hè di 3 890 m. U so puntu più bassu, a Fossa di Giava, righjunghji i 7 450 m, à nordu di a latitudina 50° sudu, l'86% di u bacinu principali hè cupartu da sidimenti pilagichi. U rimanenti 14% hè cupartu da sidimenti tarrigeni, custituiti principalamenti da i dui enormi cunoidi turbiditichi di l'Indu, à punenti, è di u Gange-Brahmaputra, à livanti di u subcuntinenti indianu. I latitudini più à sudu sò duminati da sidimenti uriginati da i ghjacciali di l'[[Antartidi]]. ==Clima== U clima à nordu di l'equatori hè influinzatu da un sistemu di venti mussonichi. Forti venti da nordestu soffiani da uttrovi à aprili. Da maghju à uttrovi privalini venti da sudu-punenti. In u [[Mari Arabicu]], i viulenti mussoni portani piova à u subcuntinenti indianu. In l'emisferu sudu i venti sò generalamenti più calmi, ma i timpesti istivi in i cuntorra di Mauritius poni essa forti. Quandu i venti mussonichi cambiani, à volti si formani cicloni chì culpiscini i costi di u [[Mari Arabicu]] è di a Golfu di u Bengala. ==Idrulugia== Trà i pochi grandi fiuma chì sboccani in l'Uceanu Indianu ci sò u Zambesi, u Shatt à u-'Arab, l'Indu, u Gange, u Brahmaputra è l'Irrawaddy. I currenti uceanichi sò cuntrullati principalamenti da i mussoni. Dui grandi currenti circulari, unu in l'emisferu nordu circulanti in sensu urariu, è unu in l'emisferu sudu circulanti in sensu antiurariu, dumineghjani u flussu. Duranti a mussona d'inguernu, parò, i currenti di u nordu sò ruvisciati. I currenti prufondi sò cuntrullati principalamenti da i flussi in intrata da l'Atlanticu, da u [[Mari Rossu]], è da i currenti antartichi, à nordu di a latitudina 20° sudu a tampiratura supirficiali minima hè di 22 °C, chì codda finu à 28 °C versu l'estu. Sottu i 40° di latitudina sudu, i tampiraturi calani prestu. A salinità di l'acqua supirficiali varieghja da 32 à 37 parti par milla, incù i valori più alti chì si trovani in u [[Mari Arabicu]] è in una cintura trà l'[[Africa]] miridiunali è l'[[Australia]]. Sottu i 65° di latitudina sudu, si poni truvà ghjacci sottu forma di pack è iceberg duranti tuttu l'annu. U limitu di l' iceberg hè a latitudina 45° sudu. ==Ecunumia== L'alta tampiratura di l'uceanu Indianu teni bassa a pruduzzioni di fiturubu, eccittuatu ch'è in i zoni più à nordu è in calchì altru puntu isulatu. Essendu u rubu a basa di a catena alimintari marina, a so scarsità impidisci à a vita uceanica di pruspirà. A pesca hè limitata à liveddi di sussistenza, ma flotti di a [[Russia]], di u [[Giapponu]], di a Corea di u Sudu è di Taiwan battini quantunqua l'uceanu. A funzioni principali di l'Uceanu hè stata quidda di uspità stradi cummirciali. L'auropei, siguendu i stradi di l'antichi espluratori, travirsavani i so acqui par righjunghja l'Urienti, è purtavani à daretu seta, tè è spezii. Grosse riservi d'idrucarburi sò stati individuati è istratti à u largu di l'[[Arabia Saudita]], [[Iranu]], [[India]], è [[Australia]] uccidintali. Circa u 40% di a pruduzzioni mundiali di pitroliu offshore pruveni da l'Uceanu Indianu. Spiaghji rinosi ricchi di minirali pisanti è ghjacimenti offshore sò attivamenti sfruttati da i paesi custieri, in particulari [[India]], Sudafrica, Indonesia, Sri Lanka è Thailandia. L'uceanu Indianu uspiteghja inoltri i stradi maiori par u trasportu di pitroliu, da l'[[Asia]] suduriintali versu i nazioni uccidintali. U pitroliu hè u minirali più significativu, è hè istrattu principalamenti à u largu di l'[[Arabia Saudita]], di l'Iran, di l'[[India]], è di l'[[Australia]] uccidintali. Da l'uceanu Indianu pruveni u 40% di a pruduzzioni marina di pitroliu. A rena di i spiaghji hè ricca di minirali pisanti, è dipositi marini sò attivamenti sfruttati da l'[[India]], da a Sudafrica, da l'Indonesia, da u Sri Lanka è da a Thailandia. ==Ambienti== Numarosi spezii marini in priculu viviani in l'uceanu Indianu, trà i quali i dugonghi, i cuparchjati è i baleni. U [[Mari Arabicu]], u [[Golfu Persicu]] è u [[Mari Rossu]] suffrini d'un inguinamentu da risidui pitruliferi. ==Biudiversità== In l'Uceanu Indianu vivini più di cinqui milla spezii ittichi. ==Storia== Vicinu à l'uceanu Indianu si sò sviluppati i più antichi civiltà cunnisciuti, in i vaddi di u [[Nilu]], di u Tigri è di l'Eufrate, in a vaddi di l'Indu è in l'[[Asia]] suduriintali. Duranti a prima dinastia di l'[[Egittu]] (circa 3000 a.C.), una spidizioni fù mandata à Punt, chì sicondu ciò chì si pensa facia parti di a [[Sumalia]] oghjinca. I navi purtoni à daretu oru è schiavi. Grechi è Fenici friquintoni u [[Mari Rossu]] à parta da u VII seculu a.C. à u soldu di l'Egiziani, è prubabilamenti supiretini u strettu di Bāb el-Mandeb, righjunghjendu l'attuali [[Sumalia]]. I Grechi chjamavani l'uceanu Indianu mari Eritreu. I Rumani cummirciavani incù i porti di l'uceanu: l'anonimu autori di u periplu di u [[Mari Eritreu]] discrivi porti, ropa è stradi longu i costi di l'[[Africa]] è di l'[[India]] intornu à a mità di u I seculu d.C. Prubabilamenti duranti u I millenniu d.C., gruppi di parsoni parlendu lingui austrunisiani, simili à u malesu, travirsetini l'uceanu Indianu è si stalletini in Madagascar. [[Marcu Polu]] (circa 1254-1324) feci ritornu da l'Estremu Urienti passendu à traversu u Strettu di Malacca. I spidizioni chinesi righjunsini l'[[Africa]] in u XV seculu, ma i cummircianti arabi duminavani i stradi di l'uceanu Indianu prima ch'è [[Vascu da Gama]] duppiessi u [[Capu di Bona Spiranza]] in u 1497 è ghjunghjissi à l'[[India]], essendu u prima auropeu à suvità sta strada. Dopu st'impresa, u [[Portugallu]] circò di duminà a rigioni, ma duviti ceda à l'ulandesi à l'iniziu di u XVII seculu. Centu anni dopu, sii a Francia ch'hè l'[[Inghilterra]] circoni di assicurà si u cuntrollu di l'uceanu, ma solu l'inglesi ci riiscini. L'apartura di u Canali di Suez in u 1869 ravvivò l'intaressi auropeu par l'Urienti, ma nisciuna nazioni riiscì à duminà l'altri in u cummerciu. Dopu à a siconda guerra mundiali, a Gran' Britagna s'hè arritirata da l'uceanu Indianu, ma hè stata solu parzialamenti rimpiazzata da l'[[India]], da l'[[Unioni Suvietica]] è da i Stati Uniti. St' ultimi dui putenzi ani pruvatu à duminà l'uceanu stabiliscendu basi navali, ma i nazioni chì u circondani ani circatu di fà ni una "zona di paci" par pudè usà i stradi cummirciali senza priculu. ==Porti principali== Calcutta (India), Chennai (Madras; [[India]]), Colombo (Sri Lanka), Durban (Sudafrica), Giacarta (Indonesia), Fremantle (Australia), Mumbai (Bombay; [[India]]), Richards Bay (Sudafrica). ==Da veda== * [[Mari Arabicu]] * [[Mari Eritreu]] * [[Mari Rossu]] * [[Uceanu Antarticu]] * [[Uceanu Pacificu]] [[Categoria:Giugrafia]] lxsk1hjvzzzb3mckc6s73ncyrn7p9h9 Oceanu Indianu 0 15691 329097 2013-07-20T11:07:04Z 92.150.196.70 Reindirizzamentu à [[Uceanu Indianu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Uceanu Indianu]] bqqymva20qxn7klzkxbuglqcyj425hg Malcolm McDowell 0 15692 375828 346256 2021-08-19T17:31:04Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Malcolm McDowell LF.JPG|thumb|200px|Malcolm McDowell, [[2007]]]] '''Malcolm McDowell''' ([[1943]]-) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Attore|McDowell, Malcolm]] [[Categoria:Americanu|McDowell, Malcolm]] 5gjgzqt5uukr0twf6sksbbycqf5tw8a Donald Pleasence 0 15693 376000 348870 2021-08-20T11:01:16Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Donald Pleasence Allan Warren edit.jpg|thumb|200px|Donald Pleasence, [[1995]]]] '''Donald Henry Pleasence''' ([[1919]]-1995) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Pleasence, Donald]] [[Categoria:Americanu|Pleasence, Donald]] [[Categoria:Biugrafia]] 9yhdj8xiufvof92rmgxaqikr57owvjv Grandi Muraglia Chinesa 0 15694 362662 354488 2019-07-01T20:48:35Z Jumpy01 11155 /* Da veda */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Noel 2005 Pékin 031 muraille de chine Mutianyu.jpg|thumb|280px|right|Grandi Muraglia Chinesa]] [[File:Greatwall large.jpg|thumb|right|A Grandi Muraglia in 1907]] A '''Grandi Muraglia Chinesa''' (o Grande Muraglia Chinese) (in chinesu tradiziunali 長城 in chinesu simplificatu 长城 in pinyin Wànlǐ Chángchéng), nota in [[China]] com'è Wanli changcheng (Grandi muraglia di 10.000 Lǐ), cunsisti in una lunghissima seria di mura edificati in l'oghjinca [[China]]. A so custruzzioni cuminciò in u III seculu a.C. (circa 215 a.C.) par vulè di l'impiratori Qin Shi Huangdi, u stessu à u quali si devi u cusiddittu Asercitu di terracotta di Xi'an è u sempri inviulatu tumulu sipulcrali. Divia serva à cuntena l'incursioni di i populi cunfinanti, in particulari di i Mongoli, ma ùn si svilò micca moltu efficaci, parchì l'invasori riisciani à spessu à sfruttà i punti debuli rapprisintati da i porti chì, assulutamenti, a muraglia divia avè. Nonostanti u nomu chinesu (u Lǐ hè una misura chì currispondi à circa 500 metri) a lunghezza di a muraglia hè stata, finu à pocu tempu fà, cunsidarata di 6 350 chilomitri incù altezzi variabili. In u 2009, da i misurazioni uttinuti incù più ricenti strumintazioni tecnulogichi (raghji infrarossi, GPS) a Grandi Muraglia saria longa 8 851,8 chilomitri, veni à dì circa 2 500 chilomitri in più di quiddi stimati innanzi. St'ultimu datu saria smintitu da più ricenti misurazioni chì stimani in 21.196,18 km a lunghezza tutali di a Grandi Muraglia Chinesa. Hè stata dichjarata da l'[[UNESCO]] patrimoniu di l'umanità in u 1987. Hè stata insirita in u 2007 frà i setti maraviglii di u mondu mudernu. A visibilità da a [[Luna]] fù spessu indicata com'è l'unica opara umana visibili da u spaziu (o tuttu à fattu da a [[Luna]]), un'affirmazioni chì, bench'è sughjistiva, hè priva d'ogni fundamentu. U mutivu hè moltu simplici: ancu s'edda hè longa 21.000 chilomitri circa, una misura tiuricamenti distinguibili da u spaziu, a Grandi Muraglia hè parò larga menu di 10 metri, par via di cunsiquenza ghjà à una cintunara di chilomitri d'altezza, è à maiò raghjoni da migliaia o cintunara di migliaia di chilomitri, saria cumplittamenti à u di fora di u puteri risulutivu di l'ochji umanu. Effettivamente, molti astrunauti ani rifiritu à u quartieri generali di a [[NASA]] di ùn avè mai nutatu a sarpighjanti custruzzioni, s'eddi ùn usavani micca u telescopiu. Si pudaria distingua forsi da u paisaghju à ochji nudu in cundizioni eccezziunali di visibilità. In ogni casu, da a [[Luna]] hè assulutamenti impussibili di veda la, apposta ch'è à quidda distanza a Terra apparisci com'è una "maravigliosa sferula, principalamenti bianca, incù un pocu di turchinu è calchì zona giadda è uccasiunalamenti un pocu di vegetazioni verdi". ==Influenza culturali== [[File:The_Great_wall_-_by_Hao_Wei.jpg|thumb|left|240px|Vista di a Grandi muraglia]] A sprissioni "Grandi Muraglia" fù à spessu imprudata par simbulizà calcosa d'enormu chì pò impidiscia l'accessu à calcosa. Par analugia, una grandi struttura astrunomica hè stata chjamata in stu modu. Una lighjenda vularia chì i schiavi morti duranti a custruzzioni fussini sippidditi à l'internu di a muraglia. In rialità resti umani sò stati truvati in i circonda di i mura ma mai à l'internu. Di u restu i corpi, dicumpunendu si, avariani pussutu distabilizà ni a struttura. In i primi anni di u duimilla hè divintata l'opara architittonica più vutata in un sundaghju effittuatu, incù mitudulogii piuttostu cuntruversi, à fini di stabiliscia un insemu d'opari chì pudissini essa cunsidarati i Setti maraviglii di u mondu mudernu. U ghjocu da tola di u Mahjong, invintatu in u XIX seculu, cilibreghja a custruzzioni di a Grandi Muraglia grazia à tisseri particulari in avoriu è [[bambù]] simili à mattuncini (i stessi usati in u sulitariu). I primi fasi di u ghjocu sò a custruzzioni di a muraglia è l'apartura di a breccia. U scrittori praghesu [[Franz Kafka]] s'hè ispiratu di a Grandi Muraglia in u so frammentu in prosa intitulatu da Max Brod Duranti a custruzzioni di a muraglia chinesa (Beim Bau der chinisischen Mauer). ==Da veda== * [[China]] * [[Luna]] [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:China]] 4j2569py5vf1sohs23t9tuqt9olv8te Grande Muraglia Chinese 0 15695 329105 2013-07-21T09:38:22Z 92.150.194.183 Reindirizzamentu à [[Grandi Muraglia Chinesa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Grandi Muraglia Chinesa]] mz5ifabzcl4mhporibqb96jj5rxbodb Vasco da Gama 0 15697 347600 329113 2015-07-02T15:47:38Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Vasco da Gama - 1838.png|thumb|right|240px|Vasco da gama]] Vasco da Gama (Dom Vasco da Gama, à spessu chjamatu par isbagliu «di Gama»), conti di Vidigueira è vicirè di l'Indii Uriintali (Sines, 3 sittembri 1469 - Cochin, 24 dicembri 1524), hè statu un espluratori purtughesu, u prima auropeu à navigà dirittamenti finu in [[India]] duppiendu u [[Capu di Bona Spiranza]]. Prima di u viaghju in [[India]] à l'iniziu di u seculu XV, a scola di navi di Enrico u Navigatori avia circunnavigatu i costi di l'[[Africa]] à u sirviziu di a curona purtughesa. Intornu à u 1460 u prufilu di a so missioni andava mutendu in a ricerca di l'agugnata Strada di i spezii, un passaghju par l'[[India]] intornu à a punta miridiunali di l'[[Africa]]. Un successu di stu prugettu avaristi parmissu di pudè fà à menu di l'intarmidiazioni di cummircianti arabi, pirsiani, turchi è viniziani, chì gravava annantu à u prezzu di i spezii uriintali com'è u pevaru, a noci muscata è a [[viulaccia]]. Versu a fini di u seculu, sta ricerca stava ghjunghjendu à cumpiimentu. In u 1488 [[Bartolomeo Diaz]] era risciutu à righjunghja u [[Capu di Bona Spiranza]], mentri [[Pero da Covilhã]] avia viaghjatu par terra finu à Calicut, splurendu pussibuli fonti di appruvvisiunamentu di spezii annantu à u subcuntinenti Indianu. Ùn firmava ch'è unu di i dui sigmenti di u viaghju. Stu cumpiimentu fù à l'iniziu affidatu à Estêvão da Gama, u babbu di Vascu; ma quiddu murì prima di pudè affruntà u viaghju. Nonustanti u figliolu avissi tandu menu di trenta anni, i sirvizii resi à u Rè di [[Portugallu]] Manuele I longu a Costa d'Oru parini avè lu qualificatu abbastanza da incaricà lu di a missioni à u postu di u più anzianu [[Bartolomeo Diaz]]. ==U viaghju== [[File:Gama route 1.svg|thumb|right|320px|Parcorsu di u prima viaghju di Vasco da Gama versu l'[[India]]]] Da Gama lasciò [[Lisbona]] l'8 lugliu 1497 annantu à u so bateddu ammiragliu, a navi São Gabriel (120 t), accumpagnata da a São Rafael (100 t) sottu u cummandu di [[Nicolao Coelho]] è a Santa Fè sottu u cummandu di u frateddu Paulo da Gama, una navi da caricu è un equipaghju di 150 omini. Prima capitanu in a storia, scelsi di distaccà si nittamenti da a costa par pudè sfruttà venti migliori. Si inultrò in l'Atlanticu uccidintali frà altru senza truvà i zoni più adatti à a navigazioni à vela. Accompagnatu da [[Bartolomeo Diaz]] finu à u [[Capu di Bona Spiranza]] pruseguì da solu, circunnavighendu di nuvembri. À Natali passò com'è prima auropeu i costi di u Natali, da eddu cusì chjamatu. U 7 aprili 1498 righjunsi Mombasa, di a quali i cummircianti arabi tantetini di sabutà u so viaghju. Da quì Gama riiscì à ghjunghja à Malindi, tandu in feroci cuncurrenza incù Mombasa. U sultanu di Malindi accolsi i numichi di i so numichi à braccia aparti è i missi à dispusizioni un famusissimu spertu navigatori - u Yemenita Aḥmad b. Mājid Muḥammad à u-Saʿdī à u-Jaddī à u-Najdī - chì l'aiutò incù grandi spirtizia par cunducia lu senza prublemi finu à u Statu di u Kerala, in [[India]]. U 20 maghju 1498 sbarcò à Calicut (nomu purtughesu di a cità di Kozhikode) in u Malabar, annantu à a costa sudu-uccidintali di u subcuntinenti Indianu. Par a prima volta una navi aurupea era apprudata in [[India]]. Suvitoni difficiuli niguziati incù u Samorin (principi) di Calicut, cuntinuamenti avvirsati da i marcanti arabi risidenti, par ghjunghja à a cunclusioni di un trattatu cummirciali. Dopu mesa di sforzi diplumatichi da Gama ottensi una cuncissioni è ripartì l'8 uttrovi, lascendu si daretu parechji di i so omini incù l'incaricu di stabiliscia un insidiamentu cummirciali. À u so ritornu à [[Lisbona]], u 9 sittembri 1499, fù accoltu triunfalamenti com'è l'omu chì avia purtatu à cumpiimentu un prugettu iniziatu uttantu anni prima, è insignitu di u titulu di "Ammiragliu di l'Uceanu Indianu". ==Altri missioni== A siconda missioni par l'[[India]] fù cumandata in u 1500 da Pedro Álvares Cabral, chì in st'uccasioni avaristi incidintalamenti scupartu u [[Brasili]]. Cabral scuprì ch'è l'omini di Da Gama lasciati à Calicut erani stati assassinati è bumbardò a cità par ritursioni. In u 1502 Vasco Da Gama partì à u cummandu di una flotta cumposta da 21 navi da guerra. Istituì guarnigioni longu a costa di l'[[Africa]] uriintali, agì da filibustieri contr'è diversi navi arabi è infini scunfissi a flotta di Calicut. Da vincidori, imposi un trattatu di paci chì assicurò à u [[Portugallu]] u monupoliu annantu à u cummerciu di spezii trà l'Indii è l'[[Auropa]]. Sta missioni di guerra posi i basi par l'egemonia di a flotta purtughesa in l'[[Uceanu Indianu]]. À u ritornu in patria fù insignitu di l'Ordini Supremu di u Cristu. Numinatu Conti di Vidiguera, riciviti tarreni prima appartinuti à u **casatu di i Braganza. Da Gama ci si ritirò, ma fù richjamatu in sirviziu in u 1524, par vultà in [[India]] da Vicirè. Ma pocu dopu u so arrivu, murì in a cità di Cochin. In u 1539 i so spoglii funi ripurtati in [[Portugallu]]. U puema naziunali di u [[Portugallu]], I Lusiadi di [[Luís Vaz di Camões]] tratta principalamenti di i viaghji di Vasco da Gama. Hè tradizioni chì u 9 sittembri di ogni annu, annivirsariu di u ritornu in patria di a missioni, à [[Lisbona]], si fistighjeghja a famosa festa ''di u Bartolomio''. ==Da veda dinò== * [[India]] * [[Capu di Bona Spiranza]] * [[Uceanu Indianu]] [[categoria:Biugrafia]] [[categoria:Purtughesu]] fgewkkx28lyp6h8o423wiywbew8b28w Vascu da Gama 0 15698 329110 2013-07-23T18:10:43Z 92.150.194.183 Reindirizzamentu à [[Vasco da Gama]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vasco da Gama]] 2rw6bl2qq1h6619yrafyy97vltncd4h Grande Muraglia Cinese 0 15699 329111 2013-07-23T18:29:58Z 92.150.194.183 Reindirizzamentu à [[Grandi Muraglia Chinesa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Grandi Muraglia Chinesa]] mz5ifabzcl4mhporibqb96jj5rxbodb Capu di Bona Spiranza 0 15700 362655 347415 2019-07-01T20:47:51Z Jumpy01 11155 /* Fonti */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Cape_of_Good_Hope.jpg|thumb|280px|Capu di Bona Spiranza]] [[File:Kap-der-guten-hoffnung.JPG|thumb|280px|U fanali di Cape Point]] U Capu di Bona Spiranza (o [[Capu di Bona Speranza]]) (in purtughesu: Cabo da Boa Esperança) hè l'estremità miridiunali di a Penisula di u Capu, in Sudafrica. Tradiziunalamenti, ma par isbagliu, fù cunsidaratu com'è u puntu più à sudu di u cuntinenti africanu è com'è puntu di siparazioni trà l'[[Uceanu Atlanticu]] è l'[[Uceanu Indianu]]; in rialità, tremindù devini essa attribuiti à [[Capu Agulhas]]. A rigioni intornu à u Capu hè una riserva naturali chjamata ''Cape of Good Hope Nature Reserve''<ref> In u 1998 a ''Cape of Good Hope Nature Reserve'' hè divintata parti di u più ampiu ''Cape Peninsula National Parc'' (CPNP), chì in u 2004 cambiò nomu assumendu a dinuminazioni attuali di ''Parcu naziunali di Table Mountain''.</ref>, custituita da circa 7700 ettari longu 40 km di costa. Creata in u 1938, a riserva uspiteghja numarosi spezii di aceddi, in particulari struzzi, antilopi, gnù, facoceri è babbuini; u tipu priduminanti di flora hè u tipicu ''fynbos'' di a zona di u Capu. U Capu di Bona Spiranza hè custituitu escinzialamenti da una spiaghja di cotuli. Pocu più à nordestu si trova u puntu più elevatu di Cape Point, raghjunghjibuli in funiculari (da u nomu simbolicu di Flying Dutchman, vali à dì ''Ulandesi Bulanti'', u miticu vasceddu fantasimu chì sulcava i mari setticenteschi è ottucenteschi senza distinazioni), chì svulghjiani u rollu di "locu simbulu" è attrazzioni turistica "rimpiazzendu" u veru è probbiu Capu, menu appariscenti. À Cape Point ci hè un grandi risturanti panuramicu, u ''Two Oceans Restaurant'', è dui fanali. U fanali più anticu fù attivu da u 1860 à u 1919 ma, par via di a so pusizioni eccissivamenti elevata, risultò spessu inefficaci à causa di a nebbia chì ùn hè micca infriquenti in a zona. Tutta a zona di u Capu di Bona Spiranza è di Cape Point hè abitata da grandi cumunità di babbuini. À u "Capu" si riferiscini numarosi tuponimi di a zona. Calchì volta l'esprissioni "Capu di Bona Spiranza" fù imprudata par rifiriscia si à l'intreia Penisula di u Capu, o à a Culonia di u Capu, o à l'interna Pruvincia di u Capu (oghji suddivisa in Pruvincia di u Capu Uccidintali, Pruvincia di u Capu Uriintali è Pruvincia di u Capu Sittintriunali). ==Storia di u Capu di Bona Spiranza== U Capu di Bona Spiranza fù raghjuntu par a prima volta da u navigatori purtughesu [[Bartolomeu Dias]] in u 1487, chì u chjamò "Capu timpistosu"; ma fù [[Vasco da Gama]], in u 1497, à purtà à tarmini par a prima volta u traghjettu versu l'Indii. Di a so missioni parla u puema epicu di Luis de Camoes di u 1572, in u quali u viaghju di l'espluratori purtughesu fù riintarpritatu incù riferimenti à a [[mitulugia greca]] è rumana. In u puema, u Capu diventa Adamastor, un ghjiganti trasfurmatu in roccia com'è punizioni par u so amori par Teti, a più bedda di i [[Nereidi]], di u quali si n'era innamuratu ancu Peleo. U Capu di Bona Spiranza fù sempri un locu da u forti significatu "simbolicu", un veru ''finis terrae'', resu ancu più sughjistivu da a viulenza di i so acqui. Vicinu à u Capu, sicondu a lighjenda di u XVII seculu, navigava etirnamenti l'ulandesi bulanti, avendu ghjuratu ch'eddu avaristi duppiatu u Capu ancu à costu di navigà in eternu, è essendu dopu affundatu prima di suparà u prumontoriu. ==Noti== <references /> ==Da veda== * [[Capu Agulhas]] * [[Uceanu Atlanticu]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispondenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:Giugrafia]] gtod30gowdbt20qaaq0uyuph6x7x73c Capu di Bona Speranza 0 15701 329118 2013-07-24T18:00:45Z 92.150.194.183 Reindirizzamentu à [[Capu di Bona Spiranza]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Capu di Bona Spiranza]] 1o23e335ikaizscx3eer7q9sfjnekuv Akihito 0 15702 365686 365685 2020-02-28T19:49:17Z 37.170.246.200 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Emperor Akihito cropped 2 Barack Obama Emperor Akihito and Empress Michiko 20140424 1.jpg|thumb|right|Akihito]] '''Ahikito''' hè natu à [[Tokiu]] u 23 di [[dicembre]] di u 1933. In u 1959 si hè maritatu incù l'imperatrice [[Michiko]]. Hè statu [[pulitica|imperatore]] di u [[Giapponu]] da u 1989 à u 2019. U 1 di dicembre 2017 Akihito hà annunziatu a so vuluntà di abdicà, chì si hè compia u 30 di [[aprile]] 2019. ==Da vede dinò== *[[Rinnuvamentu Meiji]] *[[Utsunomiya Line]] *[[Grandi Santuariu Kasuga]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Giappunese]] [[Categoria:Giappone]] 90uiay9go4epgpknwaz4ue8dzr3lvl4 Ernest Rutherford 0 15703 375879 375850 2021-08-19T21:10:12Z Jun Misugi 295 /* Da veda dinò */ + cat wikitext text/x-wiki [[File:Ernest Rutherford LOC.jpg|miniatura|Ernest Rutherford]] '''Ernest Rutherford''', '''''Primu Baronu Rutherford di Nelson''''' ([[Brightwater]], [[30 d'aostu]] [[1871]] - [[Cambridge]], [[19 d'uttrovi]] [[1937]]), hè statu un [[chimicu]] è [[fisicu]] [[Nova Zelanda|neuzilandesu]], notu com'è u patri di a [[fisica nucleari]] è fù u pricursori di a tiuria urbitali di l'atomu, basendu si annantu à a scuparta di u scattering Rutherford in u so sperimentu di a lamina d'oru suttili. Vinsi u [[Premiu Nobel]] par a Chimica in u 1908. [[File:Statue of Ernest Rutherford.JPG|right|240px|thumb|Una statua di l'Ernest Rutherford ghjovanu à u so munimentu in [[Brightwater]], [[Nova Zilanda]]]] ==Biugrafia== Rutherford nascì à Spring Grove (chì era tandu Brightwater), vicinu à Nelson, in [[Nova Zilanda]]. Studiò à u Nelson College è à u Canterbury College, cunsiguendu trè diplomi è dui anni di ricerchi in prima linia in a tecnulugia elettrica. In u 1895 Rutherford si tramutò in [[Inghilterra]] par studii post-laurea vicinu à u Laboratoriu Cavendish, di l'Università di Cambridge (1895-1898), essendu scrittu à u Trinity College di Cambridge. Quì ditensi par brevi tempu u primatu mundiali di distanza annantu à u quali erani stati rilivati ondi radiufonichi. Duranti a so invistigazioni di a radiuattività cuniò i tarmini ''raghji alfa'' è ''raghji beta''. In u 1898 Rutherford fù numinatu à a catedra di Fisica à a McGill University, in Canada, induva sviluppò u travagliu chì li fruttò in u 1908 u [[Premiu Nobel]] par a Chimica. Avia dimustratu ch'è a radiuattività era a spuntanea disintigrazioni di l'atomi. Circustanza ironica, data a so famosa affirmazioni "In a scenza esisti solu a Fisica; tuttu u restu hè cullizzioni di timbri". Avia nutatu chì in un campionu di matiriali radiuattivu occurria invariabilamenti u stessu tempu parchì mità di u campionu dicadia - u so tempu di smizamentu - è cuncipì una applicazioni pratica di stu finominu usendu stu tassu custanti di dicadimentu com'è un ariloghju, u quali pudia cusì essa usatu par aiutà a ditarminazioni di l'ità effittiva di a Terra, chì si svilò essa moltu più vechja di quantu a maiò parti di i scentifichi di l'ebbica cridiani. In u 1907 assunsi a catedra di Fisica à a Victoria University di Manchester. Quì scuprì l'esistenza di u nucleu atomicu di l'atomi è fù u prima omu chì in u 1919 trasmutò un elementu chimicu in un antru, veni à dì l'azotu in un isotupu di ossigenu par mezu di a riazzioni nucleari: 14N + α → 17O + p. Mentri travagliava incù [[Niels Bohr]] (chì avia sviluppatu un mudeddu atomicu in u quali l'elettroni si muviani in urbiti circulari o ellittichi, com'è in un sistemu planetariu) Rutherford avanzò una pruposta annantu à l'esistenza di particeddi neutri, (i neutroni), chì pudiani cumpinsà l'effettu ripulsivu di i carichi pusitivi di i prutoni, aumintendu i forzi nucleari attrattivi è impidiscendu cusì à i nuclei di l'atomi pisanti di disintigrà si. In u 1917 riturnò à u Cavendish com'è Dirittori. Sottu a so dirizzioni, funi assignati premii Nobel à James Chadwick par a scuparta di u neutroni, John Cockcroft è Ernest Walton par a scissioni di l'atomu usendu un acciliratori di particeddi è Edward Victor Appleton par a dimustrazioni di l'esistenza di a iunusfera. ==Curiusità== Fù numinatu cavalieri in u 1914, fù ammissu à l'''Order of Merit'' in u 1925 è in u 1931 fù numinatu Baronu Rutherford di Nelson di Cambridge in a Cuntea di Cambridge. Apparisci nantu à i biglietti da centu dullari in [[Nova Zilanda]] è fù rapprisintatu in timbri di l'[[Unioni Sovietica]] (1971), Canada (1971), Svezia (1968) è Nova Zilanda (1971 è 1999). In u 1997 l'elementu chimicu rutherfordiu ''Rf'' fù chjamatu cusì in so onori. Un crateru annantu à [[Marti]] è unu annantu à a [[Luna]] sò chjamati incù u so nomu. A so biugrafia hè stata curata da Richard Reeves in u 2008. == Opari == *''Radio-activity'' (1904), 2nd ed. (1905), ISBN 978-1-60355-058-1 *''Radioactive Transformations'' (1906), ISBN 978-1-60355-054-3 *''Radiations from Radioactive Substances'' (1919) *''The Electrical Structure of Matter'' (1926) *''The Artificial Transmutation of the Elements'' (1933) *''The Newer Alchemy'' (1937) ==Da veda dinò== * [[Nova Zilanda]] * [[fisica nucleari]] [[Categoria:Fìsicu|Rutherford, Ernest]] [[Categoria:Neuzelandese|Rutherford, Ernest]] [[Categoria:Biugrafia]] [[categoria:Chimica]] ltqdjf4kuevt2uheh9bwltqe95lw2hv James Prescott Joule 0 15704 375880 375877 2021-08-19T21:12:17Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:SS-joule.jpg|thumb|200px|right|James Prescott Joule]] [[File:James Joule statue Manchester City Hall 20051020.jpg|thumb|200px|Statua di Joule à Manchester Town Hall, [[Manchester]]]] '''James Prescott Joule''' ([[Salford]], 24 [[dicembri]] 1818 - [[Sale]], [[11 uttrovi]] [[1889]]) hè statu un [[fisicu]] [[Gran Britagna|inglesu]]. Si dedicò sin' da ghjovanu à ricerchi scentifichi ch'eddu rializava circhendu di spinghja à l'estremu limiti l'accuratezza è a pricisioni di i misurazioni. S'intarissò à u calori è à i so cunnissioni incù l'elittricità è a miccanica. À 25 anni effittuò u prima tentativu di definiscia l'unità di misura di u currenti elettricu, attualmenti ripprisintatu da l'[[amperu]]. In u 1841, indaghendu annantu à l'effetti termichi, inviò à a Royal Society un articulu in u quali dimustrava ch'è un cunduttori attravirsatu da un currenti elettricu pruduci calori in quantità prupurziunali à a resistenza di u cunduttori è à u quatratu di u currenti stessu. Stu finominu hè oghji chjamatu effettu Joule. Successivamenti Joule enunciò à un cungressu in [[Irlanda]] u principiu notu com'è equivalenti miccanicu di u calori. Grazia à i so spirimintazioni (è usendu un strumentu chì prendi u so nomu) dimustrò ch'è calori è travagliu miccanicu pudiani cunverta si dirittamenti l'unu in l'altru, mantinendu parò custanti u so valori cumplessivu: in i macchini idraulichi è miccanichi l'attriti trasfurmaneghjani a putenza miccanica persa (travagliu) in calori è, viciversa, in i macchini termichi l'effettu miccanicu pruduttu (travagliu) diriveghja da una quantità equivalenti di calori. In tali modu Joule cuminciò à pona i basa spirimintali di u prima principiu di a termudinamica. Inizialmenti a scuparta ùn suscitò moltu intaressu, ma in seguitu Joule riciviti par quistu a Royal è a Copley Medal da parti di a Royal Society. In pratica dimustrò u principiu di cunsirvazioni di l'energia par i sistemi termudinamichi (u calori hè una forma d'energia miccanica). Par misurà l'equivalenti miccanicu di u calori, in u 1845 custruì una macchina, chjamata tandu "[[mulineddu di Joule]]" chì parmittia di misurà u calori pruduttu in cunsiquenza di a dissipazioni di una quantità nota d'energia miccanica. Sta macchina hè furmata da un calurimetru cuntinenti acqua, à l'internu di u quali hè inseritu un mulineddu libaru di voglia intornu à un acchisi virticali. U mulineddu hè culligatu incù un sistemu di funi è taglioli à un coppiu di pesi, mantinuti inizialmenti fermi. S'è i pesi sò sbluccati, cumenciani à falà mittendu in rutazioni u mulineddu. Tali muvimentu fù rallintatu da l'attritu viscosu di l'acqua contru i pali di u mulineddu. Una volta ch'è i pesi sò scesi à terra, tutta a so energia putinziali iniziali s'hè cunvirtita in calori. Tali calori si pò quantificà misurendu a variazioni di tampiratura ch'edda subisci l'acqua duranti u sperimentu. Joule pruvò ch'è par furniscia una quantità di calori para à una caluria occorrini circa 4,41 J di travagliu. U valori di l'equivalenti miccanicu di a caluria oghji accittatu hè di 4,186 J/cal. In so onori si chjama "Joule" l'unità di misura di l'energia di u Sistemu Internaziunali (SI). == Da veda == * [[Joule]] * [[Effettu Joule]] == Fonti == 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispondenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Fìsicu|Joule, James Prescott]] [[Categoria:Britannicu|Joule, James Prescott]] gg6ax36pipaxgu4o52dm2lw39qf0xqg Chilimangiaru 0 15705 362656 358339 2019-07-01T20:47:56Z Jumpy01 11155 /* Fonti */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Mt._Kilimanjaro_12.2006.JPG|thumb|280px|right|U Chilimangiaru]] [[File:Kilimanjaro002.jpg|thumb|right|280px|Vista da l'altu di u Chilimangiaru]] U Chilimangiaru (in [[lingua inglesa]]: Kilimanjaro), incù i so trè coni vulcani Kibo, Mawenzi è Shira, hè unu stratuvulcanu in fasa d'acchitamentu, situatu in a [[Tanzania]] nordu-uriintali. Incù i so 5895 metri, hè a [[muntagna]] più alta di u cuntinenti [[Africa|africanu]] è unu di i vulcani più alti di u mondu. ==Discrizzioni== Hè unu stratuvulcanu furmatu da trè crateri: u più anticu, Shira, à punenti, incù una altitudina di 3962 metri, u Mawenzi à livanti, incù una altitudina di 5149 metri è, trà i primi dui, Kibo, chì hè u più ricenti è mostra sempri signali di attività, in forma di fumaroli. Trà u Kibo è u Mawenzi ghjaci una piattaforma di circa 3600 metri, chjamata "a sedda", chì custituisci l'aria maiori di tundra d'altura in Africa. In u 2003 i scentifichi ani custatatu chì una certa quantità di magma si trova à soli 400 metri sottu u crateru: si temi dunqua ch'è u vulcanu possi fraià (o esploda) com'eddu feci u Monti Sant'Elena (Stati Uniti) in u 1980. Ancu s'è ùn s'hà infurmazioni pricisi annantu à quandu sii avvinuta l'ultima eruzioni, parechji lighjendi lucali facini pinsà ch'hè ci ni sii stata una circa 170 anni fà. A summità di u vulcanu hè cuparta da un ghjacciaiu pirennu (u Ghjacciaiu di Rebmann). ==Nomu== Ùn si sà micca incù cirtezza da induva eddu pruveni u nomu Chilimangiaru, ma esistini parechji tiurii. L'espluratori auropei aduttoni stu nomu in u 1860, affirmendu ch'eddu era u nomu di a muntagna in lingua swahili, suppunendu ch'è Chilimangiaru si pudissi scumpona in Kilima ([[Swahili]] par "cuddina", "piccula muntagna") è Njaro chì, sicondu parechji tiurii, hè un'antica parola [[Swahili]] par biancu o splindenti, mentri par altri ùn hè micca una parola d'urighjina [[Swahili]]; à asempiu in u linguaghju Kichagga a parola jaro significheghja "caravana". U prublemu di tutti sti tiurii hè ch'eddi ùn sò micca in gradu di spiigà parchì fù imprudatu u diminutivu Klima, inveci di a parola più apprupriata par indicà muntagna, veni à dì mlima. Un approcciu diffarenti supponi ch'è Kilimanjaro deriveghja da u Kichagga kilemanjaare o kilemajyaro chì significheghja "chì scunfighji aceddu/liupardu/caravana". Eppuri sta tiuria ùn pò micca spiigà parchì u nomu Kilimanjaro ùn era micca in usu in Kichagga prima di i splurazioni auropei di mità Ottucentu. In u 1880 a muntagna, chjamata Kilimandscharo in tedescu, divintò una parti di l'Africa Uriintali Tedesca dopu ch'è [[Karl Peters]] avissi pirsuasu i capi lucali à firmà i trattati (a diffusa storia ch'è a righjina Vittoria dunò a muntagna à Guglielmu II d'Alimagna hè falsa). In u 1889 u Piccu Uhuru annantu à u Kibo fù numinatu Kaiser-Wilhelm- Spitze, nomu imprudatu in l'Imperu tedescu finu à a so scunfitta in u 1918, quandu i tarritorii divintarani parti di u Tanganika, guvarnatu da l'inglesi, è u nomu fù abbandunatu. == Alpinismu == U Chilimangiaru hà 6 itinerarii: Lemosho, Machame, Marangu, Umbwe, Rongai e Circuit Nordic. Sò diverse in a larga. Itinerarii longi sò megliu per i principianti, perchè in quandu più tempu si passa in ascendenti, l'adattazione hè diventata più faciule.<ref>[https://en.altezza.travel/climbing-kilimanjaro Climbing Mt. Kilimanjaro]</ref> ==Da veda== * [[Swahili]] * [[Tanzania]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispondenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Africa]] eloco9cuqmxsj9u0fzi2mgcg5w3dw8r Template:Montagna 10 15706 351598 329214 2015-08-04T09:16:18Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 32 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q5825897]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{|class="sinottico" summary="Tabella sinottica che riassume i principali dati della montagna o vulcano" |- class="sinottico_testata" ! colspan="2" class="sinottico_testata" style="background:#e4a460; color: white;"| {{{nomemontagna}}} |- {{#if:{{{immagine|}}}|{{!}} colspan="2" align="center" {{!}} [[File:{{{immagine}}}|250x300px]]{{#if:{{{image_text|}}}{{{didascalia|}}}|<br>{{{image_text|}}}{{{didascalia|}}}}} }} |- ! {{#if:{{{sigla_paese_2|}}}{{{sigla_paese_3|}}}{{{sigla_paese_4|}}}|[[Stati del mondo|Stati]]|[[Stati del mondo|Stato]]}} | {{band dip|{{{sigla_paese}}}}} {{#if:{{{sigla_paese_2|}}}|<br />{{band dip|{{{sigla_paese_2}}}}}}} {{#if:{{{sigla_paese_3|}}}|<br />{{band dip|{{{sigla_paese_3}}}}}}} {{#if:{{{sigla_paese_4|}}}|<br />{{band dip|{{{sigla_paese_4}}}}}}} |- {{#if:{{{regione|}}}|! [[Regione_geografica#Regioni_amministrative|Regione]] {{!}} {{{regione}}} }} |- {{#if:{{{provincia|}}}|! [[Provincia]] {{!}} {{{provincia}}} }} |- {{#if:{{{div_amm_1|}}}|! {{DivAmmW|{{{sigla_paese}}}|1}} {{!}} {{{div_amm_1}}} }} |- {{#if:{{{div_amm_2|}}}|! {{DivAmmW|{{{sigla_paese}}}|2}} {{!}} {{{div_amm_2}}} }} |- {{#if:{{{div_amm_3|}}}|! {{DivAmmW|{{{sigla_paese}}}|3}} {{!}} {{{div_amm_3}}} }} |- {{#if:{{{altezza|}}}|! Altezza {{!}} {{{altezza}}}&nbsp;[[Metri sul livello del mare|m s.l.m.]] }} |- {{#if:{{{catenamontuosa|}}}|! [[Catena montuosa|Catena]] {{!}} {{{catenamontuosa}}} }} |- {{#if:{{{diametrocratere|}}}|! Diametro [[Cratere vulcanico|cratere]] {{!}} {{{diametrocratere}}}&nbsp;m}} |- {{#if:{{{primaeruzione|}}}|! Prima [[Eruzione vulcanica|eruzione]] {{!}} {{{primaeruzione}}} }} |- {{#if:{{{ultimaeruzione|}}}|! Ultima [[Eruzione vulcanica|eruzione]] {{!}} {{{ultimaeruzione}}} }} |- {{#if:{{{latitudine_d|}}}|! [[Coordinate geografiche|Coordinate]] {{!}} {{Coord|{{{latitudine_d}}}|{{{longitudine_d}}}|scale:10000_type:mountain|format=dms|display=inline}} }} |- {{#if:{{{altrinomi|}}}|! [[Toponimo|Altri nomi e significati]] {{!}} {{{altrinomi}}} }} |- {{#if:{{{dataprimasalita|}}}|! Data [[prima ascensione]] {{!}} {{{dataprimasalita}}} }} |- {{#if:{{{alpinistaprimasalita|}}}|! Autore/i prima ascensione {{!}} {{{alpinistaprimasalita}}} }} |-class="sinottico_divisione" {{#if:{{{latitudine_d|}}}{{{longitudine_d|}}}| ! colspan="2" style="background: #e4a460; color: white;"{{!}} Mappa di localizzazione }} |- {{#if: {{{latitudine_d|}}}{{{longitudine_d|}}} | {{!}}colspan="2" align="center"{{!}} {{Mappa di localizzazione con test |{{#if:{{{mappaalternativa|}}}|{{{mappaalternativa}}}|{{{sigla_paese}}}}} |label={{{nomemontagna}}} |lat={{{latitudine_d|}}} |long={{{longitudine_d|}}} |width=250 }} }} |- {{#if: {{{latitudine_d|}}}{{{longitudine_d|}}} | {{#if: {{Montagna/MappeCatene|{{{catenamontuosa|}}} }} | {{!}}colspan="2" align="center"{{!}} {{Mappa di localizzazione con test |{{Montagna/MappeCatene|{{{catenamontuosa|}}} }} |lat={{{latitudine_d|}}} |long={{{longitudine_d|}}} |width=250 }} }} }} |-class="sinottico_divisione" {{#if:{{{grandeparte|}}}{{{grandesettore|}}}{{{sezione|}}}{{{sottosezione|}}}| ! colspan="2" style="background: #e4a460; color: white;"{{!}} Dati [[Suddivisione Orografica Internazionale Unificata del Sistema Alpino|SOIUSA]] }} |- {{#if: {{{grandeparte|}}} |! Grande Parte {{!}} {{{grandeparte}}} }} |- {{#if: {{{grandesettore|}}} |! [[Grande settore alpino|Grande Settore]] {{!}} {{{grandesettore}}} }} |- {{#if: {{{sezione|}}} |! [[Sezione alpina|Sezione]] {{!}} {{{sezione}}} }} |- {{#if: {{{sottosezione|}}} |! [[Sottosezione alpina|Sottosezione]] {{!}} {{{sottosezione}}} }} |- {{#if: {{{supergruppo|}}} |! [[Supergruppo alpino|Supergruppo]] {{!}} {{{supergruppo}}} }} |- {{#if: {{{gruppo|}}} |! [[Gruppo alpino|Gruppo]] {{!}} {{{gruppo}}} }} |- {{#if: {{{sottogruppo|}}} |! [[Sottogruppo alpino|Sottogruppo]] {{!}} {{{sottogruppo}}} }} |- {{#if: {{{codice|}}} |! [[Codice della SOIUSA|Codice]] {{!}} {{{codice}}} }} |}{{#if: {{NAMESPACE}}|| {{#if: {{{latitudine_d|}}}{{{longitudine_d|}}} |{{Coord|{{{latitudine_d}}}|{{{longitudine_d}}}|scale:10000_type:mountain|format=dms|display=title}}|[[Categoria:Montagne senza coordinate]] }}}}</includeonly><noinclude> {{Template complesso}} {{Man}} [[Categoria:Template sinottici - Geografia fisica]] </noinclude> ttdccc8qmhrjrbujbv8ogizw3gj6b4a Mari Caspiu 0 15707 362674 347516 2019-07-01T20:50:01Z Jumpy01 11155 /* Fonti */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Caspian Sea from orbit.jpg|thumb|240px|right|U mari Caspiu vistu da satellitu]] [[File:Caspienne.jpg|thumb|240px|right|U mari Caspiu]] [[File:Caspian Sea Khezershahr beach.jpg|thumb|240px|Caspian Sea [[Khezeshahr]] beach]] [[File:Surikov1906.jpg|thumb|240px|right|Stenka Razin (Vasily Surikov, 1906)]] U mari Caspiu (o [[Mare Caspiu]]) (rus. Каспийское море Kaspijskoe more, az. Xəzər dənizi, iran. دریای خزر, kaz. Каспий теңізі Kaspij Tenizi, turkm. Hazar deňizi) hè a più grandi massa d'acqua chjusa di a Terra, è hè classificatu com'è u più grandi lavu (intesu com'è bacinu acquosu isulatu) di u mondu pricidendu u lavu Supiriori in [[America]]. À causa di a salinità di i so acqui, sippuri bassa (1⁄3 rispettu à quidda di u mari), fù imprupriamenti difinitu "mari". I so costi sò divisi amministrativamenti frà: [[Russia]] (Dagestan, Calmucchia è Oblast' di Astrachan'), Iran, Kazakistan, Turkmenistan è Azerbaigian. Annantu à a costa uriintali, in Turkmenistan, ci hè un'ampia baia, u Garabogazköl, chì spessu diventa un lavu par sè quandu u liveddu di a superficia s'abbassa. Dui sò i fiuma maiori chì sfociani in u mari Caspiu: u [[Volga]] è l'Ural. À tempi antichi era chjamatu Mari Ircaniu o Mari Ircanu.<ref>Pliniu u Vechju, Naturalis Historia, V, 97; VI, 15, 35-36, 41, 46, 51, 58, 112.</ref> ==Giugrafia== U Mar Caspiu hè un bacinu endureicu situatu à 28 metri sottu u liveddu di u mari (diprissioni caspica), frà i zoni miridiunali di a Federazioni [[Russia]] è u nordu di l'Iran. Hà una superficia di 371 000 km², un vulumu di 78.200 km³ è una prufundità massima di 1.025 metri in a parti miridiunali (à nordu a prufundità ùn supareghja micca i 6 metri). Hè longu 1.200 km, incù una larghezza media di 310 km. Un tempu, quandu u bacinu era à listessu liveddu di l'altri mari, facia parti di una massa d'acqua moltu più vasta, chì si stindia da u [[mari Neru]] sinu à u [[lavu d'Aral]]. ==Salinità== Com'è dighjà dittu, a difinizioni di "mari" hè duvuta à u fattu ch'è u Caspiu hè d'acqua salata, ditagliu ghjà notu à l'antichi Rumani. L'acqua hà una salinità media di u 13 par milla (circa un terzu di a salinità media di l'acqua di mari). Quidda varieghja nutevulamenti da zona à zona, passendu da liveddi guasi nulli (particularamenti à nordu in l'aria di u delta di u [[Volga]]) à valori moltu elevati par via di l'intensa evapurazioni; hè quist'ultimu u casu di l'insinatura di Garabogazköl, induva a salinità righjunghji u 30‰. Sti diffarenzi influiscini in modu impurtantu ancu annantu à a fauna prisenti, in genaru abbundanti è tipica sii di l'acqui dolci, sii di l'acqui marini. ==Isuli== Ashuradeh, Bulla, Çikil, Çilov, Gil, Nargin, Pirallahı, Qara Su, Qum, Səngi, Muğan, Vulf, Zənbil, Caspiar. ==Insediamenti== I principali cità chì s'affacciani annantu à u bacinu sò Baku, capitali azera, è Machačkala. Altri cità in prussimità di a costa o annantu à u lavu sò: Astara, Baku, Khachmaz, Lankaran, Oil Rocks, Sumqayit, Astara, Babolsar, Bandar, Anzali, Chaloos, Noshahr, Ramsar, Rasht, Sari, Atyrau, Aqtau, Astrakhan, Derbent, Machačkala, Türkmenbaşy. ==Noti== <references/> ==Da veda== * [[Russia]] * [[Volga]] * [[Mari Neru]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispondenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:Giugrafia]] bs5g4y5x85j684zwqn8qr3gsd08hbzx Mare Caspiu 0 15708 329218 2013-07-31T13:22:24Z 86.210.198.53 Reindirizzamentu à [[Mari Caspiu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari Caspiu]] 20revcx23hgpdj5fog3hs6ww5u062ax Mar Caspiu 0 15709 329219 2013-07-31T13:22:42Z 86.210.198.53 Reindirizzamentu à [[Mari Caspiu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari Caspiu]] 20revcx23hgpdj5fog3hs6ww5u062ax Marjorie Estiano 0 15710 376266 356635 2021-08-22T19:57:04Z Fausta Samaritani 15085 categoria, link wikitext text/x-wiki [[File:Marjorie Estiano em 2012.jpg|thumb|right|Marjorie Estiano]] '''Marjorie Dias de Oliveira''' ([[Curitiba]], [[8 di marzu]] [[1982]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Brasile|brasiliana]]. == Biugrafia == * [[2003]] - [[2005]]: ''Malhação'' ... ''Fabiana''/''Natasha Ferreira'' * [[2006]]: ''Páginas da Vida'' ... ''Marina Andrade Rangel'' * 2006: ''Sob Nova Direção'' ... ''Nely Li'' * [[2007]]: ''Duas Caras'' ... ''Maria Paula Fonseca do Nascimento'' * [[2009]]: ''Caminho das Índias'' ... ''Tônia (Antônia Cavinato)'' * [[2010]]: ''S.O.S. Emergência'' ... ''Flávia Menezes'' * [[2011]]: ''Amor em Quatro Atos'' ... ''Letícia'' * 2011: ''Malu de Bicicleta'' ... ''Sueli'' * 2011: ''Cine Conhecimento'' ... - * 2011: ''A Vida da Gente'' ... ''Manuela Fonseca'' * [[2012]]: ''Lado a Lado'' ... ''Laura Assunção'' * [[2013]]: ''O Tempo e o Vento'' ... ''Bibiana'' == Ligami == * [http://www.imdb.com/name/nm1597010] * [http://www.marjorieestiano.com.br/ Marjorie Estiano official website] * [http://www.marjorie.umw.com.br/ Marjorie Estiano on Universal Music website] * [http://www.youtube.com/user/marjorieoficial/videos?view=0] [[Categoria:Attrice|Estiano, Marjorie]] [[Categoria:Brasiliana|Estiano, Marjorie]] [[Categoria:Biugrafia]] is8ix24wkb9den0cn8ggs0pdat03unl Canali di Panama 0 15711 362654 347411 2019-07-01T20:47:47Z Jumpy01 11155 /* Fonti */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Pm-map.png|thumb|280px|Carta di Panama, incù u canali beddu visibuli à u centru trà l'[[Uceanu Pacificu]] (in bassu) è u [[Mari di i Caraibi]] (in altu).]] [[File:Panama Canal PIA03368 lrg.jpg|280px|thumb|right|U canali in una rialisazioni infurmatica]] U Canali di Panama (o [[Canale di Panama]]) (spagn. Canal de Panamá, ingl. Panama Canal ) hè un canali artificiali chì traversa l'istmu di Panama. Longu 81,1 km cumpresi i prulungamenti in mari, unisci l'[[Uceanu Atlanticu]] incù u Pacificu. Hà una prufundità massima para à 12 m, a larghezza varieghja trà i 240 è i 300 m in u lavu Gatún, mentri hè di 90-150 m in u trattu di u tagliu di a Culebra. Hè custituitu da un sistemu di chjusi, incù 6 conchi, chì parmetti à i navi di suparà un disliveddu tutali di 28 m, evitendu à i navi diretti da porti di u Pacificu à quiddi di l'Atlanticu è viciversa a circunnavigazioni di l'America miridiunali. U tempu di parcorsu hè di circa 4/5 ori. L'imbuccatura in currispundenza di u [[Mari di i Caraibi]] si trova aghjacenti à u portu di Cristóbal in a baia di Limon. I navi pruvinenti da l'Atlanticu è diretti in u Pacificu, dopu à avè parcorsu l'aria di rialzamentu, cumpostu da i trè Gatún Locks, attraversani u Lavu Gatún, a zona di Gamboa, u [[Strettu di Culebra]], ghjunghjendu dopu à a chjusa di Pedro Miguel, eppo passani, dopu un prima saltu di liveddu di circa 9 metri, in u Lavu di Miraflores, chì dà accessu à i dui chjusi di Miraflores righjunghjendu à l'isciuta di quissi u liveddu di u mari vicinu à u portu di Balboa. Segui a navigazioni passendu u Ponti di l'Americhi finu à ghjunghja dopu in u Golfu di Panama. U canali hè attravirsatu da migliaia di navi à l'annu par un tunniddaghju di dicini di milioni di tonni in tremindù i sensi. In u 2009, 14.342 navi ani attravirsatu u canali, traspurtendu 198.014.288 tonni di cargo. U pidaticu duvutu par a navigazioni hè a fonti principali di l'ecunumia di u statu di Panamá. I navi chì traversani u canali ùn poni micca suparà i 292,68 metri di lunghezza è i 32,31 metri di larghezza à causa di i diminsioni massimi di i "conchi" i quali, in u sensu di a lunghezza, sò limitati da i porti di cumunicazioni trà i conchi stessi. 'Ssa limita sarà suparata in u 2014, à tarmini di l'espansioni di u canali à opara di un cunsorziu. ==Giugrafia== À parta da u virsanti Atlanticu, intrendu à l'internu di a Limon Bay, u canali veru è probbiu fù imbuccatu dopu un trattu di circa 7 km. L' 11 km chì suvitani si snodani in dirizzioni sudu sudu-punenti finu à righjunghja i chjusi di Gatún, chì innalzani l'unità transitanti di 27 m sopra u liveddu di u mari, finu à u lavu artificiali di Gatún, furmatu da a custruzzioni di una diga annantu à u fiumu Chagres. Dopu à avè travirsatu u lavu, u canali prusegui versu sudu sudu-livanti insin'à l'imbuccatura di u tagliu di Gaillard (o ancu tagliu di a Culebra), un trattu di canali di circa 13 km ricavatu da u tagliu di una roccia durissima, à u tarmini di u quali si trova a chjusa di Pedro Miguel. Quissa, parmittendu un abbassamentu di circa 9 metri, cunduci à u lavu Miraflores. Par pudè righjunghja u liveddu di u mari hè nicissariu di passà à traversu i dui chjusi rimanenti di Miraflores. Par via di a cunfurmazioni di u cuntinenti americanu, l'imboccu da l'Atlanticu si trova più à punenti di l'imboccu da l'[[Uceanu Pacificu]]; quissa cuntrasteghja incù l'approcciu intuitivu, chì voli l'[[Uceanu Atlanticu]] postu à urienti di u Pacificu. In pratica, una navi chì parti da u [[Mari di i Caraibi]] (Atlanticu) è devi righjunghja l'acqui di u Pacificu, volta à daretu versu livanti è, una volta righjuntu l'imboccu, torra à navigà versu punenti. ==Storia== [[File:Construction of Panama Canal, Isthmian Historical Society, ca1913.jpg|thumb|400px|Left|Fasi di a custruzzioni di u canali]] U prugettu urighjinariu di u canali ricodda à u XIX seculu; in u 1879 fù sustinutu da u Cungressu Internaziunali di Parighji è ebbi trà i so prumutori [[Ferdinand de Lesseps]], chì era dighjà statu u custruttori di u [[Canali di Suez]]. In u 1881 Lesseps fundò una sucità par raccoglia fondi è iniziò i travagli sicondu un prugettu moltu cumplessu chì ùn prividia micca l'impiegu di chjusi; u so tentativu faddì par via d'ostaculi di natura tecnica è finanziaria. In u 1885 fù sustituitu da [[Gustave Eiffel]] è a sucità faddì in u 1889. In u 1901 i [[Stati Uniti]] ottensini da u guvernu culumbianu (à l'ebbica Panama facia parti di a Grandi Culumbia) l'autorisazioni par custruiscia è gistiscia u Canali par 100 anni. In u 1903 parò u guvernu di a Culumbia, in un soprassaltu d'urgogliu naziunali, dicisi d'ùn ratificà micca l'accordu. I USA tandu ùn esitoni micca à urganizà una summossa à Panama è à minaccià l'intarventu di l'asercitu s'è fussi avvinuta a riazzioni di u guvernu lighjittimu. Panamá cusì, com'è dighjà Cuba, divintò una Ripubblica indipindenti ma sottu a tutela di i [[Stati Uniti]] chì ottensini l'affittu parpetuu di a Zona di u Canali è l'autorisazioni di cumincià i travagli. [[File:Kanal MK1888.png|right|thumb|280px|Canali di Panamá è [[Canali di u Nicaragua]] - Carta storica]] I travagli cumincioni in u 1907, impresi da u geniu militaru americanu, è si cunclusini u 3 aostu 1914, siguendu i prugetti di u culuneddu Gothal (l'invintori di i chjusi sò l'architetti ducali Filippo da Modena è Fioravante da Bologna). L'inaugurazioni ufficiali fù parò rinviata à u 1920, à causa di l'iniziu di a prima guerra mundiali. A so cundizioni ghjuridica era arrigulata da trè accordi: * u Trattatu Hay-Pauncefote (1901) * u Trattatu Hay-Bunau Varilla (1903) * i Trattati Torrijos-Carter (1977). U prima di quisti (Trattatu di Neutralità) privedi ch'è i [[Stati Uniti]] avissini u drittu pirmanenti di difenda u Canali da ogni minaccia chì pudaria intarfiriscia incù a so accissibilità cuntinuata è neutrali à i navi in transitu di tutti i nazioni, mentri u sicondu hà indicatu l'annu 2000 com'è tarmini di l'affittu di u Canali. ===Espansioni di u canali=== U prugettu d'espansioni di u Canali di Panama hè un prugettu chì duppiarà a capacità di u Canali di Panama da u 2014, parmittendu u passaghju di navi più grandi. In l'aprili 2006 s'hè cunclusu u studiu chì hà duratu cinqui anni par un allargamentu di u Canali. L'allargamentu sarà suvitatu in quantu u referendum pupulari hà datu, incù u 75,25% di 'sì' (u 43,3% di l'aghjenti drittu hà vutatu) l'appruvazioni di u prugettu. I travagli, iniziati in u 2007, divariani essa tarminati prima di u 2014, cintinariu di l'apartura di u canali. U prugettu privedi a custruzzioni di dui novi serii di chjusi, paralleli à quiddi esistenti, in currispundenza di ciascunu di l' imbocchi di u Canali. Ogni seria avarà trè camari. Si prucedi inoltri à u scavu di dui canali d'accessu à i novi chjusi è à l'allargamentu di u canali di navigazioni. U prugettu privedi di purtà à u doppiu di a capacità di navigazioni di u canali prima di u 2025. ===Reguli di navigazioni=== U transitu di i navi pò avvena sulamenti accittendu i clausi di a "dumanda di transitu" è dopu a so accittazioni da parti di l'autorità panamensi. Duranti u transitu di u canali sò suspesi i dritti rilativi à a stratarriturialità di i navi da guerra è parechji reguli di bandera rilativi à u cummandu è à a cunduzioni di i navi marcantili. U pilotu di u canali, chì hè distinatu à a navi da l'autorità lucali, assumi dirittamenti u cummandu di a navigazioni, ùn svugliendu micca, com'è nurmalamenti avveni in a maiò parti di i porti di u mondu, u rollu di simplici cunsultanti di u cummandanti. U cummandanti, in forza di i leghji è di i rigulamenti disciplinanti a navigazioni marittima, ferma rispunsevuli di i sirvizii è di a funziunalità di a navi sottu u so cummandu, senza parò pudè intarfiriscia in l'uparazioni di pilutaghju. I dritti di prubità è l'urganisazioni interna di i sirvizii di a navi fermani invariati. ==Curiusità== In u corsu di a guasi cintinaria storia di sta via d'acqua ch'hè u Canali di Panama, l' "Autoridad di u Canal de Panamà" hà numinatu parechji "piloti unurarii", trà l'ultimi, u Commodoro Ronald Warwick ghjà cummandanti di a Queen Mary 2 di a cumpagnia di navigazioni inglesa CUNARD LINES è u Cummandanti Supiriori CSLC Raffaele Minotauru, chì era dighjà cummandanti di grandi navi transuceanichi di linia di a storica Italia di Navigazioni S.p.à., megliu cunnisciuta in u mondu di u shipping sottu u nomu di Italian Line. Puri truvendu si l'[[Uceanu Pacificu]] à punenti di l'istmu, è l'[[Uceanu Atlanticu]] à livanti, una navi chì si prisenta à l'imboccu da u Pacificu, diretta versu i Caraibi, si dirighji à punenti, è li ci voli guasi à vultà à daretu. Analugamenti succedi par un piroscafu chì entri in u Canali da u latu Atlanticu (caraibicu). Si dirighji versu livanti, grossu modu. A spiigazioni di stu apparenti paradossu hè data da u fattu ch'è l'istmu di Panamà, in u so puntu più strettu, è chì hè intarissatu da u Canali, compii una ghjirivoltula, è u so andamentu hè da sudu estu versu nordu punenti, nanzi ch'è da nordu à sudu. ==Da veda== * [[Canali di u Nicaragua]] * [[Mari di i Caraibi]] * [[Uceanu Atlanticu]] * [[Uceanu Pacificu]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:Giugrafia]] k9mv9d9zemus17hscet59f36ckqttq2 Canale di Panama 0 15712 329234 2013-08-02T11:49:03Z 86.210.93.166 Reindirizzamentu à [[Canali di Panama]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Canali di Panama]] gicy0nwmi2nf08nwytkbxejfwbabuzb Muntagni Rucciosi 0 15713 362682 347533 2019-07-01T20:50:22Z Jumpy01 11155 /* Fonti */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:RockyMountainsLocatorMap.png|thumb|right|280px|Pusizioni di i Muntagni Rucciosi]] I Muntagni Rucciosi (o [[Muntagne Rucciose]]) (in [[lingua inglesa|inglesu]] Rocky Mountains; spessu dinuminati simpliciamenti Rockies) sò una di i più vasti cateni muntosi di a [[Terra]] lucalizati in a parti uccidintali di u Nordu America. ==Giugrafia== I Muntagni Rucciosi si snodani annantu à una lunghezza chì supareghja i 4.800 km, da u nordu di a [[Culumbia Britannica]], in [[Canada]], à u [[Novu Messicu]], in i Stati Uniti. A vetta più alta di a catena hè u Monti Elbert in Coloradu chì tocca i 4.401 metri sopra à u liveddu di u mari. Ancu s'è facini parti di a Curdigliera di u Pacificu di u Nordu America, i Muntagni Rucciosi sò distinti inveci da a Catena Custiera di u Pacificu chì corri immediatamenti aghjacenti sopra a costa di l'Uceanu Pacificu. U latu uriintali di i Muntagni Rucciosi s'innalza sopra i Grandi Pianuri di u Nordu America, è annantu à stu virsanti com'è sottucateni truvemu u Front Range chì và da u nordu di u [[Novu Messicu]] à u nordu di u Coloradu, u Wind River Range è i Monti Big Horn di u [[Wyoming]], i Monti Crazy è u Rocky Mountain Front in u Montana, è i Monti Clark in Alberta, incù à una seria di cateni in [[Canada]] chjamati Continental Range. U Monti Robson in a [[Culumbia Britannica]], incù i so 3954 metri sopra à u liveddu di u mari, hè a vetta più elevata di i Muntagni Rucciosi Canadesi. U latu uccidintali di i Muntagni Rucciosi, com'è par asempiu i Monti Wasatch à livanti di Salt Lake City in l'[[Utah]] dividi u Gran Bacinu da altri cateni muntosi più uccidintali. I Muntagni Rucciosi ùn si stendini micca in i rigioni nordu-uccidintali di a [[Culumbia Britannica]] è par via di cunsiquenza ùn righjunghjini micca u tarritoriu canadesu di u Yukon è l'Alaska. I Muntagni Rucciosi sò cumunamenti cumpresi in l'ampia rigioni chì và da u fiumu Liard in [[Culumbia Britannica]] à u nordu, finu à u Riu Grandi in u [[Novu Messicu]] à sudu. Una longa seria d'altri cateni muntosi cuntinueghjani à u di quà di sti dui fiuma, trà i quali i Monti Selwyn in u Yukon, i Monti Mackenzie à a cunfina incù i Tarritorii di u Nordu-Punenti, a Catena di i Monti Brooks in u nordu di l'Alaska è a Sierra Matri in Messicu, ma ùn facini micca parti di i Muntagni Rucciosi, ancu s'eddi sò parti di a più ampia Curdigliera americana. In a difinizioni americana di i Muntagni Rucciosi, eppuri, sò inclusi ancu i monti Cabinet è Salish in Idaho è Montana, mentri i so contraparti à u nordu di u fiumu Kootenai, i Monti Culumbia chì si snodani in i rigioni centru miridiunali di a [[Culumbia Britannica]], sò cunsidarati un sistemu siparatu in [[Canada]]. ==Giulugia== [[File:Ynp-old-faithful.jpg|thumb|right|280px|Geyser in u parcu di Yellowstone chì tistimunieghja di l'attività vulcanichi risidui chì sò sempri impurtanti in parechji sizioni di i Muntagni Rucciosi]] I cateni più ghjovani di i Muntagni Rucciosi s'innalzoni annantu à a fini di u [[Cretaceu]] (100 milioni-65 milioni di anni fà), ancu s'è parechji cateni miridiunali datani a so furmazioni in u corsu di u Precambrianu (3.980 milioni-600 milioni di anni fà). Giulugicamenti i muntagni sò custituiti da un cumplessu di rocci ignei è mitamorfichi; ghjovani rocci sidimintarii si trovani longu i marghjini miridiunali di i Muntagni rucciosi, è rocci vulcanichi da u terziariu (65 milioni di-1,8 milioni di anni fà) sò prisenti in i Monti San Juan è in altri sittori. Millennii di grandi erusioni in i bacini intermuntanini di u [[Wyoming]] ani trasfurmatu u tarrenu rindendu lu rilativamenti piattu. I monti Teton è altri cateni centru-sittintriunali cuntenini rocci di u [[Paleuzoicu]] è [[Mesuzoicu]] sopra nuclei di rocci ignei è mitamorfichi di u [[Proteruzoicu]] è Archeanu d'ità chì varieghja da i 1,2 miliardi d'anni fà (par asempiu i Tetons) à più di 3,3 miliardi d'anni fà (par asempiu i Monti Beartooth). ==Principali vetti== [[File:TC Hwy Rockies.JPG|thumb|right|280px|Muntagni Rucciosi in [[Alberta]], [[Canada]]]] Monte Elbert, Monte Massive, Monte Harvard, La Plata Peak, Blanca Peak, Uncompahgre Peak, Crestone Peak, Monte Lincoln, Castle Peak, Grays Peak. ==Storia== Finu da l'ultima grandi ghjaciazioni, i Muntagni Rucciosi sò stati abitati da Paleu-indiani prima è da tribù di nativi americani dopu, com'è Apache, Arapaho, Bannock, Peda Neri, Cheyenne, Crow, Flathead, Shoshoni, Sioux, Ute, Kutenai (Ktunaxa in [[Canada]]), Sekani, Dunne-za è altri. I paleu-indiani caccighjavani i mammuti è l'antichi bisonti (un animali u 20% più maiori di u bisonti mudernu) probbiu à i peda di i vaddi muntagnoli. Com'è i muderni tribù chì l'ani suvitati, i paleu-indiani migravani versu a pianura di vaghjimu è d'inguernu suvitendu i bisonti, è ricuddavani a muntagna di branu è d'istati par a pesca, a caccia (cerva è alci) è par a racolta di radichi è di baga. In Coloradu, longu i cimi di u spartiacqua cuntinintali, mura di roccia custruiti da i nativi americani ricoddani à 5.400-5.800 anni fà. Evidenzi scentifichi dimustreghjani chì i nativi americani ani avutu effetti significativi nantu à i pupulazioni di i mammiferi. A storia ricenti umana di i Muntagni Rucciosi hà subitu scunvuglimenti subitanii. L'espluratori spagnolu Francisco Vázquez de Coronado, incù un gruppu di suldati, missiunarii, è schiavi africani, marchjò in a rigioni di i Muntagni Rucciosi da sudu in u 1540. L'intruduzioni di u cavaddu, di strumenti metallichi, fucili, è novi malatii purtati da i culunizadori auropei cambioni prufundamenti parechji culturi nativi americani. I pupulazioni nativi funi littiralamenti stirpati da a maiò parti di i so rigioni storichi d'insidiamentu da malatii, guerri, perdita di circundamentu (l'eliminazioni di i bisonti) è da l'assalti cuntinui à a so cultura. In u 1739, i cummircianti di piddicci francesi Pierre è Paul Mallet, mentri travirsavani i Grandi Pianuri, scuprini una seria di muntagni à i surghjenti di u fiumu Platte, chì una tribù indiana americana lucali chjamava "Muntagni Rucciosi". Tali nomu divintò di rifirimentu par i primi auropei in meritu à sta catena muntosa tandu inesplurata. Sir Alexander Mackenzie (1764 - 11 marzu 1820) divintò u prima auropeu à travirsà i Muntagni Rucciosi in u 1793. Scuprì a parti supiriori di u fiumu Fraser è righjunsi quidda chì hè oghji a costa pacifica di u [[Canada]] u 20 lugliu di u stessu annu, cumplittendu a prima travirsata trascuntinintali righjistrata di l'[[America di u Nordu]] (intesa com'è a parti di u cuntinenti à nordu di u Messicu). Arrivò à Bedda Coola in a [[Culumbia Britannica]], induva righjunsi l'acqui di l'uceanu vicinu à South Bentinck Arm, un fiordu di u Pacificu. Meriwether Lewis è William Clark A Spidizioni di Lewis è Clark (1804-1806) fù a prima ricugnizioni scentifica di i Muntagni Rucciosi. Campioni funi racolti cuntimpuraniamenti da butanichi, zoologhi è giuloghi. Muntagnoli, soprattuttu francesi, spagnoli è inglesi ghjiranduloni par i Muntagni Rucciosi trà u 1720 è u 1800 in cerca di dipositi minerarii è piddicci. A Cumpagnia di u Nordu-Punenti istituì una stazioni di posta à Rocky Mountain House in quidda chì hè l'Alberta in u 1799, è i so principali cuncurrenti a Cumpagnia di a Baia di Hudson stabilì Acton House in u circondu. Tali insidiamenti ghjuvoni com'è basa par a maiò parti di l'attività auropei in i Muntagni Rucciosi Canadesi in i primi anni di u XIX seculu. David Thompson, fù u prima auropeu à suvità u corsu di u fiumu Culumbia righjunghjendu l'Uceanu Pacificu. U 24 lugliu 1832, Benjamin Bonneville vidò u prima trenu à traversu i Muntagni Rucciosi imprudendu u passu di [[Wyoming]]'s South. Migliaia oltripassoni i Muntagni Rucciosi Annantu à a reta farruviaria di l'Oregon Trail da u 1842. I Murmoni cumincioni à insidià si vicinu à u Grandi Lavu Salatu in u 1847. Trà u 1859 è u 1864, fù scupartu l'oru in Coloradu, Idaho, Montana, [[Culumbia Britannica]] purtendu migliaia di minatori à splurà ogni muntagna è canyon, dendu vita à a principali industria nantu à i Muntagni Rucciosi di l'ebbica. U camminu di farru trascuntinintali fù cumplittatu in u 1869, è u Parcu Naziunali di Yellowstone fù stabilitu com'è prima parcu naziunali in u 1872. Mentri i culoni riimpiani i vaddi è i cità minerarii, a cunsirvazioni è a prisirvazioni ambiintali principiò à piglià pedi. U prisidenti Benjamin Harrison criò diversi riservi furistali in a rigioni trà u 1891 è u 1892. In u 1905 u prisidenti [[Theodore Roosevelt]] stesi a Medicine Bow Forest Reserve finu à inchjuda a zona tandu gistita com'è Rocky Mountain National Park. U sviluppu ecunomicu pughjava annantu à i centri minerarii, a silvicultura, l'agricultura è l'attività ricriativi, com'è puri nantu à l'industrii di i sirvizii à so supportu. ==Da veda== * [[America di u Nordu]] * [[Culumbia Britannica]] * [[Novu Messicu]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:America]] [[Categoria:Giugrafia]] gr0kfyu09zjzr4xabmggimwceu2wtzx Muntagne Rucciose 0 15714 329243 2013-08-03T14:30:35Z 86.210.93.166 Reindirizzamentu à [[Muntagni Rucciosi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Muntagni Rucciosi]] rozfpd62hv2e8ko17co2lz4yrmuevhq Zenonu d'Elea 0 15715 347611 336162 2015-07-02T16:23:49Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Zeno_of_Citium,_drawing.jpg|thumb|240px|Zenonu d'Elea]] Zenonu d'Elea (o [[Zenone d'Elea]]) (in grecu: Ζήνων, Zenon; 489 a.C. - 431 a.C.) hè statu un [[filosofu]] grecu anticu presucraticu di a [[Magna Grecia]] è un membru di a Scola eleatica fundata da [[Parmenidi]]. [[Aristoteli]] u difinisci com'è invintori di a [[dialettica]]. Hè cunnisciutu soprattuttu par i so paradossi, ch'è [[Bertrand Russell]] definì com'è "smisuratamenti suttili è prufondi". ==Vita== Ci sò pochi infurmazioni certi annantu à a vita di Zenonu. Ancu s'è cumposta guasgi un seculu dopu a morti di Zenonu, a principali fonti d'infurmazioni biugrafichi annantu à u filosofu hè u dialogu [[Parmenidi]] di [[Platonu]]. In u dialogu, [[Platonu]] discrivi una visita di Zenonu è [[Parmenidi]] à Atena, in u periodu in u quali [[Parmenidi]] hà "circa 65 anni", Zenonu "guasi 40" è [[Socrati]] hè "un omu moltu ghjovanu". Grazia à st'indicazioni, attribuiscendu à [[Socrati]] un'ità di 20 anni è assumendu com'è data di nascita di quist'ultimu u 469 a.C., hè pussibuli stimà a nascita di Zenonu in u 490 a.C. Di Zenonu [[Platonu]] ci dici ch'eddu era "altu è di beddu aspettu" è ch'eddu "fù idantificatu in ghjuvantù com'è l'amanti di [[Parmenidi]]". Altri dittagli, forsi menu affidabili, sò cuntinuti in i ''Viti di i filosofi'' di [[Diogene Laerziu]], induva si riporta ch'è Zenonu era u figliolu di [[Teleutagora]], ma figliolu aduttivu di [[Parmenidi]], è chì inoltri era "abili à sustena tremindù lati d'ogni discorsu" è ch'eddu fù arristatu è forsi uccisu da u tirannu d'Elea. Sicondu [[Plutarcu]], Zenonu pruvò à uccida u tirannu Demilu è, avendu fadditu, par ùn rivilà l'idantità di i so complici, "incù i so probbii denti si strappò a lingua è a sputò in faccia à u tirannu". ==Pinsamentu== [[File:Zeno of Elea Tibaldi or Carducci Escorial.jpg|thumb|400px|Zenonu d'Elea mostra à i ghjovani i porti di a virità è di a falsità]] Ciò chì s'hè cunsirvatu di i cuncizzioni di Zenonu hè statu tramandatu da [[Platonu]] in u [[Parmenidi]] è da [[Aristoteli]], chì in u so scrittu ''Fisica'' ni analizeghja u pinsamentu, difiniscendu l'eleati com'è "scupridori di a dialettica". [[Diogene Laerziu]], in u so ''Viti di i filosofi'', conta di a valenza pulitica di Zenonu, u quali avaristi urditu una cuspirazioni contr'è u tirannu di a so cità nativa (tali Nearcu, o Diomedonti). Hè cunnisciutu soprattuttu par i so paradossi furmulati in rilazioni à a tesa di l'impussibilità di u motu. Oghji sò cunnisciuti incù u nomu di [[paradossi di Zenonu]]. Tr'è eddi, in particulari, sò noti com'è "paradossu di u stadiu", "paradossu d'Achilli è a cuparchjata", "paradossu di a freccia". In tutti u fini hè quiddu di dimustrà ch'è accittà a prisenza di u muvimentu in a rialità implicheghja cuntradizioni logichi è hè dunqua megliu, da un puntu di vista sputicamenti raziunali, rifutà a spirienza sensibili è affirmà ch'è a rialità hè immobili. Sti paradossi implicheghjani ancu u cuncettu d'infinita divisibilità di u spaziu è hè quista a raghjoni par a quali ani ricivutu una nutevuli attinzioni da parti di i matematichi. Infatti u filosofu sustinia ch'è par righjunghja un puntu pricisu, bisogna prima righjunghja ni u puntu mediu. Par ghjunghja à quiddu si devi arrivà à so volta à u so puntu mediu, è dinò à u puntu mediu di u puntu mediu è cetara è cetara, finu à chì a parsona si ritrovi in u stessu puntu ch'è quiddu di u mumentu di a partenza, è dunqua u muvimentu ùn esisti micca, ma hè sultantu un cuncettu ch'è no parcivimu. À metta in discussioni l'affirmazioni di Zenonu intarveni [[Aristoteli]], dicendu ch'è Zenonu si sbagliava, apposta ch'è u muvimentu hè un insemu di punti distinti sultantu in "putenza", è micca in "attu". In attu u tempu è u spaziu sò un insemu unitu di punti non distinti trà eddi. Nantu à l'ormi di [[Parmenidi]], Zenonu prova à affirmà - à traversu a dialettica è a logica - i tiurii di immutabilità di l'Essa, riducendu à l'assurdu u so cuntrariu. I tesi cunfutati da Zenonu appartenini à i pitagorichi, cunvinti di a multiplicità di l'Essa in quantu numaru, è à [[Anassagora]] è [[Leucippu]], i so cuntimpuranei, u prima espunenti di a tiuria di i semi (chjamati da [[Aristoteli]] "omeumerii") è u sicondu di l'atumisimu. Zenonu fù u discepulu predilettu di [[Parmenidi]]. In u [[Parmenidi]] platonicu [[Pitodoru]] conta à Antifonti ch'è i dui "una volta funi à i Grandi Panatenei" ([[Parmenidi]], 127 a-B) è ch'è in tali occasioni avariani cunnisciutu à [[Socrati]]. Ma 'ss'infurmazioni ùn hè micca cunfirmata da Diogene Laerziu chì, à u cuntrariu, susteni ch'eddu ùn si saria mai ricatu à Atena. Zenonu missi à u sirviziu di i duttrini di u maestru a so nutevuli abilità logica è dialettica, invintendu una seria d'argumenti volti à scridità i critichi di a visioni parmenidea di l'universu è i sustinidori di u pluralisimu ontulogicu è di u divintà. ==Opari== Bench'è molti autori antichi si riferischini à i scritti di Zenonu, nudda d'eddi hè sopravvissutu intattu. [[Platonu]] afferma ch'è i scritti di Zenonu siini stati "purtati à Atena par a prima volta in occasioni di a visita di Zenonu è [[Parmenidi]]". [[Platonu]] riporta inoltri ch'è Zenonu avaristi dittu chì a so opara "hà u scopu di difenda l'argumenti di [[Parmenidi]]"; i so scritti funi cumposti in a ghjuvantù di u filosofu è funi in seguitu rubati è publicati senza u cunsensu di l'autori. Sicondu u Cummintariu à u [[Parmenidi]] di [[Platonu]] di Proclu, Zenonu prudussi "micca menu di quaranta argumenti mustrendu i cuntradizioni", ma solu novi sò oghji noti. ==Da veda== * [[Aristoteli]] * [[Leucippu]] * [[Parmenidi]] * [[Bertrand Russell]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[categoria:Filosofia]] 4g2guyx55mnyol0gljboxz38tghwqmt Zenone d'Elea 0 15716 329251 2013-08-04T15:52:30Z 86.210.211.49 Reindirizzamentu à [[Zenonu d'Elea]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Zenonu d'Elea]] gfgssvau4zr3tu3etjm4e64f7iykeau Atti di l'Apostoli 0 15717 366457 347400 2020-05-07T06:12:25Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki L' '''Atti dl l'Apostoli''' so unu di testi chi componenu u [[Novu Testamentu]]. E composto da 28 capituli e conta la storia di a comunità cristiana di poi l'[[Ascensione]] di [[Gesù Cristu]] (1,6-11) fine a l'arrivo di [[S. Paulu]] in [[Roma]] (28,16). U testu copre u tempu chi va da 30 a 63 d.C. Scrittu in lingua greca a so redazione definitiva e probalmente circa 80-90. A tradizione cristiana l'attribuisce a [[S. Luca]], collaboratore di Paulu e autore di u [[Vangelu]] di Luca. [[Categoria:Religione]] 3yga3ffngvfcpp21i2d7z7pjtfe4of4 Ghjuvanni Kepleru 0 15718 358021 347474 2017-11-15T17:43:24Z Federico Leva (BEIC) 9306 /* Ricunniscimenti */ +img wikitext text/x-wiki [[File:Johannes Kepler 1610.jpg|thumb|240px|right|Ghjuvanni Kepleru in u 1610]] '''Ghjuvanni Kepleru''' (in uriginali Johannes Kepler; Weil der Stadt, 27 dicembri 1571 - Ratisbona, 15 nuvembri 1630) fù un [[astrunumia|astrunomu]], [[matematica|matematicu]] è [[musica|musicanti]] [[Germania|tedescu]]. Scuprì empiricamenti i leghji chì riguleghjani u muvimentu di i pianeti è chì sò chjamati, par appuntu, leghji di Kepleru. ==Biugrafia== [[File:Unterschrift Kepler.svg|thumb|240px|right|Firma di Kepleru]] I parenti di Kepleru dicisini ch'eddu aia da divintà un ecclesiasticu. Infatti, in u 1584 intrì in u seminariu di Adelberg, tramutendu si dopu in u seminariu supiriori à Maulbronn. In u 1588 cuminciò i so studii vicinu à l'[[Università di Tubinga]], siguendu dui anni di struzzioni generali, incù lizioni d'etica, dialettica, ritorica, grecu, ebraicu, astrunumia è fisica. In u 1592 intrapresi u studiu di a tiulugia à Tubinga, università prutistanti, induva insignavani parechji siguaci di u cupirnicanisimu; trà quisti ci era Michael Maestlin, chì cunvinsi Kepleru di a validità di i tiurii di Niccolò [[Copernicu]]. In u 1594 Kepleru abbandunò i studii tiulogichi, nè fù urdinatu sacerdotu, ma accittò un postu d'insignanti di matematica vicinu à a Scola Evangelica di Graz ([[Austria]]) è successivamenti divintò matematicu tarrituriali di i Stati di Stiria. Trà i so compiti ci era l'obbligu d'insignà vicinu à l'Università di Graz, di ridighja carti astrali è di fà privisioni astrulogichi; li capitò cusì di priveda un inguernu moltu rigidu, i rivolti paisani è a guerra incù i Turchi. Ancu in l'anni dopu ùn si suttrassi à a ridazzioni di oroscopi, chì si prisentani com'è ritratti incù un forti trattu psiculogicu. D'aprili 1597 spusò Barbara Mühleck, chì murì primaturamenti in u 1611 ma dopu avè li datu dui figlioli. Sempri in u 1597 pubblicò l'opara ''Mysterium Cosmographicum'', in a quali tantò una prima discrizzioni di l'ordini di l'Universu. In u 1599 Brahe li uffrì un postu com'è so assistenti, ch'eddu accittò l'annu dopu. In u 1601, dopu a morti di Brahe, ni divintò u succissori in l'incaricu di matematicu è astrunomu imperiali à Praga. In u 1604 ussirvò una supernova ch sempri oghji hè nota cù u nomu di [[Stedda di Kepleru]]. I basi par i so scuparti astrunomichi funi ghjittati in u 1609, quandu pubblicò Astrunumia nova, in a quali formulò i so primi dui leghji. À a morti di l'impiratori Rodolfo II (1612), u novu impiratori Mattia (frateddu di Rodolfo II) accunsintì à Kepleru di ricopra a carica di "matematicu tarrituriali" (Landschaftsmathematiker) à Linz ([[Austria]]), mantinendu puri a nomina di "matematicu imperiali" è dunqua l'obbligu di purtà dopu l'elaburazioni di i ''Tabulae Rudolphine''. U 15 maghju 1618 scuprì a terza leghji chì prendi u so nomu, ch'eddu resi nota l'annu dopu in l'opara Harmonices mundi. In l'aostu 1620 a mamma di Kepleru fù accusata di strigunaria da a Ghjesgia prutistanti è rilasciata solu d'uttrovi 1621. U scentificu, in disgrazia è in puvartà, murì à 58 anni à Ratisbona è fù quì sipoltu. A so tomba si persi in u 1632 quandu i truppi di Gustavo Adolfo (impignati in l'invasioni di a [[Baviera]] duranti a guerra di i trent'anni) distrussini u cimiteriu; ferma parò a petra tumbali induva ancu oghji si pò leghja l'epitafiu da eddu stessu cumpostu: "Mensus eram coelos, nunc terrae metior umbras. Mens coelestis erat, corporis umbra iacet". (Misuravu i celi, avà fissu l'ombri di a terra. A menti era in a volta cilesta, avà u corpu ghjaci in l'oscurità). ==Leghji di Kepleru== [[File:Kepler-solar-system-1.png|thumb|240px|Sistemu sulariu sicondu Kepleru in u Mysterium Cosmographicum (1596).]] U scopu principali di u ''Mysterium cosmographicum'' ùn hè micca quiddu di difenda u sistemu cupernicanu, ma piuttostu quiddu di dimustrà chì par a criazioni di u mondu è a dispusizioni di i celi, Diu s'hè inspiratu da i cinqui solidi rigulari chì ani gosu una cusì grandi fama da [[Pitagora]] è [[Platonu]] dopu: u cubu, u tetraedru, u dudecaedru, l'icusaedru, l'[[uttaedru]]. Kepleru s'intarroga annantu à i causi di u numaru, di i diminsioni è di i moti di l'orbiti è susteni chì sta ricerca hè fundata annantu à a currispundenza trà i trè "corpi" immobili di l'Universu (Soli, Steddi fissi, spaziu intermediu) è Patri, Figliu è Spiritu Santu (a Santissima Trinità). I leghji di a struttura di u cosmu sò ricavati circuscrivendu è inscrivendu l'orbiti di i pianeti in i varii figuri solidi, à parta da a Terra chì hè l'unità di misura di tutti l'orbiti. In seguitu Kepleru abbandunarà stu mudeddu. In l'''Astrunumia nova'' Kepleru enoncia dui di i trè leghji chì portani u so nomu. A terza cumparisci in u ''Harmonices mundi libri quinque'' di u 1619. I trè leghji di Kepleru rapprisentani un mudeddu di discrizzioni di u muvimentu di i pianeti di u sistemu sulariu: 1) I pianeti parcorrini orbiti ellittichi di i quali u Soli accupa unu di i dui fochi. 2) Un raghju vettori spazza arii uguali in tempi uguali. (Koyrè, in u 1966, parcurrendu i calculi tortuosi di Kepleru cunclusi ch'è sta leghji era dirivata da una premissa errata, veni à dì chì a vilucità di a Terra era invirsamenti prupurziunali à a so distanza da u Soli, è da calculi errati. Inoltri stabilì ch'è sta leghji fù ricavata prima di a leghji di l'orbiti ellittichi. A leghji quantunqua hè asatta è hè una simplicia cunsiquenza di a cunsirvazioni di u mumentu angulari). 3) U rapportu trà u cubu di u semiacchisi maghjori di l'orbita è u quatratu di u periodu di rivuluzioni hè custanti. Kepleru ereditò da [[Tycho Brahe]] una grandi quantità di i più pricisi dati mai racolti nantu à i pusizioni di i pianeti. U prublemu era di dà li un sensu. I muvimenti urbitali è l'altri pianeti sò visti da u puntu vantaghjosu di a Terra, chì urbiteghja à so volta intornu à u Soli. Quistu faci ch'è i pianeti parini mova si disignendu curvi strani. Kepleru volsi cuncintrà si annantu à l'orbita di [[Marti]] ancu s'è prima avaristi duvutu studià accuratamenti l'orbita di a Terra. Par fà quistu ebbi bisognu di una linia di basa da tupografu. Incù un colpu di geniu usò com'è linia di basa u Soli è una di i dui intersizioni di l'orbita di [[Marti]] incù u pianu di l'eclittica. [[Marti]] era particularamenti adattu à 'ssu scopu probbiu parchì a so orbita hà a massima inclinazioni incù 'ssu pianu quì. Usendu 'ssa basa poti calculà i pusizioni di a Terra è ricavà dopu l'intreia orbita di [[Marti]]. Fù inoltri capaci di diducia i so leghji annantu à i pianeti senza cunnoscia i distanzi asatti di i pianeti da u Soli, postu ch'è i so analisi giumetrichi richiidivani solu u rapportu trà i distanzi rispittivi da u Soli. Sicondu Kepleru, luci, calori, muvimentu, armunia di i moti sò a parfizzioni di u mondu è ani un analogu in i facultà di l'anima. I steddi fissi funziuneghjani com'è una "peddi" prutittiva chì tratteni u calori di u Soli. Quissa hè a causa di u motu di i pianeti, postu ch'è vugliendu annantu à sè stessu, trascina l'altri corpi. A putenza vegetativa di l'eteru currispondi à a nutrizioni di animali è pianti, à a facultà vitali currispondi u calori, à quidda animali u muvimentu, à a sensitiva a luci è à a raziunali l'armunia. Kepleru, à diffarenza di [[Tycho Brahe]], appughjò u mudeddu eliucentricu di u sistemu sulariu è partendu da quissa par vint'anni pruvò à dà un sensu à i so dati. à a fini ghjunsi à furmulà i so trè leghji annantu à i muvimenti pianitarii ch'eddu enunciò in i tavuli rudulfini, cusì chjamati in onori di Rodolfu II d'Asburgu, Impiratori di u Sacru Rumanu Imperu. In 'ssi tavuli intrudussi ancu i lugaritmi neperiani par aghjivuliscia i calculi astrunomichi. [[File:Kepler-world.jpg|thumb|right|280px|Carta mundiali in: "Tabulae Rudolphinae: quibus astronomicae...." di Ghjuvanni Kepleru.]] Mentri i primi dui leghji funi enunciati in un classicu libru d'astrunumia, a terza, inveci, fù insirita in un testu chì s'accupava ancu di musica è d'astrulugia è chì era densu di temi pitagorichi. Kepleru, cunvintu ch'è Diu ùn era micca solu giomitru ma ancu un musicanti, sustensi l'idea ch'è a musica è u sistemu sulariu fussini manifistazioni di listessa armunia; guasi com'è s'è i pusizioni di i varii pianeti, similamenti à i tasti d'un pianuforti, divissini currisponda à i noti. Kepleru hè una figura imputanti cullucata trà [[Galilei]] è [[Newton]]. Furtamenti intarissatu à tematichi mistichi è mitafisichi di natura platonica è pitagorica, a so "mudernità" cunsisti in a ricerca di i variazioni quantitativi di i forzi chì agiscini in u spaziu è in u tempu è in u parziali abbandonu di u puntu di vista animisticu in favori di un miccanicisimu à u statu embriunali. A terza leghji parmetti di stabiliscia a vilucità di u corpu cilesta una volta stabilita l'orbita è viciversa. S'era scuparta una leghji chì ùn rigulava micca simpliciamenti i moti di i pianeti in i so orbiti probbii, ma si stabiliscia un rapportu trà a vilucità di i corpi chì si movini in orbiti diffarenti. [[Galilei]] si cungratulò incun eddu par avè accoltu u Cupirnicanisimu ma ùn si prununciò micca annantu à u restu, aghjunghjendu ch'è parechji di i so pinsamenti fussini "piuttostu à diminuzioni di a duttrina di u [[Copernicu]] ch'è à stabilimentu" ([[Galilei]]). [[Baconu]], puri essendu moltu liatu à a tradizioni ermetica, l'ignurò è [[Cartesiu]] u ricunniscì com'è u so prima maestru d'ottica, ùn cunsidarendu micca u restu com'è degnu d'attinzioni. Solu dopu ch'è [[Newton]] si sirvì di i leghji di Kepleru, quisti funi accittati da a cumunità scentifica, ma micca prima di l'anni sissanta di u Seicentu. ==Ricunniscimenti== [[File:Epitome astronomiae copernicanae.tif|thumb|''Epitome astronomiae copernicanae'', 1618]] A cumunità scentifica l'hà didicatu l'astiroidi 1134 Kepler, un crateru lunari di 31 km di diamitru, un crateru annantu à a pianeta [[Marti]] di 233 km di diamitru, una cresta di 15 km di lunghezza annantu à Fobos (unu di i dui satelliti di [[Marti]]) è Kepler-22 b, a pianeta più simili à a Terra scatulita insin'ad avà in l'Universu, chì urbiteghja intornu à Kepler-22, una stedda nannara giadda situata in a custiddazioni di u Cignu è u telescopiu spaziali Kepler di a NASA. ==Da veda== * [[Copernicu]] * [[Galilei]] * [[Tycho Brahe]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[categoria:Biugrafia]] [[categoria:Astrunumia]] [[categoria:Matematica]] 2nzdz4phwlnff1tez6s22n4gthfcyqv Johannes Kepler 0 15719 329279 2013-08-07T19:45:46Z 86.210.71.198 Reindirizzamentu à [[Ghjuvanni Kepleru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjuvanni Kepleru]] 32k8vorji4omdzzsoivy0kr37fg0hly Mississippi 0 15720 362680 347529 2019-07-01T20:50:16Z Jumpy01 11155 /* Fonti */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Miss_R_dam_27.jpg|thumb|280px|right|U Mississippi]] U Mississippi hè un fiumu di l'America sittintriunali chì traversa a parti cintrali di i [[Stati Uniti d'America]]. Nasci in u nordu di u [[Minnesota]] è sfocia in u [[Golfu di u Messicu]] scurrendu versu u sudu. U Mississippi hà una lunghezza cumplissiva di circa 3.780 km: solu unu di i so affluenti, u [[Missouri]], hè più longu in u [[Nordu America]]. A lunghezza tutali di sti dui fiuma supareghja i 6.800 km, è u bacinu idrugraficu di u Mississippi-[[Missouri]] ni facini unu di i più cunsistenti sistemi fluviali in u mondu. Duranti l'ebbica pre-culumbiana u Mississippi era dighjà una via navighevuli è i nativi americani u chjamavani "Meschacebé" chì significheghja "patri di l'acqui". Oghji u fiumu hà un'impurtanza vitali par l'ecunumia è a cultura americani. ==Giugrafia== ===U fiumu è i so affluenti=== U fiumu nasci in [[Minnesota]], pocu à punenti di u Lavu Supiriori, in un tarritoriu custituitu da una seria di alturi murenichi, intirvaddati da parechji picculi lava. Da unu di quissi, u Lavu Itasca, prendi via u corsu di u fiumu, chì in u so prima trattu hè à volti incasciatu trà i curdoni murenichi è spessu prisenta rapiti è pisci. U fiumu beddu prestu righjunghji i 220 m s.l.m. dopu i pisci di Saint Anthony (24 m) vicinu à [[Minneapolis]]. Ricevi l'acqui di i fiuma Illinois è [[Missouri]] vicinu à [[Saint Louis]] è l'Ohio vicinu à Cairu. L'affluenti maghjori di u Mississippi hè u [[Missouri]] chì hè ancu u più longu affluenti di u mondu. Si pò divida u corsu di u fiumu in dui sizioni: a parti supiriori di u Mississippi, da a surghjenti à a cunfluenza incù l'Ohio, è a parti infiriori, da a cunfluenza incù u fiumu Ohio à a foci. U fiumu discrivi numarosi meandri, soprattuttu trà Memphis è u delta. Hè quissa a rigioni di a grandi pianura alluviunali di u Mississippi, incù una coltra di sidimenti chì và via via sempri più aumintendu in u tempu, sopra i tarrazzi fluviali, ubblighendu l'acqui di u fiumu à straripà, spicialamenti in i periodi di i pieni braninchi. L'inundazioni periodichi chì si virificheghjani in u bassu corsu, induva par appuntu u fiumu hè pensili, lasciani à i lati di i spondi zoni pirmanintamenti umiti è acquitrinosi (cypress swamps). U fiumu avanza pianu, furmendu à quandu sinuosi meandri, à quandu abbandunendu vechji bracci o intagliendu isulotti rinosi, o tuttu à fattu furmendu distinti rami latirali (bayous). Trà i so affluenti, in st'ultimu trattu di corsu, u principali hè l'[[Arkansas]]. ===Bacinu idrugraficu=== [[File:Mississippi17.bmp.png|thumb|right|280px|Bacinu idrugraficu è affluenti principali.]] U bacinu idrugraficu di u Mississippi hè u più grandi di l'America sittintriunali è u terzu in u mondu, à i spaddi di u Riu di l'Amazoni è di u fiumu Congu. A so superficia tutali hè di 3.238.000 km², un terzu di u tarritoriu di i [[Stati Uniti d'America]] è guasi ondici volti a superficia di l'[[Italia]]. U bacinu di u Mississippi si stendi annantu à 31 Stati americani è dui pruvinci canadesi. Hè divisu in sei sottu-bacini, chì currispondini à u corsu infiriori è supiriori, è ancu à u corsu di parechji di l'affluenti più impurtanti, trà u quali u [[Missouri]] (4.370 km di lunghezza), l'[[Arkansas]], Ohio. A piana alluviunali di u fiumu misura circa 90.000 chilomitri quatrati è più di 72 milioni di parsoni vivini in u bacinu idrugraficu, veni à dì guasi un americanu annantu à quattru. U Mississippi racogli a maiò parti di l'acqui chì cadini trà i [[Muntagni Rucciosi]] è l'[[Appalachi]], fatta eccezzioni par a rigioni prossima à i Grandi Lava. Attraversa da nordu à sudu deci stati- [[Minnesota]], [[Wisconsin]], [[Iowa]], Illinois, [[Missouri]], [[Kentucky]], [[Arkansas]], [[Tennessee]], Mississippi è [[Louisiana]] - prima di sfucià in u [[Golfu di u Messicu]] 160 km à vaddi di New Orleans. Una goccia di piova caduta in u lavu Itasca impiega circa 90 ghjorni prima di righjunghja u [[Golfu di u Messicu]]. ===Rigimu idrulogicu è purtata=== [[File:Mississipi River - New Orleans.JPG|thumb|right|280px|Corsu bassu di u Mississippi in New Orleans.]] U fiumu Mississippi si carattarizeghja par l'ampia purtata d'acqua, tinutu contu di a natura di u so bacinu idrugraficu chì si trova in una rigioni timparata. Naturalamenti u Riu di l'Amazoni è u fiumu Congu ani purtati supiriori, ma si trovani ancu in rigioni da u clima trupicali, carattarizati da abbundanti pricipitazioni. U rigimu idrologicu di u Mississippi hè cumplessu parchì u fiumu hè alimintatu da affluenti moltu diversi trà eddi: a parti supiriori cunnosci un rigimu pluviu-nivali, mentri u corsu infiriori traversa una rigioni subtrupicali umita. U Mississippi ricevi l'acqui di u [[Missouri]] gonfii da a fusioni di a nevi in i [[Muntagni Rucciosi]] di branu. A parti infiriori di u corsu di u Mississippi hè alimintata da forti piuviti estivi è vaghjimali, incù risichi di cicloni in i rigioni litturali. Par via di cunsiquenza a purtata di u Mississippi hè carattarizata da ampii variazioni sicondu u locu è a staghjoni, è hè generalmenti cumpresa trà i 8.000 m³/s, è i 50.000 m³/s. à a foci, a media hè di 18.000 m³/s, moltu più di un fiumu postu in a stessa rigioni timparata. U Mississippi hè u sestu fiumu à u mondu in tarmini di purtata, ma duranti l'alluvioni a purtata pò faciulamenti cuddà à i 70.000 m³/s, incù un record di 300.000 m³/s misurati duranti l'alluvioni di u 1927. U fiumu Ohio cuntribuisci à più di a mità di a purtata tutali di u Mississippi, incù guasi 8.000 m³/s di media. ==Storia== U Mississippi hà cuntribuitu nutevulamenti à u sviluppu agriculu di l'arii vicinanti, ancu prima ch'è fussi criata in i rigioni attravirsati da eddu a reta stradali è farruviaria oghjinca. In u seculu XVIII dighjà, molti chjatti carchi di cereali, di lignamu, di cutonu è di altri dirrati parcurriani 'ssa grandi arteria di navigazioni, culliendu i centri di l'internu incù quiddi di a costa. U periodu di più intensi traffichi s'hè righjistratu incù l'avventu di a navigazioni à vapori (1823) è par guasi tutta a siconda mità di l'Ottucentu, duranti l'anni più avvinturosi di a storia americana. Incù a custruzzioni ultiriori di i canali d'allacciamentu, a reta navighevuli hè ghjunta à oltri 15.000 km. Particularamenti impurtanti sò i quattru canali chì culleiani u Mississippi à i Grandi Lava, in u sittori nordu, è quiddi chì, in a rigioni deltizia, parmettini à i navi uceanichi di ricuddà u fiumu sinu à u grandi portu di New Orleans, evitendu l'ingorgu di i rami deltizi. A grandi arteria s'hè dinò rivilata fonti preziosa par l'irrigazioni, par i cintrali idruelettrichi è par l'apportu idricu à i centri situati nantu à i so spondi: [[Minneapolis]], Saint Paul, Dubuque, Rock Island, Burlington, [[Saint Louis]], Cairu, Memphis, Greenville, Vicksburg, [[Baton Rouge]] è New Orleans. Si riteni ch'è u prima auropeu à splurà parti di u grandi fiumu hè statu Hernando de Soto in u 1541, à u quali fecini seguitu i dui francesi [[Jacques Marquette]] è Louis Joliet, chì in u 1673, partiti da u [[Wisconsin]], discesini u Mississippi purtendu si sinu à a cunfluenza di l'[[Arkansas]]. In u 1682 un antru francesu, [[René de La Salle]], splurendu gran parti di u bacinu, ni volsi rivindicà u drittu à a [[Francia]], chjamendu [[Louisiana]] quidda rigioni, in onori di u rè [[Luigi XIV]]. Infini hè da ricurdà, trà l'espluratori chì si sò spinti più à nordu, annantu à l'altu corsu, u talianu [[Giacomo Costantino Beltrami]], chì in u 1825 scuprì i surghjenti in currispundenza di u lavu Itasca. ==Da veda== * [[Louisiana]] * [[Minneapolis]] * [[Minnesota]] * [[Missouri]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:America]] [[Categoria:Giugrafia]] 78jza470svngdmkewc849ayt2bxbe12 Michael Ansara 0 15721 375036 372267 2021-08-10T20:46:44Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Michael Ansara Law of the Plainsman 1959.JPG|thumb|200px|Michael Ansara, [[1959]]]] '''Michael George Ansara''' ('''*''' [[15 d'aprile]] [[1922]] in [[Siria]], † [[31 di lugliu]] [[2013]] in [[Calabasas (California)|Calabasas]], [[California]]) hè statu un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinù == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Ansara, Michael]] [[Categoria:Americanu|Ansara, Michael]] [[Categoria:Biugrafia]] mqx0p55wyqp0bfazdm6jn593z0t5fp8 Lavu Tanganica 0 15722 362670 347505 2019-07-01T20:49:37Z Jumpy01 11155 /* Fonti */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:lake tanganyika.jpg|thumb|280px|right|U lavu Tanganica da u spaziu]] U '''Lavu Tanganica''' (o Tanganyika) hè un grandi lavu di l'[[Africa]] uriintali, è si trova à u cunfini trà [[Tanzania]], Ripubblica Democratica di u Congu, [[Burundi]] è [[Zambia]]. I primi dui si dividini guasi ugualamenti l'80% di a tarriturialità di l'acqui. == Carattaristichi== Hè u sicondu lavu africanu par estinsioni, dopu u [[lavu Vittoria]], è u più prufondu. Hè situatu à l'internu di una di i grandi fossi di a Rift Valley, chì i so pareti muntagnosi ni custituiscini i cunfini. Hà una forma stretta è allungata, è si stendi par 673 km in dirizzioni nordu-sudu incù una larghezza media di 50 km. Hè u lavu d'acqua dolci più longu di u mondu (misurendu longu a linia midiana). Copri un'aria di 32.900 km², hà unu sviluppu custieri di 1.828 km, una prufundità media di 570 metri, è una prufundità massima di 1.470 metri. Si stima ch'eddu cuntenghi una quantità d'acqua para à 18.900 km³, essendu dunqua u sicondu lavu d'acqua dolci di u mondu par vulumu dopu u Bajkal. U bacinu idrugraficu di u lavu copri una superficia di 231.000 km². U lavu hà dui immissarii principali: u fiumu Rusizi, chì entri da u nordu da u lavu Kivu, è u fiumu Malagarasi, chì hè u sicondu fiumu più grandi di a [[Tanzania]], è entri in u lavu Tanganika da u livanti. U principali emissariu hè u fiumu Lukuga chì à so volta riversa i so acqui in u fiumu Congu. L'enorma prufundità è a pusizioni trupicali di u lavu impidiscini un ricambiu di l'acqua, fendu sì ch'è a parti più fonda di u lavu cunsista principalamenti di acqua anossica, veni à dì priva di ossigenu. U lavu fù scupartu par a prima volta da l'auropei in u 1858 grazia à l'espluratori [[Richard Burton]] è John Speke, chì u scupritini duranti una spidizioni finalizata à a scuparta di a surghjenti di u [[Nilu]]. Speke cuntinuò a spidizioni par effittivamenti truvà dopu a surghjenti, u lavu Vittoria. Fin'à u 1961, u lavu Tanganica dividia i tarritorii belgichi (Congu Belgicu è [[Ruanda]]-[[Urundi]]) da i tarritorii britannichi (Tanganika è Rhodesia Sittintriunali). ==A fauna ittica== [[File:Fisherman on Lake Tanganyika.jpg|right|thumb|280px|Piscadori chì rientrani dopu una ghjurnata di pesca annantu à u lavu]] U lavu uspiteghja almenu 300 spezii di pesci di a famiglia di i ciclidi è altri 150 spezii non-ciclidi, a maiò parti di i quali vivi vicinu à u fondu di u lavu (zona bentonica). Eppuri, a più grandi biumassa di pesci vivi à u largu (zona pilagica), è hè duminata da sei spezii, dui di a famiglia di i sardini è quattru di a famiglia di i Lates (spezii simili à u persicu di u [[Nilu]]). U 98% di i spezii di ciclidi di u Tanganica sò endemichi di u lavu. Stu altu tassu di endimisimu si ritrova ancu in numarosi spezii di invirtibrati, spicialamenti molluschi, granci, sanguisuchjuli, etc. ==L'ecunumia== [[File:Lago_Tanganica.JPG|right|thumb|280px|Mappa di u Tanganica (Università di u Texas, Austin, Perry- Castañeda Library Map Collection)]] A fauna ittica in u lavu tanganica hè una risorsa primaria di sustintamentu par i pupulazioni lucali. À u statu attuali ci sò circa 45.000 parsoni involti in l'industria di a pesca, i quali upareghjani da circa 800 siti diversi. Più di un milionu di parsoni dipindini da i piscadori, è u pesciu di u lavu Tanganica pò essa truvatu in i marcati di tutta l'[[Africa]] di l'Estu. U cummerciu di u pesci principiò à mità di l'anni 50 di u 1900 è hà avutu un impattu estremamenti pisanti annantu à a vita di i spezii pilagichi, in u 1995 funi piscati 180.000 tonni di pesci. Molti sò l'industrii peschifari chì in l' anni 80 ani cunnisciutu una grandi espansioni, ma chì successivamenti ani duvutu chjuda. ==Da veda== * [[Africa]] * [[Burundi]] * [[Nilu]] * [[Ruanda]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Africa]] dmhm8d7a262qgh2hcvhgbiz4iisan70 Johnny Cash 0 15726 377349 366023 2021-10-02T21:19:42Z Kotkan lusija 18490 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:JohnnyCash1969.jpg|250px|thumbnail|Johnny Cash (1969)]] '''Johnny Cash''' ([[1932]]-[[2003]]) hè statu un [[musica|musicante]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Albumi == * Johnny Cash with His Hot and Blue Guitar! (1957) * The Fabulous Johnny Cash (1958) * Johnny Cash Sings the Songs That Made Him Famous (1958) * Greatest! (1959) * Hymns by Johnny Cash (1959) * Songs of Our Soil (1959) * Ride This Train (1960) * Johnny Cash Sings Hank Williams (1960) * Now, There Was a Song! (1960) * Now Here's Johnny Cash (1961) * Hymns from the Heart (1962) * The Sound of Johnny Cash (1962) * All Aboard the Blue Train with Johnny Cash (1962) * Blood, Sweat and Tears (1963) * The Christmas Spirit (1963) * Keep on the Sunny Side (with the Carter Family) (1964) * I Walk the Line (1964) * Bitter Tears: Ballads of the American Indian (1964) * Original Sun Sounds of Johnny Cash (1964) * Orange Blossom Special (1965) * Johnny Cash Sings the Ballads of the True West (1965) * Everybody Loves a Nut (1966) * Happiness Is You (1966) * Carryin' On with Johnny Cash & June Carter (with June Carter) (1967) * From Sea to Shining Sea (1968) * The Holy Land (1969) * Hello, I'm Johnny Cash (1970) * Man in Black (1971) * A Thing Called Love (1972) * America: A 200-Year Salute in Story and Song (1972) * The Johnny Cash Family Christmas (1972) * Any Old Wind That Blows (1973) * Johnny Cash and His Woman (with June Carter Cash) (1973) * Ragged Old Flag (1974) * The Junkie and the Juicehead Minus Me (1974) * The Johnny Cash Children's Album (1975) * Johnny Cash Sings Precious Memories (1975) * John R. Cash (1975) * Look at Them Beans (1975) * One Piece at a Time (1976) * The Last Gunfighter Ballad (1977) * The Rambler (1977) * I Would Like to See You Again (1978) * Gone Girl (1978) * Silver (1979) * A Believer Sings the Truth (1979) * Rockabilly Blues (1980) * Classic Christmas (1980) * The Baron (1981) * The Adventures of Johnny Cash (1982) * Johnny 99 (1983) * Highwayman (with Waylon Jennings, Willie Nelson & Kris Kristofferson) (1985) * Rainbow (1985) * Class of '55 (with Roy Orbison, Jerry Lee Lewis & Carl Perkins) (1986) * Heroes (with Waylon Jennings) (1986) * Believe in Him (1986) * Johnny Cash Is Coming to Town (1987) * Classic Cash (1988) * Water from the Wells of Home (1988) * Highwayman 2 (with Waylon Jennings, Willie Nelson & Kris Kristofferson) (1990) * Boom Chicka Boom (1990) * The Mystery of Life (1991) * American Recordings (1994) * The Road Goes on Forever (with Waylon Jennings, Willie Nelson & Kris Kristofferson) (1995) * American II: Unchained (1996) * American III: Solitary Man (2000) * American IV: The Man Comes Around (2002) * My Mother's Hymn Book (2004) * American V: A Hundred Highways (2006) * American VI: Ain't No Grave (2010) * Out Among the Stars (2014) [[Categoria:Musicante|Cash, Johnny]] [[Categoria:Americanu|Cash, Johnny]] iryl7l9q9oqjx560zsy8851conqsm12 Alan Turing 0 15727 374913 368656 2021-08-08T17:41:36Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Alan Turing Aged 16.jpg|thumb|240px|right|Fotografia di Alan Tiring à sedici anni]] '''Alan Mathison Turing''' ([[Londra]], 23 [[ghjugnu]] 1912 - Wilmslow, 7 [[ghjugnu]] 1954) hè statu un [[matematica|matematicu]], logicu è crittugrafu [[Gran Britagna|britannicu]], cunsidaratu unu di i patri di l'[[infurmatica]] è unu di i più grandi [[matematica|matematichi]] di u [[XX seculu]]. U so travagliu ebbi vasta influenza annantu à u sviluppu di l'[[infurmatica]], grazia à a so furmalisazioni di i cuncetti di alguritmu è calculu midianti a [[macchina di Turing]], chì à so volta hà svoltu un rollu significativu in a criazioni di l'[[urdinatori]] mudernu. Par sti contribuzioni Turing hè di solitu cunsidaratu com'è u patri di a scenza [[infurmatica]] è di l'intellighjenza artificiali, da eddu tiurizati dighjà in l'anni trenta (quandu ùn era ancora statu criatu u prima veru urdinatori). Fù ancu unu di i più brillanti crittuanalisti chì uparavani in [[Inghilterra]], duranti a [[siconda guerra mundiali]], par dicifrà i missaghji scambiati da [[pulitica|diplumatichi]] è militari di i Putenzi di l'Assi. Duranti a [[Siconda Guerra Mundiali]] Turing travagliò infatti à Bletchley Park, u principali centru di crittuanalisa di u [[Regnu Unitu]], induva cuncipì una seria di tecnichi par viulà i cifri [[Alimagna|tedeschi]], inclusu u metudu di a Bomba, una macchina elettrumiccanica capaci di scudificà codici criati midianti a macchina Enigma. Omusissuali, murì di suicidiu à soli 41 anni, prubabilamenti in seguitu à i parsicuzioni subiti da parti di l'[[Regnu Unitu|autorità britannichi]] à causa di a so omusissualità. In u 1952 era statu infatti dichjaratu culpevuli di "gravi indicenza" par essa statu suspresu in rapporti sissuali incù un antru omu è cundannatu à a castrazioni [[chimicu|chimica]]. In so onori a Association for Computing Machinery (ACM) hà criatu in u 1966 u Turing Award, massima ricunniscenza in u campu di l'[[infurmatica]], di i sistemi intellighjenti è di l'intellighjenza artificiali. Solu un paghju d'anni fà l'[[Inghilterra]] l'hà didicatu una statua. Quidda, si trova in un parcu di [[Manchester]], u rapprisenta mentri hà una mela in mani. Anni dopu, in a [[Silicon Valley]] [[California|califurniana]], surghjarà una famosa cumpagnia custruttrici di [[urdinatori]] vidata da [[Steve Jobs]], "Apple", u simbulu di a quali sarà una mela mursicata è una di i tiurii hè ch'eddu era probbiu in onori di Alan Turing. ==Infanzia è ghjuvantù== [[File:Alan Turing az 1930-as években.jpg|thumb|240px|Alan Turing ghjovanu]] Turing fù cuncipitu in [[India]], duranti unu di i friquenti viaghji di u so babbu, Julius Mathison Turing, membru di l'Indian Civil Service. Sii Julius sii a so [[moglia]], Ethel Sara Stoney, mamma di u futuru Alan Turing, dicisini puri ch'è u chjucu duvissi nascia annantu à a terra [[Gran Britagna|inglesa]]. Vultoni dunqua à [[Londra]] induva u 23 [[ghjugnu]] 1912 nascì Alan Mathison Turing. Dighjà finu da a più tennara ità Turing deti segnu di a ginialità chì in l' anni futuri u rindarà famosu in tuttu u mondu, accademicu o nò. Eppuri à seguitu di a so enorma passioni par i materii [[Scienze di a Terra|scentifichi]] divintò mal' vistu da i [[università|prufissori]] di u St. Michael, a so prima scola, i quali aviani sempri postu più enfasi à i studii classichi. Duranti i primi anni di scola ebbi cusì grossi difficultà, uttinendu u diploma à stantu. Pocu passiunatu pà u [[latinu]] è pà a [[riligione cristiana|riligioni]], prifiria [[littiratura|litturi]] riguardanti a tiuria di a rilatività, i [[astrunumia|calculi astrunomichi]], a [[chimica]] o u ghjocu di i scacchi. In u 1931 fù ammissu à u King's College di l'[[Università di Cambridge]] induva fù addevu di [[Ludwig Wittgenstein]] è induva apprufunditi i so studii annantu à a miccanica quantistica, a logica è a tiuria di a prubabilità (dimustrò siparatamenti u tiurema di u limitu cintrali, dighjà dimustratu in u 1922 da u matematicu Lindeberg). In u 1934 si laureò incù u massimu di i voti è in u 1936 vinsi u premiu Smith (ricunniscimentu chì era assignatu à i dui migliori studianti ricircadori in [[Fisica]] è [[Matematica]] di l'[[Università di Cambridge]]). In u stessu annu si tramutò à a Princeton University induva studiò par dui anni, uttinendu infini un Ph.D. In quist' anni pubblicò l'articulu "On computable Number, with an application to the Entscheidungsproblem" induva discrivia, par a prima volta, quidda chì sarà dopu difinita com'è a [[macchina di Turing]]. In u 1940, à l'ità di soli 28 anni, hè dighjà à capu di u gruppu di ricircadori impignati in a dicrittazioni di i macchini usati da a marina [[Germania|tedesca]], com'è Enigma. ==U travagliu com'è crittugrafu== [[File:Alan Turing Memorial Closer.jpg|thumb|right|240px|Alan Turing Memorial à Sackville Park à Manchester]] Duranti a [[siconda guerra mundiali]], Turing missi i so capacità [[matematica|matematichi]] à u sirviziu di u Department of Communications inglesu par dicifrà i codici usati in i cumunicazioni [[Germania|tedeschi]], criptati par via di u cusiddittu sistemu Enigma (cuncipitu da Arthur Scherbius). Incù l'intrata in guerra di l'[[Inghilterra]] Turing fù "arrullatu" in u gruppu di crittugrafi chì si erani stabiliti à Bletchley Park è incù i so cumpagni travagliò stabilamenti, par tutta a durata di a guerra, à a dicrittazioni, sviluppendu i ricerchi ghjà svolti da l'Ufficiu Cifra pulaccu incù a macchina Bomba, prugittata in [[Polonia]] da [[Marian Rejewski]] in u 1932 è ultimata in u 1938. Basendu si annantu à tali spirienzi Turing rializò una nova virsioni, moltu più efficaci, di a bomba di Rejewski. Fù annantu à u cuncettu di macchina di Turing ch'è in u 1942 u matematicu di Bletchley Park, Max Newman cuncipì una macchina chjamata Colossus (luntana pricursori di l'[[urdinatori]]) chì dicifrava in modu viloci è efficienti i codici [[Alimagna|tedeschi]] criati incù a cifratrici Lorenz SZ40/42, parfiziunamentu di a cifratrici Enigma. À u tarmini di a guerra Turing fù invitatu à u National Physical Laboratory (NPL, Laboratoriu Naziunali di [[Fisica]]) à [[Londra]] par disignà u mudeddu di un [[urdinatori]]. U so rapportu chì prupunia l'Automatic Computing Engine (ACE, Motore par u Calculu Automatico) fù prisintatu di marzu 1946, ma ebbi schersu successu par via di l'alti costi privisti. Bisogna inoltri sottulinià ch'è l'attività di Alan Turing in u gruppu di Bletchley Park fù cuparta da u sicretu più assulutu. Finita a guerra u guvernu inglesu imposi à tutti quiddi chì aviani travagliatu à a dicrittazioni, rializendu macchini è sistemi par viulà i codici crittugrafichi [[Germania|tedeschi]], [[Giappone|giappunesi]] è [[Italia|taliani]], a difesa di parlà o, sempri peghju, di scriva di qualsiasi argumentu trattatu in quiddu periodu. Tali "silenziu" dunqua impidì ch'è Turing, com'è altri so culleghi ancu menu famosi, ricivissi i ricunniscimenti in campu [[scienze di a Terra|scentificu]] ch'è in altru duminiu li sariani stati ampiamenti è publicamenti ricunnisciuti. Dati è infurmazioni annantu à sti attività cumincetini à essa publicati, dopu à autorisazioni di i [[Regnu Unitu|sirvizii sicreti inglesi]], solu in u 1974, quandu Turing è molti altri so culleghi in a dicrittazioni erani dighjà defunti da [[tempu]]. ==Una ricustruzzioni di a macchina Bomba== Par l'annu accademicu 1947/48 turrò à Cambridge è spustò i so intaressi versu a neurulugia è a [[fisiulugia]]. Fù in stu periodu ch'eddu principiò à splurà a rilazioni trà l'[[urdinatori]] è a natura. Ebbi ancu intaressi fora di u duminiu accademicu: divintò membru di u Walton Athletic Club è vinsi parechji cumpetizioni di corsa nantu à i trè è deci migli. Righjunsi inoltri ottimi liveddi in a Maratona, currendu incù un record parsunali di 2 ori 46 minuti è 11 sicondi (u vincidori di a XIV Olimpiadi in u 1948 vinsi incù un tempu infiriori di soli 11 minuti). In u 1950 scrissi un articulu da u titulu ''Computing machinery and intelligence'' annantu à a rivista ''Mind'' in u quali discrivia quiddu chì divintarà notu com'è u test di Turing. Infatti era di l'idea ch'eddu si pudia righjunghja un'intellighjenza daveru artificiali siguendu i schemi di u ciarbeddu [[omu|umanu]]: annantu à st' articulu si basa bona parti di i studii successivi annantu à l'[[intellighjenza artificiali]]. L'annu siguenti fù elettu Membru di a Royal Society di [[Londra]]. Si tramutò à l'[[Università]] di Manchester, induva travagliò à a rialisazioni di u Manchester Automatica Digital Machine (MADAM). Cunvintu ch'è prima di l'annu 2000 sariani stati criati macchini in gradu di riplicà a menti [[omu|umana]], travagliò ardintamenti criendu alguritmi è prugrammi par u MADAM, participò à a ridazzioni di u manuali uparativu è ni divintò unu di i principali binifiziarii. In u 1952 sviluppò un approcciu [[matematicu]] à l'embriulugia. U 31 [[marzu]] di u stessu annu fù arristatu par omusissualità è cunduttu in ghjudiziu, induva à so difesa dissi simpliciamenti ch'è "... ùn risultava nienti di mali in i so azzioni". Sicondu parechji fonti Turing avaristi dinunciatu par furtu un amicu ospiti in casa soia è ammissu u so probbiu uriintamentu sissuali in risposta à i dumandi prissanti di a pulizza. In quiddu periodu si dibattia in u parlamentu [[Gran Britagna|britannicu]] l'abrugazioni di u dilittu di omusissualità è quissa prubabilamenti avaristi induttu Turing à un cumpurtamentu imprudenti. A pena inflitta fù sivirissima: fù sottupostu à a castrazioni [[chimica]], chì u resi imputenti è l'incausò u sviluppu di u senu; parechji di i mutivi chì prubabilamenti u cundussini, da quì à pocu, à u suicidiu. Sicondu altri Turing saristi statu induttu à u suicidiu da i stessi sirvizii di intelligence [[Inghilterra|inglesi]]. In u 1954 Alan Turing murì inghjirendu una mela avvilanata incù u [[cianuru]] di [[putassiu]], in tonu cù u so probbiu carattaru eccintricu è pigliendu spuntu da a fola di [[Biancanevi]] chì da eddu era apprizziata finu da criaturu. A mamma sustensi ch'è u figliolu, incù i dita brutti par via di calchì sperimentu [[chimicu]], avissi inghjiritu par arrori a dosa fatali di [[vilenu]]; ma u virdittu ufficiali parlò senza incirtezzi di suicidiu: "Causa di u decessu: cianuru di putassiu autuamministratu in un mumentu di disequilibriu mintali". ==Scusi tardivi== Dopu tanti anni da u suicidiu di Turing, ampiamenti spiighevuli incù u trattamentu parsicutoriu ad eddu risirvatu, sulamenti u 10 [[sittembri]] [[2009]] ci hè stata una dichjarazioni di scusi ufficiali da parti di u guvernu di u [[Regnu Unitu]], furmulata da u primu ministru Gordon Brown, è solu dopu una pitizioni è una campagna [[Internet]]. Brown hà ricunnisciutu ch'è Alan Turing fù ughjettu di un trattamentu umufobicu: "Par quiddi frà no chì sò nati dopu u 1945, in un'[[Auropa]] unita, dimucratica è in paci, hè difficiuli imaginà ch'è u nosciu [[cuntinenti]] fù un [[tempu]] [[tiatru]] di u mumentu più bughju di l'[[omu|umanità]]. Hè difficiuli creda ch'è in tempi sempri à a purtata di a mimoria di chi hè sempri vivu oghji, a ghjenti pudissi essa cusì cunsumata da l'odiu - da l'antisemitisimu, da l'omufubia, da a xenufobia è da altri prighjudizii assassini - da fà sì ch'è i camari à gasu è i crimatorii divintessini parti di u paisaghju [[Auropa|auropeu]] tantu quantu i gallarii d'arti è l'[[università]] è i sali da cuncertu chì aviani distintu a civiltà [[Europa|aurupea]] par seculi. [...] Cusì, par contu di u guvernu [[Gran Britagna|britannicu]], è di tutti quiddi chì viviani libari grazia à u travagliu di Alan, sò urgugliosu di dì: ci dispiaci, avaristi miritatu di megliu. " (Gordon Brown, in risposta à a pitizioni) [[File:Alan Turing.jpg|thumb|240px|right|Ritrattu in petra paisa di Turing à u Bletchley Park. Annantu à u fondu, inquatrata, una [[futugrafia]] di Turing à 39 anni]] In u [[2012]], cintinariu di a nascita di Turing, a Royal Mail hà didicatu un timbru à a so mimoria; hè, parò, solu lighjendu ni a scrizzioni ("Alan Turing 1912-1954 Mathematician and WWII code breaker") chì si pò ricuddà à l'idantità di u cummimuratu, datu ch'è u timbru ùn ni rapprisenta micca u voltu bensì mostra a macchina Bomba [[Gran Britagna|britannica]] di a quali Turing sviluppò u prugettu. Di [[ghjinnaghju]] [[2013]], impurtanti espunenti di u mondu [[Scienze di a Terra|scentificu]] internaziunali, trà u quali u [[premiu Nobel]] par a [[medicina]] Paul Nurse, u [[matematicu]] è [[astronomia|cusmolugu]] [[Stephen Hawking]], u [[matematicu]] Timothy Gowers, u prisidenti di u National Museum of Science, Douglas Gurr, l'[[astrunumia|astrunomu]] Martin Rees, mandoni una lettara aparta à u Prima Ministru [[Gran Britagna|britannicu]] [[David Cameron]], intitulata Pardon for Alan Turing, par sullicità a grazia postuma par Turing, appeddu pubblicatu da u Daily Telegraph. ==Alan Turing in a litteratura, in u tiatru, in u [[cinemà]] è in a [[musica]]== * Breaking the Code (1986), opara tiatrali di Hugh Whitemore * Breaking the Code (1996), film TV britannicu di [[Herbert Wise]] annantu à a vita di Alan Turing * Cryptonomicon (1999), rumanzu di [[Neal Stephenson]] * Enigma (1995), rumanzu di Robert Harris * Enigma (2001), film di [[Michael Apted]] inspiratu à a figura di Alan Turing è trattu da l'umonimu rumanzu di Robert Harris * Hacker, scentifichi è piunieri, Storia suciali di u [[Internet|ciberspaziu]] è di a cumunicazioni elettronica (2007). ==Da veda== * [[Matematica]] * [[Silicon Valley]] * [[macchina di Turing]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:Biugrafia]] oixjy7acuhk6o4jl07i1y3vr24zvoa0 Hafez 0 15734 372295 347480 2021-02-25T07:51:24Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[File:Mohammad Shams al-Din Hafez.jpg|thumb|right|280px|Hafez. Ditagliu di un manuscrittu miniatu di u Divan di u XVIIIu seculu (British Library)]] '''Hafez''', par estesu in lingua pirsiana Khāje Shams o-Dīn Moḥammad Ḥāfeẓ-è Shīrāzī (خواجه شمس‌الدّین محمّد حافظ شیرازی ) (Shiraz, 1315 - Shiraz, 1390), hè statu un misticu è [[puesia|pueta]] [[Iranu|persianu]]. U so canzuneri (Divan) hè un celebru classicu di a litteratura pirsiana. Ind'è eddu si cumbineghjani parechji toni, di solitu ma micca sempri asattamenti definiti com'è erotichi è mistichi, è temi chì spaziani da un suppostu edunisimu à u panigirisimu. I temi principali di i so 500 ghazal sò l'amori, a cilibrazioni di u vinu è di a briachina, a missa à nudu di l'ipucrisia di quiddi chì s'autudifiniscini com'è vardiani, ghjudici è asempii di rittitudina murali. Adattamenti, imitazioni è traduzioni di i puisii di Hafez sò stati publicati in tutti i lingui i più diffusi. A vita è l'opari di Hafez sò stati ughjettu di analisi, cummenti è intarpritazioni, è ani influinzatu in modu ditarminanti a puetica pirsiana succissiva à u XIV seculu. A so influenza in a vita di l'iraniani hè tistimuniata da u friquenti usu di i so puemi in a musica tradiziunali pirsiana, in l'arti visuali è in a calligrafia pirsiana, è da u fāl-è Hafez (in persianu: فال حافظ ; in talianu: "littura di Hafez"), una forma di divinazioni chì cunsisti in l'apartura à casu di i pagini di u canzuneri par cavà da i versi puetichi a risposta à i so probbii dumandi. U mausuleu chì cunteni a so tomba si trova à Shiraz: rializatu annantu à prugettu di l'architettu francesu André Godard, ricodda à u 1935 è hè un locu di impurtantu intaressu turisticu. ==Biugrafia== [[File:Roof hafez tomb.jpg|thumb|right|280px|U mosaicu - da l'arabeschi giumetrichi - di u suffittu di u paviglionu di a tomba di Hafez à Shiraz, in Iranu.]] Hafez nascì à Shiraz trà u 1317 è u 1325 in un periodu chì a cità era sottumissa à a signuria di u principi sunnita Abu Ishaq Inju, vassallu di i Mongoli è prutittori di i pueti. In seguitu à una sfurtunata impresa bellica, u meceniu fù scunfittu è fattu ghjustizià da u principi Mobarez à u-Din Kirmani, un parsunaghju discrittu com'è un omu asceticu è bigottu chì feci chjuda i taverni è altri loca malfamati di Shiraz - un pruvvidimentu lamintatu da u pueta in i so cumpunimenti - inaugurendu un periodu di austerità di custumi. Successivamenti, Hafez ottensi a prutizzioni di u principi è pueta Shah Shoja', figliolu nuzzadori di u pricidenti munarcu, da eddu stessu spudistatu è fattu accicà. U pueta si rifirisci indirittamenti à stu avvinimentu, raligrendu si par a riapartura di i taverni di a cità dicritata da u novu signori. Hafez fraquintò soprattuttu l'ambienti di a corti di Shiraz, cità da a quali pari ch'eddu si sii alluntanatu solu par un brevi periodu, forsi à causa di bisbigli è incumprinsioni incù Shah Shoja'. Forsi tantò puri di imbarcà si par l'[[India]], ma sicondu fonti tradiziunali una timpesta in u portu u cunvinsi à rinuncià à u viaghju. In a so puisia si vanta di essa beddu notu ancu fora di i tarritorii pirsiani, da l'Iraq à u [[Bengala]], un indiziu prubabili di u fattu ch'eddu gudia di grandi fama mentri era sempri in vita. Fraquintò dinò l'ambienti riligiosi, è in varii cumpunimenti d'occasioni (soprattuttu in mortem) feci u lodu di ''qadi'', duttori è espunenti di i ierarchii riligiosi di a cità. Contruversa hè a quistioni di u so rapportu incù l'ambienti di i cunfraterni sufi: bench'eddu amessi prisentà si, in u canzuneri, incù un'idantità sufi, sti cunfraterni sò, spessu è vulinteri, magagnati in i puisii par via di a so ipucrisia o di malaffari. Forsi insignò materii riligiosi in a lucali madrasa. In ogni casu, mostra in i so versi una cultura riligiosa straurdinaria, attistata frà altru da u so stessu nomu di scrivanu - Hafez - chì significheghja "quiddu chì hà mimurizatu [[u Coranu]]". Murì à Shiraz in u 1389 o 1390. ==Puetica== I so circa 500 puemi lirichi (ghazal) sò notissimi in tutti i paesi di l'ecumena pirsiana, fatti ughjettu di studiu da numarosi cummintadori è spessu amparati à menti ancu da a ghjenti più umili è menu struita. U so Divan, apartu à casu, hè usatu sempri oghji com'è libru pupulari di divinazioni. Hafez in i so cumpunimenti canta u vinu, i gioi è i peni amurosi; ma soprattuttu canta i grazii di un mistiriosu è innuminatu "amicu" (à quandu prisintatu in i mascari di un beddu tavernieri, di un magu zuruastrianu, di un "turcu pridaghju", ma ancu in quiddi di l'assassinu, di u medicu, di u ghjucadori di polo è cetara.) chì tipicamenti mostra crudeltà è indiffarenza, risultendu in sustanza incapiscitoghja. Quant'è à u fattu ch'è Hafez si riferissi à un amori tarrenu o à unu divinu (misticu), hè ughjettu di cuntruversia trà i studiosi. Friedrich Rueckert, in versi spessu citati, esaltò a capacità miraculosa di Hafez di parlà di u "Sensibili" à traversu u "Soprasensibili" è viciversa; a critica autuctona, chì tendi à riducia l'aspetti trasgressivi è anumistichi (vinu, amori omueroticu) di a puisia di Hafez, accintuendu ni a littura in chjavi simbolica è mistica, l'assignò significativamenti u titulu di "lingua di l'Invisibuli" ("lisān à u-ghayb"). Oghji - almenu trà i studiosi uccidintali - hè puri privalenti una littura in chjavi panigiristica: l'amicu cantatu saristi spessu una spezia di duppionu di u principi meceniu di tornu. Trà i studiosi taliani, eppuri, Ghjuvanni D'Erme, puri sottuliniendu i forti liami di u pueta persianu incù u probbiu vissutu, ni poni puri in evidenza i forti sumiglianzi incù u codici sapiinziali di i truvadori pruvinzali è di i stilnovisti taliani. Par asempiu, à a "Belle Dame sans merci" di i primi - simbulu di un' inattignibili Cunniscenza difinitiva - saria accustatu dicisamenti l'Amicu da eddu cantatu. À a basa di sti sumiglianzi poni essa posti sii l'evidenti influssi spiigati da u vicinanti ''al-Andalus'' musulmanu, sii l'intensa circulazioni di l'idei chì carattarizò u [[Mediu Evu]] è chì parmissi a diffusioni annantu à ampii arii di durevuli stilemi litterarii. ==Fama== In [[Uccidenti]], fù cunnisciutu à l'iniziu à traversu a traduzioni intigrali di u Divan scumpiita da Joseph von Hammer-Purgstall (1812-1813). Frà i maghjori stimadori di Hafez ci funi, in [[Alimagna]], u pueta Friedrich Rueckert, altru so rinumatu traduttori, è soprattuttu [[Goethe]] chì s'inspirò à u pueta persianu in a cumpusizioni di u celebru "West-Oestlicher Diwan"; u pueta è filosofu americanu [[Ralph Waldo Emerson]] ebbi modu di cunnoscia lu à traversu traduzioni tedeschi, è una tistimunianza di u so entusiasmu hè prisenti in i "Persian Essays". In [[Italia]] fù studiatu inizialmenti da u piunieri di l'iranistica taliana, Italo Pizzi, chì tradussi parechji dicini di cumpunimenti di Hafez in a parti antulogica di a so munumintali "Storia di a puisia pirsiana" (2 vulumi, di u 1884). U manuscrittu intitulatu "Ghazāliyyāt" (Racolta di ghazal), cunsirvatu in Tagikistan, hè statu inclusu da l'[[UNESCO]], in u 2003, incù à "Kulliyyāt" di Ubayde Zākāni, in u programma di tutela archivistica intitulatu Mimoria di u mondu. ==Da veda dinò== * [[Mediu Evu]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Pueta]] [[Categoria:Iranianu]] [[Categoria:Puesia]] hkcphmrwkrj3kzpijcsqche72k5vbzw Hāfez 0 15735 329341 2013-08-22T16:49:25Z 90.8.205.148 Reindirizzamentu à [[Hafez]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Hafez]] 42i518rgs3afdbhzcsm3184n20vz7uo Sahara 0 15739 378832 374796 2022-03-31T08:44:37Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Sahara satellite hires.jpg|thumb|280px|Futugrafia satellitari in a quali hè bedda visibuli a fascia disertica senza vegetazioni]] U disertu di u '''Sahara''' (da a parola araba الصحراء, sahrāʾ, "disertu") hè u più vastu disertu caldu di a Terra, incù una superficia di 9 000 000 km². Attravirsatu da u [[Tropicu di u Cancaru]] (23° 27′ latitudina nordu), si trova in l'Africa sittintriunali, trà 16° di longitudina punenti è 35° longitudina livanti. ==Discrizzioni== [[File:Libya 4709 Idehan Ubari Luca Galuzzi 2007.jpg|thumb|280px|Duni in [[Libia]]]] Si stendi da l'[[Uceanu Atlanticu]] à u [[Mari Rossu]] par una lunghezza di circa 5000 km, incù l'unica intarruzioni di a Vaddi di u Nilu, è par una larghezza 1 500 - 2 000 km da u [[Mari Tarraniu]] finu à i rigioni cintrali di l'[[Africa]], induva u passaghju da disertu à savana hè à volti assà incertu è stabilitu da fattori di ordini climaticu. U Sahara ùn hà micca un aspettu uniformu, s'idantificheghjani difatti parechji tipi di paisaghju: l' ''hammada'', disertu di roccia nuda, liscia, incisa è lavurata da i venti chì forma acuti è taglianti sgherzi; u ''serir'', furmatu da unu stratu di ciottuli è ghjala; l'''erg'', chjamatu ancu ''idean'', in u Sahara cintrali, furmatu da i carattaristichi duni di rena. In u Sahara mancani tutalamenti corsi d'acqua è dunqua l'idrugrafia hè ripprisintata da una reta di vaddi dissiccati è di fiuma fossili (arabu widyān, pl. di wādī, "fiumu" o "lettu di u fiumu") uriintati versu u Niger, u Ciad, è u Nilu, in i quali scorri l'acqua solu in casu di piuviti eccizziunalamenti abbundanti. Ricchissima hè inveci a circulazioni suttarrania alimintata da numarosi faldi posti à parechji prufundità chì dani urighjina à a grandi maiuranza di l'oasi. ==Clima== A carattaristica fundamintali di u Sahara hè a forti sicchina: i pricipitazioni sò beddu à u di sottu di i 100 mm annui. Elevatissima hè l'evapurazioni, furtissimu u riscaldamentu diurnu è intensa l'irradiazioni nutturna chì pruvucheghjani ampii escursioni termichi (finu à 25 °C - 30 °C). I tampiraturi diurni righjunghjini punti moltu alti, in a staghjoni estiva cumpresi trà i 45 °C è i 50 °C di media (in i zoni più interni si stima ch'è sti valori possini essa suparati, bench'è ùn ci fussini micca stazioni meteurulogichi chì pudissini cunfirmà lu incù cirtezza), mentri i piuviti, soprattuttu in parechji rigioni, mancani in tuttu. Una particularità di u clima di u Sahara sò i venti disertichi, chì pigliani varii noma: par asempiu simùn, harmattan, khamsin, ghibli. ===Nevi è cutrura=== U 18 frivaghju di u 1979 duranti una mezora u Sahara vedi a nevi. U 17 è u 18 ghjinnaghju 2012 u Sahara hà vistu dinò a nevi, in [[Algeria]] (zona di Mecheria), sippuri incù accumuli schersi (6 mm à altitudini supiriori à 1000 m). I cutruri sò pussibuli d'inguernu, à causa di i furtissimi escursioni termichi trà notti è ghjornu. ===I polvari sahariani=== [[File:Libya 4983 Tadrart Acacus Luca Galuzzi 2007.jpg|thumb|280px|Duni in muvimentu in u Tadrart Acacus]] U trasfirimentu di matiriali diserticu versu l'[[Auropa]] hè unu di i finomini più carattaristichi di u Sahara, è pruduci effetti faciulamenti custatevuli, com'è par asempiu a prisenza di rena in un ventu di [[sciroccu]] oppuri i piuviti "rossi" o infini l'apportu di elementi com'è u farru è u fosfuru chì inducini a crescita di alghi marini, è ancu in gradu di arricà altirazioni in l'ambienti. Dighjà in l'antichità [[Aristoteli]] ussirvò a prisenza, in u ventu di u Sudu, di grandi quantità di terra (Meteorologia, 358a, 28 ss.), mentri in ebbica muderna u prima casu beddu ducumintatu fù a cusidditta "piova di sangui", accaduta in u 1901 è chì cuinvolsi ancu u tarritoriu di l'Alimagna sittintriunali. L'[[Auropa]] sana hè intarissata da u finominu, chì si spinghji beddu oltri i Paesi meditarranii, par righjunghja ancu quiddi scandinavi. I causi di u trasportu di polvari versu l'[[Auropa]] sò fundamintalamenti dui: una hè diretta è avveni à causa di una bassa prissioni annantu à a [[Spagna]] è annantu à a [[Francia]] chì spinghji l'aria calda è secca da u [[Nordafrica]] versu u Meditarraniu; calchì volta stu currenti di aria hè sullivatu à u di sopra di quidda meditarrania, più freta, è riesci in stu modu à righjunghja distanzi luntani, finu à l'[[Auropa]] di u Nordu; u trasfirimentu indirettu avveni quandu in un prima tempu a rena hè deviata versu u livanti à causa di una diprissioni o versu punenti à causa di un anticiclonu, è in un sicondu tempu volta versu u centru di u [[Mari Tarraniu]]. U finominu di i "polvari sahariani" hè un campanedda di alarma annantu à l'incidenza nigativa, ancu di l'omu, annantu à l'ambienti è annantu à u clima, datu chì s'iputizeghja ch'è u 50% di i polvari pruvinissi da tarritorii "altirati" à causa di l'erusioni, di u sfruttamentu è di a disfuristazioni. ==Flora== [[File:Alfejej - Oase Gabrun, See, von Palmen umsäumt.jpg|thumb|280px|[[Oasi]] in [[Libia]]]] A flora di u Sahara ùn hè micca moltu varia; in parechji zoni a vita vegetali manca cumplittamenti, in altri a vegetazioni hà subitu parechji variazioni chì l'ani resa adatta à suppurtà u clima di a rigioni. L'estremità miridiunali hè cuparta da savani, quidda sittintriunali da steppa meditarrania. Numarosi, frà i pianti, l'artemisii, i chenupudiacei (salsolacei) è calchì graminacea (di u genaru ''stipa'') è soprattuttu ''cespugli xerofili'' (Ziziphus, Pistacia, Tamarix, Retama, Calligonum, Acacia, Rhus). Una boci à parti miretani l'oasi in i quali crescini i palmi da lattari, agrumi, migliu, urtagli, [[orzu]], frutta, arbi arumatichi. ==Fauna== [[File:Dromedarioak.jpg|thumb|280px|Trè drumidaria chì pascini]] A fauna, à u cuntrariu di quantu l'ambienti lascia pinsà, hè moltu numarosa: l'animali ani sviluppatu, cù u passà di u tempu, strategii chì l'aiutani à cunsirvà acqua è à suppurtà u caldu. L'animali simbulu di u Sahara hè, senza dubbitu, u [[drumidariu]], parenti di u [[cammeddu asiaticu]] è di u lama. St'animali hè statu moltu impurtanti par i [[beduini]] è i [[Tuareg]], chì ni imprudavani tuttu: carri, latti, peddi, grassu ed era ancu cavalcatu è adupratu com'è animali da somma (com'è u lama in l'Andi). Un antru mammiferu prisenti in stu disertu hè l'addax, un'antilopa à gravi risicu di estinzioni, chì parò hè, furtunatamenti, aumintendu (grazia ancu à i zoo). Altri antilopi prisenti sò a gazedda dorcas, una piccula [[gazedda]] moltu viloci (finu à 65 km/h) è l'arici da i corra à sciabula, un arici estinta in natura, ancu s'è sò in prugettu numarosi prugrammi di riintruduzioni in tuttu u Sahara. Sò numarosi i canidi: volpi di Rüppell, volpi pallida è i famosi fennec, chì, ultimamenti, sò usati com'è animali dumestichi. In u Sahara, ci hè sempri calchì piccula culonia di licaona, canidi moltu sucievuli: in a caccia, un rollu impurtanti hè svoltu probbiu da a cuupirazioni è da l'altruisimu. Di dicembri 2010, sò stati futografiati parechji ghjattupardi di l'Africa nordu-uccidintali, una sottuspezia di [[ghjattupardu]] à risicu d'estinzioni. Trà i rettili, numarosi sò i sarpi, trà i qualisò ricurdati a cirasti curruta, chì si movi in modu incunfundibuli, strascinendu si latiralamenti par diminuiscia u cuntattu incù a rena caldissima, è u [[cobra egizianu]], sarpi vilanosa longa finu à 3 metri. Sò prisenti ancu i varani, com'è quiddu di u disertu, è in l'oasi di a [[Mauritania]] ancu calchì [[cuccudrillu]]. Infini, trà i duni infucati, si pò truvà u scincu di i reni, una aciartula chì "nota" com'è un pesciu in a rena; hè infatti calchì volta difinitu com'è "u pesciu di i reni". Altri animali sò u [[struzzu]] è parechji scurpiona, com'è u [[scurpionu giaddu]]. ==Pupulazioni== L'antica cità di Ghadames in [[Libia]] hè cuncipita par cumbatta i tampiraturi terribili di u Sahara. I casi sò custruiti in fanga, calcina è tronchi di palmi incù passaghji cuparti trà eddi par offra un bon riparu contru u calori di l'istatina. Da un puntu di vista etnicu, u Sahara ripprisenta a zona di siparazioni trà l'etnia bianca di l'aria meditarrania è quidda nera di l'Africa cintrali, chì eppuri, incù cuntinui currenti migratorii, si sò spessu fusi trà eddi. Populi carattaristichi di u Sahara sò i Tebu, assà ridutti numaricamenti è allucati in u Sahara cintrali, da l'oasi di Cufra finu à u Tibesti, è i Tuareg, nomadi, di l'[[Algeria]] miridiunali è di u Fezzan libicu. In l'oasi sittintriunali viviani Berberi è Arabu-Berberi sedintarii è in quiddi miridiunali ancu gruppi di Sudanesi. A dinsità di a pupulazioni di u Sahara hè moltu varia è mentri vastissimi arii sò disabitati, in l'oasi si righjunghjini i massimi valori. A riligioni privalenti hè quidda islamica. ==Ecunumia== A scuparta in u sottuterra di u Sahara di trimenti ricchezzi minerarii hà cambiatu radicalamenti l'ecunumia di i paesi sahariani. I principali prudutti sò: minirali di fusfati, [[farru]] è [[ramu]] in u Sahara uccidintali, ghjacimenti pitruliferi è metaniferi in u Sahara cintrali, è infini, cromu, manganesi, platinu, diamanti è sodiu. A scuparta di idrucarburi hà purtatu à a custruzzioni di numarosi oliudotti par u so trasportu finu à i centri di raffinazioni è di imbarcu, punendu à u fiancu di i prudutti tradiziunali di l'agricultura (lattari) è di a pasturizia (peddi) quiddi di u sottuterra. I trasporti à traversu u disertu, un tempu moltu ardui è faticosi, affidati unicamenti à i caravani chì purtavani à i paesi meditarranii prudutti ricircatissimi pruvinenti da l'Africa cintrali (avoriu, penni di struzzu, schiavi), sò risolti oghji grazia à i linii aerii, mentri pocu sviluppati sò i cumunicazioni farruviarii è quiddi stradali chì suvitani l'antichi caravani. ==Preistoria è arti rupestri== [[File:Libya 5041 Petroglyphs Tadrart Acacus Luca Galuzzi 2007.jpg|thumb|280px|Incisioni rupestri in a rigioni libica di u Tadrart Acacus.]] U Sahara fù abitatu finu da a preistoria com'è dimostrani i resti di industria litica di u Paleuliticu, Neuliticu, Pleistoceni, Oloceni è ancu di u periodu acheuleanu, ancu s'è u tipu di industria priduminanti apparteni à u periodu aterianu. Numarosi sò i pitturi è l'incisioni rupestri chì dani una intarissanti tistimunianza annantu à a fauna è nantu à a ghjenti chì un tempu stetini in u disertu. A nascita di a pittura rupestri si pò cullucà in u Neuliticu è si pò distingua in dui fasi, l'una pre-cameddica (antiriori à l'intruduzioni di u drumidariu), naturalistica è assà raffinata, l'altra di ebbica camiddina schematica è scadenti. Anticamenti, u Sahara ùn era micca un disertu: circa 30 000 anni fà, i so muntagni erani cuparti di pumposi furesti, a so fauna era moltu ricca, è i populi chì ci stavani si dedicavani à a caccia è à l'addivamentu di u bistiamu. Trà i sughjetti ripprisintati si notani à spessu animali tipichi di a fauna trupicali da a quali si diduci ch'è à tempi antichi u Sahara ebbi un clima diffarenti. I migliori scrizzioni si trovani à Zenaga (Grandi Atlanti) è vicinu à l'uadi Geràt (Tassili n'Ajjer), in u Tibesti, in u Tassili è in l'Ahaggar (Hoggar). Frà i pitturi rupestri di u Sahara sò stati scuparti i più antichi rapprisintazioni oghji noti di funzi allucinogeni, tandu moltu prubabilamenti assunti da i pupulazioni lucali in rituali sacri. ==Da veda== * [[Libia]] * [[Nordafrica]] * [[Mari Rossu]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:Africa]] [[Categoria:Giugrafia]] b5vi56vyhd6hexmlbbnx74pp6836as7 José Mujica 0 15740 371517 362627 2021-01-05T05:37:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Pepemujica2.jpg|thumb|José Mujica]] '''José Mujica''' hè statu [[pulitica|presidenti]] di l'[[Uruguay]] da u [[2010]] à u [[2015]]. == Riferimenti == == Ligami == [[Categoria:Presidenti di l'Uruguay|Mujica]] 469nyajjsiix6lafot28scihbg882jb Esiodu 0 15741 372795 358024 2021-05-12T20:40:04Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Pseudo-Seneca BM GR1962.8-24.1.jpg|thumb|240px|right|"Pseudu-Seneca", idantificatu dopu com'è bustu di Esiodu]] '''Esiodu''' (in grecu anticu Ἡσίοδος / ''Hesiodos'', in latinu ''Hesiodus''; VIII seculu à.C. - VII seculu à.C.) hè statu un pueta grecu anticu, chì i so opari sò fatti ricuddà à u periodu trà a fini di l'VIIIu seculu è u principiu di u VIIu seculu a.C. ==Biugrafia== Ùn s'hè micca sicuru s'è Esiodu hè natu à [[Cuma]], cità eolica di l'[[Asia Minori]], o à Ascra, in Beozia. Quistu parchì u babbu di u pueta emigrò da [[Cuma]] à Ascra par fughja a puvartà. S'è Esiodu fussi natu à [[Cuma]] ùn si spiigaria micca parchì eddu afferma d'avè scumpiitu un solu viaghju par mari in tutta a so vita, quiddu à traversu l'Euripu par ricà si in Eubea, alminu ch'eddu avissi cunsidaratu nullu u viaghju da [[Cuma]] versu Ascra parchì era troppu chjugu par consirvà ni calchì ricordu. Par quantu riguarda a data di nascita, fin da l'antichità ùn si sà incù pricisioni s'eddu parlò com'è pricidenti, cuntimpuraneu o pustiriori à [[Omeru]]. [[Erodutu]] risolsi u prublemu considarendu li tremindù cuntimpuranei. Eppuri presi parti à i festi in onori di u principi [[Anfidamanti]] in l'isula di Eubea, induva participò à una cumpetizioni in a quali ottensi a vittoria è un tripedi in premiu. Hè dunqua ricunnisciuta da i critichi muderni a cullucazioni di Esiodu intornu à u principiu di u VII seculu a.C. (nittamenti succissivu à [[Omeru]]). A cumpetizioni trà [[Omeru]] è Esìodu dà inveci una tistimunianza tuttu à fattu suspetta di a cuntimpuraneità di i dui pueti. I dati biugrafichi ci pruvenini inveci da i so opari stessi. Figliolu di u cummircianti marittimu Dios, urighjinariu di a [[Cuma]] eolica in Asia Minori, custrettu à cullucà si in Beozia par via di un' attività faddita, dici eddu stessu ch'eddu ùn si n'intindia micca in u mari è a navigazioni, parchì feci una sola travirsata in a so vita, quidda di l'Euripu, da Aulidi à Calcidi in Eubea par i festi d'[[Anfidamanti]]. Par stu mutivu i critichi cunsidareghjani com'è impussibili a nascita in a cità d'urighjina di u babbu (ùn avendu fattu ch'è quidda travirsata è micca u passaghju da [[Cuma]] à Ascra), è vedini com'è cità nativa Ascra stessa, ancu s'è l'affirmazioni d'Esiodu ùn saristi micca in cuntradizioni incù a so nascita in a [[Cuma]] eolica (a travirsata infatti avaristi pussutu essa scumpiita da un Esiodu sempri criaturu à u seguitu di u babbu). Tramutatu si cusì in Beozia, u babbu duviti divintà un agricultori è, nantu à i so ormi, divintò puri Esiodu, tantu ch'è l'''Opari è i ghjorni'' dani una discrizzioni dittagliata di a vita campagnola di quiddu tempu. À a morti di u babbu, u patrimoniu fù divisu trà eddu è u so frateddu, Perse, chì dopu à avè dilapidatu tutta a so parti, riiscì par via d'una tracca à impussissà si di a parti di Esiodu (grazia à un prucessu ghjudiziariu in u quali currompi i ghjudici). [[Plutarcu]] ci infurmò di a so morti viulenti, essendu statu uccisu da i frateddi di una donna ch'eddu sedussi o tantò di siducia. ==Attività== [[File:1807 Thorvaldsen Tanz der Musen auf dem Helikon anagoria.JPG|thumb|280px|right|''A Baddatura di i Musi in u [[Monti Aliconu]]'' di [[Bertel Thorvaldsen]] (1807).]] Si narra ch'è à i ludi funebri in onori di [[Anfidamanti]], vinsi è suparò ancu in bravura [[Omeru]] stessu. Eppuri stu fattu ùn hè micca sturicamenti sicuru, postu ch'è u documentu chì l'attesta, l'Agone di [[Omeru]] è Esiodu, fù cunsidatu incù suspettu, simbrendu à i critichi ch'eddu fussi un'invinzioni di u sufistu Alcidamanti. Oltri à l' ''Opari è i ghjorni'', hè pussibuli attribuiscia incù cirtezza à Esiodu ancu a ''Tiugunia'', u prima puema riligiosu grecu chì prova à stabiliscia un ordini in a genealugia di i divinità adurati in [[Grecia]] (a Tiugunia hè asattamenti quissa, veni à dì a nascita di i divinità). St'opara nasci da l'esigenza da parti di l'autori di "definiscia" è riurganizà a fluttuanti materia mitulogica chì, à causa di i diversi tradizioni lucali di l'Elladi, prisintava diffarenti lighjendi o tuttu à fattu diffarenti "genealugii" par u stessu diu o dea. Edda, inoltri, cunteni numarosi infurmazioni nantu à l'origini di l'universu è nantu à i divinità primurdiali chì contribuitini à a so furmazioni è probbiu par tali raghjoni si riteni ch'è a ''Tiugunia'' fù u testu chì garantì a vittoria d'Esiodu à i festi Calcidichi, è chì dunqua hè cunsidarata com'è pricidenti à l' ''Opari''. Oltri à i dui cilebrissimi opari à no arrivati par intreiu, di u corpus esiudeu diviani fà parti ancu ''U catalogu di i donni o Eoie'', cunsirvatu in forma frammintaria, ''U scudu d'Erculu'' è una seria d'opari minori, tutti cunsirvati in modu frammintariu, di a quali autanticità i stessi antichi dubitavani dighjà. Ùn hè mancu stampa chjaru ciò ch'eddi funi i ''Grandi Eoie'', di i quali sò attistati à malapena u titulu è calchì frammentu. ==Opari== [[File:Moreau, Gustave - Hésiode et la Muse - 1891.jpg|thumb|right|240px|Esiodu è una Musa, di [[Gustave Moreau]] (1891).]] * L'opari è i ghjorni * Tiugunia * U catalogu di i donni o Eoie o Eee Esìodu s'accupò par prima di una nova puisia: a puisia "didascalica", veni à dì à u fini d'insignà. Essendu una grandissima parsunalità, com'è occorsi par [[Omeru]], attirò à sè una discreta quantità d'opari chì ùn erani micca i soi. Si riporta di seguitu a lista cumpletta di l'opari minori, di i quali parò, com'è s'hè dittu, à spessu hè diffusu u suspettu (o a cirtezza) ch'eddu si tratti di scritti apocrifi. * U scudu di Erculu * I precetti di Chironu * L'Astrunumia * L'Aigìmios * A Melampodia * A discesa in l'Ade di [[Pirìtuu]] * I nozzi di Ceìce (forsi appartinenti à u Catalogu) * Dattili Idei * I Grandi Opari * L'Ornithomànteia I carattaristichi di l'opara esiodea sò trè: ===Ideologia=== A pruposta di Esìodu si culloca in l'VIII seculu a.C. è duvimu dunqua prughjittà a so opara in u pinsamentu di u tempu; hè u prima autori grecu à pruvà à metta par iscrittu l'antica mitulugia tiulogica è à fà lu incù a cuscenza d'essa un pueta prufeta. Finu à tandu ùn avia pruvatu nimu à intruducia un cuncettu tiulogicu è tiugonicu (Tiugunia), affianchendu lu à un cumplementu eticu (L' ''Opari è i Ghjorni''). Quissa poni in risaltu l'evidenti cumplimintariità di i dui opari principali d'Esìodu. ===Suciulogia=== Esìodu hè statu ghjustamenti difinitu da parechji com'è u pueta di l'umili. Infatti cumpuniti un'opara, L' ''Opari è i Ghjorni'', chì sona com'è una critica contru l'inerti oziusità di l'aristucrazia; inoltri, hè a prima volta chì i classi infiriori trovani spaziu in a puisia epica greca. ===Puetica=== Esìodu cunfigureghja in modu assulutamenti ineditu l'attività puetica. Mentri l'epica tradiziunali era ughjittiva è imparsunali, senza un autori dichjaratu, Esìodu porta l'epica versu un orizonti à noi altri più cunformu: si dichjara è rendi a puisia sughjittiva è parsunali, li cunferisci un'individualità storica. Inoltri, s'è l'ebbica tradiziunali avia una funzioni edunisticu-pedagogica, in Esìodu a puisia acquista un timbru schiittamenti didascalicu: Esìodu si faci maestru di sapienza, pueta prufeta; a puisia diventa magisteru sapiinziali, punendu i basi di una radica ineliminevuli in a cultura uccidintali. ==Lingua, stilu è metrica== [[File:Hesiodi Ascraei quaecumque exstant.tif|thumb|Hesiodi Ascraei quaecumque exstant, 1701]] Esìodu hè un pueta epicu, è cusì a so lingua hè quidda di l' ''epos'', dighjà cundiziunata da l'usu di l'esametru. Esisti puri calchì eccezzioni, spessu formi chì rimandani à i dialettisimi lucali, più prisenti in l'Opari. Di manera evidenti, essendu data a pusizioni eolica di a Beozia (induva l'opari esiudei sò cumposti), sò più prisenti l'eolisimi in cunfrontu à l'epos omericu. Da parti di quiddi critichi chì volini Esìodu com'è un ripprisintanti di una tradizioni puetica indipindenti, sò stati cunsidarati incù un' attinzioni maiori quiddi aspetti linguistichi tutalamenti stranieri à [[Omeru]], com'è parechji infiniti brevi è accusativi plurali brevi di a prima diclinazioni. U stilu inveci, hè varghjinatu. Sò molti difatti i formuli sputicamenti omerichi o custruiti annantu ad eddi. [[Omeru]] inoltri ùn pudia micca essa prisenti com'è mudeddu (à diffarenza di quiddu chì avviniti in l'ebbica ultiriori) bensì com'è ripprisintanti di un genaru litterariu sempri vivu è attivu, è a cultura à a quali appartinia Esìodu, quidda Beotica, era diffarenti da quidda chì avia pruduttu l' ''epos''. U stilu epicu tradiziunali hà una tunalità uniforma, senza frastagliaturi. Inveci u stilu di Esìodu hè versiculori, priculusamenti oscillanti frà una tunalità ieratica è una tunalità pupulari. Quantunqua in u so cumplessu hà un andamentu efficaci, lapidariu, tindinzialamenti causticu, ellitticu. A grandezza d'Esìodu hè tistimuniata da u fattu ch'eddu hè parimenti abili par dilinià sceni di genaru, magari tracciati incù una spezia di gustu oleugraficu ottucentescu, quantu par cundinsà affreschi tipicamenti epichi. Esìodu sustanzialamenti transcudificheghja u linguaghju omericu, manipuleghja dunqua u testu omericu in rapportu à i so nicissità cuntingenti, oppuri, essendu un innuvadori, suvita a strada di a neufurmazioni, inventa veni à dì un novu lessicu è novi imagini. Da parechji, par stu so spiritu innuvativu, hè statu paragunatu à un Leopardi di l'ebbica. ==Curiusità== À Esiodu hè statu intitulatu u crateru Hesiod, annantu à a superficia di [[Mercurio]]. À Esiodu hè didicatu dinò u prima attu di l'opara I Musi galanti di Jean-Jacques Rousseau. ==Da veda== * [[Anfidamanti]] * [[Cuma]] * [[Omeru]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Pueta]] [[Categoria:Littiratura greca]] [[Categoria:Antichità]] rng6kt9secdzoxaecvdyqrdph2cim3q Esìodu 0 15742 329359 2013-08-30T12:36:51Z 92.150.195.125 Reindirizzamentu à [[Esiodu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Esiodu]] d2cvyati9lpxpor7s1k4ttegx5f2zut Montenegru 0 15744 333507 329370 2014-03-23T14:40:55Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Flag of Montenegro.svg|thumb|160px|]] U '''Montenegru''' (''Црна Гора/Crna Gora'' in [[lingua montenegrina|montenegrinu]]) hè unu statu di l'[[Europa]] balcanica. Cunfina à nordu incù a [[Bosnia è Erzegovina]], à punente incù a [[Croazia]], à nordu-livente incù a [[Serbia]], a meziornu incù l'[[Albania]] è u [[Kosovo]]. Hè bagnata à punente per un beffu trattu da u [[mari Adriaticu]]. A capitale hè [[Podgorica]]. Tene una superficia di 13.812 km² è 625.266 abitanti. == Pusizzione == [[File:Europe-Montenegro.svg|300px|center]] == Storia == U Montenegru hà dichjarato a so indipendenza u 3 ghjugnu di u 2006. [[Categoria:Europa]] 58o09l5tb47op8rbhhuasuctwj13v51 Mari Mortu 0 15745 362676 347518 2019-07-01T20:50:06Z Jumpy01 11155 /* Fonti */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:DeadSea3667.jpg|thumb|280px|U Mari Mortu agitatu incù i dipositi salini nantu à i costi]] U Mari Mortu (o [[Mare Mortu]]) (in ebraicu: ים המלח‎[?], Yam HaMelah, littiralamenti mari di u sali è in arabu: البحر الميت‎) hè - prubbiamenti - un lavu situatu in u vicinu Urienti trà [[Israeli]], a [[Cisgiurdania]] è a [[Giurdania]]. Chjamatu anticamenti Asfaltidi, u mari Mortu si trova in a diprissioni più prufonda di a Terra. ==Discrizzioni== [[File:Marmorto4gen12 264.jpg|thumb|280px|L'evidenti cuncrizioni salini nantu à i rivi di u mari Mortu]] Hè un mari chjusu chì hà com'è immissarii l'acqui di u fiumu Giurdanu, di u fiumu Arnon è di altri corsi d'acqua di minori impurtanza, senza avè parò alcunu emissariu, risultendu dunqua un bacinu endureicu. Suddivisu in dui bacini distinti, quiddu supiriori di prufundità elevata, mentri quiddu infiriori ùn hà mai suparatu i 2 metri di prufundità massima; quist'ultimu hè oghji guasi assicatu, mantinutu in vita sulamenti da un canali scavatu apposta à traversu u spartiacqua (oltri ch'è spuradicamenti alimintatu da u Wadi Araba). A carattaristica particulari di u mari Mortu hè ch'è l'acqua hè nutevulamenti salata, a causa di a forti evapurazioni, è quissa ùn accunsenti alcuna forma di vita fatta eccezzioni par parechji tipi di batterii, da a quali diriveghja u nomu mari Mortu. A so salinità aumenta incù a prufundità. A superficia hè a parti menu salata, diluita da l'acqui di u Giurdanu chì trovani difficultà à falà in i strati più bassi chì sò più densi: scindendu a 40 m di prufundità, a salinità diventa di 300 g par ogni chilugrammu di acqua, circa 8 volti quidda di l'uceani (a quali salinità media hè para a circa 38 g par chilugrammu d'acqua). Versu i 100 m di prufundità a salinità aumenta a 332 g par ogni chilugrammu di acqua, saturendu si: u sali precipiteghja è si accumuleghja annantu à u fondu di u mari. L'acqua di u Mari Mortu, incù dinsità di 1,24 kg/L sempri à causa di l'elevata salinità, parmetti à chiunqua di gallighjà senza alcunu sforzu, mentri rendi moltu difficiuli a pratica di u notu, in quantu si emerghji troppu da l'acqua. L'acqui di u Mari Mortu sò usati par a pruduzzioni di clururu di putassiu sii da sucità israiliani ch'è giurdani: sò ancu estratti [[bromu]] è [[magnesiu]], di i quali u mari hè riccu. L'estrazioni hè fatta partendu da i salini, visibili da u spaziu in l'estremità sudu di u mari Mortu. I so acqui erani cunnisciuti finu da i tempi di i Rumani è sò sfruttati sempri oghji, par i so qualità curativi, soprattuttu par i malatii di a peddi: u bassu liveddu di raghji UV è l'altu tassu di ossigenu sò ottimi par a saluta, l'alta cuncintrazioni di minirali, trà i quali u calciu è u magnesiu, chì sò utuli rimedii contru l'allirgii è l'infizzioni di i vii rispiratorii, u bromu chì faciliteghja u rilassamentu, l'iodu chì hà effetti benifichi nantu à i disfunzioni ghjandulari è a fanga par a cura di a peddi. ==Priculu di scumparsa== [[File:Dead sea newspaper.jpg|thumb|280px|Un turistu annantu à a sponda giurdana dà una dimustrazioni di l'effetti di l'elevata salinità]] Sicondu u duttori Alon Tal, u Mari Mortu stà scumparendu, in quantu, essendu eddu u puntu più bassu di a superficia terrestra hè ancu unu trà i più caldi, a cunsiguenti nutevuli evapurazioni ùn hè micca abbastanza cumpinsata da l'afflussu di l'acqui di u Giurdanu è di l'altri più aridi corsi d'acqua: a parta da a mità di u seculu scorsu, quandu i paisani israiliani è giurdani cumincetini à divià l'acqui di i fiuma, soprattuttu di u Giurdanu, par usu agriculu, a purtata di u Giurdanu s'hè ridutta di u 10% rispettu à a so purtata naturali. Inoltri l'industrii giurdani è israiliani di u carbunatu di putassiu chì si trovani in a rigioni miridiunali di u mari Mortu esaspireghjani a calata di u liveddu di u lavu, chì s'hè dighjà abbassatu di circa 27 metri. Sò stati studiati diversi suluzioni par rialzà u liveddu di u lavu è, nonustanti l'oppusizioni di l'ambientalisti, à u mumentu, a Banca Mundiali hà assignatu 15 milioni di dullari americani par u studiu di fattibilità di un culligamentu cù u mari Rossu, battizatu "Cunduttu di a Paci", chì incanalaria l'acqua à Aqaba è a purtaria à i spondi miridiunali di u mari Mortu, incù pruduzzioni di energia elettrica, è incù un impiantu di dissalinisazioni chì furnisciaria l'acqua à Amman, incù un costu privistu di circa 5 miliardi di dullari americani. L'oppusizioni ambientalista hè duvuta à una privisioni di pussibuli innaturali riazzioni chimichi di l'acqui è ancu à u fattu chì a zona hè altamenti instabuli puliticamenti. ==Da veda dinò== * [[Cisgiurdania]] * [[Giurdania]] * [[Israeli]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:Giugrafia]] 5m7w3gt8r1ah6od5gozbm9tmhgz84wv Mare Mortu 0 15746 329375 2013-09-02T18:31:41Z 92.150.64.105 Reindirizzamentu à [[Mari Mortu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari Mortu]] h2m18uphd7mn6k3uw9wsr5dcld3b6yn Rinnuvamentu Meiji 0 15747 348670 347702 2015-07-06T08:31:33Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:MeijiJoukyou.jpg|thumb|280px|L'[[imperatori Meiji]] chittendu [[Kyoto]] par andà à [[Tokyo]] à a fini di 1868.]] U '''Rinnuvamentu Meiji''', altrimenti dittu '''Rivuluzioni''' o '''Ristaurazioni Meiji''', fù u radicali cambiamentu in a struttura suciali è pulitica di u [[Giapponu]] chì ricunsignò u puteri à l'[[impiratori di u Giapponu|impiratori]] dopu seculi di duminazioni di i [[shogun]]. Ebbi locu trà u [[1866]] è u [[1869]], trà a [[Bakumatsu|fini di u periodu Edo]] (ancu dittu di u tardu [[shogunatu Tokugawa]]) è l'iniziu di u [[periodu Meiji]]. U più impurtanti resucontu di prima mani di l' avvinimenti di u 1862 - 69 fattu da unu stranieri hè, prubabilamenti, quiddu di u diplumaticu inglesu Sir [[Ernest Satow]]. == Storia == [[File:The New fighting the Old in early Meiji Japan circa 1870.jpg|thumb|280px|Alleguria di i Ghjovani in lotta contr'à i Vechji in i primi tempi di u Giapponu Meiji, circa 1870.]] La furmazioni di l'[[allianza Satcho]] in u [[1866]] trà [[Saigō Takamori]], di u feudu di [[Satsuma (pruvincia)|Satsuma]], è [[Kido Kōin]], di u feudu di [[Chōshū]], segna l'iniziu di u rinnuvamentu Meiji. St'allianza si feci sustinitrici di a causa imperiali contru u [[shogunatu Tokugawa]] (徳川幕府 [[1603]]-[[1868]]), chì contrullava a pulitica è l'asercitu giappunesi da u 1603. U bakufu Tokugawa ebbi ufficialamenti fini u 9 nuvembri [[1867]], quandu u quindicesimu shogun [[Tokugawa Yoshinobu]] "cunsignò i probbii puteri in i mani di l'impiratori"<ref>Beasley, 52</ref> è si dimissi da a carica deci ghjorna più tardi. Era l'effittiva ristituzioni di u puteri à u suvranu, Yoshinobu abbandunò a scena pulitica, ma i forzi fideli à u shogunatu si rifiutoni di ceda l'armi. Pocu dopu, di ghjinnaghju [[1868]], cuminciò a [[guerra Boshin]] (Guerra di l'annu di u dragonu) incù a [[battaglia di Toba-Fushimi]], à a periferia di Kyoto, in a quali l'asercitu cummandatu da i signori di Chōshū è Satsuma scunfissi quiddu di i forzi lealisti di u shogunatu. Quist'ultimi ebbini una seria di altri scunfitti, sii in battagli campali ch'è navali. Quantu ristava di i forzi di u shogun si ritirò versu a fini di u 1868 in [[Hokkaidō]], à u cummandu di u cummandanti di a marina militara [[Enomoto Takeaki]], chì fundò a [[ripubblica di Ezo]]. U novu statu ebbi vita brevi: in u maghju [[1869]], incù a [[battaglia di Hakodate]], i truppi di u shogunatu funi assidiati in a so piazzaforti è duvitini capitulà. A resa ripprisintò a fini di u shogunatu è di u so rigimu feudali. U 3 ghjinnaghju di u 1869, dopu a fuga in Hokkaido di i truppi di u shogunatu, l'[[Meiji di u Giapponu|Imperatori Mutsuhito]] pruclamò ufficialamenti a ristaurazioni di u puteri imperiali incù u siguenti cumunicatu: {{quote|L'impiratori di u Giapponu annoncia à i suvrani di tutti i paesi esteri è à i so sudditi di avè cuncessu à u shogun Tokugawa Yoshinobu di rimetta u puteri di guvernu com'è da so richiesta. Da stu mumentu asercitaremu a suprema autorità in tutti l'affari interni è esterni di u paesi. Di cunsiquenza à u titulu di impiratori devi essa sustituitu quiddu di [[Taikun]], incù u quali erani stati conclusi i trattati. Stiamo par numinà l'incaricati a cunducia l'affari esteri. Ci vurria ch'è i rappresentanti di i putenzi chì ani firmatu i trattati appruvessini sta dichjarazioni.|January 3, 1869 <br>[[Mutsuhito]]<ref>Satow, Ernest: ''A Diplomat In Japan'', pag.353, ISBN 9781933330167</ref>}} I capi di u rinnuvamentu Meiji dichjaravani di avè agitu sultantu in l'intaressu di u puteri imperiali. Quista ùn era mancu stampa vera. U puteri passò da u shogunatu Tokugawa à una nova uligarchia furmata da nobili di a corti imperiali è da espunenti di i feudi chì aviani sustinutu u rinnuvamentu, in particulari pruvinenti da Satsuma ([[Ōkubo Toshimichi]] è Saigō Takamori) è di Chōshū ([[Hirobumi Ito]], [[Aritomo Yamagata]], è Kido Kōin), ma ancu da Hizen è da Tosa; l'omini appartinenti à stu ristrettu chjerchju, successivamenti ribattizati incù u tarmini [[genrō]], puri mirendu à l'emancipazioni di u Giapponu da i putenzi uccidintali, si fecini prumutori di un prucessu di riforma inspiratu probbiu da i sistemi statuali uccidintali chì, soprattuttu grazia à l'apportu di Hirobumi Ito, culminò incù l'aduzzioni di a [[Custituzioni Meiji]], a prima [[custituzioni]] intesa in sensu mudernu in [[Asia]]. == I capimaestri == Quistu hè l'elencu di i capimaestri di u muvimentu quandu l'impiratori ripresi u puteri grazia à l'apportu di u [[shogunatu Tokugawa]], parechji di eddi ritruvetini in seguitu alti carichi di u Statu frà i quali quidda di [[Prima Ministru di u Giapponu]]. * [[Iwakura Tomomi]] ([[1825]]-[[1883]]) * [[Saigo Takamori|Takamori Saigo]] ([[1827]]-[[1877]]) * [[Toshimichi Okubo]] ([[1830]]-[[1878]]) * [[Takayoshi Kido]] ([[1833]]-[[1877]]) * [[Kaoru Inoue]] ([[1835]]-[[1915]]) * [[Masayoshi Matsukata]] ([[1835]]-[[1924]]) * [[Aritomo Yamagata]] ([[1838]]-[[1922]]) * [[Kiyotaka Kuroda]] ([[1840]]-[[1900]]) * [[Hirobumi Ito]] ([[1841]]-[[1909]]) * [[Oyama Iwao|Iwao Oyama]] ([[1842]]-[[1916]]) * [[Tsugumichi Saigo]] ([[1843]]-[[1902]]) * [[Kinmochi Saionji]] ([[1849]]-[[1940]]) == L'effetti == U rinnuvamentu Meiji fù u muvimentu chì catalizò u [[Giapponu]] versu a so industrialisazioni è chì purtò a nazioni à assucià a putenza militara da u [[1905]] à u mottu di ''Ricchezza Naziunali è Forza Militara'' (''fukoku kyohei'', littiralamenti ''paesi riccu, asercitu forti''). == Noti == <references/> == Da veda dinò == * [[Meiji di u Giapponu]] * [[Periodu Meiji]] * [[Guerra Boshin]] * [[Cunvinzioni di Kanagawa]] * [[Storia di u Giapponu]] * [[Akihito]] * [[Utsunomiya Line]] *[[Grandi Santuariu Kasuga]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[categoria:Giappone]] ja17df86ex9gizedgft967w8nj9jkxx Ibn Battuta 0 15749 372356 372355 2021-03-04T15:46:48Z 37.172.97.90 wikitext text/x-wiki '''Abū ʿAbd Allāh Muḥammad ibn ʿAbd Allāh al-Lawātī al-Ṭanǧī ibn Baṭṭūṭa''' (in arabu: محمد بن عبد الله بن محمد اللواتي الطنجي‎), notu simpliciamenti comè Ibn Baṭṭūṭa (arabu: ابن بطوطة, Ibn Baṭṭūṭa; Tangeri, 24 frivaghju 1304 - Fès, 1368-69), hè statu un espluratori è viaghjadori marocchinu. Natu in [[Tangeri]] in [[Maroccu]], dà una famiglia di etnia [[berberi|berbera]], par guasi trent'anni si avvinturò trà [[Africa]], [[India]], Sudestu asiaticu è [[China]]. Hè cunsidaratu unu di i più grandi viaghjadori è espluratori di a storia. == Biugrafia == [[file:Handmade oil painting reproduction of Ibn Battuta in Egypt, a painting by Hippolyte Leon Benett..jpg|thumb|240px|Ibn Battûta in [[Egittu]], [[litugrafia]] di u seculu XIX di [[Léon Benett]].]] Iniziò i so perigrinazioni in u [[1325]], à vinti unu anni, partendu da [[Tangeri]] à a volta di a [[Mecca]], induva studiò u drittu. In seguitu si ricò à [[Aden]], in [[Yemen]], è in [[Kenya]], par dirighja si dopu versu l'India, travirsendu [[Siria]], [[Russia]] miridiunali è [[Afghanistan]], finu a ghjunghja à [[Delhi]].<br /> In a cità indiana fù numinatu ghjudici da u sultanu, u quali successivamenti l'imprighjunò par suspetta cuspirazioni. U sultanu cambiò di novu idea è inviò Ibn Battuta in [[China]] com'è ambasciatori, ma a spidizioni faddì a causa di un assaltu à a so [[caravana]]; in un sicondu tantativu u viaghjadori feci naufraghju vicinu à [[Calcutta]]. Duranti u sughjornu succissivu à i [[Maldivi]], ripartì dopu versu Ceylon (l'oghjincu [[Sri Lanka]]), [[Malesia]], [[Giava]], [[Sumatra]], è riiscì infini à righjunghja [[Pechinu]]. In u [[1349]] vultò in patria, ma subitu dopu si ricò in [[Mali]]. Firmeti setti mesa à [[Timbuctu]] è, in u viaghju di ritornu, vissi incù i [[Tuareg]] di u [[Sahara]], finu à riintrà, in u [[1354]], à u [[Maroccu]], vicinu à [[Sigilmassa]]. Sicondu fonti arabi trascorsi l'ultimi anni di a so vita rindendu sirviziu com'è ghjudici in i cuntorri di [[Fez]]. Impiigò dui anni par scriva i so mimorii di viaghju, incù l'aiutu di u pueta [[Andalusia|andalusu]] Ibn Juzayy. U titulu par u quali hè nota a so opara annantu à i viaghji effittuati hè ''Riḥla'' (arabu:ﺭﺣﻠـة), chì significheghja "Viaghju", ma in rialità hè in arabu:تحفة النظار في غرائب الأمصار وعجائب الأسفار ''Tuḥfat à u-naẓār fī gharāʾib à u-amṣār wa ʿajāʾib à u-asfār'', chì hè traducibuli com'è "Un donu di grandi valori par chì voli lampà u sguardu annantu à cità insolitu è peripli d'incantu". L'opara fù cummissiunata da u sultanu di u [[Maroccu]] [[Abu Inan Faris]]. Par l'impurtanza è vastità di i so splurazioni giugrafichi hè cunsidaratu u [[Marcu Polu]] di u mondu arabu<ref>{{Cita web |url=http://www.arab.it/ibnbattouta_marcopolo.htm |titulu=Marcu Polu è Ibn Battuta nantu à i stradi di a China |accessu=24 frivaghju 2008}}</ref>. == Curiusità== I so viaghji sò à u centru di a trama di u videughjocu "Unearthed - Trail of Ibn Battuta" sviluppatu da a Semaphore par PS3, Xbox360, PC, Smartphone è Facebook. == Noti == <references /> == Bibliugrafia == * Ibn Battuta, ''I Viaghji'', a cura di Claudia M. Tresso, Einaudi, Torino, 2006 ISBN 978-88-06-14717-4 (880 pagini di testu priciduti da 76 pagini di intruduzioni). * Ross E. Dunn. [http://www.sfusd.k12.ca.us/schwww/sch618/Ibn_Battuta/Ibn_Battuta_Rihla.html ''The Travels of Ibn Battuta - A Virtual Tour with the 14th Century Traveler''], University of California, 2004 ISBN 0-520-24385-4. {{en}} * ''Ibn Battuta Prince of Travellers'', in ''[[National Geographic]]'', dicembri 1991. * ''I straurdinarii viaghji di Ibn Battuta. I milla avventuri di u Marcu Polu arabu'', di Dunn Ross, Garzanti, 2005. ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. i7gclc7dcvpr0c8onlvtlqqbpshy48s Template:Arabu 10 15750 373422 365472 2021-06-02T04:45:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{nomelingua|arabu}}: <span class="arabu">{{{1|}}}</span>{{#if:{{{2|}}}|, ''{{{2|}}}''|&lrm;}}</includeonly><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 0kqrb3hp4a7zwhxqnr9a2px4d1950kg Template:Nomelingua 10 15751 373530 329453 2021-06-02T05:01:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#Invoke:Linguaggi|nomecompletu|1={{{1|}}}|M={{{M|}}}}}</includeonly><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> adiswcapxili784ni1qxrscerz2jq4f Marlon Brando 0 15752 375559 346428 2021-08-18T08:35:32Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Brando Civil Rights March cropped.jpg|thumb|200px|Marlon Brando, [[1963]]]] '''Marlon Brando''' (* [[4 d'aprile]] [[1924]] [[Omaha]], [[Nebraska]], SUA; † [[1 di lugliu]] [[2004]] [[Los Angeles]], [[California]], SUA) hè statu un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Attore|Brando, Marlon]] [[Categoria:Americanu|Brando]] j38vg3zx4db48ihfrsk3laqz9cyy94k Mari di i Caraibi 0 15753 372698 348701 2021-05-06T20:07:11Z Jumpy01 11155 categurie wikitext text/x-wiki [[File:Central_america (cia).png|thumb|280px|Lucalisazioni di u Mari Caraibicu.]] U '''Mari Caraibicu''' (o Mare Caraibicu) (dinuminazioni altirnativi: "Mari di i Caraibi", "Mari Caribicu") hè un [[mari]] [[tropichi|trupicali]] in l'[[emisferu uccidintali]], parti di l'[[uceanu Atlanticu]], à sudu estu di u [[Golfu di u Messicu]]. Mari di tipu [[Mari Tarraniu]], copri gran' parti di a [[placca caraibica]]. Hè dilimitatu à sudu da l'[[America Miridiunali]], à punenti è à sudu punenti da l'[[America Cintrali]], à nordu è livanti da l'[[Antigli]] ([[Cuba]], [[Hispaniola]], [[Giamaica]] è [[Portu Ricu]] di i [[Grandi Antigli]] à nordu, i [[Picculi Antigli]] à livanti). L'intreia aria di u Mari Caraibicu incù i numarosi isuli è i costi adiacenti hè cunnisciuta com'è i [[Caraibi]]. U Mari di i Caraibi hè unu di i più grandi mari di a [[Terra]] incù una superficia di circa 2.754.000&nbsp;km²<ref>[http://www.allthesea.com/Caribbean-Sea.html U Mar' di i Caraibi] à l The Sea. URL Accessu u 7/05/2006</ref>. U puntu più prufondu hè à u largu di l'isula di [[Cayman]], trà [[Cuba]] è a [[Giamaica]], incù 7.686 metri sottu u liveddu di u mari. A costa caraibica prisenta unu svariatu numaru di [[baia|baii]] è [[golfu|golfi]] trà i quali u [[Golfu di Gonâve]], u [[Golfu di u Venezuela]], u [[Golfu di Darien]], u [[Golfu de los Mosquitos]] è u [[Golfu di l'Honduras]]. == Etimulugia == U nomu "Caraibi" diriveghja da i [[Caribi]], unu di i gruppi indianu-americani duminanti in a rigioni à u mumentu di u cuntattu [[Auropa|auropeu]] in u corsu di u tardu [[XVu seculu]]. Dopu à a scuparta di l'[[Americhi|America]] in u [[1492]], à opara di [[Cristofaru Colombu]], u tarmini spagnolu ''[[Antigli]]'' hè statu cumunamenti assignatu à i terri chì si affacciavani annantu à sti mari, par via di cunsiquenza à i ghjorna d'oghji "Mari di l'Antigli" hè l'altirnativa più cumunamenti imprudata par riferiscia si à u Mari di i Caraibi in parechji lingui auropei, sopratuttu in u corsu di u prima seculu da i scuparti giugrafichi, u predominiu spagnolu fù indiscutitu. == Storia == [[File:Columbus landing on Hispaniola adj.jpg|thumb|280px|U sbarcu di [[Cristofaru Colombu]] a [[Hispaniola]] in u [[1492]].]] I primi abitanti di l'[[isula|isuli]] di l'[[Antigli]] funi i [[Taino (populu)|Taino]], tribù sidintarii incù [[riligioni|fedi riligiosa]] [[puliteisimu|puliteista]] chì si distinguiani par essa boni agricultori, piscadori è lavuradori di a ceramica.<ref>[http://www.dominicandata.com/histprecol.html Historia Precolombina], ''Dominican Data'', Accessu 09/05/2007.</ref> A so lingua dirivava da quidda di l' [[arawak]], famiglia chì i preciditi essendu migrata versu u [[Sudu America]] da circa 3000 anni.<ref>[http://www.salonhogar.net/ Primeros habitantes de Puerto Rico], ''El portal educativu de América'', Accessu 25/05/2007.</ref> à l'ebbica di i scuparti, i Caribi, abili com'è guerrieri è navigatori<ref>[http://www.aldeaeducativa.com/aldea/tareas2.asp?which=489 I Carib], Aldea educativa, Accessu 25/05/2007.</ref>, pruvinenti pà a maiò parti da a rigioni di u [[fiumu]] [[Orinoco]], accupavani intigralamenti i tarritorii di i Taino. U mari di i Caraibi fù un corpu d'acqua scunnisciutu par i pupulazioni [[Eurasia]]tichi finu à u [[1492]], quandu [[Cristofaru Colombu]] divintò u prima auropeu à sulcà st'acqui in u tentativu di truvà una strada versu l'[[India]]. À quiddi tempi l'[[emisferu uccidintali]], era scunnisciutu da l'auropei. Dopu à a scuparta di l'isuli da parti di Colombu, l'aria hè stata rapidamenti culunizata da parechji civilisazioni uccidintali. In seguitu à a culunisazioni di l'isuli di i Caraibi, u mari aghjacenti hè divintatu una zona animata par a marina aurupea, in quantu basa cummirciali, locu di scambiu è strada par u trasportu di i più svariati prudutti, è stu cummerciu attirò ancu a [[pirataria]]. I munarchii cattolichi parmissini in u [[1495]] à tutti i so sudditi di imbarcà si in i navi diretti versu l'Indii uccidintali appena scuparti, ma à spessu l'equipaghji, privi di un'adequata priparazioni, divintarani faciuli preda par i "lubba di mari".<ref name="aventura61">González Arnao, Mariano, ''A prueba de piratas'', Nº 61 de ''A avvintura de a Historia'', ''Arlanza Ediciones'', noviembre de 2003.</ref> Longu i costi di i Caraibi, in u corsu di u tempu, si svilupponi impurtanti punti cummirciali è impurtanti fieri (com'è quidda di [[Portobelo|Portobello]]). L'attaccu di i pirati cuntribuì à a custruzzioni di furtificazioni longu i porti, com'è a [[Cartagena (Culumbia)|Cartagena de Indias]] è a [[L'Avana]]. Pocu dopu a so scuparta, stu mari attirò l'intaressu di i curoni inglesi è francesi, i quali successivamenti invietini a so marina par cunquistà novi tarritorii. I francesi si impatrunitini di parechji isuli com'è a [[Martinica]] è a [[Guadalupa]], l'inglesi incù u tempu di [[Antigua (isula)|Antigua]], [[Montserrat (isula)|Montserrat]], [[Barbados]] è [[Giamaica]], tutti tarritorii suttratti à i pussidimenti di l'Imperu spagnolu in i Caraibi. In u [[1625]] presi forma annantu à l'[[isula]] di [[Tortuga]] una basa induva [[cursaru|cursari]] è [[bucaniere|bucanieri]] si assuccioni par attaccà l'imbarcazioni da i culonii spagnoli. Da Tortuga partiani i spidizioni par l'assedii contru i cità custieri chì duroni finu à tuttu u [[seculu XVII]]. Un'altra famosa citatedda pirata fù istituita in u portu [[giamaica]]nu di [[Port Royal (Giamaica)|Port Royal]] in u [[1656]], è firmeti tali finu à a so parziali distruzzioni par via di un [[terramutu]] successu u 7 ghjugnu [[1692]].<ref>Donny L. Hamilton (2000). [http://nautarch.tamu.edu/portroyal/ The Port Royal Project], Nautical Archaeology Program, Texas A&M University.</ref> Parechji di i pirati più temuti funi [[Henry Morgan]], [[Francesco Nau dittu l'Olonese]], è [[Edward Teach|Barbanera]].<ref>Tagir, Daniel Eduardo (2006), ''Piratas, corsarios y filibusteros'', Círculo Latinu, Barcilona. pp.101-106.</ref> Da u [[seculu XIX]] bona parti di i culonii è di i rialità pulitichi affacciati annantu à u mari di i Caraibi principioni à divintà paesi indipindenti, ancu s'è attualmenti parechji pussidimenti francesi, britannichi è ulandesi fermani sottu l'amministrazioni aurupea.<ref>Romero, Juvenal (1979), ''Historia y fantasía di u Caribe y sus Antillas''. Publicaciones de l'embajada de Venezuela, Buenos Aires. pp.107</ref> In i so acqui sò prisenti 22 tarritorii insulari è 12 paesi. [[Cuba]] fù l'ultimu paesi à ottena l'indipindenza da a [[Spagna]] in u [[1898]]. In u [[1903]] [[Panama]] si siparò da a [[Culombia]]. U 15 aostu [[1914]] fù inauguratu u [[Canali di Panama|canali artificiali di Panamá]] chì colligò u mari di i Caraibi incù l'[[uceanu Pacificu]], è chì fù amministratu da i [[Stati Uniti]] finu à u 31 dicembri [[1999]]. U 12 dicembri [[2001]], i capi di Statu è di guvernu di i paesi membri di l'[[Associu di i Stati caraibichi]], si riunitini annantu à l'[[Margarita (isula)|isula di Margarita]] ([[Venezuela]]), è aduttoni a Dichjarazioni di Margarita, "ricunniscendu u mari di i Caraibi com'è un patrimoniu cumunu in a rigioni, è un bè inestimabili u quali dà priurità à a cunsirvazioni, incù l'obiettivu di a "custruzzioni di una idantità stessa di i Caraibi." Si impegnetini "a stabiliscia una più ampia zona di cuupirazioni di i Caraibi".<ref>Testo da [http://www.acs-aec.org/Summits/III_summit/Spanish/declaracion_sp.htm Declaración de Margarita] firmatu u 12/12/2001.</ref> == Giulugia == [[File:Cartagena05.jpg|thumb|280px|Mura di [[Cartagena (Culumbia)|Cartagena de Indias]].]] U Mari di i Caraibi hè un mari situatu nantu à a [[Placca caraibica]]. Si stima ch'eddu hà un'ità cumpresa trà i 160 è i 180 milioni di anni è si saria furmatu da una frattura orizuntali chì hà divisu u supercuntinenti chjamatu [[Pangea]] in u corsu di l'[[Mesuzoicu|era Mesozoica]].<ref>Iturralde-Vinent, Manuel (2004), [http://www.redciencia.cu/cdorigen/arca/primp.html U prima pupulamentu di i Caraibi], ''Red Cubana de a Ciencia''. URL ultimu accessu u 28/07/2007</ref> A superficia di u Mari di i Caraibi hè suddivisa in 5 bacini siparati da parechji [[catena muntosa|cateni muntosi]] sottumarini. A prissioni asercitata da a [[placca sudamericana]] in a rigioni uriintali di i [[Caraibi]], rendi l'arcipelagu di i [[Picculi Antigli]] carattarizatu da forti attività vulcanica (l'eruzioni vulcanica di u [[A Pelée]] in u [[1902]], fù a causa di u grandi numaru di vittimi in u corsu di u vintesimu seculu, incù guasi 30.000 morti)<ref>Volcano Facts: [http://volcano.und.edu/vwdocs/vw_hyperexchange/deadly_volcs.html Eruzioni maiuramenti murtali] (''inglesu''), URL ultimu accessu u 24/04/2007.</ref>. L'[[Uceanu Atlanticu]] si cullega incù u Mari di i Caraibi à traversu l'[[Anegada Passage]] trà i [[Picculi Antigli]] è l'[[Isuli Verghjini]] è u [[Canali Sopraventu]] situatu trà [[Cuba]] è [[Haiti]]. U [[canali di u Yucatán]] cullega u Mari di i Caraibi incù u [[Golfu di u Messicu]] trà a [[Penisula di u Yucatán]] in [[Messicu]] è Cuba. U puntu più prufondu hè a diprissioni di l'[[Isuli Cayman]] chì ghjunghjini à tuccà i 7.686 metri sottu u liveddu di u mari. Sò lucalizati dui [[fossa uceanica|fossi uceanichi]]: a [[fossa di i Cayman]] è a [[fossa di Portu Ricu]]. L'aria hè à forti risicu sismicu. Dati storichi mostrani ch'è in u corsu di l'ultimi 500 anni sò stati custattati in a zona dodici [[terramutu|terramuti]] incù una magnitudina supiriori à 7,5.<ref>[http://www.whoi.edu/oceanus/viewArticle.do?id=3964 I Tsunami in i Caraibi? sò pussibuli] (''inglesu''), Océanus. URL ultimu accessu u 30/04/2006.</ref> == Oceanugrafia == [[File:Anguilla Prickly-Pear.jpg|thumb|280px|[[Anguidda (isula)|Anguidda]].]] In media a salinità di u mari di i Caraibi hè di 35 - 36 parti par milla, a tampiratura supirficiali hè in l'ordini di 28&nbsp;°C.<ref name="luisangel">[http://www.lablaa.org/blaavirtual/geografia/carcol/uceanu.htm Oceanugrafía di u Mari Caribe], ''Bibbiuteca Luis Angel Arango'', Accessu u 26/04/2007.</ref>, mentri in u fondu marinu, l'acqua righjunghji una tampiratura di 4&nbsp;°C.<ref name="honduras">Abt Associates Inc. / Woods Hole Group [http://www.cocatram.org.ni/gulfofhonduras/docs/pwd/capitulo_2_parte6_esp_tda-2.pdf Programa de protección ambiental], ''Golfu de Honduras'', Accessu u 26/04/2007.</ref> I currenti caraibichi trasportani nutevuli quantità di [[acqua]] da l'[[Uceanu Atlanticu]] uriintali à traversu i [[Picculi Antigli]] par cuddà versu nordu-punenti iscendu in u [[Golfu di u Messicu]] à traversu u [[canali di u Yucatán]].<ref name="Current">Gyory, Mariano & Ryan, [http://oceancurrents.rsmas.miami.edu/caribbean/caribbean.html A corriente di u Caribe] (''inglés''). ''The Cooperative Institute for Marini and Atmospheric Studies'', Accessu u 25/04/2007.</ref> Mediamenti trà u 15 è u 20% di l'acqui dolci chì entrini in u Mari di i Caraibi pruveni da l'estuariu di u [[Orinoco]] è di i fiuma amazonichi, traspurtata versu nordu-punenti da i currenti caraibichi. In a zona chì si stendi da u nordu di a [[Culumbia]] versu u [[Nicaragua]] hè prisenti duranti guasi tuttu l'annu un currenti circulari chì/ch'è voglii in sensu antiurariu. Stu currenti hè generatu da i pricipitazioni abbundanti in a rigioni, chì pò ancu riducia a tampiratura è a dinsità di l'acqui,<ref>Leaman, Kevin. [http://drifters.doe.gov/uses/currents_spanish.html Flotadores en el Sudoeste di u Caribe], Departamento de energía de los Estados Unidos, Accessu u 26/04/2007.</ref> furniscendu parechji nutrienti com'è [[azotu]], [[fosfuru]] utuli à a vita vegitali..<ref name="luisangel"/> == Idrugrafia == U [[bacinu idrugraficu]] di u Mari di i Caraibi hè unu di i più grandi di u mondu.<ref>In accordu incù i dati [http://edc.usgs.gov/products/elevation/gtopo30/hydro/ giugrafichi] (''inglesu''), accessu 25/04/2007.</ref> U fiumu più longu chì sfocia in stu mari hè u [[Magdalena (fiumu)|Magdalena]] chì, surghjendu annantu à u Massicciu Culumbianu, traversa a [[Culumbia]] par una lunghezza di circa 1.540&nbsp;km.<ref>{{cita web|url=http://espanol.geocities.com/magangue2001/riomagdalena.htm|titolo=Fiume Magdalenam fiumu di a patria|deadurl=yes|urlarchivio=http://www.webcitation.org/query.php?url=http://espanol.geocities.com/magangue2001/riomagdalena.htm}}. ultimu accessu u 25/04/2007.</ref> U Maddalena, à so volta, ricevi l'acqui di altri impurtanti fiuma com'è u [[Cauca (fiumu)|Cauca]] è u [[Cesar (fiumu)|Cesar]]. Altri fiuma chì si ghjettani in i Caraibi sò: [[Unare]], [[Tocuyo]], [[Catatumbo]] è [[Chama]] in [[Venezuela]]; [[Ranchería]], [[Sinú]] è [[Atrato]] in [[Culumbia]]; [[San San]], Chagres ([[Canali di Panama|Canali di Panamá]]) è [[Changuinola]] a [[Panamá]]; [[Grandi (fiumu)|Grandi]], [[Prinzapolca]] è [[Huahua]] in [[Nicaragua]]; [[San Juan (fiumu Nicaragua)|San Juan]] à u cunfini trà Nicaragua è [[Costa Rica]], chì cullega u [[Lavu Nicaragua]] à i Caraibi; [[Segovia]] à u cunfini trà [[Honduras]] è Nicaragua; [[Patuca (fiumu)|Patuca]], [[Sico]], [[Ulua]] è [[Aguán]] in Honduras; [[Motagua]] in [[Guatemala]], [[Belize (fiumu)|Belize]] in [[Belize]]; [[Rio Hondo]] in [[Messicu]]; [[Cauto]] a [[Cuba]]; [[Yaque di u Sur]], [[Ozama]] è [[Macoris]] in a [[Ripubblica Dominicana]]; [[Negro (fiumu, Giamaica)|Negro]] in [[Giamaica]] è [[Grandi de Patillas]] a [[Portu Rico]]. U [[lavu di Maracaibo]] hè culligatu à i Caraibi à traversu u [[Golfu di u Venezuela]], è ripprisenta u più grandi lavu di u [[Sudu America]] incù una superficia di 13.820&nbsp;km², oltri à essa unu di i più antichi di a [[Terra]].<ref name="Culumbia"> [http://www.bartleby.com/65/ma/MaracaibL.html Lado maracaibo] {{en}}. ''The Culumbia Encyclopedia, Sixth Edition.'' URL ultimu accessu u 25/04/2007.</ref> == Clima == U clima di i Caraibi hè influinzatu da i [[currenti uceanicu|currenti uceanichi]] [[Currenti di u Golfu|di u Golfu]] è [[Currenti di Humboldt|Humboldt]].<ref>Silverstein, Alvin (1998) Weather And Climate (Science Concepts); pp. 17. 21st Century. ISBN 0-7613-3223-5</ref> A pusizioni di u mari trupicali aiuta à cunsirvà l'acqua à una tampiratura mudaratamenti alta, variendu duranti l'annu trà i 21° è 32,2&nbsp;°C. I Caraibi sò locu di furmazioni di [[Ciclonu trupicali|uragani]]. A staghjoni di l'uragani và da ghjugnu à dicembri, è incù maiò prisenza trà aostu è sittembri. In media ogni annu si formani circa 9 [[timpesta trupicali|timpesti trupicali]] è frà eddi 5 righjunghjini a forza di uraganu. Sicondu u Centru Nacional de Huracanes in i Caraibi sò stati custattati 385 uragani trà u [[1494]] è u [[1900]]. I currenti d'aria chì si sviloppani nantu à a costa uccidintali di l'[[Africa]], in u so parcorsu à traversu l'[[Uceanu Atlanticu]], poni divintà timpesti trupicali è uragani, in particulari in i zoni di bassa prissioni di a rigioni uriintali di i Caraibi. Fra i più divastanti uragani arrighjistrati si ricordani: u [[Grandi uraganu di u 1780|uraganu San Calixto II]] trà u 10 è u 16 uttrovi [[1780]], abbattutu si trà i [[Picculi Antigli]], [[Portu Ricu]], a [[Ripubblica Duminicana]] è [[Florida]], pruvuchendu trà i 22.000 è i 24.000 morti<ref name="pr">Orlando Férez (1970) San Juan, Puerto Rico Servicio Nacional Climático, 12/02/2007 [http://www.aoml.noaa.gov/hrd/data_sub/perez_11_20.pdf Notas acerca de los Ciclones Tropicales de Puerto Rico]</ref>; è l'[[uraganu Mitch]], chì originatu si trà i costi di a [[Culumbia]] è l'[[America Cintrali]] si dirissi versu a [[penisula di u Yucatán]] è successivamenti a Florida trà u 22 uttrovi è u 5 nuvembri [[1998]], pruvuchendu trà i 11.000 è i 18.000 morti.<ref name="nhc">National Hurricane Center (1998), 20/04/2006 [http://www.nhc.noaa.gov/1998mitch.html NHC Mitch Report Hurricane Mitch Tropical Cyclone Report]</ref> L'uragani sò un prublemu chì succedi ogni annu nantu à l'isuli di i Caraibi. A so natura distruttiva si abbatti ancu nantu à i [[Barriera curaddina|barrieri curaddini]] à causa di u dipusitatu di grandi quantità di rena, fanga, rocci è sidimenti. == Gallaria futugrafica == <gallery> File:Arubasunset 2.jpg|[[Aruba]] File:Sandy Ground Anguilla.jpg|[[Anguidda (isula)|Anguidda]] File:Mini moke.jpg|[[Barbados]] File:Bonaire 1000 steps.jpg|[[Bonaire]] File:Dreadlocked rasta.jpg|[[Rastafarianesimo|Rasta]] in [[Giamaica]] File:Bahia de Cata.jpg|Bahía de Cata in u statu venizuilanu di [[Aragua (Statu)|Aragua]] File:Soufriere Hills.jpg|[[Montserrat (isula)|Montserrat]] File:Panama Canal Gatun Locks.jpg|[[Canali di Panama|Canali di Panamá]] </gallery> == Noti == <references/> == Da vede dinò == * [[Sistemu puliticu di i Stati Uniti d'America]] * [[Partido Independentista Puertorriqueño]] * [[Immigrazione corsa in Puerto Rico]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:Mare]] [[Categoria:America]] 6bkfnfz2azrhhwhmg093snunot2vd4i Mari Caraibicu 0 15754 329477 329476 2013-09-11T17:40:35Z 109.208.74.5 Reindirizzamentu à [[Mari di i Caraibi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari di i Caraibi]] bhtuqsv9xxvp3o6ye8itqcwklnj190g Mare Caraibicu 0 15755 329478 329473 2013-09-11T18:36:02Z 109.208.74.5 Reindirizzamentu à [[Mari di i Caraibi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari di i Caraibi‎]] r0jyt7c1v00d50hvgxqsskxcp5ep7kd Amazoni 0 15757 351222 347389 2015-07-16T12:01:43Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Amazzone Capitolini.jpg|thumb|280px|''Amazona ferita'' (ditagliu) in i Musei Capitulini di Roma]] L'Amazoni (o [[Amazone]]) (in grecu anticu Ἀμαζόνες) sò un populu di [[donni]] guerrieri di a [[mitulugia]] [[Grecia|greca]]. ==Etimulufgia== U nomu grecu Ἀμαζών (amazòn) hè di dubbia [[linguistica|etimulugia]]. A maiò parti di l'[[littiratura|autori]] classichi cunsidareghjani a Ά iniziali com'è un'alfa privativa chì rendi nullu u nomu succissivu μαζός, virsioni ionica di μαστός, chì vol dì "senu": u risultatu saristi dunqua "senza senu". L'etimulugia hè rifiribuli à u custumu tradiziunali attistatu da i fonti mitugrafichi sicondu i quali l'Amazoni si mutilavani a mammedda dritta à u scopu di tenda megliu l'arcu. Da tutti l'autori fù evidinziata a rilazioni frà a mutilazioni di l'attributi feminicci è u migliuramentu di l'abilità guerreschi riputati, qualità chjaramenti maschili. U pseudu-Ippucrati narra ch'è à i [[donni]] di i Sarmati, tradiziunalamenti idantificati o culligati incù l'amazoni (veda in seguitu), fù brusgiata a ghjandula mammaria dritta par via di l'applicazioni di un discu di ramu caldu buddenti. A pratica fù scumpiita in a prima infanzia par impidiscia u sviluppu di u senu è assicurà maiò forza à u bracciu chì tindarà l'arcu. Un rifirimentu à un custumu analogu di l'Amazoni fù attistatu da [[Diodoru Siculu]]. U [[storia|storicu]] [[Grecia|grecu]] accenna a mutilazioni senza furniscia più dittagli, ma pricisendu chì u so scopu hè quiddu di renda più forti i donni guerrieri. Eustaziu di Salonicco, [[Cristianesimu|ecclisiasticu]] è eruditu bizantinu di u XII seculu, in u so cummintariu à l'Iliadi cita a pratica di a brusgiatura di u senu in i tarmini è in i scopi pricisati da Ippucrati («ut arcus facilius intindant»), ma rifirendu la à l'Amazoni di u puema omericu. Un rifirimentu analogu cumparisci ancu in l'[[Eneidi]] di [[Virghjliu]] u quali discrivendu Pentesilea, una di i so righjini, annota com'è u senu di a [[donna]] era cumpressu strittamenti da una fascia d'oru («aurea subnectens ixsertai cingula mammae»). Altri fonti inveci cunsidareghjani a Ά iniziali com'è un rinfurzativu, è dunqua a traduzioni saristi "grandi senu". Quissa saristi cunfirmata da u fattu chì guasi tutti i ripprisintazioni di quistu populu mostrani splendidi [[donni]] incù tremindù seni fiurenti. Altri fonti dinò u facini dirivà da u caucasicu masa, "[[Luna]]", è dunqua si pudaria traducia incù "sacirdutessa di a Luna". ==In a litteratura è mitulugia greca== ===Cullucazioni=== [[File:Map of Colchis, Iberia, Albania, and the neighbouring countries ca 1770.jpg|thumb|280px|Carta inglesa di u 1770 chì ricustruisci a [[giugrafia]] di u Caucasu sicondu i fonti litterarii grecu-rumani.]] L'Amazoni sò stati posti in a parti più sittintriunali di a Sarmazia [[Asia|asiatica]]. A carta mostra ancu u locu di l'[[Albania]] caucasica, di a Scizia è di a Palude Meote: tutti loca variamenti citati da l'autori classichi com'è patria di l'Amazoni annantu à a basa di i fonti classichi, l'Amazoni viviani in a Scizia, vicinu à u padulu Meotide o in un'aria impricisata di i [[muntagni]] di u Caucasu da u quali sariani migrati, successivamenti, nantu à a costa centru-[[nordu|sittintriunali]] di l'[[Anatolia]] (o viciversa da quista in Scizia). [[Eschilu]], in a so tragedia Prumeteu incatinatu, sposa l'urighjina caucasica è accenna a migrazioni quandu faci prufitizà, da Prumeteu, a sorti di Io. À a zitedda - chì hè stata trasfurmata in ghjuvenca è chì sta dispiratamenti fughjendu da u casticu di Era - fù rivilatu u fattu chì l'aspetta un longu viaghju, à a fini di u quali righjunghjarà u Bosforu, induva sarà libarata, micca prima, parò, d'avè visitatu parechji loca di l'[[Asia]] uccidintali trà u quali i [[muntagna|monti]] di u Caucasu è u padulu Meotidi induva viviani l'Amazoni. I [[donni]] guerrieri, sicondu u titanu, migrarani successivamenti in l'[[Anatolia]] fundendu a cità di Temiscira vicinu à u [[fiumu]] Termodonti in a [[regione|rigioni]] di u Pontu. [[Erodutu]] i culloca, inveci, in Scizia vicinu à u [[fiumu]] Tanai circhendu di cunghjucà, cusì com'è dighjà accinnava [[Esiodu]], i varii [[mitulugia|raconti mitulogichi]] di i scontri frà l'eroi [[Grecia|grechi]] è l'Amazoni di Temiscira incù i resuconti etnugrafichi di l'ebbica annantu à i Sarmati, una pupulazioni numadi d'[[populu|etnia]] [[Iranu|iranica]], i quali [[donna|donni]] cumbattiani incù l'[[omu|omini]] à [[cavaddu]], si vistiani com'ed eddi è ùn si spusavani micca prima d'avè uccisu un numicu in battaglia. [[Erodutu]], cuntrariamenti à Eschilu, furnisci un elaburatu racontu di a migrazioni di l'Amazoni, scunfitti da i [[Grecia|Grechi]], da l'uriginali sedi di Temiscira finu à u padulu Meotidi induva si sariani uniti à un gruppu di ghjovani masci Sciti migrendu, successivamenti, insemu accustetini in una zona impricisata longu u corsu di u [[fiumu]] Tanai. In quiddu locu, i so [[famiglia|figlioli]] avariani datu urighjina à un unicu [[populu]]: i Sauromati (Sarmati). A fusioni frà i dui pupulazioni avaristi urighjinatu, trà i Sarmati, una ginicucrazia vali à dì una sucità matriarcali sicondu parechji autori classichi frà u quali [[Pliniu u Vechju]]. Strabonu, calchì seculu dopu, in a so Giugrafia, culloca ancu u populu di l'Amazoni in quidd'urienti favulosu par l'omu grecu chì cumprendi Scizia, [[Persia]] è [[India]], parimenti abitatu da [[populu|populi]] riali è fantastichi, spicifichendu, parò, chì i so fonti sò in disaccordu indichendu dui rigioni distinti. Sicondu Teofane di Mitilene chì avaristi scumpiitu, com'è rifirisci Strabonu, una spidizioni in quiddi loca, l'Amazoni viviani à i cunfini [[nordu|sittintriunali]] di l'[[Albania]] caucasica in quantu siparati da u [[fiumu]] Mermadalis da i [[giugrafia|terri]] di i Sciti è d'altri pupulazioni nomadi di u Caucasu. Sicondu altri dui fonti di Strabonu, i [[storia|storichi]] Ipsicrati è Metrodoru di Scepsi, l'Amazoni abitariani una vaddi frà i Monti Cerauni, in [[Armenia]], è cunfinariani incù i Gargareni, un [[populu]] custituitu esclusivamenti da individui masci incù u quali l'Amazoni s'accuppiiavani par assicurà si a sopravvivenza. ===Usi è custumi=== [[File:Franz von Stuck -Wounded Amazon, 1903.jpg|thumb|280px|''Amazona ferita'', 1903, [[pittura|opara annantu à tela]] di l'[[arte|artistu]] [[Germania|tedescu]] Franz von Stuck.]] I donni guerrieri erani tradiziunalamenti guvirnati da dui righjini, una di a paci ([[pulitica]] interna) è una di a guerra ([[pulitica]] "estara"). Trà i righjini più cunnisciuti si poni cità Mirina, Ippolita è Pentesilea. In [[Giugrafia]] XI.5.4-5, Strabonu discrivi u custumu di l'Amazoni di compia, ogni branu, una visita in u [[giugrafia|tarritoriu]] di u [[populu]] vicinu di i Gargareni, i quali si uffriani ritualamenti par accuppià si incù i [[donni]] guerrieri affinch'eddi possini inghjinirà i [[famiglia|figlioli]]. L'incontru avveni in sicretu, in l'oscurità, chì nissunu di i dui amanti possi cunnoscia l'idantità di l'altru. Sicondu Plutarcu a staghjoni di l'accuppiamenti dura dui [[mese|mesa]], ogni [[annu]]. Eppo l'Amazoni facini ritornu in i so [[giugrafia|tarritorii]]. A sorti di a prughjinitura muta sicondu u sessu di u neunatu. I masci, sicondu Strabonu, sò rimandati in u so locu d'urighjina è ogni gargarenu adultu adotta un criaturu senza sapè s'eddu hè u so figliolu; i femini, inveci, rimanini incù i mammi è sò addivati è educati sicondu i so custumi è struiti, in particulari, à i tecnichi di caccia è di guerra. L'armi principali di l'Amazoni sò l'arcu, l'accetta bipenna è un scudu particulari, picculu è à forma di mezaluna, chjamatu pelta. Prima di ogni battaglia sonani u sistru, un [[musica|strumentu]] chì pruducendu un sonu limpidu è cristaddinu, ùn pò avè u scopu d'intimuriscia u numicu, ma solu quiddu di ringrazià i [[Diu|dei]]. U cumbattimentu à [[cavaddu]] hè a so spicialità. Seleziuneghjani i so animali è mantenini incun eddi un rapportu di cunvegnu tutali chì i rendi parfetti cintauri; cavalcani staddona, in u periodu in u quali i [[Grecia|Grechi]] s'accuntentani di ''pony''. Sò famosi i so [[ghjocu|ghjochi]] Targarèi, chì sò narrati da Eumolpu: [[cinquanta]] imbarcazioni, chjamati ''titalnès'', s'affrontani annantu à u Termodonti: scagliati una versu l'altra à vilucità scema, vincini quiddi chì i so campioni - ditti ''targaira'', amazoni in pedi nantu à i barchi chì impugnani di l'asti - riescini à sustena l'impattu senza cascà in [[acqua]]. Si prucedi cusì à eliminazioni finch'è ùn ci fussi più ch'è un'unica vincitrici, chì hè pruclamata a pridiletta d'[[Afrudita]] (ancu quistu hè insulitu: nurmalamenti l'Amazoni viniravani a [[Diu|Dea]] Matri, chì pò essa idantificata incù Cereri, è [[Artemidi]]). A so insulita carattiristica hè quidda di sciaccià un solu senu par avè maghjori mira incù l'arcu. ===Parsoni è eventi=== [[File:AmazonBattle.jpg|280px|thumb|Amazona pronta par a battaglia: pudaria forsi rapprinsintà Veneri armata. A statua hè cunsirvata à a National Gallery.]] L'Amazoni erani cunsidirati numichi di i [[Grecia|Grechi]] in quantu, in una sucità maschilista com'è quidda greca, l'esistenza di [[donni]] guerrieri ùn era mancu cuncipibili è dunqua ripprisintavani a barbaria chì si contrappunia à l'ordini di a [[Grecia|civilisazioni ellenica]]. L'Amazoni sò citati friquintamenti in a [[litteratura]] classica greca. Oltri à i discrizzioni etnugrafichi di autori com'è Erodotu, Strabonu, Diodoru Siculu chì cercani di cunghjucà mitu è sturiugrafia, ma senza uparà una netta distinzioni l'unu da l'altra, ci sò naturalamenti quiddi più nittamenti [[puesia|puitichi]] è [[mitulugia|mitulogichi]]. Unu di i rifirimenti epichi più antichi hè sicuramenti quiddu di l'Iliadi in u quali sò minziunati dui volti. In Iliadi III.188-190, Priamu ricorda d'avè cumbattutu l'Amazoni com'è alliatu di Otreu è Migdonu, dui suvrani di a Frigia (Turchia norduccidintali). L'Amazoni, ricorda Priamu, erani «ὰντιάνεραι» (uguali à i masci, forti com'è i masci), ma ùn erani micca numarosi com'è l'Achei. Priamu cita ancu u locu di a battaglia chì apparisci cuncordu incù i rifirimenti mitugrafichi à l'Amazoni di u Pontu: i rivi di u [[fiumu]] Sangariu (Σαγγάριος in grecu, Sangarius in [[latinu]]) chì hè u nomu anticu di u [[fiumu]] Sakarya in a rigioni storica di a Frigia. In Iliadi VI.186[20], a lotta contr'à l'Amazoni hè una di l'impresi scompii da Bellerofonti chì paraguneghja, essendu l'Amazoni i più forti frà i donni, à un'altra impresa di l'eroi, minziunata in u versu pricidenti: u scontru incù i Solimi contr'è i quali Bellerofonti avaristi cumbattutu a più dura battaglia incù [[omu|omini]]. In l'Etiopidi, un puema epicu di Arctinu di Miletu ricuddanti à u VIIu seculu à.C. è moltu notu in l'ità classica, ma di u quali ci hè parvinutu solu un brevi frammentu uriginali è un riassuntu di u V seculu à.C., era narrata a participazioni di l'Amazoni, vidati da a so [[rè|righjina]] Pentesilea, à a [[guerra di Troia]] com'è alliati, sta volta, di [[Priamu]. U cori di u puema era u scontru frà [[Achilli]] è Pentesilea chì si cuncludia incù a morti di quist'ultima par manu di l'eroi grecu è a ristituzioni di u so corpu à i Troiani da parti di un [[Achilli]] cummossu è pienu d'ammirazioni versu l'amazoni tantu di essa accusatu di tradimentu da un so cumpagnu d'armi. I sintimenti d'[[Achilli]] in l'Etiopidi, cusì prossimi à l'amori versu a fiera numica, è a tragicità intrinseca di a vicenda, erani idiali par essa trasfurmati, duranti u Rumanticisimu, in un intensu drama psiculogicu d'amori è di morti. È cusì, probbiu, u svilupparà u dramaturgu [[Germania|tedescu]] Heinrich von Kleist in a so tragedia Penthesilea (1808) in a quali una righjina di l'Amazoni resa scema da u cuntrastu invariscibuli frà l'[[amore|amori]] è l'urgogliu sbrana, incù i so [[ghjacari]], u corpu di [[Achilli]]. ==Da veda== * [[Achilli]] * [[Afrudita]] * [[Albania]] * [[Anatolia]] * [[Artemidi]] * [[Eneidi]] * [[Troia]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:Mitulugia]] h3fj4dcrfjjf0xhqtweafpoputfsyi8 Amazone 0 15758 329483 2013-09-12T18:54:48Z 92.150.70.250 Reindirizzamentu à [[Amazoni]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Amazoni]] 27mzqbdch4y988iyk1vgyek27okhmaq Otto Sander 0 15759 376035 376034 2021-08-20T15:06:39Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Otto Sander Berlinale 2008.jpg|thumb|200px|Otto Sander, [[2008]]]] '''Otto Sander''' ([[1941]]-[[2013]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Germania|tedescu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Sander, Otto]] [[Categoria:Tedescu|Sander, Otto]] [[Categoria:Biugrafia]] quc7moghm9rkjjh2dd54tj1yu5jgdj6 Délfor Dicásolo 0 15760 375613 346579 2021-08-18T14:12:39Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Delfor.jpg|thumb|200px|Dicásolo, [[2008]]]] '''Délfor Dicásolo''' ([[1920]]-[[2013]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Argentina|argentinu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Dicásolo]] [[Categoria:Biugrafia]] cvdalhv6mrhx7nsg7krwmoqev3eqbgn Jorge Pedreros 0 15761 375989 346578 2021-08-20T10:45:13Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Jorge Pedreros.jpg|thumb|200px|Pedreros, [[2011]]]] '''Pedreros Jorge Arnaldo Aviles''' ([[1942]]-[[2013]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Cile|cilenu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Pedreros]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Cilenu|Pedreros]] luki8dm6l5uahxe70c6uadpd8xat3o2 Papa Francescu 0 15762 378771 378770 2022-03-16T19:46:36Z WikiBayer 14685 Annullate le modifiche di [[Special:Contributions/79.145.148.64|79.145.148.64]] ([[User talk:79.145.148.64|discussione]]), riportata alla versione precedente di [[User:Marium Alberto|Marium Alberto]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Franciscus (cropped).jpg|thumb|200px|Papa Francescu, [[2021]]]] [[File:Coat of arms of Franciscus.svg|thumb|200px|]] '''Papa Francescu''' ('''Jorge Mario Bergoglio'''; 1936-) hè u papa di a ghjesgia cattolica dipoi u marzu 2013. [[Categoria:Argentinu|Francescu]] oie92w95nqt7bmlvkwem7xenvxupb8n Himalaia 0 15768 362664 347482 2019-07-01T20:48:54Z Jumpy01 11155 /* Fonti */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Himalayas.jpg|thumb|280px|Fotografia satellitari presa sopra l'[[altupianu di u Tibetu]]]] L''''Himalaia''', ditta ancu '''Tettu di u Mondu''', hè una [[catena muntosa]] di l'[[Asia]], chì sipara [[India]], [[Pakistanu]], [[Nepal]] è [[Bhutan]] da a [[China]]. Hè longa circa 2.400&nbsp;km par una larghezza di circa 100-200&nbsp;km; hè cunnessa versu l'uccidenti incù a catena di l'[[Hindu Kush]] afganu. Ci sò cumpresi i più alti [[vetta|vetti]] di u mondu, frà i quali i quattordici Ottumilla, com'è u [[Everest|Monti Everest]] (8848 m), u [[K2]] (8611 m) è u [[Kanchenjunga]] (8589 m). In [[lingua sanscrita]], Himalaia significheghja a '''Dimora di i Nevi Eterni'''. == Urighjina giulogica == [[File:Everest North Face toward Base Camp Tibet Luca Galuzzi 2006 edit 1.jpg|thumb|280px|Faccia nordu di u [[Monti Everest]] Vista da u stradeddu par u campu basa in [[Tibetu]].]] Sicondu a [[tittonica à placchi]], a catena di l'Himalaia hè u pruduttu di u cunfini cunvirghjenti trà [[placca Indu-australiana]] è [[placca euruasiatica]]. U cuntinuu muvimentu rilativu di sti placchi indicheghja ch'è a catena di l'Himalaia stà sempri aumintendu di diminsioni. Giulugicamenti, si riteni ch'è l'Himalaia crisciaria à una vilucità di circa 8-10 millimetri à l'annu, s'è a dinamica di i placchi hè l'unicu fattori incidenti. Sò quantunqua attivi i forzi nurmali [[erusioni|erusivi]], chì ni riducini i diminsioni; a crescita netta di i muntagni di a catena hè dunqua stimevuli in circa 2,5-5&nbsp;cm/seculu. == Clima == U [[clima di l'Himalaia|clima]] varieghja sicondu l'[[altitudina]], da sub-trupicali à i penditi miridiunali finu à alpinu estremu in i vetti più elevati. Si poni distingua trè macru-staghjoni: da [[uttrovi]] à [[frivaghju]], incù bassi tampiraturi; da [[maghju]] à [[ghjugnu]] incù tampiraturi più elevati; da [[ghjugnu]] à [[sittembri]], l'umita staghjoni mussonica, carattarizata da viulenti piuviti limitati parò à u sittori miridiunali di a catena, oltri u quali i venti mussonichi ùn poni micca spustà si par via di l'alti picchi. == Suddivisioni == A catena muntosa di l'Himalaia, oltri à l'Himalaia cunsidaratu in sensu strettu, cumprendi ancu: * [[Hindu Kush]] * [[Karakorum]] * [[Pamir]] == Vetti == Principali vetti, frà altri: * [[Everest]] 8.848,56 m * [[K2]] 8.611 m * [[Kangchenjunga]] 8.586 m * [[Lhotse]] 8.501 m * [[Makalu]] 8.462 m * [[Cho Oyu]] 8.201 m * [[Dhaulagiri]] 8.167 m * [[Manaslu]] 8.163 m * [[Nanga Parbat]] 8.126 m * [[Annapurna]] 8.091 m * [[Gasherbrum I]] 8.068 m * [[Broad Peak]] 8.047 m * [[Gasherbrum II]] 8.035 m * [[Shisha Pangma]] 8.027 m * [[Gyachung Kang]] 7.922 m * [[Nanda Devi]] 7.817 m * [[Pumori]] 7.161 m * [[Ama Dablam]] 6.856 m == Tupunimia == [[File:Himalayan mountains from air 001.jpg|thumb|280px|Ghjacciaii vicinu à a punta di [[K2]].]] I tuponimi usati par individuà i monti himalaiani sò in genaru furmati da radichi nipalesi, tibetani, turchistani è sanscriti, cumbinati calchì volta in modu ibridu trà eddi, è pussedini una capacità sprissiva è una cundinsazioni di significati à i quali l'uccidintali ùn sò micca avvezzi. Parechji noma di monti ani un carattaru eminentamenti discrittivu, com'è par asempiu: * '''Himalaia''', a dimora di i nevi * [[Karakorum]], i pitraghji neri * [[Dhaulagiri]], a muntagna bianca * [[Nilgiri]], u monti turchinu * [[Gasherbrum]], a pareta lucenti * [[Machapuchare]], a coda di pesciu * [[Makalu]], u grandi neru * [[Kang Taiga]], a sedda di nevi * [[Chogo Rè]] (rinuminatu K2), u grandi monti In altri casi u tuponimu hà un pricisu rifirimentu riligiosu, com'è par asempiu: * [[Pancchulé]], i cinqui fiacculi cilesti * [[Gosainthan]], u locu di i santi * [[Trisul]], u tridenti (simbulu di Shiva) * [[Indrasan]], u tronu di Indra * [[Manaslu]], a muntagna di u spiritu * [[Chomo Lungma]] (rinuminatu Everest), a dea matri di a terra * [[Annapurna]], a dea di i messi è di l'abbundanza * [[Ganesh Himal]], a muntagna nivosa di u diu elefanti Esistini dopu parechji monti chì u so nomu diriveghja da a so pusizioni rispettu à altri cimi, com'è: * [[Nuptse]], u monti à punenti * [[Lhotse Shar]], u monti à sudu-livanti * [[Lhotse]], u monti à sudu * [[Nunagiri]], u monti trà i dui fiuma S'infattani infini i noma com'è: * [[Kardong]], a furtezza di nevi * [[Mahalangur Himal]], a catena muntosa di i grandi scimmii * [[Mustagh]], a muntagna scintillanti di ghjacciu * [[Shisha Pangma]], a cresta à u di quà di i pasculi * [[Mulkilà]], a furtezza d'arghjentu * [[Ama Dablam]], a mamma chì abbraccia * [[Kanchenjunga]], i cinqui casciaforti di a grandi nevi == Mistica == A vista di i monti himalaiani, di sti ''pilastri di u celi'' chì s'innalzani limpidi è putenti da i nebbii è da l'imparfizzioni di u mondu, evoca à a mimoria u fiori di lotu, simbulu di a [[buddisimu|fedi buddista]]. Ancu u fiori di lotu affonda i so radichi in a fanga chì hè simili à u ''[[Saṃsāra]]'', l'eternu ciclu di i nasciti è di i morti; ma quandu sboccia, a so curolla, alzendu si alta annantu à u stelu, si apri bianca è immaculata par ripprisintà a salvezza di a cuscenza è l'eterna sirenità di u ''[[nirvana (trascindenza)|nirvana]]''. Ùn hè cirtamenti micca un casu s'è antichi populi, annantu à tremindù i virsanti di a catena himalaiana, ani sempri idantificatu i più alti muntagni di u mondu com'è u sediu di i so dei. Sempri oghji, siguendu un'antica tradizioni, occorri calchì volta l'usanza in i spidizioni alpinistichi di firmà si un metru sottu a vetta par un sensu di misticu rispettu è di diferenti umaghju versu a casa di Diu. == Bibliografia == * Augusto Gansser, Andreas Gruschke, Blanche C. Olschak: ''A rigioni di u Himalaia. Cultura, storia, populi'', edizioni taliana par Touring Club Talianu, Milano 1991. * Valerio Sestini: Himalaia. ''Architittura è ambienti in i Vaddi di u Nepal'', Editori: Alinea Editrice s.r.l. 2006. ISBN 88-6055-086-6. == Da veda dinò == * [[Clima di l'Himalaia]] * Catena muntosa di u [[Karakorum]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:Giugrafia]] hrk7zt9ryay87o9bfesf2iy28plaw76 Imalaia 0 15769 329504 2013-09-16T19:03:31Z 90.8.79.55 Reindirizzamentu à [[Himalaia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Himalaia]] qd2lv5nmvn1hw9fhbb24nzjpsi7cde1 Himalaya 0 15770 329505 2013-09-16T19:04:46Z 90.8.79.55 Reindirizzamentu à [[Himalaia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Himalaia]] qd2lv5nmvn1hw9fhbb24nzjpsi7cde1 Ferdinando Magellanu 0 15771 374755 347464 2021-08-02T19:49:40Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Ferdinand Magellan.jpg|thumb|280px|Ritrattu di Ferdinando Magellanu]] '''Ferdinando Magellanu'''(purtughesu: ''Fernão de Magalhães''; spagnolu: ''Fernando de Magallanes''; Sabrosa, [[17 uttrovi]] 1480 - Mactan, [[27 d'aprile]] 1521) hè statu un espluratori è navigatori [[Portugallu|purtughesu]]. Intrapresi a [[spidizioni di Ferdinando Magellanu|prima circunnavigazioni di u globu]] à u sirviziu di a curona [[Spagna|spagnola]]. Fù u prima à parta da l'Auropa versu Punenti direttu in [[Asia]] è u prima auropeu à navigà in l'[[Uceanu Pacificu]]. A storia di u so viaghju hè parvinuta par via di a tistimunianza di un so omu d'armi, u [[Vicenza|vicintinu]] [[Antonio Pigafetta]], chì cunsacrò u restu di a so vita à mantena viva a mimoria di Magellanu è di a so impresa. == Biugrafia == [[File:Magellan's voyage EN it.svg|thumb|280px|Cartugrafia di a circunnavigazioni]] === A ghjuvantù === Ferdinando Magellanu nascì in una famiglia aristucratica impuvarita di Sabrosa in a pruvincia di u [[Trás-os-Montes]], in u Portugallu sittintriunali. U so babbu, Pedro Rui de Magalhães, spusatu incù Alda des Mesquita, era u merri di u paesi. Magellanu avia un frateddu, Diego de Sousa, è una suredda, Isabel. À l'ità di deci anni Magellanu persi i so parenti. Dui anni dopu, suvitendu u frateddu, divintò pagiu à a corti di u rè [[Ghjuvanni II di Portugallu|Ghjuvanni II]] à [[Lisbona]]. Quì guditi di a ghjinirosa educazioni risirvata à i ghjovani nobili di l'ebbica. In u [[1505]], à 25 anni, fù spiditu in [[India]], induva sirvì sottu u vicirè [[Francisco de Almeida]]. Prestu si miritò una minzioni par avè svintatu un ammutinamentu è salvatu viti umani. Da u [[1506]] participò à una spidizioni diretta à l'[[Isuli di i Spezii]]. In u corsu di sta spidizioni si vadagnò a prumuzioni à capitanu ([[1510]]), ma pocu dopu persi dighjà u brivettu di capitanu par essa si alluntanatu incù a so navi da a fluttiglia par circà novi terri più à livanti. Sottu à u cummandu di [[Alfonso de Albuquerque]] participò à a cunquista di u strategicu portu di [[Malacca]] in l'oghjinca [[Malesia]]. Turratu in patria, participò in u [[1513]] à una spidizioni in u [[Maroccu]], induva combattì in a [[battaglia di Azamor]], ripurtendu a lisioni di un vinochju. Fù successivamenti accusatu di avè intrattinutu cummerci incù i [[musulmani]]: par via di quissa u 15 maghju [[1514]] purtò à u so licinziamentu incù disunori da u sirviziu par a curona purtughesa. === A spidizioni === [[File:Detail from a map of Ortelius - Magellan's ship Victoria.png|280px|thumb|A ''Victoria'' annantu à una carta d'[[Abraham Ortelius|Ortelius]] di a fini di u XVIu seculu.]] In u stessu periodu Magellanu intrì in pussessu di una carta giugrafica chì iputizava un passaghju versu l'[[Uceanu Pacificu]] pocu più à sudu di u [[Rio de a Plata]]. Si cunvinsi di pudè in stu modu truvà una via par l'[[Asia]] più brevi di quidda intornu à l'Africa. Quista avaristi parmissu di scopra un passaghju à sudu-punenti di culligamentu di l'Atlanticu incù u Pacificu. Tali passaghju, ritinutu giugraficamenti prubabili ma di u quali nissunu avia nutizia tuttu à fattu sicura, aiani imaginatu da tempu i cartografi. In rialità, u scopu strategicu di a spidizioni saristi statu quiddu di circà una nova via marittima par l'Isuli di i Spezii, in l'arcipelagu Indunisianu di i [[Molucchi]], evitendu l'avvinta di l'Africa, di a quali i porti uccidintali è miridiunali erani tutti in mani à u Portugallu. S'è pussibuli, si saristi divutu ancu pruvà ch'è i [[Molucchi]] si truvavani effittivamenti à punenti di l'antimiridianu di a linia di dimarcazioni chì, sicondu i trattati, dividia i zoni di influenza è pussessu culuniali trà spagnoli è Portughesi. Naturalamenti, micca menu impurtanti saristi stata l'evintuali scuparta di novi terri da aghjustà à u dighjà immensu imperu di u rè di Spagna. Cunvintu [[Carlo V d'Asburgu|Carlo V]] à financià l'impresa, a spidizioni di cinqui navi salpò u 20 sittembri 1519 da San Lucar de Barrameda (u 10 aostu da u portu di [[Siviglia]]). U 28 nuvembri [[1520]], firmatu incù trè soli navi (una era naufragata, l'altra avia disirtatu), attravirsò u [[Strettu di Magellanu|strettu]] chì da eddu presi u nomu, è par a prima volta si inultrò in un grandi uceanu scunnisciutu à l'uccidintali, chì par tutti i trè mesa di navigazioni in dirizzioni [[nordu]]-[[punenti]] firmeti tranquillu, à u puntu ch'è li fù attribuitu u nomu di [[Uceanu Pacificu|Pacificu]]. Di marzu [[1521]] righjunsi l'[[Isuli Marianni]] è dopu i [[Filippini]], chjamati Isuli di San Lazzaro, induva truvò a morti par mani di l' indigeni. Sicondu u racontu di Pigafetta, in i [[Filippini]], Magellanu era risciutu à cunverta u rè di l'isula di [[Cebu]], [[Rajah Humabon]] è molti di i so sudditi à u [[Cristianesimu]]. Quandu Cebu si sottumissi à a curona spagnola, scuppiò una rivolta annantu à a vicina isula di [[Mactan]]. Magellanu dicisi di usà a forza par cunquistà Mactan à a Spagna è à u Cristianesimu. Quandu sbarcò a matina di u 27 aprili [[1521]] à Mactan, fù uccisu da l'abitanti di l'isula. U viaghju si cunchjusi u 6 sittembri [[1522]], quandu u ''[[Victoria (navi)|Victoria]]'', sola navi sopravviventi, riintrò à u portu di partenza dopu avè cumplittatu a prima [[circunnavigazioni]] di u globu in 2 anni, 11 mesa è 17 ghjorni. à bordu di a piccula navi (85 tunniddati), chì imbarcava acqua è avia una vilatura di furtuna, ci erani sultantu 18 omini di i 234 partiti, trà marinari è suldati. Trà i sopravviventi ci erani dui taliani, Antonio Lombardo, dittu [[Antonio Pigafetta|Pigafetta]], quiddu chì scrivarà a storia di a spidizioni, è Martino de Judicibus. === A prima circunnavigazioni di a Terra === [[File:ReplicaNaoVictoriaMagallanes.jpg|thumb|280px|A copia di a [[Victoria (navi)|Nao Victoria]] in u [[Museu Nao Victoria]] à [[Punta Arenas]], [[Cili]]]] A circunnavigazioni ùn era micca statu u fini di Magellanu, chì avia solu vulsutu truvà u passaghju à Punenti versu l'Isuli di i Spezii è l'Indii. Stu scopu u vedi rializatu in vita. Solu [[Juan Sebastián Elcano]], incù [[Antonio Pigafetta]], ricunniscì a vera impurtanza di u viaghju intornu à a terra. À eddu è à i so 17 omini sopravviventi spetta l'onori di avè scumpiitu u prima viaghju cuntinuu intornu à a Terra. Quista vali ancu par i 13 omini chì firmetini prighjuneri di i Portughesi à Capu Verdi, chì si trova più à l'Uccidenti rispettu à a Spagna. Ma ancu Magellanu stessu in a so vita avia circunnavigatu a terra cumplittamenti: da u 1505 à u 1511 era dighjà statu in Urienti, induva avia visitatu ancu i Molucchi. Ancu s'è ùn ci saristi micca turratu, in u 1521 era ghjuntu à i Filippini avendu dunqua ghjà tagliatu u miridianu di i Molucchi. Eppuri, a prima parsona à avè attravirsatu tutti i miridiani pudaria essa statu u schiavu è interpreti [[Enrique di Molucca|Enrique]], prubabilamenti di urighjina filippina. Acquistatu in u 1511 da Magellanu à Sumatra, avia accumpagnatu quiddu in tutti i so viaghji successivi. À a morti di l'ammiragliu à Mactan, Enrique fughjì à casa aiutatu da u rè di Cebu; cusì almenu narra Antonio Pigafetta. Ma Enrique pudaria ancu essa statu di urighjina [[Malesia|malesa]]: in stu casu forsi ùn hà mai scumpiitu a circunnavigazioni. Magellanu murì in un scontru incù l'indigeni di Cebu Mactan. == Effetti geu-pulitichi è filusofichi di u viaghju == U viaghju di Magellanu dimustrò difinitivamenti quattru cosi: ch'è a Terra hè una sfera; ch'è a circumfarenza di a pianeta hè molta più maiori di quantu ani mai cridutu tutti i giugrafi; ch'è l'America pò essa circunnavigata com'è u cuntinenti africanu; ch'è si perdini 24 ori s'eddu si suvita u camminu di u soli da l'uccidenti à l'urienti. Quist'ultima ussirvazioni furnì i basi à novi spiculazioni di intaressu fisicu è matafisicu annantu à a natura di u tempu è di l'eternità.<ref>Edouard Roditi: ''Magellanu di u Pacificu'', pag. 5, editori Mursia 1977</ref> Da un puntu di vista matiriali, dati i longhi distanzi parcorsi (a ''Victoria'' avia cupartu 69.000&nbsp;km in trè anni par vultà in iSpagna), u viaghju di Magellanu ùn poti micca ripprisentà una valida altirnativa à a cusidditta [[Strada di i Spezii]] cuntrullata da i Portughesi. Spagna è Portugallu rivindiconi tremindù u pussessu di i [[Molucchi]] in basa à u [[Trattatu di Tordesillas]] è solu in u [[1529]] a cuntruversia poti essa risolta incù u [[Trattatu di Saragozza]], incù u quali a Spagna diviti rinuncià à i probbii pratesi annantu à a zona. Eppuri, sempri in u XVIu seculu i spagnoli erani in gradu di cunquistà [[Guam]] è i [[Filippini]], chì sariani firmati in so mani finu à u [[1898]]. == Magellanu in i scenzi == * U [[Strettu di Magellanu]] fù chjamatu cusì in onori di u so scupridori auropeu. * I [[Nivuli di Magellanu]], dui [[galassia nannara|galassii nannari]] visibuli da l'[[emisferu australi]], pigliani u nomu da l'espluratori purtughesu chì i nutò duranti a so spidizioni versu uccidenti. * U ''pinguinu di Magellanu'' fù ussirvatu da a spidizioni à u largu di i costi arghjintini è discrittu accuratamenti da Pigafetta. * Altri noma sempri in usu sò stati introdutti da Magellanu stessu: ''[[Patagunia]]'' significheghja ''terra di i peda grossi'' à causa di l'indigeni insulitamenti alti ch'eddu ci avia scuntratu; à u largu di a [[Terra di u Focu (arcipelagu)|Terra di u Focu]] avia scupartu parechji fochi annantu à a costa. == Magellanu in i media è in u sport == * In u manga [[One Piece]] hè prisenti un parsunaghju di nomu [[Magellan (parsunaghju)|Magellan]]. * U ''magellan'' hè un [[trick (sport)|trick]] chì fù imprudatu in u calciu [[freestyle (calciu)|freestyle]] par indicà un muvimentu di u pedi chì simuleghja a circunnavigazioni ch'eddu hà scumpiitu Magellanu, è in stu casu u pedi oltripassa tutalamenti u ballò è torra à daretu à u puntu iniziali mentri u ballò hè sempri in aria. == Noti == <references/> == Bibliografia == * [[Antonio Pigafetta]], ''Viaghju intornu à u mondu'', à cura di Mariarosa Masoero (intr. di [[Luigi Firpo]]) [1987]. == Da veda dinò == * [[Espluratori]] * [[Splurazioni giugrafichi]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Espluratori|Magellanu]] knhbqg7d9zhajbxz0r75ox1cnyw6x20 Ferdinando Magellano 0 15772 329508 2013-09-17T18:24:13Z 90.8.79.55 Reindirizzamentu à [[Ferdinando Magellanu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ferdinando Magellanu]] g26rwa1cbomeop7s0iyji9010lp3gv4 Universidade Tecnológica Federal do Paraná 0 15773 334902 329510 2014-03-23T15:09:03Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Utfpr.gif|thumb|right|250px|Universidade Tecnológica Federal do Paraná]] L''''Universidade Tecnológica Federal do Paraná''' ('''UTFPR''') hè un' università brasiliana, situata in a cità di [[Curitiba]]. Ci sò à l'incirca 21.092 stughjanti. Fù fundata u [[1909]]. [[Categoria:Università]] 2slaypnjqnyfjfzdco2ix1xuuolfmbu UTFPR 0 15774 329511 2013-09-17T20:18:25Z 201.80.195.144 Universidade Tecnológica Federal do Paraná wikitext text/x-wiki #redirect[[Universidade Tecnológica Federal do Paraná]] 7mokmyx54wc1fjp957gisqwd8hdatlj Orlando Furioso 0 15778 340451 340013 2015-01-23T10:24:11Z Federico Leva (BEIC) 9306 /* Prima edizioni di l'opara */ +img wikitext text/x-wiki [[File:Orlando Furioso 9.jpg|thumb|280px|Scena di u puema illustrata da [[Gustave Doré]].]] L' '''Orlandu furiosu''' hè un puema cavaddarescu di [[Ludovico Ariosto]] pubblicatu in a so edizioni difinitiva in u 1532. U [[puema]], cumpostu da 46 canti in uttavi (38.736 versi in tutali), ghjira intornu à u parsunaghju d'Orlandu, à u quali hè didicatu u titulu, è à numarosi altri parsunaghji. L'opara, ripigliendu a tradizioni di u ciclu carulingiu è in parti di u ciclu britonu, si poni com'è à cuntinuazioni di l'incumpiitu ''Orlandu innamuratu'' di [[Matteu Maria Boiardo]]. Carattaristica fundamintali di l'opara hè u cuntinuu intrecciu di i vicendi di i parechji parsunaghji chì vani à custituiscia multiplici fili narrativi (sicondu a tecnica di l'intricciatura, eredità di u rumanzu mediivali), tutti armunicamenti tissuti insemu. A trama hè cunvinziunalamenti riassunta intornu à trè vicendi principali, emblemi ancu di a soprappusizioni in u puema di parechji genari litterarii: in prima a linia epica di a guerra trà musulmani è cristiani chì faci da sfondu à l'intreia narrazioni è si cuncludi incù a vittoria cristiana in seguitu à u scontru trà l'eroi avvirsarii. A vicenda amurosa s'incentra inveci annantu à a biddissima Angelica, in fuga da numarosi spasimanti, trà i quali u paladinu Orlandu, di u quali fù dapoi i primi uttavi priannunciata a pazzia, purtendu à l'estremu a diminsioni di u cavalieri cristianu di a Chanson di gesti vutatu à a fedi. L'inchiesti di i varii cavalieri par cunquistà Angelica si rivelani tutti vani, da u mumentu chì (prima di escia difinitivamenti da u puema in u XXIXu cantu, par ghjunta à testa inghjò nantu à a rena) a donna spusarà u musulmanu Midoru incausendu l'ira è a cunsiguenti pazzia d'Orlandu è di l'altri cavalieri. U terzu mutivu, quiddu encumiasticu o cilibrativu (annantu à u quali parsistini eppuri à l'internu di u puema una seria d'ombri), cunsisti in i peripezii chì portani à a rialisazioni di l'amori trà Rugeru, cavalieri paganu eredi di u troianu Ettori, è Bradamanti, guerriera cristiana, chì riisciarani à cunghjunghja si solu dopu à a cunvirsioni di Rugeru à u tarmini di a guerra: da st' unioni discindarà infatti a Casa d'Esti. ==Cumpusizioni di l'opara== [[File:Jean Auguste Dominique Ingres - Roger Delivering Angelica.jpg|thumb|280px|[[Ruggero (Orlando furioso)|Ruggiero]] cavalchendu l'[[ippugriffu]], salva [[Angelica (Orlando furioso)|Angelica]] da u mostru marinu: dipintu di l'artista [[Jean Auguste Dominique Ingres]], [[1819]], [[Parigi]], [[Museiu di u Louvre]].]] I vicendi di Orlandu è di i paladini di Carlu Magnu erani dighjà moltu noti à a corti estensi di Ferrara grazia à l'Orlandu innamuratu di [[Matteu Maria Boiardo]] quandu l'intillettuali curtigianu Ariostu cumencia à scriva u novu rumanzu intornu à u 1505. U puema, puri essendu cuncipitu com'è una cuntinuazioni di l'Orlandu Innamuratu di Boiardo, ùn fù mai riduttu à veru è probbiu seguitu di u puema buiardescu: dimustrazioni di quista mancanza di cumplittezza hè u fattu chì, com'è ghjustamenti faci nutà annantu à u "finali epicu" Albertu Casadei, Ariostu ùn purtò à tarmini tutti i nuclei narrativi aparti da Boiardo. Ancu a scelta di Angelica com'è puntu di partenza di u Furiosu ùn era in quistu sensu evidenti: Boiardo avia finitu par privilighjà l' "armi" à l' "amori" è, in u prugrissivu snudamentu di i vicendi epichi, avia finitu par trascurà Angelica par gran' parti di u sicondu libru è par i novi canti di u terzu. À a libartà d'Ariostu in a rilazioni incù a so fonti principali currispondi ancu l'apartura di un puema chì ùn si chjudi mai cumplittamenti: u dueddu finali trà Rugeru è Rudumonti, indubbiu innalzamentu epicu di a vicenda, lascia ancu in u littori un'imprissioni di incumplittezza è di insuddisfazioni chì hè stata ben evidinziata da L. Caretti. Cumpiitezza mancata di u quali sò rapprisintazioni fideli ancu a prufonda ambiguità di l'autori, a pirenna uscillazioni trà l' "armi" è l' "amori" (trà l'epos è u rumanzu) è a diminsioni incumpletta di i cavalieri nantu à a scena di a quali hè imaghjina emblimatica a prisintazioni in u prima cantu: di Orlandu fù innanzi tuttu evucata a pazzia; Rinaldu intrarà in scena suvitendu à pedi u so cavaddu; Ferraù impignatu à ripiscà un elmu smarritu in l'acqua; Sacripanti rimpiinghjendu a virghjinità di Angelica è difiniscendu u so amori com'è un insemu di pulsioni primatistichi è matirialistichi, scunfittu immediatamenti à u passaghju un cavalieri senza idantità. Dapoi a quadripartizioni iniziali (i donni/i cavalieri/l'armi/l'amori) a trama si sviluppa evuchendu un tempu miticu rimpientu da l'autori annantu à u quali sfondu si prughjetta a guerra trà pagani è cristiani. Quadripartizioni chì hè ancu dinuncia di appartinenza à un sistema di [[litteratura]], è fusioni di i cicli epichi ("l' armi") mediivali è di a diminsioni amurosa di i rumanzi, in sta fideli ripresa di u matiriali buiardescu. A materia cavaddaresca, i loca è i parsunaghji principali sò listessi, ma l'elaburazioni di tutti l'elementi rispondi à una ricerca litteraria moltu più prufonda. I parsunaghji acquistani una diminsioni psiculogica putenti, u racontu diventa un insemu urganicu di vicendi intricciati in un'architittura di grandiosa cumplissità, un cuntinuu tentativu d'abbraccià l'infinità mutevuli di i parcorsi di i parsunaghji. U Furiosu si prisenta cusì com'è opara simbulu di un sistema, quiddu curtigianu è rinascimintali, probbiu à u mumentu di a so crisi: u sguardu à daretu è u tonu nustalgicu di l'incipit rivela (parallilamenti à u Curtigianu di Castiglioni) dighjà un rimpientu par una civiltà à u tramontu, divastata da l'incursioni stranieri è currotta da a seti di dinaru è da l'avidità. Piinamenti insirita in u dibattitu culturali di l'ebbica, l'opara ariustesca acquista ufficialamenti u [[scettru]] di u prima puema in una lingua chì pò cunsidarà si "taliana", probbiu à seguitu di a rivisioni di u Bembo, chì in u 1525 - ùn à casu trà i dui ultimi edizioni di u Furiosu - avia pruduttu i Prosi di a lingua vulgari. ==Prima edizioni di l'opara== [[File:Ariosto - Orlando Furioso, 1551 - 5918999 FERE001606 00005.tif|thumb|''Orlando Furioso'', 1551]] S'aghjunghji dinò a diminsioni di un'opara litteraria pinsata è curata par a pubblicazioni à stampa, volta cusì à a diffusioni versu un pubblicu più vastu: in quistu sensu, è in molti altri dinò, si pò parlà di a prima grandi opara di [[litteratura]] muderna in a cultura uccidintali. == Da veda dinò == * [[Ludovico Ariosto]] * [[Matteu Maria Boiardo]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:Littiratura]] dpqp75a5xl9rpb241hx3uzxud6j8i15 Orlandu Furiosu 0 15779 329518 2013-09-18T18:11:02Z 90.8.79.55 Reindirizzamentu à [[Orlando Furioso]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Orlando Furioso]] h1fu4bkyo5k55heax935ysny2nld3d6 Aliconu 0 15788 362649 347387 2019-07-01T20:47:01Z Jumpy01 11155 /* Fonti */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Momper, Joos de (Younger) - Helicon or Minerva's Visit to the Muses.JPG|thumb|280px|[[Joos de Momper]]: ''Aliconu'' o ''Visita di [[Minerva]] à i Musi''. Museo Real de Bellas Artes de Amberes.]] L''''Aliconu''' (o Elicone) (in [[lingua greca|grecu]] Ἑλικών / ''Helikồn'', littiralamenti "u (monti) tortuosu", da ἕλιξ / ''hélix'' "spirali, zigzag") hè un monti situatu in a rigioni di [[Tespie]] anticamenti in [[Aonia]] è oghji in [[Beozia]] ([[Grecia]])<ref>Kerenyi, ''The Gods of the Greeks'', 1951 p. 172</ref>; incù i so 1.748 metri hè a vetta più alta di a rigioni. ==Mitulugia== [[File:Hippocrenesource.jpg|thumb|280px|A surghjenti d'Ippucrena]] U Monti Aliconu hè resu celebru da a [[mitulugia greca]] par via di dui surghjenti sacri à i [[Musi (mitulugia)|Musi]] chì ci si trovani: [[Aganippa]] è [[Ippucrena]], tremindù [[tuponimu|tuponimi]] furmati nantu à a radica ''hippo-'' "cavaddu", apposta ch'è a tradizioni vulia ch'eddu fussi statu [[Pegasu]] à scaturiscia li. I fiuma Olmeios è Permessos chì da eddi discindiani, erani riputati in gradu di furniscia l'inspirazioni à quiddi chì ci si fussini dissitati. Annantu à i so penditi si truvava u paesi di [[Ascra]], chì deti nascita à u pueta [[Esiodu]] ([[VIIu seculu a.C.]]), u quali conta di avè scuntratu i Musi mentri chì, ghjuvanottu, era intentu à pasculà i greghji annantu à i fianchi di a muntagna, induva [[Eros]] è i Musi aviani ghjà tandu santuarii è un tarrenu par i baddaturi vicinu à a cima. Funi eddi - eddu susteni - à inspirà li a ''[[Tiugunia (Esiodu)|Tiugunia]]'', chì si apri par quissa incù st' invucazioni: {{quote|Cumenciu u cantu me da i Musi Aliconii, chì sopra<br/>l'eccelsi d'Aliconu santissimi vetti han sughjornu,<br/>è incù i moddi pie' d'intornu à a cerula fonti<br/> baddani, intornu à l'arghja di u figliu putenti di Cronu.<br/>Eddi, postu ch'è in u Parmissu lavati han i tennari membra,<br/>o d'Ippocrena in l'acqui, oppur di u santissimu Olmeu,<br/>intrecciani d'Aliconu annantu à i vertici sommi, caroli<br/>agili, graziosi: ch'è grandi virtù in i so peda [[Esiodu]], ''[[Tiugunia (Esiodu)|Tiugunia]]'', 1-8, trad. [[Ettore Romagnoli]]}} I Musi l'avariani dunqua inspiratu, è grazia ad eddi principiò à cantà l'urighjini di i dei. Fù cusì ch'è l'Aliconu divintò un simbulu di l'inspirazioni puetica. Oltri à i fonti sopra ricurdati (è citati da u stessu Esiodu), a tradizioni voli chì si truvava annantu à l'Aliconu ancu a fonti in a quali [[Narcisu]] si spichjò, firmendu culpitu da a so probbia biddezza. In l'[[Inni omerichi|innu omericu]] à [[Posidonu]], u diu fù apustrufatu, in una brevi invucazioni, com'è "signori di l'Aliconu". ==Patrimoniu di l'Umanità== U [[munasteru]] di [[Hosios Lukas]] ([[XI seculu]]), chì si trova annantu à u fiancu uccidintali di l'Aliconu, hè statu dichjaratu da l'[[UNESCO]] "[[Patrimoniu di l'umanità|Situ patrimoniu di l'Umanità]]". ==Riferimenti litterarii== ===Litteratura antica=== Numarosi sò i rifirimenti litterarii à l'Aliconu. Un celebru passu hè cuntinutu in u I cantu (II stanza) di a ''[[Ghjerusalemma libarata (puema)|Ghjerusalemma Libarata]]'' di [[Torquato Tassu]]: :''O Musa, tu chì di caduchi addori'' :''ùn circondi micca a fronti in Aliconu...'' in u prolugu di a Musica de l'Orfeu di Monteverdi: :Quinci à dì vi d´Orfeu desio mi sprona, :d´Orfeu chì trassi à u so cantà i feri :è servo fe´l´Infernu à sui prigheri, :gloria inmurtali di Pindu è d´Alicona Più irriverenti l'accennu di [[Carlo Porta]] in u so ''Sonettin cù u covon'' annantu à u rumanticisimu, in u quali, attighjendu si com'è "classicistu" in a pulemica incù i rumantichi, prova st'affirmazioni soia incù a so friquintazioni di l'Aliconu. Riferimenti ni cumporta ancu u Prolugu (vv.2-5) di u Prima Cantu di u Paradisu di D. Alighieri, u quali afferma di ùn pudè più addrizzà si solu à i Musi abitanti l'Aliconu, ma di duvè invucà ancu l'aiutu di u Diu Apollu, abitanti u Cirra: :"''..Di sta spirienza ineffabili, u pueta diciarà tandu, in u Paradisu, ciò chì hè pussibuli à a mimoria umana ritena è à lingua umana narrà; u succorra Apollu incù i novi Musi: tutta l'arti occurrarà à quistu assuntu. ..''" ===Litteratura corsa=== L' ''Aliconu'' hè citatu à spessu in l'opara di [[Rinatu Coti]], in particulari: * in a puisia ''Corsica bramata'' (''U Labirintu''): :''Fruttu di gudimentu :''Radica d'aliconu :''Surghjenti di bundanza :''Passu d'umanità :''Corsica bramata'' ==Altrò== L'Aliconu ispirò i danzi ch'è u [[cumpusitori]] [[Ungaria|ungharesu]] [[Leó Festetics]] tinia in u so casteddu in i circonda di [[Keszthely]]. Festetics chjamò ancu ''Bibbiuteca di l'Aliconu'' a bibbiuteca ch'eddu fundò par prumova a litteratura è a cultura in a so cità nativa. Sempri da l'Aliconu piglia u nomu l'''Helicon Arts Cooperative'', un impresa chì upareghja in u duminiu di l'arti è di a pruduzzioni di filmi à [[Hollywood]]. ==Noti== <references /> ==Bibliografia== *[[Karl Kerényi]], 1951. ''The Gods of the Greeks'' ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:Giugrafia]] 1xcbjgtrtu13s0lmu82p5yd37i806ij Elicone 0 15789 329541 2013-09-23T18:48:06Z 92.150.68.116 Reindirizzamentu à [[Aliconu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Aliconu]] ps4gj5o8spa07g9nwaqm9etcs9tqh0c Monti Aliconu 0 15790 329542 2013-09-23T18:48:27Z 92.150.68.116 Reindirizzamentu à [[Aliconu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Aliconu]] ps4gj5o8spa07g9nwaqm9etcs9tqh0c Monte Elicone 0 15791 329543 2013-09-23T18:48:41Z 92.150.68.116 Reindirizzamentu à [[Aliconu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Aliconu]] ps4gj5o8spa07g9nwaqm9etcs9tqh0c Sinan 0 15794 375029 372530 2021-08-10T20:37:36Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Mimar Sinan büstü, ODTÜ.jpg|thumb|280px|Bustu di Mi'mār Sinan in Ankara]] '''Sinan''', notu ancu com'è ''Mi'mār Sinan'' (''Mi'mār'', litt. "architettu", era u titulu datu à l'architettu imperiali) o ''Mi'mār Koca Sinan'' ("grandi architettu Sinan") (Cesarea in Cappadocia, [[1489]] - [[Istanbul]], [[1588]]), hè statu un architettu turcu, di urighjina albanesa, cuntimpuraniu di [[Michelanghjulu]] è [[Palladiu]]. Travagliò par i sultani [[Solimanu I]], [[Selim II]] è [[Murad III]], è fù, in u corsu di un periodu di cinquanta anni, rispunsevuli par a custruzzioni o a supervisioni di tutti l'edifizii più impurtanti di l'[[Imperu Ottumanu]]. Più di trè centu funi i strutturi accriditati à so nomu. == Biugrafia == Natu cristianu ortudossu, fù riclutatu sicondu a pratica di u ''devşirme'' in a rigioni anatolica di Cesarea in Cappadocia è purtatu à Istanbul par a furmazioni militara; successivamenti intrì à fà parti di u corpu di i giannizzeri. Participò à i numarosi campagni militari di espansioni di l'imperu ottumanu, in particulari in l'artigliaria è in u geniu. Presi parti à i spidizioni contru [[Belgradu]], a [[Siria]] è l'[[Egittu]], è in u 1534 divintò ufficiali. Ebbi cusì l'oppurtunità di cunnoscia i rialisazioni architittonichi in l'Auropa mediterranea è centru-uriintali è in u [[Vicinu Urienti]]. Membru di a corti imperiali da u 1536, fù numinatu architettu capu di l'imperu (Mimarbaşı) in u 1539 da u sultanu [[Solimanu u Magnificu]]. Sinan cunsirvarà a carica ancu sottu i dui succissori Selim II è Murad III. == Opari == [[File:Istanbul - Süleymaniye camii - Foto G. Dall'Orto 26-5-2006 - 13.jpg|thumb|280px|Muschea di Solimanu]] À Sinan sò attribuiti più di 300 edifizii, in tuttu l'imperu: muschei (spessu incù u rilativu cumplessu - külliye - di edifizii annessi), palazzi (saray), bagni publichi (hamam), caravanserragli, mausolei (türbe), à i quali poni essa aghjunti altri opari di publichi utilità com'è ponti è acquidotti. Di parechji custruzzioni, in particulari quiddi luntani da a rigioni di a capitali, hà prubabilamenti furnitu l'impustazioni generali, lascendu l'esecuzioni à so assistenti, com'è Davut Ağa, chì à a so morti li succiditi com'è architettu maestru. In u 1536-37 custruì una muschea (Hüsrev Paşa Camii) à Aleppu; in l'annu succissivu a favurita di u sultanu Roxelana (Haseki Hürrem) l'incaricò di edificà un ''külliye'' à Istanbul. Frà i principali munimenti custruiti dopu à a so nomina com'è architettu imperiali sò ricurdati: * A muschea Şehzade (''Şehzade Camii'', 1543-48) à Istanbul, dedicata da Solimanu à u figliolu Mehmet, principi ereditariu, mortu primaturamenti pocu dopu l'iniziu di l'edificazioni di a muschea. Hè a prima muschea sultaniali cuncipita da Sinan è prisenta parechji aspetti furtamenti innuvativi. A cupola cintrali hè rinfurzata incù mezi-cupoli annantu à i quattru lati. A cupartura hè sustinuta da quattru grandi pilastri ed hè cumplittata incù quattru picculi cupoli à l'anguli. L'internu di a sala, guasi quatrata, hè particularamenti luminosu, grazia à i multiplici aparturi (da i finestri à a basa di i cupoli - 24 in a cupola cintrali è 9 par ogni mezacupola - à quiddi in i pareti) chì lasciani entra a luci. Un'innuvazioni funi dinò i gallarii longu i facciati laterali par nasconda i contrafforti. A muschea hè priciduta da un grandi curtili affianccatu da un portacu incù cinqui picculi cupoli par latu, incù à u centru a funtana par l'abluzioni, cuparta da un'edicula sustinuta da ottu culonni. Dui minareti sò posti à l'estremità di u latu annantu à u curtili. Sò opari di Sinan dinò i türbe di Mehmet (1543-44) è di u Gran visir Rüstem Pascià (1561) in u giardinu adiacenti. [[File:Istanbul - Süleymaniye camii dal Corno d'oro - Foto G. Dall'Orto 28-5-2006.jpg|thumb|280px|Muschea di Solimanu da u Corru d'oru]] * A muschea di Solimanu (''Süleymaniye Camii'', 1550-57) à Istanbul, incù à fiancu i ''türbe'' di Solimano (1566) è Roxelana (1558). Solimano chersi ch'è u prugettu si inspiressi di a basilica di Santa Sofia (Ayasofya), par simbulizà una cuntinuità imperiali incù Ghjustinianu. * A ''Kara Ahmet Paşa Camii'' à Istanbul (ca. 1550-1565), cummissiunata da u Gran visir Kara Ahmet Pascià, di u quali a cundanna à morti in u 1555 fù causa di un cumplittamentu attimpatu è incù diminsioni ridutti rispettu à u prugettu uriginali. * A ''Rüstem Paşa Camii'' (1560-64), par u gran visir Rüstem Pascià, maritu di a figliola pridiletta di Solimanu, Mihrimah. * A ''Mihrimah Camii'' (chjamata ancu Mihrimah Sultan Camii) à Istanbul (ca.1560-1565), custruita par a principessa Mihrimah. Ùn hè micca cunfusa incù a muschea umonima ch'è Sinan avia dighjà custruitu (1540-1548) à Scutari (Üsküdar). * A ''Sokollu Mehmet Paşa Camii'' à Istanbul (cumplittata 1571-1572). Sokollu Mehmet Pascià fù gran visir da u 1565 à u 1579, par Solimanu, Selim II è Murad III. * U ''Ponti Mehmed Paša Sokolović'', à Višegrad, cumplittatu in u 1571. * A ''Azap Kapı Camii'' à Istanbul (Galata), cumplittata in u 1577. * A ''muschea di Selim'' à Edirne (Selimiye Camii, 1568-75), fatta custruiscia da u sultanu Selim II. Sinan stessu riteni sta muschea u so capulavoru. A Atik Valide Camii à Üsküdar (1570-79), par Nurbanu, sposa di Selim II è mamma di Murad III. Nutevuli fù l'opara di Sinan par l'alimantazioni idrica di Istanbul. Incaricatu da Solimanu versu u 1550 di suddisfà i criscenti esigenzi di appruvvisiunamentu di a cità, sviluppò un sistemu di captazioni di l'acqui in a zona à u nordu di Istanbul chjamata Furesta di [[Belgradu]], ricuparendu parzialamenti l'antica reta rumana. I canalisazioni di u sistemu idricu (dinuminatu ''Kirkçesme''), par circa 50 km, sò sempri in usu. L'acquidotti principali sò: * L'''Uzunkemer'' ("longu acquidottu"), à dui ordini di arcati, longu 716 è altu 26 metri. * L'''Eğrikemer'' ("acquidottu à ovitu", par via di l'intrata à 90° à una estremità), à trè ordini di arcati in a parti cintrali alta 35 metri. * U ''Güzelce Kemer'', à dui ordini di arcati, longu 170 metri. * U ''Moğlova Kemeri'', à dui ordini di arcati, longu 258 metri. Rilevanti opara di Sinan hè ancu unu di i più antichi bagni turchi di Istanbul, u ''Süleymaniye Hamam'', chì sorghji in u cumplessu di a muschea di Solimanu. Edificatu in u 1557, hè ancu in funzioni à i ghjorna d'oghji. ==Da veda== * [[Siria]] * [[Imperu Ottumanu]] * [[Vicinu Urienti]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Architettu|Sinan]] [[Categoria:Turcu|Sinan]] 3i2cxco49es5xjvjk946btq82rnb7we Sinān 0 15795 329553 2013-09-25T15:05:59Z 92.150.68.116 Reindirizzamentu à [[Sinan]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sinan]] 3bccatif1i3tf0fbcd0biw5hywof0fm Categoria:Stati Uniti d'America 14 15799 335753 329569 2014-03-23T18:14:08Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:America di u Nordu]] lslw1qqaan18wscz1i7nirmknrlz4ch Categoria:Canadà 14 15800 335470 329624 2014-03-23T18:09:01Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:America di u Nordu]] lslw1qqaan18wscz1i7nirmknrlz4ch Andi 0 15801 364807 362650 2019-11-04T11:35:59Z 90.57.46.185 Correction de liens [[ ... ]] (crochets fermants manquants) wikitext text/x-wiki [[File:Nasa anden.jpg|thumb|280px|A Curdigliera di l'Andi]] A Curdigliera di l' '''Andi''' (o ''Curdigliera di l'Ande'') (in [[lingua spagnola|spagnolu]] ''Cordillera de los Andes'') hè un'impurtanti [[muntagni|catena muntosa]] di l'[[America miridiunali]], situata in a parti più [[uvestu|uccidintali]] di u [[cuntinenti]]. Incù i so {{M|7 200|k|m}} di lunghezza (da l'[[istmu di Panama]], à u [[nordu]], finu à [[Capu Horn]], à u [[sudu]]) hè cunsidarata a catena muntosa più longa di u mondu. A so larghezza media hè di {{TA|240 km,}} tucchendu in u puntu più stesu i {{TA|500 km}} (frà u 18º è u 20º [[Parallelu (giugrafia)|parallelu]] [[sudu]]), mentri l'altezza media hè di circa {{M|4 000||m}}. A catena di l'Andi hè furmata principalamenti da dui grandi sittori: a ''[[Curdigliera Urientali]]'' è a ''[[Curdigliera Uccidentali]]'' in gran' parti siparati da una prufonda diprissioni intermedia, in a quali surghjini altri cateni di impurtanza minori, a principali di i quali essendu a ''[[Curdigliera di a Costa|Cordillera de a Costa]]'' [[Cile|cilena]]. Altri picculi cateni surghjini à i lati di i grandi cateni. L'Andi traversani setti stati di l'[[America miridiunali]]: [[Argentina|Arghjintina]], [[Bolivia|Bulivia]], [[Cile|Cili]], [[Culombia]], [[Ecuador]], [[Perù]] è [[Venezuela]], parechji di i quali essendu noti com'è [[Stati andini|Paesi andini]]. A Curdigliera di l'Andi hè a più alta catena muntosa à u di fora di u [[cuntinenti]] [[Asia|asiaticu]]. A cima più alta, l'[[Aconcagua]], tocca i {{TA|6 962 m}} sopra u liveddu di u [[mari]]. A vetta di u [[vulcanu]] [[Chimborazo]], in l'Andi [[Ecuador|equaduriani]], hè u puntu di a superficia terrestra più luntanu da u centru di a [[Terra]] à causa di u [[rigunfiamentu equaturiali]]. == Etimulugia == [[File:Huascaran_norte.JPG|277px|thumb|[[Huascarán]], [[Curdigliera Blanca]], [[Perú]].]] Ci sò parechji tiurii par spiigà l'[[linguistica|etimulugia]] di u nomu "Andi". Parechji ritenini chì diriveghja da a parola [[Lingua quechua|quechua]] ''anti'', chì significheghja "alta cresta". Altri ritenini ch'è u nomu diriveghja da una di i [[regione|rigioni]] (''suyo'') di l'[[imperu Inca]] (o ''[[Tahuantinsuyo]]'') ditta ''[[Antisuyu]]'', chì i so abitanti erani chjamati ''[[Anti]]''. Altri cunsidareghjani infini ch'è Andi diriveghja da a parola [[lingua spagnola|spagnola]] ''andén'' chì significheghja [[tarrazzamentu]], in rifirimentu à a tipulugia di cultivazioni imprudata in a rigioni andina. == Carattaristichi è diminsioni == [[File:Cono de Arita, Salta. (Argentina).jpg|thumb|277px|Cono de Arita, [[Provincia_di_Salta|Salta]] ([[Arghjintina]]).]] Sta catena muntosa hà una lunghezza apprussimativa di {{M|7 200|k|m}}. A so larghezza pò righjunghja i 500 [[chilomitri]] in i zoni in i quali si dividi in parechji rami ([[Catena muntosa|curdiglieri]]) includendu l'[[Altupianu|altipiani]] (in particulari trà i latitudini {{TA|18° S}} è {{TA|20° S).}} == Urighjina giumurfulogica == L'urighjina di a catena andina si faci ricuddà à a dinamica di i [[terra|placchi terrestri]] vali à dì à a [[tittonica à zolli]]: in particulari a [[subduzioni]] di a [[placca tittonica]] nota com'è [[placca di Nazca]] incù a [[placca sudamericana]] inghjenna a catena di l'Andi. A placca di Nazca si inabissa à u di sottu di quidda [[America meridiunale|sudamericana]], è u strufinamentu inghjinaratu da a subduzioni fondi a roccia a quali ricodda in superficia sottu forma di magma è [[lava]] criendu vulcani è [[muntagni]] veni à dì un arcu muntosu [[cuntinenti|cuntinintali]]. == Suddivisioni == [[File:P.chicamocha.jpg|thumb|277px|[[Cayon di u Chicamocha]], Andi [[Culombia|culumbiani]].]] [[File:PicoBolivarMerida.JPG|thumb|277px|U [[pico Bolívar]], Andi [[Venezuela|venezuelani]].]] A suddivisioni di i parechji zoni di a catena hà subitu parechji modifichi in u corsu di u tempu, assumendu una numinclatura assuciata à i divisioni [[pulitica|puliticu]]-amministrativi. Cusì, sicondu u [[giugrafia|tarritoriu]] attravirsatu, si poni definiscia l'Andi Venezuelani, Culumbiani, Equaduriani, etc. In u [[1973]], u [[giulogu]] [[Augusto Gansser]]<ref>{{cita pubblicazioni|cognome= Gansser|nome= Augusto|anno= 1973|titolo= Facts and theories on the Andes|rivista= Journal of the Geological Society|volume= 129|numero= 2|pagine= 93-131|doi= 10.1144/gsjgs.129.2.0093|url= http://jgs.lyellcollection.org/cgi/content/abstract/129/2/93|lingua= {{en}}|accessu= 08-10-2009}}</ref> prupuniti una suddivisioni basata annantu à l'ussirvazioni [[Scienze di a Terra|scentifica]] di i carattaristichi morfulogichi di a [[muntagne|catena muntosa]]: * ''Andi sittintriunali'': à u [[nordu]] di u [[golfu di Guayaquil]] {{TA|(4° S),}} [[Equadori]], incù l'Andi [[Venezuela|venezuelani]], Andi [[Culombia|culumbiani]] è Andi [[Ecuador|equaduriani]]; * ''Andi cintrali'': trà u [[golfu di Guayaquil]] è u [[golfu di Penas]] {{TA|(46° 30´ S),}} [[Cili]], incù l'Andi [[Perù|piruviani]], [[Bolivia|buliviani]], è [[Argentina|arghjintinu]]-[[Cile|cileni]]; * ''Andi miridiunali o australi'': à sudu di u [[golfu di Penas]], incù l'Andi patagonichi è l'Andi fueguini ([[Isula Grandi di a Terra di u Focu]]). L'Andi sittentrioni è australi sò chjamati ''Andi di Tipu Cullisiunali'', par essa si furmati da l'[[obduzioni]] di a crosta uceanica. L'Andi cintrali currispondini à quiddi difiniti ''Andi di Tipu Andinu'', chì si sò sviluppati da a [[subduzioni]] di a crosta marina.<ref>{{cita pubblicazioni|autore= V. à. Ramos|anno= 1999|titolo= Plata tectonic setting of the Andean Cordillera|rivista= Episodes|volume= 22|numero= 3|pagine= 183-190|lingua= {{en}}}}</ref> === Sub-rigioni === A [[giulugia]] hà prupostu un'altra classificazioni, più dittagliata, di i zoni andini: ==== Andi sittintriunali ==== * ''Andi Caraibichi'': longu a costa di u [[mari Caraibicu]], soprattuttu à [[livanti]] di u [[lavu di Maracaibo]]. * ''Zona di subduzioni orizuntali di Bucaramanga'': à u [[nordu]] di a [[latitudina]] di [[Bogotá]], escludendu l'aria antiriori. * ''Zona vulcanica nordu (ZVN)'': da a [[latitudina]] di [[Bogotá]] à u [[golfu di Guayaquil]]. ==== Andi cintrali ==== * ''Zona di subduzioni di u Perù'': da a [[latitudina]] di u [[golfu di Guayaquil]] à quidda di u [[lavu Titicaca]]. * ''Zona vulcanica cintrali (ZVC)'': da a [[latitudina]] di u [[lavu Titicaca]] à u limitu [[sudu]] di u [[disertu di Atacama]]. * ''Zona di subduzioni orizuntali Pampeana'': da u limitu [[sudu]] di u [[disertu di Atacama]] à l'aria di l'[[Aconcagua]]. In sta sizzioni si trovani i cimi più alti di u [[Sudamerica]]. * ''Zona vulcanica [[sudu]] (ZVS)'': finu à a latitudina di u [[golfu di Penas]]. ==== Andi australi ==== * ''Zona vulcanica australi (ZVA)'': da a latitudina di u [[golfu di Penas]] finu à i cunfini di l'[[Isula Grandi di a Terra di u Focu]] è l'altri isuli adiacenti. * ''Andi patagonichi'': currispondi à a zona à u [[sudu]] di u vulcanu [[Tronador]], in [[Cili]] è [[Arghjintina]], finu à u [[Strettu di Magellanu]], induva a catena si intarrompi. L'altitudini medii oscilleghjani trà i {{TA|1 500}} è {{M|2 000||m}}, ancu s'è parechji punti righjunghjini altitudini di {{TA|3 500 m}}. In sta sizzioni di a catena si trova u [[Curdigliera di u Paine|massicciu di u Paine]], un gruppu di cimi granitichi di oltri {{TA|3 000 m}}, chì si innalzani annantu à i [[lavu|lava]] è i [[ghjacciaiu|ghjacciali]] di a [[Patagunia]] cilena. Sta parti di l'Andi hè duminata da i ghjiganteschi [[Hielos Continentales]] chì custituiscini a [[acqua|riserva idrica]] più grandi di u mondu, escludendu l'[[Antartidi]] è a [[Gruinlandia]]. * ''Andi fueguini o Curdigliera di Darwin'': immediatamenti à [[sudu]] di u [[Strettu di Magellanu]] l'Andi righjunghjini di novu altezzi supiriori à i {{TA|2 000 m}} finu à u [[canali di Beagle]]. === Discrizzioni di i zoni principali === ==== Andi sittintriunali ==== [[File:Cordillera Central Bolivia.jpg|thumb|277px|Panorama di a [[Curdigliera Cintrali]] in [[Bulivia]] da l'[[Isla di u Sol]].]] [[File:Andes_Août_2007_-_Col_en_route_vers_Chavin.jpg|thumb|277px|Chavin, [[Perù]].]] À u [[sudu]] di a [[Culumbia]], à a fruntiera incù l'[[Equadori]], l'Andi custituiscini a sola catena muntosa incù cimi vulcanichi alti oltri {{TA|5 000 m}}. Più à nordu, in u [[Nudu de los Pastos]], si suddividi in dui cateni chjamati rispittivamenti [[Curdigliera Uccidentali]] è [[Curdigliera Cintrali]]; da quist'ultima si urighjineghja a [[Cordillera Oriental (Culumbia)|Curdigluera Urientali]]. A ''[[Cordigliera Cintrali]]'' hè siparata da a [[Curdigliera Uccidentali]], par una distanza di circa 400 [[Chilometru|km]], da una [[faglia]] prima di a quali scorri u [[Patia (fiumu)|río Patía]] à [[sudu]] è u [[Cauca (fiumu)|río Cauca]] à u [[nordu]]. A ''[[Curdigliera Urientali]]'' si sipara gradualamenti versu [[livanti]], criendu tandu a conca di u [[fiumu]] più impurtanti di a [[Culumbia]], u [[Magdalena (fiumu)|Río Magdalena]]. Sta catena muntosa si stendi versu u [[nordu]] è in u [[Dipartimentu di Norte de Santander]] si suddividi in dui rami; u ramu [[estu|uriintali]] entri in u [[giugrafia|tarritoriu]] [[Venezuela|venezuelanu]], induva piglia u nomu di [[Cordillera de Mérida]], chì i so naturali estinsioni formani Lara-Falcón è ani una stretta rilazioni incù u ''Litoral Central'' ([[Caracas]], [[Valencia (Venezuela)|Valencia]], [[Maracay]]) è u ''Litoral Oriental'' ([[Puerto A Cruz]], [[Barcilona (Venezuela)|Barcilona]]). U ramu [[uvestu|uccidintali]], chjamatu [[Sierra de Perijá]], si stendi da [[livanti]] versu [[nordu]], furmendu a fruntiera naturali trà [[Culombia]] è [[Venezuela]], sgradendu gradualamenti versu i [[Caraibi]] finu à [[punta Gallinas]], in a [[penisula di a Guajira]], in l'estremu [[nordu]] di a [[Culumbia]]. Si ricunghjunghji incù a ''Sierra Nevada de Santa Marta'' furmendu una vaddi in a quali scorri u [[Cesar (fiumu)|Río Cesar]]. A [[Sierra Nevada de Santa Marta]] hè u gruppu muntosu più elevatu di a [[Culombia]] {{TA|(5 775 m)}} è hè a [[muntagna]] custiera più alta di u mondu. I trè cateni ani cimi di furmazioni principalamenti vulcanica chì righjunghjini oltri {{TA|4 000 m}} di quota. A [[Curdigliera Cintrali]] è a [[Curdigliera Urientali]] aghjunghjini altezzi di oltri {{TA|5 000 m}}, essendu cuparti da i nevi perenni. Molti di sti vulcani sò attivi è, in u passatu, ani incausatu morti è distruzzioni par via di i splusioni di [[gasu]] è di i [[lahar]]. I [[cità]] più impurtanti di l'Andi sittintriunali sò [[Bogotá]], [[Cali]] è [[Medellín (Culumbia)|Medellín]] in [[Culumbia]], [[Quito]] è [[Riobamba]] in [[Equadori]] è [[San Cristóbal (Venezuela)|San Cristóbal]] è [[Mérida (Venezuela)|Mérida]] in [[Venezuela]]. ==== Andi cintrali ==== [[File:Cordillera de los Andes.jpg|thumb|277px|U sittori intermediu trà [[Santiago di u Cili]] è [[Mendoza (Arghjintina)|Mendoza]], [[Argentina|Arghjintina]], in un [[ghjornu]] d'inguernu.]] L'Andi cintrali si stendini da u [[nudu de Pastu]] à u [[Tres Cruces|Nevado Tres Cruces]], in [[Cili]]. Cumprendini gran' parti di quiddu chì attualmenti hè u [[Perù]] è sò cunsidarati a zona cintrali di l'Andi induva si sò avuti i più elevati liveddi di [[ecunumia|sviluppu ecunomicu]] è suciali. I [[muntagni]] sò disposti in dui cateni siparati da l'[[altupianu andinu]]. A vetta più alta di a [[regione|rigioni]] hè u [[Huascarán|Monti Huascarán]] {{TA|(6 768 m)}} è, in a [[Cile|zona cilena]], l'[[Ojos di u Salado|nevado Ojos di u Salado]] {{TA|(6 891 m).}} Si formani dui grandi lava, u [[Lavu Titicaca|Titicaca]] è u [[Lavu Poopó|Poopó]]. I [[meseta]]s interni formani i pianuri [[Bolivia|buliviani]]. U [[clima]] hè caldu aridu è u [[bioma]] duminanti hè u [[disertu]]. A pupulazioni hè cuncintrata soprattuttu in l'[[altupianu]] è longu i [[costa|costi]]. ==== Andi australi ==== [[File:Mercedario bolius 20040215 021.jpg|thumb|277px|[[Monti Mercedario]], [[Pruvincia di San Juan]], [[Arghjintina]].]] [[File:CotopaxiCrater.jpg|thumb|277px|Crateru di u [[Cotopaxi (vulcanu)|vulcanu Cotopaxi]], [[Equadori]].]] [[File:EL CHIMBORAZO.jpg|thumb|277px|[[Chimborazo|Vulcanu Chimborazo]], [[Riobamba]], [[Equadori]].]] L'Andi australi si stendini finu à l'estremità di l'[[America miridiunali]]. In sta [[regione|rigioni]] si poni ritruvà guasi tutti i tipi climatichi: * ''Andi di transizioni'': quì si trovani i cimi più alti ancu s'è l'altezza media diminuisci. I passi sò difficiuli è ripidi. Sò custituiti da dui cateni siparati da una vaddi lingitudinali larga da {{M|10 à 40|k|m}}. À [[punenti]] si trova a [[Curdigliera di a Costa]], chì righjunghji i {{TA|2 000 m}} di altitudina. À [[livanti]] si sviloppa a catena principali, incù parechji di i cimi più elevati: l'[[Aconcagua]] {{TA|(6 962 m),}} u vulcanu [[Tupungato]] {{TA|(6 635 m)}} è u [[muntagna|monti]] [[Mercedario]] {{TA|(6 770 m).}} * ''Andi patagonichi'': in sta sizzioni l'altezzi diminuiscini drasticamenti, in parti par via di l'[[erusioni]] glaciali, chì hà criatu arcipelaghi è [[fiordi]]. I vetti più alti sò u [[Tronador]] {{TA|(3 478 m),}} u [[Monti San Valentin]] {{TA|(4 058 m),}} u [[Monti Fitz Roy]] {{TA|(3 405 m),}} u [[Cerro Torra]] {{TA|(3 150 m),}} u [[cerro Paine Grandi]] {{TA|(3 240 m)}} è i maistosi muntagni di a [[Curdigliera di u Paine]] {{TA|(3 000 m).}} A [[Cordillera Darwin]] è a purzioni [[Cile|cilena]] di l'[[Isula Grandi di a Terra di u Focu]] prisentani l'ultimi grandi altezzi prima ch'è l'Andi si immerghini in u [[mari]]; u [[monti Darwin]] {{TA|(2 488 m)}} è u [[Monti Sarmiento]] {{TA|(2 350 m).}} ==== Andi antartichi ==== L'Andi si stendini finu à a [[Terra di u Focu (arcipelagu)|Tierra di u Fuego]] è, immergendu si in [[mari]], i cimi più alti formani isuli com'è a Georgia di u Sudu è l'isuli Sandwich miridiunali, l'[[Isuli Orcadi Miridiunali]] è l'[[Isuli Shetland Miridiunali]]. Riemergini di novu in [[Antartidi]]. == Clima == U [[clima]] in l'Andi varia nutevulamenti sicondu a latitudina, l'altitudina è dinò di a vicinanza à u [[mari]]. U sittori miridiunali hè fretu, intinsamenti nivosu, ancu à altitudini rilativamenti bassi è piuviosu, mentri quiddu cintrali hè più asciuttu è dolci. U sittori [[nordu]] di l'Andi hè generalmenti [[pioghja|piuviosu]] è rilativamenti l'altitudina ancu moltu caldu, incù una tampiratura media di {{M|18||°C}}, in Culombia. U clima hè carattarizatu da cambiamenti cunsidarevuli ancu annantu à distanzi piuttostu brevi. I [[furesta pluviali|furesti pluviali]] si spinghjini à altitudini elevati ancu finu à {{TA|1 500 m}} da i cimi, com'è in u casu di u piccu annivatu di u [[Cotopaxi]]. I muntagni ani una grandi influenza nantu à i tampiraturi di l'arii vicini. A limita di a [[nevi]] dipendi da a latitudina. In a zona trupicali [[Ecuador|equaduriana]], [[Culombia|culumbiana]], [[Venezuela|venezuelana]] è in u [[nordu]] di l'Andi piruviani, righjunghji i {{M|4 500-4 800||m}} [[Liveddu di u mari|s.l.m.]], passendu à {{TA|4 800-5 200 m}} in i muntagni à u sudu di u [[Perù]] è à [[nordu]] di u [[Cili]], finu à latitudini di circa {{TA|30° S.}} Scendi dopu à {{TA|4 500 m}} annantu à l'[[Aconcagua]], à {{TA|32° S}}, {{TA|2 000 m}} à {{TA|40° S}}, {{TA|500 m}} à {{TA|50° S}} è sulamenti {{TA|300 m}} in a [[Terra di u Focu (arcipelagu)|Terra di u Focu]], à {{TA|55° S.}} Da i {{TA|50° S}} parechji trà i più grandi ghjacciali ghjunghjini finu à u liveddu di u [[mari]]<ref>{{cita web|url= http://www.blueplanetbiomes.org/andes_climate_page.htm|titolo= Clima di l'Andi|accesso= 21-08-2009|lingua= en}}</ref>. L'Andi di u [[Cili]] è di l'[[Arghjintina]] poni essa suddivisi in dui zoni climatichi è glaciulogichi: l' ''Andi rilievi sottumarini'' è l' ''Andi umiti''. L' ''Andi rilievi sottumarini'' si stendini da a latitudina di u [[Disertu di Atacama]] finu à a zona di u [[fiumu Maule]]; i pricipitazioni sò più spuradichi è si virificheghjani forti oscillazioni di i tampiraturi. A linia di equilibriu subisci drastichi spustamenti annantu à brevi periodi di tempu, lascendu i ghjacciali in [[ablazioni]] o in [[accumulu]]. == Sport è tempu libaru == I biddezzi naturali di a rigioni, i ruvini di l'[[Imperu Inca]] in [[Bulivia]] è [[Perú]] è a pussibilità di acceda faciulamenti à i [[ghjacciali]] in u [[sudu]] di [[Arghjintina]] è [[Cili]] favurizeghjani u [[turisimu]] annantu à grandi scala. L'Andi prisentani cundizioni ottimi par [[sport]] com'è l'[[alpinisimu]] è u [[rafting]]. U [[schi]], u [[snowboard]] è altri [[sport invirnali]] si sò furtamenti sviluppati in Arghjintina è Cili. In l'Andi di Transizioni si scontra a più elevata cuncintrazioni di centri sciistichi di l'[[Emisfaru australi|emisfaru sudu]], dopu a [[Nova Zilanda]]. === Stazioni schiistichi === * In [[Arghjintina]]: [[Altos di u Vaddi]], [[Batea Mahuida]], [[Caviahue]], [[Cerro Bayo]], [[Cerro Castor]], [[Cerro Catedral (Arghjintina)|Cerro Catedral]], [[Cerro Wayle]], [[Chapelco]], [[Glaciar Martial]], [[A Hoya]], [[Las Cotorras]], [[Las Leñas]], [[Llanos di u Castor]], [[Los Penitentes]], [[Nunatak]], [[Primeros Pinos]], [[Solar di u Bosque]], [[Tierra Mayor]], [[Valdelén]], [[Vallecitos]], [[Vaddi de los Huskies]], [[Vaddi Hermoso]]. * In [[Bulivia]]: [[Chacaltaya]]. * In [[Cili]]: [[Antillanca]], [[Antuco]], [[Cerro El Fraile]], [[Cerro Mirador]], [[Chapa Verdi]], [[Corralco]], [[Farellones]], [[Lagunillas]], [[A Parva]], [[Las Araucarias]], [[Los Arenales]], [[Portillo (Cile)|Portillo]], [[Villarrica (Cile)|Villarrica]], [[Termas de Chillán]], [[Vaddi Nevado]]. == Noti == <references/> == Bibliugrafia == * {{cita libru|cognome= De Agostini|nome= Alberto Maria|titolo= Andi patagonichi. Viaghji di splurazioni à a Curdigliera patagonica australi|anno= 1999-22-11|editore= CDA & Vivalda|città= Milano|id= ISBN 978-88-7808-142-0}} == Da veda dinò == * [[Arghjintina]] * [[Curdigliera Patagonica]] * [[Giugrafia di a Bulivia]] * [[Muntagni di a Bulivia]] * [[Giugrafia di a Culumbia]] * [[Giugrafia di u Cili]] * [[Giugrafia di l'Equadori]] * [[Giugrafia di u Perù]] * [[Antartidi]] * [[Culturi andini]] * [[Stati andini]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:Giugrafia]] d2nbfh6n3fvjirr9ii1qhzr9ixhqxyg Template:M 10 15802 329643 2013-09-26T18:40:23Z 92.150.68.116 Pagina nova: <noinclude>{{Template complesso}}</noinclude><includeonly>{{tutto attaccato|{{#if:{{{pm|}}}|(|}}{{{1}}}&nbsp;{{#if:{{{pm|}}}|[[Più o meno|±]]<small>&nbsp;</small>{{{pm}}})<small>&n... wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Template complesso}}</noinclude><includeonly>{{tutto attaccato|{{#if:{{{pm|}}}|(|}}{{{1}}}&nbsp;{{#if:{{{pm|}}}|[[Più o meno|±]]<small>&nbsp;</small>{{{pm}}})<small>&nbsp;</small>|}}{{#if:{{{e|}}}|&times;<small>&nbsp;</small>10<sup>{{{e}}}</sup><small>&nbsp;</small>|}}{{#if:{{{6|}}}|{{#if:{{{5|}}}|{{M/Link prefissi SI|{{{5}}}}}|}}{{#if:{{{6|}}}|{{M/Link unità di misura|{{{6}}}}}|}}|{{#if:{{{5|}}}|{{#if:{{{4|}}}|{{M/Link prefissi SI|{{{4}}}}}|}}{{#if:{{{5|}}}|{{M/Link unità di misura|{{{4}}}}}|}}|{{#if:{{{4|}}}|{{#if:{{{3|}}}|{{M/Link prefissi SI|{{{3}}}}}|}}{{#if:{{{4|}}}|{{M/Link unità di misura|{{{4}}}}}|}}|{{#if:{{{3|}}}|{{#if:{{{2|}}}|{{M/Link prefissi SI|{{{2}}}}}|}}{{#if:{{{3|}}}|{{M/Link unità di misura|{{{3}}}}}|}}|}}}}}}}}}}</includeonly><noinclude> {{man}} {{TemplateData}} [[Categoria:Template formattazione testo|M]] [[Categoria:Template fisica|M]] </noinclude> 5mwn68e9koski5yy4kuk4jd3734s10i Template:Cita pubblicazioni 10 15803 367094 367069 2020-06-04T17:04:08Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Template:Cita libru]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Template:Cita libru]] ctlat9oyh3m6f2dysgy90rdiw36qk3n Template:Tutto attaccato 10 15804 329645 2013-09-26T18:43:25Z 92.150.68.116 Pagina nova: <includeonly><span style="white-space:nowrap; display:inline-block">{{{1}}}</span></includeonly><noinclude> {{man}} {{TemplateData}} Categoria:Template formattazione testo|{{PAGEN... wikitext text/x-wiki <includeonly><span style="white-space:nowrap; display:inline-block">{{{1}}}</span></includeonly><noinclude> {{man}} {{TemplateData}} [[Categoria:Template formattazione testo|{{PAGENAME}}]] </noinclude> 8rt4o2mxdkb27r43xlm5u61jprni6pm Template:TA 10 15805 329646 2013-09-26T18:43:56Z 92.150.68.116 Reindirizzamentu à [[Template:Tutto attaccato]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Tutto attaccato]] t5mefnikmzz7ze6zn1wuwysr1rsya46 Template:Cita libru 10 15806 372449 367758 2021-03-30T23:00:38Z Jumpy01 11155 it runs with the old module wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Citazione|citation|CitationClass=libro}}</includeonly> <noinclude> {{documentation}} {{collapse top|TemplateData}} {{Cita libru/TemplateData}} {{collapse bottom}} [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> hr2hy8hyq2r8gytbfyzw1cnkyuapnai Template:Cita web 10 15807 368506 367942 2020-08-14T11:12:49Z Jumpy01 11155 Annullate le modifiche di [[Special:Contributions/Anfrx|Anfrx]] ([[User talk:Anfrx|discussione]]), riportata alla versione precedente di [[User:92.150.68.116|92.150.68.116]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Citazione|citation|CitationClass=web}}</includeonly><noinclude> {{template complesso}} {{man}} {{TemplateData}} [[Categoria:Template citazione fonti]] </noinclude> a8znq8hbwlg3q5ut243is1h3swgo0e5 Template:Data 10 15808 373005 368110 2021-06-02T04:11:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{{{{|safesubst:}}}#switch:none |{{{{{|safesubst:}}}#iferror: {{{{{|safesubst:}}}#time:Y_M_d|{{{1|}}} }} | none }} <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- #time: can't handle --></noinclude> |{{{{{|safesubst:}}}#iferror: {{{{{|safesubst:}}}#expr: {{{1|}}}+0 }} |<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!--not a pure number--></noinclude> |{{{{{|safesubst:}}}#ifexpr: {{{1|}}}+0 > 10000000000000 |<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- a yyyymmddhhmmss timestamp --></noinclude> |{{{{{|safesubst:}}}#ifeq: {{{{{|safesubst:}}}#expr:{{{1|}}}+0}} | {{{1|}}} | none <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- pure number eg 123.456 --></noinclude> | <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- assume yy-mm-dd --></noinclude> }} }} }} |{{{{{|safesubst:}}}#switch: {{{{{|safesubst:}}}lc:{{{2|}}}}} | none | asis | link | lnone =none }} |{{{{{|safesubst:}}}#ifexpr: {{{{{|safesubst:}}}#time:Y|{{{1|}}} }} < 1000 | none }} |{{{{{|safesubst:}}}#switch: {{{{{|safesubst:}}}#time:Ynj|{{{1|}}} }}|100031|110031|130031|140031|150031=none}} |= {{{{{|safesubst:}}}#if:{{{1|}}} |{{{{{|safesubst:}}}#switch:{{{2}}} |link|lnone|l=[[{{{1}}}]] |{{{1}}} }} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- error or "none", so no formatting --></noinclude> |<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- continue with formatting --></noinclude> {{{{{|safesubst:}}}#ifeq:<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- --></noinclude>{{{{{|safesubst:}}}#time:Y|{{{1}}} 2008}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- --></noinclude>{{{{{|safesubst:}}}#iferror: {{{{{|safesubst:}}}#ifexpr: {{{1}}}>10000000000000 | no }} | }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- --></noinclude>{{{{{|safesubst:}}}#time:Y|{{{1}}} 2004}} |20082004 |<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- no year --></noinclude> {{{{{|safesubst:}}}#ifeq:{{{{{|safesubst:}}}#time:d|{{{1}}} 2036}}|{{{{{|safesubst:}}}#time:d|{{{1}}} }} |<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- month+day --></noinclude>{{{{{|safesubst:}}}#time: {{{{{|safesubst:}}}#switch: {{{{{|safesubst:}}}lc: {{{{{|safesubst:}}}#ifeq:{{{3|}}}|y|L}}{{{2|}}} }} | lmdy | liso | lymd = [[:F j]] | mdy | iso | ymd = F j | ldmy | l = [[:j F]] | #default = j F }}|{{{1}}} 2000 }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- default='dmy' or null or "" or unsupported option --></noinclude> |<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- month only --></noinclude>{{{{{|safesubst:}}}#time: {{{{{|safesubst:}}}#switch: {{{{{|safesubst:}}}lc: {{{{{|safesubst:}}}#ifeq:{{{3|}}}|y|L}}{{{2|}}} }} | lmdy | liso | lymd | ldmy | l = [[F]] | #default = F }}|{{{1}}} 2000 }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- default='dmy'/'mdy'/'ymd'/'iso'/null/""/unsupported opt --></noinclude> }} |<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- with year--></noinclude> {{{{{|safesubst:}}}#if: {{{{{|safesubst:}}}#iferror:{{{{{|safesubst:}}}#time:j|2 {{{1|}}}}}|*D*|{{{{{|safesubst:}}}#iferror:{{{{{|safesubst:}}}#time:j|2000 {{{1|}}}}}|*D*| }}}} |<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- day+month+year --></noinclude>{{{{{|safesubst:}}}#time: {{{{{|safesubst:}}}#switch: {{{{{|safesubst:}}}lc: {{{{{|safesubst:}}}#ifeq:{{{3|}}}|y|L}}{{{2|}}} }} | lmdy = [[:F j]], [[Y]] | mdy = F j, Y | liso = [[Y|Y-]][[F j|m-d]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- i.e. [[Y-m-d]] --></noinclude> | iso = Y-m-d | lymd = [[Y]] [[:F j]] | ymd = Y F j | ldmy | l = [[:j F]] [[Y]] | #default = j F Y }}|{{{1|}}} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- #default='dmy' or null or "" or unsupported option --></noinclude> |<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- month+year --></noinclude>{{{{{|safesubst:}}}#time: {{{{{|safesubst:}}}#switch: {{{{{|safesubst:}}}lc: {{{{{|safesubst:}}}#ifeq:{{{3|}}}|y|L}}{{{2|}}} }} | lmdy | liso | lymd | ldmy | l = [[:F Y]] | #default = F Y }}|{{{1|}}} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- default='dmy'/'iso'/'mdy'/null/""/unsupported option --></noinclude> }} }} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> mhzci5sqz6tftnvpecyi0kho5p2hq8s Modulo:Citazione 828 15809 372879 368507 2021-05-24T20:44:14Z Jumpy01 11155 articulu Scribunto text/plain -- Variabile in cui vengono memorizzate le condizioni di errore registrate durante l'esecusione -- delle funzioni del modulo local z = { error_categories = {}; error_ids = {}; message_tail = {}; } -- Include translation message hooks, ID and error handling configuration settings. local cfg = mw.loadData( 'Modulo:Citazione/Configurazione' ); -- Contains a list of all recognized parameters local whitelist = mw.loadData( 'Modulo:Citazione/Whitelist' ); -- Whether variable is set or not function is_set( var ) return not (var == nil or var == ''); end -- First set variable or nil if none function first_set(...) local list = {...}; for _, var in pairs(list) do if is_set( var ) then return var; end end end -- If needle is in haystack return the index position function inArray( needle, haystack ) if needle == nil then return false; end for n,v in ipairs( haystack ) do if v == needle then return n; end end return false; end -- Populates numbered arguments in a message string using an argument table. function substitute( msg, args ) return args and tostring( mw.message.newRawMessage( msg, args ) ) or msg; end -- Wraps a string using a message_list configuration taking one argument function wrap( key, str, lower ) if not is_set( str ) then return ""; elseif inArray( key, { 'italic-title', 'trans-italic-title' } ) then str = safeforitalics( str ); end if lower == true then return substitute( cfg.messages[key]:lower(), {str} ); else return substitute( cfg.messages[key], {str} ); end end function debug_msg(msg) table.insert( z.message_tail, { seterror( 'debug_txt', {msg}, true ) } ); end function debug_value(name, value) if not value then value='nil' end debug_msg(name .. '="'.. value .. '"') end --[[ Argument wrapper. This function provides support for argument mapping defined in the configuration file so that multiple names can be transparently aliased to single internal variable. ]] function argument_wrapper( args ) local origin = {}; return setmetatable({ ORIGIN = function( self, k ) local dummy = self[k]; --force the variable to be loaded. return origin[k]; end }, { __index = function ( tbl, k ) if origin[k] ~= nil then return nil; end local args, list, v = args, cfg.aliases[k]; if type( list ) == 'table' then v, origin[k] = selectone( args, list, 'redundant_parameters' ); if origin[k] == nil then origin[k] = ''; -- Empty string, not nil end elseif list ~= nil then v, origin[k] = args[list], list; else -- maybe let through instead of raising an error? -- v, origin[k] = args[k], k; error( cfg.messages['unknown_argument_map'] ); end -- Empty strings, not nil; if v == nil then v = cfg.defaults[k] or ''; origin[k] = ''; end tbl = rawset( tbl, k, v ); return v; end, }); end -- Checks that parameter name is valid using the whitelist function validate( name ) name = tostring( name ); -- Normal arguments if whitelist.basic_arguments[ name ] then return true end -- Arguments with numbers in them name = name:gsub( "%d+", "#" ); if whitelist.numbered_arguments[ name ] then return true end -- Not found, argument not supported. return false end -- Formats a comment for error trapping function errorcomment( content, hidden ) return wrap( hidden and 'hidden-error' or 'visible-error', content ); end --[[ Sets an error condition and returns the appropriate error message. The actual placement of the error message in the output is the responsibility of the calling function. ]] function seterror( error_id, arguments, raw, prefix, suffix ) local error_state = cfg.error_conditions[ error_id ]; prefix = prefix or ""; suffix = suffix or ""; if error_state == nil then error( cfg.messages['undefined_error'] ); elseif is_set( error_state.category ) then table.insert( z.error_categories, error_state.category ); end local message = substitute( error_state.message, arguments ); message = message .. " ([[" .. cfg.messages['help page link'] .. "#" .. error_state.anchor .. "|" .. cfg.messages['help page label'] .. "]])"; z.error_ids[ error_id ] = true; if inArray( error_id, { 'bare_url_missing_title', 'trans_missing_title' } ) and z.error_ids['citation_missing_title'] then return '', false; end message = table.concat({ prefix, message, suffix }); if raw == true then return message, error_state.hidden end return errorcomment( message, error_state.hidden ); end ----------------------------------------------------------------------------------------- -- Oggetto per memorizzare gli elementi di una citazione ----------------------------------------------------------------------------------------- local Fragment = {} Fragment.priority = {} Fragment_mt = { __index = Fragment } Fragment.new = function(texts, sep_key) if type(texts) == "string" then texts = { texts } end local fpriority = Fragment.priority if not fpriority[sep_key] then sep_key = "" end local separator = fpriority[sep_key] local tx = { } tx.last_priority = 0 tx.first_priority = 0 tx.sep_key = sep_key tx[1] = "" for _, el in ipairs(texts) do if el ~= "" then tx[#tx+1] = el tx[#tx+1] = fpriority[tx.sep_key].sep end end if #tx > 1 then tx.last_priority = fpriority[tx.sep_key].order else tx[1] = "" end setmetatable(tx, Fragment_mt) return tx end function Fragment:start(sep_key) if #self == 0 then return self end local separator = Fragment.priority[sep_key] or Fragment.priority[""] self[1] = separator.sep self.first_priority = separator.order return self end function Fragment:last(sep_key) if #self == 0 then return self end local separator = Fragment.priority[sep_key] or Fragment.priority[""] self[#self] = separator.sep self.last_priority = separator.order return self end function Fragment:empty() return #self==0 end function Fragment:append(txr) if txr == nil then return self end if type(txr) == "string" then txr = Fragment.new(txr, self.sep_key) end if #txr == 0 then return self end if #self == 0 then self[1] = txr[1] end self.last_priority = self.last_priority or 0 if self.last_priority < txr.first_priority then self[#self] = txr[1] end for i, el in ipairs(txr) do if i>1 then self[#self+1] = el end end self.last_priority = txr.last_priority --self.sep_key = txr.sep_key return self end function Fragment:appends(fragments) for _,f in ipairs(fragments) do self:append(f) end return self end Fragment_mt.__tostring = function(tx) -- Collassa i componenti in una stringa e la restituisce return table.concat(tx, '') end -- Formats a wiki style external link function externallinkid(options) local url_string = options.id; if options.encode == true or options.encode == nil then url_string = mw.uri.encode( url_string ); end return mw.ustring.format( '[[%s|%s]]%s[%s%s%s %s]', options.link, options.label, options.separator or "&nbsp;", options.prefix, url_string, options.suffix or "", mw.text.nowiki(options.id) ); end -- Formats a wiki style internal link function internallinkid(options) return mw.ustring.format( '[[%s|%s]]%s[[%s%s%s|%s]]', options.link, options.label, options.separator or "&nbsp;", options.prefix, options.id, options.suffix or "", mw.text.nowiki(options.id) ); end -- Format an external link with error checking function externallink( URL, label, source ) local error_str = ""; if not is_set( label ) then label = URL; if is_set( source ) then error_str = seterror( 'bare_url_missing_title', { wrap( 'parameter', source ) }, false, " " ); else error( cfg.messages["bare_url_no_origin"] ); end end if not checkurl( URL ) then error_str = seterror( 'bad_url', {}, false, " " ) .. error_str; end return table.concat({ "[", URL, " ", safeforurl( label ), "]", error_str }); end -- Formats a link to Amazon function amazon(id, domain) if not is_set(domain) then domain = "com" elseif ( "jp" == domain or "uk" == domain ) then domain = "co." .. domain end local handler = cfg.id_handlers['ASIN']; return externallinkid({link = handler.link, label=handler.label , prefix="//www.amazon."..domain.."/dp/",id=id, encode=handler.encode, separator = handler.separator}) end -- Formats a DOI and checks for DOI errors. function doi(id, inactive) local cat = "" local handler = cfg.id_handlers['DOI']; local text; if is_set(inactive) then text = "[[" .. handler.link .. "|" .. handler.label .. "]]:" .. id; table.insert( z.error_categories, "Pages with DOIs inactive since " .. selectyear(inactive) ); inactive = " (" .. cfg.messages['inactive'] .. " " .. inactive .. ")" else text = externallinkid({link = handler.link, label = handler.label, prefix=handler.prefix,id=id,separator=handler.separator, encode=handler.encode}) inactive = "" end if ( string.sub(id,1,3) ~= "10." ) then cat = seterror( 'bad_doi' ); end return text .. inactive .. cat end -- Formats an OpenLibrary link, and checks for associated errors. function openlibrary(id) local code = id:sub(-1,-1) local handler = cfg.id_handlers['OL']; if ( code == "A" ) then return externallinkid({link=handler.link, label=handler.label, prefix="http://openlibrary.org/authors/OL",id=id, separator=handler.separator, encode = handler.encode}) elseif ( code == "M" ) then return externallinkid({link=handler.link, label=handler.label, prefix="http://openlibrary.org/books/OL",id=id, separator=handler.separator, encode = handler.encode}) elseif ( code == "W" ) then return externallinkid({link=handler.link, label=handler.label, prefix= "http://openlibrary.org/works/OL",id=id, separator=handler.separator, encode = handler.encode}) else return externallinkid({link=handler.link, label=handler.label, prefix= "http://openlibrary.org/OL",id=id, separator=handler.separator, encode = handler.encode}) .. ' ' .. seterror( 'bad_ol' ); end end --[[ Determines whether an URL string is valid At present the only check is whether the string appears to be prefixed with a URI scheme. It is not determined whether the URI scheme is valid or whether the URL is otherwise well formed. ]] function checkurl( url_str ) -- Protocol-relative or URL scheme return url_str:sub(1,2) == "//" or url_str:match( "^[^/]*:" ) ~= nil; end -- Removes irrelevant text and dashes from ISBN number -- Similar to that used for Special:BookSources function cleanisbn( isbn_str ) return isbn_str:gsub( "[^-0-9X]", "" ); end -- Determines whether an ISBN string is valid function checkisbn( isbn_str ) isbn_str = cleanisbn( isbn_str ):gsub( "-", "" ); local len = isbn_str:len(); if len ~= 10 and len ~= 13 then return false; end local temp = 0; if len == 10 then if isbn_str:match( "^%d*X?$" ) == nil then return false; end isbn_str = { isbn_str:byte(1, len) }; for i, v in ipairs( isbn_str ) do if v == string.byte( "X" ) then temp = temp + 10*( 11 - i ); else temp = temp + tonumber( string.char(v) )*(11-i); end end return temp % 11 == 0; else if isbn_str:match( "^%d*$" ) == nil then return false; end isbn_str = { isbn_str:byte(1, len) }; for i, v in ipairs( isbn_str ) do temp = temp + (3 - 2*(i % 2)) * tonumber( string.char(v) ); end return temp % 10 == 0; end end -- Gets the display text for a wikilink like [[A|B]] or [[B]] gives B function removewikilink( str ) return (str:gsub( "%[%[([^%[%]]*)%]%]", function(l) return l:gsub( "^[^|]*|(.*)$", "%1" ):gsub("^%s*(.-)%s*$", "%1"); end)); end -- Escape sequences for content that will be used for URL descriptions function safeforurl( str ) if str:match( "%[%[.-%]%]" ) ~= nil then table.insert( z.message_tail, { seterror( 'wikilink_in_url', {}, true ) } ); end return str:gsub( '[%[%]\n]', { ['['] = '&#91;', [']'] = '&#93;', ['\n'] = ' ' } ); end -- Converts a hyphen to a dash function hyphentodash( str ) if not is_set(str) or str:match( "[%[%]{}<>]" ) ~= nil then return str; end return str:gsub( '-', '–' ); end -- Protects a string that will be wrapped in wiki italic markup '' ... '' function safeforitalics( str ) --[[ Note: We can not use <i> for italics, as the expected behavior for italics specified by ''...'' in the title is that they will be inverted (i.e. unitalicized) in the resulting references. In addition, <i> and '' tend to interact poorly under Mediawiki's HTML tidy. ]] if not is_set(str) then return str; else if str:sub(1,1) == "'" then str = "<span />" .. str; end if str:sub(-1,-1) == "'" then str = str .. "<span />"; end -- Remove newlines as they break italics. return str:gsub( '\n', ' ' ); end end -- Unisce una sequenza di stringhe saltando quelle vuote function cleanjoin(tbl, separator) local tbl2 = {} for _, v in ipairs(tbl) do if v ~= "" then tbl2[#tbl2+1] = v end end if #tbl2 >0 then return table.concat(tbl2, separator) else return "" end end --[[ Return the year portion of a date string, if possible. Returns empty string if the argument can not be interpreted as a year. ]] function selectyear( str ) -- Is the input a simple number? local num = tonumber( str ); if num ~= nil and num > 0 and num < 2100 and num == math.floor(num) then return str; else -- Use formatDate to interpret more complicated formats local lang = mw.getContentLanguage(); local good, result; good, result = pcall( lang.formatDate, lang, 'Y', str ) if good then return result; else -- Can't make sense of this input, return blank. return ""; end end end --[[ Return a string formed joining Day, Month and Year. Month is checked only if Year is defined and Day is checked only if Month is defined If Month is a number try to convert in the corresponding name (1->gennaio, 2->febbraio...) otherwise dont change it ]] function Get_date(Year, Month, Day) local Date = Year if is_set(Date) then if is_set(Month) then local Month = cfg.months[tonumber(Month)] or Month Date = Month .. " " .. Year if is_set(Day) then if Day == "01" or Day=="1" then Day="1°" end Date = Day .. " " .. Date end end return Date end return "" end -- Suppone che sia una data ben formata (una delle varianti "gg mm aaaa", "gg/mm/aaaa" o "gg-mm-aaaa") -- e restituisce l'articolo da anteporre per citarla come data di accesso/archivio function article_date(date) local start = mw.ustring.sub(date,1,2) if inArray( start, {'08', '8 ', '8-', '8/', '11'} ) then return "l'" end return "u " end -- Attempts to convert names to initials. function reducetoinitials(first) local initials = {} for word in string.gmatch(first, "%S+") do table.insert(initials, string.sub(word,1,1)) -- Vancouver format does not include full stops. end return table.concat(initials) -- Vancouver format does not include spaces. end -- Formats a list of people (e.g. authors / editors) function listpeople(control, people) local sep = control.sep; local namesep = control.firstnamesep local format = control.format local maximum = control.maximum local invertorder = control.invertorderfirst local lastsep = control.lastsep local text = {} local etal = false; local person_list = {} if sep:sub(-1,-1) ~= " " then sep = sep .. " " end if maximum ~= nil and maximum < 1 then return "", 0; end for i,person in ipairs(people) do local last = person.last if is_set(last) then local fullname = "" if maximum ~= nil and i > maximum then etal = true; break; else local first = person.first if is_set(first) then -- if ( "vanc" == format ) then first = reducetoinitials(first) end -- disabilito per il momento if invertorder then first, last = last, first end fullname = table.concat({first, person.last}, namesep) else fullname = person.last end if is_set(person.link) then fullname = table.concat({"[[", person.link, "|", fullname, "]]"}) end end table.insert( person_list, fullname ) end if i == 1 then namesep = control.namesep invertorder = control.invertorder end end local count = #person_list local result = "" if count > 0 then if etal then result = mw.text.listToText(person_list, sep) .. cfg.messages['et al'] else result = mw.text.listToText(person_list, sep, lastsep) end end -- if necessary wrap result in <span> tag to format in Small Caps if ( "scap" == format ) then result = '<span class="smallcaps" style="font-variant:small-caps">' .. result .. '</span>'; end return result, count end -- Generates a CITEREF anchor ID. function anchorid( options ) return "CITEREF" .. table.concat( options ); end -- Gets name list from the input arguments function extractnames(args, list_name) local names = {}; local i = 1; local last; while true do last = selectone( args, cfg.aliases[list_name .. '-Last'], 'redundant_parameters', i ); if not is_set(last) then -- just in case someone passed in an empty parameter break; end names[i] = { last = last, first = selectone( args, cfg.aliases[list_name .. '-First'], 'redundant_parameters', i ), link = selectone( args, cfg.aliases[list_name .. '-Link'], 'redundant_parameters', i ), }; i = i + 1; end return names; end -- Populates ID table from arguments using configuration settings function extractids( args ) local id_list = {}; for k, v in pairs( cfg.id_handlers ) do v = selectone( args, v.parameters, 'redundant_parameters' ); if is_set(v) then id_list[k] = v; end end return id_list; end -- Takes a table of IDs and turns it into a table of formatted ID outputs. function buildidlist( id_list, options ) local new_list, handler = {}; function fallback(k) return { __index = function(t,i) return cfg.id_handlers[k][i] end } end; for k, v in pairs( id_list ) do -- fallback to read-only cfg handler = setmetatable( { ['id'] = v }, fallback(k) ); if handler.mode == 'external' then table.insert( new_list, {handler.label, externallinkid( handler ) } ); elseif handler.mode == 'internal' then table.insert( new_list, {handler.label, internallinkid( handler ) } ); elseif handler.mode ~= 'manual' then error( cfg.messages['unknown_ID_mode'] ); elseif k == 'DOI' then table.insert( new_list, {handler.label, doi( v, options.DoiBroken ) } ); elseif k == 'ASIN' then table.insert( new_list, {handler.label, amazon( v, options.ASINTLD ) } ); elseif k == 'OL' then table.insert( new_list, {handler.label, openlibrary( v ) } ); elseif k == 'ISBN' then local ISBN = internallinkid( handler ); if not checkisbn( v ) and not is_set(options.IgnoreISBN) then ISBN = ISBN .. seterror( 'bad_isbn', {}, false, " ", "" ); end table.insert( new_list, {handler.label, ISBN } ); else error( cfg.messages['unknown_manual_ID'] ); end end function comp( a, b ) return a[1] < b[1]; end table.sort( new_list, comp ); for k, v in ipairs( new_list ) do new_list[k] = v[2]; end return new_list; end -- Chooses one matching parameter from a list of parameters to consider -- Generates an error if more than one match is present. -- Return a pair value, selected where value is the value found and -- selected the key associated function selectone( args, possible, error_condition, index ) local value = nil; local selected = ''; local error_list = {}; if index ~= nil then index = tostring(index); end -- Handle special case of "#" replaced by empty string if index == '1' then for _, v in ipairs( possible ) do v = v:gsub( "#", "" ); if is_set(args[v]) then if value ~= nil and selected ~= v then table.insert( error_list, wrap( 'parameter', v ) ); else value = args[v]; selected = v; end end end end for _, v in ipairs( possible ) do if index ~= nil then v = v:gsub( "#", index ); end if is_set(args[v]) then if value ~= nil and selected ~= v then table.insert( error_list, wrap( 'parameter', v )); else value = args[v]; selected = v; end end end if #error_list > 0 then -- genera il messaggio di errore concatenando i parametri duplicati local error_str = ""; if #error_list == 1 then error_str = error_list[1] .. cfg.messages['parameter-pair-separator']; else error_str = table.concat(error_list, cfg.messages['parameter-separator']) .. cfg.messages['parameter-final-separator']; end error_str = error_str .. wrap( 'parameter', selected ); table.insert( z.message_tail, { seterror( error_condition, {error_str}, true ) } ); end return value, selected; end function citation0( config, args) --[[ Load Input Parameters The argment_wrapper facilitates the mapping of multiple aliases to single internal variable. ]] local A = argument_wrapper( args ); local i local Stylename = A['Style'] local Style = cfg.styles[Stylename:lower()] or cfg.styles[1] local PPPrefix = (is_set( A['NoPP'] ) and "") or Style.ppprefix local PPrefix = (is_set( A['NoPP'] ) and "") or Style.pprefix Fragment.priority = Style.separator_priority -- Pick out the relevant fields from the arguments. Different citation templates -- define different field names for the same underlying things. -- local Authors = A['Authors']; local a = extractnames( args, 'AuthorList' ); local Coauthors = A['Coauthors']; local Others = A['Others']; local Editors = A['Editors']; local e = extractnames( args, 'EditorList' ); ------------------------------------------------- Get date data local Year = A['Year']; local PublicationDate = A['PublicationDate']; local OrigDate = A['OrigDate']; local Date = A['Date']; local LayDate = A['LayDate']; ------------------------------------------------- Get title data local Title = A['Title']; local Conference = A['Conference']; local Organization = A['Organization'] local TransTitle = A['TransTitle']; -- local TitleNote = A['TitleNote']; local TitleLink = A['TitleLink']; local Chapter = A['Chapter']; local ChapterLink = A['ChapterLink']; local TransChapter = A['TransChapter']; local TitleType = A['TitleType']; local ArchiveURL = A['ArchiveURL']; local URL = A['URL'] local URLorigin = A:ORIGIN('URL'); local ChapterURL = A['ChapterURL']; local ChapterURLorigin = A:ORIGIN('ChapterURL'); local ConferenceURL = A['ConferenceURL']; local ConferenceURLorigin = A:ORIGIN('ConferenceURL'); local Abstract = A['Abstract'] local Periodical = A['Periodical']; local isPubblicazione = (config.CitationClass == 'pubblicazione') or (config.CitationClass=='testo' and is_set(Periodical)) if ( config.CitationClass == "encyclopaedia" ) then if not is_set(Chapter) then if not is_set(Title) then Title = Periodical; Periodical = ''; else Chapter = Title TransChapter = TransTitle Title = ''; TransTitle = ''; end end end ------------------------------------------------------------------------------ -- Formattazione indicazione dell'indicazione della pagina ------------------------------------------------------------------------------ local Position = A['Position']; local PositionOrigin=A:ORIGIN('Position') Position = hyphentodash( A['Position'] ); if is_set(Position) then if PositionOrigin == "p" then Position = PPrefix .. Position elseif PositionOrigin == "pp" then Position = PPPrefix .. Position elseif PositionOrigin ~= "posizione" then if config.CitationClass == "libro" and PositionOrigin=="pagine" then if tonumber(Position) then Position = PPrefix .. Position elseif string.find(Position, '^%d') then Position = PPPrefix .. Position end elseif (config.CitationClass=="conferenza" or config.CitationClass== "pubblicazione") and PositionOrigin=="pagine" then if tonumber(Position) then Position = PPrefix .. Position else Position = PPPrefix .. Position end elseif PositionOrigin == "pagina" then Position = PPrefix .. Position else Position = PPPrefix .. Position end end end ------------------------------------------------------------------------------ -- Formattazione di volume/numero/serie ------------------------------------------------------------------------------ local Series = A['Series']; local Volume = A['Volume']; local Issue = A['Issue']; if is_set(Volume) then if isPubblicazione then Volume = " <b>" .. hyphentodash(Volume) .. "</b>"; if is_set(Issue) then Volume = table.concat({Volume, " (", Issue, ")"}) Issue = "" end else if tonumber(Volume) or A:ORIGIN('Volume') == "vol" then Volume = "Vol.&nbsp;" .. Volume end end end local Edition = A['Edition']; local Place = A['Place'] local PublisherName = A['PublisherName']; local SubscriptionRequired = A['SubscriptionRequired']; local Via = A['Via']; local AccessDate = A['AccessDate']; local ArchiveDate = A['ArchiveDate']; -- local Agency = A['Agency']; local DeadURL = A['DeadURL'] local Language = A['Language']; local Format = A['Format']; local Ref = A['Ref']; local DoiBroken = A['DoiBroken']; local ID = A['ID']; local ASINTLD = A['ASINTLD']; local IgnoreISBN = A['IgnoreISBN']; local Quote = A['Quote']; local sepc = Style.sep local sepcspace = sepc .. " " local PostScript = first_set(A['PostScript'], Style['postscript']) local no_tracking_cats = A['NoTracking']; local use_lowercase = ( sepc ~= '.' ); local this_page = mw.title.getCurrentTitle(); --Also used for COinS local ID_list = extractids( args ); if ( isPubblicazione ) then if not is_set(URL) and is_set(ID_list['PMC']) then local Embargo = A['Embargo']; if is_set(Embargo) then local lang = mw.getContentLanguage(); local good1, result1, good2, result2; good1, result1 = pcall( lang.formatDate, lang, 'U', Embargo ); good2, result2 = pcall( lang.formatDate, lang, 'U' ); if good1 and good2 and tonumber( result1 ) < tonumber( result2 ) then URL = "http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC" .. ID_list['PMC']; URLorigin = cfg.id_handlers['PMC'].parameters[1]; end else URL = "http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC" .. ID_list['PMC']; URLorigin = cfg.id_handlers['PMC'].parameters[1]; end end end ID_list = buildidlist( ID_list, {DoiBroken = DoiBroken, ASINTLD = ASINTLD, IgnoreISBN = IgnoreISBN} ); -- Account for the oddity that is {{cite episode}}, before generation of COinS data. if config.CitationClass == "tv" then local AirDate = A['AirDate']; local SeriesLink = A['SeriesLink']; local Season = A['Season']; local SeriesNumber = A['SeriesNumber']; local Network = A['Network']; local Station = A['Station']; local s, n = {}, {}; local Sep = (first_set(A["SeriesSeparator"], A["Separator"]) or "") .. " "; if is_set(Issue) then table.insert(s, cfg.messages["episode"] .. " " .. Issue); Issue = ''; end if is_set(Season) then table.insert(s, cfg.messages["season"] .. " " .. Season); end if is_set(SeriesNumber) then table.insert(s, cfg.messages["series"] .. " " .. SeriesNumber); end if is_set(Network) then table.insert(n, Network); end if is_set(Station) then table.insert(n, Station); end Date = Date or AirDate; Chapter = Title; ChapterLink = TitleLink; TransChapter = TransTitle; Title = Series; TitleLink = SeriesLink; TransTitle = ''; Series = table.concat(s, Sep); ID = table.concat(n, Sep); end ------------------------------------------------------------------------------ -- Se compare uno dei parametri legati a una pubblicazione periodica (opera, rivista, ec...) -- e non è definito capitolo, ma solo titolo sposto titolo a capitolo ------------------------------------------------------------------------------ if is_set(Periodical) and not is_set(Chapter) and is_set(Title) then Chapter = Title; ChapterLink = TitleLink; TransChapter = TransTitle; Title = ''; TitleLink = ''; TransTitle = ''; end ------------------------------------------------------------------------------ -- Recupero e formatto lista autori ------------------------------------------------------------------------------ local AuthorSeparator = first_set(A["AuthorSeparator"], Style.peoplesep) .. " " local control = { sep = AuthorSeparator, firstnamesep = (first_set(A["AuthorNameSeparator"], A["NameSeparator"]) or Style.firstnamesep) .. " ", namesep = (first_set(A["AuthorNameSeparator"], A["NameSeparator"]) or Style.namesep) .. " ", format = A["AuthorFormat"] or Style.format, maximum = tonumber( A['DisplayAuthors'] ) or Style.maximum_authors, lastsep = Style.lastsepauthor, invertorder = Style.invertorder, invertorderfirst = Style.invertorderfirst, }; -- If the coauthor field is also used, prevent ampersand and et al. formatting. if is_set(Coauthors) then control.lastsep = nil; control.maximum = #a + 1; end Authors = listpeople(control, a) if is_set(Coauthors) then Authors = table.concat({Authors, AuthorSeparator, " ", Coauthors}) end ------------------------------------------------------------------------------ -- Recupero e formatto lista curatori ------------------------------------------------------------------------------ local EditorCount if not is_set(Editors) then if is_set(Authors) then control.invertorderfirst = control.invertorder control.firstnamesep = control.namesep end control.sep = first_set(A["EditorSeparator"], control.sep) control.namesep = first_set(A["EditorNameSeparator"], control.namesep) control.maximum = tonumber( A['DisplayEditors'] ) or Style.maximum_editors Editors, EditorCount = listpeople(control, e) if EditorCount <= 1 then msg_editors = 'editor' else msg_editors = 'editors' end Editors = is_set(Editors) and (wrap(msg_editors, Editors)) or ""; end ------------------------------------------------------------------------------ -- Se non sono definiti autori sostituisco con curatori ------------------------------------------------------------------------------ if not is_set(Authors) and is_set(Editors) then Authors = Editors Editors = "" end if not is_set(Date) then Date=Get_date(Year, A['Month'], A['Day']) end if not is_set(OrigDate) then OrigDate=Get_date(A['OrigYear'], A['OrigMonth'], A['OrigDay']) end if not is_set(AccessDate) then AccessDate=Get_date(A['AccessYear'], A['AccessMonth'], A['AccessDay']) end if is_set(OrigDate) and not is_set(Date) then Date = OrigDate OrigDate = "" end OrigDate = is_set(OrigDate) and (" " .. wrap( 'origdate', OrigDate)) or ""; if inArray(PublicationDate, {Date, Year}) then PublicationDate = '' end if not is_set(Date) and is_set(PublicationDate) then Date = PublicationDate; PublicationDate = ''; end -- Captures the value for Date prior to adding parens or other textual transformations local DateIn = Date; if not is_set(URL) and not is_set(ChapterURL) and not is_set(ArchiveURL) and not is_set(ConferenceURL) then -- Test if cite web is called without giving a URL if ( config.CitationClass == "web" ) then table.insert( z.message_tail, { seterror( 'cite_web_url', {}, true ) } ); end -- Test if accessdate is given without giving a URL if is_set(AccessDate) then table.insert( z.message_tail, { seterror( 'accessdate_missing_url', {}, true ) } ); AccessDate = ''; end -- Test if format is given without giving a URL if is_set(Format) then Format = Format .. seterror( 'format_missing_url' ); end end -- Test if citation has no title if not is_set(Chapter) and not is_set(Title) and not is_set(Periodical) and not is_set(Conference) and not is_set(TransTitle) and not is_set(TransChapter) then table.insert( z.message_tail, { seterror( 'citation_missing_title', {}, true ) } ); end -- Se il formato esterno è tra quelli previsti imita i relativi template {{PDF}} o {{doc}} if is_set(Format) then local f = cfg.external_link_type[Format:lower()] if f then Format = table.concat({'(<span style="font-weight: bolder; font-size: smaller;">[[', f.link, '|', f.label, ']]</span>)'}) else Format = table.concat({' (', Format, ')'}) end else Format = "" end local OriginalURL = URL DeadURL = DeadURL:lower(); if is_set( ArchiveURL ) then if ( DeadURL ~= "no" ) then URL = ArchiveURL URLorigin = A:ORIGIN('ArchiveURL') end end --------------------------------------------------------------- -- se pubblicazione controlla per i parametro abstract -------------------------------------------------------------- if is_set(Abstract) then if isPubblicazione then if is_set(ChapterURL) then Abstract = '(' .. externallink( ChapterURL, 'Abstract' ) .. ')' ChapterUrl = "" if not is_set(URL) then Format = "" end elseif is_set(URL) then Abstract = '(' .. externallink( URL, 'Abstract' ) .. ')' URL = "" Format = "" end else Abstract = "" end else Abstract = "" end --------------------------------------------------------------- -- Format chapter / article title --------------------------------------------------------------- local TransError = "" if is_set(TransChapter) then if not is_set(Chapter) then TransError = " " .. seterror( 'trans_missing_chapter' ) Chapter = TransChapter TransChapter = "" else TransChapter = wrap( 'trans-italic-title', TransChapter ) end end Chapter = wrap( 'italic-title', Chapter ); if is_set(TransChapter) then Chapter = Chapter .. " " .. TransChapter end if is_set(Chapter) then if is_set(ChapterLink) then Chapter = table.concat({"[[", ChapterLink, "|", Chapter, "]]"}) elseif is_set(ChapterURL) then Chapter = externallink( ChapterURL, Chapter ) .. TransError; if not is_set(URL) then --se è settato URL conservo Format per inserirlo dopo questo Chapter = Chapter .. Format; Format = ""; end elseif is_set(URL) then Chapter = externallink( URL, Chapter ) .. TransError .. Format; URL = ""; Format = ""; else Chapter = Chapter .. TransError; end elseif is_set(ChapterURL) then Chapter = externallink( ChapterURL, nil, ChapterURLorigin ) .. TransError end --------------------------------------------------------------- -- Format main title --------------------------------------------------------------- TransError = ""; if is_set(TransTitle) then if not is_set(Title) then TransError = " " .. seterror( 'trans_missing_title' ) Title = TransTitle TransTitle = "" else if (isPubblicazione or config.CitationClass=="news") and not is_set(Periodical) then TransTitle = wrap( 'trans-quoted-title', TransTitle ) else TransTitle = wrap( 'trans-italic-title', TransTitle ) end end end if (isPubblicazione or config.CitationClass=="news") and not is_set(Periodical) then Title = wrap( 'quoted-title', Title ) else Title = wrap('italic-title', Title ) end if is_set(TransTitle) then Title = Title .. " " .. TransTitle end if is_set(Title) then if is_set(TitleLink) then Title = "[[" .. TitleLink .. "|" .. Title .. "]]" elseif is_set(URL) then Title = externallink( URL, Title ) .. TransError .. Format URL = ""; Format = ""; else Title = Title .. TransError; end end --------------------------------------------------------------- -- Format Conference --------------------------------------------------------------- if is_set(Conference) then if is_set(ConferenceURL) then Conference = externallink( ConferenceURL, Conference ); end elseif is_set(ConferenceURL) then Conference = externallink( ConferenceURL, nil, ConferenceURLorigin ); end if not is_set(Position) then local Minutes = A['Minutes']; if is_set(Minutes) then Position = " " .. Minutes .. " " .. cfg.messages['minutes']; else local Time = A['Time']; if is_set(Time) then local TimeCaption = A['TimeCaption'] if not is_set(TimeCaption) then TimeCaption = cfg.messages['event']; if sepc ~= '.' then TimeCaption = TimeCaption:lower(); end end Position = " " .. TimeCaption .. " " .. Time; end end else Position = " " .. Position; At = ''; end --------------------------------------------------------------- -- Compone la stringa del linguaggio --------------------------------------------------------------- local Language_code = "" if is_set(Language) then if Language:sub(1,1) == "(" then Language_code = Language else local frame = {return_error='true', usacodice='sì'} for lingua in mw.ustring.gmatch(Language, "%S+") do frame[#frame+1] = lingua end if #frame > 1 or (#frame==1 and frame[1]:lower()~="it") then local lg_error local lg = require( "Modulo:Linguaggi" ); Language_code, lg_error = lg.lingue(frame) if lg_error and #lg_error > 0 then local error_string = mw.text.listToText(lg_error, ", ", " e " ) table.insert( z.message_tail, { seterror('unknown_language', {error_string}, true) } ); end end end end TitleType = is_set(TitleType) and (" (" .. TitleType .. ")") or ""; Issue = is_set(Issue) and (" (" .. Issue .. ")") or ""; if is_set(Edition) then if A:ORIGIN('Edition') == "ed" or tonumber(Edition) then Edition = Edition .. "ª&nbsp;ed." end end ------------------------------------ totally unrelated data --if is_set(ID) then ID = sepc .." ".. ID; end -- se URL non è stato consumato da un capitolo/titolo emette errore if is_set(URL) then URL = " " .. externallink( URL, nil, URLorigin ); end if is_set(Quote) then Quote = wrap( 'quoted-text', Quote ); end --------------------------------------------------------------- -- Gestione della presenza date di accesso e presenza di un url di archivio --------------------------------------------------------------- -- Mimic {{subscription required}} template; --if is_set(Via) then -- Via = wrap( 'via', Via ); -- SubscriptionRequired = cfg.messages['subscription']; --citation always requires subscription if 'via' parameter is used -- elseif is_set(SubscriptionRequired) then -- SubscriptionRequired = cfg.messages['subscription_no_via']; --here when 'via' parameter not used but 'subscription' is --end --------------------------------------------------------------- -- Formattazione dati di accesso/url di archivio --------------------------------------------------------------- if is_set(AccessDate) then AccessDate = substitute( cfg.messages['retrieved'], {AccessDate, article_date(AccessDate)} ) end local Archived if is_set(ArchiveURL) then if not is_set(ArchiveDate) then ArchiveDate = seterror('archive_missing_date'); end ArchiveURL2 = A['ArchiveURL2'] ArchiveDate2 = A['ArchiveDate2'] if not is_set(ArchiveURL2) then ArchiveDate2 = seterror('archive_missing_date2'); end if DeadURL=="no" then Archived = substitute( cfg.messages['archived-not-dead'], { externallink( ArchiveURL, cfg.messages['archived'] ), ArchiveDate, article_date(ArchiveDate) } ); if not is_set(OriginalURL) then Archived = Archived .. " " .. seterror('archive_missing_url'); end elseif is_set(OriginalURL) then Archived = substitute( cfg.messages['archived-dead'], { externallink( OriginalURL, cfg.messages['original'] ), ArchiveDate, article_date(ArchiveDate) } ); else Archived = substitute( cfg.messages['archived-missing'], { seterror('archive_missing_url'), ArchiveDate, article_date(ArchiveDate) } ); end if is_set(ArchiveURL2) then Archived = Archived .. ". " .. substitute(cfg.messages['archived-second-copy'], { externallink( ArchiveURL2, cfg.messages['archived2']), ArchiveDate2, article_date(ArchiveDate2)}); end else Archived = "" end --------------------------------------------------------------- -- Data originale se presente (in ordine di preferenza -- dopo l'editore, il luogo di pubblicazione, la data di pubblicazione) --------------------------------------------------------------- if is_set(OrigDate) then if is_set(PublisherName) then PublisherName = PublisherName .. " " .. OrigDate elseif is_set(Place) then Place = Place .. " " .. OrigDate else Date = Date .. " " .. OrigDate end end -- Several of the above rely upon detecting this as nil, so do it last. if is_set(Periodical) then Periodical = wrap( 'quoted-title', Periodical ) end if config.CitationClass=="news" and is_set(Place) then if is_set(Periodical) then Periodical = table.concat({Periodical, ' (', Place, ')'}) Place = "" elseif is_set(Title) then Title = table.concat({Title, ' (', Place, ')'}) Place = "" end end --------------------------------------------------------------- -- Combino insieme i vari componenti della citazione --------------------------------------------------------------- local Fragment_title if is_set(Title) then fragment_Title = Fragment.new({Title, Format, TitleType}, ' '):last(",") else fragment_Title = Fragment.new({}) end local fragment_citation = Fragment.new({Authors, Chapter}, sepc) if Chapter ~= "" or Editors ~= "" then fragment_citation:last("in") end fragment_citation:appends({Editors, fragment_Title, Conference, Periodical, Others, Series, Volume, Issue, Edition, Place, PublisherName, Date, Position}) local fragment_ID_list = Fragment.new(ID_list, sepc):append(ID):start(".") local fragment_URL = Fragment.new(URL):start(".") local fragment_Abstract =Fragment.new(Abstract):start(".") local fragment_AccessInfo = Fragment.new({AccessDate, Archived}, " "):start(".") local fragment_Quote = Fragment.new({Quote}):start(".") fragment_citation:appends({fragment_ID_list, fragment_URL, fragment_Abstract, fragment_AccessInfo, fragment_Quote}) if PostScript == 'nessuno' then fragment_citation:last("nothing") else fragment_citation:last(".") end fragment_citation:start(" ") local text = Language_code .. tostring(fragment_citation) -- Now enclose the whole thing in a <span/> element local options = {}; if is_set(config.CitationClass) and config.CitationClass ~= "citation" then options.class = "citation " .. config.CitationClass; else options.class = "citation"; end if string.len(text:gsub("<span[^>/]*>.-</span>", ""):gsub("%b<>","")) <= 2 then z.error_categories = {}; text = seterror('empty_citation'); z.message_tail = {}; end if is_set(Ref) then text = table.concat({ '<span id="', mw.uri.anchorEncode('CITEREF' .. Ref), '" class="', mw.text.nowiki(options.class), '">', text, "</span>"}) else text = table.concat({ '<span class="', mw.text.nowiki(options.class), '">', text, "</span>"}) end local empty_span = '<span style="display:none;">&nbsp;</span>'; if #z.message_tail ~= 0 then text = text .. " "; for i,v in ipairs( z.message_tail ) do if is_set(v[1]) then if i== #z.message_tail then text = text .. errorcomment( v[1], v[2] ); else text = text .. errorcomment( v[1] .. "; ", v[2] ); end end end end -- Chek to insert category error if not is_set(no_tracking_cats) then for k, v in pairs( cfg.uncategorized_namespaces ) do if this_page.nsText == v then no_tracking_cats = "true"; break; end end end no_tracking_cats = no_tracking_cats:lower(); if inArray(no_tracking_cats, {"", "no", "false", "n"}) then for _, v in ipairs( z.error_categories ) do text = text .. '[[Categoria:' .. v ..']]'; end end return text end -- This is used by templates such as {{cite book}} to create the actual citation text. function z.citation(frame) local pframe = frame:getParent() local args = {}; local suggestions = {}; local error_text, error_state; local config = {}; for k, v in pairs( frame.args ) do config[k] = v; args[k] = v; end -- copy unnamed parameter to named parameter local lastunnamed = 0 if cfg.unnamed_parameter[config.CitationClass] then for i, v in ipairs(cfg.unnamed_parameter[config.CitationClass]) do if pframe.args[i] then args[v] = mw.text.trim(pframe.args[i]) lastunnamed = i else break end end end for k, v in pairs( pframe.args ) do if v ~= '' then if not validate( k ) then error_text = ""; if type( k ) ~= 'string' then -- Exclude empty numbered parameters if v:match("%S+") ~= nil and tonumber(k) > lastunnamed and lastunnamed > 0 then error_text, error_state = seterror( 'text_ignored', {v}, true ); end elseif validate( k:lower() ) then error_text, error_state = seterror( 'parameter_ignored_suggest', {k, k:lower()}, true ); else if #suggestions == 0 then suggestions = mw.loadData( 'Modulo:Citazione/Suggerimenti' ); end if suggestions[ k:lower() ] ~= nil then error_text, error_state = seterror( 'parameter_ignored_suggest', {k, suggestions[ k:lower() ]}, true ); else error_text, error_state = seterror( 'parameter_ignored', {k}, true ); end end if error_text ~= '' then table.insert( z.message_tail, {error_text, error_state} ); end end args[k] = v; elseif args[k] ~= nil then args[k] = v; end end -- hack per l'uso che fanno cita web/video di id if args.id and args.id~='' and inArray(config.CitationClass, {"web","video"}) then if not args.cid or args.cid == '' then args.cid = args.id args.id = nil end end return citation0( config, args) end -- Elenco i formati di documenti gestiti function z.list_external_links(frame) local rows = {'{| class = "wikitable sortable"\n!codice!!tipo documento|visualizzato come'} keys = {} for key, _ in pairs(cfg.external_link_type) do keys[#keys+1] = key end table.sort(keys) for _,key in ipairs(keys) do rows[#rows+1] = '|-\n|' .. key .. '|| [[' .. cfg.external_link_type[key].link .. ']] || (<span style="font-weight: bolder; font-size: smaller;">' .. cfg.external_link_type[key].label .. '</span>)' end rows[#rows+1] = "|}" return table.concat(rows, '\n') end return z -- Parametri rimossi: Cite map e relativi parametri esclusivi cartography, scale, inset, section -- Revision history -- 13/6/2013 importato dalla revisione 555909894 del 20/5/2013 da [[:en:Module:Citation/CS1]] -- 20/6/2013 inserito gestione stili per la citazione liste di persone, pulizia o rimozione con -- commento di codice non necessario per it.wikipedia, aggiunta riconoscimento codici -- lingue, aggiunto gestione parametri posizionali, hack per il parametro cid di cita web/video jc497ada7a5gxchkq5kmsgwy0qw8t67 Template:M/Link unità di misura 10 15810 329651 2013-09-26T18:53:30Z 92.150.68.116 Pagina nova: <includeonly>{{ #switch: {{{1}}} | - = | ampere | ampère | A= [[ampere|A]] | Ah = [[Ampere-ora|Ah]] | angstrom= [[ångström|Å]] | anno luce | anni luce | al | ly= anno luce|a.l.... wikitext text/x-wiki <includeonly>{{ #switch: {{{1}}} | - = | ampere | ampère | A= [[ampere|A]] | Ah = [[Ampere-ora|Ah]] | angstrom= [[ångström|Å]] | anno luce | anni luce | al | ly= [[anno luce|a.l.]] | anni | anno= [[anno|anni]] | bar= [[Bar (unità di misura)|bar]] | becquerel | Bq | bq= [[becquerel|Bq]] | byte | B | b= [[byte|B]] | bit= [[bit]] | bit/s | bps= [[bit per secondo|bit/s]] | candela | candele | cd= [[candela (unità di misura)|cd]] | HP | hp= [[cavallo vapore britannico|hp]] | Celsius | °C= [[Grado Celsius|°C]] | kmh | km/h= [[Chilometro orario|km/h]] | kmq | km2 | Km2 | Kmq= [[Chilometro quadrato|km²]] | coulomb | C= [[coulomb|C]] | g/cm3= [[densità|g/cm³]] | g/dm3= [[densità|g/dm³]] | g/m3= [[densità|g/m³]] | kg/m3= [[densità|kg/m³]] | eV= [[elettronvolt|eV]] | eV/c^2= [[elettronvolt|eV]]/[[velocità della luce|c]]² | euro | €= [[euro|€]] | farad | F= [[farad|F]] | grammo | grammi | g= [[grammo|g]] | gray | Gy | gy= [[gray (unità di misura)|gy]] | henry | H= [[henry]] | hertz | Hz | hz= [[hertz|Hz]] | joule | J= [[joule|J]] | katal | Kat | kat= [[katal|kat]] | kelvin | K= [[kelvin|K]] | l= [[litro|l]] | lumen | Lm | lm= [[lumen|Lm]] | lux | Lx | lx= [[lux|lx]] | massa gioviana | masse gioviane | MG | Mg | mg= [[massa gioviana|M<sub>J</sub>]] | massa solare | masse solari | MS | Ms | ms= [[massa solare|M<sub>⊙</sub>]] | massa terrestre | masse terrestri | MT | Mt | mt= [[massa terrestre|M<sub>⊕</sub>]] | m/s= [[metro al secondo|m/s]] | m3= [[metro cubo|m³]] | m3/s= [[metro cubo al secondo|m³/s]] | m/h= [[metro|m]]/[[ora|h]] | m2= [[Metro quadrato|m²]] | metro | metri | m= [[metro|m]] | m/s2= [[accelerazione|m/s²]] | mil | miglia= [[Miglio (unità di misura)|miglia]] | miglio= [[Miglio (unità di misura)|miglio]] | miglio orario | mph= [[Miglio orario|mph]] | mole | moli | mol= [[mole|mol]] | newton | N= [[Newton (unità di misura)|N]] | nodo | nodi= [[Nodo (unità di misura)|nodi]] | ohm= [[ohm|Ω]] | parsec | Pc | pc= [[parsec|pc]] | pascal | Pa | pa= [[pascal (unità di misura)|Pa]] | pd | feet | piedi | ' | ft= [[Piede (unità di misura)|ft]] | in | pollice | pollici | inch | " | inches = [[Pollice (unità di misura)|in]] | radiante | radianti | rad= [[radiante|rad]] | W/m2= [[radianza|W/m²]] | raggio gioviano | raggi gioviani | RG | Rg | rg= [[raggio gioviano|r<sub>J</sub>]] | raggio terrestre | raggi terrestri | RT | Rt | rt= [[raggio terrestre|r<sub>⊕</sub>]] | secondo | secondi | s= [[secondo|s]] | siemens | S= [[siemens (unità di misura)|S]] | sievert | Sv | sv= [[sievert|Sv]] | steradiante | steradianti | srad | sr= [[steradiante|srad]] | tesla | T= [[tesla|T]] | unità astronomica | unità astronomiche | UA | ua= [[unità astronomica|UA]] | u= [[Unità di massa atomica|u]] | volt | V= [[volt|V]] | watt | W= [[watt|W]] | wattora | Wh= [[wattora|Wh]] | weber | Wb | wb= [[weber|Wb]] | <br><br>'''Attenzione!''' Unità di misura non valida.<br><br>[[Categoria:M warning]] }}</includeonly><noinclude> {{Template complesso}} Questo template viene utilizzato nel template {{Template|M}}. [[Categoria:Sottotemplate|{{PAGENAME}}]] </noinclude> d0ph608uss5vjlkeue2dt7crcxdb2y8 Template:M/Link prefissi SI 10 15811 329652 2013-09-26T18:54:07Z 92.150.68.116 Pagina nova: <includeonly>{{ #switch: {{{1}}} | - = | centi | c = [[centi (prefisso)|c]] | milli | m = [[milli (prefisso)|m]] | deci | d = [[Deci|d]] | deca | da = [[Deca|da]] | µ | micro = mi... wikitext text/x-wiki <includeonly>{{ #switch: {{{1}}} | - = | centi | c = [[centi (prefisso)|c]] | milli | m = [[milli (prefisso)|m]] | deci | d = [[Deci|d]] | deca | da = [[Deca|da]] | µ | micro = [[micro (prefisso)|μ]] | nano | n = [[nano (prefisso)|n]] | pico | p = [[pico (prefisso)|p]] | femto | f = [[femto|f]] | atto | a = [[atto (prefisso)|a]] | zepto | zetto | z = [[zepto|z]] | yocto | yotto | y = [[yocto|y]] | etto | hecto | h = [[Hecto|h]] | chilo | kilo | K | k = [[Chilo (prefisso)|k]] | mega | M = [[mega|M]] | giga | G = [[giga (prefisso)|G]] | tera | T = [[tera (prefisso)|T]] | peta | P = [[peta (prefisso)|P]] | exa | E = [[exa (prefisso)|E]] | zetta | zepta | Z = [[zetta|Z]] | yotta | yocta | Y = [[yotta|Y]] | kibi | Ki | ki = [[Prefissi_per_multipli_binari|Ki]] | mebi | Mi | mi = [[Prefissi_per_multipli_binari|Mi]] | gibi | Gi | gi = [[Prefissi_per_multipli_binari|Gi]] | tebi | Ti | ti = [[Prefissi_per_multipli_binari|Ti]] | pebi | Pi | pi = [[Prefissi_per_multipli_binari|Pi]] | exbi | Ei | ei = [[Prefissi_per_multipli_binari|Ei]] | zibi | Zi | zi = [[Prefissi_per_multipli_binari|Zi]] | yobi | Yi | yi = [[Prefissi_per_multipli_binari|Yi]] | <br><br><span class="error">'''Attenzione!''' Prefisso non valido.</span><br><br>[[Categoria:M warning]] }}</includeonly><noinclude> {{Template complesso}} Questo template viene utilizzato nel template {{Tl|M}}. [[Categoria:Sottotemplate|{{PAGENAME}}]] </noinclude> 820sptqr4yzo862vw3gfawabe0y4int Curdigliera di l'Andi 0 15812 329653 2013-09-26T19:04:43Z 92.150.68.116 Reindirizzamentu à [[Andi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Andi]] a42wr56fzhppau0u16frqywzh5ho1a1 Ande 0 15813 329654 2013-09-26T19:05:04Z 92.150.68.116 Reindirizzamentu à [[Andi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Andi]] a42wr56fzhppau0u16frqywzh5ho1a1 Curdigliera di l'Ande 0 15814 329655 2013-09-26T19:05:27Z 92.150.68.116 Reindirizzamentu à [[Andi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Andi]] a42wr56fzhppau0u16frqywzh5ho1a1 Oceanu Atlanticu 0 15825 362686 361867 2019-07-01T20:50:32Z Jumpy01 11155 /* Fonti */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:LocationAtlanticOcean.png|thumb|280px|L'oceanu Atlanticu]] L'oceanu Atlanticu (abbriviazioni diffusa in u linguaghju cumunu: "Atlanticu") hè u sicondu oceanu di a Terra, di qualessa ricopri circa u 20% di a superficia. U nomu di l'oceanu, dirivatu da a mitulugia greca, significheghja "mari di Atlanti". ==Discrizzioni== [[File:Playa de La Caleta en Cádiz.JPG|thumb|280 px|right|Vista di l'Oceanu Atlanticu da de [[Cadis]], ini [[Spagna]].]] Ss'oceanu accupa un bacinu à forma di "S", dispositu in a dirizzioni nordu-sudu. Hè divisu in dui sizzioni principali, l'Atlanticu di u Nordu è l'Atlanticu di u Sudu, da currenti equaturiali posti à circa 8° di latitudina nordu. Hè dilimitatu à punenti da u cuntinenti americanu (sii da a parti sittintriunali ch'è da quidda miridiunali) è à livanti da l'Auropa è da l'Africa (ma dui di i so mari adiacenti, u [[Mari Tarraniu]] è u [[Mari Neru]] bagnani ancu l'[[Asia]]). Cumunicheghja incù l'[[oceanu Pacificu]] à traversu u [[Mari Glaciali Articu]] à nordu, è u Canali di Drake (in a Terra di u Focu) è Capu Horn à sudu. Inoltri esisti una cunnissioni artificiali trà i dui oceani, u [[Canali di Panama]], chì si trova vicinu à l'equatori, in l'istmu chì unisci i dui Americhi. À livanti cumunicheghja incù l'[[oceanu Indianu]], à traversu u Capu Agulhas, à u 20° E (è micca da u [[Capu di Bona Spiranza]] com'è si riteni cumunamenti), ma ancu à traversu u canali artificiali di Suez. L'Atlanticu copri u 20% di a superficia di a Terra, ed hè sicondu solu à u Pacificu com'è grandezza. L'oceanu prubbiamenti dittu copri un'aria di circa 82 362 000 km² (para à 8 volti quidda di l'Auropa), chì righjunghji i 106 450 000 km² s'eddi si cunsidareghjani ancu i so mari adiacenti. I terri accupati da u bacinu idrugraficu di l'Atlanticu ammontani à quattru volti quiddi di u Pacificu o di l'Indianu. U vulumu di l'oceanu Atlanticu hè di 323 600 000 km³, è di 354 700 000 km³ cunsidarendu ancu i mari adiacenti. A prufundità media (vulumi/superficii) di l'Atlanticu hè di 3 926 m, ridutta à 3 332 m s'eddi si pigliani in cunsidarazioni i mari adiacenti. A prufundità maiò hè di 9 219 m, righjunta in l'abissu Milwaukee, chì si trova in a Fossa di Portu Ricu, circa 135 km à nordu di l'isula di Portu Ricu. A larghezza di l'Atlanticu varieghja trà 2 848 km in u puntu più strettu, trà u [[Brasili]] è a Liberia, finu à 4 830 km trà i Stati Uniti è l'Africa sittintriunali. ==Fondu uceanicu== [[File:Atlantic bathymetry.jpg|right|280 px|thumb|Batimetria di l'oceanu Atlanticu]] A carattaristica principali di a tupugrafia di u fondu uceanicu di l'Atlanticu hè una grandi catena di muntagni sottumarini, chjamata a Dursali media atlantica. Si stendi da l'estremità nordu, accantu à l'[[Islanda]], finu à l'estremu sudu à 58° di latitudina, righjunghjendu una larghezza massima di circa 1 600 km. Longu a dursali, in i circonda di a summità, si trova una grandi fossa chì scorri par a maiò parti di a catena muntosa. A prufundità di l'acqui sopra a dursali hè à spessu infiriori à 2 700 m, è numarosi picchi si **irgonu fora da l'acqua, furmendu isuli. L'Atlanticu di u Sudu prisenta ancu altri dui ristretti dursali asismichi, a Catena di Walvis è a Catena di Riu Grandi. A Dursali media atlantica sipara l'oceanu Atlanticu in dui grandi sizzioni, chì ani una prufundità cumpresa trà 3 000 è 5 500 m. Dursali trasvirsali, chì uniscini i cuntinenti à a Dursali media atlantica, dividini u fondu uceanicu in numarosi bacini. Parechji di i più grandi sò i bacini di a Guiana, di u Nordu America, di Capu Verdi è di i Canarii in l'Atlanticu di u Nordu, mentri in quiddu di u Sudu si trovani i bacini di l'Angola, di l'[[Arghjintina]] è di u [[Brasili]]. U fondu marinu hè cunsidaratu in genaru abbastanza paru, ancu s'è ùn mancani micca muntagni, fossi è altri carattaristichi. Dui fossi subraneghjani i 8 000 m di prufundità. I piattaformi cuntinintali, vicinu à i terri emersi, custituiscini circa l'11% di u fondu uceanicu. Inoltri, molti furmazioni simili à canali scavati tagliani sti piattaformi. I sidimenti dipusitati annantu à u fondu ani urigini disparati. I dipositi terrigeni sò cumposti da particeddi di rena, fangu è roccia, furmati da l'erusioni di l'acqua, di u ventu è da l'attività vulcanica di a terraferma, è dopu traspurtati da fiuma è piuviti versu u mari. Sti matiriali si trovani principalamenti: nantu à i piattaformi cuntinintali, induva sò più spessi vicinu à a foci di i grandi fiuma (com'è u delta di u Niger); à i peda di i scarpati cuntinintali, dundi s'accumuleghjani in grandi cunoidi turbiditichi par opara di i currenti torbidi prudutti da grandi frani sottumarini o cunvugliati dirittamenti da i foci di i fiuma à traversu canyon sottumarini (hè u casu di u Congu). I dipositi pelagichi sò furmati da i resti di urganisimi chì vani à fondu quandu movini (poni essa silicei, com'è i radiulari è i diatomei, o calcarii, com'è i furaminiferi). Coprini a maiò parti di u fondu marinu, incù spissori chì vani da 120 à più di 3 000 m, incù u spissori minimu in currispundenza di a Dursali. I dipositi autugenichi o autigeni sò aghjunghjimenti di minirali, com'è i nuduli di manganesi, prudutti si par pricipitazioni da l'acqui uceanichi in particulari cundizioni di chimisimu è tampiratura. Sò cumuni induva l'altri tipulugii di sidimintazioni sò assenti. ==Carattaristichi di l'acqua== [[File:Africa, seen from Gibraltar.jpg|thumb|280px|U [[Strettu di Gibiltarra]], limita trà u [[Mari tarraniu]] è l'oceanu Atlanticu.]] A salinità di l'acqui di superficia in l'oceanu apartu và da 33 à 37 parti par milla, è varieghja incù a latitudina è i staghjoni. Ancu s'è i valori minimi di salinità si trovani appena à nordu di l'equatori, in generali i valori più bassi si trovani à l'alti latitudini, è vicinu à i foci di grandi fiuma chì emmittini i so acqui dolci in l'oceanu. I massimi valori di salinità si trovani intornu à a latitudina 25° nordu. I valori di salinità supirficiali sò influinzati da l'evapurazioni, da i pricipitazioni, da l'apportu di acqua dolci di i fiuma è, in i zoni più freti, da u sciuglimentu di i ghjacci. A tampiratura di l'acqui supirficiali varieghja incù a latitudina, incù i currenti, i staghjoni è a distribuzioni di energia sulariu. Longu l'Oceanu, varieghja da menu di 2 °C in i rigioni pulari finu à 29 °C à l'equatori. In i medii latitudini, a tampiratura hè intirmedia, ma sughjetta à grandi variazioni (finu à 7 o 8 °C). à causa di i bassi tampiraturi, a superficia hè nurmalamenti cuparta di ghjacciu in u mari di u Labrador, in u Strettu di Danimarca è in u mari Balticu da uttrovi à ghjugnu. L'oceanu Atlanticu cunsisti di quattru principali massi d'acqua. L'acqui cintrali di l'Atlanticu di u Nordu è di u Sudu custituiscini l'acqui supirficiali. L'acqua intirmedia sub-antartica si stendi à i prufundità di 1 000 m. L'acqua prufonda di u Nordu Atlanticu righjunghji a prufundità di 4 000 m. L'acqua antartica di fondu accupa i bacini uceanichi à prufundità maiori di 4 000 m. À causa di a forza di Coriolis, l'acqua di u Nordu Atlanticu circuleghja in sensu urariu, mentri l'acqua di u Sudu Atlanticu circuleghja in sensu antiurariu. I marei di l'Oceanu sò mezidiurni, veni à dì cumprendini dui alti marei in l'arcu di i 24 ori. I marei sò un'onda chì si movi da sudu à nordu. À latitudini supiriori à 40°, hè prisenti ancu un'uscillazioni livanti-punenti. ==Clima== U clima Atlanticu è di i terri adiacenti à u stessu Oceanu hè influinzatu da a tampiratura di l'acqui supirficiali, da i currenti uceanichi è da i venti chì soffiani sopra l'acqui. À causa di a grandi capacità di i mari di trattena u calori, i climi marittimi sò timparati, è ùn prisentani micca variazioni staghjunali estremi. I pricipitazioni risentini enurmamenti di l'Oceanu, parchì l'evapurazioni di l'acqua uceanica hè una di i fonti principali di vapori acquosu. I zoni climatichi cambiani incù a latitudina: i zoni più caldi attraversani l'Atlanticu à nordu di l'equatori. I zoni più freti si trovani à grandi latitudini, è spicialamenti in i zoni cuparti di ghjacciu. I currenti uceanichi cuntribuiscini à u clima, traspurtendu acqua calda è freta in diversi rigioni. I venti chì soffiani annantu à st'acqui cuntribuisciarani dopu à riscaldà o rinfriscà i terri adiacenti. U currenti di u Golfu, par asempiu, riscalda l'atmusfera di l'isuli Britannichi è di l'Auropa di u Nordu (chì altrimenti avariani tampiraturi beddi più bassi), mentri i currenti freti cuntribuiscini à a furmazioni di nebbia à u largu di i costi nordestu di u Canada, è di i costi nordupunenti di l'Africa. Dà à i zoni un clima più caldu rispettu à l'altri arii situati à a stessa latitudina. I cicloni trupicali (uragani) si sviloppani à u largu di a costa africana vicinu à Capu Verdi, è si movini versu punenti in u [[mari Caraibicu]]. L'uragani poni furmà si da maghju à dicembri, ma sò più friquenti trà aostu è nuvembri. I timpesti sò cumuni in l'Atlanticu di u Nordu duranti l'inguernu, rindendu priculosa a travirsata. Un metudu chì calculeghja a tampiratura di l'acqua in a parti sittintriunali di l'Oceanu hè l'indici AMO. ==Storia giulogica== I giufisichi sò riisciuti à insiriscia i varii tasseddi di a storia di l'oceanu grazia à i mudeddi termichi, à a tiuria di a tittonica à zolli, è à i misurazioni scompii in prufundità. I sperti ani rializatu una carta tupugrafica di u fondu di l'oceanu, grazia à l'impiegu di strumenti atti à inghjinirà è à prupagà ondi acustichi riflessi da u fondu, oltri à u studiu di frammenti di campioni prilivati da u fundali è di l'anumalii magnitichi prisenti in i rocci magmatichi chì spontani annantu à u fondu. L'oceanu Atlanticu sembra essa u più ghjovanu di l'oceani: l'Atlanticu s'hè furmatu difatti 150 milioni di anni fà, incù u spizzà si di u supercuntinenti Pangea à causa di u finominu di u magma fusu ricuddanti da u manteddu chì furmò una nova crosta intercurrenti frà Africa è America di u nordu è chì ebbi l'effettu di divida i terri di l'emisferu sittintriunali da l'Africa è da l'America di u sudu. Da tandu hè andatu espandendu si, un muvimentu chì dura sempri oghji: l'Americhi si siparani da Auropa è Africa à un ritmu di parechji cintimetri à l'annu. In un periodu datevuli 125 milioni di anni fà, in a zona cintrali di l'Atlanticu sittintriunali si furmò una attiva Dursali **mediu uceanica è probbiu in stu periodu l'America di u sudu iniziò à staccà si da l'Africa. U muvimentu frà i dui Americhi feci sorghja una cumprissioni in a zona caraibica chì pruvucò a subduzioni di a zolla vinizuilana. A Dursali mediu atlantica alimanteghja st'espansioni: attraversa tuttu l'Atlanticu da nordu à sudu, è da edda emerghjini novi sizzioni di u fondu marinu chì spinghjini versu l'esternu quiddi dighjà esistenti. In prussimità di i cuntinenti, u fondu marinu hè spintu versu u bassu, rientra in u manteddu tirrestra è favurisci a furmazioni di isuli vulcanichi. Una di i cunsiquenzi di stu muvimentu hè chì u fondu marinu di l'Atlanticu hè una zona giulugicamenti ghjovana, incù un'ità spessu infiriori à u cintunara di milioni di anni. À l'incirca 80 milioni di anni fà l'Atlanticu sittintriunali assunsi i simbianzi di un oceanu, è in parechji zoni a prufundità righjunsi i 5000 metri è finalmenti una circulazioni di acqua chì parmittia unu scambiu frà i varii oceani; in stu periodu si stacconi a Gruinlandia è l'America sittintriunali. Circa 65 milioni di anni fà a Gruinlandia si alluntanò da l'Auropa è finu à 20 milioni di anni fà, una dursali asismica vicinu à l'Islanda avia prutettu l'Atlanticu da u flua di acqui freti artichi. Una bona parti di a tupugrafia di l'oceanu hè stata impustata 36 milioni di anni fà, sulamenti a penisula iberica è l'Auropa erani ancora/sempri luntani da l'Africa. A storia batimetrica di l'oceanu cunsenti di chjara parechji anumalii, quali/com'è à asempiu u rilivamentu di sidimenti carbunatichi in unu stratu infiriori à quiddu di u carbunatu di calciu; quistu/stu finominu accadi parchì a crosta uceanica quandu si/s'è/s' forma si culloca sopra a prufundità di cumpinsazioni di u carbunatu di calciu è par quissa hè inevitabilamenti cuparta da sidimenti carbunatichi; ma in una siconda fasa, u fondu alluntanendu si da u centru, subisci una subsidenza chì u trascina più in bassu di a prufundità di cumpinsazioni è à i sidimenti carbunatichi à stu puntu si soprapponini arzilli è fanghi silicei oltri à sidimenti tarrigeni. ==Storia è ecunumia== L'Atlanticu hè statu spluratu estinsivamenti. I Vichinghi, i Portughesi è Cristofaru Culombu sò trà i più famosi primi espluratori. I Vichinghi culunizoni a Gruinlandia prima di l'annu Milla, ma a culonia fù spazzata via da un pighjuramentu di u clima. Dopu Culombu, a splurazioni aurupea accilirò rapitamenti, è funi stabiliti molti novi stradi cummirciali. U risultatu hè ch'è l'Atlanticu era è ferma u sediu di u maiò trafficu cummirciali trà Auropa è America. Sò stati intrapresi numarosi splurazioni scentifichi par studià l'Oceanu è u so ambienti. L'Oceanu hà ancu cuntribuitu significativamenti à u sviluppu ecunomicu di i nazioni chì s'affacciani annantu ad eddu. Oltri à uspità i stradi maiori l'Atlanticu offri abbundanti ghjacimenti di pitroliu in i rocci sidimintarii di i piattaformi cuntinintali, è i riservi maiori di pesca di u mondu. Par prisirvà sti riservi è l'ambienti uceanicu, esistini numarosi trattati chì cercani di riducia l'inquinamentu incausatu da virsamenti di pitroliu è rifiuti plastichi. Dopu à avè rimatu par 81 ghjorni è 4 766 km, u 3 dicembri 1999 Tora Murden divintò a prima donna à avè travirsatu l'oceanu Atlanticu da sola, quandu righjunsi a Guadalupa da l'isuli Canarii. ==Priculi== L'iceberg sò cumuni in u strettu di Davis, in u strettu di Danimarca, è in l'Atlanticu norduccidintali da frivaghju à aostu. A volti sò stati visti ancu moltu à sudu, vicinu à i Bermudi è à l'isuli Madeira. I navi sviloppani ghjacciu annantu à a so struttura in l'Atlanticu più à nordu da uttrovi à maghju. U casu più famosu di incidenti duvutu à un iceberg in u Nordu Atlanticu hè l'affundamentu di l'RMS Titanic u 15 aprili 1912. A nebbia pirsistenti pò essa un priculu da maghju à sittembri. Ci sò dinò l'uragani da maghju à dicembri. In l'800 si virificoni casi di affundamentu di navi à vapori incù scaffu in legnu, chì erani dunqua più fragili in l'impattu incù l'ondi duranti i timpesti. ==Ambienti - prublemi currenti== Ci sò molti spezii marini in priculu, trà i quali i manti, i liona marini, i cuparchjati, i baleni è i vechji marini. I reti à strascicu ani acciliratu u diclinu di i riservi di pesca, è sò sughjettu di aspri disputi intirnaziunali. Inquinamentu da fogni à u largu di l' Stati Uniti, di u sudu di u Brasili è di l'Arghjintina. Inquinamentu da pitroliu in u mari Caraibicu, in u Golfu di u Messicu, è in u mari di u Nordu. Inquinamentu da fogni è industrii in u mari Balticu è mari di u Nordu. Giugrafia - noti Punti critichi sò u Strettu di Gibilterra è l'accessu à u Canali di Panamá. I stretti strategichi includini u Strettu di Dover, i Stretti di a Florida, u Passaghju di Mona è u Canali Sopraventu. Duranti a guerra freta, u cusiddettu passaghju di Gruinlandia-Islanda-Regnu Unitu (GIUK) era un prublemu strategicu di grandi impurtanza, è u fundali fù riimpitu di idrufoni par rilivà u muvimentu di i sottumarini suvietichi. == Da veda dinò == * [[Mari Tarraniu]] * [[Canali di Panama]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:Giugrafia]] lk1ow4szofyh738k2qlz2xc998g3cdi Uceanu Atlanticu 0 15826 329671 2013-09-29T11:48:21Z 92.150.199.83 Reindirizzamentu à [[Oceanu Atlanticu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Oceanu Atlanticu]] byeg6wsx0is936wcehdj76ahaw23ema Podgorica 0 15827 337114 329683 2014-08-15T02:39:30Z CommonsDelinker 173 The file [[:Image:Podgorica_Ressurection_church.JPG]] has been removed, as it has been deleted by [[:commons:User:INeverCry]]: ''Per [[commons:Commons:Deletion requests/File:Catedral de la Resurrección de Cristo, Podgorica, Montenegro, 2014-04-14, DD... wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Podgorica''', (''Подгорица'' in [[alfabetu cirilicu]]) hè a capitale di u [[Montenegru]]. Tene 150.977 abitanti (2011). == Geugrafia == [[File:Podgorica-Position.PNG|right|180px]] Podgorica si trova à a cunfluenza di i fiumi [[Ribnica]] è [[Morača]]. == Storia == Podgorica hè stata pussessione di i Turchi dipoi u 1474 finu à u 1878, quandu fubbe unita à u principatu (poi regnu) di Montenegru, chì avia cume capitale [[Cetinje]]. Dipoi u 1945 hè stata chjamata Titograd, da u nome di u presidente [[Jugoslavia|jugoslavu]] [[Josip Broz Tito|Tito]], è in u 1946 hè divinuta a capitale di a republica jugoslava di u Montenegru. In u 1992 hà ripigliatu torna u nome di Podgorica. == Cità gemellate == Podgorica hè gemellata incù: * [[File:Flag_of_Serbia_(bordered).svg|20px]] [[Belgradu]], [[Serbia]] * [[File:Flag of Armenia.svg|20px]] [[Erevan]], [[Armenia]] * [[File:Flag of Croatia.svg|20px]] [[Zagabria]], [[Croazia]] n1lj7o08eye5s21tdsko5gq2kzuynnj Template:Coord 10 15828 372992 367117 2021-06-02T04:11:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Coordinates|coord}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> a51njab1lk4zul4v14nsobwqiaswi5w Template:Coord/display/inline 10 15829 351599 329686 2015-08-04T09:16:28Z YiFeiBot 9044 Suis retirer 1 liens entre les wikis, actuellement fournis par [[d:|Wikidata]] sur la page [[d:q7656250]] wikitext text/x-wiki {{{1}}}<noinclude> {{protetta}} [[Categoria:Template Coord|Display/inline]] </noinclude> 57m5ecm3gwyjgdceedxrb4cvyndn0c5 Gottfried Wilhelm von Leibniz 0 15833 375907 375906 2021-08-19T22:57:40Z Jun Misugi 295 /* Fonti */ + cat wikitext text/x-wiki [[File:Leibniz Hannover.jpg|thumb|280px||Ritrattu di Gottfried Wilhelm von Leibniz cunsirvatu in a Bibliuteca rigiunali di Hannover.]] Gottfried Wilhelm von Leibniz (in latinu ''Leibnitius''; Lipsia, 1º lugliu 1646 - Hannover, 14 nuvembri 1716) hè statu un [[matematica|matematicu]], [[filusufia|filosofu]], scentificu, logicu, [[pulitica|diplumaticu]], ghjuristu, [[storia|storicu]], [[ghjustizia|magistratu]] [[Germania|tedescu]] di urighjina sorba. Àd eddu si devi u terminu "[[funzioni di Leibniz|funzioni]]" (criatu in u [[1694]]) ch'eddu imprudò par individuà i prubità di una [[Curva (matematica)|curva]], frà i quali l'andamentu, a [[pindenza (matematica)|pindenza]] è a [[perpendiculari]] in un [[puntu (giumitria)|puntu]], a [[corda (giumitria)|corda]]. À Leibniz, incù [[Isaac Newton]], sò generalamenti attribuiti l'intruduzioni è i primi sviluppi di u [[calculu infinitesimali]], in particulari u cuncettu di [[intigrali]], par u quali si usani sempri oghji molti nutazioni soi. Leibniz hè cunsidaratu u pricursori di l'infurmatica è di u calculu autumaticu: fù invintori di una calculatrici miccanica ditta ''[[Stepped Reckoner|Macchina di Leibniz]]''. == Elementi biugrafichi è sintesa di u pinsamentu == [[File:Leibniz-Denkmal.jpeg|thumb|280px|Statua di Gottfried Leibniz in Lipsia]] Leibniz nascì u 1º lugliu di u 1646 à Lipsia. À causa di i guerri chì afflighjìani u so paesi crisciti in un cuntestu moltu difficiuli. Era dutatu di nutevuli intellighjenza è mimoria è à l'ità di dodici anni, grazia à a littura di varii testi, in particulari quiddi di [[Tito Livio]], cunniscia parfittamenti u latinu, lingua in a quali erani scritti molti di i libra di a bibbiuteca di u babbu, chì era insignanti di [[etica]] à l'[[Università di Lipsia]], è ch'eddu persi à l'ità di sei anni. À quindici anni, intrì à l'Università di Lipsia. À diciossetti anni cunsiguì à l'università di [[Altdorf bei Nürnberg|Altdorf]] a laurea in [[filusufia]] è in u [[1666]] a [[dutturizia]] in [[drittu]].<ref>Elias von Steinmeyer, ''Die Matrikel der Universitat Altdorf'', Nendeln (Liechtenstein): Kraus Reprint, 1980 (ripr. facs. di l'edizioni: Wurzburg, 1912), ISBN 3-262-02365-5</ref> In u [[1673]] Leibniz prisintò à a [[Royal Society]] di [[Londra]] a prima [[Stepped Reckoner|calculatrici miccanica]] in gradu di rializà [[multiplicazioni]] è [[Divisioni (matematica)|divisioni]]. L'innuvazioni principali rispettu à a [[pascalina]] è à a calculatrici di [[Wilhelm Schickard|Schickard]] (frà altru ignota à l'ebbica), chì erani escinzialamenti di l' ''addizionatrici'', fù l'intruduzioni di u traspusitori, chì parmittia di ''mimurizà'' un numaru par addiziunà lu ripitutamenti<ref>In effetti, Schickard avia privistu di assucià à a so addiziunatrici [[bastuncini di Neperu]] chì furnisciani un validu aiutu par aseguiscia multiplicazioni è divisioni.</ref>. L'invinzioni li rapurtò l'ammissioni à a Royal Society, ma ùn ebbi micca immediata applicazioni par i difficultà custruttivi, à l'ebbica insurmuntevuli. Solu in u 1820 [[Xavier Thomas de Colmar]] riiscì à pruducia a prima calculatrici cummirciali, l'[[aritmometru]], basatu annantu à un prugettu guasi idanticu. U cilindru traspusitori di Leibniz, sii puri mudificatu, fù dopu l'elementu principali di molti calculatrici succissivi, finu à a [[Curta]]. Un'altra grandi intuizioni di Leibniz fù à a basa di a prima prova di custruiscia una calculatrici chì imprudava u [[sistemu numericu binariu]], frà altru ghjà introduttu da [[Juan Caramuel y Lobkowitz|Juan Caramuel]]. A macchina funziunava incù biglii. A prisenza o menu di una biglia in una pusizioni ditarminava u valori 1 o 0. Ancu st'idea ùn ebbi micca una seguita immediata è diviti aspittà à [[George Boole]] è u sviluppu di l'[[Urdinatori|calculatori alittronichi]] parch'edda fussi ripresa è sviluppata. Intornu à l'[[Anni 1670|1670]] scuprì u [[calculu infinitesimali]]: in basa à i so appunti, un impurtanti mumentu di svolta in u so travagliu fù u 17 aprili [[1675]], quandu riiscì à imprudà par a prima volta l'[[intigrali]] par truvà l'aria di l'insemu di punti difinitu: *da a funzioni y = x, *da l'assi x (ascissa), *da i retti perpendiculari à l'assi x passanti par dui so punti. Circa a paternità di a scuparta ebbi incù [[Isaac Newton|Newton]] una celebra [[Disputa Leibniz-Newton nantu à a paternità di u calculu infinitesimali|lita]]. Leibniz intrudussi parechji nutazioni usati sempri in u calculu, par asempiu u segnu di intigrali ( ∫ ), chì ripprisenta una S allungata (da u latinu ''summa'') è a ''d'' usata par i [[diffirinziali (matematica)|diffirinziali]] (da u latinu ''differentia''). Leibniz pinsava ch'è i simbuli fussini moltu impurtanti par a cumprinsioni di i cosi. Circò dinò di sviluppà un ambiziosu ''"alfabetu di u pinsamentu umanu"'' (da eddu chjamatu ''[[characteristica universalis]]''), in u quali circò di ripprisentà i cuncetti fundamintali usendu simbuli è cumbinendu li par ripprisentà pinsamenti più cumplessi, senza parò mai ghjunghja à una cunclusioni. U so contributu filusoficu à a [[metafisica]] hè basatu nantu à a Munadulugia, chì introduci i [[Munadi|Munadi]] com'è "formi sustanziali di l'essaru". I Munadi sò spezii di atomi spirituali, eterni, micca scumpunibuli, individuali, chì suvitani i so leghji probbii, ùn interaghjiscini micca, ognuna di eddi rifletti l'intreiu universu in un'armunia prestabilita. Diu è l'omu sò ancu munadi: i munadi diffariscini trà eddi par a quantità di cuscenza ch'è ognuna hà di sè è di Diu. In u modu abbuzzatu in pricidenza, u cuncettu di munadi risolvi u prublemu di l'interazzioni trà menti è materia chì sorghji in u sistemu di [[Descartes]], cusì com'è l'individuazioni à l'apparenza prublematica in u sistemu di [[Baruch Spinoza]], chì ripprisenta i criaturi individuali com'è modificazioni accidintali di un'unica sustanza. A ''Theodicee'' prova à ghjustificà l'imparfizzioni apparenti di u mondu sustinendu ch'eddu hè u migliori frà i mondi pussibuli. U mondu devi essa u migliori è u più equilibratu di i mondi, parchì hè statu criatu da un Diu parfettu. In stu modu u prublemu di u mali hè risoltu à priori; micca à posteriori, ch'è Kant usarà par argumintà l'immurtalità di l'anima. L'idei ùn sò micca incumpatibili; l'affirmazioni "hè u migliori di i mondi pussibuli" hè un ghjudicamentu sinteticu à priori. Invece a "soluzioni à posteriori" hè una virità di fattu, Kant diciaristi una raghjoni pratica; a soluzioni "à priori" hè una virità di raghjoni, una raghjoni pura (diciaristi Kant) à a quali hè tinutu u filosofu. A critica di Voltaire ferma filusofica parchì micca mossa annantu à un pianu matafisicu, ma annantu à u latu praticu di i spirienzi umani, l'unicu in u quali hè debuli (com'è nutava u stessu Leibniz). Leibniz in nomu di a metafisica sustinia a prima virità. Leibniz hà scupartu a [[Calculu infinitesimali|matematica di i limiti]] è u [[principu di l'indiscernibili]], imprudatu in i [[scenza|scenzi]], sicondu u quali dui cosi chì parini uguali - è frà i quali dunqua a raghjoni ùn trova micca diffarenzi - sò in rialità listessa cosa, postu ch'è dui cosi idantichi ùn poni micca esista. Da stu principu diduci u principu di raghjoni sufficienti par u quali ogni cosa chì hè, hà una causa. Stu principu implica u prima, in u sensu chì par parlà di diffarenza ci devi essa un mutivu (veda di i diffarenzi, par appuntu), rindendu inutuli di uparà una distinzioni à tutti i costi. U [[principu di raghjoni sufficienti]] l'ubbligava davanti à i mali di u mondu à truvà ci una ghjustificazioni, senza nigà ni l'esistenza à diffarenza di a pusizioni di [[Agostino d'Ippona|Sant'Austinu]] è di altri filosofi. A frasa "''Vivimu in u migliori di i mondi pussibuli''", moltu spessu scuntistualizata, fù guardata incù schernu è malignità da parechji so cuntimpuranei, soprattuttu [[Voltaire]], chì parudiò Leibniz in a so nuvedda ''[[Candidu|Candide]]'', induva u filosofu tedescu apparisci sottu i spoglii di un certu ''Duttori Pangloss''. Sicondu altri critichi, eppuri, Pangloss ùn ripprisintaria micca una maligna è supirficiali caricatura di Leibniz, ma di [[Pierre Louis Moreau de Maupertuis|Maupertuis]], celebru scentificu è prisidenti di l'[[Accademia di i Scenzi di Berlinu]], in i riguardi di u quali Voltaire nutria una publica numicizia, è ch'eddu avia dighjà attaccatu in ''[[Micromégas]]'' è in l'''[[Histoire du Docteur Akakia]]''. Stu nomu diriveghja da a ricerca di Leibniz, guasi addisparata (è mai cunclusa), di crià un linguaghju univirsali, basatu annantu à elementi minimi cumuni à tutti i lingui. Da st'opara u terminu [[panglussisimu]] si rifirisci à parsoni chì sustenini di viva in u migliori mondu pussibuli. A cuncizzioni di Leibniz era contrapposta à a tesa di Newton di un universu custituitu da un muvimentu casuali di particeddi chì interagiscini sicondu a sola [[leghji di gravità]]. Tali leghji, infatti, sicondu Leibniz era insufficienti à spiigà l'ordini, a prisenza di strutturi urganizati è di a vita in l'universu è più raziunali di u cuntinuu intarventu di u "Rilughjaiu" criatori di l'universu iputizatu da Newton. Leibniz hè ritinutu com'è a prima parsona à avè sughjiritu ch'è u cuncettu di [[ritruazioni]] fussi utuli par spiigà molti finomini in parechji campi di studiu. == L'idea di sistemu ecunomicu sicondu Leibniz == Leibniz scrissi un Pianu di criazioni di una sucità di l'Arti è di i Scenzi in Alimagna di u quali u prima obiettivu hè di "pruducia abbastanza nutrimentu par a nazioni à u fini […] di migliurà l'industrii, di faciulità a sorti di a mani d'opara manuali […] à traversu u prugressu tecnulogicu, di renda sempri à un prezzu aburdevuli i macchini termichi, mutori di basa di l'azzioni miccanica, à u fini ch'è tutti possini custantamenti spirimintà tutti i tipi di pinsamenti è idei innuvatrici, probbii à eddi stessi è à l'altri, senza perda tempu priziosu". Leibniz cunsidareghja ch'è a schiavitù ùn migliora micca a pruduttività: hè unu frazu parchì a vera ricchezza risedi in i capacità di i citatini di invintà. In ''A Sucità è l'Ecunumia'', Leibniz aghjunghji: "hè parchì tanta ghjenti [i lavoratori] divaria essa ridutta à tanta puvartà par u bè di cusì pochi? A Sucità avarà dunqua par scopu puntuali quiddu di libarà u travagliadori da a so miseria". L'[[utupia]], com'è in stu casu, ancu s'è ùn pò micca essa righjunta, vali com'è [[Limita (matematica)|limita]] à a quali tenda. U scrittu nasci à l'internu di una disputa incù u filosofu libaralistu [[John Locke]]. Leibniz ritinia ch'è un Statu duvissi favurizà a criazioni di invinzioni, di macchini è di manifatturi, à u fini di libarà l'omu da u travagliu fisicu più alienanti è di dà à a sucità più pinsadori è più capacità. In u savviu puliticu ''Nantu à a leghji naturali'', Leibniz affirmò ch'è a sucità parfetta hè quidda di a quali l'obiettivu hè a filicità suprema è generali. Da u so enormu epistulariu, risulta ch'è Leibniz ebbi influenza vicinu à molti corti auropei, finu à a Russia di [[Pietro u Grandi]], di u quali fù cunsiglieri; in l'arcu di anni di attività diplumatica riiscì à tessa una reta di amicizii incù punsadori ripublicani in u mondu. Ancu quisti riintravani in u prugramma puliticu ch'è [[Benjamin Franklin]] è [[Alexander Hamilton]] aviani in menti par l'America. Sicondu Leibniz a ricchezza di una nazioni ùn risedi micca nè in l'ori di travagliu incurpurati in i bè (è "in u sudori" nicissariu à producia li) nè in l'abbundanza di oru chì currispondi à un attivu di a [[bilancia cummirciali]] (più spurtazioni ch'è impurtazioni); par u filosofu a ricchezza hè in prima locu a capacità di una nazioni di pruducia beni, u principali pruduttu di una sucità sò i parsoni, è a ricchezza cunsisti in a dispunibilità di un capitali umanu di cunniscenza è di un'industria manifatturiera in gradu di garantiscia un futuru à a crescita ecunomica. Par quissa ogni ripublica sicondu Leibniz avaristi divutu invistiscia in a struzzioni è mantena una probbia industria manifatturiera. In un certu sensu à i nazioni (com'è à ogni individuu cuscenti) era applicata a nuzioni di [[munadi]]. == A disputa di i priurità == A disputa nantu à i priurità in l'invinzioni di u calculu infinitu ùn hè micca prumossa dirittamenti da [[Newton]] è Leibniz, ma da parechji parsunaghji di sicondu pianu. Par asempiu in u 1699 Leibniz osserva ch'è in l'Opara di Wallis sò stati riprudutti lettari soii è di Newton; è spiega ch'è Wallis l'avia chertu u parmissu di publicazioni è ch'è l'avia lasciatu libaru di intarvena annantu à i testi, ma ch'è, par mancanza di tempu, l'avia dittu di fà com'è megliu cridissi. À a fini ùn si pintia micca di sta scelta. Fatio de Duiller intantu attacca Leibniz apartamenti in so un travagliu, chjamendu lu '' sicondu scupridori '' di u calculu è sughjirendu senza mezi tarmini ch'eddu avia cupiatu da Newton. À renda a situazioni più sgradevuli ci hè u fattu ch'è u testu di Dullier fù editatu incù l'imprimatur di a [[Royal Society]]. Di fronti à i rimustranzi di Leibniz, eppuri, sii Wallis sii u sicritariu di a Royal Society li purghjitini i so probbii scusi. == Opari == * ''Disputatio Metaphysica de Principiu Individui'' ([[1663]]) * ''De Arti Combinatoria'' ([[1666]]) * ''De Casibus Perplexis'' ([[1667]]) * ''Nova methodus discendae docendaeque jurisprudentiae'' ([[1667]]) * ''Ratio corporis iuris reconcinnandi'' ([[1668]]) * ''Confessio naturæ contra atheistas'' ([[1668]]) * ''Defensio Trinitatis par nova Reperta Logica'' ([[1669]]) * ''Hypothesis Physica Nova'' ([[1671]]) * ''Nova Methodus pro maximis et minimis'' ([[1684]]) * ''Discours de métaphysique'' ([[1686]]) * ''Dynamica'' ([[1689]]) * ''Système nouveau de la nature et de la communication des substances, aussi bien que de l'union qu'il y a entre l'âme et le corps'' ([[1695]]) * ''Explication de l'Arithmétique Binaire'' (Spiigazioni di l'aritmetica binaria, [[1705]]) * ''Nouveaux Essais sur l'entendement humain'' (Novi assaghji annantu à l'intillettu umanu, [[1705]]) * ''Essais de Théodicée sur la bonté de Dieu, la liberté de l'homme et l'origine du mal'' ([[1710]]) * ''Principes de la nature et de la grâce fondés en raison'' ([[1714]]) * ''[[Monadologia|Monadologie]]'' ([[1714]]) * ''Discours sur la théologie naturelle des Chinois'' ([[1716]]) === Edizioni === * ''Godefridi Guilielmi Leibnitii Opara omnia, nunc primum collecta in classes distributa præfationibus & indicibus exornata, studiu Ludovici Dutens'', Fr. De Tournes, Genevæ, 1768, 6 tom. in-4º.<ref>È l' ''editio princeps'' di l'opari di Leibniz, curata da [[Louis Dutens]]. Una di i migliori edizioni, è trà i più cumpletti.</ref> ** Tom. I - ''Theologica''. ** Tom. II - Pars I: ''Logica & Metaphysica''. Pars II: ''Physica generalis, Chymia, Medicina, Botanica, Historia Naturalis, Artes''. ** Tom. III - ''Mathematica''. ** Tom. IV - Pars I: ''Philosophia in genaru, Opuscula Sinenses attingentia''. Pars II: ''Historia & Antiquitates''. Pars III: ''Jurisprudentia''. ** Tom. V - ''Philologica''. ** Tom VI - ''Philologicorum continuatio & Collectanea Etymologica''. * ''Œuvres philosophiques latines & françoises du feu M<sup>R</sup>. de Leibnitz'', Schreuder, Amsterdam-Leipzig, 1765, 1 vol. in-4°.<ref>Cunteni l'''editio princeps'' di i ''Nouveaux Essais sur l'entendement humain'', curati, incù l'altri opari di a racolta, da [[Rudolf Erich Raspe]].</ref> * ''Die philosophischen Schriften von Gottfried Wilhelm Leibniz'', Weidmannsche Buchhandlung, Berlin, 1875-1890, 7 voll. in-8º.<ref>Edizioni di rifirimentu par l'opari filusofichi.</ref> * ''Leibnizens mathematische Schriften'', Berlin-Halle, 1849-1863, 7 voll. in-8º. == Bibliugrafia == * G. W. Leibniz, ''Dialoghi filusofichi è scentifichi'', Bompiani, Milano, 2007. * G. W. Leibniz, ''Assaghji di Tiudicea nantu à a buntà di Diu, a libartà di l'omu è l'urighjina di u mali'', Bompiani, Milano, 2005. * G. W. Leibniz, ''Munadulugia - Principi raziunali di a natura è di a grazia'', Bompiani, Milano, 2001. * G. W. Leibniz, ''Scritti filusofichi'' (à cura di Massimu Mugnai), UTET, Torino, 2000, 3 voll., (2<sup>a</sup> è.). * G. W. Leibniz, ''Scritti di logica'' (à cura di Francesco Barone), Laterza, Roma-Bari, 1992. * G. W. Leibniz, ''A China'', Spirali, Milano, 1987. * G. W. Leibniz, ''Scritti pulitichi è di drittu naturali'' (à cura di [[Vittorio Mathieu]]), UTET, Torino, 1965 (2<sup>a</sup> è.). === Bibliugrafia annantu à Leibniz === * M. R. Antognazza, ''Trinità è Incarnazione. U rapportu frà filusufia è tiulugia rivilata in u pinsamentu di Leibniz'', Vita è Pinsamentu, Milano, 1999. * [[Vittorio Mathieu|V. Mathieu]], ''Intruduzioni à Leibniz'', Laterza, Roma-Bari, 2008 (8<sup>a</sup> è.). * M. Mugnai, ''Intruduzioni à a filusufia di Leibniz'', Einaudi, Torino, 2001. * G. Tomasi, ''A biddezza è a fabbrica di u mondu. Estetica è metafisica in G. W. Leibniz'', ETS, Pisa, 2002. == Noti == <references/> == Da veda dinò == * [[Analisi matematica]] * [[Calculu infinitesimali]] * [[Leibnitzia]] * [[Louis Dutens]] è [[Rudolf Erich Raspe]], curatori è editori di l'opari leibniziani * [[Munadi]] * [[Panglussisimu]] * [[Panpsichisimu]] * [[Principu di l'indiscernibili]] * [[Psittacisimu]] * [[Sinulugia]] * [[Virità di fattu]] * [[Virità di raghjoni]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. {{DEFAULTSORT:Leibniz, Gottfried Wilhelm}} [[Categoria:Fìsicu]] [[Categoria:Matematicu]] [[categoria:Tedescu]] [[categoria:Biugrafia]] o5mugj7ru5n4orlc8ia5d14dyfknfip File:Nuvola apps comic strip.svg 6 15843 329723 2013-10-08T22:52:23Z Cardunetta 7952 Pagina nova: Bastia Bastia chì ùn ha i soldi ùn ci stia ! wikitext text/x-wiki Bastia Bastia chì ùn ha i soldi ùn ci stia ! 4749ka2ezi6a2nippqzw2jiwnf848ay The Lion King II: Simba's Pride 0 15853 369724 369722 2020-12-21T03:21:37Z Mtarch11 16930 Reverted 1 edit by [[Special:Contributions/Songwing|Songwing]] ([[User talk:Songwing|talk]]) (TwinkleGlobal) wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:The Lion King 2 Simba's Pride logo.svg|thumb|240px|U logu di u filmu]] '''''The Lion King II: Simba's Pride''''' hè un filmu d'animazione musicale rumantica [[Stati Uniti d'America|americanu]] di l'annu [[1998]], è a seguita di u filmu d'animazione di Disney di [[1994]] ''[[The Lion King]]''. Hè statu prudottu da Walt Disney Pictures è Walt Disney Animation Australia è publicatu u [[27 uttrovi]] di [[1998]]. Hè statu realizatu da [[Darrell Rooney]]. E voce di i rolli principali sò state parlate da [[Matthew Broderick]], [[Moira Kelly]], [[Neve Campbell]], [[Jason Marsden]], [[Suzanne Pleshette]], [[Andy Dick]], è [[Jennifer Lien]]. == Liami esterni == * [http://movies.disney.com/the-lion-king-2-simbas-pride/ U situ ufficiali di u filmu] * [https://www.allmovie.com/movie/v173545/ U situ di Allmovie] * [https://www.bcdb.com/bcdb/cartoon.cgi?film=7260/ U situ di The Big Cartoon DataBase] * [https://www.imdb.com/title/tt0120131/ U situ di IMDb] * [https://www.rottentomatoes.com/m/lion_king_2_simbas_pride_special_edition/ U situ di Rotten Tomatoes] [[Category:Filmu di l'annu 1998]] [[Category:Filmu d'animazione]] [[Category:Filmu americanu]] [[Category:Drama (Filmu)]] rolzaj4kb0l53y9zbkydql0zrayu6cn Categoria:Cità di a Francia 14 15857 357518 335484 2017-08-06T11:32:07Z Culex 7926 cat. wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cumuna di Francia]] cq860pba8esxix1vdblp0pa8yc25jeh E caldane 0 15858 369345 348447 2020-11-06T11:20:27Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Punta di e Caldane]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Punta di e Caldane]] 35r5fw4gzylgw2siwh7ue6rxe4uvhxj Simone de Beauvoir 0 15860 374183 369547 2021-06-06T21:03:17Z Jumpy01 11155 francesu-->francesa wikitext text/x-wiki [[File:Sartre and de Beauvoir at Balzac Memorial.jpg|thumb|280px|Simone de Beauvoir è Jean-Paul Sartre davanti à u Munimentu à Balzac di Rodin in Parighji in l'anni 1920]] ''Simone-Lucie-Ernestine-Marie Bertrand de Beauvoir'', o più simpliciamenti '''Simone de Beauvoir''' ([[Parighji]], 9 [[ghjinnaghju]] 1908 - [[Parighji]], 14 [[aprili]] 1986), hè stata un'insignanti, [[littiratura|scrittrici]], assaghjista, [[filosofia|filosufa]] è feminista [[Francia|francesa]]. == Biugrafia == === A scrittura è l'impegnu in i muvimenti di trasfurmazioni suciali === [[File:Beauvoir Sartre - Che Guevara -1960 - Cuba.jpg|280px|thumb|Simone de Beauvoir incù [[Jean-Paul Sartre]] è [[Che Guevara]] in u [[1960]]]] Simone de Beauvoir nascì in [[Parighji]] à i quattru di mattina di u 9 ghjinnaghju 1908, figliola di Françoise è Georges, in una famiglia d'alta burghisia, marcata prestu da a bancarotta di u missiavu paternu Gustave Brasseur. 'Ssu tristu avvinimentu custrinsi i parenti di Simone è di Henriette-Hélène, a suredda di dui anni più ghjovana, à abbandunà l'appartamentu di u Boulevard Montparnasse par un più picculu situatu in a Rue de Rennes.<ref>M. Pelz, ''Simone de Beauvoir'', Frankfurt am Main 2007, p. 11</ref> Simone è Hélène vissini longhi anni di disasgiu è ristrittezzi ecunomichi: "frustavami i vistiti finu à a corda, è ancu oltri". A famiglia ùn riiscia micca à rinuncià à i cunsuetudini burghesi à i quali era stata abituata: continuoni i sughjorni à [[Meyrignac]] ind'è u missiavu è a minnana paterni è à [[A Grillère]] vicinu à a zia. Dimustrò sinu da a zitiddina una grandi passioni par a natura. À Meyrignac si avvinturava in i campi incù Henriette è scupria incù stupori i maravigli di u paisaghju.<ref>''Mémoires d'une jeune fille rangée'', Paris 1958, p. 115</ref> Altrettantu pricoci fù a passioni par u studiu. Scritta à l'Istitutu cattolicu ''Cour Désir'', divintò un'eleva esemplari, è dicisi - fattu tandu insolitu;- di cuntinuà a studià è di dedicà si à l'insignamentu, alluntanendu si à u stessu tempu da a riligioni. Quì cunnisciti Elisabeth Lecoin, ditta ''Zaza'', chì divintò subitu a so grandi amica. Si scrissi in u 1926 à a [[Sorbona]], uttinendu u so diplomu incù una tesa annantu à [[Leibniz]] è riiscendu in u 1929 à "l'agrigazioni" (attitudina à l'insignamentu risirvata à i migliori elevi francesi) in filusufia. L'anni di l'università cuinciditini ancu incù u so prima amori: u so cucinu Jacques Champigneulle. Simone si innamora di eddu è à listessu tempu hè intrudutta in un novu mondu: si passiuneghja infatti par autori com'è [[André Gide|Gide]], [[Raymond Radiguet|Radiguet]] è [[Marcel Proust|Proust]], intarissendu si cusì à una litteratura ribedda è anticunfurmista. U cucinu spigni parò prestu i sogni matrimuniali di a zitedda, è si leia à un'altra donna. Simone, ferita in i so probii sintimenti, traversa in l'istatina di u 1927 un periodu di diprissioni.<ref>M. Pelz, p. 15</ref> In u frattempu l'amica ''Zaza'' si era fidanzata incù un cullegu di università di Simone: [[Maurice Merleau-Ponty]]. Quist'ultimu appartinia parò à una famiglia cattolica di a bona burghisia, è di l'unioni stracunghjugali incù Elisabeth ùn era nimu infurmatu in [[La Rochelle]], u so locu di pruvinienza. Madame Lecoin minacciò di fà scuppià unu scandalu è Merleau-Ponty, impauritu, scappò, lascendu a ghjuvanetta sola è addispirata. Era d'inguernu; a ghjovana, fora di sè par via di u dulori, trascorsi una notti à a cutrura cumplittamenti nuda, murendu par a pulmunita cunsiguenti.<ref>M. Pelz, p. 16</ref> Simone ùn pardunò mai Madame Lecoin par ciò chì era accadutu. À l'università scuntrò, di lugliu 1929, quiddu chì, senza matrimoniu nè cunvivenza, aia da divintà u cumpagnu di a so vita, u filosofu [[esistenzialisimu|esistenzialistu]] [[Jean-Paul Sartre]]. Sò quisti l'anni in i quali cunnosci, oltri a Merleau-Ponty, [[Claude Lévi-Strauss|Lévi-Strauss]], [[Raymond Aron]], [[Paul Nizan]]. Simone de Beauvoir principia l'insignamentu in u 1930, prima in [[Marseglia]], dopu à Rouen, infini in [[Parighji]], induva chjudarà a so probbia carriera di insignanti in u 1943 par divintà scrittrici à tempu pienu. Molti impurtanti sò i so spirienzi di viaghju in parechji cuntinenti par a so furmazioni intillettuali. Incù Sartre compii i so primi viaghji, ini [[Spagna]], in [[Italia]], in Grecia, in u Maroccu; nudda sfughji à sti dui intillettuali di l'avvinimenti culturalamenti significativi di stu periodu, è si passiuneghjani pà u cinema è à u jazz è viviani incù participazioni i grandi scunvuglimenti pulitichi di quiddi anni: u [[Naziunalsucialisimu|nazisimu]] in Alimagna, a [[guerra civili spagnola]] di u 1936, a [[siconda guerra mundiali]]. Duranti a guerra, Simone de Beauvoir ferma in Parighji, accupata da i nazisti, è cundividi incù Sartre a brevi spirienza di u gruppu di [[Resistenza francesa|Resistenza]] "Sucialisimu è Libartà". Dopu à a Libarazioni, Simone lascia l'insignamentu è entri à fà parti di u cumitatu di ridazzioni di a [[rivista]] ''[[Les Temps Modernes]]'',incù Sartre, Leiris, Merleau-Ponty è altri. In u 1947 si reca in i Stati Uniti d'America par una seria di cunfarenzi è scontra u scrittori [[Nelson Algren]], incù u quali stabilisci un intensu rapportu d'amori. Compii dinò altri viaghji significativi (Brasili, Cuba, China, Unioni Suvietica) è volta moltu spessu in Italia incù Sartre. Dopu à ''[[U sicondu sessu]]'' (1949), oramai famosu in u mondu sanu, Simone de Beauvoir, par i so pusizioni particulari assunti com'è scrittrici è com'è donna, hè ughjettu di grandi ammirazioni ma ancu di aspri pulemichi. Quand'edda spezza a [[Guerra d'Algeria|guerra di libarazioni algerina]], piglia pusizioni à favori di sta lotta, cosa chì rindarà u so isulamentu sempri più pisanti. Simone de Beauvoir hè cunsidarata a matri di u [[Femminisimu|muvimentu feministu]], natu in occasioni di a cuntistazioni studiantesca di maghju [[1968]], ch'edda suvitarà incù participazioni è simpatia. L'[[Anni 1970|anni sittanta]] a vedini firvidamenti in prima linia in parechji causi: a [[Dissidenti suvietichi|dissidenza suvietica]], u [[Cunflitti arabu-israiliani|cunflittu arabu-israilianu]], l'[[abortu]], u Cili, a donna (hè prisidintessa di l'assuciazioni ''[[Choisir]]'' è di a Lega di i dritti di a donna). In l'ultimu periodu di a so vita, Simone de Beauvoir affruntò incù curaghju un antru prublemu suciali, quiddu di a vichjaia, à u quali didicheghja un impurtanti assaghju, ''A terza ità'' (1970). In u 1981, in seguitu à a morti di Sartre, scrissi ''A cirimonia di l'addii'' (''La Cérémonie des adieux''), cronaca di l'ultimi anni di u celebru pinsadori. Edda stessa si discrissi cusì: {{Citazione|Di me sò stati criati dui imagini. Sò una pazza, una meza pazza, un'eccentrica. [...] Aghju abitudini dissoluti; una cumunista racuntava, in u 45, ch'è à Rouen da ghjovana mi avia vista baddà nuda annantu à i botti; aghju praticatu incù assiduità tutti i vizii, a me vita hè un cuntinuu carnivali, è cetara.<br /> Incù i tacchi bassi, i capeddi tirati, m'assumigliu à una patrunessa, à un' istitutrici (in u sensu pighjurativu ch'è a dritta dà a sta parola), à un capisquadra di i boy-scout. Passu a me esistenza frà i libra o a tola, tuttu ciarbeddu. [...] Nudda impidisci di cuncilià i dui ritratti. [...] L'essinziali hè di prisintà mi com'è un'anurmali. [...]<br /> U fattu stà ch'è socu una scrittrici: una donna scrittrici ùn hè micca una donna di casa chì scrivi, ma calchiadunu di u quali l'intreia esistenza hè cundiziunata da u scriva. Hè una vita chì ni vali un'altra: chì hà i so mutivi, u so ordini, i so fini chì si poni ghjudicà stravaganti solu s'è di edda ùn si capisci nienti.|S. de Beauvoir, ''A forza di i cosi'', pag.614}} === Una vita in dui === [[File:Sartre De Beauvoir.tombe 2012.JPG|thumb|280px|Tomba di [[Jean-Paul Sartre|Sartre]] è Simone de Beauvoir in 2012]] Simone de Beauvoir murì u 14 aprili [[1986]] è fù sippiddita in u [[cimiteriu di Montparnasse]] di Parighji accantu à u so cumpagnu di una vita [[Jean-Paul Sartre]], mortu sei anni prima, u 15 aprili [[1980]]. Radicalamenti [[ateisimu|atea]] com'è Sartre, in ''La Cérémonie des Adieux'' avia scrittu riguardu à a morti di quiddu cù u quali avia cundivisu gran' parti di a so esistenza è di i so idei: "A so morti ci sipara. A me morti ùn ci riunisciarà micca. Hè cusì; hè dighjà beddu ch'è i nosci viti abbiini pussutu essa in sintunia cusì à longu".<ref>S. de Beauvoir, ''La Cérémonie des adieux'', 1981, p. 159: "Sa mort nous sépare. Ma mort ne nous réunira pas. C'est ainsi; c'est déjà beau que nos vies aient pu si longtemps s'accorder".</ref> == L'opari == ''[[L'invitata]]'' (1943) hè u prima rumanzu pubblicatu da Simone de Beauvoir, quiddu chì a svilò com'è scrittrici. Ci hè affruntatu incù curaghju un tema difficiuli: l'insirimentu in u duminiu di una coppia di un terzu parsunaghju, chì ni muta l'intreiu equilibriu, custringhjendu ognunu à svilà si sottu à u sguardu di l'Altru. A tematica di a rispunsabilità ritorna in u so sicondu rumanzu, ''U sangui di l'altri'' (1945): duranti a [[siconda guerra mundiali]], in a Francia accupata, quiddi chì si erani accustati à a Resistenza s'erani truvati di fronti à una doppia assunzioni di rispunsabilità: quidda di luttà contru l'upprissioni nazista è quidda di spinghja l'altri (à spessu i parsoni più cari) à risicà a vita. Di fronti à u straziu di sti morti, Simone de Beauvoir riafferma chì ùn ci era micca altra via pussibuli, è chì ognunu hè sempri rispunsevuli in prima parsona di i so probbii scelti, di a so probbia libartà. Dopu à u so viaghju in i Stati Uniti, pubblicheghja ''[[U sicondu sessu]]'' (1949), un assaghju fundamintali chì da un latu faci u puntu annantu à i cunniscenzi biulogichi, psicuanalitichi, storichi, antrupulogichi esistenti annantu à a donna, è da l'altru apri a strada à quidda discussioni radicali nantu à a [[cundizioni feminiccia]] chì avaristi carattarizatu i dicennii successivi. Sò, in st'anni ricchi par a de Beauvoir, ch'edda riesci à affruntà opari di prima trinca incù forza è urighjinalità. In u 1954 esci ''I Mandarini'', incù u quali vinci u [[premiu Goncourt]], cunsidaratu u so più beddu rumanzu. === L'autubiugrafia === A parta da u 1958, si didicheghja à a so autubiugrafia, isciuta in quattru vulumi: ''Mimorii di una ghjuvanetta comu si devi'' (1958), ''L'ità forti'' (1960), ''A forza di i cosi'' (1963), ''À conti fatti'' (1972). Hè un'opara particularamenti priziosa parchì offri, oltri à a storia parsunali di a scrittrici, a tistimunianza diretta annantu à l'atmusfera è annantu à u grandi dibattitu culturali svoltu si in Francia da l'[[Anni 1930|anni trenta]] finu à a fini di l'[[Anni 1960|anni sissanta]]. ''Una morti dulcissima'' (1964) hè u racontu intinsamenti cummossu didicatu à a morti di a mamma. I temi angusciosi di a malatia, di a vichjaia è di a morti sò quiddi ch'è Simone de Beauvoir hà vulsutu affruntà, una volta di più incù grandi curaghju, in l'ultimi anni di a so vita (''A terza ità'', 1970). === A cirimonia di l'addii === ''A cirimonia di l'addii'' (1981) hè u so ultimu grandi travagliu litterariu; discrivendu a morti par edda più strazievuli, quidda di Jean-Paul Sartre, cuncludi in calchì modu a so autubiugrafia. == Pinsamentu == U pinsamentu di Simone de Beauvoir si forma in cumunioni incù quiddu di Sartre è incù u so [[esistenzialisimu]]: i dui scrittori sò avvezzi cusì à discuta i so idei com'è i so scritti, è tenini in massima cunsidarazioni a critica reciproca. L'opari di a scrittrici sò dinsamenti intissuti di cunsidarazioni filusofichi è esistenzialisti quantunqua parsunali, rivolti in modu particulari à apprufundiscia u tema di u rollu è di a cundizioni di a donna in a sucità muderna. In a so attività intillettuali ani evidintamenti avutu una nutevuli rilevanza i so urighjini altu-burghesi è a presa di calchì distanza "pulitica" da quisti in l'anni successivi, com'è l'abbracciu di un certu tipu di sucialisimu è d'attivisimu puliticu di cuncertu incù Sartre (puri cundividendu molti di i principi di u cumunisimu i dui ùn ci aderisciarani mai cumplittamenti par parechji raghjoni, parechji di i quali si poni scartà, par asempiu da a littura di u rumanzu "I mandarini"). U so ateisimu hè beddu resu da sprissioni com'è: "Diu hè divintatu un'idea astratta, ch'è una sera aghju canciddata" (cit. da "Mimorii d' una ghjuvanetta comu si devi"). [[Ateisimu|Atea]] com'è Sartre, par edda l'[[ateisimu]] ùn hè micca disimpegnu da a murali, ma a fundazioni di una nova etica [[Ateisimu|atea]] non menu impignativa è innuvativa di a cuscenza è di u custumu. == Opari == === Rumanzi è raconti === * ''[[L'invitata]]'' (''L'Invitée'', [[1943]]), trad. Federico Federici, intruduzioni di GIovanni Bogliolo, Mondadori, Milano, 1980 * ''[[U sangui di l' altri (rumanzu)|U sangui di l' altri]]'' (''Le sang des autres'', [[1945]]), trad. [[Dianella Selvatico Estense]], intruduzioni di Paola Decina Lombardi, Mondadori, Milano, 1985 * ''[[Tutti l'omini sò murtali]]'' (''Tous les hommes sont mortels'', [[1946]]), trad. Giancarlo Vigorelli, Mondadori, Milano, 1949, incù intruduzioni di [[Francesca Sanvitale]], ivi, 1983 * ''[[I mandarini]]'' (''Les Mandarins'', [[1954]]), [[Premiu Goncourt]], trad. [[Franco Lucentini]], Einaudi, Torino, 1955 * ''[[Una morti dulcissima]]'' (''Une mort très douce'', [[1964]]), trad. Clara Lusignoli, Einaudi, Torino, 1966 * ''[[I beddi imagini]]'' (''Les Belles Images'', [[1966]]), trad. Clara Lusignoli, Einaudi, Torino, 1968 * ''[[Una donna spizzata]]'' (''La Femme rompue'', [[1967]]), trad. [[Bruno Fonzi]], Einaudi, Torino, 1969 *'' [[U spirituali un tempu]]'' (''Quand prime le spirituel'', [[1979]]), trad. Dianella Selvatico Estense, Einaudi, Torino, 1980 === Assaghji === * ''Pirro è Cinea'' (''Pyrrhus et Cinéas'', [[1944]]), trad. Andrea Bonomi, in ''Par una murali di l'ambiguità'', Sugar, Milano, 1964 * ''Pour una morale di l'ambiguità'' (''Pour une morale de l'ambiguïté'', [[1947]]), trad. Andrea Bonomi, Garzanti, Milano, 1975 * ''L'America ghjornu par ghjornu'' (''L'Amérique au jour le jour'', [[1948]]), trad. Adriana Di l'Orto, Feltrinelli, Milano, 1955 * ''L'Existentialisme et a Sagesse des nations'' ([[1948]]) * ''[[U sicondu sessu]]'' (''Le Deuxième Sexe'', [[1949]]), trad. Roberto Cantini è Mario Andreose, U Saggiatore, Milano, 1961, 2 voll. * ''Brusgià Sade?'' (''Privilèges''[[1955]]), trad. Giuseppe Grassu, prefaziu di Michele Rago, Lucarini, Roma, 1989 * ''A longa marchja'' (''La Longue Marche'', [[1957]]), trad. Laura Frausin Guarino, Mondadori, Milano, 2006 * ''A terza ità'' (''La Vieillesse'', [[1970]]), trad. Bruno Fonzi, Einaudi, Torino, 1971 === Mimorii === * ''Mimorii d'una ghjuvanetta comu si devi'' (''Mémoires d'une jeune fille rangée'', [[1958]]), trad. Bruno Fonzi, Einaudi, Torino, 1960 * ''L'ità forti'' (''A Force de l'âge'', [[1960]]), trad. Bruno Fonzi, Einaudi, Torino, 1961 * ''A forza di i cosi'' (''A Force des choses'', [[1963]]), trad. [[Bianca Garufi]], Einaudi, Torino, 1966 * ''A conti fatti'' (''Tout compte fait'', [[1972]]), trad. Bruno Fonzi, Einaudi, Torino, 1973 * ''A cirimonia di l' addii'' (''A cérémonie des adieux'', [[1981]]), trad. Elena De Angeli, Einaudi, Torino, 1981 === Testi tiatrali === * ''[[I bocchi inutili]]'' (''Les bouches inutiles'', [[1945]]), trad. Enza Biagini è Marco Lombardi, I lettere, Firenza, 2009 == Noti == <references/> == Bibliografia == * Claude Francis, Fernande Gontier, ''Simone de Beauvoir'', Milano, Bompiani, 1986 * {{de}} Monika Pelz, ''Simone de Beauvoir'', Frankfurt am Main, Suhrkamp, 2007 == Da veda dinò == * [[Claude Lanzmann]] * [[Passerelle Simone-de-Beauvoir]] ([[Ponti di Parighji]]) * [[Jean-Paul Sartre]] * [[Feminisimu]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Francesa]] {{DEFAULTSORT:Beauvoir}} 3fs8yrp8h84rqv2jqsqfbkwmbpqdmp2 Template:Citazione 10 15861 372453 367574 2021-03-31T20:19:00Z Jumpy01 11155 Rimosso il reindirizzamento a [[Template:Cita]] wikitext text/x-wiki <span><!-- Correzione per Visual Editor --><noinclude>{{Protetta}}</noinclude><includeonly> {| style="padding:0; width:auto; background:none; margin-bottom:.5em; font-size:95%; color:#000; text-align:left;" {{#if:{{{lingua|}}}{{{4|}}}| {{!}} style="vertical-align:top; border:none; width:50%; padding:0 0 0 2.4em;"{{!}} {{lingue|{{{lingua|}}}{{{4|}}}}}<br>'''«'''&nbsp;{{#if:NOACAPO|{{{3}}}}}&nbsp;'''»''' {{!}} style="vertical-align:top; border:none; width:50%; padding:0 1.2em 0 1.2em;"{{!}} {{lingue|{{#if:{{{lingua2|}}}|{{{lingua2}}}|co}}}}<br>'''«'''&nbsp;{{#if:NOACAPO|{{{1}}}}}&nbsp;'''»''' {{!}}- {{#if:{{{2|}}}|{{!}} colspan="2" style="padding:0 1.2em 0 2.4em; border:none"{{!}}(<small>{{#if:NOACAPO|{{{2}}}}}</small>)}} | {{!}} style="padding:0 1.2em 0 2.4em; border:none"{{!}}'''«'''&nbsp;{{#if:NOACAPO|{{{1}}}}}&nbsp;'''»''' {{!}}- {{#if:{{{2|}}}|{{!}} style="padding:0 1.2em 0 2.4em; border:none"{{!}}(<small>{{#if:NOACAPO|{{{2}}}}}</small>)}} }} |}</includeonly><noinclude> {{template complesso}} {{man}} {{TemplateData}} [[Categoria:Template strumenti di layout]] </noinclude></span> 63hgujp27oc8fplwmvsmjxpkncifbs3 Template:De 10 15862 373444 336385 2021-06-02T04:46:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki (in tedescu)<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> hxj5hp7aoxlxiwepgm8hghmwqw5imau Template:Lingue 10 15863 329770 2013-10-10T19:05:42Z 92.150.69.6 Pagina nova: <includeonly>{{#Invoke:Linguaggi|lingue}} </includeonly><noinclude> {{Protetta}} {{template complesso}} {{Man}} {{TemplateData}} Categoria:Template lingue dei collegamenti esterni... wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#Invoke:Linguaggi|lingue}} </includeonly><noinclude> {{Protetta}} {{template complesso}} {{Man}} {{TemplateData}} [[Categoria:Template lingue dei collegamenti esterni| ]] </noinclude> emz51mmigkpv3kboh0j20h567qkr9h5 Lisa Bedda 0 15864 347510 329775 2015-07-02T13:05:32Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki ''Lisa Bedda'' hè un [[cantu]] tradiziunali di [[Corsica]]. ==Lisa Bedda== :O Lisa bedda :Più d'una stedda :Cusì zitedda :Voglisti fugire :O Lisa bedda :Più d'una stedda :Ni pigliasti la via :Di [[Bonifaziu]] :Parchì eiu di tè :Ne fusti tantu saziu :O Lisa bedda :Più d'una stedda :È sveglia ti o Giannotti :Ùn aghju più russori :Parchi la nostra ninfa :Hè incù li vultisgiori. :O Lisa bedda :Più d'una stedda ==Liami== * [http://www.cezame.co.uk/liste_titres_album.php?id_album=645|''Lisa Bedda'', Cezame Music Agency] [[categoria:Cantu corsu]] kzu7itlhnzq6o94fn9a8018yuvs0l1n Categoria:Filmu di l'annu 1973 14 15865 337451 337416 2014-09-06T12:18:59Z FakirNL 7698 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Filmu di l'anni 1970‎|1973]] 67ldltm6ifqsztjxwu0mq12os492ptl Gordy 0 15866 355532 355447 2016-10-21T10:54:27Z 2602:306:83A9:3D00:3992:BA3A:2023:61 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} {{Ortografia è grammatica da verificà}} '''''Gordy''''' hè un [[cinemà|filmu]] [[americanu]] di cumedia drama di l'annu [[1995]] realizatu da [[Mark Lewis]], su un [[porcu|purcellu]] chjamatu Gordy chì cerca di a so famiglia manques (chì sò pigliatu à un macellaiu in [[Omaha, Nebraska|Omaha]]). Gordy erasmus di la vita di tutti quelli chì sò parti di palazzu latu di u filmu, tra cui casa di viaghjà, musica cantori Luke McAllister è a so figliola Jinnie Sue; e abbannunatu di carusu Hanky Royce quale matri Jessica hè prumessa à un 'affari sinistru, Gilbert Sipes. Gordy scancia la vita di la genti scuntrati via di a so capacità à capisce ellu. U filmu fù publicatu à u cìnema u 12 di maghju di u 1995. Hè statu distribuitu da Miramax Family Films. == Cast == * [[Doug Stone]] comu Luke MacAllister * Kristy Young comu Jinnie Sue MacAllister * [[Tom Lester]] comu Cousin Jake * Deborah Hobart comu Jessica Royce * Michael Roescher comu Hanky Royce * James Donadio comu Gilbert Sipes * [[Ted Manson]] comu Henry Royce * Tom Key comu Brinks * Jon Kohler e [[Afemo Omilami]] comu Dietz e Krugman === Voce === * Justin Garms comu Gordy * [[Hamilton Camp]] comu patri di Gordy * Jocelyn Blue comu matri di Gordy * [[Frank Welker]] comu effetti vucale lu cuntaturi valincianu e animali * [[Tress MacNeille]] comu Wendy * [[Earl Boen]] comu Minnesota Red * Frank Soronow comu Dorothy la vacca * Billy Bodine comu purcellu * [[Blake McIver Ewing]] comu purcellu * Julianna Harris comu purcellu * Sabrina Weiner comu purcellu * Heather Bahler comu purcellu * [[Jim Meskimen]] comu la vuci di [[Bill Clinton]] [[Categoria:Filmu di l'annu 1995]] [[Categoria:Filmu americanu]] [[Categoria:Cumedia (Filmu)]] [[Categoria:Drama (Filmu)]] g2g0j3mmvb6u6quo1u9vrs925j6cxjo Categoria:Filmu di l'annu 1995 14 15867 337435 335563 2014-09-06T12:09:28Z FakirNL 7698 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Filmu di l'anni 1990|1995]] cqx4vkhclu9sk8s9ddfgw6ps6c2bf0w Doug Stone 0 15868 376072 348666 2021-08-20T16:58:55Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Doug Stone''' hè un [[cinemà|attore]] è [[cantu|cantadore]] di [[musica]] country [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Gordy]] * [[Tom Lester]] [[Categoria:Cantadore|Stone, Doug]] [[Categoria:Americanu|Stone, Doug]] [[Categoria:Biugrafia]] e2ljmbhdsbryff0m64l4xbsn5eplywi Tom Lester 0 15869 375798 348668 2021-08-19T14:10:10Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Tom Lester''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == ==Da vede dinò== *[[Gordy]] *[[Doug Stone]] [[Categoria:Attore|Lester, Tom]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Lester, Tom]] j9i9n4f9f26ig57173nnr5pxp9xdn0t The Jungle Book (filmu di 1967) 0 15874 358533 350249 2018-02-06T23:00:00Z 2602:306:83A9:3D00:D51B:449F:760E:74F6 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''The Jungle Book''''' (in [[lingua corsa|corsu]]: ''U libru di a ghjungla''; titulu [[lingua francese|francese]]: ''Le Livre de la jungle'') hè un [[cinemà|filmu]] [[musica|musicale]] [[americanu]] d'animazione è [[cumedia]] di l'annu [[1967]], realizatu da [[Wolfgang Reitherman]]. E voce di i rolli principali sò state parlate da [[Phil Harris]], [[Sebastian Cabot (attore)|Sebastian Cabot]], [[Bruce Reitherman]], è [[George Sanders (attore)|George Sanders]]. In rolli secundarii si ponu vede [[Sterling Holloway]], [[J. Pat O'Malley]], [[Verna Felton]], [[Clint Howard]], è [[Louis Prima]]. [[Categoria:Filmu di l'annu 1967]] [[Categoria:Filmu d'animazione]] [[Categoria:Filmu americanu]] [[Categoria:Cumedia (Filmu)]] 5lh6cr1zglxer8e3a451645ui8jxwm2 The Lion King 1½ 0 15875 334633 330098 2014-03-23T15:03:31Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''The Lion King 1½''''' hè un filmu americanu d'animazione è cumedia di l'annu [[2004]], realizatu da [[Bradley Raymond]]. E voce di i rolli principali sò state parlate da [[Nathan Lane]], [[Ernie Sabella]], [[Julie Kavner]], [[Jerry Stiller]], è [[Matthew Broderick]]. In rolli secundarii si ponu vede [[Robert Guillaume]], [[Moira Kelly]], [[Whoopi Goldberg]], [[Cheech Marin]], [[Jim Cummings]], [[Edward Hibbert]], è [[Matt Weinberg]]. Hè a terza parte di a trilugia famosa di ''[[The Lion King]]''. Un deuxième volet était déjà sorti directement en vidéo en [[1998]]: ''[[The Lion King II: Simba's Pride]]''. [[Categoria:Filmu di l'annu 2004]] [[Categoria:Filmu d'animazione]] [[Categoria:Filmu americanu]] [[Categoria:Cumedia (Filmu)]] dg9zo7wxnn0qykgswhr1yn5ooxosq8o Gange 0 15876 332554 329837 2014-03-23T14:21:41Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:River Ganges and tributaries.png|thumb|right|240px|U bacinu idrograficu di u Gange]] [[File:Alba al Ganges.JPG|240px|thumb|right|Alba nant'à u Gange]] U '''Gange''' (in [[Lingua Devanagari]]: ''Ganga'', गंगा) hè un fiume di l'[[Asia]] meridiunale longu 2.507 km. U Gange nasce in u statu indianu di l'[[Uttarakhand]] in a regione di l'[[Himalaya]] centrale à 4.500 metri d'altitudine, traversa l'[[India]] di u nordu, in fine si lampa nant'à u [[Golfu di u Bengala]] incù un gran delta. U sò bacinu idrograficu hè di 1.730.000 km². Hè cunsidertu fiume sacru di l'[[Induismu]]. [[Categoria:Fiumi di l'Asia]] bi8mn0rkmpio500lxbk18dcj82eu8d5 Linneu 0 15878 368967 365110 2020-09-25T14:57:47Z Thadh 16787 italic > bold per u nomu wikitext text/x-wiki [[File:Carl von Linné.jpg|thumb|280px|Carl Nilsson Linnaeus]] '''Carl Nilsson Linnaeus''', divintatu '''Carl von Linné''' in seguitu à l'acquisizioni di un titulu nubiliari è notu più simpliciamenti com'è '''Linneu''' (da a forma latinizata di u nomu, ''Carolus Linnaeus'') (Råshult, 23 maghju 1707 - Uppsala, 10 ghjinnaghju 1778), hè statu un medicu, butanicu è naturalistu svidesu, cunsidaratu u patri di a muderna classificazioni scentifica di l'urganisimi viventi. A lettara '''L.''', posta spessu dopu à l'indicazioni di [[numinclatura binumiali]] in i cataloghi di spezii, idantificheghja a casata di u scentificu. == Biugrafia == [[File:LA2-Rashult-2.jpg|thumb|280px|Locu di nascita di Linnaeus à [[Råshult]]]] Natu u 23 maghju di u [[1707]] in una tinuta in a [[pruvincia di Smaland]] (sudu di a [[Svezia]], cuntea di [[Kronoberg (cuntea)|Kronoberg]]), da Nils Ingemarson, un paisanu, è Christina Broderson, figliola di u pastori [[prutistantisimu|prutistanti]] lucali. À a morti di u sociaru, quandu u picculu Carl avia solu 18 mesa, Nils ereditò a carica di pastori è assunsi a vida riligiosa di a cumunità. U babbu di Carl era intarissatu à a [[butanica]], tantu da aduttà com'è casata, à l'iniziu di i studii in tiulugia, "Linnaeus" vali à dì a latinisazioni di a parola dialittali ''lind'' ([[tigliu]]), inspirendu si da un grossu tigliu situatu in i circonda di a so casa nativa. A stessa scelta era stata fatta pricidintamenti da dui frateddi di a minnana paterna di Linneu, quandu diviani intraprenda i studii par divintà preta. 'Ssa pianta di tigliu hè sempri oghji esistenti à Vittaryd, Smaland, bench'è in gattivu statu. Ancu Carl, par u quali era privista una carriera ecclesiastica, sviluppò finu da a zitiddina un grandi intaressu par a butanica, tantu ch'è u so insignanti di scenzi è ancu medicu lucali, Johann Rothman, cunvinsi u so babbu di fà li friquintà l'università di [[Lund (Svezia)|Lund]]. In u [[1727]] si scrissi dunqua à l'Università induva principiò u studiu di a medicina, ma moltu prubabilamenti u so veru intaressu era quiddu di studià i sustanzi medichi usati à quiddi tempi, a stragrandi maiuranza di i quali era custituita da vegetali. L'annu succissivu ([[1728]]) si cullucò à l'[[Università di Uppsala]], a migliori di a Svezia, induva divintò studianti di [[Olaus Rudbeck u Ghjovanu]]. Linneu passò a maiò parti di u so tempu à raccoglia è à studià varii tipi di pianti. Dighjà da u [[1730]] principiò à piglià forma u so metudu di [[classificazioni tassunomica]]. Sempri studianti, ghjuntu à a cunvinzioni ch'è l'organi riproduttivi di i pianti, vali à dì i parti di u fiori (petali, stami è pistilli) pudiani essa imprudati com'è basa par a so classificazioni, scrissi un brevi trattatu annantu à l'argumentu, ''Preludia Sponsaliorum Plantarum'' ("Nozzi di i pianti"), chì li feci ottena sempri duranti i so studii a pusizioni di insignanti vicinu à u giardinu butanicu. Quissa li arricò, purtroppu, ancu una cundanna: postu ch'è ebbi l'imprudenza di basà a so classificazioni annantu à ciò ch'eddu usò à chjamà "u sistemu sissuali" di i pianti, asaminendu i so "organi riproduttivi". Eppuri, par quistu ebbi una dinuncia da u statu svidesi par "immuralità" è a cundanna di a Cumunità luterana par "suspettu di libertinisimu". In u [[1731]] l'Accademia di i Scenzi di Uppsala finanzò a so spidizioni in [[Lappunia]], in quantu Linneu era in ristritezzi ecunomichi. Scrissi u resucontu di a so spidizioni etnugrafica è butanica in l'opara ''Lachesis lapponica'' (pubblicata postuma in u [[1811]]); in u [[1734]] urganizò un'altra spidizioni in a Svezia cintrali. I risultati scentifichi funi illustrati in l'opara ''Flora Lapponica Exhibens Plantas par Lapponiam Crescentes, secundum Systema Sexuale Collectas in Itinere Impensis''<ref>[http://caliban.mpiz-koeln.mpg.de/~stueber/linne/lapponica/index.html Bibbiuteca universitaria di Culonia - Flora Lapponica]</ref> ([[1737]]). In u [[1735]] si cullucò in Olanda è tarminò i so studii di medicina à l'università di Harderwijk. Dopu parò si scrissi ancu à l'[[Università di Leida]] par cuntinuà i so probbii studii. In sta fasa di a so vita a so riputazioni di butanicu era dighjà ampia è affirmata. In u [[1738]] turrò in Svezia induva principiò à asarcità a prufissioni di medicu, dedichendu si principalamenti à a cura di a [[sifilidi]]. In u [[1739]] fù unu di i fundatori di l'[[Accademia Riali Svidesi di i Scenzi]]. In u stessu annu spusò Sara Morea, figliola di un medicu. Dui anni dopu, in u [[1741]], ottensi una catedra vicinu à a facultà di medicina à l'[[università di Uppsala]] ma l'annu succissivu a scambiò incù a catedra di butanica, dietetica è materia medica (ch'eddu cunsirvò finu à a morti). À Uppsala ristaurò u [[Giardinu di Linneo|giardinu butanicu]], dispunendu i pianti sicondu u so ordini di classificazioni. Linneu continuò à urganizà spidizioni in u mondu sanu, incù u fini di scopra è classificà tutti l'essari viventi è i minirali di a Terra. Molti di i so studianti presini parti à i spidizioni è parechji perìni tuttu à fattu duranti i viaghji. In u [[1758]] acquistò l'impresa di Hammarby induva criò un mudestu museiu distinatu à accoglia a so cullizzioni privata. In u [[1761]] u rè [[Adolfo Federico di Svezia]] li cunferì un titulu nubiliari à seguitu di u quali Linneu cunvertì u so nomu in Carl von Linné. I so ultimi anni di vita funi carattirizati da un criscenti pessimisimu è da a diprissioni; in u [[1774]] fù culpitu da una seria di picculi infarti è murì in u [[1778]]. Fù sipoltu vicinu à a [[Catedrali di Uppsala]]. == Numinclatura binumiali == [[File:Carl von Linné i Lund.jpg|thumb|280px|Statua di Linnaeus com'è studianti di l'università in [[Lund]]]] U meritu maiori di u svidesu fù a difinizioni è l'intruduzioni in u [[1735]] di a [[numinclatura binumiali]], basata annantu à u mudeddu [[Aristoteli|aristutelicu]] di difinizioni par mezu di ''genaru prossimu'' è ''diffarenza specifica'', in u sistemu di classificazioni di i pianti, di l'animali è i minirali.<ref>'''L.''' hè l'abbriviazioni standard imprudata par i pianti discritti da Linneu.</ref> Incù stu metudu [[tassunomia|tassunomicu]] (cuncipitu pocu più di un seculu prima da [[Caspar Bauhin|Bauhin]]) à ogni urganisimu sò attribuiti dui noma (di urighjina latina): u prima si rifirisci à u [[Genaru (tassunomia)|Genaru]] di appartinenza di l'urganisimu stessu ed hè uguali par tutti i spezii chì cundividini parechji carattari principali (''nomen genericum''); u sicondu terminu, chì hè spessu discrittivu, disigna a [[Spezia]] prubbiamenti ditta (nomu triviali o nomu specificu). A purtata di l'innuvazioni fù enorma; pricidintamenti à a numinclatura binumiali u sistemu di numinclatura era simpliciamenti basatu annantu à una discrizzioni estesa di ogni pianta, in latinu, par i carattari distintivi considarati di rilievu, in modu tuttu à fattu arbitrariu, da ogni classificadori. == Opari == [[File:Linnaeus1758-title-page.jpg|thumb|280px|Cuprendula di ''Systema&nbsp;Naturæ'' ([[1758]]).]]* ''[[Systema Naturae]]''. [[Rotterdam]], editori Theodorum Haak, tipugrafia Joannis Wilhelmi de Groot, [[1735]]. Prima edizioni. * ''[[Systema Naturae]] par Regna Tria Naturae, secundum classes, ordines, inghjinireghja, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis''. [[Stoccolma]], Imprensis Laurentii Salvii, [[1758]]. Decima edizioni. * ''[[Species Plantarum]]. Exhibentes plantas rite cognitas, ad genera relatas, cum differentiis specificis, nominibus trivialibus, synonymis selectis, locis natalibus, secundum systema sexuale digestas, prima edizioni'', pp. 1200, + XXXI. [[Stoccolma]], Imprensis Laurentius Salvius, [[1753]]. * ''[[Fungus melitensis]]'', [[1755]] * ''[[Fondamenta butanica]]'', [[1736]] * ''[[Classes plantarum]]'', [[1738]] == Taxa classificati == Avantaghjatu da avè invintatu u sistemu di [[numinclatura binumiali]] di i formi di vita, hè à i ghjorna d'oghji u discrittori più prulificu, incù guasi 3000 taxa discritti. == Umaghji == * Unu di i tanti musei à eddu didicati hè u Museiu di Storia Naturali di [[Lugano]] (Svizzara). * In Italia i musei à eddu didicati più cunnisciuti sò quiddu di [[Pisa]] è quiddu di [[Milanu]]. * A purzioni più antica di l'[[Ortu butanicu di Palermu]] ([[1789]]) hè urganizata sicondu u sistemu di classificazioni discrittu da Carl von Linné in ''[[Species Plantarum]]'' ([[1753]]).<ref>[http://www.ortobotanico.Palermu.it/ordinamenti_linneo.php Ortu Butanicu di Palermu, Urdinamentu di Linneo] URL cunsultatu u 5 frivaghju 2010.</ref> * à Pistoia, Capostrada, Via Bolognese, hè cullucata una statua in cottu di Carl Linneo, eretta in u XIX seculu par vulintà di Niccolò Puccini. * A riserva culturali [[Rashult]], in [[Svezia]]. == Noti == <references /> == Bibliografia == * {{en}} Frans. à. Stafleu. ''Linnaeus and the Linneans. The Spreading of Their Ideas in Sistematic Botany, 1753-1789''. Utrecht, 1971. * {{en}} Sten Lindroth. ''The Two Faces of Linnaeus, in Tore Frängsmyr, Linnaeus. The Man and His Work''. Berkley, University of California Press, 1983. * {{en}} ''Studies in Linnaean Method and Nomenclature, Marbuger Schriften zur Medizingeschichte''. Vol. VIII, Frankfurt am Main, Lang, 1983. * {{fr}} Pierre Louis. ''La Classification des végétaux dans le corpus aristotelicien'' (in "Documents pour l'histoire du vocabulaire scientifique". VIII, 1986. * {{it}} Fabrizio Bigotti. ''A Menti chì Ordineghja i Segni. Ricerchi annantu à i prublemi di a forma in a filusufia naturali da Aristoteli à Linneu''. Roma, Aracne Edizioni, 2009. == Da veda dinò == * [[Numinclatura binumiali]] * [[Tassunumia linneana]] * [[Rashult]] * ''[[Systema Naturae]]'' * ''[[Species Plantarum]]'' * [[Critichi à u sistemu sissuali di Linneu]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:Biologia]] [[Categoria:Biugrafia]] 2lddqzxfws3n6ikqpz23oyz0yzap8ti Carl Nilsson Linnaeus 0 15879 329846 2013-10-17T18:04:27Z 109.208.68.233 Reindirizzamentu à [[Linneu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Linneu]] 947hp505xxw7xshw4dylwzs3b5wblg4 The Narrative 0 15880 366009 350250 2020-04-12T09:18:56Z SamiKullström 16359 /* Albumi */ wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:The Narrative opening Eisley show in 2011.jpg|miniatura]] '''The Narrative''' hè un gruppu di [[musica]] [[rock]] [[americanu]], fundatu in [[2004]] in [[New York]], [[SUA]]. Hè cumpostu di Suzie Zeldin (cantu) è Jesse Gabriel (chitarra è [[cantu]]). == Albumi == * ''Just Say Yes'' (2008) * ''The Narrative'' (album) (2010) * ''Nothinh Without You'' (2010) * ''Kicksterter'' (EP) (2011) * ''B-Sides and Seasides'' (2012) * ''Golden Silence'' – (2016) == Ligami == * [http://www.thenarrativemusic.com/ thenarrativemusic.com] [[Categoria:Gruppu di rock]] b2in62rzurk6ernu9fqmcdg1jg90nik Ed Lauter 0 15882 375791 348874 2021-08-19T13:28:40Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Ed Lauter.jpg|thumb|200px|Ed Lauter, [[1960]]]] '''Edward Matthew "Ed" Lauter''' ([[1940]]-[[2013]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Lauter, Ed]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Lauter, Ed]] hb4m5bu1w8zr9itsa8wv9zedzknrqk3 Categoria:Filmu di l'annu 1967 14 15883 337412 335561 2014-09-06T11:58:24Z FakirNL 7698 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Filmu di l'anni 1960|1967]] k4ehshjnl2u8l6diz1o6b5u47tabo1c Categoria:Filmu di l'annu 2004 14 15884 337438 335564 2014-09-06T12:12:58Z FakirNL 7698 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Filmu di l'anni 2000|2004]] ol9otp3vdbozuvso95mbd159gmozp30 Clube de Regatas do Flamengo 0 15886 347116 332105 2015-07-01T22:51:46Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''Clube de Regatas do Flamengo''' hè un club di [[pallò]] di [[Rio de Janeiro]] ([[Brasile]]). Hè statu fundatu in u 17-11-1895. == Liami == * [http://www.flamengo.com.br/ Situ ufficiale] [[Categoria:Pallò|C]] m8oi977llc94yzpt2tdnd2grqzz3xap Mari Articu 0 15888 366754 356409 2020-06-01T16:53:17Z Anfrx 16583 /* Bibliugrafia */ wikitext text/x-wiki [[File:IBCAO betamap.jpg|thumb|280px|Profilu [[Batimitria|batimetricu]] di u Mari Articu]] U '''Mari Articu''' (o '''Mare Articu''') (abbriviazioni diffusi in u linguaghju cumunu: "Mari Glaciali Articu", "Articu"; "Mari Articu") o '''Uceanu Glaciali Articu''' (abbriviazioni cumuni: "Uceanu Articu", "Articu") hè un [[mari]] o un [[uceanu]] situatu intiriamenti in a rigioni di u [[Polu Nordu]] è contrappostu à i [[mari antartichi]] di l'emisferu sudu. A litteratura di divulgazioni scentifica hè infatti ambigua: parechji fonti u definiscini un mari,<ref>Cfr. u [http://www.treccani.it/anciclupidia/mari-glaciali-articu/ lemma "Articu, Mari Glaciali" annantu à l'anciclupidia Treccani.it].</ref><ref>Cfr. u [http://www.sapè.it/anciclupidia/%C3%80rtico%2C+Mar+Glaciale-.html lemma "Àrticu, Mari Glaciali" annantu à l'anciclupidia Sapè.it].</ref><ref>Cfr. u lemma "Articu (Mari Glaciali)" nantu à a ''Nova anciclupidia univirsali Rizzoli-Larousse'', vol. II, pp. 219-220.</ref> altri un uceanu. L'[[Urganisazioni Idrugrafica Internaziunali]] (massima autorità internaziunali in u duminiu [[idrugraficu]]) u cunsidareghja parò un uceanu.<ref>{{cita opara|url= http://www.iho-ohi.net/iho_pubs/standard/S-23/S23_1953.pdf|autore= [[Urganisazioni Idrugrafica Internaziunali]]|data= 1953|titolo= Limits of oceans and seas|lingua= en|accesso= 22 ghjinnaghju 2011|editore= Imp. Monégasque|città= Monti-Carlo}}</ref> L'ambiguità trà uceanu è mari ùn hà micca solu un valori [[tupunumastica|tupunumasticu]] ma ancu [[giugafia|giugraficu]]: in casu di mari l'[[Uceanu Atlanticu]] hà un'estinsioni maiori in quantu cumprendi ancu u Mari Glaciali Articu. == Tupunumastica == A dinuminazioni "Mari Glaciali Articu" fù data da [[Charles Pierre Claret de Fleurieu]] in u [[1797]]. In u [[1845]] a [[Riali Sucità Giugrafica]] di [[Londra]] aduttò a dinuminazioni "Arctic Glacial Ocean" (in [[lingua corsa|corsu]] "Uceanu Glaciali Articu").<ref>{{cita libru|autore= AA.VV.|titolo= Anciclupidia Motta|editore= Federico Motta|città= Milano|data= 1960}}</ref> ==Discrizzioni== === Idrugrafia === [[File:Icebergs in the High Arctic - 20050907.jpg|thumb|280px|Un iceberg in u Mari Articu]] L'uceanu Articu accupa un [[Bacinu (giugrafia)|bacinu]] apprussimativamenti circulari è si stendi annantu à un'aria di circa {{M|14 090 000|k|m2}}. Guasi rinchjusu da a [[terra ferma]] è dunqua riintranti trà i [[mari meditarranii]], stu mari hè circundatu da i terri di [[Auropa]], [[Asia]], [[Nordamerica]] è [[Gruinlandia]] (par un tutali di {{M|45 389|k|m}} di linii di costa), è da numarosi [[isula|isuli]]. À i so bordi si trovani parechji [[mari periferichi]]: [[Mari di Barents]], [[Mari di Beaufort]], [[Mari di i Ciukci]], [[Mari di Kara]], [[Mari di Laptev]], [[mari di a Siberia Uriintali|Mari Sibirianu Uriintali]], [[Mari di Lincoln]], [[Mari di Wandel]], [[mari di Gruinlandia]], [[Mari Biancu]] è u [[Mari di Nurvegia]]. Una [[dursali uceanica|dursali sottumarina]], a [[dursali di Lomonosov]], dividi u Mari Glaciali Articu in dui bacini: quiddu Euruasiaticu (o di Nansen), chì hè prufondu da {{TA|4 000 a 5 450 m,}} è quiddu Nordamericanu, prufondu circa {{TA|4 000 m.}} A tupugrafia di u fondu uceanicu hè marcata da dursali, [[pianura abissali|pianuri abissali]], [[fossa uceanica|fossi]] è bacini. === Carattaristichi di l'acqui === [[File:North Pole Sea Ice 1990-1999.ogv|thumb|right|280px|Cambiamenti in u ghjacciu trà 1990–1999]] U maiò flussu di acqua in intrata veni da l'[[uceanu Atlanticu]], grazia à u [[currenti nurvegesu]], chì scorri longu a costa di l'Eurasia. Altra acqua entri da l'[[uceanu Pacificu]] à traversu u [[Strettu di Bering]]. A maiò parti di l'acqua in isciuta passa à traversu u [[currenti uriintali di a Gruinlandia]]. A [[tampiratura]] è a [[salinità]] varieghjani sicondu i staghjoni, siguendu a [[sulidificazioni|furmazioni]] è u sciuglimentu di i [[ghjacciu|ghjacci]]. U ghjacciu gallighjeghja nantu à a superficia di l'acqua, incù un spissori mediu di {{M|3||m}} (incù punti occasiunali di {{TA|10 m).}} A crostula di ghjacciu raddoppia i so probbii diminsioni d'inguernu, inglubendu parti di a terraferma circustanti. L'[[iceberg]] si staccani da u cunfini di a [[banchisa]], è navigheghjani pianamenti versu u sudu, sciugliendu si. === Vita marina === [[File:Polar Bear 2004-11-15.jpg|thumb|280px|Orsu biancu in u Capu Churchill (Parcu naziunali di Wapusk, [[Manitoba]], [[Canada]])]] In u mari glaciali articu sò prisenti [[spezii à risicu]] trà i quali l'[[alefanti marinu]] è a [[balena]],<ref>{{cita web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/xq.html|autore=CIA|pubblicazione=The World Factbook|lingua=en|titolo=Artic Ocean|accessu=22 ghjinnaghju 2011}}</ref> oltri à altri mammiferi ([[Pinnipedia|pinnipedi]]) è pesci; trà l'invirtibrati hè nota a grandi [[Cyanea capillata|Medusa criniera di lionu]], prisenti in u mondu sopra à u [[42º parallelu Nordu]].<ref>{{cita web|autore=redOrbit.com|pubblicazione=Reference library|lingua=en|titolo=Lion's Mane Jellyfish|url=http://www.redorbit.com/education/reference_library/cnidaria/lions_mane_jellyfish/4326/index.html}}</ref> L'[[ecusistema]] hè quantunqua fragili è lentu a ricustituiscia si in seguitu à scunvuglimenti. A vegetazioni maghjuramenti diffusa hè quidda di u [[fiturubu]], chì improda i nutrienti purtati à u mari da i fiuma è da i currenti pacifichi è uceanichi. L'assenza di luci in u periodu inguirnali è u stratu di ghjacciu prisenti sopra l'acqua rendini difficiuli u sviluppu di i pianti; eppuri d'istati hè pussibuli par i pianti di crescia è effittuà a [[fotosintesi]] par periodi più prulungati.<ref>{{cita web|autore=Terry Whiteledge|titolo=Physical Nutrients and Primary Productivity|lingua=en|opera=NOAA ocean explorer - Arctic Expedition 2002|url=http://oceanexplorer.noaa.gov/explorations/02arctic/background/physical/physical.html|accesso=22 ghjinnaghju 2011}}</ref> == Clima == U [[ghjacciu]] copri a maiò parti di a superficia di u mari par tuttu l'annu, è par via di cunsiquenza i tampiraturi sò sottu à zeru par a maiò parti di u tempu. L'Articu hè una forti surghjenti di aria freta chì si movi versu l'[[equatori]], scuntrendu in u so passaghju aria più calda à i medii latitudini è pruvuchendu piuviti è nivati. A so pusizioni pulariu faci ch'hè l'[[inguernu]] hè longu è par a maiò parti in l'oscurità. In 'ssu periodu, u tempu hè fretu stabili è u celi generalamenti pulitu. D'[[istati]], a notti si riduci guasi à zeru, ma a radiazioni sularia maiori ùn faci micca alzà mori i tampiraturi. U tempu hè nibbiosu, incù debuli cicloni chì portani [[acqua]] è [[nevi]]. === Fusioni di i ghjacci === Incù l'aumentu di a cuncintrazioni di [[anidridi carbonica]] in l'[[atmusfera terrestra]] è u finominu cunsiguenti di [[riscaldamentu glubali]] sottu forma di [[effettu serra]], a parta da u seculu scorsu è insin'à i ghjorna d'oghji si custatta una fusioni prugrissiva di i ghjacci artichi in vulumu è u so ritiru in estinsioni. Trà u [[1979]] è u [[2006]] l'estinsioni di i ghjacci artichi s'hè glubalamenti ridutta di u 25%, mediamenti ogni annu {{M|100 000|k|m2}} di ghjacciu si sdrughjini è ùn si riformani micca duranti l'inguernu. In u [[2009]] una squatra di scentifichi imprudendu un mudernu mudeddu climaticu è siguendu unu scenariu di inguinamentu mediu hà stimatu ch'hè trà u [[2100]] in u mari Articu tutti i ghjacciali sarani fusi.<ref>{{cita web|url=http://www.ripubblica.it/2009/03/sizioni/ambienti/ghjacci-articu/ghjacci-articu/ghjacci-articu.html?ref=hpspr1|titolo=Artico, ghjacci in priculu "Spariranno da u 2100"|data=15 marzu 2009|accesso=15 marzu 2009|editore=Repubblica.it}}</ref><ref>{{cita web|url=http://www.il missaghjeri.it/articulu.php?id=50684&sez=HOME_SCIENZA|titolo=Ambiente: da u 2010 u mari Glaciali Articu firmarà ogni istati senza iceberg|data=15 marzu 2009|accesso=15 marzu 2009|editore=IlMessaggero.it}}</ref> U [[Polu Nordu]] soffri di un [[bucu in l'ozonu]] simili a quiddu più cunnisciutu di u [[Polu Sudu]], ma più chjucu. == Ecunumia == I porti principali di stu mari sò i cità russii di [[Murmansk]] è [[Arcangelo (cità)|Arcangelo]] in [[Russia]], [[Churchill (Manitoba)|Churchill]] in [[Canada]], è [[Prudhoe Bay]] in [[Alaska]] ([[Stati Uniti d'America|USA]]). A navigazioni spessu hè pussibuli solu d'istati, quandu u ghjacciu lascia libara una parti di l'acqua. Sò à spessu nicissarii navi spiciali [[rompighjacciu]], chì sò capaci di apra si a via in un stratu di ghjacciu gallighjanti, finch'è quistu sii abbastanza suttili. U [[Passaghju à nordu-punenti]] (nantu à i costi nordu di u [[Canada]] è di l'[[Alaska]]) hè statu tiatru di famosi splurazioni. U Mari Glaciali Articu hè ancu strategicamenti impurtanti, essendu a via più corta trà u Nordamerica è a [[Russia]]; esistini stazioni è basi scentifichi in a zona a [[Ny Alesund]] in l'isuli [[Svalbard]], [[Nurvegia]]. == Noti == <references /> == Bibliugrafia == * Neatby, L. H., Discovery in Russian and Siberian Waters (1973) * Ray, L., and Stonehouse, B., eds., The Arctic Ocean (1982) * Thoren, Ragnar, Picture Atlas of the Arctic (1969). [[Categoria:Mare]] j344gftlq30xj8xnebhlpshqvk7z4rx Mare Articu 0 15889 329899 2013-10-23T16:34:44Z 92.150.150.56 Reindirizzamentu à [[Mari Articu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari Articu]] jqzb6k409jd6jzk1bwlbedkeinoy7l8 Uceanu Glaciali Articu 0 15890 329900 2013-10-23T16:35:30Z 92.150.150.56 Reindirizzamentu à [[Mari Articu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari Articu]] jqzb6k409jd6jzk1bwlbedkeinoy7l8 Oceanu Glaciale Articu 0 15891 329901 2013-10-23T16:35:55Z 92.150.150.56 Reindirizzamentu à [[Mari Articu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari Articu]] jqzb6k409jd6jzk1bwlbedkeinoy7l8 Mari Glaciali Articu 0 15892 329920 2013-10-23T18:07:13Z 92.150.150.56 Reindirizzamentu à [[Mari Articu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari Articu]] jqzb6k409jd6jzk1bwlbedkeinoy7l8 Template:Cita opara 10 15893 329927 2013-10-24T17:41:16Z 109.208.200.148 Pagina nova: <includeonly><cite id="CITEREF{{{cid|}}}" class="book" style="font-style:normal"><!-- -->{{#if: {{{lingua|}}} | {{ {{{lingua}}} }}Categoria: Voci con citazioni che fanno uso del... wikitext text/x-wiki <includeonly><cite id="CITEREF{{{cid|}}}" class="book" style="font-style:normal"><!-- -->{{#if: {{{lingua|}}} | {{ {{{lingua}}} }}[[Categoria: Voci con citazioni che fanno uso del campo lingua{{!}}{{#ifeq:{{BASEPAGENAME}}<!-- ----------------------------------------------------------------------------------------->| Cita opera<!-- ----------------------------------------------------------------------------------------->| _<!-- ----------------------------------------------------------------------------------------->| {{PAGENAME}}<!-- ----------------------------------------------------------------------------------------->}}]]&#32;<!-- -->}}{{#if: {{{cognome|}}} {{{1|}}} | [[Categoria: Voci con citazioni fuori formato (nome)|{{#ifeq:{{BASEPAGENAME}}<!-- ----------------------------------------------------------->| Cita opera<!-- ----------------------------------------------------------->| _<!-- ----------------------------------------------------------->| {{PAGENAME}}<!-- ----------------------------------------------------------->}}]]{{#if: {{{wkautore|}}} | [[{{{wkautore}}}{{!}}{{#if: {{{nome|}}} {{{2|}}} | {{{nome|{{{2|}}}}}}&#32;<!-- -------------------------------------------------------------------------------------->}}{{{cognome|{{{1|}}}}}}]] | {{#if: {{{nome|}}}{{{2|}}} | {{{nome|{{{2|}}}}}}&#32; }}{{{cognome|{{{1|}}}}}} }} | {{#if: {{{wkautore|}}} | [[{{{wkautore}}}{{#if: {{{autore|}}} |{{!}}{{{autore}}} }}]] | {{#if: {{{autore|}}} | {{{autore}}} | Autore ignoto[[Categoria: Voci con citazioni incomplete|{{#ifeq:{{BASEPAGENAME}}<!-- ----------------------------------------------------------------->| Cita opera<!-- ----------------------------------------------------------------->| _<!-- ----------------------------------------------------------------->| {{PAGENAME}}<!-- ----------------------------------------------------------------->}}]] }} }} }}{{#if: {{{coautori|}}} | <nowiki>,</nowiki> {{{coautori}}}. | . }}{{#if: {{{capitolo|}}} {{{curatore|}}} {{{url_capitolo|}}} | {{#if: {{{capitolo|}}} | {{#if: {{{url_capitolo|}}} | &#32;''[{{{url_capitolo}}} {{{capitolo}}}]'', | &#32;{{{capitolo}}}, }}{{#if: {{{curatore|}}} | &#32;{{{curatore}}} (a cura di), in }} | {{#if: {{{url_capitolo|}}} | &#32;''[{{{url_capitolo}}}]'', }}{{#if: {{{curatore|}}} | &#32;{{{curatore}}} (a cura di), in }} }} }}{{#if: {{{wktitolo|}}} | &#32;''[[{{{wktitolo}}}{{!}}{{{titolo|{{{3|}}}}}}]]'' | {{#if: {{{url|}}} | &#32;''[{{{url}}} {{{titolo|{{{3|}}}}}}]''{{#if: {{{formato|}}} | &#32;(<small>{{{formato}}}</small>) }} | &#32;{{#if: {{{titolo|}}} {{{3|}}} | ''{{{titolo|{{{3|}}}}}}'' | ''Titolo ignoto''[[Categoria: Voci con citazioni incomplete|{{#ifeq:{{BASEPAGENAME}}<!-- --------------------------------------------------------------------------------->| Cita opera<!-- --------------------------------------------------------------------------------->| _<!-- --------------------------------------------------------------------------------->| {{PAGENAME}}<!-- --------------------------------------------------------------------------------->}}]] }} }} }}{{#if: {{{altri|}}} | , {{{altri}}}. | . }}{{#if: {{{edizione|}}} {{{editore|}}} {{{città|}}} {{{ed|}}} <!-- -------------->{{{data|}}} {{{giorno|}}} {{{mese|}}} {{{anno|}}} {{{4|}}} {{{5|}}} {{{6|}}} {{{pagine|}}}<!-- -------------->| {{#if: {{{edizione|}}} | &#32;{{{edizione}}}, | {{#if: {{{ed|}}} | &#32;{{{ed}}}<sup>a</sup> edizione, }} }}{{#if: {{{città|}}} {{{6|}}} | &#32;{{{città|{{{6|}}}}}}: }}{{#if: {{{editore|}}} {{{5|}}} | &#32;{{{editore|{{{5|}}}}}} | {{#if: {{{edizione|}}} {{{città|}}} {{{ed|}}} | &#32;editore ignoto[[Categoria: Voci con citazioni incomplete|{{#ifeq:{{BASEPAGENAME}}<!-- -------------------------------------------------------------------------------------->| Cita opera<!-- -------------------------------------------------------------------------------------->| _<!-- -------------------------------------------------------------------------------------->| {{PAGENAME}}<!-- -------------------------------------------------------------------------------------->}}]] | &#32;Editore ignoto[[Categoria: Voci con citazioni incomplete|{{#ifeq:{{BASEPAGENAME}}<!-- -------------------------------------------------------------------------------------->| Cita opera<!-- -------------------------------------------------------------------------------------->| _<!-- -------------------------------------------------------------------------------------->| {{PAGENAME}}<!-- -------------------------------------------------------------------------------------->}}]] }} }}{{#if: {{{data|}}} {{{giorno|}}} {{{mese|}}} {{{anno|}}} {{{4|}}} | ,&#32;{{#if: {{{data|}}} | {{{data}}}{{#if: {{{pagine|}}} | , }} | [[Categoria: Voci con citazioni fuori formato (data)|{{#ifeq:{{BASEPAGENAME}}<!-- ------------------------------------------------------------------------------------->| Cita opera<!-- ------------------------------------------------------------------------------------->| _<!-- ------------------------------------------------------------------------------------->| {{PAGENAME}}<!-- ------------------------------------------------------------------------------------->}}]]<!-- -------------------------------->{{#if: {{{giorno|}}} | {{{giorno}}}{{#if: {{{mese|}}} | &#32;{{{mese}}} | [[Categoria: Voci con citazioni incomplete|{{#ifeq:{{BASEPAGENAME}}<!-- ------------------------------------------------------------------------------------------->| Cita opera<!-- ------------------------------------------------------------------------------------------->| _<!-- ------------------------------------------------------------------------------------------->| {{PAGENAME}}<!-- ------------------------------------------------------------------------------------------->}}]] }}{{#if: {{{anno|}}} {{{4|}}} | &#32;{{{anno|{{{4|}}}}}} | [[Categoria: Voci con citazioni incomplete|{{#ifeq:{{BASEPAGENAME}}<!-- --------------------------------------------------------------------------------------------->| Cita opera<!-- --------------------------------------------------------------------------------------------->| _<!-- --------------------------------------------------------------------------------------------->| {{PAGENAME}}<!-- --------------------------------------------------------------------------------------------->}}]] }} | {{#if: {{{mese|}}} | {{{mese}}}{{#if: {{{anno|}}} {{{4|}}} | &#32;{{{anno|{{{4|}}}}}} | [[Categoria: Voci con citazioni incomplete|{{#ifeq:{{BASEPAGENAME}}<!-- ------------------------------------------------------------------------------------------->| Cita opera<!-- ------------------------------------------------------------------------------------------->| _<!-- ------------------------------------------------------------------------------------------->| {{PAGENAME}}<!-- ------------------------------------------------------------------------------------------->}}]] }} | &#32;{{{anno|{{{4|}}}}}} }} }}{{#if: {{{pagine|}}} | , }} }}{{#if: {{{pagine|}}} | &#32; {{{pagine}}} }} }}. }}{{#if: {{{dataoriginale|}}} {{{giornooriginale|}}} {{{meseoriginale|}}} {{{annooriginale|}}} | &#32;Edizione originale pubblicata&#32;<!-- ------------------>{{#if: {{{dataoriginale|}}} | il {{{dataoriginale}}} | {{#if: {{{giornooriginale|}}} | il {{{giornooriginale}}}{{#if: {{{meseoriginale|}}} | &#32;{{{meseoriginale}}} | [[Categoria: Voci con citazioni incomplete|{{#ifeq:{{BASEPAGENAME}}<!-- ------------------------------------------------------------------------------------------->| Cita opera<!-- ------------------------------------------------------------------------------------------->| _<!-- ------------------------------------------------------------------------------------------->| {{PAGENAME}}<!-- ------------------------------------------------------------------------------------------->}}]] }}{{#if: {{{annooriginale|}}} | &#32;{{{annooriginale}}} | [[Categoria: Voci con citazioni incomplete|{{#ifeq:{{BASEPAGENAME}}<!-- --------------------------------------------------------------------------------------------->| Cita opera<!-- --------------------------------------------------------------------------------------------->| _<!-- --------------------------------------------------------------------------------------------->| {{PAGENAME}}<!-- --------------------------------------------------------------------------------------------->}}]]<!-- ---------------------------------------->[[Categoria: Voci con citazioni fuori formato (data)|{{#ifeq:{{BASEPAGENAME}}<!-- --------------------------------------------------------------------------------------------->| Cita opera<!-- --------------------------------------------------------------------------------------------->| _<!-- --------------------------------------------------------------------------------------------->| {{PAGENAME}}<!-- --------------------------------------------------------------------------------------------->}}]] }} | {{#if: {{{meseoriginale|}}} | in data {{{meseoriginale}}}<!-- --------------------------------------->{{#if: {{{annooriginale|}}} | &#32;{{{annooriginale}}} | [[Categoria: Voci con citazioni incomplete|{{#ifeq:{{BASEPAGENAME}}<!-- ------------------------------------------------------------------------------------>| Cita opera<!-- ------------------------------------------------------------------------------------>| _<!-- ------------------------------------------------------------------------------------>| {{PAGENAME}}<!-- ------------------------------------------------------------------------------------>}}]]<!-- ----------------------------------------->[[Categoria: Voci con citazioni fuori formato (data)|{{#ifeq:{{BASEPAGENAME}}<!-- ---------------------------------------------------------------------------------------------->| Cita opera<!-- ---------------------------------------------------------------------------------------------->| _<!-- ---------------------------------------------------------------------------------------------->| {{PAGENAME}}<!-- ---------------------------------------------------------------------------------------------->}}]] }} | nel {{{annooriginale}}} }} }} }}. }}{{#if: {{{doi|}}} | &#32;[[Digital object identifier|DOI]]:[http://dx.doi.org/{{{doi}}} {{{doi}}}]. }}{{#if: {{{ISBN|}}} {{{id|}}} | &#32;{{{ISBN|{{{id|}}}}}}. }}{{#if: {{{datadiaccesso|}}} {{{giornodiaccesso|}}} {{{mesediaccesso|}}} {{{annodiaccesso|}}} | &#32;<small>URL consultato&#32;<!-- ------------------------>{{#if: {{{datadiaccesso|}}} | il {{{datadiaccesso}}} | {{#if: {{{giornodiaccesso|}}} | il {{{giornodiaccesso}}}{{#if: {{{meseoriginale|}}} | &#32;{{{mesediaccesso}}} | [[Categoria: Voci con citazioni incomplete|{{#ifeq:{{BASEPAGENAME}}<!----------------------------------------------------------------------------------------------->| Cita opera<!-- ------------------------------------------------------------------------------------------------->| _<!-- ------------------------------------------------------------------------------------------------->| {{PAGENAME}}<!-- ------------------------------------------------------------------------------------------------->}}]] }}{{#if: {{{annodiaccesso|}}} | &#32;{{{annodiaccesso}}} | [[Categoria: Voci con citazioni incomplete|{{#ifeq:{{BASEPAGENAME}} <!------------------------------------------------------------------------------------------------->| Cita opera<!-- --------------------------------------------------------------------------------------------------->| _<!-- --------------------------------------------------------------------------------------------------->| {{PAGENAME}}<!-- --------------------------------------------------------------------------------------------------->}}]]<!-- ---------------------------------------------->[[Categoria: Voci con citazioni fuori formato (data)|{{#ifeq:{{BASEPAGENAME}} <!------------------------------------------------------------------------------------------------>| Cita opera<!-- --------------------------------------------------------------------------------------------------->| _<!-- --------------------------------------------------------------------------------------------------->| {{PAGENAME}}<!-- --------------------------------------------------------------------------------------------------->}}]] }} | {{#if: {{{mesediaccesso|}}} | in data {{{mesediaccesso}}}<!-- ------------------------------>{{#if: {{{annodiaccesso|}}} | &#32;{{{annodiaccesso}}} | [[Categoria: Voci con citazioni incomplete|{{#ifeq:{{BASEPAGENAME}} <!-- --------------------------------------------------------------------------->| Cita opera<!-- --------------------------------------------------------------------------->| _<!-- --------------------------------------------------------------------------->| {{PAGENAME}}<!-- --------------------------------------------------------------------------->}}]]<!-- -------------------------------->[[Categoria: Voci con citazioni fuori formato (data)|{{#ifeq:{{BASEPAGENAME}}<!-- ------------------------------------------------------------------------------------->| Cita opera<!-- ------------------------------------------------------------------------------------->| _<!-- ------------------------------------------------------------------------------------->| {{PAGENAME}}<!-- ------------------------------------------------------------------------------------->}}]] }} | nel {{{annodiaccesso}}} }} }} }}</small> }}</cite></includeonly><noinclude> {{Man}} {{/Esempi}} == Voci correlate == * [[WP:Cita le fonti|Cita le fonti]] * [[Aiuto:Bibliografia|Bibliografia]] [[Categoria:Template citazione fonti|{{PAGENAME}}]] [[en:Template:Cite book]] [[eo:Ŝablono:Citlibro]] [[es:Plantilla:Ref-libro]] [[ja:Template:Cite book]] [[mk:Шаблон:Книга]] [[no:mal:Kilde bok]] [[pms:Template:Cité un lìber]] [[ro:Format:Cite book]] [[ru:Шаблон:Книга]] [[sk:Šablóna:Cite book]] [[vi:Tiêu bản:Chú thích sách]] [[zh:Template:Cite book]] </noinclude> s4zrsrvrk9pfhan5mzorjs1brqs1ta5 Gesù 0 15901 336724 329941 2014-06-23T08:55:21Z Otourly 902 Reindirizzamentu à [[Gesù Cristu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Gesù Cristu]] 4jeojg0bbgw4gw0xbhgmiqyk31ku6bb Castel Goffredo 0 15902 371518 352002 2021-01-05T05:37:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=250 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |bgcolor="#6295DA" colspan="2" align=center| '''Castel Goffredo''' |- | colspan="2" align="center" bgcolor="lightgreen" | [[File:Castel Goffredo collage.jpg|300px]] |- | cumuna | Castel Goffredo |- |statu | Italia |- | pruvincia | Mantova |- | nome officiale | Castel Goffredo |- | codice postale | 46042 |- | lungitudine | 10° 28′ 36′′ E |- | latitudine | 45° 17′ 56′′ N |- | altitudine | 53 metri |- | superficia | 42,24 km² |- | populazione | 12.416 |- | dinsità | 293,94 ab./km² |- | nome abitanti | castellani |- |} '''Castel Goffredo''' hè una [[cumuna]] [[lombardia|lombarda]] di a [[pruvincia di Mantova]]. Teni 12.416 abitanti. == Riferimenti == == Liami == * [http://www.comune.castelgoffredo.mn.it/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cumuni di Lombardia]] i0y7230c9m7ooka4izpj9an0nbierzm Córsica 0 15922 330008 2013-10-30T20:27:40Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Corsica]] icm6jpgcnzo5koifm4d8yku7kl8h7td 2013 0 15923 376152 375178 2021-08-21T12:32:23Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''2013''' {{Annu| XX seculu| XXI seculu| XXII seculu |1990|2000|2010|2020|2030|2009|2010|2011|2012|2013|2014|2015|2016|2017}} == Evenimenti == === Premii Nobel 2013 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Organisation pour l'interdiction des armes chimiques]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Alice Munro]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[James Rothman]], [[Randy Schekman]] è [[Thomas Südhof]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[François Englert]] è [[Peter Higgs]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Martin Karplus]], [[Michael Levitt]] è [[Arieh Warshel]]<br> - [[Premiu Nobel per l'Ecunumia]] : [[Eugene Fama]], [[Lars Peter Hansen]] è [[Robert Shiller]]<br> == Nàscite == == Morte == == In Córsica == [[Image:Pinguicula corsica in its natural habitat, Corsica.jpg|thumb|400px|center|''[[Pinguicula corsica]]'', fiume [[Lonca]] [[Evisa]], [[maghju]] 2013]] == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XXI seculu|#]] nbwsdda21tag8q78zeqxogqn5zh45w1 Pruserpina 0 15924 366458 347555 2020-05-07T06:13:02Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[File:Dante Gabriel Rossetti - Proserpine.jpg|140px|thumb|Pruserpina, in un opara (1873–77) di [[Dante Gabriel Rossetti]] ([[Tate Gallery]], [[Londra]])]] '''Pruserpina''' (o Proserpina) ([[Lingua latina|lat.]] ''Proserpĭna'') hè a virsioni rumana di a dea greca [[Persefona]] o ''Kore'' ([[lingua greca|gr.]] κόρη, zitedda). U nomu pudaria dirivà da a parola [[Lingua latina|latina]] ''proserpere'' ("emerghja") chì significheghja a crescita di u granu. Infatti, in urighjina, fù senza dubbitu una dea agresta. Fù ancu idantificata incù a dea '''Libara'''. Pruserpina era figlia di [[Cereri (mitulugia)|Cereri]]; rapita da [[Plutonu (divinità)|Plutonu]] rè di l'[[Adi (inferni)|Adi]] mentri cuglia i fiora nantu à i rivi di u [[lavu Pergusa]] à [[Enna]] è trascinata nantu à u so [[carru]] trainata da quattru [[cavaddu|cavaddi]] neri, ni divintò a sposa è fù righjina di l'Inferni. Dopu ch'è a mamma avissi chertu à [[Ghjovi (divinità)|Ghjovi]] di fà la libarà, poti riturnà in terra, pattu è cundizioni ch'edda trascurrissi sei mesa à l'annu sempri incù Plutonu. Cereri facia calà u fretu è a cutrura duranti i mesa in i quali a figliola era assenti com'è cennu di dulori, par fà risvighjà dopu a natura par u ritornu di Pruserpina nantu à a terra. U so cultu à [[Roma]] fù introduttu accantu à quiddu di [[Dis Pater]] (assimilatu l'[[Adi (divinità)|Adi]]), in u [[249 a.C.]] Si cilibràni tandu in so onori i [[Ghjochi Tarantini]], cusì chjamati da una lucalità in u campu di Marti, u ''Tarentum''. Oghji hè par edda intitulata l'[[Università Kore di Enna]], cità à a quali Pruserpina era prufundamenti liata. == U mitu == [[File:Luca Giordano 016.jpg|thumb|right|280px|U "Rattu di Pruserpina", di [[Luca Giordano]]]] U rattu di Pruserpina hè un [[mitu]] trà i più celebri di a tradizioni pagana [[Cicilia]]na, ritrattu par via di cunsiquenza in parechji è priziosi opari d'arti com'è u [[Rattu di Pruserpina (Bernini)|gruppu sculturali di u Bernini]].<br /> U rattu si rializò annantu à u [[lavu di Pergusa]], in i vicinanzi di [[Enna]]. {{quote|Plutonu, diu di l'inferni, stancu di i tenebri di u so regnu, dicisi un ghjornu di affiurà à a luci è veda un pocu di stu mondu....Dopu un longu è faticosu camminu emersi infini annantu à una piana biddissima, posta à meza costa di u monti Enna. Era Pergusa, da u lavu turchinu, alimantatu da vadini armuniosi è imbidditi da fiora di tanti varietà chì mischiendu i prufumi criavani suavi odori è cusì intensi da imbriacà... di suttrattu, vugliendu u sguardu, scorsi in un pratu un gruppu di ziteddi femini chì cugliani fiora incù muvimenti lebbii, fiori frà i fiori|[[Claudiano]]}} Da u racontu di u celebru [[pueta]] Claudiano, [[Plutonu (divinità)|Plutonu]], rè di l'inferni, dicisu di visità a terra, emersi in i circonda di Enna, annantu à i [[Monti Erei]] in u centru di a Cicilia, è scorsi Pruserpina, figlia di a dea [[Cereri]], trà i tanti ziteddi femini impignati à coglia fiori nantu à i rivi di u lavu di [[Pergusa]]. {{quote| [Plutonu] si pricipitò versu edda [Pruserpina], chì, vistu lu, cusì neru è ghjigantescu, incù quiddi ochji di focu è i mani tesi par intuppà la, fù colta da u tarrori è fughjì lighjeri incù i so cumpagni... U diu di l'Ade, in dui salti li fù à dossu è l'abbracciò vuraciamenti è via cù u dolci pesu; a posi annantu à u carrozzu, in vanu ostaculatu da una ghjuvanetta, Ciane, cumpagna di Pruserpina, chì tantò di firmà i cavaddi, ch'è u diu infuriatu a trasfurmò in fonti. Sempri oghji Ciane, incù i so papiri, porta i so acqui lindi à Siracusa|Claudiano}} Cereri, mamma di Pruserpina è dea di l'[[Olimpu (Grecia)|Olimpu]], fù addisparata da a nutizia di a scumparsa di a figliola, è invucò l'aiutu di [[Ghjovi (divinità)|Ghjovi]], rè di tutti i dei, par aiutà la à ritruvà a bedda Pruserpina. {{quote|Dopu novi ghjorni è novi nuttati in biancu di dulori, dicisi di addrizzà si à Ghjovi par pricurà lu di fà li turrà ad avè a figliola; ma Ghjovi nichjava (comu pudia tradiscia u so frateddu Plutonu?). Tandu Cereri, scema di dulori, dicisi di pruvucà una grandi sicchina in tutta l'isula. È dopu a sicchina fù a caristia è l'omini è i bestii muriani in grandi quantità. Ùn valiani micca invucazioni è scunghjuri à a dea, chì era irremuvibuli. </br>Ghjovi inviò Mercuriu da Plutonu par impona li di ristituiscia Pruserpina à a mamma. À Plutonu ùn ristò ch'è à ubbidiscia. Parò, prima di fà la parta, feci manghjà à a so amata graniceddi di [[mela granata]]|Claudiano}} À u mitu di Pruserpina è à l'ira di Cereri si faci ricuddà l'altirnanza di i staghjoni. == Bibliugrafia == [[File:Cliveden-proserpina.jpg|thumb|200px|Copia di ''U rattu di Pruserpina'' da Vincenzo de' Rossi]] * [[Marco Tullio Ciciaronu]], ''De natura deorum'' II,66 {{quote|…A Dis Pater si ricollega Pruserpina (u nomu hè di urighjina greca, trattendu si di quidda dea ch'è i Grechi chjamavani Persefona) chì simbulizaria a sumenti di u frumentu è ch'è a matri avaristi circata dopu à a so scumparsa.…|[[Marco Tullio Ciciaronu]], ''De natura deorum '' II,66}} * [[Valerio Massimu]] ''Factorum et dictorum memorabilium libri IX'' II 4,5 * [[Sant'Agostino d'Ippona]], ''[[A cità di Diu|De Civitate Dei]]'' IV,8 * [[Claudio Claudiano]] ''De Raptu Proserpinae'' * [[Claudio Claudiano - Milo De Angelis]],"U rapimentu di Pruserpina" è. Enrico Casaccia - 2010 == Da veda dinò == * [[Persefona]] * [[Mitamurfosi di Ovidiu]] * [[Dis Pater]] * [[Divinità di a morti]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:Religione]] 402rhmn7rsarah5qfb4q7oc4u9obfh0 Proserpina 0 15925 330026 2013-10-31T18:01:09Z 109.208.75.14 Reindirizzamentu à [[Pruserpina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pruserpina]] sc6yrt0bexefilgdg6hdbs86lc0bc6t Template:IUCN 10 15929 368613 330054 2020-09-01T04:55:05Z YiFeiBot 9044 Retrait de 1 lien(s) interlangue(s), désormais fourni(s) par [[d:|Wikidata]] à la page [[d:q9633411]] wikitext text/x-wiki <includeonly><cite id="CITEREF{{{cid|}}}" style="font-style:normal;">{{#if: {{{summ|}}}|{{#if: {{{autore|}}}|{{{autore}}}.&nbsp;}}''[http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/{{{summ}}} {{#if: {{{titolo|}}} |{{{titolo}}}|{{PAGENAME}}}}]''. In: ''[[IUCN]] 2013. [[Lista rossa IUCN|IUCN Red List of Threatened Species]]''. Versione 2013.1|''[http://www.iucnredlist.org/ {{PAGENAME}}]''. In: ''[[IUCN]] 2013. [[Lista rossa IUCN|IUCN Red List of Threatened Species]]''. Versione 2013.1}}</cite></includeonly><noinclude> {{man}} [[Categoria:Template collegamenti esterni - Biologia|{{PAGENAME}}]] [[Categoria:Template citazione fonti|{{PAGENAME}}]] </noinclude> t4gxulacxe672kd8wpz6tg5g1rl8t2f Minerva 0 15932 351660 347527 2015-08-17T13:54:31Z 86.219.235.10 wikitext text/x-wiki [[File:Mantegna, trionfo della virtù, dettaglio 02.jpg|thumb|280px|Minerva, ditagliu di u ''[[Trionfu di a Virtù]]'' di [[Andrea Mantegna]] (1499-1502)]] '''Minerva''' era a [[divinità]] [[mitulugia rumana|rumana]] di a [[guerra]], di a [[savviezza]] è a prutittrici di l'[[Artisgianatu|artigiani]]. Da un puntu di vista mitulogicu, a figura di Minerva diriveghja da quidda di [[Atena (mitulugia)|Atena]], a so currispittivu in a [[mitulugia greca]]. Com'è par Atena, ancu par Minerva l'animali sacru hè a [[Civetta di Minerva|civetta]], calchì volta u [[ciocciu]]. == Tituli è rolli == [[File:Head of Minerva.jpg|right|thumb|280px|Testa di Minerva di [[Elihu Vedder]], [[1896]]]] U terminu ''Minerva'' fù prubabilamenti impurtatu da l'[[etruschi]] chì a chjamavani [[Menrva]]. I rumani ni confusini u nomu stranieri incù u so lemma ''mens'' (menti) vistu ch'è a dea guvirnava micca solu a guerra, ma dinò l'attività intillettuali. Minerva era a figlia di [[Ghjovi (divinità)|Ghjovi]] è di [[Metidi]]. Fù cunsidarata a divinità [[Virghjinità|verghjina]] di i [[guerra|guerrieri]], di a [[puisia]], di a [[medicina]], di a [[savviezza]], di u [[cummerciu]], di l'[[arti]], è ancu invintrici di a [[musica]]. Incù u terminu di ''Minerva Medica'', fù a prutittrici di a medicina è di i duttori. == Cultu == U celebru pueta rumanu [[Publio Ovidiu Nasone]] a difiniti com'è ''divinità da i milla compiti''. Minerva fù adurata in tutta l'[[Italia]], nonustanti solu à [[Roma]] assumesse un aspettu da guerriera. Hè di solitu rapprinsintata mentri indossa una [[cotta di maglia]] è un [[elmu]], cumpletta di [[lancia (arma)|lancia]]. I Rumani ni cilibravani a festa da u 19 à u 23 marzu in i ghjorna chì pigliavani u nomu di ''[[Quinquatria]]'', i prima cinqui successivi à l'[[Idi di marzu]], à parta da u dicennuvesimu in u Calindariu di l'Artigiani. Una virsioni più chjuca, i ''[[Minusculae Quinquatria]]'', si tinia dopu l'[[Idi di ghjugnu]], u 13 ghjugnu, incù l'usu di [[flautu|flautisti]], moltu usati in i cirimonii riligiosi. U cultu di Minerva era tinutu annantu à u [[Campidogliu]] è facia parti di a [[Triadi Capitulina]], incù a Ghjovi è [[Giunona]]. In a Roma attuali si pò visità a [[Piazza di a Minerva]], in i circonda di u [[Pantheon (Roma)|Pantheon]]. In u [[207 a.C.]] una [[gilda]] di pueti è attori fù criata par fà [[offrita vutiva|offriti vutivi]] in u [[Tempiu di Minerva]] annantu à l'[[Aventinu]]. Frà l'altri membri mireta una minzioni spiciali [[Livio Andronico]]. U santuariu avintinianu firmeti un impurtanti centru culturali par l'artisti par a maiò parti di a [[Ripublica Rumana]]. In i ''[[Viti paralleli]]'' di [[Plutarcu]] (''Pericle è Fabio Massimu''), Minerva apparisci à [[Pericli]] in sognu urdinendu i curi par un citatinu malatu di [[Atena]]. Dopu st' episodiu fù eretta una statua in [[bronzu]] in onori di i divinità [[Ermes]] è Minerva. == Calculus Minervae == [[File:GiorcesBardo5.jpg|100px|thumb|left|[[Museiu di u Bardo]]: Minerva]] U ''calculus Minervae'' era a petra di Minerva, veni à dì u votu dicisivu in un organu cullegiali chì era bluccatu par via di parità di voti annantu à una pruposta, ugualamenti appruvata è avvirsata da listessu numaru di cumpunenti (sicondu [[Titu Liviu]] circa Cinquicentu). Si tratta di a traduzioni latina di l'''Athenas psephos'', u chjappulu ch'è u prisidenti punia in l'urna par ultimu in a [[Bulè]] di i Cinquicentu (l'organu lighjislativu in a Custituzioni di [[Clisteni]], chì parò asercitava ancu una funzioni ghjurisdiziunali). Tali difinizioni era data annantu à l'asempiu di u lighjindariu votu di [[Atena]] in favori di [[Oreste (Agaminnonu)|Oreste]], ricurdatu da [[Eschilu]] ni ''[[L'Eumenidi]]'', dicisivu par mandà esenti da pena u matricidiu. In l'antica Roma a difinizioni fù ripresa in u [[30 a.C.]] quandu, in i prucessi criminali, un [[senatuconsultu]] ricunniscì à [[Augusto|Ottaviano]] u ''calculus Minervae'', u privileghju di aghjunghja u so votu à quiddu di a minuranza, è dunqua ditarminà l'assuluzioni, in casu mai ch'è a sintenza fussi stata prununciata incù a maiuranza di un solu votu. In u mondu mudernu a funzioni di u Prisidenti incù votu dicisivu in casu di parità hè garantita in parechji urdinamenti, trà i quali u [[Senatu (Stati Uniti d'America)|Senatu]] di i [[Stati Uniti d'America]] è a [[Cummissioni par a Virità è a Ricunciliazioni]] di u [[Sudafrica]] (in a quali u prisidenti [[Desmond Tutu]] espressi un votu dicisivu in l'ultima siduta<ref>[[Desmond Tutu]], ''ùn ci hè futuru senza pardonu'', Milano, Feltrinelli, 2001, p. 160.</ref>). Quissa si distingui da u [[swing vote]], chì hè u votu oscillanti di un cumpunenti micca ideulugizatu in un organu cullegiali disparu, chì tindinzialamenti hè purtatu à dicida quiddu chì vinci: u casu di u ghjudici [[Sandra O'Connor]] di a [[Corti suprema]] di i Stati Uniti hè cunsidaratu quiddu più apprupriatu à renda u cuncettu, almenu in i tempi più ricenti. == Noti == <references/> === Videughjochi === * [[Assassin's Creed (seria)]] Membru di CVP. == Da veda dinò == * [[Atena]] * [[Belisma]] * [[Menrva]] * [[Mitulugia rumana]] * [[Santuariu di Minerva]] * [[Telemacu]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[categoria:Mitulugia]] ok9iap9pmc6a0m62lhje7mn95z5xpjw Cerbaru 0 15933 369509 347420 2020-11-28T13:51:24Z Minorax 15175 fix [[Special:LintErrors/bogus-image-options]] wikitext text/x-wiki [[File:RomanCerberus.JPG|thumb|280px|right|Ditagliu di una [[scultura]] di u Diu [[Adi]] incù Cerbaru]] '''Cerbaru''' (o ''Cerberu'') in a [[mitulugia greca]] era unu di i mostri chì erani à vardia di l'intrata di l'[[Adi]], u mondu di l'inferni. Hè un [[ghjacaru]] mustruosu à trè testi. Tuttu u so corpu era cupartu, nanzi ch'è di pela, di vilanusissimi sarpi, chì à ogni abbaghju soiu li s'arrizzavani, fendu zifulà i so probbii orrendi lingui. U so compitu era impidiscia à i vivi di entra è à i morti di vultà à daretu. In rialità in l'antichità u "nudu solu" era difinitu com'è Cerbaru (o "lubbu di i dei") postu ch'è ogni cosa sippiddita paria essa divurata in brevi tempu. U nomu di ''Cerbaru'' hè intrutu in u linguaghju par sprima, par [[antunumasia]] è à spessu [[irunia|irunicamenti]], un vardianu azezu è difficiuli da suparà. == Mitulugia == [[File:Mosaico Trabajos Hércules (M.A.N. Madrid) 12.jpg|thumb|280px|right|[[Erculu]] è Cerbaru. Mosaicu rumanu.]] Cèrbaru hè figliu di [[Tifonu (mitulugia)|Tifonu]] è di [[Echidna (mitulugia)|Echidna]] è dunqua frateddu di l'[[Idra di Lerna]], di [[Ortru]] è di a [[Chimera (mitulugia)|Chimera]]. Cèrbaru hè un [[mastinu]] ghjigantescu è sanguinariu chì emetti da i fauci abbaghji chì scoppiani com'è tonu. U so compitu era surviglià l'accessu di l'Adi o Avernu affinch'è nissunu di i morti ni iscissi. Nissunu hè mai risciutu à dumà lu, fora di [[Erculu]] è [[Orfeu]]. == I dodici lavori di Erculu == In l'ultima è più dura di i so dodici lavori, [[Erculu]] hè custrettu à cumbatta cù Cerbaru è scunfighja lu par purtà lu à Micene da [[Euristeu]]. L'eroi ùn l'uccidi micca, ma dimostra di avè lu scunfittu in cumbattimentu. Dopu à avè ottinutu da [[Adi]] u parmissu di purtà lu via (à cundizioni di cumbatta lu da solu è senza armi) Erculu l'affronta è ghjunghji guasi a strangulà lu, luttendu incun eddu tuttu u traghjettu. Dopu quissa, u faci vultà in l'Adi ch'eddu ripigliessi à fà ni a vardia. == Araldica == In [[araldica]], u '''Cerbaru''' (nomu cumunu) hè una figura tuttu à fattu imaginaria currispundenti à a so raffigurazioni mitulogica: un ghjacaru tricefalu incù i voli sbalancati, à coda di dragonu è incù testi di sarpi annantu à u dossu. Certi raffigurazioni improdani i sarpi com'è chjoma. In parechji stemmi u Cerbaru, vardia feroci di a cità infernali, alludi à u nomu ''Medicu'', chì vigila à ch'è nissunu entri in a cità di i malati. L'evintuali cuddari simbulizeghja a sottumissioni di u medicu à a so missioni. == Litteratura == [[File:Giuseppe Arcimboldo - Sketch for a Cerberus - WGA00875.jpg|thumb|280px|right|U ghjacaru Cerbaru, [[1585]], da [[Giuseppe Arcimboldo]].]] === [[Amori è Psiche]] === In a fola di ''Amori è Psiche'' cuntinuta in [[I mitamurfosi (Apuleiu)|l'Asinu d'oru]] di [[Apuleiu]], l'eruina (Psiche) hè custretta à compia un viaghju insin'à l'inferni è devi affruntà, à l'intrata è à l'isciuta, Cerbaru, chì in u testu ùn hè micca chjamatu par u so nomu ma discrittu com'è '' canis praegrandis, teriugo et satis amplo capite praeditus, immanis et formidabilis, tonantibus oblatrans faucibus mortuos, quibus iam nil mali potest facere, frustra territando ante ipsum limen et atra atria Proserpinae semper excubans servat vacuam Ditis domum'' ("un ghjacaru enormu, incù una triplici testa in prupurzioni, ghjigantescu è terribuli, chì incù fauci tunanti abbaghja contr'è i morti, à i quali frà altru, ùn pò fà alcun mali; circhendu di tarrurizà li senza mutivu, è stendu si ni sempri trà u zogliu è l'oscuri stanzi di [[Pruserpina]], custudisci a dimora biota di [[Dis Pater|Dite]]"). === [[Eneidi]] === ''"L'enormu Cerbaru cù u so abbaghju da trè fauci intona sti regni ghjacendu orrendu davanti à l'antru. A vighjenti, videndu oramai i so trè coddi divintà inziriti di sarpi li ghjetta una sciaccia sapurosa incù meli è arbetti accunciati. Quiddu, spalanchendu incù fami rabbiosa i trè voli l'afferra è sdragatu in terra allanguidisci l'orrendu dossu è smisuratu si stendi in tuttu l'antru. Enea surpassa l'intrata essendu u custodiu summersu in u sonnu prufondu".... === [[Divina Cummedia]] === A figura mitulogica di Cerbaru hè prisenti ancu in a [[Divina Cummedia]] di [[Danti Alighieri]], induva eddu vigila l'accessu à u terzu chjerchju di l'[[Infernu (Divina Cummedia)]], quiddu di quiddi chì peccani di incuntinenza riguardu à a vola. In a ripprisintazioni dantesca a figura di stu mostru mitulogicu si fondi incù l'ideulugia di u fantasticu di stampu mediivali, in u quali privalini significati simbolichi; ni fù fora una figura nova, à a quali i dittagli rialisti dani una straurdinaria vivacità. Fù prisintatu à traversu trè apposizioni "fiera", "varmu" è "dimoniu", sicondu una littura classica, fantastica è riligiosa. I so ancu attribuiti carattaristichi umani, traslittarendu parti di u corpu bistiali trà i quali a barba, i mani è i facci. Fù discrittu incù l'ochji vermigli par l'avidità, incù u ventri largu par a vuracità è incù i zampi artigliati par affarrà u cibu. L'intarpritazioni allegorichi di stu parsunaghju (di i so testi) in a Cummedia sò trè: i trè testi indicariani i trè modi di u viziu di vola: sicondu qualità, sicondu quantità, sicondu cuntinuu (veni à dì manghjà di cuntinuu senza priaccupà si nè di a qualità nè di a quantità); i testi sariani u simbulu di i lotti intistini frà fazzioni appartinenti à una stessa cità, oppuri parchì vigila in u terzu chjerchju. == Altri apparizioni == * In u rumanzu è in u film ''[[Harry Potter è a petra filusufali]]'' hè prisenti una bestia di listessa andatura, a vardia di un trabucchettu, chì rispondi à u nomu di [[Rubeus Hagrid#Fuffi|Fuffi]]. * Cerbaru hè ancu u simbulu di u gruppu rap talianu [[Club Dogo]]. * Cerbaru hè parti intigranti di u fumettu [[Geppo]], u diavuli bonu disignatu da [[Giovan Battista Carpi]]. * Cerbaru hè prisenti ancu in [[Final Fantasy VIII|Final Fantasy 8]] com'è evucazioni di supportu. * Cerbaru hè ancu unu di i boss di u ghjocu [[Devil May Cry 3 - Danti's Awakening|Devil May Cry 3]] è pò cuntrullà u ghjacciu di u quali eddu hè cupartu. * Cerbaru hè un numicu cumunu in ''God of War''. In [[God of War II]] ci ni hè ancu unu più grandi, u Cerbaru urighjinariu, chì hè un mini-boss, mentri in [[God of War III]] sò prisenti parechji varianti di Cerbaru. In ''God of War Ascension'' ci ni hè una varianti viulina chì si teletrasporta è chì sputa fiammi viulaci * In [[Resident Evil]] i Cerberus sò ghjacari zombi. * U ghjacaru apparisci ancu in u film d'animazioni [[The Walt Disney Company|Disney]] [[Hercules (film 1997)|Hercules]]. ** sta virsioni di Cerbaru hè prisenti in [[Kingdom Hearts]] è [[Kingdom Hearts II|Kingdom Hearts 2]] com'è avvirsariu da batta in u mondu di Erculu. In u prima capitulu u s'affronta in una ghjustra mentri in u sicondu capitulu hè evucatu da Adi. * Hè prisenti ancu in u cartonu animatu di i cavalieri di u zodiacu-Hades in a siconda prighjoni. Inoltri hè a custiddazioni di appartinenza (rialmenti esistenti ma ùn essendu più oghji cunsidarata in a lista ufficiali di i custiddazioni) di u cavalieri Vesta. * Apparisci ancu in [[One Piece]] com'è vardianu di Thriller Bark. In sta virsioni, Cerbaru hè un mostru assemblatu incù varii pezzi di altri animali. Infatti una di i trè testi hè di [[volpi]], è u mostru pari ancu affenda si quandu tali ussirvazioni hè fatta da i parsunaghji di u manga. * Cerbaru hè u nomu datu à u "mostru" in a [[seria TV]] [[Lost (seria televisiva)|Lost]] da u ''Prugettu DHARMA'', parchì pari di fà a vardia à u Tempiu, di viva sii nantu à a terra, sii sottu edda è di sapè si divida in trè parti par vultà dopu un unicu fumu. * Cherberos hè u nomu di u custodiu di u soli (megliu notu com'è Kero-chan) in [[Pesca a to carta Sakura]]. * In l'espansioni di [[Age of Mythology]] "The Titans" Cerbaru apparisci in virsioni umanoidi com'è titanu par a civiltà greca. * In aseria tv [[Supernatural (seria televisiva)|Supernatural]] u Cerbaru uccidi tutti quiddi chì ani strettu un pattu incù i dimonia, dopu deci anni da u pattu. * Cerbaru cumparisci ancu in u manga [[Devil Lady]]: fù scuntratu da [[Akira Fudo]] è [[Jun Fudo]] in u ghjiru di l'ingordi, induva hè intentu à turturà firuciamenti i dannati. * In u videughjocu [[Danti's Infernu]], inspiratu à l'opara di Danti Alighieri, u Cerbaru hè u boss di u girone di l'ingordi. Quì i so carattaristichi animaleschi è mustruosi sò nutevulamenti accintuati. U mostru difatti ricorda una spezia di ibridu ghjacaru-varmu, incù trè testi circundati da altri bocchi più chjiughi, intentu à mastaccià à vumità tuttu ciò ch'eddu trova. * In i videughjochi di a seria R-Type, Cerbaru hè u nomu di una di i naviceddi chì si poni pilutà. * Cerbaru hè ancu fonti di inspirazioni par u nomu di a [[TVR Cerbera Speed 12]], prubabilamenti in virtù di u mataforicu parallelisimu riguardu à u carattaru pocu ducili di u mostru mitulogicu è u carattaristicu bruscu cumpurtamentu di a vittura spurtiva inglesa. * In [[Sonic the Hedgehog 2006]] hè prisenti un ghjacaru robotu à trè testi inspiratu da Cerbaru, chjamatu Egg Cerberus. * Apparisci in un film horror di u 2007 chjamatu "Cerberus - U Vardianu di l'Infernu" ind'eddu faci a vardia à a lighjindaria spada di Attila. * In ''Una ghjacara par amica'', film comicu di l' anni 70, apparisci un ghjacaru à trè testi chì simbulizeghja l'ingurdizia. * Cerberus in i videugame di a trilugia [[Mass Effect]] hè u nomu di l'urganisazioni "a vardia" di l'umanità. * Cerbaru hè ancu una carta di yu-gi-oh. * Cerberus in u rumanzu di Clive Cussler ''Walhalla'' hè u nomu di l'assuciazioni contru u quali cumbatti u prutagonistu Dirk Pitt. * Cerberus hè un dimoniu ricurrenti in a seria [[Shin Megami Tensei]]. * U ghjacaru a trè testi apparisci in u film [[Wonder Woman (film)|Wonder Woman]]. * In u manga [[Fullmetal Alchemist]], una di i chimeri chì facini a vardia à a tana di u Patri hà l'aspettu di un ghjacaru à trè testi. * Cerbaru apparisci ancu in cartoni animati com'è [[C'era una volta... Pollon]] è [[Ulissi. U me nomu hè Nissunu]]. * Cerbaru apparisci ancu in a saga fantasy [[Percy Jackson è i dei di l'Olimpu]]. ==Bibliugrafia== *[[Vittorio Sermonti]], ''Infernu'', Rizzoli 2001. *[[Umberto Boscu]] è Ghjuvanni Reggio, ''A Divina Cummedia - Infernu'', Le Monnier 1988. == Da veda dinò == * [[Adi]] * [[I dodici lavori di Erculu]] * [[Cerberus (custiddazioni)]] * [[Mitulugia greca]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[categoria:Mitulugia]] hagi483wovqqp55v7ls8k4vwsx1mnb2 Cerberu 0 15934 330083 2013-11-08T16:10:41Z 92.150.196.48 Reindirizzamentu à [[Cerbaru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cerbaru]] n8oil1hr6f4b0jgdze08blhwixn9jg6 Cèrberu 0 15935 330084 2013-11-08T16:10:55Z 92.150.196.48 Reindirizzamentu à [[Cerbaru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cerbaru]] n8oil1hr6f4b0jgdze08blhwixn9jg6 Cèrbaru 0 15936 330085 2013-11-08T16:11:09Z 92.150.196.48 Reindirizzamentu à [[Cerbaru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cerbaru]] n8oil1hr6f4b0jgdze08blhwixn9jg6 Wikipedia:BookSources 4 15937 330096 2013-11-09T17:40:26Z Ladsgroup 745 Making it in order to work in wikidata wikitext text/x-wiki Below is a list of links to other sites that sell new and used books, and may also have further information about books you are looking for: *[http://www.addall.com/New/Partner.cgi?query=MAGICNUMBER&type=ISBN AddALL] *[http://www.pricescan.com/books/bookDetail.asp?isbn=MAGICNUMBER PriceSCAN] *[http://search.barnesandnoble.com/bookSearch/isbnInquiry.asp?isbn=MAGICNUMBER Barnes & Noble] *[http://www.amazon.com/gp/search/?field-isbn=MAGICNUMBER Amazon.com] 41p50xq313gd8weujzfuntoe1xw8y0o Frank Herbert 0 15938 330104 2013-11-11T10:32:17Z Franjklogos 2883 Pagina nova: {{c-supranu}} [[File:FrankHerbert1978-cropped.jpg|thumb|right|Herbert in u 1978]] '''Frank Patrick Herbert''' hè statu unu [[scrivanu]] di [[scienza-fizzione]] in [[lingua inglese]... wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:FrankHerbert1978-cropped.jpg|thumb|right|Herbert in u 1978]] '''Frank Patrick Herbert''' hè statu unu [[scrivanu]] di [[scienza-fizzione]] in [[lingua inglese]]. Hè natu à [[Tacoma]] l'8 di [[uttobre]] di u 1920 è hè martu à [[Madison]] l'11 di ferraghju di u 1986. op6evbq7rulf4rlfq8mx1imusi4dpqz Ghjuvanni Pierluigi di Palestrina 0 15939 347476 345968 2015-07-02T12:23:11Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Giovanni Pierluigi da Palestrina.jpg|right|thumb|280px|Ghjuvanni Pierluigi di Palestrina]] '''Ghjuvanni Pierluigi di Palestrina''' (Palestrina ?, ...frivaghju 1525 - 1526? - [[Roma]], 2 frivaghju 1594) hè statu un cumpusitori [[Italia|talianu]] trà i più impurtanti di u Rinascimentu [[Auropa|auropeu]]. == Biugrafia == [[File:Img 047.jpg|thumb|280px|right|''Palestrina, statua didicata à u cumpusitori'']] '''Ghjuvanni Pierluigi''' (''Giovanni Pierluigi'', in [[latinu]], ancu''' Johannes Petraloysio''') nascì presumibulamenti in Palestrina, l'antica [[Praeneste]] in i circonda di Roma. L'annu di nascita di u cumpusitori hè statu prupostu nantu à a basa di un lodu scrittu un ghjovanu cuntimpuraneu, Melchiorre Major, in u quali s'affirmava ch'è à u mumentu di a morti Palestrina avia 68 anni<ref>U storicu [[Leonardo Cecconi]], in a so ''[http://books.google.it/books?id=ffmRFBQWDN8C&printsec=frontcover&hl=it&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false Storia di Palestrina]'' di u 1756, sustensi inveci ch'è u cumpusitori saristi mortu u 2 frivaghju 1593 à l'ità di 65 anni (è, dunqua, saristi natu in 1528).</ref>. Palestrina svolsi guasi tutta a so attività musicali à [[Roma]], induva prubabilamenti si truvava dighjà da ziteddu; un ducumentu di u 1537 riporta infatti u nomu di "Joannem da Palestrina" trà i ''putti'' cantori di a [[basilica di Santa Maria Maghjori]]. I maestri tandu in carica erani un certu Robert è i [[Francia|francesi]] [[Robin Mallapert]] è [[Firmin Lebel]]. U futuru cumpusitori ebbi u so prima incaricu com'è [[organistu]] di a [[Cattidrali di Sant'Agapito martire|cattidrali di S. Agapitu]] à Palestrina in u 1544; l'oblighi di stu cuntrattu l'impuniani ancu di insignà u cantu à i canonichi è à i criaturi cantori. U 12 ghjugnu 1547 si spusò incù Lucrezia Gori, da a quali avarà i figlioli Rodolfo (1549-1572), Angelo (1551-1575) è Iginio (1558-1610). In u 1551 fù numinatu ''magister cantorum'' in a [[Cappedda Giulia]], è succedi à Mallapert, eppo hè da u 1553 ''magister cappellae''. In u 1554 Palestrina publicò u so prima libru di messi, didicatu à u [[papa Ghjuliu III]] è u 13 ghjinnaghju 1555 fù ammissu da u pontefici trà i cantori di a [[Cappedda Musicali Pontificia Sistina|cappedda papali]], senza chera u cunsensu à i cantori stessi, chì à u cuntrariu erani particularamenti ghjilosi di u so privileghju. Cusì, mortu u papa Ghjuliu III hè cunclusu u brivissimu regnu ancu di u succissori [[Marcello Cervini]], è di sittembri 1555 u novu [[papa Paulu IV]] custrinsi à i dimissioni tutti i cantori spusati, frà i quali Palestrina, cuncidendu li parò una pinsioni. U mesi succissivu Palestrina fù assuntu com'è [[maestru di cappedda]] in [[San Ghjuvanni in Laterano]]; lasciarà quiddu postu in u 1560, purtendu via incù sè ancu u so figliolu Rodolfo, chì era canturinu di u coru. Da marzu 1561, truvò un novu impiegu vicinu à a Basilica di Santa Maria Maghjori. Ricodda forsi à stu periodu a cumpusizioni di a famosa ''[[Missa Papae Marcelli]]'', chì a so impurtanza hè liata à i riformi di u [[Cunciliu di Trentu]]. Palestrina divintò intantu maestru di u neunatu [[Seminariu Rumanu]] in 1566, riiscendu à listessu tempu à pristà sirviziu ancu par u [[Ippolitu II d'Este|Cardinale Ippolitu II d'Este]] (1º aostu 1567 - marzu 1571). A so fama di cumpusitori, dighjà largamenti attistata da i cuntimpuranei, li procurò offriti di travagliu da l'aristucrazia sii taliana ch'è straniera, parechji di i quali essendu rifiutati; u duca [[Guglielmo Gonzaga]] fù trà i più grandi ammiratori è finanziadori di Palestrina, almenu da 1568 sinu à 1587, annu in u quali u duca murì. D'aprili 1571, à a morti di [[Ghjuvanni Animuccia]], Palestrina turrò com'è maestru in a Cappedda Giulia, mantinendu quiddu postu insinu à a fini. Trà u 1572 hè u 1575, à causa di un'epidemia murìni u frateddu Silla è i figlioli Rodolfo è Angelo. In u 1580 murì a moglia Lucrezia; Palestrina inizialamenti chersi è ottensi di piglià a [[tunsura]], ma pochi mesa dopu spusò inveci una ricca veduva rumana, Virginia Dormoli, chì avia ereditatu da u defuntu maritu una prospera attività di cummerciu di piddicci. In l'ultimi anni di vita, Palestrina accrisciti ultiriuramenti a so fama, è fù cunsidaratu u più grandi cumpusitori esistenti. Murì u 2 frivaghju 1594 hè fù inumatu in a [[Basilica di San Petru]]; à i so sulenni funerali participàni ancu molti celebri musicanti di l'ebbica. ==Parechji cunsidarazioni== Palestrina fù mori stimatu sii in vita ch'è dopu à a so morti, i so cumpusizioni essendu cunsidarati com'è un mudeddu insuparatu di a [[pulifunia]] vucali sacra rinascimentali di a Ghjesgia Rumana. Fù ancu un omu dutatu di un grandi sensu praticu; grazia à una seria di scelti ghjudiziuti è oppurtuni, uparati in mumenti difficiuli di a so vita, cundussi un'esistenza asgiata. Palestrina hè ancu oghji suvitatu in i sedi cuncertistichi di musica antica; [[Domenico Bartolucci]] ([[1917]]) hè cunsidaratu frà i so più nutevuli intarpetri. ==Cumpusizioni== A pruduzzioni palistriniana, par a maiò parti sacra, fù immensa, ancu rispettu à quidda di famosi è prolifici cumpositori di l'ebbica, com'è [[Orlandu di Lasso]] è [[Philippe de Monti]]. Scrissi almenu 104 messi, suparendu ogni altru cumpusitori cuntimpuraneu; à stu numaru ghjà cunsidarevuli, si devini aghjunghja più di 300 muttetti, 68 uffirtorii, è micca menu di 72 inni, 35 magnificat, 11 litanii è 4 o 5 lamintazioni. Eppo cumposi oltri 140 madrigali annantu à testi sacri è prufani. Hè statu u prima cumpusitori di u XVI seculu di u quali siini stati pubblicati l' ''Opara omnia'': a prima volta in l'Ottucentu, è un'altra volta in a siconda mità di u Novicentu; nonustanti quissa, una seria di cumpusizioni à eddu attribuiti tratti da fonti manuscritti rimanini di dubbia autanticità, è un catalogu di l'opari di Palestrina ùn hè sempri micca statu cumplittatu. *104 [[messa (musica)|messi]] *oltre 300 [[muttettu|muttetti]] *35 [[Magnificat]] * 11 [[Litania (musica)|litanii]] * 4 o 5 [[Lamintazioni di Geremia|lamintazioni]] *42 [[madrigali|madrigali]] spirituali *91 [[madrigali|madrigali]] prufani *68 [[uffirtoriu|uffirtorii]] * almenu 72 [[Innu (musica)|Inni]] ==Editoria musicali== *''Ricercate sugli ottu toni (Roma, Bibl. Corsiniana Mus. M 14) / Thesaurum absconditum (Roma, Bibl. Corsiniana Mus. S 10)'', à cura di [[Liuwe Tamminga]], [[Andromeda Editrice]], 2003, ISBN 88-88643-11-7 == Film == *Annantu à a vita è l'opari di u Palestrina in u 2009 hè statu rializatu un film, ''[[Palestrina princeps musicae]]''<ref>[http://www.brintrup.com/PAGES/FILME.PAGES.HTML/27.%20STEP%20PALESTRINA/PALESTRINA%20It.html Palestrina princeps musicae]</ref> (ZDF / Arti 2009), di u regista tedescu [[Georg Brintrup]]<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1611965/ Internet Movie Database]</ref> == Noti == <references /> ==Bibliografia== * [[Marco Di à Sciucca]], ''Ghjuvanni Pierluigi da Palestrina'', Palermu, [[L'Epos]], 2009. ISBN 978-88-8302-387-3 ==Da veda dinò== *[[contrappuntu]] *[[Cappedda Musicali Pontificia Sistina]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[categoria:Biugrafia]] [[categoria:Talianu]] dabvcf61ijutm53h22x5myob83fu28h Giovanni Pierluigi di Palestrina 0 15940 330113 2013-11-13T19:59:03Z 92.150.69.103 Reindirizzamentu à [[Ghjuvanni Pierluigi di Palestrina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjuvanni Pierluigi di Palestrina]] ilrz8cyb7nw3dla789oghzz2wkxzdxm Ghjuvanni Pierluigi 0 15941 330115 2013-11-13T20:02:06Z 92.150.69.103 Reindirizzamentu à [[Ghjuvanni Pierluigi di Palestrina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjuvanni Pierluigi di Palestrina]] ilrz8cyb7nw3dla789oghzz2wkxzdxm Giovanni Pierluigi 0 15942 330116 2013-11-13T20:02:29Z 92.150.69.103 Reindirizzamentu à [[Ghjuvanni Pierluigi di Palestrina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjuvanni Pierluigi di Palestrina]] ilrz8cyb7nw3dla789oghzz2wkxzdxm Ghjuvanni Pierluigi da Palestrina 0 15943 330117 2013-11-13T20:02:44Z 92.150.69.103 Reindirizzamentu à [[Ghjuvanni Pierluigi di Palestrina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjuvanni Pierluigi di Palestrina]] ilrz8cyb7nw3dla789oghzz2wkxzdxm Shahnameh 0 15944 347573 330125 2015-07-02T15:26:59Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Shahnameh3-1.jpg|right|thumb|280px|Shâhnameh]] '''''Shāhnāmé''''', o '''''Shāhnāma''''' ([[Lingua pirsiana|Persianu]]: '''شاهنامه''', altirnativi ortugrafichi sò ''Shahnama, Shahnameh, Shahname, Shah - Nama'' littiralamenti "Noma di i Rè"), traduttu com'è ''U Libru di i Rè'', hè una vasta opara puetica scritta da u [[pueta]] [[Pirsiani|persianu]] [[Ferdowsi]] intornu à u [[1000 d.C.]] circa ed hè l'[[epica]] naziunali di u mondu di [[lingua pirsiana]]. U ''Shâhnameh'' conta u passatu miticu è storicu di u so paesi, l'[[Iranu]], da a criazioni di u mondu, finu à a cunquista islamica di u [[VII seculu]]. À parti a so impurtanza litteraria u ''Shâhnameh'', scrittu in persianu arcaicu, hè statu di fundamintali impurtanza par a rinascita di a lingua pirsiana successivamenti à l'influenza di l'[[Lingua araba|arabu]]. Stu vuluminosu travagliu, cunsidaratu un capulavoru litterariu, rifletti ancu a storia di u grandi imperu persianu, i so valori culturali, i so antichi riligioni ([[Zoroastrisimu]]), hè u so prufondu sensu naziunali. Ferdowsi hà cumplittatu u ''Shâhnameh'' in u mumentu in u quali l'indipindenza naziunali era stata cumprumissa. Mentri ci sò mimurabili eroi è eruini di tipu classicu in l'opara, u veru prutagonistu hè a [[Persia]] stessa. Hè dunqua un impurtanti libru par tuttu u mondu persianu-iranianu, trà u quali l'[[Afganistanu]], u [[Tagikistanu]] è altri populi di l'[[Asia cintrali]]. [[File:Ferdowsi phoenixferdowsi.jpg|right|280px|thumb|A fenici, miticu aceddu prisenti in u Shahnameh]] Stu libru hè impurtanti ancu par i restanti 200.000 zuruastriani in u mondu, parchì u ''Shâhnameh'' traccia l'iniziu di u Zoroastrisimu finu à a scunfitta di l'ultimu rè zuruastrianu da parti di l'invasori [[arabi]]. I copii illustrati di l'opara sò trà i più suntuosi asempii di [[miniatura]] pirsiana. Diversi copii rimanini oghji intatti, bench'è dui di i più famosi a ''Houghton Shahnameh'' è a ''Gran Mongol Shahnameh'' funi suddivisi in foglii vinduti siparatamenti in u XXu seculu. Un unicu fogliu (tandu à u museiu Aga Khan) hè statu vindutu par 1,7 milioni di [[dullari]] in u [[2006]]. <ref>[http://www.finebooksmagazine.com/issue/0502/expensive-1.phtml Fini Books Magazine, Item 7]</ref> U ''Bayasanghori Shâhnâmeh'', una copia manuscritta (Palazzu Golestan, [[Iranu]]), hè stata inclusa da l'[[UNESCO]] in a lista di a ''Mimoria di u mondu''. == Noti == <references/> ==Bibliugrafia== * [http://shop.theshahnameh.com/products/rostam-tales-of-the-shahnameh ''[[Rostam: Tales from the Shahnameh]]'' (Publisher: [[Hyperwerks]] 2005), ''The Story of Rostam & Sohrab''] ISBN 0-9770213-1-9, rumanzu graficu mudernu inglesu. * [http://shop.theshahnameh.com/products/rostam-return-of-the-king ''Rostam: Return of the King'' (Publisher: [[Hyperwerks]] 2007), ''The Story of Kai-Kavous and Soodabeh''] ISBN 0-9770213-2-7, rumanzu graficu mudernu inglesu. * [http://shop.theshahnameh.com/products/rostam-battle-with-the-deevs ''Rostam: Battle with The Deevs'' (Publisher: [[Hyperwerks]] 2008), ''The Story of The Evil White Deev''] ISBN 978-0-9770213-3-8, rumanzu graficu mudernu inglesu. * [http://shop.theshahnameh.com/products/search-for-the-king ''Rostam: Search for the King'' (Publisher: [[Hyperwerks]] 2010), ''The Story of Rostam's Childhood''] ISBN 978-0-9770213-4-5, rumanzu graficu mudernu inglesu. ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[categoria:Puesia]] h2h4m9shjzqdcsbdrytl6cf46s4zfxc Shahnamè 0 15945 330120 2013-11-14T20:30:26Z 92.150.69.103 Reindirizzamentu à [[Shahnameh]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Shahnameh]] survjgnctw6cfdbe9w6253ptg0fqnan Shahname 0 15946 330124 2013-11-14T20:35:52Z 92.150.69.103 Reindirizzamentu à [[Shahnameh]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Shahnameh]] survjgnctw6cfdbe9w6253ptg0fqnan Template:Utilizatore sdc-1 10 15950 362870 362856 2019-07-07T22:41:47Z Jun Misugi 295 m wikitext text/x-wiki {{babel field 1 | letter code=[[Sassaresu|sdc]] | text=Chisthu utenti pó cuntribuì cun un libellu '''[[:Category:Utilizatore sdc-1|símprizi]]''' di '''[[:Category:Utilizatore sdc|sassaresu]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore sdc-1|{{PAGENAME}}]]<noinclude> </noinclude> <noinclude>[[Categoria:Mudellu:Babel|sdc]]</noinclude> shm62rswe163346gq0poz39trl272fc Categoria:Utilizatore sdc 14 15951 335877 330395 2014-03-23T18:16:22Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki <div style="float:left;border:solid #99b3ff 1px;margin:1px;"> <table cellspacing="0" style="width:255px;background:#e0e8ff;"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:11pt;">'''sdc-1''' à '''sdc-M'''</td> <td style="font-size:9pt;padding:4pt;line-height:1.25em;text-align:center;">Chisthi utenti fabèddani '''sassaresu'''.</td> </tr></table></div> <div style="float:right;border:solid #FFBBBB 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:255px;background:#FFEEEE"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#FFBBBB;text-align:center;font-size:11pt">'''sdc-0'''</td> <td style="font-size:9pt;padding:4pt;line-height:1.25em">Chisthi utenti no fabèddani '''sassaresu'''.</td> </tr></table></div> ---- [[Categoria:Utilizatori per lingua|sdc]] 1wub5wanj6u2821u7kdqvokqrm4whuw Categoria:Utilizatore sdc-1 14 15952 335878 330146 2014-03-23T18:16:23Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore sdc| 1]] f9qibc8cxpur859vms0vzukedkas0dc Abu Nuwas 0 15955 372387 372291 2021-03-08T13:59:07Z Heinrichdeutsch 17739 wikitext text/x-wiki [[File:Abu Nuwas.jpg|thumb|280px|right|Abū Nuwās]] '''Abū Nuwās al-Ḥasan ibn Hāniʾ al-Ḥakamī''', cunnisciutu com'è '''Abu Nuwas''' (in [[lingua àraba|arabu]]: ابو نواس‎, in [[Iranu|persianu]]: ابونواس, in [[latinu]]: Abu Novas; Ahvaz, 756 - [[Baghdad]], 814), fù un [[puesia|pueta]] [[Arabia|arabu]] vissutu in u VIII seculu. Natu in [[Iranu|tarritoriu iranicu]] di mamma [[Iranu|persiana]] è di babbu [[Arabia|arabu]], fù cunduttu ziteddu à [[Bassora|Bàssora]], è ci crisciti è furmò a so [[puesia|educazioni puetica]] probbia. Dopu à un sughjornu à [[Kufa]], si stabilì à [[Baghdad]], induva vissi - eccittuata una brevi parentesi in [[Egittu]] - par tuttu u restu di a so vita di libertinu raffinatu.<ref>Esat Ayyıldız. [https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1312336 "Ebû Nuvâs’ın Şarap (Hamriyyât) Şiirleri"]. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18 / 18 (2020): 147-173.</ref> A so fama in u [[mondu arabu]] fù grandissima, com'è tistimunieghja a so prisenza stessa, accantu à u califfu [[Harun à u-Rashid]], in i ''[[Milla è una notti]]''; altrettantu grandi fù a so influenza nantu à a pustiriori [[puisia]] araba, di a quali custituì unu di i mudeddi più imitati. == Puetica == L'opara di Abū Nuwās (littiralamenti ''quiddu di u ciuffu'', sopranomu sceltu da u stessu pueta, chì in rialità si chjamava al-Hasan ibn Hāni') si culloca in u quatru di u vastu muvimentu di rinnuvamentu di a [[puisia]] [[lingua àraba|araba]] iniziatu dighjà in ità [[Omayyadi|omayyade]], ma ghjuntu à maturazioni sottu i primi [[califfu|califfi]] [[abbasidi]]. Di tali rinnuvamentu - chì cuncipia a [[puisia]] com'è libara, immediata sprissioni è micca più com'è ripitizioni di [[linguistica|schemi è moduli linguistichi]] di a classica [[puisia]] di u disertu - Abū Nuwās fù u maiori attori. I temi principali di a so vasta opara, racolta in un [[canzuneri]] (''dīwān'') di u quali manca sempri un'edizioni [[critica]] cumpletta, sò privalintamenti quiddi [[erotismu|erotichi]] è bacchichi, trattati à quandu incù diddicata è ancu malinconica sinsibulità, à quandu incù sprighjudicatu [[rialisimu (litteratura)|rialisimu]], à quandu incù taglianti [[irunia]], inoltri abbondani sceni di [[caccia]] incù discrizzioni di [[anmale|animali]]; ma ùn mancani micca ''[[qasida]]'' à a vechja manera araba, [[satira|satiri]], [[panigiricu|panigerichi]] è tuttu à fattu, à a fini di a racolta, [[puisia|puisii]] [[ascitisimu|ascetichi]]. == Curiusità == In onori di Abū Nuwās hè statu battizatu u [[crateru Abu Nuwas]], annantu à u [[pianeta]] [[Mercuriu (astrunumia)|Mercuriu]]. ==Bibliugrafia== * ''Abū Nuwās. A verghjina in a coppa'', puisii scelti hè tradutti da Michele Vallaro, Roma, [[Istituto par l'Urienti]], 1992; * ''Cusì rossa hè a rosa. Scenarii d'amori pre-curtesi, à Baghdad'', intruduzioni, traduzioni è noti di Leonardo Capezzone, Roma, Carocci, 2007. ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Pueta]] [[Categoria:Iranianu]] [[Categoria:Puesia]] 5f9u9f9devb4evaeqkc37ldtf97flcg Grandi Lavi (America) 0 15956 362661 347478 2019-07-01T20:48:28Z Jumpy01 11155 /* Fonti */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Great Lakes from space.jpg|thumb|280px|right|Imaghjina satellitaria di i Grandi Lava d'America]] I '''Grandi Lava''' di l'[[America sittintriunali]] sò un cumplessu di cinqui [[lavu|lava]] d'acqua dolci, tutti frà i più grandi di u mondu, chì custituisci una spezia di mari internu frà i [[Stati Uniti d'America|Stati Uniti]] è u [[Canada]]. == Carattaristichi == [[File:Skyline of Toronto viewed from Harbour.jpg|thumb|280px|[[Toronto]] annantu à u lavu Ontariu]] I cinqui lava sò (da punenti à livanti, veni à dì à l'ingrossu da monti à vaddi): * [[Lavu Supiriori]] (u più vastu è prufondu); * [[Lavu Michigan]] (l'unicu cumplittamenti cumpresu in i cunfini statunitensi); * [[Lavu Huron]] (u sicondu par superficia; à u so internu si trova [[Manitoulin]], l'[[isula]] lacustri più grandi di u mondu); * [[Lavu Erie]], chì cunteni u minori vulumu di acqua; * [[Lavu Ontariu]], u più chjucu par via di a superficia; Di u sistemu faci parti ancu u rilativamenti chjucu [[Lavu St. Clair]], chì si trova nantu à a lingua di terra chì sipara i lava Huron è Erie. I lava Michigan è Huron sò à listessu liveddu è ùn sò micca culligati da un fiumu ma da i stretti di Mackinac (tantu ch'è poni essa cunsidarati com'è dui sizioni di un unicu lavu), mentri l'altri sò culligati da i fiuma St. Marys (da u Supiriori à l'Huron), St. Clair (da l'Huron à u St. Clair), [[Detroit (fiumu)|Detroit]] (da u St. Clair à l'Erie) è [[Niagara (fiumu)|Niagara]] (da l'Erie à l'Ontariu), annantu à u quali si trovani i famosi [[Cascati di u Niagara|cascati]]. U sistemu hè culligatu à u mari da u fiumu [[San Lorenzo (fiumu)|San Lorenzo]], chì sfocia in l'[[Uceanu Atlanticu|Atlanticu]]. I Grandi Lava sò sempri stati impurtanti vii di cumunicazioni, è oghji grazia à parechji canali artificiali (par asempiu u canali Welland, chì parmetti di passà da u lavu Ontariu à u lavu Erie, fendu l'avvinta di i cascati di u Niagara) navi di grossu [[tunniddaghju]] poni ricuddà da l'Atlanticu finu à l'estremità di i lava Michigan è Supiriori. A faciulità di i cumunicazioni hà fattu ch'è molti di i più impurtanti cità di u Canada ([[Toronto]] annantu à u lavu Ontariu, [[Ottawa]], [[Montréal]] è [[Quebec (cità)|Québec]] annantu à u San Lorenzu) è di i Stati Uniti ([[Chicago]] annantu à u lavu Michigan, [[Detroit]] annantu à l'umonimu fiumu, [[Cleveland (Ohio)|Cleveland]] è [[Buffalo (New York)|Buffalo]] annantu à u lavu Erie) surghjissini annantu à i lava o nantu à i vii d'acqua chì i cullegani trà eddi è à u mari. I grandi lava bagnani i costi di a pruvincia canadesa di l'[[Ontariu]] (un'altra pruvincia canadesa, u [[Québec (pruvincia)|Québec]], hè travirsata da u San Lorenzu) è di i stati [[Stati Uniti d'America|statunitensi]] di [[Minnesota]], [[Wisconsin]], [[Illinois]], [[Indiana]], [[Michigan]], [[Ohio]], [[Pennsylvania]] è [[New York (Statu)|New York]]. * {{bandera|Ontario|nome}} * {{bandera|Minnesota|nome}} * {{bandera|Wisconsin|nome}} * {{bandera|Illinois|nome}} * {{bandera|Indiana|nome}} * {{bandera|Michigan|nome}} * {{bandera|Ohio|nome}} * {{bandera|Pennsylvania|nome}} * {{bandera|New York|nome}} == Dati giugrafichi == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size: 95%;" !width=120|Nome!!width=100|Superficia &nbsp; (km<sup>2</sup>)!!width=100|Vulumu d'acqua (km<sup>3</sup>)!!width=100|Altitudina (m.s.l.m.)!!width=100|Prufundità media (m)!!width=100|Prufundità massima (m)!!width=100|Sviluppu custieri (km)<ref>Cumpresi l'isuli interni</ref>!!class="unsortable" |Profilo |- |align=left|&nbsp;[[Lavu Supiriori]]||82.414||12.100||183||147||406||4.385||[[File:Great Lakes Lake Superior.png|120px]] |- |align=left|&nbsp;[[Lavu Michigan]]||57.760||4.900||176||85||281||2.636||[[File:Great Lakes Lake Michigan.png|120px]] |- |align=left|&nbsp;[[Lavu Huron]]||59.600||3.540||176||59||229||6.156||[[File:Great Lakes Lake Huron.png|120px]] |- |align=left|&nbsp;[[Lavu Erie]]||25.744||483||174||19||64||1.370||[[File:Great Lakes Lake Erie.png|120px]] |- |align=left|&nbsp;[[Lavu Ontario]]||19.529||1.639||75||86||244||1.146||[[File:Great Lakes Lake Ontario.png|120px]] |} == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:Giugrafia]] g2rsepryk8ziru3x81oxl4rwviiwqip Grandi Lava (America) 0 15957 330157 2013-11-19T17:07:34Z 92.150.151.242 Reindirizzamentu à [[Grandi Lavi (America)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Grandi Lavi (America)]] h9dluwtujt38fnuznht66j2obbx6zia Template:Bandera 10 15958 330158 2013-11-19T17:10:13Z 92.150.151.242 Pagina nova: <includeonly>{{#switch:{{{2}}}|nome|sigla=<span style="white-space:nowrap">}}{{#if:{{{lati|{{Naz/{{{1}}}|bl}}}}}|<span style="margin:0px {{{lati|{{Naz/{{{1}}}|bl}}}}}px 0px {{{lati|{... wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#switch:{{{2}}}|nome|sigla=<span style="white-space:nowrap">}}{{#if:{{{lati|{{Naz/{{{1}}}|bl}}}}}|<span style="margin:0px {{{lati|{{Naz/{{{1}}}|bl}}}}}px 0px {{{lati|{{Naz/{{{1}}}|bl}}}}}px">}}[[File:{{Naz/{{{1}}}|a}}|{{Naz/{{{1}}}|c}}{{#if:{{Naz/{{{1}}}|sb}}||{{!}}border}}|{{{dim|20x16}}}px]]{{#if:{{{lati|{{Naz/{{{1}}}|bl}}}}}|</span>}}{{#switch:{{{2}}} |nome=&nbsp;</span>[[{{#if:{{Naz/{{{1}}}|e}}|{{Naz/{{{1}}}|e}}{{!}}|}}{{Naz/{{{1}}}|c}}]] |sigla=&nbsp;</span>[[{{#if:{{Naz/{{{1}}}|e}}|{{Naz/{{{1}}}|e}}|{{Naz/{{{1}}}|c}}}}|{{{1}}}]] }}</includeonly><noinclude> {{Protetta}} {{man}} {{TemplateData}} [[Categuria:Template banderine]] </noinclude> 73smqclcz04w2kuec1q39vi7i87kza7 Template:Naz/Ontario 10 15959 373169 330159 2021-06-02T04:16:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{ #switch: {{{1}}} | a = Flag of Ontario.svg | b = dell' | c = Ontario }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Naz/visualizza}} [[Categoria:Template Naz|{{SUBPAGENAME}}]]</noinclude> evsa9rwaz6een1xv78ky4epjz9ww0qi Template:Naz/Minnesota 10 15960 373166 330160 2021-06-02T04:15:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{ #switch: {{{1}}} | a = Flag of Minnesota.svg | b = del&#32; | c = Minnesota }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Naz/visualizza}} [[Categoria:Template Naz|US-MN]]</noinclude> j9564wlv4tnn6rzxi2sqt114e05uc1b Template:Naz/Wisconsin 10 15961 373174 330161 2021-06-02T04:16:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{ #switch: {{{1}}} |a = Flag of Wisconsin.svg |b = del&#32; |c = Wisconsin }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Naz/visualizza}} [[Categoria:Template Naz|US-WI]]</noinclude> fu6iefw0z1mq7nxj7j7qh6b843faos3 Template:Naz/Illinois 10 15962 373163 330162 2021-06-02T04:15:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{ #switch: {{{1}}} | a = Flag of Illinois.svg | b = dell' | c = Illinois }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Naz/visualizza}} [[Categoria:Template Naz|US-IL]]</noinclude> 0uduf3akks9ksxqabulaigora0i36s6 Template:Naz/Indiana 10 15963 373164 330163 2021-06-02T04:15:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{ #switch: {{{1}}} | a = Flag of Indiana.svg | b = dell' | c = Indiana }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Naz/visualizza}} [[Categoria:Template Naz|US-IN]]</noinclude> hrye7xzinikurac2p0zh0jmwqz3j5iz Template:Naz/Michigan 10 15964 373165 330164 2021-06-02T04:15:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{ #switch: {{{1}}} | a = Flag of Michigan.svg | b = del&#32; | c = Michigan }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Naz/visualizza}} [[Categoria:Template Naz|US-MI]]</noinclude> ch0rv0oi9eh67gajb6sz9edvdtttl2t Template:Naz/Ohio 10 15965 373168 330165 2021-06-02T04:16:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{ #switch: {{{1}}} |a = Flag of Ohio.svg |b = dell' |c = Ohio }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Naz/visualizza}} [[Categoria:Template Naz|US-OH]]</noinclude> rohyoxw251py391a6guzy3o8ami6o1x Template:Naz/Pennsylvania 10 15966 373171 330166 2021-06-02T04:16:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{ #switch: {{{1}}} |a = Flag of Pennsylvania.svg |b = della&#32; |c = Pennsylvania }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Naz/visualizza}} [[Categoria:Template Naz|US-PA]]</noinclude> rsyfk3p6103ivvtska03f67tf1y01qo Template:Naz/New York 10 15967 373167 330167 2021-06-02T04:16:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{ #switch: {{{1}}} |a = Flag of New York.svg |b = del&#32; |c = New York |e= New York (stato) }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Naz/visualizza}} [[Categoria:Template Naz|US-NY]]</noinclude> 0477l5ektve7pm4meg11zkp3lur9wa0 Grandi Lavi d'America 0 15968 330169 2013-11-19T17:22:40Z 92.150.151.242 Reindirizzamentu à [[Grandi Lavi (America)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Grandi Lavi (America)]] h9dluwtujt38fnuznht66j2obbx6zia Titu Liviu 0 15969 374110 358023 2021-06-02T11:54:34Z Minorax 15175 fix [[Special:LintErrors/missing-end-tag]] wikitext text/x-wiki [[File:Titus Livius.png|thumb|280px|Titu Liviu]] '''Titu Liviu''', di u quali a casata hè scunnisciuta (Patavium, 59 à.C. – 17 d.C.), hè statu un storicu rumanu, autori di una munumintali storia di Roma, l' ''Ab Urbe Cundita libri CXLII'', da a so fundazioni (tradiziunalamenti datata 21 aprili 753 à.C.) finu à a morti di Druso, figliastru di Augustu in u 9 a.C. == Biugrafia == Di à so biugrafia si sà pocu. Sicondu [[San Ghjirolmu]] nascì à [[Paduva]] in u 59 a.C.. [[Quintilianu]] ci hà tramandatu a nutizia ch'è Asinio Pollione rilivava in Liviu una certa ''Patavinitas'' (paduvanità o peculiarità paduvana): chì indicheghja o com'è patina linguistica rivilatrici di a so urighjina pruvinciali o piuttostu l'accintuatu muralisimu, tipicu di i tindenzi cunsirvatrici di a so patria. Murì in u [[17 d.C.]], ancu s'è u storicu [[Ronald Syme]] anticipeghja i dati di nascita è di morti di 5 anni; San Ghjirolmu parò cullega a nascita di Liviu ancu à quidda di [[Messalla Corvino]], natu in u 64 a.C.. Prubabilamenti l'arrori hè divutu à a sumiglianza di i noma di i consuli di dui anni, Cesare è Figulo in u [[64 a.C.|64]] è Cesare è Bibulo in u 59. I fonti di u locu di nascita sò [[Marziale]] è [[Quintilianu]]. Di a famiglia di urighjina s'ani pochi nutizii bench'è prubabilamenti, à ghjudicà da l'ottima furmazioni culturali di u storicu, era di cundizioni asgiata. Unu di l' avvinimenti più impurtanti di a so vita fù u trasfirimentu à Roma par cumplittà i so studii; fù quì ch'eddu intrì in stretti rapporti incù [[Augustu]], u quali, sicondu Tacitu<ref>Annales IV, 34</ref> (chì à so volta riporta un discorsu di u storicu [[Cremuzio Cordo]]) u chjamava "pumpeianu" par u so filu-ripublicanisimu; stu fattu ùn nuciti micca quantunqua à a so amicizia, tantu ch'èfù affidata da l'impiratori l'educazioni di u nipoti è futuru impiratori [[Claudiu (impiratori rumanu)|Claudiu]]. Si didicò dunqua à a ridazzioni di l' ''[[Ab Urbe cundita libri]]'' par cilibrà Roma è u so impiratori è s'imposi beddu prestu com'è unu di i più grandi storichi di u so tempu. Fù ancu autori di numarosi scritti di carattaru filusoficu è ritoricu chì sò stati persi. Murì à Paduva in u 17 d.C., sicondu [[San Ghjirolmu]], o in u 12 d.C.,sicondu [[Ronald Syme]]. ===Opari=== [[File:TitusLiviLlibre.jpg|thumb|280px|Pagina di una traduzioni di Titu Liviu]] ==== L' ''Ab Urbe cundita libri'' ==== Iniziata in u [[27 à.C.]], a racolta ''[[Ab Urbe cundita libri|Ab Urbe cundita]]'' si compunia di 142 libra chì narravani a [[storia di Roma]] da l'urighjini (in u [[753 a.C.]]) finu à a morti di [[Druso maiori|Druso]] ([[9 a.C.]]), in forma annalistica; hè moltu prubabili ch'è l'opara si divia cunchjuda incù altri 8 libra (par un tutali di 150) chì avariani cuntinuatu insin'à a morti di Augustu, avvinuta in u [[14 d.C.]] I libra funi successivamenti divisi in decadi (gruppi di 10 libra) chì avariani divutu cuincida incù ditarminati periodi storichi. Di l'intreia opara, ci ni hè parvinuta oghji solu una piccula parti, par un tutali di 35 libra, veni à dì quiddi da l'I à u X hè da u XXI à u XLV (a prima, a terza, a quarta dicada è cinqui libri di a quinta). L'altri sò cunnisciuti solu par via di frammenti è riassunti ("Periochae"). I libra chì sò cunsirvati discrivini in ditagliu a storia di i primi seculi di Roma da a fundazioni finu à u [[293 a.C.]], fini di i guerri sannitichi, a [[siconda guerra punica]], a cunquista di a [[Gallia cisalpina]], di a [[Grecia]], di a [[Macidonia (pruvincia rumana)|Macidonia]] hè di una parti di l'[[Asia Minori]]. L'ultimu avvinimentu impurtanti chì si trova hè rilativu à u trionfu di [[Lucio Emilio Paolo Macedonico|Lucio Emilio Paolo]] à a [[Battaglia di Pidna|Pidna]]. Ghjà u titulu di l'opara dà l'idea di a grandezza di i prupositi di u storicu. Liviu imprudò un stili chì altirnava a [[crunulugia]] storica à a narrazioni, spessu intarrumpendu u racontu par annuncià l'alizzioni di un novu [[Consulu (storia rumana)|consulu]], datu ch'è quistu era u sistemu imprudatu da i Rumani par tena contu di l'anni. In l'opara, Liviu dinuncia inoltri a dicadenza di i custumi è esalta à u cuntrariu i valori chì ani fattu a ''Roma eterna''. U stessu Liviu affirmò inoltri ch'è a mancanza di dati è fonti certi pricidenti à u saccu di Roma da parti di i [[Ghjaddi]], in u [[390 a.C.]], avia resu u so compitu assà difficiuli. À renda più arduu u compitu di u sturiugrafu fù u fattu ch'è ùn pudia micca acceda, com'è privatu citatinu, à l'archivii è duviti accuntintà si di fonti sicundarii (ducumenti è matiriali dighjà elaburati da altri storichi). À u stessu modu, molti storichi muderni ritenini ch'è, par a mancanza di fonti puntuali è pricisi, Liviu aghji prisintatu par i stessi vicendi sii una virsioni mitica ch'è una virsioni "storica", senza privilighjà nisciuna di i dui virsioni, ma lascendu à a discrizioni di u littori a dicisioni annantu à quali sii a più verusimili. In u prifaziu hè l'autori à spiigà chì "quant'è à l'avvinimenti rilativi à a fundazioni di Roma o antiriori, ùn cercu nè di dà li par veri o mentiscia i: u so fascinu hè divutu più à l'imaginazioni di i pueti ch'è à a seriità di l'infurmazioni" (ni hè un asempiu a prisenza in l'opara di u mitu di l'ascinsioni à u celi di [[Romolu]] è di un racontu sicondu u quali u stessu Romolu saristi statu uccisu). Eppuri u so talentu ùn hè micca ricircatu in l'attindibilità scentifica è storica di u travagliu quantu in u so valori litterariu (u metudu incù u quali impiega i fonti hè critichevuli postu ch'è ùn ricodda micca à i ducumenti uriginali, in casu mai ch'è ci ni siini, ma improda guasi esclusivamenti fonti litterarii). Liviu scrissi larga parti di a so opara duranti l'imperu di [[Augustu]]; nonustanti quissa, a so opara hè stata spessu idantificata com'è liata à i valori ripublicani è à u desideriu di una ristaurazioni di a ripublica. In ogni modu, ùn ci sò micca cirtezzi riguardu à i cunvinzioni pulitichi di l'autori, da u mumentu ch'è i libra nantu à a fini di a ripublica è annantu à l'ascesa di Augustu sò stati persi. Cirtamenti Liviu fù criticu in i cunfronti di parechji di i valori incarnati da u novu rigimu, ma hè prubabili ch'è u so puntu di vista fussi più cumplessu di una simplicia contrappusizioni ripublica/imperu. D'altru cantu, Augustu ùn fù mancu stampa disturbatu da i scritti di Liviu, è l'incaricò ancu di l'educazioni di so nipoti, u futuru impiratori [[Claudiu]]. L'influenza di Titu Liviu annantu à Claudiu fù evidenti in u periodu finali di u regnu di quist'ultimu, quandu l'oratoria di l'impiratori si rifeci in manera fideli à a storia di Roma racuntata da u storicu patavinu. In a ''Storia di Roma'' (libru 9, sizioni 17-19) di Liviu si trova a prima [[ucronia]] cunnisciuta, quandu u storicu imagineghja i surtiti di u mondu s'è [[Lisandru Magnu]] fussi partitu par a cunquista di l'uccidenti nanzi ch'è di l'urienti. U storicu si dici cunvintu ch'è, in tal casu, Lisandru Magnu saristi statu scunfittu da l'asercitu rumanu. === Stili === [[File:Ab Urbe condita.tif|thumb|''Ab Urbe condita'', 1714]] Liviu fù sempri accusatu di ''patavinitas'' (paduvanità); sempri oghji ùn s'hè ancora micca riusciti à capiscia qualessu eddu era u significatu pricisu di u terminu: a maiò parti di i critichi rileva in quissa una critica in i cunfronti di u stili "pruvinciali" di u storicu (ma di cusì ditta pruvincialità ùn si rilevani micca tracci in i scritti à no parvenuti) mentri altri, com'è u Syme, ritenini ch'è u terminu riguardi più a sfera murali è ideologica. Sta critica hè stata mossa inizialamenti da [[Asinio Pollione]], puliticu è littaratu rumanu. [[Quintilianu]] definì u so stili com'è una "''lactea ubertas''", littiralamenti "''abbundanza di latti''", par indicà com'è u stili di Liviu era scurrenti, dolci par u littori è à listessu tempu piacevuli. U stili di Liviu hè carattarizatu da archititturi beddi studiati. À Titu Liviu intaressa cumpona un'opara dilittosa nantu à a storia di Roma, ùn fendu lu micca scintificamenti (com'è facia Tucidide in Grecia), ma racugliendu simpliciamenti i nutizii dendu cusì piacivulezza à l'opara. Quissa l'alluntana da u stili seccu è chjusu tipicu di Polibio è faci sì ch'è a so narrazioni hè carattarizata da sfumaturi chì poni essa definiti com'è "dramatichi", senza eccessi. A storia par eddu hè "Magistra Vitae" da u puntu di vista murali, vivendu infatti in un periodu difficiuli par a sucità rumana ritinia ch'è u mudeddu da suvità par vultà à a grandi putenza di un tempu saristi statu quiddu di l' antichi rumani, par prima quiddu di Romolo. Liviu era un grandi nustalgicu di u passatu soprattuttu riguardu à a murali è à i valori chì aviani resu grandi Roma, chì à quidda ebbica erani in grandi diclinu. Liviu attribuisci à i varii parsunaghji ch'eddu poni sottu analisi carattari guasi assuluti, fendu li divintà paradigmi di passioni (tipi). Un antru elementu tipicu di a dramatisazioni hè quiddu di metta in bocca à i parsunaghji di i discorsi, sii in forma diretta ch'è indiretta, infurmazioni utuli à i fini di a narrazioni, soprattuttu par quantu riguarda a parti "dilittosa" di u so intentu. I discorsi sò infatti custruiti in manera fantasiosa, è difatti ùn sò micca da piglià com'è virità storichi ughjittivi ma com'è esigenzi di stampu narrativu è psiculogicu. À spessu u storicu paduvanu rileva com'è una situazioni si pricipiteghja, quandu à l'ultimu istanti si hà un rivultamentu di fronti inattesu, u tipicu prucidimentu tiatrali grecu di u "[[deus ex machina]]". Da u puntu di vista più sputicamenti stilisticu Titu Liviu prucedi nantu à l'ormi di [[Erodutu]] (più favulescu) è suvita u mudeddu di Isocrate, incù a so eluquenza piacivulamenti narrativa. == Noti == <references /> == Bibliugrafia == * Angelo Roncoroni, Roberto Gazich, Elio Marinoni, Elena Sada, ''Studia Humanitatis'' vol. 3 ''A furmazioni di l'Imperu'' ISBN 88-434-0856-9 *Tito Liviu, ''Storia di Roma'', Newton Compton, Milano, 1997 (6 vulumi) traduzioni di [[Gian Domenico Mazzocato]] * ''Opara'' di [[Giovanna Garbarino]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[categoria:Biugrafia]] [[categoria:Storia]] myb7uqkfthunoot2etlo0wyckb8zamu Pegasu 0 15971 347544 342100 2015-07-02T15:06:53Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Andrea_mantegna,_parnaso,_1497,_07.JPG|right|thumb|Pegasu: ditagliu di un dipintu d'Andrea Mantegna]] '''Pegasu''' hè una figura di a [[mitulugia greca]]. Hè u più famosu di i cavaddi alati. Sicondu u mitu, nascì da u tarrenu bagnatu da u sangui virsatu quandu [[Perseiu (mitulugia)|Perseiu]] tagliò u coddu di [[Medusa]]. Sicondu un'antra virsioni, Pegasu saristi saltatu dirittamenti fora da u coddu tagliatu di u mostru, à tempu incù [[Crisaore]]. Animali salvaticu è libaru, Pegasu fù à l'iniziu imprudatu da [[Zeus]] par traspurtà i fulgari finamenti à l'[[Olimpu (mitulugia)|Olimpu]]. Grazia à i brigli avuti in donu da [[Atena]], fù ammansatu dopu da [[Bellerofonte]], chì si ni sirvì com'è cavalcatura par uccida a [[Chimera (mitulugia)|Chimera]]. Dopu à a morti di l'eroi, avvinuta par essa cadutu da Pegasu, u cavaddu alatu riturnò trà i dei. In a famosa gara di cantu trà i [[Musi (mitulugia)|Musi]] è i [[Pieridi]], Pegasu avia culpitu incù un zocculu u monti [[Aliconu]], chì si n'era inghjigantitu finu à minaccià u celi dopu à avè intesu u cilestiali cantu di i dei. Da u puntu culpitu da u zocculu di Pegasu nascì una surghjenti, chjamata [[Ippucrena]], o "surghjenti di u cavaddu". In u stessu modu, Pegasu feci scaturiscia una surghjenti à [[Trezene]]. Tarminati i so impresi, Pegasu prendi u bulu versu a parti più alta di u celi è si trasforma in un nivulu di steddi scintillanti chì ani furmatu una [[Pegasu (astrunumia)|custiddazioni]]. Incù u nomu di Pegasu sò difiniti numarosi figuri mitulogichi minori, tutti deformazioni di u Pegasu grecu. In a litteratura latina, [[Gaio Pliniu Sicondu|Pliniu]] discrivi com'è Pegasi l'aceddi di l'[[Etiupia]] incù testi di cavaddu. Sempri Pliniu discrivi sottu listessu nomu un cavaddu dutatu di ali è corra. Par [[Giulio Solino]] è [[Pomponio Mela]] saristi inveci un aceddu incù arechji di cavaddu. In generali, ogni figura, mitulogica o araldica, currispundenti à un cavaddu alatu fù chjamata Pegasu. == Simbulugia == [[File:The-Winged-Horse.jpg|right|thumb|200px|Bellerofonte annantu à Pegasu]] L'idea di un cavaddu alatu hè moltu antica è pruveni da l'[[Asia Minori]]. A vitalità è a forza di u cavaddu, uniti à a capacità di bulà è dunqua di svinculà si da u pesu di a gravità facini di Pegasu un simbulu di a vita spirituali di u pueta è di a so inspirazioni chì si inalza indumevuli, senza primura di qualsiasi ostacolu terraniu. Ma u simbulisimu di Pegasu varieghja sicondu l'ebbica. Fù simbulu di saviezza in u Medievu. Ma à parta da u seculu XIX, hè divintatu un simbulu di a puisia è u criatori di i fonti dundi u pueta piglia a so inspirazioni. == In l'arti == * [[Perseiu uccidi Medusa sottu l'ochji di Atena]], metopa da Selinunte, 540 a.C., Museiu Archiulogicu di Palermu. * Pegasu si trova in a [[stemma di a Tuscana|stemma]], in u [[gunfalonu di a Tuscana|gunfalonu]] è in a [[bandera di a Tuscana|bandera]] [[Tuscana]] Si trova annantu à u drittu di a muneta da 10 Lire cuniata da a Ripublica Taliana da u 1946 à u 1950. == In u cinema è in l'animazioni == [[File:Winged_horse_Dodona_Louvre_Br149.jpg|left|thumb|Statuetta di bronzu (Grecia, seculu VI a.C)]] * In a seria animata [[My Little Pony - L'amicizia hè magica]] u pegasu hè rapprisintatu com'è una di i trè razzi in i quali si dividini i pony, à tempu cù l' ''unicorni'' è à i ''pony di terra''; à i pegasi hè affidata a manipulazioni di i cundizioni atmusferichi. * Pegasu hè prisenti in u filmu "[[Scontru di titani]]" è in u remake "[[Scontru trà titani]]". * Pegasu hè prisenti in i filmi d'animazioni "[[Fantasia (film)|Fantasia]]" è "[[Hercules (film 1997)|Hercules]]" di a [[Walt Disney]] * Pegasu hè prisenti in u cartonu animatu "[[I Cavalieri di u zodiacu]]" com'è a custiddazioni di rifirimentu di l'eroi principali di a seria, Seiya. * Pegasu hè prisenti in u cartonu animatu [[Pollon]]. * Pegasu hè prisenti in u cartonu animatu [[Sailor Moon SuperS]] com'è unu di i parsunaghji principali, Helios, u vardianu di i sogni chì par via di i simbianzi di u miticu cavaddu alatu si rifughja in i sogni di una di i protagunisti. * In u cartonu animatu [[Digimon]] u digimon 'Pegasusmon' si inspira di Pegasu. *Pegasu hè prisenti com'è 'bit power' è com'è 'beyblade' annantu à tutti i serii animati di [[Beyblade Metal Fusion]]. * Pegasu hè prisenti in u videugame "[[Age of Mythology]]". * Pegasu hè prisenti in u videugame "[[God of war 2]]". * Pegasu hè prisenti in a saga di libri [[Percy Jackson]]. ==Noti== <references/> == Da veda dinò == * [[Ippogrifu]] [[categoria:Mitulugia]] 093vdju7i47qeouzqwvglk7isb20v6t Chimera (mitulugia) 0 15972 347423 330188 2015-07-02T09:36:16Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Chimera Apulia Louvre K362.jpg|thumb|right|240px|A Chimera, in l'intarpritazioni di un [[piattu]] apulu à figuri rossi, ca. 350-340 a.C., [[Parighji]], [[Musée du Louvre]].]] A '''chimera''' (da u [[lingua greca antica|grecu]] Χίμαιρα, ''chímaira'', littiralamenti "capra"; in [[lingua latina|latinu]] ''chimaera'') hè un [[mostru]] mitulogicu incù parti di u corpu di parechji animali. Sicondu u [[mitulugia greca|mitu grecu]] faci parti di a discindenza di [[Tifonu (mitulugia)|Tifonu]] è [[Echidna (mitulugia)|Echidna]], à tempu cù l'[[Idra di Lerna]], [[Cerbaru]] è [[Ortru]]. Fù fattu cumpariscia in a "Tantazioni di Sant'Antonu" di Flaubert. == Aspettu == [[File:Chimera di Arezzo.jpg|thumb|240px|A "[[Chimera di Arezzo]]": un bronzu [[etruscu]]]] I discrizzioni varieghjani - sicondu parechji pudia sputà focu, avia testa di [[Panthera leo|lionu]], una testa di [[Caprinae|capra]] nantu à a schiena è a coda di [[Serpentes|sarpi]]; sicondu altri avia corpu di capra, coda di sarpi o di [[dragonu]] è testa di lionu. Sputava focu da i fauci è u morsu di a coda era vilanosu. {{Citazione|...Era u mostru di urighjina divina,<br />lionu a testa, u pettu capra, è dragonu<br />a coda; è da a bocca orrendu vampi<br />vumitava di focu: è dinò,<br />cù u favori di i dei, l'eroi a spensi...|[[Iliadi]], VI, 180-184, trad. [[Vincenzo Monti|V. Monti]]}} == Storia == A chimera avia urighjini divini, in quantu figlia di [[Echidna (mitulugia)|Echidna]] è [[Tifonu (mitulugia)|Tifonu]]: dimurava eminentamenti à [[Patara]]. U rè di [[Licia (rigioni storica)|Licia]] [[Iobate]] urdinò à [[Bellerofonte]] di uccida la parchì edda si dava à incursioni in u so tarritoriu. Incù l'aiutu di [[Pegasu]], Bellerofonte ci riiscì. Si conta ch'eddu avissi a punta di a so lancia di un pezzu di [[piombu]]. À u calori di i fiammi lanciati da a Chimera, u piombu si sciolsi è uccisi a bestia.<br /><br /> In l'''[[Iliadi]]'' si dici ch'è, prima ch'è Bellerofonte l'uccidissi, a Chimera fù tinuta à bada da u liciu [[Amisodaro]], chì in seguitu divintò babbu di i ghjovani eroi [[Atimniu]] è [[Maride]]. ==Cultura Pupulari== *Apparisci in [[C'era una volta... Pollon]] induv'hè più simili à un orcu. *In [[Mission: Impossible 2]] hè u nomu di un virus. ==Bibliugrafia== * [[Bibbiuteca (Pseudo-Apollodoru)|Pseudo-Apollodoru]], ''Bibbiuteca'' 2.3.1-2, Discrizzioni di a chimera è l'uccisioni par mani di [[Bellerofonti]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[categoria:Mitulugia]] 0u9s9tlpep7slhip1i1io1dad9qpa97 Mari Balticu 0 15973 330193 2013-11-24T13:51:52Z 92.150.151.242 Reindirizzamentu à [[Mare Balticu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mare Balticu]] cvhhz1bxc3l2vrqnfc1v0usiw8k4o88 Walt Disney 0 15974 378531 378530 2022-02-13T10:56:30Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Walt Disney 1946.JPG|thumb|right|200px|Walt Disney ([[1946]])]] [[File:Newman Laugh-O-Gram (1921).webm|thumb|thumbtime=2|upright=1.5|''Newman Laugh-O-Gram'' ([[1921]])]] '''Walter Elias''' "'''Walt'''" '''Disney''' ([[Chicago]], 5 di dicembre 1901 – Burbank, 15 di dicembre 1966) hè statu un animatore, imprenditore, pruduttore [[cinema|cinematugraficu]] è regista [[Stati Uniti d'America|statunitense]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * ''[[Bambi]]'' * ''[[Pinochju]]'' * ''[[Dumbo]]''' * ''[[The Fox and the Hound]]'' * ''[[Liv and Maddie]]'' (Sitcom annantu à Disney Channel) [[Categoria:Americanu|Disney, Walt]] [[Categoria:Biugrafia]] 96m6hungal8i6v0dwk1lic8kd2mzpjy Calcutta 0 15976 371699 365749 2021-01-25T13:09:24Z Sourav Bapuli 14225 wikitext text/x-wiki [[File:Calcutta skyline.jpg|thumb|240px|Calcutta]] '''Calcutta''', ufficialamenti '''Kolkata''' (da u [[Lingua bingalesa|bingalesu]] '''কলকাতা''' ''Kolkata''), hè una [[cità di l'India]] di 4.580.544 abitanti, capilocu di u [[distrittu di Calcutta]], in u [[stati è tarritorii di l'India|statu fidaratu]] di u [[Bengala Uccidintali]] di u quali hè capitali. Cunsidarendu u numaru di abitanti a cità rientra in a classa I (più di 100.000 abitanti)<ref>{{cita web|autori=Census of India|lingua=en|url=http://www.censusindia.gov.in/towns/wb_towns.pdf|titulu=Alphabetical list of towns and their population - West Bengal|furmatu=pdf|accessu=21-05-2008}}</ref>. == Giugrafia fisica == A cità hè situata a 22° 34' 22 N è 88° 21' 50 è hà un'altitudina di 12 metri<ref name=FR>{{cita web|autori=Falling Rain Genomics, Inc|lingua=en|url=http://www.fallingrain.com/world/IN/28/Kolkata.html|titulu=Kolkata, India Page|accessu=11-07-2008}}</ref>. Calcutta hè situata annantu à u fiumu [[Hughli]] (un ramu di u [[Gange]]) a circa 60 km da u cunfini incù u [[Bangladesh]]. == Storia == [[File:St Paul's Cathedral, Kolkata.jpg|thumb|240px|A cattedrali San' Paulu]] Fù capitali di l'[[India]] Britannica finu à u [[1912]]. U nomu di a cità hè statu ufficialamenti cambiatu in '''Kolkata''' (in [[Lingua bingalesa|bingalesu]]: কলকাতা) di ghjinnaghju [[2001]]. Nonustanti u novu nomu sii funeticamenti più vicinu à a prununcia bingalesa, molti parsoni è urganisazioni chjamani sempri a cità incù u nomu di Calcutta. In [[Hindi]] a cità hè chjamata ''Kalkatta''. == Demugrafia == À u censimentu di u [[2001]] a pupulazioni di Calcutta assummava à 4.580.544 parsoni, frà i quali 2.506.029 masci è 2.074.515 femini. I criaturi di ità infiriori o uguali à i sei anni assummavani à 364.355, di i quali 189.486 masci è 174.869 femini. Infini, quiddi chì erani in gradu di sapè alminu leghja è scriva erani 3.428.309, di i quali 1.947.621 masci è 1.480.688 femini.<ref>{{cita web|autori=Census of India 2001|lingua=en|url=http://web.archive.org/web/20040616075334/www.censusindia.net/results/town.php?stad=A&stati5=999|titulu= Population, population in the age group 0-6 and literates by sex - Cities/Towns (in alphabetic order): 2001|accessu=20-06-2008}}</ref> Sicondu u censimentu di u 2001 l'agglumeratu urbanu di Calcutta ammuntava à 13.216.545 parsoni è cumprendi numarosi municipalità, paesi, arii urbani ed hè u terzu in India dopu à [[Bombay]] è [[Delhi]]. Si stendi annantu à i distritti di [[distrittu di Calcutta|Calcutta]], [[distrittu di i 24 Pargana Nordu|24 Pargana Nordu]], [[distrittu di i 24 Pargana Sudu|24 Pargana Sudu]], [[distrittu di Howrah|Howrah]], [[distrittu di Hooghly|Hooghly]] è [[distrittu di Nadia|Nadia]]. A crescita dimugrafica di a cità hè stata, in l'ultimi anni, abbastanza bassa. == Loca d'intaressu == === Victoria Memorial === [[File:Victoria Memorial situated in Kolkata.jpg|thumb|240px|U ''Victoria Memorial'']] U ''Victoria Memorial'', ufficialamenti ''Victoria Memorial Hall'', hè un edifiziu custruitu in mimoria di [[Vittoria di u Regnu Unito|Vittoria]], Righjina di u Regnu Unitu è Imperatrici di l'India, custruitu probbiu in Calcutta, chì à quiddu tempu era a capitali di l'[[India britannica]]. == Squadri di ballò == In Calcutta hè stata fundata in u [[1889]] a prima squadra di ballò di tutta l'Asia, u [[Mohun Bagan]], sempri oghji trà i clubi maiori di u paesi. L'altra squadra di a cità hè l'[[East Bengal Football Club]], vincidori di molti campiunati, di prubità di u miliardariu [[Vijay Mallya]]. == Parsunalità liati à a cità == * [[Rabindranath Tagore]], [[littiratura|scrittori]] è [[filosofia|filosofu]] ([[Premiu Nobel|nobel]] par a [[littiratura|litteratura]]) * [[Norman Pritchard]], [[sport|atleta]] è [[cinemà|attori]] * [[Chitra Banerjee Divakaruni]], [[littiratura|scrittrici]] * [[Matri Teresa di Calcutta]], [[riligione cristiana|riligiosa]] * [[Ronald Ross]], [[medicina|medicu]] * [[Dominique Lapierre]], [[littiratura|scrittori]] == Trasporti == À pochi chilomitri da u centru hè prisenti l'[[Aeroportu Internaziunali di Calcutta Netaji Subhash Chandra Bose]]. == Cità ghjumiddati == Calcutta hè ghjumiddata incù i siguenti cità: * {{Bandera|Pakistan}} [[Karachi]], [[Pakistan]] * {{Bandera|China}} [[Kunming]], [[China]] * {{Bandera|Stati Uniti}} [[Long Beach (California)|Long Beach]], [[Stati Uniti d'America|USA]] * {{Bandera|Italia}} [[Napuli]], [[Italia]] * {{Bandera|Ucraina}} [[Odessa]], [[Ucraina]] == Noti == <references/> == Bibliografia == * Autori varii, ''Weekenders 2. Raconti UK da Calcutta'', Mondadori, 2006 * Alka Saraogi, ''Bypass à u cuore di Calcutta'', Neri Pozza, 2007 ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. rnkfoxl8v7v9q7lr4b2ay4ax2hemrde Template:Naz/China 10 15977 330203 2013-11-25T18:56:09Z 92.150.197.105 Reindirizzamentu à [[Template:Naz/CHN]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Naz/CHN]] qcd64sdkkjcqrsamlriu2s2limvujsu Template:Naz/Italia 10 15978 330204 2013-11-25T18:56:37Z 92.150.197.105 Reindirizzamentu à [[Template:Naz/ITA]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Naz/ITA]] rawnnawxrixg0z1u8c57763f3f2huy5 Template:Naz/Pakistan 10 15979 330205 2013-11-25T18:57:16Z 92.150.197.105 Reindirizzamentu à [[Template:Naz/PAK]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Naz/PAK]] f3lae75x7e3qpi85j8dql7ukte4g4km Template:Naz/Stati Uniti 10 15980 330206 2013-11-25T18:58:29Z 92.150.197.105 Reindirizzamentu à [[Template:Naz/USA]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Naz/USA]] 3948ctlrksdgr5cbnustqp7ulazc6tx Template:Naz/Ucraina 10 15981 330207 2013-11-25T18:59:01Z 92.150.197.105 Reindirizzamentu à [[Template:Naz/UKR]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Naz/UKR]] 8qn33m3j0if35k22ezibv5gsyiknsr3 Template:Naz/CHN 10 15982 373161 330208 2021-06-02T04:15:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{ #switch: {{{1}}} | a = Flag of the People's Republic of China.svg | b = della&#32; | c = Cina }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Naz/visualizza}} [[Categoria:Template Naz|CHN]]</noinclude> j6tn4fo0jm40z06w9hayzz7c55gc4b3 Template:Naz/ITA 10 15983 373162 330209 2021-06-02T04:15:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{ #switch: {{{1}}} | a = Flag of Italy.svg | b = dell' | c = Italia }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Naz/visualizza}} [[Categoria:Template Naz|{{SUBPAGENAME}}]]</noinclude> bosl4g1d2dkr4mkggz08y4xbab1536i Template:Naz/PAK 10 15984 373170 330210 2021-06-02T04:16:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{ #switch: {{{1}}} | a = Flag of Pakistan.svg | b = del&#32; | c = Pakistan }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Naz/visualizza}} [[Categoria:Template Naz|{{SUBPAGENAME}}]]</noinclude> cty11mie9mwjorfmpg77eokg7hrrmml Template:M s.l.m. 10 15985 330211 2013-11-25T19:02:04Z 92.150.197.105 Pagina nova: [[Metri sul livello del mare|m s.l.m.]]<noinclude> {{Protetta}} {{abbreviazioni|template:mslm}} [[Categoria:Template strumenti di layout|{{PAGENAME}}]] </noinclude> wikitext text/x-wiki [[Metri sul livello del mare|m s.l.m.]]<noinclude> {{Protetta}} {{abbreviazioni|template:mslm}} [[Categoria:Template strumenti di layout|{{PAGENAME}}]] </noinclude> 3nc4vxtxlzzgrlr63aq3lcyprjkpg4s Template:Naz/USA 10 15986 373173 330212 2021-06-02T04:16:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{ #switch: {{{1}}} | a = Flag of the United States.svg | b = degli&#32; | c = Stati Uniti | d = degli Stati Uniti d'America | e = Stati Uniti d'America }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Naz/visualizza}} [[Categoria:Template Naz|{{SUBPAGENAME}}]]</noinclude> 8hsrzvrerdkvmrzvu6kcc4xkzu1p47p Template:Naz/UKR 10 15987 373172 330213 2021-06-02T04:16:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{ #switch: {{{1}}} | a = Flag of Ukraine.svg | b = dell' | c = Ucraina }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Naz/visualizza}} [[Categoria:Template Naz|{{SUBPAGENAME}}]]</noinclude> a61o6o63on8uem71ysmqclixbkm69va Wikipedia:VisualEditor 4 15992 330224 2013-11-28T15:48:34Z Elitre (WMF) 7798 redirect wikitext text/x-wiki [[File:VisualEditor-logo.svg|300px|right]] <big>[[:mw:VisualEditor/Portal]]</big> f3w3sjswhwkrbd9ayivxio5cwiornew Jawaharlal Nehru 0 15993 347493 346273 2015-07-02T12:45:15Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Bundesarchiv Bild 183-61849-0001, Indien, Otto Grotewohl bei Ministerpräsident Nehru cropped.jpg|thumb|240px]] '''Pandit Jawaharlal Nehru''' (Allahabad, 14 nuvembri 1889 - [[Nova Delhi]], 27 maghju 1964) hè statu un [[pulitica|puliticanti]] [[India|indianu]], Prima Ministru indianu da u 1947 à u 1964 è una di i parsunalità pulitichi più in vista di u [[Terra|mondu]]. Eredi spirituali di [[Mahatma Gandhi|Gandhi]], Nehru deti una fisiunumia pulitica à u muvimentu naziunalistu di a [[nonviulenza]] di u grandi capu spirituali di l'India, hè riiscì à cunducia filiciamenti in portu a battaglia par l'[[indipindenza]]. Una volta uttinuta l'indipindenza ([[1947]]), in pulitica estara Nehru presi una pusizioni neutrali, intesa com'è indipindenza sii da u bloccu Uccidintali ch'è da quiddu Uriintali. In 'ssu sensu divintò, incù [[Gamal Abd el-Nasser]] è [[Josip Broz Titu]], unu di i capi di i [[paesi non alliniati]] chì racogli paesi chì a so [[ecunumia]] mostra carattari nutevulamenti distanti sii da u capitalisimu liberali sii da u statalisimu di stampu suvieticu, com'è è par appuntu u casu di l'[[India]] è, prima di u so sciuglimentu, di a [[Ripublica Sucialista Fiderali di Iugoslavia|Iugoslavia]]. Successivamenti, parò, Nehru ricunniscì ch'è una pusizioni neutralista in i cunfronti di u [[cumunisimu]] internaziunali, di natura espansiunista è aggressiva, era poca realista. L'aggrissioni subita da u so paesi da parti di a [[China]], inoltri, l'indussi à vultà si versi i paesi fendu parti di l' [[OTAN]] è à riceda da i so pusizioni neutralisti. In tema di pulitica interna, Nehru fù partitanu di un forti intarventu statali in materia ecunomica, puri ricunniscendu à l'iniziativa privata a principali funzioni propulsiva par un riali armonicu prugressu ecunomicu è civili. == Primi anni == [[File:Nehru family.jpg|Famiglia Nehru (circa 1927)|thumb|240px]] Jawaharlal Nehru nascì à [[Allahabad]], in l'[[Uttar Pradesh]] in una famiglia di Pandit di u Kashmir, in a [[casta]] di i [[Brahmino|Brahmini]]. U so babbu era [[Motilal Nehru]] (1861-1931), indipindintistu indianu è prisidenti di l'Indian National Congress trà u 1919 hè u 1920 hè u 1928-1929. A so mamma era Swaroop Rani (1863-1954). Fù educatu in India è Gran' Britagna. In Inghilterra fraquintò a scola maschili [[Harrow School|Harrow]] è u [[Trinity College]] in [[Cambridge]]. Duranti u so sughjornu in u Regnu Unitu era cunnisciutu ancu com'è Joe Nehru<ref>Khilnani, Sunil. ''The Idea of India.'' Farrar, Straus and Giroux (4 June 1999). p 168.</ref><ref>Tharoor, Shashi. ''Nehru: The Invention of India.'' Arcade Publishing: 2003. p 11.</ref><ref>Ghose, Sankar. ''Jawaharlal Nehru, à Biography.'' Allied Publishers: 1993. p 8.</ref><ref>Zachariah, Benjamin. [http://books.google.com/books?id=Xm05ptRAYdkC&pg=PA17 ''Nehru.''] Routledge: 2004. pp. 17-19 ISBN 0-415-25016-1</ref><ref>Matthew, H.C.G. and Harrison, Br ian Howard. ''Oxford Dictionary of National Biography: in Association with the British Academy: from the Earliest Times to the Year 2000.'' Oxford University Press: 2004. p. 344 ISBN 0-19-861411-X</ref><ref>Gopal, Sarvepalli. ''Jawaharlal Nehru: à Biography.'' Harvard University Press: 1976. p 20.</ref>. U 7 frivaghju 1916, Nehru spusò a sedicianninca [[Kamala Nehru|Kamala Kaul]]. In u prima annu di matrimoniu, Kamala deti à a luci a so unica figliola, [[Indira Gandhi|Indira Priyadarshini]]. L'apprizziamentu di i virtù di a dimucrazia parlamintari, di a laicità è di u libaralisimu, incù a so priaccupazioni par i povari, ani purtatu Nehru à furmulà quiddi pulitichi di stampu sucialisti chì ani influinzatu l'India finu à oghji. === Succissori di Gandhi === [[File:Jawaharlal Nehru and his family in 1918.jpg|thumb|240px|Nehru in 1918 incù a moglia Kamala è a figliola Indira]] U 15 ghjinnaghju 1941 [[Gandhi]] dissi: "Parechji dicini ch'è Pandit Nehru ed eiu ci erami alluntanati. Ci vurrà più ch'è una diffarenza di upinioni par alluntanà ci. No avemu avutu diffarenzi finu da u tempu in u quali principiavami à travaglià insemu è aghju dighjà dittu par parechji anni è dicu cusì avali ch'è micca Rajaji, ma Jawaharlal sarà u me succissori"<ref>"Sommi say Pandit Nehru and I were estranged. It will require much more than difference of opinion to estrange us. We had differences from the time we became co-workers and yet I have said for sommi years and say so now that not Rajaji but Jawaharlal will be my successor"{{Cita libru|titolo=Science & culturi, Vulumu 30|editore=Indian Science News Association|anno=1964|url=http://books.google.com/?id=0y0DAAAAIAAJ&q=%22It+will+require+much+more+than+difference+of+opinion+to+estrange+us%22&dq=%22It+will+require+much+more+than+difference+of+opinion+to+estrange+us%22}}</ref>. == Vita pulitica == Nehru è i so culleghi funi libarati quandu a British Cabinet Mission ghjunsi par prupona i piani par u trasfirimentu di puteri. Una volta elettu, Nehru vidò un guvernu ''à interim'' chì fù indibulitu da episodii di viulenza cumuna è disordini pulitichi è ancu da l'oppusizioni di a [[Leia Musulmana]] di [[Muhammad Ali Jinnah]] chì riclamava a criazioni di unu statu siparatu par i musulmani. Dopu tantativi fadditi di furmà cualizioni, Nehru, à malincori, accittò a partizioni di l'India, sicondu un programma rializatu da i britannichi u 3 ghjugnu 1947. Nehru divintò prima ministru di l'India in u ghjornu di l'indipindenza, u 15 aostu 1947. U so discorsu inaugurali s'intitulava "Appuntamentu incù u distinu" (''Tryst with destiny''): "''Molti anni fà avemu fissatu un appuntamentu incù u distinu è avali hè ghjuntu u mumentu in u quali pudemu riscattà u nosciu impegnu, micca in piena misura, ma in manera moltu cunsistenti. À u chjoccu di mezanotti, quandu u mondu dormi, l'India si svighjarà à a vita è à a libartà. Raramenti succedi un mumentu in a storia, quandu iscimu da u vechju è intrimu in u novu, quandu un'ebbica finisci, è quandu l'anima di una nazioni, à longu repressa, trova u puteri di sprima si. Hè ghjustu ch'è in stu mumentu sulennu pigliemu l'impegnu di dedizioni à u sirviziu di l'India è di u so populu è à a causa sempri più grandi di l'umanità"<ref>"Long years ago we made à tryst with destiny, and now the time comes when we shall redeem our pledge, not wholly or in full measure, but very substantially. At the stroke of the midnight hour, when the world sleeps, India will awake to life and freedom. à moment comes, which comes but rarely in history, when we step out from the old to the new, when an age ends, and when the soul of q nation, long suppressed, finds utterance. It is fitting that at this solemn moment we take the pledge of dedication to the service of India and her people and to the still larger cause of humanity''" {{Cita web |cognome=Nehru |nome=Jawaharlal |data=8 aostu 2006 |url=http://en.wikisource.org/wiki/A_Tryst_With_Destiny |titolo=Wikisource |formato=PHP |accesso=8 aostu 2006}}</ref></blockquote>. In l'anni chì suvitàni l'indipindenza, Nehru affidò à a figliola Indira molti di i so affari parsunali. Incù u so leadership, u Cungressu ottensi una maiuranza enorma in l'alizzioni di u 1952. Indira si tramutò in a risidenza ufficiali di u babbu è l'accumpagnava in i viaghji in India è à l'estaru. === Pulitica ecunomica === Nehru hà prisidutu l'intruduzioni di una virsioni Indiana mudificata di a pianificazioni statali è cuntrollu annantu à l'ecunumia. Criendu a [[Cummissioni di pianificazioni di l'India]], Nehru redighjiti u prima pianu quinquinnali in u 1951, riguardu à l'investimenti guvernativi in l'industria è in l'agricultura. L'obiettivu di Nehru era un'ecunumia mista incù i sittori strategichi com'è i minieri, l'energia elettrica è l'industria pisanti, sottu u cuntrollu di u guvernu è à u sirviziu di l'intaressu pubblicu. Inoltri parsiguì a ridistribuzioni di a terra è lanciò prugrammi par custruiscia canali di irrigazioni, dighi è diffonda l'usu di fertilizanti par accrescia a pruduzioni agricula. Annantu à u pianu di a pulitica energetica, Nehru prumossi a custruzzioni di dighi (ch'eddu chjamava "i novi tempia di l'India"), opari di irrigazioni è a pruduzioni di [[energia idrualettrica]], u prima ministru lanciò ancu u programma indianu par u sfruttamentu di l'[[energia nucleari]]. === Sicurezza naziunali è pulitica estara === Nehru vidò l'India indipindenti da u 1947 à u 1964, duranti i primi anni di libartà da u duminiu britannicu. Un'allianza incù l'India era un obiettivu cumunu di i [[Stati Uniti]] è l'[[Unioni Suvietica]] in u corsu di a [[Guerra freta]]. Nantu à à scena internaziunali Nehru fù un campionu di [[pacifisimu]] è dicisu sustinidori di i [[Nazioni Uniti]]. Aprì a strada à a pulitica di non alliniamentu è fù co-fundatori di u Muvimentu di i Paesi non Alliniati, à u di fora di a logica USA-URSS. Ricuniscendu a Ripublica Pupulari Chinesa subitu dopu a so fundazioni (à diffarenza di molti di i paesi di u bloccu uccidintali chì cuntinuàni par oltri dui dicennii à avè rilazioni incù a [[Taiwan|Ripublica di China]], Nehru sustensi l'ammissioni di Pechinu in i Nazioni Uniti è si ricusò di disignà u vicinu com'è l'aggrissori in u cunflittu curianu<ref>{{Cita pubblicazioni |autore=Robert Sherrod |titolo=Nehru:The Great Awakening| rivista=The Saturday Evening Post|volume=236 |data=19 ghjinnaghju 1963 |pagine=60-67 |numero=2}}</ref >. Nehru spirava di agiscia com'è intarmidiariu par culmà u divariu è i tinsioni trà i stati cumunisti è u bloccu uccidintali. == Noti == <references/> == Da veda dinò == * [[Nehru-Gandhi]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[categoria:Biugrafia]] [[categoria:Indianu]] cc7vuxa6wqba415tx9ov58c35nfjkxv Kinshasa 0 15994 371929 371928 2021-02-05T08:04:35Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Kinshasa Congo.jpg|thumb|240px|Kinshasa incù u fiumu Congu in daretu]] '''Kinshasa''' ([[Lingua lingala|lingala]]: '''Kinsásá'''; finu à u 3 maghju [[1966]] '''Léopoldville''' in [[Lingua francese|francese]]; ò '''Leopoldstad''' in [[Lingua ulandese|ulandese]]) hè a [[Capitali (cità)|capitale]] è a cità maiori di a [[Republica Demucratica di u Congu]]. Hè a terza grandi [[aria metrupulitana]] di l'Africa dopu à [[U Cairu]] è [[Lagos]]. In l'urdinamentu amministrativu di u paesi, Kinshasa hè sii una cità ch'è una [[Pruvinci di a Ripublica Dimucratica di u Congu|pruvincia]] (in modu analogu à [[Parighji]] in l'urdinamentu [[Francia|francesu]], chì hè sii una cità ch'è un [[Dipartimenti di a Francia|dipartimentu]]). Kinshasa hè a siconda cità di [[lingua francesa]] à u mondu, dopu à Parighji è davanti à [[Montréal]]. S'è a crescita dimugrafica attuali cuntinueghja in i prossimi anni, Kinshasa surpassarà Parighji prima di 2020. == Giugrafia == [[File:Kinshasa 2003.jpg|thumb|240px|U distrittu La Gombe]] Situata à 280 metri, nantu à a riva manca di u [[fiumu Congu]] in currispundenza di u [[Pool Malebo]], di fronti à [[Brazzaville]], capitali di a [[Ripublica di u Congu]]. Posta à i [[cuurdinati giugrafichi|cuurdinati]] 4 19' 30" Sudu 15 19' 20" Livanti prisenta un [[clima]] guasi tipicamenti [[clima equaturiali|equaturiali]] incù sulamenti valori di accumulu pluviumetricu più bassi rispettu à i zoni strittamenti equaturiali è un periodu di staghjoni secca, quist'ultima divuta in prima à a rilativa luntananza di l'[[Uceanu Atlanticu]] (400-450 km in linia d'aria) dispinsadori di [[umidità]]. I [[tampiratura|tampiraturi]] medii annuali di l'aria giugrafica in quistioni sò elevati annantu à valori di 27 gradi (media trà i minimi è i massimi), in parechji rari periodi i minimi falani appena sottu à i 20 gradi parmittendu un pocu di rinfriscamentu, sippuri incù sempri minori friquenza ancu in a stessa metropuli cungulesa si poni avè notti più freschi, quantunqua un' parcintuali dirisoriu duranti tuttu un annu. == Storia == Fù fundata da [[Henry Morton Stanley]] in u [[1881]] incù u nomu di Léopoldville, in onori di u suvranu belgicu [[Leopoldu II di Belgica|Leopoldu II]], appena un annu dopu ch'è u so rivali in l'esplurazioni di u fiumu [[Congu (fiumu)|Congu]], [[Pietro Savorgnan di Brazzà]], avissi fundatu [[Brazzaville]] nantu à a riva opposta di u fiumu. L'impurtanza strategica di l'insidiamenti era divuta à u fattu ch'è u padulu di [[Malebo]], chì sipara i dui cità, hè u puntu à parta da u quali u fiumu Congu diventa navighevuli prucidendu versu l'internu di u cuntinenti. Par avè accessu à tuttu u bacinu di u Congu, dunqua, era nicissariu di pruceda via terra solu finu à Malebo, dopu ch'è era pussibuli pruceda (moltu più faciuliamenti) via fiumu. À [[1898]] ricodda u cumplitamentu di a strada farrata diretta versu a cità custiera di [[Matadi]]. Quandu, in l'[[Anni 1920|anni vinti]], a capitali di u [[Congu Belgicu]] fù spustata da [[Boma (Ripublica Dimucratica di u Congu)|Boma]] à Léopoldville, crisciti di suttrattu: à mità di l'[[anni 1930|anni trenta]] l'abitanti erani circa 40.000, 2.500 di i quali erani auropei; a pupulazioni stimata di u [[1945]] era para à 100.000 abitanti, è à l'iniziu di l'[[anni 1950| anni cinquanta]] l'abitanti erani 250.000, trà i quali ci erani 15.000 auropei. À quidd'ebbica ricodda a fundazioni di l'università amministrativamenti aggrigata à l'[[Università Cattolica di Lovanio|università di Lovanio]]. Prima di l'indipindenza, Léopoldville era custituita da dui parti distinti, a cità di l'auropei è quidda africana chjamata ''Quartier Indigène''. I residenti aviani bisognu di un parmissu spiciali par entra in i diversi parti di a cità dopu 21.00 ori di sera. In u 1950 fù custruitu u stadiu. In [[1960]] Lépoldville avia circa 400.000 abitanti, è era a più pupulosa cità di l'[[Africa cintrali]]. Dopu à a presa di puteri da parti di [[Mobutu Sese Seko]] ([[1965]]) Léopoldville fù rinuminata Kinshasa, da u nomu di un picculu paesi chì si truvava in i circonda di a cità. == Ecunumia == [[File:Université de Kinshasa (Unikin1).JPG|thumb|240px|L'università di Kinshasa]] Kinshasa hè ancu un attivu centru industriali è custituisci u maiò portu fluviali di l'[[Africa]], capilinea di a [[strada farrata]] è di l'[[oleudottu]] par [[Matadi]]. == Parsunalità liati à Kinshasa == * [[Cyrille Adoula]], puliticanti * [[Alessandro D'Onofrio]], architettu è sindacu d'arti * [[Péguy Luyindula]], ghjucadori di ballò di u [[PSG]] * [[Kama Sywor Kamanda]] chì quì hà studiatu ghjurnalisimu, scenzi pulitichi, lettari è filusufia. * [[Blaise Nkufo]], exi ghjucadori di ballò naturalizatu svizzaru. * [[Muhammad Alì]], exi pugilistu. Cumbattì quì unu di i so macci più impurtanti contr'è George Foreman par a cunquista di u titulu mundiali di i pesi massimi (1974). * [[Fabrice Muamba]], exi ghjucadori di ballò ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Africa]] 0yfnyny8wy9gwcnqszfdj27j08zei5q Léopoldville 0 15995 330232 2013-11-29T15:36:36Z 92.150.20.17 Reindirizzamentu à [[Kinshasa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Kinshasa]] 39ogkoobggraq6118cpl20sali6ta70 Leopoldstad 0 15996 330233 2013-11-29T15:37:01Z 92.150.20.17 Reindirizzamentu à [[Kinshasa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Kinshasa]] 39ogkoobggraq6118cpl20sali6ta70 Dacca 0 15997 362657 347445 2019-07-01T20:48:01Z Jumpy01 11155 /* Fonti */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Lalbagh Kella0031.JPG|thumb|240px|U forti Lalbagh, in u centru di Dacca]] '''Dacca''' ([[lingua bengali|bengali]]: '''ঢাকা''', altrimenti traslitt. in ''Dhâkâ'' o ''Dakka'') hè a [[Capitali (cità)|capitali]] è a cità più pupulosa di u [[Bangladesh]] è u capilocu di u distrittu di Dacca. Sorghji annantu à u fiumu [[Buriganga]], un canali di u fiumu [[Dhaleshwari]], in u cori di a rigioni incù a più grandi cultivazioni di [[ghjuta]] à u mondu. Hè u centru industriali, cummirciali è amministrativu di a nazioni, è hè un impurtanti situ di u cummerciu di u [[Risu (alimentu)|risu]], semi oleiferi, [[zuccaru]] è [[tè]]. Dacca hè celebru par u so artisgianatu, chì includi prudutti tessili è travagliati di u ghjuta. == Storia == [[File:Dhaka-bangla-port.jpg|thumb|240px|Sadarghat, unu di i porti più impurtanti è antichi]] A storia di Dhaka ricodda à l'annu [[1000]], ma a cità righjunsi a gloria com'è capitali di u [[Bengala]] sottu a dinastia [[Moghul]]. À quidd'ebbica era ancu cunnisciuta com'è '''Jahangir Nagar''' in onori di l'impiratori Mughal [[Jahangir]]. A cità passò sottu u cuntrollu di a [[Gran' Britagna]] in u [[1765]]. Divintò capitali di u [[Pakistan uriintali]] in u [[1947]]. U 21 frivaghju [[1952]] studianti è attivisti pulitichi funi uccisi quandu a [[pulizza]] [[Pakistan|pakistana]] aprì u focu annantu à i prutistanti chì dumandavani par probbia lingua nativa, u [[bingalesu]], i stessi dritti ch'è l'[[Urdu]]. Par cummimurà i martiri, fù custruitu u [[Shaheed Minar]]. U munimentu fù dimulitu duranti a guerra di u [[1971]], è ricustruitu dopu l'indipindenza di u [[Bangladesh]]. Oghji u Shaheed Minar hè u centru di l'attività culturali citatini. In u [[1971]] a cità divintò capitali di u novu statu indipindenti di u [[Bangladesh]]. È oghji nota com'è '''Dhâkâ'''. A Dacca muderna hè crisciuta veluciamenti è in manera disurdinata, ancu à u di fora di a Cità Vechja, par colpa di l'impruvvisu forti aumentu di a pupulazioni divutu à grandi flussi da l'arii rurali. A Cità Vechja incù u so impurtanti portu è i parechji siti storichi si pò sempri visità à l'estremità miridiunali di a muderna è disurdinata cità. == Prisenti == [[File:Dhakarushhour (54).JPG|thumb|240px|Un marcatu affullatu]] A cità hè divisa in deci culleghji alitturali parlamintari. U partitu chì vinci l'alizzioni parlamentari di solitu tendi à vincia ancu a maiò parti di i seghji à l'internu di a capitali. Gulshan, Dhanmondi è Banani sò i quartieri maiori residinziali. Motijheel hè u più impurtanti quartieri finanziariu, è uspiteghja u quartieri generali di a maiò parti di i banchi è di l'impresi di u paesi, com'è quiddu di a [[Bangladesh Bank]], ancu s'è molti uffizii sò stati ricintamenti spustati à Gulshan. Ramna uspiteghja inveci u Sicritariatu, induva si trovani a maiò parti di i ministeri di u guvernu, i risidenzi di i funziunarii maiori di guvernu, è hè ancu u sediu di a [[Corti Suprema]]. U 17 aostu [[2005]] a cità hè stata culpita da una seria di splusioni simultanii (parti di apprussimativamenti 500 splusioni in tutta a nazioni), prubabilamenti à opara di terroristi. Un gruppu estremistu [[islam]]icu, [[Jamaat-ul-Mujahideen]] hà rivindicatu a rispunsabilità. == Trasporti == In i circonda di a cità hè prisenti l'[[Aeroportu Internaziunali Zia]]. == Struzzioni == * [[Pogose High School]] == Parsunalità liati à Dacca == * [[Mahasweta Devi]] (Dacca, 1926), scrittrici * [[Irene Khan]] (Dacca, 1956), settima Sicritaria Generali di [[Amnesty International]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:Giugrafia]] plmcazuzlqonq02w9yp5v9bndm4sol5 Lou Reed 0 16002 366057 365283 2020-04-12T12:46:10Z SamiKullström 16359 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Lou Reed (5900407225).jpg|thumb|right|Lou Reed.]] '''Lewis "Lou" Allan Reed''' ([[New York]], 2 di [[marzu]] 1942, [[Long Island]], 27 uttobre 2013) hè statu un musicante è cumpositore americanu famosu cume solista è cumpunente di u gruppu di i [[The Velvet Underground|Velvet Underground]]. == Albumi == * Lou Reed (1972) * Transformer (1972) * Berlin (1973) * Sally Can't Dance (1974) * Metal Machine Music (1975) * Coney Island Baby (1975) * Rock and Roll Heart (1976) * Street Hassle (1978) * The Bells (1979) * Growing Up in Public (1980) * The Blue Mask (1982) * Legendary Hearts (1983) * New Sensations (1984) * Mistrial (1986) * New York (1989) * Magic and Loss (1992) * Set the Twilight Reeling (1996) * Ecstasy (2000) * The Raven (2003) * Hudson River Wind Meditations (2007) [[Categoria:Americanu]] {{DEFAULTSORT:Reed, Lou}} [[Categoria:Musicante]] ku0vflcae4xflu75b3sw2746ytn8anb Baghdad 0 16004 363567 362651 2019-09-27T06:54:06Z CommonsDelinker 173 Replacing Hulagu_Baghdad_1258.jpg with [[File:Bagdad1258.jpg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:Duplicate|Duplicate]]: Exact or scaled-down duplicate: [[:c::File:Bagdad1258.jpg|]]). wikitext text/x-wiki [[File:Haifa street, as seen from the medical city hospital across the tigres.jpg|thumb|240px|Baghdad, a cità]] '''Baghdad''', o '''Bagdad''', (in arabu بغداد|Baghdād, in ità [[abbasidi]] ''Madīnat à u-Salām'', "Cità di a paci", in talianu anticu ''Baldacca'' o ''Baudac'') hè a [[Capitali (cità)|capitali]] di l'[[Iraccu]] è di l'[[Guvernaturatu di Baghdad|umonima pruvincia]]. Hè a siconda cità più grandi di l'[[Asia]] sudu-uccidintali, dopu à [[Teheran]], u calculu di a pupulazioni par u [[2010]] hè di 5.402.486 abitanti. Situata annantu à u fiumu [[Tigri]] à 33°20 nordu è 44°26 livanti. == Storia == [[File:Bagdad1258.jpg|thumb|240px|Assediu di Baghdad da parti di u khan mongulu Hulagu in 1258]] A cità di Baghdad fù fundata nantu à a riva uccidintali di u [[Tigri]] trà u [[762]] è u [[767]] da a dinastia araba di l'[[Abbasidi]], par vulè di u [[califfu]] [[à u-Mansur|à u-Manṣūr]]. L'insidiamentu fù prubabilamenti rializatu annantu à u situ di un preesistenti paesi [[persia]]nu. <br /> A cità sorsi in i circonda di [[Ctesifonte]], capitali di l'[[Persia|Imperu Persianu]] di i [[Sasanidi]] è sustituì [[Damascu]] com'è capitali di u [[Califfu|califfatu]] [[islam]]icu chì si stindia da u [[Nordu Africa]] à a Persia. U nomu di a cità hà una urighjina incerta: sicondu parechji dirivaria da u [[Lingua pirsiana|persianu]] "Diu [hà] datu" - da ''bagh'' (Diu) è ''dad'' (datu). Un muru circulari surghjia intornu à a risidenza califfali è à l'uffici à edda cunnessi, cusì Baghdad divintò cunnisciuta ancu com'è "Cità circulari". Parechji generazioni dopu a fundazioni, Baghdad divintò un impurtanti centru [[Cummerciu|cummirciali]] è culturali. Sicondu parechji fonti a cità, à u so apughjeiu, avaristi cuntatu più di un milionu di abitanti. Una larga parti di a pupulazioni era urighjinaria di l'[[Iranu]], in particulari di a zona di [[Khorasan]]. Molti di i storii narrati in i ''[[Milla è una notti]]'' sò ambientati in a Baghdad di quiddu periodu, guvirnata da u Califfu [[Harun à u-Rashid|Hārūn à u-Rashīd]]. Baghdad fù ancu par tuttu u periodu califfali frà i cità maghjuramenti cusmupoliti. In edda viviani musulmani, [[Cristianesimu|cristiani]], [[Abraisimu|abrei]], [[Zuruastrisimu|zuruastriani]] è [[Paganesimu|pagani]] micca dichjarati pruvinenti da tuttu u [[Vicinu Urienti|Vicinu]] è [[Mediu Urienti]] è ancu da l'Asia Cintrali. A rapida crescita di a pupulazioni rallintò incù u spustamentu di a capitali à [[Samarra|Sāmarrāʾ]], chì suvitò a perdita di i pruvinci uccidintali è uriintali incù a fini di u cintralisimu abbasidi, a "tutela" [[Buwayhidi|buwayhide]] è a duminazioni di i [[Selgiuchidi]] ([[1055]]-[[1135]]). A cità firmeti quantunqua unu di i principali centri culturali è cummirciali di u mondu islamicu finu à u 10 frivaghju [[1258]], quandu fù sacchighjata da i [[Monguli]] vidati da [[Hulagu]], nipoti di [[Gengis Khan]]. I Monguli massacràni 800.000 citatini, frà i quali u califfu abbasidi [[à u-Musta'sim]] è distrussini vasti zoni di a cità è i canali di irrigazioni. U saccu di Baghdad missi fini à u califfatu abbasidi, un colpu da u quali a civiltà arabu-islamica ùn si saristi mai più ripresa cumplittamenti. In u [[1401]], Baghdad fù di novu sacchighjata da i Turcu-Monguli, chì u so capu era [[Tamerlanu]].<br /> In u [[1534]], Baghdad fù cunquistata da l'[[Ottumani]]. Sottu l'[[Imperu ottumanu]] Baghdad cadi in un periodu di diclinu. === Storia muderna === Baghdad fù parti di l'[[Imperu ottumanu]] finu à a libarazioni avvinuta versu a fini di a [[Prima guerra mundiali]], duranti a quali l'Imperu turcu si era schiaratu incù i [[Putenzi Cintrali]]. A cità fù accupata da i truppi inglesi à u terminu di a cusidditta [[Campagna di a Mesuputamia]]. In seguitu fù fundatu u Regnu di l'[[Iraccu]], sottu cuntrollu [[Regnu Unitu|britannicu]] da u [[1921]] grazia à u [[mandatu britannicu di a Mesuputamia|Mandatu]] accurdatu li da a [[Sucità di i Nazioni]], suvitata da una furmali indipindenza in u [[1932]] è da tutali indipindenza in u [[1946]]. A pupulazioni di a cità crisciti da 145.000 abitanti stimati in u [[1900]] à 580.000 in u [[1950]]. Duranti l'[[Anni 1970|anni sittanta]], Baghdad vissi un periodu di crescita è prusperità grazia à l'aumentu di u prezzu di u [[pitroliu]], a principali risorsa spurtata da l'Iraccu. Duranti stu periodu funi custruiti novi [[Infrastruttura|infrastrutturi]], com'è novi impianti [[Fognatura|fugnari]], [[Acqua|idrici]] è [[Autustrada|autustradi]]. A [[guerra Iranu-Iraccu]] ([[1980]]-[[1988]]) fù un periodu difficiuli par a cità è molti risorzi ecunomichi funi distinati à i forzi armati è migliaia di citatini murini in u cunflittu. L'[[Iranu]] lanciò parechji attacchi [[missili]]stichi contru à Baghdad, ma quiddi incausàni rilativamenti pochi vittimi è danni lebbii. A [[Guerra di u Golfu]] di u [[1991]] incausò maiò è più serii danni à Baghdad, in particulari à u so sistemu di trasporti, à l'infrastrutturi energetichi è sanitarii. [[File:Baghdad-bank-hires.jpg|thumb|240px|Suldati [[Stati Uniti d'America|americani]] chì survegliani a Banca Cintrali Irachena (Ghjugnu [[2003]])]] Di marzu è aprili [[2003]], duranti l'invasioni di l'Iraccu, Baghdad fù pisantamenti bumbardata, è i primi forzi [[Stati Uniti d'America|statunitensi]] intrini in cità frà u 7 è u 9 aprili. Ultiriori danni funi incausati da i gravi saccheghji avvinuti in i ghjorni successivi à a fini di a guerra. Incù a dipusizioni di u rigimu di [[Saddam Hussein]], a cità fù accupata da i [[Armata di i Stati Uniti d'America|truppi americani]]. L'auturità pruvisoria di a cualizioni (''Coalition Provisional Authority'' o CPA) criò in u cori di a cità un'aria furtificata di 8&nbsp;km² chjamata ''"Zona Verdi"'' eretta à probbia sedi è à quidda di u succissivu guvernu pruvisoriu. A ''Coalition Provisional Authority'' hà cidutu u puteri à u guvernu ''à interim'' à a fini di ghjugnu [[2004]], dopu l'alizzioni pulitichi svolti si u mesi di ghjinnaghju di quiddu stessu annu. Molti abitanti di Baghdad sò divintati intullaranti in i cunfronti di i forzi occupanti parchì i sirvizii essinziali com'è l'[[Energia elettrica|elittricità]] è a distribuzioni di l'acqua, sò insufficienti è occasiunali. Inoltri à causa di i disastrosi cundizioni igienicu-sanitarii si sò verificati episodii di collara è di decessi di criaturi divuti à a cuntaminazioni di l'acqui è à a scarsità di cibu. In a calda istati 2004, l'energia elettrica era dispunibuli solu à intarmittenza in a maiò parti di a cità. Un ultiriori mutivu di scuntentu hè a mancanza di sicurezza. U [[coprifocu]] impostu immediatamenti dopu l'invasioni hè statu rimossu in l'inguernu 2003, ma a cità, chì un tempu avia una vivaci vita nutturna, quand'eddu facia bughju fù sempri cunsidarata troppu priculosa da molti citatini. Frà i priculi ci sò rapimenti, viulenzi sissuali è u risicu di rimana coinvolti in cumbattimenti trà forzi di accupazioni è riuffati. À a storia ricenti di Baghdad hè liata a vicenda vinuta à a luci in a branu di u 2004 riguardu à torturi è sevizii perpetrati da suldati di l'armati americana è inglesa à i danni di reclusi in a [[prighjoni di Abu Ghraib]] (Abū Ghurayb). == Giugrafia == Baghdad si trova annantu à u fiumu [[Tigri]] è à 50&nbsp;km da l'[[Eufrate]] in una zona privalintamenti para. Nonustanti a pusizioni vicina à u fiumu è i numarosi spazii verdi, l'influenza di u [[disertu]], situatu à sudu è à punenti, si faci senta incù [[Timpesta di rena|timpesti di rena]]. In a parti uccidintali di a cità ci sò larghi [[viale (viabilità)|viali]], i risidenzi più lussuosi è molti edifizii guvernativi, i casi più ecunomichi si trovani generalamenti in a parti uriintali. Sturicamenti Baghdad era un centru di grandi impurtanza par u cummerciu internaziunali. Vii [[Cummerciu|cummirciali]] da l'[[India]], da a [[Persia]] è da l'[[Auropa]] si scuntravani in a cità. Oghji u riccu quartieri di [[Karrada]] hè u principali distrittu cummirciali citatinu. Baghdad hè sempri un nodu impurtanti di u trafficu stradali aeriu è farruviariu. L'[[aeroportu]] citatinu maiori hè u [[Baghdad International Airport]]. == Cultura == Baghdad hà sempri svoltu un rollu impurtanti in a vita culturali araba è hè stata a casa di famosi scrittori, pueti, musicanti è di altri artisti. === Istituzioni === Frà i più impurtanti istituzioni culturali citatini ci sò: * l'[[Orchestru Naziunali Irachenu]] - I cuncerti sò stati brivamenti intarrotti da l'ultimu cunflittu ma da tandu sò riturnati à a nurmalità. * u [[Tiatru Naziunali Irachenu]] - U [[tiatru]] fù sacchighjatu à a fini di l'invasioni di u 2003, ma hè in corsu di ristrutturazioni. U tiatru riciviti un grandi impulsu in l'[[Anni 1990|anni nuvanta]] quandu i sanzioni [[Urganisazioni di i Nazioni Uniti|ONU]] limitàni l'impurtazioni di filmi stranieri. Più di 30 filmi funi cunvertiti in esibizioni da u vivu incù un vastu assurtimentu di pruduzzioni [[dramma]]tichi è [[Cummedia|cummedii]]. Frà l'istituzioni chì offrini un'educazioni culturali à Baghdad ci sò u [[cunsirvatoriu]], l'[[Istitutu di i Beddi Arti]] è a Scola di Musica è Danza Classica. Baghdad hè ancu a sedi di numarosi [[museiu|musei]] chì uspitavani [[Archiulugia|ughjetti archiulogichi]] di i [[Storia antica|civiltà antichi]]; molti frà eddi funi arrubati è i musei sacchighjati in u parapiglia chì suvitò l'intrata di i truppi [[Stati Uniti d'America|americani]] in a cità. === Munumenti è loca d'intaressu === Frà i punti d'intaressu si poni mintuvà: * u [[Museiu Naziunali Irachenu]], di u quali l'inestimabili cullizzioni archiulogica fù sacchighjata duranti l'invasioni di 2003; * l'arcu di i [[Mani di a Vittoria]], custruitu duranti u rigimu di [[Saddam Hussein]]; * u [[zoo di Baghdad]]; * a Bibbiuteca Naziunali, di a quali molti antichi manuscritti funi brusgiati in l'incendiu di l'edifiziu duranti l'invasioni di u 2003; * a [[muschea]] di [[Kazimayn]] (di i dui [Imam] Kāzim), da a carattaristica cupola durata, à nordu-punenti di Baghdad, unu di i più impurtanti loca di cultu [[Sciisimu|sciiti]], cumplittata in u [[1515]]; * u [[Palazzu Abbasidi]] ( ''à u-Qaṣr à u-ʿAbbāsī'' ), unu di i più antichi edifizii citatini, ricuddanti à u [[XII seculu]]; * a Mustansiriyya, ricuddanti à u [[1234]], centru di struzzioni supiriori fundatu da u califfu à u-Mustansir (1226-1242) è sempri usatu com'è centru d'insignamentu islamicu. === Parsoni liati à Baghdad === * [[Amal à u-Juburi]], puitessa * [[Nazik à u-Malaika]], puitessa * [[Ibn Butlan]], medicu irachenu di fedi cristiana == Baghdad in a musica == * A cantanti americana [[Patti Smith]] hà incisu u singulu ''Radio Baghdad'' cuntinutu in l'album ''[[Trampin']]'' in u [[2004]]. * U [[rapper]] americanu [[Eminem]] hà intitulatu una canzona ''Bagpipes from Baghdad'' cuntinuta in l'album ''[[Relapse]]'' di u [[2009]]. * U gruppu talianu [[U Tiatru di l'Orrori]] hà scrittu a canzona ''Cleveland-Baghdad'' cuntinuta in u so album ''[[U mondu novu]]'' di u [[2012]]. == Da veda dinò == * [[Zona verdi (Baghdad)|Zona verdi]] == Fonti == 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:Giugrafia]] 9no8z2kvsxwwwrn0739mdbfpg0nmakd Bagdad 0 16005 330256 2013-12-05T16:55:56Z 92.150.20.17 Reindirizzamentu à [[Baghdad]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Baghdad]] 4zukwfjnycjpd0s8d5fsqg9er0ij4cc Sardhigna 0 16009 330284 2013-12-08T18:46:53Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sardegna]] 0i8zs4jfovw490ybbf91o9d4vo1tjhk Saldhigna 0 16010 330286 2013-12-08T19:17:05Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sardegna]] 0i8zs4jfovw490ybbf91o9d4vo1tjhk Sicìria 0 16011 330288 2013-12-08T19:36:56Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sicilia]] q3458wo1iu0dbzg5b57s62htq0cmnb5 Anatulia 0 16012 351233 339575 2015-07-16T12:23:32Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:AnatolieLimits.jpg|thumb|240px|A tradiziunali difinizioni di l'Anatulia à l'internu di a [[Turchia]] muderna<ref name=Merriam>{{cite book |title=Merriam-Webster's Geographical Dictionary |last= |first= |coauthors= |year=2001 |isbn=0 87779 546 0 |page=46 |pages= |url=http://books.google.co.uk/books?id=Co_VIPIJerIC&pg=PA883&dq=anatolia+geographical+dictionary&hl=en#v=onepage&q&f=true |accessdate=18 May 2001}}</ref><ref name="Mitchell">Stephen Mitchell, ''Anatolia: Land, Men, and Gods in Asia Minor. The Celts in Anatolia and the impact of Roman rule''. Clarendon Press, Aug 24, 1995 - 296 pages. ISBN 978-0198150299 [http://books.google.com/books?id=pUYtwuve40kC&dq=anatolia&hl=en&sà=X&ei=1OC3T-CDDoGsiAL4q7X-Bg&ved=0CDoQ6AEwAQ]</ref>]] L''''Anatulia''' (o Anatolia) (in [[Turchia|turcu]] ''Anadolu'' dirivendu da u [[Grecia|grecu]]: {{polytonic|ἀνατολή}}: sorghja di u [[soli]]), dinuminata da i [[Roma|Rumani]] è da i [[Grecia|Grechi]] '''Asia Minori''', hè una [[regione|rigioni]] [[giugrafia|giugrafica]] di l'[[Asia]] [[sudu|sud]][[uvestu|uccidintali]]: si tratta di una grandi [[penisula]], di forma à l'incirca rittangulari, cumpresa in l'oghjinca [[Turchia]]<ref>[http://www.treccani.it/anciclupidia/asia-minori/ Asia Minori], ''Anciclupidii on line'', [[Istitutu di l'Anciclupidia taliana Treccani]]</ref>. == Storia == [[File:Celsus-Bibliothek2.jpg|240px|thumb|[[Efesu]]]] Grazia à a so pusizioni strategica di cumunicazioni frà [[Asia]] è [[Auropa]], l'Anatulia hè stata u viculu di numarosi pupulazioni è civiltà finu da l'[[preistoria|ità preistorica]]: difatti, insidiamenti [[Niuliticu|niulitichi]] si trovani à [[Çatal Hüyük]], [[Cayönü]], [[Nevalı Çori]], [[Hacilar]], [[Göbekli Tepe]] è [[Mersin]]. U stessu insidiamentu di [[Troia (Asia Minori)|Troia]] ricodda à u Niuliticu, è cuntinueghja finu à l'[[ità di u farru]]. === Ità antica è Medievu === A Penisula Anatolica hè stata u viculu di una multitudina di [[civiltà]] è di urganisazioni statali duranti tuttu u corsu di a [[storia]] di l'[[Storia di l'omu|umanità]]. Trà i varii civiltà chì ci si sviluppàni in l'antichità, si poni mintuvà l'[[Ittiti]], i [[Frigia|Frigi]], i [[Traci]], i [[Lidia|Lidii]], l'[[Armeni]] è l'[[Elleni]] (Grechi). Incurpurata in l'[[Imperu|Imperi]] [[Imperu persianu|persianu]], [[Regnu di Macidonia|macidoniu]], [[Imperu rumanu|rumanu]] è [[Imperu bizantinu|bizantinu]], l'Anatulia ni suvitò i vicissitudini, finch'edda fù invadita da a sterpa tribali di l'Oghuz, di [[populu|etnia]] [[Turchia|turca]], à parta da u [[XI seculu]], in seguitu à a vittoria annantu à l'[[armata bizantina]] di [[Rumanu IV Diogene]] uttinuta in a [[battaglia di Manzicerta]]. L'elementi turcomanni funi prestu urganizati in grandi parti sottu l'insegna di i [[Turchia|turchi]] [[Selgiuchidi]], i quali fundetini una pruperosa è putenti urganisazioni statali incù capitali [[Isfahan]] (i cusidditti "[[Grandi Selgiuchidi]]") è un Statu anatolicu (i cusidditti "Selgiuchidi di Rum"), tremindù distrutti in u corsu di i grandi invasioni [[Monguli|monguli]]. Altra struttura statali [[Turchia|turca]] in Anatulia fù quidda di i [[Danishmendidi]]. === A cunquista ottumana === In u corsu di u [[XIV seculu|XIV]]u è di u [[XVu seculu]] l'[[Ottumani]], anch'eddi cumpunenti di a tribù turca di l'Oghuz, riiscini à impona a so probbia egemunia oltri ch'è in Anatulia ancu annantu à parti sempri più vasti di u mondu bizantinu è, successivamenti, in a [[Balcani|Penisula Balcanica]]: espansioni curunata da a [[Caduta di Custantinopuli|cunquista di Custantinopuli]] da parti di u sultanu [[Mehmet II|Mehmet u Conquistadori]] (in [[Lingua turca|Turcu]] ''Fatih Sultan Mehmet'') in u [[1453]]. Sottu i so succissori l'[[Imperu Ottumanu]] cuntinuò una [[pulitica]] di espansioni chì u purtò à essa, à a mità di u [[XVI seculu]], duranti u [[rè|regnu]] di u sultanu [[Solimanu u Magnificu]], a prima putenza militara è [[ecunumia|ecunomica]] d'[[Auropa]] è di u bacinu di u [[Mari Meditarraniu|Mari Tarraniu]]. Incù [[Mehmet III]] ([[1566]] - [[1603]]) l'imperu subì eppuri i so primi impurtanti insuccessi chì, da u XVII seculu divintarani a dimustrazioni di una criscenti è sempri più inguvarnevuli crisa militara, [[economia|ecunomica]] è [[pulitica|pulitica]]. == Pupulazioni è lingua == Frà i civiltà chìè si sò succiduti in u cuntrollu di a zona, si poni mintuvà l'[[Ittiti]], i [[Frigi]], i [[Lidi]], i [[Pirsiani]], i [[Celti]], i [[Grechi]], l'[[Armeni]], i [[Civiltà rumana|Rumani]], i [[Goti]], i [[Curdi]], i [[Bizantini]], l'[[Arabi]], [[Selgiuchidi|Turchi selgiuchidi]], i [[Monguli]] è l'[[Ottumani|Turchi ottumani]]. À causa di stu cummischiu di pupulazioni, in a [[regione|rigioni]] si sò diffusi numarosi [[linguistica|lingui]] è ceppi linguistichi: parechji [[littiratura|scrittori]] ani fattu l'iputesa ch'è l'Anatulia sii statu u centru di diffusioni di i [[lingui induauropei]] versu l'[[Auropa]]. [[File:Gelidonya lighthouse.jpg|thumb|240px|Panurama da i costi miridiunali di l'Anatulia]] À i [[ghjorna]] d'oghji, l'Anatulia faci parti intiriamenti di a [[Turchia]] è i so abitanti parlani u [[Lingua turca|turcu]], à causa di l'[[Islamu|islamisazioni]] cunsiguenti à a cunquista di a [[regione|rigioni]] da parti di i [[Turchia|Turchi]] Selgiuchidi è [[Ottumani]] finu da u tardu [[Medievu]] è in seguitu à u [[Genocidiu Armenu]] è a cusidditta ''[[Catastrofa di l'Asia Minori]]'' in a prima mità di u XXu seculu. Nonustanti quissa, in a zona [[sudu]]-[[estu|uriintali]], vicinu à i cunfini incù l'[[Iraccu]] è l'[[Iranu]], ci ferma una forti minuranza di [[Curdi|etnia]] è [[lingua curda]]. === Riligioni === [[File:Whirling Dervishes, Konya, Turkey, RMO.jpg|thumb|right|240px|[[Dervisci]] vuglianti]] [[Musulmani]] [[Sunnisimu|sunniti]] è [[Sciisimu|sciiti]] 97%, [[cristiani]] 2%, [[atei]] è [[agnostichi]] 1%<ref>Sicondu altri fonti i [[Islamu|musulmani]] currispundariani à u 99,8% di a pupulazioni. Cfr. AA.VV. Calendario Atlanti De Agostini 2008, Novara, Istitutu [[Giugrafia|Giugraficu]] De Agostini SpA, [[2007]], pag. 1051</ref>. Minuranzi di [[Yazidi]] è [[Alawiti]] oltri ch'è di cumunità aramaichi chì prufessani a [[fedi|riligioni]] Siru-Ortudossa. === Musica === U [[musica|genaru musicali]] più pupulari in Anatulia, hè u [[türkü]] [[Turchia|turcu]], chì hè sunatu incù u [[saz]]. == Ecusistemi == [[File:Cimakli Village in Espiye, Giresun Turkey.jpg|thumb|240px|right|Un [[paesi]] di [[muntagna]] in a pruvincia di Giresun, in u [[nordu]] di l'Anatulia]] A diversità tupugrafica è climatica di l'enorma penisula anatolica hà inghjinaratu una diversità para di flora è fauna, distribuita annantu à tuttu u [[Giugrafia|tarritoriu]] incù arii ricchi di conifari è arburi à [[foglia|foglii]] caduchi, ma dinò à l'oppostu arii stipposi è incù principii di disertificazioni. == Noti == <references /> == Da veda dinò == * [[Aykut Barka]] * [[Anatulistica]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:Turchia]] 1ednpp9pxmcennh3agfjwagk76y2tu2 Template:Polytonic 10 16013 373214 330298 2021-06-02T04:17:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly><span lang="grc" class="polytonic">{{{1}}}</span></includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] Lo scopo del template è di facilitare ai browser web la visualizzazione dei caratteri del greco antico più complicati, che utilizzano il sistema politonico (v. [[Segni diacritici dell'alfabeto greco]]). Infatti non tutti i browser capaci di visualizzare i caratteri [[Unicode]] sono configurati in maniera d'associare in ogni caso un font dotato della copertura necessaria, in questo caso quella del gruppo "Greek Extended". È una cosa che può accadere ad esempio con Internet Explorer. Il template si occuperà d'inserire del codice HTML per indicare esplicitamente una serie di font (specificati nel [[MediaWiki:Monobook.css|foglio di stile di Wikipedia]] nella classe "polytonic") in grado di sostenere il compito. Sintassi: '''<nowiki>{{</nowiki>polytonic|''testo in greco''}}''' ---- Caratteri che non hanno bisogno del template: Α Β Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ Ν Ξ Ο Π Ρ Σ Τ Υ Φ Χ Ψ Ω <br /> α β γ δ ε ζ η θ ι κ λ μ ν ξ ο π ρ σ ς τ υ φ χ ψ ω Principali caratteri che hanno bisogno del template, pena la mancata visualizzazione: ὰ ά ᾶ ᾳ ᾲ ᾴ ᾷ ἀ ἂ ἄ ἆ ἁ ἃ ἅ ἇ ᾀ ᾂ ᾄ ᾆ ᾁ ᾃ ᾅ ᾇ Ἀ Ἂ Ἄ Ἆ Ἁ Ἃ Ἅ Ἇ <br /> ὲ έ ἐ ἒ ἔ ἑ ἓ ἕ Ἐ Ἒ Ἔ Ἑ Ἓ Ἕ <br /> ὴ ή ῆ ῃ ῂ ῄ ῇ ἠ ἢ ἤ ἦ ἡ ἣ ἥ ἧ ᾐ ᾒ ᾔ ᾖ ᾑ ᾓ ᾕ ᾗ Ἠ Ἢ Ἤ Ἦ Ἡ Ἣ Ἥ Ἧ <br /> ὶ ί ῖ ἰ ἲ ἴ ἶ ἱ ἳ ἵ ἷ Ἰ Ἲ Ἴ Ἶ Ἱ Ἳ Ἵ Ἷ<br /> ὸ ό ὀ ὂ ὄ ὁ ὃ ὅ Ὀ Ὂ Ὄ Ὁ Ὃ Ὅ <br /> ῥ Ῥ<br /> ὺ ύ ῦ ὐ ὒ ὔ ὖ ὑ ὓ ὕ ὗ Ὑ Ὓ Ὕ Ὗ <br /> ὼ ώ ῶ ῳ ῲ ῴ ῷ ὠ ὢ ὤ ὦ ὡ ὣ ὥ ὧ ᾠ ᾢ ᾤ ᾦ ᾡ ᾣ ᾥ ᾧ Ὠ Ὢ Ὤ Ὦ == Voci correlate == * [[Aiuto:Unicode]] * [[Aiuto:Unicode/Test]] * [[Template:IPA]] * [[Template:Unicode]] [[Categoria:Template testo straniero|{{PAGENAME}}]] </noinclude> cddjbsb9gsd89k7kq3xuon6s4ytioqq Template:Cite book 10 16014 366964 330299 2020-06-02T18:55:38Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Cita libru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Cita libru]] 2oteim95rwx8gfqlbnmwymj3n7opy8y Template:Cita libro 10 16015 367075 330300 2020-06-03T17:36:48Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Cita libru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Cita libru]] elecijcfsgure6i8nwmuwbkkfd85gqw Natali (mesi) 0 16018 330321 2013-12-14T20:22:48Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Dicembre]] 07dfyc4493kfui7qlxmy4k16w7zxwwg Naddari 0 16019 330322 2013-12-14T20:23:54Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Dicembre]] 07dfyc4493kfui7qlxmy4k16w7zxwwg Limea 0 16021 374101 373888 2021-06-02T11:49:44Z Minorax 15175 fix [[Special:LintErrors/missing-end-tag]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A limea'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Cedrat_da_Corse.JPG|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Citrus medica</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Sapindales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Rutaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Citrus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Citrus medica''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"></span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Chinesische_Zedrat_Zitrone.jpg|250px|A limea]] |----- |} A '''limea''', '''alimea''' ò '''cedru''' ([[latinu]]: ''Citrus medica'') hè una [[spezia]] appartinenti à u [[Genaru (tassunumia)|genaru]] ''[[Citrus]]'', in a [[Famiglia (tassunumia)|famiglia]] di i [[Rutaceae|rutacei]]. Hè cunsidarata una di i trè spezii di [[Agrumu|agrumi]] da i quali deriveghjani tutti i membri di u genaru oghji cunnisciuti, incù u [[Citrus maxima|pummelu]] è à u [[Citrus reticulata|mandarina]]. == Murfulugia == A pianta hè un [[arbustu]] chì pò righjunghja i 4 metri di altezza. I rametti ghjovani sò russicci o viuletti, incù foglii longhi finu à 20 cm. I [[fiori|fiori]] crescini in gruppi da trè à dodici è sò moltu prufumati; i bocciuli sò russicci, ma u fiori apartu hè biancu. U [[fruttu]] hè grandi 20-30 cm, giaddu, uvali o guasi rutondu, calchì volta incù una lighjeri prutuberanza à u picciolu è un pocu appuntitu da a parti opposta. A [[buchjula]] hè moltu ruvida è eccizziunalamenti spessa. Custituisci finu à u 70% di u fruttu. Và senza dì si parò ch'è quantunqua stu fruttu si cunsuma frescu assà di radu; a carattaristica particulari di a limea hè infatti quidda di pruducia frutti cumplittamenti dolci o cumplittamenti aciarbi. == Urighjini è diffusioni == Com'è l'altri agrumi, a limea hà i so urighjini in l'[[Asia]] suduriintali, più pricisamenti à l'incirca in l'aria oghji amministrata da u [[Bhutan]], ma hè ghjunta in [[Auropa]] in tempi rimoti. In [[Italia]] a cunniscenza di a limea hè moltu antica. Fù classificata dighjà da [[Gaio Pliniu Sicondu|Pliniu u vechju]] in a [[Naturalis Historia]] cù u nomu di "mela assira". À quiddi tempi ùn s'imprudava ancora u fruttu com'è [[alimentu]]; u so usu à tali scopu si saristi diffusu solu dui seculi più tardi. Era inveci adupratu com'è [[rispighjenti]] par l'[[Insecta|insetti]] nucivi com'è i [[Culicidae|zinzali]], in manera analoga à a [[Cymbopogon|citrunedda]]. Oghji a limea hè principalamenti cultivata è travagliata in [[Calabria]], in a fascia custiera di l'altu Tirrenu cusintinu chì và da [[Belvideri Marittimu]] à [[Tortora (Italia)|Tortora]], dinuminata [[Riviera di l'Alimei]] incù à u centru [[Santa Maria di a limea]]. Attualmenti stu fruttu hè cultivatu soprattuttu in l'aria [[Meditarraniu|meditarrania]], in [[Mediu Urienti]], [[India]] è [[Indunesia]], ma ancu in [[Australia]], [[Brasili]] è in i [[Stati Uniti d'America|SUA]]. In molti lucalità indiani cresci puri spuntaniamenti. == Impieghi è variità == [[File:Castello, collezione degli agrumi 03.jpg|thumb|left|Una limea|240px]] A limea fù impiigata in l'[[industria alimintari]] par u cunsumu com'è fruttu da tola<ref>Simplici o incù l'aghjunta di sali o bicarbunatu di sodiu, fù usata com'è dighjistivu in fini di pastu.</ref>, par a priparazioni di [[bebbita analcolica|bebbiti analcolichi]] è frutta [[canditura|candita]], ma a maiò parti ni fù cunsumata in l'[[industria farmaceutica]] par a pruduzzioni di [[oliu essinziali]]. L'essenza ricavata da a limea hè parò faciulamenti ditiriurevuli. Una minzioni particulari devi essa fatta par a ''limea ghjudaica'' o [[etrog]] (''Citrus medica var. ethrog'') chì fù usata da i cridenti abrei in a [[Sukot|Fistività di i Tabernaculi]]. Hè una varietà cultivata in [[Grecia]], [[Etiupia]] è soprattuttu in [[Palestina]], ma ancu in [[Calabria]] in a Riviera di l'alimei. À diffarenza di tutti l'altri agrumi, pussedi un<nowiki>'</nowiki>''albedu'' (a parti bianca di a buciula) cumestibili è sopratuttu molta succosa. I [[steroli]] cuntinuti in l'albedu sò un ottimu rimediu contru u [[colesterolu]]. U fruttu intreiu fù impiigatu par a pruduzzioni di bebbiti analcolichi. A limea conta un grandi numaru di variità; a variità più diffusa in Italia hè quidda cultivata in Calabria, dinuminata ''limea liscia di Diamanti'' (di grossu tagliu è prufumata, distinata in grandi parti à a canditura); in [[Sicilia]] hè tipica quidda chjamata "vozza vozza", à bassa acidità, bona par u cunsumu crudu, mentri in Campania si ni cultiva una moltu acita, da l'albedu amarettu, è una dolci è grossa. Ci hè da minziunà dinò a [[limea di Corsica]], a più nota à polpa dolci. == Arti == In arti, finu à u [[XVII seculu]] u ''Citrus medica'' hè statu spessu cunfusu cù a limea di u Libanu, par a quali hè faciuli veda dipintu una limea (agrumu) par indicà inveci u coniferu. Trà l'asempii cunnisciuti, unu hè [[Marcu Palmezzano]], pittori di u [[XVI seculu]], ind'è u quali a limea, dipintu com'è agrumu, hà sempri valori di simbulu riligiosu d'urighjini biblica: in u dipintu di l'''[[Immaculata cù u Patri Eternu in gloria è i santi Anselmu, Agostino è Stefanu|Immaculata]]'' (1510), eccu, in altu à dritta, appariscia una bedda "limea" piena di frutti chì hè ghjustu appuntu una limea di u Libanu. == Tradizioni pupulari == In a cità di [[Forlì]], a festa didicata à u Santo Servita [[Pellegrino Laziosi]] u 1 maghju, hè carattarizata da a vendita di limei. Ancu à [[Bibbona]] ([[Livornu]]) in u ghjornu di Pasquetta si teni a festa di a limea, in ricordu di l'antica usanza lucali di serva si di stu fruttu com'è daziu. ==Citazioni== Accadi chì a limea fussi mintuvata in a [[litteratura]] è a cultura [[Corsica|corsa]]. Par asempiu, in a [[Nanna di u Bambinu]] di [[Paulu Matteiu di la Fuata]]: * ''Tù sè a limea cunfitta è sapurita,'' :''La melarancia sanguigna è culurita,'' :''La me rosa bianca è rossa,'' :''La me amandula fiurita,'' :''La me mela muscatedda,'' :''Li me ochji, la me stedda.'' == Noti == <references/> == Da veda dinò == * [[Agrumu]] * [[Citrus]] * [[Cedrata Tassoni]] *[[citronu]] *[[clementina]] *[[limonu (arburu)|Limonu]] *[[mandarina]] *[[pumelu]] *[[pumpelmu]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[categoria:Flora]] [[Categoria:Agrumi]] g907tezvco4ngib2doime46vvm1ucrr Alimea 0 16022 330332 2013-12-15T10:46:45Z 90.8.205.223 Reindirizzamentu à [[Limea]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Limea]] 890cbmqvhitsr0xy1y2sg1qnenhq2r9 Arbiddara 0 16025 330339 2013-12-15T17:46:06Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu moved page [[Arbiddara]] to [[Arbiddali]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Arbiddali]] lq1j90xjrkhuternwez25xh6jjeeyih Template:Div col 10 16026 368614 330345 2020-09-01T04:55:15Z YiFeiBot 9044 Retrait de 3 lien(s) interlangue(s), désormais fourni(s) par [[d:|Wikidata]] à la page [[d:q5889743]] wikitext text/x-wiki <includeonly><div style="-moz-column-count:{{{cols|{{{1|2}}}}}}; -webkit-column-count:{{{cols|{{{1|2}}}}}}; column-count:{{{cols|{{{1|2}}}}}}; {{#ifeq:{{lc:{{{small|{{{2|}}}}}}}}|yes|font-size:90%;}}"></includeonly><noinclude> {{protetta}} {{man}} [[Categoria:Template formattazione testo|Div col]] </noinclude> 5i4r4spc0am7j71lplxgzcpo4zlrhta Template:Div col end 10 16027 360426 330346 2018-11-06T05:48:49Z YiFeiBot 9044 Retrait de 15 lien(s) interlangue(s), désormais fourni(s) par [[d:|Wikidata]] à la page [[d:q5899344]] wikitext text/x-wiki <includeonly></div></includeonly><noinclude> {{protetta}} Questo template va usato in coppia con il template {{tl|Div col}}. [[Categoria:Template formattazione testo|{{PAGENAME}}]] </noinclude> juaqp991jw9rgi7pej7cfe65fd1ehjb Lingua gadduresa 0 16028 330347 2013-12-17T09:48:05Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Gadduresu]] 1kxx1zd78n55rwb6bi2076lj15za8ci Gallina 0 16029 330348 2013-12-17T09:54:52Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjaddina]] oo8zwjzumqnpi7o77gnqbvl59rb6dd0 Gjaddina 0 16030 330349 2013-12-17T09:56:00Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjaddina]] oo8zwjzumqnpi7o77gnqbvl59rb6dd0 Giaddina 0 16031 330350 2013-12-17T09:57:08Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjaddina]] oo8zwjzumqnpi7o77gnqbvl59rb6dd0 Peter O'Toole 0 16032 346606 330352 2015-07-01T19:43:27Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Peter O'Toole''' ([[Connemara]], 2 d'agostu 1932 - [[Londra]], 14 di dicembre 2013) hè statu un [[cinemà|attore]] [[Irlanda|irlandese]]. [[File:Peter O'Toole - 1968.jpg|thumb|right|200px|Peter O'Toole in u 1968]] errm92nykkdhj23t9fzu8l0mv61ago8 Pope Francis 0 16033 330354 2013-12-17T14:15:05Z Franjklogos 2883 Franjklogos moved page [[Pope Francis]] to [[Papa Francescu]]: era in lingua inglese wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Papa Francescu]] 7jsv41mx5445r2zi31zx3aaabnddv1q Template:Immagine grande 10 16036 330375 2013-12-18T19:04:14Z 90.8.205.223 Pagina nova: <div style="width:{{{larghezza|100%}}}; margin-top:0.6em; margin-bottom:0.6em"> <div class="thumbinner"> <div style="overflow-x:auto; overflow-y:hidden; width:100%"> File:{{{1|Alps... wikitext text/x-wiki <div style="width:{{{larghezza|100%}}}; margin-top:0.6em; margin-bottom:0.6em"> <div class="thumbinner"> <div style="overflow-x:auto; overflow-y:hidden; width:100%"> [[File:{{{1|AlpsLargestPicture.jpg}}}|{{{2|7000px}}}]] </div> {{#if: {{{3|}}} |<div class="thumbcaption"> <div style="float:right; margin-right:3px; margin-top:4px; margin-left:.5em"> [[File:Magnify-clip.png|link=File:{{{1|AlpsLargestPicture.jpg}}}|15x13px]]</div>{{{3|}}}</div> |}} </div> </div><noinclude> {{protetta}} {{Template complesso}} {{man}} [[Categoria:Template strumenti di layout immagini]] </noinclude> eeo6jujekgdn6uaux0xxpgemlgd79ok Pruvincia di Olbia è Tempiu 0 16038 330384 2013-12-20T15:30:27Z 92.150.197.53 Reindirizzamentu à [[Pruvincia di Tarranoa è Tempiu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pruvincia di Tarranoa è Tempiu]] eb7scesyrvcrgmox6jqp089yjekk340 Tarranoa 0 16039 330399 2013-12-23T16:26:13Z Paulu 58 Paulu moved page [[Tarranoa]] to [[Olbia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Olbia]] 64lengbl6nsscxvrk7x8n3m9cwv6qit Template:Man 10 16040 358113 358061 2017-12-12T14:51:04Z S4b1nuz E.656 12540 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{ #ifexist:Template:{{PAGENAME}}/{{{1|man}}} |__NOEDITSECTION__<div class="toccolours" style="overflow:auto; margin: 0.5em auto 0.5em auto; text-align:center"> [[Immagine:Template-info.svg|45px|Info]] <big>'''Istruzioni per l'uso'''</big><br/><small>Le [[Aiuto:Manuali dei template|istruzioni]] che seguono sono contenute nella [[Aiuto:Sottopagina|sottopagina]] [[Template:{{PAGENAME}}/{{{1|man}}}]] ([{{fullurl:Template:{{PAGENAME}}/{{{1|man}}}|action=edit}} edità]&middot;[{{fullurl:Template:{{PAGENAME}}/{{{1|man}}}|action=history}} cronolugia])</small></div> ---- {{/{{{1|man}}}}} |<div style="overflow:auto; margin-left:auto; margin-right:auto; text-align:center" class="toccolours"><big>'''[{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}/{{{1|man}}}|action=edit&preload=Template:Man/Preload}} Crea le istruzioni!]''' ([[Aiuto:Manuali dei template|aiuto]])</big></div>{{#switch:{{NAMESPACE}} | Utente = | #default = [[Categoria:Template senza istruzioni]] }}}}</includeonly><noinclude> {{man}} [[Categoria:Template descrizione template]] </noinclude> by2ddwgmhqmqe6pbuwm6vbkhgyo7846 Template:Template complesso 10 16041 373329 367053 2021-06-02T04:19:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#switch:{{{form|}}} |editnotice = {{editnotice |id = {{{id|}}} |image = [[Image:Ambox warning yellow.svg|40x40px|alt=|link=]] |text = {{Template complesso/testu}} |expiry= {{{expiry|}}} }} |#default = {{ombox |type = style |image = [[Image:Ambox warning yellow.svg|40x40px|alt=|link=]] |text = {{Template complesso/testu}} }} }}<includeonly>{{#ifeq: {{PAGENAME}} | {{BASEPAGENAME}} | [[Category:Intricate templates]] }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> k3jqbhvkx9bpmpzp58aqbynni1y9o7k Template:TemplateData 10 16042 373327 367054 2021-06-02T04:19:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#ifeq:{{yesno-yes|{{{header}}}}}|yes|{{TemplateData header}} }}{{#invoke:Format TemplateData| f |classNoNumTOC=nonumtoc |cssParams=border:#B3B7FF 1px solid;|docpageCreate=%s/doc |docpageDetect=/doc$ |msgDescMiss=Missing description |cat=Templates with TemplateData errors}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> 8w91gzous5xbhcp26c5zhkki5hpi0dw Erodutu 0 16057 330438 2013-12-28T13:41:03Z 90.8.79.196 Reindirizzamentu à [[Erodotu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Erodotu]] 826a7kpzoau36av4tlxr7h6dsjjejc8 Modulo:Linguaggi 828 16058 330446 2013-12-28T14:38:33Z 90.8.79.196 Pagina nova: local language = {} -- File di configurazione contenente due tabelle: -- lg.alias: per normalizzare gli alias a un codice unico -- lg.codici: che dato un codice restituisce un array... Scribunto text/plain local language = {} -- File di configurazione contenente due tabelle: -- lg.alias: per normalizzare gli alias a un codice unico -- lg.codici: che dato un codice restituisce un array contente -- nome della lingua e collegamento all'articolo su it.wiki dedicato alla lingua local lg = mw.loadData( 'Modulo:Linguaggi/Configurazione'); -- ritorna il nome della voce corrispondente a "code". Se "code" non corrisponde a nessuna -- lingua inserita in tabella ritorna una stringa nulla function language.get_voce(code) if code == nil then return '' end local code = mw.ustring.lower(code) if lg.alias[code] then code = lg.alias[code] end lingua = lg.codici[code] if lingua then return lingua[2] end return '' end -- ritorna vero se "code" corrisponde a un linguaggio, falso altrimenti function language.esiste(code) if code == nil or code=='' then return false end if lg.alias[code] then code= lg.alias[code] end if lg.codici[code] then return true end return false end -- ritorna il nome standard della lingua corrispondente a "code" e il codice normalizzato -- a quella della tabella codici -- Se "code" non corrisponde a nessuna lingua inserita in tabella ritorna la coppia valore di default -- o stringa nulla se questo non è indicato e il codice richiesto. Se maiuscolo è vero il -- nome viene ritornato con la prima lettera maiuscola function language.get_nome(code, maiuscolo, default) local nome = default or '' if code ~= nil and code ~= '' then code = mw.ustring.lower(code) if lg.alias[code] then code = lg.alias[code] end local lingua = lg.codici[code] if lingua then nome = lingua[1] end end if maiuscolo then nome = mw.ustring.gsub(nome, '^%l', mw.ustring.upper) end return nome, code end -- funzione di interfaccia per template:Nomelingua/voce function language.voce(frame) local code = frame.args[1] if code == nil or code == '' then return '' end return language.get_voce(code) end -- funzione di interfaccia per template:Nomelingua/nome function language.nome(frame) local maiuscolo = false local code = frame.args[1] or '' local default = (frame.args[2] == 'v' and '') or code if frame.args['M']~=nil and frame.args['M']~='' then maiuscolo = true end return language.get_nome(code, maiuscolo, default), _ end --funzione di interfaccia per template:Nomelingua function language.nomecompleto(frame) local code = frame.args[1] if code == nil or code == '' then return '' end local maiuscolo = false if frame.args['M']~=nil and frame.args['M']~='' then maiuscolo = true end local voce = language.get_voce(code) local nome = language.get_nome(code, maiuscolo, code) if nome == "" and voce ~="" then if maiuscolo then nome = mw.ustring.gsub(voce, '^%l', mw.ustring.upper) else nome = voce end end if voce == "" then return nome else return table.concat({'[[', voce, "|", nome, "]]"}) end end --funzione di interfaccia per template:Lingue, se viene passato anche il parametro --usa_codice (qualunque sia il suo valore), allora il testo mostrato tra parentesi --viene normalizzato a quello standard della lingua, piuttosto che essere quello --passato --In aggiunta può ricevere se il paremtro return_error è vero ritorna in caso di --codici lingua non ritrovati in tabella una tabella aggiuntiva con i codici errati --return_error viene controllato solo se la funzione è richiamata da un modulo Lua --se è richiamata da un template è sempre falsa function language.lingue(frame) local lingue_list = { } -- Se chiamata mediante #invoke, usa gli argomenti passati al template invocante. -- Altrimenti a scopo di test assume che gli argomenti siano passati direttamente local args local return_error = false local error_list = {} if frame == mw.getCurrentFrame() then args = frame:getParent().args else args = frame return_error = args['return_error'] or False end local usa_codice = false local lingua, codice_normalizzato, code_to_show local usa_codice = (args['usacodice'] ~= nil) for _,code in ipairs(args) do lingua, codice_normalizzato = language.get_nome(code) code_to_show = mw.ustring.upper((usa_codice and codice_normalizzato) or code) if lingua ~= "" then lingue_list[#lingue_list+1] = '<abbr title="' .. lingua .. '">' ..code_to_show .. "</abbr>" else lingue_list[#lingue_list+1] = code if return_error then error_list[#error_list+1] = code end end end local reply if #lingue_list > 0 then reply = '(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%">' .. table.concat(lingue_list, ",&nbsp;") .. "</span>)" else reply = '' end reply = reply if #error_list>0 then return reply, error_list else return reply end end -- Restituisce una tabella con tutti i codici riconosciuti dal modulo function language.tabella(frame) local HtmlBuilder = require('Module:HtmlBuilder') -- genera una tabella codici -> lista alias e una di codici per ordinarla local alias_table = {} local codici_sorted = {} for code, _ in pairs(lg.codici) do alias_table[code] = {"'''" .. code .. "'''"} codici_sorted[#codici_sorted+1] = code end for alias, code in pairs(lg.alias) do if alias_table[code] then table.insert(alias_table[code], alias) end end table.sort(codici_sorted) root = HtmlBuilder.create('table') root .addClass('wikitable sortable') .tag('tr') .tag('th').wikitext('Codici').done() .tag('th').wikitext('[[template:Nomelingua/voce]]').done() .tag('th').wikitext('[[template:Nomelingua/voce]]').done() .tag('th').wikitext('[[template:Lingue]]') for _,code in ipairs(codici_sorted) do local code_string = table.concat(alias_table[code], ", ") local nome, voce = language.get_nome(code), language.get_voce(code) if voce ~= '' then voce = '[[' .. voce .. ']]' end root .tag('tr') .tag('td').wikitext(code_string).done() .tag('td').wikitext(nome).done() .tag('td').wikitext(voce).done() .tag('td').css('text-align', 'center').wikitext(language.lingue({code})) end return tostring(root) end -- Restituisce una tabella degli alias in formato alias;codice function language.tabella_alias(frame) local HtmlBuilder = require('Module:HtmlBuilder') root = HtmlBuilder.create('table') root .addClass('wikitable sortable') .tag('tr') .tag('th').wikitext('Alias').done() .tag('th').wikitext('codice').done() for alias, code in pairs(lg.alias) do root .tag('tr') .tag('td').wikitext(alias).done() .tag('td').wikitext(code) end return tostring(root) end -- Restituisce una tabella dei codici in formato codice;nome;voce function language.tabella_codici(frame) local HtmlBuilder = require('Module:HtmlBuilder') root = HtmlBuilder.create('table') root .addClass('wikitable sortable') .tag('tr') .tag('th').wikitext('Codice').done() .tag('th').wikitext('Nome').done() .tag('th').wikitext('Voce').done() for code, valore in pairs(lg.codici) do root .tag('tr') .tag('td').wikitext(code).done() .tag('td').wikitext(valore[1]).done() .tag('td').wikitext(valore[2]) end return tostring(root) end -- ritorna una whitelist di tutti i codici riconosciuti ad uso bot in python function language.whitelist(frame) local rows = { 'WHITELIST_LINGUE = set( [' } -- genera una tabella codici -> lista alias e una di codici per ordinarla local codici = {} for code, _ in pairs(lg.codici) do codici[#codici+1] = code end for alias, _ in pairs(lg.alias) do codici[#alias+1] = alias end table.sort(codici) for _, codice in ipairs(codici) do rows[#rows+1] = " '" .. codice .."'," end rows[#rows+1] = "])" return table.concat(rows, '\n') end return language nn26nujitwy14577ibme3er6eidleby Dina Garipova 0 16059 378060 332268 2021-12-19T19:59:00Z Fausta Samaritani 15085 category wikitext text/x-wiki [[File:Dina Garipova, ESC2013 press conference 06.jpg|thumbnail|right|250px|Dina Garipova]] '''Dina Garipova''' (nata u [[25 di marzu]] [[1991]], [[Zelenodolsk]], [[Russia]]) hè una cantante russia. U so nome cumpletu hè '''Dina Fagimovna Garipova''' (''Дина Фагимовна Гарипова''). == Biugrafia == == Discografìa == === Albumi === * ''«Мечта»'' (2014) === Singuli === * ''«[[What If (Dina Garipova)|What If]]»'' (2013) — [[Germania]] #78, [[Paesi Bassi]] #51, [[Svizzera]] #75, [[Regnu Unitu]] #151 == Ligami == * [http://dinagaripova.ru/ Situ officiale] == Da vede dinù == * [[:en:Golos (TV series)]] * [[:en:Eurovision Song Contest 2013]] [[Categoria:Musicante]] [[Categoria:Russia]] [[Categoria:Biugrafia]] 7wgw9ntuk0aeuzayl9w6ctt8freu4dg Sergei Volchkov 0 16060 376607 334380 2021-09-02T22:42:47Z Jun Misugi 295 /* Da vede dinù */ cat wikitext text/x-wiki '''Sergei Volchkov''' (natu [[3 d'aprile]] [[1988]], [[Bychaŭ]], [[Bielorussia]]) hè un cantadore è musicante russiu. U so nome cumpletu hè '''Sergei Valerievich Volchkov''' (''Сергей Валерьевич Волчков''). == Da vede dinù == * [[:en:Golos (TV series)]] [[Categoria:Musicante|Volchkov, Sergei]] [[Categoria:Russiu|Volchkov, Sergei]] [[Categoria:Bielorussia]] __NOTOC__ 9vju8xiojrcd0j5vzgcmt9knkfhvhq8 Dizembri 0 16062 330486 2014-01-04T00:12:00Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Dicembre]] 07dfyc4493kfui7qlxmy4k16w7zxwwg Template:Cita pubblicazione 10 16063 367074 367073 2020-06-03T17:35:49Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Cita libru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Cita libru]] elecijcfsgure6i8nwmuwbkkfd85gqw Template:It 10 16064 373509 353006 2021-06-02T05:00:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki (in talianu)<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> a0butz1lqx27tt13as4nkq6iax0mh6l Anggun 0 16065 377039 366016 2021-09-13T13:30:40Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:anggun.jpg|thumb|Anggun (2005)]] '''Anggun Cipta Sasmi''' ('''Anggun''') (* [[29 d'aprile]] [[1974]] in [[Jakarta]], [[Indunesia]]) hè una [[musica|musicante]] [[Indunesia|indunesiana]]. == Biugrafia == == Albumi == * Dunia Aku Punya (1986) * Anak Putih Abu-Abu (1991) * Nocturno (1992) * Anggun C. Sasmi... Lah!!! (1993) * Yang Hilang (1994) * Anggun (1997) * Au Nom De La Lune (1997) * Snow on the Sahara (1998) * Desirs Contraires (2000) * Chrysalis (2000) * Open Heart Original Soundtrack (2002) * Luminescence (2005) * Best-Of (2006) * Elevation (2008) * Echos (2011) * Echoes (2011) * Echo (You and I) (2012) [[Categoria:Musicante|Anggun]] [[Categoria:Biugrafia]] eipczoyhj6l26p3na2tno884yh9dlk4 Template:Cor-sass 10 16066 377222 377221 2021-09-27T13:56:48Z Thomas Linard 16794 PNG --> SVG wikitext text/x-wiki <div class="noprint" style="clear:both; float:left; margin-bottom:.5em; border:1px solid #CCC; padding-left:4px; padding-right:4px; text-align:left"> [[Image:Provincia di Sassari-Stemma.svg|30px|]] ''Chistha pàgina è (arumancu in parthi) ischritta in [[sassaresu]], cu' noti innantu a li vucàburi o ipprissioni parthicurari. Dugnunu pò cuntribuì a la so redazioni utirizendi la varieddai sóia e rippittendi la di l'althri autori. Li cifri rimàndani a li noti in fin d'arthìcuru, inogghi sottu.''<ref>''Quista pàgina hè (almancu in parti) scritta in sassaresu, cù noti annant'à i vocàbuli o sprissioni particulari. Ugnunu pò cuntribuiscia à a so redazzioni utilizendu a variità soia è rispittendu la di l'antri autori.I sciffri rimàndani quindi, à i noti in fin d'artìculu.'' [[Image:Provincia di Sassari-Stemma.svg|30px|]]</ref> </div> <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <br /><br /> == Vidé* puru == *[[Template:Cor-gadd]] '''*'''''Veda/Vede ...'' </noinclude> rhmcsgkdvzkhrhehjc7f68esrdrslfv God Bless America (film) 0 16069 372187 372186 2021-02-14T17:35:46Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki '''God Bless America''' hè un [[cinemà|filmu]] di [[Bob Goldthwait]], chì hè statu prisentatu à u [[Festivale internaziunale di Toronto]] (di [[sittembre]]) in lu [[2011]]. Ghjè [[Joel Murray]], u fratellu di Bill chi chjoca u primu rollu. == Trama == Franck Murdoch ùn ne po più. Hè statu licenziatu, i so vicini so insupportevuli, tuttu cio ch’ellu vede à a televisiò u stumaca è per compiè l'affare a so figliola pienghje postu ch'ella hà avutu un BlackBerry invece d’avè un iPhone. Hè cusì, cume ellu ùn ha più nunda da perde, decide un ghjornu di tumbà tutti i tonti ch’ellu infatta… Un bellu filmu nant'à a sucieta d'oghje == Ligami == Eccu u filmu : http://vimeo.com/70709824 [[Categoria:Sinemà]] q9jzqcvqubr4o70grusth5hw1jiu881 Anna Akhmatova 0 16070 376512 372767 2021-08-31T20:20:33Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Petrov-vodkin-akhmatova.jpg|thumb|240px|Ritrattu di Anna Achmatova di Kuzma Petrov-Vodkin]] '''Anna Andreevna Akhmatova''', u pseudonimu di ''Anna Andreyevna Gorenko'' (Bol'soj Fontan, 23 [[ghjugnu]] 1889 - [[Moscù]], 5 [[marzu]] 1966), hè stata una [[puisia|puitessa]] [[russia]]; ùn amava micca u terminu di puitessa, è par quissa prifirìa fà si difiniscia da pueta, à u maschili. == Biugrafia == [[File:Ахматова Н.Гумилев Л.Гумилев.jpg|thumb|240px|right|Anna Achmatova incù u maritu Nikolaj Gumilëv è u figliolu Lev (1913)]] {{quote|Lasciu a casa bianca è l'ortu mutu.<br/>Diserta è luminosa mi sarà a vita<ref>Anna Achmàtova, ''U Stormu Biancu'', traduzioni di Gene Immediato, prifaziu di Silvio Riolfo, ed. San Paolo, 1995</ref>}} Figliola di Andreij Antonovich Gorenko, funziunariu publicu, è di Inna Erazmovna Stogova, tremindù di nobili famiglia, fù moglia da u [[1910]] à u [[1918]] di [[Nikolaj Stepanovič Gumilëv|Nikolaj Gumilëv]], da u quali ebbi u figliolu [[Lev Nikolaevič Gumilëv|Lev]]. Feci parti di a Curpurazioni di i pueti, un gruppu [[Acmeisimu|acmeistu]] fundatu è vidatu da u maritu <ref>''Anciclupidia Taliana'', treccani.it [http://www.treccani.it/enciclopedia/anna-andreevna-achmatova/ Achmatova, Anna Andreevna].</ref>. Composi a so prima opara, ''Vecher/Вечер'' (''A sera''), in u [[1912]], à a quali suvitò ''Chetki'' (''U rusariu'') in u [[1914]], carattarizati tremindù da un'intima diddicatezza. ''Belaya Staya'' (''U stormu biancu'') ([[1917]]), ''Podorozhnik'' ([[1921]]), ''Anno Domini MCMXXI'' ([[1922]]) sò racolti di versi inspirati da u nustalgicu ricordu di a spirienza biugrafica, chì à spessu assumini guasi a cadenza di una [[preghere|prighera]]. Dopu a fucilazioni di u prima maritu, Nikolaj, in u [[1921]], suvitò una longa pausa indutta da a [[cinsura]], chì a puitessa rumpiti in u [[1940]] incù ''U saliciu'' è ''Da sei libri'', racolti da i quali emerghji un dulori dirivatu da a custanti ricerca di a buntà di l'[[omu|omini]]. U figliolu Lev fù imprighjunatu frà u [[1935]] è u [[1940]] in u periodu di i [[grandi porghi]] [[Staline|staliniani]]. Espulsa da l'Unioni di i Scrittori Suvietichi in [[1946]] incù l'accusa di ''[[estitisimu]]'' è di ''disimpegnu [[pulitica|puliticu]]'' <ref> ''Sapè.it'' [http://www.sapere.it/enciclopedia/Achmatova%2C+Anna+Andreevna.html Achmatova, Anna Andreevna].</ref>, riiscì puri à essa riabilitata in [[1955]], publichendu in [[1962]] un'opara à a quali travagliava dighjà dipoi u [[1942]], u ''Puema senza eroi'', un ricordu nustalgicu di u passatu russiu, rielaburatu à traversu a dramaticità chì a nova visioni di a Storia comporta, è à traversu una trasfigurazioni di u Spaziu è di u Tempu. Nantu à a so puetica ebbi molta influenza a cunniscenza di l'opari di [[Dante Alighieri|Danti Alighieri]], com'eddu tistimunieghja ancu u [[filusufia|filosofu]] Vladimir Kantor: "Quandu chersini à Anna Achmatova, a matriarca di a [[puisia]] [[russia]], "Aveti lettu à Danti?", incù u so tonu da grandi [[rè|righjina]] di a [[puisia]] risposi: "Ùn facciu altru ch'è leghja à [[Dante Alighieri|Danti]]"" <ref> [http://www.zenit.org/article-26186?l=italian ''U grandi [[filosofia|filosofu]] [[Russia|russiu]] Kantor svela l'influenza [[Cristianesimu|cattolica]] in u so Paesi''] di Jesús Colina, da u situ Zenit, U mondu vistu da [[Roma]].</ref>. ==Liami== * [[Marcu Biancarelli]], [http://marcubiancarelli.blogspot.fr/2014/01/anna-akhmatova-pa-chjuda-u-libru.html Anna Akhmatova, pà chjuda u libru] == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:PuetaAkhmatova, Anna]] [[Categoria:Russia|Akhmatova, Anna]] [[Categoria:Biugrafia]] pkt3djhgb1bg4rxk1o3wcxc29uqg30c Anna Andreevna Akhmatova 0 16071 330525 2014-01-07T17:32:53Z 92.150.151.47 Reindirizzamentu à [[Anna Akhmatova]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Anna Akhmatova]] osm3xda18bq38kw2sx4z5arfv3qer9n Venacu 0 16072 331179 330533 2014-03-15T17:40:45Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[U Serraghju]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Serraghju]] 5wpzq4p84duwrmuch4w36i7r0sztnkd Isuli Sanguinari 0 16073 330544 2014-01-11T18:39:19Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu moved page [[Isuli Sanguinari]] to [[Ìsuli Sanguinarii]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ìsuli Sanguinarii]] hlm5pbvuc4vpxtbhtlabqdova9x7hr8 Pietro Querini 0 16074 347548 336437 2015-07-02T15:09:14Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Palazzo Loredan dell'Ambasciatore (Venice).jpg|240px|thumb|Vinezia: u Palazzu Querini]] '''Pietro Querini''' (Vinezia, ... - ...) hè statu un marcanti è navigatori talianu, sinatori di a Ripublica di Vinezia. == Biugrafia == Pietro Querini era [[Patriziatu vinizianu|Patriziu vinizianu]] ([[N.H.]]) di a putenti famiglia [[Querini]] è dunqua membru di drittu di u [[Cunsigliu Maiò]] di a [[Ripublica di Vinezia|Sirenissima]]. Fù [[Signori (titulu nobiliare)|Signori]], in l'[[Creta|isula di Candia]] (Creta), di i [[feudu|feudi]] di [[Castel di Temini]] è [[Dafnes]], famosi par a pruduzzioni di u [[vinu]] [[Malmasgìa]], chì eddu cummirciava spicialamenti incù i [[Fiandri]]. === U viaghju di a ''Querina'' === [[File:Candia.jpg|240px|thumb|Carta di l'isula di Candia in Creta]] U 25 aprili [[1431]] Petru salpò da [[Candia]] versu i Fiandri à bordu di a [[caracca]] ''Querina'' incù un caricu di 800 barili di Malmasgìa, spezii, cutonu, [[cera]], [[allumi di rocca]] è altri marcanzii di valori, pari à circa 500 [[tunniddata|tunniddati]]. L'[[equipaghju]] era cumpostu da sissanta ottu omini di diversi [[naziunalità]]. I so tinenti erani Nicolò de Michele, patriziu venetu, è Cristofalo Fioravante. U 14 sittembri, à quandu suparatu à [[Capu Finisterra]], funi suspresi da timpesti ripituti è funi spinti sempri di più versu [[punenti]], à u largu di l'[[Irlanda]]: si rumpiti u [[timonu]] è a [[navi]] firmò smaghjata, andendu à a deriva duranti parechji sittimani, traspurtata da u [[Currenti di u Golfu]]. U 17 dicembri l'equipaghju dicisi di abbandunà u [[relittu]] mezu affundatu è si divisi: 18 si imbarconi annantu à un [[schifu (imbarcazioni)|schifu]] (spezia di [[scialuppa]]) è 47 annantu à una siconda [[lancia (imbarcazioni)|lancia]] più grandi, cumprindenti i trè ufficiali. Di a prima imbarcazioni ùn si ebbi più alcuna nutizia, ma a lancia più grandi andò à longu à a deriva frà raziunamenti di vivari è morti cuntinui, tucchendu terra par furtu u 14 ghjinnaghju [[1432]] in l'isula diserta di [[Sandøy]], in l'arcipelagu [[Nurvegia|nurvigesu]] di i [[Lofoten]], incù 16 marinari sopravviventi. Petru Querini è i so cumpagni vissini par ondici ghjorna stendu à u bivaccu annantu à a costa nutrendu si di [[Patella (zuulogia)|pateddi]] è accindendu [[focu|fochi]] par scaldà si. Funi sculunnati tandu da i piscadori di l'isula di [[Røst]], a più vicina, chì andetini in so aiutu è l'uspitetini in i so casi. A pupulazioni di l'isula di Røst, ch'è i viniziani chjamàni Rusteni, circa 120 abitanti, era dedicata à a pesca è à l'assiccazioni di u [[Merluccius merluccius|merluzzu]]. I viniziani firmetini circa quattru mesa in l'isula, è Querini scrissi una rilazioni dittagliata par u [[Cunsigliu di i Pregadi|Senatu]], oghji cunsirvata in a [[Bibbiuteca Apustolica Vaticana]]: {{quote|Par trè mesa à l'annu, veni à dì da ghjugnu à sittembri, ùn ci tramonta micca u soli, è in i mesa opposti hè guasi sempri notti. Da u 20 nuvembri à u 20 frivaghju a notti hè cuntinua, durendu vinti unu ori, bench'edda fermi sempri visibuli a luna; da u 20 maghju à u 20 aostu inveci si vedi sempri u soli o almenu u so chjarori… l'isulani, un cintunara di piscadori, si dimostrani moltu benivulenti è à sirviziu, disidarosi di cumpiacia più par amori ch'è par spirà calchì serviziu o donu à l'incontru… viviani in una dudicina di casi rutondi, incù aparturi circulari in altu, ch'eddi coprini incù peddi di pesci; a so unica risorsa hè u pesciu ch'eddi portani à venda à Bergen.|Petru Querini}} Par i marinari l'uspitalità di a cumunità fù com'è un veru è probbiu Paradisu, ancu parchì: {{quote|Quisti di 'ssi scogli sò omini purissimi è di beddu aspettu, è ancu i so donni, è tanta hè a so simplicità chì ùn curani micca di chjuda alcuna a so ropa, nè mancu di i so donni ani riguardu: è quì chjaramenti si capisci parchì in i camari induva durmiani mariti è moglia è i so figlioli allughjavami ancu no, è in prisenza di no nudissimi si spugliavani quandu vuliani andà in lettu; è avendu par custumu di bagnà si u ghjovi, si spugliavani in casa è nudissimi (...) andavani insin'à i bagni, mischiendu si incù l'omini (...).|Petru Querini}} [[File:reine-3.jpg|thumb|left|270px|L'Arcipelagu Lofoten]] U 15 maghju di u [[1432]] Querini fù aiutatu da i piscadori à riparta versu [[Vinezia]]; partì incù gran' parti di i cumpagni (in u frattempu calchiadunu s'era accasatu à Røst), imbarchendu si annantu à una barca chì andava à [[Bergen]] purtendu incù sè 60 stoccafissi siccati. Quì i vindetti par assicurà si risorzi par vultà in Venetu. Querini duranti u viaghju di ritornu passò par [[Trondheim]], [[Vadstena]] è [[Londra]], induva fù ospiti di a tandu putenti cumunità viniziana chì risidia annantu à u [[Tamigi]]. Da quì, dopu 24 ghjorna di cavaddu, u "capitanu di mari" ghjunsi finalmenti à Vinezia u 12 uttrovi 1432. Ci impurtò l'idea di u stoccafissu, chì guditi subitu di un grandi successu è ch'è i viniziani amparoni à apprizzià, sii par a so qualità gastrunomica ch'è par i so carattaristichi di cibu à longa cunsirvazioni moltu utuli sii in i viaghji di mari ch'è di terra, oltri ch'è par a carattaristica di essa un "cibu magru", divintò dinò unu di i piatti cunsigliati in l'oltri 200 ghjorni di magru, fissati, incù altri cibi, u 4 dicembri [[1563]], data di a XXVa è ultima sissioni di u [[cunciliu di Trentu]]. Moltu impurtanti, in a rilazioni di u viaghju, ch'eddu scrissi dopu Querini par u Senatu, hè a discrizzioni di a vita di i piscadori nurvigesi è di a tecnica di cunsirvazioni di u [[merluzzu]] chì, una volta assiccatu, diventa [[stoccafissu]]. L'abitanti di l'isuli Lofoten da tandu ani sempri nutritu una grandi ricunniscenza versu Petru Querini, tantu chì in u cinquicentesimu annivirsariu di u naufraghju ani erettu una stela in so onori in l'isula di [[Røst]]; inoltri un'isula di i Lofoten hè stata chjamata Sandrigøya, veni à dì isula di [[Sandrigo]], in ricordu di a piccula cità in a [[pruvincia di Vicenza]] induva si teni annualamenti a festa di u [[boccalà]], u piattu tradiziunali di a [[cucina vicintina]] à basa di stoccafissu pruvinenti da l'isuli [[Lofoten]]. Inoltri, in Sandrigo una piazza hè stata didicata à Røst. U famosu umanistu di u cinquicentu [[Giovan Battista Ramusio]], autori di u vulumu ''Navigazioni è Viaghji'', chì raccuglìa i più impurtanti viaghji compiuti da l'antichità classica finu à a so ebbica, didicò un capitulu à Petru Querini, principiendu cusì: {{quote|Viaghju di u magnificu misseri Petru Querini ghjintilomu vinizianu, in u quali, partitu da Candia incù un caricu di malmasgìa versu punenti l'annu 1431, subiti un orribili è spavintosu naufraghju, à a fini di u quali, scampatu in seguitu à parechji accidenti, ghjunghji in i regni sittintriunali di Nurvegia è Svezia.|Giovan Battista Ramusio}} == Bibliugrafia == * Franco Giliberto e Giuliano Piovan. ''Alla larga da Venezia. L'incredibile viaggio di Pietro Querini oltre il circolo polare artico nel '400'', Marsilio, ISBN 978-88-317-9459-6 * Pietro Querini, Nicolò De Michiele, Cristofalo Fioravante. ''Il naufragio della Querina. Veneziani nel circolo polare artico'', 2007, ISBN 88-88389-79-2 ==Liami== * [[Marcu Biancarelli]], [http://marcubiancarelli.blogspot.fr/2012/12/u-navifraghju-di-querina.html U navifraghju di a Querina] ==Da veda dinò== * [[stoccafissu]] * [[merluzzu]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[categoria:Biugrafia]] [[categoria:Talianu]] 7of4t6vsg57q6a9yynqcahgzrmdfj5w Petru Querini 0 16075 330549 2014-01-12T12:10:44Z 92.150.151.47 Reindirizzamentu à [[Pietro Querini]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pietro Querini]] l68fuzczqa9x2oidg57k41b0iibt7zh Gran Britagna 0 16077 330571 2014-01-14T20:10:15Z 92.153.138.189 Reindirizzamentu à [[Regnu Unitu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Regnu Unitu]] fu8asq6xuq0dvtptlyzn108juwlb3of Gran' Britagna 0 16078 330572 2014-01-14T20:10:34Z 92.153.138.189 Reindirizzamentu à [[Regnu Unitu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Regnu Unitu]] fu8asq6xuq0dvtptlyzn108juwlb3of Gran'Britagna 0 16079 330573 2014-01-14T20:11:43Z 92.153.138.189 Reindirizzamentu à [[Regnu Unitu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Regnu Unitu]] fu8asq6xuq0dvtptlyzn108juwlb3of Nova Calidonia 0 16080 330575 2014-01-14T20:24:25Z 92.153.138.189 Reindirizzamentu à [[Nova Caledonia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Nova Caledonia]] sknhta7cscqaulqefmcjq3khngp4ha9 Template:Dipendenza 10 16081 330576 2014-01-14T20:25:52Z 92.153.138.189 Pagina nova: <noinclude>{{U|Template:Stato|template|febbraio 2013||a parte pochissimi parametri che per le dipendenze non verrebbero usati, sono equivalenti, basta cambiare colore quando è valor... wikitext text/x-wiki <noinclude>{{U|Template:Stato|template|febbraio 2013||a parte pochissimi parametri che per le dipendenze non verrebbero usati, sono equivalenti, basta cambiare colore quando è valorizzato "Dipendente da"}}</noinclude><includeonly>{| class="sinottico" summary="Tabella sinottica che riassume le principali caratteristiche di uno Stato" |- class="sinottico_testata" ! colspan="2" style="background:#F0E68C;" class="sinottico_testata" | {{{nomeCorrente}}} |- | colspan="2" style="text-align:center;" | {| align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" style="background:transparent" |- | style="max-width:125px; margin-left:5px; vertical-align:middle" | {{#if:{{{linkBandiera|}}} | [[File:{{{linkBandiera}}}|125px|border|{{{nomeCorrente}}} - Bandiera]] }} | style="max-width:80px;" | {{#if:{{{linkStemma|}}} | [[File:{{{linkStemma}}}|80px|{{{nomeCorrente}}} - Stemma]] }} |- | style="max-width:125px; margin-left:5px;" | {{#if:{{{paginaBandiera|}}} | <small>([[{{{paginaBandiera}}}|dettagli]])</small>}} | style="max-width:80px;" | {{#if:{{{paginaStemma|}}} | <small>([[{{{paginaStemma}}}|dettagli]])</small>}} |- | colspan="2" style="padding:1px 0px" | {{#if:{{{motto|}}} | '''[[Motto]]:''' {{{motto}}} }} |} |- | colspan="2" style="padding:1px 0px" | [[File:{{{linkLocalizzazione}}}|center|250px|{{{nomeCorrente}}} - Localizzazione]] |- class="sinottico_divisione" ! colspan="2" style="background:#F0E68C; height:8px;" | Dati amministrativi |- ! Nome completo | style="width:150px;" | {{{nomeCompleto}}} |- ! Nome ufficiale | style="width:150px;" | {{{nomeUfficiale}}} |- ! Dipendente da | style="width:150px;" | {{{stato}}} |- ! [[Lingua ufficiale|Lingue ufficiali]] | style="width:150px;" | {{{lingua}}} |- {{#if:{{{altrelingue|}}} | ! Altre [[Lingua (linguistica)|lingue]] {{!}} style="width:150px;" {{!}} {{{altrelingue}}} }} |- {{#if:{{{capitale|}}} | ! [[Capitale (città)|Capitale]] {{!}} style="width:150px;" {{!}} {{{capitale}}} {{#if:{{{capitaleAbitanti|}}}|&nbsp;<small>({{{capitaleAbitanti}}}&nbsp;ab.{{#if:{{{capitaleAbitantiAnno|}}}|&nbsp;/&nbsp;{{{capitaleAbitantiAnno}}}}})</small>}} }} |- class="sinottico_divisione" ! colspan="2" style="background:#F0E68C; height:8px;" | Politica |- ! [[Forma di governo|Status]] | style="width:150px;" | {{{governo}}} |- {{#if:{{{presidente|}}} | ! {{#if:{{{elenco capi di stato|}}}|{{{elenco capi di stato}}}|[[Capo di Stato]]}} {{!}} style="width:150px;" {{!}} {{{presidente}}} }} |- {{#if:{{{primoMinistro|}}} | ! {{#if:{{{elenco capi di governo|}}}|{{{elenco capi di governo}}}|Capo di Governo}} {{!}} style="width:150px;" {{!}} {{{primoMinistro}}} }} |- class="sinottico_divisione" ! colspan="2" style="background:#F0E68C; height:8px;" | Superficie |- ! [[Area|Totale]] | style="width:150px;" | {{{superficieTotale}}} [[Chilometro quadrato|km²]]{{#if:{{{superficieOrdine|}}}|&nbsp;([[Lista di stati per superficie|{{{superficieOrdine}}}º]])}} |- {{#if:{{{superficieAcqua|}}} | ! % delle acque {{!}} style="width:150px;" {{!}} {{#ifeq:{{{superficieAcqua}}}|trascurabile|trascurabile|{{{superficieAcqua}}}&nbsp;%}} }} |- class="sinottico_divisione" ! colspan="2" style="background:#F0E68C; height:8px;" | Popolazione |- ! [[Popolazione|Totale]] | style="width:150px;" | {{{popolazioneTotale}}} ab.{{#if:{{{popolazioneAnno|}}}|&nbsp;<small>({{{popolazioneAnno}}})</small>}}{{#if:{{{popolazioneOrdine|}}}|&nbsp;([[Lista di stati per popolazione|{{{popolazioneOrdine}}}º]])}} |- ! [[Densità di popolazione|Densità]] | style="width:150px;" | {{{popolazioneDensita}}} ab./[[Chilometro quadrato|km²]]{{#if:{{{popolazioneDensitaOrdine|}}}|&nbsp;([[Lista di stati per densità di popolazione|{{{popolazioneDensitaOrdine}}}º]])}} |- {{#if:{{{popolazioneCrescita|}}} | ! Tasso di crescita {{!}} {{{popolazioneCrescita}}} }} |- {{#if:{{{nomeAbitanti|}}} | ! [[Etnico (onomastica)|Nome degli abitanti]] {{!}} style="width:150px;" {{!}} {{{nomeAbitanti}}} }} |- class="sinottico_divisione" ! colspan="2" style="background:#F0E68C; height:8px;" | Geografia |- ! [[Continente]] | style="width:150px;" | {{{continente}}} |- ! [[Fuso orario]] | style="width:150px;" | {{{orario}}} |- class="sinottico_divisione" ! colspan="2" style="background:#F0E68C; height:8px;" | Economia |- ! [[Valuta]] | style="width:150px;" | {{{valuta}}} |- {{#if:{{{PIL|}}} | ! [[Prodotto interno lordo|PIL]] (nominale) {{!}} {{formatnum:{{{PIL}}}}} milioni di {{{PILValuta}}} {{#if:{{{PILAnno|}}}| ({{{PILAnno}}})}} {{#if:{{{PILOrdine|}}}| ([[Stati per PIL (nominale)|{{{PILOrdine}}}º]])}} }} |- {{#if:{{{PILprocapite|}}} | ! [[Reddito pro capite|PIL pro capite]] (nominale) {{!}} {{formatnum:{{{PILprocapite}}}}} {{{PILprocapiteValuta}}} {{#if:{{{PILprocapiteAnno|}}}| ({{{PILprocapiteAnno}}})}} {{#if:{{{PILprocapiteOrdine|}}}| ([[Stati per PIL (nominale) pro capite|{{{PILprocapiteOrdine}}}º]])}} }} |- {{#if:{{{PILPPA|}}} | ! [[Prodotto interno lordo|PIL]] ([[Teoria della parità dei poteri di acquisto|PPA]]) {{!}} {{formatnum:{{{PILPPA}}}}} milioni di {{{PILPPAValuta}}} {{#if:{{{PILPPAAnno|}}}| ({{{PILPPAAnno}}})}} {{#if:{{{PILPPAOrdine|}}}| ([[Stati per PIL (PPA)|{{{PILPPAOrdine}}}º]])}} }} |- {{#if:{{{PILPPAprocapite|}}} | ! [[Reddito pro capite|PIL pro capite]] ([[Parità dei poteri di acquisto|PPA]]) {{!}} {{formatnum:{{{PILPPAprocapite}}}}} {{{PILPPAprocapiteValuta}}} {{#if:{{{PILPPAprocapiteAnno|}}}| ({{{PILPPAprocapiteAnno}}})}} {{#if:{{{PILPPAprocapiteOrdine|}}}| ([[Stati per PIL (PPA) pro capite|{{{PILPPAprocapiteOrdine}}}º]])}} }} |- {{#if:{{{HDI|}}} | ! [[Indice di sviluppo umano|ISU]] <small>({{{HDIAnno}}})</small> {{!}} style="width:150px;" {{!}} {{{HDI}}} ([[Lista di Paesi per Indice di sviluppo umano|{{{HDIOrdine}}}º]]) }} |- {{#if:{{{TFT|}}} | ! [[Tasso di fecondità totale|Fecondità]] {{!}} {{{TFT}}} }} |- class="sinottico_divisione" ! colspan="2" style="background:#F0E68C; height:8px;" | Varie |- ! [[Dominio di primo livello|TLD]] | style="width:150px;" | {{{tld}}} |- {{#if:{{{telefono|}}} | ! [[Prefissi telefonici internazionali|Prefisso tel.]] {{!}} style="width:150px;" {{!}} {{{telefono}}} }} |- {{#if:{{{targa|}}} | ! [[Sigla automobilistica internazionale|Sigla autom.]] {{!}} style="width:150px;" {{!}} {{{targa}}} }} |- {{#if:{{{inno|}}} | ! [[:Categoria:Inni nazionali|Inno nazionale]] {{!}} style="width:150px;" {{!}} {{{inno}}} }} |- {{#if:{{{festa|}}} | ! [[Festa nazionale]] {{!}} style="width:150px;" {{!}} {{{festa}}} }} |- {{#if:{{{linkMappa|}}} | {{!}} colspan="2" style="padding:1px 0px" {{!}} [[File:{{{linkMappa}}}|center|250px|{{{nomeCorrente}}} - Mappa]] }} |- | colspan="2" style="background:#F0E68C;" class="sinottico_piede" | {{#if:{{{note|}}} | {{{note}}} | &nbsp; }} |}</includeonly><noinclude> {{Template complesso}} {{Man}} [[Categoria:Template sinottici - Geografia politica|Dipendenza]] </noinclude> 4xrja63ia7dzgwhw82ox43jjs7oj8s7 Template:Cita 10 16082 372452 369048 2021-03-31T20:08:05Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#switch: {{lc: {{{harv|}}} }} |yes|y|sì|si|s= [[#CITEREF{{{1|}}}|{{#if:{{{3|}}}|{{{3}}}|{{{1|}}}}}]]{{#if:{{{2|}}}|,&nbsp;{{{2|}}}}} |#default= {{{1|}}}, ''[[#CITEREF{{{3|{{{1|}}}}}}|op. cit.]]''{{#if:{{{2|}}}|, {{{2|}}}}}<!-- -->}}</includeonly><noinclude>{{protetta}}{{esoteric}}{{man}} [[Categoria:Template citazione fonti|Cita]] [[ca:Plantilla:Autor-obra citació]] [[eo:Ŝablono:Citu]] [[hu:Sablon:Harvnb/doc]] [[nl:Sjabloon:Harvnb]] </noinclude> r27o8o3q9g6z36r93ch8oz0ornt8rjp Template:Cita news 10 16083 368264 368263 2020-07-09T23:35:24Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki <noinclude><!--cita_news -=========================================== - Cita_news: Translate Spanish/Italian cite -=========================================== -- (see NOTES below) --></noinclude>{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{{{subst|subst:}}}ns:0}} | <!-- ================================ Live format -->{{ {{ #ifeq:{{{isbn|xx}}} |xx | cite news | cite book}} | url={{{url|}}}{{{URL|}}} | urltrad={{{urltrad|}}} |url-status={{{deadurl|{{{enlaceroto|{{{urlmorto|}}}|}}}|}}} | title={{{title|{{{título|{{{titolo|<!-- --><noinclude>El Título</noinclude><includeonly><!-- -->[missing title]</includeonly>}}}|}}}|}}} | trans-title={{{trans-title|{{{trans_title|{{{trad_titulo|{{{titolotradotto|}}}}}}|}}}}}} | author={{{author|}}}{{{autor|}}}{{{autore|}}}{{{name|}}} | author1={{{author1|}}}{{{autor1|}}}{{{autore1|}}}{{{name1|}}} | author2={{{author2|}}}{{{autor2|}}}{{{autore2|}}}{{{name2|}}} | last={{{last|{{{last1|{{{apellido|{{{apellidos|{{{apellido1|{{{apellidos1|{{{último|{{{cognome|{{{cognome1<!-- -->|}}}|}}}|}}}|}}}|}}}|}}}|}}}|}}}|}}} | first={{{first|{{{first1|{{{nombre|{{{nombre1|{{{nome|{{{primero|{{{primero1|{{{name1<!-- -->|}}}|}}}|}}}|}}}|}}}|}}}|}}}|}}} | authorlink={{{authorlink|{{{enlaceautor|{{{wkautore|}}}|}}}|}}} | coauthors={{{coauthors|{{{coautores|{{{coautori|}}}|}}}|}}} | others={{{others|{{{other|{{{altri|}}}|}}}|}}} | subscription={{{subscription|{{{suscripción<!-- -->|{{{richiestasottoscrizione|}}}|}}}|}}} | format={{{format|{{{formato|}}}|}}} | type={{{type|{{{tipo|}}}|}}} | work={{{work|{{{obra|{{{Work|{{{opera|}}}|}}}|}}}|}}} | journal={{{journal|{{{publicación|{{{giornale|}}}|}}}|}}} | editor={{{editor|{{{editors|}}}|}}} | publisher={{{publisher|{{{editorial|{{{editore|}}}|}}}|}}} | agency={{{agency|}}}{{{agencie|}}}{{{agencia|}}} | location={{{location|{{{place|{{{ubicación|{{{città|}}}|}}}|}}}|}}} | chapter={{{chapter|{{{contribution|{{{capitolo|{{{contributo<!-- -->|}}}|}}}|}}}|}}} | chapterurl={{{chapterurl|{{{urlcapitolo|{{{urlcontributo<!-- -->|{{{url_capitolo|}}}|}}}|}}}|}}} | edition={{{edition|{{{edition|{{{edizione|}}}|}}}|}}} | volume={{{volume|{{{vol|{{{volume|}}}|}}}|}}} | issue={{{issue|{{{numero|{{{numero|}}}|}}}|}}} | series={{{series|{{{seria|{{{serie|}}}|}}}|}}} | page={{{page|{{{página|{{{pagina|}}}|}}}|}}} | pages={{{pages|{{{páginas|{{{pagine|}}}|}}}|}}} | date={{#if: {{{date|{{{fecha|{{{data|}}}|}}}|}}}|{{#invoke:month translator|month_xlate|{{{date|{{{fecha|{{{data|}}}|}}}|}}}}}}} | origyear={{{origyear|{{{añooriginal|{{{annooriginale|}}}|}}}|}}}{{{orig-year|}}} | year={{#if:{{{mes|}}}{{{mese|}}} |<noinclude>(omit year)</noinclude> |{{{year|{{{año|{{{anno|}}}|}}}|}}} }} | accessdate={{#if: {{{accessdate|{{{fechaacceso|{{{accesso|{{{dataaccesso|}}}|}}}|}}}|}}}|{{#invoke:month translator|month_xlate|{{{accessdate|{{{fechaacceso|{{{accesso|{{{dataaccesso|}}}|}}}|}}}|}}}}} |{{ #if: {{{añoacceso|}}}{{{annoaccesso|}}} | &#32;{{{añoacceso|}}}{{{annoaccesso|}}} }} | {{#if: {{{añoacceso|}}}{{{annoaccesso|}}} | {{{añoacceso|}}}{{{annoaccesso|}}} }} }}<!--endif accessdate/fechaacceso--> | language={{ #switch: {{{language|{{{idioma|{{{lingua|{{{Language}}}|}}}|}}}|}}} | inglés = en | español = es | italiano = it | #default = {{{language|}}}{{{idioma|}}}{{{lingua|}}}{{{Language|}}} }}<!--end switch--> | doi={{{doi|}}}{{{DOI|}}} {{{etiquetadoi|{{{doilabel|}}}|}}} | id={{{id|{{{ID|}}}|}}} | ref={{{ref|{{{cid|}}}|}}} | archiveurl={{{archiveurl|{{{archive url|{{{urlarchivo|{{{urlarchivio|<!-- -->}}}|}}}|}}}|}}} | archivedate={{#if:{{{archivedate|{{{fechaarchivo|{{{dataarchivio|{{{dataarchivio|}}}|}}}|}}}|}}}|{{#invoke:month translator|month_xlate|{{{archivedate|{{{fechaarchivo|{{{dataarchivio|{{{dataarchivio|}}}|}}}|}}}|}}}}}}} | quote={{{quote|{{{cita|{{{citazione|}}}|}}}|}}} | postscript={{{postscript|}}}{{{puntofinale|}}}{{{abstract|}}} <!----------------------- More parameters--> | last2={{{last2|{{{apellido2|{{{apellidos2|{{{ultimo2|{{{cognome2|}}}|}}}|}}}|}}}|}}} | first2={{{first2|{{{nombre2|{{{primero2|{{{nome2|}}}|}}}|}}}|}}} | authorlink2={{{authorlink2|{{{enlaceautor2|{{{wkautore2|<!-- -->}}}|}}}|}}} | last3={{{last3|{{{apellido3|{{{apellidos3|{{{ultimo3|{{{cognome3|}}}|}}}|}}}|}}}|}}} | first3={{{first3|{{{nombre3|{{{primero3|{{{nome3|}}}|}}}|}}}|}}} | author3={{{author3|}}}{{{autor3|}}}{{{autore3|}}} | authorlink3={{{authorlink3|{{{enlaceautor3|{{{wkautore3|<!-- -->}}}|}}}|}}} | last4={{{last4|{{{apellido4|{{{apellidos4|{{{ultimo4|{{{cognome4|}}}|}}}|}}}|}}}|}}} | first4={{{first4|{{{nombre4|{{{primero4|{{{nome4|}}}|}}}|}}}|}}} | author4={{{author4|}}}{{{autor4|}}}{{{autore4|}}} | authorlink4={{{authorlink4|{{{enlaceautor4|{{{wkautore4|<!-- -->}}}|}}}|}}} | issn={{{issn|{{{ISSN|}}}|}}} | isbn={{{isbn|{{{ISBN|}}}|}}} | editor-last={{{editor-last|{{{editor1-last|}}}|}}} | editor-first={{{editor-first|{{{editor1-first|}}}|}}} | website={{{sitioweb|{{{sito|{{{website|}}}|}}}|}}} | magazine={{{magazine|{{{periodico|{{{pubblicazione|}}}|}}}|}}}{{{rivista|}}} }}<!--end {cite_news} or {cite book} =============================== Subst format -- (see NOTE N4 below) --> | {{cite news {{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{title|{{{titulo|{{{título|{{{titolo|}}}|}}}|}}}|}}}{{{Title|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}title={{{title|{{{titulo|{{{título|{{{titolo|}}}|}}}|}}}|}}}{{{Title|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{trans_title|{{{trad_titulo|{{{titolotradotto|}}}}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}trans-title={{{trans_title|{{{trad_titulo|{{{titolotradotto|}}}}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{url|}}}{{{URL|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}url={{{url|}}}{{{URL|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{chapter|{{{capitolo|{{{contribution|{{{contributo|}}}|}}}|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}chapter={{{chapter|{{{capitolo|{{{contribution|{{{contributo|}}}|}}}|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{chapterurl|{{{urlcapitolo|{{{urlcontributo|{{{url_capitolo|}}}|}}}|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}chapterurl={{{chapterurl|{{{urlcapitolo|{{{urlcontributo|{{{url_capitolo|}}}|}}}|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{last|}}}{{{last1|}}}{{{apellido|}}}{{{apellidos|}}}{{{apellido1|}}}{{{apellidos1|}}}{{{último|}}}{{{cognome|}}}{{{cognome1|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}last={{{last|}}}{{{last1|}}}{{{apellido|}}}{{{apellidos|}}}{{{apellido1|}}}{{{apellidos1|}}}{{{último|}}}{{{cognome|}}}{{{cognome1|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{first|}}}{{{first1|}}}{{{nombre|}}}{{{nombre1|}}}{{{nome|}}}{{{primero|}}}{{{primero1|}}}{{{name1|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}first={{{first|}}}{{{first1|}}}{{{nombre|}}}{{{nombre1|}}}{{{nome|}}}{{{primero|}}}{{{primero1|}}}{{{name1|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{last2|{{{apellido2|{{{apellidos2|{{{último2|{{{cognome2|}}}|}}}|}}}|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}last2={{{last2|{{{apellido2|{{{apellidos2|{{{último2|{{{cognome2|}}}|}}}|}}}|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{first2|{{{nombre2|{{{nome2|{{{primero2|{{{name2|}}}|}}}|}}}|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}first2={{{first2|{{{nombre2|{{{nome2|{{{primero2|{{{name2|}}}|}}}|}}}|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{last3|{{{apellido3|{{{apellidos3|{{{último3|{{{cognome3|}}}|}}}|}}}|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}last3={{{last3|{{{apellido3|{{{apellidos3|{{{último3|{{{cognome3|}}}|}}}|}}}|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{first3|{{{nombre3|{{{nome3|{{{primero3|{{{name3|}}}|}}}|}}}|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}first3={{{first3|{{{nombre3|{{{nome3|{{{primero3|{{{name3|}}}|}}}|}}}|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{last4|{{{apellido4|{{{apellidos4|{{{último4|{{{cognome4|}}}|}}}|}}}|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}last4={{{last4|}}}{{{apellido4|}}}{{{apellidos4|}}}{{{último4|}}}{{{cognome4|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{first4|{{{nombre4|{{{nome4|{{{primero4|{{{name4|}}}|}}}|}}}|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}first4={{{first4|}}}{{{nombre4|}}}{{{nome4|}}}{{{primero4|}}}{{{name4|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{author|{{{autor|{{{autore|{{{name|}}}|}}}|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}author={{{author|{{{autor|{{{autore|{{{name|}}}|}}}|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{authorlink|{{{enlaceautor|{{{wkautore|}}}|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}authorlink={{{authorlink|{{{enlaceautor|{{{wkautore|}}}|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{author2|{{{autor2|{{{autore2|}}}|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}author2={{{author2|{{{autor2|{{{autore2|}}}|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{authorlink2|{{{enlaceautor2|{{{wkautore2|}}}|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}authorlink2={{{authorlink2|{{{enlaceautor2|{{{wkautore2|}}}|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{author3|}}}{{{autor3|}}}{{{autore3|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}author3={{{author3|}}}{{{autor3|}}}{{{autore3|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{authorlink3|}}}{{{enlaceautor3|}}}{{{wkautore3|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}authorlink3={{{authorlink3|}}}{{{enlaceautor3|}}}{{{wkautore3|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{author4|}}}{{{autor4|}}}{{{autore4|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}author4={{{author4|}}}{{{autor4|}}}{{{autore4|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{authorlink4|}}}{{{enlaceautor4|}}}{{{wkautore4|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}authorlink4={{{authorlink4|}}}{{{enlaceautor4|}}}{{{wkautore4|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{coauthors|{{{coautores|{{{coautori|}}}|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}coauthors={{{coauthors|{{{coautores|{{{coautori|}}}|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{work|{{{obra|{{{opera|{{{Work|}}}|}}}|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}work={{{work|{{{obra|{{{opera|{{{Work|}}}|}}}|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{journal|{{{publicación|{{{giornale|}}}|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}journal={{{journal|{{{publicación|{{{giornale|}}}|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{publisher|{{{editorial|{{{curatore|}}}|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}publisher={{{publisher|{{{editorial|{{{curatore|}}}|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{location|{{{place|{{{ubicación|{{{città|}}}|}}}|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}location={{{location|{{{place|{{{ubicación|{{{città|}}}|}}}|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{agency|}}}{{{agencie|}}}{{{agencia|}}} | {{SAFESUBST:<noinclude/>!}}agency={{{agency|}}}{{{agencie|}}}{{{agencia|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{sito|{{{sitioweb|{{{website|}}}|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}website={{{sito|{{{sitioweb|{{{website|}}}|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{magazine|{{{periodico|{{{pubblicazione|}}}|}}}|}}}{{{rivista|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}magazine={{{magazine|{{{periodico|{{{pubblicazione|}}}|}}}|}}}{{{rivista|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{edition|}}}{{{edizione|}}}{{{ed|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}edition={{{edition|}}}{{{edizione|}}}{{{ed|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{volume|}}}{{{vol|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}volume={{{volume|}}}{{{vol|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{issue|}}}{{{number|}}}{{{numero|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}issue={{{issue|}}}{{{number|}}}{{{numero|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{series|}}}{{{seria|}}}{{{serie|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}series={{{series|}}}{{{seria|}}}{{{serie|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{page|{{{página|{{{pagina|}}}|}}}|}}}{{{p|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}page={{{page|{{{página|{{{pagina|}}}|}}}|}}}{{{p|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{pages|{{{páginas|{{{pagine|}}}|}}}|}}}{{{pp|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}pages={{{pages|{{{páginas|{{{pagine|}}}|}}}|}}}{{{pp|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{language|}}}{{{idioma|}}}{{{lingua|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}language={{SAFESUBST:<noinclude/>#switch: {{{language|}}}{{{idioma|}}}{{{lingua|}}} | inglés = en | español = es | italiano = it |#default = {{{language|}}}{{{idioma|}}}{{{lingua|}}} }} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{format|{{{formato|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}format={{{format|{{{formato|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{archive_url|}}}{{{archiveurl|}}}{{{urlarchivo|}}}{{{urlarchivio|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}archiveurl={{{archive_url|}}}{{{archiveurl|}}}{{{urlarchivo|}}}{{{urlarchivio|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{archivedate|}}}{{{dataarchivio|}}}{{{fechaarchivo|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}archivedate={{safesubst:<noinclude/>#invoke:month translator|month_xlate|{{{archivedate|{{{fechaarchivo|{{{dataarchivio|{{{dataarchivio|}}}|}}}|}}}|}}}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{deadurl|{{{enlaceroto|{{{urlmorto|}}}|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}url-status={{{deadurl|{{{enlaceroto|{{{urlmorto|}}}|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{data|}}}{{{fecha|}}}{{{date|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}date={{safesubst:<noinclude/>#invoke:month translator|month_xlate|{{{date|{{{fecha|{{{data|}}}|}}}|}}}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{year|{{{año|{{{anno|}}}|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}year={{{year|{{{año|{{{anno|}}}|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{origyear|{{{añooriginal|{{{annooriginale|{{{orig-year|}}}|}}}|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}origyear={{{origyear|{{{añooriginal|{{{annooriginale|{{{orig-year|}}}|}}}|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{accessdate|}}}{{{fechaacceso|}}}{{{accesso|}}}{{{dataaccesso|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}accessdate={{safesubst:<noinclude/>#invoke:month translator|month_xlate|{{{accessdate|{{{fechaacceso|{{{accesso|{{{dataaccesso|}}}|}}}|}}}|}}}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{subscription|{{{suscripción|{{{richiestasottoscrizione|}}}|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}subscription={{{subscription|{{{suscripción|{{{richiestasottoscrizione|}}}|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{others|{{{other|{{{altri|}}}|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}others={{{others|{{{other|{{{altri|}}}|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{editor|{{{editors|{{{curatore|{{{curatori|}}}|}}}|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}editor={{{editor|{{{editors|{{{curatore|{{{curatori|}}}|}}}|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{editor-last|{{{editor1-last|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}editor-last={{{editor-last|{{{editor1-last|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{editor-first|{{{editor1-first|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}editor-first={{{editor-first|{{{editor1-first|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{isbn|{{{ISBN|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}isbn={{{isbn|{{{ISBN|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{issn|{{{ISSN|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}issn={{{issn|{{{ISSN|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{doi|{{{DOI|}}}|}}} {{{etiquetadoi|{{{doilabel|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}doi={{{doi|{{{DOI|}}}|}}} {{{etiquetadoi|{{{doilabel|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{pmid|{{{PMID|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}pmid={{{pmid|{{{PMID|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{oclc|{{{OCLC|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}oclc={{{oclc|{{{OCLC|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{id|{{{ID|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}id={{{id|{{{ID|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{quote|}}}{{{cita|{{{citazione|}}}|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}quote={{{quote|}}}{{{cita|{{{citazione|}}}|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{postscript|{{{puntofinale|}}}|}}}{{{abstract|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}postscript={{{postscript|{{{puntofinale|}}}|}}}{{{abstract|}}} }}{{SAFESUBST:<noinclude/>#if:{{{cid|}}}{{{ref|}}} |{{SAFESUBST:<noinclude/>!}}ref={{{cid|{{{ref|}}}|}}} }}<noinclude><!--endif {ref} --></noinclude>}}<noinclude><!--end {cite_news}--></noinclude> }}<noinclude><!--endif not subst -------------------------------------------- --NOTES: -- -- Note A1: This template formats a wp:CS1 -- cite from any mix of Spanish/Italian -- or English parameter names with date -- month names translated into English. -- See: [:it:Template:Cita_news], or -- [:es:Plantilla:Cita_news]. -- -- Note D2: Any dates are translated from -- Spanish or Italian format by using -- rapid Module:String function -- "replace()" as 12x nested +12 deep -- for the 12 month names. It is very -- common for {cita_web} cites to use -- Spanish months, and so the date -- translation is worth the overhead. -- Also, blank dates skip translation -- (as faster). Any English months in -- dates will pass unfiltered. -- -- Note L3: The main Lua script is named -- "Module:Citation/CS1" plus others -- (Module:Citation/CS1/Configuration, -- etc.), but this template uses -- {cite_news} to access Lua. -- -- Note N4: The subst'ed markup {cite_news} -- contains no spaces between the -- parameters, and "<nowiki/>" tags -- are not used because they would be -- stored in the [[COinS]] metadata -- generated by {cite_news}. -- -------------------------------------------- -24Apr2014 Created for Spanish/Italian cite. -24Apr2014 Put HISTORY to log major changes. -24Apr2014 Put NOTES on template operation. -24Apr2014 Translated Spanish/Italian dates/months to English. -24Apr2014 Filters language/idioma "español" or "italiano". -25Apr2014 Italian "pubblicazione=" (work=) & "anno=" (year). -25Apr2014 Italian "id=" (id=) & reset "cid=" as "ref=" -10Jun2014 Expanded for [[wp:subst]] to put {cite_news} markup. -10Jun2014 Added "primero=" & "último=" for last/first. -10Jun2014 Added "other/others=" & "altri=" for other contributors. -10Jun2014 Added "publicación=" & "giornale=" as "journal=". -10Jun2014 Added "edizione=" & "ed=" as "edition=". -10Jun2014 Added "curatore=" & "curatori=" as "editors=". -10Jun2014 Added "etiquetadoi=" & "doilabel=" with "doi=". -10Jun2014 Added "richiestasottoscrizione=" as subscription. -22Jan2016 Fixed translate "fecha="/"fechaacceso" for partial date. -22Jan2016 Added "last3=" with cognome3 or último3. -22Jan2016 Added "first3=" with nom3 or primero3. -22Jan2016 Added "authorlink3" with wkautore3 or enlaceautor3. -03Oct2016 Added "apellidos2" at "apellido2" & "apellidos3" etc. -26Mar2017 For subst, translate date/months. -26Mar2017 Fix "cid=" as "ref=" (not "id"). -26Mar2017 Add Spanish sitioweb as website. -09Apr2017 Add nombre1/primero1 as first1. -09Apr2017 Add apellido1/apellidos1 as last1 -09Apr2017 Add agencie/agencia as agency. -23Apr2017 Translate "fechaarchivo=" date. -23Apr2017 Translate "dataarchivio=" date. -05May2017 Add Italian "p=" for "page=". -05May2017 Add Italian "pp=" for "pages=". -05May2017 Put month {mes} as "date=...+yr" -05May2017 Put month {mese} as "date=...+yr" -05May2017 If month {mes}/{mese} year=blank -05May2017 Added lccn, LCCN, oclc, OCLC. -05May2017 Added pmc, PMC, pmid, PMID. -05May2017 Added Italian sbn/SBN as "id=..." -06May2017 Added Ital. "rivista" as magazine -06May2017 Listed LCCN, OCLC, PMC, PMID. -06May2017 Listed rivista, curatore/curatori -07May2017 Add author3, autor3, autore3. -07May2017 Add author4, autor4, autore4. -07May2017 Add *link4 enlaceautor4/wkautore4 -07May2017 Add last4, apellido4, cognome4... -07May2017 Add first4, nombre4, nome4... -07May2017 Added "abstract=" as "postscript" -07May2017 Cut "editore=" at "agency=" alias -07May2017 Listed: rivista, abstract. -07Jul2017 When "isbn=" use {cite book}. --> {{documentation|content= {{Cs1 wrapper|base=Cite news}} <!-- {{Subst only|auto=yes}} --> The '''[[Template:Cita_news]]''' handles Spanish-language (or Italian) parameters for {{tl|cite news}}, as in the [[Italian Wikipedia]] template [[:it:Template:Cita_news]], with Italian "titolo=" for title. As of June 2013, {cite_news} would issue a red-error message for each unrecognized Spanish parameter as "{{color|#CC0000|Unknown parameter <code>&#124;xx{{{=|}}}</code> ignored...}}" and so {cita_news} here simply switches any Spanish/Italian parameter into the English equivalent, and translates any date/month names into English, until those cites can be hand-translated into English where needed. Due to translation of dates/months, the runtime speed of the template is about 20-25 per second, and usage should be limited to about 150 {cita_news} per page, depending on performance needs. The template can be [[wp:subst]]'ed in the form <nowiki>{{subst:cita_news|...}}</nowiki> to generate the equivalent markup as "<nowiki>{{cite&nbsp;news|...}}</nowiki>" but not inside [[wp:reftag]]s &lt;ref>...&lt;/ref> which must be removed before subst'ing and then restored during another edit to a page. == List of parameter names == The major parameter keywords are listed below. :{{{!}} class=wikitable cellspacing=2 <!-- --> style="text-align:center; text-size:100%" ! colspan=3 {{!}} {{ns|9}} List of parameters {{!}}- ! Italian !! Spanish !! English {{!}}- {{!}} titolo {{!!}} título {{!!}} title {{!}}- {{!}} autore<br>autore2<br>autore3<br>autore4 {{!!}} autor<br>autor2<br>autor3<br>autor4 {{!!}} author<br>author2<br>author3<br>author4 {{!}}- {{!}} wkautore <br>wkautore2 <br>wkautore3 <br>wkautore4 {{!!}} enlaceautor <br>enlaceautor2 <br>enlaceautor3 <br>enlaceautor4 {{!!}} authorlink <br>authorlink2 <br>authorlink3 <br>authorlink4 {{!}}- {{!}} cognome<br>cognome2<br>cognome3 {{!!}} apellidos&nbsp;/ apellido <br>apellidos1&nbsp;/ apellido1<br>apellidos2&nbsp;/ apellido2<br>apellidos3&nbsp;/ apellido3 {{!!}} last<br>last1<br>last2<br>last3 {{!}}- {{!}} nome {{!!}} nombre / primero {{!!}} first {{!}}- {{!}} nome1<br>nome2<br>nome3 {{!!}} nombre1 / primero1<br>nombre2 / primero2<br>nombre3/ primero3 {{!!}} first1<br>first2<br>first3 {{!}}- {{!}} coautori {{!!}} coautores {{!!}} coauthors {{!}}- {{!}} opera {{!!}} obra {{!!}} work {{!}}- {{!}} sito {{!!}} sitioweb {{!!}} website {{!}}- {{!}} giornale {{!!}} publicación {{!!}} journal {{!}}- {{!}} rivista<br>pubblicazione {{!!}} periodico {{!!}} magazine {{!}}- {{!}} --- {{!!}} agencia {{!!}} agency {{!}}- {{!}} editore {{!!}} editorial {{!!}} publisher {{!}}- {{!}} città {{!!}} ubicación {{!!}} location {{!}}- {{!}} editori<br>curatore<br>curatori {{!!}} --- {{!!}} editors {{!}}- {{!}} data {{!!}} fecha {{!!}} date {{!}}- {{!}} accesso / dataaccesso {{!!}} fechaacceso {{!!}} accessdate {{!}}- {{!}} anno {{!!}} año {{!!}} year {{!}}- {{!}} mese {{!!}} mes {{!!}} month {{!}}- {{!}} formato {{!!}} formato {{!!}} format {{!}}- {{!}} tipo {{!!}} --- {{!!}} type {{!}}- {{!}} volume / vol {{!!}} volume {{!!}} volume {{!}}- {{!}} serie {{!!}} seria {{!!}} series {{!}}- {{!}} edizione / ed {{!!}} --- {{!!}} edition {{!}}- {{!}} numero {{!!}} numero {{!!}} issue {{!}}- {{!}} lingua {{!!}} idioma {{!!}} language {{!}}- {{!}} id {{!!}} id {{!!}} id {{!}}- {{!}} cid {{!!}} --- {{!!}} ref {{!}}- {{!}} pagina / p {{!!}} página {{!!}} page {{!}}- {{!}} pagine / pp {{!!}} páginas {{!!}} pages {{!}}- {{!}}richiestasottoscrizione{{!!}} suscripción {{!!}} subscription {{ns}} {{!}}- {{!}} url {{!!}} url {{!!}} url {{!}}- {{!}} urlarchivio {{!!}} urlarchivo {{!!}} archiveurl {{!}}- {{!}} dataarchivio {{!!}} fechaarchivo {{!!}} archivedate {{!}}- {{!}} urlmorto {{!!}} enlaceroto {{!!}} url-status {{!}}- {{!}} doi {{!!}} doi {{!!}} doi {{!}}- {{!}} --- {{!!}} etiquetadoi /<br>doilabel {{!!}} --- {{!}}- {{!}} LCCN {{!!}} lccn {{!!}} LCCN {{!}}- {{!}} OCLC {{!!}} oclc {{!!}} OCLC {{!}}- {{!}} PMC {{!!}} pmc {{!!}} PMC {{!}}- {{!}} PMID {{!!}} pmid {{!!}} PMID {{!}}- {{!}} citazione {{!!}} cita {{!!}} quote {{!}}- {{!}} abstract {{!!}} puntofinale {{!!}} postscript {{!}}} The various Italian parameters are listed on the [[Italian Wikipedia]] in [[Lua script]] [[:it:Modulo:Citazione/Configurazione]] from June 2013. == Examples == Below are some examples using {cita_news}. :* <nowiki>{{cita news |autore=Gianni Doe |titolo= Notizia italiano |url=http://x.com |sitioweb= x.com |data=7 maggio 2012 |lingua= italiano}}</nowiki><!-- --><br>&rarr; {{cita news |autore= Gianni Doe |titolo= Notizia italiano |url= http://x.com |sitioweb= x.com |data=7 maggio 2012 |lingua= italiano}} :* <nowiki>{{cita news |url= http://www.radiomusik.it/16613/resistance-is-futile-in-anteprima-audio-il-nuovo-singolo-dei-laibach/ |editore=radiomusik.it |data=9 gennaio 2014}}</nowiki><!-- --><br>&rarr; {{cita news |url= http://www.radiomusik.it/16613/resistance-is-futile-in-anteprima-audio-il-nuovo-singolo-dei-laibach/ |editore=radiomusik.it |data=9 gennaio 2014}}<!-- --> (example from "[[Laibach&nbsp;(band)]]") :* <nowiki>{{cita news |url= http://www.sanremonews.it/2013/02/17/leggi-notizia/argomenti/festival-di-sanremo/articolo/sanremo-2013-la-classifica-finale-la-giuria-di-qualita-era-per-elio-malika-e-gualazzi.html#.USqNklf-lyJ |titolo= Sanremo 2013: la classifica finale, la giuria di qualità era per Elio, Malika e Gualazzi |editorial= sanremonews.it |name= Stefano Michero |date=17 February 2013}}</nowiki><!-- --><br>&rarr; {{cita news |url= http://www.sanremonews.it/2013/02/17/leggi-notizia/argomenti/festival-di-sanremo/articolo/sanremo-2013-la-classifica-finale-la-giuria-di-qualita-era-per-elio-malika-e-gualazzi.html#.USqNklf-lyJ|title=Sanremo 2013: la classifica finale, la giuria di qualità era per Elio, Malika e Gualazzi |editorial= sanremonews.it |name= Stefano Michero |date=17 February 2013}} == List of month names == Below is a table of month names. Note how Spanish dates use the form "7 de <month> de 2014" with words "''de''" (of) around the month name. :{{{!}} class=wikitable cellspacing=2 <!-- --> style="text-align:center; text-size:82%" ! colspan=3 {{!}} List of month names {{!}}- ! Italian !! Spanish !! English {{!}}- {{!}} gennaio {{!!}} enero {{!!}} January {{!}}- {{!}} febbraio {{!!}} febrero {{!!}} February {{!}}- {{!}} marzo {{!!}} marzo {{!!}} March {{!}}- {{!}} aprile {{!!}} abril {{!!}} April {{!}}- {{!}} maggio {{!!}} mayo {{!!}} May {{!}}- {{!}} giugno {{!!}} junio {{!!}} June {{!}}- {{!}} luglio {{!!}} julio {{!!}} July {{!}}- {{!}} agosto {{!!}} agosto {{!!}} August {{!}}- {{!}} settembre &nbsp; {{!!}} septiembre &nbsp;{{!!}} September {{!}}- {{!}} ottobre {{!!}} octubre {{!!}} October {{!}}- {{!}} novembre {{!!}} noviembre {{!!}} November {{!}}- {{!}} dicembre {{!!}} diciembre {{!!}} December {{!}}- {{!}}} == Performance considerations == The Template:Cita_news runs 40-50 per second, but users should translate to {{tl|cite news}}, as time permits. The translations of {cita_news} would typically require expertise in Italian (or Spanish), plus knowledge of the [[Italian Wikipedia]] [[:it:Template:Cita_news]] or the [[Spanish Wikipedia]] ''plantilla'', plus knowledge of parameters of the enwiki [[Template:Cite_news]]. The parameter list, above, can be used to assist translation of parameter names. Care should be taken to correctly hand-translate cite data into English; otherwise, the auto-translation of parameters is likely to be more accurate, as well as instantaneous (and without causing [[wp:edit_conflict]]s while the user is writing the article). == See also == * [[Template:Cite web]] – the equivalent template of {{tl|cita web}} {{Non-English citation templates}} }} </noinclude> 4q2jm3krppj1wrn56r3t29pslt7jikk Template:- 10 16084 330579 2014-01-14T20:29:20Z 92.153.138.189 Pagina nova: <includeonly><br style="clear:both" /></includeonly><noinclude> {{Protetta}} {{Man}} </noinclude> wikitext text/x-wiki <includeonly><br style="clear:both" /></includeonly><noinclude> {{Protetta}} {{Man}} </noinclude> 8jf63jqtxf6iqst6i80z3qrv53e37om Template:U 10 16085 330585 2014-01-14T20:42:01Z 92.153.138.189 Pagina nova: <includeonly>{{#if:{{{1|}}}{{{pagina|}}}|{{avviso |tipo=struttura |immagine={{#switch:{{{verso|}}}<!-- -->|a =[[File:Merge-arrow.svg|40px|Pagine da unire]]<!-- -->|da =... wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#if:{{{1|}}}{{{pagina|}}}|{{avviso |tipo=struttura |immagine={{#switch:{{{verso|}}}<!-- -->|a =[[File:Merge-arrow.svg|40px|Pagine da unire]]<!-- -->|da =[[File:Mergefrom.svg|40px|Pagine da unire]]<!-- -->|#default =[[File:Merge-arrows.svg|40px|Pagine da unire]]<!-- -->}} |testo='''Questa pagina {{Argomenti avviso|{{{2|}}}{{{argomento|}}}|{{{arg2|}}}{{{argomento2|}}}}}<!-- -->{{#switch:{{{verso|}}}<!-- -->|a = &#32;sembra trattare argomenti unificabili alla pagina [[{{{1|}}}{{{pagina|}}}]]{{#if:{{{4|}}}{{{paragrafo|}}}{{{sezione|}}}<!-- -->|&#32;(alla sezione [[{{{1|}}}{{{pagina|}}}#{{{4|}}}{{{paragrafo|}}}{{{sezione|}}}|{{{4|}}}{{{paragrafo|}}}{{{sezione|}}}]])}}.<!-- -->|da = &#32;sembra trattare {{#if:{{{4|}}}{{{paragrafo|}}}{{{sezione|}}}<!-- -->|&#32;(alla sezione [[#{{{4|}}}{{{paragrafo|}}}{{{sezione|}}}|{{{4|}}}{{{paragrafo|}}}{{{sezione|}}}]])&#32;<!-- -->}}argomenti unificabili alla pagina [[{{{1|}}}{{{pagina|}}}]] che può confluire qui.<!-- -->|#default = &#32;sembra trattare argomenti unificabili <!-- -->{{#if:{{{6|}}}{{{multi1|}}}<!-- -->|alle pagine<!-- -->|alla pagina<!-- -->}} [[{{{1|}}}{{{pagina|}}}]]<!-- -->{{#if:{{{4|}}}{{{paragrafo|}}}{{{sezione|}}}<!-- -->|&#32;(alla sezione [[{{{1|}}}{{{pagina|}}}#{{{4|}}}{{{paragrafo|}}}{{{sezione|}}}|{{{4|}}}{{{paragrafo|}}}{{{sezione|}}}]])<!-- -->}}<!-- -->{{#if:{{{6|}}}{{{multi1|}}}<!-- -->|{{#if:{{{7|}}}{{{multi2|}}}<!-- -->|,<!-- -->|&#32;e<!-- -->}} [[{{{6|}}}{{{multi1|}}}]]}}<!-- -->{{#if:{{{7|}}}{{{multi2|}}}<!-- -->|{{#if:{{{8|}}}{{{multi3|}}}<!-- -->|,<!-- -->|&#32;e<!-- -->}} [[{{{7|}}}{{{multi2|}}}]]}}<!-- -->{{#if:{{{8|}}}{{{multi3|}}}<!-- -->|{{#if:{{{9|}}}{{{multi4|}}}<!-- -->|,<!-- -->|&#32;e<!-- -->}} [[{{{8|}}}{{{multi3|}}}]]}}<!-- -->{{#if:{{{9|}}}{{{multi4|}}}<!-- -->|{{#if:{{{10|}}}{{{multi5|}}}<!-- -->|,<!-- -->|&#32;e<!-- -->}} [[{{{9|}}}{{{multi4|}}}]]}}<!-- -->{{#if:{{{10|}}}{{{multi5|}}}<!-- -->|{{#if:{{{11|}}}{{{multi6|}}}<!-- -->|,<!-- -->|&#32;e<!-- -->}} [[{{{10|}}}{{{multi5|}}}]]}}<!-- -->{{#if:{{{11|}}}{{{multi6|}}}<!-- -->|{{#if:{{{12|}}}{{{multi7|}}}<!-- -->|,<!-- -->|&#32;e<!-- -->}} [[{{{11|}}}{{{multi6|}}}]]}}<!-- -->{{#if:{{{12|}}}{{{multi7|}}}<!-- -->|{{#if:{{{13|}}}{{{multi8|}}}<!-- -->|,<!-- -->|&#32;e<!-- -->}} [[{{{12|}}}{{{multi7|}}}]]}}<!-- -->{{#if:{{{13|}}}{{{multi8|}}}<!-- -->|{{#if:{{{14|}}}{{{multi9|}}}<!-- -->|,<!-- -->|&#32;e<!-- -->}} [[{{{13|}}}{{{multi8|}}}]]}}<!-- -->{{#if:{{{14|}}}{{{multi9|}}}<!-- -->|&#32;e [[{{{14|}}}{{{multi9|}}}]]<!-- -->}}.<!-- -->}}'''{{#if:{{{5|}}}{{{commento|}}}|<div style="font-size: 90%;">'''Motivo''': ''{{{5|}}}{{{commento|}}}''</div>}} ---- <div style="font-size:90%;">Puoi contribuire [[Wikipedia:Unione|unendo]] i contenuti in una pagina unica. {{#if:{{{discussione|}}}<!-- -->|&#32;Commenta la procedura di unione usando [[{{{discussione|}}}|questa pagina di discussione]].|{{#switch:{{{verso|}}}<!-- -->|a=&#32;Commenta la procedura di unione usando [[Discussione:{{{1|}}}{{{pagina|}}}|questa pagina di discussione]].<!-- -->|da=&#32;Commenta la procedura di unione usando [[{{TALKPAGENAME}}|questa pagina di discussione]].}}<!-- -->}} {{Categorie avviso |base = Unire |arg1 = {{{2|}}}{{{argomento|}}} |arg2 = {{{arg2|}}}{{{argomento2|}}} |data = {{{3|}}}{{{data|}}} |sintassi = <nowiki>{{U|altra pagina|argomento|mese anno}}</nowiki> }}</div> }} |{{avviso <!-- avviso speciale in caso di mancanza parametro fondamentale --> |tipo=stile |immagine=[[File:Emblem-question-yellow.svg|40px|Errore nella sintassi del template U]] |testo='''Questa segnalazione non è corretta'''. ---- <div style="font-size:90%">La [[Template:U/man|sintassi]] minima corretta di questo template è: {{tl|U|pagina da unire|argomento|data}}.</div> }}}}</includeonly><noinclude> {{protetta}} {{template complesso}} {{Man}} {{TemplateData}} [[Categoria:Template di avviso|U]] </noinclude> etpiduhh7tyqeibdc5e3xdbk1zl1if9 Template:Coord/display/title 10 16086 359775 335162 2018-07-07T06:21:30Z YiFeiBot 9044 Retrait de 3 lien(s) interlangue(s), désormais fourni(s) par [[d:|Wikidata]] à la page [[d:q9533733]] wikitext text/x-wiki <span style="font-size: small;"><span id="coordinates">[[Geographic coordinate system|Coordinates]]: {{{1}}}</span></span><noinclude>{{template doc|Template:Coord/sub doc}}[[Categoria:Coord template]][[af:Sjabloon:Koördinate/aansig/titel]] </noinclude> jcpede5j06v7c33yasjmcf0at30isoi Mar' di Corsica 0 16087 330608 2014-01-15T20:33:31Z 92.153.138.189 Reindirizzamentu à [[Mari di Corsica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari di Corsica]] sdpo5crs84es1h9rbkl9daq051fx5pr Mar'di Corsica 0 16088 330609 2014-01-15T20:33:49Z 92.153.138.189 Reindirizzamentu à [[Mari di Corsica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mari di Corsica]] sdpo5crs84es1h9rbkl9daq051fx5pr Arcipelagu tuscanu 0 16089 330621 2014-01-18T11:28:57Z 92.153.138.189 Reindirizzamentu à [[Archipelagu Tuscanu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Archipelagu Tuscanu]] 92dlnle7rpcwp27pm5sbd7m7bpl57rp Gambaraghju 0 16105 347467 330669 2015-07-02T12:11:22Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Net.gsfc.jpg|thumb|240px|Un gambaraghju]] U '''gambaraghju''' hè un attrazzu imprudatu in a [[Pesca (sport)|pesca]] incù un manicu più o menu longu à u quali hè attaccatu un saccu fattu di reta. Hè usatu par caccià di l'acqua i [[pesci]] o i crustacei chì sò stati piscati. U nomu corsu veni da u fattu ch'eddu era adupratu par piscà i [[gambaru|gambari]]. ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[categoria:Reta]] [[categoria:Caccia]] 1eirqkmilh5osynpm1rvh5lwcj0eifp Pesciu tondu 0 16106 374009 351873 2021-06-02T11:24:55Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U pesciu tondu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Mola mola.jpg|240px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Mola mola</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Actinopterygii]]'' |----- | Ordini | ''[[Tetraodontiformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Molidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Mola]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Mola mola''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:MolaMolaDorsalFin.jpg|240px]] |----- |} U '''Pesciu tondu''' (''Mola mola'' da u [[Lingua latina|latinu]] ''mola'', 'macina, mola' ) hè u più grandi trà i pesci ossei (i squali sò infatti pesci cartilaginei). In [[lingua inglesa|inglesu]] hè chjamatu ''Sunfish'', prisumibilamenti tantu par a so forma, quantu par i so diminsioni è par u fattu chì duranti i ghjurnati di soli tendi à cuddà à a superficia di l'acqua. ==Distribuzioni è ambienti== [[Image:Poissonlune mole3.jpg|240px|thumb|left|U pesciu tondu nutendu]] Stà in u mari apartu, ma hè lucalizatu privalintamenti longu l'acqui custieri, in acqui trupicali, timparati è freti (spinghjendu si finu à [[Terranova]] è i costi nurvigesi, uccasiunalamenti ancu in u [[Mari Balticu]]), [[Mari Tarraniu]] cumpresu. In l'[[emisferu australi]] hè diffusu intornu à l'acqui di [[Sudafrica]] è [[Australia]], ma micca intornu à a [[Terra di u Focu (arcipelagu)|Terra di u focu]]. ==Discrizzioni== [[Image:Mola-mola-Lisboa-20051020.jpg|240px|thumb|right|Un pesciu tondu à l'[[Oceanáriu di Lisbona|acquariu di Lisbona]]: ancu l'[[acquariu di Barcilona]] è quiddu [[acquariu di Genuva|di Genuva]] ni uspiteghjani parechji esimplari]] I pesci tondi sò i pesci ossei più pisanti è l'esimplari più grandi poni righjunghja un'altezza di 4,2 metri, 3 metri di lunghezza è circa 2.268 chilugrammi, suparati in parechji casi da squali è manti, chì appartenini parò à a classa di i cartilaginei. Stu pesciu hè carattarizatu da una forma allungata, uvaloidi, molta cumpressa à i fianchi. A [[nutaghjola caudali]] hè furmata da un' escriscenza carnosa (chì parti da a radica di a [[nutaghjola dursali]]) chì hà poca mubilità: a locumuzioni hè affidata à i nutaghjoli [[nutaghjola dursali|dursali]] è [[nutaghjola anale|anali]], opposti, simmetrichi, rubusti è allungati. A nutaghjola dursali hè piccula è à vintagliu. I denti sò fusi trà eddi in a piccula bocca è formani una spezia di bizzicu. L'aparturi branchiali sò ridutti à un tafonu situatu appena prima di a [[nutaghjola pitturali]]. A peddi di u pesciu tondu pò righjunghja u spissori di 15 cm. Uspiteghja finu à cinquanta spezii di [[parassitisimu|parassiti]] è [[micruorganisimi]], chì poni ancu pruvucà u finominu di a [[biuluminiscenza]]. U pesciu tondu pò righjunghja a lunghezza di trè metri par un'altezza di trè metri è un pesu di oltri dui tonni. Si tratta inoltri di un pesci di grandissima lungività: prisumibilamenti pò suparà ampiamenti i centu anni di ità. ==Cumpurtamentu== Quandu u pesciu tondu nota in prussimità di a superficia, vistu da una barca, pò essa cunfusu incù un [[Selachimorpha|squalu]], essendu datu chì s'è ni vedi sultantu una [[nutaghjola]]. À spessu u pesciu tondu ricodda à a superficia di u mari induva faci gallighjà u corpu in pusizioni orizuntali. Pari chì quissa sii una manera di libarà si di i parassiti, chì in stu modu poni essa manghjati da l'[[aceddi]]. ==Ripruduzioni== Una femina pò dipona finu à 1,5 milioni di ova par volta è finu à 300 milioni di ova duranti u ciclu vitali. I larvi ani un diamitru di appena dui o trè millimitri. ==Alimantazioni== U pesciu tondu si nutrisci di [[rubu]], di picculi pesci è di [[potta marina|potti marini]]. ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[Categoria:Molidae]] 5hr3w6kkxbk3xofh0hq2z1c5kxm4wyv James Avery 0 16107 375038 372271 2021-08-10T20:49:24Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:James Avery HAL Awards (cropped).jpg|thumb|200px|James Avery, [[2013]]]] '''James LaRue Avery''' (27 [[nuvembre]] 1945 - 31 [[dicembre]] 2013) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Avery, James]] [[Categoria:Americanu|Avery, James]] [[Categoria:Biugrafia]] daebgxf1widxoz8pg1fag7y6kjs06qv Monticristu 0 16108 330682 2014-01-24T13:36:58Z 92.153.169.49 Reindirizzamentu à [[Isula di Monticristu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Isula di Monticristu]] ezlvxvzco8c3hre4ufrahd95p5nbsza Montecristu 0 16109 330683 2014-01-24T13:39:14Z 92.153.169.49 Reindirizzamentu à [[Isula di Monticristu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Isula di Monticristu]] ezlvxvzco8c3hre4ufrahd95p5nbsza Isula di Gurgona 0 16110 330696 2014-01-25T13:37:29Z 92.153.169.49 Reindirizzamentu à [[Gorgona]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Gorgona]] 8f16xcz2wb25dfw0beq3gswaz2lskoa Gurgona 0 16111 330697 2014-01-25T13:37:58Z 92.153.169.49 Reindirizzamentu à [[Gorgona]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Gorgona]] 8f16xcz2wb25dfw0beq3gswaz2lskoa Isula di Gorgona 0 16112 330698 2014-01-25T13:38:14Z 92.153.169.49 Reindirizzamentu à [[Gorgona]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Gorgona]] 8f16xcz2wb25dfw0beq3gswaz2lskoa Template:Lang-el 10 16113 353316 330715 2016-03-10T05:18:29Z Varlaam 3337 wikitext text/x-wiki <span dir="ltr">in [[lingua greca|grecu]] {{polytonic|{{{1}}}}}{{#if:{{{2|}}}|, traslitteratu in {{lang|el|''{{{2|}}}''}}|}}</span><noinclude> Template per presentare del testo scritto in [[lingua greca|greco]] ed eventuale traslitterazione. [[Categoria:Template testo straniero|{{PAGENAME}}]] </noinclude> fj1p8153w1yr52o3t4ielg7znojzosg Modulo:Citazione/Configurazione 828 16114 372828 372807 2021-05-18T19:34:50Z Jumpy01 11155 parametri è categurie Scribunto text/plain citation_config = {}; --[[ List of namespaces that should not be included in citation error categories. Same as setting notracking = true by default Note: Namespace names should use underscores instead of spaces. ]] citation_config.uncategorized_namespaces = { 'Utente', 'Discussioni_utente', 'Discussioni', 'Discussioni_modulo', 'Discussioni_template' }; --[[ Translation table The following contains fixed text that may be output as part of a citation. This is separated from the main body to aid in future translations of this module. ]] citation_config.messages = { ['published'] = 'published $1', ['lay summary'] = 'Lay summary', ['retrieved'] = '<small>URL cunsultatu $2$1</small>', ['retrieve-variant'] = '<small>URL cunsultatu l\'$1</small>', ['inactive'] = 'inattivo', ['archived-dead'] = '<small>(archiviato dall\'<abbr title="$1">url originale</abbr> $3$2)</small>', ['archived-not-dead'] = '<small>($1 $3$2)</small>', ['archived-missing'] = '<small>(archiviato dall\'originale $3$2)</small>$1', ['archived-second-copy'] = '<small>(seconda copia $1 $3$2)</small>', ['archived'] = 'archiviato', ['archived2'] = 'archiviata', ['original'] = 'url originale', ['editor'] = '$1 (a cura di)', ['editors'] = '$1 (a cura di)', ['edition'] = '($1 ed.)', ['episode'] = 'episodio', ['season'] = 'stagione', ['series'] = 'serie', ['cartography'] = 'Cartografia di $1', ['section'] = 'Sezione $1', ['inset'] = '$1 inset', ['written'] = 'Scritto a $1', ['in'] = 'In', ['et al'] = " ''et al.''", ['origdate'] = '[$1]', -- include category when 'via' parameter is not used in the citation ['subscription'] = '<span style="font-size:0.95em; font-size:90%; color:#555">(subscription required)</span>', ['subscription_no_via'] = '<span style="font-size:0.95em; font-size:90%; color:#555">(subscription required)</span>' .. '[[Category:Pages containing links to subscription-only content]]', ['language'] = '(in $1)', ['via'] = " &ndash; via $1 [[Category:Subscription required using via]]", ['event'] = 'Event occurs at', ['minutes'] = 'minutes in', ['quoted-title'] = '«$1»', ['italic-title'] = "''$1''", ['trans-quoted-title'] = "&#91;$1&#93;", -- char #91=[ char #93=] ['trans-italic-title'] = "&#91;''$1''&#93;", ['quoted-text'] = '\n:«$1»', ['parameter'] = '<code>&#124;$1=</code>', -- char #124 = ', ' ['parameter-separator'] = ', ', ['parameter-final-separator'] = ' e ', ['parameter-pair-separator'] = ' e ', -- Error output ['hidden-error'] = '<span style="display:none;font-size:100%" class="error citation-comment">$1</span>', ['visible-error'] = '<span style="font-size:100%" class="error citation-comment">$1</span>', -- Determines the location of the help page ['help page link'] = 'Discussioni modulo:Citazione/Aiuto', -- TODO: dove metterla ? ['help page label'] = 'aiuto', -- Internal errors (should only occur if configuration is bad) ['undefined_error'] = 'Chiamato con una configurazione di errore non definita', ['unknown_manual_ID'] = 'Modalità ID manuale non riconosciuta', ['unknown_ID_mode'] = 'Modalità ID non riconosciuta', ['unknown_argument_map'] = 'Argomento mappa non definito per questa variabile', ['bare_url_no_origin'] = 'Trovato url nudo ma l\'indicatore di origine è nil o vuoto', } -- Aliases table for commonly passed parameters citation_config.aliases = { ['Abstract'] = 'abstract', ['AccessDate'] = {'accesso', 'datadiaccesso', 'dataaccesso', 'accessu'}, ['AccessYear'] = {'annodiaccesso', 'annoaccesso'}, ['AccessMonth'] = {'mesediaccesso', 'meseaccesso'}, ['AccessDay'] = {'giornodiaccesso', 'giornoaccesso'}, ['AirDate'] = 'datatrasmissione', ['ArchiveDate'] = 'dataarchivio', ['ArchiveDate2'] ='dataarchivio2', ['ArchiveURL'] = 'urlarchivio', ['ArchiveURL2'] = 'urlarchivio2', ['ASINTLD'] = {'ASIN-TLD', 'asin-tld'}, --['Authors'] = {'authors', 'people'}, ['AuthorFormat'] = "formatoautori", ['AuthorSeparator'] = 'separatoreautori', ['AuthorNameSeparator'] = 'separatorenomiautori', -- ['BookTitle'] = 'booktitle', ['Cartography'] = 'cartografia', ['Chapter'] = {'capitolo', 'contributo', 'voce', 'articolo', 'sezione'}, ['ChapterLink'] = 'wkcapitolo', ['ChapterURL'] = {'urlcapitolo', 'url_capitolo', 'urlcontributo'}, ['Coauthors'] = {'coautore', 'coautori'}, ['Conference'] = 'conferenza', ['ConferenceURL'] = {'urlconferenza', 'url_conferenza'}, ['Date'] = 'data', ['Day'] = {'giorno', 'ghjornu'}, ['DeadURL'] = {'deadurl', 'urlmorto'}, ['DisplayAuthors'] = "num_autori", ['DisplayEditors'] = "num_curatori", ['DoiBroken'] = {'doi_inactivedate', 'doi_brokendate', 'DoiBroken'}, ['Edition'] = {'edizione', 'ed'}, ['Editors'] = {'curatore', 'curatori'}, ['EditorFormat'] = "formatocuratore" , ['EditorSeparator'] = 'separatorecuratore', ['EditorNameSeparator'] = 'separatorenomicuratori', ['Embargo'] = 'embargo', ['Format'] = 'formato', ['Hour'] = 'hour', ['ID'] = {'id', 'ID', 'codici'}, ['IgnoreISBN'] = {'ignoraisbn'}, ['Inset'] = 'inset', ['Issue'] = {'numero', 'numaru'}, ['Language'] = {'lingua'}, ['LastAuthorAmp'] = 'lastauthoramp', ['LayDate'] = 'laydate', ['LaySource'] = 'laysource', ['LayURL'] = {'layurl', 'laysummary'}, ['Minutes'] = 'minuti', ['Month'] = {'mese', 'mesi'}, ['NameSeparator'] = 'separatorenomi', ['Network'] = 'network', ['NoPP'] = 'nopp', ['NoTracking'] = {'nocat', 'notracking', "no-tracking"}, ['OrigYear'] = 'annooriginale', ['OrigMonth'] = 'meseoriginale', ['OrigDay'] = 'giornooriginale', ['OrigDate'] = 'dataoriginale', ['Organization'] = 'organizzazione', ['Others'] = 'altri', ['Position'] = {'p','pp', 'pagina', 'pagine', 'posizione', 'pagini'}, ['Pages'] = {'pagine', 'pagini'}, ['Periodical'] = {'pubblicazione', 'giornale', 'rivista', 'opera', 'sito', 'periodico', 'enciclopedia', 'dizionario'}, ['Place'] = {'città', 'cità'}, ['PostScript'] = { 'postscript', 'puntofinale'}, ['PublicationDate'] = 'datapubblicazione', ['PublisherName'] = {'editore', 'editori'}, ['Quote'] = 'citazione', ['Ref'] = {'cid'}, ['Scale'] = 'scala', ['Seconds'] = 'second', ['Section'] = 'sezione', ['Season'] = 'stagione', ['Series'] = {'serie', 'trasmissione', 'versione'}, ['SeriesLink'] = {'wkserie', 'wktrasmissione'}, ['SeriesNumber'] = 'numeroserie', ['Station'] = 'canale', ['StationLink'] = 'wkcanale', ['Style'] = 'stile', ['SubscriptionRequired'] = 'richiestasottoscrizione', ['Time'] = 'tempo', ['TimeCaption'] = 'timecaption', ['Title'] = {'titolo', 'titulu'}, ['TitleLink'] = 'wktitolo', ['TitleType'] = {'tipo'}, ['Transcript'] = 'trascrizione', ['TranscriptURL'] = {'url-trascrizione', 'urltrascrizione'}, ['TransChapter'] = 'capitolotradotto', ['TransTitle'] = 'titolotradotto' , ['Titolooriginale'] = 'titolooriginale', ['URL'] = {'url', 'URL'}, ['Via'] = 'via', ['Volume'] = {'volume', 'vol'}, ['Year'] = {'anno', 'annu'}, ['AuthorList-First'] = {"nome#", 'nomu#'}, ['AuthorList-Last'] = {"autore#", "cognome#", 'autori#', 'casata#'}, ['AuthorList-Link'] = {"wkautore#", "linkautore#"}, ['EditorList-First'] = {"curatore#-nome", "curatore-nome#"}, ['EditorList-Last'] = {"curatore#-cognome", "curatore-cognome#", "curatore#"}, ['EditorList-Link'] = {"wkcuratore#"}, } -- Default parameter values citation_config.defaults = { ['DeadURL'] = 'sì', ['PostScript'] = '.', ['PPrefix'] = "p.&nbsp;", ['PPPrefix'] = "pp.&nbsp;", ['Style'] = "itwiki" } --[[ Error condition table The following contains a list of IDs for various error conditions defined in the code. For each ID, we specify a text message to display, an error category to include, and whether the error message should be wrapped as a hidden comment. Anchor changes require identical changes to matching anchor in Discussioni modulo:Citazione/Aiuto ]] citation_config.error_conditions = { accessdate_missing_url = { message = '<code>&#124;accesso=</code> richiede <code>&#124;url=</code>', anchor = 'accessdate_missing_url', category = 'Errori del modulo citazione - pagine con data di accesso senza URL', hidden = true }, archive_missing_date = { message = '<code>&#124;urlarchivio=</code> richiede <code>&#124;dataarchivio=</code>', anchor = 'archive_missing_date', category = 'Errori del modulo citazione - pagine con errori in urlarchivio', hidden = true }, archive_missing_date2 = { message = '<code>&#124;urlarchivio2=</code> richiede <code>&#124;dataarchivio2=</code>', anchor = 'archive_missing_date', category = 'Errori del modulo citazione - pagine con errori in urlarchivio', hidden = true }, archive_missing_url = { message = '<code>&#124;urlarchivio=</code> richiede <code>&#124;url=</code>', anchor = 'archive_missing_url', category = 'Errori del modulo citazione - pagine con errori in urlarchivio', hidden = true }, bad_doi = { message = 'Controllare il valore del parametro <code>&#124;doi=</code>', anchor = 'bad_doi', category = 'Errori del modulo citazione - codice DOI errato', hidden = true }, bad_isbn = { message = 'Controllare il valore del parametro <code>&#124;ISBN=</code>', anchor = 'bad_isbn', category = 'Errori del modulo citazione - codice ISBN errato', hidden = true }, bad_ol = { message = 'Controllare il valore del parametro <code>&#124;ol=</code> value', anchor = 'bad_ol', category = 'Errori del modulo citazione - codice OL errato', hidden = true }, bad_url = { message = 'Controllare il valore del parametro <code>&#124;url=</code> scheme', anchor = 'bad_url', category = 'Errori del modulo citazione - errori nel parametro URL', hidden = true }, bare_url_missing_title = { message = 'Titolo mancante per url $1', anchor = 'bare_url_missing_title', category = 'Pagine cù citazioni chì anu URL nudi', hidden = true }, citation_missing_title = { message = 'Parametro <code>&#124;titolo=</code> vuoto o mancante', anchor = 'citation_missing_title', category = 'Pagine cù citazioni mancanti di tituli', hidden = true }, cite_web_url = { message = 'Parametro <code>&#124;url=</code> vuoto o mancante', anchor = 'cite_web_url', category = 'Errori del modulo citazione - template Cita web senza URL‎', hidden = true }, empty_citation = { message = 'Citazione vuota', anchor = 'empty_citation', category = 'Pagine cù citazioni viotu', hidden = true }, extra_pages = { message = 'Parametro <code>&#124;pagine=</code> o <code>&#124;posizione= di troppo</code>', --TODO manteniamo parametro at? anchor = 'extra_pages', category = 'Errori del modulo citazione - pagine con citazioni con indicazioni di pagina contrastanti', hidden = true }, format_missing_url = { message = '<code>&#124;formato=</code> richiede <code>&#124;url=</code>', anchor = 'format_missing_url', category = 'Errori del modulo citazione - citazioni con formato ma senza url', hidden = true }, parameter_ignored = { message = 'Parametro sconosciuto <code>&#124;$1=</code> ignorato', anchor = 'parameter_ignored', category = 'Pagine cù citazioni utilizendu parametri micca supportati', hidden = true }, parameter_ignored_suggest = { message = 'Parametro sconosciuto <code>&#124;$1=</code> ignorato (forse intendevi <code>&#124;$2=</code>)', anchor = 'parameter_ignored_suggest', category = 'Pagine cù citazioni utilizendu parametri micca supportati', hidden = true }, redundant_parameters = { message = 'Più di un parametro tra $1 specificato', anchor = 'redundant_parameters', category = 'Errori del modulo citazione - citazioni con parametri ridondanti', hidden = true }, text_ignored = { message = 'Testo "$1" ignorato', anchor = 'text_ignored', category = 'Errori del modulo citazione - citazioni che usano parametri ordinali sconosciuti', hidden = true }, trans_missing_chapter = { message = '<code>&#124;capitolotradotto=</code> richiede <code>&#124;capitolo=</code>', anchor = 'trans_missing_chapter', category = 'Errori del modulo citazione - citazioni che usano termini tradotti senza originale', hidden = true }, trans_missing_title = { message = '<code>&#124;titolotradotto=</code> richiede <code>&#124;titolo=</code>', anchor = 'trans_missing_title', category = 'Errori del modulo citazione - citazioni che usano termini tradotti senza originale', hidden = true }, wikilink_in_url = { message = 'Wikilink compreso nell\'URL del titolo', anchor = 'wikilink_in_url', category = 'Errori del modulo citazione - citazioni che hanno wikilink compresi nell\'URL del titolo', hidden = true }, unknown_language = { message = 'Lingua ignota: $1', anchor = 'unknown_language', category = 'Errori del modulo citazione - citazioni che usano un codice lingua sconosciuto', hidden = true }, cita_web_with_id = { message = 'Cita web con parametro id', anchor = '', category = 'Errori del modulo citazione - check cita web con parametro id', hidden = true }, debug_txt = { message = "Debug: $1", anchor = "debug", category = 'Errori del modulo citazione - debug', hidden = true }, } citation_config.id_handlers = { ['DOI'] = { parameters = { 'doi', 'DOI' }, link = 'Digital object identifier', label = 'DOI', mode = 'manual', prefix = 'http://dx.doi.org/', COinS = 'info:doi', separator = ':', encode = true, }, ['OL'] = { parameters = { 'ol', 'OL' }, link = 'Open_Library#Open_Library', label = 'OL', mode = 'manual', COinS = 'info:olnum', separator = '&nbsp;', endode = true, }, ['ARXIV'] = { parameters = {'arxiv', 'ARXIV'}, link = 'arXiv', label = 'arXiv', mode = 'external', prefix = 'http://arxiv.org/abs/', encode = false, COinS = 'info:arxiv', separator = ':', }, ['BIBCODE'] = { parameters = {'bibcode', 'BIBCODE'}, link = 'Bibcode', label = 'Bibcode', mode = 'external', prefix = 'http://adsabs.harvard.edu/abs/', encode = false, COinS = 'info:bibcode', separator = ':', }, ['ISBN'] = { parameters = {'isbn', 'Isbn', 'ISBN', 'isbn13', 'ISBN13'}, link = 'ISBN', label = 'ISBN', mode = 'manual', prefix = 'Special:BookSources/', COinS = 'rft.isbn', separator = '&nbsp;', }, ['ISSN'] = { parameters = {'issn', 'ISSN'}, link = 'ISSN', label = 'ISSN', mode = 'external', prefix = '//www.worldcat.org/issn/', COinS = 'rft.issn', encode = false, separator = '&nbsp;', }, ['JFM'] = { parameters = {'jfm', 'JFM'}, link = 'Jahrbuch über die Fortschritte der Mathematik', label = 'JFM', mode = 'external', prefix = 'http://www.zentralblatt-math.org/zmath/en/search/?format=complete&q=an:', COinS = 'rft.jfm', encode = true, separator = '&nbsp;', }, ['JSTOR'] = { parameters = {'jstor', 'JSTOR'}, link = 'JSTOR', label = 'JSTOR', mode = 'external', prefix = 'http://www.jstor.org/stable/', COinS = 'rft.jstor', encode = true, separator = '&nbsp;', }, ['LCCN'] = { parameters = {'LCCN', 'lccn'}, link = 'Library of Congress Control Number', label = 'LCCN', mode = 'external', prefix = 'http://lccn.loc.gov/', COinS = 'rft.lccn', encode = false, separator = '&nbsp;', }, ['MR'] = { parameters = {'MR', 'mr'}, link = 'Mathematical Reviews', label = 'MR', mode = 'external', prefix = 'http://www.ams.org/mathscinet-getitem?mr=', COinS = 'rft.mr', encode = true, separator = '&nbsp;', }, ['OCLC'] = { parameters = {'OCLC', 'oclc'}, link = 'Online Computer Library Center', label = 'OCLC', mode = 'external', prefix = '//www.worldcat.org/oclc/', COinS = 'info:oclcnum', encode = true, separator = '&nbsp;', }, ['OSTI'] = { parameters = {'OSTI', 'osti'}, link = 'Office of Scientific and Technical Information', label = 'OSTI', mode = 'external', prefix = 'http://www.osti.gov/energycitations/product.biblio.jsp?osti_id=', COinS = 'info:osti', encode = true, separator = '&nbsp;', }, ['PMC'] = { parameters = {'PMC', 'pmc'}, link = 'PubMed Central', label = 'PMC', mode = 'external', prefix = '//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC', suffix = " ", COinS = 'info:pmc', encode = true, separator = '&nbsp;', }, ['PMID'] = { parameters = {'PMID', 'pmid'}, link = 'PMID', label = 'PMID', mode = 'external', prefix = '//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/', COinS = 'info:pmid', encode = false, separator = '&nbsp;', }, ['RFC'] = { parameters = {'RFC', 'rfc'}, link = 'Request for Comments', label = 'RFC', mode = 'external', prefix = '//tools.ietf.org/html/rfc', COinS = 'info:rfc', encode = false, separator = '&nbsp;', }, ['SSRN'] = { parameters = {'SSRN', 'ssrn'}, link = 'Social Science Research Network', label = 'SSRN', mode = 'external', prefix = 'http://ssrn.com/abstract=', COinS = 'info:ssrn', encode = true, separator = '&nbsp;', }, ['ZBL'] = { parameters = {'ZBL', 'zbl'}, link = 'Zentralblatt MATH', label = 'Zbl', mode = 'external', prefix = 'http://www.zentralblatt-math.org/zmath/en/search/?format=complete&q=an:', COinS = 'info:zbl', encode = true, separator = '&nbsp;', } } citation_config.styles = { ['itwiki'] = { sep = ",", -- separatore tra elementi della bibliografia peoplesep = ";", -- separatore tra autori/curatori/ecc in una lista di persone firstnamesep = "", -- separatore tra nome e cognome (primo della lista) namesep = " ", -- separatore tra nome e cognome format = "", -- opzioni di formato lista di persone maximum_authors = 9, -- numero massimo di persone prima di usare "et all" maximum_editors = 3, -- numero massimo di curatori lastsepauthor = '; ', -- separatore tra penultimo e ultimo nome invertorder = false, -- se falso usare "nome cognome" invertorderfirst = false, -- come sopra ma solo per il primo nome della lista pprefix = "p.&nbsp;", ppprefix = "pp.&nbsp;", postscript = ".", -- punto finale separator_priority = { [""] = { order=0, sep = ""}, [" "] = { order=1, sep = " "}, [","] = { order=2, sep = ", "}, ["."] = { order=3, sep = ". "}, ["in"] = {order=4, sep = " in "}, [" "] = { order=5, sep = " "}, ["nothing"] = {order=6, sep="" } } }, ['chicago'] = { sep = ",", peoplesep =",", firstnamesep =",", namesep = " ", format = "", maximum_authors = 8, -- numero massimo di persone prima di usare "et all" maximum_editors = 3, lastsepauthor = ' e ', invertorder = false, --cognome nome invertorderfirst = true, pprefix = "p.&nbsp;", ppprefix = "pp.&nbsp;", postscript = "." }, } citation_config.unnamed_parameter = { ['libro'] = { 'nome', 'cognome', 'titolo', 'anno', 'editore', 'città'}, ['web'] = {'url', 'titolo', 'accesso'}, ['news'] = {'autore', 'url', 'titolo', 'pubblicazione', 'data', 'accesso', 'lingua', 'formato'}, ['conferenza'] = { 'autore', 'coautori', 'titolo', ' conferenza', 'editore', 'anno', 'città', 'url', 'accesso', 'id' }, } citation_config.months = { 'gennaio', 'febbraio', 'marzo', 'aprile', 'maggio', 'giugno', 'luglio', 'agosto', 'settembre', 'ottobre', 'novembre', 'dicembre', } citation_config.external_link_type = { ['doc'] = { link = '.doc', label='DOC'}, ['pdf'] = { link = 'Portable Document Format', label='PDF'}, ['xls'] = { link = 'Microsoft Excel', label="XLS"}, ['txt'] = { link = 'file di testo', label="TXT"}, ['mp3'] = { link = 'MP3', label="MP3"}, ['rtf'] = { link = 'Rich Text Format', label='RTF'}, ['swf'] = { link = 'Shockwave Flash', label='SWF'}, ['pps'] = { link = '.pps', label='PPS'}, ['ppt'] = { link = '.ppt', label='PPT'}, ['ppsx'] = {link = '.ppsx', label='PPSX'}, ['pptx'] = {link = '.pptx', label='PPTX'} } return citation_config; -- Revision history -- Importato il 13/6/2013 dalla revisione 556407394 di [[:en:Module:Citation/CS1/Configuration]] -- 13/06/2013 rimossi alias che variano solo per maiuscolo/minuscolo -- 13/06/2013 localizzazione dei messaggi di errore -- 19/06/2013 primo giro di localizzazione parametri, aggiunti codici lingue -- 20/06/2013 aggiunto citation_config.styles -- 21/06/2013 aggiunto citation_config.unnamed_parameter per gestione parametri non nominati -- 22/06/2013 aggiunto parametri separati per anno/mese/giorno per origdate e access k92g5p3fkt03kmr4lwpdp0j6vx1od8f Modulo:Citazione/Whitelist 828 16115 330718 2014-01-25T15:49:38Z 92.153.169.49 Pagina nova: -- Questo modulo è generato automaticamente mediante il modulo Modulo:Citazione/Argomenti, non modificatelo a mano whitelist = { basic_arguments = { ['abstract'] = true, [... Scribunto text/plain -- Questo modulo è generato automaticamente mediante il modulo Modulo:Citazione/Argomenti, non modificatelo a mano whitelist = { basic_arguments = { ['abstract'] = true, ['accesso'] = true, ['altri'] = true, ['anno'] = true, ['annoaccesso'] = true, ['annodiaccesso'] = true, ['annooriginale'] = true, ['articolo'] = true, ['arxiv'] = true, ['ARXIV'] = true, ['asin-tld'] = true, ['ASIN-TLD'] = true, ['autore'] = true, ['bibcode'] = true, ['BIBCODE'] = true, ['canale'] = true, ['capitolo'] = true, ['capitolotradotto'] = true, ['cartografia'] = true, ['cid'] = true, ['citazione'] = true, ['città'] = true, ['coautore'] = true, ['coautori'] = true, ['codici'] = true, ['cognome'] = true, ['conferenza'] = true, ['contributo'] = true, ['curatore'] = true, ['curatore-cognome'] = true, ['curatore-nome'] = true, ['curatori'] = true, ['data'] = true, ['dataaccesso'] = true, ['dataarchivio'] = true, ['dataarchivio2'] = true, ['datadiaccesso'] = true, ['dataoriginale'] = true, ['datapubblicazione'] = true, ['datatrasmissione'] = true, ['deadurl'] = true, ['dizionario'] = true, ['doi'] = true, ['DOI'] = true, ['DoiBroken'] = true, ['doi_brokendate'] = true, ['doi_inactivedate'] = true, ['ed'] = true, ['editore'] = true, ['edizione'] = true, ['embargo'] = true, ['enciclopedia'] = true, ['formato'] = true, ['formatoautori'] = true, ['formatocuratore'] = true, ['giornale'] = true, ['giorno'] = true, ['giornoaccesso'] = true, ['giornodiaccesso'] = true, ['giornooriginale'] = true, ['hour'] = true, ['i'] = true, ['id'] = true, ['ID'] = true, ['ignoraisbn'] = true, ['inset'] = true, ['isbn'] = true, ['Isbn'] = true, ['ISBN'] = true, ['isbn13'] = true, ['ISBN13'] = true, ['issn'] = true, ['ISSN'] = true, ['jfm'] = true, ['JFM'] = true, ['jstor'] = true, ['JSTOR'] = true, ['lastauthoramp'] = true, ['laydate'] = true, ['laysource'] = true, ['laysummary'] = true, ['layurl'] = true, ['lccn'] = true, ['LCCN'] = true, ['lingua'] = true, ['linkautore'] = true, ['mese'] = true, ['meseaccesso'] = true, ['mesediaccesso'] = true, ['meseoriginale'] = true, ['minuti'] = true, ['mr'] = true, ['MR'] = true, ['network'] = true, ['nocat'] = true, ['nome'] = true, ['nopp'] = true, ['notracking'] = true, ['no-tracking'] = true, ['num_autori'] = true, ['num_curatori'] = true, ['numero'] = true, ['numeroserie'] = true, ['oclc'] = true, ['OCLC'] = true, ['ol'] = true, ['OL'] = true, ['opera'] = true, ['organizzazione'] = true, ['osti'] = true, ['OSTI'] = true, ['p'] = true, ['pagina'] = true, ['pagine'] = true, ['periodico'] = true, ['pmc'] = true, ['PMC'] = true, ['pmid'] = true, ['PMID'] = true, ['posizione'] = true, ['postcript'] = true, ['pp'] = true, ['pubblicazione'] = true, ['rfc'] = true, ['RFC'] = true, ['richiestasottoscrizione'] = true, ['rivista'] = true, ['scala'] = true, ['second'] = true, ['separatoreautori'] = true, ['separatorecuratore'] = true, ['separatorenomi'] = true, ['separatorenomiautori'] = true, ['separatorenomicuratori'] = true, ['serie'] = true, ['sezione'] = true, ['sito'] = true, ['ssrn'] = true, ['SSRN'] = true, ['stagione'] = true, ['stile'] = true, ['tempo'] = true, ['timecaption'] = true, ['tipo'] = true, ['titolo'] = true, ['titolooriginale'] = true, ['titolotradotto'] = true, ['trascrizione'] = true, ['trasmissione'] = true, ['url'] = true, ['URL'] = true, ['urlarchivio'] = true, ['urlarchivio2'] = true, ['urlcapitolo'] = true, ['url_capitolo'] = true, ['urlconferenza'] = true, ['url_conferenza'] = true, ['urlcontributo'] = true, ['urlmorto'] = true, ['urltrascrizione'] = true, ['url-trascrizione'] = true, ['versione'] = true, ['via'] = true, ['voce'] = true, ['vol'] = true, ['volume'] = true, ['wkautore'] = true, ['wkcanale'] = true, ['wkcapitolo'] = true, ['wkcuratore'] = true, ['wkserie'] = true, ['wktitolo'] = true, ['wktrasmissione'] = true, ['zbl'] = true, ['ZBL'] = true, }, numbered_arguments = { ['autore#'] = true, ['cognome#'] = true, ['curatore#'] = true, ['curatore-cognome#'] = true, ['curatore#-cognome'] = true, ['curatore-nome#'] = true, ['curatore#-nome'] = true, ['linkautore#'] = true, ['nome#'] = true, ['wkautore#'] = true, ['wkcuratore#'] = true, }, }; return whitelist; g9hepaaesphlw9nhojoep9cxjuy3muf Sfingi 0 16116 374858 330723 2021-08-06T16:32:43Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[Image:Egypt.Giza.Sphinx.01.jpg|thumb|240px|[[Sfingi di Giza]]]] A '''sfingi''' (o '''sfinge''') hè una figura mitulogica appartinenti à a [[mitulugia greca]] è à a [[Riligioni egizziana|mitulugia egizziana]]. Hè rapprinsintata com'è un [[mostru]] incù u corpu di un [[lionu]] o di un [[ghjacaru]] è una testa [[Homo sapiens sapiens|umana]] ([[andrusfingi]]), di [[falcu]] ([[ieracusfingi]]) o di [[capra]] ([[criusfingi]]), criendu un aspettu magnificu è impunenti. ==Nomu== U so nomu deriveghja da u terminu in [[grecu anticu]] ''Σφίγξ'' (''Sphínx''; gen. ''Σφιγγός'', ''Sphingós'', beuticu: ''Φίξ'' (''Fíx''), ''Φικός'' (''Fikós'')), terminu chì in a cuscenza linguistica di i Grechi hè missu in rilazioni cù u verbu ''σφίγγω'' chì significheghja ''strangulà'' è dunqua cù u sensu di ''strangulatrici''<ref>Cfr. P. Chantraine, ''Dictionnaire Étymologique de la langue grecque'', Paris 1968, ''s.v. σφύγγω''.</ref>. Eppuri hè pussibuli avanzà l'ipotesi chì u terminu ''Σφίγξ'' sii un adattamentu funeticu di l'anticu egizzianu <hiero>s O42:p E23 anx n:x</hiero> ''šps-ˁnḫ'' cù u significatu di ''imaghjini viventi'', in u quali u ieruglu chì rapprinsinta u lionu (ghjacaru) hè à spessu sustituitu da l'imaghjina di a Sfingi stessa. ==Mitulugia egizziana== A sfingi in a [[mitulugia egizziana]] hè un munimentu chì era custruitu vicinu à i [[piramidi]] di i [[faraona]] da i lavoratori egizziani com'è simbulu prutittivu, par augurà una vita sirena in l'aldilà. Hà un corpu ghjacarinu (o liuninu) è una testa umana chì, si credi, raffigurava u faraonu. A più famosa sfingi hè [[sfingi di Giza|quidda]] custruita vicinu à i piramidi di i faraona [[Cheope]], [[Chefren]] è [[Micerino]] à [[Giza]], in a periferia di u [[Cairu]]. [[Strabonu]] riporta di avè vistu parechji sfingi in i so viaghji in [[Egittu]].<ref>Strabonu, Giugrafia, XVII, 1, 28 è 32.</ref> ==Mitulugia greca== [[File:20100409 korinthos16 b.jpg|thumb|240px|left|Una sfingi greca in calcariu]] U prima à parlà di [[Edipu]] fù [[Omeru]], bench'è ùn sembri micca cuscenti di una leia qualunqua incù a Sfingi.<ref>[[Odissea]], XI, 273.</ref> U prima veru è probbiu rifirimentu à edda si pò truvà in [[Esiodu]], chì a discrivi com'è figliola di [[Tifonu]] è [[Echidna]]<ref>À so volta Ortu era figliu di Echidna, vd. [[William Smith]], ''[[Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology]]'', London (1873), [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0104%3Aalphabetic+letter%3DO%3Aentry+group%3D8%3Aentry%3Dorthrus-bio-1 "Orthrus"]</ref> è suredda di u lionu Nemeo è "ruvina di i Cadmei". Ùn pruponi micca discrizzioni fisichi è a parola ch'eddu imprudarà par numinà la hè ''Φίξ'', sicondu u [[Scolio|sculiasta]]<ref name = users>{{cita web | titulu = The riddle of the sphinx | editori = http://www.users.globalnet.co.uk/~loxias/index.htm | url = http://www.users.globalnet.co.uk/~loxias/sphinx.htm | accessu = 1 uttrovi 2012}}</ref> vucabulu di u dialettu beuticu di [[Esiodu]].<ref>Cfr. ancu [[Platonu]], [[Cratilo (dialogu)|Cratilo]] 414d.</ref><ref>[[Tiugunia]], 325-6.</ref> Bench'è l'etimulugia di a Sfingi possi purtà à pinsà à u strangulamentu, [[Eschilu]] afferma ch'edda manghjava l'omini vivi (''Σφίγγ᾽ ὠμόσιτος'').<ref>[[I setti contru Tebe]], 541.</ref> Da un puntu di vista scultoriu a Sfingi hè prisenti sii in u [[Micene|periodu miceniu]] ch'è in quiddu [[Minossu|minoicu]], ma i rapprisintazioni sò sii maschili sii feminicci. Ùn hè ch'è dopu ch'è a figura feminiccia presi a subrana. À l'iniziu pudia essa alata, incù barba, micca alata, incù zampi di altri animali, da u VI seculu a.C. divintò alata è feminiccia<ref name = users/>, tantu chì [[Erodutu]] spicificheghja a maschilità di parechji sculturi di sfingi, chjamendu li ἀνδρόσφιγγες.<ref>[[Erodutu]], Storii, 2.175.</ref> Una coppa di u 550-540 a.C. prudutta da Glaukytes è Archikles mostra sfingi feminicci alati incù accantu u nomu ''ΣΦΙΧΣ'' (bench'è incù formi arcaichi di sigma è phi).<ref name = users/><ref>Munich, Antikensammlungen, [http://www.beazley.ox.ac.uk Archiviu Bezley] [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/artifact?name=Munich+2243&object=Vase n° 310552]. [http://www.users.globalnet.co.uk/~loxias/sphichs.gif Quì] un disegnu rapprisintanti a parola.</ref> [[Pseudo-Apollodoru]] a discrivi in modu classicu, veni à dì com'è un lionu incù voltu di donna è ali di aceddu.<ref>Cfr. a traduzioni inglesa è i noti [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0022%3Atext%3DLibrary%3Abook%3D3%3Achapter%3D5 quì].</ref><ref>Bibbiuteca, [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0021%3Atext%3DLibrary%3Abook%3D3%3Achapter%3D5 III, 5, 8]. L'autori cummetti un arrori affirmendu chì i genitori di a Sfingi fussini Echidna è Tifonu.</ref> == Noti == <references /> == Liami == * Intrata "Sfingi" in u [[Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology]], [[William Smith]], vol. 3, Boston, Little, Brown and Company 1870, [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0104%3Aalphabetic+letter%3DS%3Aentry+group%3D24%3Aentry%3Dsphinx-bio-1 pag. 895]. * Intrata "Sfingi" in l'A Greek-English Lexicon, H. G. Liddell and R. Scott, Clarendon Press, Oxford 1996, [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aalphabetic+letter%3D*s111%3Aentry+group%3D175%3Aentry%3D*sfi%2Fgc pag. 1741]. == Da veda dinò == * [[Edipu (mitulugia)|Edipu]] * [[Sfingi di Giza]] * [[Sfingi di Naxos]] * [[Enimma di a sfingi]] == Gallaria == <gallery> Image:Guardian sphinx BM B290.jpg|[[Edipo (mitologia)|Sfingi greca]] Image:Ancient Egypt-Antico Egitto-Giza Sfinge-DSC00623.JPG|[[A Sfingi di Giza]] Image:Ancient Egypt-Antico Egitto-Giza Sfinge-bis-e-DSC00621.JPG|[[A Sfingi di Giza]] Image:Museo Egizio di Torino-631 o.jpg|Sfingi à u [[Museiu egizzianu di Turinu]] </gallery> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[Categoria:Ogetti mitulogichi]] 6l2bqj3gpwvybxz5doum30zxzxrng27 Sfinge 0 16117 330721 2014-01-26T18:54:21Z 92.153.169.49 Reindirizzamentu à [[Sfingi]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sfingi]] 8hwf2qr0bf5i2kbfj37i7hxl928modq Pete Seeger 0 16153 366060 349964 2020-04-12T12:50:29Z SamiKullström 16359 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Pete Seeger2 - 6-16-07 Photo by Anthony Pepitone.jpg|250px|thumbnail|Pete Seeger]] '''Peter Seeger''' ([[1919]]-[[2014]]) hè statu un [[musicante]] [[americanu]]. == Albumi == * American Folk Songs for Children (1953) * American Industrial Ballads (1956) * American Favorite Ballads, Vol. 2 (1958) * Gazette, Vol. 1 (1958) * Sleep-Time: Songs & Stories (1958) * God Bless the Grass (1966) * Dangerous Songs!? (1966) * Rainbow Race (1973) * American Folk Songs for Children (1990) * At 89 (2008) [[Categoria:Musicante|Seeger, Pete]] [[Categoria:Americanu|Seeger, Pete]] q7vqnxy5nmrfs52rw5iml6vjl7ejae3 Cartula aurupea di i lingui rigiunali o minuritarii 0 16154 363523 358565 2019-09-19T04:50:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:European Charter for Regional or Minority Languages membership.svg|thumb|300px|Stati membri chì ani firmatu è ratificatu in verdi scuru, stati chì ani firmatu ma micca ratificatu in verdi chjaru, altri stati di u Cunsigliu d'Auropa in biancu, stati micca membri di u Cunsigliu d'Auropa in grisgiu]] A '''Cartula aurupea di i lingui rigiunali o minuritarii''' (o '''Cartula eurupea di e lingue rigiunale o minuritarie''') <ref>[http://conventions.coe.int/Treaty/Commun/QueVoulezVous.asp?CL=ITA&NT=148 Cartula aurupea di i lingui rigiunali o minuritarii], Cunsigliu d'Auropa, CoE.int]</ref> (in [[lingua inglesa]]: ''European Charter for Regional or Minority Languages'', ECRML) hè un [[trattatu internaziunali]] cunclusu à [[Strasburgu]] u 5 nuvembri [[1992]] sottu à l’auspici di u [[Cunsigliu d'Auropa]] (STE 148). == Obbiettivi è mutivazioni == A Cartula intendi, da un latu, pruteghja è prumova i lingui rigiunali o minuritarii com'è un aspettu minacciatu di u patrimoniu culturali auropeu, è da un antru prumova l'usu di sti lingui in a vita pubblica è privata. U so scopu hè escinzialamenti culturali. Nasci da a custatazioni chì in parechji parti d'[[Auropa]] ci campani pupulazioni aututtoni chì parlani una lingua diffarenti di quidda di a maiuranza di a pupulazioni di u so [[Statu]] d'appartinenza. A Cartula ùn copri micca i lingui parlati da i cumunità d'[[immigranti]]. == Adesioni == Tutti i paesi auropei, senza eccezzioni, poni firmà a Cartula, ancu s'eddi ùn ani una lingua rigiunali o minuritaria (in u casu di u [[Lussemburgu]] par asempiu). I Stati membri poni sceglia di ricunnoscia a lingua ch'eddi volini ma devini essa in cunfurmità incù i reguli stabiliti da a Carta. Inoltri, i Stati poni dicida d'aghjunghja altri lingui dopu in aghjunta à quiddi dighjà pruposti à a ratifica. A cartula hè intruta in vigori inizialamenti quand'edda hè stata ratificata da almenu 5 stati, veni à dì da u 1a marzu 1998. À u 28 ghjugnu 2009 a Cartula hè stata firmata da 33 stati [[Auropa|auropei]], trà i quali a [[Svizzara]] (in [[1993]]) è l'[[Italia]] (in [[2000]]).<ref>{{cita web|url=http://conventions.coe.int/Treaty/Commun/ChercheSig.asp?NT=148&CM=8&DF=&CL=ENG|titulu=Cunsigliu d'Auropa}}</ref> Eppuri, solu 24 stati l'ani ancu ratificata. A [[Francia]], dopu avè la firmata, hà dicisu di ùn ratificà micca sta cunvinzioni. L'[[Italia]] hà firmatu a cartula u 27 ghjugnu di u [[2000]] ma ùn l'hà mai ratificata. Una leghji in materia di prutizzioni di i minuranzi linguistichi hè dighjà stata appruvata in u 1999; u [[cunsigliu di i ministri]] hà appruvatu un disegnu di leghji di ratifica u 9 marzu 2012, ma u Parlamentu ùn si hè ancora prununciatu in materia. ==== Lista di i paesi chì ratificatu a cartula==== I paesi ch ì ani ratificatu a cartula sò <ref>https://www.coe.int/fr/web/european-charter-regional-or-minority-languages/signatures-and-ratifications</ref>: * Alimagna, Armenia, Austria, Bosnia Erzeguvina, Cruazia, Cipru, Danimarca, Spagna, Finlandia, Ungaria, Liechtenstein, Lussemburgu, Montinegru, Nurvegia, Paesi Bassi, Pulonia, Ripublica sluvacca, Ripublica cecca, Rumania, Regnu Unitu, Serbia, Sluvenia, Svezia, Svizzara, Ucraina ==== Lista di i paesi chì ùn ani micca ratificatu a cartula==== È par via di cunsiquenza, quiddi ch'ùn l'ani micca ratificata sò: * Belarus, Belgica, Bulgarie, Estunia, Francia, Geurgia, Grecia, Italia, Lettunia, Lituania, Malta, Russia, Ungaria == Difinizioni è lingui intarissati == I lingui cuncirnati da 'ss'accordu sò i lingui tradiziunalamenti usati da i citatini di una parti di un Statu auropeu. S'appiega principalamenti à i lingui parlati da una minuranza di u paesi: * I lingui "rigiunali", veni à dì lingui lucali à l'internu di u paesi, dirivati da una cultura rigiunali distinta da a cultura di u paesi stessu (par asempiu, u [[Lingua brittonu|brittonu]] è u [[Lingua corsa|corsu]]). * I lingui "minuritarii", veni à dì i lingui parlati da una minuranza etnica di grandi diminsioni situatu in u paesi (par asempiu u [[Lingua tedesca|tedescu]] parlatu da una minuranza tedesca in [[Danimarca]]). À l'articulu ''1 - Definizioni'', a Cartula stabilisci chì: {{quote| à) par "lingui rigiunali o minuritarii" s'intendini i lingui:<BR> i) usati tradiziunalamenti annantu à u tarritoriu di un Statu da i citatini di u dittu Statu chì formani un gruppu numericamenti infiriori à u restu di a pupulazioni di 'ssu Statu; è<BR>ii) diversi da a(è) lingua(è) ufficiali(i) di u dittu Statu; sta sprissioni ùn inchjudi nè i dialetti di a(e) lingua(e) ufficialidi u Statu nè i lingui di i migranti;<BR> b) par "tarritoriu in u quali hè usata una lingua rigiunali o minuritaria" s'intendi l'aria giugrafica in a quali tali lingua hè l'esprissioni di un numaru di parsoni tali da ghjustificà l'aduzzioni di diffarenti misuri di prutizzioni è di prumuzioni privisti da a prisenti Cartula;<BR> c) par "lingui micca tarrituriali" s'intendini i lingui usati da parechji citatini di u Statu chì sò diffarenti da a(i) lingua(i) usata(i) da u restu di a pupulazioni di u dittu Statu ma chì, bench'eddi fussini imprudati tradiziunalamenti annantu à u tarritoriu di u Statu, ùn poni micca essa culligati à un'aria giugrafica particulari di quist'ultimu.}} A Cartula ùn riporta micca un elencu specificu di lingui. Parechji paesi, adirendu à a carta, ani pricisatu a lista di i lingui applichevuli<ref>{{cita web|url=http://conventions.coe.int/treaty/Commun/ListiDeclarations.asp?NT=148&CM=1&DF=&CL=ENG&VL=1|titulu=Cunvinzioni}}</ref>. Trà l'altri: * Austria: cecu, cruatu di u Burgenland, rumani, sluvaccu, sluvenu, ungaresu; * Cruazia: cecu, talianu, rutenu, serbu, sluvaccu, sluvenu, ucrainu, ungaresu * Sluvenia: talianu è ungaresu * Svizzara: talianu è rumanciu == Azzioni chì i Stati signatarii devini o poni aduttà == [[File:Road signs bilingual Breton in Quimper.jpg|thumb|right|Un asempiu d'azzioni pruposta da a Cartula: carteddi bislingui in [[Lingua francesa|francesu]] è [[Lingua brittonu|brittonu]] à [[Quimper]].]] I Stati ani firmatu è ratificatu a Cartula s'impegnani à: * Ricunnoscia i lingui rigiunali o minuritarii com'è sprissioni di a ricchezza culturali; * Rispittà a zona giugrafica d'ogni lingua rigiunali o minuritaria; * Piglià un'azzioni risuluta par prumova sti lingui; * Faciulità è incuraghjiscia l'usu scrittu è parlatu in a vita publica è a vita privata; * Metta à dispusizioni formi è mezi adequati d'educazioni à tutti i liveddi apprupriati; * Prumova i scambii transfruntalieri; * Prubiscia ogni distinzioni, discriminazioni, esclusioni, ristrizzioni o prifarenza rilativi à a pratica di una lingua minuritaria è distinata à scuraghjiscia o metta in priculu u mantinimentu o u sviluppu di quidda; * Prumova a cumprinsioni reciproca trà tutti i gruppi linguistichi di u Paesi. A Cartula furnisci una seria d'azzioni diversi chì i Stati signatarii poni aduttà par pruteghja è prumova i lingui storichi rigiunali è di i minuranzi, com'è par asempiu l'usu di [[signaletica bislingua]]<ref> [http://conventions.coe.int/treaty/fr/Treaties/Html/148.htm Cartula aurupea di i lingui rigiunali o minuritarii di u Cunsigliu d'Auropa], {{Data | 5 | Nuvembri | 1992}}, articulu 10 (auturità amministrativi è sirvizii publichi), comma 2, lettara g </ref> o l'apartura di scoli spicializati in l'insignamentu di a lingua prutetta. I Stati divariani metta in attu almenu 35 di sti azzioni. == Noti == <references/> ==Bibliugrafia== *Mario d'Angelo, Paolo Vesperini,''I pulitichi culturali in Auropa: Rigioni è dicintramentu culturali'', Cunsigliu d'Auropa, Strasburgu, 2000 == Liami == * [https://www.coe.int/fr/web/european-charter-regional-or-minority-languages/signatures-and-ratifications Lisitnu di di paesi chì ani ratificatu a cartula] *[http://www.coe.int/t/dg4/education/minlang/statesparties/default_en.asp Testu di a Cartula è di i dichjarazioni di i singuli stati annantu à u situ di u Cunsigliu d'Auropa, privalintamenti in inglesu] *[http://www.admin.ch/ch/i/rs/0_441_2/ Testu di a "Cartula aurupea di i lingui rigiunali o minuritarii"] *[http://ec.europa.eu/education/policies/lang/languages/langmin/langmin_it.html Prumuzioni è salvaguardia di i lingui è culturi rigiunali o minuritarii ] *[http://europa.eu/languages/it/chapter/5 Diversità linguistica in Auropa] [[Categoria:Lingui di l'Auropa]] [[Categoria:Cunsigliu d'Auropa]] [[Categoria:Drittu internaziunali]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. 95a4z5zlslnvkua5pnftq2m1ahp28mb Cartula eurupea di e lingue rigiunale o minuritarie 0 16155 330804 2014-01-28T18:57:07Z 92.153.152.173 Reindirizzamentu à [[Cartula aurupea di i lingui rigiunali o minuritarii]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cartula aurupea di i lingui rigiunali o minuritarii]] 29blnlwob6d8iaj40sey1pd5j5n743g Template:MESE 10 16156 330810 2014-01-28T19:50:03Z 92.153.152.173 Pagina nova: <includeonly>{{#switch: {{{1}}} |01|1 = ghjinnaghju |02|2 = frivaghju |03|3 = marzu |04|4 = aprili |05|5 = maghju |06|6 = ghjunghju |07|7 = lugliu |08|8 = aostu |09|9 = sittembri |10... wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#switch: {{{1}}} |01|1 = ghjinnaghju |02|2 = frivaghju |03|3 = marzu |04|4 = aprili |05|5 = maghju |06|6 = ghjunghju |07|7 = lugliu |08|8 = aostu |09|9 = sittembri |10 = uttrovi |11 = nuvembri |12 = dicembri |{{{1}}} }}</includeonly><noinclude> Questo template viene usato (di solito all'interno di altri template) per ottenere ''il nome per esteso del mese'' il cui numero viene fornito come parametro. [[Categoria:Sottotemplate cronologici|Mese]] </noinclude> otjootuz1qgtxhlvd3sd190y6u748h7 Arca di Noè 0 16160 366455 354487 2020-05-07T06:11:14Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[File:Nuremberg chronicles f 11r 1.png|thumb|250px|A custruzzioni di l'Arca in i ''Schedelsche Weltchronik'' di [[Hartmann Schedel]] ([[1493]]).]] In u racontu [[Bibbia|biblicu]] <nowiki>l'</nowiki>'''arca di Noè''' hè una grandi imbarcazioni custruita annantu à indicazioni [[Diu|divina]] da [[Noè]] par sfughja u [[Dilluviu univirsali]], à fini di fà ci scampà a [[omu|spezia umana]] è l'altri essari viventi. Un racontu analogu, in u duminiu di l'epupea di [[Gilgamesh]], affonda i so radichi in a [[mitulugia]] mesuputamica. ==Struttura di u racontu biblicu== U racontu di u dilluviu hè cuntinutu in i capituli 6, 9-9, 19 di a [[Genesi]]. U racontu hè strutturatu par sottulinià chì [[Diu]] ùn sminteca micca l'[[omu]] ghjustu è l'altri criaturi di soiu.<ref>G. J. Wenham, ''The Coherence of the Flood Narrativi'' in VT,28 (1978): 336-48</ref> A Noè hè ghjustu (6, 9) B Sem, Cam, è Jafet (10) C Arca (14-16) D Annunciu di u dilluviu (17) E Allianza incù Noè (18-20) F Cibu in l'Arca (21) G Cummandu d'entra in l'Arca (7, 1-3) H 7 [[ghjorni]] in attesa di u dilluviu (4-5) I 7 [[ghjorni]] in attesa di u dilluviu (7-10) J Intrata in l'Arca (11-15) K Yhwh chjudi a porta di l'Arca (16) L 40 [[ghjorni]] in qualessi u dilluviu copri a [[terra]] (17à) M L'[[acqui]] coddani dinò (17b-18) N I [[muntagni]] sò cuparti (18-20) O L'[[acqui]] dumineghjani par 150 [[ghjorni]] (21-24) P [[Diu]] si ricorda di Noè è di l'altri essari viventi (8, 1) O' L'[[acqui]] scendini par 150 ghjorni (3) N' I cimi di i [[muntagni]] torrani visibuli (5) M' L'[[acqui]] scendini dinò (6) L' 40 [[ghjorni]] in qualessi a [[terra]] s'asciuva (6à) K' Noè apri u balconu di l'Arca (6b) J' U [[corbu]] è a [[culombula]] lasciani l'Arca (7-9) I' 7 [[ghjorni]] in attesa chì l'effetti di u dilluviu siini finiti (10-11) H' 7 [[ghjorni]] in attesa chì l'effetti di u dilluviu siini finiti (12-13) G' Cumandu d'escia da l'Arca (15-17) F' Cibu fora di l'Arca (9, 1-4) E' Allianza incù tutti l'essari viventi (8-10) D' Mai più dilluvii (11-17) C' Arca (18à) B' Sem, Cam, Jafet (18b) A' I discindenti di Noè ripupuleghjani a [[terra]] (9, 19) == Lignamu == [[File:The Deluge after restoration.jpg|thumb|240px|[[Michelanghjulu]], u Dilluviu univirsali in a [[Cappedda Sistina]].]] A Genesi, à u capitulu 6, 14 afferma chì l'Arca hè stata custruita in "legnu risinosu" o "legnu di גפר" in [[abreiu|ebraicu]] (littaralamenti ''gofer'' o ''gopher'' o "kedr"). A [[Jewish Encyclopedia]] iputizeghja ch'è sta sprissioni hè prubabilamenti una traduzioni di u [[Lingua babilunesa|babilunesu]] ''gushure iş erini'' (= "[[trave|travi]] di [[Cedrus|cedru]]") o di l'[[Lingua assira|assiru]] ''giparu'' (= "canna"). A [[Vulgata]] [[latinu|latina]], in u [[V seculu]], l'hà trascrittu com'è ''lignis levigatis'' (= "legnu pulitu"). A [[Septuaginta|virsioni di Sittanta]] [[Grecia|greca]] ùn minziuneghja alcuna qualità di legnu in particulari ma evucheghja a custruzzioni di una grandi imbarcazioni quatrata incù una coppula incatramatu drentu è fora. Antichi traduzioni [[lingua inglese|inglesi]], trà qualessi a [[Bibbia di Rè Ghjacumu]] di u [[XVII seculu]], sceglini simpliciamenti di ùn traducia micca l'esprissioni. Molti traduzioni muderni indicheghjani u [[cipressu]] nantu à a basa d'un falsu raghjunamentu [[etimulugia|etimulogicu]] induttu da accustamenti [[Funetica|funetichi]], bench'è a parola [[ebrei|ebraica]] imprudata in a Bibbia par disignà u cipressu sii ''"erez"''. Altri virsioni cuntempuranii pruponini u [[pinu]] o ripigliani l'idea di u [[cedru]]. Sughjirimenti più ricenti, frà altri, ani avanzatu l'ipotesi chì u testu aghji persu u so sensu probbiu, longu i seculi, par via d'altirazioni, o ch'eddu faccia rifirimentu à un tipu di legnu oghji scumparsu, o ancu ch'eddu si trattava simpliciamenti d'una cattiva trascrizzioni d'a parola ''kopher'' (= "[[resina vegetali|resina]]"). À i [[ghjorna]] d'oghji, nisciuna di st'ipotesi riscoti l'unanimità di i cunsensi. == Diminsioni == [[File:Noahs Ark.jpg|thumb|240px|[[Edward Hicks]], L'imbarcu di l'animali]] A Bibbia riporta chì l'arca misurava 300 [[Cubitu|cubiti]] di lunghezza. In l'antichità sò stati imprudati parechji [[Cubitu|cubiti]] di misuri diversi, ma quantunqua moltu simili; a maiò parti di i studii littaralisti cuncordani in u fattu d'attribuiscia à l'imbarcazioni una lunghezza apprussimativa di 137 [[metru|metri]], lunghezza in ogni casu supiriori à quidda di qualsiasi imbarcazioni in legnu chì sii mai statu sturicamenti custruita finu à a fini di u 1800. Sicondu parechji fonti l'ammiragliu chinesu [[Zheng He]], à l'iniziu di u [[XV seculu]], avaristi imprudatu [[Ghjuncu|ghjunchi]] longhi finu à 122 metri, ma 'ssu numaru pudaria essa fruttu d'esasgerazioni. U [[scuna]] ''[[Wyoming (scuna)|Wyoming]]'', lanciatu in u [[1909]], era longu "sultantu" 107 metri è ripprisenta u più grandi [[scaffu]] in legnu mai custruitu chì si pò attistà ni incù cirtezza l'esistenza. Sta navi, d'altra parti, avia bisognu di rinforzi di farru par impidiscia i difurmazioni, è d'una [[pompa]] [[Mutori à vapori|à vapori]] par cuntrastà serii prublemi di falti. I ricircadori littaralisti chì accettani sti ughjizzioni<ref>Veda [http://www.worldwideflood.com/objections/too_big_for_timber.htm http://www.worldwideflood.com/objections/too_big_for_timber.htm]</ref> - è ùn sò micca tutti - ritenini chì Noè avaria custruitu l'arca ricurrendu à tecnulugii cumparsi dopu u XIXu seculu<small><ref>[http://www.noahsark-naxuan.com/arkmodel.htm http://www.noahsark- naxuan.com/arkmodel.htm]</ref></small>. == In a tradizioni riligiosa == === Ebraisimu === [[File:William Bell Scott - The Eve of the Deluge - Google Art Project.jpg|thumb|400px|left|L'iniziu di u [[dilluviu univirsali]] (l'arca hè ripprisintata à [[manu|mani]] dritta), in u dipintu di [[William Bedd Scott]].]] A storia di Noè è di l'arca fù ughjettu di numarosi arricchimenti in a tarda [[litteratura rabbinica]] [[Ebraisimu|ebraica]]. Diu avia rivilatu à Noè comu custruiscia l'Arca ancu fendu li cunnoscia i misuri ch'è parechji tipi d'arburi, anch'eddi priditarminati è da eddu piantati è cultivati, avariani raghjuntu in u tempu nicissariu. Infatti ùn si saria micca pussutu stazzunà assi di tali misuri è par quissa quiddi funi par appuntu di diffarenti misuri currispundenti à quiddi di l'assi.<br />U fattu chì Noè ùn aghji micca ghjudicatu utuli d'avvertiscia i so cuntimpuranei di u priculu ch'eddi curriani hè statu in gran' parti intarpritatu com'è una limita à a so supposta rittitudina - forsi st'[[omu]] paria ghjustu sultantu par cuntrastu incù una generazioni particularamenti currotta? (cfr [[Zaddiq]]) Sicondu un'altra tradizioni hà effittivamenti diffusu trà l'[[omu|omini]] l'avvirtimentu [[Diu|divinu]] è hà piantatu i [[limea|limei]] guasi centu vinti anni prima di l'inundazioni parchì i piccatori avissini u [[tempu]] di piglià cuscenza di i so difetti è di cambià. Par pruteghja à Noè è a so famiglia da i malvaghji chì rallintavani u travagliu è i trasinavani, [[Diu]] hà ancu postu [[Panthera leo|liona]] è altri animali salvatichi à l'intrata di l'arca. Sicondu un [[midrash]] Diu o l'[[anghjulu|anghjuli]] ani riunitu l'animali intornu à l'arca, incù u cibu nicissariu; l'animali puri da [[korban]] funi inveci circati è ricuparati par renda maghjuramenti apprizzievuli 'ssa [[Mitzvah]]. Datu chì ùn s'era ancora fatta senta a nicissità di distingua l'animali impuri da l'animali puri, quist'ultimi si fecini ricunnoscia invinuchjendu si innanzi à Noè quand'eddi intriani in l'arca. Un'antra fonti afferma ch'edda hè l'arca stessa chì hà distintu u puru da l'impuru, ammittendu in u so internu setti coppii di i primi è sultantu dui di i sicondi. Noè, duranti u Dilluviu, si sacrificò [[ghjornu]] è [[notti]] par l'alimantazioni è a cura di l'animali, è ùn durmì micca una sola volta in tuttu l'annu ch'eddu passò indrentu à l'arca. L'animali erani i migliori esimplari di i so spezii è si cumpurtàni ammirevulamenti. Fora di u [[ghjacaru]], u [[corbu]] è [[Cam (Bibbia)|Cam]], i coppii s'astensini da qualsiasi unioni, ancu à fini di a [[prucriazioni]] in modu chì u numaru di criaturi à escia da l'arca fussii asattamenti listessu ch'è à l'intrata. Noè fù fertu da u [[lionu]], rindendu lu inabili à compia i so obblighi cultuali: u [[sacrifiziu]] rializatu dopu à u viaghju fù dunqua scumpiitu da u figliolu [[Sem (Bibbia)|Sem]]. U [[corvus|corbu]], da parti soia, posi parechji prublemi, quand'eddu ricusò di lascià l'arca, apposta ch'è si suspittava ch'eddu avissi gattivi intinzioni versu una di i donni in l'arca custruita da Noè. Eppuri, com'è sottulinieghjani i cummintadori, [[Diu]] disidarava salvà u corbu, apposta ch'è i so discindenti erani distinati à nutriscia u prufeta [[Elia]]. I rifiuti è l'[[acqui]] di scaricu erani cunfinati in u più bassu di i trè ponti di l'arca. L'[[omu|umani]] è l'animali puri accupavani u sicondu, mentri l'animali impuri è l'[[aceddi]] erani accatastati in u liveddu più elevatu. Una tradizioni diffarenti situeghja i rifiuti à u ponti supiriori, da qualessu erani lampati in [[mari]] grazia à una catarazza piazzata apposta. [[Petri priziosi]], lucicanti com'è in pienu [[ghjornu]], furniscìani a [[luci]] à l'internu. Infatti ùn si pudia micca distingua a luci di u [[ghjornu]] è i tenebri di a notti à l'internu di l'Arca senza a luci di 'ssi petri duranti a notti è a so upacità duranti u [[ghjornu]]. Diu s'assicurò chì i dirrati alimintari firmessini sani. U ghjiganti [[Og]], [[rè]] di [[Bashân]], facia necissariamenti parti di i furtunati passaghjeri, apposta chì i so discindenti sò mintuvati in i libri successivi di a [[Torah]]: à causa di a so diminsioni fisica, fù ubbligatu à firmà à l'esternu, una cosa chì richiesi di furniscia li u cibu à traversu un tafonu praticatu in a pareta di l'arca<ref>Veda [http://www.jewishencyclopedia.com/view.jsp? artid=1780&letter=A&search=noah Arche de Noé] in a [[Jewish Encyclopedia]]</ref>. === Cristianesimu === I scrittori à l'iniziu di l'[[cristianesimu|era cristiana]] si cimintoni in intarpritazioni molti elaburati riguardu à a [[storia]] di l'arca. [[Agostino d'Ippona]] ([[354]]-[[430]]) in a ''[[Cità di Diu]]'' dimostra chì i prupurzioni di l'arca currispondini à quiddi di u [[corpu umanu]], imaghjini à so volta di u corpu di [[Ghjesù Cristu]] è dunqua di a [[Ghjesgia (istituzioni)|Ghjesgia]]<ref>Agostino d'Ippona, ''A Cità di Diu'', XV, 26.</ref>. L'idantificazioni di l'arca incù a ghjesgia si pò ritruvà ancu in u ritu [[anglicanesimu|anglicanu]] di u [[battezimu]], chì cunsisti in u dumandà à [[Diu]] "chì in a so grandi pietà hà salvatu Noè", di riceva in u senu di a Ghjesgia u battizatu. [[San Ghjirolmu]] ([[347]]-[[420]]) s'intarissò à a figura di u [[corbu]] chì partì da l'arca è ùn feci micca ritornu, definiscendu lu com'è "l'infettu aceddu di a curruzzioni<ref>San Girolamo, Lettara XIX, 6.</ref>" ch'eddu ci voli à alluntanà da sè grazia à u ritu di u battezimu. A culombula è u ramu d'[[aliva|alivu]] simbulizeghjani u [[Spiritu Santu]], eppo dopu a speranza di salvezza, è, in tempi più muderni, a paci. Annantu à un pianu più praticu, [[Origene]] ([[182]]-[[251]]), riplichendu à un avvirsariu chì dubitava chì l'arca avissi pussutu cuntena tutti l'animali di u mondu, sviluppò un argumentu eruditu riguardu à a misura di i cubiti. U tiolugu spiigò ch'è [[Mosè]], tandu cunsidaratu tradiziunalamenti com'è l'autori di u libru di a [[Genesi]], era statu addivatu in l'[[Storia di l'anticu Egittu|anticu Egittu]], induva u [[cubitu]] avia una misura più longa ch'è quidda ebraica. À quiddi tempi l'arca era discritta com'è una [[piramida]] tronca, à basa rittangulari, chì si ristringhjia versu a cima finu à una summità quatrata di un [[cubitu]] di latu<ref>Origene, ''Homilia in Genesim'', II, 2.</ref>. Ùn hè ch'è versu u [[XII seculu]] l'arca fù rapprinsintata com'è una scatula rittangulari dutata di un tettu inclinatu. === Islamu === Noè (Nuh) hè un di i cinqui principali [[prufeti di l'Islamu]], è a so storia servi generalamenti à illustrà a sorti di quiddi chì rifiutani d'ascultà a [[Diu|parola divina]]. I rifirimenti à u prufeta sò diffusi à traversu u [[Coranu]], ma sò particularamenti friquenti in a [[sura]] 11, intitulata ''Houd'', da u virsettu 27 à u 51. Di manera diffarenti di a tradizioni [[Ebraisimu|ebraica]], chì improda par discriva l'arca tarmini vaghi chì poni traducia si com'è "scatula" o "cassa", a sura 29, virsettu 15, parla di ''safina '', veni à dì di un'[[Imbarcazioni|barca]] cumuna, è a sura 54, virsettu 13, evucheghja da parti soia "un ughjettu di tavuli è di chjodi". L'arca si saristi firmata annantu à u "monti Joudi"<ref>Sura 11 di u Coranu, virsetti 27 ~ 51.</ref>, idantificatu da a tradizioni in una cuddina situata nantu à a ribba livanti di u [[Tigri]], vicinu à a cità di [[Mossoul]] in u [[nordu]] di l'[[Iraccu]]. [[Al Masudi]] (mortu in u [[956]]) priciseghja ancu ch'è u postu induva a barca s'era firmata pudia sempri essa vistu à quiddu tempu. L'autori aghjunghji chì l'arca principiò u so viaghju in a cità di [[Koufa]], à u centru di l'Iraccu, è navigò finu à a [[A Mecca|Mecca]], induv'edda feci u ghjiru di a [[Kaaba]], prima di vultà finalmenti annantu à u monti Joudi. U Coranu metti d'altra parti sti paroli in a bocca di Noè, chì s'addrizza à i so cuntimpuranei (Sura 11, virsettu 41): "Intriti drentu. U viaghju è l'ammogliu siini in nomu di Allah ". [[Al Baidawi]], chì scrivi in u [[XIII seculu]], ni diduci chì Noè pruclamò u nomu di Allah par metta l'arca in muvimentu, è ch'eddu feci listessa cosa par firmà la. [[File:Harîrî_Schefer_-_BNF_Ar5847_f.51.jpg|left|thumb|240px|[[Ibn Battuta]] ([[1304]]-[[1377]]), u grandi viaghjadori [[Maroccu|maruccanu]], saria passatu un [[ghjornu]] annantu à u monti Joudi, vicinu à [[Mossoul]], induva a [[Islamu|tradizioni islamica]] situeghja l'approdu di l'arca]] U dilluviu fù inviatu da [[Allah]] in risposta à i [[preghere|prigheri]] di Noè, sicondu u quali a so leva ormai currotta divia essa distrutta. Ma postu ch'è Noè era un [[omu]] ghjustu, cuntinuava in u frattempu à pridicà, è tantu feci chì sittanta [[Idulu|idulatri]] si cunvirtitini è u raghjunsini annantu à l'arca, ciò chì purtò cusì u numaru tutali di passaghjeri umani à sittantu ottu (postu ch'è a [[famiglia]] di Noè cuntava ottu membri). Sti sittanta cunvirtiti ùn ebbini quantunqua micca criaturi, è a tutalità di l'[[omu|essari umani]] nati dopu l'inundazioni scendi da i trè figlioli di Noè. Eppuri quist'ultimu avia un quartu figliolu (o nipoti sicondu parechji virsioni), [[Canaan patriarca|Canaan]], chì ricusò di cunverta si è murì annigatu. Al-Baidawi riteni ch'è i diminsioni di l'arca erani di trè centu cubiti di lunghezza, cinquanta di larghezza è trenta d'altezza. Spiega dopu chì u prima di i trè piani era distinatu à l'animali salvatichi è dumestichi, mentri u sicondu accuglia l'essari umani è chì u terzu cuntinia l'aceddi. Annantu à ogni tavula apparia u nomu di un prufeta. Trè tavuli mancanti, chì simbulizeghjani dunqua trè prufeti, funi purtati da l'[[Egittu]] da [[Og]], figliolu di [[Anaq]], u solu di i [[ghjiganti (mitulugia)|ghjiganti]] à sopravviva à u dilluviu. U corpu di [[Adamu]] fù postu in u mezu di a barca, par siparà l'[[omu|omini]] da i [[donni]]. Noè è i so cumpagni passàni cinqui o sei mesa à bordu di l'arca, à a fini di qualessi Noè inviò un [[corbu]]. Ma quist'ultimu si firmò par sfamà si incù una carogna, è fù maladittu da Noè, chì inviò tandu una [[culombula]], cunsidarata da tandu com'è l'amica di l'umanità. Al Masudi scrivi chì Allah urdinò à a [[terra]] di assorba l'[[acqua]] di u dilluviu, è chì parechji tarritorii pocu lestri ricivitini l'[[acqua]] salata com'è punizioni, divintendu tandu secchi è aridi. L'acqua chì ùn fù micca assurbita furmò i [[mari|mari]] è l'[[uceanu| uceani]], tantu ch'è parechji acqui di u dilluviu esistini sempri oghji. Noè lasciò l'arca u decimu [[ghjornu]] di [[Muharram]], veni à dì l'[[Achoura]]. I sopravviventi custruitini una cità à i peda di u monti Joudi, ch'eddi battizàni Thamanin (uttanta) à causa di u so numaru. Noè chjusi tandu l'arca è ni affidò a chjavi à [[Sem (Bibbia)|Sem]]. [[Yaqout à u-Rumi]] ([[1179]]-[[1229]]) cita ancu una [[muschea]] custruita da Noè è visibuli à a so ebbica. Inquantu à [[Ibn Battuta]], ripurtò d'avè suparatu u monti Joudi in u corsu di i so viaghji ([[XIV seculu]]). I [[Islamu|musulmani]] attuali, bench'è pocu purtati à impignà si in una ricerca attiva di l'arca, pensani ch'edda esisti aancu oghji, nantu à i tippali più elevati di a [[muntagna]]. == Noti == <references/> == Da veda dinò == * [[Dilluviu univirsali]] * [[Noè]] * [[Anumalia di l'Ararat]] * [[Inundazioni preistorica di u Mari Neru]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[Categoria:Religione]] dq304pcbjj6dqmfmcr5td2mz43bhe0s Cubitu 0 16162 347439 330846 2015-07-02T09:51:09Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Cubit rule Egyptian NK from Liverpool museum.jpg|thumb|400 px|Un cubitu di l'[[anticu Egittu]], longu 0,52 m]]U '''cubitu''' (in [[latinu]] ''cubitum'', veni à dì ovitu) era a misura di lunghezza più cumuna di l'antichità. In parechji paesi firmeti in usu finu à l'ebbica mediivali. [[cubitu (anatumia)|Cubitu]] hè ancu u nomu di l'[[ossu]] di l'avambracciu. ==Difinizioni== A misura di u cùbitu era di circa un mezu [[metru]] è currispundia idealamenti à a lunghezza di l'[[avambracciu]], à parta da l'[[ovitu]] finu à a punta di u ditu mediu.<ref>{{en}} [http://www.merriam-webster.com/dictionary/cubit Cubitu]</ref> ===Misuri di i cubiti in u mondu anticu=== U cubitu variava sicondu u sistemu metricu usatu sienti i cità: à Atena misurava circa 0,525 m (era dittu ''pichis'' (πήχης) o ''pecus'' {{lang-el|πῆχυς}} chì significheghja avambracciu; sicondu a mitulugia si rifiriscia à l'avambracciu d'[[Erculu]]). A misura pricisa variava sicondu di i paesi: * Cubitu ebraicu = 44,45 cm. ** suddivisu in 6 ''tefachim'' (palmi) ** di u cubitu ebraicu esistini altri dui virsioni, una più grandi di un palmu (51,8 cm) è una misurata da l'ovitu finu à i nudeddi di a mani chjusa (38 cm). * Cubitu egizzianu = 44,7 cm * Cubitu riali egizzianu (''niswt'') = 52,3 cm ** suddivisu in 7 [[palmu (unità di misura)|palmi]] (''schesep'') o 28 [[Ditu|dita]] (''djeb'à'') ** multipli: [[Canna (butanica)|canna]] (''khet'') = 100 cubiti (52,3 metri), ''iteru'' fluviali = 5.000 cubiti (2,615 km), ''iteru'' cartugraficu = 20.000 cubiti (10,46 km) * Cubitu sumericu di [[Nippur]] = 51,86 cm * Cubitu rumanu = 44,4375 cm * Cubitu inglesu (''cubit'') = 45,72 cm ** suddivisu in 18 [[**Pollice (unità di misura)|pollici]], currispondi à un [[Pedi (unità di misura)|pedi]] è mezu === Citazioni di misuri === * Sicondu a [[Bibbia]], [[Golia]] saristi statu altu sei cubiti è un palmu (circa 2,75 metri, s'è 1 cubitu ebraicu = 44,45 cm). * Sicondu a [[Bibbia]], l'[[Arca di Noè]] saristi stata longa 300 cubiti (circa 133,35 metri, s'è 1 cubitu ebraicu = 44,45 cm). ==Noti== <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[categoria:Antichità]] [[categoria:Anatumia]] k2ns3ilwvmevpgi8x14tfizknz7dokr Template:Latinu 10 16163 366797 330842 2020-06-01T18:56:52Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki in {{nomelingua|latinu}}: <em lang="la">{{{1}}}</em><noinclude> {{man}} [[Categoria:Template testo straniero|{{PAGENAME}}]] </noinclude> <noinclude>[[Categoria:Mudellu]]<noinclude/> tate236kf9p4ecbzmaf8oesii3vfd3c Modulo:Linguaggi/Configurazione 828 16164 330843 2014-02-01T11:55:58Z 92.153.152.173 Pagina nova: language_config = {} -- Tabelle ai corrispondenza di un alias di una lingua al codice (vedi tabella codici sotto) language_config.alias = { ["aae"] = "aae", ["aar"] = "aa",... Scribunto text/plain language_config = {} -- Tabelle ai corrispondenza di un alias di una lingua al codice (vedi tabella codici sotto) language_config.alias = { ["aae"] = "aae", ["aar"] = "aa", ["abcaso"] = "ab", ["abk"] = "ab", ["abkhazo"] = "ab", ["aborigeno australiano"] = "aus", ["accadico"] = "akk", ["aceh"] = "ace", ["acoli"] = "ach", ["adangme"] = "ada", ["adighè"] = "ady", ["adygei"] = "ady", ["adyghe"] = "ady", ["afar"] = "aa", ["afr"] = "af", ["afrihili"] = "afh", ["afrikaans"] = "af", ["afro-asiatiche"] = "afa", ["afroasiatiche"] = "afa", ["ainu"] = "ain", ["aka"] = "ak", ["akajo"] = "eka", ["akajuk"] = "eka", ["akan"] = "ak", ["alb"] = "sq", ["albanese"] = "sq", ["aleut"] = "ale", ["algonchine"] = "alg", ["alto tedesco antico"] = "goh", ["alto tedesco medio"] = "gmh", ["altre altaiche"] = "tut", ["altre lingue altaiche"] = "tut", ["altre lingue filippine"] = "phi", ["amarico"] = "am", ["amh"] = "am", ["ang"] = "ang", ["anglo-normanno"] = "xno", ["anglonormanno"] = "xno", ["antico alto tedesco"] = "goh", ["antico castigliano"] = "osp", ["antico egiziano"] = "egy", ["antico francese"] = "fro", ["antico inglese"] = "ang", ["antico irlandese"] = "sga", ["antico nordico"] = "non", ["antico persiano"] = "peo", ["antico provenzale"] = "pro", ["antico slavo"] = "cu", ["antico slavo ecclesiastico"] = "cu", ["antico spagnolo"] = "osp", ["apache"] = "apa", ["ara"] = "ar", ["arabo"] = "ar", ["aragonese"] = "an", ["aramaico"] = "arc", ["aramaico samaritano"] = "sam", ["arapaho"] = "arp", ["araucaniano"] = "arn", ["arawak"] = "arw", ["arbëreshë"] = "aae", ["arg"] = "an", ["arm"] = "hy", ["armeno"] = "hy", ["arn"] = "arn", ["art"] = "art", ["artificiale"] = "art", ["arumeno"] = "rup", ["asm"] = "as", ["assamese"] = "as", ["ast"] = "ast", ["asturiano"] = "ast", ["athabaska"] = "ath", ["athapaska"] = "ath", ["austronesiano"] = "map", ["ava"] = "av", ["avarico"] = "av", ["ave"] = "ae", ["avestico"] = "ae", ["avk"] = "avk", ["awadhi"] = "awa", ["aym"] = "ay", ["aymara"] = "ay", ["aze"] = "az", ["azero"] = "az", ["bak"] = "ba", ["balinese"] = "ban", ["baltiche"] = "bat", ["baluchi"] = "bal", ["bam"] = "bm", ["bambara"] = "bm", ["bamileke"] = "bai", ["banda"] = "bad", ["bantu"] = "bnt", ["baq"] = "eu", ["bar"] = "bar", ["basa"] = "bas", ["basa nepalese"] = "new", ["basa nepalese classico"] = "nwc", ["baschiro"] = "ba", ["basco"] = "eu", ["bashkir"] = "ba", ["basso sassone"] = "nds", ["basso-tedesco"] = "nds", ["batak"] = "btk", ["bav"] = "bar", ["bavarese"] = "bar", ["beja"] = "bej", ["bel"] = "be", ["bemba"] = "bem", ["ben"] = "bn", ["bengalese"] = "bn", ["bengali"] = "bn", ["ber"] = "ber", ["berbero"] = "ber", ["bhojpuri"] = "bho", ["bielorusso"] = "be", ["bih"] = "bh", ["bihari"] = "bh", ["bikol"] = "bik", ["bilen"] = "byn", ["bilin"] = "byn", ["bini"] = "bin", ["birmano"] = "my", ["bis"] = "bi", ["bislama"] = "bi", ["blin"] = "byn", ["bod"] = "bo", ["bokmal"] = "nb", ["bokmål"] = "nb", ["bos"] = "bs", ["bosniaco"] = "bs", ["braj"] = "bra", ["bre"] = "br", ["bretone"] = "br", ["buginese"] = "bug", ["bul"] = "bg", ["bulgaro"] = "bg", ["bur"] = "my", ["buriato"] = "bua", ["burmese"] = "my", ["cabilo"] = "kab", ["caddo"] = "cad", ["calmucco"] = "xal", ["campidanese"] = "sro", ["caraciai-balcaro"] = "krc", ["carib"] = "car", ["casciubo"] = "csb", ["castigliano"] = "es", ["castigliano antico"] = "osp", ["cat"] = "ca", ["catalano"] = "ca", ["caucasiche"] = "cau", ["cebuano"] = "ceb", ["ceceno"] = "ce", ["ceco"] = "cs", ["celtico"] = "cel", ["ceppo germanico"] = "gem", ["ceppo ugrofinnico"] = "fiu", ["ces"] = "cs", ["cha"] = "ch", ["chagatai"] = "chg", ["chamic"] = "cmc", ["chamorro"] = "ch", ["che"] = "ce", ["cherokee"] = "chr", ["chewa"] = "ny", ["cheyenne"] = "chy", ["chi"] = "zh", ["chibcha"] = "chb", ["chichewa"] = "ny", ["chinook jargon"] = "chn", ["chipewyan"] = "chp", ["chirghiso"] = "ky", ["choctaw"] = "cho", ["chu"] = "cu", ["chuang"] = "za", ["chuukese"] = "chk", ["chuvash"] = "cv", ["chv"] = "cv", ["cinese"] = "zh", ["cinese classico"] = "lzh", ["cinese wu"] = "wuu", ["ciuvascio"] = "cv", ["copto"] = "cop", ["cor"] = "kw", ["coreano"] = "ko", ["cornico"] = "kw", ["corso"] = "co", ["cos"] = "co", ["cre"] = "cr", ["cree"] = "cr", ["creek"] = "mus", ["creoli e pidgin"] = "crp", ["creoli e pidgin basati sul francese"] = "cpf", ["creoli e pidgin basati sul portoghese"] = "cpp", ["creoli e pidgin basati sull'inglese"] = "cpe", ["creolo haitiano"] = "ht", ["crh"] = "crh", ["crimeano"] = "crh", ["croato"] = "scr", ["curdo"] = "ku", ["cushitiche"] = "cus", ["cym"] = "cy", ["cz"] = "cs", ["cze"] = "cs", ["dakota"] = "dak", ["dan"] = "da", ["danese"] = "da", ["dargwa"] = "dar", ["dayak"] = "day", ["delaware"] = "del", ["deu"] = "de", ["dialetto ligure"] = "lij", ["dialetto lombardo"] = "lmo", ["dialetto milanese"] = "mil", ["dialetto napoletano"] = "nap", ["dialetto piemontese"] = "pms", ["dialetto siciliano"] = "scn", ["dialetto veneto"] = "vec", ["dinka"] = "din", ["diq"] = "diq", ["div"] = "dv", ["divehi"] = "dv", ["dogri"] = "doi", ["dogrib"] = "dgr", ["dravidiche"] = "dra", ["dravidico"] = "dra", ["duala"] = "dua", ["dut"] = "nl", ["dyula"] = "dyu", ["dzo"] = "dz", ["dzongkha"] = "dz", ["ebraico"] = "he", ["efik"] = "efi", ["egiziano antico"] = "egy", ["egy"] = "egy", ["ekajuk"] = "eka", ["elamite"] = "elx", ["ell"] = "el", ["emiliano"] = "eml", ["emiliano-romagnolo"] = "eml", ["eml"] = "eml", ["eng"] = "en", ["epo"] = "eo", ["ersiano"] = "myv", ["esperanto"] = "eo", ["est"] = "et", ["estone"] = "et", ["etrusco"] = "ett", ["ett"] = "ett", ["eus"] = "eu", ["ewe"] = "ee", ["ewondo"] = "ewo", ["fang"] = "fan", ["fanti"] = "fat", ["fao"] = "fo", ["faroese"] = "fo", ["farsi"] = "fa", ["fas"] = "fa", ["fenicio"] = "phn", ["fiamming occidentale"] = "vls", ["fiammingo"] = "nl", ["fiammingo occidentale"] = "vls", ["fij"] = "fj", ["fijiano"] = "fj", ["fil"] = "fil", ["filippino"] = "fil", ["fin"] = "fi", ["finlandese"] = "fi", ["fit"] = "fit", ["fon"] = "fon", ["fra"] = "fr", ["francese"] = "fr", ["francese antico"] = "fro", ["francese medio"] = "frm", ["fre"] = "fr", ["frisone"] = "fy", ["friulano"] = "fur", ["fro"] = "fro", ["fry"] = "fy", ["ful"] = "ff", ["fula"] = "ff", ["fur"] = "fur", ["furlan"] = "fur", ["fārsì"] = "fa", ["gaelico irlandese"] = "ga", ["gaelico scozzese"] = "gd", ["gag"] = "gag", ["gagauzo"] = "gag", ["galiziano"] = "gl", ["gallese"] = "cy", ["gallurese"] = "sdn", ["ganda"] = "lg", ["gayo"] = "gay", ["gbaya"] = "gba", ["geez"] = "gez", ["genovese"] = "lij", ["geo"] = "ka", ["georgiano"] = "ka", ["ger"] = "de", ["germaniche"] = "gem", ["giapponese"] = "ja", ["giavanese"] = "jv", ["gikuyu"] = "ki", ["gil"] = "gil", ["gilbertese"] = "gil", ["giudeo-arabico"] = "jrb", ["giudeo-persiano"] = "jpr", ["giudeo-spagnolo"] = "lad", ["gla"] = "gd", ["gle"] = "ga", ["glg"] = "gl", ["glv"] = "gv", ["gondi"] = "gon", ["gorontalo"] = "gor", ["gotico"] = "got", ["gr"] = "el", ["grc"] = "grc", ["gre"] = "el", ["grebo"] = "grb", ["greco"] = "el", ["greco antico"] = "grc", ["greco classico"] = "grc", ["greco moderno"] = "el", ["grn"] = "gn", ["groenlandese"] = "kl", ["guarani"] = "gn", ["guaranì"] = "gn", ["guaraní"] = "gn", ["guj"] = "gu", ["gujarati"] = "gu", ["gwich'in"] = "gwi", ["haida"] = "hai", ["haitiano"] = "ht", ["hat"] = "ht", ["hau"] = "ha", ["hausa"] = "ha", ["hawaiano"] = "haw", ["hbs"] = "hbs", ["heb"] = "he", ["her"] = "hz", ["herero"] = "hz", ["hif"] = "hif", ["hiligaynon"] = "hil", ["himachali"] = "him", ["hin"] = "hi", ["hindi"] = "hi", ["hindi figiano"] = "hif", ["hiri motu"] = "ho", ["hmo"] = "ho", ["hmong"] = "hmn", ["hr"] = "scr", ["hrv"] = "scr", ["hun"] = "hu", ["hupa"] = "hup", ["hye"] = "hy", ["iban"] = "iba", ["ibo"] = "ig", ["ice"] = "is", ["ido"] = "io", ["igbo"] = "ig", ["iii"] = "ii", ["ijo"] = "ijo", ["iku"] = "iu", ["ile"] = "ie", ["ilocano"] = "ilo", ["ina"] = "ia", ["ind"] = "id", ["indeterminata"] = "und", ["indiane sudamericane"] = "sai", ["indiano centro-americano"] = "cai", ["indiano dell'America Centrale"] = "cai", ["indiano nordamericano"] = "nai", ["indoarie"] = "inc", ["indoeuropeo"] = "ine", ["indonesiano"] = "id", ["inglese"] = "en", ["inglese antico"] = "ang", ["inglese medio"] = "enm", ["ingush"] = "inh", ["interlingua"] = "ia", ["interlingua de iala"] = "ia", ["interlingue"] = "ie", ["inuktitut"] = "iu", ["inupiaq"] = "ik", ["ipk"] = "ik", ["irlandese"] = "ga", ["irlandese antico"] = "sga", ["irlandese medio"] = "mga", ["isl"] = "is", ["islandese"] = "is", ["ita"] = "it", ["italiano"] = "it", ["ittita"] = "hit", ["ittito"] = "hit", ["jacuto"] = "sah", ["jav"] = "jv", ["jbo"] = "jbo", ["jp"] = "ja", ["jpn"] = "ja", ["kaa"] = "kaa", ["kab"] = "kab", ["kabardo"] = "kbd", ["kachin"] = "kac", ["kal"] = "kl", ["kalaallisut"] = "kl", ["kalmyk"] = "xal", ["kamba"] = "kam", ["kan"] = "kn", ["kannada"] = "kn", ["kanuri"] = "kr", ["kapampangan"] = "pam", ["kara-kalpak"] = "kaa", ["karakalpako"] = "kaa", ["karen"] = "kar", ["kas"] = "ks", ["kashmiri"] = "ks", ["kat"] = "ka", ["kau"] = "kr", ["kawi"] = "kaw", ["kaz"] = "kk", ["kazaka"] = "kk", ["kazako"] = "kk", ["khasi"] = "kha", ["khm"] = "km", ["khmer"] = "km", ["khoisan"] = "khi", ["khotanese"] = "kho", ["kik"] = "ki", ["kikuyu"] = "ki", ["kimbundu"] = "kmb", ["kin"] = "rw", ["kinyarwanda"] = "rw", ["kir"] = "ky", ["kirghiso"] = "ky", ["kiribati"] = "gil", ["klingon"] = "tlh", ["kom"] = "kv", ["komi"] = "kv", ["kon"] = "kg", ["kongo"] = "kg", ["konkani"] = "kok", ["kor"] = "ko", ["kosraean"] = "kos", ["kotava"] = "avk", ["kpelle"] = "kpe", ["kru"] = "kro", ["kua"] = "kj", ["kuanyama"] = "kj", ["kumyk"] = "kum", ["kur"] = "ku", ["kurukh"] = "kru", ["kutenai"] = "kut", ["kwanyama"] = "kj", ["lad"] = "lad", ["ladino"] = "lld", ["lahnda"] = "lah", ["lamba"] = "lam", ["langue d'oïl"] = "oil", ["lao"] = "lo", ["lat"] = "la", ["latino"] = "la", ["lav"] = "lv", ["lesguino"] = "lez", ["lettone"] = "lv", ["ligure"] = "lij", ["lij"] = "lij", ["lim"] = "li", ["limburghese"] = "li", ["lin"] = "ln", ["lingala"] = "ln", ["lingua artificiale"] = "art", ["lingua indeterminata"] = "und", ["lingua tatara di Crimea"] = "crh", ["linguaggio dei segni"] = "sgn", ["linguaggio nero"] = "orq", ["lingue afro-asiatiche"] = "afa", ["lingue afroasiatiche"] = "afa", ["lingue algonchine"] = "alg", ["lingue australiane aborigene"] = "aus", ["lingue baltiche"] = "bat", ["lingue bamileke"] = "bai", ["lingue caucasiche"] = "cau", ["lingue celtiche"] = "cel", ["lingue cushitiche"] = "cus", ["lingue germaniche"] = "gem", ["lingue indiane sudamericane"] = "sai", ["lingue indoarie"] = "inc", ["lingue indoeuropee"] = "ine", ["lingue iraniche"] = "ira", ["lingue irochesi"] = "iro", ["lingue lusaziane"] = "wen", ["lingue manobo"] = "mno", ["lingue multiple"] = "mul", ["lingue munda"] = "mun", ["lingue nilo-sahariane"] = "ssa", ["lingue nilosahariane"] = "ssa", ["lingue nubiane"] = "nub", ["lingue otomiane"] = "oto", ["lingue romanze"] = "roa", ["lingue salish"] = "sal", ["lingue sami"] = "smi", ["lingue semitiche"] = "sem", ["lingue sioux"] = "sio", ["lingue slave"] = "sla", ["lingue tupi"] = "tup", ["lingue ugrofinniche"] = "fiu", ["lingue varie"] = "mis", ["lingue wakash"] = "wak", ["lingue yupik"] = "ypk", ["lit"] = "lt", ["lituano"] = "lt", ["lld"] = "lld", ["lmo"] = "lmo", ["logudorese"] = "src", ["lojban"] = "jbo", ["lombardo"] = "lmo", ["lozi"] = "loz", ["ltz"] = "lb", ["lub"] = "lu", ["luba-katanga"] = "lu", ["luba-lulua"] = "lua", ["lug"] = "lg", ["luiseno"] = "lui", ["lunda"] = "lun", ["luo"] = "luo", ["lusaziane"] = "wen", ["lusaziano"] = "wen", ["lusaziano basso"] = "dsb", ["lusaziano inferiore"] = "dsb", ["lusaziano meridionale"] = "dsb", ["lusaziano settentrionale"] = "hsb", ["lusaziano superiore"] = "hsb", ["lushai"] = "lus", ["lussemburghese"] = "lb", ["mac"] = "mk", ["macedone"] = "mk", ["madurese"] = "mad", ["magahi"] = "mag", ["mah"] = "mh", ["maithili"] = "mai", ["makasar"] = "mak", ["mal"] = "ml", ["malay"] = "ms", ["malayalam"] = "ml", ["malayam"] = "ml", ["maldiviano"] = "dv", ["malese"] = "ms", ["malgascio"] = "mg", ["maltese"] = "mt", ["mancese"] = "mnc", ["mandar"] = "mdr", ["mandingo"] = "man", ["manipuri"] = "mni", ["mannese"] = "gv", ["manobo"] = "mno", ["mao"] = "mi", ["maori"] = "mi", ["mapudungun"] = "arn", ["mar"] = "mr", ["marathi"] = "mr", ["mari"] = "chm", ["marshallese"] = "mh", ["marwari"] = "mwr", ["masai"] = "mas", ["may"] = "ms", ["maya"] = "myn", ["meankieli"] = "fit", ["medio alto tedesco"] = "gmh", ["medio francese"] = "frm", ["medio inglese"] = "enm", ["medio irlandese"] = "mga", ["medio olandese"] = "dum", ["mende"] = "men", ["meänkieli"] = "fit", ["mi'kmaq"] = "mic", ["micmac"] = "mic", ["mil"] = "mil", ["milanese"] = "mil", ["minangkabau"] = "min", ["mirandese"] = "mwl", ["mkd"] = "mk", ["mlg"] = "mg", ["mlt"] = "mt", ["mo"] = "mol", ["mohawk"] = "moh", ["moksha"] = "mdf", ["moldavo"] = "mol", ["mon"] = "mn", ["mon-khmer"] = "mkh", ["mongo"] = "lol", ["mongolo"] = "mn", ["mossi"] = "mos", ["mri"] = "mi", ["msa"] = "ms", ["multi"] = "mul", ["multilingue"] = "mul", ["multiple"] = "mul", ["munda"] = "mun", ["mya"] = "my", ["nahuatl"] = "nah", ["nap"] = "nap", ["napoletano"] = "nap", ["nau"] = "na", ["nauru"] = "na", ["nav"] = "nv", ["navaho"] = "nv", ["navajo"] = "nv", ["nbl"] = "nr", ["nde"] = "nd", ["ndebele"] = "nr", ["ndebele del nord"] = "nd", ["ndebele del sud"] = "nr", ["ndebele meridionale"] = "nr", ["ndebele settentrionale"] = "nd", ["ndo"] = "ng", ["ndonga"] = "ng", ["nep"] = "ne", ["nepalese"] = "ne", ["nero"] = "orq", ["nesiano"] = "hit", ["newari"] = "new", ["newari antico"] = "nwc", ["newari classico"] = "nwc", ["nias"] = "nia", ["niger-kordofaniane"] = "nic", ["nilo-sahariane"] = "ssa", ["nilosahariane"] = "ssa", ["niueano"] = "niu", ["nld"] = "nl", ["nno"] = "nn", ["nob"] = "nb", ["nogai"] = "nog", ["non"] = "non", ["nor"] = "no", ["nordico antico"] = "non", ["norreno"] = "non", ["norvegese"] = "no", ["norvegese bokmål"] = "nb", ["norvegese nynorsk"] = "nn", ["novial"] = "nov", ["nubiane"] = "nub", ["nya"] = "ny", ["nyamwezi"] = "nym", ["nyanja"] = "ny", ["nyankole"] = "nyn", ["nynorsk"] = "nn", ["nyoro"] = "nyo", ["nzima"] = "nzi", ["occidental"] = "ie", ["occitano"] = "oc", ["oci"] = "oc", ["oil"] = "oil", ["oirat"] = "xal", ["oji"] = "oj", ["ojibwa"] = "oj", ["olandese"] = "nl", ["olandese medio"] = "dum", ["ori"] = "or", ["oriya"] = "or", ["orm"] = "om", ["oromo"] = "om", ["orq"] = "orq", ["osage"] = "osa", ["osp"] = "osp", ["oss"] = "os", ["osseto"] = "os", ["ota"] = "ota", ["otomiane"] = "oto", ["otomiano"] = "oto", ["ottomano"] = "ota", ["pahlavi"] = "pal", ["palauana"] = "pau", ["pali"] = "pi", ["pampanga"] = "pam", ["pan"] = "pa", ["pangasinan"] = "pag", ["papiamento"] = "pap", ["papuasiche"] = "paa", ["pashto"] = "ps", ["pashtu"] = "ps", ["pcd"] = "pcd", ["pedi"] = "nso", ["per"] = "fa", ["persiano"] = "fa", ["persiano antico"] = "peo", ["piccardo"] = "pcd", ["piemontese"] = "pms", ["pitcairnese"] = "pih", ["pli"] = "pi", ["pms"] = "pms", ["pol"] = "pl", ["polacco"] = "pl", ["ponape"] = "pon", ["por"] = "pt", ["portoghese"] = "pt", ["pracrito"] = "pra", ["provenzale"] = "oc", ["provenzale antico"] = "pro", ["punjabi"] = "pa", ["pus"] = "ps", ["que"] = "qu", ["quechua"] = "qu", ["rajasthani"] = "raj", ["rapanui"] = "rap", ["rarotongano"] = "rar", ["reto-romanzo"] = "rm", ["roh"] = "rm", ["romancio"] = "rm", ["romani"] = "rom", ["romanze"] = "roa", ["romeno"] = "ro", ["romontsch"] = "rm", ["ron"] = "ro", ["rum"] = "ro", ["rumantsch"] = "rm", ["rumauntsch"] = "rm", ["rumeno"] = "ro", ["run"] = "rn", ["rundi"] = "rn", ["rup"] = "rup", ["rus"] = "ru", ["russo"] = "ru", ["ruteno"] = "ry", ["ry"] = "ry", ["sacha"] = "sah", ["sag"] = "sg", ["sakha"] = "sah", ["sami"] = "smi", ["sami di inari"] = "smn", ["sami di lule"] = "smj", ["sami meridionale"] = "sma", ["sami settentrionale"] = "se", ["sami skolt"] = "sms", ["samoano"] = "sm", ["san"] = "sa", ["sandawe"] = "sad", ["sango"] = "sg", ["sanscrito"] = "sa", ["santali"] = "sat", ["sardo"] = "sc", ["sasak"] = "sas", ["sassarese"] = "sdc", ["sassone basso"] = "nds", ["scn"] = "scn", ["scozzese"] = "sco", ["sdc"] = "sdc", ["sdn"] = "sdn", ["selkupico"] = "sel", ["sepedi"] = "nso", ["serbo"] = "scc", ["serbo-croato"] = "hbs", ["serer"] = "srr", ["sesotho"] = "st", ["sesotho del nord"] = "nso", ["shan"] = "shn", ["shanghainese"] = "wuu", ["shona"] = "sn", ["sichuan yi"] = "ii", ["siciliano"] = "scn", ["siculo"] = "scx", ["sidamo"] = "sid", ["siksika"] = "bla", ["sin"] = "si", ["sindhi"] = "sd", ["singalese"] = "si", ["sinhala"] = "si", ["sino-tibetane"] = "sit", ["sinotibetane"] = "sit", ["sioux"] = "sio", ["siriaco"] = "syr", ["slave"] = "sla", ["slavo"] = "sla", ["slavo antico"] = "cu", ["slesiano"] = "szl", ["slk"] = "sk", ["slo"] = "sk", ["slovacco"] = "sk", ["sloveno"] = "sl", ["slv"] = "sl", ["sme"] = "se", ["smo"] = "sm", ["sms"] = "sms", ["sna"] = "sn", ["snd"] = "sd", ["sogdiano"] = "sog", ["som"] = "so", ["somalo"] = "so", ["sondanese"] = "su", ["songhai"] = "son", ["soninke"] = "snk", ["sot"] = "st", ["sotho del nord"] = "nso", ["sotho del sud"] = "st", ["southern altai"] = "alt", ["spa"] = "es", ["spagnolo"] = "es", ["spagnolo antico"] = "osp", ["spagnolo medievale"] = "osp", ["sqi"] = "sq", ["sr"] = "scc", ["src"] = "src", ["srd"] = "sc", ["sro"] = "sro", ["srp"] = "scc", ["ssw"] = "ss", ["sukuma"] = "suk", ["sumero"] = "sux", ["sun"] = "su", ["susu"] = "sus", ["svedese"] = "sv", ["swa"] = "sw", ["swahili"] = "sw", ["swati"] = "ss", ["swe"] = "sv", ["szl"] = "szl", ["tagalog"] = "tl", ["tagico"] = "tg", ["tagiko"] = "tg", ["tah"] = "ty", ["tahitiano"] = "ty", ["tailandese"] = "th", ["taliscio"] = "tly", ["talysh"] = "tly", ["tam"] = "ta", ["tamashek"] = "tmh", ["tamil"] = "ta", ["tat"] = "tt", ["tataro"] = "tt", ["tataro di Crimea"] = "crh", ["tedesco"] = "de", ["tedesco basso"] = "nds", ["tel"] = "te", ["telugi"] = "te", ["telugu"] = "te", ["temne"] = "tem", ["tereno"] = "ter", ["tetum"] = "tet", ["tgk"] = "tg", ["tgl"] = "tl", ["tha"] = "th", ["thai"] = "th", ["thailandese"] = "tai", ["tib"] = "bo", ["tibetano"] = "bo", ["tigre"] = "tig", ["tigrino"] = "ti", ["tir"] = "ti", ["tiv"] = "tiv", ["tlh"] = "tlh", ["tlhingan-hol"] = "tlh", ["tlingit"] = "tli", ["tly"] = "tly", ["tok pisin"] = "tpi", ["tokelau"] = "tkl", ["ton"] = "to", ["tonga"] = "to", ["tongano"] = "to", ["tpi"] = "tpi", ["tsimshian"] = "tsi", ["tsn"] = "tn", ["tso"] = "ts", ["tsonga"] = "ts", ["tswana"] = "tn", ["tuk"] = "tk", ["tumbuka"] = "tum", ["tur"] = "tr", ["turcmeno"] = "tk", ["turco"] = "tr", ["turco ottomano"] = "ota", ["turkmeno"] = "tk", ["tuvaluano"] = "tvl", ["tuvano"] = "tyv", ["twi"] = "tw", ["ucraino"] = "uk", ["udmurt"] = "udm", ["ugaritico"] = "uga", ["ugrofinniche"] = "fiu", ["uig"] = "ug", ["uighuro"] = "ug", ["uiguro"] = "ug", ["ukr"] = "uk", ["umbundu"] = "umb", ["ungherese"] = "hu", ["urd"] = "ur", ["urdu"] = "ur", ["usbecco"] = "uz", ["usbeco"] = "uz", ["usbeko"] = "uz", ["uyghur"] = "ug", ["uzb"] = "uz", ["uzbeco"] = "uz", ["valenciano"] = "ca", ["valenziano"] = "ca", ["vallone"] = "wa", ["varie"] = "mis", ["vec"] = "vec", ["ven"] = "ve", ["venda"] = "ve", ["veneto"] = "vec", ["vie"] = "vi", ["vietnamita"] = "vi", ["vls"] = "vls", ["vol"] = "vo", ["volapuk"] = "vo", ["volapük"] = "vo", ["votico"] = "vot", ["wakash"] = "wak", ["walamo"] = "wal", ["walser"] = "wae", ["war"] = "war", ["waray-waray"] = "war", ["washo"] = "was", ["wel"] = "cy", ["winaray"] = "war", ["wln"] = "wa", ["wol"] = "wo", ["wolof"] = "wo", ["xho"] = "xh", ["xhosa"] = "xh", ["xno"] = "xno", ["yakut"] = "sah", ["yao"] = "yao", ["yapese"] = "yap", ["yid"] = "yi", ["yiddish"] = "yi", ["yor"] = "yo", ["yoruba"] = "yo", ["yupik"] = "ypk", ["zande"] = "znd", ["zapoteco"] = "zap", ["zazaki"] = "diq", ["zea"] = "zea", ["zelandese"] = "zea", ["zenaga"] = "zen", ["zha"] = "za", ["zho"] = "zh", ["zhuang"] = "za", ["zul"] = "zu", ["zulu"] = "zu", ["zuni"] = "zun", } -- Corrispondenza codici lingue a nome esteso lingua e voce dedicata alla lingua su it.wiki (se esiste) -- Se esiste usare in ordine di preferenza codice ISO 639-1 (due lettere), ISO 639-2 (tre lettere), -- altro codice (purchè non sia un codice ISO 639-1 o ISO 639-2 dedicato ad altra lingua) language_config.codici={ ["aa"] = { "afar", "Lingua afar" }, ["aae"] = { "arbëreshë", "lingua arbëreshë" }, ["ab"] = { "abcaso", "lingua abcasa" }, ["ace"] = { "aceh", "Lingua aceh" }, ["ach"] = { "acoli", "lingua acoli" }, ["ada"] = { "adangme", "Lingua adangme" }, ["ady"] = { "adighè", "Lingua adighè" }, ["ae"] = { "avestico", "lingua avestica" }, ["af"] = { "afrikaans", "lingua afrikaans" }, ["afa"] = { "afroasiatico", "Lingue afro-asiatiche" }, ["afh"] = { "afrihili", "" }, ["ain"] = { "ainu", "" }, ["ak"] = { "akan", "" }, ["akk"] = { "accadico", "" }, ["ale"] = { "aleut", "" }, ["alg"] = { "lingue algonchine", "" }, ["alt"] = { "southern altai", "" }, ["am"] = { "amarico", "lingua amarica" }, ["an"] = { "aragonese", "lingua aragonese" }, ["ang"] = { "antico inglese", "antico inglese" }, ["apa"] = { "apache", "" }, ["ar"] = { "arabo", "lingua araba" }, ["arc"] = { "aramaico", "" }, ["arn"] = { "mapudungun", "lingua mapudungun" }, ["arp"] = { "arapaho", "" }, ["art"] = { "lingua artificiale", "lingua artificiale" }, ["arw"] = { "arawak", "" }, ["as"] = { "assamese", "" }, ["ast"] = { "asturiano", "lingua asturiana" }, ["ath"] = { "athabaska", "lingue athabaska" }, ["aus"] = { "aborigeno", "lingue australiane aborigene" }, ["av"] = { "avarico", "" }, ["avk"] = { "kotava", "kotava" }, ["awa"] = { "awadhi", "" }, ["ay"] = { "aymara", "lingua aymara" }, ["az"] = { "azero", "lingua azera" }, ["ba"] = { "baschiro", "lingua baschira" }, ["bad"] = { "banda", "" }, ["bai"] = { "bamileke", "lingue bamileke" }, ["bal"] = { "baluchi", "" }, ["ban"] = { "balinese", "" }, ["bar"] = { "bavarese", "lingua bavarese" }, ["bas"] = { "basa", "" }, ["bat"] = { "baltico", "lingue baltiche" }, ["be"] = { "bielorusso", "lingua bielorussa" }, ["bej"] = { "beja", "" }, ["bem"] = { "bemba", "" }, ["ber"] = { "berbero", "lingua berbera" }, ["bg"] = { "bulgaro", "lingua bulgara" }, ["bh"] = { "bihari", "" }, ["bho"] = { "bhojpuri", "" }, ["bi"] = { "bislama", "lingua bislama" }, ["bik"] = { "bikol", "" }, ["bin"] = { "bini", "" }, ["bla"] = { "siksika", "" }, ["bm"] = { "bambara", "" }, ["bn"] = { "bengalese", "lingua bengalese" }, ["bnt"] = { "bantu", "" }, ["bo"] = { "tibetano", "lingua tibetana" }, ["br"] = { "bretone", "lingua bretone" }, ["bra"] = { "braj", "" }, ["bs"] = { "bosniaco", "lingua bosniaca" }, ["btk"] = { "batak", "" }, ["bua"] = { "buriato", "" }, ["bug"] = { "buginese", "" }, ["byn"] = { "bilen", "" }, ["ca"] = { "catalano", "lingua catalana" }, ["cad"] = { "caddo", "" }, ["cai"] = { "indiano centro-americano", "" }, ["car"] = { "carib", "" }, ["cau"] = { "caucasico", "lingue caucasiche" }, ["ce"] = { "ceceno", "lingua cecena" }, ["ceb"] = { "cebuano", "" }, ["cel"] = { "celtico", "" }, ["ch"] = { "chamorro", "lingua chamorro" }, ["chb"] = { "chibcha", "" }, ["chg"] = { "chagatai", "" }, ["chk"] = { "chuukese", "" }, ["chm"] = { "mari", "lingua mari" }, ["chn"] = { "chinook jargon", "" }, ["cho"] = { "choctaw", "" }, ["chp"] = { "chipewyan", "" }, ["chr"] = { "cherokee", "" }, ["chy"] = { "cheyenne", "" }, ["cmc"] = { "chamic", "" }, ["co"] = { "corso", "lingua corsa" }, ["cop"] = { "copto", "" }, ["cpe"] = { "creolo inglese", "Lingua creola" }, ["cpf"] = { "creolo francese", "Lingua creola" }, ["cpp"] = { "creolo portoghese", "Lingua creola" }, ["cr"] = { "cree", "" }, ["crh"] = { "tataro di Crimea", "lingua tatara di Crimea" }, ["crp"] = { "creoli e pidgin", "" }, ["cs"] = { "ceco", "lingua ceca" }, ["csb"] = { "casciubo", "" }, ["cu"] = { "antico slavo", "antico slavo ecclesiastico" }, ["cus"] = { "cushitico", "lingue cushitiche" }, ["cv"] = { "ciuvascio", "lingua ciuvascia" }, ["cy"] = { "gallese", "lingua gallese" }, ["da"] = { "danese", "lingua danese" }, ["dak"] = { "dakota", "" }, ["dar"] = { "dargwa", "" }, ["day"] = { "dayak", "" }, ["de"] = { "tedesco", "lingua tedesca" }, ["del"] = { "delaware", "" }, ["den"] = { "slave", "" }, ["dgr"] = { "dogrib", "" }, ["din"] = { "dinka", "" }, ["diq"] = { "zazaki", "lingua zazaki" }, ["doi"] = { "dogri", "" }, ["dra"] = { "dravidico", "lingue dravidiche" }, ["dsb"] = { "lusaziano inferiore", "" }, ["dua"] = { "duala", "" }, ["dum"] = { "medio olandese", "" }, ["dv"] = { "maldiviano", "lingua maldiviana" }, ["dyu"] = { "dyula", "" }, ["dz"] = { "dzongkha", "lingua dzongkha" }, ["ee"] = { "ewe", "lingua ewe" }, ["efi"] = { "efik", "" }, ["egy"] = { "egiziano antico", "lingua egizia" }, ["eka"] = { "ekajuk", "" }, ["el"] = { "greco", "lingua greca" }, ["elx"] = { "elamite", "" }, ["eml"] = { "emiliano-romagnolo", "lingua emiliano-romagnola" }, ["en"] = { "inglese", "lingua inglese" }, ["enm"] = { "inglese medio", "" }, ["eo"] = { "esperanto", "lingua esperanto" }, ["es"] = { "spagnolo", "lingua spagnola" }, ["et"] = { "estone", "lingua estone" }, ["ett"] = { "etrusco", "lingua etrusca" }, ["eu"] = { "basco", "lingua basca" }, ["ewo"] = { "ewondo", "" }, ["fa"] = { "persiano", "lingua persiana" }, ["fan"] = { "fang", "" }, ["fat"] = { "fanti", "" }, ["ff"] = { "fula", "" }, ["fi"] = { "finlandese", "lingua finlandese" }, ["fil"] = { "filippino", "lingua filippina" }, ["fit"] = { "meänkieli", "meänkieli" }, ["fiu"] = { "ugrofinnico", "lingue ugrofinniche" }, ["fj"] = { "fijiano", "" }, ["fo"] = { "faroese", "lingua faroese" }, ["fon"] = { "fon", "" }, ["fr"] = { "francese", "lingua francese" }, ["frm"] = { "francese medio", "" }, ["fro"] = { "francese antico", "lingua francese antica" }, ["fur"] = { "friulano", "lingua friulana" }, ["fy"] = { "frisone", "lingua frisone" }, ["ga"] = { "gaelico irlandese", "lingua irlandese" }, ["gaa"] = { "gaelico", "" }, ["gag"] = { "gagauzo", "lingua gagauza" }, ["gay"] = { "gayo", "" }, ["gba"] = { "gbaya", "" }, ["gd"] = { "gaelico scozzese", "Lingua gaelica scozzese" }, ["gem"] = { "germanico", "lingue germaniche" }, ["gez"] = { "geez", "" }, ["gil"] = { "gilbertese", "lingua gilbertese" }, ["gl"] = { "galiziano", "lingua galiziana" }, ["gmh"] = { "alto tedesco medio", "" }, ["gn"] = { "guaraní", "lingua guaraní" }, ["goh"] = { "alto tedesco antico", "" }, ["gon"] = { "gondi", "" }, ["gor"] = { "gorontalo", "" }, ["got"] = { "gotico", "" }, ["grb"] = { "grebo", "" }, ["grc"] = { "greco antico", "lingua greca antica" }, ["gu"] = { "gujarati", "lingua gujarati" }, ["gv"] = { "manx", "lingua mannese" }, ["gwi"] = { "gwich'in", "" }, ["ha"] = { "hausa", "lingua hausa" }, ["hai"] = { "haida", "" }, ["haw"] = { "hawaiano", "" }, ["hbs"] = { "serbo-croato", "lingua serbo-croata" }, ["he"] = { "ebraico", "lingua ebraica" }, ["hi"] = { "hindi", "lingua hindi" }, ["hif"] = { "hindi figiano", "lingua hindi figiana" }, ["hil"] = { "hiligaynon", "" }, ["him"] = { "himachali", "" }, ["hit"] = { "ittita", "" }, ["hmn"] = { "hmong", "" }, ["ho"] = { "hiri motu", "" }, ["hsb"] = { "lusaziano superiore", "" }, ["ht"] = { "haitiano", "creolo haitiano" }, ["hu"] = { "ungherese", "lingua ungherese" }, ["hup"] = { "hupa", "" }, ["hy"] = { "armeno", "lingua armena" }, ["hz"] = { "herero", "" }, ["ia"] = { "interlingua", "Interlingua (lingua ausiliaria)" }, ["iba"] = { "iban", "" }, ["id"] = { "indonesiano", "lingua indonesiana" }, ["ie"] = { "occidental", "occidental" }, ["ig"] = { "igbo", "lingua igbo" }, ["ii"] = { "sichuan yi", "" }, ["ijo"] = { "ijo", "" }, ["ik"] = { "inupiaq", "" }, ["ilo"] = { "ilocano", "" }, ["inc"] = { "indoario", "lingue indoarie" }, ["ine"] = { "indoeuropeo", "lingue indoeuropee" }, ["inh"] = { "ingush", "" }, ["io"] = { "ido", "lingua ido" }, ["ira"] = { "lingue iraniche", "" }, ["iro"] = { "lingue irochesi", "" }, ["is"] = { "islandese", "lingua islandese" }, ["it"] = { "italiano", "lingua italiana" }, ["iu"] = { "inuktitut", "lingua inuktitut" }, ["ja"] = { "giapponese", "lingua giapponese" }, ["jbo"] = { "lojban", "lojban" }, ["jpr"] = { "giudeo-persiano", "" }, ["jrb"] = { "giudeo-arabico", "" }, ["jv"] = { "giavanese", "lingua giavanese" }, ["ka"] = { "georgiano", "lingua georgiana" }, ["kaa"] = { "karakalpako", "lingua karakalpaka" }, ["kab"] = { "cabilo", "lingua cabila" }, ["kac"] = { "kachin", "" }, ["kam"] = { "kamba", "" }, ["kar"] = { "karen", "" }, ["kaw"] = { "kawi", "" }, ["kbd"] = { "kabardo", "" }, ["kg"] = { "kongo", "" }, ["kha"] = { "khasi", "" }, ["khi"] = { "khoisan", "" }, ["kho"] = { "khotanese", "" }, ["ki"] = { "gikuyu", "" }, ["kj"] = { "kwanyama", "" }, ["kk"] = { "kazako", "lingua kazaka" }, ["kl"] = { "groenlandese", "lingua groenlandese" }, ["km"] = { "khmer", "lingua khmer" }, ["kmb"] = { "kimbundu", "" }, ["kn"] = { "kannada", "lingua kannada" }, ["ko"] = { "coreano", "lingua coreana" }, ["kok"] = { "konkani", "" }, ["kos"] = { "kosraean", "" }, ["kpe"] = { "kpelle", "" }, ["kr"] = { "kanuri", "" }, ["krc"] = { "caraciai-balcaro", "" }, ["kro"] = { "kru", "" }, ["kru"] = { "kurukh", "" }, ["ks"] = { "kashmiri", "" }, ["ku"] = { "curdo", "lingua curda" }, ["kum"] = { "kumyk", "" }, ["kut"] = { "kutenai", "" }, ["kv"] = { "komi", "lingua komi" }, ["kw"] = { "cornico", "lingua cornica" }, ["ky"] = { "chirghiso", "lingua chirghisa" }, ["la"] = { "latino", "lingua latina" }, ["lad"] = { "ladino", "lingua giudeo-spagnola" }, ["lah"] = { "lahnda", "" }, ["lam"] = { "lamba", "" }, ["lb"] = { "lussemburghese", "lingua lussemburghese" }, ["lez"] = { "lesguino", "" }, ["lg"] = { "ganda", "" }, ["li"] = { "limburghese", "lingua limburghese" }, ["lij"] = { "ligure", "lingua ligure" }, ["lld"] = { "ladino", "lingua ladina" }, ["lmo"] = { "lombardo", "lingua lombarda" }, ["ln"] = { "lingala", "" }, ["lo"] = { "lao", "lingua lao" }, ["lol"] = { "mongo", "" }, ["loz"] = { "lozi", "" }, ["lt"] = { "lituano", "lingua lituana" }, ["lu"] = { "luba-katanga", "" }, ["lua"] = { "luba-lulua", "" }, ["lui"] = { "luiseno", "" }, ["lun"] = { "lunda", "" }, ["luo"] = { "luo", "" }, ["lus"] = { "lushai", "" }, ["lv"] = { "lettone", "lingua lettone" }, ["lzh"] = { "cinese classico", "lingua cinese classica" }, ["mad"] = { "madurese", "" }, ["mag"] = { "magahi", "" }, ["mai"] = { "maithili", "" }, ["mak"] = { "makasar", "" }, ["man"] = { "mandingo", "" }, ["map"] = { "austronesiano", "" }, ["mas"] = { "masai", "" }, ["mdf"] = { "moksha", "" }, ["mdr"] = { "mandar", "" }, ["men"] = { "mende", "" }, ["mg"] = { "malgascio", "lingua malgascia" }, ["mga"] = { "irlandese medio", "" }, ["mh"] = { "marshallese", "" }, ["mi"] = { "maori", "lingua maori" }, ["mic"] = { "mi'kmaq", "" }, ["mil"] = { "dialetto milanese", "dialetto milanese" }, ["min"] = { "minangkabau", "" }, ["mis"] = { "lingue varie", "" }, ["mk"] = { "macedone", "lingua macedone" }, ["mkh"] = { "mon-khmer", "" }, ["ml"] = { "malayalam", "lingua malayalam" }, ["mn"] = { "mongolo", "lingua mongola" }, ["mnc"] = { "mancese", "" }, ["mni"] = { "manipuri", "" }, ["mno"] = { "manobo", "lingue manobo" }, ["moh"] = { "mohawk", "" }, ["mol"] = { "moldavo", "lingua moldava" }, ["mos"] = { "mossi", "" }, ["mr"] = { "marathi", "lingua marathi" }, ["ms"] = { "malese", "lingua malese" }, ["mt"] = { "maltese", "lingua maltese" }, ["mul"] = { "multilingue", "multilingue" }, ["mun"] = { "munda", "lingue munda" }, ["mus"] = { "creek", "" }, ["mwl"] = { "mirandese", "" }, ["mwr"] = { "marwari", "" }, ["my"] = { "birmano", "lingua birmana" }, ["myn"] = { "maya", "" }, ["myv"] = { "ersiano", "" }, ["na"] = { "nauru", "" }, ["nah"] = { "nahuatl", "" }, ["nai"] = { "indiano nordamericano", "" }, ["nap"] = { "napoletano", "lingua napoletana" }, ["nb"] = { "norvegese bokmål", "bokmål" }, ["nd"] = { "ndebele del nord", "lingua ndebele del nord" }, ["nds"] = { "basso-tedesco", "" }, ["ne"] = { "nepalese", "lingua nepalese" }, ["new"] = { "newari", "" }, ["ng"] = { "ndonga", "" }, ["nia"] = { "nias", "" }, ["nic"] = { "niger-kordofaniane", "" }, ["niu"] = { "niueano", "" }, ["nl"] = { "olandese", "lingua olandese" }, ["nn"] = { "norvegese nynorsk", "nynorsk" }, ["no"] = { "norvegese", "lingua norvegese" }, ["nog"] = { "nogai", "" }, ["non"] = { "norreno", "antico nordico" }, ["nov"] = { "novial", "lingua novial" }, ["nr"] = { "ndebele del sud", "lingua ndebele del sud" }, ["nso"] = { "sotho del nord", "lingua soto del nord" }, ["nub"] = { "nubiano", "lingue nubiane" }, ["nv"] = { "navajo", "lingua navajo" }, ["nwc"] = { "newari classico", "" }, ["ny"] = { "chichewa", "lingua chichewa" }, ["nym"] = { "nyamwezi", "" }, ["nyn"] = { "nyankole", "" }, ["nyo"] = { "nyoro", "" }, ["nzi"] = { "nzima", "" }, ["oc"] = { "occitano", "lingua occitana" }, ["oil"] = { "lingua d'oïl", "lingua d'oïl" }, ["oj"] = { "ojibwa", "" }, ["om"] = { "oromo", "" }, ["or"] = { "oriya", "lingua oriya" }, ["orq"] = { "linguaggio nero", "linguaggio nero" }, ["orv"] = { "antico slavo orientale", "antica lingua slava orientale"}, ["os"] = { "osseto", "lingua osseta" }, ["osa"] = { "osage", "" }, ["osp"] = { "spagnolo medievale", "lingua spagnola medievale" }, ["ota"] = { "turco ottomano", "lingua turca ottomana" }, ["oto"] = { "otomiano", "lingue otomiane" }, ["pa"] = { "punjabi", "lingua punjabi" }, ["paa"] = { "papuasico", "lingue papuasiche" }, ["pag"] = { "pangasinan", "" }, ["pal"] = { "pahlavi", "" }, ["pam"] = { "kapampangan", "" }, ["pap"] = { "papiamento", "" }, ["pau"] = { "palauana", "" }, ["pcd"] = { "piccardo", "lingua piccarda" }, ["peo"] = { "persiano antico", "" }, ["phi"] = { "filippino", "altre lingue filippine" }, ["phn"] = { "fenicio", "" }, ["pi"] = { "pali", "lingua pali" }, ["pih"] = { "pitcairnese", "lingua pitcairnese" }, ["pinyin"] = { "pinyin", "pinyin" }, ["pl"] = { "polacco", "lingua polacca" }, ["pms"] = { "piemontese", "lingua piemontese" }, ["pon"] = { "ponape", "" }, ["pra"] = { "pracrito", "" }, ["pro"] = { "antico provenzale", "" }, ["ps"] = { "pashtu", "lingua pashtu" }, ["pt"] = { "portoghese", "lingua portoghese" }, ["qu"] = { "quechua", "lingua quechua" }, ["raj"] = { "rajasthani", "" }, ["rap"] = { "rapanui", "" }, ["rar"] = { "rarotongano", "" }, ["rm"] = { "reto-romanzo", "lingua romancia" }, ["rn"] = { "rundi", "" }, ["ro"] = { "romeno", "lingua romena" }, ["roa"] = { "romanzo", "lingue romanze" }, ["rom"] = { "romani", "" }, ["ru"] = { "russo", "lingua russa" }, ["rup"] = { "arumeno", "lingua arumena" }, ["rw"] = { "kinyarwanda", "" }, ["ry"] = { "ruteno", "lingua rutena" }, ["sa"] = { "sanscrito", "lingua sanscrita" }, ["sad"] = { "sandawe", "" }, ["sah"] = { "sacha", "lingua sacha" }, ["sai"] = { "indiano sudamericano", "lingue indiane sudamericane" }, ["sal"] = { "salish", "lingue salish" }, ["sam"] = { "aramaico samaritano", "" }, ["sas"] = { "sasak", "" }, ["sat"] = { "santali", "" }, ["sc"] = { "sardo", "lingua sarda" }, ["scc"] = { "serbo", "lingua serba" }, ["scn"] = { "siciliano", "lingua siciliana" }, ["sco"] = { "scozzese", "" }, ["scr"] = { "croato", "lingua croata" }, ["scx"] = { "siculo", "Lingua sicula" }, ["sd"] = { "sindhi", "" }, ["sdc"] = { "sassarese", "lingua sassarese" }, ["sdn"] = { "gallurese", "lingua gallurese" }, ["se"] = { "sami settentrionale", "lingua sami settentrionale" }, ["sel"] = { "selkupico", "" }, ["sem"] = { "semitico", "lingue semitiche" }, ["sg"] = { "sango", "" }, ["sga"] = { "irlandese antico", "" }, ["sgn"] = { "linguaggio dei segni", "" }, ["shn"] = { "shan", "" }, ["si"] = { "singalese", "lingua singalese" }, ["sid"] = { "sidamo", "" }, ["sio"] = { "sioux", "lingua sioux" }, ["sit"] = { "sinotibetano", "lingue sinotibetane" }, ["sk"] = { "slovacco", "lingua slovacca" }, ["sl"] = { "sloveno", "lingua slovena" }, ["sla"] = { "slavo", "lingue slave" }, ["sm"] = { "samoano", "lingua samoana" }, ["sma"] = { "sami meridionale", "" }, ["smi"] = { "sami", "" }, ["smj"] = { "sami di lule", "" }, ["smn"] = { "sami di inari", "" }, ["sms"] = { "sami skolt", "lingua sami skolt" }, ["sn"] = { "shona", "" }, ["snk"] = { "soninke", "" }, ["so"] = { "somalo", "lingua somala" }, ["sog"] = { "sogdiano", "" }, ["son"] = { "songhai", "" }, ["sq"] = { "albanese", "lingua albanese" }, ["src"] = { "logudorese", "sardo logudorese" }, ["sro"] = { "campidanese", "sardo campidanese" }, ["srr"] = { "serer", "" }, ["ss"] = { "swati", "lingua swati" }, ["ssa"] = { "nilo-sahariano", "lingue nilo-sahariane" }, ["st"] = { "sotho del sud", "lingua sotho del sud" }, ["su"] = { "sondanese", "lingua sondanese" }, ["suk"] = { "sukuma", "" }, ["sus"] = { "susu", "" }, ["sux"] = { "sumero", "" }, ["sv"] = { "svedese", "lingua svedese" }, ["sw"] = { "swahili", "lingua swahili" }, ["syr"] = { "siriaco", "" }, ["szl"] = { "slesiano", "lingua slesiana" }, ["ta"] = { "tamil", "lingua tamil" }, ["tai"] = { "thailandese", "" }, ["taiwanese"] = {"taiwanese", "lingua taiwanese"}, ["te"] = { "telugu", "lingua telugu" }, ["tem"] = { "temne", "" }, ["ter"] = { "tereno", "" }, ["tet"] = { "tetum", "" }, ["tg"] = { "tagico", "lingua tagica" }, ["th"] = { "thai", "lingua thai" }, ["ti"] = { "tigrino", "lingua tigrina" }, ["tig"] = { "tigre", "" }, ["tiv"] = { "tiv", "" }, ["tk"] = { "turkmeno", "lingua turkmena" }, ["tkl"] = { "tokelau", "" }, ["tl"] = { "tagalog", "lingua tagalog" }, ["tlh"] = { "klingon", "lingua klingon" }, ["tli"] = { "tlingit", "" }, ["tly"] = { "taliscio", "lingua taliscia" }, ["tmh"] = { "tamashek", "" }, ["tn"] = { "tswana", "lingua tswana" }, ["to"] = { "tongano", "lingua tongana" }, ["tog"] = { "tongano", "" }, ["tpi"] = { "tok pisin", "lingua tok pisin" }, ["tr"] = { "turco", "lingua turca" }, ["ts"] = { "tsonga", "lingua tsonga" }, ["tsi"] = { "tsimshian", "" }, ["tt"] = { "tataro", "lingua tatara" }, ["tum"] = { "tumbuka", "" }, ["tup"] = { "tupi", "lingue tupi" }, ["tut"] = { "altaico", "altre lingue altaiche" }, ["tvl"] = { "tuvaluano", "" }, ["tw"] = { "twi", "" }, ["ty"] = { "tahitiano", "" }, ["tyv"] = { "tuvano", "lingua tuvana" }, ["udm"] = { "udmurt", "" }, ["ug"] = { "uiguro", "lingua uigura" }, ["uga"] = { "ugaritico", "" }, ["uk"] = { "ucraino", "lingua ucraina" }, ["umb"] = { "umbundu", "" }, ["und"] = { "lingua indeterminata", "" }, ["ur"] = { "urdu", "lingua urdu" }, ["uz"] = { "uzbeco", "lingua uzbeca" }, ["vai"] = { "vai", "" }, ["ve"] = { "venda", "lingua venda" }, ["vec"] = { "veneto", "lingua veneta" }, ["vi"] = { "vietnamita", "lingua vietnamita" }, ["vls"] = { "fiammingo occidentale", "dialetto fiammingo occidentale" }, ["vo"] = { "volapük", "volapük" }, ["vot"] = { "votico", "lingua votica" }, ["wa"] = { "vallone", "lingua vallone" }, ["wae"] = { "walser", "lingua walser"}, ["wak"] = { "wakash", "lingue wakash" }, ["wal"] = { "walamo", "" }, ["war"] = { "waray-waray", "Lingua waray-waray" }, ["was"] = { "washo", "" }, ["wen"] = { "lusaziano", "lingue lusaziane" }, ["wo"] = { "wolof", "lingua wolof" }, ["wuu"] = { "cinese wu", "" }, ["xal"] = { "calmucco", "" }, ["xh"] = { "xhosa", "lingua xhosa" }, ["xno"] = { "anglo-normanno", "lingua anglo-normanna" }, ["yao"] = { "yao", "" }, ["yap"] = { "yapese", "" }, ["yi"] = { "yiddish", "lingua yiddish" }, ["yo"] = { "yoruba", "lingua yoruba" }, ["ypk"] = { "lingue yupik", "" }, ["za"] = { "zhuang", "" }, ["zap"] = { "zapoteco", "lingua zapoteca" }, ["zea"] = { "zelandese", "dialetto zelandese" }, ["zen"] = { "zenaga", "lingua zenaga" }, ["zh"] = { "cinese", "lingua cinese" }, ["znd"] = { "zande", "" }, ["zu"] = { "zulu", "lingua zulu" }, ["zun"] = { "zuni", "" }, } return language_config c341dgzmh39owlitvwezm1z4rijtt8i Regina Duarte 0 16165 376270 368038 2021-08-22T20:00:58Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Regina Duarte.jpg|right|thumb|Regina Duarte ([[2010]])]] '''Regina Blois Duarte''' ([[Franca (São Paulo)|Franca]], [[San Paulu (statu)|San Paulu]], [[5 di ferraghju]] [[1947]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Brasile|brasiliana]]. == Biugrafia == == Ligami == * {{en}} [http://www.imdb.com/name/nm0239134/ IMDB] [[Categoria:Attrice|Duarte, Regina]] [[Categoria:Brasiliana|Duarte, Regina]] [[Categoria:Biugrafia]] 3qvnnxeuq2lwy0b3r5odrtzr0t961w2 Tony Ramos 0 16166 376083 347075 2021-08-20T18:51:26Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:TonyRamosPorAndreaFarias.jpg|right|thumb|Tony Ramos]] '''Antônio de Carvalho Barbosa''' ([[Arapongas]], [[25 d'aostu]] [[1948]]) hè un'[[cinemà|attore]] [[Brasile|brasilianu]]. == Biugrafia == == Ligami == * {{en}} [http://www.imdb.com/name/nm0708802/ IMDB] [[Categoria:Attore|Ramos, Tony]] [[Categoria:Brasilianu|Ramos, Tony]] [[Categoria:Biugrafia]] 34ysmqtz6nizxbwbugjp6my84up3x1h Ken Follett 0 16167 332933 330857 2014-03-23T14:29:15Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Ken Follett official.jpg|thumb|200px|right|Ken Follett]] '''Kenneth Martin (Ken) Follett''' hè unu [[scrivanu]] in [[lingua inglese]]. == Vita == Natu in [[Cardiff]] u 5 di ghjugnu di u 1949, figliu di Martin Follett è di Lavinia Veenie, tene tre fratelli. A dec'anni a so [[famiglia]] va à [[Londra]] induve Ken studia [[filosufia]] e pigli u diploma universitariu in u 1970. Travaglia cume ghjurnalista à u ''South Wales Echo'' di Cardiff e a u ''Evening News'' di Londra ma a so passione hè a [[litteratura]] è principa à scrive abbandunendu u ghjurnalimu è divenendu direttoru di a casa editrice ''Everest Books''. U sucessu ghjunghje incù u libru "Eye of the Needle" di u 1978. == Opere == === The Pillars of the Earth === *1989 - ''The Pillars of the Earth'' *[[2007]] - ''World Without End'' === ''The Century Trilogy'' === *[[2010]] - ''Fall of giants'', *2012 - ''Winter of the World'' *2014 - ''Edge of Eternity'' === Romanz === *[[1976]] - ''The Power Twins: A Science Fantasy for Young People'' o ''The Power Twins and the Worm Puzzle'' - cume Martin Martinsen *[[1976]] - ''The Mistery Hideout'' o ''The Secret of Kellerman's Studio'' - cume Martin Martinsen *[[1976]] - ''The Modigliani Scandal'' - cume Zachary Stone *[[1977]] - ''Paper Money'' - cume Zachary Stone *1978 - ''Eye of the Needle'' o ''Storm Island'' *1976 - ''Triple'' *1980 - ''The Key to Rebecca'' *[[1982]] - ''The Man from St. Petersburg'' *1983 - ''On Wings of Eagles'' *1986 - ''Lie Down with Lions'' *1991 - ''Night Over Water'' *1993 - ''A Dangerous Fortune'' *1995 - ''A Place Called Freedom'' *[[1996]] - ''The Third Twin'' *1998 - ''The Hammer of Eden'' *2000 - ''Code to Zero'' *[[2001]] - ''Jackdaws'' *[[2002]] - ''Hornet Flight'' *[[2004]] - ''Whiteout'' === Narrativa === *[[1975]] - ''A Midnight Train to Nowhere'' *1978 - ''The rats of Nice. Robbery under the streets of Nice'' - ''Under the Streets of Nice'' - ''The Heist of the Century'' - scrittu incù [[René Louis Maurice]] [[Categoria:Scrivani in lingua inglese|Follett, Ken]] 8xtkd13ovn4ae73gipky5ow1277lfu6 E galline di Zia Mega 0 16168 363517 347450 2019-09-19T04:49:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''E galline di zia Mega''' hè una opara di [[teatru]] creata da [[Antone Bonifacio]]. Hè stata publicatu in [[L'Annu corsu]] (1927). ==E galline di zia Mega== ''Persone : Zia Mega, una vechja di u paese.'' ''Mariola, una giuvanotta, so' vicina.'' ''(A scena si passa in un paisolu di [[Capicorsu]])'' :ZIA MEGA ''(sola, filendu a so' [[rocca]] o fendu a calzetta)'' :O tinta è ammantillata ! Se a me' cresta d'oru è le me' galline inzuccarate ùn sò ancu quì, hè propriu un brutt' affare: aghju paura ch'ùn abbianu avutu a sorte di a doccia d'Agnulella: i ladri assassini a s'hanu chjappa s'etima scorsa cun tutt'i so' piulini... (Suspira) U sole ghjunghje à meza Custera. À mumenti hè notte è nunda vedu. Nunda ! Una cosa cusì strana ùn m'hè mai stalbata : se triganu anc'un po' si pò puru accende i lampioni è cantà u requie meterna... :MARIOLA ''(affacchendu si à la finestra)'' :Cos' avete, o zia Mè ? Ratachjate quant'e un campu di lupini. Ùn si sente ch'à voi in tutt' u cuntornu... :ZIA MEGA :Sì, alliscia ti puru, diceva Petr' Antone à Marinciola ch' aspittava u so' namuratu mentr' ellu si n'era fughjtu cù a figliola di Paglietta ; alliscia ti puru ! È cusì dic'eiu, o Mariò : possu puru alliscià mi : ùn vecu junghje nè gallu nè galline... :MARIOLA :Sarà stalbatu anc' à vo' cume à Surnacone di u Purtichju: s'hanu fattu una bella paghjulata di maccaroni tirati sù, cù e so' quattru pullezze, è l'hanu rimandata u gallu ch'era più asciuttu ch'è un stoccafissu! :ZIA MEGA :Vai puru ch' ùn mi rimandaranu micca u meiu. U me' Cristone ! Era grassu è tondu chì pareva un murone. Ch'ellu li sia toscu à tutti o ch'elli crepinu d'indigestione !... (Chjama) Tughe ! tughe le meie ! tughe ! pibine, pibine ? Altru ch'è pibine ! Stavolta mi l'hanu pibate daveru... :MARIOLA :Chì donna, Diu libari ! Si face u segnu di a croce prima di vede u diavule. Pazienza, o zia Mè ! Ùn n'hè ancu for' d'ora, diamine ! :ZIA MEGA :Pazienza un cornu, o scimpiatò ! E me' galline care, u me' gallu aduratu ! Ma duve saranu corsi ? Mi facenu perde i lumi, ch'elli sprufondinu ! Senti, me' cinì, corri à vede un po' à li sundari, daretu à la casa di Misginu. Ind'un saltu ci si'. Ah ! s'è ùn'avessi sta gambaccia gonfia, eiu sì... :MARlOLA :Ùn ci vogliu andà ! Un la vi vogliu dà vinta ! Chì donna, cari mei ! Lasciate calà u sole, prima... :ZIA MEGA :Hai paura di sudà è di strughje 'ssa cicciaccia !... Vinarai à dumandà mi l'ove : mancu pe u maranghinu l'unu ùn ne avarai. Ma cosa dicu ? E faraghju eiu avà l'ove ! L'aghju detta ch'aghju da stimmì... (Chjama) Tughe, tughe le meie ! Pibine, Pibine !! O tinta è scura ! O chì serata ! O chì nuttata sarà la meia ! Vergine santissima, fate ch'eiu sia morta à dumatina : cusì tuttu sarà finitu, ancu per me (pianghje) ! :MARIOLA :E pianghje 'ssa scema! Què ghjè bella! Si pianghje pe e persone è micca pe e bestie, o zia Mè ! U Signore puderia castigà vi... Allegri, o figlioli ! Mirà chì vene a gallina bianca... :ZIA MEGA :Cumenciu à respirà ! Tuga ! tuga ! Ma eiu ùn vecu galline bianche ! Chì li venga un accidente à elle è à te cun elle, o bugiardò ! Ti ridi ancu di me, chì tù sia ceca... :MARIOLA :Duvevate abizzà le megliu, allora... :ZIA MEGA :Ma sintite 'ssa sfacciata ! Si diciaria ch'ùn li do à manghjàne. Chì tù possa ristà custine sticchita cume e me galline chì vene in paru... :MARIOLA :Ma sintite 'ssa linguaccia cosa ella dice ? Ùn vi siccarà mai... :ZIA MEGA :O e me' pullezze cusì belle ! E me' gioie ! E me spiranze ! :MARIOLA :Mirà le chì ghjunghjenu in veru. Avà sarete cuntenta. :ZIA MEGA :Ah ! stavolta e vegu anch' eiu. Sia benedettu u Signore è a Madonna. Ma videmu s'è ci sò tutte : Biancona, chì mi face l'ove tamant' e meloni; Pernicia, chì ne face unu tutti i ghjorni ! Cinnerina, regina di e cioccie ! Avà affacca ancu Silvestrina : l'anima meia chì mi corre appressu cume un catellu è mi salta addossu cume un gattinu. Prestu, o Silvestri ! A videte cum' ella corre : le passa à tutte ! 5, 6, 7, 8, 9 : ci sò tutte. Ma u gallu, 0 Mariò, u vedi u me' gallu ? Eiu vogliu u me' gallu ! E galline pocu m'impremenu : chì e si piglimi puru... Corri, o Mariò, cara ! Saria bellu u me' pullaghju, senza Cristone ! Hè l'onore di u vicinatu, l'amore di tutte e galline di u Granaghjolu !... :MARIOLA :Calmate vi un po', O zia Mè ! À mumenti ùn n'avete più fiatu in canna. Eccu lu ch' affacca, u vostr' impiastru !... :ZIA MEGA :Impiastru u me' gallu ! impiastru tù, o nasu à spegni mocculi ! U me' Cristone un impiastru ! Ch'ella ùn ti fussi mai scappata 'ssa parullaccia ! Ùn la ti perdunaraghju mancu in puntu di morte ! Avà chi u vegu u me' core è sullivatu ! Si' bella cuntenta, a matina, quandu ti sveglia in musica ! Piccatu ! Guarda lu bè, o scimpiataccia... Vinite qui, a me' cresta indurata ! u me' fioccu inargintatu ! Capitanu di e Missagerie ! Conte Baciocchi ! Joffre in persona ! Mariola vi chjama un impiastru : un impiastrona è ella ! A so chì tutti so ghjalosi di u me' gallu e di me' galline... Ma pudete tutti cripà di rabbia ! A me, di fame ùn mi ne more. Ci hè Saccavicchjula ch'ùn ne pò mandà à fine manc' una, è per iscusa dice chì ghjè a bellula chì e si manghja. Sì, a bellula... (Mentre si sfoga cusì, eccu ti una petra scaturita d'un so duve ch'agguanta u gallu chì scappa spavitu). Avà cosa ci hè ? Accidenti ! Pustemma ind'e mane à ch'è statu ! O lu me' gallu ! U mi volenu tumbà. Dev'esse u figliolu di Picozzu ch'hà tiratu 'ssa pancula. Ùn hè a prima volta, 'ssu vituperiu ! 'ssu muccigone 1 Faria megliu u babbu à mandà lu à navigà ! S'è l'acchjappu vai puru chì ne facciu un ghjumitulu. Sì,vogliu andà in galera, una volta. (A Mariola chì ride), Oh ! chì tù sia scura, o Mario ! Hai ancu u curagiu di ride; si' propiu senza core è senza fegatu... :MARIOLA :Ma ùn videte ch'ùn' hà nunda, u vostru Joffre ! Mi pare ancu più ingarlichjitu di prima ! Tinè, avà ghjunghje anc' un' altra gallina. Cum'hè bella ! :ZIA MEGA :Oh ! nò. Quessa ùn hè roba meia. Ghjè Magranchjna di a Grinfia chì a face more di fame. Eju, e me' galline, e cunnoscu à centu miglie. (Acchjappa è accarezza u gallu). U me' gallucciu d'oru ! Ringraziu u Signore chì mi l'ha presirvatu... Cume avaria fattu eiu senza voi ? Cosa sarianu divintate tutt'e vostre spose ? Saria statu bellu u paese, senza u vostru cuccurucù chì si sente da a [[Giraglia]] !.. :MARIOLÀ :O zia Mè ! Mirà chi vene anc' u vostru gattu... :ZIA MEGA :Sì, vene ancu Spahissu ! Tutte le me' spiranze ! Tutti i me' amori ! Ma guardate cum'hè bellu ancu quessu ! Alò, prestu, tutti in casa ch'hè ora di dorme. È un' altra volta, 'ogn'esse più bravi ! Inquantu à u figliolu di Picozzu, se l'agguantu ghjuru ch'ha da pagà mi la ! ==Ligami== * [http://www.musee-corse.com/var/ezflow_site/storage/original/application/e29d23b7971a27ca5ae6059402c594c2.pdf L'annu corsu (1927)] ==Da vede dinù== * [[Antone Bonifacio]] [[categoria:Teatru in lingua corsa]] 6caagleo5ny7g4rwphjtxnyqoaga4jt Template:Nota 10 16169 373178 367849 2021-06-02T04:16:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Pictogram voting info.svg|16px|link=|alt=]]&nbsp;'''{{{{{|safesubst:}}}#if:{{{1|}}}|{{{1}}}|Nota}} :'''<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- PLEASE ADD THIS TEMPLATE'S CATEGORIES TO THE /doc SUBPAGE, THANKS --> </noinclude> p62z774qdqigj42krlo9ng79ohnvdfe Arcipelagu Tuscanu 0 16170 330874 2014-02-05T19:50:41Z 92.153.40.52 Reindirizzamentu à [[Archipelagu Tuscanu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Archipelagu Tuscanu]] hy39egeifu436vwqmmuv6z21alnr4qo Elba 0 16171 330876 2014-02-05T20:16:58Z 92.153.40.52 Reindirizzamentu à [[Isula d'Elba]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Isula d'Elba]] 3cl9sa0mfd62zgh4vljc3byvlot09eu Pianosa 0 16173 330885 2014-02-07T15:32:34Z 92.153.40.52 Reindirizzamentu à [[Isula di Pianosa (Tuscana)]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Isula di Pianosa (Tuscana)]] 35f5wvg3oqipjbrje0k4ggmo02yvigj Bob Barker 0 16174 375547 355235 2021-08-18T05:25:27Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Bob Barker at WWE crop.jpg|thumb|200px|Bob Barker, [[2011]]]] '''Robert William "Bob" Barker''' (Darrington, Washington (stato), [[12 di dicembre]] 1923-) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Barker, Bob]] [[Categoria:Americanu|Barker]] [[Categoria:Biugrafia]] 8gjxv4rab6kvo54du8s0va5ka2j6870 Philip Seymour Hoffman 0 16175 375747 371907 2021-08-19T11:15:02Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Philip Seymour Hoffman 2011.jpg|thumb|200px|Philip Seymour Hoffman, [[2011]]]] '''Philip Seymour Hoffman''' ([[1967]]-[[2014]]) hè statu un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biufrafia == [[Categoria:Attore|Hoffman, Philip Seymour]] [[Categoria:Americanu|Hoffman, Philip Seymour]] [[Categoria:Biugrafia]] 8fe8fjltph6yjmjibw38l09adgvk3bg Adam Opel 0 16176 350923 347661 2015-07-09T16:37:58Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Adam Opel.jpg|200px|thumb|right|Adam Opel]] '''Adam Opel''' ([[Rüsselsheim]], 9 [[maghju]] 1837 – [[Rüsselsheim]], 8 [[sittembre]] 1895) hè statu un [[industria|industriale]] [[Germania|alimannu]], cunnisciutu per avè fundatu a [[industria|fabrica]] chì porta u so nome, divinuta a [[indusria|fabrica]] di [[vittura|vitture]] [[Opel|Adam Opel GmbH]] trè [[annu|anni]] dopu a so morte. [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Tedescu]] 04ybm0640qhop6xughuk4a3s17bqs6z 0 16177 330911 2014-02-12T16:42:49Z 92.153.5.33 Reindirizzamentu à [[Po]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Po]] 1of26ll7istvd08kz1bmiqyld1fxjga York University 0 16180 369104 369099 2020-10-07T06:07:11Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Neveyu9.JPG|right|thumb|300px|York University.]] L''''Università di York''' (''York University'') hè un' università situata in a cità a [[Toronto]] in [[Ontariu]]. Ci sò à l'incirca 54.000 stughjanti. Fù fundata u [[1959]]. [[Categoria:Università]] 78hxq54uom9zqjictx2402963imuqcd Civiltà etrusca 0 16182 330963 2014-02-19T19:33:47Z 92.153.137.111 Reindirizzamentu à [[Etruschi]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Etruschi]] 53dv1f7ccs1m5lwiw5whmy3xqho04wt Vaddi padana 0 16184 330996 2014-02-23T13:21:18Z 92.153.137.111 Reindirizzamentu à [[Pianura Padana]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Pianura Padana]] mnti97ois4dbym114f6dav51weub15c Università di Recôncavo da Bahia 0 16185 334908 331011 2014-03-23T15:09:10Z Kolega2357 7343 Fix wikitext text/x-wiki [[Image:Universidade_Federal_do_Recôncavo_da_Bahia.jpg|right|thumb|380px|Universidade Federal do Recôncavo da Bahia]] L''''Università di Recôncavo da Bahia''' ('''Universidade Federal do Recôncavo da Bahia''') hè un' università di Cruz das Almas, [[Brasile]]. Hè situata in Bahia, é hà à pocu pressu 8.514 studianti. Fù fundata in u 2006. == Cullegamenti esterni == * [http://www.ufrb.edu.br/portal/ UFRB] [[Categoria:Università]] 02y5s4bgk4d6qo00mr1hibbha88zpap Philip Levine 0 16194 375801 346415 2021-08-19T14:15:02Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Phil Levine by David Shankbone.jpg|thumb|right|300px|Levine ([[2006]])]] '''Philip Levine''' (natu in [[1928]]-) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Levine, Philip]] [[Categoria:Americanu|Levine, Philip]] [[Categoria:Biugrafia]] 4trli9b5o7hnvjts8t9bgbwn45iqm75 Boötes 0 16196 331051 2014-03-01T23:16:00Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu ha spostato la pagina [[Boötes]] a [[Buiaghju]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Buiaghju]] arblgg29xxib28ba8naxtuycltfpyrr Aries 0 16197 331056 2014-03-01T23:25:45Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu ha spostato la pagina [[Aries]] a [[Arghjetu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Arghjetu]] esrbgu5ine6zqzj7oi6ohlw82h0snhf Aquarius 0 16198 331058 2014-03-01T23:26:22Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu ha spostato la pagina [[Aquarius]] a [[Acquariu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Acquariu]] tds41w6axmmiee83d20xzct39e8xed2 Sagittarius 0 16199 331060 2014-03-01T23:26:43Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu ha spostato la pagina [[Sagittarius]] a [[Sagittariu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sagittariu]] 2zl8ekws066rd959vxeb6d1cgrxl5gw Leo 0 16200 331062 2014-03-01T23:28:24Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu ha spostato la pagina [[Leo]] a [[Lione (custellazione)]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Lione (custellazione)]] pxxztb7pkayah2kvwnamwcmsinufwau Pisces 0 16201 331064 2014-03-01T23:28:47Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu ha spostato la pagina [[Pisces]] a [[Pesci]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Pesci]] h2btbtv9m4v40yz0gq0ru00dzjmbbls Ursa Major 0 16202 331066 2014-03-01T23:36:18Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu ha spostato la pagina [[Ursa Major]] a [[Orsa Maiò]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Orsa Maiò]] nszwg74ty8ptjpuziwxwbd0wznv8pi1 Hydra (Custellazione) 0 16203 331068 2014-03-01T23:37:38Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu ha spostato la pagina [[Hydra (Custellazione)]] a [[Idra (custellazione)]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Idra (custellazione)]] 1o54wf2tidfkrf4wtaymxhfm7x1a87n Vela (Custellazione) 0 16204 331070 2014-03-01T23:39:04Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu ha spostato la pagina [[Vela (Custellazione)]] a [[Vele (custellazione)]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Vele (custellazione)]] s958uyrm2678ituq2wuj0ma5kea5awn Trapani 0 16205 331074 2014-03-02T00:02:52Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu ha spostato la pagina [[Trapani]] a [[Tràpani]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Tràpani]] i9nhv959byc3pl69bnfe2g85zbiq87e Santa Maria è Sichè 0 16206 331076 2014-03-02T00:19:17Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu ha spostato la pagina [[Santa Maria è Sichè]] a [[Santa Marìa d'Urnanu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Santa Marìa d'Urnanu]] 3qx2slc5g1nas0evgjtzrrpbu533wbb Santa Maria è Figaniedda 0 16207 331078 2014-03-02T00:20:05Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu ha spostato la pagina [[Santa Maria è Figaniedda]] a [[Santa Marìa di Vighjanu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Santa Marìa di Vighjanu]] bitc59ch5mslhcufz3xgvewyavjhecx Sung Jae-gi 0 16208 371927 365676 2021-02-05T07:56:32Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki '''Sung Jae-gi''' (coreanu: 성재기 成在基, dinù '''Sung Jae-ki''' o '''Seong Jae-gi'''; [[Daegu]], u [[11 di settembre]] [[1967]] – [[Seul]], u [[26 di lugliu]] [[2013]]<ref>[http://www.koreaherald.com/view.php?ud=20130729000881 Body of Sung Jae-gi found in Han River] Koreaherald 2013.07.29 {{en}}</ref>) hè un militante antifeministu [[Corea di u Sudu|sudcoreanu]]. ==Da vede dinò== * [[Yun Hyon-seok]] == Ligami esterni == * {{en}} [http://stream.aljazeera.com/story/201307292238-0022943 ''South Korean channel films suicide''] * {{en}} [http://english.donga.com/srv/service.php3?biid=2013072913348 ''Suicide performance and journalist ethics] News Dongah'' * {{en}} [http://english.yonhapnews.co.kr/news/2013/07/27/0200000000AEN20130727001300320.html Police continue search for missing men's rights activist] yonhapnews 2013.07.27 * {{en}} [http://www.koreaherald.com/view.php?ud=20130729000881 Body of Sung Jae-gi found in Han River] Koreaherald 2013.07.29 * (espranol) [http://marcianosmx.com/grabacion-suicidio-corea-del-sur/ ''Grabación de un suicidio en Corea del Sur abre el debate sobre la ética de los medios de comunicación''] * (espranol) [http://www.elgonzi.com/2013/08/activista-sung-jae-ki-se-suicido-frente.html ''Activista Sung Jae-ki se suicidó frente a las cámaras de televisión''] == Referenze == {{Referenze|2}} [[Categoria:Nati in 1967]] [[Categoria:Morti in 2013]] [[Categoria:Curea di u Sudu]] 21gulru7bv4uof9ntiakohcgnrj55zl Sidney Poitier 0 16210 378203 376002 2022-01-07T19:59:12Z Fausta Samaritani 15085 date wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Sidney Poitier-NPS.jpg|thumb|200px|Sidney Poitier, [[1997]]]] '''Sidney Poitier''' ([[Miami]] ([[Florida]]), [[20 di ferraghju]] [[1927]] - [[Nasáu]] ([[Bahamas]]), [[6 di ghjennaghju]] [[2022]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Poitier, Sidney]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Poitier, Sidney]] 3ezowhl92h198h0w02crfdiwkosjrf7 Categoria:Puliticante 14 16214 376494 376484 2021-08-30T15:05:28Z Jumpy01 11155 Moving from [[Category:Architettu]] to [[Category:Biugrafia]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki <br /> [[Categoria:Pulitica]] [[Categoria:Biugrafia]] 5lkb0cigabk0hia65q3nng8gyvtsbbu Marianna Madia 0 16215 360652 348005 2018-12-17T15:24:43Z CommonsDelinker 173 Replacing Marianna_Madia_daticamera.jpg with [[File:Marianna_Madia_daticamera_2013.jpg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningless or ambiguous name)). wikitext text/x-wiki [[File:Marianna Madia daticamera 2013.jpg|thumb|290px|Marianna Madia]] '''Marianna Madia''' ([[Roma]] 5 de settembre 1980) hè una [[puliticante]] e ministra [[Italia|taliana]].<ref>[http://roma.corriere.it/roma/notizie/politica/12_dicembre_31/primarie-pd-sel-roma-fassina-in-testa-2113357062360.shtml «Primarie del Pd, exploit delle donne. Sorpresa Madia: 'Dicevano che ero da listino'»]</ref><ref>[http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-26298038 «Italy's PM-designate Matteo Renzi names new cabinet»]</ref> == Rifarenzi == <references /> == Liami == * [http://www.mariannamadia.it/ Situ offiziale de Marianna Madia] [[Categoria:Italia|Madia]] [[Categoria:Puliticante|Madia]] 1e984mmvrwppiy8zc6muk8i0q2m97fy Cechia 0 16218 331169 2014-03-15T16:59:49Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Cechia]] à [[Cecchìa]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cecchìa]] 975s2v3wqu5yp7752j88rbvlat0xbez Serraghju è Lucu 0 16219 331172 2014-03-15T17:03:05Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Serraghju è Lucu]] à [[U Serraghju]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Serraghju]] 5wpzq4p84duwrmuch4w36i7r0sztnkd León Febres Cordero 0 16220 371519 355305 2021-01-05T05:37:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''León Febres Cordero''' (natu à Guayaquil u 9 [[Marzu]] 1931 - 15 [[Dicembre]] 2008) hè statu presidente di l'[[Ecuador]] da u [[1984]] à u [[1988]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Sixto Durán Ballén]] *[[Rafael Correa]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di l'Ecuador|Cordero]] [[Categoria:Puliticante]] 480808lqx8ktcqfgg9waeh0869204ao Sixto Durán Ballén 0 16221 371520 355304 2021-01-05T05:37:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Sixto Durán Ballén''' (14 [[Lugliu]] 1921) hè statu presidente di l'[[Ecuador]] da u [[1992]] à u [[1996]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[León Febres Cordero]] *[[Rafael Correa]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di l'Ecuador|Ballén]] [[Categoria:Puliticante]] qig9hc4ri33bilymhfw9r4xp3xm0a9v Donald Sutherland 0 16222 376074 371690 2021-08-20T17:01:23Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Donald Sutherland - Monte-Carlo Television Festival.jpg|thumb|200px|Donald Sutherland, [[2013]]]] '''Donald McNichol Sutherland''' [[Order of Canada|OC]] (natu u [[17 di lugliu]] [[1935]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Canadà|canadianu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Sutherland, Donald]] [[Categoria:Canadianu|Sutherland, Donald]] [[Categoria:Biugrafia]] aa0l5nfzvnjssx6heeboqbycguzwum8 Nancy Reagan 0 16227 371603 331224 2021-01-05T05:42:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Nancy Davis Reagan hè stata prima donna di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[1981]] à u [[1989]]. == Riferimenti == == Ligami == ls2iel0gicskdpx0wqqfy00b8g1y6qg Vutera-I Bagni 0 16228 331232 2014-03-23T13:16:09Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Vutera-I Bagni]] à [[Vuttera]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Vuttera]] ltpzwed26arckbuvehtquxo6huec1pt Ildefons Cerdà 0 16230 365293 347487 2019-12-24T03:04:33Z Zumalabe 15911 wikitext text/x-wiki [[File:Ildefons Cerdá (1878).jpg|thumb|right]] '''Ildefons Cerdà i Sunyer''' (23 di decembre di u [[1815]] - 21 d'aostu di u [[1876]]) fù un ingenieru, un [[urbanistica|urbanistu]] è un [[architetura|architettu]] [[Catalunia|catalanu]]. Fù l'autore di u prugettu d'estensione (l'[[Eixample]]) di [[Barcelona]] in [[1859]]. [[categoria:Biugrafia]] [[categoria:Spagnolu]] jynpgm941516lizzv3zovgjjzecsfsa Michael Jeter 0 16231 375762 346337 2021-08-19T11:40:35Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Michael Jeter at the 44th Emmy Awards cropped.jpg|thumb|Jeter, [[1992]]]] '''Michael Jeter''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Jeter, Michael]] [[Categoria:Americanu|Jeter, Michael]] [[Categoria:Biugrafia]] hl6ke2diqh6pwh23ajslze7vnx00oys Ventu sardu 0 16238 335949 2014-04-04T13:18:56Z 92.153.156.138 Reindirizzamentu à [[Sciroccu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sciroccu]] ntxd8k7yr9a83kp4wh55os2h0tqrfsy Joan Fuster 0 16239 376546 351601 2021-09-02T14:55:31Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Joanfuster.jpg|thumb|250px|Joan Fuster]] [[littiratura|Scrivanu]] [[Valencia|valencianu]] in lingua [[Catalunia|catalana]], '''Joan Fuster i Ortells''' hè natu à [[Sueca]] u [[23 di nuvembre]] di u [[1922]] è hè mortu à Sueca u [[21 di ghjugnu]] di u [[1992]]. == Biugrafia == == Opere == === Assaghji === *''Antología del surrealismo español''. Alacant, Verbo, 1952 *''La poesia catalana fins a la Renaixença''. Mèxic, Edicions Catalanes de Mèxic, 1954 *''Pàgines escollides de sant Vicent Ferrer''. Barcelona, Barcino, 1955 *''El descrèdit de la realitat''. Ciutat de Mallorca, Moll, 1955 *''Antologia de la poesia valenciana''. Barcelona, Selecta, 1956 *''La poesia catalana''. Ciutat de Mallorca, Moll, 1956. 2 vol *''Les originalitats''. Barcelona, Barcino, 1956 *''El món literari de sor Isabel de Villena''. València, Lo Rat Penat, 1957 *''Figures de temps''. Barcelona, Selecta, 1957 *''Indagacions possibles''. Palma de Mallorca, Moll, 1958 *''Recull de contes valencians''. Barcelona, Albertí, 1958 *''Ausiàs March. Antologia poètica''. Barcelona, Selecta, 1959 *''Un món per a infants''. València, 1959 *''Judicis finals''. Ciutat de Mallorca, Moll, 1960 *''Joan Serrallonga. Vida i mite del famós bandoler''. Barcelona, Aedos, 1961 *''Valencia''. Madrid, Dirección General de Turismo, 1961 *''[[Nosaltres, els valencians]]''. Barcelona, Edicions 62, 1962 *''El País Valenciano''. Barcelona, Destino, 1962 *''Poetes, moriscos i capellans''. València, L'Estel, 1962 *''Qüestió de noms''. Barcelona, Aportació Catalana, 1962 *''El bandolerisme català II. La llegenda''. Barcelona, Aymà, 1963 *''Raimon''. Barcelona, Alcides, 1964 *''Diccionari per a ociosos''. Barcelona, A. C., 1964 *''Alicante y la Costa Blanca''. Barcelona, Planeta, 1965 *''Causar-se d'esperar''. Barcelona, A. C., 1965 *''Combustible per a falles''. València, Garbí, 1967 *''L'home, mesura de totes les coses''. Barcelona, Edicions 62, 1967 *''Consells, proverbis i insolències''. Barcelona, A. C., 1968 *''Examen de consciència''. Barcelona, Edicions 62, 1968 *''Heretgies, revoltes i sermons''. Barcelona, Selecta, 1968 *''Obres completes I. Llengua, literatura, història''. Barcelona, Edicions 62, 1968 *''Abans que el sol no creme''. Barcelona, La Galera, 1969 *''Obres completes II. Diari 1952-1960''. Barcelona, Edicions 62, 1969 *"Hi ha més catalans encara", fascicle de Dolça Catalunya. Barcelona, Mateu, 1969 *''L'Albufera de València''. Barcelona, Les Edicions de la Rosa Vera, 1970 *''Obres completes III. Viatge pel País Valencià''. Barcelona, Edicions 62, 1971 *''Babels i babilònies''. Ciutat de Mallorca, Moll, 1972 *''Literatura catalana contemporània''. Barcelona, Curial, 1972 *''Rebeldes y heterodoxos''. Esplugues de Llobregat, Ariel, 1972 *''Contra Unamuno y los demás''. Barcelona, Península, 1975 *''Obres completes IV. Assaigs''. Barcelona, Edicions 62, 1975 *''La Decadència al País Valencià''. Barcelona, Curial, 1976 *''Un país sense política''. Barcelona, La Magrana, 1976 *''El blau en la senyera''. València, Tres i Quatre, 1977 *''Contra el noucentisme''. Barcelona, Crítica, 1977 *''Obres completes V. Literatura i llegenda''. Barcelona, Edicions 62 *''Destinat (sobretot) a valencians''. València, Tres i Quatre, 1979 *''Notes d'un desficiós''. València, Almudín, 1980 *''Ara o mai''. València, Tres i Quatre, 1981 *''Indagacions i propostes''. Barcelona, Edicions 62 i la Caixa, 1981 *''País Valencià, per què?''. València, Tres i Quatre, 1982 *''Veure el País Valencià''. Barcelona, Destino, 1983 *''Cultura nacional i cultures regionals dins els Països Catalans''. Barcelona, Departament de Cultura de la Generalitat de Catalunya, 1983 *''Sagitari''. València, Diputació de València, 1984 *''Pamflets polítics''. Barcelona, Empúries, 1985 *''Punts de meditació (Dubtes de la "Transición").'' València, Tres i Quatre, 1985 *''Llibres i problemes del Renaixement''. Barcelona, Publicacions de l'Abadia de Montserrat, 1989 *''Textos d'exili''. València, Generalitat Valenciana, 1991 *''Obres completes VI. Assaigs 2.'' Barcelona, Edicions 62, 1991 === Puesia === *''Sobre Narcís''. València, Torre, 1948 *''3 poemes''. Alacant, Verbo, 1949 *''Ales o mans''. València, Editorial Torre, 1949 *''Va morir tan bella''. València, 1951 *''Terra en la boca''. Barcelona, Barcino, 1953 *''Escrit per al silenci''. València, Institució Alfons el Magnànim, 1954 *''Set llibres de versos''. València, Tres i Quatre, 1987. [[categoria:Biugrafia]] [[categoria:Scrivanu|Fuster]] [[categoria:Spagnolu|Fuster]] owax48inmpvugkg3j7gcfnf3axe2wp5 Nodu gurdianu 0 16240 349073 349072 2015-07-06T13:21:36Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Alexander cuts the Gordian Knot.jpg|thumb|upright=1.4|''Lisandru Magnu taglia u nodu gurdianu'', di [[Jean-Simon Berthélemy]] (1743–1811)]] A sprissioni '''nodu gurdianu''' hà a so urighjina in una tradizioni [[litteratura|litteraria]] è lighjindaria à a quali hè liatu ancu una passata di a vita di [[Lisandru Magnu]]. Incù u tempu, a sprissioni hà assuntu, in parechji lingui, una valenza [[metafura|mitaforica]], andendu à indicà un prublemu di difficiulissima suluzioni, chì si presta à essa risoltu, à a manera di Lisandru, incù un brutali tagliu. Da sta passata diriveghjani sprissioni com'è " taglià u nodu gurdianu...": <blockquote>"Purteti li u discorsu incù l'argumenti,<br />chì richiedini acutezza è suttilezza,<br /> è saparà scioglia u nodu gurdianu<br />di tuttu, com'è a so ghjarrittiera"<br /><small>([[William Shakespeare]], ''[[Enrico V (Shakespeare)|Enrico V]]'', Attu prima, scena prima. 45-47)</small><ref>[[William Shakespeare]], ''[[Enrico V (Shakespeare)|Enrico V]]'', in a [http://www.liberliber.it/bibbiuteca/s/shakespeare/enrico_v/pdf/enrico_p.pdf traduzioni di Goffredo Raponi] da [[LiberLiber]].</ref></blockquote> == Tradizioni lighjindaria == [[File:Tanto monta.jpg|thumb|240px|A divisa di Fernando u Catolicu, rè d'Aragona, chì faci allusioni à u mitu di u nodu gurdianu.]] A passata ricodda à l'[[VIII seculu a.C.]], periodu in u quali u populu di i [[Frigi]] custituiscìa u so probbiu statu incù una struttura pulitica, in u fondu di l'[[Anatulia]] (l'attuali [[Turchia]]), ma tandu ùn ci era ancora statu elettu un rè.<br> L'oraculu di Telmissu (o [[Telmessu]], l'attuali Makri), l'antica capitali di a [[Licia]], predissi chì u prima omu chì ghjintraria in quidda nova cità annantu à un carru trainatu da i boi, ni divintaria u rè. U prima à entra fù un misaru paisanu di nomu [[Gordiu (rè)|Gordiu]] chì, in cunfurmità cù ciò ch'eddu aia annunciatu l'oraculu, fù numinatu rè è a piccula cità presi u so [[Gordiu (cità)|nomu]] (chì oghji currispondi à l'attuali Yassihüyük). 'Ssa privisioni fù intarpritata ancu par mezu d'un segnu di i dii, à traversu un'acula chì era atterrata nantu à u carru stessu. Sicondu u storicu [[Arriano]], u figliolu aduttivu di Gordiu, [[Mida]] (u rè chì trasfurmava in oru tuttu ciò ch'eddu tuccava), didicò cusì u sacru carru di u babbu <ref> ''[[Anabasis Alexandri]]'' (Αλεξάνδρου Ανάβασις), ii.3): "{{polytonic|καὶ τὴν ἅμαξαν τοῦ πατρὸς ἐν τῇ ἄκρᾳ ἀναθεῖναι χαριστήρια τῷ Διὶ τῷ βασιλεῖ ἐπὶ τοῦ ἀετοῦ τῇ πομπῇ.}}": "''...è uffrì u carru di u so patri com'è donu à u rè [[Zeus]] com'è ringraziamentu di avè li inviatu l'acula''".</ref> à a divinità frigia [[Sabazio]] (chì i [[antica Grecia|Grechi]] idantificavani incù [[Dionisu]]).<br> == Fonti == Lisandru era un parsunaghju d'eccezziunali cilebrità, è l'episodiu di u nodu gurdianu era cunnisciutu da ogni parsona struita di l'[[antichità]] è senza dubbitu ancu da tanti altri chì ùn l'erani micca, da u [[III seculu a.C.]] finu à a fini di l'antichità è beddu più dopu. I fonti litterarii sò [[Arriano]], u [[prupagandistu]] di Lisandru (''[[Anabasis Alexandri]]'' 2.3), [[Quintu Curzio Rufo]] (''Historiae Alexandri Magni Macedonis'', 3.1.14), [[Marcu Giuniano Giustino|Giustino]] in a so [[epitome]] di i ''Storii Filippiche'' di [[Pompeo Trogo]] (11.7.3), è [[Claudiu Eliano]] (''Nantu à a natura di l'animali'' 13.1).<ref>I quattru fonti sò mintuvati da Robin Lani Fox, ''Alexander the Great'' (1973) 1986: noti à u capitulu 10, p. 518. Fox rifirisci a passata à i pagini 149-151.</ref> == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[categoria:Storia]] [[categoria:Littiratura]] agf10rglvteanwtlsowv9tbr2jo7hjd Joe Turkel 0 16242 376088 348910 2021-08-20T18:57:06Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Joe Turkel''' ([[1927]]-) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Turkel, Joe]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Turkel, Joe]] 8ks1vnmk18v2srvop2dcyrlrtuffep4 Kongeriket Norge 0 16244 336001 2014-04-09T08:07:42Z Magnefl 7379 Reindirizzamentu à [[Nurvegia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Nurvegia]] flb8sctdey6zn0xvzhqzxv7flddlyd5 Kongeriket Noreg 0 16245 336002 2014-04-09T08:08:04Z Magnefl 7379 Reindirizzamentu à [[Nurvegia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Nurvegia]] flb8sctdey6zn0xvzhqzxv7flddlyd5 François Arago 0 16246 376609 376608 2021-09-02T22:48:28Z Jun Misugi 295 /* Riferimenti */ cat wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:François Arago par Ary Scheffer.jpg|thumb|François Arago]] '''Dominique François Jean Arago''' era un scientìficu è puliticante francese. Hè natu à Estagel (Pirenei Orientali) u [[26 di ferraghju]] [[1786]], hè mortu à [[Parighji]] u [[2 d'uttrovi]] [[1853]]<ref>[http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb120403630/PUBLIC Bibliothèque nationale de France]</ref>. == Biugrafia == Hè statu presidente di [[Francia]] da u [[9 di maghju]] [[1848]] à u [[28 di maghju]] [[1848]]. == Opere principale == * Leçons d'astronomie professées à l 'Observatoire royal, Paris, J. Rouvier, 1836 * Sur les Fortifications de Paris, Paris, Bachelier, 1841 * Analyse de la vie et des travaux de Sir William Herschel, Paris, Bachelier, 1843 * Sur l'ancienne École polytechnique, Paris, Bachelier, 1853 * Histoire de ma jeunesse, Bruxelles e Leipzig, Kiessling, Schnée et Cie, 1854 == Bibliugrafia == [[File:Arago Francois portrait.jpg|thumb|François Arago]] * Sarda (François), ''Les Arago - François et les autres'', Éditions Tallandier, 2002, ISBN 2-84734-005-X * Lequeux (James), ''François Arago, un savant généreux: physique et astronomie au XIXe siècle'', EDP Sciences, 2008, ISBN 2868839991 * ''Diccionari d'Història de Catalunya, "Aragó"'', Edicions 62, 1998, p. 53. ISBN 84-297-3521-6 * Hahn (Roger), "Arago, Dominique François Jean" in ''Dictionary of Scientific Biography'', 1, New York: Charles Scribner's Sons, 1970, pp. 200–203, ISBN 0-684-10114-9 == Ligami == * [http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb120403630/PUBLIC Bibliothèque nationale de France] * [http://www.sabix.org/bulletin/sabixb4.htm Le bulletin de la Société des amis de la Bibliothèque de Polytechnique consacré à Arago (mai 1989)] * [http://www.clubdesargonautes.org/histoirestem/arago.htm François Arago, l’océanographe] * [http://www.1911encyclopedia.org/Dominique_Francois_Jean_Arago Arago ''Encyclopædia Britannica'' (1911)] == Riferimenti == {{reflist}} [[Categoria:In custruzzioni|François Arago]] {{DEFAULTSORT:Arago, François}} [[Categoria:Fìsicu]] [[Categoria:Puliticante]] [[Categoria:Francesu]] [[Categoria:Astrunumia]] [[Categoria:Biugrafia|François Arago]] fw51xokpy8crjkmxyoiydhedz5oklrg Esperidi 0 16248 347459 342098 2015-07-02T12:04:30Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:The Garden of the Hesperides.jpg|thumb|240px|U giardinu di l'Esperini, dipintu, circa 1869-1873, in Hamburger Kunsthalle]] L' '''Esperidi''' (o '''Esperide''') sò figuri di a [[mitulugia greca]], figli femini di a Notti. Sicondu i lighjendi, custudiani u [[giardinu di l'Esperidi|giardinu di i meli d'oru]] d'[[Era (mitulugia)|Era]]. Eppuri, parechji virsioni pusteriori i facini figlioli femini d'[[Atlanti (mitulugia)|Atlanti]]. == Urighjina è parintedda == L'Esperidi erani [[ninfi]] chì a so genealugia ferma à spessu cunfusa: sò calchì volta cunsidarati com'è figli di a [[Notti]], di [[Teti (Urano)|Teti]] è [[Uceanu (mitulugia)|Uceanu]], di [[Zeus]] è [[Temi]], di [[Forco]] è [[Cetu (mitulugia)|Cetu]] è ancu, sicondu a tiuria più accriditata, d'[[Atlanti (mitulugia)|Atlanti]] è [[Esperide]]. Incertu hè puri u so numaru, tantu ch'è parechji mitugrafi mintuveghjani cinqui Esperidi, è altri ni mintuveghjani setti. Certi sottuliniani inveci ch'eddi erani trè, cullighendu li à a triplici dea di a Luna in u so aspettu di suvrana di a morti. I numari riferiti vani quantunqua da una à ondici, è parechji di i so noma sò: [[Egle (mitulugia)|Egle]], [[Aratusa]], Esperia o Esperetusa, Eriteide è cetara. == Attività è carattaristichi == [[File:Frederic Leighton - The Garden of the Hesperides.jpg|thumb|left|''U giardinu di l'Esperidi'' (1892) di [[Frederick Leighton]]]] In ogni modu, ferma certu ch'eddi viviani in l'estremu Uccidenti di u mondu, oltri i cunfini di a terra abitata, è ch'eddi pussidiani quà un ortu maravigliosu ind'eddi aviani u compitu di custudiscia u priziosu arburi chì dava meli d'oru, donu di [[Gea]] par i nozzi di [[Zeus]] incù Era. Par maiò sicurezza, affinch'è i stessi Esperidi ùn cuglissini micca i prudigiosi meli, Era avia urdinatu à a sarpi [[Ladone (Forcide)|Ladone]] da i centu testi di priseda à a vardia, stendu custantamenti atturcinata intornu à u fustu di l'arburi. [[Atlanti (mitulugia)|Atlanti]] sustinia a volta di u celi pocu distanti da a terra di i figli femini, è [[Elios]], divinità di u soli, tarminatu u so corsu cutidianu, scindia in u giardinu (u soli tramonta infatti à l'Uccidenti) è ci lasciava i cavaddi di u so carru à pascia, è incun eddi ripusava quì duranti a notti. L'Esperidi sò culligati cusì à u tramontu, quandu i culori ch'eddu assumi u celi ricordani, par appuntu, quiddi di una mela carca di frutti durati. In tutti i raconti sò quantunqua custodii d'ughjetti magichi: hè dunqua pussibuli chì l'Esperidi possini essa assuciati à riti sicreti, chì si tiniani à a trabucinata incù dolci miludii, parchì ancu u cantu, à tempu cù a danza, hè una di i prirugativi chì l'erani assignati. == Vicendi mitulogichi == [[File:Mosaico Trabajos Hércules (M.A.N. Madrid) 11.jpg|thumb|240px|Erculu arrubendu i meli d'oru di u giardinu di l'Esperidi. Ditagliu di i [[Lavori d'Erculu|''Dodici lavori d'Erculu'']] Mosaica rumana di [[Llíria]], in i[[Spagna]] (3u seculu).]] Una celebra passata narra chì, strappati à a so terra à tempu cù i so greghji da parechji pirati à l'ordini di [[Busiride]] rè d'Egittu, l'Esperidi funi dopu libarati da [[Erculu]], chì i restituì à u patri [[Atlanti (mitulugia)|Atlanti]], uttinendu com'è ricumpensa l'insignamentu di l'astrunumia. [[Erculu]] cumparisci dinò in un antru racontu liatu à l'Esperidi. Par cunquistà i priziosi meli com'è da vulintà di u rè [[Euristeu]], Erculu duviti ricorra à l'aiutu d'Atlanti, è sustituiscia lu timpuraniamenti in a vardia à i pilastri di u celi è purtà u mondu nantu à i spaddi. Ma l'ostacolu maiò era custituitu da [[Ladone (Forcide)|Ladone]], chì custudia i meli d'oru par vulintà d'[[Era (mitulugia)|Era]]. Ùn ci hè micca accordu trà i mitugrafi annantu à u fattu chì Erculu aghji divutu abbatta sta criatura chì ùn chjudia mai l'ochji, parchì parechji parlani d'una cunsegna 'pacifica' di i frutti da parti d'Atlanti o di i stessi Esperidi. Si conta, d'altra parti, chì Erculu uccisi a sarpi scucchendu una freccia da sopra i mura di l'ortu custruiti da Atlanti. Era poti solu attinuà u so dulori par a morti di Ladone punendu ni l'imaghjini trà l'astri, com'è [[Sarpi (custiddazioni)|custiddazioni di a Sarpi]]; i meli colti da Erculu li funi dopu ristituiti da Euristeu. Sicondu altri fonti, i meli vultàni inveci à Erculu; quiddu, à so volta, i deti à [[Afrudita]], oppuri à [[Atena]]: a dea dicisi infini di renda li à Era, apposta ch'è ùn era micca currettu ch'eddi fussini dunati à chiunqua. Ci hè parò una trista cunclusioni: u ghjornu dopu à u cumpiimentu di l'impresa d'Erculu, in u stessu ortu ghjunghjitini à pona pedi l'[[Argunauti]], chì assistetini à a trasfurmazioni in arburi (un [[Piobbu|piobbu neru]], un [[Salix|saliciu]] è un [[Ulmus|olmu]]) di l'Esperidi, morti addisperati da a perdita di u so tisoru è di u so custodiu è prutittori amatu. I meli aurei di l'Esperidi sò prisenti dinò in u mitu di [[Atalanta (mitulugia)|Atalanta]], zitedda vilucissima in a corsa chì sfidava i so pritindenti prumittendu sè stessa com'è premiu. Un di sti curtighjadori era [[Melanione]] (o Ippomene) chì, chirendu aiutu à Afrudita, riciviti da a dea trè meli d'oru di u [[Giardinu di l'Esperidi]], chì à so volta [[Erculu]] l'avia rigalatu. Mentri si svuglia a cumpetizioni, Ippomene lanciò i meli una dopu à l'altra à terra, di tali manera chì Atalanta, irresistibilamenti attratta, si firmò à raccoglia li pirdendu cusì a cuntesa. == Icunugrafia == [[File:Hans von Marées 005.jpg|thumb|upright=1.8|Han von Marées, "Esperidi (tritticu)", München, Neue Pinakothek]] L'icunugrafia cuncirnendu l'Esperidi hè sviluppata par u più nantu à u tema d'Erculu è i meli d'oru, mentri i sughjetti guasi infriquenti sò quiddi di u rapimentu di i sureddi è a so mitamurfosa in arburi. I figurazioni più antichi di l'Esperidi ghjunti finu à no sò quiddi annantu à i vasi attichi à figuri rossi di u V seculu a.C., induva frà altru ùn appariscini micca moltu friquintamenti. Menu rari sò inveci i rapprisintazioni in a ceramica di l'Italia miridiunali. A pruduzzioni artistica carattarizata da u sughjettu di l'Esperidi hè moltu schersa, ma mancu stampa assenti, duranti u Rinascimentu è par l'intreiu periodu chì si stendi da u XVII à u XVIII seculu. Sughjettu analogu à quiddu di l'Esperidi danzanti è tinendu si par a mani hè quiddu di i trè [[Grazia (mitulugia)|Grazia]], chì a so furtuna artistica fù maiori. I meli d'oru è a sarpi Ladone sò l'attributi distintivi di l'Esperidi, figurati com'è graziosi ziteddi femini chì u più suventi campani in trè è sò carattarizati da un'esprissioni nustalgica. Ripprisintati generalamenti vistuti à a diffarenza di i Grazia, sò culligati à u tramontu è cuntenini par quissa un alonu di misteru magicu. ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[categoria:Mitulugia]] jdpcpdu2ov8m5jjxqhfc778nrn3n1v9 Esperide 0 16249 336047 2014-04-10T18:58:29Z 92.153.172.196 Reindirizzamentu à [[Esperidi]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Esperidi]] n8lmhgodgtihp1khih5jz2m1hfpr8gt Cytinus hypocistis 0 16252 373862 372613 2021-06-02T10:42:44Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U fungu muchju'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Cytinus hypocistis subsp.clusii 04052001 2.JPG|240px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Cytinus hypocistis</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Malvales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Cytinaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Cytinus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Cytinus hypocistis''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> L., 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Moltifao-Cytinelle.jpg|240px|U fungu muchju]] |----- |} U '''fungu muchju''' hè una pianta parasita chì face parte di a famiglia di e Cytinaceae.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.</ref><ref>Lorenzi (2002), p. 160.</ref> Nasce annantu à a radica di u muchju. ==Descrizzione== Hè una piccula pianta vivace, parassitu di i muchji cum'è u [[muchju biancu]] o u [[muchju rossu]], chì cresce di solitu annantu à e so radiche. Ùn varca micca 7 cm d'altezza. U picciolu hè cortu è cupertu à scaglie carnute. E casce, chì sò dinù carnute, sò di culore giallu vivu è anu un arice chì s'avvicina à l'aranciu è u rossu. I fiori sò riuniti annantu à una spica. E femine sò piazzate in sottu, i masci sopra. Sò di forma rigulare è anu un periante giallu à quattru denti. U fruttu hè giallu è hè una spezia di bagu chì u so inviloppu pruvene da u periante. I granelli sò immersi in una polpa viscosa. U periodu di fiuritura si stende da aprile à maghju. ==Distribuzione== U fungu muchju hè cumunu in tutta la regione mediterranea è dinò in Macarunesia. == Tassonumia == U fungu muchju fù descrittu per a prima volta da [[Carl von Linné]] è publicatu in u ''[[Genera Plantarum]]''. I sinonimi di '' Cytinus hypocistis'' sò:<ref>[http://www.theplantlist.org/tpl/record/kew-2754461 ''Cytinus hypocistis'' en ''[[The Plant List]]'']</ref> * ''Asarum hypocistis'' L. * ''Cytinus hypocistis var. lutea'' (Fourr.) Briq. * ''Cytinus hypocistis var. ochraceus'' Guss. * ''Cytinus hypocistis subsp. ochraceus'' (Guss.) Wettst. * ''Cytinus hypocistis f. solaris'' Finschow * ''Hypocistis hypocistis'' (L.) Linding. * ''Hypocistis lutea'' Fourr. * ''Thyrsine hypocistis'' Walp. ==In Corsica== U fungu muchju hè assai cumunu in e muchjete di [[Corsica]]. Hè ancu chjamatu a ''marculella'', a ''franculella'', u ''cuccu'' o u ''pedigiallone''<ref>Leoni è al. (2001).</ref>. Ci sò dui sottuspezie di funghi muchji: * ''Cytinus hypocistis subsp. clusii'': u fungu muchju rossu è giallu assuciatu incù u [[muchju rossu]] * ''Cytinus hypocistis subsp. hypocistis'': u fungu muchju rossu è biancu assuciatu incù u [[muchju biancu]] è u [[muchjalbellu]] == Note == <references/> ==Bibliugrafia== * [http://www.culture.gouv.fr/content/download/42396/338526/version/1/file/Ethno_Simonpoli_1982_072a.pdf Paulu Simonpoli (dir.) è al., E Piante Salvatiche di Corsica, Parcu Naturale Regiunale di Corsica, , nuvembri 1982] * [http://books.google.fr/books?id=5klO4M09-qQC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false Laurence J. Lorenzi, Le maquis corse - A machja corsa, L'Harmattan, 2002] * [http://www.adecec.net/parutions/ghjurnata2001.html Ghjiseppu Leoni, Gilles Simonpaoli, Cesaru Bradesi, Ghjiseppu Multedo, Ghjuvacchinu Bruzi, Vincente Tabarani, 2001, I funghi, Ghjurnate di l'Adecec] [[categoria:Flora di Corsica]] etnujncn73wop1c0xxykobusunv4aa5 Club Social y Deportivo Colo-Colo 0 16253 336156 336155 2014-04-20T00:26:57Z X4v13r3 4292 ++info wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} {{Football club infobox | nomeclub = Colo-Colo | immagine = | nomecompletu = Club Social y Deportivo Colo-Colo | nickname = ''El Colo, El Popular, El Cacique, </br>Albos, Eterno Campeón'' | fundatu = [[1925]] | stadiu = [[Stadiu Monumental]] | capacità = 47.347 | presidenti = [[Raúl Labán]] (Corp.) </br>[[Arturo Salah]] (Blanco y Negro S.A.) | allinatori = [[Héctor Tapia]] | lega = [[Primera División de Chile]] | stagione = | pusizione = | }} [[File:Estadio Monumental 2009.jpg|300px|thumb|right|Stadiu Monumental, [[Santiago di u Cile]].]] '''Club Social y Deportivo Colo-Colo''' (''Colo-Colo'') hè un club di pallò di [[Santiago di u Cile|Santiago]]. Hè statu fundatu in u [[1925]]. == Palmares == ===<!-- National Tournaments -->=== * [[Primera División de Chile]] '''(29)''' = 1937, 1939, 1941, 1944, 1947, 1953, 1956, 1960, 1963, 1970, 1972, 1979, 1981, 1983, 1986, 1989, 1990, 1991, 1993, 1996, Clausura 1997, 1998, Clausura 2002, Apertura 2006, Clausura 2006, Apertura 2007, Clausura 2007, Clausura 2008, Clausura 2009 * [[Copa Chile]] '''(10)''' = 1958, 1974, 1981, 1982, 1985, 1988, 1989, 1990, 1994, 1996 === <!-- Continental tournaments -->=== * '''[[Copa Libertadores]] (1)''' = 1991 * [[Recopa Sudamericana]] '''(1)''' = 1992 * [[Copa Interamericana]] '''(1)''' = 1992 == Ligami == * [http://www.csdcolocolo.cl/ Situ ufficiale] * [http://es.fifa.com/classicfootball/clubs/club=34934/index.html Colo Colo — Fifa.com] [[Categoria:Pallò]] [[Categoria:Cile]] 8tdaaxmqvwwfx6n4b7zzyt52szxv9zb Agnez Mo 0 16254 366051 365802 2020-04-12T12:31:40Z SamiKullström 16359 wikitext text/x-wiki [[File:Agnes at AMI 2004.jpg|thumb|Agnez Mo (2004)]] '''Agnes Monica Muljoto''' ('''Agnez Mo''') (* [[1 di lugliu]] [[1986]] in [[Jakarta|Giacarta]]) hè una [[musica|musicante]] [[Indonesia|indunesiana]]. == Albumi == * And the Story Goes (2003) * Whaddup A.. '?! (2005) * Sacredly Agnezious (2009) * Agnez Mo (2013) * X (2017) [[Categoria:Musicante|Mo, Agnez]] fzav3wo6nyesqgnpxgqgw39w9dq1tq3 Josep Pla 0 16256 347496 340508 2015-07-02T12:49:27Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Josep Pla en 1917.jpg|thumb|right|Josep Pla]] Scrivanu è ghjurnalistu [[Catalunia|catalanu]]. '''Josep Pla i Casadevall''' hè natu à [[Palafrugell]], [[Catalunia]] u [[8 di marzu]] di u [[1897]] è hè mortu à [[Llofriu]], Catalunia, u [[23 d'aprile]] di u [[1981]]. == Opere == * ''Coses vistes'' ([[1925]]) * ''Rússia'' ([[1925]]) * ''Llanterna màgica'' ([[1926]]) * ''Relacions'' ([[1927]]) * ''Vida de Manolo'' ([[1928]]) * ''Cartes de lluny'' ([[1928]]) * ''Cartes meridionals'' ([[1929]]) * ''Madrid (Un dietari)'' ([[1929]]) * ''Francesc Cambó'' ([[1928]]-[[1930]]) * ''Vint-i-cinc anys de política catalanista'' ([[1931]]) * ''Madrid (L'adveniment de la República)'' ([[1931]]) * ''Viatge a Catalunya'' ([[1934]]) * ''Cadaqués'' ([[1947]]) * ''Bodegó amb peixos'' ([[1950]]) * ''L'illa dels castanyers'' ([[1951]]) * ''Pa i raïm'' ([[1951]]) * ''Un senyor Barcelona'' ([[1951]]) * ''El carrer estret'' ([[1952]]) * ''Llagosta i pollastre'' ([[1952]]) * ''El vent garbí'' ([[1952]]) * ''Girona'' ([[1952]]) * ''Els pagesos'' ([[1952]]) * ''Nocturn de primavera'' ([[1953]]) * ''Els anys'' ([[1953]]) * ''Les hores'' ([[1953]]) * ''Contraban'' ([[1954]]) * ''Peix fregit'' ([[1954]]) * ''L'Empordanet'' ([[1954]]) * ''Cartes d'Itàlia'' ([[1955]]) * ''[[Santiago Rusiñol]] i el seu temps'' ([[1955]]) * ''Els moments'' ([[1955]]) * ''Week-end d'estiu a Nova York'' ([[1955]]) * ''De l'Empordanet a Barcelona'' ([[1956]]). {{DEFAULTSORT:Pla, Josep}} [[categoria:Biugrafia]] [[categoria:Spagnolu]] 5xjffv87r0fawoqf6pz1tgyjxb6c46x Pompeu Fabra 0 16257 378030 372351 2021-12-18T21:27:08Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[linguistica|Linguista]] [[Catalunia|catalanu]], '''Pompeu Fabra i Poch''' hè natu à [[Gràcia]], [[Barcelona]], [[Catalunia]] u [[20 di ferraghju]] di u [[1868]] è hè mortu à [[Prada de Conflent]] u [[25 di decembre]] di u [[1948]]. == Opere == * ''Tractat de ortografia catalana'' (1904) * ''Qüestions de gramàtica catalana'' (1911) * ''La coordinació i la subordinació en els documents de la cancilleria catalana durant el segle XIV'' (1926) * ''Diccionari ortogràfic abreujat'' (1926) * ''La conjugació dels verbs en català'' (1927) * ''Diccionari ortogràfic: precedit d'una exposició de l'ortografia catalana'' (1931) * ''El català literari'' (1932) ==Da vede dinò== *[[lingua catalana]] {{DEFAULTSORT:Fabra, Pompeu}} [[Categoria:Linguistu]] [[categoria:Spagnolu]] [[Categoria:Biugrafia]] eswfaf21dsp06xgn1m5po32wxb5cw78 Salvador Dalí 0 16258 374961 374601 2021-08-09T20:58:56Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Salvador Dalí 1939.jpg|thumb|250px|Salvador Dalí ([[1939]])]] '''Salvador Felip Jacint Dalí i Domènech''', [[Pittura|pittore]] [[Catalunia|catalanu]], hè natu à [[Figueres]], [[Catalunia]], u [[11 di maghju]] di u [[1904]] e hè mortu a Figueres u [[23 di ghjennaghju]] di u [[1989]]. == Biugrafia == == Bibliografia == * ''Carré d'art : Lord Byron, Jules Barbey d'Aurevilly, Salvador Dali, Jean-Edern Hallier'', Jean-Pierre Thiollet, Anagramme Ed., 2008. ISBN 9782350351896. {{DEFAULTSORT:Dalí, Salvador}} [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Pittore|Dalí]] n7rjqamg7isfn8biyhy75zg0m9svi60 Wilford Brimley 0 16259 375561 355191 2021-08-18T08:38:11Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Wilford Brimley.jpg|thumb|Brimley, [[2012]]]] '''Anthony Wilford Brimley''' ([[Salt Lake City]] - [[Utah]], [[27 di settembre]] 1934) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Brimley, Wilford]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Brimley]] dwrxhmvojvrf82jaali8jn2nk5y5pvm Bill Irwin 0 16260 375758 356812 2021-08-19T11:32:35Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Bill Irwin - Cropped.jpg|miniatura]] '''Williams Mills''' "'''Bill'''" '''Irwin''' hè un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Irwin, Bill]] [[Categoria:Americanu|Irwin, Bill]] [[Categoria:Biugrafia]] bdsgmpftb7wkutew4rj42bga1iuchwn Bernie Mac 0 16261 378798 375819 2022-03-22T18:47:47Z Fohas42234 19310 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:BernieMacSoulMenMarch08.jpg|thumb|Mac, [[2008]]]] '''Bernard Jeffrey''' ""'''Bernie'''" '''McCullough''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. [https://movierad.com/en/person/1897-bernie-mac Bernie Mac Filmography] == Biugrafia == == Da vede din == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Mac, Bernie]] [[Categoria:Americanu|Mac, Bernie]] [[Categoria:Biugrafia]] ner2evmdv35e7ykr70hm9dihrzu8rav Luppatellu 0 16262 336121 2014-04-18T19:21:10Z 92.153.14.101 Reindirizzamentu à [[Patellu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Patellu]] 9z7x75c780lkiqwmm36xx2nf6en7kyw Gabriel García Márquez 0 16263 374247 365673 2021-06-19T16:50:46Z 2A01:E0A:34E:3480:803B:4D58:B5C3:97AD wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Gabriel García Márquez 01.jpg|thumb|200px|Gabriel García Márquez]] '''Gabriel García Márquez''' (Aracataca, 6 [[Marzu]] 1927 - Cità di u Messicu, 17 [[Aprile]] 2014) hè statu un scrivanu [[Colombia|columbianu]]. == Opere publicate == *1955 - ''[[La hojarasca]]'' *1961 - ''[[El coronel no tiene quien le escriba]]'' *1962 - ''[[La mala hora]]'' *1962 - ''[[Los funerales de la Mamá Grande]]'' *1967 - ''[[Cien años de soledad]]'' *1968 - ''[[Isabel viendo llover en Macondo]]'' *1968 - ''La novela en América Latina: Diálogo'' (feat. [[Mario Vargas Llosa]]) *1970 - ''[[Relato de un náufrago]]'' *1972 - ''[[La increíble y triste historia de la cándida Eréndira y de su abuela desalmada]]'' *1972 - ''[[Ojos de perro azul]]'' *1972 - ''[[Nabo, el negro que hizo esperar a los ángeles]]'' *1973 - ''[[Cuando era feliz e indocumentado]]'' *1974 - ''[[Chile, el golpe y los gringos]]'' *1975 - ''[[El otoño del patriarca]]'' *1975 - ''Todos los cuentos de Gabriel García Márquez: 1947-1972'' *1976 - ''Crónicas y reportajes'' *1977 - ''[[Operación Carlota]]'' *1978 - ''Periodismo militante'' *1978 - ''De viaje por los países socialistas'' *1978 - ''[[La tigra]]'' *1981 - ''[[Crónica de una muerte anunciada]]'' *1981 - ''Obra periodística'' *1981 - ''[[El verano feliz de la señora Forbes]]'' *1981 - ''[[El rastro de tu sangre en la nieve]]'' *1982 - ''El secuestro: Guión cinematográfico'' *1982 - ''[[Viva Sandino]]'' *1985 - ''[[El amor en los tiempos del cólera]]'' *1986 - ''[[La aventura de Miguel Littín, clandestino en Chile]]'' *1987 - ''[[Diatriba de amor contra un hombre sentado: monólogo en un acto]]'' *1989 - ''[[El general en su laberinto]]'' *1990 - ''Notas de prensa, 1961-1984'' *1992 - ''[[Doce cuentos peregrinos]]'' *1994 - ''[[Del amor y otros demonios]]'' *1995 - ''[[Cómo se cuenta un cuento]]'' *1995 - ''[[Me alquilo para soñar]]'' *1996 - ''[[Noticia de un secuestro]]'' *1996 - ''[[Por un país al alcance de los niños]]'' *1998 - ''[[La bendita manía de contar]]'' *1999 - ''Por la libre: obra periodística (1974-1995)'' *2002 - ''[[Vivir para contarla]]'' *2004 - ''[[Memoria de mis putas tristes]]'' *2010 - ''[[Yo no vengo a decir un discurso]]'' == Referenze == <references/> == Ligami == * [http://www.themodernword.com/gabo/ Gabriel García Márquez — Themodernword.com] * [http://nobelprize.org/literature/laureates/1982/ Gabriel García Márquez — Nobelprize.org] [[Categoria:Scrivanu in lingua spagnola|García Márquez, Gabriel]] [[Categoria:Littiratura|García Márquez, Gabriel]] sgmnaqokiwl9ktvxezz91522l9injqb Abruzzu 0 16264 336133 2014-04-19T12:16:23Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Abruzzu]] à [[Abbruzzu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Abbruzzu]] 0ser2so8caq3k2jrvs03ebnefgzl0zl Torinu 0 16265 336135 2014-04-19T12:20:11Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Torinu]] à [[Turinu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Turinu]] r9n9oeqnucrbs7gu9quhoz1jy6jd6r7 Genuva 0 16266 336137 2014-04-19T12:21:10Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Genuva]] à [[Gènuva]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Gènuva]] bn8ph37rwwpmpy0r4tbwl3ar4uefejs Firenze 0 16267 336139 2014-04-19T12:22:54Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Firenze]] à [[Fiurenza]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Fiurenza]] 8j4t5pj1yostcuho7w76kj8zmg5qvw5 Cagliari 0 16268 336142 2014-04-19T12:24:54Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Cagliari]] à [[Càgliari]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Càgliari]] gl03hy68ybpxw7wzgjww2xjsxaluw8i Lìsula 0 16269 369026 369025 2020-10-01T10:16:19Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{cumuna suprana|cumuna=Lìsula | statu=Francia | regione=Corsica | dipartimentu=Corsica suprana | circundariu=Calvi | cantone=Lìsula | merre=Ghjuvan'Ghjiseppu Allegrini-Simonetti | insee=2B134 | cp=20220 | alt med=15 | alt min=0 | alt max=151 | pupulazione=3159 | annu=2015 | nomab=Lisulani | sup =2.50 | densità=1225 }} '''Lìsula''' ò '''Isula Rossa''' (in italianu: ''Isola Rossa'', francese: ''L'Île-Rousse'') hè una cumuna di u dipartimentu di a [[Corsica suprana]]. == Geografia == [[File:Vue plage IleRousse2.jpg|thumb|200 px|none|Spiaghja in Lìsula]] [[File:Panorama_ilerousse.jpg|thumb|500 px|none|Vista panuràmica in Lìsula]] == Storia == == Monumenti == * A statua di Pasquale Paoli in Lìsula [[File:Pascal Paoli01.jpg|thumb|200 px|none|A statua di Pasquale Paoli in Lìsula, incù a scrizzione: "Centenariu di u ritornu di e cennere 1889-1989 In memoria di Pasquale de Paoli, u Babbu di a Patria"]] == Merri == == Referenze == == Ligami == {{Cumuna di Corsica Suprana}} [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana|Lisula]] [[Categoria:Cumuna di Corsica|Lisula]] on4296wjt1i52d2twucgwneax8076aa Club Universidad de Chile 0 16270 345778 345777 2015-07-01T11:36:24Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Logo Universidad de Chile.svg|thumb|right|270px|FC Universidad de Chile.]] '''Club Universidad de Chile''' hè un club di [[pallò]] di [[Santiago di u Cile|Santiago]]. Hè statu fundatu in u [[1927]]. ==Tituli== * '''Prima Divisione: (17)''' ** 1940, 1959, 1962, 1964, 1965, 1967, 1969, 1994, 1995, 1999, 2000, Apertura 2004, Apertura 2009, Apertura 2011, Clausura 2011, Apertura 2012, Apertura 2014 * '''Turneu Metrupulitanu: (2)''' ** 1968, 1969 * '''Copa Chile: (4)''' ** 1979, 1998, 2000, 2012-13 * '''Copa Francisco Candelori: (1)''' ** 1969 * '''Copa Sudamericana 2011|Copa Sudamericana: (1) ** 2011 == Ligami == * [http://www.udechile.cl/ Situ uffiziale] * [http://es.fifa.com/classicfootball/clubs/club=44185/index.html FC Universidad de Chile — Fifa.com] [[Categoria:Pallò]] [[Categoria:Cile]] ea1p1cz0649zur6z75v1mbj27l186cy Aubulidi 0 16272 347401 336179 2015-07-02T09:23:07Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Milet amfiteatr RB.jpg|thumb|240px|Miletu: l'anfitiatru]] '''Aubulidi''' (o '''Eubulide''' di Miletu (in grecu Εὐβουλίδης) (... - ...) hè statu un filosofu megaricu grecu anticu di a mità di u IV seculu a.C.. Fù à capu, dopu à [[Auclidi di Megara]], di a scola megarica. ==Vita== Aubulidi fù un addevu di [[Auclidi di Megara]]<ref name="Diog">Diogene Laerzio, ''Viti di i filosofi'', II 108</ref>, u fundatori di a scola megarica. Fù cuntimpuraneu di [[Aristoteli]] è si litticò duramenti contru ad eddu<ref>Diogene Laerzio, ''Viti di i filosofi'', II 109</ref>. Insignò a [[logica]] à [[Demostene]]<ref>Plutarcu, ''Vit. X Orat.''; Apuleiu, ''Apologia''; Fozio, ''[[Bibbiuteca (Fozio)|Bibbiuteca]]'', 265</ref>; si dici chì saria statu ancu l'insignanti di [[Apollonio Cronu]], u maestru di [[Diodoru Cronu]], è di u storicu [[Eufanto]]. Pudaria ancu essa l'autori di un libru rilativu à [[Diogene di Sinope]]<ref>Diogene Laerzio, ''Viti di i filosofi'', VI 20. Eppuri Diogene Laerzio pudaria riferiscia si à un ignotu "Eubulo", ricurdatu com'è autori di un'opara annantu à Diogene in ''Viti di i filosofi'', VI 30</ref>. == U pinsamentu == Com'è Auclidi, Aubulidi missi da parti u metudu [[dialogu sucraticu|dialetticu sucraticu]] fundatu nantu à a [[maieutica]] è li sustituì incù una [[dialettica]] di tipu eleaticu chì i dui estremi ni sò poli opposti senza pussibilità di gradazioni da un estremu è l'altru, trà [[tesa]] è [[antitesa]]. Mentri incù [[Socrati]] u dialogu tindia à righjunghja una cunvinzioni cundivisa trà l'interlocutori, a dialettica di i megarichi tindia à riducia à l'assurdu i tesi di l'avvirsariu in a discussioni par scunfighja lu è diruccà lu logicamenti. I megarichi incù a so tecnica [[eristica]] circavani ancu à dimustrà l'assurdità è a falsità di ciò chì apparia evidintamenti veru à u cumunu [[bon' sensu]]. Erani ghjuculadori di u [[linguaghju]] è ni sottuliniavani l'ambiguità è a pulivalenza. S'è in i cuncizzioni arcaichi di u linguaghju, u nomu currispundia à a cosa numinata, dava sensu è esistenza à a rialità chì pudia esista è essa pinsata parchì par appuntu numinata incù quiddu spicificu terminu, tandu 'ssa currispundenza s'hè rotta è a parola hè simpliciamenti un [[simbulu]] insignificanti è astrattu rispettu à a rialità.<ref>[[Guido Calogero]],''Lizioni di filusufia, I: Logica, gnuseulugia,ontulugia'', Turinu 1948</ref> A premissa tiurica di u so metudu dialetticu era a cunvinzioni dirivata da a Sufistica è purtata à l'estremu di l'impussibilità par l'omu di righjunghja una qualsiasi virità. == I paradossi == [[File:Electra and Orestes - Project Gutenberg eText 14994.png|thumb|240px|Elettra è Orestu]] Nantu à a basa di sta cuncizzioni [[Diogene Laerzio]] mintuveghja setti [[Paradossu|paradossi]] d'Aubulidi<ref name="Diog"/> chì i più noti sò quiddi di u "baciardu" è di u "sorite". Eppuri, parechji di sti paradossi sò ancu attribuiti à [[Diodoru Cronu]]<ref>Diogene Laerzio, ''Viti di i filosofi'', II 111</ref>. # ''[[Paradossu di u baciardu]]''. Un omu dici: "Ciò ch'e dicu avà hè una bacia. S'è l'affirmazioni hè vera, tandu mentisci, ancu s'è l'affirmazioni hè vera. S'è inveci l'affirmazioni hè falsa, tandu l'omu ùn hè micca effittivamenti mentiscendu, ancu s'è l'affirmazioni hè una bacia. In stu modu, s'è quiddu chì parla mentisci, dici a virità è viciversa. # ''Paradossu di l'omu mascaratu''. "Cunnosci st'omu mascaratu?" "Innò" "Ma hè to babbu. Tandu ùn cunnosci micca u to babbu?" # ''Paradossu di [[Elettra (Agaminnonu)|Elettra]]''. Elettra ùn sà micca ch'è l'omu chì li stà vicinu hè u so frateddu [[Orestu (Agaminnonu)|Orestu]]. Ma Elettra cunnosci u so frateddu. Dunqua Elettra cunnosci l'omu chì li stà vicinu? # ''Paradossu di l'omu trascuratu''. Alfa ùn cunnosci micca l'omu chì li stà vicinu è u tratta com'è un stranieri. L'omu hè u so babbu. Dunqua Alfa ùn cunnosci micca u so babbu è u tratta com'è un stranieri? # ''[[Paradossu di u sorite]]''. # ''Paradossu di u scafulatu''. Un omu incù molti capeddi ùn hè cirtamenti micca scafulatu. S'è à st'omu li cadi un capeddu solu, ùn diventa micca scafulatu. Eppuri s'è, unu dopu à altru, i capeddi cuntinueghjani à cada l'omu divintarà scafulatu. Ma dunqua quandu'hè chì un omu pò essa difinitu com'è scafulatu? A diffarenza trà scafulatu è micca-scafulatu risedi in un capeddu solu? # ''Paradossu di i corra''. Un omu pussedi ciò ch'eddu ùn hà micca persu. Un omu ùn hà micca persu i corra, dunqua l'hà. Altri sofismi di Aubulidi sò mintuvati in l'antichità classica com'è par asempiu: {{Quote|Cunnosci l'omu chì s'avvicina ed hè incappucciatu? Innò. S'è li tuglimu u cappucciu, u ricunnosci? Si. Dunqua cunnosci è ùn cunnosci a stessa parsona.|[[Lisandru di Afrodisia]], ''Cummentu à l'Elenchi sufistichi'', 62}} {{Quote|Supponi chì tù affermi o neghi d'avè o d'ùn avè micca tuttu ciò ch'ùn ha micca persu; qualunqua cosa si rispondi, hè una ruvina. Infatti, s'eddu si nega d'avè ciò ch'ùn s'hà micca persu, si cunchjudi ch'ùn s'ani micca l'ochji, ch'ùn si sò micca persi; s'è, inveci, si rispondi di avè ciò chì ùn s'hà micca persu, si cunchjudi chì s'ani i corra, ch'ùn si sò micca persi.|[[Aulo Gellio]], ''Notti attichi'', XVI, 2}} == Noti == <references/> == Bibliugrafia == * Levi, Adolfu. ''Storia di a sofistica'', Bari, 1966. * Riali, Ghjuvanni. ''U pinsamentu anticu'', Milanu: Vita è Pinseri/pinsamentu, 2001. * [[Mario Untersteiner]], ''I Sufisti'', Milanu, 1967. ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[categoria:Filosofia]] pddxkdp8bka70fzz2dmxi17o0gxp2o6 Eubulide 0 16273 336168 2014-04-22T18:35:37Z 92.153.26.65 Reindirizzamentu à [[Aubulidi]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Aubulidi]] 59lcrpqhdd9a9p29v2pxj53zjzus418 Mansu 0 16274 336182 2014-04-23T08:26:51Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Mansu]] à [[Barghjana]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Barghjana]] bs8yj1vxffgbv3hcf6odwjjwzs5b57z Jet Li 0 16275 375806 346558 2021-08-19T14:24:14Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Jet Li 2006.jpg|right|200px|thumb|Jet Li]] '''Li Lian Jie''' (natu u [[26 d'aprile|26 aprile]] [[1963]]) hè un [[cinemà|attore]] [[China|chinese]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Li, Jet]] [[Categoria:Chinese|Li, Jet]] [[Categoria:Biugrafia]] nwgflfyh4ksegcdx8zrdbz0sankndg6 Rod Roddy 0 16276 376030 346338 2021-08-20T15:02:01Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Robert Ray''' "'''Rod'''" '''Roddy''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Roddy, Rod]] [[Categoria:Americanu|Roddy, Rod]] [[Categoria:Biugrafia]] 1uk14py2mnu5hfng413djd51xw6aez3 Pierce Gagnon 0 16277 375656 346325 2021-08-18T16:20:45Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Pierce Gagnon 2009.jpg|thumb|Gagnon, [[2009]]]] '''Pierce Gagnon''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Gagnon, Pierce]] [[Categoria:Americanu|Gagnon, Pierce]] [[Categoria:Biugrafia]] 38hcymamtpr6w8qsiom0lhudsftocu8 Efrem Zimbalist, Jr. 0 16282 376116 348876 2021-08-20T21:01:38Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Efrem Zimbalist Jr. 1972.JPG|thumb|200px|Efrem Zimbalist, Jr., [[1972]]]] '''Efrem Zimbalist, Jr.''' ([[1918]]-[[2014]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Zimbalist, Jr., Efrem]] [[Categoria:Americanu|Zimbalist, Jr., Efrem]] [[Categoria:Biugrafia]] dc4js0kmhvorftd7hv3eykzde1ac8eo Caronti 0 16284 366465 347416 2020-05-07T06:17:17Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[File:Charon by Dore.jpg|240px|thumb|''Caronti'', illustrazioni di [[Gustave Doré]]]] In a [[riligioni greca]] è in a [[riligioni rumana]], '''Caronti''' (o '''Caronte''') (in [[Lingua greca|grecu]] Χάρων="ferocia alluminata",<ref>traslittaratu ''Charhov''{{citazioni nicissaria}}</ref>) era u traghjittaghju di l'[[Ade è ancu di l'infernu sicondu Danti (regnu)|Ade]]. Com'è [[psicupompu]] traspurtava i novi morti da una riva à l'altra di u fiumu [[Acheronte (mitulugia)|Acheronti]], ma solu s'è i so cadavari aviani ricivutu i rituali anori funebri (o, in un'antra virsioni, s'eddi dispuniani di una partituccia par pagà u viaghju); quiddu ch'ùn l'avia micca ricivuti (o ch'ùn avia micca a partituccia) era custrettu à errà in eternu senza paci trà i nebbii di u fiumu (o, sicondu parechji autori, par centu anni). In a [[Grecia antica]] sopravvivia a tradizioni di metta una muneta sottu a lingua di u cadavaru prima di a sipultura. A tradizioni firmeti viva in Grecia finu à ebbichi abbastanza ricenti ed hè prubabilamenti d'urighjina assà antica. Calchì autori susteni chì u prezzu era di dui muneti, missi sopra l'ochji di u defuntu o sottu a lingua. Nisciuna [[anima]] viva hè mai stata traspurtata da l'altra parti, incù i soli eccezzioni di a dea [[Persefona]], di l'eroi [[Enea]], [[Teseiu]], [[Pirituu]] è [[Erculu]], [[Ulissi|Odisseu]], di l'induvinu [[Orfeu]], di a [[sibilla cumana]] Deifobe, di [[Psyche]], di [[San Paulu]] è di [[Danti Alighieri]]. Caronti hè figliu di [[Erebu]] è [[Notti (mitulugia)|Notti]]. In a [[mitulugia etrusca|riligioni etrusca]] u so currispittivu hè [[Charun]]. == Discrizzioni == I dui opari più significativi in i quali si scontra a figura di Caronti sò sicuramenti l'''[[Eneidi]]'' di [[Virghjiliu]] è a ''[[Divina Cummedia]]'' di [[Danti]]. À a fini di u [[V seculu a.C.]], comparisci in a cummedia ''[[I ranochji (Aristofane)|I ranochji]]'' di [[Aristofane]], ind'eddu urla vituperii à la ghjenti chì u circondani. Hè discrittu incù una barba rossa è capeddi bianchi è quissa hè illustrata in a Divina cummedia. Si dici spessu chì Caronti traspurtava l'animi à traversu u fiumu [[Stige (fiumu)|Stige]]; quissa hè mintuvatu in l<nowiki>'</nowiki>''[[Eneidi]]'' <ref>Virghjliu, ''Eneidi'', VI, 369</ref>. Eppuri par parechji fonti, inclusu [[Pausania (giugrafu)|Pausania]] <ref>Pausania, X,28</ref> è, in seguitu, l'''[[Infernu]]'' di [[Danti Alighieri|Danti]], u fiumu era l'[[Acheronti]]. == Caronti virghjilianu in l'''Eneidi'' == Caronti hè citatu in l'[[Eneidi]] di [[Publio Virghjiliu Marone|Virghjiliu]] à u [[libru VI]], par a prima volta à u vv. 299. A so figura hè discritta da sprissioni è imagini moltu rozi è realisti. {{Citazione|lingua=a|lingua2=it|Caronti custudiscia st'acqui è u fiumu è, orrendu timunieri, imbiancatu in tuttu insin'à u baveddu, li si sbarragani l'ochji di fiammi, è surdidu pendi da l'[[umeru|umeri]] u so manteddu annudatu.|[[Eneidi (Libru sestu)|Eneidi]] [[Eneidi - Libru sestu|VI]] [[:s:Eneidi/Libru sestu/VI|298-301]]|Portitor has horrendus aquas et flumina servat<br/>terribuli squalore Charon, u/a/i quali plurima mento <br/> canities inculta iacet, stant lumina flamma, <br/> sordidus ex umeris nodu dependet amictus.}} {{Citazione|lingua=a|lingua2=it|Eddu, vechju zerricu, ma diu di cruda è verdi vichjaia, spinghji a [[zattera]] incù una partica è guverna i veli è trasporta i corpi nantu à a barca di culori farrignu.|[[Eneidi (Libru sestu)|Eneidi]] [[Eneidi - Libru sestu|VI]] [[:s:Eneidi/Libru sestu/VI|302-304]]|Ipse ratem contu subigit velisque ministrat <br/> et ferruginea subvectat corpora cumba,<br/>iam senior, sed cruda deo viridisque senectus.}} == Caronti Dantescu in a ''Divina Cummedia'' == Ritruvemu in u cantu III di l'infernu i terzini chì discrivini Caronti in varii lati di a so figura: - com'è vechju è biancu di culori; {{Citazione|è eccu versu no vena par navi <br/> un vechju, biancu par anticu pelu, <br/> gridendu: "Guai à vò, animi dipravati! |[[Infernu (Divina Cummedia)|Infernu]] [[Infernu - Cantu terzu|III]] [[:s:Divina Cummedia/Infernu/Cantu III|82-84]]}} - com'è dimoniu siveru, urdinatu è sistematicu. {{Citazione|Caron dimoniu, incù ochji di brasgia <br/> accinnendu li, tutti i racogli; <br/> batti cù u remu chiunqua si sdraga in terra |[[Infernu (Divina Cummedia)|Infernu]] [[Infernu - Cantu terzu|III]] [[:s:Divina Cummedia/Infernu/Cantu III|109-111]]}} ==In Corsica== Accadi chì Caronti fussi citatu in a cultura corsa, in particulari: * in a sprissioni: ''mandà à Caronti'', chi significheghja ''mandà à Caternu'' ==Noti== <references/> ==Bibliugrafia== *[[Vittoriu Sermonti]], ''Infernu'', Rizzoli 2001. *[[Umberto Boscu]] è Ghjuvanni Reggio, ''A Divina Cummedia - Infernu'', I Monnier 1988. ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[Categoria:Religione]] [[categoria:Antichità]] 6a9s7apon0jfni1r9qkvl9k67vguz6s Caronte 0 16285 336229 2014-05-05T19:10:53Z 92.153.8.134 Reindirizzamentu à [[Caronti]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Caronti]] 3hqa6t7nd37bpx99b05t0j5ftb2gjay Pinu lariciu 0 16292 336261 2014-05-08T14:19:52Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Pinu lariciu]] à [[Large]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Large]] gpjgmityz844tj2zn1u1ir64w7u7ubj L'Alcùdina 0 16293 336267 2014-05-08T15:18:25Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu ha spostato la pagina [[L'Alcùdina]] a [[Alcùdina]] tramite redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Alcùdina]] s79cy8ispkw3u875hntkm0zhqnaemdj Bastia 0 16294 336272 2014-05-08T17:00:20Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu ha spostato la pagina [[Bastia]] a [[Bastìa]] tramite redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Bastìa]] 15q01c0j6be9yneujit9eavd4en8as7 Punta di i Cumpuleddi 0 16298 336289 2014-05-09T17:12:53Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Punta di i Cumpuleddi]] à [[Punta lli Cumpuleddi]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Punta lli Cumpuleddi]] gxoipjgy8ijdp6meiwenl6a570d5m9v Punta di u Furneddu 0 16299 336291 2014-05-09T17:13:22Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Punta di u Furneddu]] à [[Punta llu Furneddu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Punta llu Furneddu]] 1tpszbrsqk8zrd0nr4vgee77uuhrbpy E Valle d'Orezza 0 16301 336302 2014-05-11T10:36:11Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[E Valle d'Orezza]] à [[A Valle d'Orezza]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Valle d'Orezza]] 1bmsxkdg5f2uxg4r8qgsev6lzo6s1j0 E Valle d'Alisgiani 0 16302 336306 2014-05-11T10:37:08Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[E Valle d'Alisgiani]] à [[E Valli d'Alisgiani]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[E Valli d'Alisgiani]] gwnfc2cvehdxaorif478tpj5692gj37 Salice 0 16303 336308 2014-05-11T10:38:27Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Salice]] à [[U Salge]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Salge]] prlht5hflsyxll3zylfc9mpg56eovnx A Croce 0 16305 336312 2014-05-11T10:40:18Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[A Croce]] à [[A Croce d'Ampugnani]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Croce d'Ampugnani]] brck76lhwhsmka7sutv6tfe2w9rlizy U Petricaghju 0 16306 336314 2014-05-11T10:41:15Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[U Petricaghju]] à [[U Petricaghju d'Alisgiani]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Petricaghju d'Alisgiani]] 6wr8t7ur95ukl6nqd6vvs2dsesko5h4 Tominu 0 16307 336316 2014-05-11T10:41:56Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Tominu]] à [[Tuminu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Tuminu]] 80x828ea1u3no7g23uw9u94qlniofbu Canari 0 16308 336318 2014-05-11T10:42:34Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Canari]] à [[Cànari]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cànari]] ssnp4me6agibmgaeqyf9t4hmbx378nv Tocchisi 0 16309 336320 2014-05-11T10:44:42Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Tocchisi]] à [[Tòcchisu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Tòcchisu]] gvtqtjsxvb6lvd43cxidiix91f3l0j6 Castiglione 0 16311 365895 336324 2020-04-02T13:59:33Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Castiglioni]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Castiglioni]] ks58egsai4lbvf1h0qmc9xpq2x1d44a Niolu (pieve) 0 16312 336326 2014-05-11T10:53:40Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Niolu (pieve)]] à [[Niolu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Niolu]] 5h2tkg78ddjhypyoj3x62aw173hm0kf Tallà (pieve) 0 16313 362129 336328 2019-05-12T01:49:09Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Tallà]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Tallà]] j9vcg9t8l8wjj3rb58z53m6n58o215r Santa Lucia di Tallà 0 16314 336345 336330 2014-05-11T11:27:18Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Santa Lucìa d'Attallà]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Santa Lucìa d'Attallà]] or09noqnuivfj6p3t9jy41gr6k78a93 Santa Lucia d'Attallà 0 16315 336332 2014-05-11T10:54:46Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Santa Lucia d'Attallà]] à [[Santa Lucìa d'Attallà]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Santa Lucìa d'Attallà]] or09noqnuivfj6p3t9jy41gr6k78a93 Livia 0 16316 336335 2014-05-11T10:55:10Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Livia]] à [[Livìa]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Livìa]] 4lxlkaikj5lcv2hwvy5wda2sxck272j Zuani 0 16317 336338 2014-05-11T10:56:47Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Zuani]] à [[Zùani]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Zùani]] ek7krmo20bwp077gi80nf0on5fuifx4 Zalana 0 16318 336340 2014-05-11T10:56:56Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Zalana]] à [[Zàlana]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Zàlana]] 5dv3ud0bdo2ppgme6eej1foqcp2kjnq Alandu 0 16319 336342 2014-05-11T10:57:09Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Alandu]] à [[Àlandu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Àlandu]] fd11kats3md7cuga7ul5mipe0oddfx1 Belgudè 0 16320 336344 2014-05-11T10:57:51Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Belgudè]] à [[Bargudè]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Bargudè]] hlhpjz5prkdgc3pp8see35njdxwb791 Lavu di Crena 0 16321 336347 2014-05-11T11:29:06Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Lavu di Crena]] à [[Lavu à Crena]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Lavu à Crena]] cf7d7aphkwhuggy87kgo4k43mpmc4m2 Lavu di Ninu 0 16322 336349 2014-05-11T11:29:24Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Lavu di Ninu]] à [[Lavu à Ninu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Lavu à Ninu]] 19jaoc7s5d37eazwg99g1p1sw1xge9z Bocca di Verghju 0 16323 336352 2014-05-11T12:03:16Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Bocca di Verghju]] à [[Bocca à Verghju]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Bocca à Verghju]] q9mr31l5ab5pbjg4t8180uw18dj2isl Capu à u Perdatu 0 16324 336355 2014-05-11T12:23:32Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Capu à u Perdatu]] à [[Capu à u Pardatu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Capu à u Pardatu]] 5eu0dvazqy8vdgohhsqsom5o6ck5p8p Uruguay 0 16327 336366 2014-05-11T16:38:23Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Uruguay]] à [[Uruguai]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Uruguai]] doflv883eozl0g8ttfjxenk4ddikc6p Svizzera 0 16328 336368 2014-05-11T16:43:07Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu ha spostato la pagina [[Svizzera]] a [[Sguìzzera]] tramite redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sguìzzera]] tasczuclzzhwbfpw8z9k6j8ahjk5mh2 Bustanicu 0 16329 336371 2014-05-11T17:08:25Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Bustanicu]] à [[Bustànicu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Bustànicu]] re4a76poyco6cvd2nwfwb5a9kc90q33 Quasquara 0 16330 336376 2014-05-11T17:12:47Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Quasquara]] à [[Quàsquara]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Quàsquara]] 85t49sgfef6e11jk73wd0e6shy55n40 Casamacciuli 0 16331 336378 2014-05-11T17:13:28Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Casamacciuli]] à [[Casamàcciuli]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Casamàcciuli]] g2m01zkyod63cnu4nuhq8slsfgp0l08 Barrettali 0 16332 363581 336380 2019-09-28T21:54:57Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Barettali]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Barettali]] mq6kfo3anndu1wf14hjqsnpei0xs4gr Template:DE 10 16333 373442 336386 2021-06-02T04:46:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki (in tedescu)<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> hxj5hp7aoxlxiwepgm8hghmwqw5imau Etruscu 0 16334 336392 2014-05-11T18:58:15Z 92.153.145.211 Reindirizzamentu à [[Etruschi]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[etruschi]] hox37es5ovlhn8wplq6mazscwnoqq99 Template:IT 10 16335 373466 336399 2021-06-02T04:59:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki (in talianu)<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> a0butz1lqx27tt13as4nkq6iax0mh6l Bob Hoskins 0 16338 375751 359473 2021-08-19T11:19:22Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Bob hoskins filming ruby blue cropped.jpg|thumb|Hoskins, [[2007]]]] '''Robert William''' "'''Bob'''" '''Hoskins, Jr.''' hè un [[Cinemà|attore]] [[Regnu Unitu|brittannicu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Hoskins, Bob]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Britannicu|Hoskins, Bob]] n51mzmsvmplmak8wf3q47a4i05pc0eo Pedicorti di Gaghju 0 16339 336413 2014-05-12T12:28:25Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Pedicorti di Gaghju]] à [[Pedicorti]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Pedicorti]] 56d899gypkwz4tqgmikczi5fmjwcoa0 Godfrey Cambridge 0 16340 375570 355255 2021-08-18T08:56:59Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Godfrey MacArthur Cambridge''' (* [[New York]], [[26 di ferraghju]] [[1933]] - [[California]], [[29 nuvembri]] [[1976]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Cambridge, Godfrey]] [[Categoria:Americanu|Cambridge]] [[Categoria:Biugrafia]] fgbjfnaanhzeixhps22m1tg66y2xdtf Parsefuna 0 16341 347542 339965 2015-07-02T15:06:01Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Locri Pinax Persephone Opens Liknon Mystikon.jpg|thumb|upright=1.4|Unu di i [[Pinakes]] rapprisintanti a vita di a dea Parsefuna, da l'impurtantissima cullizzioni cunsirvata vicinu à u [[Museiu Naziunali di a Magna Grecia]] di [[Reghju Calabria]].]] '''Parsefuna''' (o '''Persefone'''), (da u grecu Περσεφόνη, ''Persephónē''), ditta ancu '''Kore''', (da u grecu Κόρη, ghjuvanetta), '''Kora''', o '''Core''', hè una figura di a [[mitulugia greca]], fundamintali in i [[Misteri Eleusini]], cunnisciuta in quidda rumana com'è [[Pruserpina]]. Essendu a sposa di Ade, era a dea minori di l'Inferni è righjina di l'oltritomba. Sicondu u mitu principali, in i 6 mesa di l'annu ([[Vaghjimu]] è [[Inguernu]]) ch'edda passava in u regnu di i morti, Parsefuna assumia listessa funzioni ch'è u so consorti Ade, veni à dì guvirnà annantu à tuttu l'oltritomba; mentri l'altri 6 mesa ([[Branu]] è [[Istati]]) andava nantu à a Terra di a so matri Demetra, è quì Parsefuna ùn assumia alcuna funzioni. == U mitu di Parsefuna == Parsefuna era a figlia di [[Demetra]] è [[Zeus]], o sicondu un'antra lighjenda di Zeus è di a dea umonima di u fiumu infernali [[Stige (fiumu)|Stigi]]. Fù rapita da u ziu [[Ade (divinità)|Ade]], diu di l'oltritomba, chì a purtò in l'inferni par spusà la sempri zitedda contru a so vulintà. Fù a mamma di [[Agrianome]]. Una volta in l'inferni li fubbi offertu a frutta, è manghjò senza appititu solu sei graneddi di [[mela granata]]. Parsefuna ignurava parò chì à chì manghja i frutti di l'inferni hè custrettu à firmà ci par l'eternità. Sicondu altri intarpritazioni, u fruttu chì in u mitu stabilisci u cuntattu incù u regnu di l'oltritomba ùn hè micca a mela granata ma, à causa di i so virtù narcotichi è psicutropi, l'[[alloppiu]], chì a so capsula hè par appuntu straurdinariamenti simili (eccittuatu par i diminsioni, più minori) à u fruttu di a mela granata. A so matri [[Demetra]], dea di a firtilità è di l'agricultura, chì prima di st'episodiu procurava à l'omini anni intrei di beddu tempu è di racolti, riaghjì di manera addisperata à u rapimentu, impidiscendu a crescita di i messi, scatinendu un inguernu duru chì paria d'ùn avè mai fini. Incù l'intarventu di Zeus si ghjunsi à un accordu, par u quali, vistu chì Parsefuna ùn avia micca manghjatu un fruttu unitu, saria firmata in l'oltritomba solu par un numaru di mesa equivalenti à u numaru di graneddi manghjati da edda, pudendu cusì trascorra incù a mamma u restu di l'annu. Cusì Parsefuna avaria trascorsu sei mesa incù u maritu in l'inferni è sei mesa incù a mamma nantu à a terra. [[Demetra]] tandu accuglia incù gioia u ritornu piriodicu di Parsefuna nantu à a Terra, fendu rifiuriscia a natura di [[branu]] è d'[[istatina]]. A ripprisintazioni di u so ritornu in terra era cullucata vicinu à i prata di [[Vibo Valentia]], celebri par i fiori di culori vistosi è par a so biddezza, è quissa hè tistimuniatu ancu da i numarusissimi statuetti grechi ritruvati in u tarritoriu Vibonesu. Quissu era un mitu chì esaltava à listessu tempu u valori di u matrimoniu (sei mesa à fiancu à u sposu), a firtilità di a Natura (risveghju branincu), a rinascita è u rinnovu di a vita dopu a morti, parechji mutivi chì rindiani a dea Parsefuna particularamenti pupulari è vinirata. Parsefuna si litticò incù [[Afrudita]] pà u beddu [[Adone (mitulugia)|Adone]], riiscendu à trascinà a quistioni finu davanti à Zeus chì priferì, par ùn scuntintà à nissunu, affidà lu siparatamenti à tremindù. Una tradizioni diffarenti facia di Parsefuna una figlia di Zeus è di [[Stige (mitulugia)|Stigi]]. Sicondu 'ssa virsioni, fù inghjinirata da u diu dopu a scunfitta di i [[Titanu (mitulugia)|Titani]], avvinuta duranti a [[Titanumachia]]. In a [[mitulugia rumana]] à Parsefuna currispundia [[Pruserpina]] è à so matri [[Demetra]] a dea [[Cerere]], chì a u so cultu era pripostu un [[flaminu]] minori. Ci sò quantunqua altri virsioni di a lighjenda. Sicondu una di quisti hè Ecate chì hà salvu à Parsefuna. Una di i più diffusi dici chì Parsefuna ùn fù micca indutta à manghjà i sei graneddi incù l'ingannu, ma u feci vulintariamenti parchì s'era affizziunata à Ade. == Archiulugia == [[File:Greekstatueofpersephone.jpg|thumb|upright=1.4|A statua di a Dea Parsefuna, ditta Parsefuna Gaia par via di u so surrisu appena accinnatu, si trova oghji à u [[Pergamon Museum]] di [[Berlinu]].]] U mitu di [[Demetra]] è Kore hè strittamenti liatu à u tarritoriu di [[Enna]] è in particulari à a so frazzioni di u [[lavu Pergusa]], è à tutta a so pruvincia. Parechji santuarii di nutevuli impurtanza sò stati ritruvati à l'internu di l'aria archiulogica di [[Morgantina]], sita in [[Aidone]], mentri à Enna si pò ammirà a "Rocca di Cerere". Parechji tistimunianzi [[Magna Grecia|magnu-grechi]] di u cultu didicatu à Parsefuna sò oghji i numarosi ughjetti ritruvati in l'aria di [[Reghju Calabria]], soprattuttu vicinu à i scavi di ''[[Locri Epizefiri]]'' di i quali un numaru smisuratu di [[Pinakes]] (tavuletti vutivi in terracotta) hè custuditu à u [[Museiu Naziunali di a Magna Grecia]] di [[Reghju Calabria]]; mentri a magnifica ''"Statua di Parsefuna"'' esposta oghji à u museiu di [[Berlinu]], fù arrubata da [[Locri]] in u [[1911]]<ref>[http://www.locriantica.it/reperti/persefone.htm A Parsefuna]</ref> o da [[Taranto]] in u [[1912]]<ref>{{Cita pubblicazioni|casata=De Stefanu|nomu=Gennaro|titulu=Ridateci a dea di l'inferni|rivista=Oghji|annu=1996|numaru=37}}</ref>, è dopu à parechji vicissitudini fù acquistata da u Guvernu tedescu par un milionu di marchi. Una tistimunianza ultiriori di u cultu di Parsefuna ci veni da [[Oria]], induva fù prisenti è attivu da u [[VI seculu a.C.]] finu à l'ità rumana, un impurtanti santuariu (oghji situ vicinu à Monti Papalucio), didicatu à i divinità Demetra è Parsefuna. Quì ci si svulghjiani culti in sapara liati à a firtilità. I scavi archiulogichi effittuati in l'[[Anni 1980|anni uttanta]], infatti, ani evidinziatu numarosi resti cumposti di purchetti (liati à i dui divinità) è di mela granata. Inoltri, par sottulinià l'impurtanza di u santuariu, sò stati ritruvati muneti di gran' parti di a [[Magna Grecia]], è migliaia di vasi chì sò stati accumulati in u corsu di i seculi com'è dipositu vutivu longu à u fiancu di a cuddina. Di particulari intaressu sò parechji vasetti miniaturistichi è parechji statuetti raffiguranti culombuli è purchetti sacri à i dui divinità l'era didicatu u locu di cultu. Altri asempii di ritruvamenti di a Kore sò in Gela, una di i culonii grechi di Sicilia. Parechji ughjetti sò custuditi vicinu à u Museiu Rigiunali di Gela, trà i più ricchi prisenti in l'Isula. == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[categoria:Mitulugia]] 2wfyqkvft6nwsg0exv8um85tht6ajl5 Persefone 0 16342 336417 2014-05-12T19:16:48Z 92.153.145.211 Reindirizzamentu à [[Parsefuna]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Parsefuna]] 8cxtgdt0cgqyx29utabsosul2cv6wvp Casey Kasem 0 16343 375769 348847 2021-08-19T13:01:10Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Casey Kasem.jpg|thumb|Kasem, [[1989]]]] '''Kemal Amin''' "'''Casey'''" '''Kasem''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Kasem, Casey]] [[Categoria:Americanu|Kasem, Casey]] [[Categoria:Biugrafia]] meqe3aufcpade5nlcwzkqwzxv7o9k0q Reginald VelJohnson 0 16344 376090 346331 2021-08-20T18:58:54Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Reginald VelJohnson''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugafia == [[Categoria:Attore|VelJohnson, Reginald]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|VelJohnson, Reginald]] 6nov7gpwbj29ef863ezvhqtnvdh824q Jaleel White 0 16345 376103 352727 2021-08-20T20:43:31Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Jaleel White at the 2010 Streamy Awards (cropped).jpg|thumb|White, [[2010]]]] '''Jaleel Ahmad White''' hè un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|White, Jaleel]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|White, Jaleel]] ajf0ont0qk5rbobves7hi0srk5e9jz1 Apartheid 0 16346 349052 336436 2015-07-06T13:06:54Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:ApartheidSignEnglishAfrikaans.jpg|right|thumb|250px|Cartellu di l'epica di l'Apartheid]] '''Apartheid''' hè una parola di a [[lingua Afrikaans|lingua afrikaans]] chì si po traduce incù "segregazzione". Sfinisce u regime razzistu chì hà interessatu l'[[Africa di u Sudu]] finu à i primi [[anni 1990]]. ==Da vede dinò== *[[Nelson Mandela]] [[Categoria:Africa di u Sudu]] 0tr2bowd361e4sexy14wheqaiq44i0q John Cale 0 16347 377062 352624 2021-09-14T07:11:11Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:John Cale Angers (2).jpg|thumb|right|John Cale.]] '''John Davies Cale''' ([[Garnant]], [[Wales]], [[9 di marzu]] [[1942]]) hè statu un musicante è cumpositore [[Regnu Unitu|britannicu]]. == Biugrafia == Famosu cume solista è cumpunente di u gruppu di i [[The Velvet Underground]]. == Discografìa == * ''Vintage Violence'' (1970) * ''Church of Anthrax'' (1971) * ''The Academy in Peril'' (1972) * ''Paris 1919'' (1973) * ''Fear'' (1974) * ''Slow Dazzle'' (1975) * ''Helen of Troy'' (1975) * ''Honi Soit'' (1981) * ''Music for a New Society'' (1982) * ''Caribbean Sunset'' (1984) * ''Artificial Intelligence'' (1985) * ''Words for the Dying'' (1989) * ''Songs for Drella'' (1990) * ''Wrong Way Up'' (1990) * ''Last Day on Earth'' (1994) * ''Walking on Locusts'' (1996) * ''HoboSapiens'' ([[2003]]) * ''blackAcetate'' ([[2005]]) * ''Shifty Adventures in Nookie Wood'' ([[2012]]) * ''M:FANS'' ([[2016]]) == Ligami == * [http://www.john-cale.com/ Situ officiale] {{DEFAULTSORT:Cale, John}} [[Categoria:Musicante]] [[Categoria:Britannicu]] [[Categoria:Biugrafia]] 1fkbu5lkd512h0u8wjdukzj1gai1xsq Ghjentili 0 16348 366460 347470 2020-05-07T06:14:12Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki I '''Ghjentili''' (o '''Gentili''') eranu, per i primi [[cristianesimu|cristiani]], a tutalità di i [[paganu|pagani]] chì campavanu in l'[[Roma|imperiu romanu]]. Ssa parola vene di u [[latinu]], ''gentiles'' o populi, chi traduce a [[Bibbia]] in [[Grecia|lingua grega]] ''ethne'' per l'[[abreiu|ebreu]] ''goyim'', quelli chi un' so ebrei. [[categoria:Antichità]] [[Categoria:Religione]] p7tktr6de9n0wd1h9w5t5sip3v1t8ji Viparina turchina 0 16349 374498 373959 2021-07-27T22:23:48Z Braveheart 18299 wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''Echium vulgare'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Nationalpark Neusiedler See-Seewinkel - 34 - Natternkopf (Echium vulgare).jpg|240px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">A viparina turchina</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Alismatales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Boraginaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Pisum]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Echium vulgare''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Natternkopf_oe.jpg|240px|Echium vulgare]] |----- |} A '''Viperina turchina''' (o '''Viperina turchina''') (''Echium vulgare'' <small>[[Linneo|L.]], [[1753]]</small>) hè una spezia di [[Plantae|pianta]] [[Arba (butanica)|erbacea]] bienna appartinenti à a famiglia di i [[Boraginaceae]]. ==Murfulugia== [[File:Bombus sylvarum queen - Echium vulgare - Keila.jpg|miniatura|sinistra]] ===Purtamentu=== U [[fustu]] si prisenta erettu è ramificatu, incù un'altezza cumpresa trà i 20 è i 80 centimi. Hè cupartu da una fitta lanughjina. ===Fogli=== I fogli sò urganizati in rusetta basali, di forma lineari, longhi trà i 6 è i 10 centimetri è larghi trà 1 è 2 centimetri. Sò cuparti da setuli è da una morbida lanughjina. ===Fiori=== I [[fiori]] sò prudutti in [[infiuriscenza|infiuriscenzi]] à spiga, incù a [[curolla]] longa 1 o 2 centimi è di culori varievuli da u turchinu à u rossu-rusaceu è incù striaturi turchini o rossi. I [[stami]] varieghjani da 3 à 5 è travanzani da a curolla. A fiuritura avveni in u periodu cumpresu trà in mesa d'aprili è sittembri. ===Radichi=== A [[Radica (butanica)|radica]] hè di tipu fittunanti. ==Distribuzioni è ambienti== A spezia hè diffusa in tuttu u [[cuntinenti auropeu]]. A viparina turchina si ritrova ancu in [[Asia]] è in [[America sittintriunali]]<ref>{{cita web|url=http://plants.usda.gov/java/profile?symbol=ECVU|titulu=Diffusioni di a spezia in America sittintriunali|accessu=21-12-2009}}</ref>. U so [[ambienti]] naturali hè rapprisintatu da tarreni incolti è pasciali à altitudini cumpresi trà 0 è 1.200 metri. ==In Corsica== A viparina turchina hè rarissima in [[Corsica]] <ref> {{Fr}} Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) ''Catalogu di i pianti vascularii di Corsica'', Cunsirvatoriu è giardinu butanicu di a cità di Geneva: Geneva </ref>. Hè molta più cumuna a [[viparina]] cumuna, chì i so fiori sò viuletti. ==Noti== <references/> ==Liami esterni== * {{en}} [http://www.ipni.org/ipni/idPlantNameSearch.do?id=51082-3 ''Echium vulgare'' in a databasa IPNI] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. 2yvx7l8h3y1zvwr2moj6xowp8yq0ngc Viperina turchina 0 16350 336468 2014-05-18T18:01:09Z 92.153.11.134 Reindirizzamentu à [[Viparina turchina]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Viparina turchina]] 0hn9qi776h5yhr8tnalv6nhgcoy9rao Ventisari 0 16351 336480 2014-05-20T11:25:55Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Ventisari]] à [[Vintìsari]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Vintìsari]] i7acl47x17jy3dugheliq7w5equhe1c Brad Dourif 0 16355 376903 375620 2021-09-08T21:35:13Z Jun Misugi 295 m wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Brad Dourif.jpg|thumb|Dourif, [[2002]]]] '''Bradford Claude''' "'''Brad'''" '''Dourif''' (* [[18 di marzu]] [[1950]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|statunitense]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Dourif, Brad]] [[Categoria:Americanu|Dourif, Brad]] [[Categoria:Biugrafia]] a8gye1zrtav3ru38e82v8idznlmduvk Viparina 0 16356 336494 2014-05-21T18:10:39Z 92.153.11.134 Reindirizzamentu à [[Echium plantagineum]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Echium plantagineum]] dfsjegc0g4agqa5wda6sgjibcuaazku Bryan Cranston 0 16357 375594 348841 2021-08-18T11:22:24Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Bryan Cranston by Gage Skidmore 2.jpg|thumb|200px|Bryan Cranston, [[2013]]]] '''Bryan Lee Cranston''' (* [[1956]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Cranston, Bryan]] [[Categoria:Americanu|Cranston, Bryan]] [[Categoria:Biugrafia]] if3s7jtzvebspctnesu1u35gkngqscm Grussetu è a Prugna 0 16358 336502 2014-05-24T08:52:00Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Grussetu è a Prugna]] à [[U Grussetu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Grussetu]] 5uyxs2ksic9y3zzg578tkpe6wygzxdv Rezza 0 16359 360043 336505 2018-08-26T13:13:15Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Scanafaghjaccia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Scanafaghjaccia]] t0ijj1zfgvyia25pj1mm6tlbkf9e5ss John Tartaglia 0 16360 376080 348914 2021-08-20T18:47:52Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Jonathan Nicholas''' "'''John'''" '''Tartaglia''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Tartaglia, John]] [[Categoria:Americanu|Tartaglia, John]] [[Categoria:Biugrafia]] sordl0tj1invf0l5jrzbihh4l31gg3p Phill Lewis 0 16361 375803 346440 2021-08-19T14:18:00Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Phill Lewis 2007.jpg|thumb|Lewis ([[2007]])]] '''Phillip''' "'''Phill'''" '''Lewis''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Lewis, Phill]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Lewis, Phill]] ak71drn6uhw1mpbg409cfj8c1qkd7ff Cheiluschisgiu 0 16364 347421 336543 2015-07-02T09:35:22Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Cleftlipandpalate.JPG|200px|thumb|Un ziteddu incù u labbru livrinu]] A '''cheiluschisgiu''' o '''labiuschisgiu''' hè una [[malfurmazioni cungenita]] duvuta à un'anumalia di sviluppu, cumunamenti è vulgaramenti cunnisciuta com'è '''labbru livrinu''', ma incù un cunnotatu appena negativu. S'è u schisgiu, in più di u labbru, cuncerna ancu l'alviolu unghjivali, hè difinitu tandu com'è ''cheilugnatuschisgiu''. Un' iputesa di natura statistica chì riguarda a dirivazioni di st' anumalia, metti in causa l'Herpes Labiali chì culparia u fetu intornu à u quartu mesi di gistazioni, trasmittendu sta malfurmazioni à u futuru neunatu. == Cheiluschisgiu == Murfulugicamenti u labbru livrinu pò varià da una piccula incisura nantu à u [[labbru]] supiriori di u neunatu, finu à a so siparazioni cumpletta chì si stendi prima di u pavimentu di i fossi nasali. In genaru u labiuschisgiu s'accumpagna d'anumalii di i cartilagini è di l'ossa nasali, anumalii di i denti (assenza, difurmazioni, denti soprannumerarii). À parti u fattori esteticu è i prublemi cunnessi incù a currighjizioni di i difetti di u [[linguaghju]], 'ssa malfurmazioni, facilitendu a diviazioni di cibu in i vii rispiratorii, poni immediati prublemi par l'alimantazioni di u neunatu è par a [[prufilassia]] di l'infizzioni broncupulmunari da aspirazioni (in i pulmuniti ''ab ingestis'' u dannu à u tissutu pulmunari hè escinzialamenti incausatu da u cuntattu incù u cuntinutu gastricu, estremamenti acitu). U trattamentu cunsisti in un intarventu di [[chirurgia plastica]] o mansiddu-facciali praticatu in generali à l'ità di un o dui mesa, incù una rivisioni di u prima intarventu riparativu à l'ità di 4-5 anni. == Labiupalatuschisgiu == A fissurazioni labiali pò cuntinuà aldilà di u labbru è l'alviolu unghjivali, cuimplichendu ancu u palatu duru è dinò quiddu moddu. In stu casu, in u quali à u cheiluschisgiu s'aghjunghji u [[palatuschisgiu]], si parla di cheilugnatupalatuschisgiu o labiupalatuschisgiu. ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[categoria:Anatumia]] [[categoria:Medicina]] 959w9yovogl9dzjdpzy3rkw2smjqgzf Labiuschisgiu 0 16365 336541 2014-05-30T12:26:11Z 92.153.16.105 Reindirizzamentu à [[Cheiluschisgiu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cheiluschisgiu]] noc965esupejpx1v9a3l6kdoltcd006 Labbru livrinu 0 16366 336593 336592 2014-06-02T18:56:11Z 92.153.175.136 wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cheiluschisgiu]] noc965esupejpx1v9a3l6kdoltcd006 Trojany (dipartimentu Wołomin) 0 16367 340525 336549 2015-01-29T06:50:49Z OctraBot 8529 Migrated to Wikidata at [[d:Q7845134]]. wikitext text/x-wiki '''Trojany''' hè una [[cumuna]] di a [[Pulonia]]. Ci sò 490 abitanti (2014). {{cumuna|cumuna=Trojany | statu=[[Pulonia]] | rigioni=Mazowieckie | dipartimentu=[[Wołomin]] | circundariu= | cantonu= | insee= | cp=05252 | merri= | intercomm= | longitudina= 21° 20' | latitudina= 52° 28' | alt= | superficia= | pop=490 | dinsità= }} [[Categoria:Polonia]] 6qurmnr420c2yx462wkankdbb2nq6hj Србија 0 16368 336551 2014-05-31T14:15:42Z Крушевљанин Иван 8592 Reindirizzamentu à [[Serbia]] wikitext text/x-wiki #Redirect[[Serbia]] 6ljk2etpzx7g3p1yy33ji3xsc10pyzl Corsica suprana 0 16369 352526 336575 2016-01-09T14:41:37Z MacCambridge 4127 Reindirizzamentu à [[Cismonte]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cismonte]] h57wj8x0yeueecet79hcb29oew8yrfh Pumonte 0 16370 336570 336564 2014-06-01T12:52:53Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Reindirizzamentu à [[Pumonti]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Pumonti]] scauek4ccm1opoij8rr0pza3eayr06a Corsica suttana 0 16371 336567 2014-06-01T12:51:40Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Corsica suttana]] à [[Pumonti]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Pumonti]] scauek4ccm1opoij8rr0pza3eayr06a Template:Cumuna di Corsica Suttana 10 16372 336577 2014-06-01T12:56:10Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Template:Cumuna di Corsica Suttana]] à [[Template:Cumuna di Pumonti]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Template:Cumuna di Pumonti]] cq80izfbmnq30c9t9zc2dgddz33cocj Template:Cumuna di Corsica Suprana 10 16373 336579 2014-06-01T12:56:16Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu hà spustatu a pagina [[Template:Cumuna di Corsica Suprana]] à [[Template:Cumuna di Cismonte]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Template:Cumuna di Cismonte]] l5ze9hnkx2g0igywcloqt0n3oubu8tn Corsica (Santu Casanova) 0 16374 347431 336589 2015-07-02T09:44:55Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki Corsica hè una puesia di [[Santu Casanova]]. Hè stata scritta in [[Bastia]] d'aostu 1930 è pubblicata in l'Almanaccu populare di Corsica in u 1931. ==Corsica== :Curunata di boschi, :Bagnata da lu mare, :À i pedi d'un altare :Inghjinuchjata. :Sempre martirizata :Da Turchi è da Cristiani :In li monti, in li piani :È pà le valle. :Daretu à le to spalle, :I Vittuli imbuscati :Si sò sempre piattati :À fà ti focu. :Si spengne pocu à pocu :U to core in lu dolu. :È ùn ci hè mancu un figliolu :Chì ti chjama ! :A natura chì t'ama :Cunsola i to dulori, :Dendu ti rose, fiori :È dolce sole. :Nascenu le viole :À tutte le staghjone, :Spengne lu nivaghjone :U to clima. :Ma ùn sè ancu à la cima :Di tutti li to guai :Ch'ùn finiscenu mai, :O mamma cara ! :Intornu à la to bara :Ùn ci hè cà rinnegati :Cù l'ochji spalancati :D'impustura. :Bella la to statura, :Celeste lu to visu, :Ma ancu in Paradisu :Sarò trista. :Ùn si sarà mai vista :Sorte cusì turbata, :Povara, tribulata :Mane è sera ! :Torna la primavera :Cù tutti li so fiori, :Rinascenu l'amori :Di u passatu. :U cuccu s'hè spartatu, :Cantanu i rusignoli, :Ma piegnenu li doli :È la sciagura. :Finchì lu mondu dura, :Rinasce ogni billezza :È torna l'aligrezza :In tutti i cori. :Ma per tè li duttori :Ùn anu medicine, :Chi sè ghjunta à la fine :Di e to noie. :Sò finite le gioie :Di li tempi passati, :I to figlioli ingrati :Sò à la festa. :Fà scuppià la timpesta :Di u ventu populare, :Ch'ella li porti in mare, :È cusì sìa ! ==Riferimenti== * [http://www.musee-corse.com/var/ezflow_site/storage/original/application/ab176479cd986b312f476aad8284e811.pdf Almanaccu populare di Corsica]] ==Da vede dinù== * [[Santu Casanova]] [[categoria:Puesia]] 7ovd3xsvlkw3w76n8yetg8sen1bvt42 Serriera 0 16375 336595 2014-06-03T09:13:56Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu ha spostato la pagina [[Serriera]] a [[A Sarrera]] tramite redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Sarrera]] o01fgc1hz2pdtjr4cf8wd6lljdye6jp Guargualè 0 16376 336597 2014-06-03T09:22:10Z Ruglianincu-esiliatu 6541 Ruglianincu-esiliatu ha spostato la pagina [[Guargualè]] a [[Vargualè]] tramite redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Vargualè]] jczu5b8cb0l47st3itcht7sxdv5nnx8 Tromba marina 0 16377 350457 350453 2015-07-09T08:30:02Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:TrombaMarinaTerracinaItalia11ago06.jpg|thumb|Tromba marina nantu à u mari davanti à [[Terracina]] (11 aostu 2006)]] Una '''tromba marina''' hè un finominu atmusfericu, assimilevuli à a [[tromba d'aria]], chì si sviloppa o si movi annantu à un spichju d'acqua (un [[mari]], una [[laguna]] o un [[lavu]]). U finominu s'inghjinireghja in prisenza di una [[timpuralata]] è prisenta in generali una intensità minori rispettu à quiddu terrestra par a grandi instabilità di a basa, duvuta à a prisenza di l'acqua. Hà in generali terminu quandu a tromba s'esaurisci da par edda o in u mumentu chì a tromba scontra un fronti di [[piova]]. Com'è un tornadu, ancu una tromba marina pò pruvucà danni, ma in generali sò più minori. A [[Eden (Australia)|Eden]], [[Novu Galles di u Sudu]], [[Australia]] fù ussirvata a tromba marina più alta u 16 maghju [[1898]]; si stima ch'edda hè stata alta più di 1500 [[metri|m]]. == Furmazioni è carattaristichi == U miccanisimu di furmazioni di una tromba marina (o, in casi più rari, di parechji trombi marini à tempu), hè di solitu più simplicia ch'è quidda di una tromba d'aria, chì basta a prisenza di un [[cumulus congestus]] (cumulu cungestu) è micca di un [[cumulunembu]] in fasa matura. A furmazioni di sti finomini deriveghja soprattuttu da a tampiratura elevata di a superficia marina, chì pò furniscia nutevuli energia à sistemi nivulosi in apparenza di schersa cunsistenza purtendu à u cuntrastu aria calda ascindenti (marina) è aria freta discindenti (di a pirturbazioni), dendu cusì urighjina à muvimenti vurticosi favuriti ancu da l'assenza d'incrispaturi è ostaculi in mari. In sta situazioni a forma di a tromba d'aria sarà diminuita, mori cuntorta è pocu putenti, ma puri in gradu di pruvucà danni significativi à parsoni o ropa. Sti trombi marini sò ditti "waterspout" è sò tipichi di u [[mari tarraniu]] è di l'[[Auropa]]. Parò succedi ogni tantu chì forti timpurali nascini à u largu è si spostini versu a terraferma. In quiddi circustanzi, à a basa di a timpesta, si formani putenti trombi marini, ditti "turnadichi". A so genesi hè idantica à quidda di i forti tornadi mesuciclonichi è i so effetti sò divastanti listessi par i zoni custieri. == Induva si scontrani == I trombi si formani incù una friquenza maiò annantu à i mari caldi (par asempiu nantu à u [[Mari tarraniu]]) è in i zoni di i calmi equaturiali, veni à dì ind'eddi sò più alti i prubabilità di furmazioni di i sistemi nivulosi timpuraleschi. In i zoni incù l'acqui freschi, com'è l'Auropa uccidintali, sò piuttostu rari è quandu si formani inghjinireghjani più suspresa è maraviglia ch'è spaventu essendu dati i so stretti diminsioni. A friquenza hè minima trà i 10° è i 20° di latitudina è hè media trà i 30° è i 40°. Oltri i tropichi a friquenza massima si virificheghja in i mesa frà u terminu di l'istati è l'iniziu di u vaghjimu, in a zona timparata d'istati. In Italia i trombi marini sò assà friquenti è i zoni più battuti sò u Friuli, a costa miridiunali abruzzesa, u [[strettu di Missina]], a costa laziali, ligura è tuscana. == In Corsica== Sò mori cumuni i trombi marini in [[Corsica]]. Quissa hè attistata ancu da a [[tupunimia]]. Par asempiu ci hè in [[Tizzà]] un locu chì si chjama ''Cala di tromba''. == Priculu par l'imbarcazioni == [[File:Waterspout_noaa00307.jpg|thumb|Trombi marini à i [[Bahamas]]]] I trombi marini rapprisentani par sicuru un priculu par l'imbarcazioni, chì ùn sò micca prividibuli essendu finomini di brevi durata è di piccula estinsioni. I carti sinottichi di privisioni ùn l'indicheghjani micca è inoltri sò stati ussirvati in i cundizioni più disparati: diprissiunarii o anticiclunichi, in calma di ventu o in cundizioni di venti irregulari. Occorri dunqua à tena contu di i siguenti fattori: * poni avè muvimenti imprividibuli. Poni viaghjà lestru lestru, è ùn lascià micca pussibilità di fughja, oppuri simbrà guasi staziunarii ed essa dunqua più faciulamenti evitevuli. Ùn hè micca dittu chì a dirizzioni di a tromba sii quidda di u ventu duminanti: s'è a so forma hè quidda di un cilindru virticali hè segnu chì u ventu trà u solu è a basa di u cumulunembu soffia in una dirizzioni ditarminata è forza; s'è inveci a tromba hà formi assà inclinati hè prubabili chì u ventu à u solu sii diffarenti di quiddu chì soffia à a basa di u nivulu chì inghjinireghja u finominu. Un metudu utuli par capiscia s'è a tromba s'avvicina à l'imbarcazioni hè quiddu di cuntrullà u [[baromitru]], parchì u passaghju di u vortici hè carattarizatu da una forti è subitania caduta di a prissioni atmusferica in a misura di 1-3hPa à u sicondu<ref name = "Pezz">Articulu [http://www.advmarea.com/ftp_farevela/TrombeAriaFV233.pdf] di Alessandra Pezzoli pubblicatu in un spiciali riguardanti i trombi marini nantu à u situ '''advmarea'''[http://www.advmarea.com]</ref>. * s'eddi sò ussirvati in navigazioni (è spessu ci n'hè parechji), hè segnu chì l'instabilità è i cuntrasti termichi in i bassi strati sò assà forti è dunqua si poni aspittà raffichi di ventu. * in un ancuraghju o in un purtichju, u scalu di una tromba marina incù i so venti viulenti pudaria incausà danni serii à l'internu di l'approdu è à l'imbarcazioni. Ùn sò micca rari dinò i tistimunianzi di barchi di una certa grandezza sbattuti inghjò da u probbiu invasu duranti u periodu di i travagli à terra, o fatti sbulà par dicini di metri, gravamenti dannighjati o distrutti, à tempu à stabilimenti o arburi. == Antichi cridenzi == À tempi antichi si pinsava ch'è i trombi marini fussini mostri marini. In 1687 u piratu-espluratori inglesu [[William Dampier]] ripurtò annantu à carta l'avvistamentu d'una tromba marina, scrivendu<ref name = "Melo">Ripurtatu in un articulu d'Andrea Melo [http://www.oltrimari.it/phpBB3/viewtopic.php?f=1&t=199]</ref>: "Una tromba hè un picculu pezzu sfilacciatu di nivulu, chì pendi com'è un pinnonu da a so parti più nera. Di solitu pendi inclinendu si. Quandu a superficia di u mari cumencia à mova si, si vedi l'acqua, par circa centu passi di circumfarenza, sciumià è ghjirà in tondu prima pianu, eppo dopu più lestru, finu à quandu bula versu insù furmendu una culonna. Cusì cuntinueghja più o menu duranti una mez'ora, finu à quandu l'aspirazioni cessa. Tandu tutta l'acqua chì stava sottu a tromba cadi di novu in mari, pruvuchendu un gran' rimori è muvimentu disurdinatu di u mari". Si spirimintàni varii metudi par dissolva i trombi marini, da i cannunati à i gridi o ancu i pistati di peda annantu à u ponti di l'imbarcazioni. == Noti == <references/> == Bibliugrafia == * {{cita libru|Gunther|D.Roth|Vida à a meteurulugia|1978|Mondadori|Milanu}} * {{cita web|url=http://www.fenomenitemporaleschi.it/simplicia12.htm |titulu=Tornadu è tromba marina.}} * {{cita web|autori=Mauro Giovannoni|url=http://www.tornadoit.org/lefoto20.htm |titulu=U tornadu di Terracina di u 14 sittembri 1997: nuzioni nantu à a natura è a classificazioni di i trombi marini.}} * {{cita web|autori=Veronica Bonati|url=http://www.meteoliguria.it/level2/avvinimenti/tornado/parti_b.pdf |titulu=Trombi d'aria è trombi marini (parti II)|30-08-2005}} ==Liami esterni== * [https://www.youtube.com/watch?v=f16mRuwfZmI Videu d'una tromba marina in Corsica] * [https://www.youtube.com/watch?v=KXuuf19oYAg Videu di trè trombi à tempu in Bastia] == Da veda dinò == * [[Meteurulugia]] * [[Neve]] * [[Acqua nivosa]] * [[Tramuntana]] * [[Saetta]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[Categoria:Meteorologia]] 2dp8521a07hmnaxrbyhi0z6bicrvnuv Enrique Pinti 0 16378 375999 346594 2021-08-20T10:59:40Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Reapertura del Teatro Colón - Enrique Pinti.jpg|thumb|200px|Pinti, [[2010]]]] '''Enrique Pinti''' ([[1939]]-) hè un [[cinemà|attore]] [[Argentina|argentinu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Pinti]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Argentinu|Pinti]] caur8rr0n1g7rqfqzyjwbyenn4xd1c9 John Belushi 0 16379 375552 346385 2021-08-18T05:33:42Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:John Belushi HS Yearbook.jpeg|thumb|200px|John Belushi, [[1967]]]] '''John Adam Belushi''' (* [[24 di ghjennaghju]] [[1949]] [[Chicago]], [[Illinois]], SUA; † [[5 di marzu]] [[1982]] [[Los Angeles]], [[California]], SUA) hè statu un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Belushi, John]] [[Categoria:Americanu|Belushi, John]] [[Categoria:Biugrafia]] ohsd09f3ejpc0peqw5j4f19p9ykmkpi Cariddi 0 16380 363654 339975 2019-09-30T05:51:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Johann Heinrich Füssli 054.jpg|thumb|Scilla è Cariddi in un dipintu di [[Johann Heinrich Füssli]]]] [[File:GillrayBritannia.jpg|thumb|Scilla è Cariddi in una vignetta [[Inghilterra|inglesa]] di a fini di u Seculu XVIII]] '''Cariddi''' (in [[lingua greca|grecu]] Χάρυβδις) in a [[mitulugia greca]] hè un [[mostru marinu]]. == Storia == In principiu era una [[naiadi]], figlia di [[Puseidonu]] è [[Gea]], dedita à i rapini è famosa par a so vuracità. Un ghjornu arrubò à [[Erculu]] i boi di [[Gerione]] è ni manghjò parechji. Tandu [[Zeus]] a fulminò fendu la cascà in mari, induva a mutò in un ghjigantescu mostru simili à una [[lampreda]], chì furmava un vortici marinu incù a so immensa bocca, capaci d'inghjotta i navi di passaghju. A lighjenda a situeghja vicinu à unu di i dui lati di u [[strettu di Missina]], di fronti à l'antru di u mostru [[Scilla]]. I navi chì imbuccavani u strettu erani custretti à passà vicinu à unu di i dui mostri. In quiddu trattu di mari i vortici sò incausati da l'incontru di i [[currenti marina|currenti marini]], ma ùn sò micca d'impurtanza maiori. Sicondu u mitu, l'[[Argunauti]] riiscini à scampà à u priculu, rapprisintatu da i dui mostri, chì erani vidati da [[Teti]] matri d'Achilli, una di i [[Nereidi]]. Scilla hè minziunata ancu in u cantu XII di l'''[[Udissea]]'' d'[[Omeru]], in u quali si narra chì [[Ulissi]] priferì affruntà Scilla, par paura di perda a navi passendu vicinu à u botru, è par quissa persi quà frà tutti l'omini i migliori remadori. Giugraficamenti Cariddi hè culluchevuli nantu à a punta missinesa di a Sicilia, à [[Capu Peloru]]. In a cinematugrafia, Cariddi apparisci in u filmu [[Percy Jackson è i di i di l'Olimpu - U mari di i mostri]]. == Bibliugrafia == * {{Cita libru |autori= [[Anna Maria Carassiti]] |titulu= Dizziunariu di mitulugia greca è rumana |annu= 1996 |cità= [[Roma]] |editori= [[Newton & Compton]] |edizioni= |pagini= 365 pp. |id= ISBN 88-8183-262-3 }} * Paulu Borruto, ''Dizziunariu d'ebbica greca è rumana'', Roma, Napuli, Milanu 1999,pp 345 .. ISBN 88-8184-262-3 * [http://www.musee-corse.com/var/ezflow_site/storage/original/application/ab176479cd986b312f476aad8284e811.pdf ''Almanaccu pupulari di Corsica'', [[Oletta]], 1931] ==Citazioni== ''Cariddi'' hè stata citata calchì volta in a litteratura corsa, in particulari in a puisia anonima intitulata ''Libertà!'' publicata in l' ''Almanaccu pupulari di Corsica'' par 1931:<ref>(p. 88-89).</ref> :Di fà li servi :è cosa chì ci stanca; :par noi, sempri :da Cariddi in Scilla. :Or ripigliemu :quilla bandera bianca, :u veru emblema :di a nostra libertà ! == Da veda dinò == * [[Elencu di criaturi lighjendarii micca umani]] * [[Scilla]] == Noti == <references/> == Liami esterni == * {{Cita web |url=http://www.grifeo.it/Sicilia%20miti%20B.htm |titulu=A storia di Scilla è Cariddi |opara=Situ ufficiali di a famiglia [[Grifeo di Partanna]] |accessu=13-04-2010}} [[Category:Criaturi di a mitulugia greca]] [[Category:Criaturi lighjindarii]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. 7slvam3c0yuwzbp7tr4axyy0lw3stj6 Scilla 0 16381 363628 336654 2019-09-30T05:50:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Skylla BM 621.jpg|thumb|upright=1.4|Scilla, placca di [[terracotta]], di Melos, 460-450 a.C., scuparta à Egina, [[Londra]], [[British Museum]].]] '''Scilla''' hè un [[mostru marinu]] di a [[mitulugia greca]]. Sicondu a virsioni più cumuna, Scilla hè figlia di u diu marinu [[Forcu]] (o ''Ladonu'') è di [[Cetu (mitulugia)|Cetu]]. Sicondu a tradizioni ripurtata da l'''[[Udissea]]'', inveci, hè figlia di una dea, chjamata ''Crateide''. Altri lighjendi a dicini nata da ''Forbate'' è da [[Ecate]], oppuri da quist'ultima è [[Forcu]]. Era ancu cunsidarata figlia di [[Tifone (mitulugia)|Tifone]] è [[Echidna (mitulugia)|Echidna]], oppuri di [[Zeus]] è di [[Lamia]]; in stu casu, fù l'unica figlia à essa stata risparmiata da a stizza di a ghjilosa [[Era (mitulugia)|Era]]. == Mitu == [[File:Bell-crater Scylla Louvre CA1341.jpg|thumb|upright=1.4|Scilla rapprinsintata annantu à un [[Crateru (vasu)|crateru]] [[grecia|grecu]] cunsirvatu à u [[Louvre]].]] À l'iniziu Scilla era una [[ninfa]] incù l'ochji turchini, figlia di Forcu è Cetu. Scilla campava in [[Sicilia]] (sicondu parechji virsioni in u sudu di a [[Calabria]]) ed era avvezza à ricà si nantu à a spiaghja di [[Zancle]] è fà u bagnu in l'acqua di u mari. Una sera, vicinu à a spiaghja, vedi appariscia da l'ondi [[Glaucu (Puseidonu)|Glaucu]], figliu di [[Puseidonu]], chì un tempu era statu un murtali, ma ormai era un diu marinu mità omu è mità pesciu. Scilla, tarrurizata à a so vista, si rifughjò nantu à a vetta di un monti chì surghjia vicinu à a spiaghja. U diu, vista a riazzioni di a ninfa, principiò à urlà li u so amori, ma Scilla fughjì lascendu lu solu incù u so dulori.<br /> Tandu Glaucu si cullucò à l'isula di [[Eea]] da a maga [[Circi]] è li dumandò un filtru d'amori par fà innamurà a ninfa d'eddu, ma Circi, disidarendu u diu par sè, li pruposi d'uniscia si à edda.<br /> Glauco si ricusò di tradiscia u so amori par Scilla è [[Circi]], furiosa d' essa stata rinviata à u postu di una murtali, volsi vindicà si. Quandu Glaucu si ni fù andatu, priparò una puzioni malefica è si cullucò vicinu à a spiaghja di Zancle, lampò u filtru in mari è riturnò à a so dimora.<br /> Quandu Scilla ghjunghjì è s'immersi in acqua par fà un bagnu, vedi crescia intornu ad edda mustruosi testi di ghjacari.<br /> Spavintata, fughjì da l'acqua ma s'accorsi chì i ghjacari erani attaccati à i so ghjambi incù un coddu sarpintinu. Si resi contu tandu chì sinu à u [[Bacinu (anatumia)|bacinu]] era sempri una ninfa ma à u locu di i ghjambi spuntavani sei musi feroci di ghjacaru.<br /> Par via di l'orrori di a situazioni, Scilla si lampò in mari è andò à viva in a cavità di un scogliu vicinu à a sapara ind'edda stava ancu [[Cariddi]]. Scilla hè discritta da [[Omeru]] in l'''Udissea'', XII, 112 è sgg. Scilla, com'è Cariddi, hè ancu u nomu di i più famosi traghetti di i Ferrovii di u Statu, in sirviziu in l'acqui di u [[Strettu di Missina]]. == Cultura di massa == * In [[Age of Mythology]] Scilla apparisci com'è unità mitica di i grechi è hè a contraparti acquatica di l'idra : i dui mostri ani in cumunu l'abilità d'acquistà più testi ogni volta ch'eddi uccidini l'unità numichi. * In [[God of War: Ghost of Sparta]] hè u prima boss è apparisci com'è un dragonu curazzatu è incù tantaculi annantu à u pettu. * Apparisci in [[C'era una volta... Pollon]] * [[Kira (I Cavalieri di u zudiacu)|Eiu di Scilla]], un di i setti [[Generali di l'abissi]] di u manga di l'[[animi]] è [[manga]] ''[[I Cavalieri di u zudiacu]]'', indossa un'[[Armaturi (I Cavalieri di u zudiacu)#Armaturi di Scaglii .28Scali.29|armatura]] inspirata da Scilla. == Bibliugrafia == * {{Cita libru |autori= [[Anna Maria Carassiti]] |titulu= Dizziunariu di mitulugia greca è rumana |annu= 1996 |cità= [[Roma]] |editori= [[Newton & Compton]] |edizioni= |pagini= 365 pp. |id= ISBN 88-8183-262-3 }} * [http://www.musee-corse.com/var/ezflow_site/storage/original/application/ab176479cd986b312f476aad8284e811.pdf ''Almanaccu pupulari di Corsica'', [[Oletta]], 1931] ==Citazioni== ''Scilla'' hè stata citata calchì volta in a litteratura corsa, in particulari in a puisia anonima intitulata ''Libertà!'' publicata in l' ''Almanaccu pupulari di Corsica'' par 1931:<ref>(p. 88-89).</ref> :Di fà li servi :è cosa chì ci stanca; :par noi, sempri :da Cariddi in Scilla. :Or ripigliemu :quilla bandera bianca, :u veru emblema :di a nostra libertà ! == Da veda dinò == * [[Elencu di criaturi lighjindarii non umani]] * [[Cariddi]] == Noti == <references/> == Liami esterni == * {{Cita web |url=http://www.grifeo.it/Sicilia%20miti%20B.htm |titulu=A storia di Scilla è Cariddi |opara=Situ ufficiali di a famiglia [[Grifeo di Partanna]] |accessu=13-04-2010}} [[Catiguria:Criaturi di a mitulugia greca]] [[Catiguria:Ibridi mitulogichi]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. 5v5m36sexz0fm4t1ahro40yq98w3b2q Stedda Diana 0 16382 336657 2014-06-14T15:34:04Z Paulu 58 Paulu hà spustatu a pagina [[Stedda Diana]] à [[Venera]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Venera]] 6fredxsod82bqt6dx1g90ybr1jvfb34 Venere 0 16383 336675 2014-06-16T19:01:56Z 92.153.138.34 Reindirizzamentu à [[Venera]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Venera]] 3vfgzve3fcbll52cpqon8ndb5xb7bu6 Sticchettu 0 16385 373964 347582 2021-06-02T11:11:26Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U sticchettu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Bacillus_rossius_(female-1).jpg|240px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Bacillus rossius</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Imbrancamentu | ''[[Arthropoda]]'' |----- | Classa | ''[[Insecta]]'' |----- | Ordini | ''[[Phasmatodea]]'' |----- | Famiglia | ''[[Bacillidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Bacillus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Bacillus rossius''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> Rossi, 1788</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Bacillus_rossius_Livorno.jpg|240px]] |----- |} U ''sticchettu'' ('Bacillus rossius') <span style="font-variant: small-caps">[[Petru Rossi (zuulogu)|Rossi]]</span>, [[1788]], hè un [[Insecta|insettu]] di l'[[Ordini (tassunumia)|ordini]] di i [[Phasmatodea|Fasmoidei]].<ref>{{PSF|1001100|Bacillus rossius Rossi, 1788|15-01-2013}}</ref> [[File:Bacillus rossius 1.jpeg|thumb|left|140px|U sticchettu annantu à un muru]] Vivi in u Meditarraniu nordu-uccidintali, spicialamenti in [[Spagna]], [[Francia miridiunali]], [[Corsica]], [[Italia]] è in a [[penisula balcanica]].<ref name="Grundwissen">[[Oliver Zompro]]: ''Grundwissen Pasmiden - Biulugii - Haltung - Zucht''. Sungaya Verlag, Berlin 2012, S. 73, ISBN 978-3-943592-00-9</ref> == Discrizzioni == U culori varieghja da u verdi à u marronu è i ninfi sò verdi chjaru. Incù l'eccezzioni di i diminsioni, sò idantichi à l'individuu adultu. I femini, chì poni righjunghja i 10,5 cm, sò nutevulamenti più grandi ch'è i masci, chì misurani circa 6 cm. L'antenni sò corti. ==Biulugia== Si pò scuntrà u sticchettu soprattuttu di notti, chì hè un animali par u più incù un' attività nutturna ma si pò scuntrà dinò versu meziornu d'istatina. S'eddu hè disturbatu o infastiditu, pò sticchiscia si è cascà in terra finghjendu d'essa mortu oppuri uscillà com'è vetti à u ventu. === Alimantazioni === Si nutrisci esclusivamenti di fogli di lamaghji è rosuli. Vivi in ambienti piuttostu umitu è vintulatu. === Ripruduzioni === Si riproduci sii [[partinughjinesi|partenugeneticamenti]], sii par via d'una ripruduzioni [[anfigunia|anfigonica]]. L'ova sò di culori scuru tindenti à u neru è sò grandi circa 2 mm. Subisci una muta, duranti a quali esci da a so peddi par manghjà si la dopu. Ogni annu si sviloppani dui generazioni, di qualessi a prima veni di [[branu]], è a siconda d'[[istati]]. L'ova di a siconda generazioni sopravvivini à l'inguernu, mentri l'insetti ùn sopravvivini micca à a staghjoni più freta. Di notti a femina sponi finu à 16 ova, fendu li simpliciamenti cascà annantu à u tarrenu. In tutali una femina in u corsu di a so vita pò spona più di 1000 ova. Quissi sò uvali, longhi 4 mm, larghi 2 mm è di culori marronu. Sicondu a tampiratura, i ninfi poni cambià peddi à u capu d'un mesi oppuri ancu solu dopu più di un annu. I masci sò rari è l'adulti sò di culori marronu scuru.<ref name="Grundwissen"/> A so [[aspittativa di vita]] hè di un annu. == Tassunumia == A spezia conta 8 [[sottuspezii]] diffarenti: * ''B. rossius catalauniae'' Nascetti & Bullini, 1983. Spagna. * ''B. rossius lobipes'' Nascetti & Bullini, 1983. Algeria, Cabilia. * ''B. rossius medeae'' Nascetti & Bullini, 1983. Nordu-Punenti di l'Algeria. * ''B. rossius montalentii'' Nascetti & Bullini, 1983. Algeria, Cabilia. * ''B. rossius redtenbacheri'' Nascetti & Bullini, 1983. Sudu Italia, Sardegna, Dalmazia (exi Iuguslavia), Albania, Grecia. * ''B. rossius rossius'' (Rossi, 1788). Francia, Nordu Italia, Corsica, Sardegna. * ''B. rossius tripolitanus'' A Nascetti & Bullini, 1983. Tunisia. * ''B. rossius tripolitanus'' B Nascetti & Bullini, 1983. Nordu-Livanti di l'Algeria. ==In Corsica== A sottuspezia di ''Bacillus rossius'' prisenti in [[Corsica]] hè ''Bacillus rossius rossius''. 'Ssa sottuspezia prisenta grandi affinità di natura genetica è crumusomica incù i pupulazioni di u Nordu di a [[Sardegna]] è l'[[Isula d'Elba]].<ref> {{En}} Tinti, F., 1993: Morphological, genetic and chromosomal characterization of Corsican and Spanish Bacillus rossius Insecta, Phasmatodea. Vie et Milieu 43(2-3): 109-117.</ref> == Addivamentu == Par dui coppii hè sufficienti un [[tarrariu]] di 30 x 30 x 30 cm. A tampiratura divaria essa di cerca 20-25 °C. L'umidità di l'aria divaria essa cumpresa trà 60 è 70%, quidda chì si pò ottena vapurizendu l'acqua di sera, parmittendu cusì à l'insetti ancu di bia. Com'è fondu di u tarrenu si pò imprudà un mischiu di terra è di rena. L'insettu sticchettu si nutrisci di fogli di [[Corylus|nucettu]], [[lamaghja]], [[Malus domestica|mela]], [[faiu]] oppuri [[rosula|rosuli]]. <br /> A spezia hè catalugata in u gruppu [[Phasmid Study Group]] è ancu à u numaru PSG 3 è à u numaru 56 geführt.<ref name="Phasmid Study Group Listi">http://phasmida.myspecies.info/specieslist - Phasmid Study Group Listi</ref> ==Noti== <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[categoria:Insettu]] 2tinnbin7l27dfyo2sro7jiyk97snvk Bacillus rossius 0 16386 336686 2014-06-18T18:45:53Z 92.153.138.34 Reindirizzamentu à [[Sticchettu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sticchettu]] qpmhngqnuttlkk73zg4o7aumix7a7pg Template:PSF 10 16387 336687 2014-06-18T18:47:52Z 92.153.138.34 Pagina nova: {{cita web|lingua=en|url=http://phasmida.speciesfile.org/Common/basic/Taxa.aspx?TaxonNameID={{{1}}}|titolo={{{2}}}|autore=P.D. Brock|opera=[http://phasmida.speciesfile.org/HomePage.a... wikitext text/x-wiki {{cita web|lingua=en|url=http://phasmida.speciesfile.org/Common/basic/Taxa.aspx?TaxonNameID={{{1}}}|titolo={{{2}}}|autore=P.D. Brock|opera=[http://phasmida.speciesfile.org/HomePage.aspx Phasmida Species File Online. Version 2.1/4.1.]|accesso={{{3}}}}}<noinclude> {{man}} [[Categoria:Template collegamenti esterni - Biologia]] </noinclude> 9c02moldl8e81e9oyhrgi10dpwb176x Università di Tubinga 0 16390 354146 345896 2016-05-20T08:33:14Z CommonsDelinker 173 Removing "University_of_Tübingen_-_logo_2010.svg", it has been deleted from Commons by [[commons:User:Taivo|Taivo]] because: Copyright violation; see [[:c:Commons:Licensing|]]: [[:c:Commons:Deletion requests/File:University of Tübingen - logo 2010.svg|] wikitext text/x-wiki L''''Università di Tubinga''' hè un'università [[Germania|tedesca]], situata in a cità di [[Tubinga]]. Ci sò à l'incirca 28.000 stughjanti. L'[[università]] tale ch'ella esiste oghje fù aparta in 1477. == Voci == * [[Ghjuvanni Kepleru]] == Cullegamenti esterni == * [http://www.uni-tuebingen.de/ uni-tuebingen.de] [[Categoria:Università di Germania|Tubinga]] ndgnl6lcu7uht1ray9itkn6o5b5xoy5 Cedant arma togae 0 16392 347418 336762 2015-07-02T09:33:55Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Cicero_statue_courthouse,_Rome,_Italy.jpg|thumb|240px|Statua di Ciciaronu incù a toga]] A [[locuzioni latini|locuzioni latina]] '''Cedant arma togae''' hè una forma abbriviata di ''Cedant arma togae, concedat laurea laudi'', [[esametru]] di [[Ciciaronu]] cuntinutu in u puema epicu-cilibrativu ''De consulatu suo''. Di st'opara, scritta in 60 a.C. è di cuntinutu autubiugraficu, fermani solu parechji frammenti: stu versu era cuntinutu in u libru III.<ref>http://www.thelatinlibrary.com/cicero/consulatu.shtml</ref> Littiralamenti a sprissioni significheghja: "cedani l'armi à a toga" o ''l'armi si ritirani davanti à a toga'' [di u magistratu] ''è a curona d'addoru'' [veni à dì, u trionfu militaru] ''cedi di fronti à a gloria civili''. U versu hè evidintamenti autucelebrativu, chì a toga ripprisenta u magistratu ''togatus'', stranieri à qualunqua ambizioni di pristigiu militara, di u quali l'unichi ma furmidevuli armi sò u drittu è a parola; ripprisenta veni à dì Ciciaronu stessu, è par certi aspetti tuttu u significatu di a so carriera pulitica, chì si svolsi in un periodu specificu di crisa di a rippublica è di viulenzi armati. Oghji a sprissioni, fora di cuntestu è guasgi sempri in a forma abbriviata, hè usata par sprimà l'auguriu chì u guvernu militaru cedi u postu à quiddu civili, a forza di l'armi à quidda di i magistrati è di a leghji, a guerra à a diplumazia è à a paci. == Prununcia == A prununcia di a sprissioni, sicondu a littura currenti di u latinu, hè a siguenti: ''cèdant àrma tòge, concèdat làurea làudi''. Eppuri, a prununcia riali di l'ebbica di Ciciaronu era quissa: ''kèdant àrma tògae, conkèdat làurea làudi''. Vulendu inoltri leghja l'esametru in u rispettu di l'ictus metrichi, bisogna à accintuà ''togè'' in u prima casu, ''togàe'' in u casu di cusidditta [[Scrittura è prununcia di u latinu#A prununcia classica o ristituita|prununcia ''ristituita'']]. == Stilu == U versu, artifiziosu è sulennu, improda i strumenti tipichi di a gravità arcaizanti di sapori ennianu: l'[[allittirazioni]] insistuta di i [[Cunsunanti velare|cunsunanti velari]] (s'intendi sempri [[Cunsunanti velare|gutturali]] a prununcia di a lettara ''c'') è l'[[annuminazioni]] ''laurea''/''laudi'' (sicondu l'etimologisti antichi, ancu [[figura etimulogica]]). ''Toga'', ''arma'' è ''laurea'' sò evidintamenti [[metonimia|metunimii]].<ref>Si pò mintuvà chì u stessu Ciciaronu, parlendu di l'urnamenti di u stilu è in particulari di a metunimia, afferma chì ''toga'' pò essa usatu par significà "paci" (''De uratori'', III, 168 di l'edizioni teubneriana di u Kumaniecki, Leipzig 1969).</ref> == Fonti == Hè u stessu Ciciaronu à cità è à cummintà u so versu in u ''De officis'' (I, 77),<ref>"Illud autem optimum livanti, in quod invadi solere ab improbis et invidis audio "cedant arma togae concedat laurea laudi". Ut enim alios omittam, nobis rem publicam gubernantibus minnani togae arma cesserunt? Neque enim periculum in rè publica fuit gravius umquam nec maius otium. Ita consiliis diligentiaque noscia celeriter de manibus audacissimorum civium delapsa arma ipsa ceciderunt. Quae res igitur gesta umquam in beddu tanta? quì triumphus conferendus?". Traduzioni: "Ottima hè quidda sintenza meia, contru a quali, à quantu sentu, si scagliani i soliti maligni è invidiosi: "Cedani l'armi à a toga, cedi l'addoru di u cunduttieri à a gloria di l'uratori". Lascendu da parti altri casi, ùn hè forsi micca veru chì, quandu eiu righjia u timonu di u Statu, l'armi cidetini à a toga? Mai u Statu corsi più gravi priculu è mai guditi di paci più sicura. Incù tanta pruntezza, in virtù di i me pruvvidimenti è di a me vigilanza, l'armi cadini da par eddi da i mani di i citatini più temerarii. Chì cusì grandi impresi, dunqua, funi mai scompii in guerra? Qualessu trionfu militaru pò essa purtatu à paragonu?".</ref> È successivamenti in a siconda ''Filippica'' (II, 20).<ref>Rivulghjendu si à Marcu Antonio, chì annantu à quiddu versu avia evidintamenti irunizatu (''facetus eddi voluisti'') in u so aspru intarventu di risposta à a prima Filippica: "'Cedant arma togae'. Quid? Tum minnani cesserunt? At postea tuis armis cessit toga. Quaeramus igitur, utrum melius fuerit, libertati populi Rumani sceleratorum arma an libertatem nostram armis tuis ceda. Nec veru tibi de versibus plura respondebo". Traduzioni: ""L' armi cedani à a toga". È tandu? Forsi à quiddi tempi ùn ciditini micca ? Ma in seguitu fù a toga à ceda à i to armati. Dumandemu ci dunqua chì cosa fù megliu, chì l'armi di i scillarati aghjini cidutu à a libartà di u populu Rumanu oppuri chì a noscia libartà aghji cidutu à i to armi. Ma annantu à sti versi ùn ti rispundaraghju micca altru".</ref> == Tradizioni == "Versu famosu, ancu s'è ùn hè micca di particulari biddezza", biffatu dighjà da i so cuntimpuranii. U stessu Ciciaronu, ripurtendu lu in u ''De officis'', signala chì fù causa d'irunia è di cinsuri ''ab improbis et invidis''.<ref>Cfr. quì a nota 2. In generali, u ''De consulatu'' "suscitò i ciambeddi di i cuntimpuranii è di i posteri, par u schersu valori pueticu è par i lodi stumachevuli chì l'autori ci s'autuprudigava [...]. U stilu, tesu è ridundanti, pari in calchì manera anticipà u 'barucchisimu' di l'epica post-augustea" (Emanuele Narducci, ''Ciciaronu. A parola è a pulitica'', Bari, Laterza, 2010, pp. 174 è 201).</ref> A frasa hè citata incù irunia da Manzoni in i ''Prumissi Sposi'' (cap. XIII), in l'episodiu di Ferrer chì riesci à salvà u vicariu assidiatu di pruvisioni da i rivultati, prima di u tardivu intarventu di i suldati: "Era veramenti u casu di dì: ''cedant arma togae''; ma Ferrer ùn avia micca in quiddu mumentu in testa à citazioni: è di u restu sariani stati paroli buttati via, parchì l'ufficiali ùn capìa micca u latinu".<ref>Par capiscia intiriamenti l'irunia di l'autori bisogna à cunsidarà chì in stu casu a toga hè richjamata in sensu littarali; hè a stessa toga, quidda di Ferrer, chì in a pagina pricidenti risicava di firmà bluccata in a porta: "Chiuditi tandu: nò; eh! eh! a toga! a toga! - Saria in fatti firmata presa trà i battenti, s'è Ferrer ùn n'avissi micca ritiratu incù molta disinvultura u cudacciulu, chì sparì com'è a coda d'una sarpi, chì s'rimbuca inseguita".</ref> A sprissioni hè citata ancu da Alexandre Dumas in u ''Conti di Monticristu'', incù rifirimentu à a situazioni pulitica francesa u lindumani di a scunfitta di Nabulionu.<ref>In u cap. 6 (''U sustitutu pracuratori di u rè''): ""A me cara", dissi a marchesa, "accupeti vi di i vosci pizzi, di i vosci aghi, di i vosci nastri, è lasceti u vosciu futuru sposu compia u so duveri. Oghji l'armi sò à riposu, è a toga hè in creditu; ci hè à stu prupositu un mottu latinu". "Cedant arma togae", dissi Villefort inchjinendu si".</ref> == Noti == <references/> ==Da veda dinò== * [[Silent enim leges inter arma]] * [[Locuzioni latini]] [[categoria:Filosofia]] [[categoria:Antichità]] 0abglmg1u7y7wfajyuf3odx0664bmtr MediaWiki:Licenses 8 16393 336765 2014-06-30T21:10:52Z SPQRobin 530 Pagina nova: Placeholder text to enable uploading after [[gerrit:136520]]. Please put license options here as explained on [[mw:Manual:Image administration#Licensing|MediaWiki.org]] (see commo... wikitext text/x-wiki Placeholder text to enable uploading after [[gerrit:136520]]. Please put license options here as explained on [[mw:Manual:Image administration#Licensing|MediaWiki.org]] (see [[commons:MediaWiki:Licenses|Commons]] as an example). 8jf978rhcclur4am416hwuy5u3z7set Puseidonu 0 16394 363630 347556 2019-09-30T05:50:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Puseidonu''' o '''Poseidone''') (o ancu ''Pusidonu'')<ref>[http://www.treccani.it/anciclupedia/posidone/ Treccani.it L'Anciclupedia Taliana: Posidone]</ref> (in [[Lingua greca|grecu]] '''Ποσειδῶν''') hè u [[diu]] di u [[mari]] è di i [[terramutu|tarramuti]] in a [[mitulugia greca]] è in a [[riligioni greca]]. Figliu di [[Cronu]] è frateddu di [[Zeus]], [[Ade]], [[Era (mitulugia)|Era]], [[Estia]] è [[Demetra]] hè un di i dodici dii di l'[[Olimpu]]. A so cunsorti hè a [[Nereidi]] [[Anfitrite]] è da edda hà avutu un figliu, [[Tritone (mitulugia)|Tritonu]], chì era mezu omu mezu pesciu. I simbuli di u diu sò u [[tridenti]] è u so animali sacri, u [[cavaddu]] (criatu da eddu cù l'ondi di u mari) è u [[dalfinu]]. U so [[epitetu]] ricurrenti hè ''Scutidori di a terra'' (sinonimi ''Enosìctono'' o ''Enosigeo'' ([[lingua latina|latinu]]: 'Ennosigaeum'; [[grecu anticu|grecu]]: {{polytonic|Ἐ(ν)νοσίγαιος}}<ref>[http://www.treccani.it/Purtali/elements/categoriesItems.jsp?pathFile=/sites/default/BancaDati/Vocabolario_online/E/VIT_III_E_038754.xml enosigeo], da u ''[[Vocabolario Treccani]] on line''</ref>), causa di i [[terramutu|tarramuti]]. I divinità simili à Puseidonu di u mondu anticu funi [[Rodon]] in a [[Illiria|riligioni illirica]], [[Nethuns]] in a [[riligioni etrusca]] è u so currispundenti nomu [[Nettuniu (divinità)|Nettuniu]] in quidda [[Religione romana|rumana]]. In u so onori erani cilibrati i [[ghjochi Istmichi]]. == Etimulugia di u nomu == [[File:Louvre neptune RF3006.jpg|thumb|''Neptune'' - Marmaru di [[Antoine Coysevox]] - [[1705]] - [[Museiu di u Louvre]] - [[Parighji]]]] In l'ità di u bronzu, Puseidonu, sicondu i tavuletti d'[[arzilla]] in scrittura [[Lineari B]] chì sò ghjunti finu à no, in l'antica cità di [[Pilo di Messenia|Pilo]] era cunsidaratu u più impurtanti trà i dii; in sti scrizzioni u nomu PO-SE-DA-WO-NE (Puseidonu) ricorri incù friquenza moltu maiori rispettu à DI-U-JA ([[Zeus]]). Si trova ancu una varianti feminiccia di listessu nomu, PO-SE-DE-IA, chì indicheghja l'esistenza di una dea cumpagna di Puseidonu chì in tempi successivi fù sminticata. I tavuletti scuparti à Pilo ammentani sacrifizii in onori de ''I dui righjini è Puseidonu'' oppuri ''I dui righjini è u rè''. L'idantità chì più faciulamenti pò essa attribuita à i ''dui righjini'' hè quidda di [[Demetra]] è [[Parsifuna]] o di dui dei chì erani i so pricursori, in ogni casu divinità chì in ebbichi succissivi ùn funi più assuciati à a figura di Puseidonu. U diu era dighjà idantificatu com'è ''Scutidori di a terra'' vali à dì E-NE-SI-DA-O-NE in [[Cnossu]] d'ebbica [[Cultura micenea|micenia]],<ref>John Paul Adams [http://www.csun.edu/~hcfll004/mycen.html MYCENAEAN DIVINITIES] ''List of handouts for classics 315'' revisionato in u sittembri [[2006]]</ref> un titulu estremamenti impurtanti, soprattuttu cunsidarendu chì i tarramuti sò stati una di i causi principali di a caduta di a civiltà [[Civiltà minoica|minoica]]. In una di i tavuletti di Pilo si trova un liamu trà i noma di Demetra è Puseidonu chì appariscini com'è ''PO-SE-DA-WO-NE'' è ''DA-MA-TE'' insiriti in un cuntestu di richiesti di grazia à i dii. A sillaba '''<small>DA</small>''', prisenti in tremindù i noma simbraria dirivà da una radica [[Lingua induaurupea|Protuinduauropea]] assuciata à u cuncettu di distribuzioni di terri è privileghji<ref>Par a radica cumuna so pò veda ancu u verbu [[Lingua latina|latinu]] ''dà''.</ref>, par u quali Puseidonu pudaria significà ''Signori distributori'' o ''Cumpagnu di a distributrici'' parallelamenti à Demetra "''A mamma distributrici''".<ref>[[Walter Burkert]] riteni chì a sillaba '''DA''' ferma quantunqua ambigua è pensa chì l'intarpritazioni di ''Cumpagnu di a Terra'' hè praticamenti impussibili à dimustrà. Burkert 1985 III.2.3</ref> == Urighjini di u cultu == [[File:Attica 06-13 Sounion 20 Temple of Poseidon.jpg|thumb|upright=1.2|Ruvini di u Tempiu di Puseidonu à Capu Sounion]] In a cultura micenia, puri cusì dipindenti da u mari, ùn hè stata ritruvata alcuna prova di un liamu trà Puseidonu è u mari stessu. Evidintamenti u cultu di u diu era natu più prima è indepindintamenti da ciò chì saria divintatu u so regnu. Vistu chì a figura di Puseidonu hè in stretta rilazioni sii incù u [[mari]] sii incù i [[cavaddu|cavaddi]] è cunsidarendu a luntananza da u mari di i zoni in i quali stavani l'antichi induauropei, parechji studii ritenini ch'è Puseidonu urighjinariamenti nascì com'è un ''diu-cavaddu'' è chì solu in seguitu saria statu assimilatu à i divinità acquatichi uriintali quandu i populi grechi mutàni i so fonti di sustintamentu principali passendu da a cultivazioni di a terra à u sfruttamentu di u mari incù a pesca è i cummerci marittimi. Sicondu [[Pausania (giugrafu)|Pausania]] Puseidonu era un di i custodii di l'[[Oraculu di Delfi]] prima chì [[Apollu (divinità)|Apollu]] ni assumissi u cuntrollu. Apollu è Puseidonu à spessu s'accupàni di listessi aspetti di i vicendi umani: par asempiu duranti a fasa di a fundazioni di novi culonii Apollu par via di l'Oraculu auturizava i culoni à parta è l'insignava induva stabiliscia si, mentri Puseidonu si pigliava cura di i culoni duranti a navigazioni versu a nova patria è pracurava l'acqui lustrali par cilibrà i sacrifizii prupiziatori par a fundazioni di a nova cità. L'[[Anabasi (Senofonte)|Anabasi]] di [[Senofonte (storicu)|Senofonte]] discrivi un gruppu di suldati [[Sparta]]ni chì intonani, dedichendu lu à Puseidonu, un [[peana]] chì hè un tipu d'innu chì, nurmalamenti, era didicatu à Apollu. Com'è ancu [[Dionisu]] è i [[Menadi]] Puseidonu avia a capacità di pruvucà parechji formi di disturbu mintali: unu di i testi di [[Ippocrate di Coo|Ippocrate]] riporta comu à a so opara era attribuitu l'uccurrenza di certi tipi di [[epilessia]]. Puseidonu era viniratu com'è divinità principali in molti cità: à [[Atena]] era cunsidaratu sicondu sultantu à [[Atena (mitulugia)|Atena]], mentri à [[Corintu]] è in molti cità di a [[Magna Grecia]] era cunsidaratu u prutittori di a ''[[polis]]''. I cilibrazioni in onori di Puseidonu si tiniani, à l'iniziu di a [[inguernu|staghjoni inguirnali]], in molti cità di u mondu grecu. I marinari inviavani prigheri à Puseidonu parch'eddu li cuncidissi un viaghju sicuru è calchì volta com'è sacrifiziu annigavani cavaddi in u so onori. Quandu mustrava u latu benignu di a so natura Puseidonu criava novi isuli com'è approdu par i naviganti è uffria un mari calmu è senza timpesti. Quandu inveci era affesu è si sintia ignuratu tandu culpia a terra incù u so tridenti pruvuchendu mari timpistosi è [[terramutu|tarramuti]], annighendu à quiddi chì si truvavani in navigazioni è affundendu l'imbarcazioni. L'icunugrafia classica di Puseidonu u discrivi à a vida di u so carru trainatu da [[Cavallucciu marinu (mitulugia)|cavadducci marini]] o da cavaddi capaci di corra annantu à u mari. Spessu era rapprisintatu incù [[dalfinu|dalfini]] è incù in manu u so [[tridenti]]. == Puseidonu in a mitulugia == === A nascita è u trionfu annantu à Cronu === [[File:Poseidon Polybotes Louvre F226.jpg|thumb|Puseidonu lotta contr'è u [[ghjiganti (mitulugia greca)|ghjiganti]] [[Gigantomachia|Polibote]] - Anfura greca à figuri neri - 540-530 a.C. circa - [[Museiu di u Louvre]] - [[Parighji]]]] Puseidonu era figliu di [[Cronu]] è [[Rea (mitulugia)|Rea]] è frateddu di Zeus, Ade, Estia, Demetra è Era. Sicondu [[Esiodu]] Puseidonu hè u frateddu maiò di [[Zeus]], mentri sicondu [[Omeru]] u maiò hè Zeus, Puseidonu u sicondu è Ade u terzu. Esiodu conta infatti chì com'è i so frateddi è sureddi Puseidonu fù divuratu da u patri Cronu è dopu rigurgitatu da eddu custrettu da Zeus, l'ultimugenitu risciutu à sfughja à u terribuli parenti grazia à a matri Rea. Sicondu altri tradizioni inveci Rea riiscì à salvà Puseidonu: sicondu [[Pausania u Periegeta|Pausania]] deti in pastu à u maritu un [[puddetru]] è nascosi u figliu in una banda di cavaddi; sicondu [[Diodoru Siculo]] Rea affidò u figliu à i curi di i [[Telchini]], magichi abitanti di [[Rodi]], è di l'[[Uceanu (mitulugia)|Uceanina]] [[Cefira]]<ref>[[Diodoru Siculo]], ''Bibbiuteca di Storia'' Libru 5 Capitulu 55.</ref>. Puseidonu incù i frateddi è i sureddi, à l'[[Ecatonchiri]] è à i [[Ciclope (mitulugia)|Ciclopi]], chì li stazzunoni a so arma, u [[tridenti]], scunfissi Cronu è i [[Titanu (mitulugia)|Titani]] in a [[Titanomachia]]. I [[Titanu (mitulugia)|Titani]] funi lampati in u [[Tartaru (mitulugia)|Tartaru]] è Puseidonu stessu s'impignò à custruiscia i mura di bronzu chì l'imprighjunavani<ref>[[Esiodu]], ''[[Tiugunia (Esiodu)|Tiugunia]]'', ''Cronidi contru Titani''</ref>. Quandu dopu si dicisi à divida u mondu in trè regni, ci fù un surteghju: Zeus riciviti u celi, [[Ade (divinità)|Ade]], ingannatu da Zeus, u mondu suttarraniu di l'oltritomba, mentri à Puseidonu li tuccàni u mari è l'acqui<ref>[[Omeru]], ''[[Iliadi]]'' Libru XV</ref>. U diu di u mari participò ancu à a guerra trà l'[[Olimpi]] è i [[Ghjiganti (mitulugia greca)|Ghjiganti]], a [[Gigantumachia]], in a quali cumbattì contr'è u ghjiganti Polibote è u scunfissi tagliendu un pezzu di l'isula di [[Coo]] incù u so tridenti è lampendu 'di lu contru, criendu cusì l'isula di [[Nisiru]]<ref>Apollodoru, I 6 2; Strabonu X 5 16</ref>. ===A litica incù Atena par Atena=== [[File:Netuno19b.jpg|thumb|upright=1.2|Statua di bronzu chì ripprisenta moltu prubabilamenti Puseidonu - [[460 a.C.]] circa - Truvata in u [[1928]] à u largu di a costa di Capu Artemisiu - [[Museiu archiulogicu naziunali d'Atena]]]] [[Agostino di'Ippona|Agostino]] in u ''[[A cità di Diu]]'' riporta a spiigazioni di [[Marcu Terenzio Varrone|Varrone]] nantu à l'etimulugia di u nomu di a cità d'Atena: a sfida trà Atena è Puseidonu. In quiddu locu spuntò à l'impruvisu un [[Olea europaea|alivu]] è sgurgò l'acqua. Cunsultatu l'[[Oraculu di Delfi]], risposi ch'è l'alivu simbulizava a dea [[Atena (mitulugia)|Atena]] è l'acqua u diu Puseidonu è chì i citatini pudiani sceglia u nomu di una di i dui divinità par dinuminà a so cità. U rè Cecrope tandu cunvucò tutti i citatini: i masci vutàni par Puseidonu, i donni par Atena. Vinsi a siconda parchì ci fù un votu in più di i donni. Tandu Puseidonu divastò i campi d'Atena incù l'ondi di u mari è par appacià ni l'ira i donni funi puniti: dipoi tandu nissunu figliolu avaria presu u nomu di a mamma è nisciuna saria stata chjamata com'è a dea vincitrici di a litica<ref>[[Agostino di'Ippona]], ''[[A cità di Diu]]'', XVIII, 9.</ref>. [[Bibbiuteca (Pseudo-Apollodoru)|Apollodoru]] inveci narra chì à ghjudicà a disputa trà i dui divinità funi i dii di l'[[Olimpu (Grecia)|Olimpu]], chì dicritàni a vittoria d'Atena postu ch'è Cecrope avia tistimuniatu chì a dea avia piantatu l'alivu prima di Puseidonu<ref>[[Bibbiuteca (Pseudo-Apollodoru)|Apollodoru]], ''Bibbiuteca'', III, 14.1</ref>. Si pensa chì sta lighjenda pruvenghi in u ricordu di cuntrasti avvinuti in u periodu [[Civiltà micenia|Miceniu]] trà l'abitanti urighjinarii di a cità è di i novi immigrati. È intarissanti à nutà com'è Atena, nonustanti sta scelta, à l'arici di u so sviluppu fù una grandi putenza navali, capaci di scunfighja a flotta [[Persia]]na in a [[battaglia di Salamina]]. In una virsioni di a storia diffarenti, [[Atena]] è Puseidonu aviani rottu una rilazioni appena prima di a litica, aghjunghjendu cusì un antru mutivu validu à a lotta par u pussessu di a cità. === L'innu omericu à Puseidonu === L'innu à Puseidonu, inclusu in a racolta di l'[[Inni omerichi]], cunsisti in una brevi invucazioni, un priambulu di setti versi chì si rivolghji à u diu com'è "''scutidori di a terra è di i landi marini, diu di i prufondi abissi chì hè ancu signori di u [[Monti Aliconu]] è di l'ampia [[Vergina|Aigaì]]''"<ref>L'antica cità-palazzu nantu chì annantu à i so ruvini sorghji a citatina di [[Vergina]]</ref> è ricorda ancu a so doppia natura di diu di l'[[Olimpi|Olimpu]]: "''dumadori di cavaddi è salvatori di navi''".GIMMI ===A ribillioni à Zeus è a punizioni=== [[Omeru]] conta chì un ghjornu i dii di l'Olimpu, suvitendu Era, Apollu è Puseidonu, si rivultàni contr'à Zeus è u liàni. À salvà u Rè di i Dii fù a nereidi [[Teti (Nereo)|Teti]], chì chjamò u Centimanu [[Briareo]] chì u salvò<ref>[[Omeru]], ''[[Iliadi]]'', Libru I vv. 395-405</ref>. Com'è punizioni Zeus custrinsi Puseidonu è ancu Apollu à serva u rè di [[Troia (Asia Minori)|Troia]] [[Laomedonte]]. Quiddi li chersi di custruiscia un'enorma cinta muraria chì curraria tutti intornu à a so cità è prumisi di ricumpinsà li par stu sirviziu. Eppuri u rè di Troia ùn mantiniti micca a parola data. Par vindicà si, Puseidonu mandò un mostru marinu par attaccà a cità, chì parò fù uccisu da [[Erculu]]. ===In a guerra di Troia=== In l'[[Iliadi]] Puseidonu si schiera da a parti di i Grechi è in parechji occasioni scendi in battaglia contru à l'armata Troianu. Eppuri in u XXu libru, intarveni par salvà à [[Enea]] quandu u principi Troianu hè annantu à u puntu d'essa uccisu da [[Achilli]]. ===L'astiu par Odisseu=== [[Odisseu]], com'eddu a conta eddu stessu, par salvà si da u salvaticu è [[Antrupufagia|antrupofagu]] [[Ciclope (mitulugia)|Ciclope]] [[Pulifemu]], figliu di u diu di u mari è di a ninfa marina [[Polifemo|Toosa]], l'acceca eppo scappa. Puseidonu, da quiddu mumentu, scatena tutta a so furia in i cunfronti di u rè d'Itaca, ch'eddu ùn uccidarà micca, ma ch'eddu custringhjarà par anni luntanu da a so patria. Puseidonu ùn participeghja micca à u cunciliu di i dii ind'eddu fù dicisu chì [[Odisseu]] pudarà vultà in casa soia, lascendu [[Ogigia]] dopu tanti anni da u mumentu ch'edda participeghja à un banchettu vicinu à l'[[Etiopi]]. Quandu u diu di u mari, vultendu da u banchettu, s'accorsi chì Odisseu navigava in mari, capiti chì i dii aviani dicisu ch'eddu pudia vultà in casa soia è scatinò i venti contru u murtali, fendu lu naufragà da a so [[zattera]] prima ch'eddu ghjunghissi à [[Scheria]], a patria di i Feaci<ref>[[Omeru]], ''[[Odissea]]'' Libru V vv. 282-381</ref>. Par puniscia i Feaci chì aviani ripurtatu [[Odisseu]] in casa, u diu di u mari trasfurmò a navi è l'omini chì aviani aiutatu u rè di Itaca in petra<ref>[[Omeru]], ''[[Odissea]]'' Libru XIII vv. 159-164</ref>. == Amanti è figli di Puseidonu == {| class="wikitable" |- ! Matri ! Statu ! Figli ! Mitu |- | [[Afrudita]] | [[Diu|Dea]] | # [[Erix|Erice]] # [[Erofilo]] | |- | [[Alope]] | | # [[Ippotoo]] | Puseidonu ebbi una rilazioni incù a so nipoti [[Alope]], figlia di u so figliu [[Circionu]] rè di [[Eleusi]], inghjinirendu cusì [[Ippotoo]]. Circionu dicisi di sippiddiscia viva Alope, ma Puseidonu a trasfurmò in l'umonima [[Surghjenti (idrulugia)|fonti]] chì si trova in i circonda di [[Eleusi]]. |- | [[Anfitrite]]<ref name="Anfitride">[[Esiodu]], ''[[Tiugunia (Esiodu)|Tiugunia]]'' Figli di Anfitride è Enosigeo</ref> | [[Nereide]] | # [[Tritone (mitulugia)|Tritonu]]<ref name="Anfitride"/> # [[Bentesicima]] | |- | [[Amimone]]<ref name="Igino, Fabulae"/> | | # [[Nauplio]]<ref name="Igino, Fabulae"/> |Puseidonu salvò [[Amimone]] da un [[Satiru (mitulugia)|satiru]] lascivu chì l'avia aggrissata è in seguitu ebbi da edda un figliu di nomu [[Nauplio]]. |- | [[Arene]] | | # [[Idas]] | |- | [[Aretusa]]<ref name="Igino, Fabulae"/> | | # [[Abante (Puseidonu)|Abante]]<ref name="Igino, Fabulae"/> | |- | [[Astipalea (mitulugia)|Astipalea]]<ref name="Igino, Fabulae"/> | | # [[Periclimeno]]<ref name="Igino, Fabulae"/> | |- | [[Caliciu (ninfa)|Caliciu]]<ref name="Igino, Fabulae"/> | | # [[Cicno (Puseidonu)|Cicno]]<ref name="Igino, Fabulae"/> | |- | [[Celeno (mitulugia)|Celeno]]<ref name="Igino, Fabulae"/> | | # [[Eufemu (Puseidonu)|Eufemu]]<ref name="Igino, Fabulae"/> # [[Lico]]<ref name="Igino, Fabulae"/> # [[Nitteo]]<ref name="Igino, Fabulae"/> | |- | [[Clito (mitulugia)|Clito]]<ref name="Crizia">[[Platonu]], ''[[Crizia (dialogu)|Crizia]]''.</ref> | | # [[Atlantide|Atlanti]]<ref name="Crizia"/> # [[Eumelo]]<ref name="Crizia"/> # [[Anfere]]<ref name="Crizia"/> # [[Evemone]]<ref name="Crizia"/> # [[Mneseo]]<ref name="Crizia"/> # [[Autoctono (mitulugia)|Autoctono]]<ref name="Crizia"/> # [[Elasippo]]<ref name="Crizia"/> # [[Mestore]]<ref name="Crizia"/> # [[Azae]]<ref name="Crizia"/> # [[Diaprepe]]<ref name="Crizia"/> |[[Platonu]] cuntò in u ''[[Crizia (dialogu)|Crizia]]'' chì à Puseidonu tuccò in sorti [[Atlantide]]. U diu s'innamurò di [[Clito (mitulugia)|Clito]], una zitedda di l'isula, è "sarrò a cuddina induva edda vivia, altirnendu trè zoni di mari è di terra in chjerchji cuncentrichi di diffarenti ampiezza, dui erani fatti di terra è trè d'acqua", rindendu la inaccessibili à l'omini, chì à l'ebbica ùn cunnisciani micca a [[navigazioni]]. Puseidonu è Clito ebbini deci figlioli, u prima di i quali, Atlanti, saria divintatu in seguitu u guvarnadori di l'Imperu. Ognunu di i deci rè guvirnava a so probbia rigioni di cumpitenza, è erani liati l'uni à l'altri da i dispusizioni privisti da Puseidonu è incisi annantu à una lastra d'[[oricalcu]] posta à u centru di l'isula, intornu à a quali si riuniscìani par piglià dicisioni chì riguardavani à tutti. |- | [[Demetra]]<ref name="Demetra">[[Pausania u Periegeta|Pausania]], ''Periegesi di a Grecia'', 8.25.7</ref> | [[Diu|Dea]] | # [[Arione (cavaddu mitulogicu)|Arione]]<ref name="Demetra"/> # [[Despena]]<ref name="Demetra"/> | Sicondu un anticu mitu, una volta Puseidonu pruvò à insidià [[Demetra]], ma a dea ricusò i so approcci è si trasfurmò in una [[cavaddu|ghjumenta]] par nasconda si pigliò l'apparenza d'un cavaddu è si piattò in una mandria à mezu à altri cavaddi. Puseidonu parò a ricunniscì listessu, nonustanti i so novi simbianzi, è si trasfurmò à so volta in un [[cavaddu|staddonu]] è in stu modu riiscì à fà la soia: da l'unioni nascì [[Arione (cavaddu mitulogicu)|Arionu]], un cavaddu dutatu di u donu di a parola. |- | [[Gea]] | [[Diu|Dea]] | # [[Anteo]] # [[Cariddi]] | |- | [[Ifimedea]] | | # [[Aloadi|Oti]] # [[Aloadi|Efialte]] | |- | [[Meliadi|Melia]] | | # [[Amicu (Puseidonu)|Amicu]] | |- | [[Medusa (mitulugia)|Medusa]]<ref name="Medusa">[[Esiodu]], ''[[Tiugunia (Esiodu)|Tiugunia]]'', I figli di Cetu è di Forci</ref> | [[Gurgona]] | # [[Pegasu (mitulugia)|Pegasu]]<ref name="Medusa"/> # [[Crisaore]]<ref name="Medusa"/> |Sicondu u mitu Puseidonu s'era innamuratu di Medusa, una di i [[Gurgoni]], i figli femini di [[Forcu]] è [[Cetu (mitulugia)|Cetu]]. Una notti u diu a sidussi o a stuprò in u tempiu d'[[Atena]]. Quist'ultima, prufundamenti irritata da l'affrontu subitu, avia trasfurmatu a zitedda in un orribili mostru. |- | [[Peribea]]<ref name="Nausitoo">[[Omeru]], ''[[Udissea]]'' Libru VII vv.56-57</ref> | murtali | # [[Nausitoo]]<ref name="Nausitoo"/> | |- | [[Satyria]] | | # [[Taras (mitulugia)|Taras]] | |- | [[Tiru (mitulugia)|Tiru]]<ref name="Igino, Fabulae">Igino, ''Fabulae'', 157: Figli di Puseidonu</ref> | murtali | # Pelia<ref name="Igino, Fabulae"/> # Neleu<ref name="Igino, Fabulae"/> |[[Tiru (mitulugia)|Tiru]] era spusata incù [[Creteu]], da u quali avia avutu [[Esone (mitulugia)|Esone]], ma era innamurata di u diu fluviali [[Enipeu]]: a donna s'uffrì à Enipeu chì parò a ricusò. Un ghjornu Puseidonu, chì s'era innamuratu di Tiru, assunsi i simbianzi d'Enipeu è da a so unioni nascini i dui coppii [[Pelia]] è [[Neleu]]. |- | [[Pulifemu|Toosa]]<ref name="Toosa"/> | [[ninfa (mitulugia)|ninfa]] | # [[Pulifemu]]<ref name="Toosa">[[Omeru]], ''[[Odissea]]'' Libru I v. 71</ref> | |} == Noti == <references/> == Bibliugrafia è fonti == * Walter Burkert, ''Greek Religion'' (A riligioni Greca) 1985. * {{en}} [http://homepage.mac.com/cparada/GML/ Fonti nantu à a mitulugia Greca] * {{en}} [http://www.theoi.com/Olympios/Poseidon.html Theoi.com: Puseidonu] * {{en}} [http://www.androphile.org/preview/Library/Mythology/Greek/ A storia di Puseidonu è Pelope] * [http://ancienthistory.about.com/cs/grecoromanmyth1/à/poseidonmates.htm Poseidon's Children and the Mates of Poseidon] (i cumpagni è i figli di Puseidonu), Gill, N.S. 2007 * Noel Robertson ''Poseidon's Fistivali at the Winter Solstice'' (I cilibrazioni par Puseidonu à u sulstiziu d'inguernu) annantu à ''The Classical Quarterly, New Series,'' Vol. 34, Nò. 1 (1984), pp. 1-16 == Da veda dinò == * [[Nettuniu (divinità)]] [[categoria:Mitulugia]] ip677fa70wbks378se2grl1z2jxpezu Poseidone 0 16395 336768 2014-07-04T12:02:05Z 92.153.44.132 Reindirizzamentu à [[Puseidonu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Puseidonu]] 9xmyq0ckjp40d8aj05ni8knymencp3n Pusidonu 0 16396 336779 2014-07-04T15:27:24Z 92.153.44.132 Reindirizzamentu à [[Puseidonu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Puseidonu]] 9xmyq0ckjp40d8aj05ni8knymencp3n Pusidone 0 16397 336780 2014-07-04T15:27:36Z 92.153.44.132 Reindirizzamentu à [[Puseidonu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Puseidonu]] 9xmyq0ckjp40d8aj05ni8knymencp3n Giorgio Faletti 0 16398 375681 375680 2021-08-18T19:21:12Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Giorgio Faletti 2009.jpg|thumb|right|Giorgio Faletti, 2009]] '''Giorgio Faletti''' ([[Asti]], [[25 nuvembri]] [[1950]] - [[Turinu]], [[4 di lugliu]] [[2014]]) hè unu [[littiratura|scrivanu]], comicu, [[cinemà|attore]] è [[cantadore]] [[Italia|talianu]]. == Biugrafia == [[categoria:Attore|Faletti]] [[categoria:Talianu|Faletti]] [[Categoria:Scrivanu|Faletti]] [[Categoria:Biugrafia]] 6fzxruz72iyz4bshtxp8hjvkmlif46j Filanciu 0 16399 336792 2014-07-11T14:16:27Z 92.153.145.185 Reindirizzamentu à [[Milvu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Milvu]] 5dk4re1txqvhfyjigmidq5gu9lr7piq Rocca tarpea 0 16400 361598 336859 2019-01-30T13:22:16Z Comino 9332 /* Bibliugrafia */ wikitext text/x-wiki [[File:Campitelli_-_rupe_Tarpea_1060740.JPG|thumb|240px|A rocca Tarpea com'edda apparisci oghji.]] A '''rocca Tarpea''' ([[lingua latina|latinu]]: ''Rupes Tarpeia'' o ''Saxum Tarpeiumi'') hè a [[rocca|pareta rucciosa]] posta nantu à u latu miridiunali di u [[Campidogliu]] à [[Roma]], da a quali erani lampati i [[tradimentu (dilittu)|traditori]] [[pena capitali|cundannati à morti]], chì in 'ssu modu erani simbulicamenti espulsi da a Cità.<br /> == A rocca == [[File:Tarpeia coins.jpg|thumb|240px|U suppliziu di [[Tarpeia]] in una muneta di 89 a.C.]] Sicondu a tradizioni mitugrafica u ''Sassu tarpeu'' dirivaria da a figura eponima di [[Tarpeia]], chì, tradiscendu Roma, aprì à i [[Sabini]] di [[Titu Tazio]] a rocca di u [[Campidogliu]]. Da a rocca erani lampati più sottu in u [[Foru Rumanu]] quand'eddi erani stati cundannati à morti, com'eddu hè accadutu par [[Spurio Cassio Vecellino]] chì, par l'accusa di aspirà à divintà rè, fù cundannatu è ghjittatu da a rocca da i so dui accusatori, i [[quistori (storia rumana)|quistori]] [[Luciu Valeriu Potito (console 483 a.C.)|Luciu Valeriu Potito]] è [[Cesone Fabio Vibulano]]<ref>[[Dionigi di Alicarnassu|Dionigi]], [[Antichità rumani (Dionigi di Alicarnassu)|Antichità rumani]], Libru VIII, 77-78.</ref>. A rocca di Tarpea era usata par cundannà i parsoni chì si rifiutavani di tistimunià, vistu ch'eddi erani l'unichi fonti di prova chì à l'ebbica i cuntratti erani unicamenti di forma urali. ==Cundannati à morti di rilievu<ref>Plutarch, ''Livesi '; Livy, ''Ab Urbe Cundita''; M. Grant, ''Roman Mythsi '.</ref>== *[[Marcu Manlio Capitolino]], [[384 a.C.]], par [[sidizioni]]<ref>Livy. Book 6 [20.9]</ref> *ribelli di [[Taranto|Tarentum]], [[212 a.C.]] *[[Luciu Curneliu Crisogono]], [[80 a.C.]] *Sestu Mariu, [[33 a.C.]] *[[Simonu bar Giora]], [[70 di.C.]] ==Simbulisimu== Hè dinò nota a Rocca Tarpea par via di una citazioni latina: ''Arx tarpeia Capitoli proxima'' (''U sassu Tarpeu hè vicinu à u [[Monti Capitulinu]]''). 'Ssa citazioni hè aduprata par fà capiscia chì dopu à l'anori, si pò cascà lestru, o dittu altrimenti ch'è più si codda, più si fala. L'equivalenti in corsu hè u pruverbiu: ''Quand'è tù credi d'essa à cavaddu, ùn sè mancu à pedi''. == Noti == <references/> {{Coord|41.891556|N|12.482216|E|type:landmark|display=title}} == Bibliugrafia == *[[Titu Liviu|Liviu]], ''[[Ab Urbe cundita libri]]'', I. *[[Dionigi d'Alicarnassu]], [[Antichità rumani (Dionigi di Alicarnassu)|Antichità rumani]], II, 36 3-38, 2 *[[Properzio]], ''[[Elegie (Properzio)|Elegie]]'', IV, 4 *[[Ovidiu]], ''[[I mitamurfosi (Ovidiu)|I mitamurfosi]]'', XIV, 775-99 *[[Valeriu Massimu]], ''Factorum et dictorum memorabilium libri'' IX 6,I *[[Plutarcu]], Romolo, 18, I (da "''A lighjenda di Roma''" à cura di [[Andrea Carandini]], è. fundazioni Larenzu Valla, [[Arnoldo Mondadori Editori]], 2010) == Da veda dinò == * [[Campidogliu]] * [[Tarpeia]] [[Category:Lochi di a mitologia romana]] nv3yuqad1g9oqeo7qayu0ivscp72l0r Sassu tarpeiu 0 16401 336834 336833 2014-07-17T17:54:37Z 92.153.45.192 Reindirizzamentu à [[Rocca tarpea]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Rocca tarpea]] prfvcs7jxceloylqh5milf8et0yo1du Tarpeia 0 16402 361597 336848 2019-01-30T13:19:25Z Comino 9332 wikitext text/x-wiki [[File:Tarpeia coins.jpg|thumb|upright=1.4|U suppliziu di Tarpeia in un [[dinariu]] (piccula muneta d'arghjentu di l'antica Roma).]] '''Tarpeia''' era una verghjina [[vestali]], figliola di u cummandanti di a [[Campidogliu|citatedda rumana]], [[Spurio Tarpeio]], chì à i tempi di [[Romulu]] fù currotta incù l'oru da u rè [[Sabini|sabinu]], [[Titu Tazio]] è parmissi ch'è l'armati numichi intrissini in a citatedda furtificata incù l'ingannu.<ref>[[Titu Liviu|Liviu]], ''[[Ab Urbe cundita libri]]'', I, 11.</ref><ref>[[Dionigi d'Alicarnassu]], VII, 35, 4; VIII, 78, 5.</ref> == A lighjenda == [[File:Frieze Basilica Aemilia Massimo n3.jpg|thumb|upright=1.4|Suldati chì lanciani i so scudi annantu à Tarpeia (frammentu di u frisgiu di a [[Basilica Emilia]] - [[I seculu|I seculu d.C.]]).]] [[File:Campitelli_-_rupe_Tarpea_1060740.JPG|thumb|upright=1.4|A [[rocca tarpea]], com'edda apparisci oghji.]] [[Titu Liviu]] conta: {{Citazione|...a ghjuvanetta era andata dopu à i mura à circà l'acqua par i culti rituali. Dopu avè la catturata, a sfracichetini sottu u pesu di i so armi è l'uccisini, sii par dà l'idea chì a citatedda era stata cunquistata più incù a forza chì incù qualsiasi antru mezu, sii par furniscia un asempiu in modu chì più nisciunu dilatori pudissi cuntà annantu à a parola data.|[[Titu Liviu|Liviu]], ''[[Ab Urbe cundita libri]]'', I, 11. Virsioni Guido Reverdito.}} A ghjuvanetta par u desideriu di pusseda i bracciuletti d'oru ch'eddi purtavani i sabini à u bracciu mancu,<ref name="Plutarcu17.2">[[Plutarcu]], ''Vita di Romulu'', 17, 2.</ref> avaria cusì apartu, a notti siguenti, a porta di a cità à i numichi cummandati da [[Titu Tazio]], i quali, appena intruti, li ghjittàni, prima frà tutti u so cummandanti [[Titu Tazio]], micca solu i bracciuletti d'oru ma dinò i so pisanti scudi, uccidendu la par via di u pesu è di u numaru di l'ughjetti chì l'aviani cuparta.<ref name="Plutarcu17.4">[[Plutarcu]], ''Vita di Romulu'', 17, 4.</ref><ref name="FloroI,1.12">[[Floro]], ''Epitoma de Titu Liviu bellorum omnium annorum DCC'', I, 1.12.</ref> U stessu ''Tarpeo'', u babbu di Tarpeia, fù accusatu di tradimentu è cundannatu.<ref name="Plutarcu17.5">[[Plutarcu]], ''Vita di Romulu'', 17, 5.</ref> [[Plutarcu]] conta altri dui virsioni di a storia di stu parsunaghju mitulogicu feminicciu: # a prima sustinia (sicondu a virsioni di un certu ''Antigono'', forsi [[Antigono di Caristo]]) ch'edda era a figliola di u stessu [[Titu Tazio]], u cummandanti di i [[Sabini]], a quali fù custretta à viva incù [[Romulu]] è ebbi sta sorti par vulintà di u babbu;<ref name="Plutarcu17.5"/> # a siconda racuntava a virsioni di un certu [[Similo]], abbastanza invirisimili par u stessu Plutarcu, sicondu u quali Tarpeia avaria cunsignatu a [[Campidogliu|rocca capitulina]] à i [[Celti]] [[Boii]], micca à i [[Sabini]], apposta chì s'era innamurata di u so rè.<ref name="Plutarcu17.6">[[Plutarcu]], ''Vita di Romulu'', 17, 6.</ref> Si conta, infini, chì u fattu chì Tarpeia fussi stata sippiddita probbiu in i circonda di una rocca posta nantu à u [[Campidogliu]], da a stessa ni presi u nomu: ''rupes Tarpeia'' o ''saxum Tarpeiumi'' o ''Tarpeius monsi'' ([[Rocca Tarpea]] o Sassu tarpeu),<ref name="Plutarcu18.1">[[Plutarcu]], ''Vita di Romulu'', 18, 1.</ref> alminu finu à quandu [[Tarquiniu Prisco]] o [[Tarquiniu u Superbu]] ùn fecini micca trasfiriscia i resti di a zitedda è didicàni u locu à [[Ghjovi (mitulugia)|Ghjovi]]. Sempri à u tempu di [[Plutarcu]] esistia una ''rupes Tarpeia'' nantu à u Campidogliu, da a quali erani ghjittati i parsoni malvaghji.<ref name="Plutarcu18.1"/> == Noti == <references/> == Bibliugrafia == * [[Titu Liviu|Liviu]], ''[[Ab Urbe cundita libri]]'', I. * [[Dionigi d'Alicarnassu]], VII è VIII. * [[Plutarcu]], ''Vita di Romulu'', 17. == Da veda dinò == * [[Rocca tarpea]] [[Category:Parsunaghji di a mitulugia rumana]] tum13mmwggrdlucse0v3p38ab9a71x8 Erculu 0 16407 347455 336906 2015-07-02T09:58:24Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {| align=right |[[Image:Heracles.jpg|thumb|upright=0.7|Scultura rumana, [[Museiu di u Louvre]] di [[Parighji]]]] |- |[[File:Genova-Statua_di_Ercole-Palazzo_del_Melograno.jpg|thumb|upright=0.7|Statua d'Erculu à u Palazzu di u Melagranata ([[Ghjenuva]]), un edifiziu storicu esendu oghji u sediu di un grandi magazenu]] |- |[[File:Canova_ErcoleLica_1.jpg|thumb|upright=0.7|Erculu è Lica d'[[Antonio Canova]]]] |- |[[File:Montemartini_-_Ercole_barbato_da_Horti_Sallustiani_1030484.JPG|thumb|upright=0.7|[[Erma]] di Erculu barbutu in abitu di filosofu, da i [[Horti Sallustiani]] à Roma]] |} '''Erculu''' (in latinu ''Herculesi'') hè una figura di a [[mitulugia rumana]], forma italica di u [[cultu]] di l'[[eroi]] grecu [[Erculu]], introduttu prubabilamenti ind'è i populi [[Sanniti]] da i [[Magna Grecia|culoni grechi]], in particulari da a culonia di [[Cuma]], è ind'è i [[Latini]] è i [[Sabini]] da u cultu [[Civiltà etrusca|etruscu]] à ''Hercle''. Par [[antunumasia]] si difinisci cusì una parsona di grandi forza fisica è, à tempi antichi, u furzutu chì s'esibia in i circhi è in i fieri.<ref> {{cita web |url= http://www.treccani.it/Purtali/elements/categoriesItems.jsp?pathFile=/sites/default/BancaDati/Vocabolario_online/E/VIT_III_E_039642.xml |titolo= ercole |accesso=09-08-2009 |editore= Treccani |opera= Treccani.it }} </ref> ==Erculu in l'antica riligioni rumana== [[File:Hercules_drunk_-_Bardo_National_Museum_(photo_by_Giorces).jpg|left|150px|thumb|[[Museiu naziunali di u Bardo|Erculu briacu]]]] Erculu hè notu in particulari par i "[[dodici lavori di Erculu|dodici lavori]]". Numarosi sò i lighjendi riligiosi chì ani Erculu com'è prutagonistu. Figliu di [[Ghjovi (divinità)|Ghjovi]], a matri di Erculu era a zitedda [[Alcmena]]; ebbi com'è moglia [[Deianira]]. Un ghjornu, duranti una di i so impresi, Erculu è Deianira diviani travirsà un fiumu tumultuosu. L'eroi l'attravirsò, ma lasciò chì a moglia fussi traghittata da un centauru battiddieri, Nessu, chì pruvò à rapiscia à Deianira. Erculu tandu culpì u centauru incù una frezza avvilanata incù u sangui di l'[[Idra di Lerna|Idra]]. U centauru murenti si presi a so vindetta uffrendu à Deianira u so probbiu sangui, è cunvincendu la ch'eddu avia custituitu un putintissimu filtru d'amori chì avaria resu Erculu fideli ad edda par sempri. Un ghjornu Deianira ebbi u suspettu chì u so sposu fussi un pocu troppu intarissatu à un'altra donna. Cusì, deti à Erculu una camisgia annantu à a quali avia sparsu un pocu di u sangui di u centauru murenti. Ma u sangui era un putenti vilenu, chì era statu cuntaminatu da u sangui di l'Idra. Quandu Erculu indussò a camisgia avvilanata, si cumpiì a vindetta di u centauru: cuminciò à essa preda di dulori lancinanti è sintì i carri brusgià li in modu talmenti insuppurtevuli da prifiriscia a morti. Ma nisciunu murtali pudia tumbà lu, è Erculu dicisi di dà si a morti da par sè, fendu si brusgià vivu annantu à una [[crimazioni|pira funiraria]]. Ghjovi, impiitusitu da a sorti di u so figliu predilettu, scesi da u celi è u presi incun eddu in l'Olimpu, punendu fini à a so angunia. In l'Olimpu spusò [[Ebe]], dea di a ghjuvantù. Ci sò parechji virsioni annantu à l'annivirsariu d'Erculu: # l'annivirsariu di a nascita d'Erculu hè fistighjatu u quartu ghjornu di ogni mesi # sicondu un'antra tradizioni Erculu nascì quandu u soli intrì in a decima custiddazioni (Capricornu) # par altri quandu u soli entra in a dodicesima custiddazioni (Pesci). ==Erculu in l'arti== ===Pittura=== [[File:Ercole Sassano da Villa d Este foto Roberto Borgia 2011.jpg|left|thumb | ''Erculu Sassano'' <ref>[http://www.scribd.com/doc/94686989/Antonio-di u-Rè-Antichita-Tiburtine-cap-I-II-1607-edizioni-2012 Antonio_di u_Rè_Antichità_Tiburtine_cap_I_II_1607_edizioni_2012]</ref>, 1569, affrescu à Villa d'Este, appartamentu infiriori, à Tivoli.]] *''[[Erculu è Onfale]]'' di [[Pieter Paul Rubens]] ([[1603]]). *''[[Erculu in u giardinu di l'Esperidi]]'' di Pieter Paul Rubens ([[1638]] circa) *''[[Urighjina di a Via Lattea (Rubens)|L'urighjina di a Via Lattea]]'' di Pieter Paul Rubens ([[1636]]-1638). *''[[Urighjina di a Via Lattea (Tintoretto)|L'urighjina di a Via Lattea]]'' di [[Tintoretto]]. *''[[Scelta di Erculu]]'' d' [[Annibale Carracci]] ([[1596]]) ===Scultura=== *''[[Erculu è Caco]]'' di [[Baccio Bandinelli]] ([[1534]]), [[Piazza di a Signuria]], [[Firenza]]. *''[[Erculu è Lica]]'' d' [[Antonio Canova]] ([[1795]]-[[1815]]), [[Galleria naziunali d'arti muderna è cuntimpurania]], [[Roma]]. *''Erculu epitrapeziosi'' di [[Alba Fucens]] - I sec. a.C. [[Museiu archiulogicu naziunali d'Abruzzo]], [[Chieti]]. *''Erculu Curini'' - bronzu, scola di Lisippo, [[Museiu archiulogicu naziunali d'Abruzzo]], [[Chieti]]. ===Tiatru=== U parsunaghju appartinenti à a mitulugia greca era statu ghjà prutagonistu di ''[[I Trachinie]]'' di [[Sofocle]], in ''[[L'Eraclidi (Euripidi)|L'Eraclidi]]'' di [[Euripidi]] è ancu in ''[[Alcesti (Euripidi)|Alcesti]]'' è ''[[Erculu (Euripidi)|Erculu]]'', sempri di st'ultimu. U parsunaghju fù famosu ancu in u tiatru rumanu. *''[[Hercules furens]]'' (''Erculu furiosu'') di [[Luciu Anneo Seneca]], scrittori, filosofu è pueta rumanu * Hercules und der Stall des Augias (Erculu è i staddi di Augia) di [[Friedrich Dürrenmatt]], scrittori, dramaturgu svizzaru ===Cinema=== Da l'[[anni 1960|anni sissanta]] è dopu funi fatti numarosi filmi di genaru [[peplum]] (mitulogicu mistu à culussali) in i quali i prutagunisti, in più di Erculu, erani eroi cunnisciuti di a [[mitulugia greca]] è [[mitulugia rumana|rumana]], ma erani à spessu ancu invintati. Parechji trami sò basati annantu à avvinimenti di a vicenda mitica di u famosu parsunaghju, siguendu calchì volta ancu i tragedii di [[Eschilu]] o [[Euripidi]], ma spessu i vicendi di l'altri filmi, moltu rielaburati da i scenighjatori, uttiniani difatti in pubblicu pocu successu. Quissa avviniti ancu par i parsunaghji di [[Maciste]] è di [[Ursus (parsunaghju)|Ursus]], eppuri u prima, essendu statu criatu da [[Gabriele D'Annunzio]] è intarpritatu in i primi filmi muti da [[Bartolomeo Paganu]], ottensi quantunqua più successu. *''[[I lavori di Erculu (filmu)|I lavori di Erculu]]'', regia di [[Petru Francisci]] ([[1958]]) *''[[Erculu è a righjina di Lidia]]'', regia di [[Petru Francisci]] ([[1959]]) *''[[L'amori di Erculu]]'', regia di [[Carlu Ludovico Bragaglia]] ([[1960]]) *''[[A vindetta di Erculu]]'', regia di [[Vittoriu Cottafavi]] ([[1960]]) *''[[Erculu à a cunquista di Atlantidi]]'', regia di [[Vittoriu Cottafavi]] ([[1961]]) *''[[Maciste contru Erculu in a vaddi di i guai]]'', regia di [[Mariu Mattoli]] (filmu parudisticu di u 1961 incù prutagunisti [[Francu è Ciccio]]) *''[[Erculu à u centru di a Terra]]'', regia di [[Mariu Bava]] (1961) *''[[Ulissi contru Erculu]]'', regia di [[Mariu Caiano]] ([[1962]]) *''[[A furia di Erculu]]'', regia di [[Gianfranco Parolini]] (1962) *''[[Erculu (filmu)|Erculu]]'', cortumitraghju tedescu par a regia di [[Werner Herzog]] (1962) *''[[Erculu sfida Sansonu]]'', regia di [[Petru Francisci]] ([[1963]]) *''[[Erculu contru Moloch]]'', regia di [[Giorgio Ferroni]] (1963) *''[[Erculu l'invincibile]]'', regia di [[Alvaro Mancori]] ([[1964]]) *''[[Erculu contru Roma]]'', regia di [[Piero Pierotti (regista)|Piero Pierotti]] (1964) *''[[U trionfu di Erculu]]'', regia di [[Albertu De Martinu]] (1964) *''[[Erculu contru i figli di u soli]]'', regia di [[Osvaldo Civirani]] (1964) *''[[Erculu, Sansonu, Maciste è Ursus l'invincibili]]'', regia di [[Ghjorghju Capitani]] (1964) *''[[Erculu contru i tiranni di Babilonia]]'', regia di [[Dumenicu Paolella]] (1964) *''[[U magnificu gladiatori]]'', regia di [[Alfonso Brescia]] (1964) *''[[A sfida di i ghjiganti]]'', regia di [[Mauriziu Lucidi]] ([[1965]]) *''[[Erculu (filmu 1983)|Hercules]]'', regia di [[Luigi Cozzi]] ([[1983]]) *''[[Erculu in l'infernu di l'di i]]'', filmu par a televisioni par a regia di [[Bill L. Norton]] ([[1994]]) *''[[Erculu è u regnu persu]]'', filmu par a televisioni par a regia di [[Harley Cokeliss]] ([[1994]]) *''[[Erculu è u chjerchju di focu]]'', filmu par a televisioni par a regia di [[Doug Lefter]] ([[1994]]) *''[[Erculu è i donni amazoni]]'', filmu par a televisioni par a regia di [[Bill L. Norton]] ([[1994]]) *''[[Erculu in u labirintu di u Minotauru]]'', filmu par a televisioni par a regia di [[Josh Becker]] ([[1994]]) *''[[Erculu (filmu 1997)|Hercules]]'', cartone animatu di a [[Walt Disney Pictures]], direttu da [[Ron Clements]] è [[John Musker]] ([[1997]]) *''[[Erculu (seria televisiva)|Hercules: The Legendary Journeys]]'', staghjoni televisiva andata in onda da [[1995]] à [[2000]] *''[[Young Hercules]]'', [[spin-off]] televisivu di ''Erculu'', in onda da u [[1998]] à u [[2002]] *''[[Erculu: A lighjenda hà iniziu]]'' (''Hercules: The Legend Beginsi '), filmu di [[Renny Harlin]] di [[2014]] *''[[Erculu - U guerrieri]]'' (''Herculesi '), filmu di [[Brett Ratner]] di u [[2014]] ==Noti== <references/> ==Da veda dinò== *[[Dodici lavori d'Erculu]] *[[Tempiu d'Erculu Vincidori]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[categoria:Mitulugia]] 3c40nymy5ym0u50as6t93utrjuueg08 Levafrebba 0 16408 336903 2014-07-29T13:16:54Z 90.37.19.26 Reindirizzamentu à [[Ghjumenta di preti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjumenta di preti]] ka07n3dgvmnv2muajzh01rlysuf7309 Augustu 0 16411 361667 347885 2019-02-11T10:50:14Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Statue-Augustus.jpg|thumb|right|]] '''Gaiu Giuliu Cesare Uttavianu Augustu''' (in [[latinu]] ''Gaius Iulius Caesar Octavianus Augustus'', megliu cunnisciutu cume Uttavianu o Augustu ([[Roma]], 23 settembre 63 a.C. – Nola, 19 aostu 14 d.C.) fubbe u primu imperadore [[Roma antica|rumanu]]. U Senatu li cunferì u titulu di Augustus u 16 ghjennaghju 27 a.C.,[10] è u so nume uffiziale fubbe da quellu mumentu Imperator Caesar Divi filius Augustus. ==Da vede dinò== *[[Cesare]] [[Categoria:Personnalità pulitica di Roma Antica]] [[Categoria:Storia]] adzj9swr1tjomn01ovjietcpa0eez4a Jacob Ellehammer 0 16412 348721 336968 2015-07-06T09:03:42Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Jacob ellehammer.jpg|upright|thumb|Jacob Ellehammer]] '''Jacob Ellehammer''' (nome veru '''Jacob Hansen''') - [[Bakkebølle]], 14 [[giugnu]] 1871, 20 [[maghju]] 1946 - hè statu un inventore [[Danimarca|danese]] famosu per esse unu di i pionieri di l'[[aviò|Aeronautica]]. [[File:Ellehammer 1914.jpg|thumb|left|elicttetu di Ellehammer (1914)]] rf0q3jr156zc7mg7l14a0f1ldkiyeef Nova Zilanda 0 16414 375845 359836 2021-08-19T18:13:41Z Jun Misugi 295 o Nova Zelanda wikitext text/x-wiki [[File:Flag of New Zealand.svg|thumb|right|200px|]] A '''Nova Zilanda''' (o '''Nova Zelanda''', [[Lingua maori|maori]]: '''Aotearoa'''; [[Lingua inglese|inglese]]: '''New Zealand''') hè un paese situatu in [[Oceania]]. A sò capitale hè [[Wellington]]. La sò [[lingua]] hè [[Lingua inglese|inglese]], [[Lingua maori|maori]] è a [[Lingua di i cenni neuzilandesa‎|NZSL]]. ==Da vede dinò== *[[Ernest Rutherford]] [[Categoria:Uceania]] 2jjw4cvpfr8ii3x0smt2xrhf1zsshhe Maria Carta 0 16415 376562 376561 2021-09-02T16:04:35Z Jun Misugi 295 ligame, cat wikitext text/x-wiki '''Maria Carta''' ([[Siligo]], [[24 di ghjugnu]] [[1934]] - [[Roma]], [[22 di settembre]] [[1994]]) hè stata una [[cantu|cantadora]], [[Musica|musicante]] è [[cinemà|attrice]] [[Sardigna|sarda]]-[[Italia|taliana]]. == Biugrafia == Hà cantatu è hà puru fattu una ricerca nant'à i canti tradiziunali di [[lingua sarda]]. U primu discu hè surtitu in u [[1971]]. == Discografìa == === Singuli === *1971 - ''Ninna nanna/Muttos de amore'' (Tirsu, TR 140) *1971 - ''Adiu a mama/Antoneddu Antoneddu'' (Tirsu, TR 141) *1971 - ''Trallallera corsicana/La ragazza moderna'' (Tirsu, TR 144) *[[1973]] - ''Nuovo maggio/Funerale di un lavoratore'' ([[RCA Italiana|RCA]], TPBO 1004) *[[1974]] - ''Amore disisperadu/Ave Maria'' (RCA, TPBO 1083) *[[1975]] - ''Diglielo al tuo Dio/Nuovo maggio'' (RCA, TPBO 1113) *[[1978]] - ''No potho reposare/Ballada ogliastrina/Muttettu'' ([[Polydor]], 2060&nbsp;193) === Albumi === *1971 - ''Sardegna canta'' (LP) (Tirsu, LIP 317) *1971 - ''Paradiso in Re'' (2 LP) (RCA, IL 00100-2; ristampa: TCL 1-1089) *1974 - ''Delirio. In s'amena campagna dilliriende'' (LP) (RCA, TPL 1-1002) *1974 - ''Dies Irae'' (LP) (RCA, TPL 1-1169) *1974 – ''Ave Maria''(LP) (RCA – TCL1-1090 *[[1976]] - ''Vi canto una storia assai vera'' (LP) ([[RCA Lineatre]], TNL 1-3502) *1976 - ''La voce e i canti di Maria Carta vol. 1'' (LP) (RCA) *1976 - ''La voce e i canti di Maria Carta vol. 2'' (LP) (RCA, NL 33095) *1978 - ''Umbras'' (LP) ([[Polydor]], 2448&nbsp;078) *[[1980]] - ''Haidiridiridiridiridinni'' (LP) ([[Polydor]], 2448&nbsp;106) *[[1984]] - ''Maria Carta concerto dal vivo'' (MC) (Tekno Records, TKR MR 0036) *[[1981]] - ''Sonos 'e memoria'' (2 LP) (Chante du monde) *1984 - ''Sonos 'e memoria'' (2 LP) ([[Fonit Cetra]], APL-2020-2-1; ristampa dell'album precedente) *[[1992]] - ''Chelu e mare'' (CD) (Music Of The World, CD 12506) *[[1993]] - ''Le memorie della musica'' (CD) (Bubble, CDBLU-1842) *1993 - ''Muttos ‘e amore'' (CD) (Joker, 674104-mus) *1993 - ''Trallallera'' (CD) (Joker) *[[2002]] - ''Sardegna canta'' (CD) (Aedo) *[[2012]] - ''Il Recital di Maria Carta e Amalia Rodriguez with Amália Rodrigues'' ==Filmografia== *''[[Il padrino - Parte II]]'' (di [[Francis Ford Coppola]]) (1974) *''[[Cecilia - Storia di una comune anarchica]]'' (di [[Jean-Louis Comolli]]) (1976) *''[[Cadaveri eccellenti (film)|Cadaveri eccellenti]]'' (di [[Francesco Rosi]]) (1976) *''[[Gesù di Nazareth (sceneggiato televisivo)|Gesù di Nazareth]]'' (di [[Franco Zeffirelli]]), ([[1977]]), nella parte di ''Marta'' *''[[Un reietto delle isole (film)|Un reietto delle isole]]'' (di [[Giorgio Moser]]) (1980) tratto dall'[[Un reietto delle isole|omonimo]] romanzo di [[Joseph Conrad]] *''[[I padroni dell'estate]]'' (di [[Marco Parodi]]) ([[1986]]) *''[[Il camorrista]]'' (di [[Giuseppe Tornatore]]) (1986) *''[[Disamistade]]'' (di [[Gianfranco Cabiddu]]) ([[1989]]) *''[[Il commissario Corso]]'' (film tv) (di [[Gianni Lepre]]) (1992) ==Bibliografia== *1975 Maria Carta. ''Canto rituale'', Coines Edizioni. *1998 Emanuele Garau. ''Maria Carta'', Edizioni della Torre. *2014 Paolo Mercurio, ''In memoria di Maria Carta'', "Voce" della Sardegna'', in "Introduzione alla Musica Sarda", pp. 122-133, Milano - ISBN 9788868850135 == Ligami annantu à a Reta == *[http://www.sardegnadigitallibrary.it/index.php?xsl=626&s=17&v=9&c=4460&id=86056 Sardegna Digital Library - Video con Maria chi canta canti tradiziunali (cumpresa una ''Corsicana'' e i ''Trallallera a sa corsicana'')] [[Categoria:Musicante|Carta, Maria]] [[Categoria:Attrice|Carta, Maria]] [[Categoria:Sarda|Carta, Maria]] [[Categoria:Taliana|Carta, Maria]] [[Categoria:Biugrafia]] 4620c0kz5ja351ixbwko581huh91wek Venera di Milo 0 16417 339794 337126 2014-10-07T06:48:52Z CommonsDelinker 173 The file [[:Image:Wenuszmf.jpg]] has been replaced by [[:Image:Venus_de_Milo_Louvre_Ma399-02b.jpg]] by administrator [[:commons:User:Ymblanter]]: ''[[commons:COM:FR|File renamed]]: meaningless file name''. ''[[m:User:CommonsDelinker|Translate me!]]'' wikitext text/x-wiki [[File:Venus_de_Milo_Louvre_Ma399-02b.jpg|123px|thumb |right|A Venera di Milo, vista di fronti]] A '''''Venera di Milo''''' (o ''Venere di Milo'') hè una di i più celebri statui grechi. Si tratta di una scultura di [[marmaru pariu]] (une variità di marmaru biancu) (alta 202 cm), priva di i braccia è di u basamentu uriginali, chì hè cunsirvata in u [[Museiu di u Louvre]] in [[Parighji]]. Nantu à a basa di una scrizzioni ripurtata annantu à u so basamentu (chì hè statu persu dipoi) si riteni chì si tratta di un'opara di [[Lisandru di Antiochia]]. Tempi fà, parechji attribuitini par isbagliu l'opara à [[Prassitele]]. == Storia == [[File:Paris_Louvre_Venus_de_Milo_Debay_drawing.jpg|thumb|upright=0.8|Disegnu di a statua incù a scrizzioni nantu à u basamentu mancanti (Debay, 1821)]] A ''Venera di Milo'' ricodda à u [[130 a.C.]] circa: hè dunqua un'opara [[scultura ellinistica|ellinistica]], bench'è si tratti di una scultura chì fondi parechji stili di l'[[scultura greca classica|arti di u periodu classicu]]. Fù ritruvata spizzata in dui parti in [[1820]] nantu à l'isula greca di [[Milu]] da un campagnolu chjamatu Yorgos Kentrotas. Kentrotas nascosi l'opara chì fù dopu eppuri siquistrata da parechji ufficiali turchi. Un ufficiali di a marina francesa, [[Olivier Voutier]], ni ricunniscì u pregiu è, grazia à a midiazioni di [[Jules Dumont d'Urville]] è di u Marchesi di Rivière, ambasciadori francesu vicinu à l'ottumani, riiscì à cuncluda ni l'acquistu. Dopu parechji intarventi di restauru, a Venera di Milo fù prisintata à u rè [[Luigi XVIII]] in u [[1821]] è cullucata à u [[museiu di u Louvre]], induv'edda hè sempri cunsirvata. A grandi fama righjunta da l'opara in u [[XIX seculu]] ùn fù micca duvuta sultantu à a so biddezza è à a so parfizzioni, ma ancu à a "prupaganda" di l'auturità francesi. In [[1815]], infatti, a Francia duviti ristituiscia a ''[[Venera Medici]]'' à i taliani, dopu chì quidda fù stata purtata in Francia da [[Nabulionu Bonaparte]]. A Venera di Milo, dunqua, fù "spunsurizata" da i francesi par rimpiazzà cusì a perdita di l'altra opara. Cilibrata da artisti è critichi, a Venera di Milo fù da molti cunsidarata una di i più significativi rapprisintazioni di a biddezza feminiccia; l'unicu chì si distinsi fù [[Pierre-Auguste Renoir]] chì a disprizzò difiniscendu la com'è "un gran' giandarmu". == Discrizzioni è stili == [[File:Furtwängler-Restortation-Venus-de-Milo.jpg|thumb|left|120px|Pussibuli ricustruzzioni incù i braccia (Furtwängler)]] Afrudita si pesa, stendu cù u bustu nudu finu à l'addomu è i ghjambi vilati da un spessu pannu. U corpu cumponi una tinsioni misurata chì richjama un tipicu [[chjasmu (scultura)|chjasmu]] (una technica di scultura chì cunsisti in una dispusizioni sicondu un ritmu particulari chì ricorda l'andamentu di a lettara χ di u salteriu grecu) di dirivazioni [[policleto|policletea]]. L'insemu hè resu incù diddicati sughjirimenti chjaruscurali, cù u cuntrastu trà u lisciu incarnatu nudu è u vibrà di a luci in i capeddi ricciulati è in i panni incrispati di a parti infiriori. Ùn si cunnosci pricisamenti qualessu episodiu mitulogicu di a vita di Venera fù cusì rapprisintatu: si riteni chì pò essa una raffigurazioni di a ''Venus Victrix'' chì arreca a mela durata à [[Paride]]: 'ss'intarpritazioni si accurdaria bè incù u nomu di l'isula induv'edda hè stata ritruvata (''milosi'', in [[lingua greca]], significheghja infatti "[[mela]]"). Di u restu, parechji frammenti di un avambracciu è di una mani arricanti una mela sò stati ritruvati vicinu à a statua stessa. In generali quantunqua culpisci l'attitudina naturali di a dea, oramai luntana da l'andamentu "eroicu" di i Venera [[scultura greca classica|classichi]] di i seculi pricidenti. Dopu u ritruvamentu di l'opara, sò stati numarosi i tentativi di ricustruiscia ni a posa urighjinaria (una raffigurazioni à opara di [[Adolf Furtwängler]] riprupunenti a forma uriginali di l'opara hè publicatu in un articulu di Kousser). == Umaghji == [[File:Venus de Milo Louvre Ma399 n3.jpg|right|thumb|Ditagliu]] * Un rifirimentu à a Venera di Milo hè statu inseritu in u filmu ''[[The Dreamers]]'' di [[Bernardu Bertolucci]] (1h 22min 43sec) in u quali a prutagunista feminiccia apparisci in a so stanza incù alti vanti neri annantu à un fondu neru chì, par via di un effettu otticu, sembra canciddà li i braccia. * In u filmu di a [[The Walt Disney Company|Disney]] ''[[Hercules (filmu 1997)|Hercules]]'', ci hè a scena in a quali l'eroi è a so ghjuvanetta Megara, si trovani in un'antica villa greca. Hercules, ghjuchendu incù una petra, culpisci par isbagliu a ''Venera di Milo'' à a quali si troncani i braccia. * In u filmu ''Duffy Duck è l'isula fantastica'', [[Pevaru I Pew]] passa davanti à una statua chì cadi à pezzi è diventa a famosa statua. * In u filmu ''[[I dodici lavori di Asterix]]'' (più pricisamenti à a casa chì rendi tontu) [[Obelix]] si teni in bracciu à una statua à a quali si spezzani i braccia è diventa l'attuali ''Venera di Milo''. * In l'album Marquee moon di i Television, ci hè una canzona intitulata ''Venus de Milo'' (Venera di Milo) == Bibliugrafia == *{{Cita libru|nomu = Ranuccio|casata = Bianchi Bandinelli|wkautore = Ranuccio Bianchi Bandinelli|coautori = Enrico Paribeni|curatore = |titulu = L'arti di l'antichità classica. Grecia|editori = UTET Libreria|cità = Turinu|annu = 1986|pagini =|ISBN = ISBN 88-7750-183-9.}} * Giuliano A., ''Storia di l'arti greca'', Carocci, Roma 1998 ISBN 88-430-1096-4 * Pierluigi De Vechji è Elda Cerchiari, ''I tempi di l'arti'', vulumu 1, Bompiani, Milanu 1999. ISBN 88-451-7107-8 [[Category:Sculturi ellinistichi]] [[Category:Sculturi in u Louvre]] [[Category:sculturi annantu à Venera|Milo]] m87498u8xitk2afgf0gh4hab4bby40o Template:Triplice imagine 10 16418 337099 2014-08-13T18:37:08Z 92.153.26.183 Pagina nova: {{#if: {{{1|}}} | | <div style="display: none;">}}{{#switch: {{{1|}}} | left = <div class="thumb tleft"> | right = <div class="thumb tright"> | center|centre = <div class="center"><d... wikitext text/x-wiki {{#if: {{{1|}}} | | <div style="display: none;">}}{{#switch: {{{1|}}} | left = <div class="thumb tleft"> | right = <div class="thumb tright"> | center|centre = <div class="center"><div class="thumb tnone"> | #default = <div class="thumb tright"> }}<div class="thumbinner" style="width:{{#expr: {{{3|0}}} + {{{5|0}}} + {{{7|0}}} + 6}}px;"> {| style="background: transparent; border: 0; padding: 0; margin: 0; width:{{#expr: {{{3|0}}} + {{{5|0}}} + {{{7|0}}} + 6}}px;" cellspacing="0" | style="padding: 0; margin: 0;" class="thumbimage" | [[Image:{{{2}}}|{{{3}}}px|alt={{{11|}}}|{{{8|}}}]] | style="padding: 0; margin: 0; border: 0; width: 2px" | | style="padding: 0; margin: 0;" class="thumbimage" | [[Image:{{{4}}}|{{{5}}}px|alt={{{12|}}}|{{#if: {{{9|}}}|{{{9|}}}|{{{8|}}}}}]] | style="padding: 0; margin: 0; border: 0; width: 2px" | | style="padding: 0; margin: 0;" class="thumbimage" | [[Image:{{{6}}}|{{{7}}}px|alt={{{13|}}}|{{#if: {{{10|}}}|{{{10|}}}|{{{8|}}}}}]] |- {{#if: {{{9|}}}{{{10|}}} | {{!}} style="padding: 0; margin: 0; border: 0;" {{!}} <div class="thumbcaption">{{{8|}}}</div> {{!}} style="padding: 0; margin: 0; border: 0;" {{!}} {{!}} style="padding: 0; margin: 0; border: 0;" {{!}} <div class="thumbcaption">{{{9|}}}</div> {{!}} style="padding: 0; margin: 0; border: 0;" {{!}} {{!}} style="padding: 0; margin: 0; border: 0;" {{!}} <div class="thumbcaption">{{{10|}}}</div> | {{!}} style="padding: 0; margin: 0; border: 0;" colspan="5" {{!}} <div class="thumbcaption">{{{8|}}}</div> }} |} </div> {{#switch: {{{1|}}} | center|centre = </div></div> | </div> }}{{#if: {{{1|}}} | | </div> <code><nowiki>{{Tripla immagine|left/right/center|Image 1|Size 1|Image 2|Size 2|Image 3|Size 3|Left caption|[Center caption]|[Right caption]|Left alt text|Center alt text|Right alt text}}</nowiki></code> }}<noinclude> {{man}} [[Categoria:Template strumenti di layout immagini|Template:Tripla immagine]] </noinclude> 23m5ftrsovsdhar9qoxarb06oitmkxz Venera di Milu 0 16419 337111 2014-08-13T19:28:59Z 92.153.26.183 Reindirizzamentu à [[Venera di Milo]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Venera di Milo]] lcqsp1pn2ub7ngdjzkm3mflf2pxgdzf Venere di Milo 0 16420 337113 2014-08-13T19:30:07Z 92.153.26.183 Reindirizzamentu à [[Venera di Milo]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[ Venera di Milo]] 01qc0cketlaesi130317qtzb5uc6p82 Robin Williams 0 16421 376107 361400 2021-08-20T20:47:55Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Robin Williams 2011a (2).jpg|thumb|Williams, [[2011]]]] '''Robin McLaurin Williams''' hè statu un [[Sinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. Era natu u [[21 di lugliu|21 lugliu]] [[1951]] in [[Chicago]], [[Illinois]] è hè mortu in a so casa in [[Paradise Cay]], [[California]], [[11 d'aostu|l'11 d'agostu]] [[2014]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Williams, Robin]] [[Categoria:Americanu|Williams, Robin]] [[Categoria:Biugrafia]] nq1dgu7u4bkp4miuk6gtryvzx9onrtc Paul L. Smith 0 16422 376059 346393 2021-08-20T16:44:33Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Paul L. Smith (1936-2012).jpg|thumb|Smith, [[1973]]]] '''Paul Lawrence Smith''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Smith, Paul L.]] [[Categoria:Americanu|Smith, Paul L.]] [[Categoria:Biugrafia]] t549qz25rt7c72qpijwtvtuoboyvqhs Shelley Duvall 0 16423 376271 350179 2021-08-22T20:01:58Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:ShelleyDuvall.jpg|thumb|Duvall, [[1990]]]] '''Shelley Alexis Duvall''' hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attrice|Duvall, Shelley]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americana|Duvall, Shelley]] 8oho7nud88s2eoj88t7m2fpsdhboxdg Milu 0 16424 337135 337134 2014-08-17T19:10:30Z 92.153.142.236 /* Assediu è cunquista atinesa */ wikitext text/x-wiki '''Milu''' (in [[lingua greca|grecu]] ''Μήλος'' - ''Mìlosi '') hè un' [[isula]] [[Grecia|greca]] di u [[Mari Egeiu]] d'urighjina vulcanica, chì si trova in l'angulu sudu-uccidintali di l'arcipelagu di i [[Cicladi]]. Milu hà una longa storia è cunserva tistimunianzi [[civiltà minoica|minoichi]], [[ellinisimu|ellinistichi]], [[Roma antica|rumani]] è [[Bisanziu|bizantini]]. Amministrativamenti hè una cumuna di a periferia di l'[[Egeiu Miridiunali]] ([[unità perifirichi di a Grecia|unità periferica]] di [[Milu (unità periferica)|Milu]]). A maiò parti di a pupulazioni di Milu stà in a parti nordu-uriintali induva si trovani i paesi di [[Plaka]] (chì hè u capilocu di l'isula), [[Tripiti]], [[Pollonia]] è [[Adamas]], u [[portu]] principali di l'isula ind'eddi partini è ghjunghjini i traghetti. U restu di l'isula hè inveci guasi privu d'insidiamenti umani, ùn ci sò micca stradi asfaltati è calchì volta i spiaghji sò raghjunghjibuli solu da u mari. == Storia == [[File:Aphrodite2.png|thumb|left|upright=0.5|[[Venera di Milu]]]] ===Assediu è cunquista atinesa=== L'isula di Milo fù a prutagonista di una brutali accupazioni ricuddanti à u [[V seculu a.C.]], à l'ebbica di a [[guerra di u Peloponnesu]] ([[431 a.C.|431]]-[[404 a.C.]]). I mutivazioni di l'episodiu in quistioni sò diffarenti, sicondu [[Isocrate]] oppuri [[Tucidide]]: sicondu u prima, l'isula di Melu era una di quiddi chì erani alliati d'[[Atena]] prima di a guerra, chì parò si ni saria piuttostu alluntanata, ghjunghjendu tuttu à fattu à furniscia aiutu a [[Sparta]]<ref>Isocrate, Panegirico, 100-102;</ref>; sicondu Tucidide, inveci, Melo ùn era mai stata alliata di [[Atena]], ma apposta ch'edda ni era moltu vicina, a cità egemona, par mutivi di sicurezza probbia, avaria vulsutu attirà la in a so orbita probbia, impitendu parò annantu à l'indicisioni di l'isulani<ref>Tucidide, III, 91; V, 84,2.</ref>. Qualunqua fussi a rialità, pari ch'è Atena avissi inviatu più di un ambasciadori par pruvà à cunvincia l'abitanti di Milu, ma chì, di fronti à a so oppusizioni, saria ghjunta dopu à a cunclusioni ch'è a situazioni ùn pudia essa risolta ch'è da a forza: in l'annu [[416 a.C.]], un annu di paci in a guerra incù Sparta (vista a [[paci di Nicia]] di u [[421 a.C.]]), inviò a so probbia straputenti flotta contru a piccula isula. Dopu un assediu chì durò moltu più ch'è Atena l'aspittava, l'isula fù custretta à renda si, è Atena applicò una "punizioni" spietata: tutti i masci adulti funi uccisi è a pupulazioni chì firmava fù ridutta in schiavitù. U storicu [[Lucianu Canfora]], in u so vulumu ''U mondu di Atena'', pari spusà a tesa di Isocrate<ref>Lucianu Canfora, U mondu di Atena, Bari 2012, p. 166</ref>, ma quissa ùn attinuisci micca a critica sivera à u cumpurtamentu d'Atena. == Amministrazioni == A cumuna umonima cumprendi, in più di Milo, ancu l'isuli disabitati di [[Antimilo]] è [[Akradies]], incù una pupulazioni di 4.771 abitanti à u censimentu di l'annu [[2001]].<ref>{{cita web|url=http://www.ypes.gr/UserFiles/f0ff9297-f516-40ff-a70è-eca84è2ec9b9/D_diairesi.xls|titulu=Censimentu 2001|accessu=4 aprili 2011}}</ref> == Turisimu == In i primi [[anni 2000]] ancu Milu hè stata righjunta da u [[turisimu]] di massa. L'impresa turistica lucali hà infatti fattu mori publicità annantu à l'isula, chì rispettu à l'anni pricidenti hè avali più faciulamenti raghjunghjibuli in tempi brevi da u [[Pireo]] incù traghetti viloci. L'isula mostra intarissantissimi finomini giulogichi com'è surghjenti caldi è rocci multicolori, litturali "lunarii" è un'autanticità chì ùn hè ancora assirvita à u turisimu di massa. In a parti uriintali di l'isula i stradi sò par a maiò parti in catramu, i ristanti quantunqua ani una bona parcurribilità. In a parti nordu-uriintali (à u sudu di Pollonia) principia a zona mineraria. Diffarenti hè a situazioni in a parti uccidintali. I stradi ùn sò micca incatramati è à spessu u so fondu scunnessu hè custituitu da petri di diversi diminsioni. == Noti == <references/> == Da veda dinò == * [[Lista d'isuli di a Grecia]] * [[Venera di Milo]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. 93wvvzpjzecdmjbplkjsj1nnhk6chnx Imelda Marcos 0 16426 371521 352346 2021-01-05T05:37:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[image:Imelda Marcos.jpg|right|thumb|Imelda Marcos]] '''Imelda Remedios Visitación Trinidad Romuáldez-Marcos''' (2 [[lugliu]] [[1929]] in [[Manila]]) hè stata prima donna di i [[Filipinas]] da u [[1965]] à u [[1986]].<ref name = "Ellison">Katherine Ellison, ''Imelda, Steel Butterfly of the Philippines'', McGraw-Hill, New York, 1988. ISBN 0-07-019335-5</ref> {{DEFAULTSORT:Marcos, Imelda}} == Riferimenti == {{reflist}} [[categoria:Biugrafia]] nxevngc33r1vc5ne15xflh9p9v1mqfv Archimede 0 16427 376508 375886 2021-08-31T19:18:55Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Retrato de un erudito (¿Arquímedes?), por Domenico Fetti.jpg|thumb|right|200px|Archimede]] '''Archimede''' (natu in [[Siracusa]] 287 AC-212 AC) hè statu un [[matematicu]] è [[fisicu]], u più impurtante di l'antica [[Grecia]] e di la [[storia]]. == Biugrafia == [[Categoria:Fìsicu|Archimede]] [[Categoria:Matematicu|Archimede]] [[Categoria:Grecu|Archimede]] [[Categoria:Biugrafia]] i17bcglgzmgt4e14cw73ej9zw1vpboi Pitagoru 0 16428 376471 337160 2021-08-30T11:15:29Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Sanzio 01 Pythagoras.jpg|200px|thumb|right|Pitagoru in ''A scola di Atene'' di [[Raffaello Sanzio]], 1509]] '''Pitagoru''' (in [[grecu anticu]] ''Πυθαγòρας''; natu in [[Samo]] versu 570 AC – [[Metaponto]] versu 495 AC) hè un [[filosofu]] è [[matematicu]] grecu presocraticu. == Biugrafia == Hè avutu com'è maestru [[Anassimandru]] ed hè il fundatore di a scola pitagorica a [[Crotone]]. Hè notu anche per lo [[Teorema di Pitagoru]]. [[Categoria:Filosofu]] [[Categoria:Matematicu]] [[Categoria:Biugrafia]] rokghvol0j1oo9ucipl4ywy7pqoixhq Template:IT-PR 10 16431 337193 2014-08-26T13:22:18Z Cycn 6351 Pagina nova: [[Pruvincia di Parma|Parma]]<noinclude> [[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|PR]] </noinclude> wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Parma|Parma]]<noinclude> [[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|PR]] </noinclude> mflvp9gopfravmr8bikwg0rkde75rst Platonu 0 16432 337198 2014-08-26T18:19:04Z 92.153.8.175 Reindirizzamentu à [[Platone]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Platone]] hrrps6n8dq1da3duhyzim7yg6bqvu00 Aleksandr Sergeevič Puškin 0 16434 377169 376601 2021-09-19T19:32:16Z EL-259 744 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Aleksandr Sergeevič Puškin''', in [[lingua russia]] ''Александр Сергеевич Пушкин'', natu à [[Mosca]] u 6 [[ghjugnu]] (26 [[maghju]] di u calendariu giulianu) 1799 è mortu u 10 [[ferraghju]] (27 [[ghjennaghju]] di u calendariu giulianu) 1837 à [[San Petruburgu]], hè statu unu [[scrivanu]] in [[Russia|lingua russa]]. [[File:AleksandrPushkin.jpg|200px|thumb|left|Aleksandr Pushkin]] [[File:Pushkin Signature.svg|200px|thumb|right|A signatura di Pushkin]] [[File:Pushkin 04.jpg|thumb|Puškin à circa 4 anni]] [[Categoria:Scrivanu|Puškin, Aleksandr]] [[Categoria:Russiu|Puškin, Aleksandr]] [[Categoria:Biugrafia]] ku0xwpfgqdas9djxv3mkyakrnfd2x67 Lenny Henry 0 16436 375745 352431 2021-08-19T11:13:10Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Lenny Henry in The Comedy of Errors 2011.jpg|thumb|Henry, [[1980]]]] '''Lenworth George''' "'''Lenny'''" '''Henry''' hè un [[cinemà|attore]] [[Regnu Unitu|brittannicu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Henry, Lenny]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Britannicu|Henry, Lenny]] 8scitkudczvcfukbiodmejxeqnsdh1q Edie McClurg 0 16438 376321 348875 2021-08-23T14:31:12Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Annie Awards Edie McClurg.jpg|thumb|McClurg, [[2007]]]] '''Edie McClurg''' hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|McClurg, Edie]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americana|McClurg, Edie]] mbgq0gt7jxglb2rmita5lakchbasze3 Raffaello Sanzio 0 16439 374972 374595 2021-08-09T21:18:59Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:Sanzio 00.jpg|thumb|right|200px|Raffaelllo Sanzio]] '''Raffaello Sanzio''', megliu cunnisciutu cume '''Raffaello''', hè natu à [[Urbino]] u [[6 d'aprile]] di u [[1483]] è hè mortu à [[Roma]] u [[6 d'aprile]] di u [[1520]].<br /> == Biugrafia == Hè statu architettu è pittore è hè cunsideratu cume unu di i più grandi artisti di a storia. <gallery> File:Crocifissione gavari.jpg|Crocifissione Gavari, Raffaello File:Raffaello - Spozalizio - Web Gallery of Art.jpg|1504, Sposalizio della Vergina File:Belvedere madonna.jpg|Madonna del Belvedere File:Sanzio_01.jpg|[[Scuola di Atene]] File:Parnaso 01.jpg|Parnaso File:Deliveranceofstpeter.jpg|Liberazione di San Pietro File:Raphael Madonna della seggiola.jpg|Madonna della Seggiola File:RAFAEL - Madonna Sixtina (Gemäldegalerie Alter Meister, Dresde, 1513-14. Óleo sobre lienzo, 265 x 196 cm).jpg|Madonna Sistina </gallery> [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Architettu|Sanzio]] [[Categoria:Pittore|Sanzio]] 8p2niajo0h2010c3d3stjqshp1xyqo6 Bochotnica 0 16440 374149 371522 2021-06-02T12:11:55Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Bochotnica''' hè una cumuna di a [[Polonia]] [[estu|orientale]]. Hè situata in u [[sudestu]] di a [[Pulonia]], trà Puławy è [[Lublin]], annantu u [[fiume]] [[Wisła]]. <div> {| align="right" border="0" rules="all" width="300px" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background-color: #f3fff3" ! colspan="2" style="background-color: #ddffdd" |<span style="font-size:large;"> '''Bochotnica''' </span> |- |colspan="2" align="center" bgcolor="#FFFFFF" style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080; " | |- | valign="top"| [[Voivodato]] || align="center" | [[Voivodato di Lublino]] |- | valign="top"| [[Codice pustale]] || align="center" | 24-120 |- | valign="top"| [[Latitudine]] || style="text-align: center" | 51° 20' N |- | valign="top"| [[Longitudine]] || style="text-align: center" | 21° 59' E |- | valign=top| [[Altitudine]] || align="center" | |- | valign="top"| [[Superficia]] || align="center" | 20 km² |- | valign="top"| [[Populazione]] || align="center" | 1 500 (2010) |- | [[Densità]] || align="center" | 75 ab./km² |} {{DEFAULTSORT:Bochotnica}} [[Categoria:Polonia]] k2g07sg5uxhez7r8bczwzb92nu9793o Paul Greenberg 0 16441 375695 372483 2021-08-18T22:28:35Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Paul Greenberg''' ([[1937]]-[[2021]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Attore|Greenberg, Paul]] [[Categoria:Americanu|Greenberg, Paul]] ahbmwjcotm44czp40omoq0xwkqcqn9b S. Scott Bullock 0 16442 377387 375565 2021-10-06T06:01:33Z 70.162.236.66 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Stuart Scott Bullock''' (* Santa Monica ([[California]]), [[7 di maghju]] [[1956]]) hè un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Bullock, S. Scott]] [[Categoria:Americanu|Bullock]] [[Categoria:Biugrafia]] ajpcu3u70p5i7pq7s9xzt5gi9f3rf0e Cesar Romero 0 16443 376032 348848 2021-08-20T15:03:47Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Cesar Romero 3 Allan Warren.jpg|thumb|Romero, [[1973]]]] '''Cesar Julio Romero, Jr.''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Romero, Cesar]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Romero, Cesar]] jz2bx8t9ztbdxj48c19lzhtdjgs1s3e Burgess Meredith 0 16444 375835 348842 2021-08-19T17:40:07Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Burgess Meredith sitting 1974.jpg|thumb|Meredith, [[1974]]]] '''Oliver Burgess Meredith''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Burgess Meredith]] [[Categoria:Americanu|Burgess Meredith]] [[Categoria:Biugrafia]] jieelxm3crzcnrz0jcc0dafpmtmyop5 Frank Gorshin 0 16445 375686 348881 2021-08-18T19:27:51Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:LouRawlsFrankGorshin1977.jpg|thumb|Gorshin, [[1977]]]] '''Franklin John''' "'''Frank'''" '''Gorshin, Jr.''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Gorshin, Frank]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Gorshin, Frank]] kfy58bmjhq7moxoer069n3tff47bcg6 Julie Newmar 0 16446 348921 348767 2015-07-06T10:25:27Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Julie Newmar 2014 Phoenix Comicon (cropped).jpg|thumb|Newmar, [[2014]]]] '''Julia Chalene Newmeyer''' hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. ==Da vede dinò== *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Newmar, Julie]] 3n0q2q7te2nm8l5d537q6uzrid1xhml Eartha Kitt 0 16447 376306 375007 2021-08-23T13:13:50Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Eartha Kitt 2007.jpg|thumb|Eartha Kitt, [[2007]]]] '''Eartha Kitt''' (nata '''Eartha Mae Keith'''; [[17 di ghjennaghju]] [[1927]] in [[North (Carolina di u Sudu)|North]], [[Carolina di u Sudu]] – [[25 di dicembre]] [[2008]] in [[Weston (Connecticut)|Weston]], [[Connecticut]]) hè stata una cantadore è attrice [[Stati Uniti|statunitense]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Kitt, Eartha]] [[Categoria:Americana|Kitt, Eartha]] [[Categoria:Biugrafia]] 2grmo4nltnii4quqk03a6go186hs52k Leigh Francis 0 16449 375650 345957 2021-08-18T16:12:28Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Leigh Szaak Francis''' hè un [[Cinemà|attore]] [[Regnu Unitu|brittannicu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Francis, Leigh]] [[Categoria:Biugrafia]] 7rwqddj6e4waztcbc3d6gbdzx40haxj Joan Rivers 0 16450 376340 361656 2021-08-23T18:38:13Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Joan Rivers 2010 - David Shankbone.jpg|thumb|Rivers, [[2010]]]] '''Joan Alexandrea Rosenberg''' (née '''Molinsky''') hè un'[[Sinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Rivers, Joan]] [[Categoria:Americana|Rivers, Joan]] [[Categoria:Biugrafia]] 917begl7zlbjbspipcuwqgr0ci6tjv1 Phyllis Diller 0 16451 376268 349975 2021-08-22T19:58:57Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Phyllis diller 2-25-2007.jpg|thumb|Diller, [[2007]]]] '''Phyllis Ada Driver''' hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attrice|Diller, Phyllis]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americana|Diller, Phyllis]] k5rfruftb67tpetyomirbjc7b056n7r Michael Clarke Duncan 0 16452 375625 346423 2021-08-18T14:28:56Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:MichaelClarkeDuncanJan09.jpg|thumb|Duncan, [[2009]]]] '''Michael Clarke Duncan''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Duncan, Michael Clarke]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Duncan, Michael Clarke]] 3f0otu1jduc34x6u650fp9se1cv2rma Jackie Gleason 0 16453 375682 348892 2021-08-18T19:23:46Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Lucille Ball and Jackie Gleason 1975.JPG|thumb|Gleason, [[1975]]]] '''John Herbert''' "'''Jackie'''" '''Gleason''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Gleason, Jackie]] [[Categoria:Americanu|Gleason, Jackie]] [[Categoria:Biugrafia]] apvbgrgkoist58w9d2lpt9k6lpq3vvw Categoria:Filmu di l'anni 1941 14 16455 337399 2014-09-06T11:49:32Z FakirNL 7698 FakirNL hà spustatu a pagina [[Categoria:Filmu di l'anni 1941]] à [[Categoria:Filmu di l'annu 1941]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[:Categoria:Filmu di l'annu 1941]] q0d1e4246kv1fpewbwa67o64pr3sbs3 Categoria:Filmu di l'anni 1940 14 16456 337439 337403 2014-09-06T12:16:52Z FakirNL 7698 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Sinemà|1940]] m3anohuacpkoelsrrwp00hd4ir8wwsw Categoria:Filmu di l'anni 1942 14 16457 337407 2014-09-06T11:54:13Z FakirNL 7698 FakirNL hà spustatu a pagina [[Categoria:Filmu di l'anni 1942]] à [[Categoria:Filmu di l'annu 1942]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[:Categoria:Filmu di l'annu 1942]] 77oddb2tbk7c9kr2uyidseoeu6yasif Categoria:Filmu di l'anni 1977 14 16458 337414 2014-09-06T12:01:04Z FakirNL 7698 FakirNL hà spustatu a pagina [[Categoria:Filmu di l'anni 1977]] à [[Categoria:Filmu di l'annu 1977]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[:Categoria:Filmu di l'annu 1977]] 3temtoryfpo6asbhy9t88jh6twjypkz Categoria:Filmu di l'anni 1981 14 16459 337419 2014-09-06T12:03:41Z FakirNL 7698 FakirNL hà spustatu a pagina [[Categoria:Filmu di l'anni 1981]] à [[Categoria:Filmu di l'annu 1981]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[:Categoria:Filmu di l'annu 1981]] gg6r8xn9v3pua0iwgap94hsaceiluxz Categoria:Filmu di l'anni 1993 14 16460 337428 2014-09-06T12:07:17Z FakirNL 7698 FakirNL hà spustatu a pagina [[Categoria:Filmu di l'anni 1993]] à [[Categoria:Filmu di l'annu 1993]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[:Categoria:Filmu di l'annu 1993]] kpm5wufgywxea8t90f40f0tjxt7xd3v Categoria:Filmu di l'anni 1994 14 16461 337430 2014-09-06T12:07:20Z FakirNL 7698 FakirNL hà spustatu a pagina [[Categoria:Filmu di l'anni 1994]] à [[Categoria:Filmu di l'annu 1994]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[:Categoria:Filmu di l'annu 1994]] jrv6y9y0s3v6wh4189852j79iwul0ys Categoria:Filmu di l'anni 1970 14 16462 337440 2014-09-06T12:16:59Z FakirNL 7698 Pagina nova: [[Categoria:Sinemà|1970]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Sinemà|1970]] rtek2z6mdrxs5lsiinzymd8vaglwczh Categoria:Circundariu di Corsica 14 16464 338386 2014-09-11T12:11:42Z Cycn 6351 Pagina nova: [[Categoria:Corsica]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Corsica]] d2unmxm761pkwnaz8nxgc87dairk4oq Vladimir Nabokov 0 16465 376597 376554 2021-09-02T21:55:02Z Jun Misugi 295 un pocu più/mudificata wikitext text/x-wiki [[File:Vladimir Vladimirovich Nabokov.ru.vorb.oga|miniatura|<big>'''*'''</big> Prunùnzia d'u nome]] [[File:Vladimir_Nabokov_1973.jpg|thumbnail|right|200px|Wladimir Nabokow ([[1973]])]] '''Wladimir Wladimirowitsch Nabokow''' oppuru '''Vladimir Vladimirovitch Nabokov''' (in [[Lingua russa|rùssiu]] scrittu: Владимир Владимирович Набоков<big>'''*'''</big>) hè statu un [[littiratura|scrittore]] [[Russia|rùssiu]]-[[SUA|statunitense]], natu in [[San Petruburgu|San Pietruburgu]] u [[22 d'aprile]] [[1899]] è mortu in [[Lausanne|Losanna]] u [[2 di lugliu|2 di lùgliu]] [[1977]]. Hè diventatu mundialamente cunnisciutu incù u so capu d'òpara, ''[[Lolita]]'' ([[1955]]). == Biugrafìa == [[categoria:Scrivanu|Nabokov, Vladimir]] [[categoria:Russiu|Nabokov, Vladimir]] [[Categoria:Americanu|Nabokov, Vladimir]] [[categoria:Biugrafia]] g2h92jdhju8hveqwtyts9ar3u39xpcm Germain Nouveau 0 16466 347469 347468 2015-07-02T12:12:39Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Germain Marie Bernard Nouveau''', natu u 31 di lùgliu 1851 in Pourrières induv'ellu hè mortu u 4 d'aprile 1920, era un [[puesia|pueta]] [[Francia|francese]]. In 1873 Germain incuntra [[Arthur Rimbaud]] pò [[Paul Verlaine|Verlaine]] in 1875. [[categoria:Biugrafia]] [[categoria:Francesu]] 1d8yi0bm4orycq84v5vgfqw1d2epf9t Arthur Rimbaud 0 16467 372766 351316 2021-05-09T20:18:17Z Jumpy01 11155 cat, image wikitext text/x-wiki [[File:Jef Rosman 2.JPG|right|thumb|280px|Arthur Rimbaud (1873)]] '''Jean Nicolas Arthur Rimbaud''' hè un [[puesia|pueta]] [[Francia|francese]] natu u 20 d'[[uttobre]] 1854 è mortu u 10 di [[nuvembre]] 1891 in [[Marseglia]]. Rimbaud scrive i so primi [[puema|puemi]] à quìndeci anni ma piantarà subbitamente a [[puesia|scrittura]] à vinti anni. Ùn l'impedìa micca di diventà una figura di a [[littiratura|litteratura]] [[Francia|francese]]. ==Da vede dinù== *[[Acrosticu]] *[[Germain Nouveau]] [[Categoria:Pueta]] [[Categoria:Francesu]] 93peusl5h30jj2dr4ces2lyt30y73fj Lolita 0 16468 376600 376599 2021-09-02T22:19:48Z Jun Misugi 295 m wikitext text/x-wiki [[File:Lolita 1955.JPG|thumb|right]] '''''Lolita '''''hè un [[litteratura|rumanzu]] scrittu in [[lingua inglese|inglese]] di l'autore [[Russia|rùssiu]] naturalizatu miricanu [[Vladimir Nabokov]] publicatu in settembre 1955 in [[Parigi]]. L'òpara cunta a storia di ''Humbert Humbert'' è di u so amore per ''Dolores Haze'', una zitellùccia di sulamente dòdeci anni è mezu. À dispettu di esse cusì pulèmica è cinsuratu, u rumanzu hè avà cunsideratu cumè un capu d'òpara di a [[litteratura]] muderna è hè spessu citatu cume una di l'òpare e piu assignalate di u XX<sup>simu</sup> séculu. [[categoria:Littiratura]] 3574ngfx626flidrq9dn47qgx27g34n Lewis Carroll 0 16469 376278 372043 2021-08-22T20:12:32Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Lewis Carroll 1863.jpg|miniatura|Lewis Carroll ([[1863]])]] '''Lewis Carroll '''(di u so veru nome, '''Charles Lutwidge Dodgson''') hè un [[Litteratura|rumanzeru]], [[Futugrafia|ritrattatore]] è [[Matematica|matemàticu]] [[Regnu Unitu|britannicu]] natu u [[27 di ghjennaghju]] [[1832]] in [[Daresbury]] è mortu u [[14 di ghjennaghju]] [[1898]] in [[Guildford]]. == Biugrafia == Hè cunnisciutu per u so libru ''Alice in Wonderland.'' [[categoria:Biugrafia|Carroll, Lewis]] [[categoria:Littiratura|Carroll, Lewis]] [[categoria:Britannicu|Carroll, Lewis]] 8883tgfzgwk6xmek4def11hdjxld43z Rublu 0 16470 347499 339430 2015-07-02T12:54:30Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki U '''rublu''' hè l'unità munitària utilizata dapoi più di 500 anni in [[Russia]]. U rublu hè scumpartitu in 100 ''[[kopecks]] ''(копеек). [[categoria:Economia]] [[categoria:Russia]] 0xhgle6d7t0hrrx5oj2n7rl79c1751m Kopecks 0 16471 347500 339431 2015-07-02T12:54:52Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki U '''kopeck''' hè a suddivisione di u [[Rublu]]. [[categoria:Economia]] [[categoria:Russia]] crdfowa57wn8yzv0i4kprmd8vugle1s Vladimir Putin 0 16472 378824 378823 2022-03-30T22:20:15Z Jumpy01 11155 Protetto "[[Vladimir Putin]]": Pagina molto usata ([Mudificà=solu l'utilizatori registrati] (scade il 6 apr 2022 alle 22:20 (UTC)) [Spostamento=solu l'utilizatori registrati] (scade il 6 apr 2022 alle 22:20 (UTC))) wikitext text/x-wiki [[File:Vladimir Putin (2017-07-08).jpg|thumb|Vladimir Putin]] '''Vladimir Vladimirovič Putin''' (rùssiu : Владимир Владимирович Путин), natu u 7 d'uttobre 1952 in [[San Petruburgu|Leningradu]], hè un [[pulitica|omu di statu]] [[russia|russiu]], prisidente di u Guvernu Russiu di 1999 à 2000 è di 2008 à 2012, è prisidente di a [[Russia|Fidirazione di Russia]] dapoi 2012. [[categoria:Puliticante|Putin]] [[categoria:Russiu|Putin]] [[categoria:Biugrafia]] dboq2v8wzsxor30sruapi8fqwz4vrgr Galileu Galilei 0 16473 339456 339438 2014-09-14T06:32:09Z Tn4196 6888 Reindirizzamentu à [[Galileo Galilei]] wikitext text/x-wiki #RINVIA[[Galileo Galilei]] s8v3mwdluhpyegtarb7udrc6gof1ngz Template:Utilizatore vec 10 16474 339442 339439 2014-09-13T14:28:11Z Tn4196 6888 wikitext text/x-wiki {{babel field M | letter code=[[Lingua veneta|vec]] | text=Stu utilizatore parla u '''[[:Categoria:Utilizatore vec|venetu]]''' cum'è '''[[:Categoria:Utilizatore vec-M|lingua materna]]'''. }} [[Categoria:Utilizatore vec-M]] gv41cilfyolsr1zlz9kkquyalkbchdd Categoria:Utilizatore vec 14 16475 339440 2014-09-13T14:19:19Z Tn4196 6888 Pagina nova: {{Commonscat|User vec}} [[Categoria:Utilizatori per lingua|vec]] wikitext text/x-wiki {{Commonscat|User vec}} [[Categoria:Utilizatori per lingua|vec]] dg227rcrdh5tdg02ce6ej38kft6idgv Categoria:Utilizatore vec-M 14 16476 339441 2014-09-13T14:19:47Z Tn4196 6888 Pagina nova: {{Commonscat|User vec-N}} [[Categoria:Utilizatore vec|M]] wikitext text/x-wiki {{Commonscat|User vec-N}} [[Categoria:Utilizatore vec|M]] 2hh3fv9206su4po6811gpjxxme72lt0 Will Ferrell 0 16480 378112 375641 2021-12-26T02:25:41Z 124.169.249.11 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Will Ferrell 2, 2012.jpg|thumb|200px|Will Ferrell - 2012]] '''William "Will" Reilly''' ([[California]], [[16 di lugliu]] [[1967]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. ==Biugrafia== [[Categoria:Attore|Ferrell, Wll]] [[Categoria:Americanu|Ferrell, Will]] [[Categoria:Biugrafia]] stmtzp4oblmrly2c36kbn211z76paqs Bon Jovi 0 16481 339504 2014-09-17T13:36:03Z Franjklogos 2883 Pagina nova: {{c-supranu}} [[File:Bon Jovi 1.jpg|thumb|right|250px|I Bon Jovi in concertu]] I '''Bon Jovi''' sò un gruppu pop metal [[rock]] [[Stati Uniti d'America|americanu]], furmatusi a S... wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Bon Jovi 1.jpg|thumb|right|250px|I Bon Jovi in concertu]] I '''Bon Jovi''' sò un gruppu pop metal [[rock]] [[Stati Uniti d'America|americanu]], furmatusi a [[Sayreville]], [[New Jersey]], in u [[1983]] è attiva finu à oghje. U gruppu hè formatu da Jon Bon Jovi (voce), Richie Sambora (chitara), David Bryan (tastiera), Tico Torres (batteria). ==Albumi== * 1984 - ''Bon Jovi'' * 1985 - ''7800° Fahrenheit'' * 1986 - ''Slippery When Wet'' * 1988 - ''New Jersey (albòm)'' * 1992 - ''Keep the Faith'' * 1995 - ''These Days'' * 2000 - ''Crush'' * 2002 - ''Bounce'' * 2005 - ''Have a Nice Day'' * 2007 - ''Lost Highway'' * 2009 - ''The Circle'' * 2013 - ''What About Now'' === Albumi da u vivu === * 2001 - ''One Wild Night Live 1985-2001'' * 2012 - ''Inside Out'' === Raccolte === * 1994 - ''Cross Road * [[2001]] - ''Tokyo Road: Best of Bon Jovi]]'' * [[2003]] - ''This Left Feels Right'' * [[2004]] - ''100,000,000 Bon Jovi Fans Can't Be Wrong'' * [[2010]] - ''Greatest Hits (Bon Jovi)'' ===EP=== *2001 - ''The Love Songs'' *2003 - ''Bon Jovi - Target EP'' *2006 - ''Live from the Have a Nice Day Tour'' p7ibte0giqxqd4g376rzje3s6bn0h3z Richard Kiel 0 16483 375777 346399 2021-08-19T13:10:16Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Richard Kiel 2014 (cropped).jpg|thumb|Kiel, [[2014]]]] '''Richard Dawson Kiel''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Kiel, Richard]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Kiel, Richard]] 9x3eq525vv2gsbu3cz9u5dnxmo1n0w8 Publiu Virgiliu Marone 0 16487 376595 376553 2021-09-02T21:02:10Z Jun Misugi 295 + cat wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Vergilius.jpg|thumb|Virgiliu]] '''Publiu Virgiliu Marone''' (in [[latinu]] ''Publius Vergilius Maro'') hè statu unu [[scrittore]] è [[puesia|poeta]] [[Roma|rumanu]]. Hè natu à [[Virgilio]] u [[15 uttrovi]] di u [[70 a.C.]] è hè mortu à [[Brindisi]] u [[21 di settembre]] di u [[19 a.C.]] == Biugrafia == == Opere principali == Virgiliu hè [[littiratura|autore]] di trè puemi longhi. === Puesia === * ''[[Bucoliche]]'' (''Bucolica''; [[42 a.C.]] - [[39 a.C.]]) * ''[[Georgiche]]'' (''Georgica''; [[37 a.C.]] - [[30 a.C.]]) * ''[[Eneide]]'' (''Aeneis''; [[29 a.C.]] - [[19 a.C.]]) [[Categoria:Scrivanu|Virgiliu, Publiu Marone]] [[Categoria:Antichi Rumani|Virgiliu]] [[Categoria:Biugrafia]] j21w92sh5r7tirchisf6e172a30smks Dimucrazia atinesa 0 16488 339629 339594 2014-09-23T05:58:13Z Varlaam 3337 /* Da veda dinò */ Categoria wikitext text/x-wiki [[File:Athens_Roman_Agora_4-2004_1.JPG|240px|thumb|[[Agurà d'Atena]], piazza induva si riuniscìani à tempi antichi i citatini atinesi par lighjifarà]] {{quote|U nosciu sistemu puliticu ùn si pruponi micca d'imità i leghji d'altri populi: no ùn cupiemu nissunu, piuttostu semu no à custituiscia un mudeddu par l'altri. Si chjama dimucrazia, apposta ch'è in u modu d'amministrà ùn si dicidi micca par via di uni pochi, ma di a maiuranza.| [[Pericle]], discorsu ripurtatu in [[Tucidide]], II, 37, 1}} A '''[[dimucrazia]] [[Antica Atena|atinesa]]''' (o ''Demucrazia atinesa'') hè a prima [[forma di guvernu]] [[dimucrazia|dimucratica]] attistata in a [[storia]] [[Civiltà uccidintali|uccidintali]]. A [[custituzioni|tiuria custituziunali]] di a dimucrazia atinesa si basa nantu à u simpliciu principu di a [[suvranità]] à u [[populu]] (''kurios'', suvranu), oramai adupratu da tutti i dimucrazii mundiali. Era una [[dimucrazia diretta]], vali à dì ogni [[citatinu]] t'avia a pussibilità di prupona è vutà dirittamenti i [[leghji|leghji]], mantinendu soprattuttu a pussibilità dicisiva di mudificà dirittamenti a custituzioni. Par megliu gistiscia tutti i quistioni, u populu lighjifarava à traversu l'organi didicati (frà i quali a [[boulè]] è l'[[Ecclesia (antica Grecia)|ecclesia]]) è diligava u rollu probbiu di [[ghjustizia|ghjudici]] assulutu à i [[magistratura (drittu)|magistrati]]. ==Impurtanza== A dimucrazia greca custituì un finominu isulatu in u tempu è in u spaziu: infatti hè statu un avvinimentu sturicamenti brevi è s'hè arradicatu solu in parechji ''[[Polis|poleis]]'' di l'[[antica Grecia]]. Nonustanti quissa, quistu prima sumenti di dimucrazia avanzata hà cuntribuitu in modu drasticu à l'evuluzioni di u mondu, di u pinsamentu è di a [[pulitica]] [[civiltà uccidintali|uccidintali]], influendu annantu à u cuncettu di dimucrazia muderna, ancu s'è quist'ultimu hè radicalamenti diffarenti. ==Cuntruversii== Par u statu erani da cunsidarà [[libartà|libari]] è uguali tutti i citatini; l'ugualità di u votu asercitatu in l'assamblea da i citatini atinesi era ditta isopsefia, {{lang-grc|ἰσοψηφία|isopsēphíà}}, cumposta da "''{{Polytonic|ἴσος}} (ísos)''" chì significheghja "uguali" è "''{{Polytonic|ψῆφος}} (psêphos)''" chì significheghja "pitrucedda" ma ancu "votu", essendu datu ch'è l'atinesi imprudavani i pitruceddi par sprimà u so votu. Frà i citatini ùn si pudia parò inchjuda (par via di una leghji di [[Pericle]] di [[450 a.C.]]) ch'è i maghjori di [[omu|sessu maschili]], figlioli di parenti chì erani tremindù atinesi. Hè accadutu ch'è 'ssa forma di dimucrazia greca fussi qualificata da i storichi com'è schiavista, apposta ch'edda fundava a so prusperità è efficacia nantu à l'usu d'un'incuntrullata [[schiavitù]] è d'una [[Sessisimu|discriminazioni di u sessu feminicciu]]: soli l'omini atinesi maghjori t'aviani u drittu d'[[elighjibilità]]; inveci à donni è schiavi (spessu stranieri) era nigata, sii l'elighjibilità attiva sii quidda passiva. ==Da veda dinò== * [[Boulè]] * [[Ecclesia (antica Grecia)]] * [[Kleroterion]] * [[Ustracisimu]] * [[Pritania]] * [[Timucrazia]] * [[Drittu grecu anticu]] [[Categoria:Istituzioni pulitichi di l'antica Atena]] [[Categoria:Storia di a pulitica]] t2gn1g0ohw26rg5b2ebnifzckuqi2po Demucrazia atinesa 0 16489 339590 339589 2014-09-21T17:23:25Z 92.153.45.102 Reindirizzamentu à [[Dimucrazia atinesa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Dimucrazia atinesa]] i0sgee96m5ki5ioxmz2sobn3ghyefra Template:Lang-grc 10 16490 353315 339595 2016-03-10T05:17:22Z Varlaam 3337 wikitext text/x-wiki in [[lingua greca antica|grecu anticu]] {{Grecu|{{{1}}}}}{{#if:{{{2|}}}|, traslittaratu in {{lang|grc|''{{{2|}}}''}}}}<noinclude> Template per presentare del testo scritto in [[lingua greca antica|greco antico]] ed eventuale traslitterazione. [[Categoria:Template testo straniero]] </noinclude> tk48so1ksq8re66l6g1f7z71xpwdjl7 Template:Grecu 10 16491 339596 2014-09-21T17:31:19Z 92.153.45.102 Pagina nova: <includeonly>{{lang|grc|{{{1}}}|class=polytonic}}</includeonly><noinclude> {{man}} {{TemplateData}} [[Categoria:Template testo straniero]] </noinclude> wikitext text/x-wiki <includeonly>{{lang|grc|{{{1}}}|class=polytonic}}</includeonly><noinclude> {{man}} {{TemplateData}} [[Categoria:Template testo straniero]] </noinclude> 17hhmkz8r6djmrant6201ego7tozexc Template:Lang 10 16492 373099 366869 2021-06-02T04:14:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:lang|lang}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> jd5d2mjppvpxgsoy8wd761ea6f63gee Lingua di i cenni taliana 0 16493 340255 339658 2014-12-22T11:34:19Z SurdusVII 6524 /* Fonti */ wikitext text/x-wiki A '''lingua di i cenni taliana'''<ref>[http://www.ens.it/a-sordita/a-parsona-sorda/a-lingua-di i-segni-taliana ENS: Quandu hè nata a lingua di i cenni?]</ref>, in [[acronimu]] '''LIS''' (''lingua di i segni'' in [[lingua taliana|talianu]]), hè una [[lingua rumanza]] visuali dirivata di a famiglia di a ''[[Lingua di i cenni francesa|Langue des Signes Française]]'' (LSF). == Storia == [[File:Anna_Lam,_2008.jpg|edit|thumb|240px|Un' intalpreta in lingua di i cenni]] I ricerchi linguistichi nantu à a Lingua di i cenni Taliana si sò sviluppati da pochi dicennii nonustanti a lingua stessa avissi esistutu dipoi seculi. Tuttu hà iniziu in [[1960]] quandu [[William Stokoe|William C. Stokoe]] scrissi ''Sign Language Structure: An Outline of the Visual Communication System of the American Deaf''<ref>[http://books.google.it/books?id=XGCbPgAACAAJ&dq=Sign+Language+Structure:+An+Outline+of+the+Visual+Communication+System+of+the+American+Deaf&hl=it&sà=X&ei=A73iUcHXIorCPMWlgagO&ved=0CDQQ6AEwAA Sign Language Structure]</ref>. Ricunnosci a natura linguistica di a lingua di i cenni, l'elementu siquenziali in l'urganisazioni di a lingua di i cenni è a suddividi in unità minimi. Da quì, s'hè vistu esploda i ricerchi nantu à a lingua visuali in ogni Paesi di u mondu. Ricerchi linguistichi è scentifichi nantu à a Lingua di i cenni Taliana sorghjini solu versu l'[[Anni 1980|anni uttanta]] di u [[XX seculu]]. == Linguistica == A lingua di i cenni taliana si distingui da a [[lingua taliana]] "sunora" in quantu sputicamenti è esclusivamenti [[Cumunicazioni micca virbali|visuali]], incù una probbia struttura [[Funulugia|funulogica]], [[murfulugia (linguistica)|murfulogica]] è [[Sintassa|sintattica]] ed hè particularamenti usata da a cumunità taliana di i [[Cumunità Sorda|sordi]] è figlioli di parenti sordi<ref>Children of Deaf Adults - CODA</ref>. ===Funulugia di i [[Cherema|cheremi]]=== A lingua di i cenni taliana hà cinqui parametri: * Cunfigurazioni * Lucazioni * Muvimentu * Uriintamentu * Cumpunenti micca manuali (sprissioni facciali) ===Murfulugia è sintassa=== A lingua di i cenni taliana hè una vera lingua da u puntu di vista sociulogicu, in quant'è sprissioni d'un'[[Idantità Sorda|cumunità]]: a ''[[Cumunità Sorda|cumunità di i sordi taliani]]''. Pò ancu essa cunsidarata una vera lingua incù a so struttura è sintassa: quidda hè à spessu diffarenti da u talianu ma pò avè incredibuli similitudini incù altri lingui urali. I verbi par asempiu ùn si cunghjucheghjani micca sicondu u tempu, ma devini cuncurdà sii incù u sughjettu (com'è in talianu) sii incù l'ughjettu di l'azzioni, com'è si pò ussirvà par asempiu in bascu. Esistini formi prunuminali numarichi par indicà "no dui, vo dui" (com'è u duali di u grecu anticu) è dinò "no cinqui, vo quattru, so trè". A cuncurdanza di i verbi, aghjittivi è noma ùn hè micca basata nantu à u genaru (maschili è feminicciu com'è in talianu) ma nantu à a pusizioni in u spaziu induva u cennu hè rializatu. Esistini diversi formi par u plurali "nurmali" è u plurali distributivu, distinzioni scunnisciuti in i lingui auropei, ma cunnisciuti in i lingui uceanichi. U tonu di a boci hè sustituitu da a sprissioni di u visu: ci hè una sprissioni par i dumandi diretti ("Veni?", "studieghji a matematica?"), un' antra par i dumandi cumplessi ("quandu veni?", "chì studieghji?", "Parchì pienghji?"), un'antra par l'imperativu ("Veni!", "Studieghja!") è altri dinò par indicà i frasi rilativi ("u libru ch'aghju cumpratu, a ghjuvanetta incù a quali parlavi"). U cennu d'ogni lingua di i cenni pò essa scumpostu in 4 cumpunenti escinziali: muvimentu, uriintamentu, cunfigurazioni, locu (veni à dì i quattru cumpunenti manuali di u cennu) è cumpunenti non manuali: sprissioni facciali, pustura è cumpunenti urali. Di st'ultimu elementu, i cumpunenti urali, apposta ch'eddi sò ripprisintati calchì volta solu da labialisazioni simili à u parlatu, si pò ritena ch'eddi ùn appartenini micca sputicamenti à a lingua di i cenni fora di aspetti sicundarii induva u cennu hè idantifichevuli è tuttu à fattu capiscitoghju grazia à l'altri cumpunenti. Si tratta dunqua d'un apportu di i lingui urali chì a so influenza nantu à i lingui di i cenni si manifisteghja par via d'un' educazioni oppressiva chì ùn parmissi micca, è calchì volta ancu oghji ùn parmetti micca, l'usu naturali di a lingua di i cenni à i sordi incù evidenti finalità d''intigrazioni' (furzata è à sensu unicu): molti sordi par asempiu sò avvezzi à pona u verbu in ultima pusizioni (es: criaturu mamma eddu-i-parla) quand'eddi cumunicheghjani in LIS, eppuri in i traduzioni televisivi u verbu hè à spessu postu in siconda pusizioni com'è in talianu. Hè impurtanti d'ùn fà micca cunfusioni trà tarmini apparintamenti equivalenti com'è "a lingua di i cenni" è "u linguaghju di i cenni". Quissa parchì u terminu "[[linguaghju]]", alminu sicondu u [[U dizziunariu di a lingua taliana De Mauro|De Mauro Paravia]], indicheghja genericamenti a capacità innata di l'essari umani di cumunicà trà eddi in una (o più d'una) lingua, indipindintamenti da u fattu ch'eddu s'improda a boci o u corpu par veiculà 'ssa lingua. U terminu "[[Lingua (linguistica)|lingua]]" si rifirisci cusì à un sottuinsemu beddu spicificu di i varii "[[linguaghju|linguaghji]]". A Lingua di i cenni Taliana, à diffarenza di a lingua taliana "auditiva" (o "parlata") basata nantu à l'ordini [[Sughjettu_Verbu_Ughjettu|SVO]], hè basata annantu à l'ordini [[Sughjettu_Ughjettu_Verbu|SOV]], una prubità ussirvata ancu in i lingui parlati, par asempiu in u [[Lingua latina|latinu]], u [[Lingua basca|bascu]] è u [[Lingua giappunesi|giappunesu]]. ==Noti== <references /> == Da veda dinò == * [[Blue Sign]] * [[Cherema]] * [[Lingua di i cenni]] * [[Lingua di i cenni neuzilandesa]] == Liami esterni == * [http://elisdiz.eurac.edu/diz/ Dizziunariu elettronicu di basa bislingua LIS-talianu] * {{en}} [http://michelebrunelli.interfree.it/GrammLIS_è_Restrittive.pdf The Grammar of LIS] * [http://www.istc.cnr.it/mostralis/ "I cenni com'è paroli", situ web nantu à a LIS] * [http://www.assistentecomunicazione.it/ Assistenti à a Cumunicazioni LIS] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. <!-- {{DEFAULTSORT:Lingua di i cenni taliana}} --> [[Categoria:Lingui SOV]] [[Categoria:Lingui di i cenni|taliana]] [[Categoria:Lingui d'Italia]] ejjzkpe9k4gv4ir9vq39j8hcfcay4m9 James Caan 0 16494 378117 375567 2021-12-26T09:41:50Z 124.169.249.11 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:James Caan Cannes 2013.jpg|thumb|200px|James Caan (2013)]] '''James Caan''' (The Bronx, [[New York]], [[26 di marzu]] [[1940]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]] d'urigine [[abreiu|ebraica]]. ==Biugrafia== ==Da vede dinò== *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Caan, James]] [[Categoria:Americanu|Caan, James]] [[Categoria:Biugrafia]] 9npq08wnj0z6x9lud5bktlvnlkry0pu Categoria:Prima guerra mundiale 14 16495 339632 2014-09-23T06:03:31Z Varlaam 3337 Pagina nova: {{Main|Prima guerra mundiale}} wikitext text/x-wiki {{Main|Prima guerra mundiale}} rzvt6wfc8jjz8zzfjihlo9mulnkxut9 Macedonia di u Nordu 0 16496 371523 361753 2021-01-05T05:37:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Repubblica di Macedonia di u Nordu |nomeUfficiale = Република Северна Македонија, Republika Severna Makedonia |linkBandiera = Flag of the Republic of Macedonia.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Coat of arms of North Macedonia.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = Europe-Macedonia.svg |motto = Слобода или смрт<br />''Sloboda ili smrt''<br /> |mottoTraduzione = ''Libertà o morte'' |lingua = [[lingua macedone|macedone]], |capitale = [[Skopje]] |capitaleAbitanti = 506.926 |capitaleAbitantiAnno = 2002 |governo = [[Republica parlamentare]] |presidente = [[Gjorge Ivanov]] |primoMinistro = [[Zoran Zaev]] |indipendenza= [[1991]] |elenco capi di stato = |elenco capi di governo = |ingressoONU = |superficieTotale = 25.713 |superficieOrdine = |superficieAcqua = 1,9 |popolazioneTotale = 2 085 951 |popolazioneAnno = 2018 |popolazioneOrdine = |popolazioneDensita = 81 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +1 |valuta = [[Denaro macedone]] |PIL= 4.900 |PILValuta= $ |PILAnno= 2005 |PILOrdine= |PILprocapite= 4.660 |PILprocapiteValuta= $ |PILprocapiteAnno= 2012 |PILprocapiteOrdine= |HDI= |HDIAnno= |HDIOrdine= |energia = |tld = .mk, .мкд |telefono = +389 |targa = MK |inno = ''[[Denes nad Makedonija|Денес над Македонија]] |festa = 2 agosto |note = - }} A '''Macedonia di u Nordu''' hè un' paesu in [[Auropa]]. A capitale si chjama [[Skopje]]. A lingua uffiziale hè u macedone. {{Europa}} [[Categoria:Europa]] nbkcf0qvetlhxr0za8hx3kijfvxnlea Liv and Maddie 0 16497 369770 369765 2020-12-21T06:21:57Z Mtarch11 16930 Reverted 3 edits by [[Special:Contributions/Songwing|Songwing]] ([[User talk:Songwing|talk]]) (TwinkleGlobal) wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Liv and Maddie.svg|200px|thumb|U logu di a serìa]] '''''Liv and Maddie''''' (in [[lingua corsa|corsu]] "Liv è Maddie") hè una sitcom [[Stati Uniti d'America|americana]] di l'anni [[2013]]-[[2017|17]] creata da John D. Beck è Ron Hart è prudotta da [[It's a Laugh Productions]] pè [[Disney Channel]]. == Attori è parsunaghji == * [[Dove Cameron]] comu Liv è Maddie Rooney * [[Joey Bragg]] comu Joey Rooney * [[Tenzing Norgay Trainor]] comu Parker Rooney * [[Kali Rocha]] comu Karen Rooney * [[Benjamin King (attore)|Benjamin King]] comu Pete Rooney * Lauren Lindsey Donzis comu Ruby == Da vede dinò == * [[Family Ties]] * [[ICarly]] * [[Spin City]] * [[The Big Bang Theory]] * [[The Simpsons]] [[Categoria:Sitcom]] ftj29vnct6kdx1md37f2zhkqndew3xs Francisco Coloane 0 16498 376279 368417 2021-08-22T20:18:53Z Fausta Samaritani 15085 categoria, fix wikitext text/x-wiki [[File:Francisco_Coloana_%26_Mario_Uribe.jpg|right|thumb|240px|Francisco Coloane (à manca)]] Francisco Coloane (Quemchi, [[19 di lugliu]] [[1910]] - Santiago di u Cili, [[5 d'aostu]] [[2002]]) hè statu un scrittori [[Cili|cilenu]]. Hè cunsidaratu un di i più grandi [[rumanzu|rumanzieri]] latinu-americani di u [[XX seculu]]. Parechji critichi l'ani ancu paragunatu à autori com'è [[Ghjaseppu Conrad]] è [[Herman Melville]]. Si riteni ch'è i so opari aghjini furtamenti influinzatu, aldilà di un'intreia generazioni di scrittori sudamericani, ancu l'opara di [[Bruce Chatwin]]. U sensu di grandezza è di putenza di a natura, da i muntagni à i pianuri di a [[Patagunia]], da a scunfinata sulitudina di i diserti à l'uceanu, hè diffusu in tutti i so opari. Una volta Coloane dissi, parlendu di ciò chì l'avia spintu à scriva, ch'eddu era divintatu scrittori par nustalgia, par via di a mancanza di u mari è di i so isuli. == Biugrafia == Francisco Coloane nascì in [[Cili]], à Quemchi, in a pruvincia di u [[Chiloé]]. U so babbu, Juan Agustín Coloane, fù capitanu di a prima baliniera cilena è a so mamma, Humiliana Cárdenas, era una piccula prubitaria tarrania. À l'ità di 15 anni avia dighjà persu tremindù i parenti. Truvendu si custrettu à stantà u so pani, abbandunò a scola salesiana ind'eddu studiava è truvò travagliu com'è marinaru, annantu à i barchi longu i canali, com'è ''pidonu'' in i tinuti agriculi di a pampa australi, è participò ancu à i ricerchi pitrulifari in a zona di u [[Strettu di Magellanu]]. À l'iniziu di l'anni Trenta, Francisco Coloane si tramutò in [[Santiago di u Cili]], in cerca d'oppurtunità migliori. Quì truvò travagliu com'è ridattori par u ghjurnali ''L'Ultimi Nutizii''. Calchì annu dopu cuminciò à scriva raconti chì funi publicati da parechji ghjurnala è rivisti. Coloane conta i so numarosi viaghji, cumpiiti à cavaddu, in navi, barca, vilieri. In u [[1947]] participò à una spidizioni di carattaru scentificu-militara in l'[[Antartidi]]; viaghjò in a rigioni australi di u Cili incù [[Evgenij Aleksandrovič Evtušenko|Etvušenko]], u pueta russiu. Trascorsi dopu dui anni in [[China]], viaghjendu à traversu a [[Mongulia]], chì li ricurdò cusì da vicinu l'infiniti distesi di a Patagunia, ind'eddu avia trascorsu parti di a so ghjuvantù. Viaghjò dopu finu à i [[Galapagos]], ussirvendu è discrivendu incù passioni un patrimoniu naturali inparagunevuli è senza difesa. [[File:ColoaneQuemchi.jpg|thumb|Bustu di Coloane à Quemchi]] Coloane hà fattu cunnoscia aldilà di i so probbii cunfini i rigioni più isulati è scunnisciuti di u Cili: a parti più australi di a terra, a pruvincia di u Strettu di Magellanu è, di manera particulari, a [[Terra di u Focu (arcipelagu)|Terra di u Focu]]. U mondu à a fini di u mondu di Coloane hè un uceanu grisgiu è burrascosu, è i so acqui sò pupulati di baleni è balinieri, [[vechju marinu|vechji marini]], piscadori è timpesti. Ci conta [[Marcu Biancarelli]] una passata <ref>"U simpliciu fattu di mintuvà 'ssi noma in u quatru istituziunali di a lingua ufficiali di u Statu, u fattu di ramintà in 'ssu locu a diversità culturali d’un paesu chì vidia tutti i so libartà incamurrati, fù intarpritatu tandu com’è un cennu forti di dimucrazia." (in ''Cusmugrafia'', ''Diversità è dimucrazia'').</ref> chì cuncerna Francisco Coloane, quand'eddu intrì in l’Accademia Cilena di a Lingua, in 1980 è ch'eddu citò in u so discorsu d’intrunisazioni i paroli di i lingui minacciati di l'Indiani di a [[Terra di u Focu]] è di [[Patagunia]], chì dimostra u cuncernu di Coloane cù i lingui minacciati di sparizioni è a prutizzioni di a [[diversità linguistica]] è [[diversità culturali|culturali]]. In più di quissa hà cuntatu a vita simplicia d'essari umani à quandu vitturiosi, à quandu scunfitti, ma sempri impignati in una lotta senza tregua, in un' atmusfera mistiriosa è magica, à mità strada trà lighjenda è rialità. Non solu quissa si trova parò in i so pagini, ma ancu u racontu di a storia di u Cili, cumpresa a storia tragica di i dittaturi, di a parsicuzioni pulitica chì hà custrettu molti à essa esiliati è à abbandunà u so paesi probbiu . Coloane riciviti u Premiu Naziunali di a Litteratura in [[1964]] è murì in a so casa di Santiago di u Cili u 8 aostu [[2002]]. == Opari == * ''L'ultimu murzu di a Baquedano (El Ultimu Grumete de a Baquedano)'', [[1941]] * ''Capu Horn (Cabo de Hornos)'', 1941 * ''A Tierra di u Fuego s'è apaga'' (tiatru), [[1945]] * ''I balenieri di Quintay (Golfu de Penas)'', 1945 * ''I cunquistadori di l'Antartidi (Los conquistadores de l'Antártica)'', 1945 * ''Terra di u focu (Tierra di u Fuego)'', [[1956]] * ''Viaje à l'Este'', [[1958]] * ''Suvitendu a balena (El Camino de a Ballena)'', [[1962]] * ''Terra d'ubliu (El témpano de Kanasaka y otros cuentos)'', [[1968]] * ''Cacciadori d'Indios (El Guanaco blanco)'', [[1980]] * ''Crónicas de l'India'', [[1983]] * ''Velero anclado'', [[1995]] * ''Cuentos completos'', [[1999]] * ''Una vita à a fini di u mondu (Los pasos di u hombre)'', [[2000]] * ''Naufraghji'', [[2002]] * ''Galapagos (Traverìas y traversuras el las Galàpagos)'', 2002 * ''Antartidi (A campana nevegante)'', Guanda, [[2006]] * ''Papeles recortados (escritos sobre annantu à vida en Chjina)'', LOM, [[2004]], incù intruduzioni d'Armendu Uribe * ''Última carta'', Editorial Universidad de Santiago, [[2005]] == Noti == <references/> ==Liami== * Marcu Biancarelli, ''Diversità è dimucrazia'', in Cusmugrafia, Colonna Edizioni, 2011. ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Scrivanu|Coloane, Francisco]] 0mafsmafuq6d4b1oqvv0ooaddrs27jj Ghjaseppu Conrad 0 16500 339683 2014-09-25T18:31:35Z 92.153.7.85 Reindirizzamentu à [[Joseph Conrad]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Joseph Conrad]] cte1v9k0910eno2k16xohxrfnf3lv19 Eduardo Galeano 0 16505 351380 351379 2015-07-18T19:08:58Z 86.219.186.167 /* Opari */ wikitext text/x-wiki '''Eduardo Hughes Galeano''' ([[Montevideo]], 3 [[sittembri]] 1940 - 13 aprili 2015) hè un [[ghjurnalismu|ghjurnalistu]] è [[littiratura|scrittori]] [[uruguaianu]]. Hè una di i parsunalità più influenti è stimati di a [[litteratura]] [[America meridiunale|latinu-americana]]. I so [[libru|libra]] sò stati tradutti in molti lingui è cumbineghjani ducumintazioni, narrazioni, ghjurnalisimu, [[pulitica|analisa pulitica]] è [[storia]], bench'è l'[[littiratura|autori]] stessu ùn si cunsidareghji micca com'è [[storicu]]. == Vita == [[File:Eduardo_Galeano_(Feria_del_Libro_de_Madrid,_31_de_mayo_de_2008).jpg|thumb|upright|Galeano in [[1984]]]] Galeano hè natu in una famiglia [[Cattulicesimu|cattolica]] di a [[classa media]] di discindenza gallesa, [[Germania|tedesca]], [[Spagna|spagnola]] è [[talia]]na. Da ghjovanu Galeano feci varii travagli: uparaiu, pittori d'insegni, missaghjeri, dattilugrafu, casceri di banca. À l'ità di 14 anni vinditi u so prima dissegnu satiricu puliticu à u sittimanali di u [[Sucialisimu|Partitu Sucialistu]] di l'[[Uruguay]], ''El Sol''. Cuminciò a carriera di ghjurnalistu à l'iniziu di l'[[anni 1960|anni sissanta]] com'è dirittori di ''Marcha'', un influenti sittimanali à u quali cullaburavani [[Mariu Vargas Llosa]], [[Mariu Benedetti]], Manuel Maldonado Denis è Roberto Fernández Retamar. Par dui anni dirighjiti u cutidianu ''Ebbica'' è travagliò com'è ridattori capu ind'è University Press. In u [[1973]], incù un [[colpu di statu]] i militari presini u puteri in [[Uruguay]]; Galeano fù imprighjunatu è custrettu dopu à fughja. Si stabilì in [[Arghjintina]] ind'eddu fundò a rivista culturali ''Crisis''. In [[1976]], quandu u rigimu di Videla presi u puteri in [[Arghjintina]] incù un sanguinosu colpu di Statu, u so nomu fù aghjuntu à a lista di i cundannati da i "squadroni di a morti"; fughjì dinò sta volta in i[[Spagna]], ind'eddu scrissi a famosa trilugia ''[[Mimoria di u focu]]'' (''Mimoria di u Fuego''). À l'iniziu di [[1985]] Galeano turrò à [[Montevideo]] ind'eddu campa sempri avà. Morsi Galeano u 13 aprili 2015 à l'ità di 74 anni dopu à un tumori di u pulmonu. == Opari == [[File:Eduardo_Galeano_en_1984.jpg|thumb|left|120px|Galeano in 1984]] ''[[I veni aparti di l'America Latina]]'' (''Las venas abiertas de América Latina'') hè un'opara d'accusa di u sfruttamentu di l'[[America Latina]] da parti di puteri stranieri à parta da u [[XV seculu]] à i nosci ghjorna. ''[[Mimoria di u focu]]'' (''Mimoria di u fuego'') hè un racontu in trè parti (Genesi (''Los nacimentos''), Facci è mascari (''Las caras y las mascaras''), U seculu di u ventu (''El siglo di u viento'')) di a storia di l'America di u Nordu è di u Sudu. I parsunaghji sò figuri storichi: generali, artisti, rivuluzionarii, travagliadori, cunquistadori è cunquistati chì sò ritratti in brevi episodii chì riflettini a storia culuniali di u cuntinenti. Cumencia incù i miti priculumbiani di a criazioni è finisci in [[1986]]. Par ''[[Mimoria di u focu]]'' (''Mimoria di u fuego''), Galeano fù paragunatu da i critichi litterarii à [[John Dos Passos]] è à [[Gabriel Garcíà Márquez]]. Ronald Wright scrissi nantu à u ''Times Literary Supplement'': "I grandi scrittori... dissolvini i vechji genari par fundà ni novi. Sta trilugia di un di i scrittori più curaghjosi è raffinati di l'[[America latina]] hè di difficiuli classificazioni". In ''U ballò ombra è luci'' publicatu in u 1987, Galeano dinoncia u regnu di u soldu è di u cummerciu in u ballò è si face u difendidori di i valori pupulari di u ballò : ricchezza culturale, imaginariu riccu. Com'eddu a ci dici [[Marcu Biancarelli:{{Citazione|In U ballò umbra è luci, si facia u cuntadori d’un ballò umanu è pueticu, è subratuttu cuncirnendu u ballò uruguaianu chì ebbi l’idea tosta di duvintà quattru volti campionu di u mondu, ghjuchendusi di i nazioni i più forti. Amaia ‘ssu ballò uruguaianu pà u so propiu talentu, u so stintu perpetuali pà l’azzuffu, ma dinò pà u so carattaru imprivisibuli, i so trabuccati è i so eccessi.<ref>* [http://marcubiancarelli.blogspot.fr/2015/07/si-tu-naimes-pas-bastia.html S’iddu ùn ti piaci Bastia…, testu di [[Marcu Biancarelli]] annantu à u so bloggu, 16 lugliu 2015.]</ref>}} == Libra principali == * Spichji (2008) (''Espejos'') * U libru di i stinti (1989) (''El libru de los abrazos''): una difesa di i dritti di l'omu, citata da [[Marcu Biancarelli]] in a so ''Cusmugrafia''.<ref>Una maravidda trà tutti ‘ssi testi hè u furmidevuli "Libru di i Strinti", sciutu in 1989. À cavaddu trà i cronichi militanti è a puisia, 'ssa publicazioni discrivi centu casi d’inghjustizii è d’upprissioni chì, quantu volti, parlarani bè al dilà di u tarrenu latinò americanu.</ref> * I labbra di u tempu (2004) (''Bocas di u Tiempo'') * Un incertu statu di grazia (incù [[Sebastião Salgado]] è Fred Ritchin (2002) (''An Uncertain Grace'') * A testa inghjò (1999) (''Patas arriba'') * Paroli in camminu (1998) (''Las palabras andantes'') * U ballò ombra è luci (1997) (''El fútbol à sol y sombra'') * ''Vagamundo'' (1992) * A cunquista chì ùn scuprì micca l'America (1992) (''El Tigru Azul y Otros Articulos'') * Ghjorna è notti d'amori è di guerra (1987) (''Dias y noches de amor y de guerra'') * [[Mimoria di u focu]] (1982-1986) (''Mimoria di u Fuego'') * A cancion de nosotros(1975) * [[I veni aparti di l'America Latina]] (1970) (''Las venas abiertas de America Latina'') * Guatemala, un país ocupado (1967) ==Riferimenti== * Marcu Biancarelli, ''Galeano, scrittori trà umbra è luci'', in Cusmugrafia, Colonna Edizioni, 2011. == Liami esterni == * {{en}} [http://www.theatlantic.com/unbound/interviews/bii2000-11-30.htm Intervista] d'Eduardo Galeano da [[Scott Sherman]] in The Atlantic (30 nuvembri 2000) * [http://www.cdbchieri.it/rassigna_stampa/temip_galeano.htm Articuli] (2001-2008) di Eduardo Galeano == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[categoria:Biugrafia]] cnmubjjf82vjfxebj5d4zlru1sdfrnf Ripublica Corsa 0 16509 348460 347356 2015-07-03T16:09:44Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Corsica 1757.jpg|thumb|right|A Corsica in 1757|250px]] A '''Ripublica Corsa''' fù un [[Statu suvranu]] istituitu di [[nuvembri]] [[1755]] in [[Corsica]], quandu [[Pasquali Paoli]] pruclamò l'indipindenza di l'isula da a [[Ripublica di Ghjenuva]]. U stessu [[Pasquali Paoli|Paoli]] minutò a [[Custituzioni di a Corsica (1755)|Custituzioni di a Corsica]], rivucata da i [[Francia|francesi]] quandu cunquistàni l'isula in u [[1769]], chì fù a prima [[custituzioni]] à u mondu scritta sicondu i principii di l'[[Illuminisimu]], è cumprindia a prima implemintazioni di u votu [[donna|feminicciu]]. A ripublica criò un' [[amministrazioni]], una [[magistratura (drittu)|magistratura]] è una [[armata]] probbia. ==Premissi== ===Primi muvimenti rivuluziunarii=== Fora di parechji brevi è isulati periudi, a [[Corsica]] facia parti di a [[Ripublica di Ghjenuva]] da u [[1284]], quandu era stata suttratta à a [[Ripublica di Pisa]] incù a vittoria ghjinuvesa in a [[Battaglia di a Meloria]]. Malgradu a sottumissioni, a sucità [[Corsica|corsa]] firmeti sempri opposta à u [[feudalisimu]] è à l'upprissioni [[capitalisimu|capitalistica]].<ref>{{en}} {{cita libru |titulu=Corsica: portrait of à granite island |autori=Carrington, Dorothy |annu=1974 |editori=John Day Co. |cità=New York |id=ISBN 0-381-98260-2 |pagini=11 |url=http://books.google.com/?id=Xe4rAAAAMAAJ }}</ref> In u [[XVIII seculu]], incù l'avventu di l'[[Illuminisimu]], l'ideali corsi d'indipindenza divintò più acutu è in 1729 ci funi i primi muvimenti rivuluziunarii, favuriti da i gravi cundizioni ecunomichi in i quali si truvavani l'isulani è da u modu dispoticu incù u quali i ghjinuvesi guvirnavani. Di marzu fù sacchighjata [[Bastia]] è di [[nuvembri]] i patriotti numinàni cummandanti Luigi Giafferi, Andria Ceccaldi, l'abati Raffaelli è [[Ghjacintu Paoli]], u babbu di Pasquali. [[Ghjenuva]] ùn riiscì micca à cuntrullà a summossa è chjamò in aiutu i truppi di l'imperatori tedescu [[Carlu VI d'Asburgu|Carlu VI]], chì sbarcàni nantu à l'isula in u 1731. A guerriglia cuntinuò finu à u 1736, quandu i truppi imperiali firmàni una treva incù i ribeddi accurdendu li cuncissioni garantiti da l'imperatori. Ma l'accordi ùn funi micca rispittati da i ghjinuvesi è i cumbatti ripresini. Di [[ghjinnaghju]] di u 1735, l'avvucatu corsu [[Bastianu Costa]] scrissi un abbozzu di custituzioni par un novu Statu indipindenti. ===Regnu di Corsica=== [[Image:Theodor neuhof2.jpg|thumb|150px|U Rè Tiadoru]] Parechji esiliati corsi scuntràni u militaru è avvinturieri tedescu [[Tiadoru di Neuhoff|Theodor Stephan von Neuhoff]], chì uffrì à a causa isulana u so probbiu appoghju è quiddu di i truppi di u [[Bey di Tunisi]] [[Abu l-Hasan 'Ali I]]. In cambiu, in casu di successu, chersi d'essa numinatu rè di u novu Statu. Sbarcò incù i truppi tunisiani di marzu 1736 annantu à l'isula, è u mesi dopu istituì a [[munarchia custituziunali]] incù a so capitali in [[Cervione]] è assunsi u nomu di [[Tiadoru di Neuhoff|rè Tiadoru I]]. Dopu à un periudu in u quali stesi l'influenza di i corsi in l'internu di l'isula, a prupaganda ghjinuvesa chì u denigrava è a mancanza di sbocchi nantu à u mari, cuntrullati da i ghjinuvesi, da induva fà parta i merci prudutti, u custrinsini à lascià l'isula in cerca d'aiuti di nuvembri 1736, punendu di fattu fini à u so regnu. Von Neuhoff avaria pruvatu in vanu di ripiglià u puteri in l'anni dopu. A lotta indipendentista quantunqua ùn cissò micca, è à parta da u 1737 i ghjinuvesi si sirvitini di l'aiutu di i francesi chì, cummandati da u [[Jean-Baptiste Desmarets|marchesi di Maillebois]], riiscini à pona fini à a rivolta in 1740. I capi di a ribellioni funi esiliati è in particulari Ghjacintu Paoli si rifughjò à [[Napuli]] incù u figliolu Pasquali. L'anni dopu, i francesi guvirnàni l'isula par contu di i ghjinuvesi, circhendu in vanu di dà capu à l'esigenzi di i [[naziunalisimu corsu|naziunalisti corsi]], chì truvàni appoghju è aiuti ind'è u [[Regnu di Sardegna]]. In u cunflittu chì opposi Ghjenuva à u Regnu di Sardegna, cumbattutu in u quatru di a [[guerra di succissioni austriaca]], i patriotti corsi sustinitini i turinesi. ==Fundazioni== [[File:Pascal-Paoli-4.JPG|thumb|left|upright=0.7|Bustu di Paoli in l'[[Isula Rossa]] incù l'annu d'intrata in vigori di a Custituzioni di a Corsica]] In u 1752, i patriotti corsi ricusàni i riformi pruposti da u guvarnadori francesu è incaricàni [[Ghjuvan' Petru Gaffori]] di dà vita à un guvernu altirnativu. L'annu dopu Gaffori fù assassinatu è a [[righjenza]] di u guvernu pruvisoriu fù affidata à Climenti Paoli, u quali invitò [[Pasquali Paoli]] à vultà in a so patria. Pasquali avia passatu parti di a so ghjuvantù à Napuli è era intrutu in l'[[Armata di i Dui Sicilii]] incù u babbu Ghjacintu, è avia sviluppatu a so educazioni [[umanisimu|umanista]] sottu à l'insignamenti di u filosofu [[Antonio Ghjinuvesi]]. Turratu in Corsica in u 1755, d'aprili Paoli si prisintò à l'assamblea naziunali corsa com'è diputatu di Morosaglia è, di lugliu, fù elettu generali in capu di a Nazioni Corsa à a nova assamblea tinuta à u [[Cunventu di Sant' Antonu di Casabianca]]. Un di i primi obiettivi ch'è si punitini i capi di i ribeddi fù a furmulazioni di a Custituzioni di a Corsica, chì fù elaburata in i mesa successivi à l'insidiamentu di u guvernu par essa appruvata da l'assamblea custituenti è prumulgata di nuvembri. A nova custituzioni si basava nantu à a struttura istituziunali cuncessa è scarsamenti rispittata da i ghjinuvesi, parfizziunendu la è migliurendu la. Duvendu puri adattà si à a situazioni d'emergenza, d'isulamentu giugraficu, di guerra è d'assenza d'un veru ricunniscimentu internaziunali di u novu Statu ch'edda istituiscìa è rigulava, cuntribuì à renda Paoli moltu pupulari in l'ambienti alluminati di tutta l'Auropa è trà i culoni inglesi ribeddi chì pochi anni dopu avariani datu vita à i Stati Uniti d'America è à a so [[Custituzioni di i Stati Uniti d'America|Custituzioni]] prumulgata in 1787. A Custituzioni còrsa attirò l'attinzioni di tutta l'Auropa par a so eccezziunali carica innuvativa è in seguitu Paoli chersi a cullaburazioni di [[Jean-Jacques Rousseau]] par parfizziunà la. U filosofu di [[Ginevra]] avaria scrittu cusì in 1764 u so [[Prugettu di custituzioni par a Corsica]]. Sempri in i primi mesa di vita di a Ripublica, u novu guvernu duviti affruntà una longa lotta contru à i dissidenti vidati da Emanuele Matra, appughjati da i francesi è opposti à l'alizzioni di Paoli, riiscendu à sottumetta li di nuvembri. Matra fù esiliatu ma l'adirenti à u so muvimentu cuntinuàni par parechji anni à oppona si incù l'armi à a Corsica di Paoli. ==Riformi è ustilità contru à i ghjinuvesi== [[File:Pasquale Paoli by W Beckey.jpg|thumb|150px|Ritrattu di Pasquali paoli]] Dopu à una seria d'azzioni militari furtunati, Paoli scacciò i [[Ripublica di Ghjenuva|ghjinuvesi]] da tutta l'isula fora di parechji picculi cità custieri. Si missi cusì à u travagliu par urganizà u guvernu, intruducendu mori riformi. Fundò a prima [[università]] di l'isula in a capitali [[Corti (Francia)|Corti]].<ref name=treccani>[http://www.treccani.it/anciclupedia/pasquale-paoli/ Pàoli, Pasquali], [[Anciclupedia Treccani]]</ref> Criò in u 1757 l' "Ordini di Santa Devota", chì ebbi una vita brevi, in onori di a patrona di l'isula [[Santa Devota]].<ref>{{en}} [http://www.gouv.mc/devwww/wwwnew.nsf/1909$/7f82f4dc1f0415di9c125706f00468819gb The Church of St Devote of Monacu ]</ref> Fù furmatu un parlamentu naziunali, chjamatu [[Dieta (assamblea)|Dieta]], cumpostu da diligati eletti in ogni distrittu è in carica par trè anni. U suffraghju fù stesu à tutti l'omini d'ità supiriori à 25 anni.<ref>{{en}} {{Cita libru|titulu=The ungovernable rock: à history of the Anglu-Corsican Kingdom and its role in Britain's Mediterranean strategy during the Revolutionary War, 1793-1797 |nomu=Desmond |casata=Gregory |data=1985 |editori=Fairleigh Dickinson University Press |cità=London |pagini=31 |ISBN=ISBN 0838632254}}</ref> Tradiziunalamenti, i donni aviani sempri vutatu in l'alizzioni di paesi par l'alizzioni di u [[pudistà]], di i membri di u cunsigliu di l'[[anzianu (titulu amministrativu)|anziani]], è di ufficiali lucali,<ref>Ibid., p 19.</ref> è si riteni ch'è eddi ebbini u drittu à u votu ancu in l'alizzioni naziunali duranti a ripublica. A Ripublica cuniò in u 1761 à [[Muratu]] i so probbii muneti, annantu à i quali era incisa a [[Testa Mora]], simbulu tradiziunali di a Corsica. Trà i riformi in u campu ecunomicu ci fù a bonifica di i tarreni paludosi, rializata incù l'intruduzioni di parechji culturi, trà i quali quidda di a pomu, è u sviluppu di a [[marina marcantili]], effittuatu ancu in un scopu anti-ghjinuvesu. I pruciduri rilativi à l'urdinamentu ghjudiziariu funi accilirati. In u campu militaru, a ripublica ottensi parechji successi nantu à u mari contru i ghjinuvesi è fù in gradu di rispinghja l'offriti di paci ch'è i stessi ghjinuvesi fecini in u 1761.<ref name=treccani/> L'idei di Paoli riguardu à indipindenza, dimucrazia è libartà ottensini u sustegnu di filosofi com'è [[Jean-Jacques Rousseau]], [[Voltaire]], [[Guillaume-Thomas François Raynal|Raynal]] è [[Gabriel Bonnot de Mably|Mably]].<ref>{{Cita libru |titulu=Power and the Nation in European History |casata=Scales |nomu=Len |coautori=Oliver Zimmer |annu=2005 |editori=Cambridge University Press |cità=Cambridge |id=ISBN 0521845807 |pagini=289}}[http://books.google.com/books?id=iv41_FKFfUQC]</ref> A pubblicazioni in u 1766 di u libru ''An Account of Corsica'' di [[James Boswell]] resi Paoli famosu in l'Auropa sana. A ripublica ottensi u ricunniscimentu diplumaticu da parti di u [[Bey di Tunisi]].<ref>{{Cita libru |titulu=Pasquali Paoli: An Enlightened Hero 1725-1807 |casata=Thrasher |nomu=Peter Adam |annu=1970 |editori=Archon Books |cità=Hamden, CT |id=ISBN 0208010319 |pagini=117}}</ref> == Invasioni francesa == I ghjinuvesi cunsidaravani l'isula inguvernevuli è chersini aiutu à i francesi chì, in virtù di u [[Trattatu di Compiègne (1764)|Trattatu di Compiègne]] d'aostu 1764, sbarcàni nantu à l'isula è rimpiazzàni i ghjinuvesi in i lucalità chì ùn erani ancora cascati in manu à i corsi. L'avvinimentu scatinò i prutesti di l'isulani, chì riclamàni u so drittu probbiu à l'indipindenza è cuntinuàni l'incursioni contru i ghjinuvesi. L'ultima impresa di a Marina militara ripublicana fù a suttrazzioni à i ghjinuvesi di l'[[Capraia Isula|isula di Capraia]] in 1767. Stancata da 40 anni di cunflitti incù l'isulani, Ghjenuva vinditi i so probbii dritti nantu à a Corsica à a Francia incù u [[Trattatu di Versailles (1768)|Trattatu di Versailles di u 1768]].<ref name=treccani/> I cumbattenti còrsi difesini strenuamenti a ripublica da l'ingerenza francesa ma, nonustanti l'aiutu ch'eddi ricivitini da a Gran'Britagna, ùn riiscini micca à cunsirvà l'indipindenza. Dighjà fiaccati da a [[Battaglia di Borgu]] di u 1768, aiani da succomba di maghju 1769 in a [[Battaglia di Ponti Novu]]<ref name=treccani/> à forzi enurmamenti supiriori à u cummandu di u [[conte de Vaux]]. Dopu à a scunfitta, Paoli fù custrettu à rifughjà si in u [[Regnu di Gran'Britagna]]. In i mesa chì suvitàni, i francesi cunsulidàni u cuntrollu nantu à l'isula, chì in 1770 furmalamenti divintò una [[Antichi pruvinci francesi|pruvincia francesa]]. == Esitu == A caduta di a Corsica fù accolta incù disappuntu da u Regnu di Gran'Britagna, principali alliatu è sustinidori di a Ripublica Corsa; l'isula era cunsidarata di vitali impurtanza par l'intaressi di Londra in u Meditarraniu Uccidintali è a so cunquista da parti di i francesi fù cunsidarata un faddimentu di u guvernu britannicu.<ref>{{Cita libru |titulu=Three Victories and à Defeat: The Risi and Fall of the First British Empire, 1714-1783 |casata=Simms |nomu=Brendan |annu=2008 |editori=Penguin Books |cità=London |id=ISBN 978-0-14-028984-8 |pagini=663}}</ref> Un certu numaru di esiliati corsi cumbattì par i britannichi duranti a [[Guerra d'indipindenza americana]], in particulari distinguendu si duranti u [[grandi assediu di Gibilterra]]. L'aspirazioni à l'indipindenza, à tempu cù molti di i principii dimucratichi di a Ripublica Corsa, funi ravvivati da Paoli in u [[Regnu Anglu-Corsu]] di u 1794-1796. In quidd'uccasioni, i forzi navali è terrestri britannichi funi schierati in vanu par a difesa di l'isula, chì cascò di novu sottu u cuntrollu di i francesi. Parechji gruppi [[naziunalisimu corsu|naziunalisti]], com'è [[Corsica Libera]], riclamani à i ghjorna d'oghji u drittu à l'indipindenza è si battini par a rinascita di a ripublica isulana. == Noti == <references/> == Da veda dinò == * [[Custituzioni Corsa]] * [[Pasquali Paoli]] * [[Storia di a Corsica]] * [[Edmondu Simeoni]] == Liami == * {{en}} [http://www.pasqualepaoli.com/english/constite.htm First Corsican constitution (1755)] [[Category:Stati dissolti|Corsica]] [[Category:Storia di a Corsica]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. lxrbag4jl2m49rb2exuwc9sxlg6qjdi Edmond Hamilton 0 16510 376528 348452 2021-08-31T20:38:08Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Edmond Moore Hamilton''' hè statu unu [[scrivanu]] di [[scienza-fizzione]] in [[lingua inglese]]. Hè natu à [[Youngstown (Ohio)|Youngstown]], [[Ohio]] u 21 di [[uttobre]] di u 1904 è hè martu à [[Lancaster (California)|Lancaster]], [[California]] u 1u di ferraghju di u 1977. == Biugrafia == [[categoria:Biugrafia]] [[categoria:Scrivanu|Hamilton]] [[categoria:Americanu|Hamilton]] tfdqxuwpapq6hxgt5vs46gfw2rijeil Triangulu equilateru 0 16511 350441 339845 2015-07-09T08:21:36Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Equilateral Triangle.svg|200px|right|Triangulu equilateru]] Un '''triangulu equilateru''' hè un [[triangulu]] incù tutti i [[latu (giumitria)|lati]] cungruenti è dunqua hè un [[poligunu rigulari]] incù [[trè]] lati. L'[[angulu|anguli]] sò tutti uguali è pari à 60[[Gradu d'arcu|°]] = <math>\frac{\pi}{3} </math>[[radiante|rad]]<ref>Quissa avveni solu in a giumitria euclidea, induva a somma di l'anguli interni d'un triangulu hè uguali à l'angulu paru. Dunqua 180°÷3=60°</ref>. I trianguli equilateri sò [[triangulu isusceli|trianguli isusceli]] particulari. Tutti i trianguli equilateri sò simili trà eddi: par carattarizà metricamenti un triangulu equilateru, vali à dì par carattarizà a classa di i trianguli equilateri in u pianu chì si poni uttena l'uni da l'altri par via di traslazioni è rutazioni, servi è basta un parametru estinsivu: tipicamenti s'usa a lunghezza di i so lati. In i trianguli equilateri, i [[bisettrici|bisettrici]], i [[mediana (giumitria)|mediani]], l'[[Altezza (giumitria)|altezzi]] è l'[[assi d'un sigmentu|assi]] si soprapponini di tali manera ch'è listessu puntu ripprisenta l'[[ortucentru]], u [[baricentru (giumitria)|baricentru]], l'[[incentru]] è u [[circucentru]]. U [[Simmetria (matematica)|gruppu di i simmetrii]] di u ''triangulu equilateru'' hè custituitu da l'[[funzioni idantità|idantità]], da i [[Rutazioni (matematica)|rutazioni]] intornu à u so centru di 120° è di 240° è da i [[Riflissioni (matematica)|riflissioni]] rispettu à i bisettrici di l'anguli. Stu gruppu hè [[isumurfisimu|isumorfu]] à u gruppu simetricu di 3 ughjetti S<sub>3</sub>. == Custruzzioni == [[File:Equilateral triangle construction.svg|thumb|right|Custruzzioni di u triangulu equilateru incù riga è cumpassu]] Com'è a dimostra [[Euclide]] in i so [[Elementi (Euclide)|Elementi]] I, 1 (hè a prima prupusizioni di tutta l'opara), u triangulu equilateru datu u latu AB si pò custruiscia incù riga è cumpassu in 'ssa manera: * Si poni u cumpassu in A incù l'apartura AB è si traccia una circumfarenza; * Si poni u cumpassu in B incù l'apartura BA è si traccia una circumfarenza; * U puntu d'incontru di i circumfarenzi C hè u terzu puntu circatu; * Uniscendu A, B è C s'otteni un triangulu equilateru. A dimustrazioni hè simplicia: essendu, par difinizioni, tutti i punti di a circumfarenza equidistanti da u centru, u sigmentu AB hè cungruenti à AC, è AB hè cungruenti à BC. Ma tandu par a prubità transitiva di a cungruenza, AB = AC = BC è u triangulu hè equilateru. == Formuli == Rifirendu si incù <math>l</math> à u latu di u triangulu, incù <math>2P</math> u perimetru, incù <math>A</math> l'aria, incù <math>b</math> a basa è incù <math>h</math> l'altezza s'hà: ===Perimetru=== :<math> 2P=l\cdot3 </math> :<math> l=\frac{2P}{3} </math> ===Aria=== :<math> A=\frac{b \cdot h}{2}=\frac{l^2}{4}\cdot\sqrt{3} </math> :<math> h=\frac{A \cdot 2}{b} </math> :<math> b=\frac{A \cdot 2}{h} </math> ===Appiigazioni di u Tiurema di Pitagora=== :<math> h=\sqrt{l^2-\left(\frac{l}{2}\right)^2}=\sqrt{l^2-{\frac{l^2}{4}}}=\sqrt{\frac{4l^2-l^2}{4}}=\sqrt{\frac{3l^2}{4}}=\frac{\sqrt{l^2}\cdot{\sqrt{3}}}{\sqrt{4}}=\frac{{l}\cdot{\sqrt{3}}}{2} = \frac{l}{2}\sqrt{3} </math> :<math> l=\frac{2h}{\sqrt{3}} </math> ===Circumfarenza inscritta è circuscritta=== :U centru giumetricu di u triangulu hè u centru di i circumfarenzi iscritta è circuscritta à u triangulu equilateru :U raghju di a circumfarenza circuscritta hè <math>R=\frac{\sqrt{3}}{3} l</math> :da u quali <math>l=R \sqrt{3}</math> :U raghju di a circumfarenza inscritta hè <math>r=\frac{\sqrt{3}}{6} l</math> :da u quali <math>R=2 \cdot r</math> :Aria (nota R) <math>A=\frac{3 \cdot R^2}{4} \cdot \sqrt{3}</math> == Da veda dinò == * [[Criterii di cungruenza di i trianguli]] * [[Triangulu]] * [[Triangulu isusceli]] * [[Triangulu scalenu]] *[[Toru (giumitria)]] *[[Giumitria piana]] *[[Angulu rettu]] *[[Catetu]] *[[Mezaretta]] *[[Perimetru]] *[[Sigmentu]] *[[Tiurema di Pitagora]] *[[Iputenusa]] *[[Tangenti]] *[[Trigunumitria]] *[[Uttaedru]] == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[Category:Trianguli|Equilateru]] 27enjq6zfdhp6d91wt945gytm6pvnbq Triangulu isusceli 0 16512 350440 339847 2015-07-09T08:21:00Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[Image:Triangle.Isosceles.png|thumb|right|Triangulu Isusceli]] Hè difinitu com'è '''triangulu isusceli''' un triangulu chì pussedi almenu dui lati uguali è chì pussedi almenu dui anguli uguali. Infatti vali u siguenti ''tiurema'': un triangulu hà dui lati uguali solu s'è hà dui anguli uguali è viciversa. Stu tiurema custituisci a quinta prupusizioni di u Libru I di l'[[Elementi di Euclide]] è hè cunnisciutu com'è [[Pons asinorum]], u "ponti di l'asini". Particulari trianguli isusceli sò i [[triangulu equilateru|trianguli equilateri]] è i [[triangulu rittangulu|trianguli rittanguli]] isusceli. Esistini ancu trianguli isusceli [[triangulu angulu acutu|acutanguli]] è [[triangulu angulu ottusu|ottusanguli]]. I trianguli isusceli rittanguli sò tutti simili trà eddi, com'è i trianguli equilateri. == Simitrii == Un triangulu isusceli chì ùn hè micca equilateru hè invarianti solu par a riflissioni rispettu à a bisettrici di l'angulu diffarenti da i dui rimanenti. U so [[gruppu di simitria]], in più di à a [[trasfurmazioni idantità]], cumprendi solu quista riflissioni è dunqua hè isumorfu à u gruppu di dui elementi, vali à dì à u gruppu multiplicativu nantu à l'insemu {1, −1}. == Trianguli isusceli in giumitria analitica == '''Tiurema 1:''' Cundizioni nicissaria è sufficienti affinch'è un triangulu incù a basa parallela à l'assi sii isusceli hè ch'eddu agvissi i dui lati di cuefficienti angulari oppostu. '''Dimustrazioni.''' Dati i trè retti # <math> y = k </math> # <math> y = mx </math> # <math> y = -mx </math> si ni calculeghja l'intersizzioni. <math>\left\{\begin{array}{rl}&y = k\\&y = mx\end{array}\right.</math> <math>\left\{\begin{array}{rl}&x = \frac{k}{m}\\&y = m\end{array}\right.</math> <math> A \left(\frac{k}{m}, m\right) </math> <math>\left\{\begin{array}{rl}&y = k\\&y = -mx\end{array}\right.</math> <math>\left\{\begin{array}{rl}&x = -\frac{k}{m}\\&y = m\end{array}\right.</math> <math> B \left(-\frac{k}{m}, m\right) </math> <math>\left\{\begin{array}{rl}&y = mx\\&y = -mx\end{array}\right.</math> <math>\left\{\begin{array}{rl}&x = 0\\&y = 0\end{array}\right.</math> <math>{\rm C}(0, 0)</math> Tandu si calculeghja a distanza di i sigmenti AC è BC. <math> AC = \sqrt{\left(\frac{k}{m}\right)^{2} + k^{2}} </math> <math> BC = \sqrt {\left(-\frac{k}{m}\right)^{2} + k^{2}} </math> Dunqua u triangulu hè isusceli nantu à a basa AB. Di manera analuga si dimostra u casu di a basa parallela à l'assi y. Viciversa si custruisci un triangulu isusceli incù a basa parallela à l'assi di l'ascissi. Dati i dui punti: # <math> {\rm A} (x_1, k) </math> # <math> {\rm B} (x_2, k) </math> apposta ch'è u vertici d'un triangulu isusceli ghjaci nantu à a stessa retta di u puntu mediu di a basa, prima si trova <math>M</math> è dopu <math>C</math>. <math> M \left(\frac{x_1 + x_2}{2}, k\right) </math> Dunqua si trova <math>C</math>, chì avarà listessa ascissa ch'è <math>M</math> è diffarenti urdinata. <math> C \left(\frac{x_1 + x_2}{2}, h\right) </math> Si verificheghja ch'è u triangulu hè isusceli: :<math> AC = \sqrt{\left(\frac{x_1 - x_2}{2}\right)^{2} + (k - h)^{2}} </math> :<math> BC = \sqrt{\left(\frac{x_2 - x_1}{2}\right)^{2} + (k - h)^{2}} </math> Tandu si calculeghja u cuefficienti angulari di i dui lati: :<math> m AC = (h - k) \cdot \left(\frac{2}{x_2 - x_1}\right) = \frac{2(h - k)}{x_2 - x_1} </math> :<math> m BC = (h - k) \cdot \left(\frac{2}{x_1 - x_2}\right) = \frac{2(h - k)}{x_1 - x_2} </math> '''Tiurema 2:''' Cundizioni nicissaria è sufficienti affinch'è un triangulu incù a basa parallela à a bisettrici di dui quadranti sii isusceli hè ch'eddu avissi i dui lati di cuefficienti angulari inversi. '''Dimustrazioni.''' Dati i trè retti # <math> y = x + q </math> # <math> y = mx </math> # <math> y = \frac{1}{m}x </math> si ni calculeghja l'intersizzioni. <math>\left\{\begin{array}{rl}&y = x + q\\&y = mx\end{array}\right.</math> <math>\left\{\begin{array}{rl}&x (m - 1)= q\\&y = mx\end{array}\right.</math> <math>\left\{\begin{array}{rl}&x = \frac{q}{m - 1}\\&y = \frac{mq}{m - 1}\end{array}\right.</math> <math> A \left(\frac{q}{m - 1}, \frac{mq}{m - 1}\right) </math> <math>\left\{\begin{array}{rl}&y = x + q\\&y = \frac{1}{m}x\end{array}\right.</math> <math>\left\{\begin{array}{rl}&x (1 - m)= mq\\&y = \frac{1}{m}x\end{array}\right.</math> <math>\left\{\begin{array}{rl}&x = \frac{mq}{1 - m}\\&y = \frac{q}{1 - m}\end{array}\right.</math> <math> B \left(\frac{mq}{1 - m}, \frac{q}{1 - m}\right) </math> <math>\left\{\begin{array}{rl}&y = \frac{1}{m}x\end{array}\right.</math> <math>\left\{\begin{array}{rl}&x = 0\\&y = 0\end{array}\right.</math> <math>{\rm C}(0, 0)</math> Tandu si calculeghja a distanza di i sigmenti AC è BC. <math> AC = \sqrt{\left(\frac{q}{m-1}\right)^{2} + \left(\frac{mq}{m-1}\right)^{2}} </math> <math> BC = \sqrt {\left(\frac{mq}{1-m}\right)^{2} + \left(\frac{q}{1-m}\right)^{2}} </math> Dunqua u triangulu hè isusceli nantu à a basa AB. In modu analugu si dimostra u casu di a basa parallela à l'assi y. Viciversa si custruisci un triangulu isusceli incù a basa parallela à a bisettrici di u prima è terzu quadranti. (Listessa cosa vali par quidda parallela à a bisettrici di u sicondu è quartu quadranti). Dati i dui punti: # <math> {\rm A} (0, q) </math> # <math> {\rm B} (-q, 0) </math> postu ch'è u vertici d'un triangulu isusceli ghjaci nantu à a stessa retta di u puntu mediu di a basa, prima si trova <math>M</math> è eppo/dopu <math>C</math>. <math> M \left(-\frac{q}{2}, \frac{q}{2}\right) </math> Dunqua si trova <math>C</math>, chì si trova nantu à a retta parpindiculari à a basa è passanti par <math>M</math>, <math>y = -x </math>. <math> C (h, -h) </math> induva h hè un numaru arbitrariu diffarenti da 0. Si verificheghja chì u triangulu hè isusceli: :<math> AC = \sqrt{h^{2} + (q + h)^{2}} </math> :<math> BC = \sqrt{(-q -h)^{2} + h^{2}} </math> Tandu si calculeghja u cuefficienti angulari di i dui lati: :<math> m AC = \frac{-h - q}{h} = -\frac{h + q}{h} </math> :<math> m BC = \frac{-h}{h + q} = -\frac{h}{h + q} </math> == Da veda dinò == * [[Triangulu]] * [[Triangulu equilateru]] * [[Triangulu scalenu]] * [[Tiurema direttu di i trianguli isusceli]] *[[Toru (giumitria)]] *[[Giumitria piana]] *[[Angulu rettu]] *[[Catetu]] *[[Mezaretta]] *[[Perimetru]] *[[Sigmentu]] *[[Triangulu equilateru]] *[[Tiurema di Pitagora]] *[[Iputenusa]] *[[Tangenti]] *[[Trigunumitria]] *[[Uttaedru]] [[Category:Trianguli|Isusceli]] == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. fo7zybfq6g33dydaueqgvw96idqcsyb Angulu rettu 0 16513 376980 376979 2021-09-10T20:44:43Z Jumpy01 11155 image wikitext text/x-wiki [[File:Right angle dot.svg|miniatura|Angulu rettu]] In [[matematica]], in particulari in [[Geumitria|giumitria]], l' '''angulu rettu''' hè un [[angulu]] difinitu in u siguenti modu: s'è da un puntu d'una [[retta]] s'alza un' antra retta è l'[[Angulu|anguli]] furmati trà sta è a retta data da una parti è da l'altra sò [[Cungruenza (giumitria)|cungruenti]], tandu 'ss'anguli sò retti. I difinizioni di [[gradu d'arcu|gradu]], [[radianti]] è [[angulu ghjiru]] implicheghjani ch'è l'angulu rettu hè un [[angulu]] di 90 [[gradu (simbulu)|gradi]], vali à dì di π/2 [[Radiante|radianti]] o 1/4 di l'[[angulu ghjiru]]. U [[sinu]] d'un angulu rettu vali 1, u [[cusinu]] 0, a [[tangenti]] ùn hè micca difinita (ma [[Limiti d'una funzioni|tendi]] à <math>\pm \infty </math>), a [[cutangenti]] 0. == Particularità == * S'è un [[triangulu]] hà un angulu rettu hè dittu [[triangulu rittangulu|rittangulu]]. Datu chì a somma di i misuri di i 3 anguli d'un triangulu hè sempri uguali à 180°, un triangulu ùn pò micca avè più d'un angulu rettu (eccittuatu i casi di i triangulu [[Triangulu#Triangulu degeneratu|diginerati]]): l'altri dui anguli devini essa [[Angulu acutu|acuti]]. * S'è dui [[Vettori (matematicu)|vettori]] o dui [[Retta|retti]] formani un angulu rettu si dicini [[parpindiculari]]. * S'è una [[forza]] hè asercitata annantu à un corpu in dirizzioni parpindiculari à u so [[muvimentu (fisica)|muvimentu]], u [[Travagliu (fisica)|travagliu]] risultanti hè nullu. == Da veda dìnò == *[[Giumitria piana]] *[[Catetu]] *[[Tiurema di Pitagora]] *[[Iputenusa]] *[[Sinu]] *[[Cusinu]] *[[Tangenti]] *[[Trigunumitria]] *[[Triangulu]] *[[Triangulu rittangulu]] *[[Anguli cumplimintarii]] * [[Parpindicularità]] * [[Ortugunalità]] * [[Triangulu rettu]] * [[Angulu acutu]] * [[Angulu ottusu]] * [[Angulu nullu]] * [[Angulu paru]] * [[Angulu ghjiru]] [[Category:Anguli]] [[Categoria:Giumitria piana]] [[Categoria:Giumitria euclidea]] l44vdx079y28m7ekvsz7ux1vcl9e6l5 Iputenusa 0 16514 374122 363601 2021-06-02T12:01:18Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki In un [[triangulu rittangulu]] si chjama '''iputenusa''' (o ''ipotenusa'') (di u [[Lingua latina|latinu]] hypotenusa, di u [[Lingua greca|grecu]] ὑποτείνουσα, hypoteínousa, "linia tesa sottu") u [[Latu (giumitria)|latu]] oppostu à l'[[angulu rettu]]. L'altri dui lati si chjamani inveci [[Catetu|cateti]]. == Calculu di a lunghezza == [[Image:Triangolo_rettangolo_con_altezza|right]] A [[Rilazioni (matematica)|rilazioni]] fundamintali frà i lati d'un triangulu rittangulu hè stabilita da u [[tiurema di Pitagora]], chì pò essa adupratu par calculà a misura di l'iputenusa quandu sò cunnisciuti i misuri di i cateti. Incù i metudi di a [[trigunumitria]] hè ancu pussibuli di ditarminà a misura di l'iputenusa cunniscendu a misura di un solu di i cateti à tempu cù l'ampiezza di un di l'[[Angulu acutu|anguli acuti]] di u triangulu rittangulu. In i [[Formula|formuli]] ripurtati quì sottu si indicarà incù ''i'' l'iputenusa, incù ''c<sub>1</sub>'' è ''c<sub>2</sub>'' i dui cateti è incù ''h'' l'[[Altezza (giumitria)|altezza]] custruita annantu à l'iputenusa d'un triangulu rittangulu genericu. L'anguli opposti à i cateti ''c<sub>1</sub>'' è ''c<sub>2</sub>'' sarani rispittivamenti ''γ<sub>1</sub>'' è ''γ<sub>2</sub>''. === Dati i cateti === l'iputenusa hè uguali à a: <div class="center"> <math>i=\sqrt{c_1^2+c_2^2}</math> </div> === Dati un catetu è un angulu acutu === A misura di l'iputenusa equivali à quidda d'un catetu divisa par u [[Sinu (trigunumitria)|sinu]] di l'angulu oppostu à u catetu, o par u [[cusinu]] di l'angulu aghjacenti. <div class="center"> <math>i=\frac{c_1}{\sin\gamma_1}=\frac{c_2}{\sin\gamma_2}=\frac{c_1}{\cos\gamma_2}=\frac{c_2}{\cos\gamma_1}</math> </div> == Cunsidarazioni == Incù u tiurema di Pitagora hè faciuli à dimustrà ch'è a misura di l'iputenusa hè sempri più grandi ch'è quidda d'un catetu. Ricurdendu ch'è tutti i lati misurani più di zeru: <div class="center"><math>i^2=c_1^2+c_2^2\Rightarrow\begin{cases}i^2>c_1^2\\i^2>c_2^2\end{cases}\Rightarrow\begin{cases}i>c_1\\i>c_2\end{cases}</math></div> À listessa cunclusioni si ghjunghji applichendu u [[tiurema di i sini]]. == Da veda dinò == * [[Giumitria]] * [[Giumitria euclidea]] *[[Toru (giumitria)]] *[[Giumitria piana]] *[[Angulu rettu]] *[[Catetu]] *[[Mezaretta]] *[[Perimetru]] *[[Sigmentu]] *[[Triangulu isusceli]] *[[Triangulu equilateru]] *[[Tiurema di Pitagora]] *[[Tangenti]] *[[Trigunumitria]] *[[Triangulu]] *[[Uttaedru]] [[Category:Giumitria di u triangulu]] == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. sjx73ffw1lpv89ul3dms63ifxcoxs8q Ipotenusa 0 16515 339856 2014-10-12T19:26:34Z 92.153.132.43 Reindirizzamentu à [[Iputenusa]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Iputenusa]] 943egstrx29rjiq4fxxi2trta6hjdph Perimetru 0 16516 350438 347547 2015-07-09T08:20:09Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki In [[giumitria]], u '''perimetru''' hè a misura di a lunghezza di u cuntornu d'una figura piana. Hè diffusa a cunvinzioni di indicà lu incù a sigla ''2p'' (oppuri "P"), chì significheghja quì ''dui volti p'', induva p hè dunqua a mità di u perimetru o '''mezu perimetru'''. A parola diriveghja di u [[Lingua greca antica|grecu]] ''perímetros'', cumpostu di ''perí'', intornu, è ''métron'', misura. == Formuli == === Poliguni === In i [[poligunu|poliguni]] par truvà u perimetru bisogna summà i so lati: (par asempiu in un [[quadrilateru]] <math>a + b + c + di</math>). In i poliguni equilateri (com'è [[triangulu equilateru]] è [[Quatratu (giumitria)|quatratu]]) si pò multiplicà a lunghezza d'un latu par u numaru di i lati di a figura (par asempiu in u quatratu <math>l \cdot 4</math>). === Chjerchji === [[File:Circle - black simple.svg|thumb|upright=0.7|A circumfarenza d'un chjerchju]] In u [[chjerchju]] u perimetru ùn hè micca cumpostu da lati ma da una linia curva cuntinua chì i so punti sò equidistanti da un puntu chjamatu ''centru''. Sta linia hè ditta [[circumfarenza]]. A formula par truvà a lunghezza di a circumfarenza hè: :<math>\mathrm{Crf}=2 \cdot \pi \cdot r</math> o :<math>\mathrm{Crf}=di \cdot \pi</math> Induva: * <math>\mathrm{Crf}</math> stà par a circumfarenza; * <math>\pi</math> stà par [[pi grecu]] (<math>\pi=3.14159265...</math>); * <math>r</math> stà par u [[raghju (giumitria)|raghju]] di u chjerchju; * <math>di</math> stà par u [[diamitru]] di u chjerchju. == Da veda dinò == * [[Circumfarenza]] *[[Toru (giumitria)]] *[[Giumitria piana]] *[[Angulu rettu]] *[[Catetu]] *[[Mezaretta]] *[[Sigmentu]] *[[Triangulu isusceli]] *[[Triangulu equilateru]] *[[Tiurema di Pitagora]] *[[Iputenusa]] *[[Tangenti]] *[[Trigunumitria]] *[[Triangulu]] *[[Uttaedru]] == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[categoria:Matematica]] 6ab6v3j1jzf0oomukwwbykw3t9zwg6u Toru (giumitria) 0 16517 350433 340149 2015-07-09T08:17:59Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki In [[giumitria]] u '''toru''' o '''turoidi''' hè una [[Superficia (matematicu)|superficia]] à forma di [[ciambedda]]. Pò essa ottinuta com'è [[superficia di rivuluzioni]], fendu voglia una [[circumfarenza]], a ''generatrici'', intornu à un [[assi di rutazioni]] appartinenti à listessu pianu ch'è a generatrici, ma disghjuntu da edda. U terminu diriveghja da u [[lingua latina|latinu]] ''torus'' chì si rifiria, frà l'altri cosi, à un tipu di cuscinu à forma di ciambedda. [[File:torus2.png|200px|thumb|U toru|right]] == U toru in a [[giumitria euclidea]] == === Ripprisintazioni par via di l'equazioni parametrichi === [[File:Torus 3d.png|right|300px]] Una [[equazioni parametrichi|ripprisintazioni parametrica]] di u toru, in l'usuali [[spaziu euclideu]] tridiminsiunali, hè data da: :<math> x(p,t) = (R+r\,\cos p)\cos t </math> :<math> y(p,t) = (R+r\,\cos p)\sin t </math> :<math> z(p,t) = r\,\sin p </math> induva <math> t, p </math> varieghjani trà 0 è <math> 2\pi </math>, <math> R>0 </math> hè a distanza da u centru di u ''tubu'' à u centru di u toru è <math> r>0 </math> hè u raghju di u ''tubu''. L'equazioni in [[cuurdinati cartesiani]], chì individueghja un ''toru'' induva l'assi di simitria cuincidi incù l'assi z, hè data da: :<math>\left(R - \sqrt{x^2 + y^2}\right)^2 + z^2 = r^2</math> === Prubità metrichi === L'[[aria]] esterna è u [[vulumu]] di u toru sò dati rispittivamenti da: :<math>A = 2\pi r\ 2\pi R=4\pi^2 Rr</math>, :<math>V = \pi r^2 \ 2\pi R=2\pi^2R r^2.</math> == Tupulugia di u toru == === Custruzzioni === [[File:Torus cycles.png|right|200px]] Un '''toru tupulogicu''' hè un [[spaziu tupulogicu]] omeumorfu à un toru in u spaziu euclideu. Quiddu pò essa difinitu com'è u [[tupulugia pruduttu|pruduttu]] di dui [[circumfarenza|circumfarenzi]] S<sup>1</sup> × S<sup>1</sup>. L'equazioni parametrichi ch'è avemu datu par u toru in '''R'''<sup>3</sup> individueghjani un [[omeumurfisimu]] incù l'insemu S<sup>1</sup> × S<sup>1</sup>. [[File:Fundamental polygon of the torus.svg|200px|left]] Un modu equivalenti par custruiscia un ''toru tupulogicu'' hè quiddu di cunsidarà un quatratu è "incuddà" i lati opposti. Quissa currispondi à difiniscia nantu à u [[Quatratu (giumitria)|quatratu]] : ''Q'' = [0,1] × [0,1] ⊆ '''R'''<sup>2</sup> a [[rilazioni d'equivalenza]] <math>\sim_T</math> tali chì/ch'è <math>x \sim_T y</math> [[s'è è solu s'è]] <math>x=y</math> hè un unicu puntu [[parti interna|internu]] oppuri <math>x</math> è <math>y</math> sò annantu à dui lati opposti è ani una cuurdinata uguali. Incù sta rilazioni d'equivalenza si pò difiniscia u [[tupulugia quuzienti|spaziu quuzienti]] <math>Q/\sim_T</math> chì hè par appuntu un toru tupulogicu. Un antru modu par difiniscia u toru tupulogicu hè quiddu di custruiscia u [[tupulugia quuzienti|spaziu quuzienti]] di u '''R'''<sup>2</sup> rispettu à u [[sottugruppu]] '''Z'''<sup>2</sup>. === Prubità tupulogichi === * U toru hè una [[superficia]], dunqua una [[varietà diffarinzevuli]] di diminsioni 2. * U toru hè [[spaziu cumpattu|cumpattu]], [[spaziu cunnessu|cunnessu]], ma ùn [[spaziu simpliciamenti cunnessu|simpliciamenti cunnessu]]. Infatti u so [[gruppu fundamintali]] hè <math> \mathbb{Z}\times \mathbb{Z} </math>. * A [[carattaristica d'Euleru]] di u toru hè zeru. * U [[genaru (matematicu)|genaru]] di u toru hè 1. [[File:Torus-with-seven-colours.png|thumb|Suddivisioni di u toru chì richiedi 7 culori]] * Nantu à u toru ùn s'appiegani micca molti tiuremi di a [[giumitria piana]]. Par asempiu, ùn privali micca u [[tiurema di i quattru culori]]. In u dissegnu à fiancu u toru hè statu divisu in setti rigioni, à dui à dui tutti cunfinanti: sò dunqua nicissarii setti culori diffarenti affinch'è dui rigioni cunfinanti ùn aghjini micca listessu culori. Hè stata dimustrata una [[Tiurema di i quattru culori#Generalisazioni|generalisazioni di u Tiurema di i quattru culori]] da aquali cunsegui chì setti culori sò sufficienti par culurà qualsiasi suddivisioni di u toru. == U toru solidu == U '''toru solidu''' hè l'ughjettu tridiminsiunali dilimitatu da u toru (toru inclusu). Si tratta veni à dì di a purzioni di spaziu cuntinuta à l'internu di u toru inclusa a parti di spaziu chì a dilimiteghja. Tupulugicamenti, si tratta d'un spaziu omeumorfu à u pruduttu <math>D\times S^1</math> di u discu bidiminsiunali :<math>D = \{(x,y)\in\R^2\ |\ x^2+y^2\leq 1\}</math> incù a circumfarenza <math>S^1</math>. Si tratta d'una [[3-varietà]] [[varietà incù bordu|incù bordu]]; u bordu cunsisti par appuntu in u toru. U so [[gruppu fundamintali]] hè <math> \mathbb{Z} </math>. U toru solidu hè un ughjettu impurtanti in u studiu di i [[3-varietà]] è più in generali in a [[tupulugia di a diminsioni bassa]]. == Da veda dinò == * [[Superficia (matematicu)]] * [[Cilindru (giumitria)]] * [[Sfera]] * [[Superficia torica]] == Liami esterni == * [http://www.dhallewin.it/custruzzioni-disegni-giumitria/item/65-sizioni-toru.html I sizioni circulari d'un toru] * [http://www.geometrygames.org/TorusGames/index.html.it Torus Games: ghjochi (scarichevuli gratuitamenti) chì illustrani a tupulugia di u toru è di a butteglia di Klein] [[Category:Suparficii]] == Noti == <references/> ==Da vede dinò== *[[Giumitria piana]] *[[Angulu rettu]] *[[Catetu]] *[[Mezaretta]] *[[Perimetru]] *[[Sigmentu]] *[[Triangulu isusceli]] *[[Triangulu equilateru]] *[[Tiurema di Pitagora]] *[[Iputenusa]] *[[Tangenti]] *[[Trigunumitria]] *[[Triangulu]] *[[Uttaedru]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. l9wlzipfbp7ei1zzmal8havp54gkbyw Triangulu rittangulu 0 16518 339879 339877 2014-10-13T16:53:34Z 92.153.132.43 /* Trianguli Rittanguli Particulari */ wikitext text/x-wiki [[File:Rtriangle.svg|right|140px|]] U '''triangulu rittangulu''' (o ''triangulu rettangulu'') hè un [[triangulu]] in u quali l'[[angulu]] furmatu da dui [[Latu (giumitria)|lati]], ditti [[catetu|cateti]], hè [[angulu rettu|rettu]], vali à dì di 90[[gradu sissagesimali|°]] (o π/2 [[radianti]]). U latu oppostu à l'angulu rettu si chjama [[iputenusa]]. L'iputenusa hè par via di u [[tiurema di Pitagora]] para à a radica quatrata di a somma di i quatrati di i cateti. U triangulu rittangulu ripprisenta un casu particulari di [[triangulu]] genericu, par u quali molti rilazioni fundamintali si simplificheghjani. U casu più particulari hè quiddu di u triangulu rittangulu isusceli, casu par u quali * <math>a = b = {1\over \sqrt 2} c \qquad \alpha = \beta = {\pi\over 4}</math> . Aghjunghjendu à un triangulu rittangulu u triangulu ottinutu incù a so riflissioni rispettu à l'iputenusa s'otteni un [[aquilone (giumitria)|aquilonu]]. Aghjunghjendu li u triangulu ottinutu fendu una rutazioni di 'π intornu à u puntu mediu di l'iputenusa s'otteni u rittangulu par u quali l'iputenusa hè diagunali principali. <br /> Da u triangulu rittangulu isusceli incùi dui custruzzioni s'otteni u quatratu di latu ''a'' = ''b''. ==Prubità== ===Tiuremi Fundamintali (Prubità di i lati)=== {| border="1" align="left" |[[Tiurema di Pitagora]]||<math>c^2 = b^2 + a^2\, </math> |- |rowspan=2|[[Prima tiurema di Euclide|1° Tiurema di Euclide]]||<math>a^2=c\cdot a'</math> |- |<math>b^2=c\cdot b'</math> |- |[[Sicondu tiurema di Euclide|2° Tiurema di Euclide]]||<math>h^2=a'\cdot b'</math> |} ===Prubità di l'anguli interni=== *Sapendu ch'è a somma di l'anguli interni d'un [[triangulu]] qualunquai hè 180° (π rad), in u casu particulari d'un triangulu rittangulu, sapendu ch'è unu di l'[[angulu|anguli]] interni hè [[angulu rettu|rettu]] tandu hè faciuli à diducia ch'è a somma di l'altri dui anguli interni vali sempri 90°: <math> \alpha + \beta + 90^\circ = 180^\circ \to \alpha + \beta = 180^\circ - 90^\circ = 90^\circ </math> *Da sta prubità si pò, par via di cunsiquenza, diducia ch'è s'edda hè tracciata l'[[Altezza (giumitria)|altezza]] di u triangulu rittangulu incù a so urighjina in l'angulu rettu, dividi tandu 'ss'angulu in dui anguli minori, chjamati par asempiu θ è ω. Inoltri si sò à furmà dui trianguli rittanguli distinti (ACH è BCH) incù un [[catetu]] in cumunu, l'altezza par appuntu. [[File:Illustration_to_Euclid%27s_proof_of_the_Pythagorean_theorem.png|right|thumb|Illustrazioni di a prova di u tiurema di Pitagora]] Par a prubità discritta sopra si pò dì ch'è:<br /> :Cunsidarendu u Triangulu Rittangulu BCH, par a prubità vista sopra: :<math>\theta + \beta = 90^\circ \to \theta = 90^\circ - \beta </math> :Tandu si pò cunsidarà u Triangulu ABC cumplettu: :<math> \alpha + \beta = 90^\circ \to \alpha = 90^\circ - \beta </math><br /> :da induva si diduci a prubità:<br /> :<math> \alpha = 90^\circ - \beta = \theta \to \alpha = \theta </math> :Analugamenti si pò ussirvà ch'è: :<math> \beta = \omega </math><br /> == Classi di similitudina == Ogni trasfurmazioni di similitudina trasforma un triangulu rittangulu in un triangulu rittangulu è cusì hè utuli di cunsidarà i classi di similitudina di i trianguli rittanguli. Quiddi si poni ripprisintà currettamenti incù i trianguli rittanguli avendu l'iputenusa ''c'' di lunghezza 1 è u vertici oppostu appartinenti à una di i mezi circumfarenzi avendu com'è diamitru l'iputenusa. A cullizzioni di i classi di similitudina si pò parametrizà incù u rapportu ''à''/''b'' di i lunghezzi di i cateti vali à dì incù unu di i dui anguli micca retti, par asempiu incù l'angulu <math>\alpha</math> rilativu à u vertici ''A''. A [[trigunumitria]] dici ch'è: * <math>\frac{a}{b} = \tan \alpha </math> * <math>a = c \sin \alpha </math> * <math>b = c \cos \alpha </math> == Trianguli Rittanguli Particulari == === Triangulu Rittangulu isusceli === [[File:Triangle-45-45-90.svg|thumb|Un triangulu rittangulu isusceli]] Chjamatu ancu '''Triangulu 90-45''' dati l'ampiezzi di l'anguli chì u formani, infatti hè cumpostu da un angulu rettu è dui anguli da 45°. A carattaristica principali di stu [[triangulu]] hè ch'eddu hà i dui cateti uguali è misurani <math> i = c \cdot \sqrt[]{2} \to c = \frac{i}{\sqrt[]{2}} </math> <br /> Un'altra prubità di u triangulu rittangulu isusceli hè ch'è a [[midiana (giumitria)|midiana]], l'[[altezza (giumitria)|altezza]] è a [[bisettrici]] rilativi à u vertici chì prisenta l'angulu rettu cuincidini. Inoltri toccani l'iputenusa asattamenti in u so [[puntu mediu]], dividendu cusì tali latu in dui parti uguali incù lunghezza analoga à l'altezza/bisettrici/midiana tracciata. <br /> [[File:Triangolo306090.tiff|right|150px]] == Punti nutevuli == L'[[ortucentru]] d'un triangulu rittangulu cuincidi incù u vertici di l'angulu rettu.<br/> U [[circucentru]] hè u puntu mediu di l'iputenusa. ==Da veda dinò== * [[Criterii di cungruenza di i trianguli]] * [[Triangulu angulu acutu]] * [[Triangulu angulu ottusu]] [[Category:Trianguli|Rittangulu]] == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. 7vrewhjdmwlswxuv00cxlqsvu0gbozz Triangulu rettangulu 0 16519 339878 2014-10-13T16:51:09Z 92.153.132.43 Reindirizzamentu à [[Triangulu rittangulu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Triangulu rittangulu‎]] 61haacjrpqf7rtke5nu7n2s5vudt1yy Tiurema di Pitagora 0 16521 351614 350442 2015-08-06T11:16:05Z Marianov 9979 90º wikitext text/x-wiki [[File:Pythagorean right angle.svg|200px|thumb|In un triangulu rittangulu a somma di l'arii di i dui quatrati custruiti annantu à i cateti (turchinu è rossu) hè uguali à l'aria di u quatratu custruitu nantu à l'iputenusa (viuletta).]] [[File:Pythag anim.gif|thumb|Animazioni di a prova di u Tiurema di Pitagora]] U '''tiurema di Pitagora''' (o ''Teurema di Pitagora'') hè un [[tiurema]] di a [[giumitria euclidea]] chì stabilisci una rilazioni fundamintali trà i lati d'un [[triangulu rittangulu]] è com'è pò essa cunsidaratu dinò una virsioni limitata ad eddi di u [[Tiurema di u cusinu|Tiurema di Carnot]]. == Urighjina == [[File:Chinese pythagoras.jpg|thumb| Visualisazioni di u casu di u triangulu (3,4,5) cuntinuta in u testu chinesu [[Chou Pei Suan Ching]] (scrittu trà u 200 a.C. è u 200 d.C.)]] Ciò ch'è à l'ebbica muderna hè cunnisciutu com'è ''tiurema di Pitagora'' hè di solitu attribuitu di a [[filusufia|filosofu]] è [[matematica|matematicu]] [[Pitagora]]. In rialità u so enunciatu (ma micca a so dimustrazioni) era ghjà cunnisciutu<ref>Hè affirmatu calchì volta ch'è u tiurema di Pitagora era cunnisciutu da l'antichi egizziani. Carl B. Boyer escludi 'ss'iputesa, basendu si nantu à l'assenza di u tiurema da i papiri matematichi chì sò stati ritruvati. Si pò veda par quissa l'opara di Boyer citata in bibliugrafia, in a pag. 20 di l'edizioni taliana.</ref> da i [[babilunesi]], è era cunnisciutu ancu in [[China]] è sicuramenti in [[India]] com'eddi a dimostrani molti scritti frà i quali u Yuktibhasa. A dimustrazioni di u tiurema hè inveci incù ogni prubabilità ultiriori à Pitagora. == Enunciatu == :''In ogni triangulu rittangulu u '''quatratu custruitu''' nantu à l'iputenusa hè sempri '''equivalenti''' à a somma di i '''quatrati custruiti''' annantu à i cateti.'' oppuri: ''In ogni triangulu rittangulu l' '''aria di u quatratu''' custruitu nantu à l'iputenusa hè sempri '''uguali''' à a somma di l' '''arii di i quatrati''' custruiti annantu à i cateti.'' [[File:Rtriangle.svg|right|180px]] Datu un triangulu rittangulu di lati ''a'', ''b'' è ''c'', è imprudendu ''c'' par disignà a so iputenusa è ''a'' è ''b'' par i so cateti, u tiurema hè espressu da l'equazioni: : <math>a^2 + b^2 = c^2\, </math> o, di manera altirnativa, risulvendu lu par ''c'': : <math>\sqrt{a^2 + b^2} = c. </math> Da induva si ricavani i cateti rispettivi : : <math>\sqrt{c^2 - b^2} = a. </math> è : <math>\sqrt{c^2 - a^2} = b. </math> S'è a terna <math>{a,b,c}</math> hè custituita da numari intieri tandu si chjama [[terna pitagorica]]. Invirsamenti, ogni triangulu in u quali i trè lati virificheghjani sta prubità hè rittangulu: stu tiurema, incù a so dimustrazioni, apparisci in l'ultimu enunciatu di l'''Elementi''. == Dimustrazioni == [[File:Pythagoras-2a.gif|thumb|Animazioni d'una dimustrazioni]] A dimustrazioni classica di u tiurema di Pitagora cumpletta u prima libru di l''' [[Elementi (Euclide)|Elementi]]'' di [[Euclide]], è ni custituisci u filu cunduttori. Essendu datu ch'eddu richiedi u [[postulatu di i paralleli]], ùn vali micca in i [[giumitrii non-euclidei]] è in a [[giumitria neutrali]]. In u testu d'Euclide a dimustrazioni di u tiurema hè immediatamenti priciduta da a dimustrazioni di a custruibilità di i quatrati. L'esistenza stessa di i quatrati dipendi infatti da u postulatu di i paralleli è sparisci in i giumitrii non euclidei. St'aspettu di u prublemu hè in generali trascuratu in a didattica cuntimpuranea, chì tendi spessu à assuma com'è evidenti l'esistenza di i quatrati. A dimustrazioni di u tiurema di Pitagora cunsisti in u fattu di riempia un stessu quatratu di latu uguali à a somma di i cateti prima incù quattru copii di u triangulu rittangulu più u quatratu custruitu nantu à l'iputenusa è dopu incù quattru copii di u triangulu rittangulu più i quatrati custruiti annantu à i cateti, com'è annantu à a figura. Essendu u tiurema un di i più noti di a [[storia di a matematica]], ni esistini multissimi dimustrazioni, in tutali parechji cintunara, opara di matematichi, astronumi, agenti di cambiu, par asempiu un prisidenti americanu [[James A. Garfield]] è [[Liunardu da Vinci]]. Par stu tiurema sò stati classificati da u scentificu americanu [[Elisha Scott Loomis]] 371 diffarenti dimustrazioni, chì sò stati publicati in u 1927 in u so libru [[The Pythagorean Proposition]]. === Dimustrazioni di Abu'l-Wafa === [[File:Perigal TdP.gif|thumb|Dimustrazioni di Abu'l-Wafa' i Perigal]] A dimustrazioni attribuita à u matematicu è astronumu persianu [[Abu l-Wafa Muhammad à u-Buzjani|Abu'l-Wafa]] versu a fini di u [[X seculu d.C.]]<ref>{{en}} Alpay Ozdural (1995). ''Omar Khayyam, Mathematicians, and "cunvarsazioni" with Artisans.'' Journal of the Society of Architectural [http://www.jstor.org/pss/991025 Vol. 54, Nò. 1, Mari., 1995]</ref><ref>{{en}} Alpay Ozdural, ''Mathematics and Arts: Connections between Theory and Practice in the Medieval Islamic World'', Historia Mathematica, [http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0315086099922747 Vulumu 27, Issue 2, May 2000, Pages 171-201].</ref> è riscuparta da l'[[agenti di cambiu]] [[Henry Perigal]] (truvata in u 1835-1840<ref>{{en}} Vedi appendici di L. J. Rogers'1897 publication. ''Biography of Henry Perigal: On certain Regular Polygons in Modular Network''. Proceedings London Mathematical Society. [http://plms.oxfordjournals.org/cgi/reprint/s1-29/1/706 Vulumu s1-29, Appendix pp. 732-735.]</ref>, publicata in 1872 è dopu in 1891<ref>{{en}} [http://en.wikisource.org/wiki/Geometric_Dissections_and_Transpositions Geometric Dissections and Transpositions]</ref>) si basa nantu à a scumpusizioni di u quatratu custruitu nantu à u [[catetu]] maiò, in giaddu annantu à l'imaghjini: tagliendu lu infatti incù dui retti passanti par u so centru, una parpindiculari è una parallela à l'iputenusa, si pò ricumpona di manera à incurpurà l'altru quatratu, è furmendu u quatratu nantu à l'iputenusa, com'è in a figura. Stu prucidimentu hè liatu à u prublemu di a [[trisezioni di u quatratu]]. === Dimustrazioni di Airy === Esisti ancu una dimustrazioni in forma [[puisia|puetica]], di l'astronumu Sir [[George Airy]], in [[lingua inglesa|inglesu]]: :"''I am, as you can see, <br />a<sup>2</sup> + b<sup>2</sup> − ab<br />When two triangles on me stand,<br />Square of hypothenuse is plann'di<br />But if I stand on them instead<br />The squares of both sides are read.''" di a quali una traduzioni littarali hè :"''Com'è pudeti veda, sò <br />a<sup>2</sup> + b<sup>2</sup> − ab<br />Quandu ci sò dui trianguli sopra à mè<br />hè rapprisintatu u quatratu di l'iputenusa<br />Ma s'è inveci stocu eiu sopra ad eddi<br />Si leghjini i quatrati di i dui lati''" I versi si rifiriscini à a parti bianca: i primi dui trianguli sò quiddi rossi, i sicondi quiddi turchinu. Tantu a dimustrazioni di Perigal ch'è quist'ultima sò intarissanti, chì sò sputicamenti giumetrichi, veni à dì ùn richiedini alcuna difinizioni d'uparazioni aritmetichi, ma solu cungruenzi d'arii è di sigmenti. === Quatrati cuncentrichi di Pomi === [[File:Pita Pomi.gif|thumb|Dimustrazioni incù quatrati cuncentrichi]] Dimustrazioni giumetrica basata annantu à dui quatrati cuncentrichi, di lati rispittivamenti pari à l'iputenusa (c) è à a somma di i dui cateti (a+b). Com'eddu si vedi annantu à a figura, tolti i 4 trianguli rittanguli (in giaddu d'aria <math>(a*b)/2</math>) à u quatratu più grandi, chì currispondi à l'aria <math>(a+b)^2</math>, s'otteni u quatratu più chjucu, rapprisintatu in biancu, chì equivali inveci à l'aria <math>c^2</math>. Dunqua <math>(a+b)^2 - 4*(a*b)/2 = c^2</math><br /> d'induva risulvendu s'otteni : <math>a^2+b^2=c^2</math> Sta dimustrazioni hà l'avantaghju d'avè una ripprisintazioni visuali simplicia è diretta, chì ùn richiedi micca u spustamentu è soprappusizioni di formi com'è l'altri dimustrazioni giumetrichi chì sò stati furmulati. === Dimustrazioni di Garfield === [[File:Garfield proof.svg|thumb|Dimustrazioni di Garfield]] Un'antra dimustrazioni giumetrica particularamenti significativa, chì in a so custruzzioni ùn cumparisci alcun' quatratu, fù truvata in u [[1876]] da [[James Abraham Garfield|Garfield]], chì in seguitu divintò u vintesimu [[Prisidenti di i Stati Uniti d'America]]. Tandu in l'armata, Garfield cummintò u so risultatu: ''"Quissa hè calcosa annantu à a quali i dui rami di u parlamentu pudarani essa d'accordu"''. A dimustrazioni hè a siguenti: :si cunsidareghja una copia di u triangulu rittangulu in quistioni, ghjirata di 90 gradi di manera à allinià i dui cateti diffarenti (in a figura accantu u [[rossu]] è u [[turchinu]]). Si uniscini dopu l'estremità di l'iputenusi, è s'otteni un [[trapeziu (giumitria)|trapeziu]]. Uguagliendu l'aria di u trapeziu à a somma di quiddi di i trè trianguli retti, si dimostra u tiurema. In formuli, dittu ''a'' u catetu rossu, ''b'' u turchinu è ''c'' l'iputenusa, è ricurdendu a [[binomiu di Newton|putenza di u binomiu]] :<math> \frac {(a+b)^2} 2 = \frac {{ab}} 2 + \frac {{ab}} 2 + \frac {c^2} 2 \,\, \Rarr \,\, a^2 + b^2 = c^2 </math> === Una apparenti dimustrazioni incù i numari cumplessi === Una (apparenti) dimustrazioni sputicamenti [[algebra|algebrica]] faci usu di i [[numari cumplessi]] è di a [[formula d'Euleru]]: siini ''a'', ''b'' i cateti è ''c'' l'iputenusa. S'è i cateti sò alliniati annantu à l'assi, t'avemu :<math>a+ib=ce^{i\theta}</math> Cunsidarendu tandu u [[cumplessu cunghjucatu]] di <math>a+ib</math>: :<math>a-ib=ce^{-i\theta}</math> Multiplichendu trà eddi si otteni :<math>a^2+b^2=c^2</math> In rialità si tratta sola d'una dimustrazioni apparenti, appostu ch'è u risultatu hè suppostu implicitamenti in l'usu di l'idantità <math>e^{i\theta}e^{-i\theta} = 1</math> . S'è infatti si sustituisci à l'espuninziali imaginariu a so difinizioni, l'idantità si rivela essa: <math>(\cos\theta + i \sen\theta) (\cos\theta - i \sen\theta)= 1</math>, veni à dì <math>\cos^2\theta + \sen^2\theta = 1</math> è l'ultima idantità bedda cunnisciuta ùn hè altru ch'è una pussibuli furmulazioni di l'enunciatu di u tiurema di Pitagora. (S'è inveci l'espuninziali imaginariu hè difinitu à traversu a somma di a so seria di Taylor, tandu u prublemu diventa quiddu di dimustrà a rilazioni <math>a+ib=ce^{i\theta}</math>, induva a, b è c sò i misuri di i cateti è l'iputenusa d'un triangulu rittangulu: prublemu chì a so suluzioni ùn hè micca più simplicia ch'è i dimustrazioni pricidenti di u tiurema di Pitagora). === Incù i tiuremi di Euclide === [[File:Pythagoras6.png|thumb|upright=1.4|Dimustrazioni incù Euclide]] Un'antra dimustrazioni improda u [[prima tiurema di Euclide]]. Si traccia l'altezza nantu à l'iputenusa, di lunghezza <math> h </math>. Quidda spezza l'iputenusa in dui sigmenti, di lunghezza <math> p </math> è <math> q </math>. U tiurema di Euclide furnisci i rilazioni :<math>\frac ap = \frac ca, \ \frac bq = \frac cb, </math> da induva :<math> a^2 = cp, \ b^2 = cq </math> è dunqua :<math> a^2 + b^2 = c(p+q) = c^2.\,\! </math> === Incù i tiuremi di l'[[inchjerchju]] === Un'antra dimustrazioni pò essa ottinuta à traversu parechji tiuremi liati à a circumfarenza iscritta à un triangulu è par via di calchì simplicia passata algebrica. [[File:Inradius.svg]] '''Lemma 1''': Tinendu contu di u [[tiurema di i tangenti]] si pò diducia da a figura pricidenti ch'è a distanza trà un vertici è u puntu di tangenza di un di i dui lati di u quali hè estremu incù l'inchjerchju hè uguali à a diffarenza trà u [[mezu perimetru]] è u latu oppostu a quiddu vertici. Infatti ogni latu hè cumpostu da dui di sti trè sigmenti, inoltri sti sigmenti sò uguali à dui à dui (quiddi aghjacenti, sempri par via di u tiurema di i tangenti) è a somma di tutti è sei hè uguali à u perimetru; par quissa a somma di tutti è trè sigmenti di lunghezza distinta hè uguali à u mezu perimetru è ognunu di quissi hè dunqua u mezu perimetru menu a somma di l'altri dui, è dunqua u latu oppostu à u vertici à u quali apparteni. '''Lemma 2''': In u casu particulari d'un triangulu rittangulu u raghju di a circumfarenza iscritta hè uguali à u sigmentu chì và da u vertici di l'angulu rettu à u puntu di tangenza incù l'inchjerchju. Quissa parchì, cunsidarendu u quadrilateru avendu com'è vertici u vertici di l'angulu rettu, i punti di tangenza annantu à i cateti è u [[incentru]], si vidaria ch'eddu t'hà trè anguli retti(dunqua ancu u quartu) è veni à dì ch'eddu hè un rittangulu; ma ancu ch'eddu t'hà dui lati consecutivi cungruenti (un' antra volta par via di u tiurema di i tangenti), par quissa hè un rittangulu incù i diminsioni cungruenti, vali à dì un [[quatratu]] è dunqua par difinizioni ogni latu di soiu hè cungruenti à tutti l'altri. Quissa implicheghja u lemma chì ci vulia à dimustrà. '''Lemma 3''': Sii <math>p</math> u mezu perimetru, <math>Ri</math> u raghju di a circumfarenza inscritta è <math>A</math> l'aria di u triangulu in quistioni (micca nicissariamenti rittangulu, ma tali in a parti siguenti di a noscia dimustrazioni); s'hà a formula: <math>A=Rip</math>. Quissa si pò virificà cunsidarendu i trè trianguli avendu com'è altezza ''Ri'' è com'è basa è eddu rilativa un di i trè lati è custatendu ch'è A hè uguali à a somma di l'arii di quiddi trè trianguli; dunqua, chjamendu <math>a</math>, <math>b</math> è <math>c</math> i trè lati: <math>A=Ria/2+Rib/2+Ric/2=Ri(a+b+c)/2=Rip</math>. '''Dimustrazioni algebrica''': Siini <math>a</math> è <math>b</math> i cateti è <math>c</math> l'iputenusa di u nosciu triangulu rittangulu. Avemu dunqua: <math>ab/2=(p-c)p</math> <math>ab/2=((a+b+c)/2)((a+b-c)/2)</math> à stu puntu, usendu u [[pruduttu nutevuli]] "somma par diffarenza" si otteni: <math>ab/2=((a+b)^2-c^2)/4</math> avà, par via di "quatratu d'un binomiu" si otteni: <math>ab/2=(a^2+b^2+2ab-c^2)/4</math> simplifichendu i dinuminatori: <math>ab=(a^2+b^2+2ab-c^2)/2</math> prusegui: <math>ab=a^2/2+b^2/2+ab-c^2/2</math> <math>0=a^2/2+b^2/2-c^2/2</math> <math>c^2/2=a^2/2+b^2/2</math> è da quì, finalmenti: <math>c^2=a^2+b^2</math> chì currispondi par appuntu à l'enunciatu di u tiurema di pitagora. == Inversu == Vali ancu l'inversu di u Tiurema di Pitagora (prupusizioni 48 di u prima libru di l''' [[Elementi (Euclide)|Elementi]]'' di [[Euclide]]): "S'è in un triangulu di lati a, b è c vali a rilazioni <math>a^2+b^2=c^2</math>, tandu u triangulu hè rittangulu". ''Dimustrazioni''. Sii T un triangulu di lati ''a'', ''b'' è ''c'' tali ch'è <math>a^2+b^2=c^2</math>. Si cunsidareghja un sicondu triangulu rittangulu T' chì t'hà i cateti pari à ''a'' è ''b'' (hè sempri pussibuli di custruiscia un triangulu rittangulu dati i dui cateti). Par via di u Tiurema di Pitagora (direttu) l'iputenusa di u triangulu T' sarà para a <math>\sqrt{a^2 + b^2}</math>, veni à dì sarà uguali à u latu ''c'' di u triangulu T. I dui trianguli T è T' sarani dunqua cungruenti par via di u terzu [[Criterii di cungruenza di i trianguli|criteriu di cungruenza]], avendu tutti è trè i lati uguali. Ma tandu ancu u triangulu T sarà rittangulu ''(CVD)''. Un curullariu di u tiurema di Pitagora parmetti di ditarminà s'è un triangulu hè rittangulu, [[acutangulu]] o [[ottusangulu]]. Induva c currispondi à l'iputenusa, u latu più longu di i trè, è a + b > c (altrimenti ùn avemu micca un triangulu), privalini i siguenti rilazioni: * s'è <math>a^2+b^2=c^2</math>, tandu u triangulu hè rittangulu * s'è <math>a^2+b^2>c^2</math>, tandu u triangulu hè acutangulu * s'è <math>a^2+b^2<c^2</math>, tandu u triangulu hè ottusangulu === Applicazioni pratichi di l'enunciatu inversu === L'enunciatu inversu furnisci ancu un sistemu moltu simpliciu par custruiscia un angulu rettu (o par cuntrullà a quadratura d'un angulu ghjà esistenti) in situazioni pratichi, com'è a [[tupugrafia]] o u [[agrimensura]]. À titulu d'asempiu, incù una funi di lunghezza para à a somma d'una [[terna pitagorica]] dimu 12, somma di 5, 4 è 3, in una calchì [[unità di misura]]) saria sufficenti di dispona i dui purzioni minori di a corda (quiddi di misura 4 è 3) à un certu angulu frà eddi; s'è l'estremità di a funi, disposta infini in forma triangulari, si chjudini, si saparà ch'è l'angulu cumpresu frà i dui purzioni minori di a corda (à stu puntu i dui cateti) hè cirtamenti rettu. == Generalisazioni == U tiurema di Pitagora pò essa generalizatu in parechji modi. Di solitu, una generalisazioni hè una rilazioni chì s'appiega à tutti i trianguli, è chì appiigata à i trianguli rittanguli, hè equivalenti à u tiurema di Pitagora. === Tiurema di u cusinu === [[File:Triangolo con vertici, altezza e un angolo.png|thumb|Un qualunqua triangulu.]] A più generalisazioni impurtanti di u tiurema di Pitagora hè forsi u [[tiurema di u cusinu]], chì s'appiega à qualsiasi triangulu (micca nicissariamenti rettu). In un triangulu incù vertici è anguli indicati com'è in a figura, privali l'ugualità: :<math>\overline{AB}^2=\overline{AC}^2+\overline{BC}^2-2\overline{AC}\cdot\overline{BC}\cos\gamma.</math> In u casu in u quali <math>\gamma</math> sii rettu, vali <math>\cos\gamma = 0 </math> è dunqua l'enunciatu hè equivalenti à u tiurema di Pitagora. U terminu aghjuntivu pò essa intarpritatu com'è u [[pruduttu scalariu]] di i [[vettori (matematicu)|vettori]] <math>CA</math> è <math>CB</math>. === Tiurema di i sini === [[File:Triangle and circumcircle with notations.png|thumb|U tiurema di i sini metti in rilazioni i lunghezzi di i lati è l'anguli opposti.]] U [[tiurema di i seni]] metti in rilazioni i lunghezzi di i lati d'un triangulu è i [[sinu (matematicu)|sini]] di l'anguli opposti. Sta rilazioni s'appiega ancu à qualsiasi triangulu è, in u casu in u quali quiddu saria rittangulu, pò essa cunsidarata equivalenti à u tiurema di Pitagora (bench'è di manera menu diretta ch'è rispettu à u tiurema di u cusinu). U tiurema di i sini accerta ch'è in un triangulu qualunqua, incù i nutazioni com'è nantu à a figura, privalini i siguenti rilazioni: :<math>\frac a{\sin\alpha}=\frac b{\sin\beta}=\frac c{\sin\gamma}=2R.</math> Elevendu à u quatratu: :<math> c^2= a^2\frac {\sin^2\gamma}{\sin^2\alpha}, \quad b^2= a^2 \frac{\sin^2\beta}{\sin^2\alpha}. </math> Summendu i tarmini s'otteni: :<math> c^2 + b^2 =a^2\frac {\sin^2\gamma + \sin^2\beta}{\sin^2\alpha}. </math> Quandu <math>\alpha</math> hè un angulu rettu, s'otteni <math>\beta = \pi/2-\gamma </math> è dunqua :<math> \frac {\sin^2\gamma + \sin^2\beta}{\sin^2\alpha} = \sin^2(\pi/2-\beta) + \sin^2\beta = \cos^2\beta + \sin^2\beta = 1. </math> Si otteni dunqua in stu casu u tiurema di Pitagora :<math> c^2 + b^2 = a^2.</math> === Generalisazioni chì ùn faci micca usu di a trigunumitria === [[File:TRIANGOLO2.jpg|thumb|upright=1.4|Generalisazioni di u tiurema di Pitagora.]] Hè pussibuli di stenda u tiurema di Pitagora à qualsiasi triangulu senza fà usu di funzioni trigunumetrichi com'è u sinu è u cusinu. Datu un triangulu <math> ABC </math> com'è nantu à a figura, si tracciani dui sigmenti chì cullegani u vertici <math>A</math> incù dui punti <math> g</math> è <math>h</math> cuntinuti in u sigmentu oppostu <math>BC</math> (oppuri in un so prulungamentu), di tali manera ch'è l'anguli <math>AgB</math> è <math>AhC</math> siini tremindù uguali à l'angulu <math>\alpha</math> di u vertici <math>A</math>. A figura mostra un casu in u quali l'angulu <math>\alpha</math> hè [[angulu ottusu|ottusu]]: s'eddu hè acutu, i dui punti <math>g</math> è <math>h</math> sò in ordini inversu (u prima a dritta è u sicondu a manca) è poni escia da u sigmentu <math>BC</math>. Privali a siguenti rilazioni: :<math>\overline {AB}^2 + \overline{AC}^2 = \overline {BC}\cdot (\overline{Bg} + \overline{hC}). </math> Quandu <math>\alpha</math> hè un angulu rettu, i punti <math>g</math> è <math>h</math> cuincidini è s'otteni u tiurema di Pitagora :<math>\overline {AB}^2 + \overline{AC}^2 = \overline {BC}\cdot (\overline{Bg} + \overline{hC}) = \overline{BC}^2. </math> A rilazioni generali pò essa dimustrata sfruttendu a [[similitudina (giumitria)|similitudina]] frà i trianguli <math>ABC</math>, <math>gBA</math> è <math>hAC</math>, chì/ch'è porta à i rilazioni :<math> \frac{\overline{AB}}{\overline{BC}}=\frac{\overline{Bg}}{\overline{AB}},\quad \frac{\overline{AC}}{\overline{BC}}=\frac{\overline{hC}}{\overline{AC}}.</math> Si otteni cusì :<math> \overline{AB}^2 = \overline{BC}\cdot \overline{Bg}, \quad \overline{AC}^2 = \overline{BC}\cdot \overline{hC}. </math> Summendu i dui uguaglianzi s'otteni a rilazioni iniziali. == Lighjenda di Pitagora è di i chjappeddi == [[File:PITAGORA_PIASTRELLE.jpg|thumb|Rapprisintazioni grafica di u tiurema.]] Una lighjenda conta ch'è [[Pitagora]] avaria furmulatu u so tiurema mentri stava aspittendu un'udienza da [[Policrate]]. Pusendu in un grandi salonu di u palazzu di [[Samo (isula)|Samo]], Pitagora si missi à ussirvà i chjappeddi quatrati di u pavimentu, si pensa ch'è n'avaria vistu una rangata tuttu à fattu sopra à una diagunali, furmendu dui trianguli rittanguli uguali, ma in più d'essa dui trianguli rittanguli erani dinò isusceli, avendu i dui lati uguali. Pitagora imaginò un quatratu custruitu nantu à a diagunali di ruttura di a chjappedda, un quatratu avendu com'è lati i diagunali di i chjappeddi circustanti. A dimustrazioni hè a siguenti: * l'aria d'ognuna di i chjappeddi aghjacenti à i cateti era di: ''2'' mezi chjappeddi (=''1'' chjappedda); * a somma di i dui arii era dunqua di: ''4'' mezi chjappeddi (=''2'' chjappeddi); * l'aria di u quatratu custruitu nantu à l'iputenusa (diagunali di a chjappedda) era di: ''4'' mezi chjappeddi.<ref>[http://utenti.quipo.it/basa5/pitagora/pit_chjappeddi.htm Lighjenda di Pitagora è di i chjappeddi di Policrate]</ref> == Altri figuri == U Tiurema di Pitagora cuntinueghja à valè quandu annantu à ogni latu d'un triangulu rittangulu si custruiscini figuri rigulari diffarenti da u quatratu, com'è u triangulu equilateru, u pentagunu rigulari è l'esagunu rigulari aldilà di u mezu chjerchju. == Noti == <references/> == Bibliugrafia == * [[Carl Benjamin Boyer|Carl B. Boyer]], ''Storia di a matematica'', Mondadori, Milanu, 1990. ISBN 978-88-04-33431-6 * [[Gino Loria]], ''I scenzi asatti in l'antica Grecia'', 2^ è, Milanu 1914 == Da veda dinò == * [[Giumitria]] * [[Aritmugiumitria]] * [[Numaru]] * [[Radica quatrata]] * [[Trigunumitria]] * [[Iputenusa]] * [[Tiurema di u cusinu]] * [[Idantità di Parseval]] *[[Toru (giumitria)]] *[[Giumitria piana]] *[[Angulu rettu]] *[[Catetu]] *[[Mezaretta]] *[[Perimetru]] *[[Sigmentu]] *[[Triangulu isusceli]] *[[Triangulu equilateru]] *[[Tangenti]] *[[Triangulu]] *[[Uttaedru]] == Liami esterni == * {{en}}[http://www.faculty.umb.edu/gary_zabel/Courses/Phil%20281b/Philosophy%20of%20Magic/Arcana/Neoplatonism/Pythagoras/index.shtml.html 54 dimustrazioni di u tiurema di Pitagora] * [http://demonstrations.wolfram.com/search.html?query=pythagorean%20theorem parechji animazioni grafichi di diffarenti dimustrazioni di u tiurema di Pitagora] * [http://www.walter-fendt.de/m14i/pyththeorem_i.htm Animazioni di a dimustrazioni di Euclide] [[Category:Giumitria di u triangulu]] [[Category:Giumitria euclidea]] [[Category:Tiuremi|Pitagora]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. 5u5jzwk01ka4klwj15apbu4u4t6feu5 Teurema di Pitagora 0 16522 339891 2014-10-15T18:59:49Z 92.153.159.136 Reindirizzamentu à [[Tiurema di Pitagora]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Tiurema di Pitagora]] 63zlu5kijjnhd9cm45cw2pw2ib4uh3r Sansonu 0 16523 339902 339901 2014-10-17T16:50:06Z 92.153.159.136 /* U racontu biblicu */ wikitext text/x-wiki [[File:Samson Imprisoned by Annibale Carracci.jpg|thumb|[[Annibale Carracci]], ''Sansonu in prighjò'', 1588-1590, [[Roma]], [[Galleria Burghesu]]]] '''Sansonu''' (o ''Sansone'') (in ebraicu Shimshon, chì significheghja "picculu soli") hè un [[ghjudici biblichi|ghjudici biblicu]], discrittu in u ''[[Libru di i Ghjudici]]'' à i capituli {{passu biblicu|Ghjudici|13; 14; 15; 16}}. Sansonu hè un eroi incù una forza prudigiosa, chì l'hè stata cuncessa dirittamenti da [[Diu (Ebraisimu)|Diu]]. I so impresi sò straurdinarii, ma sò solu una tappa versu a libarazioni da i [[Filisdei]]. Ùn hè micca esclusu ch'è à l'urighjina si pudissi trattà d'una figura mitica meza divina, datu ch'è u so nomu hè cunnessu à u Soli (''Shmsh''). Sta tesa, molta diffusa in u XIX seculu, scontra parò oghji menu cunsensi accademichi ch'è in u passatu. ==U racontu biblicu== ===Nascita di Sansonu=== L'Israeliti funi in balìa di i Filisdei par quarant'anni. Duranti stu periodu à Zorea vivi Manoach, di a tribù di Dan, incù à so moglia. Un anghjulu apparisci à a donna è l'annuncia a nascita di un figliolu. L'anghjulu l'imponi d'astena si di cibi impuri è bivandi alcolichi è d'ùn taglià micca i capeddi di u criaturu parchì sarà un "nazireatu", cunsacratu à Diu dapoi u cuncipimentu, è libararà Israeli da i [[Filisdei]]. A moglia rifirisci à u maritu di a visita. Manoach prega u Signori di mandà di novu l'omu par insignà li chì fà par u neunatu. L'anghjulu volta è cunferma ciò ch'hè statu annunciatu prima. Manoach tandu sacrificheghja un [[caprettu]] à u Signori. Quandu l'anghjulu codda versu u celi incù i fiammi di l'olocaustu, è Manoach è a moglia si lampani faccia à terra. Manoach dici à a moglia di tema a morti par avè vistu à Diu. A moglia parò u rassicureghja dicendu ch'è s'è quista era a So vulintà, tandu ùn avaria micca accittatu l'offrita nè mustratu è fattu senta quiddi cosi. In seguitu a donna parturisci un figliu ch'edda chjama Sansonu. U criaturu cresci è u Signori u binidisci. A Macane-Dan, frà Zurea è Estaol, u spiritu di u Signori cumencia à invistiscia lu. ===I nozzi di Sansonu=== In Timna Sansonu vedi una figlia di i Filisdei è si ni innamora. Turratu in casa, a dumanda in sposa à i parenti. Quiddi, davanti à a risulutezza di u figliolu, accettani d'imparintà si incù una straniera. Sansonu si metti in viaghju incù i so parenti par andà à chera a mani di a sposa. À quandu ghjunti vicinu à i vigni di Timna, un [[lionu]] attacca Sansonu. Invistitu da u spiritu di u Signori, Sansonu squarcia à mani nudi u lionu. Ma à i parenti ùn contani nienti di ciò chì hè accadutu. Và dunqua ind'è a donna, li parla è a cheri da sposa. Dopu à calchì tempu, vultendu par piglià a donna, esci da a strada par veda a carcassa di u lionu: trà i so resti trova una culonia d'[[abba|abbi]]. Piglia u [[meli]], ni manghja è dopu ni faci rigalu à i parenti, ma senza dì ni a pruvinienza. Manoach righjunghji a casa di a donna è Sansonu offri un banchettu à i trenta invitati di a sposa. Sansonu tandu pruponi un induvinedda à l'invitati: "Da u divuradori hè isciutu u cibu è da u forti hè isciutu u dolci". S'eddi riescini à risolva la mentri i setti ghjorna di u banchettu, avarani trenta tunichi è trenta vesti; ma s'è nissunu induvineghja a suluzioni, tandu sarani i Filisdei à dunà altrettantu à Sansonu. Dopu à trè ghjorna di tentativi, à u quartu l'invitati minacceghjani a sposa di dà li focu è à a casa di u babbu s'edda ùn cunvinci micca u maritu di spiigà li l'induvinedda. Par i setti ghjorna di u banchettu a moglia turmenta Sansonu incù cuntinui pienghjulimi par avè a suluzioni. U settimu ghjornu Sansonu cedi è li spiega a suluzioni. Edda cusì a rifirisci à i Filisdei. In u settimu ghjornu, prima di u tramontu, i filisdei risolvini l'enimma: "Chì hè di più dolci ch'è u meli? Chì ci hè di più forti ch'è u lionu?" Sansonu capisci ch'eddu hè statu ingannatu. Tandu hè invistitu da u spiritu di u Signori è si reca à Ascalon, ind'eddu uccidi trenta omini è piglia i so vesti par dà li à l'invitati di a sposa. Dopu si ni và infuriatu à a casa di u so babbu è lascia a sposa à u cumpagnu ch'eddu avia fattu da amicu di nozzi.<ref>''Libru di i Ghjudici'', {{passu biblicu|Ghjudici|14}}.</ref> ===A vindetta di Sansonu=== Turratu ind'è a moglia, Sansonu scopri chì u babbu l'hà maritata à u cumpagnu di nozzi. Tandu dicidi di vindicà si: cattura trè centu [[volpi]], leia i codi à dui à dui è metti trà i codi liati una fiaccula. Dopu libareghja i volpi par i campi di i Filisdei è tuttu u raccoltu hè brusgiatu. Quandu i Filisdei sò infurmati ch'è a causa di u disastru hè u matrimoniu traditu, brusgiani a donna è u so babbu. Persa a moglia, Sansonu ghjura di vindicà si è compii una stragia in u paesi filisdeu. Dopu si ritira in a sapara di a rocca di Etam. Tandu i Filisdei si accampani in Ghjudea è facini un' incursioni finu à Lechi. Cherini dopu ch'è Sansonu fussi liatu è cunsignatu ad eddi. Trè milla Ghjudei vani à a caverna, prumettini à Sansonu ch'è ùn li sarà fattu alcun mali è u leiani incù dui funi novi. Mentri Sansonu ghjunghji à Lechi, i Filisdei vani à u so riscontru incù gridi di gioia. Tandu u spiritu di u Signori l'investi, i funi si carbunizeghja è cascani disfatti da i mani. Truvata una canteghja d'asinu, l'improda com'è arma è uccidi milla omini. Dopu à avè ludatu a so probbia impresa, a lampa fora. U locu pigliarà u nomu di Ramat-Lechi (chì significheghja "a parti alta di a canteghjaa"). Dopu à u massacru, Sansonu risenti una grandi seti è invucheghja u succorsu di u Signori. Tandu Diu spacca a roccia cuncava di Lechi è ni faci scaturiscia acqua fresca. A fonti sarà chjamata En-Koré (chì significheghja "a fonti di a parnici"; parnici in ebraicu significheghja "quiddu chì chjama"). Sansonu diventa dopu ghjudici d'Israeli par vinti anni. ===A fini di Sansonu=== [[File:Philips Galle - Sansão Destrói o Templo dos Filisteus.jpg|thumb|Muoia Sansonu incù tutti i Filisdei..]] Sansonu và à truvà una prustituta in Gaza, in terra filisdea. Saputu lu, i Filisdei circondani a casa in attesa di l'alba è tendini un' imbuscata. A mezanotti Sansonu esci, sgangarechja a porta di a cità, a si metti nantu à i spaddi è a porta in cima à u monti chì varda in dirizzioni di Ebron. In seguitu Sansonu s'innamora di Dalila, una donna di a vaddi di Sorek. Tandu i capi di i Filisdei l'offrini milla è centu sicli (un' antica unità di pesu) d'arghjentu par omu par siducia lu è fà si rivilà u sicretu di a so forza di manera à pudè lu lià. À ogni scontru Dalila intarrugheghja Sansonu annantu à com'eddu pò essa liatu, ma Sansonu l'inganna: a prima volta parla di setti cordi d'arcu freschi, a siconda di funi novi, a terza di tessa i so setti trecci in catena è di fissà li à u pettinu di u tilaghju. À pocu à polcu Dalila suvita i so indicazioni, ma Sansonu si libareghja faciuli da i liami. Dalila tandu u turmenta finu à a noia è à a fini Sansonu li rivela u so sicretu: s'è u so capu fussi rasatu, pirdaria tandu tutta a so forza. Dalila capisci ch'è sta volta Sansonu li hà dittu a virità è chjama dopu i capi di i Filisdei. Quiddi li portani i dinari è si mettini in imbuscata. A notti Dalila faci addurmintà Sansonu nantu à i so vinochji, chjama un omu adattu è li faci rasà i setti trecci. Persa a forza, Sansonu hè sopraffattu da i Filisdei: li cavani l'ochji, u portani in Gaza, u leiani incù cateni di ramu è u mettini à ghjirà a macina di a prighjò. Mentri i capeddi li cumenciani à ricrescia, i Filisdei cilibreghjani un grandi sacrifiziu in onori di u so diu Dagon par ringrazià lu d'avè parmissu a cattura di u so numicu. I Filisdei chjamani dopu à Sansonu chì l'intratteni incù i ghjochi. À u ziteddu chì u teni par a mani cheri di lascià lu è di fà li tuccà i culonni purtanti di a casa par appughjà si. In a casa ci sò tutti i capi di i Filisdei è nantu à a terrazza assistini à u spittaculu trè milla parsoni. Tandu Sansonu invucheghja u Signori par vindicà si di i so ochji, si metti trà i dui culonni portanti è gridendu "Morti à Sansonu è à tutti i Filisdei!" incù tutta a forza faci sfraià a casa. Incun eddu morini più parsoni ch'eddu n'avia uccisi in tutta a so vita. Dopu i so frateddi è familiari pigliani u so corpu è u sippiddiscini in u sipolcru di Manoach u so babbu trà Zorea è Estaol. ==Sansonu è u Lionu: u [[Nazireatu]] [[Rastafari]]== [[Image:Rembrandt Harmensz. van Rijn 126.jpg|thumb|Imaghjini di [[Rembrandt]] rapprisintanti Sansonu è Dalila]] In u ''[[Kebra Nagast]]'' (''A Gloria di i Rè''), anticu testu etiopi di u [[IV seculu d.C.]], ci hè un'ampia sizzioni particularamenti significativa par i fideli [[Rastafari]], in a quali hè cuntatu com'è un anghjulu annuncia à a mamma di u neunatu Sansonu, ch'è u figliolu aia un ghjornu da libarà Israeli da i Filisdei, è l'inviti à fà lu crescia verghini, vali à dì u più pussibuli vicinu à Diu (u cuncettu di a purezza hè estremamenti impurtanti in a cultura olistica [[Rastafari]]). U Criatori hè dunqua ghjinarosu incù Sansonu par a so integrità, è li dona à tempu cù a limpidezza d'animu, ancu una forza spropositata, ma solu finu à u mumentu in u quali eddu disubbidisci à u So cummandu spusendu Dàlila, figliola d'un avvirsariu Filisdeu. Diu, par puniscia lu, u faci tandu catturà probbiu da i so probbii numichi, chì l'accecani è li tagliani i longhi capeddi intricciati, rindendu lu un buffonu di corti. Sansonu, incù i so ultimi forzi faci sfraià tuttu u palazzu ind'eddu era prighjuneri, uccidendu i so numichi è sè stessu. I credenti [[Rastafari]] sò cumunamenti cunnisciuti par i cusidditti ''dreadlocks'', di i longhi è duri trecci chì carattarizeghjani a chjoma di parechji fideli (si tratta d'una pratica facultativa). I ''dreadlocks'' custituiscini a rialisazioni matiriali d'un votu biblicu, u [[Nazireatu]], discrittu in a Leghji Mosaica (Numari 6) è chì s'hè cunsirvatu in a Cristianità grazia à a sola tradizioni [[Etiupia|etiopi]]. Sta pratica ascetica cumporta a cunsacrazioni di u probbiu capu è dunqua l'astinsioni da a tunsura è da a pittinatura, inghjinirendu naturalamenti i celebri trecci (Ghjudici 16:13-19); implicheghja inoltri una [[dieta vegetariana]] è l'astinsioni da tuttu ciò chì hè impuru (par asempiu alcoli è tabaccu). U libru sacru etiopi intitulatu [[Kebra Nagast]], vali à dì a 'Bibbia sicreta di u Rastafari', conta in ditagliu di com'è l'anghjulu appariti à a mamma di Sansonu, urdinendu li d'ùn taglià li micca i capeddi è fà lu crescia puru, verghjini è [[nazireatu]]. A figura finali di Sansonu rasatu à zeru, cecu, incatinatu, hè dunqua un asempiu di ciò chì pò accada à chì usa u metallu di Babilonia è disubbidisci à i cummandi divini. Bisogna dunqua à cunsirvà a probbia integrità fisica è murali, è i ''dreadlocks'' sò un simbulu da custudiscia ghjilusamenti. ==Noti== <references/> ==Bibliugrafia== * {{Cita libru |autori = Patri Petru Vanetti |titulu = A Sacra Bibbia |edizioni = 1 |cità = Milanu |editori = [[Edizioni Piemme|Piemme]] |annu = 2000 |isbn = 88-384-5123-0}} * {{Cita libru |autori = [[David Grossman]] |autori2 = Alessandra Shomroni |titulu = U meli di u lionu. U mitu di Sansonu |cità = Milanu |editori = [[Rizzoli Editori|Rizzoli]] |annu = 2005 |isbn = 88-17-00792-7}} * {{Cita libru |autori = Larenzu Mazzoni |titulu = Kebra Nagast. A Bibbia sicreta di u Rastafari |cità = Roma |editori = [[Coniglio Editori]] |annu = 2007 |isbn = 978-88-6063-063-6}} ==Da veda dinò== * [[I numichi di Sansonu]] [[Category:Ghjudici d'Israeli]] [[Category:Mitulugia ebraica]] [[Category:Morti par suicidiu]] tvh3xtx4rul3phzlks21yte1a55ouse Template:Passu biblicu 10 16524 339897 2014-10-17T16:22:57Z 92.153.159.136 Pagina nova: <includeonly>[http://www.laparola.net/wiki.php?riferimento={{urlencode:{{{1}}}{{{2|}}}}}&formato_rif=vp {{{nome|{{{2|{{{1|}}}}}}}}}]</includeonly><noinclude> {{man}} {{TemplateData}}... wikitext text/x-wiki <includeonly>[http://www.laparola.net/wiki.php?riferimento={{urlencode:{{{1}}}{{{2|}}}}}&formato_rif=vp {{{nome|{{{2|{{{1|}}}}}}}}}]</includeonly><noinclude> {{man}} {{TemplateData}} [[Categoria:Template collegamenti esterni - Religione]] [[Categoria:Template citazione fonti]] [[Categoria:Template Bibbia]] </noinclude> obkbm7hzxdnfb8bndd77m687q82gm1z Sansone 0 16525 339898 2014-10-17T16:25:01Z 92.153.159.136 Reindirizzamentu à [[Sansonu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sansonu]] hncf9xgjbz0y1j58trb3igazoam2wn8 Ruspigliani 0 16526 339913 2014-10-19T15:00:16Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Ruspigliani]] à [[Respughjani]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Respughjani]] kr2d341gmlkdo94jxcefttdpxtvon8f Fargo (North Dakota) 0 16528 351446 351445 2015-07-26T00:57:15Z David Adam Kess 9941 File:Broadway_Downtown_Fargo,_North_Dakota.jpg wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} <gallery> Fargo Theater.jpg|Fargo Theater 050@Broadway and Main.JPG|Centre-ville de Fargo File:Fargo North Dakota.jpg File:Fargo_ND_Downtown_overview.jpg 2009-0522-FargoCivicCenter.JPG| File:Broadway_Downtown_Fargo,_North_Dakota.jpg </gallery> '''Fargo''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], a cità più populata di [[North Dakota]]. Tene 105.549 abitanti (2010). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] eoovsl8bosl6xg204u7weoqtuhat2i1 Chris Pratt 0 16530 375582 348854 2021-08-18T11:05:34Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Chris Pratt - Guardians of the Galaxy premiere - July 2014 (cropped).jpg|right|thumb|Chris Pratt]] '''Chris Pratt''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Pratt]] [[Categoria:Americanu|Pratt]] [[Categoria:Biugrafia]] 1pveptvi4jpoh509dwkoxv0qq9k50nt Universidade do Estado de Minas Gerais 0 16531 339939 2014-10-29T15:57:52Z 200.131.36.20 Pagina nova: L''''Universidade do Estado de Minas Gerais''' hè un' università brasiliana, situata in a cità di [[Belo Horizonte]]. Ci sò à l'incirca 3.121 stughjanti. Fù fundata u 1989... wikitext text/x-wiki L''''Universidade do Estado de Minas Gerais''' hè un' università brasiliana, situata in a cità di [[Belo Horizonte]]. Ci sò à l'incirca 3.121 stughjanti. Fù fundata u [[1989]]. [[Categoria:Università]] 8rpka7qtzyp9dzzmrbw6b1nqlrlabxm UEMG 0 16532 339940 2014-10-29T15:58:15Z 200.131.36.20 Universidade do Estado de Minas Gerais wikitext text/x-wiki #redirect[[Universidade do Estado de Minas Gerais]] k419cpzbomv9g4ymov59hgb5ktwldsf Catetu 0 16533 374079 350436 2021-06-02T11:42:00Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki In un [[triangulu rittangulu]] hè dittu '''catetu''' (da u [[Lingua greca|grecu]] ''káthetos'', κάθετος: linia [[parpindiculari]]) ciascunu di i dui [[Latu (giumitria)|lati]] aghjacenti à l'[[angulu rettu]]. U latu oppostu à l'angulu rettu si chjama inveci [[iputenusa]]. == Calculu di a lunghezza == [[File:Triangle rectangle.svg|thumb|Un triangulu rittangulu]] A [[Rilazioni (matematica)|rilazioni]] fundamintali frà i lati d'un triangulu rittangulu hè stabilita da u [[tiurema di Pitagora]], chì pò essa adupratu par calculà a misura d'un catetu quandu sò cunnisciuti i misuri di l'altri dui lati. Incù i metudi di a [[trigunumitria]] hè ancu pussibuli di ditarminà a misura d'un catetu cunniscendu a misura d'un solu di l'altri lati à tempu cù à l'ampiezza d'un di l'[[Angulu acutu|anguli acuti]] di u triangulu rittangulu. In i [[Formula|formuli]] ripurtati quì sottu si indicarà incù ''i'' l'iputenusa, è incù ''c<sub>1</sub>'' è ''c<sub>2</sub>'' i dui cateti d'un triangulu rittangulu qualunqua. L'anguli opposti à i cateti ''c<sub>1</sub>'' è ''c<sub>2</sub>'' sarani rispittivamenti ''&gamma;<sub>1</sub>'' è ''&gamma;<sub>2</sub>''. === Dati l'altri lati === A misura d'un catetu equivali à a [[radica quatrata]] di a [[diffarenza]] trà i [[Quatratu (algebra)|quatrati]] di i misuri di l'iputenusa è di l'altru catetu. St'enunciatu hè una cunclusioni diretta di u [[tiurema di Pitagora]]. <div class="center"><math>c_1 = \sqrt{{i^2} - {c_2^2}} \qquad c_2 = \sqrt{{i^2} - {c_1^2}}</math></div> === Dati l'iputenusa è un angulu === A misura d'un catetu equivali à quidda di l'iputenusa multiplicata par u [[Sinu (trigunumitria)|sinu]] di l'angulu oppostu, o par u [[cusinu]] di l'angulu aghjacenti. <div class="center"> <math> c_1 = i \cdot \sin \gamma_1 = i \cdot \cos \gamma_2 </math><br/> <math>c_2=i\cdot\sin\gamma_2=i\cdot\cos\gamma_1 </math> </div> === Dati l'altru catetu è un angulu acutu === A misura d'un catetu equivali à quidda di l'altru catetu multiplicata par a [[Tangenti (matematica)|tangenti]] di l'angulu oppostu à u prima, o par a [[cutangenti]] di l'angulu aghjacenti. <div class="center"> <math>c_1=c_2\cdot\tan\gamma_1=c_2\cdot\cot\gamma_2 </math><br/> <math>c_2=c_1\cdot\tan\gamma_2=c_1\cdot\cot\gamma_1 </math> </div> == Cunsidarazioni == Incù u tiurema di Pitagora hè faciuli à dimustrà ch'è a misura d'un di i cateti hè sempri più minori ch'è quidda di l'iputenusa. Tinendu prisenti ch'è tutti i lati misurani più di zeru: <div class="center"><math>c_1^2=i^2-c_2^2\Rightarrow c_1^2<i^2\Rightarrow c_1<i</math></div> à a stessa cunclusioni si ghjunghji applichendu u [[tiurema di i sini]]. == Pruiizioni di i cateti == I [[pruiizioni d'un sigmentu|pruiizioni]] di i cateti (''α'', ''β'') annantu à l'iputenusa sò strittamenti liati à a lunghezza di i cateti (''à'', ''b'') da i siguenti rilazioni: :<math>\frac{a^2}{\alpha} = \frac{b^2}{\beta} = i</math>a ghjustificazioni pò essa truvata in u [[prima tiurema d'Euclide]] :<math>a^2 + \beta^2 = b^2 + \alpha^2 </math> == Da veda dinò == * [[Giumitria]] * [[Giumitria euclidea]] * [[Triangulu]] *[[Toru (giumitria)]] *[[Giumitria piana]] *[[Angulu rettu]] *[[Mezaretta]] *[[Perimetru]] *[[Sigmentu]] *[[Triangulu isusceli]] *[[Triangulu equilateru]] *[[Tiurema di Pitagora]] *[[Iputenusa]] *[[Tangenti]] *[[Trigunumitria]] *[[Uttaedru]] [[Category:Giumitria di u triangulu]] == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. 7i4jtd92j2pp5mru1bg0j3kjlgcjzkx Infinitu 0 16535 377332 376981 2021-10-01T21:17:02Z Fausta Samaritani 15085 /* Da veda dinò */ wikitext text/x-wiki [[File:Infinite.svg|thumb|U simbulu matematicu d'''infinitu'']]In [[matematica]] u cuncettu d'<nowiki/>'''infinitu''' (simbulu '''<math>\infty</math>''') hà parechji significati, in currilazioni incù a nuzioni di [[Limita (matematica)|limita]], tantu in [[analisa]] classica ch'è in analisa non standard. I nuzioni d'infinitu sò imprudati in tiuria di l'insemi è in a [[Geumitria|giumitria]] pruiittiva. == Tiuria di l'insemi == In a [[tiuria di l'insemi]] un [[insemu]] <math>A</math> si dici [[Insemu infinitu|infinitu]] s'è ognunu di i so [[sottuinsemu|sottuinsemi]] [[insemu finitu|finitu]] hè un sottuinsemu probbiu. Una difinizioni altirnativa hè a siguenti: un insemu <math>A</math> hè [[insemu infinitu|infinitu]] s'edda esisti un'[[Currispundenza biunivoca|applicazioni biunivoca]] d'<math>A</math> in un sottuinsemu di soiu probbiu <math>A'</math>. In altri paroli, <math>A</math> hè infinitu s'è è solu s'eddu hè equiputenti à un sottuinsemu di soiu probbiu. Par dimustrà l'equivalenza di i dui difinizioni hè indispinsevuli l'[[assioma di a scelta]]. Hè pussibuli di fà una distinzioni trà diffarenti gradi d'infinità da u mumentu ch'eddu si pò individuà insemi infiniti chì t'ani una [[cardinalità]] più grandi ch'è l'altri. [[Georg Cantor]] sviluppò a tiuria di i [[numaru transfinitu|numari cardinali transfiniti]], in a quali u prima numaru transfinitu hè [[aleph-zeru]] <math>\aleph_0</math>, chì currispondi à a cardinalità di l'insemu di i [[numari naturali]]. U gradu d'infinitu succissivu cunnisciutu hè <math>\aleph_1</math>. L'infinitu currispundenti à a cardinalità di i [[numari riali]] hè generalamenti indicatu incù <math>c</math>. U prublemu s'è <math>c = \aleph_1</math>, vali à dì micca di l'esistenza o menu d'una cardinalità media trà quisti dui, hè a cusidditta [[iputesa di u cuntinuu]]. In [[1940]] [[Kurt Gödel]] dimustrò ch'è 'ss'iputesa hè cuerenti incù l' [[assiomi di Zermelo-Fraenkel]] (incù o senza l'[[assioma di a scelta]]); in u [[1963]] [[Paul Cohen]] hà dimustratu dopu ch'è ancu a nigazioni di 'ss'iputesa hè cuerenti incù quiddi assiomi. Di cunsiquenza l'iputesa di u cuntinuu, in u duminiu di l'assiomi di Zermelo-Fraenkel, ùn hè nè [[dimustrazioni|dimustrevuli]] nè rifutevuli. Cantor sviluppò ancu a tiuria di i [[numaru urdinali (tiuria di l'insemi)|numari ordinali]] transfiniti, chì generalizeghjani à l'insemi infiniti a nuzioni d'urdinamentu è di pusizioni d'un elementu à l'internu d'un urdinamentu. Un asempiu hè u [[tiurema di Goodstein]], chì pò essa risoltu sulamenti incù l'aiutu di i prubità di l'ordinali transfiniti, mentri ùn hè micca dimustrevuli incù i soli [[assiomi di Peano]]. == In rifirimentu à a nuzioni di limita == In u studiu di i limiti s'adopra u simbulu <math>\infty</math>, chì calchì volta hè puri indicatu cù u terminu [[lemniscata]]. Hè utuli di serva si di dui entità culligati incù l'infinitu: l'[[Numari riali#Insemu riali stesu|insemu riali stesu]] hè l'unioni di i numari riali incù dui punti, indicati incù <math>-\infty</math> è <math>+ \infty</math>. In simbuli: :<math>\tilde{\R} = \R \cup \{- \infty\} \cup \{+ \infty\}.</math> A rilazioni d'ordini di i riali si stendi à sti novi punti punendu: :<math>- \infty < x ~,~ x < +\infty~</math> par ogni <math>x</math> riali; ci sò inveci i limitazioni par istenda l'uparazioni aritmetichi à tali entità (<math>+\infty - \infty ? </math>). Da un puntu di vista [[tupulugia|tupulogicu]] si tratta d'una cumpattificazioni di a retta riali incù l'aghjunta di dui punti. == A nuzioni d'infinitu sicondu l'analisi non standard == Una minzioni à parti mireta l'[[analisi non standard]], intrudutta da [[Abraham Robinson]] in u [[1966]]: à u cuntrariu di l'analisa matematica cumuna, in edda l'infinit (indicati incù ''Ω'') è [[infinitesimu|infinitesimi]] (''ε'') ani piena cittatinanza trà i numari, è à tempu cù i riali formani i [[numari iperreali]]. Par asempiu ''1'' è ''1+ε'' sò numari iperreali distinti. In cuntrastu cù i [[numari cumplessi]], hè pussibuli à ottena un urdinamentu di i numari iperreali grazia à u cuncettu d'[[ultrafiltru]]. L'analisi non standard hè parfittamenti cuerenti, è simplificheghja i dimustrazioni di molti tiuremi, tantu in u [[calculu infinitesimali]] ch'è in a [[tiuria di i numari]]. == Punti è retti à l'infinitu in giumitria prughjittiva == In [[giumitria prughjittiva]] inveci hè naturali di cumplittà i retti incù u so, unicu, puntu à l'infinitu, ughjettu chjamatu puntu impropriu o dirizzioni di a retta; 'ssa nuzioni, in particulari, parmetti d'ùn dì micca ch'è ancu dui retti paralleli ani un puntu in cumunu, u so puntu à l'infinitu. Inoltri in u pianu prughjittivu si culloca ancu a retta impropria, insemu di i punti impropri (à l'infinitu) di i diffarenti retti. == Da veda dinò == * [[Lemniscata]] * [[Insemu infinitu]] * [[Insemu finitu]] * [[Numaru cardinali]] * [[Georg Cantor]] * [[Argumentu diagunali di Cantor]] * [[Iputesa di u cuntinuu]] * [[Limita (matematica)]] * [[Numeru]] == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[Category:Tiuria di l'insemi]] [[Category:Filusufia di a matematica]] l75zzw39ul53sg1b2lsgh61cb8mhkmi Brahmagupta 0 16536 378014 347908 2021-12-17T22:59:19Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki '''Brahmagupta''' (Hindi ब्रह्मगुप्त) (598 - 668) hè statu un [[matematicu]] è [[astrunomu]] [[indianu]]. ==Biugrafia== Brahmagupta gistiti l'[[ussirvatoriu astrunomicu]] d'[[Ujjain]], è duranti a so pirmanenza scrissi dui opari di [[matematica]] è [[astrunumia]]: u ''[[Brahmasphuta Siddhānta]]'' in u [[628]], è u ''[[Khandakhadyaka]]'' in u [[665]]. U ''Brahmasphuta Siddhānta'' custituisci a fonti più antica cunnisciuta, eccittuatu u [[sistemu di numarazioni maya]], à trattà u [[zeru]] com'è un [[numaru]] incù tutti i so effetti. Hè andatu dinò aldilà, quantunqua, enuncendu i reguli di l'[[aritmetica]] annantu à i [[numaru negativu|numari negativi]] è nantu à u zeru ch'è sò piuttostu vicini à u modu di raghjunà mudernu. A principali divirghjenza hè custituita da u tentativu di Brahmagupta di difiniscia a [[divisioni par zeru]], chì hè inveci lasciata indefinita in a matematica muderna. Par asempiu, afferma ch'è 0/0 = 0, chì saria un ostaculu à a discussioni di i [[discuntinuità|discuntinuità eliminabili]] in u [[calculu diffirinziali]] è inoltri, 1/0 = Infinitu. Brahmagupta deti nutevuli cuntributi à l'[[algebra]]: in a so opara si trovani suluzioni generali à l'[[Equazioni di sicondu gradu|equazioni di sicondu gradu]], cumprindendu dui radichi ancu in u casu ch'è una d'eddi sii nigativa. Deti parecchi cuntributi ancu à u sviluppu di l'analisi inditarminata. Fù u prima à dà una suluzioni generali à l'[[equazioni diufantea]] liniari ''ax + by =ci ', induva ''à, b,ci ' sò numari intrei. Parchì st'equazioni aghji suluzioni intrei ci voli ch'è u massimu cumunu divisori d'''à'' è ''b'' dividi ancu ''c''; Brahmagupta sapia ch'è s'è ''à'' è ''b'' sò primi frà eddi, tutti i suluzioni di l'equazioni sò dati da ''x = p + mb, y = q - ma'', induva ''m'' hè un numaru intreiu arbitrariu. Sughjirì ancu l'equazioni diufantea di sicondu gradu ''x<sup>2</sup>'' = 1 + ''py<sup>2</sup>'', chì piglia u so nomu da [[John Pell]] (1611-1685), ma chì hè usata par a prima volta in u prublemu archimedeu di i boi. L'equazioni attribuita à Pell fù risolta par parechji casi spiciali da un antru matematicu indianu d'ebbica pustiriori, [[Bhaskara]] (1114-1185). Riveni à Brahmagupta u pienu meritu d'avè furnitu ''tutti'' i suluzioni intrei di l'equazioni diufantea liniari, mentri [[Diofanto]] s'era limitatu à dà una suluzioni ditagliu d'un'equazioni inditarminata. == Bibliugrafia == * [[Carl Benjamin Boyer|Carl B. Boyer]], ''Storia di a Matematica'', Oscar Mondadori, 1990. * {{en}} H.T. Colebrooke, ''Algebra, with Arithmetic and Mensuration, from the Sanscrit of Brahmagupta and Bhaskara'', 1817. == Da veda dinò == * [[formula di Brahmagupta]] == Liami esterni == * {{en}} [http://www-gap.dcs.st-and.ac.uk/~history/Biographies/Brahmagupta.html Biugrafia] annantu à [[MacTutor]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[Categoria:Matematicu]] [[Categoria:Astrunumia]] [[Categoria:Indianu]] 8gcut7cidoo0evu6m5115dc4ytc0wov Uttaedru 0 16537 350447 342095 2015-07-09T08:25:24Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki In [[giumitria solida]], l' '''uttaedru''' hè un [[puliedru]] incù ottu facci [[triangulu|triangulari]]. L''''uttaedru rigulari''' hè un di i cinqui [[solidu platonicu|solidi platonichi]], chì i so facci sò [[triangulu equilateru|trianguli equilateri]]. Hà sei [[vertici (giumitria)|vertici]] è dodici [[spiculu|spiculi]]. == Aria è vulumu == L'[[aria]] <math> A </math> di superficia è u [[vulumu]] <math>V</math> di l'uttaedru rigulari di u quali spiculu hà una lunghezza <math>a</math> sò dati da: :<math>A=2\sqrt{3}a^2 \approx 3.46410162a^2</math> :<math>V=\frac{1}{3} \sqrt{2}a^3 \approx 0.471404521a^3</math> U vulumu hè 4 volti quiddu d'un [[tetraedru rigulari]] incù spiculi di lunghezza <math>a</math>, mentri l'aria di superficia hè u doppiu (apposta ch'edda hè furmata da 8 [[triangulu equilateru|trianguli equilateri]], quandu u tetraedru inveci n'hà 4) L'[[angulu diedrali]] di l'uttaedru rigulari hè [[arcucusinu|arc cos]](-1/3), apprussimativamenti uguali à 109.47122°. == Cuurdinati cartisiani == [[Image:Octahedron flat.svg|thumb|Un sviluppu di l'uttaedru.]] Un uttaedru rigulari in u [[spaziu euclidea]] <math>\R^3</math> pò essa [[traslazioni (giumitria)|traslatu]] di manera à avè u centru in l'urighjina, è dopu à oppurtuni [[rutazioni (matematica)|rutazioni]] è [[similitudina (giumitria)|similitudina]] hà i 6 vertici in :<math>(\pm 1,0,0), </math> :<math>(0,\pm 1, 0), </math> :<math>(0, 0, \pm 1). </math> ==A custruzzioni di Euclide== [[File:Euclid_Octahedron_1.svg|thumb|Fig. 1: ditarminazioni di u spiculu AC di l'uttaedru iscrittu in a sfera di diamitru AB]] [[File:Euclid_Octahedron_2.svg|thumb|Fig. 2: custruzzioni di l'uttaedru]] In u libru XIII di i so [[Elementi_(Euclide)|Elementi]], [[Euclide]] discrivi u metudu par iscriva un uttaedru rigulari in una sfera di diamitru datu. A custruzzioni discritta da Euclide hè a siguenti: Sii AB (vedi Fig. 1) u diamitru di a sfera data; si trovi u so puntu mediu D è si tracci un mezuchjerchju di centru D è raghju DA. Si alza a parpindiculari da D, ditarminendu u puntu C nantu à a circumfarenza è infini si cunghjunghjini i punti AC è CB. Si riplicheghji listessa custruzzioni annantu à i trè piani passendu par AB incù un angulu diedru di 90°, 180° è 270° rispettu à u pianu iniziali (Fig. 2). Si tracciani infini i cunghjunghjenti frà i punti CE, EF, FG è GC. Hè chjaru ch'è i vertici A, C, E, F è G si trovani annantu à i mezicircumfarenzi custruiti nantu à u diamitru AB, è dunqua si trovani tutti nantu à a superficia di a sfera di listessu diamitru. Par custruzzioni i spiculi chì partini da i vertici A è B sò uguali trà eddi; ma ancu i spiculi CE, EF, FG è GC ani listessa lunghezza: infatti tutti i spiculi di l'uttaedru sò dinò l'iputenusa d'un triangulu rittangulu di u quali i cateti sò raghji di a sfera. Par ciò chì riguarda u rapportu frà diamitru di a sfera spiculu di l'uttaedru iscrittu, par via di u tiurema di Pitagora u quatratu custruitu nantu à u spiculu hè doppiu di u quatratu custruitu nantu à u raghju di a sfera; par via di cunsiquenza u quatratu custruitu nantu à u diamitru hè doppiu di u quatratu custruitu nantu à u spiculu. == Puliedru duali == U [[puliedru duali]] di l'uttaedru rigulari hè u [[cubu]]. == Simmitrii == L'uttaedru hà 24 [[simmitria (matematica)|simmitrii]] [[rutazioni (matematica)|rutaziunali]], veni à dì chì priservani l'[[uriintazioni]] di u spaziu, più altri 24 simmitrii chìùn a priservani micca. U [[gruppu di simmitria]] di l'uttaedru conta dunqua un tutali di 48 elementi. U [[sottugruppu]] datu da i 24 rutazioni hè [[isumurfisimu|isumorfu]] à u gruppu <math>S_4</math> di i [[parmutazioni|parmutazioni]] di 4 elementi. Ci hè infatti asattamenti una rutazioni chì rializeghja ogni pussibuli parmutazioni di i 4 coppii di facci opposti. U gruppu tutali di simmitria hè isumorfu à u pruduttu <math>S_4\times\mathbb Z/_{2\mathbb Z}</math> di <math>S_4</math> incù un [[gruppu ciclicu]] incù 2 elementi. == Impavimenti == [[Image:Tetrahedral-octahedral honeycomb.png|thumb|left|Un [[impavimentu di u spaziu]] incù uttaedri è tetraedri.]] [[Image:TetraOctaHoneycomb-VertexConfig.svg|thumb|Ditagliu di l'impavimentu.]] L'uttaedru rigulari ùn inghjinireghja micca da solu un [[impavimentu di u spaziu]], parchì i so anguli diedrali ùn sò micca divisori di 360°. Ni inghjinireghja una parò in cumbinazioni incù u [[tetraedru]], com'è mustratu annantu à a figura. == Da veda dinò == * [[Solidu platonicu]] * [[Uttaedru truncatu]] * [[Uttaedru iperbolicu]] *[[Toru (giumitria)]] *[[Giumitria piana]] *[[Angulu rettu]] *[[Catetu]] *[[Mezaretta]] *[[Perimetru]] *[[Sigmentu]] *[[Triangulu isusceli]] *[[Triangulu equilateru]] *[[Tiurema di Pitagora]] *[[Iputenusa]] *[[Tangenti]] *[[Trigunumitria]] *[[Triangulu]] [[Category:Solidi platonichi]] == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. fivd0xt61tqoed5ogb2y1kf1n4x2o84 Impavimentu di u spaziu 0 16538 339994 339993 2014-11-13T18:17:18Z 92.153.171.146 wikitext text/x-wiki Un '''impavimentu di u spaziu''' (dittu ancu '''inchjappiddatura''' di u spaziu) hè un insemu di [[puliedru|puliedri]] aghjacenti chì ricoprini tuttu u spaziu, senza lascià tafona. Sti puliedri sò generalamenti in numaru infinitu. Di particulari intaressu sò l'impavimenti chì mostrani una certa rigularità, com'è quiddi furmati da puliedri tutti idantichi trà eddi. <div id="Nidu d'abbi">In a natura, un asempiu d'impavimentu moltu rigulari hè datu da i [[bugnu|bugna]] (''à nidu d'abbi''). == Asempii == Parechji solidi ani a prubità d'impavimintà u spaziu s'eddi sò ripituti indifinitamenti in tutti i dirizzioni. Frà i [[solidu platonicu|solidi platonichi]], u [[cubu]] hè l'unicu chì t'hà sta prubità. Altri asempii sò da ricircà in i solidi non platonichi, ma avendu quantunqua una certa rigularità, com'è i [[puliedri archimedei]] o i [[solidi di Catalan]]. <gallery> Image:Rhombic_dodecahedra.jpg|Impavimentu par via di [[dudecaedru rombicu|dudecaedri rombichi]]. Image:Truncated octahedra.jpg|Impavimentu par via d' [[uttaedru truncatu| uttaedri truncati]]. Image:Rhombo-hexagonal dodecahedron tessellation.png|Impavimentu par via di [[dudecaedru rombu-esagunali|dudecaedri rombu-esagunali]]. Image:Tetrahedral-octahedral honeycomb.png|Impavimentu par via di [[tetraedru|tetraedri]] è [[uttaedru|uttaedri]]. Image:cubic honeycomb.png|Impavimentu par via di [[cubu|cubi]]. Image:Hyperbolic orthogonal dodecahedral honeycomb.png|Impavimentu di u [[spaziu iperbolicu]] par via di [[dudecaedru|dudecaedri]] iperbolichi. Image:Trapez_rhombic_dodeca_hb.png|Impavimentu trapeziu-rombicu-dudecaedricu </gallery> U sestu asempiu mustratu si rifirisci à u [[spaziu iperbolicu]]: ùn hè micca pussibuli d'impavimintà l'urdinariu spaziu euclidea par via di dudecaedri rigulari. [[Category:Impavimenti]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. moo74hi6m00r5hqz3z5vvx7mzrwgrra Sigmentu 0 16539 350439 339997 2015-07-09T08:20:30Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Segment definition.svg|thumb|I punti A è B dani urighjina à un sigmentu (culori verdi)]] [[File:Fotothek_df_tg_0003359_Geometrie_%5E_Konstruktion_%5E_Strecke_%5E_Messinstrument.jpg|thumb|Criazioni d'un sigmentu]] In [[giumitria]] un '''sigmentu''' hè una parti di [[retta]] dilimitata da dui [[puntu (matematica)|punti]], ditti estremi. Quandu i dui estremi si trovani annantu à una [[curva (matematica)|curva]], u sigmentu hè dittu ''[[corda (giumitria)|corda]]''. Quandu i dui estremi sò i vertici d'un [[puligunu]], u sigmentu hè dittu ''[[latu (giumitria)|latu]]'' s'è i dui vertici sò aghjacenti, altrimenti hè dittu ''[[diagunali]]''. U sigmentu, generalamenti, s'indicheghja incù dui lettari maiusculi di u salteriu, posti à l'estremi (indicati da 2 punti). Essendu una [[linia]], si pò indicà ancu incù una lettara minuscula posta frà i dui estremi, ancu s'è sta nutazioni ùn hè micca prubbiamenti curretta. == Tarminulugia == * Dui sigmenti sò ''cunsicutivi'' s'eddi t'ani un estremu in cumunu è nissunu altru puntu. * Dui sigmenti si dicini ''cungruenti'' s'eddi si poni soprappona in modu ch'eddi cuincidini puntu par puntu. * Dui sigmenti cunsicutivi sò ''aghjacenti'' s'eddi appartenini à listessa retta. * Dui sigmenti sò ''esterni'' s'eddi ùn ani micca punti in cumunu * Dui sigmenti si dicini ''incidenti'' quand'eddi ani un solu puntu in cumunu, dittu d'intarsizioni, chì ùn hè micca estremu par tremindù * Dui sigmenti si dicini ''cuincidenti'' s'eddi ani tremindù l'estremi in cumunu. * Dui sigmenti sò ''soprapposti'' s'eddi ani un estremu in cumunu è tutti i punti di unu (quiddu minori) sò in cumunu incù i punti di l'altru sigmentu. == Difinizioni astratta == In [[algebra liniari]] si pò intruducia un cuncettu primitivu di sigmentu, custruitu in un ambienti genericu è astrattu com'è un [[spaziu vitturiali]]: si difinisci "sigmentu" un [[sottuinsemu]] ''L'' di un [[spaziu vitturiali riali]] ''V'' chì pò essa discrittu com'è :<math> L = \{ \mathbf{u}(1-t)+t\mathbf{v} \mid \mathbf{u}, \mathbf{v} \in V, t\in[0,1]\}</math>L'estremi di ''L'' sò eppo difiniti com'è i vettori <math>\mathbf{u}</math> è <math>\mathbf{v} </math>. Un sigmentu (chjusu) di estremi <math>\mathbf a</math> è <math>\mathbf b</math> pò essa indicatu incù a scrittura <math>[\mathbf a, \mathbf b]</math>, analoga à a nutazioni imprudata in u casu 1-diminsiunali par l' [[intarvallu (matematicu)|intarvalli]] di <math>\R</math>. ==Da vede dinò== *[[Toru (giumitria)]] *[[Giumitria piana]] *[[Angulu rettu]] *[[Catetu]] *[[Mezaretta]] *[[Perimetru]] *[[Triangulu isusceli]] *[[Triangulu equilateru]] *[[Tiurema di Pitagora]] *[[Iputenusa]] *[[Tangenti]] *[[Trigunumitria]] *[[Triangulu]] *[[Uttaedru]] [[Category:giumitria euclidea]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. o86wj9mdy2jobsqlrd45lny3rt39db7 Giumitria piana 0 16541 350434 340005 2015-07-09T08:18:20Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki Par '''giumitria piana''' s'intendi quiddu ramu di a [[giumitria euclidea]] uriintata, par appuntu, à u [[Pianu (giumitria)|pianu]]. == Giumitria euclidea è analitica == I cuncetti fundamintali difiniti in u pianu sò u [[puntu (giumitria)|puntu]] è a [[retta]]. À parta da sti dui cuncetti si ni definiscini altri, com'è u [[sigmentu]], a [[mezaretta]] o l'[[angulu]]. Tutti sti cuncetti ani truvatu una furmalisazioni assiumatica in l'''[[Elementi (Euclide)|Elementi]]'' di [[Euclide]] è sò à a basa di a [[giumitria euclidea]]. Par via di a [[giumitria analitica]], hè pussibuli à "dà un nomu" à ciascunu di st'ughjetti è usà i strumenti di l'[[algebra]] è di l'[[analisa matematica|analisa]]: quissa hè pussibuli grazia à l'intruduzioni di u [[pianu cartisianu]], vali à dì d'un [[sistemu di cuurdinati]] chì parmetti di chjamà ogni puntu <math> P </math> di u pianu incù un paghju <math>P=(x,y) </math> di [[numari riali]]. In stu modu hè pussibuli à difiniscia retti, sigmenti è altri ughjetti giumetrichi com'è [[locu (giumitria)|locu]] di punti chì suddesfani parechji cundizioni algebrichi. Par asempiu, una retta hè u locu di l'<math> (x,y) </math> chì suddisfani a [[equazioni]]:<math>\ ax+by = c </math>induva <math>a</math>, <math>b</math> è <math>c</math> sò trè numari riali fissati. Molti ughjetti è tiuremi di a giumitria piana sò parò trattevuli senza l'aiutu di cuurdinati. Frà quissi, i cuncetti di [[triangulu]] è [[puligunu]], è i rilazioni di [[parallelisimu (giumitria)|parallelisimu]] è [[Parpindicularità|urtugunalità]] frà retti o sigmenti. Ancu i [[sizioni conichi]] com'è a [[circumfarenza]] o a [[parabula (giumitria)|parabula]] si poni trattà (incù calchì difficultà) senza cuurdinati, ma quiddi principiani à divintà impurtanti in u studiu di [[curva (matematica)|curvi]] più cumplicati. == Principali figuri giumetrichi == === Puliguni === Un [[puligunu]] hè una forma giumetrica dilimitata da una [[linia spizzata chjusa]], vali à dì da una succissioni ciclica di sigmenti, ciascunu di i quali principia ind'eddu finisci u pricidenti. Sti sigmenti si chjamani ''lati'', è u numaru di quissi carattarizeghja u nomu usatu nurmalamenti par u puligunu: s'eddi sò 3 hè un [[triangulu]], s'eddi sò 4 hè un [[quadrilateru]], è cetara. Un puligunu hà almenu 3 lati. Ogni puligunu hà un [[perimetru]] è un'[[aria]], ciascunu di i so lati una [[lunghezza]], è dui lati aghjacenti ditarmineghjani un [[angulu]]. Tutti sti grandezzi sò strittamenti currilati. Sò dunqua utuli quiddi formuli chì parmettini di ditarminà u perimetru o l'aria di u puligunu à parta da l'altri grandezzi. === Sizioni conichi === I [[sizioni conica|sizioni conichi]] sò l'ughjetti curvilinii più simplici. Trà quissi ci hè naturalamenti a [[circumfarenza]], è dinò a [[parabula (giumitria)|parabula]], l' [[ellissi]] è l'[[iperbula (giumitria)|iperbula]]. À ognunu di sti ughjetti sò assuciati parechji grandezzi, com'è u [[raghju (giumitria)|raghju]] di a circumfarenza. == Da veda dinò == * [[Giumitria solida]] * [[Giumitria euclidea]] *[[Toru (giumitria)]] *[[Angulu rettu]] *[[Catetu]] *[[Mezaretta]] *[[Perimetru]] *[[Sigmentu]] *[[Triangulu isusceli]] *[[Triangulu equilateru]] *[[Tiurema di Pitagora]] *[[Iputenusa]] *[[Tangenti]] *[[Trigunumitria]] *[[Triangulu]] *[[Uttaedru]] [[Category:Giumitria piana| ]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. 0cyun1y0kiistetv84m6m44v2b0xiyk Ludovico Ariosto 0 16543 376586 376549 2021-09-02T20:09:59Z Jun Misugi 295 + ligame + cat: Talianu wikitext text/x-wiki [[File:Titian - Portrait of a man with a quilted sleeve.jpg|thumb|200px|Ludovico Ariosto]] '''Ludovico Ariosto''' ([[Reggio Emilia]], [[8 di settembre]] [[1474]] - [[Ferrara]], [[6 di lugliu]] [[1533]]) hè statu unu scrittore, poeta è drammaturgu [[Italia|talianu]]. == Biugrafia == == Opere == * ''[[Orlando Furioso]]'' (1516-1532) * ''Satire'' * ''La cassaria'' * ''I suppositi'' * ''Il negromante'' * ''La lena'' [[Categoria:Scrivanu|Ariosto, Ludovico]] [[Categoria:Talianu|Ariosto, Ludovico]] [[Categoria:Biugrafia]] nj0gex7qcfhpkl5d4bxrf3pq9lr1ah4 Tangenti 0 16544 350443 340026 2015-07-09T08:23:18Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Trigonometric functions 1.png|thumb|upright=1.4|Datu un [[triangulu rittangulu]], a tangenti d'un [[angulu]] hè difinita com'è u [[rapportu]] trà u [[Sinu (trigunumitria)|sinu]] è u [[cusinu]] di u stessu angulu]] Datu un [[triangulu rittangulu]], a '''tangenti''' (o ''tangente'') (abbriviatu '''tan''') hè una [[funzioni trigunumetrica]] difinita com'è u rapportu trà u [[Sinu (trigunumitria)|sinu]] è u [[cusinu]] di u stessu angulu. I simbuli par indicà a tangenti sò i più numarosi di tutti i funzioni trigunumetrichi, apposta ch'è edda s'indicheghja incù ''tg'', ''tn'', ''tang'', ''tng'' (raru). U nomu di a funzioni deriveghja da u fattu ch'edda pò essa difinita com'è a [[lunghezza]] d'un sigmentu di a tangenti (in sensu giumetricu) à a [[circumfarenza guniumetrica]]. Infatti, datu un chjerchju di raghju unitariu, a tangenti d'un angulu α hè l'urdinata di u puntu d'intarsizioni trà a retta chì cunteni u latu libaru di l'angulu è a retta tangenti à a circumfarenza in u puntu di cuurdinati (1;0). == Prubità == [[File:Sinxoverx.svg|upright=1.6|thumb|[[funzioni trigunumetrica|Funzioni trigunumetrichi]] nantu à a [[circumfarenza guniumetrica]]]] S'è ussirvemu a figura vidimu ch'è i trianguli OAB è OCD sò simili, è dunqua: :<math>\quad\!\frac {AB}{OA}=\frac {DC}{OC};\quad\quad\frac{\tan x}{1}=\frac {DC}{OC}</math> esprissioni chì ghjustificheghja graficamenti a difinizioni trigunumetrica di a tangenti: :<math>\tan x =\frac{\mathrm{sin}\, x}{\cos x} </math> A tangenti hè una funzioni periodica incù periodu <math>\pi</math> vali à dì: :<math>\tan x=\tan(x+k\pi),\quad k\in\mathbb{Z}</math>. A [[dirivata|dirivata prima]] di a tangenti hè: : <math>\frac {\mathrm{di}}{\mathrm{di}x}\tan x=\frac {1}{\cos^2x}=1+\tan^2x=sec^2x</math> A [[primitiva d'una funzioni|funzioni primitiva]] di a tangenti hè: :<math>\int_0^x\tan{t} \,\mathrm{di}t=-\ln{\left|\cos{x}\right|}</math> U [[seria di Taylor|sviluppu di Taylor]] di a funzioni tangenti à u settimu ordini hè :<math>\tan x = x + \frac{x^3}{3} + \frac{2x^5}{15} + \frac{17x^7}{315} + o(x^8) </math> A tangenti hè una funzioni dispari, vali à dì: :<math>\tan (-x)=-\tan x \;</math>. U reciprocu di a tangenti hè dittu [[cutangenti]]: : <math>\cot x = \frac 1{\tan x}</math> A [[funzioni inversa]] di a tangenti hè l'[[arcutangenti]]. [[File:Tan.svg|thumbnail|A tangentoidi]] A tavuledda siguenti esponi i principali valori nutevuli assunti da a funzioni tangenti: {| class="wikitable" border=1 |- bgcolor="white" align="center" |width="100px"|''x'' in [[Radiante|radianti]] |width="50px"|0 | width="50px" |<math>\frac \pi 6</math> | width="50px" |<math>\frac \pi 4</math> | width="50px" |<math>\frac \pi 3</math> | width="50px" |<math>\frac \pi 2</math> |width="50px"|<math>\pi </math> | width="50px" |<math>\frac {3\pi} 2</math> | width="50px" |<math>2 \pi </math> |- bgcolor="white" align="center" |''x'' in [[gradu d'arcu|gradi]]||0°||30°||45°||60°||90°||180°||270°||360° |- bgcolor="white" align="center" |<math>\tan(x)</math> || 0 || <math>\frac {\sqrt 3} 3</math> || 1 || <math>\sqrt 3</math> || <math> \nexists</math> || 0 || <math>\nexists</math> || 0 |} A funzioni tan ''x'' ùn hè micca difinita par valori di <math> x = \frac{\pi}{2} + k \pi,\quad k \in \mathbb{Z}</math> == Giumitria analitica == :<math>\tan x = m = \frac {\mathrm{sin}\, x}{\cos x} = \frac {y}{x}</math> Pudemu ancu difiniscia a tangenti com'è u cuefficienti angulari d'una retta. In stu casu ripprisenta a tangenti trigunumetrica di l'angulu ch'è a retta stessa forma incù l'assu di i x. Par renda ci contu di a viridicità di st'affirmazioni, ricurdemu ch'è u cuefficienti angulari d'una retta chì passa par dui punti, siini <math>P = (x_0 , y_0)</math> è <math>Q = (x_1 , y_1)</math>, hè asattamenti <math>\frac {y_1 - y_0}{x_1 - x_0}</math>, chì equivali à u rapportu trà u sinu è u cusinu di l'angulu cumpresu trà a retta è l'assu di i <math>x</math>. == Sinu è cusinu == Par ottena i valori di u sinu è di u cusinu di <math>x</math> cunniscendu ni a tangenti pudemu fà un simpliciu raghjunamentu. Innanzi tuttu pinsemu <math>\tan x</math> com'è u rapportu trà l'urdinata è l'ascissa d'un puntu <math>P</math> nantu à a circumfarenza cintrata in l'urighjina <math>O</math> di l'assi (u raghju hè ininfluenti apposta ch'è u valori di a tangenti hè univucamenti ditarminatu). Pudemu cunsidarà quisti ascissa è urdinata com'è i [[catetu|cateti]] di u [[triangulu rittangulu]] chì hà u raghju <math>OP</math> com'è iputenusa. Da stu puntu di vista u sinu di x hè u rapportu trà l'urdinata di <math>P</math> è l'iputenusa <math>OP</math>, mentri u cusinu di x hè u rapportu trà l'ascissa di <math>P</math> è l'iputenusa <math>OP</math>. Applichendu u [[tiurema di Pitagora]] pudemu dì, datu:<math>\tan x = \frac {a}{b}</math> ch'è: :<math>\mathrm{sin}\, x = \frac {a}{\sqrt {a^2 + b^2}} </math> :<math>\cos x = \frac {b}{\sqrt {a^2 + b^2}}</math> == Da veda dinò == * [[Arcutangenti]] * [[Funzioni trigunumetrichi]] * [[Cutangenti]] * [[Tangenti (giumitria)]] * [[Tangenti iperbolica]] * [[Tiurema di Nepero]] *[[Toru (giumitria)]] *[[Giumitria piana]] *[[Angulu rettu]] *[[Catetu]] *[[Mezaretta]] *[[Perimetru]] *[[Sigmentu]] *[[Triangulu isusceli]] *[[Triangulu equilateru]] *[[Tiurema di Pitagora]] *[[Iputenusa]] *[[Trigunumitria]] *[[Triangulu]] *[[Uttaedru]] [[Category:Trigunumitria]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. lfb070xopaviy7ct7qmm8ebm31yafsl Tangente 0 16545 340017 2014-11-17T14:24:22Z 92.153.153.68 Reindirizzamentu à [[Tangenti]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Tangenti]] 2diehjaonpzcar0gz3omnhs6trhi025 Sinu 0 16546 340032 340031 2014-11-18T20:00:54Z 92.153.153.68 /* Difinizioni */ wikitext text/x-wiki [[File:Trigonometric functions 1.png|thumb|upright=2|Datu un [[triangulu rittangulu]], u sinu d'un [[angulu acutu]] hè difinitu com'è u [[rapportu]] trà i lunghezzi di u [[catetu]] oppostu à l'angulu è di l'[[iputenusa]]]] In [[matematica]], in particulari in [[trigunumitria]], datu un [[triangulu rittangulu]], u ''sinu'' di unu di i dui [[angulu|anguli]] interni aghjacenti à l'[[iputenusa]] hè difinitu com'è u [[rapportu]] trà i lunghezzi di u [[catetu]] oppostu à l'angulu è di l'[[iputenusa]]. Più in generali, u sinu d'un angulu <math>\alpha</math>, espressu in [[Gradu d'arcu|gradi]] o [[Radianti|radianti]], hè una quantità chì dipendi solu da <math>\alpha</math>, custruita usendu a [[circumfarenza unitaria]]. Difiniscendu com'è <math>\sin(x)</math> u sinu in l'angulu <math>x</math>, s'otteni a '''funzioni sinu''', una [[funzioni trigunumetrica]] di fundamintali impurtanza in l'[[analisa matematica]]. == Difinizioni == [[File:Sinxoverx.png|right|300px]] In u triangulu rossu annantu à a figura, u '''sinu''' di <math>x</math> hè datu da :<math>\sin(x) = \overline{DC} </math> Più in generali, si difinisci u sinu d'un [[angulu]] <math>x</math> (aspressu in [[Gradu d'arcu|gradi]] o [[Radianti|radianti]]) à parta da a [[circumfarenza guniumetrica]], vali à dì da a [[circumfarenza]] di [[Raghju (giumitria)|raghju]] unitariu in u [[pianu cartisianu]]. Presa a [[mezaretta]] chì esci da l'urighjina chì forma un angulu <math>x</math> incù l'assu di l'ascissi com'è annantu à a figura, u sinu di l'angulu hè dunqua difinitu com'è u valori di a [[Sistemu di rifirimentu|cuurdinata]] <math>y</math> di u puntu d'intarsizioni trà a mezaretta è a circumfarenza (nantu à a figura, hè a lunghezza di u [[sigmentu]] <math>CD</math>). U duminiu di a funzioni sinu hè l'insemu di i numari riali, mentri u cuduminiu hè l'intarvallu riali <math>[-1; +1]</math>, veni à dì applichendu tali funzioni à qualunqua numaru riali s'otteni sempri un numaru riali cumpresu trà <math>-1</math> è <math>+1</math>, estremi inclusi. A tavuledda siguenti esponi i principali valori nutevuli assunti da a funzioni sinu: {| class="wikitable" border=1 |- bgcolor="white" align="center" |width="100px"|<math>x</math> in [[Radianti|radianti]] |width="50px"|0 |width="50px"|<math>\frac \pi 6</math> |width="50px"|<math>\frac \pi 4</math> |width="50px"|<math>\frac \pi 3</math> |width="50px"|<math>\frac \pi 2</math> |width="50px"|<math>\pi </math> |width="50px"|<math>\frac {3\pi} 2</math> |width="50px"|<math>2 \pi </math> |- bgcolor="white" align="center" |<math>x</math> in [[gradu d'arcu|gradi]]||0°||30°||45°||60°||90°||180°||270°||360° |- bgcolor="white" align="center" |<math>\sin(x)</math> || <math>0</math> || <math>\frac 1 2</math> || <math>\frac {\sqrt 2} 2</math> || <math>\frac {\sqrt 3} 2</math> || <math>1</math> || <math>0</math> || <math>-1</math> || <math>0</math> |} In i testi di matematica u sinu di <math>x</math> hè di solitu indicatu incù a nutazioni <math>\sin(x)</math>, induva <math>\sin</math> hè un'abbriviazioni di u latinu [[sinus]] usata ancu in i paesi di lingua inglesa. Esisti un'altra difinizioni di sinu chì si cullega à i rutazioni: u sinu d'un angulu <math>x</math> hè u cumpunenti longu l'assu di l'urdinati di u virsori <math>i</math>, virsori di l'assu di l'ascissi, ghjiratu di <math>x</math>. == Funzioni sinu == A '''funzioni sinu''' hè difinita assucendu à <math>x</math> u sinu di l'angulu <math>x</math> (rapprisintatu in radianti), è hè indicata incù <math>\sin(x)</math>. postu ch'è <math>x</math> è <math>x+2\pi</math> definiscini u stessu angulu, a funzioni sinu hè una [[funzioni piriodica]] di periodu <math>2\pi</math> (induva <math>2\pi</math> hè l'[[angulu ghjiru]]). [[File:Sin proportional.svg|thumb|upright=2.7|left|Ripprisintazioni grafica di a funzioni sinu]] [[File:sin drawing process.gif|thumb|upright=1.4|Disegnu ''y'' = sin(''x'') usendu u chjerchju trigunumetricu unitariu.]] == Sinu è cusinu == Trà sinu è [[cusinu]] esisti a rilazioni fundamintali: :<math>\sin^2x + \cos^2x = 1,</math> chì hè cunsiquenza di u [[tiurema di Pitagora]]. Infatti in u triangulu <math>OCD</math> in a figura in altu u cusinu di <math>x</math> hè difinitu com'è :<math>\cos(x) = \frac{\overline{OC}}{\overline{OD}}.</math> D'altra parti u tiurema di Pitagora applicatu à u triangulu <math>OCD</math> furnisci a rilazioni:<math>{\overline{DC}}^2 + {\overline{OC}}^2 = {\overline{OD}}^2,</math>è dunqua:<math>\sin^2x + \cos^2x = \left(\frac{\overline{DC}}{\overline{OD}}\right)^2 + \left(\frac {\overline{OC}}{\overline{OD}}\right)^2 = \frac{{\overline{DC}}^2 + {\overline{OC}}^2}{\overline{OD}^2} = \frac{\overline{OD}^2}{\overline{OD}^2} = 1.</math> Vali ancu a rilazioni: :<math>\sin(x) = \cos\left(x-\frac{\pi}{2}\right).</math> Com'è par u [[cusinu]], a [[cusecanti]] d'un [[angulu]] hè <math>1</math> divisu u sinu di l'angulu. == Prubità analitichi di a funzioni sinu == [[File:Taylorsine.svg|upright=1.4|thumb|A funzioni sinu (in turchinu) è a so apprussimazioni data da u [[pulinomiu di Taylor]] di 7º gradu (rusulatu).]] A [[dirivata]] di a funzioni sinu hè a funzioni cusinu. Avemu veni à dì:<math>\sin'x=\cos x.</math> A [[dirivata siconda]] hè inveci:<math>\sin'' x = -\sin x.</math> A funzioni sinu hè una [[funzioni analitica]], è a so espansioni in [[seria di Taylor]] hè:<math>\sin x = x - \frac{x^3}{3!} + \frac{x^5}{5!} - \frac{x^7}{7!} + \cdots = \sum_{n=0}^\infty \frac{(-1)^nx^{2n+1}}{(2n+1)!}.</math> In [[analisa matematica]] st'ugualità hè spessu usata par difiniscia u sinu. A stessa seria difinisci u sinu com'è [[funzioni olumorfa]] annantu à tuttu u [[pianu cumplessu]]. == Equazioni fundamintali rilativi à u sinu == Si rapportani quì di seguitu parechji equazioni fundamintali riguardu à a funzioni sinu; :<math>\sin^2x + \cos^2(x) = 1,</math> :<math>\sin(x\pm y) = \sin x \cos y \pm \cos x \sin y,</math> :<math>\cos(x\pm y) = \cos x \cos y \mp \sin x \sin y,</math> incù l`aghjunta di a cundizioni ch'è: :<math>0 < x\cos x < \sin x < x \text{ par } 0 < x < 1.</math> Esisti ancu un'idantità trigunumetrica chì metti in rilazioni a funzioni sinu è a funzioni [[Tangenti (matematica)|tangenti]]: :<math>\sin(x) = \frac{2\tau}{1+\tau^2} \quad \text{ incù }\quad \tau = \tan\frac{x}{2}.</math> st'idantità si svela di fundamintali impurtanza in a risuluzioni d'[[Equazioni trigunumetrica|equazioni guniumetrichi]] in a quali a scunnisciuta figura com'è argumentu sii d'un sinu sii d'un [[cusinu]] (o di funzioni dirivati da quiddi). Esisti, infatti, un'idantità analoga par ciò chì riguarda u cusinu, u chì parmetti a risuluzioni di l'equazioni in a scunnisciuta <math>\tau</math>. == Difinizioni currilati == * U [[reciprocu]] di u sinu (difinitu induva u sinu hè diffarenti da zeru) hè a [[cusecanti]] :<math>\csc x =\frac {1}{\sin x}</math> * A funzioni sinu, ristretta à l'[[Intarvallu (matematicu)|intarvallu]] <math>\left[-\frac{\pi}{2}, \frac{\pi}{2}\right]</math> hè [[Funzioni iniettiva|iniettiva]] è dunqua hà una [[Funzioni inversa|inversa]], chjamata [[arcusinu]] (indicatu incù <math>\arcsin</math> o incù <math>\sin^{-1}</math> chì ripiglia a nutazioni di a [[funzioni inversa]]). Par difinizioni s'hà dunqua: :<math>x = \arcsin y \Longleftrightarrow y = \sin x, \quad -\frac{\pi}{2}\leq x \leq \frac{\pi}{2}, \quad -1\leq y \leq 1.</math> ==Storia è urighjina di u nomu== U cuncettu di sinu fù introduttu da u [[matematicu]] è [[astrunomu]] [[India|indiana]] [[Aryabhata I]] (in [[devanagari|devanāgarī]]: आर्यभट) ([[476]] - [[550]]) in a so opara [[Aryabhatiya]] ([[499]]). U sinu hè par difinizioni a mità d'una ''[[Corda (giumitria)|corda]]'', veni à dì un [[sigmentu]] chì unisci dui [[Puntu (giumitria)|punti]] (ditti ''estremi'') d'una [[circumfarenza]]. A parola [[lingua sanscrita|sanscrita]] par ''mità corda'' hè ''jya-ardha'', calchì volta sustituitu incù ''ardha-jya'' è abbriviatu in ''jya'' (''corda''). Stu terminu fù impurtatu in a [[lingua araba]] com'è ''jiba'', un terminu senza significatu prima di tandu ma chì riflittia a prununcia funetica di u nomu jya. Sicondu i reguli di a lingua araba, 'ssu nomu fù scrittu incù i dui cunsunanti ''jb'', senza vucali. Più dopu, quandu i traduttori uccidintali ebbini cunniscenza di i fonti arabi, intarpritàni a parola ''jb'' com'è ''jaib'', chì u so significatu era ''baia''. Infini, u talianu [[Gerardo da Cremona|Gherardo da Cremona]] ([[1114]] - [[1187]]) tradussi a parola in [[Lingua latina|latinu]] com'è ''sinus'', di a quali u significatu era par appuntu ''baia''. U sinu d'un angulu hè indicatu incù <math>\mathrm{sin}(x)</math>. == Da veda dinò == * [[Funzioni trigunumetrica]] * [[Sinusoidi]] * [[Cusinu]] * [[Tangenti (matematica)]] * [[Arcusinu]] * [[Circumfarenza guniumetrica]] * [[formula di Eulero]] * [[Formuli di duplicazioni]] * [[Formuli di bisizzioni]] * [[Formuli di Werner]] * [[Tiurema di i sini]] * [[Funzioni piriodica]] * [[Funzioni altirnata]] * [[sinu iperbolicu]] [[Category:Trigunumitria]] == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. p21h804scerecafem5cc7mku1oegikj Cusinu 0 16547 340041 340040 2014-11-21T15:15:15Z 92.153.27.236 /* Difinizioni currilati */ wikitext text/x-wiki [[File:Trigonometric functions 1.png|thumb|upright=2|Datu un [[triangulu rittangulu]], u cusinu d'un [[angulu acutu]] hè difinitu com'è u [[rapportu]] trà i lunghezzi di u [[catetu]] aghjacenti à l'angulu è di l'[[iputenusa]]]] In [[matematica]], in particulari in [[trigunumitria]], datu un [[triangulu rittangulu]], u '''cusinu''' di unu di i dui [[angulu|anguli]] interni aghjacenti à l'[[iputenusa]] hè difinitu com'è u [[rapportu]] trà i lunghezzi di u [[catetu]] aghjacenti à l'angulu è di l'[[iputenusa]]. Di manera generali, u cusinu d'un angulu <math>\alpha</math>, aspressu in [[Gradu d'arcu|gradi]] o [[Radianti|radianti]], hè una quantità chì dipendi solu da <math>\alpha</math>, custruita usendu a [[circumfarenza unitaria]]. Difiniscendu com'è <math>\cos(x)</math> u valori di u cusinu in l'angulu <math>x</math>, s'otteni a '''funzioni cusinu''', una [[funzioni trigunumetrica]] di fundamintali impurtanza in l'[[analisa matematica]]. == Difinizioni == [[File:Sinxoverx.png|right|300px]] In u triangulu rossu nantu à a figura, u '''cusinu''' di ''x'' hè datu da: <math>\cos{x} = \overline{OC} </math> Più in generali, si difinisci u cusinu pigliendu una [[circumfarenza]] di [[Raghju (giumitria)|raghju]] unitariu è una [[mezaretta]] chì esci da l'urighjina chì forma un angulu <math>x</math> incù l'assu di l'ascissi com'è nantu à a figura. U cusinu di l'angulu <math>x</math> hè difinitu cusì com'è u valori di a [[Sistemu di rifirimentu|cuurdinata]] <math>x</math> di u puntu d'intarsizioni trà a mezaretta è a circumfarenza (nantu à a figura, hè a lunghezza di u [[sigmentu]] <math>OC</math>). A tavuledda siguenti esponni i principali valori nutevuli assunti da a funzioni cusinu: {| class="wikitable" border=1 |- bgcolor="white" align="center" |width="100px"|<math>x</math> in [[Radianti|radianti]] |width="50px"|0 |width="50px"|<math>\frac \pi 6</math> |width="50px"|<math>\frac \pi 4</math> |width="50px"|<math>\frac \pi 3</math> |width="50px"|<math>\frac \pi 2</math> |width="50px"|<math>\pi </math> |width="50px"|<math>\frac {3\pi} 2</math> |width="50px"|<math>2 \pi </math> |- bgcolor="white" align="center" |<math>x</math> in [[gradu d'arcu|gradi]]||0°||30°||45°||60°||90°||180°||270°||360° |- bgcolor="white" align="center" |<math>\cos(x)</math> ||1|| <math>\frac {\sqrt 3} 2</math> || <math>\frac {\sqrt 2} 2</math> || <math>\frac 1 2</math> || 0 || -1 || 0 || 1 |} Esisti un'antra difinizioni di cusinu in rilazioni à i rutazioni: u cusinu d'un angulu <math>x</math> hè u cumpunenti longu l'assu di l'ascissi di u virsori <math>i</math>, virsori di l'assu <math>x</math>, ghjiratu di <math>x</math>. == Funzioni cusinu == A '''funzioni cusinu''' hè difinita assucendu à <math>x</math> u cusinu di l'angulu <math>x</math> (rapprisintatu in radianti), è hè indicata incù <math>f(x) = \cos{x} </math>. Apposta ch'è <math>x</math> è <math>x + 2k\pi</math> difiniscini u stessu angulu par qualsiasi <math>k</math> [[Numaru intreiu|intreiu]], a funzioni cusinu hè una [[funzioni piriodica]] di periodu <math>2\pi</math> (induva <math>2\pi</math> hè l'[[angulu ghjiru]]). A curva di u graficu di sta funzioni hè dinuminata '''[[Onda sinusuidali|cusinusoidi]]'''. L'insemu di variabilità di a funzioni cusinu hè <math>[-1,1]</math>, veni à dì applichendu 'ssa funzioni à qualunqua numaru riali s'otteni sempri un numaru riali cumpresu trà <math>-1</math> è <math>1</math>, estremi inclusi. [[File:Cos proportional.svg|left|thumb|upright=3.2|Ripprisintazioni grafica d'una cusinusoidi.]] <br clear="all" /> == Cusinu è sinu == [[File:Unit circle angles color.svg|thumb|upright=1.8|Valori principali (cusinu, sinu)]] Trà [[sinu]] è cusinu esisti a rilazioni fundamintali, ditta ''equazioni fundamintali di a trigunumitria'', o ''unità guniumetrica'': :<math>\sin^{2}{x} + \cos^{2}{x} = 1,</math> chì hè cunsiquenza di u [[tiurema di Pitagora]]. == Prubità analitichi di u cusinu == A [[dirivata]] di a funzioni cusinu hè l'oppostu di a funzioni sinu. T'avemu dunqua: <math>(\cos x)^{\prime}=-\sin x.</math> Quissa pò essa dimustrata applichendu una formula di [[Formuli di prostaferesi|prustaferesi]] par calculà a limita di u [[rapportu incrimintali]] di u cusinu: :<math>\frac{\cos(x+h)-\cos x}{h} = \frac{-2 \sin \frac{2x+h}{2}\sin \frac{h}{2}}{h} = -\frac{\sin \frac{h}{2}}{\frac{h}{2}}\sin\left(x+\frac{h}{2}\right) \underset{h \rightarrow 0}{\longrightarrow} -\sin x</math><ref>L'ultimu passaghju faci usu di u [[limita nutevuli]]: :<math>\lim_{x \to 0}{\frac{\sin x}{x}} = 1,</math> chì si pò dimustrà giumitricamenti.</ref>. A [[dirivata siconda]] di u cusinu hè a funzioni stessa cambiata di segnu: :<math>(\cos x)^{\prime \prime} = -\cos x,</math> par via di cunsiquenza, a funzioni cusinu com'è a funzioni [[sinu]]) risolvi l'[[equazioni diffarinziali]] :<math>y^{\prime\prime}+y=0</math>, chì discrivi u motu d'un [[uscillatori armonicu]] ideali libaru. A funzioni cusinu hè una funzioni à dirivati equilimitati (s'hà infatti <math>|y^{(k)}| \le 1</math> per ogni <math>k</math>), ed hè par via di cunsiquenza [[funzioni analitica|analitica]]; a so espansioni in [[seria di Taylor]] hè: <math>\cos x = 1 - \frac{x^2}{2!} + \frac{x^4}{4!} - \frac{x^6}{6!} + \cdots </math> <math> = \sum_{n=0}^\infty \frac{(-1)^nx^{2n}}{(2n)!}</math> par ogni <math>x</math> riali. In [[analisa matematica]] 'ss'ugualità hè à spessu usata par difiniscia u cusinu. Listessa seria difinisci u cusinu com'è [[funzioni olumorfa]] annantu à tuttu u [[pianu cumplessu]]. == Equazioni fundamintali rilativi à u cusinu == Vali a siguenti formula d'''addizioni'' (è ''suttrazzioni'') ''d'archi'': :<math>\cos(x\pm y) = \cos x\cos y \mp \sin x\sin y,</math> è in particulari a ''formula di duplicazioni'' :<math>\cos{(2x)} = \cos^2x - \sin^2x = 1 - 2\sin^2x = 2\cos^2x - 1.</math> I siguenti sò i [[furmuli di prustaferesi]] rilativi à u cusinu: :<math>\cos{x} + \cos{y} = 2\cos{\frac{x+y}{2}}\cos{\frac{x-y}{2}},</math> :<math>\cos{x} - \cos{y} = -2\sin{\frac{x+y}{2}}\sin{\frac{x-y}{2}}.</math> Vali ancu a catena di disugualità: :<math>0 < x\cos x < \sin x < x \quad \text{ par } \quad 0 < x < \frac{\pi}{2}.</math> [[File:Sinxtanx.jpg|right|500 px]] Si cunsidareghja a circumfarenza unitaria, è sii <math>0 < x < \pi/2 </math>, com'è nantu à a figura. Si tracci a mezaretta chì esci da l'urighjina chì forma un angulu <math>x</math> (antiurariu) rispettu à u mezassu pusitivu di l'ascissi. Tandu i cuurdinati di u puntu d'intarsizioni <math>P</math> di a mezaretta incù a circumfarenza sò <math>(\cos x, \sin x)</math>. Si traccia u sigmentu chì unisci <math>P</math> à u puntu <math>A=(1,0)</math>. Sii inoltri <math>T</math> u puntu d'intarsizioni trà a mezaretta è a retta d'ascissa <math>1</math> (assu di i tangenti). <math>T</math> hà cuurdinati <math>(1, \tan x)</math>. Si nota ch'è u triangulu <math>POA</math> hè strittamenti rinchjusu in u sittori circulari <math>POA</math>, u quali hè rinchjusu strittamenti in u triangulu <math>TOA</math>. Vali tandu a disugualità di i rispittivi arii (si ricorda ch'è <math>x</math> hè l'angulu, aspressu in [[radianti]]): :<math>0 < \frac{1}{2}\sin x < \frac{1}{2}x < \frac{1}{2}\frac{\sin x}{\cos x},</math> veni à dì :<math>0 < \sin x < x < \frac{\sin x}{\cos x}.</math> Da a prima parti di a disugualità si ricava ch'è <math> 0 < \sin x < x </math>, mentri cunsidarendu a siconda, dividendu veni à dì par <math>\sin x</math> (ciò chì hè pussibuli parchì <math> \sin x > 0 </math>), s'utteni: :<math> 1 < \frac{x}{\sin x} < \frac{1}{\cos x},</math> veni à dì :<math> \sin x \cos x < x \cos x < \sin x,</math> induva à a fini s'hè multiplicatu par <math>\sin x</math> è par <math>\cos x</math>, ciò chì priserva u versu di a disugualità parchì sò tremindù pusitivi. Ricapitulendu i risultati, <math> 0 < x \cos x < \sin x < x.</math> [[Com'eddu ci vulia à dimustrà|Q.E.D.]]. }} Esisti ancu una'idantità trigunumetrica chì metti in rilazioni a funzioni cusinu à a funzioni [[tangenti (matematica)|tangenti]]: :<math>\cos{x} = \frac{1-\tau^2}{1+\tau^2} \quad \text{ incù }\quad \tau = \tan\frac{x}{2} </math><ref>Infatti s'hà, in virtù di l'[[#Equazioni fundamintali rilativi à u cusinu|unità guniumetrica]] è dividendu par <math>\cos{x}</math> (affinch'è ùn fussi micca nullu), l'idantità :<math>\cos{(2x)}=\cos^2{x}-\sin^2{x}=\frac{\cos^2{x}-\sin^2{x}}{\cos^2{x}+\sin^2{x}}=\frac{1-\tan^2 {x}}{1+\tan^2{x}}</math>.</ref>. st'idantità si svela di fundamintali impurtanza in a risuluzioni d'[[equazioni trigunumetrica|equazioni guniumetrichi]] in a quali a scunnisciuta figura com'è argumentu sii d'un [[sinu]] sii d'un cusinu (o di funzioni dirivati da quiddi). Esisti, infatti, un'idantità analoga par ciò chì riguarda u sinu, ciò chì parmetti a risuluzioni di l'equazioni incù a scunnisciuta <math>\tau</math>. Di listessa manera, si pò sfruttà sta rilazioni par u calculu di i [[primitiva (matematica)|primitivi]] di funzioni guniumetrichi. == Difinizioni currilati == * U [[reciprocu]] di u cusinu (difinitu induva u cusinu hè diffarenti da zeru) hè a [[secanti (trigunumitria)|secanti]]: ::<math>\sec x =\frac 1{\cos x}.</math> * A funzioni cusinu hè [[Funzioni iniettiva|iniettiva]] nantu à l'[[intarvallu (matematicu)|intarvallu]] <math>[0,\pi]</math> è hà dunqua una [[Funzioni inversa|inversa]], chjamata [[arcucusinu]] (indicatu incù <math>\arccos</math> o incù <math>\cos^{-1}</math> chì ripiglia a nutazioni di a [[funzioni inversa]]). == Urighjina di u nomu == U terminu ''cusinu'' stà par "''cumplimintariu di u sinu''". Infatti, par anguli trà <math>0</math> è <math>\pi/2</math>, u cusinu d'un [[angulu]] hè u [[sinu (trigunumitria)|sinu]] di l'[[angulu cumplimintariu]], veni à dì :<math>\cos{x} = \sin\left(\frac{\pi}{2} \pm x\right).</math> sta rilazioni, chì si ricava da i furmuli di somma d'archi, hè valida par ogni <math> x </math>; eppuri a nuzioni giumetrica d'[[angulu cumplimintariu]] s'applicheghja solu l'anguli pusitivi, è dunqua cumpresi trà <math>0</math> è <math> \pi/2 </math>. == Noti == <references /> == Da veda dinò == * [[Sinu]] * [[Leghji di u cusinu]] * [[Cusinusoidi]] * [[Funzioni trigunumetrica]] * [[Tangenti (matematica)]] * [[Arcucusinu]] * [[Circumfarenza guniumetrica]] * [[Formula di Eulero]] * [[Formuli di duplicazioni]] * [[Formuli di bisizzioni]] * [[Formuli di prustaferesi]] * [[Formuli di Werner]] * [[Funzioni piriodica]] * [[Funzioni altirnata]] * [[Cusinu iperbolicu]] [[Category:Trigunumitria]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. c26udb449aqbzfs4gccpf91kxu87gug Trigunumitria 0 16551 376958 350445 2021-09-10T11:20:55Z Jumpy01 11155 sup cat wikitext text/x-wiki [[File:Trigonometric functions.png|thumb|upright=1.7|Funzioni trigunumetrichi ripprisintati graficamenti]] A '''trigunumitria''' (o ''trigonomitria'') (da u grecu ''trígonon'' (τρίγωνον, triangulu) è ''métron'' (μέτρον, misura): risuluzioni di u triangulu) hè a parti di a [[matematica]] chì studieghja i [[triangulu|trianguli]] à parta da i so [[angulu|anguli]]. U scopu principali di a trigunumitria, com'edda a svela l'etimulugia di u nomu, cunsisti in u calculamentu di i misuri chì carattarizeghjani l'elementi d'un [[triangulu]] ([[latu (giumitria)|lati]], [[Angulu|anguli]], [[Mediana (giumitria)|mediane]], etc.) partendu da altri misuri ghjà cunnisciuti (almenu trè, frà i quali almenu una lunghezza), par mezu di [[Funzioni (matematica)|funzioni]] spiciali. Si riferisci à tali scopu com'è ''risuluzioni di u triangulu''. Hè ancu pussibuli di serva si di calculi trigunumetrichi in a risuluzioni di prublemi currilati à figuri giumetrichi più cumplessi, com'è [[Puligunu|puliguni]] o figuri giumetrichi solidi, è in molti altri rami di a matematica. I [[funzioni trigunumetrica|funzioni trigunumetrichi]] (i più impurtanti di i quali sò u [[sinu]] è u [[cusinu]]), intrudutti in stu duminiu, sò ancu imprudati in modu indipindenti da a [[giumitria]], è dinò in altri campi di a matematica è di i so applicazioni, par asempiu in cunnissioni incù a [[funzioni espuninziali]] o incù i [[Vettori (fisica)#Pruduttu scalari (o pruduttu interna)|uparazioni vitturiali]]. == L'urighjini == Duranti molti seculi, a trigunumitria duviti i so prugressi guasi esclusivamenti à l'opara di grandi [[Astrunomu|astrunomi]] è giugrafi. Infatti, a fundazioni di sta scenza si devi à [[Ipparco di Nicea]] è à [[Claudiu Tolomeo]], tremindù più astrunomi è giugrafi ch'è [[Matematicu|matematichi]]. Cuntributi nutevuli funi arricati à sta scenza da l'arabi, da u francesu [[Levi ben Gershon]] è, più dopu, da [[Niccolò Copernicu]] è [[Tycho Brahe]], intenti à discriva è à priveda incù sempri una più grandi pricisioni i finomini cilesti, ancu par un più asattu è faciuli calculu di [[longitudina|longitudini]] è [[latitudina|latitudini]]. == Funzioni trigunumetrichi == Strumentu indispinsevuli di a trigunumitria sò i [[funzioni trigunumetrichi]]. Sò sti funzioni chì associani i lunghezzi à l'anguli, è viciversa. I tavuleddi in sta sizzioni mostrani i funzioni trigunumetrichi à tempu à i so principali prubità. === Funzioni trigunumetrichi diretti === Sò ditti funzioni trigunumetrichi ''diretti'' quiddi chì à un [[angulu]], di solitu aspressu in [[radianti]], associani una [[lunghezza]] o un [[rapportu]] frà lunghezzi. A causa di l'equivalenza circulari di l'anguli, tutti i funzioni trigunumetrichi diretti sò ancu [[Funzioni piriodica|funzioni periodichi]] incù periodu <math>\pi</math> o <math>2\pi</math>. {| class="wikitable" ! style="background: #000080; color: #ffffff" colspan=7 | Funzioni trigunumetrichi diretti |- ! align=left style="background: #cccccc;" | [[Funzioni (matematica)|Funzioni]] ! align=left style="background: #cccccc;" | Nutazioni ! style="background: #cccccc;" | [[Duminiu (matematicu)|Duminiu]] ! style="background: #cccccc;" | [[Duminiu (matematicu)|Cuduminiu]] ! style="background: #cccccc;" | [[Radica (matematica)|Radichi]] ! style="background: #cccccc;" | [[Funzioni piriodica|Periodu]] ! style="background: #cccccc;" | [[Funzioni inversa]] |-bgcolor="white" | [[sinu]] | sen, sin | align=center|<math>\R</math> | align=center|<math>\left[-1, 1\right]</math> | <math>\Z \pi</math> | align=center|<math>2\pi</math> | [[arcusinu]] |-bgcolor="white" | [[cusinu]] | cos | align=center|<math>\R</math> | align=center|<math>\left[-1, 1\right]</math> | <math>\frac\pi2+\Z\pi</math> | align=center|<math>2\pi</math> | [[arcucusinu]] |-bgcolor="white" | [[Tangenti (matematica)|tangenti]] | tan, tg | align=center|<math>\R\setminus\left(\frac\pi{2}+\Z\pi\right)</math> | align=center|<math>\R</math> | <math>\Z\pi</math> | align=center|<math>\pi</math> | [[arcutangenti]] |-bgcolor="white" | [[cutangenti]] | cot, cotg, ctg | align=center|<math>\R\setminus\Z\pi</math> | align=center|<math>\R</math> | <math>\frac\pi2+\Z\pi</math> | align=center|<math>\pi</math> | [[arcucutangenti]] |-bgcolor="white" | [[Secanti (trigunumitria)|secanti]] | sec | align=center|<math>\R\setminus\left(\frac\pi{2}+\Z\pi\right)</math> | align=center|<math>\left(-\infty, {-1}\right]\cup\left[1, +\infty\right)</math> | align=center|''nisciuna'' | align=center|<math>2\pi</math> | [[arcusecanti]] |-bgcolor="white" | [[cusecanti]] | csc, cosec | align=center|<math>\R\setminus\Z\pi</math> | align=center|<math>\left(-\infty, {-1}\right]\cup\left[1, +\infty\right)</math> | align=center|''nisciuna'' | align=center|<math>2\pi</math> | [[arcucusecanti]] |} === Funzioni trigunumetrichi inversi === À ogni funzioni trigunumetrica diretta hè assuciata una [[funzioni inversa]]. U [[Duminiu (matematicu)|duminiu]] di ognuna funzioni trigunumetrica inversa currispondi, com'hè prividibuli, à u [[Duminiu (matematicu)|cuduminiu]] di a funzioni diretta rispittiva. Apposta ch'è i funzioni diretti sò, puri, ''periodichi'', è parciò micca [[Funzioni iniittiva|iniittivi]], par pudè li invirsà hè nicissariu à ristringhja ni u duminiu rindendu li [[Currispundenza biunivoca|biiettivi]]. A scelta di a [[Ristrizzioni d'una funzioni|ristrizzioni]] hè tiuricamenti irrilevanti è i pussibilità sò infiniti. A cunvinzioni (rigida, in stu campu) voli parò ch'è i duminii fussini ristretti à l'intarvalli <math>\left[-\frac\pi2,\frac\pi2\right]</math> oppuri <math>\left[0, \pi\right]</math>, in i quali i funzioni — è dunqua ancu i so inversi — sò [[Funzioni munotuna|munotuni]]. Ancu i funzioni arcusecanti è arcucusecanti sò difiniti da l'invirsioni di i funzioni diretti ristretti à un di ss'intarvalli. {| class="wikitable" ! style="background: #000080; color: #ffffff" colspan=7 | Funzioni trigunumetrichi inversi |- ! align=left style="background: #cccccc;" | [[Funzioni (matematica)|Funzioni]] ! align=left style="background: #cccccc;" | Nutazioni ! style="background: #cccccc;" | [[Duminiu (matematicu)|Duminiu]] ! style="background: #cccccc;" | [[Duminiu (matematicu)|Cuduminiu]] ! style="background: #cccccc;" | [[Radica (matematica)|Radichi]] ! style="background: #cccccc;" | Andamentu ! style="background: #cccccc;" | [[Funzioni inversa]] |-bgcolor="white" | [[arcusinu]] | arcsen, arcsin, asin, <span style="white-space: nowrap">sen<sup>−1</sup></span><ref>I nutazioni incù espunenti negativu usati par i funzioni sin<sup>−1</sup>, cos<sup>−1</sup>, etc. (usati à spessu in i [[Calculatrici#Calculatrici scentifica|calculatrici scentifichi]]) ùn facini micca rifirimentu à i putenzi, ma indicheghjani solu u fattu ch'eddi sò i funzioni inversi di i funzioni trigunumetrichi rispittivi. Par via di cunsiquenza, à menu ch'eddu ùn fussi esplicitamenti indicatu, s'utteni: :<math>\sin^{-1} x \neq \frac{1}{\sin x}.</math></ref> | align=center|<math>\left[-1, 1\right]</math> | align=center|<math>\left[-\frac\pi2,\frac\pi2\right]</math> | align=center|0 | align=center|<math>\nearrow</math> | [[Senu (trigunumitria)|sinu]] |-bgcolor="white" | [[arcucusinu]] | arccos, acos, <span style="white-space: nowrap">cos<sup>−1</sup></span> | align=center|<math>\left[-1, 1\right]</math> | align=center|<math>\left[0, \pi\right]</math> | align=center|1 | align=center|<math>\searrow</math> | [[cusinu]] |-bgcolor="white" | [[arcutangenti]] | arctan, arctg, atan, <span style="white-space: nowrap">tan<sup>−1</sup></span> | align=center|<math>\mathbb R</math> | align=center|<math>\left(-\frac\pi2,\frac\pi2\right)</math> | align=center|0 | align=center|<math>\nearrow</math> | [[Tangenti (matematica)|tangenti]] |-bgcolor="white" | [[arcucutangenti]] | arccot, arccotg, arcctg, acot, <span style="white-space: nowrap">cot<sup>−1</sup></span> | align=center|<math>\mathbb R</math> | align=center|<math>\left(0, \pi\right)</math> | align=center|<math>+\infty</math> | align=center|<math>\searrow</math> | [[cutangenti]] |-bgcolor="white" | [[arcusecanti]] | arcsec, asec, <span style="white-space: nowrap">sec<sup>−1</sup></span> | align=center|<math>\left(-\infty, {-1}\right]\cup\left[1, +\infty\right)</math> | align=center|<math>\left[0, \pi\right]</math> | align=center|1 | align=center|''criscenti, incù una discuntinuità in <math>\left[-1, 1\right]</math>'' | [[Secanti (trigunumitria)|secanti]] |-bgcolor="white" | [[arcucusecanti]] | arccsc, arccosec, acsc, <span style="white-space: nowrap">csc<sup>−1</sup></span> | align=center|<math>\left(-\infty, {-1}\right]\cup\left[1, +\infty\right)</math> | align=center|<math>\left[-\frac\pi2,\frac\pi2\right]</math> | align=center|<math>\pm\infty</math> | align=center|''dicriscenti, incù una discuntinuità in <math>\left[-1, 1\right]</math>'' | [[cusecanti]] |} == Rilazioni fundamintali di a guniumitria == === Prima rilazioni fundamintali === <math>\cos^2\alpha+\sin^2\alpha=1</math> da quissa s'utteni <math>\cos\alpha=\pm\sqrt{1-\sin^2\alpha}</math> <math>\sin\alpha=\pm\sqrt{1-\cos^2\alpha}</math> induva ci voli à ricurdà si di valutà a pusizioni di <math>\alpha</math> par a scelta oppurtuna di i cenni === Siconda rilazioni fundamintali === <math>\tan\alpha=\frac{\sin\alpha}{\cos\alpha}</math> chì vali solu par <math>\alpha \neq \frac{\pi}2+k\pi</math> incù <math>k \in \Z</math> === Terza rilazioni fundamintali === <math>\cos^2\alpha=\frac{1}{1+\tan^2\alpha}</math> chì vali solu par <math>\alpha \neq \frac{\pi}2+k\pi</math> incù <math>k \in \Z</math> da quissa s'utteni <math>\cos\alpha=\pm\frac{1}{\sqrt{1+\tan^2\alpha}}</math> induva ci voli à ricurdà si di valutà a pusizioni di <math>\alpha</math> par a scelta oppurtuna di i cenni. == Formuli di l'anguli assuciati == In a circumfarenza guniumetrica si chjamani anguli assuciati l'anguli <math>\alpha</math>, <math>\pi-\alpha</math>, <math>\pi+\alpha</math> è <math>2\pi-\alpha</math>. 'Ss'anguli ani in valori assulutu listessu sinu è listessu cusinu. === Formuli di l'anguli assuciati di u sicondu quadranti === <math>\cos(\pi-\alpha)=-\cos\alpha</math> <math>\sin(\pi-\alpha)=\sin\alpha</math> <math>\tan(\pi-\alpha)=-\tan\alpha</math> === Formuli di l'anguli assuciati di u terzu quadranti === <math>\cos(\pi+\alpha)=-\cos\alpha</math> <math>\sin(\pi+\alpha)=-\sin\alpha</math> <math>\tan(\pi+\alpha)=\tan\alpha</math> === Formuli di l'anguli assuciati à u quartu quadranti === <math>\cos(2\pi-\alpha)=\cos\alpha</math> <math>\sin(2\pi-\alpha)=-\sin\alpha</math> <math>\tan(2\pi-\alpha)=-\tan\alpha</math> === Formuli di l'anguli opposti === <math>\cos(-\alpha)=\cos\alpha</math> <math>\sin(-\alpha)=-\sin\alpha</math> <math>\tan(-\alpha)=-\tan\alpha</math> Si dici ch'è <math>\cos\alpha</math> hè una funzioni para, mentri <math>\sin\alpha</math> è <math>\tan\alpha</math> sò dispari. === Formuli di l'anguli cumplimintarii (a so somma hè un angulu rettu) === <math>\cos\left(\frac{\pi}2-\alpha\right)=\sin\alpha</math> <math>\sin\left(\frac{\pi}2-\alpha\right)=\cos\alpha</math> <math>\tan\left(\frac{\pi}2-\alpha\right)=\cot\alpha</math> === Formuli di l'anguli chì sò diffarenti d'un angulu rettu === <math>\cos\left(\frac{\pi}2+\alpha\right)=-\sin\alpha</math> <math>\sin\left(\frac{\pi}2+\alpha\right)=\cos\alpha</math> <math>\tan\left(\frac{\pi}2+\alpha\right)=-\cot\alpha</math> == Formuli guniumetrichi == In trigunumitria, i '''formuli d'addizioni è suttrazzioni''' parmettini di trasfurmà i [[funzioni trigunumetrichi]] di l'[[addizioni]] o [[diffarenza]] di dui [[angulu|anguli]] in un'[[Esprissioni (matematica)|esprissioni]] cumposta da funzioni trigunumetrichi di i dui anguli. === Formuli d'addizioni === * <math>\sin(\alpha + \beta)=\sin\alpha \cos\beta + \cos\alpha \sin\beta </math> * <math>\cos(\alpha + \beta)=\cos\alpha \cos\beta - \sin\alpha \sin\beta </math> * <math>\tan(\alpha + \beta)=\frac {\tan\alpha + \tan\beta} {1 - \tan\alpha \tan\beta}</math> * <math>\cot(\alpha + \beta)=\frac {\cot\alpha \cot\beta - 1} {\cot\alpha + \cot\beta}</math> A formula di a tangenti vali par <math>\alpha, \beta, \alpha+\beta \neq \frac\pi 2 +k\pi </math> incù <math>k \in \Z </math> A formula di a cutangenti vali par <math>\alpha, \beta, \alpha+\beta \neq k\pi </math> incù <math>k \in \Z </math> === Formuli di suttrazzioni === * <math>\sin(\alpha - \beta)=\sin\alpha \cos\beta - \cos\alpha \, \sin\beta </math> * <math>\cos(\alpha - \beta)=\cos\alpha \cos\beta + \sin\alpha \sin\beta </math> * <math>\tan(\alpha - \beta)=\frac {\tan\alpha - \tan\beta} {1 + \tan\alpha \tan\beta}</math> * <math>\cot(\alpha - \beta)=\frac {\cot\alpha \cot\beta + 1} {\cot\beta - \cot\alpha}</math> A formula di a tangenti vali par <math>\alpha, \beta, \alpha-\beta \neq \frac\pi 2 +k\pi </math> incù <math>k \in \Z </math> A formula di a cutangenti vali par <math>\alpha, \beta, \alpha-\beta \neq k\pi </math> incù <math>k \in \Z </math> === Formuli di duplicazioni === * <math>\sin(2\alpha)=2\sin\alpha \cos\alpha </math> * <math>\cos(2\alpha)=\cos^2\alpha - \sin^2\alpha = 1 - 2\sin^{2}\alpha = 2\cos^{2}\alpha - 1</math> * <math>\tan(2\alpha)=\frac{2\tan\alpha}{1 - \tan^2\alpha}</math> L'ultima formula vali par <math>\alpha\neq \frac\pi 2 +k\pi</math> è <math>\alpha\neq \pm\frac\pi 4+ k \pi </math> incù <math>k \in \Z</math> === Formuli di liniarità === * <math>\cos^2\alpha=\frac{1+\cos(2\alpha)}{2} </math> * <math>\sin^2\alpha=\frac{1-\cos(2\alpha)}{2} </math> * <math>\tan^2\alpha=\frac{\sin^2\alpha}{\cos^2\alpha}=\frac{1-\cos(2\alpha)}{1+\cos(2\alpha)} </math> L'ultima formula vali par <math>\alpha\neq \frac\pi 2 +k\pi </math> incù <math>k \in \Z</math> === Formuli di bisizzioni === Attinzioni: hè nicissariu à valutà in qualessu quadranti cadi <math>\frac{\alpha}{2}</math> par pudè sceglia i cenni oppurtuni di i siguenti formuli * <math>\cos\left(\frac{\alpha} 2\right)=\pm\sqrt{\frac{1+\cos\alpha}{2} }</math> * <math>\sin\left(\frac{\alpha} 2\right)=\pm\sqrt{\frac{1-\cos\alpha}{2} } </math> * <math>\tan\left(\frac{\alpha} 2\right)=\pm\sqrt{\frac{1-\cos\alpha}{1+\cos\alpha}}</math> L'ultima formula vali par <math>\alpha\neq \pi+2k\pi</math>. === Formuli parametrichi === * <math>\cos\alpha=\frac{1-t^2}{1+t^2}</math> * <math>\sin\alpha=\frac{2t}{1+t^2}</math> * <math>\tan\alpha=\frac{2t}{1-t^2}</math> induva <math>t=\tan\left(\frac{\alpha}{2}\right)</math> incù <math>\alpha\neq \pi+2k\pi</math>. === Formuli di prustaferesi === * <math>\sin p+\sin q=2\sin \left(\frac{p+q}{2}\right)\cos \left(\frac{p-q}{2}\right)</math> * <math>\sin p-\sin q=2\cos \left(\frac{p+q}{2}\right)\sin \left(\frac{p-q}{2}\right)</math> * <math>\cos p+\cos q=2\cos \left(\frac{p+q}{2}\right)\cos \left(\frac{p-q}{2}\right)</math> * <math>\cos p-\cos q=-2\sin \left(\frac{p+q}{2}\right)\sin \left(\frac{p-q}{2}\right)</math> I furmuli di prustaferesi trasformani i sommi di funzioni guniumetrichi in prudutti. === Formuli di Werner (inversi di i formuli di prustaferesi) === * <math>\sin\alpha\cos\beta=\frac {1}{2} \left[ \sin(\alpha+\beta) + \sin(\alpha-\beta)\right]</math> * <math>\cos\alpha\cos\beta=\frac {1}{2} \left[ \cos(\alpha+\beta) + \cos(\alpha-\beta)\right]</math> * <math>\sin\alpha\sin\beta=-\frac {1}{2} \left[ \cos(\alpha+\beta) - \cos(\alpha-\beta)\right]</math> * <math>\cos\alpha\sin\beta=\frac {1}{2} \left[ \sin(\alpha+\beta) - \sin(\alpha-\beta)\right]</math> I furmuli di Werner trasformani i prudutti di funzioni guniumetrichi in sommi. === Formuli di l'angulu aghjuntu === * <math> a \sin x +b \cos x = A \sin(x+\phi)</math> A siguenti ugualità hè virificata sottu i siguenti cundizioni <math>A=\sqrt{a^2+b^2}</math> :<math> \begin{cases} \cos \phi = \frac{a}{\sqrt{a^2+b^2}}\\ \sin \phi = \frac{b}{\sqrt{a^2+b^2}} \end{cases} </math> :<math> \tan \phi = \frac b a </math> Ci voli à tena menti ch'è a tangenti guniumetrica hè piriodica di 180° è dunqua bisogna à valutà priventivamenti a pusizioni di <math>\phi</math> è dunqua :<math> \phi = \begin{cases} \arctan(\frac b a) &\mbox{s'è } a>0 \\ \arctan(\frac b a)+\pi &\mbox{s'è } a<0 \end{cases} </math> == Risuluzioni di i trianguli rittanguli == [[File:Triangolo rettangolo01.jpg|upright=1.4|thumb|Cunvinzioni par a numinclatura di l'elementi d'un triangulu rittangulu]] In u ghjergu matematicu "risolva un triangulu rittangulu" significheghja calculà i misuri di i lati è di l'anguli di u triangulu. Par cunvinzioni esisti una numinclatura in i trianguli rittanguli chì si pò veda nantu à a figura. Ci voli à ricurdà si ch'è * <math> \alpha=90^o </math> è <math> \beta + \gamma =90^o </math> * un angulu hè aghjacenti à un catetu s'è u catetu hè un di i lati di l'angulu in quistioni. * un angulu hè oppostu à un catetu s'è u catetu ùn hè micca un di i lati di l'angulu in quistioni. Par asempiu <math>\beta</math> hè oppostu à u catetu <math>b</math> è aghjacenti à u catetu <math>c</math>. Sottu sti cunvinzioni in un triangulu rittangulu privalini i siguenti tiuremi '''Tiurema.''' In un triangulu rittangulu un catetu hè uguali à u pruduttu di l'iputenusa incù u sinu di l'angulu oppostu à u catetu '''Tiurema.''' In un triangulu rittangulu un catetu hè uguali à u pruduttu di l'iputenusa incù u cusinu di l'angulu acutu aghjacenti à u catetu. '''Tiurema.''' In un triangulu rittangulu un catetu hè uguali à u pruduttu di l'antru catetu incù a tangenti di l'angulu oppostu à u catetu da calculà. '''Tiurema.''' In un triangulu rittangulu un catetu hè uguali à u pruduttu di l'antru catetu incù a cutangenti di l'angulu acutu aghjacenti à u catetu da calculà. 'Ssi tiuremi si traducini in i siguenti formuli par a risuluzioni di i trianguli rittanguli : <math> a = \frac c {\sin \gamma} \quad \Rightarrow \quad c = a \cdot \sin \gamma </math> <math> a = \frac b {\cos \gamma} \quad \Rightarrow \quad b = a \cdot \cos \gamma </math> : <math> \frac c b =\frac {\sin \gamma} {\cos \gamma} \quad \Rightarrow \quad c = b \cdot \tan \gamma </math> <math> \frac b c =\frac {\cos \gamma} {\sin \gamma} \quad \Rightarrow \quad b = c \cdot \cot \gamma </math> : <math> a = \frac b {\sin \beta} \quad \Rightarrow \quad b = a \cdot \sin \beta </math> <math> a = \frac c {\cos \beta} \quad \Rightarrow \quad c = a \cdot \cos \beta </math> : <math> \frac b c =\frac {\sin \beta} {\cos \beta} \quad \Rightarrow \quad b = c \cdot \tan \beta </math> <math> \frac c b =\frac {\cos \beta} {\sin \beta} \quad \Rightarrow \quad c = b \cdot \cot \beta </math> ===Dimustrazioni=== Si cunsidareghja un triangulu rittangulu <math>ABC</math> incù angulu rettu di vertici <math>A</math>. Dittu <math>CA</math> l'assu <math>x</math>, nantu à u vertici <math>C</math> si custruisci una circumfarenza di raghju <math>CP=1</math>. I cuurdinati di u puntu <math>P</math> rapprisentani u <math>\cos \gamma</math> è u <math>\sen \gamma</math>, è apposta ch'è <math>\gamma</math> hè acutu indicheghjani ancu rispittivamenti i lunghezzi di i cateti <math>CH</math> è <math>PH</math>. [[File:Triangolo rettangolo02.jpg|upright=1.8|thumb|Dimustrazioni di i formuli di u triangulu rittangulu]]. Da a figura si pò ussirvà ch'è i dui trianguli rittanguli <math>ABC</math> è <math>HPC</math> sò simili in quantu ani dui anguli cungruenti: <math>\gamma</math> in cumunu è l'anguli retti di vertici <math>A</math> è <math>H</math>. Hè pussibuli cusì à custruiscia a prupurzioni frà i lati omologhi di i dui trianguli simili (lati opposti à l'anguli cungruenti): :<math> \frac{\overline{BC}}{\overline{PC}} = \frac{\overline{BA}}{\overline{PH}} = \frac{\overline{CA}}{\overline{CH}}</math> Sustituiscendu i misuri di i lati s'otteni :<math> \frac a 1 = \frac c {\sin \gamma} = \frac b {\cos \gamma} </math> è cusì :<math> a = \frac c {\sin \gamma} \quad \Rightarrow \quad c = a \cdot \sin \gamma </math> <math> a = \frac b {\cos \gamma} \quad \Rightarrow \quad b = a \cdot \cos \gamma </math> da quissa dui s'utteni ancu :<math> \frac c b =\frac {\sin \gamma} {\cos \gamma} \quad \Rightarrow \quad c = b \cdot \tan \gamma </math> <math> \frac b c =\frac {\cos \gamma} {\sin \gamma} \quad \Rightarrow \quad b = c \cdot \cot \gamma </math> Stu raghjunamentu pò essa chjaramenti stesu ancu à u terzu angulu <math>\beta</math> in modu da ottena formuli analoghi :<math> a = \frac b {\sin \beta} \quad \Rightarrow \quad b = a \cdot \sin \beta </math> <math> a = \frac c {\cos \beta} \quad \Rightarrow \quad c = a \cdot \cos \beta </math> :<math> \frac b c =\frac {\sin \beta} {\cos \beta} \quad \Rightarrow \quad b = c \cdot \tan \beta </math> <math> \frac c b =\frac {\cos \beta} {\sin \beta} \quad \Rightarrow \quad c = b \cdot \cot \beta </math> == Applicazioni nutevuli di i trianguli rittanguli == === Calculu di l'altezza d'una torra === Si cunsidareghja u siguenti prublemu: calculà l'altezza d'una torra <math>AB</math>, cunniscendu solu a so basa (pianu orizuntali). Si distinguini dui casi ==== U pedi A di a torra hè raghjunghjibuli ==== [[File:Torre A1.jpg|thumb|Calculu altezza d'una torra incù u pedi A raghjunghjibuli]] In stu casu basta à misurà u catetu <math>AC</math> (<math>b</math>), è da u puntu <math>C</math> misurà l'angulu acutu <math>ACB</math> (<math>\gamma</math>) sottu à qualessu si vedi a summità di a torra <math>AB</math> (<math>c</math>). Applichendu uppurtunamenti i furmuli s'otteni :<math> h_{torra} = c = b \cdot \tan \gamma </math> ==== U pedi A di a torra ùn hè micca raghjunghjibuli ==== [[File:TorreA2.jpg|thumb|Calculu altezza d'una torra incù pedi A micca raghjunghjibuli]] In stu casu <math>AC</math> (<math>b_1=x</math>) hè scunnisciuta (in quantu u pedi <math>A</math> ùn hè micca raghjunghjibuli). Si faci dunqua una misura orizuntali <math>CD</math> (<math>di</math>) (cusì u catetu <math>AD</math> hè <math>b_2=x+di</math>). Da u puntu <math>C</math> si misura l'angulu acutu <math>ACB</math> (<math> \gamma_1 </math>) è da <math>D</math> si misura l'angulu acutu <math>ADB</math> (<math>\gamma_2</math>) sottu à u quali si vedi a summità di a torra <math>AB</math> (<math>c</math>). Applichendu uppurtunamenti i furmuli s'otteni :<math> h_{torra} = c = b_1 \cdot \tan \gamma_1 = x \cdot \tan \gamma_1 </math> <math> h_{torra} = c = b_2 \cdot \tan \gamma_2 = (x+di) \cdot \tan \gamma_2 </math> Confruntendu i dui altezzi s'otteni un'equazioni in a scunnisciuta <math>x</math> :<math> x \cdot \tan \gamma_1 = (x+di) \cdot \tan \gamma_2 </math> st'equazioni hè faciulamenti solubili cunnisciuti i <math> \gamma_1 </math> è <math> \gamma_2 </math> Truvatu <math>x</math> s'hà <math>b_1</math> è cusì si pò calculà :<math> h_{torra} = c = b_1 \cdot \tan \gamma_1 </math> === Calculu di l'aria d'un triangulu qualsiasi === [[File:Areatriangolo.jpg|thumb|l'altezza h pò essa vista com'è catetu di u triangulu CHA]]Par calculà l'aria di u triangulu <math>ABC</math>, di basa <math>CB=a</math>, servi l'altezza <math>AH</math>. In u triangulu rittangulu <math>CHA</math>, d'iputenusa <math>AC=b</math>, l'altezza <math>AH=h</math> pò essa vista com'è u catetu chì s'opponi à l'angulu <math>\gamma</math>. Imprudendu in modu oppurtunu i formuli di i trianguli rittanguli s'otteni :<math> AH=h= b \cdot \sin \gamma </math> è cusì :<math> Aria= \frac 1 2 \cdot a \cdot h =\frac 1 2 a b \sin \gamma </math> Sta formula vali ancu s'è <math>\gamma</math> hè ottusu. === Formuli di cunvirsioni da cuurdinati pularii a cuurdinati cartisiani è viciversa === [[File:Coordpolari.jpg|thumb|Cuurdinati pularii è cuurdinati cartisiani]] Fissatu annantu à un pianu un puntu urighjina <math>O(0;0)</math> è una mezaretta <math>Or</math>, datu un puntu <math>P</math> di u pianu chì hè univucamenti individuatu da un paghju di numari riali <math> ( \rho, \theta) </math> incù a cundizioni <math> \rho>0 </math> è <math> 0\leq \theta < 360^o</math>. A coppia di numari riali rapprisentani i cuurdinati pularii di <math>P</math>. Giumitricamenti <math> \rho </math> ripprisenta a distanza <math>OP</math>, mentri <math> \theta </math> ripprisenta l'angulu <math>rOP</math> misuratu in sensu antiurariu incù prima latu <math>Or</math>. Hè pussibuli à truvà i rilazioni esistenti trà i cuurdinati cartisiani <math>(x;y)</math> è i cuurdinati pularii <math>(\rho;\theta)</math> di u puntu <math>P</math>. I siguenti cunsidarazioni fatti par un puntu <math>P</math> nantu à u prima quadranti valini ancu par l'altri quadranti. Imprudendu i formuli di i trianguli rittanguli si trovani i formuli par a trasfurmazioni in cuurdinati cartisiani :<math> \begin{cases} x=\rho \cdot \cos \theta \\ y= \rho \cdot \sin \theta \end{cases} </math> Elevendu à u quatratu è summendu s'otteni <math> x^2+y^2=\rho^2 </math> è cusì si poni ritruvà i formuli par a trasfurmazioni in cuurdinati pularii :<math> \begin{cases} \cos \theta = \frac x {\rho} \\ \sin \theta = \frac y {\rho} \end{cases} \quad \Rightarrow \quad \begin{cases} \cos \theta = \frac x {\sqrt{x^2+y^2}}\\ \sin \theta = \frac y {\sqrt{x^2+y^2}} \end{cases} </math> :<math> \begin{cases} \rho = \sqrt {x^2+y^2} \\ \tan \theta = y/x \end{cases} </math> Ci voli à fà attinzioni ch'è a tangenti guniumetrica ùn esisti micca par <math>x=0</math> ed hè piriodica di 180° è dunqua ci voli à valutà priventivamenti a pusizioni di <math>P</math> par calculà di manera curretta <math> \theta </math> :<math> \theta = \begin{cases} \arctan(y/x) & \text{s'è } x>0 \\ \arctan(y/x)+\pi & \text{s'è } x<0 \end{cases} </math> == Tiuremi trigunumetrichi == I tiuremi trigunumetrichi parmettini a risuluzioni di prublemi di natura diffarenti liata à a figura d'un triangulu qualsiasi, sprimendu i rapporti trà i lati è l'anguli di quist'ultimu. === Tiurema di a corda === [[File:Teorema della corda.png|thumbnail|Tiurema di a corda in una circumfarenza]] Data una circumfarenza è una corda <math>AB</math>, u rapportu trà 'ssa corda è u sinu d'un qualsiasi angulu à a circumfarenza ch'è/chì insiste annantu à d'edda hè uguali à u diamitru di a circumfarenza: :<math>\frac{\overline{AB}}{\sin\widehat{C}}=2r.</math> === Tiurema di i sini === Cunsidaratu un triangulu qualsiasi di lati <math>a</math>, <math>b</math> è <math>c</math>, u rapportu trà i lati è i sini di l'anguli opposti rispittivi hè custanti è hè uguali à u diamitru di a circumfarenza circuscritta: :<math>\frac{a}{\sin\alpha}=\frac{b}{\sin\beta}=\frac{c}{\sin\gamma}=2r.</math> === Tiurema di u cusinu o di Carnot === [[File:Triangolo con vertici, altezza e un angolo.png|dritta|150px]] U tiurema di u cusinu (chjamatu ancu tiurema di [[Lazare Carnot|Carnot]]) afferma ch'è in un qualsiasi triangulu, u quatratu d'un latu hè uguali à a diffarenza trà a somma di i quatrati di l'altri dui lati è u doppiu pruduttu di 'ssi lati par u cusinu di l'angulu cumpresu trà eddi. :<math>\overline{BA}^2=\overline{AC}^2+\overline{BC}^2-2\overline{AC}\cdot\overline{BC}\cos \gamma</math>. Vali à dì, indichendu incù <math>a, b, c </math> a lunghezza di i lati è <math>\alpha, \beta, \gamma</math> l'anguli à eddi opposti, s'otteni :<math> a^2= b^2+c^2-2bc \cdot \cos \alpha </math> :<math> b^2= a^2+c^2-2ac \cdot \cos \beta </math> :<math> c^2= a^2+b^2-2ab \cdot \cos \gamma </math> Pò essa cunsidaratu una generalisazioni di u [[Tiurema di Pitagora]]. == Risuluzioni di i trianguli qualsiasi == [[File:Convenzione nomenclatura elementi triangolo.jpg|thumb|Cunvinzioni par a numinclatura di l'elementi d'un triangulu]] In u ghjergu matematicu risolva un triangulu significheghja calculà i misuri di i lati è di l'anguli di u triangulu. Par risolva un triangulu qualsiasi devini essa cunnisciuti trè elementi frà i quali almenu unu devi essa un latu. Si poni prisintà quattru casi: # sò cunnisciuti un latu è dui anguli # sò cunnisciuti trè lati # sò cunnisciuti dui lati è l'angulu cumpresu # sò cunnisciuti dui lati è un di i dui anguli opposti à i lati dati A numinclatura di i lati è di l'anguli segue a cunvinzioni nantu à a figura. === Risolva un triangulu cunnisciuti un latu (a) è dui anguli <math>( \alpha, \beta )</math> === U prublemu hà sempri una sola suluzioni s'eddi sò rispittati i siguenti cundizioni : <math> \alpha+\beta < 180^o </math> in casu cuntrariu u prublemu ùn hà micca suluzioni. ==== A prucidura par a risuluzioni di u triangulu hè a siguenti ==== # Calculà l'angulu mancanti <math> \gamma = 180^o -(\alpha + \beta)</math> # Calculà u latu scunnisciutu <math>b</math> imprudendu u tiurema di i sini: <math> \frac a {\sin \alpha} = \frac b {\sin \beta} </math> # Calculà u latu scunnisciutu <math>c</math> imprudendu u tiurema di i sini: <math> \frac a {\sin \alpha} = \frac c {\sin \gamma} </math> === Risolva un triangulu cunnisciuti i trè lati (a, b, c) === U prublemu hà sempri una sola suluzioni s'eddi sò rispittati i disugualità triangulari. In casu cuntrariu u prublemu ùn hà micca suluzioni. ==== A prucidura par a risuluzioni di u triangulu hè a siguenti ==== # calculà l'angulu <math>\alpha</math> par via di u tiurema di u cusinu: <math> \cos \alpha = \frac {b^2+c^2 -a^2}{2bc} </math> # calculà l'angulu <math> \beta </math> par via di u tiurema di u cusinu: <math> \cos \beta = \frac {a^2+c^2 -b^2}{2ac} </math> # calculà l'angulu mancanti <math> \gamma = 180^o -(\alpha + \beta) </math> === Risolva un triangulu cunnisciuti dui lati (a è b) è l'angulu cumpresu <math>( \gamma )</math> === U prublemu hà sempri una sola suluzioni ==== A prucidura par a risuluzioni di u triangulu hè a siguenti ==== # calculà u latu <math>c</math> (oppostu à l'angulu <math>\gamma </math>) par via di u tiurema di u cusinu: <math> c = \sqrt {a^2 + b^2 - 2ab \cos \gamma} </math> # calculà l'angulu <math>\alpha</math> (oppostu à u latu a) par via di u tiurema di u cusinu: <math> \cos \alpha = \frac {b^2+c^2 -a^2}{2bc} </math> # calculà l'angulu mancanti <math> \beta = 180^o -(\gamma + \alpha)</math> === Risolva un triangulu cunnisciuti dui lati (a è b) è l'angulu <math>\alpha</math> oppostu à u latu a === U prublemu pò avè nisciuna suluzioni, una suluzioni o dui suluzioni. # Si calculeghja l'angulu scunnisciutu <math>\beta</math> incù u tiurema di i sini <math>\frac b {\sin \beta}=\frac a {\sin \alpha}</math> # S'è <math>\alpha</math> hè ottusu si uttinarà un solu angulu <math>\beta_1</math> acutu, altrimenti si trova ancu <math>\beta_2=180^o-\beta_1</math>. # Si calculeghja <math>\gamma_1=180^o-(\beta_1+\alpha)</math> è eventualmenti <math>\gamma_2=180^o-(\beta_2+\alpha)</math> # Si calculeghja <math>c_1</math> è eventualmente <math>c_2</math> imprudendu u tiurema di i sini <math>\frac a {\sin \alpha}=\frac c {\sin \gamma}</math> == Etimulugia di i noma == Com'è par u restu di i [[lingui rumanichi]], a [[lingua corsa]] teni i noma di i funzioni trigunumetrichi da i paroli currispundenti [[Lingua latina|latini]]. A parola ''tangenti'' hè da latinu ''tangens'', littiralamenti "chì tocca", in rifirimentu à i prubità giumetrichi di u sigmentu imprudatu par a difinizioni grafica di sta funzioni. Analugamenti si spiega l'etimulugia di a ''secanti'', in latinu ''secans'', "chì taglia". I paroli ''cusinu'', ''cutangenti'' è ''cusecanti'' diriveghjani da a cuntrazzioni di i rispittivi paroli latini ''cumplimenti sinus'', ''cumplimenti tangens'', ''cumplimenti secans'', vali a dì "sinu di l'angulu cumplimintariu", "tangenti di l'angulu cumplimintaria", "secanti di l'angulu cumplimintariu". == Noti == <references/> == Da veda dinò == * [[Formuli di prustaferesi]] * [[Formuli di Werner]] * [[Funzioni trigunumetrica]] * [[Angulu]] * [[Sinu]] * [[Cusinu]] * [[Tangenti (matematica)]] * [[Secanti (trigunumitria)]] * [[Cusecanti]] * [[Cutangenti]] * [[Equazioni trigunumetrica]] * [[Idantità trigunumetrica]] * [[Tiurema di a corda]] * [[Tiurema di i sini]] * [[Tiurema di u cusinu]] *[[Toru (giumitria)]] *[[Giumitria piana]] *[[Angulu rettu]] *[[Catetu]] *[[Mezaretta]] *[[Perimetru]] *[[Sigmentu]] *[[Triangulu isusceli]] *[[Triangulu equilateru]] *[[Tiurema di Pitagora]] *[[Iputenusa]] *[[Tangenti]] *[[Triangulu]] *[[Uttaedru]] [[Category:Trigunumitria| ]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[Categoria:Matematica]] rg581ml26p9i32st7d47e4h1a8jetme Trigonomitria 0 16553 340071 2014-11-24T17:42:39Z 92.153.27.236 Reindirizzamentu à [[Trigunumitria]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Trigunumitria]] nsjw8x1qe32viht9wz51wnaccaqi7uv Cungittura di Goldbach 0 16554 377642 377146 2021-10-31T21:59:53Z Fausta Samaritani 15085 link wikitext text/x-wiki In [[matematica]], a '''cungittura di Goldbach''' (o ''congettura di Golbach'') hè un di i più vechji [[prublemi irrisuliti in matematica|prublemi irrisuluti]] in a [[tiuria di i numari]]. Afferma ch'è ogni [[numaru paru]] più maiò ch'è 2 pò essa scrittu com'è a [[somma]] di dui [[numaru prima|numari primi]] (chì poni essa ancu uguali). [[File:Goldbach-1000000.png|upright=1.6|thumb|U numaru di modi incù i quali un numaru ''n'' si pò scriva com'è somma di dui primi par ''n''{{sp}}≤{{sp}}1 000 000]] Par asempiu : <div><center> :&nbsp; 4 = 2 + 2 :&nbsp; 6 = 3 + 3 :&nbsp; 8 = 3 + 5 :10 = 3 + 7 = 5 + 5 :12 = 5 + 7 :14 = 3 + 11 = 7 + 7 :etc. </div> == Urighjini == In [[1742]], u matematicu [[prussia]]nu [[Christian Goldbach]] scrissi una lettara à [[Leonhard Euler|Eulero]] ind'eddu li pruposi a siguenti cungittura: :''Ogni numaru intreiu più maiori ch'è 5 pò essa scrittu com'è somma di trè numari primi.'' Eulero, intarissendu si à u prublemu, risposi rifurmulendu u prublemu in a siguenti virsioni equivalenti: :''Ogni numaru paru più maiori ch'è 2 pò essa scrittu com'è somma di dui numari primi.'' A virsioni di Eulero hè a forma in a quali a cungittura hè furmulata à i ghjorna d'oghji ed hè calchì volta dinuminata ''cungittura'' ''forti'' di Goldbach. A cungittura ''debuli'' di Goldbach, chì hè implicata da a cungittura forti, asserisci ch'è tutti i numari dispari più maiori ch'è 7 poni essa scritti com'è somma di trè primi dispari. == Risultati == A cungittura di Goldbach hà attrattu l'attinzioni di molti tiurichi di i numari. A maiò parti di i matematichi riteni ch'è a cungittura hè vera, basendu si par u più annantu à cunsidarazioni statistichi è prubabilistichi ottinuti incù u [[tiurema di i numari primi]]. In u [[1923]] [[G. H. Hardy|Hardy]] è [[John Edensor Littlewood|Littlewood]] ani dimustratu ch'è s'è l'[[iputesi di Riemann generalizata]] hè vera, tandu a [[cungittura debuli di Goldbach]] hè vera par tutti l'intrei dispari [[abbastanza grandi]]. In u [[1937]], [[Ivan Matveevich Vinogradov|Ivan Vinogradov]] cacceti l'assunzioni di l'iputesa di Riemann generalizata, mustrendu ch'è ogni numaru disparu <math>n > 3^{3^{15}}</math> hè somma di trè primi. Inoltri, basendu si nantu à l'idei di Vinogradov, [[Nikolai Chudakov|Chudakov]],<ref>{{Cita pubblicazioni| casata=Chudakov | nomu=Nikolai G. | annu=1937 | titulu=О проблеме Гольдбаха |titolotradotto=On the Goldbach problem | rivista=[[Doklady Akademii Nauk SSSR]] | vulumu=17 | pagini=335-338| postscript=.}}</ref> [[Johannes van der Corput|van der Corput]],<ref>{{Cita pubblicazioni |casata=Van der Corput |nomu=J. G. |titulu={{lang|fr|Sur u hypothèse de Goldbach}} |rivista=Proc. Akad. Wet. Amsterdam |vulumu=41 |annu=1938 |pagini=76-80 }}</ref> è [[Theodor Estermann|Estermann]]<ref>{{Cita pubblicazioni |casata=Estermann |nomu=T. |titulu=On Goldbach's problem: proof that almost à l even pusitivi integers are sums of two primes |rivista=Proc. London Math. Soc. |seria/serii=2 |vulumu=44 |annu=1938 |pagini=307-314 |doi=10.1112/plms/s2-44.4.307 }}</ref> ani dimustratu ch'è ''guasi tutti'' i numari pari poni essa scritti com'è somma di dui primi, veni à dì ch'è a frazzioni di i numari chì poni essa scritti in 'ssu modu tendi à 1. In [[1975]], [[Hugh Montgomery]] è [[Robert Charles Vaughan|Robert Vaughan]] ani datu una virsioni più pricisa di stu risultatu mustrendu ch'è u numaru d'intrei pari più minori ch'è ''N'' chì ùn sò micca ripprisintevuli com'è somma di dui primi hè più minori ch'è <math>C N^{1-c}</math> par dui custanti <math>c,C>0</math>. Parechji altri risultati parziali sò stati dimustrati in u corsu di l'anni. In u [[1939]] [[L.G. Schnirelmann]] pruvò ch'è ogni numaru paru ''n''&nbsp;≥&nbsp;4 pò essa scrittu com'è somma di à u più 20 numari primi.Stu numaru hè statu abbassatu <ref>Citazioni nicissaria.</ref> dopu da numarosi matematichi, in particulari [[Olivier Ramaré]] in u [[1995]], hà dimustratu ch'è ogni numaru paru ''n''&nbsp;≥&nbsp;4 si pò scriva com'è somma di à u più 6 numari primi. Si ussirvò dinò ch'è a cungittura debuli di Goldbach implicheghja u listessu risultatu, ma incù soli 4 numari primi. In 1951, [[Yuri Linnik|Linnik]] hà dimustratu ch'eddu esisti un intreiu ''k'' tali ch'è ogni numaru paru abbastanza grandi si pò scriva com'è somma di dui primi è à u più ''k'' putenzi di dui. In u 2002 [[Roger Heath-Brown]] è [[Jan-Christoph Schlage-Puchta]] ani dimustratu ch'è ''k''{{sp}}={{sp}}13 hè sufficienti<ref>{{Cita pubblicazioni |nomu=D. R. |casata=Heath-Brown |nomu2=J. C. |casata2=Puchta |arxiv=math.NT/0201299 |titulu=Integers represented as à sum of primes and powers of two |rivista=[[Asian Journal of Mathematics]] |vulumu=6 |annu=2002 |numaru=3 |pagini=535-565 }}</ref> è in u 2003 [[János Pintz|Pintz]] è [[Imre Z. Ruzsa|Ruzsa]] ani migliuratu stu risultatu mustrendu ch'eddu si pò piglià ''k''{{sp}}={{sp}}8.<ref>{{Cita pubblicazioni |nomu=J. |casata=Pintz | nomu2=I. Z. |casata2=Ruzsa |titulu=On Linnik's approximation to Goldbach's problem, I |rivista=[[Acta Arithmetica]] |vulumu=109 |numaru= 2|annu=2003 |pagini=169-194 |doi=10.4064/aa109-2-6 }}</ref> Un antru risultatu impurtanti hè quiddu ottinutu da [[Chen Jingrun]] chì in u [[1966]] hà dimustratu ch'è ogni numaru paru abbastanza grandi pò essa scrittu com'è somma o di dui primi, o d'un prima è un [[mezu primu]] (u pruduttu di dui primi - par asempiu, 100&nbsp;=&nbsp;23&nbsp;+&nbsp;7·11).<ref>J. R. Chen, On the representation of à larger even integer as the sum of à primi and the product of at most two primes. Sci. Sinica 16 (1973), 157--176.</ref> Infini, in u corsu di l'anni ci sò stati parechji risultati par abbassà a limita <math>3^{3^{15}}</math> minziunata sopra aldilà di a quali a cungittura debuli di Goldbach hè dimustrata. Trà quiddi, ci hè a dimustrazioni di [[Jean-Marc Deshouillers|Deshouillers]], Effinger, [[Herman te Riele|te Riele]] è Zinoviev ch'è l'iputesa di Riemann generalizata implicheghja a cungittura debuli di Goldbach.<ref>{{Cita pubblicazioni|titulu=A cumpletti Vinogradov 3-primes theorem under the Riemann hypothesis|autori=Deshouillers, Effinger, Te Riele and Zinoviev|rivista=Electronic Research Announcements of the American Mathematical Society|vulumu=3|pagini=99-104|annu=1997|url=http://www.ams.org/era/1997-03-15/S1079-6762-97-00031-0/S1079-6762-97-00031-0.pdf|furmatu=PDF|doi=10.1090/S1079-6762-97-00031-0|numaru=15}}</ref> In u 2013 [[Harald Helfgott]] hà annunciatu d'avè dimustratu 'ssu risultatu senza l'assunzioni di l'iputesa di Riemann, risulvendu tutalamenti dunqua a cungittura debuli di Goldbach.<ref>{{cita pubblicazioni |titulu = Major arcs for Goldbach's theorem|casata = Helfgott|nomu = H.A. |annu=2013|url=http://arxiv.org/abs/1305.2897}}</ref><ref> {{cita pubblicazioni |titulu = Minor arcs for Goldbach's problem |casata = Helfgott|nomu = H.A.|annu=2012|url=http://arxiv.org/abs/1205.5252/}}</ref><ref>[http://www.truthiscool.com/primi-numbers-the-271-year-old-puzzle-resolved Primi numbers: the 271 year old puzzle resolved - Truth Is Cool<!-- Titulu inghjinaratu autumaticamenti -->]</ref><ref>[http://www.newscientist.com/article/dn23535-proof-that- an-infiniti-number-of-primes-are-paired.html Proof that an infiniti number of primes are paired - physics-math - 14 May 2013 - New Scientist<!-- Titulu inghjinaratu autumaticamenti -->]</ref> == Citazioni in l'arti == * In [[2000]], à u scopu di fà a riclama par u libru ''[[Ziu Petros è a cungittura di Goldbach]]'' di [[Apostolos Doxiadis]], l'editori britannicu Tony Faber uffrì un premiu di 1&nbsp;000&nbsp;000 di dullari par una dimustrazioni di a cungittura. U premiu saria statu assignatu solu par dimustrazioni inviati par a publicazioni prima d'aprili [[2002]], ma ùn fù mai riclamatu. * A cungittura di Goldbach hè citata in u filmu ''[[Futurama - A bestia incù un miliardu di schieni|A Bestia incù un miliardu di schieni]]'', virsioni cinematugrafica di a seria animata ''[[Futurama]]'', in una scena in a quali u [[professor Farnsworth]] è u so rivali-cullega prof. Wernstrom affermani d'avè truvatu "un'antra dimustrazioni elementari" di a cungittura di Goldbach. * Hè citata in u libru ''[[U tiurema di u pappagallu]]'' di [[Denis Guedj]]. * Hè citata in u libru ''[[Parchì eiu credu in Quiddu chì hà fattu u mondu. Trà fedi è scenza]]'' di [[Antonio Zichichi]]. * Hè citata in u filmu spagnolu ''[[La habitación de Fermat]]''. * Hè citata in u prima racontu (Milioni di trilioni) di [[I banchetti di i Veduvi Neri|I banchetti di i veduvi neri]] d'[[Isaac Asimov]] == Noti == <references/> == Bibliugrafia == * ''[[Ziu Petros è a cungittura di Goldbach]]'' (1992), di [[Apostolos Doxiadis]], Bompiani (ISBN 88-452-4861-5) * ''L'ostinazioni d'un matematicu, vali à dì comu mora trè volti par a cungittura di Goldbach'' (2005), di [[Didier Nordon]], Sironi Editori (ISBN 88-518-0047-2) == Da veda dinò == [[Aritmetica]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[Categoria:Matematica]] [[Category:Numari primi]] [[Category:Cungitturi matematichi|Goldbach, cungittura di]] kibfz1otzq4dqln7fkxizwi4m9z1gb5 Template:Sp 10 16555 340086 2014-11-26T20:12:23Z 92.153.27.236 Pagina nova: <includeonly>&#32;</includeonly><noinclude> {{protetta}} {{man}} [[Categoria:Template strumenti di layout]] </noinclude> wikitext text/x-wiki <includeonly>&#32;</includeonly><noinclude> {{protetta}} {{man}} [[Categoria:Template strumenti di layout]] </noinclude> a28vgp25q310zndvp9jfo9vhvgcin55 Galassia nannara 0 16557 360876 340095 2018-12-29T13:59:36Z JarrahTree 14674 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:Duplicate|Duplicate]]: [[File:Sagittarius dwarf galaxy hst.jpg]] → [[File:Sagittarius Dwarf Irregular Galaxy.jpg]] Exact or scaled-down duplicate: [[c::File:Sagittarius Dwarf Irregular Galaxy.jpg]] wikitext text/x-wiki [[File:Sagittarius Dwarf Irregular Galaxy.jpg|thumb|upright=1.3|A [[Galassia Nannara Irrigulari di u Sagittariu]] ]] Una '''galassia nannara''' (o ''galassia nannula'') hè una [[galassia]] cumposta da parechji miliardi di [[Stedda|steddi]], chì fermani quantunqua pochi s'eddi sò paragunati incù i circa 200/400 miliardi di steddi di a [[Strada di Roma]], a noscia galassia. U [[Grandi Nivulu di Magellanu]], incù più di 30 miliardi di steddi, hè calchì volta classificata com'è galassia nannara. U so nomu hè divutu à u prefissu di (''Dwarf'', in [[lingua inglesa]] "nannaru") chì pricedi a catiguria di a galassia. I galassii nannari urbiteghjani nurmalamenti intornu a galassii moltu più grandi. Essendu ughjetti micca moltu luminosi, sò noti sultantu i galassii nannari di u [[gruppu lucali]], vali à dì di l'[[ammassu di galassii]] di i quali facini parti a [[Strada di Roma]], a [[Galassia d'Andromeda]] è a [[Galassia di u Triangulu]]. <br /> A Strada di Roma pussedi 14 galassii nannari cunnisciuti in orbita intornu ad edda. I galassii nannari poni essa classificati in parechji spezii riguardu à a so murfulugia: * [[Galassia ellittica nannara|Galassii nannari ellittichi]] (diE) * [[Galassia nannara sferuidali|Galassii nannari sferuidali]] (diSph) * [[galassia nannara irrigulari|Galassii nannari irrigulari]] (diI) Parechji galassii nannari cunnisciuti sò quiddi ellittichi [[Galassia Nannara Ellittica di u Sagittariu|di u Sagittariu]] è di u [[Galassia Nannara Ellittica di u Ghjacaru maiò|Ghjacaru maiò]]. Hè stata scuparta pocu tempu fà una nova tipulugia: i [[galassia nannara ultra-cumpatta|galassii nannari ultra-cumpatti]], carattarizati da diminsioni molti chjuchi: 100 - 200 [[annu luci|anni luci]] di diamitru. == Da veda dinò == * [[Gruppu Lucali]] * [[Galassia nannara ultra-cumpatta]] [[Category:Classificazioni galattica]] == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. ssc6prrzwvryq7ztywv88f7ag3k0f5e Binaria à eclissa 0 16560 342099 340116 2015-04-08T19:04:21Z 86.210.60.170 wikitext text/x-wiki [[Image:Eclipsing binary star animation 2.gif|upright=1.4|thumb| Animazioni di una stedda binaria à ecclissa; in ghjò a curva di variazioni di l'intensità di l'emissioni luminosa.<ref>http://www.astru.cornell.edu/academics/courses/astru101/java/eclipse/eclipse.htm, Eclipsing Binary Simulation, Cornell Astronomy</ref>]] In [[astrunumia]], una '''binaria à ecclissa''' (o ''binaria à ecclisse'') hè una [[stedda binaria]] in a quali u pianu urbitali di i dui [[stedda|steddi]] si trova beddu alliniatu incù a linia di vista di l'ussirvatori parchì i dui cumpunenti mostrani [[ecclissa|ecclissi]] reciprochi. S'è un tali sistemu hè ancu una [[binaria spettruscopica]] è a so [[parallassa]] hè cunnisciuta, pò essa analizatu tandu in grandi ditagliu. I binarii à ecclissa sò ancu [[stedda varievuli|steddi varievuli]] (è ditti dunqua ''varievuli à ecclissa''), micca chì i singuli steddi siini varievuli, ma à causa di l'ecclissi. Trà l'asempii più famosi ci hè a stedda [[Algol (astrunumia)|Algol]] (β [[Perseus (astrunumia)|Persei]]), chjamata ''a stedda di u diavuli'' da l'arabi, chì incù tutta prubabilità aviani nutatu a so variabilità. A [[curva di luci]] di una binaria à ecclissa hè carattarizata, par parechji tipi (EA), da intarvalli stesi di luminusità guasi custanti, incù caduti periodichi di intensità, inveci par altri a luminusità ùn hè mai custanti (EB,EW). S'è una di i steddi hè più grandi ch'è l'altra, st'ultima subisciarà un'ecclissa tutali mentri a prima mustrarà un'ecclissa annulari.<ref>D. Gossman, ''Light Curves and Their Secrets'', Sky & Telescope, uttrovi 1989, 410</ref> U periodu di l'orbita di una binaria à ecclissa pò essa ditarminatu da u studiu di a curva di luci, è a grandezza rilativa di i dui steddi pò essa truvata, pigliendu com'è unità u raghju di l'orbita, ussirvendu quantu veluciamenti a luminusità cambia quandu i dui dischi stiddarii si soprapponini. S'edda hè ancu una binaria spettruscopica l'[[elementi urbitali]] poni essa truvati cumplittamenti, è a [[Massa (fisica)|massa]] di i steddi pò essa ditarminata faciuli. ==Noti== <references/> ==Da veda dinò== * [[Stedda binaria]] * [[Binaria spettruscopica]] * [[Curva di luci]] [[Category:Steddi binarii à ecclissa| ]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. lo55uyejnwez9wn78yo8yehop17kdde Icaru (astrunumia) 0 16564 368192 347068 2020-07-01T08:51:19Z Epìdosis 6943 - categoria wikitext text/x-wiki '''Icaru''' ('''1566 Icarus''') hè un [[astiroidi]], scupartu da [[Walter Baade]] in [[1949]] di un diamitru mediu di circa 1&nbsp;km. L'ughjettu devi u so nomu à u parsunaghju d'[[Icaru]], chì, sicondu a [[mitulugia greca]], bulò troppu vicinu à u [[Soli]] pruvuchendu u sciuglimentu di i so ali di cera è cascò dopu in mari, annighendu ci si. == Parametri urbitali == L'[[orbita (astrunumia)|orbita]] d'Icaru hè carattarizata da un [[perieliu]] più vicinu à u [[Soli]] ch'è quiddu di [[Mercuriu (astrunumia)|Mercuriu]]. L'astiroidi s'avvicina à a [[Terra]] ogni 15-20 anni; l'ultimu soprabulu avvicinatu hè avvinutu in u [[1996]]. A distanza media hè uguali à 6,4 milioni di km, ma in u [[1968]] a distanza hè stata uguali à appena 600&nbsp;000&nbsp;km; un simili avvinimentu si ripitarà u 16 ghjugnu [[2015]]. == Icaru in a fintascenzia == * U [[Prugettu Icaru]], voltu à a distruzzioni di l'astiroidi in l'evintualità d'una futura minaccia d'impattu incù a Terra, hè à u centru di u filmu di fintascenzia ''[[Meteor (filmu)|Meteor]]'', di u [[1979]], incù [[Sean Connery]]. * Icaru custituisci l'ambienti di u racontu ''[[Summertime on Icarus]]'', di [[Arthur C. Clarke]], chì conta a passata astronautu abbandunatu annantu à l'astiroidi duranti l'avvicinamentu di quidd'ultimu à u [[perieliu]]. * Icaru hè citatu in u rumanzu ''[[The Memory of Whiteness]]'' di [[Kim Stanley Robinson]]; u scrittori l'imagineghja pupulatu da un cultu riligiosu chì adora u [[Soli]]. * Un astiroidi di nomu Icaru ghjoca un rollu fundamintali in u racontu classicu di fintascenzia ''[[In l'uceanu di a notti]]'', di [[Gregory Benford]]. * U ''[[fly-by]]'' d'Icaru di u [[1968]] hè minziunatu parechji volti in ''[[Lucifer's Hammer]]'', di [[Larry Niven]] è [[Jerry Pournelle]]. * À Icaru hè ancu didicatu un racontu di [[Dino Buzzati]] cuntinutu in a racolta ''[[I notti difficiuli (antulugia)|I notti difficiuli]]'' in a quali si narra u passaghju vicinu à a [[Terra]] di l'astiroidi in u 1968. [[Category:Astiroidi Apollu|Icarus]] == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. 4qdfz61fztzazik73npnohfafln0f2m 1566 Icarus 0 16565 340114 2014-12-01T18:47:19Z 92.153.150.81 Reindirizzamentu à [[Icaru (astrunumia)]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Icaru (astrunumia)‎]] 3490lpo3iaclnxvo9wyyhguayjctjih Quadranti (giumitria analitica) 0 16567 340124 340123 2014-12-03T17:53:09Z 92.153.150.81 /* Asempiu */ wikitext text/x-wiki [[File:Cartesian coordinates - language independent.svg|thumb|upright=1.4|I quattru quadranti di u pianu cartisianu. U puntu P indicatu si trova in u 1° quadranti.]] Un '''quadranti''' (o ''quadrante'') hè a purzioni di [[pianu cartisianu]] individuata da ogni paghju di mezassi. Sicondu i signi di i cuurdinati, u puntu ''P''=(''x'',''y'') hè postu: * in u '''1° quadranti''' s'è ''x'' > 0 è ''y'' > 0 * in u '''2° quadranti''' s'è ''x'' < 0 è ''y'' > 0 * in u '''3° quadranti''' s'è ''x'' < 0 è ''y'' < 0 * in u '''4° quadranti''' s'è ''x'' > 0 è ''y'' < 0. I quadranti si contani cussì in sensu antiurariu, à parta da u quadranti in altu à dritta, par u quali: * u 1° quadranti hè pusiziunatu in altu à dritta * u 2° quadranti hè postu in altu à manca * u 3° quadranti hè pusiziunatu in bassu à manca * u 4° quadranti hè postu in bassu à dritta. ==Asempiu== Ditarminà par chì valori ''a'' u puntu <math>P=(a + 2;a^2 - 1)</math> apparteni à u 1° quadranti. U puntu <math>P</math> apparteni à u 1° quadranti s'iddu hà i dui cuurdinati pusitivi, par via di cunsiquenza devi essa suddisfattu u sistemu: :<math>\left\{\begin{matrix} a + 2 > 0\\ a^2 - 1 > 0\end{matrix}\right.</math> Cussì u puntu <math>P</math> apparteni à u 1° quadranti s'è <math>a>1</math> == Da vida dinò == * [[Pianu cartisianu]] [[Category:Giumitria analitica]] == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. e8d4r45x90njaykqikii6mkdj9429nn CCM Airlines 0 16569 340127 2014-12-04T14:34:49Z Russavia 3278 Russavia hà spustatu a pagina [[CCM Airlines]] à [[Air Corsica]]: new name for airline since 2010 wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Air Corsica]] mukkki4l2wqxa57v4p7mlsqps7m5u3a Intarsizzioni 0 16570 340133 340132 2014-12-04T18:00:53Z 92.153.150.81 /* Prubità */ wikitext text/x-wiki In [[matematica]], è in particulari in a [[tiuria di l'insemi]], l' '''intarsizzioni''' (o ''intersezzione'') (simbulu <math>\cap </math>) di dui [[insemu (matematica)|insemi]] <math>A</math> è <math>B</math> hè l'insemu di l'[[elementu (matematica)|elementi]] chì appartenini à tempu sighi à l'insemu <math>A</math> sighi à insemu <math>B</math>. L'intarsizzioni hè un'[[uparazioni binaria]]. In l'[[algebra booleana]] currispondi à l'uparatori [[Algebra di Boole#AND|AND]] è, in logica, à a [[cunghjunzioni logica|cunghjunzioni]]. == Difinizioni == L'intarsizzioni di dui insemi <math>A</math> è <math>B</math> si denota cumunamenti incù <math>A \cap B</math>. Dunqua <math>x</math> hè un elementu di <math>A \cap B</math> s'è è solu s'è <math>x</math> hè à tempu un elementu di l'insemi <math>A</math> è <math>B</math>, in simbuli: :<math>(x \in A \cap B) \Leftrightarrow (x \in A \wedge x \in B).</math> Più in generali, data una famidda qualsiasi <math>\{A_\alpha,\alpha\in \mathcal{I}\}</math> d'insemi, l'intarsizzioni hè difinita com'è l'insemu <math>\cap_{\alpha \in \mathcal{I}} A_\alpha</math> à u quali un elementu <math>x</math> apparteni s'è è solu s'è <math>x</math> apparteni à ugnunu di l'<math>A_\alpha</math>. == Prubità == [[File:Venn_A_intersect_B.svg|thumb|right|[[Diagramma di Eulero-Venn]] par l'intarsizzioni.]] [[File:Csg intersection.png|frame|right|intarsizzioni d'una sfera è un cubu in parti suprapposti]] Da a difinizioni suvita subitu ch'è l'intarsizzioni hè un'[[uparazioni cummutativa]]. In simbuli: :<math>A \cap B = B \cap A.</math> Infatti :<math>x \in A \cap B \Leftrightarrow x \in A \wedge x \in B \Leftrightarrow x \in B \wedge x \in A \Leftrightarrow x \in B \cap A.</math> L'intarsizzioni hè inoltri un'[[uparazioni assuciativa]]: :<math>\left ( A \cap B \right ) \cap C = A \cap \left (B \cap C \right ).</math> Infatti :<math>x \in ( A \cap B ) \cap C \Leftrightarrow x \in A \cap B \wedge x \in C \Leftrightarrow x \in A \wedge x \in B \wedge x \in C \Leftrightarrow</math> :<math> x \in A \wedge x \in B \cap C \Leftrightarrow x \in A \cap (B \cap C).</math> Par quissa si pò rinuncià à i parentesi quand'iddu si cunsidarighja l'intarsizzioni di più di dui insemi, scrivindu simpliciamenti <math>A \cap B \cap C</math>. == Asempii == Com'è asempiu elementari si devini cunsidarà dui [[insemu finitu|insemi finiti]] (veni à dì incù un numaru finitu d'elementi) <math>A=\{1,2,3\}</math> è <math>B=\{2,3,4\}</math>. In stu casu si pò virificà dirittamenti par ogni elementu di <math>A</math> s'iddu hè ancu elementu di <math>B</math> (o viciversa), uttinindu :<math>A \cap B = \{2, 3\}.</math> Un asempiu un pocu più astrattu hè datu da dui insemi difiniti par via di ditarminati prubità di i so elementi: sighini <math>A</math> l'insemu di i [[numari intrei]] [[Divisori|divisibili]] par <math>4</math> è <math>B</math> l'insemu di i numari intrei divisibili par <math>6</math>. In stu casu, <math>A \cap B</math> hè l'insemu di i numari intrei divisibili sighi par <math>4</math> sighi par <math>6</math>, vali à dì tutti i numari intrei divisibili par <math>12</math>. L'insemi di i [[Numari pari]] è di i [[Numari dispari]] sò disghjunti; infatti un numaru ùn pò micca essa à tempu paru è disparu. L'intarsizzioni di sti dui insemi hè dunqua l'insemu biotu. ==Da vida dinò== * [[Unioni (matematica)]] * [[Diffarenza (matematica)]] * [[Tiuria di l'insemi]] [[Category:Tiuria di l'insemi]] [[Category:Uparazioni binarii]] == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. 5kwqiqsa53o890je09ys2d4dbhjyx2z Mezaretta 0 16572 350437 340143 2015-07-09T08:19:45Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki In [[giumitria]], a '''mezaretta''' hè l'[[insemu]] furmatu da un [[puntu (giumitria)|puntu]] annantu à una [[retta]] data è una di i dui parti in i quali 'ssa retta hè divisa da u puntu. Una difinizioni furmali hè a siguenti: dati dui punti ''O'' è ''P'' esisti una retta ''r'' chì i cunteni, a ''mezaretta'' difinita da ''O'' è ''P'' hè l'insemu di i punti di a retta ''r'' cumpresi trà ''O'' è ''P'' (inclusi i stessi punti ''O'' è ''P'') è di i punti di ''r'' tali chì ''P'' hè cumpresu trà ''O'' è u puntu cunsidaratu. U puntu ''O'' hè dittu ''puntu d'urighjina'' di a mezaretta. Ogni mezaretta hè univucamenti ditarminata da l'urighjina è da un qualunqua antru puntu soiu. Presu un puntu ''Q'' di a retta ''r'' tali chì ''O'' hè cumpresu trà ''P'' è ''Q'', si hà ch'è ''O'' è ''Q'' definiscini un'antra mezaretta ditta ''mezaretta opposta'' à ''r''. In u casu d'un puntu annantu à una retta uriintata hè pussibuli di dà a siguenti difinizioni di mezaretta: fissatu un puntu ''O'' annantu à una retta uriintata, si chjama ''mezaretta'' u suttuinsemu di a retta furmatu da u puntu ''O'' è da tutti quiddi chì u suvitani (oppuri chì u pricedini, par uttena a mezaretta opposta). == Spazii vitturiali == Esisti una difinizioni più generali ch'è mezaretta valida in spazii vitturiali: Sighi <math>V</math> un [[spaziu vitturiali]]. Presu quantunqua un [[vettori (matematicu)|vettori]] <math>v\in V</math>, una '''mezaretta chì esci da l'urighjina''' ''s'' hè l'insemu di i multipli pusitivi di <math>v</math> più l'urighjina. Una '''mezaretta''' hè inveci un qualunqua insemu chì sighi u traslatu (sicondu un qualunqua vettori <math>u\in V</math>) d'una mezaretta chì esci da l'urighjina. == Da vida dinò == * [[Retta]] * [[Mezupianu]] * [[Mezuspaziu]] * [[Angulu]] * [[Angulu solidu]] *[[Toru (giumitria)]] *[[Giumitria piana]] *[[Angulu rettu]] *[[Catetu]] *[[Perimetru]] *[[Sigmentu]] *[[Triangulu isusceli]] *[[Triangulu equilateru]] *[[Tiurema di Pitagora]] *[[Iputenusa]] *[[Tangenti]] *[[Trigunumitria]] *[[Triangulu]] *[[Uttaedru]] [[Category:Giumitria euclidea]] [[Category:Giumitria analitica]] == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. sx7rl90u7ymribpygw18smj5dikgcqh Céline Dion 0 16573 377922 376912 2021-11-30T22:27:49Z 37.166.131.142 wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:Céline Dion 2012.jpg|miniatura|Céline Dion in u 2012]] [[Image:Celine Dion Paris, Bercy 2013-11-25 02.JPG|thumb|225px|Dion, 2013]] '''Céline Marie Claudette Dion''' (nata u [[30 di marzu]] [[1968]] in [[Charlemagne (Quebec)|Charlemagne]], [[Quebec]]) hè una cantante [[Canadà|canadese]]. == Discugrafìa == * La voix du bon Dieu (1981) * Céline Dion chante Noël (1981) * Tellement j'ai d'amour... (1982) * Les chemins de ma maison (1983) * Chants et contes de Noël (1983) * Mélanie (1984) * C'est pour toi (1985) * Incognito (1987) * Unison (1990) * Dion chante Plamondon (1991) * Celine Dion (1992) * The Colour of My Love (1993) * D'eux (1995) * Falling into You (1996) * Let's Talk About Love (1997) * S'il suffisait d'aimer (1998) * These Are Special Times (1998) * A New Day Has Come (2002) * One Heart (2003) * 1 fille et 4 types (2003) * Miracle (2004) * Talking Chances (2007) * D'elles (2007) * Sans attendre (2012) * Loved Me Back to Life (2013) * Encore un soir (2016) * Courage (2019) [[Categoria:Musicante|Dion, Céline]] [[Categoria:Canadiana|Dion, Céline]] [[Categoria:Biugrafia|Celine Dion]] 52v67l75o4ijmkzwyhaom9nnd9z92qj Omeumurfismu 0 16574 340160 340159 2014-12-08T20:07:12Z 92.153.144.70 /* Fonti */ wikitext text/x-wiki [[File:Mug and Torus morph.gif|frame|right|Una tazzina è una ciambedda sò omeumorfi. Da a "difurmazioni senza strappi" mustrata nantu à a figura si pò difatti custruiscia un omeumurfismu frà i dui ughjetti.]] In [[matematica]], è più pricisamenti in [[tupulugia]], un '''omeumurfismu''' (da u [[lingua greca|grecu]] ''homoios'' = simili è ''morphe'' = forma, da ùn cunfonda micca incù [[omumurfismu]]) hè una [[funzioni (matematica)|funzioni]] particulari frà [[spaziu tupulogicu|spazii tupulogichi]] chì mudiddizighja l'idea intuitiva di "difurmazioni senza strappi". A nuzioni d'omeumurfismu hè monda impurtanti in tupulugia. Dui spazii tupulogichi <math>X</math> è <math>Y</math> culligati da un omeumurfismu sò ditti '''omeumorfi''': da un puntu di vista tupulogicu, quisti sò praticamenti uguali. In particulari, ani listessi [[invarianti tupulogicu|invarianti tupulogichi]]. == Difinizioni == Un omeumurfismu frà dui [[spaziu tupulogicu|spazii tupulogichi]] <math>X</math> è <math>Y</math> hè una [[funzioni cuntinua]] <math>f:X\to Y</math>chì hè ancu [[funzioni biunivoca|biunivoca]] è di a quali a [[funzioni inversa|inversa]] <math>f^{-1}:Y\to X </math> hè anch'idda cuntinua.<ref>{{Cita|M. Manetti|p. 45|manetti}}</ref> Una difinizioni equivalenti hè a siguenti: un omeumurfismu hè una [[currispundenza biunivoca]] <math>f:X\to Y</math> frà spazii tupulogichi tali ch'è un suttuinsemu <math>A</math> di <math>X</math> hè apartu s'è è solu s'idduu hè a so [[imaghjini (matematica)|imaghjini]] <math>f(A)</math> in <math>Y</math>. Brevamenti, hè una currispundenza biunivoca frà spazii tupulogichi chì induci una currispundenza biunivoca frà i so aparti. S'iddu esisti un omeumurfismu trà <math>X</math> è <math>Y</math>, i dui spazii sò ditti ''omeumorfi''. A rilazioni d'omeumurfismu frà spazii tupulogichi hè una [[rilazioni d'equivalenza]]. == Asempii == === Intarvalli di a retta riali === Sighini <math>a<b</math> dui numari riali. A funzioni :<math>f:[0,1] \to [a,b]</math> :<math>f:x \mapsto a + (b-a)x </math> hè un omeumurfismu. Infatti hè cuntinua, biunivoca, è a so inversa :<math>f^{-1}:[a,b] \to [0,1] </math> :<math>f^{-1}:y\mapsto \frac{y-a}{b-a} </math> hè anch'idda cuntinua. Ogni intarvallu chjusu è limitatu <math>[a,b]</math> hè dunqua omeumorfu à l'intarvallu <math>[0,1]</math>. Da a [[prubità transitiva]] suvita quinci ch'è l'intarvalli chjusi è limitati sò tutti omeumorfi frà iddi. Si virifichighja analugamenti ch'è l'intarvalli aparti <math>(a,b)</math> sò tutti omeumorfi frà iddi. È ancu: un intarvallu apartu hè omeumorfu à l'intreia retta riali <math> \R</math> par via di a [[funzioni tangenti]] :<math> f:(-\pi/2,\pi/2) \to \R </math> :<math> f:x \mapsto \tan x.</math> chì hè biunivoca, cuntinua è incù inversa cuntinua (a [[funzioni arcutangenti]]). A limitatezza ùn hè micca dunqua un invarianti tupulogicu: un spaziu limitatu com'è <math>(0,1)</math> pò essa omeumorfu à un spaziu illimitatu, com'è <math>\R</math>. == Prubità == Dui spazii omeumorfi ani asattamenti listessi [[prubità tupulogica|prubità tupulogichi]] ([[***spaziu separabile|siparabilità]], [[spaziu cunnessu|cunnissioni]], [[spaziu simpliciamenti cunnessu|simplicia cunnissioni]], [[spaziu cumpatta|cumpattezza]]...). In u linguaghju di a [[tiuria di i catigurii]], si dice ch'è un omeumurfismu hè un [[isumurfismu]] trà spazii tupulogichi. ==Noti== <references/> == Bibliugrafia == * Edoardo Sernesi, ''Giumitria 2'', Bollati Boringhieri, Turinu 2006, ISBN 88-339-5548-6. ==Da vida dinò== *[[Omeumurfismu lucali]] *[[Isumurfismu]] *[[Omeumurfismu (tiuria di i grafi)]] [[Category:Tupulugia generali]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. izb98pinlcbdf195dxhjj3d8oppmz53 Biiezzioni 0 16575 340164 340162 2014-12-09T19:31:37Z 92.153.144.70 wikitext text/x-wiki [[Image:Bijection.svg|thumb|Un asempiu di funzioni biiettiva]] In [[matematica]] una '''biiezzioni''' (o ''biiezzione'') trà dui [[insemu|insemi]] <math>X</math> è <math>Y</math> hè una [[rilazioni binaria]] trà <math>X</math> è <math>Y</math>, tali ch'è à ogni [[Elementu (matematica)|elementu]] di <math>X</math> currispondi ''un è un solu'' elementu di <math>Y</math>, è viciversa à ogni elementu di <math>Y</math> currispondi un è un solu elementu di <math>X</math>. U stessu cuncettu pò ancu essa aspressu usendu i [[Funzioni (matematica)|funzioni]]. Si dici ch'è una funzioni :<math>f\colon X \to Y</math> hè '''biiettiva''' s'è par ogni elementu <math>y</math> di <math>Y</math> ci hè un è un solu elementu <math>x</math> di <math>X</math> tali ch'è <math>f(x) = y</math>. Una tali funzioni hè ditta ancu '''currispundenza biunivoca''', '''funzioni biiettiva''' o '''funzioni biunivoca'''. == Prubità == === Iniettività è suriettività === * Una funzioni hè biiettiva s'è è solu s'è hè à tempu [[iniittiva]] è [[suriettiva]].<ref>{{Cita|C. Kosniowski|p. 2|kos}}</ref> === Invertibilità === * Una funzioni <math>f\colon X\to Y</math> hè biiettiva s'è è solu s'è hè '''[[funzioni invertibile|invertibili]]''', veni à dì s'è è solu s'edda esisti una funzioni <math>g\colon Y \to X</math> tali ch'è a [[funzioni cumposta]] <math>fg</math> venghi à cuincida incù a [[funzioni idantità]] annantu à <math>Y</math> (oppuri ch'è a funzioni <math>gf</math> cuincidi incù l'idantità annantu à <math>X</math>). A funzioni <math>g</math> s'edda esisti hè unica, hè chjamata '''funzioni inversa''' di <math>f</math> è dinutata incù <math>f^{-1}</math>. === Cumpusizioni === * A [[cumpusizioni di funzioni|cumpusizioni]] <math>g \circ f \colon X \to Z</math> di dui funzioni biiettivi <math>f \colon X \to Y </math> è <math> g \colon Y \to Z </math> hè sempri biiettiva. === Rilazioni d'equivalenza === In particulari, a currispundenza biunivoca hè una [[rilazioni d'equivalenza]]. == Noti == <references /> == Da leghja dinò == *[[Currispundenza biunivoca (giumitria discrittiva)]] *[[Funzioni inversa]] *[[Funzioni iniittiva]] *[[Funzioni suriettiva]] *[[Isumurfismu]] *[[Omeumurfismu]] *[[Parmutazioni]] *[[Cardinalità]] [[Category:Tiuria di l'insemi]] [[Category:Matematica di basa]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. i458nhgv0xm1ewwxb0fyle8eb68w6si Biiezzione 0 16576 340163 2014-12-09T19:20:01Z 92.153.144.70 Reindirizzamentu à [[Biiezzioni]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Biiezzioni]] ppixzwqja7gvrxfq703krx1xut05ax0 Funzioni idantità 0 16577 340169 340168 2014-12-10T18:53:34Z 92.153.144.70 /* Ripprisintazioni */ wikitext text/x-wiki In [[matematica]] si chjama '''funzioni idantità''' (o ''funzione identità'') annantu à un [[insemu]] <math>X</math> a [[funzioni (matematica)|funzioni]] chì assucighja à ogni elementu l'elementu stessu. A funzioni idantità annantu à <math>X</math> si nota cù <math>\mathrm{id}_X</math>. Hà dunqua <math>X</math> com'è [[duminiu (matematicu)|duminiu]] è [[cuduminiu]] ed hè tali ch'è par ogni <math>x \in X</math> si hà <math>\mathrm{id}_X(x) = x</math>. == Prubità == A funzioni idantità hè a più simplicia trà i funzioni definibili annantu à un insemu, ed hè inoltri cumpatibuli incù guasi tutti i [[struttura (matematica)|strutturi matematichi]] pussiduti da insemu; hè infatti imprudata com'è prutotipu par difiniscia l'[[autumurfismu|autumurfismi]], vali à dì i funzioni interni à un insemu, chì ni cunservani i strutturi. À l'internu di u [[autumurfismu#Gruppu d'autumurfismi|gruppu di l'autumurfismi]] d'una struttura data, l'idantità custituisci inoltri l'[[elementu neutru]] rispettu à a [[cumpusizioni di funzioni|cumpusizioni]] di murfismi. Sicondu i strutturi annantu à i quali hè applicata, a funzioni idantità rivesti tandu diffarenti carattaristichi: * annantu à un insemu hè una [[currispundenza biunivoca|biiezzioni]]; * annantu à qualunqua [[struttura algebrica]] hè un [[isumurfismu]]; * annantu à un [[spaziu vitturiali]] hè una [[funzioni liniari]]; * annantu à un [[spaziu metricu]] hè un'[[isumitria]]; * annantu à un [[spaziu tupulogicu]] hè un [[omeumurfismu]]; == Ripprisintazioni == A funzioni idantità pò essa rapprisintata in parichji modi sicondu i carattaristichi di l'insemi annantu à i quali hè difinita; par asempiu: * nantu à l'insemu <math>\mathbb{R}</math> di i [[numaru riali|numari riali]] hè pussibuli di ripprisintà a funzioni <math>\mathrm{id}_\mathbb{R}</math> incù u so [[graficu d'una funzioni|graficu]] nantu à u [[pianu cartisianu]] chì currispondi à a [[bisettrici]] di u prima è terzu [[quadranti (giumitria analitica)|quadranti]]; * annantu à un spaziu vitturiali di diminsioni <math>n</math> a funzioni idantità hè una [[trasfurmazioni liniari]] rapprisintata da a [[matrici idantità]] d'ordini <math>n</math>. == Da leghja dinò == * [[Idantità (matematica)]] * [[Matrici idantità]] * [[Risuluzioni à l'idantità]] * [[Tiuria di i catigurii]] * [[Inclusioni canonica]] [[Category:Matematica di basa]] [[Category:Funzioni matematichi]] == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. k1t9kc7v8k32ui43pes8xsijpjgedx5 Funzione identità 0 16578 340166 2014-12-10T18:51:38Z 92.153.144.70 Reindirizzamentu à [[Funzioni idantità]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Funzioni idantità]] 9r2hgbvz9zo51fdqmjbcirf5tht7njo Galassia spirali 0 16580 340589 340183 2015-02-06T14:17:25Z 2.4.119.115 wikitext text/x-wiki [[File:Whirpool Galaxy.jpg|thumb|A [[Galassia Vortici]] (M51) hè un asempiu tipicu di galassia spirali vista "di faccia".]] Una '''galassia à spirali''' (o ''galassia à spirale'') hè un tipu di [[galassia]] di a [[siquenza di Hubble]], carattarizatu da i siguenti prubità: * Hè cumposta da un [[bulbu (astrunumia)|bulbu]] cintrali circundatu da un discu * U bulbu s'assumidda à una piccula [[galassia ellittica]], cuntinenti monda steddi vechji (a cusidditta [[pupulazioni II]]), è à spissu un [[tafonu neru supermassicciu]] in u so centru * U discu hè un agglumiratu di steddi ghjovani di [[pupulazioni I]], [[ammassu apartu|ammassi aparti]] è [[nivulu muleculari ghjiganti|nivuli di gasu]], piattu è chì ghjira * Hà un [[mumentu angulari]] cunsidarevuli. I galassii spirali pigliani u so nomu da i brillanti bracci di [[furmazioni stiddari]] prisenti in u discu, chì si stendini à l'incirca com'è una [[spirali lugaritmica]] da u bulbu. Sti bracci poni essa più o menu evidenti, è à volta sò difficiuli à veda, ma distinguini quantunqua i galassii spirali da quiddi [[galassia linticulari|linticulari]], chì ani ancu iddi un discu ma senza bracci. U discu di i galassii spirali hè in genaru circundatu da un grandi alonu [[sfiroidi|sferuidali]] di steddi di pupulazioni II, a maiò parti di i quali sò cuncintrati in [[ammassu glubulari|ammassi glubulari]] in orbita intornu à u centru galatticu. A noscia galassia, a [[Strada di Roma]], hè una spirali, incù una classificazioni di Hubble Sbc (forsi SBb, parchì ricenti ussirvazioni ani parmissu di custattà a prisenza d'una piccula barra vicinu à u bulbu). Una galassia à spirali particulari hè a cusidditta [[Galassia cumeta]], membru di l'ammassu di galassii Abell 2667: si tratta prubabilamenti d'una galassia ussirvata duranti una rapita fasa di trasfurmazioni da a forma à spirali à quidda linticulari. == Liami esterni == [http://www.seds.org/messier/spir.html Spiral Galaxies], SEDS Messier pages [[Category:Classificazioni galattica]] == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. nc548eizfz5ti5xdtfk9eowx22216cb Galassia spirale 0 16581 340182 2014-12-12T14:55:27Z 92.153.8.242 Reindirizzamentu à [[Galassia spirali]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Galassia spirali]] gvkzsv6jhns3d6cf9nfvljrnggjdt3b Nibulosa à emissioni 0 16582 368189 342094 2020-07-01T08:39:48Z Epìdosis 6943 - categoria wikitext text/x-wiki [[Image:Cone Nebula (NGC 2264) Star-Forming Pillar of Gas and Dust.jpg|upright=1.1|thumb|Ditagliu di a [[Nibulosa Conu]] in un'imaghjina di u [[Telescopiu Spaziali Hubble]].]] Una '''nibulosa à emissioni ''' (o ''nebulosa à emissione'') hè un [[nibulosa|nivulu intarstiddari]] di [[gasu]] [[iunisazioni|iunizatu]] chì emetti [[luci]] di parichji culori. L'urighjina più cumunu di l'iunisazioni sò [[fotonu|fotoni]] à alta energia emessi da una [[stedda]] calda vicina. S'è a stedda hè una ghjovana stedda massiccia, [[classificazioni stiddari|tipu O o B]], a nibulosa hè chjamata [[rigioni H II]]. S'idda hè prudutta da una stedda sfraiata in una [[nannara bianca]], a nibulosa hè chjamata [[nibulosa planitaria]]. [[File:IC 410 & NGC 1893-2.jpg|upright=1.1|thumb|A nibulosa IC 410 in a custiddazioni di Auriga ripresa incù un telescopiu RC 8" è camera CCD à alta risuluzioni.]] == Infurmazioni generali == Di solitu, una ghjovana stedda iunizighja parti di u stessu nivulu da u quali idda hè nata. Solu i grandi è caldi steddi poni rilascià a quantità d'energia richiesta par iunizà una parti significativa di u nivulu. Più spissu, un [[ammassu stiddari|ammassu]] intrevu di ghjovani steddi cunveni in 'ssu scopu. U culori di a nibulosa dipendi da a so cumpusizioni chimica è da u liveddu d'iunisazioni. Par via di l'ampia privalenza d'[[Idrugenu]] in u gasu intarstiddari, è i rilativamenti bassi energii richiesti par a so iunisazioni, monda nibulosi à emissioni sò russi. S'idda hè dispunibili più energia, altri elementi poni essa iunizati è sò pussibuli nibulosi verdi è turchini. Asaminendu u [[spettru elettrumagneticu|spettru]] di i nibulosi, l'astrunomi ni diducini a so cumpusizioni chimica. A maiò parti di i nibulosi à emissioni hè cumposta par circa u 90% da idrugenu, par u restu [[eliu]], [[ossigenu]], [[azotu]], è altri elementi. Dui di i più belli nibulosi à emissioni visibili da l'[[emisferu buriali]] sò a [[Nibulosa Laguna]] è a [[Nibulosa di Orione]]. U cumplessu nibulosu più lucicanti di u celi hè inveci quiddu di a [[Nibulosa di a Carena]].<ref>McArthur, Frommert and Kronberg. "Messier 42" ''Messier Object 42''. 12 April 2006. 17 July 2007.[http://seds.org/messier/m/m042.html]</ref> I Nibulosi à emissioni ani spissu tacchi scuri chì sò u risultatu di [[nivulu di polvara|nivuli di polvara]] chì bloccani a [[luci]]. I cumbinazioni di nibulosi à emissioni è nivuli di polvara "disegnani" formi chì s'assumigliani à ughjetti cunnisciuti, infatti molti nibulosi portani u nomu di sti ughjetti, com'è a [[Nibulosa Nordu America]] o a [[Nibulosa Conu]]. Parichji nibulosi sò cumposti tantu da parti à [[nibulosa à riflissioni|riflissioni]] ch'è à emissioni, com'è a [[Nibulosa Trifida]]. ==Noti== <references/> ==Da vida dinò== *[[Nibulosa à riflissioni]] *[[Rigioni H II]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[Category:Classificazioni di i nibulosi]] [[Category:Nibulosi à emissioni| ]] bxn0zvt1q3z7v3vvubudsy4og2k0ouz Nebulosa à emissione 0 16583 340194 2014-12-14T15:02:04Z 92.153.8.242 Reindirizzamentu à [[Nibulosa à emissioni]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Nibulosa à emissioni]] m3ubxjf4zls14ahc6045l1cbw78jlx4 Castiglia è León 0 16586 369694 340202 2020-12-19T18:48:46Z Fridolin freudenfett 10746 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Castilla y Leon in Spain (plus Canarias).svg]] → [[File:Castilla y Leon in Spain (including Canarias).svg]] [[c:COM:FR#FR3|Criterion 3]] (obvious error) · Expression mistake wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Coat of Arms of Castile and Leon.svg|right|140px]] A '''Castiglia è León''' (''Castiglia y León'' in [[lingua spagnola|spagnolu]], ''Castiella y Lleòn'' in [[lingua leonesa|leonesu]]) hè una di e 17 [[Comunità autonome di a Spagna|Comunità autonome]] chì formanu u Regnu di [[Spagna]]. Tene una superficia di 94.223 km<sup>2</sup> è una populazzione di 2.553 301 abitanti. A cità capitale hè [[Valladolid]]. == Geugrafia == A Castiglia è León si trova à u nord uvestu di a Spagna è cunfina à nord incù e [[Asturie]] è incù a [[Cantabria]], à levante incù i [[Paesi Baschi]], à uvestu incù u [[Portugallu]] è a [[Galizia]] à meziornu incù a [[Castiglia-La Mancha]] è a [[Comunità di Madrid]]. [[File:Castilla y Leon in Spain (including Canarias).svg|center|300px]] == Lingua == [[File:Flag_of_Castile_and_León.svg|thumb|right|180px|A bandera di a Comunità Autonoma di Castiglia e León]] E lingue uffiziali sò u spagnolu è a lingua leonesa. == Ligami esterni == * [http://www.jcyl.es/ Situ istituzzionale] bd6jxgoxbuezhse6aoeunuka466ghsu Duran Duran 0 16587 377406 376665 2021-10-10T22:28:38Z Niegodzisie 15744 /* Album */ wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Duran Duran.jpg|thumb|right|250px|Duran Duran (2005)]] '''Duran Duran''' hè un gruppu di new wave [[Regnu Unitu|britannicu]] criatu in [[1978]] à [[Birmingham]]. Hè cumpostu di [[Simon LeBon]] (voce), [[John Taylor]] (chitarra bassa), [[Nick Rhodes]] (tastiere), [[Andy Taylor]] (chitarra) è [[Roger Andrew Taylor]] (batteria). == Album == * ''Duran Duran'' (1981) * ''Rio'' (1982) * ''Seven and the Ragged Tiger'' (1983) * ''Notorious'' (1986) * ''Big Thing'' (1988) * ''Liberty'' (1990) * ''Duran Duran: The Wedding Album'' (1993) * ''Thank You'' (1995) * ''Medazzaland'' (1997) * ''Pop Trash'' (2000) * ''Astronaut'' (2004) * ''Red Carpet Massacre'' (2007) * ''All You Need Is Now'' (2010) * ''Paper Gods'' (2015) *''Future Past'' (2021) == Album live == * ''Arena'' (1984) * ''Live from London'' (2005) * ''Live at Hammersmith 82!'' (2009) * ''A Diamond in the Mind: Live 2011'' (2012) [[Categoria:Gruppu di rock]] fyxlh6wmnpdbisvl2k2xzrufaunvkwi Tate Donovan 0 16588 375618 355200 2021-08-18T14:20:12Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:TateDonovan.jpg|thumb|Donovan, [[2007]]]] '''Tate Buckley Donovan''' (Tenafly ([[New Jersey]]), [[25 di settembre]] [[1963]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]] chì ha ricivutu dùie numinazione pè un [[Oscar]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Donovan, Tate]] [[Categoria:Americanu|Donovan, Tate]] [[Categoria:Biugrafia]] sehe7u6lenur0hk3cx9y1mishqbpxbt Susan Egan 0 16589 375630 355201 2021-08-18T15:43:56Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Susan Farrell Egan''' (Seal Beach - [[California]], [[18 di ferraghju]] [[1970]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]] chì ha ricivutu dùie numinazione pè un [[Oscar]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attrice|Egan, Susan]] [[Categoria:Americanu|Egan, Susan]] [[Categoria:Biugrafia]] pic7urdo11x9094y7vwri6wj8mgpj9u Jim Varney 0 16590 376089 361662 2021-08-20T18:57:54Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''James Albert''' "'''Jim'''" '''Varney, Jr.''' hè statu un [[Sinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Varney, Jim]] [[Categoria:Americanu|Varney, Jim]] [[Categoria:Biugrafia]] qqwtvkn2153v8mx6fq79kri7z7uolij Blake Clark 0 16591 375585 358709 2021-08-18T11:08:46Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Blake Clark April 2016.jpg|thumb|Clark, [[2016]]]] '''Blake Clark''' hè statu un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Americanu|Clark, Blake]] [[Categoria:Attore|Clark, Blake]] [[Categoria:Biugrafia]] 2bop3zr9vhcz633e1exh1ufqpez91wk Bobcat Goldthwait 0 16592 375683 348838 2021-08-18T19:24:42Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:BobcatGoldthwaitHWOFJan2013.jpg|thumb|Goldthwait, [[2013]]]] '''Robert Francis''' "'''Bobcat'''" '''Goldthwait''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Goldthwait, Bobcat]] [[Categoria:Americanu|Goldthwait, Bobcat]] [[Categoria:Biugrafia]] tczoy4pjx8qg49zut4n6lytfl9pqlf5 Matt Frewer 0 16593 375652 346368 2021-08-18T16:14:29Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Matt Frewer (8734820201).jpg|thumb|Frewer, [[2013]]]] '''Matthew George''' "'''Matt'''" '''Frewer''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Frewer, Matt]] [[Categoria:Americanu|Frewer, Matt]] [[Categoria:Biugrafia]] dznuoq42h1u4uehopky61mwsiytibev Galassia spirali barrata 0 16596 340237 340235 2014-12-21T10:01:50Z 92.153.149.118 /* Tipi è distribuzioni */ wikitext text/x-wiki [[File:Hubble2005-01-barred-spiral-galaxy-NGC1300.jpg|thumb|upright=1.7|[[NGC 1300]] futugrafiata da u [[Telescopiu Spaziali Hubble]].]] Una '''galassia à spirali barrata''' (o ''Galassia spirale barrata'') hè una [[galassia à spirali]] chì u so [[bulbu]] cintrali prisenta dui prulungamenti di [[stedda|steddi]] chì in u so insemu ricordani una barra chì attraversa u nucleu. In sti galassii i bracci di a spirali partini da a barra, nanzi ch'è da u nucleu. Si usa ancu u terminu più genericu '''galassia barrata''', chì a barra hè prisenti ancu in galassii di diffarenti murfulugia. == A barra in a Strada di Roma == L'ussirvazioni cù u [[telescopiu spaziali Spitzer]], in u [[2005]], ani furnitu una prova ch'è a [[Strada di Roma]] hà una barra chì passa à traversu u centru, stimata di a lunghezza di circa 27000 [[anni luci]]<ref>{{cita web | url = http://www.news.wisc.edu/11405.html | titulu = Galactic survey reveals à new look for the Milky Way | lingua = en | data = 16 austu 2005 | autori = Terry Devitt | editori = University of Wisconsin | accessu = 30 ghjugnu 2007}}; inoltri: {{cita web | url = http://www.space.com/scienceastronomy/050816_milky_way.html | titulu = Milky Way's Central Structure Seen with Fresh Clarity | lingua = en | autori = Robert Roy Britt | data = 16 austu 2005 | editori = Space.com | accessu = 30 ghjugnu 2006}} </ref>. L'astrunomi ani fattu l'iputesa ch'è sta furmazioni hè timpurania è saria caghjunata da a forza di marea trà galassii. Nonustanti quissa, monda astrunomi rifiutani l'idea d'una galassia à spirali barrata, è priferiscini attribuiscia à a Strada di Roma u mudeddu à spirali classicu. == Tipi è distribuzioni == In a [[siquenza di Hubble]] stu tipu di galassii hè disignata com'è "SB" ed hè divisu in 3 suttucatigurii: * SBa - i bracci di a spirali si avvuglinighjani finu à furmà una struttura glubali guasgi circulari intornu à u nucleu galatticu è à a barra, posta in pusizioni diamitrali * SBb - à mità strada frà i SBa è i SBc * SBc - i spirali sò monda più allargati è a cunfigurazioni glubali s'assumidda à quidda d'una lettera "S" Esisti inoltri una classificazioni ultiriori (intrudutta in u [[1959]] da l'astrunomu [[Gérard Henri de Vaucouleurs]]<ref>{{pdf}} [http://www.ph.unitu.it/~ferrari/fda/cap16.pdf Fundamenti di Astrofisica - Cap.16, Fisica di i Galassii] di Attilio Ferrari. Dipartimentu di Fisica Generali di l'Università di l'Studii di Turinu</ref>), chì distingui i (più rari) galassii ''SBd''; inoltri esistini [[galassia irrigulari|galassii irrigulari]] chì prisentani a struttura d'una barra, classificati com'è ''SBm'' (a [[Grandi Nivulu di Magellanu]] par asempiu hè spissu cussì classificata). Esistini ancu [[Galassia linticulari|galassii linticulari]] chì prisentani barri è sò classificati com'è ''SB0''. Bench'è i galassii à spirali sighini monda numarosi, i spirali barrati sò circa u 15% di u tutali di i galassii<ref>{{cita web | url = http://www.sapè.it/gr/ArticleViewServletOriginal?otid=GEDEA_galassia | titulu = I galassii | autori = Sapè.it | editori = De Agostini Scola SpA| accessu = 30 ghjugnu 2007}}</ref>. Cuntendu ancu altri tipi di galassii barrati chì ùn sò micca spirali, in u catalogu RSA (Revised Shapley-Ames Catalog of Bright Galaxies) i galassii classificati com'è barrati sò circa u 25% di quiddi catalugati<ref>{{cita web | url = http://www.astru.virginia.edu/class/whittle/astr553/Topic02/Lecture_2.html | titulu = Rilativi Frequency of Types | lingua = en | autori = undergraduate studies | editori = University of Virginia, Departement of Astronomy | accessu = 30 ghjugnu 2007}}</ref>. Eppuri ultiriori ricirchi sughjiriscini ch'è in campu radiu sighi pussibuli individuà un gran'numaru di barri micca ussirvati incù a strumintazioni ottica<ref>{{Cita pubblicazioni | autori=P. B. Eskridge, J. A. Frogel | titulu=What is the True Fraction of Barred Spiral Galaxies? | rivista=Astrophysics and Space Science | annu=1999 | vulumu=269/270 | pagini=427-430 | url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1999Ap&SS.269..427E }}</ref>. Sicondu stu studiu, a parcintuali di galassii barrati frà i spirali saria di circa u 72%. [[File:Ngc253 2mass barred spiral.jpg|thumb|upright=1.4|A galassia spirali barrata [[NGC 253]].]] == Asempii == {| class="wikitable" style="text-align:center;border-collapse:collapse;" cellpadding="2" |- ! style="background:#efefef;" | Nomu ! style="background:#efefef;" | [[siquenza di Hubble|Tipu]] ! style="background:#efefef;" | [[Custiddazioni]] |- | [[M58 (astrunumia)|M58]] || SBc || [[Verghjina (custiddazioni)|Verghjina]] |- | [[M91 (astrunumia)|M91]] || SBb || [[Chjoma di Berenice (custiddazioni)|Chjoma di Berenice]] |- | [[M95 (astrunumia)|M95]] || SBb || [[Lionu (custiddazioni)|Lionu]] |- | [[M109]] || SBb || [[Orsa Maiori]] |- | [[NGC 1300]] || SBbc || [[Eridanu (custiddazioni)|Eridanu]] |- | [[NGC 1365]] || SBc || [[Fornace (custiddazioni)|Fornace]] |- | [[Strada di Roma]] || SBa || - |- |} == Da vida dinò == * [[Siquenza di Hubble]] == Liami esterni == *{{en}} [http://www.unlv.edu/Colleges/Sciences/Biology/Schulte/Astronomy/SBa.html Asempii di galassii SBa], discrizzioni è imaghjini *{{en}} [http://www.unlv.edu/Colleges/Sciences/Biology/Schulte/Astronomy/SBb.html Asempii di galassii SBb], discrizzioni è imaghjini *{{en}} [http://www.unlv.edu/Colleges/Sciences/Biology/Schulte/Astronomy/SBc.html Asempii di galassii SBc], discrizzioni è imaghjini *{{en}} [http://www.journals.uchicago.edu/ApJ/journal/issues/ApJL/v482n2/5116/5116.html The Fueling of Nuclear Activity: The Bar Properties of Seyfert and Normal Galaxies], da ''The Astrophysical Journal''. [[Category:Classificazioni galattica]] == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. gb2sxvok9bhoiehwpl290f6dqkpf1f4 Galassia spirale barrata 0 16597 340236 2014-12-20T20:34:48Z 92.153.149.118 Reindirizzamentu à [[Galassia spirali barrata]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Galassia spirali barrata]] fyvbbhp8ydgs3zswscfzuy9cxrcjacf E Valle di Rustinu 0 16598 340241 2014-12-21T18:27:56Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[E Valle di Rustinu]] à [[A Valle di Rustinu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Valle di Rustinu]] 29v8jza3o8hwzt43903rwmi1b9lsiiv Categoria:Lingui di i cenni 14 16599 360049 340268 2018-08-26T14:19:17Z 5.170.244.37 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Lingua|cenni]] [[categoria:medicina|cenni]] baejt1htk33vy6i1qpftangwqee3ewd Lingua di i cenni francese 0 16600 340548 340261 2015-02-01T19:10:08Z SurdusVII 6524 +ort +fix +cat +img +portwiki wikitext text/x-wiki A '''lingua di i cenni francese'''<ref>[http://www.ethnologue.com/language/fsl Ethnologue: Langue des Signes Française]</ref>, in acronimu '''LSF''' (in [[Lingua francese|francese]]: '''''Langue des Signes Française'''''), hè una [[lingua di i cenni]]. Hè usata da a [[Cumunità Sorda]] in [[Francia]] (3.506.800<ref>[http://www.ethnologue.com/country/FR Deaf France]</ref>-100.000<ref>[http://eud.eu/France-i-183.html EUD: France]</ref>), [[Svizzera]] (426.800<ref>[http://www.ethnologue.com/country/CH Deaf Switzerland]</ref>-10.000<ref>[http://www.eud.eu/Switzerland-i-202.html EUD: Switzerland]</ref>). == Referenze == <references /> == Ligami == * [http://lsf.wikisign.org/wiki/Wikisign:Accueil LSF - WikiSign] [[Categoria:Lingui di i cenni|francese]] 0pk3vvl71k2z69cbqvwjke4z9rx78di Lingua di i cenni tedesca 0 16601 340549 340254 2015-02-01T19:11:46Z SurdusVII 6524 +ort +fix +cat +img +portwiki wikitext text/x-wiki A '''lingua di i cenni tedesca'''<ref>[http://www.ethnologue.com/language/gsg Ethnologue: Deutsche Gebärdensprache]</ref>, in acronimu '''DGS''' (in [[Lingua tedesca|tedescu]]: '''''Deutsche Gebärdensprache'''''), hè una [[lingua di i cenni]] hè usata da a [[Cumunità Sorda]] in [[Germania]] (8.000.000<ref>[http://www.ethnologue.com/country/DE Deaf Germany]</ref>-200.000<ref>[http://eud.eu/Germany-i-184.html EUD: Germany]</ref>), [[Svizzera]] (426.800<ref>[http://www.ethnologue.com/country/CH Deaf Switzerland]</ref>-10.000<ref>[http://www.eud.eu/Switzerland-i-202.html EUD: Switzerland]</ref>). == Rifarenzi == <references /> == Ligami == * [http://dgs.wikisign.org/wiki/Wikisign:Hauptseite DGS - WikiSign] [[Categoria:Lingui di i cenni|tedesca]] 89gfc02otn4umj9j5bxpmbhs4ejia22 Lingua di i cenni brettagnica 0 16602 340257 340252 2014-12-22T11:35:17Z SurdusVII 6524 /* RifarenziRifarenzi */ wikitext text/x-wiki A '''lingua di i cenni brettagnica'''<ref>[http://www.ethnologue.com/language/bfi Ethnologue: British Sign Language]</ref>, in acronimu '''BSL''' (in [[Lingua inglese|inglese]]: '''''British Sign Language'''''), hè una [[lingua di i cenni]] hè usata da a [[Cumunità Sorda]] in [[Regnu Unitu]] (3.525.000<ref>[http://www.ethnologue.com/country/GB Deaf United Kingdom]</ref>-77.000<ref>[http://eud.eu/United_Kingdom-i-204.html EUD: United Kingdom]</ref>). == Rifarenzi == <references /> [[Categoria:Lingui di i cenni|brettagnica]] kw5293dwt08w60ib9dj3hmb7n1aiib2 Lingua di i cenni neuzilandesa 0 16603 340258 2014-12-22T11:38:47Z SurdusVII 6524 nova pàggina wikitext text/x-wiki A '''lingua di i cenni neuzilandesa'''<ref>[http://www.ethnologue.com/language/nzs Ethnologue: New Zealand Sign Language]</ref>, in acronimu '''NZSL''' (in [[Lingua inglese|inglese]]: '''''New Zealand Sign Language'''''), hè una [[lingua di i cenni]] hè usata da a [[Cumunità Sorda]] in [[Nova Zilanda]] (9.000<ref>[http://www.ethnologue.com/country/NZ Deaf New Zealand]</ref>). == Rifarenzi == <references /> [[Categoria:Lingui di i cenni|neuzilandesa]] r5eed22bujp8b4ovfy8mf1xeu007e01 Lingua di i cenni americana 0 16604 340266 340265 2014-12-22T11:56:10Z SurdusVII 6524 +ort +fix +cat +img +portwiki wikitext text/x-wiki A '''lingua di i cenni americana'''<ref>[http://www.ethnologue.com/language/ase Ethnologue: American Sign Language]</ref>, in acronimu '''ASL''' (in [[Lingua inglese|inglese]]: '''''American Sign Language'''''), hè una [[lingua di i cenni]] hè usata da a [[Cumunità Sorda]] in [[Stati Uniti d'America]] (2.000.000<ref>[http://www.ethnologue.com/country/US Deaf United States]</ref>). == Rifarenzi == <references /> [[Categoria:Lingui di i cenni|americana]] 3hl1ioy18sd7mswieusqi0g6m0d5463 Lingua di i cenni danese 0 16605 340267 2014-12-22T12:00:17Z SurdusVII 6524 nova pàggina wikitext text/x-wiki A '''lingua di i cenni danese'''<ref>[http://www.ethnologue.com/language/dsl Ethnologue: Dansk TegnSprog]</ref>, in acronimu '''DTS''' (in [[Lingua danese|danese]]: '''''Dansk tegnsprog'''''), hè una [[lingua di i cenni]] hè usata da a [[Cumunità Sorda]] in [[Danimarca]] (5.000<ref>[http://www.ethnologue.com/country/DK Deaf Denmark]</ref>). == Rifarenzi == <references /> [[Categoria:Lingui di i cenni|danese]] gd0ww5tekdqc0h9ce36uz59knc8cmow NGC 1300 0 16606 340274 340273 2014-12-22T16:38:08Z 92.153.149.118 /* Vista da Hubble */ wikitext text/x-wiki [[File:Hubble2005-01-barred-spiral-galaxy-NGC1300.jpg|250px|thumb|NGC 1300]] '''NGC 1300''' hè una [[galassia spirali barrata]] distanti 69 milioni d'[[annu luci|anni luci]] in a [[custiddazioni]] d' [[Eridanu (custiddazioni)|Eridanu]]. Hè stata scuparta da [[John Frederick William Herschel]] in u [[1835]].<ref>[http://www.ngcic.org/ngcicdb.asp]</ref> ==Vista da Hubble== In [[2005]] u [[telescopiu spaziali Hubble]] hà ussirvatu a galassia NGC 1300. Incù a so risuluzioni, una miriadi di picculi dittagli parichji di i quali ùn erani mai stati visti innanzi, si pò vida à traversu i bracci di a spirali, u [[discu galatticu|discu]] è u [[bulbu]], [[Stedda supergiganti|supergiganti]] [[ghjiganti turchina|turchini]] è [[ghjiganti russa|russi]], [[ammassu stiddari|ammassi stiddari]] è rigioni di furmazioni stiddari sò beddi distinti à traversu i bracci è strisci di polvara intarstiddari in u discu è in a barra. Monda altri galassii monda distanti sò visibili in u fundu è sò visibili ancu à traversu i parti più densi di a galassia NGC 1300. In u cori di a struttura spirali di NGC 1300, u nucleu mostra à so volta una struttura à spirali, chì hè larga circa {{M|3 300||al}}. Solu galassii incù barri enormi sembrani avè sta prubità, una spirali drentu un'antra spirali. Parichji mudeddi sughjiriscini ch'è u gasu in a barra pò essa incanalatu à l'internu è ch'è dopu furmendu una spirali finisci in u nucleu, induva pudaria alimintà un [[tafonu neru]]. A galassia hà un diamitru di circa {{M|150 000||al}}. ==Noti== <references /> ==Da vida dinò== * [[NGC 1672]] ==Liami esterni== * [http://hubblesite.org/newscenter/newsdesk/archive/releases/2005/01/image/à '''HST''': Barred Spiral Galaxy NGC 1300] * [http://heritage.stsci.edu/2005/01/supplemental.html Hubble Heritage] * [http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap050112.html '''APOD''': Barred Spiral Galaxy NGC 1300 (1/12/05)] * [http://www.noao.edu/outreach/aop/observers/n1300.html Best of AOP: NGC 1300 - Galassia spirali barrata in Eridanu] * [http://www.spacetelescope.org/goodies/calendar/html/0602.html ESA/Hubble-Barred Spiral Galaxy NGC 1300] [[Category:Galassii spirali barrati]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. qoij3nf62x2xyluxztuxjhomm5xtr96 U Felicetu 0 16607 340278 2014-12-23T08:27:41Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[U Felicetu]] à [[U Fulgetu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Fulgetu]] czx98goutcv58j4dd3mpx4yegu5giad Speloncatu 0 16608 340282 2014-12-23T08:29:47Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Speloncatu]] à [[U Spuncatu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Spuncatu]] m7298e43k9dng8z24putr0wmnaaxgh3 Galassia Nannara Ellittica di u Sagittariu 0 16609 340286 340285 2014-12-23T18:47:47Z 92.153.149.118 wikitext text/x-wiki [[File:Messier_54.png|thumb|Messier 54, chì saria in u centru di Sag DEG]] A '''Galassia Nannara Ellittica di u Sagittariu''' (abbriviata in '''Sag DEG''' da u nomu in inglesu) hè una [[galassia satellita]] di a [[Strada di Roma]]. Hà un diamitru di circa 10.000 [[annu luci|anni luci]], è si trova avà a 70.000 anni luci di distanza da a [[Terra]], in un'[[orbita pularia]] (rispettu à a Strada di Roma) chì hà un raghju di 50.000 anni luci. Hè una di i più vicini galassii cumpagni di a Strada di Roma, ma si trova da a parti opposta di u [[nucleu galatticu]] rispettu à no, ed hè di cunsiquenza monda debuli è difficiuli à ussirvà, ancu s'idda copri una grandi purzioni di celi. Fù scuparta sola in u [[1994]] da R. Ibata, M. Irwin, è G. Gilmore, è subitu subitu ricunnusciuta com'è a galassia esterna più vicina. SagDEG pari essa una galassia monda vechja, incù poca [[polvara intarstiddari]] è cumposta par u più da steddi di [[pupulazioni II]], vechji è povari di metalli rispettu à quiddi di a Strada di Roma. Basendu si nantu à a so traghjittoria attuali, SagDEG pari distinata à passà à traversu u [[discu galatticu]] di a Strada di Roma prima di i prossimi centu milioni d'anni, ed hè in via d'assurbimentu da parti di a noscia galassia. A so storia pricidenti è u so futuru sò à u centru d'un ardenti dibattitu. À l'iniziu, monda astrunomi pinsetini ch'è SagDEG fussi ghjà à un stadiu avanzatu di disgrigazioni, veni à dì ch'è gran'parti di a so materia fussi dighjà stata mischiata à quidda di a Strada di Roma. Ma SagDEG hè sempri un'entità par sè, ancu s'idda t'hà a forma d'un'ellissi allungata, è sembra mova si in un'orbita più o menu pularia intornu à a Strada di Roma, à appena 50.000 anni luci da u centru galatticu. Ancu s'idda pudaria essa stata à l'urighjina una balla di steddi in muvimentu versu a Strada di Roma, SagDEG hè oghji smimbrata da i [[forza di marea|forzi di marea]] chì ani agitu duranti cintunari di milioni di anni. Simulazioni numerichi sughjiriscini ch'è i steddi strappati à a galassia si truvariani sparsi in filamenti lungu u so parcursu, induva iddi sò stati in effettu truvati. Parichji astrunomi pensani parò ch'è SagDEG sighi stata in orbita intornu à a Strada di Roma par parichji miliardi di anni, è ch'idda aghji ghjà cumplittatu deci orbiti. A so capacità di rimana intreia nonustanti sti stress indicaria una cuncintrazioni stranamenti alta di [[materia oscura]] à u so internu. Da un'antra parti, altri facini nutà i similiarità trà i steddi di SagDEG è quiddi di a [[Grandi Nivulu di Magellanu]]. Da u mumentu di a so scuparta fina à u [[2003]] si pinsava ch'è SagDEG fussi a galassia esterna più vicina à a Terra, ma stu postu hè statu presu da a [[Galassia Nannara Ellittica di u Ghjacaru maiò]], scuparta pocu fà. SagDEG ùn devi essa micca cunfusa incù SagDIG, a [[Galassia Nannara Irrigulari di u Sagittariu]], una piccula galassia posta à guasgi 4 milioni di anni luci da no. == Liami esterni == * {{en}} [http://www.solstation.com/x-objects/sag-deg.htm Galassia di u Sagittariu] annantu à solstation.com [[Category:Galassii di u Gruppu Lucali]] [[Category:Galassii nannari ellittichi]] == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. 03u0mywwofgn7c1mnd6ne3lqqx6d7j6 Sag DEG 0 16610 340287 2014-12-23T18:48:38Z 92.153.149.118 Reindirizzamentu à [[Galassia Nannara Ellittica di u Sagittariu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Galassia Nannara Ellittica di u Sagittariu]] cccsn1zse27tas14kd5r48ze7lrtk7n Tuttu hè per sta maladetta trippa 0 16612 347591 340302 2015-07-02T15:39:59Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Tuttu hè per sta maladetta trippa''' hè una puesia di [[Antone Battisti Paoli|Anton' Battisti Paoli]] (1858-1931) dettu ''Paoli di Tagliu''. Hè stata publicata in a Barretta Misgia in u 1929. ==Tuttu hè per sta maladetta trippa== :Avà si ch'aghju zingatu :Tuttu in pienu lu vespaghju ! :Sò già stancu è fatigatu, :Nun so più cum'è feraghju, :Quante visite signore !… :Ghjornu, notte à tutte l'ore. :Ti parlai d'un matrimoniu :Di due putenze Corse, :Di Miseria cun Bisognu ; :Prestu la nutizia corse :Pè lu monte è pè la piana :Da la fresca [[Tramuntana]]. :Or s'eo m'era statu zittu :Giacchì lu silenziu hè d'oru :Sempre in pedi, sempre rittu :Nun saria per mio martoru :À riceve questu è quellu :Ch'aghju biotu lu cerbellu. :Induvinu quale sia :Di sta ghjente la primura. :Ne scala da ogni via :È di tutta infurcatura, :Longhi, gialli, sfusulati, :Barbi zifferi è sbarbati. :Ci ne ghjunghje zampi corti, :Bocchi larghi è spalli stretti, :Ci ne ghjunghje grossi è forti :Vechjaconi è giovanetti, :Barbi neri è musculati :Ben disposti è preparati. :Per sapè la data esatta :Di la grossa scurpacciata, :Ma chì ghjente tonta è matta :Pe lu tondu pare nata ! :À la fin', cosa cridete ? :Certe cose ùn sò secrete. :Voi per lettere d'invitu :Sareti tutti chjamati, :Ognunu sarà avvertitu, :Tutti bene rinsegnati :Di lu ghjornu, ùn dubitate, :Cari, nun vi strapazzate. :Cessate lu muvimentu, :Riturnate à lu travagliu, :Ognunu sarà cuntentu, :Nun si farà nisun' sbagliu ; :L'ordini aspettate, infine, :Una di ste trè matine. :In quaresima ùn si face :Festini di sta natura ; :Dunque riturnate in pace :Chì fate trista figura, :Siate ùn pocu riservati :Nun fate li scrianzati. :Pincu hè statu prevenutu :Per furnì lu bestiame :Perchè hà scrittu è cumbattutu :Per smercià moltu pullame, :È si pigliarà primura :Di fà ne la furnitura. :Matteolu hà già prumessu :Sacchi è balle di farina ; :Tuttu marchja cun prugressu, :Lu mumentu s'avvicina :Di fà focu à li tiani :È stinzà li nostri zani. :Natalellu s'è ingagiatu :Di furnì brocciu è furmagliu ; :Tuttu hè statu cummandatu :À l'ingrossu è à lu detagliu :Ind'è boni furniscitori :Per nun fà lu corri corri. :L'oliu per fà le fritelle :Venerà da [[Capicorsu|Capi-Corsu]] ; :Appruntate le manselle :Ziu Bisognu hè un can' di morsu, :Corre, cerca, è hè omu di core, :Si sbroglia per fà si onore. :Li pastizzi variati, :Le carotte, o cari amici ! :State allegri è spenserati, :Ghjunghjeranu da Parigi, :La cummanda hè digià fatta, :Longa, dettagliata, esatta. :Dunque arrutate li denti :Chì la roba hè ordinata, :State sani è ben' purtenti, :La cucina hè ben' muntata ; :À l' avisu siate pronti, :È femu ch'ella si conti. [[categoria:Puesia]] ldw28ejbcwsjqg7vz6uege4qh0aw4di Cruci greca 0 16613 340332 340331 2014-12-30T07:00:21Z 92.153.17.148 wikitext text/x-wiki [[Image:Greek cross.svg|thumb|A cruci greca]] A '''cruci greca''' (o ''croce greca'') è una [[cruci]] furmata da quattru bracci di uguali misura chì si intersecani à angulu rettu. ==Sviluppu storicu== In [[architittura]] l'intersizzioni di a [[navata]] è di u [[transettu]] cunferisci à i ghjesgi un pianu à cruci. Si parla di pianta à cruci greca par i ghjesgi in i quali a navata è u transettu ani listessa [[lunghezza]] è si intersecani à mità di a so lunghezza. Altrimenti, quandu navata è transettu sò di lunghezzi diffarenti, si parla di pianu à [[cruci latina]]<ref>A cruci latina hè una cruci furmata da dui sigmenti di diffarenti misura chì si intersecani à angulu rettu, in a quali u sigmentu minori hè circa à trè quarti di u sigmentu maiori.</ref>. A pianta à cruci greca è tipica di l'[[arti bizantinu]]: u prutotipu è a [[Ghjesgia di i Santi Apostuli (Custantinopuli)|ghjesgia di i Santi Apostuli]] distrutta à [[Custantinopuli]], ripresa dopu in [[Italia]] duranti l'altu medievu, ma guasgi cumplittamenti sustituita da a [[cruci latina]] incù l'avventu di u [[Architittura rumanica|rumanicu]]. Un famosu asempiu di ghjesgia à cruci greca d'inspirazioni bizantina hè a [[Basilica di San Marcu (Vinezia)|basilica di San Marcu]] di [[Vinezia]]. A pianta à cruci greca fù ripresa in l'Italia cintrali duranti u [[Rinascimentu]], quandu funi custruiti numarosi edifizii à [[pianta cintrali]], pianta ch'è [[Filippo Brunelleschi]] ebbi modu di spirimintà in a [[Sacristia Vechja]] di [[Basilica di San Larenzu (Firenza)|San Larenzu]] è in quiddu capilavoru d'armunia furmali chì hè a [[cappedda Pazzu]]. Inspirati da u risultatu funi i frateddi da Sangallo: prima [[Giuliano da Sangallo|Giuliano]] rializò a [[basilica di Santa Maria di i Prighjò]] à [[Pratu]], dopu [[Antonio da Sangallo u Vechju|Antonio]] prugettu a [[ghjesgia di San Biagio (Montepulciano)|ghjesgia di San Biagio]] à [[Montepulciano]]; di listessu periodu sò ancu (attribuita senza cirtezza) [[Tempiu di Santa Maria di a Consolazione|Santa Maria di a Cunsulazioni]] di [[Todi]] è u prugettu urighjinariu di [[Bramante]] è [[Michelangelo Buonarroti]] par a [[basilica di San Petru in Vaticanu]]. U Bramante riintrudussi sta tipulugia ancu in u Nordu di l'Italia, induva frà altru dighjà [[Leon Battista Alberti]] avia spirimintatu u schema in a [[Ghjesgia di San Bastianu (Mantova)|ghjesgia di San Bastianu]]. In i Marche, à poca distanza da u [[Palazzu Ducale (Urbino)|Palazzu Ducale]] di [[Urbino]] è da u locu nativu di Bramante, sorghji à cruci greca in u 1495 u vastu santuariu di Santa Maria di i Steddi annantu à cumuna di [[Cagli]]. Un antru asempiu di ghjesgia à cruci greca si pò truvà in u piccula cumuna di [[Cellere]], in pruvincia di Viterbo, induva cumparisci a ghjesgia di Sant'Egidio, più famosa com'è ghjesgia di u Sangallo chèi hè stata prugittata da [[Antonio da Sangallo I]]. Incù a [[ghjesgia di u Ghjesù]] à [[Roma]] è incù a mudifica di u prugettu di San Petru, i sperimenti nantu à u pianu à cruci greca poni essa cunsidarati cunclusi, à traversu l'impiantu di l'armunia rinascimintali in u più praticu mudeddu à cruci latina. Eppuri, duranti u [[Architittura barocca|Baroccu]], [[Petru da Cortona]] rializò a [[ghjesgia di i Santi Luca è Martina]] à Roma imprudendu una cruci greca appena allungata; sempri assimilevuli à una cruci greca allungata sò a [[ghjesgia di San Carlu à i Catinari]], sempri à Roma, è a cappedda di a [[Sorbona]], in [[Parighji]]. S'è in l'arti ortudossu è di l'Auropa Uriintali a cruci greca è stata imprudata finu à oghji senza suluzioni di cuntinuità, in u mondu cattolicu uccidintali sta tipulugia hè stata ripresa in seguitu à u Rinascimentu solu uccasiunalamenti. In ebbica [[Architittura neuclassica|neuclassica]], mireta d'essa ricurdata a cruci greca di u [[Panteone (Parighji)|Panteonu]] di Parighji, un impunenti edifiziu custruitu da l'architettu [[Jacques-Germain Soufflot]]. ==In Corsica== [[File:Brando-Silgaggia Sta-Maria delle Nevi-7.jpg|thumb|left|180px|Apartura in forma di cruci greca in a facciata di a cappedda di [[Santa Maria di e neve|Santa Maria di i nivi]] in [[Brandu]]]] Ci sò parechji munimenti chì sò stati custruiti fendu rifarenza à a cruci greca. Si pò mintuvà: * in a cappedda di [[Santa Maria di i nevi]] in [[Brandu]] edificata à u seculu VI, ci hè un' apartura in forma di cruci greca i a parti suprana di a facciata. * in a facciata uriintali di a ghjesgia San Raineru trà Montigrossu è Avapessa, alzata à u XIu seculu, ci hè in a parti suprana un' apartura à forma di cruci greca. [[File:San_Raineru-Fronton.jpg|thumb|right|180px|Apartura à forma di cruci greca in a facciata di a ghjesgia San Raineru trà Montigrossu è Avapessa]] * a ghjesgia [[San Francescu Saveriu di Monticellu|San Francescu Saveriu di Monticeddu]], chì hè stata edificata in circa 1520 hè custruita sicondu un pianu in cruci greca<ref>Marchini 2010.</ref>. * a [[catedrali d'Aiacciu]], custruita trà 1554 è 1596, didicata à a Verghjina Maria, hè à forma di cruci greca. * in [[Calvi]], a maistosa [[catedrali San Ghjuvanni Battista]], custruita in u seculu XIII, hè anch'idda à forma di cruci greca<ref>Marchini 2010.</ref>. 'Ssa catedrali fù guasgi distrutta in 1567 par via di a splusioni di un dipositu di polvari d'armi in a vicinanza, ma fù ricustruita trè anni dopu. ==Imaghjini== <gallery> File:San_Ciriaco-Ancona.JPG|U [[Domu di Ancona]] (Rumanicu) File:Bibbona Chiesa di Santa Maria della Pieta 001.JPG|[[Ghjesgia di Santa Maria di a Pietà (Bibbona, Rinascimentu)]] File:Prato,_Santa_Maria_delle_Carceri.JPG|[[Basilica di Santa Maria di i Prighjò]] ([[Pratu]], Rinascimentu) Image:SBiagio von SO2- s.jpg|[[Ghjesgia di San Biagio (Montepulciano), Rinascimentu]] Image:Todi 7-edited.jpg|[[Tempiu di Santa Maria di a Cunsulazioni]], Rinascimentu </gallery> ==Riferimenti== * [http://www.cndp.fr/crdp-corse/images/stories/pdf/balagna.pdf Antone Marchini, A Balagna - Per 'sse pieve di u Cismonte, CNDP di Corsica, 2010] ==Noti== <References/> == Da vida dinò == * [[Cruci latina]] * [[Cruci araldica]] * [[Pianu cintrali]] * [[Bandera di a Svizzara]] [[Category:Cruci|Greca, cruci]] [[Category:Simbuli cristiani]] [[Category:Architittura riligiosa cristiana]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. k32ak2a71va4ahvqyq3ws30pgsm8f9r Croce greca 0 16614 340317 2014-12-29T16:48:23Z 92.153.17.148 Reindirizzamentu à [[Cruci greca]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cruci greca]] nsu9gu5oc6t3w2f0acvot1vb81z9qfa Jim Meskimen 0 16615 375836 366654 2021-08-19T17:41:37Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:41st Annie Awards, Jim Meskimen.jpg|thumb|Meskimen, [[2014]]]] '''James Ross''' "'''Jim'''" '''Meskimen''' hè un [[Sinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Meskimen, Jim]] [[Categoria:Americanu|Meskimen, Jim]] [[Categoria:Biugrafia]] 94dsgnh3s55kheurhsteh6bjlbtc6rs Tiburon 0 16616 374329 374319 2021-07-05T10:27:37Z 37.165.68.98 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Tiburon.jpg|thumb|Panurama di Tiburon]] '''Tiburon''' (in spagnolu: ''Tiburón'') hè una cità di i [[Stati Uniti]], situata in a [[cuntea di Marin]] in u Statu di a [[California]]. [[Categoria:Stati Uniti d'America]] qna8t4a3t6ooeemfhy0wwmsastltjhu Cuntea di Marin 0 16617 374317 374316 2021-07-03T16:03:05Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Marin County]] à [[Cuntea di Marin]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Marin coastline.JPG|thumb|Panurama di Marin]] A '''Cuntea di Marin''' hé una cuntea di i [[Stati Uniti]], in u Statu di [[California]]. [[Categoria:Stati Uniti d'America]] kv6k042fyfq9jmdl6cq3dn4oonpgneg Paradise Cay 0 16618 340339 2014-12-31T15:39:11Z 70.190.229.97 Pagina nova: {{c-supranu}} '''Paradise Cay''' hé una cità di i [[Stati Uniti d'America]]. Hè a cità più grande di u Statu di l'[[California]]. [[Categoria:Stati Uniti d'America]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Paradise Cay''' hé una cità di i [[Stati Uniti d'America]]. Hè a cità più grande di u Statu di l'[[California]]. [[Categoria:Stati Uniti d'America]] hhdn4bjccolaw2ect2qm2zupestxy0j Nibulosa diffusa 0 16619 368193 368187 2020-07-01T08:59:44Z Epìdosis 6943 Fix categoria wikitext text/x-wiki [[Image:Messier-42-10.12.2004-filtered.jpeg|thumb|upright=1.4|A [[Nibulosa d'Orionu]], a più cunnisciuta trà i nibulosi diffusi. ]] In [[astrunumia]], '''nibulosa diffusa''' hè u terminu genericu usatu par indicà i [[nibulosi]] luminosi. <br /> Si dividini in: * '''[[nebulosa à emissione|Nibulosi à emissioni]]''': a luci emissa da [[gasu]] [[ionisazione|iunizati]]. * '''[[nebulosa à riflissioni|Nibulosi à riflissioni]]'''a: luci hè riflessa da [[stedda|steddi]] vicini. Frà i nibulosi à emissioni rientrani ancu l'impurtantissimi '''[[Regione H II|Rigioni H II]]''', l'arii in i quali avveni a [[furmazioni stiddari]]. A diffarenza sustanziali trà i 2 tipi di nibulosa hè ch'è, mentri i nibulosi à emissioni ani à u so internu steddi caldi capaci d'eccità u gasu circustanti fendu lu lucicà cù a so probbia luci, i nibulosi à riflissioni lucicheghjani inveci par via di a sola luci riflessa è diffusa da steddi micca abbastanza caldi par eccità ni u gasu. ==Da veda dinò== * [[Nibulosa]] * [[Nibulosa oscura]] * [[Nibulosa planitaria]] ==Liami esterni== *[http://astrolink.mclink.it/messier/nebula.html Nibulosi] ''astrolink.mclink.iti' *[http://www.orsapa.it/catalogu/nebdif.htm I nibulosi diffusi] ''orsapa.iti' [[Category:Classificazioni di i nibulosi]] [[Category:Nibulosi diffusi]] 5hmfpyoebjz3t5ld3nkkac3uusjw0tf Michael Copper 0 16620 375793 369614 2021-08-19T14:04:18Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Michael Tyler Kittrell''' hè un [[Sinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Copper, Michael]] [[Categoria:Americanu|Copper, Michael]] [[Categoria:Biugrafia]] 7spkr8996m7xt4jh53qi626bu8iy6kf Club Deportivo Universidad Católica 0 16623 340356 340355 2015-01-04T23:49:49Z Je7roi 6455 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} U '''Club Deportivo Universidad Católica de Chile''' hè un club di pallò di [[Santiago di u Cile|Santiago]], [[Cile]]. Hè statu fundatu in u [[1937]]. == Ligami == * [http://www.lacatolica.cl/ Situ ufficiale] * [http://es.fifa.com/classicfootball/clubs/club=29517/index.html FC Universidad Católica de Chile — Fifa.com] [[Categoria:Pallò|Club Deportivo Universidad Católica]] [[Categoria:Cile]] ho3vdpb2br77ovyxxy32ou570czkugo Antofagasta 0 16624 354823 340357 2016-08-23T22:37:37Z DARIO SEVERI 10718 Update inf. from wiki (en). wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Antofagasta bord galleryfull.jpg|thumb|310px|right|Antofagasta]] '''Antofagasta''' hé una cità di u [[Cile]], incù 380.695 abitanti ([[2012]]). == Ligami == * [http://www.municipalidadantofagasta.cl Antofagasta] [[Categoria:Cile]] ovubl7pljrbjzh722emu56ho4odwea5 John Lithgow 0 16625 378118 375808 2021-12-26T18:38:18Z FMSky 17979 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:John Lithgow at Met Opera Opening in 2008.jpg|thumb|Lithgow, [[2008]]]] '''Jonathan Arthur''' "'''John'''" '''Lithgow''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Lithgow, John]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Lithgow, John]] 3y5270cwbgpnqux6d6ag8ayh9uyn1gg Dana Snyder 0 16626 376062 348864 2021-08-20T16:47:57Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Dana Snyder (14739598153).jpg|miniatura]] '''Dana Snyder''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Snyder, Dana]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Snyder, Dana]] p5w7x9o6ertnoc08ay3kkxbua1obpi1 Letizia Ramolino 0 16627 378011 377781 2021-12-17T12:53:48Z Minorax 15175 ([[c:GR|GR]]) [[File:Marie Guilhelmine Benoist 001.jpg]] → [[File:Marie Guilhelmine Benoist - Portrait of Elisa Bonaparte.jpg]] file renamed wikitext text/x-wiki [[File:Robert_Lef%C3%A8vre_001.jpg|thumb|Letizia Ramolino]] Maria Letizia Ramolino ([[Aiacciu]], 24 austu 1749 - Roma, 2 frivaghju 1836) hè stata una nobili di Corsica, mamma di [[Nabulionu Bonaparte]]. == Biugrafia == Di famidda asgiata, fiddola d'un aspittori generali di u geniu civili di [[Corsica]], Ghjuvanni Ghjirolmu Ramolino ([[1723]]-[[1755]]) è di Anghjula Maria Pietrasanta ([[1725]]-[[1790]]), si spusò u 2 ghjunghju 1764, à l'ità di 14 anni incù [[Carlu Maria Buonaparte]] (a casata dopu sarà cambiata in "Bonaparte" da Nabulionu) rimanindu viduva à 34 anni. Fù prisenti in l'ambienti di a risistenza corsa, à fiancu à u so maritu, prima di l'annissioni à a Francia in u [[1768]]. Stavani tandu in [[Corti]] ind'è u so cucinu Tumasgiu Arrighi de Casanova<ref>Serpentini 1996, ''Letizia Bonaparte''.</ref>. U 15 austu 1769 nasci Nabulionu. Sarà battizatu dopu, u 21 luddu 1771, à tempu à a suredda Maria Anna. Letizia cunnusciti dopu a puvartà quandu u maritu fù à mancà in u 1785. Solu dopu à l'intrata à l'armi di Nabulionu a so famidda ripresi una simbianza di prusperità. [[File:Coat_of_arms_Maria_Letizia_Ramolino.svg|thumb|left|150px|Stemma di Letizia Bonaparte]] Letizia fughjì da a Corsica à causa d'una rivolta in u [[1793]] è si rifughjò prima in [[Marseglia]] eppo trè anni dopu in [[Parighji]]. Dopu à avè accumpagnatu à Nabulionu in l'[[isula d'Elba]], si cullucò difinitivamenti in a cità chì vidarà a so morti, [[Roma]]. Un carattaru austeru com'è quiddu di Letizia s'accurdaia mali incù a stravaganza di [[Ghjasippina di Beauharnais]], ch'è u fiddolu Nabulionu spusò in u 1796; cuntrariamenti à quantu lascia creda un famosu dipintu di David, Letizia ùn assitò micca in u 1804 à l'incurunazioni com'è imperatori di so fiddolu, probbiu par via di u disaccordu annantu à u matrimoniu è annantu à l'incurunazioni è par quissa ebbi un grandi ricunniscimentu in u 1805: fù insignita di u titulu di ''Madame mère''. Vivindu luntanu da a curti, si stabilì à u casteddu di [[Pont-sur-Seine]], chì l'era statu uffertu da u fiddolu, stendu à l'albergu di Brienne duranti i rari visiti in Parighji. Frà altru, ùn imparò mai a [[lingua francesa]]. A so ditarminazioni affiurò ancu quandu in u [[1818]] pruvò incù una lettara di fà ottena a libartà à u fiddolu Nabulionu. Pari ch'idda avissi cunsirvatu, ancu in l'anni di grandi gloria di Nabulionu, u sensu di a durezza è di l'imprividibilità di a vita. Ma difatti cundussi una vita mudesta è ritirata. Par quantu cuncerna u so carattaru, era una donna sivera, chì eppuri si priaccupaia è si curaia monda di i fiddoli; si dici ch'idda era una donna fora da u so tempu, ed hè incù raghjoni: par asempiu, era solita fà u bagnu à i so fiddoli ogni ghjornu, mentri tandu s'usava à fà lu par u più una volta à a sittimana, ancu in i classi più asgiati. Prufundamenti riligiosa, ghjà duranti l'esiliu di Nabulionu si missi suttu à a prutizzioni di u [[Papa]], è in u [[1815]] si cullucò à Roma, stendu prima in [[via Giulia]] è [[Palazzu Falconieri]] vicinu à u mezu frateddu [[Joseph Fesch|cardinali Fesch]], eppo da u [[1818]] in u [[Palazzu Bonaparte (Roma)|palazzu Bonaparte]] hè [[Piazza Vinezia]]<ref>Par u palazzu Bonaparte in piazza Vinezia si pò vida: [http://www.specchioromano.it/Fundamintali/Lespigolature/2004/Sittembri/Mimorii%20nabulionichi%20hè%20Roma%20-%20u%20Palazzu%20di%20Letizia%20Bonaparte.htm Mimorii nabulionichi è Roma: u Palazzu di Letizia Bonaparte]</ref>. Cundussi l'ultimi anni in ritiru è prighera, assistuta da u patri spirituali Rev. Sac. Fideli Marchianò. [[File:Letizia Ramolino.jpg|thumb|upright=0.9|Maria Letizia Bonaparte nantu à u lettu di morti]] Fù sipolta in a Cappedda Imperiali d'[[Aiacciu]]. == Fiddoli == Ebbi monda fiddoli, solu ottu di i quali supravvissini: * Nabulionu Buonaparte (1764/1765 - 17 austu [[1765]]); * Maria Anna Buonaparte (3 ghjinnaghju [[1767]] - 1º ghjinnaghju [[1768]]); * [[Ghjaseppu Bonaparte]] (7 ghjinnaghju [[1768]] - 28 luddu [[1844]]), [[Regnu di Napuli|rè di Napuli]] è di [[Spagna]]; * [[Nabulionu Bonaparte]] (15 austu [[1769]] - 5 maghju [[1821]]), Imperatori di i Francesi, umonimu di u frateddu maiò dicidutu; * Maria Anna Buonaparte ([[1770]]), nata morta, umonima di a suredda maiò diciduta; * Maria Anna Buonaparte (14 luddu - 23 nuvembri [[1771]]), umonimu di i sureddi maiò diciduti; * [[Lucianu Bonaparte]] (21 maghju [[1775]] - 29 ghjugnu [[1840]]), principi di Canino; * [[Elisa Bonaparte]] (3 ghjinnaghju [[1777]] - 7 austu [[1820]]), granduchessa di Tuscana; * [[Luigi Bonaparte]] (2 sittembri [[1779]] - 25 luddu [[1844]]), rè di [[Olanda]]; * [[Paulina Bonaparte]] (Maria Paulina Bonaparte) (20 uttrovi [[1780]] - 9 ghjugnu [[1825]]), principessa [[Camillo Burghesu|Burghesu]] è duchessa di Guastalla; * [[Carulina Bonaparte]] (24 marzu [[1782]] - 18 maghju [[1839]]), Granduchessa di Berg è Cleves, moglia di [[Gioacchino Murat]] è dopu righjina cunsorti di Napuli; * [[Ghjirolmu Bonaparte]] (15 nuvembri [[1784]] - 24 ghjugnu, [[1860]]), rè di [[Vestfalia]]. == A famidda di Letizia Ramolino == <gallery> File:Carlo Maria Bonaparte.jpg| Carlu Maria Bonaparte File:Joseph-Bonaparte.jpg|Ghjaseppu Bonaparte File:Napoleonbonaparte coloured drawing.png|Nabulionu Bonaparte File:Fabre - Lucien Bonaparte.jpg|Lucianu Bonaparte File:Marie Guilhelmine Benoist - Portrait of Elisa Bonaparte.jpg| Elisa Bonaparte File:Gerard - Louis Bonaparte.png|Luigi Bonaparte File:Pauline Bonaparte.jpg|Paulina Bonaparte File:Giuseppe Cammarano - La regina Carolina Bonaparte.jpg|Carulina Bonaparte File:JeromeB2.jpg| Ghjirolmu Bonaparte </gallery> ==Bibliugrafia== * A. L. Serpentini (dir.), 2006, ''Dizziunariu storicu di a Corsica'', Albiana == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[Categoria:Famiglia Bonaparte]] dy1qmbb3eoxkcetw0uf91c3naeystlr Maria Letizia Ramolino 0 16628 340363 2015-01-09T15:54:44Z 92.153.139.95 Reindirizzamentu à [[Letizia Ramolino]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Letizia Ramolino]] czymeu7l6lvwscx5rm77gkqrqkri3vf Yun Hyon-seok 0 16629 378672 378671 2022-02-24T15:50:22Z Johannnes89 17100 Undid edits by [[Special:Contribs/218.50.32.175|218.50.32.175]] ([[User talk:218.50.32.175|talk]]) to last version by Raphael1256: unnecessary links or spam wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Yun Hyon-seok''' ([[lingua coreana|coreanu]]: 윤현석 ([[hangul]]), 尹賢碩 ([[hanja]]), [[7 d'agostu]] di u [[1984]], [[Incheon]] - [[26 d'aprile]] di u [[2003]], [[Seul]]) hè statu un attivistu per i diritti umani è attivistu per i diritti civili, pueta è scrittore di [[Gay]] di i [[Corea Suttana|Sudcoreani]]. U so sopranome era '''Yook woo-dang'''(육우당 六友堂<ref>[http://www.newscham.net/news/view.php?board=power_news&nid=47541 육우당(六友堂), ‘성소수자 해방’을 위해 지다] 참세상 2008.05.01 (in coreanu)</ref>, Sei amichi), u so pseudonimu era '''Sulheon'''(설헌 雪軒), '''Midong'''(미동 美童<ref>[http://www.pressian.com/article/article.asp?article_num=10130417112314 "가식적인 기독교에 깨달음을"…어느 10대의 죽음] 프레시안 2013.04.21 (in coreanu)</ref>, omu di bellezza), nome di catolici era '''Antonio'''. Hè natu in [[Byupyong]] ([[Incheon]], [[Corea di u Sudu]]) u [[20 d'aprile]] di u [[1984]]. Da 2002 a 2003, u muvimentu LGBT diretti umani è u [[3 d'aprile]] di u 2004, hè statu Conscientious objection.<ref>[http://www.hani.co.kr/arti/society/society_general/584808.html 나의 일곱번째 친구는 누구입니까] 한겨레 2013.04.26 (in coreani)</ref> S'hè datu a morte in [[Seul]] u 26 d'aprile di u [[2003]]. ==Da vede dinò== * [[Sung Jae-gi]] == Ligami == * [http://www.ohmynews.com/NWS_Web/view/at_pg.aspx?CNTN_CD=A0000120536 청소년유해매체물에 '동성애' 삭제키로] 오마이뉴스 2003.04.29 (in cureanu) * [http://www.sisapress.com/news/articleView.html?idxno=7901 죽음으로 마감한 ‘커밍아웃’] 시사저널 2003.05.15 (in cureanu) * [http://www.newscham.net/news/view.php?board=power_news&nid=47541 육우당(六友堂), ‘성소수자 해방’을 위해 지다] 참세상 2008.05.01 (in cureanu) * [http://www.hani.co.kr/arti/society/society_general/584808.html 나의 일곱번째 친구는 누구입니까] 한겨레 2013.04.26 (in cureanu) * [http://www.koreatimes.co.kr/www/news/opinon/2013/11/162_141637.html Protecting sexual minorities] Koreatimes 2013.08.23 {{en}} * [http://newamericamedia.org/2014/02/queer-rights-activists-in-south-korea-step-up-efforts-to-support-lgbtq-youth.php Queer Rights Activists in South Korea Step Up Efforts to Support LGBTQ Youth] {{en}} == Referenze == {{Referenze|2}} [[Categoria:Nati in 1984]] [[Categoria:Morti in 2003]] pveehz874fd5j3vdzhhszle2mgazwgt Walt Dohrn 0 16631 375617 355193 2021-08-18T14:18:47Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Walt Dohrn Shankbone 2010 NYC.jpg|thumb|Dohrn, [[2010]]]] '''Walter''' "'''Walt'''" '''Dohrn''' ([[5 di dicembre]] [[1970]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Dohrn, Walt]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Dohrn, Walt]] i2wew8bfgffez1l5mnulyso0z1nzne5 Jennifer Saunders 0 16632 376344 346535 2021-08-23T18:45:55Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Jennifer Saunders 2014.jpg|thumb|Saunders, [[2014]]]] '''Jennifer Jane Saunders''' hè un'[[cinemà|attrice]] [[Regnu Unitu|inglesa]]. == Biugrfia == [[Categoria:Attrice|Saunders, Jennifer]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Britannica|Saunders, Jennifer]] fprov3nsae15bm14af50zbv34v46nws Rupert Everett 0 16633 375636 346577 2021-08-18T15:52:18Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Rupert Everett in July 2007.jpg|thumb|Everett, [[2007]]]] '''Rupert James Hector Everett''' hè un [[cinemà|attore]] [[Regnu Unitu|inglesu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Everett, Rupert]] [[Categoria:Biugrafia]] al04vh7qhplh4wmods7i0xhezfqbhg7 Cassandra 0 16634 348174 340576 2015-07-03T12:43:11Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Cassandra1.jpeg|thumb|''Cassandra'' (1878) di [[Evelyn De Morgan]].]] '''Cassandra''' hè una figura di a [[mitulugia greca]]. Hè ricurdata da [[Omeru]], [[Pseudo-Apollodoru|Apollodoru]] è [[Iginu Astrunomu|Iginu]].<br /> Era a suredda coppia di [[Elenu]], fiddola di [[Ecuba (mitulugia)|Ecuba]] è di [[Priamu]] rè di [[Troia (Asia Minori)|Troia]]. Fù sacirdutessa in u tempiu di [[Apollu]] da u quali ebbi a facultà di a [[prufezia]]. Difatti, prividia terribuli sventuri è era par via di cunsiquenza mal'vista da monda aghjenti. == U mitu == === U donu di a prufezia === Ci sò diffarenti virsioni nantu à l'urighjina di u donu prufeticu di Cassandra. Sicondu una prima virsioni, u ghjornu di l'annivirsariu di so babbu, fù cilibrata una festa in u santuariu di Apollu Timbreo è Cassandra è u frateddu coppiu [[Eleno (fiddolu di Pirro)|Eleno]], stanchi da u ghjocu, si addurmintetini drintu mentri i so genitori i smintichetini, abbacinati da u vinu. A matina dopu, [[Ecuba]] corsi à u tempiu è urlò di tarrori quand'idda vidi ch'è i sarpi sacri stavani divurendu l'arechji di i criaturi par purificà li. I sarpi subitu vultetini à daretu, rampichendu sin'à un arburettu d'addoru, è da quiddu mumentu, Eleno è Cassandra praticoni l'arti prufetica.<ref>Anticlide, citatu da u scoddu à Omeru, ''Iliadi'', libru VII, vv. 44</ref> Sicondu un'antra virsioni, a più famosa, Apollu, par vadagna u so amori, li dunò a dota prufetica ma, una volta ricivutu u donu, Cassandra rifiutò di cunceda si ad eddu: adiratu, u diu li sputò nantu à i labbra è incù stu gestu a condannò à firmà sempri inascultata. [[File:Solomon Ajax and Cassandra.jpg|thumb|left|[[Aiace di Locride|Aiace di Oileo]] esci incù Cassandra, opara di l'artistu [[Solomon Joseph Solomon]], 1886.]] === Prufetessa inascultata === Sempri criatura, à a nascita di [[Paride]] pridissi u so rollu di distruttori di a cità, prufezia micca criduta da [[Priamu]] è [[Ecuba (mitulugia)|Ecuba]] ma cunfirmata da [[Esaco]], interpreti di sogni, chì cunsigliò à i suvrani di espona u picculu nantu à u [[Monti Ida (Turchia)|monti Ida]]. Paride parò si salvò è quandu divintò adultu vultò à [[Troia (Asia Minori)|Troia]] par participà à i ghjochi; duranti a cumpetizioni, fù ricunnisciutu da a suredda, chì chersi à u babbu è à i frateddi di uccida lu, scatinendu a riazzioni cuntraria è fendu vultà u ghjovanu Paride à u so rangu uriginali di principi. Prufitizò sciaguri quandu u frateddu partì par righjunghja [[Sparta]], pridiscindu u rapimentu di [[Elena (mitulugia)|Elena]] è a caduta succissiva di Troia. Ritinuta una di i più beddi frà i fiddoli femini di Priamu ebbi parichji pritindenti, frà i quali [[Otrioneo]] di Cabeso è u principi frigiu<ref>Un anticu populu induauropeou insidiatu in Anatulia.</ref> [[Corebo (Eneidi)|Corebo]], morti tremindù duranti a guerra di Troia, u prima uccisu da [[Idomeneo]], l'altru da [[Neottolemo]] (u fiddolu di Achilli, dittu ancu Pirro), o, sicondu altri fonti, da [[Peneleo]]. Quandu u cavaddu di legnu fù intruduttu in cità, svilò à tutti ch'è à u so internu ci erani suldati grechi, ma firmeti inascultata. Solu [[Laocoonte]] criditi à i so paroli è si unì à a so prutesta, essindu par quissa punitu da a dea [[Atena]], favurevuli à i grechi, chì u feci uccida da dui sarpi marini à tempu à i fiddoli, facendu passà l'attu com'è vulintà di Puseidonu, divinità prutittrici di i troiani, dendu cussì a via à l'ira di u diu di i mari u quali si scatinarà à u ritornu in patria di i combattenti di u Pilupunnesu. === A morti === A cità di Troia fù cussì cunquistata da i grechi, chì li detini focu, massacrendu ni i citatini. I membri di a famidda riali si rinchjusini in i tempia troiani, ma tuttu quissa durò pocu. Priamu murì nantu à l'altari di u santuariu uccisu da Neottolemo mentri Cassandra, chì s'era rifughjata in u tempiu di Atena, fù truvata da [[Aiace di Locride]] è stuprata sopra à locu. Strascinata via da l'altari, agguantò a statua di a dea, ch'è Aiace, miscridenti è disprizzanti cù i dii, feci cada da u pedistallu. Par via di u so cumpurtamentu funi puniti tutti i principi grechi, chì ùn ebbini felici ritornu in casa. U stessu Aiace fù punitu incù a morti da Atena è Puseidonu. Cassandra divintò dunqua ustaghju di [[Agaminnonu]] è fù purtata da iddu à [[Micene]]. Ghjunta in cità, prufitizò à l'[[Atride]] a so ruvina, ma quist'ultimu ùn volsi creda à i so paroli, cadindu cussì in a cuspirazioni urganizata contru à iddu da a moglia [[Clitemnestra]] è da [[Egisto]], in a quali murì Cassandra. Hè friquenti l'attribuzioni di l'appiddativu "Cassandra" à i parsoni chì, puri annuncendu avvinimenti sfavurevuli ghjustamenti privisti, ùn sò micca criduti, ed hè ditta "[[sindromu di Cassandra]]" a cundizioni di quidda chì furmulighja iputesi pessimistichi ed hè cunvintu di ùn pudè fà nudda par evità ch'iddi si rializini. == L'''Alessandra'' di Licofrone == [[Licofrone]], pueta calcidesu di l'[[IV seculu a.C.|IV]]-[[III seculu a.C.]], cumposi un puema epicu in [[trimetri giambici]], l'[[Alessandra di Licofrone|Alessandra]], {{Polytonic|Ἀλεξάνδρα}}, sinonimu grecu di Cassandra, in u quali discrissi i so prufezii incù un stili oscuru è enigmaticu ma di grandi fascinu. == Noti == <references/> == Bibliugrafia == * [[Omeru]], ''[[Iliadi]]'' XXIV, 697-706 è ''[[Odissea]]'' XI, 405-434 * [[Eschilu]], ''[[Orestea]]'' * [[Euripidi]], ''[[I Troiani]]'' è ''[[Elettra (Euripidi)|Elettra]]'' * [[Christa Wolf]], ''Cassandra'', Edizioni è/o, 1990. ISBN 88-7641-083-X * [[Eschilu]], ''Agaminnonu'' * [[Virghjiliu]], ''Eneidi'' Libru II * [[Marion Zimmer Bradley]], ''A Torcia'' == Da veda dinò == *[[Licofrone]] *[[Alessandra di Licofrone]] *[[Priamu]] *[[Otrioneo]] *[[Corebo (Eneidi)]] [[Category:Guerra di Troia]] [[Category:Parsunaghji di l'Iliadi]] [[Category:Parsunaghji di l'Eneidi]] [[Category:Parsunaghji liati à un'antunumasia]] [[Category:Parsunaghji di u De mulieribus claris]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. nx05bj2ok38zui71d1iega0jkcxncwj Conrad Vernon 0 16639 376091 348860 2021-08-20T19:00:20Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Conrad Vernon IV''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Vernon, Conrad]] [[Categoria:Americanu|Vernon, Conrad]] [[Categoria:Biugrafia]] eu41uj2gbme38jmizsyiw085g6s5p0z Dan Castellaneta 0 16640 375576 348863 2021-08-18T09:09:23Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Simpsons voice actors.jpg|thumb|Castellaneta, [[2009]]]] '''Daniel Louis''' "'''Dan'''" '''Castellaneta''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Castellaneta, Dan]] [[Categoria:Americanu|Castellaneta, Dan]] [[Categoria:Biugrafia]] hhm5t6q18xi7b67vvu8h8h38pypsk9r Julie Kavner 0 16641 375772 346485 2021-08-19T13:04:09Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Julie Kavner.jpg|thumb|Kavner, [[2009]]]] '''Julia Deborah''' "'''Julie'''" '''Kavner''' hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attrice|Kavner, Julie]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americana|Kavner, Julie]] hpvvwlx3st9qmvgjaeyjck88cq5do0f Yeardley Smith 0 16642 376347 355186 2021-08-23T18:55:07Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Yeardley Smith by Gage Skidmore.jpg|thumb|Smith, [[2012]]]] '''Martha Maria Yeardley Smith''' ([[Parighji]] ([[Francia]]), [[3 di lugliu]] [[1964]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attrice|Smith, Yeardley]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americana|Smith, Yeardley]] 3nes8mnvp3alweegxav5dzxz77np79i Nancy Cartwright 0 16643 375575 346404 2021-08-18T09:07:02Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Simpsons 500th Episode Marathon - Nancy Cartwright (Bart Simpson).jpg|thumb|Cartwright, [[2012]]]] '''Nancy Jean Cartwright''' hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attrice|Cartwright, Nancy]] [[Categoria:Americanu|Cartwright]] [[Categoria:Biugrafia]] 5zq3baqsubyhg5l2rjbsub481tqfy6h Anne Haney 0 16644 376291 354820 2021-08-23T10:55:43Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Anne Ryan Thomas''' ([[4 di marzu]] [[1934]] – [[26 di maghju]] [[2001]]) hè stata un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Haney, Anne]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americana|Haney, Anne]] hi92zbp2joq6z8w4mry1v096h04h1oj Ben Stein 0 16645 376069 348832 2021-08-20T16:55:19Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Actor Ben Stein.jpg|thumb|Stein, [[2008]]]] '''Benjamin Jeremy''' "'''Ben'''" '''Stein''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Stein, Ben]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Stein, Ben]] 0eh4qkbk2qstv5dquqjqbxft02lq6xu Larry the Cable Guy 0 16646 375568 355253 2021-08-18T08:53:14Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Larry the Cable Guy.jpg|thumb|Larry the Cable Guy, [[2007]]]] '''Daniel Lawrence''' "'''Larry'''" '''Whitney''' (* Pawnee, [[Nebraska]], [[17 di ferraghju]] [[1963]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Cable Guy, Larry the]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Cable Guy]] symomi5c9f6elhlcil0018cuwf3kf2p Carlos Mencia 0 16647 375834 359038 2021-08-19T17:37:42Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Defense.gov photo essay 111006-A-AO884-333.jpg|thumb|Mencia, [[2011]]]] '''Ned Arnel Mencía''' hè un attore [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Mencia, Carlos]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Mencia, Carlos]] a6vglf7s7xzvtwn1jbci7mg6566srtl Jeff Foxworthy 0 16649 375649 348901 2021-08-18T16:11:27Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Us mil Foxworthy 0411 cropped.JPG|thumb|Foxworthy, [[2007]]]] '''Jeffrey Marshall''' "'''Jeff'''" '''Foxworthy''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Foxworthy, Jeff]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Foxworthy, Jeff]] pj8oznqucadajkl1r2emh8pqo48xlu7 Terry Crews 0 16653 375595 355198 2021-08-18T11:24:14Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Terry Crews by Gage Skidmore 4.jpg|thumb|Crews, [[2013]]]] '''Terrence Alan''' "'''Terry'''" '''Crews''' ([[Michigan]], [[30 di lugliu]] [[1968]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Attore|Crews, Terry]] [[Categoria:Americanu|Crews, Terry]] 4fz8fqhnetktvt1bqj4d6a6kw4gnlwm Categoria:Uceania 14 16656 342719 340486 2015-04-21T18:30:28Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cuntinenti]] 146yegwtrbrgb14brkkiea4jc53luly Corru 0 16657 372157 340491 2021-02-11T21:28:12Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Ovis gmelini musimon1.jpg|thumb|left|250px|L'incurratura di a muvra di Corsica, in un'illustrazioni di u libru di Sir William Jardine, in 1836]] [[File:Erkencho del norte.jpg|right|thumb|Erkencho, strumentu musicali]] U '''corru''' (o ''cornu'') hè un appendici [[ossu|osseu]], o d'altru matiriali, chì ni sò dutati monda animali, è chì assumi parichji funzioni. I [[spezii]] dutati di corra ni ani guasgi sempri un paghju postu nantu à u capu, in a parti fruntali. Certi sò di solidu ossu, inveci altri, com'è quiddi di u [[rinuciaronti]], sò fatti di [[cheratina]], listessa sustanza ch'è i [[capiddi]]. Nonustanti quissa sò rubustissimi. In guasgi tutti l'animali i corra ani una funzioni cumunicativa intraspecifica. I corra sò infatti usati in u duminiu di i lotti chì succedini trà individui di listessa spezia par ditarminà a ierarchia suciali trà i dui cumbattenti. À spissu soli l'individui di sessu maschili sò pruvvisti di corra è quissa diventa tandu un carattaru sissuali, chì hè analizatu da i femini in u mumentu in u quali volini scedda si un cumpagnu. Accadi à spissu ch'è l'incurratura fussi menu sviluppata ind'ì i femini ch'è ind'ì i masci, com'idda accadi pà a [[muvra]]. I corra poni dinò essa imprudati à scopu difensivu, com'è ind'ì u [[cervu]]. In parichji animali, com'è a [[Caprinae|capra]] di muntagna, i corra sò curti è rivolti in davanti. In i [[caprini]], è in i [[stambeccu|stambecchi]] in particulari, i corra sò spissu ritorti à daretu è prisentani parichji solca. [[File:Triceratops 2.jpg|right|thumb|Un craniu di [[Triceratops]]]] In i [[cervidi]] i corra poni essa ramificati. I corra di i cervidi sò ditti [[palchi]] è i pussedini solu i masci, incù l'eccezzioni di a [[renna]] (''[[Rangifer tarandus]]''). Frà i Cervidi, i corra più spiciali è impunenti sò quiddi di l'[[alci]], chì sò monda sviluppati è poni suparà u [[metru]] di larghezza. Frà i [[buvidi]], i [[gazedda|gazeddi]] sò dutati di corra chjuchi è appuntiti, rivolti in altu, mentri i [[bufalu|bufala]] ani corra maiori è incurvati. I buvini dumestichi sò spissu dutati di corra, chì i so formi è diminsioni poni varià sicondu a razza. Ancu parichji [[insetti]], com'è u maldipedi (bufonu rinuceronti), sò dutati di corra. Frà l'animali preistorichi si pò ricurdà un antinatu di i cervidi, u [[megaloceros giganteus|megaceru]], vicutu in u Pleistoceni, chì aia i corra chì l'apartura suparaia i 3 metri. À l'ebbica di i [[dinusauri]] i più cunnisciuti rettili dutati di corra erani i [[ceratopsidi]], frà i quali sò famosi u ''[[Triceratops]]'', u ''[[Torosaurus]]'', u ''[[Styracosaurus]]''. == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[Categoria:Zoologia]] [[Categoria:Anatumia animali]] 98najtu3sx4fj22lf8x5zgsmpxzhblq Cornu 0 16658 340492 2015-01-28T19:09:40Z 92.150.36.167 Reindirizzamentu à [[Corru]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Corru]] fi6poz0q4dlc1muuentrdn4o8xlru9y Jovian 0 16659 375765 348919 2021-08-19T11:44:29Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Jovian''' hè statu un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. Era natu u [[10 d'aprile|10 d'aprile]] [[1994]] in [[Durham]], [[North Carolina]] è hè mortu in a so casa in Durham, North Carolina, [[10 di nuvembri|l'10 di nuvembri]] [[2014]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Jovian]] [[Categoria:Americanu|Jovian]] [[Categoria:Biugrafia]] a97b95z5rfowgztjwevoce0r6oswprx Dimucrazia liquida 0 16660 363664 340575 2019-09-30T05:51:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''dimucrazia liquida''' (o ''Demucrazia liquida'') hè un modu d'eserciziu di a [[dimucrazia]] in a quali i citatini poni dicida in chì forma asercità u probbiu puteri puliticu, sciddindu, in a massima libartà, s'iddi u volini asercità in prima parsona, o diligà lu à un rapprisintanti di soiu di fiducia (u diligatu). A dimucrazia liquida integra sighi i cuncetti di [[dimucrazia diretta]], sighi quiddi di [[dimucrazia rapprisintativa]]. A chjavi par intarprità sta tipulugia di dimucrazia stà in a massima libartà di scelta di l'eserciziu di u drittu puliticu: u citatinu sceddi com'è, quandu, è annantu à chì fà si ripprisintà. == Gradi di libartà in l'eserciziu di u drittu puliticu == Di seguitu si poni mintuvà parichji pussibuli gradi di libartà di l'eserciziu di u drittu puliticu, tipicu di a dimucrazia liquida. === Astinsioni === U citatinu hà u drittu di ùn asercità micca u so puteri puliticu, ùn participendu micca à l'iniziativi, ùn vutendu micca è ùn dilighendu micca u so votu probbiu. Hè impurtanti à nutà ch'è u puteri puliticu in stu modu hè dispersu: ùn pò micca essa assimilatu o ridistribuitu à l'insemu di i citatini attivi o à i diligati. Sta carattaristica parò pudaria influiscia nantu à a rapprisintatività di l'iniziativi, chì poni inciampà annantu à i quorum difiniti par a so ammissibilità. In stu casu, l'astinsioni ùn hè micca un attu puliticu neutru. === Eserciziu direttu o par via di diligati === U citatinu dicidi s'iddu voli asercità in prima parsona u so puteri puliticu (pruponindu iniziativi, leghji è vutendu), oppuri s'iddu voli indicà u so votu à un rapprisintanti di fiducia (portaboci). In pratica u citatinu, da a dimucrazia rapprisintativa, induva dilega à altri u so drittu di scelta è di pruposta, evuluighja in quidda diretta, induva, à traversu i portaboci eletti, gistisci i so scelti è i so pruposti senza più "intermediarii". Privali par via di cunsiquenza u principu ch'è u drittu di u citatinu hè priuritariu rispettu à quiddu di u portaboci: u citatinu, s'idda avoli, pò scavalcà un portaboci di soiu, participendu dirittamenti à a vita pulitica. === Dimucrazia diretta === Una ''premissa'' di a dimucrazia liquida hè l'applicabilità di a dimucrazia diretta par tutti l'aventi drittu. In un casu limita, i citatini d'una dimucrazia liquida pudariani dicida tutti d'applicà i so dritti pulitichi probbii dirittamenti, senza l'intermediazioni di altri. U citatinu pò scedda d'avè un rollu passivu, vali à dì solu di vutà l'iniziativi altrui, oppuri un rollu attivu, veni à dì d'essa prupunenti è prumutori di probbii iniziativi. Eppuri hè da mintuvà ch'è in tutti i sistemi di dimucrazia rapprisintativa sò privisti formi di dimucrazia diretta è ancu di sustituzioni di u rapprisintanti. === Scelta di u diligatu === U citatinu pò scedda chiunqua com'è u so diligatu, basta ch'iddu sighi calchiadunu chì aghji dritti pulitichi è possi sprimà un votu. I diligati ùn poni micca essa imposti da nissunu, nè poni essa imposti listi chjusi di parsoni dilighevuli. In i sistemi più cumuni, u diligatu devi prupona si com'è tarminali di pracuri, oppuri pò vuluntariamenti rifiutà li. In monda sistemi esistini limiti à l'elighjibilità ditarminati da incumpatibilità è cunflitti d'intaressu. === A dilega (o pracura) è so rivucazioni === U citatinu pò scedda in ''qualunqua mumentu'' u so diligatu, vali à dì ùn ci hè micca un mumentu particulari è pridefinitu par effittuà dileghi o pracuri (i classichi [[alizzioni|alizzioni]]). In modu inversu, u puteri di rapprisintanza di u diligatu ferma finch'è è solu quista sighi a vulintà di u citatinu diliganti. Quissa voli dì ch'è a dilega ùn hà micca una scadenza simultanea par tutti i rapprisintanti, ma diffarenti inveci par i diligati di ogni citatinu, voli dì ancu ch'è ''u citatinu pò ritirà a dilega in qualsiasi mumentu''. Sta prubità particulari di a dimucrazia liquida, muta prufundamenti u significatu di rapprisintanti, rispettu à i classichi dimucrazii rapprisintativi. Più di à l'evidenti custatazioni ch'iddu scumparisci a figura di u rapprisintanti parlamintari (com'è quidda di u parlamentu com'è locu fisicu), si virifichighja ancu un ridiminsiunamentu di u "pesu puliticu" di u diligatu, parchì liatu à pracuri chì poni essa rivucati à, ogni mumentu. A cunsiquenza hè a prugrissiva estinzioni di u "puliticanti di prufissioni" è u sviluppu di ''opinion leader'', prumutori d'iniziativi (spissu di natura monda ristretta) annantu à i quali cunverghjini i pracuri di quiddi chì ni approvani l'azzioni. === Duminiu di dilega === U citatinu pò scedda di diligà u votu probbiu par tutti i duminii o solu annantu à parichji, vali à dì pò scedda s'iddu voli diligà u so votu annantu à tutti i quistionii, o solu in parichji campi, o solu annantu à un spicificu argumentu (una iniziativa o una leghji). Sta carattaristica dà ancu a pussibilità di diffarinzià u diligatu à siconda i duminii: u citatinu pò ritena d'essa meddu rapprisintatu da una parsona par un certu duminiu, mentri pudaria essa rapprisintatu par altri aspetti da altri parsoni. == Dimucrazia delegativa == [[File:Democracy.svg|thumb|upright|Illustrazioni di u votu diligatu. L'alittori à sinistra di a linia turchina votani par dilega. L'alittori à dritta di a linia turchina votani dirittamenti. I numari indichighjani a quantità d'alittori ripprisintati da ogni diligatu, incù u diligatu inclusu in u contu.]] Un di l'elementi escinziali di a dimucrazia liquida hè quiddu d'applicà i principii di a dimucrazia diligata. Quissa trasfirisci u puteri puliticu da u citatinu à i diligati, mantenindu ni a ''cunsistenza''. Ci voli à suttulinià ch'è u diligatu di a dimucrazia liquida hà carattaristichi monda diffarenti da quiddi di u rapprisintanti di i classichi dimucrazii rapprisintativi (par indittu diputatu o sinatori). In u votu diligatu a dilega hè transitiva è u trasfirimentu hè ricursivu. Cussì, u votu pò essa diligatu dopu à u diligatu di u diligatu, è cussì via. A parsona à u termini d'una catena di dileghi, rappresenta, più di ch'è iddu stessu, a somma di tutti i dileganti; in altri paroli u so votu vale n-voti, sicondu u numaru ''n'' di dileganti. Un prutotipu di dimucrazia diligata hè statu riassunto da [[Bryan Ford]] in u so articulu, "A dimucrazia diligata", enuncendu i siguenti principii: # Scelta di rollu: Ogni membru pò scedda di piddà un rollu passivu com'è un individuu o un rollu attivu in qualità di diligatu, diffarinziendu quistu da formi rapprisintativi, in a sò ammissi solu i rapprisintanti indicati. I diligati ani ultiriori scelti da com'è iddi sò attivi è in quali aria. # Barriera di participazioni bassa: A difficultà è u costu di divintà un diligatu sò minori, è, in particulari, ùn necessitighja micca una campagna o di vincia un'alizzioni cumpetitiva. # Auturità diligata: i diligati asercitighjani u puteri in i prucessi urganizativi par contu d'iddi stessi è di quiddi chì i sceddini com'è iddi diligati. Parichji diligati, cusì, poni asercità parichji liveddi di puteri dicisiunali. # Prutizzioni di a vita privata di i parsoni: par evità prissioni suciali o cuercizioni, tutti i voti fatti da individui sò privati, sighi da altri individui è da diligati. # Rispunsabilità di i diligati: à u fini di garantiscia a rispunsabilità di i diligati à i so alittori è à a cumunità in generali, tutti i voti da parti di i diligati sò publichi. # Spicialisazioni di a ri-diligazioni: I diligati poni non solu agiscia dirittamenti par contu di l'individui in quantu generalisti, ma à traversu a ri-dilega poni ancu agiscia par contu di ogni altru com'è specialisti. Variazioni annantu à 'ssu mudeddu generali cirtamenti esistini, è quistu schema hè solu minziunatu quì par uriintà si drentu à un mudeddu generali. == Asempii di dimucrazia liquida == In duminii ristretti, u cuncettu di dimucrazia liquida (ancu s'iddu ùn hè micca cunnisciutu incù stu terminu) hà dighjà truvatu parichji applicazioni. Un simpliciu asempiu di parziali dimucrazia liquida hè quiddu chì hè in vigori in l'applicazioni di i dritti cunduminiali: un cunduminiu pò participà dirittamenti à l'assamblei, prumuvindu iniziativi è asercitendu u probbiu votu; ma vulindu pò diligà à un terzu l'eserciziu di i so dritti, parmittindu à quist'ultimu di vutà à so nomu. A dimucrazia liquida parmetti a pussibilità d'applicà a [[dimucrazia diretta]]. Hè evidenti ch'è a dimucrazia diretta hè faciulamenti rializevuli in duminii ristretti, incù gruppi di aventi drittu di calchì cintunari di parsoni. Quandu parò l'aventi drittu si facini più numarosi, emerghjini subitu serii prublemi pratichi: par riuniscia si, prupona iniziativi, fà dibattitu è urganizà i vutazioni. Ancu par 'ssi prublemi pratichi, sturicamenti i dimucrazii statali (incù milioni di aventi drittu) si sò evolute in a forma di a [[dimucrazia rapprisintativa]]. Nonustanti quissa, ricintamenti, incù u sviluppu di i tecnulugii infurmatichi è di internet, sì hè avvirata a seria pussibilità tecnica di gistiscia un sistemu dimucraticu direttu, incù milioni di aventi drittu. Un asempiu d'applicazioni di stu sistemu hè quiddu missu in opara da u [[Partitu Pirata (Germania)|Partitu Pirata Tedescu]] è da u [[Partitu Pirata#Italia|Partitu Pirata Talianu]]. Grazii à a participazioni dimucratica di tutti i parsoni scritti, sti sistemi sò distinati à difiniscia l'iniziativi ch'è i so rapprisintanti portani in l'urganisimi istituziunali di i so paesi rispittivi. Par a gistioni pratica di a dimucrazia liquida interna, improdani una piattaforma internet rializata à traversu u software [[à fonti aparta]] (open source) [[LiquidFeedback]], chì implementa un sistemu di votu diligatu.<ref>{{cita news|autori=Virginia Fiumu|titulu=Dimucrazia "liquida" par i pirati| url=http://www.ilsole24ori.com/art/tecnulugii/2012-05-25/dimucrazia-liquida-pirati-183931.shtml?uuid=AbeLmNiF|data=27 maghju 2012| pubblicazioni=U Soli 24 ORE|accessu=11 sittembri 2012}}</ref> == Noti == <references/> == Da veda dinò == * [[Dimucrazia diretta]] * [[Dimucrazia apartitica]] * [[Monupartitismu]] * [[Partitucrazia]] * [[Metudu Schulze]] == Liami esterni == * [http://www.scienzainrete.it/cuntinutu/articulu/dimucrazia-liquida/ Dimucrazia liquida - Articulu annantu à Scenza in Reta] * [http://www.brynosaurus.com/deleg/deleg.pdf Delegative Democracy - Discrizzioni di u mudeddu di dilega (inglesu)] * [http://www.democrazialiquida.eu/ Dimucrazialiquida.EU - Situ di sviluppadori Taliani] * [http://www.liquidfeedback.org/ LiquidFeedback - Situ ufficiali di u prugettu (inglesu è tedescu)] [[Category:Dimucrazia]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. 95bvuto3gsl534071x3qyuq8vjcu09y Demucrazia liquida 0 16661 340537 2015-02-01T17:46:14Z 86.219.189.21 Reindirizzamentu à [[Dimucrazia liquida]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Dimucrazia liquida]] 99u6vap4iugqsydt54deudwm78w9sp9 Lingua di i cenni finlandese 0 16662 340556 340551 2015-02-01T20:25:13Z 86.219.189.21 wikitext text/x-wiki A '''lingua di i cenni finlandese'''<ref>[http://www.ethnologue.com/language/fse Ethnologue: Suomalainen viittomakieli]</ref>, in acronimu '''SVK''' (in [[Lingua finlandese|finlandese]]: '''''Suomalainen viittomakieli'''''), hè una [[lingua di i cenni]] chì hè usata da a [[Cumunità Sorda]] in [[Finlandia]] (8.000<ref>[http://www.ethnologue.com/country/FI Deaf Finland]</ref>). == Rifarenzi == <references /> [[Categoria:Lingui di i cenni|finlandese]] hipn3isnrokzr2lqgg6i042vx18ba8n Utsunomiya Line 0 16663 348671 347703 2015-07-06T08:31:57Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} L''''Utsunomiya Line''' hè una [[linea]] di Metrupulitana [[Giappone|ghjappunesa]] chì cullega [[Tokyo]] à Tochigis. [[file:JR EAST E231-1000 U541.jpg|thumb|right|240px|Primu vagone]] [[file:E233 3000 L06.JPG|thumb|right|240px|Secondu vagone]] ==Da vede dinò== * [[Akihito]] * [[Rinnuvamentu Meiji]] * [[Grandi Santuariu Kasuga]] [[Categoria:Giappone]] emgtxr278qhzhe24f4ihyu0l1z3gj2k Gurgoni 0 16666 342093 340574 2015-04-08T19:01:16Z 86.210.60.170 wikitext text/x-wiki [[File:Michelangelo Caravaggio 017.jpg|thumb|A testa decapitata di [[Medusa (mitulugia)|Medusa]], una di i Gurgoni, in un dipintu di [[Caravaghju]] (1595-1596), ditagliu.]] I '''Gurgoni''' (o ''Gurgone'') sò mostri di a [[mitulugia greca]], erani figli di [[Forcu]] è di [[Cetu (mitulugia)|Cetu]]. Erani trè sureddi, [[Stenu (mitulugia)|Stenu]], [[Euriale]] è [[Medusa (mitulugia)|Medusa]]. D'aspettu mustruosu, aviani ali d'oru, mani incù sgrinfii di brunzu, sanni di singhjari è sarpi inveci di i capiddi è chiunqua i vardaia dirittamenti in l'ochji firmaia pitrificatu. A gurgona par antunumasia era Medusa, unica murtali frà i trè è a so righjina, chì, par vulè di [[Parsifuna]], era u custodiu di l'Inferni. I Gurgoni ripprisintaiani a pirvirsioni in i so trè formi: Euriale ripprisintaia a pirvirsioni sissuali, Steno a pirvirsioni murali è Medusa a pirvirsioni intillettuali. U mitu narra ch'è [[Perseiu (mitulugia)|Perseiu]], avendu ricivutu l'ordini di cunsignà a testa di Medusa à [[Polidette]], signori di l'isula di [[Serifu]], si ricò prima sicondu i [[Graie]], sureddi di i Gurgoni, custringhjindu i à indicà li a via par righjunghja i [[Ninfi]]. Da quiddi riciviti sandali alati, una bisgiacca è un elmu chì rindia invisibili: doni chì li si aghjunsini un spichju da parti d'[[Atena]] è un [[falcinu]] da parti di [[Ermes]]. Cussì armatu, Perseiu bulò contru i Gurgoni è, mentri erani addurmintati, vardendu ni l'imaghjina in u spichju divinu d'Atena par evità di firmà pitrificatu, taddò a testa à Medusa è a chjusi subitu in a bisgiacca di i Graie. Da u troncu decapitato di Medusa iscini, à tempu cù i schizzati di sangui, u cavaddu alatu [[Pegasu (mitulugia)|Pegasu]] è [[Crisaore]], babbu di [[Gerionu]]. Perseiu dunò a testa di a gurgona à a dea [[Atena]], a quali a fissò à u centru di u so probbiu scudu par tarrurizà i numichi. == Curiusità == * In a seria [[Sleepy Hollow (serie televisiva)|Sleepy hollow]] , in a puntata "A gurgona", hè ripprisintata una gurgona chì surviglia a spada chì sirvarà dopu à Henry Perrish par uccida à Moloch. == Da veda dinò == * [[Gorgoneion]] * [[Anfesibena]] * [[Medusa (mitulugia)]] * [[Gurgonia]] == Riferimenti == * Anna Maria Carassiti, ''Dizziunariu di Mitulugia greca è rumana'', 1996 Newton. * Camino Garcia, M. Antonia Loste, Gloria Alvarez, "Mitologia: l'antropologia a traves del mite", Graò 1996 [[Category:Gurgoni]] == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. hayluy3vb682mw2m0di5soybvcy67sy Gurgone 0 16667 340573 2015-02-05T20:00:26Z 86.219.189.21 Reindirizzamentu à [[Gurgoni]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Gurgoni]] kluakfv2refi537495w7fs6gzoih5ew Categoria:Cità di u Canadà 14 16668 364849 340577 2019-11-08T04:08:26Z Chongkian 8094 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Canadà]] ieg2r8rol33h94u610og1e1apc8util 2021 0 17445 375541 375537 2021-08-18T05:06:22Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki '''2021''' {{Annu| XX seculu| XXI seculu| XXII seculu |2000|2010|2020|2030|2040|2017|2018|2019|2020|2021|2022|2023|2024|2025}} == Evenimenti == [[Image:2021 storming of the United States Capitol 12.jpg|thumb|270px|right|Assalto al Campidoglio di [[Stati Uniti]], [[Washington D.C.]], [[6 di ghjennaghju]] 2021]] === Sport === - [[Image:Olympic rings without rims.svg|40px|border]] XXXII [[Olimpiade Tokyo 2020]].<br> == Nàscite == == Morte == <gallery> Image:Prins Philip, hertog van Edinburgh (1982).jpg|<small>[[Filippu di Edimburgu]] ([[10 di ghjugnu]] [[1921]]-[[9 d'aprile]] 2021), 1982</small> Image:Raffaella Carrà.jpg|<small>[[Raffaella Carrà]] ([[18 di ghjugnu]] [[1943]]-[[5 di lugliu]] 2021), 2008</small> Image:Gino Strada.jpg|<small>[[Gino Strada]] ([[21 d'aprile]] [[1948]]-[[13 d'aostu]] 2021)</small> </gallery> == In Córsica == == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XXI seculu|#]] r1xu2p338r3rlehtcv7b887d82l6gjp Canditura 0 17452 360541 360504 2018-11-20T21:58:49Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[File:Candied Fruit - La Boquería.jpg|thumb|Frutta candita esposta à [[a Boqueria]] di [[Barcilona]]]] A '''canditura''' hè un metudu di cunsirvazioni di parti di [[pianti]] cumestibili (di solitu [[frutta]]) par mezu d'immirsioni in un [[sciroppu]] di [[zuccaru]]. A parola "candiscia" veni da l'[[lingua araba|arabu]] ''qandat'', trascrizzioni di a parola in [[sanscritu]] ''khandakah'' ("zuccaru"). I prudutti uttinuti par mezu di canditura si chjamani ''canditi'' o ''frutta candita''. In u prucessu di canditura, par [[osmosi]] hè riduttu u cuntinutu in acqua di i frutti è u cuntinutu in zuccaru hè gradualamenti purtatu à più di 70%. I qualità [[nutrizioni|nutriziunali]] di a materia prima imprudata sò guasgi tutti persi, ancu s'è parichji vitamini si mantenini. A cunsirvazioni di l'aromi dipendi da u tipu di prucidura è da l'abilità di quiddu chì faci a canditura: poni spariscia guasgi tutti, com'è in i canditi di lavurazioni industriali, ma ancu addinsà si in un cuncintratu d'aromi. L'oppurtunità ch'è a canditura offri à u pastizzeri hè infatti quidda di pudè effittuà u [[ciclu di lavurazioni]] intrevu à fritu, senza snaturà par effettu di riscaldamentu i cumpunenti arumatichi di i frutti imprudati. Nurmalamenti, s'impiega [[zuccaru di barbabietula]], ma tutti i zuccari alimintari poni (almenu tiuricamenti) essa imprudati. Una frutta candita particularamenti apprizziata s'utteni par mezu di canditura in u [[meli]]. ==Storia== Dighjà l'antichi culturi di a [[China]] è di a [[Mesuputamia]] cunnuscìani a cunsirvazioni par mezu di zuccari (sciroppu di palma è meli). À spissu era l'unicu metudu di cunsirvazioni cunnisciutu: l'antichi Rumani mantiniani tuttu à fattu u pesciu immerghjendu lu in u meli. I veri pricursori di a canditura muderna sò l'[[arabi]], chì sirviani agrumi è rosi canditi in i mumenti impurtanti di i so banchetti. Incù a duminazioni araba di parti di u Sudu di l'Auropa, a canditura feci strada in Uccidenti. I primi ducumenti chì tistimuniighjani di l'usu di frutta candita in Auropa ricoddani à u [[XVI seculu|Cinquicentu]]. À l'ebbica, i canditi erani assimilati à i [[spezii]]. In [[Corsica]] sò famosi l'[[alimea candita|alimei canditi]]. In Italia, diventani un ingridienti prasceltu di parichji di i dulci più famosi di a tradizioni culinaria: trà quissi, si pò mintuvà u [[panittonu]] milanesu è a [[cassata siciliana]]. ==Prucidimentu== ===Prucidura artisgianali=== [[File:CanditiArancia.jpg|thumb|upright=1|Scorzi di citronu in u sciroppu di canditura]] A materia prima hè posta in una ''vasca di canditura'' è cuparta di sciroppu. Par osmosi, occorri un scambiu di u liquitu cellulari incù a suluzioni zuccarina. Dopu à un certu periodu di tempu (da un ghjornu à una sittimana), u sciroppu, oramai diluitu, hè siparatu da a materia prima è riscaldatu à u fini di fà li perda l'acqua par [[evapurazioni]] è evintualmenti ''rinfurzatu'' incù l'aghjunta di zuccaru. Ghjuntu à a cuncintrazioni vulsuta, u sciroppu hè di novu lampatu annantu à a frutta. 'Ss'uparazioni hè ripituta dopu fintantu ch'è a cuncintrazioni di zuccaru in i canditi ùn s'hè micca stabilizata. À stu puntu quiddi poni essa cunsumati oppuri cunsirvati in u sciroppu di canditura fina à u mumentu di l'usu. Par facilità u prucessu osmoticu, a frutta da candiscia hè taddata à pezzi. S'è ci voli à candiscia un fruttu intrevu, ci voli à incida lu o praticà ci i tafona incù un [[acu]]. Ancu una dopu à sbuddintatura pò essa utuli par pruvucà l'osmosi. I frutti canditi poni dopu essa ''ghjacciati'', veni à dì cuparti di un stratu di zuccaru (si dici tandu ch'iddi sò canditi "à a parighjina"). ===Pratica industriali=== Sò à spissu imprudati l' ''autoclavi di canditura'': si tratta di recipienti à chjusura ermetica, drentu i quali frutti è sciroppu sò tinuti à bassa prissioni. U puntu di [[buddori]] hè cussì abbassatu à 55-60 °C. L'[[autoclavi]] hè riscaldata à a tampiratura currispundenti, finch'iddu si ghjunghji, par evapurazioni, à a cuncintrazioni finali. A gummusità di i frutti canditi industriali hè duvuta à un usu impurtantu di [[glucosiu]], chì evita a furmazioni di cristaddi ancu à elevati cuncintrazioni di zuccaru. Inoltri, a grandi industria faci usu massicciu d'[[additivi alimintari]] (culuranti, arumatizanti è cunsirvanti), finu à snaturà u gustu di a materia prima. Com'è cunsirvanti hè ampiamenti impiigatu l'[[anidridi sulfurosu]] è i so dirivati ([[Additivi_alimintari#E200-E299_.28conservanti.29|E220-E229]]), prufittendu ancu di u fattu chì 'ss'additivi par via di una lighjislazioni tullaranti ùn devini micca essa dichjarati s'iddi sò cuntinuti in a materia prima è micca aghjunti duranti a lavurazioni. ==Prudutti== *Frutti intrevi **[[chjarasgia|chjarasgi]] **[[agrumi]], taddati à fetti, ma ancu intrevi s'iddi sò chjughi ([[Citrus reticulata|mandarina]], [[Citrus myrtifolia|chinottu]], [[kumquat]] o [[fortunella]]) **[[baracuccu]] **[[castagna]] **[[prugnola]] **[[nespula]] **[[presca (fruttu)|presca]] **[[peru]] **[[mangu (fruttu)|mangu]] **[[papaya]] *Polpa di frutta **[[zucca]]: a cusidditta "zuccata" hè un impurtanti ingridienti in monda ricetti dulciarii; **[[milonu]] *Scorzi d'agrumi: **[[citrus medica|alimea]] (variità citrus medica cumuna è [[citrus medica var. sarcodactylus]]) **[[citronu]] **[[limonu]] *Fiori (suprattuttu par scopi dicurativi) **[[acacia dealbata|mimosa]] **[[rosa (butanica)|rosa]] **[[viola (butanica)|viola]] ==Liami esterni== *[http://www.memoro.org/it/U-Chinotto-di-Savona---A-canditura_6032.html Danilo Pollero ci discrivi l'antichi tecnichi di canditura di u chinottu], da [http://www.memoro.org ''Memoro - a Banca di a Mimoria''] [[Category:Tecnichi di pasticciaria]] == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[Categoria:Cucina]] n87ni9a7jhgpgsfxs8660xicrsq5r25 Vasudilatazioni 0 17457 341454 2015-02-20T19:29:49Z 109.208.126.195 Pagina nova: A '''vasudilatazioni''' (o ''vasudilatazione'') hè l'aumentu di u calibru di i [[Vasu sanguignu|vasi sanguigni]] risultanti da u rilassamentu di u Tissutu musculari liscia|muscula... wikitext text/x-wiki A '''vasudilatazioni''' (o ''vasudilatazione'') hè l'aumentu di u calibru di i [[Vasu sanguignu|vasi sanguigni]] risultanti da u rilassamentu di u [[Tissutu musculari liscia|musculatura liscia]] custituenti a pareta di i vasi sanguigni, in particulari di l'[[arteria|arterii]], di l'[[artiriola|artirioli]] è di i [[vena|veni]] di grandi calibru. U prucessu s'opponi à a [[vasucustrizioni]], u miccanismu chì cunduci à a diminuzioni di u lumu di u vasu sanguignu. Par via di cunsiquenza, a vasudilatazioni caghjunighja un aumentu di u lumu di i vasi è, in particulari par ciò chì riguarda l'artirioli, caghjunighja a diminuzioni di a [[prissioni artiriosa]]. A risposta pò essa intrinseca, veni à dì midiata da prucessi lucali, o istrinseca, veni à dì caghjunata da mediatori è da u rilasciu d'[[ormoni]]. Tutti i fattori, ancu quiddi chì riguardani i medicini, chì caghjunighjani a vasudilatazioni, sò cunsidarati com'è [[vasudilatatori|vasudilatatori]]. [[Category:Fisiulugia cardiuvasculari]] == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. myl5bhjcjfop0zakk3x3ep0ft42vt90 Vasudilatazione 0 17458 341455 2015-02-20T19:31:36Z 109.208.126.195 Reindirizzamentu à [[Vasudilatazioni]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[vasudilatazioni]] mlyt7mrm50se7my9pp846piut8uso5r Ziqqurat 0 17459 363485 356487 2019-09-19T04:49:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Choghazanbil2.jpg|thumb|right|[[Choqa zanbil]] o Dur-Untash, una di i ziqqurat meddu cunsirvati, si trova vicinu à [[Susa (Elam)|Susa]], in [[Iranu]]; fù edificata in u [[XIII seculu a.C.]] da [[Untash Napirisha]]]] A '''ziqqurat''' ({{IPA|/dzikkurat/}}; cunnisciuta ancu, sicondu traduzioni funetichi diversi, com'è '''ziggurat''', '''ziqqurath''' o '''ziggurath'''), hè a custruzzioni [[tempiu|timpiari]] carattaristica di i riligioni di l'aria [[Mesuputamia|mesuputamica]] ([[Sumeri|sumera]], [[Babilonia|babilunesa]] è [[Assiria|assira]]). Par via di a mancanza di petri in Mesuputamia i ''ziqqurat'' erani custruiti incù mattona crudi è cotti, incù canni liati in fasci è incù bitumi usati com'è calcina è com'è isulanti; si pensa ch'è i ziqqurat avissini cuntribuitu di manera sustanziali à a forma di i tempia. In [[Sardegna]] hè prisenti un singulari altari preistoricu, quiddu di [[Monti di Accoddi]] chì par i so formi è i so diminsioni richjama i ''ziqqurat'' mesuputamichi. ==Discrizzioni== A ''ziqqurat'' hà a forma d'una turra cumposta da tronchi di piramida suprapposti in parichji piani (piramida à gradoni), par ripprisintà a vulintà di l'omu d'avvicinà si sempri di più da u celi. À traversu 7 rampi (ognuna rapprisintanti una custiddazioni è di culori diffarenti) s'accidia à una summità para annantu à a quali i [[prete|preta]] (i so veri è propri "custodii") ufficiaiani i cirimonii [[ritu|rituali]] è da a quali pudiani scrutà i [[ughjettu cilestu|corpi celesti]] à fini d'uttena ni [[divinazioni|augurii]] è [[Prufezia|prufezii]]. I ''ziqqurat'' prisentani analugii incù i [[piramidi egizziani]] è quiddi [[Mesuamerica|mesuamericani]]. Eppuri funi distinati à u [[cultu]] di i divinità principali, idantificati incù l'astri celesti è à u dipositu di a racolta è micca imprudati à scopu funirariu, com'iddu era inveci u casu incù i piramidi egiziani. U tempiu veru è propiu induva, suttu a forma d'una statua, risidia a divinità ùn era micca quiddu rilativamenti mudestu chì staia in cima; era cullucatu inveci à u par' di terra. In i parti più vicini à u par' di terra ci era un veru è probbiu magazenu induva iddu era missa da cantu a racolta agricula chì era dopu ridistribuita à a pupulazioni par opara di i preta custodii di u tempiu. ==Valenza simbolica== In urighjini forsi a ziqqurat ripprisintaia simbulicamenti a muntagna sacra, sediu di i divinità. Infatti u nomu "ziqqurat" in l'antichi scritti sumerichi sò difiniti com'è "muntagni di Diu". == Da veda dinò == *[[Piramida (architittura)]] *[[Ziggurat di Tallil]] [[Category:Architittura]] == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. gaw4mo8bmml5sckk1moxvhrreucixa1 Corsica Ponte Novu 0 17460 352031 347432 2015-10-27T20:53:03Z Romanm 25 [[Santu Casanova]] wikitext text/x-wiki '''Corsica Pontenovu''' hè una puesia di [[Santu Casanova]] (1850-1936). Hè stata publicata in ''Fiori di Cirnu'' in u [[1930]]. ==Corsica Pontenovu== :Curunata di boschi, :Bagnata da lu mare, :À i pedi d’un altare :Inghjinuchjata. :Sempre martirizata :Da Turchi è da Cristiani :In li monti, in li piani :È pà le valle. :Daret’à le to spalle, :I Vittuli imbuscati :Si sò sempre piattati :À fà ti focu. :Si spegne pocu à pocu :U to core in lu dolu, :È Ùn ci hè manc’un figliolu :Chì ti chjama ! :A natura chì t’ama :Cunsola i to dulori, :Dendu ti rose, fiori :È dolce sole. :Nascenu le viole :À tutte le staghjone, :Spegne le nivaghjone :U to clima. :Ma ùn sè anc’a la cima :Di tutti li to guai :Ch’ùn finiscenu mai, :O mamma cara ! :Intorn’à la to bara :Ùn ci hè cà rinigati :Cù l’ochji spalancati :D’impustura. :Bella la to statura, :Celeste lu to visu, :Ma ancu in Paradisu :Sarè trista. :Ùn si sarà mai vista :Sorte cusì turbata, :Povara, tribulata :Man’è sera ! :Torna la primavera :Cù tutti li so fiori, :Rinascenu l’amori :Di u passatu. :U cuccu s’hè spartatu, :Cantanu i rusignoli, :Ma piegnenu li doli :È la sciagura. :Finchì lu mondu dura, :Rinasce ogni billezza :È torna l’aligrezza :In tutti i cori. :Ma par tè li duttori :Ùn hanu medicine, :Chì sè ghjunt’à la fine :Di e to noie. :Sò finite le gioie :Di li tempi passati, :I to figlioli ingrati :Sò à la festa. :Fà scuppià la timpesta :Di u ventu pupulare, :Ch’ella li port’in mare, :È cusì sìa ! *** :Eccu ci à Pontenovu :Pien’ di sol’è di rose, :Ma par noi sò cose :Inaudite. :Sgottanu le firite :D’i veri patriotti :Ch’hanu li membri rotti :Da lu piombu. :Hè mutu lu culombu, :È dipoi stamane :Sò sciolte le campane :In lu dulore. :S’hè scuratu lu sole, :Mughja l’onda di Golu, :Ùn ci hè più un corsu solu :In tutt’a valle ! :Tazzati da le palle, :Trascinati da u fiume, :Falanu trà lu fume :Di a rivolta. :Copre la nebbia folta :Sta lutta cusì atroce :Marcata d’una croce :Senza nome. :Finita hè la funzione, :Sentu cantà lu Requie, :È sonanu l’esequie :Di a nostra libertà. [[categoria:Puesia]] 1uvg4oktozwsrupeio2xkl59g0j6021 VietJet Air 0 17463 378100 371524 2021-12-23T11:59:49Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:VJ1.JPG|thumb|Un Airbus A320 di a VietJet Air]] [[File:VJ2.JPG|thumb|Un Airbus A320 di VietJet Air]] A '''VietJet Air''' o '''VJ''' in cortu (per u nome vietnamitu '''Công ty cổ phần hàng không VietJet''', "Cumpagnia (Aerea) VietJet") hè una [[cumpagnia aerea]] [[Vietnam|vietnamita]] chi hè stata criata in u [[2007]]. = Storia = A cumpagnia hè stata creata u 1 ghjennaghju di u 2007. ==Da vede dinò== *[[Air Corsica]] *[[Our Airline]] == Ligami == * [http://en.vietjetair.com U situ ufficiale in inglese] [[Categoria:Cumpagnia aerea|VietJet Air]] [[Categoria:Vietnam]] 5gppy16y2o8v2mg54f2itolr3g1f6v3 Granudiurita 0 17464 341477 341476 2015-02-23T19:01:32Z 109.208.126.195 /* Bibliugrafia */ wikitext text/x-wiki [[File:Mineraly.sk_-_granodiorit.jpg|thumb|A granudiurita]] A '''granudiurita''' hè una [[roccia intrusiva]] di a famidda di u [[granitu]] à struttura olucristaddina cumposta da [[quarzu]], [[plagiuclasiu]] (in genaru [[oliguclasiu]] o [[andesina]]) è da [[feldspatu|feldspati]]; di solitu, cunteni ancu [[biutita]] è [[orneblenda]]. D'aspettu s'assumidda à u [[granitu]] da u quali si diffarinziighja parò par via di a prisenza maiori di plagiuclasiu è par u so aspettu più scuru datu da i minerali mafichi (biutita è orneblenda). I granudiuriti formani stesi [[batulita|batuliti]] in monda cateni muntosi: in l'[[Alpi]] affiora in u [[Gruppu di l'Adamello|massicciu di l'Adamello]], in a [[Gruppu di a Presanella|Presanella]] è in i [[Vedrette di Ries]], mentri in [[Tuscana]] forma i batuliti di l'[[isula d'Elba]], di l'[[isula di u Gigliu]] è di l'[[isula di Monticristu]]. == Bibliugrafia == *''I rocci è i so custituenti'' - Morbidelli - è. Bardi (2005) *''Minerali è Rocce'' - De Agostini Novara (1962) *''Atlanti di i rocci magmatichi è di i so tissituri'' - Mackenzie,Donaldson è Guilford - Zanichelli (1990) *''Minerali è Rocce'' - Corsini è Turi - Anciclupedii Pratichi Sansoni (1965) == Da veda dinò == *[[diagramma QAPF]] *[[granitu]] [[Category:Rocce magmatichi]] == Noti == <references/> ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. fo1nh1inq584r9dbmcwosk9c0135n9k Grandi Santuariu Kasuga 0 17465 363483 348673 2019-09-19T04:49:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Kasuga-taisha11bs3200.jpg|thumb|upright=1.3|A porta cintrali]] U {{nihongo|'''grandi Santuariu Kasuga''' (o ''grande Santuariu Kasuga'')|春日大社|Kasuga-taisha}} hè un [[Jinja|santuariu Shintoistu]] situatu à [[Nara]], in a [[Prifettura di Nara]], in [[Giapponu]]. Fundatu in u [[768]] è ricustruitu parichji volti, hè u santuariu di a [[famidda Fujiwara]]. L'internu hè famosu par i so lanterni di brunzu è i numarosi lanterni di petra ([[tōrō]]) chì cunducini à u santuariu. U stili architittonicu ''[[Kasuga-zukuri]]'' piglia u nomu da l'aria più sacra, ditta ''[[honden]]'', di u santuariu, u quali incù a vicina '''Furesta Primurdiali Kasugayama''' hè righjistratu trà i [[patrimonii di l'umanità]] di l'[[UNESCO]], com'è parti di i "[[Munimenta Storichi di l'Antica Nara]]". U stradeddu par u Santuariu Kasuga attraversa u Parcu di u Cervu (induva i cervi ammansati vagani libaramenti). Più di middi lanterni di petra sò disposti lungu a via. L'[[ortu Butanicu Manyo]] hè aghjacenti à u santuariu. == Storia == U santuariu divintò ughjettu di u patrunatu imperiali duranti u [[periodu Heian]]. In u [[965]] a [[Murakami (imperatori di u Giapponu)|imperatori Murakami]] urdinò ch'è i missaghjeri imperiali fussini inviati à riferiscia avvinimenti impurtanti à i ''[[kami]]'' prutittori di u Giapponu. sti ''heihaku'' funi inizialamenti prisintati à 16 santuarii, inclusu u santuariu Kasuga. Da 1871 à 1946 fù ufficialamenti disignatu in u prima rangu imperiali di u ''[[Sistemu mudernu di classificazioni di i Santuarii Scintoisti|Kanpei-taisha]]''(官幣大社), u sistemu di classificazioni di i ''jinja'' giappunesi cadutu in disusu dopu à l'accupazioni americana di u dopuguerra. == Fistivali == Duranti i fistivali di u ''Setsubun Mantoro'' (2-4 frivaghju) è di u ''Obon Mantoro'' (14-15 austu), i millaia di lanterni di u Santuariu Kasuga sò alluminati à tempu. U 13 marzu hè u ''Kasuga Matsuri'' (u fistivali di a scimmia), chì prisenta danzi di ''[[gagaku (genaru musicali)|gagaku]]'' è ''[[bugaku]]''. == Imaghjini == <gallery> File:Kasuga-taisha02st3200.jpg|Chakutoden File:Kasuga-taisha01bs3200.jpg|Kurumayadori File:Kasuga-taisha07bs4592.jpg|Minamimon File:Kasuga-taisha26ns3200.jpg|Sakadono File:Kasuga-taisha05n3200.jpg|''[[Heiden (Shinto)|Heiden]]'', Buden File:Kasuga-taisha25n4592.jpg|Keishoden File:Kasuga-taisha17ns4592.jpg|Lanterni File:Kasuga Shrine lanterns-01.jpg|Lanterni File:KasugaTaisha2.jpg|Lià l'[[Omikuji]] à u Santuariu Kasuga File:Kasuga-taisha hitokotonushi jinja.jpg|Piccula cappedda in u ricintu di u santuariu File:Kasuga-taisha30bs4592.jpg|Lanterni di petra annantu à u camminu di accessu File:Kasuga-taisha09s4592.jpg|Camminu d'accessu à u santuariu File:Kasuga Taisha romon.jpeg|Porta di accessu à u santuariu, ''romon''. File:Kasuga-taisha07bs4592.jpg|Parti di u Santuariu Kasuga </gallery> [[Category:Santuarii shintoisti di u Giapponu|Kasuga]] [[Category:Nara]] == Noti == <references/> ==Da vede dinò== * [[Akihito]] * [[Rinnuvamentu Meiji]] * [[Utsunomiya Line]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[categoria:Giappone]] iz1sq443k17m9659eborq5hjk879ef6 Template:Nihongo 10 17466 353314 341482 2016-03-10T05:12:53Z Varlaam 3337 wikitext text/x-wiki {{{1}}}<span style="font-weight: normal"> ({{lang|ja|{{{2}}}}}{{#if:{{{3|}}}|&#32;<i>{{{3}}}</i>}}{{Apice aiutu|Aiuto:Giapponese}}{{#if:{{{4|{{{extra|}}}}}}|{{#if:{{{3|}}}|,}}&#32;{{{4|{{{extra}}}}}}}})</span><noinclude> {{Protetta}} {{man}} {{TemplateData}} [[Categoria:Template testo straniero]] </noinclude> j0smgkx42k3bxcda1ji3zypc0v2cdaf Template:Apice aiutu 10 17467 341481 2015-02-24T17:00:38Z 109.208.126.195 Pagina nova: <includeonly>{{#ifeq:{{#if:{{{2|}}}|{{{1}}}}}|{{PAGENAME}}||<span style="font:bold 80% sans-serif; text-decoration:none; padding:0 .1em;"><sup>[[{{{1}}}|{{{2|?}}}]]</sup></span>}}</i... wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#ifeq:{{#if:{{{2|}}}|{{{1}}}}}|{{PAGENAME}}||<span style="font:bold 80% sans-serif; text-decoration:none; padding:0 .1em;"><sup>[[{{{1}}}|{{{2|?}}}]]</sup></span>}}</includeonly><noinclude> {{protetta}} {{man}} [[Categoria:Sottotemplate]] </noinclude> 308o1d0x5gvy3t43oxs7y7pysrzhn3k Disqus 0 17470 341498 341497 2015-02-25T16:45:09Z 109.208.126.195 wikitext text/x-wiki '''Disqus''' hè un sirviziu d'allughjamentu di cummenti par siti web è cumunità virtuale chì funziona per mezu di una piattaforma online. A piattaforma hà diverse funziunalità, trà e quale un sirviziu di reta suciale, prufili di participanti, sistemi di muderazione è antispam, notifiche email è cummenti mandati da telefunini. L'impresa Disqus, Inc. hè stata fundata in u 2007 è hà u so sediu in i [[Stati Uniti d'America|Stati Uniti]]. == Storia == U sviluppu di a piattaforma Disqus cuminciò in l'istate di u 2007 à l'internu di l'incubatore di [[startup (ecunumia)|startup]] [[Y Combinator]] da parte di Daniel Hà è Jason Yan, tandu tremindù studienti à l'[[Università di a California, Davis]]. L'impresa Disqus, Inc. hè stata fundata u 30 uttrove 2007. À l'iniziu di u 2011 Disqus hà ottenutu 10 milioni di dullari di finanzamentu da i fondi di ''[[venture capital]]'' North Bridge Venture Partners è [[Union Square Ventures]]. In u 2013 hè stata publicata l'applicazione par [[Windows Phone]].<ref>[http://www.hdblog.it/2013/03/06/disqus-applicazione-dispunibile-in-esclusiva-par-windows-phone/ Disqus:applicazione dispunibile in esclusività par Windows Phone!]</ref> Sicondu un studiu di u marzu 2011 di Lijit, Disqus hè imprudatu da u 75% di i siti web chì adottanu sistemi di cummentu o di discussione di terze parte. == Tecnulugia == U sistemu di gistione di i cummenti di Disqus hè scrittu in [[JavaScript]] è improda u [[framework per applicazione web]] [[Django (infurmatica)|Django]]. == Mudellu cummerciale == Disqus suvita un mudellu cummerciale di tipu [[freemium]], in u quali vene à dì una parte di u sirviziu hè offerta di rigalu, mentre un'altra parte hè à pagamentu. U sirviziu di basa hè gratuitu tantu per i cummintadori ch'è per i siti web. Di nuvembre 2010 Disqus hà cuminciatu à offre trè pacchetti di funziunalità supplementarii à pagamentu par i siti web: Plus par 19 dullari à u mese, Pro par 199 dullari à u mese è VIP à parte da 999 dullari à u mese. A mità di u 2011 u pacchettu Plus hè statu cancellatu è u costu di u Pro hè aumintatu à 299 dullari à u mese. == Note == <references/> == Ligami esterni == * {{lingue|en}} [https://www.disqus.com Situ ufficiale] [[Category:Imprese software statunitensi]] ==Fonte== 'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu. h1lnzbzzbpb3wwavbozq1tdaubpd7gr Ponte di i Suspiri 0 17471 365120 362258 2019-11-24T09:43:46Z Epìdosis 6943 Fix categoria wikitext text/x-wiki [[File:Antonio Contin - Ponte dei sospiri (Venice).jpg|thumb|250px|U ponte di i Suspiri]] U '''ponte di i Suspiri''' (o ''Ponti di i Suspiri'') hè un di i ponti più celebri di [[Venezia]]. == Discrizzione è storia == [[File:Ponte di i Suspiri - view from inside Palazzo ducale.jpg|thumb|left|130px|Vista da drentu u Palazzu Ducale]] U ponte di i Suspiri hè custruitu in [[petra d'Istria]], in stile [[architettura barocca|baroccu]], è fù rializatu à l'iniziu di u [[XVII seculu]] annantu à un prugettu di l'architettu [[Antonio Contin]], figliolu di [[Bernardino Contin]] per ordine di u doge [[Marinu Grimani (doge)|Marinu Grimani]], di u quale a [[stemma]] ci hè sculpitu. [[File:Ponte di i Suspiri - prison view.jpg|thumb|right|Vista di a prighjò]] Stu ponte caratteristicu di [[Venezia]], situatu à poca distanza da [[piazza San Marcu]], scavalca u [[riu di Palazzu]] cullighendu incù un doppiu passaghju u [[Palazzu Ducale di Venezia|Palazzu Ducale]] à e [[Prighjone Nove]], u prima edifiziu à u mondu custruitu per esse ghjustu appuntu una prighjone. Servia da passaghju per i reclusi da queste prighjone à l'uffici di l'[[Inquisitori di Statu]] per esse ghjudicati.<ref>''Venezia'', p. 209</ref> Cunnisciutu in tuttu u mondu, hè fotografiatu da i turisti pruvinenti da u mondu intrevu, da i soli dui posti da i quali hè osservevule, (più ch'è da e gondule) vene à dì da u [[ponte di a Canonica]] è da u [[ponte di a Paglia]]. L'hè statu attribuitu 'ssu nome perchè sicondu a legenda, da stu ponte si sintianu i suspiri di i cundannati, mentre eranu condutti in prighjone. Siont'è 'ssa legenda, à i tempi di a [[Serenissima]], i prighjuneri, attravirsendu lu, suspiravanu davante à a pruspettiva di vede per l'ultima volta u mondu esternu. 'Ssa parte di a legenda parò, hè priva di fundamentu, chì da l'internu di u ponte a vista versu l'esternu hè guasi nulla. U termine suspiri vene per indicà l'ultimi rispiri ch'è i cundannati emittianu in u mondu liberu, perchè una volta cundannati in a [[Ripublica di Venezia|Ripublica di i Dogi]] ''ùn si pudia vultà à daretu''.<ref>''Venezia'', p. 209</ref> == Ponti di i Suspiri in u mondu == Esistenu parechje strutture dinuminate ''ponte di i Suspiri'' tantu in [[Cambridge]] ch'è in [[Oxford]], in [[Inghilterra]]. A prima appartene à u ''college ''universitariu St. John's, a siconda, chì curiusamente richjama di manera diretta u [[ponte di Rialto]], appartene à u ''college ''Hertford. Inoltre, in u [[distrittu di Barranco]], in [[Lima]], (capitale di u [[Perù]]), s'ammira un "puente de los Suspiros", puntu emblematicu di stu distrittu è un di i lochi più romantichi di a cità. Ancu à [[New York]] ne esiste una copia, o, per megliu dì, una "citazione mudernizata", chì serve da culligamentu trà dui edifizii di u cumplessu di a [[Metropolitan Life Insurance Company Tower]], un grattacelu direttamente inspiratu da u [[campanile di San Marcu]].<ref>''Venezia'', p. 210</ref> == Imagine == <gallery> File:Ponte dei Suspiri Venezia.JPG|Venezia, ponte di i Suspiri File:Bridge_of_Sighs,_Cambridge.JPG|U ponte di i Suspiri di Cambridge Image:Bridge-of-sighs.jpg|U ponte di i Suspiri d'Oxford Immagine:Met Life Bridge.jpg|A citazione di u ponte di i Suspiri à New York </gallery> == Note == <references/> == Bibliugrafia == * ''Venezia'', Touring Club Talianu, Milanu 2002. == Da vede dinù == * [[Antonio Contin]] * [[Piomba]] * [[Palazzu Ducale di Venezia]] * [[Piazza San Marcu]] ==Fonte== 'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu. [[Category:Ponti cuperti|Suspiri]] [[Category:Ponti di Venezia|Suspiri]] [[Category:Ponti à arcu|Suspiri]] [[Category:Ponti in petra|Suspiri]] [[Category:Palazzu Ducale di Venezia]] ld5e0tt8ijpiacn1y22a1rhj0ztneph Atina 0 17473 374080 361605 2021-06-02T11:42:08Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Atina [[File:Atina - Cattedrale.JPG|Atina: panurama|250px]] | blasone= | nomeUfficiale=Atina | sigluRegione=LAZ | sigluPruvincia=FR | latitudineGradi=41 | latitudineMinute=37 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=13 | lungitudineMinute=48 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=481 | superficia=29,89 | pupulazione=4.519 | annu=31-12-2010 | densita=151,19 | merre=Adolfu Valente | posta=03042 | telefunu=0776 | istat=060011 | abitanti=Atinati | patrone=San Marcu Galileu | festa=[[1 d'ottobre]] | situ=http://www.comune.atina.fr.it/ }} {{citazione|'''Atina''', mamma di molti omini illustri,<br />tantu chì nisuna cità d’[[Italia]] si pò dì più ricca, [[Marcu Tulliu Cicerone|Cicerone]], Pro Planco, VII, 21}} '''Atina''' (''Atini'' [ aˈtiːni ] in a lingua lucale) hè una [[cumuna]] [[Italia|taliana]] di a [[pruvincia di Frusinone]], in u [[Laziu]]. Tene 4.519 abitanti. Si trova ind'è e Valle di Cuminu. ==Giugrafia fisica== ===Territoriu=== U paese occupa una bella parte di una cullina chì si sviluppa ind’è [[Valle di Cuminu]] à a margine uccidentale di un gruppu muntosu di dolomie (rocce sedimentarie carbonatiche custituite per u più di dolomite) bianche, dettu ''Monti Bianchi'', chì culmineghja ind’è lucalità ''il Colle'' à 430 metri sopra à u livellu di u mare, contraforte uccidentale di u centru storicu d'Atina. S'è a cità antica hè cumplettamente impinzalata annantu à un cullettu chì à l’antichi duvia apparì inchjappevule, (fubbi detta da [[Publiu Virgiliu Marone|Virgiliu]] ''Atina potens''), edifizii muderni è cumplessi residenziali si sò sviluppati ind’è valle di u fiume [[Melfa]], chì stà più in bassu, dendu vita à un veru centru abitatu: ''Ponte Melfa''. Una serie di pulitiche urbanistiche dapoi u dopuguerra anu favuritu u cullocamentu di parechji sedii cumunali è sirvizii in a pianura sottustante u centru storicu dendu vita cusì à l'unicu veru è propriu polu cummerciale di a Valle di Cuminu. U restu di u territoriu cumunale rinchjude in u so perimetru un paisaghju piuttostu variatu; à u sudu sicondu a bocca di ''Cancellu-Capu di China'' (504 m s.a/u.m.) annantu à a spartiacqua trà u fiume ''Melfa'' è u fiume ''Rapidu'' passa u cunfine incù [[Belmonte Castellu]] chì prusegue versu punente annantu à i monti di ''Montatticu'' finu à inchjude u ''Pizzo del Prato Caselle'' (1365 m s.a/u.m.) è l'altupianu di ''a Soda''. A linia cuntinueghja cusì versu u nordu, longu a pianura di u ''Melfa'' (340 m s.a/u.m. circa) induv'ella ghjunghje à e culline di [[Gallinaro]] finu à ''Rosanisco'' induve, à livante, scuntratu a cumuna di [[Villa Latina]], ricolla annantu à i ''Monti Bianchi'', è senza righjunghje e cime, torna à u ''Capu di China''. Un picculu corsu d'acqua, oltre u ''Melfa'', entre in u so territoriu vicinu à u paisolu di ''Le Sode'': u ''Riu Molle''. ==== Geolugia è geumorfolugia ==== L'aria chì si trova in u territoriu d'Atina pò esse suddivisa in quattru zone principale. * Dolomie di i ''Monti Bianchi''; * Calcarii di u gruppu di ''Montatticu '' * Marne di Gallinaru; * Dipositi alluviunali longu u ''Melfa''. ::::::{| class="wikitable" class="wikitable" |colspan=4|<div class="center">'''Rilievi è vette principale'''</div> |- !Nome !Altezza !Cuurdinate !Gruppu muntosu |- |''Pizzo del Prato Caselle'' |1365 |<small>41°51', 13°76'</small> |''Montatticu'' |- |''Monte Pratu'' |1087 |<small>41°61',13°77'</small> |''Montatticu'' |- |''Il Monte'' |722 |<small>41°61',13°81'</small> |''Monti Bianchi'' |- |''Monte Cicutu'' |652 |<small>41°62',13°76'</small> |''Montatticu'' |- |''Colle Santo Stefanu'' |577 |<small>41°61',13°80'</small> |''Monti Bianchi'' (addussati a u centru storicu) |} ===Clima=== Sicondu e date medie di u trentenniu [[1961]]-[[1990]], a [[timperatura]] media di u mese più fretu, [[ghjinnaghju]], s'ammonta à +4,5&nbsp;°C, mentre quella di u mese più caldu, [[aostu]], hè di +23,3 °C. ==Storia== [[File:Palazzo Ducale Cantelmo di Atina.JPG|thumb|right|U palazzu ducale di Atina.]] === Origine === {{citazione|Cusì cinque grandi cità, appruntate l'alcudine,<br />rinnovanu arme: a putente '''Atina''',<br />Tivuli a superba, Ardea l’antica,<br />Crustumeri è a turrita Antenna|Virgiliu, Eneide, 1. VII, v. 965}} A ligenda attribuisce à Atina origine antichissime: saria stata fundata da [[Saturnu (divinità)|Saturnu]] in a mitica [[età di l’oru]], incù altre 5 [[cità saturnie|cità]] di u [[Laziu]] chì cumencianu incù a lettera A. E fonte storiche è litterarie attestanu incù raghjunevule cirtezza a so esistenza in età prerumana: si sà chì in un passaghju di l'[[Eneidi]], [[Publiu Virgiliu Marone|Virgiliu]] a mintuvò trà e cità chì priparonu l'arme in succorsu di [[Tornu]] contru à [[Enea]]. <ref>''Eneide'', VII, 630</ref> === Storia antica === Incù tutta prubabilità fubbi una cità [[volsci|volsca]], posta longu a strada chì cunghjunghjia [[Sora]] incù [[Cassinu|Casinum]]. In u seculu IV a.C., quandu à u limitu di a Valle di u Liri a criscente putenza di i [[Sanniti]] vene in cuntattu incù a prisenza rumana, a truvemu trà e cità di a Lega Sannitica, guasgi certamente appartinente à a grande tribù di i [[Pentri]], cum'è [[Alife]], Cassinu è [[Venafru]]<ref>E.T.Salmon, ''U Sanniu è i Sanniti''. Turinu, Einaudi, 1983</ref>. Atina avia un rollu impurtante micca solu per e vie di cumunicazione trà Sanniu, Campania è bassu Laziu, ma ancu per a vicinanza à e minere di ferru di u [[monte Meta]]<ref>Annantu à l’impurtanza di u ferru prisente in a zona di u monte Meta in l'età antica si pò vede G.Colasanti, ''I circadori di ferru''. Roma, 1928</ref> Cunquistata da i Rumani durante e [[guerre sannitiche]] è inserita in a tribù [[Teretina]], diventò prifettura eppoi municipiu. Furnì à a ripublica è à l'imperu validi amministratori è militari, soprattuttu dopu à a cunclusione di a guerra suciale in u 90 a.C. è u definitivu ottenimentu di a cittatinanza rumana: Cicerone a definisce "Atina mamma di molti omini illustri, tantu chì nisuna cità d'Italia pò dì si più ricca"<ref>''Pro Planco'', VIII, 21</ref>. In l'organisazione territuriale d'[[Augustu]] fù inclusa in a I° Regio, Laziu è Campania. === Medievu === [[File:Cattedrale di Atina.JPG|left||thumb|Cattidrale d'Atina]] Distrutta da i Longubardi, fù ricustruita in u 626 è fù ammessa à fà parte di u Ducatu di Beneventu, è dopu di a cuntea di [[Capua]] è infine di u regnu unificatu da i Nurmani, u Regnu di Sicilia eppoi di u Regnu di Napuli è di e Duie Sicilie. Fece parte da tandu è finu à u 1860 di a pruvincia di [[Terra di Lavoru]]. À a fine di u seculu XII face parte di i duminii di [[Montecassinu]]. In seguitu rientre in i pussessi di i conti d'Aquinu. In u 1349 fù distrutta da un ruvinosu [[terramotu]] è ricustruita qualchì dicenniu dopu. Cum'è bella parte di a Valle di Cuminu fù insirita in a Cuntea d'[[Alvito (Italia)|Alvitu]] eppoi in u [[Ducatu d'Alvitu]], sottu i [[Cantelmu]], i Folch di Cardona è i [[Galliu (antica famiglia)|Galliu]], ancu cù a so fisionumia citatina particulare. === Età muderna è cuntimpuranea === [[File:Cartiera Mancini.JPG|thumb|right|A ferrera Mancini di Rosaniscu.]] À l'iniziativa di i Visocchi hè duvuta l'intruduzione di a cartiera in u 1845 è, versu à fine di u seculu, di a cintrale idroalettrica di Castellone, in u territoriu di [[Picinisco|Piciniscu]], chì sfruttava a caduta di l'acque di u Melfa à traversu una cundotta furzata. U sfruttamentu di e miniere di ferru (per u più [[limonite]]) di u Meta, à a quale a storia d'Atina è di a Valle di Cuminu hè ligata dapoi a più rimota antichità, cuntinuò incù alterne vicende ancu in epica muderna, è ebbe una ripresa à parte da u 1774, incù a custruzzione d'una ferrera (stabilimentu per u travagliu di u ferru, più maiore ch'è un stazzona) in a [[Valle di Cannetu]], chjusa in u 1799 durente l'occupazione francese. In u 1852 u guvernu burbonicu pinsò à un sfruttamentu dicisu di e risorse minerarii di a zona, incù a custruzzione di a Magona o Ferriera in a lucalità di Rosaniscu.<ref>Armendu Mancini, ''A magona d'Atina''. Bologna, Forni, 1987.</ref> Questu prugettu, chì era in fasa di cumplitamentu, si firmò dopu à l'occupazione piemuntese di u 1860. == Monumenti è lochi d'interessu == === Archititture riligiose === ;Cuncattedrale A cuncattedrale d'Atina, dinuminata ancu ''Paruchjale di l’Assunta'', o ''Cattidrale di Santa Maria Assunta'', in l’attuale funzione architittonica fùbbi principiata in u 1725 è terminata in u 1746. Sorge annantu à u locu di a primitiva cattidrale paleocristiana edificata, sicondu a tradizione, annantu à i resti di u tempiu di Saturnu da u vescu Lione. Nant’à a facciata hà dui bassi campanili. À l'internu, à trè navate, sò visibule un [[battisteru]] baroccu in legnu, tele di u pittore [[Aloisiu Volpe]] è l'affreschi di l’atinate [[Teudoru Mancini]] (1796-1868). Di fronte ci hè a piazza Marconi, delimitata da u porticu di u ''Palazzu di u privostu'' (o di u viscuvatu). === Archititture civile === ;Palazzu Cantelmu U Palazzu Cantelmu, dettu ancu palazzu ducale, fùbbi custruitu dopu à u terramutu di u 1349, in listessu locu induve era posta a rocca di i d'Aquinu. Attualmente hè sediu di a cumuna. Hà avutu in u corsu di u tempu parechji ristauri. A facciata prisenta dui turrioni, di u quale solu u drittu hè scumpiitu, cù finestre appaghjate gotiche è rusulone. Annant’à u purtone d'intrata hè ripprisintatu un bassurilievu rumanu. À l'internu hè prisente a cappella di Sant'Onofriu. Annant’à a facciata ci hè una statua tugata d'epica rumana. In u curtile internu si trovanu parechje epigrafe è resti di culonne. === Siti archeulogichi === ;Muri poligunali è vistighe d'epica rumana Vistighe di [[muri poligunali]] - custruite in tempi diversi incù parechje tipulugie (3 manere) - si scontranu in u centru è ind’è e zone aghjacente. Fora di l'aspetti ligendarii, relativi sia à a datazione sia à l'estinsione, sò quantunque datevule incù bona apprussimazione trà i seculi VII è II a.C. Di a grande ''Porta aurea'' oghje ferm solu a dinuminazione. In piazza Garibaldi hè visibile u cippu funerariu di u monumentu funebre di Luciu Eliu Aureliu Commodu. Diverse scrizzione rumane si trovanu incurpurate in i palazzi di u centru storicu, mentre in a zona cimiteriale di San Marcu ci sò e vistighe d'una ''domus'' rumana. Annant’à u situ di u tempiu di Ghjove pare certu chì fusse stata custruita a chjesa di [[San Petru]], di manera analuga à a cattidrale edificata annantu à u situ di u tempiu di Saturnu. E tombe rumane visibile, chì in una carta di u 1910 eranu 22, sò avale 3. == Sucità == === Riligione === ==== Vicende storiche à prupositu di a diocesi è di a prepositura ==== A storia di a Chjesa d'Atina distingue dui periudi, quellu di i veschi è quellu di i prepositi<ref>L’infundatezza di a seria di i veschi, à parte da Marcu di Galilea (44 d.C.) finu à Ghjuvanni (1086), dighjà sustinuta da Lanzoni è Kehr, hè stata dimustrata da [[Herbert Bloch]] è da a Vircillo Franklin (vd. ''infra'' Bibliugrafia circa l'origine di u titulu di diocese è prepositura), chì anu definitivamente chjaritu, incù assai prove è argumenti, ch'è a lista di i veschi fù in rialità cumpilata da [[Petru Diaconu]] bibliutecariu è archivistu di Montecassinu († dopu à u 1159).</ref>. Hè più difficiule invece à capisce l'origine di u ''status'' di prepositura ''nullius dioecesis'' di u quale Atina hà gosu in u corsu di u tempu. Inglubata in a diocesi di [[Sora]], Atina, dighjà in u 1145 era forse retta da un privostu monacu di Montecassinu, u quale abate avia ghjà u drittu di numinà i privosti atinati. 'Ssa situazione fubbi ratificata in u 1194 quandu a cità sana fubbi dunata à Montecassinu da l'imperatore Arrigu VI di Svevia. Suttratta à i cassinesi da Federicu II di Svevia in u 1227, a cità frà diverse vicende fù dopu sottuposta à l'auturità di i varii signori feudale di a Valle di Cominu, micca senza numerosi cuntrasti, trà u XIV è u XVI seculi, incù u sediu episcupale di Sora, di a quale Atina ùn vuli ricunnosce l'auturità. À a fine di u seculu XVII, dopu à a suspinsione in u 1692 di u privostu Leliu Catarinella, a prepusitura fubbi affidata à l'abate di Montecassinu Andria Deodati, dopu vescu di [[Rossanu (Italia)|Rossanu]] (†1713). Numinatu privostu Tumasgiu De Marcu in u 1693, dopu à a so morte viulente a Cungregazione di i veschi privò Atina di a prepositura indepindente, annessendu la à a diocesi d'[[Aquinu]]. Infine [[papa Grigoriu XVI]] incù a bolla ''Romanus Pontifex'' u 19 nuvembre 1834, abuliscendu a ghjurisdizione prepusiturale pose Atina sottu à l'auturità di l'abbazia di Montecassinu. À quandu ristabilita a carica di privostu da [[papa Lione XIII]] in a 1878, fùbbi accullata à l'abbati cassinesi, mentre a chjesa atinate di S. Maria era dichjarata cuncattedrale. Infine incù u dicretu di a Cungrigazione pè i Veschi di u 21 marzu 1977 (''Montis Casini et aliarum. De mutatione finium. A Casinum montem'') u territoriu sanu di a prepositura d'Atina hè statu incurpuratu incù quellu di l'abbazia territuriale di Montecassinu, mentre à listessu tempu fù dichjarava tolta a dinuminazione di "prepositura". == Cultura == === Struzzione === ==== Musei ==== ;Museiu Civicu è Bibbiuteca U so sediu hè in corsu Vittoriu Emanuele. U museiu, incù cinque sale di mostra, cunserva scuperte pruvinente da Atina è da paesi circustanti di a Valcuminu, cum'è e lucalità ''Omini morti'' di [[San Biagio Saracinisco|San Biasgiu Saraciniscu]] è di ''Pescarola'' di [[Casalvieri]]. U materiale archeulogicu cunsiste in scrizzione, ceramica prerumana è rumana, mosaiche, sipulture incù materiale funerariu. Sò nutevuli trè affreschi di u seculu XIV pruvinenti da u palazzu ducale. A Bibbiuteca hè ricca di vulumi di nutevule interessu per a storia è l'archeulugia di a Valle di Cuminu. == Ecunumia == Grazia ancu à a prussimità di i fiumi [[Melfa]] è [[Mollarinu]], Atina hà sviluppatu una nutevule attività agricula, incù produtti di qualità cum'è l'oliu d'oliva, u vinu, i fasgioli cannellini. À parte da l'iniziu di l’Ottucentu l'impegnu rifurmadore di a famiglia Visocchi hà cumpurtatu l'intruduzione in viticultura di criterii d'allivamentu raziunale è di vitigni selezziunati, cum'è u cabernet, per a produzzione di vini di u quale hè oghje certificata a dinuminazione d'origine cuntrullata [[Atina DOC]]. == Amministrazione == In u 1927, in seguitu à u riurdinamentu di e circuscrizione pruvinciale stabilitu da u dicretu reale n. 1 di u 2 ghjinnaghju 1927, per vulintà di u guvernu fascistu, quandu fù istituita a [[pruvincia di Frusinone]], Atina passò da a [[pruvincia di Caserta]] à quella di Frusinone. === Altre infurmazione amministrative === * Face parte di a [[Cumunità muntagnola Valle di Cuminu]] ==Note== <references/> == Bibliugrafia == *Mancini A., ''La storia di Atina'', Arnaldo Forni Ed., Sala Bolognese (BO) 1994. *Vizzaccaro T, ''Atina e la Val di Comino'', Lamberti Ed, Cassinu (FR) 1982. * F. Ughelli, ''Italia Sacra sive de episcopis Italiae'', X, Venetiis 1722, pp.&nbsp;19–28. * [[B. Tauleri]], ''Memorie istoriche dell'antica città d'Atina'', Napuli 1702. * E. Caspar, ''Petrus Diaconus und die Monte Cassineser Fälschungen. Ein Beitrag zur Geschichte des italienischen Geisteslebens im Mittelalter'', Berlinu 1909, pp.&nbsp;128–148. * F. Lanzoni, ''Le diocesi d'Italia dalle origini al principio del secolo VII (an. 604) '', I, Faenza 1927 (Studii è Testi 35), p.&nbsp;121. * ''Italia Pontificia'', VIII, ed. P.F. Kehr, Berolini 1935, pp.&nbsp;197–198. * T. Leccisotti, ''Per la storia della Diocesi cassinese. La Prepositura di Atina'', in «Diocesi di Montecassino-Bollettino Diocesano» 3 (1973), pp.&nbsp;223–229. * ''“Atina potens”. Fonte pè a storia d'Atina è di u so territoriu. Atti di a tavola rutonda in onore di u prof. [[Herbert Bloch]] (Atina, 21 ghjugnu 1989)'', à cura di F. Avagliano, Montecassinu 1993 (Studi è documenti annantu à u Laziu meridiunale 2). * Carmela Vircillo Franklin, Herbert Bloch; ''The ecclesiae Atinatis historia of Marcantonio Palombo: Codd. Vat. lat. 15184-15186'', Biblioteca Apostolica Vaticana, 1996, Studii è Testi 374-375). * Herbert Bloch, ''The Atina Dossier of Peter the Deacon of Monte Cassino. A Hagiographical Romance of the Twelfth Century'', Cità di u Vaticanu 1998 (Studii è Testi 346). * S.L. Trigona, ''Atina e il suo territorio nel Medioevo. Storia e topografia di una città di frontiera'', Montecassinu 2003 (Studii è documenti annantu à u Laziu meridiunale 11). * Mariano Dell'Omo. ''Atina'', in ''Le Diocesi d'Italia'', dir. da L. Mezzadri-M. Tagliaferri-E. Guerriero, vol. II, Cinisellu Balsamu (Milanu), 2008, pp.&nbsp;130–131. == Ligami == * {{cita web|http://www.atinablog.it|AtinaBlog}} * {{cita web|url=http://www.ciociariaturismo.it/index.php?option=com_content&view=article&id=86%3Aatina&catid=34&Itemid=940&lang=it|titolo=CiociariaTurismo - Atina}} * {{cita web|http://www.ciociarianotizie.it|Ciociaria Notizie - l'aggregatore della provincia di Frosinone}} [[Categoria:Cumuna d'Italia]] [[Categoria:Laziu]] [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Frusinone]] mfcy8wlhpt02h6dqh731e1g3sowqgyh Jérôme Rothen 0 17476 369471 369470 2020-11-24T22:11:30Z Jumpy01 11155 Annullate le modifiche di [[Special:Contributions/2A01:CB05:620:DC00:A8DC:1F1:BA88:35B4|2A01:CB05:620:DC00:A8DC:1F1:BA88:35B4]] ([[User talk:2A01:CB05:620:DC00:A8DC:1F1:BA88:35B4|discussione]]), riportata alla versione precedente di [[User:Sarvaturi|Sarvaturi]] wikitext text/x-wiki [[File:Jérôme Rothen.jpg|thumb|Jérôme Rothen in u 2007]] '''Jérôme Rothen''' (natu in u '''1978''') hè un exi [[Sporting Club Bastia|SC Bastia]] e ghjucadore di [[pallò]] [[Francia|francese]]. [[Categoria:Pallò|Rothen]] e8wpa5g0c7jmwj1yjw7emjsn5r3vwlc Turchia 0 17477 368387 368386 2020-08-03T19:52:13Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Flag_of_Turkey.svg|thumb|Bandera di a Turchia]] A '''Turchia''' (in [[lingua turca|turcu]]: ''Türkiye'') hè un paese transcuntinentale d'[[Europa]] è d'[[Asia]]. A capitale hè [[Ankara]]. ==Da vede dinò== *[[Şalom]] [[Categoria:Turchia]] [[Categoria:Europa]] 13btqkfuwz2w30difwe9z88sn1wmd8l Yannick Cahuzac 0 17479 341535 341534 2015-03-01T23:57:13Z Ozankra 4812 wikitext text/x-wiki '''Yannick Cahuzac''' (natu in u '''1985''') hè un capitanu di ghjucadore di pallò [[Sporting Club Bastia|SC Bastia]] e corsu. [[Categoria:Pallò|Cahuzac]] nl03zcmcpcvk5lp8da37uspyzapwesw Xu Da 0 17480 350519 350517 2015-07-09T09:07:20Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Xu_Da.jpg|thumb|Xu Da]] '''Xu Da''' (caratteri chinesi: 徐達; pinyin: Xú Di?; 1332 - 1385) hè statu un [[forze armate|generale]] [[China|chinese]] chì sirvì sottu u prima imperatore di a dinastia Ming, Hongwu. Xu era ancu u babbu di Xu Yihua, chì saria divintata imperatrice spusendu u terzu succissore à u tronu [[dinastia Ming|Ming]], [[Yongle]]. ==Biugrafia== In u 1353, Xu s'unì à i ribelli di i [[Rivolta di i Turbanti Rossi|Turbanti Rossi]], un'urganisazione chì vulia rimbarscià u guvernu [[dinastia Yuan|Yuan]]. Sottu à u cummandu di [[Zhu Yuanzhang]] (futuru fundatore di a [[dinastia Ming]] incù u nome d'[[imperatore Hongwu|Hongwu]]), cunquistò parechji territorii appartinenti à i signori di a guerra è, in u 1369, cummandò un attaccu contru a capitale [[dinastia Yuan|Yuan]], [[Pechino]]. L'ultimu imperatore mongulu, [[Hui Zong|Huizong]], fù dunque custrettu à fughje versu u nordu<ref name="britannica">[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/273994/Xu-Da "Xu Da" - Encyclopædia Britannica]. 2008. Encyclopædia Britannica Online. <small>Link cunsultatu in data 9 uttrove 2008</small></ref>. Xu cummandò dunque un perseguimentu versu e forze [[dinastia Yuan|Yuan]] chì eranu puru in ritirata, ma durante u tragettu, scuntrò Yi Seonggye (fundatore di a [[dinastia Joseon]] in [[Corea]]), à u quale era statu cummandatu di dichjarà a guerra à l'armata chinesa. A prisenza di Xu cunfusi i generali cureani chì, invece, s'allionu propriu incù i chinesi. Fù cusì chì l'armata di Xu riiscì à invade i territorii [[Mongulia|monguli]], ghjunghjendu à sacchighjà a capitale [[Karakorum]]<ref name="britannica" />. Cintunare di nobile monguli fubbenu catturati in u 1370. L'armata di Xu Da s'avventurò finu à [[Transbaikalia]], u puntu più sittentriunale ch'un'armata chinesa aghji mai raghjuntu<ref name="britannica" />. ==Morte== U generale Xu murì in u 1385 in circustanze micca sempre chjarite. Ùn fù micca trà l'accusati di cuspirazione per l'assassiniu di l'[[imperatore Hongwu]], bench'è molti di i so cumpagni chì avianu cuntribuitu à a fundazione di a [[dinastia Ming]] fussenu stati cundannati à morte. Una ligenda narra chì Xu Da fusse statu allergicu à a carne d'oca è chì [[imperatore Hongwu|Hongwu]] l'averisti inviatu in rigalu, senza sapè la, probbiu tale tipu di carne. Xu Da saria dunque mortu, à causa di a so allergia<ref>Deng, Yinke ''Storia di a China''. [[Pechino]]: Chjina Intercontinental Press, 2007. ISBN 9787508510989 pagine 131-132</ref>. ==Cultura di massa== Xu Da hè ancu un persunaghju d'un rumanzu ''[[wuxia]]'' di [[Jin Yong|Louis Cha]], ''The Heaven Sword and Dragon Saber''<ref>http://wuxiapedia.com/Novels/Index/Heavenly-Sword,-Dragon-Slaying-Sabre, Tales of the Heavenly Sword and the Dragon Slaying Sabre,accessu 24 frivaghju 2012</ref>. In a storia, Xu hè membru di u Cultu Ming, un'urganisazione ribella volta à rimbarscià u guvernu [[Mongulia|mongula]] di a [[dinastia Yuan]]. Altri persunaghji impurtanti incù i quali s'intreccinu e vicende di Xu Da sò i rialmente esistuti [[Zhu Yuanzhang]] (chì saria diventatu dopu l'[[imperatore Hongwu]]), [[Chang Yuchun]] è altri generale appartinenti à i Turbanti Rossi, ma paradussalmente u prutagonistu di u rumanzu è capimachja di u Cultu Ming, Zhang Wuji, hè statu inventatu da l'autore. Tali Zhang rigala à Xu u ''Libru di Wumu'', un'opera chì discrive strategie militare chì saria statu scrittu da u famosu generale [[dinastia Song|Song]] [[Yue Fei]]. Xu beneficerà multissimu di a littura di u libru, chì li permitterà di diventà un cummandante di prima trinca di l'armata è di vidà i ribelli versu a vittoria in a battaglia decisiva contru à e forze [[dinastia Yuan|Yuan]]. Xu Da hè un di i maiori aiutanti di [[Zhu Yuanzhang]] in a fundazione di a [[dinastia Ming]]. ==Note== <references/> ==Da vede dinò== *[[China]] *[[Jet Li]] *[[Confuciu]] *[[Grandi Muraglia Chinesa]] *[[Cin Si Hong]] *[[Hong Sian Fan]] [[Category:Nati in u 1332|Xu, Da]] [[Category:Morti in u 1385|Xu, Da]] [[Category:Generali chinesi|Xu, Da]] [[Categoria:China]] ==Fonte== 'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu. i19yqr5asxjoju4vwmjqpcsi2wbashs Licenzia Arte Libera 0 17481 341572 341567 2015-03-04T18:56:27Z Comino 9332 wikitext text/x-wiki [[File:Licence Art Libre.svg|210px|thumb|A Licenzia Arte Libera]] A '''Licenzia Arte libera''' (o ''Licenzia Arti Libara'') (''LAL'', dinuminata ''Free Art License'' (FAL) in a virsione in [[lingua inglesa]] è ''Licenza Arte libera'' in a virsione in [[Lingua taliana|talianu]]) hè una [[Licenzia (infurmatica)|licenzia]] [[copyleft]] [[Francia|francese]] per opere artistiche. Creata di lugliu [[2000]], hè a prima [[licenzia libera]] (o almenu una di e prime), in u spiritu di a [[GNU General Public License]], dedicata à l'opere d'arte. A licenzia hè cunsultevule annantu à u situ ufficiale<ref>[http://artlibre.org/licence/lal/ Artlibre.org: Licence Art Libre<!-- Titulu inghjinaratu autumaticamente -->]</ref>; hè ancu dispunibile in lingua inglese<ref>[http://artlibre.org/licence/lal/en Artlibre.org: Free Art License 1.3<!-- Titulu inghjinaratu autumaticamente -->]</ref>, tedesca<ref>[http://artlibre.org/licence/lal/de Artlibre.org: Lizenz Freie Kunst<!-- Titulu inghjineratu autumaticamente -->]</ref>, spagnola<ref>[http://artlibre.org/licence/lal/es Artlibre.org: Licencia Arte Libre<!-- Titulu inghjinaratu autumaticamente -->]</ref> è portughese<ref>[http://artlibre.org/licence/lal/pt Artlibre.org: Licençà da Arte Livre 1.3<!-- Titulu inghjinaratu autumaticamente -->]</ref>. Da u 2006 hè dispunibile ancu a virsione taliana. A [[Free Software Foundation]] arricumanda per l'opere non software l'usu di sta licenzia, à tempu cù parechje altre forme di a [[Licenzie Creative Commons|licenzia Creative Commons]]. == Urigine == A licenzia hè stata furmulata di lugliu [[2000]] in seguitu à l'adunite [[Copyleft Attitude]] chì si sò svolti à ''Accès Local'' è ''Public'', dui siti d'arte cuntimpuraneu in [[Parighji]]. U so cuntinutu hè divutu à i cuntributi dirivati da a [[mailing list]] di a Copyleft Attitude, in particulare grazia à i [[Ghjuristu|ghjuristi]] Mélanie Clément-Fontaine è David Geraud, è à l'[[artista|artisti]] Isabelle Vodjdani è Antoine Moreau. E principale mutivazione di sta Licenzia Arte libera sò quelle di prumove è pruteghje e criazione di a mente umana, sicondu i principi di u copyleft: a libertà d'usà, cupià, distribuisce, trasfurmà, è l'interdizzione d'esclusività. == Caratteristiche == A Licence Art Libre permette à tutti i participanti ([[Persona fisica|persone fisiche]] è non fisiche) di cupià, diffonde, sfruttà à titulu gratuitu o à pagamentu o trasfurmà un'opera rilasciata sottu 'ssu tipu di licenzia, pattu è cundizione ch'è fussenu rispettate e cundizione imposte. A licenzia ricade in a [[ghjuridizione]] francesa, da u mumentu chì hè stata furmulata à u so internu, è hè parciò valida in tutti i paesi firmatari di a [[Cunvinzione di Berna per a prutizzione di l'opere litterarie è artistiche|Cunvinzione di Berna]], chì stabilisce una norma ghjuridica internaziunale annantu à a prubità litteraria è artistica. === Drittu d'autore === L'opere sottu Licenzia Arte libera sò sughjette à a leghje annantu à u drittu d'autore. À traversu a licenzia l'autore di l'opera ne priciseghja a distribuzione, copia è mudifica. === Cundizione === Una licenzia hè cumpatibile incù a Licenzia Arte libera à cundizione ch'è: * abbia un'equitativa attribuzione di u travagliu à i so autori è induve fusse pussibule l'accessu à e virsione pricidente di l'opera stessa. * e mudifiche arricate à l'opere è à i travagli sianu sottuposte à listessa licenzia o à una licenzia chì sia cumpatibile incù i criterii esposti in a Licenzia d'Arte libera. * a distribuzione, a copia è a mudifica sianu permesse ancu à scopi cummerciali senza altre ristrizzione ch'è quelle citate in i cundizione di cumpatibilità. * ricunnoschi a Licenzia Arte libera cumpatibile. === Prubità intillettuale === A licenzia ùn nega micca i dritti intellettuali annantu à l'opera ma solu quelli cunnessi à a Licenzia stessa. === Durata === A licenzia rimane in vigore per tutta a durata di u drittu d'autore allegati. In u casu ch'ùn fussenu micca rispittati i termini di a licenzia si perdenu autumaticamente tutti i dritti cunferiti da ella. === Livellu territuriale === A licenzia ricade in a ghjuridizione francese, da u mumentu ch'ella hè stata furmulata à u so internu, è hè parciò valida in tutti i paesi firmatarii di a [[Cunvinzione di Berna per a prutizzione di l'opere litterarie è artistiche|Cunvinzione di Berna]], chì stabilisce una norma ghjuridica internaziunale annantu à a prubità litteraria è artistica. === Incorpurazione === A Licenzia Arte libera ùn vene in cuntrastu incù altre licenzie in usu in un prugettu di travagliu in i quali prisente un'opera sughjetta à a Licenzia Arte libera. == Note == <references/> == Da vede dinù == * [[Cuntenutu liberu]] * [[Licenzia libera]] * [[Copyleft]] * [[Creative Commons]] == Ligami esterni == * (in francese) [http://artlibre.org/ Situ ufficiale di u muvimentu Copyleft Attitude] * {{Cita web|url = http://artlibre.org/licence/lal/it|titulu = Licenzia Arte libera|autore = Simonu Aliprandi (traduzione taliana à cura d')|accessu = 19 sittembre 2013|editore = [http://artlibre.org/ artlibre.org ]}} * (in francese) [http://www.freemages.net/ Freemages], catalogu di futugrafie dispunibile sicondu i termini di a Licence Art Libre [[Category:Drittu d'autore]] [[Category:Drittu industriale]] [[Category:Cuntinuti aparti]] ==Fonte== 'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu. e2r8agewkqz4jr72g51kcnz2a7ccmn1 Licenzia Arti Libara 0 17482 341555 2015-03-03T19:26:00Z 2.4.243.121 Reindirizzamentu à [[Licenzia Arte Libera]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Licenzia Arte Libera]] 3pg9zilvvavm5r8756hhzuj3jwd84y9 Gondula 0 17483 357211 348661 2017-06-18T13:27:11Z Archaeodontosaurus 2695 /* Storia */ wikitext text/x-wiki A '''gondula''' hè un'[[imbarcazione]] tipica di a laguna di [[Venezia]]. Per e so caratteristiche di manuvrabilità è [[velucità]] hè stata, finu à l'avventu di i mezi moturizati, l'[[imbarcazione veniziane|imbarcazione veniziana]] più adatta à u trasportu di persone in una cità com'è [[Venezia]], induve e vie acquose sò sempre state quelle più usate per i [[trasporti]]. ==Struttura== A gondula hè cumposta da 280 pezze differente, fabbricate incù 8 essenze di [[ligname]]. [[File:Gondola_3_(7224070372).jpg|thumb|Tipichi fregi di e gondule]] A so custruzzione richiede di solitu più d'un annu. Longa circa 11 metri è di caratteristica forma [[simmetria (matematica)|asimmetrica]], incù u latu mancu più largu ch'è quellu drittu, pò esse cundotta da un à quattru remadori chì [[voga veneta|voganu ''à a veneta'']], vene à dì in pedi è rivolti versu a [[prua]], è incù un solu [[remu (attrazzu)|remu]] (distinguendu si cusì da a [[voga à a valesana]]). U longu remu hè manuvratu appughjendu lu à un speziu di [[scalmu]] liberu dinuminatu [[Forcula (voga veneta)|fòrcula]], chì s'insirisce in u so allughjamentu apposta è si caccia dopu à l'usu. [[File:Gondola_1_(7224004888).jpg|thumb|left|upright=0.5|U ferru di prua]] L'asimmetria serve à simplificà a cundotta à un solu remu. L'asimmetria moltu accintuata di e gondule attuale hè quantunque d'introduzione piuttostu ricente: prugetti di u fine di l'[[XIX seculu|Ottucentu]] dimostranu ch'è, à l'epica, a forma era solu marginalmente asimmetrica. U tipicu ''pettine'' o ''ferru di prua'' (in venizianu ''fero da próvà'' o ''dolfin'') hà u scopu di pruteghje a prua da evintuale cullisione è ancu com'è imbillimentu. A so forma hà tradiziunalamente u significatu di ripprisintà i sei [[Sestiere (Venezia)|sestieri]] di [[Venezia]] (i sei denti rivolti in davante), a [[Giudecca (isula)|Giudecca]] (u dente rivoltu à daretu) è u cappellu di u [[Doge (Venezia)|Doge]], l'archettu sopra u dente più altu ch'è u pettine ripprisenta u [[Ponte di Rialto]], infine, è a "S" chì parte da u puntu più altu per ghjunghje à u puntu più bassu ch'è u ferru ripprisenta u Canal' Grande. U ferru di puppa, moltu più chjucu ch'è quellu di prua è incù una funzione principalmente di prutizzione da l'inticci, hè dittu ''rìço''. Malgradu a cunsiderevule lunghezza, a gondula hè estremamente manighjevule, grazia à u so fondu paru è à a ridutta purzione di [[scaffu]] [[Carena|immersa]], è pò esse manuvrata ancu in spazii stretti. E [[Manovra (nautica)|manovre]] richiedenu però una nutevule abilità da parte di u cunduttore, dettu ''gonduliere'', chì deve esse dutatu d'un [[Equilibriu (biulugia)|sensu di l'equilibriu]] moltu sviluppatu in quantu a pusizione di voga à l'estremità di a [[puppa]] hè assai instabule. Per evità scontri, ci hè l'usanza d'avvertisce à a boce quandu si svolta in un [[riu (Venezia)|riu]] strettu è i tipichi richjami (''òhe'') sò divintati un elementu caratteristicu di a cità. Parechje gondule (in voga in l'Ottucentu, ma oghje guasi scumparse) prisentanu una spezia di cabina (chjamata "felze") per a prutezzione di i passaghjeri. ==Storia== [[File:Accademia - Miracolo della reliquia della Croce al ponte di San Lorenzo - Gentile Bellini - cat.568.jpg|thumb|left|Gentile Bellini, ''Miraculu di a Croce caduta in u canale di San Lurenzu''. U quatru mostra l'aspettu di a gondula in u 1500]] A forma di a gondula fù definita prugressivamente in u corsu di u tempu. E rapprisentazione pittoriche chì ricollani à u [[XV seculu|XV]]-[[seculu XVI]] mostranu un'imbarcazione nutevulamente differente da quella attuale. In u quatru ''[[Miraculu di a Croce caduta in u canale di San Lurenzu]]'' di [[Gentile Bellini]], datevule à u [[1500]], e gondule appariscenu più corte, più larghe è menu slanciate ch'è quelle attuale è soprattuttu prive d'asimmetrie. A cuperta di prua è quella di puppa, induve si posiziuneghja u gonduliere, sò piatte è moltu basse rispettu à u livellu di l'acqua. I ''ferri'', tantu in prua ch'è in puppa, sò custituiti da dui breve è suttile astine metalliche. A ''forcula'' di u remadore apparisce piatta è essenziale, priva d'oviti. Fù solu trà u [[XVII seculu|1600]] è u [[XVIII seculu|1700]] ch'è a fisiunumia di a gondula, imprudata sempre più per u trasportu privatu, s'avvicinò à quella attuale. In stu arcu di tempu, a lunghezza di u scaffu cresce è ancu i ''ferri'', soprattuttu quellu di prua, assumenu diminsione sempre più maiò, rispettu à quelle attuale, incù un caratteru ornamentale sempre più forte. A puppa si stringhje è principia à alzà si rispettu à u livellu di l'acqua. E cuparte di puppa è di prua perdenu a so forma piatta è à a puppa l'hè aghjunta una piccula pedana d'appoghju per garantisce l'equilibriu di u gonduliere. Ancu a ''forcula'' assume a so caratteristica forma oghjinca à ovitu. Eppuru u scaffu mantene sempre una sustanziale simmitria. ==Serenate== E serenate in ''gondula'' tradiziunalmente si svoglienu per u più d'istate è consistenu in un picculu curteghju d'una decina di gondule, frà e quale una ospiteghja un cantadore di solitu accumpagnatu da un [[urganettu]]. Sò suvitate meludie tradiziunale in [[dialettu venizianu]] d'autori anonimi di u [[600]] o di u [[700]] è ancu cuntempuranei: [[Bixio Cherubini]], [[Carlu Concina]], [[Italu Salizzato]], [[Emilio De Sanzuane]], [[Francu Millan]] o ancu di a tradizione taliana ([[Rinatu Carosone]], per asempiu). I curteghji partenu da [[San Marcu]] è percorrenu tratti di u [[Canal Grande]] o percorsi interni longu i [[riu (Venezia)|rii]], attravirsendu e zone più caratteristiche di a cità. ==Da vede dinù== *[[Gondula lariana]] *[[Canzona veniziana]] == Ligami esterni == * [http://www.gondolavenezia.it/ Istituzione per a cunservazione di a gondula è a tutela di u gonduliere] [[Category:Imbarcazione veniziane]] == Note == <references/> ==Fonte== 'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu. 4h7wy7lpinqigv83p36c8vfejuxmdva Fanale d'Alissandria 0 17485 351678 347066 2015-08-18T18:07:22Z CommonsDelinker 173 Replacing Lighthouse_-_Thiersch.gif with [[File:Lighthouse_-_Thiersch.png]] (by [[commons:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: Replacing GIF by exact PNG duplicate.). wikitext text/x-wiki [[File:Lighthouse - Thiersch.png|thumb|U fanale d'Alissandria sicondu una ricustruzzione di u 1909 di l'archeulogu Hermann Thiersch.]] [[File:PHAROS2006.jpg|thumb|Ricustruzzione tridiminsiunale basata annantu à un studiu di u 2006.]] U '''Fanale d'Alissandria''' (o ''Fanali d'Alissandria''), cunsideratu una di e [[sette maraviglie di u mondu]] anticu è ancu una di e realisazione più avanzate è efficace di a [[tecnulugia ellinistica]], fù custruitu annantu à l'[[Fanala (isula)|isula di Pharos]], di fronte à u portu d'[[Alissandria d'Egittu]], in l'anni trà u [[300 a.C.]] è u [[280 a.C.]] è funziunò finu à u [[XIV seculu]], quandu fù distruttu da dui [[terramutu|terramuti]]. == Storia == Fù fattu custruisce da Sostrato di Cnido, un marcante grecu; u prugettu fù principiatu da [[Tolomeo I Sotere]], à l'iniziu di u so regnu, è fù cumplittatu da u figliolu [[Tolomeo II Filadelfo]]. U scopu di l'impunente opera era d'accresce a sicurezza di u trafficu marittimu tantu in intrata ch'è in isciuta, resu priculosu da i numarosi banchi di rena in u trattu di mare attaccatu à u portu d'Alissandria è da l'assenza di rilievi orografichi. Permettia di signalà a pusizione di u portu à e nave, di ghjornu per mezu di i spechji spiciali di [[bronzu]] lustratu chì riflettianu a luce di u sole finu à u largu, mentre di notte eranu accesi i fochi. Si stima ch'è a torra era alta 134 metri, una di e più alte custruzzione esistente à l'epica, è u fanale, sicondu a tistimunianza di [[Ghjaseppu Flavio]], pudia esse vistu à 48 km di distanza, vene à dì finu à a limita permessa da a so altezza è da l'incurvatura di a superficia terrestra. Per quessa si pò ancu cunsiderà u prima grattacelu di a storia. Era custituitu da un altu basamentu quadrangulare, chì uspitava e stanze di l'impiigati è e rampe per u trasportu di u combustibile. À quessa si soprappunia una torra ottogunale è dinù una custruzzione cilindrica incimata da una statua di [[Zeus]] o [[Puseidonu]], ch‬ì fù più tarde custituita da quella di [[Helios]]. [[File:Pharos of Alexandria.jpg|thumb|left|U fanale d'Alissandria in un'illustrazione di [[Maarten van Heemskerck]].]] A custruzzione di u fanale d'Alissandria si svilò di grande utilità è indusse à custruisce fanali analoghi in parechji altri porti di u [[mare terraniu]] ellinisticu. Ùn s'hà micca discrizzione esatte di u so funziunamentu, prubabilamente per via di a riservatezza chì, com'è s'osserva à spessu in seguitu, in u mondu ellinisticu era mantenuta annantu à l'impianti di tecnulugia avanzata. Si pò quantunque suppone ch'è u fasciu luminosu di u fanale era rinfurzatu da l'usu di spichji parabolichi, tecnica tipicamente applicata in l'era muderna: e cunniscenze matematiche annantu à e quale si basanu st'apparechji riguardanu a tiuria di e coniche è a ''Catottrica'' (un trattatu scrittu da Archimede) bella cunnisciuta in l'ambiente scentificu d'Alissandria ([[Apollonio di Perga|Apollonio]], [[Euclide]]). Inoltre, a forma cilindrica di u cuntenidore di a surgente di luce induce à pensà ch'è da u fanale pruvenia un fasciu di luce girevule, più utule per i naviganti ch'è una surgente fissa. In i seculi dopu ste tecnulugie fubbenu perse, com'è gran'parte di a cultura scentifica è tecnulogica ellinistica. Si riprese à custruisce fanali solu in u [[XII seculu]] (a prima [[Lanterna di Ghjenuva]] hè realizata in u [[1128]] o in u [[1139]]), ma senza riflettori basati annantu à a tiuria di e coniche. Quelli seranu ricuperati solu in i primi dicennii di u [[XVII seculu]], in particulare da [[Bonaventura Cavalieri]], è permetteranu a custruzzione di i primi fanali muderni à a fine di u seculu.<ref>{{cita|Lucio Russio, 1996|sez. 4.5}}.</ref> Eccettuatu a [[Piramida di Cheope]], u fanale fù a più durevule di e sette maraviglie. Firmò in funzione per sedici seculi, finu à quandu in u [[1303]] è in u [[1323]] dui terramuti u dannighjonu irreparabilmente. In u [[1480]] u sultanu d'Egittu [[Quaitbay]] imprudò e so ruvine per a custruzzione d'un forti in i circondi. Numarosi blocchi è elementi architittonichi sò stati ricuperati in mare, à tempu cù e culussale statue di Tolomeo II è di a moglia Arsinoe II ripprisintata com'è [[Iside]]. Da u nome di l'isula ''Pharos'' ebbi etimolugicamente urighjine u nome "[[fanale]]" in molte [[lingue rumanze]]: ''fanale'' in [[lingua corsa|corsu]], [[Lingua taliana|talianu]] è [[Lingua spagnola|spagnolu]], ''farol'' in [[Lingua purtughesa|purtughesu]], ''phare'' in [[Lingua francesa|francesu]] è ''fà'' in [[Lingua rumena|rumenu]]. <gallery> Pharos at Abuqir.jpg|U fanale di [[Abusir (lavu Maryut)|Abusir]], un anticu munimentu funerariu chì si pensa ch'ellu pudia avè com'è mudellu u fanale d'Alissandria incù u quale hè apprussimativamente cuntimpuraneu. File:Lighthouse_of_Alexandria_in_Changsha_China.jpg|Ricustruzzione di u fanale à u parcu [[Window of the World]] à [[Shenzhen]], in [[China]]. </gallery> == Note == <references/> == Bibliugrafia == * (in talianu) AA.VV., Alessandria d'Egitto in Enciclopedia Italiana, Roma, Istituto dell'Enciclopedia Italiana, 1929. URL consultatu u 22-04-2014. * (in talianu) AA.VV., Faro in Enciclopedia Italiana, Roma, Istituto dell'Enciclopedia Italiana, 1932. URL consultatu u 22-04-2014. * (in inglese) Thomas C. Clarie, Pharos: A Lighthouse For Alexandria, Portsmouth (New Hampshire), Back Channel, 2009, ISBN 1-934582-12-3. * (in francese) Évariste Lévi-Provençal, Une description Arabe inédite du Phare d'Alexandrie, estrattu da Mémoires de l'Institut Français, 1935. == Da vede dinù == * [[Crunulugia di e torre è campanili più alti di u mondu]] * [[Fanale]] [[Category:Architettura ellinistica]] [[Category:Architetture scumparse di l'Egittu]] [[Category:Fanali di l'Egittu|Alissandria, Fanale di]] [[Category:Sette maraviglie di u mondu]] ==Fonte== 'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu. afdv1kh9wu3wqds2d21r3yffe7sj4uw Fanali d'Alissandria 0 17486 341611 2015-03-09T15:43:12Z 109.208.210.138 Reindirizzamentu à [[Fanale d'Alissandria]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Fanale d'Alissandria]] 2j6mfc78htpfx23ras6vqvd5sko67yt Pumpelmu 0 17488 373979 373941 2021-06-02T11:15:31Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U pumpelmu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Starr_070313-5666_Citrus_maxima.jpg|240px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Citrus maxima</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Sapindales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Rutaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Citrus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Citrus maxima''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"></span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Citrus_maxima2.jpg|240px|U pumpelmu]] |----- |} U '''pumpelmu''' ('''''Citrus maxima''''' o, sicondu [[Carl von Linné|Linnaeus]], '''''Citrus grandis'''''), appartene à u [[Generu (tassunumia)|generu]] di i [[Citrus]], in a famiglia di e [[Rutaceae]]. Hè cunsideratu una di e trè [[spezia|spezie]] da e quale diriveghjanu tutti l'[[agrumu|agrumi]] oghje cunnisciuti, incù l'[[Citrus medica|alimeia]] è a [[Citrus reticulata|mandarina]]. == Morfulugia == [[File:Citrus maxima piece.jpg|thumb|left|Internu di u pumpelmu]] Differamente da ogni altru agrumu, u pumpelmu ùn hè micca sfericu o appena sciacciatu, è si prisenta à spessu incù una forma à [[pera]]. A [[buchja]] hè liscia, verdiccia, à volta rusulata, mentre a polpa pussede culori chì vanu da u giallu à u rusulata finu à u rossu. Hè u più grande trà i [[frutti]] di i ''citrus'', cresce finu à i 30 cm di diamitru è pò pisà finu à i 10 kilò. Tipica per sta spezia hè l'abbundante prisenza di a sustanza bianca spungosa sottu a buchja (ditta ''albedu''), chì com'è in a maièo parte di l'agrumi ùn hè micca ***commestibile; d'albedu hè custituita ghjustu appuntu tutta a parte superiore di u fruttu, vene à dì a parte stretta di a forma à pera. S'è u fruttu hè maturu u gustu hè piacevule, più dolce ch'è quellu di l'[[aranciu amaru]] è senza alcuna acidità. Ogni spichju di u fruttu hè piuttostu grande, prisenta picculi [[seme|semi]] è una buchja spessa faciule da caccià. U pumpelmu hè moltu grande è per via di cunsequenza una persona sola hà difficultà à cunsumà lu è o appena coltu, ciò chì prubabilamente ***succesi in [[Indocina]] induve u fruttu pò rialmente ghjunghje à maturazione cumpletta. Moltu diffusu in [[China]], induve ellu hè cunsumatu frescu, hè imprudatu ancu per pruduce suchji (in [[Israele]]) è per condisce insalate di frutta o di [[ligume|ligumi]], oppuri [[frutta candita|canditu]]. L'industria ricava un [[oliu essenziale|olii essenziale]] da a buchja. Hè sempre più diffusu in i supermercati europei. ==pumpelmu o pumpelmu== [[File:Pummelos.jpg|thumb|Dui pumpelmi]]Dui parole moltu simile, dui frutti chì si ponu si cunfonde faciule. Nanzituttu, u [[pumpelmu]] hè oghje largamente cunnisciutu è pare in qualchì modu stranu ch'è un fruttu chì u so nome hè scunnisciutu possi attribuisce si ne a paternità genetica. Eppuru hè statu dimustratu chì sò solu trè i progenitori di tutti l'agrumi oghje cunnisciuti: l'alimeia, a [[mandarina]] è questu giganti d'altri tempi chì pudemu chjamà solu incù nomi lucali, perchè a so impurtanza ùn hè mai ghjunta à 'ssu livellu. Hè dunque unu di i trè illustri antenati di l'agrumi. U pumpelmu hè dunque inevitabilamente un [[ibridu]], tantu bellu risciutu da avè guasi cancellatu l'uriginale. Hè tantu bellu risciutu ch'è à i ghjorni d'oghje ùn hè micca cunclusu u dibattitu trà pumpelmu è pumpelmu. Molti sperti cunsidereghjanu ch'è u pumpelmu saria solu a virsione [[Mare Meditarraniu|meditarrania]] di u pumpelmu. Altri sò cunvinti ch'è u pumpelmu sia simpliciamente u sviluppu naturale di a spezia antica, difinitivamente estinta, di i pumeli. Ferma sempre una quistione aperta. == Storia == U pumpelmu hè nativu di u sudu di l'[[Asia]] è di a [[Malesia]] induve ellu hè cunnisciutu da più di quattru milla anni. Fù introduttu in [[China]] intornu à u 100 d.C., induve ellu s'hè diffusu è cuntinueghja à sopravvive, ancu spuntaneamente accantu à i fiumi, finu à i nostri ghjorni. Hè cultivatu in e rigione miridiunale ([[Jiangsu]], [[Jiangxi]], [[Fujian]]) è spicialmente in [[Tailanda]]. Ci sò culture ancu in [[Taiwan]] è [[Giappone]], in u sudu di l'[[India]], [[Malesia]], [[Indunesia]], [[Nova Guinea]] è [[Tahiti]]. Più ch'è in Asia, u pumpelmu hè cultivatu in [[California]] è soprattuttu in [[Israele]]. Fù introduttu in [[Giamaica]] in u XVIII seculu da u capitanu inglese Shaddock, chì lucalmente dete ancu u so nome à u fruttu. A casata di stu capitanu hè sempre ricurdata ancu in [[Liguria]], induve u pumpelmu hè cunnisciutu com'è ''sciaddocco''. == Imagine == <gallery> File:Pummelos.jpg|<div class="center">Pumpelmi</div> File:Pummelo_sectioned.jpg|<div class="center">Fruttu tagliatu</div> File:Pomelo flesh.jpg|<div class="center">Polpa di pumpelmu</div> File:Pomelo flower.jpg|<div class="center">Fiori di pumpelmu</div> File:Citrus maxima0.jpg|<div class="center">Pumpelmu annantu à l'arburu</div> File:Pomelo3.jpg|<div class="center">U fruttu annantu à l'arburu, Isule [[Filippine]]</div> File:Xiancun - pomelo orchards - DSCF4064.jpg|<div class="center">Culture di pumpelmu in u [[Fujian]], in China</div> </gallery> [[Category:Rutaceae]] [[Category:Agrumi]] [[Category:Taxa classificati da Linneo]] ==Da vede dinò== *[[citronu]] *[[clementina]] *[[limea]] *[[limonu (arburu)|limonu]] *[[mandarina]] *[[pumelu]] == Note == <references/> ==Fonte== 'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu. gt9rsjrn02ns2zokfaoiq2kwkhhq5ug Pumelu 0 17489 374037 369823 2021-06-02T11:30:33Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U pumelu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Grapefruit 700x490.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Citrus x paradisi</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Sapindales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Rutaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Citrus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Citrus × paradisi''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"></span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Starr_071024-0115_Citrus_x_paradisi.jpg|250px|U pumelu]] |----- |} U '''pumelu''' hè un [[arburu]] fruttiferu appartinente à u [[Generu (tassunumia)|generu]] [[Citrus]], è à a [[Famiglia (tassunumia)|famiglia]] di e [[Rutaceae]]. U nome cumunu ''pumelu'' si pò riferisce tantu à a pianta ch'è à u so fruttu. Hè un anticu [[ibridu]], prubabilmente trà l'[[Citrus sinensis|aranciu dolce]] è u [[Citrus maxima|pumpelmu]], ma da parechji seculi custituisce una spezia autonoma. == Descrizzione == Hè un arburu [[sempreverde]] altu di solitu da 5 à 6 metri, ma pò ancu righjunghje i 13-15 metri. E so [[foglie]] sò di culore verde scuru, longhe (più ch'è 15&nbsp;cm) è suttile. Produce fiori bianchi cumposti da quattru petali di 5&nbsp;cm. U [[fruttu]] hè giallu, d'aspettu glubosu d'un diamitru di 10-15&nbsp;cm è hè cumpostu da spichji incolori. Hè un di i più maiori trà i frutti di l'[[agrumi]], sicondu solu à u [[Citrus maxima|pumpelmu]], datu chì pò righjunghje faciule i dui kg di pesu, in u quale casu però ùn hè micca cunsumatu frescu, ma hè distinatu à l'industria per a pruduzzione di suchju. A buchja di u pumelu hè abbundantamente cuperta da a massa spungosa detta ''albedu'' chì hè però appena menu cumpatta ch'è quella di u [[limone]]. Per stu mutivu u fruttu ùn hà nè a cunsistenza di u limone, nè l'elasticità di l'[[aranciu|aranciu]], ciò chì u face à spessu parè ammaccatu. == U pumelu com'è ibridu == Butanicamente ùn fù micca pussibule di distingue u pumelu da u [[Citrus maxima]] o [[pumpelmu]], finu à u [[1830]], quandu li fù assignatu u nome di ''Citrus paradisi''. E so urighjine ùn fubbenu micca determinate finu à u [[1950]], quandu u nome scentificu fù cambiatu in ''Citrus x paradisi''. Finu à pocu tempu fà, infatti, u pumelu era classificatu com'è un ''citrus'' uriginale, di u quale si suppunia ch'ellu era una [[sottuspezia]] ancu a varietà di frutti giganti cultivata per u più in [[Israele]]. Oghje invece hè cumunamente accittata a teuria sicondu a quale sò propriu sti frutti enormi, i pumpelmi, i veri ''citrus'' uriginale, mentre i pumeli ne sò antichi ibridi. L'ibridazione saria tantu luntana in u tempu per avè permessu u predominiu di i pumeli in e cultivazione finu à rende la guasi scumparsa di i progenitori. I mutivi di sta prifarenza stanu certamente in e "dote" ch'è l'ibridi anu ereditatu da i pianti d'urigine. Mentre u pumelu hà trasmissu u [[gustu]] è a succosità, l'aranciu ci hà cuntribuitu incù u [[vulume]] più minore è a forma appena appiattita. Ne hè risultatu u pumelu chì cunserva per appuntu tuttu u gustu di u pumpelmu, ma si prisenta in frutti chì di solitu ùn subraneghjanu micca in media u chilugrammu di pesu, mentre u pumelu pò pisà più di dece kilò. Inquantu dopu à a forma, l'ibridu hà assuntu quella arrutundita di l'aranciu, pirdendu u "cappellu" d'''albedu'' chì face assumiglià i pumpelmi à gigantesche [[pera|pere]]. == Storia == U pumelu hè l'unicu agrumu chì si suppone ch'ùn pruvenia micca da l'[[Asia]] sudurientale, ma da l'[[America Centrale]]. Si dice ch'ellu saria statu scupertu in u [[1750]], prubabilmente à [[Barbados]] o à e [[Bahamas]]. In realità hè plausibile ch'ellu sia statu purtatu da questi lochi in [[Florida]], ma pare quantunque stranu ch'ellu aghji pussutu da quì righjunghje ancu u [[Mare Terraniu]]. Ùn ci sò date certe in prupositu, ma esiste ancu l'ipotesi ch'è u pumelu sia ghjuntu in [[Europa]] incù u so prugenitore, l'aranciu dolce, da l'[[Estremu oriente]] à traversu l'Asia per a [[Via di a seta]], ciò chì cullucheria a so urigine in a patria di tutti l'altri agrumi. Hè quantunque vera ch'è in Europa era statu usatu à spessu solu com'è pianta ornamentale. U fruttu hè diventatu populare solu in u XIX seculu. Oghje u pumelu si cultiveghja in u mondu sanu. Ne sò i maiori pruduttori i [[Stati Uniti d'America|USA]], incù culture in [[Florida]] è [[Texas]]. Hè cultivatu dinù in [[Corsica]]. In l'[[Italia Miridiunale]], hè cultivatu oghje in l'agrumeti di a [[Piana di Catania]], è di a [[Conca d'Oru]] in [[Sicilia]]. == Una nova varietà == [[File:Grapefruits - whole-halved-segments.jpg|thumb|U pumelu rusulatu]] Esistenu annantu à u marcatu molte varietà di pumelu, ma una in particulare assume una certa impurtanza. Si tratta di u [[pumelu rusulatu]], chì a so culurazione deriveghja da una mutazione spuntanea di u pumelu giallu usservata in u Texas in u 1929 è stabilizata par via di irraghjamentu incù neutroni lenti. U novu fruttu hà ingeneratu moltu interessu trà i compradori, tantu da favurisce ulteriore ibridazione soprattuttu incù l'aranciu ''moru''. Sò stati righjunti boni risultati: u fruttu diventa sempre più culuritu è sempre più dolce, è a buchja s'hè affinata. Avale u pumelu rosu hè cunsideratu solu una varietà di u pumelu giallu, ma puderia succede ch'ellu diventi prestu una spezia autunoma di ''citrus''. Quessa dighjà successa incù e [[clementina|clementine]]: quandu una varietà righjunghje faciule certe qualità particulare ripetibile, mantinendu invariate e nove caratteristiche, l'ibridu assume u ''status'' di spezia sputica. Un si deve sminticà ch'è, sturicamente, listessu affare hè accadutu per l'aranciu è u limone. == Farmacolugia == Parechji studii evidinzieghjanu pruprietà antimicotiche, antimicrobiche è antibatteriche à ampiu spettru di u GSE (''Grapefruit-Seed Extract'')<ref>(in inglese) ''Antimicrobial properties of grape seed extracts and their effectiveness after incorporation into pea starch films'', International Journal of Food Science & Technology, Vulume 44, Numeru2, pagine 425-433, February 2009</ref><ref>(in inglese) ''Antibacterial effect of Grapefruit Seed Extract on food-borne pathogens and its application in the preservation of minimally processed vegetables'', annantu à ''Postharvest Biology and Technology'', Vulume 45, Numeru 1, Lugliu 2007, Pagine 126-133: studiu da u College of Food Science and Nutritional Engineering è di u Chjina Agricultural University (Beijing, 100083)</ref>. Incù una diluizione d'1:512 hè eliminata cumplittamente a tussicità di u suchju, rispettu à i cumuni antibiotichi, svulghjendu un'azzione selettiva chì culpisce i soli batterii chì ùn sò micca familiari à l'urganismu. À u microscopiu elettronicu s'hè evidinziatu ch'è in 15 minuti dapoi u cuntattu hè distrutta a membrana di u batteriu è liberatu ciò chì hè cuntenutu in u so [[cituplasma]]<ref>(in inglese) ''The Effectiveness of Processed Grapefruit-Seed Extract as An Antibacterial Agent: II. Mechanism of Action and In Vitro Toxicity.'', The Journal of Altirnative and Complementary Medicine, Vulume: 8 Numeru 3: Lugliu 5, 2004</ref> In u corsu di i studii, fù nutatu ch'è in i Stati interessati u cunsumu di suchju di pumelu com'è bivanda (cunsiderata moltu rinfriscante in lochi induve u clima era spessu moltu caldu) era bellu più altu ch'è in l'altri Stati; si righjistronu tuttu à fattu casi di persone chì cunsumavanu 1-2 [[gallone|galloni]] (equivalente à 4-8 [[litru|litri]]) à u ghjornu di suchju di pumelu. Dopu à i studii, u misteru chì circundava a currelazione trà i dui aspetti (cunsumu di suchju di pumelu è fallimenti terapeutichi) fù svilatu. == Note == <references/> == Bibliugrafia == {{cita libru| Bertram G. | Katzung | Farmacolugia generale è clinica | 2009 | Piccin | Paduva}} ==Da vede dinò== *[[citronu]] *[[clementina]] *[[limea]] *[[limonu (arburu)|limonu]] *[[mandarina]] *[[pumpelmu]] [[Category:Rutaceae]] [[Category:Agrumi]] ==Fonte== 'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu. 0dm1akw7v3q1gm8wr5dribvsr8uaokg Clementina 0 17492 373911 350082 2021-06-02T10:56:17Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A clementina'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Flickr_-_cyclonebill_-_Clementiner.jpg|240px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Citrus × clementina</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Sapindales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Rutaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Citrus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Citrus × clementina''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"></span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Oh_my_darling.jpg|240px|A clementina]] |----- |} A '''clementina''' ('''''Citrus [[X (disambigua)#Butanica|x]] clementina''''') hè un [[agrumu]], appartinente à u gruppu di e mandarine, chì frà altru cumprende a mandarina tipica mediterrania (''[[Citrus reticulata]]'' Blanco), è ancu i [[Citrus x unshiu|Satsuma]] o mandarine giappunese. == Origine == Sicondu parechji fonte l'incrociu trà [[aranciu]] è [[mandarina]] saria statu creatu à l'accasu, intornu à u [[1940]], da un certu frate Clément Rodier di u cunventu di Missergin in i circondi d'[[Oranu]]. Altre fonte danu per certu ch'è l'interventu sia statu vulsutu è effettuatu parechji dicennii prima da un prete, un certu Pierre Clément, ma ferma qualchì incertezza annantu à u Clément chì rialmente hà datu nome à stu fruttu. Si face strada inoltre l'ipotesi ch'è l'ibridu sia assai più anticu è pruvenga da a [[China]] o da u [[Giappone]]. Dopu à e prime ibridazione à l'iniziu di u [[seculu XX]], fù prestu evidente ch'ellu si trattava d'una nova [[spezia]] di Citrus (''Citrus reticulata Blanco''), datu ch'è e caratteristiche rimanianu inalterate in u tempu è a ripruduzione sistematica di l'agrumu ùn dava alcunu prublemu. Dopu à dicennii di cultivazione sperimintale i frutti cunsirvavanu e qualità di i primi ibridi, è eranu sempre più richiesti da u cunsumatore. Dapoi u 1940 a clementina hè un di l'agrumi regularmente prisenti annantu à u mercatu è, in l'ultimi dicennii, u fruttu più vindutu dopu à l'arancie. == Descrizzione == L'arburu di a clementina hè assai simile à quellu di a mandarina, da a quale differisce appena per e foglie chì sò più grande è più larghe è ùn anu micca l'aromu caratteristicu di a mandarina. Fiurisce è fruttificheghja pianamente è irregularmente, chì hè moltu suscettibile à i cambiamenti di temperatura. Ci hè una sola racolta annuale trà [[nuvembre]] è [[ghjinnaghju]]. U fruttu s'assumiglia à a mandarina: e differenze principale sò da ricercà in u culore di a polpa, bellu più aranciatu. Inoltre ùn hè micca appiattitu com'è e mandarine, ma sempre bellu rutondu. Com'è a mandarina, si sbuchja è si divide in spichji bellu faciule. U gustu invece hè più simile à quellu di l'aranciu, incù un perfettu equilibriu trà l'acru è u dolce. E piantazione più stese si trovanu in [[Tunisia]], [[Algeria]], [[Maroccu]], [[Spagna]], [[Italia]] (in [[Calabria]], [[Puglia]] è [[Sicilia]]). In i [[Stati Uniti d'America]] e clementine sò state cultivate finu da a so apparizione annantu à u mercatu, ma si sò veramente affirmate solu dopu à u [[1977]], chì quest'annu assai arancete di a [[Florida]] fubbenu distrutti da un inguernu eccezziunalmente duru. == Impieghi == A clementina hè cunsumata per u più com'è fruttu frescu perchè hà tutte e pruprietà tipiche di l'agrumi, inclusu un altu cuntenutu di [[vitamina C]]. Hè spessu preferita à l'aranciu chì ùn eccede mai in acidità è si sbuchja più faciule. In cucina, hè nurmalmente impiegata à u naturale ma pò esse imprudata per suchji, [[cunfittura]], sorbetti o sciroppi. In a pruduzzione di [[cusmeticu|cusmetichi]] a clementina trova applicazione in a preparazione di luzione tonificante è mascari per a pelle <ref>[http://www.civicu48.it/à-tavola-è-non/micca/ùn-solu A tavula è non solu - Civicu48 by Spes di Vincenzu Lia - E Clementine di Calabria<!-- Titulu inghjiniratu autumaticamente -->]</ref>. == Note == <references/> == Da vede dinù == * [[Citrus]] * [[Spezia di Citrus]] *[[citronu]] *[[limea]] *[[limonu (arburu)|Limonu]] *[[mandarina]] *[[pumelu]] *[[pumpelmu]] [[Category:Agrumi]] [[Category:Rutaceae]] ==Fonte== 'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu. h18yiv1yeu0whp7zyat4l2ovdojrbip Cantu di malincunia 0 17627 347413 341863 2015-07-02T09:30:57Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Cantu di Malincunia''' hè una puesia di [[Santu Casanova]] (1850-1936). Hè stata publicata in [[Fiori di Cirnu]] in u 1930. ==Cantu di malincunia== :Cari monti diletti, :È colli profumati, :Ricordi suspirati :Di la vita, :Dopu longa partita, :Tornu à l'amate sponde, :Ma più nimu risponde :À la me voce. :Ùn ci hè più quella noce, :In la valle fiurita ; :Si n'hè andata la vita :Cù la pace. :Hè notte, tuttu tace :Intorn'à quelli lochi : :Ùn si vede più fochi :In lu cuntornu. :Invece di lu ghjornu, :S'avvicina la sera. :Sarà l'ultima spera :D'ogni lume ? :Fala chetu lu fiume, :Sò tristi l'arbuscelli, :Ch'ùn canta più acelli :In le so rame. :Piegnenu le campane, :Sò sculuriti i fiori :Cù l'ultimi splendori :Di a to vita. :È tù, gemma gradita, :Cascata in primavera, :Prima di vede a sera :Cume a rosa. :Si rinnova ogni cosa :Drentu lu to giardinu, :Ma u to voltu divinu :Hè in Paradisu. :Risplende lu to visu :Cume quellu di prima, :Ch'ùn'eri anc'à la cima :Di a billezza. :Tutta quella dulcezza, :Quelli tratti ridenti, :Parchè sò stati spenti :À l'aurora ? :A sepe si rinfiora, :È torna u rusignolu :À piegne lu to dolu :Tant'amaru. :O mondu cusì avaru, :M'hai spizzatu lu core, :Cugliendu quellu fiore :Senza spine ! :Passu le siratine :Sottu l'amatu tettu, :Ma u to visu dilettu :Hè senza velu. :Si n'è cullatu in celu :Tra li canti è la gloria. :Manda qualchì mimoria :À chì suspira. :Pietosa hè la me lira, :A notte s'avvicina, :Dentru l'onda turchina :Ciotta lu sole. :Sò nate le viole :Da incurunà ti a testa :U ghjornu di a to festa :Ch'hè vicinu. :O perfidu distinu, :O notte senza stele, :O cose tantu belle, :Duva site ! :O petre chì cuprite :Quelle riliquie care, :Alzate li un'altare :Sacrusantu ! :Ch'ella senti u me cantu :Pien' di malincunia, :Chì ti chiama, o Maria, :In tutti i lati. :Quelli patti sacrati, :Dicisi in casa è fora, :Ormai hè ghjunta l'ora :D'osservà li. :S'e tengu à ramintà li :Ùn hè cà par mimoria, :Ch'hè troppu dura a storia :Di u passatu. :Addiu, o pegnu amatu, :Un'altra volt'addiu ! :Ti lasciu trà l'ubliu :Di la notte. ==Da vede dinù== * [[Santu Casanova]] [[categoria:Puesia]] sjyte4wm7r85g33l571v5pvx6h5tf65 Naiadi 0 17628 341871 341870 2015-03-19T19:42:56Z 86.219.55.196 wikitext text/x-wiki [[File:Naiad1.jpg|thumb||350px|''The Naiad'' (A Naiadi) di [[John William Waterhouse]], 1893. Stu dipintu mostra a Naiadi [[Melite]] chì va versu [[Erculu]], chì dormi avvoltu in una di i so peddi d'animali.]] I '''Nàiadi''' - figuri di a [[mitulugia greca]] (Ναϊάδες da u [[Lingua greca|grecu]] νάειν, "scurra" è νἃμα, "acqua currenti") - erani i [[Ninfa (mitulugia)|ninfi]] chì presidiani à tutti l'[[Acqua (imaginariu)|acqui dulci]] di a terra è pussidiani facultà varitrici è prufetichi; sò essari di sessu feminicciu, dutati di una longa vita, sippuri murtali. Si distinguini: * i [[Potameidi]], ninfi di i fiuma. * i [[Pegei]], ninfi di i surghjenti. * i [[Crenei]] o Creniadi, ninfi di i funtani. * i [[Limniadi]], ninfi di i lava. * l'[[Eleadi]], ninfi di i paduli. A so urighjina variighja monda sighi sicondu i mitugrafi sighi sicondu i lighjendi. [[Omeru]], par asempiu, si riferisci à iddi chjamendu li "Figli di [[Zeus]]". In altrò sò liati à a sterpa di [[Uceanu (mitulugia)|Uceanu]]. Più suventi sò simpliciamenti figli di u diu di u fiumu ind'iddi stani. Qualunqua fussi a so urighjina hè quantunqua certu chì i Naiadi sò parsunaghji familiari à l'imaginazioni ellinistica. Infatti non solu ogni corsu d'acqua aia una Naiadi assuciata ma 'ssi parsunaghji erani monda à spissu ancu usati par spiigà parichji finomini, acquistendu cussì una funzioni monda impurtanti in i lighjendi lucali. Si cridia ch'iddi aviani puteri curativi: i malati biiani l'acqua di i so fonti o ci si immerghjiani drintu, ancu s'è più raramenti. St'attu era, infatti, cunsidaratu sacrileghju è si pudia risicà di subiscia a colara è a vindetta di i dei, chì si manifistaiani suttu forma di malatii particulari. À [[Roma]], [[Neronu]], dopu à essa si immersu in a fonti di a Marchja, fù coltu da una paralisia è una frebba chì ùn l'abbandunàni ch'è parichji ghjorna dopu. U cultu di i Naiadi - chì erani cunsidarati divinità benefichi di a saluta - ebbi una diffusioni maiò frà i campagnoli, chì l'onuraiani incù offriti di fiora, frutta è latti. Sò distinti da i divinità acquatichi, chì ripprisintaiani listessi fiuma, è da l'antichissimi spiriti chì staiani in l'acqui tranquilli di i paduli, di i stagni è di i laguni o di i lavi, com'è par [[Lerna]] in l'Argolide. I Naiadi sò assuciati incù l'acqui frischi, com'è l'[[Uceanini]] par l'acqui salati è i [[Nereidi]] di u [[Mari Tarraniu]]; ma apposta ch'è i grechi pinsaiani chì l'acqui di u mondu custituisciani un unicu sistemu, chì pinitraia da u mari in i prufondi spazii cavirnosi di a terra, ci hè stata à volta calchì suprappusizioni. [[Aratusa]], a ninfa di una surghjenti, era capaci di spariscia à traversu i currenti suttarranii di u [[Pilupunnesu]] par riaffiurà dopu da calchì parti in [[Sicilia]]. == Bibliugrafia == * (in talianu) Anna Maria Carassiti, Dizziunariu di mitulugia greca è rumana, Roma, Newton & Compton, 1996, pp. 365, ISBN 88-8183-262-3. * (in talianu) Pierre Grimal, I Garzantine, Mitulugia, Bergamo, 2007. == Noti == <references/> == Da veda dinò == * [[Camene]] * [[Melusina]] * [[Ondina (mitulugia)]] * [[Ninfa (mitulugia)]] * [[Sirena]] == Liami esterni == * [http://www.esopedia.it/index.php?title=Purtali:Mitulugia "Purtali di a mitulugia" annantu à Esopedia] * [http://www.dulci3000.it/mitu/mitu/greca_n.htm "Mitulugia è... dintorni", Naiadi (C1) annantu à Dulci3000.it] [[Category:Ninfi]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. msr4xl7z4on04ecipj275o4fwy07rg0 Incunabulu 0 17631 341896 341895 2015-03-23T18:44:26Z 92.150.233.91 wikitext text/x-wiki [[File:Incunabulum.JPG|thumb|Pagina d'una Bibbia stampata à [[Strasburgu]] in u [[1497]] da J.R.Grueninger. E lettere culurate fubbenu manuscritte dopu à a stampa.]] Incù u termine '''incunabulu''' si tratta di solitu d'un [[ducumentu]] [[stampa (prucessu)|stampatu]] incù a [[stampa à caratteri mobili|tecnulugia di i caratteri mobili]] è rializatu trà a mità di u [[seculu XV]] è l'annu [[1500]] inclusu. U termine deriveghja da a [[lingua latina|latinu]] ''incunabulum'' (plurale ''incunabula''), chì significheghja "in u viculu" o "in a culla". In u seculu dopu l'opere à stampa sò dette ''[[Cinquecentina|cinquecentine]]'', ancu s'è, sicondu parechji studii, soprattuttu d'origine anglusassone, a definizione d'incunabulu pò esse stesa ancu à certe edizione realizate in i primi vinti anni di u [[Cinquicentu]], chì finu à quella limita cronulogica i libri prisentanu caratteristiche cumune incù quelle stampate in u seculu XV. In generale l'incunabuli ùn prisentanu micca un [[frontispiziu]], ma solu un'indicazione, à spessu apprussimativa, chì riporta u nome di l'autore di l'opera è un titulu in l'[[incipit]]. E note tipugrafiche, vene à dì l'indicazione annantu à e rispunsabilità di u stampadore, quand'elle sò prisente, sò ripurtate in u [[colophon]]. Quessa perchè i primi libri realizati incù i caratteri mobili tindianu à imità l'aspettu di i libri [[manuscritti]], induve spessu, viste e so mudalità di pruduzzione, 'ss'indicazione eranu inutule. L'incunabuli sò dunque i primi [[libru|libri]] muderni, vene à dì realizati in serie incù mudalità protu-industriale, ma circa 10.000 di i 40.000 testi cunnisciuti sò custituiti da foglie sciolte, chì a nova tecnulugia permittia di rializà ancu bande, lettere d'indulgenza, è cetera. In u mondu ci sò circa 450.000 incunabuli (di molti testi esistenu difatti parechje copie). Sò cunsiderati prudutti assai priziosi è cunsirvati in musei è [[bibbiuteca|bibbiuteche]] specializate. L'incunabulu più anticu hè a [[Bibbia di Gutenberg]], in [[Lingua latina|latinu]], cusì chjamata perchè stampata da [[Johann Gutenberg]] trà u [[1452]] è u [[1455]]. == Galleria == <gallery> File:Printing towns incunabula.svg|Distribuzione geugrafica di e cità sedii di tipugrafie in u XV seculu<ref name="ISTC">[http://www.bl.uk/catalogues/istc/ ''Incunabula Short Title Catalogue''], 02.03.2011</ref> File:Incunabula distribution by language.png|Distribuzione percentuale di l'incunabuli di u seculu XV per lingua<ref name="ISTC"/> File:Incunabula distribution by region.png|Distribuzione percentuale di l'incunabuli di u seculu XV per rigione<ref name="ISTC"/> </gallery> ==Note == <references/> ==Bibliugrafia== * Piero Scapecchi, ''Incunabulu: itinerariu raghjunatuo d'orientamentu bibliugraficu'', Roma, 2004 ISBN 8878121134 * [[Alfredo Stussi]], ''Breve avviamentu à a filulugia taliana'', Bologna, 2002 ISBN 8815087885 * Antonella Grassi, Giuliano Laurentini, ''Incunabuli è cinquecentine di e bibbiuteche di i Cappuccini di Tuscana'', 2003, ISBN 88-8304-642-0 * [[Lodovica Braida]], ''Stampa è cultura in Europa'', Bari, Laterza, 2000. ISBN 8842060313 ==Da vede dinù== *[[Editio princeps]] ==Ligami esterni== *{{en}} [http://www.bl.uk/catalogues/istc/index.html Situ ''Incunabula Short Title Catalogue'' - Catalogu internaziunale in linia di l'incunabuli] [[Category:Libru]] [[Category:Storia di a litteratura]] ==Fonte== 'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu. rs0nkzgdi628ramger2c7ng16zbzv1a Urbalaconu 0 17632 341902 2015-03-24T18:45:47Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Urbalaconu]] à [[Urbalacò]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Urbalacò]] 6nx8zh7moh4wzrmsq6n5h3ivikrpyg6 Scala di Richter 0 17633 341941 341928 2015-03-26T20:12:18Z 109.208.82.129 wikitext text/x-wiki Incù l'attribuzione d'un valore annantu à a '''scala di Richter''' o ''magnitudine lucale ''M''<sub>L</sub>'', si sprima una [[misura (metrologia)|misura]] di a [[magnitudine (giulugia)|magnitudine]], vale à dì una [[stima]] di l'[[energia]] emissa da un [[terramutu]] in u puntu di a frattura di a [[crosta terrestra]] vene à dì à l'[[ipocentru]] sicondu i criterii mintuvati da u geufisicu americanu [[Charles Francis Richter|Charles Richter]]. == Generalità == À pettu à a [[scala di Mercalli]], chì valuta l'intensità di u sismu basendu si annantu à i danni ingenerati da u terramutu è annantu à criterii sughjettivi, a magnitudine Richter tende à quantificà l'[[energia]] emissa da u finominu sismicu annantu à una basa puramente strumentale. A magnitudine Richter hè stata definita per ùn dipende micca da e tecniche custruttive in usu in a rigione culpita. Sviluppata in u [[1935]] da [[Charles Francis Richter|Charles Richter]] in cullaburazione incù [[Beno Gutenberg]], tremindù di u [[California Institute of Technology]], a scala era stata à l'iniziu studiata solu per esse usata in un aria particulare di a [[California]] è solu annantu à [[sismugramma|sismugrammi]] rigistrati di un mudellu particulare di [[sismugrafu]]: quellu à tursione di Wood-Anderson. Richter usò à l'iniziu valori arrutundati à u più vicinu quartu di magnitudine, ma in seguitu s'usonu i decimi di magnitudine. L'inspirazione per sta tecnica fù a scala di e [[magnitudine apparente|magnitudine apparente]] usata in [[astrunumia]] per discrive a luminusità di e stelle è d'altri ogetti cilesti. == Definizione == In a definizione data da Richter, a magnitudine ''M<sub>L</sub>'' di qualsiasi terramutu hè data da u lugaritmu in basa dece di u massimu spustamentu di a traccia (rispettu à u zeru, espressu in [[Micrometru|micrometri]]) in un sismugrafu à tursione di Wood-Anderson calibratu di manera ''standard'', s'è l'evvenimentu s'hè virificatu à una distanza epicentrale di {{M|100|k|m}}. Richter scelsi arbitrariamente una magnitudine zeru per un terramutu chì mostra un spustamentu massimu d'un [[Micrometru (unità di misura)|micrometru]] (1/1000 di mm) annantu à u sismugrafu di Wood-Anderson, s'ellu hè postu à 100 km di distanza da l'[[epicentru]] di u terramutu, vene à dì più debule ch'è ciò chì si pudia rigistrà à l'epica. Sta scelta permittia d'evità i numari negativi, almenu incù i strumenti di l'epica. A scala Richter però cuncettualmente ùn hà alcuna limita inferiore o superiore è i sismugrafi muderni, moltu più sensibili, rigistranu nurmalamente terramuti incù magnitudine negative. U prublemu maiò di a scala Richter hè chì i valori sò solu dibulamente currilati incù e caratteristiche fisiche di a causa di i terramuti. Inoltre, ci hè un effettu di saturazione versu e magnitudine 8,3-8,5, divutu à a [[lege di scala di u spettru di i terramuti]], per via di a quale i tradiziunali metudi di magnitudine danu listessu valore per evvenimenti chì sò chjaramente differenti. À l'iniziu di u [[seculu XXI]], a maiò parte di i sismologhi cunsidereghja e scale tradiziunale di magnitudine obsolete<ref>Infatti Richter invintò 'ssa scala in u 1935 per misurà i terramuti rilivati incù un tipu specificu di sismugrafu è in u raghju di 600&nbsp;km da a California. In u tempu sò state invintate numerose scale più utule [http://earthquake.usgs.gov/learning/topics/measure.php com'è spiigatu per esempiu annantu à u situ dell'USGS].</ref> è l'anu rimpiazzate incù una misura chjamata [[mumentu sismicu]], più dirittamente in relazione incù i parametri fisichi di u terramutu. In u [[1979]] u sismologu [[Hiroo Kanamori]], anch'ellu di u [[California Institute of Technology]], pruposi a [[Scala di magnitudine di u mumentu sismicu|Moment Magnitude Scale]] (''M''<sub>W</sub>), grazia à a quale hè pussibule à sprimà u mumentu sismicu in termini simili à e precedente scale di magnitudine. == Magnitudine è intensità == A magnitudine si definisce com'è u rapportu trà a grandezza in evaluazione è una grandezza campione, misuratu annantu à una [[scala lugaritmica]]. E scale com'è a [[Rossi-Forel]] è a [[scala Mercalli|Mercalli]] sò usate invece per discrive l'effetti di u terramutu, chì dipendinu da e cundizione lucale (prisenza è tipu di custruzzione, distanza da l'epicentru è cusì via). Per esempiu, un terramutu d'uguale magnitudine pò avè effetti differenti s'ellu avvene in pienu desertu (induve nissunu pò avvertisce lu), oppuru in un centru abitatu (induv'ellu pò pruvucà danni è vittime). Evvenimenti incù magnitudine di 4,5 o superiore sò abbastanza forti da esse rigistrati da i sismugrafi di tuttu u mondu. I terramuti più putenti rigistrati sò di magnitudine 8 o 9 è avvenenu incù una frequenza di circa unu à l'annu. U più grande mai rigistratu occorsi u [[Grande Terramutu Cileno|22 maghju 1960 in Cile]] è ebbi una magnitudine ''M''<sub>W</sub> di 9,5. == Effetti == A siguente tavulella discrive l'effetti iputetichi di terramuti di parechje magnitudine vicinu à u so epicentru in lochi abitati. L'effetti ponu cusì varià sicondu una gran'quantità di fattori, com'è a distanza da l'epicentru o u tipu di terrenu chì pò attenuisce o amplificà e scosse è u tipu di custruzzione, s'elle sò prisente. {| class="wikitable" style="margin:auto;clear:both;" |+ Tavulella di gravità di u terramutu |- !Magnitudine Richter!!Effetti di u sismu |- |0- 1,9 || Pò esse rigistratu solu par mezu d'apparechji adequati . |- |2- 2,9 || Solu quelli chì si trovanu in pusizione nantu à u spinu si n'avvedenu; un pendulu si move. |- |3- 3,9 || A maiò parte di a ghjente u cunsidereghja com'è un passaghju d'un camione; vibrazione d'un bichjere. |- |4- 4,9 || Assai ghjente si n'avvedenu; un pendulu si move nutevulmente; i bichjeri stintinneghjanu; ci sò picculi danni. |- |5- 5,9 || Tutti u sentinu; molti fissurazione annantu à i muri; affundamentu parziale o tutale di poche case; priculu per a pupulazione. |- |6- 6,9 || Tutti u percepiscenu; panicu; affundamentu di e case; risicu maremotu; a populazione hè in priculu. |- |7- 7,9 || Panicu; priculu di morte in l'edifizii; solu parechje custruzzione sò senza danni; maremotu; a populazione hè culpita. |- |8- 8,9 || Ignilocu priculu di morte; edifizii inaduprevuli; onde alte finu à 40 metri. |- |9- 9,9 || Empiifondu tutale di i territorii in quistione o spustamentu di e terre è numarusissimi morti. A populazione hè assai culpita. |- |10 o più || Particulare evvenimenti d'eccezziunale gravità: spaccature di a Terra, tutale distruzzione di strutture artificiale è maremoti. |} {| class="wikitable" style="margin:auto;clear:both;" |+ Scala Richter |- !Magnitudine!![[Trinitrotoluene|TNT]] equivalente!!Frequenza |- |0 ||1 chilugrammu || circa 8&nbsp;000 à u ghjornu |- |1 ||31,6 chilugrammi || |- |1,5 ||178 chilugrammi || |- |2 ||1 tonna || circa 1&nbsp;000 à u ghjornu |- |2,5 ||5,6 tonne || |- |3 ||31,6 tonne || circa 130 à u ghjornu |- |3,5 ||178 tonne || |- |4 ||1&nbsp;000 tonne || circa 15 à u ghjornu |- |4,5 ||5&nbsp;600 tonne || |- |5 ||31&nbsp;600 tonne || 2-3 à u ghjornu |- |5,5 ||178&nbsp;000 tonne || |- |6 ||1 milione di tonne || 120 à l'annu |- |6,5 ||5,6 milioni di tonne || |- |7 ||31,6 milioni di tonne || 18 à l'annu |- |7,5 ||178 milioni di tonne || |- |8 ||1 miliardu di tonne || 1 à l'annu |- |8,5 ||5,6 miliardi di tonne || |- |9 ||31,6 miliardi di tonne || 1 ogni 20 anni |- |9,5 ||178 miliardi di tonne || |- |10 ||1000 miliardi di tonne || scunnisciutu |} == Note == <references/> == Bibliugrafia == * Charles F. Richter, ''An instrumental earthquake magnitude scale'', Bulletin of the Seismological Society of America; January 1935; v. 25; numaru 1; pagine 1-32 [http://www.bssaonline.org/cgi/content/abstract/25/1/1 Online] == Da vede dinù == * [[Magnitudine (geulugia)]] * [[Scala di magnitudine di u mumentu sismicu]] * [[Scala sismica]] * [[Charles Francis Richter]] [[Category:Scale sismiche]] ==Fonte== 'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu. 7b768cme5ko7kwx5d1mc2jqbqpc21qj U Duttori 0 17634 347592 341997 2015-07-02T15:40:24Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki ''U Duttori'' hè una puisia di [[Paulu Matteiu di la Fuata]] (1817-1899) chì faci parti di i Puisii Ghjucosi. :Chjami u duttori, chì babbitu vol' mora, :Hè ghjuntu stancu, rispondi la signora. :- Par pietà, ch'eddu ni venga ! :- Vinarà ma da quà à un' ora ; :Aval' suda è hà da fà cena. :- Cripatura à panza piena ! :Oh! chì duttori ! Hà solcu mari è portu ; :Hà vistu à [[Pisa]] è u [[campanili tortu di Pisa|campanili tortu]], :Da li porghi è li riporghi, :È chì sà quantu n'hè mortu ! :Parla in crusca, ma incapuccia, :Chì hè un tuscanu di [[Carbuccia]]. :La [[santacroci]] l'hà vista sinu à l'etta, :Studiò trè mesa, è hà buscu la so fetta ; :Andò anch'eddu à piscià in [[Pisa]], :È vultò cù la lancetta ; :Vi si feci un batticulu ; :Ma andò mulu è vultò mulu. :Dui fratidduchji ghjaciani in un lettu ; :Unu era sanu, quidd'altru ùn era schiettu. :- Fà ghjà veda la to lingua ; :Mò u to polsu ; ha mali in pettu ? :Ci hè una frebba cavaddina ; :Ti darebbi la [[chinina]]. :Ghjugni la mamma, è u incontra à mezi scali. :- Comu hè u ziteddu ? - Cammina ind'è u spiziali ; :Fà ti dà una porga d'oliu :È trapenta la di avali ; :Sì stasera eddu hè sfribbatu, :Li daremu lu sufatu. :Arreva a porga. – Tè ! bì. – Deti lu à Santu, :Chì lu duttori m'hà vistu in quistu cantu :Ed hà toccu u polsu ad eddu. :È m'hà fattu spenda tantu ! :Ancu ùn vachi eddu più à bè ! :Santu hà frebba quant'è mè. :À i tempi d'oghji, dà in capu à trè animali, :È marchja à Pisa. Dieta è serviziali :Si pò dì ad ogni ammalatu, :Chì ùn i poni mai fà mali. :Quali u paga, s'eddu mori ? :Ùn hà tombu lu duttori. :U peghju chì hè, vol' dà la so ricetta, :È l'ammalatu, sò certu chì la impietta. :Ghjà ùn iscrivi cusì prontu, :Chì ùn sà sempri ciò chì metta :S'eddu infondi a [[capinera]], :Ch'eddi approntini la cera. :Dicia qualchiunu : E ùn chergu à lu Signori :Ch'è u me nimicu in manu à lu duttori ; :Tandu poi sò scuciuratu, :È ùn dumandu altru favori : :S'eddu mori di lancetta, :Ùn ci hè à tema di [[vindetta]]. :Ma li so studii, l'hà fatti in u Cicconu ; :Pur' dici sempri : sò ghjuntu à [[Ciciaronu]], :È in bramatica latina, :Sapia à bonus, bona, bonu, :Ed à bini, binae, bini, :Cù i ghjirundii è cù i supini. :Ghjà u participiu, nequaquam, signor nò ! :Ùn sapia mai, nè ancu oghji po la sò, :Quand'eddu era in dus, da dum, :Quand'eddu era in di è in do ; :Ma ipse, ipsa, ipsum, sum, es, esti, :L'amparava cusì lesti ! :In setti mesa sapia l'abicì ; :Scurria à menti par l'a è l'o è l'i. :Era alegru babbu è mamma, :È diciani : quistu sì ! :Cornu sà etti, roma, bus, :Taglia u coddu à chjappà bus ! :Fù missu à leghja, è tantu à lu tablò, :Ùn ci era mali, sapia bè dì : i, o. :Ma u [[salteriu]] è i setti salmi, :Ùn pudia nè sù nè ghjò. :Sà la brisca è la primera, :È ùn sà leghja à cumpiitera ! :Pà lu francesu dicia ancu mamma : :Ma steti à senta chì prolaga ch'eddu hà ! :Qui, que, dont, è le, la, les, :Mon, ton, son, è ma, ta, sa, :Nos, vos, leurs è mes, tes, ses, :Dicia babbu : c'est assez. :Bref ! ghjunsi à Musa ; ma à Cornu in singulari, :Ad utrumcumque, à genua in prulari, :Ed à cujus, cuja, cujum :Or mai più chì tù l'ampari ! :Quid'libet è quod'libet, :Lu maestru : oh grosse bête ! :Ma un annu dopu, li sapii cusì dì :À quidam, quaedam, acqui, acqua, acqui, :Qui, quae, quod, ed hic, haec, hoc, :Quo vel qui, è qua vel qui, :Sibi, se è tibi, te, :Chì ùn ci n'era com'è mè. :È quotiescunque, è uterque è quilibetti, :È l'appindici cun tutti i riguletti, :Sbuchjulava in emma ed emma, :Lu Manueli è lu Purretti ; :Ùn fù sempri ch'è à lu verbu, :Ch'e parlava un pocu zerbu. :Or eccu i studii chì hà fattu lu duttori, :È grazii ad eddu, parechji ci ni mori ! :Ci sò certi toccapolsi, :Li mi scosti lu Signori, :Chì ni tignini di luttu ; :Ghjà in u mondu ci vol' tuttu ! :S'eddu ùn ci hè nimu chì morga è chì s'ammali, :Chì buscaria lu medicu è u spiziali ? :È u Curatu è u Cuntrullori, :Chì avariani ? I so stifali ! :Corci sè, sì nimu mori ! :Dunqua grazii à lu Duttori ! ==Rifarenzi== * Paulu Matteiu di la Fuata (1993, 2006), ''Poesie Giocose'', Aiacciu, CRDP di Corsica - Università di Corsica. [[categoria:Puesia]] fnvo61c7bq97xnc8o4v3r2n9xkafal7 Aratusa 0 17635 351275 341986 2015-07-16T13:52:26Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Picart alpheus arethusa.jpg|thumb|Alfeu prova à rapiscia à Aratusa]] [[File:Photo Fontaine Gros Horloge 1.jpg|thumb|A ''Storia d'Alfeu è Aratusa'' annantu à a funtana di u [[Gros-Horloge]] di [[Rouen]].]] '''Aratusa''' (o ''Aretusa'') (in [[Lingua greca|grecu]] Ἀρέθουσα, -ης; in [[Lingua latina|latinu]] ''Arethusa, -ae'') hè un parsunaghju di a [[mitulugia]] [[Grecia|greca]], figlia di [[Nereu (mitulugia)|Nereu]] è di [[Doride (mitulugia)|Doride]]. U [[diu]] [[Alfeu (mitulugia)|Alfeu]], figliu di u diu [[Uceanu (mitulugia)|Uceanu]], s'innamurò d'edda spiendu la mentri si bagnava nuda. Aratusa parò fughjì da i so attinzioni, scampendu si la annantu à l'[[isula di Ortigia]], in [[Siracusa]], induva a dea [[Artemidi]] a tramutò in una fonti. [[Zeus]], cummossu da u dulori d'Alfeu, u mutò in [[fiumu]] à so volta, parmittendu li cusì, da u [[Pilupunnesu]], in [[Grecia]], di parcorra tuttu u [[Mari Ioniu]] par uniscia si à a fonti amata. Ancu oghji u mitu rivivi in l'[[isula di Ortigia]] grazia à a cusidditta [[Fonti Aratusa]], un spichju d'[[acqua (imaginaria)|acqua]] chì sfocia in u [[Portu di Siracusa|Portu Grandi]] di [[Siracusa]]. Aratusa hè citata in i ''Puisii Ghjucosi'' di [[Paulu Matteiu di la Fuata]] <ref>In a [[puisia]] [[A natura hè tutta in festa]].</ref>: :Ci n'hè più fresca di quidda dla Scaledda ? :Dlu Quarracciu, dla Sarra, dla Strimedda ? :La [[Castalia]] è l'[[Ippucrena]] :Poni metta si cun edda ? :Ùn ci pò mancu Aratusa : :Chì ni dici, o cara musa ? ==Aratusa in a cultura== A ninfa hè citata in una grandi quantità d'opari; frà quiddi si poni mintuvà: *[[Ovidiu]], ''Mitamurfosi'', V, 572 è segg. *[[Esiodu]], ''Tiugunia'' 337 è segg. *[[Omeru]], ''Iliadi'' V, 541 è segg. *[[Pausania u Periegeta|Pausania]]. ''Discrizzioni di a Grecia'', V, 7, 3 è altri loca.<ref>Pagina di [http://www.theoi.com/Nymphe/NympheArethousa.html Arethusa] è [http://www.theoi.com/Potamos/PotamosAlpheios.html Alpheus] in Theoi.com.</ref> *[[Virghjiliu]], ''[[Georgiche]]'' IV, 344 *[[Virghjiliu]], ''[[Eneidi]]'' III, 694 è segg. *[[Teocrito]], ''Idilli'' (XVI) *[[Ghjuvanni Pasculeghji]], ''U ritornu'' (penultimu innu in a racolta ''Odii è inni'') *[[Giosuè Carducci]], ''Rime novi'' (LXIII). *[[Danti]]. ''Infernu'', XXV, 97 *[[Boccaccio]], ''Cumedia di i ninfi fiurintini'' (XVIII) è ''Amurosa visioni'' (XXV). *[[Ariostu]], ''Orlandu furiosu'' (cantu VI, ottava XIX). *[[Montale]], ''L'istati'' in '' L'occasioni'', versu 8. * [[Salvatore Quasimodo]], ''Auschwitz'' in ''U falsu è veru verdi'', v. 26. *[[Gabriele di Annunzio]], ''L'Oleandro'' (dalla racolta [[Alcyone]]) * [[Percy Bysshe Shelley]], ''Arethusa'', 1820. *[[John Keats]], ''Endimione'' *Albertu Lollio ([[1508]]-[[1569|69]]), ''Aratusa'' ([[1563]]), un asempiu di [[puisia]] pasturali drammatica. È ancu parechji [[puisii]] di l'Arcadia (da [[Giovan Battista Marinu|Marinu]] à [[Jacopo Sannazzaro]] à parechji altri). In u 1966, Aratusa fù rapprinsintata annantu à u vechju bigliettu di banca da 500 lire [[Italia|taliani]]. == Bibliugrafia == === Antica === * [[Ovidiu]] ''[[Mitamurfosi (Ovidiu)|Mitamurfosi]]'' V, 572 è siguenti * [[Esiodu]] ''Tiugunia'' V.338 * [[Omeru]] ''[[Odissea]] * [[Pausania u Periegeta|Pausania]] ''Discrizzioni di a Grecia'' === Muderna === * (in [[lingua taliana|talianu]]) Fernando Palazzi, Giuseppe Ghedini, ''Piccolo dizionario di mitologia e antichità classiche'', 15ª ed., Milano, Arnoldo Mondadori [aostu 1924], lugliu 1940. * Paulu Matteiu di la Fuata (1993, 2006), ''Poesie Giocose'', Aiacciu, CRDP di Corsica - Università di Corsica. == Noti == <references/> [[Category:Nereidi]] [[Category:Parsunaghji citati in a Divina Cummedia (Infernu)]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. q0xpac5szvicet52rs3fk57w1v7uvfl Aretusa 0 17636 341932 2015-03-26T19:52:22Z 109.208.82.129 Reindirizzamentu à [[Aratusa]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Aratusa]] o5bjinz6fhzoeii3hcblkbjtrt2ho13 Mare Ioniu 0 17637 374118 374116 2021-06-02T12:00:10Z Minorax 15175 /* Galleria fotografica */ fx wikitext text/x-wiki [[File:Ionian Sea borders.png|thumb|upright=1.7|'''Limite cunvinziunale di u mare Ioniu'''<br>In giallu e cunfine tradiziunale, in rossu e cunfine definite da l'Organisazione idrugrafica internaziunale, in arancinu e cunfine imprudate da u sirviziu meteurulogicu ''Meteomar''.]] U '''mare Ioniu''' (o ''Mari Ioniu'') hè un bacinu di u [[mare terraniu]], situatu trà l'[[Italia Meridiunale]] ([[Puglia]], [[Basilicata]], [[Calabria]] è [[Sicilia]]), l'[[Albania]] ([[Canale di Otranto]]) è a [[Grecia]] ([[Isule Ionie]]). == Etimulugia == U mare Ioniu, sicondu a ligenda, presi u so nome da Ioniu, figliu di Durazzo, chì era u nipote di Epidamno u figliu di Puseidonu. Fù uccisu per isbagliu da [[Erculu]] in u scontru incù i fratelli Durazzo. Fù cusì chì si deti u nome à u [[portu di Durazzo]], à a cità di [[Epidamno]] è à u mare di Ioniu. L'attestazione di u termine ''Ίώνιoς κόλπoς'' hè ripurtata finu à l'[[IV seculu a.C.]] è disignava propriu quellu trattu di mare chì sipara a Grecia da l'Italia.<ref>{{Cita libru |autore = |titulu = L'Adriaticu trà terraniu è penisula balcanica in l'antichità, atti di u cungressu di Lecce è Matera di u 21-27 uttrove 1973 |editore = ISAMG |cità = Taranto |annu = 1983 |pagina = 17 }}</ref> Certi studii sustenenu ch'è u nome deriveghji da a parola protu-illirica "jonë", chì in albanese hà u significatu di ''nostru'', dunque "Deti Jonë" (Mare Nostru). == Storia == U nome di Ioniu fù datu à u principiu à a parte di mare cumpresa frà Corcira ([[Corfù]]) è u [[Santa Maria di Leuca|Promuntoriu Iapigiuo]] (à u sudu) è a costa taliana à l'intrata di l'Adriaticu (à u nordu), è per estinsione ancu à a parte miridiunale di l'Adriaticu finu à u [[Gargano]] ([[Erodutu]], [[Tucidide]]). In u seculu I, [[Strabone]] dava per limita sittentriunale di l'Ioniu u [[Monti Acrocerauni|Promuntoriu Acrocerauno]] è pricisava (in u libru VII) ch'è "U golfu Ioniu hè parte di quellu chì avà si chjama Adriaticu", mentre indicava com'è Mare Sicilianu l'Ioniu meridiunale, vene à dì a parte cumpresa frà a Sicilia è u Pelopunnesu<ref>[http://www.treccani.it/anciclupedia/mare-ioniu_(Anciclupedia_Taliana) Enciclupedia Taliana Treccani]</ref>. Ancu [[Claudiu Tolomeo]]<ref>''Giugrafia'', Libru III, Cap. 1, ''Cità annantu à a costa''</ref> attesta ch'è a delimitazione di u bacinu idrugraficu di u mare Adriaticu pussede una cunfina precisa annantu à a costa settintriunale di u Gargano, vicinu à a cità di ''Hyrium'', picculu castellettu di fronte à l'[[Isule Tremiti|isule Diomedee]]. Per Tolomeo e lucalità di i [[Peucezi|Apuli Peucenti]] ([[Egnazia|Egnatia]], [[Bari|Barium]]), è e lucalità di l'[[Daunia|Apuli Dauni]] ([[Salapia]], [[Siponto|Sipuntum]], [[Apeneste|Apenestae]], Monte Gargano è ''Hyrium'') si trovanu annantu à u mare Ioniu, mentre e lucalità di i [[Frentani]] ([[Biferno|fiumu Tifernus]], ''Buca'' è [[Histonium]]) annantu à u golfu di u [[mare Adriaticu]]. ==Geugrafia== U mare Ioniu hè u bacinu più prufondu di u mare terraniu, è righjunghje infatti in parechji punti una prufundità di {{M|4 000||m}} è tocca i {{TA|5 270 m}} in a [[fossa Calypso]], à sudu punente di u [[Pelopunnesu]]. Ci si affaccianu e rigione taliane di [[Puglia]], [[Basilicata]], [[Calabria]] è [[Sicilia]], a prefettura albanesa di [[Prefettura di Valona|Valona]], e periferie greche di [[Epiro (periferia)|Epiro]], l'[[Isule Ionie]], a [[Grecia Occidentale]] è u [[Pelopunnesu (periferia)|Pelopunnesu]]. Annantu à u golfu di Corintu s'affaccianu inoltre l'unità perifiriche di [[Focide (unità periferica)|Focide]] è [[Beozia]] (periferia di a [[Grecia Cintrale]]) è [[Attica Occidentale]] (periferia di l'[[Attica (periferia)|Attica]]). À st'ultima periferia appartene infine a cumuna di [[Cerigo]], custituita da l'isule di Cerigo è [[Cerigotto]], di solitu poste anch'elle in u mare Ioniu. E principali inziccature sò, in a parte taliana, quelle di [[Golfu di Taranto|Taranto]], di [[Golfu di Squillace|Squillace]], di [[Golfu di Catania|Catania]]; in a parte orientale quelle di [[Golfu di Arta|Arta]], di [[Golfu di Patrasso|Patrasso]], di [[Golfu di Corintu|Corintu]], di [[Golfu di Arcadia|Arcadia]], di [[Golfu di Messenia|Messenia]], di [[Golfu di Laconia|Laconia]]. A parte cintrale di l'Ioniu hè libera da isule, è queste mancanu ancu annantu à u latu occidentale (s'elli si escludenu i [[Isule di l'Italia#Isule in u Mare Ioniu|picculi isulotti]] longu a costa taliana), mentre annantu à u latu orientale si succedenu l'[[Isule Ionie]], parechji isulotti in a vicinanza di u Pelopunnesu (da [[Proti (Mare Ioniu)|Proti]] à [[Cerva (Grecia)|Cerva]]), [[Cerigo]] è [[Cerigotto]]. U mare Ioniu hè culligatu: * à u [[mare Tirrenu]] per via di u [[Strettu di Missina]]; * à u [[Mare Libicu]] à traversu una linia di cunfina chì da [[Capu Passero]], in [[Sicilia]], ghjunghje finu à l'isula di Creta. Di manera alternativa, l'[[Organisazione idrugrafica internaziunale]] ricunnosce com'è limita meridiunale di u mare Ioniu u trattu da Capu Passero à [[Capu Matapan]] in Grecia<ref>Sta definizione collucheria l'[[isule Ionie]] di [[Cerigo]] è [[Cerigotto]] fora di u mare Ioniu.</ref>. * à u [[mare Egeiu]] à traversu u [[canale di Corintu]], è - più in u sudu - per via di una linia di dimarcazione cumpresa frà [[capu Malea]] in u [[Pelopunnesu]] è l'isulottu di [[Gramvousa|Agria]], di fronte à capu Busa (Vouxa) annantu à l'isula di [[Creta]]; * à u [[mare Adriaticu]] per via di u [[Canale di Otranto]], vene à dì u strettu di mare frà [[Capu Linguetta]], annantu à a costa albanesa, è [[Punta Palascia]], annantu à a costa taliana (linia A nantu à a figura). Riguardu à a linia di dimarcazione trà Ioniu è Adriaticu, ci vole à pricisà ch'elle esistenu altre duie ''cunvinzione nautiche'', chì per esigenze di simplificazione suvitanu e linie di i paralleli è di i miridiani. == Galleria fotografica == Viaghju longu l'Ioniu (in sensu antiurariu da u [[Salento]] à a [[Sicilia orientale]]) <gallery mode="packed"> File:Otranto faro Punta Palascia.jpg|<div class="center">[[Punta Palascìa|Capu di Otranto]]<br/>[[File:Flag of Italy.svg|border|20px]]</div> File:Santa_Cesarea_Terme_dal_mare.jpg|<div class="center">[[Santa Cesarea Terme]]<br/>[[File:Flag of Italy.svg|border|20px]]</div> File:Castro Panorama.jpg|<div class="center">[[Castro (Puglia)|Castro]]<br/>[[File:Flag of Italy.svg|border|20px]]</div> File:Acquaviva di Marittima.jpg<div class="center">[[Marittima]]<br/>[[File:Flag of Italy.svg|border|20px]]</div> File:Promontorio_grotta_del_diavolo.jpg|<div class="center">[[Santa Maria di Leuca]]<br/>[[File:Flag of Italy.svg|border|20px]]</div> File:MareMetaponto.jpg|<div class="center">[[Metaponto]]<br/>[[File:Flag of Italy.svg|border|20px]]</div> File:Crotone Lungomare.jpg|<div class="center">[[Crotone]]<br/>[[File:Flag of Italy.svg|border|20px]]</div> File:czlungomare_1.jpg|<div class="center">[[Catanzaro Lido]]<br/>[[File:Flag of Italy.svg|border|20px]]</div> File:S.Andrea Jonio's photo.jpg|<div class="center">[[Sant'Andrea Apostulu di l'Ioniu]]<br/>[[File:Flag of Italy.svg|border|20px]]</div> File:Reggio calabria.jpg|<div class="center">[[Reggio Calabria]]<br/>[[File:Flag of Italy.svg|border|20px]]</div> File:Lo_stretto_di_Messina.jpg|<div class="center">[[Strettu di Missina]]<br/>[[File:Flag of Italy.svg|border|20px]]</div> File:TaorminaCoast-pjt.jpg|<div class="center">[[Taormina]]<br/>[[File:Flag of Italy.svg|border|20px]]</div> File:Catania_panorama.jpg|<div class="center">[[Catania]]<br/>[[File:Flag of Italy.svg|border|20px]]</div> File:AUGUSTA - *.jpg|<div class="center">[[Augusta (Italia)|Augusta]]<br/>[[File:Flag of Italy.svg|border|20px]]</div> File:Veduta aerea di Siracusa e con l'Etna sullo sfondo (Foto di Angelo Bonomo).jpg|<div class="center">[[Siracusa]]<br/>[[File:Flag of Italy.svg|border|20px]]</div> </gallery> == Note == <references/> ==Da vede dinù== * [[Mare terraniu]] * [[Mare Adriaticu]] * [[Mare di Sardegna]] * [[Mare Liguru]] * [[Mare Tirrenu]] [[Category:Mari di l'Albania|Ioniu]] [[Category:Mari di Italia|Ioniu]] [[Category:Mari di a Grecia|Ioniu]] [[Category:Mare Tarraniu|Ioniu]] ==Fonte== 'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu. fglq539811ihhxwmzn3p20tild9h5pu Mari Ioniu 0 17638 341957 2015-03-28T16:38:05Z 109.208.82.129 Reindirizzamentu à [[Mare Ioniu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Mare Ioniu]] 1co3i45mlhn5k7d9bm9ycvdf34rvg6v A natura hè tutta in festa 0 17639 374807 363558 2021-08-05T15:21:24Z Fausta Samaritani 15085 nòtta wikitext text/x-wiki '''A natura hè tutta in festa''' hè una [[puisia]] di [[Paulu Matteiu di la Fuata]] (1817-1899) chì faci parti di i [[Puisii Ghjucosi]]. ==A natura hè tutta in festa== :O cara [[musa]], chì stà in Ceppunieddu :È pigli frescu annantu à lu [[castellu|casteddu]], :In i sapari à lu Pinzu, :In Ciaccalda è in u Pineddu, :Dundi facili la [[vena]] :Corri sempri è corri piena. :Ghjà spichja l'alba, risplendi la [[cullina|cuddina]] ; :Hè [[primavera]], l'[[Aprili]] s'avvicina ; :Dimmi, o [[musa]] [[campagna|campagnola]], :Dormi o veghji stamatina ? :Sì tù sè in i [[valle|Vaddiccioli]], :Vurria dì ti dui [[parola|paroli]]. :Sì tù sè ghjunta sbrumata da a lamaghja, :Di Frassiolu, dlu Buscu, o dla Palaghja, :Sì tù ùn dormi in i Scatoghja, :In i Ghjerbi o in a Ghjattaghja. :Spunta u [[soli]] in u Linari, :Cantichjemu, s'tù ha vagari. :Di quandu in quandu, tù sopra a [[Panicala]] :Stendi lu bulu, è quì racogli l'[[ala]] ; :Cara [[ninfa]], incurunata :Da lu Pinzu tù ni fala, :Veni alegra à la Fuata : :Ci faremu una [[canti corsi|cantata]]. :Suredda cara, dulcissima cumpagna, :Aval' chì ridi, chì hè alegra la campagna; :Fà ci rida è stemu alegri : :S'tù mi volti li [[calcagnu|calcagna]]. :S'tù mi faci [[musu]] duru, :Ci spicchemu par sicuru. :Sì tù ùn t'ammorci, s'tù faci [[risa]] chjara, :Sè a me dilizia, ti tengu cusì cara. :Ma ùn mi basta à vulè ti ugna, :Lu [[butirru]] di [[Zigliara]], :Sì tù faci a schizzinosa, :La lunatica è l'estrosa. :Or senti, o cara, riscoti la pigrizia, :Sì tù m'ascolti, sbandimu la tristizia ; :Sinnò femu lu [[divorziu]], :È si desfa l'[[amicizia]] : :Or sinnò ci spiccichemu, :Madapiù ci buliemu. :Tù quandu [[maghju]] [[fiore|fiurisci]] tuttu in tondu ; :Ni fali à coglia li fiera dlu circondu, :È s'tù ghjugni in u [[Furciolu]], :Ti ni scherzi dlu to [[mondu]]; :Dì mi un pocu, ti ramenti :La nostra [[acqua]] di Pamenti ? :Ci n'hè più fresca di quidda dla Scaledda ? <ref>Dla [[Bocca di A Scaledda]].</ref> :Dlu Quarracciu, dla Sarra, dla Strimedda ? :La [[Castalia]] è l'[[Ippucrena]] :Poni mettasi cun edda ? :Ùn ci pò mancu [[Aratusa]] : :Chì ni dici, o cara musa ? :Quì ci ha li [[grotta|grotti]], quì l'ombra è la friscura ; :Quì l'[[aria]] bona, la [[selva]], la virdura. :Quì ti lavi in u [[butirru]] ; :Quì ti spichji in a Viura; :Quì li fiora è li [[funtana|funtani]] :Tù sa bè ch'ùn sò luntani. :'Dù sò più freschi lu [[muntagna|monti]] è la pindici ? :Chì ti ni pari, suredda ? Chì ni dici ? :Da la punta di lu Pinzu :Fala à veda li to amici : :Forsi quì hè secca la vena :Di [[Castalia]] è d'[[Ippucrena]] ? :S'tù voli u frescu, 'dù ci hè com'è in Travetu ? :S'tù cerchi l'ombra, li sapari lu sicretu, :Quì ci hè a Sapara dlu boiu, :Culà v'hè lu Saparetu, :Sapareddi, Saparghjonu : :Quanti sapari [[Azilonu]] ! :Dighjà u [[Parnassu]], lu Pindu è l'[[Alicona]] :Dundi più volti tù canti la [[canzona]], :Ani micca u nostru frescu, :La nostra [[aria]] cusì bona ? :È quì ancora una [[cantu|cantata]] :Saria forsi mal piazzata ? :Canta u buiaghju chì sfronda li [[castagnu|castagni]], :È in Chirinzolu tù senti li cuccagni ; :Squatriddeghja la so boci :È rimbomba sti [[campana|campagni]] ; :À li [[legnu|legna]] in a Strunedda :[[cantu|Canta]] ancora la zitedda, :À lu mireghju, tù senti lu [[pastore|pastori]], :Trionfa l'[[aria]], chì [[Marzu]] si ni mori ; :È li [[pecura|pecuri]] è l'[[agnellu|agneddi]] :Si ralegra lu so [[core|cori]]. :Canta u [[cuccu]] in Arghjachjusa, :È tù taci, o cara [[musa]] ! :Canta l'[[acelli di Corsica|acedda]] è canta la parsona ; :Da [[manu|mani]] à a sera si senti la canzona ; :Chì aligria è chì rimori :Da u Spianatu à li Tracona, :Da la Piana di lu Favu :Finu ad Archia è à Campucavu ! :Mughja lu [[boiu]], la [[vacca]] è la [[vitellu|vitedda]] ; :Bela la [[capra]], la [[pecura]] è l'[[agnellu|agnedda]] ; :Chì [[cuncertu]] è chì [[armunia]] :Da Ciaccalda ad Arruledda ! :Or ùn sia po ma' ditta :Chì tù sola ti stà zitta ! :Lu Pisanali, la Teppa, u Munacori, :La Carafedda, Ficalba è Bonsignori :Locupianu è lu Cavonu :Ùn t'alegrani lu [[core|cori]] ? :Tuttu [[cantu|canta]] à la rinfusa, :È no stemu à [[bocca]] chjusa ! :La Marchisana [[fiore|fiurisci]] com'è [[Maghju]] ; :À li Vulneddi tù vedi, in Calcinaghju, :Ghjà la [[volpe|volpi]] custieghja :Lu [[muntone|muntonu]] tintinnaghju ; :Ma Falcona è Pusianu :Ùn si trovani luntanu. == Nòtte == <references /> == Rifarenzi == * Paulu Matteiu di la Fuata (1993, 2006), ''Poesie Giocose'', Aiacciu, CRDP di Corsica - Università di Corsica. [[Categoria:Puesia]] blz6ripglpql1j3smqopej9tb2xhz6a Sardi (populu) 0 17640 350146 347571 2015-07-07T21:47:40Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki I '''sardi''' ('''sardos''' / '''sardus''' in [[lingua sarda|sardu]], '''''saldi''''' e '''''sardhi''''' in [[gadduresu]] e [[sassaresu]], '''''saldus''''' in [[algherese]], '''''sardi''''' in tabarchinu) sò u [[populu]] chi campa inde l'isula di [[Sardegna]], [[regione]] [[Italia|taliana]] à statutu speciale, a soia denuminazione esatta essendu "Regione Autonoma della Sardegna"/"Regione Autònoma de Sardigna". [[categoria:Sardegna]] 9nw03ypasx0hifsn79x0xzx2nxt0n4b Creta 0 17641 374085 374084 2021-06-02T11:44:38Z Minorax 15175 /* Unità perifiriche */ cleanup wikitext text/x-wiki '''Creta''' (in [[grecu]] '''Κρήτη''', ''Kriti''), officialmente '''Periferia di Creta''' (in [[grecu]] '''Περιφέρεια Κρήτης''', ''Perifèria Kritis'') hè un' isula di u [[Mare terraniu]] è una [[Periferie di a Grecia|periferia greca]] di {{formatnum:623065}} abitanti, u capilocu essendu [[Candia]]. U territoriu regiunale hè custituitu guasi intiriamente da l'isula omonima, a più grande [[Isule di a Grecia|isula di a Grecia]] è a quinta {{formatnum:8261}}&nbsp;km<sup>2</sup>) per grandezza frà quelle di u [[Mare terraniu]], dopu à [[Isula di Sicilia|Sicilia]], [[Sardegna]], [[Cipru]] è [[Corsica]]; u restu di u territoriu di a periferia hè custituitu da un grande numeru d'isule minore è isulotti chì circondanu l'isula maestra, trà a [[Gozzo (Creta)|Gozzo]], u puntu più miridiunale di l'Europa fisica. Creta hè distante di circa 95&nbsp;km da a Grecia cuntinentale è custituisce a limita meridiunale di u [[mare Egeiu]] è quellu settentriunale di u [[mare Libicu]]. A suddivisione amministrativa hè ripartita in 24 cumuni (''dhimi'') distribuiti in quattru unità perifiriche chì anu per capilocu [[Candia]], [[A Canea]], [[Lasithi]] è [[Rethymno]]; u territoriu intieru currisponde à una di i 7 [[Diocesi di a Grecia|diocesi]] istituiti incù u [[prugramma Callicrate]], è ancu à a chjesa ortudossa di Creta, retta in statutu di meza autunumia da un arcivescu ma posta sottu a ghjurisdizione di u [[Patriarcatu ecumenicu di Custantinopuli]]. Trà u [[III millenniu a.C.|III]] è u [[II millenniu a.C.]] l'isula fù u centru di a [[civiltà minoica]], chì fù trà e prime civiltà avanzate d'Europa, chì avia in [[Cnossu]], [[Cidonia]] è [[Festo]] i so centri principali. In u corsu di i seculi fù cunquistata è abitata da [[Civiltà micenia|micenii]], [[Antica Grecia|grechi]], [[Civiltà rumana|rumani]], [[Imperu bizantinu|bizantini]], [[Muladi|musulmani andalusi]], [[Ripublica di Venezia|veniziani]], è [[Imperu ottumanu|turchi ottumani]] finu à l'unificazione definitiva incù u [[Regnu di Grecia|statu grecu]] in u [[1913]]. Creta hè trà e principale distinazione turistiche di a Grecia per via di i numerosi siti archeulogichi è naturalistichi è per u so patrimoniu culturale specificu, espressu à traversu parechje spicificità linguistiche, litterarie, musicale è gastrunomiche. == Geugrafia fisica == Creta hè a quinta isula più vasta di u [[mare terraniu]] è si trova à u sudu di a terraferma greca: ''Capu Tripiti'' annantu à l'isula di [[Gozzo (Creta)|Gavdos]] hè u puntu più miridiunale di a Grecia. U nome di l'isula pruvene da a prisenza di una grandissima quantità di creta (o [[arzilla]], materiale imprudatu da l'abitanti per custruisce utensili è vasi). Hà una forma stretta è longa è sipara u mare Egeiu da u [[mare Libicu]]. U so terrenu hè in massima parte muntosu è e pianure custituiscenu una percentuale minore di u so territoriu. Frà quelle a più impurtante hè a piana di Messarà, posta in a zona centru-meridiunale. Trà i massicci muntosi i più impurtanti sò: * U massicciu di u [[monte Ida]] chì culmineghja à 2.456 metri * I Sipanieli (i monti bianchi) chì righjunghjenu un'altitudine di 2.454 metri * Dikti Oros : a cima più alta righjunghje i 2.146 metri. E coste sò in generale moltu frastagliate ma esistenu prufonde differenze trà a costa settintriunale è quella meridiunale. A prima hè più dinsamente pupulata per via di e catene custiere chì falanu più pianu versu u mare. A siconda invece hè per u più ripida è hà un clima moltu più asciuttu è hè stata sempre pocu pupulata. === Isule minore === Numarose sò l'isule è l'isulotti chì si trovanu à breve distanza da e duie coste. À a costa sittentriunale appartene l'isula di Dia (municipalità di [[Gouves (Grecia)|Gouves]]). À a costa meridiunale appartenenu l'isule di Gavdos Mikronissi è Chrysi. == Storia == === Origine === A prima [[civiltà]] mediterranea ricolla à l'[[età di u bronzu]] in circa 3000 a.C., è fù definita "minoica", termine derivatu da [[Minossu]] è inventatu da l'[[archeulugia|archeulogu]] [[Gran'Britagna|britannicu]] [[Arthur Evans]], chì fece cunnosce a cità di [[Cnossu]] in Creta. [[File:feather prince.jpg|thumb|right|Figura principesca riprinsintata in u Palazzu di Cnossu]] A pusizione geugrafica vantaghjosa di l'[[isula]] favurì u sorghje di un imperu marittimu chì da u [[Mare Egeiu]] cuntrullava una reta cummerciale chì righjunghjia l'[[Egittu]], a [[Siria]], e rigione situate à u nordu di u [[mare Neru]] è l'Occidente. A civiltà critesa prisenta una scrittura ieroglifica cuneiforme dinuminata "[[lineare A]]", chì, à a differenza di a scrittura "[[lineare B]]" [[civiltà micenia|micenia]], ùn hè stata ancora dicifrata; una tistimunianza di sta scrittura hè a tavuletta di [[Festo]]. U centru ecunomicu è puliticu di Creta eranu i palazzi. Pudemu benissimu capisce ch'è a pupulazione ùn era micca disposta à fà a guerra, postu ch'è e cità ùn eranu micca prutette da muri. L'affreschi ritruvati in i palazzi (com'è in u casu di Cnossu) ci mostranu scene di ceremonie riligiose, prucissione, cumpetizione trà atleti (a più famosa era quella di u saltu di u toru) chì ancu e donne ci pudianu participà com'è ancu in vesta di sacirdutesse è in e prucessione è decurazione incù elementi naturalistichi. Si pinsava ch'è à l'iniziu si fusse sviluppatu un cultu di a vegetazione. Molti sò infatti i santuarii naturale com'è e grotte, fonte è monti, postu ch'è à l'iniziu e cirimonie riligiose si svulghjianu à l'apertu, à cuntattu incù a natura. Solu dopu parechji lucali fubbenu didicati à u cultu ancu à l'internu di i palazzi. nantu à e divinità minoiche si sà pocu: l'unica figura ritruvata hè feminile è hè ritratta in tanti piccule statuette. In ella i studii ricunnoscinu a grande dea matre chì incarna a fertilità; hè accumpagnata à spessu da sarpe, lioni è acelli. === A dicadenza di i Critesi === A Thera, oghje [[Santorini]], intornu à u 1600 a.C. esplose un vulcanu. Suvitò una seria di terramuti ch'è ancu Creta risentì, da quellu mumentu principiò a so dicadenza, di a quale ùn sò micca cunnisciute e raghjone. In u 1400 a.C. circa, Creta ùn pobbe micca resiste à l'invasione di i Micenii, un populu bellicosu di a cità di Micene, posta in u Pelopunnesu: u grande palazzu di Cnossu fù di novu distruttu è ùn fù più ricustruitu. === Periodu rumanu è bizantinu === L'eserciziu di a pirateria purtò Creta in cunflittu cù i Rumani. [[Quintu Cecilio Metello]] a cunquistò in u corsu di una campagna contru à i pirati da u [[69 a.C.]] à u [[67 a.C.]]. In u 34 a.C., dopu à a ''Dunazione d'Alissandria'', l'isula fù ciduta da [[Marcu Antonio]] à [[Cleopatra VII|Cleopatra d'Egittu]]; fù dopu cunquistata da [[Augustu|Ottaviano]], dopu à a [[battaglia d'Azio]] contru à a [[Flotta tolemaica di Cleopatra VII|flotta egizziana]]. Incù a riforma augustea di u [[27 a.C.]] fù incurpurata in a [[Pruvincia rumana|pruvincia]] di [[Creta è Cirene]] è incù a riforma [[Diuclezianu|diuclezianea]] fù di novu siparata è fece parte di a [[prefettura à u pretoriu d'Illiricu, Italia è Africa]]. Incù a spartizione definitiva di l'imperu à a fine [[seculu IV]] d.C. Creta fù integrata in l'[[Imperu bizantinu]]. === Duminazione araba === Creta subì a duminazione [[Arabi|araba]] da u [[826]] à u [[961]], annu chì fù ricunquistata da u generale [[Imperu bizantinu|bizantinu]] [[Niceforo II Foca|Niceforo Foca]], destinatu dopu à cullà annantu à u trone imperiale. === Periodu venizianu: ''Candia'' === [[File:Plaster_cast_of_lion,_collection_of_Istituto_Veneto_di_Scienze,_Lettere_ed_Arti_26.jpg|right|thumb| Lione nimbatu incù u libru di u vangelu di San Marcu trà e zampe. Iraklion, Creta]] In seguitu à l'evvenimenti di a [[Quarta cruciata]] fù occupata da i [[Venezia]]ni da u [[1204]] à u [[1669]] è chjamonu l'isula com'è a so capitale, [[Candia]].<br /> Eretta à [[ducatu di Candia|ducatu]] annantu à u mudellu di a [[Ripublica di Venezia]] in u [[1212]], fù divisa in [[feudu|feudi]] racolti in sei rigione, ognuna essendu assignata à culoni di un di i [[sestiere (Venezia)|sestieri di Venezia]]. U guvernu autunomu di l'isula fù inoltre urganizatu annantu à u mudellu di quellu venizianu, à traversu un sistemu d'assemblee. == Munumenti è lochi d'interessu == [[File:Samaria Gorge 18.jpg|thumb|250px|Vole di Samariá, in u sudu-punente di l'isula]] [[File:Bay of Balos, Crete 002.jpg|400px|left|thumb|A cala di Balos è l'isula di [[Gramvousa]]]] * [[Agíà Triáda]] * Munasteru di [[Arkadi]] * [[Gortina (Creta)|Gortina]] * [[Gournia]] * [[Museiu archeulogicu di Iraklio]] * [[Itanos#Kato Zakros|Káto Zákros]], palazzu minoicu * [[Cnossu]] * [[Latu (Creta)|Latu]] * [[Mália]], palazzu minoicu * [[Festo]] (Phaistós), palazzu minoicu * [[Fourní]] (Phourni), necrupola * [[Tylisos]] * [[Vathipetro|Vathypetro]] * Preveli: [[Munasteru di Preveli|Munasteru]] è [[spiaghja incù palme di Preveli|spiaghja incù palme]] * [[Vole di Samariá]] * [[Monte Ida (Creta)|Monte Ida]] == Cultura == === Musica === [[File:Lyres-creta.jpg|upright|thumb|Parechji mudelli di a lira critesa, u strumentu più diffusu di l'isula]] == Pulitica == === Suddivisione amministrativa === ==== Unità perifiriche ==== {| class="wikitable" style="width:50%; margin:auto; text-align:center:" |- bgcolor="#EFEFEF" ! Unità periferica ! Cumuni n° ! Pupulazione ! Superficia<br /> (km<sup>2</sup>) ! Densità<br /> (ab/km<sup>2</sup>) |- | align=left| '''[[Candia (unità periferica)|Candia]]''' | 8 | 304.270 | 2.641 | 115,21 |- | align=left| '''[[A Canea (unità periferica)|A Canea]]''' | 7 | 150.387 | 2.376 | 63,29 |- | align=left| '''[[Lasithi|Lassithi]]''' | 4 | 76.319 | 1.823 | 41,86 |- | align=left| '''[[Retimno (unità periferica)|Retimno]]''' | 5 | 81.936 | 1.496 | 54,77 |- | align=left| '''Creta''' | '''24''' | '''612.912''' | '''8.336''' | '''73,53''' |} ==== Cumune ==== [[File:Chania - Venetian harbor 1.jpg|thumb|[[A Canea]]]] In seguitu à a riforma in vigore dapoi u 1a ghjinnaghju [[2011]] Creta hè divisa in e siguente cumune: * [[San Nicolò (Creta)|Agios Nikolaos]] * [[Agios Vasileios]] * [[Amari (Creta)|Amari]] * [[Anogeia]] * [[Apokoronas]] * [[Archanes-Asterousia]] * [[Candia]] * [[Chersonissos]] * [[Festo]] * [[Gozzo (Creta)|Gavdos]] * [[Gortina (Creta)|Gortina]] * [[Ierapetra]] * [[Kantanos-Selino]] * [[Kissamos]] * [[A Canea]] * [[Malevizi]] * [[Minoa Pediada]] * [[Mylopotamos]] * [[Oropedio Lasithiou]] * [[Platanias]] * [[Rethymno]] * [[Sfakia]] * [[Sitia]] * [[Viannos]] [[File:View of Kritsa.jpg|thumb|U centru abitatu di Kritsa, in a cumuna di [[San Nicolò (Creta)|Agios Nikolaos]]]] ==== Prefetture ==== In u sistemu anticu di suddivisione amministrativa, Creta ùn era micca divisa in 4 prefetture chì currispondenu à l'attuale unità perifiriche. == Ecunumia == A Grecia hà una tradizione agricula, ma dapoi l'[[anni 1960|anni sissanta]] hà scumpiitu un nutevule sforzu d'industrialisazione chì l'hà permissu d'esse ammissa à a Cumunità ecunomica eurupea. In u sittore industriale hà avutu infatti un forte sviluppu in particulare in u sittore [[Industria tessile|tessile]] (soprattuttu u [[cutone (tissutu)|cutone]], ma dinù e fibre sintetiche) in u sittore alimintare (industrie vinicole, zuccherifiche, oleifiche, birrifiche) è in a manifattura di u [[tabaccu]]. U pruduttu principale hè u [[triticum|frumentu]], ma sò cultivati ancu l'[[Hordeum vulgare|orzu]], u [[Zea mays|granone]], u [[Oryza sativa|risu]] è a [[Avena sativa|vena]]. L'[[oliu d'alivu]] hè una pruduzzione impurtante per a Grecia (hè u terzu pruduttore à u mondu), inoltre pruduce [[uva]] (da a quale si ricavanu [[vinu|vini]], rinumati ancu à l'esteru) è l'[[agrumu|agrumi]], distinati in bona parte à l'espurtazione. Infine, di grande impurtanza è in cuntinua crescita, hè u cuntributu di u [[turismu]] incù u sviluppu di numerose alberghi è paesi turistichi incù [[animazione turistica|animazione]]. == Infrastrutture è trasporti == === Aeruporti === Nantu à l'isula ci sò sei aeruporti frà i quali trè anu un trafficu cummerciale<ref>Da l'aeruporti di Heraklion, Chania è Sitia.</ref>: {|class="wikitable sortable" style="font-size: 85%" width= align= |+ |- style="background:lightgrey;" !style="width:40%;"|Aeruportu||[[Codice aerupurtuale ICAO|ICAO]]||[[Codice aerupurtuale IATA|IATA]]||Tipolugia||Lungh. Pista<br />in&nbsp;m.||Passaghjeri<br />2010 |- |[[Aeruportu di Candia-Nikos Kazantzakis]] ||LGIR||HER||civile||2.680||4.907.337 |- |[[Aeruportu di A Canea-Suda]]||LGSA||CHQ||civile/militare||3.347||1.654.864 |- |''Aeruportu di [[Sitia]]''||LGST||JSH||civile||2.074||38.859 |- |''Aeruportu di [[Kasteli]]''||LGTL||--||militare ||2.991||n.di. |- |''Aeruportu di [[Timbaki]]''||LG54||--||militare||2.713||n.di. |- |''[[Aeruportu di Maléme]]''||LG03||--||civile||1.050||n.di. |} == Persone liate à Creta == * [[El Grecu]] (1541-1614), pittore * [[Zach Galifianakis]], attore * [[Nikos Kazantzakis]] (1883-1957), scrittore == Note == <references/> == Da vede dinù == * [[Isule di a Grecia]] * [[Stile di Kamares]] * [[Lira critesa]] * [[Graviera Kritis]] [[Category:Isule di a periferia di Creta]] [[Category:Creta| ]] [[Category:Lochi di a mitulugia greca]] ==Fonte== 'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu. fkmfv5jpahfd89giy7pd7k7866c3wyw "Weird Al" Yankovic 0 17642 376311 376310 2021-08-23T13:25:10Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:AlYankovicByKristineSlipson.jpg|thumb|Yankovic, [[2010]]]] '''Alfred Matthew''' "'''Weird Al'''" '''Yankovic''' ([[California]], [[23 uttrovi]] [[1959]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biurafia == [[Categoria:Attore|Yankovic, "Weird Al"]] [[Categoria:Americanu|Yankovic, "Weird Al"]] [[Categoria:Biugrafia]] hd7hjbinl5408fl3ljujgxfl0dot4z8 Goran Višnjić 0 17643 376093 346557 2021-08-20T20:30:26Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:GoranVisnjicHWoFJan2012.jpg|thumb|200px|Goran Višnjić]] '''Goran Višnjić''' hè un [[cinemà|attore]] [[Croazia|croatu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Višnjić]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Croatu|Višnjić, Goran]] 1zani4xm2ph39p27t6vwmtkbecr97cg Ponte di Rialtu 0 17645 360250 357147 2018-09-26T16:49:23Z Σπάρτακος 14342 wikitext text/x-wiki [[File:Rialto Bridge at night2.jpg|thumb|200px|U Ponte di Rialtu]] U '''ponte di Rialtu''' (o ''Ponti di Rialtu'') hè un di i quattru [[ponte|ponti]], incù u [[ponte di l'Accademia]], u [[ponte di i Scalzi]] è u [[ponte di a Custituzione]], chì attraversanu u [[Canal Grande]], in a cità di [[Venezia]]. Di i quattru, u ponte di Rialtu hè u più anticu è per sicuru u più famosu. ==Storia== [[File:Ponti,_Carlo_(ca._1823-1893)_-_Venezia_-_Ponte_di_RIalto_-_1860s.jpg|thumb|200px|U ponte di Rialtu in 1860]] Sicondu e cronache, u prima passaghju annantu à u Canal Grande era custituitu da un [[ponte di barche]]. Un ponte veru è propriu, postu annantu à pali di legnu, fù custruitu da [[Nicolò Barattiero]] sottu u [[dogatu]] di [[Bastianu Ziani]] o di [[Orio Mastropiero]] (in a siconda mità di u [[seculu XII]])<ref>Nicolò Barattiero, Elena Bassi, 1964, vol. 6</ref> è assunse u nome di "ponte di a Muneta" vistu chì, à l'estremità orientale di l'opera, surghjia l'antica [[zecca (muneta)|zecca]] (u stabilimentu induv'ellu era stampata a muneta). A criscente impurtanza di u marcatu di [[Rialtu (Venezia)|Rialtu]] annantu à a sponda orientale di u canale fece cresce u trafficu annantu à u ponte situatu in a vicinanza. Intornu à u [[1250]] fù sustituitu da un ponte di [[legnu strutturale]]. A struttura era custituita da duie rampe inclinate chì si cunghjunghjianu sicondu una sezzione cintrale mobile, chì pudia esse alzata per permette u passaghju di e nave più alte. Data a stretta assuciazione incù u mercatu, u ponte cambiò nome è divintò "Ponte di Rialtu". In a prima mità di u [[XV seculu]] longu i lati di u ponte fubbenu custruite dui file di negozii. E risorze indutte da l'affitti, riscosse da a tisureria di statu, cuntribuiscìanu à a manutenzione di u ponte. In u [[1310]] u ponte fù dannighjatu in u corsu di a ritirata di i rivultati vidati da [[Bajamonte Tiepolo]]. In u [[1444]] dinù affundò sottu u pesu di a grande folla adunita per assiste à u passaghju di u curteghju di a sposa di u marchese di [[Ferrara]]. Un altru affundamentu avvense in u [[1524]]. == Galleria d'imagine == <gallery> Accademia - Miracle of the Holy Cross at Rialto by Vittore Carpaccio.jpg|[[Vittore Carpaccio]], ''[[Miraculu di a Croce à Rialtu]]'', mostra u ponte in u 1496 File:Venezia Ponte di Rialto 002.JPG|U Ponte di Rialtu: ditagliu Image:RialtoBridgeAtNight.jpg|U Ponte di Rialtu di notte Image:Venice - The Rialto Bridge early in the morning -.jpg|A scalinata interna File:Ponte_di_Rialto,_Venezia.JPG|U ponte da vicinu </gallery> ==Note== <references/> ==Bibliugrafia== *{{cita libru|Ghjuliu|Lorenzetti|[[Venezia è u so estuariu]]|1963|Edizione Lint|Trieste|isbn=88-86179-24-3|p=463}} *{{cita libru|Ghjaseppu|Tassini|Curiusità veniziane|1988|Filippi editore|Venezia|pagine=pp.546-547}} == Da vede dinù == *[[Ponte]] *[[Rialto (Venezia)]] *[[Ponte di i Scalzi]] *[[Ponte di i Suspiri]] *[[Ponte di l'Accademia]] *[[Ponte di a Custituzione]] *[[Venezia]] == Ligami esterni == * [http://www.tecnologos.it/index.php?option=com_content&view=article&id=272:u-ponte-di-rialto-lenigma-di u-prugettu&catid=77:06&Itemid=95 U Ponte di Rialto: l'enimma di u prugettu] * [http://en.structurae.de/structures/data/index.cfm?ID=s0000461 A scheda di u ponte in u database Structurae] [[Category:Ponti cuperti|Rialtu]] [[Category:Ponti di Venezia|Rialtu]] [[Category:Ponti à arcu|Rialtu]] [[Category:Ponti in petra|Rialtu]] ==Fonte== 'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu. drc6w1bg1g0gfy45kz1wmbz3hp7qj36 Ponti di Rialtu 0 17646 342090 2015-04-08T18:59:55Z 86.210.60.170 Reindirizzamentu à [[Ponte di Rialtu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Ponte di Rialtu]] o9oga0x16h373vphr3ob8yv7wz01o19 Cavaddu di Troia 0 17647 354793 343145 2016-08-22T18:25:35Z CommonsDelinker 173 Replacing Theprocessionofthetrojanhorseintroybygiovannidomenicotiepolo.jpg with [[File:The_Procession_of_the_Trojan_Horse_in_Troy_by_Giovanni_Domenico_Tiepolo.jpg]] (by [[commons:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:commons:COM:FR|File renam wikitext text/x-wiki {{Citazione|Temu i Dànai, ancu quand'iddi offrini doni.|[[Publio Virghjiliu Marone]], [[Eneidi]] (Libru II, 49); paroli d'ammunimentu di [[Laocoonte]] à i [[Troiani (populu)|Troiani]] intenti à purtà u cavaddu drentu a cità.|[[Timeo Danaos et dona ferentes]]|lingua=La}} [[File:The Procession of the Trojan Horse in Troy by Giovanni Domenico Tiepolo.jpg|thumb|A prucissioni di u cavaddu di Troia in un dipintu di [[Giandomenico Tiepolo|Tiepolo]]]] U '''cavaddu di Troia''' (o ''Cavallu di Troia'') hè una [[macchina]] da [[guerra]] chì, sicondu a [[lighjenda]], fù imprudata da i [[grechi]] par assaltà a [[cità]] di [[Troia (Asia Minori)|Troia]]. 'Ssu termini hè intrutu in l'usu [[litteratura|littarariu]], ma ancu in u linguaghju cumunu, par indicà un stratagema incù u quali si pò pinitrà i difesi. == Storia == [[File:Mykonos vase.jpg|thumb|left|U [[Vasu di Mykonos]], incù una rapprisintazioni di u Cavaddu di Troia.]] Dopu à deci [[annu|anni]] d'inutuli [[assediu]] i Grechi, suvitendu un pianu cuncipitu da [[Ulissi]], finsini di rinuncià à a cunquista di a [[cità]] è di vultà à i so probbii sedii, lascendu nantu à a [[spiaghja]] un enormu [[cavaddu]] di [[legnu]], par calmà i dii è favurizà u viaghju di ritornu in [[patria]]. Drintu à u cavaddu erani parò nascosti i più valurosi guerrieri grechi, vidati da Ulissi. I Troiani, felici par u priculu scampatu, trascinàni u cavaddu à l'internu di i [[mura (architittura)|mura]], nonustanti [[Laocoonte]] è a [[prufezia|prufitessa]] [[Cassandra (mitulugia)|Cassandra]] avissini cunsiddatu d'ùn fà lu micca. Di suttrattu cumparsi un grecu chjamatu [[Sinone]], u quali cunvinsi u rè ch'è u cavaddu era segnu di paci, ed era in veru un rigalu. Di [[notti]], mentri i troiani durmiani, i grechi iscitini da u cavaddu è apritini i porti di a cità à i so propri cumpagni. Quiddi, dopu à essa si nascosti incù i so [[navi|navi]] daretu un'[[isula|isuletta]] vicina di nomu [[Tenedo]], erani sbarcati dinò nantu à a spiaghja di Troia. Pinitrati in a cità, i grechi colsini di suspresa i troiani, chì funi supraffatti faciuli. Troia fù data dopu à i fiari. Stu racontu ùn hè micca narratu in l'"[[Iliadi]]" d'[[Omeru]] (chì si cunchjudi inveci incù u funirali di [[Ettore (mitulugia)|Ettore]], uccisu da [[Achilli]]) ed hè solu incidintalamenti citatu in l'altru [[puema]] omericu, l' "[[Udissea]]". Hè inveci mintuvatu in u sicondu libru di l'"[[Eneidi]]" di [[Publio Virghjiliu Marone|Virghjiliu]]: [[Enea]], [[principi]] è esiliatu troianu, u riferisci infatti à a righjina di [[Cartaghjina]], Didone, chì l'uspitaia in una di i tappi di u viaghju chì u purtarà finalmenti à sbarcà annantu à i costi di u [[Laziu]], ind'iddu divintarà u ceppu di a genealugia chì avaria fundatu [[Roma]]. I storichi muderni ani fattu l'iputesa ch'è u cavaddu di Troia fussi in rialità un [[Arghjetu (arma)|arghjetu d'assediu]] à forma di cavaddu, cunsidarendu ch'è a so discrizzioni saria dopu stata trasfurmata in u mitu à traversu resuconti urali tramandati da parsoni chì ùn aviani micca assistutu dirittamenti à l'avvinimentu. [[Pausania u Periegeta|Pausania]], un storicu grecu vicutu in u seculu II d.C. scrissi in u so libru ''[[Periegesi di a Grecia]]'' ch'è chiunqua ùn cunsidarighja micca u populu troianu incredibulamenti stupidu sà ch'è u cavaddu era una macchina d'assediu.<ref>Libru I, capitulu XXIII, sizzioni 8 </ref> == Omini in u cavaddu == Sicondu a ''[[Piccula Iliadi]]'' cuntinia 13 omini. Sicondu [[Bibbiuteca (Apollodoru)|Apollodoru]] inveci ni cuntinia 50<ref>Pseudo-Apollodoru, ''Epitome'' 5.14.</ref>, par [[Ghjuvanni Tzetzes|Tzetze]] 23, mentri in i ''Posthomerica'' (versi 641-650) [[Quintu Smirneo]] dà u nomu di trenta capi, è dici chì ci ni era ancu monda di più<ref>Quintu Smirneo, ''Posthomerica'', libru XII, versi 314-335.</ref>. In a tradizioni ultiriori funi stabiliti à quaranta unu. Eccu l'elencu di i so noma: {{div col|4}} * [[Odisseo]] (capitanu) * [[Acamanti]] * [[Agapenore]] * [[Aiace di Locride|Aiace di Oileo]] * [[Anfimaco]] * [[Anticlo]] * [[Antifate]] * [[Cianippo]] * [[Demofonte (Teseiu)|Demofonte]] * [[Diomede (Tideo)|Diomede]] * [[Echione]] * [[Epeo]] * [[Eumelo di Fere|Eumelo]] * [[Eurialo (Argonauta)|Eurialo]] * [[Eurimaco]] * [[Euripilo (Evemone)|Euripilo]] * [[Filottete]] * [[Ialmeno]] * [[Idomeneo]] * [[Leonteo]] * [[Macaonu (mitulugia)|Macaonu]] * [[Mege]] * [[Menelao (mitulugia)|Menelao]] * [[Menesteo]] * [[Merione]] * [[Neottolemo]] * [[Peneleo]] * [[Podalirio]] * [[Polipete]] * [[Stenelo (Capaneo)|Stenelo]] * [[Talpio]] * [[Tersandro]] * [[Teucro (Telamonu)|Teucro]] * [[Toante]] * [[Trasimede]] {{div col end}} == Noti == <references /> == Da veda dinò == * [[Eneidi]] * [[Udissea]] * [[Iliadi]] * [[Guerra di Troia]] * [[Ulissi]] [[Category:Guerra di Troia]] [[Category:Arme mitulogichi]] [[Category:Eneidi]] 597rajpzcexcsap08jclv105fbwap3n Cavallu di Troia 0 17648 342129 2015-04-09T19:17:27Z 86.210.60.170 Reindirizzamentu à [[Cavaddu di Troia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cavaddu di Troia]] te96tp91kk3mooy5dyic0u1y4ikhpk9 R. Kelly 0 17649 378705 378703 2022-03-02T09:16:20Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Rkellytrappedinthecloset2007.jpg|thumb|R. Kelly, [[2007]].]] '''Robert Sylvester Kelly''' ([[1967]]-) hè un cantadore è pruduttore discugraficu [[Stati Uniti|statunitense]]. U 22 di ferraghju 2019, Robert Kelly hè statu incriminatu pè 10 accusi di abusu sessuale aggravate. [[Categoria:Musicante|Kelly, R]] [[Categoria:Americanu|Kelly, R]] ==Discugrafia== * [[1993 en musique|1993]] : ''[[12 Play]]''. * [[1995 en musique|1995]] : ''[[R. Kelly (album)|R. Kelly]]''. * [[1998 en musique|1998]] : ''[[R. (album)|R.]]''. * [[2000 en musique|2000]] : ''[[TP-2.com]]''. * [[2003 en musique|2003]] : ''[[Chocolate Factory]]''. * [[2004 en musique|2004]] : ''[[Happy People/U Saved Me]]''. * [[2005 en musique|2005]] : ''[[TP.3 Reloaded]]''. * [[2007 en musique|2007]] : ''[[Double Up]]''. * [[2009 en musique|2009]] : ''[[Untitled (album de R. Kelly)|Untitled]]''. * [[2010 en musique|2010]] : ''[[Love Letter (album de R. Kelly)|Love Letter]]''. * [[2012 en musique|2012]] : ''[[Write Me Back]]''. * [[2013 en musique|2013]] : ''[[Black Panties]]''. * [[2015 en musique|2015]] : ''The Buffet''. * 2016: 12 Nights of Christmas. oebr5z3mjh40kfxv7ok9pr8qcdrhf5p Talavellu 0 17650 373785 347585 2021-06-02T09:35:32Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U talavellu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Mallorca_Flower.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Asphodelus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Liliales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Liliaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Asphodelus]]'' |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Asphodelus_ramosus7.jpg|250px|U talavellu]] |----- |} U talavellu hè un generu di piante di a famiglia di e Liliaceae è chì cumprende parechje spezie erbacee. U talavellu currisponde à u generu Asphodelus L., 1753, chì deriveghja da u grecu ἀσφόδελος (asphódelos). U nome ''talavellu'' seria furmatu<ref>Comiti (1992).</ref> incù a radica antica è prelatina ''tal'' chì com'è ''tar'', ''pal'' o ''cal'' currisponde à un'idea d'altura. == Tassunumia == U generu ''Asphodelus'' cumprende e siguente [[spezie]]: {{div col|2}} * ''[[Asphodelus acaulis]]'' Desf. * ''[[Asphodelus aestivus]]'' Brot.: 'ssa spezia hè prisente in [[Corsica]] * ''[[Asphodelus albus]]'' Mill. * ''[[Asphodelus ayardii]]'' Jahand. & Maire * ''[[Asphodelus bakeri]]'' Breistr. * ''[[Asphodelus bento-rainhae]]'' P.Silva * ''[[Asphodelus cerasiferus]]'' J.Gay * ''[[Asphodelus fistulosus]]'' L.: 'ssa spezia hè prisente in [[Corsica]] * ''[[Asphodelus gracilis]]'' Braun-Blanq. & Maire * ''[[Asphodelus lusitanicus]]'' Cout. * ''[[Asphodelus macrocarpus]]'' Parl. * ''[[Asphodelus ramosus]]'' L.: 'ssa spezia hè prisente in [[Corsica]] * ''[[Asphodelus refractus]]'' Boiss. * ''[[Asphodelus roseus]]'' Humbert & Maire * ''[[Asphodelus serotinus]]'' Wolley-Dod * ''[[Asphodelus tenuifolius]]'' Cav. * ''[[Asphodelus viscidulus]]'' Boiss. {{div col end}} ==Storia== Per [[Omeru]] (''Odissea'' XI, 487-491; 539; 573) u talavellu hè a pianta di l'Inferni. I fiori di u talavellu sò à spessu cunsiderati in a mitulugia com'è "fiori di i morti". Difatti, u talavellu hè chjamatu "fiori di i morti" in [[Niolu]]<ref>Multedo (1994).</ref>. Sicondu Omeru: "induve l'eroi sò caduti i prati si sò ricuperti di talavelli chì avianu u compitu d'accumpagnà e so anime in l'Ade"<ref>Omeru - Odissea, cantu IX)</ref>. Per l'antichi Grechi u [[Regnu di i Morti]] era suddivisu in trè parte: u [[Tartaru (mitulugia)|Tartaru]] per l'empii, i [[Campi Elisi]] per i boni, è infine i prati di talavelli per quelli chì in vita ùn eranu stati nè boni nè gattivi. Per tutte ste cridenze, è altre dinù, i Grechi usavanu à piantà talavelli annantu à e tombe, affinchè i so cari pudissenu nutrisce si incù e so radiche. I prati di talavelli eranu cunsiderati com'è u sughjornu di i morti. Un esempiu forse micca casuale l'avemu in [[Capu Miseno]].<br /> Epimenide, cunsideratu da parechji un di i setti sapienti, usava u talavellu (è a malva) per e so capacità di scaccià a fame è a sete. A ligenda vole ch'è Epimenide, grazia à l'usu di radiche è erbe ùn avissi micca avutu bisognu di manghjà è ch'ellu vissi cusì 157 anni, sicondu Diogene Laerzio.<br /> Teofrastu, in a so "Ricerca annantu à e piante", afferma ch'è e radiche di talavellu sò cumestibile.<br /> I talavelli sò citati, frà altru, in u "[[Lodu di a Pazzia]]" d'[[Erasmu di Rotterdam]], a quale pianta seria u locu induve, ''Ella'' (a pazzia), seria nata. (Par. 8 "[[Locu di nascita di a tuntia]]") ==In Corsica== Esistenu in Corsica trè spezie<ref>Gamisans (1993).</ref> di ''talavellu'': * ''asphodelus aestivus'' * ''asphodelus fistulosus'' * ''asphodelus ramosus'' Altri nomi corsi di u ''talavellu'' sò<ref>[http://infcor.adecec.net/ Infcor], 10 aprile 2015</ref>: albucciu, biancafiore ([[Ascu]]<ref>Multedo (1994).</ref>), butalbellu, butalbucciu, erbucciu, fiore di i morti ([[Niolu]]<ref>Multedo (1994).</ref>), luminellu, scazzachjulu, spusata, taravucciu, talabucciu, talavucciu, tarabucciulu, talabeddu, taravellu. U fustu longu di u talavellu si chjama, sicondu i lochi: ''accendipippa'' ([[Capicorsu]]), ''luminellu'', ''candelu'', ''cirotta'' ([[Urnanu]]), ''tirulu'' o ''zirlu''<ref>Multedo (1994).</ref>. Sicondu a legenda, era imprudatu in i cumbatti di i mazzeri: una volta l'annu, u 31 di lugliu, i mazzeri si battianu di notte incù un bastone fattu cù u tirulu seccu). Servia dinù u tirulu per fà croce chì eranu aduprate per pruteghje e racolte. Hè imprudatu à volta u talavellu in e sprissione corse<ref>Civiltà del Mare (2008).</ref>. Per esempiu: * ''Ùn cunnosce più l'albucciu'': hà listessu sensu ch'è ''Un cunnosce più a filetta'' : hà sminticatu u so paese, i so lochi d'origine. * ''Focu di zirlu'': vole dì ch'ellu hè un focu di paglia * ''Hà e ghjambe cum'è tìruli'' ==Note== {{div col|2}} <references/> {{div col end}} == Referenze == * [http://www.icimar.it/immagini/civiltadelmare/ok/2008/Periodico%20n%C2%B07.pdf Civiltà del Mare, Marzu-Ghjunghju 2008] * Ghjuvan'Maria Comiti (1992) Les corses face à leur langue, de la naissance de l'idiome à la reconnaissance de la langue. Edizione squadra di u Finusellu, Aiacciu. * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) Catalogu di i pianti vascularii di Corsica, Conservatoire et jardin botanique de la ville de Genève: Geneva (in francese) * Multedo, Roccu (1994), U mazzerisimu - Le mazzérisme, L'originel, Parigi [[categoria:Flora]] hqlb286ck97z5j1ndu3ejlylrxuw2tk Cuscu 0 17651 342157 342156 2015-04-11T04:47:23Z Je7roi 6455 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Cusco Panorama SG.jpg|thumb|right|300px|Panorama di Cuscu]] '''Cuscu''' (''Qusqu'') hé una cità di u [[Perù]], incù 348.935 abitanti ([[2007]]). == Vede ancu == * [[Inti Raymi]] * [[Iuma]] == Ligami == * {{en}} [http://www.rediscovermachupicchu.com/cuzco.htm Cuzco - Information] * {{en}} [http://www.go2cusco.com Cusco History] [[Categoria:Perù]] h2n94xemb1epm2ghspf4ce02f8qi8hl John de Lancie 0 17652 377371 377268 2021-10-04T10:51:46Z 70.162.236.66 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:John de Lancie Photo Op GalaxyCon Richmond 2019.jpg|thumb|De Lancie, [[2019]]]] '''John Sherwood de Lancie, Jr.''' hè un [[Sinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. ==Biugrafia== ==Da vede dinò== * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|de Lancie, John]] [[Categoria:Americanu|de Lancie, John]] [[Categoria:Biugrafia]] l76u6enpklkac926b32f3uvv9mfc5xa Campanili tortu di Pisa 0 17655 375922 369469 2021-08-20T00:47:54Z Minorax 15175 fix [[Special:LintErrors/missing-end-tag]] | Cleaned up using [[w:en:WP:AutoEd|AutoEd]] wikitext text/x-wiki [[File:Leaning tower of pisa 2.jpg|thumb|U campanili tortu]] U '''Campanili tortu di [[Pisa]]''' (o ''Campanile tortu di Pisa''), ancu chjamatu simpliciamenti ''campanili tortu'' o ''torra di Pisa'', hè u [[campanili]] di u [[domu di Pisa|cattidrali di Santa Maria Assunta]], in a celebrissima [[Piazza di i Miraculi|piazza di u Domu]] di a quali hè u munimentu u più famosu par via di a so pindenza carattaristica, chì hè ancu u simbulu di a cità è un di i simbuli d'[[Italia]]. Si tratta d'un campanili altu circa 56 metri (58,36 metri cunsidarendu u pianu di fundazioni)<ref>[http://www.opapisa.it/it/a-piazza-di i-miracoli/torra-pendente/larchitettura.html www.opapisa.it, accessu 25 ghjugnu 2013].</ref>, custruitu duranti dui seculi, trà u [[XII seculu|dodicesimu]] è u [[XIV seculu|quattordicesimu]] seculu. Pisanti 14.453 tonni,<ref>{{it}} ''[http://torredipisa.historiaweb.net/ A Torra di Pisa, a storia, i diminsioni, a pindenza]'', TorrediPisa.it</ref> ci pridumineghja a linia curva, incù ghjiri d'[[arcata ceca|arcati cechi]] è sei piani di lughjetti. A so pindenza hè duvuta à un cidimentu di u tarrenu sottustanti chì era dighjà successu in i primi fasi di a custruzzioni. L'inclinazioni di l'edifiziu misura oghji 3,97°, rispettu à l'assu virticali. A torra hè gistita da l'Opara di a Primaziali Pisana,<ref>[http://www.opapisa.it/ Situ dell=pera Primarziale]</ref> impresa chì gistisci tutti i munumenti di a piazza di u Domu in Pisa. U campanili tortu hè statu prupostu com'è una di i [[setti maravigli di u mondu mudernu]]. == Storia == === A custruzzioni === [[File:Lightmatter pisa.jpg|thumb|150px|left|Vista in testa]] [[File:Torre pendente di Pisa 2.jpg|thumb|right|Ditagliu di i lughjetti esterni di u campanili tortu di Pisa]] I travagli principiàni u 9 aostu [[1173]] (mentri l'annu [[1174]], sicondu u [[calindariu pisanu]], in u quali l'annu principiava u 25 marzu). Com'è era di solitu à fà incù i [[faru|fari]] è incù i custruzzioni aghjacenti à u mari in generali, i fundamenti funi lasciati à ripasà par un annu sanu. Parechji studii trà i più ricenti attribuiscini a paternità di u prugettu à [[Diotisalvi]], chì à listessu periudu custruiti u [[Battisteru di San Ghjuvanni (Pisa)|battisteru]]. L'analugii trà i dui edifizii sò difatti numarosi, è in particulari u tipu di fundazioni. Altri autori sughjiriscini inveci [[Gherardi]], mentri sicondu [[Ghjorghju Vasari|Vasari]] i travagli funi principiati da [[Bonanno Pisanu]]. A tesa di Vasari, oghji cunsidarata priva di fundamentu, fù inveci cunsidarata valida soprattuttu dopu à u ritruvamentu in a vicinanza di u campanili d'una petra tumbali cù u nomu di u Bonanno, murata in l'atriu di l'edifiziu. I travagli ripresini in u [[1275]] sottu a vida di [[Ghjuvanni di Simonu]] è [[Ghjuvanni Pisanu]], aghjunghjendu à a custruzzioni pricidenti altri trè piani. In u tentativu di riddrizzà a torra, i trè piani aghjunti tendini à incurvà si in sensu oppostu à a pindenza. U campanili fù cumplittatu à a mità di u seculu succissivu, aghjunghjendu a cella campanaria. === I restauri === [[File:Pisa schiefer turm gewichte 1998 01.jpg|thumb|Contrappesi di piombu]] Dapoi a so custruzzioni u strapiombu hè crisciutu di manera impurtanta, ma in u corsu di i seculi ci sò stati ancu longhi periodi di stabilità o ancu di riduzzioni di a pindenza. In u corsu di l'Ottucentu u campanili subiti impurtanti ristauri, chì purtàni, par asempiu, à l'isulamentu di u basamentu di a torra. I travagli, effittuati sottu a dirizzioni di [[Lisandru Gherardesca]], contribuitini à scartà difinitivamenti a tiuria, sustinuta da parechji studii di l'ebbica, chi u campanili saria statu cuncipitu pindenti dipoi a so urighjini.<ref>G. Morolli (à cura di), ''Lisandru Gherardesca. Architettu tuscanu di u Rumanticisimu (Pisa 1777-1852)'', Pisa 2002, pp. 118-119.</ref> Dapoi marzu [[2008]] a torra hà righjuntu u liveddu difinitivu di cunsulidamentu sottu u prufilu di l'inclinazioni, di 3,97°, incù un spustamentu à a cima di u campanili di guasi un mezu metru è 'ssu valori divaria firmà inalteratu par alminu altri 300 anni. == Chjusura == A torra fù chjusa à u publicu u 7 ghjinnaghju 1990 <ref name=autogenerato1>[http://www.ripublica.it/online/cronaca/torrepisa/apartura/apartura.html a Ripublica/cronaca: Riaparta a Torra di Pisa Emuzioni par i primi turisti<!-- Titulu inghjinaratu autumaticamenti -->]</ref> parchì l'inclinazioni era ghjunta à 4,50 metri <ref>[http://www.cumunu.pisa.it/doc/torra.htm a Torra di Pisa hè aparta<!-- Titulu inghjinaratu autumaticamenti -->]</ref>è dunqua era divintatu cuncretu u risicu d'affundamentu. U campanili fù riapartu u 15 dicembri 2001 dopu ch'è l'inclinazioni fussi stata ridutta di 44 cm grazia à i travagli custati 53 miliardi di liri in tuttu<ref name=autogenerato1 />. == Struttura == A struttura di u campanili incurpureghja dui stanzi. Una à a basa di a torra, cunnisciuta com'è sala di u Pesciu, par via d'un bassurilievu chì raprisenta un pesciu. 'Ssa sala ùn hà micca suffittu, essendu di fattu u cavu di a torra. L'altra inveci hè a cella campanaria, à u settimu aneddu. Dilimitata da i mura di u camminamentu supranu, hè anch'edda à celi apartu è à u centru, par via di un'apartura, ed hè pussibuli à veda u pian tarrenu di a torra. Sò inoltri prisenti trè rampi di scali: un'inintarrotta da a basa fina à u sestu aneddu, ind'eddu si esci fora; una, più chjuca chì porta da u sestu aneddu à u settimu; infini una sempri più chjuca, chì porta da u settimu aneddu à a summità. == Scheda == [[File:Scheme of the Leaning Tower of Pisa.svg|thumb|Misuri di a Torra di Pisa]] * Elevazioni di piazza di u Domu: circa 2 metri sopra u liveddu di u mari * Altezza: 58,36 metri (100 braccia pisani) annantu à u pianu di fundazioni * Altezza annantu à u tarrenu: 55,86 metri annantu à u latu più bassu è 56,70 metri annantu à u latu più altu * Altezza di ogni loghja: 5,82 metri (2 partichi o 10 braccia pisani) * Diamitru esternu à a basa: 15,484 metri * Diamitru internu à a basa: 7,368 metri * Diamitru di a fundazioni: 19,58 metri * Diamitru di u foru à a fundazioni: 4,5 metri * Circumfarenza à a basa: 48,6 metri (100 peda pisani) * Pesu: 14.453 [[tonna|tonni]] * Dirizzioni di a pindenza: 1173-1250 N, 1272-1997 S * Campani tutali: 7 * Campana più grandi: "L'Assunta"; 2,5 tonni, fusa in 1655 * Campana più antica: "Pasquareccia", fusa in 1262 * Scalini finu à a cella campanaria: 296 ==Citazioni== Hè citatu a torra di Pisa in a puisia [[U Duttori]] chì faci parti di i [[Puisii Ghjucosi]] di [[Paulu Matteiu di la Fuata]]: :''Oh! chì duttori ! Hà solcu mari è portu ;'' :''Hà vistu à [[Pisa]] è u campanili tortu,'' :''Da li porghi è li riporghi,'' :''È chì sà quantu n'hè mortu !'' :''Parla in crusca, ma incapuccia,'' :''Chì hè un Tuscanu di [[Carbuccia]].'' == Altri torri pindenti in Pisa == Bench'eddu fussi u più famosu, u campanili di Santa Maria Assunta ùn hè micca l'unicu campanili tortu in Pisa: u solu custituitu par a maiò parti di [[rena]] è [[terra rossa]] hè causa di l'inclinazioni di altri dui torri campanarii, è dinò di parechji edifizii: u campanili di a [[ghjesgia di San Nicola (Pisa)|ghjesgia di San Nicola]], à l'estremità opposta di via Santa Maria, vicinu à u [[Lungarno]], chì mostra un'inclinazioni di 2,5 gradi, è u campanili di a [[ghjesgia di San Micheli di i Scalzi]] (in stu casu ancu a ghjesgia hè pindenti), à mità strada di u [[viali di i Piaghji]], chì hè inclinatu di 5 gradi.<ref name=NG>{{it}} ''National Geographic Italia'', vol. 24, nº 2, aostu 2009.</ref> ==Gallaria d'imaghjini== <gallery> File:Leaning tower door.JPG|Intrata di a torra File:Leaning tower loggiati.jpg|Lughjetti esterni File:Leaning tower staircase 6th floor.jpg|Scaletta chì porta da u 6º à u 7º liveddu File:Leaning tower staircase 7th floor.JPG|Scaletta chì porta da u 7º à l'8º liveddu File:Leaning tower staircase 8th floor.JPG|8º liveddu </gallery> == Noti == <references /> == Liami esterni == * {{it}} [http://www.opapisa.it/ Situ ufficiali] * {{it}} [http://www.compart-multimedia.com/virtuali/it/pisa/torra_di_pisa.htm Visita virtuali di a torra di Pisa] [[Categoria:Architittura]] [[Categoria:Torri di Pisa]] [[Categoria:Campanili|Pisa]] [[Categoria:Archititturi rumanichi di Pisa]] [[Categoria:Torri pindenti|Pisa]] [[Categoria:Domu di Pisa]] lju5unuugp0jr1ql7ljwwa8wiaojzfs Campanile tortu di Pisa 0 17656 342242 2015-04-14T19:35:05Z 86.219.49.57 Reindirizzamentu à [[Campanili tortu di Pisa]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Campanili tortu di Pisa]] 86t68dptc6suey1q1ecp9pohwqv4fth Acciarinu 0 17659 350905 342293 2015-07-09T15:39:57Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki L''''acciarinu''' hè una piastra d'[[acciaghju]] usata per accende u [[focu]], prima di l'invinzione di l'accindini. ==Struttura è usu== Cunsiste simpliciamente in una piccula piastra d'acciaghju [[tempera|timperatu]], incù una superficia raspiosa, annantu à a quale era battuta a [[petra]] fucaia per ricavà ne e scintille incù e quale si pudia accende l'''esca'' (per esempiu [[cutone]] imprignatu di [[nitratu di potassiu]]). Da a [[fiamma]] chì si pruducia si pudia accende un pizzatellu di [[legnu]] seccu è incun ellu accende dopu u [[focu]] in u [[camminu]] o u [[tabaccu]] in a [[pipa]]. A forma hè in generale allungata, à spessu à forma di [[fusu]] o di sbarretta, incù decurazione diverse sicondu u periodu [[storia|storicu]] d'appartinenza. ==Storia== [[File:Reperti_Museo_delle_palafitte_di_Fiavè_16.JPG|thumb|Acciarinu anticu (Museu di e Palafitte di Fiavè, Italia) custituitu da un manicu in [[ossu]] è d'una punta in [[petra battifocu]]]] [[File:Museo di castelvecchio, epoca longobarda, gancio di ferro appuntito usato per scoccare scintille.jpg|left|thumb|Acciarinu di l'epica longubarda]] A fabricazione di l'acciarinu fù pussibule solu quandu a [[mitallurgia]] u permisse: ci vulia à dispone d'un acciaghju adattu è di l'abilità necessaria per rende lu bellu timperatu è quessa fù pussibule quandu e cunniscenze in a lavurazione di i [[metallu|metalli]] raghjunsenu un certu livellu: forse milla [[annu|anni]] fà o forse ancu prima, podarse ghjà à l'epica di l'antica [[Roma]]. I primi [[accindinu|accindini]] fubbenu invintati in a prima mità di l'Ottucentu, eppuru l'acciarinu fù sempre in usu per parechji [[annu|anni]]. A cumplissità di l'operazione per l'accindera di u [[focu]] incù l'acciarinu è u fattu ch'ellì esistianu ghjà e [[fulminante]] ci pò dà un'idea di l'efficienza chì divianu avè quell'ultimi. Prima di a comparsa di l'acciarinu s'usavanu sempre duie [[legnu|legni]] di differenti durezza energicamente strufinati inseme (di solitu per rutazione) è incù u [[calore]] pruduttu s'accindia primitive esche di varii tipi (di solitu [[pianta|vegetale]] secchi o [[pelu]] [[animale]] bellu asciuttu). ==In Corsica== L'acciarinu era adupratu à [[tempu|tempi]] antichi in [[Corsica]] per accende u [[focu]]: si battia a [[petra battifocu]] contr'à l'acciarinu è s'accindia cusì l'[[esca]]<ref>Simonpoli (1982), p. 73.</ref> L'acciarinu hè citatu in u ''Dizziunariu [[lingua corsa|corsu]]-[[lingua francse|francese]]'' di [[Matteiu Ceccaldi]]<ref>Matteu Ceccaldi (1974).</ref>: ''cù l'acciarinu ci vole a [[petra battifocu]] è l'[[esca]]''. Hè ancu imprudatu l'acciarinu in qualchì [[sprissioni corsi|sprissione corsa]]. Per esempiu: ''fà batte l'acciarinu à qualchissia'' (fà lu aspittà indarnu)<ref>U Muntese, p. 20.</ref>. == Note == <references/> == Referenze == * [[Matteu Ceccaldi|Ceccaldi, Matteu]]. ''Dizziunariu corsu-francese'' - Dictionnaire corse-français. Edizione Klincksieck, 1974 * Ciavatti, Petru (dir. redazzione) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana * [http://www.culturecommunication.gouv.fr/content/download/42396/338526/version/1/file/Ethno_Simonpoli_1982_072a.pdf Simonpoli, ''E piante salvatiche - Cunniscenze è usi'', 1982, Parcu Naturale di Corsica] ==Ligami esterni== http://www.archeologiasperimentale.it/acciarinu.htm [[Category:Ogetti per a persona]] ==Fonte== 'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu. df6qyhh3begqb5lgv4oh79k08mb8cm7 Sunniendu 0 17660 347583 342696 2015-07-02T15:35:13Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Sunniendu''' hè una puesia di [[Ghjuvan Petru Lucciardi]] (1862-1928). Hè stata publicata in l'[[Annu corsu]] (1927).<ref>''L'Annu corsu'' (1927), pagine 52-55.</ref> ==Sunniendu== :Un ghjornu ghjunsi spatanscendu è stancu, :À u pede di a funtana d'[[Ippocrene]] ; :Subitu à lu mio incontru un vechju vene, :À boccarisa, è mi si mette à fiancu. :Purghjendu mi la manu, risulutu, :Disse: « Bongiornu, amicu, ti salutu ! :— Cum'hè ch'è tù ti trovi in ste cuntrate ? :Ti ci hà ghjuntu l'azardu o a passione ? :A sai chì què ghjè u monte d'[[Elicone]] :Duve le [[musa|Muse]] si so ritirate, :Per serve à i so più cari l'[[ambrosia]], :È li secreti di la puesia. :— Ignoru quali sianu sti lochi. :Hè da gran tempu ch'è vo sempre errente, :Da u nordu, à mezziornu, à l'oriente, :Per me ùn ci hè più riposu, ùn ci hè più sfoghi. :Cosa cercu pertuttu, ghjornu è sera, :Forse ùn esiste micca sopr'à terra. :— Ma ti vene cù i to ricordi cari, :Un tichju chì di gioia t'empie u core. :È ti dà più curagiu cun più ardore, :Inspirendu ti sentimenti rari. :Cos'hè nobile, grande, onestu, è bellu, :Esalta, entusiasma u to cerbellu. :— Hè vera, ma ùn so micca cosa sia. :È ben' spessu mi dà frebba tamanta. :Quandu 'ssa voce ind'u mio core canta, :Dolce, sublima, è piena d'armunia, :Tandu provu à traduce cosa sentu, :Ma l'aldu ùn'è ancu in gola, ch'è già spentu. :— Ghjè quessu, estru pueticu eccellente, :Chì vene à carizzà ti à l' impruvisu. :D'ùn lascià ti più pace s'è decisu, :Finch'è nun ti disponi seriamente, :À cultivà le Muse cun sunetti , :Cun [[brindisi]], canzone, è puemetti. :— A pizzicà le Muse, eiu ùn sò bonu : :Ùn ghjungu ad accuppià rima cun rima. :Per dà si a puesia, ci vole prima, :Esse sicuri chì si n'hà lu donu. :Eppoi avè l'imaginazione :Fiurita d'estru è d'inspirazione. :— Ben' intesu, quesse sò qualità :Date à profusione à li pueti. :È ci vole à cunnosce altri secreti :Per pudè da maestru impruvisà. :Ma tù 'ss'arcani tutti li pussedi, :Sì pueta, ti dicu, è nun ci credi. :— Di crede ci mi pare un' eresia : :Arcani nè secreti ùn ne cunoscu, :È in puesia ùn ci vecu ch'è foscu. :Purtantu quantu chì mi piaceria :Di passà pè le strade cantichjendu, :U core pienu à gioia, o piengulendu. :— Hai ancu altre risorse assai putente : :Di l'[[Elicone]] sì lu favuritu. :A prova è chì t'hanu fattu st'invita, :Per chì tù ti disseti à sta surgente ; :À st' acqua chì à le Muse hè cunsacrata, :È solu pe i pueti hè riservata. :— Ch'è sia frà 'ssi beati ùn vi so dì : :U tintu ! Ùn mi n'accorgu à nisun' segnu. :Ma perchè fà mi crede ch'e so degnu :D'esse pueta, è vantà mi cusì. :Ùn sò duve le Muse anu dimora, :È la mio sete le so acque ignora. :— Eppuru, quì, da Elle, sì aspettatu, :Nunda ch'è à passighjà per stu reghjone, :Senza truvà nisun' oppusizione, :Prova chì frà i pueti sì cuntatu. :Avà, ti poi caccià tutte le voglie, :E curone d'alloru ne poi coglie. :— Mi sentu spanna u capu è cresce u core, :Pensendu ch'e so indi sti lochi santi. :Da duve sortenu sti soni è canti, :Inspirati da u più perfettu amore ? :'Sse voce ùn so più duve l'aghju intese, :Ma per sicuru sò dì u mio paese. :— Allora ci vole ch'è tù sia natu :In [[Corsica]], lu nidu di i talenti ; :Induve ci hè più cantori eloquenti :Ch'è ind'u più grande è più putente Statu. :Ci hè tanta puesia in 'sse paghjelle, :Ch'inlocu si ne sente cusì belle. :— Natu so Corsu, in terra [[Nebbiu|Nebbiisgina]]. :Ghjè 'ss'isule, di l'isule u giuiellu. :Un clima dolce, un celu azzurru è bellu, :Ne facenu di u mondu la regina. :È si la mio dumanda ùn hè indiscreta :Teneria à cunnosce ogni pueta. :— Mi, quessi sò di i Corsi i capi-schiera : :[[Petru Cirneu]], Carbuccia, è Filippini ; :Giubeca, Raffaelli, e Pasqualini, :Cun Grimaldi, Guglielmi, è Vinciguerra ; :Petrignani, è Peretti, cun Biadelli, :Maltedu, cun Viale, è Straforelli. :— S'ella fussi permessa, vuleria :Vede ancu quelli chì cun tanta fama, :Parlendu a lingua di la nostra mamma, :Cantatu hanu cun estru è legiatria, :E nostre glorie, i custumi, è l'usanze, :È di la Patria Corsa le speranze. :— Mì li quassù, mudesti è numerosi, :A voce stesa cantanu in currente. :Guarda, quanti pueti stanu à sente :'Ssi canti cusì dolci è armuniosi. :Ci hè [[Vattelapesca]], Pieri, è Maschetti... :È tanti altri pueti Corsi schetti. :— Vi vurria dumandà s'è voi pudete, :Ad unu ad unu, mustrà mi li à parte. :Postu chì a puesia anch'ella hè un arte, :Speru chì à cuntentà mi tenerete. :Unu ne so chì mi stà caru à u core, :È bramaría sapè s'ell'hà st'onore. :— Cume voli ch'e faccia per truvà lu, :Si l'azardu nun mi vene in aiutu. :Quessu da me, per certu, hè cunnusciutu, :Ma difficile m'hè d'induvinà lu. :Dì mi u so nome, eppoi abbia pazienza, :Chì u ti vogliu purtà prestu in presenza. :— Ghjè lu so nome ; — [[Anton Bastianu Lucciardi|Anton Sebastianu]] :Lucciardi, [[prete Biasgiu]] cugnumatu, :Di me, l'arcicaccaru veneratu... » :Mi si lampa à lu collu è, pianu pianu, :Dice : « So eiu ! » U stringu à lu mio pettu :Ma tandu mi discetu è... ghjera in lettu. == Note == <references/> ==Riferimenti== * [http://www.musee-corse.com/var/ezflow_site/storage/original/application/e29d23b7971a27ca5ae6059402c594c2.pdf L'annu corsu (1927)] [[categoria:Puesia]] rpyftiumfsae2g9vi8ijjs61p8n2wim Ghjuvan Petru Lucciardi 0 17661 342686 2015-04-20T18:34:03Z 90.37.207.162 Reindirizzamentu à [[Ghjuvan' Petru Lucciardi]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Ghjuvan' Petru Lucciardi]] qg0g1n77us15jywvl29kt04b1uxibmn Anton Bastianu Lucciardi 0 17662 359195 355836 2018-05-08T20:57:33Z Jumpy01 11155 tmp wikitext text/x-wiki '''Anton' Bastianu Lucciardi''' (1771-1860) hè statu un [[puesia|pueta]] è [[littiratura|scrivanu]] [[Corsica|corsu]]. ==Biugrafia== [[File:Santo-Pietro-di-Tenda-pano.jpg|thumb|250px|Santu Petru di Tenda, u paese nativu d'Anton' Bastianu Lucciardi]] Anton' Bastianu Lucciardi nascì d'[[aprile]] in u 1771 in [[Santu Petru di Tenda]]. Era u figliolu di Dumenicu Maria Lucciardi è di Maria Rosa Castagno. Fù battizatu u 14 [[aprile]] di u 1771.<ref>Gherardi (2011), p. 26.</ref> Era cugnumatu "Prete Biasgiu" chì essendu ghjovanu, cunsigliatu da u ziu, u prete Paulu Maria Lucciardi, era distinatu à esse [[Cristianesimu|prete]], ma rinunciò finalmente è scelse a vita civile. Per via di quessa, u cugnome li firmò tutta a so vita. Firmò catolicu è pritinu chì durente a so vita, assistia ogni [[ghjornu]] à a messa.<ref>Gherardi (2011), p. 26.</ref> Fù maestru di scola, nenzu a legge nant'à e scole di u 1833, è facia parte di A Cunfraterna Santa Croce di Santu Petru, essendu priore. Anton' Bastianu Lucciardi era l'arcibabbone di u [[puesia|pueta]] [[Ghjuvan Petru Lucciardi]]. In e so Note biografiche, scritte in u 1926 è publicate in a rivista [[U Fucone]]<ref>P. 25-33.</ref>, Ghjuvan Petru Lucciardi ci discrive u so arcibabbone: {{Citazione|Era un [[omu]] avenente è à la [[manu]] cun tutti. Grande di taglia, ben prupurziunatu, l'[[ochju|ochji]] vivi è neri, avia un'eria patriarcale cù a so capillera bianca è abundente chì l'inquatrava a so faccia cume un'aureola. A so voce bench'è forte, era dolce è carizzente, cù una gran facilità di parolla, accumpagnata da gesti assai espressivi.}} Anton' Bastianu Lucciardi morse u 14 di [[dicembre]] di u 1860, à l'età di nuvanta anni, in u so [[paese]] di [[Santu Petru di Tenda]]. ==Opere== [[Image:Amuvra.jpg|200px|right|thumb|L'Almanaccu di A Muvra]] Parechji di i testi d'Anton' Bastianu Lucciardi funu publicati in e riviste è in i ghjurnali cum'è [[L'Annu Corsu]], [[L'Almanaccu di A Muvra]] o [[L'Almanacco del Pescatore di Chiaravalle]]. ===Puesia=== * ''Pè a Traversa (in [[Bastia]])'' * ''Lamentu di Togliaccia'' * ''À i Cantarini Vezzolesi'': cumprende 17 sistini. * ''A calunniatrice'' * ''La vietola di prete Vincenzu'': cumposta da 19 sistini, publicata in [[L'Almanaccu di A Muvra]] per 1929.<ref>P. 141-143.</ref> * ''Lamentu sopra à a morte di u gallu di Vechjolu'': cumpostu da 22 ottave. * ''Lamentu sopr’a morte di u cane di Masgiolu '': cumprende 25 sistini. * ''Lamentu di Custantinu, u cane di Peppinellu'': cumprende 21 sistini. * ''Voceru è Testamentu di Mamma Mozza'': cumpostu da 47 sistini. * ''Voceri è Canzone'': una racolta di e so [[puesie]]. ===Teatru=== * ''Mamma Sò'': una cummediola in un attu, publicata in [[L'Almanacco del Pescatore di Chiaravalle]]. == Note == <references/> ==Bibliugrafia== * Geniu Gherardi (2011) ''[http://m3c.univ-corse.fr/omeka/files/original/bed65e04fd0ec32113519511ec582ceb.pdf I Lucciardi - Una famiglia corsa di pueti è di maestri di scola]'', Edizione Albiana * Ghjuvan' Petru Lucciardi (1927), ''Anton' Sebastianu Lucciardi dettu Prete Biasgiu (Note biografiche)'', U Fucone, rivista di litteratura è di studii corsi ==Da vede dinù== * [[Ghjuvan Petru Lucciardi]] * [[Santu Petru di Tenda]] {{Scrivanu in lingua corsa}} [[categoria:Biugrafia]] [[categoria:Puesia]] nu8pwqzln4k8lr9b61t9aj3t8ej7y5q Anton' Bastianu Lucciardi 0 17663 342693 2015-04-20T18:51:46Z 90.37.207.162 Reindirizzamentu à [[Anton Bastianu Lucciardi]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Anton Bastianu Lucciardi]] 7dnjpshefsnqypxghprnh8r9j0oc5jh Antone Bastianu Lucciardi 0 17664 342694 2015-04-20T18:52:10Z 90.37.207.162 Reindirizzamentu à [[Anton Bastianu Lucciardi]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Anton Bastianu Lucciardi]] 7dnjpshefsnqypxghprnh8r9j0oc5jh Prete Biasgiu 0 17665 342697 2015-04-20T19:00:05Z 90.37.207.162 Reindirizzamentu à [[Anton Bastianu Lucciardi]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Anton Bastianu Lucciardi‎]] 3qee46ih14pbvj80gp9smc8iiaqpjtz Categoria:Parsunaghji di a mitulugia 14 17666 342708 2015-04-21T18:13:45Z Phyrexian 1389 Pagina nova: [[Categoria:Mitulugia]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Mitulugia]] 6d1jvxb2rqwbk8y9csh1t0851eeayly Categoria:Parsunaghji di a mitulugia greca 14 17667 342713 342709 2015-04-21T18:20:39Z Phyrexian 1389 +categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Mitulugia greca]] [[Categoria:Parsunaghji di a mitulugia]] me2wukz37isixzdcnydlz7d4ykzal01 Categoria:Mitulugia greca 14 17668 342712 2015-04-21T18:20:05Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Mitulugia]] 6d1jvxb2rqwbk8y9csh1t0851eeayly Categoria:Cuntinenti 14 17669 362641 342725 2019-07-01T14:16:18Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki <br /> [[Categoria:Giugrafia]] eelek60uowu0ca94z070pi1fqbw3wdb Categoria:Pianeta 14 17670 342720 2015-04-21T18:34:23Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Astrunumia]] go9wjbwdi8ioejfy72ta0agxox4umg7 Categoria:Terra 14 17671 342724 2015-04-21T18:40:50Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Pianeta]] kze6er5euy682kuc3zco3t0xqpqquqx Cuntinenti 0 17672 342729 2015-04-21T18:49:42Z Phyrexian 1389 redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cuntinente]] 7lfmea2now3jh5ymuhogcu4excgxfzn Categoria:Antartide 14 17673 342734 342733 2015-04-21T18:54:29Z Phyrexian 1389 typo wikitext text/x-wiki {{i}} l'[[Antartide]]. [[Categoria:Cuntinenti]] ocl60032v2x4vmxa5zx53jl1zp2dcr5 A Lingua Corsa (Ghjuvan’ Petru Lucciardi) 0 17674 350864 347381 2015-07-09T14:14:51Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''A Lingua Corsa''' hè una [[puesia|puesia]] di [[Ghjuvan' Petru Lucciardi]], chì face parte di u so [[litteratura|libru]] entitulatu ''Canti Corsi''. ==A Lingua Corsa== [[File:Santo-Pietro-di-Tenda_%C3%A9glise_Saint-Jean.jpg|thumb|"Pensu cun gran dilettu à la ghjesola": A ghjesa di Santu Petru di Tenda]] :"''À a mio surella Fiordispina''" :Di u [[lingua corsa|Corsu]] mi ne restu sempre in brama, :È u parlariu pertuttu, ancu in [[Parigi]]; :Perch'è 'ssa [[lingua]] a m'hà imparata [[famiglia|mamma]], :Senza tante fatighe nè artifici. :Mi rammenta i [[famiglia|parenti]], eppo l'amici; :I [[ghjocu|ghjochi]] di i cumpagni, è cosa s'ama :Quandu s'hè ancu zitelli - chì ùn si trama :Di fà male à nisunu - è s'hè felici . :Quandu u parlu mi vene tuttu in [[core]]: :I vechji, i [[famiglia|genitori]], i mio fratelli, :I vicini, eppo e [[casa|case]], eppo i [[stradellu|stradelli]], :Hè u [[locu]] ind'è si và quandu si more... :Pensu cun gran dilettu à la [[ghjesola]], :È à la [[campana]] chì sunava a [[scola]]. ==Riferimenti== * Ghjuvan Petru Lucciardi (1921) ''Canti Corsi'', Castelnaudary, Sucietà d'Edizione Occitane. ==Da vede dinù== * [[Ghjuvan' Petru Lucciardi]] [[Categoria:Puesia]] 8efc83uf1zpq0md6bc24t84be7hdbza Alien 0 17675 347715 342770 2015-07-02T18:04:25Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Alien''' hè un [[filmu]] d'horror-fintascienza di u [[cinemà|realizatore]] [[Ridley Scott]] di l'annu [[1979]], cun [[Sigourney Weaver]], [[Tom Skerritt]], [[Veronica Cartwright]], [[John Hurt]], [[Harry Dean Stanton]], [[Ian Holm]] è [[Yaphet Kotto]]. [[Categoria:Filmu di l'anni 1970]] [[Categoria:Filmu di fintascienza]] [[Categoria:Filmu americanu]] olwwnsfnyhqqhh3tp9dcbzdg8zwworj Ridley Scott 0 17676 368367 351604 2020-07-28T13:45:33Z Vilho-Veli 16305 File wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:Ridley Scott by Gage Skidmore.jpg|thumb]] '''Ridley Scott''' hè un [[cinemà|realizadore]] [[Regnu Unitu|britannicu]]. ==Da vede dinò== *[[Alien]] [[Categoria:Realizadore|Scott, Ridley]] [[Categoria:Britannicu|Scott, Ridley]] ry7xmni4nmygc75vg4ge7k4zpmex2ya Aliens 0 17677 375660 351605 2021-08-18T16:51:50Z Jun Misugi 295 cat wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} '''Aliens''' hè un [[filmu]] d'azzione-orrore fintascienza di u [[cinemà|realizatore]] [[James Cameron]] di l'annu [[1986]], cun [[Sigourney Weaver]], [[Michael Biehn]], [[Lance Henriksen]] è [[Paul Reiser]]. [[Categoria:Filmu di l'annu 1986]] [[Categoria:Filmu d'azzione]] [[Categoria:Filmu di fintascienza]] [[Categoria:Filmu americanu]] lx6go2kqtgcodc75xu62tbpzhaj5e8p Paul Reiser 0 17678 376021 351606 2021-08-20T14:50:25Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:Paul Reiser 2011 cropped.jpg|thumb|Paul Reiser, [[2011]]]] '''Paul Reiser''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Reiser, Paul]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Reiser, Paul]] t509i1lq32wduc31wanh9jak9lci85u Lance Henriksen 0 17679 375744 351607 2021-08-19T11:11:59Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:Lance Henriksen in Belgium.jpg|thumb|Lance Henriksen]] '''Lance Henriksen''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Henriksen, Lance]] [[Categoria:Americanu|Henriksen, Lance]] [[Categoria:Biugrafia]] refu7p0ffzsayfpw79zf8b57h32z3m3 Veronica Cartwright 0 17680 376255 351608 2021-08-22T19:37:00Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} '''Veronica Cartwright''' hè un'[[cinemà|attrice]] [[Regnu Unitu|britannica]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Alien]] [[Categoria:Attrice|Cartwright, Veronica]] [[Categoria:Britannica|Cartwright, Veronica]]] [[Categoria:Biugrafia]] rk6399aak5n34xl897xrmr29d8bpsfz U Mio Paese (Ghjuvan' Petru Lucciardi) 0 17681 347593 342778 2015-07-02T15:41:54Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''U Mio Paese''' hè una puesia di [[Ghjuvan' Petru Lucciardi]] (1862-1928). Face parte di i ''Canti Corsi'', publicati in u 1921. ==U Mio Paese== :O caru, [[Santu Petru di Tenda|Santu Petru]], quant' hè bellu ! :Hè spergugliatu è ascostu à [[tramuntana]], :Si diceria chì parte in caravana... :À u mondu ùn si ne trova cum’ed ellu. :Hè di u [[Nebbiu]] lu spechju è lu giuiellu, :Cun dodeci paesi per cullana ; :Si stà cuntentu, espostu à la sulana :È accoglie à bracce aperte à questu è à quellu. :Quand' u vecu mi ride da luntanu :Cume una mamma à li so figliulelli ; :Eiu, allegru, l’inviu un basgiamanu ; :È corru à salutà vechji è zitelli ; :E case, e piazze, e le stradelle appese... :L’amu più ch'è à me stessu, u mio paese ! ==Riferimenti== * Ghjuvan Petru Lucciardi (1921) ''Canti Corsi'', Castelnaudary, Sucietà d'Edizione Occitane. ==Da vede dinù== * [[Ghjuvan' Petru Lucciardi]] * [[Santu Petru di Tenda]] [[categoria:Puesia]] kdb8el403hwduz9j5t3vmfaj04zo2pl Esca 0 17682 373868 365286 2021-06-02T10:43:57Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: aliceblue" ! colspan="3" style="background:#4682B4" | {| style="background:#4682B4" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#4682B4" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">''L'esca''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Fomes_fomentarius.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Fomes fomentarius</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightblue" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Fungi]]'' |----- | Divisione | ''[[Basidiomycota]]'' |----- | Classa | ''[[Basidiomycetes]]'' |----- | Ordine | ''[[Polyporales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Polyporaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Fomes]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightblue" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Fomes fomentarius''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Fomes_fomentarius_45113.jpg|250px]] |----- |} L' '''esca''' (u nome latinu essendu '''Fomes fomentarius''') hè un fungu di a famiglia di e [[Polyporaceae]] chì ùn hè micca manghjarecciu . ==Descrizzione di a spezia== ===Corpu fruttiferu=== U corpu hè sessile, à forma di "zocculu", longu 10-40 cm. In u prima stadiu di crescita u cappellu prisenta solchi cuncentrichi è ondulati, incù una cresta molla. L'orlu hè attundulatu, rughjinosu chjaru di culore. À maturazione a cresta si prisenta dura, massiccia, ocra o brunastra di culore, incù l'arice rugosu. ===Tubuli=== I [[Tubulu (miculugia)|tubuli]] sò longhi, incù parechji strati, d'aspettu rughjinosi. ===Pori=== [[File:Fomitopsis_pinicola_-_Lindsey_2.jpg|thumb|150px|left|I pori da vicinu]] I [[Poru (miculugia)|pori]] sò fini, rutondi, chjuchi, u culore variendu da biancu crema à brunastri. Sò assai fragili. ===Carne=== A [[Carne (miculugia)|carne]] hè suverosa o spungosa, dura, brunu-russiccia. L'[[odore (miculugia)|odore]] hè tipicamente funghinu oppuru di legnu, moltu agrievule, spicialmente vicinu à i pori. ===Spore=== E [[Spora (miculugia)|spore]] sò oblunghe, giallastre. [[Image:Trud Fomes fomentarius.jpg|thumb|Fustu parassitatu da l'esca (''F. fomentarius'')]] ==Ambiente== Cresce annantu à piante cascilarghe, tantu vive ch'è morte, d'estate o di vaghjimu, per parechji anni. ==Cumestibilità== L'esca ùn hè micca manghjareccia, a so cunsistenza essendu praticamente para à quella di u [[legnu]]. ==Etimulugia== Da u [[Lingua latina|latinu]] ''fomes'' = ''esca'', alimentu di u focu, per l'usu chì si ne facia in i tempi. ==Usu == L'esca era tagliata in fette longhe e strette. Seccate in u fornu, sse fette eranu aduprate par accende a pipa cun a petra battifocu. Si pudia pistà l'esca secca in polvera è misculala à u salnitru [[nitratu di potassiu]] per accende u focu casanu piu facilmente. ==Sinonimi== * ''Agaricus fomentarius'' (L.) Lam., (1783) * ''Boletus fomentarius'' L., Species Plantarum: 1176 (1753) * ''Elfvingia fomentaria'' (L.) Murrill, Bull. Torrey bot. Club 30(5): 298 (1903) * ''Elfvingiella fomentaria'' (L.) Murrill * ''Ochroporus fomentarius'' (L.) J. Schröt., Krypt.-Fl. Schlesien 3(1): 486 (1888) * ''Placodes fomentarius'' (L.) Quél., Enchiridion Fungorum, in Europa Media Præsertim in Gallia Vigentium (Parigi): 171 (1886) * ''Polyporus fomentarius'' (L.) Fr., Systema mycologicum (Lundae) 1: 374 (1821) * ''Pyropolyporus fomentarius'' (L.) Teng, Chung-kuo Ti Chen-chun: 763 (1963) * ''Scindalma fomentarium'' (L.) Kuntze, Revis. gen. pl. (Leipzig) 3 (1898) * ''Ungulina fomentaria'' (L.) Pat., Essai Tax. Hyménomyc.: 102 (1900) == Note == <references/> == Bibliugrafia == * [http://www.culturecommunication.gouv.fr/content/download/42396/338526/version/1/file/Ethno_Simonpoli_1982_072a.pdf Simonpoli, ''E piante salvatiche - Cunniscenze è usi'', 1982, Parcu Naturale di Corsica] == Da vede dinù== * [[acciarinu]] * [[petra battifocu]] [[Category:Funghi non cumestibili]] [[Category:Polyporaceae]] ==Fonte== 'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu. k2d4swt03u6huutwi6fdvvrpgec5cbd Fomes fomentarius 0 17683 342787 2015-04-23T18:22:15Z 92.150.101.144 Reindirizzamentu à [[Esca]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[esca]] 0gch76up01jdybtsh3xtzwgedgmtu2f L'Almanaccu di A Muvra 0 17684 342827 2015-04-25T16:53:57Z 92.150.101.144 Reindirizzamentu à [[A Muvra]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Muvra]] 0cmc5ikrhjgh7qq5or2i8b77dinrsr8 Lavu di Niellucciu 0 17685 342831 2015-04-25T16:59:18Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Lavu di Niellucciu]] à [[Lavu Niidducciu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Lavu Niidducciu]] h8eu4pf1h9zs7s7re6thxnusuxlo8wa Acrosticu 0 17686 351461 350913 2015-07-27T12:52:31Z 95.210.221.44 /* Usu anticu */ wikitext text/x-wiki [[File:1850 acrostic Dearborn.png|thumb|Acrosticu di [[Nathaniel Dearborn]] pubblicatu à [[Boston]] in u [[1850]]: lighjendu e prime [[alfabetu funeticu internaziunali|lettere]] d'ogni filare, si forma u nome ''[[Jenny Lind]]'']] Un '''acrosticu''' (da u [[Grecia|grecu]] ''ἀκρόστιχον'', cumpostu di ''ἄκρον'', "estremu" è ''στίχος'', "versu") hè un [[puesia|cumpunimentu pueticu]] o un'altra [[linguistica|sprissione linguistica]] in i quali e [[alfabetu funeticu internaziunali|lettere]] o e sillabe o e [[parola|parole]] iniziale d'ogni [[versu]] formanu un nome o una frasa. À l'origine l'acrosticu avia per sicuru una funzione mnemonica è prubabilmente una funzione magica. Si pussedinu parechji esempii d'acrostici in [[Mediu Urienti|cumpusizione sacre babilunese]], per esempiu quella chì prisintava u nome di u so autore: "''Saggil-kinam-ubbib, prete di l'incantesimi di [[Babilonia]]''". Altri esempii d'acrostici di l'[[antichità]] si ritrovanu incù a [[Bibbia]], per opera di u [[Cristianesimu|prufeta]] [[Geremia]], incù u "[[littiratura|Libru]] di e Lamintazione", i cusiddetti "Salmi [[alfabetu funeticu internaziunali|alfabetichi]]" in i quali l'iniziu d'ogni versu prisenta, in l'ordine, tutti e lettere di u [[santacroce]] (''Salmi'' 25, 34, 119). ==Usu== ===Usu anticu=== I più antichi esempii di acrostici in [[lingua greca|grecu]] ricollanu à [[Arato di Soli]] è à [[Nicandru (pueta)|Nicandru]]; ci sò [[numeru|numerose]] acrostici trà l'epigrammi di l' ''Antulugia Palatina'' è in l'opera di [[Dionigi u Periegeta]]. In a [[litteratura latina]] [[Marcu Tulliu Cicerone|Cicerone]] tistimunieghja ch'è [[Quintu Ennio|Ennio]] fù autore d'acrostici; l'argumenti in versi di e [[cummedia|cummedie]] di [[Tito Maccio Plauto|Plautu]], prisentanu in acrostici u titulu di e [[cummedia|cummedie]] stesse. Frà i [[puisia|pueti]] [[cristianesimu|cristiani]], acrostici funi cumposti da [[Commodiano]] in i so ''Instructiones''. A tradizione di l'acrosticu cuntinuò in u [[Medievu]] è dopu in a [[litteratura]] [[Italia|taliana]]: moltu famosu hè l'acrosticu custituitu da i capiversi di e terzine di l' ''Amurosa visione'' incù i quali u [[Ghjuvanni Boccaccio|Boccaccio]] dedicò l'opera à Maria di Aquino. Famosu hè ancu l'acrosticu postu à l'iniziu di u ''Cummentu murale à Ghjobba'' di [[Gregoriu Magnu]]. Sò definiti acrostici ancu i termini chì risultanu da e [[alfabetu funeticu internaziunali|lettere]] iniziale di singule [[parola|parole]] nanzi ch'è di [[versu|versi]]: l'esempiu più cunnisciutu hè l'acrosticu cristologicu ''[[ichthys|IΧΘΥΣ]]'', "[[pesciu]]", custituitu da l'iniziale di a formula ''Ἰησοὺς Χριστὸς Θεοῦ Υἱὸς Σωτήρ'', (''[[Ghjesù Cristu]] Salvatore figliu di [[Diu]]''). ===Usu mudernu=== Un esempiu d'acrosticu d'epica più ricente, inspiratu da e vicende di a [[guerra di u Golfu|prima]] è di a [[siconda guerra di u Golfu]], hè quellu [[irunia|irunicamente]] custituitu incù à e [[alfabetu funeticu internaziunali|lettere]] di a [[parola]] ''[[George W. Bush|B.U.S.H.]]'': ''Bisogna Uccide [[Saddam Hussein]]''. L'opera ''[[Gödel, Escher, Bach: un'eterna ghirlanda brillante]]'' di [[Douglas Hofstadter]] face dinù ampiu usu di l'acrosticu. ==In Corsica== I [[puesia|pueti]] [[Corsica|corsi]] anu imprudatu qualchì volta l'acrosticu. Per esempiu [[Ghjuvan' Petru Lucciardi]] ni publicò unu in [[Le Petit Bastiais]] in u 1909:<ref>''À Madama de Chevarrier de Carbuccia'', 10 [[ferraghju]] di u [[1909]], n° 41, sottu u pseudonimu di ''Ghjuvan' Petru di Campiendi''. Cf. Gherardi (2011), p. 83. </ref> :'''C'''um'hè, Cirnea cara, cos'hè tuttu stu [[dolu]] ? :'''I''' to saloni chjosi è tutti i [[lume|lumi]] spenti ? :'''R'''estu cume sturditu. Saraghju forse u [[solu]] ? :'''N''''ebbera ? A ignurà perchè, tù, ti lamenti ? :'''E''' cume ? Ùn sai chì [[Vattelapesca]] hè mortu ? :'''A''' [[Corsica]] intiera u pienghje è ùn hà tortu. è un altru pocu dopu, quand'ellu morse u [[puesia|pueta]] Petru Matteu Lucciana dettu [[Vattelapesca]]:<ref>Sottu u titulu ''Acrosticu'', 14 [[ferraghju]] di u [[1909]], n° 45.</ref> :'''V'''attelapesca hè mortu. U [[lingua corsa|dialettu corsu]] :'''A'''và cumu farà senza u so babbarellu ? :'''T'''emu chi tutt'ognunu, è cun pocu rimorsu, :'''T'''enga à un vulè più avè ch'è [[lingua francese|frencese]] in [[cerbellu]] :'''E'''Testo in grassetto cumu si faria si e nostre mammarelle, :'''L'''e zie è le caccare pudessinu turnà ? :'''A'''llora le scialate !... E care curciarelle :'''P'''onu ghunghje: nisunu più le capisciarà. :'''E''' purtantu ùn trimate, o [[muntagna|muntagnoli]] cari, :'''S'''appiate chì lu [[lingua corsa|corsu]] si parlarà in eternu, :'''C'''hì u sgiò Vattelapesca - riposi in sempiternu!- :'''A''' fattu indi 'ssa [[lingua]] [[memoria|memorie]] è [[littiratura|libri]] rari. == Note== <references/> == Da vede dinù == * [[Acronimu]] * [[Mesosticu]] * [[Telesticu]] * [[Florentius]] ==Bibliugrafia== * Geniu Gherardi (2011) ''[http://m3c.univ-corse.fr/omeka/files/original/bed65e04fd0ec32113519511ec582ceb.pdf I Lucciardi - Una famiglia corsa di pueti è di maestri di scola]'', Edizione Albiana [[Categoria:Ghjochi linguistichi]] [[Categoria:Ghjochi enimmistichi]] [[Categoria:Puesia]] ==Fonte== 'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu. 3rnj3iie8fdtzgb9j890igkpactjkpa Pisellu salvaticu 0 17687 342882 2015-04-27T14:55:06Z Paulu 58 Paulu hà spustatu a pagina [[Pisellu salvaticu]] à [[Pisellu bastardu]]: nomu asattu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Pisellu bastardu]] mnvo56ydy8x3dboirhmgan9glqzvhqp Bill Paxton 0 17688 376756 375986 2021-09-06T04:33:54Z Jun Misugi 295 gram: statu wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:Bill Paxton by Gage Skidmore.jpg|thumb|Bill Paxton]] '''Bill Paxton''' ([[1955]]-[[2017]]) hè statu un [[cinemà|attore]] è [[cinemà|realizadore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Paxton, Bill]] [[Categoria:Realizadore|Paxton, Bill]] [[Categoria:Americanu|Paxton, Bill]] [[Categoria:Biugrafia]] rcs44ndoio8re5sas3640x10sstaane À i Corsi 0 17689 347614 342898 2015-07-02T16:28:11Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''À i Corsi''' hè una puesia di Ghjuvan Petru Lucciardi chì hè stata publicata in u 1922 in u so librettu intitulatu ''U Martiriu di Santa Divota''. ==À i Corsi== :Ghjè stu librucciu un fruttu di u mio core; :E stonde, e veghje ch'è ci aghju passatu; :I boni sentimenti ch'hà inspiratu :Di [[Santa Divota|Divota]] lu puru è castu amore. :In dinochje, u Signore aghju pregatu. :- Caru ! Si a mio preghera fussi intesa ! :Chì a salma di Divota ti sia resa, :O [[Corsica]], paese tantu amatu ! :À [[Monacu]], Divota nun ci hè nata, :Chì ghjè nata è ghjè morta in [[Mariana]]. :Dunque, in 'ssu locu, in chjesa cristiana, :A nostra santa deve esse interrata. :O Corsi, tutti uniti à Monsignore, :Femu chì st'osse sante è venerate, :In pompa, in Corsica, sianu purtate: :Ghjè un duvere per noi, è ghjè un onore. ==Bibliugrafia== * Ghjuvan' Petru Lucciardi (1922) ''U Martiriu di Santa Divota'', Parigi : Sucietà Parigina di Stamperia ==Da vede dinù== * [[Ghjuvan Petru Lucciardi]] * [[Santa Divota]] [[categoria:Puesia]] emv6spnr1l9n2cw3nx44dqu6692q9bt Tony Hale 0 17690 375698 355197 2021-08-18T22:34:24Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Tony Hale at the 2010 Streamy Awards (cropped).jpg|thumb|Hale, [[2010]]]] '''Anthony''' "'''Tony'''" '''Hale''' (West Point - [[New York (Statu)]], [[30 di settembre]] [[1970]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Hale, Tony]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Hale, Tony]] 99nk70f9sllta6mqsxq85738yscc5ee A Greva di e Giuvanotte 0 17692 358795 350863 2018-02-26T13:14:56Z 2.14.194.107 wikitext text/x-wiki '''A Greva di e Giuvanotte''' hè una [[puesia]] scritta da [[Ghjuvan' Petru Lucciardi]] (1862-1928). Hè stata publicata à tempu cù [[I Galli Rivali]]<ref>P. 19-22.</ref> in u 1909. ==A Greva di e Giuvanotte== :L’altru [[ghjornu]] in [[piazza]] à u Corsu, :Durmia nantu una murella ; :Mentre vensi discitatu :Da una [[voce]] propiu bella. :Cusì dolce è armuniosa, :Ch’ùn ci n’era cum'è quella. :Alzai subitu lu [[capu]], :Per fà megliu attenzione ; :È vidi una giuvanetta :Chì pusava à lu [[balcone]] ; :Cusgendu si un [[mandilellu]], :È cantendu ste [[canzona|canzone]]. :« Si crede chì le zitelle :Passinu una dolce [[vita]] ; :È ch’elle marchjinu sempre :Sopra una [[strada]] fiurita, :Invece nun si pò crede :Quantu magra hè la partita. :« Or cumu s’ata da fà ne, :Chì li [[tempu|tempi]] sò cambiati. :L’[[omu|omi]] ùn sò cume una volta :Pe le [[donna|donne]] traspurtati, :Scusendu l’[[spressione|ispressione]] :Parenu... piùli bagnati. :« Sò sempre pè li [[caffè]] :À parlà di lu [[partitu]] ; :Quandu pensanu à u pernò :Li scrucculla lu so [[ficu]]. :È nisunu indi l’[[amore]] :Ne ghjè à : « carissimu [[amicu]] ». :« Maladì vogliu li [[tempu|tempi]] :Di lu [[seculu]] chì corre. :A [[donna]] hè menu apprezzata :Ch'è un [[bichjeru]] di [[licore]]. :È l'[[omu|omi]] un pònu più crede :Chì per elli so pò more. :« Ci vurebbe à caccighjà li :Cum'è li vechji [[cignale|cignali]] ; :Perchè forse ùn n’anu più :[[sentimentu|Sentimenti]] naturali. :Maladettu sia l’assentu :Causa di tanti mali. :Nè mancu ci hè da pregà ne :Lu [[Diu|signore]] nè li [[santu|santi]] ; :Ch'elli dianu à e zitelle, :Cume prima li so amanti. :Perchè ùn ci saria per noi, :Ch'è [[dulore|dulori]], [[angoscia|angoscie]] è [[pientu|pienti]]. :« Eccu cosa vi prupongu :Giuvanotte d’ogni [[età]] : :Mettimu ci tutte in [[greva]] :È lascemu li sfugà. :Di tanti porta-calzoni :Chì n’avemu più da fà ? » :Bassò l’[[ochju|ochji]] è vide allora :Ch'era in [[piazza]], è stava a sente. :Si ne fughji in [[cammaretta]], :Diciulendu : « Iscia, chì [[ghjente]] ! :S’ellu vi scappa qualcosa :Subitu sò à lu [[currente]]. » :« Eppo, quessu sentu dì :Ch'hè abbunatu à le [[gazetta|gazette]]. :Bastarebbe – la mio [[sorte]] ! – :Chì st'[[affare]] ùn c'essi à mette. :Ma s’ellu face ancu quessa, :Vi ghjuru, lu tazzu à [[fetta|fette]] ». :A piglii cumu li pare, :N’vogliu fà lu racuntatu, :È s'è vi pargu indiscretu, :Credu saraghju scusatu ; :Ch’a videte, e so minacce, :M’anu troppu pruvucatu. :Appena ch'e ghjunsi in [[casa]], :Pigliai [[carta]] è [[calamaru]] ; :È ne scrissi à la [[minuta]] :Stu [[successu]] cusì raru. :È u mandai lu [[ghjornu]] stessu :À lu miò amicu più caru. :Questu poi senza [[timore]] :U canta per tutte le [[stretta|strette]] ; :È mi dice : « Sta tranquillu, :Faraghju le to [[vindetta|vindette]], :Ind'u casu chì quill'altra :Ti tazzassi propiu à [[fetta|fette]] ». ==Note== <references/> ==Bibliugrafia== * Ghjuvan' Petru Lucciardi (1909) ''A Greva di e Giuvanotte'', Bastia, Stamperia C. Piaggi ==Da vede dinù== * [[Ghjuvan' Petru Lucciardi]] [[Categoria:Puesia]] n8l7h4mbbnp536dsm3w0ey2gomrx2ru Budapest 0 17693 359615 342995 2018-06-15T11:37:38Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Budapest''' hè a capitale di l'[[Ungheria]]. Tene 1.741.041 abitanti ([[2011]]). [[File:Sunset over the Danube - Budapest - joiseyshowaa.jpg|thumb|right|280px|none|Budapest]] [[Categoria:Ungheria]] joperihjo9c7k2bhfit8nprz428qb1q Belgradu 0 17694 342996 342992 2015-05-03T08:40:12Z 80.12.55.104 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Belgradu''' (Београд/''Beograd'') hè a capitale di a [[Serbia]]. Tene 1.233.796 abitanti ([[2011]]). [[File:La place de la République..jpg|thumb|right|280px|none|Belgradu.]] 6x0emvvtwg7wyb5vuno2pna0jf4t6mo Liechtenstein 0 17695 371525 342994 2021-01-05T05:37:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Liechtenstein''' (''Fürstentum Liechtenstein'') hè un paese situatu in [[Europa]]. A capitale di stu paese hè [[Vaduz]]. {{Europa}} [[Categoria:Europa|Liechtenstein]] 4xsk68sqypfga0taimot72uo8qopvon Labellu 0 17696 349918 343013 2015-07-07T17:32:54Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki U '''labellu''' (o ''labeddu'') hè una parte di u [[fiore di l'Orchidaceae|fiore di l'orchidee]]. U termine deriveghja da a parolla [[lingua latina|latina]] ''labellum'', diminutivu di ''labrum'' (labbru). Si tratta d'un [[petalu]] mudificatu di u quale l'aspettu s'assumiglia à un tipu d'[[Insetti pronubi|insetti impullinatori]]. U labellu hà forma, dimensione è culore chì differiscenu di manera impurtante in e diverse spezie. In certe spezie u labellu simuleghja à a perfizzione l'addome di a femina di l'insettu impullinatore. ==Parechji esempii== <gallery> Image:Sudamerlycaste cinnabarina Orchi 01.jpg|''[[Sudamerlycaste cinnabarina]]'' Image:Ophrys insectifera flower.jpg|''[[Ophrys insectifera]]'' Image:Ophrys apifera flower1.jpg|''[[Ophrys apifera]]'' File:Ophrys_speculum_(inflorescence).jpg|''[[Ophrys speculum]]'' File:Ophrys_bombyliflora_Mallorca_2008_91.jpg|''[[Ophrys bombyliflora]]'' Image:Phalaenopsis sp-close.jpg|''[[Phalaenopsis]] ibridu'' Image:Orchid spotted.jpg|''[[CymbidFile:Ophrys_speculum_d.JPGium]] ibridu'' Image:Cattleya vilka.jpg|''[[Cattleya]] ibridu </gallery> ==Da vede dinò== *[[Orchidee salvatiche in Italia]] *[[Anacamptis pyramidalis]] *[[Lingua di diavulu]] *[[Lingua di ghjallu]] *[[Mosca cavallina]] *[[Ofride gialla]] *[[Orchis ustulata]] *[[Ufridi neru]] [[Categoria:Orchidaceae]] ==Fonte== 'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu. qmk5tbm59dcutcv3dy1hei741dc34ts Labeddu 0 17697 343010 2015-05-03T11:42:27Z 109.208.125.217 Reindirizzamentu à [[Labellu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Labellu]] drcktej2tfgvxuko1jrd8b0sxzb37km Gallinaro 0 17698 364502 355012 2019-10-06T19:24:45Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Gallinaro | blasone= | nomeUfficiale=Gallinaro | sigluRegione=LAZ | sigluPruvincia=FR | latitudineGradi=41 | latitudineMinute=39 | latitudineSeconde=28 | lungitudineGradi=13 | lungitudineMinute=47 | lungitudineSeconde=54 | altitudine=558 | superficia=17,74 | pupulazione=1.279 | annu=31-12-2010 | densita=72,10 | merre=Mario Piselli | posta=03040 | telefunu=0776 | istat=060040 | abitanti=Gallinaresi | patrone=San Gherardu | festa=[[11 d’aostu]] | situ=http://www.comune.gallinaro.fr.it/ }} '''Gallinaro''' (''Galleniare'' [galːəˈnjaːrə] in a lingua lucale) hè una [[cumuna]] [[Italia|taliana]] di a [[pruvincia di Frusinone]], in u [[Laziu]]. Tene 1.379 abitanti. Si trova ind'è [[Valle di Cuminu]]. [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Frusinone]] 2gyvo6aaj8rof8wbs0kvm7prwy5bxv6 Santa Divota 0 17699 343068 343067 2015-05-04T16:40:35Z 109.208.125.217 /* Biugrafia */ wikitext text/x-wiki [[image:Saintdevota.jpg|thumb|''Santa Devota'' in un mosaicu di stile medievale di l'Ottucentu.]] Santa Divota fù una [[martire]] [[Corsica|corsa]], vinirata com'è [[santa]] da a [[Chjesa cattolica]]. Hè patrona di a [[Corsica]] è di u [[Principatu di Monacu]]. ==Biugrafia== [[File:Reliques_de_Sainte_D%C3%A9vote.jpg|thumb|thumb|E reliquie di Santa Divota in a catedrale di Monacu]] '''Santa Divota''' nascì intornu à u [[283]] à [[Lucciana]] è murì durente una persecuzione à [[Mariana (Corsica)]] in u [[304]]. Pocu si sà di a so vita, fora di parechji episodii culligati dirittamente à a storia rumana. Nascì durante a breve ma trimenda persecuzione di [[Diuclezianu]]. Tutta a so vita si svolse à Mariana in [[Corsica]]. Divota fù allevata da una balia cristiana. I testi latinu di ''A Passione'' facenu referenza à 'ssa zitelllina corsa di Divota:{{Citazione|puella quaedam nomine Devota, ab infantia christiana fuit in insula quae dicitur Corsica.}} chì si pò traduce di a siguente manera: {{Citazione|una ghjuvanotta di nome Devota, cristiana dapoi à so infanzia, vivìa in l'isula chì si chjama a Corsica.<ref>Baudoin (1933), p. 138.</ref>}} Ghjovana, Divota andava à spessu à pricà à l'appiattu, incù altre cristiane, in a [[grotta di a Nepiticcia]] situata in u circondu di u paese di [[U Borgu]]. Cunsacrò a so vita à Diu ma, sempre ghjovana, in u [[304]], scuparta è dinunciata com'è cristiana (a tradizione ci dice per via d'una spia). À l'epica, a Corsica dipendia da u guvernadore rumanu di a [[Sardegna]], chì si chjamava Barbaru. Divota fù strascinata annantu à i scogli eppo torturata incù u "[[cavallettu]]". Divota suppurtò u suppliziu senza a minima pienta. Pare chì Barbaru avissi ordinatu di brusgià ne dopu u corpu. Ma quellu invece fù arrubatu di notte da un certu Grazianu è da un prete chjamatu Benenato, incù u scopu di dà una sipultura cristiana à a ghjovana martire. Divota fù imprighjunata dopu è turturata à morte. Si pensa ch'è u locu ind'ella fù marturiata hè quellu di a cattedrale di [[Cattedrala di Santa Maria Assunta (Lucciana)|Santa Maria Assunta]] in l'attuale [[Lucciana]].<ref>Baudouin (1933), p. 141-142.</ref> Diretti in [[Africa]], à causa d'una timpesta funi diruttati versu Les Gaumates, chì face oghje parte di u [[Principatu di Monacu]], in u quartiere di l'[[A Condamine (Monacu)|Condamina]]. A tradizione vole ch'è da u corpu di a santa sia isciuta una culombula chì averisti indicatu a via à i dui omini. In u puntu di u principatu in u quale l'imbarcazione incù u corpu di a santa sbuccò, u [[27 ghjinnaghju]] [[312]], fù truvatu un inusuale rusulaghju fiuritu è, pocu distante, u corpu di ''Divota''. À listessu locu fù custruita dopu una cappella chì, rifatta è allargata, esiste sempre oghje. U [[9 di ghjugnu]] di u [[2003]] u principe [[Ranieri III di Monacu]] hà participatu à a cirimonia di a [[Penticosta]] in a cattedrale di Santa Maria Assunta in [[Lucciana]], in prisenza di u [[diocese di Monacu|vescu di Monacu]] è di u [[diocese d'Aiacciu|vescu d'Aiacciu]]. ===Prete Galletti=== [[File:Santa Divota - Illustration from Galletti book.jpg|thumb|Santa Divota: illustrazione in u libru di [[prete Galletti]] di u 1863]] [[Ghjuvan' Anghjulu Galletti]], dettu "prete Galletti" ci conta in a so ''Storia Illustrata di a Corsica'', a storia di santa Divota:<ref>P. 315</ref>:{{Citazione|Santa Divota, siont'è a tradizione chì esiste dapoi parechji seculi ind'è noi, seria nata vicinu vicinu di a cità di [[Mariana]], è averia patutu u martiriu in 'ssa cità, sottu à l'imperatori Diucezianu è Massimianu [...]. Omu si riferisce ancu à u nome di u so paese, ''Quercus'', ''Querciu'', à i ghjorni d'oghje. Infatti, à stu locu, chì avale hè cupertu à vigne, si trova à spessu, scavendu a terra, tistimunianze irrifutevule chì attestanu l'agglumerazione d'una pupulazione in 'ssu locu in i tempi di l'antichi Rumani.}} ==Storia== [[Pasquale Paoli]] ebbe l'intenzione di pone l'effigia di Santa Divota annantu à a stemma di a [[Corsica]]. Scrisse cusì di ghjunghju 1762 à u conte Antoniu Rivarola. A vulia mette non solu annantu à a bandera, ma dinù annantu à l'arme di i so cumbattanti. Ma Paoli ùn a fece finalmente micca. Creò invece un ordine di cavalleria cumpostu da cinquanta Bravi, scelti frà i so cumbattanti i più curaghjosi, chì eranu sottu à a prutizzione di Santa Divota, è purtavanu dinù una medaglia incù l'effigia di Divota. ==Cultu== Divota hè a santa patrona di a [[Corsica]] è di u [[principatu di Monacu]]. A so festa hè cilibrata u [[27 di ghjinnaghju]]. L'attributi di Divota sò: a palma, a curona di rose, a culombula, a barca, a stemma di u Principatu di Monacu. ===A Grotta di Santa Divota=== Da zitella, Divota andava à spessu à pricà in a [[grotta di a Nepiticcia]] incù altre cumpagne cristiane. 'Ssa grotta seria statu u locu ind'elli stavanu i primi cristiani. U nome di a grotta face referenza à a prisenza di a [[nepita]]. A grotta hè situata à 4 kilomitri di l'antica cità di [[Mariana]], in u circondu di u paese di [[U Borgu]]. Hè ancu chjamata avale a [[grotta di Santa Divota]]. Ci era in i tempi un grande pilegrinagiu in 'ssa grotta, a mane di u 27 di ghjinnaghju. E ghjuvanette facianu tandu piccule cullane incù perule di vetru, chì eranu chjamate "i paternostri di Santa Divota". ==Puesia== Hè mintuvata Santa Divota in qualchì puesi corsa. [[Ghjuvan' Petru Lucciardi]] in particulare li dedicò l'opera di teatru entitulata ''U Martiriu di Santa Divota'', chì cumprende a puesia [[À i Corsi]]. == Note == <references/> ==Bibliugrafia== * Louis Baudouin, ''[http://www.bm-bastia.fr/opac/images/mimetype/url.gif Santa Devota]'', Rivista di a Corsica, Maghju-Ghjunghju 1933, p. 137-142 * Ghjuvan' Anghjulu Galletti, ''Storia illustrata di a Corsica, Parigi, 1863 * Ghjuvan' Petru Lucciardi (1922) ''U Martiriu di Santa Divota'', Parigi : Sucietà Parigina di Stamperia ==Ligami== * [http://www.corsenetinfos.fr/i-Santi-Santa-Divota-Santa-Anghjula-Merici_a7297.html I Santi : Santa Divota, Santa Anghjula Merici, Corse Net Infos] ==Da vede dinù== * [[U Martiriu di Santa Divota (Ghjuvan' Petru Lucciardi)|U Martiriu di Santa Divota]] *[[Corsica]] *[[Mariana]] *[[Principatu di Monacu]] *[[Famiglia Grimaldi]] == Altri prugetti == * [[File:Commons-logo.svg|14px]] [http://commons.wikimedia.org/wiki/ Wikimedia Commons] cuntene imagine annantu à [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Sainte_D%C3%A9vote?uselang=it Santa Divota] [[Categoria:Martiri cristiani]] [[Categoria:Santi per nome]] [[Categoria:Santi di a Gallia rumana]] [[Categoria:Santi di u seculu IV]] [[Categoria:Morti à Lucciana]] ==Fonte== 'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu. i8sv6wgk004zlunzaa5d48sj9gbv1wi Ghjuvan' Anghjulu Galletti 0 17700 369543 343026 2020-12-02T13:35:18Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Prete Galletti]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Prete Galletti]] i1e222rlyg1foioaqkb1vwllhn9mo5q Categoria:Morti in Corsica 14 17702 343074 2015-05-04T23:44:37Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Corsica]] 57x61jjddw9p19m83z0jak5acdzlfl4 Categoria:Morti à Lucciana 14 17703 343084 343080 2015-05-05T00:11:12Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Lucciana]] [[Categoria:Morti in Corsica|Lucciana]] j0bh17soiv3gkccdgj99aa1usjjtiy1 Categoria:Lucciana 14 17704 343079 2015-05-04T23:55:47Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cumuna di Corsica suprana]] 9g5abbq8ldk13gncicfqf7b4qpl62eq Categoria:Santi 14 17705 343085 2015-05-05T00:14:31Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Religione]] a3y1548ai75apn9qaim6nr0hdqrg49a Categoria:Santi di u seculu IV 14 17706 343091 343086 2015-05-05T00:31:10Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Santi per seculu]] hn8xftlwsjcy46s4aktm3h2gyhikb0d Categoria:Martiri cristiani 14 17707 343087 2015-05-05T00:21:51Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Martiri]] lqndjoe5di3eqiwg17ruoskqhmj46d9 Categoria:Martiri 14 17708 343088 2015-05-05T00:23:02Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Religione]] a3y1548ai75apn9qaim6nr0hdqrg49a Categoria:Santi per nome 14 17709 343089 2015-05-05T00:28:17Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Santi]] p67npk61vjscbsz1qvphmns8crhrtr9 Categoria:Santi per seculu 14 17710 343090 2015-05-05T00:30:31Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Santi]] p67npk61vjscbsz1qvphmns8crhrtr9 Categoria:Torri pindenti 14 17712 343095 2015-05-05T01:13:51Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Torri]] l7eauq0jr80r3hz6suz6i7ncx9y3xe6 Categoria:Torri 14 17713 343096 2015-05-05T01:14:20Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Architittura]] fictt12dru6t64ify11oy3wmnrvbvsd Categoria:Torri d'Italia 14 17714 369467 343100 2020-11-24T21:50:54Z Jumpy01 11155 - cat wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Categoria:Torri di Pisa 14 17715 369466 343098 2020-11-24T21:49:49Z Jumpy01 11155 - cat wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Categoria:Architittura d'Italia 14 17716 369468 343099 2020-11-24T21:52:01Z Jumpy01 11155 - cat wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Categoria:Architittura di a Francia 14 17717 343101 2015-05-05T01:32:25Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Architittura|Francia]] [[Categoria:Francia]] 075n1fclkl5dn6vnqzrdloktkcoinfc Categoria:Archititturi rumanichi di Pisa 14 17718 369463 343103 2020-11-24T21:44:00Z Jumpy01 11155 - cat wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Categoria:Archititturi rumanichi d'Italia 14 17719 369464 343104 2020-11-24T21:46:41Z Jumpy01 11155 - cat wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Categoria:Archititturi rumanichi 14 17720 369465 343105 2020-11-24T21:47:31Z Jumpy01 11155 - cat wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Categoria:Cumuna di Puglia 14 17721 343114 2015-05-05T01:48:51Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cumuna d'Italia|Puglia]] fwoocn267zrdujq5gzrgpa23wohtl60 Categoria:Cumuna di a pruvincia di Lecce 14 17722 343115 2015-05-05T01:49:17Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cumuna di Puglia|Lecce]] lzzbxfwpip3jnuwv2ube95fvriow1p4 Categoria:Campanili 14 17723 343132 2015-05-05T02:02:46Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Torri]] l7eauq0jr80r3hz6suz6i7ncx9y3xe6 Categoria:Ogetti per a persona 14 17724 343133 2015-05-05T02:10:03Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Ogetti]] jgvl8yu5kkqy9qoprsqjbrwtzqtqg2y Categoria:Ogetti 14 17725 343134 2015-05-05T02:10:40Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Tennulugii è scenzi applicati]] i6mve0ekq8k918erc5wasa5u8jqk42g Categoria:Ghjochi linguistichi 14 17727 343138 2015-05-05T02:32:40Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Linguistica]] ahmv9bws7slohsj2tzek3hnppdj58sg Categoria:Perù 14 17728 343139 2015-05-05T02:38:14Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:America di u Sudu]] 6rvbnmnyrnrttovgc2tbhujqswhll4h Categoria:Guerra di Troia 14 17730 343146 2015-05-05T02:50:24Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Mitulugia greca]] 98ca884m53eihxtlw4qs7xe4qf7fxb5 Categoria:Eneidi 14 17731 343149 343147 2015-05-05T02:59:06Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Littiratura]] 0ra5b8lts5y08kluhokzaosti7tydvg Categoria:Parsunaghji di l'Iliadi 14 17732 343148 2015-05-05T02:54:57Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Parsunaghji di a mitulugia greca]] pwjwohphb9185s0f1d79h20h45f8eb2 Categoria:Parsunaghji di l'Eneidi 14 17733 343150 2015-05-05T03:00:57Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Eneidi]] 5587ata6tchppt29k7zx8m1fhqsg71u Categoria:Arme mitulogichi 14 17734 343151 2015-05-05T03:11:49Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Ogetti mitulogichi]] rdwvyel5qm7ljh24fy9sxqj2uu06gty Categoria:Ogetti mitulogichi 14 17735 343152 2015-05-05T03:12:41Z Phyrexian 1389 Pagina nova: [[Categoria:Mitulugia]] [[Categoria:Ogetti]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Mitulugia]] [[Categoria:Ogetti]] 1vq32fgctivxd1nt4ek3kguk615b75k Categoria:Littiratura greca 14 17736 343156 343154 2015-05-05T03:23:17Z Phyrexian 1389 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Littiratura|Greca]] 5kanm1ttulvnn6legm9rw09uce2412r I Galli Rivali 0 17737 347483 343176 2015-07-02T12:30:29Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''I Galli Rivali''' hè una puesia di [[Ghjuvan' Petru Lucciardi]] (1862-1928). Hè stata publicata in [[Bastia]] in u 1909, à tempu cù [[A Greva di e Giuvanotte]] è ripublicata in [[A Cispra]] in u 1914, incù une poche di mudifiche.<ref>P. 36-46.</ref> ==I Galli Rivali== [[File:Bastia_place_St-Nicolas.jpg|thumb|right|Bastia]] :Ghjorni scorsi in [[Bastia]], :D'altru nun si parlava, :È ognunu camminava :À u tribunale. :Ùn sapendu chì male, :Corsi subitamente, :È vidi u presidente :Indi le furie. :Si parlava d'inghjulie, :Di morte è di tragedie :È di cose più serie :È inaspettate. :Cum'eranu adirate, :E duie paisane ! :Ancu un pocu eppo à e mane :Ne ghjunghjianu, :Tantu elle si punghjianu :Cun parole murdace. :À a fine e fece tace, :U presidente, :Dicendu :« O bone ghjente, :Senza cuntusione, :Ognunu a so ragione :Spieghi è dica ». :''Chillina (Avanzendu si)'' :Un sentu più fatica, :Avà chì vò à sfugà mi, :È in publicu lagnà mi :Di u mio male. [[File:Rooster03.jpg|thumb|right|"Un gallu cusì arditu<br>Ch'era mustratu à ditu<br>In u paese."]] :Tenia pè lu carnevale, :Un [[gallu]] cusì arditu, :Ch'era mustratu à ditu :Ind'u paese. :Avia le so difese, :È ghjera cresti doppiu ; :Ùn ci era per fà u coppiu :In tutta a [[Francia]]. :Pudia avè la mancia :Quand'ella mi paria ; :Ancu Nunzia Maria :U si cumprava. :Trenta franchi mi dava, :O tredeci [[gallina|galline]] ; :È m'hà offertu per fine, :In più, un [[caprettu]]. :Ùn cridete stu dettu ? :Vi ghjuru ch'ella hè vera ; :Ancu tù, quella sera, :U ti vulia. :Perchè la ghjelusia :Vi si rudia à tutti : :Tenia à denti asciutti :I so cumpagni. :Vulete ch'ùn mi lagni ? :Cummetteria un fallu, :S'eu di lu mio gallu :Ùn vi parlassi. :Eppoi s'è ùn vi cuntassi :Tutte quante le prove :– Menu ch'è di fà l'ove – :Ch'ellu ha fattu ? :È dì, ch'ind'un pignattu, :Ellu duvia finì ? :Ùn la cridia cusì :Po la so sorte. :Quand'andava per l'orte, :Cù e mio vinti galline, :È quelle di e vicine, :À ruspulà. :S'è ti mettia à cantà, :Veniamu currendu, :È ognuna crucculendu, :U fidighjava. :Ellu le... carizzava :Trè o quattru volte u ghjornu : :In l'ortu, sottu à u fornu, :In casa è fora. :A mane di bon'ora, :Prima ch'escissi u sole, :Facia batte le sole :À l'altri galli. :Era lestu à caccià li, :Di tutte e curtaline ; :Eppoi tutte e galline :Si chjamava. :In tortu, ellu guardava, :I galli di u vicinu ; :È ne facia un sterminu :À pizzicate. :Cusì passò un estate, :Allegru è capi rittu, :Parìa un Pascià d'[[Egittu]], :O u gran' Sultanu. :Era un veru suvranu, :Ed eu n'era fiera, :Quandu, mattina è sera, :Ellu cantava. :Pena, pò un li ne dava ; :Ma [[granu]] è [[pivarone]], :Astricule è [[granone]], :In abbundanza. :Avia bella prestanza, :È ghjera sgualtru è prontu... :Altru nunda ùn vi contu, :È quì m'arrestu. :Solu v'aghjungu questu, :Chì un ghjornu d'auturnu, :Divenne taciturnu :È s'ammalò. :U so gallu maiò, :Corse à saltà li addossu : :Avale po ùn lu possu :Più ludà. :Cuntate ! A mio pietà ! :Di ùn pudè dà li aiutu... :È cusì fù battutu :Per un ora. :Ci era po sta signora, :Facia festa è allegria, :Perchè u so gallu avia :La suprana. :Per una cristiana, :Mancò di qualità : :Chì hà lasciatu tumbà :Lu mio gallone. :Or date mi ragione, :Voi, o sgiò presidente, :È rendite à l'istante :La ghjustizia. :Ùn vogliu a so amicizia ; :L'aghju avuta abbastanza ; :Ma vogliu – aghju speranza – :A so cundanna. :''Miola (aggressiva)'' :Cusì, per Diu sanna, :A cosa ùn s'hè passata ; :Tù sì chì l'hai imparata :A lezione. :À sente a to ragione, :Ti si crede innucente ; :Ma' induvinamu e ghjente, :A to acutezza. :A credu ? T'era avvezza :À ride sempre sola. :Quantu à vede mi in tola. :Tù gudia. :È tù pietà ùn n'avia, :Di u mio gallu, lu tintu ! :Quandu u toiu, in l'accintu, :U pizzicava. :U meu si ne stava, :U disperatu, solu ; :È ghjera sempre in dolu :Viduvile. :Purtantu ùn n'era vile. :Ma tù l'impauria, :È sempre u sviguttia, :Ancu à l'appollu ; :I li strignisti u collu, :È ne perse lu cantu, :Chì nanzu, mi ne vantu, :Ghjera u primu. :Quandu ùn vidia nimu, :Eranu palazzate, :Ghjasteme è spazzulate :Nantu u spinu. :Cusì u mio cantarinu :Trè mesi fù straziatu, :Avilitu, umiliatu, :Cun disprezzu. :Ma senti ? Hè un bellu pezzu, :Ch'à l'appiattu ùn buccava ; :Notte è ghiornu, li dava, :Roba bona. :Ghjè, cume una persona, :Pienu d'intelligenza ; :Cunnosce la crianza :È u galateu. :Ma quandu pensu, ch'eu :Diventai orgogliosa, :Quandu vidi pumposa :La so cresta, :Feci tamanta festa, :Chì si ne parla tantu ; :Ma pobbi ghjunghje, intantu, :À dì :« L'hà vintu. » :È indi quell'arricintu, :Cum'è tù ghjera avvezza, :Pruvai a cuntentezza :Di a vittoria. :A dicu : fù una gloria, :Chì mi rese superba, :Quandu vidi indi l'erba, :Lu to gallu, :Cu u meu da cavallu :Cume un leone arditu, :Feroce, inviguritu, :Chì u battia. :Festi una malatia, :Per u gallu vincitore. :Vulia vede u to core :In quell' istante ! :Ti vidi trimulante, :Pienghjendu à la ridotta, :È tù, cruda nè cotta :Più nun ghjera. :Ed eu, di più in più fiera, :Incuragìa u miu gallu, :Mai stanca di ludà lu, :U mio paone ! :Infine u mio leone, :Vide lu toiu resu, :Scarnitu, vilipesu. :Èppo u tumbò. :Cuntentu, si lampò :Nantu e spalle, bulendu, :È tremindui, cantendu, :Ci n'andemu. :U mondu chì truvemu, :In casa ci accumpagna, :È culà fù cuccagna :Per trè ghiorni, :Feci scaldà li forni, :Per fà tanti migliacci... :È mandai dispacci, :In ogni locu. :Avà, dite mi un pocu, :S'è un n'aghju la ragione. :Dunque, prutezione, :Vi dumandu. :Sò à lu vostru cumandu, :O signor' presidente, :Umile è ubbidiente, :È vi salutu. :''U Presidente'' :Avale chì aghju avutu :Di tuttu cunniscenza, :Fate l'ubbidienza :È state à sente. :Fede di presidente, :Mi s'achiuva lu core, :Pensendu à lu dulore :Chì suffriste. :E cose pò ùn sò triste, :Quandu cè lu cumpensu ; :È velenu eu pensu :Ùn n'ete in core. :Dunque, le mio signore, :Bisogna à perdunà :Eppoi dimenticà :S'ellu ci hè affronti. :Per regulà li conti, :È strigne l'amicizia :Vi dice la ghjustizia :Di fà festa, :Cù lu gallu chì resta : :Fatta la lasagnata, :Fate vi una risata. :È state allegre. ==Note== <references/> ==Bibliugrafia== * Geniu Gherardi (2011) ''[http://m3c.univ-corse.fr/omeka/files/original/bed65e04fd0ec32113519511ec582ceb.pdf I Lucciardi - Una famiglia corsa di pueti è di maestri di scola]'', Edizione Albiana * Ghjuvan' Petru Lucciardi (1909) ''I Galli Rivali'', [[Bastia]], Stamperia C. Piaggi * [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k6564542c/f1.zoom Saveriu Paoli è Ghjacumu Santu Versini, ''A Cispra - Antologia Annuale'', Marseglia, marzu 1914] ==Da vede dinù== * [[Ghjuvan' Petru Lucciardi]] [[categoria:Puesia]] a41q3o8s433dmrnsn2xt2le2gj4ro12 A Vita hè una Lotta 0 17739 350883 347384 2015-07-09T14:59:04Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''A Vita hè una Lotta''' hè una [[puesia]] d'[[Antone Bonifacio]] (1866-1933). Hè stata publicata in a so [[littiratura|raccolta di puesie]] intitulata [[Frutti d'Imbernu]], publicata in u 1924. ==A Vita hè una Lotta== :Sì, trovu ch'è [[Diu]] manca di buntà : :Ghjetta ind'u [[mondu]] l'[[omu]] disarmatu :Senz' unghje, senza [[denti]] è senza fiatu :Ad ogni male espostu in virità. :Accintu da nemici in ogni latu, :Da bestie piene di malignità, :Da [[elementu|elementi]] infidi è iniquità, :Prima di nasce pare cundannatu. :Hà puru per nemici a [[sete]] è a [[fame]] :E tante [[cosa|cose]] ch'ùn n'hè mai finita : :L'invidia, u viziu è l'odiu — cosa infame ! :Spessu esce vincitore in 'ssa [[partita]] :Ma talvolta ellu ghjace in mezu à e [[lama|lame]] : :Una [[lotta]] terribile hè la [[vita]] ! ==Da vede dinù== * [[Antone Bonifacio]] [[Categoria:Puesia]] k974xsoz7f6tppqj5388ozpwnn1j0fw Vicalvi 0 17740 364498 355008 2019-10-06T19:05:53Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Vicalvi | blasone= | nomeUfficiale=Vicalvi | sigluRegione=LAZ | sigluPruvincia=FR | latitudineGradi=41 | latitudineMinute=41 | latitudineSeconde=00 | lungitudineGradi=13 | lungitudineMinute=43 | lungitudineSeconde=00 | altitudine=590 | superficia=8,21 | pupulazione=840 | annu=31-12-2010 | densita=102,31 | merre=Gabriele Ricciardi | posta=03030 | telefunu=0776 | istat=060086 | abitanti=Vicalvesi | patrone=San Bernardinu di Siena | festa=[[20 maghju]] | situ=http://www.comune.vicalvi.fr.it/ }} '''Vicalvi''' (''Ucalue'' [uˈkalwə] in a lingua lucale) hè una cumuna [[Italia|taliana]] di a pruvincia di [[Frusinone]], in u [[Laziu]]. Tene 840 abitanti. Si trova ind'è [[Valle di Cuminu]]. [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Frusinone]] ewmpkf0jnagr69jds7gvwgzo86175kc Un Fiore (Ghjuvan Petru Lucciardi) 0 17741 347596 343247 2015-07-02T15:43:11Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''Un Fiore''' hè una puesia di [[Ghjuvan Petru Lucciardi]] (1862-1928). Hè stata publicata in [[L'Annu Corsu]] per u 1927. A so struttura hè quella d'un [[sunettu]]. ==Un Fiore== :Vidi un [[carofanu|carufanettu]] ghjà sbucciatu ; :D'odori deliziosi a strada empiia. :Cù una voce vizzosa mi dicia : :« Cogli mi... cù e so labbre m'hà basgiatu. :È cù e so mane d'oru hà carizzatu :A mio [[curolla]] chì si strasmurtia ; :È ci hà lasciatu tanta puesia, :Ch'avà sò, frà li fiori, invidiatu. :Cogli mi, cun delizia aspirerai :L'alitu di a so lena parfumata, :È i pichji di u so core senterai. :A so imagine viderai stampata ; :Surrisu più graziosu ùn ci fù mai... » :— Quessa, risposi, hè la mio Donna amata. ==Bibliugrafia== * [http://www.musee-corse.com/var/ezflow_site/storage/original/application/e29d23b7971a27ca5ae6059402c594c2.pdf Antone Bonifacio è Paulu Arrighi (dir.), ''L'Annu Corsu'' (1927), Nizza] ==Da vede dinù== * [[Ghjuvan Petru Lucciardi]] [[categoria:Puesia]] aey5tm9fl7peu4szproghvmdgmsbxae A Lingua Corsa (Santu Casanova) 0 17742 350865 347382 2015-07-09T14:25:43Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki '''A Lingua Corsa''' hè un [[littiratura|testu]] di [[Santu Casanova]] (1850-1936). Hè statu publicatu in [[Primavera Corsa]] in u 1927.<ref>P. 7-8.</ref> ==A Lingua Corsa== Un [[filusufia|filosofu]] di l’[[antichità]] ha dettu chì a più gran' disgrazia par un [[populu]] hè quella di perde a so [[lingua]], perdita ancu più irriparabile cà quella di a [[libertà]]. A libertà si ripiglia qualchì volta dopu lutte sanguinose, è mette sempre un [[raggiu]] di spiranza in la [[bandera]] di i [[patriottu|patriotti]] valurosi. [[tistimoniu|Tistimonii]] degni di l’ammirazione universale sò a [[Pulonia]] è l’[[Irlanda]] chì dopu tanti [[seculu|seculi]] d’oppressione anu rottu e catene vargugnose è pisante di a [[schiavitù]]. Mentre chì a [[lingua]], persa una volta hè persa par sempre. Un [[populu]] incapace di parlà l’idioma di u so paese, ch’ùn sente più e dulcezze [[musica|musicale]] di quella [[voce]] ch’hà annannatu a so infanzia è cunsulatu e so svinture, dimintichendu l’[[insignamentu|insignamenti]] più nobili è più sacri di a [[famiglia]], prununcia ellu stessu a so [[sintenza]] di [[morte]]. Tistimoni d’avant’à a [[storia]], d’una simile sciagura, sò i [[populu|populi]] [[Etruschi]], dispersi da i nimici, ùn n’avendu cunsirvatu nisun ligame di a [[lingua]] par riunì si, so intruti in le tenebre di a morte, è oghje stessu, i più dotti trà i scenziati sò incapaci di [[lettura|leghje]] e [[scrittura|scrizzione]] funebre chì figuranu nantu i so [[munumentu|munumenti]]. Una simile calamità s’affaccava à l’[[orizzonte]] torbidu è minacciosu di i nostri distini. A [[Corsica]], sempre delusa in le so spiranze, avia cunsirvatu almenu in senu à i so fuculari una [[lingua corsa|lingua]] ricca, espressiva è forte par [[cantu|cantà]] e so [[aligrezza|aligrezze]] è piegne i so doli. Dipoi qualchi [[tempu]] uni pochi di mudernisti currompenu a [[lingua corsa|lingua]] materna cù certe espressione ch’ùn so più nè [[Corsica|corse]] nè [[Francia|francese]]. Ogni [[ghjornu]] stu sciarabià, barbaru di nome è di fatti, face [[prugressu|prugressi]] in le nove ginarazione, è si nò ùn pigliemu misure eficaci è pronte vinarà u momentu chì a nostra [[lingua corsa|lingua]], parlata da tant’[[Storia di a Corsica|eroi]] è [[littiratura|scritta]] da tanti [[puesia|pueti]], si ne falarà par [[Golu]] cume e carchere di l’antichi patriotti. Tutti i [[Corsica|Corsi]] sanu chi a nostra [[penna]] ùn s’hè mai stancata di ramintà à i figlioli u [[passatu]] gloriosu di i babbi. In [[versi]] cume in [[prosa]], particularmente par mezu di [[A Tramuntana]], avemu prudottu, in [[Corsica]] è fora di Corsica, un muvimentu patriotticu è un ritornu salutiferu à l’antica [[lingua corsa|lingua]]. Quante volte in lu [[lingua corsa|corsu]] di a nostra longa carriera di [[littiratura|scrittore]] avemu dipintu e billezze di u nostru paese, i [[fiori]] di e nostre [[valle]], e [[surgente]] di i nostri [[muntagna|monti]], e dulcezze di u nostru [[clima]], a purezza di u nostru [[celu]], i custumi di i nostri campagnoli, a tennera [[puesia]] di i [[vociaru|vociari]], l’impricazione sulenne di a [[vindetta]], a [[melodia]] pietosa di e [[campana|campane]], l’ospitalità tradiziunale di i nostri fuconi è i sacrifizii di l’[[Storia di a Corsica|eroi corsi]] offerti ginarosamente sopr’à l’altare di a Patria. Tutte st’idee è tant’altre si ponu esprime maravigliosamente par mezu di a nostra [[lingua corsa|lingua]] cusì ricca è cusì dolce. Insignata ci da l’affetu di e nostre mamme, ch’ùn cunniscianu nè [[grammatica|grammatiche]], nè [[dizziunariu|dizziunarii]], sta lingua deve ritruvà un postu d’onore in le [[scola|scole]], in le cunvarsazione, in li [[ghjurnali]] è in li [[littiratura|libri]]. Par questu dumandemu l’unità di tutti l’[[omu|omi]] di [[core]] chì volenu cunsirvà stu [[patrimoniu]] cum'è un ricordu priziosu di l’antichi. Cum'è i [[Bascu|Baschi]] di i [[Pirinei]], cum'è i [[Pruvinzali]] di [[Mistral]] è cum'è i [[Brettoni]], tutti ghjilosi di a so lingua è di a so [[litteratura]], ancu noi, o [[Corsica|Corsi]], mittemu ci à l’opara. Evviva a [[lingua corsa]]. ==Note== <references/> ==Da vede dinù== * [[Santu Casanova]] * [[lingua corsa]] [[Categoria:Litteratura corsa]] 097vyza6j08ytf677fg285diq75xctj Lingua di diavuli 0 17743 343582 2015-05-11T15:53:02Z 90.37.202.93 Reindirizzamentu à [[Lingua di diavulu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Lingua di diavulu]] bz9gcn6ihkk7ywuymx9x65hfsjds66t Brigitte Bardot 0 17744 376221 375019 2021-08-22T12:07:06Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Brigitte Bardot - 1962.jpg|thumb|Brigitte Bardot, [[1962]]]] '''Brigitte Bardot''' (nome interu: '''Brigitte Anne-Marie Bardot'''; nata [[28 di settembre]] [[1934]] in [[Parighji]]) hè un'[[cinemà|attrice cinematografica]] è [[Cantadore|cantadora]] [[Francia|francese]], famosa pin-up è sex symbol di l'anni '50 è '60. == Biugrafia == == Link == * [http://www.fondationbrigittebardot.fr/ Fondation Brigitte Bardot] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Attrice|Bardot, Brigitte]] [[Categoria:Francesa|Bardot, Brigitte]] {{DEFAULTSORT:Bardot}} 8pzvw8alovmqpbwohx5xm8xfiy7p5p2 Template:Navbox generic 10 17747 373159 351402 2021-06-02T04:15:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly><table class="navbox collapsible {{{state|autocollapse}}} nowraplinks noprint" style="margin:auto; width:100%; clear:both; border: 1px solid #aaa; padding: 2px; {{{style|}}}{{{bodystyle|}}}"><!-- ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --><tr><!-- ----------------------------------------------------- Barra del titolo ----------------------------------------------------- --><th colspan="{{#if:{{{image|}}}<!-- --------------->| 3<!-- --------------->| 2<!-- --------------->}}" style="text-align:center; width:100%; background:#ccf; font-size:90%; {{{titlestyle|}}}"><!-- ---------------------------------------------------------- V.D.M. ---------------------------------------------------------- --><div class="noprint plainlinks" style="float:left; font-size:xx-small; width:6em; text-align:left; padding:0 10px;">{{#switch:{{{navbar|}}} | plain= | #default=[[Template:{{{name}}}|<span title="Vai alla pagina del template.">v</span>]]&nbsp;·&nbsp;[[Discussioni template:{{{name}}}|<span style="color:#002bb8;" title="Discuti del template.">d</span>]]&nbsp;·&nbsp;[{{fullurl:Template:{{{name}}}|action=edit}} <span style="color:#002bb8;" title="Per modificare il template. Usa l'anteprima prima di salvare.">m</span>]}}</div><span style="font-size:110%;"><!-- ---------------------------------------------------------- V.D.M. ---------------------------------------------------------- ---------------------------------------------------------- Titolo ---------------------------------------------------------- -------------------------------------------->{{#if:{{{title|}}}|{{{title}}}|}}<!-------------------------------------------- --></span></th><!-- ---------------------------------------------------------- Titolo ---------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------- Barra del titolo ----------------------------------------------------- --> </tr><!-- ----------------------------------------------------- Above (opzionale) ---------------------------------------------------- -->{{#if:{{{above|}}}<!-- -->| <tr><td style="background:#ddf; text-align:center; font-size:90%; {{{abovestyle|}}}" colspan="{{#if:{{{image|}}}<!-- -------------------------------------------------------------------------------------------------->| 3<!-- -------------------------------------------------------------------------------------------------->| 2<!-- -------------------------------------------------------------------------------------------------->}}"><!-- ------------------------------------------------------>{{{above|}}}<!------------------------------------------------------- ----></td></tr><!-- -->}}<!-- ----------------------------------------------------- Above (opzionale) ---------------------------------------------------- ---------------------------------------------------------- Gruppi ---------------------------------------------------------- ---------------------------------------------------------- Lista1 ---------------------------------------------------------- -->{{#if:{{{list1|}}} | <tr>{{#if:{{{group1|}}} | <th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group1style|}}}"><!-- ------------------------------------------------------>{{{group1}}}<!------------------------------------------------------- -------></th><!-- ----->}}<td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group1|}}}|left|center}}; {{{liststyle|}}}; {{{oddstyle|}}}; {{{list1style|}}}" colspan="<!-- -->{{#if:{{{group1|}}}<!-- -->| 1<!-- -->| 2<!-- -->}}">{{{list1}}}</td><!-- --------------------------------------------------------- Immagine --------------------------------------------------------- ---->{{#if:{{{image|}}} |<td rowspan="{{#expr: {{#if:{{{list1|}}}|1|0}} +{{#if:{{{list2|}}}|1|0}} +{{#if:{{{list3|}}}|1|0}} +{{#if:{{{list4|}}}|1|0}} +{{#if:{{{list5|}}}|1|0}} +{{#if:{{{list6|}}}|1|0}} +{{#if:{{{list7|}}}|1|0}} +{{#if:{{{list8|}}}|1|0}} +{{#if:{{{list9|}}}|1|0}} +{{#if:{{{list10|}}}|1|0}} +{{#if:{{{list11|}}}|1|0}} +{{#if:{{{list12|}}}|1|0}} +{{#if:{{{list13|}}}|1|0}} +{{#if:{{{list14|}}}|1|0}} +{{#if:{{{list15|}}}|1|0}} +{{#if:{{{list16|}}}|1|0}} +{{#if:{{{list17|}}}|1|0}} +{{#if:{{{list18|}}}|1|0}} +{{#if:{{{list19|}}}|1|0}} +{{#if:{{{list20|}}}|1|0}} +{{#if:{{{list21|}}}|1|0}} +{{#if:{{{list22|}}}|1|0}} +{{#if:{{{list23|}}}|1|0}} +{{#if:{{{list24|}}}|1|0}} +{{#if:{{{list25|}}}|1|0}} +{{#if:{{{list26|}}}|1|0}} +{{#if:{{{list27|}}}|1|0}} +{{#if:{{{list28|}}}|1|0}} +{{#if:{{{list29|}}}|1|0}} +{{#if:{{{list30|}}}|1|0}}<!-- ------------->}}" style="vertical-align:middle; padding-left:7px; width:0%; {{{imagestyle|}}}">{{{image}}}</td><!-- ---->}}</tr><!-- -->}}<!-- ---------------------------------------------------------- Lista1 ---------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------- Liste successive ----------------------------------------------------- -->{{#if:{{{list2|}}}|<tr>{{#if:{{{group2|}}}|<th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group2style|}}}">{{{group2}}}</th>}} <td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group2|}}}|left|center}};background:#f7f7f7; {{{liststyle|}}}; {{{evenstyle|}}}; {{{list2style|}}}" colspan="{{#if:{{{group2|}}}|1|2}}">{{{list2}}}</td></tr>}}<!-- -->{{#if:{{{list3|}}}|<tr>{{#if:{{{group3|}}}|<th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group3style|}}}">{{{group3}}}</th>}} <td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group3|}}}|left|center}}; {{{liststyle|}}}; {{{oddstyle|}}}; {{{list3style|}}}" colspan="{{#if:{{{group3|}}}|1|2}}">{{{list3}}}</td></tr>}}<!-- -->{{#if:{{{list4|}}}|<tr>{{#if:{{{group4|}}}|<th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group4style|}}}">{{{group4}}}</th>}} <td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group4|}}}|left|center}};background:#f7f7f7; {{{liststyle|}}}; {{{evenstyle|}}}; {{{list4style|}}}" colspan="{{#if:{{{group4|}}}|1|2}}">{{{list4}}}</td></tr>}}<!-- -->{{#if:{{{list5|}}}|<tr>{{#if:{{{group5|}}}|<th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group5style|}}}">{{{group5}}}</th>}} <td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group5|}}}|left|center}}; {{{liststyle|}}}; {{{oddstyle|}}}; {{{list5style|}}}" colspan="{{#if:{{{group5|}}}|1|2}}">{{{list5}}}</td></tr>}}<!-- -->{{#if:{{{list6|}}}|<tr>{{#if:{{{group6|}}}|<th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group6style|}}}">{{{group6}}}</th>}} <td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group6|}}}|left|center}};background:#f7f7f7; {{{liststyle|}}}; {{{evenstyle|}}}; {{{list6style|}}}" colspan="{{#if:{{{group6|}}}|1|2}}">{{{list6}}}</td></tr>}}<!-- -->{{#if:{{{list7|}}}|<tr>{{#if:{{{group7|}}}|<th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group7style|}}}">{{{group7}}}</th>}} <td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group7|}}}|left|center}}; {{{liststyle|}}}; {{{oddstyle|}}}; {{{list7style|}}}" colspan="{{#if:{{{group7|}}}|1|2}}">{{{list7}}}</td></tr>}}<!-- -->{{#if:{{{list8|}}}|<tr>{{#if:{{{group8|}}}|<th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group8style|}}}">{{{group8}}}</th>}} <td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group8|}}}|left|center}};background:#f7f7f7; {{{liststyle|}}}; {{{evenstyle|}}}; {{{list8style|}}}" colspan="{{#if:{{{group8|}}}|1|2}}">{{{list8}}}</td></tr>}}<!-- -->{{#if:{{{list9|}}}|<tr>{{#if:{{{group9|}}}|<th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group9style|}}}">{{{group9}}}</th>}} <td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group9|}}}|left|center}}; {{{liststyle|}}}; {{{oddstyle|}}}; {{{list9style|}}}" colspan="{{#if:{{{group9|}}}|1|2}}">{{{list9}}}</td></tr>}}<!-- -->{{#if:{{{list10|}}}|<tr>{{#if:{{{group10|}}}|<th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group10style|}}}">{{{group10}}}</th>}} <td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group10|}}}|left|center}};background:#f7f7f7; {{{liststyle|}}}; {{{evenstyle|}}}; {{{list10style|}}}" colspan="{{#if:{{{group10|}}}|1|2}}">{{{list10}}}</td></tr>}}<!-- -->{{#if:{{{list11|}}}|<tr>{{#if:{{{group11|}}}|<th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group11style|}}}">{{{group11}}}</th>}} <td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group11|}}}|left|center}}; {{{liststyle|}}};{{{oddstyle|}}}; {{{list11style|}}}" colspan="{{#if:{{{group11|}}}|1|2}}">{{{list11}}}</td></tr>}}<!-- -->{{#if:{{{list12|}}}|<tr>{{#if:{{{group12|}}}|<th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group12style|}}}">{{{group12}}}</th>}} <td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group12|}}}|left|center}};background:#f7f7f7; {{{liststyle|}}}; {{{evenstyle|}}}; {{{list12style|}}}" colspan="{{#if:{{{group12|}}}|1|2}}">{{{list12}}}</td></tr>}}<!-- -->{{#if:{{{list13|}}}|<tr>{{#if:{{{group13|}}}|<th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group13style|}}}">{{{group13}}}</th>}} <td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group13|}}}|left|center}}; {{{liststyle|}}}; {{{oddstyle|}}}; {{{list13style|}}}" colspan="{{#if:{{{group13|}}}|1|2}}">{{{list13}}}</td></tr>}}<!-- -->{{#if:{{{list14|}}}|<tr>{{#if:{{{group14|}}}|<th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group14style|}}}">{{{group14}}}</th>}} <td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group14|}}}|left|center}};background:#f7f7f7; {{{liststyle|}}}; {{{evenstyle|}}}; {{{list14style|}}}" colspan="{{#if:{{{group14|}}}|1|2}}">{{{list14}}}</td></tr>}}<!-- -->{{#if:{{{list15|}}}|<tr>{{#if:{{{group15|}}}|<th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group15style|}}}">{{{group15}}}</th>}} <td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group15|}}}|left|center}}; {{{liststyle|}}}; {{{oddstyle|}}}; {{{list15style|}}}" colspan="{{#if:{{{group15|}}}|1|2}}">{{{list15}}}</td></tr>}}<!-- -->{{#if:{{{list16|}}}|<tr>{{#if:{{{group16|}}}|<th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group16style|}}}">{{{group16}}}</th>}} <td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group16|}}}|left|center}};background:#f7f7f7; {{{liststyle|}}};{{{evenstyle|}}}; {{{list16style|}}}" colspan="{{#if:{{{group16|}}}|1|2}}">{{{list16}}}</td></tr>}}<!-- -->{{#if:{{{list17|}}}|<tr>{{#if:{{{group17|}}}|<th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group17style|}}}">{{{group17}}}</th>}} <td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group17|}}}|left|center}}; {{{liststyle|}}}; {{{oddstyle|}}}; {{{list17style|}}}" colspan="{{#if:{{{group17|}}}|1|2}}">{{{list17}}}</td></tr>}}<!-- -->{{#if:{{{list18|}}}|<tr>{{#if:{{{group18|}}}|<th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group18style|}}}">{{{group18}}}</th>}} <td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group18|}}}|left|center}};background:#f7f7f7; {{{liststyle|}}}; {{{oddstyle|}}}; {{{list18style|}}}" colspan="{{#if:{{{group18|}}}|1|2}}">{{{list18}}}</td></tr>}}<!-- -->{{#if:{{{list19|}}}|<tr>{{#if:{{{group19|}}}|<th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group19style|}}}">{{{group19}}}</th>}} <td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group19|}}}|left|center}}; {{{liststyle|}}}; {{{oddstyle|}}}; {{{list19style|}}}" colspan="{{#if:{{{group19|}}}|1|2}}">{{{list19}}}</td></tr>}}<!-- -->{{#if:{{{list20|}}}|<tr>{{#if:{{{group20|}}}|<th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group20style|}}}">{{{group20}}}</th>}} <td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group20|}}}|left|center}};background:#f7f7f7; {{{liststyle|}}}; {{{oddstyle|}}}; {{{list20style|}}}" colspan="{{#if:{{{group20|}}}|1|2}}">{{{list20}}}</td></tr>}}<!-- -->{{#if:{{{list21|}}}|<tr>{{#if:{{{group21|}}}|<th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group21style|}}}">{{{group21}}}</th>}} <td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group21|}}}|left|center}}; {{{liststyle|}}};{{{oddstyle|}}}; {{{list21style|}}}" colspan="{{#if:{{{group21|}}}|1|2}}">{{{list21}}}</td></tr>}}<!-- -->{{#if:{{{list22|}}}|<tr>{{#if:{{{group22|}}}|<th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group22style|}}}">{{{group22}}}</th>}} <td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group22|}}}|left|center}};background:#f7f7f7; {{{liststyle|}}}; {{{evenstyle|}}}; {{{list22style|}}}" colspan="{{#if:{{{group22|}}}|1|2}}">{{{list22}}}</td></tr>}}<!-- -->{{#if:{{{list23|}}}|<tr>{{#if:{{{group23|}}}|<th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group23style|}}}">{{{group23}}}</th>}} <td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group23|}}}|left|center}}; {{{liststyle|}}}; {{{oddstyle|}}}; {{{list23style|}}}" colspan="{{#if:{{{group23|}}}|1|2}}">{{{list23}}}</td></tr>}}<!-- -->{{#if:{{{list24|}}}|<tr>{{#if:{{{group24|}}}|<th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group24style|}}}">{{{group24}}}</th>}} <td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group24|}}}|left|center}};background:#f7f7f7; {{{liststyle|}}}; {{{evenstyle|}}}; {{{list24style|}}}" colspan="{{#if:{{{group24|}}}|1|2}}">{{{list24}}}</td></tr>}}<!-- -->{{#if:{{{list25|}}}|<tr>{{#if:{{{group25|}}}|<th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group25style|}}}">{{{group25}}}</th>}} <td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group25|}}}|left|center}}; {{{liststyle|}}}; {{{oddstyle|}}}; {{{list25style|}}}" colspan="{{#if:{{{group25|}}}|1|2}}">{{{list25}}}</td></tr>}}<!-- -->{{#if:{{{list26|}}}|<tr>{{#if:{{{group26|}}}|<th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group26style|}}}">{{{group26}}}</th>}} <td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group26|}}}|left|center}};background:#f7f7f7; {{{liststyle|}}};{{{evenstyle|}}}; {{{list26style|}}}" colspan="{{#if:{{{group26|}}}|1|2}}">{{{list26}}}</td></tr>}}<!-- -->{{#if:{{{list27|}}}|<tr>{{#if:{{{group27|}}}|<th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group27style|}}}">{{{group27}}}</th>}} <td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group27|}}}|left|center}}; {{{liststyle|}}}; {{{oddstyle|}}}; {{{list27style|}}}" colspan="{{#if:{{{group27|}}}|1|2}}">{{{list27}}}</td></tr>}}<!-- -->{{#if:{{{list28|}}}|<tr>{{#if:{{{group28|}}}|<th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group28style|}}}">{{{group28}}}</th>}} <td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group28|}}}|left|center}};background:#f7f7f7; {{{liststyle|}}}; {{{oddstyle|}}}; {{{list28style|}}}" colspan="{{#if:{{{group28|}}}|1|2}}">{{{list28}}}</td></tr>}}<!-- -->{{#if:{{{list29|}}}|<tr>{{#if:{{{group29|}}}|<th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group29style|}}}">{{{group29}}}</th>}} <td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group29|}}}|left|center}}; {{{liststyle|}}}; {{{oddstyle|}}}; {{{list29style|}}}" colspan="{{#if:{{{group29|}}}|1|2}}">{{{list29}}}</td></tr>}}<!-- -->{{#if:{{{list30|}}}|<tr>{{#if:{{{group30|}}}|<th style="background:#ddf; white-space:nowrap; padding:0 10px; font-size:90%; {{{groupstyle|}}}; {{{group30style|}}}">{{{group30}}}</th>}} <td style="width:100%; font-size:90%; text-align:{{#if:{{{group30|}}}|left|center}};background:#f7f7f7; {{{liststyle|}}}; {{{oddstyle|}}}; {{{list30style|}}}" colspan="{{#if:{{{group30|}}}|1|2}}">{{{list30}}}</td></tr>}}<!-- -------------------------------------------------------- Fine liste -------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------- Below (opzionale) ---------------------------------------------------- -->{{#if:{{{below|}}}<!-- -->| <tr><td style="background:#ddf; text-align:center; font-size:90%; {{{belowstyle|}}}" colspan="{{#if:{{{image|}}}<!-- -------------------------------------------------------------------------------------------------->| 3<!-- -------------------------------------------------------------------------------------------------->| 2<!-- -------------------------------------------------------------------------------------------------->}}"><!-- ------------------------------------------------------>{{{below|}}}<!------------------------------------------------------- ----></td></tr><!-- -->}}<!-- ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- --></table></includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] [[cy:Nodyn:Blwch llywio generig]] [[en:Template:Navbox generic]] [[eo:Ŝablono:Navigilo2]] [[fi:Malline:Navbox generic]] [[fr:Modèle:Méta palette de navigation]] [[gl:Modelo:Navbox]] [[id:Templat:Navbox]] [[ja:Template:Navbox generic]] [[lv:Veidne:Navbox generic]] [[ms:Templat:Navbox generic]] [[no:Mal:Navbox generic]] [[pt:Predefinição:Navbox generic]] [[ro:Format:Casetă de navigare de bază]] [[ru:Шаблон:Навигационная таблица]] [[simple:Template:Navbox generic]] [[su:Citakan:Navbox generic]] [[sv:Mall:Navbox generic]] [[uk:Шаблон:Навігаційна таблиця]] [[vi:Tiêu bản:Navbox generic]] [[zh:Template:Navbox generic]] </noinclude> fa0d0lg5s8wva18dxu1n7kch1lugil3 Template:Scienze 10 17748 377329 377095 2021-10-01T21:14:00Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{Navbox generic | name = Scienze | state = collapsed | title =[[Scienze|Scienze]] | image = [[File:PrirodneNauke.svg|60px]] | above = | groupstyle = text-align:right; | liststyle = text-align:left; | group1 = [[Scenzi naturale|Scienze esatte è naturale]] | list1 = [[Algebra]] • [[Aritmetica]] • [[Astronumia‎]] • [[Biolugia]] • [[Chimica‎]] • [[Fisica‎]] • [[Geolugia‎]] • [[Geumitria]] • [[Logica‎]] • [[Matematica‎]] • [[Medicina‎]] • [[Statistica]] | group2 = [[Scienze umane]] | list2 = [[Antropolugia]] • [[Archiulugia‎]] • [[Economia‎]] • [[Eculugia‎]] • [[Filosofia‎]] • [[Geografia‎]] • [[Giupulitica]] • [[Linguistica‎]] • [[Musiculugia‎]] • [[Suciolugia‎]] • [[Storia‎]] | below = }}<noinclude>[[Categoria:Scienze]]</noinclude> <noinclude>[[Categoria:Mudellu]]</noinclude> g5nufsyqe32c8nt43kmtevjrnu1u68j Buglossa corsa 0 17749 373996 368943 2021-06-02T11:23:26Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A buglossa corsa'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Anchusa_crispa_01.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Anchusa crispa</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Asterales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Asteraceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Dittrichia]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Anchusa crispa''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Anchusa_crispa_02.jpg|250px|A buglossa corsa]] |----- |} A '''buglossa corsa''' (''Anchusa crispa'') hè una spezia di [[plantae|pianta]] [[erba (butanica)|erbacea]] perenna è biennali chì faci parti di a [[Famiglia (tassunumia)|famiglia]] di i [[Boraginaceae]]. Hè [[endemismu|endemica]] di [[Corsica]] è [[Sardegna]]. ==Murfulugia== A buglossa corsa hè un fiori chì li ci voli mori soli. Supporta mali a cuncurrenza incù l'altri spezii. Si trova à u cantu di u mari, à un'altezza da 1 metru à 5 metri. Pò suppurtà ch'è li fussi marchjatu annantu ogni tantu ma, s'è quissa accadi troppu à l'aspessu, sparisci. ===Purtamentu=== I [[fustu|fusti]] righjunghjini un'altezza cumpresa trà i è i 10 è i 35 centimetri. Sò cuparti da picculi setuli è da una piluria abbastanza longa. ===Foglie=== I [[foglia|fogli]] sò longhi trà i 5 è i 10 centimetri, lungarini, incù marghjini undulati è appena dintiddati. ===Fiori=== I [[fiore|fiora]] sò riuniti in un'[[infiuriscenza]] chì si sviloppa in u periodu cumpresu trà marzu è ghjugnu. A [[curolla]] hè tubulari è assumi un culori varievuli trà u viulinu è u turchinu, sicondu l'ità di i fiora. U [[fruttu]] hè un [[acheniu]] chjucu chjucu. ==Distribuzioni è ambienti== A buglossa corsa hè una pianta [[endemismu|endemica]] di a [[Corsica]] è di a [[Sardegna]]. U so [[ambienti]] naturali hè rapprisintatu da i [[duna|duni rinosi]] assà salini in l'immediata prussimità di a [[costa]], longu u latu supiriori di a [[spiaghja]]. Calchì volta si trova assuciata à ''[[Agropyron junceum]]'' è ''[[Ammophila arenaria]]''.<br/> U so ariali attuali hè rapprisintatu da i spiaghji di a costa nordu di a [[Sardegna]] è di quidda sudu di a Corsica, par una superficia tutali di circa 10 [[chilomitru quatratu|km<sup>2</sup>]]. Ùn ci hè cà 12 siti in u mondu par a buglossa corsa. ===In Corsica=== Sò cunnisciuti sei siti di buglossa corsa. Si trovani tutti in [[Pumonti]]. Ci n'hè quattru annantu à a costa uccidintali (in u golfu di u [[Vallincu]]) è dui annantu à a costa uriintali (versu [[Sulinzara]]). Un situ hè sparitu anni fà è trè siti (frà i quali i dui siti di a costa uriintali) frà quiddi chì fermani sò cunsidarati da i butanisti com'è minacciati.<ref>Piazza é Hugot (2012).</ref> L'effettivu di i pianti varieghja d'un annu à l'atru par via di u clima è in particulari sicondu i piuviti, a sicchina o i timpistati. Hè cunsidaratu in crescita in 'ss'ultimu dicenniu.<ref>Piazza é Hugot (2012).</ref> ===In Sardegna=== Sò stati cuntati novi siti par a buglossa corsa, ma trè sò ormai spariti. Si trovani tutti in u Nordu-punenti di l'isula.<ref>Piazza é Hugot (2012).</ref> ==Cunsirvazioni== Par via di a perdita di l'ambienti naturali è di l'impattu asarcitatu da l'omu ''Anchusa crispa'' hè classificata in a ''[[IUCN Red List]]'' com'è spezia in priculu criticu d'[[estinzioni]]<ref>IUCN, Gamisans, J.; Selvi, F. ; Paradis, G. 2006.</ref>. A spezia hè stata insirita da l'[[IUCN]] in a lista di i 50 spezii butanichi più minacciati di l'[[bacinu di u terrania|aria meditarrania]]<ref>[http://data.iucn.org/themes/ssc/our_work/plants/Top50/English/Anchusa_crispa_EN.htm ''Anchusa crispa'', Top 50 Mediterranean Island Plants, accessu 1º dicembre 2009]</ref>. À u liveddu internaziunali a spezia hè inclusa in l'appendici I di a [[Cunvinzioni di Berna]]<ref>[http://conventions.coe.int/Treaty/ita/Treaties/Html/104.htm Cunvinzioni par a cunsirvazioni di a vita salvatica è di l'ambienti naturali in Auropa, accessu 5 dicembre 2009]</ref>. Hè inoltri cunsidarata com'è una spezia priuritaria insirita in l'annessi II è IV di a [[Natura 2000|direttiva Ambienti]] di l'[[Unioni aurupea]]<ref>[http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31992L0043:IT:HTML Direttiva 92/43/CEE di u Cunsigliu, di u 21 maghju 1992, rilativa à a cunsirvazioni di l'ambienti naturali è mezi naturali è di a flora è di a fauna salvatichi, accessu 5 dicembri 2009]</ref>. ==Noti== <references/> ==Bibliugrafia== * Gamisans, Jacques (1996), ''A flora endemica di Corsica'', Edisud (in francesu) * Carole Piazza è Laetitia Hugot, [http://cbnc.oec.fr/catalog_repository/uploads/7/Brochure_Anchusa.pdf Agiscia par Anchusa crispa], 2012, CBNC, traduzioni in corsu da Santu Mariani, « Serviziu Cunsigliu Linguisticu » di a CTC == Da veda dinò == * [[Boraginaceae]] * [[Anchusa]] * [[Lista rossa IUCN]] * [[Flora endemica di Corsica]] [[Categoria:Boraginaceae]] [[Categoria:Flora endemica di Corsica]] [[Categoria:Flora endemica di a Sardegna]] ka4s0vios69l5nuzq6gfvsw1mbuo38j Tomasu Alfonsi 0 17751 377260 347590 2021-09-29T19:24:26Z Jumpy01 11155 liami wikitext text/x-wiki [[File:Tomasu Alfonsi - from L'Annu Corsu 1927.jpg|thumb|Ritrattu di Tomasu Alfonsi in [[L'Annu Corsu]] per u 1927]] '''Tomasu Alfonsi''' ([[U Mucale]] 1863- [[Bologna]] 1947) hè statu un [[littiratura|autore]] è [[puesia|pueta]] [[Corsica|corsu]]. ==Biugrafia== [[File:Moncale.jpg|thumb|U Mucale, u paese nativu di Tomasu Alfonsi]] Tomasu Alfonsi nascì in [[U Mucale]] u 21 d'aostu 1863. Friquenta i frati in u cunventu di [[Curbara]]. Studieghja dinù in [[Calvi]] è in [[Pigna]] incù u fratellu, chì era prete.<ref>L'Annu Corsu (1927), pagina 4.</ref> Diventa dopu duminicanu. Chetta a [[Corsica]] in u 1878 è parte per l'[[Italia]] induv'ellu sterà dopu durante a so vita, vultendu di tantu in tantu in Corsica. Era frate à u Cunventu Patriarcale San Dumenicu di Bologna, induv'ellu fù prufissore di [[filusufia]] è di teulugia à parte di u 1889.<ref>Poli (2009).</ref> Scrivia e puesie in u parlatu [[Balagna|balaninu]] di a lingua corsa in [[A Muvra|''A Muvra'']] cù u pseudonimu di ''U Babbuziu''. Hà scrittu dinù in [[L'Annu Corsu|''L'Annu Corsu'']]. Hà scrittu dinù in [[Lingua taliana|talianu]] è in corsu in l’''Archivio Storico di Corsica'', ''Corsica Antica e Moderna'', è ''Il Telegrafo''. Ma i so testi cuncirnavanu a Corsica: Santa Restituta, a [[lingua corsa]] è a so ortograffia, a toponimia, l'usanze è i [[Pruverbii corsi|pruverbi corsi]]. Hà publicatu dinù in i ghjurnali è riviste d'Italia parechji studii nantu à a [[religione]] è a storia.<ref>L'Annu Corsu (1927), pagina 4.</ref> Hè statu dinù l'autore d'un picculu dizziunariu di corsu intitulatu ''Il dialetto corso nella parlata balanina'', publicatu in u 1932. Tomasu Alfonsi morse in [[Bulogna]] u 3 di ghjinnaghju 1947. ==Opere== ===Puesia=== [[File:Fiori di Muchju cover - author Tomasu Alfonsi 1831.jpg|thumb|A cuprendula di ''Fiori di Muchju'']] * ''Fiori di Muchju'' (1831): una racolta di 16 puemi: ''Corsica'', ''Balagna'', ''U Cantu di i Morti à Ponte Novu'', ''U mo Paese'', ''Mamma'', ''I Patrinnostri di Mamma'', ''Barbari ?'', ''21 Ottobre 1969'', ''A Petra d'Algaghjola'', ''Santu Raineri di Montemaiò'', ''E Nostre Campane'', ''I Mo Libri'', ''A Risposta di u Mulinaghju'', ''San Teofilu di Corti'', ''À l'Immaculata'', ''A Legenda Vaticana di Santa Ristituta''. L'opera cunclude incù un lessicu di e parole specifiche di a parlata balanina corsa. ===Linguistica=== * ''Il dialetto corso nella parlata balanina'' (1932): un dizziunariu corsu-talianu-francese mettendu in valore a parlata balanina, è un supplementu dedicatu à i francisismi. ==Note== <references/> ==Bibliugrafia== * Tomasu Alfonsi, ''[http://www.sardegnadigitallibrary.it/mmt/fullsize/2009042212240200004.pdf Fiori di Mucchiu]'', 1931, Edizione Giusti, Livornu * Tomasu Alfonsi, ''Il Dialetto Córso nella Parlata Balanina'', 1932, Edizione Giusti, Livornu * [http://www.musee-corse.com/var/ezflow_site/storage/original/application/e29d23b7971a27ca5ae6059402c594c2.pdf Antone Bonifacio è Paulu Arrighi (dir.), ''L'Annu Corsu'' (1927), Nizza] ==Ligami== * [http://accademiacorsa.org/?page_id=169 Ghjuvan' Petru Poli, L'ecclesiastichi ridattori di A Muvra, 2009, Accademia Corsa di Nizza] <br />{{Scrivanu in lingua corsa}} [[categoria:Biugrafia]] [[categoria:Corsu]] 7xvn9md93cfg183wxm04p19rvyzwmt3 Categoria:Lumbardia 14 17752 343751 2015-05-16T23:23:44Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Regione taliana]] s6u4ni8fhjaw175jugc3ge5n56jju13 Categoria:Piemonte 14 17753 343752 2015-05-16T23:26:59Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Regione taliana]] s6u4ni8fhjaw175jugc3ge5n56jju13 Categoria:Calabria 14 17754 343753 2015-05-16T23:28:12Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Regione taliana]] s6u4ni8fhjaw175jugc3ge5n56jju13 Categoria:Sicilia 14 17755 343754 2015-05-16T23:28:19Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Regione taliana]] s6u4ni8fhjaw175jugc3ge5n56jju13 Categoria:Cumuna di a pruvincia di Bari 14 17756 343761 2015-05-16T23:42:53Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cumuna di Puglia|Bari]] js6sl5xxuwht8zf3tggaio0c6yrl5z0 Categoria:Cumuna di a pruvincia di Brindisi 14 17757 343762 2015-05-16T23:43:07Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cumuna di Puglia|Brindisi]] h7iunn4ecd64vmc1d0six7swlgwiyw4 Categoria:Cumuna di a pruvincia di Foggia 14 17758 343763 2015-05-16T23:43:21Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cumuna di Puglia|Foggia]] 3ihe41gqabhcc3x72t785exl9rrb8lb Categoria:Cumuna di a pruvincia di Taranto 14 17759 343764 2015-05-16T23:43:36Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cumuna di Puglia|Taranto]] b44gms76ciosuc17blqkgwznhs5jnii Categoria:Pesci 14 17760 343768 2015-05-17T00:02:46Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Animale]] rsqgxvjylrp4o1livtik66k5v1oowcu Categoria:Hippocampus 14 17761 343770 2015-05-17T00:04:10Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Pesci]] 3fmus6onwq8yqfazx5l3gmhlo69scly Categoria:Botanica 14 17762 343771 2015-05-17T00:19:14Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Biologia]] cre2kt6j2cg7clok5ct2y1rwf94faed Categoria:Flora 14 17763 343776 2015-05-17T00:25:51Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Botanica]] 9mrgupt6ex1moqevsbksvx51azx784s Categoria:Bovidae 14 17764 343783 2015-05-17T00:40:21Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Mammalia]] 2opaemkkfsicbtihgwp7zb3bru1j8s1 Villa Latina 0 17765 364497 355007 2019-10-06T19:03:07Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Villa Latina | blasone= | nomeUfficiale=Villa Latina | sigluRegione=LAZ | sigluPruvincia=FR | latitudineGradi=41 | latitudineMinute=37 | latitudineSeconde=00 | lungitudineGradi=13 | lungitudineMinute=50 | lungitudineSeconde=00 | altitudine=415 | superficia=17,02 | pupulazione=1.240 | annu=31-12-2010 | densita=72,86 | merre=Luigi Rossi | posta=03040 | telefunu=0776 | istat=060088 | abitanti=Agnunesi | patrone=SS. Annunziata, Sant'Antone di Paduva | festa=[[25 marzu, 13 ghjugnu]] | situ=http://www.comune.villalatina.fr.it/ }} '''Villa Latina''' (''Agnone'' [ aˈɲːoːnə ] in a lingua lucale) hè una [[cumuna]] [[Italia|taliana]] di a [[pruvincia di Frusinone]], in u [[Laziu]]. Tene 1.240 abitanti. Si trova ind'è [[Valle di Cuminu]]. [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Frusinone]] 8qjyr64ec369kb6l960gamorhq9zuiq Ghjallinetta 0 17766 374002 343813 2021-06-02T11:24:15Z Minorax 15175 clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A ghjallinetta'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Gallinula chloropus Fangu, Corse (France) 01.JPG|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Gallinula chloropus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scientifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordine | ''[[Gruiformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Rallidae]]'' |----- | Generu | ''[[Gallinula]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Gallinula chloropus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Gallinula_chloropus_-moorhen_and_3_chicks_on_water.jpg|250px]] |----- |} A '''ghjallinetta''' (''Gallinula chloropus'') hè un [[Aves|acellu]] di a [[famiglia (tassunumia)|famiglia]] di i [[Rallidae|Rallidi]]. == Descrizzione == A ghjallinetta d'acqua si ricunnosce per via di u so [[piumaghju]] neru in e parte anteriore è marrone scuru annantu à a parte pusteriore di u corpu è annantu à l'ale; u [[bizzicu]] giallu hè dutatu à a basa d'una cera rossa. L'ale chjuse prisentanu una striscia di penne bianche, cum'ellu hè biancu u pusteriore sottu a breve coda. A lunghezza supareghja i 30&nbsp;cm. I pedi sò dutati di diti assai longhi, è e zampe sò di culore giallu virdicciu. == Biulugia == [[File:Teichrallennest_mit_Eiern_SDC13204.JPG|thumb|L'ovi di a ghjallinetta]] A ghjallinetta si nutrisce d'insetti acquatichi, di picculi pesci, di crustacei, di molluschi, di germi di piante acquatiche. Custruisce u nidu in a parte folta di a vegetazione acquatica è à spessu vicinu à a riva ma ancu annantu à isulotti precarii, oppuru annantu à a riva di u corsu d'acqua. E femine ci diponenu da cinqui à deci ovi di culore marrone machjate incù tacche più scure ch'elle covanu durante più di vinti ghjorni. I chjuchi suvitanu a matre da a quale sò curati per parechji sittimane. I chjuchi ponu esse predati da u [[Ardea cinerea|sperghjorne cinnarinu]]. A ghjallinetta hè un'abile nutatrice, mentre annantu à a terraferma si move malamente. Anu un bulu piuttostu pisante. Quand'elle sò spavintate emettenu un chjirlu caratteristicu. Stu cumpurtamentu permette u censimentu di l'animali ancu quand'elli sò nascosti à a vista. == Distribuzione è ambiente == A ghjallinetta, incù parechje sottuspezie, hè diffusa in [[Europa]], [[Africa]] è [[Asia]]. Hè nidificante in [[Europa cintrale]], in [[Europa meridiunale]] è in [[Europa occidentale]]. Hè ancu nidificante estiva in [[Europa orientale]]. Ùn hè micca cunsiderata una spezia in priculu. A ghjallinetta frequenta i lochi umidi: stagni, lavi è fussetti è in generale terreni umidi è acque chì scorrenu pianu pianu incù molte piante acquatiche. == Tassunumia == Sò cunnisciute e siguente sottuspezie di ghjallinetta: * ''G. c. chloropus'' <span style="font-variant: small-caps">(Linnaeus, 1758)</span> - incù un'[[ariale]] stesu da l'Europa è [[Nordu Africa]] sinu à u [[Giappone]] è à u [[sudu-livante asiaticu]] * ''G. c. meridionalis'' <span style="font-variant: small-caps">(C.L.Brehm, 1831)</span> - prisente in l'[[Africa subsahariana]] * ''G. c. pyrrhorrhoa'' <span style="font-variant: small-caps"> A.Newton, 1861</span> - endemica di [[Madagascar]], a [[Reunione]], [[Mauriziu]] è l'isule [[Comore]]. * ''G. c. orientalis'' <span style="font-variant: small-caps">Horsfield, 1821</span> - prisente in i [[Seychelles]], l'[[Andamane]], a [[penisula malese]], l'[[Indunesia]] è e [[Filippine]]. ==In Corsica== A ghjallinetta hè ancu chjamata a ''gallina d'acqua'', a ''gallinella'', o ancu a ''pullezza''.<ref> Battestini 1982.</ref> == Note == <references/> ==Bibliugrafia== * [http://www.adecec.net/lexiques/pdf/les-oiseaux.pdf Ghjuvan Petru Battestini, 1982, ''L'acelli'', Cervione, [[Adecec]]] ==Ligami== * [http://ampargualinguacorsa.blogspot.fr/2014_10_12_archive.html Articulu annantu à a ghjallinetta in u bloggu ''Ampargu a lingua corsa''] == Da vede dinù == * [[Acelli nidificanti in Corsica]] [[Categoria:Rallidae]] exdt1dkkk8ya4tdarvhhe4tg1wco9jz Storia di a Corsica 0 17767 374783 351400 2021-08-03T16:01:41Z Fausta Samaritani 15085 link wikitext text/x-wiki [[File:Iron Age italy-fr.svg|thumbnail|right]] [[File:Roman conquest of Italy.PNG|thumbnail|right]] [[File:Justinian555AD.png|thumbnail|right|VI ème siècle]] A '''storia di a Còrsica''' hè assai antica. Perfinu Omeru indu l'Udissea parla di a Còrsica : prova chì i Greci cunnoscevanu l'esistenza di l'isula. Si tratta per Umeru di u paese Lestrìgune : "''Durante sei ghjorni, marighjamu senza richetu. U settimu ghjornu raghjunghjimu, ind'ù paese Lestrìgune, sottu u borgu di Lamos, l'alta Telèpila, duva omu vede u pastore chjamà u pastore : quandu l'unu accasa, un altru esce per risponde. Un omu scarangliatu guadagnarìa duie salari, l'unu pasculendu i boi,l'altru incù e pecure bianche ghjacchì i violi di u ghjornu custighjanu i violi di a notte. Entramu in u portu assai cunnusciutu di i marinari : una doppia tippale scuscesa è senza un ritagliu si eleva à l'attonzu, è duie capi lungarini l'unu di faccia à l'altru dinanzu à l'imboccu strangulanu a so bocca. A mo flotta penetra e si reca finu a u fondu, stumacati à rasu di stumacati, pà amarrassi l'unu accantu à l'altru. Micca u mareghju in quellu bofulu, micca u borru, micca una grinza, ignilocu a calma bianca. Eu solu mi fermu fora, incù u mo vascellu neru. Sottu u capu dell'imboccu mi affuna à a rocca : omu ùn vedeva micca a presenza di gregie ò di umani. Un ci era micca inlà un fumu chì si alzava da a tarra... ''" * [[725]] : invasione di a Corsica da i [[Lombardi]] * [[754]] : [[Carulu Magnu]], diventatu rè di i [[Lombardi]], cede a Corsica à u [[Pappa]] [[File:Aistulf's Italy-it.svg|thumbnail|right|VIII ème siècle]] * [[1077]] : u Pappa [[Gregoriu VII]] cunfida l'amministrazione di a Corsica à u vescu di [[Pisa]] * [[1133]] : i vescuvati sò spiccati in dui gruppi (unu per Genuva è une per Pisa) * [[1195]] : istallazione di [[Genuva]] in [[Bonifaziu]] * [[1268]] : istallazione di [[Genuva]] in [[Calvi]] * [[1284]] : a Corsica diventa a proprietà di [[Genuva]] * [[1383]] : fondazione di [[Bastia]] da [[Genuva]] [[File:Italia 1494-es.svg|thumbnail|right|XV ème siècle]] * [[1551]] : [[Samperu Corsu]] occupa a Corsica incù i [[Turcu|Turchi]], per a [[Francia]] * [[1559]] : [[trattatu di Cateau-Cambrésis]], a Corsica hè resa à [[Genuva]] * [[1594]] : escita di a prima storia di Corsica * [[1725]] : nascita di [[Pasquale Paoli]] * [[1730]] : di decembre, a Corsica dichara a so independenza * [[1731]] : e truppe imperiale scalanu in Corsica, dopu à dumanda di [[Genuva]] * [[1732]] : pace di [[Corti]], chì ùn serà micca respettata * [[1735]] : [[30 di ghjennaghju]], dichjarazione d'independenza da a consulta d'[[Orezza]] * [[1735]] : prima [[Custituzione corsa]] * [[1736]] : [[Tiadoru di Neuhoff|Teodoru di Neuhoff]] diventa "rè di i Corsi" * [[1737]] : convenzione di [[Versailles]] trà a [[Francia]] è [[Genuva]] * [[1738]] : primu interventu francese * [[1747]] : secondu interventu francese * [[1755]] : u [[14 di lugliu]], [[Pasquale Paoli]] hè proclamatu "generale di a Nazione" da a consulta d'[[Orezza]] * [[1755]] : seconda [[Custituzione corsa]] * [[1765]] : apertura di l'[[Università di Corti]] * [[1768]] : [[15 di maghju]], per via di u [[trattatu di Versaglia]] Genuva cede a Corsica à a Francia. A Corsica dichjara a guerra à a [[Francia]] * [[1768]] : [[9 d'ottobre]], vittoria di e truppe di [[Pasquale Paoli]] annantu l'armata francese, durante a [[battaglia di U Borgu]] * [[1769]] : [[9 di maghju]], disfatta di e truppe di [[Pasquale Paoli]] contra à l'armata francese, durante à [[battaglia di Ponte Novu]] * [[1769]] : [[13 di ghjugnu]], [[Pasquale Paoli]] lascia a Corsica per a [[Grande Brittania]] * [[1769]] : [[15 d'aostu]], nascita di [[Napulione Buonaparte]] in [[Aiacciu]] * [[1789]] : l'Assemblea naziunale francese decreta ch'è « a Corsica face parte di l'Imperiu francese » * [[1790]] : creazione di u dipartimentu di Corsica, avendu [[Bastia]] cum'è capitale * [[1793]] : separazione di Corsica in dui dipartimenti, u [[Liamone]] è u [[Golu]] * [[1807]] : morte di [[Pasquale Paoli]] * [[1821]] : morte di [[Napulione Buonaparte]] annanta à l'isula di [[Santa Elena]] * [[1840]] : viaghju di [[Prosper Mérimée]] in Corsica * [[1858]] : [[4 d'aostu]] : a lingua francese diventa a lingua officiale in Corsica * [[1942]] : interventu talianu * Ripublica Corsa == Persunalità storica di Corsica == * Ghjacumu Petru Abbatucci * Bartulumeu Arena * [[Angelo Matteo Bonelli]] (Zampaglinu di Bucugnà) * Ghjiseppu Maria Buonaparte * Lucianu Buonaparte * [[Napulione Buonaparte]] * [[Circinellu]] * [[Ugo Colonna]] * Matteu de Buttafuoco * Ghjacintu Paoli * [[Pasquale Paoli]] * [[Rinucciu di la Rocca]] * Dumenicu Rivarola * [[Sambucucciu d'Alandu]] * [[Sampieru Corsu]] * Vannina d'Ornanu * [[Vincentellu d'Istria]] ==Da vede dinò== * [[Bandera corsa]] {{Template:Persunalità storica di Corsica}} [[Categoria:Storia di a Corsica]] a626ov0mgjiv4cw6q51m9ccxgy5rnpx Storia di a Còrsica 0 17769 343829 2015-05-22T10:00:25Z Katxis 9711 Katxis hà spustatu a pagina [[Storia di a Còrsica]] à [[Storia di a Corsica]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Storia di a Corsica]] np1e03dz7hncwf25quye8xastm0fpjk Categoria:Storia di a Corsica 14 17770 359478 343830 2018-06-06T17:29:45Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Corsica]] [[Categoria:Storia]] qvr79vsgklt9iblepbdhtb31a98cy8g Ippucrene 0 17771 347491 343849 2015-07-02T12:41:50Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Hippocrenesource.jpg|thumb|A fonte d'Ippucrene]] '''Ippucrene''' (o ''Ippucrena'') (in grecu "Ιππουκρήνη o ‛Ιπποκρήνη), sicondu a mitulugia, hè una fonte sacra dedicata à e Muse annantu à u monte [[Elicone]]. ==Mitulugia== [[File:Momper, Joos de (Younger) - Helicon or Minerva's Visit to the Muses.JPG|thumb|''Alicone'' o ''Visita di [[Minerva]] à e Muse'', da [[Joos de Momper]], in u Museu Real de Bellas Artes de Amberes: si vede a fonte d'Ippucrene sottu a zampata di [[Pegasu]]]] Sicondu a mitulugia, hè u cavallu alatu [[Pegasu]], figliu di [[Medusa]], chì ni fece sprizzà l'acqua per mezu d'una zampata in terra. A fonte d'Ippucrene era situata in u monte d'[[Alicone]], à vinti stadi circa da u boscu ind'elle stavanu e Muse. A fonte d'Ippucrene hè u locu ind'elle ballavanu e muse è si bagnavanu prima di fà e so cantate. <ref>Baglioni (2015).</ref> U monte d'Alicone hè situatu in l'attuale pruvincia di [[Beozia]], in [[Grecia]]. A fonte d'Ippucrene hè dinù u simbulu di a puesia stessa. Difatti, l'esprissione "abbiverà si à a fonte d'Ippucrene", com'è à a fonte vicina d'Aganippa, significheghja cultivà a puesia. ==Citazione== A fonte d'Ippucrene hè citata qualchì volta da l'autori corsi. Hè citata da [[Paulu Matteu di la Fuata]] in a so puesia ''[[A natura hè tutta in festa]]'': {{Citazione|Ci n'hè più fresca di quidda dla Scaledda ? :Dlu Quarracciu, dla Sarra, dla Strimedda ? :La Castalia è l'Ippucrena :Poni mettasi cun edda ? :Ùn ci pò mancu Aratusa : :Chì ni dici, o cara musa ?}} A mintuveghja dinù [[Rinatu Coti]] in u so omagiu à Maria Leandri: {{Citazione|Dunata da a puisìa, i so versi èrani suchjosi com’è l’acqua chì sbarsa da a fonti d’Ippucrena. Era campata nant’à lu monti d’Alicona dundi aia vistu è statu à senta i novi musi.}} == Note == <references/> ==Bibliugrafia== * Igor Baglioni, [www.academia.edu/1132405/La_fonte_Ippocrene La Fonte Ippocrene, 2015, academia.edu] ==Ligami== * [http://www.rinatucoti.org/ Rinatu Coti, A Dicu, puesia in umagiu à Maria Leandri] [[categoria:Mitulugia]] hx7dt7b946jz3pre4vm8847ksqa3cmq Paulu Matteu di la Fuata 0 17772 343842 2015-05-22T13:43:38Z 86.210.187.90 Reindirizzamentu à [[Paulu Matteiu Della Foata]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Paulu Matteiu Della Foata]] iipvepql1yuzas6xjjhkmp3glwye3gl Ippucrena 0 17773 343843 2015-05-22T13:44:23Z 86.210.187.90 Reindirizzamentu à [[Ippucrene]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Ippucrene]] lp804qfv6pkbmofpm67c0vvgbtzxbda Piseddu bastardu 0 17774 343862 2015-05-22T16:20:54Z 86.210.187.90 Reindirizzamentu à [[Pisellu bastardu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pisellu bastardu]] ogne3y6ni204hm8w5drsdysbd0cmy4l Partimala 0 17775 373936 347543 2021-06-02T11:04:43Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A partimala'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Cuscuta_europaea_2005.06.12_15.07.24.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Cuscuta</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Solanales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Cuscutaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Cuscuta]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Inula viscosa''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:CUSCUTA_EPITHYMUM_-_AGUDA_-_IB-791_(Cabellets_de_tim%C3%B3).JPG|250px|A partimala]] |----- |} A partimala hè un genaru di pianti parassiti chì faci parti di a famiglia di i ''Convolvulaceae''. Innanzi, era assignatu à u genaru una famiglia à sè, i ''Cuscutaceae'', ma 'ss'attribuzioni ùn hè più cunsidarata valida in l'attuali classifica scentifica di a flora. ==Discrizzioni== Sò pianti arbacei annuali incù foglii senza clorufilla, incù suttili fusti filiformi giaddu-arancioni, rossi, o più raramenti verdi; sò pianti parassiti. S'attaccani à a pianta ospiti atturcinendu si in spiri. Cusì perdini u cuntattu incù u tarrenu par nutriscia si esclusivamenti di a linfa di a pianta ospiti, par via di strutturi chjamati "austori" chì pinitreghjani in u fustu. Poni essa vittori di fituplasmi in a pianta ospiti. A partimala hè ampiamenti diffusa, da i rigioni timparati à quiddi trupicali è mostra una più grandi divirsificazioni biulogica in quiddi trupicali è sottutrupicali: par asempiu solu 4 spezii sò nativi di u Nordu Auropa. == Tassunumia == U genaru ''Cuscuta'' cumprendi circa 100-170 spezii, frà i quali: {{div col|cols=5}} ''[[Cuscuta americana]]''<br /> ''[[Cuscuta applanata]]''<br /> ''[[Cuscuta approximata]]''<br /> ''[[Cuscuta attenuata]]''<br /> ''[[Cuscuta australis]]''<br /> ''[[Cuscuta boldinghii]]''<br /> ''[[Cuscuta brachycalyx]]''<br /> ''[[Cuscuta californica]]''<br /> ''[[Cuscuta campestris]]''<br /> ''[[Cuscuta cassytoides]]''<br /> ''[[Cuscuta ceanothi]]''<br /> ''[[Cuscuta cephalanthi]]''<br /> ''[[Cuscuta chinensis]]''<br /> ''[[Cuscuta compacta]]''<br /> ''[[Cuscuta coryli]]''<br /> ''[[Cuscuta corylii]]''<br /> ''[[Cuscuta cuspidata]]''<br /> ''[[Cuscuta decipiens]]''<br /> ''[[Cuscuta dentatasquamata]]''<br /> ''[[Cuscuta denticulata]]''<br /> ''[[Cuscuta epilinum]]''<br /> ''[[Cuscuta epithymum]]''<br /> ''[[Cuscuta erosa]]''<br /> ''[[Cuscuta europaea]]''<br /> ''[[Cuscuta exaltata]]''<br /> ''[[Cuscuta fasciculata]]''<br /> ''[[Cuscuta gigantea]]''<br /> ''[[Cuscuta globulosa]]''<br /> ''[[Cuscuta glomerata]]''<br /> ''[[Cuscuta gronovii]]''<br /> ''[[Cuscuta harperi]]''<br /> ''[[Cuscuta howelliana]]''<br /> ''[[Cuscuta indecora]]''<br /> ''[[Cuscuta indesora]]''<br /> ''[[Cuscuta japonica]]''<br /> ''[[Cuscuta jepsoni]]''<br /> ''[[Cuscuta leptantha]]''<br /> ''[[Cuscuta lupuliformis]]''<br /> ''[[Cuscuta macrolepis]]''<br /> ''[[Cuscuta megalocarpa]]''<br /> ''[[Cuscuta monogyna]]''<br /> ''[[Cuscuta mitriformis]]''<br /> ''[[Cuscuta obtusiflora]]''<br /> ''[[Cuscuta odontolepis]]''<br /> ''[[Cuscuta pentagona]]''<br /> ''[[Cuscuta plattensis]]''<br /> ''[[Cuscuta polygonorum]]''<br /> ''[[Cuscuta potosina]]''<br /> ''[[Cuscuta potosona]]''<br /> ''[[Cuscuta reflexa]]''<br /> ''[[Cuscuta rostrata]]''<br /> ''[[Cuscuta runyonii]]''<br /> ''[[Cuscuta salina]]''<br /> ''[[Cuscuta sandwichiana]]''<br /> ''[[Cuscuta squamata]]''<br /> ''[[Cuscuta suaveolens]]''<br /> ''[[Cuscuta suksdorfii]]''<br /> ''[[Cuscuta tuberculata]]''<br /> ''[[Cuscuta umbellata]]''<br /> ''[[Cuscuta vivipara]]''<br /> ''[[Cuscuta warneri]]''<br /> {{div col end}} ==In Corsica== A partimala hè mori cumuna in [[Corsica]]. I spezii ''[[cuscuta campestris]]'', ''[[Cuscuta europaea]]'' si scontrani à spessu. Ci hè ancu una spezia endemica: ''[[Cuscuta epithymum corsicana]]'' (Yunck.) Lambinon. == Citazioni == A ''partimala'' hè mintuvata in a ghjastema: {{Citazione|Ventu sardu è partimala !}} Era una ghjastema pà u granu di u numicu, chì a partimala veni annantu u granu maturu, quand'eddu hè cultivatu, è l'assuffuca.<ref name="Pruverbii, detti è sprissioni">[http://www.ernestpapi.free.fr Arnestu Papi], ''Pruverbii, detti è sprissioni''.</ref>. Calchì volta hè ancu chjamata "partimala" u [[vittichju]]. ==Noti== <references/> [[categoria:Flora]] do09n5vqdgu034oetgqbyruvt8wzd5m Suzanne Pleshette 0 17776 376334 346503 2021-08-23T18:28:04Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Suzanne Pleshette 1963.JPG|thumb|180px|Suzanne Pleshette]] '''Suzanne Pleshette''' (* [[New York]] [[31 di ghjennaghju]] [[1937]]; † [[Los Angeles]] [[19 di ghjennaghju]] [[2008]]) fù un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == ==Link== *[http://www.broadwayworld.com/viewcolumn.cfm?colid=24468 BroadwayWorld Article: Suzanne Pleshette Dies at 70] *[http://tvseriesfinale.com/articles/tv-series-finale-news-suzanne-pleshette-gets-a-star-on-the-hollywood-walk-of-fame/ Audio of Hollywood Walk of Fame star dedication for Suzanne Pleshette] [[Categoria:Attrice|Pleshette, Suzanne]] [[Categoria:Americana|Pleshette, Suzanne]] [[Categoria:Biugrafia]] clv24vrn6fkvusj6akmisozumf2iktp Maccaone 0 17777 343926 2015-05-24T14:20:13Z 86.210.187.90 Reindirizzamentu à [[Farfalla finuchjaghja]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[farfalla finuchjaghja]] d07l932pe9mtueddia5v861djhl3bir Maccaonu 0 17778 344009 343927 2015-05-26T03:44:48Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Farfalla finuchjaghja]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Farfalla finuchjaghja]] cszgh9k27ptey80p0ahdiau59z3zstm Sant' Antoninu 0 17779 344011 343931 2015-05-26T03:44:57Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Sant'Antulinu di Balagna]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sant'Antulinu di Balagna]] gnywk126tvyg7ibgoa1hfoxmcqjpfok Sant'Antulinu 0 17780 343934 2015-05-24T16:26:48Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Sant'Antulinu]] à [[Sant'Antulinu di Balagna]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sant'Antulinu di Balagna]] gnywk126tvyg7ibgoa1hfoxmcqjpfok Maccaonu corsu 0 17781 344010 343956 2015-05-26T03:44:52Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Farfalla ferulaghja]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Farfalla ferulaghja]] 3wkmwcjr4auiyukmh6n11kcn7hx4l91 Maccaone corsu 0 17782 343957 2015-05-25T09:04:23Z 92.150.124.249 Reindirizzamentu à [[Farfalla ferulaghja]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Farfalla ferulaghja]] 3du7sdq8qfz8nxg3rb066g0jlqoy40g Campanella rapunculus 0 17783 373853 366595 2021-06-02T10:39:58Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A Campanella'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Campanulaceae_-_Campanula_rapunculus-5.JPG|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Campanula rapunculus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Campanulales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Campanulaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Campanula]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Campanula rapunculus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Campanulaceae_-_Campanula_rapunculus.JPG|250px|A Campanella]] |----- |} A '''campanella''' ('''Campanula rapunculus''') hè un tipu di fiore chì face parte di a famiglia di e [[Campanulaceae]]. ==Etimologia== U nome di u generu (''campanula'') deriveghja da a forma di campana di u fiore. In particulare, a parola deriveghja da u latinu è significheghja : piccula campana. A documentazione mostra ch'è u prima à imprudà u nome butanicu "Campanula" hè statu u naturalistu belgicu Rembert Dodoens, chì hà vissutu trà u 1517 è u 1585. 'Ssu nome, eppuru, era dighjà imprudatu dapoi un certu tempu, ancu si ellu hè statu mudificatu, in numerose lingue europee. Difatti, in u francese arcaicu, 'sse piante eranu chjamate "Campanelles" (à i ghjorni d'oghje, sò chjamate " Campanules " o " Campanelle "), quandu invece in alemanu, sò chjamate "Glockenblumen", è in inglese, "Bell-flower" o "Blue-bell". In talianu, omu e chjama "Campanelle". Tutte 'sse forme deriveghjanu evidintamente da a lingua latina. U nome di a spezia (''rapunculus'') significheghja "picculu navone" (diminutivu di "rapum") è face riferimentu à e radiche ingunfiate di a pianta. U binomiu scentificu di a pianta di 'ssa intrata hè stata prupostu da Carl von Linné (1707 - 1778) biolugu è scrittore svedese, cunsideratu cum'è u babbu di a classifica scentifica muderna di l'organismi vivi, in a publicazione ''Species Plantarum'' di 1753. ==Descrizzione== A campanella hè alta 30 à 150 cm. I fiori sò turchini. A curolla di u fiore hè longa 20 mm. U fustu hè drittu, semplice o ramificatu in testa. Fiurisce da [[maghju]] à [[lugliu]]. Si scontra da u livellu di u mare sin'à 1000 metri. Hè prisente in [[Europa]], in [[Asia]] è in Nordu Africa. A campanella s'assumiglia assai à un antru tipu di campanella: ''[[Campanella patula]]''. ==Tassunumia== Parechji sinonimi di ''Campanella rapunculus'' sò: * ''Rapunculus verus'' Fourr. * ''Campanula calycina'' Boeber ex Schult. * ''Campanula coarctata'' Gilib. * ''Campanula elatior'' Link & Hoffmanns. * ''Campanula rapunculus'' var. ''micrantha'' * ''Campanula rapunculus losae'' * ''Campanula rapunculus'' var. ''bracteosa'' * ''Campanula rapunculus'' var. ''strigulosa'' * ''Campanula verruculosa'' Hoffmanns. & Link * ''Campanula rapunculus'' var. ''hirsuta'' * ''Campanula rapunculus'' var. ''reclinata'' * ''Campanula rapunculus'' var. ''verruculosa'' == In Corsica == A campanella hè assai cumuna in [[Corsica]]. Hè an cu chjamata u ''fiori di campanedda''<ref>E piante di Balogna:''Campanula rapunculus''.</ref>, com'è l'altre spezie di u generu ''campanula''. 'Ssu nome vene da u fattu chì u so fiore hà a forma di piccula campana. ==Note== <references/> ==Bibliugrafia== * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * [http://www.culturecommunication.gouv.fr/content/download/42396/338526/version/1/file/Ethno_Simonpoli_1982_072a.pdf Paulu Simonpoli, ''E piante salvatiche - Cunniscenze è usi'', 1982, Parcu Naturale di Corsica] == Da vede dinù == * [[flora di Corsica]] * [[Campanula patula]] == Liami == * [http://www.fleursdusud.fr/index.php/cd/cab-can/1156-campanula-rapunculus--campanule-raiponce--campanulacees- Campanella rapunculus] * [http://www.balogna.sitew.com/Mois_de_mai_.H.htm#Mois_de_mai_.H E piante di Balogna] [[Categoria:Campanulaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] fl6fmlk1mb2ce0phpdiuee8map6axvm Nizzu 0 17784 343974 2015-05-25T12:40:13Z 92.150.124.249 Reindirizzamentu à [[Erba strega]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Erba strega]] kkcxl7gsdmanqrnid1atz5d3il7fb7j Orchidee salvatiche in Italia 0 17785 349916 344022 2015-07-07T17:32:10Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki L' '''orchidee salvatiche in Italia''' cumprendenu 29 [[Generu (tassunumia)|generi]] è 190 [[spezia|spezie]] o [[sottuspezia|sottuspezie]] <ref>Giros, Orchidee d'Italia. Guida à l'orchidee spuntanie, 2009, Cornaredo, Il Castello.</ref>. Guasi a tutalità di e spezie sò piante [[Sistemu Raunkiær#Geofite|geofite]], eccittuatu ''[[Liparis loeselii]]'', ''[[Malaxis paludosa]]'' è ''[[Spiranthes aestivalis]]'' chì ponu esse cunsiderate piante [[pianta epifita|epifite]] chì si sviloppanu annantu à tappeti di [[Bryophyta|murzi]] (''Bryophyta'') è [[sfagnu|sfagni]] (Sphagnum) o in e [[turbiera|turbiere]]. == ''[[Anacamptis]]'' == [[File:Orchis collina Lago di Caccamo - PA. 1 Marzo 2007 (9).jpg|thumb|''[[Anacamptis collina]]'']] * ''[[Anacamptis collina]]'' <small>(Banks & Sol. ex Russel) R.M.Bateman, Pridgeon & M.W.Chase, 1997)</small> * ''[[Anacamptis coriophora]]'' <small>(L.) R.M.Bateman, Pridgeon & M.W.Chase, 1997</small> ** [[Anacamptis coriophora coriophora|''Anacamptis coriophora'' subsp. ''coriophora'']] <small>(L.) R.M.Bateman, Pridgeon & M.W.Chase, 1997</small> ** [[Anacamptis coriophora fragrans|''Anacamptis coriophora'' subsp. ''fragrans'']] <small>(Pollini) R.M.Bateman, Pridgeon & M.W.Chase, 1997</small> * ''[[Anacamptis laxiflora]]'' <small>(Lam.) R.M.Bateman, Pridgeon & M.W.Chase, 1997</small> * ''[[Anacamptis longicornu]]'' <small>(Poir.) R.M.Bateman, Pridgeon & M.W.Chase, 1997</small> * ''[[Anacamptis morio]]'' <small>(L.) R.M.Bateman, Pridgeon & M.W.Chase, 1997</small> * ''[[Anacamptis palustris]]'' <small>(Jacq.) R.M.Bateman, Pridgeon & M.W.Chase, 1997</small> * ''[[Anacamptis papilionacea]]'' <small>(L.) R.M.Bateman, Pridgeon & M.W.Chase, 1997</small> * ''[[Anacamptis pyramidalis]]'' <small>(L.) Rich., 1817</small> ** [[Anacamptis pyramidalis serotina|''Anacamptis pyramidalis'' subsp. ''serotina'']] <small>Presser, 2007</small> == ''[[Barlia]]'' == * ''[[Barlia robertiana]]'' <small>(Loisel.) Greuter, 1967</small> == ''[[Cephalanthera]]'' == [[File:Cephalanthera damasonium 110606.jpg|thumb|''[[Cephalanthera damasonium]]'']] * ''[[Cephalanthera damasonium]]'' <small>(Mill.) Druce, 1906</small> * ''[[Cephalanthera longifolia]]'' <small>(L.) Fritsch, 1888</small> * ''[[Cephalanthera rubra]]'' <small>(L.) Rich., 1817</small> == ''[[Chamorchis]]'' == * ''[[Chamorchis alpina]]'' <small>(L.) Rich., 1817</small> == ''[[Coeloglossum]]'' == * ''[[Coeloglossum viride]]'' <small>(L.) Hartm., 1820</small> == ''[[Corallorhiza]]'' == * ''[[Corallorhiza trifida]]'' <small>Châtel., 1760</small> == ''[[Cypripedium]]'' == [[File:Cypripedium calceolus Bayern 01.jpg|thumb|''[[Cypripedium calceolus]]'']] * ''[[Cypripedium calceolus]]'' <small>[[Carl von Linné|L.]], [[1753]]</small> == ''[[Dactylorhiza]]'' == [[File:Dactylorhiza majalis3.jpg|thumb|''[[Dactylorhiza majalis]]'']] * ''Dactylorhiza elata'' <small>(Poir.) Soó, 1962</small> <small>(sottuspezia numinale micca prisente in Italia)</small> ** [[Dactylorhiza elata sesquipedalis|''Dactylorhiza elata'' subsp. ''sesquipedalis'']] <small> (Willd.) Soó, 1962</small> * ''[[Dactylorhiza incarnata]]'' <small>(L.) Soó, 1962</small> ** ''Dactylorhiza incarnata'' subsp. ''incarnata'' <small>(L.) Soó, 1962</small> ** [[Dactylorhiza incarnata cruenta|''Dactylorhiza incarnata'' subsp. ''cruenta'']] <small>(O.F.Müll.) P.D.Sell, 1967</small> * ''[[Dactylorhiza insularis]]'' <small> (Sommier) Ó.Sánchez & Herrero, 2005</small> * ''Dactylorhiza lapponica'' <small>(Laest. ex Hartm.) Soó, 1962</small> <small>(sottuspezia numinale micca prisente in Italia)</small> ** [[Dactylorhiza lapponica rhaetica|''Dactylorhiza lapponica'' subsp. ''rhaetica'']] <small>H.Baumann & R.Lorenz, 2005</small> * ''[[Dactylorhiza maculata]]'' <small>(L.) Soó, 1962</small> ** ''Dactylorhiza maculata'' subsp. ''maculata'' <small>(L.) Soó, 1962</small> ** [[Dactylorhiza maculata fuchsii|''Dactylorhiza maculata'' subsp. ''fuchsii'']] <small>(Druce ex Soó) Hyl., 1966</small> ** [[Dactylorhiza maculata saccifera|''Dactylorhiza maculata'' subsp. ''saccifera'']] <small>(Brongniart) Soó, 1962</small> * ''[[Dactylorhiza majalis]]'' <small>(Rchb.) P.F. Hunt & Summerh, 1965</small> ** [[Dactylorhiza majalis alpestris|''Dactylorhiza majalis'' subsp. ''alpestris'']] <small>(Pugsley) Wucherpf., 2003</small> * ''[[Dactylorhiza romana]]'' <small>(Sebast.) Soó, 1962</small> ** ''Dactylorhiza romana'' subsp. ''romana'' <small>(Sebast.) Soó, 1962</small> ** [[Dactylorhiza romana markusii|''Dactylorhiza romana'' subsp. ''markusii'']] <small>(Tineo) Holub</small> * ''[[Dactylorhiza sambucina]]'' <small>(L.) Soó, 1962</small> * ''[[Dactylorhiza traunsteineri]]'' <small>(Saut. ex Rchb.) Soó, 1962</small> == ''[[Epipactis]]'' == [[File:Epipactis helleborine flowers2 220703.jpg|thumb|''[[Epipactis helleborine]]'']] [[File:Epipactis microphylla Saarland 02.jpg|thumb|''[[Epipactis microphylla]]'']] * ''[[Epipactis atrorubens]]'' <small>(Hoffm.) Besser, 1809</small> * ''[[Epipactis autumnalis]]'' <small>Doro, 2007</small> * ''[[Epipactis greuteri]]'' <small>H.Baumann & Künkele, 1981</small> ** [[Epipactis greuteri flaminia|''Epipactis greuteri'' subsp. ''flaminia'']] <small>(P.R.Savelli & Aless.) H.Bauman, Künkele & R.Lorenz, </small> * ''[[Epipactis helleborine]]'' <small>(L.) Crantz, 1769</small> ** ''Epipactis helleborine'' subsp. ''helleborine'' <small>(L.) Crantz, 1769</small> ** [[Epipactis helleborine aspromontana|''Epipactis helleborine'' subsp. ''aspromontana'']] <small>(Bartolo, Pulv. & Robatsch) H.Baumann & R.Lorenz, 2005</small> ** [[Epipactis helleborine latina|''Epipactis helleborine'' subsp. ''latina'']] <small>W.Rossi & E.Klein, 1987</small> ** [[Epipactis helleborine orbicularis|''Epipactis helleborine'' subsp. ''orbicularis'']] <small>(K.Richt.) E.Klein, 1997</small> ** [[Epipactis helleborine schubertiorum|''Epipactis helleborine'' subsp. ''schubertiorum'']] <small>(Bartolo, Pulv. & Robatsch) Kreutz, 2004</small> ** [[Epipactis helleborine tremolsii|''Epipactis helleborine'' subsp. ''tremolsii'']] <small>(Pau) E. Klein, 1979</small> * ''[[Epipactis ioessa]]'' <small>Bongiorni, De Vivo, Fori & Romolini, 2007</small> * ''[[Epipactis leptochila]]'' <small>(Godfery) Godfery, 1921</small> * ''[[Epipactis meridionalis]]'' <small>H.Baumann & R.Lorenz, 1988</small> * ''[[Epipactis microphylla]]'' <small>(Ehrh.) Sw., 1800</small> * ''[[Epipactis muelleri]]'' <small>Godfery, 1921</small> * ''Epipactis nordeniorum'' <small>Robatsch, 1991</small> <small>(sottuspezia numinale micca prisente in Italia)</small> ** [[Epipactis nordeniorum maricae|''Epipactis nordeniorum '' subsp. ''maricae'']] <small>Croce, Bongiorni, De Vivo & Fori, 2011</small><ref>{{cita pubblicazione|autore=Croce A, Bongiorni L, De Vivo R, Fori S|titolo=Epipactis nordeniorum subsp. maricae, una nuova sottospecie dal Vulcano di Roccamonfina (Campania, Sud Italia)|rivista=Journal Europäischer Orchideen 2011; 43(4): 833-846}}</ref> * ''[[Epipactis palustris]]'' <small>(L.) Crantz, 1769</small> * ''Epipactis persica'' <small>(Soò) Nannf., 1946</small> <small>(sottuspezia numinale micca prisente in Italia)</small> ** [[Epipactis persica gracilis|''Epipactis persica'' subsp. ''gracilis'']] <small>(B.Baumann & H.Baumann) W.Rossi, 1990</small> ** [[Epipactis persica pontica|''Epipactis persica'' subsp. ''pontica'']] <small>(Taubenhaim) H. Baumann & R.Lorenz, 2005</small> * ''[[Epipactis placentina]]'' <small>Bongiorni & Grünanger, 1993</small> * ''[[Epipactis purpurata]]'' <small>Sm., 1828</small> * ''[[Epipactis savelliana]]'' <small>Bongiorni, De Vivo & Fori, 2007</small> * ''Epipactis tallosii'' <small>(sottuspezia numinale micca prisente in Italia)</small> ** [[Epipactis tallosii zaupolensis|''Epipactis tallosii'' subsp. ''zaupolensis'']] <small>Barbaro e Kreuz, 2007</small> * ''[[Epipactis thesaurensis]]'' <small>Agrezzi, Ovatoli & Bongiorni, 2007</small> == ''[[Epipogium]]'' == * ''[[Epipogium aphyllum]]'' <small>(Schmidt) Sw., 1814</small> == ''[[Gennaria]]'' == [[File:Gennaria diphylla - Las Canarias 1.jpg|thumb|''[[Gennaria diphylla]]'']] * ''[[Gennaria diphylla]]'' <small>(Link) Parl. </small> == ''[[Goodyera]]'' == * ''[[Goodyera repens]]'' <small>(L.) R.Br., 1813</small> == ''[[Gymnadenia]]'' == * ''[[Gymnadenia conopsea]]'' <small>(L.) R.Br., 1813</small> * ''[[Gymnadenia odoratissima]]'' <small>(L.) Rich., 1817</small> == ''[[Herminium]]'' == * ''[[Herminium monorchis]]'' <small>(L.) R. Br, 1813</small> == ''[[Himantoglossum]]'' == * ''[[Himantoglossum adriaticum]]'' <small>H. Baumann</small> * ''[[Himantoglossum hircinum]]'' <small>(L.) Spreng., 1826</small> == ''[[Limodorum]]'' == [[File:Limodorum abortivum Mallorca 05.jpg|thumb|''[[Limodorum abortivum]]'']] * ''[[Limodorum abortivum]]'' <small>(L.) Sw., 1799</small> * ''[[Limodorum brulloi]]'' <small>Bartolo & Pulvirenti, 1993</small> * ''[[Limodorum trabutianum]]'' <small>Batt., 1886</small> == ''[[Liparis (botanica)|Liparis]]'' == * ''[[Liparis loeselii]]'' <small>(L.) Rich., 1817</small> == ''[[Listera]]'' == * ''[[Listera cordata]]'' <small>(L.) R.Br., 1813</small> * ''[[Listera ovata]]'' <small> (L.) R.Br., 1813</small> == ''[[Malaxis]]'' == * ''[[Malaxis monophyllos]]'' <small> (L.) Sw., 1800</small> * ''[[Malaxis paludosa]]'' <small> (L.) Sw., 1800</small> == ''[[Neotinea]]'' == [[File:Neotinea ustulata (spike).jpg|thumb|''[[Neotinea ustulata]]'']] * ''[[Neotinea commutata]]'' <small>(Tod.) R.M. Bateman, 2003</small> * ''[[Neotinea lactea]]'' <small>(Poir.) R.M.Bateman, Pridgeon & M.W.Chase, 1997</small> * ''[[Neotinea maculata]]'' <small>(Desf.) Stern, 1975</small> * ''[[Neotinea tridentata]]'' <small>(Scop.) R.M. Bateman, Pridgeon & M.W.Chase, 1997</small> * ''[[Neotinea ustulata]]'' <small>(L.) R.M. Bateman, Pridgeon & M.W.Chase, 1997</small> ** ''Neotinea ustulata'' var. ''aestivalis'' <small>Kümpel & Mrkvicka (1988)</small> == ''[[Neottia]]'' == * ''[[Neottia nidus-avis]]'' <small>(L.) Rich., 1817</small> == ''[[Nigritella]]'' == * ''[[Nigritella corneliana]]'' <small>(Beauverd) Gölz & H.R.Reinhard, 1986</small> [[File:Brunkulla2.JPG|thumb|''[[Nigritella nigra]]'']] * ''[[Nigritella nigra]]'' <small>(L.) Rchb. f., 1908</small> ** [[Nigritella nigra austriaca|''Nigritella nigra'' subsp. ''austriaca'']] <small>Teppner & E.Klein, 1990</small> ** [[Nigritella nigra rhellicani|''Nigritella nigra'' subsp. ''rhellicani'']] <small>(Teppner & E.Klein) H.Baumann, Künkele & R.Lorenz, 2004</small> * ''[[Nigritella rubra]]'' <small>(Wettst) K.Richt., 1890</small> ** [[Nigritella rubra rubra|''Nigritella rubra'' subsp. ''rubra'']] <small>(Wettst) K.Richt., 1890</small> ** ''[[Nigritella rubra buschmanniae|Nigritella rubra subsp. buschmanniae]]'' <small>(Teppner & Ster) H.Baumann & R.Lorenz, 2005</small> ** ''[[Nigritella rubra widderi|Nigritella rubra subsp. widderi]]'' <small>(Teppner & E.Klein) H.Baumann & R.Lorenz, 2005</small> == ''[[Ophrys]]'' == [[File:Ophrys apifera flower1.jpg|thumb|''[[Ophrys apifera]]'']] [[File:Ophrys bertolonii Ficuzza 0071.JPG|thumb|''[[Ophrys bertolonii]]'']] [[File:Ophrys fusca Mallorca 02.jpg|thumb|''[[Ophrys fusca]]'']] [[File:Ophrys holosericea P6031439.JPG|thumb|''[[Ophrys holosericea]]'']] [[File:Ophrys incubacea.jpg|thumb|''[[Ophrys incubacea]]'']] [[File:Ophrys lacaitae.jpg|thumb|''[[Ophrys lacaitae]]'']] [[File:Ophrys pallida Ficuzza 0112.JPG|thumb|''[[Ophrys pallida]]'']] [[File:Ophrys speculum Mallorca 02.jpg|thumb|''[[Ophrys speculum]]'']] [[File:Ophrys tenthredinifera zingaro 086.jpg|thumb|''[[Ophrys tenthredinifera]]'']] * ''[[Ophrys apifera]]'' <small>Huds., 1762</small> * ''[[Ophrys appennina]]'' <small>Romolini & Soca, 2011</small> * ''[[Ophrys araneola]]'' <small>Rchb., 1831</small> ** ''Ophrys araneola'' subsp. ''araneola'' <small>Rchb., 1831</small> ** [[Ophrys araneola virescens|''Ophrys araneola'' subsp. ''virescens'']] <small>(Philippe ex Gren.) Kreutz, 2004</small> * ''[[Ophrys argentaria]]'' <small>Devillers-Tersch. & Devillers, 1991</small> * ''Ophrys argolica'' <small>Fleishm., 1919</small> <small>(sottuspezia numinale micca prisente in Italia) </small> ** [[Ophrys argolica biscutella|''Ophrys argolica'' subsp. ''biscutella'']] <small>(O.Danesh & E.Danesh) Kreutz, 2004</small> ** [[Ophrys argolica crabronifera|''Ophrys argolica'' subsp. ''crabronifera'']] <small>(Sebast. & Mauri) Faurh., 2002</small> ** [[Ophrys argolica pollinensis|''Ophrys argolica'' subsp. ''pollinensis'']] <small>(O.Danesh & E.Danesh) Kreutz, 2004</small> * ''[[Ophrys bertolonii]]'' <small> Moretti, 1823</small> ** ''Ophrys bertolonii'' subsp. ''bertolonii'' <small> Moretti, 1823</small> ** [[Ophrys bertolonii benacensis|''Ophrys bertolonii'' subsp. ''benacensis'']] <small>(Reisigl) P. Delforge, 1982</small> ** [[Ophrys bertolonii bertoloniiformis|''Ophrys bertolonii'' subsp. ''bertoloniiformis'']] <small>(O.Danesh & E.Danesh) H.Sund, 1980</small> ** [[Ophrys bertolonii drumana|''Ophrys bertolonii'' subsp. ''drumana'']] <small>(P.Delforge) Kreutz, 2004</small> ** [[Ophrys bertolonii explanata|''Ophrys bertolonii'' subsp. ''explanata'']] <small>(Lojac.) Soca, 2001</small> * ''[[Ophrys bombyliflora]]'' <small>Link, 1799</small> * ''[[Ophrys candica]]'' <small>(E.Nelson ex Soò) H.Baumann & Kunkele, 1981</small> * ''[[Ophrys cinnabarina]]'' <small>Romolini & Soca, 2011</small> <ref name=Romolini2011>{{cita pubblicazione |autore=Romolini R & Soca R |titolo= New species in Ophrys (Orchidaceae) to the Italian and French Florae |rivista=Journal Europäischer Orchideen 2011; 43 (4): 759-784 |url=http://www.giros.it/forum/download/file.php?id=3365}}</ref> * ''[[Ophrys exaltata]]'' <small>Ten.,1819</small> ** [[Ophrys exaltata arachnitiformis|''Ophrys exaltata'' subsp. ''arachnitiformis'']] <small>(Gren. & Philippe) Del Prete, 1984</small> ** [[Ophrys exaltata archipelagi|''Ophrys exaltata'' subsp. ''archipelagi'']] <small>(Goelz & Rheinhard) Del Prete, 1988</small> ** [[Ophrys exaltata exaltata|''Ophrys exaltata'' subsp. ''exaltata'']] <small>Ten.,1819</small> ** [[Ophrys exaltata mateolana|''Ophrys exaltata'' subsp. ''mateolana'']] <small>Medagli, D'Emerico, Bianchi & Ruggiero</small> ** [[Ophrys exaltata montis-leonis|''Ophrys exaltata'' subsp. ''montis-leonis'']] <small>(O.Danesh & E.Danesh) Soca, 2002</small> ** [[Ophrys exaltata morisii|''Ophrys exaltata'' subsp. ''morisii'']] <small>(Martelli) Del Prete, 1984 </small> * ''[[Ophrys fusca]]'' <small>Link, 1800</small> ** ''Ophrys fusca'' subsp. ''fusca'' <small>Link, 1800</small> ** [[Ophrys fusca caesiella|''Ophrys fusca'' subsp. ''caesiella'']] <small>(P.Delforge) Kreutz, 2004</small> ** [[Ophrys fusca funerea|''Ophrys fusca'' subsp. ''funerea'']] <small>(Viv.) Arcang., 1882</small> ** [[Ophrys fusca lucana|''Ophrys fusca'' subsp. ''lucana'']] <small>(P.Delforge, Devillers-Tersch. & Devillers) Kreutz, 2004</small> ** [[Ophrys fusca lucifera|''Ophrys fusca'' subsp. ''lucifera'']] <small>(Devillers-Tersch. & Devillers) Kreutz, 2004</small> ** [[Ophrys fusca marmorata|''Ophrys fusca'' subsp. ''marmorata'']] <small>(G.Foelsche & W.Foelsche) Kreutz, 2004</small> ** [[Ophrys fusca obaesa|''Ophrys fusca'' subsp. ''obaesa'']] <small>(Lojac.) E.G.Camus & A.Camus, 1928</small> ** [[Ophrys fusca ortuabis|''Ophrys fusca'' subsp. ''ortuabis'']] <small>(M.P.Grasso & Manca) Kreutz, 2004</small> ** [[Ophrys fusca sabulosa|''Ophrys fusca'' subsp. ''sabulosa'']] <small>(Paulus & Gack ex Delforge) Kreutz, 2004</small> * ''[[Ophrys holosericea]]'' <small>(Burm. f.) Greuter, 1967</small> (sin.: ''Ophrys fuciflora'' <small>(F.W.Schmidt) Moench</small>) ** ''Ophrys holosericea'' subsp. ''holosericea'' <small>(Burm. f.) Greuter, 1967</small> ** [[Ophrys holosericea annae|''Ophrys holosericea'' subsp. ''annae'']] <small>(J.Devillers-Terschuren & P.Devillers) H.Baumann, Giotta, Künkele, R.Lorenz & Piccitto, 1995</small> ** [[Ophrys holosericea apulica|''Ophrys holosericea'' subsp. ''apulica'']] <small>(O. Danesch & E. Danesch) Buttler, 1986</small> ** [[Ophrys holosericea chestermanii|''Ophrys holosericea'' subsp. ''chestermanii'']] <small>J.J. Wood, 1982</small> ** [[Ophrys holosericea gracilis|''Ophrys holosericea'' subsp. ''gracilis'']] <small>(Buel, O. & E.Danesch) Buel, O.Danesch & E.Danesch, 1975</small> ** [[Ophrys holosericea linearis|''Ophrys holosericea'' subsp. ''linearis'']] <small>(Moggr.) Kreutz, 2004</small> ** [[Ophrys holosericea lorenae|''Ophrys holosericea'' subsp. ''lorenae'']] <small>(E.De Martino & Centur.) Kreutz, 2004</small> ** [[Ophrys holosericea parvimaculata|''Ophrys holosericea'' subsp. ''parvimaculata'']] <small>(O.Danesch & E.Danesch) O.Danesch & E.Danesch, 1975</small> ** [[Ophrys holosericea posidonia|''Ophrys holosericea'' subsp. ''posidonia'']] <small>(P. Delforge) Kreutz, 2004</small> ** [[Ophrys holosericea tetraloniae|''Ophrys holosericea'' subsp. ''tetraloniae'']] <small>(W.P. Teschner) Kreutz, 2004</small> * ''[[Ophrys incubacea]]'' <small>Bianca, 1842</small> ** ''Ophrys incubacea'' subsp. ''incubacea'' <small>Bianca, 1842</small> ** [[Ophrys incubacea brutia|''Ophrys incubacea'' subsp. ''brutia'']] <small>(P.Delforge) Kreutz, 2004</small> * ''[[Ophrys insectifera]]'' <small>L., 1753</small> * ''Ophrys iricolor'' <small>Desf., 1807</small> <small>(sottuspezia numinale micca prisente in Italia) </small> ** [[Ophrys iricolor lojaconoi|''Ophrys iricolor'' subsp. ''lojaconoi'']] <small>(P.Delforge) Kreutz</small>, 2004 ** [[Ophrys iricolor maxima|''Ophrys iricolor'' subsp. ''maxima'']] <small>(A.Terracc.) Paulus & Gack, 1995</small> * ''[[Ophrys lacaitae]]'' <small>Lojac., 1909</small> * ''[[Ophrys lunulata]]'' <small>Parl., 1838</small> * ''[[Ophrys lutea]]'' <small>Cav., 1793</small> ** ''Ophrys lutea'' subsp. ''lutea'' <small>Cav., 1793</small> ** [[Ophrys lutea minor|''Ophrys lutea'' subsp. ''minor'']] <small>(Tod.) O. Danesh & E. Danesh, 1975</small> ** [[Ophrys lutea phryganae|''Ophrys lutea'' subsp. ''phryganae'']] <small> (Devillers-Tersch. & Devillers) Melki, 2000</small> * ''[[Ophrys mirabilis]]'' <small>Geniez e Melki, 1991</small> * ''[[Ophrys normanii]]'' <small>J.J.Wood, 1983</small> * ''[[Ophrys oxyrrhynchos]]'' <small>Tod., 1840</small> ** ''Ophrys oxyrrhynchos'' subsp. ''oxyrrhynchos'' <small>Tod., 1840</small> ** [[Ophrys oxyrrhynchos biancae|''Ophrys oxyrrhynchos'' subsp. ''biancae'']] <small>(Tod.) Galesi, Cristaudo & Maugeri, 2004</small> ** [[Ophrys oxyrrhynchos calliantha|''Ophrys oxyrrhynchos'' subsp. ''calliantha'']] <small>(Bartolo & Pulv.) Galesi, Cristaudo & Maugeri, 2004</small> * ''[[Ophrys pallida]]'' <small>Raf., 1810</small> * ''[[Ophrys panattensis]]'' <small>Scurgli, A. Cogoni & A. Pessei, 1992</small> * ''[[Ophrys passionis]]'' <small>Sennen ex Devillers-Tersch. & Devillers, 1994</small> ** ''Ophrys passionis'' subsp. ''passionis'' <small>Sennen ex Devillers-Tersch. & Devillers, 1994</small> ** [[Ophrys passionis majellensis|''Ophrys passionis'' subsp. ''majellensis'']] <small>(Helga Daiss & Herm. Daiss) Romolini & Soca, 2000</small> * ''[[Ophrys pinguis]]'' <small>Romolini & Soca, 2011</small> * ''[[Ophrys promontorii]]'' <small>O. Danesh & E. Danesh, 1971</small> * ''[[Ophrys scolopax]]'' <small>Cav., 1793</small> ** ''Ophrys scolopax'' subsp. ''scolopax'' <small>Cav., 1793</small> ** [[Ophrys scolopax conradiae|''Ophrys scolopax'' subsp. ''conradiae'']] <small>(Melki & Deschâtres) H.Baumann, Giotta, Künkele, R.Lorenz & Piccitto, 1995</small> ** [[Ophrys scolopax cornuta|''Ophrys scolopax'' subsp. ''cornuta'']] <small>(Steven) E.G.Camus, 1908</small> ** [[Ophrys scolopax picta|''Ophrys scolopax'' subsp. ''picta'']] <small>(Link) Kreutz, 2004</small> ** [[Ophrys scolopax santonica|''Ophrys scolopax'' subsp. ''santonica'']] <small>(J.M.Mathé & Melki) R.Engel & Pierre Quentin, 1996</small> * ''[[Ophrys sipontensis]]'' <small>R.Lorentz & Gembardt, 1987</small> * ''[[Ophrys speculum]]'' <small>Link, 1800</small> * ''[[Ophrys sphegodes]]'' <small>Mill., 1768</small> ** ''Ophrys sphegodes'' subsp. ''sphegodes'' <small>Mill., 1768</small> ** [[Ophrys sphegodes massiliensis|''Ophrys sphegodes'' subsp. ''massiliensis'']] <small>(Viglione & Véla) Kreutz, 2004</small> ** [[Ophrys sphegodes panormitana|''Ophrys sphegodes'' subsp. ''panormitana'']] <small>(Tod.) Kreutz, 2004</small> ** [[Ophrys sphegodes praecox|''Ophrys sphegodes'' subsp. ''praecox'']] <small>Corrias, 1983</small> ** [[Ophrys sphegodes tarquinia|''Ophrys sphegodes'' subsp. ''tarquinia'']] <small>(P. Delforge) Kreutz, 2004</small> ** [[Ophrys sphegodes tommasinii|''Ophrys sphegodes'' subsp. ''tommasinii'']] <small>(Vis.) Soó, 1971</small> * ''[[Ophrys splendida]]'' * ''Ophrys subfusca'' <small>(sottuspezia numinale micca prisente in Italia) </small> ** [[Ophrys subfusca archimedea|''Ophrys subfusca'' subsp. ''archimedea'']] <small>(P. Delforge, M. Walravens) Kreutz, 2006</small> ** [[Ophrys subfusca flammeola|''Ophrys subfusca'' subsp. ''flammeola'']] <small>(P.Delforge) Kreutz, 2004</small> ** [[Ophrys subfusca laurensis|''Ophrys subfusca'' subsp. ''laurensis'']] <small>(Geniez & Melki) Kreutz, 2006</small> ** [[Ophrys subfusca liveranii|''Ophrys subfusca'' subsp. ''liveranii'']] <small>Orrù & M.P.Grasso, 2004</small> * ''[[Ophrys tardans]]'' <small>O.Danesch & E.Danesch, 1972</small> * ''[[Ophrys tarentina]]'' <small>Gölz & H.R.Reinhard, 1982</small> * ''[[Ophrys tenthredinifera]]'' <small>Willd., 1805</small> == ''[[Orchis]]'' == [[File:Aceras anthropophorum flowers fragment.jpg|thumb|''[[Orchis anthropophora]]'']] [[File:Orchis purpurea flowers1.jpg|thumb|''[[Orchis purpurea]]'']] * ''[[Orchis anthropophora]]'' <small>(L.) All., 1785</small> <small>([[sinonimu (tassunumia)|sin.]] = ''Aceras anthropophorum'')</small> * ''[[Orchis brancifortii]]'' <small> Biv., 1813</small> * ''[[Orchis italica]]'' <small>Poir. in Lam., 1799</small> (Uomo nudo) * ''[[Orchis mascula]]'' <small>(L.) L., 1755</small> (Orchidea maschio, Orchidea comune) ** ''Orchis mascula'' subsp. ''mascula'' <small>(L.) L., 1755</small> ** [[Orchis mascula ichnusae|''Orchis mascula'' subsp. ''ichnusae'']] <small>Corrias, 1982</small> ** [[Orchis mascula olbiensis|''Orchis mascula'' subsp. ''olbiensis'']] <small>(Reut. ex Gren.) Asch. & Graebn., 1907</small> ** [[Orchis mascula speciosa|''Orchis mascula'' subsp. ''speciosa'']] <small>(Mutel) Hegi, 1909</small> * ''[[Orchis militaris]]'' <small>L., 1753</small> (Orchidea militare, Giglio militare) * ''[[Orchis pallens]]'' <small>L., 1771</small> (Orchide pallida) * ''[[Orchis patens]]'' <small>Desf., 1799</small> (Orchidea palermitana) * ''[[Orchis pauciflora]]'' <small>Ten., 1811</small> (Orchidea mediterranea) * ''[[Orchis provincialis]]'' <small> Balbis ex Lam. et DC., 1806,</small> * ''[[Orchis purpurea]]'' <small>Hudson, 1762</small> (Orchide maggiore) * ''[[Orchis quadripunctata]]'' <small>Cirillo ex Ten., 1811</small> * ''[[Orchis simia]]'' <small>Lam., 1779</small> * ''[[Orchis spitzelii]]'' <small>Sauter ex Koch, 1837,</small> == ''[[Platanthera]]'' == * ''[[Platanthera algeriensis]]'' <small>Batt. & Trab., 1892</small> * ''[[Platanthera bifolia]]'' <small>(L.) Rich., 1817</small> * ''[[Platanthera chlorantha]]'' <small>(Custer) Rchb., 1829</small> == ''[[Pseudorchis]]'' == * ''[[Pseudorchis albida]]'' <small>(L.) Á. Löve & D. Löve, 1969</small> == ''[[Serapias]]'' == [[File:Serapias lingua (flowers).jpg|thumb|''[[Serapias lingua]]'']] [[File:Spiranthes aestivalis Blütenstand.jpg|thumb|''[[Spiranthes aestivalis]]'']] * ''[[Serapias bergonii]]'' <small>E.G.Camus, 1908</small> * ''[[Serapias cordigera]]'' <small>L., 1763</small> * ''[[Serapias cossyrensis]]'' <small>B.Baumann & H.Baumann, 1999</small> * ''[[Serapias lingua]]'' <small>L., 1753</small> * ''[[Serapias neglecta]]'' <small>De Not., 1844</small> * ''[[Serapias nurrica]]'' <small>Corrias, 1982</small> * ''Serapias orientalis'' <small>(Greuter) H.Baumann & Künkele, 1988</small> <small>(sottuspezia numinale micca prisente in Italia)</small> ** [[Serapias orientalis apulica|''Serapias orientalis'' subsp. ''apulica'']] <small>H.Baumann & Künkele, 1989</small> ** [[Serapias orientalis siciliensis|''Serapias orientalis'' subsp. ''siciliensis'']] <small>Bartolo & Pulv., 1993</small> * ''[[Serapias parviflora]]'' <small>Parl., 1837</small> * ''[[Serapias politisii]]'' <small>Renz, 1928</small> * ''[[Serapias strictiflora]]'' <small>Weilwitsch ex Da Veiga, 1886</small> ([[sinonimu (tassunumia)|sin.]]: ''Serapias gregaria'' <small>Godfery</small>) * ''[[Serapias vomeracea]]'' <small> (Burm. f.) Briq., 1910</small> ** [[Serapias vomeracea vomeracea|''Serapias vomeracea'' subsp. ''vomeracea'']] <small> (Burm. f.) Briq., 1910</small> ** [[Serapias vomeracea longipetala|''Serapias vomeracea'' subsp. ''longipetala'']] <small>(Ten.) B.Baumann & H.Baumann, 1989</small> == ''[[Spiranthes]]'' == * ''[[Spiranthes aestivalis]]'' <small>(Poir.) Rich.,1817</small> * ''[[Spiranthes spiralis]]'' <small>(L.) Chevall.,1827</small> == ''[[Traunsteinera]]'' == * ''[[Traunsteinera globosa]]'' <small>(L.) Rchb., 1842</small> == Note == <references/> ==Da vede dinò== *[[Anacamptis pyramidalis]] *[[Labellu]] *[[Lingua di diavulu]] *[[Lingua di ghjallu]] *[[Mosca cavallina]] *[[Ofride gialla]] *[[Orchis ustulata]] *[[Ufridi neru]] == Ligami esterni == * [http://www.coloridellamurgia.it/schedebotorc/index.htm Orchidee di l'Alta Murgia] * [http://www.orchideedelgargano.it/ Orchidee di Gargano] * [http://www.vincenzocaracci.eu/Orchidee/ Orchidee di a Sicilia Occidentale] * [http://www.orchideespontaneediromagna.it/ Orchidee di a Romagna] [[Categoria:Orchidaceae| ]] 6pukkmvld4zm8km0jd6arij7pwhaaf3 Simone d’Aullè 0 17786 344042 2015-05-31T12:33:04Z 86.219.188.46 Reindirizzamentu à [[Simonu Dary]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Simonu Dary]] o3j8uzcc1mi12vubpqgbsqi95wurj4k Ciattola capiniella 0 17787 344053 2015-05-31T13:33:07Z Paulu 58 Paulu hà spustatu a pagina [[Ciattola capiniella]] à [[Cappelluccia]]: nomu più cumunu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cappelluccia]] 3aj22ik0835bj4x7tlf8jygw905bpvt Amarascu 0 17789 373990 363480 2021-06-02T11:21:32Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">L'amarascu</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Vi%C5%A1e%C5%88.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Prunus cerasus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Rosales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Rosaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Prunus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Prunus cerasus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Prunus_cerasus_LC0133.jpg|250px|A pecita]] |----- |} [[File:Andrena (female) - Prunus cerasus - Keila.jpg|miniatura]] L''''amarascu''' (''Prunus cerasus'' <small>[[Linneo|L.]], [[1753]]</small>), hè un [[arburu]] o [[arbustu]] altu da 2 à 8 metri incù una chjoma piramidale è e [[foglia|foglie]] larghe 5-8 cm è un [[picciolu]] più chjucu rispettu à quellu di u [[chjarasgiu]]. Hè un arburu tipicu di i boschi, chì hà legnu di qualità è frutti cumestibili, ancu in l'esimplari selvatichi. == Caratteristiche == U fustu hè erettu è incù una curteccia liscia caratterizata da striature orizuntale. Fiurisce pocu prima di u [[persicu]], di solitu in zone cullinare o piane. Quessa si virificheghja intornu à u [[mese]] d'[[aprile]], mentre in [[muntagna|zone muntagnole]] avvene più tarde, versu [[maghju]] o [[ghjugnu]]. I fiori sò di u diamitru di 2-3 cm incù petali [[bancu|bianchi]], in piccule ombrelle di 2-4 elementi annantu à piccioli di 3-4 cm. I frutti sò retti da un [[picciolu (butanica)|picciolu]] cortu è suttile è anu una forma sferica di 10-15 mm. Sò di culore rossu vivu chì diventa scuru incù a maturazione. A buchja hè suttile è rinchjude una polpa molta suchjosa di sapore acidu-amarenu chì s'addulcisce à maturazione avanzata. Ìn u centru di u fruttu ci hè un nocciulu di forma sferica è di [[culore]] chjaru chì rinchjude un'amandula da u sapore amarenu. ==Tassonumia== Parechji sinonimi di ''Prunus cerasus'' sò: * ''Cerasus acida'' (Ehrh.) Borkh. * ''Cerasus austera'' (L.) M.Roem. * ''Cerasus collina'' Lej. & Courtois * ''Cerasus fruticosa'' Pall. * ''Prunus aestiva'' Salisb. == Pruvinienza == L'origine hè incerta. Per parechji autori l'amarascu pruvene da l'[[Asia]] [[uvestu|occidentale]], da l'[[Europa orientale|Europa di u livante]] o da u [[Mediu Oriente]], da e regione di l'[[Armenia]] è di u [[Caucasiu]]. Altri autori u cunsidereghjanu endemicu di l'[[Europa]] centru-[[estu|orientale]], in quantu numerose sumente di [[chjarasgia|chjarasgi]] sò state scuperte in siti preistorichi centru-[[Europa|europei]]. == Cultivazione == [[File:Kt_xx_0011_ubt.jpeg|thumb|150px|left|I frutti di l'amarascu]] S'adatta faciule à ogni [[clima]] è ùn hà micca bisognu di particulare attinzione, criscendu à spessu ancu in forma selvatica. Li piace u [[sole]], ma resiste ancu à e basse timperature è supporta cusì ancu a sicchina. Ùn hà micca richieste particulare per u [[terra|terrenu]], è cresce adattendu si à qualunque tipu di [[terra]]. == Usi == I ''frutti'' trovanu assai usu in u duminiu culinariu induve sò usati per a produzzione di sciroppi, cunfitture, frutta candita è licori. Sò moltu ricchi di [[vitamina|vitamine]] [[Acidu ascorbicu|C]] è [[Vitamina B|B]]. Ancu e ''[[foglie]]'' trovanu usu in a produzzione d'un [[licore]]. Particulare hè l'usu di i ''piccioli'' di i frutti chì sò raccolti à piena maturazione è lasciati siccà à u [[sole]]. Anu pruprietà diuretiche è sò cunsiderati un [[sedativu]] di e vie urinarie. S'improdanu cusì com'è putente [[diureticu]], com'è [[medicina]] per a [[cistite]] è per insufficienza rinale. U legnu hè appriziatu com'è combustibile. == Note == <references/> ==Da vede dinù== *[[Amandulu]] *[[Baracucca]] *[[Listincu]] *[[Chjarasgiu]] ==Fonte== 'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu. [[Categoria:Rosaceae]] [[Categoria:Frutti di boscu]] jlu2otv44fftajknahgyvzvlpwmsy2t Zicavu 0 17790 344139 2015-06-02T17:37:35Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Zicavu]] à [[Zìcavu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Zìcavu]] nokl6ryvag304q0k723fm56as1n0zt1 Zozza 0 17791 344141 2015-06-02T17:37:45Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Zozza]] à [[Zoza]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Zoza]] jk2hcpj6fm0dyonokly8k99u5z7qi34 Zevacu 0 17792 344143 2015-06-02T17:38:00Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Zevacu]] à [[Zèvacu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Zèvacu]] dxy8wv99pafraqa25eceyg70nq6uyci Grossa 0 17793 344145 2015-06-02T17:38:33Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Grossa]] à [[A Grossa]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Grossa]] r2v4znrx5cyzjwbkb0wlocqxy3t15j5 Cugnocolu è Muntichji 0 17794 344147 2015-06-02T17:39:10Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Cugnocolu è Muntichji]] à [[Cugnòculu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cugnòculu]] 0n6vo3ifgnt19mx1w7wig04j51yq090 Poghjolu 0 17795 344149 2015-06-02T17:39:46Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Poghjolu]] à [[U Pighjolu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Pighjolu]] 91e38x3rb63q2fomqikkuaznibefc1u Carghjesi 0 17796 344151 2015-06-02T17:40:14Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu ha spostato la pagina [[Carghjesi]] a [[Carghjese]] tramite redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Carghjese]] sxyvb3b3h3m2nckv5rf2t9wi2vpdr75 Figari 0 17797 344153 2015-06-02T17:40:30Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Figari]] à [[Fìgari]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Fìgari]] cpvoqjgdlm1svvt1s12yrtohfm945c7 Evisa 0 17798 344155 2015-06-02T17:40:44Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Evisa]] à [[Èvisa]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Èvisa]] l3lwsdoqyngk4o0v3cltvu2c0y6bshh Ocana 0 17799 344157 2015-06-02T17:41:10Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Ocana]] à [[Òcana]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Òcana]] fmyhl5ir8jyzgxbvth9k3qo5qul9rk3 Furciolu 0 17800 344159 2015-06-02T17:41:47Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Furciolu]] à [[U Furciolu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Furciolu]] fxg9jglgbsjs8y2l1nvscq1kbkvtepx I Cateri 0 17801 344163 2015-06-02T17:45:46Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[I Cateri]] à [[I Càtari]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[I Càtari]] as9lbjftcbggaqfr4pzievit4n8p2sd Nessa 0 17802 344165 2015-06-02T17:46:16Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Nessa]] à [[Nesce]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Nesce]] syo9md3ztkcoop0hhl5h7jjgpoy8f3i Tarranu 0 17803 344167 2015-06-02T17:47:09Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Tarranu]] à [[Tàrranu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Tàrranu]] a2k8m1614zjptszh0ql07zuomtsi2b3 Moita 0 17804 344169 2015-06-02T17:48:32Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Moita]] à [[Mòita]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Mòita]] pz44m9x7szrl4dn1zqrrdazl3poxn1g Aiti 0 17805 344171 2015-06-02T17:50:13Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Aiti]] à [[Àiti]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Àiti]] 0p1fn6v21tqlb98clrjd0yyhit1o2js Settefrati 0 17806 364550 364499 2019-10-15T03:52:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Settefrati [[File:Settefrati1.jpg|250px]] | blasone= | nomeUfficiale=Settefrati | sigluRegione=LAZ | sigluPruvincia=FR | latitudineGradi=41 | latitudineMinute=40 | latitudineSeconde=00 | lungitudineGradi=13 | lungitudineMinute=51 | lungitudineSeconde=00 | altitudine=784 | superficia=50,68 | pupulazione=809 | annu=31-12-2010 | densita=15,96 | merre=Riccardo Frattaroli | posta=03040 | telefunu=0776 | istat=060072 | abitanti=Settefratesi | patrone=santu Stefanu Protomartire | festa=[[29 agostu]] | situ=http://www.comune.settefrati.fr.it/ }} '''Settefrati''' (''Settefrate'', /sətːəfˈraːtə/ in a lingua lucale) hè una [[cumuna]] [[Italia|taliana]] di a [[pruvincia di Frusinone]], in u [[Laziu]]. Tene 809 abitanti. Si trova ind'è [[Valle di Cuminu]]. [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Frusinone]] rej7d5d4chm3s3ea9eojl97kjtxbqx2 Steve Zahn 0 17807 376115 355202 2021-08-20T21:00:05Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Jennifer Aniston and Steve Zahn Faces Red Carpet for Premiere of Management.jpg|thumb|Zahn, [[2008]]]] '''Steven James''' "'''Steve'''" '''Zahn''' (Marshall - [[Minnesota]], [[13 nuvembri]] [[1967]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Zahn, Steve]] [[Categoria:Americanu|Zahn, Steve]] [[Categoria:Biugrafia]] a1nzypauuhc1p21ow32dijnn1vzzbln Larry David 0 17808 375603 355729 2021-08-18T11:40:52Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:LarryDavidDec09.jpg|thumb|David, [[2009]]]] '''Lawrence Gene''' "'''Larry'''" '''David''' ([[New York]], [[2 di lugliu]] [[1947]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|David, Larry]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|David, Larry]] qosuab2a8adhxdnd5613zc6b5b48uxq I Prunelli di Fiumorbu 0 17809 344185 2015-06-03T12:13:04Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[I Prunelli di Fiumorbu]] à [[I Pruneddi di Fiumorbu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[I Pruneddi di Fiumorbu]] 9nfz30v8x48ehas5pd88fa9moiclzkn Santa Ghjulia 0 17810 372892 372891 2021-05-31T14:43:08Z 5.90.208.68 /* Da vede dinù */ wikitext text/x-wiki [[File:BoschTheCrucifixionOfStJulia.jpg|upright=1.4|thumb|A crucifissione di Santa Ghjulia, di [[Hieronymus Bosch]]]] '''Santa Ghjulia''' hè stata un [[martiriu (Cristianesimu)|martiriu]] [[Cristianesimu|cristianu]], vinirata com'è [[santa]] da a [[Chjesa cattolica]] chì l'hà dichjarata patrona di a [[Corsica]] è di [[Livornu]]. Hè ricurdata è affistata u [[22 maghju]]. == Storia == Ci hè una minzione di Ghjulia in una ''Passio'' di u [[VII seculu]] scritta parechji seculi dopu à a so morte è intricciata di miti è ligende. Ghjulia appartinia à una nobile è aristucratica famiglia rumana, a [[gens Iulia|''gens'' Iulia]]. === Virsione di a tradizione orale corsa === [[File:La_source_de_Sainte_Julie.jpg|thumb|150px|A cappella edificata in Nonza ind'ella ci hè a funtana mintuvata in a virsione di tradizione orale corsa]] Sicondu a tradizione orale corsa, Ghjulia nascì in [[Nonza]], un picculu paese situatu annantu à a punta punente di u [[Capicorsu]], in u seculu III. In quelli anni, particularmente feroci eranu state e persicuzione contr'à i cristiani, è l'oramai decadente Imperu Rumanu, in u tentativu di fà rinasce da e cennere e vechje divinità pagane, in u [[303]] organizò grandiose feste à e quale fù invitata à participà tutta a pupulazione. In particulare, molte donne funu inviate per onurà u Pantheon Latinu, è frà elle ci era ancu Ghjulia. Quandu li fù ordinatu di inchjinà si di fronte à a statua di Ghjove, quella si ricusò è andò à inghjinuchjà si per prigà davante à e porte chjuse d'una chjesa. Quessa fece infurià a ghjente prisente, chì li imposenu di rinnigà a so fede cristiana. À u so nettu rifiutu, a cundannonu à u suppliziu di a croce. Ma, videndu a calma è a sirenità di a Santa, li strapponu i seni è i ghjittonu davante à un cantone. È dopu a crucifissonu. À i pedi di a petra listessu ghjornu cuminciò à scaturisce una surghjente calda, induv'ella fù custruita una cappella chì sempre oghje si pò ammirà in Nonza, di a quale Santa Ghjulia hè patrona. === Siconda virsione === [[File:Meaux Vitrail 1867 30808 2.jpg|thumb|left|200px|Vitraghju di Santa Ghjulia à Meaux]] Sicondu a ''Passio'' Ghjulia era una ricca è nobile donna di a cità di [[Cartagine]], chì cascò in ruvina è chì, schiava, fù acquistata da un mercante sirianu chjamatu Eusebio, chì a fece girà u mondu incun ellu. In un di sti viaghji, a nave d'Eusebio naufragò annantu à e coste di a Corsica, induv'ellu regnava un dispotu chì si facia chjamà 'guvernadore', di nome Felice. I naufragati, addisperati, fecinu sacrifizii à i dei, mentre Ghjulia ricusò chì era di riligione cristiana. U guvernadore Felice avia puntatu l'ochji annantu à quella dolce è bella schiava, è cherse à u mercante Eusebio di pudè la acquistà. À a risposta negativa di u mercante, Felice s'adirò, è una sera, prufitendu d'una briachina di u mercante sirianu, si fece purtà davante à Ghjulia, prumittendu li a libertà da a cundizione di schiava s'ella avissi fattu un sacrifiziu à i dei. Tandu a donna averia rispostu "eiu sò dighjà libera sirvendu Ghjesù Cristu u me Signore, mentre ùn puderia mai esse lu s'è servissi i vostri iduli pagani." U guvernadore, siccatu, tentò parechje volte di cunvince la, ma à la fine, ricivendu l'ennesima risposta negativa, ordinò ch'è, u ghjornu siguente, à a schiava fussenu strappati i capelli, ch'ella fussi flagellata, è à l'ultimu ch'ella fussi crucifissata com'è u Diu ch'ella amava. Quella notte, parechji monachi abitanti di l'[[isula di Gurgona]] fubbenu infurmati in sognu di ciò chì avia da accade à Ghjulia a matina dopu è si culluconu à u risvegliu incù e so barche per righjunghje u locu di u martiriu. Ghjunti à poche cintunare di metri da a costa di a Corsica, vissenu a croce chì era inchjudata à e mane è à i pedi di a povara donna è vissenu ch'è, fissata à a croce, ci stava una carta incù a storia di u martiriu è u so nome, Ghjulia. Annantu à 'ssa carta, sicondu i monachi chì ricuperonu u corpu di l'infelice, era scrittu "da mane angeliche". U cadaveru fù traspurtatu dopu annantu à Gurgona è quà, Ghjulia, unta d'olii aromatichi, fù ripulita è diposta in un sarcofagu. ===Prete Galletti=== [[File:Santa_Ghjulia_-_Illustration_from_Galletti_book.jpg|thumb|Santa Ghjulia: illustrazione in u libru di [[prete Galletti]] di u 1863]] [[Ghjuvan' Anghjulu Galletti]], dettu "prete Galletti" ci conta in a so ''Storia Illustrata di a Corsica'', a storia di santa Ghjulia:<ref>P. 321-322</ref> Mintuveghja e duie virsione, quella di a tradizione orale corsa, è quella di i monachi di Gurgona. == E reliquie == Si ritene ch'è e reliquie di Santa Ghjulia funu prima custudite à Nonza è dopu prilevate, in epica alta-medievale, da i monachi benedittini di Gurgona. In u [[762]], a moglia di [[Desideriu (rè)|Desideriu]], l'ultimu rè di i [[Longubardi]], volse ch'è e reliquie di a santa fussenu purtate da [[Isula di Gurgona|Gurgona]] in a cità di [[Brixia (archeulugia)|Brixia]], chì hè oghje [[Brescia]], è in u [[763]] d.C. [[papa Paulu I]], sicondu parechji, averia dedicatu à a martire una chjesa. Attualmente, e reliquie di a santa ricunnisciute da a Chjesa si trovanu in trè lochi : in [[Nonza]], chì pussede duie vertebre è una parte di u craniu, in [[Livornu]], induve sò cunsirvati un ditu è pochi frammenti ossei è à [[Brescia]], chì hè in pussessu di a grande parte di i resti custuditi in a chjesa paruchjale di u paese Prealpino (dedicata à a santa), quartiere à a periferia nordu di a cità. ==Cultu== U libru liturgicu [[Martirologiu Rumanu]] minziuneghja à u 22 maghju: "In l'isula di Corsica, cummemurazione di santa Ghjulia, vergine è martire". Inoltre, in un dicretu di a Cungregazione di i riti di u 5 aostu di u 1809, Santa Ghjulia hè stata dichjarata patrona principale di a Corsica.<ref>Casta (2006).</ref> Difatti, Santa Ghjulia è [[Santa Divota]] sò, à i ghjorni d'oghje, e duie patrone principale di Corsica. == Note == <references/> ==Bibliugrafia== * Francescu Ghjiseppu Casta, ''Santa Ghjulia'', in Serpentini, Antone Lurenzu (dir.), ''Dizziunariu storicu di a Corsica'', Albiana, 2006 * Galletti, ''[http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k58141261 Storia illustrata di a Corsica]'', Parigi, 1863 * Vincent J.O'malley, ''Saints of Africa'', Our Sunday Visitor, 2001, ISBN 0-87973-373-X * S. Remigio di Reims, ''Racontu ligindariu di u martiriu di Santa Ghjulia Vergine Martire'' == Da vede dinù == *[[Nonza]] *[[Calindariu di i santi]] *[[Livornu]] *[[Bruxelles]] [[Categuria:Ghjulia di Corsica| ]] ==Fonte== 'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu. [[categoria:Cristianisimu]] [[Categoria:Religione]] 2ya8vvitr7ikzgy6wyxw5p92x0uc4bz Jeff Garlin 0 17811 375678 348902 2021-08-18T19:14:36Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:The Goldbergs cast 2014.jpg|thumb|Garlin, [[2014]]]] '''Jeffrey Todd''' "'''Jeff'''" '''Garlin''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Garlin, Jeff]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Garlin, Jeff]] ouf4mu7eucps6ytrfv345o1c2of5pre San Biagio Saracinisco 0 17812 364553 364500 2019-10-15T03:52:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=San Biagio Saracinisco [[File:San Biagio Saracinesco aout2003.JPG|250px]] | blasone= | nomeUfficiale=San Biagio Saracinisco | sigluRegione=LAZ | sigluPruvincia=FR | latitudineGradi=41 | latitudineMinute=37 | latitudineSeconde=00 | lungitudineGradi=13 | lungitudineMinute=56 | lungitudineSeconde=00 | altitudine=836 | superficia=31,21 | pupulazione=364 | annu=31-12-2010 | densita=11,66 | merre=Dario Giustino Iaconelli | posta=03040 | telefunu=0776 | istat=060061 | abitanti=Sanbiagesi | patrone=san Biasgiu | festa=[[3 ferraghju]] | situ=http://www.comune.sanbiagiosaracinisco.fr.it/ }} '''San Biagio Saracinisco''' (''Sand Gghiasce'' [ˈsandə gˈːjaːʃə] in a lingua lucale) hè una [[cumuna]] [[Italia|taliana]] di a [[pruvincia di Frusinone]], in u [[Laziu]]. Tene 364 abitanti. Si trova ind'è [[Valle di Cuminu]]. [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Frusinone]] lsf1loi3x8kk170fiknvh0zrp523jy5 Picinisco 0 17813 364552 364501 2019-10-15T03:52:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Picinisco [[File:Picinisco2.JPG|250px]] | blasone= | nomeUfficiale=Picinisco | sigluRegione=LAZ | sigluPruvincia=FR | latitudineGradi=41 | latitudineMinute=39 | latitudineSeconde=00 | lungitudineGradi=13 | lungitudineMinute=52 | lungitudineSeconde=00 | altitudine=725 | superficia=62,15 | pupulazione=1.256 | annu=31-12-2010 | densita=20,21 | merre=Marco Scappaticci | posta=03040 | telefunu=0776 | istat=060050 | abitanti=Piciniscani | patrone=san Lurenzu martiru | festa=[[10 agostu]] | situ=http://www.comune.picinisco.fr.it/ }} '''Picinisco''' (''Pescenisch'' /pəʃəˈniskǝ/ in a lingua lucale) hè una [[cumuna]] [[Italia|taliana]] di a [[pruvincia di Frusinone]], in u [[Laziu]]. Tene 1.256 abitanti. Si trova ind'è [[Valle di Cuminu]]. [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Frusinone]] cyfvme09uzohfpi4qz26b6hgcf7mq42 San Donato Val di Comino 0 17814 364555 360277 2019-10-15T03:52:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=San Donato Val di Comino [[File:Panorama di San Donato Val di Comino.jpg|250px]] | blasone= | nomeUfficiale=San Donato Val di Comino | sigluRegione=LAZ | sigluPruvincia=FR | latitudineGradi=41 | latitudineMinute=42 | latitudineSeconde=00 | lungitudineGradi=13 | lungitudineMinute=49 | lungitudineSeconde=00 | altitudine=728 | superficia=37,64 | pupulazione=2.107 | annu=01-01-2013 | densita=55,98 | merre=Enrico Pittiglio | posta=03046 | telefunu=0776 | istat=060062 | abitanti=Sandonatesi | patrone=san Dunatu vescu è martiru, <br />santa Custanzia martire (cumpatrona) | festa=[[7 agostu]] <br />Ultima dumenica d’agostu | situ=http://www.comune.sandonatovaldicomino.fr.it/ }} '''San Dunatu Valle di Cuminu''' (''Sande Renate'' [ˈsandə rəˈnaːtǝ] in a lingua lucale) hè una [[cumuna]] [[Italia|taliana]] di a [[pruvincia di Frusinone]], in u [[Laziu]]. Tene 2.107 abitanti. Si trova ind'è Valle di Cuminu. [[Categoria:Cumuna d'Italia]] [[Categoria:Laziu]] [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Frusinone]] b8u6ltisre61ue72k7gmgx8rq4nv35g Jemaine Clement 0 17815 375587 369033 2021-08-18T11:11:12Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Jemaine Clement (cropped).jpg|thumb|Clement, [[2010]]]] '''Jemaine Atea Mahana Clement''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Clement, Jemaine]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Clement, Jemaine]] h6mg3bdmqsa43wgb7tk7hy697ps2j9k Mercuriu (mitolugia) 0 17816 377999 344219 2021-12-10T12:17:34Z CommonsDelinker 173 Replacing Mercurybyhendrickgoltzius.jpeg with [[File:Mercury_by_Hendrick_Goltzius.jpg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningless or ambiguous name) This not wrong, I re wikitext text/x-wiki [[File:Mercury Pigalle Louvre RF3023.jpg|right|thumb|Mercuriu in una [[scultura]] di [[Jean-Baptiste Pigalle]].]] '''Mercuriu''' (''Mercurius'', nome latinu di u diu grecu [[Ermes|'''Hermes''']], Ερμής) hè u diu di l'[[eluquenza]], di u [[cummerciu]] è di i [[latru|latri]], di a [[mitulugia]] greca è rumana. Essendu u messagere di i [[dei]] hè à spessu ripprisintatu incù l'ale à i pedi. == Mitulugia == === Mitulugia greca === [[File:Mercury by Hendrick Goltzius.jpg|right|thumb|''Mercuriu'', [[Pittura|dipintu]] di [[Hendrik Goltzius]]]] In a [[mitulugia greca]] Mercuriu ([[Hermes]]), figliolu di [[Zeus]] è di a [[ninfa (mitulugia)|ninfa]] [[Maia (pleiade)|Maia]], era u messagere di i dei, diu prutettore di i viaghji è di i viaghjadore, di a cumunicazione, di l'ingannu, di i latri, di i scrucconi, di i buciardi, di e sustanze, di a divinazione. Frà altri rolli, Hermes era ancu u purtadore di i sogni è u cunduttore di l'anime di i morti in l'inferni. === Mitulugia rumana === In a [[mitulugia rumana]] Mercuriu ripprisenta non solu per a so velucità i latri ma hè ancu u diu di i scambii, di u prufittu di u mercatu è di u cummerciu, u so nome latinu prubabilmente deriveghja da u termine ''merx'' o ''mercator'', chì significheghja mercante. À [[Roma]], un tempiu dedicatu à ellu fù erettu in u [[Circu Massimu]] annantu à a cullina di l'[[Aventinu]], in u [[495 a.C.]]. Ebbe da a ninfa [[Carmenta]] [[Evandro (Pallante)|Evandro]], u mitulogicu fundatore di a cità di ''Pallante'' annantu à u [[Palatinu]] à Roma.<ref>[[Dionigi d'Alicarnassu]], [[Antichità rumane (Dionigi d'Alicarnassu)|Antichità rumane]], I 31.1</ref> == In l'arte == * ''[[Mercuriu è Argo (Diego Velazquez)|Mercuriu è Argo]]'', dipintu di [[Diego Velázquez]] (1659) == Note == <references/> == Da vede dinù == * [[Divinità di a morte]] * [[Persunificazione di a morte]] * [[Mercuriu]] * [[Mercuriu (araldica)]] [[Category:Ermes]] ==Fonte== 'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu. tkhzdi2zmzgmaxayyfcbqoal3ivqpp4 Valery Leontiev 0 17817 369348 353428 2020-11-07T16:25:33Z SamiKullström 16359 /* Discografìa */ wikitext text/x-wiki '''Valery Leontiev''' (natu u [[19 di marzu]] [[1949]], Komi Republic) hè un cantadore [[Russia|russiu]]. == Discografìa == *1983 "Muse" *1984 "Dialogue" *1984 "Premiere" *1986 "Disco club 16 B" *1986 "Velvet season" *1987 «Valeri LEONTJEV» *1988 "I am – just a singer" *1990 "A Matter of Taste" *1990 "Wicked Way" *1993 "Night" *1993 "Last night" *1993 "Full Moon" *1994 "Touch" *1994 "At the gate of the Lord" *1995 "On the road to Hollywood" *1997 "Santa Barbara" *1999 "Rope-Dancer" *1999 "Everyone wants to love" *2001 "Augustine" *2003 "Maple Leaf" *2004 "Night Call" *2005 "I fall into the heavens" *2008 "in Recital Concert Hall" (DVD) *2009 "The years of wandering" *2011 "Painter" *2014 "Love-Trap" *2017 "This is Love" *2019 "I'll Be Back" == Ligami == * [http://leontiev.ru/ Situ officiale] [[Categoria:Musicante]] hh2n9mq2i55zkkxoj638sgdotyeb1yu Chris Hardwick 0 17818 375739 348851 2021-08-19T11:04:41Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Chris Hardwick by Gage Skidmore 2.jpg|thumb|Hardwick, [[2013]]]] '''Christopher Ryan''' "'''Chris'''" '''Hardwick''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. ==Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Hardwick, Chris]] [[Categoria:Americanu|Hardwick, Chris]] [[Categoria:Biugrafia]] r0uafiogvfa3mm74gv2u324c4t8iebd Neverland Ranch 0 17820 362683 349066 2019-07-01T20:50:24Z Jumpy01 11155 /* Da vede dinò */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Neverland Ranch''' hé una cità di i [[Stati Uniti d'America]]. Hè a cità più grande di u Statu di [[Santa Barbara County]], [[California]]. ==Da vede dinò== *[[California]] *[[San Francisco]] *[[Las Vegas]] *[[Santa Barbara County]] [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Stati Uniti d'America]] 65u59vog7as981s321gigxefqbxz7ly Santa Barbara County 0 17821 362692 349065 2019-07-01T20:50:50Z Jumpy01 11155 /* Da vede dinò */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Santa Barbara County''' hè unu Statu di a [[California]] ([[Stati Uniti d'America]]), è a cità più grande di questu Statu è [[Neverland Ranch]]. ==Da vede dinò== *[[California]] *[[Las Vegas]] *[[San Francisco]] *[[Neverland Ranch]] [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Stati Uniti d'America]] lj1pcgea8piz4xxrap7ximpyxvse5mh Categoria:Pruvincie taliane 14 17822 344354 2015-06-08T22:20:09Z Phyrexian 1389 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Italia]] ps9mzolo495m0llboysc4or5qop73ke Martin Kratt 0 17823 375784 346459 2021-08-19T13:19:13Z Fausta Samaritani 15085 categoria tolto image non funzionante wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Martin William Kratt''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Kratt, Martin]] [[Categoria:Americanu|Kratt, Martin]] [[Categoria:Biugrafia]] mk07fa9mtsvqzyeiz58h5gq5kattm9k Chris Kratt 0 17824 375783 348852 2021-08-19T13:16:59Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:ChrisKratt.jpg|thumb|Kratt, [[2015]]]] '''Christopher F.''' "'''Chris'''" '''Kratt''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Kratt, Chris]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Kratt, Chris]] lk6ttgvbup6kggxv3d9nmzph8ufbb1u Gord Robertson 0 17825 376028 348887 2021-08-20T14:58:35Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:GordRobertson.jpg|thumb|Robertson, [[2015]]]] '''Gordon''' "'''Gord'''" '''Robertson''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Robertson, Gord]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Robertson, Gord]] 0wyifxck5p1a1r7ecmxkwyitucm6ou9 Codirossu 0 17826 373968 347428 2021-06-02T11:11:49Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U codirossu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:HausrotschwanzIMG_0185.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Phoenicurus ochruros</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordini | ''[[Passeriformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Muscicapidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Phoenicurus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Phoenicurus ochruros''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Hausrotschwanz_Brutpflege_2006-05-21-06.jpg|250px]] |----- |} U '''codirossu''' (''Phoenicurus ochruros'' (S.G.Gmelin, 1774)) hè un picculu aceddu chì apparteni à a famiglia di i Muscicapidi. == Discrizzioni == A diminsioni hè quidda d'un [[passaru]]. U culori di u masciu hè grisgiu annantu à u spinu, neru annantu à a vola, annantu à i buceddi è annantu à u pettu. A coda hè rossu arancina è prisenta una tacca alari bianca. A femina hà culori più smurzati chì tendini à u verdi aliva, ma teni a coda rossa. === Ripruduzioni === [[File:Hausrotschwanz Brutpflege 2006-05-24 211.jpg|left|thumb|Una femina di codirossu curendu i piulacona]] Hè un animali monogamu. U nidu hè custruitu in i cavità trà i chjappona è in l'abitazioni umani. A femina dipusiteghja da 4 à 6 ova bianchi. L'incubazioni dura circa 13 ghjorna. Hè a femina chì cova. I dui parenti nutriscini i piulacona in u nidu. U bulu avveni trà i 30 è i 35 ghjorna dopu à a nascita. === Alimentazioni === U codirossu si nutrisci in i prata è in i lochi abitati. U so rigimu alimintari hè cumpostu soprattuttu d'[[invirtibrati]]. Duranti u vaghjimu è l'inguernu manghja ancu baga è picculi frutti. In i zoni custieri, induv'eddu friquenta i spiaghji, si nutrisci ancu di picculi [[crustacei]]. Essendu puri misfidenti versu l'omu pò accittà u cibu chì l'hè uffertu. == Distribuzioni == [[File:Hausrotschwanz_Brutpflege_2006-05-01a.jpg|thumb|left|150px|U nidu incu l'ova]] U codirossu nidificheghja in l'[[Auropa]] sana. I pupulazioni di l'Auropa centru-sittintriunali sò migratrici. Ùn hè micca prisenti in gran'parti di l'[[arcipelagu Britannicu]] è in [[Scandinavia]]. In [[Italia]] vivi in i zoni muntosi è si sposta in pianura duranti l'inguernu. U so ambienti naturali hè in l'ariali rucciosi di muntagna (ma si trova ancu à altitudini più bassi). A spezia s'hè adattata dinò à l'ambienti urbanu è si pò veda faciuli in i zoni incù menu trafficu di i cità com'è picculi paesi, centri suburbani, zoni industriali, è cetara. == Noti == <references/> ==Bibliugrafia== * Thibault, Jean-Claude, ''Aceddi di Corsica'', 1983, PRNC (in francesu) ==Liami== * [http://www.adecec.net/lexiques/pdf/les-oiseaux.pdf Ghjuvan Petru Battestini, ''L'acelli'', [[Adecec]], 1982] ==Da veda dinò== * [[avifauna di Corsica]] ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu. [[categoria:Acelli]] kk1shzph0jdl6v8asftp8t0ng1k77ud Phoenicurus ochruros 0 17827 344387 2015-06-09T16:55:33Z 109.208.209.22 Reindirizzamentu à [[Codirossu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Codirossu]] 8o5tg4x4vhbwg2k16vpujpljy4tu1cz Alvito (Italia) 0 17828 365510 364504 2020-01-30T09:30:27Z Comino 9332 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Alvito [[File:Topografonomastica Alvito.jpg|250px]] | blasone= | nomeUfficiale=Alvito | sigluRegione=LAZ | sigluPruvincia=FR | latitudineGradi=41 | latitudineMinute=41 | latitudineSeconde=00 | lungitudineGradi=13 | lungitudineMinute=44 | lungitudineSeconde=00 | altitudine=475 | superficia=51,72 | pupulazione=2.852 | annu=31-12-2011 | densita=55,14 | merre=Duilio Martini | posta=03041 | telefunu=0776 | istat=060004 | abitanti=Alvitani | patrone=san Valeriu | festa=[[marti]] successivu à la [[Penticosti]] | situ=http://www.comune.Alvito.fr.it/ }} [[File:Alvito centro.jpg|left|thumb|Scapornu di u centru storicu incù u campanile civicu è u domu di S. Simeone prufeta. Nant’à u sfondulu, e muntagne di u massicciu di [[a Meta]]]] '''Alvito''' (''Aluite'' [ aˈlwiːtə ] in a lingua lucale) hè una [[cumuna]] [[Italia|taliana]] di a [[pruvincia di Frusinone]], in u [[Laziu]]. Tene 2.852 abitanti. Si trova ind'è [[Valle di Cuminu]]. [[Categoria:Laziu]] [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Frusinone]] 1stxndzb8ie4ivzdwfo00c4nwb11h7p Scherzicabugna 0 17829 344401 2015-06-10T16:16:45Z 109.208.209.22 Reindirizzamentu à [[Cappelluccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cappelluccia]] puiup0wjn23e21i423dv13or576ab4p Capellina 0 17830 344407 2015-06-10T16:52:08Z Paulu 58 Paulu hà spustatu a pagina [[Capellina]] à [[Cappellina]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cappellina]] 0mnabh3viy9zi5hmytzd3ro3opsftpn David Weintraub 0 17831 376101 348866 2021-08-20T20:40:15Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''David Weintraub''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Weintraub, David]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Weintraub, David]] fzc5llwwvn1lu5d0hzexpp25nhr6xef Gilbert Gottfried 0 17832 375689 353979 2021-08-18T22:22:21Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Gilbert Gottfried 2016.jpg|thumb|Gottfried, [[2016]]]] '''Gilbert Gottfried''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Gottfried, Gilbert]] [[Categoria:Americanu|Gottfried, Gilbert]] [[Categoria:Biugrafia]] atw0aqrw462xln8qx1yhuueo7hfygj0 Geoff Pierson 0 17833 375998 348883 2021-08-20T10:57:38Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Geoff Pierson.jpg|thumb|Pierson, [[2006]]]] '''Geoffrey''' "'''Geoff'''" '''Pierson''' hè statu un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Pierson, Geoff]] [[Categoria:Americanu|Pierson, Geoff]] [[Categoria:Biugrafia]] ikk8rkkbx3uxjyr96940sfuyktw1g1a Template:Paese di Còrsica 10 17834 374113 374112 2021-06-02T11:57:23Z Minorax 15175 fix [[Special:LintErrors/missing-end-tag]] wikitext text/x-wiki <div> {| align="right" border="0" rules="all" width="300px" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background-color: #f3fff3" ! colspan="2" style="background-color: #ddffdd" |<span style="font-size:large;"> '''{{{paese}}}''' </span> |- | align="center" | Dipartimentu || align="center" | [[{{{dipartimentu}}}]] |- | align="center" | Còdice pustale || align="center" | {{{cp}}} |- | align="center" | Pruvincia || align="center" | [[Pruvincia di {{{pruvincia}}}|{{{pruvincia}}}]] |- | align="center" | Pieve || align="center" | [[{{{pieve}}}]] |- | align="center" | Merre || align="center" | {{{merre}}} |- | align="center" | Latitùdine || style="text-align: center" | {{{lat}}} N |- | align="center" | Longitùdine || style="text-align: center" | {{{long}}} E |- | align="center" | Altitùdine || align="center" | <small>media</small><big> {{{alt med}}} m</big><br /><small>massimale</small><big> {{{alt max}}} m </big><br /><small>minimale</small><big> {{{alt min}}} m</big> |- | align="center" | Pupulazione || align="center" | {{{pupulazione}}} ab. <small>({{{annu}}})</small> |- | align="center" | Nome di l'abitanti || align="center" | {{{nomab}}} |- | align="center" | Àrea || align="center" | {{{sup}}} km² |} </div><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 44r0tz3ecg4z6fz86ae0gss45u95dbe Montemaiò 0 17835 349016 347530 2015-07-06T12:48:21Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Paese di Còrsica|paese=Montemaiò [[Image:Montegrosso (Montemaggiore) Vil3 JPG.jpg|300px]] |dipartimentu=Cismonte |cp=20214 |pruvincia=Calvi }} '''Montemaiò''' hè un [[paese]] di [[Corsica]]. [[categoria:Paese di Corsica]] 5i0otyzcnzhm0honogyua8wi3rgw2yd Cassanu 0 17836 347417 344468 2015-07-02T09:33:12Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Paese di Còrsica|paese=Cassanu [[Image:Cassano-Eglise St-Antoine Abbé.jpg|300px]] |dipartimentu=Cismonte |cp=20214 |pruvincia=Calvi }} '''Cassanu''' hè un [[paese]] di [[Cismonte]]. [[categoria:Paese di Corsica]] 4vb2d8a06ggz1mti6qirfibigrex0bx Ghjirulatu 0 17837 347471 344479 2015-07-02T12:15:20Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Paese di Còrsica|paese=Ghjirulatu [[Image:Girolata, Corsica (8132787078).jpg|300px]] |dipartimentu=Pumonti |cp=20147 |pruvincia=Vicu |pieve=Seve infora |nomab=Ghjirulatinchi }} '''Ghjirulatu''' (in [[Italia|talianu]] ''Girolata'') hè un [[paese]] di u dipartimentu di a [[Corsica suttana]]. [[categoria:Paese di Corsica]] 9wjjgd8g9zl32pwm7bus15blm91m6nz Calasima 0 17838 347409 344472 2015-07-02T09:28:41Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Paese di Còrsica|paese=Calasima [[Image:Albertacce Calasima village.jpg|300px]] |dipartimentu=Pumonti |cp=20224 |pruvincia=Corti |pieve=Niolu |nomab=Calasimacci }} '''Calasima''' hè un paese di [[Pumonte]]. [[categoria:Paese di Corsica]] r3fepi5l7u9g0o01f7w4rxesft4miul Estelle Harris 0 17841 378000 377192 2021-12-11T20:23:24Z 124.169.226.16 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Estelle Harris - Ponyo - USA premiere.jpg|thumb|Harris, [[2009]]]] '''Estelle Nussbaum''' hè statu un'[[Cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. ==Biugrafia== ==Da vede dinò== * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Harris, Estelle]] [[Categoria:Americanu|Harris, Estelle]] [[Categoria:Biugrafia]] p7jesyzmoimvur25i5uoq8xenapavu1 Wallace Shawn 0 17842 376049 369553 2021-08-20T16:34:55Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Wallace Shawn 2014 (cropped).jpg|thumb|Shawn, [[2014]]]] '''Wallace Michael Shawn''' ([[New York]], [[12 di nuvembri]] 1943) hè un [[cinemà|attore]] è doppiatore [[Stati Uniti|statunitense]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Shawn, Wallace]] [[Categoria:Americanu|Shawn, Wallace]] [[Categoria:Biugrafia]] mkr7rqtlrwcg132l637jx10uvybxn78 Fort Wayne (Indiana) 0 17844 348612 344555 2015-07-06T07:55:02Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Reservoir Park Skyline.JPG|200px|thumb|right|Reservoir Park]] '''Fort Wayne''' hè una cità di i [[Stati Uniti]]. A cità si trova in u Statu di [[Indiana]]. Hà una superficia di 204.92 km² è una populazione di 253.691 abitanti ([[2010]]). [[Categoria:Stati Uniti d'America]] nip02kv7mte5k3ql2luisgogn3jks17 Rima nesca tronca 0 17845 347559 344568 2015-07-02T15:15:24Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki A '''Rima nesca tronca''' (ancu chjamata "rima nesca mozza") hè un tipu di [[rima nesca]] usata in a puesia corsa. In una strufetta di sei filari, u sicondu è u quartu filaru rimanu trè elli, è ancu u quintu è u sestu virsettu. A struttura di a strufetta hè di tipu ABCBDD. A rima nesca tronca hè imprudata, per esempiu, in a siguente paghjella tradiziunale:<ref>www.paghjella.com</ref> :''E chjose di le muntagne :''Tutte suminate à granu :''S'allegravanu i cori :''À vede le da luntanu :''Oghje ci fermanu l'aghje :''Piene à carde è à lamaghje ==Note== <references/> ==Ligami== * [http://www.paghjella.com www.paghjella.com Inventariu di e paghjelle] ==Da vede dinù== * [[rima nesca]] * [[rima tronca]] [[categoria:Puesia]] q1bb2t4ydup3z1jhf43bb7eppaf4yjw Rima nesca mozza 0 17846 344565 2015-06-20T19:36:24Z 92.150.166.16 Reindirizzamentu à [[Rima nesca tronca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Rima nesca tronca]] d9cfb8dxg7c5xnyajw2as4emeg533ji Rima doppia tronca 0 17847 347558 344595 2015-07-02T15:15:05Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki A '''Rima doppia tronca''' (ancu chjamata "rima doppia mozza") hè un tipu di [[rima doppia]] usata in a puesia corsa. In una strufetta di sei filari, u prima è u terzu filaru, u sicondu è u quartu filaru rimanu trè elli, è ancu u quintu è u sestu. A struttura di a strufetta hè di tipu ABABCC. A rima doppia tronca hè imprudata, per esempiu, in a siguente paghjella tradiziunale:<ref>www.paghjella.com</ref> :''Quand'e' vidaraghju i pini :''Versu le marine sbatte, :''È macinà li mulini :''Di fiumi currenti à latte, :''Tandu, sì, ti lu prumettu :''Di dà fine à u nostru affettu. ==Note== <references/> ==Ligami== * [http://paghjella.blogspot.fr/2007/06/e-paghjelle.html www.paghjella.com : Inventariu di e paghjelle] ==Da vede dinù== * [[rima nesca]] * [[rima tronca]] [[categoria:Puesia]] 71zzvtxd7lgakqr7hzqr2fvz5d1ub1o Rima doppia mozza 0 17848 344594 2015-06-22T19:38:23Z 92.150.166.16 Reindirizzamentu à [[Rima doppia tronca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[rima doppia tronca]] 2i1dnk3dhxix5cgrni8cpkspv1n6c1w Template:Disclaimer 10 17849 344611 344610 2015-06-24T16:32:08Z 92.158.13.24 wikitext text/x-wiki <includeonly><div class="noprint" style="margin-bottom:.5em; border:1px solid #CCC; padding:2px 4px 3px; text-align:left"> <table style="background:transparent"><td style="valign:middle; padding-right:8px">[[Immagine:Nuvola_apps_important.svg|27px|center|Avvertenza|link=]]</td> <td style="valign:middle; width:100%; padding-right:1em">''{{ #switch: {{lc:{{{1}}}}} |contenuti = Alcuni dei contenuti riportati potrebbero urtare la sensibilità di chi legge. Le informazioni hanno solo un fine illustrativo. Wikipedia può contenere materiale discutibile: [[Wikipedia:Disclaimer sui contenuti|leggi le avvertenze]]. |legale = Alcuni dei contenuti riportati potrebbero non essere legalmente accurati, corretti, aggiornati o potrebbero essere illegali in alcuni paesi. Le informazioni hanno solo fine illustrativo. Wikipedia non dà consigli legali: [[Wikipedia:Disclaimer legale|leggi le avvertenze]]. |medicu = L'infurmazioni mintuvati qui ani sò solu cunsigli riguardu à a medicina è pudariani essa falsi. I continuti ani solu un fini illustrativu è ùn si poni in nisciuna manera sustituiscia à un avvisu medicali. |pericolo = Alcuni dei contenuti riportati potrebbero generare situazioni di pericolo o danni. Le informazioni hanno solo fine illustrativo, non esortativo né didattico. L'uso di Wikipedia è a proprio rischio: [[Wikipedia:Disclaimer sul rischio|leggi le avvertenze]]. |alternative = Le pratiche descritte '''non sono accettate dalla [[medicina]]''', non sono state sottoposte a verifiche sperimentali condotte con [[metodo scientifico]] o non le hanno superate. Potrebbero pertanto essere '''inefficaci o dannose per la salute'''. Le informazioni hanno solo fine illustrativo. Wikipedia non dà consigli medici: [[Wikipedia:Disclaimer medico|leggi le avvertenze]]. |Le informazioni riportate hanno solo fine illustrativo. Wikipedia non dà garanzia di validità dei contenuti: [[Wikipedia:Disclaimer generale|leggi le avvertenze]]. }}'' </td> </table> </div></includeonly><noinclude> {{Protetta}} {{Man}} {{templateData}} [[Categoria:Template disclaimer]] </noinclude> prm3tc9ttajbs9n2etyny5bnmpj1mrr Fiori sanghjuvanninu 0 17850 344638 2015-06-27T13:15:20Z 92.158.13.24 Reindirizzamentu à [[Erba bicchina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[erba bicchina]] t3yl6l7usjtp3ok1uhn1qfl8yp5pclb Erba sanghjuvannina 0 17851 344645 2015-06-27T16:21:10Z 92.158.13.24 Reindirizzamentu à [[Erba bicchina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Erba bicchina]] 3u27o8ucbnb4inowv2kgg4rvj4jxxu4 Mark Acheson 0 17852 375030 372255 2021-08-10T20:39:35Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Mark Acheson''' (* [[19 di settembre]] [[1957]] in [[Edmonton]], [[Alberta]], [[Canadà]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Canadà|canadianu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Acheson, Mark]] [[Categoria:Canadianu|Acheson, Mark]] [[Categoria:Biugrafia]] to1bap9oqs4rtz7418gu2ll29az0y2r Quercitellu 0 17853 344676 2015-06-30T07:39:20Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Quercitellu]] à [[U Quercitellu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Quercitellu]] mrzciq88raqhlj94phaq4fmgv10rhx1 U Vescuvatu 0 17854 344678 2015-06-30T07:45:02Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[U Vescuvatu]] à [[U Viscuvatu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Viscuvatu]] tqmfy2mj2vgr22dj28tcns34quextaw Urtaca 0 17855 344680 2015-06-30T07:45:29Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Urtaca]] à [[Ùrtaca]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Ùrtaca]] 9vix798raj6jqvb4h7tlm5rowkh0gjm Rosazia 0 17856 344682 2015-06-30T07:47:44Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Rosazia]] à [[Rusazia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Rusazia]] c099qz2m45gvlxubnb5nob5nk75pof1 Jim Carrey 0 17857 375572 369015 2021-08-18T09:02:24Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Jim Carrey 2010.jpg|thumb|Jim Carrey, [[2010]]]] '''James Eugene''' "'''Jim'''" '''Carrey''' hè un [[Sinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|statunitense]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Carrey, Jim]] [[Categoria:Americanu|Carrey, Jim]] [[Categoria:Biugrafia]] aw2a0angj249ckzuvsfrj9a7fb73pl9 Alta Frequenza 0 17858 372674 372106 2021-05-04T20:10:27Z Jumpy01 11155 situ wikitext text/x-wiki '''Alta Frequenza''' hè una radiò lucale di a [[Corsica]] incù sede suciale in [[Aiacciu]]. A radiò trasmette tantu in [[lingua francese|francese]] ch'è in [[lingua corsa|corsu]]. A radiò pò esse ricevuta in l'isula sana in FM è in Radiò digitale trà [[Marseglia]] è u Principatu di Monacu. ==Storia== Alta Frequenza hè stata fundata in u [[1981]], à tempu cù a creazione di l'assemblea di Corsica è l'[[Università di Corti]]. Hè stata creata da l'imprisaria France Antona in l'annu di liberalizazione di e frequenze in [[Francia]]. ==Mottu== U mottu di Alta Frequenza hè "'''A Radiò di a Corsica'''". Hè scrittu annantu à u so situ web, sottu à u logu di a radiò. ==Frequenze== * [[Aiacciu]] - [[Sartè]] - Valincu 103.2 * [[Bastia]] - Nebbiu 98.9 * [[Corti]] - Corsica Cintrale 104 * [[Portivechju]] 93.7 * [[Bonifaziu]] 101.2 * [[Calvi]] 87.9 * [[Ghisunaccia]] 107.4 * [[Nizza]]: Numericu * [[Cannes]]: Numericu * [[Marseglia]]: Numericu ==Prugrammi== * Alta Frequenza in Giru * Alta.music * Café Corsé * C'est le foot, didicata à u [[pallò]] in [[Corsica]] * Corsic'Associu * Detti Zittidini * E notte d'Alta Frequenza * E Nutizie di a settimana, ghjurnale radiò * Hè un' isula, prugramma musicale annantu à a musica di l'isula * L'amuse-bouche * Le billet d'humeur * Les fins d'aprem * Les Nuits Bleues, prugramma annantu à a musica latinuamericana * On the Road, prugramma annantu à a musica blues * Palisà * Rock Alive, prugramma annantu à a musica rock è hard rock * Spartistonda * Storia Nustrale * Scritti * In Prima * U Sguardu ==Ligami== *{{lingue|fr|co}} [https://www.alta-frequenza.corsica/ Situ d'Alta Frequenza] [[Category:Stazione radiòfunica]] [[Category:Radiò corsa]] [[Categoria:Corsica]] hw4clcsmkkykco60qmgj2icn6x8htto Radio Alta Frequenza 0 17859 344688 2015-06-30T13:58:31Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Alta Frequenza]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Alta Frequenza]] i1i9fpzwuetfcslvn7eev7theta9zlv Radiò Alta Frequenza 0 17860 344689 2015-06-30T13:59:27Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Alta Frequenza]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Alta Frequenza]] i1i9fpzwuetfcslvn7eev7theta9zlv Radiu Alta Frequenza 0 17861 344690 2015-06-30T13:59:47Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Alta Frequenza]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Alta Frequenza]] i1i9fpzwuetfcslvn7eev7theta9zlv Alta Friquenza 0 17862 344691 2015-06-30T14:00:10Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Alta Frequenza]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Alta Frequenza]] i1i9fpzwuetfcslvn7eev7theta9zlv A radiò di a Corsica 0 17863 344692 2015-06-30T14:01:37Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Alta Frequenza]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Alta Frequenza]] i1i9fpzwuetfcslvn7eev7theta9zlv Danaide 0 17864 365122 363501 2019-11-24T09:48:16Z Epìdosis 6943 Fix categoria wikitext text/x-wiki [[File:The_Danaides_by_John_Singer_Sargent.jpg|thumb|right|A botte di e Danaide]] E '''Danaide''', figure di a [[mitulugia greca]], eranu e cinquanta figliole di [[Danao]] (chì l'avia avute in parte da [[Polisso]], in parte da [[Pieria (mitulugia)|Pieria]] è in parte da altre donne è ninfe), prutagoniste di vicende mitulogiche da e quale saria derivata l'origine di u populu di i [[Danai]], vene à dì i [[Grechi]]. Ste vicende s'intriccionu incù l'antagunismu frà i dui fratelli [[Egittu (mitulugia)|Egittu]] è Danao, u prima essendu rè d'Egittu è babbu di 50 figlioli masci, u sicondu rè di [[Libia]]. E 50 figliole di Danao, rifiutendu di marità si incù i figlioli d'Egittu chì eranu i so cucini, fughjitinu incù u babbu à [[Argo (cità)|Argo]]. I ghjovani u suvitonu è e custrinsenu à u [[matrimoniu]]. Danao dete à ognuna l'ordine d'uccide u so propriu maritu. Tutti ubbiditinu eccittuatu [[Ipermnestra]], chì avia spusatu [[Linceo]]. In seguitu Danao fece spusà e 49 figliole incù principi è ghjente di u locu, dendu cusì origine à i Danai. Linceo ùn tarderà micca à vindicà i so fratelli uccidendu tutte e Danaide è risparmiendu da a morte a sola Ipermnestra. == A cundanna == [[Image:Danaides Waterhouse 1903.jpg|thumb|''E Danaide'', in l'interpritazione di [[John William Waterhouse]], 1902.]] In l'[[Ade (regnu)|inferni]], e Danaide, fubbenu rinchjuse in a zona di u [[Tartaru (mitulugia)|Tartaru]] è funu cundannate da [[Zeus]] à riempie d'acqua una grande botte chì avia u fondu tafunatu. Cusì quanta acqua ci lampavanu tanta ni escìa. Fù cusì usatu com'è manera di dì a ''botte di e Danaide'' paragunendu l'amministrazione o e famiglie spendione chì ùn riescenu micca à mette qualcosa da cantu è chì spendenu subitu subitu tuttu ciò ch'elle guadagnanu. A ligenda di e Danaide fù una fonte d'inspirazione per a [[tragedia]] ''[[E Supplici (Eschilu)|E Supplici]]'' d'[[Eschilu]]. == Nomi == Eccu un elencu di parechje di e Danaide cunnisciute: {| Class = "wikitable" | # | Nome | Sposu | note |- |1 | [[Actea]] | [[Perifante]] | Assassinò u maritu a prima notte di nozze annantu à ordine di u babbu.<ref name=Apollodoru/> |- |2 | [[Amimone]], o [[Ipermnestra]] | [[Linceo]] | U prima nome significheghja "senza colpa", u sicondu "grande sposa" |- |3 | [[Astioca]] (o Astioche) | | |- |4 | Antelia | [[Cisseo]] | Assassinò u maritu a prima notte di nozze annantu à ordine di u babbu.<ref name=Apollodoru>[[Pseudo-Apollodoru]], ''[[Bibbiuteca (Apollodoru)|Bibbiuteca]]'', [http://www.theoi.com/Text/Apollodorus2.html 2.1.5]</ref> |- |5 | Autonoe | [[Euriloco (figliu d'Egittu)|Euriloco]] | Assassinò u maritu a prima notte di nozze annantu à ordine di u babbu.<ref name=Apollodoru/> |- |- |6 | Brice | [[Ctonio]] | Assassinò u maritu a prima notte di nozze annantu à ordine di u babbu.<ref name=Apollodoru/> |- |- |7 | Cleodore (o Cleodora) | [[Lisso (mitulugia)|Lisso]] | Assassinò u maritu a prima notte di nozze annantu à ordine di u babbu.<ref name=Apollodoru/> |- |8 | Cleopatra | [[Ermo (Egittu)|Ermo]] | Assassinò u maritu a prima notte di nozze annantu à ordine di u babbu.<ref name=Apollodoru/> |- |9 |[[Crisotemi]] | [[Asteride]] | Assassinò u maritu a prima notte di nozze annantu à ordine di u babbu.<ref name=Apollodoru/> |- |10 | Elettra | [[Peristene]] | Assassinò u maritu a prima notte di nozze annantu à ordine di u babbu.<ref name=Apollodoru/> |- |11 | Erato | [[Bromio]] | Assassinò u maritu a prima notte di nozze annantu à ordine di u babbu.<ref name=Apollodoru/> |- |12 | Euridice | [[Driante (Egittu)|Driante]] | Assassinò u maritu a prima notte di nozze annantu à ordine di u babbu.<ref name=Apollodoru/> |- |13 | Evippe | [[Imbro (mitulugia)|Imbro]] | Assassinò u maritu a prima notte di nozze annantu à ordine di u babbu.<ref name=Apollodoru/> |- |14 | Glaucippe | [[Potamone]] | Assassinò u maritu a prima notte di nozze annantu à ordine di u babbu.<ref name=Apollodoru/> |- |15 | [[Ipermnestra]] | [[Linceo]] | Unica superstite, ùn ubbidì micca à u vulè di u babbu. |- |16 | [[Isonoe (mitulugia)|Isonoe]] | | Da [[Zeus]] ebbe [[Orcomeno]]. |- |17 | [[Pirene (mitulugia)|Pirene]] | [[Agattolemo]] | Assassinò u maritu a prima notte di nozze annantu à ordine di u babbu.<ref name=Apollodoru/> |- |18 | Stigne | [[Polittore]] | Assassinò u maritu a prima notte di nozze annantu à ordine di u babbu.<ref name=Apollodoru/> |- |19 | Teano | [[Fante (mitulugia)|Fante]] | Assassinò u maritu a prima notte di nozze annantu à ordine di u babbu.<ref name=Apollodoru/> |- |} == Note == <references/> [[Categoria:Parsunaghji di a mitulugia greca]] [[Categoria:Puniti in l'Ade]] ==Fonte== 'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu. 9hwr74bj1bn1t8ikg0xkmkizjjh3d59 Categoria:Stantara di Corsica 14 17865 345597 2015-07-01T10:18:19Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Mari 0 17866 345888 2015-07-01T12:10:16Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Mare]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Mare]] 9l11cbpymnt52pfqaux05tg76axuawa Leone 0 17867 345908 345907 2015-07-01T12:31:06Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[lionu]] ihkue0wwd00fary6zh0e0essm7uygur Solfu 0 17868 345918 2015-07-01T12:51:43Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Zolfu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[zolfu]] 17a061tu0zqz9c8bi6tu4drco5gof87 Categoria:Focu d'artifizi 14 17869 345920 2015-07-01T12:55:00Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Riligione cristiana 0 17870 345962 2015-07-01T14:16:14Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Cristianisimu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Cristianisimu]] j6ghq9i56v33klnf5iai2aldbdexrc2 Munacìa d'Auddè 0 17871 353910 346103 2016-05-01T13:38:18Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Munacìa d'Avretu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Munacìa d'Avretu]] ixs26qt5dlikcw815b6h6lvvtnit0q5 A Munacìa d'Auddè 0 17872 353911 346104 2016-05-01T13:38:23Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Munacìa d'Avretu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Munacìa d'Avretu]] ixs26qt5dlikcw815b6h6lvvtnit0q5 Cristianesimu 0 17873 346157 2015-07-01T15:51:18Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Cristianisimu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[cristianisimu]] k9vb6v5q0fzolz6lx33vow4cm5s3i56 Puesie 0 17874 346213 2015-07-01T16:16:38Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Puesia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[puesia]] dlcz6w5fa0oer79oitd2qj7qm7xpc38 Categoria:Pueta in lingua corsa 14 17875 366606 359206 2020-05-21T08:17:41Z Jumpy01 11155 categurie wikitext text/x-wiki <br /> [[Categoria:Scrivanu in lingua corsa]] [[Categoria:Pueta]] t1kbr8u5tsyv2uryv9bf8dj9ueuzi2l Puisia 0 17876 346217 2015-07-01T16:19:59Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Puesia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[puesia]] dlcz6w5fa0oer79oitd2qj7qm7xpc38 Puisii 0 17877 346218 2015-07-01T16:20:20Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Puesia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[puesia]] dlcz6w5fa0oer79oitd2qj7qm7xpc38 Categoria:Casata corsa 14 17878 346257 2015-07-01T16:44:39Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Abreiu 0 17879 346265 2015-07-01T16:53:59Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ebreu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[ebreu]] 0qxsof17c8a49z9ezk1bbz7rijpu2jk Regnu unitu 0 17881 346313 2015-07-01T17:35:39Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Regnu Unitu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Regnu Unitu]] i3qbao1cyyskt1gkqodwfy21btnhhwq Republica Taliana 0 17882 346314 2015-07-01T17:36:21Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Italia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Italia]] ajdohd4x95zxo60jb2j0h7hghn3zy8b Repubblica Italiana 0 17883 346315 2015-07-01T17:36:49Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Italia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Italia]] ajdohd4x95zxo60jb2j0h7hghn3zy8b Attivistu puliticu 0 17884 346617 2015-07-01T20:06:06Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pulitica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[pulitica]] 6lc2i40s9xs604e347yq8lnruzg957p Chimicu 0 17885 346618 2015-07-01T20:06:36Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Chimica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[chimica]] 85fhgr6ho8yjmedebuwkphsjep1kmx1 Categoria:Dicembri 14 17886 346620 2015-07-01T20:11:10Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Luddu 14 17887 346621 2015-07-01T20:11:57Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Ottobre 14 17888 346622 2015-07-01T20:12:16Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Austu 14 17889 368078 346623 2020-06-20T09:44:31Z Jumpy01 11155 Reindirizzamentu à [[Categoria:Aostu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[:Categoria:Aostu]]<br /> rh1zl6cbw9hf4lg8kr39gpu6io62faw Categoria:Sittembri 14 17890 346624 2015-07-01T20:12:42Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Novembre 14 17891 346625 2015-07-01T20:13:12Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Lavi di Corsica 14 17892 362118 346626 2019-05-08T15:32:02Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki <br /> [[Categoria:Corsica]] [[Categoria:Giugrafia]] 7apfzos54ktp3anxeot4ba0uzz4wg4j Categoria:Avifauna di Corsica 14 17893 365506 346630 2020-01-30T06:45:24Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki <br /> [[Categoria:Acelli]] [[Categoria:Corsica]] 4cqs3dag0cowvdggxc5ezfi8ephpdbh Categoria:Alfabetu latinu 14 17894 377803 346631 2021-11-13T20:56:40Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki . [[Categoria:Linguistica]] kr5xetf7h42f8ufgiy2z0crzunycv60 Categoria:Pesci di mare di Corsica 14 17895 372877 346632 2021-05-24T20:26:11Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[Categoria:Pesci]] [[Categoria:Corsica]] 7ga4lin7b4b12tlsg6xqajprtt4w3za Categoria:Fungu di Corsica 14 17896 346633 2015-07-01T20:17:10Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Cantone di Corsica suprana 14 17897 377994 372616 2021-12-08T10:42:20Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cantone di Corsica]] sbhh3dciy25gvwofo9mo8lv5g1mp6o7 Categoria:Cantone di Corsica 14 17898 372618 346635 2021-04-16T15:37:02Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[Categoria:Corsica]] 57x61jjddw9p19m83z0jak5acdzlfl4 Categoria:Reta 14 17899 346636 2015-07-01T20:17:57Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Flora endemica di Corsica 14 17900 372630 346637 2021-04-19T19:40:25Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[Categoria:Flora]] [[Categoria:Corsica]] a9hwgh5p3vh32psgfctocgdeug7h2nr Categoria:Cumuni di Lombardia 14 17901 364506 346638 2019-10-06T19:43:57Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki <br /> [[Categoria:Cumuna d'Italia|L]] [[Categoria:Lumbardia]] pxyaalvrv8dexuzadio2qqljzk5fmza Categoria:Munimentu di Corsica 14 17902 369492 346639 2020-11-27T22:19:08Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[Categoria:Architittura]] [[Categoria:Corsica]] s3pufc7fxb7mu5c7kiyl6evoj0i5pyi Categoria:Messa di i Morti 14 17903 346640 2015-07-01T20:18:59Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Malavita 14 17905 346642 2015-07-01T20:19:39Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Tedescu 14 17906 360025 346643 2018-08-24T23:15:19Z Jumpy01 11155 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Germania]] c1f20xl9vxozxaiahnyoqf5os890kf7 Categoria:Fauna 14 17907 346644 2015-07-01T20:20:12Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Francesu 14 17908 360027 346645 2018-08-25T12:19:54Z Jumpy01 11155 categuria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Francia]] ffvvyt5hqo13oghktnp5687e4xco4bz Categoria:Lamentu 14 17909 346646 2015-07-01T20:20:46Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Insetti di Corsica 14 17910 346647 2015-07-01T20:21:02Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Stazzona di Corsica 14 17911 346648 2015-07-01T20:21:23Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Munimentu naturale di Corsica 14 17912 346649 2015-07-01T20:21:39Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Trigunumitria 14 17913 376957 346650 2021-09-10T11:15:59Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[Categoria:Matematica]] 1fqwhrzkgt1f722p3sejz975s42vy4w Categoria:Cantu natalecciu 14 17914 361003 346651 2018-12-31T14:38:37Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki <br /> [[Categoria:Cristianisimu]] [[Categoria:Cantu tradiziunale di Corsica]] 1jh05o91od4epb449c9jlavc9faenx9 Categoria:Ophrys 14 17915 346652 2015-07-01T20:22:26Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Boletaceae 14 17916 346653 2015-07-01T20:22:44Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Trianguli 14 17917 377016 346654 2021-09-12T20:40:52Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki . [[Categoria:Poliguni]] t9ep93gt4n3behrjrjitnmzl678w7wg Categoria:Punti cardinali 14 17918 346655 2015-07-01T20:23:12Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Cità austriache 14 17919 360198 346656 2018-09-19T21:24:30Z Jumpy01 11155 categurie wikitext text/x-wiki [[Categoria:Austria]] rcu0u9i4yrbnkdjpcgkxmszjrbjf0o7 Categoria:Neulugisimu 14 17920 346657 2015-07-01T20:24:08Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Architettu 14 17921 376487 376482 2021-08-30T15:05:28Z Jumpy01 11155 Moving from [[Category:Architettu]] to [[Category:Biugrafia]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Architittura]] [[Categoria:Biugrafia]] nzxmfxu6twns5ox89mdu3xij2wurz3b Categoria:Muscicapidae 14 17922 346659 2015-07-01T20:25:06Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Nymphalidae 14 17923 346660 2015-07-01T20:25:16Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Terzetti 14 17924 346661 2015-07-01T20:25:31Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Terzetti Rusinchi 0 17925 346664 2015-07-01T20:26:20Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[Terzetti Rusinchi]] à [[Terzetti rusinchi]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Terzetti rusinchi]] mlzque86ggszb73cqu73j8l6heevd4a Categoria:Sottumarinu di a Guerra Civile Americana 14 17927 346671 2015-07-01T20:29:22Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Etnulugia 14 17928 346672 2015-07-01T20:29:34Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Mammiferi di Corsica 14 17929 346673 2015-07-01T20:29:45Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Giumitria euclidea 14 17930 346674 2015-07-01T20:29:57Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Classificazioni galattica 14 17931 346675 2015-07-01T20:30:09Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Giumitria di u triangulu 14 17932 346676 2015-07-01T20:30:20Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Canzone tradiziunale di Corsica 14 17933 378026 346677 2021-12-18T10:18:52Z Jumpy01 11155 Reindirizzamentu à [[Categoria:Cantu tradiziunale di Corsica]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[:Categoria:Cantu tradiziunale di Corsica]] 0dhbk47mdzhzhcr6teqqrh5h6pwygnj Categoria:Scrivani in prosa 14 17934 346678 2015-07-01T20:30:54Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Litteratura in lingua corsa 14 17935 361905 346679 2019-04-04T20:40:09Z Jumpy01 11155 Reindirizzamentu à [[Categoria:Litteratura corsa]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[:Categoria:Litteratura corsa ]]<br /> i5jbtets940e5m0cg4opzsehofkjb8a Categoria:Tradizione di Corsica 14 17936 346680 2015-07-01T20:31:20Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Scozia 14 17937 359801 346681 2018-07-13T11:46:26Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Regnu Unitu]] mrnc8jqildr1cmzeprm9rzcsh8q3fw0 Categoria:Salamandridae 14 17938 346682 2015-07-01T20:31:42Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Corvidae 14 17939 346683 2015-07-01T20:31:56Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Tiuria di l'insemi 14 17940 376982 346684 2021-09-10T21:13:19Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[Categoria:Logica]] [[Categoria:Matematica]] efd0b0c80wr1f3xgxq0bbrkqxw083k5 Categoria:Agrumi 14 17941 368070 346685 2020-06-18T21:23:46Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki <br /> [[Categoria:Fruttu]] [[Categoria:Rutaceae]] l6a5za803dzlnmtv8wvanvicoqd8epi Categoria:Gradu militare 14 17943 346687 2015-07-01T20:32:37Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Parole minacciate di sparizione 14 17944 362073 359114 2019-04-26T23:34:46Z Jumpy01 11155 Pagina svuotata wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Categoria:Fagales 14 17945 346689 2015-07-01T20:33:03Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Austrìacu 14 17946 359376 346690 2018-05-27T08:29:56Z Jumpy01 11155 categurie wikitext text/x-wiki [[Categoria:Austria]] kr93a7m76vlkuf9w1ejlfirqd83em68 Categoria:Arburetti di Corsica 14 17947 377804 346691 2021-11-13T21:01:45Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki . [[Categoria:Flora]] [[Categoria:Corsica]] 074ocaev3j789dxjt2iax135ry4rmqy Categoria:Rettili di Corsica 14 17948 346692 2015-07-01T20:33:35Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Dipartimentu di Paraguay 14 17949 346693 2015-07-01T20:33:47Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Cucurbita 14 17950 346694 2015-07-01T20:33:56Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Ponti di Venezia 14 17951 346695 2015-07-01T20:34:06Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Munimentu storicu di Corsica 14 17952 369493 346696 2020-11-27T22:20:51Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[Categoria:Architittura]] [[Categoria:Corsica]] s3pufc7fxb7mu5c7kiyl6evoj0i5pyi Categoria:Casteddu di Corsica 14 17954 346698 2015-07-01T20:34:36Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Boraginaceae 14 17955 346699 2015-07-01T20:34:45Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Morte 14 17956 346700 2015-07-01T20:34:59Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Giumitria analitica 14 17957 346701 2015-07-01T20:35:10Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Ponte di Corsica 14 17959 346703 2015-07-01T20:35:30Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Lucanidae 14 17960 346704 2015-07-01T20:35:40Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Fringillidae 14 17961 346705 2015-07-01T20:35:48Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Bocca di Corsica 14 17962 346706 2015-07-01T20:35:58Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Nivulu 14 17963 346707 2015-07-01T20:36:26Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Vietnam 14 17964 368082 346708 2020-06-20T17:16:01Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki <br /> [[Categoria:Asia]] negf0nna19bsq73xo256ts88s4cph6v Categoria:Artisti marziali 14 17965 346709 2015-07-01T20:36:54Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Laridae 14 17966 346710 2015-07-01T20:37:09Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Scacchi 14 17967 346711 2015-07-01T20:37:21Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Arti marziali birmani 14 17968 346712 2015-07-01T20:37:32Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Biugrafie 14 17969 360575 346713 2018-12-01T10:20:12Z Jumpy01 11155 Reindirizzamentu à [[Categoria:Biugrafia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[:Categoria:Biugrafia]]<br /> bkw1khlewg7m8pmtv7yzhquw2de6hy7 Categoria:Fauna endemica di Corsica 14 17970 346714 2015-07-01T20:37:54Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Puliticanti 14 17971 360680 346715 2018-12-19T11:57:57Z Jumpy01 11155 Reindirizzamentu à [[Categoria:Puliticante]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[:Categoria:Puliticante]]<br /> 87hg067cgvm8ku6zbrcvvkphi2hmyt7 Categoria:Nanna di Corsica 14 17972 346716 2015-07-01T20:38:17Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Amanitaceae 14 17973 346717 2015-07-01T20:38:28Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Chjesa di Corsica 14 17974 346718 2015-07-01T20:39:50Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Matematica di basa 14 17975 346719 2015-07-01T20:39:59Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Serranidae 14 17976 346720 2015-07-01T20:40:09Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Rè 14 17977 346721 2015-07-01T20:40:20Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Pueta 14 17978 376492 376479 2021-08-30T15:05:28Z Jumpy01 11155 Moving from [[Category:Architettu]] to [[Category:Biugrafia]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Littiratura]] [[Categoria:Biugrafia]] ddcb0y06rgj7naeuzrb6cbuozyx6x7u Categoria:Cumuni di Piemonte 14 17979 346723 2015-07-01T20:40:41Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Preistoria 14 17980 346724 2015-07-01T20:41:00Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Pittori 14 17981 374759 346725 2021-08-02T21:51:43Z Jumpy01 11155 singulare, supranu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[:Categoria:Pittore]] g0roh25dlr3ojoybgjuoy8k5rv3b7ni Categoria:Pittore 14 17982 376493 376481 2021-08-30T15:05:28Z Jumpy01 11155 Moving from [[Category:Architettu]] to [[Category:Biugrafia]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Pintura]] [[Categoria:Biugrafia]] 4nbptk1exy5lwecqjtbzvzwbkhri01h Categoria:Zeidae 14 17983 346727 2015-07-01T20:41:42Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Fiumi di l'Europa 14 17984 346728 2015-07-01T20:41:53Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Famiglia Bonaparte 14 17985 346729 2015-07-01T20:42:00Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Puesia 14 17986 362072 346730 2019-04-26T23:25:26Z Jumpy01 11155 categuria wikitext text/x-wiki <br /> [[Categoria:Littiratura]] jnln6jdv31z8o02v5iryi2mildenlmv Categoria:Cetacei 14 17987 346731 2015-07-01T20:42:19Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Agaricaceae 14 17988 346732 2015-07-01T20:42:28Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Strigidae 14 17989 346733 2015-07-01T20:42:37Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Falconidae 14 17990 346734 2015-07-01T20:42:45Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Cumuna di a pruvincia di Frusinone 14 17991 364496 346735 2019-10-06T10:38:01Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki <br /> [[Categoria:Cumuna d'Italia]] [[Categoria:Laziu]] phhc7zvcay40yt8vc76di6tbya3fikw Categoria:Pinaceae 14 17992 346736 2015-07-01T20:43:06Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Muridae 14 17993 346737 2015-07-01T20:43:15Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Scyliorhinidae 14 17994 346738 2015-07-01T20:43:25Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Fiumi di Cile 14 17995 346739 2015-07-01T20:43:35Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Psicòlogu 14 17996 346740 2015-07-01T20:43:46Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Cumpositore 14 17997 346741 2015-07-01T20:43:54Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Ponti à arcu 14 17998 346742 2015-07-01T20:44:02Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Muraenidae 14 17999 346743 2015-07-01T20:44:20Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Aeruportu 14 18000 377802 346744 2021-11-13T20:52:08Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki . [[Categoria:Aviazione]] tbrgfu19x63xe8zhrgntx9hdo9wkb91 Categoria:Ponti in petra 14 18001 346745 2015-07-01T20:44:43Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Piante medicinale è officinale 14 18002 346746 2015-07-01T20:44:53Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Paridae 14 18003 346747 2015-07-01T20:45:03Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Austria 14 18004 359515 359485 2018-06-08T19:27:49Z Jumpy01 11155 +cat.Europa wikitext text/x-wiki [[Categoria:Europa]] josn6e907h9o08jaxkbxr5k2w3oamoo Categoria:Australianu 14 18005 377780 346749 2021-11-10T15:00:11Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki . [[Categoria:Australia]] ck6ugoig6v64m1u9q0aa4e9epxp3yym Categoria:Tytonidae 14 18006 346750 2015-07-01T20:45:44Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Aquifoliaceae 14 18007 346751 2015-07-01T20:45:53Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Fungi 14 18008 346752 2015-07-01T20:46:11Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Clupeidae 14 18010 346754 2015-07-01T20:46:39Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Phocidae 14 18011 346755 2015-07-01T20:46:49Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Paradossi 14 18012 346756 2015-07-01T20:47:00Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Bothidae 14 18013 346757 2015-07-01T20:47:08Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Numididae 14 18014 346758 2015-07-01T20:47:18Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Catalunia 14 18015 346760 2015-07-01T20:48:28Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Scienze di a Terra 14 18016 346761 2015-07-01T20:48:45Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Dimucrazia 14 18017 346762 2015-07-01T20:48:55Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Fisiulugia cardiuvasculari 14 18018 346763 2015-07-01T20:49:05Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Cruci 14 18019 346764 2015-07-01T20:49:43Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Ponti cuperti 14 18020 346765 2015-07-01T20:49:51Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Phalacrocoracidae 14 18021 346766 2015-07-01T20:50:02Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Papa 14 18022 346767 2015-07-01T20:50:10Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Numari primi 14 18023 346768 2015-07-01T20:50:19Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Turdidae 14 18025 346770 2015-07-01T20:50:42Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Apidae 14 18026 346771 2015-07-01T20:50:53Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Lettonia 14 18027 346772 2015-07-01T20:51:03Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Ingegneria 14 18028 346773 2015-07-01T20:51:16Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Funghi non cumestibili 14 18029 346774 2015-07-01T20:51:31Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Solidi platonichi 14 18030 346775 2015-07-01T20:51:49Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Scultori 14 18031 346776 2015-07-01T20:52:00Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Fisiologia 14 18032 346777 2015-07-01T20:52:12Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Republica Cecca 14 18033 359517 346780 2018-06-08T19:35:10Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Europa]] josn6e907h9o08jaxkbxr5k2w3oamoo Categoria:Pruvincia di Huesca 14 18034 346782 2015-07-01T20:53:55Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Croazia 14 18035 359522 346783 2018-06-08T19:40:01Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Europa]] josn6e907h9o08jaxkbxr5k2w3oamoo Categoria:Classificazioni di i nibulosi 14 18037 346785 2015-07-01T20:54:27Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Palazzu Ducale di Venezia 14 18038 346786 2015-07-01T20:54:37Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Bonaparte 14 18039 346787 2015-07-01T20:54:47Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Vistitu 14 18040 346788 2015-07-01T20:54:57Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Astrunomi indiani 14 18041 346789 2015-07-01T20:55:07Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Tupulugia generali 14 18042 346790 2015-07-01T20:55:20Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Antrupuloghja suciale 14 18043 346791 2015-07-01T20:55:47Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Lentibulariaceae 14 18044 346792 2015-07-01T20:55:58Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:India 14 18045 360200 346793 2018-09-19T21:33:59Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Asia]] 4w9mp6us3vub3rkh7qc1dkwec5g7o52 Categoria:Steddi binarii à ecclissa 14 18046 346794 2015-07-01T20:56:18Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Smilacaceae 14 18047 346795 2015-07-01T20:56:28Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Frutti di boscu 14 18048 346796 2015-07-01T20:56:39Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Scrivanu in lingua tedesca 14 18049 346797 2015-07-01T20:56:51Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Fiori di Corsica 14 18050 346798 2015-07-01T20:57:04Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Rallidae 14 18051 346799 2015-07-01T20:57:12Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Dente 14 18052 346800 2015-07-01T20:57:24Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Pruvincia di Granada 14 18053 346801 2015-07-01T20:57:31Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Criaturi lighjindarii 14 18054 346802 2015-07-01T20:57:41Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Pesci di fiume di Corsica 14 18056 346804 2015-07-01T20:57:58Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Caprimulgidae 14 18057 346805 2015-07-01T20:58:07Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Vistiti di Corsica 14 18058 346806 2015-07-01T20:58:15Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Astiroidi Apollu 14 18059 346807 2015-07-01T20:58:25Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Troglodytidae 14 18060 346808 2015-07-01T20:58:34Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Antrupuloghja culturale 14 18061 346809 2015-07-01T20:58:46Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Molidae 14 18063 346811 2015-07-01T20:59:04Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Legenda di Corsica 14 18064 346812 2015-07-01T20:59:16Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Situ archiologicu d'Italia 14 18066 346815 2015-07-01T21:00:21Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Cità greca 14 18067 346816 2015-07-01T21:00:34Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Scrivanu in lingua spagnola 14 18068 346817 2015-07-01T21:00:45Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Rajidae 14 18070 346819 2015-07-01T21:01:14Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Custellazione di Crater 14 18071 346820 2015-07-01T21:01:22Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Pruvincia di Barcelona 14 18072 346821 2015-07-01T21:01:31Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Criaturi di a mitulugia greca 14 18073 346822 2015-07-01T21:01:40Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Polyporaceae 14 18074 346823 2015-07-01T21:01:49Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Cità rumane di Corsica 14 18075 346824 2015-07-01T21:02:00Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Pesci di Corsica 14 18076 346825 2015-07-01T21:02:09Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Cappedda rumanica di Corsica 14 18077 346826 2015-07-01T21:02:19Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Viscaceae 14 18078 346827 2015-07-01T21:02:29Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Asclepiadaceae 14 18079 346828 2015-07-01T21:02:38Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Animali di a mitulugia greca 14 18080 346829 2015-07-01T21:02:48Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Mullidae 14 18081 346830 2015-07-01T21:03:01Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Mitulugia ebraica 14 18082 346831 2015-07-01T21:03:10Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Lochi di a mitulugia greca 14 18083 346832 2015-07-01T21:03:21Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Tecnichi di pasticciaria 14 18084 346833 2015-07-01T21:03:32Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Impavimenti 14 18085 346834 2015-07-01T21:03:40Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Giappone 14 18086 360199 346835 2018-09-19T21:32:34Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Asia]] 4w9mp6us3vub3rkh7qc1dkwec5g7o52 Categoria:Sittimana 14 18087 346836 2015-07-01T21:04:27Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Scrivanu 14 18088 376497 376483 2021-08-30T15:05:28Z Jumpy01 11155 Moving from [[Category:Architettu]] to [[Category:Biugrafia]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Littiratura]] [[Categoria:Biugrafia]] e7bfowxylelvxa7dy80iwcarhlo4vl8 Categoria:Finlandese 14 18089 346838 2015-07-01T21:04:47Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Scale sismiche 14 18090 346839 2015-07-01T21:05:00Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Erinaceus 14 18091 346840 2015-07-01T21:05:07Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Cupressaceae 14 18093 346842 2015-07-01T21:05:25Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Pruvincia di Albacete 14 18094 346843 2015-07-01T21:05:37Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Creta 14 18095 346844 2015-07-01T21:05:45Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Poliguni 14 18096 346845 2015-07-01T21:05:54Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Persunaghju storicu di Corsica 14 18097 346846 2015-07-01T21:06:05Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Blechnaceae 14 18098 346847 2015-07-01T21:06:15Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Ninfi 14 18099 346848 2015-07-01T21:06:25Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Anguli 14 18100 346849 2015-07-01T21:06:36Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Mugilidae 14 18101 346850 2015-07-01T21:06:45Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Meteorologia 14 18102 346851 2015-07-01T21:06:54Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Lochi di a mitologia romana 14 18103 346852 2015-07-01T21:07:04Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Teatru in lingua corsa 14 18104 361900 346853 2019-04-04T20:18:09Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki <br /> [[Categoria:Litteratura corsa]] lp78rzp7g3lbua44rdtfxq8is3oqr24 Categoria:Imbarcazione veniziane 14 18105 346854 2015-07-01T21:07:25Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Ghjudici d'Israeli 14 18106 346855 2015-07-01T21:07:37Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Sittidae 14 18107 346856 2015-07-01T21:07:47Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Forficulidae 14 18108 346857 2015-07-01T21:07:55Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Filusufia di a matematica 14 18109 346858 2015-07-01T21:08:05Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Quadrilateri 14 18111 346860 2015-07-01T21:08:22Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Prufeta di l'Islamu 14 18112 346861 2015-07-01T21:08:35Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Coturnix 14 18113 346862 2015-07-01T21:08:46Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Polaccu 14 18114 359623 346863 2018-06-16T12:48:00Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Polonia]] 29jxad3ryhjypol8k3kjow2lr79gse0 Categoria:Cità danesi 14 18115 346864 2015-07-01T21:09:05Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Personnalità pulitica di Roma Antica 14 18116 361673 346865 2019-02-11T21:43:07Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki <br /> [[Categoria:Storia]] 3yp6ndj73ymvgnmzpgwumih2eihoph6 Categoria:Nibulosi à emissioni 14 18118 346867 2015-07-01T21:09:42Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Vicia 14 18119 346868 2015-07-01T21:09:53Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Natale 14 18120 346869 2015-07-01T21:10:02Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Triakidae 14 18121 346870 2015-07-01T21:10:10Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Anatumia animali 14 18122 346871 2015-07-01T21:10:18Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Ghjudaismu 14 18123 366579 366558 2020-05-15T11:01:06Z Jumpy01 11155 image wikitext text/x-wiki [[File:Judaism Symbol.png|right|80px]] [[Categoria:Ebrei]] [[Categoria:Religione]] shuxm807wyf438lrkaf95ymx0db8a6t Categoria:Hydnaceae 14 18124 346873 2015-07-01T21:10:42Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Scrivani in lingua inglese 14 18125 346874 2015-07-01T21:10:53Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Felidae 14 18126 346875 2015-07-01T21:11:03Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Sarra di Farru 14 18127 346876 2015-07-01T21:11:23Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Santuarii shintoisti di u Giapponu 14 18128 346877 2015-07-01T21:11:35Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Entomologia 14 18129 346878 2015-07-01T21:11:43Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Cunsigliu d'Auropa 14 18130 346879 2015-07-01T21:11:53Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Prufeta di l'Anzianu Tistamentu 14 18131 346880 2015-07-01T21:12:02Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Coti è Chjavari 14 18132 346881 2015-07-01T21:12:11Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Poeti rumantici 14 18133 346882 2015-07-01T21:12:19Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Passeridae 14 18134 346883 2015-07-01T21:12:27Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Nibulosi diffusi 14 18136 346885 2015-07-01T21:12:47Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Ventu di Corsica 14 18137 346886 2015-07-01T21:12:57Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Argentina 14 18138 364917 346887 2019-11-09T15:55:37Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki [[Categoria:America di u Sudu]] h53wyw6e3o4fx3q3e4vf3uz46lgjsuc Categoria:Nara 14 18139 346888 2015-07-01T21:13:16Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Trasportu 14 18140 346889 2015-07-01T21:13:25Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Amarantaceae 14 18141 346890 2015-07-01T21:13:33Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Morti par suicidiu 14 18142 346891 2015-07-01T21:13:46Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Meropidae 14 18143 346892 2015-07-01T21:13:54Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Lacertidae 14 18145 346894 2015-07-01T21:14:12Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Talianu 14 18146 359784 346895 2018-07-07T22:30:58Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Italia]] ps9mzolo495m0llboysc4or5qop73ke Categoria:Helicidae 14 18147 346896 2015-07-01T21:14:31Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Ghjochi enimmistichi 14 18149 346898 2015-07-01T21:14:51Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Simbuli cristiani 14 18150 346899 2015-07-01T21:14:59Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Flora endemica di a Sardegna 14 18151 346900 2015-07-01T21:15:08Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Scrittori indiani 14 18152 346901 2015-07-01T21:15:17Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Fauna europea 14 18153 346902 2015-07-01T21:15:25Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Santi di a Gallia rumana 14 18154 346903 2015-07-01T21:15:36Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Cungitturi matematichi 14 18155 346904 2015-07-01T21:15:45Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Emys 14 18156 346905 2015-07-01T21:15:54Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Poeti polachji 14 18157 346906 2015-07-01T21:16:22Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Partiti pulitici 14 18158 346907 2015-07-01T21:16:36Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Ovis 14 18159 346908 2015-07-01T21:16:46Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Zoologia 14 18160 368083 346909 2020-06-20T17:36:33Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki <br /> [[Categoria:Scienze esatte è naturale]] htgao7c360k9l68rjcs13qneihrvgad Categoria:Biugrafia 14 18161 377389 376458 2021-10-07T20:08:04Z Jumpy01 11155 only one item for these categories wikitext text/x-wiki [[File:PortalBiografien.jpg|center]] {{Summariu categurie}} [[Categoria:Persunalità| ]] [[Categoria:Radica]] hkhk0pky9btd0h4b30vlxi4lwpppuso Categoria:Neuzelandese 14 18162 346911 2015-07-01T21:17:12Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Architittura riligiosa cristiana 14 18163 346912 2015-07-01T21:17:21Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Matematichi indiani 14 18164 346913 2015-07-01T21:17:30Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Listini di biografii 14 18165 346914 2015-07-01T21:17:41Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Labridae 14 18166 346915 2015-07-01T21:17:52Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Syngnathidae 14 18167 346916 2015-07-01T21:18:05Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Gurgoni 14 18168 346917 2015-07-01T21:18:13Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Squalidae 14 18169 346918 2015-07-01T21:18:22Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Flora endemica di a Corsica 14 18170 368942 346919 2020-09-24T10:49:12Z Jumpy01 11155 Reindirizzamentu à [[Categoria:Flora endemica di Corsica]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[:Categoria:Flora endemica di Corsica]] 1ddp5gfmxblk5l6azeqekbzh9ofjnum Categoria:Fauna asiatica 14 18171 346920 2015-07-01T21:18:57Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Educazione 14 18172 347096 346921 2015-07-01T22:18:14Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki . [[Categoria:Società]] [[Categoria:Scienze sociale]] rqctuncqgekh1615vhnhyy3pdmkl20s Categoria:Cuncetti è principi filusofici 14 18173 346922 2015-07-01T21:19:19Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Parsunaghji liati à un'antunumasia 14 18175 346924 2015-07-01T21:19:40Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Cantharellaceae 14 18176 346925 2015-07-01T21:19:49Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Zonza 14 18177 346926 2015-07-01T21:19:57Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Bielorussia 14 18178 346927 2015-07-01T21:20:06Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Architetture scumparse di l'Egittu 14 18179 346928 2015-07-01T21:20:19Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Myoxidae 14 18180 346929 2015-07-01T21:20:30Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Trachinidae 14 18181 346930 2015-07-01T21:20:37Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Aloeaceae 14 18182 346931 2015-07-01T21:20:48Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Lingui di l'Auropa 14 18183 346932 2015-07-01T21:21:30Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Labirintu 14 18184 346933 2015-07-01T21:21:38Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Suparficii 14 18185 346934 2015-07-01T21:21:51Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Sportu 14 18186 346935 2015-07-01T21:22:19Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Galliformes 14 18187 346936 2015-07-01T21:22:32Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Scorpaenidae 14 18188 346937 2015-07-01T21:22:53Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Ebrei 14 18189 346938 2015-07-01T21:23:03Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Chenopodiaceae 14 18190 346939 2015-07-01T21:23:18Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Parsunaghji di u De mulieribus claris 14 18191 346940 2015-07-01T21:23:29Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Calendariu cristianu 14 18192 346941 2015-07-01T21:23:38Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Osmundacea 14 18193 346942 2015-07-01T21:23:47Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Banditu corsu 14 18194 346943 2015-07-01T21:24:04Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Nereidi 14 18195 346944 2015-07-01T21:24:13Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Architettura ellinistica 14 18196 346945 2015-07-01T21:24:22Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Mustelidae 14 18197 346946 2015-07-01T21:24:31Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Lingui d'Italia 14 18198 346947 2015-07-01T21:24:53Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Isule di a periferia di Creta 14 18199 346948 2015-07-01T21:25:10Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Suillaceae 14 18200 346949 2015-07-01T21:25:22Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Sport di cumbattimentu 14 18201 346950 2015-07-01T21:25:31Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Galassii spirali barrati 14 18202 346951 2015-07-01T21:25:40Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Sepiidae 14 18203 346952 2015-07-01T21:25:51Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Flora di Sardegna 14 18204 346953 2015-07-01T21:26:02Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Scombridae 14 18205 346954 2015-07-01T21:26:10Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Fanali di l'Egittu 14 18206 346955 2015-07-01T21:26:18Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Russulaceae 14 18207 346956 2015-07-01T21:26:28Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Drittu internaziunali 14 18208 346957 2015-07-01T21:26:41Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Puesia in lingua taliana 14 18209 346958 2015-07-01T21:26:50Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Posta elettronica 14 18211 346960 2015-07-01T21:27:07Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Cheloniidae 14 18212 346961 2015-07-01T21:27:17Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Parsunaghji di a mitulugia rumana 14 18213 346962 2015-07-01T21:27:26Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Buxaceae 14 18214 346963 2015-07-01T21:27:38Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Ortugrafia 14 18215 346964 2015-07-01T21:27:47Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Tiuremi 14 18216 346965 2015-07-01T21:28:04Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Mari di a Grecia 14 18217 366758 346966 2020-06-01T16:55:56Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki . [[Categoria:Mare]] [[Categoria:Europa]] 19v3k7o4f88cqjq9oe4d3szvlwsgsk5 Categoria:Lingui SOV 14 18218 346967 2015-07-01T21:28:32Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Istituzioni pulitichi di l'antica Atena 14 18219 346968 2015-07-01T21:28:42Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Sturnidae 14 18220 346969 2015-07-01T21:28:51Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Graminae 14 18221 346970 2015-07-01T21:28:59Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Spezie animale in periculu d'estinzione 14 18222 346971 2015-07-01T21:29:12Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Galassii nannari ellittichi 14 18223 346972 2015-07-01T21:29:20Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Scienzi di l'universu 14 18224 377220 346973 2021-09-27T11:07:04Z Jumpy01 11155 Reindirizzamentu à [[Categoria:Scienze di l'universu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[:Categoria:Scienze di l'universu]]. hmuvs3osoib2qt0n3euf1pmsukvsf56 Categoria:Ruscaceae 14 18225 346974 2015-07-01T21:29:58Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Drittu industriale 14 18226 346975 2015-07-01T21:30:06Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Posidoniaceae 14 18227 346976 2015-07-01T21:30:14Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Congridae 14 18228 346977 2015-07-01T21:30:23Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Pinnidae 14 18229 346978 2015-07-01T21:30:31Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Parsunaghji citati in a Divina Cummedia (Infernu) 14 18230 346979 2015-07-01T21:30:39Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Britannica 14 18231 368079 346980 2020-06-20T09:52:41Z Jumpy01 11155 Reindirizzamentu à [[Categoria:Britannicu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[:Categoria:Britannicu]]<br /> 9rhwdk74vig31fqqb2qhbjmndyzt4kb Categoria:Aviazione 14 18232 346981 2015-07-01T21:31:00Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Uruguay 14 18233 346982 2015-07-01T21:31:21Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Thymelaeaceae 14 18234 346983 2015-07-01T21:31:30Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Islam 14 18235 366578 366515 2020-05-15T10:56:02Z Jumpy01 11155 image wikitext text/x-wiki [[File:Star and Crescent.svg|right|80px]] [[Categoria:Religione]] nh6rq9yp46ejmgf3fkkv9dxvpy9cz7o Categoria:Mari di Italia 14 18237 366759 352034 2020-06-01T16:56:11Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki . [[Categoria:Mare]] [[Categoria:Italia]] 44h9loqpplu6tbeo0k3ubi825vxqz0u Categoria:Sperienza di pinsamentu 14 18238 346987 2015-07-01T21:32:07Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Galassii di u Gruppu Lucali 14 18239 346988 2015-07-01T21:32:21Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Fiumi di l'Asia 14 18240 346989 2015-07-01T21:32:30Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Rumex 14 18242 346991 2015-07-01T21:32:50Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Drittu d'autore 14 18243 346992 2015-07-01T21:33:00Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Psittacidae 14 18244 346993 2015-07-01T21:33:09Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Porpitidae 14 18245 346994 2015-07-01T21:33:19Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Columbiana 14 18246 346995 2015-07-01T21:33:29Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Cesalpiniaceae 14 18247 346996 2015-07-01T21:33:40Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Uparazioni binarii 14 18248 346997 2015-07-01T21:33:53Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Arburu fruttevulu 14 18249 346998 2015-07-01T21:34:02Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Irlandese 14 18251 347000 2015-07-01T21:34:25Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Storiani 14 18252 347001 2015-07-01T21:34:47Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Globulariaceae 14 18253 347002 2015-07-01T21:34:55Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Sparidae 14 18254 347003 2015-07-01T21:35:06Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Funzioni matematichi 14 18255 347004 2015-07-01T21:35:15Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Rocce magmatichi 14 18257 347006 2015-07-01T21:35:35Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Domu di Pisa 14 18258 347007 2015-07-01T21:35:43Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Columbianu 14 18259 347083 347008 2015-07-01T22:12:37Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[Categoria:Colombianu]] à [[Categoria:Columbianu]] wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Pigmenti 14 18260 347009 2015-07-01T21:36:07Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Cervidae 14 18261 347010 2015-07-01T21:36:19Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Parietaria 14 18262 347011 2015-07-01T21:36:33Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Nuvembre 14 18263 347012 2015-07-01T21:36:41Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Umbelliferae 14 18264 347013 2015-07-01T21:36:52Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Arburi fruttevuli 14 18265 347014 2015-07-01T21:37:02Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Mantidae 14 18266 347015 2015-07-01T21:37:22Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Lingua artificiale 14 18267 368615 347016 2020-09-01T16:39:45Z Y Canwr 16962 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Lingua|Artificiale]] dadx6ntgjhew2bgqqj24qbe1lg09wi3 Categoria:Interlingua 14 18268 347017 2015-07-01T21:37:43Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Storia di a pulitica 14 18269 347018 2015-07-01T21:37:55Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Gliridae 14 18270 347019 2015-07-01T21:38:04Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Funtana di Corsica 14 18271 347020 2015-07-01T21:38:15Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Sculturi in u Louvre 14 18272 347021 2015-07-01T21:38:38Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Scienze di l'universu 14 18274 347023 2015-07-01T21:38:58Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Euscorpiidae 14 18275 347024 2015-07-01T21:39:08Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Riligioni 14 18276 366467 347025 2020-05-07T06:23:40Z Jumpy01 11155 in corsu sopranu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[:Categoria:Religione]]<br /> __STATICREDIRECT__ hrngapzrws75ppzwxbpid3ahic4kf9k Categoria:Discoglossidae 14 18277 347026 2015-07-01T21:39:28Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Psiculoghja suciale 14 18278 347027 2015-07-01T21:39:38Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Cultura 14 18279 347028 2015-07-01T21:39:48Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Catedrala 14 18280 347029 2015-07-01T21:39:59Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Nurvegia 14 18281 359609 347030 2018-06-13T08:16:44Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Europa]] re7p3lhmbakhff8rc662lgdchbno2fv Categoria:Ulmetu 14 18282 347031 2015-07-01T21:40:24Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Muntagna 14 18283 347032 2015-07-01T21:40:32Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Acarina 14 18284 347033 2015-07-01T21:40:41Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Manicina 14 18285 347034 2015-07-01T21:40:51Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Brasiliana 14 18286 357506 347044 2017-08-02T09:01:14Z DARIO SEVERI 10718 Added category wikitext text/x-wiki [[Categoria:Brasile]]. 98tpz203jpq438xf6br176kppxi2qn6 Categoria:Libru 14 18287 347047 2015-07-01T21:48:38Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Storia auropeana di u 1900 14 18288 347048 2015-07-01T21:49:25Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Presidenti di l'Ecuador 14 18289 347051 2015-07-01T21:53:29Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Sculturi annantu à Venera 14 18290 347052 2015-07-01T21:54:16Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Imprese software statunitensi 14 18291 347053 2015-07-01T21:54:38Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Finominu meteurulogicu 14 18292 347055 2015-07-01T21:55:23Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Ermes 14 18293 347056 2015-07-01T21:55:34Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Cuntinuti aparti 14 18294 347057 2015-07-01T21:55:52Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Presidenti di l'Uruguay 14 18295 369529 347059 2020-11-28T18:38:18Z Fadesga 8083 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Uruguay]] 7jcdvik6nq5ici93p6e9pxr45urhtmn Categoria:Curea suttana 14 18296 347061 2015-07-01T21:58:10Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Cipru 14 18297 359539 347063 2018-06-09T11:18:21Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Europa]] josn6e907h9o08jaxkbxr5k2w3oamoo Categoria:Generali chinesi 14 18298 347065 2015-07-01T22:02:33Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Sette maraviglie di u mondu 14 18299 347067 2015-07-01T22:03:18Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Corpi cilesti 14 18300 347069 2015-07-01T22:04:02Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Neerlandese 14 18301 347072 2015-07-01T22:05:28Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Musica rock 14 18302 347073 2015-07-01T22:05:39Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Brasilianu 14 18303 359377 347076 2018-05-27T08:31:48Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Brasile]] jiy3h9t7qij6ku7tnd2sjuwusweathx Categoria:Mare Tarraniu 14 18304 366750 347078 2020-06-01T16:51:09Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki . [[Categoria:Mare]] isq6ojueckd6b4x9cymd3rytmvy03um Categoria:Colombianu 14 18305 347084 2015-07-01T22:12:37Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[Categoria:Colombianu]] à [[Categoria:Columbianu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[:Categoria:Columbianu]] 0iz87hcltajill1xnx6fguube2d40oa Categoria:Lingua araba 14 18306 347086 2015-07-01T22:14:16Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Insettu 14 18307 347088 2015-07-01T22:15:53Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Storia di a litteratura 14 18308 347089 2015-07-01T22:16:03Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Giumitria piana 14 18309 347090 2015-07-01T22:16:11Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Sculturi ellinistichi 14 18310 347091 2015-07-01T22:16:22Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Scienze di a Vita 14 18312 347094 2015-07-01T22:16:55Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Religione ebraica 0 18313 347124 2015-07-01T22:58:58Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ghjudaisimu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[ghjudaisimu]] 5ff41udpiwr1cj65xn25h2wlr9jd4pa Ghjudaismu 0 18314 347125 2015-07-01T22:59:24Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ghjudaisimu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[ghjudaisimu]] 5ff41udpiwr1cj65xn25h2wlr9jd4pa Ghjudaesimu 0 18315 347126 2015-07-01T22:59:35Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ghjudaisimu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[ghjudaisimu]] 5ff41udpiwr1cj65xn25h2wlr9jd4pa Categoria:Televisione 14 18316 357122 347130 2017-05-29T07:18:21Z 72.173.166.93 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Arte]] ly2hquk5iwr3g2sylenm6k3z204oxep Ripublica Francesa 0 18317 347145 2015-07-01T23:14:08Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Francia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Francia]] o0gpgbqbcgta0th7shz9vb4tr8i22h2 God bless america 0 18318 372188 347148 2021-02-14T18:00:33Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[God Bless America (film)]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[God Bless America (film)]] tr1jvpfpn2qhl7kbcz7hb8we1p8wmos Cristu 0 18319 347209 347173 2015-07-02T00:29:15Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Gesù Cristu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Gesù Cristu]] 6buinbawblfxk5nmvw7mau7x6ic99r1 In saecula saeculorum 0 18320 347340 347181 2015-07-02T04:21:29Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Cristianisimu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cristianisimu]] m8u775ru3hdtgfdw6se2g8mo7l5wsj7 Ghjudea 0 18321 347185 2015-07-01T23:59:09Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ebrei]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ebrei]] e56vmttq9zuvldtkye0g4k7sm6pf401 Categoria:Associu 14 18322 347195 2015-07-02T00:14:49Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Cavalli 0 18323 347339 347203 2015-07-02T04:21:24Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Cavaddu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cavaddu]] ns3tt11k4wdh1c02w9btebocpmrdoir Categoria:Caccia 14 18324 347337 2015-07-02T01:39:46Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Morti in 1821 14 18325 347341 2015-07-02T08:32:35Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Nati in u 1332 14 18326 347342 2015-07-02T08:33:19Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Morti in 1785 14 18327 347343 2015-07-02T08:33:29Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Nati in 1984 14 18328 347344 2015-07-02T08:33:40Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Morti in 1771 14 18329 347345 2015-07-02T08:33:50Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Nati in 1967 14 18330 347346 2015-07-02T08:34:00Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Morti in 1567 14 18331 347347 2015-07-02T08:34:10Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Nati in 1881 14 18332 347348 2015-07-02T08:34:20Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Morti in 1511 14 18333 347349 2015-07-02T08:34:30Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Nati in 1769 14 18334 347350 2015-07-02T08:34:39Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Morti in 1434 14 18335 347351 2015-07-02T08:34:48Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Seculu XX 14 18336 347352 2015-07-02T08:35:22Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Sedum 14 18338 347357 2015-07-02T08:42:04Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Radiò corsa 14 18339 348602 347358 2015-07-05T16:21:44Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[Categoria:Radiu corsa]] à [[Categoria:Radiò corsa]] wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Nati in 1746 14 18340 347359 2015-07-02T08:43:19Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Mari di l'Albania 14 18341 366760 347360 2020-06-01T16:56:28Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki . [[Categoria:Mare]] [[Categoria:Europa]] 19v3k7o4f88cqjq9oe4d3szvlwsgsk5 Categoria:Puniti in l'Ade 14 18342 347361 2015-07-02T08:44:04Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Nati in 1725 14 18343 347362 2015-07-02T08:44:15Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Greca 14 18344 347363 2015-07-02T08:44:25Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Nati in 1498 14 18345 347364 2015-07-02T08:44:36Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Nati in 1458 14 18346 347365 2015-07-02T08:44:48Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Munarchia 14 18348 347367 2015-07-02T08:45:16Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Morti in u 1385 14 18349 347368 2015-07-02T08:45:26Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Eletricità 14 18350 347369 2015-07-02T08:45:34Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Morti in 2013 14 18351 347370 2015-07-02T08:45:43Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Morti in 2003 14 18352 347371 2015-07-02T08:45:52Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Morti in 1938 14 18353 347372 2015-07-02T08:46:02Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Utilizatore es-5 14 18354 347374 2015-07-02T08:47:11Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Utilizatore hu-2 14 18355 347375 2015-07-02T08:47:37Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Utilizatore scn-N 14 18356 347376 2015-07-02T08:47:52Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Antichità 14 18357 368077 347406 2020-06-20T09:36:42Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki <br /> [[Categoria:Storia]] [[Categoria:Archiulugia]] g3o4nibl8thhretyw6owixkzukn30si Categoria:Acelli 14 18358 368076 347429 2020-06-20T09:22:59Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki <br /> [[Categoria:Zoologia]] a8corlzi0s74yvhyglqpqiwrdavmy3g Categoria:Cusgitura 14 18359 376796 347438 2021-09-06T20:05:07Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[Categoria:Vita quutidiana è distrazzioni]] jbeb3rkxzkdzlf75fds51z4rk4n5yut Categoria:Spagnolu 14 18360 359685 347488 2018-06-26T17:12:00Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Spagna]] 4a4v7rselygojt8cb9ue83vouq03l3p Categoria:Indianu 14 18361 378020 347494 2021-12-17T23:14:30Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki . [[Categoria:India]] 8y9kyinp43dkhwkssrsyn59r9ry6xgn Categoria:Ungrese 14 18362 359620 347502 2018-06-16T12:33:35Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Ungheria]] lfm8jkndsrlffme0yka042lt5n3xjy3 Categoria:Russiu 14 18363 352033 347507 2015-10-27T21:25:38Z Romanm 25 [[Categoria:Russia]] wikitext text/x-wiki . [[Categoria:Russia]] e6i2ywsudq1g2cq7mxbmsr0asqe2c2q Categoria:Corsu 14 18364 347513 2015-07-02T13:11:28Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Israeli 0 18365 347524 2015-07-02T14:47:33Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Israele]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Israele]] rn1jba7v8f4tlt1ire6jkzo9a2x0ys2 Categoria:Scuzzese 14 18366 359832 347563 2018-07-15T12:21:13Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Scozia]] 5lsw0ystxtt49qtpwuun3wqkbjwbv47 Categoria:Francesa 14 18367 374186 372884 2021-06-06T21:18:01Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki . [[Categoria:Francesu]] g1krqpkqk7y3vqzfg4jp7192km07yp2 Categoria:Turcu 14 18368 359925 347578 2018-08-13T16:19:56Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Turchia]] 6atzfkemj01qf9m7hu7pfpvv2icaoxj Vicinu Urienti 0 18369 347579 2015-07-02T15:29:21Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Mediu Urienti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Mediu Urienti]] ozbx4wfs9nraoq39eoqbia6pv1jjwyf Ippocrene 0 18370 347584 2015-07-02T15:35:50Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ippucrene]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ippucrene]] e3i88en183mssv2j0symhhzro1tsyex Bucaresti 0 18371 347599 2015-07-02T15:46:48Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Bucarest]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Bucarest]] bwhs0n21chspauho7b85feb027sfxgr Categoria:Purtughesu 14 18372 347601 2015-07-02T15:47:50Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Pruvincia di Frusinone 14 18373 347604 2015-07-02T15:52:19Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Ceccu 14 18374 347609 2015-07-02T16:22:23Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Filosofu 0 18375 347612 2015-07-02T16:24:53Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Filosofia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Filosofia]] 34ccf5vs61ip58lx24jixeeybv86pey Aristoteli 0 18376 347613 2015-07-02T16:25:20Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Aristotele]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Aristotele]] fgwucuk0pbzczgmhwzdopbdgbejn9pl Categoria:Tuscana 14 18377 359121 347620 2018-05-03T17:27:57Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Regione taliana]] s6u4ni8fhjaw175jugc3ge5n56jju13 Fiumu 0 18378 347643 2015-07-02T16:54:54Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Fiume]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[fiume]] b9m6vhs69ngrqi789yy8fgvlpgw0uxw Casata corsa 0 18379 363886 347693 2019-10-03T11:13:47Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki E '''casate corse''' sò e casate usate in [[Corsica]]. À u spessu, sò dirivate da i nomi. ==Listinu== *[[Agostini]] *[[Alberti]] *[[Amadei]] *[[Andreucci]] *[[Angeletti]] *[[Angeli]] *[[Angelini]] *[[Antonetti]] *[[Antoni]] *[[Antonini]] *[[Arrighi]] *[[Bartoli]] *[[Bastiani]] *[[Battesti]] *[[Battistini]] *[[Carli]] *[[Ceccaldi]] *[[Ceccarelli]] *[[Ceccarini]] *[[Cesari]] *[[Cipriani]] *[[Clementi]] *[[Cristiani]] *[[Damiani]] *[[Dominici]] *[[Ettori]] *[[Fabiani]] *[[Filippi]] *[[Filippini]] *[[Franceschi]] *[[Franceschini]] *[[Gabrielli]] *[[Giacobi]] *[[Giacometti]] *[[Giacomini]] *[[Giorgi]] *[[Giovannini]] *[[Giovannoni]] *[[Giuseppi]] *[[Innocenzi]] *[[Leonelli]] *[[Leoni]] *[[Lorenzi]] *[[Luciani]] *[[Luigi]] *[[Marcelli]] *[[Marchetti]] *[[Marchini]] *[[Mariani]] *[[Martini]] *[[Mattei]] *[[Micaelli]] *[[Micheli]] *[[Nicolai]] *[[Nicoli]] *[[Olivieri]] *[[Orsini]] *[[Orsoni]] *[[Ottavi]] *[[Ottavy]] *[[Pancrazi]] *[[Pandolfi]] *[[Paoletti]] *[[Paoli]] *[[Paolini]] *[[Pasqualetti]] *[[Pasqualini]] *[[Pasquini]] *[[Pietri]] *[[Poletti]] *[[Poli]] *[[Pompei]] *[[Renucci]] *[[Santelli]] *[[Santoni]] *[[Santucci]] *[[Silvani]] *[[Simoni]] *[[Taddei]] *[[Tomasi]] *[[Tomasini]] *[[Valentini]] *[[Valery]] *[[Vincensini]] *[[Vincentelli]] *[[Vincenti]] [[Categoria:Casata corsa]] ta8xbcwbslvdzb4dgnkr9b23lifzuml Aiat fayez 0 18380 347696 2015-07-02T17:48:04Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[Aiat fayez]] à [[Aiat Fayez]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Aiat Fayez]] sdkah2p4kbfiolz6tjabtnl73khrahc Categoria:Iranianu 14 18381 347697 2015-07-02T17:48:25Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Giappunese 14 18382 347705 2015-07-02T17:55:44Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Bruxella 0 18383 347709 2015-07-02T18:01:52Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Bruxelles]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Bruxelles]] 1fvya124h83k3ifg429tvnm3i7pv3ro Lavu Baikal 0 18384 362669 350546 2019-07-01T20:49:21Z Jumpy01 11155 /* Fonti */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''lavu Baikal''' (in russiu о́зеро Байка́л, ''ozero Bajkal'', {{IPA|['ozʲɪrə bʌj'kɑl]}}, {{Link audio|Ru-Байкал.ogg|<small>ascolta</small>}} in [[Lingua mongula|mongulu]] è in [[Lingua buriata|buriatu]] ''Dalai-Nor'', Mari sacru) hè un [[lavu]] di a [[Siberia]] miridiunali, divisu frà i tarritorii di l'[[oblast' di Irkutsk]] è di a [[Buriazia|ripubblica di Buriazia]]. Hè statu missu sottu a tutela di l'[[Urganisazioni di i Nazioni Uniti par l'Educazioni, a Scenza è a Cultura|UNESCO]] com'è [[patrimoniu di l'umanità]] in u [[1996]]. Faci parti di a lista di i [[Setti maravigli di a Russia]]. == Giugrafia == [[File:26_swiatoinos.jpg|thumb|right|250px|U lavu è i monti chì u circondani]] U lavu Baikal si stendi annantu à una superficia di {{M|31 722|k|m2}}, chì ni faci unu di i piu lava maiori in u mondu par via di a superficia. S'allonga par 636&nbsp;km da u [[nordu]] à u [[sudu]] (hè u sicondu di u mondu par lunghezza dopu u [[lavu Tanganica]]), incù una larghezza media di 48&nbsp;km (massima 79,4&nbsp;km). A prufundezza media di u lavu hè di 744 m, incù un massimu di {{formatnum:1642}} m in a parti cintrali. Sti valori ni facini à i ghjorna d'oghji u lavu d'acqua dolci più prufondu di u mondu è quiddu incù u vulumu più maiori ({{M|23 615|k|m3}}). Cunteni un vulumu d'acqua à pocu pressu equivalenti à quiddu di i cinqui [[Grandi Lava (America)|grandi lava]] americani missi tutti insemu. Si stima ch'eddu cunteni circa u 20% di i riservi d'acqua dolci di u pianeta (esclusi i [[ghjacciaiu|ghjacciai]] è i [[calotta pularia|calotti pularii]]). U lavu Baikal si stendi in una zona giulugicamenti molta turmintata. Accupa una zona di sprufundamentu (''[[fossa tittonica]]'') assà prufonda (a criptudiprissioni ghjunghji à guasi {{M|1 200||m}} sottu u [[liveddu di u mari]], datu ch'è u liveddu di l'acqua di u lavu hè à circa {{TA|450 m [[Liveddu di u mari|s.l.m.]])}}, ed hè circundatu da picculi [[catena muntosa|cateni muntosi]] chì si stendini intornu à i so costi: ''[[monti di u Baikal]]'', ''[[monti di u Barguzin]]'', ''[[monti Primorskij]]'', ''[[monti Chamar-Daban]]'', ''[[monti Ulan-Burgasy]]'' è, à l'estremità sittintriunali, l<nowiki>'</nowiki>''[[Altupianu Stanovoj]]''. === Idrugrafia === [[File:Selenga delta.jpg|thumb|left|200px|A bocca à delta di u fiumu ''[[Selenga]]''.]] U lavu Baikal ricevi l'acqui di 336 [[immissariu|immissarii]], i più maiori essendu u ''[[Selenga]]'' (chì nasci in [[Mongulia]]), u ''[[Barguzin (fiumu)|Barguzin]]'', a ''[[Verchnjaja Angara]]'' (''Angara Supiriori''), a ''[[Turka]]'' è a ''[[Snežnaja]]'. Pussedi inveci un solu [[emissariu]], l'[[Angara]], par via di u quali u lavu aliminteghja l'[[Enisej]]. U [[bacinu embrifaru]] di u lavu Baikal si stendi annantu à una superficia di circa {{M|557 000|k|m2}}. === Clima === U lavu Baikal si trova in una rigioni incù un [[clima]] moltu duru, incù furtissimi scarti termichi frà i [[staghjoni|staghjoni]] estremi. U lavu, incù a so enorma massa d'acqua, aserciteghja una forti azzioni di mitigazioni di i [[tampiratura|tampiraturi]], incù u risultatu d'avè [[inguernu|inguerni]] menu freti è istatini più freschi è umiti ch'è i zoni circustanti. D'[[inguernu]] u lavu subisci un impurtantu [[cunghjilamentu]] di l'acqui supirficiali. Sti [[ghjacciu|ghjacci]], par via di l'[[inerzia termica]] data da a grandi massa di l'acqua, tendini à furmà si piuttostu tardi (di [[dicembri]]) è si sdrughjini cumplittamenti solu versu [[maghju]]. U lavu hè à spessu battutu da un forti [[ventu]] chì hè chjamatu ''"sarma"'' da i pupulazioni lucali, chì pò tuccà i 150&nbsp;km/h. == Storia == Annantu à i spondi di u lavu si sò insidiati parechji cumunità di cridenzi diffarenti. I riligioni principali sò trè: u "[[sciamanesimu]] tibetanu", u "[[buddisimu]]" è a [[Ghjesgia cristiana ortudossa|cristianesimu ortudossu]] chì fù impurtata da i russii dopu ch'è [[Kurbat Ivanov]] avissi scupartu l'acqui di u lavu in u [[1643]]. U tarritoriu di a [[Buriazia]], chì hè bagnata da u Bajkal par u 60% di a linia custiera è a so ghjenti, i [[Buriati]], funi annessi à u Statu russiu da i trattati di u [[1689]] è di u [[1728]], quandu i terri intornu à u lavu Bajkal funi siparati da a [[Mongulia]]. Da a mità di u seculu XVII à l'iniziu di u seculu XX, u numaru di Buriati crisciti da {{formatnum:27700}} à {{formatnum:300000}}. Dopu à l'annissioni di a Buriazia à a [[Russia]] a cultura buriata subì l'influenzi di u buddisimu tibetanu è di a Ghjesgia Cristiana Ortudossa. I Buriati funi par u più sottuposti à un prucessu d'intigrazioni à usi è custumi tipicamenti russii chì i purtò à abbandunà à pocu à pocu u numadisimu assuciatu à l'agricultura itineranti, mentri i Buriati di u livanti (Transbajkal) subitini l'influenza mongula (ancu oghji parechji gruppi vivini in yurta è sò par a maiò parti buddhisti). In u Setticentu fù custruitu u prima munasteru buddistu buriatu. == Da veda dinò == * [[Buriati]] * [[Buriazia]] * [[Pusa sibirica|Foca di u Baikal]] * [[Giugrafia di a Russia]] * [[Lavu]] * [[Lista di lava par superficia]] == Noti == <references/> == Bibliugrafia == * {{en}} ''[[Kenji Kashiwaya]]'',"''Long Continental Records from Lake Baikal''", 2003 - pubblicatu da: Springer - ISBN 4-431-00643-5 * {{en}} ''à. R. Beaumont'', "''Genetics and Evolution of Aquatic Organisms''", 1994 - pubblicatu da: Springer - ISBN 0-412-49370-5 ==Fonti== 'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia taliana. [[Categoria:Russia]] [[Categoria:Giugrafia]] 53k8tjjmk8m5j4lov2xbd2vdn1zd88k Filmu 0 18385 348585 347718 2015-07-05T05:21:55Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Sinemà]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sinemà]] lqiaqk8y3wox7latfdxl2a0gsfv859r Template:Russiu 10 18386 347723 2015-07-02T18:07:41Z 86.219.188.77 Pagina nova: <includeonly>in {{nomelingua|russo}}: {{lang|ru|{{{1}}}}}{{Apice aiuto|Lingua russa#Sistema di scrittura}}{{#if:{{{2|}}}|, [[ISO_9#ISO.2FR_9:1968|traslitterato]]: ''{{lang|ru|{{{2}}}... wikitext text/x-wiki <includeonly>in {{nomelingua|russo}}: {{lang|ru|{{{1}}}}}{{Apice aiuto|Lingua russa#Sistema di scrittura}}{{#if:{{{2|}}}|, [[ISO_9#ISO.2FR_9:1968|traslitterato]]: ''{{lang|ru|{{{2}}}}}''}}</includeonly><noinclude> {{man}} {{TemplateData}} [[Categoria:Template testo straniero]] </noinclude> tvsyz4qij03unyxzuk895jvzpb4dc9t Filusofu 0 18387 347769 2015-07-03T08:51:12Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Filosofia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[filosofia]] dcqu8m52f513t1y8btba2x01prgv9cp Template:Liliaceae 10 18388 373519 350430 2021-06-02T05:00:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| style="clear:both; margin-top:.5em; text-align:center" width="100%" class="toccolours itwiki_template_toc" | [[Image:Agapanthus africanus.jpg|40px|]] | style="background-color:#ccccff; color:black" width="100%"| '''E Liliaceae''' | [[Image:Agapanthus africanus.jpg|40px|]] |- | colspan="3" style="font-size:90%"| [[Agapanthus africanus]] - [[Allium acutiflorum]] - [[Allium ampeloprasum]] - [[Allium ascalonicum]] - [[Allium carinatum]] - [[Allium cepa]] (cipolla) - [[Allium chamaemolys]] - [[Allium guttatum]] - [[Allium massaessylum]] - [[Allium moly]] - [[Allium moschatum]] - [[Allium neapolitanum]] - [[Allium nigrum]] - [[Allium pallens]] - [[Allium paniculatum]] - [[Allium polyanthum]] - [[Allium porrum]] (Porru) - [[Allium pruinatum]] - [[Allium roseum]] - [[Allium sativum]] (Aglia) - [[Allium schoenoprasum]] - [[Allium scorodoprasum]] - [[Allium scorzonerifolium]] - [[Allium senescens]] - [[Allium sphaerocephalon]] - [[Allium subvillosum]] - [[Allium triquetrum]] (Sambula) - [[Allium ursinum]] - [[Allium victorialis]] - [[Allium vineale]] - [[Aloe arborescens]] - [[Aloe vera]] - [[Anthericum baeticum]] - [[Anthericum liliago]] - [[Anthericum ramosum]] - [[Aphyllanthes monspeliensis]] - [[Asparagus acutifolius]] - [[Asparagus albus]] - [[Asparagus aphyllus]] - [[Asparagus officinalis]] - [[Asparagus stipularis]] - [[Asphodelus aestivus]] - [[Asphodelus albus]] - [[Asphodelus fistulosus]] - [[talavellu|Asphodelus L.]] (talavellu) - [[Asphodelus microcarpus]] - [[Asphodelus ramosus]] - [[Aspidistra elatior]] - [[Bellevalia hackelii]] - [[Brimeura amethystina]] - [[Bulbocodium vernum]] - [[Chlorophytum capense]] - [[Convallaria majalis]] - [[Cordyline australis]] - [[Dipcadi serotinum]] - [[Endymion hispanicus]] - [[Endymion non-scriptus]] - [[Erythronium dens-canis]] - [[Fritillaria imperialis]] - [[Fritillaria lusitanica]] - [[Fritillaria pyrenaica]] - [[Gagea arvensis]] - [[Gagea lutea]] - [[Gagea nevadensis]] - [[Hemerocallis fulva]] - [[Hyacinthus orientalis]] - [[Lilium bulbiferum]] - [[Lilium candidum]] - [[Lilium martagon]] - [[Lilium pyrenaicum]] - [[Maianthemum bifolium]] - [[Merendera bulbocodium]] - [[Merendera filifolia]] - [[Muscari comosum]] (Purrione) - [[Muscari neglectum]] - [[Muscari parviflorum]] - [[Narthecium ossifragum]] - [[Nothoscordum inodorum]] - [[Ornithogalum arabicum]] - [[Ornithogalum concinnum]] - [[Ornithogalum divergens]] - [[Ornithogalum exscapum]] - [[Ornithogalum flavescens]] - [[Ornithogalum gussonei]] - [[Ornithogalum kochii]] - [[Ornithogalum nutans]] - [[Ornithogalum umbellatum]] - [[Ornithogalum unifolium]] - [[Paradisea liliastrum]] - [[Paris quadrifolia]] - [[Polygonatum multiflorum]] - [[Polygonatum odoratum]] - [[Polygonatum verticillatum]] - [[Ruscus hypophyllum]] - [[Scilla autumnalis]] - [[Scilla bifolia]] - [[Scilla hyacinthoides]] - [[Scilla italica]] - [[Scilla liliohyacinthus]] - [[Scilla monophyllos]] - [[Scilla odorata]] - [[Scilla peruviana]] - [[Scilla ramburei]] - [[Scilla verna]] - [[Simethis mattiazzii]] - [[Streptopus amplexifolius]] - [[Tolieldia calyculata]] - [[Tulipa gesnerana]] - [[Tulipa sylvestris]] - [[Urginea maritima]] - [[Veratrum album]] |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> jru3bl2gu10a3vmt8h750jggmhihjd4 Augustus 0 18389 347882 2015-07-03T09:36:41Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[Augustus]] à [[Augustu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Augustu]] 9bsct0yvicr8mn6lcz7vcp9svmrj3zi Cesare 0 18390 347886 2015-07-03T09:41:57Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Gaiu Giuliu Cesare]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Gaiu Giuliu Cesare]] ecnhb01nuchc5t9sls0e8k0xeoj2znl Vitture 0 18391 347890 2015-07-03T09:45:27Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Vittura]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[vittura]] rkscxproj4asymmit2ae37m3ts4qzj0 Moto 0 18392 347891 2015-07-03T09:45:56Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Motto]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Motto]] 2gvijdjc125dkzbp0tg24svobp0ma0i Bach 0 18393 347894 2015-07-03T09:47:08Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[Bach]] à [[Pierre Bach]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Pierre Bach]] ceu9ya92d30156m2m7lntt9ytiyd0wi Bergamo 0 18394 347902 2015-07-03T09:58:20Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[Bergamo]] à [[Bergamu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Bergamu]] 1xrulj1fp07s3awpmmoszusnxvvwucx Matematicu 0 18395 347909 2015-07-03T10:08:09Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Matematica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Matematica]] 5mpmbj8lsllmola6751sn13pze617z1 Astrunomu 0 18396 368476 348584 2020-08-11T01:21:29Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Astronumia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Astronumia]] 9a90uknwe4rg5z51goxy5y7wux7a9jm Indianu 0 18397 347911 2015-07-03T10:08:53Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[India]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[India]] oib8jsq1cyu6xdolc5pkrherikejhvz Categoria:Arma à focu 14 18398 347918 2015-07-03T10:14:32Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Carchetu-Brusticu 0 18399 347924 2015-07-03T10:18:43Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Carchetu è Brusticu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Carchetu è Brusticu]] 2u1ouvbwgdwzfacvg0p80is1cq38mtn Musicante 0 18400 347927 2015-07-03T10:20:53Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Musica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[musica]] 3k9t2o5gs0xcmmi4ls3ciopz0t6mdvq Canadianu 0 18401 347928 2015-07-03T10:21:12Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Canadà]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Canadà]] ryqizt5jjnqfj7qjik7yef6ygci1iy3 Categoria:Tempu 14 18402 347963 2015-07-03T10:49:05Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Fìsicu 0 18403 347966 2015-07-03T10:50:56Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Fisica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Fisica]] i3hja7r8566r1nw3e8jv4wa6xoh24cy Astrònumu 0 18404 368477 347967 2020-08-11T01:21:40Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Astronumia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Astronumia]] 9a90uknwe4rg5z51goxy5y7wux7a9jm Listinu di i presidenti americani 0 18405 354121 347971 2016-05-18T14:26:48Z Vargenau 100 Reindirizzamentu à [[Presidenti di i Stati Uniti d'America]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Presidenti di i Stati Uniti d'America]] n1vcnscffu7l7sh4c9cx0eurewe9jwg Puliticanti 0 18406 347972 2015-07-03T10:58:03Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pulitica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Pulitica]] adaju91m6k5k50k0zohfbl56eoyda16 Omu puliticu 0 18407 348003 2015-07-03T11:08:25Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pulitica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[pulitica]] 6lc2i40s9xs604e347yq8lnruzg957p Puliticante 0 18408 348004 2015-07-03T11:08:57Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pulitica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[pulitica]] 6lc2i40s9xs604e347yq8lnruzg957p Americanu 0 18409 371615 348013 2021-01-06T07:58:24Z 124.169.242.95 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Stati Uniti d'America]] 08y89vp53wbrmsj1i6wkngkjhiiyx9o Delfini 0 18410 348028 2015-07-03T11:21:20Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Delfinu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[delfinu]] q63s97wqcgo1sldsh9sad0gfghk1akv Listinu di i Monti di Corsica 0 18411 362117 348033 2019-05-08T13:05:29Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki A [[Corsica]] hè un isula [[muntagna|muntagnosa]] di u [[Mare Terraniu]]. Ci sò parechji [[muntagna|monti]] da u [[nordu]] à u [[sudu]]: *[[Alcùdina]] *[[L'Alticcione]] *[[Punta Àrtica]] *[[L'Astu]] *[[Punta Betaniella]] *[[Capu Biancu]] *[[Punta di Caldane]] *[[Punta Capannedda]] *[[U Capeddu]] *[[Punta à a Capella]] *[[Punta Capitellu]] *[[U Cardu]] *[[Punta Cavacciole]] *[[Capu à u Ceppu]] *[[Capu à u Chjostru]] *[[A Cimatella]] *[[Monte Cintu]] *[[Punta à i Ciotti]] *[[E Cricche]] *[[Punta Crucetta]] *[[A Cùccula]] *[[Punta lli Cumpuleddi]] *[[Punta di a Cuparchjata]] *[[A Curona]] *[[Capu à u Dente]] *[[Capu Falu]] *[[Punta Filicina]] *[[Cima à e Follicce]] *[[A Furmìcula]] *[[Punta llu Furneddu]] *[[Punta Galera]] *[[Punta à e Ghjarghje]] *[[Capu à e Ghjarghjole]] *[[Monte Ghjuvanni]] *[[Monte Grossu]] *[[Punta à e Gruttelle]] *[[Capu Ladruncellu]] *[[Capu Larghja]] *[[Punta Lattiniccia]] *[[Lumbarducciu]] *[[Sarra di Malpassu]] *[[A Maniccia]] *[[Punta Migliarellu]] *[[Punta Minuta]] *[[Punta à u Missoghju]] *[[Cima à i Mori]] *[[Punta Mufrareccia]] *[[A Mufrella]] *[[Punta Mufrena]] *[[Punta Muzzella]] *[[Punta Nera]] *[[Monte Nieddu]] *[[Omu di Cagna]] *[[Capu d'Ortu]] *[[Monte d'Oru]] *[[U Padru]] *[[Punta Paffone]] *[[Paglia Orba]] *[[Capu à u Pardatu]] *[[Punta di Petra Facciata]] *[[Monte Pianu Maiò]] *[[Punta à i Pinzi Curbini]] *[[Punta à e Porte]] *[[Monte Prunu]] *[[Monte Puzzolu]] *[[Punta Ràdiche]] *[[Monti Rinosu]] *[[Monte Ritondu]] *[[Punta Rossa]] *[[Capu Rossu (Falasorma)]] *[[Capu Rossu (Niolu)]] *[[San Parteu]] *[[San Petrone]] *[[U Sant'Ànghjulu (Casinca)]] *[[U Sant'Ànghjulu (Tenda)]] *[[Punta Scarachjana]] *[[Punta à i Sette Lavi]] *[[Capu à i Sorbi]] *[[U Stellu]] *[[Punta Stranciacone]] *[[Punta Tafunata di i Paliri]] *[[Capu Tafunatu]] *[[Monte Tortu]] *[[Capu à u Tozzu]] *[[Capu Ucellu]] *[[Punta di l’Uriente]] *[[Punta Urlandinu]] *[[Punta di a Vacca Morta]] *[[Punta di Valle Longa]] *[[Punta à a Vetta]] [[Categoria:Monti di Corsica| ]] lahpsxwck6bvk06tqfb4hb6oavlrrke Cima di i Mori 0 18412 348136 2015-07-03T12:12:54Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Cima à i Mori]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Cima à i Mori]] l10mdegl41w6yu4wpaf8d9c3xoa7oun Monte Doru 0 18413 348512 348488 2015-07-03T17:05:19Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Monte d'Oru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Monte d'Oru]] p741tyl93l0nrjnps2ecxg2dpz60og1 Monti d'Oru 0 18414 348139 2015-07-03T12:14:26Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Monte d'Oru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Monte d'Oru]] p741tyl93l0nrjnps2ecxg2dpz60og1 A Punta di i Pinzi Curbini 0 18415 348143 2015-07-03T12:16:56Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Punta à i Pinzi Curbini]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Punta à i Pinzi Curbini]] k51y4nw8gnknoxnzq1j59nik7mhzcvr San Pedrone 0 18416 355109 348146 2016-09-15T01:05:41Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Monte San Petrone]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Monte San Petrone]] 21qasdy4yuurnsjwa8zn4dpki098mnn Politicu 0 18417 348149 2015-07-03T12:22:55Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pulitica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[pulitica]] 6lc2i40s9xs604e347yq8lnruzg957p Pariggi 0 18418 348514 348490 2015-07-03T17:09:53Z Sarvaturi 9702 Annullata la modifica 348490 di [[Special:Contributions/86.219.188.77|86.219.188.77]] ([[User talk:86.219.188.77|discussione]]) wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Parighji]] p1ze9m7ldcexd87noi4ua2nx7k0hz83 Economistu 0 18419 348182 2015-07-03T12:51:47Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ecunumia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[ecunumia]] 851ombn96u26culnavs6869vricj93m Celi 0 18420 348184 2015-07-03T12:55:22Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Cele]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[cele]] 9sah34qy0lvfwjydewkvyips9kckq19 Celu 0 18421 348185 2015-07-03T12:55:32Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Cele]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[cele]] 9sah34qy0lvfwjydewkvyips9kckq19 Scrivanu 0 18422 348200 2015-07-03T13:10:49Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Littiratura]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Littiratura]] 09jccb5kj4lx9ihfb8rsofo1hxf5ina Americana 0 18423 348205 2015-07-03T13:13:10Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Stati Uniti d'America]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Stati Uniti d'America]] sc4gv7tnrdqmt8z4piqudjhsvyclb29 Categoria:Cina 14 18424 348214 2015-07-03T13:20:20Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[Categoria:Cina]] à [[Categoria:China]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[:Categoria:China]] f5de4yfw5y06luo24h4yl4d42c8wttq China 0 18425 369045 365645 2020-10-03T11:39:23Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Flag of the People's Republic of China.svg|thumb|A bandera di a Republica Pupulare Chinesa]] A '''Republica Pupulare Chinese''' ò '''Republica Pupulare Cinese''' (in cinese : 中华人民共和国 ''Zhōnghuá Rénmín Gònghéguó''; in cantonese : 中華人民共和國) hè unu statu cummunistu di l'[[Asia]] urientale, grande 9.596.960 km², incù 1.306.313.813 abitanti. Hè u statu più pupulatu di u [[mondu]]. A capitale hè [[Pechinu]]. </br> A China hè a prima putenza ecunumica di u mondu. A China cunfina à u [[nordu]] incù a [[Russia]] è a [[Mongolia]], à [[sudu]] incù u [[Vietnam]], a [[Birmania]], u [[Laos]], u [[Bhutan]] è u [[Nepal]], à [[uvestu]] incù l'[[India]], u [[Pakistan]], u [[Kazakistan]], u [[Taghjikistan]], l'[[Afghanistan]] è 'u [[Kirghizistan]]. ==Da vede dinò== *[[Xu Da]] *[[Jet Li]] *[[Confuciu]] *[[Grandi Muraglia Chinesa]] *[[Cin Si Hong]] *[[Hong Sian Fan]] [[Categoria:China| ]] 8c8wy082n1uaba6jfwpe8u6qao54s30 Cina 0 18426 348218 2015-07-03T13:27:57Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[China]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[China]] 0ldr951a2aqev77s4qbv8m4kmisuo6l Categoria:Vittura 14 18427 368081 348224 2020-06-20T17:11:09Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki <br /> [[Categoria:Trasportu]] [[Categoria:Ingegneria]] 3oq7wmw0o75zi4y6wtw692nrv343owa Populare 0 18429 348232 2015-07-03T13:38:17Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Populu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[populu]] j39fys933vabj59ylnmzcte4x88mvna Arghjentina 0 18433 348252 2015-07-03T13:47:48Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Argentina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Argentina]] 44pv1rtxbi7dnu2w8k89suo9ejaiu1w Ghjorni 0 18434 348258 2015-07-03T13:55:02Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ghjornu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[ghjornu]] 0tsji30neto71w7txqbu39v48o9uecf Ghjornu 0 18435 375347 375319 2021-08-16T12:39:15Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:84D1:BCA7:5CCC:A23E wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} {{Ortografia è grammatica da verificà}} U '''ghjornu''' (o '''ghiornu''' è ancu '''giornu''' o puru '''jornu''') hè u periodu di 24 [[ore]] trà una mezanotte è a seguente. U tèrmine '''dì''', chi hè di generu maschile (''u/lu dì''; ''Bon dì!'') s'impiega scarsu in [[Córsica]], ma hè cumunu in [[Sardegna]], in e varietà sardu-corse ([[gallurese]], [[sassarese]]), induve a parulla hè di u generu feminile (''la dì''; ''Bona dì!''). == Da vede dinù == *[[settimana]] *[[meridiana]] [[Categoria:Tempu]] 0f1ilbjox5hk9ykpqey8dlg9htbqkp3 Ore 0 18436 348260 2015-07-03T13:58:55Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ora]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[ora]] 4h5cn52571ndd0q2ele12871j358cnx Ghjorna 0 18437 348261 2015-07-03T13:59:25Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ghjornu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[ghjornu]] 0tsji30neto71w7txqbu39v48o9uecf Giornu 0 18438 348509 348495 2015-07-03T16:59:22Z Sarvaturi 9702 Annullata la modifica 348495 di [[Special:Contributions/86.219.188.77|86.219.188.77]] ([[User talk:86.219.188.77|discussione]]) wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[ghjornu]] 0tsji30neto71w7txqbu39v48o9uecf Cuzco 0 18440 348269 2015-07-03T14:04:47Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Cuscu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Cuscu]] loui0x11yrou6l73u9mc3r0gr6r1dit Cuzcu 0 18441 348270 2015-07-03T14:04:58Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Cuscu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Cuscu]] loui0x11yrou6l73u9mc3r0gr6r1dit Template:Orchidee 10 18442 373535 348377 2021-06-02T05:01:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| style="clear:both; margin-top:.5em; text-align:center" width="100%" class="toccolours itwiki_template_toc" | [[Image:Orchis laxiflora2.jpg|40px|]] | style="background-color:#ccccff; color:black" width="100%"| '''L'Orchidee''' | [[Image:Orchis laxiflora2.jpg|40px|]] |- | colspan="3" style="font-size:90%"| [[Anacamptis laxiflora]] - [[Cephalanthera damasonium]] - [[Cephalanthera longifolia]] - [[Cephalanthera rubra]] - [[Chamorchis alpina]] - [[Coeloglossum viride]] - [[Corallorhiza trifida]] - [[Cypripedium acaule]] - [[Cypripedium calceolus]] - [[Dactylorhiza angustata]] - [[Dactylorhiza brennensis]] - [[Dactylorhiza cruenta]] - [[Dactylorhiza elata]] - [[Dactylorhiza fuchsii]] - [[Dactylorhiza incarnata]] - [[Dactylorhiza insularis]] - [[Dactylorhiza lapponica]] - [[Dactylorhiza maculata]] - [[Dactylorhiza majalis]] - [[Dactylorhiza occitanica]] - [[Dactylorhiza ochroleuca]] - [[Dactylorhiza praetermissa]] - [[Dactylorhiza saccifera]] - [[Dactylorhiza sambucina]] - [[Dactylorhiza sphagnicola]] - [[Dactylorhiza sudetica]] - [[Dactylorhiza traunsteineri]] - [[Epipactis atrorubens]] - [[Epipactis distans]] - [[Epipactis fibri]] - [[Epipactis helleborine]] - [[Epipactis leptochila]] - [[Epipactis microphylla]] - [[Epipactis muelleri]] - [[Epipactis palustris]] - [[Epipactis parviflora]] - [[Epipactis phyllanthes]] - [[Epipactis placentina]] - [[Epipactis provincialis]] - [[Epipactis purpurata]] - [[Epipactis rhodanensis]] - [[Epipogium aphyllum]] - [[Gennaria diphylla]] - [[Goodyera repens]] - [[Gymnadenia conopsea]] - [[Gymnadenia odoratissima]] - [[Hammarbya paludosa]] - [[Herminium monorchis]] - [[Himantoglossum hircinum]] - [[Limodorum abortivum]] - [[Limodorum trabutianum]] - [[Liparis loeselii]] - [[Listera cordata]] - [[Listera ovata]] - [[Neotinea maculata]] - [[Neottia nidus-avis]] - [[Nigritella austriaca]] - [[Nigritella corneliana]] - [[Nigritella gabasiana]] - [[Nigritella rhellicani]] - [[Ophrys scolopax]] (Ofride biccazzu) - [[Ophrys conradiae]] (Ufridi di Conrad) - [[Ophrys sphegodes]] (Ofride ragnu) - [[Ophrys speculum]] (Ufridi spichju) - [[Ophrys arachnitiformis]] - [[Ophrys araneola]] - [[Ophrys aurelia]] - [[Ophrys aveyronensis]] - [[Ophrys aymoninii]] - [[Ophrys catalaunica]] - [[Ophrys drumana]] - [[Ophrys funerea]] - [[Ophrys insectifera]] - [[Ophrys iricolor]] - [[Ophrys lupercalis]] - [[Ophrys magniflora]] - [[Ophrys marmorata]] - [[Ophrys morisii]] (Ufridi di Moris) - [[Ophrys panormitana]] - [[Ophrys passionis]] - [[Ophrys provincialis]] - [[Ophrys santonica]] - [[Ophrys sicula]] - [[Ophrys splendida]] - [[Ophrys tenthredinifera]] - [[Ophrys vasconica]] - [[Orchis champagneuxii]] - [[Orchis collina]] - [[Orchis conica]] - [[Orchis coriophora]] - [[Orchis lactea]] - [[Orchis langei]] - [[Orchis laxiflora]] - [[Orchis longicornu]] - [[Orchis militaris]] - [[Orchis morio]] (Giglionu) - [[Orchis olbiensis]] - [[Orchis pallens]] - [[Orchis palustris]] - [[Orchis papilionacea]] (Marculella) - [[Orchis pauciflora]] - [[Orchis provincialis]] - [[Orchis purpurea]] - [[Orchis simia]] - [[Orchis spitzelii]] - [[Orchis tridentata]] - [[Platanthera bifolia]] - [[Platanthera chlorantha]] - [[Pseudorchis albida]] - [[Serapias lingua]] - [[Serapias nurrica]] - [[Serapias olbia]] - [[Serapias parviflora]] - [[Serapias strictiflora]] - [[Spiranthes aestivalis]] - [[Spiranthes spiralis]] - [[Traunsteinera globosa]] |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> du30edicjp4x9zbowu8m8oe8b5keyu6 Fungu muchju 0 18443 348402 2015-07-03T15:05:21Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Cytinus hypocistis]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Cytinus hypocistis]] n3tr1p2qsx1v7x6urggbi3gtaqviv8s Giglionu 0 18444 348403 2015-07-03T15:05:55Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Orchis morio]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Orchis morio]] n8eqw8jrvtclsij3jazz4zq2424r5sp Giglione 0 18445 348404 2015-07-03T15:06:08Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Orchis morio]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Orchis morio]] n8eqw8jrvtclsij3jazz4zq2424r5sp Canadiana 0 18446 348406 2015-07-03T15:07:43Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Canadà]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Canadà]] ryqizt5jjnqfj7qjik7yef6ygci1iy3 Bangladesh 0 18447 372885 362652 2021-05-26T11:35:57Z Meghmollar2017 18052 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Flag of Bangladesh.svg|thumb|right|150px|A bandera di u Bangladesh]] [[File:Bangladesh in its region.svg|thumb|150px|]] U '''Bangladesh''' hè un [[paese]] di u [[cuntinenti|cuntinente]] [[asiaticu]]. A capitale hè [[Dacca]]. Cunfina incù l'[[India]] à [[nordu]] è incù l'[[Oceanu Indianu]] à [[sudu]]. A lingua uffiziale hè a lingua bengalesa. ==Note== <references/> [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Asia]] es9qg7yb56p7vry7ql4hs4brdnufxxe Asiaticu 0 18448 348409 2015-07-03T15:13:25Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Asia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Asia]] 1qts2w5sqwjqdogfodllqx875ydaj9r Pittura 0 18449 348430 2015-07-03T15:29:51Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pintura]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[pintura]] lm906r247h3n911qcgoq4fiwf1z8etl Pittore 0 18450 374242 372412 2021-06-19T04:10:38Z Billinghurst 4105 Annullate le modifiche di [[Special:Contributions/124.169.227.117|124.169.227.117]] ([[User talk:124.169.227.117|discussione]]), riportata alla versione precedente di [[User:Sarvaturi|Sarvaturi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[pintura]] lm906r247h3n911qcgoq4fiwf1z8etl Architettu 0 18451 348432 2015-07-03T15:30:42Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Architittura]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[architittura]] 2zw1mof1hvkfsru49uep8qjni8qc86u Insettu 0 18452 369238 348609 2020-10-13T00:30:39Z Joaopaulo1511 17133 wikitext text/x-wiki [[Image:Insect anatomy diagram.svg|right|thumb|225px|L'anatumia tipica di un'insettu]] L''''insettu''' hè un'animale invertebratu chjucu incù sei ciampe, aspessu alatu, cume per esempiu a furmicula, a [[mosca]], a farfallula, l'[[abba]], u [[scarabeu]], ecc. ==Caratteristiche ghjinarale== L'insettu in ghjinarale hè un'artropode di a classe di l'insetti, incù trè paghje di ciampe, un corpu cupertu da una pelle suttile è suddivisu in capu, turace è addome, caratterizatu da una ripruduzzione ovipara. ==Da vede dinò== *[[Filangrocca]] *[[Dorcus parallelipipedus]] [[Categoria:Insettu]] [[Categoria:Fauna]] r1eiav14h7dzhw94fu3n555zc156znw Scozia 0 18453 374238 374236 2021-06-18T18:09:42Z 37.165.190.254 wikitext text/x-wiki [[File:Caerlaverock_Castle_from_the_air_1.jpeg|thumb|250px|U castellu di Caerlaverock]] A '''Scozia''' (in [[inglese]] è [[lingua scots|scots]]: ''Scotland''; in [[gaelicu scuzzese]]: ''Alba'') hè una [[Nazione senza Statu]] è una di e [[Nazione custitutiva (Regnu Unitu)|quattru nazione custitutive]] di u [[Regnu Unitu]]. U [[Riame di Scozia]] fubbe un [[Statu suvranu]] insin'à u 1 di maghju di u 1707, data à a quale l'[[Attu d'Unione (1707)|Attu d'Unione]] l'unificò incù u [[Riame d'Inghilterra]] per crià u [[Riame di Grande Brittagna]]. Occupendu u nordu di a [[Grande Brittagna]], a Scozia cumprende un inseme di picculi arcipelaghi frà i quali l'[[Ebride]], l'[[Orcade]] o e [[Shetland]]. Hè dinù una di e sei [[Paese celtiche|nazione celtiche]]. A so capitale, centru finanziariu è amministrativu, hè [[Edimburgu]], ma a più grande cità hè [[Glasgow]], chì hè sturicamente a a più cità industriale di u paese. L'altre cità maiò sò [[Aberdeen]] è [[Dundee]], suvitate da [[Stirling (cità)|Stirling]], [[Perth (Scozia)|Perth]] è [[Inverness (Scozia)|Inverness]]. A riligione chì ci hè a più sparta hè u [[cristianesimu]].<ref>[http://www.sacred-destinations.com/scotland/scotland-religion.htm Riligione in Scozia]</ref> Esiste una grande diversità di [[Dinuminazione sora|dinuminazione]], ma a Chjesa a più impurtante hè a [[Chjesa di Scozia]], una Chjesa rifurmata presbiteriana, suvitata da a [[catulicismu|Chjesa cattolica]]. Bon parechji Scuzzesi sò per altru [[atei]]. Duie lingue regiunale sò ricunnusciute : u [[gaelicu scuzzese]] è u [[scots]]<ref>[http://www.arti.gla.ac.uk/ScotLit/ASLS/SWE/ScotUnivLinks.html Lingue parlate in Scozia]</ref>. Puliticamente, a Scòzia hè marcata da un forte muvimenttu [[Indipendentismu|indipendentistu]]. Dopu à l'elezzione legislative di u [[2007]], u [[Partitu Naziunale Scuzzese]] (''Scots Naitional Pairty'', SNP) hà furmatu u prima guvernu indipendentistu (ma minuritariu) di a storia di Scozia. À u mumentu di l'elezzione di u 5 di maghju di u 2011, u SNP ottense a maiuranza assoluta di i sedii (69 annantu à u 129<ref>[http://www.parliament.uk/briefing-papers/rp11-41.pdf Cunsequenza di l'elezzione di u 5 di maghju di u 2011]</ref>) è, u 15 di uttrove di u 2012, u prima ministru [[David Cameron]] firma un accordu purtendu annantu à l'organisazione in u 2014 d'un [[referendum annantu à l'indipendenza di a Scozia]]. Quellu si svoglie u 18 di sittembre di u 2014 incù una larga participazione è cunduce à u ricusu di l'indipendenza di a Scozia incù 55,3% di l'elettori<ref>[http://www.levif.be/info/actualite/internaziunale/l-ecosse-independante-en-2014/article-4000194518955.htm Referendum annantu à l'indipendenza di a Scozia in u 2014.]</ref>,<ref>[http://www.bbc.com/news/events/scotland-decides/results]</ref>. == Etimulugia == U nome ''Scozia'' vene da a parola latina ''[[Scotia]]'', chì significheghja ''paese di e Scots''. Currisponde à l'inglese ''Scotland''. A parola latina ''[[Scotia]]'' era imprudata da i [[Rumani]] per designà i [[Gaels]] chì pupulavanu à u Vu seculu u territoriu attuale di a Scozia<ref>Alexander Low; ''The history of Scotland... To the middle of the ninth century'', p.28.</ref> è ancu l'[[Irlanda (isula)|Irlanda]]. U grande filosofu [[Ghjuvanni Scot Erigene]], per indettu, era d'origine irlandese è micca scuzzese, malgradu u so nome. In [[latinu medievale]], ''scotti'' si riferia à u populu irlandese è per estinsione, à i Gaels di Scozia<ref>Brendan Lehane, ''The Quest of Three Abbots: the golden age of Celtic Christianity'', p.121.</ref>. [[Bede u Venerevule]] improda u termine ''Scottorum natio'' (parola per parola : ''nazione di e Scots'') per designà u populu venutu da l'[[Irlanda]] chì si stallò annantu à una parte di e terre [[pictes]] (" Scottorum nationem in Pictorum parte recipit "). Quessa pò esse interpritata cum'è a ghjunta di u populu chjamatu ''[[Gaëls]]'' in u riame di [[Dal Riada]], annantu à a costa punente di Scozia. À u Xu seculu, a parola ''Scot'' hè minziunata in e [[Cronache anglusassone]] è face riferimentu à u " paese di i Gaëls ", vene à dì l'Irlanda. U termine ''Scottorum'' apparisce di novu, usatu da un rè irlandese in u [[1005]]. A sprissione ''Imperator Scottorum'' hè aghjunta à nome di [[Brian Boru|Brian Bóruma]] da Mael Suthain, in u Libru d'Armagh<ref>Francis Saveriu Martin, T. W. Moody, F. J. Byrne ''New History of Ireland'', p.862.</ref>. Omu pensa chì Brian Bóruma duvia tandu rignà annantu à i Scots. 'Ssa dinuminazione fubbe appena cupiata da i rè scuzzesi. Omu attribuisce a sprissione ''[[Basileus]] Scottorum'' in [[Edgar Ia di Scozia|Edgar Ia di Scozia]] ([[1074]]-[[1107]])<ref>Allan Freer, The North British Review, p.|119. Eben William Robertson, ''Scotland Under Her Early Kings: hà history of the kingdom to the chjusa of the thirteenth century'', p.286.</ref>. [[Lisandru Ia di Scozia]] (versu [[1078]] - [[1124]]) usò a sprissione ''[[Rè|Rex]] Scottorum'' annantu à u so sugellu, cum'elli fecenu i so successori insinament'à [[Ghjacumu II di Scozia|Ghjacumu II]]<ref>D. E. (EDT) Greenway, E. B. (Edmund Boleslaw) Fryde, ''Handbook of British Chronology'', p.55</ref>. == Storia == === Preistoria === I ghjacciai cuprianu tutta a superficia di a Scozia attuale mentre u [[Mesoliticu]]. U Regnu Unitu facia parte di u Doggerland abitatu da numerosi gruppi di piscadori è di cacciadori è cuglidori dapoi u 12800 AC. L'Isule Britanniche si formanu in seguitu à a fonte di a calotta ghjaciaria à a fine di l'[[Ghjaciazione di Würm|ultima ghjaciazione]]<ref>A prima prova cunnisciuta hè una punta di freccia in [[petra battifocu]] truvata annantu à [[Islay (Scozia)|Islay]]. Vede Moffat, Alistair (2005) ''Before Scotland: The Story of Scotland Before History''. London. Thames & Hudson. Pagina 42.</ref>,<ref>U situ di [[Cramond (Scozia)|Cramond]] (8500 AC) è quellu situatu vicinu à [[Kinloch Castle|Kinloch]], [[Rùm]] (7700 AC) custituiscenu e prove e più anziane d'una prisenza umana in Scozia. Vede in [http://www.megalithic.co.uk/articulu.php?sid=2146410357 "The Megalithic Portal and Megalith Map: Rubbish dump reveals time-capsule of Scotland's earliest settlements"] megalithic.co.uk. Cunsultatu u 10 di frivaghju di u 2008 è Edwards, Kevin J. And Whittington, Graeme "Vegetation Cambia" in Edwards, Kevin J. & Ralston, Ian B.M. (Eds) (2003) ''Scotland After the Ice Age: Environment, Archaeology and History, 8000 AC-1000''. Edinburgu. Edinburgh University Press. Pagina 70.</ref>. I gruppi di culoni anu cuminciatu à architettà e prime abitazione permanente cunnisciute annantu à a terra scuzzese versu 9500 AC, è i primi paesi versu 6000 AC. U forte bellu cunsirvatu di [[Skara Brae]] annantu à [[Mainland (Orcades)|Mainland]] in l'[[Orcade]] hè datatu da u 5100 AC. L'abitazione, tombe è lochi di cultu di u [[Neuliticu]] esistenu numerose è in bonu statu di cunsirvazione in e [[Northern Isles]] è l'[[Ebride steriore]], induve u pocu d'arburi hà addistratu a custruzzione d'edifizii in petre di u locu. === Antichità === Per causa di a so pusizione geugrafica eccintrata, a [[Caledonia]] hè statu menu tocca da l'invasione ch'è l'[[Inghilterra]] è à più forte ragione ch'è e rigione cuntinentale. Dopu à a cunquista di l'[[Inghilterra]] (in l'annu 45 circa) da [[Claudiu (imperatore rumanu)|Claudiu]], i [[Rumani]] ùn anu micca riesciutu à pacificà a Scozia. Si sò messi à u riparu daretu u [[muru d'Adrianu|muru]] chì l'imperatore [[Adrianu]] fece edificà versu u120, è chì riescì à cuntene trà bè è male i [[Pictes]] insin'à u [[364]]. U [[muru d'Antuninu]] custruitu più à nordu ùn fubbe micca efficacu à longu. Sient'è u Grecu [[Claudiu Tolomeu]], i differenti populi chì stanu tandu a Scozia eranu e ''[[Brigantes]]'', e ''Caledonii'', e ''Votadini'', i ''Selgovae'', e ''Novantae'', e ''Damnonii'', e ''Verturiones'', è cetera. === Medievu === À u [[Medievu]], l'inseme umanu di ciò chì diventa dopu a Scozia hè cumpostu da parechji populi : i Celti (i [[Pictes|Picti]], i [[Brettoni insulari|Brettoni]], i [[Scots]] venuti da [[Irlanda]]), è i Nordichi (in seguitu à l'invasione nurvegese di l'Orcade è di a Scozia) In u 563, u frate irlandese Columcille (o Columkill, o [[Colomba d'Iona|Colomba]] - da ùn cunfonde incù [[Colomban di Luxeuil|Colomban]]) fundò un munasteru annantu à l'isula d'[[Iona (Scozia)|Iona]], in u riame scot di [[Dal Riada]]. 'Ss'abbazia prestigiosa ha dà inizià e missione micca sultantu annantu à u Dal Riada, ma insinamentu à e terre di i [[Pictes]]. I differenti riami autoctoni anu da esse inclusi in 'ssu riame di i Scots è furmà a [[Scotia]], vene à dì a " Scozia " in francese. 'Ssi riami eranu : * u [[Fortriú|Riame di Fortriú]] (pitte) ; * u [[riame di Fib]] (pitte) ; * u [[riame di Gododdin]] (brettone, erede di i ''Votadini''), assurbitu da a [[Northumbrie]] sassone ; * u [[riame di Strathclyde]] (brettone) ; * u [[Dal Riada|riame di Dal Riada]] (scot). In Scozia, si parla à spessu d'una ''[[Auld Allianza]]'' (" A Vechja Allianza ") trà a Scozia è a [[Francia]] : l'allianza tradiziunale contru à l'[[Inghilterra]] firmata in u [[1295]]. === Epica muderna === In u [[1603]], u rè [[Ghjacumu VI di Scozia è Ia d'Inghilterra|Ghjacumu VI di Scozia]] diventò dinù Ghjacumu Ia d'Inghilterra è d'Irlanda. In u [[1701]], u parlamentu di [[Londra]] arrigulò a successione à u tronu d'[[Inghilterra]] à favore di a casa di Hanovre, ma u parlamentu scuzzese minacciò per un tempu di fà una scelta differente, podarse à favore di u figliolu di u rè decadutu [[Ghjacumu II d'Inghilterra|Ghjacumu II]], " Ghjacumu III è VIII ", amicu di u rè di [[Francia]], chì pudia pretende à i trè troni. Ma, i parlamintare scuzzesi, marcanti per a maiò parte, avianu i pinseri finanziarii pruvinendu di u disastru di u [[Prugettu Darién]] à u [[Panama]]. Dopu à longhi neguziati, l'[[Attu d'Unione (1707)|Trattatu da Unione]] fubbe firmatu è u " [[Regnu Unitu]] di [[Grande Brittagna]] " campa u ghjornu in u [[1707]]. In u [[1727]], nasce a ''[[Reale Bank of Scotland]]'' per sdannighjà i purtadori di u [[Prugettu Darién]]. Face uncurrenza à a ''Lang|in|[[Bank of Scotland]]'', righjunta dinù da a ''[[British Linen Company]]'' chì presta da u [[1764]]<ref>in [http://books.google.fr/books?id=vEkTAAAAYAAJ&pg=PA211&dq=British+Linen+Company,+established+in+1746&hl=fr&a so=X&ei=YN1WUd_8F-7Ci7AaT-YH4Cg&ved=0CGoQ6AEwCQ#v=onepage&q=British%20Linen%20Company%2C%20established%20in%201746&f=false ''Views in Edinburgh and its vicinity'', Vulumu 1]</ref> à e [[Batiste|filature di linu]]. Aiutata da a [[Society of Improvers in the Knowledge of Agricultura in Scotland|Sucità agronomique scuzzese]], a produzzione scuzzese di [[Linu (textile)|linu]] triplicu trà u [[1730]] è u [[1775]], trà [[Dundee]] è [[Glasgow]], chì doppia e so espurtazione, trà [[1725]] è [[1738]]<ref>in ''A History of Scotland'', da J. D. Mackie è B. Lenman and G. Parker, (London: Penguin, 1991), pagina 296.</ref>. A [[battaglia di Culloden]] di u [[1746]] hà in u frattempu marcatu u fallimentu di u quartu di i sbarchi rialisti in Scozia, dopu à quelli di u 1692, 1708, è 1715. E speranze di risturazione di a sterpa di a [[Casa di Stuart|Stuarts]] si spignenu. U modu di vita tradiziunale di i [[Highlands|Highlanders]] (i [[clan|clani]], i [[tartan|tartani]] è ancu a [[sampugna]]) hè interditu. [[Walter Scott]] (1771-1832), autore prulificu di ballate, puemi è [[Rumanzu storicu|rumanzi storichi]], face cunnosce a litteratura scuzzese è à u XIXu seculu, [[Glasgow]] è u [[Clyde (Scozia)|Clyde]] diventanu un impurtante centru di custruzzione navale è a " siconda cità di l'imperu " britannicu dopu à [[Londra]]. E prime elezzione di u parlamentu scuzzese sò state organizate u 6 di maghju di u 1999. A prima seanza di u parlamentu hà avutu locu u 12 di maghju di u 1999. L'elezzione anu avutu locu dopu in u [[2003]]. U [[Partitu travaglistu (Regnu Unitu)|partitu travaglistu]] era tandu u più partitu maiò (29,3 % è 50 sedii<ref> http://news.bbc.co.uk/2/shared/bsp/hi/votu2003/scottish_parliament/html/main_scoreboard.stm Cunsequenze di l'elezzione di u 2003 (BBC)</ref>) manchendu di pocu a maiuranza. Incù l'appoghju di i Liberali (17 diputati) di u ''[[Democrati liberali (Regnu Unitu)|Scottish Liberal Democratic Party]]'', i travaglisti furmavanu u ''[[Guvernu scuzzese|Scottish Executive]]'', vene à dì u guvernu di Scozia. Ci era una prisenza nutevule d'eletti indipendentisti di u SNP (20,9 % è 27 sedii) (''Scottish Naziunale Party'', centru di manca. Difatti, era u sicondu partitu di u parlamentu), di sucialisti indipendentisti (6,9 % è 6&nbsp;diputati) scumpartuti trà u SSP ([[Partitu sucialistu scuzzese]]) è [[Sulidarità (Scozia)|Sulidarità]] è l'ecolugisti indipendentisti di u [[Partitu verde scuzzese]] (6,7 % è 7 sedii). === Storia cuntimpuranea === Un [[Parlamentu scuzzese]] hè statu instauratu da u ''[[Scotland Act (1998)|Scotland Act]]'', aduttatu da u parlamentu britannicu in u [[1998]]. Un [[referendum]] era statu organizatu capunanzu, di sittembre di u 1997 è una larga maiuranza s'era pronunciata à favore di a criazione d'un parlamentu. Hè u prima parlamentu scuzzese dapoi u [[1707]]. Hè cumpostu da 128 diputati. E prime elezzione di u parlamentu scuzzese sò state organizate u 6 di maghju di u 1999. A prima seanza di u parlamentu hà avutu locu u 12 di maghju di u 1999. L'elezzione anu avutu locu dopu in u [[2003]]. U [[Partitu travaglistu (Regnu Unitu)|partitu travaglistu]] era tandu u più partitu maiò (29,3 % è 50 sedii) manchendu di pocu a maiuranza. Incù l'appoghju di i Liberali (11,8 % è 17 diputati) di u ''[[Scottish Liberal Democratic Party]]'', i travaglisti furmavanu u ''[[Guvernu scuzzese|Scottish Executive]]'', vene à dì u guvernu di Scozia. Ci era una prisenza nutevule d'eletti indipendentisti di u SNP (20,9 % è 27 sedii) (''Lang|in|Scottish Naziunale Party'', centru sinistra - difatti, era u siconda partitu di u parlamentu), di sucialisti indipendentiste (6,9 % è 6&nbsp;diputati) scumpartuti trà u SSP ([[Partutu sucialistu scuzzese]]) è [[Sulidarità (Scozia)|Sulidarità]] è l'eculogiste indipendentisti di u [[Partitu verde scuzzese]] (6,7 % è 7 sedii). I cunsirvatori unionisti, chì u so ''[[Partitu cunsirvatore (Regnu Unitu)|Scottish Conservative and Unionist Party]]'', dritta, chì s'oppunianu à a criazione di u Parlamentu, ùn avianu più ch'è qualchì eletti (15,5 % è 18 sedii). Infine, à u mumentu di l'ultime elezzione di u 5 di maghju di u 2011, u SNP ottene a maiuranza assoluta di i sedii (69 annantu à u 129). U Prima ministru, Alex Salmond, hà oramai prumissu l'organisazione d'un [[Referendum scuzzese annantu à l'indipendenza|referendum annantu à l'indipendenza]] u 18 di sittembre di u 2014, à l'esitu di i [[Ghjochi di u Commonwealth di u 2014|ghjochi di u Commonwealth]] chì anu locu in Glasgow. Sient'è e cunsequenze d'un sundaghju publicatu da u ''[[The Sunday Times (Regnu Unitu)|Sunday Times]]'' u 7 di sittembre di u 2014, i sustinidori di l'indipendenza di a Scozia ghjunghjenu in testa (51 % contru 49 %). L'indipendenza hè finalemente rispinta da 55,3% di nò. Infine, à u mumentu di l'ultime elezzione di u 5 di maghju di u 2011, u SNP ottene a maiuranza assoluta di i sedii (69 annantu à u 129). U Prima ministru, Alex Salmond, hà oramai prumissu l'organisazione d'un [[Referendum scuzzese annantu à l'indipendenza|referendum annantu à l'indipendenza]] u 18 di sittembre di u 2014, à l'esitu di i [[Ghjochi di u Commonwealth di u 2014|ghjochi di u Commonwealth]] chì anu locu in Glasgow. Sient'è e cunsequenze d'un sundaghju publicatu da u ''[[The Sunday Times (Regnu Unitu)|Sunday Times]]'' u 7 di sittembre di u 2014, e sustinitrice di l'indipendenza di a Scozia ghjunghjenu in testa (51 % contru 49 %). L'indipendenza hè finalemente rispinta in definitiva da 55,3% di nò. In seguitu à a vittoria di i sustinidori di l'esciuta da u [[Regnu Unitu]] di l'[[Unione europea]] à u mumentu di u [[referendum annantu à u mantinimentu di u Regnu Unitu in l'Unione europeu|referendum di u 23 di ghjugnu di u 2016]], i Scuzzesi si sò pronunciatu per u mantinimentu à u senu di l'UE, incù u 62 % di i suffraghji sprimati. U lindumane di a cunsultazione, u Primu ministru scuzzese ùn esclude micca l'organisazione d'un nuvellu referendum annantu à l'indipendenza di a Scozia. À u mumentu di u referendum di u 2014, unu di i principali argumenti usati da l'opponenti à l'indipendenza era chì un'esciuta da a Scozia à u senu di u Regnu Unitu averia automaticamente inghjennatu un'esciuta da l'UE. == Geugrafia == === Tupugrafia === [[File:Scotland from satellite.jpg|thumb|250px|Carta da satellitu di a Scozia.]] A Scozia ùn pussede ch'è una sola [[Fruntiera trà l'Inghilterra è a Scozia|fruntiera terranea]], à u sudu di u paese, spartuta incù l'[[Inghilterra]]. E so fruntiere marittime a spiccanu da l'[[Irlanda di u Nordu]] è da l'[[isule Feroè]], territoriu [[Danimarca|danese]]. A Scozia conta numerosi [[arcipelagu|arcipelaghi]], ragruppendu circa 790 [[isula|isule]]. E trè principale sò e [[Shetland]], à u nordu, l'[[Orcade]], à u largu di [[Thurso (Scozia)|Thurso]], è l'[[Ebride]], à u nordupunente. L'[[Skye (Scozia)|isula di Skye]] face parte di l'Ebride Interne, à listessu titulu ch'è l'[[Mull (Scozia)|isula di Mull]]. E coste, di listessa manera ch'è i [[fjord|fjordi]], sò assai frastagliate è custituite da scogli, ma omu scontra dinù e spiaghje di rena. E muntagne coprenu una vasta superficia. I culmini ne sò u [[Ben Nevis]] (1344 m) è u [[Cairn Gorm]] (1245 m), tremindui assai furmati da i ghjacciai. A neve ci persiste tuttu l'annu. U vulcanismu, benchì anzianu, hè visibile in certe parte di u rilievu (punta di l'[[Old Man of Storr]] annantu à l'[[Skye (Scozia)|isula di Skye]], [[organi basaltichi]] di [[Staffa]], [[Dyke|dykes]] d'[[Edimburgu]]). I ''[[loch]]'' sò i lavi d'acqua dolce o i [[fjord|fjordi]] stretti è prufondi sbucchendu annantu à u mare. Quest'ultimi sò stati furmati da l'erusione à tempu à l'ultima [[ghjaciazione]]. Sò à spessu situati in [[valle ghjaciarie]], i [[glen]], chì u so fondu hè occupatu da un lavu o un bracciu di mare. I loch scuzzesi i più celebri sò senza dubbitu u [[Loch Ness]], u [[Loch Awe]], u [[Loch Lomond]] è u [[Loch Tay]], ma ne esiste centinare è centinare. I loch di mare, tutti dinù numerosi, cumprendenu per indettu u [[Loch Longu (Argyll and Bute)|Loch Longu]], u [[Loch Fyne]], u [[Loch Linnhe]] è u [[Loch Eriboll]]. === Clima === U [[clima]] di a Scozia hè un [[clima timperatu]] [[clima oceanicu|oceanicu]], benefiziendu da l'influenza di u [[Gulf Stream]]. E pricipitazione sò abundante, in particulare annantu à a parte nordupunente di u paese. D'inguernu, ci neve à spessu, ma a neve hà tindenza à sdrughje si ne prestu per via di i cambiamenti di timperatura è di l'influenza di u [[Gulf Stream]], particularmente longu à e coste. Eppuru, per causa di a so relativa prussimità incù u [[chjerchju pulariu]] (a Scozia hè difatti situata à listessa latitudine ch'è a parte Sudu di l'[[Alaska]] è di a [[Nurvegia]]), l'inguerni ponu qualchì volta esse assai rigurosi, soprattuttu quandu omu s'avanza à l'internu di i [[Highlands]] induv'ellu pò nivà da a fine di u mese di sittembre. Dinù, quandu una massa d'aria pularia s'acciacca annantu à u paese, e timperature ponu tandu cade di manera trimente in solu qualchì ora. == Ambiente == === Flora === [[File:Autumn_Gentian_(Gentianella_amarella)_-_geograph.org.uk_-_229005.jpg|thumb|Flora di Scozia: ''Gentianella amarella'']] A [[flora]] di a Scozia hè un'assemblea di [[spezia|spezie]] di [[pianta|piante]] chì conta più di 1600 spezie di [[Tracheobionta|piante vasculare]], più di 1500 di [[lichene|licheni]] è vicinu à 1000 [[briofite]]<ref> http://www.windsorscottish.com/hist-geo-flora.php Fauna è flora di Scozia</ref>. U numeru tutale di spezie vasculare hè debule in cunfrontu d'altri paese, ma e briofite è i licheni sò abundanti è quest'ultimi formanu in Scozia una pupulazione d'impurtanza mundiale. Parechje pupulazione di spezie rare di [[filetta]] esistenu, benchì l'impattu di i cullizziunisti di u XIXu seculu aghji messi in periculu l'esistenza di parechje spezie. E fureste sò scherse, per via di u sbuscamentu eccessivu in u passatu o di a puvertà di a terra annantu à e muntagne. U ventu è u [[blizzard (meteurulugia)|blizzard]] suffiendu annantu à e pendite d'inguernu ùn aghjivuliscenu micca a vegetazione. E [[lande]] sò cuperte à [[scopa]] o à [[Filicophyta|filetta]] è l'erba hè à spessu tanta schersa ch'è ci sò e centinare di chilomitri quatrati chì ùn ponu esse imprudati per l'[[agricultura]]. Eppuru, dapoi parechje dicine d'annate, u guvernu scuzzese investisce à l'ingrossu per a " ricustruzzione " di u so patrimoniu furestieru, è, in certe parte di u paese, omu pò qualchì volta scuntrà ci annantu à grande stese migliaie di ghjovani ghjallichi caleduniani. === Fauna === A [[Fauna (biolugia)|fauna]] di a Scozia hè generalmente tipica di u nordupunente di a parte [[Europa|europea]] di l'[[ecozona]] [[palearctica]], benchì parechje di i grossi [[mammiferu|mammiferi]] di u paese fussenu stati caccighjati sin'à l'[[estinzione di a spezie|estinzione]] è chì l'attività umana aghji dinù datu locu à a ghjunta di parechje spezie. I diversi ambienti timperati di Scozia ragruppanu 62 spezie di mammiferi selvatichi, cumpresa una pupulazione di [[Felis silvestris|ghjatti selvatichi]], un numeru impurtante di [[Vitellu marinu|vitelli marini grisgi]] è [[Vitellu marinu|vitelli marini cumuni]] è a culonia a più à u nordu di [[Grande delfinu|grandi delfini]]. Riguardu à l'insetti, nutemu a prisenza di i [[moscerinu|moscerini]]. Minusculi insetti alati, i moscerini appariscenu da u principiu di l'istate è si custituiscenu in livaturi. Sò insetti chì pizzicanu (e femine mursicanu per cibà si di sangue), ripprisentanu un certa fastidiu, à u mumentu di bivacchi, per i marchjadori chì ùn sò micca attrazzati di zinzalere specifiche (à fine maglie). I mari circundendu a Scozia sò frà i più produttivi annantu à u pianu biulogicu in u mondu : omu stima chì u numeru tutale di spezie marine scuzzese varca i 40000. I [[Monticule di Darwin]] sò un duminiu impurtante di mare fretu è in acqua prufonda incù scogli curallini scuperti in u [[1988]]. In l'internu di e terre, vicinu à 400 pupulazione geneticamente distinte di [[Salmone atlanticu|salmoni atlantichi]] vivenu in e vadine scuzzese. == Demugrafia == A Scozia conta quattru grande cità è sei cità mizane: [[Glasgow]] (580690 ab. Vicinu à 1,7 milione in l'agglumerazione), [[Edimburgu]] (457020 ab.), [[Aberdeen]] (211910 ab.), [[Dundee]] (145460 ab.), [[Stirling (cità)|Stirling]] (86200 ab.), [[Inverness (Scozia)|Inverness]] (53920 ab.), [[Ayr]] (46431 ab.), [[Perth (Scozia)|Perth]] (44000 ab.), [[Dumfries]] (38000 ab.) è [[Falkirk]] (34071 ab.). À u mumentu di u [[censimentu]] di u 2010, a Scozia cuntava 5168500 abitanti. Sient'è l'estimi di u [[2004]], 'ssu numeru puderia esse 5078400 attualmente. A superficia di a Scozia essendu 78772 km², a [[densità di pupulazione]] hè tandu di 64 persone à u km². Circa 70 % di a pupulazione stà in e [[Cintrale Lowlands]], una valle larga è fertile, chì si stinza da u nordestu à u sudupunente trà e cità d'[[Edimburgu]] è di [[Glasgow]] è cumprendendu i bacini di pupulazione cum'è [[Stirling (cità)|Stirling]], [[Falkirk]], [[Perth (Scozia)|Perth]] è [[Dundee]]. I cuncintramenti di pupulazione si trovanu annantu à a costa nordestu, per u più intornu à [[Aberdeen]] è d'[[Inverness (Scozia)|Inverness]]. A cità di [[Glasgow]] pussede a [[densità]] a più alta incù 3292&nbsp;persone à u km², mentre chì a rigione di l'[[Highlands]] pussede a densità a più debule incù solu 5 persone à u km². Vicinu à [[Glasgow]], u fracassu di i cantieri navali di a [[Clyde (Scozia)|Clyde]] è di e minere di carbone s'hè taciutu incù a fine di l'ultima guerra. Per causa di u disimpiegu, numerosi ghjovani diplumati emigranu versu l'[[Australia]]. == Lingue == [[File:Sanas.jpg|thumb|250px|[[Signaletica bislingua]] in [[Gaelicu scuzzese|scuzzese]] è [[inglese]] in i [[Highlands]].]] L'[[inglese]] è u [[gaelicu scuzzese]] sò e duie lingue officiale di a Scozia. Una altra lingua, avendu u statutu di [[lingua regiunale]], u [[scots]], hè dinù ricunnusciuta sient'è i termini di a [[Cartula europea di e lingue regiunale o minuritarie]]. L'[[inglese]] hè a lingua materna di 98 % di a pupulazione scuzzese. S'agisce generalmente d'un inglese assai mischiatu d'accentu [[scots]] è di certe particularità lessicale è grammaticale. I Scuzzesi anglofuni monulingui vivenu, in una prupurzione di 75 %, in i ''Lowlands'' Cintrale, vene à dì in u centru è u sudu di a Scozia. Listesse statistiche di u [[2001]] indicavanu chì 65674 persone annose di trè anni è più, vene à dì 1,3 % di a pupulazione scuzzese, eranu sempre capace di parlà, leghje è scrive in [[gaelicu scuzzese]]. I più grandi cuncintramenti di Scuzzese celtofuni si trovanu à u nordupunente, vene à dì in i ''Western Isles'' (o l'[[Ebride]]), i ''Highlands'', è ancu a rigione di [[Riame di Strathclyde|Strathclyde]] è quella d'[[Edimburgu]], a capitale. U gaelicu scuzzese ùn hè praticamente più parlatu in u sudu di a Scozia. L'[[inglese scuzzese]] hè a [[Lista di variazione regiunale di a |varietà regiunale di l'inglese]] in usu in iScozia, chjamata in inglese ''Scottish English'' o ''Scottish Standard English''. Hè a lingua scritta usuale in Scozia in i testi non litterarii. Ùn deve micca esse cunfusa incù u [[scots]], lingua germanica assai prossimu ma distinta da l'[[inglese mudernu]]. Sippuru i dui nomi fussenu stati à spessu impiigati unu per l'altru, l'usu mudernu hè di spiccà chjaramente i dui. === Inglese scuzzese === L'inglese scuzzese hè a cunsequenza di l'[[interferenza linguistica]] trà u scots è l'inglese à parte si da u seculu XVII<ref>Stuart-Smith J. (2008) ''Scottish English: Phonology'' in Varieties of English: The British Isles, Kortman & Upton (Eds), Muntone di Gruyter, p.|48</ref>. U passaghju di numerosi locutori da u scots à l'inglese si fece à u premiu di numerosi comprumissi [[funulugia|fonulogichi]] è trasfirimenti, è ancu di finomini d'[[ipercurrezzione]]<ref> McMahon, April M. S. (2000) ''Lessical phonology and the history of English '' Cambridge University Press p. 143</ref>. L'[[ortugrafia]], a [[puntuazione]] è a [[grammatica]] di l'inglese scuzzese suvitanu generalmente l'usu di l' ''[[Oxford English Dictionary]]''. L'inglese di e [[Highlands]] differisce un pocu di quellu di i [[Lowlands]], chì cumporta una più grande influenza funologica, grammaticale è lessicale di a lingua di [[substratu (linguistica)|substratu]], u [[gaelicu scuzzese]]. Malgradu e variazione regiunale è suciale, l'inglese scuzzese pussede bon parechji tratti di pronuncia caratteristichi. Esistenu poche differenze di grammatica trà e varietà di l'inglese, benchì a forma prugrissiva s'improdi tipicamente incù una più grande frequenza ch'è in altrò, per indettu incù certi verbi di sensu stativu (''I'm wanting a drink'' : " Vogliu un bichjere "). À u futuru, a forma prugrissiva indicheghja à spessu un supponimentu (''You'll be coming from Glasgow'' : " Forse vene da Glasgow ")<ref> McMahon, April M. S. (2000) ''Lessical phonology and the history of English '' Cambridge University Press p. 145</ref>. L'inglese scuzzese pussede bon parechji parole pocu imprudate à u sudu di u Regnu Unitu (cum'è l'altre varietà d'inglese). Parechji facenu parte di u vucabulariu generale, cum'è ''outwith'' " fora di " (piuttostu ch'è ''outside of''), ''wee'' " picculu " (parola di u scots, impiigata dinù in [[inglese irlandese]]), ''pinkie'' " ditu mignulu " (piuttostu ch'è " little finger "), ''janitor'' " guardianu " (piuttostu chì ''caretaker'') ; altre parolle designanu e rialità culturale specifiche, cum'è ''[[haggis]]'' o ''[[caber]]''. === Gaelicu scuzzese === [[File:AntEileanSgitheanach.ogg|thumb|Esempiu di gaelicu scuzzese : nome di l'isula di Skye, ''Annu t-Eilean Sgitheanach''.]] U scuzzese o [[gaelicu scuzzese]] (chjamatu ''Gàidhlig'' da paragunà incù u ''Gaeilge'' parlatu in [[Irlanda]]) hè una [[lingua gaelica]] ([[lingue celtiche|celtica]]) parlata in Scozia, in e [[Highlands]], in l'isule, è ancu da une poche di cumunità di [[Nova Scozia]], soprattuttu in l'[[isula di u Capu Brettone]]. L'espulsione furzata di campagnoli scuzzesi da di i grandi pruprietarii terrani à u seculu XIX spiega chì a lingua si fusse sparta insin'à u [[Canada]], induve ella hà declinatu ([[Gaelicu canadianu]]). Hè ricunnusciutu da u [[Regnu Unitu]] cum'è [[lingua regiunale]] di a Scozia sient'è a [[Cartula europea di e lingue regiunale o minuritarie]], è dapoi una leghje di u parlamentu scuzzese vutata u 21 d'aprile di u 2005 hè una [[lingua officiale]] di a Scozia (incù l'[[inglese]]). Hè usatu in a [[signaletica stradale bislingua]]. Cum'è lingua tradiziunale di i [[Gaels]], o [[Scots]] (i [[Celti]] venuti da l'[[Irlanda]] chì pupulonu u nordupunente di l'[[isule Britanniche]] versu u seculu V), u gaelicu occupa una piazza impurtante in a cultura tradiziunale scuzzese. Custituisce difatti a lingua storica di a forza parte di a Scozia attuale. U gaelicu scuzzese cuntava, in u [[2006]], 58750 locutori. === Scots === U [[scots]] (chjamatu in scots ''the Scots leid'', ''the Scotch tung'', è cetera.) hè una [[lingua germanica]] parlata in Scozia è in u nordu di l'[[Irlanda]] (in l'[[Ulster]]). Derivatu da u vechju [[nortumbrianu]], un di i dialetti settentriunali di u [[vechju inglese]] parlatu à u nordu di a vadina Humber, in [[Grande Brittagna]], prima di l'invasione nurmana ([[1066]]), è influinzatu da u [[vechju norrois]], appurtatu in l'isula da i [[Vichinghi]] danesi à u seculu, ferma assai prossimu à l'[[inglese]]. U scots custituisce in particulare l'[[idioma]] regiunale propiu à i [[Lowlands]], chì unu di i so dialetti hè u [[doric]]. Per causa di differenze esistendu trà i dialetti di u scots è di a non esistenza d'un'auturità di rigulazione, ùn esiste micca per avà un'[[ortugrafia]] nurmalizata per u scots è quessa, à dispettu di parechji sforzi chì sò stati fatti di i locutori di 'ssa lingua. U scots ùn hà micca cunnisciutu l'impurtante mudifica di a pronuncia di e vucale ([[grande cambiamentu vucalicu]]) ch'ellu hà cunnisciutu l'inglese. À titulu d'esempiu, a parola " town " si pronuncia incù una diftonga, ma a parola in scots, " toun ", si pronuncia /tun/. U pueta [[Robert Burns]], autore frà altre di a canzona ''[[Auld Lang Syne]]'', hè unu di i scrittori di lingua scots i più cunnisciuti è i più pupulari. == Econumia == [[File:Wfm buchanan street.jpg|thumb|250px|Buchanan Street, à u centru di u quartiere cummerciante di Glasgow.]] L'econumia di a Scozia hè strittamente ligata à quella di u [[Regnu Unitu]] ed hè per u più basata annantu à un sistemu capitalistu incù assai pocu interventu da a parte di u Statu. Dopu à a [[Rivoluzione industriale]], l'econumia scuzzese hè duminata da a [[custruzzione navale]], l'[[industria mineraria]] è a [[siderurgia]]. A participazione di a Scozia à l'[[Imperu britannicu]] l'hà permessu di spurtà a so produzzione à traversu à u mondu. Ma l'industria greva hà declinatu in l'ultima parte di u seculu XX. A Scozia subisce, à parte si da u mezu di u 1970, listessa crisa industriale ch'è u [[Paese di Gallia]] è u nordu di l'[[Inghilterra]]. L'industrie anziane, minere, carbone, ferru è siderurgia, sò vittime di a so invichjamentu è di a cuncurrenza mundiale, purtendu à un di i grandi mutamenti di l'econumia di a Scozia, ormai basata annantu à a [[tecnulugia]] è i [[Sirvizii (econumia)|sirvizii]]. L'annate [[1980]] anu vistu u sviluppu di a [[Silicon Valley]] scuzzese : [[Silicon Glen]] (''glen'' significhendu valle in scuzzese), trà [[Glasgow]] è [[Edimburgu]], aggrundendu assai intraprese tecnologiche maiò vinute à impiantà si in Scozia. Oghje, l'industria tecnulogicu impiega 41000 persone. L'imprese basate in Scozia sò spicializate in i sistemi d'infurmazione, a difesa, l'elettronica è i semi-conduttori, in certe rigione industrialmente scimpiate. A crescita ecunomica in Scozia hè stata in media superiore à quella di a Grande Brittagna sana ed hè stata menu tocca da a ricessione di u principiu di l'annate ch'è bon parechje altre rigione. Esiste dinù un sittore di sviluppu è design elettronicu particularmente dinamicu è in piena crescita, basatu annantu à i so ligami incù l'università è e cumpagnie lucale. Da nutà dinù hè a prisenza di sucietà multinaziunale cum'è [[Naziunale Semiconductor]], [[Internaziunale Business Macchine Curpurazione|IBM]] o [[Motorola]]. L'altri sittori magiori di l'econumia di a Scozia sò : a banca è e sirvizii finanziarii, l'educazione, u divertimentu, a biotecnolugia, i trasporti, u [[pitroliu]], u [[gasu]], u [[whisky]], è u turismu. I principali clienti di a Scozia sò i [[Stati Uniti]], a [[Francia]] è l'[[Alimagna]]. U [[produttu internu rozu]] (PIR) di a Scozia hè appena superiore à 74 miliardi di libri sterling (in u 2002), incù un PIR per abitante uguale à £14651. [[Edimburgu]] hè u centru finanziariu di u Scozia è a 6a piazza d'Europa incù e grande cumpagnie di u sittore finanziariu chì ci sò basate, inchjudendu a [[Reale Bank of Scotland]] (a siconda più grande banca d'Europa, a quinta mundiale), [[HBOS]] (pruprietariu di [[Bank of Scotland]]) è Standard Life Insurance. [[Glasgow]] hè u portu maestru di Scozia è u quartu più grande centru industriale di u [[Regnu Unitu]], cuntendu per più di 60 % di l'espurtazione scuzzese. A custruzzione navale, benchì in declinu dapoi u principiu di u seculu XX, conta sempre per una bona parte di l'econumia scuzzese. A cità pussede u quartiere cummerciante è di distribuzione u più maiò è u più impurtante ecunumicamente di u Regnu Unitu dopu à u quartiere di [[West End]] in [[Londra]]. [[Glasgow]] hè dinù unu di i vinti più maiò centri finanziarii d'[[Europa]] è aggronda u sede suciale di numerose imprese britanniche. L'altre industrie impurtante prisente in Glasgow sò u tessile, a chimica, a pesca, a brasseria è a distillazione. In u 1909, [[Charles Gordon]], u ghjenneru di u criatore di a distilleria [[Glenfiddich]], fubbe u prima à piglià u mare per spurtà u so [[single malt]]. === Pulitica munetaria === A Banca cintrale di u [[Regnu Unitu]], a [[Banca d'Inghilterra]], stampa i biglietti di banca chì sò i soli chì anu [[corte legale]] in [[Inghilterra]] è in u [[paese di Gallia]]. Eppuru, e banche in Scozia è in [[Irlanda di u Nordu]] anu u drittu d'emette i so propii biglietti. In Scozia, sò a [[Bank of Scotland]], a [[Clydesdale Bank]] è a [[Reale Bank of Scotland]] chì stampanu i biglietti. Un bigliettu di banca pò esse accittatu (senza eppuru avè corte legale) in tuttu u territoriu di u [[Regnu Unitu]], è ancu in e dipindenze di a Curona (e leghje finanziarie essendu differente in i paesi constituenti di u [[Regnu Unitu]], i [[Scuzzesi]] ùn sò micca obbligati à accittà i biglietti inglesi, è l'[[Inglesi]] ùn sò micca obbligati à accittà i biglietti scuzzesi, ma tuttu u mondu hè obbligatu à accittà e pezze di muneta di almenu una [[Libra sterling|libra]]). == Pulitica == A Scozia hè una di e quattru [[Nazione custitutiva (Regnu Unitu)|nazione custitutive]] di u [[Regnu Unitu]], chì ùn pussede micca una custituzione scritta unica. Insin'à l'[[Attu d'Unione (1707)|Attu d'Unione]] di u [[1707]], a Scozia era una nazione indipindente. Eppuru, in seguitu à 'ssi Atti d'Unione, i parlamenti inglese è scuzzese fubbenu sciolti è rimpiazzati da un singulu parlamentu per tutta a Grande Brittagna chì usò i palazzi è u sistemu instituziunale di l'anzianu parlamentu inglese. E curone scuzzese è inglese fubbenu riunite in u [[1603]] da [[Ghjacumu VI di Scozia]] quandu ellu diventò Ghjacumu Ia d'Inghilterra. In u [[1801]], l'[[Irlanda]] fubbe à u so tornu intigrata in u Regnu Unitu. Insin'à u [[1999]], a Scozia ùn hà micca avutu una legislazione in particulare naziunale, malgradu parechji tentativi in u corsu di l'anni d'impiantà di manera durevule una sorta di [[Home Rule]]. U Parlamentu nascì in seguitu à u ''[[Scotland Act (1998)|Scotland Act]]'' di u 1998 di u Parlamentu britannicu. Stu ''act'' espone i sughjetti annantu à i quali [[Sistemu di Westminster|Westminster]] ferma cumpetente, chjamati "reserved matters" ("sughjetti riservati"), cum'è a Difesa, l'Affare straniere, e pulitiche fiscale è ecunomiche, o ancu e legislazione annantu à i stupefacenti è l'audiovisuale. Ogni quattru anni, un [[scrutinu propurziunale]] permette d'eleghje i 129 diputati sedendu à u Parlamentu. == Organisazione amministrativa == {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" width="100%" align="center" |----- | {| |----- | valign="top" | <small> <ol> <li>[[Inverclyde]]</li> <li>[[Renfrewshire]]</li> <li>[[West Dunbartonshire]]</li> <li>[[East Dunbartonshire]]</li> <li>[[Glasgow]]</li> <li>[[East Renfrewshire]]</li> <li>[[North Lanarkshire]]</li> <li>[[Falkirk (council area)|Falkirk]]</li> <li>[[Clackmannanshire]]</li> <li>[[West Lothian]]</li> <li>[[Edimburgu]]</li> <li>[[Midlothian]]</li> <li>[[East Lothian]]</li> <li>[[Fife (Scozia)|Fife]]</li> <li>[[Dundee]]</li> <li>[[Angus (Scozia)|Angus]]</li> </ol> </small> | valign="top" | <small> <ol start=17> <li>[[Aberdeenshire]]</li> <li>[[Aberdeen]]</li> <li>[[Moray (Scozia)|Moray]]</li> <li>[[Highland (council area)|Highland]]</li> <li>[[Ebride steriore]]</li> <li>[[Argyll and Bute]]</li> <li>[[Perth é Kinross]]</li> <li>[[Stirling (council area)|Stirling]]</li> <li>[[North Ayrshire]]</li> <li>[[East Ayrshire]]</li> <li>[[South Ayrshire]]</li> <li>[[Dumfries é Galloway]]</li> <li>[[South Lanarkshire]]</li> <li>[[Scottish Borders]]</li> <li>[[Orcade]]</li> <li>[[Shetland]]</li> </ol> </small> | [[File:Scotland No dark.jpg|250px]] |} |} == Sistemu ghjuridicu == A Scozia pussede un [[sistemu ghjuridicu]] mistu unicu in [[Europa]], basatu annantu à a doppia basa di u [[drittu civile]] in a sterpa di u [[Corpus juris civilis|codice di Ghjustinianu]] è di a ''[[Common law]]'' medievale. U sistemu scuzzese hè paragunevule in particulare à u [[Drittu in Africa di u Sudu|sistemu sudafricanu]]. Dapoi l'[[Attu d'Unione di u 1707]], a ligislatura hè spartuta incù u restu di u [[Regnu Unitu]]. S'è u sistemu legislativu scuzzese hè da cima à fondu differente da i sistemi gallese è inglese, fubbe però influinzatu da quest'ultimu. Dapoi u [[trattatu annantu à u funziunamentu di l'Unione europea|trattatu di Roma]] in u 1957, u [[Cunsigliu di l'Europa|drittu europeu]] hà fattu a so intrata annantu à a scena scuzzese, frà altru incù a [[cunvinzione europea di i Dritti di l'Omu]]. U [[parlamentu scuzzese]], criatu in u 1999, pò legiferà annantu à parechji sughjetti, definiti da u ''Scotland Act (1998)''. E leghje scuzzese si differenzieghjanu per u più da e leghje inglese è nordirlandese in i duminii di u [[Patrimoniu (drittu)|patrimoniu]], di u [[drittu penale]], di a [[fiducia]], l'[[Eredità (drittu)|eredità]], u [[sistemu di prove]] è di u [[drittu di a famiglia]]. U [[drittu cummerciale]] è u [[drittu fiscale]] sò invece pocu differenti. Dapoi u 1991, una larga [[premagiurità]] hè accurdata à tutti i citatini da 16 anni ; cuncritamente, i so effetti sò vicini à quelli d'una [[maiuranza civile]] eccituatu uni pochi di dittagli, cum'è a pussibilità di ripudià ulteriurmente parechji atti ghjuridichi stabiliti trà 16 è 18 anni. Per l'elezzione cuncirnendu l'inseme di a Grande Brittagna, u drittu di votu ferma à 18 anni per evità di disequilibrà i corpi eletturali à favore di a Scozia ; invece, in una cunsultazione naziunale cum'è u referendu di u 18 di sittembre di u 2014, i 16-17 anni votanu. E ghjurie contanu di solitu 15 membri invece di 12. == Cultura == === Simbuli naziunali === [[File:Scottish Flag - detail.JPG|250px|thumb|A bandera di a Scozia.]] A cultura scuzzese si smarca di quelle d'altre nazione di u [[Regnu Unitu]] da parechje particularità. Hà difatti subitu di menu l'influenza latina di l'invasori rumani, e pupulazione [[pitte]] essendu firmate isulate insin'à u seculu V. Assai marcata da e so relazione, à spessu cunflittuale, incù l'Inghilterra, a Scozia hè stata di più influinzata ch'è ella da e culture scandinave è irlandese di u [[Medievu]], sicondu l'invasori successivi. E [[ribellione ghjacobite]] anu marcatu un cambiamentu in a storia culturale scuzzese, inaugurendu un avvicinamentu impurtante incù l'[[Inghilterra]], in senu à u [[Regnu Unitu]]. A Scozia, cum'è nazione, dispone cusì di simbuli chì li sò propii, tale a so bandera, a ''[[Saltire]]'', o u [[cardu]], ma ùn dispone micca d'un innu naziunale, l'[[God save the Queen|innu di u Regnu Unitu]] essendu u solu ricunnusciutu officialmente. E principale cilibrazione sò dinù propie à a Scozia, ch'elle fussenu officiale, cum'è a festa naziunale di u [[30 di nuvembre]] (u ghjornu di [[Santu Andria]], ''Sant' Andrew's Day''), o esciute da tradizione diverse, cum'è a ''Burns Night'' o ancu l'[[Hogmanay]]. Quest'ultime, assai marcate da a marca culturale scuzzese, sò statu spurtate à u Nuvellu Mondu, induve un'altra cilibrazione esiste, u [[Tartan Day]], impregnata da eredità scuzzese, ma ignurata in iScozia. U simbulu animalescu di a Scozia hè a [[licorna]], chì hè un simbulu araldicu di u paese dapoi u seculu XII. === Lingue è litteratura === E diverse influenze avendu bagnatu a Scozia si traducenu dinù in [[lingue in Scozia|pluralità di lingue]]. Duie sò officiale, l'[[inglese]] è u [[gaelicu scuzzese]]. Quest'ultima, lingua tradiziunale oghje minuritaria, hà assai largamente persu a so piazza di pettu à l'[[inglese scuzzese]], varietà regiunale di l'[[inglese mudernu]]. U [[scots]], lingua germanica prossima da l'inglese, hè l'idioma regiunale di e [[Lowlands]], à u sudu di u paese ; u scrittore [[Robert Burns]] l'hà largamente imprudata in e so opere. [[File:Robert burns.jpg|thumb|250px|U scrittore Robert Burns.]] A [[litteratura scuzzese]] hè ricca di scrittori, ma duie li sò particularmente assuciati, [[Robert Burns]] è [[Walter Scott]]. S'è Burns s'hè illustratu da a so puesia, ancurata in u folcloru scuzzese, Scott hè statu unu di i fundatori di u [[rumanzu storicu]]. Numerosi pueti anu dinù marcatu a storia litteraria scuzzese, dapoi u ''[[Castalian Band]]'' di a Rinascita sin'à [[Edwin Morgan]], u pueta naziunale attuale. U motu di a [[Rinascita scuzzese]], à u principiu di u seculu XX, hà marcatu una vultata d'interessu di i scrittori per a so eredità culturale propia, in u mentre di u [[Celtic revival]] irlandese di listessa epica. [[File:Bagpipe performer.jpg|thumb|250px|Un sunadore di cornamusa in custume tradiziunale.]] In u campu di a filusufia, e [[Luce scuzzese]], à u seculu XVIII, anu sviluppatu una scenza di l'Omu, incù pinsadori cum'è [[David Hume]], [[Francis Hutcheson]] è [[Adam Smith]], chì cuntinueghjanu d'influinzà u pinsamentu mudernu. === Musica è ballu === A [[musica scuzzese|musica tradiziunale scuzzese]] hè culligata à e musiche celtiche ; hè difatti firmata prossima da a [[musica irlandese]], incù a quale sparte certi strumenti, cum'è l'[[arpa celtica|clàrsach]], o arpa celtica. A [[cornamusa]] hè di sviluppu più ricente, è u [[viulinu]] li hè sempre pustiriore. I versi ghjucati coprenu un vastu repertoriu, andendu da i lamenti tradiziunale à e musiche militaresche o d'inspirazione riligiosa, includendu dinù i versi di dansa. A [[ballu scuzzese|danza tradiziunale scuzzese]] pò esse scumpartuta in trè gruppi maiò. E ''country dances'' è i ''céilidh dances'' sò balli di sucità praticata da coppii disposti in ''sets''. I balli di i Highlands si praticheghjanu elli in solu . 'Ssa forma di danza hà evoluatu in u cuntestu di i ghjochi di i Highlands, induv'ellu accumpagna a musica di a cornamusa. === Belli arti === L'[[architittura scuzzese]] hè stata marcata da l'influenza di figure maiò di l'architittura tale [[Robert Adam]] è [[William Henry Playfair]], per u stile neuclassicu, o ancu [[Charles Rennie Mackintosh]] è a Glasgow School di l'[[Arte nuvellu]]. Parechji stili architittonichi sò emersi in iScozia, cum'è u [[Scottish baronial stile]], è li sò firmati propii. L'architittura tradiziunale hè cintrata annantu à i mudelli di a [[black house]], in i [[Highlands]], è di a [[casatorra]], chì ne sò esciuti bon parechji castelli scuzzesi. === Mitulugia === A mitulugia scuzzese pruvene da a più larga [[mitulugia celtica]], e ligende di u [[ciclu d'Ulster]] è di u [[ciclu fenianu]] essendu state ripigliate è turrate à adattà à differente epiche da i bardi è pueti scuzzesi. Certe figure di u folcloru populare sò invece particulare à u paese, cum'è u [[cavallu ondinu|each uisge]], cavalli malefichi spiritendu i [[loch]], a [[banshee]], messagera di l'aldilà, è [[Brownie (folcloru)|brownies]], genii maliziosi di u fuculaghju. === Cultura populare === A [[cucina scuzzese]] hè marcata da l'utilisazione di a vena, oghje in parte rimpiazzata da u pomu, è chì si ritrova in e priparazione tale u [[porridge]] è l'[[oatcake]]s, ma dinù in u [[haggis]]. Cunsideratu piattu naziunale, quest'ultimu hè una panza di pecura piena chì hà datu nascita à tuttu un folcloru, dapoi e cene di a [[Burns'Night]] sin'à e ligende di u [[haggis selvatica]]. U [[whisky]] hè un'altra produzzione culinaria scuzzese largamente diffusa à a straniere. Cinque grande rigione si spartenu a produzzione di st'alcollu forte d'orzu maltatu. U [[tartanu]] hè una stofa di lana particularmente prisente in i custumi tradiziunali scuzzesi, di u quale u [[kilt]] hè unu di l'elementi. Purtatu solu da l'omini, u tartanu in u quale ellu hè tagliatu marca l'appartinenza di u purtadore à un [[clanu]] o à una rigione. Di lugliu 2009, u " Gathering " (accolta) riunisce, à [[Edimburgu]], in [[Hollyrood Park]], 30000 Scuzzese, incù una participazione di i differenti clani di i [[Highlands]] è di a diaspora scuzzese mundiale. 'Ssa accolta populare duveria occorre di novu in u 2013<ref>Vede a stampa scuzzese di i 25, 26 è 27 di lugliu di u 2009.</ref>. In a seria di rumanzi [[Harry Potter]] scritta da a scrittrice britannica [[J._K._Rowling|J.K. Rowling]], u castellu di Poudlard, scola di strigunaria è principale teatru di l'avvinimenti, hè situatu in Scozia. === Riligione === Statu di tradizione cristiana, a Scozia hè per a miò parte [[prutestantismu|prutestante]], a [[Chjesa di Scozia]] essendu u muvimentu principale. U [[catulicismu]], sicondu per numeru di fidele, hè particularmente impiantatu in u centru punente è l'isule di u punente di a Scozia, induv'ellu hà sopravvivutu à a [[Riforma prutestante|Riforma]]. I muvimenti ricenti d'immigrazione anu introduttu l'[[islamu]], à fiancu à e riligione asiatiche. In u [[2001]], circa 30 % di a pupulazione si dichjarava senza riligione. == Turismu == Furtezze, castellucci è dimore, à spessu situati in siti eccezziunali, affissanu fieramente i so murtulaghji, cum'è u famosu Fernie Castle è i Kilconquhar Castle è Dalhousie Castle, à u nordu d'[[Edimburgu]]. A maiò parte accoglienu i turisti per sirate di ghjochi di rollu. Fantasimi è spiriti andarini sò ormai visticati da i scentifichi di u gruppu di studiu annantu à a [[parapsicolugia]] di l'[[università d'Edimburgu]] : cumparse di spettri in un curridore, anumalie fotografiche è cuntatti fisichi sò analizati incù mezi di rigistrazione di più in più suffisticati. == Sportu == [[File:Oldfirmclash.JPG|thumb|Macciu trà u [[Celtic Ballò Club|Celtic]] è u [[Rangers Ballò Club|Rangers]] di [[Glasgow]], à u [[Celtic Park]]. U macciu trà 'sse duie squadre hè chjamatu "[[Old Firm]]"]] U [[sportu in Scozia|sportu]] hè un compunente impurtante di a cultura scuzzese. Sportu u più populare, u [[ballò in Scozia|ballò]], praticatu dapoi u seculu XIX, hè sughjettu à rivalità cumunitarie, chì a più cunnisciuta hè prubabilmente l'antagunismu trà sustenidori di u [[Celtic FC]], cattolichi è esciuti da a cumunità irlandese, è quelli di e [[Glasgow Rangers]], prutestanti. Dapoi u principiu di a criazione di a [[Scottish Prima League]], soli dui clubs ùn sò mai falati in siconda divisione scuzzese : u Celtic FC è l'[[Aberdeen FC]]. U golfu, apparsu à u seculu XV, hè cunsideratu cum'è originariu di Scozia. Mentre chì 'ssu sportu hè in altrò dutatu da un'imagine elitista, hè cunsideratu in iScozia cum'è populare, l'inseme di a sucità pudendu praticà lu. I [[Highland Games]] sò e cumpetizione spurtive tradiziunale cilibrendu l'eredità culturale scuzzese è a cultura celtica. Sò u sediu di prove di forza, chì a più cunnisciuta hè prubabilmente ''Toss the caber'', un lanciamentu di fustu d'arburu, ma dinù di cuncorsi di musica è di danza tradiziunale. [[File:Rugby Scotland.jpg|left|thumb|Macciu di a [[squadra di Scozia di rugby à XV]] à u [[Murrayfield Stadium]].]] Benchì menu populare chì u ballò, u [[Rugby à XV in Scozia|rugby in Scozia]] hè un sportu assai apprizziatu da a pupulazione. A [[squadra di Scozia di rugby à XV]], dinù cugnumatu u XV di u Cardu, participeghja tutti l'anni à u [[Turneu di e VI Nazione|turneu di e Sei Nazione]], turneu disputendu si mentre u mese di frivaghju è aprile. Ragruppendu e migliore squadre europee chì sò l'Inghilterra, u Paese di Gallia, a Francia, l'Irlanda è l'Italia. U rugby scuzzese hè rigularmente classificatu in e deci migliore nazione à u [[Classamentu IRB di e squadre naziunale di rugby à XV|classamentu di l'IRB]]. In club, duie squadre scuzzese, i [[Glasgow Warriors]] è [[Edinburgh Rugby|Edimburgu Rugby]], participeghjanu à a [[cuppa d'Europa di rugby à XV]] è à u campiunatu di a [[Pro12|Celtic League]], campiunatu ragruppendu squadre gallese, irlandese è taliane. U [[campiunatu di Scozia di rugby à XV]] hè cusì mezu professiunale è si disputa inquantu à ellu annantu à l'inseme di u paese. [[File:Hampden Park Glasgow Commonwealth Games Day 9.JPG|thumb|U [[Hampden Park]] di [[Glasgow]] à u mumentu di i [[Ghjochi di u Commonwealth di 2014|ghjochi di u Commonwealth 2014]]]] I Scuzzesi participeghjanu à i [[Ghjochi olimpichi]] sottu à i culori di u Regnu Unitu, ma mandanu [[Scozia à i Ghjochi di u Commonwealth|a so dilegazione propia]] à i [[Ghjochi di u Commonwealth]]. I più stadii impurtanti di Scozia sò u [[Celtic Park]], u [[Hampden Park]] è l'[[Ibrox Stadium]] di [[Glasgow]] è ancu u [[Murrayfield Stadium]] d'[[Edimburgu]]. U Celtic Park hè u stadiu eponimu di u club di ballò, u Hampden Park hè u stadiu di a squadra di ballò di Scozia (è di u [[Queen's Park Ballò Club|Queen's Park FC]], un club amatore), l'Ibrox stadium essendu quellu di e Glasgow Rangers è u Murrayfield Stadium hè u stadiu di rugby di u paese, accugliente a squadra naziunale è Edimburgu Rugby. == Scuzzesi celebri == 'Ssa lista ùn pretende micca esse stracumpletta, ma si prupone di mintuvà e persunalità nate in Scozia è chì anu influinzatu di manera significativa a storia, l'arti o e scenze di a so epica. === Seculu XIII === * [[William Wallace]] ([[1272]]-[[1305]]), eroi naziunale resu populare fora di Scozia da u filmu ''[[Braveheart]]'' induv'ellu hè incarnatu da [[Mel Gibson]]. * [[Robert Ia di Scozia|Robert Bruce]] ([[1274]]-[[1329]]), vincidore di a [[battaglia di Bannockburn]] in u [[1314]] di pettu à l'Inglesi. === Seculu XVI === * [[John Knox]] (versu u 1515-1572), discepulu di [[John Calvin]], fundatore di a [[Chjesa di Scozia|Chjesa rifurmata di Scozia]], nimicu di a cattolica Maria Stuart. * [[Maria Ia di Scozia|Mary Stuart]] (1542-1587), rigina di Scozia à u destinu tragicu. * [[John Napier]] (1550-1617), matematicu, cuncipitore di u [[Lugaritmu naturale|lugaritmu neperianu]]. * [[George Buchanan]] (1506-1582), storicu. * [[Robert Carver]] (1485-1570), cumpusitore. === Seculu XVII === * [[Robert Roy MacGregor]] (1671-1734), dettu [[Rob Roy]], banditu è eroi naziunale. * [[William Paterson]], fundatore di a [[Banca d'Inghilterra]] u [[27 di lugliu]] [[di u 1694]], originariu di [[Dumfries]]. === Seculu XVIII === * [[Thomas Reid]] (1710-1796), fundatore di a scola scuzzese di filusufia. * [[David Hume]] (1711-1776), natu in [[Edimburgu]], filosofu, econumistu è storicu, unu di i più impurtanti pinsadori di e [[Luce scuzzese]]. * [[Adam Smith]] (1723-1790), natu à [[Kirkcaldy]], celebru econumistu è padre fundatore di a duttrina di u [[liberalismu ecunomicu]]. * [[James Watt]] (1736-1819), cuncipitore di a [[macchina à vapore]], simbulu di a [[rivoluzione industriale]]. L'unità di putenza, u [[watt]], porta u so nome. * [[James Tytler]] (1742-1806), ghjurnalistu, ridighje è publicheghja in u 1771 a prima virsione di l' ''[[Encyclopedia Britannica]]''. * [[John Paul Jones (marinu)|John Paul Jones]] (1747-1792), fundatore di l'[[United States Navy|US Navy]], originariu di [[Kirkcudbright]]. * [[Robert Burns]] (1759-1796), pueta. * Sir [[Walter Scott]] (1771-1832), pueta è scrittore. * [[James Boswell]] (1740-1795), biografu, amicu di [[Pasquale Paoli]]. === Seculu XIX === * [[Robert Louis Stevenson]] (1850-1894), scrittore. * [[David Livingstone]] (1813-1873), missiunariu è scupridore di e surghjente di u [[Zambeze]] in u 1865 ; u so celebru scontru incù [[Henry Morton Stanley|Stanley]] si situeghja in u 1871. * [[James Clerk Maxwell]] (1831-1879), fisicu, celebru per avè unificatu l'elettrumagnetismu incù l'[[equazione di Maxwell]]. * [[George MacDonald]] (1824-1905), autore di libri per i zitelli. * Sir [[Arthur Conan Doyle]] (1859-1930), medicu, scrittore, autore di [[Sherlock Holmes]]. * [[Alexander Fleming]] (1881-1955), originariu di Darvel, scopre a [[penicillina]] u 3 di sittembre di u 1928. * [[James Esdaile]] (1808-1859), chirurgu primuratu di analgesia, hà effittuatu numerosi interventi chirurgichi magiore in [[India]], sottu à ipnosi, à un'epica induve l'anestesia ùn esistia sempre micca. === Seculu XX === * Sir [[J. M. Barrie]] (1860-1937), scrittore è dramaturgu, autore di ''[[Peter Pan]]''. * [[Ramsay MacDonald]] (1866-1937), prima ministru britannicu (1924, 1929-1935). * [[Allan Alexander Allan|Allan Alexander Allan dettu Scotty Allan]] (1867-1941), [[musher]] americanu. * [[Harry Lauder]] (1870-1950), artistu. * [[John Buchan]] (1875-1940), autore di ''The Thirty-nine Steps''. * [[John Logie Baird]] (1888-1946), l'invintore di u [[televisore]]. * [[Hà. J. Cronin|John Archibald Cronin]] (1896-1981), scrittore. * [[Elizabeth Bowes-Lyon]] (1900-2002), dinù cunnisciuta sottu à u nome di Queen Mother, mamma di a rigina [[Elisabeth II]]. * [[Deborah Kerr]], (1921-2007), attrice, nata à [[Helensburgh]]. * [[Alistair MacLean]] (1922-1987), scrittore. * [[Bill McLaren]], (1923-2010), ghjurnalistu spurtivu, natu in [[Hawick]]. * [[Jim Clark]] (1936-1968), pilotu, doppia campione di u mondu di formula 1, natu à [[Kilmany]]. * [[Bonu Scott]] (1946-1980), cantadore di u gruppu AC/DC, natu in [[Kirriemuir]]. * [[Gordon Brown (rugby à XV)|Gordon Brown]] (1947-2001), rugbyman, natu in [[Troon]]. === Seculu XXI === '''Persunalità di u cinema:''' * [[Sean Connery]] (1930-), attore, produttore, natu in [[Edimburgu]]. * [[David McCallum]] (1933-), attore è musicante, natu in [[Glasgow]]. * [[Sylvester McCoy]], (1943-), attore, natu in [[Dunoon]]. * [[Bill Forsyth]] (1946-) scrittore, realizadore (''Lucale Hero'' è ''Gregory's Girl''). * [[Peter Capaldi]] (1958-), attore è realizadore, natu in [[Glasgow]]. * [[Hugh Grant]] (1960), attore. * [[Robert Carlyle]], (1961-), attore, natu in [[Glasgow]]. * [[Alan Cumming]] (1965-), attore, scrittore, direttore, produttore di filmi. * [[Dougray Scott]] (1965-), attore è produttore. * [[John Barrowman]] (1967-), attore, cantadore è prisentadore di televisione natu in [[Glasgow]]. * [[Gerard Butler]] (1969-), attore, natu in [[Paisley (Scozia)|Paisley]]. * [[Ewan McGregor]], (1971-), attore, natu in [[Crieff]]. * [[David Tennant]] (1971-), attore, natu in [[Bathgate]]. * [[Kevin McKidd]] (1973-), attore, natu in [[Elgin (Scozia)|Elgin]]. * [[Hans Matheson]], (1975-), attore scuzzese. * [[Kelly Macdonald]], (1976-), attrice, nata à [[Glasgow]]. * [[James McAvoy]] (1979 -), attore, natu à [[Portu Glasgow]]. * [[Karen Gillan]] (1987-), attrice, nata à [[Inverness (Scozia)|Inverness]]. * [[Freya Mavor]] (1993-), attrice di a seria ''[[Skins (seria televisiva, 2007)|Skins]]'', nata in [[Glasgow]]. '''Persunalità di a scrittura:''' * [[Robbie Coltrane]] (1950-), attore, scrittore è cumediante. * [[Iain Banks]] (1954-2013), scrittore. * [[Graham Masterton]] (1946-), scrittore. * [[Ian Rankin]] (1960-), scrittore. '''Persunalità di a musica:''' * [[Donovan (musicante)|Donovan]] (1946-), cantadore, cumpusitore è musicante folk rock natu in u quartiere di Maryhill, in [[Glasgow]]. * [[Ian Anderson (musicante)|Ian Anderson]] (1947-), cantadore, cumpusitore è musicante, fundatore di u gruppu [[Jethro Tull (gruppu)|Jethro Tull]], natu in [[Dunfermline]]. * [[Mark Knopfler]], (1949-), chitarristu, fundatore di u gruppu di rock [[Dire Straits]], natu in [[Glasgow]]. * [[Annie Lennox]], (1954-), canterina di u gruppu [[Eurythmics]]. * [[Angus Young|Angus]] (1955-) è [[Malcolm Young]] (1953-), chitarristi di u gruppu di rock australianu [[AC/DC]], nati in [[Glasgow]]. * [[Susan Boyle]] (1961-), canterina, nata in Blackburn [[West Lothian]]. * [[KT Tunstall]] (1975-), autore, cumpunitore è chitarristu natu in [[Edimburgu]]. * [[Simplicia Minds]], gruppu di rock è di [[new wave]] fundatu in u 1977. * [[Calvin Harris]] (1984-), [[Disc-jockey|DJ]], natu in [[Dumfries]]. * [[Texas (gruppu)|Texas]], gruppu di rock fundatu in u 1985. * [[Amy Macdonald]] (1987-), canterina di folk-rock, nata à [[Glasgow]]. '''Persunalità pulitiche:''' * [[Gordon Brown]] (1951-), Prima ministru britannicu da u 2007 à u 2010, natu in [[Giffnock]]. '''Scentifichi:''' * [[Eric Tempiu Bell]] (1883 - 1960), matematicu. * [[William Cochran]] (1909 - 1980), matematicu è statisticu. * [[Bill Napier]] (1940 -), astrunomu. '''Spurtivi:''' * [[Jackie Stewart]] (1939-), pilotu, triplice campione di u mondu di [[Formula 1]], natu in [[Dumbarton (Scozia)|Dumbarton]]. * [[Tom Conti]] (1941-), attore. * [[Sir Alex Ferguson]] (1941-), anzianu manager di [[Manchester United]] arritiratu à a fine di a staghjone 2012/2013 chì ditene a prova maestra di trufei ottenuti da un addistradore di ballò. * [[Kenny Dalglish]], (1951-) anzianu ghjucadore di ballò in particulare di u [[Celtic di Glasgow]] è di u [[FC Liverpool]] po diventatu addistradore. * [[Andy Irvine]], (1951-), rugbyman, natu in [[Edimburgu]]. * [[Gavin Hastings]], (1962-), rugbyman, natu in [[Edimburgu]]. * [[Colin McRae]] (1968-2007), pilotu di rallye, campione di u mondu 1995. * [[David Coulthard]] (1971-), pilotu automobile, cummentatore (BBC). * [[Dario Franchitti]] (1973-), pilotu automobile scuzzese, doppiu vincidore di e [[500 miles d'Indianapolis|500 miles di indianapolis]] ([[2007]] è [[2010]]), natu in [[Bathgate]]. * [[David Millar]] (1977-), curridore ciclisticu natu in [[Malta]] ma scuzzese per via di i so parenti. * [[Andy Murray]] (1987-), ghjucadore di tennis, vincidore di l'US Open in u 2012 è di u [[Turneu di Wimbledon]] in u 2013. Finalistu di l'[[Open d'Australia]] 3 volte (2010, 2011 è 2013); natu in [[Dunblane]]. '''Altri:''' * [[Jack Vettriano]] (1951-), pittore. * [[Gordon Ramsay]] (1966-), capu cucinaru è ristoradore scuzzese natu in [[Johnstone (Scozia)|Johnstone]]. == Note == <references/> ==Da vede dinù== *[[Franz Ferdinand]] *[[Dundee]] [[Categoria:Regnu Unitu]] [[Categoria:Scozia]] [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Europa]] [[Categoria:Nazione senza Statu]] hdogn4qc81ahe50sq4yq02n6n1or556 E Caldane 0 18454 369346 348449 2020-11-06T11:20:32Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Punta di e Caldane]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Punta di e Caldane]] 35r5fw4gzylgw2siwh7ue6rxe4uvhxj Cummerciale 0 18455 348454 2015-07-03T15:58:41Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Cummerciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[cummerciu]] sjtr61ok7ku985mtkpz7legq0kjl0n3 Industriale 0 18456 348455 2015-07-03T15:59:35Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Industria]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[industria]] lj6qobl9w2v0zllroqejq0dmmsvnp2j Industria 0 18457 348533 348532 2015-07-03T17:55:02Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki [[File:Gdp-and-labour-force-by-sector.png|thumb|right|Struttura di u PIL di u settore è di manu d'opera per prufessione. E cumpunenti verdi, rosse è azuri di i culori di i paesi raprisentanu rispittivamente a percentuale per l'agricultura, l'industria è i servizi]] [[File:Clark's Sector Model.png|thumb|right|Mudellu di i settori di Clark]] '''Industria''' hè tuttu ciò chì rializa un'attività di pruduzzione di [[ecunumia|beni]] di interessu ecunomicu incù un criteriu massicciu (è chì si distingue da l'artisgianatu) esercitandu un'attività di trasfurmazione di e materie prime in beni intermediari o prudutti finiti. Essa rientra in u settore secundariu di l'[[ecunumia]]. U termine diriveghja da u [[latinu]] ''industria (-ae)'', chì pò significà attività, ingegnu, diligenza, è chì vene da ''endo-'' (dentru) è ''-struo'' (custruiscu). U termine vene utilizatu per indicà un sistemu di prucedimentu partendu da un pruduttu dettu "primu" si ne pruduce un "secondu" incù un valore aghjuntu. [[categoria:Industria]] ahqhd3dntp6x6lcynh3hnjzh6qsp2jh Puliticu 0 18458 348458 2015-07-03T16:07:45Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pulitica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[pulitica]] 6lc2i40s9xs604e347yq8lnruzg957p Medicu 0 18459 348459 2015-07-03T16:08:09Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Medicina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[medicina]] blaky4zvd2ln7nhwlgrrbmb79bbqr4o Uruguaianu 0 18460 348465 2015-07-03T16:14:17Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Uruguai]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Uruguai]] no25yc608mlf9lp6sovknpv6r7lssbn Storicu 0 18461 348466 2015-07-03T16:14:53Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Storia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Storia]] iedmsvlgl1nwhzhlz6e9h3occinnbsp Fisicu 0 18462 348482 2015-07-03T16:31:22Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Fisica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[fisica]] sfssszagtqh7xc9wad805dz7dcmqnx2 Nova Zelanda 0 18463 348483 2015-07-03T16:31:42Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Nova Zilanda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Nova Zilanda]] ot8lw0p25u1falyomunun6w20i7nlm7 Insetti 0 18464 348507 2015-07-03T16:51:20Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Insettu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[insettu]] sw4jd2tat5zwh5ldu2tezdl9obphec0 Dittatore 0 18469 348518 2015-07-03T17:16:25Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pulitica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[pulitica]] 6lc2i40s9xs604e347yq8lnruzg957p Dittatori 0 18470 348519 2015-07-03T17:16:34Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pulitica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[pulitica]] 6lc2i40s9xs604e347yq8lnruzg957p Alemannu 0 18471 348522 2015-07-03T17:19:04Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Germania]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Germania]] lkuzjnq0yxy0sw1uevu94zppt09cbxn Ghiornu 0 18474 348545 2015-07-03T18:30:51Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ghjornu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[ghjornu]] 0tsji30neto71w7txqbu39v48o9uecf Erba santa 0 18476 373867 351396 2021-06-02T10:43:42Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'erba santa'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Achillea ligustica4.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Achillea ligustica</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Asterales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Asteraceae]]'' |----- | Generu | ''[[Achillea]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Achillea ligustica''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Achillea_ligustica1.jpg|250px|L'erba santa]] |----- |} L' '''erba santa''' (o ''arba santa'') (''achillea ligustica'') hè una pianta chì face parte di a famiglia di l'Asteraceae. ==Discrizzione== L'erba santa hè alta 30 à 90 cm. U fustu hè drittu. A pianta musca forte. Fiurisce da ghjunghju à aostu. I fiori sò bianchicci. U fruttu hè un acheniu di circa 1,5 mm. L'erba santa si scontra da 200 à 1700 metri. Si trova in e rigione mediterranie, à spessu in i prati o à u cantu di i stradoni. U so numeru crumosomicu hè: 2n=18. L'erba santa hè assai cumuna in Corsica. Hè ancu chjamata l'''erba sumerina''. ==Tassonumia== Parechji sinonimi di ''Achillea ligustica'' sò: * ''Achillea cuneata'' Sch.Bip. * ''Achillea nobilis'' subsp. ''ligustica'' (All.) Bonnier * ''Achillea sicula'' Raf. ==Usi== ===Gastronumia=== In Corsica, l'erba santa hè imprudata in certi paesi per fà e fritelle, à spessu u venneri santu.<ref>Simonpoli (1982), p. 69.</ref> ===Medicinali=== {{Disclaimer|medicu}} In Corsica, si facianu l'inguenti incù l'erba santa per curà e storte.<ref>Simonpoli (1982), p. 69.</ref> Ci conta dinù [[Arnestu Papi]] ch'in San' Ghjuvanni era per appuntu u mumentu di coglie l'erbe salutifere è in particulare l'erba santa: {{Citazione|U ghjornu o a vighjilia di San Ghjuvanni hè u mumentu santu par codda l’arbi è l’arbetti chì curani i malatii o chì pruteghjani da i malanni. Uni beddi pochi hani virtù straurdinarii. I chjamani « arbi di San Ghjuvanni ». I più cunnisciuti sò l’arba di San Ghjuvanni, « l’arba santa », « a matricaria », o « a matrunella », o « a camumiglia », « a calendula » o « baraculi », « a salvia », « l’eddara », « l’erba di taglia », o « l’artimisia (...).<ref>http://ernestpapi.free.fr/Mesi,%20santi.%20Mois,%20saints.htm Mesi è santi].</ref>}} À i ghjorni d'oghje, si face in [[Corsica]] incù l'erba santa un oliu essenziale. ==Note== <references/> ==Bibliugrafia== * [http://adecec.net/parutions/pdf/les-corses-et-les-plantes-sauvages-autrefois-et-maintenant.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) Catalogu di i pianti vascularii di Corsica, Cunservatoriu è giardinu butanicu di a cità di Geneva: Geneva (in francese) * [http://www.culturecommunication.gouv.fr/content/download/42396/338526/version/1/file/Ethno_Simonpoli_1982_072a.pdf Paulu Simonpoli, ''E piante salvatiche - Cunniscenze è usi'', 1982, Parcu Naturale di Corsica] ==Da vede dinù== * [[flora di Corsica]] 5kxwtjapmppwgilrt6l1f7eyosn3rr6 Arba santa 0 18477 348567 2015-07-04T18:55:40Z 86.219.188.77 Reindirizzamentu à [[Erba santa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[erba santa]] 2ch3w3t2wpiqj5xlaq5zba6p5pihc2a Arba catalina 0 18478 373831 351640 2021-06-02T09:48:08Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%"| padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''Arba catalina'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Verbascum pulverulentum2.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Verbascum pulverulentum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Lamiales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Scrophulariaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Verbascum]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Verbascum pulverulentum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image:Verbascum pulverulentum1.jpg|250px|Verbascum pulverulentum]] |----- |} L' '''arba catalina''' (o erba catalina) (Verbascum pulverulentum) hè un tipu di pianta chì faci parti di a famiglia di i scrophulariaceae. ==Discrizzioni== U fustu hè drittu drittu è altu 50 cm-2 metri. I fiori sì giaddi. Fiurisci da [[ghjugnu]] à [[sittembri]]. A curolla hè larga 20-25 mm. U caliciu hè chjucu: 2-3 mm. L'arba catalina si scontra in l'Auropa sana. L'arba catalina hè assà cumuna in Corsica. ==Tassunumia== Parechji sinonimi di ''Verbascum pulverulentum'' sò: *Lychnitis pulverulenta (Vill.) Fourr. species *Thapsus floccosum (Waldst. & Kit.) Raf. *Thapsus pulverulentum (Vill.) Raf. *Verbascum acutifolium Halácsy species *Verbascum laxiflorum Presl species *Verbascum pulvinatum Thuill. species ==Noti== <references/> ==Bibliugrafia== * [http://adecec.net/parutions/pdf/les-corses-et-les-plantes-sauvages-autrefois-et-maintenant.pdf Conrad, Marcella, I corsi è i piante salvatichi, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) Catalogu di i pianti vascularii di Corsica, Cunsirvatoriu è giardinu butanicu di a cità di Geneva: Geneva (in francesu) ==Da veda dino== * [[flora di Corsica]] [[Categoria:Flora]] e2bmkiyy1ei4fyc9o7sc9ghdk2il5ny Categoria:Radiu corsa 14 18481 348603 2015-07-05T16:21:44Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[Categoria:Radiu corsa]] à [[Categoria:Radiò corsa]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[:Categoria:Radiò corsa]] 2uo952y0ndk712tamjodmuep1nnc3tp Cili 0 18483 348616 2015-07-06T07:58:10Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Cile]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Cile]] nkppd8zi5trc8srqdz3r25oo9klpdfv Gallinula chloropus 0 18484 348650 2015-07-06T08:16:54Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ghjallinetta]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ghjallinetta]] pn36y97bu2iv09stbfrlptz7t3c5eby Listinu di l'attori americani 0 18485 376205 374805 2021-08-22T02:48:03Z Jun Misugi 295 - Alan Thicke, parchì canadianu! wikitext text/x-wiki Ci sò parecchji attori in i [[Stati Uniti d'America]], i listemu di sottu: * [[Aedin Mincks]] * [[Ahmed Best]] * [[Alex Rocco]] * [[Al Pacino]] * [[Ali Larter]] * [[Amanda Peet]] * [[Amy Poehler]] * [[André Sogliuzzo]] * [[Andrew Garfield]] * [[Andy Dick]] * [[Anne Haney]] * [[Anthony Bourdain]] * [[Ariana Grande]] * [[Arliss Howard]] * [[Artie Lange]] * [[Ben Feldman]] * [[Ben Stein]] * [[Bernie Mac]] * [[Bill Irwin]] * [[Bill Paxton]] * [[Billy West]] * [[Blake Clark]] * [[Bob Barker]] * [[Bob Newhart]] * [[Bobcat Goldthwait]] * [[Brad Dourif]] * [[Bryan Cranston]] * [[Burgess Meredith]] * [[Carlos Alazraqui]] * [[Carlos Mencia]] * [[Caroll Spinney]] * [[Carrot Top]] * [[Casey Kasem]] * [[Cesar Romero]] * [[Charles Bronson]] * [[Charles Fleischer]] * [[Chris Hardwick]] * [[Chris Kratt]] * [[Chris Pine]] * [[Chris Pratt]] * [[Christopher Reeve]] * [[Christina Ricci]] * [[Claire Danes]] * [[Clive Dunn]] * [[Conrad Vernon]] * [[Corbin Bleu]] * [[Dakota Fanning]] * [[Dan Castellaneta]] * [[Dana Snyder]] * [[David Letterman]] * [[David Weintraub]] * [[Demi Lovato]] * [[Dixie Carter]] * [[Don Rickles]] * [[Donald Pleasence]] * [[Eartha Kitt]] * [[Ed Asner]] * [[Ed Lauter]] * [[Edie McClurg]] * [[Efrem Zimbalist, Jr.]] * [[Emily Browning]] * [[Eric Jacobson]] * [[Estelle Harris]] * [[Flavor Flav]] * [[Frank Gorshin]] * [[Gary Coleman]] * [[Geoff Pierson]] * [[Gilbert Gottfried]] * [[Giovanni Ribisi]] * [[Godfrey Cambridge]] * [[Gord Robertson]] * [[Gwyneth Paltrow]] * [[Hal Holbrook]] * [[Hayden Panettiere]] * [[Hilary Swank]] * [[Jackie Gleason]] * [[Jake Wood]] * [[Jaleel White]] * [[James Adomian]] * [[James Avery]] * [[James Caan]] * [[James Coburn]] * [[James Gandolfini]] * [[Jason Alexander]] * [[Jane Krakowski]] * [[Jeff Bennett]] * [[Jeff Foxworthy]] * [[Jeff Garlin]] * [[Jemaine Clement]] * [[Jeremy Renner]] * [[Jessica Barth]] * [[Jim Carrey]] * [[Jim Meskimen]] * [[Jim Varney]] * [[Joan Rivers]] *[[Joe Alaskey]] * [[Joe Turkel]] * [[Joel McHale]] * [[Joey King]] * [[John Travolta]] * [[John Lithgow]] * [[John Tartaglia]] * [[John de Lancie]] * [[Jonathan Winters]] * [[Josh Duhamel]] * [[Josh Keaton]] * [[Jovian]] * [[Judy Garland]] * [[Julie Newmar]] * [[Kath Soucie]] * [[Kelsey Grammer]] * [[Kevin Costner]] * [[Kevin Michael Richardson]] * [[Kevin Schon]] * [[Kevin Spacey]] * [[Larry David]] * [[Larry the Cable Guy]] * [[Laura Prepon]] * [[Leonardo DiCaprio]] * [[Lindsey Shaw]] * [[Malcolm McDowell]] * [[Marilyn Monroe]] * [[Mariska Hargitay]] * [[Marlon Brando]] * [[Martin Kratt]] * [[Martin Landau]] * [[Martin Lawrence]] * [[Masiela Lusha]] * [[Matt Frewer]] * [[Matt Vogel]] * [[Matthew J. Munn]] * [[Matthew W. Taylor]] * [[Megan Fox]] * [[Melissa Sturm]] * [[Michael Ansara]] * [[Michael Clarke Duncan]] * [[Michael Copper]] * [[Michael Jeter]] * [[Mila Kunis]] * [[Montgomery Clift]] * [[Nancy Cartwright]] * [[Paul Greenberg]] * [[Paul L. Smith]] * [[Philip Levine]] * [[Philip Seymour Hoffman]] * [[Phill Lewis]] * [[Phyllis Diller]] * [[Pierce Gagnon]] * [[Reginald VelJohnson]] * [[Richard Griffiths]] * [[Richard Kiel]] * [[Richard Kind]] * [[Richard Schiff]] * [[Richard Simmons]] * [[Robert De Niro]] * [[Robert Patrick]] * [[Robin Williams]] * [[Rod Roddy]] * [[Roger Ebert]] * [[Russell Crowe]] * [[S. Scott Bullock]] * [[Sam Huntington]] * [[Sam Worthington]] * [[Scarlett Johansson]] * [[Scott Adsit]] * [[Selena Gomez]] * [[Shelley Duvall]] * [[Sidney Poitier]] * [[Sophie Anna Everhard]] * [[Steve Buscemi]] * [[Steve Whitmire]] * [[Steve Zahn]] * [[Susan Egan]] * [[Suzanne Pleshette]] * [[Tate Donovan]] * [[Taylor Lautner]] * [[Terry Crews]] * [[Thea White]] * [[Tony Hale]] * [[Topher Grace]] * [[Vanessa Hudgens]] * [[Wallace Shawn]]] * [[Walt Dohrn]] * [[Wayne Knight]] * [["Weird Al" Yankovic]] * [[Wilford Brimley]] * [[Will Ferrell]] * [[Will Smith]] * [[Yeardley Smith]] * [[Zendaya]] [[Categoria:Attori americani]] dy4kiizjzmupvm2qbw6sqmxf7saoy1k Categoria:Attori americani 14 18486 348928 2015-07-06T10:26:36Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Listi fotografi 0 18487 348944 2015-07-06T10:37:11Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[Listi fotografi]] à [[Listinu di i fotografi]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Listinu di i fotografi]] l9q7sus0lx39g7upioqmob008xibcl6 Categoria:Finlandia 14 18488 359531 348957 2018-06-08T19:49:49Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Europa]] josn6e907h9o08jaxkbxr5k2w3oamoo L'Alzi 0 18490 349095 2015-07-07T06:36:51Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Alzi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Alzi]] mrkdxv4oppzu5884cmshyxq1kof2dww Àrburi 0 18491 349097 2015-07-07T06:37:49Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Arburi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Arburi]] gz7rovyjsqtn9jwv7mgxd3k2a4d5kma Azilonu è Àmpaza 0 18492 349098 2015-07-07T06:38:23Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Azilonu è Ampaza]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Azilonu è Ampaza]] 0ki2chk9wf50h56rorktqvo3xxcggvp Bilvidè è Campumoru 0 18493 349099 2015-07-07T06:39:42Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Belvideri è Campumoru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Belvideri è Campumoru]] mleisc9yz0ow737bpf8wugvur9z2yw2 A Campana 0 18494 349100 2015-07-07T06:40:14Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Campana]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Campana]] 3vy6mqgbgid8sqjd131ldrznluw4wx0 E Cannelle 0 18495 349102 2015-07-07T06:41:04Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Cannelle]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Cannelle]] l7gnzcatf9tkid3scvgtkyzxt7z94yc Cardu è Torghja 0 18497 349105 2015-07-07T06:43:32Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Cardu è Turghjà]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Cardu è Turghjà]] esiw88pjbcco5shbexwra3fdtz3ewxe Casagliò 0 18499 349108 2015-07-07T06:44:37Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Casaglionu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Casaglionu]] d2492q8jc4nic4fbwron2sx5ad7fo2s A Casanova 0 18501 349113 2015-07-07T06:47:02Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Casanova]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Casanova]] k9k94cypqwfh3inoy7f0hvdmn4weq5f E Casevechje 0 18502 349114 2015-07-07T06:47:23Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Casevechje]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Casevechje]] fphm8fwuyjmi1kntu9g1ohwvhe62u8f U Castellà di Mercoriu 0 18503 349115 2015-07-07T06:48:07Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Castellà di Mercuriu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Castellà di Mercuriu]] 6v9es5s28p8jui1qul5y0k0fm0ojour I Càteri 0 18504 349117 2015-07-07T06:50:06Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[I Càtari]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[I Càtari]] 1yvnaune0vuzg7zon886l2lhwhszayy E Cristinacce 0 18505 349120 2015-07-07T06:51:08Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Cristinacce]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Cristinacce]] 4866naj1kp1p90phmr4rzsu3c4lqoho Curbara 0 18506 354162 349122 2016-05-24T00:22:48Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Curbaghja]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Curbaghja]] 29bfx0w364ub8nj9rr7uqk32uep9sfp Cùttuli 0 18507 349123 2015-07-07T06:53:12Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Cuttuli]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Cuttuli]] aiyq1htj88nz99wwrl18hz3ifcqzj9q Èccica è Suaredda 0 18508 349124 2015-07-07T06:53:36Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Eccica è Suaredda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Eccica è Suaredda]] 5zolj9ylvrwq65nelw3n5glv1f3yw7h Crocichja 0 18509 349125 2015-07-07T06:54:57Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[A Crucichja]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[A Crucichja]] hwlnm6q9unbye10o94j6ny6ttmlfg2q Crucichja 0 18510 349126 2015-07-07T06:55:20Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[A Crucichja]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[A Crucichja]] hwlnm6q9unbye10o94j6ny6ttmlfg2q Felce 0 18511 349131 2015-07-07T06:58:27Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[Felce]] à [[Felge]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Felge]] gspzi3vi0rus2w03dcdm1w825qsdftc Filicetu 0 18512 349132 2015-07-07T06:59:24Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Fulgetu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Fulgetu]] 8r35u74u08wg6gttuc5bf4u7enz9881 Ferrìngule 0 18513 349134 2015-07-07T07:00:47Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ferringule]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ferringule]] f4ub13y8p8ai7gw7hmbomlnhnu2a01x Fughjichja 0 18515 363219 349137 2019-08-14T17:55:18Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Fucichja]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Fucichja]] ln43759a4v2076b0l0s9o3v31pirtlf Gavignani 0 18516 349140 2015-07-07T07:05:33Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Gavignanu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Gavignanu]] nx9c03xdjuaeil79kitllzov5ke30bn Granacia 0 18517 349141 2015-07-07T07:06:18Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Granaccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Granaccia]] onez5w7b7dps0685mcmy0qtt2paxuty Grussetu è Prugna 0 18518 349144 349143 2015-07-07T07:07:21Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Grussetu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Grussetu]] 8ujejew651xlwbqwvl28xmbhz63bpn8 U Livesi 0 18519 349146 2015-07-07T07:08:10Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Livesi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Livesi]] cahuyn29wz0rc74f6ns06dolwzwzy1s Lòpigna 0 18520 349148 2015-07-07T07:08:37Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Lopigna]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Lopigna]] 2l6129bk33biaoolj6z68fg5fbdzgd0 U Lucu di Nazza 0 18521 349149 2015-07-07T07:09:28Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Lugu di Nazza]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Lugu di Nazza]] qukr9gl9mhe8yxj1gkv83cr122vrcda U Mansu 0 18522 349153 2015-07-07T07:10:42Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Barghjana]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Barghjana]] 4q39elm9gxynld0f3vdqs2nlj88xtfk A Monacìa d'Orezza 0 18523 349155 2015-07-07T07:13:02Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[A Munacia d'Orezza]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[A Munacia d'Orezza]] 3pbp7lhsuisnhlcvh4x8iptbkre5yz2 Munticellu 0 18524 349158 2015-07-07T07:14:37Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Munticellu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Munticellu]] hgzgjg5w232okrrw53148fgfi97q7vs Nazza 0 18525 349160 2015-07-07T07:16:02Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Poghju di Nazza]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Poghju di Nazza]] 5e2dkg3rgqc4pnj2imcf3nhiq60dxp2 Nuvale 0 18526 349162 2015-07-07T07:16:53Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[A Nuvale]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[A Nuvale]] 5bt21n7j5ylk6hyn4fzsj32pymigqzp Ortale 0 18528 349166 2015-07-07T07:18:36Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[L'Ortale]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[L'Ortale]] aycozya2ycwmwna2wdvoj6xewjop7pg Petrabugnu 0 18529 349168 2015-07-07T07:20:06Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[E Ville di Petrabugnu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[E Ville di Petrabugnu]] aa35bn4dknaebug5dvqwxs66dzneiai Parasu 0 18530 364632 349170 2019-10-22T17:27:56Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[E Ville di Balagna]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[E Ville di Balagna]] dps4dttj3bpoknoqgnvd20qagi95nmp Parata 0 18531 349173 2015-07-07T07:21:49Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[A Parata]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[A Parata]] 96yv1687bum08u1by50pwe24l0ylrs5 U Pedorezza 0 18532 349175 2015-07-07T07:22:56Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Ped'Orezza]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Ped'Orezza]] lqunjr9s1pxputjk178mo5vjto14rou U Ped' Orezza 0 18533 349177 2015-07-07T07:25:12Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[U Ped' Orezza]] à [[U Ped'Orezza]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Ped'Orezza]] sifmtoh3qzt4823iu7pbwiu2xggmrjw Penta è Acquatella 0 18534 349179 2015-07-07T07:26:47Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[A Penta è Acquatella]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[A Penta è Acquatella]] g0oz1shijjiwlug5qo3cynigz5ymnjr I Peri 0 18535 349181 2015-07-07T07:27:21Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Peri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Peri]] ol1nldgnkrxyperycujejs4fpif8qle Petracurbara 0 18536 349182 2015-07-07T07:28:13Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[A Petra Curbara]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[A Petra Curbara]] i1aj0lbpol1xejkovqcxp63lvu1ivoc Pighjolu 0 18537 349184 2015-07-07T07:29:18Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Pighjolu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Pighjolu]] dbbmf8ky2125xdr98xaij4s6khr2w51 Pieve 0 18538 361557 349186 2019-01-22T14:32:54Z Jumpy01 11155 Modificata destinazione reindirizzamento da [[A Pieve]] a [[Pieve (chjesa)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Pieve (chjesa)]] o7nkcf369r35592qr57qijhi3btqcww Urcinu 0 18539 353487 349188 2016-03-20T23:56:01Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Sari di Cinarca]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sari di Cinarca]] jy7wm5a3zxisj9pjtfk942qqg3e99aa Campulori (pieve) 0 18540 362056 349191 2019-04-20T17:18:14Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Campulori]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Campulori]] aaylgks0sp5qr18ii5flkk6nacj9wkn Valli di Mezzana 0 18541 349195 2015-07-07T07:37:17Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[Valli di Mezzana]] à [[Valli di Mezana]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Valli di Mezana]] rktrxva9ljmqmr7d6f66rdksy7vkbye I Vaddi di Mizana 0 18542 349197 2015-07-07T07:38:05Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Valli di Mezana]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Valli di Mezana]] bd394bh4ko02sfo8aorwm8xkhl2iczc Vàllica 0 18543 349198 2015-07-07T07:38:38Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[A Vallica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[A Vallica]] 2oec6d6ojdrmer58ece3my33c9uzjeo Vènacu 0 18544 349200 2015-07-07T07:39:29Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Serraghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Serraghju]] cp6de2tdvvqz828o4vc95skbo3d94io Afaghjincu 0 18545 349203 2015-07-07T07:42:21Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Afà]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Afà]] miq37kp0vsdyax8n8loxs8zppoj2ri8 Aghjunincu 0 18546 349204 2015-07-07T07:42:33Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Aghjone]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Aghjone]] afb333mns6h2d3j5nl7lcb8a83bkik2 Aiaccinu 0 18547 349205 2015-07-07T07:42:45Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Aiacciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Aiacciu]] sc561n0mn2wiuc369pjyxuam1xd6je8 Aitincu 0 18548 349206 2015-07-07T07:42:56Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Àiti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Àiti]] 14qjt03hx8klg4zt6qvsafmdrboqxxe Alerinu 0 18549 349207 2015-07-07T07:43:14Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Aleria]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Aleria]] 9g41j1kc27jsbbqa9y7u9pl64sapv1b Aleriacciu 0 18550 349208 2015-07-07T07:43:24Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Aleria]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Aleria]] 9g41j1kc27jsbbqa9y7u9pl64sapv1b Altianincu 0 18551 349210 349209 2015-07-07T07:44:04Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Altiani]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Altiani]] rr7oqdvkvnrg1kyk4i3uqqszo5yd2i5 Alzincu 0 18552 349211 2015-07-07T07:44:23Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Alzi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Alzi]] mrkdxv4oppzu5884cmshyxq1kof2dww Amprianincu 0 18553 349212 2015-07-07T07:44:36Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ampriani]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ampriani]] m9cx9w6yixd8488a74fd1t8coi2nzc4 Antisantincu 0 18554 349213 2015-07-07T07:44:49Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Antisanti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Antisanti]] t082ongg0iepvslj8jp5t7llj8yxmcq Appiitincu 0 18555 349214 2015-07-07T07:45:09Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Appiettu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Appiettu]] 4pgwwd4m49922g41suoyqez3okozdxp Arignincu 0 18556 349216 2015-07-07T07:45:55Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Aregnu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Aregnu]] 6ew0vsursrt6gut7cnkr1wpg95wb1xe Auddanincu 0 18557 349218 349217 2015-07-07T07:46:18Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Auddè]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Auddè]] q5j5vcrgfm9ggxvew4nlyjxg2ewlan7 Avapessincu 0 18558 349219 2015-07-07T07:46:30Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Avapessa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Avapessa]] ciiq0xzkgiylwgkeblplbsaaie5ab6f Ampazincu 0 18559 350312 349220 2015-07-08T06:19:15Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Azilonu è Ampaza]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Azilonu è Ampaza]] 0n902rw2mtg8yxjt8wao1vl91v89zez Azilunincu 0 18560 350311 349221 2015-07-08T06:19:10Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Azilonu è Ampaza]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Azilonu è Ampaza]] 0n902rw2mtg8yxjt8wao1vl91v89zez Barbaghjacciu 0 18561 349224 2015-07-07T07:48:13Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Barbaghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[barbaghju]] birba7nd6xzxoyrnsjsjkcgg22islo1 Bastiacciu 0 18562 350314 349225 2015-07-08T06:19:25Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Bastìa]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Bastìa]] 15q01c0j6be9yneujit9eavd4en8as7 Barguderacciu 0 18563 349226 2015-07-07T07:49:08Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Bargudè]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Bargudè]] l5dvfzxmfkumn8eiiblj8ht3509wtjy Bigurnincu 0 18564 349227 2015-07-07T07:49:24Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Bigornu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Bigornu]] 1b2jjlxeezz34dukutzl503rqu8u7y8 Biliacciu 0 18565 349228 2015-07-07T07:49:51Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Bilia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Bilia]] t34ldgcm1xaaswol3m7wdbcji5yceo7 Bilvideracciu 0 18566 350318 349229 2015-07-08T06:19:45Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Belvideri è Campumoru]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Belvideri è Campumoru]] 0mf5hbzozhflh9cssv99biafx9r5eqw Bisincacciu 0 18567 349230 2015-07-07T07:50:35Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Bisinchi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Bisinchi]] rxnf3ewojkhnopo2518gvh6ibralktm Burghisgianu 0 18568 349231 2015-07-07T07:50:48Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Borgu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Borgu]] 63agkmxj48sdc4bltk809hi5i8earkl Brandincu 0 18569 349233 349232 2015-07-07T07:51:18Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Brandu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Brandu]] 1x6phsyzz7st2dv2lgbb4rlvosv0wni Bunifazinu 0 18570 349234 2015-07-07T07:52:36Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Bunifaziu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Bunifaziu]] l1b4n7ldfnch9lq4ieyk4evbo0ipxy4 Bunifazincu 0 18571 349235 2015-07-07T07:52:47Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Bunifaziu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Bunifaziu]] l1b4n7ldfnch9lq4ieyk4evbo0ipxy4 Urcinu (pieve) 0 18572 353488 349237 2016-03-20T23:56:06Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Sari di Cinarca]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sari di Cinarca]] jy7wm5a3zxisj9pjtfk942qqg3e99aa Pievi d'Urcinu 0 18573 353489 349238 2016-03-20T23:56:11Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Sari di Cinarca]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sari di Cinarca]] jy7wm5a3zxisj9pjtfk942qqg3e99aa Pieve d'Orcino 0 18574 353490 349239 2016-03-20T23:56:16Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Sari di Cinarca]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sari di Cinarca]] jy7wm5a3zxisj9pjtfk942qqg3e99aa Casàccuni (pieve) 0 18579 362059 349249 2019-04-20T17:18:47Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Casaccuni]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Casaccuni]] oetbghyf6l39lxg90f7wh5c8kfiaskl Calinzanincu 0 18580 356964 350320 2017-05-03T07:48:27Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Calinzana]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Calinzana]] afju3bieserz9gnehij7xz9h1f5uipl Cambincu 0 18581 349251 2015-07-07T08:01:05Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Cambia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Cambia]] i24947ctz5goj7xh76w5uco8ffplls9 Campilacciu 0 18582 349252 2015-07-07T08:01:16Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Campile]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Campile]] 5qtt2qxo5uhl29z958zt1njwxbgg7d7 Campitellacciu 0 18583 349253 2015-07-07T08:01:28Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Campitellu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Campitellu]] aw8slsec6keb6rnbdszwkky1g5qwtug Campincu 0 18584 349254 2015-07-07T08:01:38Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Campu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Campu]] f0xbfkfrcqcymnmbrtupzmqrvmq7o1t Canalincu 0 18585 349373 349255 2015-07-07T08:35:49Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Disambig}} *canalincu, abitante di [[Canale di Verde]] *canalincu, abitante di [[Pila è Canali]] saitbj1uqdsil35etmzkejcsa2yf5bh Canavaghjincu 0 18586 349256 2015-07-07T08:02:13Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Canavaghja]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Canavaghja]] mxpr7hmh208g6r02i1d68if2n0gs4d8 Cannellacciu 0 18587 350331 349257 2015-07-08T06:20:50Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Cannelle]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cannelle]] rhrbv6b1h22y2mk3jk1u9qcwk1x3ufh Carchitacciu 0 18588 349258 2015-07-07T08:02:42Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Carchetu è Brusticu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Carchetu è Brusticu]] 2u1ouvbwgdwzfacvg0p80is1cq38mtn Cardulacciu 0 18589 350321 349259 2015-07-08T06:20:00Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Cardu è Turghjà]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cardu è Turghjà]] e5a1n8i9yc8vh7af7253rt8a8njj3el Carghjisanu 0 18590 349260 2015-07-07T08:03:07Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Carghjese]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Carghjese]] 8ufl61l3d6jabc4k21cjs4j8ye8swqf Carpinitacciu 0 18591 349261 2015-07-07T08:03:18Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Carpinetu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Carpinetu]] 6on2u819senzxwivyeao33g8hbvi16i Carticasincu 0 18592 349262 2015-07-07T08:03:29Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Carticasi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Carticasi]] aw10fm4oplbusslvkkb3h8hqkpj8ioe Casabiancacciu 0 18593 363341 350296 2019-09-05T12:48:56Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Casabianca]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Casabianca]] b5hu3gbgi3cm4vb0ixrrao1qfvhilxy Casalabrivacciu 0 18594 349264 2015-07-07T08:03:53Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Casalabriva]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Casalabriva]] dxt1d2xzuy3chrxje4y0h4r7tmi9ing Casaltacciu 0 18595 363332 350298 2019-09-05T12:47:17Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Casalta]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Casalta]] 86566cukn6mgn46bbuajnixsidc3uib Casanuvacciu 0 18596 350300 349266 2015-07-08T06:18:13Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Casanova]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Casanova]] 3dhs80aykvhnf8wlod6pn6ixwybgaji Casevechjanu 0 18597 350332 349267 2015-07-08T06:20:55Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Casevechje]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Casevechje]] maqne81hd6ask373ebw5qsqd01bs0fn Castellacciu 0 18598 349268 2015-07-07T08:04:47Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Castellu di Rustinu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Castellu di Rustinu]] 7wwqn64qow0yo9gnb8tee2swebd1vf7 Castifincu 0 18599 349269 2015-07-07T08:04:57Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Castifau]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Castifau]] ler3iv5offugibsorofzgwhcad1t4f2 Castinitincu 0 18600 349270 2015-07-07T08:05:11Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Castineta]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Castineta]] 8aey2md2dlijr2uda6dp7r3sr07rf1w Cateracciu 0 18601 350350 349271 2015-07-08T06:22:26Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[I Càtari]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[I Càtari]] as9lbjftcbggaqfr4pzievit4n8p2sd Cervionincu 0 18602 349272 2015-07-07T08:05:37Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Cervioni]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Cervioni]] tg69z18x33c9l8vq95xilu9zf5zis7a Chisanacciu 0 18603 349273 2015-07-07T08:05:46Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Chisà]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Chisà]] o09unhobazb4f2yxxqnt646pi8csaa3 Curscincu 0 18604 349274 2015-07-07T08:05:58Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Corscia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Corscia]] 28kk0933e0k8f58trd7jj6231vw4pdb Costaracciu 0 18605 349275 2015-07-07T08:06:10Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[A Costa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[A Costa]] bcl102j3o8tl37e3ihf63tau7h5o7md Crucianu 0 18606 350302 349277 2015-07-08T06:18:23Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Croce d'Ampugnani]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Croce d'Ampugnani]] brck76lhwhsmka7sutv6tfe2w9rlizy Crucighjacciu 0 18607 350324 349278 2015-07-08T06:20:15Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Crucichja]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Crucichja]] l70zm1pemyj9561df8c9fkisxia4hls Curbaghjacciu 0 18608 354163 350327 2016-05-24T00:22:53Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Curbaghja]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Curbaghja]] 29bfx0w364ub8nj9rr7uqk32uep9sfp Curranincu 0 18609 349280 2015-07-07T08:07:09Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Currà]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Currà]] dm7kocu6ai11nqtjsphls73xuy9zru5 Cuzzanacciu 0 18610 349281 2015-07-07T08:07:19Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Cuzzà]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Cuzzà]] r27qs7cn7w4dmq6v8esc9jf6ywqnups Erunacciu 0 18611 349282 2015-07-07T08:07:44Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Erone]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Erone]] qy7rshoccws8roh3ceuyaninz5dbc7p Ersincu 0 18612 349283 2015-07-07T08:08:18Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ersa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ersa]] khjwrfeiiuphz0rbjndnolkadc0043p Visincu 0 18613 349284 2015-07-07T08:08:30Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Èvisa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Èvisa]] 5bvfr3uvxlg2slh7a51l5pyolf4i2fk Favalellacciu 0 18614 349285 2015-07-07T08:08:43Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Favalellu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Favalellu]] itexylxlagmu44fe3mak3uecirlulto Filigiascu 0 18615 349286 2015-07-07T08:08:55Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Felge]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Felge]] 5je5iw5sxl13vfovouobwqip3rtef0o Filicitincu 0 18616 350338 349287 2015-07-08T06:21:25Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[U Fulgetu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Fulgetu]] czx98goutcv58j4dd3mpx4yegu5giad Ficaghjacciu 0 18617 349288 2015-07-07T08:09:26Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ficaghja]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ficaghja]] 3od9rxe4z2epwev3g7xkg242mzdmqm1 Fucincu 0 18618 360633 350339 2018-12-11T17:17:52Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Foci è Bilzesi]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Foci è Bilzesi]] pevg93h07r6mxf0hbmsmnrz6t9a2daj Frassitanu 0 18619 351731 351710 2015-08-28T18:38:47Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Frassetu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Frassetu]] b91as6p6owwewhvua5dyafnborfgcdl Fughjichjanu 0 18620 363221 350342 2019-08-14T17:55:40Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Fucichja]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Fucichja]] ln43759a4v2076b0l0s9o3v31pirtlf Furianincu 0 18621 349294 2015-07-07T08:12:41Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Furiani]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Furiani]] 2le2bdu58rhwpyxyqng0l4gh9a2gji0 Furciulincu 0 18622 349295 2015-07-07T08:12:58Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Furciolu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Furciolu]] i0xvbyyonc30ssm8czq1oabmgqyrp9e Fuzzanincu 0 18623 349296 2015-07-07T08:13:07Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Fuzzà]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Fuzzà]] cxdsrs0prxjk7mc8cbake2kkajgufm5 Gavignanincu 0 18624 350343 349297 2015-07-08T06:21:51Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Gavignanu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Gavignanu]] 18ox3dd825kk3tabnhaw9gtbvrmij1i Ghisunacciu 0 18625 349298 2015-07-07T08:13:29Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ghisoni]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ghisoni]] 1yelh08neykrjoij7jtgtnte3ssk11r Ghjucatughjacciu 0 18626 349299 2015-07-07T08:13:44Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ghjucatoghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ghjucatoghju]] 20nyp40xqd2gslsh6l0xeukqy132q4g Ghjunchitincu 0 18627 349300 2015-07-07T08:13:58Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ghjunchetu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ghjunchetu]] keypx20laz9w3nrkztgih2gzj0so2wv Granacincu 0 18628 350345 349301 2015-07-08T06:22:01Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Granaccia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Granaccia]] bxa5v06shdcuhtim1ishypptktfvkcx Grussitanu 0 18629 350347 349302 2015-07-08T06:22:11Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Grossa]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Grossa]] r2v4znrx5cyzjwbkb0wlocqxy3t15j5 Grussitacciu 0 18630 350349 349303 2015-07-08T06:22:21Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[U Grussetu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Grussetu]] 5uyxs2ksic9y3zzg578tkpe6wygzxdv Lamacciu 0 18631 349304 2015-07-07T08:14:46Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Lama]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Lama]] rci29zf2wahe2rbyrixkxul1j03a35f Lanincu 0 18632 349305 2015-07-07T08:14:54Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Lanu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Lanu]] stad8d0zmk86dgsent621i1erjncvin Laritincu 0 18633 351988 349306 2015-10-18T16:05:16Z タチコマ robot 5376 Robot : répare une double redirection vers [[Laretu d'Attallà]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Laretu d'Attallà]] q33xq45vabgu11z42slzp694jz9jbfn Lavatughjincu 0 18634 349307 2015-07-07T08:15:20Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Lavatoghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Lavatoghju]] chw6zfhbbzshpmtuwpm0mznramegd0s Lentincu 0 18635 349308 2015-07-07T08:15:30Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Lentu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Lentu]] q58be5h9psin7micjzt6gxivxvqvm0a Linguizzettacciu 0 18636 349309 2015-07-07T08:15:44Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Linguizzetta]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Linguizzetta]] hepp86u1wre3ntxbuxvtpywxv859avm Lisulanu 0 18637 349310 2015-07-07T08:15:54Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Lìsula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Lìsula]] 7h61q38yut684b2jlr0y8q647z0qcyg Livisanu 0 18638 350400 349311 2015-07-08T06:26:37Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Livesi]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Livesi]] su5i2x84k93qursupy2mc92z6uqbmm0 Loretacciu 0 18639 349312 2015-07-07T08:16:20Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Loretu di Casinca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Loretu di Casinca]] 7f5whcj4p0xwqxnijkfnv7548iulys3 Luzzincu 0 18640 349313 2015-07-07T08:16:30Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Lozzi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Lozzi]] 3olkapz6qc2oj9vgleerx20j4q4hejd Luccianincu 0 18641 349314 2015-07-07T08:16:40Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Lucciana]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Lucciana]] c7usysxa8kumyprwdw0tlsgtrj7b3q0 Lumiacciu 0 18642 349315 2015-07-07T08:16:49Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Lumiu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Lumiu]] enum45qfj1rqh0yxcaj8r3q0zxuutpp Macanacciu 0 18643 363195 349316 2019-08-01T17:04:57Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Macà]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Macà]] pljb652on1n9vibs0doinftlojsos4v Mansacciu 0 18644 350404 349317 2015-07-08T06:26:57Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Barghjana]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Barghjana]] bs8yj1vxffgbv3hcf6odwjjwzs5b57z Poghju-Marinacciu 0 18645 361671 349319 2019-02-11T17:14:14Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[U Poghju d'Ampugnani]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Poghju d'Ampugnani]] pmp3vbqw6tqghfthx79s2oioua5ubz6 Maturincu 0 18646 349320 2015-07-07T08:20:58Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Matra]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Matra]] paoydpjvc217mx66paxth6083dk1mqm Mazzulincu 0 18647 349321 2015-07-07T08:21:09Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[A Mazzola]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[A Mazzola]] 3l84uqzxuvwffjw1l41wwcj6j5v0k0c Meriacciu 0 18648 349322 2015-07-07T08:21:21Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Meria]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Meria]] 6i61s57bc2s2bzghjcgn5hdq62j091k Merusaglincu 0 18649 349323 2015-07-07T08:21:33Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Merusaglia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Merusaglia]] gh24qbcaorprn65f5yjrmbafjge8fk1 Muitincu 0 18650 349324 2015-07-07T08:21:44Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Mòita]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Mòita]] 0j1uiknjdcecsrzbrcp5h2glii4n8tn Moltifincu 0 18651 349325 2015-07-07T08:21:55Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Moltifau]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Moltifau]] se70laio7rp33cjgwd5f9jdo73opj2q Monaciacciu 0 18652 350304 349326 2015-07-08T06:18:33Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Munacia d'Orezza]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Munacia d'Orezza]] 6fpkmplv4ae3axcli62kjpyo17d5lnk Montisgianu 0 18653 349327 2015-07-07T08:22:19Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Monte]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Monte]] 6710xnumncyddmzunohggjx9g4uytu7 Cassanincu 0 18654 349328 2015-07-07T08:22:36Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Montegrossu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Montegrossu]] dhhoua8dr09nz9b5vp62lmvhsf6c68u Lunghignanincu 0 18655 349329 2015-07-07T08:22:46Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Montegrossu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Montegrossu]] dhhoua8dr09nz9b5vp62lmvhsf6c68u Montemaiuracciu 0 18656 349330 2015-07-07T08:22:55Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Montegrossu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Montegrossu]] dhhoua8dr09nz9b5vp62lmvhsf6c68u Mucalacciu 0 18657 349331 2015-07-07T08:23:04Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Mucale]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Mucale]] 8fuhpevnaudgf3u44248jfq3hw7ckbl Munaciacciu 0 18658 353912 350305 2016-05-01T13:38:28Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Munacìa d'Avretu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Munacìa d'Avretu]] ixs26qt5dlikcw815b6h6lvvtnit0q5 Munticellacciu 0 18659 350359 349333 2015-07-08T06:23:11Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[U Munticellu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Munticellu]] em68zk5u3i0cmgafhvtzkw92fbmhwwj Muraciascu 0 18660 360513 349334 2018-11-14T20:06:08Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[I Muraccioli]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[I Muraccioli]] 6s28n3kk705hj3xvbiu04g63d29em6z Murascu 0 18661 349335 2015-07-07T08:23:52Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Muru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Muru]] 7fbc9zd27ak1im9ihxadj2gqpb25baa Muratincu 0 18662 349336 2015-07-07T08:24:01Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Muratu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Muratu]] 8mtjsid84fap72sm9x4kwug1mh96k5b Murzesi 0 18663 349337 2015-07-07T08:24:21Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Murzu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Murzu]] nfco557vynxglmt2fpv40tr9v56pw6c Musuleacciu 0 18664 349338 2015-07-07T08:24:41Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Musuleu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Musuleu]] q2gsj9ce6232uefw3ui3xucvu296bi4 Nescincu 0 18665 349339 2015-07-07T08:25:02Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Nesce]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Nesce]] loosvzhsq4gtr1ms68x1iv21lw3tca7 Nunzincu 0 18666 349340 2015-07-07T08:25:12Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Nonza]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Nonza]] mo1f45gsim53blzvtufkfqqfltxdjnv Nucarincu 0 18667 349341 2015-07-07T08:25:24Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Nucariu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Nucariu]] frtztgww7r9er0egpmdyo7kptssrt7e Nuvalacciu 0 18668 350362 349342 2015-07-08T06:23:26Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Nuvale]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Nuvale]] jx36p3i2rlrtd668pn0s7do4wczgnj9 Nuvellacciu 0 18669 349343 2015-07-07T08:25:43Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Nuvella]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Nuvella]] pge66daujvl4duw3q8gsmvjhen61ry1 Ochjatanincu 0 18670 349344 2015-07-07T08:25:55Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ochjatana]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ochjatana]] 87tfuuof3i4pbh32jcejdir72mtw1xy Ogliastrincu 0 18671 349345 2015-07-07T08:26:08Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ogliastru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ogliastru]] rqsuzuzrpdu7uf0qt4n1le3w5ph3yhh Olmisgianu 0 18672 349347 349346 2015-07-07T08:26:48Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[L'Olmu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[L'Olmu]] 72wdxafnaptjkknxso3k2w1v80k5kes Omessincu 0 18673 349348 2015-07-07T08:27:01Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Omessa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Omessa]] t8nwjz4padv49t5ozr0qh11mrtcwhtm Ortalacciu 0 18674 350364 349349 2015-07-08T06:23:36Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[L'Ortale]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[L'Ortale]] 3h3v6c5iujwlrydohiffdzf4nnkkx25 Ortipuriincu 0 18675 349350 2015-07-07T08:27:22Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ortiporiu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ortiporiu]] cwn9w5iq3x3ibpgd2sue357hrnr008j Curzacciu 0 18676 349351 2015-07-07T08:27:34Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Osani]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Osani]] 0wfkq766oq8muku6xygya9jwczf4f4q Ghjirulatincu 0 18677 349352 2015-07-07T08:27:44Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Osani]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Osani]] 0wfkq766oq8muku6xygya9jwczf4f4q Osanincu 0 18678 349353 2015-07-07T08:28:01Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Osani]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Osani]] 0wfkq766oq8muku6xygya9jwczf4f4q Pallicacciu 0 18679 349354 2015-07-07T08:28:19Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Palleca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Palleca]] tpnqra74c9qs955pmhmcpiqc0drbnzj Paratacciu 0 18680 350368 349355 2015-07-08T06:23:56Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Parata]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Parata]] 6psicvxz29m5s6inwcpv1u1rs6vkdgz Partinillacciu 0 18681 349356 2015-07-07T08:28:51Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Partinellu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Partinellu]] sipnaa8536ez67fa1typqpgt5cf5s7e Patrimuniincu 0 18682 349357 2015-07-07T08:29:04Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Patrimoniu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Patrimoniu]] cxbvvy3d0k15gfwzjxryix41hn1v76t Pedicurtacciu 0 18683 349358 2015-07-07T08:29:15Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pedicorti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Pedicorti]] 8w2wsretrjca8vgnujqiegfglhr0d2c Pedicrucincu 0 18684 349359 2015-07-07T08:29:25Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pedicroce]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Pedicroce]] kddt46zo1ywb362fa8dv8qqfhrnv0je Pedigrisgiacciu 0 18685 349360 2015-07-07T08:29:56Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pedigrisgiu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Pedigrisgiu]] f1430cjh5v22g5onyvwvjqybfi7sepv Pedipartinacciu 0 18686 349361 2015-07-07T08:30:08Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pedipartinu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Pedipartinu]] a93yvdpz7m57bavdb1fg9r3yldud8ba Pedorezzincu 0 18687 350407 349362 2015-07-08T06:27:12Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[U Ped'Orezza]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Ped'Orezza]] sifmtoh3qzt4823iu7pbwiu2xggmrjw Pentulacciu 0 18688 349365 349363 2015-07-07T08:32:46Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Disambig}} *pentulacciu, abitante di [[A Penta di Casinca]] *pentulacciu, abitante di [[Penta è Acquatella]] m4hp0v5irc8vp9942wmlcbs2it7idxc Acquatellacciu 0 18689 350371 349364 2015-07-08T06:24:11Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Penta è Acquatella]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Penta è Acquatella]] nc24x34w4w2xtmzopq76fz2ih9wuc86 Perellacciu 0 18690 349366 2015-07-07T08:33:24Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[I Perelli]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[I Perelli]] kqwt3qrmamnhjw2g89y933y24kyc4fx Piracciu 0 18691 350352 349367 2015-07-08T06:22:36Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Peri]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Peri]] mkodxxzszrq707ppd7g698ntaeugt4f Petrulacciu 0 18692 349368 2015-07-07T08:33:47Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[A Petra di Verde]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[A Petra di Verde]] 7d2nhegvr6ju5svtizzqmzw676alo8v Pianacciu 0 18693 349369 2015-07-07T08:34:12Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Piana]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Piana]] 520ocacvry0we2ttfa3sehsnhgq2dcy Pianulacciu 0 18694 363334 349370 2019-09-05T12:47:27Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[U Pianu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Pianu]] c3nv0r307cgyxkql77vai2fi05tnr50 Piuvitanu 0 18695 350374 349371 2015-07-08T06:24:26Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Pieve]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Pieve]] 496sef4wdhj3vkidl63s3qe8ugkv1mq Pighjulacciu 0 18696 350377 349372 2015-07-08T06:24:42Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[U Pighjolu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Pighjolu]] 91e38x3rb63q2fomqikkuaznibefc1u Lutincu 0 18697 350392 349375 2015-07-08T06:25:57Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Santa Maria di Lota]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Santa Maria di Lota]] n13f367c2dsa6fr19gm0c3dqg87yjjl Mandrialincu 0 18698 350391 349376 2015-07-08T06:25:52Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Santa Maria di Lota]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Santa Maria di Lota]] n13f367c2dsa6fr19gm0c3dqg87yjjl Partinacciu 0 18699 350390 349377 2015-07-08T06:25:47Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Santa Maria di Lota]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Santa Maria di Lota]] n13f367c2dsa6fr19gm0c3dqg87yjjl Santa Marìa di Lota 0 18700 349379 2015-07-07T08:39:22Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Santa Maria di Lota]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Santa Maria di Lota]] iujhfc3pv3v1jjlfmyxlqajphju7hwh Santa Lucìa di Taddà 0 18701 349380 2015-07-07T08:39:50Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Santa Lucìa d'Attallà]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Santa Lucìa d'Attallà]] emh86807f1xg3mb5em4aeq7id2bdgb6 Sarra di Ferru 0 18702 349381 2015-07-07T08:40:28Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Sarra di Farru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Sarra di Farru]] sbzi46hafqtffrconq6k2wvh75k6cu3 Sarrafarrincu 0 18703 350395 349382 2015-07-08T06:26:12Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Sarra di Farru]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sarra di Farru]] 19yxq26a4tc3mphq07ig2me90kaza1x A Sarreda 0 18704 349384 2015-07-07T08:42:13Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[A Sarrera]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[A Sarrera]] du4i6u0wlx4fv106f7pthnab3e56tkl Sarreda 0 18705 349385 2015-07-07T08:42:29Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[A Sarrera]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[A Sarrera]] du4i6u0wlx4fv106f7pthnab3e56tkl Sarriracciu 0 18706 350397 349386 2015-07-08T06:26:22Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Sarrera]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Sarrera]] o01fgc1hz2pdtjr4cf8wd6lljdye6jp Sartinesu 0 18707 349387 2015-07-07T08:43:03Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Sartè]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Sartè]] 6gigceucvelal3jgofo0vugo8j8a4gb Sarincu 0 18708 349388 2015-07-07T08:43:17Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Sulinzara]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Sulinzara]] qkpodzaoky1kkq5fbbzj0j8a8ffsyzh Tuddincu 0 18709 349390 2015-07-07T08:44:05Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Todda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Todda]] 8upzcy85tesaa69fub4d1pytdows015 Ulmisgianu 0 18710 349391 2015-07-07T08:44:18Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ulmetu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ulmetu]] nsbgwd43ds5t7ypgavizls43z5hh6v8 Vaddincu 0 18711 350355 349392 2015-07-08T06:22:51Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Valli di Mezana]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Valli di Mezana]] rktrxva9ljmqmr7d6f66rdksy7vkbye Vallitincu 0 18712 350308 349393 2015-07-08T06:18:55Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Vallica]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Vallica]] jzgn46mjaobar0h2wtdn6ajc9uuqc5c A Vàllica 0 18713 350414 349394 2015-07-08T06:27:47Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Vallica]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Vallica]] jzgn46mjaobar0h2wtdn6ajc9uuqc5c Sampetracciu 0 18714 374363 350418 2021-07-14T20:17:56Z Jumpy01 11155 Modificata destinazione reindirizzamento da [[U Serraghju]] a [[Santu Petru di Venacu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Santu Petru di Venacu]] qrujuc8bo7px0j6x9bl20qi85p1hp16 Viscuvacciu 0 18715 349396 2015-07-07T08:45:49Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Viscuvatu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Viscuvatu]] a7f6epuoarmrc8z2f96q32n1i9vdk06 Vivariacciu 0 18716 349397 2015-07-07T08:46:00Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Vivariu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Vivariu]] hchutaljgo0xeogeqdcnfuck02yuhe0 Vulpaghjacciu 0 18717 363315 349398 2019-09-05T09:44:30Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Vulpaiola]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Vulpaiola]] b0uduba3wrfplqg9eu5z8xwkbpo7cu1 Vutirincu 0 18718 349399 2015-07-07T08:46:23Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Vutera]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Vutera]] j3k3h7h2uqtkfk8jbyde2075q85uptd Zalanincu 0 18719 349400 2015-07-07T08:46:32Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Zàlana]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Zàlana]] px35kdpjh8gkxpo7kfwtm9nrge4htok Zivacacciu 0 18720 349401 2015-07-07T08:46:43Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Zèvacu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Zèvacu]] mkpygwa4rl4ew054bstyvtzc7r51teq Zicavesi 0 18721 349402 2015-07-07T08:46:56Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Zìcavu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Zìcavu]] 7lti0iyps55ay7ukes8buk4whr4fnc7 Zigliacciu 0 18722 349403 2015-07-07T08:47:06Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ziglia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ziglia]] fuq42alsobb4scx1f67bkbvl0pq5mtn Zirubiacciu 0 18723 349404 2015-07-07T08:47:25Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Zirubia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Zirubia]] 1kvbwey5fel1pjezhqy5bjzhk4wux68 Zuzincu 0 18724 349405 2015-07-07T08:47:41Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Zoza]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Zoza]] bqt8vagshnhfke2fogiabwx121v2oow Zuanincu 0 18725 349406 2015-07-07T08:47:52Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Zùani]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Zùani]] aadvfd1vjp6d71hyfxz0z4olrew82kz Coti-Chjavari 0 18726 349408 2015-07-07T08:57:56Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Coti è Chjavari]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Coti è Chjavari]] dvqjrqi970e41c16r3i0tsmiia03qjw Cuttuli-Curtichjatu 0 18727 349409 2015-07-07T08:59:05Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Cuttuli è Curtichjatu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Cuttuli è Curtichjatu]] o55xnyhbmmlxe1zofm5wuuvjgon1xq7 Alandese 0 18728 349414 2015-07-07T09:46:58Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Àlandu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Àlandu]] dnwthillrhc4somuycwcmabx8r25250 Alatesi 0 18729 349415 2015-07-07T09:47:09Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Alata]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Alata]] p2gtnu4fboqcqqu7y4xvfyhri33n0i8 Albertaccese 0 18730 349416 2015-07-07T09:47:22Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Albertacce]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Albertacce]] az4p5u27rb31xs4onjtan71porledsf Calasimacciu 0 18731 349417 2015-07-07T09:47:34Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Albertacce]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Albertacce]] az4p5u27rb31xs4onjtan71porledsf Albitriccesi 0 18732 349418 2015-07-07T09:47:47Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Albitreccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Albitreccia]] 3cvd1gcnzp32sgg5hxrdavk1ywk2vy4 Algaghjulese 0 18733 349419 2015-07-07T09:48:01Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Algaghjola]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Algaghjola]] a9cbpk021v9bvpn2ufokq1igmrd3q0c Altaghjinesi 0 18734 349420 2015-07-07T09:48:20Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Altaghjè]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Altaghjè]] sfqqclgd2vdbc8cyj9imb045erwshja Ambiignesi 0 18735 349421 2015-07-07T09:48:35Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ambiegna]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ambiegna]] neqas5b3wqynnqqx5nky3qf1na6ijjb Arburesi 0 18736 350420 349422 2015-07-08T06:28:17Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Arburi]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Arburi]] 4em53y3l6499s0bqtfon3egwev3bbd0 Arghjustesi 0 18737 349423 2015-07-07T10:15:48Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Arghjusta è Muricciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Arghjusta è Muricciu]] 7fvwcutpjw5cl7raol6hhxfngocpxsa Arresi 0 18738 349424 2015-07-07T10:15:58Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Arru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Arru]] mm8mrjrhn6b9xxnyrrz8c8xwo2qtrow Aschese 0 18739 349425 2015-07-07T10:16:08Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ascu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ascu]] pdfvp1hpq96cn0h7qcps3ajn9ycvw5r Auccianesi 0 18740 349426 2015-07-07T10:16:21Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Auccià]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Auccià]] tjbvyevw59vuyj3nvu90m8ihzmd6d6a Azzanesi 0 18741 349427 2015-07-07T10:16:33Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Azzana]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Azzana]] 7hos98p1fuu4v78vpd9prcusa58l0fa Balugnesi 0 18742 349428 2015-07-07T10:16:44Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Balogna]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Balogna]] ezsrt8rvedrar2q8oh2by2b2r7scs9s Barrettalese 0 18743 363583 349429 2019-09-28T21:55:19Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Barettali]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Barettali]] mq6kfo3anndu1wf14hjqsnpei0xs4gr Bigugliese 0 18744 349430 2015-07-07T10:17:16Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Biguglia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Biguglia]] e4a68ptgdq7xsupl8ribj1nvza7rv2f Campumuresi 0 18745 350316 349431 2015-07-08T06:19:35Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Belvideri è Campumoru]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Belvideri è Campumoru]] 0mf5hbzozhflh9cssv99biafx9r5eqw Bucugnanesi 0 18746 349432 2015-07-07T10:17:45Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Bucugnà]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Bucugnà]] nxc009ltcn96hu3iwiih5vi55akln8h Bustanichese 0 18747 349433 2015-07-07T10:17:57Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Bustànicu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Bustànicu]] c84k9p1zuwpbsymucciqum76emm4ar2 Cagnanese 0 18748 349434 2015-07-07T10:18:07Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Cagnanu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Cagnanu]] 4ase3qrpxvsvgjq201sgb8qbip05ks7 Calacuccese 0 18749 349435 2015-07-07T10:18:16Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Calacuccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Calacuccia]] 38j8svdcyx30tquibt7fr6binik0yvd Calcatughjesi 0 18750 349436 2015-07-07T10:18:28Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Calcatoghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Calcatoghju]] nhobxv4a2vm1712ah5u9clm8z97g9c9 Calvese 0 18751 349437 2015-07-07T10:18:38Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Calvi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Calvi]] pmztt9cwak22li37wdbxy5lnfx2dfzh Campanese 0 18752 350294 349438 2015-07-08T06:17:43Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Campana]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Campana]] 3zckwy159mu7ico2bdc5fszefwclvh5 Campese 0 18753 349439 2015-07-07T10:18:58Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Campi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Campi]] 8f2vea232n3m9ra9vy3xxarkm2sdifz Canarese 0 18754 349440 2015-07-07T10:19:08Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Cànari]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Cànari]] f0j3rnhw7z4k40ytgahu80lrargre8m Carbinesi 0 18755 351985 350328 2015-10-18T16:05:09Z タチコマ robot 5376 Robot : répare une double redirection vers [[Càrbini]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Càrbini]] ahwmdg9hyep9e792hbkucwa6tp31tlg Carbuccesi 0 18756 349442 2015-07-07T10:19:34Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Carbuccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Carbuccia]] gwzcnrhvlbb0ir5ev0qqh1e0y9t3y65 Carghjacanesi 0 18757 349443 2015-07-07T10:19:45Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Carghjaca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Carghjaca]] dbcotoduvduqpjo5ozbumpljqtng0p1 Casagliunesi 0 18758 350323 349444 2015-07-08T06:20:10Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Casaglionu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Casaglionu]] 4uqfqi4h3cmndbs7oi6bmtvbmnzs1uh Casamacciulese 0 18759 349445 2015-07-07T10:20:10Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Casamàcciuli]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Casamàcciuli]] m4jar84d9nzt75cmd53m3jwmb632akd Castellarese 0 18760 349446 2015-07-07T10:21:06Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: {{Disambig}} *castellarese, abitante di [[U Castellà di Casinca]] *castellarese, abitante di [[U Castellà di Mercoriu]] wikitext text/x-wiki {{Disambig}} *castellarese, abitante di [[U Castellà di Casinca]] *castellarese, abitante di [[U Castellà di Mercoriu]] nzgqgrjb1fywnq84nlacz29d22h0xxb Castigliunese 0 18761 365896 349447 2020-04-02T13:59:38Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Castiglioni]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Castiglioni]] ks58egsai4lbvf1h0qmc9xpq2x1d44a Castirlese 0 18762 349448 2015-07-07T10:21:59Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Castirla]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Castirla]] l0326eqyk45dkc1840pn88htcxajvpd Cavresi 0 18763 349449 2015-07-07T10:22:17Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Cavru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Cavru]] cw9yix14gz4ynj8qqgk92pmrxd6ltui Centurese 0 18764 363594 349450 2019-09-29T09:57:47Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Cinturi]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cinturi]] j4nhxuch9w4fb2t57url2knzp2z6927 Chjatrese 0 18765 349451 2015-07-07T10:22:37Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Chjatra]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Chjatra]] ngd3tnvxisgtp5xqctfzfj0gxwuacl1 Ciamannaccesi 0 18766 349452 2015-07-07T10:22:49Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ciamannaccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ciamannaccia]] jjm9udf3m5qw14a9fcekw1pnow3ga1u Cughjesi 0 18767 349453 2015-07-07T10:22:58Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Coghja]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Coghja]] b9k02lnwemvrqfgo56yxqvwebxzxzu0 Cunchesi 0 18768 349454 2015-07-07T10:23:07Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Conca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Conca]] 7fliz1x72ion5snz51i15gsxjxwce91 Curtinese 0 18769 349455 2015-07-07T10:23:17Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Corti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Corti]] 798ld9qgowehrjldymus9vbx38pnfsk Cutesi 0 18770 349456 2015-07-07T10:23:28Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Coti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Coti]] 5e075qdcfys6y7jzskpvqsitt5vfebc Cristinaccesi 0 18771 350334 349457 2015-07-08T06:21:05Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Cristinacce]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cristinacce]] fewvpn90303006x7gevs14md4tv2q89 Cugnuculesi 0 18772 349458 2015-07-07T10:24:00Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Cugnòculu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Cugnòculu]] 5nnqhgbqj2z4kh005entmqzuvlx10q5 Cuttulesi 0 18773 350329 349459 2015-07-08T06:20:40Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Cuttuli]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cuttuli]] n3nif6itn7g5g03qrd55n3lwx08h0sy Suariddesi 0 18774 350421 349460 2015-07-08T06:28:22Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Eccica è Suaredda]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Eccica è Suaredda]] 9asw7zfbiv6ztrf0v43r6ycmykkpv95 Ferringulese 0 18775 350335 349461 2015-07-08T06:21:11Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Ferringule]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Ferringule]] 90kntmp3qj2bohl61mnsh9232xa3cbo Figaresi 0 18776 349462 2015-07-07T10:24:50Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Fìgari]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Fìgari]] 295ebc2mqx9ntxat1kwawlc8yhd3ym1 Ghisunaccese 0 18777 349463 2015-07-07T10:25:08Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ghisunaccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ghisunaccia]] dxd3t47enaccc9dvq1jwnubdp3utl20 Ghjuncarese 0 18778 349464 2015-07-07T10:25:24Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ghjuncaghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ghjuncaghju]] 1diceoa36yg57jspibbqiw0zs7a2axs Guagnesi 0 18779 349465 2015-07-07T10:25:35Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Guagnu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Guagnu]] ntuzp3aifvyub0uh46hdm6d1m05et6g Isulaccese 0 18780 349466 2015-07-07T10:25:50Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[L'Isulacciu di Fiumorbu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[L'Isulacciu di Fiumorbu]] nbi9t2mj2txcffk3txwg2aa0wdp6awa Liccesi 0 18781 353975 349467 2016-05-09T00:20:43Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[I Licci]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[I Licci]] 2jru1jls5gv5nsot23xzds63pt23fhw Litiesi 0 18782 349468 2015-07-07T10:26:10Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Letia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Letia]] lydwme730y75bofhz3vylzgar78k1ue Livianesi 0 18783 349469 2015-07-07T10:26:20Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Livìa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Livìa]] smf1ey4gp9ctz8pbjxpyk2wfrhm805u Lupignesi 0 18784 350357 349470 2015-07-08T06:23:01Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Lopigna]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Lopigna]] icrt4npqxj0tup7kda3thz5ot39apvp Luchese 0 18785 350403 349471 2015-07-08T06:26:52Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[U Lugu di Nazza]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Lugu di Nazza]] 8tgix19gcw440vqj33fj4dqsn46aly9 Lurese 0 18786 349472 2015-07-07T10:26:54Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Luri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Luri]] 6qsbgzjxw2yc544et4dkeg2k8w48ul3 Marignanesi 0 18787 349473 2015-07-07T10:27:05Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Marignana]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Marignana]] fyf17ja67kzmay3r1y0rpekipw796za Mursigliese 0 18788 349474 2015-07-07T10:27:24Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Mursiglia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Mursiglia]] 9uwi8u0pbb7hg69e2r7dydbcgkxh5qp Pughjese 0 18789 350360 349475 2015-07-08T06:23:16Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[U Poghju di Nazza]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Poghju di Nazza]] 76s9k9w5343vpc7rkrcasnqyelfceso Nucitese 0 18790 349476 2015-07-07T10:27:43Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Nuceta]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Nuceta]] s2wlkwcu3pvwzkribyr1mzocoynp9gp Olchinese 0 18791 363592 351989 2019-09-29T09:57:25Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Olchini]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Olchini]] atb67i0ejbw3x1wx2rjim29isemykg7 Olittese 0 18792 349478 2015-07-07T10:28:04Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Oletta]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Oletta]] k115mzy41hv2mbru2iioaro5flqtjui Olmitese 0 18793 349480 349479 2015-07-07T10:29:02Z Sarvaturi 9702 wikitext text/x-wiki {{Disambig}} *olmitese, abitante di [[Olmeta di Capicorsu]] *olmitese, abitante di [[Olmeta di Tuda]] neu9oyiwm20422y07hpxccx3upz1g5c Urticesi 0 18794 349481 2015-07-07T10:29:22Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ortu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ortu]] d2oegqlugi4273ff8zgnhc6lyt9bcmy Utesi 0 18795 352090 349482 2015-11-05T06:26:54Z タチコマ robot 5376 Robot : répare une double redirection vers [[Otta]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Otta]] tgapnlhxy3ljz2o0ilmy64fxq736vs5 Palaschese 0 18796 349483 2015-07-07T10:30:23Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Palasca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Palasca]] l79lejcnqe8g86fxhd5y1x9kcb59akl Pancheraccese 0 18797 349484 2015-07-07T10:30:33Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pancheraccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Pancheraccia]] q4i3ptamnikrd2hplqm95oa5owffh0v Villese 0 18798 364634 350367 2019-10-22T17:28:18Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[E Ville di Balagna]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[E Ville di Balagna]] dps4dttj3bpoknoqgnvd20qagi95nmp Pastricciulesi 0 18799 349486 2015-07-07T10:30:58Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pastricciola]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Pastricciola]] emi3wukpgrm4fid35x2nbfp6jqprzrl Curbarese 0 18800 350372 349487 2015-07-08T06:24:16Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Petra Curbara]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Petra Curbara]] q7amewpiuk1azr3mgaixzvq2hbi7awn Petralbincu 0 18801 349488 2015-07-07T10:31:24Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Petralba]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Petralba]] 6fgpruocsolddacvv23qmar4znkeiq0 Petraserenacciu 0 18802 349489 2015-07-07T10:31:37Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[A Petra Serena]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[A Petra Serena]] 46eg814bs3rqjsvg77gka04nstfzel8 Petricaghjacciu 0 18803 349490 2015-07-07T10:31:53Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Petricaghju d'Alisgiani]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Petricaghju d'Alisgiani]] lie8e4og45tgup9gxbjbleedbgcgqwz Petrusacciu 0 18804 349491 2015-07-07T10:32:04Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Petrosu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Petrosu]] 3nj429wolu4vp3k2aj6139xxfegqtai Pianellacciu 0 18805 349492 2015-07-07T10:32:24Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Pianellu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Pianellu]] 1vpc9wleeoh8sf1j5l2bc0v1x6fnvch Pianuttulacciu 0 18806 349493 2015-07-07T10:32:38Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pianottuli è Caldareddu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Pianottuli è Caldareddu]] hybfzqz183u06gn1gh7s2z7sadyiqsk Pignacciu 0 18807 349494 2015-07-07T10:32:59Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pigna]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Pigna]] k9mrvmx8fj959gz4nz3r6056tzp12sh Pinese 0 18808 349495 2015-07-07T10:33:09Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pinu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Pinu]] 8zv8ezyg3ertqsztxptbvnifb66et9o Pitrulacciu 0 18809 349496 2015-07-07T10:33:34Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pitretu è Bicchisgià]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Pitretu è Bicchisgià]] hf1kmykplg29u0vhatyizwvh0pk5zmt Bicchisgianesi 0 18810 349497 2015-07-07T10:33:44Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pitretu è Bicchisgià]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Pitretu è Bicchisgià]] hf1kmykplg29u0vhatyizwvh0pk5zmt Pitrusiddacciu 0 18811 349498 2015-07-07T10:33:58Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pitrusedda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Pitrusedda]] fvfu0xhrnj06u4jowbwygmhc48cymwe Piupitacciu 0 18812 353491 349499 2016-03-20T23:56:21Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Piubbeta]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Piubbeta]] 1rsydic3pyax0sjtdfat3rnsl33xmlu Purrincu 0 18813 349500 2015-07-07T10:34:19Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Porri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Porri]] 5ot8hk0jn2fhj2ljr8gg6mthwfzuq7f Pratese 0 18814 350378 349501 2015-07-08T06:24:46Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[U Pratu di Ghjuvellina]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Pratu di Ghjuvellina]] i7kdy6ikj5vwmupdn06oa11jxykj5dh Prupianincu 0 18815 349502 2015-07-07T10:34:41Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Prupià]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Prupià]] qzyap7x09k9e8vp4ydx8vssitjxujjg Prunacciu 0 18816 349503 2015-07-07T10:34:50Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Prunu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Prunu]] ntu0qurwbnpu131ud5u3po8zi5vwsyj Pulaschese 0 18817 349504 2015-07-07T10:35:00Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Upulasca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Upulasca]] qykcgp63pi54l32xlps4chlgbknmeec Pulverusincu 0 18818 363344 349505 2019-09-05T12:50:13Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Pulverosu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Pulverosu]] mt9x3b2p2h7jg9p58axkl9xl5teqzlt Purtivichjacciu 0 18819 349506 2015-07-07T10:35:23Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Portivechju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Portivechju]] c88gr4dl6164nvtc4cnmbkeqs06irhx Quasquaresi 0 18820 349507 2015-07-07T10:35:35Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Quàsquara]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Quàsquara]] gebswcrpvpt19t1wp3sml0gwovwcetb Quinzesi 0 18821 349508 2015-07-07T10:35:46Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Quenza]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Quenza]] h7tpgxsgol8utyk8mn3i7kokt1hwdzg Quercitellacciu 0 18822 349510 2015-07-07T10:36:28Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Quercitellu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Quercitellu]] pd9aw9jqcdspvo7k0pbfgk5iryya6b3 Rapaghjincu 0 18823 349511 2015-07-07T10:36:38Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Rapaghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Rapaghju]] m0iroo0z5x1di77v1am9tzqk76bbwed Rapalincu 0 18824 349512 2015-07-07T10:36:48Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Rapale]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Rapale]] inxxh05e0t45dozddkng4yqi08b4zm6 Rinnesi 0 18825 349513 2015-07-07T10:36:57Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Rennu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Rennu]] suglsqwno1pdqiqntpermkcnp0qgji6 Rezzincu 0 18826 360045 350380 2018-08-26T13:13:39Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Scanafaghjaccia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Scanafaghjaccia]] t0ijj1zfgvyia25pj1mm6tlbkf9e5ss Riventusanu 0 18827 349515 2015-07-07T10:37:16Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Riventosa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Riventosa]] bzley8wgj6r4zdgd9tucl43jzpkjz2p Ruglianincu 0 18828 349516 2015-07-07T10:37:27Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ruglianu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ruglianu]] f1tt9jioiv7de16ylbcnup3yhh6l34r Rusazincu 0 18829 349517 2015-07-07T10:37:37Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Rusazia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Rusazia]] 7sbzecia6aee6rczfjt9rs5ws1zo2gc Ruspiglianincu 0 18830 350382 349518 2015-07-08T06:25:06Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Respughjani]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Respughjani]] kr2d341gmlkdo94jxcefttdpxtvon8f Rutalacciu 0 18831 352089 349519 2015-11-05T06:26:52Z タチコマ robot 5376 Robot : répare une double redirection vers [[Rùtali]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Rùtali]] elrz8b17t96lvvlyhoif1lcj1zdb5fm Salgincu 0 18832 349520 2015-07-07T10:38:09Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Salge]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Salge]] 3a9d8ycxgx906bms78mm92b8rv5127r Salgitincu 0 18833 349521 2015-07-07T10:38:19Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Salgetu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Salgetu]] 3ukipe2jyru3athnjq5ciy3f74rnj5y Sampulincu 0 18834 349522 2015-07-07T10:38:44Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Sampolu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Sampolu]] 9atjyb2vdpqsgwxwpokt37b4c3z5s1u Sandamianacciu 0 18835 349523 2015-07-07T10:38:55Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[San Damianu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[San Damianu]] raulm6xc5uhge8xlf3ouo591f61pjdl Sanfiurenzincu 0 18836 349524 2015-07-07T10:39:08Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[San Fiurenzu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[San Fiurenzu]] 5v7vp4f8kqwvvabxub0wez1hzk5evxd Sanghjulianacciu 0 18837 349526 2015-07-07T10:39:38Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[San Ghjulianu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[San Ghjulianu]] etctyvtpwlar6qa7i0bhjtbbdhtzee9 Sanghjuvannacciu 0 18838 349527 2015-07-07T10:39:53Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[San Ghjuvanni di Moriani]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[San Ghjuvanni di Moriani]] ol99e2i3bhgwafm12jfsclq41291rik Sanlurenzincu 0 18839 349528 2015-07-07T10:40:05Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[San Lurenzu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[San Lurenzu]] 6dqt1m6ywxqcf95scex712fve3cpoag Sammartinaghju 0 18840 349529 2015-07-07T10:40:19Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[San Martinu di Lota]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[San Martinu di Lota]] nyx5d47h72ss89zyks43o3m9lomc2b2 Taddanesi 0 18841 350384 349531 2015-07-08T06:25:17Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Santa Lucìa d'Attallà]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Santa Lucìa d'Attallà]] or09noqnuivfj6p3t9jy41gr6k78a93 Figarellese 0 18842 350387 349532 2015-07-08T06:25:31Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Santa Maria di Lota]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Santa Maria di Lota]] n13f367c2dsa6fr19gm0c3dqg87yjjl Miumese 0 18843 350388 349533 2015-07-08T06:25:37Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Santa Maria di Lota]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Santa Maria di Lota]] n13f367c2dsa6fr19gm0c3dqg87yjjl Santuniculaiacciu 0 18844 351992 349534 2015-10-18T16:05:25Z タチコマ robot 5376 Robot : répare une double redirection vers [[Santu Niculaiu di Moriani]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Santu Niculaiu di Moriani]] 2kq6iy1uewbqk0xtlaww9pjkt21nlpe Sarrulesi 0 18845 349535 2015-07-07T10:41:40Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Sarrula è Carcupinu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Sarrula è Carcupinu]] crpkw0p5qd30nus3817nwab49k02gpz Scatincu 0 18846 349536 2015-07-07T10:41:52Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Scata]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Scata]] sbm4xljy4c16wlk2pr63a4zprsu2f3r Sculcaracciu 0 18848 363318 349538 2019-09-05T09:44:59Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Scolca]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Scolca]] 54glia302fzea1cynsionay0l71q7cj Sermanacciu 0 18849 349540 2015-07-07T10:43:16Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Sermanu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Sermanu]] 5eia5a5et0yiw79w98fv78duhssyxww Silvariccincu 0 18850 349541 2015-07-07T10:43:28Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Silvarecciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Silvarecciu]] egcyi53bb2m2q9nebkmai2a0nmfsn3k Sischese 0 18851 349542 2015-07-07T10:43:38Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Siscu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Siscu]] keia1on5m0fc09c3vgbcqn99yqbvxq6 Succesi 0 18852 349543 2015-07-07T10:43:47Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[A Soccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[A Soccia]] b4lt7kfb3q4h4j4y6zud9m61n94bkkp Surbincu 0 18853 349544 2015-07-07T10:44:03Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Sorbu è Occagnanu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Sorbu è Occagnanu]] hmdjgcqi143p2g81b5rg3ekdn7iqxbp Soriu di Tenda 0 18854 349545 2015-07-07T10:44:32Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Soriu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Soriu]] 5ihr9rdsiwjg7oeuuce1d6be72kvk7o Suriacciu 0 18855 349546 2015-07-07T10:44:42Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Soriu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Soriu]] 5ihr9rdsiwjg7oeuuce1d6be72kvk7o Suttincu 0 18856 358108 349547 2017-12-11T15:40:37Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[San Martinu d'Avretu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[San Martinu d'Avretu]] 6bz84fzzgonql93armm6hr8rse7qhdi Spiluncatacciu 0 18857 349548 2015-07-07T10:45:03Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Spuncatu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Spuncatu]] 96edthjb7ugbsdpthw866ckceo6nycs Stazzunincu 0 18858 349549 2015-07-07T10:45:13Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[A Stazzona]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[A Stazzona]] 7ddm57r20wqgbhvu4brf30ylzdjsgei Suddacarincu 0 18859 349550 2015-07-07T10:45:25Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Suddacarò]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Suddacarò]] n7ic32d1ye7c3h3698he6n8njls5xfq Sulaghjincu 0 18860 349551 2015-07-07T10:45:38Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Sulaghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Sulaghju]] 8zpt9w32ctj740eo0zfq5yblk4imhrs Sulinzaresi 0 18861 349552 2015-07-07T10:45:51Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Sulinzara]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Sulinzara]] qkpodzaoky1kkq5fbbzj0j8a8ffsyzh Surbuddanincu 0 18862 349553 2015-07-07T10:46:08Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Surbuddà]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Surbuddà]] c3t97z6230uuuzdh6nrz0bpq4p2nxqm Suverianu 0 18863 351994 349554 2015-10-18T16:05:29Z タチコマ robot 5376 Robot : répare une double redirection vers [[Suveria]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Suveria]] neurdwi4nkkao8ft2wbgtyhbl20nver Taglincu 0 18864 349555 2015-07-07T10:46:32Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Tagliu è Isolacciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Tagliu è Isolacciu]] e5hzghj43v3wt1v73ut8schj7tcr8g9 Talasanincu 0 18865 349556 2015-07-07T10:46:42Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Talasani]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Talasani]] 3xu8aekm2jhl1alxjlie6irr7bsk8tz Tallunincu 0 18866 349557 2015-07-07T10:46:56Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Tallone]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Tallone]] lcm2vjs3g4vmt0xt6vy5e0mhe3moglc Tarranacciu 0 18867 349558 2015-07-07T10:47:08Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Tàrranu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Tàrranu]] qnofr7gdl6oglaf33qikxjtoi77kjxh U Tassu 0 18868 372206 349559 2021-02-16T21:34:19Z Thadh 16787 Modificata destinazione reindirizzamento da [[Tassu]] a [[Tassu (cumuna)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Tassu (cumuna)]] oo10afkffd5o38akpsockhunr5f4ofp Tassincu 0 18869 372207 349560 2021-02-16T21:34:47Z Thadh 16787 Modificata destinazione reindirizzamento da [[Tassu]] a [[Tassu (cumuna)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Tassu (cumuna)]] oo10afkffd5o38akpsockhunr5f4ofp Tavacacciu 0 18870 351996 349561 2015-10-18T16:05:33Z タチコマ robot 5376 Robot : répare une double redirection vers [[Tàvacu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Tàvacu]] nyce363nn2qbr9644eiz2vdbljz1mts Taviracciu 0 18871 349562 2015-07-07T10:47:53Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Tavera]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Tavera]] j0mk6mdxv5hq85lwvl1mp4qpvrvqksa Tralunchese 0 18872 349563 2015-07-07T10:48:09Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Tralonca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Tralonca]] qn3ntr6as8fblxb865vct1hbr86q99i Tucchisincu 0 18873 349564 2015-07-07T10:48:20Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Tòcchisu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Tòcchisu]] 9aofdipmev0ucpjv27ykz9pfpr51ul9 Tuminacciu 0 18874 349565 2015-07-07T10:48:30Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Tuminu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Tuminu]] emm23s2lmwyx9tnkwmvzmv4as21m0sn Ulmiccianu 0 18875 349566 2015-07-07T10:48:40Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ulmiccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ulmiccia]] apeziz0fw12jwdgtkk7wt91ia6uh9x7 Urbalacunacciu 0 18876 349567 2015-07-07T10:48:51Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Urbalacò]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Urbalacò]] mnw2r77ivpeg0ky6viowxy4s643jd85 Saresi 0 18877 353492 350409 2016-03-20T23:56:26Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Sari di Cinarca]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sari di Cinarca]] jy7wm5a3zxisj9pjtfk942qqg3e99aa Urtichese 0 18878 350411 349569 2015-07-08T06:27:32Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Ùrtaca]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Ùrtaca]] 9vix798raj6jqvb4h7tlm5rowkh0gjm Vallecallese 0 18879 349570 2015-07-07T10:49:23Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Vallecalle]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Vallecalle]] 0m8pegcipzlqn2tvcopvrp2xxkocfug Vargualinesi 0 18880 349571 2015-07-07T10:49:34Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Vargualè]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Vargualè]] o9ur6hp2sfc441hckj3qlpw8bfwfxd0 Venachese 0 18881 350416 349572 2015-07-08T06:27:57Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[U Serraghju]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Serraghju]] 5wpzq4p84duwrmuch4w36i7r0sztnkd Venzulaschesi 0 18882 349573 2015-07-07T10:49:55Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[A Venzulà]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[A Venzulà]] te1v2n5fljau41d0o45l2l0lasbq9x8 Verdesacciu 0 18883 349574 2015-07-07T10:50:06Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Verdese]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Verdese]] mrai4hdd8ue4bhopx92vjq46w645swd Viracciu 0 18884 349575 2015-07-07T10:50:15Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Veru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Veru]] 6q233sw9tu9wjrvw9ofb4uyt3vjm4dd Vezzanesi 0 18885 357607 349577 2017-08-26T01:17:14Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Vizzani]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Vizzani]] ecgfsyyyox7k1ywug1f64fzkd925na4 Viculacciu 0 18886 349578 2015-07-07T10:50:47Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Vicu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Vicu]] kapxlh242ggndgpepmrimclhxxfaquq Viculesi 0 18887 349579 2015-07-07T10:50:58Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Vicu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Vicu]] kapxlh242ggndgpepmrimclhxxfaquq Vighjanincu 0 18888 349580 2015-07-07T10:51:09Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Vighjaneddu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Vighjaneddu]] lo8qj3npdp8jrnibq4109yy0bgc1n37 Vignalacciu 0 18889 349581 2015-07-07T10:51:18Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Vignale]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Vignale]] 0vw1irvv963jxe9k6g32jsk92eyo80y Villanuvacciu 0 18890 351999 351888 2015-10-18T16:05:40Z タチコマ robot 5376 Robot : répare une double redirection vers [[Beddanova]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Beddanova]] h9u87mav1w8un1hbtv2to3025zpq1m1 Vilone è Ornetu 0 18891 349583 2015-07-07T10:52:56Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Velone è Ornetu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Velone è Ornetu]] 8j9u93wt9geoy107wrgcrvit4hq853f Ornitacciu 0 18892 350413 349585 2015-07-08T06:27:42Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Velone è Ornetu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Velone è Ornetu]] m82jcldipebiag0hf0ja2gcvdsqyy7b Vintisarese 0 18893 349586 2015-07-07T10:53:51Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Vintìsari]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Vintìsari]] 4d1fo72klxxje79u0wb9qjuqrmy0dr6 Zigliaresi 0 18894 349587 2015-07-07T10:54:01Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Zigliara]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Zigliara]] 95m5anqabkmyg6wnws19bfyaluecurl Zunzesi 0 18895 349588 2015-07-07T10:54:10Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Zonza]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Zonza]] mpfvgja014gxwxuenmormhzz3d3mh71 Vallacciu 0 18896 349589 2015-07-07T11:07:54Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: {{Disambig}} *vallacciu, abitante di [[Alisgiani (pieve)]] *vallacciu, abitante di [[Campulori (pieve)]] *vallacciu, abitante di [[Orezza (pieve)]] *vallacciu, abitante di Rustinu... wikitext text/x-wiki {{Disambig}} *vallacciu, abitante di [[Alisgiani (pieve)]] *vallacciu, abitante di [[Campulori (pieve)]] *vallacciu, abitante di [[Orezza (pieve)]] *vallacciu, abitante di [[Rustinu (pieve)]] dfcv331olkw1vk8p7gzw6bcp25m1gkc Sangavinacciu 0 18897 349590 2015-07-07T11:09:55Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: {{Disambig}} *sangavinacciu, abitante di [[Ampugnani (pieve)]] *sangavinacciu, abitante di [[Càrbini]] *sangavinacciu, abitante di [[Fiumorbu (fiume)|Fiumorbu (pieve)]] *sangavinacc... wikitext text/x-wiki {{Disambig}} *sangavinacciu, abitante di [[Ampugnani (pieve)]] *sangavinacciu, abitante di [[Càrbini]] *sangavinacciu, abitante di [[Fiumorbu (fiume)|Fiumorbu (pieve)]] *sangavinacciu, abitante di [[Tenda (pieve)]] 8mir3hds1p6pj96hqik13cnsjdbrwfi Santariparatacciu 0 18898 349591 2015-07-07T11:11:59Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: {{Disambig}} *santariparatacciu, abitante di [[Balagna Di Là (pieve)]] *santariparatacciu, abitante di [[Moriani (pieve)]] wikitext text/x-wiki {{Disambig}} *santariparatacciu, abitante di [[Balagna Di Là (pieve)]] *santariparatacciu, abitante di [[Moriani (pieve)]] 535cktvb3ctdrxu48tdxkaaxzjglaap Santandriacciu 0 18899 349592 2015-07-07T11:14:05Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: {{Disambig}} *santandriacciu, abitante di [[Boziu (pieve)]] *santandriacciu, abitante di [[Cottone (pieve)|Cotone (pieve)]] *santandriacciu, abitante di [[Urcinu (pieve)]] wikitext text/x-wiki {{Disambig}} *santandriacciu, abitante di [[Boziu (pieve)]] *santandriacciu, abitante di [[Cottone (pieve)|Cotone (pieve)]] *santandriacciu, abitante di [[Urcinu (pieve)]] sznt9tvv25kr7p2h8fugxlx5hoyqhc5 Prunellacciu 0 18900 349593 2015-07-07T11:15:08Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: {{Disambig}} *prunellacciu, abitante di [[Casàccuni (pieve)]] *prunellacciu, abitante di [[Fiumorbu (fiume)|Fiumorbu (pieve)]] wikitext text/x-wiki {{Disambig}} *prunellacciu, abitante di [[Casàccuni (pieve)]] *prunellacciu, abitante di [[Fiumorbu (fiume)|Fiumorbu (pieve)]] 0z9obon5m9w5446ervfk8ej7ifbcujd Santamariacciu 0 18901 349594 2015-07-07T11:17:27Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: {{Disambig}} *santamariacciu, abitante di [[Ficaniedda]] (casale) *santamariacciu, abitante di [[Sichè]] wikitext text/x-wiki {{Disambig}} *santamariacciu, abitante di [[Ficaniedda]] (casale) *santamariacciu, abitante di [[Sichè]] j6bxgkt5ogenw5p5lk6qnzpshkbsv4i Sarrincu 0 18902 349595 2015-07-07T11:18:23Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: {{Disambig}} *sarrincu, abitante di [[Scupamena (pieve)]] *sarrincu, abitante di [[Fiumorbu (fiume)|Fiumorbu (pieve)]] wikitext text/x-wiki {{Disambig}} *sarrincu, abitante di [[Scupamena (pieve)]] *sarrincu, abitante di [[Fiumorbu (fiume)|Fiumorbu (pieve)]] skz8fnwo44es4zgrhk2fridfpyjuto9 Pughjulanu 0 18903 349596 2015-07-07T11:19:31Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: {{Disambig}} *pughjulanu, abitante di [[Marinacciu]] ([[U Poghju è Marinacciu]]). *pughjulanu, abitante di [[Mezana (pieve)]] wikitext text/x-wiki {{Disambig}} *pughjulanu, abitante di [[Marinacciu]] ([[U Poghju è Marinacciu]]). *pughjulanu, abitante di [[Mezana (pieve)]] m7c5p7aa1leos79l57awnbtnzu4x718 Santaluciacciu 0 18904 349597 2015-07-07T11:20:12Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: {{Disambig}} *santaluciacciu, abitante di [[Mercuriu (pieve)]] *santaluciacciu, abitante di [[Moriani (pieve)]] wikitext text/x-wiki {{Disambig}} *santaluciacciu, abitante di [[Mercuriu (pieve)]] *santaluciacciu, abitante di [[Moriani (pieve)]] aw07x88u953u4wi6va8nd20b04zgke6 Pughjulacciu 0 18905 349598 2015-07-07T11:21:00Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: {{Disambig}} *pughjulacciu, abitante di [[Oletta]] *pughjulacciu, abitante di [[Santa Marìa]] *pughjulacciu, abitante di [[Vènacu]] wikitext text/x-wiki {{Disambig}} *pughjulacciu, abitante di [[Oletta]] *pughjulacciu, abitante di [[Santa Marìa]] *pughjulacciu, abitante di [[Vènacu]] 02dtnrlxnt6hhb9g8wl7kgbprl0yxcq Santupetracciu 0 18906 349599 2015-07-07T11:21:47Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Tenda (pieve)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Tenda (pieve)]] bixw96o6kptktapr904q9rs70qp9xn9 Basterga 0 18907 349600 2015-07-07T11:23:58Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Bastelica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Bastelica]] qlctxt6ctjazd87o377bubqsmhuijdr A Bastirgaccia 0 18908 349602 2015-07-07T11:24:40Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Bastilicaccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Bastilicaccia]] jlze0c425rd16s457wgyh11adpbltsu Bastirgacciu 0 18909 349604 2015-07-07T11:25:26Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Bastelica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Bastelica]] qlctxt6ctjazd87o377bubqsmhuijdr Bastirgaccesi 0 18910 349605 2015-07-07T11:25:45Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Bastilicaccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Bastilicaccia]] jlze0c425rd16s457wgyh11adpbltsu Afaghjinchi 0 18911 349606 2015-07-07T11:35:18Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Afà]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Afà]] miq37kp0vsdyax8n8loxs8zppoj2ri8 Aghjuninchi 0 18912 349607 2015-07-07T11:35:39Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Aghjone]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Aghjone]] afb333mns6h2d3j5nl7lcb8a83bkik2 Aiaccini 0 18913 349608 2015-07-07T11:36:07Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Aiacciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Aiacciu]] sc561n0mn2wiuc369pjyxuam1xd6je8 Aitinchi 0 18914 349609 2015-07-07T11:36:23Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Àiti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Àiti]] 14qjt03hx8klg4zt6qvsafmdrboqxxe Alandesi 0 18915 349610 2015-07-07T11:36:46Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Àlandu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Àlandu]] dnwthillrhc4somuycwcmabx8r25250 Albertaccesi 0 18916 349611 2015-07-07T11:37:13Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Albertacce]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Albertacce]] az4p5u27rb31xs4onjtan71porledsf Calasimacci 0 18917 349612 2015-07-07T11:37:53Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Albertacce]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Albertacce]] az4p5u27rb31xs4onjtan71porledsf Alerini 0 18918 349613 2015-07-07T11:38:17Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Aleria]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Aleria]] 9g41j1kc27jsbbqa9y7u9pl64sapv1b Aleriacci 0 18919 349614 2015-07-07T11:38:36Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Aleria]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Aleria]] 9g41j1kc27jsbbqa9y7u9pl64sapv1b Algaghjulesi 0 18920 349615 2015-07-07T11:39:09Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Algaghjola]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Algaghjola]] a9cbpk021v9bvpn2ufokq1igmrd3q0c Vallacci 0 18921 349616 2015-07-07T11:39:42Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Vallacciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[vallacciu]] 7d3uhfys1rujqb1nhntt78o3gdh300u Altianinchi 0 18922 349617 2015-07-07T11:40:08Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Altiani]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Altiani]] rr7oqdvkvnrg1kyk4i3uqqszo5yd2i5 Alzinchi 0 18923 350356 349618 2015-07-08T06:22:56Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Alzi]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Alzi]] 8y49cqoax7pg50ovrts0ocvdx1d88es Amprianinchi 0 18924 349619 2015-07-07T11:40:55Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ampriani]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ampriani]] m9cx9w6yixd8488a74fd1t8coi2nzc4 Sangavinacci 0 18925 349620 2015-07-07T11:41:17Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Sangavinacciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[sangavinacciu]] rlp6j67xxol3437w5fwx6xeelsjvj8c Antisantinchi 0 18926 349621 2015-07-07T11:41:34Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Antisanti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Antisanti]] t082ongg0iepvslj8jp5t7llj8yxmcq Appiitinchi 0 18927 349622 2015-07-07T11:41:58Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Appiettu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Appiettu]] 4pgwwd4m49922g41suoyqez3okozdxp Arigninchi 0 18928 349623 2015-07-07T11:42:23Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Aregnu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Aregnu]] 6ew0vsursrt6gut7cnkr1wpg95wb1xe Aschesi 0 18929 349624 2015-07-07T11:43:12Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ascu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ascu]] pdfvp1hpq96cn0h7qcps3ajn9ycvw5r Auddaninchi 0 18930 349625 2015-07-07T11:43:46Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Auddè]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Auddè]] q5j5vcrgfm9ggxvew4nlyjxg2ewlan7 Avapessinchi 0 18931 349626 2015-07-07T11:44:04Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Avapessa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Avapessa]] ciiq0xzkgiylwgkeblplbsaaie5ab6f Ampazinchi 0 18932 350310 349627 2015-07-08T06:19:05Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Azilonu è Ampaza]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Azilonu è Ampaza]] 0n902rw2mtg8yxjt8wao1vl91v89zez Aziluninchi 0 18933 350309 349628 2015-07-08T06:19:00Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Azilonu è Ampaza]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Azilonu è Ampaza]] 0n902rw2mtg8yxjt8wao1vl91v89zez Santariparatacci 0 18934 349629 2015-07-07T11:45:41Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Santariparatacciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[santariparatacciu]] tbfl45dgmc72o8e2p35h60rq42i37qu Barbaghjacci 0 18935 349630 2015-07-07T11:46:10Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Barbaghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Barbaghju]] cjfx3x7powcykmwasl2efd9ke8672ay Barrettalesi 0 18936 363582 349631 2019-09-28T21:55:08Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Barettali]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Barettali]] mq6kfo3anndu1wf14hjqsnpei0xs4gr Bastiacci 0 18937 350315 349632 2015-07-08T06:19:30Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Bastìa]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Bastìa]] 15q01c0j6be9yneujit9eavd4en8as7 Bastirgacci 0 18938 350313 349634 2015-07-08T06:19:20Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Bastelica]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Bastelica]] 7j7k3t2wkz67k527tjkojqrkjkfi4eb Barguderacci 0 18939 349635 2015-07-07T11:47:56Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Bargudè]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Bargudè]] l5dvfzxmfkumn8eiiblj8ht3509wtjy Bigurninchi 0 18940 349636 2015-07-07T11:48:21Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Bigornu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Bigornu]] 1b2jjlxeezz34dukutzl503rqu8u7y8 Bigugliesi 0 18941 349637 2015-07-07T11:48:44Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Biguglia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Biguglia]] e4a68ptgdq7xsupl8ribj1nvza7rv2f Biliacci 0 18942 349638 2015-07-07T11:49:00Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Bilia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Bilia]] t34ldgcm1xaaswol3m7wdbcji5yceo7 Bilvideracci 0 18943 350317 349639 2015-07-08T06:19:40Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Belvideri è Campumoru]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Belvideri è Campumoru]] 0mf5hbzozhflh9cssv99biafx9r5eqw Bisincacci 0 18944 349640 2015-07-07T11:49:49Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Bisinchi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Bisinchi]] rxnf3ewojkhnopo2518gvh6ibralktm Burghisgiani 0 18945 349641 2015-07-07T11:50:13Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Borgu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Borgu]] 63agkmxj48sdc4bltk809hi5i8earkl Santandriacci 0 18946 349642 2015-07-07T11:50:33Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Santandriacciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[santandriacciu]] skz5vbboox9t6pvg0aqkqmm5jnrnmc5 Brandinchi 0 18947 349643 2015-07-07T11:50:52Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Brandu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Brandu]] 1x6phsyzz7st2dv2lgbb4rlvosv0wni Bunifazini 0 18948 349644 2015-07-07T11:51:18Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Bunifaziu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Bunifaziu]] l1b4n7ldfnch9lq4ieyk4evbo0ipxy4 Bunifazinchi 0 18949 349645 2015-07-07T11:51:45Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Bunifaziu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Bunifaziu]] l1b4n7ldfnch9lq4ieyk4evbo0ipxy4 Bustanichesi 0 18950 349646 2015-07-07T11:52:08Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Bustànicu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Bustànicu]] c84k9p1zuwpbsymucciqum76emm4ar2 Cagnanesi 0 18951 349647 2015-07-07T11:52:39Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Cagnanu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Cagnanu]] 4ase3qrpxvsvgjq201sgb8qbip05ks7 Calacuccesi 0 18952 349648 2015-07-07T11:53:01Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Calacuccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Calacuccia]] 38j8svdcyx30tquibt7fr6binik0yvd Calinzaninchi 0 18953 356963 350319 2017-05-03T07:48:22Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Calinzana]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Calinzana]] afju3bieserz9gnehij7xz9h1f5uipl Calvesi 0 18954 349650 2015-07-07T11:53:57Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Calvi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Calvi]] pmztt9cwak22li37wdbxy5lnfx2dfzh Cambinchi 0 18955 349651 2015-07-07T11:54:14Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Cambia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Cambia]] i24947ctz5goj7xh76w5uco8ffplls9 Campanesi 0 18956 350293 349652 2015-07-08T06:17:38Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Campana]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Campana]] 3zckwy159mu7ico2bdc5fszefwclvh5 Campesi 0 18957 349653 2015-07-07T11:54:55Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Campi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Campi]] 8f2vea232n3m9ra9vy3xxarkm2sdifz Campilacci 0 18958 349654 2015-07-07T11:55:09Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Campile]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Campile]] 5qtt2qxo5uhl29z958zt1njwxbgg7d7 Campitellacci 0 18959 349655 2015-07-07T11:55:30Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Campitellu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Campitellu]] aw8slsec6keb6rnbdszwkky1g5qwtug Campinchi 0 18960 349656 2015-07-07T11:55:56Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Campu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Campu]] f0xbfkfrcqcymnmbrtupzmqrvmq7o1t Canalinchi 0 18961 349805 349657 2015-07-07T16:04:39Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Canalincu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[canalincu]] 91wxtttfpyilnu0g1cuf333tl3tuje2 Canaresi 0 18962 349658 2015-07-07T11:59:47Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Cànari]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Cànari]] f0j3rnhw7z4k40ytgahu80lrargre8m Canavaghjinchi 0 18963 349659 2015-07-07T12:00:13Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Canavaghja]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Canavaghja]] mxpr7hmh208g6r02i1d68if2n0gs4d8 Cannellacci 0 18964 350330 349660 2015-07-08T06:20:45Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Cannelle]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cannelle]] rhrbv6b1h22y2mk3jk1u9qcwk1x3ufh Prunellacci 0 18965 349661 2015-07-07T12:00:53Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Prunellacciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[prunellacciu]] hnuwx1uno2ct122df5vqfci3w1m6x4p Carchitacci 0 18966 349662 2015-07-07T12:01:25Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Carchetu è Brusticu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Carchetu è Brusticu]] 2u1ouvbwgdwzfacvg0p80is1cq38mtn Cardulacci 0 18967 350322 349663 2015-07-08T06:20:05Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Cardu è Turghjà]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cardu è Turghjà]] e5a1n8i9yc8vh7af7253rt8a8njj3el Carghjisani 0 18968 349664 2015-07-07T12:02:24Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Carghjese]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Carghjese]] 8ufl61l3d6jabc4k21cjs4j8ye8swqf Carpinitacci 0 18969 349665 2015-07-07T12:02:46Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Carpinetu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Carpinetu]] 6on2u819senzxwivyeao33g8hbvi16i Carticasinchi 0 18970 349666 2015-07-07T12:03:07Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Carticasi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Carticasi]] aw10fm4oplbusslvkkb3h8hqkpj8ioe Casabiancacci 0 18971 363342 350295 2019-09-05T12:49:01Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Casabianca]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Casabianca]] b5hu3gbgi3cm4vb0ixrrao1qfvhilxy Casalabrivacci 0 18972 349668 2015-07-07T12:03:49Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Casalabriva]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Casalabriva]] dxt1d2xzuy3chrxje4y0h4r7tmi9ing Casaltacci 0 18973 363333 350297 2019-09-05T12:47:22Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Casalta]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Casalta]] 86566cukn6mgn46bbuajnixsidc3uib Casamacciulesi 0 18974 349670 2015-07-07T12:04:47Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Casamàcciuli]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Casamàcciuli]] m4jar84d9nzt75cmd53m3jwmb632akd Casanuvacci 0 18975 350299 349671 2015-07-08T06:18:08Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Casanova]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Casanova]] 3dhs80aykvhnf8wlod6pn6ixwybgaji Casevechjani 0 18976 350333 349672 2015-07-08T06:21:00Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Casevechje]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Casevechje]] maqne81hd6ask373ebw5qsqd01bs0fn Castellaresi 0 18977 349673 2015-07-07T12:05:56Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Castellarese]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[castellarese]] 4u5wzcaba0q7ccu9zikefzsu6ex6kln Castellacci 0 18978 349674 2015-07-07T12:06:23Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Castellu di Rustinu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Castellu di Rustinu]] 7wwqn64qow0yo9gnb8tee2swebd1vf7 Castifinchi 0 18979 349675 2015-07-07T12:06:51Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Castifau]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Castifau]] ler3iv5offugibsorofzgwhcad1t4f2 Castigliunesi 0 18980 365897 349676 2020-04-02T13:59:43Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Castiglioni]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Castiglioni]] ks58egsai4lbvf1h0qmc9xpq2x1d44a Castinitinchi 0 18981 349677 2015-07-07T12:07:35Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Castineta]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Castineta]] 8aey2md2dlijr2uda6dp7r3sr07rf1w Castirlesi 0 18982 349678 2015-07-07T12:07:52Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Castirla]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Castirla]] l0326eqyk45dkc1840pn88htcxajvpd Cateracci 0 18983 350351 349679 2015-07-08T06:22:31Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[I Càtari]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[I Càtari]] as9lbjftcbggaqfr4pzievit4n8p2sd Centuresi 0 18984 363593 349680 2019-09-29T09:57:36Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Cinturi]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cinturi]] j4nhxuch9w4fb2t57url2knzp2z6927 Cervioninchi 0 18985 349681 2015-07-07T12:08:49Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Cervioni]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Cervioni]] tg69z18x33c9l8vq95xilu9zf5zis7a Chisanacci 0 18986 349682 2015-07-07T12:09:08Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Chisà]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Chisà]] o09unhobazb4f2yxxqnt646pi8csaa3 Chjatresi 0 18987 349683 2015-07-07T12:09:23Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Chjatra]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Chjatra]] ngd3tnvxisgtp5xqctfzfj0gxwuacl1 Curscinchi 0 18988 349684 2015-07-07T12:09:44Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Corscia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Corscia]] 28kk0933e0k8f58trd7jj6231vw4pdb Curtinesi 0 18989 349685 2015-07-07T12:10:01Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Corti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Corti]] 798ld9qgowehrjldymus9vbx38pnfsk Costaracci 0 18990 349686 2015-07-07T12:10:17Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[A Costa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[A Costa]] bcl102j3o8tl37e3ihf63tau7h5o7md Cruciani 0 18991 350301 349687 2015-07-08T06:18:18Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Croce d'Ampugnani]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Croce d'Ampugnani]] brck76lhwhsmka7sutv6tfe2w9rlizy Crucighjacci 0 18992 350325 349688 2015-07-08T06:20:20Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Crucichja]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Crucichja]] l70zm1pemyj9561df8c9fkisxia4hls Curbaghjacci 0 18993 354164 350326 2016-05-24T00:22:58Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Curbaghja]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Curbaghja]] 29bfx0w364ub8nj9rr7uqk32uep9sfp Curraninchi 0 18994 349690 2015-07-07T12:11:46Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Currà]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Currà]] dm7kocu6ai11nqtjsphls73xuy9zru5 Cuzzanacci 0 18995 349691 2015-07-07T12:12:09Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Cuzzà]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Cuzzà]] r27qs7cn7w4dmq6v8esc9jf6ywqnups Erunacci 0 18996 349692 2015-07-07T12:12:28Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Erone]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Erone]] qy7rshoccws8roh3ceuyaninz5dbc7p Ersinchi 0 18997 349693 2015-07-07T12:12:43Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ersa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ersa]] khjwrfeiiuphz0rbjndnolkadc0043p Visinchi 0 18998 349694 2015-07-07T12:13:03Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Èvisa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Èvisa]] 5bvfr3uvxlg2slh7a51l5pyolf4i2fk Favalellacci 0 18999 349695 2015-07-07T12:13:26Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Favalellu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Favalellu]] itexylxlagmu44fe3mak3uecirlulto Filigiaschi 0 19000 349696 2015-07-07T12:13:47Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Felge]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Felge]] 5je5iw5sxl13vfovouobwqip3rtef0o Filicitinchi 0 19001 350337 349697 2015-07-08T06:21:20Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[U Fulgetu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Fulgetu]] czx98goutcv58j4dd3mpx4yegu5giad Ferringulesi 0 19002 350336 349698 2015-07-08T06:21:15Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Ferringule]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Ferringule]] 90kntmp3qj2bohl61mnsh9232xa3cbo Ficaghjacci 0 19003 349699 2015-07-07T12:14:50Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ficaghja]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ficaghja]] 3od9rxe4z2epwev3g7xkg242mzdmqm1 Santamariacci 0 19004 349700 2015-07-07T12:15:10Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Santamariacciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[santamariacciu]] abebvm64b2144di3ooukk4jim73od5k Sarrinchi 0 19005 349701 2015-07-07T12:15:34Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Sarrincu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[sarrincu]] nwst1qbscz9loyxkxgfm6wrb0rj219k Fucinchi 0 19006 360632 350340 2018-12-11T17:17:41Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Foci è Bilzesi]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Foci è Bilzesi]] pevg93h07r6mxf0hbmsmnrz6t9a2daj Frassitani 0 19007 351730 351709 2015-08-28T18:38:42Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Frassetu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Frassetu]] b91as6p6owwewhvua5dyafnborfgcdl Fughjichjani 0 19008 363220 350341 2019-08-14T17:55:29Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Fucichja]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Fucichja]] ln43759a4v2076b0l0s9o3v31pirtlf Furianinchi 0 19009 349705 2015-07-07T12:17:47Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Furiani]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Furiani]] 2le2bdu58rhwpyxyqng0l4gh9a2gji0 Furciulinchi 0 19010 349706 2015-07-07T12:18:06Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Furciolu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Furciolu]] i0xvbyyonc30ssm8czq1oabmgqyrp9e Fuzzaninchi 0 19011 349707 2015-07-07T12:18:27Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Fuzzà]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Fuzzà]] cxdsrs0prxjk7mc8cbake2kkajgufm5 Gavignaninchi 0 19012 350344 349708 2015-07-08T06:21:56Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Gavignanu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Gavignanu]] 18ox3dd825kk3tabnhaw9gtbvrmij1i Ghisunacci 0 19013 349709 2015-07-07T12:19:25Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ghisoni]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ghisoni]] 1yelh08neykrjoij7jtgtnte3ssk11r Ghisunaccesi 0 19014 349710 2015-07-07T12:19:53Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ghisunaccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ghisunaccia]] dxd3t47enaccc9dvq1jwnubdp3utl20 Ghjucatughjacci 0 19015 349711 2015-07-07T12:20:35Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ghjucatoghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ghjucatoghju]] 20nyp40xqd2gslsh6l0xeukqy132q4g Ghjuncaresi 0 19016 349712 2015-07-07T12:21:03Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ghjuncaghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ghjuncaghju]] 1diceoa36yg57jspibbqiw0zs7a2axs Ghjunchitinchi 0 19017 349713 2015-07-07T12:21:25Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ghjunchetu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ghjunchetu]] keypx20laz9w3nrkztgih2gzj0so2wv Granacinchi 0 19018 349714 2015-07-07T12:21:45Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Granaccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Granaccia]] onez5w7b7dps0685mcmy0qtt2paxuty Grussitani 0 19019 350346 349715 2015-07-08T06:22:05Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Grossa]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Grossa]] r2v4znrx5cyzjwbkb0wlocqxy3t15j5 Grussitacci 0 19020 350348 349716 2015-07-08T06:22:16Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[U Grussetu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Grussetu]] 5uyxs2ksic9y3zzg578tkpe6wygzxdv Isulaccesi 0 19021 349717 2015-07-07T12:23:14Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[L'Isulacciu di Fiumorbu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[L'Isulacciu di Fiumorbu]] nbi9t2mj2txcffk3txwg2aa0wdp6awa Lamacci 0 19022 349718 2015-07-07T12:23:32Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Lama]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Lama]] rci29zf2wahe2rbyrixkxul1j03a35f Laninchi 0 19023 349719 2015-07-07T12:23:48Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Lanu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Lanu]] stad8d0zmk86dgsent621i1erjncvin Laritinchi 0 19024 351987 349720 2015-10-18T16:05:14Z タチコマ robot 5376 Robot : répare une double redirection vers [[Laretu d'Attallà]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Laretu d'Attallà]] q33xq45vabgu11z42slzp694jz9jbfn Lavatughjinchi 0 19025 349721 2015-07-07T12:24:28Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Lavatoghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Lavatoghju]] chw6zfhbbzshpmtuwpm0mznramegd0s Lentinchi 0 19026 349722 2015-07-07T12:24:44Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Lentu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Lentu]] q58be5h9psin7micjzt6gxivxvqvm0a Linguizzettacci 0 19027 349723 2015-07-07T12:25:05Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Linguizzetta]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Linguizzetta]] hepp86u1wre3ntxbuxvtpywxv859avm Lisulani 0 19028 349724 2015-07-07T12:25:22Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Lìsula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Lìsula]] 7h61q38yut684b2jlr0y8q647z0qcyg Livisani 0 19029 350401 349725 2015-07-08T06:26:42Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Livesi]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Livesi]] su5i2x84k93qursupy2mc92z6uqbmm0 Loretacci 0 19030 349726 2015-07-07T12:26:05Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Loretu di Casinca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Loretu di Casinca]] 7f5whcj4p0xwqxnijkfnv7548iulys3 Luzzinchi 0 19031 349727 2015-07-07T12:26:27Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Lozzi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Lozzi]] 3olkapz6qc2oj9vgleerx20j4q4hejd Luccianinchi 0 19032 349728 2015-07-07T12:26:50Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Lucciana]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Lucciana]] c7usysxa8kumyprwdw0tlsgtrj7b3q0 Luchesi 0 19033 350402 349729 2015-07-08T06:26:47Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[U Lugu di Nazza]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Lugu di Nazza]] 8tgix19gcw440vqj33fj4dqsn46aly9 Lumiacci 0 19034 349730 2015-07-07T12:27:29Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Lumiu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Lumiu]] enum45qfj1rqh0yxcaj8r3q0zxuutpp Luresi 0 19035 349731 2015-07-07T12:27:48Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Luri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Luri]] 6qsbgzjxw2yc544et4dkeg2k8w48ul3 Macanacci 0 19036 363194 349732 2019-08-01T17:04:47Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Macà]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Macà]] pljb652on1n9vibs0doinftlojsos4v Mansacci 0 19037 350405 349733 2015-07-08T06:27:02Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Barghjana]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Barghjana]] bs8yj1vxffgbv3hcf6odwjjwzs5b57z Pughjulani 0 19038 349734 2015-07-07T12:28:54Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pughjulanu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[pughjulanu]] 8n74aa5rrej3xbupqyb3d44xhtfue03 Maturinchi 0 19039 349735 2015-07-07T15:21:30Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Matra]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Matra]] paoydpjvc217mx66paxth6083dk1mqm Mazzulinchi 0 19040 349736 2015-07-07T15:22:01Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[A Mazzola]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[A Mazzola]] 3l84uqzxuvwffjw1l41wwcj6j5v0k0c Santaluciacci 0 19041 349737 2015-07-07T15:22:23Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Santaluciacciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[santaluciacciu]] ob9pmj2am5lgp1699dchq5iff5imj7c Meriacci 0 19042 349738 2015-07-07T15:23:43Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Meria]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Meria]] 6i61s57bc2s2bzghjcgn5hdq62j091k Merusaglinchi 0 19043 349739 2015-07-07T15:24:23Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Merusaglia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Merusaglia]] gh24qbcaorprn65f5yjrmbafjge8fk1 Muitinchi 0 19044 349740 2015-07-07T15:24:49Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Mòita]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Mòita]] 0j1uiknjdcecsrzbrcp5h2glii4n8tn Moltifinchi 0 19045 349741 2015-07-07T15:25:10Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Moltifau]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Moltifau]] se70laio7rp33cjgwd5f9jdo73opj2q Monaciacci 0 19046 350303 349742 2015-07-08T06:18:28Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Munacia d'Orezza]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Munacia d'Orezza]] 6fpkmplv4ae3axcli62kjpyo17d5lnk Montisgiani 0 19047 349743 2015-07-07T15:27:49Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Monte]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Monte]] 6710xnumncyddmzunohggjx9g4uytu7 Cassaninchi 0 19048 349744 2015-07-07T15:28:56Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Montegrossu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Montegrossu]] dhhoua8dr09nz9b5vp62lmvhsf6c68u Lunghignaninchi 0 19049 349745 2015-07-07T15:29:32Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Montegrossu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Montegrossu]] dhhoua8dr09nz9b5vp62lmvhsf6c68u Montemaiuracci 0 19050 349746 2015-07-07T15:30:25Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Montegrossu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Montegrossu]] dhhoua8dr09nz9b5vp62lmvhsf6c68u Mucalacci 0 19051 349747 2015-07-07T15:31:19Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Mucale]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Mucale]] 8fuhpevnaudgf3u44248jfq3hw7ckbl Munaciacci 0 19052 353913 350306 2016-05-01T13:38:33Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Munacìa d'Avretu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Munacìa d'Avretu]] ixs26qt5dlikcw815b6h6lvvtnit0q5 Munticellacci 0 19053 350358 349749 2015-07-08T06:23:06Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[U Munticellu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Munticellu]] em68zk5u3i0cmgafhvtzkw92fbmhwwj Muraciaschi 0 19054 360512 349750 2018-11-14T20:05:56Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[I Muraccioli]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[I Muraccioli]] 6s28n3kk705hj3xvbiu04g63d29em6z Muraschi 0 19055 349751 2015-07-07T15:32:45Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Muru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Muru]] 7fbc9zd27ak1im9ihxadj2gqpb25baa Muratinchi 0 19056 349752 2015-07-07T15:33:15Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Muratu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Muratu]] 8mtjsid84fap72sm9x4kwug1mh96k5b Mursigliesi 0 19057 349753 2015-07-07T15:33:40Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Mursiglia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Mursiglia]] 9uwi8u0pbb7hg69e2r7dydbcgkxh5qp Musuleacci 0 19058 349754 2015-07-07T15:34:01Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Musuleu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Musuleu]] q2gsj9ce6232uefw3ui3xucvu296bi4 Pughjesi 0 19059 350361 349755 2015-07-08T06:23:21Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[U Poghju di Nazza]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Poghju di Nazza]] 76s9k9w5343vpc7rkrcasnqyelfceso Nescinchi 0 19060 349756 2015-07-07T15:34:35Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Nesce]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Nesce]] loosvzhsq4gtr1ms68x1iv21lw3tca7 Nunzinchi 0 19061 349757 2015-07-07T15:34:54Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Nonza]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Nonza]] mo1f45gsim53blzvtufkfqqfltxdjnv Nucarinchi 0 19062 349758 2015-07-07T15:35:23Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Nucariu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Nucariu]] frtztgww7r9er0egpmdyo7kptssrt7e Nucitesi 0 19063 349759 2015-07-07T15:35:44Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Nuceta]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Nuceta]] s2wlkwcu3pvwzkribyr1mzocoynp9gp Nuvalacci 0 19064 350363 349760 2015-07-08T06:23:31Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Nuvale]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Nuvale]] jx36p3i2rlrtd668pn0s7do4wczgnj9 Nuvellacci 0 19065 349761 2015-07-07T15:36:17Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Nuvella]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Nuvella]] pge66daujvl4duw3q8gsmvjhen61ry1 Ochjataninchi 0 19066 349762 2015-07-07T15:36:54Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ochjatana]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ochjatana]] 87tfuuof3i4pbh32jcejdir72mtw1xy Ogliastrinchi 0 19067 349763 2015-07-07T15:37:17Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ogliastru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ogliastru]] rqsuzuzrpdu7uf0qt4n1le3w5ph3yhh Olchinesi 0 19068 363590 351990 2019-09-29T09:57:02Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Olchini]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Olchini]] atb67i0ejbw3x1wx2rjim29isemykg7 Olittesi 0 19069 349765 2015-07-07T15:38:18Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Oletta]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Oletta]] k115mzy41hv2mbru2iioaro5flqtjui Pughjulacci 0 19070 349766 2015-07-07T15:38:47Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pughjulacciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[pughjulacciu]] kbhltg6wle30zp8qln56s012hunwjm5 Olmitesi 0 19071 349767 2015-07-07T15:39:07Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Olmitese]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[olmitese]] dgq4lv893984ihbj0g38gpn1b7w99e6 Olmisgiani 0 19072 349768 2015-07-07T15:39:31Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[L'Olmu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[L'Olmu]] 72wdxafnaptjkknxso3k2w1v80k5kes Omessinchi 0 19073 349769 2015-07-07T15:39:53Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Omessa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Omessa]] t8nwjz4padv49t5ozr0qh11mrtcwhtm Ortalacci 0 19074 350365 349770 2015-07-08T06:23:41Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[L'Ortale]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[L'Ortale]] 3h3v6c5iujwlrydohiffdzf4nnkkx25 Ortipuriinchi 0 19075 349771 2015-07-07T15:40:33Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ortiporiu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ortiporiu]] cwn9w5iq3x3ibpgd2sue357hrnr008j Curzacci 0 19076 349772 2015-07-07T15:40:57Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Osani]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Osani]] 0wfkq766oq8muku6xygya9jwczf4f4q Ghjirulatinchi 0 19077 349773 2015-07-07T15:41:21Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Osani]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Osani]] 0wfkq766oq8muku6xygya9jwczf4f4q Osaninchi 0 19078 349774 2015-07-07T15:41:37Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Osani]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Osani]] 0wfkq766oq8muku6xygya9jwczf4f4q Palaschesi 0 19079 349775 2015-07-07T15:45:34Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Palasca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Palasca]] l79lejcnqe8g86fxhd5y1x9kcb59akl Pallicacci 0 19080 349776 2015-07-07T15:45:51Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Palleca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Palleca]] tpnqra74c9qs955pmhmcpiqc0drbnzj Pancheraccesi 0 19081 349777 2015-07-07T15:46:22Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pancheraccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Pancheraccia]] q4i3ptamnikrd2hplqm95oa5owffh0v Villesi 0 19082 364633 350366 2019-10-22T17:28:07Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[E Ville di Balagna]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[E Ville di Balagna]] dps4dttj3bpoknoqgnvd20qagi95nmp Paratacci 0 19083 350369 349779 2015-07-08T06:24:01Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Parata]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Parata]] 6psicvxz29m5s6inwcpv1u1rs6vkdgz Partinillacci 0 19084 349780 2015-07-07T15:47:14Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Partinellu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Partinellu]] sipnaa8536ez67fa1typqpgt5cf5s7e Patrimuniinchi 0 19085 349781 2015-07-07T15:52:21Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Patrimoniu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Patrimoniu]] cxbvvy3d0k15gfwzjxryix41hn1v76t Pedicurtacci 0 19086 349782 2015-07-07T15:53:09Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pedicorti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Pedicorti]] 8w2wsretrjca8vgnujqiegfglhr0d2c Pedicrucinchi 0 19087 349783 2015-07-07T15:53:49Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pedicroce]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Pedicroce]] kddt46zo1ywb362fa8dv8qqfhrnv0je Pedigrisgiacci 0 19088 349784 2015-07-07T15:54:09Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pedigrisgiu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Pedigrisgiu]] f1430cjh5v22g5onyvwvjqybfi7sepv Pedipartinacci 0 19089 349785 2015-07-07T15:54:30Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pedipartinu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Pedipartinu]] a93yvdpz7m57bavdb1fg9r3yldud8ba Pedorezzinchi 0 19090 350406 349786 2015-07-08T06:27:07Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[U Ped'Orezza]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Ped'Orezza]] sifmtoh3qzt4823iu7pbwiu2xggmrjw Pentulacci 0 19091 349789 349787 2015-07-07T15:56:39Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pentulacciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[pentulacciu]] 15nw40glumdpvbm1bwwrf4yhby4kqia Acquatellacci 0 19092 350370 349788 2015-07-08T06:24:06Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Penta è Acquatella]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Penta è Acquatella]] nc24x34w4w2xtmzopq76fz2ih9wuc86 Perellacci 0 19093 349790 2015-07-07T15:57:29Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[I Perelli]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[I Perelli]] kqwt3qrmamnhjw2g89y933y24kyc4fx Piracci 0 19094 350353 349791 2015-07-08T06:22:41Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Peri]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Peri]] mkodxxzszrq707ppd7g698ntaeugt4f Petrulacci 0 19095 349792 2015-07-07T15:58:11Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[A Petra di Verde]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[A Petra di Verde]] 7d2nhegvr6ju5svtizzqmzw676alo8v Curbaresi 0 19096 350373 349793 2015-07-08T06:24:21Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Petra Curbara]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Petra Curbara]] q7amewpiuk1azr3mgaixzvq2hbi7awn Petralbinchi 0 19097 349794 2015-07-07T15:58:59Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Petralba]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Petralba]] 6fgpruocsolddacvv23qmar4znkeiq0 Petraserenacci 0 19098 349795 2015-07-07T15:59:47Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[A Petra Serena]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[A Petra Serena]] 46eg814bs3rqjsvg77gka04nstfzel8 Petricaghjacci 0 19099 349796 2015-07-07T16:00:17Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Petricaghju d'Alisgiani]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Petricaghju d'Alisgiani]] lie8e4og45tgup9gxbjbleedbgcgqwz Petrusacci 0 19100 349797 2015-07-07T16:00:39Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Petrosu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Petrosu]] 3nj429wolu4vp3k2aj6139xxfegqtai Pianacci 0 19101 349798 2015-07-07T16:00:59Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Piana]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Piana]] 520ocacvry0we2ttfa3sehsnhgq2dcy Pianellacci 0 19102 349799 2015-07-07T16:01:25Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Pianellu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Pianellu]] 1vpc9wleeoh8sf1j5l2bc0v1x6fnvch Pianuttulacci 0 19103 349800 2015-07-07T16:01:54Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pianottuli è Caldareddu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Pianottuli è Caldareddu]] hybfzqz183u06gn1gh7s2z7sadyiqsk Pianulacci 0 19104 363335 349801 2019-09-05T12:47:32Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[U Pianu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Pianu]] c3nv0r307cgyxkql77vai2fi05tnr50 Piuvitani 0 19105 350375 349802 2015-07-08T06:24:31Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Pieve]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Pieve]] 496sef4wdhj3vkidl63s3qe8ugkv1mq Pighjulacci 0 19106 350376 349803 2015-07-08T06:24:36Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[U Pighjolu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Pighjolu]] 91e38x3rb63q2fomqikkuaznibefc1u Pignacci 0 19107 349804 2015-07-07T16:03:55Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pigna]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Pigna]] k9mrvmx8fj959gz4nz3r6056tzp12sh Pinesi 0 19108 349806 2015-07-07T16:05:06Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pinu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Pinu]] 8zv8ezyg3ertqsztxptbvnifb66et9o Pitrulacci 0 19109 349807 2015-07-07T16:05:35Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pitretu è Bicchisgià]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Pitretu è Bicchisgià]] hf1kmykplg29u0vhatyizwvh0pk5zmt Pitrusiddacci 0 19110 349808 2015-07-07T16:06:33Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pitrusedda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Pitrusedda]] fvfu0xhrnj06u4jowbwygmhc48cymwe Piupitacci 0 19111 353493 349809 2016-03-20T23:56:31Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Piubbeta]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Piubbeta]] 1rsydic3pyax0sjtdfat3rnsl33xmlu Purrinchi 0 19112 349810 2015-07-07T16:07:15Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Porri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Porri]] 5ot8hk0jn2fhj2ljr8gg6mthwfzuq7f Pratesi 0 19113 350379 349811 2015-07-08T06:24:51Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[U Pratu di Ghjuvellina]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Pratu di Ghjuvellina]] i7kdy6ikj5vwmupdn06oa11jxykj5dh Prupianinchi 0 19114 349812 2015-07-07T16:08:31Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Prupià]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Prupià]] qzyap7x09k9e8vp4ydx8vssitjxujjg Prunacci 0 19115 349813 2015-07-07T16:08:49Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Prunu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Prunu]] ntu0qurwbnpu131ud5u3po8zi5vwsyj Pulaschesi 0 19116 349814 2015-07-07T16:09:10Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Upulasca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Upulasca]] qykcgp63pi54l32xlps4chlgbknmeec Pulverusinchi 0 19117 363345 349815 2019-09-05T12:50:18Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Pulverosu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Pulverosu]] mt9x3b2p2h7jg9p58axkl9xl5teqzlt Purtivichjacci 0 19118 349816 2015-07-07T16:10:00Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Portivechju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Portivechju]] c88gr4dl6164nvtc4cnmbkeqs06irhx Quercitellacci 0 19119 349817 2015-07-07T16:10:22Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Quercitellu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Quercitellu]] pd9aw9jqcdspvo7k0pbfgk5iryya6b3 Rapaghjinchi 0 19120 349818 2015-07-07T16:10:59Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Rapaghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Rapaghju]] m0iroo0z5x1di77v1am9tzqk76bbwed Rapalinchi 0 19121 349819 2015-07-07T16:11:14Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Rapale]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Rapale]] inxxh05e0t45dozddkng4yqi08b4zm6 Rezzinchi 0 19122 360044 350381 2018-08-26T13:13:27Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Scanafaghjaccia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Scanafaghjaccia]] t0ijj1zfgvyia25pj1mm6tlbkf9e5ss Riventusani 0 19123 349821 2015-07-07T16:13:45Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Riventosa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Riventosa]] bzley8wgj6r4zdgd9tucl43jzpkjz2p Ruglianinchi 0 19124 349822 2015-07-07T16:15:03Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ruglianu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ruglianu]] f1tt9jioiv7de16ylbcnup3yhh6l34r Rusazinchi 0 19125 349823 2015-07-07T16:15:37Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Rusazia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Rusazia]] 7sbzecia6aee6rczfjt9rs5ws1zo2gc Ruspiglianinchi 0 19126 350383 349824 2015-07-08T06:25:11Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Respughjani]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Respughjani]] kr2d341gmlkdo94jxcefttdpxtvon8f Rutalacci 0 19127 352088 349825 2015-11-05T06:26:50Z タチコマ robot 5376 Robot : répare une double redirection vers [[Rùtali]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Rùtali]] elrz8b17t96lvvlyhoif1lcj1zdb5fm Salginchi 0 19128 349826 2015-07-07T16:18:37Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Salge]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Salge]] 3a9d8ycxgx906bms78mm92b8rv5127r Salgitinchi 0 19129 349827 2015-07-07T16:19:06Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Salgetu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Salgetu]] 3ukipe2jyru3athnjq5ciy3f74rnj5y Sampulinchi 0 19130 349828 2015-07-07T16:19:51Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Sampolu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Sampolu]] 9atjyb2vdpqsgwxwpokt37b4c3z5s1u Sandamianacci 0 19131 349829 2015-07-07T16:20:19Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[San Damianu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[San Damianu]] raulm6xc5uhge8xlf3ouo591f61pjdl Sanfiurenzinchi 0 19132 349830 2015-07-07T16:20:52Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[San Fiurenzu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[San Fiurenzu]] 5v7vp4f8kqwvvabxub0wez1hzk5evxd Sanghjulianacci 0 19133 349831 2015-07-07T16:21:48Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[San Ghjulianu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[San Ghjulianu]] etctyvtpwlar6qa7i0bhjtbbdhtzee9 Sanghjuvannacci 0 19134 349832 2015-07-07T16:22:29Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[San Ghjuvanni di Moriani]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[San Ghjuvanni di Moriani]] ol99e2i3bhgwafm12jfsclq41291rik Sanlurenzinchi 0 19135 349833 2015-07-07T16:23:30Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[San Lurenzu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[San Lurenzu]] 6dqt1m6ywxqcf95scex712fve3cpoag Sammartinaghji 0 19136 349834 2015-07-07T16:24:46Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[San Martinu di Lota]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[San Martinu di Lota]] nyx5d47h72ss89zyks43o3m9lomc2b2 Lutinchi 0 19137 350393 349835 2015-07-08T06:26:02Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Santa Maria di Lota]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Santa Maria di Lota]] n13f367c2dsa6fr19gm0c3dqg87yjjl Figarellesi 0 19138 350389 349836 2015-07-08T06:25:42Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Santa Maria di Lota]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Santa Maria di Lota]] n13f367c2dsa6fr19gm0c3dqg87yjjl Mandrialinchi 0 19139 350394 349837 2015-07-08T06:26:07Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Santa Maria di Lota]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Santa Maria di Lota]] n13f367c2dsa6fr19gm0c3dqg87yjjl Miumesi 0 19140 350385 349838 2015-07-08T06:25:21Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Santa Maria di Lota]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Santa Maria di Lota]] n13f367c2dsa6fr19gm0c3dqg87yjjl Partinacci 0 19141 350386 349839 2015-07-08T06:25:26Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Santa Maria di Lota]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Santa Maria di Lota]] n13f367c2dsa6fr19gm0c3dqg87yjjl Santuniculaiacci 0 19142 351991 349840 2015-10-18T16:05:22Z タチコマ robot 5376 Robot : répare une double redirection vers [[Santu Niculaiu di Moriani]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Santu Niculaiu di Moriani]] 2kq6iy1uewbqk0xtlaww9pjkt21nlpe Sarrafarrinchi 0 19143 350396 349841 2015-07-08T06:26:17Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Sarra di Farru]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sarra di Farru]] 19yxq26a4tc3mphq07ig2me90kaza1x Sarriracci 0 19144 350398 349842 2015-07-08T06:26:27Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Sarrera]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Sarrera]] o01fgc1hz2pdtjr4cf8wd6lljdye6jp Scatinchi 0 19145 349843 2015-07-07T16:30:23Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Scata]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Scata]] sbm4xljy4c16wlk2pr63a4zprsu2f3r Sculcaracci 0 19146 363319 350307 2019-09-05T09:45:04Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Scolca]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Scolca]] 54glia302fzea1cynsionay0l71q7cj Sermanacci 0 19147 349845 2015-07-07T16:31:57Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Sermanu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Sermanu]] 5eia5a5et0yiw79w98fv78duhssyxww Silvariccinchi 0 19148 349846 2015-07-07T16:32:36Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Silvarecciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Silvarecciu]] egcyi53bb2m2q9nebkmai2a0nmfsn3k Sischesi 0 19149 349847 2015-07-07T16:32:56Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Siscu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Siscu]] keia1on5m0fc09c3vgbcqn99yqbvxq6 Surbinchi 0 19150 349848 2015-07-07T16:33:39Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Sorbu è Occagnanu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Sorbu è Occagnanu]] hmdjgcqi143p2g81b5rg3ekdn7iqxbp Suriacci 0 19151 350399 349849 2015-07-08T06:26:32Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Soriu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Soriu]] ggocerqfngquhosp6atbbxtpmz96soc Suttinchi 0 19152 358107 349850 2017-12-11T15:40:32Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[San Martinu d'Avretu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[San Martinu d'Avretu]] 6bz84fzzgonql93armm6hr8rse7qhdi Spiluncatacci 0 19153 349851 2015-07-07T16:34:55Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Spuncatu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Spuncatu]] 96edthjb7ugbsdpthw866ckceo6nycs Stazzuninchi 0 19154 349852 2015-07-07T16:35:18Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[A Stazzona]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[A Stazzona]] 7ddm57r20wqgbhvu4brf30ylzdjsgei Suddacarinchi 0 19155 349853 2015-07-07T16:35:53Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Suddacarò]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Suddacarò]] n7ic32d1ye7c3h3698he6n8njls5xfq Sulaghjinchi 0 19156 349854 2015-07-07T16:36:13Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Sulaghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Sulaghju]] 8zpt9w32ctj740eo0zfq5yblk4imhrs Sarinchi 0 19157 349855 2015-07-07T16:37:01Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Sulinzara]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Sulinzara]] qkpodzaoky1kkq5fbbzj0j8a8ffsyzh Surbuddaninchi 0 19158 349856 2015-07-07T16:37:27Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Surbuddà]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Surbuddà]] c3t97z6230uuuzdh6nrz0bpq4p2nxqm Suveriani 0 19159 351993 349857 2015-10-18T16:05:27Z タチコマ robot 5376 Robot : répare une double redirection vers [[Suveria]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Suveria]] neurdwi4nkkao8ft2wbgtyhbl20nver Taglinchi 0 19160 349858 2015-07-07T16:38:30Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Tagliu è Isolacciu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Tagliu è Isolacciu]] e5hzghj43v3wt1v73ut8schj7tcr8g9 Talasaninchi 0 19161 349859 2015-07-07T16:38:47Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Talasani]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Talasani]] 3xu8aekm2jhl1alxjlie6irr7bsk8tz Talluninchi 0 19162 349860 2015-07-07T16:39:02Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Tallone]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Tallone]] lcm2vjs3g4vmt0xt6vy5e0mhe3moglc Tarranacci 0 19163 349861 2015-07-07T16:39:21Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Tàrranu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Tàrranu]] qnofr7gdl6oglaf33qikxjtoi77kjxh Tassinchi 0 19164 372208 350408 2021-02-16T21:34:59Z Thadh 16787 Modificata destinazione reindirizzamento da [[Tassu]] a [[Tassu (cumuna)]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Tassu (cumuna)]] jex9c44y9lxf03le1xpfulo87toq3h4 Tavacacci 0 19165 351995 349863 2015-10-18T16:05:31Z タチコマ robot 5376 Robot : répare une double redirection vers [[Tàvacu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Tàvacu]] nyce363nn2qbr9644eiz2vdbljz1mts Taviracci 0 19166 349864 2015-07-07T16:41:03Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Tavera]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Tavera]] j0mk6mdxv5hq85lwvl1mp4qpvrvqksa Santupetracci 0 19167 349865 2015-07-07T16:42:00Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Tenda (pieve)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Tenda (pieve)]] bixw96o6kptktapr904q9rs70qp9xn9 Tuddinchi 0 19168 349866 2015-07-07T16:42:28Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Todda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Todda]] 8upzcy85tesaa69fub4d1pytdows015 Tralunchesi 0 19169 349867 2015-07-07T16:43:28Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Tralonca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Tralonca]] qn3ntr6as8fblxb865vct1hbr86q99i Tucchisinchi 0 19170 349868 2015-07-07T16:43:51Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Tòcchisu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Tòcchisu]] 9aofdipmev0ucpjv27ykz9pfpr51ul9 Tuminacci 0 19171 349869 2015-07-07T16:44:08Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Tuminu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Tuminu]] emm23s2lmwyx9tnkwmvzmv4as21m0sn Ulmicciani 0 19172 349870 2015-07-07T16:44:50Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ulmiccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ulmiccia]] apeziz0fw12jwdgtkk7wt91ia6uh9x7 Ulmisgiani 0 19174 349872 2015-07-07T16:45:08Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ulmetu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ulmetu]] nsbgwd43ds5t7ypgavizls43z5hh6v8 Urbalacunacci 0 19175 349873 2015-07-07T16:45:35Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Urbalacò]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Urbalacò]] mnw2r77ivpeg0ky6viowxy4s643jd85 Urtichesi 0 19176 350410 349874 2015-07-08T06:27:27Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Ùrtaca]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Ùrtaca]] 9vix798raj6jqvb4h7tlm5rowkh0gjm Vaddinchi 0 19177 350354 349875 2015-07-08T06:22:46Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Valli di Mezana]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Valli di Mezana]] rktrxva9ljmqmr7d6f66rdksy7vkbye Vallecallesi 0 19178 349876 2015-07-07T16:47:30Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Vallecalle]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Vallecalle]] 0m8pegcipzlqn2tvcopvrp2xxkocfug Vallitinchi 0 19179 350415 349877 2015-07-08T06:27:52Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Vallica]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Vallica]] jzgn46mjaobar0h2wtdn6ajc9uuqc5c Sampetracci 0 19180 374364 350417 2021-07-14T20:20:52Z Jumpy01 11155 Modificata destinazione reindirizzamento da [[U Serraghju]] a [[Santu Petru di Venacu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Santu Petru di Venacu]] qrujuc8bo7px0j6x9bl20qi85p1hp16 Venachesi 0 19181 350419 349879 2015-07-08T06:28:12Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[U Serraghju]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Serraghju]] 5wpzq4p84duwrmuch4w36i7r0sztnkd Verdesacci 0 19182 349880 2015-07-07T16:49:19Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Verdese]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Verdese]] mrai4hdd8ue4bhopx92vjq46w645swd Viracci 0 19183 349881 2015-07-07T16:49:35Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Veru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Veru]] 6q233sw9tu9wjrvw9ofb4uyt3vjm4dd Viculacci 0 19184 349882 2015-07-07T16:49:58Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Vicu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Vicu]] kapxlh242ggndgpepmrimclhxxfaquq Vighjaninchi 0 19185 349883 2015-07-07T16:50:59Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Vighjaneddu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Vighjaneddu]] lo8qj3npdp8jrnibq4109yy0bgc1n37 Vignalacci 0 19186 349884 2015-07-07T16:51:38Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Vignale]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Vignale]] 0vw1irvv963jxe9k6g32jsk92eyo80y Villanuvacci 0 19187 351998 351887 2015-10-18T16:05:38Z タチコマ robot 5376 Robot : répare une double redirection vers [[Beddanova]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Beddanova]] h9u87mav1w8un1hbtv2to3025zpq1m1 Ornitacci 0 19188 350412 349886 2015-07-08T06:27:37Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Velone è Ornetu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Velone è Ornetu]] m82jcldipebiag0hf0ja2gcvdsqyy7b Vintisaresi 0 19189 349887 2015-07-07T16:53:21Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Vintìsari]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Vintìsari]] 4d1fo72klxxje79u0wb9qjuqrmy0dr6 Viscuvacci 0 19190 349888 2015-07-07T16:54:07Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[U Viscuvatu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[U Viscuvatu]] a7f6epuoarmrc8z2f96q32n1i9vdk06 Vivariacci 0 19191 349889 2015-07-07T16:54:29Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Vivariu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Vivariu]] hchutaljgo0xeogeqdcnfuck02yuhe0 Vulpaghjacci 0 19192 363316 349890 2019-09-05T09:44:35Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[A Vulpaiola]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Vulpaiola]] b0uduba3wrfplqg9eu5z8xwkbpo7cu1 Vutirinchi 0 19193 349891 2015-07-07T16:55:11Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Vutera]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Vutera]] j3k3h7h2uqtkfk8jbyde2075q85uptd Zalaninchi 0 19194 349892 2015-07-07T16:55:48Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Zàlana]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Zàlana]] px35kdpjh8gkxpo7kfwtm9nrge4htok Zivacacci 0 19195 349893 2015-07-07T16:56:05Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Zèvacu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Zèvacu]] mkpygwa4rl4ew054bstyvtzc7r51teq Zigliacci 0 19196 349894 2015-07-07T16:56:23Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ziglia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ziglia]] fuq42alsobb4scx1f67bkbvl0pq5mtn Zirubiacci 0 19197 349895 2015-07-07T16:56:40Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Zirubia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Zirubia]] 1kvbwey5fel1pjezhqy5bjzhk4wux68 Zuzinchi 0 19198 349896 2015-07-07T16:56:56Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Zoza]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Zoza]] bqt8vagshnhfke2fogiabwx121v2oow Zuaninchi 0 19199 349897 2015-07-07T16:57:46Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Zùani]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Zùani]] aadvfd1vjp6d71hyfxz0z4olrew82kz Donne 0 19200 350025 2015-07-07T20:06:40Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Donna]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[donna]] omxm4n407ib9t17q94o0f6nck1kngif Regione di l'Biobío 0 19201 350106 2015-07-07T21:20:49Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[Regione di l'Biobío]] à [[Regione di u Biobío]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Regione di u Biobío]] qzkdsjjdjv43bbc5tf1uqmlkl94om7a Chjesa Santa Ghjulia 0 19202 350138 2015-07-07T21:41:44Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Santa Ghjulia di Nonza]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Santa Ghjulia di Nonza]] eusgco32v1wf7wlctwc5ff47i56x5ij Orchis mascula subsp. laxifloriformis 0 19203 350424 2015-07-08T20:02:46Z Orchi 297 Reindirizzamentu à [[Orchis langei]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Orchis langei]] qo0ab2850fa2qxelwi1j3ee5lr25afa Categoria:Africa di u Sudu 14 19204 350548 2015-07-09T09:49:51Z Sarvaturi 9702 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Aragona 14 19205 372614 350551 2021-04-14T23:40:50Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[Categoria:Spagna]] r2ny29at4yh5dj1he046lwiv16rv6sa Irwin Keyes 0 19206 375421 350562 2021-08-17T05:30:20Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Irwin Keyes at Pink Eye (2008) premiere 1.jpg|thumb|Keyes, [[2008]]]] '''Irwin Keyes''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. [[Categoria:Attore|Keyes,Irwin]] [[Categoria:Americanu|Keyes, Irwin]] [[Categoria:Biugrafia]] l649z4cq3dzt0qjbv2sxqh2l6sqmgvc Apostolu 0 19207 350564 2015-07-09T10:11:57Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[Apostolu]] à [[Apostulu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Apostulu]] llz1o6d05gs9akoibld89uc9i9o2311 2 di decembre 0 19208 350580 2015-07-09T10:43:49Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[2 di decembre]] à [[2 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[2 di dicembre]] orfvpvm6bkp0ymlmvjs8c4qw5j84lje 3 di decembre 0 19209 350582 2015-07-09T10:44:01Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[3 di decembre]] à [[3 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[3 di dicembre]] k2zim7gxsbir2laprz1426m4nrzj3wr 4 di decembre 0 19210 350584 2015-07-09T10:44:14Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[4 di decembre]] à [[4 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[4 di dicembre]] p9h8133ml53erxu3o9gl2c31v1fhsb2 5 di decembre 0 19211 350586 2015-07-09T10:44:25Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[5 di decembre]] à [[5 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[5 di dicembre]] iz8nsnzirr906velsv4pnzkiaq1yvhx 7 di decembre 0 19212 350588 2015-07-09T10:44:37Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[7 di decembre]] à [[7 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[7 di dicembre]] efrq4nu9yxg8vm5vgnitu8mdpg95sla 8 di decembre 0 19213 350590 2015-07-09T10:44:49Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[8 di decembre]] à [[8 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[8 di dicembre]] quzgyi8ie1pnv6uva6jg9sy839ja8qp 10 di decembre 0 19214 350592 2015-07-09T10:45:02Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[10 di decembre]] à [[10 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[10 di dicembre]] iyv00xperq8jkv941jwjevbwdydjod4 11 di decembre 0 19215 350594 2015-07-09T10:45:13Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[11 di decembre]] à [[11 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[11 di dicembre]] piz4hsgew167p98zffgntux3710wh2a 12 di decembre 0 19216 350596 2015-07-09T10:45:24Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[12 di decembre]] à [[12 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[12 di dicembre]] mh6fw1cz4sj51679hp7si2i052vdk8m 13 di decembre 0 19217 350598 2015-07-09T10:45:38Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[13 di decembre]] à [[13 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[13 di dicembre]] 9oztex0norj16i8ahhjd99axd4a5d4s 15 di decembre 0 19218 350600 2015-07-09T10:45:58Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[15 di decembre]] à [[15 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[15 di dicembre]] gt4eczoiuge6eivra1c364amupsne3g 19 di decembre 0 19219 350602 2015-07-09T10:46:09Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[19 di decembre]] à [[19 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[19 di dicembre]] g1q0yctxgrxujxoryr9z5s1hsa6na9u 20 di decembre 0 19220 350604 2015-07-09T10:46:22Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[20 di decembre]] à [[20 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[20 di dicembre]] 9o6o4q2ow7yirse4bk7n3pfd0gz91yt 23 di decembre 0 19221 350606 2015-07-09T10:46:33Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[23 di decembre]] à [[23 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[23 di dicembre]] ngh992y6vwzyue456nbj57df1mcbdeb 24 di decembre 0 19222 350608 2015-07-09T10:46:49Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[24 di decembre]] à [[24 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[24 di dicembre]] eti2ptm7kshykekeqizd6pt0qknrin2 27 di decembre 0 19223 350610 2015-07-09T10:46:59Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[27 di decembre]] à [[27 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[27 di dicembre]] 9075znrodo2r8hyndaj1ejf8no8vnw3 28 di decembre 0 19224 350612 2015-07-09T10:47:09Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[28 di decembre]] à [[28 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[28 di dicembre]] pdhv0vziak9anovgonm1nztd4lmxlpl 29 di decembre 0 19225 350614 2015-07-09T10:47:20Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[29 di decembre]] à [[29 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[29 di dicembre]] it4f2foypq4qv2entfbgv0rzbge1v2l 30 di decembre 0 19226 350616 2015-07-09T10:47:31Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[30 di decembre]] à [[30 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[30 di dicembre]] nqkzwsh3xu8757od6ayvccrvmq2gnqt 31 di decembre 0 19227 350618 2015-07-09T10:47:49Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[31 di decembre]] à [[31 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[31 di dicembre]] e2me7gx4fa1i09qtjwrxzi4wmr6gxfg 31 d'ottobre 0 19228 360699 352015 2018-12-19T20:23:13Z 2600:8800:3980:2550:A167:7568:1FCD:8020 wikitext text/x-wiki #RINVIA [[31 uttrovi]] 9t9zidf20deih8rmwfo5k86bgl7s2xn 18 di decembre 0 19229 350636 2015-07-09T11:16:11Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[18 di decembre]] à [[18 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[18 di dicembre]] 1mfuhe1w87m2hruvku30tabqdekm1wz 1 di decembre 0 19230 350638 2015-07-09T11:16:55Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[1 di decembre]] à [[1 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[1 di dicembre]] rnpx8u9klqhp3ewoia119xi3vu329wp Israelianu 0 19231 350646 350645 2015-07-09T11:30:15Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Israele]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Israele]] rn1jba7v8f4tlt1ire6jkzo9a2x0ys2 6 di decembre 0 19232 350668 2015-07-09T12:21:09Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[6 di decembre]] à [[6 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[6 di dicembre]] fttxnifqk5y5ggsb5jic44xzvzymbjw 9 di decembre 0 19233 350670 2015-07-09T12:21:36Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[9 di decembre]] à [[9 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[9 di dicembre]] n2wp1kot2auwt92qzsvqpxigs3qj28s 14 di decembre 0 19234 350672 2015-07-09T12:21:53Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[14 di decembre]] à [[14 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[14 di dicembre]] mp2pa3gl34nj7ar1ofvau2s133bcvq9 16 di decembre 0 19235 350674 2015-07-09T12:22:12Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[16 di decembre]] à [[16 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[16 di dicembre]] qblgtwxc31b9loe0iwymdnxr5pvid24 17 di decembre 0 19236 350676 2015-07-09T12:22:31Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[17 di decembre]] à [[17 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[17 di dicembre]] i5kvpb07rq05t3sx3axxvokjecpj3fr 21 di decembre 0 19237 350678 2015-07-09T12:23:05Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[21 di decembre]] à [[21 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[21 di dicembre]] aawk3rsol6xp4778b28p5cafsat1kop 22 di decembre 0 19238 350680 2015-07-09T12:23:21Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[22 di decembre]] à [[22 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[22 di dicembre]] kpftk9nabcsb97j7urxpe5adi0ao536 25 di decembre 0 19239 350682 2015-07-09T12:23:40Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[25 di decembre]] à [[25 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[25 di dicembre]] 96l6i63kts1e7dqadlznnk90bnsro4c 26 di decembre 0 19240 350684 2015-07-09T12:23:57Z Sarvaturi 9702 Sarvaturi hà spustatu a pagina [[26 di decembre]] à [[26 di dicembre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[26 di dicembre]] mh74gfns27tvpcm2x4anon2849xb28c Donni 0 19241 350721 2015-07-09T12:42:59Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Donna]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[donna]] omxm4n407ib9t17q94o0f6nck1kngif Ghjocu à ballò 0 19242 350869 350868 2015-07-09T14:32:12Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Pallò]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[pallò]] i71sipo9qxluvo04l69yitfifki58uo Pieve d'Orezza 0 19243 362054 350878 2019-04-20T17:17:51Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Orezza]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Orezza]] 00s46yq6zgb4p276vdrqpj9bpno7wyx Valle d'Orezza 0 19244 350882 2015-07-09T14:56:44Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[A Valle d'Orezza]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[A Valle d'Orezza]] 59ql9zzko0ha8gsa9nu4quypk8aft0b Labru 0 19245 350888 2015-07-09T15:19:30Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Labbru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[labbru]] kfm6lsc9s56qwo9v7vp9ks4rnv1wsl9 Pieve du Rustinu 0 19246 362055 350889 2019-04-20T17:18:02Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Rustinu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Rustinu]] 5cnoo2fnc4983jjwsz0jlj2g0sgo7br Fulminante 0 19247 350906 2015-07-09T15:40:17Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Fulminente]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[fulminente]] kagjpf02erbi8xfsef7ac2cez7r57n3 Barcilona 0 19248 376884 350919 2021-09-08T13:55:03Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Barcellona]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Barcellona]] iy1dmlwb9gj7r6vwsyqgieicdo9xqj2 Paesu 0 19249 350951 2015-07-09T17:19:47Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Paesi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[paesi]] khcrfs62ptps30v5aljlv1wrr38g78k Acunumia 0 19250 350956 2015-07-09T17:25:51Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ecunumia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ecunumia]] pea12ulydu2fc832qdbtpj14zszewd6 Vacchi 0 19251 351009 2015-07-10T11:42:29Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Vacca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[vacca]] l8k7dnuyxarc3iut0so6mcuk51z274w Porchi 0 19252 351010 2015-07-10T11:43:31Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Porcu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[porcu]] h29vm5rjkq2kbjadu4fba1del9t1hod Mula 0 19253 351011 2015-07-10T11:45:10Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Mulu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[mulu]] tf8kwvined4r85r99bmuj3krw53ytrs Ghjacari 0 19254 351012 2015-07-10T11:45:50Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ghjacaru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[ghjacaru]] azgryl59smx13x67o1p33nodp3n2lza Ghjatti 0 19255 351013 2015-07-10T11:46:25Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ghjattu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[ghjattu]] bah3ccuv97wbvcod25vohd8s8jt1qvz Cagnoli 0 19256 351014 2015-07-10T11:46:48Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ghjacaru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[ghjacaru]] azgryl59smx13x67o1p33nodp3n2lza Fichi 0 19257 351015 2015-07-10T11:49:25Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ficu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[ficu]] nyudptctivs8t78ble9ao7iqwglwe6d Venachesu 0 19258 351038 351016 2015-07-11T05:21:54Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[U Serraghju]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Serraghju]] 5wpzq4p84duwrmuch4w36i7r0sztnkd Labbri 0 19259 351017 2015-07-10T11:51:18Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Labbru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[labbru]] kfm6lsc9s56qwo9v7vp9ks4rnv1wsl9 Ossi 0 19260 351018 2015-07-10T11:52:13Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ossu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[ossu]] gejysbss5wmt6xqis07ljxbxfparr3u Moghja 0 19261 351019 2015-07-10T11:52:54Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Moglia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[moglia]] 9mxvi7rnpbhzfc5mvrrnunj423pfyap Amori 0 19262 351020 2015-07-10T11:53:23Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Amore]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[amore]] 7k18uuxr7qw8mc6v5b5vjbmj2d7cy4u Sumeri 0 19263 351021 2015-07-10T11:53:52Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Sumere]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[sumere]] gh4i1p1fw7exyczgfd97cb9lwdp9d0l Peracci 0 19264 351022 2015-07-10T11:54:15Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Peri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Peri]] ol1nldgnkrxyperycujejs4fpif8qle Veracci 0 19265 351023 2015-07-10T11:54:37Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Veru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Veru]] 6q233sw9tu9wjrvw9ofb4uyt3vjm4dd Veracciu 0 19266 351024 2015-07-10T11:54:51Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Veru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Veru]] 6q233sw9tu9wjrvw9ofb4uyt3vjm4dd Peracciu 0 19267 351025 2015-07-10T11:55:04Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Peri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Peri]] ol1nldgnkrxyperycujejs4fpif8qle Sumeru 0 19268 351026 2015-07-10T11:55:36Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Sumere]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[sumere]] gh4i1p1fw7exyczgfd97cb9lwdp9d0l Sabati 0 19269 351027 2015-07-10T11:55:47Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Sabatu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[sabatu]] 4bbkczlr3gy8jrl5q220zs3i2d5gluc Bastiacce 0 19270 351036 351028 2015-07-11T05:21:45Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Bastìa]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Bastìa]] 15q01c0j6be9yneujit9eavd4en8as7 Bastiaccia 0 19271 351037 351029 2015-07-11T05:21:49Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Bastìa]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Bastìa]] 15q01c0j6be9yneujit9eavd4en8as7 Sartinese 0 19272 351031 2015-07-10T11:56:45Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Sartè]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Sartè]] 6gigceucvelal3jgofo0vugo8j8a4gb Nabulionu 0 19273 351033 2015-07-10T11:57:55Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Napulione Buonaparte]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Napulione Buonaparte]] 0h57iw5s01wnuse37pv0uuklnji27tv Daniel Tosh 0 19275 376085 351895 2021-08-20T18:53:51Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Daniel Tosh.jpg|thumb|Tosh, [[2013]]]] '''Daniel Dwight Tosh''' hè statu un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == Era natu u [[29 di maghju|29 maghju]] [[1975]] in [[Boppard]], [[Rhineland-Palatinate]]. [[Categoria:Attore|Tosh, Daniel]] [[Categoria:Americanu|Tosh, Daniel]] [[Categoria:Biugrafia]] n9dgvgkwpyxfnwvoh8iqefu5x1vwj7r Giuconda 0 19277 358369 356546 2018-01-19T21:30:29Z 2018L 13189 /* L'iniziu à Firenza è l'identificazione di u sughjettu */ wikitext text/x-wiki [[File:Mona_Lisa,_by_Leonardo_da_Vinci,_from_C2RMF_retouched.jpg|thumb|A Giuconda]] A '''''Giuconda''''' (o ''Ghjuconda''), cunnisciuta ancu com'è '''''Monna Lisa''''', hè un dipintu à [[pittura à oliu|oliu]] [[annantu à tavula]] di [[piopu]] {{TA|({{M|77|c|m}}x53 cm)}} di [[Leunardu da Vinci]]. L'opera hè datevule à u [[1503]]-[[1506]] circa, è cunsirvata in u [[Museiu di u Louvre]] di [[Parigi]]. Hè un' opera emblematica è enimmatica. Si tratta sicuramente di u ritrattu più celebru di u mondu<ref>{{cita|M. Magnano|p. 116}}.</ref>, è ancu d'una di l'opere d'arte più cunnisciute in u mondu, ogettu di numerosi omagi è ancu di parudie. U surrisu impercettibile di a ''Giuconda'', cù u so alone di misteru, hà inspiratu tantissime pagine di critica, di litteratura, d'opere d'imaginazione, di studii ancu [[Psicoanalisi|psicoanalitichi]]. Sfughjevule, ironica è sensuale, ''Monna Lisa'' hè stata à quandu amata è idulatrata, à quandu biffata o attaccata<ref>{{cita|M. Magnano|pp. 29-30}}.</ref>. Vera è propria icona di a [[pittura]], hè vista ogni ghjornu da migliaia di persone, tantu ch'è in a grande sala induv'ella hè esposta un curdone deve tene à nutevule distanza i visitadori. In a longa storia di u dipintu ùn sò micca mancati i provi di vandalismu, è ancu un arrubecciu rucambulescu chì in un certu sensu n'hà alimentatu a ligenda. == Storia == === L'iniziu à Firenza è l'identificazione di u sughjettu === [[File:Mona Lisa detail eyes.jpg|left|thumb|L'ochji di a Giuconda]] L'opera ripprisenta tradiziunalmente [[Lisa Gherardini]], vene à dì "Monna" Lisa (un diminutivu di "Madonna" chì avaria oghje u significatu di "Signora"). Quella era a moglia di [[Francescu di u Giucondu]] è vene da quì l'appellazione di "a Giuconda"). Leunardu in fine di contu, in quellu periodu di u so terzu sughjornu fiurintinu, stava in e case accantu à [[Palazzu Gondi]] (oghje distrutte) à pochi passi da [[piazza di a Signuria]], chì eranu propriu d'un ramu di a famiglia [[Gherardini]] di [[Montagliari]]. Quessa, in apparenza di faciule identificazione, fù in rialità molta dibattuta da a sturiugrafia artistica è hà com'è fonte antiche un documentu di u [[1525]] induv'elli sò mintuvati parechji dipinti chì si trovanu trà i bè di [[Gian Ghjacumu Caprotti]] dettu "[[Salaì]]", allevu di Leunardu chì suvitò u maestru in Francia, induve l'opera hè minziunata per a prima volta "a Joconda"<ref>Piero. C. Marani, ''A pittura di Leunardu'', in ''Leunardu'', Electa editrice, Milanu 2006, pag. 23.</ref>. In sustegnu di e tistimunianze di Vasari, in u 2005 [[Veit Probst]], storicu è direttore di a [[Bibbiuteca di Heidelberg]] in [[Germania]], hà publicatu un antru per appuntu di u cancelliere fiurintinu Agostino [[Vespucci]], datatu 1503, chì cunferma l'esistenza d'un ritrattu di Lisa di u Giucondu. Altre identificazione pruposte, in un tempu, sò state [[Catalina Sforza]]<ref>Magdalena Soest: a pruposta si basa annantu à a presunta similarità à u livellu di u visu incù u ''Ritrattu di Catalina Sforza'' - o ''Dama cù i ghjasmini'' - di [[Lurenzu di Credi]] à a [[Pinacoteca civica di Forlì]].</ref>, o a surellastra [[Bianca Maria Sforza|Bianca]]<ref>Ernesto Sularie, ''Giuconda, u voltu è l'anima'', Milanu 2006. L'ipotesi si basa annantu à sumiglianze in studii di u ''[[Codice Atlanticu]]''.</ref> o ancu a mamma stessa di Leunardu, [[Catalina Buti di a Vacca]]<ref>[[Sigmund Freud]], Serge Bramly, ''Rina de Firenza''</ref><ref>Roni Kempler: [http://sites.google.com/site/whothemonalisais2017/ Who the Mona Lisa Is] 2017, TXu 2-064-715, Google Site. [https://www.britannica.com/topic/Mona-Lisa-painting Mona Lisa, painting by Leonardo da Vinci, View article history, Roni Kempler's contributions, Encyclopædia Britannica]</ref>. Una pruposta ricente hè stata quella d'[[Isabella di Aragona (1470-1524)|Isabella di Aragona]], duchessa di Milanu in l'annu [[1489]], inoltre s'hè suppostu chì, a nobile donna ritratta, appartinesse à u casatu di l'[[Imperiale (famiglia)|Imperiale]]<ref>Histoire de la Maison Tartaro Imperiale des origines à nos jours, Belgica (in francese).</ref>. Altri farianu ricullà l'identità à [[Bianca Ghjuvanna Sforza]], figlia ligittimata di [[Ludovico u Moro]].<ref>[http://www.villeinitalia.com/en/blog/the-mona-lisa-theft-identity-of-leonardo-da-vincis-painting/ Ville in Italia. Mona Lisa: the story of Leunardu Da Vinci's painting (in inglese).</ref> === A Giuconda in Francia === [[File:Mona Lisa detail hands.jpg|thumb|E mane]] Fù Leunardu stessu chì purtò incù ellun in Francia in u [[1516]], a ''Giuconda'', chì puderia esse stata dopu acquistata, incù altre opere, da [[Francescu I di Francia|Francescu I]]. Si sà chì un seculu dopu à, in u [[1625]], un ritrattu chjamatu "a Giuconda" fù discrittu da [[Cassiano da u Pozzu]] trà l'opere di e cullizzione reale francese. Altri indizii facenu pinsà chì finu da u 1542 si truvava trà e decurazione di a ''Salle du bain'' di u [[castellu di Fontainebleau]]<ref>Abbé P. Guilbert, ''Description historique des chateau bourg et forest de Fontainebleau'', 2 vols., Parigi, 1731, Vol. I, pp. 153-159, citatu da Frank Zöllner in ''[http://archiv.ub.uni-heidelberg.de/artdok/volltexte/2006/157/pdf/Zoellner_GBA_93.pdf Leunardu's portrait of Mona Lisa di u Giucondu]'', 1993, p. 116 è nota 19 à p. 131.</ref>. Più tarde [[Luigi XIV di Francia|Luigi XIV]] fece trasfirisce u dipintu à [[Palazzu di Versailles|Versailles]]. Dopu à a [[Rivoluzione francese]], fù spustatu à u [[Louvre]]. [[Napuleone Bonaparte]] u fece mette in a so camera, ma dopu turrò à u Louvre. Durente a [[guerra Franca-Prussiana]] di u [[1870]]-[[1871]] fù missu à u riparu in un situ nascostu. === L'arrubecciu === [[File:Mona Lisa stolen-1911.jpg|thumb|left|Spaziu biotu annantu à a parete di u Louvre in seguitu à l'affurtu di u 1911]] L'affurtu di a ''Giuconda'' succese a notte trà dumenica 20 è luni 21 aostu di u [[1911]], prima d'un ghjornu di chjusura di u [[Museiu di u Louvre|museiu]]. D l'arrubecciu s'accorse luni stessu un cupistu, [[Louis Béroud]], chì avia avutu u permessu per riproduce l'opera à porte chjuse<ref name=G>[http://www.hotellagioconda.it/it/curiosity.htm "Curiusità" in u situ di l'Hotel Giuconda]</ref>. A nutizia di l'arrubecciu fù ufficializata solu u ghjornu dopu chì, ancu à l'epica ùn era micca raru ch'è l'opere fussenu cacciate di manera tempuranea per esse fotugrafate. [[File:Monalisa uffizi 1913.jpg|thumb|180px|A Giuconda in mostra in a Galleria di l'Offizii di Firenza, in u 1913. U direttore di u Museiu Ghjuvanni Poggi (à dritta) controlla u dipintu.]] Era a prima volta ch'è un dipintu era arrubatu in un museiu, è ancu di più di l'impurtanza di u Louvre, è per assai a pulizza branculava in u bughju. Fù suspittatu u pueta francese [[Guillaume Apollinaire]] chì fù arristatu (avia dichjaratu di vulè distrughje i capilavori di tutti i musei per fà postu à l'[[avanguardie storiche|arte novu]]) è cunduttu in prigione u 7 sittembre: u so arrestu si basava annantu à una calunnia da parte di u so amante di tandu Honoré Géri Pieret, chì l'accusò d'avè tinutu parechji statuette antiche arrubate da u museiu. Ancu [[Pablo Picasso]] fù interrugatu, ma, com'è Apollinaire, fù in seguitu rilasciatu. I suspetti casconu ancu annantu à l'[[Imperu tedescu]], nimicu di a Francia, fendu l'ipotesi d'un arrubecciu di Statu. Mentre crescianu i suspetti è e pulemiche (si scuprì ch'è l'uniche misure di sicurezza aduttate da u museiu cunsistianu in u fattu d'avè addistratu à u [[judo]] un gruppu di guardii). Si principiò à pinsà ch'è u capilavoru era persu per sempre: [[Franz Kafka]] vide una cornice biota è pocu dopu u postu lasciatu da a Giuconda annantu à a parete fù presu da u ''[[Ritrattu di Baldassarre Castiglione]]'' di [[Raffaellu]]. In rialità un exi-impiigatu di u Louvre, [[Vincenzo Peruggia]], originariu di [[Dumenza]], piccula cità in i circondi di [[Luino]], cunvintu ch'è u dipintu appartenia à l'Italia è ùn duvissi dunque micca firmà in Francia, l'avia arrubatu, rinchjudendu si di notte in una lughjetta è, avendu ci passatu a nuttata, escendu da u museiu à pedi incù u quatru sottu u mantellu. Ne avia muntatu ellu stessu a vitrina di vetru, è sapia dunque com'è caccià lu. Escì incù a calma: dumandò ancu à un operaiu un aiutu per esce da u museiu, chì era sparita a manechja di u purtone d'intrata. Messa l'opera in una valisgia, posta sottu u lettu d'una pinsione di [[Parigi]], a custudì per vint'ottu mesi è a purtò dopu in u so paese d'origine, à [[Luino]], incù l'intenzione di "rigalà la à l'Italia", ottinendu da qualchiadunu e garanzie chì u quatru averia da firmà in u so paese. Cunsiderava difatti, per isbagliu, ch'è l'opera era stata arrubata durente e [[spuliazione napuleoniche]]. Peruggia in u [[1913]] andò à Firenza, per rivende l'opera per pochi soldi. Si rivolse à l'[[antiquariu]] fiurintinu Alfredo Geri, chì ricevite una lettera firmata "Leunardu" ind'ellu era scrittu ch'è "U quatru hè in e me mane, appartene à l'Italia perchè Leunardu hè talianu" incù una pruposta di ristituzione per un pagamentu di {{formatnum:500000}} lire "per e spese". Incuriusitu, l' 11 dicembre [[1913]], l'antiquariu fissò un appuntamentu in a so stanza numeru 20 à u terzu pianu di l'Hotel Tripoli, in [[via de Cerretani]] (albergu chì dopu cambiò u so nome in Hotel Giuconda), accumpagnatu da u direttore di tandu di l'[[Uffizii]] [[Ghjuvanni Poggi]]. I dui si accorsenu ch'è l'opera ùn era micca un di i numerosi falsi in circulazione, ma l'originale propriu è a si fecinu cunsignà per "verificà ne l'autanticità". In u frattempu Peruggia s'è ne andò à spassu per a cità, ma fù ritruvatu è arristatu. U latru, finalemente prucissatu, fù cunsideratu cum'è "mentalmente ritardatu" è cundannatu à una pena d'un annu è quindici ghjorni di prigione, chì fubbenu dopu ridutti à setti mesi è quindici ghjorni. A so difesa si basò tutta annantu à u patriuttismu è suscitò qualchì simpatia in Italia. Dichjarò ch'ellu avia passatu dui anni "rumantichi" incù a ''Giuconda'' appesa annantu à u so tavulinu di cucina. Prufitendu di u clima amichevule chì regnava tandu in i rapporti trà Italia è Francia, u dipintu ricuperatu fù esibitu in l'Italia sana: prima à l' [[Galleria di l'Uffizi|Uffizii]] in [[Firenza]]<ref>[http://www.polomuseale.firenze.it/sguardoinedito/giocondauffizi/ A Giuconda à l'Uffizii]</ref>, eppo à l'ambasciata di [[Francia]] di [[Palazzu Farnese (Roma)|Palazzu Farnese]] à [[Roma]], infine à a [[Galleria Borghese]] (in occasione di u [[Nativa]]), prima di u so ritornu definitivu à u Louvre. A ''Monna Lisa'' ghjunse in Francia à [[Modane]], annantu à un vagone speciale di e [[Ferrovie taliane]], accolta in grande pompa da l'auturità francese, per ghjunghje dopu in Parigi induve, in u ''Salon Carré'', l'aspittavanu u Presidente di a Ripublica francese è tuttu u Guvernu. ==Citazione== Hè citata a Giuconda in a canzone tradiziunale [[Cun voi o madamicella]]: :Ùn ti ne ricordi piùne :À la funtana di l'onda :Ti parlava pettu pettu :O la mio capelli bionda :À mè mi parii bella :Ancu più ch'è la [[Gioconda]]. ==Note== <references/> n5fc14hfhrysy4tt0izoduitmllml67 Ghjuconda 0 19278 351076 2015-07-14T09:25:44Z 90.37.79.142 Reindirizzamentu à [[Giuconda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Giuconda]] gro4ibyxz0t9qiv2g0kckljzoxjdh69 Gioconda 0 19279 351080 2015-07-14T09:35:50Z 90.37.79.142 Reindirizzamentu à [[Giuconda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Giuconda]] gro4ibyxz0t9qiv2g0kckljzoxjdh69 Nuvembru 0 19280 351133 2015-07-16T09:24:20Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Nuvembre]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[nuvembre]] 2mlkeygcxd6vwkyihylndzv9twm69fa Siconda guerra mundiali 0 19281 351354 351137 2015-07-17T06:10:47Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Seconda Guerra Mundiale]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Seconda Guerra Mundiale]] 5jybk593t55hj67bm7hxs7f4qeubs7j Urdinatori 0 19282 351351 351138 2015-07-17T06:10:32Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Informatica]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Informatica]] n5f8dghdaxa1dmv0rxpw9cj4uye2usn Fiumi 0 19283 351142 2015-07-16T10:01:55Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Fiume]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Fiume]] 7tbfz608l5zq42cr3cml0dtq2zyosm5 Fìsica 0 19284 351144 2015-07-16T10:04:32Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Fisica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Fisica]] i3hja7r8566r1nw3e8jv4wa6xoh24cy I Pirelli 0 19285 351172 2015-07-16T10:39:54Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[I Perelli]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[I Perelli]] kqwt3qrmamnhjw2g89y933y24kyc4fx E Valle 0 19286 351174 2015-07-16T10:41:33Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[E Valli d'Alisgiani]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[E Valli d'Alisgiani]] ix9a32wu5f35eu4m0frrvhbmuog9cmf Muntagne 0 19287 351191 2015-07-16T11:02:02Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Muntagna]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Muntagna]] ai0nim4k3isslikr72osa7kgo056jk3 Levante 0 19288 351192 2015-07-16T11:02:27Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Estu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Estu]] 8zqim5ez2kpdehm7u4ukpudq2vj7mfj Olmiccia 0 19289 351194 2015-07-16T11:05:25Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ulmiccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ulmiccia]] apeziz0fw12jwdgtkk7wt91ia6uh9x7 Mela (cumuna) 0 19290 351196 2015-07-16T11:06:10Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Mela]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Mela]] l1ijkbo0rrv955mij7iardfwik5fj31 Ghjove 0 19291 351213 2015-07-16T11:33:09Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Ghjovi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Ghjovi]] igoyr7bfs8lj3dqwxd8tcyxqncp2vzw Abbi 0 19292 351216 2015-07-16T11:38:59Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Apa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Apa]] ql0hbp116g6063qcu10deg5cxmxdeuo Foglie 0 19293 351219 2015-07-16T11:44:27Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Foglia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Foglia]] 31okfduzhk5aliph5z4iowwes3e9qt5 Muntagni 0 19294 351223 2015-07-16T12:02:00Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Muntagna]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Muntagna]] ai0nim4k3isslikr72osa7kgo056jk3 Scrivani 0 19295 351353 351229 2015-07-17T06:10:42Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Littiratura]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Littiratura]] c36roxne6pocddvfoksaa3lrqmhoz6h America miridiunali 0 19296 351235 2015-07-16T12:24:40Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[America meridiunale]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[America meridiunale]] k93ikdngk1hbbuf26guiskb2jxa93jc Mele 0 19297 351264 2015-07-16T13:36:27Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Meli]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Meli]] bc3juuzwrot4zld02v3k63hpz6ettcs Statu francese 0 19298 351352 351272 2015-07-17T06:10:37Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Francia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Francia]] 20vxrddw7f0tlzetw2888fjisf5g6y4 Erba 0 19299 351277 2015-07-16T13:57:59Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Arba]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Arba]] 0zbc2b5zvuu9g5l8w2kcqxzif1bu8gn Petri 0 19300 351280 2015-07-16T14:05:19Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Petra]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Petra]] ss81odfxsl6n8jfdzou77j2z4g5nzko Acqui 0 19301 351287 2015-07-16T14:33:05Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Acqua]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Acqua]] iupm4b46mj3nsagyu0vpq6c0wq6o94c Asina 0 19302 351292 2015-07-16T14:41:33Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Sumere]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[sumere]] gh4i1p1fw7exyczgfd97cb9lwdp9d0l Sumera 0 19303 351293 2015-07-16T14:41:46Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Sumere]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[sumere]] gh4i1p1fw7exyczgfd97cb9lwdp9d0l Ghjumenta 0 19304 351350 351294 2015-07-17T06:10:27Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Cavaddu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cavaddu]] ns3tt11k4wdh1c02w9btebocpmrdoir Cavalla 0 19305 351349 351295 2015-07-17T06:10:23Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Cavaddu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cavaddu]] ns3tt11k4wdh1c02w9btebocpmrdoir Acque 0 19306 351322 2015-07-16T15:15:53Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Acqua]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[acqua]] addafdj8vdhar83vytiba36fuewdh2q Socrati 0 19307 351326 2015-07-16T15:25:49Z Sarvaturi 9702 Reindirizzamentu à [[Socrate]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Socrate]] azrtss8eky74y555cde7ix824al1zvo Uva di sarpe 0 19308 374019 364381 2021-06-02T11:26:14Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'uva di sarpe'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Phytolacca_americana_Black_Rock_Mountain_2.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Phytolacca americana</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Caryophyllales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Phytolaccaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Phytolacca]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Phytolacca americana''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Phytolacca_americana_Clinton_MI_2.jpg|250px|L'uva di sarpe]] |----- |} L' '''uva di sarpe''' (o ''uva di sarpi'') hè una pianta chì face parte di a famiglia di e [[Phytolaccaceae]]. Hè una pianta vilenosa. ==Descrizione== L'uva di sarpe hè alta 1-3 metri. U fustu hè drittu, ramificatu, à spessu russicciu. E casce sò ovale, longhi sin'à 25 cm. U picciolu hè cortu. I fiori si prisentanu cum'è caspe strette. U fruttu hè un bagarellu purpureu, chì diventa dopu guasi neru. A pianta hè originaria di l'America di u Nordu ma hè stata introdutta in l'Europa sana. Hè una pianta chì cresce lestru è invadente. ==Usi== Ci conta Paulu Simponpoli chì in u [[Taravu]], i sculari sciacciavanu l'uva di sarpe è ne facianu inchjostru.<ref>Simonpoli (1982), p. 234.</ref> ==Note== <references/> ==Bibliugrafia== * Gamisans, J. & Jeanmonod, J. (1993) ''A vegetazione di a Corsica'', Cunsirvatoriu è giardinu botanicu di a cità di Geneva: Geneva (in francese) * [http://www.culturecommunication.gouv.fr/content/download/42396/338526/version/1/file/Ethno_Simonpoli_1982_072a.pdf Paulu Simonpoli, ''E piante salvatiche - Cunniscenze è usi'', 1982, Parcu Naturale di Corsica] ==Ligami== * [http://www.balogna.sitew.com/#Presentation_du_site.I E piante di Balogna in Corsica]] == Da vede dinù == * a [[flora di Corsica]] [[Categoria:Phytolaccaceae]] lj25m4vti6ik5u6i7a8qqjp0ur85uso Uva di sarpi 0 19309 351341 2015-07-16T18:36:11Z 90.37.79.142 Reindirizzamentu à [[Uva di sarpe]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Uva di sarpe]] fxc4py1v0cvim2866y03o1f5sqs6sbu Ice Cube 0 19310 375757 369681 2021-08-19T11:29:48Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Ice-Cube 2014-01-09-Chicago-photoby-Adam-Bielawski.jpg|thumb|Ice Cube, [[2014]]]] '''Ice Cube''', pseudonimu di '''O'Shea Jackson''' (natu in [[Los Angeles]], [[California]], [[15 di ghjugnu]] [[1969]]), hè un rapper, produttore discugraficu è [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|statunitense]]. == Biugrafia == Hè unu membru di i gruppi musicali gangsta rap [[N.W.A]] (Niggaz With Attitudes) è [[Westside Connection]]. == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Ice Cube]] [[Categoria:Americanu|Ice Cube]] [[Categoria:Rapper|Ice Cube]] [[Categoria:Musicante|Ice Cube]] [[Categoria:Biugrafia]] 648ogfxsa6a9ijmstp324v002bl9om9 Norma Bengell 0 19311 376231 369691 2021-08-22T16:07:09Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Norma bengell minc.jpg|thumb|Norma Bengell ([[2011]])]] '''Norma Bengell''' ('''*''' [[Rio de Janeiro]] [[21 di ferraghju]] [[1935]]; '''†''' Rio de Janeiro [[9 uttrovi]] [[2013]]) fù [[Cinemà|attrice]], [[Cantadora|cantante]] è produttrice cinematografica [[Brasile|brasiliana]]. == Biugrafia == == Link == * [http://www.imdb.com/name/nm0071034/ Norma Bengell IMDb] [[Categoria:Attrice|Bengell, Norma]] [[Categoria:Brasiliana|Bengell, Norma]] [[Categoria:Biugrafia]] nhlid5c8ycs11gyni9ahmat0s50hmjp Łobez 0 19312 368380 353839 2020-07-31T10:33:21Z Jerzyjan1 8754 korekta wikitext text/x-wiki '''Łobez''' ({{IPA|ˈwɔbɛs}}, {{Audio|Pl-Łobez.ogg}}) hè una cumuna di a [[Polonia]]. Ci sò 10 066<ref>[http://www.polskawliczbach.pl/Lobez Polska w liczbach w oparciu o dane GUS, 2019.]</ref> abitanti (2019). {{cumuna|cumuna=Łobez | statu=[[Pulonia]] | rigioni=Zachodniopomorskie | dipartimentu=[[Łobez]] | circundariu= | cantonu= | insee= | cp=73-150 | merri=Piotr Ćwikła | intercomm= | longitudina= 15° 37' | latitudina= 53° 38' | alt= 56-94 m | superficia= 12800 | pop=10066 | dinsità=798 }} [[File:POL Łobez COA.svg|thumb|80 px|left|Blasonu di Łobez]] [[File:Łobez-Polska.png|thumb|280 px||Łobez - [[Polonia]]]] [[File:Lobez main street.jpg|thumb|200 px||Łobez]] == Dimugrafia == <timeline> ImageSize = width:420 height:320 PlotArea = left:50 right:20 top:25 bottom:30 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = late Colors = id:linegrey2 value:gray(0.9) id:linegrey value:gray(0.7) id:cobar value:rgb(0.2,0.7,0.8) id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6) DateFormat = yyyy Period = from:0 till:11000 ScaleMajor = unit:year increment:11000 start:0 gridcolor:linegrey ScaleMinor = unit:year increment:1000 start:0 gridcolor:linegrey2 PlotData = color:cobar width:20 align:center bar:1680 from:0 till:800 bar:1740 from:0 till:1191 bar:1749 from:0 till:1339 bar:1831 from:0 till:2443 bar:1861 from:0 till:4756 bar:1895 from:0 till:5187 bar:1925 from:0 till:5994 bar:1933 from:0 till:6947 bar:1939 from:0 till:7310 bar:1945 from:0 till:1710 bar:1946 from:0 till:4144 bar:1957 from:0 till:6026 bar:1970 from:0 till:7355 bar:1990 from:0 till:10953 PlotData= textcolor:black fontsize:S bar:1680 at: 800 text: 0,8 shift:(0) bar:1740 at: 1191 text: 1,2 shift:(0) bar:1749 at: 1339 text: 1,3 shift:(0) bar:1831 at: 2443 text: 2,4 shift:(0) bar:1861 at: 4756 text: 4,8 shift:(0) bar:1895 at: 5187 text: 5,2 shift:(0) bar:1925 at: 5994 text: 6 shift:(0) bar:1933 at: 6947 text: 7 shift:(0) bar:1939 at: 7310 text: 7,3 shift:(0) bar:1945 at: 1710 text: 1,7 shift:(0) bar:1946 at: 4144 text: 4,1 shift:(0) bar:1957 at: 6026 text: 6 shift:(0) bar:1970 at: 7355 text: 7,4 shift:(0) bar:1990 at: 10953 text:11 shift:(0) </timeline> == Merri == {| class="wikitable" | 1632 – Carsten Beleke || || 1809 – Johann Georg Falck |- | 1670 – Bernd Bublich || || 1823–1840 – Johann Friedrich Rosenow |- | 1700 – Paul Belecke || || 1842–1844 – Adolf Ludwig Ritter (privremeno) |- | 1702 – Theele || || 1844–1845 – Albert Wilhelm Rizky |- | 1723 – F. C. Hackebeck || ||1846–1852 – Heinich Ludwig Gotthilf Hasenjäger |- | 1734 – F. W. Weinholz || || prije 1859. Hasenjaeger |- | 1736 – Schulze || || 1852–1864 – Carl Albert Alexander Schüz |- | 1732 – Hackenberken || || 1921 – Willi Kieckbusch |- | 1745 – M. C. Frize || || 1945 – Hackelberg, Teofil Fiutowski, Stefan Nowak, Feliks Mielczarek |- | 1746 – Johann Friedrich Thym || || 1946 – Władysław Śmiełowski |- | 1752 – Johann Gottsried Severin || || 1948 – Tadeusz Klimski |- | 1753? – J. F. von Flige || || 1949 – Ignacy Łepkowski |- | 1757 – Johann Friedrich Thym || || 1972-1990 - Zbigniew Con |- | 1757 – Heller || || 1990–94 - Marek Romejko |- | 1767 – Gottlieb Timm || || 1994–1998 - Jan Szafran |- |1775 – Johann Gottfried Severin|| || 1998–2002 - Halina Szymańska |- |1790 – Jahncke|| || 2002–2006 - Marek Romejko |- |1805 – Heinrich (?) Falck|| || 2006–2014 - Ryszard Sola |- |1806 – Zuther (drugi dan 1712)|| ||2014 - Piotr Ćwikła |- |1806 – Nemitz|| || |} == Monumenti == <gallery> File:Lobez kosciol kz.jpg| File:Kamienica w Łobzie (obok dworca PKP).jpg| File:Zabytkowa Poczta w Łobzie.JPG| File:Zabytkowy dom w Łobzie.jpg| File:Świętoborzec - dworek.jpg| </gallery> == Liami == * [http://www.lobez.pl/ www.lobez.pl] * [http://www.bip.lobez.pl/ BIP Łobez] * [http://www.youtube.com/watch?v=mPWlmToO5FY/ Łobez - You Tube] [[Categoria:Polonia]] ecyedq8ovn9dc7ge395jabwh7t4eqw4 Verbascum pulverulentum 0 19313 351470 2015-07-28T18:36:07Z Paulu 58 Paulu hà spustatu a pagina [[Verbascum pulverulentum]] à [[Arba catalina]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Arba catalina]] rm9pn2uclcnm45u8vl9grm8my4f4e9g Erba catalina 0 19314 351472 2015-07-28T18:39:23Z 95.210.221.44 Reindirizzamentu à [[Arba catalina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Arba catalina]] khrb1fzkxshzz95efyway8nt2ii56wt Wayne Knight 0 19315 375781 351478 2021-08-19T13:14:22Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Wayne Eliot Knight''' hè un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Knight, Wayne]] [[Categoria:Americanu|Knight, Wayne]] [[Categoria:Biugrafia]] smz5pye86ac8e4vhbsgkg9h0v786kqc Varsavia 0 19318 374235 374234 2021-06-18T17:06:42Z Andrew J.Kurbiko 11523 /* Monumenti */ wikitext text/x-wiki '''Varsavia''' (polaccu: ''Warszawa'') hè a capitale di a [[Polonia]], situata in u [[voivudatu di a Masovia]]. Ci sò 1 735 442 abitanti (2014). [[File:Coat of arms of Warsaw.svg|thumb|80 px|left|Blasonu di Varsavia]] [[File:POL Warszawa map.svg|thumb|280 px||Varsavia - [[Polonia]]]] [[File:Warsaw Downtown.jpg|thumb|280 px||Varsavia]] [[File:Warszawa podzial administracyjny 2002.svg|thumb||280px|Varsavia]] == Università == * [[Uniwersytet Warszawski]] * [[Politechnika Warszawska]] * [[Szkoła Główna Handlowa w Warszawie|Szkoła Główna Handlowa]] * [[Warszawski Uniwersytet Medyczny]] * [[Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie|Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego]] * [[Akademia Leona Koźmińskiego]] * [[Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie|Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego]] * [[Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego w Warszawie|Wojskowa Akademia Techniczna]] * [[Uczelnia Łazarskiego]] * [[Polsko-Japońska Akademia Technik Komputerowych|Polsko-Japońska Wyższa Szkoła Technik Komputerowych]] * [[SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny|Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej]] * [[Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie|Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego]] * [[Collegium Civitas w Warszawie|Collegium Civitas]] * [[Akademia Obrony Narodowej]] * [[Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie|Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej]] * [[Akademia Finansów w Warszawie|Akademia Finansów]] * [[Szkoła Główna Służby Pożarniczej]] * [[Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Warszawie|Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania]] == Monumenti == <gallery> File:Warsaw Old Town 1945.jpg|Warsawa - 1945 File:Warsaw Castle Square Panorama 2010.jpg File:Warszawa Pałac Prezydencki 2011.jpg File:Poland Warsaw Łazienki Palace 5.jpg File:Warsaw National Theater - panoramio - ekeidar.jpg File:FB Warszawa panorama.jpg File:Pałac Krasińskich BK2.JPG File:VARSOVIA. Plaza del Mercado de la Ciudad Vieja (Rynek Starego Miasta) 2.JPG File:POL Krakowskie Przedmieście Street in Warsaw 2008 07 12 (2).JPG File:Elewacja wschodnia.jpg File:Museum of the History of Polish Jews in Warsaw building 0010.jpg </gallery> == Pupulazione == <timeline> ImageSize = width:750 height:280 PlotArea = left:50 right:20 top:25 bottom:30 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = late Colors = id:linegrey2 value:gray(0.9) id:linegrey value:gray(0.7) id:cobar value:rgb(0.2,0.7,0.8) id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6) DateFormat = yyyy Period = from:0 till:1750 ScaleMajor = unit:year increment:100 start:0 gridcolor:linegrey ScaleMinor = unit:year increment:50 start:0 gridcolor:linegrey2 PlotData = color:cobar width:19 align:left bar:1700 from:0 till:39 bar:1800 from:0 till:63 bar:1830 from:0 till:140 bar:1850 from:0 till:164 bar:1882 from:0 till:383 bar:1900 from:0 till:686 bar:1925 from:0 till:1003 bar:1939 from:0 till:1289 bar:1946 from:0 till:479 bar:1955 from:0 till:1001 bar:1965 from:0 till:1253 bar:1975 from:0 till:1436 bar:1985 from:0 till:1659 bar:1995 from:0 till:1653 bar:2000 from:0 till:1676 bar:2005 from:0 till:1697 bar:2010 from:0 till:1720 bar:2012 from:0 till:1711 bar:2014 color:cobar2 from:0 till:1732 PlotData= textcolor:black fontsize:S bar:1700 at: 30 text: 39,0 shift:(-8,5) bar:1800 at: 63 text: 63,4 shift:(-8,5) bar:1830 at: 140 text: 139,7 shift:(-11,5) bar:1850 at: 164 text: 163,6 shift:(-11,5) bar:1882 at: 383 text: 383,0 shift:(-11,5) bar:1900 at: 686 text: 686,0 shift:(-11,5) bar:1925 at: 1003 text: 1003,0 shift:(-14,5) bar:1939 at: 1289 text: 1289,0 shift:(-14,5) bar:1946 at: 479 text: 478,8 shift:(-11,5) bar:1955 at: 1001 text: 1000,6 shift:(-14,5) bar:1965 at: 1253 text: 1252,6 shift:(-14,5) bar:1975 at: 1436 text: 1436,4 shift:(-14,5) bar:1985 at: 1659 text: 1659,4 shift:(-14,5) bar:1995 at: 1653 text: 1653,1 shift:(-14,5) bar:2000 at: 1676 text: 1675,9 shift:(-14,5) bar:2005 at: 1697 text: 1697,5 shift:(-14,5) bar:2010 at: 1720 text: 1720,4 shift:(-14,5) bar:2012 at: 1711 text: 1711,3 shift:(-14,5) bar:2014 at: 1732 text: 1732,7 shift:(-14,5) </timeline> == Liami == * [http://um.warszawa.pl/ http://um.warszawa.pl/] [[Categoria:Polonia]] 6b461abxdfbxxt0fdiywxdohd53zwq4 Template:FlowMention 10 19320 373455 351492 2021-06-02T04:46:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki @[[Utente:{{{1|Example}}}|{{{2|{{{1|Example}}}}}}]]<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> ny11nczt4tjsv2v8exvtufq3kvelrpc Steve Oedekerk 0 19322 375974 375973 2021-08-20T10:24:09Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Steven''' "'''Steve'''" '''Oedekerk''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti|america]]nu. == Biugrafia == [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Attore|Oedekerk, Steve]] [[Categoria:Americanu|Oedekerk, Steve]] 4lmn4ewlitbjxl3nzc14id9rv7qw3sm Eminem 0 19325 375631 369682 2021-08-18T15:44:58Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Eminem live at D.C. 2014 (cropped).jpg|thumb|Eminem, [[2014]]]] '''Eminem''', pseudonimu di '''Marshall Bruce Mathers III''' (natu [[17 d'uttrovi]], in [[St. Joseph (Missouri)|St. Joseph]], [[Missouri]]), hè un rapper è attore [[Stati Uniti d'America|statunitense]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Eminem]] [[Categoria:Americanu|Eminem]] [[Categoria:Rapper|Eminem]] [[Categoria:Biugrafia]] lers6v8tjkrbnzf5d8rmll3b0zmoqid Nathan Fillion 0 19326 375643 351741 2021-08-18T16:01:55Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} '''Nathan Fillion''' hè un attore [[Canadà|canadianu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Fillion, Nathan]] [[Categoria:Canadianu|Fillion, Nathan]] [[Categoria:Biugrafia]] 4oub5khrekcgu0vc18ydeedyw62j4yb Assensiu 0 19328 373848 351659 2021-06-02T09:52:07Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'assensiu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Artemisia_absinthium_0001.JPG|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Artemisia absinthium</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Asterales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Asteraceae]]'' |----- | Generu | ''[[Artemisia]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Artemisia absinthium''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[L.]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Artemisia_absinthium_0002.JPG|250px|L'assensiu]] |----- |} L' '''Assensiu''' (o ''assensu'') (nome scentificu ''Artemisia absinthium'' <small>[[Carl von Linné|L.]], [[1753]]</small>) hè una piccula pianta [[Erba (butanica)|erbacea]] chì face parte di a [[famiglia (tassonumia)|famiglia]] di l'[[Asteraceae]]. Hè una [[pianta medicinale]] cunnisciuta soprattuttu per u so impiegu in a priparazione di u [[distillatu]] d'assensiu, arumaticu è moltu amaru chì si beie diluitu è/o inzuccheratu. Hè a basa arumatica principale in a priparazione di u ''[[vermut]]''. ==Sistematica== U [[Numenclatura binumiale|nome scentificu]] attualmente accittatu (''Artemisia absinthium'') hè statu prupostu da [[Carl von Linné]] (1707 - 1778) biolugu è scrittore svidese, cunsideratu u babbu di a muderna [[classificazione scentifica]] di l'organismi viventi, in a publicazione ''"[[Species Plantarum]]"'' di u 1753. === Sinonimi === Parechji sinonimi d' ''Artemisia absinthium'' sò: :* ''Annona hexapetala'' <small>L. f.</small> :* ''Annona uncinata'' <small> Lam.</small> :* ''Artabotrys odoratissimus'' <small> R. Br.</small> :* ''Artabotrys uncatus'' <small> (Lour.) Baill.</small> :* ''Artabotrys uncinatus'' <small> (Lam.) Merr.</small> :* ''Artemisia pendula'' <small>Salisb. (1796)</small> :* ''Artemisia rhaetica'' <small>Brügger (1886)</small> :* ''Unona uncinata'' <small> (Lam.) Dunal</small> :* ''Uvaria esculenta'' <small> Roxb. Ex Rottl.</small> :* ''Uvaria odoratissima'' <small> Roxb.</small> :* ''Uvaria uncata'' <small> Lour.</small> ==Citazione== Hè citatu l'assensiu in parechji pruverbii corsi: * A vita hè mischiata trà [[mele]] è assensu. <ref>Dizz. ''U Muntese'', p. 140.</ref> * L'assensu ùn vole cultura. <ref>Dizz. ''U Muntese'', p. 140.</ref> ==Note== <references/> == Bibliugrafia == * [http://adecec.net/parutions/pdf/les-corses-et-les-plantes-sauvages-autrefois-et-maintenant.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * Ciavatti, Petru (dir. redazzione) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana * [http://www.culturecommunication.gouv.fr/content/download/42396/338526/version/1/file/Ethno_Simonpoli_1982_072a.pdf Paulu Simonpoli, ''E piante salvatiche - Cunniscenze è usi'', 1982, Parcu Naturale di Corsica] [[Categoria:Piante arumatiche]] [[Categoria:Piante medicinale è officinale]] [[Categoria:Asteraceae]] 74ial5anzjjbalc1z3rob9e4ure7gb8 Assensu 0 19329 351649 2015-08-15T18:51:20Z 86.219.235.10 Reindirizzamentu à [[Assensiu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Assensiu]] 8wjdy7nerf2iap1jhvro3ekiu9xordf Athletic Club Ajaccien 0 19330 351654 2015-08-16T14:26:02Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Athletic Club Ajaccien]] à [[Athletic Club Aiacciu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Athletic Club Aiacciu]] jeszk2s7aem49ntgmrk9dib53l2jeae Arba savonu 0 19331 351680 2015-08-18T19:12:15Z 92.158.117.128 Reindirizzamentu à [[Sciuppuleddu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sciuppuleddu]] 1prkcl5hg937zbkoqd7pnsbcbx82z01 Bradley Cooper 0 19332 375592 375109 2021-08-18T11:18:57Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Bradley Cooper avp 2014.jpg|right|thumb|Bradley Cooper]] '''Bradley Cooper''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Cooper, Bradley]] [[Categoria:Americanu|Cooper, Bradley]] [[Categoria:Biugrafia]] 2td2n6is6fniqn8masqtw1uybcjdqf2 Asif Ali Zardari 0 19335 374751 351727 2021-08-02T19:37:35Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Asif Ali Zardari - 2009.jpg|200px|thumb]] '''Asif Ali Zardari''', (natu u [[26 di lugliu]] [[1955]]) era u presidente di u [[Pakistan]] (2008-2013). [[Categoria:Puliticante|Zardari, Asif Ali]] [[Categoria:Biugrafia]] 5bv6dmh4czfd2ffrmnab8mnqsml8glh U Frassetu 0 19336 351716 2015-08-26T16:02:03Z Paulu 58 Paulu ha spostato la pagina [[U Frassetu]] a [[Frassetu]] tramite redirect: rimissa à u so locu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Frassetu]] b91as6p6owwewhvua5dyafnborfgcdl Quentin Tarantino 0 19338 377981 377980 2021-12-06T09:32:28Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Quentin Tarantino by Gage Skidmore.jpg|thumb|200px|Quentin Tarantino]] '''Quentin Jerome Tarantino''' ([[27 di marzu]] [[1963]], [[Knoxville (Tennessee)|Knoxville]], [[Tennessee]]) hè un regista, scrittore di scinarii, attore è pruduttore [[cinemà|cinematugraficu]] [[Stati Uniti|statunitense]]. [[Categoria:Realizadore|Tarantino, Quentin]] [[Categoria:Autore di scenàrii|Tarantino, Quentin]] [[Categoria:Attore|Tarantino, Quentin]] [[Categoria:Americanu|Tarantino, Quentin]] [[Categoria:Biugrafia]] hhmb2zanvw9iozjs4y3yt2ciureotuc Tittu 0 19345 351810 351809 2015-09-13T18:19:10Z 90.8.137.239 /* Da vede dinù */ wikitext text/x-wiki [[File:Tito,_70-81_ca,_collez._albani.JPG|thumb|Bustu di Tittu da a cullezzione Albani]] Tittu Flaviu Vespasianu<ref>'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.</ref> (in latinu: Titus Flavius Vespasianus, regnante cù u nome di Tittu Flaviu Vespasianu Cesare Augustu; Roma, 30 dicembre 39 - Aquae Cutiliae, 13 sittembre 81) hè statu un imperatore rumanu di a dinastia di i Flavi. Prima di cullà à u tronu, Tittu fù un abile è stimatu generale chì si distinse per a ripressione di a [[Prima guerra ghjudaica|ribellione in Giudea]] di u [[70]], durente a quale fù distruttu u [[Sicondu Tempiu|sicondu tempiu di Gerusalemma]]. Eppuru fù cunsideratu un bon imperatore da [[Tacitu]] è da altri storichi cuntempuranii. Hè cunnisciutu per u so prugramma d'opere publiche à Roma è per a so generosità per succorre a pupulazione in seguitu à duie evvenimenti disastrosi: l'[[eruzione di u Vesuviu di u 79]] è l'incendiu di Roma di a [[80]]. Celebra hè a definizione ch'ellu dete d'ellu u storicu [[Svetonio]]: {{Citazione|Amore è delizie di u generu umanu.|[[Svetonio]], ''Vita di Tittu'', 1.|''Amor ac deliciae generis humani''.||lingua=a}} per cilibrà tutti i meriti di Tittu è di u so guvernu. == Biografia == === Origine familiale è aduliscenza === A famiglia di Tittu, a [[gens Flavia|''gens'' Flavia]], appartinia à a nubiltà italica chì, in a prima mità di u [[I seculu]], rimpiazzò a più antica aristucrazia rumana, indibulita da i dicennii di guerre civile cumbattuti in u [[I seculu a.C.]] A ''gens'' Flavia, per esempiu, cullò da un' origine umile à l'onori i più alti in appena trè generazione. U missiavone paternu di Tittu, [[Tittu Flavio Petrone]], avia cumbattutu cum'è [[cinturione]] in l'armata di [[Gneo Pompeo Magnu]] durente a [[guerra civile trà Cesare è Pompeo]] (49-45 a.C.), punendu fine di manera vergugnosa à a so propria carriera incù a fuga da u campu di battaglia durente a [[battaglia di Farsalo]] ([[48 a.C.]]). Perdunatu quantunque da Cesare, diventò percettore di e vendite à l'asta è spusò a ricca Tertulla.<ref>Svetonio, ''Vite di i Cesari - Vespasianu'', 1.</ref> U figliu di Petrone è Tertulla, [[Tittu Flaviu Sabinu (babbu di Vespasianu)|Tittu Flavio Sabinu]], fù un riccu percettore in Asia è un pristatore à interessi in [[Helvetia]] è spusò [[Vespasia Polla]], figliola di u tribunu militare [[Vespasio Pollione]]. Grazia à 'ssu matrimoniu, Sabinu s'imparintò incù l'aristucratica [[gens Vespasia|''gens'' Vespasia]], garantiscendu à i so figlioli, [[Tittu Flaviu Sabinu (consulu 47)|Tittu Flaviu Sabinu]] è [[Tittu Flaviu Vespasianu]], u rangu [[senatu rumanu|senaturiale]].<ref>Svetonio, ''Vite di i Cesari - Vespasianu'', 2.</ref> U figliolu minore di Sabinu, Vespasianu, spusò [[Flavia Domitilla maiò]], da a quale ebbe Titu Flaviu Vespasianu, natu à [[Roma]] u 30 di dicembre [[39]];<ref>Svetonio, ''Vite di i Cesari - Vespasianu'', 1 è 11.</ref> === Carriera militara è ascesa pulitica (58-79) === [[File:Büste der Julia Titi.jpg|thumb|Bustu di [[Ghjulia (figliola di Tittu)|Ghjulia]], figliola di Tittu è prubabilmente di a prima moglia [[Arrecina Tertulla]].]] Trà u [[58]] è u [[60]]<ref name="birley">Anthony Richard Birley, ''The Roman government of Britain'', Oxford University Press, 2005, ISBN 0-19-925237-8, pp. 279-280.</ref> fù prima tribunu militare in [[Storia di l'Alimagna|Alimagna]], induve ebbe per cullegu [[Pliniu u Vechju]],<ref>Pliniu u Vechju, ''Naturalis historia'', prefaziu, 3.</ref> dopu in [[Britannia (pruvincia rumana)|Britannia]],<ref name="svet_tito_4">Svetonio, ''Vite di i Cesari - Titu'', 4.</ref> prubabilmente in occasione di u trasfirimentu annantu à l'isula d'un cuntingente di rinforzu in seguitu à a [[rivolta di Budicca]].<ref>Tacitu, ''Annali'', XIV.38.1</ref><ref name="birley" /> Intornu à u [[63]] fece ritornu à Roma per intraprende incù successu a carriera di ghjuristu, righjunghjendu a carica di questore.<ref name="svet_tito_4" /> In stu periodu spusò [[Arrecina Tertulla]],<ref name="svet_tito_4" /> figliola d'un exi [[Prifettu di u pretoriu]] di [[Caligula]], [[Marcu Arrecino Clemente]]. Tertulla murì in u [[65]] è Tittu si rispusò incù [[Marchja Furnilla]], da a quale ebbe una figliola, ma da a quale ellu divurziò senza spusà si dinù.<ref name="svet_tito_4" /> Furnilla appartinia à una nobile famiglia, culligata, però, incù l'oppusizione senaturiale à [[Nerone]], tantu ch'è u ziu di Furnilla, [[Barea Sorano]], è a so figliola [[Marchja Servilia Sorana|Sevilla]] morsenu in e purghe neruniane dopu à a [[cuspirazione di Pisone]] mancata di u [[65]];<ref>Tacitu, ''Annali'', XVI.30-33.</ref> Sicondu parechji storichi muderni, a decisione di divurzià da Furnilla fù presa propriu per alluntanà da sè i suspetti di collusione incù a cuspirazione.<ref>Gavin Townend, "Somme Flavian Connections", ''The Journal of Roman Studies'' (1961), p. 57; Jones (1992), p. 11.</ref> Tittu ebbe parechje figliole,<ref>[[Flavio Filostrato|Filostrato]], ''Vita di Apollonio di Tiana'', VII.7</ref> almenu una di e quale da Furnilla,<ref name="svet_tito_4" /> ma solu una sopravvisse, [[Ghjulia (figlia di Tittu)|Ghjulia]], ch'ellu avia prubabilmente avutu da Arrecina, di a quale a mamma si chjamava ancu ella Ghjulia.<ref>Jones è Milns, pp. 96, 167.</ref> ==== Campagna in Ghjudea ==== [[File:ImageRomeArchofTitus02.jpg|thumb|left|L'[[Arcu di Tittu]], in a Via Sacra à [[Roma]]]] In u [[67]], Vespasianu fù incaricatu da l'imperatore [[Nerone]] d'assume u cummandu di e forze rumane impignate à calmà a ribellione di i Ghjudei ([[prima guerra ghjudaica]], 66-74). Tittu, chì à l'epica avia circa 28 anni, ricivì u cummandu di a [[Legio XV Apollinaris|Legio XV ''Apollinaris'']], ch'ellu andò à prilivà à [[Alissandria d'Egittu]] è ch'ellu purtò dopu in Ghjudea.<ref>Ghjaseppu Flavio, ''Guerra ghjudaica'', ii.558, iii.1-8,29; Tacitu, ''Storie'', v,10.</ref> I meriti di Titu in a guerra ghjudaica sò difficiule da analizà, chì a principale fonte di a guerra, a ''Guerra ghjudaica'' di [[Ghjaseppu Flavio]], fù scritta da u cummandante ghjudeu di a furtezza di [[Iotapata]], assidiata è cunquistata in u 67 da Tittu, chì ebbi dopu rapporti di clientella incù a dinastia flavia. In i descrizzione di Giuseppe, Tittu hè l'eroicu cummandante chì assidiò è cunquistò cinqui centri nimichi,<ref>Ghjaseppu Flavio, ''Guerra ghjudaica'', iii-iv.</ref> ma, una volta cunsideratu u puntu di vista di l'autore, s'avvera chjaru ch'è à l'iniziu di a campagna di Tittu, ùn avia micca avutu precedente sperienze di cummandu, è ch'ùn fù micca cusì brillante.<ref name="donahue">Donahue, John, "Titus Flavius Vespasianus (à.Di. 79-81)", ''De Imperatoribus Romanis'', 23 uttrove 2004. <[http://www.roman-emperors.org/titus.htm Titus Flavius Vespasianus (à.Di. 79-81)]</ref> Tittu fù incaricatu da Vespasianu d'andà à [[Antiochia di Siria|Antiochia]] à pattighjà incù [[Gaio Licinio Muciano]], guvernadore di [[Siria (pruvincia rumana)|Siria]] è cum'è tale rispunsevule di a Ghjudea, affinch'è i duie generale ghjunghjissenu à divide si e cumpitenze: Titu riiscì in 'ssu scopu, stendu ci finu à u fine di u 67, è s'unì à u babbu in a guerra.<ref>Morgan, Gwyn, ''69 à.Di.: The Year of the Four Emperors'', Oxford University Press, 2006, ISBN 0-19-512468-5, p. 175.</ref> In u 67 Tittu participò à l'assedii di [[Iotapata]] è [[Giaffa]], eppo cumbattì intornu à [[Tiberiade]], [[Taricace]] è [[Gamala]]. In u [[69]], l'[[annu di i quattru imperatori]], Vespasianu vultò à Roma per riclamà u trone, lascendu u figliolu in [[Giudea]] à pone fine à a rivolta, cosa ch'è Tittu fece l'annu dopu: [[Gerusalemma]] fù sacchighjata, u [[Tempiu di Gerusalemma|Tempiu]] distruttu è gran'parte di a pupulazione uccisa o custretta à fughje da a cità. Durente u so sughjornu à Gerusalemma, Tittu ebbe una relazione incù [[Berenice di Cilicia]], figliola di [[Erode Agrippa I]]. À u so ritornu à Roma, in u [[71]], fù accoltu in [[trionfu]]. Fù parechje volte [[Consulu (storia rumana)|consulu]] durente u regnu di u babbu; fù ancu [[Censore (storia rumana)|censore]] è prifettu di a Guardia preturiana, assicurendu ne a fideltà à l'imperatore. Tutti i fatti ligati à a rivolta è à a caduta di Gerusalemma sò cuntati da u storicu ebreiu [[Ghjaseppu Flavio]] in a so opera ''Guerra ghjudaica''. ==Citazione== Tittu hè mintuvatu qualchì volta in a cultura corsa: * à [[china]], u numeru trè hè ''l'orechje di Tittu''<ref>''U Muntese'', 'Tittu', p. 1454.</ref> * in a sprissione ''Manghjà si à Tittu cù l'archibusgiu'', chì significheghja: pulà i so soldi, manghjà si tuttu<ref>'U Muntese', 'Tittu', p. 1454.</ref> ==Note== <references/> ==Bibliugrafia== * Ciavatti, Petru (dir. redazzione) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana == Da vede dinù == * [[Prima guerra ghjudaica]] * [[Assediu di Gerusalemma (70)]] * [[Arcu di Tittu]] * [[Vespasianu]] * ''[[A clemenza di Tittu]]'', [[opera lirica]] di [[Wolfgang Amadeus Mozart]]. [[Categoria:Tittu (imperatore rumanu)]] [[Categoria:Dinastia flavia|Tittu]] [[Categoria:Flavii|Vespasianu, Tittu]] bhylzzjbxbug00l9ko7ajswoncov487 Rob Riggle 0 19358 376027 351867 2021-08-20T14:57:25Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Rob Riggle SDCC 2014.jpg|thumb|Riggle, [[2014]]]] '''Robert Allen''' "'''Rob'''" '''Riggle, Jr.''' hè statu un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Riggle, Rob]] [[Categoria:Americanu|Riggle, Rob]] [[Categoria:Biugrafia]] bv9bmb2dvoo5qhmtgncd997clyxxyqj Keegan-Michael Key 0 19359 375776 351869 2021-08-19T13:09:19Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Keegan-Michael Key Peabody 2014 (cropped).jpg|thumb|Key, [[2014]]]] '''Keegan-Michael Key''' hè statu un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Key, Keegan-Michael]] [[Categoria:Americanu|Key, Keegan-Michael]] [[Categoria:Biugrafia]] qq7dr4cexnpeohi070lbcuay0twueh3 CeeLo Green 0 19360 375694 351870 2021-08-18T22:27:30Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Gnarls-Barkley.jpg|thumb|Green, [[2008]]]] '''Thomas DeCarlo Callaway''' hè statu un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Green, CeeLo]] [[Categoria:Americanu|Green, CeeLo]] [[Categoria:Biugrafia]] p5sb3q7km692srmf7dgry4rzg31it38 Michael Gough 0 19364 375690 351894 2021-08-18T22:23:03Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Francis Michael Gough''' hè statu un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Gough, Michael]] [[Categoria:Americanu|Gough, Michael]] [[Categoria:Biugrafia]] brp9f51zbpgjfgahgbo8fq8jyesj77w Phineas Taylor Barnum 0 19366 351903 351902 2015-09-28T13:26:44Z 92.150.105.31 wikitext text/x-wiki [[File:Phineas Taylor Barnum.jpg|thumb|right|Phineas Taylor Barnum]] '''Phineas Taylor Barnum''' natu u 5 [[lugliu]] 1810, hè mortu u 7 [[aprile]] 1891, fù un artista di circulu è un impresariu [[Stati Uniti d'America|americanu]]. [[Categoria:Americanu|Barnum, Phineas Taylor]] l3oyyzn2rnd503gi88wa6j6gl6pvoef Template:LQT Moved thread stub converted to Flow 10 19369 373510 351920 2021-06-02T05:00:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki This post by {{{author}}} was moved on {{{date}}}. You can find it at [[{{{title}}}]].<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 93ctd500u6ahkdhoefsc69zzxiiacej Template:LQT page converted to Flow 10 19370 373511 351921 2021-06-02T05:00:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Previous page history was archived for backup purposes at <span class='flow-link-to-archive'>[[{{{archive}}}]]</span> on {{#time: Y-m-d|{{{date}}}}}.<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> b3bix4az1bpu1nlbqbf834iug38qt7e Template:Archive for converted LQT page 10 19371 373423 367643 2021-06-02T04:45:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Questa pagina hè una pagina archivjata di LiquidThreads. '''Ùn edite micca u cuntenutu di sta pagina'''. Per piacè, dirigite ogni cummentariu supplementu à a [[{{{from}}}|pagina di discussione attuale]].<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 59is5pogqc4ts6j7nlffytumdipqo6s Template:LQT post imported with supressed user 10 19372 373513 351923 2021-06-02T05:00:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki This revision was imported from LiquidThreads with a suppressed user. It has been reassigned to the current user.<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 0z373cpddhc77sveex5gw0vmiaj7k8x Template:LQT post imported with different signature user 10 19373 373512 351924 2021-06-02T05:00:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki ''This post was posted by [[User:{{{authorUser}}}|{{{authorUser}}}]], but signed as [[User:{{{signatureUser}}}|{{{signatureUser}}}]].''<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> hac2ijio29s1upexhk4fimjo7lei3mr Template:Wikitext talk page converted to Flow 10 19374 373624 367619 2021-06-02T05:02:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A discussione precedente hè stata archivata in <span class='flow-link-to-archive'>[[{{{archive}}}]]</span> u {{#time: d-m-Y|{{{date}}}}}.<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> mfo0353bmeca14kf8n6uogpiinev501 Template:Archive for converted wikitext talk page 10 19375 373424 367641 2021-06-02T04:45:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki Questa pagina hè un archiviu. '''Ùn edite micca u cuntenutu di sta pagina'''. Per piacè, dirigite ogni cummentu supplementu à a [[{{{from|{{TALKSPACE}}:{{BASEPAGENAME}}}}}|pagina di discussione attuale]].<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> rpno7on2r6j42ikeb1wnzgdrddvl5tm Mel Gibson 0 19376 375679 359006 2021-08-18T19:17:03Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Mel Gibson 1990.jpg|thumb|Mel Gibson in u [[1990]]]] '''Mel Gibson''' (* [[1956]]) hè un [[Cinemà|attore]] e realizadore [[Stati Uniti d'America|americanu]] d'urigine [[Australia|australiana]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Gibson, Mel]] [[Categoria:Realizadore|Gibson, Mel]] [[Categoria:Americanu|Gibson, Mel]] [[Categoria:Australianu|Gibson, Mel]] [[Categoria:Biugrafia]] 7t0gmbdfck3qwl8h5athdh4vpl87iq8 San Niculaiu 0 19378 351965 2015-10-16T08:18:48Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[San Niculaiu]] à [[Santu Niculaiu di Moriani]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Santu Niculaiu di Moriani]] 2kq6iy1uewbqk0xtlaww9pjkt21nlpe Soveria 0 19379 351967 2015-10-16T09:48:07Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Soveria]] à [[Suveria]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Suveria]] neurdwi4nkkao8ft2wbgtyhbl20nver Olcani 0 19380 363591 351969 2019-09-29T09:57:13Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Olchini]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Olchini]] atb67i0ejbw3x1wx2rjim29isemykg7 Laretu di Tallà 0 19381 351971 2015-10-16T10:01:06Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Laretu di Tallà]] à [[Laretu d'Attallà]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Laretu d'Attallà]] q33xq45vabgu11z42slzp694jz9jbfn Tavacu 0 19382 351973 2015-10-16T10:02:17Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Tavacu]] à [[Tàvacu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Tàvacu]] nyce363nn2qbr9644eiz2vdbljz1mts San Gavinu di Carbini 0 19383 351975 2015-10-16T10:03:10Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[San Gavinu di Carbini]] à [[San Gavinu di Càrbini]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[San Gavinu di Càrbini]] m1tcsplemvg0bnocw0qx1awgae30j4w Villanova 0 19384 351977 2015-10-16T10:04:23Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu ha spostato la pagina [[Villanova]] a [[Beddanova]] tramite redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Beddanova]] h9u87mav1w8un1hbtv2to3025zpq1m1 Carbini 0 19386 351981 2015-10-16T10:14:19Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu ha spostato la pagina [[Carbini]] a [[Càrbini]] tramite redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Càrbini]] ahwmdg9hyep9e792hbkucwa6tp31tlg Charlotte Rampling 0 19387 376339 362202 2021-08-23T18:36:01Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:Charlotte Rampling Cannes 2011.jpg|thumb|200px|Charlotte Rampling, [[Cannes]] [[2011]]]] '''Tessa Charlotte Rampling''' (natu u [[5 di ferraghju]] [[1946]]) h'è un [[Cinemà|attrice]] [[Regnu Unitu|britannica]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attrice|Rampling, Charlotte]] [[Categoria:Britannica|Rampling, Charlotte]] [[Categoria:Biugrafia]] 12pg7y63p261vzpime4qmkp8lde5gnj Template:Pruvincia di Cervioni 10 19388 373559 357585 2021-06-02T05:01:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Navbox generic | name = Pruvincia di Cervioni | state = collapsed | title =Pruvincia di Cervioni (CE) | image = [[File:Blason_ville_fr_Cervione_(HauteCorse).svg|60px]] | above = | groupstyle = text-align:center; | liststyle = text-align:left; | group1 = [[Alisgiani]] | list1 = [[Felge]] • [[A Novale]] • [[L'Ortale]] • [[U Petricaghju‎]] • [[I Piazzali]] • [[I Pirelli d'Alisgiani‎]] • [[A Piupeta‎]] • [[Tàrranu]] • [[E Valli d'Alisgiani]] | group2 = [[Ampugnani]] | list2 = [[A Casabianca]] • [[A Casalta]] • [[A Croce d'Ampugnani]] • [[A Ficaghja‎]] • [[U Ghjucatoghju‎]] • [[U Pianu‎]] • [[U Poghju Marinacciu]] • [[A Porta d'Ampugnani‎]] • [[U Pulverosu‎]] • [[U Prunu‎]] • [[U Quercitellu‎]] • [[San Damianu d'Ampugnani‎]] • [[San Gavinu d'Ampugnani‎]] • [[Scata‎]] • [[U Silvarecciu‎]] | group3 = [[Campulori]] | list3 = '''[[Cervioni‎]]''' • [[Sant'Andrìa di u Cutone]] • [[San Ghjulianu]] • [[A Valle di Campulori]] | group4 = [[Moriani‎]] | list4 = [[U Poghju‎ di Moriani]] • [[San Ghjuvanni di Moriani‎]] • [[Santa Lucìa di Moriani]] • [[Santu Niculaiu di Moriani‎]] • [[Santa Riparata di Moriani‎]] | group5 = [[Orezza‎]] | list5 = [[Brusticu‎]] • [[A Campana]] • [[Carchetu]] • [[Carpinetu]] • [[A Monacìa d'Orezza]] • [[A Parata]] • [[Pedicroce]] • [[Pedipartinu]] • [[U Pedorezza]] • [[E Piazzole]] • [[Rapaghju]] • [[San Michele d'Orezza]] • [[A Stazzona]] • [[A Valle d'Orezza]] • [[A Verdese]] | group6 = [[Tavagna‎]] | list6 = [[Peru è Casevechje‎]] • [[Poghju è Mizana‎]] • [[Tagliu è Isulacciu]] • [[Talasani]] • [[Vilone è Ornetu]] | group7 = [[Verde]] | list7 = [[Alistru]] • [[Campi]] • [[Canale di Verde‎]] • [[Chjatra]] • [[Linguizzetta]] • [[A Petra di Verde]] • [[Tòcchisu]] | below = }}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> rqwlpc8k62otu5lcfr7e1leii1m5n8b Template:Pruvincia di Vicu 10 19389 366790 360625 2020-06-01T18:54:04Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki {{Navbox generic | name = Pruvincia di Vicu | state = collapsed | title = Pruvincia di Vicu (VI) | image = [[File:Blason_Vico.svg|60px]] | above = | groupstyle = text-align:right; | liststyle = text-align:left; | group1 = [[Crùzinu]] | list1 = [[Azzana‎]] • [[Pastricciola]] • [[Rusazia‎]] • [[Scanafaghjaccia]] • [[U Salge]] | group2 = [[Seve Infora]] | list2 = [[Carghjese]] • [[Ota]] • [[A Piana]] | group3 = [[Seve Ingrentu]] | list3 = [[E Cristinacce‎]] • [[Èvisa]] • [[Marignana]] | group4 = [[Sia]] | list4 = [[Osani]] • [[Partinellu‎]] • [[A Sarrera]] | group5 = [[Sorru Inghjò]] | list5 = [[Àrburi‎]] • [[Balogna]] • [[Coghja]] • [[Letia]] • [[Murzu]] • [[Rennu]] • '''[[Vicu]]''' | group6 = [[Sorru Insù]] | list6 = [[Guagnu]] • [[Ortu]] • [[U Pighjolu]] • [[A Soccia‎]] | below = }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]]<noinclude/> n5rgsmltz8rparg74svgwa14g15uqt3 Template:Pruvincia d'Aiacciu 10 19390 366789 357587 2020-06-01T18:53:54Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki {{Navbox generic | name = Pruvincia d'Aiacciu | state = collapsed | title = Pruvincia d'Aiacciu (AI) | image = [[File:Blason_ville_fr_Ajaccio.svg|60px]] | above = | groupstyle = text-align:right; | liststyle = text-align:left; | group1 = [[Aiacciu (pieve)|Aiacciu]] | list1 = [[Afà]] • '''[[Aiacciu]]''' • [[Alata]] • [[Appiettu]] • [[Beddanova]] | group2 = [[Cavru (pieve)|Cavru]] | list2 = [[Basterga‎]] • [[A Bastirgaccia]] • [[Cavru]] • [[Èccica è Suaredda]] • [[Òcana‎]] • [[Todda]] | group3 = [[Cèlavu]] | list3 = [[Auccià‎]] • [[Bucugnà]] • [[Carbuccia]] • [[Tavera]] • [[Veru]] | group4 = [[Mizana]] | list4 = [[Cùtuli è Curtichjatu]] • [[I Peri]] • [[Sàrrula è Carcupinu]] • [[Tàvacu]] • [[A Valli di Mizana]] | below = }} <noinclude>[[Categoria:Mudellu]]<noinclude/> bf1k41me4smir0thy7w6laulmr2kyjk Pruvincia di Sartè 0 19391 352022 2015-10-27T11:03:02Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Pruvincia di Sartè]] à [[Template:Pruvincia d'Aiacciu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Template:Pruvincia d'Aiacciu]] 8wdn92jzuk6blacojemodgti6vml30h Pruvincia di Vicu 0 19392 352025 2015-10-27T11:03:49Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Pruvincia di Vicu]] à [[Template:Pruvincia di Vicu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Template:Pruvincia di Vicu]] 6pt1lsfr2bpwwlou7qmh5wixxoxn304 Ota 0 19393 352036 2015-10-28T13:11:04Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Ota]] à [[Otta]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Otta]] tgapnlhxy3ljz2o0ilmy64fxq736vs5 Isolacciu 0 19394 352046 2015-10-30T10:36:44Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Isolacciu]] à [[L'Isolacciu di Tavagna]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[L'Isolacciu di Tavagna]] kijcrsbzx4q1m0pqc33j00g8h3ysyai Sant' Andria di Boziu 0 19397 352057 2015-10-31T07:10:45Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Sant' Andria di Boziu]] à [[Sant'Andrìa di Boziu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sant'Andrìa di Boziu]] 9sizsl5wrmha3ybyl71edyqb7w8f1wo Rutali 0 19398 352060 2015-10-31T07:13:56Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Rutali]] à [[Rùtali]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Rùtali]] elrz8b17t96lvvlyhoif1lcj1zdb5fm U Poghju di Venacu 0 19399 352062 2015-10-31T07:17:32Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[U Poghju di Venacu]] à [[U Poghju di Vènacu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Poghju di Vènacu]] cp0xgd2q9dgv77fx1yaqhak86o9mtle Ampaza 0 19400 352064 2015-10-31T07:21:42Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Ampaza]] à [[Àmpaza]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Àmpaza]] 2z3dhsc86ntesyzovrycjx15qu0p5gk Trutta tarrania 0 19401 373957 352073 2021-06-02T11:09:38Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A trutta tarrania'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Salmo_cettii.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Salmo Cettii</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Actinopterygii]]'' |----- | Ordine | ''[[Salmoniformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Salmonidae]]'' |----- | Generu | ''[[Salmo]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Salmo cettiii''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Constantine Samuel Rafinesque|Rafinesque]], 1810</span> |----- |} A '''trutta tarrania''' (''salmo cettii'') hè un tipu di [[pesciu]] di mare chì faci partita di a famiglia di i [[Salmonidae]]. [[Categoria:Salmonidae]] [[Categoria:Pesci di mare di Corsica]] 0syreaolai1t065nwo665igob4292t6 Template:Pruvincia d'Aleria 10 19404 373557 357584 2021-06-02T05:01:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Navbox generic | name = Pruvincia d'Aleria | state = collapsed | title =Pruvincia d'Aleria (AL) | image = | above = | groupstyle = text-align:center; | liststyle = text-align:left; | group1 = [[Castellu (pieve)|Castellu]] | list1 = [[Ghisoni]] • [[A Ghisunaccia]] • [[U Lucu di Nazza]] • [[U Poghju di Nazza]] | group2 = [[Cursa (pieve)|Cursa]] | list2 = [[L'Isulacciu di Fiumorbu]] • [[I Pruneddi di Fiumorbu‎]] • [[San Gavinu di Fiumorbu‎]] | group3 = [[Cuvasina (pieve)|Cuvasina]] | list3 = [[Chisà]] • [[A Sarra di Fiumorbu‎]] • [[U Sulaghju]] • [[Vintìsari]] | group4 = [[Òpinu (pieve)|Òpinu‎]] | list4 = [[Aleria]] • [[Tallone]] | group5 = [[Rogna (pieve)|Rogna]] | list5 = [[Altiani]] • [[Erbaghjolu]] • [[Fughjichja]] • [[Ghjuncaghju‎]] • [[Pancheraccia‎]] • [[Pedicorti‎]] • [[A Petra Serena]] | group6 = [[Serra (pieve)|Serra‎]] | list6 = [[Ampriani]] • [[Matra]] • [[Mòita]] • [[U Pianellu]] • [[Zàlana]] • [[Zùani]] | group7 = [[Vizzani (pieve)|Vizzani]] | list7 = [[Aghjone]] • [[Antisanti]] • [[E Casevechje]] • [[Nuceta]] • [[U Pitrosu]] • [[Respughjani]] • [[Vizzani]] | below = }}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> ik93i2ljqj4fzkuz15z6ujnnuod1jbx Punta à u Bacineddu 0 19405 364490 352086 2019-10-03T11:25:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A '''Punta à u Bacineddu''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 247 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Bacineddu]] hwgiiofw84shz9t6fbz8wi4aa70ocg7 Golia 0 19406 352138 352135 2015-11-17T16:52:21Z 90.37.72.184 wikitext text/x-wiki [[File:Osmar Schindler David und Goliath.jpg|thumb|''Davide è Golia'', [[Litugrafia]] d'[[Osmar Schindler]], [[1888]]]] '''Golia''' (o ''Goliatu'') (in [[lingua ebraica|ebraicu]]: '''גָּלְיָת''' - '''Ğoliyāț''' chì significheghja: ''passaghju, rivoluzione'') hè un suldatu, cunsideratu cum'è un campione di i [[Filisdei]] mintuvatu in a [[Bibbia]] è famosu per a so battaglia incù [[Davide]], rè [[ghjudeiu]], chì saria avvinuta mentre a prima mità di u [[seculu X a.C.]]<ref>'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.</ref>. == Racontu biblicu == [[File:David-goliath28.jpg|thumb|left|U ghjovanu ebreiu Davide pesa a testa muzzata di u filisdeu Golia.]] U gigante Golia è a so battaglia contru à Davide sò discritte in u [[Libri di Samuele|prima libru di Samuele]] {{passu biblicu|1Sam|17}}. Eccu cum'ellu hè prisintatu 'ssu guerriere chì, à prima vista pare invincibile: {{citazione|Da l'accampamentu di i Filisdei iscì un campione, chjamatu Golia, di Gat. Era altu sei [[cubitu|cubiti]] è un palmu. Avia in testa un elmu di bronzu è era vistutu d'una curazza à piastre, chì u so pesu era di cinqui milla [[siclu|sicli]] di bronzu. Purtava à e ghjambe schinchieri di bronzu è un ghjavilottu di bronzu trà e spalle. L'asta di a so lancia era cum'è un [[subbiu]] di tessitori è a lama di l'asta pisava sei centu sicli di ferru. Davante à ellu avanzava u so scuderu.|Samuele, 17,4-7}} U racontu cuntinueghja cuntendu a sfida ch'è Golia mandò à l'armata di [[Saul]]. Nissunu frà l'abrei osò accittà la eccittuatu u ghjovanu Davide: {{Citazione|Davide disse à Saul: Nissunu si perde d'animu per via di quessa. U to servu anderà à cumbatte incù stu Filisdeu.|Samuele, 17,32}} Infine u testu conta cum'è Davide l'abbatte incù a sfròmbula è incù una petra, è a scapera di u so cadaveru: {{citazione|Appena u Filisdeu si mossi avvicinendu si à Davide, quellu corsi pruntamente à u locu di u cumbattimentu contru à u Filisdeu. Davide missi a manu in a bisgiacca, ne cacciò una petra, a lanciò incù a sfròmbula è culpì u Filisdeu in fronte. A petra si ficcò in u so fronte è quellu cascò di faccia in terra. Cusì Davide pigliò a suprana à u Filisdeu incù a sfròmbula è incù a petra è u culpì è l'uccisi, bench'è Davide ùn avissi micca spada. Davide feci un saltu è fù sopra u Filisdeu, presi a so spada, a sguainò è l'uccisi, dopu incù quessa li tagliò a testa.|Samuele, 17,48-51}} [[File:Michelangelo Buonarroti 025.jpg|thumb|Davide in traccia di taglià a testa di u cadaveru di Golia, in un dipintu di [[Michelangelo]].]] === Famiglia === A [[Bibbia]] ùn face riferimentu à nissunu parente di Golia. A tradizione ebraica dà à a so mamma u nome di Harapa, indentifichendu la incù [[Orpa|‘Orapaḫ]], a moglia di Kilyon di u [[Libru di Rut]]. == Paralleli islamichi == Golia hè citatu in u Coranu in a sūrat à u Baqara, virsettu 251, incù u nome arabu di Ğālūt. U Coranu hè abbastanza spicciu è riassume a guerra sana incù i filisdei in soli trè versi. U Coranu cita l'uccisione di Ğālūt (Golia) da parte di Diāwūdi ([[Rè David|Davide]]) chì marca l'ascesa à u tronu di u suvranu. Ğālūt hè elevatu da u Coranu 2, 2:249 à cummandante di e truppe. A tradizione hà dopu trasfurmatu u scontru, per indettu ripprinsintendu Golia cum'è un esseru cornutu demoniacu, un'imaghjine prisente in i manuscritti miniati medievali. == Dimensione == [[File:Tycjan David i Goliat.jpg|thumb|''Davide è Golia'', dipintu di [[Tiziano]]]] {{citazione|Da l'accampamentu di i Filisdei iscì un campione, chjamatu Golia, di Gat; era altu sei cubiti è un palmu.|Samuele|17,4}} A Bibbia mintuveghja l'altezza di Golia: 6 [[cubitu|cubiti]] è un [[palmu]]. Cunsiderendu ch'è un [[cubitu]] ebraicu equivale à 44,45 cm<ref>[http://www.laparola.net/nomi/nomi.php?nome=cubitu laparola.net]</ref>, è un palmu à circa 7,5 cm<ref>[http://www.laparola.net/nomi/nomi.php?nome=palmu laparola.net]</ref>, u gigante biblicu duvia esse altu circa 274,2 cm (44,45x6+7,5=274,2)<ref>[http://www.meteoweb.eu/2014/10/robert-pershing-wadlow-luomo-altu-tutti-i-tempi/338837/ meteoweb.eu, 20-10-2014]</ref>. {{citazione|Avia in testa un elmu di bronzu è era vistutu d'una curazza à piastre, chì u so pesu era di cinqui milla sicli di bronzu.|Samuele|17,5}} U pesu di a curazza di Golia era di 5,000 sicli: cunsiderendu ch'è un [[siclu]] pisava trà 10 è 13 grammi<ref>[http://www.laparola.net/nomi/nomi.php?nome=siclo laparola.net]</ref>, u pesu di a curazza era à l'incirca trà 50kg è 65kg. == Da vede dinù == * [[Davide]] * [[Scapera]] [[Categoria:Persunaghji biblichi]] [[Categoria:Davide]] [[Categoria:Bibbia ebraica]] [[Categoria:Talmud]] [[Categoria:Giganti]] == Note == <references/> hztwwnqdb67sz8gyfjn8ydteoz66u1p Davide è Golia 0 19410 352136 2015-11-15T10:19:58Z Paulu 58 Paulu hà spustatu a pagina [[Davide è Golia]] à [[Golia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Golia]] la0nshqle0mavt8vpvqypqvt2kvmwoy Goliatu 0 19411 352139 2015-11-17T16:52:45Z 90.37.72.184 Reindirizzamentu à [[Golia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Golia]] la0nshqle0mavt8vpvqypqvt2kvmwoy Cesare Borgia 0 19412 363378 352319 2019-09-16T13:20:36Z Holder 1485 wikitext text/x-wiki Cesare Borgia<ref>'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.</ref>, dettu u Valentinu (Subiaco, 13 sittembre 1475 - Viana, 12 marzu 1507), hè statu un cunduttiere, cardinale è puliticante talianu, figliolu illegittimu di u papa Lisandru VI. Fù una di e più figure contruverse di u Rinascimentu talianu. Dapoi a prima età Cesare fù destinatu à a carriera ecclesiastica da u babbu cardinale. À l'iniziu feci i so studii à l'Università di i Studii di Perugia, è dopu studiò a teulugia à Pisa. Quand'ellu ottensi i so esamini, u so babbu diventatu papa u feci elevà à u rangu di cardinale. In seguitu à a morte di u so fratellu [[Ghjuvanni Borgia (Duca di Gandia)|Ghjuvanni]] duca di Gandia, turrò à u statu laicu. Circò di spusà in un prima tempu a figliola di u rè di Napuli, per cuntinuà a pulitica filoaragunese di u Papa. Ma in seguitu spusò a principessa francese [[Charlotte d'Albret]], ottinendu tandu u titulu di duca di u Valentinois. Grazia à ste nozze, Cesare è Lisandru VI s'allionu à u rè [[Luigi XII di Francia]] riguardu à e so [[Guerra d'Italia di u 1499-1504|rivendicazione in territoriu talianu]]. Cesare Borgia guidò l'armata francese à a cunquista di u ducatu di Milanu è incù l'appoghju di u papa iniziò a ricunquista di i territoriu di a Rumagna, battendu i signurotti lucali, frà i quale [[Catalina Sforza]], ricivendu in seguitu da u babbu u titulu di duca di Rumagna. Invasi dopu u regnu di Napuli guidendu e truppe francese. In u 1502 righjuntu prestu un grande putere puliticu, riiscì à difende si da a [[cuspirazione di a Magione]], incausendu per ingannu i traditori è fendu li strangulà à Senigallia. 'Ssa vindetta culpì assai l'opinione publica, tantu chì [[Niccolò Machjavelli]] a citò ne ''[[U Principe]]'', un libru ch'ellu scrissi, basendu si annantu à a figura di u Valentinu. Dopu à a morte di Lisandru VI, Cesare riiscì à fà eleghje [[papa Pio III]], chì però murì pocu dopu. In seguitu, fù elettu [[papa Ghjuliu II]] chì tolsi à u duca u guvernu di a Rumagna, urdinò u so arrestu è a so riclusione in [[Castel Sant'Anghjulu]]. Dopu à esse evaso, si rifughjò à Napuli, induv'ellu fù arristatu è cunduttu in Spagna, induv'ellu fù incarceratu annantu à ordine di u rè. Dopu à una rucambulesca evasione si ricò ind'è u cugnatu [[Ghjuvanni III d'Albret]], rè di Navarra. Morsi in u 1507 à Viana, mentre assidiava l'armata ribella di u conte de Lerín. == Biografia == === Ghjuventù è vita ecclesiastica === [[File:Cesare Borgia as child.jpg|thumb|left|Pussibile ritrattu di Cesare quand'ellu studiava in [[Perugia]], realizatu da u [[Pinturicchio]].<ref>Gurrieri, p. 104</ref>]] Cesare Borgia nascì in a rocca abbaziale di [[Subiaco]] u 13 sittembre di u [[1475]], primugenitu di u cardinale [[Regnu di Valencia|valencianu]] [[Papa Lisandru VI|Rodrigo Llançol Borgia]], nipote di [[papa Callistu III]], è di a so amante [[Vannozza Cattanei]], chì da ellu, in più di Cesare, ebbe [[Ghjuvanni Borgia (Duca di Gandia)|Ghjuvanni]], [[Lucrezia Borgia|Lucrezia]] è [[Goffredo Borgia|Goffredo]]. Cesare fù spintu versu a carriera ecclesiastica da u babbu. Rodrigo vulia ch'è Cesare ricevissi una furmazione culturale adatta à a carriera ecclesiastica. In u [[1489]] fù inviatu à studià à l'[[Università di Perugia]], induv'ellu firmò dui anni. In u [[1491]] si cullucò in [[Pisa]] per suvità a laurea in [[drittu]] à a [[Palazzu di a Sapienza (Pisa)|Sapienza]], induv'ellu insignava [[drittu canonicu]] u rinumatu [[ghjuristu]] [[Filippo Decio]]. Mentre l'anni di studiu vissi cum'è un gran' principe. A so cumpagnia era cumposta per u più di spagnoli. Era statu prisintatu à [[Lurenzu de Medici]] è era in stretti rapporti incù parechji membri di a so famiglia. Un cullega di soiu à l'università pisanu era [[Cardinale Ghjuvanni de Medici|Ghjuvanni de Medici]], u so coetanu, ma più avanzatu in a carriera ecclesiastica, apposta ch'ellu era dighjà cardinale è futuru [[papa Lione X]]. In u periodu di residenza à Pisa ricevì a nutizia chì inghjennò una svolta decisiva in a so vita : u 11 aostu [[1492]] Rodrigo Borgia era statu elettu Papa, incù u nome di [[Papa Lisandru VI|Lisandru VI]]. Senza ch'ellu avissi mai ricivutu l'ordini sacerdutali, u babbu, in u [[1491]], u feci numinà [[diocese di Pamplona|vescu di Pamplona]] è in u [[1492]] [[arcidiocesi di Valencia|arcivescu di Valencia]], arcidiocesi chì era dighjà stata a soia è ancu prima di u so ziu [[Papa Callistu III|Callistu III]]. Di l'arcivescuvatu però Cesare ùn presi mai pussessu, per via di a guasi immediata designazione cum'è cardinale u 20 sittembre [[1493]], è in u [[1495]] cum'è guvernadore generale è [[legatu puntificiu|legatu]] d'[[Orvieto]]. In seguitu à l'omicidiu di u fratellu [[Ghjuvanni Borgia (Duca di Gandia)|Ghjuvanni]], [[duca di Gandia]] carissimu à u babbu, chersi è ottensi da [[Papa Lisandru VI]] a dispensa da a vita ecclesiastica da a quale era pocu attrattu, abbandunendu a cardinalizia in u 1498. Si dedicò dopu à a carriera militare à u postu di u fratellu defuntu. === À a corte di Luigi XII === [[File:Cesare Borgia, Duke of Valentinois.jpg|thumb|right|Prubabile ritrattu di Cesare Borgia.]] U 1a uttrove Cesare Borgia partì per a [[Francia]] per spusà [[Carlotta d'Aragona]], figlia è erede presuntiva di [[Federico I di Napuli]], à l'epica ospitata da u [[rè di Francia]], matrimoniu chì l'averia permessu di rivendicà per ellu u [[Regnu di Napuli]]. Una suttile trama pulitica era in opera trà u stessu [[Luigi XII di Francia|Luigi XII]] è u Papa, u quale, desidarosu d'offre un tronu à u figliolu, trattò incù u suvranu un scambiu di favori: in cambiu di a manu di a principessa Carlotta à u so figliolu Cesare, u Papa dichjarava nulle e precedente nozze di [[Luigi XII di Francia|Luigi XII]] incù [[Ghjuvanna di Valois (1464-1505)|Ghjuvanna di Valois]], di manera ch'ellu pudissi spusà a veduva di [[Carlu VIII di Francia|Carlu VIII]], u so predecessore, a rigina [[Anna di Britagna|Anna]], [[Ducatu di Britagna|duchessa di Britagna]]. Per Lisandru VI ùn fù micca difficiule di fà appruvà u [[divorziu]] in un [[cuncistoriu]]. U pontefice riiscì non solu à assignà un omagiu ultiriore à u rè, ma dinù à favurisce dopu u figliolu: cunferì a [[Berretta|berretta cardinalesca]] à u so ministru [[Georges I d'Amboise|Georges d'Amboise]]. Ùn fibbenu micca simplici, invece, i niguziati per Cesare Borgia, ghjuntu in [[Francia]] in grande pompa. E so bardature d'oru è i cavalli ferrati d'argentu ùn impressiononu micca a principessa napulitana, chì si ricusò di spusà lu è nigò ogni tipu di neguziatu. Di fronte à stu rifiutu, Cesare ùn firmò micca a [[bolla papale]] cuntinente l'annullamentu di u matrimoniu di u rè. Solu dopu à parechji mesi, durente i quali Cesare Borgia fù trattinutu in a residenza di u munarcu francese, senza esse custrettu à cede ma essendu privatu di a pussibilità d'esce, a cumplessa cunvinzione fù risolta incù un comprumessu: à Cesare fù data cum'è sposa a nipote di u rè, [[Charlotte d'Albret]], originaria di a rigione spagnola di a [[Navarra]]. Cum'ella era cunvinuta, Cesare Borgia rimissi a bolla di divorziu à Luigi XII, u quale ottensi prestu a custituzione d'un tribunale ecclesiasticu per ghjudicà a validità di a so unione incù Ghjuvanna è u 17 dicembre [[1498]], in a chjesa di Saint-Denis à [[Amboise]], fù pronunciata a dichjarazione di nullità di u matrimoniu. U spusaliziu di Cesare incù Charlotte fù cilibratu u 12 maghju [[1499]]. In seguitu à quessa ottensi u titulu di [[duca]] di u [[Valentinois]]. Vene da quì u cugnome di "duca Valentinu". ===E campagne militare=== In l'inguernu di u [[1499]] i francesi, alliati incù [[Ripublica di Venezia|Venezia]], ghjunsinu in Italia à a cunquista di u [[ducatu di Milanu]], è [[Ludovico u Moru]], vista l'allianza frà u Papa, a [[Ripublica di Venezia|Serenissima]] è a Francia ùn poti ch'è fughje da [[Milanu]] è lascià campu liberu à i cunquistatori. Forte di u faciule successu, u percorsu di l'armata francese (incù Cesare Borgia cum'è [[tinente]] di u rè) pruseguì à u di quà di u [[Po]] sinu à ghjunghje in [[Rumagna]], territoriu à quellu tempu sottu u putere timpurale di u papatu. [[Papa Lisandru VI]], chì era statu tinutu infurmatu di e manovre di a truppa, inviò à i [[Signore (titulu nobiliare)|signori]] di [[Pesaro]], [[Imola]], [[Forlì]], [[Faenza]], [[Urbino]] è [[Camerino]], una lettera in a quale i dichjarava dicaduti da i so feudi, spianendu cusì a strada à a cunquista di u figliu è dunendu li un principatu sanu. Com'era previdibile, nissunu ubbidì à l'ingiunzione di u Papa. A lotta si scatinò di manera trimenda. Una prima spedizione in [[Rumagna]] ebbi locu u 21 nuvembre [[1499]], incù un'armata custituita da fantacini è mercenarii di varie pruvince è nazione. U 11 dicembre Imola era dighjà assaltata. Di ghjinnaghju dopu u duca Valentinu dopu à avè [[Assediu di Forlì|assidiatu Forlì]], scunfissi a cuntessa [[Catalina Sforza]], chì per trè sittimane s'era stanghittata in a rocca, à u cummandu di 2.000 omini. Nonustante l'energia è u stintu di guerriera, Catalina fù fatta prighjunera è Forlì fù presa d'assediu da l'invasore, chì s'abbandunonu à atti di viulenza annantu à a pupulazione. Una volta compiu u saccheghju, u duca si poti insidià in cità, ospitatu da u gentilomu forlivese [[Luffo Numai]], chì era cunsigliere di Catalina Sforza. [[File:C%C3%A9sar_Borgia.jpg|thumb|left|Ritrattu di Cesare Borgia]] Cum'è tinente di u rè di Francia Luigi XII, Cesare si lanciò dopu in a siconda spedizione rumagnola, contru à [[Rimini]], [[Ravenna]], [[Cervia]], [[Faenza]] è [[Pesaro]], essendu furmalmente autorizatu chì u Papa avia rivoltu, per via di una [[bolla puntificia|bolla]] à i signori di quelle cità, l'accusa di esse si suttratti à l'autorità pontificia. U 2 aostu [[1500]] [[Cesena]] si arrese, fù dopu a volta di Rimini è Faenza, induv'elle fubbenu diposte e signurie di i [[Malatesta]] è di i [[Manfredi (famiglia)|Manfredi]]. In u 1501 si firmava un pattu d'amicizia trà Firenza è Cesare, u quale pocu dopu assidiò Piumbinu è fece occupà l'isule d'Elba è Pianosa. Suvitonu dopu una visita di u pontefice à l'isule occupate è grandi fistighjamenti. Pocu dopu, francesi è Spagnoli, incuraghjiti da u Papa invasenu u regnu di Napuli. U 25 ghjugnu di u 1501 Lisandru VI scumunicò u rè di Napuli è, u 19 lugliu, Cesare affiancatu da l'armata francese assidiò Capua a quale, dopu à 7 ghjorni fù cunquistata grazia à un tradimentu: Un citatinu di Capua, currottu da Cesare, aprì e porte di a cità è, dopu à un signale prestabilitu, l'armata franca-papali sbuccò in a cità è dete a via à u massacru di a guarnigione militare è di a pupulazione. In u [[1502]] Cesare guardava dighjà più luntanu. I so obiettivi eranu i [[Ducatu (feudu)|ducati]] di [[Varano (famiglia)|Camerino]] è [[Ducatu d'Urbino|Urbino]], scaccendu ne i [[Varano (famiglia)|Da Varano]]<ref>Ghjuliu Cesare è l'eredi masci fubbenu assassinati, mentre a figliola [[Camilla Battista da Varano|Camilla da Varano]], incù u nome di sora Battista riiscì à fughje.</ref> è i [[Da Montefeltro|Montefeltro]]. U duca Valentinu era oramai diventatu putentissimu, ma era mal'vistu da parechji di i so più valenti cunduttieri chì, d'uttrove di quellu stessu annu, vicinu à u [[Castellu dei Cavalieri di Malta (Umbria)|castellu di i Cavalieri di Malta]] di [[Magione (Italia)|Magione]], in e vicinanze di u [[lavu Trasimeno]], fecinu una cuspirazione contru à ellu, à u fine d'evità, cum'elli dicianu, "d'esse unu à unu divurati da u dracone". Cesare fù scunfittu in a [[battaglia di Calmazzo]] da una lega di capitani di ventura è custrettu à abbandunà u ducatu d'Urbinu oramai sediu di fuculari di rivolta. === A cuspirazione di a Magione === Cesare Borgia, per assicurà si l'acquisizione di novi pussidimenti, duvite spessu effettuà cuspirazione è atroci delitti contru à nimichi militari è pulitichi (cum'è l'[[Orsini]]). Tuttu quessa u fecia senza u minimu scrupulu, chì cuntava dinù annantu à l'appoghju di u babbu Lisandru VI è di i so amichi cardinali. Ma accadia ch'è in certi casi, cum'è quellu incù protagonistu i [[Vitelli]], ch'ellu fusse propriu ellu stessu u bersaghju sceltu da i so antagunisti. Preoccupatu da a criscente ambizione di Cesare Borgia, [[Vitellozzo Vitelli]], u so cumpagnu in molte imprese di cunquista in u centru nordu di l'[[Italia]], principiò à teme per i proprii duminii. Per quessa, d'uttrove [[1502]], si ricò in u [[Castellu di i Cavalieri di Malta (Umbria)|castellu]] di [[Magione (Italia)|Magione]], induve incù [[Giampaolo Baglioni]], Paulu Orsini, [[Antonio Giurdanu]] (per [[Pandolfo Petrucci]] di [[Siena]]), [[Oliverotto da Fermo]] è u duca di Gravina compluttò à i danni di u Valentinu. Malatu di [[sifilide]], Vitellozzo incù l'altri cunghjurati principiò à agisce: entrì in [[Urbinu]] è ci fece impiccà molti funziunarii di Cesare Borgia, è cumbattì dopu e truppe nimiche in a [[battaglia di Calmazzo]], da ellu vinta, induv'ellu fù fattu prigiuneru [[Ugu di Moncada]]. Ma, accurdatu si Paulu Orsini incù Borgia, ancu Vitellozzo è l'altri cunduttieri si sottumissenu à a richiesta di pace di u Valentinu, è in a notte di u 31 dicembre [[1502]], Vitellozzo Vitelli è [[Oliverotto da Fermo]] funu invitati da Cesare à un banchettu à [[Senigallia]], durente u quale fubbenu tremindui strangulati da [[Michelotto Corella]]. Vitellozzo, prima di mora, invucò u perdone per e so azzione da papa Lisandru VI. Annantu à sta drammaticu fine, [[Niccolò Machjavelli]], scrittore fiurintinu, dedicò un trattatu, a ''[[Descrizzione di u modu tinutu da u Duca Valentinu in l'assassiniu di Vitellozzo Vitelli, Oliverotto da Fermo, u Signore Pagolo è u duca di Gravina Orsini]]'', scrittu in u [[1503]]. L'episodiu serà ripresu dinù da Machjavelli ancu in a VII capitulu di u ''[[U Principe]]'', scrittu in u [[1513]]. === A caduta === Cesare era diventatu u signore incuntrastatu di a Rumagna. In u [[1503]] e so truppe fubbenu ospitate da l'abitanti di [[Monteleone d'Orvieto]], per 10 longhi ghjorni, riducendu à a fame quellu picculu paese. Pocu dopu u Papa fece caccià Gian Paulu Baglioni (unu di i participanti à a cuspirazione di a Magione) da [[Perugia]] dopu à avè minacciatu i citatini di scumunica è d'un attaccu di l'armata di Cesare s'elli ùn u cacciavanu micca. [[File:Cesare-borgia-leaving-the-vatican-giuseppe-lorenzo-gatteri.jpg|thumb|350px|right|Cesare Borgia lascia u Santu Sediu à a morte di u babbu. Dipintu di [[Ghjaseppu Lurenzu Gatteri]] (1877).]] Da Perugia s'apria a strada per [[Siena]] chì era guvernata da Pandolfu Petrucci u quale lasciava a cità in e mane di Cesare u 28 ghjinnaghju di u 1503. Intantu u Papa era in lotta contru à l'Orsini, è fece arristà parechji membri di a famiglia è ni fece cunfiscà i bè, mentre u so figliolu Goffredo attaccava dapertuttu l'Orsini incù i so suldati ma quelli però si ripresenu prestu per marchjà annantu à Roma è pruvà à dipone u Papa incù a forza di l'armi. U Papa cherse aiutu à Cesare, u quale rientrò in u Vaticanu u 26 frivaghju di u 1503 è, in qualità di suldatu di a chjesa assidiò l'Orsini à Ceri induve, impiighendu in l'azzione militare e macchine da guerra di [[Leunardu da Vinci]] in 38 ghjorni cunquistò a rocca. Fù tanta a gioia di u pontefice per quella vittoria ch'ellu si ricò à visità Ceri. A cunquista di Ceri però cumpurtava a perdita di Siena a quale, per vulè di u rè di Francia, riturnava sottu u guvernu di Pandolfu Petrucci. Cesare puntava à ricunquistà Siena è à piglià Pisa, ma fù menu u so principale sustegnu è puntu di riferimentu: u 18 aostu di quellu annu u babbu, [[papa Lisandru VI]], morse à l'età di 73 anni. Ùn hè sempre tuttu à fattu chjaru s'è per via di [[malaria]] o in seguitu à un [[avvilinamentu]]: hè quantunque un fattu ch'è Cesare, anch'ellu ammalatu, firmò per qualchì tempu incapace di mette in ballu e misure ch'è a situazione avaria richiestu. À a morte di u babbu u duca Valentinu entrì in crisa. Dopu à u breve puntificatu di [[Papa Pio III|Pio III]], à ellu favurevule, d'uttrove di u listessu annu iscì elettu da u [[conclave]] successivu u cardinale Giuliano [[Di a Rovere]], espunente d'un casatu nimicu di i Borgia<ref>Machjavelli, in ''[[U Principe]]'', sustene ch'è Cesare Borgia avaria divutu evità, avendu ne a facultà, ch'ellu fusse elettu papa un nimicu di soiu.</ref>. U novu puntefice, chì prese u nome di [[Papa Ghjuliu II|Ghjuliu II]], omu austeru, vulitivu è pocu avvezzu à e vie diplumatiche, tolse à u duca u guvernu di a Rumagna è ne ordinò l'arrestu è a riclusione in [[Castel Sant'Anghjulu]]. === A fine === À Cesare Borgia fù inutule, una volta evasu, di circà à rifughjà si à [[Napuli]] per organizà da quì a ricunquista di i so territorii: u Papa u fece dipurtà in [[regnu d'Aragona|Aragona]] cunsignendu lu à [[Ferdinando II d'Aragona|Ferdinando II]], induve u Valentinu fù rinchjusu prima in u [[castellu di Chinchilla]], dopu in u forte di [[A Mota]] à [[Medina di u Campu]]. Riiscì à scappà in u [[1506]] incù una rucambulesca fuga, induv'ellu si fratturò parechji ossi perch'ellu si calò da un balcone pusiziunata à vinti metri circa d'altezza (ma qualchiadunu tagliò a fune è u precipitò in u fussettu sottostante), rifughjendu si cusì in u picculu [[regnu di Navarra]]. [[File:Vista general Castillo de la Mota (Medina del Campo).jpg|thumb|left|U castellu di a Mota in Medina di u Campu.]] Cesare, gravamente infittatu da u cusiddettu [[Sifilide|mal' francese]], murì cumbattendu per so cugnatu [[Ghjuvanni III di Navarra|Ghjuvanni III d'Albret]], [[rè di Navarra]] in l'assediu di [[Viana (Spagna)|Viana]] contru à u conte di Lerin, signore di a cità, chì s'era ribellatu, in a notte trà l'11 è u 12 marzu 1507. U cadaveru fù truvatu da l'avversarii, chì ignurendu ne l'identità, li tolsenu l'armatura è i vistiti lascendu ne u corpu nudu, chì fù ritruvatu u lindumane matina, trapassatu incù vinti trè colpi di picca. Dopu à sulenni funerali, u corpu fù cumpostu in un grande sipolcru di marmeru vulsutu da u rè navarrese in a [[chjesa di Santa Maria di Viana]], à a dritta di l'altare maiò è sculpitu da [[Victoriano Juaristi]].<ref>Gurrieri, p. 167</ref><ref>Annantu à a so tomba fù scrittu u siguente epitafiu, divutu à u pueta Soria, parvinutu sin'à noi perchè cumpresu in a racolta ''Romancero español'', publicatu in u [[1511]]:"''Quì ghjace in poca terra/ quellu ch'è tuttugnunu timia,/ quellu ch'è a pace è a guerra/ in a so manu tinia./ O tù chì intendi circà/ cose degne da ludà,/ s'è voli ludà u più degnu/ quì ferma u to camminu,/ non ti curà d'andà più in'dà.''"</ref> Ma u Valentinu ùn truvò pace mancu mortu: non moltu tempu dopu à l'[[Inquisizione]] accadì ch'è i so resti, cunsiderati cosa indegna è sacrilegia, fussenu sipolti in a terrazza di a stessa chjesa, in terra micca cunsacrata, vicinu à una discarica di rumenzulu, affinch'elli fussenu ''"calpistati da omini è animali".'' Ma in u [[1953]] l'auturità di [[Viana (Spagna)|Viana]] ricuperonu quelli resti, i culluconu in un'urna di petra è l'interronu in a piazza, davante à a porta principale di a chjesa di Santa Maria, sottu una petra tumbale in marmeru, annantu à a quale era scrittu: ''"Cesare Borgia, Generalissimu di l'armate di Navarra è Puntifici, mortu annantu à i Campi di [[Viana (Spagna)|Viana]] a 11 marzu 1507".'' In u 1965 in quella cità li fù erettu un bustu. Dopu in u 2007 l'auturità civiche di [[Viana (Spagna)|Viana]] cilibronu a ricurrenza di u 500º anniversariu di a morte è in 'ss'occasione chersinu ch'è i so resti murtali vultessinu à ripusà drentu à a chjesa. Ùn ottensenu però u permessu di u cumpetente vescu di u [[vescuvatu di Pamplona]], di u quale u Valentinu fù vescu elettu (1491). A so tomba hè diventata oghje destinazione di numerose è criscente visite. == Discendenza == U 10 maghju [[1499]] Cesare Borgia spusò [[Charlotte d'Albret]] ([[1480]]-11 marzu [[1514]]), surella di u rè cunsorte di Navarra, Ghjuvanni III d'Albret. Da stu matrimoniu nascì solu una figliola, ch'è Cesare ùn cunnuscì mai: [[Luisa Borgia]], duchessa di Valentinois, signora di [[Châlus]], duchessa di Borgia ([[1500]]-[[1553]]), chì spusò prima [[Louis de a Trémoille|Luigi II de A Trémouille]], guvernadore di Burgogna, è poi, in siconde nozze, [[Filippu di Borbone-Busset]]. Cesare fù dinù babbu di almenu dui figlioli naturali: Ghjirolmu, chì spusò prima Isabella Pizzabernari (da a quale ebbe Ippolita, a discendenza di a quale cuntinuerà in u tempu), dopu Isabella, cuntessa di Carpi, è Camilla-Lucrezia (morta in u [[1573]]), chì diventò abbatessa di u cunventu di San Bernardinu (Ferrara), pare nati da una certa Drusilla, una di e dame di cumpagnia à u seguitu di a surella Lucrezia quandu quella si truvava sempre à Roma. == Da vede dinù == * [[Niccolò Machjavelli]] * [[Lucrezia Borgia]] * [[Papa Lisandru VI]] == Note == <references/> 4bw41ugn3p8juvloyq5eov54ehgxzv7 Wikipedia:Asian Month 4 19413 352160 2015-11-22T15:19:00Z 永続繁栄 10281 Pagina nova: '''’Asia Month''' is about writing Asia. If you are writing five or more pages about Asia, Special design letter(from other country) will send to you. Why don't you join us? If you... wikitext text/x-wiki '''’Asia Month''' is about writing Asia. If you are writing five or more pages about Asia, Special design letter(from other country) will send to you. Why don't you join us? If you are interested, please sign [[/participants|this page]]. If you want to be local organizer, please sign below. Cf.[[m:Wikipedia Asian Month]] [[:en:Wikipedia:Wikipedia Asian Month]] == Organizers == bh9gbqoddqi6b9vywnwb5ycdqfiol7e Wikipedia:Asian Month/participants 4 19414 352161 2015-11-22T15:19:42Z 永続繁栄 10281 Pagina nova: --~~~~ wikitext text/x-wiki --[[Utente:永続繁栄|永続繁栄]] ([[Discussioni utente:永続繁栄|discussioni]]) 15:19, 22 nuv 2015 (UTC) rptdrkec62qvkqs4smo1yabv2p7y4n1 Muschettu 0 19415 373899 354718 2021-06-02T10:51:46Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U muschettu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Régulus regulus1 (Corsica).jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Regulus regulus </span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordine | ''[[Passeriformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Regulidae]]'' |----- | Generu | ''[[Regulus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Regulus regulus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Regulus_regulus_-Vendee,_France-8.jpg|250px]] |----- |} U '''muschettu''' (''Regulus regulus'') hè un [[Aves|acellu]] di a [[Famiglia (tassonumia)|famiglia]] di i [[Regulidae|Regulidi]]. == Descrizzione == U muschettu hè u più chjucu acellu europeu (menu di 10&nbsp;cm di lunghezza), cupertu di piume di culore grisgiu o olivastru, attravirsatu da strisce bianche annantu à l'ale. Annantu à u capu hà una striscia gialla (o ancu arancione ind'è u masciu) trà duie strisce nere. Dispone d'un bizzicu cortu è pinzutu.<ref>Svensson (2009).</ref> == Biolugia == [[Insettivoru]], incù un cumpurtamentu gregariu, d'inguernu u muschettu pò furmà gruppi incù diverse spezie di [[Paridae]]. Ùn teme micca particularmente l'omu, è si lascia avvicinà ancu à distanze corte. == Distribuzione è ambiente== U muschettu campa per u più in e [[furesta|fureste]] di [[Pinophyta|pini]] di l'[[Europa sittentriunale]] è di l'[[Asia]]. Hè un acellu parzialmente [[Migrazione|migratore]]: mentre parechje pupulazione sò sedentarie, altre nidificheghjanu in e zone più sittentriunale di l'ariale è inguernanu in quelle più meridiunale. Si pò dunque truvà in l'[[Europa cintrale]], in l'[[Azzorre]], in e [[Canarie]] è in l'isule maiò di u [[Mare terraniu]]. ==In Corsica== U muschettu hè cumunu in [[Corsica]], sopratuttu in e fureste. ==Lessiculugia== U muschettu hè ancu chjamatu u ''rè di machja'', u ''tupaghjolu'', a ''cannechja'' o u ''frìsgiulu'' (per via di u frisgiu ch'ellu hà in capu).<ref>Battistelli (1982).</ref> ==Note== <references/> == Bibliugrafia == * Lars Svensson, ''Guida di l'acelli d'Europa, Nordu Africa è vicinu oriente'', 2009, Ricca Editore == Ligami == * [http://www.adecec.net/lexiques/pdf/les-oiseaux.pdf Ghjuvan Petru Battestini, ''L'acelli'', [[Adecec]], 1982] ==Da vede dinù== * [[Avifauna di Corsica]] 25oto4cacj4a2j2va5lirt1hn95gllc Regulus regulus 0 19416 352202 2015-11-28T15:58:10Z 92.158.140.105 Reindirizzamentu à [[Muschettu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Muschettu]] 2zzzzpmgeha7q2z4ypf9b39b3jnv8ql Cannechja 0 19417 352204 2015-11-28T16:50:44Z 92.158.140.105 Reindirizzamentu à [[Muschettu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Muschettu]] 2zzzzpmgeha7q2z4ypf9b39b3jnv8ql Mauricio Macri 0 19420 364923 356208 2019-11-09T15:59:15Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki [[File:Presidente_Macri_en_el_Sillon_de_Rivadavia_(cropped).jpg|220px|right|thumb|Mauricio Macri.]] '''Mauricio Macri''' hè un [[pulitica|puliticante]] nato à Tandil u [[1959]]. Dapoi u 10 di dicembre di u 2015 hè u 56esimu presidente di a Republica [[Argentina]]. ==Da vede dinò== * [[Cristina Fernández de Kirchner|Cristina Fernández]] [[Categoria:Puliticante|Macri]] [[Categoria:Argentinu|Macri]] lteu2azsbzfoejqcy60g0oxi2aam6jg Jean-Michel Jarre 0 19421 377190 375123 2021-09-21T16:45:50Z Niegodzisie 15744 wikitext text/x-wiki '''Jean-Michel André Jarre''' (* [[1948]] in [[Lione (Francia)|Lione]]) hè un [[Musica|musicante]] [[Francia|francese]]. [[Categoria:Francesu]] [[Categoria:Cumpositore]] lhcquoodpk71rky0w69jd96dehfg4ly Imelda 0 19427 352315 2015-12-18T06:18:15Z Imeldific 10421 Reindirizzamentu à [[Imelda Marcos]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Imelda Marcos]] fedg3ckuwtw60pz0xr0f45hffnprci6 Don Gregoriu Salvini 0 19428 362903 362887 2019-07-08T21:08:30Z Jumpy01 11155 W wikitext text/x-wiki [[File:Cover - Giustificazione - Don Gregoriu Salvini.jpg|250px|right|thumb|Illustrazione in l'edizione di u 1764 di a ''Ghjustificazione di a Rivuluzione di Corsica'']] '''Don Gregoriu Salvini''' ([[Nesce]], 1696 - Nesce, 24 dicembre 1789)<ref>'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.</ref> hè statu un puliticante, prete è scrittore corsu. Hè statu un amicu intimu di [[Pasquale Paoli]]. Incù i preti [[Erasmu Orticoni]] è [[Bonfigliu Guelfucci]] fù unu di i prutagunisti di a rivolta di a [[Balagna]] contru à a Ripublica di Genuva<ref>[http://www.laprocure.com/trois-pretres-balanins-coeur-revolution-corse-erasmo-orticoni-gregorio-salvini-bonfigliuolo-guelf/9782915410310.html Trois prêtres balanins au coeur de a révolution corse : Erasmu Orticoni, Gregoriu Salvini, Bonfigliolu Guelfucci]</ref>. == Biografia == [[File:Le_village_de_Nessa.jpg|250px|left|thumb|Nesce, u paese nativu di Don Gregoriu Salvini.]] Natu in u 1696 in u paese di [[Nesce]] in [[Corsica]], chì tandu a Ripublica di Genuva si n'era impussissata, riceve a prima educazione da u ziu maternu [[Petru Murati]], autore di ''Practica Manuale''. In u 1728 dopu à a morte di a so sposa, parte per [[Roma]] induv'ellu studieghja ancu à l'università di [[A Sapienza]], eppoi diventa duttore in [[drittu civile]] è [[drittu canonicu]]. À Roma diventa cusì prete è scontra in u 1730 u so puetanu è canonicu [[Erasmu Orticoni]] di [[Santa Riparata di Balagna]], aderendu tandu à l'idee di l'independintismu corsu contru à i dominatori genuvesi. In seguitu Salvini si culloca à [[Napuli]] è di marzu 1736 sbarca in l'[[Isula Rossa]] induv'ellu cuntribuisce à a nascita di l'effimeru [[Regnu di Corsica (1736)|Regnu di Corsica]] sustinendu u "rè di Corsica" [[Tiadoru di Neuhoff]]. Don Salvini s'occupa di purtà e munizione da [[Livornu]] è di fà le sbarcà in l'Isula Rossa. U 6 aostu riceve un impurtante incaricu da u generale [[Luiggi Giafferi]], [[Ghjuvanni Ghjacumu Ambrosi]], [[Paulu Maria Paoli]] è [[Ghjuvanni Tommasu Giuliani]] per una missione sicreta in e cità tuscane per l'indipendentisti isulani. Firmarà dopu in [[Livornu]] per sei anni finu à u 1740. Di sittembre di u 1737 da Livornu incù impurtanti persunaghji isulani scappati da l'isula scrive una lettera à u [[Luigi XIV di Francia|Rè Sole]] è à u so ministru, u cardinale [[André Hercule de Fleury]] per ghjustificà a lotta di i corsi contru à a [[Ripublica di Ghjenuva]] è evità cusì un qualunque aiutu francese à a Superba. Ma per disgrazia 'ssu desideriu falarà in u biotu è a storia anderà da tutt'altra parte. U 13 nuvembre scrive à Pignon, consulu francese à [[Tunisi]] per chere un aiutu à u ministru di l'esteru francese [[Jean-Jacques Amelot de Chaillou]] è pruvà à fà una ricunciliazione trà francesi è corsi. In u 1738 scrive à Orticoni di chere à i corsi di sottumette si à i francesi in funzione anti-genuvese, ma spiega Orticoni chì sò propriu i francesi chì aiutani i genuvesi. In u 1740 lascia Livornu è và à [[Napuli]] induv'ellu s'uniscerà à altri esiliati corsi. In u 1742 si sposta à [[Gaeta]] induv'ellu scontra à [[Pasquale Paoli]], cadettu di u righjimentu corsu. Incù Paoli ci serà una lunghissima amicizia è tremindui unisceranu e so forze per circà di liberà a [[Corsica]]. In u 1750 volta in Corsica dopu à avè la lasciata quattordici anni prima è cerca di ristabilisce a pace in [[Balagna]]. In seguitu hè ancu numinatu ''diputatu di a Balagna occidentale'' dopu à a ''Cunsulta generale di a Corsica'' di [[Corti]]. D'uttrove di u 1753 dopu à l'assassiniu di [[Ghjuvan Petru Gaffori]] diventerà diputatu di a Balagna sana. In u 1753 s'occupa ancu di i travagli per finisce a custruzzione di a Chjesa di San Ghjaseppu di Nesce, u so paese nativu. In u 1755 participeghja attivamente à u ritornu di [[Pasquale Paoli]] in l'isula grazia à l'aiutu di u babbu [[Ghjacintu Paoli|Ghjacintu]], datu ch'è tremindui avianu espressu a contrarietà per a cuntinuazione di l'esiliu in u [[Regnu di Napuli]]. In u 1758 scrive a so opera principale, ''A [[Ghjustificazione di a rivoluzione di Corsica]] è di a ferma risoluzione presa da Corsi di mai più sottumette si à u duminiu di Genuva'' chì hè stampata à [[Napuli]]. In u 1764 publicheghja in Corti a terza edizione de ''A Ghjustificazione di a Rivoluzione di Corsica...'' mudifichendu ne u titulu in ''A Ghjustificazione di a Rivoluzione di Corsica cumbattuta da e riflessione d'un Genuvese è difesa da l'ossirvazione d'un Corsu''. In u 1765 hè elettu oratore di a ''Cunsulta Generale di Corte'', mantene e cariche publiche finu à a caduta di a [[Ripublica Corsa]] guidata da u so amicu [[Pasquale Paoli]], in u 1769 incù i novi patroni [[Francia|francesi]] si ritira in u so paese nativu induv'ellu assiste i travagli per a custruzzione per a paruchjale chì serà cunclusa in u 1784. [[File:Nessa plaque Gregorius Salvini dans l'église paroissiale.jpg|250px|right|thumb|Placca cummemurativa in onore di Don Salvini in a chjesa paruchjale di San Ghjaseppu di Nesce.]] Murì in u 1789 in u so paese nativu à l'età di 93 anni, à l'alba di u crollu di l'[[Ancien Régime]] dopu à avè vissutu guasi un seculu di vita. Hè statu sipoltu incù a so surella Prassede Saladini-Salvini in a chjesa di [[Nesce]]. == Note == <references/> == Opere == * [http://reader.digitale-sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb10079574_00003.html A Ghjustificazione di a Rivoluzione di Corsica è di a ferma risoluzione presa da' Corsi di mai più sottumette si à u duminiu di Genuva], [[Napuli]], [[1758]]. * [https://play.google.com/store/books/details?id=iGlgAAAAcAAJ&rdid=book-iGlgAAAAcAAJ&rdot=1 A Ghjustificazione di a Rivoluzione di Corsica cumbattuta da e riflessione d'un Genuvese è difesa da l'ossirvazione d'un Corsu], [[Corti]], [[1764]]. ==Riferenze== * [http://adecec.net/parutions/cronache.html Anton' Dumenicu Monti, [[Adecec]], ''Cronache 1'', 1992] == Da vede dinù == *[[Regnu di Corsica (1736)]] *[[Tiadoru di Neuhoff]] *[[Bonfigliu Guelfucci]] *[[Pasquale Paoli]] *[[Luiggi Giafferi]] md5d70gprbzlazd5sj3gag96lphypj4 Gregoriu Salvini 0 19429 352326 2015-12-18T18:41:46Z 92.158.146.143 Reindirizzamentu à [[Don Gregoriu Salvini]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Don Gregoriu Salvini]] ghx8iu1zpiyaj1ti60qe9grlsz86fc4 Don Grigoriu Salvini 0 19430 352336 2015-12-18T20:03:39Z 92.158.146.143 Reindirizzamentu à [[Don Gregoriu Salvini]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Don Gregoriu Salvini]] ghx8iu1zpiyaj1ti60qe9grlsz86fc4 Atomu 0 19431 375307 371833 2021-08-15T21:49:28Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki Un '''atomu''' hè a piu ghjuca parte di una [[sustenza simplice]] chì si pò unì chimicamente incu un altra. Un atomu hè fattu di un [[Nucleu Atomicu|nucleu]] chi racoglie più di 99,9 % di a so massa, in giru di quale si trovanu l'[[elettrone|elettroni]] chi s'adduniscenu in un nulu 100.000 piu grande chi u [[Nucleu Atomicu|nucleu]]. [[Categoria:Fisica]] 0yjejdw4doc53x4qhue3j3fc60e3iez Sustenza simplice 0 19432 352349 352348 2015-12-20T10:28:32Z Alcide Bava Sirine 8909 wikitext text/x-wiki Una '''sustenza simplice''' hè una sustenza furmata di un solu elemente chimicu aversamente di i [[cumpostu chimicu|cumposti chimiche]]. Per esempiu u [[diossigenu]] (O<sub>2</sub>), cumunamente ghjamatu ossigenu, o l'[[ozonu]] (O<sub>3</sub>), sò sustenze simplice. 43c8voa7a9ajtslaeyaopwha5m7k1j4 Nucleu Atomicu 0 19433 352353 352351 2015-12-20T10:39:35Z Alcide Bava Sirine 8909 wikitext text/x-wiki U '''nucleu atomicu''' hè u locu postu à u centru di un [[atomu]], furmatu di [[Neutronu|neutroni]] è di [[Prutone|prutoni]]. 58lq0qbbvnytbs3h2cqentjh35br9pq Assemblea di Corsica 0 19436 374673 374189 2021-08-01T20:43:11Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki L''''assemblea di Corsica''' hè l'assemblea deliberente di a [[cullettività territuriale di a Corsica]]. Hè cumposta dà 51 cunsiglieri eletti à u [[suffraghju universale]].  L'assemblea di Corsica sede in [[Aiacciu]]. U 6 è 13 di dicembre di u 2015 si so passate l'ultime [[Elezzione territoriale|elezzione territuriale]]. Cum'è a [[cullettività territuriale unica]] un sera in piazza chè u [[1u di ghjennaghju]] di u [[2018]], l'attuale mandatu un sera chè di dui anni. == Storia == L'assemblea di Corsica hè criata in 1982 seguidantu e legge di [[diccintralizazione]] chi purta à a Corsica un statutu particulare<ref name="admin82">[http://www.legifrance.gouv.fr/affichTexte.do?cidTexte=JORFTEXT000000704430&categorieLien=id Loi n°82-214 du 2 mars 1982 portant statut particulier de la région Corse (organisation administrative)]</ref>. A prima assemblea hè eletta l'8 d'aostu di u 1982. L'esecutivu è cunfidatu à u presidente di l'assemblea<ref name="admin82">[http://www.legifrance.gouv.fr/affichTexte.do?cidTexte=JORFTEXT000000704430&categorieLien=id Loi n°82-214 du 2 mars 1982 portant statut particulier de la région Corse (organisation administrative)]</ref>. Nuladimenu, u modu di scutinu è u fattu chi 2231 voce abbastanu pè pudè sede rendenu l'assemblea difficilmente guvernevule. L'assemblea sera dunque disciolta dà u [[cunsigliu di i ministri]] in lu 1984. U so modu di scutinu sera allora cambiatu u 10 di lugliu di u 1985<ref name="stat8291"><span class="ouvrage">[http://www.ladocumentationfrancaise.fr/dossiers/d000090-la-question-corse-en-2005-30-ans-apres-aleria/les-statuts-de-1982-et-1991 « <cite style="font-style: normal">Les statuts de 1982 et 1991</cite> »], sur ''La Documentation française'' <small style="line-height:1em;">(consulté le <span class="nowrap">27 novembre 2015</span>)</small></span><span class="ouvrage"></span></ref>. In lu 1991, un statutu novu hè adupratu pè a Corsica : a nova legge crea una cullettivita territuriale Corsa cù un statutu particulare indè a regione<ref>[http://www.legifrance.gouv.fr/WAspad/UnTexteDeJorf?numjo=INTX9000167L Loi n° 91-428 du 13 mai 1991 portant statut de la collectivité territoriale de Corse]</ref> L'assemblea di Corsica hè cumposta di 51 socii è u [[scutinu prupurziunale]] hè mentenutu mà ci hè una prima di 3 sede pè u primu partitu (purtata à 9 sede dapoi 2010<ref name="iris">[http://www.net-iris.fr/veille-juridique/actualite/22623/modification-du-mode-de-scrutin-de-election-de-assemblee-de-corse.php Modification du mode de scrutin de l'élection de l'Assemblée de Corse] Sur le site net-iris.fr - consulté le 4 avril 2012</ref>). U putere esecutivu hè cunfidatu à un [[cunsigliu esecutivu]] distintu di l'assemblea è elettu da iddu. Dopu à un fiascu in lu 2003, un prugettu di cullettività unica hè finalmente sceltu u 7 d'aostu di u 2015 : privede a criazione di una cullettività di a Corsica pè u primu di ghjenaghju di lu 2018<ref name="notre">[http://www.legifrance.gouv.fr/WAspad/UnTexteDeJorf?numjo=RDFX1412429L Loi n° 2015-991 du 7 août 2015 portant nouvelle organisation territoriale de la République]</ref>. == Cumpusizione è elezzione == L'assemblea di Corsica hè cumposta di 51 socii, eletti à u [[suffraghju universale]]. È liste anu dà rispette a parità.  Ci hè un sicondu tornu s'eddu un ci hè mancuna lista à avè 50% à u primu tornu. È liste chi anu avutu almenu 7% di è voce ponu prisentà si pè u sicondu tornu. Quiddi chì anu avutu almenu 5% di e voce ponu s'addunì incù un altra lista s'edda hè qualificata. A prima lista uttene una prima di 9 sede è i resti di e sede so scumparti trà tutte e liste chi anu avutu almenu 5% di è voce. L'assemblea di Corsica prucede, u ghjovi sicondu à la so elezzione, à l'elezzione di u so presidente è à l'elezzione di u [[cunsigliu esecutivu di Corsica]]. I socii di u cunsigliu esecutivu un pudenu micca esse, à u listessu tempu, cunsiglieri à l’assemblea. === Gruppi attuali === {| class="wikitable" style="margin-bottom: 10px;" |+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em" | Gruppi pulitichi ! colspan="2" |Nome di gruppu !Partiti riprisentati !Eletti ! Statutu |- | | ''Per a Corsica'' | Femu a Corsica è Corsica libera | align="center" |24 | Maghjurenza |- | | ''Prima a Corsica'' | Divers gauche è Front de gauche | align="center" |12 |- | | Le Rassemblement | Les Républicains, UDI è CCB | align="center" |11 |- | | Front national Corse | Front national | align="center" |4 |} == Presidente == U presidente di l'assemblea di Corsica hè elettu durante a prima accolta chi seguita l’elezzione. Per i dui primi torni di scutinu, ci vole una maghjuranza assuluta per esse elettu. Per u terzu tornu, abbasta una maghjurita simplice. === Ghjuramentu === In dicembre di lu 2015, [[Ghjuvan Guidu Talamoni]], presta ghjuramentu annantu à una edizione di 1758 di a ''[[Giustificazione della rivoluzione di Corsica]], ''cume [[Gilles Simeoni]], elettu presidente di u cunsigliu esecutivu di Corsica. {| class="wikitable" ! colspan="2" |Presidente !Partitu !Date |- ! colspan="4" |Consigliu regiunale di Corsica |- | |François Giacobbi |Radical |1974-1979 |- | |Jean Filippi |Radical |1979-1982 |- ! colspan="4" |Assemblea di Corsica |- | |Prosper Alfonsi |MRG |1982-1984 |- | |Jean-Paul de Rocca Serra |RPR |1984-1998 |- | |José Rossi |UDF-PR-DL-UMP |1998-2004 |- | |Camille de Rocca Serra |UMP |2004-[[2010]] |- | |Dominique Bucchini |PCF |[[2010]]-[[2015]] |- | |Jean-Guy Talamoni |Corsica libera |[[2015]]-2018 |} == Annutazione è referenze == <div class="references-small decimal" style=""> <references></references> </div> [[Categoria:Pulitica]] [[Categoria:Corsica]] pxs8nhzi6f5xca80o1e1g709f12jon4 Giustificazione della rivoluzione di Corsica 0 19437 352891 352405 2016-02-09T18:53:41Z 92.150.5.197 wikitext text/x-wiki [[File:Cover_-_Giustificazione_-_Don_Gregoriu_Salvini.jpg|thumb]] A '''''Giustificazione della rivoluzione di Corsica, e della ferma risoluzione presa da' Corsi, di non sottomettersi mai più al dominio di Genova''''' chjamata a '''''Ghjustificazione,''''' hè un opera apparsa in tuscanu, in [[Napuli]] in u 1758, senza nome d'autore, scritta da [[Don Gregoriu Salvini|Gregoriu Salvini]], un amicu intimu di [[Pasquale Paoli]], forse in [[Corti]]. 'Ss'opera ricensa 160 casi d'inghjustizia di a republica ghjenuvese riguardu à a Corsica. Serà ripublicata in u 1764 ''A Ghjustificazione'', in [[Corti]], incù parechje modifiche, cumpurtendu una dedica à [[Pasquale Paoli]] è per appuntu l'argumenti di u vescu genuvese [[Pier Maria Giustiniani]] incù e risposte à quelli argumenti di un antru cumpagnu di Paoli: [[Bonfigliu Guelfucci]] (1721-1813) di [[Bargudè]]. Assai lestru, a Ghjustificazione diventa a basa annantu à a quale si sviloppa a duttrina naziunalista insulare in i primi anni 1760 per a fasa cunclusiva di a lotta contru à a Ripublica di Genuva. [[Pier Maria Giustiniani]], Vescu di Savone è Vintimiglia ci oppone una contradizzione inspirata da u principu ch'è "ùn hè mai lecitu di rivultà si contru à u so suvranu, qualsiasi a raghjone". Scrive cusì e ''Riflessioni intorno ad un libro intitolato Giustificazione della rivoluzione di Corsica, e della ferma risoluzione presa da’ corsi di mai più sottomettersi al dominio di Genova''. È principia tandu una longa litica annantu à u drittu di i Corsi di rivultà si, soprattuttu in casu d'inghjustizia palesa. In a so prisintazione, Salvini scrive: "Di tutti i populi d'Europa l'isulani di Corsica sò i soli ch'è sianu nati per esse di cuntinuu infelici. Si trascorrenu tutti i seculi è si viderà u dispotismu è l'anarchia opprime unu appressu à l'altru quelli populi svinturati". Ùn ci era più spiranza tandu ch'è in u Senatu Genuvese esistessi "una manu maestra chì avariste l'abilità di rimette in ordine quella macchina scumposta". ==A Stamperia di a Verità== In u 1758, hè stata creata da [[Pasquale Paoli]] una stamperia naziunale, a « Stamperia di a Verità » in u cunventu San Francescu d'Oletta. Ci seranu stampati parechje tese teulogiche è filusofiche, testi storichi è in particulare a ''Ghjustificazione di a Rivoluzione di Corsica'' di Salvini. ==Simbulu mudernu== A ''Ghjustificazione'' hè diventata à i ghjorni d'oghje un simbulu di a lotta di i corsi per a so libertà. U ghjuramentu di i membri di l'esecutivu, dopu à l'elezzione di u 13 di dicembre 2015 à di u Cullettività Territuriale di Corsica, s'hè fattu annantu à un esimplare autenticu di a ''Ghjustificazione''. ==A dedica== Eccu a dedica di l'edizione di 1764: ''À a so eccellenza u Signore Pasquale De Paoli, Generale di u Regnu è capu di u supremu magistratu di Corsica ''A quale hà cusì bè presu à serve si ne, ch'è a Patria ùn hà mai vistu tanta prossima l'intiera libertà soia quantu sottu à u vostru Guvernu? A Corsica vi adora, l'Europa vi ammira, tuttu u Mondu vi stima, è eiu, ch'è à nome di tutti vi auguru lunghissimi anni di vita, vi pregu à accittà u tributu ch'è ghjustamente vi offru, è sò ''Di V. E. ''Corti 20 Dicembre 1764. == Riferimenti == * [http://reader.digitale-sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb10079574_00003.html A Ghjustificazione di a Rivoluzione di Corsica è di a ferma risoluzione presa da' Corsi di mai più sottumette si à u duminiu di Genuva], [[Napuli]], [[1758]]. * [https://play.google.com/store/books/details?id=iGlgAAAAcAAJ&rdid=book-iGlgAAAAcAAJ&rdot=1 A Ghjustificazione di a Rivoluzione di Corsica cumbattuta da e riflessione d'un Genuvese è difesa da l'ossirvazione d'un Corsu], [[Corti]], [[1764]]. ==Ligami== * [http://www.alta-frequenza.com/l_info/l_actu/ctc_les_elus_pretent_serment_79249/(lang)/co Ghjuramentu di l'eletti di Corsica dopu à l'elezzione di u 13 di dicembre 2015] * [http://www.apiazzetta.com/Bon-ma-allora-chi-he-sta-Giustificazione_a2318.html ''Bon ma allora, chì hè sta "Giustificazione" ?'', articulu in [[A Piazzetta]]] == Da vede dinù== * [[Don Gregoriu Salvini]] * [[Bonfigliu Guelfucci]] * [[Disingannu intornu à la guerra di Corsica]] deppqz5c4xjlmq2xqwp18fe7yez7nxm Suffraghju universale 0 19438 374669 374191 2021-08-01T20:34:05Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} U '''suffraghju universale''' hè u votu di tutti i [[Cittadino|citadini]], à l'inversu à u suffraghju censuariu. [[Categoria:Drittu]] [[Categoria:Pulitica]] jyntx2z7ajo7iirhyt2sumr8i17ahw9 Gilles Simeoni 0 19439 368609 358378 2020-08-29T21:03:21Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Gilles Simeoni.jpg|thumb|right|250px|Gilles Simeoni, u 2016]] '''Gilles Simeoni''', hè natu u 20 d'aprile di u 1967 in [[Bastìa]]. Hè un avocatu, sociu di u partitu naziunalista muderatu [[Ns|Inseme Per a Corsica]]. Hè merre di Bastìa dapoi u 5 d'aprile di u 2014 ed hè presidente di u cunsigliu esecutivu di [[Corsica]] dapoi lu 17 di dicembre di lu 2015. == Biugrafia == === Famiglia è studii === Hè u figliolu di Edmond Simeoni è u nipote di Max Simeoni. Hè titulare d'una maistranza di dirittu è di un dutturatu di scienze pulutiche annant'à a pulutica mediterrannia di l'Unione Europea. === Principii in pulitica === Principia a so carriera à l'[[Università di Corsica|università di Corti]]<ref><span class="ouvrage">[http://www.lepoint.fr/municipales-2014/municipales-2014-second-tour-gilles-simeoni-premier-maire-nationaliste-de-bastia-30-03-2014-1807328_1966.php « <cite style="font-style: normal">Municipales 2014, second tour - Gilles Simeoni, premier maire nationaliste de Bastia</cite> »], sur ''Le Point'',&#x200E; <time class="nowrap" datetime="2014-03-30">30 mars 2014</time> <small style="line-height:1em;">(consulté le <span class="nowrap">17 mai 2015</span>)</small></span><span class="ouvrage"></span></ref><sup class="reference cite_virgule">,</sup><ref name="corsematin .1279712"><span class="ouvrage">[http://www.corsematin.com/article/bastia/municipales-a-bastia-gilles-simeoni-avocat-depuis-20-ans-et-militant-depuis-lenfance.1279712.html « <cite style="font-style: normal">Municipales à Bastia: Gilles Simeoni, avocat depuis 20 ans et militant depuis l'enfance</cite> »], sur ''Corse-Matin'',&#x200E; <time class="nowrap" datetime="2014-02-11">11 février 2014</time> <small style="line-height:1em;">(consulté le <span class="nowrap">17 mai 2015</span>)</small></span><span class="ouvrage"></span></ref> nanzu di rientra in lu 2001 in l'arena pulitica per l'elezzione municipale di Bastia induve sustene a candidatura di Marie-Jean Vinciguerra cun u muvimentu ch'eddu cummanda à iss'epica, A Mossa Naziunale<ref><span class="ouvrage">[http://www.lexpress.fr/informations/bastia-la-citadelle-zuccarelli_641530.html « <cite style="font-style: normal">Bastia: La citadelle Zuccarelli</cite> »], sur ''L'Express'',&#x200E; <time class="nowrap" datetime="2001-03-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> mars 2001</time> <small style="line-height:1em;">(consulté le <span class="nowrap">17 mai 2015</span>)</small></span><span class="ouvrage"></span></ref>. In lu 2007, Gilles Simeoni si dichjara candidatu à l'elezzione legislative ind'a siconda circuscrizzione di [[Cismonte]] induve si trova [[Lozzi]], u so paese<ref name="corsematin .1279712"><span class="ouvrage">[http://www.corsematin.com/article/bastia/municipales-a-bastia-gilles-simeoni-avocat-depuis-20-ans-et-militant-depuis-lenfance.1279712.html « <cite style="font-style: normal">Municipales à Bastia: Gilles Simeoni, avocat depuis 20 ans et militant depuis l'enfance</cite> »], sur ''Corse-Matin'',&#x200E; <time class="nowrap" datetime="2014-02-11">11 février 2014</time> <small style="line-height:1em;">(consulté le <span class="nowrap">17 mai 2015</span>)</small></span><span class="ouvrage"></span></ref>. == Notes et références == <references /> [[Categoria:Puliticante|Simeoni]] 6e6aeriz1si62tjvmc0c4qbow0q99sa Ghjuventù indipendentista 0 19440 352384 2015-12-20T20:57:12Z Alcide Bava Sirine 8909 Creata dalla traduzione della pagina "[[:fr:Special:Redirect/revision/121151077|Ghjuventù indipendentista]]" wikitext text/x-wiki A '''''{{Template:Lang|co|Ghjuventù Indipendentista}}''''' hè una mossa di ghjovani indipendentisti corsi creatu in lu 1999 à l'universita di Corsica. Issa mossa cunta oghje una centenaia di militanti spaversu in tutta a Corsica trà 7 sezzione regiunale : [[Aiacciu]], Purtiveghju, [[Sartè]], [[Corti]], [[Balagna]], Bastia è u [[Capi Corsu]] [[Categoria:Corsica]] jhlr4npu1s15249k7v7b6mbu6g0fbh5 Balagna 0 19441 356590 352388 2017-02-26T01:06:19Z Rachmat04 10056 wikitext text/x-wiki A '''Balagna''' è una regione di [[Cismonte|Cismonte.]]<div>Si sparghje trà u [[Nebbiu]] è [[Falasorma]] à i pedi di u [[Monte Cintu]].</div> == Geugrafia == [[File:Calvi_panorama_mer.jpg|centre|thumb|A citadella di Calvi]] ==== A Balagna ==== <span>Chjè a zona liturale chi si spaghje dà a foce di [[l'Ostriconi]] fin'à la [[Revellata]] è chì ricolla ind'è e tarre fin'à e prime cime di u [[Monte Grossu]].</span><div><span>Si sparghje di [[Bargudè]] à [[Calvi]].</span></div> {| class="" style="margin-bottom: 10px;" | width="25%" | * [[Algaghjola]] * [[Aregnu]] * [[Avapessa]] * [[Bargudè]] * [[Calenzana]] * [[Calvi]] * [[I Càtari]] | width="25%" | * [[Corbara]] * [[A Costa|Costa]] * [[U Fulgetu]] * [[Lìsula]] * [[Lavatoghju]] * [[Lumiu]] | width="25%" | * [[U Munticellu|U Munticellu]] * [[Montegrossu]] * [[Muru]] * [[Nesce]] * [[Ochjatana]] * [[Pigna]]<br> | width="25%" | * [[Santa Riparata di Balagna|Santa Reparata di Balagna]] * [[U Mucale|U Mucale]] * [[Sant'Antulinu di Balagna]] * [[U Spuncatu|Speloncato]] * [[E Ville di Parasu|Ville-di-Paraso]] * [[Ziglia|Zilia]] |} == Notes et références == === Notes === <div class="references-small decimal" style="-moz-column-count:2;-webkit-column-count:2;column-count:2;"> <references group="Note"></references> </div> === Références === <div class="references-small decimal" style="-moz-column-count:2;-webkit-column-count:2;column-count:2;"> <references></references> </div> [[Categoria:Corsica]] hln6ade7ic3sdj4u9kvwq3w4tnildow Disingannu intornu à a guerra di Corsica 0 19442 352401 352399 2015-12-22T19:12:19Z 92.158.146.143 /* Riferimenti */ wikitext text/x-wiki [[File:Ghjuliu Matteu Natali - Disinganno - cover.jpg|thumb|Titulu di u Disingannu intornu à la guerra di Corsica]] U '''Disingannu intornu à la guerra di Corsica''' (in tuscanu ''Disinganno intorno alla guerra di Corsica'') hè un libru scrittu da [[Ghjuliu Matteu Natali]]. Hè statu publicatu in u 1736. U titulu cumplettu in tuscanu era ''Disinganno intorno alla guerra di Corsica scoperto da Curzio Tulliano corso''. ==Riferimenti== * [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b52503069w Disingannu intornu à la guerra di Corsica, Ghjuliu Matteu Natali, Colonia, 1736] == Da vede dinù== * [[Ghjustificazione di a rivoluzione di Corsica]] * [[Don Gregoriu Salvini]] 3tf4ayinieijjtq78t5x20onggkvho6 Ghjustificazione di a rivoluzione di Corsica 0 19443 352400 2015-12-22T19:10:03Z 92.158.146.143 Reindirizzamentu à [[Giustificazione della rivoluzione di Corsica]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Giustificazione della rivoluzione di Corsica]] li7xux1ybh2l4r6qko3lnn1l9kf0abr Dimucrazia apartica 0 19445 368421 352415 2020-08-08T04:37:29Z Holder 1485 wikitext text/x-wiki Una '''dimucrazia apartitica'''<ref>'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu.</ref> hè una forma di [[dimucrazia rapprisintativa]] in a quali ùn esistini micca [[partiti pulitichi]] è induva i rapprisintanti sò eletti à titulu parsunali. Sò asempii di dimucrazii apartitichi in generali tutti i formi di dimucrazia antica è di [[dimucrazia diretta]], frà i quali a [[dimucrazia atinesa]] è l'[[assamblea generali]] di u [[drittu barbaricu]]. Frà i stati muderni, figurani a [[prima ripublica francesa]] è i [[Stati Uniti]] in a prima fasa dopu à a [[rivuluzioni americana]], [[Nauru]] è molti suddivisioni tarrituriali di stati fiderali. In modu tiuricu, si poni cunsidarà formi di dimucrazii apartitichi parechji stati [[monupartitisimu|monupartitichi]] in i quali i candidati si prisentani parsunalmenti è micca com'è candidati di u partitu com'è [[Cuba]] è a [[Ripublica pupulari chinesa]]. == Noti == <references/> ==Da veda dinò== *[[Partitu puliticu]] *[[Monupartitisimu]] *[[Partitucrazia]] *[[Dimucrazia diretta]] *[[Dimucrazia liquita]] *[[Manifestu par a supprissioni di i partiti pulitichi]] [[Category:Dimucrazia]] [[Category:Partiti pulitichi]] n9uvakx8j94u37usfiypdn3lp8q048e Manifestu per a supprissione di i partiti pulitichi 0 19446 352421 352420 2015-12-26T18:12:03Z 92.158.142.19 wikitext text/x-wiki U '''''Manifestu per a supprissione di i partiti pulitichi'''''<ref>'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.</ref> hè un breve [[Trattatu (opera)|trattatu]] scrittu in francese da a filosufa [[Simone Weil]] in u [[1943]] à [[Londra]], à u termine di a so vita, sottu u titulu ''Note sur la suppression générale des partis politiques''. Fù publicatu postumu setti anni dopu à, in a rivista mensile ''La Table ronde'' (n. 26, frivaghju [[1950]]), è in seguitu da a casa editrice [[Gallimard]], prima cum'è libru solu ([[1953]]) eppoi à l'internu di a racolta ''Ecrits de Londres et dernières lettres'' ([[1957]]). == Cuntinutu == {{citazione|A cunclusione hè ch'è l'istituzione di i partiti pare propriu custituisce un male senza meze misure. Sò nucivi in u principu, è da u puntu di vista praticu hè listessa per i so effetti. A supprissione di i partiti custituirebbe un bè guasi à u statu puru. Hè perfittamente ligittima in u principu è ùn pare micca pudè produce, à u livellu praticu, ch'è effetti pusitivi.}} In l'opera l'autrice mette in luce cum'è i [[partitu puliticu|partiti pulitichi]] in rialità tradiscinu a so funzione originaria d'organisazione di citatini inspirati da un sintimu cumunu per trasfurmà si in organisazione gerarchiche è autoritarie. L'autrice propone cusì a supprissione di tutti i partiti pulitichi chì sò diventati entità orientate unicamente versu a propria sopravvivenza è cumplittamente scullegate tantu da a so funzione originaria ch'è da i citatini. == Note == <references/> == Da vede dinù == * [[Partitu puliticu]] * [[Monupartitismu]] * [[Partitocrazia]] * [[Elitismu]] * [[Demucrazia illiberale]] * [[Demucrazia apartitica]] [[Categoria:Manifesti pulitichi]] [[Categoria:Partiti pulitichi]] [[Categoria:Opere di Simonu Weil]] [[Categoria:Assaghji di filusufia pulitica]] 9h48lf9e19na2ebt4dpcd08wn2pa7wq Battaglia di u Vechju 0 19448 362906 352879 2019-07-08T22:29:19Z Jumpy01 11155 W wikitext text/x-wiki [[File:Venaco Pont du Vecchio 1.jpg|thumb|U ponte di u Vechju à i ghjorni d'oghje]] A '''Battaglia di u Vechju''' hè un' impurtante battaglia, ma pocu mintuvata sin'ad avà, chì accadì in [[Corsica]] pocu dopu à quella di Ponte Novu. Fù u [[2 di ghjugnu]] di u 1769 chì a battaglia ebbe locu, vale à dì quattru simane dopu à [[Battaglia di Ponte Novu|Ponte Novu]] (8 è 9 di maghju). ==A battaglia== Sò [[Clemente Paoli]] è [[Ghjacumu Petru Carlu Abbatucci|Ghjacumu Petru Abbatucci]] chì venenu à succorre à [[Pasquale Paoli]], à u locu ind'ellu ci hè u ponte custruitu da Eiffel sopra u fiume [[U Vechju]]. A scena si passa u 2 ghjugnu di u 1769, annantu à e sponde di u Vechju. E forze sò fora di propurzione: da u latu di i [[Corsica|naziunale]], ùn sò più ch'è 600. Da a parte [[Francia|francese]], ci sò 10000 omini in l'armata guidata da u [[conte di Vaux]]. I corsi anu sfattu u ponte è alzatu muri di petra. Ma i francesi aprenu u focu incù a so artigleria è lampanu dopu ponti mobili per francà u fiume, è assaltanu dopu l'armata corsa. U cumbattu hè feroce, cù a cultella o a baiunetta. À 1 contru à 20, i cumbattenti corsi resisteranu durente cinque ghjorni. Scrive Ghjuvan Vittoriu Angelini:<blockquote> "Tutti quelle è quelli chì sò sopravvivente di l'ideale paulinu sò prisenti: omini, donne, zitelli, studienti di l'[[Università di Corsica|università di Corti]], milizie, truppe rigulare. Cù a baiunetta, cù a cultella, e truppe francese, dopu à un cumbattu di cinque ghjorni, forzanu u passaghju : i corsi dinù anu avutu i so [[Termopili]]". <ref>Angelini (1977), p. 222.</ref></blockquote> ==Cunsequenze di a battaglia== U 13 ghjugnu, [[Pasquale Paoli]], incù i so cumpagnoni è u so fratellu Clemente, si trova in [[Portivechju|Portu Vechju]], dopu à esse si cansatu in [[Bucugnà]] è in [[Bastelica]]. Da Portu Vechju, imbarca per [[Livornu]] annantu à u batellu di cummerciu ''Le Vermouth'', per un esiliu chì durerà sin'à u 1790. Trè centu paulisti (frà i quali u so fratellu Clemente, ma dinù Annibale di u Rustinu, diciottu frati è sei preti) u suviteranu dopu annantu un antru batellu, ''Le Rachel''. == Note == <references /> ==Bibliugrafia== [[File:Léonidas aux Thermopyles (Jacques-Louis David).PNG|thumb|Leonida in a [[battaglia di i Termopili]], dipintu di Jean-Louis David (1814)]] * Angelini, Ghjuvan Vittoriu, ''Storia sicreta di a Corsica'', 1977, Albin Michel, Parighji. * [[Francescu Antone Girolami]], ''Storia di a Corsica'', Marseglia, Libraria Marsigliese,‎ 1906, 572 pagine (ripublicatu in u 1971). ==Ligami== * [http://www.apiazzetta.com/Peghju-ch-e-Ponte-Novu-a-battaglia-di-u-Vechju_a2227.html Peghju ch'è Ponte Novu : a battaglia di u Vechju, [[A Piazzetta]]] ==Da vede dinù== * a [[Battaglia di U Borgu]] * a [[Battaglia di Ponte Novu]] * a [[battaglia di i Termopili]] [[Categoria:Corsica]] [[Categoria:Storia]] [[Categoria:Storia di a Corsica]] cpwtf1bt02y7103uo96o72r3yv2m7uv Steve Jobs 0 19455 377427 377416 2021-10-15T13:09:47Z WikiBayer 14685 Annullate le modifiche di [[Special:Contributions/가서 네 부모를 빨아먹고 네 죽음을 엿먹어|가서 네 부모를 빨아먹고 네 죽음을 엿먹어]] ([[User talk:가서 네 부모를 빨아먹고 네 죽음을 엿먹어|discussione]]), riportata alla versione precedente di [[User:Fausta Samaritani|Fausta Samaritani]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Steve Jobs Headshot 2010.JPG|thumb|Steve Jobs mostra un iPhone 4]] '''Steven Paul''' "'''Steve'''" '''Jobs''' ([[24 di ferraghju|24 ferraghju]] [[1955]] - [[5 d'ottobre|5 ottobre]] [[2011]]) hè statu un impresariu, inventore è informaticu [[Stati Uniti d'America|statunitense]]. Hè u fundatore di l' azienda [[Apple Inc.|Apple]]. Era natu u [[24 di ferraghju|24 ferraghju]] [[1955]] in [[San Francisco]], [[California]] è hè mortu in à sò casa in [[Palo Alto (California)|Palo Alto]], California, l'[[5 d'ottobre|5 uttobre]] [[2011]]. [[Categoria:Americanu|Jobs, Steve]] [[Categoria:Autista Asperger|Jobs, Steve]] [[Categoria:Informaticu|Jobs, Steve]] [[Categoria:Inventore|Jobs, Steve]] j8zxksctel30hvqocvwihucxyn0r2h2 5 d'ottobre 0 19456 352489 352486 2016-01-02T11:54:29Z 92.150.100.61 a pagina esisti dighjà wikitext text/x-wiki #RINVIA [[5 uttrovi]] bqt4q2huzrwh3u3fcdenjtrep0yq0kp Modulo:TableTools 828 19457 367368 366808 2020-06-05T15:29:10Z Anfrx 16583 Scribunto text/plain --[[ ------------------------------------------------------------------------------------ -- TableTools -- -- -- -- Stu modulu include una serie di funzioni per trattà cù tavule Lua. -- -- Hè un meta-modulu, chì deve esse chjamatu da altri moduli Lua, è duverebbe -- -- micca esse chjamatu direttamente da #invoke. -- ------------------------------------------------------------------------------------ --]] local libraryUtil = require('libraryUtil') local p = {} -- Definisce variabili è funzioni spessu usati. local floor = math.floor local infinity = math.huge local checkType = libraryUtil.checkType local checkTypeMulti = libraryUtil.checkTypeMulti --[[ ------------------------------------------------------------------------------------ -- isPositiveInteger -- -- Sta funzione rende vera se u valore datu hè un interu pusitivu, è falu -- sè ùn. Ancu s'ellu ùn opera nantu à e tavule, hè inclusu quì cume -- utile per determinà se una chjave tabella determinata hè in a parte di a matriu o -- parte hash di una tavola. ------------------------------------------------------------------------------------ --]] function p.isPositiveInteger(v) return type(v) == 'number' and v >= 1 and floor(v) == v and v < infinity end --[[ ------------------------------------------------------------------------------------ -- isNan -- -- Sta funzione rende vera se u numeru datu hè un valore NaN, è falsu -- sè ùn. Ancu s'ellu ùn opera nantu à e tavule, hè inclusu quì cume -- utile per determinà se un valore pò esse una chjave di tabella valida. Lua serà -- generà un errore se un NaN hè utilizatu com'è chjave di tabella. ------------------------------------------------------------------------------------ --]] function p.isNan(v) return type(v) == 'number' and tostring(v) == '-nan' end --[[ ------------------------------------------------------------------------------------ -- shallowClone -- -- Questu rende un clone di una tavola. U valore tornatu hè una nova tavula, ma tuttu -- sottumessi è e funzioni sò spartuti. I metametoddi sò rispettati, ma u ritornu -- a tavula ùn duverà micca metatable da ellu stessu. ------------------------------------------------------------------------------------ --]] function p.shallowClone(t) local ret = {} for k, v in pairs(t) do ret[k] = v end return ret end --[[ ------------------------------------------------------------------------------------ -- removeDuplicates -- -- Questu elimina i valori duplicati da una matrice. E chjavi micca pusitivi-integer sò -- ignuratu. U valore più anticu hè mantinutu, è tutti i valori duplicati sussegwenti sò -- eliminatu, ma altrimenti l'ordine di array hè inutile. ------------------------------------------------------------------------------------ --]] function p.removeDuplicates(t) checkType('removeDuplicates', 1, t, 'table') local isNan = p.isNan local ret, exists = {}, {} for i, v in ipairs(t) do if isNan(v) then -- NaNs ùn ponu esse chjave di tavula, è sò ancu unichi, per quessa ùn avemu micca bisognu di verificà l'esistenza. ret[#ret + 1] = v else if not exists[v] then ret[#ret + 1] = v exists[v] = true end end end return ret end --[[ ------------------------------------------------------------------------------------ -- numKeys -- -- Questa piglia una tavola è torna una matrice chì cuntene i numeri di qualsiasi -- chjave numeriche chì anu valori non nuli, ordenati in ordine numerica. ------------------------------------------------------------------------------------ --]] function p.numKeys(t) checkType('numKeys', 1, t, 'table') local isPositiveInteger = p.isPositiveInteger local nums = {} for k, v in pairs(t) do if isPositiveInteger(k) then nums[#nums + 1] = k end end table.sort(nums) return nums end --[[ ------------------------------------------------------------------------------------ -- affixNums -- -- Questa piglia una tavola è rende un array chì cuntene i numeri di chjave cù u -- prefissu specificatu è u suffissu. Per esempiu, per a tavula -- {a1 = 'foo', a3 = 'bar', a6 = 'baz'} and the prefix "a", affixNums will -- return {1, 3, 6}. ------------------------------------------------------------------------------------ --]] function p.affixNums(t, prefix, suffix) checkType('affixNums', 1, t, 'table') checkType('affixNums', 2, prefix, 'string', true) checkType('affixNums', 3, suffix, 'string', true) local function cleanPattern(s) -- Cleans a pattern so that the magic characters ()%.[]*+-?^$ are interpreted literally. return s:gsub('([%(%)%%%.%[%]%*%+%-%?%^%$])', '%%%1') end prefix = prefix or '' suffix = suffix or '' prefix = cleanPattern(prefix) suffix = cleanPattern(suffix) local pattern = '^' .. prefix .. '([1-9]%d*)' .. suffix .. '$' local nums = {} for k, v in pairs(t) do if type(k) == 'string' then local num = mw.ustring.match(k, pattern) if num then nums[#nums + 1] = tonumber(num) end end end table.sort(nums) return nums end --[[ ------------------------------------------------------------------------------------ -- numData -- -- Da una tavola cù chjavi cume ("foo1", "bar1", "foo2", "baz2"), rende una -- tabella di sottutantuli in u formatu -- { [1] = {foo = 'text', bar = 'text'}, [2] = {foo = 'text', baz = 'text'} } -- I chjavi chì ùn finiscenu micca cù un interu hè guardatu in un sottumessu chjamatu "altru". -- L'opzione di cumpressa comprime a tavola per chì pò esse iteratu cù ipairs ------------------------------------------------------------------------------------ --]] function p.numData(t, compress) checkType('numData', 1, t, 'table') checkType('numData', 2, compress, 'boolean', true) local ret = {} for k, v in pairs(t) do local prefix, num = mw.ustring.match(tostring(k), '^([^0-9]*)([1-9][0-9]*)$') if num then num = tonumber(num) local subtable = ret[num] or {} if prefix == '' then -- I paràmetri pusitivi currispondenu à a catena bianca mette in principiu di u sottumessu invece. prefix = 1 end subtable[prefix] = v ret[num] = subtable else local subtable = ret.other or {} subtable[k] = v ret.other = subtable end end if compress then local other = ret.other ret = p.compressSparseArray(ret) ret.other = other end return ret end --[[ ------------------------------------------------------------------------------------ -- compressSparseArray -- -- Questa porta una matrice cù unu o più valori nul, è elimina i valori nul -- mentre cunservanu l'ordine, per chì a matrice pò esse attraversata in -- sicurità cù ipairs. ------------------------------------------------------------------------------------ --]] function p.compressSparseArray(t) checkType('compressSparseArray', 1, t, 'table') local ret = {} local nums = p.numKeys(t) for _, num in ipairs(nums) do ret[#ret + 1] = t[num] end return ret end --[[ ------------------------------------------------------------------------------------ -- sparseIpairs -- -- Questu hè un iteratore per arrays sparse. Pò esse usatu cum'è ipairs, -- ma pò manighjà i valori nuli. ------------------------------------------------------------------------------------ --]] function p.sparseIpairs(t) checkType('sparseIpairs', 1, t, 'table') local nums = p.numKeys(t) local i = 0 local lim = #nums return function () i = i + 1 if i <= lim then local key = nums[i] return key, t[key] else return nil, nil end end end --[[ ------------------------------------------------------------------------------------ -- size -- -- Questu rende a dimensione di una tavola di paru di chjave / valore. -- Funcionerà ancu nantu i matri, ma per i matri hè più efficiente per aduprà -- l'operatore #. ------------------------------------------------------------------------------------ --]] function p.size(t) checkType('size', 1, t, 'table') local i = 0 for k in pairs(t) do i = i + 1 end return i end local function defaultKeySort(item1, item2) -- "number" < "string", so numbers will be sorted before strings. local type1, type2 = type(item1), type(item2) if type1 ~= type2 then return type1 < type2 else -- This will fail with table, boolean, function. return item1 < item2 end end --[[ Ritorna una lista di e chjavi in una tabella, ordenata utilizendu sia una funzione di paragone predeterminata sia una funzione keySort persunalizata. ]] function p.keysToList(t, keySort, checked) if not checked then checkType('keysToList', 1, t, 'table') checkTypeMulti('keysToList', 2, keySort, { 'function', 'boolean', 'nil' }) end local list = {} local index = 1 for key, value in pairs(t) do list[index] = key index = index + 1 end if keySort ~= false then keySort = type(keySort) == 'function' and keySort or defaultKeySort table.sort(list, keySort) end return list end --[[ Iterate à traversu un tavulinu, cù e chjavi ordenate utilizendu a funzione keysToList. Se ci sò solu chjavi numerichi, sparseIpairs hè probabilmente più efficiente. ]] function p.sortedPairs(t, keySort) checkType('sortedPairs', 1, t, 'table') checkType('sortedPairs', 2, keySort, 'function', true) local list = p.keysToList(t, keySort, true) local i = 0 return function() i = i + 1 local key = list[i] if key ~= nil then return key, t[key] else return nil, nil end end end --[[ Ritorna veru se tutti i chjavi in a tavula sò numeri integri consecutivi da 1. --]] function p.isArray(t) checkType("isArray", 1, t, "table") local i = 0 for k, v in pairs(t) do i = i + 1 if t[i] == nil then return false end end return true end -- { "a", "b", "c" } -> { a = 1, b = 2, c = 3 } function p.invert(array) checkType("invert", 1, array, "table") local map = {} for i, v in ipairs(array) do map[v] = i end return map end --[[ { "a", "b", "c" } -> { ["a"] = true, ["b"] = true, ["c"] = true } --]] function p.listToSet(t) checkType("listToSet", 1, t, "table") local set = {} for _, item in ipairs(t) do set[item] = true end return set end --[[ Funzione ricurrente di copia prufonda. Preserva identità di sottumessi. ]] local function _deepCopy(orig, includeMetatable, already_seen) -- Mantene copie di tavule indexate da a tabella originale. already_seen = already_seen or {} local copy = already_seen[orig] if copy ~= nil then return copy end if type(orig) == 'table' then copy = {} for orig_key, orig_value in pairs(orig) do copy[deepcopy(orig_key, includeMetatable, already_seen)] = deepcopy(orig_value, includeMetatable, already_seen) end already_seen[orig] = copy if includeMetatable then local mt = getmetatable(orig) if mt ~= nil then local mt_copy = deepcopy(mt, includeMetatable, already_seen) setmetatable(copy, mt_copy) already_seen[mt] = mt_copy end end else -- number, string, boolean, etc copy = orig end return copy end function p.deepCopy(orig, noMetatable, already_seen) checkType("deepCopy", 3, already_seen, "table", true) return _deepCopy(orig, not noMetatable, already_seen) end --[[ Concatenate tutti i valori in a tavola chì sò indexati da un numeru, in ordine. sparseConcat{ a, nil, c, d } => "acd" sparseConcat{ nil, b, c, d } => "bcd" ]] function p.sparseConcat(t, sep, i, j) local list = {} local list_i = 0 for _, v in p.sparseIpairs(t) do list_i = list_i + 1 list[list_i] = v end return table.concat(list, sep, i, j) end --[[ -- Trova a lunghezza di una matrice, o di una quasi-matrice cù chjavi cum'è -- "data1", "data2", ecc, utilizendu un algoritmu di ricerca esponenziale. -- Hè simile à l'operatore #, ma pò rende un valore differenti quandu ci sò -- lacune in a porzione di u tabellu. -- Intenditu esse adupratu nantu à i dati carricati cù mw.loadData. Per altri -- tavulini, aduprate #. -- Nota: # frame.args in object frame sò sempre imposti à 0, indipendentemente da -- u numeru di parametri di mudellu senza nome, per quessa, utilizate sta -- funzione per frame.args. --]] function p.length(t, prefix) -- esigenza modulu in linea per chì [[Modulo:Exponential search]] -- chì hè solu bisognu da sta funzione -- ùn vene micca milioni di trasclusioni local expSearch = require("Modulo:Exponential search") checkType('length', 1, t, 'table') checkType('length', 2, prefix, 'string', true) return expSearch(function(i) local key if prefix then key = prefix .. tostring(i) else key = i end return t[key] ~= nil end) or 0 end function p.inArray(arr, valueToFind) checkType("inArray", 1, arr, "table") -- se valueToFind hè nil, errore ? for _, v in ipairs(arr) do if v == valueToFind then return true end end return false end return p 6j7newudpy42742l86tbqewvfsu48a6 Lingua lombarda 0 19458 375727 352499 2021-08-19T03:39:18Z Jun Misugi 295 + cat wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''lingua lombarda''' (''lengua lombarda'' in lombardu) hè una lingua galloitalica chi hè parlata in [[Lombardia]]. [[Categoria:Lingua rumanza|Lombardu]] [[Categoria:Italurumanzu|Lombaru]] 9pkhr0dvt6tuwz37pklf9q56tmn8u24 Vulcanu (Sicilia) 0 19459 352524 352523 2016-01-07T20:13:02Z 92.150.38.63 wikitext text/x-wiki [[File:Vulcano_visto_da_Quattrocchi_(Lipari).jpg|thumb |Vulcanu vistu da Lipari]] '''Vulcanu''' (''Vurcanu'' in [[lingua siciliana|sicilianu]]) hè un'[[isula]] taliana chì appartene à l'[[arcipelagu]] di l'[[isule Eolie]], in [[Sicilia]]. L'abitanti eranu 715 in u [[2001]]<ref>'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.</ref>. In l'antichità Vulcanu fù chjamatu ''Therasia'' (Θηρασία), da ''Hiera'' (Ἱερά), perchè sacra à u diu [[Vulcanu (divinità)|Vulcanu]], da induv'ellu pruvene u so nome attuale. == Geugrafia == Vulcanu hè situata 20&nbsp;km à u nordu di a [[Sicilia]] (Golfu di Patti, [[Mare Tirrenu]]). E [[Bocche di Vulcanu]], un bracciu di mare largu 750&nbsp;m circa, a siparanu da [[Lipari (isula)|Lipari]]. === I vulcani === [[File:Vulcanocraterrim1.jpg|thumb|Summità di u crateru [[Vulcanu|vulcanicu]].]] L'isula deve infatti a so esistenza à a fusione di parechji [[Vulcanu (geolugia)|vulcani]] frà i quali u più grande hè u ''[[Vulcanu (vulcanu)|Vulcanu di a Fossa]]''. Più à u nordu ci hè invece ''[[Vulcanellu]]'' (123&nbsp;m), culligatu à u restu di l'isula per via di un [[Istmu di Vulcanu|istmu]]. In u seculu XII eranu siparati da l'acque. Di sta cunghjunzione si n'hà avutu nutizia solu in u [[seculu XVI]]. Forse Vulcanu è [[Vulcanellu]] sò dui fuculari parziali di listessu gran'fuculare vulcanicu. U meridiunale ''Monte Aria'' (500&nbsp;m), cumplittamente inattivu, chì forma un vastu altupianu custituitu da lave, tufu è dipositi alluviunali olocenichi è u ''Monte Saracenu'' (481&nbsp;m). U principale vulcanu, à punente, pare esse si furmatu dopu à l'estinzione di u vulcanu meridiunale. Incù lave assai acide, hà ingeneratu u monte dettu ''Vulcanu di a Fossa'' (o ''Gran'Crateru'' o ''Conu di Vulcanu''), altu 386&nbsp;m, incù pendite molte ripide, incù à u nordu un crateru spentu, dettu ''Forgia Vechja''. À nordu-punente ci si trova una ricente culata d'[[ossidiana]] di u [[1771]], detta ''e Petre Cotte''. U crateru attivu hè situatu piuttostu espostu à u nordu-punente. Bench'è l'ultima eruzione sia avvinuta in u [[1888]] - [[1890]], u vulcanu ùn hà mai cissatu di dà prova di a so propria vitalità è ancu oghje si osservanu parechji finomini: [[fumarole]], ghjetti di vapore tantu annantu à a cresta ch'è sottumarini è a prisenza di fanghi zulfurosi incù pruprietà terapeutiche interessante. À u nordu numerose fumarole cuntinueghjanu à emette [[acidu boricu]], [[cloruru di ammoniu]] è [[zolfaru]], chì alimenteghjanu un cumplessu industriale per a produzzione di zolfaru. Data a tussicità di i gasi emessi da e fumarole, hè pussibile avvicinà si ne solu accumpagnatu da guide autorizate. == Econumia == [[File:Isla_Vulcano,_Fumarola,_Sicilia,_Italia,_2015.gif|thumb|Vulcanu: e fumarole]] Prima di u sviluppu turisticu di l'anni uttanta, l'econumia di l'isula era per u più basata annantu à l'agricultura. Oghje, à parte u turismu (ch'è hè da sempre a fonte di rivenutu più impurtante), l'attività principale consiste in a cultivazione di a vigna. == Trasporti == L'Isula Vulcanu hè culligata à a [[Lipari (isula)|Isula di Lipari]] incù un sirviziu marittimu da ''Portu di Livante'' (annantu à l'isula Vulcanu) à [[Lipari (isula)|Lipari]] (circa ¼ d'ora) à traversu e Bocche di Vulcanu. Hè raghjunghjibile incù circa un'ora è mezu di navigazione incù a nave è incù circa 3/4 d'ora incù l'aliscafu da [[Milazzo]] ([[Pruvincia di Messina|Mè]]). == Mitulugia è Storia == [[File:Vulcano-island.jpg|left|thumb|U crateru è l'arburatura]] Vulcanu, da i grechi era dettu Hiera, apposta ch'è sicondu a mitulugia annantu à st'isula si situavanu e fucine d'[[Efestu]], diu di u focu è [[stazzunaghju]] chì avia per aiutà lu i [[Ciclope (mitulugia greca)|Ciclopi]]. D'ella parlanu Tucidite è Aristotile. I studii di parechji archeologhi è etno-antrupologhi cunnisciuti, cunverghjini per identificà u situ, cum'è l'"Isula di i morti". Annantu à a basa di parechji indizii, quelli sustenenu ch'è da tutti l'isule Eolie, i morti eranu traspurtati quì per via di imbarcazione rudimentale, affinch'elli fussenu purificati da u diu di u focu, per via di riti sacri. L'assenza di ritruvamentu di cadaveri face suppone ch'è, à a fine di i riti, e salme eranu traspurtate è sipolte in e so isule d'appartinenza. Di manera differente certi altri sustenenu ch'è i cadaveri eranu sippilliti annantu à l'Isula, ma a natura vulcanica di u terrenu hà cancillatu ogni traccia di i resti umani. E numerose, antichissime, grotte scavate in a roccia, prisente in a lucalità di Pianu, parerianu esse ligate à quelli riti funerarii. I Rumani dopu ribattizonu u diu Efestu, cù u nome di Vulcanu, è dopu l'isula fù cusì chjamata. Hè da quì ch'è deriveghjanu i termini [[Vulcanu (geolugia)|vulcanu]] è [[vulcanesimu]]. Cum'ellu si leghje in a "Guida di Messina è cuntorri " di u 1902, "In quelle acque, Ottavianu, durente a guerra incù Sestu Pumpeu, pose a so stazione navale." Vulcanu firmò cusì disabitata per parechji seculi. Intornu à u 510, rè Teodoricu vi rilegò, per punizione, u curiale Iovino. U nurmanu Ruggero I, conte di Sicilia, intornu à l'annu 1083 fece dunazione di l'Isula, incù altre di l'arcipelagu, à u Munasteru di " San Bartolomeo " di i frati benedettini di Lipari, per via di u so Abbate Ambrogio. À l'epica l'isule eranu guasi disabitate è infistate da a pirataria arabo-islamica. A chjesa lucale custituìa per u Rè, una basa d'infurmazione è una campanella d'alarma. L'isule, culunizate da a Chjesa, pudianu vede una crescita di a pupulazione è u sfruttamentu di e risorse naturale. In u 1090 Papa Urbanu II, fece donu di e setti isule à Costantinu u Grande, è cusì per parechji seculi l'Isula di Vulcanu firmò sottu u duminiu di a Chjesa di Lipari. In u 1813 ghjunse da Napuli u generale Don Vito Nunziante, incù nulla *osta *regio, per pudè acquistà terre in l'Isule Eolie, da a Mensa Vescovile di Lipari. Incù dui atti siparati, ma tremindui di u 8-4-1813, ottense in enfiteusi, da u Vescu Monsignore Francescu Todaro, deci "salmate" di terra in Vulcanu, in l'areale di Proto di Livante, è altrettante in Contrada Portu Punente. À a morte di Nunziante, l'eredi, intornu à u 1873 entrinu in cuntattu incù un certu James Stevenson, riccu signore di Glasgow, interessatu à l'acquistu di grandi quantità di zolfaru, ch'ellu furnìa à u Regnu Unitu è à a Francia. L'attu di vendita frà l'eredi di Nunziante è James Stevenson, fù firmatu in u 1873. L'industria artigianale per a lavurazione di u zolfaru, ghjà avviata in u XVIII, fù ripresa da Nunziante è criscuta da Stevenson. Per i travagli eranu imprudati i *coatti, prigiuneri cundannati à i travagli furzati, allughjati à *a menu peghju in "cameroni", sempre esistente, in i quali si travagliava ancu u zolfaru. [[File:Zolfo_a_Vulcano_-.jpg|thumb|U zolfaru in Vulcanu]] In a notte di u 3 aostu 1888, l'eruzione di u Vulcanu pose a fine à tutti l'attività industriale. A moglia di Stevenson, scurata, obligò quellu à abbandunà l'isula è à fà ritornu in Scozia. À a morte di Stevenson, in u 1903, i so bè di Vulcanu fubbenu acquistati da e famiglie Favaloro è Conti. Da a fine di a 800 cumincionu à ghjunghje da a Sicilia i primi paisani in cerca di furtuna. Da Gelso, induve ci era una sorta di portu naturale per e barche, i lavoratori di a terra, à dossu d'asini è muli, si spustavanu à Vulcanu Pianu, zona para à circa 400 metri d'altitudine s.a.m. Propriu à Gelso ci si trova a prima chjesa di l'isula (Sec. XIX), pocu più maiore ch'è una stanza, sempre esistente. Vulcanu Portu si cuminciò invece à pupulà in u seculu XX, incù a prisenza di puchissimi nuclei familiari, in pruvinenza da e coste siciliane è da a vicina Lipari. Solu intornu à u 1950 Vulcanu principiò à esse friquintata da i turisti, chì oghje custituiscenu a risorsa ecunomica maiò di l'isula. == Curiusità == Sicondu l'avvucatu è scrittore [[Stati Uniti d'America|americanu]] Richard Paul Roe<ref>Richard Paul Roe, 2011, ''The Shakespeare Guide to Italy: Retracing the Bard's Unknown Travels'', pagine=265-296, HarperCollins.</ref>, a cummedia [[A timpesta]] di [[William Shakespeare]] saria messa in scena annantu à l'isula di Vulcanu. L'isula di Vulcanu hè ancu prisente in a siconda seria di u manga [[E bizarre avvinture di JoJo]] di [[Hirohiko Araki]] è hè teatru di u scontru finale trà u protagunistu [[Joseph Joestar]] è l'omu di u pilastru Kars. À Vulcanu hè dedicatu un [[astiroide]], [[4464 Vulcanu]] <ref>(in inglese) [http://www.minorplanetcenter.net/iau/èCS/MPCArchive/1996/MPC_19960305.pdf M.P.C. 26762 di u 5 marzu 1996]</ref>. L'antica Via Reale hè cusì chjamata perchè pare ch'è Ferdinandu di Burbone volse travirsà l'isula di Vulcanu da parte à parte, partendu da u mare, cullendu à u Pianu è falendu annantu à l'altra costa. Frà u 1949 è u 1950 à Vulcanu è annantu à l'isula di Salina, fù giratu u filmu "Vulcanu" direttu da William Dietere e. Interpretatu da Anna Magnani è Rossano Brazzi, u filmu fù produttu da a Panaria Filmu di u Principe Francescu Alliata, per esce in e sale in prima u 2 frivaghju 1950. Di a truppa fece parte ancu l'etnologu è fotografu Fosco Maraini. == Note == <references /> == Da vede dinù == * [[Petra Quaglietto]] * [[Vulcanu]] * [[Vulcanu (filmu 1950)]] [[Categoria:Eolie|Vulcanu]] [[Categoria:Isule di a provincia di Messina|Vulcanu]] [[Categoria:Vulcani di Sicilia|Vulcanu, isula]] 658d82dpt7z9660to9o8abqycbm5wiq Econumia prisenziale 0 19464 368422 352617 2020-08-08T04:37:44Z Holder 1485 wikitext text/x-wiki A sprissione '''econumia prisenziale'''<ref>'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> hè unu neulugismu imprudatu cum'è cuncettu da [[Laurent Davezies]]<ref>[http://www.veilleinfotourisme.fr/1159362567018/0/fiche_articulu/ Unu trenu ne pò nasconde un antru daretu l'econumia produttiva, attinzione à l'econumia prisenziale...]</ref> è [[Christophe Terrier]]<ref>http://www.veilleinfotourisme.fr/1170668962530/0/fiche___articulu/&RH=1173709334557 e basa/basamente di l'econumia prisenziale di i dipartimenti]</ref> per discrive un'econumia basata annantu à a pupulazione rialmente prisente annantu à unu territoriu chì pò mutà abbastanza lestru, è chì à tempu produce è cunsoma. Hè da cuntrastà incù l'analisi ecunomica classica chì hè basata annantu à i lochi di produzzione tradiziunali (fabbriche, sirvizii, etc.). ==Una cuncizzione nuvella di l'econumia regiunale== A scenza ecunomica regiunale, ancu chjamata [[geugrafia ecunomica]], si sparte in dui approcci : unu hà per ogettu principale a lucalisazione di l'imprese annantu à u territoriu (econumia produttiva), quandu l'altru invece hè cintratu annantu à e pupulazione chì stanu annantu à 'ssu territoriu (econumia residenziale). L'econumia residenziale hè basata annantu à l'idea ch'è a pupulazione chì risede annantu à un territoriu inghjenna un'attività ecunomica à listessu tempu ch'è bisogni di sirviziu. U sviluppu di a mubilità - è in particulare di u turismu - in u mondu mudernu mudificheghja di manera nutevule u funziunamentu di l'econumia prisenziale chì a pupulazione rialmente prisente annantu à u territoriu diventa varievule, furmata per parte di residenti è per parte di sughjurnanti. 'Ss'evuluzione marca una dissuciazione significativa trà tempu è lochi di produzzione è tempu è lochi di cunsumu. Divintava da tandu necessariu d'aduttà un nome chì ùn face più riferimentu à i soli residenti - chì ponu ancu esse tempurariamente assenti di u territoriu - ma invece à l'inseme di a ghjente prisente. À Laurent Davezies chì studiava 'ssa prublematica, Christophe Terrier hà prupostu, in u 2002, u nome d'econumia prisenziale. A prima publicazione imprudendu 'ssu termine d'econumia prisenziale hà statu prisintata da Laurent Davezies à u culloquiu di l'ASRDLF (associu regiunale di lingua francese) di sittembre 2004. I studii di a direzzione di u Turismu annantu à l'estimu di a pupulazione prisente (prima publicazione di marzu 2005) hanu custituitu un acquistu majeur per u sviluppu di i studii annantu à 'ssu nuvellu cuncettu. == Traduzzione in inglese == U termine "econumia prisenziale" si pò traduce in inglese cù "in-place economy". 'Ssa traduzzione hè stata pruposta in u quatru di l'edizione di a siconda virsione di u "Thesaurus multilingue di u turismu è di i spassatempi" in elaburazione da l'amministrazione francese di u turismu è l'Organisazione mundiale di u turismu. == Note == <references/> == Bibliugrafia== * Davezies Laurent, 2004, ''Tempu di a produzzione è tempu di u cunsumu : i nuvelli accunciadori di u territoriu ?'' in Futuribles n° 295, marzu 2004 (in francese) * Terrier Christophe, Sylvander Marguerite, Khiati Abdel, Moncere Véronique, 2005, ''Pupulazione prisenta : metudi di diterminazione à parte inchieste annantu à i turisti.''Cumunicazione à e Ghjurnate di Metudulugia Statistica di l'Insee - 15 marzu 2005 (in francese) * Terrier Christophe, 2006, ''L'econumia prisenziale, unu stuvigliu di gistione di u territoriu''in Cahiers Espaces, numeru spiciale Ossirvazione è Turismu ([http://www.rivista-spazii.com www.rivista-spazii.com]) (in francese) * Terrier Christophe (dir) 2006, edizione Direzzione di u Turismu, ''Mubilità turistica è pupulazione prisente - e base di l'econumia prisenziale di i dipartimenti'' (in francese) == Da vede dinù == * [[Econumia di u turismu]] * [[Econumia geugrafica]] oxsja5khjied8nkh2ml0ivdma0p7amo Template:Help for non-Corsican speakers 10 19465 373464 352621 2021-06-02T04:59:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div style="margin-bottom:10px; text-align:center; padding:15px; color:black; background-color:#50C878; border:5px solid #6F4E37"> [[Image:Flag of Corsica.svg|center|175px]]<br> <span style="font-size: 1.8em; line-height: 1em">'''This is a page for non-Corsican speakers to discuss anything related to the Corsican Wikipedia'''.</span><br><br>[[Image:Idioma corso.png|center|175px]]<br/> You can also request assistance for your works on the Corsican Wikipedia.<br/>[[Image:Coffe_time.jpg|center|100px]]<br><small>''Note that Corsican Wikipedia users may primarily assist you in English, French or Italian.''</small><br/></div><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> eggjkomg62ia02af6l1q28aypvc001a Wikipedia:Help for non-Corsican speakers 4 19466 352622 2016-01-23T01:41:42Z Leeheonjin 9640 Pagina nova: {{Help for non-Corsican speakers}} <!--■■■■■■■■■■■■■ Messages, topics and requests below this line please ■■■■■■■■■■■■■--> <!-... wikitext text/x-wiki {{Help for non-Corsican speakers}} <!--■■■■■■■■■■■■■ Messages, topics and requests below this line please ■■■■■■■■■■■■■--> <!--■■■■■■■■■■■■■ Interwikis and Categories below this line ■■■■■■■■■■■■■--> [[Category:Wikipedia]] [[Category:Help]] gtpcy6rkn5j6crmovikv0glj15mgjub Ghjuvan' Ghjiseppu Flori 0 19467 352628 2016-01-25T12:50:44Z 109.208.151.31 Reindirizzamentu à [[Peppu Flori]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Peppu Flori]] jfkzh7duqrks4641rzfd0vxb0gy6m2b Peppu Flori 0 19468 359193 359188 2018-05-08T20:51:39Z Jumpy01 11155 +tmp wikitext text/x-wiki [[File:Lozzi-village-2.jpg|thumb|Lozzi, u paese nativu di Peppu Flori]] ''Ghjuvan Ghjiseppu Flori'' ([[Galeria]], 1 ghjinnaghju di u 1899 - [[Aiacciu]], 28 aostu di u 1972)<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> hè statu unu [[scrittore]] è [[pueta]] [[Corsica (lingua)|corsu]]. Hè statu dinù [[funziunariu]] culoniale francese in [[Africa]]<ref>[IDREF http://www.idref.fr/097726095]</ref>. I nomi di i dui pueti Peppu Flori è [[Don Ghjiseppu Giansily]] dettu ''Pampasgiolu di l'Acquale'' sò à spessu assuciati chì sò tremindui cuetanei, pueti di prima trinca è originarii di listessu paese, quellu di [[Lozzi]]. Peppu Flori hà scrittu a musica è e parole di bon' parechje canzone in lingua corsa ch'è ellu hà à spessu interpritate incù musicanti cum'è u chitarristu Antone Bonelli, Francescu Mattei, Andria Revel, è cetera. == Biugrafia == [[image:Lozzi-rue.jpg|thumb|A casa di Peppu Flori in Lozzi]] Ghjuvan Ghjiseppu Flori dettu ''Peppu Flori'', hè di una famiglia di pastori [[Niolu (rigione)|niulinchi]], originaria di u paese di [[Lozzi]]. Ci avia una casa ch'ellu tinia da a so famiglia. Peppu Flori hà cullaburatu à numerosu ghjurnali, in [[Corsica (lingua)|lingua corsu]] o francese : ''U Muntese'', ''Paese Corsu'', ''Monte Cintu'', Le Petit Bastiais, Nice-Matin. Hà ancu cullaburatu à l'[[Uffiziu di radiudiffusione è televisione francese|ORTF]], è hè statu membru di a [[Sucità di l'autori, cumpusitori è editori di musica|SACEM]] in u 1980. == Opere == * ''Ricordi dolci è amari'' (1952) : premiu Bonardi di l'associu Parlemu Corsu in u 1966 * ''Poesie Giocose'' (1817) * ''U Sangue parla'' (1951) : cummedia in un attu * ''Mamma cara'' * ''Veranu corsu'' * ''Vechje Torre''... * ''Milla Proverbi Corsi'' (1971) {{Citazione|I pruverbi hanu tutti unu sensu propiu o figuratu è à spessu i dui à listessu tempu, ma tutti sèo stati stabiliti sicondu a sperienza, l'esempii è i fundamenti di a murale. Quellu chì i sà imprudà pò ancu mette si in unu casu criticu à l'ascosu di unu pruverbu è ùn a rigretterà mai. (Peppu Flori)}} == Omagi resi == [[File:Gal%C3%A9ria_Prezzuna_casa_di_i_Pueti_1.jpg|thumb|Casa di i Pueti Peppu Flori è Pampasgiolu in u paisolu di Prezzuna]] * Annantu à a facciata di a casa ind'ellu stava in [[Lozzi]] hè posta una placca cummemurativa chì ci hè scrittu annantu: " ''In omagiu Peppu Flori (1898 - 1972) pueta è scrittore corsu mantenidore di a tradizione e di a fede nostra - 26 aostu 1973'' ". * Una casa di i pueti esiste in [[Galeria]], in u paisolu di Prezzuna : a ''Casa di i Pueti à Peppu Flori à Pampasgiolu''. A casa di u pueta chì daretu ci si trova un'appicciu di a merria di [[Galeria]], hè appiccicata à a chjesa Santa Lucia. Dumineghja u campusantu ind'ellu ci riposa dinù dapoi u 1977, Don Ghjaseppu Giansily dettu ''Pampasgiolu di l'Acquale''. == Note == <references/> == Bibliugrafia == * ''Ricordi di zitellina'', Editore Peppu Flori, 60 pagine, 1966 * ''Mille proverbii corsi'', Aiacciu, Editore O.C.P., 1971 ===Canzone=== * ''Acquale'' : (u me paese) parole di Peppu Flori ; Musica di Peppu Flori è Filippu Marietti, Parigi, Edizione Max Eschig, 1963 * ''Ninni Nanna'' : parole di Peppu Flori ; Musica di Peppu Flori è Filippu Marietti, Parigi, Edizione Max Eschig, 1963 * ''Innu à Pasquale Paoli'' : parole di Peppu Flori, Musica di Peppu Flori è Filippu Marietti, Parigi, Edizione Max Eschig, 1963 * ''Corsica'' : parole di Peppu Flori, Musica di Paul Coque, Parigi, Edizione Max Eschig, 1963 * ''Per tè'' : parole di Peppu Flori, Musica di Bruno Bacara, Parigi, Edizione musicale Amore, 1963 * ''Preghera'' : parole di Peppu Flori ; musica di Maguy Zanni, Parigi, Edizione Max Eschig, 1964 * ''L'ingannata'' : parole di Peppu Flori ; musica di Maguy Zanni, Parigi, Edizione Max Eschig, 1969 ==Ligami== * [http://isula.forumactif.com/t108-flori-peppu Peppu Flori : annantu à u foru Isula] ==Da vede dinù== * [[Don Ghjiseppu Giansily]] (dettu ''Pampasgiolu'') {{Scrivanu in lingua corsa}} [[Categoria:Scrivanu in lingua corsa]] dwlquglizuzuktpj52btw8nyl42cn1f Capinera scupaghjola 0 19469 374370 373836 2021-07-16T10:03:20Z Ercé 6825 /* Biolugia */ file wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A capinera scupaghjola'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Marmora%27s_Warbler_-_Sardinia_-_Italy_S4E1036.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Sylvia sarda</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordine | ''[[Passeriformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Sylviidae]]'' |----- | Generu | ''[[Sylvia]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Sylvia sarda''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Sylvia_sarda_1838.jpg|250px]] |----- |} A '''capinera scupaghjola''' (''Sylvia sarda'') hè un [[acellu]] chì face parte di a famiglia di [[Sylviidae]]. ==Aspetti morfulogichi== == Distribuzione è ambiente == A capinera scupaghjola nidificheghja in [[Europa|Europa di u punente]], è [[Africa di u nordu]], in Corsica è in Sardegna, ma dinù annantu à l'isule di l'[[Arcipelagu Tuscanu]] è in l'isula di [[Pantelleria]], in ambienti di media muntagna furmati da scope, è spazii aperti incù l'arbusti. == Biolugia == [[File:Cuculus canorus canorus MHNT.ZOO.2010.11.150.36.jpg|thumb|''Cuculus canorus canorus'' + ''Sylvia sarda'']] Nidificheghja versu a fine di u branu. == Sistematica == A capinera scupaghjola ùn hà micca sottuspezie. Parechji sinonimi di ''sylvia sarda'' sò: * ''sylvia sarda balearica'' * ''sylvia balearica'' ==Lessicu corsu== A capinera scupaghjola hè ancu chjamata a ''capinera sardignola''. == Note == <references/> ==Riferimenti== * [http://www.adecec.net/lexiques/pdf/les-oiseaux.pdf L'acelli - Ghjuvan Petru Battestini, Adecec, 1982] == Ligami == * [http://avibase.bsc-eoc.org/species.jsp?lang=IT&avibaseid=6E1206E4FC70EB9E Avibase] ==Da vede dinù== * [[avifauna di Corsica]] * a [[capinera]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] g1bk49hfcxjhdlh7iqkrgejib2ji02t Curruca Corsica 0 19470 352858 352675 2016-02-07T17:41:01Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Capinera scupaghjola]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Capinera scupaghjola]] 9dekq6t4ekdochtrzzr8q8n7a4oxdjm Capinera campagnola 0 19471 352688 2016-01-27T18:57:06Z Paulu 58 Paulu hà spustatu a pagina [[Capinera campagnola]] à [[Capinera scupaghjola]]: più ghjustu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Capinera scupaghjola]] 9dekq6t4ekdochtrzzr8q8n7a4oxdjm Don Ghjiseppu Giansily 0 19472 364410 361924 2019-10-03T11:23:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Lozzi-village-2.jpg|thumb|Lozzi, u paese nativu di Pampasgiolu]] '''Don Ghjiseppu Giansily''' (natu in u 1901 in [[Lozzi]] è mortu in u 1977 à [[Galeria]] hè statu unu pastore, [[pueta]] in [[lingua corsa]] è scrivanu in e riviste<ref>'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref>. == Biugrafia == Don Ghjiseppu Giansily dettu ''Pampasgiolu di l'Acquale'', hè natu in una famiglia di pastori [[Niolu|niulinchi]], originaria di l'Acquale in [[Lozzi]]. Ci pussedia una casa familiale cum'è u so cuetanu, u pueta [[Peppu Flori]]. Cantore di prima trinca, era cunsideratu un maestru di u famosu [[chjama è rispondi]]. {{Citazione|U ''chjama è rispondi'', chì l'origine ricolla à tempi antichi antichi, hè unu scambiu cuntrastatu cantatu cù e rime annantu à unu tema sceltu chì ùn ci vole miccca à scartà si ne, à u quale eranu avvezzi i pastori è i campagnoli di a trinca di Pampasgiolu è di qualchì altri impruvisadori di 'ssi tempi antichi induve a sirenità di a natura truvava un ecu in l'omu. Ss'arte di l'impruvisazione pare cusì prufundamente arradicatu in a nostra terra antica. Pampasgiolu sapia fà si rispittà. Naturalmente dunatu, a so voce sublime, e so rime è a so finezza di spiritu finianu sempre per triunfà di a sfiatera lirica di i so avversarii in cantu. Ùn ci era tandu una festa o una fiera à quell'epica senza a so parte di dialoghi cantati, sputichi cuntrastate d'onore puetichi è inspirati molti ricircati è apprizziati incù passione è gudimentu. Era ancu l'usu d'invità à e tundere, tribbiere è altri rituali staghjuneschi l'inseme di i pueti di u circondu.<ref>[http://www.enciclopediadiacorsica.com/?p=1187 Enciclopedia di a Corsica]</ref>.}} Pampasgiolu hà ancu cullaburatu à e riviste in [[lingua corsa]] : [[A Muvra]] è ''Barretta Misgia''. == Opere == [[File:Gal%C3%A9ria_Prezzuna_casa_di_i_Pueti_1.jpg|thumb|Casa di i Pueti Peppu Flori è Pampasgiolu in u paisolu di Prezzuna ([[Galeria]])]] Puemi cantati : * ''U lamentu di Cursichella'' * ''Bonghjornu o madamicella'' * ''A tribbiera'' == Omagi == [[File:Lozzi_plaque_comm%C3%A9morative_Pampasgiolu.jpg|thumb|Placca cummemurativa annantu à a so casa in L'Acquale]] * ''A Casa di i Pueti à Peppu Flori à Pampasgiolu'', a casa di i pueti Peppu Flori è Pampasgiolu,hè u nome datu à l'anziana scola primaria appiccicata à a chjesa Sainte-Lucie in u paisolu di Prezzuna in u Marsulinu à [[Galeria]]. Dumineghja u campusantu in u quale riposa dapoi u 1977, Don-Ghjaseppu Giansily dettu ''Pampasgiolu di l'Acquale''. I nomi di i dui pueti Flori dice ''Peppu'' è Don-Ghjaseppu Giansily dice ''Pampasgiolu di l'Acquale'' sò à spessu assuciati chì sò tremindui cuetani, pueti di prima trinca è originarii di listessu paese di [[Lozzi]]. * ''Canzone à Pampasgiolu'' hè unu omagiu à u pueta in una canzona interpritata (7 virsione) da cantadori di musica tradiziunale corsa cum'è [[Antone Ciosi]], Maryse Nicolai o i Fratelli Vincenti. * Pampasgiolu hè mintuvatu in a canzona di [[I Muvrini]] intitulata 'Sentu u Niolu''. * U 25 lugliu di u 2003, una placca cummemurativa hè statu posta annantu à a facciata di a so casa di L'Acquale, in a cumuna di [[Lozzi]]. == Bibliugrafia == === Canti corsi === Pampasgiolu hà scrittu e parole di parechje canzone corse, interpritate da autori cum'è Regina è Brunu (duo Duellu vucale è strumentale di canzona tradiziunale corsa, Premiu maiò di l'Accademia Charles Cros, Premiu maiò di u discu), o ch'ellu hà qualchì volta interpritate. == Note == <references/> ==Da vede dinù== * [[Peppu Flori]] [[Categoria:Pueta in lingua corsa]] [[Categoria:Musica corsa]] 9jh8m5ezpivdozmbqaqnifecqllg6k7 Paul Kantner 0 19473 375767 352726 2021-08-19T11:51:28Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Paul Kantner Jefferson Starship 1975.JPG|thumb|Kantner, [[1975]]]] '''Paul Lorin Kantner''' hè statu un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. Era natu u [[17 di marzu|17 marzu]] di u [[1941]] in [[San Franciscu]] ([[California]]) è hè mortu in a so casa in San Franciscu, California, u [[28 di ghjennaghju|28 ghjennaghju]] di u [[2016]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Kantner, Paul]] [[Categoria:Americanu|Kantner, Paul]] [[Categoria:Biugrafia]] gbnfk0w5jzviaua0ju5gl0ugcvquf5z Filibertu Evaristu Ciattoni 0 19474 362904 352731 2019-07-08T21:31:11Z Jumpy01 11155 W wikitext text/x-wiki '''Filibertu Evaristu Ciattoni'''<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> hè statu incù Don [[Luiggi Giafferi]] è Andria Colonna-Ceccaldi, unu di i trè generali fundatori di a Nazione corsa<ref>[http://membri.multimania.fr/culturacorsa/manifestu.php manifestu di u 22 dicembre, testu originale in lingua corsa]</ref>. À u principiu di u seculu XVIII, i Corsi custituiscenu unu righjimentu cumplettu à u sirviziu di [[Regnu di Napuli|Napuli]], è à u mezu di 'ssu seculu empienu l'effettivi di u righjimentu Reale-Farnese. Quandu a guerra di 40 anni scoppia in u 1729, bon parechji Corsi, frà i quali 'ssi primi capi di a ribellione, chettanu i so ranghi per vultà in [[Corsica]] à cumbatte i Genuvesi<ref>[http://siti.google.com/situ/tirailleurscorses/home/les-troupes-corses I truppe corse]</ref>. A Corsica era tandu sottu a [[Ripublica di Ghjenuva|duminazione genuvese]] dapoi 1645. Organizeghjanu u 22 dicembre di u 1730 à a Cunsulta di San Pancraziu di [[Biguglia]] (o di Furiani) l'insurrezione è ghjuranu ch'elli priferiscenu more ch'è campà genuvesi. Davanti 4000 omini, seria statu pruclamatu generale di a Nazione corsa<ref>[http://www.corsicatheque.com/Histoire-personnages-historiques/Pasquale-Paoli-1725-1807/Une-enfance-a-Morosaglia-1725-1734 Consulta di biguglia à u curtili di a quale Don Luigi Giafferi è Andrea Colonna Ceccaldi sò tandu pruclamati " generali di a Nazione "]</ref>. U 14 aostu di u 1731, Filibertu Evaristu Ciattoni dirighje unu di i trè corpu di truppe corse (i "naziunali"), è scala in [[Balagna]]<ref>[http://oursjeancaporossi.perso.novi.fr/Cronaca/Dixhuitieme.html Crunulugia Corsica {{XVIIIe}}]</ref>. 'Ss'insurrezione cunducerà à a dichjarazione d'indipendenza di a Corsica in u 1735 (cunsulta naziunale d'[[Orezza]] u 30 ghjinnaghju di u 1735)<ref>[http://partitu-populare-corsu.e-monsite.com/blog/proclamation-de-l-independance.html pruclamazione di l'indipendenza]</ref> , Ghjacintu Paoli (babbu di [[Pasquale Paoli]]) è Giafferi piglianu tandu a testa di u guvernu. U so nome ci hè mintuvatu à tempu à i tituli nuvelli attribuiti à i generali chì hanu guidatu l'insurrezione: {{Citazione|Articulu 8 - ''I generali di u riame Andria Ceccaldi, Ghjacintu Paoli è Filibertu Evaristu Ciattoni seranu à l'avvene primati di u riame, è li serà datu u nome d'Altezze Reale da a parte di l'assemblea generale è di a ghjunta''<ref>Custituzione corsa : Rigulamentu di u 30 ghjinnaghju 1735.</ref>.}} == Note == <references/> ==Da vede dinù== * [[Luiggi Giafferi]] [[Categoria:Persunalità corsa]] [[Categoria:Persunalità pulitica di Corsica]] [[Categoria:Naziunalistu corsu]] ljyy8825zosockv4ayt6c6stwgg92ax Asociación Deportivo Cali 0 19475 374752 360641 2021-08-02T19:40:09Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{Football club infobox | nomeclub = Deportivo Cali| immagine = [[File:Deportivo Cali Blazono.svg|150px]] | nomecompletu = Asociación Deportivo Cali | Cugnomi = Los Azucareros, El Glorioso, La Amenaza Verde, Los Verdiblancos| fundazione = [[1912]] | stadiu = [[Stadiu Deportivo Cali]] | capacità = 55,000 | presidenti = [[File:Flag of Colombia.svg|20px]] [[Álvaro Martínez]] | allinatori = [[File:Flag of Colombia.svg|20px]] [[Fernando Castro Lozada]] | lega = [[Liga Águila]] | stagione = 2015-II | pusizione = 7. | }} '''L'Asociación Deportivo Cali''' hè un club di [[pallò]] fundatu in [[Cali]], [[Colombia]], in u 1912. Oghje, u Deportivo Cali ghjoca in Liga Águila. U presidente attuale hè Álvaro Martínez è l'allinatore hè Fernando "El Pecoso" Castro. U stadiu si chjama Stadiu Deportivo Cali. U stadiu hà una capacità di 55.000 persone. == Palmares == ===<!-- National Tournaments -->=== * [[Primera División de Colombia]] '''(9)''' = 1965, 1967, 1969, 1970, 1974, 1995/96, 1998, 2005-II, 2015-I. * [[Copa Colombia]] '''(1)''' = 2010 * [[Superliga de Colombia]] '''(1)''' = 2014 [[Categoria:Pallò]] kj6zmouw09z32t2nnqyty5matf9n0i9 Shia LaBeouf 0 19476 375786 352735 2021-08-19T13:21:33Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Shia LaBeouf at the TIFF premiere of Man Down.jpg|thumb|LaBeouf, [[2015]]]] '''Shia Saide LaBeouf''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|LaBeouf, Shia]] [[Categoria:Americanu|LaBeouf, Shia]] [[Categoria:Biugrafia]] btp9mfw5641gu846it0pfu3hzthw8ri Sinucellu di la Rocca 0 19477 360118 353688 2018-09-11T12:40:05Z Epìdosis 6943 Fix category wikitext text/x-wiki [[File:Ulmetu.jpg|thumb|Ulmetu, u paese nativu di Sinucellu di la Rocca]] '''Sinucellu di la Rocca''' cunnisciutu dinù sottu u nome di '''Ghjudice di Cinarca''', hè statu una persunalità medievale di [[Corsica]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Era ancu chjamatu ''Simoncellu di la Rocca''. U so babbu era [[Guglielmu di Cinarca]]. A so mamma era Filidora da Covasina.<ref>http://www.casa-longa.org/fg02/fg02_479.htm : Duminiu Casalonga è imparintatu </ref> Natu in [[Olmetu]] in u [[1221]], s'ingaghjò in l'armata di a [[Ripublica di Pisa]], eppo diventò Conte di Corsica. Morse in Genuva in u 1304, 1306 o 1312, sicondu e fonte. == Biugrafia == Di a famiglia di i ''Signuretti di Cinarca'' (scindendu di Cinarcu, figliolu di u miticu [[Ugu Colonna]] sicondu u cronistu di u [[XVe seculu]] [[Ghjuvanni di la Grossa]]) chì cuntrullava a guasi tutalità di u Pumonte, Sinucellu di la Rocca, più cunnisciutu sottu u nome di ''Ghjudice di Cinarca'' hè una figura medievale emblematica di a storia di a Corsica. Sinucellu nascì in [[Ulmetu]], in u Castellu di la Rocca, in u [[1221]]. Era u figliolu di Guglielmu di Cinarca, tombu da i so nipoti u ghjornu di l'osequie di u so fratellu Guidu chì era unu sustinidore accanitu di [[Genuva]]. Sinucellu s'impegna tandu in l'armata di a [[Ripublica di Pisa]], è riceve à 24 anni u titulu di Ghjudice (vene à dì di magistratu supremu), per avè difesu i Pisani da i Francesi, chì l'incaricheghja di sottumette l'inseme di a Corsica, ciò chì serà fattu assai lestru. I Genuvesi, uniti à i signori di u Capicorsu è à quelli di Sant'Antoninu, furzonu Sinucellu à abandunà u sediu di u castellu di a Catena, induve Arrigu è Guidu, figlioli d'Arrigucciu, stavanu sempre. Ma Ghjudice, dopu à avè li acciacciambarati durente qualchì tempu, prufittendu d'un'occasione favurevule, i scompie. S'ellu ci vole à crede à Filippini, spurcò a so vittoria incù un'azzione atroce : dopu à avè fattu caccià l'ochji à tutti i morti annantu à u campu di battaglia, fece salà è piazzà in i caratelli 'ss'orribile spoglie ch'è ellu mandò dopu à Genuva. Da u 1258 à u 1290 Sinucellu ùn cessa di ghjurà fideltà à quandu à [[Genuva]], à quandu à [[Pisa]], è in u 1299, incrispite, e duie Ripubliche finiscenu per firmà un accordu chì privedia u so sbandimentu. Diventatu di fattu 'Conte di Corsica', Sinucellu di la Rocca fattu rignà a pace è a ghjustizia in u paese ch'è ellu amministreghja è induv'ellu crea unu novu sistemu fiscale. Si rallega a pupulazione di l'isula, ma s'attira a numicizia di parechji signori lucali, chì l'avia ristrintu i so puteri. Traditi da unu figliolu illegittimu, fubbe catturatu annantu annantu à a spiaghja di [[Pruprià]]. Fubbe dopu imprighjunatu in [[Genuva]]. Morse in u [[1304]], [[1306]] o [[1312]] sicondu e fonte, in una carcera di a prighjone di Malapaga. == Pusterità == Sinucellu lascia quattru figlioli chì si spartenu i so duminii: * Arrigucciu di la Rocca, babbone d'[[Arrigu di la Rocca]] * Salnese d'[[Istria (Corsica)|Istria]], arcibabbone di [[Vincentellu d'Istria]] * Arrigu Strambu di [[Tallà|Attallà]] * Ugolinu di a Punta == Note == <references /> ==Bibliugrafia== * Ghuivan Claudiu Di Pasquale : [http://books.google.fr/books?id=K2PkTaVL0UoC&pg=PA54&lpg=PA54&dq=Sinucellu+Della+Rocca++Jean-Claudiu+Di+Pasquale,+U+Figliolu/fili+di+a+libert%C3%A9&fonte/surghjente=bl&ots=N5QPAooerD&sig=gFLDmdF5csFuXJqWdSQf9NzUwyo&hl=fr&ei=6fDOTLfZA8mO4AaJiOjcDA&a so=X&oi=book_result&ct=result&resnum=6&ved=0CC4Q6AEwBQ#v=onepage&q&f=false ''I figlioli di a libertà : i figlioli di Pasquale Paoli'', p. 54], annantu à [[Google books]]. [[Categoria:Persunalità di u seculu XIII]] [[Categoria:Storia di a Corsica]] tvktnutu8iteja1ah4d64sivcu56txg Furesta di Bonifatu 0 19478 353290 352796 2016-03-08T18:56:00Z 90.37.136.193 /* U circulu di Bonifatu */ wikitext text/x-wiki [[File:Calenzana-Bonifatu.jpg|thumb|A furesta di Bonifatu]] A '''furesta di Bonifatu''' hè unu massicciu furestieru di u Nordupunente di a [[Corsica]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Si stende annantu à una superficia di più di 3000 ettari. Hè una furesta territuriale, pruprietà di a [[Cullittività territuriale di Corsica]]. == Geugrafia== A furesta di Bonifatu hè situata annantu à u territoriu di a cumuna di [[Calenzana]], à u sudu di [[Moncale]], in u circondu calvese. Hè situata à 20 chilomitri da [[Calvi]] è da u mare. A furesta di Bonifatu si trova annantu à e limite Nordupunente di u [[Parcu naturale regiunale di Corsica]]. Hè attravirsata da a [[Figarella]]. Inchjuvata in a so parte Nordestu in a vasta furesta cumunale di Calenzana è Moncale, occupa incù quessa i fianchi à e pendite à spessu assai erte di tuttu u circulu di Bonifatu, stendendu si trà 300 è 2000 m d'altitudine. E terre sò silicee è pocu prufonde (terre brune acide), a roccia matre essendu per u più [[granulita]]. === U circulu di Bonifatu === [[image:Bonifatu-cirque.jpg|thumb|Parte di u circulu di Bonifatu]] Hè furmatu da una linia di cresta cumposta d'alti vertici chì sò da u nordu à u sudu : * U Capu Ghjovu (1629 m) * U Monte Curona (2144 m) - Rifughju d'Ortu di Piobbu (1560 m) * U Capu Ladruncellu (2145 m) * A Punta Ghjalla (2085 m) * U Capu à u Carrozzu (2139 m) - Rifughju di Carrozzu (1260 m) * U Capu di a Marcia (2154 m) * A Muvrella (2148 m) * E [[Penne Rosse]] (1992 m) * U Capu di Meta di Filu (1819 m) * U Capu à u Ceppu (1951 m), puntu più altu di u duminiu di a furesta territuriale di Bonifatu * U Capu Furmiculaghiu (1713 m) *Punta di Bonassa (1179 m). 'Ssa linia di cresta chì delimiteghja u bacinu di a [[Figarella]], hè framezata di barre rucciose è di foce chì frà e più cunnisciute si ponu mintuvà: * a Bocca di Tartagine (1852 m) * a Foce d'Avartuli (1898 m) * a Bocca di a Muvrella (2025 m) * a Bocca di Maghine (1798 m) * a Bocca di Bonassa (1152 m). 'Sse foce erte permettianu in i tempi a cumunicazione incù e valle vicine di [[Tartagine]], d'[[Ascu]] è di u [[Fangu]] per l'attività pasturecce è rurale, cum'è a [[muntagnera]] oghje abbandunata. == Storia == [[image:Calenzana-Bonifatu-cirque.jpg|thumb|U vallu di Melaghja]] In i tempi, u principe [[Petru Nabuleone Bonaparte]] ci pussedia un casinu oghje arruvinatu. A furesta di Bonifatu hè gistita da l'[[Offiziu naziunale di e fureste|ONF]]. U situ ùn hè micca abitatu. Eccetuatu a casa furestiera, sola un'osteria hè aperta in staghjone turistica. == Accessu == [[image:Bonifatu-Figarella.jpg|thumb|right|A [[Figarella]] in a parte bassa di Bonifatu|200px]] Situatu in u circondu di [[Calvi]], una [[stazione balneare]] apprizziata mentre a staghjone estiva è prossima d'una vintina di chilomitri, u situ hè assai friquintatu d'istate. Solu u stradone D251 permette di ghjunghje ci. 'Ssa piccula strada hè situata vicinu à a vadina [[Figarella]], è cunduce sin'à l'intrata di u situ pocu dopu a casa furestiera di Bonifatu è ci si termineghja quì. Ci hè un parcheghju à l'intrata, faccia à un'osteria, à 538 metri d'altitudine. Una particularità di a D251 hè ch'ella attraversa u campu di tiru di Campanella. == Flora== Cullendu versu u circulu di Bonifatu, si scontra prima à u pianu suttanu à sulivu, i [[pini marittimi]] (16 %) à mezu à machja, po e [[leccia|lecce]] (5 %) in fondu di un vallu umitu. U pianu supranu sin'à un'altezza massima di 900 metri, ùn fermanu à l'invercia ch'è i [[pinu lariciu|pini larici]] (10 %) cum'è dignalocu in altrò in e muntagne di Corsica. U restu di a superficia vene à dì 69 % hè cumpostu d'altre essenze è di scogli. == Fauna == A fauna selvatica hè di prima trinca. L'[[acula reale]] è l'[[altore barbutu]] arieghjanu qualchì volta sopra à e creste. A [[zittula corsa]], picculu acellu [[endemismu|endemicu]], nichja in i vechji [[pinu lariciu|pini larici]]. Si cunnosce faciule chì percorre i fusti di i pini a capu in ghjò. S'è u [[cignale]] hè abundante in a furesta, e [[muvra corsa|muvre]] si facenu più discrete, ùn friquintendu ch'è e zone micca buscose in altitudine. == Priculi == [[image:Bonifatu-u focu No.jpg|thumb|upright=2]] Cum'è tutte e fureste di [[Corsica]], a furesta di Bonifatu hè assai vulnerabile à u focu. Hè messa sottu alta surviglianza mentre l'estate sanu. I pannelli sò stati messi in piazza per avvirtisce i visitadori è i marchjadori di i priculi in furesta è in muntagna, ma ancu annantu à u fiume di a [[Figarella]] per via di fiumare è di pussibili timpurali d'estate. In i tempi, hà cunnisciutu periodi dugliosi incù parechji incendii micidiaghji. In u [[1982]] quattru marchjadori avianu persu a vita in un incendiu. == Girandulate == [[image:Bonifatu-Nocaghia-1.jpg|thumb|A vadina di Nucaghja, affluente di a [[Figarella]]]] A furesta di Bonifatu offre parechji pussibilità di girandulate incù u [[Stradellu di grande girandulata|GR]] ''Trà Mare è Monti'' chì l'attraversa, è duie variante di u [[GR 20]] chì permettenu di righjunghje lu, vene à dì per u rifughju di Piobbu (1564 m) sottu Monte Curona (2144 m), vene à dì per u rifughju di Carrozzu (1259 m) sottu a Punta di Spasimata (1863 m). Parechji circuiti in rebbiu sò dinù mintuvati à l'intrata. Ci sò dinù e pussibilità di spuntinà à l'osteria è in i rifughji in muntagna. == Note == <references/> == Da vede dinù == * [[Furesta]] * [[Biodiversità]] == Bibliugrafia == * Bonnieux F., Carpentier A., Paoli J.C., 2006. Priurità di i residenti è di i visitadori per a prutezzione è l'accunciamentu di a furesta in Corsica: esempiu di a furesta di Bonifatu. Rivista Furestiera Francese, vul. 58 n°2, pp.&nbsp;167-181 (in francese) [[Categoria:Furesta di Corsica|Bonifatu]] f2mxft5tqd9vcmiz9vk22urz8ot2b00 Joe Alaskey 0 19479 375033 361058 2021-08-10T20:42:35Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Joseph Francis''' "'''Joe'''" '''Alaskey III''' ([[Troy]] - [[New York (Statu)]], [[17 d'aprile]] di [[1952]] – [[Green Island]] - New York (Statu), [[3 di ferraghju]] di [[2016]]) hè statu un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == ==Da vede dinò== * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Americanu|Alaskey, Joe]] [[Categoria:Attore|Alaskey, Joe]] [[Categoria:Biugrafia]] nw6ld2eha3f2zx8xo86mc1ugk21lmvi Grossu Minutu 0 19480 352831 352830 2016-02-05T19:01:45Z 90.37.130.121 /* Una storia contruversa */ wikitext text/x-wiki [[File:Chiatra63.JPG|thumb|E valli di l'Alisgiani]] '''Grossu Minutu''' (o ancu ''Minutu Grossu'') hè unu persunaghju centrale di a cultura corsa, cunnusciutu in particulare per e so cacciate è e so fole paisane.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> == Una storia contruversa == Sicondu a tradizione Petru Giovanni seria natu versu u 1715 in [[I Perelli]], un paese di l'[[Alisgiani]] cumpostu da parechji paisoli: Casella, Stroscia, Fungaghja, Pedilacosta è Casanova. Minutu era urfanellu di babbu. Di custituzione debule, fubbe cugnumatu Minutu (u magrarellu). Ebbe parechji picculi mistieri frà i quali quellu d'assistante di mulatteru chì u fece viaghjà in a Corsica sana induve u so sensu di a cacciata u rese populare. Dopu, suvitatu di u so sumere, fubbe bancarottu di birrochi. Incù u tempu misse a panza è li fù datu unu nuvellu cugnome: U Grossu Minutu, vene à dì u Grossu Magru. Difatti era soprattuttu cunnisciutu cum'è "magrarellu" è la ghjente s'adrizzava à ellu dicendu, à u [[vocativu]] : "O Minù". Sicondu a legenda, seria statu prima partitanu di Matra, ma averia suvitatu dopu à Pasquale Paoli è l'averia accumpagnatu à spessu. Dopu à avè attravirsatu i rivugli di l'epica, è esse statu ancu unu tempu imprighjunatu, seria mortu à 86 anni, maritatu è affigliulatu. In I Pirelli si ponu vede a so casa, libri è lochi cunsacrati à ellu ma u persunaghju hà righjuntu dapoi longu l'imaginariu cullettivu. Era u persunaghju laicu predilettu evucatu durente e veghje: "O Mammò, conta ci una fola di U Grossu Minutu" si sentia po à spessu. A ghjara populare u facia viaghjà in Marseglia o in Parigi è a so tempuralità era incerta, à tempu guasi cuntempuraneu chì e persone anziane affirmavanu avè lu cunnisciutu ma dinù famigliare di [[Pasquale Paoli]]. == Unu spiritu causticu è schirzante == [[File:Pasquale_Paoli.jpg|thumb|Pasquale Paoli]] In modu assai curiosu u so cumpagnu abituale hè u principale eroi di Corsica, [[Pasquale Paoli]]. L'omu di e [[Luce (filusufia)|Luce]] incarna a savviezza chì interroga è ''U Minutu Grossu'' risponde incù malizia à nome di u ghjudiziu populare, qualchì volta à a limita di a buffuneria. D'altre storie, frà e più apprizziate, u mostranu cum'è causticu in tuttu. Ùn esita micca à prufittà di u so statutu di comicu ricunnusciutu è guai tandu à a famiglia chì si sminteca d'invità lu à unu cunvitu di matrimoniu, chì riceve bon'parechji scherzi acidi ma ingutuppati in e parole di a suciabilità paisana. U persunaghju hè statu u sughjettu di almenu una pezza di teatru è hè statu incarnatu à a radiu è cetera. == U premiu Grossu Minutu== À i ghjorni d'oghje, ci hè ancu un ''Premiu Grossu Minutu'', attribuitu da l'associu Grossu Minutu. In u 2013, hè [[A Piazzetta]] chì a guadantu u premiu.<ref>Vede: http://www.apiazzetta.com/A-Piazzetta-riceve-u-premiu-Grossu-Minutu-_a1611.html</ref> In u 2014, hè statu Ghjuvan Michele Fraticeli (RCFM) == Note == <references/> == Bibliugrafia == * '' Motti, Riposte e Burle del celebre Minutu Grossu'', in lingua taliana, pubblicati in u 1866, Parigi, da Felice Matteu Marchi. A ricolta di fole hè stata ristampata in u 1978 da l'Edizione La Marge, in Aiacciu. * ''Grossu Minutu U spiritu è e cacciate corse di una ligenda'', Edizione Baconnier, 1969. * ''Grossu Minutu'', Nicolas Carlotti, 1996, La Marge, Aiacciu == Ligami == * [http://www.grossuminutu.com/indice.php?m=12 E fole di Grossu Minutu, Associu di i Belgichi amurosi di a Corsica] * [http://www.curagiu.com/grossuminutu.htm Curagiu: Ritrattu di Grossu Minutu] * [https://www.youtube.com/watch?v=WITY71gcKR0 Videu: A storia di Grossu Minutu: Magà Ettori] ==Da vede dinù== * [[L'associu Grossu Minutu]] [[Categoria:Cultura corsa]] j3f8prebaqd4vdtkj9fon3zzo2ujl7k Bandera corsa 0 19481 372772 368516 2021-05-10T23:15:40Z Εὐθυμένης 6534 ([[c:GR|GR]]) [[File:Mandach-blason.png]] → [[File:Wappen Mandach AG.svg]] replacement with svg vectorized file version wikitext text/x-wiki A '''bandera corsa''' hè a bandera di a [[Corsica]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese è in talianu.</ref> Hè una bandera tradiziunale corsa, chì fù mudificata è aduttata da [[Pasquale Paoli]] in u 1755. In a so virsione attuale, ripprisenta una [[testa di Moru]] nera, incù una benda in fronte. ==Storia== A bandera corsa hè stata aduttata da [[Pasquale Paoli]] in u [[1755]] è hè basata annantu à unu bandera tradiziunale chì era usata nanzu. Ripprisenta una testa mora in neru incù i capelli crisputi è unu [[benda]] bianca in fronte, annantu à un fondu biancu. A testa mora serìa a testa di San Mauriziu, martiriu cristianu egizzianu. <gallery> File:Saint Maurice (détail) par Matthias Grünewald.jpg|300px|thumb|San Mauriziu da Matthias Grünewald. File:Schwarzhäupter 09.jpg|300px|thumb|Blasone di a "Gilda di e Teste nere rapprisentendu San Mauriziu, san patrone di a gilda. File:Coat of Arms of Corsica.svg|300px|thumb|Blasone di Corsica. File:Sardegna-Stemma.svg|thumb|Blasone di Sardegna|alt=Blasone di Sardegna. File:DEU Coburg COA.svg|300px|thumb|Blasone di Coburg. File:DEU Büderich COA.svg|300px|thumb|Blasone di Büderich. File:Faure des Chaberts.svg|300px|thumb|Blasone di Chaberts. File:Wappen von Bad Sulza.png|thumb|Blasone di Bad Sulza. File:Wappen Mandach AG.svg|300px|thumb|Blasone di Mandach. File:Blason ville fr Morancé (Rhône).svg|300px|thumb|Blasone di Morancé.|alt=Blason de Morancé. File:Wappen Krautheim (Thueringen).png|thumb|Blasone di Krautheim (Thüringen). File:Wappen von Sandau.png|300px|thumb|Blasone di Sandau (1979). </gallery> ===Regnu di Sardegna è di Corsica=== [[File:4 mori 1640.jpg|thumb|200px|Stemma di u Regnu di Sardegna in u 1640]] U [[regnu di Sardegna è di Corsica]] (in latinu ''regnum Sardiniae et Corsicae'') fù creatu in u 1297 da u papa [[Bunifaziu VIII]]. U reame fù postu sottu à a duminazione aragunesa è ghjust'appuntu da u rè d'Aragona. Diventò solu u [[Regnu di Sardegna]] in u 1460, quand'ella fù creata a [[Curona d'Aragona]]. ===Regnu di Teodoru=== [[File:Theodor neuhof2.jpg|thumb|200px|Rittrattu di rè Teodoru incù a stemma di a Corsica]] ===Ripublica Corsa=== [[File:Cover_-_Giustificazione_-_Don_Gregoriu_Salvini.jpg|thumb|200px|A bandera corsa annantu à a cuprendula di a ''Ghjustificazione'' di Gregoriu Salvini]] A bandera à testa mora fù aduttata da u Generale di a Nazione [[Pasquale Paoli]] in u 1755, mudifichendu a virsione precidente, induve u moru avia l'ochji cuperti da a benda bianca. Paoli volse ch'è u moru avissi a benda in fronte, per simbulizà a liberazione di a Corsica. ===Bandera attuale=== == Note == <references/> ==Bibliugrafia== * [http://reader.digitale-sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb10079574_00003.html A Ghjustificazione di a Rivoluzione di Corsica è di a ferma risoluzione presa da' Corsi di mai più sottumette si à u duminiu di Genuva], [[Gregoriu Salvini]], [[Napuli]], [[1758]] * [http://accademiacorsa.org/?page_id=99 Ghirolmu Potentini, Qualchì idea annantu à l'origine di a bandera corsa, Accademia Corsa, 1995] * Petru Antonetti, ''A bandera à testa di Moru'', Studii di Storia Corsa, Aiacciu, La Marge, 1980 ==Ligami== * [http://www.apiazzetta.com/origine-drapeau-corse-bandera-corsa/ A Piazzetta: Ma da induve vene a bandera corsa ?] * [https://www.youtube.com/watch?v=rGzt9S8ewPw Videu: A Storia di a Bandera Corsa] * [http://web.ac-corse.fr/svalincu/A-Bandera_a20.html A Stedda di u Vallincu: A bandera] * [http://www.corse.fr/file/160267/ Saveriu Luciani: Bandera corsa è razzisimu antì corsu] * [http://elizabethpardon.hautetfort.com/archive/2009/08/08/a-bandera.html A Bandera] ==Da vede dinù== * [[Ghjustificazione di a rivoluzione di Corsica]], da [[Gregoriu Salvini]] [[Categoria:Corsica]] [[Categoria:Guerre d'indipendenza corsa]] l2maxfchfdpdd82rmwbeqoyjl4ge4kd William Katt 0 19482 375770 352898 2021-08-19T13:02:00Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:William Katt 2014.jpg|thumb|Katt, [[2014]]]] '''William Theodore Katt''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Katt, William]] [[Categoria:Americanu|Katt, William]] [[Categoria:Biugrafia]] a8whkpf5ezq2nhtwxmitxcyrkro0v82 Belmonte Castellu 0 19485 364503 355013 2019-10-06T19:26:07Z Jumpy01 11155 categurie wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Belmonte Castellu | blasone= | nomeUfficiale=Belmonte Castello | sigluRegione=LAZ | sigluPruvincia=FR | latitudineGradi=41 | latitudineMinute=35 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=13 | lungitudineMinute=49 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=369 | superficia=14,05 | pupulazione=755 | annu=28-02-2015 | densita=53,74 | merre=Antonio Iannetta | posta=03040 | telefunu=0776 | istat=060013 | abitanti=Belmontesi | patrone=San Niculaiu di Bari | festa=[[6 di dicembre]] | situ=http://www.comune.belmontecastello.fr.it/ }} '''Belmonte Castellu''' (''Biéglemónd'' [bːjeʎːəˈmondə] in a lingua lucale) hè una [[cumuna]] [[Italia|taliana]] di a [[pruvincia di Frusinone]], in u [[Laziu]]. Tene 755 abitanti. [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Frusinone]] flsgbjcl5fsk3qpriy5ixgy5c66mnav Manu Trigueros 0 19486 354533 354532 2016-07-07T16:33:28Z 109.208.147.33 micca scrittu in corsu wikitext text/x-wiki '''Manuel 'Manu' Trigueros Muñoz''' (natu in u [[1991]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Spagna|spagnolu]]. [[Categoria:Pallò]] [[Categoria:Spagnolu]] iyfab9wpgze3rbechnsoowveeq7i3uu Riame anglo-corsu 0 19488 360117 357616 2018-09-11T12:39:46Z Epìdosis 6943 Fix category wikitext text/x-wiki [[File:1794_Jeffreys_Map_of_Corsica,_France_-_Geographicus_-_Corsica-jeffreys-1794.jpg|thumb|Carta di a Corsica in u 1794, à u principiu di u Riame anglo-corsu]] U '''Riame anglo-corsu''' (o ''Riamu anglu-corsu'') hè statu unu Statu indipindente annantu à l'isula di [[Corsica]] trà u 1794 è u 1796.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> [[Pasquale Paoli]], fora di Corsica dopu a [[battaglia di Ponte Novu]] in u 1768, induve a so armata fù scunfitta da e truppe francese, hè chjamatu da i rivoluziunarii in u 1789. À a so ghjunta in [[Parigi]], si sentenu i lodi annantu à stu omu ghjudiziutu, precursori di i [[Seculu di e Luce|Luce]] è chì a so influenza fubbe maiò, ancu sin'à i [[Stati Uniti d'America]], induv'ellu inspirò a [[Dichjarazione d'indipendenza di i Stati Uniti|dichjarazione d'indipendenza americana]]. Ma prestu, Paoli priferisce vultà si ne vicinu à l'Inglese, induve ellu trova l'appoghju per 'ssu nuvellu riame anglo-corsu. Quessa hè a terza indipendenza corsa, cunsiderendu dinù quessa di u 1735. == Note == <references/> == Bibliugrafia == * Maurice Jollivet, ''L'Inglesi in u Mediterraniu (1794-1797) : Unu riame anglo-corsu'', Parigi, 1897. * Sir John Frederick Maurice, " Intruduzione ", ''Diary of Sir John Moore'', Londra, 1904. * Petru Tomi, " U riame anglo-corsu ", ''Études corses'', 1956, n° 9, è 1957, n° 14. * Robert Roswell Palmer, " The Kingdom of Corsica and the Science of History ", ''Proceeding of the American Philosophical Society'', CV, 1961, pp. 345-360. * Elisa A. Carrillo, " The Corsican Kingdom of George III ", ''Journal of Modern History'', XXXIV, 1962, pp. 254-74. * Cristianu Ambrosi, " A sicissione di a Corsica in u 1794 ", ''Mischii di Studii corsi offerte à P. Arrighi'', Gap, 1971, pp. 11-39. * John Michael Peter Mac Erlean, " U Riame anglo-corsu (1794-1796) : Contra-rivoluzione o cuntinuità ? ", ''Annale storiche di a Rivoluzione francese'', 1985, n° 260 : ''Quistione di storia di a Corsica (fine XVIIIe seculu - Rivoluzione francese)'', pp. 215-235. == Articuli cunnessi == *[[Pasquale Paoli]] *[[Ripublica corsa]] [[Categoria:Storia di a Corsica]] 86fttwjq0dhl2y2e2clbf65hkxeos9q Riame di Corsica 0 19489 352994 2016-02-16T17:49:03Z Paulu 58 Paulu hà spustatu a pagina [[Riame di Corsica]] à [[Riame anglo-corsu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Riame anglo-corsu]] k06drqi2ik2ts0l8ov14d6hyusye3jk Età di l’oru 0 19495 368419 363666 2020-08-08T04:37:01Z Holder 1485 wikitext text/x-wiki [[File:Lucas Cranach d.Ä. - Das Goldene Zeitalter (Nasjonalgalleriet, Oslo).jpg|thumb|upright=1.4|''L'età di l'oru'' di [[Lucas Cranach u Vechju]]]] L’'''età di l’[[oru]]'''<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.</ref>, (in [[Lingua latina|latinu]] ''aurea aetas''), hè un tempu [[mitu|miticu]] di prusperità è abbundanza. Sicondu e ligende in questa epica l'esseri umani vivianu senza bisognu di lege, nè avianu a necessità di cultivà a terra perchè da quella crescia spuntaniamente ogni generu di pianta, nè quella di custruisce nave per circà altre terre. Ùn c’era odiu trà individui nè guerre chì flagellavanu a terra. Era sempre u branu è nè u caldu o u fretu turmintavanu a ghjente è per quessa ùn c’era micca bisognu di custruisce case nè d'aggrundà si in e grotte. Incù l'avventu di [[Ghjove (deità)|Ghjove]] finisce l'età di l'oru è principia l'età di l'argentu. == A visione d'Esiodu == L'idea d'una ''epica durata'' apparisce pè a prima volta in u puema ''L'opere è i ghjorni'' d'[[Esiodu]] (mità di u seculu VIII a.C.). Sicondu u pueta si tratta di a prima età mitica, u tempu d'«un'aurea sterpa d'omini murtali», chì «crionu in i primissimi tempi l'immurtali chì anu a so dimora annantu à l’[[Olimpu (Grecia)|Olimpu]]. Camponu à i tempi di [[Cronu]], quand'ellu regnava in u cele; cum'è dei passavanu a vita incù l'animu sgumbratu da l'angosce, luntani, fora da e fatiche è da a miseria; nè a misera vichjaia cascava annantu à elli [...] tutti e cose belle t'avianu» (''L'opere è i ghjorni'', versi 109 è siguenti). Esiodu discrive altre quattru ere chì sarianu succedute à l'età di l'oru in ordine crunulogicu: l'età di l'argentu, l'età di u bronzu, l'età di l'eroi è l'età di u ferru. Tale rigressione di a cundizione umana imposta da Zeus hè duvuta à a criazione, à opera di i dei, di [[Pandora]], a prima donna, dunata à l'omu perch'ellu fusse punitu dopu à avè ricivutu da u Titanu [[Prumeteu]] u focu, arrubatu da quest'ultimu à i dei. Pandora hà un rollu simile à quellu d'Eva in i testi biblichi: cum'è [[Eva]], per via di u piccatu originale, nega à l'omu a vita felice in l’Eden, cusì Pandora apre un otre in u quale eranu isulati tutti i mali chì durente l'età di l'oru eranu scunnisciuti da l'omini. == A visione di Virgiliu == [[Publio Virgiliu Marone|Virgiliu]] teurizeghja in a quarta [[egloga]] di e [[bucoliche]] l'arrivu d'un misteriosu zitellu. L'avventu di stu ''puer'' hè caratterizatu da a ghjunta d'una nova età di l'oru, fendu cusì soia una visione ciclica di a storia, stagliata da l'età teurizate più innanzu da Esiodu. In 'ss'ecloga espone 'ss'argumentu in modu voluntariamente scuru è incapiscitoghju: tale ''puer'' puderia esse identificatu o in [[Augustu|Ottavianu]], o in u figliu chì si spirava ch'ellu avia da nasce da u matrimoniu trà [[Ottavia minore|Ottavia]], surella d'Ottavianu è [[Marcu Antoniu]], o sempre in u consulu [[Pollione]], o u so figliolu. In epica augustea u mitu di l'età di l'oru assume ancu una impurtanza specifica cum'è fattore di prupaganda pulitica. In epica augustea l'età di l'oru ripprisenta l’idealisazione di a nova rialità pulitica ([[Eneide]] 6, 791-95): "Questu, questu hè l'omu, chì odii presagir ti spessu, / Augustu Cesare, sterpa di u Divu, chì di novu / arricherà u seculu d'oru, un tempu in i campi di u Laziu / regnu di Saturnu; è più di Garamanti è Indi l'imperu / dilaterà....".<ref>Virgiliu, ''Eneide'', intruduzione è traduzione d'Arrigu Oddone, Univirsale Ecunomica Feltrinelli, 2010.</ref> U regnu di [[Saturnu (divinità)|Saturnu]] succede à un tipu di sucità guasi ferina. Saturnu hè prisintatu cum'è sinecista, cum'è urdinatore puliticu è legislatore, soprattuttu cum'è garante di a pace, cumprumessa da a ''belli rabies'' è da l' ''amor....habendi'' di l'età successiva. A figura cusì caratterizata di Saturnu anticipeghja quella d'Augustu, chì avaria per appuntu arricatu l’''aurea saecula'' sicondu a prufezia di [[Anchise]] prima citata (Eneidi, 6, 791-95).<ref>Emiliu Pianezzola, ''Forma narrativa è funzione paradigmatica d'un mitu: l'età di l'oru latinu''. Estrattu da "Studii di Puesia Latina in onore d'Antonio Traglia", Roma 1979, Edizione di Storia è Litteratura</ref> In u so puema didascalicu e [[Georgiche]] (I, vv. 121-54) Virgiliu ripiglia u tema di l’evuluzione di u mondu da l'età di l'oru à l'età di u ferru, da u regnu di Saturnu (''ante Iovem'') à u regnu di Ghjove. Sicondu i [[Cristiani]] di u seculu I d.C., 'ssa figura si pò identificà in [[Cristu]], tant'hè chì u stessu [[Dante Alighieri]] sceglierà Virgiliu cum'è guida spirituale in l’Infernu è in u Purgatoriu, propriu pè a predizione di u pueta. Sicondu Karl Büchner, u ''puer'' predettu da Virgiliu saria solu u simbulu di a generazione aurea di u quale s'aspetta a ghjunta, è micca d’un criaturu sturicamente esistutu. Inoltre, 'ss'ipotesi saria validata da u fattu ch'è Virgiliu, in l'ecloga IV, diventa interprete di u desideriu di rigenerazione è di migliuramentu chì i rumani di l'età tardiva ripublicana pruvavanu. Certamente in 'ssa quarta ecloga, pare chjara a necessità d'un rinnuvamentu è d'una rigenerazione da e lotte civile di u 50 a.C., pussibile grazia à a prubabile ricunciliazione trà Ottavianu è Antoniu, chì simbrava priannuncià l'avventu d'una nova era di pace. == A furtuna litteraria == A cuncizzione d'[[Esiodu]] prevalse mentre tutta l'antichità, è si ritrova per indettu in l'opera di [[Platone]] è di u pueta rumanu [[Publiu Ovidiu Nasone]]. Quest’ultimu scrive ind’è e so ''mitamurfose'':<ref>U mitu di e quattru età si trova in u libru I, vv. 89-131.</ref>: {{Citazione| Fiurì prima l'età di l'oru; spuntaniamente, senza bisognu di ghjustizieri, senza bisognu di lege, s'onuravanu a lealtà è a rettitudine.| [[Publiu Ovidiu Nasone|Ovidiu]], ''mitamurfosi'', I 89-90| ''Aurea prima sata livante ætas, quae vindice nullu, sponte so, sine lege fidem rectumque colebat''.| lingua=LA}} U pueta Tibullu in a terza elegìa di u prima libru narra d'avè lasciatu Roma à malincore per suvità à [[Messalla]] in Oriente. Gravamente ammalatu, u sensu di a sulitudine è di a luntananza face scuppià a passiunata rievucazione di u tempu di Saturnu, quandu a terra ùn avia ancora apertu e vie à i longhi viaghji (vv. 35-50). In u virsettu 64 di [[Catullu]] ci hè, in particulare in l'epilogu, un'oppusizione frà l'età vissuta da u pueta è l'età mitica di l'eroi. À u passatu miticu, rispittosu di a ''pietas'', u pueta oppone u prisente, chì hà rifiutatu a ghjustizia è hà miritatu l'abbandonu da parte di i dei. In [[Seneca]] tragicu (Phaedra, 525-27) l'età di l'oru ripprisenta u paradigma ideale annantu à a quale Ippolitu pruietta u statu felice di a vita agreste. U mitu di l'età di l'oru hè sfruttatu in modu muralisticu da [[Giuvenale]] à l'iniziu di a satira sesta (quì a decadenza di l'umanità hè vista cum'è l’alluntanamentu da a terra di a ''Pudicitia'' persunificata).<ref>Emiliu Pianezzola, op.cit.</ref> Più ch'è in antichità, u tema di l'età di l'oru fù ripresu in u [[rinascimentu]] è in u Setticentu, è firmerà cum'è tema pupulare di tipu ligendariu. U cuncettu d'età di l'oru hè statu ripresu da Dante in a ''[[Divina Cummedia]]''. Dante si limiteghja à sprimà u so pinsamentu riguardu à u paradisu terrestru chì, à parè soiu, era u locu à u quale si riferìanu l'antichi grechi. Cum'ella hè a so abitudine ùn prununzia micca dirittamente ste cunsiderazione, ma e face pronuncià à una zitella ch'ellu scontra è chì si rivelerà chjamà si Matelda (Dante, Divina Cummedia, Purgatoriu - Cantu vintottesimu, 139-144). U locu di l'età di l'oru hè ripresu in u Rinascimentu ancu da Iacopu Sannazzaro in a so ''Arcadia''. ''L'età di l'oru'' (''The Golden Age'' in [[Lingua inglese|inglese]]) hè ancu u titulu di parechji libri, trà i quali un scrittu di u 1895 di Kenneth Grahame, un'opera di u scrittore americanu Gore Vidal, è un rumanzu di [[fintascenzia]] di John C. Wright. == Modu di dì == In u linguaghju, quand'ellu si parla d'''età di l'oru'' s'intende in generale un'epica felice, una staghjone furtunata è irrimpiazzevule. == Note == <references/> [[Categoria:Mitulugia]] nws9nuixlndq6p8eprz5ma6eifc8omg Nebbiu 0 19496 378098 354358 2021-12-23T07:40:46Z 37.166.25.202 wikitext text/x-wiki U '''Nebbiu''' hè una reghjone naturale di [[Corsica]] chì si stende intornu à [[San Fiurenzu]], situata à punente di u [[Capicorsu]] è à l'estu di a [[Balagna]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> L'etimulugia fattu ricullà u nome di 'ssa rigione à a prisenza friquente di nebbia. Sient'è [[Infcor]]<ref>[http://infcor.adecec.net/recherche.php?recherche=nebbiu&langue=0&type=1&x=0&y=0 Infcor Banca di dati di a lingua corsa], ricacciatu u 23 frivaghju di u 2016.</ref> u Nebbiu si definisce cusì : ''Antica cità chì hà lasciatu u nome à a regione chì accinghje u golfu di San Fiurenzu, cumposta di l’Agriate, e pieve di Santu Petru di Tenda, Muratu, Oletta è San Fiurenzu.''. [[image:Oletta Padula pano.jpg|thumb|upright=2|U lavu di Padula]] == Geugrafia == === Rilievu === U Nebbiu hè delimitatu à u nordu da u golfu di San Fiurenzu, è per u restu da una cresta muntagnosa stesa dapoi ''Guadalone'' annantu à linea di cresta [[Capicorsu|capicursina]] sin à a [[Massicciu di u monte Astu|Serra di Tenda]]. Cumprende : * a Cima di Guadalone (1073 m) à u nordu ; * a Serra di Pignu (960 m) è u monte A Torra (852 m) à l'estu, a fruntiera incù l'[[Bastia|agglumerazione bastiaccia]] o ''Bagnaghja'' ; * a Cima di Tafoni (1117 m) è a Cima di Tanaria (1224 m) à u sudu, daretu à e quale scorre u [[Golu]] ; * u [[monte Astu]] (1535 m) à punente, in u massicciu di Tenda, aldilà di u quale si apre a valle di l'[[Ostriconi]]. A parte cintrale di u Nebbiu hè occupata da a pianura di a ''Conca d'Oru''. À u nordupunente, u [[desertu di l'Agriate]], si prisenta cum'è una vigata di valle oghje sterile, trà basse linie di cresta. L'Agriate sò duminate da u monte Genuva (418 m). === Geolugia === In u cuntestu di a [[Geolugia di a Corsica|furmazione di a Corsica]], a rigione hè esciuta di ghjacimenti marini furmati à u [[Mesuzoicu]], à u mumentu di l'apertura di a mare Téthys, chì à u [[cretaceu]] superiore si sò truvati carriati in altitudine incù ofiolite ingenerate per cumprissione di a placca africana contru à a placca europea. À l'estu di [[San Fiurenzu]], scorre a Strutta, fiumicellu chì si lampa in mare in ''Olzu''. 'Ssu fiumicellu attraversa una zona geologica sedimintaria di u sicundariu, di prima trinca incù e so culline calcarie à vette attundate è à traversu e quale hà scavatu u so lettu, criendu scugliere bianche. Versu u mare si trova imprighjunatu a [[puddinga]] di San Fiurenzu. Currisponde à una spiaghja fussile di cotule rose datendu di a fine di u [[Terziariu]] o di u principiu di u [[Quaternariu]]. 'Ssi terreni sò circundati da rocce anziane granitiche in l'Agriate è u massicciu di Tenda à tempu cù altri affiuramenti versu u Pignu. A più grossa struttura chì ferma currisponde à matticci metamorfichi o matticci lustrati chì sò difatti à l'origine, rocce sedimintarie chì sò state sottumesse à forte prissione à u mumentu di l'elevazione erciniane eppo alpine. Ci vole ancu à mintuvà a prisenza di rocce verde basiche ([[gabbru]] è [[serpentinita]]), è di striscione di calcarii cristallini (aspettu di marmeru). L'inseme hè ricupertu in certi lochi di terreni quaternarii chì currispondenu à l'alluvioni di e terrazze fiumarecce di e vadine di u Nebbiu. === Idrugrafia === [[File:St-Florent-Aliso-pano.jpg|thumb|250px|L'Alisu in San Fiurenzu]] Dui fiumi bagnanu u Nebbiu : * l'[[Alisu]], chì si scola in a pianura di a Conca d'Oru sin'à [[San Fiurenzu (Corsica)|San Fiurenzu]] prima di lampà si in u so golfu. Annantu à a Furmicaiola, fiumicellu chì si lampa in u Salinelle, u so affluente, hè statu custruitu unu rampale furmendu u [[lavu di Padula]]. * u [[Bevincu]], chì attraversa e muntagne per compie a so corsa in u [[stagnu di Chjurlinu]]. In u [[Desertu di l'Agriate]] scolanu parechji picculi fiumi custieri, cum'è u [[Liscu]] è u fiume [[Santu]]. === Accessu stradale === L'accessu à a rigione di u Nebbiu si face per via di diverse strade : * a strada di u cantu di u mare (stradone D80), in pruvinienza di u [[Capicorsu]] (Nordu) ; * a strada di u cantu di u mare corsu (stradone D81), in pruvinienza di [[Bastia]], chì fala da u [[foce di Teghime]] (536 m) (Livante), attraversa a pianura di a Conca d'Oru è [[San Fiurenzu (Corsica)|San Fiurenzu]] eppo u [[desertu di l'Agriate]] per righjunghje a [[Balanina]] (RN 1197) in a valle di l'[[Ostriconi]] ; * u stradone D62, in pruvinienza di [[Biguglia]] - Giratoghju di Casatorra, chì serpighjeghja in a [[scala di u Lancone]], annantu à a sponda nordu di u [[Bevincu]] (Sudestu) ; * u stradone D82, in pruvinienza di [[Borgu]] - Giratoghju d'Ortale, chì colla à a [[foce di Santu Stefanu]] (368 m), annantu à a sponda sudu di u [[Bevincu]] (Sudestu) ; * u stradone D5, in pruvinienza di [[Bigornu]], in a valle di u [[Golu]] (Sudu) è passendu per u [[foce di Bigornu]] è [[Muratu]]. I stradoni D62, D82 è D5 facenu cunghjunzione à a foce di Santu Stefanu, à u [[giratoghju]] ricente. == Storia == === Preistoria === A rigione hè stata occupata da l'omu assai anticamente. Era abitata à u [[Neuliticu]] cum'è ne tistimunieghjanu e vistighe di a so occupazione chì sò stati scuperti à u Monte Revincu in l'Agriate, o ancu à u II millenniu a.c. cum'è l'attestanu e [[pittura rupestra|pitture rupestre]] di a caverna ''Grotta Scritta'' in [[Olmeta di Capicorsu]], è prubabilmente più innanzu (à u seculu III a.c. in [[Cucuruzzu]], à u seculu V a.c. per [[Filitosa]]). === Antichità === [[File:Corse_de_Ptol%C3%A9m%C3%A9e.png|thumb|250px|A carta di Corsica di Tolomeu]] I prime cuntatti antichi incù i civiltà steriore si fecenu, in u Nebbiu, per unu debulu cummerciu incù i navigatori [[Mare Terraniu|mediterranii]] chì eranu i Fenici (impurtadori di u [[pinu marittimu]] in a rigione), i [[Grecia anticu|Grechi]], l'[[Etruschi]] è i [[Cartaginesi]]. L'autoctoni cunsirvonu una vita riditata di l'[[età di u ferru]]. Quandu elli invadiscinu a Corsica in 260 a.c] i [[Ripublica rumana|Rumani]] ebbenu i cunflitti incù a pupulazione di u Nebbiu, ch'è elli numinavanu i ''Nebolenses''. Frà i numerose battaglie, a ligenda hà ritenutu quessa detta "di u campu di e murte", vicinu à a Mortella, in l'Agriate : e truppe di u [[centurione]] [[Caius Papirius]] inflissenu una perdita greva à i "Korsi". A scuperta di tombe è di arme rumane pare cunfirmà a tradizione. [[image:St-Florent-cathedrale-abside.jpg|thumb|250px|A cattidrale di u Nebbiu - Abside]] Più di unu seculu dopu à, a ''pax romana'' s'era imposta in Corsica è u Nebbiu sembra avè fattu parte di a culonia di [[Mariana]] (à u sudu di [[Bastia]]). I cità o paesi antichi di a rigione parenu esse stati quessi : * Lourinon (o Turrinon), nome citatu da [[Tolomeu]] : a cità, verusimilamente situata vicinu di l'attuale [[chjesa San Michele di Muratu]], duvia custituisce a capitale di l'autoctonu/autoctona à u seculu II a.c ; * Cersunum : vicinu di u lucalisazione di l'attuale [[cattidrale di San Fiurenzu]], è chì prese u nome di Nebbiu ; * Civitas Canelata : situ di l'attuale paese di [[Canari]] ; * Nuntia : situ anticu di l'attuale [[Nonza]] ; * Nebbiu chì fubbe l'ogettu di scavi archeulogichi fortuite à u seculu XVI. I resti visibili di 'ssa cità sò stati signalati da [[Agustinu Giustiniani]]. Dopu u cronistu [[Ceccaldi]] discrisse a scuperta, in u [[1553]], di una [[necropola]] custituita di vasi empiuti d'ossacami, sottu à u situ di custruzzione di a [[citatella]]. [[File:Santa_Ghjulia_-_Illustration_from_Galletti_book.jpg|left|thumb|Santa Ghjulia: illustrazione in u libru di [[prete Galletti]] di u 1863]] A campagna di a pianura fubbe l'ogettu di un'impurtante sfruttamentu agriculu. Annantu à 'ssi campi fubbenu inoltre custruite grande ''villae'' chì si ne trova oghje e ruvine : caldane di Curone in [[Olmeta di Tuda]], tombe di [[Vallecalle]], è cetera. À u mumentu di a [[cristianisazione]] di l'isula, u Nebbiu si custituì in diocese, è a custruzzione di cappelle predispunia à a futura organisazione amministrativa in [[pieve]]. I [[Vandali]], quandu elli invadiscinu a Corsica, impurtonu l'[[arianismu]] è fubbenu senza dubbitu l'autori di u martiru di i dui [[santu|santi]] lucali. [[San Fiurenzu]] seria unu di i 46 [[vescu|veschi]] di l'[[Africa]] esiliati da u [[sinodu di Cartagine]] versu a Corsica. À a so morte in u Nebbiu, darà u so nome à a futura cità custruita in a Conca d'Oru. [[Santa Ghjulia]] era una ghjovana Cartaginese chì ricusò di rinuncià à a so fede [[cristianesimu|cristiana]], à u mumentu di unu sbarcu à Nonza, mentre una festa [[Paganismu|pagana]]. Morse crucifissata dopu à numerose turture frà e quale a sezzione di i seni. === Medievu === [[image:St-Florent-cathedrale-fronton.jpg|thumb|right|A cattidrale di u Nebbiu]] Versu u 844, [[Boniface II di Tuscana]], marchese di [[Tuscana]] è ''tutor Corsicæ'', abbandona l'isula à i [[Sarracini]] chì abbuttavanu e so coste dapoi u 714, è avianu brusgiatu Nonza in u 734, distruttu a cità di Nebbiu in u 824. À u principiu di u seculu XI 'ssa parte di a Corsica hè liberata di a preputenza sarracina da a cualizione [[Ripublica di Pisa|pisana]]-[[Ripublica di Genuva|genuvese]]. U Nebbiu vivia sottu à unu rigimu feudale populare assucendu u populu à l'affari, criatu da [[Ugu Colonna]]. In u 1077, [[Grigoriu VII]] affida l'amministrazione di a Corsica à u vescu di [[Pisa]]. L'isula cuntava tandu 6 diocesi : [[Anzianu diocese d'Aleria|Aleria]], [[Diocese di Savone|Savone]], [[Diocese d'Aiacciu|Aiacciu]], [[Anzianu diocese di Mariana|Mariana]], Accia è Nebbiu. In u 1092, u papa Urbanu II numineghja cum'è arcivescu Daibertus, vescu di Pisa, chì diventa in carica di e 6 diocese corsi. À u seculu XII, sullicitatu da i genuvesi, in u 1123 u papa [[Nucente II]] elevu à a dignità arciviscuvale in u chjesa di Genuva, 3 veschi in Corsica, Mariana, Accia è Nebbiu. Hè trà 1125 è 1140 ch'ella fubbe custruita a chjesa Santa Maria Assunta più cunnisciuta sottu à u vucabulu di cattidrale di u Nebbiu chì si trova à a limita di San Fiurenzu. U Nebbiu currispondia à l'anziana [[diocese]] di San Fiurenzu. Quessa copria [[Santa Giulia]], [[Tenda (pieve)|Tenda]] è [[Tuda]], pievi diventate in u 1789 rispittivamente cantone di Nonza, cantone di Santu Petru di Tenda è cantone d'Oletta. E cumune di u Nebbiu eranu e siguente : [[Barbaghju]], [[Canari]], [[E Ferringule]], [[Muratu]], [[Nonza]], [[Ogliastru]], [[Olcani]], [[Oletta]], [[Olmeta di Capicorsu]], [[Olmeta di Tuda]], [[Patrimoniu]], [[Pieve]], [[Poghju d'Oletta]], [[Rapale]], [[Rutali]], [[San Fiurenzu (Corsica)|San Fiurenzu]], [[San Gavinu di Tenda]], [[Santu Petru di Tenda]] (chì cumprende u paese di Casta), [[Soriu]], è [[Vallecalle]]. === Tempi muderni === ==== A pruvincia di u Nebbiu ==== U Nebbiu era una pruvincia genuvese cumposta di cinqui pievi : [[Olmetta (pieve)|Olmetta]], [[Oletta (pieve)|Oletta]], [[E Ferringule (pieve)|E Ferringule]], [[Santu Petru]], è [[San Quilicu]], di u presidiu di [[San Fiurenzu (presidiu)|San Fiurenzu]] induve risede u " tinente " è di a pieve [[Patrimoniu (pieve)|Patrimoniu]]. In u duminiu ghjudiziariu, San Fiurenzu è [[Patrimoniu (pieve)|Patrimoniu]] rilevanu di a ghjuridizione di Bastia. A pruvincia di u Nebbiu regia oltre e 5 pieve dighjà citate, i feudi di Nonza, Canari è Brandu<ref name="Accinelli">Francescu Maria Accinelli in ''a storia di a Corsica vista da unu Genuvese di u seculu XVIII'' - Trascrizzione d'unu manuscrittu di Genuva - [[ADECEC]] Cervioni è l'Assuciazione Franciscorsa Bastia 1974</ref>. ==== A diocesi di Nebbiu ==== U viscuvatu di Nebbiu cupria 5 pievi : [[Canari (feudu)|Canari]], [[Nonza (feudu)|Nonza]], [[Patrimoniu (pieve)|Patrimoniu]], [[San Quilicu]], è [[Santu Petru]]. ===== Cattidrale di u Nebbiu ===== [[Fichier:St-Florent-cathedrale-nef.jpg|thumb|A navata]] A chjesa Santa Maria Assunta (chjesa Santa Maria cum'ella hè chajmata à spessu), hè l'anziana cattidrale di u Nebbiu. Hè stata eretta à u seculu XIII. A chjesa servia di cattidrale à u viscuvatu di Nebbiu nanzu u 1789. Per via di l'insicurezza di e coste è di a malaria chì ci era in i paduli situati à u pede di a pughjola annantu à a quale hè custruitu u munimentu, quellu fubbe abbandunatu da i veschi. À u principiu di u seculu XVI Monsignore [[Agostino Giustiniani|Giustiniani]], vescu di u Nebbiu, fece riparà è accuncià a cattidrale. Malgradu 'ssi travagli, in u 1576, u munimentu hè dinù abbandunatu. U so campanile hè distruttu à u seculu XIX à a seguita di una ristaurazione radicale di l'edifiziu. Inu 1611 Monsignore Ruscone face custruisce unu nuvellu palazzu viscuvale vicinu à a cattidrale, palazzu distruttu, eppoi ricustruitu in u 1714 da Monsignore Aprosio. In u 1722 si sà ch'è i travagli di intempiamentu fubbenu effittuati. In u 1748 a cattidrale è u palazzu sò occupati da e truppe genuvese. l'ultimu vescu fubbe Monsignore Santini da 1776 à 1801. À quell'epica u viscuvatu hè incurpuratu à quellu d'[[Aiacciu]]. A cattidrale hè classificata cum'è [[Munimentu storicu]]. === Epica cuntimpuranea === In u 1954 a cumpusizione di i cantoni era : * Muratu : cumune di [[Muratu]], [[Pieve]], [[Rapale]] è [[Rutali]]. * Santu Petru di Tenda : cumune di [[San Gavinu di Tenda]], [[Santu Petru di Tenda]] è [[Soriu]]. * Oletta : cumune di [[Oletta]], [[Olmeta di Tuda]], [[Poghju d'Oletta]] è [[Vallecalle]]. * San Fiurenzu : cumune di [[Barbaghju]], [[E Ferringule]], [[Patrimoniu]] è [[San Fiurenzu (Corsica)|San Fiurenzu]]). Da 1971 à 1973, incù a funditura imposta di l'anziani cantoni, sò criati dui nuvelli cantoni : * a Conca d'Oru, custituita da l'anziani cantoni d'Oletta è di San Fiurenzu. * l'Altu Nebbiu, custituitu da l'anziani cantoni di Lama, di Muratu è di Santu Petru di Tenda. À i ghjorni d'oghje u territoriu geugraficu di u Nebbiu si cumpone di u [[Cantone di a Conca d'Oru]], di u [[Cantone di l'Altu Nebbiu]] eccittuatu e cumune di [[Lama]], [[Petralba]] è [[Urtaca]], è di a maiò parte di l'Agriate eccettuatu a parte occidentale chì face parte di [[Palasca]]. E cumune di u Nebbiu sò : * [[Barbaghju]], * [[E Ferringule]], * [[Muratu]], * [[Oletta]], * [[Olmeta di Tuda]], * [[Patrimoniu]], * [[Pieve]], * [[Poghju d'Oletta]], * [[Rapale]], * [[Rutali]], * [[San Fiurenzu (Corsica)|San Fiurenzu]], * [[San Gavinu di Tenda]], * [[Santu Petru di Tenda]] * [[Soriu]], * [[Vallecalle]]. == Note == <references/> == Da vede dinù == * [[Lavu di Padula]] == Ligami esterni == * [http://villagesnebbio.fr.st/ Paesi di u Nebbiu] * [http://storia.du.nebbiu.pagesperso-orange.fr/ Storia di u Nebbiu] *[http://zalana.free.fr/jpg/carte-pieve.jpg Una carta di i pievi] 7kdilhhcnwnxazmfn807ew10sjk1a73 Abe Vigoda 0 19497 376092 353155 2021-08-20T19:02:42Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Abe Vigoda.jpg|thumb|Vigoda, [[2007]]]] '''Abraham Charles''' "'''Abe'''" '''Vigoda''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == Abe Vigoda era natu u [[24 di ferraghju|24 ferraghju]] [[1921]] in [[Brooklyn]], [[New York]] è hè mortu in a so casa in [[Woodland Park]], [[New Jersey]], [[26 di ghjennaghju|26 di ghjennaghju]] [[2016]]. == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Vigoda, Abe]] [[Categoria:Americanu|Vigoda, Abe]] [[Categoria:Biugrafia]] tv0kl59dd0zglstzi7p6pr8kny3zx7q Ghjuvanni di la Grossa 0 19498 353690 353186 2016-03-31T18:53:13Z 109.208.19.107 /* Biugrafia */ wikitext text/x-wiki [[File:Grossa.jpg|thumb|A Grossa, u paesi nativu di Ghjuvanni di la Grossa]] '''Ghjuvanni di la Grossa''' (in genuvese ''Giovanni della Grossa''), hè unu [[scrittore]] corsu, [[Cronaca medievale|cronistu]], natu l'11 dicembre di u [[1388]] in [[A Grossa]] un picculu paese di [[Pumonte]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Vulendu cuntà a storia di u so paese dapoi l'origine sin'à l'epica chì l'hè cuntimpuranea, scrive à u seculu XV u prima grande testu storicu è litterariu in [[Corsica]]. A so cronaca, d'una grande attindibilità per a storia di u so tempu, si compie in u 1464. E so [[Cronaca medievale|cronache]], d'una viridicità assuluta per a storia di u so tempu, sò e sole fonte di storia interna di u [[Medievu]] in Corsica chì sò state imprudate sin'à i nostri ghjorni. Di i dui seculi chì u pricedenu, ne hà fattu unu racontu chì ùn cumporta ch'è qualchì errore cronulogicu chì certi sò duvuti à i so cuntinuadori. == Biugrafia == Ghjuvanni di la Grossa hè natu u 11 dicembre di u 1388 in [[A Grossa]], unu picculu paese vicinu à [[Sartè]] in [[Pumonte]]. 'Ssu locu, situatu in u ''dilà da i Monti'' sient'è a terminulugia di l'epica, facia parte di a signuria di A Rocca. A data di 1464 hè generalmente cunsiderata cum'è quessa di a so morte, sippuru certe fonte evucheghjanu ancu u 1470. === Studii === In [[Bonifaziu]] hà studiatu a grammatica, vene à dì hà fattu studii chì cumpurtavanu l'imparera di u latinu. Eppoi hà cuntinuatu a so struzzione in [[Napuli]] cum'è molti ghjovani Corsi di tandu, desiderosi di struisce si <ref name="Storia di Corsica">Storia di Corsica - [[Petru Paulu Raoul Colonna di Cesari Rocca|Colonna di Cesari-Rocca]] è Luigi Villat - Anc. Lib. Furne Boivin & Cie Ed. 1916</ref>. === Prufissione === [[File:Eglise_San_Giovanni_de_Grossa_02.JPG|thumb|A chjesa San Ghjuvanni in A Grossa]] Diventatu nutaru, Ghjuvanni hè statu à u sirviziu di tutti i maestri di Corsica di u so tempu : * In u 1406, à l'età di 18 anni si stalla cum'è nutaru in [[Biguglia]] à u sirviziu di u guvernadore [[Ripublica di Genuva|genuvese]] Andria Lomellino. Dopu, mentre più di 50 anni, a so carriera si cuntinueghja cum'è ch'è tinente, gerente di i campi militareschi, vicariu di ghjustizia, cummissariu incaricatu da u putere di stabilisce a ghjustizia, di mantene l'ordine è di cullittà e tasse. * Cum'è nutaru, serve u conte di Corsica [[Vincentellu d'Istria]] da u 1419 à u 1426, data ind'ellu si deve rifughjà vicinu u so avversariu, favurevule à i genuvesi, Simone [[Famiglia Da Mare|Da Mare]], signore di San Colombano, per tene ci listessa funzione. * Entre dinù à u sirviziu di a famiglia di i guvernadori genuvesi Fregosi, di i legati puntificali è di l'[[Offiziu di San Ghjorghju]]. Parechje volte, per via di i tempi irrichieti di quell'epica, cunnosce l'esiliu, in [[Sardegna]], in [[Capicorsu]] è ancu à [[Roma]] induv'ellu hè obbligatu à risede in u 1445 mentre ch'è ellu ci cunducìa un'ambasciata vicinu à u papa. Arreghje e so funzione in u 1456<ref name="Storia di Corsica"/> è si ritira in u so paese nativu. == Opera == A so opera mestra hè a ''Cronica corsesca''. Per a storia di l'epiche precedente, Ghjuvanni s'hè servutu di testi imperfetti di scrittori anziani chì sò scunnisciuti da noi. Hà cunsultatu dinù cartule è archive, hà cunsideratu dinù una tradizione orale assi forte è hè andatu à ossirvà e vistighe di i bastimenti anziani per virificà s'è ciò ch'era statu dettu currispundia à a rialità. Riguardu à a storia di u so tempu, grazia à a so carriera professiunale è à a so prussimità incù i puteri successivi, i so scritti sò d'una grande attindibilità è u so racontu ùn hè micca smentitu da altre fonte o documenti. Eppuru a so opera hè stata assai criticata per via di i miti è ligende chì ci sò mintuvati. L'hè statu rimpruveratu cusì d'esse u solu à evucà u mitu di u cavaliere rumanu [[Ugu Colonna]]<ref name="Storia di Corsica"/>, chì seria statu mandatu da u papatu per ricunquistà a Corsica, tandu in manu à i Sarracini. <br />'Ssu persunaghju, diventatu u fundatore d'una sterpa regnante in l'isula, i [[Cinarca|''Cinarchesi'']], ùn averia micca un'esistenza reale sient'è i storichi. Certi accusanu u racontu di Ghjuvanni di la Grossa di vulè ligittimà a duminazione di i Cinarchesi; d'altri li rimpruvareghjanu d'avè dipintu in modu favurevule a duminazione di i Genuvesi è finalmente 'sse cuntradizione miretanu ch'ellu si face un studiu più apprufunditu di l'opinione di l'autore. U manuscrittu originale ''Cronica corsesca'' chì n'hè u principale autore<ref>Carlu Bémont è Cristianu Pfister in ''Rivista Storica - 42a annata - sittembre-dicembre 1917'' Librairie Félix Alcan 1917, p.61</ref> ùn hè micca statu ritruvatu sin'à oghje. U testu hè pervenutu sin'à noi grazia à qualchì copia. Malgradu l'enormu travagliu di i cupisti, molti errori sò stati cummessi, certe pagine sò state perse, e pricisione sò state aghjustate, tantu ch'è u racontu hà certamente subitu numerose trasfurmazione. Ghjuvanni di la Grossa hà avutu i so cuntinuadori. U racontu di a storia corsa hè statu ripigliatu da altri cronisti, prima da Pier Antone Monteggiani sin'à u 1524, eppoi da Marcantone Ceccaldi sin'à u 1559 ma tutti 'ssi libri, cum'è quellu di Ghjuvanni di la Grossa ùn sò micca stati pubblicati. Solu Anton Petru Filippini ripiglia u racontu di i so pridicissori, è i pubblicheghja in u 1594 incù u soiu chì s'arresta à 'ssa data sottu à u nome d' ''Istoria di Corsica''. In 'ssu libru, i scritti di Ghjuvanni di la Grossa sò riassunti è cummintati. In u 1888, l'[[Lucianu Auguste Letteron|abate Letteron]], prufissore di lettere in [[Bastia]], traduce è pubblicheghja a cronaca di Filippini. In u 1910, pubblicheghja una virsione più cumpletta di a cronaca di Ghjuvanni di la Grossa, u manuscrittu Y di a bibbiuteca di Bastia. In u 1998, Mattea Giacomo-Marcellesi è Antone Casanova pubblicheghjanu una virsione bislingua di 'ss'opera. == Note == <references/> == Bibliugrafia == * [[Petru Cirneu]], ''[https://books.google.fr/books?id=dlHLgb-lKwQC&pg=PR26&lpg=PR26&dq="Cronica+corsesca" De Rebus Corsicis]'', 1506 * Diunisu Luciani, ''A Corsica tempa 'lli sarragini'', lugliu 1998 * Antone Casanova è Mattea Giacomo-Marcellesi, riedizione di a ''Cronaca medievale Corsa'' di Ghjuvanni di la Grossa - Edizione La Marge, 1998 * Farrandu Ettori, ''A Casa d'A Rocca'' - Edizione Alanu Piazzola, 1998 j970p8lqqdhdw2uu3ktum6nt7wr6mby Giovanni della Grossa 0 19499 353162 2016-02-26T20:13:19Z 109.208.18.52 Reindirizzamentu à [[Ghjuvanni di la Grossa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjuvanni di la Grossa]] g11wxdqzmk8pctilvhh0inos6amb0h9 Sari d'Urcinu 0 19500 353177 2016-02-26T23:55:43Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Sari d'Urcinu]] à [[Sari di Cinarca]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sari di Cinarca]] jy7wm5a3zxisj9pjtfk942qqg3e99aa Dove Cameron 0 19501 376246 364680 2021-08-22T17:04:01Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Dove Cameron''' (natu u [[15 di ghjennaghju]] di [[1996]]) hè un'[[cinemà|attrice]] è [[cantadora]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. [[File: Dove Cameron 2019 by Glenn Francis.jpg|right|thumb|Dove Cameron [[2019]]]] == Biugrafia == [[Categoria:Attrice|Cameron, Dove]] [[Categoria:Americana|Cameron, Dove]] [[Categoria:Biugrafia]] cqdl7s0barztrwdmsqvbo6jdn1qkwdy Tirannusauru (Aiacciu) 0 19502 353190 353189 2016-02-28T17:33:39Z 109.208.18.52 /* Da veda dinò */ wikitext text/x-wiki [[Image:Tirannusauru (Aiacciu).jpg|right|300px|thumb|U Tirannusauru di u Salariu in Aiacciu]] U '''Tirannusauru ''' hè un munimentu naturali di [[Corsica]]. Si trova annantu à a cumuna d'[[Aiacciu]] in u stradeddu di a cresta chì và da u Salariu à Vignola. == Da veda dinò == * u [[Lionu di Roccapina]] * l'[[Omu di Cagna]] [[Categoria:Munimentu naturale di Corsica]] 0n1uwq14tv9biqpbfh0xrhkmf3vqnig Annata bisesta 0 19503 377334 374734 2021-10-01T21:19:45Z Fausta Samaritani 15085 /* Definizione */ wikitext text/x-wiki [[File:Febbraio 2004.png|thumb|Calindariu di u mese di [[frivaghju]] [[2004]], annata bisesta.]] L' '''annata bisesta''' hè un [[Annu tropicu|annu sulare]] in u quale avvene l'intercalazione periodica d'un ghjornu supplementariu, un modu di fà imprudatu in guasi tutti i [[Calindariu sulare|calindarii sulari]] (cum'è quelli [[Calindariu ghjulianu|ghjulianu]] è [[Calindariu gregurianu|gregurianu]]) per evità u slatamentu di e staghjone: osinnò ogni 4 anni accumuleria un ghjornu in più di ritardu.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.</ref> Per curreghje quellu slatamentu, à l'anni "nurmali" di 365 ghjorni (ogni 4 anni) s'intercalanu l'anni "bisesti" di 366 ghjorni: u ghjornu in più hè inseritu in u mese di frivaghju, chì in l'anni bisesti conta dunque 29 ghjorni nanzu ch'è 28. In sta manera si pò ottene una durata ''media'' di l'annu para à un numeru non interu di ghjorni. == Definizione == In u calindariu ghjulianu hè bisestu un annu ogni quattru (quelli di i quali u [[numeru]] hè divisibile per 4): a durata media di l'annu diventa cusì di 365,25 ghjorni (365 ghjorni è 6 ore) è a differenza rispettu à l'[[annu tropicu]] si riduce da 5,8128 ore in difettu à solu 11 minuti è 14 sicondi in eccessu. U calindariu gregurianu riduce ulteriurmente 'ss'apprussimazione eliminendu 3 anni bisesti, quelli chì delimiteghjanu l'iniziu d'un novu seculu, ogni 400 anni di calindariu. In 'ssu mpodu a durata media di l'annu diventa di 365,2425 ghjorni (365 + 97/400), riducendu a differenza à soli 26 sicondi d'eccessu. A regula di u calindariu gregurianu hè a siguente: {{Citazione|Un annu hè bisestu s'è u so numeru hè divisibile per 4, ma ci hè un'eccezzione per l'anni siculare (quelli divisibili per 100) ch'ùn sò micca divisibili per 400.}} Una regula simplicia per sapè s'è un annu non siculare hè bisestu hè quella di piglià solu l'ultime dui scifri è di cuntrullà s'elli sò divisibili per quattru (04, 08, 12... finu à 96). L'anni siculare invece sò bisesti s'è è solu s'elli sò divisibili per 400, per indettu sò stati bisesti u [[1600]] è u [[2000]], è serà dinù bisestu u [[2400]], è cusì via. Per virificà la basta à ossirvà s'è e 2 scifri precedenti u 00 formanu un numeru divisibile per 4. Cusì, per fà qualchì esempiu, u [[1896]] è u [[1996]] sò stati tremindui bisesti (divisibili per 4), u [[1800]] è u [[1900]] ùn sò micca stati bisesti (non divisibili per 400), mentre u 1600 è u 2000 u sò stati (divisibili per 400). == Storia == U calindariu gregurianu s'applicheghja à parte da u [[1582]], annu di a so intruduzione. Bench'ellu fusse teuricamente pussibile di stende lu ancu à l'anni precedenti, nurmalmente per quelli s'improda u calindariu ghjulianu. Per quessa sò bisesti tutti l'anni divisibili per 4, cumpresi quelli siculare, da l'annu 4 à u [[1580]] di l'[[era vulgare]]. I [[Civiltà rumana|Rumani]] aghjunghjìanu un ghjornu in più dopu à u [[24 frivaghju]], ch'è elli chjamavanu ''sexto die ante Kalendas Martias'' (sestu ghjornu prima di e [[Calende]] di marzu); u ghjornu supplementariu si chjamava ''bis sexto die'' (sestu ghjornu ripetutu) da induve vene l'aghjettivu "bisestu". Oghje i ghjorni di frivaghju sò simpliciamente numerati à parte da 1, è nurmalmente si cunsidareghja ch'è u ghjornu aghjuntu hè u [[29 frivaghju|29]]. Solu in [[Svezia]] u [[1712]] fù un annu "duppiamente bisestu", vene à dì incù u 29 è u [[30 frivaghju]] (differente hè invece u casu di u 30 frivaghju in u [[calindariu rivoluziunariu suvieticu]]). Mentre in l'anni nurmali ogni data casca un ghjornu di a sittimana più davanti rispettu à l'annu precedente, in l'anni bisesti si salta un ghjornu è e date dopu à u 29 frivaghju sò spustate di dui ghjorni di a sittimana precedente nanzu ch'è unu solu: per quessa in inglese l'annata bisesta hè chjamatu ''leap year'' (annu di u saltu), in riferimentu per appuntu à u fattu di saltà un ghjornu in più rispettu à l'annu precedente, è quessa avvene ancu per e date di i mesi di ghjinnaghju è frivaghju di l'annu successivu. S'avvera inoltre caratteristicu ch'è in prisenza d'un'annata bisesta si creanu 2 "triplette" di mesi distante frà elli di 3 mesi, chì prisentanu listessi ghjorni di a sittimana. Sò: * sittembre è dicembre (di l'annu precedente) è marzu (di l'annata bisesta) * ghjinnaghju, aprile è lugliu di l'annata bisesta Inoltre, per ritruvà un mese incù listessi ghjorni di a sittimana di lugliu, è dunque ancu di ghjinnaghju è aprile di l'annata bisesta, ci vole à aspittà u mese di sittembre di l'annu dopu. == Note == <references /> == Da vede dinù == * [[calendariu gregurianu]] * [[calendariu ghjulianu]] [[Categoria:Cronologia]] 48nrw7baen1fx95l24ygb9o3gcpo6fr I Cascittoni 0 19504 357571 357570 2017-08-21T16:50:00Z 86.219.76.93 /* Geugrafia */ wikitext text/x-wiki [[File:Punta_Minuta_3.jpg|thumb|250px|I Cascittoni è a [[Punta Minuta]]]] '''I Cascittoni''' sò un [[circulu naturale]] situatu in u massicciu muntosu di a [[Corsica]] annantu à a cumuna di [[Mansu]] in u [[Falasorma]], in [[Cismonte]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Sò situati annantu à u [[Stradellu di grande girandulata 20|GR20]] è assai friquintati d'istate. == Geugrafia == [[File:Cirque_de_la_solitude.jpg|thumb|250px|Una parte assai tradimentosa in I Cascittoni]] U [[Stradellu di grande girandulata 20|GR20]] attraversa i Cascittoni per una falata è una cullata di circa 300 metri<ref>[http://www.webmontagne.fr/trek/Etape-7-%3A-Tighjettu-(1640m)-Carozzu-(1270m).html Tappa chì cumprende I Cascittoni annantu à webmontagne.fr]</ref> per 2 accessi : * a Bocca Minuta (2218 m) ; * a Bocca Tumasginesca (2183 m). D'una altitudine di 1906 metri à u livellu di u passaghju di u GR20, u circulu hè circundatu da e scugliere di : * a [[Punta Minuta]] (2556 m) ; * a [[Punta Rossa]] (2247 m) * u Capu di a Crucetta (2186 m). == Note == <references/> == Da vede dinù == * [[Geugrafia di a Corsica]] * [[Stradellu di grande girandulata 20]] == Ligami esterni == * [http://www.apiazzetta.com/Da-induve-vene-u-nome-di-u-Cirque-de-la-Solitude_a2233.html [[A Piazzetta]]: Da induve vene... annantu à i nomi di lochi in muntagna] * [http://www.linguanostra.com/blog/?tag=a-muvrella I Cascittoni annnantu à LinguaNostra] [[Categoria:Circulu naturale]] [[Categoria:Geugrafia di a Corsica]] og39bdy8qmtf0m6du7pmeuv5o6d4tfv Cascittoni 0 19505 353200 2016-03-05T17:19:03Z 90.37.136.193 Reindirizzamentu à [[I Cascittoni]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[I Cascittoni]] 9kpmefpfyh0voeiki2kqw2bi2kx5sjs Ghjuvellina 0 19508 353973 353223 2016-05-07T14:00:18Z Vulpachjinu 8656 wikitext text/x-wiki [[File:Popolasca-village-aiguilles.jpg|thumb|250px|U Pratu di Ghjuvellina è e Penne Rosse]] A '''Ghjuvellina''' hè una regione minore di [[Corsica]] in u centru nordu di l'isula, annantu à a sponda manca di u [[Golu]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> U so capilocu storicu hè [[U Pratu di Ghjuvellina]]. == Geugrafia == A Ghjuvellina hè custituita, da u nordu à u sudu, di i territorii di e cumune di : *[[Pedigrisgiu]] *[[Upulasca]] *[[U Pratu di Ghjuvellina]] *[[I Castiglioni]]. Di e quattru cumune, sola Upulasca si trova in u [[Parcu naturale regiunale di Corsica]]. === Cumpusizione === ==== Pedigrisgiu ==== [[image:Piedigriggio-village.jpg|thumb|Pedigrisgiu]] Pedigrisgiu occupa u quartu nordestu di a regione minore. U so territoriu hè u più bassu di a Ghjuvellina. U paese hè situatu à un'altitudine media di 350 m. 'Ssu paese di caratteru, hè tipicu di a rigione incù e so chjassi stretti è e so case alte incù e facciate austere. ==== Upulasca ==== [[image:Popolasca-village.jpg|thumb|Upulasca]] Upulasca occupa a parte nordupunente di a Ghjuvellina. Incù una superficia di 10.24 km<sup>2</sup>, hè a più cumuna chjuca di a regione minore. U paese hè situatu in muntagna, annantu à unu spronu rucciosu à un'altitudine media di 700 metri. ==== U Pratu di Ghjuvellina ==== [[image:Prato-di-Giovellina village-2.jpg|thumb|U Pratu]] U Pratu di Ghjuvellina occupa a parte sudestu di a Ghjuvellina. Situatu à fiancu di muntagna, u paese incù e case antiche rinnuvate, hè cumpostu di trè paisoli scalinati. ==== I Castiglioni ==== [[Image:Castiglione_panorama.jpg|thumb|I Castiglioni è e Penne Rosse]] I Castiglioni hè a cumuna a più stesa di i 4 incù una superficia di 23.17 km<sup>2</sup>. Si stende annantu à un quartu sudupunente di a Ghjuvellina. U paese hè situatu à 726 m d'altitudine, annantu à unu spronu rucciosu. === Rilievu === U so territoriu si stende dapoi u massicciu muntosu di e [[Penne Rosse]] à punente sinu à u fiume [[Golu]] à livante. 'Ssu massicciu culmina à u [[monte Traunatu]] (2180 m - I Castiglioni è [[Ascu]]) è cumprende dinù a Rundinaia (1658 m), massicciu di forche caru à l'abitanti di I Castiglioni. Hè unu di i bacini virsanti à manca di u [[Golu]] incù parechji picculi fiumicelli chì nascenu annantu à i fianchi di u massicciu. Dui fiumicelli cullettanu l'acqua di e vadine è alimenteghjanu u Golu, u fiumicellu di Fiuminale à u nordu è u fiumicellu di Canavaghjola à u sudu. In e parte basse, a terra porta i stimmi d'una disfuristazione anziana operata per crià zone di cultura. E masgere cusì ch'è i muri di chjuditura in petra secca, i pagliaghji, sò visibili ancu in i posti induve a natura hà ripigliatu i so dritti dapoi a disertificazione di l'internu. E fureste di basse lecce dichjarinati coprenu ormai i circondi di e strade è di i paesi. Annantu à l'alture, si scoprenu boschi più densi d'alte lecce verde, di pini sopra à Upulasca eppo a roccia nuda di e Penne Rosse. L'allevu vaccinu per u più, ferma l'attività principale di a rigione. === Accessu === A Ghjuvellina hè attravirsata da u nordu à u sudu da u stradone D18 dapoi a so cunghjunzione incù a [[RN 193]] à u locu dettu Taverna ([[Pedigrisgiu]]) sin'à i circondi di Ponte è Castirla, un paisolu di [[Castirla]]. A D18 cuntinueghja sin'à [[Corti]]. Ella dessert i 4 paesi di a regione minore. U stradone D118 chì nasce à l'intrata nordu di a lucalità di Francardu ([[Omessa]]) pinetra in a Ghjuvellina per Pratu. == Storia == A Ghjuvellina era occupata à u [[Medievu]]. Mentre a siconda mità di u seculu XI, à u mumentu di u rinnovu di a chjesa di Corsica, u territoriu di l'isula hè riurganizatu. E cinqui diocese sò frammintate. U [[Cismonte]] attuale era divisu in quaranta ottu [[pieve]]. A Ghjuvellina facia parte di a pieve di [[Caccia (pieve)|Caccia]], in u [[viscuvatu di Mariana]]<ref>[[Daniel Istria]] in ''Puteri è furtificazione in u nordu di a Corsica : da u seculu XI à u seculu XIV'', Fig.XXVIII Carta di e pieve è di i viscuvati di u nordu di a Corsica</ref>. E tistimunianze di u passaghju di i [[Ripublica di Pisa|Pisani]] è di i [[Ripublica di Genuva|genuvesi]] sò numerosi, niente ch'è incù e vistighe à U Pratu di Ghjuvellina di l'anziana cappella [[pieve|piuvana]] rumanica San Cervone di u seculu XII, di l'inseme furtificatu di u [[Castellu di Serravalle]] custruitu prubabilmente à u seculu XIII, di a torra genuvese quatrata di l'[[Monte Albanu]], una di i raru torre chì si trovanu à l'internu di l'isula, à tempu cù altre ruvine è i ponti annantu à u [[Golu]]. L'esistenza di [[Ponte genuvese|ponti genuvesi]] permette di stabilisce ch'è in i tempi, a Ghjuvellina era attravirsata da stradelli di [[muntagnera]] chì servianu dinù à u cummerciu di ropa trà l'internu di l'isula è u so litturale, orientale o balaninu. Da u seculu XVI à u seculu XVIII, a pieve di Ghjuvellina fù sottu à a duminazione genuvese. == Note == <references/> == Da vede dinù == * [[U Pratu di Ghjuvellina]] * [[I Castiglioni]] * [[Pedigrisgiu]] * [[Upulasca]] * e [[Penne Rosse]] * U [[Parcu naturale regiunale di Corsica]] [[Categoria:Corsica]] cvgb3kjl9uqv0jqzwsmqhj8xbqxj31p Paese di e Cuppulate 0 19509 360287 353232 2018-10-06T11:48:35Z Jumpy01 11155 categurie wikitext text/x-wiki U '''Paese di e Cuppulate''' hè un stabilimentu situatu annantu à a cumuna di [[Moltifau]] à u locu dettu Tizzarella, à l'intrata di e Gole di l'Ascu, annantu à a sponda sudu di a vadina l'[[Ascu]] chì n'hè spiccatu da u stradone D147. U Paese di e Cuppulate hè statu accunciatu annantu à unu spaziu di 10 ettari.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> U Paese di e Cuppulate hè gistitu da u [[Parcu Naturale Regiunale di Corsica]], incù l'aiutu di a cumuna di Moltifau, a Direzzione Regiunale di l'Ambiente, a [[Cullittività Territuriale di Corsica]], a SOPTOM (Stazione d'Ossirvazione è di Prutezzione di e cuppulate è di i so Mezi) Corsica, a SOPTOM Gonfaron è a Direzzione Départementale di a Ghjuventù è di i Sporti. U paese hà per vucazione d'infurmà è di sinsibilizà u pubblicu à a prutezzione di a [[cuppulata d'Hermann]], d'allivà in un mezu prutettu un gruppu d'animali destinati à u ripupulamentu di l'ambiente naturale. A [[cuppulata d'Hermann]] hè una cuppulata terranea chì face parte di l'animali minacciati di sparizione. Hè à 'ssu titulu ch'ella hè prutetta. U spaziu di u paese hè divisu in sittori riservati à e cuppulate d'Hermann, à l'altre cuppulate di Corsica è à e cuppulate di u mondu. Un compulu di riproduzione è un spaziu dedicatu à l'allevu ci sò stallati. ==Scagnu d'accuglienza== [[File:Testudo_hermani_2.JPG|thumb|A cuppulata d'Hermann]] Intornu à u Paese di e Cuppulate, ci hè u stradellu di scuperta di Tizzarella ''L'Omu è a Furesta'' d'una lunghezza di 1 650 m. A visita (in tempu estivu) smarra da u scagnu d'accuglienza, dura un'ora è tratta di setti temi (arburu morte arburu di vita, u fiumicellu, l'arburu è u soffia pueticu, u compulu, u tempu di i pastori, miti è ligende, u focu u ventu a furesta). == Note == <references/> ==Da vede dinù== * [[Cuppulata d'Hermann]] * [[Moltifau]] * [[Parcu Naturale Regiunale di Corsica]] [[Categoria:Ambiente]] [[Categoria:Fauna di Corsica]] b98c88wtum0y9q1ik8lic2vdcst4ewf Gabriele D'Annunzio 0 19510 377172 353246 2021-09-20T10:52:29Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki '''Gabriele D'Annunzio''' o '''d'Annunzio'''<ref>« D'Annunzio », cum'ellu era solitu à firmà. </ref>, '''principe di Montenevoso''', hè un scrittore italianu, natu in Pescara u [[12 di marzu]] 1863 è mortu in Gardone Riviera u primu di marzu 1938. Principale riprisentante di u dicadentismu italianu, eroe di a [[Prima Guerra Mundiale]], sustene u fascismu a l'iniziu di u muvimentu. == Note == <references/> [[Categoria:Scrivanu]] [[Categoria:Talianu]] enaessvr4djquu0dduid2ph1s1rowki Purtale:Cumuna di Corsica 0 19511 374656 360139 2021-08-01T17:56:54Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki CUMUNE DI [[Corsica]] ;A [[Aghjone]] [[Albertacce]] [[Aleria]] Alendu Algajola Altiani Alzi Aiti Ampriani Antisanti Aregnu Ascu Avapessa ;B Barbaghju Barrèttali Bastìa Belgodere Bigornu Biguglia Bisinchi Borgu Brandu Bustànicu ;C Cagnanu Calacuccia Calenzana Calvi Cambia Campana Campi Campile Campitellu Canale di Verde Canari Canavaghja Carchetu è Brusticu Carpinetu Carticasi Casabianca Casalta d'Ampugnani Casamàcciule Casanova Casavechje Castellaru di Casinca Castellaru di Mercuriu Castellu di Rustinu Castifau Castiglioni Castineta Castirla Cattari Centuri Cervioni Chjatra Chisà Corbara Corscia Corti Costa Croce d'Ampugnani Crucichja ;E Erbaghjolu Erone Ersa ;F Favalellu Feligetu Felce Ferringule Ficaghja Fuccichia Furiani ;G Galeria Gavignanu Ghisoni Ghisunaccia Ghjucatoghju Ghjuncaghju ;I Isulacciu di Fiumorbu Isula Rossa ;L Lama Lanu Lavatoghju Lentu Linguizzetta Loretu di Casinca Lucciana Lugu di Nazza Lozzi Lumiu Luri ;M Mansu Matra Mazzola Meria Merusaglia Mòita Moltifau Monaccia d'Orezza Monte Mucale Monticellu Montegrossu Muracciole Muratu Mursiglia Muru Musuleu ;N Nesce Nonza Nucariu Nuceta Nuvale Nuvella ;O Occhjatana Ogliastru Olcani Oletta Olmeta di Capicorsu Olmeta di Tuda Olmi è Cappella Olmu Omessa Ortale Ortiporiu ;P Palasca Pancheraccia Parata Patrimoniu Penta è Acquatella Penta di Casinca Perelli Peru è Casevechje Pianellu Pianu Piazzali Piazzole Pedicorti Pedicroce Pedigrisgiu Pedipartinu Ped'Orezza Pietracurbara Pietra di Verde Petralba Pietraserena Petricaghju d'Alisgiani Petrosu Pieve Pigna Pinu Pioggiola Piupetta Poghju d'Oletta Poghju di Nazza Poghju di Vènacu Poghju Marinacciu Poghju Mezzana Polverosu Popolasca Porri Porta d'Ampugnani Pratu di Giuvellina Prunelli di Casàccuni Prunelli di Fiumorbu Prunu ;Q Quercitellu ;R Rapaghju Rapale Riventosa Ruglianu Ruspigliani Rusiu Rutali ;S Salgetu San Damianu San Fiurenzu San Gavinu d'Ampugnani San Gavinu di Fiumorbu San Gavinu di Tenda San Ghjulianu San Ghjuvanni di Moriani San Lurenzu San Martinu di Lota Sant'Andria di u Cutone Sant'Andrìa di Boziu Sant'Antoninu di Balagna Santa Lucia di Mercuriu Santa Lucia di Moriani Santa Maria di Lota Santa Maria di u Poghju Santa Riparata di Balagna Santa Riparata di Moriani Santu Niculaiu di Moriani Santu Petru di Tenda Santu Petru di Venacu Scata Scolca Sermanu Serra di Fiumorbu Silvarecciu Siscu Sularu Sorbu è Occagnanu Soriu Speluncatu Suveria Stazzona ;T Tagliu è Isolacciu Talasani Tallone Tralonca Tuminu Tàrranu Tòcchisi ;U Urtaca ;V Vallecale Valle di Campoloru Valle d'Alisgiani Valle d'Orezza Valle di Rustinu Vallica Velone Ornetu Venacu Ventiseri Venzolasca Verdese Vescovatu Vezzani Vignale Ville di Parasu Ville di Petrabugnu Vivariu Vulpaghjola ;Z Zalana Zilia Zuani <big>CUMUNE DI CORSICA</big> CUMUNE DI PUMONTE ;A Afa Ajacciu Alata Albitreccia Altagène Ambiegna Appiettu Arbellara Arbori Argiusta-Moricciu Arru Aullène Azilone-Ampaza Azzana ;B Balogna Bastelica Bastelicaccia Belvédère-Campumoru Bilia Bocognanu Bonifaciu ;C Calcatoggiu Campu Cannelle Carbini Carbuccia Cardu-Torgia Cargèse Cargiaca Casaglione Casalabriva Cauru Ciamannacce Coggia Cognocoli-Monticchi Conca Corranu Coti-Chiavari Cuzzanu Cristinacce Cuttuli-Corticchiatu ;E Eccica-Suarella Évisa ;F Figari Foce Forciolu Fozzanu Frassetu ;G Giunchetu Granace Grossa Grossetu-Prugna Guagnu Guargualé Guitera-les-Bains ;L Lecci Letia Levie Lopigna Loretu-di-Tallanu ;M Marignana Mela Moca-Croce Monacia-d'Aullène Murzu ;O Ocana Olivese Olmetu Olmiccia Orto Osani Ota ;P Palneca Partinellu Pastricciola Peri Petretu-Bicchisanu Piana Pianottuli-Caldarellu Pietrosella Pila-Canale Poggiolu Portu-Vecchiu Proprianu ;Q Quasquara Quenza ;R RennU Rezza Rosazia ;S Sainte-Lucie-de-Tallanu Salice Sampolu San-Gavinu-di-Carbini Sant'Andréa-d'Orcinu Santa-Maria-Figaniella Santa-Maria-Siché Sari-d'Orcinu Sari-Solenzara Sarrola-Carcupinu Sartène Serra-di-Ferru Serra-di-Scopamène Serriera Soccia Sollacarò Sorbollanu Sotta ;T Tassu Tavacu Tavera Tolla ;U Ucciani Urbalacone ;V Valle-di-Mezzana Veru Vicu Viggianellu Villanova ;Z Zérubia Zévacu Zicavu Zigliara Zonza Zoza [[Categoria:Cumuna di Corsica| ]] n4yqmohnlztxs97yxqiq2fcj0i91c7u Penne Rosse 0 19512 377164 354915 2021-09-18T19:22:41Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Morosaglia-Aiguilles-Popolasca.jpg|thumb|250px|E penne Rosse, viste da Merusaglia]] E '''Penne Rosse''' sò un inseme muntosu di [[Corsica]], in u massicciu di u [[monte Cintu]]. Si trovanu annantu à e cumune di [[i Castiglioni]], [[Upulasca]], [[Moltifau]], [[Ascu]] è [[Corscia]], culminendu à 2 180 metri d'altitudine à u [[monte Traunatu]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> E penne Rosse strapiombanu e [[pieve]] di [[Ghjuvellina]] à livante è di [[Caccia]] à u nordu è à punente. U nome corsu vene da l'aspettu russicciu di e penne Rosse, "penna" essendu dinù u nome datu à e vette più alte d'una muntagna.<ref>Siont'è Infcor, ''penna'': A parte à più alta d’una muntagna, d’una culletta: e penne di u monte Cintu. (ricacciatu 8 marzu 2016). </ref> == Geugrafia == [[File:Les_aiguilles_de_Popolasca.jpg|thumb|E penne Rosse da sopra u paese d'Upulasca.]] Sò situate in a Corsica occidentale anziana o "Corsica granitica", à punente di u vicu depressiunariu chì sparte l'isula in duie parte. <ref>"I geologhi distinguenu di regula una Corsica occidentale anziana, custituita per u più di rocce granitiche è una Corsica orientale induv'elli dumineghjanu i matticci. 'Ssi duie parte sò spiccate da a depressione cintrale, unu vicu strettu à u rilievu dolce chì i so vertici i più alti ùn varcanu micca i 700 m d'altitudine, custituitu per u più di terreni sedimintarii sicundarii è terziarii. 'Ssa depressione taglia l'isula da u nordupunente à u sudestu, dapoi l'Ostriconi sin'à Sulinzara. À u punente di 'ssa linia, s'inalzanu i più alti vertici di l'isula chì custituiscenu una sputica barriera trà i dui dipartimenti attuali. " (Istria 2005, p. 26).</ref>, e Penne Rosse sò unu massicciu di granitu rossu incù i vertici frastagliati è incù una vegetazione schersa, situatu à a punta d'una catena d'alte muntagne appiccatu à a dursale di l'isula dapoi u [[monte Cintu]] è declinendu versu a depressione cintrale di [[Ponte à a Leccia]] chì spicca e valle di l'[[Ascu (vadina)|Ascu]] è di u [[Golu]]. U massicciu à livante hè postu à cavallu annantu à e limite di u [[Parcu naturale regiunale di Corsica]] è ne face integralmente parte eccittuata a parte appartenendu à [[i Castiglioni]]. U massicciu face parte di u [[bacinu virsante]] di u Golu, in a sponda manca, da induve a vista annantu à e penne hè di prima trinca. A parte a menu difficiule d'accessu di e penne Rosse appartene à a cumuna di i Castiglioni. Hè situata nantu à u virsante di [[Ghjuvellina]] (à livante) è cuntene à u sudu e penne di a Rundinaghja (1658 m) duminate da u Turrone (1929 m), è à u nordu a costa à i Ghjuvelli (1863 m) in limita di a cumuna d'[[Upulasca]] induv'ella si situeghja a Punta Cavallare (1736 m). [[File:Cima à i Mori.png|thumb|left|U [[monte Traunatu]] (2180 m) è u dente d'Ascu (2065 m)]] [[File:Penne Rosse 2.png|thumb|E penne Rosse dapoi i circondi di u [[capu Biancu]] (2562 m) : dente d'Ascu à manca è [[monte Traunatu]] à dritta]] Più à u punente, in daretu di e penne, i vertici è creste s'inalzanu sin'à u [[monte Traunatu]] (2180 m), u più puntu altu di u massicciu, chì stà à cavallu annantu à e cumune di Castiglione è [[Ascu]], è à u dente d'Ascu (2065 m, à cavallu annantu à i cumune di [[Moltifau]] è Ascu). Annantu à u virsante punente di 'ssa cresta (cumuna d'[[Ascu]]) chì cuntinueghja versu u nordu annantu à l'umbrìa di a valle d'Ascu si trovanu numerosi altri massicci di penne assai difficiuli d'accessu stendendu si versu u punente sinu à u vallu di a Pinara. 'Ssa cresta s'indulcisce à u livellu di u [[monte Traunatu]] versu u sudupunente è diventa tuttu à fattu debule aldilà di a ''Bocca Meria'', in direzzione di u [[capu Biancu]] (2562 m) è di u [[monte Cintu]]. Eppuru, u rilievu da sottu à 'ssa cresta dimora assai scabrosu, annantu à u virsante nordu (cumunu d'[[Ascu]]) cum'è annantu à u virsante sudu (cumune di i Castiglioni è [[Corscia]]). == Accessu == [[File:Popolasca-village-eglise.jpg|thumb|upright|U paese d'Upulasca.]] E penne Rosse sò unu locu pussibile di sporti d'alta muntagna in tutti i generi (girandulata, trekking, schì di girandulata, è cetera) in un ambiente prisirvatu incù una friquenza guasi nulla. L'accessu u più faciule si face dapoi [[i Castiglioni]], per u vallu di a Terrivola o u virsante sudu di a Rundinaghja, sin'à righjunghje a cresta di u ''[[monte Traunatu]]'' (2180 m). U massicciu à livante hè accessibile dinù dapoi [[Upulasca]] in un ambiente più ertu. L'accessu à livante hè assai più longu è più scabrosu dapoi [[Ascu]] (per i pasciali di Bradani eppo a bocca à a Scaffa chì permette di righjunghje u stradellu venendu da i Castiglioni, o ancu via i valli di u Negrettu, di u Locuniellu o ancu di a Pinara) è [[Niolu]] (via a Bocca à a Maria dapoi [[Corscia]] o a [[Scala di Santa Regina]]). U massicciu si situeghja annantu à u percorsu di a travirsata trà [[Corscia]] è i Castiglioni o ancu trà Corscia è [[Ascu]] è cuntene l'anziana surghjente termale di Vetta di Muru, à a punta di u vallu di u Locuniellu, in l'erpali à punente di u ''[[monte Traunatu]]'', à circa 1730 metri d'altitudine. ==Bibliugrafia== * [[Daniel Istria]], ''Puteri è furtificazione in u nordu di a Corsica : da u seculu XI à u seculu XIV'', 2005, Edizione Alain Piazzola, Aiacciu (in francese) == Da vede dinù == * [[Geugrafia di a Corsica]] * [[Ghjuvellina]] == Note == <references/> [[Categoria:Monte di u massicciu di u Monte Cintu]] [[Categoria:Monti di Corsica]] d5fquj7lasubfuvp3glorkmxt98agtn Penni Rossi 0 19513 353275 2016-03-08T17:17:46Z 90.37.136.193 Reindirizzamentu à [[Penne Rosse]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Penne Rosse]] 1byb0rpcfc68m9rpmluz3i5humxy08k Piupetta 0 19514 353295 2016-03-09T15:30:34Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Piupetta]] à [[Piubbeta]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Piubbeta]] 1rsydic3pyax0sjtdfat3rnsl33xmlu Casgiu niulincu 0 19515 353333 353309 2016-03-11T16:58:20Z 86.210.138.112 wikitext text/x-wiki [[File:Fromage_du_Niolu.jpg|thumb|Un casgiu niulincu]] U '''Casgiu niulincu''' hè un tipu di casgiu di [[Corsica]], fabbricatu solu in a rigione di u [[Niolu]], chì si trova in l'alta valle di u [[Golu]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> == Storia == [[File:Haute-Corse marchands de fromages de Niolo.jpg|thumb|250px|Marcanti di casgiu niulincu à u principiu di u seculu XX]] Dapoi sempre, u Niolu he statu cunsideratu cum'è unu di i lochi prediletti di i pastori corsi. Ne tistimunieghja sempre avà u [[stradellu di a muntagnera]] è i numerosi ponti genuvesi scumpartuti intornu à u Niolu è chì li parmettianu di praticà l'[[impiaghjera]], a falata in e piaghje di u litturale d'inguernu, è a [[muntagnera]], a cullata in muntagna mentre l'estate. 'Ssi muvimenti di muntagnera anu datu locu à dui tipi di casgi, fabbricati duie volte à l'annu, ma anu cuntribuitu dinù à a prupagazione di u sapè fà di i pastori niulinchi in u [[Falasorma]], a [[Balagna]], a [[Costa orientale]] è u punente di a Corsica. Terra di pastori dapoi di i seculi, u Niolu ne hà persu molti incù a [[Siconda Guerra mundiale]], dapoi a fine di a [[muntagnera]] à parte di a metà di u seculu XX, è più ricentemente incù l'obbligu di fabbricà casgi à e norme imposte. Eppuru fermanu qualchì picculi produttori chì assicureghjanu a cuntinuità di a fabricazione di 'ssu casgiu sidondu l'antiche tradizione, scumpartuti in i cinqui cumune di u Niolu : [[Albertacce]], [[Casamacciuli]], [[Calacuccia]], [[Lozzi]] è [[Corscia]]. == Fabricazione == [[File:Niolu from Bocca a Croce, Corsica.jpg|thumb|300px|U Niolu vistu da a Bocca à a Croce]] 'Ssu casgiu fattu incù u [[Casgiu picurinu|latte di pecura]] o incù u [[Casgiu caprunu|latte di capra]] hà unu pesu mediu di 400 grammi. Dopu à un'affinata di 3 à 4 mesi in una cantina umita, ne sgaghja un odore pronunciatu, a so pasta tipicamente pizzica sottu à u palatu. U so periodu ottimu di tastatura si stende da aprile à sittembre mentre a muntagnera. == Note == <references/> ==Ligami== * [https://www.youtube.com/watch?v=itIng6Dxg50 Videu: U casgiu niulincu] == Da vede dinù == * [[casgiu corsu]] * [[Niolu]] * [[Fiera di u Casgiu]] [[Categoria:Casgiu picurinu]] [[Categoria:Casgiu corsu]] oyscl9qrvk1072swldpuyi3tzsyh8fp Razzismu anticorsu 0 19517 355212 353435 2016-09-23T17:18:26Z 90.37.128.116 /* Ligami */ wikitext text/x-wiki U razzismu anticorsu hè une forma di razzismu diretta contru à i corsi. Si sà chì ci hè duie definizione di u razzismu: una, più stretta è anziana, basata annantu à u cuncettu oghje di razza umana<ref>Hè avviratu à i ghjorni d'oghje ch'è 'ss' cuncettu di razza umana ùn hà nissunu fundamentu biulogicu.</ref>; un'antra, più larga, basata annantu à a definizione di u razzismu divuta à Johannes Zerger: «U razzismu cumprende l'ideulugie è i cumpurtamenti basati nantu à custruzzione di gruppi suciali, classificati sicondu a so origine o a so pruvinenza, à i quali sò attribuiti caratteristiche cullettive evaluate in modu implicitu o esplicitu è cunsiderate cum'è difficiule o impussibile da mudificà.» <ref>Johannes Zerger (1997, p.81).</ref> Tale definizione di u «razzismu» n'allarga l'applicazione non solu à e «razze biulogiche» ma dinù à tutti i gruppi etnichi chì sò cunsiderati cum'è differenti. <ref>Cf. http://www.humanrights.ch/fr/dossiers-droits-humains/racisme/le-racisme-cest-quoi/?gclid=CL6m94aDicoCFSQYwwodGqIIPQ</ref> 'Ssa definizione cuncerna i corsi cunsiderati cum'è un gruppu etnicu differente. ==Manifestazione di u razzismu anticorsu== ===Stereutipi=== U razzismu anticorsu si manifesteghja per via di sterutipi appiicati à i corsi in generale. Per esempiu, un stereutipu cumunu hè chì «u corsu hè razzistu». Eppuru ùn hè micca cunfirmata da i fatti: in u 2012, ci sò state 0 lagnanze riguardu à u razzismu rigsistrate in [[Corsica]]. <ref>http://www.franceinfo.fr/emission/le-vrai-du-faux/2015-2016/statistiquement-il-y-moins-d-actes-racistes-en-corse-qu-ailleurs-30-12-2015-07-15</ref> ===Inghjulie=== U razzismu anticorsu si manifesteghja à spessu per via d'inghjulie chì sò diretti contru à i corsi in generale. == Note == <references/> ==Bibliugrafia== * Ghjuvan Petru Santini, ''Piccula antulugia di u razzismu anti corsu'', Edizione Lacour,‎ 2001, 48 pagine (in francese). * Johannes Zerger, ''Was ist Rassismus?'', 1997, Göttingen ==Ligami== * [http://www.apiazzetta.com/Razzisimu-anti-corsu-cuntate-i-punti_a2467.html A Piazzetta: Razzisimu anti corsu : cuntate i punti] * [https://blogs.mediapart.fr/pierre-guerrini/blog/251215/vous-avez-dit-racisme-anticorse-par-antoine-albertini Avete parlatu di razzismu anticorsu? Antoine Albertini, annantu à Mediapart abbunati (in francese)] * [http://www.corsenetinfos.corsica/Paul-Giacobbi-reaffirme-sa-condamnation-du-racisme-anti-corse_a12731.html Paulu Giocobbi afferma torna a so cundanna di u razzismu anticorsu] ==Da vede dinù== * u [[razzismu]] [[Categoria:Corsica]] [[Categoria:razzismu]] nz0x6qez4ici3tyvbnopkfeoe2qefh9 Cumune di u Cismonte 0 19518 377763 377762 2021-11-08T21:53:16Z Jumpy01 11155 wlink II wikitext text/x-wiki '''A''' [[Aghjone]] [[Albertacce]] [[Aleria]] [[Àlandu|Alendu]] [[Algaghjola|Algajola]] [[Altiani]] [[Alzi]] [[Aiti]] [[Ampriani]] [[Antisanti]] [[Aregnu]] [[Ascu]] [[Avapessa]] '''B''' [[Barbaghju]] [[Barettali|Barrèttali]] [[Bastìa|'''Bastìa''']] [[Belgudè|Belgodere]] [[Bigornu]] [[Biguglia]] [[Bisinchi]] [[U Borgu|Borgu]] [[Brandu]] [[Bustànicu]] '''C''' [[Cagnanu]] [[Calacuccia]] [[Calinzana|Calenzana]] [[Calvi]] [[Cambia]] [[Campana]] [[Campi]] [[Campile]] [[Campitellu]] [[Canale di Verde]] [[Cànari|Canari]] [[Canavaghja]] [[Carchetu è Brusticu]] [[Carpinetu]] [[Carticasi]] [[A Casabianca|Casabianca]] [[A Casalta|Casalta d'Ampugnani]] [[Casamàcciuli|Casamàcciule]] [[Casanova]] [[Casevechje|Casavechje]] [[U Castellà di Casinca|Castellaru di Casinca]] [[U Castellà di Mercuriu|Castellaru di Mercuriu]] [[Castellu di Rustinu]] [[Castifau]] [[Castiglioni]] [[Castineta]] [[Castirla]] [[I Càtari|Cattari]] [[Cinturi|Centuri]] [[Cervioni]] [[Chjatra]] [[Chisà]] [[A Curbaghja|Corbara]] [[Corscia]] [[Corti]] [[A Costa|Costa]] [[A Croce d'Ampugnani|Croce d'Ampugnani]] [[A Crucichja|Crucichja]] '''E''' [[Erbaghjolu]] [[Erone]] [[Ersa]] '''F''' [[U Favalellu|Favalellu]] [[U Fulgetu|Feligetu]] [[Felge|Felce]] [[Ferringule]] [[Ficaghja]] [[Fucichja|Fuccichia]] [[Furiani]] '''G''' [[Galeria]] [[Gavignanu]] [[Ghisoni]] [[Ghisunaccia]] [[Ghjucatoghju]] [[Ghjuncaghju]] '''I''' [[L'Isulacciu di Fiumorbu|Isulacciu di Fiumorbu]] [[Lìsula|Isula Rossa]] '''L''' [[Lama]] [[Lanu]] [[Lavatoghju]] [[Lentu]] [[Linguizzetta]] [[Loretu di Casinca]] [[Lucciana]] [[U Lugu di Nazza|Lugu di Nazza]] [[Lozzi]] [[Lumiu]] [[Luri]] '''M''' [[Mansu]] [[Matra]] [[A Mazzola|Mazzola]] [[Meria]] [[Merusaglia]] [[Mòita]] [[Moltifau]] [[A Monacìa d'Orezza|Monaccia d'Orezza]] [[U Monte|Monte]] [[U Mucale|Mucale]] [[Munticellu|Monticellu]] [[Montegrossu]] [[E Muracciole|Muracciole]] [[Muratu]] [[Mursiglia]] [[Muru]] [[Musuleu]] '''N''' [[Nesce]] [[Nonza]] [[Nucariu]] [[Nuceta]] [[Nuvale]] [[Nuvella]] '''O''' [[Ochjatana|Occhjatana]] [[Ogliastru]] [[Olchini|Olcani]] [[Oletta]] [[Olmeta di Capicorsu]] [[Olmeta di Tuda]] [[Olmi è Cappella]] [[L'Olmu|Olmu]] [[Omessa]] [[Ortale]] [[Ortiporiu]] '''P''' [[Palasca]] [[Pancheraccia]] [[Parata]] [[Patrimoniu]] [[Penta è Acquatella]] [[A Penta di Casinca|Penta di Casinca]] [[I Perelli|Perelli]] [[Peru è Casevechje]] [[U Pianellu|Pianellu]] [[Pianu]] [[I Piazzali|Piazzali]] [[E Piazzole|Piazzole]] [[Pedicorti]] [[Pedicroce]] [[Pedigrisgiu]] [[Pedipartinu]] [[U Ped'Orezza|Ped'Orezza]] [[Petracurbara|Pietracurbara]] [[A Petra di Verde|Pietra di Verde]] [[Petralba]] [[A Petra Serena|Pietraserena]] [[U Petricaghju d'Alisgiani|Petricaghju d'Alisgiani]] [[U Petrosu|Petrosu]] [[A Pieve|Pieve]] [[Pigna]] [[Pinu]] [[Pioghjola|Pioggiola]] [[Piupetta]] [[U Poghju d'Oletta|Poghju d'Oletta]] [[U Poghju di Nazza|Poghju di Nazza]] [[U Poghju di Vènacu|Poghju di Vènacu]] [[Poghju-Marinacciu|Poghju Marinacciu]] [[U Poghju-Mezana|Poghju Mezzana]] [[Pulverosu|Polverosu]] Popolasca [[Porri]] [[A Porta d'Ampugnani|Porta d'Ampugnani]] [[U Pratu di Ghjuvellina|Pratu di Giuvellina]] [[I Prunelli di Casàccuni|Prunelli di Casàccuni]] [[I Pruneddi di Fiumorbu|Prunelli di Fiumorbu]] [[U Prunu|Prunu]] '''Q''' [[Quercitellu]] '''R''' [[Rapaghju]] [[Rapale]] [[Riventosa]] [[Ruglianu]] [[Ruspigliani]] [[Rusiu]] [[Rutali]] '''S''' [[U Salgetu|Salgetu]] [[San Damianu]] [[San Fiurenzu]] [[San Gavinu d'Ampugnani]] [[San Gavinu di Fiumorbu]] [[San Gavinu di Tenda]] [[San Ghjulianu]] [[San Ghjuvanni di Moriani]] [[San Lurenzu]] [[San Martinu di Lota]] [[Sant' Andria di u Cutone|Sant'Andria di u Cutone]] [[Sant'Andrìa di Boziu]] [[Sant' Antoninu|Sant'Antoninu di Balagna]] [[Santa Lucia di Mercuriu]] [[Santa Lucia di Moriani]] [[Santa Maria di Lota]] [[Santa Maria di u Poghju]] [[Santa Riparata di Balagna]] [[Santa Riparata di Moriani]] [[Santu Niculaiu di Moriani]] [[Santu Petru di Tenda]] [[Santu Petru di Venacu]] [[Scata]] [[Scolca]] [[Sermanu]] [[Sarra di Fiumorbu|Serra di Fiumorbu]] [[U Silvarecciu|Silvarecciu]] [[Siscu]] [[U Sulaghju|Sularu]] [[Sorbu è Occagnanu]] [[Soriu]] [[Speloncatu|Speluncatu]] [[Suveria]] [[A Stazzona|Stazzona]] '''T''' [[Tagliu è Isolacciu]] [[Talasani]] [[Tallone]] [[Tralonca]] [[Tuminu]] [[Tàrranu]] [[Tocchisi|Tòcchisi]] '''U''' [[Urtaca]] '''V''' [[Vallecalle|Vallecale]] [[E Valle di Campoloru|Valle di Campoloru]] [[E Valli d'Alisgiani|Valle d'Alisgiani]] [[Valle d'Orezza]] [[A Valle di Rustinu|Valle di Rustinu]] [[Vàllica|Vallica]] [[Velone è Ornetu|Velone Ornetu]] [[Venacu]] [[Ventisari|Ventiseri]] [[A Venzulà|Venzolasca]] [[Verdese]] [[U Viscuvatu|Vescovatu]] [[Vezzani]] [[Vignale]] [[E Ville di Parasu|Ville di Parasu]] [[E Ville di Petrabugnu|Ville di Petrabugnu]] [[Vivariu]] [[A Vulpaghjola|Vulpaghjola]] '''Z''' [[Zalana]] [[Ziglia|Zilia]] [[Zuani]] [[Categoria:Geugrafia di a Corsica]] elw01d8etn9bkxdt7naf4b2rtcjssib Casgiu calinzanincu 0 19519 353339 353335 2016-03-12T02:54:32Z DARIO SEVERI 10718 + categoria wikitext text/x-wiki [[File:Calinzanincu-Marsulinu.jpg|thumb|Un casgiu calinzanincu]] U '''Casgiu calinzanincu''' hè un tipu di [[casgiu corsu]] fabbricatu in a rigione di produzzione di [[Calenzana]] è di e zone cunfinente in [[Balagna]], à parte di [[Casgiu picurinu|latte crudu di pecura]] o di [[Casgiu caprunu|latte crudu di capra]] esciutu solu di e so mandrie.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Hè un casgiu di caratteru incù un sapore d'unu piccante unicu chì s'assumiglia à quellu di i [[casgiu niulincu|casgi niulinchi]]. Difatti, in un passatu sempre ricente, i pastori niulinchi venianu à fà pasce i so animali in Balagna, suvitendu u [[stradellu di muntagnera]]. Quellu parte di Barghjana (annantu à a cumuna di [[Mansu]]), piglia in partenza a strada di u stradone D351, passa dopu per u ''Ponte di e rocce'', a foce di Caprunale, u rifughju di Puscaghja di u [[Parcu naturale regiunale di Corsica]], u [[Capu Tafunatu]] in direzzione di a [[foce di Vergiu]] per righjunghje infine u Niolu. U casgiu calinzanincu pò esse cunsumatu accumpagnatu di cunfittura di fiche o ancu di fiche fresche. I produttori di casgiu calinzanincu cuncorrenu ogni annu à a [[Fiera di u Casgiu]] di [[Venacu]]. ==Descrizzione== U pesu mediu d'un casgiu calinzanincu hè 400 grammi. ==Varietà== [[File:Calenzana-Village.jpg|thumb|Calenzana: u paese]] Esiste dinù unu tipu di casgiu dettu calinzanincu detu ''Calinzana vechju''. == Note == <references/> ==Da vede dinù== * [[casgiu corsu]] * [[casgiu niulincu]] == Ligami == * [http://www.fromage-corse.org/ Situ officiale di ''A Fiera di u Casgiu''] [[Categoria:Casgiu picurinu]] [[Categoria:Casgiu caprunu]] [[Categoria:Casgiu corsu]] [[Categoria:Cucina]] m2vt640brwecjtifjk3wd77vsrm7uxa Boziu 0 19520 362225 353338 2019-05-24T06:44:24Z 194.199.110.241 /* Geugrafia */ wikitext text/x-wiki U '''Boziu''' hè una regione di [[Corsica]], situata à l'estremu sudupunente di a [[Castagniccia]], vicinu vicinu à [[Corti]]. U so capilocu storicu hè [[Sant'Andria di Boziu]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> == Geugrafia == U Boziu currisponde à u territoriu di l'anziana [[pieve]] di [[Boziu (pieve)|Boziu]]. Si cumpone di i territorii di e cumune di : * [[U Castellà]] * [[Sermanu]] * [[Bustanicu]] * [[Alandu]] * [[Favalellu]] * U [[Alzi]] * [[A Mazzola]] * [[Sant'Andria di Boziu]]. Culmina à u Pianu Maiò (1 581 m). I so abitanti sò i ''Buzinchi''. == Particularità == Piccula regione di u centru muntosu di a Corsica, u Boziu hè duramente culpitu da a disertificazione di l'internu di l'isula. U Boziu hà a particularità d'avè mantenutu di manera particularmente viva a tradizione di u cantu polifonicu : [[paghjella]], [[terzettu]] è messa cantata. Hè dinù una terra di tradizione di [[sunadore di viulinu|sunadori di viulinu]]. Un festivale di musiche tradiziunale da ballà hà avutu locu cusì mentre parechji anni in paese di [[Sermanu]] in omagiu à 'ssi sunadori di viulinu oghje spariti. == Patrimoniu == * Cattidrale Sant'Andria di Boziu in [[Sant'Andria di Boziu]]<ref>[http://www.sant-andrea-associu.fr/ Associu per a Chjesa di Sant'Andria di Boziu]</ref> * Cunventu San Francescu di Boziu in [[Alandu]] * Chjesa rumanica di Santa Maria Assunta di [[Favalellu]], incù l'affreschi di u seculu XV * Cappella rumanica di San Niculaiu à [[Sermanu]], incù l'affreschi di u seculu XV * Cappella Sant'Alesiu annantu à l'alture di [[Sermanu]] à u pede di u [[Monte Pianuforte Magiore]] * Case antiche cunsirvate in ottima manera in [[Bustanicu]] == Note == <references/> == Da vede dinù == === Articulu cunnessu === * Pieve di [[Boziu (pieve)|Boziu]] [[Categoria:Rigione di Corsica]] i1pajsp599vvj6r5131ewwblikbkz4l San Petru d'Accia 0 19521 353356 353350 2016-03-12T17:30:54Z 86.210.138.112 /* Accessu */ wikitext text/x-wiki A cappella '''San Petru d'Accia''' hè una capella di [[Corsica]] di u seculu XVII.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> U situ di u monte San Petrone (chì in i tempi era chjamatu monte Nigheunu) hè un altu locu di u cristianesimu in Corsica. Ci si trovanu sempre oghje e ruvine di a prima basilica di Corsica vicinu à una cappella. A cappella San Petru d'Accia hè situata à fiancu à u [[Monte San Petrone]], à u nordu di a vetta di u San Petrone, à 1070 m d'altitudine annantu à u spiculu principale di a serra matticciosa da u [[Capicorsu]] à a [[Castagniccia]], à cavallu annantu à e cumune di [[Quercitellu]] è di [[A Porta]]. Accantu ci sò e ruvine di a chjesa d'Accia. ==Storia== In fine di u seculu VI, Petru, vescu d'[[Aleria]], ricevì di u [[papa]] [[Grigoriu I]] a missione di custruisce una [[Basilica (cristianesimu)|basilica]] è un [[battisteriu]] annantu à i fianchi di u monte Nigheunu, à u centru di i duminii puntificali di ''Cellae Cupiae''. 'Ssa basilica era un simpliciu palazzu rittangulare più longu ch'è largu, à l'estremità di u quale si trova una nichja o abside. In [[598]], a basilica era aperta à u cultu, sottu à u nome di San Petru, è pruvista d'unu prete. Trè anni dopu un presbiteriu era annessatu à u palazzu principale<ref>Poli (1907), p. 148 à 151</ref>. ==Descrizzione== E ruvine cumprendenu dui bastimenti : a chjesa propria è u presbiteriu. {{citazione|I muri di a chjesa è quelli di a casa parenu esse stati architettati tuttu d'unu trattu è à listessa epica : datu ch'è, custruiti incù listessi materiali è listessu murtaiu di calcina è di terra mischiata, sò ligati inseme è micca ghjustapposti. ([[Monsignore di la Foata]])}} U presbiteriu architettatu accantu à a chjesa, hà prubabilmente servutu di basamentu à a cappella San Petru. ==Accessu== [[File:Lano-San Petrone.jpg|thumb|U San Petrone, vistu da u paese di Lanu; à dritta, San Lurenzu.]] Ci si pò accede faciule da unu stradellu chì parte da a [[foce di Pratu]] (985 m) per induve passa u stradone D71. Inquantu à u battisteriu, sottu à a prutezzione di [[San Lurenzu]], deve marcà a lucalisazione di l'attuale paese di [[San Lurenzu]], situatu à circa ottu chilomitri di San Petru d'Accia. == Note == <references/> ==Bibliugrafia== * Saveriu Poli, ''A Corsica in l'Antichità è in l'altu Medievu'', Lib. A. Fontemoing, Parigi, 1907 ==Da vede dinù== * [[Quercitellu]] * [[A Porta]] mokyf1z6vhfwlmr9key3hrh5kbdsqw1 Santa Maria di u Poghju 0 19522 353346 2016-03-12T13:54:38Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Santa Maria di u Poghju]] à [[U Poghju di Moriani]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Poghju di Moriani]] lts5ke71xdv14zctkr8io8l9pik0ijx Elisha Cuthbert 0 19523 376260 358221 2021-08-22T19:42:19Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Elisha Cuthbert in 2009.jpg|right|thumb|Elisha Cuthbert]] '''Elisha Cuthbert''' hè un [[cinemà|attrice]] [[Canada|canadiana]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attrice|Cuthbert, Elisha]] [[Categoria:Canadiana|Cuthbert, Elisha]] [[Categoria:Biugrafia]] 520lqoobct0v9z3d9nsnt0lvzbhhzjh Scala di Santa Regina 0 19524 353374 353372 2016-03-14T14:37:35Z DARIO SEVERI 10718 /* A Scala di Santa Regina */ wikitext text/x-wiki [[File:Scala_di_Santa_Regina_1.jpg|thumb|A Scala]] A '''Scala di Santa Regina''' (o ''Scala di Santa Righjina'') hè u nome datu à a via stretta di circulazione trà u [[Niolu]] è a piaghja. <ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> U nome evucheghja e magnifiche ghjirate in petre sculpite in a roccia granitica. Pare ch'una scala fusse stata zuccata in a roccia. 'Ssu munimentu architittonicu ci arreca una testimunianza di u sapè fà di l'omini, riguardu à a tecnica di a [[petra secca]] è di e pratiche antiche, cum'è a [[muntagnera]]. == A stretta di a Scala di Santa Regina == U stradellu parte da [[Corscia]] (810 m), un paese tipicu di pastori incù multiplici paisoli, è cunduce sin'à a Funtana di i Vignenti (504 m), una funtana à l'orlu di u stradone D84. U so tracciatu di cir a4 chilomitri, custighja u [[Golu]] annantu à a so sponda manca in una scala di prima trinca scavata in a roccia di granitu rossu. Intrattenutu è rinnuvatu, 'ssu stradellu anticu hè signalatu à l'orlu di strada da un pannellu d'infurmazione di u [[Parcu naturale regiunale di Corsica]]. U stradellu di a Scala di Santa Regina face parte di l'anticu [[stradellu di a muntagnera]], un stradellu millenniu chì culligava [[Aleria]] à [[Galeria]], vene à dì ch'ellu culligava a facciata orientale à a facciata occidentale di a [[Corsica]]. == A Scala di Santa Regina == [[image:Corscia-Panneau_defile.jpg|thumb|right|L'intrata in a scala]] Oghje, per ghjunghje in [[Calacuccia]] à traversu 'ssu situ eccezziunale, hè u stradone D 84 chì cullega a regione di u [[Niolu]] dapoi [[Castirla]]. 'Ssa strada hè dinù una di e vie d'accessu à u [[Parcu Naturale Regiunale di Corsica]]. A via nuvella di a scala era stata aperta à a fine di u seculu XIX. A Scala di Santa Regina hè unu tracone assai longu, selvaticu, un curridori stranu di rocce di [[granitu]] rossu, di petricaghje è di ruccaglia. A rara vegetazione hè ripprisintata per u più da a [[coria]] è u [[ghjineparu]] chì nasce annantu à e parete rucciose, è omu si dumanda cumu chì ùn ci hè guasi micca terra, è stranamente i [[rosumarinu|rosumarini]], chì 'ssa pianta ùn cresce micca dapertuttu in u centru di l'isula. I lati di u fiume sò pupulati d'[[alzu|alzi]] è di qualchì [[Pinu marittimu]]. [[image:Corscia-Scala.jpg|thumb|right|A scala di Santa Regina]] In fondu à e gole, u Golu hà criatu numerosi bagnatoghji naturali. Ùn sò micca troppi friquentati da i statinanti cum'è in a [[valle d'Ascu]] à vicinu, chì u bagnu ci hè interditu, chèi i sbiutamenti di l'acque di u rampale sò sempre pussibili. E piazze di staziunamentu sò scherse longu à a scala. Una verga permette di francà a scala à pede. Hè situata da sopra, à l'esciuta di a scala. ==Citazione== A Scala di Santa Regina hè citata in a canzone ''Tragulinu'' d'[[Antone Ciosi]]: :''A scala di Santa Regina :''Di nuttata o di matina :''Tragulinu :''L'hai pigliata trent'anni :''Piattendu li to affanni :''Tragulinu == Note == <references/> ==Da vede dinù== * u [[Niolu]] * u [[Parcu Naturale Regiunale di Corsica]] [[Categoria:Geugrafia di a Corsica]] [[Categoria:Corsica]] nzrcgoiikuc1opesahs6r9mjkm0hgms Scala di Santa Righjina 0 19525 353365 2016-03-13T18:56:33Z 86.210.138.112 Reindirizzamentu à [[Scala di Santa Regina]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Scala di Santa Regina]] tgce4lj2ezvzc4klicwjbjb9kh3r5op Castellu di Serravalle 0 19526 353480 353479 2016-03-19T19:46:01Z 92.150.9.163 wikitext text/x-wiki [[File:Castello di Serravalle (Ghjuvellina) 09.JPG|thumb|U Castellu di Serravalle]] U '''Castellu di Serravalle''' hè un inseme furtificatu in ruvina cumpostu d'un castellu [[Medievu|medievale]] incù a so accinta, custruitu forse in u seculu XIII.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Si trova annantu à u territoriu di a cumuna di u [[Pratu di Ghjuvellina]], situatu sottu à e [[Penne Rosse]].<ref>Marchini (2010), p. 25.</ref> ==Descrizzione== [[Image:Castello di Serravalle (Ghjuvellina) 07.JPG|thumb|A torra maestra (facciata esposta à u nordu)]] U castellu di Serravalle hè situatu in a vetta d'una cullina, à 553 m d'altitudine, à u nordu di a cumuna. I materiali imprudati sò a roccia sedimintaria, chì ci hè vulsutu à andà à circà à qualchì centunara di metri, guasi unicamente in a torra maestra. Sò stati imprudati solu blocchi isulati in u rampale è i palazzi annessi induve a torra dumineghja. I muri di circa 1 m di spissore sò tutti custruiti à u murtaiu di calcina. E petre di granitu o di matticciu imprudati, sò di dimensione abbastanza omogenee, ma di forme assai irrigulare. L'archere in a torra maestra sò di tipu dettu "guerciu", chì ùn traversanu micca u muru. Ci vulia una scala per accede à a porta chì pertusgiava u putente muru zeppu di 1.60 m à u livellu di u prima pianu, à 5 m d'altezza sopra à a terra. Un spaziu di circulazione esiste trà a torra è ciò chì pare esse a pezza principale, una stanza appena trapezuidale, d'un pocu più di 55 metri quatrati, custruita contru à l'accinta è accantu à l'intrata maestra di a furtezza. Dui accessi parmettianu di pinitrà in 'ss'edifiziu : una porta maiò in l'angulu trà l'accinta è u muru maestru sudu, è un [[uscerolu]] pertusgendu l'accinta in l'angulu oppostu. Un'[[archera]] è un'evacuazione d'acque fruste pertusgianu dinù u muru à livante<ref>Istria (2005), p. 348.</ref>. {{citazione|In i sittori sudu è punente di u castellu si trovanu dui corpu maiò di palazzi chì sposanu a forma puligunale di l'accinta. À u sudu, hè divisu in almenu dui spazii, di dimensione disuguale, da muri purtanti chì ùn sò micca culligati à i muri principali. Una sola intrata, piattata è prutetta da a torra maestra, si pò vede à i ghjorni d'oghje. L'accinta prisenta una vigata di cavità alliniate orizuntalmente, assuciate à un ritiru di qualchì centimu. 'Ss'inseme era destinatu à riceve più prubabilmente l'intempiamentu d'un sulaghju ch'è unu stradellu di suviglianza, cum'ellu hè statu suppostu. 'Ssu palazzu duvia dunque pussede un pianu chì, cum'è u parditerra, era apertu da l'archere.}} ==Storia== Si pensa ch'ellu hè statu custruitu da a famiglia di i signori Amondaschi chì duminava tandu a rigione (In a ricunquista di l'isula annantu à i Sarracini, Amondo<ref>Hè stu Amondo chì hà datu u so nome à l'Amondaschi - [[Ghjuvanni di la Grossa]] in ''Cronaca'', traduzione di [[Lucianu Augustu Letteron]] in ''Storia di a Corsica'', Bullitinu di a Sucità di e scenze storiche & naturale di a Corsica - Vol. I - 1888. p. 112</ref> Nasica era u cumpagnu d'arma di u conte [[Ugu Colonna]], chì li dete à ''Avoglino'' (Ghjuvellina) incù tuttu u bacinu di u Golu). In seguitu, à u seculu XV, u castellu fù occupatu da i Genuvesi eppoi abbandunatu à u seculu XV. Hè unu di l'edifizii militareschi medievali i megliu cunsirvati di l'isula. U situ à livante hè una pruprietà di a cumuna. À u centru, a torra maestra quatrata prisenta una muratura chì svela dui tempi di custruzzione.<br /> A torra maestra è l'accinta sò scritti è prutetti cum'è [[Munimentu storicu|munimenti storichi]].<ref>Per via di l'arristatu di u 9 lugliu di u 1996</ref> ==Omunimia== * [[Castellu di Serravale (Italia)]], [[Cumuna d'Italia|cumuna taliana]] di a [[pruvincia di Bologna]] in [[Italia]]. * U ''Castellu di Sarravale'', situ neuliticu di [[Calacuccia]], in [[Niolu]]. <gallery> Prato-di-Giovellina Serravalle.jpg|''Vista di u castellu sanu'' Castello di Serravalle (Ghjuvellina) 05.JPG|''Vista di u castellu sanu (sudestu)'' Castello di Serravalle (Ghjuvellina) 03.JPG|''Dittagliu di a torra maestra (facciata esposta à u sudu)'' Castello di Serravalle (Ghjuvellina) 08.JPG|''Archera'' Castello di Serravalle (Ghjuvellina) 06.JPG|''Muri d'accinte è dipindenze'' </gallery> == Note == <references/> ==Da vede dinù== * a [[Ghjuvellina]] ==Bibliugrafia== * ''Puteri è furtificazione in u nordu di a Corsica : da u seculu XI à u seculu XIV'', [[Daniel Istria]], 2005, Edizione Alain Piazzola, Aiacciu (in francese) * ''[http://www.cndp.fr/crdp-corse/images/stories/pdf/golu.pdf Per 'sse Pieve di Cismonte]'', Antone Marchini, CRDP di Corsica, 2010 aohedr4ob0eit6s9zxabbz7zjwn9bms Ugu Colonna 0 19527 353389 2016-03-14T18:54:19Z 86.210.138.112 Reindirizzamentu à [[Ugo Colonna]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ugo Colonna]] 95qypw5rvrb3rq3sihjws1v7a5pi1e5 Farrandu Ettori 0 19528 378029 353426 2021-12-18T21:14:37Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Quenza.jpg|thumb|Quenza, u paesi nativu di Farrandu Ettori]] '''Farrandu Ettori''' hè statu un storicu di a [[Corsica]], littaratu è linguistu, natu in [[Bastia]] l'8 marzu 1919 è mortu in Turri di [[Portivechju]] u 1a ghjugnu 2001. Prufissori emeritu di l'[[Università di Pruvenza Aix-Marseille I]], prufissori di Lettari di u liceiu di [[Bastia]], dirittori di a rivista ''Studii corsi'', spicialistu di [[Pasquali Paoli]] è di a lingua corsa, fù in u sittanta unu di i primi è principali inspiradori di a rifundazioni di l'[[Università di Corsica]]. ==Biugrafia== Isciutu d'un'anziana famidda urighjinaria di [[Quenza]], Farrandu Ettori feci i so studii sicundarii à u liceiu di Bastia, dundi u so babbu era prufissori, eppo à u [[Liceiu Louis-le-Grand]] di [[Parighji]]. Dopu à a [[Siconda Guerra mundiali]] è l'uttinimentu di a so aggrigazioni, insignò à u so turnu à u liceiu di Bastia è feci parti di quiddi chì ani cuntribuitu à a rinascita di a ''Sucità di i Scenzi Storichi è Naturali di a Corsica'' fundata da u [[Lucianu Augustu Letteron|canonicu Letteron]]. Publicò in l'annati 1950 monda travaddi in a rivista di a sucità. Numinatu prufissori à l'[[Università di Pruvenza Aix-Marseille I|università di Pruvenza]] in u [[1965]], presi dui anni dopu a succissioni di Paulu Arrighi à a dirizzioni di u Centru di studii corsi eppo a dirizzioni di a rivista ''Studii corsi'', ch'iddu cunsirvò duranti una dicina d'annati. Da u [[1973]] à u [[1976]], fù iddu à priseda l'università d'istati di [[Corti]] è participò dirittamenti à a rinascita di l'università,<ref>In umaghju, un anfiteatru di l'Università di Corsica si chjama ''Farrandu Ettori''.</ref> chì ùn era ancora ch'è à u statu di prugettu. In u sittanta, militò dinò attivamenti par a difesa è u ricunniscimentu di a [[lingua corsa]], è in particulari à u fini ch'è a leghji annantu à l'insignamentu di i lingui rigiunali fussi applicata à a Corsica. In 'ssu duminiu publicò in particulari unu travaddu annantu à ''L'insignamentu di a lingua corsa'' (1975) è parichji articuli annantu à u studiu di u ''vòciaru'' è di a canzona pupulari, eppo in u 1985 una ''Antulugia di i sprissioni corsi''. Frà i cuntributi è ricerchi arricati da Farrandu Ettori, quiddi purtendu annantu à a cunniscenza di a Corsica à u [[Seculu di i Luci]] è Pasquali Paoli sò di i più nutevuli, frà i quali a so dutturizia publicata in u 1976 annantu à a custituzioni ridatta da [[Jean-Jacques Rousseau]] o i so cuntributi à u ''Mimuriali di i Corsi''. Li si devi inoltri acquisti maghjori in u studiu è a cunniscenza di l'idantità, di a cultura è di a sucità tradiziunali isulani, è una riflissioni erudita annantu à a [[Nazioni]] corsa è a lighjittimità di u Statu francesu in l'isula. A so ultima opara, ''A Casa di a Rocca'', narrendu a storia d'una ceppa signuriali à u Medievu è uffrindu par via di quissa una visioni pulitica di a Corsica medievali è una riflissioni annantu à i fundamenti di l'idantità isulana, ricivì u [[Premiu di u Libru corsu]] in u 1999. ==Opari== [[File:Jean-Jacques_Rousseau_(painted_portrait).jpg|thumb|Jean-Jacques Rousseau, autori di u [[Prugettu di Custituzioni par a Corsica]], chì fù u tema di a dutturizia di Farrandu Ettori]] * ''Pasquali Paoli mudeddu di u ghjovana [[Famidda Bonaparte|Bonaparte]]'', in ''Annali storichi di a Rivuluzioni francesa'', 203 (marzu [[1971]]), p. 45-55. * ''A furmazioni intillettuali di Pasquali Paoli (1725-1755)'', in ''Annali storichi di a Rivuluzioni francesa'', 218 (uttrovi-dicembri [[1974]]), p. 483-507. * ''L'insignamentu di a lingua corsa", in ''Lingua francesa'', frivaghju 1975, p. 104-111. * ''[[Jean-Jacques Rousseau]] lighjislatori di i Corsi'', dutturizia, [[1976]]. * ''Antulugia di i sprissioni corsi'', edizioni Ribbi, Marseglia, 1984. * ''[[Pasquali Paoli]]'', illustratu da Eric Peyrol, edizioni Arti è culori, [[Monacu]], 1990. * ''Da i nomi di battezimu à i nomi di famiddi : antrupunimia è sucità in a cumunità di [[Quenza]] à i seculi XVII è XVIII'', in ''Studii corsi'', numaru 33, 1989. * ''A Casa d'A Rocca, una ceppa signuriali in Corsica à u Medievu'', ed. Alain Piazzola, [[Aiacciu]], [[1998]]. * ''À l'urighjini di u Statu francesu in Corsica'', in ''L'avvena instituziunali di a Corsica : Atti di u culloquiu tinutu u 21 frivaghju 2000 à a casa di u Barreau di Parighji'', ed. La Marge, 2000, p. 59-72. * ''Farrandu Ettori'', Avali, numaru 12 spiciali (cunteni u test intitulatu ''Populu, naziunalità è nazioni: par una rivalutazioni di a Storia di Corsica'', traduttu di u corsu da Paulu Dalmas-Alfonsi), Nucariu : [[Cismonte è Pumonti edizione]], 2006. == Bibliugrafia == * ''Farrandu Ettori à u sirviziu di u rinnovu culturali'', in ''Umaghji à Farrandu Ettori'', vulumu 1, ''Studii corsi'', numari 18-19. * ''Necrulugia: Farrandu Ettori (1919-2001)'', da F. Beretti, in ''Bullitinu di a Sucità di i scenzi storichi è naturali di a Corsica'', numari 698 à 701, 2002, p.|369-375. * ''Una vita à u sirviziu di a Corsica: Umaghju à u Prufissori Farrandu Ettori'', da Lina Filippi, in ''U Currieri di u Chjerchju [[Vincenzu di Moro-Giafferri]]'', numaru 8, luddu 2001. * ''Corse-Matin'' di a dumenica 3 ghjugnu 2001, necrulugia, da D. Landron, p.5. == Noti == <references/> ==Da veda dinò== * [[Quenza]] [[Categoria:Storicu]] [[Categoria:Linguistu]] [[Categoria:Parsunalità corsa]] {{DEFAULTSORT:Ettori}} b36zdjy1bsbybvfhoa7czliq5fixyy2 Antigalizianu 0 19529 374738 353437 2021-08-02T19:18:13Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki U '''razzismu antigalizianu''' si riferisce à un inghjustificatu odiu contru à i galiziani è a so identità, a [[Galizia]], a so lingua è a so cultura. Si tratta dinù di ''sentimu antigalizianu'' o ''galiziofobia''. U [[razzismu]] antigalizianu hè une forma di razzismu diretta contru à i galiziani. Si sà chì ci hè duie definizione di u razzismu: una, più stretta è anziana, basata annantu à u cuncettu oghje di razza umana<ref>Hè avviratu à i ghjorni d'oghje ch'è 'ss' cuncettu di razza umana ùn hà nissunu fundamentu biulogicu.</ref>; un'antra, più larga, basata annantu à a definizione di u razzismu divuta à [[Johannes Zerger]]: «U razzismu cumprende l'ideulugie è i cumpurtamenti basati nantu à custruzzione di gruppi suciali, classificati sicondu a so origine o a so pruvinenza, à i quali sò attribuiti caratteristiche cullettive evaluate in modu implicitu o esplicitu è cunsiderate cum'è difficiule o impussibile da mudificà.» <ref>Johannes Zerger (1997, p.81).</ref> Tale definizione di u « razzismu » n'allarga l'applicazione non solu à e «razze biulogiche» ma dinù à tutti i gruppi etnichi chì sò cunsiderati cum'è differenti. <ref>Cf. http://www.humanrights.ch/fr/dossiers-droits-humains/racisme/le-racisme-cest-quoi/?gclid=CL6m94aDicoCFSQYwwodGqIIPQ</ref> 'Ssa definizione cuncerna i galiziani cunsiderati cum'è un gruppu etnicu differente. == Storia di u cuncettu== U cuncettu di galiziofobia hè statu imprudatu per a prima volta in un articulu di ghjurnale firmatu da [[Villar Ponte]] è datatu di u [[1916]]. == Note == <references/> ==Bibliugrafia== * Johannes Zerger, ''Was ist Rassismus?'', 1997, Göttingen. ==Da vede dinù== *[[Galizia]] *[[Xenofobia]] * u [[razzismu]] [[categoria:Spagna]] [[Categoria:razzismu]] ql7r4f68hujm6we73nb5box1sxh25sm Natalellu di Rusiu 0 19531 361923 353449 2019-04-08T11:20:03Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki [[File:Rusio_et_San_Petrone.jpg|thumb|Rusiu, u paese nativu di Natale Sarocchi]] '''Natale Sarocchi'''<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref>, dettu '''Natalellu di Rusiu''' ([[Rusiu|Rusiu]], 28 ghjugnu di u 1839 - Rusiu, 7 marzu di u 1916) hè statu un [[pueta]] [[Corsica|corsu]], chì hà scrittu puesie in [[lingua corsa]] è taliana<ref>Roccu Multedo in ''Natalellu di Rusiu'' Stampa Petru Dumenicu Sammarcelli, Biguglia, aprile 2001</ref>. == Biugrafia == [[image:Rusiu maison Sarocchi.jpg|thumb|A casa di Natalellu Sarocchi in Rusiu]] Natale Sarocchi hè esciutu d'una famiglia abbastanza asgiata, originaria di u paese di [[Rusiu|Rusiu]]. U so babbu, Stefanu Sarocchi dettu ''Cacarenu'', era natu in u 1796. Pruprietariu di boi, era un pueta in lingua corsa è taliana, "un omu pienu di spiritu", scrive [[Roccu Multedo]]. A so mamma era nata in u 1808. Era maritatu incù Maria Antonia Sarocchi detta ''Tolla'', a so cucina di terzu, chì n'hà avutu ottu zitelli (4 masci è 4 femine). A so prufissione fù quella di mulinaghju da u 1860 sinu à u 1914, chì tandu u so mulinu fubbe distruttu da un incendiu. Chjamatu da l'armata, scrisse tandu u sunettu ''Partenza'', u so prima puema cumpostu u 1a frivaghju di u 1861. Incaricatu di famiglia, in u 1866 fù liberatu di tutta obbligu militarescu, à a vigilia di a guerra di 1870-1871. ''Natalellu'' pussedia una casa riditata di a so famiglia in [[Rusiu]].<ref>Ci vole à sapè ch'è a placca di marmeru ùn hè micca stata apposta annantu à a casa sputica di Natallelu).</ref> Pueta dapoi a so zitillina, Natalellu era passiunatu dinù per a musica. In i so puemi, parla di Smenticone, un famosu sunadore di viulinu chì friquintava u paese di [[Rusiu]] à un'epica induve u paese ùn era culligatu incù u steriore da nissuna strada. Un passaghju imprudata à spessu era l'ascensione di u Monte Pianu Magiore (1451 m), trà [[Sermanu|Sermanu]] ([[Boziu]]) è [[Rusiu]]. Cantore di Rusiu, Natalellu era unu pueta di lingua taliana è corsa guasi cumplittamente sminticatu<ref>Fernandu Ettori in ''Corsica'', enciclupedia regiunale - C. Bonneton Ed. p. 172, 1979</ref>. Eppuru, Benedettu Sarocchi li hà cunsacratu in u 1993 un assaghju sottu à u titulu ''Natalellu Sarocchi, pueta di Rusiu''<ref>Assaghju di maestria di lingua è Civilisazione corse à l'[[Università di Corsica]].</ref>, è Maria Francia Bereni-Canazzi ùn l'hà micca sminticatu nemmenu in a so ''Inchiesta in San Lorenzu'' annantu à ''l'opinione faccia à u Diavule''<ref>Assaghju di D.E.A. prisintatu à u Centru di Ricerche corse à l'Università di Corti in u 1998.</ref> Li accadia dinù qualchì volta di scrive puemi cummandati da l'amurosu dilusi. Autodidattu, avia imparatu solu à leghje è à scrive in [[lingua taliana|talianu]], a sola lingua chì in usu à l'epica in litteratura. == Opere == Natale Sarocchi hà scrittu assai puemi. I prima tempi, dittava i so puemi à u curatu di u paese o à persone litterate. Ma molte di e so opere sparitinu à u mumentu di l'incendiu di u so mulinu. Ùn cisserà in numerosi puemi, d'oppone si à u castigu ch'ellu era tandu u banditismu. Parcipava ancu à e ghjustre puetiche di [[Chjama è rispondi|chjam' è rispondi]] incù l'impruvisadori lucali. Natalellu hà parlatu dinù in versu, di a guerra di 1870-1871 guasi cù a manera d'unu currispundente di guerra. Numerosi sò i so puemi chì sò stati stampati in ''Le Petit Marseillais'', u ''Messager Corse'' o ''A tramuntana''<ref>''[[A Tramuntana]]'' hè stata fundata u 11 uttrove di u 1896 in Aiacciu da [[Santu Casanova]]</ref> à a quale Natalellu cuntribuì regularmente à a fine di u seculu. U so ultimu puema ''A guerra di u 1914'' (''A Vittoria di a Marna'') in 70 strufate fubbe cunsacratu à a [[Prima guerra mundiale|guerra di 1914]]. == Bibliugrafia == * Roccu Multedo in ''Natalellu di Rusiu'' - Stampa Petru Dumenicu Sammarcelli, Biguglia, aprile 2001 == Note == <references/> ==Da vede dinù== * [[Rusiu]] [[Categoria:Pueta in lingua corsa]] la8xl343r7488cjzdu0ph82omkvxuru Natale Sarocchi 0 19532 353439 2016-03-17T18:48:15Z 92.150.9.163 Reindirizzamentu à [[Natalellu di Rusiu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Natalellu di Rusiu]] jb05uice1h1e16k3bdj09p94c0gk1ov Furesta di Tartagine 0 19534 364292 353481 2019-10-03T11:21:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[image:Olmi-Cappella-ValleeTartagine-Monte Padro.jpg|thumb|A valle di Tartagine]] A '''furesta di Tartagine''' (o ''Furesta di Tartaghjina'') hè unu massicciu furestieru di u Nordupunente di a [[Corsica]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Hè situata in u [[Ghjunsani]]. Hè una [[furesta dumaniale]] di a [[Cullettività Territuriale di Corsica]], situata annantu à cumuna di [[Olmi è Cappella]]. == Geugrafia== [[File:Olmi-Cappella-Monte_Padro.jpg|thumb|U Monte Padru]] A furesta di Tartagine, un inseme [[Furesta dumaniale|dumaniale]] di 2783 ettari, si stende annantu à a parte Sudupunente di u territoriu di a cumuna di [[Olmi è Cappella]], a cumuna essendu à mezu à u [[Parcu naturale regiunale di Corsica]]. Hè situata à un chilomitru à livante di a [[furesta di Bonifatu]] chì n'hè spiccata da a Bocca di Tartagine (1852 m). A furesta di Tartagine deve u so nome à a vadina [[Tartagine]]. Hè situata à u sudu (cumuna di [[Olmi è Cappella]]). A furesta occupa a parte Sudupunente di u territoriu di a cumuna di [[Olmi è Cappella]], vene à dì unu vastu circulu muntosu chì hè u bacinu virsante di a vadina Tartagine, furmatu à u Nordu da a linia di cresta dighjà mintuvata chì a spicca di a furesta di Milaghja è di l'alti vertici chì sò ''Punta Radiche'' (2112 m), ''[[Capu à u Dente]]'' (2029 m), ''Monte Curona'' (2144 m), ''Capu à u Corbu'' (2082 m), ''Cima di a Statoghja'' (2305 m) è [[Monte Padru]] (2390 m). A Bocca di Tartagine (1852 m), una foce erta cullighendu e valle di Tartagine è di u Fangu, era in i tempi imprudata per attività campagnole è rurale cum'è a muntagnera. E terre sò silicee pocu prufonde (terre brune acide), a roccia matre essendu per u più a granulita. == Storia == A furesta di Tartagine hè gistita à tempu da l'[[Offiziu naziunale di e fureste|ONF]], da u [[Parcu naturale regiunale di Corsica|PNRC]] è da l'[[Offiziu naziunale di a caccia è di a fauna selvatica|ONC]]. A Riserva di Caccia è di Fauna Selvatica di Tartagine hè stata criata da l'arristatu n° 08-39 di a [[Cullittività territuriale di Corsica|Cullittività Territuriale di Corsica]] di u 1a sittembre di u 2008. Ùn hè micca raru di scuntrà ci l'agenti di l'Offiziu Naziunale di a Caccia è di a Fauna Selvatica. Eccetuatu a [[casa furestiera]], u massicciu ùn hè micca abitatu. Hà subitu impurtanti danni mentre l'ultimu grande incendiu di sittembre [[2003]]. Tandu 1800 ettari di furesta eranu stati distrutti. Da vicinu à a strada, si rimarcanu e tracce sempre apparente di 'ss'incendiu annantu à i fianchi di u [[Monte Padru]]. == Accessu == [[image:Olmi-Cappella-Pont-Tartagine.jpg|thumb|Ponte di u stradone D963 annantu à a Tartagine]] Una strada sola permette l'accessu à a furesta di Tartagine. U stradone D963, chì port à i quattru paesi di u [[Ghjunsani]], pò esse piglitu in dui lochi : * à a cruciata vicinu à a Foce di San Columbanu annantu à u [[Stradone naziunale 197|RN 197]], * in [[Spiluncatu]] passendu per a foce di Battaglia (1099 m). U stradone D639 finisce senza sboccu à a Casa furestiera di Tartagine (705 m d'altitudine). == Essenze == I [[Pinu marittimu|pini marittimi]] à u pianu suttanu è i [[Pinu lariciuu|pini larici]] sin'à 900 metri d'altitudine, sò l'arburi principalidi a furesta di Tartagine. == Fauna == A fauna selvatica hè di prima trinca cum'è per a [[furesta di Bonifatu]] vicina. L'[[acula reale]] è l'[[altore barbutu]] arieghjanu qualchì volta sopra à e creste. A [[zittula corsa]], acellu [[endemismu|endemicu]], nichja in i [[pinu lariciu|pini larici]]. A zittula si cunnosci chì percorre i fusti a capu in ghjò. U [[cignale]] hè abundante in a furesta. E [[muvra corsa|muvre]] invece, si facenu più discrete è ùn friquentanu ch'è e zone micca buscose in altura. == Sfruttamentu == U sfruttamentu furestieru, sempre attivu, hè assai ralentitu per via di e difficultà d'estrazione di u legnu ma dinù per via di i numerosi incendii chì hanu distruttu una parte di u massicciu furestieru. In [[antichità]], i [[Cartagine|Cartaginesi]] (seria quì a spiigazione etimulogica di a parola ''Tartagine''), i Fenici è dopu i [[Roma antica|Rumani]] averianu sfruttatu a furesta di Tartagine. == Priculi == [[image:Bonifatu-u focu No.jpg|thumb|300px|U periculu di u focu hè sempre impurtante, sopratuttu d'estate]] A furesta di Tartagine hè un situ di prima trinca ma hè un'areale induv'ellu ci hè u periculu di u focu, cum'è in tutte e fureste di u Mediterraniu. Mentre l'estate hè piazzata sottu alta surviglianza. I pannelli sò in piazza per avvirtisce i visitadori è i marchjadori di i priculi in furesta è in muntagna, ma dinù in i piscine naturale di i fiumi friquintati da i statinanti per via di fiumare chì ponu esse qualchì volta viulente. 'Ss'ultimi anni, u massicciu hà subitu trè incendii : u gigantescu sinistru di sittembre 1993, quellu di nuvembre 1998 chì avia riduttu a furesta di Milaghja à solu 2 o 3 ettari, è quellu di sittembre 2003 chì avia brusgiatu 1800 ettari di furesta. == Girandulate == A furesta di Tartagine hè evitata da u [[Stradellu di grande girandulata 20|GR 20]] chì passa annantu à u virsante occidentale di i ''Capu à u Dente'' è ''Monte Curona''. Eppuru, hè pussibile di righjunghje u rifughju di l' ''Ortu di Piobbu'' annantu à u GR 20 franchendu a ''Bocca di Tartagine'' (1852 m). Altre pussibilità sò offerte à i marchjadori in u massicciu furestieru. Per elli, ci hè un pianu di situazione chì prisenta una parte di u GR20 à u principiu di a visita incù a lucalisazione di i rifughji di u [[Parcu naturale regiunale di Corsica|PNRC]], di u parcheghju, u tracciatu di i stradelli è di e vadine principale. L'exi [[casa furestiera]] di Tartagine, custruita à u seculu XIX in petra, pruprietà d'un particulare, hè stata trasfurmata per ospità la ghjente. == Note == <references/> [[Categoria:Furesta di Corsica]] 2yzwu0n1x3jg7zsrh32jgntvyvgq59y Furesta di Tartaghjina 0 19535 353467 2016-03-19T19:33:21Z 92.150.9.163 Reindirizzamentu à [[Furesta di Tartagine]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Furesta di Tartagine]] 4z3794u4svcxssuh8q3zlp510fcyb7w Jason Bateman 0 19536 375549 355237 2021-08-18T05:28:31Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Jason Bateman 2011.jpg|right|thumb|Jason Bateman]] '''Jason Bateman''' (Rye, [[New York (Statu)]], [[14 di ghjennaghju]] [[1975]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Bateman, Jason]] [[Categoria:Americanu|Bateman, Jason]] [[Categoria:Biugrafia]] equd7s70jgko3lq7qvcop9xfm54258m M. C. Gainey 0 19537 375657 353495 2021-08-18T16:21:33Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:M. C. Gainey at WonderCon 2010 3.JPG|thumb|Gainey, [[2010]]]] '''Michael Connor''' "'''M. C.'''" '''Gainey''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Gainey, M. C.]] [[Categoria:Americanu|Gainey, M. C.]] [[Categoria:Biugrafia]] oyk2670se0uesjm711cpsm3xfvfn5l2 Ghjunsani 0 19538 364957 355695 2019-11-11T08:17:54Z Vulpachjinu 8656 /* Situazione */ wikitext text/x-wiki [[image:Giunssani-montagnes-panorama.jpg|thumb|right|Panorama di Ghjunsani è e so vette|upright=2]] '''Ghjunsani''' hè una regione minore di [[Corsica]], situata in u nordestu di l'isula. == Geugrafia == [[File:Vallica-maisons-3.jpg|thumb|Case antiche in Vallica]] Ghjunsani hè una regione rimarchevule di l'isula, chì ricopre u territoriu di l'anziana pieve di [[Ghjunsani (pieve)|Ghjunsani]] chì n'hà cunsirvatu u nome.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Hè unu di i bacini virsanti di u [[Golu]]. Situatu à l'estremu Sudestu di a [[Balagna]], Ghjunsani hè cumpostu di quattru cumune : * [[Piogiula]], * [[U Musuleu]], * [[Olmi è Cappella]] * [[Vàllica]] === Situazione === [[File:Olmi-Cappella-panorama.jpg|thumb|[[Olmi è Cappella]]]] Ghjunsani currisponde à a parte settentriunale di u [[Parcu naturale regiunale di Corsica]]. Incù una superficia di 101.19 km<sup>2</sup>, si stende dapoi e limite di e cumune d'[[Olmi è Cappella]] è di [[Palasca]] à u Nordu, sinu à u fondu di a valle di u Tartagine è Milaghja à u Sudestu, in un vastu circulu di muntagne furmatu da u monte [[San Parteu]] (1680 metri - [[Piogiula]]), a cima à e Caselle (1622 metri - [[Felicetu]]), u [[monte Grossu]] (1937 metri - [[Zilia]]), a Punta à e Radiche (2012 metri - [[Mausoleu]]), u [[capu à u Dente]] (2029 metri - [[Mausoleu]]), u monte Curona (2144 metri - [[Calenzana]]), u capu à u Corbu (2082 metri - [[Ascu]]), a [[cima à l'Alzatoghja]] (2305 metri - [[Ascu]]) è u [[monte Padru]] (2390 metri - [[Olmi è Cappella]]), a vetta emblematica di 'ssa regione. 'Ss'inchjuva appullata in altu, à longu tagliata di u restu di u mondu è assai spupulata, ùn conta in tuttu ch'è 332 abitanti<ref>Insee 2008</ref> per 101.19 km<sup>2</sup>. L'esodiu di l'internu di l'isula à parte di a mità di u seculu XIX hà caghjunatu a sparizione di a cultura di a biada di sustintamentu è a calata di a produzzione di castagne è di l'allevu. Ghjunsani hè pocu friquentatu da i turisti. Eppuru, l'avvintura teatrale purtata pocu fà da [[Robin Renucci]] pare arricà una vultata di vita. Criendu "I scontri internaziunali di Teatru in Corsica", l'attore hà vulsutu prupizià a criazione teatrale per via di scambii trà cumedianti d'orizonti diversi. === Descrizzione === [[image:Giunsani Melaja.jpg|thumb|Ponte di u stradone D963 annantu à a vadina Milaghja]] Quand'ellu si ghjunghje in Ghjunsani da a Foce di San Columbanu annantu à u stradone [[RN 197]], a regione pare desertica. E vistighe d'un anzianu sistemu pasturecciu sò sempre visibile. Annantu à 'sse terre aride, spazzate da i venti è brusgiate da frequenti incendii, a machja hà à chì fà à ripiglià i so dritti. A vegetazione ci hè bassa, cumposta per u più di [[muchji]] bassi, di [[Calicotome spinosa|ghjinestre]], di [[Pyrus pyraster|peri selvatichi]] è di [[ghjinepara|ghjinepare]]. Ùn ghjunghje micca à nasconde e numerose lenze cultivate chì coprenu tutte e culline. Ùn hè ch'è pinitrendu ci da a foce di Battaglia, pigliendu una strada atturchjata cuttighjata di boschi di [[leccia|lecce]], di [[quarciu|quarci]] siculari è di [[castagnu|castagni]], ch'ellu si vede luntanu e maistose è austere vette cuperte in parte di fureste prufonde di [[pinu neru|pini larici]] è di [[pini marittimi]]. À l'avvinta d'una girata, si scoprenu di colpu i paesi. Sò tutti architettati in masgere à sulivu. Ma drittu drittu appariscenu assai vicini l'uni da l'altri. Più di a mità di Ghjunsani hè occupata da a vasta [[Furesta di Tartagine]] è Milaghja. 'Ssu nome vene da u fiume principale chì hè a vadina [[Tartagine]] è di u so affluente principale, a vadina di Milaghja. A Tartagine hà a so surghjente à 1870 metri d'altitudine annantu à a cumuna d'[[Olmi è Cappella]], trà u Monte Curona (2144 metri) è Capu à u Corbu (2082 metri). Oltre i numerosi fiumicelli chì ci si lampanu, a Tartagine hè ingrussata à 569 metri d'altitudine da a vadina di Milaghja. Quella piglia a so fonte à 1416 metri à u pede di a Punta Radiche. === Accessu === [[image:Olmi-Cappela_Foret_Tartagine-Melaja.jpg|thumb|Furesta à manca cullendu versu Olmi è Cappella]] À tempi antichi, a ''Bocca di Tartagine'' (1852 m) trà e valle di a [[Figarella]] è di a [[Tartagine]], era un locu di passaghju per l'attività pasturecce, a muntagnera per u più. Oghje si ghjunghje in Ghjunsani per e vie stradale: * u stradone RN 2197. ** venendu da [[Ponte à a Leccia]] à u sudu, ci vole à piglià u stradone D247 à a cruciata di u stradone RN 2197 incù a [[Stradone naziunale 197|RN 197]] detta in 'ssa purzione ''a [[Balanina]]''. Ci vole à piglià u stradone D547 per righjunghje a D963 a quale permette di ghjunghje in i quattru paesi di Ghjunsani. ** venendu da [[Belgudè]], pocu nanzu a [[foce di San Columbanu]] (692 m), ci vole à piglià u stradone D963. U stradone D963 hè incatramatu annantu à 17 km sin'à a [[casa furestiera]] di [[Furesta di Tartagine-Melaja|Tartagine]]. Si cuntinueghja annantu à parechji chilomitri da una strada abbastabnza difficile chì custighja a vadina [[Tartagine]]. Si compie dopu in u fondu di u circulu, in piena furesta. * u stradone D63 venendu da [[Spiluncatu]]. Ci vole à francà a ''Bocca di a Battaglia'' (foce à 1099 m d'altitudine) per ghjunghje à [[Piogiula]]. == Storia == Ghjunsani hè una regione di Corsica chì era abitata dapoi u principiu di l'epica cristiana, è ancu prima. [[Olmi è Cappella]] cumporta numerose tracce : megaliti, accinte, cupule, materiale liticu. I Rumani ci anu lasciatu molte tracce più visibile di u so passaghju : un ponte rumanu in [[Vallica]] è una via à pavimentu in [[Mausoleu]] per indettu. A [[pieve]] di [[Ghjussani]], chì u capilocu n'era [[Mausoleu]], cuntava à u principiu di u seculu XIV sette cumunità : Mausoleu, Forcili, Piogiula, Capella, Olmi, Lecciole è Vallica. Piglierà u nome di [[Patru (pieve)|Patru]]<ref>[http://www.adecec.nettu/adecec-net/parutions/nommi2.html Corsica : Elementi per un dizziunariu di i nomi propii, [[Adecec]]]</ref> per diventà, da dicretu di a [[Cunvinzione naziunale|Cunvinzione]] di u 1a lugliu 1793, u cantone di u Padru chì fecia parte di u [[dipartimentu di u Golu]]. Per via di u dicretu di u 18 aprile 1811, [[Napuleone 1a]] raggruppò i dipartimenti di u Golu è di u [[Liamone (dipartimentu)|Liamone]]. U cantone di u Padru diventò quellu d'Olmi è Capella. À i ghjorni d'oghje, e cumune di Ghjunsani facenu tutte parte di u [[cantone di Belgudè]]. Ghjunsani hè statu unu di i sittori i più pupulati di [[Balagna]], cum'è ne tistimunieghja ancu oghje parechje vistighe è palazzi. Si pò mintuvà, per indettu, a prisenza à [[Olmi è Cappella]] d'un grande casamentu chjamatu "Stabilimentu Battaglini" chì fubbe u prima culleghju di [[Balagna]]. A [[furesta territuriale di Tartagine]], cuperta di [[pinu neru|pini larici]] è di [[pini marittimi]], una di e fureste i più selvatiche è i più ritirate di Corsica, hè statu in parte scimpiata da un grande incendiu di sittembre 2003: 1800 ettari di furesta fubbenu tandu distrutti. == Patrimoniu == [[image:Giunsani Melaja-incendie 2003.jpg|thumb|A furesta di Milaghja dopu à l'incendiu di u 2003]] Ghjunsani pussede un patrimoniu chì ferma da scopre per i visitadori chì hè da veru fora di i circuiti turistichi tradiziunali di [[Balagna]]. Ci vole à mintuvà ch'è l'anziana sezzione di a [[Strada naziunale 197|RN 197]] passendu da [[Bargudè]] è a foce di San Columbanu, chì currisponde oghje à u stradone RN 2197, chì era a sola sputica strada chì permettia di ghjunghje ci, culligava dinù a Balagna à u centru di l'isula, è da quà ancu à l'altre regione di a Corsica, hè stata duppiata in u 1980 da a "Balanina", una via bella più rapida, chì hè diventata una purzione di u stradone [[Stradone naziunale 197|RN 197]]. 'Ssu patrimoniu risede in a bellezza di i so siti naturali è i so paisaghji, ma ancu in i so paesi, edifizii è munimenti chì anu saputu cunsirvà u so caratteru autenticu di prima. Parechji stradelli permettenu di scopre Ghjunsani, u più impurtante frà elli essendu u [[stradellu di grande girandulata]] da [[L'Isula Rossa|L'Isula]] à [[Corti]]. À tempi antichi, eranu percorsi per a [[muntagnera]], chì ni testimunieghja oghje a prisenza di [[ponte genuvese|ponti genuvesi]] annantu à e vadine Francione è Tartagine. == Note == <references/> == Da vede dinù == * [[Balagna]] * Pieve di [[Ghjussani]] * [[Mausoleu]] * [[Olmi è Cappella]] * [[Piogiula]] * [[Vallica]] * [[Monte Padru]] * [[San Parteu]] * [[Tartagine]] * [[Furesta di Tartagine è Melaghja]] [[Categoria:Geugrafia di a Corsica]] [[Categoria:Rigione di Corsica]] e9nvcgef15sgw5ozwmcbq0uzfacm7xl Lisandru Sauli 0 19540 353552 353551 2016-03-22T20:05:47Z 92.150.9.163 /* Beatificazione - canunisazione */ wikitext text/x-wiki [[File:Picture of St Alexander Sauli as Bishop.JPG|thumb|Santu Lisandru Sauli, vescu]] '''Santu Lisandru Sauli''' o ''Santu Lisandru'' (natu in [[Milanu]] u [[15 frivaghju]] di u [[1534]] - mortu in [[Pavia]] l'[[11 uttrove]] di u [[1593]]), hè statu un [[vescu d'Aleria]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Ricunnusciutu cum'è santu da a chjesa cattolica, hè u patrone di a cità di [[Cervione]] è festighjatu l'[[11 uttrove]]<ref>[http://nominis.cef.fr/cuntenuti/santu/1999/Saint-Alexandre-Sauli.html Nominis : Santu Lisandru Sauli]</ref>. == Biugrafia == Lisandru Sauli hè natu u [[15 frivaghju]] di u [[1534]] in [[Milanu]], d'una [[Famiglia Sauli|famiglia]] genuvese di capizzoni da induve fubbenu esciuti parechji doghi è altri veschi è cardinali,. Intrì à 17 anni in l'[[Ordine di i Barnabiti|cungregazione di i Barnabiti]]. Fece dinù a so prufissione sulenna u 29 sittembre di u [[1554]], è ne diventò u superiore generale u 19 aprile di u [[1567]]. Fubbe numinatu da u Papa [[Piu V]] à a testa di u viscuvatu d'[[Aleria]] u 10 frivaghju di u [[1570]], è fubbe cunsacratu u 12 marzu di listessu annu da [[Carlu Borromeu|Santu Carlu Borromeu]]. Lisandru Sauli cunsacrò tutta a so vita à a so diocese, situata in una rigione d'estrema puvertà, in preda à i rivugli trà genuvesi è Corsi, vutendu si à i malati è à i povari, è andendu à spessu à visità i campagnoli. Lisandru Sauli scrivì un ''catechismu mudellu'', criò unu seminariu, rifurmò u cleru lucale, promulgò i dicreti di u [[Cunciliu di Trenta]], fece custruisce numerose chjese, è fubbe cugnumatu ''l'apostulu di a Corsica''<ref>Prighemu in Chjesa - numeru 262 - pagina 19 - Edizione Bayard</ref>. U 10 maghju [[1591]], u papa [[Grigoriu XIV]] u manda in [[Pavia]] per rimpiazzà u cardinale Ippolitu Rossi chì si n'era mortu. Lisandru Sauli morse in [[Pavia]], l'[[11 uttrove]] di u [[1593]]. == Beatificazione - canunisazione == [[File:AlexanderSauli,barnabite.jpg|thumb|Ritrattu di Santu Lisandru Sauli]] * Numerosi miraculi, in particulare di risanamentu li fubbenu attribuiti. * Lisandru Sauli fubbe beatificatu u [[23 aprile]] di u [[1741]] da u Papa [[Benoît XIV]] chì dicia d'ellu : ''"Mentre vinti anni, ùn fubbe micca solu u vescu d'Aleria, ma l'apostulu di tutta a Corsica"''. * Lisandru Sauli fubbe canunizatu u [[11 dicembre]] di u [[1904]] da u Papa [[Piu X]]. * Hè fistighjatu u [[11 uttrove]]. * Lisandru Sauli hè u santu patrone di a cità di [[Cervione]] dapoi u 1963, e so reliquie ci sò cunsirvate in a cattidrale Santa Teramu. == Note == <references/> ==Bibliugrafia== * ''U Beatu Lisandru Sauli, barnabitu, vescu d'Aleria Corsica'', P. Albertu Dubois - Ed. St Paulu, 1904 (in francese) * ''Vita di u beatu Lisandru Sauli, barnabitu, vescu d'Aleria è di Pavia'', Cardinale Gerdil, 1861 (in francese) == Ligami esterni == * [http://www.adecec.net/html/SANTI/UTTOBRE.htm I Santi d'uttobre: Santu Lisandru Sauli, [[Adecec]]] * [http://www.cervione.com/storia.htm#sauli Biugrafia dittagliata di Santu Lisandru Sauli annantu à u situ di a cità di Cervione] 2tj2l9wiq342pqaedi3r6ptdvl59to2 Santu Lisandru Sauli 0 19541 353547 2016-03-22T19:56:22Z 92.150.9.163 Reindirizzamentu à [[Lisandru Sauli]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lisandru Sauli]] 4bw7pc6o1ikd1kebl1f8h5saspvkjon Santu Lisandru 0 19542 353553 2016-03-22T20:06:50Z 92.150.9.163 Reindirizzamentu à [[Lisandru Sauli]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lisandru Sauli]] 4bw7pc6o1ikd1kebl1f8h5saspvkjon Garry Shandling 0 19543 376048 353609 2021-08-20T16:33:32Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:GarryShandlingApr2011.jpg|thumb|Shandling, [[2011]]]] '''Garry Emmanuel Shandling''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Shandling, Garry]] [[Categoria:Americanu|Shandling, Garry]] [[Categoria:Biugrafia]] pdz4buudq6daekjwfpwxg1w59jbq4nz Diocese di Mariana 0 19544 361238 361207 2019-01-03T16:19:42Z Cosudibastia 13161 /* Vede dinù */ wikitext text/x-wiki [[File:Vescuvatu-di-mariana.jpg|miniatura|U territoriu di a diocesi di Mariana]] A '''diòcese di Mariana''' (o ''Diòcesi di Mariana'') era una diòcese di [[Corsica]] incù u so sediu in [[Mariana]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Hè stata fundata versu u 300. À u principiu a diòcese hà unu ligame direttu incù u Santu Sediu. À parte da u 1092 hè delegatu di l'[[arcidiocese di Pisa]] è à parte da u 1130 di l'[[arcidiocese di Genuva]]. In u 1563 a diòcese hè mischiata incù u [[viscuvatu d'Accia]]. In seguitu à u [[Rigimu cuncordatariu francese|cuncordatu di 1801]] a diòcese di Mariana è Accia hè cancellata è u so territoriu hè annessatu à a [[diocese d'Aiacciu]]. A [[Cattidrale Santa Maria Assunta]] di Lucciana detta ancu ''Chjesa di a Canonica'' fù fundata in u 1119. À parte di u 2002 a ''diocese di Mariana in Corsica'' diventa un [[sediu titulare]]. == Pievi di a diòcesi di Mariana == A diòcesi di Mariana cuntava sedeci pieve : * [[Tuminu (pieve)|Tuminu]] * [[Luri (pieve)|Luri]] * [[Brandu (pieve)|Brandu]] * [[Lota (pieve)|Lota]] * [[Ortu (pieve)|Ortu]] * [[Mariana (pieve)|Mariana]] * [[Bigornu (pieve)|Bigornu]] * [[Caccia (pieve)|Caccia]] * [[Casinca]] (chjamata dinù "Quadru") * [[Tavagna (pieve)|Tavagna]] * [[Moriani (pieve)|Moriani]] * [[Ostriconi (pieve)|Ostriconi]] * [[Tuani (pieve)|Tuani]] * [[Santu Andria (pieve)|Sant'Andria]] * [[Ghjunsani (pieve)|Ghjunsani]] * è [[Casacconi (pieve)|Casacconi]]. Geneviève Moracchini-Mazel ci aghjunghje trè pieve smarrite à a fine di u Medievu : [[Siscu (pieve)|Siscu]], Chjappella è Chjurlinu.[[image : Ste Marie-de-l'Assomption de Lucciana by LAT.jpg|thumb|A cattidrale di Mariana]] == Veschi di Mariana == [[File:1551_JOANNES_BAPTISTA_CICADA_-_CICADA_GIOVANNI_BATTISTA.JPG|thumb|Giovanni Battista Cicada, vescu di Mariana da u 1554 à u 1560]] * 313 : Catonus Leo Corsicanus * 649 : Donato * 900 : Lunergio * 940 : Lothaire * 1113 : Hildebrando * 1119 : Ottone Colonna * 1123 : Guglielmo * 1125 : Teobaldo * 1149 : Pietro * 1179 : Ladio * 1220 : Opizzu Cortincu * 1237 : Pandolpho * 1242 : Rodolpho * 1252 : Vincent * 1269 : Opizzo Pernice * 1274 : Matteo * 1283 : Adamo Pensa * 1289 : Opizzo Pernice * 1298-1328 : Guido * 1328-1342 : Vincentius * 1343-1351 : Bonaventura Benvenuti * 1351-1352 : Jacopo * 1352-1353 : Dominico di Campocasso * 1353-1363 : Joannes de Castello * 1364-1366 : Pietro * 1366-1371 : Nicolao * 1371 : Martino * 1372 : Raimondo * 1388-1428 : Ghjuvanni d'Omessa * 1428-1433 : Dominioc d'Orbetella * 1433-1436 : [[Giorgio Fieschi]] * 1436-1457 : Michele de Germani(s) * 1458-1463 : Hieronimus de Monte Reggio * 1463-1493 : Leonardo de Fornari * 1493 : Antonio * 1494-1495 : Giuliano da Isopo * 1495-1500 : Ottaviano de Fornari * 1500-1531 : Giovanni Battista Uso di Mare * 1531 : [[Innocenzo Cibo]] * 1532-1548 : Cesare Cibo * 1548-1550 : Octaviano Cibo * 1550-1554 : Baldinus de Baldiunis * 1554-1560 : [[Giovanni Battista Cicala]] * 1560-1563 : Nicolo Cicada == Veschi di Mariana è Accia == * 1563-1566 : Nicolo Cicala * 1566-1570 : Girolamo Leone * 1570-1584 : Giovan Battista Centurione * 1584-1599 : Nicolò Mascardi * 1599-1622 : Geronimo del Pozzo * 1622-1644 : Ghjuliu del Pozzo * 1645-1656 : Giovanni Augustino Marliani * 1656-1683 : Carlo Fabrizio Giustiniani * 1683-1685 : Agostino Fieschi * 1686-1704 : Giovanni Carlo de Mari * 1704-1706 : Mariu Emmanuelle Durazzo * 1706-1720 : Andrea della Rocca * 1720-1747 : Agostino Saluzzo * 1747-1772 : Dominico Maritò Saporito * 1772-1775 : Angelo Odardo Stefanni * 1775-1781 : Francesco Cittadella * 1782-1788 : Petru Peineau de Verdier * 1789-1801 : Ignace di Verclos (ultimu vescu di u viscuvatu) == Veschi titulari di Mariana in Corsica == * 2002-2006 : Giacomo Lanzetti * 2008- : Paolo Di Nicolò == Vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] [[Diòcesi d'Accia|Diocesi d'Accia]] == Note == <references/> [[Categoria:Vescu di Mariana]] [[Categoria:Antica diocese cattolica in Corsica|Mariana]] 1syzo6346v2fqif467cjmo1mfxadjbj Casinca 0 19545 375449 363899 2021-08-17T07:57:42Z Fausta Samaritani 15085 navebox, fix, tolti link inutilmente ripetuti wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-casinca.png|150px|thumb|Lucalizazione di a pieve di Casinca]] A '''Casinca''' hè una pieve di [[Corsica]], situata à l'orlu di a [[Castagniccia]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> À u Medievu era dinù chjamata ''pieve di Quadru''. Facia parte di u [[Diocese di Mariana|vescuvatu di Mariana]]. == Geografia == U so territoriu, chì currisponde à quellu di l'antica pieve di Casinca, hè cumpostu oghje di e cumune : *[[U Viscuvatu]] *[[Loretu di Casinca|Loretu]] *[[A Venzulà|A Venzulasca]] * [[Porri]] *[[Sorbu è Occagnanu]] *[[U Castellà di Casinca|U Castellà]] *[[A Penta di Casinca|A Penta]]. [[File:Penta di Casinca.jpg|thumb|250px|A Penta di Casinca]] == Chjesa pievana == [[File:Castellare-Casinca_San_Pancraziu.jpg|thumb|A chjesa San Pancraziu in U Castellà]] A chjesa piuvana, o ''pieve'' di Casinca era a chjesa di ''San Pancraziu''. Hè situata annantu à a cumuna di [[U Castellà di Casinca|U Castellà]]. Geneviève Moracchini-Mazel data 'ssa chjesa trà u seculu IX è di u seculu X seculi.<ref>Geneviève Moracchini-Mazel, 1967.</ref> A so originalità vende da a so triplice asside. Hè a sola di Corsica chì sia fatta cusì. Nentru si truvavanu trè altari, dedicati à Santa Maria Assunta, San Ghjuvanni è San Pancraziu.<ref>Annie Arnoux-Gabrielli, ''Eglises romanes de Corse : Le guide,'' Albiana, 2016.</ref> L'usu hà fattu chì u nome di a chjesa si prununzia ''San Brancaziu'', o dinù ''San Brancà''. == Note == <references/> == Bibliugrafia == * [[Geneviève Moracchini-Mazel]], ''E Chjese Rumaniche di Corsica'', Klincksieck, CNRS, 1967. ==Ligami== * [https://www.youtube.com/watch?v=wp21EDK6CqI Videu: A Casinca] ==Da vede dinò== == Ligami == [[Lista di e pieve di Corsica]] {{pievi di Corsica}} [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] [[Categoria:Pievi di Corsica]] mjx5q5hvuvdh9li1tbgiil64h9p361q Drew Massey 0 19546 375824 353633 2021-08-19T17:25:57Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Drew Massey''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Massey, Drew]] [[Categoria:Americanu|Massey, Drew]] [[Categoria:Biugrafia]] ajx1rv0vl0ftr34shuw8uuqyb71j74z Furchi d'Asinau 0 19548 378163 369211 2022-01-04T17:08:42Z Vulpachjinu 8656 wikitext text/x-wiki [[File:Zonza_-_Aiguilles_Bavella.jpg|thumb|Zonza è i furchi d'Asinau]] I '''furchi d'Asinau''' sò un situ naturali di prima trinca di [[Corsica]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> Duminighjani a foci di listessu nomu à un'altezza di 1218 metri, cullighendu l'[[Alta Rocca]] à a costa uriintali di a [[Corsica]]. U massicciu hè menu altu è eppuri beddu più friquintatu ch'è quiddu di i [[Penne Rosse|Penni Russi]]. U situ hè carattarizatu da pinzalona frastagliati, da grandi muraddi rucciosi è da [[pinu|pina]] storti da u ventu. À u cori di u massicciu si trovani i setti furchi d'[[Asinau]] (anticamenti annumarati da sudu à nordu) : * Punta 'll'Aceddu (1588 m) (Furca I) ; * Punta 'll'Arghjetu (1591 m) (Furca II) ; * Punta 'lla Vacca (1611 m) (Furca III), a sola cuddatoghja pà u marchjadori ; * Punta 'llu Pargulu (1785 m) (Furca IV), spiccata di a pricidenti da a Bucca 'll'Pargulu (1662 m), dund'idda passa a varianti alpina di u [[GR 20]] ; * Punta Longa (1836 m) (Furca V) ; * Punta Alta (1855 m) (Furca VI), a più alta di i vetti ; * Punta Iodda (1848 m) (Furca VII), spiccata da a pricidenti da a Bocca 'llu Santu (1745 m). [[File:Bavella-trou-bombe.JPG|thumb|U Tafonu di u Cumpuleddu (1483 metri)]] U massicciu di Bavedda in u so insemu culminighja unu pocu più à u nordu, in a Punta 'llu Furneddu è à a Muvrareccia, tremindù à un'altezza di 1899 metri. Hè duminatu da a vetta maiori di a rigioni, l'[[Alcudina]] (2134 metri), è si stendi da a furesta di Tova à u nordu (annantu à a cumuna di [[U Sulaghju]]) insin'à u Monti Calva (1381 metri) à u sudu, à a limita di u massicciu di l'[[Uspidali]], è guasgi sin'à [[Conca]] è u mari à livanti. [[File:Aiguilles_Bavella.JPG|thumb|i furchi è a Madonna di i Nivi]] Da l'Alcudina à a foci di Bavedda, u [[GR 20]], dopu à avè righjuntu u rifughju d'Asinau (1536 m), si passa à u pedi di i furchi in a vaddi di u [[Rizzanesu]] (Asinau) ma una varianti ditta "alpina" parmetti d'avvicinà si di i furchi di Bavedda, via a Bocca 'llu Pargulu (1662 metri). Dopu à a [[foci di Bavedda]], u stradeddu cumencia a so falata versu Conca, via a Foci Finosa (1206 metri) è u rifughju di i Paliri (1055 metri), à u pedi di a Punta Tafunata di i Paliri (muntagna tafunata com'è u so nomu l'evuchighja, com'è u [[Capu Tafunatu]], 1312 metri). In a [[foci di Bavedda]], à calchì metru di u stradonu, annantu à a larga rimpianata, si drizza in cima à una mora di petri a statua di a Signora di i Nivi. Ci hè dinò a [[Purcaraccia]], fiumiceddu celebru incù i so pisci è i so bagnatoghji naturali. A partenza di u stradeddu, à circa 8 kilomitri, annantu à u stradonu D268 in dirizzioni di [[Sari è Sulinzara]]. I lucalità di [[Quenza]], [[Zonza]] è [[Conca]] sò disposti in un arcu di chjerchju à u sudupunenti di a foci di Bavedda. ==Citazioni== Hè citata Bavedda in a canzona ''L'alta strada'' di [[canta u Populu Corsu]]: :La mio culomba messaghjera :Chì parte per longu viaghju :Traversa la Corsica intera :Cù lu zitellu è lu capraghju. :Saluta mi l'[[Omu di Cagna]] :È l'Ospedale cun Bavella :Di lu [[Cuscionu]] la muntagna :Incù l'[[Alcudina]] per stella. (...) == Noti == <references/> == Da veda dinò == * [[Giugrafia di a Corsica]] * u [[Tafonu di u Cumpuleddu]] * [[Penni Rossi]] [[Category:Vetta di Corsica]] 4nci9yab7ypaxm6lyxh9hd9qhczi80m Forche di Bavella 0 19549 369209 353660 2020-10-11T06:31:19Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Furchi d'Asinau]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Furchi d'Asinau]] 3nzsa773zjevbog96gatdod83rc467t Arrigu di la Rocca 0 19550 353689 353686 2016-03-31T18:47:51Z 109.208.19.107 /* Biugrafia */ wikitext text/x-wiki '''Arrigu di la Rocca''' hè statu una figura impurtanti di a storia medievali di [[Corsica]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> == Biugrafia == Arrigu di la Rocca hè u fiddolu di Guglielmu (mortu in u 1354) fiddolu d'Arrigucciu, u fiddolu maiò di [[Sinuceddu di la Rocca]]. Arrigu di la Rocca s'uppunì à a duminazioni [[Ghjenuva|ghjinuvesa]] in Corsica. Si rifughjò in [[Riamu d'Aragona|Aragona]], po vultò in l'isula incù una piccula armata aragunesa. Si cunsidaraia com'è u tinenti di u "rè d'Aragona di Corsica è di Sardegna" è si feci pruclamà [[Conti]] di Corsica in u [[1376]], dopu à essa si ralligatu i Signori di [[Cinarca]]. Fù numinatu da u Rè d'Aragona Tienti generali di l'armati di Corsica è di [[Sardegna]]. Eppuri Arrigu finisci di pattighjà incù a [[ripublica di Ghjenuva]], è faci ancu parti di a sucità finanziaria [[Maona]] chì faci architittà trà [[1378]] è [[1383]] a citatedda (''Bastia'') à l'urighjini di a cità di [[Bastia]]. Arrigu cambia di novu d'ubbidienza, faci catturà l'azziunarii di a Maona è ridiventa un "fideli" di u rè d'Aragona è finisci di guvirnà a guasgi tutalità di l'isula di manera autunoma. Si ni mori di [[ghjugnu]] di u [[1401]], à u mumentu d'un'epidemia chì culpisci a Corsica. Siont'è certi fonti, saria statu avvilanatu. == Noti == <references/> ==Da veda dinò== * [[Sinuceddu di la Rocca]] * [[Guglielmu di la Rocca]] [[Category:Parsunalità storica corsa]] mahgzaib9fdmkd3yy0o1p7ogdom2b3a Mariana 0 19552 374982 353726 2021-08-09T21:47:43Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Mariana_Roman_ruins.jpg|thumb|E ruvine rumane di Mariana]] In l'[[antichità]], a cità rumana di '''Mariana''' era un' impurtante [[culonia rumana]] fundata in [[Corsica]] da [[Caius Marius|Marius]] in u 93 a.C.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Dipendia di a capitale rumana d'[[Aleria]] (fundata cum'è [[Alalia]] da i Grechi di [[Focea]]). ==Storia== [[File:Le_baptist%C3%A8re_de_Mariana_(V).jpg|thumb|U battisteru di Mariana]] L'[[anziana diocese di Mariana]], criata à u [[seculu V]], rilivava dirittamente di a [[Santa Sedia]] di u Vaticanu. Hè stata culligata à [[Pisa]] in u 1092 è dopu à [[Genuva]] in u 1130. Da u 1269 à u 1570, u vescu di Mariana ci si cullucò. Dapoi u 1570 dipende di a [[Diocese di a Corsica|diocese di Bastia]]. [[Prete Galletti]] in u 1863 evucava in i so scritti a scuperta di parechje vistighe ch'ellu attribuia à l'[[Etruschi]] è à i [[Rumani]]. Mintuveghja a prisenza di [[caldane]] anziani vicinu à u paese chì sò state per appuntu, ritruvate à u mumentu di l'apertura di a strada attuale. ==A cattidrale== [[File:Corse_Lucciana_Cath%C3%A9drale_Sainte_Marie_de_l%27Asomption_Fa%C3%A7ade_Sud_Est.jpg|thumb|A cattidrale: [[A Canonica]]]] A [[cattidrale Santa Maria Assunta]] annantu à u situ detta di "A Canonica" ci hè fundata à u seculu XI. Lampata à baccu da i Sarracini, l'arcivescu Petru di [[Pisa]] a ferà ricustruisce è a cunsacrerà in u 1119. Fù classificata cum'è [[Munimentu storicu]] da [[Prosper Mérimée]] dopu à u so viaghju in Corsica in u 1886. Ci si pò ammirà a [[Santa Divota]] offerta da u Principe [[Rainier III di Monacu]] in u 2003 è unu grande Cristu in bronzu di Maria-Claudia Sei-Dominici, pittore è scultore cuntempuranea originaria di [[Lucciana]]. ==Ligenda== Sicondu una ligenda u paese duveria a so criazione à a rivalità trà [[Caius Marius|Marius]] è [[Sylla|Lucius Sylla]], custruttore d'[[Aleria]]. Quest'ultimu, invidiosu di u sviluppu di Mariana, averia criatu una nuvella agglumerazione antagunista battizata Lucciana (u nome significheghja forse: cità di Lucius). [[File:Lucciana_la_Canonica_cath%C3%A9drale_Santa-Maria-Assunta_1.jpg|thumb|A cattidrale è u situ di a cità antica di Mariana]] == Note == <references/> ==Ligami== * [http://www.interromania.com/corsu-pumuntincu/impara-u-corsu/documentu/mariana-historique-des-fouilles-10417.html Mariana: Storicu di i scavi]] * [http://fr.calameo.com/read/000004526ac43a709f5a4 Gerard Giorgetti, 50 Ducumenti pà una storia di a Corsica, CRDP di Corsica, 2006] ==Da vede dinù== * [[Alalia]] [[Categoria:Corsica]] a79v4qifjjel4scwut7zi82ldme130s Ed O'Neill 0 19553 375971 353715 2021-08-20T10:21:04Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Ed O'Neill at 2015 PaleyFest.jpg|thumb|O'Neill, [[2015]]]] '''Edward Leonard''' "'''Ed'''" '''O'Neill''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|O'Neill, Ed]] [[Categoria:Americanu|O'Neill, Ed]] [[Categoria:Biugrafia]] j9r87e0cluzcedoeh116d62ngsiz4jj Ella Mitchell 0 19554 375839 375838 2021-08-19T17:45:27Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Ella Mitchell''' hè una [[cantadore|cantadora]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Cantadore|Mitchell, Ella]] [[Categoria:Americana|Mitchell, Ella]] [[Categoria:Biugrafia]] qbkhdc19jbcc9ouoing7izgoc2jyvw1 Cattidrale Santa Maria Assunta 0 19555 353754 353753 2016-04-11T19:24:30Z 90.37.130.35 /* Da vede dinù */ wikitext text/x-wiki [[File:Lucciana_la_Canonica_cath%C3%A9drale_Santa-Maria-Assunta.jpg|thumb|A cattidrale Santa Maria Assunta]] A cattidrale di '''Santa Maria Assunta''', ancu chjamata [[chjesa di a Canonica]], hè un'anziana [[cattidrale]] [[Chjesa cattolica rumana|cattolica]] di [[Corsica]]. <ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in inglese.</ref> Hè situata annantu à a cumuna di [[Lucciana]]. Seria stata archittetata versu a fine di u seculu XI o principiu di di u seculu XII.<ref>Camuffo (2016).</ref> == Storia == [[File:La_Canonica1.JPG|thumb|Dittagliu]] In l'[[antichità]], [[Mariana]] hè stata una [[culonia rumana]] impurtante, fundata in u 93 a.C. da [[Marius (consulu rumanu)|Marius]]. U cristianesimu ci si cullucò prestu - ci si trova unu cumplessu paleucristianu di a fine di u seculu IV - è a [[Anziana diocese di Mariana|diocese di Mariana]] fù fundata mentre u seculu V. Quessa ne face unu di e prime di Corsica. A diocese fece parte dopu di l'[[Arcidiocese di Pisa|arcivescuvatu di Pisa]] in u 1092, cum'è tutti i viscuvati di Corsica. A cattidrale Santa Maria Assunta fù fundata annantu à u situ dettu di "A Canonica" à u seculu XI. Fù cunsacrata in u 1119 da l'arcivescu di [[Pisa]]. A diocese hè culligata à l'[[arcidiocese di Genuva]] in u 1130, incù i viscuvati [[Viscuvatu d'Accia|d'Accia]] è di u [[Nebbiu]]. Da u 1269 à u 1570, u vescu di Mariana ci si cullucò. A sedia viscuvale fù trasfirita à a [[Chjesa San Martinu di Viscuvatu]] in u 1440. In u 1563, u papa [[Piu IV]] riunisce e diocese di Mariana è d'Accia, eppo i cancella cumplittamente in u 1570 à u prufittu di a [[Diocese di a Corsica|diocese di Bastia]]. À u mumentu di u [[concurdatu di u 1801]], tutti i viscuvati di Corsica fubbenu riuniti in a [[diocese d'Aiacciu]]. A chjesa fù classificata cum'è [[munimentu storicu]] da [[Prosper Mérimée]], vultendu di u so viaghju in Corsica, in u 1886. 'Stu edificiu hà molte cose in cumunu, oltre ch'è incù a ghjesa di [[San Parteu]], incù un'gruppu di ghjese di a Lucchesia, cum'è per esempiu San Petru di Valdottavu, Santa Maria Assunta, a Piazza di Brancoli è dui ghjese di l'Anglona in [[Sardegna]] suprana, [[San Nicola di Silanos]] di [[Sedini]] (ante 1122) è San Giovanni di Villalba o (Billalba). == Architittura == [[File:Corsica_-_Lucciana_-_a_canonica_07.jpg|thumb|L'intrata maestra]] [[File:La_canonica_XIIs.jpg|thumb|A navata di a cattidrale]] Cattidrale d'[[architittura rumanica]] di u seculu XII, hè armuniosa, assai bè cunsirvata è rinnuvata. Hè unu di i più belli munimenti medievali di Corsica. Hè architettata sient'è un pianu rettangulare di [[basilica]] (18,40 x 34,70 metri), incù trè [[navata|navate]]. A cattidrale hè fatta di [[scistu]] cipullinu, chì si suppone, pruvene da u [[Capicorsu]].<ref>Camuffo (2016).</ref> Ci sò quattru entrate. Indrentu à a basilica, si pò vede una ''Santa Divota'' offerta da u principe [[Rainier III di Monacu]] in u 2003, è un grande ''Cristu'' in bronzu di Marie-Claude Sei Dominici, pittore è scultore cuntempuranea originaria di Lucciana. == Note == <references/> ==Bibliugrafia== * [[Ghjenuveva Moracchini-Mazel]], ''E Chjese Rumaniche di Corsica'', Klincksieck, CNRS, 1967 ==Ligami== * Camuffo, Paola, [http://m3c.univ-corse.fr/omeka/items/show/1092625 Cattedrale di Santa Maria Assunta (Canonica)], Mediateca Culturale di a Corsica è di i Corsi, consultatu l'11 d'aprile di u 2016, http://m3c.univ-corse.fr/omeka/items/show/1092625 == Da vede dinù == * [[Mariana]] * [[Diocese d'Aiacciu]] * [[Lista di i veschi d'Aiacciu]] * [[Santa Divota]] [[Categoria:Munimentu storicu di Corsica]] [[Categoria:Cattidrale in Corsica|Lucciana]] [[Categoria:Anziana cattidrale|Lucciana]] [[Categoria:Architittura rumanica in Corsica]] 7wwywum0wqlmoori1s4omh4xq7cv7l1 Chjesa di a Canonica 0 19556 353733 2016-04-11T15:51:34Z 90.37.130.35 Reindirizzamentu à [[Cattidrale Santa Maria Assunta]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cattidrale Santa Maria Assunta]] f31y86cs8lyg93l7plmx5w0rrgxu7se Wellington 0 19557 353759 2016-04-14T06:09:35Z DARIO SEVERI 10718 Wellington wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Wellington City at dusk.jpg|thumb|300px|Wellington]] '''Wellington''' hè una cità in [[Nova Zilanda]]. Hè a capitale di Nova Zilanda. Wellington hè stata fundata in u [[1839]] è hà oghje circa 398.000 abitanti. [[Categoria:Nova Zilanda]] m1uy09fl3v34opqz7h2jphp9qmrejbq Marta Franceschini 0 19558 353768 353767 2016-04-14T18:03:27Z 90.37.130.35 /* Biugrafia */ wikitext text/x-wiki '''Marta Franceschini''' detta '''Davia''' (Dawiya, "a luminosa"), nata u 25 d'aprile di u 1755 à [[Tunisi]] è morta in u [[1799]] à [[Larache]], hè stata una sultana di u [[Maroccu]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> In [[Curbara]] da induve i so parenti sò originarii, hè cunnisciuta cum'è "imperatrice di u Maroccu". == Biugrafia == [[File:Corbara-Village.jpg|thumb|Curbara, u paese nativu di ''Davia'']] Marta Franceschini era a figliola di Silvia (nata Monchi) è Ghjacumu Maria Franceschini, corsi di u paese di [[Curbara]] chì sò stati rapiti è purtati in [[Tunisi]]. Sò stati cumprati dopu da u [[Dey di Tunisi]]. Ma Ghjacumu Maria Franceschini diventa survigliante di i schiavi è ottene a so cunfidenza. Liberi, voltanu in Corsica induv'elli sò catturati dinù, ma 'ssa volta da di i [[Pirateria|pirati]] maruccani. A bellezza di Davia attraia à [[Mohammed III di u Maroccu|Sidi Mohammed ben Abdallah]], u [[sultanu]] [[Dinastia alauita|alauitu]] di u [[Maroccu]], chì a prese in u so ''harem''. In u 1786 diventerà Davia (Dawiya), a so moglia ligittima è prima sultana. Davia hà avutu una figliola, morta nanzu a so adulescenza. == A casa di i Turchi == Una casa chjamata ''a casa di i Turchi'', architettata à a so dumanda è à e so spese da u so fratellu Vincenzu, hè visibile ancu oghje in [[Curbara]]. U so fratellu ci stava à parte da u 1804. A casa hè stata rinnuvata mentre u seculu XX è à u principiu di u seculu XXI. == Bibliugrafia == * Maria Ghjiseppa Loverini, ''L'interdita : Davia, una sultana corsa à u Maroccu'', Aiacciu : Albiana, 2005 (in francese). ==Ligami== * [http://www.corbara.fr/modules.php?name=Sections&sop=viewarticle&artid=12 ''Davia'', annantu à u situ di a cumuna di Curbara] [[Categoria:Persunalità corsa]] [[Categoria:Storia di u Maroccu]] == Note == <references/> t4rtj1gsae7zjfzw00d7bd716zd7b4a Davia 0 19559 353764 2016-04-14T16:57:52Z 90.37.130.35 Reindirizzamentu à [[Marta Franceschini]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Marta Franceschini]] 13imuf4b1juf96g3uaiszkf13qz64ji Capinera ochjirossa 0 19560 373963 372687 2021-06-02T11:11:20Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A capinera ochjirossa'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Sardinian_Warbler_(Sylvia_melanocephala)_(4).jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Sylvia melanocephala</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordine | ''[[Passeriformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Sylviidae]]'' |----- | Generu | ''[[Sylvia]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Sylvia melanocephala''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Sardinian_Warbler_(Sylvia_melanocephala)_(7).jpg|250px]] |----- |} [[File:Cuculus canorus canorus MHNT.ZOO.2010.11.150.29.jpg|thumb|''Cuculus canorus canorus'' + ''Sylvia melanocephala'']] A Capinera ochjirossa hè un acellu chì face parte di a famiglia di e [[Sylviidae]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.</ref> == Descrizzione == A capinera ochjirossa hè appena menu grande ch'è un [[passeru]], incù u [[bizzicu]] finu, l'ale corte è a coda à arice attundulatu. U so culore hè per u più grisgicciu, fora di u capu chù hè neru è di l'ochji chì sò rossi ind'è u masciu. U masciu si pò identificà grazia à e margine di a coda chì sò bianche è l'anellu perioculare rossu. A femina, è soprattuttu i ghjovani, prisentanu una [[livrea]] menu cuntrastata è ponu più faciule esse cunfusi incù altri picculi passeriformi. == Distribuzione è ambiente == A capinera ochjirossa hè prisente in u [[bacinu di u Mediterraniu]] finu à a [[Turchia]] è à u [[mare Caspiu]]. ===In Corsica=== A capinera ochjirossa hè cumuna in [[Corsica]]. == Sistematica == Sò cunnisciute 6 [[sottuspezie]]: * ''Sylvia melanocephala melanocephala'' <span style="font-variant: small-caps">(Gmelin, 1789)</span> * ''Sylvia melanocephala momus'' <span style="font-variant: small-caps">(Hemprich & Ehrenberg, 1833)</span> * ''Sylvia melanocephala leucogastra'' <span style="font-variant: small-caps">(Ledru, 1810)</span> * ''Sylvia melanocephala norrisae'' <span style="font-variant: small-caps">Nicoll, 1917</span> † * ''Sylvia melanocephala pasiphae'' <span style="font-variant: small-caps">Stresemann & Schiebel, 1925</span> * ''Sylvia melanocephala valverdei'' <span style="font-variant: small-caps">Cabot & Urdiales, 2005</span> == Note == <references/> == Da vede dinù == * a [[capinera]] [[Categoria:Sylviidae]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] o4qt7grehe2k2fofaja7q40o77mr9ag Ian McShane 0 19561 377267 377266 2021-09-29T23:57:28Z 70.162.236.66 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:IanMcShane06.jpg|thumb|McShane, [[2006]]]] '''Ian David McShane''' hè un [[Cinemà|attore]] [[Regnu Unitu|brittannicu]]. ==Biugrafia== [[Categoria:Britannicu|McShane, Ian]] [[Categoria:Attore|McShane, Ian]] [[Categoria:Biugrafia]] 1e9n16fxg0djklnff33pmdjdaj9pxq9 Capinera curpettirossa 0 19562 373962 364317 2021-06-02T11:11:15Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A capinera curpettirossa'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Currucarabilarga.JPG|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Sylvia undata</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordine | ''[[Passeriformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Sylviidae]]'' |----- | Generu | ''[[Sylvia]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Sylvia melanocephala''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Dartford_Warbler_Provencegrasm%C3%BCcke_(Sylvia_undata)_by_J._Dietrich.jpg|250px]] |----- |} A Capinera curpettirossa (''Sylvia undata'') hè un acellu chì face parte di a famiglia di e [[Sylviidae]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.</ref> == Descrizzione == A capinera curpettirossa hè chjuca, essendu longa circa 13 centimi. A coda hè longa longa è à spessu inalzata. Ci sò impurtante sfarenze da u masciu à a femina. U capu hè neru, ma u corpu hè russicciu. A coda hè nera. U bizzicu hè niricciu. U piumame hè più chjaru ind'ì a femina. == Distribuzione è ambiente == A capinera curpettirossa hè prisente in u [[bacinu di u Mediterraniu]]. Nidificheghja in Europa Occidentale, in iSpagna, in a parte suttana di Francia, in u cuntinente talianu è in l'isule di u [[Mare Terraniu]] cum'è l'isule Baleare, a Corsica, a Sardegna è a Sicilia. ===In Corsica=== A capinera curpettirossa hè prisente in [[Corsica]]. == Sistematica == Sò cunnisciute 5 [[sottuspezie]]: * ''Sylvia undata undata * ''Sylvia undata toni * ''Sylvia undata dartfordiensis * ''Sylvia undata naevalbens * ''Sylvia undata aremorica == Note == <references/> ==Bibliugrafia== * [http://www.adecec.net/lexiques/pdf/les-oiseaux.pdf L'acelli, Ghjuvan Petru Battestini, [[Adecec]], 1982] == Da vede dinù == * a [[capinera]] * a [[capinera ochjirossa]] [[Categoria:Sylviidae]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] nuy0572ifrsmsss3knzqan40uli5oj5 Mick Wingert 0 19564 376109 353797 2021-08-20T20:49:17Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Mick Wingert''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Wingert, Mick]] [[Categoria:Americanu|Wingert, Mick]] [[Categoria:Biugrafia]] ai7wz27rsyu7gbn4qtp2jn3d4e9ea0t Doris Roberts 0 19565 376341 353818 2021-08-23T18:39:07Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:DorisRobertsApr2011.jpg|thumb|Roberts, [[2011]]]] '''Doris May Green''' hè un [[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Roberts, Doris]] [[Categoria:Americana|Roberts, Doris]] [[Categoria:Biugrafia]] 3dkabtypkh4angc5dwfgk1fnjebuiig Terraghjola russiccia 0 19566 373952 353817 2021-06-02T11:08:29Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A terraghjola russiccia'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:AnthusCampestris_cropped.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Anthus campestris</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordine | ''[[Passeriformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Motacillidae]]'' |----- | Generu | ''[[Anthus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Anthus campestris''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Anthus_campestris-3.jpg|250px]] |----- |} A '''terraghjola russiccia''' (''Anthus campestris'' <span style="font-variant: small-caps">([[Linneo|Linnaeus]], [[1758]])</span>) hè un [[Aves|acellu]] di a [[Famiglia (tassonumia)|famiglia]] di i [[Motacillidae|Motacillidi]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.</ref> == Descrizzione == A terraghjola russiccia hà una lunghezza frà 15 è 20 centimi incù un corpu culore di rena incù machje brune in a livrea è annantu à u ventre hè un pocu più chjaru. U so vulu hè moltu veloce chì allarga l'ale per raccoglie le dopu à l'impruvisu. Invece, riguardu à u cantu è i moviti ricorda moltu a luduletta currendu in pusizione guasi orizuntale pisendu è abbassendu ritmicamente a coda. == Biolugia == === Alimentazione === A terraghjola russiccia si nutrisce di granacelli è picculi [[insetti]]. === Riproduzione === [[File:Anthus campestris MHNT 232 Youks-les-Bains Algérie.jpg|thumb|L'ovi di a terraghjola russiccia]] A terraghjola russiccia custruisce u so [[nidu]] in fondu di u terrenu, duppiendu lu d'erba secca è di radiche in a parte interna, è di foglie secche, muscu è radiche in a parte esterna. L'ovi sò cuvati da e femine è sò in generale 4 o 6 per cuvata è di culore biancu striate annantu à u russicciu guasi marrone. == Distribuzione è ambiente == A spezia hà un ampiu [[ariale]] chì cumprende [[Europa]], [[Africa]] è [[Asia]]. Pò esse truvata in e zone rinose, ammachjate è incolte. == Note == <references/> == Liami == * [http://www.adecec.net/lexiques/pdf/les-oiseaux.pdf L'acelli, Ghjuvan Petru Battestini, [[Adecec]], 1982] == Da vede dinù == * [[Avifauna di Corsica]] [[Categoria:Motacillidae]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] gx1teh92duy4549mdsmdyvb34ucmnt1 Will Poulter 0 19567 376005 358381 2021-08-20T11:07:04Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Will Poulter 2016 3.jpg|thumb|Poulter, [[2016]]]] '''William Jack''' "'''Will'''" '''Poulter''' hè un [[Cinemà|attore]] [[Regnu Unitu|brittannicu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Poulter, Will]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Britannicu|Poulter, Will]] 1lftieegv6ryivo7czi94vpnq2vvjs0 Laparedda maiori 0 19568 374035 353837 2021-06-02T11:30:18Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A laparedda maiori'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Pferruginea 04 JGuallart.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">laparedda maiori</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Gastropoda]]'' |----- | Ordini | ''[[Archaeogastropoda]]'' |----- | Famidda | ''[[Patellidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Patella]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Patella ferruginea''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Pferruginea 02 JGuallart.jpg|250px]] |----- |} A '''laparedda maiori''' (o [[Labbera maiò]]) (''Patella ferruginea'' Gmelin, [[1791]]) hè un [[molluscu]] gasterupodi di a [[Famiglia (tassunumia)|famidda]] di i [[Patellidae]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu.</ref> == Distribuzioni è ambienti == Hè u principali invirtibratu marinu à risicu d'estinzioni, prisenti in u [[Meditarraniu]]. Duranti u [[Tirrenianu]] a laparedda maiori era diffusa in tuttu u bacinu, ma attualmenti u so [[ariali]] copri solu u bacinu uccidintali di u [[mari Tarraniu]]. U so [[ambienti]] hè custituitu da i rocchi di u pianu mesuliturali. Stirpata da a pesca à peda (hè imprudata com'è esca) è da l'inguinamentu, oghji esisti solu in [[Corsica]], in [[Sardegna]], annantu à l'isuli tuscani, ma dinò annantu à l'isuli d'[[Algeria]] è di u [[Maroccu]].<ref>''Patella ferruginea'', Uffiziu di l'Ambienti di Corsica (2016).</ref> == Discrizzioni == Hè a più grandi laparedda di u [[Meditarraniu]], incù un diamitru chì pò ghjunghja finu à 8cm. Si cunnosci faciuli da a so taglia, ma ancu da a so biciuccula, monda spissa è solida è marcata da cresti squamosi. == Biulugia == I lapareddi maiori vivini annantu à substrati rucciosi sughjetti à periodichi variazioni incausati da i marighjati.<br/> U so pedi, aderindu incù forza à u substratu, cunteni una quantità d'acqua sufficenti par impidiscia a [[disidratazioni]], è pò suppurtà longhi periodi d'emersioni. L'adesioni hè resa pussibuli ancu da a sicrizioni d'una sustanza viscosa. === Alimantazioni === I lapareddi maiori sò animali erbivori chì si nutriscini d'[[alga|alghi]]. [[Categoria:Fauna marina di Corsica]] == Noti == <references/> ==Bibliugrafia== * [http://www.oec.fr/modules.php?name=Sections&sop=viewarticle&artid=63 Patella ferruginea: Uffiziu di l'Ambienti di Corsica, ricacciatu 23 aprili di u 2016] trkpbtt2kvdh3dluby43vadum1dc7d2 Labbera maiò 0 19569 353838 2016-04-23T11:25:01Z 109.208.17.245 Reindirizzamentu à [[Laparedda maiori]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[laparedda maiori]] 789dkpqeuwr61m6hvrqyauc0tdvndin Riserva naturale di l'Isule Finuchjarole 0 19570 354027 353867 2016-05-14T14:42:45Z 90.37.4.45 wikitext text/x-wiki [[File:Iles_Finocchiarola.jpg|thumb|L'isule Finuchjarole]] A '''riserva naturale di l'Isule Finuchjarola''' hè una [[riserve naturale di Corsica|riserva naturale di Corsica]]. Classificata in u 1987, si stende annantu à una superficia di trè ettari è pruteghje un [[arcipelagu]] cumpostu di trè isulotti à u nordestu di u [[Capicorsu]] chì ghjova da situ di nidificazione per una [[spezia endemica]] di u [[mare Terraniu]]: l'[[acula marina corsa]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> == Lucalisazione == U territoriu di a riserva naturale si trova annantu à a cumuna cismuntinca di [[Ruglianu]]. Hè custituitu d'un arcipelagu di trè isulotti, l'[[Isule Finuchjarole]], vicinu à a costa à u nordestu di u [[Capicorsu]]. A superficia tutale di a riserva hè di 3 ettari, ciò chì ne face a più chjuca di e [[riserve naturale di Corsica]]. == Storia di u situ è di a riserva == [[File:Terra_Mezzana_Finocchiarola.jpg|thumb|L'isulotti è a torra annantu à l'isula Finuchjarola]] L'isulotti sò desertichi è cuperti da una vegetazione bassa è adatta à u sale. Una [[torra genuvese]] fubbe edificata in u [[1594]] annantu à l'isulottu u più altu. == Ecolugia == [[File:Korallenm%C3%B6we.jpg|thumb|L'[[acula marina corsa]]]] U scopu principale di a riserva naturale hè di pruteghje i siti di nidificazione di l'[[acula marina corsa]]. === Flora === L'arcipelagu hè marcatu da a prisenza in abbundanza di [[finochju]] chì dà u nome à l'arcipelagu. Ci sò dinù annantu à l'isulotti assai [[taravellu|taravelli]] è [[porru|porri]] selvatichi. === Fauna === [[File:Pferruginea_04_JGuallart.jpg|thumb|A [[lapera maiò]]]] Oltre l'[[acula marina corsa]], numerose spezie d'acelli stanu annantu à l'arcipelagu, in particulare u [[marangone]], a [[terraghjola russiccia]], a [[capinera scupaghjola]], a [[capinera curpettirossa]], a [[capinera ochjirossa]] è l'[[acula marina]]. Ci si trovanu dinù trè spezie di [[rettili]] : l'[[aciartula tirrenica]] (''rodulphisimonii'') [[spezia endemica]] di l'arcipelagu, u [[Phyllodactylus europaeus]] è a [[Tarentola Mauritanica]] è annantu à e rive, un molluscu minacciatu, a [[laparedda maiori]]. ==Prutezzione == L'accessu à a riserva naturale ùn hè micca autorizatu à u publicu. == Amministrazione, pianu di gistione, rigulamentu == A riserva naturale hè gistita da l'Associu Finuchjarola-Punta di u Capicorsu<ref>[http://www.pointeducapcorse.org/ situ di l'assuciazione]</ref>. A riserva face parte di a reta di e Riserve naturale di Corsica<ref name="Offiziu di l'Ambiente di Corsica">[http://www.oec.fr/moduli.php?name=Sezzione&sop=viewarticle&artid=2 Offiziu di l'Ambiente di Corsica]</ref>. L'[[isule Finuchjarola]] sò un situ classificatu pruprietà di u [[Cunsirvatoriu di u litturale]]<ref>[http://www.conservatoire-du-littoral.fr/fronte/process/Cuntenti.asp?rub=8&rubec=216&situ=2071 Capicorsu] Cunsirvatoriu di u litturale</ref>. Cum'è [[riserva naturale]] <ref>[http://www.oec.fr/moduli.php?name=Sezzione&sop=viewarticle&artid=4 Riserva naturale di l'Isule Finuchjarola]</ref>, face parte di a reta di e Riserve naturale di Corsica. U situ hè chjusu à u publicu da u 1 di marzu à u 31 d'aostu, incù interdizzione di sbarcu. L'ammogliu hè interditu tuttu l'annu in un raghju di u 200 metri. === Stuvigli è statutu ghjuridicu === A riserva naturale hè statu criata da u dicretu n°87-494 di u 29 di ghjugnu di u 1987. === Articuli cunnessi === * e [[Riserve naturale di Corsica]] == Note == <references/> 1bmnlvfq27kkl913b94m35btwmip55i Lapera maiò 0 19572 353855 353854 2016-04-25T11:19:43Z 90.37.134.119 Reindirizzamentu à [[Laparedda maiori]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Laparedda maiori]] gfxcec2fign1povci5gt4ccgrif371p Avretu 0 19577 357594 357593 2017-08-24T18:01:08Z Vulpachjinu 8656 wikitext text/x-wiki '''Avretu''' hè un rughjoni di [[Pumonti]], à l'istrimità miridiunali di a [[Corsica]]. Avretu si sparghja da [[a Munacìa d'Avretu]] sin'à [[Sotta]]. [[Categoria:Corsica]] ejlpz331h1wqma58xpdcm2zk0z8x878 Aciartula tirrenica 0 19578 373838 357803 2021-06-02T09:50:17Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'acertula tirrenica'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Podarcis_tiliguerta_male.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Podarcis tiliguerta</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Reptilia]]'' |----- | Ordine | ''[[Squamata]]'' |----- | Famiglia | ''[[Lacertidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Podarcis]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Podarcis tiliguerta''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Camerano]], 1885</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Podarcis_tiliguerta.jpg|250px]] |----- |} L' '''acertula tirrenica''' (o ''aciartula tirrenica'') (''Podarcis tiliguerta'') hè una [[spezia]] di rettile chì face parte di a [[Famiglia (biolugia)|famiglia]] di i [[Lacertidae]]<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> [[Endemismu|endemica]] di a [[Corsica]] è di a [[Sardegna]], induv'ella si scontra in parechji ambienti cum'è spiaghje, machja, fureste dichjarinate, è dinù in e custruzzione umane. Ci cuabita incù un'altra acertula endemica ''[[Podarcis siculus]]'', in cuncurrenza incun ella in certe zone è incù a quale pò [[ibridu|ibridà]] si. Hè unu animale diurnu chì si nutrisce per u più d'[[invertebrati]]. A femina face sei à dodici ovi chì mettenu dui mesi è mezu à spulcisce. 'Ss'acertula conta una dicina di sottuspezie, è ùn hè micca cunsiderata cum'è minacciata à i ghjorni d'oghje. == Descrizzione == Hè un'acertula longa 20 cm, chì a coda ne ripprisenta dui terzi di a lunghezza di u corpu. E femine sò marrone incù e righe pallide annantu à u spinu è i lati. I masci ponu avvicinà si à u verde annantu à corpu è i fianchi. Quelli prisentanu punti turchini. A coda pò qualchì volta esse turchina.<ref>Losange, 2008 : ''Anfibii & rettili.'' Scuperta natura, edizione Artémis, p. 1-125.</ref>. L'acertula tirrenica hà unu corpu abbastanza tondu, incù scaglie lisce appena carenate è in generale cunvesse. U sottu di u corpu hè biancu, giallu, aranciu è à le volte ancu rossu, ma u culore vivu ùn hè qualchì volta prisente ch'è vicinu à a gola. Esiste una forte variabilità ind'è certe pupulazione (in mutivi è in taglia), in particulare annantu à i picculi isulotti. Esistenu dinù variazione di culori, è si pò vede per indettu certi individui tutalmente reticulati è l'altri guasi senza marche, o certi assai bughji - guasi niricci<ref name="Guida">U guida herpéto : 228 anfibii è rettili d'Europa. I guidi di u naturalisticu, Delachaux è Niestlé, 2010</ref>. l'iride di l'ochji essendu giallu-arancinu<ref>''[http://tiliqua.wifeo.com/podarcis-tiliguerta.php Podarcis tiliguerta]'' annantu à u situ [http://tiliqua.wifeo.com/ Tiliqua]</ref>. == Ripartizione è ambiente == [[File:Archaeolacerta_bedriagae_distribution_map.svg|250px|thumb|Distribuzione di l'acertula tirrenica]] [[File:Podarcis tiliguerta_1_MHNT.jpg |250px|thumb|''Podarcis tiliguerta'']] 'Ssa spezia si scontra in [[Sardegna]] è in [[Corsica]]. Hè prisente da u [[livellu di u mare]] sin'à 1800 metri. Hè assente di e zone à debule vegetazione di bassa altitudine (sittori cultivati di a costa orientale), è ancu di l'altupianu di [[Bonifaziu]], chì sò più favurevuli à certe sottuspezie di ''[[Podarcis siculus]]''. In e zone menu favurevule à quell'ultima e duie spezie cuabitanu. A so prisenza hè più rara à parte da 1600 metri. À l'infora di 'sse zone hè assai prisente è friquenta una grande varietà di mezi : spiaghje, machja, fureste dichjarinate, è dinù e custruzzione umane<ref name="Atlas" />. Frà e 10 sottuspezie mintuvate, ottu si scontranu in Corsica - in generale sò pupulazione chjuche, limitate à unu o dui individui. == Biolugia, cumportamentu == Hè unu rettile diurnu è oviparu, chì pò campà sin'à 10 anni. I masci sò in generale territuriali ma ponu tullerà si quand'ellu ci hè pocu spaziu cum'è annantu à parechji picculi isulotti, induv'ellu si pò avè sin'à deci acertule per metru quatratu. Assai agile, colla annantu à i scogli per scaldà si à u sole. L'acertula tirrenica ùn inguerna micca è ferma attiva tuttu l'inguernu, ma a so attività cala, in particulare quandu l'inguernu hè ruvidu o in altitudine induve e timperature sò più fresche. === Alimentazione === 'Ss'acertula hè insettivora, ciò chì custituisce un'alimentazione tipica frà l'acertule. Cunsoma [[insettu|insetti]], [[ragnu|ragni]] o miriapodi di piccula taglia. === Riproduzione === I dui partenarii s'accoppianu d'aprile o di maghju, è a femina face sei à dodici ovi chì mettenu dui mesi è mezu à spulcisce. L'ovi misuranu da 10 à 12 mm, è i chjuchi circa 5 à 6 cm à a nascita, cuntendu ne a coda. I casi d'ibridazione naturale trà 'ssa spezia è a spezia ''[[Podarcis siculus]]'' sò stati mintuvati<ref>Capula, 2002 : ''Genetic evidence of natural ibridation between Podarcis sicula and Podarcis tiliguerta (Reptilia: Lacertidae).'' Amphibia-Reptilia, vol. 23, n° 3, p. 313-321 [http://www.podarcis.avutu/AS/Bibliografie/BIB_2444.pdf testu integrale] in.</ref>, in ogni casu in Sardegna<ref name="Atlas" />. === Particularità === Pare ch'è l'acertula tirrenica prisenta un tassu altu di [[polidattilia]] (prisenza d'unu o parechji diti supplementarii) in e pupulazione sarde studiate, finominu raru ind'è l'acertule<ref>A. Kaliontzopoulou, D. Salvi, V. Gomes, J.P.M.C. Maia & P. Kaliontzopoulos : ''Polydactyly in the Tyrrhenian wall lizard (Podarcis tiliguerta)'', Acta Herpetologica vol. 8 n° 1, p. 75-78, 2013 [http://www.fupress.nettu/indice.php/ah/articulu/download/11805/12315 testu integrale] in</ref>. == Listinu di e sottuspezie == Ci sò e siguente sottuspezie : * ''Podarcis tiliguerta contii'' [[Benedetto Lanza|Lanza]] & [[Rossana Brizzi|Brizzi]], 1977 * ''Podarcis tiliguerta eiselti'' ([[Benedetto Lanza|Lanza]], 1972) * ''Podarcis tiliguerta granchii'' [[Benedetto Lanza|Lanza]] & [[Rossana Brizzi|Brizzi]], 1974 * ''Podarcis tiliguerta grandisonae'' ([[Benedetto Lanza|Lanza]], 1972) * ''Podarcis tiliguerta maresi'' ([[Benedetto Lanza|Lanza]], 1972) * ''Podarcis tiliguerta pardii'' [[Benedetto Lanza|Lanza]] & [[Rossana Brizzi|Brizzi]], 1974 * ''Podarcis tiliguerta ranzii'' ([[Benedetto Lanza|Lanza]], 1966) * ''Podarcis tiliguerta rudolphisimonii'' [[Rossana Brizzi|Brizzi]] & [[Benedetto Lanza|Lanza]], 1975 * ''Podarcis tiliguerta tiliguerta'' ([[Samuel Gottlieb Gmelin|Gmelin]], 1789) * ''Podarcis tiliguerta toro'' ([[Robert Friedrich Wilhelm Mertens|Mertens]], 1932) == Cunfusione pussibile incù altre acertule == L'acertula tirrenica s'assumiglia assai à ''Podarcis muralis'', ma quella ùn hè micca prisente in Corsica è Sardegna. S'assumiglia dinù à certe sottuspezie di ''[[Podarcis siculus]]'' (in particulare ''Podarcis sicula cetti'') chì prisentanu frisgiulture simile annantu à u corpu, ma 'quelle sò in generale pocu prisente in u daretu di u corpu. Inoltre, ind'è l'acertula tirrenica a gola hè pichjinata invece hè unita ind'è ''Podarcis siculus''.<br /> Hè infine dinù simile à unu altra acertula, l'[[Archaeolacerta bedriagae|acertulone]], chì prisenta eppuru unu corpu più plattu, una culurazione in punti è chì ne l'iride hè grisgiu-verde (è micca giallu-arancinu, cum'è ind'è ''Podarcis tiliguerta''). == Tassunumia == [[File:Podarcis tiliguerta (Corsica).jpg|thumb|250px|L'acertula tirrenica]] À l'iniziu numinata ''Lacerta tiliguerta'' da [[Samuel Gottlieb Gmelin|Gmelin]] in u 1789 'ssa spezia fù piazzata in u generu ''[[Podarcis]]'' da Engelmann è al. in u 1993<ref>W. E. Engelmann, è al., 1993 : ''Lurche und Kriechtiere Europas''. Neumann Verlag (Radebeul, Germany), 440 pp.</ref>. Esiste una grande sferenza genetica trà e pupulazione di Corsica è di Sardegna. In particulare l'analise genetiche di 'sse pupulazione mostrranu una divergenza di l'ordine di u 6 % chì diveria ghjustificà l'esistenza di duie spezie distinte. In 'ssu casu e pupulazione corse cambierianu di nome scentificu, apposta chì i nomi validi si raportanu à di i campioni sardi<ref name="Atlas">Atlas di l'Anfibii è Rettili di Francia, Biotope Editzione, Publicazione scentifiche di u Museum, 2012</ref>. == Minacce è prutezzione == A spezia hè classificata cum'è "Preoccupazione minore" da l'[[Unione internaziunale per a cunsirvazione di a natura|UICN]] è ùn hè dunque micca cunsiderata cum'è in priculu. A so cumpetizione incù ''Podarcis siculus'' ùn pare micca mette la priculu, eppuru 'ssa situazione hè menu prupiziu à l'acertula tirrenica annantu à parechji isulotti di piccula taglia. == Etimolugia == L'[[epitetu specificu]] di 'ssa spezia, ''tiliguerta'', vene di a [[Latinu|latinisazione]] di u so nome sardu<ref>L'etimulugia di i nomi d'anfibii è di rettili. J. Lescure, B. U Garff, Editzione Belin, 2006</ref>. == Bibliugrafia == * Brizzi & Lanza, 1975 : ''The natural history of the Macinaghju Islets (northeastern Corsica) with particular reference to their herpetofauna.'' Natura, vol. 66, n° 1/2, p. 53-72. * Gmelin, 1789 : ''Caroli a Linné Systema naturae.'' 13. ed., Tom 1 Pars 3. G. E. Beer, Lipsiae, p. 1033-1516. * Lanza, 1972 : ''The natural history of the Cerbicale Islands (southeastern Corsica) with particular reference to their herpetofauna.'' Natura, vol. 63, n° 4, p. 345-407. * Lanza & Brizzi, 1974 : ''On two new Corsican microinsular subspecies of Podarcis tiliguerta (Gmelin, 1789).'' Natura, vol. 65, n° 3/4, p. 155-193. * Lanza & Brizzi, 1977 : ''The lizard of Piana di Cavallu Island (southeastern Corsica): Podarcis muralis contii subsp. nova.'' Natura, vol. 68, n° 3/4, p. 157-165. * Mertens, 1932 : ''Zur Verbreitung und Systematik einiger Lacerta-Formen der Apenninischen Halbinsel und der Thyrrenischen Inselwelt.'' Senckenbergiana, vol. 14, p. 235-259. [[Categoria:Fauna di Corsica]] [[Categoria:Lacertidae]] == Note == <references/> oph8tgbxvq30ebatevnpl1nkvej8cv8 Munacia d'Auddè 0 19579 353906 2016-05-01T10:05:41Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Munacia d'Auddè]] à [[A Munacìa d'Avretu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Munacìa d'Avretu]] ixs26qt5dlikcw815b6h6lvvtnit0q5 Timeo Danaos et dona ferentes 0 19583 353966 353960 2016-05-06T19:02:12Z 92.158.195.59 wikitext text/x-wiki [[File:Claesz Soutman Laocoön.jpg|thumb|250px|[[Laocoonti]] è i so figlioli avvinti da i [[sarpi]] marini.]] A [[locuzioni latini|frasa latina]] '''Timeo Danaos et dona ferentis''' (''ferentis'' hè una forma arcaica, cumunamenti tramandata incù ''ferentes'') si trova in l'[[Eneidi]] (Libru II, 49) di [[Publiu Virghjiliu Marone|Virghjiliu]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu.</ref> Sò i paroli prununciati da [[Laocoonti]] à i [[Troiani]] par cunvincia li d'ùn fà ghjentra u famosu [[cavaddu di Troia]] in a cità. A traduzioni più diffusa hè ''Temu i [[Danai]] ancu quand'eddi portani dona''. Virghjiliu aproda omericamenti u terminu "[[Danai]]", l'anticu populu d'[[Argolide|Argu]], com'è sinonimu di "grechi", in segnu di disprezzu: l'Achei erani infatti discindenti di [[Danao]], chì avia urditu u cumplottu par uccida l'[[Egiziadi]], i so nipoti è ghjennari. 'Ssa locuzioni hè oghji aprudata par ricurdà, à volti in modu schirzosu, chì a parsona ùn si devi fidà di quiddi chì sò anziani numichi, ancu s'eddi t'ani cumpurtamenti ghjinirosi o amichevuli. ==Traduzioni== [[File:Virgil_Reading_the_Aeneid.jpg|thumb|250px|Virghjiliu lighjendu l'Eneidi]] A traduzioni più diffusa hè ''"Temu i grechi ancu quand'eddi portani dona"''. Infatti, in l'uriginali [[lingua latina|latinu]], a cunghjunzioni ''et'', quì incù u significatu di ''ancu'', cumbinata incù ''ferentes'', [[participiu prisenti]] di ''fero'', ''purtà'', conferisce à a sicundaria implicita una cunnutazioni cuncessiva, significhendu littiralamenti "Temu i grechi ancu purtendu dona", è dunqua, in modu esplicitu, ''...ancu s'eddi portani doni''. Una traduzioni altrettantu valida hè quidda di a virsioni di Rosa Calzecchi Onesti, ''Temo i Dànai, è ancu di più s'eddi portani doni'', sustanzialamenti idantica à quidda pruposta da Sonia Maffei (in Salvatore Settis, "Laooconte", Roma, Donzelli, 2006, p. 91), ''Temu i Dànai, soprattuttu s'eddi portani doni''. A frasa, à a luci di u cuntestu da u quali hè estratta, si capisci com'è un avvirtimentu à ùn fidà si di i numichi, ancu è soprattuttu s'eddi si prisentani incù un umaghju. Parechji prifiriscini l'intarpritazioni menu fideli da u puntu grammaticali "Temi i grechi ''è'' i doni ch'eddi portani", par sottulinià u doppiu priculu chì ghjaci in u fattu d'accittà calcosa rigalata senza apparenti mutivu è in soprapiù da numichi dichjarati. Altri dinò sceglini ''temu i grechi è quiddi chì portani dona'', traduzioni curretta da u puntu di vista grammaticali, ancu s'è chjaramenti distanti da u sensu intesu da u testu uriginali, induva ùn si metti in vardia contru chiunqua porti doni, ma solu contru i numichi chì facini rigali inghjustificati. Ind'è no, 'ssa locuzioni latina hè mintuvata da [[Rinatu Coti]]:<ref>''In u me filu'', L'atrucità, p. 305.</ref> "Com'eddu dissi unu : "Timeo Danaos et dona ferentes", veni à dì simpliciamenti : temu i Grechi è i so dona fattumi." == Storia == [[File:Beware_of_Greeks_bearing_gifts.jpg|thumb|250px|U cavaddu di Troia]] A [[locuzioni]] pò essa stata ispirata à Virghjiliu da [[Sofocle]]: {{Citazione|{{Polytonic|ἐχθρῶν ἄδωρα δῶρα κοὐκ ὀνήσιμα}}|[[Aiace (Sofocle)|Ai.]], 665, "I doni dii numichi ùn sò doni, nè benefizii"}} L'edizioni più ricenti è accriditati di u testu, à u postu di ''ferentes'', mintuveghjani ''ferentis'' incù a terminazioni in -is di l'[[accusativu]] plurali diffusu in u [[lingua latina|latinu classicu]]. In u [[medievu]] a frasa divintò una ''sententia'', un veru è probbiu [[pruvverbiu]] citatu da scrittori ecclesiastichi com'è [[Tommaso Becket|Tumasgiu di Canterbury]] in l' ''Epistula à Alexandrum Papam'' (24 = [[Patrologia Latina|Migne]] CXC 473Di), [[Ivo di Chartres]] in a ''Epistula'' 128 (= [[Patrologia Latina|Migne]] CAXII 139a). ==Noti== <references/> ==Bibliugrafia== * Rinatu Coti, ''In u me filu'', Edizioni Matina latina, 2002 == Da veda dinò == * [[Locuzioni latini]] [[Category:Frasi virghjiliani]] [[Category:Eneidi]] ofy43ldthydfj5qr86mikp9ah5piu0p Lecci 0 19584 353955 2016-05-06T14:32:17Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Lecci]] à [[I Licci]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[I Licci]] 2jru1jls5gv5nsot23xzds63pt23fhw Danai 0 19585 353971 353969 2016-05-06T19:08:08Z 92.158.195.59 wikitext text/x-wiki [[File:Affreschi_di_Sala_del_Buongoverno_(3).jpg|thumb|200px|Virghjiliu]] '''Dànai''' hè un terminu usatu com'è sinonimu di [[Grechi]]. Littiralamenti significheghja "a sterpa di [[Danao]]".<ref>'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu.</ref> Sicondu a lighjenda Danao era u rè di [[Libia]], frateddu coppiu d'[[Egittu (mitulugia)|Egittu]], rè di l'[[Egittu]]. Dopu à parechji vicissitudini fughjì u frateddu versu l'uccidenti, scalendu in [[Argu]] in [[Grecia]]. ''Dànai'' è un epitetu par u terminu più genericu: ''Danai'' pò significà "uccidintali", oppostu à l'"uriintali" Troiani. In l'[[Iliadi]] di [[Omeru]], l'attaccanti grechi sò discritti incù trè noma diffarenti, à spessu usati com'è [[sinunimia|sinonimi]]: [[Argivi]] (in Grecu: Argéioi (Αργείοι), Danai (Δαναοί) è [[Achei]] (Αχαιοί). U terminu ''Dànai'' hè à spessu aprudatu da [[Virghjiliu]] in l'[[Eneidi]], in a celebra frasa di [[Laocoonti]] "Timeo Danaos et dona ferentes", o par indittu quandu [[Didonu]] cheri à [[Enea]] di narrà li l'urighjini di l' ''insidii di i Danai'' (''...et a prima dic, hospes, origine nobis / insidias, inquit, Danaum...'' I 753-754). U pueta latinu aproda l'epitetu incù rifirimentu à l'arti suturnu di l'Achei, discindenti di [[Danao]], chì avia urditu u cumplottu par uccida l'[[Egiziadi]], i so nipoti è ghjennari. ==Da veda dinò== * [[Timeo Danaos et dona ferentes]] * [[Egittu (mitulugia)]] [[Categoria:Mitulugia greca]] == Noti == <references/> ljbl44cy24j51jtlfpox1wck0fqtdiw Dànai 0 19586 353970 2016-05-06T19:06:11Z 92.158.195.59 Reindirizzamentu à [[Danai]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Danai]] howuyjpyquxgcu4kkesjyod5t1pd9qz Calanche di Piana 0 19588 375508 353987 2021-08-17T18:54:35Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:04_Calanche_Piana.jpg|thumb|250px|E calanche di Piana]] E '''Calanche di Piana''' (o [[calanchi di Piana]]) sò [[calanca|calanche]] situate annantu à a costa punente di a [[Corsica]], in u paese di [[Piana]], trà [[Aiacciu]] è [[Calvi]], annantu à u stradone di u cantu di u mare.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> == Geugrafia == === Geolugia === [[File:Piana-Les Calanche RD81.jpg|250px|thumb|U stradone in e calanche]] E Calanche sò una furmazione geologica di [[Roccia plutonica|rocce plutoniche]] chì facenu parte di l'inseme chjamatu "Corsica cristallina" à [[Roccia magmatica|rocce magmatiche]], à u punente di a linia partendu da [[Calvi]] è ghjunghjendu sin' à [[Sulinzara]]. === Rilievu === [[File:Piana le Dardo dans les Calanche.jpg|thumb|250px|U fiumicellu u Dardu in e calanche]] E calanche si prisentanu sottu à a forma d'una piccula catena muntosa à forma di "V" orientata versu a dritta di e Rocce Turchine, chì smarra à u nordu sopra à a cala di [[Dardu]] situatu annantu à a sponda sudu di u [[golfu di Portu]] è si termineghja à u sudu à u ponte di Cavallaghju. U puntu più altu si stabilisce à 698 metri. À mezu si trova un scogliu, duminatu da u Capu Ghjineparu (515 metri). E calanche sò percorse da u fiumicellu di [[Dardu]] chì nasce sottu à u Capu di u Vitullu (1311 m). E so acque eranu in tempi di una volta usate per fà voglie un mulinu à u locu dettu ''U Mulinu'' sottu à u ponte di Cavallaghju. === Accessu === Hè impussibile d'accede à u mare dapoi a strada in e calanche di Piana. == Patrimoniu mundiale == Incù u [[golfu di Portu]], u [[golfu di Girulata]] è a [[riserva di Scandula]] più à u nordu, e calanche di Piana sò iscritti dapoi u [[1983]] annantu à u [[Patrimoniu mundiale di l'Unesco]]. == Girandulate == [[File:Corse-04848-calanche de Piana-coeur.jpg|thumb|250px|U scogliu chjamatu ''u core'']] E calanche di Piana sò percorse da parechji stradelli : * u ''stradellu bassu'' versu u "Castellu" : hè un stradellu chì principia in u locu dettu "a Testa di u Cane" è chì porta sin'à u scogliu dettu "Castellu" (332 metri). U stradellu hè una longa falata atturchjata versu l'orlu di e scugliere chì strapiombanu u golfu di Portu, à mezu à un ciambugliu di petre. 'Ssu percorsu, d'una durata d'un'ora, ùn hè micca d'una grande difficultà ma ci sò e petricaghje. * u ''stradellu altu'' : un stradellu chì principia à menu di 200 metri à punente di "a Testa di u Cane", vicinu à a barra "e Rocce turchine", chì righjugne à u sudu a D81 trà u ponte di Cavallaghju è u ponte di Mezzanu passendu in e Rocce Turchine è u puntu più altu di e Calanche. * "l'anzianu stradellu da Piana à Ota" : stradellu partendu da l'oratoriu Santa Maritò situatu annantu à u stradone D81, pocu dopu à a barra di e Rocce turchine cullendu da Portu, per mezu à a travirsata di e Calanche, è chì righjugne u stradellu precedente. I dui ultimi stradelli permettenu ancu di ghjunghje in a furesta territuriale di Piana situata à livante di u paese. === Ligami esterni === * [http://www.otpiana.com/ Situ officiale di e calanche di Piana] == Note == <references/> [[Categoria:Calanca|Piana]] [[Categoria:Corsica]] k5ewediug3f0rho3qb63y4nnkxk7bxe Calanchi di Piana 0 19589 353986 2016-05-10T18:34:54Z 90.37.4.45 Reindirizzamentu à [[Calanche di Piana]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Calanche di Piana]] lyk4fit84zjgno48do80vgmxm98bx8b Conti di Corsica 0 19590 374746 360115 2021-08-02T19:32:14Z Fausta Samaritani 15085 /* I Successori */ wikitext text/x-wiki I '''conti di Corsica''' fubbenu parechji suvrani ereditarii di a Corsica, da u seculu IX à u seculu XI.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> == L'origine di a feudalità == À u [[Medievu]], i conti Bonifaziu in u 825 è Adalbertu u so figliolu in u 845, sò stati l'unu appressu à l'altru incaricati da l'imperatore [[Lothaire Prima]] di a difesa di a [[Corsica]] contru à i [[Mori]]. I so discendenti, marchesi in Italia, cunsirvonu 'ssa funzione. Eranu difendidori di a Corsica cum'è l'imperatore era difendidore di [[Roma]]<ref> [[Petru Paulu Raoul Colonna di Cesari Rocca|Colonna Di Cesari-Rocca]] è Luigi Villat in ''Storia di Corsica'' Anziana libraria Furne Boivin & Cie, Editori 5, carrughju Palatine Parigi VIimu 1916]</ref>. Ci hè statu dinù u conte Ghjuliu [[Ortoli]], di [[Ancone]], chì hè venutu in Corsica in u 773, mandatu da [[Carulu Magnu]] per luttà contru à l'invasione di i Mori. 'Ssa famiglia hè stata ricunnusciuta nobile da un arristatu di u Cunsigliu Superiore di a Corsica di u 21 di maghju di u 1772, stabiliscendu a figliazione dapoi Ghjucante, Ottaviu è Ghjuvanninellu Ortoli, vivi à u seculu XVI<ref> ''A Pieve d'Atallà'' di Arrigu Ortoli, Presidente d'Onore di l'Accademia Corsa di Nizza - aprile di u 1979</ref>. In u 951, u capu di i marchesi tuscani hè Oberto-Opizzo, vicariu imperiale per tutta l'Italia, ma suvranu direttu di e cuntee di [[Luni]], di [[Genuva]], di [[Milanu]] è di l'Isule. A cuntea di l'Isule era sottu à a ghjurisdizione diretta di i marchesi. I storichi anu riunitu i so discendenti sottu à u nome cunvenziunale d' "[[Obertenghi]]". Esistia dinù un ramu di i marchesi d'Italia più anticamente arradicatu in l'isula ch'è l'Obertenghi, chì si divide in Bianchi (i ''Bianculacci'') è in [[Cinarca]] (i ''[[Cinarchesi]]''). À u seculu XI, u marchese Albertu Ruffo averia cacciatu fora i [[Sarracini]] da Roma è cuntribuitu à a difesa di a Corsica. I so discendenti, [[marchesi di Massa]] o di Parodi, annantu à u cuntinente, aghjustonu sempre à i so tituli quellu di marchese di Corsica. Tutti i discendenti d'Albertu Ruffo purtavanu u titulu di marchese di Corsica, malgradu chì solu parechji frà elli risidianu annantu à u feudu. Un viciconte, un "gastald" o un vicariu amministrava i so bè. {{Citazione|I '''conti''' fubbenu, siont'è a tradizione, i suvrani ereditarii di a Corsica da u seculu IX à u seculu XI, è anu per autore unu conte [[Biancu Colonna|Biancu]] chì a so ligenda n'hà fattu un figliolu di l'iputeticu [[Ugu Colonna]].<ref>Colonna (1916).</ref>}} À u seculu XIII, i ''Bianculacci'' ùn sò più ch'è i vassalli di i ''Cinarchesi'' chì, diventati i maestri di u " [[Dilà di i Monti]] "<ref>U "Dilà di i Monti" currisponde à pocu pressu à l'attuale dipartimentu di u [[Pumonte]]</ref>, ùn cisseranu di pretende à l'auturità suprema. {{Citazione|In menu di dui centu cinquanta anni, dicessetti frà elli, chì i più celebri sò [[Sinucellu di la Rocca|Giudice (Sinucellu) di Cinarca]], [[Arrigu di la Rocca]], [[Vincentellu d'Istria]] è [[Ghjuvan Paulu di Leca]], dumineranu a Corsica guasi sana, a maiò parte incù u titulu di conte ch'elli teneranu micca d'unu drittu anticu, bensì di u suffraghju populare.<ref>Colonna (1916).</ref>}} À u seculu XIV per rinfurzà u so putere, i signori Cinarchesi averanu bisognu per esse designati ''Conte di Corsica'' d'invintà si un antenatu cumunu incù i Conti di u Palazzu<ref>Palazzu di [[Poghju di Venacu]].</ref> chì eranu elli i sputichi discendenti di Bonifaciu. E cundizione essenziale eranu : pussede u Castellu di Cinarca, appartene à a Famiglia [[Arrigu Della Rocca|Della Rocca]] è esse designatu à [[Biguglia]] o à [[Merusaglia]] da l'assemblea di i ripprisintanti di e [[pieve]] di Corsica. Cusì hè natu u mitu d'Ugu Colonna u liberatore di i Corsi affucati da i crudeli mori<ref>Diunisu Luciani in ''A Corsica tempa 'lli sarracini'', opera in lingua corsa lugliu di u 1998, riassuntu da Ghjuvanni Petru Poli, frivaghju di u 1999</ref>. == Conti è Viciconti di Corsica == === L'origine di a Dinastia === ==== Sient'è Ghjuvanni di la Grossa ==== * [[Ugu Colonna]] (760 - 834) * [[Biancu Colonna]] (791 -879) * [[Orlandu Colonna]] (820 - ?) * [[Ridolfu Colonna]] (860 - ?) * [[Guidu Colonna]] (900 - ?) ==== Sient'è altri storichi ==== * [[Bonifaciu II di Tuscana]] (791 - 879) ''Conte Biancu'' * [[Adalbertu Ier di Tuscana|Adalbert Prima di Tuscana]] (820 - 886) * [[Adalbertu II di Tuscana]] ( ? - 917) * [[Guidu di Tuscana]] ( ? - 929) * [[Lambertu di Tuscana]] ( ? - 938) * [[Boson d'Arles]] ( 885 - 936) * [[Hubert di Spolète]] ( ) (o [[Uberto Opizzo]] ? ) === I Successori === * [[Arrigu Colonna|Arrigu Ia Colonna]] (940 - 1000) (dettu ''Arrigu bel Messer'', mortu assassinatu, i so setti zitelli annigati) ''scendendu di u conte Biancu'' * [[Cuntessa Genuveva Di Torquati]] (moglia di u precedente) * [[Antonio Colonna Di Cinarca]] (990 - 1070) (scendendu di Cinarca Colonna, figliolu d'[[Ugu Colonna]] chì seria u fratellu di [[Biancu Colonna]]) ''Maritatu à a figliola d'Arrigu'' * [[Andrea Colonna Di Cinarca]] (1040 - 1112) * [[Arrigu IIe Colonna Di Cinarca]] * [[Diotajuti Colonna Di Cinarca]] (? - 1142) dice ''Ellu Sardu'' * [[Ansaldu da Mare]] (conte di Corsica 1200-1204) * [[Arrigu IIIe Colonna Di Cinarca]] (? - 1239) dettu ''Ellu Maggiore'' * [[Sinucellu di la Rocca]] dettu ''Ghjudice'' di Cinarca (1221 - 1306 o 1312) * [[Arrigu di la Rocca]] (? - 1401) conte di Corsica (1376 - 1401). * [[Vincentellu d'Istria]] (1380 - 1434), conte di Corsica (1410 - 1418), vicirè di Corsica (1418 - 1434) * [[Simone Ia da Mare]] (conte di Corsica 1434 - 1439) * [[Paulu Ia di la Rocca]] (?- 1441) * [[Ghjudice IIe di la Rocca]] * [[Paulu II di la Rocca]] * [[Tomasino di Campo-Fregoso]] * [[Gherardo Appiano]] (1461 - 1502), elettu conte di Corsica di ghjugnu di u 1483 * [[Ghjuvan Paulu di Leca]], conte di Corsica è di Cinarca == A fine di l'ultimi feudatarii == Occorse in u [[1511]] : {{Citazione|A ruvina di Ghjuvan Paulu è di Rinucciu<ref>[[Rinucciu di la Rocca]] (1458 -1511), signore di Cinarca è d'Istria</ref> fubbe ancu quella di u putere feudale in Corsica. Genuva ùn permessi micca à e case di la Rocca è di Leca di rilivà si, i signori d'Istria, d'Ornanu è di Bozzi fecenu a so sottumissione è rinuncionu ormai à ogni rollu puliticu.<ref>Colonna (1916).</ref>}} == Note == <references/> ==Bibliugrafia== * [[Petru Paulu Raoul Colonna di Cesari Rocca|Colonna Di Cesari-Rocca]] è Luigi Villat in ''Storia di Corsica'', Anziana libraria Furne Boivin & Cie Editori, 5 carrughju Palatine Parigi, 1916 == Da vede dinù == * [[Storia di a Corsica]] [[Categoria:Conti di Corsica]] [[Categoria:Storia di a Corsica]] 6nesaauf8n6led5mu7vr40h671pbg4g O Signore cosa ci hè 0 19593 374647 354025 2021-08-01T15:02:47Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''O Signore cosa ci hè''' hè un [[cantu]] tradiziunale di [[Corsica]]. ==O Signore cosa ci hè== :O signore cosa ci hè, ma cosa ci hè, ma cosa ci hè in stu paese :Dicenu ch'hè ghjuntu Andrì sta mane per lu battellu :A so mamma ùn pò più stà, ma cosa ci hè, ma cosa hà :Ghjunghje da terra chinese :A so mamma ùn pò più stà, ma cosa ci hè, ma cosa hà :Pare ch’ellu hè capurà. :O signore chì nutizia, hè ghjuntu per lu [[battellu]] :U figliolu di Letizia chì hè quasi culinnellu :Hà mandatu pè circà lu arrimane à la cità :U so carrittellu giallu cù a sumera di Natà. :Hè scalatu avanti notte cù una tinuta fiammente :Saluta le giuvanotte è dice à chì vole sente :« c’est trois mois que je voyage :Sans avoir le mal de mer :J'ai risigué faire naufrage :Le bateau saltait en l'air ». :A so mamma hè scimita è di vede lu cusì :Li sussurra intimichita « u me figliolu ùn sì fattu per stà quì ». :U merre prontu è ghjelosu preca ch'ellu parti via :Chì st’omu periculosu pò caccià li a merria :A donna senza maritu ùn si pò addurmentà :Eccu ci un bellu partitu ch’ùn vogliu lascià scappà. [[Categoria:cantu tradiziunale di Corsica]] o6xrm7j6vk40n6y3r38v5q9pvqhz95y O chì bella vita 0 19594 374648 354026 2021-08-01T15:06:13Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''O chì bella vita''' hè una [[canzone]] tradiziunale di [[Corsica]]. ==O chì bella vita== :Quandu a matina m'arrizzu à bon'ora :Sempre cuntentu com'un pascià :Mi vene in core di sorte fora :À vede lu tempu, ciò chì vole fà :Ma s'ellu piove o s'ell’hè nivulatu :Mi n'entru in casa è dicu à bà :Stà pur'à dorme ùn hè peccatu :Stamane piove ùn si pò travaglià :O chì bella vita, chì tuttu u mondu la dica :[[Caffè]] cù l'[[acquavita]] dopu [[cognac]] è [[tè]] :O chì bella vita, chì tuttu u mondu la dica :Caffè cù l'acquavita dopu cognac è tè :Dopu meziornu appena manghjatu :Sentu una voce chì vene à chjamà :Sta voce hè quella d’un camaratu :Chì per le donne m’invita à andà :S'ella mi vene l'uccasione :D'una zitella à suvità :Subitu n'aghju la passione :È mi ne scordu ancu di manghjà :Tutte le volte mamma mi dice :Sta galuppata ùn pò durà :Hè megliu chì tù a pigli a moglia :O a to saluta si ne và :Eiu pè le donne sò passiunatu :Manghju li soldi in quantità :À mè hè babbu chì m'hà amparatu :È per la vita ùn mi possu scurdà. [[Categoria:cantu tradiziunale di Corsica]] ls84c1o70gty76kxl6gzr5soszlu8t2 Arrigu Colonna 0 19597 374745 361690 2021-08-02T19:26:31Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''Arrigu Colonna''', natu circa in l'annu 940, discendente direttu d'[[Ugu Colonna]], seria u 6esimu [[Conti di Corsica|Conte di Corsica]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Arrigu Colonna fubbe cugnumatu ''il bel Missere'', prubabilmente per via di a so bellezza di natura, è di a so amabile figura. Hè più cunnisciutu sottu à u nome d'''Arrigu il bel Missere''. Hè reputatu esse u figliolu maiò di [[Guidu Colonna]]<ref> ''A Corsica: unu populu, una storia'', l'Arcipelagu, ghjugnu di u 2003, "A dinastia fantasimu di i Colonna"</ref>. == Biugrafia == [[File:CoA fam ITA colonna.png|right|200px|thumb|A stemma di i Colonna]] Sient'è u cronistu di u [[XVe seculu]], [[Ghjuvanni di la Grossa]], hè ellu chì unu Imperatore (chì a so storia ùn si ricorda micca u nome) fece Cavaliere, è à u quale, circustanza di prima trinca, cunfirmò u pussidimentu di a [[Corsica]]. Era assai populare è omu pò dì ch'ellu fubbe u liberatore di u so populu, quandu ellu li dete l'abulizione di a "decima di i zitelli" chì Roma esigia. Avia mandatu per stu fine vicinu à u [[Vaticanu|Santu Sediu]] u vescu d'[[Aleria]], chì cunnuscia a so capacità. U [[Papa]], struitu da l'eloquente ripprisintazione di u sapiente Prelatu, si spicciò d'abrugà a leghje, è duvite marcà a so indignazione contru à l'avarizia di l'Officiali di a Corte Rumana. U conte Arrigu ebbe setti figlioli è una figliola di Ginevra, a so moglia, chì appartenia à a famiglia [[Roma|rumana]] di i Torquati. Maritò a so figliola à u conte Antonio, figliolu di u conte Forte di [[Cinarca]], discendente di u conte Cinarcu<ref>[[Ghjuvanni di la Grossa]], ''Croniche'' in ''Storia di a Corsica'' publicata da l'Abate Letteron, tome I p. 121</ref>. U Conte Forte di Cinarca pretendia chì i castelli di Tralavetu è di Cavru eranu stati architettati in a stesa di a so ghjuridizione. I Tralavetini s'oppuninu à e pretensione di Forte, chì purtò u prucessu davanti à Arrigu, amicu (è dinù parente) ch'ellu u ghjudicava in qualità di Magistratu supremu. 'Ssu principe ghjustu, accumpagnatu di i so zitelli, andò sopr'à locu per struisce si di i medii chì omu mettia in causa. I Tralavetini, privedendu chì a so decisione li seria sfavurevule, privensinu u so ghjudicamentu, è u fecenu assassinà da unu Sardu. In u mentre chì Forte di Cinarca si chjimpava u parricidiu, agguantonu i setti principi, ch'elli annigonu sottu à unu ponte vicinu à [[Cavru]].<ref>'Sse infurmazione sò stratte da a ''Storia di e Rivoluzione di Corsica, dapoi i so primi abitanti sin'à i ghjorni d'oghje'', publicatu trà u 1771 è 1776, da l'abate Germane. Quellu cita parechje volte à [[Anton Petru Filippini]].</ref> == Note == <references/> == Bibliugrafia == *[[Lucien Auguste Letteron|Abate Letteron]] ''Storia di a Corsica - Tomu 1'', Bulletinu di a Sucità di e scenze naturale è storichi di a Corsica, Stampa è libraria Vv Eugène Ollagnier, Bastia 1888. ==Da vede dinù== * [[Ghjuvanni di la Grossa]] [[Categoria:Persunalità storica di Corsica]] [[Categoria:Conti di Corsica]] [[Categoria:Biugrafia]] rxypqt4t1mwsl1rx410zvthci89qhpa Corbara 0 19601 354154 2016-05-22T08:43:23Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Corbara]] à [[A Curbaghja]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Curbaghja]] 29bfx0w364ub8nj9rr7uqk32uep9sfp Custera 0 19602 363320 363317 2019-09-05T09:53:39Z Vulpachjinu 8656 /* Geugrafia */ wikitext text/x-wiki [[File:Volpajola-Scolca-pano.jpg|thumb|upright=1.8|Vista di i paesi di [[A Vulpaghjola]] è di [[Scolca]].]] A '''Custera''' hè una regione minore di [[Corsica]] occupendu a sponda sinistra di a bassa valle di u [[Golu]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Custituisce l'estremità sudu-occidentale di a [[Bagnaghja]] (rigione di [[Bastia]]). U so capilocu storicu hè [[Lentu]]. == Geugrafia == [[File:Valle di Golu Custera.JPG|thumb|upright=1.2|Vista di a bassa valle di u [[Golu]] versu l'insù dapoi u circondu di [[A Vulpaiola]].]] A Custera designa i territorii situati annantu à a sponda sinistra di u fiume [[Golu]] in unu ambiente aridu è ertu (d'induve u nome di "custera") delimitatu à punente è à u nordu da una longa cresta chì cumprende successivamente u Quercitellu, a [[foce di Bigornu]], a Cima à u Spazzolu, è a Cima di i Tafoni è accinta à livante da a foce di Campu chì a spicca da [[Lucciana]] è da a rigione di [[Bastia]]. Si tratta di u territoriu di a pieve di Bigornu originale. A Custera face fronte à u [[Rustinu]] è à u [[Casacconi]] chì sò appullati da l'altru latu di u Golu. Regione minore assai panuramica, a Custera hè situata di punta à u [[massicciu di u San Petrone]] è abbraccia in locu in locu l'estremità sudu-orientale di u [[massicciu di u Monte Cintu]] (u [[Capu Biancu]] è e [[Penne Rosse]]) è l'inseme di u [[massicciu di u Monte Rutondu]]. [[File:Lentu Custera.JPG|thumb|upright=1.2|Vista annantu à [[Lentu]] in a cullata di a [[foce di Bigornu]].]] A regione attuale di a Custera cumprende dunque e seguente cumune : * [[a Scolca]] * [[a Vulpaiola]] * [[Campitellu]] * [[Bigornu]] * [[Lentu]] * [[Canavaghja]] == Note == <references/> == Vede dinù == * [[Bagnaghja]] * [[Golu]] i3uuggp42qt6tg5bx6mhhpo4qdlpn86 Mike Myers 0 19603 375842 354172 2021-08-19T17:50:01Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Mike Myers 2011.jpg|thumb|Myers, [[2011]]]] '''Michael Jonathan''' "'''Mike'''" '''Myers''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Myers, Mike]] [[Categoria:Americanu|Myers, Mike]] [[Categoria:Biugrafia]] go4obgmtspwouctqi7yc0es12vtuu3c Kung Pow! Enter the Fist 0 19604 358525 354212 2018-02-06T22:13:06Z 2602:306:83A9:3D00:4874:C2F0:7F10:186C wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''Kung Pow! Enter the Fist''''' hè un [[cinemà|filmu]] [[Stati Uniti d'America|americanu]] di cumedia di l'annu [[2002]], realizatu da [[Steve Oedekerk]]. I rolli maestri i tenenu Oedekerk, [[Hui Lou Chen]], è [[Ling Ling Tse]]. [[Categoria:Filmu di l'annu 2002]] [[Categoria:Filmu americanu]] [[Categoria:Cumedia (Filmu)]] jorvty7el3z1863xozsujfbsere8zb5 Alfa Romeo 0 19607 368416 360346 2020-08-08T04:36:14Z Holder 1485 wikitext text/x-wiki [[File:Alfa Romeo 8c Spider - Flickr - The Car Spy (2).jpg|thumb|Marcu Alfa Romeo annantu à un mudellu 8 C.]] L’'''Alfa Romeo'''<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.</ref> hè una impresa automubilistica [[Italia|taliana]] cunnisciuta per a produzzione di [[vittura|vitture]] à caratteru spurtivu. Fundata u 24 ghjugnu di u 1910 à Milanu cum'è ALFA (acronimu di "Anonima Lumbarda Fabbrica Automobili") in u 1918 cambiò nome in "Alfa Romeo" dopu à l’accattu di u cuntrollu di a sucità da parte di [[Nicola Romeo]]. L’Alfa Romeo appartense à u Statu talianu da u 1933 à u 1986, quandu fù vinduta à u [[gruppu Fiat]] Mentre a so storia a casa detta "di u Biscione" per u marcu hà rializatu molte vitture da strada è [[concept car]] chì anu marcatu in parte a storia di u [[Prugittazione di vitture|design]] di l’industria automubilistica taliana. Da un puntu di vista tecnulogicu, l’Alfa Romeo hè cunsiderata trà e case a l’avanguardia di u panorama automubilisticu mundiale grazia à l’innuvazione chì anu cuminciatu annantu à e so vitture. In più di e vitture l’Alfa Romeo hà ancu produttu [[Veiculu cummerciale|veiculi cummerciali]], [[Veiculu ferruviariu|materiale ferruviariu]], [[Trasportu pubblicu|mezi publichi]], [[Mutore marinu|mutori marini]] è [[Mutore aerunauticu|aerunautichi]]. À l’iniziu di u sittanta, à u culmine di a capacità manifatturera, a forza di travagliu sfiurava i 29.000 impiegati distribuiti in i trè stabilimenti produttivi di l’epica (Purtellu, Arese, Pumiglianu d’Arcu). A casa di u Biscione hà participatu incù successu à differente categurie di cumpetizione automubilistiche. In u 1925 hà vintu u primu [[Campiunatu mundiale custruttori|campiunatu]] di u mondu di automobilismu organizatu in a storia mentre in u 1950 è in u 1951 hà cunquistatu e prime duie edizione di u Campiunatu mundiale di Formula 1. In u 1975 è in u 1977 hà vintu u campiunatu mundiale sportprotutipi. Incù e vitture Alfa Romeo a Scuderia Ferrari hà principiatu in e cumpetizione. [[File:Alfa Romeo Mito.jpg|250px]] ==Da vede dinò== *[[Citroën]] *[[Karl Benz]] *[[Nicola Romeo]] *[[Peugeot]] *[[Renault]] *[[Vittura]] *[[Volkswagen]] == Note == <references/> [[Categoria:Trasportu]] [[Categoria:Vittura]] [[Categoria:Industria]] pak2vuh568zcne9udoijge4iz19qg6s Nicola Romeo 0 19608 354223 354220 2016-06-05T09:10:14Z 90.37.69.19 wikitext text/x-wiki [[File:Nicola Romeo.jpg|right|150px]] Nicola Romeo ([[Santu Antimu (NA)|Santu Antimu]], 28 aprile 1876 – Magregliu, 15 aostu 1938) hè statu un ingegnere è imprisariu [[Italia|talianu]], senatore in a XXVIII Legislatura di u [[Regnu di Italia (1861-1946)|Regnu di Italia]] è pruprietariu di l'ALFA, chì in seguitu à a so entrata in l’impresa, diventò [[Alfa Romeo]]. ==Da vede dinò== *[[Alfa Romeo]] *[[Citroën]] *[[Karl Benz]] *[[Peugeot]] *[[Renault]] *[[Vittura]] *[[Volkswagen]] er8blibx1bknvidfdu3h7ty6th8vcic Surrealisimu 0 19609 377428 354279 2021-10-15T19:46:06Z 105.157.79.119 Surrealisimu wikitext text/x-wiki [[File:Statue of Joan Miró in Parc de Joan Miró, Barcelona.JPG|miniatura|Statua di Joan Mirò]] [[File:The real me by Achraf Baznani.jpg|miniatura|Achraf Baznani]] U '''surrealismu''' hè un muvimentu culturale moltu diffusu in a cultura di u [[Novicentu]] chì nascì cum'è evuluzione di u [[Dadaismu]]. Hà coinvoltu tutti l'[[arte|arti visivi]], ancu a [[litteratura]] è u [[cinema]], quest'ultimu essendu natu in l'[[anni 1920|anni vinti]] i [[Parigi]], induve, in u 1925 hè stata allestita a prima mostra di u muvimentu. Ebbe cum'è principale ripprisintante u pueta [[André Breton]], chì canalizò a vitalità distruttiva di u [[dadaismu]]. Breton fù influinzatu da a littura de ''[[L'interpritazione di i sogni]]'' di [[Sigmund Freud|Freud]] di u [[1899]]. {{c-supranu}} [[Categoria:Arte]] l0j2ytos9ku15zazj1qoli7hvqrazbx David Kaufman 0 19610 375771 354250 2021-08-19T13:02:49Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''David Kaufman''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Kaufman, David]] [[Categoria:Americanu|Kaufman, David]] [[Categoria:Biugrafia]] 69s24a43gnenm114d285mi3w4s37igm Cappidduccia 0 19611 354254 2016-06-09T16:35:26Z 90.37.69.19 Reindirizzamentu à [[Cappelluccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cappelluccia]] puiup0wjn23e21i423dv13or576ab4p Acula marina corsa 0 19613 354275 2016-06-10T17:16:25Z Paulu 58 Paulu ha spostato la pagina [[Acula marina corsa]] a [[Gabbianu corsu]] tramite redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Gabbianu corsu]] 6pt1ed2e5d1z2i862icqcpo6yzsnm8d Paul Petersen 0 19614 375996 354281 2021-08-20T10:56:09Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Paul-Petersen-in-2015.jpg|thumb|Petersen, [[2015]]]] '''William Paul Petersen''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Petersen, Paul]] [[Categoria:Americanu|Petersen, Paul]] [[Categoria:Biugrafia]] 1lpmjcusu11xm7i50o09c03j83bvskn Thomas Haden Church 0 19615 375583 354287 2021-08-18T11:06:27Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Thomas Haden Church at the 2009 Tribeca Film Festival.jpg|thumb|Church, [[2009]]]] '''Thomas Richard McMillen''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Church, Thomas Haden]] [[Categoria:Americanu|Church, Thomas Haden]] [[Categoria:Biugrafia]] hegqdt497s1jqohclgf9bft7evu2nim Punk 0 19616 376200 374655 2021-08-22T02:14:36Z Jun Misugi 295 - cat wikitext text/x-wiki [[File:Punks-concierto.jpg|miniatura|Gruppu di Punk]] '''Punk''' hè un termine anglese (chì cum'è agettivu significheghja di scarsa qualità, da dui soldi) creatu pa identificà una sottucultura ghjuvanile affiurata in u [[Regnu Unitu]] è in i [[Stati Uniti]], à mità di l'anni sittanta. U termine nascì da a musica ''punk rock'', una [[musica]] roza, rumorosa, pocu cumplessa, ribella è diretta, nata à mità di u sittanta in Inghilterra è in i Stati Uniti incù gruppi cum'è The Stooges, Ramones, [[Sex Pistols]], Dead Boys, The Damned o Clash. == Urigine == U currente però ùn era micca cunnisciuta ancu cum'è ''punk rock'', perchè u termine nascì qualchì annu dopu. Stu muvimentu musicale era dunque identificatu cum'è una cuntinuazione di u ''garage rock'' di l'anni sissanta, generu à u quale caratteristica era, per appuntu, un'essenza grezza è tantu diretta, rispettu à altri generi di rock & roll. U generu pudia però esse definitu ancu cum'è hard [[rock]]. I gruppi in quistione eranu cusi ricunnisciuti cum'è garage rock, hard rock, glam rock o simpliciamente rock & roll. Parechji gruppi di i primi anni sittanta infatti, avianu tipichi elementi ''glam rock'', in particulare i New York Dolls, dopu Iggy Pop, ma ancu David Bowie, Roxy Music è altri. Sta prima fasa serà chjamata "proto-punk". Sti gruppi connutavanu elementi stilistichi tipichi di u ''punk rock'', ancu prima di a so nascita è dunque di u so ricunniscimentu. U termine ''punk rock'' nascì versu a mità di u sittanta. Trà i primi à esse definiti in tal modu seranu i Ramones, nati in u 1974. Cum'è molti altri gruppi di u currente, i Ramones anu elementi tratti da u garage rock, surf, british invasion è più generalmente rock & roll, uniti à sonurità grezze, distorte è prive di tecnica strumintale. Affiureranu ancu altre gruppi cum'è The Heartbreakers, Dead Boys è i The Voidoids. St'undata, ricunnisciuta cum'è a prima undata di punk rock, serà identificata cum'è Punk 77, vale à dì l'undata di gruppi ''punk rock'', sviluppati versu a siconda mità di l'anni sittanta. St'undata cumprenderà gruppi di parechje naziunalità, ma soprattuttu americani è britannichi. == Vistitura == L'abbigliamentu hè custituitu da vistiti stracciati, pantaloni ruvinati, anfibi è catene à u collu. In i [[capelli]] à spessu s'aghjunghje a cresta. Inoltre hè frequente l'usu di piercing à [[orechja|orechje]], guance è sopraccigli, in l'anni 70 era cunsiderata una cosa strana nonustante fusse passata a rivoluzione ghjuvanile di u sissanta. == Tipulugie sottuculturale == Attualmente ci sò diverse tipulugie di punk, chì si differenzieghjanu per via di a musica è di a vistitura. Pa indettu u ''crust punk'', sottugeneru di u hardcore punk è di u anarcho punk, contaminatu da u metal estremu. Stu generu, natu in Inghilterra in i primi anni uttanta, prisenta à spessu testi pessimisti è cuncintrati annantu à temi suciali è pulitichi. A vistitura hè varia rispettu à u classicu punk. I capelli sò più longhi è spessu accumpagnati da dreadlocks, i vistuti sò simili à u punk originale ma incù l'aghjunta di toppe è spille. [[Categoria:Musica]] dk76gu624c3xijoi9xucakcnt9p3iee Corsica è Sardegna 0 19617 354356 354313 2016-06-24T18:18:35Z 109.208.207.151 wikitext text/x-wiki [[Image:Corsica et Sardinia SPQR.png|thumb|right|350px|A Corsica è a Sardegna in l'Imperu rumanu, versu u 120]] A '''Corsica è Sardegna''' (''Corsica et Sardinia'' in latinu) hè stata una [[pruvincia rumana]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> I Fenici sò i primi à creà fondachi cummerciali in [[Corsica]] è in [[Sardegna]] : Caralis ([[Cagliari]]), [[Tharros]] ([[Torre di San Ghjuvanni]]), ma i Grechi di [[Focea]] li facenu concurrenza incù e so culonie d'[[Aleria|Alalia]] (attuale [[Aleria]]) in Corsica (fundata versu u -560) è di Terranova Pausania ([[Olbia]]) in Sardegna. I [[Cartagine|Cartaginese]] aiutati da l' [[Etruschi]] vincenu i Focei à Alalia in u -535. A Sardegna, eppo a Corsica, passanu sottu à u cuntrollu di [[Cartagine]]. À u mumentu di a [[prima guerra punica]], i [[Ripublica rumana|Rumani]] attaccanu a [[Sardegna]] da u -259, ma ùn si ne impatruniscenu micca. Dopu à a disfatta di Cartagine in -241, i mercenarii sardi à u sirviziu di [[Cartagine]] si rivoltanu in u -238 è cherenu l'aiutu di i Rumani. Quelli dichjaranu di novu a guerra à Cartagine è mandanu a so flotta di guerra. In u -229, Cartagine cede à Roma a Corsica è a Sardegna, pirdendu cusì duie piazze strategiche in u [[mar' Tirrenu]]. À u mumentu di a [[siconda guerra punica]] (218-201), i Cartaginesi tentanu indarnu di ripiglià a Sardegna. [[File:Descriptio_Corsicae_insulae_;_Descriptio_Sardiniae_insulae_(5121150014).jpg|250px|thumb|Carta antica di a Corsica è a Sardegna]] I Rumani, maestri di e coste è di e piane, mettenu guasi un seculu à sottumette e pupulazione native di l'internu di l'isule. In u -27, a Sardegna è a Corsica, più o menu pacificate, diventanu una [[Pruvincia rumana|pruvincia senaturiale]], ma l'insicurezza chì face rignà a predaghjina obbligheghja à trasfurmà la versu u 66 in [[Pruvincia rumana|pruvincia imperiale]] per mandà ci e ligione. Ghjudicate pocu attraente per causa di a so ruzezza, a Corsica è a Sardegna servenu parechje volte di locu di sbandimentu durente l'[[Imperu rumanu]] : * In u 19, [[Tiberiu]] manda in Sardegna parechje migliaie di ghjudei di Roma accusati da [[pruselitismu]], affinch'elli lottinu contru à i briganti è travaglinu in e minere. * [[Seneca u Ghjovanu]] hè rilegatu in Corsica trà u 41 è u 48 (o u 49). A Sardegna hè una di e pruvince produttrice di granu, ch'ella sporta versu Roma via [[Ostie]], cum'è ne tistimunieghjanu e ripprisintazione cummerciale di ''Karalis'' ([[Cagliari]]) è di ''Turris'' ([[Portu Torres]]) in a [[piazza di e Curpurazione]]. I [[Vandali]], dopu à avè invaditu l'[[Africa rumana]], s'imparuniscenu di a Corsica è di a Sardegna, versu u 456. E tenenu sinu in u 533, data di a so ricunquista da [[Bélisaire]], generale di l'imperatore d'Oriente [[Ghjustinianu|Ghjustinianu Ia]]. Ma l'[[Imperu bizantinu]], ùn avendu più i mezi di cunsirvà a so duminazione, abbandona 'ss'isule à l'invasori arabi. == Note == <references/> ==Da vede dinù== * [[Alalia]] [[Categoria:Pruvincia rumana]] [[Categoria:Storia di a Corsica]] [[Categoria:Storia di a Sardegna]] mt4zdegm01y6b1rif43jfwrxbfbmf97 Matt K. Miller 0 19618 375837 354325 2021-08-19T17:42:33Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Matthew Kermit''' "'''Matt'''" '''Miller''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Miller, Matt K.]] [[Categoria:Americanu|Miller, Matt K.]] [[Categoria:Biugrafia]] mivysc8l6m1cus4nphke7dv9fbz6yki John Goodman 0 19619 375685 354326 2021-08-18T19:26:22Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:John Goodman 2014 2.jpg|thumb|Goodman, [[2014]]]] '''Jonathan Stephen''' "'''John'''" '''Goodman''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Goodman, John]] [[Categoria:Americanu|Goodman, John]] [[Categoria:Biugrafia]] hiyp6c4eoxbwlt76re01z7gbmrexarc Capri 0 19620 363661 354346 2019-09-30T05:51:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Capri_From_Punta_Campanella.jpg|thumb|250px|Capri vista da a Punta Campanella]] '''Capri''' hè un'[[isula]] di a [[cala di Napuli]] situata di punta à a penisula di [[Sorrente]] in [[Italia]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Annantu à u so territoriu si trovanu a cumuna omonima di [[Capri (cumuna)|Capri]] è a cumuna d' [[Anacapri]]. E so dimensione sò di sei chilomitri di longu annantu à trè di largu. Cunnisciuta dapoi l'Antichità per a so bellezza, hè unu locu di villegiatura da l'epica rumana. Omu a cunnosce particularmente per [[I Faraglioni]], dui scogli emergendu da u mare. Ma l'isula pussede numerosi altri interessi cum'è a Marina Piccola, u belvedere di Tragara, a [[Caverna turchina (Italia)|caverna turchina]] (''Grotta Azzurra''), a [[Villa San Michele]], a [[Villa Malaparte]] è ancu e ruvine di e ville imperiale rumane. L'[[etimulugia]] di u nome di Capri ricolla à l'anziani culoni grechi chì fubbenu i primi abitanti di l'isula. Ùn deriveghja dunque micca da ''e [[capra|capre]]'', ma da u [[grecu anticu]] κάπρος (''kapros'' = cignale). == Geugrafia == [[File:Capri sights.png|thumb|250px|Carta di Capri.]] Annantu à l'isula di Capri sò situate duie cumune : [[Capri (cumuna)|Capri]] è [[Anacapri]]<ref>http://www.capri.com/in/anacapri</ref>. == Storia == === Antichità è epica rumana === [[File:Karte der Insel Capri.jpg|thumb|250px|Carta antica di Capri.]] A cità fubbe abitata à un'epica assai rinculata. E prove d'un'installazione umana assai anziana fubbenu truvate à l'epica rumana ; sient'è [[Suétone]] ([[Vita di i dodici Césars|''Vita di i dodici cesari'', Augustu, LXXII, 6]]), quandu fubbenu scavate i fundamenti di a villa d'[[Augustu]], ossi di giganti è "arme di l'eroi" fubbenu messu à u ghjornu. L'imperatore ordinò chì 'ssi ogetti fussinu esposti in i giardinu di a so residenza principale, u Palazzu di u Mare, è parechji cunsidereghjanu chì quessa fubbe a prima mostra di fussili. I scavi rializati à l'epica muderna anu mustratu chì una prisenza umana annantu à l'isula pò esse attistata à u [[Neuliticu]] è à l'[[età di u bronzu]]. [[Tacitu]] scrive chì ci eranu 12 ville imperiale à Capri. E ruvine di quella di Tragara pudianu sempre esse viste à u seculu XIX. [[Tiberiu]], u successore d'[[Augustu]], custrusse dinù una vigata di ville in Capri, a più cunnisciuta essendu a [[villa Jovis]]. Dapoi a piccula chjesa di a Madonna di u Succorsu, chì s'inalza ormai annantu à e ruvine di l'antica dimora, a vista hè trimenda : spazza [[Ischia]], [[Procida]], a [[cala di Napuli]] è a penisula di [[Sorrente]]. ===Medievu è epica muderna=== Quandu u [[marescialu Murat]] succese à u so cugnatu [[Joseph Bonaparte]] annantu à u tronu di u [[riame di Napuli]], u generale [[Ghjuvanni Maximilien Lamarque]] hè incaricatu u 18 di dicembre di u 1808 di piglià l'isula di Capri. Difatti, a so guarnigione inglese à l'ordini di [[Hudson Lowe]], u futuru carceraghju di l'Imperatore in [[Sant'Elena (isula)|Sant'Elena]], sfidava a prisenza francese, a bandera britannica essendu visibile da i balconi ancu di u palazzu reale. Quessa fubbe una bellissima azzione, chì necessitava curaghju, audacia è intelligenza. Per via di a so cunfigurazione naturale, l'isula ùn paria micca pigliatoghja; circundata da scogli à forchi incurunati da e difese nimiche assai armate d'artigliaria, omu ùn pudia pinetrà ci chì per appichjata è sottu à u focu nutritu da una guarnigione numerosa. Lamarque ne fece l'appichajta à a testa di i so omini, fendu toglie e scale è ritirà e nave per toglie ogni pussibilità di fughjita ; ùn firmava dunque più à i Francesi ch'è à fà decimà si sopr'à locu o à vince. Hè cù a baiunetta ch'elli riescinu dopu à parechji tentativi à francà e difese inglese, impunendu à u nimicu una capitulazione è lascendu à e mane di e truppe magazeni, munizione è attelli. Rindendu omagiu à u valore di i so avversarii, u generale Lamarque accorda a libertà à l'Inglesi chì chittonu l'isula senza altru. ===Storia cuntimpuranea=== [[File:Grotta_azzurra.capri.JPG|thumb|250px|A Grotta Azurra]] À parte si da u seculu XIX, Capri diventa una destinazione di villegiatura per l'aristucrazia rumana, à e staghjone induve a timperatura hè troppu alta in a capitale. L'isula hè friquintata da numerose persunalità ([[Henry James]], [[Oscar Wilde]], [[Rainer Maritò Rilke]], [[Victoria di Bade]] o ancu [[Curzio Malaparte]] ; l'artiste, e lesbiche americane è i rivoluziunarii russii ci stanu dinù qualchì tempu). U medicu [[Axel Munthe]] face ristaurà a [[villa San Michele]] è [[Friedrich Alfred Krupp|Fritz Krupp]], face custruisce un stradellu ertu sin'à a so villa, è ancu una caverna artifiziale in u portu di Marina Piccola. Capri cunnosce una vultata di pupularità à a fine di l'annate 1930, ma soprattuttu in l'annate 1950-1960, induv'ella diventa una destinazione prigiata di a [[jet-set]] (u [[Rainier III di monacu|principe Rainier]] è [[Grace Kelly]], a [[Wallis Simpson|duchessa di Windsor]], [[Richard Burton (attore)|Richard Burton]] è [[Elizabeth Taylor]], [[Marisa Berenson]], [[Penelope Tree]], [[David Bailey]], [[Valentino Garavani|Valentino]], [[Aristotele Onassis]] è [[Jackie Kennedy]], è cetera.). L'isula dà nascita à unu stile di vistitura esciutu da l'artigianatu lucale (cullane in curallu è turchese, sparziate o ancu u pantalone ''capri'' à orlu), inspirendu i criatori di modu ([[Dolce & Gabbana]] per indettu). == Capri in l'arte è a litteratura == [[File:Capri_skaly_Faraglione.JPG|thumb|250px|I Faraglioni]] L'isula hà accoltu ospite illustri cum'è [[Ghjuvanni Cocteau]], [[André Gide]], [[Massima Gorki]] chì vense in esiliu à Capri trà e duie rivoluzione russie di 1905 è 1917, [[Oscar Wilde]], [[Ghjacumu di Adelswärd-Fersen]], [[Pablo Picasso]], è hè diventata una destinazione assai prigiata da i turisti. Ci si visita in particulare a [[villa San Michele]] è e so cullizzione, chì appartenianu à u medicu è scrittore svidese [[Axel Munthe]] (1857-1949), è ancu a [[villa Malaparte]], o ancu a [[villa Vismara]], trasfurmata in albergu. * Una parte di u filmu ''[[U Disprezzu (filmu)|U Disprezzu]]'', rializatu in u 1963 da [[Jean-Luc Godard]], si svoglie in Capri. * U filmu ''[[Vanille Fraise]]'' fubbe guasi interiamente svoltu à Capri. * U cantadore [[Hervé Vilard]] hà principiatu a so carriera à l'età di 19 anni cantendu u so prima successu ''[[Capri hè finita]]''. * U cantadore [[Tino Rossi]] hà interpritatu ''Hè à Capri''. === Cucina === * [[Pesca à Capri]] * [[Insalade caprese]] (basilicu, muzzarella, pumata) * A ''[[torta caprese]]'', fucaccia à a cicculata è à l'amandule * U ''[[limuncellu]]'', licore ottenutu per via di a macerazione di curtecce di limone in [[acquavita]]. ==Persunalità== * [[Séraphine di Diu]] o [[Prudenza Pisa]], (1621-1699). [[Ordine di a Carmel|Sora carmélite]], misticu è scrittrice, fondatrice di parechji cunventi di carmelite in u sudu di l'Italia. == Turismu == À u mumentu di a staghjone turistica, d'istate, l'isula hè pigliata da assaltu è omu priferiscerà a matina o a sirata per si spassighjà ci. Invece, mentre i ghjorni festivi è mentre l'inguernu, omu ci pò spassighjà tutta a ghurnata senza guasi scuntrà à nimu. == Note == <references/> === Articuli cunnessi === * [[Caverna turchina (Italia)|Caverna turchina]] * [[Via Krupp]] * [[Villa Jovis]] * [[Villa Malaparte]] [[Categoria:Capri]] 7skvas2l0hjo7x1pgldd49wroozv491 Mike Pollock 0 19621 376003 354361 2021-08-20T11:05:18Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Michael B.''' "'''Mike'''" '''Pollock''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Pollock, Mike]] [[Categoria:Americanu|Pollock, Mike]] [[Categoria:Biugrafia]] ar3szh3pa6ef3t9b0cesrqtfbp8pkwf Sant'Elena 0 19623 374119 359585 2021-06-02T12:00:44Z Minorax 15175 /* Divisione amministrative */ wikitext text/x-wiki [[File:Saint_Helena_Island.jpg|thumb|250px|Sant'Elena vista da u spaziu]] '''Sant'Elena''' hè un'[[isula]] vulcanica di 122 km2, situata per mezu à l'[[oceanu Atlanticu]] sudu, à 1930 km di e coste [[Africa|africane]] è à 3500 km di e coste [[Brasile|brasiliane]], per 15° 57' S, 5° 42' W. Face parte amministrativamente di [[Sant'Elena, Ascensione è Tristan da Cunha]], territoriu d'oltrimare di u [[Regnu Unitu]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> L'isula fubbe scuperta da u navigatore galizianu [[João da Nova|João da Nova Castella]] u 21 di maghju di u 1502 è numinata in l'onore d'[[Elena (mamma di Custantinu)|Elena]], mamma di [[Custantinu Ia (imperatore rumanu)|Custantinu Ia]]. Da u [[1657]], diventa pussessu di a [[Cumpagnia inglese di l'Indie orientale]]. Per u più cunnisciuta cum'è locu d'esiliu di [[Napulione Buonaparte|Napuleone]] da u [[1815]] à a so morte u 5 di maghju di u 1821, l'isula li deve u so interessu turisticu chì riposa annantu à l'attraenza di i lochi ch'ellu hà friquintati. In u [[1890]], u capu [[zulu]] [[Dinizulu]] ci fubbe ditenutu, prima chì i Britannichi ci imprighjuneghjinu u generale [[Piet Cronje]] è 6000 [[Boers]] durente a [[Siconda Guerra di i Boers]]. Isula furtezza annantu à u passaghju di e nave di a [[Cumpagnia di l'Indie]], perse u so rollu strategicu à u mumentu di l'apertura di u [[Canale di Suez]]. == Geugrafia == Sant'Elena hè situata in l'Atlanticu sudu, à 1850 chilomitri di e coste africane è 3500 di u Brasile. == Storia == === Scuperta === L'isula fù scuperta da u navigatore galizianu [[João da Nova]] u 21 di maghju di u 1502<ref>Jules-Sébastien-César Dumont di Urville, ''Viaghju pitturescu intornu à u mondu'', tomu II, p. 547.</ref>, ghjornu di a festa di [[Elena (mamma di Custantinu)|santa Elena]] sient'è l'usu anticu è ortudossu, chì li vale u so nome. Qualchì avvinturieru è qualchì schiavu a pupuleghjanu. I vilieri, in u corsu di e so longhe travirsate, ci facenu arretta per rinnuvà a so pruvisione d'acqua dolce è di viveri freschi, ciò chì li vale u nome d'" Osteria di l'Oceanu "<ref>Ulane Bonnel, ''Sant'Elena, terra d'esiliu'', Hachette, 1971, 17.</ref>. In u 1633, una flotta olandese ne piglia pussidimentu à nome di i Paesi Bassi chì l'annessanu senza occupà la. A [[Cumpagnia britannica di l'Indie orientale]] chì ùn pussede in i mari australi nissunu puntu di rilasciamentu per e so nave, si ne impatrunisce in u 1659 è l'acconcia prima di cede la à a [[Curona (Commonwealth)|Curona]] in u 1834. I guvernadori ci sò tandu numinati. Da u 1815 à u 1821, l'isula hè pristata à u Guvernu britannicu cum'è locu d'esiliu per Napuleone<ref>Ghjacumu Macé, ''Dizziunariu storicu di Sant'Elena'', Tallandier, 2004.</ref>. === A ditenzione di Napuleone Ia === [[Image:16 Napoleons exole St Helena June1970.jpg|thumb|250px|[[Longwood House]]]] [[Image:Sainte-Hélène vallée du Tombeau 1858.jpg|thumb|250px|Sant'Elena - A [[valle di a Cappella]]]] Dopu à i Centu Ghjorni, [[Napuleone]] fubbe esiliatu è depurtatu da i Britannichi annantu à Sant'Elena induve ellu sbarcò u 16 d'uttrove di u 1815 à bordu di u HMS Northumberland 1798 6<ref>Thierry Lentz , ''Napuleone'', Edizione La Boétie, 2013, 82.</ref>. A ghjunta di Napuleone caghjunò una crescita di a pupulazione di l'isula : circa 1500 suldati inglesi (in più di i 800 militareschi di a cumpagnia di l'Indie) è 500 marinari di a fluttiglia di guerra, è ancu officiali di u guvernu britannicu, accumpagnati da a so famiglia, senza sminticà a piccula culonia francese chì campava in a vicinanza di Napuleone<ref>Michele Dancoisne-Martineau, ''Cronache di Sant'Elena: Atlanticu sudu'', Perrin, 2011, p. 301.</ref>. Inoltre, i Britannichi, timendu un sbarcu di marinari francesi per liberà u prigiunere, rivendiconu l'[[isula di l'Ascensione]] - sin'à tandu disabitata - è ci stabilinu una guarnigione. Napuleone morse u 5 di maghju di u 1821. U lindumane, u guvernadore di l'isula, [[Hudson Lowe|sir Hudson Lowe]], sin'à tandu in perpetuu cunflittu incù u so anzianu prigiunere, vinì in persona à assicurà si di a so morte è dichjarò tandu à a so vicinanza : {{citazione|(...) era u più grande nimicu di l'Inghilterra è ancu u meiu ; ma eiu li perdongu tuttu. À a morte d'un cusì grande omu, ùn si deve risente ch'è un prufondu dulore è prufondi rimpienti<ref>''Napuleone'', Larousse, 2015, p.91</ref>. Sicondu e so ultime vulintà in u casu induve u so corpu ùn duvia micca esse vultatu in Europa, Napuleone fubbe inumatu u [[9 di maghju]] vicinu à una surghjente, in a valle di u Géranium, dinuminata dapoi "[[valle di a Cappella]]". U [[27 di maghju]], tutta a culonia francese chittò l'isula. Dicennovi anni dopu à a morte di Napuleone, u rè [[Louis-Philippe Ia|Louis-Philippe]] pote ottene da u Regnu Unitu a [[Ritornu di a cennere|ristituzione di e cennere]] di l'exi imperatore. L'esumazione di u corpu di Napuleone ebbe locu u 15 d'uttrove di u 1840}}, po fubbe rimpatriatu in Francia è inumatu à l'[[Albergu di l'Invalide|Invalide]] in [[Parigi]]. In u 1822, l'abitazione di Longwood fubbe ceduta à un affituariu chì li dete torna l'usu di chjude ch'ella avia innanzu à a ghjunta da Napuleone, tantu chì dopu, i visitadori custatonu ch'è a casa di Napuleone aggrundava {{Citazione|mulinu, silu, stifale di paglia è ancu cavalli.<ref>Albertu Benhamou, ''L'altru Sant'Elena : a cattività, a malatia, a morte è i medichi intornu à Napuleone'', 2010, p. 373.</ref>}} [[File:Napoleon_sainthelene.jpg|thumb|250px|Nabuleone in Sant'Elena, da Francois-Joseph Sandmann]] À parte si da u [[1854]], l'imperatore [[Napuleone III]] neguziò incù u guvernu britannicu l'acquistu di [[Longwood House]] è di a valle di a Cappella, chì diventonnu pruprietà francese in u [[1858]], sottu à u nome di ''[[Campu francese di Sant'Elena]]'' è gistite dapoi da a [[Lista di i ministri francesi di l'Affari esteri|ministeru di l'Affari stranieri]]. U [[paviglione di i Briars]], prima dimora di l'imperatore annantu à l'isula, fubbe aghjuntu à u duminiu in u 1959, quandu a so ultimu pruprietariu ne fece donu à a Francia. == Vegetazione == A vegetazione di l'isula cuntava numerose spezie endemiche à u mumentu di a so scuperta, ma hè statu assai guastata da a prisenza di l'omu. A distruzzione hà principiatu pocu tempu dopu à a scuperta da i Portughesi in u 1502, incù l'intruduzione di capre. Ma ùn ci era nissunu animale erbivoru annantu à l'isula, è a flora ùn era micca adatta à u pasciale. Più tarde, incù u stabilimentu d'una pupulazione permanente da a [[Cumpagnia inglese di l'Indie orientale]] in u 1659, numerose piante, cum'è ''[[Phormium tenax]]'', sò state introdutte, e quale anu criatu nuvelli paisaghji. Inoltre, l'arburi sò stati assai imprudati per a custruzzione è a cucina, è a distillazione di l'[[Arrack (bivanda)|arrack]]. S'è l'internu di l'isula era prubabilmente cupertu da una densa furesta tropicale, è ancu a costa, u paisaghju attuale hè assai differente. Ci sò trè grande zone di vegetazione : i machjoni di filette arburescente, annantu à e più parte alte di l'isula, i pasciali à l'altezze medie, è una zona cumplittamente rosa, annantu à e parte basse. Certe spezie cum'è ''[[Acalypha rubrinervis]]'' è ''[[Olivu di Sant'Elena|Nesiota elliptica]]'' (olivu di Sant'Elena) sò avà sparite. Altre spezie, cum'è ''[[Pelargonium cotyledonis]]'' sò diventate rare o in via d'estinzione. Una spezia particulare hè entruta in a Storia: si tratta di u ''[[salice]]'' chì adumbrava a cappella di Napuleone <ref>[http://www.lautresaintehelene.com/autre-sainte-helene-articles-willow.html L'altru Sant'Elena], annantu à u situ lautresaintehelene.com, cunsultata u 26 di nuvembre di u 2014.</ref>. == Acelli endemichi == U [[curriere di Sant'Elena]] figura annantu à u blasone è a bandera di l'isula. [[File:Charadrius_sanctaehelenae_(1).jpg|250px|thumb|U [[Curriere di Sant'Elena]]]] Parechji sottuspezie d'acelli endemichi di l'isula sò sparite dapoi l'occupazione umana (per via di a caccia, distruzzione di a furesta primaria subtropicale, spezie predatrice introdutte...) : [[Rantanu di Sant'Elena]] (''Aphanocrex podarces''), [[Puppusgia di Sant'Elena]] (''Upupa antaios''), Culombula turchina, [[Cuccu di Sant'Elena]] (''Nannococcyx psix''). == Pupulazione == Ùn esiste micca una pupulazione [[indigena]] annantu à l'isula. L'abitanti di l'isula sò Europei discendenti di Britannichi, Africani discendenti di schiavi è di Chinesi. Tutti l'abitanti parlanu [[lingua inglese|inglese]]. Ùn ci hè mai statu [[creolu]] per avà è e pupulazione d'origine non britannicu ùn usanu più a lingua di i so antenati. A pupulazione s'inalza à circa 4200 abitanti in u [[2008]], inchjudendu i visitadori (3900 ùn cuntendu ch'è l'autoctoni), chì si scumpartenu per a maiò parte in l'internu di l'isula, più verdicante. Eppuru, quessa hè in forte calata, apposta ch'ella hà persu 1000 abitanti dapoi u 1998. A capitale di l'isula hè [[Jamestown (Sant'Elena)|Jamestown]], chì n'hè dinù a cità principale incù 864 abitanti. Situata annantu à a costa, stendendu si annantu à 1.5 km, ma spruvista di portu, hè incasciata trà duie muntagne. == Divisione amministrative == {| class="wikitable sortable" style="margin:auto;" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Distrittu!! Superf.<br>km² !! Pop.<br>22 febr.<br>1987 !! Pop.<br>3 di marzu<br />1998 !! Pop.<br>10 febr.<br>2008 !! Densità<br /> ab. /km² !! class="unsortable" rowspan="10" bgcolor="#Hà9DDF1" | [[File:District_map_of_Saint_Helena.png|200px]] |- |align="left"| [[Alarm Forest (Sant'Elena)|Alarm Forest]] || align="right"| 5,9 ||align="right"|... ||align="right"| 289 ||align="right"| 276||align="right"| 46,8 |- |align="left"| [[Blue Hill (Sant'Elena)|Blue Hill]] ||align="right"| 36,5 ||align="right"| 190||align="right"| 177|| align="right"| 153||align="right"| 4,2 |- |align="left"| [[Half Tree Hollow (Sant'Elena)|Half Tree Hollow]] ||align="right"| 1,6 ||align="right"| 1 075|| align="right"| 1 140||align="right"| 901||align="right"| 563,1 |- |align="left"| [[Jamestown (Sant'Elena)|Jamestown]] ||align="right" | 3,6 ||align="right"|...|| align="right"| 884|| align="right" | 714||align="right"|198,3 |- |align="left"| [[Levelwood (Sant'Elena)|Levelwood]] ||align="right"| 14,0 ||align="right"| 415|| align="right"| 376|| align="right"| 316||align="right"| 22,6 |- |align="left"| [[Longwood (Sant'Elena)|Longwood]] ||align="right"| 33,4 ||align="right"|...|| align="right"| 960|| align="right"| 715||align="right"| 21,4 |- |align="left"| [[Sandy Bay (Sant'Elena)|Sandy Bay]] ||align="right"| 15,3 ||align="right"| 305|| align="right"| 254|| align="right"| 205||align="right"| 13,4 |- |align="left"| [[Santu Paulu's (Sant'Elena)|Saint Paul's]] || align="right"| 4,4 ||align="right"|...||align="right"| 908 ||align="right"| 795||align="right"| 69,7 |- |-bgcolor=#dddddd class="sortbottom" |align="left"| '''Tutale''' ||align="right"| 121,7 ||align="right"| 5 644|| align="right"| 5 157||align="right"| 4 255||align="right"| 35,0 |} 'Ssi distritti sò ridutti à dui : Livante è Punente. Quattordici ettari formanu u [[Campu francese di Sant'Elena]]. == Accessu à l'isula == ===Via marittima === L'isula ùn hè accessibile ch'è per battellu, ma ùn pussede micca porti dutati d'un molu. Una nave britannica u ''RMS St Helena'' (RMS per ''Reale Mail Sirviziu'', l'ultimu battellu pustale britannicu sempre in sirviziu), mezu [[cargò]] mezu [[nave]] face a lega incù l'[[Africa di u Sudu]]. Ci volenu quattordici ghjorni à u cargò mistu ''RMS Santu Helena'', per percorre l'8000 chilomitri chì spiccanu [[Cardiff]] (Paese di Galles) da Jamestown. ===Via aeria === Dopu à assai contruversie, u [[Aeruportu di Sant'Elena|prugettu d'aeruportu]] fù abbandunatu per causa di a crise ecunomica mundiale in u 2009. Eppuru, u nuvellu guvernu britannicu di u prima ministru [[David Cameron]] dicise di ghjunghju 2010 di rilancià u prugettu chì fù aduttatu di nuvembre 2011. Hè una sucità sudafricana, Basil Read, chì ottense u cuntrattu di 200 milioni di libri, è l'aeruportu duvia apre in u 2015 (data di u 200u anniversariu di u ghjunta in esiliu di Napuleone), incù i buli trà l'isula è l'Africa di u Sudu<ref>''[http://www.bbc.co.uk/news/uk-15578596 Remote UK island colony of St Helena to get airport]'', [[BBC]], 3 di nuvembre di u 2011.</ref>. Finalmente, l'aeruportu fù inauguratu u 21 di maghju di u 2016. == Note == <references/> [[Categoria:Regnu Unitu]] [[Categoria:Africa]] iqj9lgbz6vb5hdyhcxyu67wiix0pn1d Montel Williams 0 19625 376106 354507 2021-08-20T20:46:57Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Caiazzo Williams.png|thumb|Williams, [[2014]]]] '''Montel Brian Anthony Williams''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Williams, Montel]] [[Categoria:Americanu|Williams, Montel]] [[Categoria:Biugrafia]] aatoyji1vz1g42oe5nv9vbv8w24hpji Nazione senza Statu 0 19626 368415 355622 2020-08-08T04:35:59Z Holder 1485 wikitext text/x-wiki E '''Nazione senza Statu''' sò cumunità umane chì, benchì pussidendu e caratteristiche culturale o identitarie assuciate di solitu à una nazione, ùn disponenu micca d'un [[Statu]] propiu. Assai à spessu, ùn sò micca ricunnusciute officialmente cum'è cumunità differente. <ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> E nazione senza Statu sò dunque cumprese in Stati induve a nazione chì dumineghja hè differente, o ancu sparte trà parechji Stati. == Definizione == U ricunniscimentu officiale di e nazione senza Statu hè assai varievule. In parechji stati, omu parla à palesu di nazione o di naziunalità, è in qualchì casu, quelle anu ottenute strutture amministrative o di guvernu propiu. In altri casi, a diversità naziunale ùn hè micca accittata, è u Statu cerca tandu à impone l'uniformità naziunale. A definizione d'una nazione senza Statu pò esse sugettiva. Da una parte, campanu à spessu inseme annantu à listessu territoriu e persone incù sintimenti naziunali assai differenti. Da un'altra parte, diterminà u territoriu esattu d'una nazione pò avvirà si in certi casi difficiule. In generale, e nazione senza Statu sò caratterizate, almenu, da unu di i quattru siguenti criterii: * Prisenza di tratti [[Cultura|culturali]] o linguistichi belli definiti è differenti di quelli di a maiò parte in u restu di u Statu. * Ricunniscimentu officiale da u Statu cum'è cumunità naziunale, naziunalità o simile. * Periudu storicu d'indipendenza prima d'una annessione * Prisenza d'un muvimentu culturale o [[puliticu]] chì ne rivendicheghja l'esistenza. == Articuli cunnessi == * [[Cartula europea di e lingue regiunale o minuritaria|Cartula europea di e lingue minuritarie o regiunale]] * [[Rettu di i populi à dispone di elli stessi|Drittu di autodeterminazione]] * [[Statu]] * [[Guvernu in esiliu]] * [[Lista di i muvimenti autonomistes o séparatistes|Muvimentu regiunale d'autodeterminazione]] * [[Naziunalismu]] * [[Organisazione di e nazione è di i populi non ripprisintati|Organisazione di e Nazione è di i Populi Non Ripprisintati]] (UNPO) * [[Apolide|Persona apolide]] * [[Suvranità]] * [[Sucità senza Statu]] * [[Lista di territorii cuntistati|Territorii cuntistati]] == Note == <references/> === Ligami esterni === * [http://www.unpo.org/ UNPO] Organisazione di e Nazione è di i Populi Non Ripprisintati (in inglese). * [http://web.archiviu.org/web/http://www.mondivers.cat/ MónDivers] Ghjurnale numericu annantu à e nazione senza Statu, i dritti di l'omu, e minuranze è cunflitti (in catalanu) * [http://www.eurominority.org/virsione/maps/map-nations.asp Carta di e nazione senza Statu d'Europa annantu à eurominority.org] [[Categoria:Naziunalismu]] [[Categoria:Cuncettu di scenza pulitica]] [[Categoria:Indipendentismu]] [[Categoria:Minuranza]] [[Categoria:Geugrafia pulitica]] [[Categoria:Rigiunalismu è naziunalismu]] eqe184n1avich754vjlqzyuje4q0pyd Galles 0 19630 372887 372350 2021-05-27T16:28:26Z Llywelyn2000 4414 Nova maghjina avà nant'à Commons: primu ministru di u parlamentu di Galles! Prufittate! wikitext text/x-wiki [[File:Cynhadledd i'r Wasg Press Conference 14.05.21.jpg|thumb|Mark Drakeford, Primu Ministru di u [[Parlamentu gallese]]; Maghju 2021]] U '''Galles''' (in [[gallese]] ''Cymru''), hè una [[nazione senza Statu]] è una di e quattru [[Nazione custitutiva (Regnu Unitu)|nazione custitutive]], è frà quelle una di e trè [[celte]], di u [[Regnu Unitu]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Hè chjamatu ''Cambria'' in [[latinu]]. A so capitale hè [[Cardiff]] (''Caerdydd'' in gallese), a più cità maiore di u paese di Gallia incù circa 315000 abitanti. Sin'à a so cunquista in u 1282 da [[Edouard Ia d'Inghilterra]], u paese di Gallia era custituitu da numerosi principati indipindenti. In seguitu à l'[[Laws in Wales Acts|Attu d'Unione]] di u rè [[Arrigu VIII d'Inghilterra|Arrigu VIII]] (chì u so arcibabbone [[Owen Tudor]] era dinù gallese), u principatu di Gallia hè diventatu una parte custituente di u riame d'Inghilterra in u [[1536]]. Dapoi u [[1301]], hè tradiziunale per u rè d'Inghilterra di cunsacrà u so figliolu maiò [[principe di Gallia]], ancu s'è quessa ùn hè micca automatica (u titulu accurdatu automaticamente à u figliolu erede apparente di u rè d'Inghilterra essendu quellu di [[duca di Cornuvaglia]], un'antra nazione celta incurpurata à u Riame d'Inghilterra senza esse ricunnusciuta cum'è nazione custituente di u Regnu Unitu, è quellu di principe di Gallia essendu datu à u mumentu di una cirimonia specifica). In u [[1999]], un'[[Assemblea naziunale di Gallia]] hà statu istituita. A so sede hè in Cardiff. U capu attuale di u guvernu hè [[Carwyn Jones]], membru di u [[Partitu travaglistu gallese]]. == Storia == I [[Rumani]] anu stabilitu qualchì piazza forte in u Sudu di u paese è in a so parte occidentale, cum'è in [[Carmarthen]] (Moridunum). Anu dinù architettatu a furtezza maiò di [[Caerleon (Paese di Gallia)|Caerleon]] (Isca), induv'ellu si trova l'[[anfiteatru rumanu|anfiteatru]] u megliu prisirvatu di Grande Brittagna. I [[Sassoni]] sò sempre fiascati per cunquistà u paese di Gallia, tanta per causa di u terrenu muntosu, ch'è di a resistenza accanita di u populu gallese. Unu di i rè sassoni, [[Offa di Mercie]] finì per erige un grande muru di terra, " [[Offa's Dyke]] ", à a cunfine di u so paese, per delimità a parte di a rigione di u Powys ch'ellu avia ghjustu cunquistatu. Parechje vistighe di 'ssa custruzzione sò sempre visibile. I Nurmani cumpiinu per duminà u paese, ma 'ssa duminazione fubbe più prugrissiva ch'è a cunquista di l'Inghilterra da [[Guglielmu u Cunquistadore]] in u [[1066]]. Principiata da i Sassoni, à u seculu VI, a cunquista di u paese di Gallia ùn s'ultimò ch'è in u [[1282]] annantu à un campu di battaglia, incù a vittoria di [[Edouard Ia d'Inghilterra|Edouard Ia]] annantu à [[Llywelyn l'Ultimu]], l'ultimu principe indipindente. Per rinfurzà a so duminazione, Edouard architettò in a rigione parechji castelli maiò, frà i quali quellu di [[Caernarfon]], quellu di [[Conwy]] o quellu di [[Harlech]]. U paese hè firmatu [[Celti|celticu]] è l'usu di a lingua gallese s'hè sempre trasmessu, quandu invece in [[Inghilterra]] è in [[Scozia]], l'usu di e [[lingue celtiche]] s'hè persu o hà largamente diminuitu. A parola [[inglese]] ''Wales'' per designà 'ssu paese hè esciuta da a parola [[germanica]] ''[[Walh]]'' chì si traduce da "parlendu una lingua celtica o rumanica" (a parola [[gallese]] significheghja "cumpatriottu"). Omu ritrova 'ssu termine in altre lingue è in altre rigione per designà sia a pupulazione parlendu una lingua celtica o rumanica, sia e terre ind'elli stanu ([[Walcheren]], [[Wallonia]], [[Welsches]], [[Valachia]]...). == Geugrafia == U paese di Gallia hè situatu annantu à una penisula in u centru punente di a Grande Brittagna. A so superficia hè circa 20779 km2, vene à dì circa u quartu di a superficia di a [[Scozia]]. Hà una lunghezza di 270 km da u nordu à u sudu è 97 km da livante à punente. U paese di Gallia hè cuttighjatu da l'Inghilterra à livante è dau mare in l'altre trè direzzione. À u tutale, u paese di Gallia hà più di 1200 km di litturale. == Geugrafia == [[File:North snowdonia panorama.jpg|thumb|500px|Snowdonia]] U paese di Gallia hè situatu annantu à una penisula in u centru punente di a Grande Brittagna. A so superficia hè circa 20779 km2, vene à dì circa u quartu di a superficia di a [[Scozia]]. Hà una lunghezza di 270 km da u nordu à u sudu è 97 km da livante à punente. U paese di Gallia hè cuttighjatu da l'Inghilterra à livante è dau mare in l'altre trè direzzione. À u tutale, u paese di Gallia hà più di 1200 km di litturale. Esistenu parechji isule à u largu di u so litturale (a più impurtante essendu Ynys Môn ([[Anglesey]]), à u nordupunente). A maiò parte di a pupulazione è e principale zone industriale sò in [[Gallia di u Sudu]], cumposte di a cità di [[Cardiff]] (Caerdydd), [[Swansea]] (Abertawe) è [[Newport (Paese di Gallia)|Newport]] (Casnewydd) è i so circondi ; un impurtante fuculaghju di pupulamentu esiste dinù in u Nordestu intornu à [[Wrexham]] (Gwrecsam). A più parte maiò di u territoriu di Gallia hè muntagnosa, in particulare in u Nordu è e rigione cintrale. E più muntagne alte di u paese di Gallia si situeghjanu in [[Snowdonia]] (Eryri), è particularmente u monte Snowdon (Yr Wyddfa), chì culmineghja à 1085 metri è chì hè a più vetta alta di u paese di Gallia. U paese di Gallia conta trè parchi naziunali : Snowdonia (Eryri), Brecon Beacons (Bannau Brycheiniog) è Pembrokeshire Coast (Arfordir Sir Benfro). Dispone dinù di quattru zone di bellezza naturale eccezziunale. === Cità è paesi impurtanti === * Caerdydd / '''[[Cardiff]]''' * Abertawe / '''[[Swansea]]''' * Casnewydd / [[Newport (paese di Gallia)|'''Newport''']] * Ci Barri / [[Barry (Paese di Gallia)|Barry]] * Wrecsam / [[Wrexham]] * Llanbedr-Pont-Steffan / Lampeter * [[Llanelli]] * Cwmbrân, Torfaen * [[Pontypridd]] * Pen-y-bont ar Ogwr / [[Bridgend]] * [[Portu Talbot]] * Castell Nedd / [[Neath]] * Merthyr Tudful / [[Merthyr Tydfil]] * Aberdaugleddau / [[Milford Haven]] * [[Aberystwyth]], [[Ceredigion]] * [[Caernarfon]], [[Gwynedd]] * [[Bangor (Paese di Gallia)|'''Bangor''']], Gwynedd * [[Llandudno]] * Trefynwy / [[Monmouth (Paese di Gallia)|Monmouth]], Gwent * Caerffili / [[Caerphilly]] * Caerfyrddin / [[Carmarthen]] * Penfro / [[Pembroke (paese di Gallia)|Pembroke]] * Caergybi / [[Holyhead]] * Dinbych-y-pysgod / [[Tenby]] * Caerllion / [[Caerleon (paese di Gallia)|Caerleon]] * Ci Drenewydd / [[Newtown (Powys)|Newtown]] * [[Portmeirion]]<ref>Paese criatu sicondu i piani di l'architettu [[Clough Williams-Ellis]] è in u quale fubbe turnata a vigata televisiva ''[[U Prigiunere]]'' incù [[Patrick McGoohan]].</ref> * [[Llanfairpwllgwyngyllgogerychwyrndrobwllllantysiliogogogoch]]<ref>Hè u nome u più longu per una cità europea, incù 58 lettere.</ref> == Pulitica == U paese di Gallia hè un [[principatu]] dapoi u seculu XIII, sottu à u principe gallese, [[Llywelyn Magnu]] è i so figliulini, Llywelyn l'Ultimu, chì prese u nome di [[Principe di i Gallesi]] in u circondu di [[1258]] ed hè statu ricunnusciutu da i rè inglesi incù u trattatu di Aberconwy in u 1277.<br /> Dapoi u [[1999]], u principatu dispone d'istituzione specifiche in u quatru d'una divoluzione di putere in u senu di u Regnu Unitu : un'[[Assemblea naziunale di Gallia|Assemblea naziunale]] è un [[Guvernu gallese|guvernu lucale]]. == Pupulazione è sucità == === Demugrafia === A spiranza di vita in u paese di Gallia hè in media inferiore d'un annu à quella custatata in [[Inghilterra]]. In u [[2014]], hè di 78,3 anni per l'omini è di 82,3 anni per e donne<ref>[http://www.bbc.com/news/uk-wales-30118592 " Life expectancy increases in Wales "], BBC Wales, 19 di nuvembre di u 2014.</ref>. un studiu publicatu in u [[2013]] svela chì una donna stà in una di e rigione e più povare di u paese di Gallia pò campà 10 anni di menu chì una donna stà in una rigione più asgiata<ref> [http://www.bbc.com/news/uk-wales-23434560 " Life expectancy: Women in poorer areas dying sooner "], BBC News, 24 di lugliu di u 2013.</ref>. == Cultura == === Lingue === [[File:Welsh bilingual road sign in Caernarfon.jpg|thumb|250px|[[Signaletica bislingua]] [[gallese]] è [[inglese]] in [[Caernarfon]].]] A prima lingua parlata oghje hè l'[[inglese]]. A siconda lingua hè u [[gallese]], lingua storica di u paese di Gallia, di a famiglia di e [[lingue celtiche]] è più pricisamente di u ramu [[Lingua brittonica|brittonicu]], prossima parente di u [[brettone]] cuntinentale è di u [[cornicu]]. Dapoi u [[1993]], una leghje ricunnosce l'ugualità trà e duie [[lingue]]. Appariscinu dapoi un certu tempu bon parechji infurmazione è documenti bislingui, è ancu a signaletica stradale in doppia forma inglese/gallese. Dopu à u censimentu di pupulazione di u [[1991]], si stimava chì ci era 508098 persone parlendu [[gallese]] in u paese di Gallia. Una inchiesta ultiriore, rializata in u [[1992]] da u ministeru di l'Affari gallesi ([[Welsh Offiziu]]), hà eppuru stimatu chì e bon parechji persone parlendu [[gallese]] s'elevava à 930200, frà e quale 467300 parlendu un pocu gallese, 94900 parlendu lu relativamente currentemente è 368000 persone parlendu un gallese sciappatu. À u principiu di u seculu XX, 50 % di a pupulazione parlava gallese in a vita currente. A prupurzione era cascata à u 20 % à a fine di u seculu. Grazia à l'integrazione di u gallese in l'insignamentu, hè ricullata à 23 % in u 2001 è cuntinueghja a so prugrissione. Oghje, u gallese hè a prima lingua celtica parlata in u mondu, incù più di 580000 locutori ricensati in u paese di Gallia<ref>[http://www.bwrdd-yr-iaith.org.uk Welsh Language Board] </ref> è 133000 in [[Inghilterra]]. Esiste una catena di televisione chì emette esclusivamente in 'ssa lingua (S4C), una stazione di radiu naziunale (Radiu Cymru), è altre stazione lucale diffondenu rigularmente l'emissione in gallese. Tutti i pannelli indicatori sò stampati à tempu in inglese è in gallese. In l'insignamentu, circa 20 % di i zitelli facenu a scola solu in gallese ; per u restu, u studiu di u gallese cum'è siconda lingua hè ubligatoriu insin'à l'età di sedici anni. Per via di cunsequenza, hè in e classe d'età e più ghjovane chì omu trova u più di gallofoni. In e rigione di u Punente è di u Nordu di u paese, induve u gallese hè a lingua materna di a maiuranza, i culleghji è i licei sò piuttostu bislingui, per chì quelli chì ùn parlanu micca u gallese currentemente u possinu imparà. === Simbuli gallesi === [[File:Welsh_Dragon_(Y_Ddraig_Goch).svg|thumb|250px|U dracone rossu chì figura annantu à a [[bandera di u paese di Gallia]]]] U [[Dracone (criatura fantastica)|dracone]] rossu (''Ci ddraig goch'' in gallese) simbulizeghja a lotta trà i Sassoni è i Celti. Una ligenda conta ch'è u rè [[Uther Pendragon]] (u babbu di u [[rè Arthur]]) vulia custruisce un castellu ma a terra trimava è ne distrughjia senza arrestu i fundamenti. U [[Magu Merlinu]], chjamatu ''[[Myrddin]]'' in gallesi, chì avia u daziu di vighjenza, capì chì 'ssu rimusciu era cagiunatu da dui draconi : unu, u dracone biancu, avia pigliatu a piazza di l'altru, u dracone rossu, in a so caverna. U dracone rossu, chì ripprisenta di manera metaforica i [[Brettoni]], finisceria per guadagne riguardu à l'invasore sassone. Si cunnosce qualchì puemu, prubabilmente apocrifi, di Merlinu. Hè prubabile chì stu emblema fusse un restu di l'occupazione rumana chì l'aprudava cum'è emblema di cuorte. Hè l'insigne reale di u paese di Gallia dapoi u [[1901]] è, dapoi u [[1959]], annantu à ordine di a rigina, a bandera chì u ripprisienta annantu à un fondu verde è biancu hè a bandera gallese officiale. U 1a marzu hè a festa di [[Davide (santu gallese)|Santu Davide]], evangelizadore di u paese di Gallia. Eppuru u ghjornu ùn hè micca festivu. [[File:Prince_of_Wales%27s_feathers_Badge.svg|thumb|250px|L'emblema di u [[principe di Gallia]], incù e [[piume di struzzu]]]] In l'onore di u santu patrone di u paese di Gallia, hè di tradizione di purtà un [[porru]] u 1a marzu. À i ghjorni d'oghje, u porru (''cenhinen'', plurale ''cennin'') hè à spessu rimpiazzatu da a [[ghjunchiglia]] (chì porta guasi listessu nome in gallese : ''cenhinen Bedr''). L'origine di u porru cum'è simbulu ricolla à una battaglia chì si svuglì in un campu di porri, induve santu David cunsigliò à i cumbattenti gallesi di munisce si ne per distingue si di i so assaltadori. Fù una grande vittoria gallese. Per altri autori, u simbulu originale ùn seria micca un porru, ma un mazzulu di piume di struzzu (dinù un trufeu guerriere), prestu interpritatu cum'è un porru, ogettu più famigliare. Ancu oghje, ogni 1a marzu, u più ghjovanu membru di u righjimentu di e Guardie gallese manghja un porru crudu sottu à l'acclamazione di i so pari. È listessa, a pezza gallese di 1 [[libra sterling|sterling]] porta annantu à una faccia un porru, è annantu à a so fetta u mottu : " ''pleidiol wyf i'm gwlad'' " (" Eiu so fidele à a me paese "). Ci vole à nutà dinù chì a [[squatra di u paese di Gallia di rugby in XV]] hè di solitu chjamata da i so sustinidori " u XV di u porru ". [[File:Royal Badge of Wales.svg|250px|thumb|A stemma araldica di l'[[Assemblea naziunale di u paese di Gallia]]]] A stemma araldica di l'[[Assemblea naziunale di u paese di Gallia]] ripiglia u blasone di u principe medievale [[Llywelyn u Grande]], circundatu da u mottu ''{{lang|cy|Pleidiol Wyf I'm Gwlad}}'' è altri emblemi celtichi : u porru gallese, u trifogliulu irlandese è u cardu scuzzese. === Riligione === U [[Druida|druidismu]], fundamentu di a [[civiltà celtica]] hè prugrissivamente sparitu da u paese di Gallia, incù a [[latinisazione]] è u massacru di i [[druida|druidi]] da e ligione rumane in u 61 DC. U [[cristianesimu]] s'hè impiantatu à u VIu seculu : [[Santu Davide]] (Dewi Sant [[515]]-[[589]]), u santu patrone di u paese, hè celebre per esse andatu in pilegrinagiu à [[Roma]] è avè à u so ritornu istituitu a [[diocese]] di u paese di Gallia, ancu prima chì [[Austinu di Cantorbéry]] fundesse a diocese di [[Cantorbery]]. U paese di Gallia hà sviluppatu è mantenutu un [[cristianesimu]] mischiatu di pratiche è cridenze più anziane. À i ghjorni d'oghje, u tassu d'assistenza à e cilibrazione riligiose à u paese di Gallia hè 8,6 %, vene à dì u più bassu di u Regnu Unitu. E duie organisazione riligiose i più cumune di u paese sò a [[Chjesa anglicana|Chjesa anglicana di u paese di Gallia]] (''Yr Eglwys yng Nghymru'') è a [[Chjesa cattolica rumana|Chjesa cattolica]]. Quest'ultima hè per u più cumposta da persone originarie d'altri paesi europei, soprattuttu l'[[Irlanda]]. Esistenu dinù bon parechji chjese indipindente (e ''chapels'') - esiti di a forte tradizione non confurmista gallese - chì per a maiò parte sò ragruppate in trè federazione : a [[Chjesa presbiteriana]] di u paese di Gallia (''Eglwys Bresbyteraidd Cymru'') - circa 38000 membri; l'Unione di l'indipindenti gallesi (''Undeb yr Annibynwyr Cymraeg'') - 36000 membri; l'[[Chjesa battista|Unione battista]] di u paese di Gallia (''Undeb Bedyddwyr Cymru'') - 25000 membri. === Musica === L'innu officiale di u paese di Gallia hè ''[[Hen Wlad Fy Nhadau]]'' (" ''L'anziana terra di i me Padri'' "), mentre chì ''[[God save the Queen]]'' hè l'innu officiale di u Regnu Unitu. U paese di Gallia hè reputatu per via di u numeru è a qualità di e so curale è fanfare. A musica tradiziunale hè ancu in piena rinascita. Frà i versi tradiziunali gallesi, omu pò cità ''[[Llwyn Onn]]''. === Sport === [[File:Millennium Stadium inside.jpg|thumb|250px|U [[Millennium Stadium|Millenium Stadium]] di [[Cardiff]] à u mumentu di u macciu di rugby.]] U sport u più populare in u paese di Gallia hè u [[rugby à XV]]. A [[Squatra di u paese di Gallia di rugby à XV]], ancu chjamatu XV di u Porru bench'elle fussenu trè piume di Struzzu ripprisintate annantu à u logu di a squatra, participeghja ogni annata à u [[turneu di e Sei Nazione]], cumpetizione ch'ellu hà vinta 23 volte. Dapoi u 1987, u paese di Gallia participeghja à a [[Cuppa di u mondu di rugby à XV]]. Hè statu mezu finalistu in u 1987 è u 2011. U rugby à XV in u paese di Gallia hè un sport più populare ch'è in u restu di l'[[isule Britanniche]]. Quattru squatre gallese participeghjanu à u [[Pro12]], cumpetizione ragruppendu e squatre irlandese, scuzzese è taliane : l'[[Ospreys]], e [[Llanelli Scarlets]], e [[Cardiff Blues]] è e [[Newport Gwent Draconi]], è ancu à a [[cuppa d'Europa di rugby à XV]]. 'Ssi club sò u fruttu di a riunione di club gallese, e squatre storiche sò per indettu [[Neath RFC]], [[Newport RFC]], [[Llanelli RFC]], [[Swansea RFC]] o ancu [[Cardiff RFC]]. 'Sse squatre disputanu avà u [[Campiunatu di u paese di Gallia di rugby à XV]], chì hè un campiunatu mezu prufessionnale. Dopu à u rugby, u sport populare di u paese di Gallia hè u [[ballò]]. Nanzu a so qualifica per u [[Campiunatu d'Europa di ballò 2016|Euru 2016]], a [[Squadra di u paese di Gallia di ballò]] ùn hà participatu ch'è à una sola fasa finale d'un grande turneu internaziunale : a [[Cuppa di u mondu di ballò di u 1958]], è hà aghjuntu i quarti di finale. Hà aghjuntu dinù i quarti di finale di u [[Campiunatu d'Europa di ballò 1976|Euru 1976]], à un'epica induve a fasa finale ùn principia ch'è à a tappa seguente. I club di ballò di u paese di Gallia participeghjanu, incù i club inglesi, à u [[Campiunatu d'Inghilterra di ballò]]. In u corsu di l'edizione 2015-2016, u solu club gallese ghjuchendu in prima divisione hè u [[Swansea City Assuciazione Ballò Club]]. Ma i ghjucadori s'illustranu dinù in 'ssu campiunatu, per indettu [[Ryan Giggs]]. == Persunalità == === Suvrani === * [[Owain Glyndwr]], principe gallese, liberatore di u paese à u seculu XV * [[Arrigu VII d'Inghilterra]], prima suvranu di a [[Casa Tudor|dinastia Tudor]] * [[Arrigu VIII d'Inghilterra]], sicondu suvranu di a dinastia Tudor * [[Edouard VI d'Inghilterra]], terzu suvranu di a dinastia Tudor * [[Maria Ia d'Inghilterra]], quarta suvrana di a dinastia Tudor * [[Elisabeth Ia d'Inghilterra]], quintu suvrana di a dinastia Tudor === Puliticanti === * [[David Lloyd George]], omu puliticu di u principiu di u seculu XX 53e Prima Ministru di u Regnu Unitu * [[Aneurin Bevan]], puliticante sucialistu, instauratore di a sicurezza suciale britannica * [[Gwynfor Evans]], puliticante naziunalistu === Riligiosi === * [[Patrick d'Irlanda]], évangélisateur di l'Irlanda === Attori è attrice === * Sir [[Anthony Hopkins]] * [[Matthew Rhys]], attore cunnisciutu per u so rollu Kevin Walker in a seria ''[[Brothers and Sisters (vigata televisiva)|Brothers and Sisters]]'', ma dinù u so rollu Philip Jennings, un spione di u KGB in a seria ''[[The Americans (vigata televisiva, 2013)|The Americans]]'' * [[Cristianu Bale]] incarna Batman in ''[[Batman Begins]]'', ''[[The Dark Knight]]'', ''[[The Dark Knight Rises]]'', hà dinù ghjucatu in l' ''[[Imperu di u sole]]'', ''[[American Psycho]]'', ''[[Shaft (filmu)|Shaft]]'', ''[[Terminator Rinascita]]'' * [[Richard Burton (attore)|Richard Burton]], cunnisciutu per i so rolli in : ''[[A Tunica]]'', ''[[Cleopatre]]'', ''[[A Notte di l'iguana]]'', ''[[Quale hà a paura di Virginia Woolf ? (filmu)|Quale hà a paura di Virginia Woolf ?]]'', ''[[L'Assassiniu di Trotsky]]'', ''[[1984]]'' * [[Catalina Zeta-Jones]] * [[Timothy Dalton]] era James Bond in : ''[[Tumbà ùn hè micca ghjucà (filmu, 1987)|Tumbà ùn hè micca ghjucà]]'' è ''[[Permessu da tumbà]]'' * [[John Rhys-Davies]], Gimli in a trilugia ''[[U Signore di l'anelli]]'' è Sallah in a trilugia d'''[[Indiana Jones]]'' * [[Terry Jones]], attore/realizadore cunnisciutu per esse statu membru di i [[Monty Python]] * [[Ioan Gruffudd]] chì hà in particulare ghjucatu in [[Titanic (filmu, 1997)|''Titanic'']], e vigate [[Ringer (vigata televisiva)|''Ringer'']] è [[Forever (vigata televisiva)|''Forever'']] * Luke Evans : attore === Musicanti === U paese di Gallia hè, sient'è e parole di l'innu officiale, ''gwlad beirdd hà chantorion'', un " paese di bardi è di cantadori ". Si ne pò cità un certu numeru. * [[Donald Swann]], pianistu è cumpusitore di canzone * [[Geraint Evans]], cantadore d'opera * [[Roger Glover]], bassistu di [[Deep Purple]] * [[Andy Bell (musicante)|Andy Bell]], bassistu d'[[Oasis (gruppu)|Oasis]], po chitarristu di [[Beady Eye]] * [[Tom Jones (cantadore)|Tom Jones]], cantadore di pop è di varietà * [[John Cale]], produttore è musicante di [[The Velvet Underground]] * [[Feeder]], gruppu di rock * [[Super Furry Animals]], gruppu di rock * [[The Stereophonics]], gruppu di rock * [[Manic Street Preachers]], gruppu di rock * [[The Automatic]], gruppu di rock * [[Lostprophets]], gruppu di rock * [[Bullet for My Valentine]], gruppu di metallu * [[Charlotte Church]], canterina * [[Katherine Jenkins]], canterina * [[Bryn Terfel]], cantadore d'opera * [[Margaret Price]], cantatrice * [[Gwyneth Jones]], supranu * [[Duffy (canterina)|Duffy]], canterina di pop/soul * [[Shirley Bassey]], canterina * [[Budgie (gruppu)|Budgie]], gruppu di rock * [[Bonnie Tyler]], canterina * Jim Rowlands, cantadore di Mirrorfield, rock celticu === Omini di lettere, scentifichi è artisti === * [[Dafydd ap Gwilym]], pueta * [[Thomas Edward Lawrence]] [[Ordine di u Bagnu|CB]], dettu '''Lawrence d'Arabia''' hè un'[[Archeulugia|archeulogu]], [[officiale]], [[avvinturiere]], [[spione]] è [[scrittore]] * [[Robert Recorde]], matematicu chì hà criatu u [[Segnu uguale]] * [[Bertrand Russell]], matematicu, filosofu, premiu Nobel di litteratura * [[Roald Dahl]], scrittore * [[Ken Follett]], scrittore * [[Richard Llewelyn]], scrittore, autore in particulare di ''Cum'ella era verde a me valle'' * [[John Cowper Powys]], scrittore * [[Dylan Thomas]], [[R. S. Thomas]], pueti * [[Augustus John]], artistu pittore di u seculu XX * [[Raymond Williams]] (1921-1988), criticu litterariu, scrittore è principale teoricu di e ''[[Cultural Studies]]'' * [[John Protheroe]], astrunomu, amicu di [[Harriot]], u prima custruttore di telescopii in l'isule Britanniche === Spurtivi === [[File:Gareth Edwards.jpg|thumb|[[Gareth Edwards]], [[mezu di mischiata]] da a [[Squatra di u paese di Gallia di rugby à XV|XV di u Porru]], un di i migliori ghjucadori di a storia di u rugby.]] * [[Colin Jackson]], atletu * [[Geraint Thomas]], curridore ciclistu membru di u [[Team Sky]] * [[Aaron Ramsey]], ghjucadore di ballò professiunale è capitanu di a squatra naziunale * [[Gareth Bale]], ghjucadore di ballò professiunale * [[Ryan Giggs]], ghjucadore di ballò professiunale: ghjucadore chì hà disputatu u più grande numeru di macci di u [[Campiunatu d'Inghilterra di ballò]]. * [[Ian Rush]], ghjucadore di ballò professiunale è celebre attaccante di [[Liverpool FC]] * [[Shane Williams]], ghjucadore di [[rugby à XV]] * [[Gareth Thomas]], ghjucadore di rugby à XV è [[rugby à XIII]] * [[Tom Shanklin]], ghjucadore di rugby à XV in i [[Cardiff Blues]] * [[Leigh Halfpenny]], ghjucadore di [[rugby à XV]] * [[Barry John]], [[Gareth Edwards]], [[JPR Williams]], [[Neil Jenkins]], [[Phil Bennett]], ghjucadori di rugby di u seculu XX * [[Nigel Owens]], arbitru di rugby in XV [[File:Giggs PL trophy.jpg|thumb|[[Ryan Giggs]] vince u trufeu di u [[Campiunatu d'Inghilterra di ballò]] ]] == Note == <references/> == Da vede dinù == * [[Gallese]] * ''[[Hen Wlad Fy Nhadau]]'' * [[Litteratura celtica gallese]] * [[Camminu di ferru di Talyllyn]] * [[Patagonia]] [[Categoria:Paese di Gallia|*]] [[Categoria:Mondu brittonicu]] [[Categoria:Nazione senza Statu]] tpe91n6dqdzeg00g7ehcvypupjlcb2h Pedro Mosquera 0 19634 375383 354625 2021-08-16T19:01:58Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki '''Pedro Mosquera Parada''' (natu in u [[21 d'aprile]] di u [[1988]]) hè un ghjucadore di ballò di u [[Deportivo de la Coruña]] in Spagna. [[Category:Pallò|Mosquera]] [[Categoria:Biugrafia]] fpukcow2s6g8uxd0e54d9uxjrh5ltb8 Garry Marshall 0 19635 375822 358695 2021-08-19T17:22:24Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Garry Marshall January 2013.jpg|thumb|Marshall, [[2013]]]] '''Garry Kent Marshall''' ([[19 di nuvembri]] di [[1934]] – [[19 di lugliu]] di [[2016]]) hè statu un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. hè statu un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Marshall, Garry]] [[Categoria:Americanu|Marshall, Garry]] [[Categoria:Biugrafia]] m8kqrc6vr7acckqs5bb7q5haem9npos Ivana Miličević 0 19636 376324 357318 2021-08-23T15:03:58Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Ivana Miličević''' ([[26 d'aprile]] [[1974]]) hè un [[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrfia == [[Categoria:Attrice|Miličević, Ivana]] [[Categoria:Americana|Miličević, Ivana]] [[Categoria:Biugrafia]] c7c51tucz8zhy6m6oi234adino7uehf Jack Davis 0 19638 375606 354635 2021-08-18T14:01:03Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Cartoonist Jack Davis.jpg|thumb|Davis, [[2016]]]] '''Jonathan Burton''' "'''Jack'''" '''Davis, Jr.''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Davis, Jack]] [[Categoria:Americanu|Davis, Jack]] [[Categoria:Biugrafia]] h5agmi04qlnukm8wuo3o905kdlff8gt Emilio Estevez 0 19639 375635 354716 2021-08-18T15:50:18Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Emilio Estevez at the premiere of Bobby, Toronto Film Festival 2006.jpg|thumb|right|Emilio Estevez]] '''Emilio Estevez''' ([[12 di maghju]] [[1962]]) hè un [[Stati Uniti d'America|attore americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Estevez, Emilio]] [[Categoria:Americanu|Estevez, Emilio]] [[Categoria:Biugrafia]] 57dn4fmsddm5pirsgaxtbtnbyvhjpwz Kevin Clash 0 19640 375586 375417 2021-08-18T11:09:33Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Kevin Clash Elmo 2010 (cropped).jpg|thumb|Clash, [[2010]]]] '''Kevin Jeffrey Clash''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Clash, Kevin]] [[Categoria:Americanu|Clash, Kevin]] [[Categoria:Biugrafia]] sjlsljqk7te1v3hkwp1mb57be70aj9m Cima à e Follicce 0 19641 354646 2016-08-02T10:44:45Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Cima à e Follicce]] à [[Cima di e Fulicce]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cima di e Fulicce]] oyp28khi83kr1gn1irx9t3o90xrwig4 Tyler Perry 0 19644 375994 354651 2021-08-20T10:49:35Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Gone Girl Premiere at the 52nd New York Film Festival P1070754 (15372927985).jpg|thumb|Perry, [[2014]]]] '''Emmitt Perry, Jr.''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Perry, Tyler]] [[Categoria:Americanu|Perry, Tyler]] [[Categoria:Biugrafia]] ib2y0nyztcupn150rt1th95nn3egpth Danny DeVito 0 19646 375610 354664 2021-08-18T14:07:50Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Danny DeVito by Gage Skidmore 3.jpg|thumb|DeVito, [[2013]]]] '''Daniel Michael''' "'''Danny'''" '''DeVito, Jr.''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|DeVito, Danny]] [[Categoria:Americanu|DeVito, Danny]] [[Categoria:Biugrafia]] bavrrmlgphb94djpgq9ym75468uz37l Rance Howard 0 19647 375752 358056 2021-08-19T11:21:35Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:RanceHoward.JPG|thumb|right|Rance Howard - [[Dicembre]] [[2007]]]] '''Rance Howard''' ([[17 nuvembri]] [[1928]] - [[25 nuvembri]] [[2017]]) hè un [[Stati Uniti d'America|attore americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Howard, Rance]] [[Categoria:Americanu|Howard, Rance]] [[Categoria:Biugrafia]] 7lq7mrv0qm3pvp1y25y3dxsj12pbzko Rè di machja 0 19649 354719 2016-08-13T13:10:54Z 86.219.78.178 Reindirizzamentu à [[Muschettu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Muschettu]] grbltbuilp8jj2du9iodyqrv1e36hlu Austinu Casanova 0 19650 377893 375308 2021-11-24T14:54:05Z 213.55.221.18 /* Famiglia Casanova */ wikitext text/x-wiki [[File:Riventosa-village.jpg|250px|thumb|A Riventosa, u paese nativu di Austinu Casanova]] '''Austinu Casanova Grimaldi''' ([[Riventosa]], [[28 di lugliu]] [[1916]] - [[Aiacciu]], [[2008]]) hè una persunnalità pulitica è un autore corsu. == Biugrafia == Austinu Casanova Grimaldi, hè un resistente cumunistu di a [[Seconda Guerra Mundiale]], natu à a [[Riventosa]] in 1916. U so babbu ghjera Francescu Maria Casanova di Riventosa, nipote di l'autore [[Santu Casanova]] è a so mamma ghjera Ghjulia Mattea Grimaldi, di sterpa [[Corti|curtinese]] è [[Niolu|niulinca]] di [[Calacuccia]]. Antifascista cunvintu, si oppone in 1940 à u regime di Vichy. Quandu u Fronte Naziunale hè statu strutturatu, ellu diventa u rispunsevule di l'urganizazione di u F.N in u cantone di [[Venacu]] cù Dumenicu Cesari, capu militare è Ghjuvan-Battista Giorgetti, rispunsevule puliticu (u Fronte Naziunale era un muvimentu di resistenza chì ùn hà benintesu nunda à chì fà cù l'attuale Fronte Naziunale). Austinu si occupa in particulare di i paesi di a Riventosa, a [[Casanova]], u [[Poghju]] è [[Santu Petru di Venacu|San Petru di Venacu]]. À l'uccasione di a so attività, hà ricivutu in a so famiglia : Nunziu Benielli (da u cugnome di guerra Sambucucciu), Pierre Pagès (Georges), Petru Simonpietri (Papa) di Bastia. Quandu i trè ferroviarii Curtinesi (Ghjiseppu Ferrandi, Ghjacumu Antone Giacobbi è Matteu Marcelli) anu scappatu da a prighjone di [[Aiacciu]], anu trovu rifughju à a Riventosa in a famiglia Casanova, pò, cù l'aiutu di a famiglia Contini, à Amaghju (cumune di a Riventosa), chì hè diventatu a base di partenza di assai clandestini. U gruppu clandestinu cù u quale Austinu era in cuntattu rigulare hè statu cunduttu da Moise Ferrandi, chì avìa participatu à a riunione storica di Porri. Austinu era profundamente ligatu à a [[Corsica]] è à a so lingua, chì, dicìa : "hè cusì bella in a so diversità." Fù sepultu in 2008 à a Riventosa, u so paese, chì era cusì impurtante pè ellu. Durante a Seconda Guerra Mundiale, hà vissutu qualchi tempi a Costantina in Algeria, induve truvò un rifugiu, mentre era ricercatu da u corpu ausiliariu di e squadre d'azione di e Camisgie Nere. À partesi da l'autunnu di 1943, hà cumbattutu i fascisti in Italia trà [[Salernu]] è [[Siena]] cù a 3° Divisione di Fanteria di Algeria. === Famiglia Casanova === Da u so babbu avìa urighjini algerine e spagnole. Austinu Casanova hè u nipote di l'autore irredentista [[Santu Casanova]] è u fratellu di u pueta Marcu Casanova. === Famiglia Grimaldi & Sindel === Da a so madre Ghjulia Grimaldi, avìa origini [[Sguìzzera|svizzere]]. A mammone di a so madre era Maria Sindel, nata à [[Schönholzerswilen]] in u [[Canton Turgovia]], figliola di Gio Giorgio Sindel, natu à [[Airolo]]. === Vita persunale === Austinu si hè maritatu cù [[Susanna Nunzia Angelini]], nipote di [[Antonio Angelini]], patriota talianu di u [[Risorgimentu]], e cugina di u famosu banditu [[Nunziu Romanetti]] da [[Calcatoghju]]. In 1957 hanu avutu una figliola, chjamata Dumenica Casanova. == Altri Liami == * [[Santu Casanova]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Attore|Casanova, Austinu]] [[Categoria:Puliticante|Casanova, Austinu]] kss4ks3c1jsrnnogozoqtm4ctjc098q Limp Bizkit 0 19651 369525 354731 2020-11-28T14:30:38Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Limp Bizkit 050709 Le Zénith (Paris).jpg|thumb|right|270px|Limp Bizkit in [[Le Zénith]], [[Parighji]], [[Francia]].]] '''Limp Bizkit''' hè un gruppu musicale [[nu metal]] è [[rap metal]] [[Stati Uniti|statunitense]], fundatu in [[1994]] in [[Jacksonville]], in a [[Florida]]. == Albumi == * [[1997]]: ''[[Three Dollar Bill, Yall$]]''. * [[1999]]: ''[[Significant Other]]''. * [[2000]]: ''[[Chocolate Starfish and the Hot Dog Flavored Water]]''. * [[2003]]: ''[[Results May Vary]]''. * [[2005]]: ''[[The Unquestionable Truth (Part 1)]]''. * [[2011]]: ''[[Gold Cobra]]''. * [[2016]]: ''[[Stampede of the Disco Elephants]]''. == Cronologia == <timeline> ImageSize = width:800 height:auto barincrement:20 PlotArea = left:100 bottom:60 top:0 right:20 Alignbars = justify DateFormat = dd/mm/yyyy Period = from:01/01/1994 till:07/07/2016 TimeAxis = orientation:horizontal format:mm Legend = orientation:horizontal position:bottom ScaleMajor = increment:1 start:1994 Colors = id:Vocals value:red legend:Vocals id:Bass value:blue legend:Bass id:Guitar value:teal legend:Guitar id:Drums value:purple legend:Drums id:DJ value:orange legend:DJ id:Keyboard value:yellow legend:Keyboard id:lines value:black legend:Albumi LineData = at:01/07/1997 color:black layer:back at:22/06/1999 color:black layer:back at:17/10/2000 color:black layer:back at:23/09/2003 color:black layer:back at:03/05/2005 color:black layer:back at:28/06/2011 color:black layer:back BarData = bar:Durst text:"Fred Durst" bar:Rivers text:"Sam Rivers" bar:Waters text:"Rob Waters" bar:Balsamo text:"Terry Balsamo" bar:Wes text:"Wes Borland" bar:Smith text:"Mike Smith" bar:Otto text:"John Otto" bar:Siegler text:"Sammy Siegler" bar:Lethal text:"DJ Lethal" bar:Scott text:"Scott Borland" PlotData= width:10 textcolor:black align:left anchor:from shift:(10,-4) bar:Durst from:01/01/1994 till:31/12/2005 color:Vocals bar:Durst from:01/01/2009 till:end color:Vocals bar:Rivers from:01/01/1994 till:31/12/2005 color:Bass bar:Rivers from:01/01/2009 till:end color:Bass bar:Waters from:01/01/1994 till:31/12/1994 color:Guitar bar:Balsamo from:01/01/1995 till:01/06/1995 color:Guitar bar:Wes from:01/06/1995 till:31/12/2001 color:Guitar bar:Wes from:01/06/2004 till:31/12/2005 color:Guitar bar:Wes from:01/01/2009 till:end color:Guitar bar:Smith from:01/01/2002 till:01/06/2004 color:Guitar bar:Otto from:01/01/1994 till:31/12/2005 color:Drums bar:Otto from:01/01/2009 till:end color:Drums bar:Siegler from:01/01/2005 till:31/12/2005 color:Drums bar:Lethal from:01/01/1996 till:31/12/2005 color:DJ bar:Lethal from:01/01/2009 till:01/03/2012 color:DJ bar:Lethal from:01/10/2012 till:31/12/2012 color:DJ bar:Scott from:01/01/1994 till:01/06/1997 color:Keyboard </timeline> == Ligami == * [http://www.limpbizkit.com Limp Bizkit] (en) [[Categoria:Gruppu di nu metal]] [[Categoria:Gruppu di rap metal]] 92icx0veo0t5jrins2m04i0w9v05sdp Ariana Grande 0 19652 376288 374743 2021-08-23T10:52:15Z Fausta Samaritani 15085 fix, link wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Ariana Grande-Butera''' (natu [[26 di ghjugnu]] [[1993]] in [[Boca Raton]], [[Florida]]) hè un'[[cinemà|attrice]] è [[cantadora]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Albumi == * Yours Truly ([[2013]]) * My Everything ([[2014]]) * Dangerous Woman ([[2016]]) * Sweetener ([[2018]]) * Thank U, Next ([[2019]]) * Positions ([[2020]]) == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] {{DEFAULTSORT:Grande, Ariana}} [[Categoria:Attrice|Grande]] [[Categoria:Americana|Grande]] [[Categoria:Musicante|Grande]] [[Categoria:Biugrafia]] lvh0y7s2no4d9so8oms4q2toq6gpy3r Cristina Scabbia 0 19653 360314 354733 2018-10-15T22:11:18Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki {{I}} i [[Lacuna Coil]] {{c-supranu}} [[File:Cristina Scabbia Cropped.jpg|thumb|200px|Cristina Scabbia]] '''Cristina Adriana Chiara Scabbia''' ([[Milanu]], 6 ghjugnu 1972) hè una [[cantu|cantadora]] [[Italia|taliana]]. {{DEFAULTSORT:Scabbia, Cristina}} [[Categoria:Talianu]] [[Categoria:Musicante]] qzyez9fmj2me5w0pzgdn1tcimascavv Hayley Williams 0 19654 354734 2016-08-14T04:13:08Z Bluestone Beagle 10913 Hayley Williams in lingua corsa wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:HayleyWilliamsSaoPaulo2014.jpg|thumb|200px|Hayley Williams]] '''Hayley Nichole Williams''' hè una [[cantu|cantadora]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. {{DEFAULTSORT:Williams, Hayley}} [[Categoria:Americana]] [[Categoria:Musicante]] e2eqttyl6lcl35uqb81qt6zuiyzvucw Miley Cyrus 0 19655 377208 376868 2021-09-22T19:01:58Z Niegodzisie 15744 /* albumi */ wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Miley Cyrus on 2015 Rock and Roll Hall of Fame Induction Ceremony (cropped).jpg|thumb|200px|Miley Cyrus]] '''Miley Ray Cyrus''' (nata '''Destiny Hope Cyrus'''; in [[Franklin (Tennessee)|Franklin]], [[Tennessee]], 23 nuvembre 1992) hè un'[[cinemà|attrice]] è [[cantadora]] [[Stati Uniti|statunitense]]. == Biugrafia == == albumi == * Meet Miley Cyrus ([[2007]]) * Breakout ([[2008]]) * Can't Be Tamed ([[2010]]) * Bangerz ([[2013]]) * Miley Cyrus & Her Dead Petz ([[2015]]) * Younger Now ([[2017]]) * ''She Is Coming'' (2019) * ''Plastic Hearts'' (2020) {{DEFAULTSORT:Cyrus, Miley}} [[Categoria:Attrice]] [[Categoria:Musicante]] [[Categoria:Americana]] [[Categoria:Biugrafia|Miley Cyrus]] kff5a9vn4kr39uzj8u8sr3z0cbfpf8x Dante Basco 0 19656 375548 355236 2021-08-18T05:27:11Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Dante Basco Oct 2014 (cropped).jpg|thumb|Basco, [[2014]]]] '''Dante R. Basco''' (Pittsburg, [[California]], [[29 d'aostu]] [[1975]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Basco, Dante]] [[Categoria:Americanu|Basco, Dante]] [[Categoria:Biugrafia]] oj9do43b3h0wpket0sn5mtmea8d84ge Avril Lavigne 0 19657 376914 376913 2021-09-09T01:30:29Z Jun Misugi 295 m wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Avril Lavigne, Today Show, 2013.jpg|thumb|200px|Avril Lavigne ([[2013]])]] '''Avril Ramona Lavigne''' ([[27 di settembre]] [[1984]]) hè una [[mùsica|musicante]], ancu [[cinemà|attrice]], [[Canadà|canadiana]]. == Biugrafia == == Albumi == * Let Go ([[2002]]) * Under My Skin ([[2004]]) * The Best Damn Thing ([[2007]]) * Goodbye Lullaby ([[2011]]) * Avril Lavigne (2013) * Head Above Water ([[2019]]) {{DEFAULTSORT:Lavigne, Avril}} [[Categoria:Musicante|Lavigne, Avril]] [[Categoria:Attrice|Lavigne, Avril]] [[Categoria:Canadiana|Lavigne, Avril]] [[Categoria:Biugrafia|Avril Lavigne]] k15bg2ubpvm3sjwxjo030ek69u0kv8k Bruno Kirby 0 19659 375113 354742 2021-08-12T11:43:57Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Bruno Giovanni Quidaciolu, Jr.''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Kirby, Bruno]] [[Categoria:Americanu|Kirby, Bruno]] [[Categoria:Biugrafia]] k2u21r8pdurchnmuc1b9eflw3gka533 Kevin Downes 0 19660 375621 355113 2021-08-18T14:23:34Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Kevin Downes''' ([[21 di settembre]] [[1972]]) hè un [[Stati Uniti d'America|attore americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Downes, Kevin]] [[Categoria:Americanu|Downes, Kevin]] [[Categoria:Biugrafia]] fmim35jjqooqbg2btfxyqca9uncfg8c Melissa Joan Hart 0 19661 376297 356633 2021-08-23T12:47:54Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Melissa Joan Hart 2011.jpg|thumb|Melissa Joan Hart ([[2011]])]] '''Melissa Joan Hart''' hè un [[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attrice|Hart, Melissa Joan]] [[Categoria:Americana|Hart, Melissa Joan]] [[Categoria:Biugrafia]] rrk02u0kp2oszkmiw76ilncq6un1tw8 Rihanna 0 19662 365668 354761 2020-02-18T08:04:54Z 37.166.140.162 wikitext text/x-wiki [[File:Rihanna, 2010, Paris.jpg]] '''Robyn Rihanna Fenty''' hè un'attrice è cantadora [[Barbados|barbadiana]]. Ci hè divintata famosa in totu sa di lu munnu, quannu lu sò terzu Fotoalbum musicale, ''Good Girl Gone Bad'', vinni libbiratu. gbh3910h140d89u9c58jgv7z46rrgui Mark Curry 0 19663 375597 355732 2021-08-18T11:27:10Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Marcus G. Curry''' (Oakland ([[California]]), [[1 di ghjugnu]] [[1961]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Curry, Mark]] [[Categoria:Americanu|Curry, Mark]] [[Categoria:Biugrafia]] mwoo156zmqh11xhk2wzyuvobcgck0z6 Alex Kendrick 0 19664 354781 2016-08-20T22:22:10Z 179.169.124.4 Edições necessário para o bem da página por q wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Alex Kendrick''' (11 [[ghjugnu]] 1970) hè un [[Stati Uniti d'America|attore americanu]]. [[Categoria:Attore|Kendrick, Alex]] [[Categoria:Americanu|Kendrick, Alex]] sdjvpxfoca7v2nh3waj7aclu7o6t9w8 Ghjappone 0 19665 369125 368604 2020-10-07T10:00:29Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Flag of Japan.svg|thumb|right|A bandera di u Ghjappone]] U '''Ghjappone''' (/djapˈpɔnɛ/), ò u '''Giappone''' (in ghjapponese : 日本国, ''Nippon-koku''), hè unu statu di l'[[Asia]] urientale, grande 377.972 km², incù 127.110.047 abitanti (2015). A capitale hè [[Tokiu]]. L'imperatore hè [[Naruhito]]. [[Categoria:Asia]] [[Categoria:Ghjappone]] cq2lut78mg2k8m55b9ij24pjfjjzmt4 Mungolia 0 19666 354801 354800 2016-08-23T09:32:30Z DARIO SEVERI 10718 + wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Mongolia in its region.svg|thumb|Mungolia]] [[File:Flag_of_Mongolia.svg|thumb|Bandera di Mungolia]] A '''Mungolia''' (''Монгол Улс'') hè unu statu di l'[[Asia]], grande 1.566.000 km², incù 3.081.677 abitanti (2016). [[Categoria:Asia]] hbgrlsoxkccbftw4z8r7frpavob2f81 Lavu di Betaniella 0 19667 354931 354814 2016-08-31T23:11:47Z タチコマ robot 5376 Robot : répare une double redirection vers [[Lavu à a Vetta Niella]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Lavu à a Vetta Niella]] 5rrz9apqzerefpxkogd0329g9maawul Reutlingen 0 19668 371526 354843 2021-01-05T05:38:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Reutlingen in RT.svg|200px|right|thumb|Kassel]] '''Reutlingen''' hè una cità [[Germania|tedesca]] di u statu federali (''land'') di [[Baden-Württemberg]]. Ci sò 112.452 abitanti (2014). == Liami == * [http://www.reutlingen.de/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cità di Baden-Württemberg|Reutlingen]] dmyjctt24cvl8bc3r6838r815r9rdyq Heidelberg 0 19669 371527 354849 2021-01-05T05:38:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Heidelberg corr.jpg|250px|right|thumb|Heidelberg]] '''Heidelberg''' hè una cità [[Germania|tedesca]] di u statu federali (''land'') di [[Baden-Württemberg]]. Ci sò 154.715 abitanti (2014). == Liami == * [http://www.heidelberg.de/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cità di Baden-Württemberg |Heidelberg]] 85389ezzc95k8bomc3l550mykqarjnd Stuccarda 0 19670 371528 354848 2021-01-05T05:38:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Neues Schloss Schlossplatzspringbrunnen Jubiläumssäule Schlossplatz Stuttgart 2015 01.jpg|mini |220px|right|thumb|Stuccarda]] '''Stuccarda''' hè una cità [[Germania|tedesca]] di u statu federali (''land'') di [[Baden-Württemberg]]. Ci sò 612.441 abitanti (2014). == Liami == * [http://www.stuttgart.de/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cità di Baden-Württemberg |Stuccarda]] or3dr8s45jnyvpw3rdhmgp7fmmid56m Friburgu in Breisgau 0 19671 378611 371529 2022-02-20T09:25:22Z Gerd Eichmann 13835 gallery added wikitext text/x-wiki [[File:Freiburg from above.jpg|200px|right|thumb|Friburgu]] '''Friburgu''' hè una cità [[Germania|tedesca]] di u statu federali (''land'') di [[Baden-Württemberg]]. Ci sò 222.203 abitanti (2014). <br><gallery class=center caption="Friburgu in Breisgau - Freiburg im Breisgau"> Freiburg-Muenster-22-Suedseite-2007-gje.jpg Freiburg-vom Muensterturm-04-2007-gje.jpg Freiburg-vom Muensterturm-18-Markt-2007-gje.jpg Freiburg-vom Muensterturm-32-2007-gje.jpg Freiburg-Schwabentor-02-2007-gje.jpg Freiburg-Schwabentor-04-hl Georg-2007-gje.jpg Freiburg-Rathaus-02-2007-gje.jpg Freiburg-Gewerbeschulen-02-2009-gje.jpg Freiburg-Zum alten Kameeltier-02-2007-gje.jpg Freiburg-Zum alten Kameeltier-04-2007-gje.jpg </gallery> == Liami == * [http://www.freiburg.de/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cità di Baden-Württemberg| Friburgu]] 4tp5vnt333dzbl4jq06fsw092aht5g1 Karlsruhe 0 19672 372629 371530 2021-04-19T11:19:58Z Gerd Eichmann 13835 gallery added wikitext text/x-wiki [[File:Karlsruhe town centre air.jpg|250px |right|thumb|Karlsruhe]] '''Karlsruhe''' hè una cità [[Germania|tedesca]] di u statu federali (''land'') di [[Baden-Württemberg]]. Ci sò 300.051 abitanti (2014). <br><gallery class=center caption="Karlsruhe"> Karlsruhe-Schloss-36-2006-gje.jpg Karlsruhe-St Stephan-06-gje.jpg Karlsruhe-Botanischer Garten-03-2018-gje.jpg Karlsruhe-Botanischer Garten-18-2018-gje.jpg Karlsruhe-Schlossgarten-03-2018-gje.jpg Karlsruhe-Schlossgarten-05-Wasserstelen-2018-gje.jpg Karlsruhe-Kriegsstr-06-2006-gje.jpg Karlsruhe-Meidingerblock-04-2006-gje.jpg </gallery> == Liami == * [http://www.karlsruhe.de/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cità di Baden-Württemberg |Karlsruhe]] hfjq1ml6l7sc2erj4obftir61k5gjd5 Mannheim 0 19673 371531 354856 2021-01-05T05:38:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Mannheim Innenstadt.jpg|250px|right |thumb|Mannheim]] '''Mannheim''' hè una cità [[Germania|tedesca]] di u statu federali (''land'') di [[Baden-Württemberg]]. Ci sò 299.844 abitanti (2014). [[File:Mannheim-2014-Friedrichsplatz+Wasserturm-MA-054-059.jpg|250px|right |thumb|Mannheim]] == Liami == * [http://www.mannheim.de/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cità di Baden-Württemberg |Mannheim]] 1ehrg12mvewq4oqqwqmnte0zi9owmac Ulm 0 19674 371532 354857 2021-01-05T05:38:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Ulm Donauschwabenufer1.jpg|250px |right|thumb|Ulm]] '''Ulm''' hè una cità [[Germania|tedesca]] di u statu federali (''land'') di [[Baden-Württemberg]]. Ci sò 120.714 abitanti (2014). == Liami == * [http://www.ulm.de/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cità di Baden-Württemberg |Ulm]] 97zdc8gzms9osxhi8k86052x1axqgi3 Heilbronn 0 19675 371533 360418 2021-01-05T05:38:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Heilbronn Innenstadt u Wartberg 20050918.jpg|250px|right|thumb|Heilbronn]] '''Heilbronn''' hè una cità [[Germania|tedesca]] di u statu federali (''land'') di [[Baden-Württemberg]]. Ci sò 119.841 abitanti (2014). ==Famiglia Alpron== A casata Alpron deriva da Heilbronn, città di [[Germania]]. Durante u XVIu seculu, assai famiglie anu cumpratu e so casate ereditarie una volta arrivati in [[Italia]]. Tanti [[Ebrei di Corsica|Ashkenaziti]] anu finitu pè fassi chjamà cù i nomi di e cità taliane induve risidìanu. Pè evità a persecuzione di l'[[Ebrei di Corsica|ebrei]], a casata [[Padovani|Alpron]] divenne [[Padovani|Padovano]]. == Liami == * [http://www.heilbronn.de/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cità di Baden-Württemberg |Heilbronn]] clurpc0ybxbipiyd95ffpqqzreffuq2 Pforzheim 0 19676 371534 354860 2021-01-05T05:38:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:PF82s.jpg|250px|right|thumb|Pforzheim]] '''Pforzheim''' hè una cità [[Germania|tedesca]] di u statu federali (''land'') di [[Baden-Württemberg]]. Ci sò 119.291 abitanti (2014). == Liami == * [http://www.pforzheim.de/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cità di Baden-Württemberg |Pforzheim]] ksg8icf6i872smjg0g1myf1g7tnzf80 Clifton Davis 0 19677 375604 355730 2021-08-18T11:42:31Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Clifton Davis.jpg|thumb|Davis, [[2007]]]] '''Clifton Duncan Davis''' ([[Chicago]], [[4 uttrovi]] [[1945]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Davis, Clifton]] [[Categoria:Americanu|Davis, Clifton]] [[Categoria:Biugrafia]] sjm5py6n7cnczk3wz3ecc14kw3g5wek David A. R. White 0 19680 376102 354871 2021-08-20T20:42:06Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''David Andrew Roy White''' ([[12 di maghju]] [[1970]]) hè un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|White, David A. R.]] [[Categoria:Americanu|White David A. R.]] [[Categoria:Biugrafia]] g2ldlspxdqzrt39pel3qocesacukfno Burchini 0 19682 354891 354890 2016-08-28T11:42:42Z 86.219.192.153 /* Contruversie */ wikitext text/x-wiki [[File:Burqini.jpg|thumb|Donna in burchini]] U '''burchini''' (o '''burkini''') hè un tipu di [[custumu da bagnu]] feminile, chì copre interiamente u corpu, esclusi a faccia, e mane è i pedi<ref>'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.</ref>. Generalmente, hè cumpostu da dui pezzi: una [[tunica]] di media lunghezza incù una cuffia-hijab intigrata è i pantaloni da mette sottu à a tunica. ==Etimulugia== A parola "burchini" hè una [[parola macedonia]] chì unisce i termini [[burqa]] è [[bikini]], ed hè una [[marca rigistrata]].<ref>http://ahiida.com/|titulu=Ahiida® Pty Ltd]</ref> Eppuru, u burchini ùn copre u voltu cum'è in u burqa, ma hè più simile à u [[hijab]]. ==Storia== In u 1993 appariscenu i primi custumi da bagnu feminili produtti da l'impresa turca Hàşema. In Egittu, i primi custumi da bagnu islamichi fubbenu produtti è commercializzati à parte da l'annu 2000 incù u nome di "custumu da bagnu sharia" è "hijab da notu"<ref>http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/910379.stm</ref>: si trattava d'un custumu da bagnu à collu altu, incù e maniche è una piccula gonna da mette sopra i pantaloni longhi. In u 2004<ref>http://www.iodonna.it/attualita/in-prima-pianu/2016/08/18/vietare-u-burchini-in-spiaghja-falsa-prublemu-chì-face-sente-e-donne-musulmane-ancu-più-discriminate/</ref> a stilista [[australia]]na di mamma [[Libanu|libanese]] Aheda Zanetti, proprietaria di l'impresa [[Ahiida]], perfiziuneghja u design di u custumu da bagnu (à l'iniziu chjamatu "''hijood''"<ref>https://www.theguardian.com/world/2006/nov/28/religion.uk</ref>), chì hè brivettatu à parte da u 2007 incù u nome rigistratu "Burchini"<ref>http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1535222/Aussie-lifesavers-recruit-Muslims-with-the-burchini.html</ref>, imprudendu materiale sinteticu lebbiu simile à i custumi nurmli da bagnu. U burchini fù aduttatu dopu da u guvernu australianu cum'è unu di i mudelli di divisa per u persunale feminile musulmanu impignatu in u salvamentu annantu à e spiaghje<ref>http://www.gioia.it/moda/tindenze/news/à u1566/burchini-custumu-da-bagnu-moda-islamica/</ref>. In u 2016 Aheda Zanetti sustene d'avè vindutu guasi 500000 pezzi in dodici anni, incù vendite in custante aumentu. Da u 2006 in i Stati Uniti 'ssu tipu di custumi sò cunnisciuti cum'è "splashgear". Altre dinuminazione sò "veilkini" è "MyCozzie". ==Descrizzione== U burchini, specificamente disignatu per e donne di riligione [[musulmana]], copre tuttu u corpu, fora di u visu, di e mane è di i pedi, sicondu i pretesi pricetti di l'[[islamismu]]. Parechji virsione ponu avè maniche è pantaloni corti (à duie terzi), è senza cuffia. Hè produttu incù materiale sinteticu lebbiu è elasticizatu, simile à i custumi nurmali da bagnu, à u fine di permette di nutà è d'asciuvà si prestu. U burchini hè statu discrittu cum'è a soluzione perfetta per e donne musulmane chì volenu avè a pussibilità di nutà, senza a necessità di spuglià si è svilà u so corpu. L'aspettu hè simile à quellu d'una [[muta subacquea]] dutata di cuffia intigrata, ma sustanzialmente più flessibile è micca fatta di [[neoprene]]<ref>[http://www.reuters.com/news/videu/videuStory?videuId=370 Intruducendu u burchini]</ref>. Inoltre hè moltu simile à u custumu usatu da i surfisti d'inguernu o in l'acque frete oceaniche è à u custumu da bagnu integrale da cumpetizione imprudatu in e ghjustre natatorie finu à u 2009. U burchini hè imprudatu ancu da donne [[Ebraismu ortudossu|ebreie ortudosse]], [[induismu|induiste]] è [[Mormunismu|cristiane mormone]]<ref>http://espressu.ripublica.it/attualita/2016/08/19/news/è-s'è-e-burchini-fosse-i-minigonna-dii-salafiti-1.280740</ref>. ==Contruversie== L'usu di u burchini hè calchì volta pruibitu in e piscine è altri lochi publichi per presunti mutivi igienichi. Eppuru, u burchini hè un custumu da bagnu rializatu incù u stessu materiale sinteticu ch'è i custumi nurmali da bagnu è, s'ellu hè currittamente purtatu, ùn comporta micca prublemi igienichi differenti rispettu à un custumu nurmale. Frà altru, u tissutu chì copre a testa funge da [[cuffia da notu]], chì tene i capelli. Inoltre, cuprendu guasi interiamente u corpu, u burchini pò cuntribuisce à a privenzione di u [[melanoma]] cutaneu<ref>http://www.socialnews.it/edituriale/edituriali/burchini/</ref>. D'estate di u 2009 parechji merri di l'Italia sittentriunale espunenti di a Lega Nordu anu emessu una seria d'ordinanze lucale per pruibisce l'usu di stu custumu in e piscine cumunale, non solu per mutivi igienichi ma ancu per "mantene a publica decenza è sirenità di l'altri bagnanti, specialmente di i criaturi". In parechji casi, eppuru, e sanzione sò state successivamente annullate da l'auturità ghjudiziaria. D'estate di u 2016 parechji cumune francese di a [[Costa d'Azurru]] anu pruibitu l'usu di u burchini annantu à e spiaghje per presunti mutivi d'ordine pubblicu<ref>http://www.cutidianu.net/esteri/cannes-vieta-burchini-1.2425535</ref>. == Note == <references/> s06mvlykm8ju8pghglcsvzp0weydzqh Gene Wilder 0 19683 376105 354895 2021-08-20T20:45:50Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:GeneWilderMay07.jpg|thumb|Wilder, [[2007]]]] '''Jerome Silberman''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Wilder, Gene]] [[Categoria:Americanu|Wilder, Gene]] [[Categoria:Biugrafia]] mlkf3ik2n8pja0ztjfq298aq7cadljw Lavu Maggiore 0 19684 354897 2016-08-30T09:18:47Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Lavu Maggiore]] à [[Lavu Maiò]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Lavu Maiò]] 734g52vatw7c59puhcg4ll6k9ux6fwi Lavu di Bettaniella 0 19685 354901 2016-08-30T09:51:04Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Lavu di Bettaniella]] à [[Lavu à a Vetta Niella]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Lavu à a Vetta Niella]] 5rrz9apqzerefpxkogd0329g9maawul Santa di u Niolu 0 19686 354917 2016-08-31T09:06:03Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Santa di u Niolu]] à [[Santa di Niolu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Santa di Niolu]] mm6hzpf3zj45nl1ylpws23075fj8vq0 Bolma rugosa 0 19689 375108 374027 2021-08-12T11:37:38Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''Bolma rugosa'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:CyprusPlioceneGastropod.JPG|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Bolma rugosa</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Classa | ''[[Gastropoda]]'' |----- | Sottuclassa | ''[[Vetigastropoda]]'' |----- | Ordine | ''[[Archaeogastropoda]]'' |----- | Famiglia | ''[[Turbinidae]]'' |----- | Generu | ''[[Zeus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Bolma rugosa''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Bolma_rugosa_01.JPG|250px]] |----- |} ''Bolma rugosa'' (Linnaeus, 1767) hè un molluscu gasteropode di a famiglia di i Turbinidi chì vive in guasi tuttu u [[Mare Terraniu]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.</ref> L'anzianu nome scentificu cumunu di ''Bolma rugosa'' era ''Astraea rugosa''. Difatti, i ghjovani anu prulugamenti parechji zimbrunuti chì sò situati annantu à u basamentu di a cunchiglia chì, vista da insù, li danu l'aspettu d'una stella. Vene da quì u nome latinu ''Astrea'', chì significheghja ''astru''. ==Gioielleria== Hè rinumatu per a produzzione di u famosu [[ochju di Santa Lucia]] usatu ancu in gioielleria, chì in rialità hè l'operculu calcariu ch'è l'animale usa per chjude si à l'internu di a cunchiglia. ==Tassonumia== Parechji sinonimi di ''Bolma rugosa'' sò: * ''Astraea rugosa'' Linnaeus, 1758 * ''Solarium calcar'' Costa, 1861 * ''Trochus solaris'' Brocchi, 1814 * ''Turbo armatus'' Dillwyn, 1817 * ''Turbo rugosus'' Linnaeus, 1767 == Note == <references/> [[Categoria:Biologia]] mhp9w53wzhpoprogygf684qjbn7obcr Andy Serkis 0 19690 376045 374726 2021-08-20T16:30:57Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Andy Serkis March 2015.jpg|thumb|Serkis, [[2015]]]] '''Andrew Clement''' "'''Andy'''" ''' Serkis''' hè un [[cinemà|attore]] [[Regnu Unitu|brittannicu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Attore|Serkis, Andy]] [[Categoria:Biugrafia]] hd8csrzj3jswe0mxivnvn5bjajuiv2h Verbania 0 19691 374482 355005 2021-07-26T22:21:14Z Fausta Samaritani 15085 link wikitext text/x-wiki '''Verbania''' hè una cumuna è una cità taliana, capilocu de a [[Pruvincia di u Verbanu, Cusiu è Ossola]]. Hè a diciannovesima cità [[Piemonte|Piemunte]]se per pupulazione, cù un'agglumerzione urbana chì raghjunghje 30.500 abitanti. Hè un centru industriale è culturale. [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Piemonte]] barbfqrwijp3b6fa8rplld4vtujsdns E Cricche 0 19692 355024 2016-09-11T14:29:23Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu ha spostato la pagina [[E Cricche]] a [[Punta à e Cricche]] tramite redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Punta à e Cricche]] f2sjxou5sndallv17tckbelu11yha58 A Cùccula 0 19693 355028 2016-09-11T14:33:43Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu ha spostato la pagina [[A Cùccula]] a [[Capu à a Cùccula]] tramite redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Capu à a Cùccula]] bp49aqo2ha9s7jun1psmal6u44812x6 Lavu di Goria 0 19694 355034 2016-09-11T14:37:39Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Lavu di Goria]] à [[Lavu à Goria]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Lavu à Goria]] 6t58ocdcphzmht02fugvg71mwv5eemf U Stellu 0 19695 355036 2016-09-11T14:38:52Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu ha spostato la pagina [[U Stellu]] a [[Monte Stellu]] tramite redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Monte Stellu]] 66sblghhe8vo0hyatfuxz1qk3kyj2w1 Lavu di Cavacciole 0 19696 355039 2016-09-11T14:43:38Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Lavu di Cavacciole]] à [[Lavu à e Cavacciole]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Lavu à e Cavacciole]] qx3znhtjh2bom8gn7f9w7ycls8thmtb Lavu di Pozzolu 0 19697 355043 2016-09-11T14:47:00Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Lavu di Pozzolu]] à [[Lavu à u Puzzolu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Lavu à u Puzzolu]] qr4ij3kaudx6dv924s9vjqlbkfp8iai Lavu di Capitellu 0 19698 355046 2016-09-11T14:56:10Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Lavu di Capitellu]] à [[Lavu à u Capitellu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Lavu à u Capitellu]] 5w9ng0e0twdep4et2rhnw5tuqp9xlzi Punta Capitellu 0 19699 355049 2016-09-11T14:56:38Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Punta Capitellu]] à [[Punta à u Capitellu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Punta à u Capitellu]] ai49bj3xkr93bzdlxpdyl868r4bh3ng Punta Capannedda 0 19700 355059 2016-09-11T15:13:15Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Punta Capannedda]] à [[Punta à a Capannedda]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Punta à a Capannedda]] giejha97xhdfyf7fgqtwd9u7hih9099 Punta Betaniella 0 19701 355062 2016-09-11T15:14:16Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Punta Betaniella]] à [[Punta à a Vetta Niella]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Punta à a Vetta Niella]] rs4w5li038fwofgrguttsrcvqrfyqyf Punta Cavacciole 0 19702 355066 2016-09-11T15:14:56Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Punta Cavacciole]] à [[Punta à e Cavacciole]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Punta à e Cavacciole]] s7b5tlzlp9hvplxb9nom27s0r8628qa Punta Lattiniccia 0 19703 355069 2016-09-11T15:17:26Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Punta Lattiniccia]] à [[Punta à a Lattiniccia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Punta à a Lattiniccia]] 74xytkcs1rqmn3ge0lc25o91w895ubq Capu Ucellu 0 19704 355073 2016-09-11T15:19:45Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Capu Ucellu]] à [[Capu à l'Ucellu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Capu à l'Ucellu]] l9n490w6rmfbgouqpxw4p5u1hu3c7cm Jon Lovitz 0 19705 375810 355768 2021-08-19T14:28:24Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:JohnLovitzWithPhilKonstantin.jpg|thumb|Lovitz, [[2010]]]] '''Jonathan Michael''' "'''Jon'''" '''Lovitz''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Lovitz, Jon]] [[Categoria:Americanu|Lovitz, Jon]] [[Categoria:Biugrafia]] c0mi3kh3zrihtgt0emqp6h73rwsc9v0 San Petrone 0 19706 355085 2016-09-12T09:42:27Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu ha spostato la pagina [[San Petrone]] a [[Monte San Petrone]] tramite redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Monte San Petrone]] 21qasdy4yuurnsjwa8zn4dpki098mnn L'Astu 0 19707 355088 2016-09-12T09:44:02Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu ha spostato la pagina [[L'Astu]] a [[Monte Astu]] tramite redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Monte Astu]] n7xfcfdadl04e9cx6vswh8r7f6xf7y9 U Cardu 0 19708 355090 2016-09-12T09:44:17Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu ha spostato la pagina [[U Cardu]] a [[Monte Cardu]] tramite redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Monte Cardu]] co72wg4sz3278deseg7naags97ub687 U Padru 0 19709 355093 2016-09-12T09:45:36Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu ha spostato la pagina [[U Padru]] a [[Monte Padru]] tramite redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Monte Padru]] fq1yrtcek728busoxvptn9gxammlrcf Capu à Tiri Coscia 0 19710 364479 355095 2019-10-03T11:25:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki U '''capu à Tiri Coscia''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 079 metri. == Geugrafia == == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] [[Categoria:Monti di Corsica|Tiri Coscia]] ha2no1ie8wt5i7n67zawl1bmezz626q Cima à l'Alzatoghja 0 19711 364613 364612 2019-10-21T14:42:28Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Cima à l'Alstatoghja]] à [[Cima à l'Alzatoghja]] wikitext text/x-wiki A '''cima à l'Alzatoghja''' hè un [[muntagna|monte]] di [[Corsica]]. A so altitudine hè 2 305 metri. == Girandulate == == In a cultura corsa == == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[Listinu di i Monti di Corsica]] == Ligami == [[Categoria:Monti di Corsica|Alzatoghja]] lx9wyf709b64ol1n4qu9vjwz1h6i2vm Jackie Chan 0 19712 375578 355114 2021-08-18T11:00:46Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Jackie Chan TIFF 2005.jpg|thumb|right|Jackie Chan]] '''Jackie Chan''' ([[7 d'aprile]] [[1954]]) hè un attore [[China|Chinese]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Chan, Jackie]] [[Categoria:Chinese|Chan, Jackie]] [[Categoria:Biugrafia]] gb4jr8yjlp0l2nzrtkwedzuz5spl9mt Amy Poehler 0 19713 376335 374724 2021-08-23T18:29:08Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Amy Poehler 2012.jpg|thumb|Poehler, [[2012]]]] '''Amy Meredith Poehler''' ([[16 di settembre]] 1971) hè una [[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Poehler, Amy]] [[Categoria:Americanu|Poehler, Amy]] [[Categoria:Biugrafia]] 550ye4h0yw9slz9xl072lnxk4201xkj Sulinzara (fiume) 0 19714 371535 355164 2021-01-05T05:38:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Rivière Solenzara.JPG|thumb|250px|Sulinzara]] U '''Sulinzara''' hè un [[fiume]] di [[Corsica]] chì nasci in col de Bavella. A lunghezza di u so corsu d'acqua hè 22 km.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> == Noti == <references/> == Ligami == {{Fiumi di Corsica}} [[Categoria:Fiumi di Corsica]] izrlunrchtss30h7dgb0jm4dbtn1ip7 Steven Seagal 0 19715 376044 355139 2021-08-20T16:30:21Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Steven Seagal by Gage Skidmore.jpg|thumb|right|Steven Seagal]] '''Steven Frederic Seagal''' ([[10 d'aprile]] [[1952]]) hè un [[Stati Uniti d'America|attore americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Seagal, Steven]] [[Categoria:Americanu|Seagal, Steven]] [[Categoria:Biugrafia]] rsvpo3qmuxn99bvha59w04wnzs206rt Vintisari 0 19716 355213 355156 2016-09-24T00:28:47Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Vintìsari]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Vintìsari]] i7acl47x17jy3dugheliq7w5equhe1c Jason Alexander 0 19717 378762 378761 2022-03-14T22:02:28Z Jumpy01 11155 Pagina sustituita incù '{{c-suttanu}} [[File:Jason Alexander - 2009 (cropped).jpg|thumb|Alexander in lu [[2009]]]] [[File:AlanHornJasonAlexanderMay10.jpg|thumb|Alexander (à dritta), [[2010]]]] '''Jay Scott Greenspan''', chjamatu é più cunnisciutu com'è '''Jason Alexander''', hè un [[cinemà|attori]] [[Stati Uniti d'America|mericanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Alexander, Jason]] Categoria:Americanu|Alexander, Jason...' wikitext text/x-wiki {{c-suttanu}} [[File:Jason Alexander - 2009 (cropped).jpg|thumb|Alexander in lu [[2009]]]] [[File:AlanHornJasonAlexanderMay10.jpg|thumb|Alexander (à dritta), [[2010]]]] '''Jay Scott Greenspan''', chjamatu é più cunnisciutu com'è '''Jason Alexander''', hè un [[cinemà|attori]] [[Stati Uniti d'America|mericanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Alexander, Jason]] [[Categoria:Americanu|Alexander, Jason]] [[Categoria:Biugrafia]] 587f6qk6p8v6ucesbjlj2phkayn4nje Vin Scully 0 19718 376043 355216 2021-08-20T16:29:08Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Scully GM.JPG|thumb|Scully, [[2013]]]] '''Vincent Edward''' "'''Vin'''" '''Scully''' (The Bronx - [[New York (Statu)|New York]], [[29 nuvembri]] [[1927]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Scully, Vin]] [[Categoria:Americanu|Scully, Vin]] [[Categoria:Biugrafia]] e2r3m8tlno1h89yike1pgxm16sot6wc Alvernia è Rodanu è Alpi 0 19719 360036 355260 2018-08-26T10:44:47Z Jumpy01 11155 categuria wikitext text/x-wiki {{regione francese | regione=Alvernia è Rodanu è Alpe | nomeUfficiale=Auvergne-Rhône-Alpes | nomeLucale= | bandera= | capilocu=Lione | superficia= 69 711 | pupulazione=7 757 595 | densita=111 | dipartimenti=[[Ain]] (01), [[Allier]] (03), [[Ardèche]] (07), [[Cantal]] (15), [[Drôme]] (26), [[Isère]] (38), [[Loira]] (42), [[Alta Loira]] (43), [[Puy-de-Dôme]] (63), [[Rodanu]] (69D), [[Savoia]] (73) è [[Alta Savoia]] (74) | circundarii=39 | cantoni=242 | cumune=4 189 | situ=http://www.auvergnerhonealpes.eu/ | carta=Auvergne-Rhône-Alpes_region_locator_map.svg }} L''''Alvernia è Rodanu è Alpe''' (in [[lingua francese|francese]]:''Auvergne-Rhône-Alpes'') hè una [[regioni francesi|regione]] [[Francia|francese]]. Cumporta 12 dipartimenti: [[Ain]], [[Allier]], [[Ardèche]], [[Cantal]], [[Drôme]], [[Isère]], [[Loira]], [[Alta Loira]], [[Puy-de-Dôme]], [[Rodanu]], [[Savoia]] è [[Alta Savoia]]. U capilocu hè [[Liò]], chì hè a più grande cità di a [[regione]]. L'Alvernia è Rodanu è Alpe cunfina à u [[nordu]] cù a [[Burgogna è Franca Cuntea]], à [[levante]] cù a [[Svizzera]] è l'[[Italia]], à u [[sudu]] cù a [[Pruvenza, Alpe è Costa Azzurra]], à u sudu punente cù a [[regione]] di a [[Linguadoca è Russiglione è Meziornu è Pirenei]] è à punente cù a [[Nova Aquitania]]. [[Categoria:Regione francese]] 9kpidery52vmhd1yhrzsiyl6z80zngt Omid Djalili 0 19720 375616 355285 2021-08-18T14:17:22Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Omid Djalili 2010 Tribeca TFF Shankbone.jpg|thumb|Djalili, [[2010]]]] '''Omid Djalili''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Djalili, Omid]] [[Categoria:Americanu|Djalili, Omid]] [[Categoria:Biugrafia]] 3xid9au2nlzv180pnd5bnqz2bs64ous Tsai Ing-wen 0 19721 355298 355297 2016-10-04T04:37:02Z DARIO SEVERI 10718 Agg. inf. Wiki inglesa wikitext text/x-wiki [[File:Tsai Ing-wen 2009 cropped.jpg|miniatura]] '''Tsai Ing-wen '''(31 [[aostu]] 1956) hè u presidente di a [[Taiwan]]. [[Categoria:Puliticante]] thtj5ma4ywxpnw5v3z0qbnj25dlwqcx Oliver & Company 0 19725 369713 369712 2020-12-21T03:09:54Z Mtarch11 16930 Undid edits by [[Special:Contribs/Songwing|Songwing]] ([[User talk:Songwing|talk]]) to last version by 2602:306:83A9:3D00:A43B:3712:2D7A:8660 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''Oliver & Company''''' (in [[lingua corsa|corsu]]: "Oliver è cumpagnia"; tìtulu [[lingua francese|francese]]: ''Oliver et Compagnie'') hè un [[cinemà|filmu]] d'animazione musicale [[Stati Uniti d'America|americanu]] di l'annu [[1988]] prudottu da [[Walt Disney Animation Studios|Walt Disney Feature Animation]] è publicatu u [[18 nuvembri]] di u 1988 da [[Walt Disney Pictures]]. U vinti sèttimu filmu d'animazione Disney, u filmu hè inspiratu da u classicu rumanzu di [[Charles Dickens]] ''[[Oliver Twist]]''. [[Categoria:Filmu di l'annu 1988]] [[Categoria:Filmu d'animazione]] [[Categoria:Filmu americanu]] [[Categoria:Cumedia (Filmu)]] [[Categoria:Drama (Filmu)]] psqw7stwt47hptch0duljrxt9pi383u Categoria:Filmu di l'annu 1988 14 19726 355342 2016-10-08T09:50:08Z 2602:306:3384:9F00:7591:DD12:D854:9754 Pagina nova: [[Categoria:Filmu di l'anni 1980‎|1988]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Filmu di l'anni 1980‎|1988]] j24jw1z8vsktws52mvg6tuwfsp1n5vh Lady and the Tramp 0 19727 369726 369719 2020-12-21T03:21:51Z Mtarch11 16930 Reverted 2 edits by [[Special:Contributions/Songwing|Songwing]] ([[User talk:Songwing|talk]]) (TwinkleGlobal) wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''Lady and the Tramp''''' (in [[lingua corsa|corsu]]: "A Signora è u vagabondu"; tìtulu [[lingua francese|francese]]: ''La Belle et le Clochard'', corsu: "A bella è u vagabondu") hè un [[cinemà|filmu]] d'animazione musicale rumanze [[Stati Uniti d'America|americanu]] di l'annu [[1955]] prudottu da [[Walt Disney]] è publicatu à u teatrini u 22 di giugnu di u 1955 da [[Walt Disney Studios Motion Pictures|Buena Vista Distribution]]. [[Categoria:Filmu di l'annu 1955]] [[Categoria:Filmu d'animazione]] [[Categoria:Filmu americanu]] [[Categoria:Drama (Filmu)]] me0fbujhov9fiybt7191chm1k3geahs Categoria:Filmu di l'annu 1955 14 19728 355348 2016-10-08T10:04:27Z 2602:306:3384:9F00:7591:DD12:D854:9754 Pagina nova: [[Categoria:Filmu di l'anni 1950‎|1955]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Filmu di l'anni 1950‎|1955]] tmt8f5cyr0gi3bv2k0awfo3tube15ae One Hundred and One Dalmatians 0 19729 369716 369714 2020-12-21T03:12:15Z Mtarch11 16930 Undid edits by [[Special:Contribs/Songwing|Songwing]] ([[User talk:Songwing|talk]]) to last version by 2602:306:83A9:3D00:A43B:3712:2D7A:8660 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''One Hundred and One Dalmatians''''' (in [[lingua corsa|corsu]]: "Centu è unu dalmati"; tìtulu [[lingua francese|francese]]: ''Les 101 Dalmatiens'', corsu: "I 101 dalmati") hè un [[cinemà|filmu]] d'animazione di avventura [[Stati Uniti d'America|americanu]] di l'annu [[1961]] prudottu da [[Walt Disney Productions]] è basatu annantu à u rumanzu di u 1956 ''[[The Hundred and One Dalmatians]]'' da [[Dodie Smith]]. Realizatu da [[Clyde Geronimi]], [[Hamilton Luske]], è [[Wolfgang Reitherman]], fù u diciassettimu filmu d'animazione di Disney. U filmu fù urigginariu publicatu à u teatrini u [[25 di ghjennaghju]] di u 1961 da [[Buena Vista Distribution]]. [[Categoria:Filmu di l'annu 1961]] [[Categoria:Filmu d'animazione]] [[Categoria:Filmu americanu]] [[Categoria:Drama (Filmu)]] 1tqj44niumshjpvvvvcioay5c3oi1np Categoria:Filmu di l'annu 1961 14 19730 355386 2016-10-08T22:05:48Z 2602:306:83A9:3D00:5087:5B9E:6FFE:3934 Pagina nova: [[Categoria:Filmu di l'anni 1960|1961]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Filmu di l'anni 1960|1961]] keia2m7r9498ruo8k6t9c1ca2m24cvj Jon Voight 0 19731 376095 355388 2021-08-20T20:33:40Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Jon_Voight_2011.jpg|thumb|right|200px|Jon Voight]] '''Jonathan Vincent Voight''' ([[29 di dicembre]] [[1938]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Voight, Jon]] [[Categoria:Americanu|Voight, Jon]] [[Categoria:Biugrafia]] nxlp0nih83sd0h4wqrb7irpidge72hb The Clash 0 19732 369369 369327 2020-11-10T06:37:51Z SamiKullström 16359 /* Albumi */ wikitext text/x-wiki [[File:Clash 21051980 12 800.jpg|thumb|The Clash, live in Oslo, 1980]] '''The Clash''' hè un gruppu di [[musica]] [[rock]] [[Regnu Unitu|britannica]] chi hè statu fundatu à [[Londra]] in u 1976. I so membri si sò spiccati in u 1986. I membri eranu [[Joe Strummer]] (cantadore è tasitera), [[Mick Jones]] (chitarra è cantadore), [[Paul Simonon]] (chitarra bassu) è [[Topper Headon]] (batteria). U so stile hè una fusione di genere sfarenti, influenzati da u [[reggae]], da u [[rock]], da u [[dub]], da u [[funk]] è ancu da u [[jazz]]. == Albumi == * 1977 - The Clash * 1978 - Get Em Enough Rope * 1979 - London Calling * 1980 - Sandinista * 1982 - Combat Rock * 1985 - Cut the Crap [[Categoria:Gruppu di rock]] 242jiat6esndek6ydtgkhga7krz02yb Gaelicu scuzzese 0 19733 378479 378101 2022-02-08T10:25:30Z Raphael1256 14151 /* Esempii di parole è infrasate corte in gaelicu scuzzese */ wikitext text/x-wiki [[File:Sanas.jpg|250px|thumb|[[Signaletica stradale bislingua]] in i Scottish Highlands.]] U '''gaelicu scuzzese''' (o ''Gaelicu scuzzesu''), ancu chjamatu simpliciamente ''scuzzese'' o anticamente ''erse'' (''Gàidhlig'' in a lingua stessa, da paragunà incù u nome ''Gaeilge'' di l'[[irlandese]]) hè una lingua appartinendu à u ramu [[lingue gaeliche|gaelicu]] di e [[lingue celtiche]], chì sò cullegate à a famiglia di e [[lingue indoeuropee]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Hè per u più parlatu in [[Scozia]] in i [[Highlands]] è l'[[Ebride]]. Hè dinù praticatu da une poche di cumunità di [[Nova Scozia]] à u [[Canada]], soprattuttu in l'[[Isula di u Capu Brittone]], per via di l'emigrazione di campagnoli scuzzesi cacciati fora per forza da i grandi pruprietarii terrani à u seculu XIX. 'Ssa forma di a lingua hè diventata u [[gaelicu canadianu]]. U gaelicu scuzzese hè ricunnusciutu da u [[Regnu Unitu]] cum'è [[lingua regiunale]] di a Scozia, sient'è a [[Cartula europea di e lingue regiunale o minuritarie]]. Dapoi una leghje di u parlamentu scuzzese vutata u 21 d'aprile di u 2005, hè [[Lingue in Scozia|lingua officiale di a Scozia]] (incù l'[[inglese]]). Hè usatu in a [[signaletica stradale bislingua]]. Cum'è lingua tradiziunale di i [[Gaels]], o [[Scots]] (i [[Celti]] venuti da l' [[Irlanda]] chì pupulonu u nordupunente di l'[[isule Britanniche]] versu u seculu V), u gaelicu occupa una piazza impurtante in a cultura tradiziunale scuzzese : custituisce a lingua storica di a forza parte di a [[Scozia]] attuale. Però, ùn ci vole micca à cunfonde u gaelicu scuzzese incù u [[scots]], lingua germanica, furmata à parte si da u [[vechju inglese]] parlatu in [[Nortumbria]]. U scots hè dinù ricunnusciutu cum'è lingua regiunale di a [[Scozia]]. U gaelicu scuzzese hè sturicamente ligatu à l'[[irlandese]], da induve u so nome anzianu di ''erse'', forma scots di a parola inglese ''Irish''. Difatti, i dui idiomi sò oghje menu differenti chì u [[francese]] da u [[talianu]]. Puru e duie lingue anu cuminciatu à diverge da u seculu V. U gaelicu scuzzese hà cunnisciutu mentre u periodu di e [[Grande invasione]] scambii culturali è linguistichi intensi incù l'altri populi di u nordu di l'[[isula di Brittania]]. S'è a prussimità ferma evidente, l'[[intellighjibilità mutua]] di e duie lingue ùn hè micca evidente. U Gaelicu scuzzese hè differente in tuttu da l'inglese è un locutore anglofunu ùn capiscerà micca una cunversazione in 'ssa lingua. == Caratteristiche == [[File:Loch_Uisgebhagh.jpg|thumb|250px|Loch Uisgebhagh, Benbecula, in l'Ebride di fora]] U [[santacroce]] gaelicu cumporta 18 lettere : a, b, c, d, e, f, g, h, i, a, m, n, o, p, r, s, t, u. Sturicamente, u nome d'ogni lettera era quellu d'un arburu (''ailm'' - olmu, ''beith'' - brith, ''call'' - nuciolu, è tira è tocca). U gaelicu scuzzese improda a [[flessione (linguistica)|flessione]] per distingue u [[Casu grammaticale|casu]] di i nomi, è i [[tempu (grammatica)|tempu]], [[modu (grammatica)|modu]], è [[diatesi]] di i verbi. A pronuncia di u gaelicu hè regita da a regula d'oru "Leathann ri leathann is caol ri caol" (e forte incù e forte è e debule incù e debule). E vucale forte sò a, o è u. E vucale debule sò e è i. Quandu una o parechje cunsunante sò piazzate trà duie vucale, quest'ultime devenu esse di listessu tipu. S'è omu nota e vucale debule "A", e vucale furzute "B" è e cunsunante "C", omu custata chì e cumbinazione A-C-B è B-C-A ùn occorrenu guasi mai (omu nuterà eppuru l'esistenza di une poche di eccezzione cum'è ''airson'', "cum'è" o ''esan'', "ellu"). U corullariu hè chì l'ortugrafia chì ùn ubbidisce micca à 'ssa regula hè sia culpevule, sia straniera. In a parola " Gà'''i'''dhl'''i'''g " per indettu, e cunsunante " dhl " sò circundate da vucale debule (i). Dinù, in a parola " u'''hà'''th'''hà'''nn ", e cunsunante " th " sò circundate da vucale forte (a). A grammatica gaelica pussede uni pochi di caratteristiche maestre : * L'ordine di e parole hè verbu-sughjettu-ogettu. * U gaelicu cumbineghja i prunomi incù e prepusizione per crià e " prepusizione cunghjucate " cum'è in altre lingue celtiche. Per indettu, ''aig'' (à) + ''mi'' (eiu) > ''agam''. * I prunomi esistenu sottu à duie forme : i prunomi rigulari (mi, thu, e, è cetera.) è i prunomi enfatichi (mise, thusa, esan...). * Cum'è in altre lingue celtiche (tale u [[brettone]] è u [[gallese]]), u gaelicu sprima u pussidimentu cù l'aiutu d'una pruposta: qualchì cosa hè ''à'' qualchissia. * Infine, u gaelicu pussede numerosi articuli definiti (chì dipendenu di u numeru, u generu, u casu, è di a lettera iniziale di u nome). Ignora l'articuli indefiniti, cum'è u gallese è u brettone anzianu. Hè di u gaelicu scuzzese ch'elle venenu e parole corse ''[[whisky]]'', ''[[clanu]]'', ''[[tartanu]]'' è ''[[stronziu]]''. == Nomi di lochi in gaelicu scuzzese == [[File:ScotlandGaelic2001.gif|thumb|250px|Ripartizione di i locutori di gaelicu scuzzese in e parochje di Scozia]] [[File:Dubh_Sgeir_The_sound_of_Jura.jpg|thumb|250px|Dubh Sgeir in l'isule MacCormaig, in l'Ebride di drentu]] * [[Aberdeen]] – ''Obar Dheathain'' * [[Aviemore]] – ''an Aghaidh Mhòr'' * [[Ayr]] – ''Inbhir Air'' * [[Brechin]] – ''Breichin'' * [[Cumbernauld]] – ''Comar nan Allt'' * [[Dingwall]] – ''Inbhir Pheofharain'' * [[Dornoch]] – ''Dòrnach'' * [[Dumfries]] – ''Dùn Phris'' * [[Dunblane]] – ''Dùn Bhlàthain'' * [[Dundee]] – ''Dùn Dèagh'' * [[Dunfermline]] – ''Dùn Phàrlain'' * [[Dunkeld]] – ''Dùn Chailleann'' * [[Dunottar]] - ''Dùn Fhothair'' * [[Dumbarton]] – ''Dùn Breatann'' * [[Edimburgu]] – ''Dùn Èideann'' * [[Elgin]] – ''Eilginn'' * [[Forres]] – ''Farrais'' * [[Fortrose]] – ''A' Chananaich'' * [[Fort William (Écosse)|Fort William]] – ''An Ghearasdan'' * [[Glasgow]] – ''Glaschu'' * [[Gleneagles]] – ''Gleann Eagas'' * [[Inverness (Écosse)|Inverness]] – ''Inbhir Nis'' * [[Kilmarnock]] – ''Cill Mhearnaig'' * [[Lismore]] – ''Lios Mòr'' * [[Paisley]] – ''Pàislig'' * [[Perth]] – ''Peairt'' * [[Rosemarkie]] – ''Ros Maircnidh'' * [[Santu Andrews]] – ''Cill Rìmhinn'' * [[Scone]] – ''Sgàin'' * [[Stirling (ville)|Stirling]] – ''Sruighlea'' * [[Stornoway]] – ''Steòrnabhagh'' * [[Whithorn]] – ''Taigh Mhàrtainn'' == Esempii di parole è infrasate corte in gaelicu scuzzese == [[File:Welcome to Queen Street Fàilte gu Sràid na Banrighinn Glasgow.jpg|250px|thumb|Benvinuta bislingua in a stazione di Glasgow Centrale.]] * '''lang|gd|Fàilte''' [IPA|ˈfaːlʧə] " Benvinutu ! " * '''lang|gd|Halò''' [IPA|ˈhaloː] " Salute ! " * '''lang|gd|Ciamar a tha thu?''' [IPA|ˈkʰjɛməɾə ˈhau] " Cume vai ? " * '''lang|gd|Ciamar a tha sibh?''' [IPA|ˈkʰjɛməɾə ˈhaʃɪv] " Cume andate ? " * '''lang|gd|Tha mi gu math''' [IPA|ˈhami kəˈmã] " Eiu vocu bè. " * '''lang|gd|Dè an t-ainm a th' ort?''' [IPA|dʒeːn ˈt̪ʰɛnəmə hɔɹʃt̪] " Cume ti chjami ? " * '''lang|gd|Dè an t-ainm a th' oirbh''' [IPA|dʒeːn ˈt̪ʰɛnəmə hɔɾəv] " Cume vi chjamate ? " * '''lang|gd|Is mise...''' [IPA|ˈsmiʃə] " Socu... " (Mi chjamu...) * '''lang|gd|Mar sin leat''' [IPA|ˈmaɹʃin u/aɛʰt̪] " À vede ci " (singulare) * '''lang|gd|Mar sin leibh''' [IPA|ˈmaɹʃin lev] " À vede ci " (plurale) == Da vede dinù == * [[lingue celtiche]] * [[lingue gaeliche]] * [[lingue in Scozia]] * [[Scrittori di lingua scuzzese]] * [[Litteratura in gaelicu scuzzese]] == Note == <references/> === Ligami esterni === * [http://www.dsl.ac.uk/dsl/ Dizziunariu online di scuzzese] * [http://www.smo.uhi.ac.uk/gaidhlig/ionnsachadh/bac/ ''Speaking Our Language'' - ''Bruidhinn ar Cànan''] [http://www.smo.uhi.ac.uk/ Sabhal Mòr Ostaig - Colaiste Ghàidhlig na h-Alba] - Criatu da u [[Sabhal Mòr Ostaig]], liceiu d'insignamentu sicundariu [[Categoria:Lingua scuzzese]] [[Categoria:Lingua di Scozia]] [[Categoria:Lingua di u Canada]] [[Categoria:Lingua officiale]] [[Categoria:Invintariu di lingue]] [[Categoria:Lingua in periculu di sparizione]] qfhyaga76q9l58wtkqi4y1bxtijfvja Gaelicu scuzzesu 0 19734 355418 2016-10-11T19:08:36Z 86.219.77.167 Reindirizzamentu à [[Gaelicu scuzzese]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Gaelicu scuzzese]] atb5lj2jrtirg5ebkofzta0x9idbci9 Joe Strummer 0 19735 371536 366145 2021-01-05T05:38:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Joe_Strummer_Live_by_Joe_Kerrigan.jpg|250px|thumb|]] '''Joe Strummer''' hè u frontman di u gruppu di rock [[The Clash]] [[Categoria:Musicante|Strummer, Joe]] [[Categoria:Britannicu]] p0n9qtjask7fnzukike5lz7mmubhp00 Karl Jatho 0 19736 355451 355450 2016-10-13T09:04:42Z Franjklogos 2883 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Karl Jatho''' - 3 [[ferraghju]] 1873, 8 dicembre 1933 - hè statu un inventore [[Germania|alimannu]] cunnsciutu pè esse unu di i piunnieri di l'Aeronautica. [[File:Jatho Zweiflaecher 1907 bei Lister Bockwindmuehle.jpg|thumb|right|L' aviò di Karl Jatho (1907)]] oqgxzl91g221sij9jbhjusddsrb6yy7 Jerry Lewis 0 19737 375802 357568 2021-08-19T14:16:10Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Jerry Lewis Cannes 2013.jpg|thumb|Lewis, [[2013]]]] '''Joseph Levitch''' ([[1926]]-[[2017]]) hè statu un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Lewis, Jerry]] [[Categoria:Americanu|Lewis, Jerry]] [[Categoria:Biugrafia]] i890x1vffpve9httkhqe17szphvhj8q Caprera 0 19738 355468 355467 2016-10-15T14:43:46Z 90.37.155.45 /* Turisimu */ wikitext text/x-wiki L' '''isula di Caprera''' faci parti di l'[[arcipelagu di A Matalena]], in a cumuna di [[A Matalena]], situatu vicinu à a costa nordu uriintali di a [[Sardegna]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> U so culminu hè u ''Monti Teialonu'' chì aghjunghji i 212 metri sopra à a suparficia di u mari. L'isula, cuntendu una superficia di u 15.7 km2, hè a siconda isula di l'arcipelagu dopu à quidda di A Matalena à a quali idda hè culligata da un ponti. Com'è altri isuli di l'arcipelagu, Caprera faci parti di u [[Parcu naziunali di l'arcipelagu di A Matalena]] custituindu cussì un parcu naturali estremamenti prutettu, induva puchissimi abitanti vivini tuttu l'annu. == Giugrafia == [[File:Rochers de granit sur l ile de Caprera (Sardaigne).JPG|thumb|250px|Scogli di granitu annantu à l'isula di Caprera]] Di natura granitica, l'isula pussedi numerosi spazii buscosi, par u più di [[Pinu|pina]], è ancu maraviddosi litturali à rii incù splendidi vaddi rinosi altinarti incù elpali chì dani annantu à u mari. U culori di l'acqua hè d'un verdi cristaddinu intensa par via di a forza di i currenti chì parmetti di nittà a suparficia di l'acqua è di sbarazzà la di i particuli è di i graneddi di rena bianca. [[File:Maddalena_-_on_the_bridge_to_Caprera_-_panoramio.jpg|thumb|250px|U ponti chì leia A Matalena è Caprera]] ==Turisimu== [[File:Arcipelago_della_Maddalena,_Caprera_Cala_Napoletana_01.JPG|thumb|250px|Cala Napulitana]] Ci sò parichji spiaghji splendidi annantu à l'isula di Caprera. Si pò mintuvà: * Cala Napulitana * a spiaghja di U Relittu * Cala Andreani * Cala Sirena * Cala Garibaldi * Cala Purtesa * Cala Brigantina == Curiusità == [[File:Ile de Caprera (Sardaigne).JPG|thumb|250px|Vista di l'isula di Caprera]] U 12 di maghju 2007, u [[Ghjiru d'Italia]] di ciclisimu didicatu à l'aroi di i dui mondi hè passatu in Caprera par fistighjà u bicintinariu di a so nascita. == Centru di Vela == L'isula di Caprera aggronda una scola velica, a più impurtanti d'Italia, in u golfu di Portu Palma, chì hè stata fundata in u 1967. == Da veda dinò == * [[Sardegna]] * [[Gaddura]] [[Categoria:Isula di Sardegna]] [[Categoria:Isula di u mar' Tirrenu]] [[Categoria:Gaddura]] == Note == <references/> pjv8bctatxhjktpja4xyzwmdelyprl5 Fred Rogers 0 19739 376031 355470 2021-08-20T15:02:52Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Fred Rogers White House.jpg|thumb|Rogers, [[2002]]]] '''Frederick McFeely''' "'''Fred'''" '''Rogers''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Rogers, Fred]] [[Categoria:Americanu|Rogers, Fred]] [[Categoria:Biugrafia]] h6searu2fo9li7yb983izj7amnc9vio Peso cilenu 0 19740 355474 2016-10-18T02:05:44Z 181.73.21.214 Pagina nova: L''''peso cilenu''' (in spagnolu: ''Peso Chileno'') hè a muneta in [[Cile]]. [[Categoria:Cile]] wikitext text/x-wiki L''''peso cilenu''' (in spagnolu: ''Peso Chileno'') hè a muneta in [[Cile]]. [[Categoria:Cile]] 9h6vy88plrfi24hqg63pvpltzak23ax Santa Maria (Sardegna) 0 19741 355520 355506 2016-10-20T18:32:05Z 90.37.5.106 wikitext text/x-wiki '''Santa Maria''' hè un'isula di l'[[arcipelagu di A Matalena]], in u Nordu di a [[Sardegna]] è à u sudestu di i [[bucchi di Bonifaziu]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> Faci parti di u [[Parcu naziunali di l'arcipelagu di A Matalena]]. == Giugrafia == [[File:Isola_di_Santa_Maria_-_Faro_di_Punta_Filetto_(01).JPG|thumb|250px|L'isula di Santa Maria]] Incù l'isuli di [[Budelli]] è [[Razzoli]] situati à menu d'una cintunara di metri à punenti è spiccati da u ''passu di l'Asineddi'', Santa Maria custituisci u gruppu d'isuli u più à u nordu di l'[[arcipelagu di A Matalena]]<ref name="ReSM">Veda [http://www.lamaddalenapark.it/vivi-il-parco/isulighja/razzoli-santa-maria Isuli Razzoli è Santa Maria] annantu à u situ di u [[parcu naziunali di l'arcipelagu di A Matalena]].</ref>. Di una superficia di 2 km2, Santa Maria hè l'isula a più bassa di tuttu l'arcipelagu incù u so rilevu abbastanza pianu chì culminighja à 69 metri in a Guardia di u Turcu. À a so estremità nordu, Santa Maria pussedi un isulottu culligatu dinuminatu A Presa chì hè accumpagnatu da l'isulottu di Capicciolu. L'isula pussedi uni pochi d'abitanti à l'annata, ma vedi a so pupulazioni crescia mentri l'istatina par via di uni pochi di infrastrutturi turistichi custituiti da una vintina di casi è un albergu, datendu da prima a missa in piazza di u parcu naziunali è di l'intardizzioni di custruiscia. == Storia == [[File:La_Maddalena_-_Isola_di_Razzoli_(01).JPG|thumb|250px|L'isula vicinanti di Razzoli]] À u Medievu, l'isula era abitata da frati binidittini chì erani scappati da [[Bonifaziu]] è s'erani stabiliti in u munasteru Maria di Budellu custruisci annantu à Santa Maria, accupatu sin'à u seculu XVI po abbandunatu è sfattu à u seculu XIX par l'edificazioni di i casi novi di l'abitanti di l'isula. Santa Maria, è ancu l'isula vicinanti di Razzoli funi abitati à parta da u principiu di l'annati 1800 da i membri di a famidda Bertoleoni, l'avvinturieri chì culunizàni parichji isuli di l'arcipelagu è di a costa uriintali di a Sardegna (com'è [[Mortoriu]] è [[Tavulara]]). Difatti l'accupàni insinamenti à u 1960. L'isula fù usata in a siconda parti di u seculu XX da filmeri di filmi in particulari da [[Franco Solinas]] è ancu com'è locu di navigazioni è d'arretta di l'attori [[Gian Maria Volontè]] - chì hè suttarratu in [[A Matalena]]. Mentri una dicina d'annati, l'attori [[Roberto Benigni]] ebbi una casa in Santa Maria. ==Turisimu== I dui spiaghji più cunnisciuti di Santa Maria sò: * ''cala Santa Maria'', chì hè una di i più grandi spiaghji di l'arcipelagu sanu, incù 200 metri di rena bianca è fina fina * ''cala di Fossu''. == Noti == <references/> ==Da veda dinò== * [[Razzoli]] [[Categoria:Isula di Sardegna]] [[Categoria:Isula di u mar' Tirrenu]] [[Categoria:Gaddura]] nr4nyof1oyx54up692rv00ywht965h4 Razzoli 0 19742 355528 355527 2016-10-20T19:25:41Z 90.37.5.106 /* Giugrafia */ wikitext text/x-wiki '''Razzoli''' hè un'isula di l'[[arcipelagu di A Matalena]] situatu à l'estremità nordu di a [[Sardegna]] vicinu à i [[Bucchi di Bonifaziu]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> Custituisci incù altri isuli di l'arcipelagu, u [[parcu naziunali di l'arcipelagu di A Matalena]]. == Giugrafia == [[File:La_Maddalena_-_Isola_di_Razzoli_(01).JPG|thumb|250px|L'isula di Razzoli]] L'isula di Razzoli hà una superficia di 1.5 km quatrati è disponi d'un sviluppu custieru di 12,3 chilomitri. U vertici u più altu hè u ''Monti Cappeddu'' chì culminighja à 65 metri sopra à u liveddu di u mari. L'isula hè siparata da uni pochi di metri da l'isula di [[Santa Maria (Sardegna)|Santa Maria]] in u ''Passu di l'Asineddi''. U so aspettu dissumidda un pocu di quiddu di l'isuli vicinanti par causa d'alti scoddi, incù pochi spiaghji, eppuri certi sò rinumati com'è a ''Cala Lunga'', a ''Cala Cappeddu'' o ancu a ''Cala nozza''. ==Turisimu== Parichji spiaghji di Razzoli sò cunnisciuti, com'è: * ''Cala Lunga'': una piaghja di rena bianca, incù l'acqua linda è cristaddina * ''Cala Cappeddu'' * ''Cala Nozza'' L'accessu à 'ssi piaghji si faci solu par mezu d'imbarcazioni o bateddi. == Storia == [[File:Bonifacio_da_Razzoli.JPG|thumb|250px|Bonifaziu, vistu da Razzoli]] L'isula ùn hà mai stata abitata duranti tutta a so storia ma à spissu, di passaghju, i pastori di [[Bonifaziu]] ci purtaiani i so animali par pascia. In a parti nordu di l'isula, ci si trova un fanali sirvindu à l'uriintamentu marittimu. == Noti == <references/> ==Liami== * [http://www.sardegnaturismo.it/it/punto-di-interesse/razzoli-la-maddalena Razzoli: La Matalena (in talianu)]] ==Da veda dinò== * [[Santa Maria (Sardegna)|Santa Maria]] [[Categoria:Isula di Sardegna]] [[Categoria:Gaddura]] 9l3rgw7out8yrsf5uguv3vgewc55mo2 George Takei 0 19743 376077 355772 2021-08-20T18:21:29Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Loz takei 2015 side.png|thumb|Takei, [[2015]]]] '''Hosato Takei''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Takei, George]] [[Categoria:Americanu|Takei, George]] [[Categoria:Biugrafia]] sckhuk2fk4yaq6vw533lcsm1bpzwx27 Santu Stefanu (Sardegna) 0 19744 355557 355556 2016-10-22T13:35:27Z 90.37.5.106 /* Note */ wikitext text/x-wiki '''Santu Stefanu''' hè un'isula di l'[[arcipelagu di A Matalena]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> Hè situata à u centru di a cala furmata trà l'isuli di [[A Matalena]] è [[Caprera]] è a costa nordu di [[Sardegna]], distanti di circa 1.5 km di a cità di [[Palau]]. == Giugrafia == [[File:La_Maddalena_-_Isola_di_Santo_Stefano_(01).JPG|thumb|250px|Santu Stefanu]] L'isula hè à l'intuttu custituita da [[granitu]] tirendu annantu à u rusulinu, cuparta da una [[machja]] dichjarinatu è di ciambugliu rucciosu. A so superficia hè circa 3 km quatrati, ciò chì ni faci a quarta isula di l'arcipelagu sanu. U so rilevu turmintatu culminighja à 101 metri à u monti Zuccaru. Ùn conta micca risidenti pirmanenti probbii, ma a mità à punenti di l'isula dipendi d'un paisolu-albergu chì appartinia in u 1970 à u [[Club Méditerranée|Club Med]]. 'Ssu centru turisticu hè dapoi u 1980 sfruttatu da a sucità taliana Valtur. A parti uriintali di l'isula hè una zona militaresca di a marina taliana. Vicinu à l'estremità punenti di l'isula si trova un isulottu ampiu un mezu ettaru chì purtaia tradiziunalmenti u nomu d'''Isulottu di a Paura''. Hè chjamatu ''Isulottu Roma'' dapoi ch'iddu ci hè statu edificatu, in u 1950, un munimentu à forma di [[culonna rustrali]] in mimoria à i 1352 marini di u curazzatu ''[[Roma (curazzatu)|Roma]]'', affundatu da l'aviazioni tedesca à l'intrata di i [[Bucchi di Bonifaziu]] mentri ch'iddu era à a testa d'una flotta partita da [[Ghjenuva]] è da [[A Spezia]] par metta si in manu à i Britannichi in [[Malta]]. == Storia == [[File:San-Stefano-From-Palau.jpg|thumb|250px|Vista annantu à l'isula dapoi u portu di [[Palau]] in Sardegna.]] À a fini di u seculu XVIII u riamu di [[Piemonti è Sardegna]] hà custruitu annantu à l'altezza à u sudupunenti di l'isula u forti San Ghjorghju (ancu chjamatu ''Forti Nabulionu''), distinatu à cuntrullà u strittonu chì spicca Santu Stefanu da a costa sarda. Hè quà chì [[Nabulionu Prima|Nabulionu Bonaparte]], tandu tinenti culuneddu d'artigliaria, presi parti à a so prima spidizioni militaresca fora di Francia, impatrunindu si di u forti u 23 frivaghju di u 1793 cù u fini di ghjirà i so cannona contru à A Matalena, senza riescia eppuri à tena 'ssa pusizioni. In fondu à una calanca si trova l'anziana cava di granitu di Villamarina ind'iddu fù sculpitu, annantu à una cummanda di [[Benito Mussolini]], un enormu bustu di l'amiragliu [[Costanzo Ciano]], distinatu à u so mausuleu vicinu à [[Livornu]]. A guerra po a caduta di u [[rigimu fascistu]] in u 1943 ùn parmissini micca di tarminà 'ssu travaddu, è a statua hè firmata sopr'à locu tali è quali. À buleghju ci si trovani dinò blocchi di granitu mezi zuccati. In u 1972, u [[Guvernu Andreotti II|sicondu guvernu]] di [[Giulio Andreotti]] cunciditi a zona militaresca à a [[US Navy|marina americana]] chì ci stalleti una basa aggrundendu i so [[suttumarini nucleari]]. 'Ssa cuncissioni hà piddatu fini di ghjinnaghju 2008, è l'installazioni sò rivinuti à a [[marina taliana]]. Hè à Santu Stefanu chì u [[Guvernu Berlusconi IV|guvernu]] di [[Silvio Berlusconi]] avia à l'iniziu dicisu di tena u Vertici di u G8 di luddu di u 2009, u locu essendu statu ritinutu par causa di u so isulamentu, chì ùn era micca espostu à manifistazioni di prutesti. Finalmenti, hè à [[L'Aquila]], culpita trè mesa più prestu da un terramutu, chì si tensi a riunioni. == Noti == <references/> ==Da veda dinò== * [[Santa Maria (Sardegna)|Santa Maria]] * [[Razzoli]] [[Categoria:Isula di Sardegna]] [[Categoria:Isula di u mar' Tirrenu]] [[Categoria:Gaddura]] ihwwjz32noffsa3nt4ybopd94pi9z6z Beauty and the Beast 0 19745 358587 358581 2018-02-13T03:04:16Z 2602:306:83A9:3D00:AD86:54C4:5809:1C3D wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''Beauty and the Beast''''' (in [[lingua corsa|corsu]]: "A Bella è a Bestia"; tìtulu [[lingua francese|francese]]: ''La Belle et la Bête'') hè un [[cinemà|filmu]] d'animazione musicale di fantasia rumantica [[Stati Uniti d'America|americanu]] di l'annu [[1991]] prudottu da [[Walt Disney Animation Studios|Walt Disney Feature Animation]] è publicatu da [[Walt Disney Pictures]]. [[Categoria:Filmu di l'annu 1991]] [[Categoria:Filmu d'animazione]] [[Categoria:Filmu americanu]] [[Categoria:Drama (Filmu)]] qb21hooyw83uddarodky0bxel6695o5 Categoria:Filmu di l'annu 1991 14 19746 355559 2016-10-23T03:10:55Z 162.206.200.84 Pagina nova: [[Categoria:Filmu di l'anni 1990|1991]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Filmu di l'anni 1990|1991]] ivg0gi7gbpp96t6z2nwswcs2qn4u8gf Categoria:1946 14 19747 355569 2016-10-24T08:52:29Z Pitpisit 11320 Creata dalla traduzione della pagina "[[:zh:Special:Redirect/revision/25856638|Category:1946年]]" wikitext text/x-wiki [[Categoria:Anni di u XX seculu]] fgxumh7vle8fame4rcz2trkio771q3l Sémillante 0 19749 377425 377420 2021-10-15T13:09:40Z WikiBayer 14685 Annullate le modifiche di [[Special:Contributions/가서 네 부모를 빨아먹고 네 죽음을 엿먹어|가서 네 부모를 빨아먹고 네 죽음을 엿먹어]] ([[User talk:가서 네 부모를 빨아먹고 네 죽음을 엿먹어|discussione]]), riportata alla versione precedente di [[User:92.150.128.32|92.150.128.32]] wikitext text/x-wiki [[Image:Lavezzi.jpg|thumb|250px|Cimiteriu ind'iddi sò inumati i naufragati di a ''Sémillante''.]] A '''Sémillante''' era una [[fregata]] di a marina francesa di u XIXu seculu.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> In u so viaghju dapoi l'[[arsanali]] di Tulò versu a [[guerra di Crimea]], naufragò à a larga di l'[[isuli Lavezzi]]. == Storia == [[File:Monument commémoratif à la Sémillante-gravure.jpg|thumb|250px|[[Jules Noël]] : Munimentu cummemurativu di u naufraghju di a Sémillante (1873, incisioni)]] A ''Sémillante'' chetta u portu di [[Tulò]] u [[14 di frivaghju]] [[1855]], cummandata da u capitanu Jugan, à distinazioni di a [[Crimea]] ([[mari Neru]]) par arricà à i forzi francesi vivari, rinforzi in truppa è in matiriali par fà a guerra à a Russia. U so equipaghju conta 293 omini, oltri u so statu magiori. À bordu, hà piddatu piazza un distaccamentu di 393 militari di l'armata di tarra incù un impurtanti matiriali (cannona, murtaii, munizioni, vivari...). A Sémillante hè piddata in una timpesta trimenti à u largu di a [[Sardegna]] è u so cummandanti dicidi di passà da i bucchi di [[Bonifaziu]], à l'[[isuli Lavezzi]], in una zona di zecchi è di scoddi. Spinta da una raffica di sudu, a Sémillante pichja à una vilucità stimata à 12 [[Nodu (unità)|nodi]] una [[zecca (mari)|zecca]] signalata da una boa. Sciappata da l'impittatura, sprafunda in a nuttata da u 15 à u 16 frivaghju di u 1855. Tuttu hè statu subitu subitu abissatu. U 18 di frivaghju, i prima cadavari, certi frastagliati in tuttu, sò turrati annantu à i grevi da i currenti. Sò tutti inumati dopu annantu à l'isula, par via di a mancanza di medii di trasportu, da una curvata di 50 suldati, staccati in rinforzu di i marini. U 20 frivaghju, u numaru di corpi inumati s'ammonta à 250. ==U cimiteriu== [[Image:Pyramide de la Sémillante sur les îles Lavezzi.jpg|250px|thumb|Piramida di granitu custruita in umaghju à i vittimi di u naufraghju.]] Annantu à i 700 omini à latu di a ''Sémillante'', 560 riposani in i dui cimiterii di l'isula. L'altri 136 corpi (è u statu magiori) ùn sò micca stati ritruvati. Soli u capitanu Jugan è u cappiddanu sò stati idantificati. A placca annantu à u palazzu di i cimiterii annantu à l'[[isula Lavezzu]] mintuvighja : ''À a mimoria di l'ufficiali di l'armati di tarra è di mari chì ani truvatu a morti in u naufraghju di a ''Sémillante'' u 15 di frivaghju [[1855]] versu meziornu.'' ''I so resti sò cunfusi quì incù quiddi di i so omini uniti in u riposu aternu com'iddi l'erani in u duveri. Chì i so nomi fussini cunnisciuti par parmetta ci d'anurà a so mimoria.'' Stu incipit in a mimoria di i naufragati hè suvitatu da una piccula lista di nomi chì i so resti sò suttarrati quì. I cimiterii cumprendini altri placchi esurtendu à prigà par tali o tali naufragatu... == Bibliugrafia== * [[Alphonse Daudet]], ''L'Agunia di a "Sémillante"'' (in ''Lettari di u me mulinu'') (in francesu) * Ghjirolmu Lorenzi, ''U sangui in i veli (Ghjurnali di bordu)'' [rumanzu], Borgu, ed. Mediterranea, 1998 (in francesu) * Danielle Favereau, ''A Sputica Storia di a " Sémillante "'' [rumanzu], Bastia, ed. Anima Corsa, 2003 (in francesu) * Dumenicu Milano, anzianu merri di Bonifaziu, ''U Naufraghju di a " Sémillante "'', ed.1980 ==Liami== * [http://www.interromania.com/corsu-cismuntincu/impara-u-corsu/ducumentu/isule-lavezi-10615.html Interromania, Ducumentu: Isule Lavezzi]] * [http://www.corse.fr/Mostra-Mare-Nostrum-les-Corses-et-la-mer-di-u-2-di-lugliu-a-u-30-di-dicembre-di-u-2011-a-u-Museu-di-a-Corsica-in-Corti_a3239.html Mostra "Mare Nostrum, i Corsi è u mari" di u 2 di luddu à u 30 di dicembri di u 2011 à u Museu di a Corsica in Corti]] == Noti == <references/> [[Categoria:Fregata francesa]] [[Categoria:Relittu di u mari Terraniu]] [[Categoria:Munimentu storicu di Corsica]] 43xoqxtl5x00i8f3aphrvktvggv58pe Susie Essman 0 19750 375634 355773 2021-08-18T15:48:30Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Susie Essman at the 2009 Tribeca Film Festival.jpg|thumb|Essman, [[2009]]]] '''Susan''' "'''Susie'''" '''Essman''' hè un [[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Essman, Susie]] [[Categoria:Americanu|Essman, Susie]] [[Categoria:Biugrafia]] gsszfutfjbwa69p563y7juuv8x8si5e Bob Newhart 0 19752 375954 355774 2021-08-20T08:03:14Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Comedian Bob Newhart.jpg|thumb|Newhart, [[2002]]]] '''George Robert''' "'''Bob'''" '''Newhart''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Newhart, Bob]] [[Categoria:Americanu|Newhart, Bob]] [[Categoria:Biugrafia]] 0fm383p8wqxj7w4a4ekqx1dgc9uwlsq SpongeBob SquarePants 0 19754 369768 369767 2020-12-21T06:21:46Z Mtarch11 16930 Reverted 7 edits by [[Special:Contributions/Songwing|Songwing]] ([[User talk:Songwing|talk]]) (TwinkleGlobal) wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''SpongeBob SquarePants''''' hè una seria di televisione d'animazione e cumedia americana creata da [[Stephen Hillenburg]] pè [[Nickelodeon]]. [[Category:Televisione]] nfx08yt920v2whru5z530j6gqqgnapp Flumendosa 0 19755 363212 355657 2019-08-11T17:18:20Z Jumpy01 11155 cat, w wikitext text/x-wiki [[File:Lago_basso_flumendosa_sardegna9.JPG|thumb|300px|U Flumendosa]] U '''Flumendosa''' hè u sicondu [[fiumu]] di [[Sardegna]], ghjusta daretu u [[Tirsu]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> == Giugrafia == Pidda a so fonti in u massicciu di u [[Gennarghjentu]], in a [[pruvincia di Nuaru]], à u pedi di a [[Punta Perdida d'Aria]] à 1270 metri d'altitudina. Si lampa in u [[Mar' Tirrenu]] di paru à i cità di [[Muravera]] è [[Villaputzu]], in a [[pruvincia di Cagliari]]. Prima a custruzzioni d'una vigata di [[diga|dighi]] chì imbarrani u so corti è quiddu di u so [[affluenti]], u fiumu avia un ghjettu di 22 m3/siconda incù un massimu di 730. U so [[Bacinu virsanti|bacinu]] hà una suparficia di u 1775 km quatrati. U fiumu era chjamatu ''Saeprus'' da i [[Roma antica|Rumani]]. == Lavi artifiziali == [[File:Bacino artificiale sul Fiume Flumendosa - panoramio.jpg|thumb|250px|Bacinu artificiali annantu à u Flumendosa]] U so corti hè imbarratu in dui posti da dighi impunenti. U prima rampali hè statu rializatu trà 1948 è 1949 in a vola di'' [[Bau Muggeris]]'', à 801 metri d'altitudina. 'Ssu rampali crea u ''lavu altu di u Flumendosa''. A so lunghezza hè 6 km, a so larghezza 1.5 km è a so capacità 61 milioni di m3. Trè cintrali idruelettrichi suttarranii culligati da gallarii è da cundutti furzati sò usati par a pruduzzioni d'energia elettrica. L'acqui si lampani in u lavu artifiziali di ''sa Teula'' à livanti di ''Villagrande Strisaili'' à un'altitudina di 240 metri è da quà inviati in a [[pianura di Tortolì]] cù u fini d'[[irrigazioni|irrigà]] vasti zoni circunvicini. [[File:Lago Basso del Flumendosa.jpg|thumb|250px|U lavu bassu di u Flumendosa]] A siconda diga chì hè stata rializata in u 1952 si situighja à un'altitudina di 268 metri di paru à u [[Nuragu]] Arrubiu è forma u ''lavu di u mezu Flumendosa''. 'Ssu sicondu lavu hè monda più maiò chì u prima ed hè lungu 17 km, largu circa 500 metri è a so capacità hè di 317 milioni di m3. Pruduci dinò l'[[energia idruelettrica]] è i so acqui sò usati par l'irrigazioni di u [[Campidanu]]. Una gallaria u cullega à u lavu artifiziali di u [[Mulargia]]. == Erusioni == U cursu di u Flamendosa suvita prufundi è spittaculari vaddi scavati in a rocca. Attraversa i furesti densi suvitendu ambienti naturali è diffarenti. In u corsu di i millennii, hà scavatu in prufundità a parti miridiunali di u massicciu di u [[Gennarghjentu]] siparendu lu à u nordu di u'' [[monti Perdedu]] '' è dividindu à punenti l'''[[altupianu di u Sarcidanu]]'' di i calcagna di [[Seulo]] è di [[Sadali]]. I scudderi monda alti, fruttu di l'erusioni di i so affluenti annantu à i rocchi calcarii, sò monda spittaculari. I so affluenti ani dinò criatu vaddi prufundi da induva si poni ammirà i famosi ''calcagna''. == Affluenti == [[File:Ponte sul Flumendosa.jpg|thumb|250px|Ponti annantu à u Flumendosa]] * riu ''Narbonionniga'' * riu ''Arrudopiu'' * riu ''Calaresu'' * riu ''a so Frusca'' * riu ''Nuluttu'' * riu ''Flumineddu'' * riu ''Gruppa'' * riu ''Mulargia'' * riu ''Bintinoi'' * riu ''Spigulu'' * riu ''s'Acqua Callenti'' * riu ''Uri'' == Noti == <references/> [[Categoria:Sardegna]] ojemdg86gskpes0gix22ty98oiouxz0 Mitch Hedberg 0 19756 375743 355669 2021-08-19T11:11:11Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Mitchell Lee''' "'''Mitch'''" '''Hedberg''' ([[Saint Paul (Minnesota)]], [[24 di ferraghju]] [[1968]] - [[Livingston, New Jersey|Livingston]] ([[New Jersey]]), [[30 di marzu]] [[2005]]) fu un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Hedberg, Mitch]] [[Categoria:Americanu|Hedberg, Mitch]] [[Categoria:Biugrafia]] 1fcbl1nd95facdvbdmxlw709hyfui7m Kali Rocha 0 19757 376342 369745 2021-08-23T18:40:05Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Kali Michele Rocha''' (* [[5 di dicembre]] di [[1971]]) hè un attrice americana. == Biugrafia == [[Categoria:Attrice|Rocha, Kali]] [[Categoria:Americana|Rocha, Kali]] [[Categoria:Biugrafia]] kkrlkej9vxmxscstqqsbl5i6n7rm03r The Simpsons 0 19758 369731 369730 2020-12-21T03:24:36Z Mtarch11 16930 Undid edits by [[Special:Contribs/Songwing|Songwing]] ([[User talk:Songwing|talk]]) to last version by 37.171.63.112 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Logo The Simpsons.svg|thumb|220px|U logu americanu di a serìa]] '''''The Simpsons''''' (in [[lingua corsa|corsu]]: '''''I Simpson''''') hè una sitcom d'animazione [[Stati Uniti d'America|americana]] creata da [[Matt Groening]] pè [[Fox Broadcasting Company]]. == Da vede dinò == * [[Family Ties]] * [[ICarly]] * [[Liv and Maddie]] * [[Spin City]] * [[The Big Bang Theory]] [[Categoria:Sitcom|Simpsons, The]] aterhdfgj6tqezrrdwss8axijnefadw Manitoba 0 19759 377662 355723 2021-11-02T22:17:07Z Jonathan1 9359 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Manitoba in Canada.svg|thumb|Manitoba - Canadà]] A '''Manitoba''' hè una pruvincia federale di u [[Canadà]]. Hà una superficia di 649.950 km² è tene una populazzione di 1.208.268 abitanti (2011). A capitale hè [[Winnipeg]] (663.617 abitanti). U primu ministru hè Heather Stefanson (PC). [[Categoria:Pruvincia di u Canadà]] qqtdy6dmsuvlebr5a7vg3lxsexq4rjy Saskatchewan 0 19760 371941 355725 2021-02-05T20:00:29Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Saskatchewan in Canada.svg|thumb|Saskatchewan - Canadà]] U '''Saskatchewan''' hè una pruvincia di u [[Canadà]], hà una superficia di 651.900 km² è tene una populazzione di 1.033.381 abitanti (2011). A capitale hè [[Regina (Saskatchewan)|Regina]] è a cità più grande hè [[Saskatoon]]. [[Categoria:Pruvincia di u Canadà]] 3lrzl9bxfcf2873eu2i4pj81w1ctcji Novu Brunswick 0 19761 368527 368282 2020-08-18T01:07:53Z Mhsheikholeslami 16871 Added Photo #WPWPCA wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:New Brunswick in Canada.svg|thumb|New Brunswick - Canadà]] [[File:New Brunswick Legislative Building- Fredericton- New Brunswick-20170718.jpg|220px|miniatura|Novu Brunswick - Legislative Building]] U '''Novu Brunswick''' (New Brunswick) hè una pruvincia di u [[Canadà]], hà una superficia di 72.908 km² è tene una populazzione di 751.171 abitanti (2011). A capitale hè [[Fredericton]] (56,224 abitanti). [[Categoria:Pruvincia di u Canadà]] 6zzbnoao2ikfx2dh8mw7l4bs3lkyj8x Kevin Meaney 0 19774 375832 355771 2021-08-19T17:35:15Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Kevin Gerard Meaney''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Meaney, Kevin]] [[Categoria:Americanu|Meaney, Kevin]] [[Categoria:Biugrafia]] cydrcmpwfiagjpe7rmn8j8yxc22m5he Tim Curry 0 19775 375598 355776 2021-08-18T11:28:04Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Tim Curry 01.jpg|thumb|Curry, [[2005]]]] '''Timothy James''' "'''Tim'''" '''Curry''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Curry, Tim]] [[Categoria:Americanu|Curry, Tim]] [[Categoria:Biugrafia]] 7isyj5myya38xoqhd3rm9j6c2knyqcn 8 di nuvembre 0 19776 355826 355824 2016-11-13T03:01:20Z 2602:306:83A9:3D00:A9C5:C1D2:C103:D1D9 Reindirizzamentu à [[8 nuvembri]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[8 nuvembri]] gyui575vli34eozgv6dqk4nmpacnmrx Regnu di Gallura 0 19777 355819 355818 2016-11-12T19:51:58Z 92.158.5.242 Reindirizzamentu à [[Regnu di Gaddura]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Regnu di Gaddura]] lxvq2csew80j05o3sym2fpeoxlbxiyj Artie Lange 0 19778 375789 374749 2021-08-19T13:26:36Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Artielangesit.jpg|thumb|Lange, [[2006]]]] '''Arthur Steven''' "'''Artie'''" '''Lange, Jr.''' hè un [[Sinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Lange, Artie]] [[Categoria:Americanu|Lange, Artie]] [[Categoria:Biugrafia]] abds3noenuii25obhcksyc8l6u3xge0 Khary Payton 0 19779 375988 355830 2021-08-20T10:43:27Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Khary Payton 2014 (cropped).jpg|thumb|Payton, [[2014]]]] '''Khary Payton''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Payton, Khary]] [[Categoria:Americanu|Payton, Khary]] [[Categoria:Biugrafia]] naqp4zjq8naaxdyczc3kj75dflk76x8 Ugo Foscolo 0 19780 355869 355868 2016-11-26T16:52:06Z 86.219.204.68 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Foscolo.jpg|thumb|right|200px|Ugo Foscolo]] '''Ugo Foscolo''' hè statu un pueta, scrivanu è autore di teatru [[Italia|talianu]]. Era natu u 6 di ferraghju di u 1778 à [[Zacinto]] (ìsola [[Grecia|greca]] in u [[Mare Joniu]], in issu tempu pussessione di a [[Republica di Venezia]]) è hè mortu u 10 di sittembre di u 1827 à [[Londra]]. == Opere == [[File:Foscolo - Dei sepolcri, 1809 - 6059669 TO0E070314 00003.jpg|thumb|''Dei sepolcri'', 1809]] === Puesia === * ''A Napoleone Bonaparte liberatore'' (1799) * ''A Luigia Pallavicini caduta da cavallo'' (1800) * ''All'amica risanata'' (1802) * ''Non son chi fui, perì di noi gran parte'' (1802) * ''Che stai?'' (1802) * ''Te nutrice alle Muse'' (1802) * ''E tu ne' carmi avrai perenne vita'' (1802) * ''Perché taccia il rumor di mia catena'' (1802) * ''Così gl'interi giorni in luogo incerto'' (1802) * ''Meritamente, però ch'io potei'' (1802) * ''Solcata ho la fronte'' (1802) * ''Alla sera'' (1803) * ''A Zacinto'' (1803) * ''Alla Musa'' (1803) * ''In morte del fratello Giovanni'' (1803) * ''Dei Sepolcri'' (1806) * ''Le Grazie'' (nen finì) === Teatru (tragedie) === * ''Tieste'' (1795) * ''Aiace'' (1810-1811) * ''Ricciarda'' (1813) === Prosa === * ''Ultime lettere di Jacopo Ortis'' ([[romanz]]) (1797) * ''Dell'origine e dell'ufficio della letteratura'' (1809) * ''Essays on Petrarch'' (1823) * ''Discorso sul testo della Divina Commedia'' (1825) * ''Discorso storico sul testo del Decamerone'' (1825) m2cqw2ojbojn7imbvp5hstmp93crkac Brooks Wheelan 0 19781 375111 355832 2021-08-12T11:41:39Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Brooks Wheelan, 2012.jpg|thumb|Wheelan, [[2012]]]] '''Brooks Patrick Wheelan''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Wheelan, Brooks]] [[Categoria:Americanu|Wheelan, Brooks]] [[Categoria:Biugrafia]] i4mxo25einaehv9ilv89mb4hbawjk2w The Ren & Stimpy Show 0 19782 357123 355837 2017-05-29T07:19:20Z 72.173.166.93 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''The Ren & Stimpy Show''''' hè una seria di televisione d'animazione americana creata da [[John Kricfalusi]] pè [[Nickelodeon]]. [[Category:Televisione]] 2z97uee76dqbg64i43ey67fpi2b83mh Regnu di Logudoru 0 19783 363364 362482 2019-09-07T12:15:34Z CommonsDelinker 173 Removing [[:c:File:Enzo_di_Svevia_e_Adelasia_di_Torres.jpg|Enzo_di_Svevia_e_Adelasia_di_Torres.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Ruthven|Ruthven]] because: Copyright violation; see [[:c:COM:Licensing|Commons:Licensing]] ([[:c:COM:CSD#F1 wikitext text/x-wiki [[File:Giudicati_of_Sardinia_1.svg|250px|thumb|I Regni di Sardegna]] U '''regnu di Logudoru''' o di '''Torres''' hè un di i quattru regni chì nascini in [[Sardegna]] à u VIIIu seculu par rimpiazzà un [[Imperu rumanu]] divintatu troppu luntanu (quiddu di [[Bisanza]]) è par pruteghja si in particulari di i razzii arabi.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> U Logudoru si sviluppeti in a parti nordu uccidintali di a Sardegna cumpridindu i rigioni di Sassari, [[Nurra]], Romangia, [[Anglona]], [[Marghine]], [[Planargia]], [[Montiferru]], [[Goceano]] è una parti di a [[Barbagia]], oghji inglubati in i pruvincii di Sassari, Olbia è Tempiu, Nuoru è Oristanu. U Regnu di Logudoru, com'è d'altrondi l'altri trè Regni era un riamu suvranu siont'è u principu ghjuridicu ''Superiorem micca recognoscens'', incù un tarritoriu suddivisu in 20 ''Curatorii'', i distritti dirighjiti da un curatori è cumprindindu centri abitati chjamati ''Cità''. U Regnu avia u so parlamentu probbiu, a ''Curona di Logu'', cumpostu da i rapprisintanti di i Curatorii. Pussidia u so probbiu duminiu publicu, u ''Rennu'', vutaia i leghji, avia i fruntieri è stampaia a muneta. U so capu era u ''Judex ius dicens'' (quiddu chì dici a leghji), in [[sardu]], u Ghjudici. U Ghjudici tiraia a so auturità non solu da l'eredità ma dinò da u ricunniscimentu di u so ''Imperium'' da a Curona di Logu. == Storia == === Nascita di u Regnu === [[File:Torre Merlata del Giudicato di Torres.svg|250px|thumb|Blasonu di u Regnu]] À u seculu IX, l'arabi è i berberi ani suvitatu una pulitica aggrissiva d'espansioni è di pirataria in u Mari Tarraniu cumpiindu incù a cunquista di a Cicilia in u 827 par taddà a Sardegna da u guvernu cintrali di l'Imperu bizantinu. In l'assenza di struzzioni i rispunsevuli pruvinciali Bizantini sardi, chjamati "ghjudici" ani cuminciatu à guvirnà di manera autunoma. À u seculu X, l'isula hè stata divisa in quattru " ghjudicati ", frà i quali dui, Logudoru è Arburea sò stati ragruppati à u principiu di u XIu seculu. Versu u 900, 'ssi tarritorii sò divintati difatti Stati indipindenti, i so principi à u puteri essendu " ghjudici " succidindu à i so pridicissori, funziunarii imperiali. A prima capitala di u Regnu di Logudoru era Torres (avali [[Porto Torres]]). Com'è Torres da a so lucalisazioni à u cantu di mari era esposta à l'attacchi arabi, u sediu di a magistratura hè statu trasfiritu à l'internu di i tarri prima à [[Ardara (Sardegna)|Ardara]] è dopu à Sassari. U Regnu di u Logudoru s'hè fattu cunnoscia sottu à u regnu di Barisone (1038 à u 1073) chì hà impurtatu u munachismu uccidentali annantu à l'isula chirindu i frati à Desiderius abati di u [[Monti Cassinu]], sustinutu da papa [[Lisandru II (papa)|Lisandru II]] è [[Godfroy u Barbutu]], Margrave di Tuscana, malgradu l'oppusizioni di l'arcidiocesi di Pisa, chì asercitaia una forti influenza riligiosa annantu à l'isula. À a morti di Barisone, l'Arburea hà sceltu u so probbiu ghjudici in a parsona di Marianus di Zori, mentri chì u Loguduresu hà sceltu à Andrea Tanca. === Fini di u regnu === U regnu di Logudoru hà avutu fini in u 1259, quandu a " ghjudicessa " Adelasia murì senza eredi. Dopu à quissa, u Logudoru era difatti dirighjitu da a famidda ghjinuvesa di i Doria è Malaspina è a famidda rignanti d'Arburea, Sassari divintendu in u frattempu una cità-Statu autunoma. == Ghjudici di Torres (mità anni 1000 -1259 circa) == [[File:Mariano II.jpg|thumb|250px|Marianu II di Torres]] {|class="wikitable" |- |width="20pt"|'''Numaru''' |width="100pt"|'''Titulu''' |width="170pt"|'''Nomu''' |width="120pt"|'''Da u''' |width="120pt"|'''À u''' |width="250pt"|'''Cunghjuntu è noti''' |- |1 || Ghjudici || Custantinu I di Torres, di Lacon-Gunale || mità XIu seculu || || |- |2 || Ghjudici || Andrea Tanca || mità XIu seculu || || |- |3 || Ghjudici || Comita I di Torres || fini XIu seculu || || |- |4 || Ghjudici || Gonnario Comita di Lacon-Gunale || XIu seculu || || |- |5 || Ghjudici || Torchitorio Barisone I di Lacon-Gunale || [[1038]] || [[1060]] || Maria di Strignì |- |6 || Ghjudici || Barisone I di Torres || [[1060]] || [[1073]] || |- |7 || Ghjudici || Marianu I di Torres || fini [[1100]] || || Susanna di Zori |- |8 || Ghjudici || Pietro I || XIu seculu || || Giorgia di Zori, Anna di Zori |- |9 || Ghjudici || [[Custantinu II di Torres]] || XIu seculu || || |- |10|| Ghjudici || Pietro II || XIu seculu || || |- |11|| Ghjudici || Custantinu III || [[1113]] || [[1125]] || Marcusa di Gunale, Maria d'Arrubu, Maria di Zori |- |12|| Ghjudici || Gonario II di Torres || [[1127]] || [[1154]] || Maria di Parlascio Ebriaco |- |13|| Ghjudici || [[Barisone II di Torres]] || [[1154]] ||1190|| Preziosa d'Orrubu |- |14|| Ghjudici || Custantinu IV || || [[1210]] || Druda di Catalogna, Prunisinda di Catalogna |- |15|| Ghjudici || Comita II || [[1210]] || [[1218]] || Sinispella d'Arborea (mamma di Marianu II), Agnese di Saluzzo |- |16|| Ghjudici || [[Marianu II di Torres]]|| [[1218]] || [[1233]] || Agnese di Massa-Cagliari |- |17|| Ghjudici || [[Barisone III di Torres]] || [[1233]] || [[1236]] || righjenza di u so ziu Orzocco |- |18|| Ghjudicessa || [[Adelasia di Torres|Adelasia]] || [[1236]] || [[1259]] || [[Ubaldo Visconti di Gaddura]], [[Enzio di Sardegna]] |- |19|| Ghjudici o Rè || [[Enzio|Enzio di Sardegna]] || [[1238]] || [[1243]] || Adelasia di Torres; titulari [[1243]]-[[1272]] |- |} Dopu à a morti d'[[Adelasia di Torres]], versu u [[1259]], senza eredi, u Regnu hè spartutu trà l'[[Regnu d'Arburea|Arburea]] è i famiddi [[Famidda Doria|Doria]] è [[Famidda Malaspina|Malaspina]]. == Noti == <references/> ==Bibliugrafia== * Gian Giacomo Ortu ''La Sardegna dei giudici'', Regione autonoma della Sardegna, 2005 (in talianu) ==Da veda dinò== * u [[Regnu di Gaddura]] * u [[Regnu d'Arburea]] * u [[Regnu di Cagliari]] * [[Logudoru]] [[Categoria:Storia di Sardegna]] fi512wunr1nlogsamw3w6lzgwqk0wyy Phil McGraw 0 19784 375423 355856 2021-08-17T05:31:57Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:PhilMcGrawHWOFMay2013.jpg|thumb|McGraw, [[2013]]]] '''Phillip Calvin''' "'''Phil'''" '''McGraw''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. ==Da vede dinò== * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|McGraw, Phil]] [[Categoria:Americanu|McGraw, Phil]] [[Categoria:Biugrafia]] 4isg41sthzian52pt3wxu1mqb9hewdh Keith Ferguson 0 19785 375639 355857 2021-08-18T15:56:02Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Keith Ferguson - VO Actor.jpg|thumb|Ferguson, [[2010]]]] '''Keith James Ferguson''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Ferguson, Keith]] [[Categoria:Americanu|Ferguson, Keith]] [[Categoria:Biugrafia]] 1ml9wceirmmt2imeqedkl6atmbbk1d3 Scott Adsit 0 19786 375032 355867 2021-08-10T20:41:28Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Scott Adsit Florida Supercon 2014.jpg|thumb|Adsit, [[2014]]]] '''Robert Scott Adsit''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == ==Da vede dinò== * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Adsit, Scott]] [[Categoria:Americanu|Adsit, Scott]] [[Categoria:Biugrafia]] l7yt0cim8axfw73vu8h9z2kbv1dqb2s Guglielmu di Massa 0 19787 363365 362483 2019-09-07T12:15:47Z CommonsDelinker 173 Removing [[:c:File:Guglielmo_I_giudice_di_Cagliari.jpg|Guglielmo_I_giudice_di_Cagliari.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Ruthven|Ruthven]] because: Copyright violation; see [[:c:COM:Licensing|Commons:Licensing]] ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]). wikitext text/x-wiki [[File:Cavallo del Giudicato di Cagliari.svg|250 px|thumb|A stemma presunta di u [[Regnu di Cagliari]]]] '''Guglielmu di Massa ''' (''Guglielmu I Salusiu IV'', 1160-1214) hè statu un nobili talianu chì fù [[Regnu|Ghjudici]] di [[Cagliari]] da u [[1190]] à u [[1214]] è cuntrullaia in parti l'isula di Sardegna. <ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> == Urighjini == Guglielmu [[marchesi di Massa]] hè u nipoti par allianza d'un Ghjudici pricidenti di Cagliari [[Pietro Torchitorio III]]. A so mamma hè difatti Giorgia di Lacon-Gunale una fiddola minori di [[Custantinu II di Cagliari|Custantinu II Salusio III]], mentri chì u so patri hè un nobili urighjinariu di [[Liguria]] di a famidda di l'[[Obertenghi]], Oberto [[marchesi]] di [[Massa (Italia)|Massa]] in [[Tuscana]] è di [[Corsica]]. Hè à l'urighjini d'una nova dinastia sarda ditta i " Lacon-Massa " chì si spignarà incù i so bisfiddoli<ref>in [http://sitemaker.umich.edu/mladjov/files/medieval_sardinia.pdf Situ d'I. Mladjov ''Medieval Sardinia (Sardegna)''].</ref>. == U cunquistadori == [[Image:Giudicati of Sardinia 1.svg|thumb|right|250px| I ''Regni'' di Sardegna]] U regnu di Guglielmu di Massa hè carattarizatu da una pulitica d'aggrissioni cuntinui contru à l'altri Regni sardi chì li parmetti di duminà una parti maiò di a [[Sardegna]]. Da u [[1188]] incù u so patri Oberto s'impatrunisci di u Regnu di [[Cagliari]] è ni spussessa u so ziu maternu par allianza [[Pietro Torchitorio III|Pietro Torchitorio III di Lacon-Gunale]]. Dopu à a morti di u so patri Oberto di [[ghjinnaghju]] [[di u 1190]] si pruclama Ghjudici sottu à u nomu di " Guglielmu Ier Salusio V ". Cuntinuighja i so cunquisti incù a presa di cuntrollu in u [[1194]] di u [[Logudoru|Regnu di Torres]], dirighjitu à l'ebbica da [[Custantinu II di Torres]], accupa u [[Burgos (Italia)|casteddu di u Goceano]] induv'iddu imprighjunighja Prusininda, a cunsorti catalana di u Ghjudici è chì malgradu i prissioni di u papa [[Celestinu III]] chì intarcidia par a so libarazioni, mori di fami in cattività l'annu dopu in [[Cagliari|Sant' Igia]] ([[1195]]). Ni cunserva u cuntrollu di u Regnu dendu una di i so ziteddi Agnesi, com'è cunsorti à u futuru [[Marianu II di Torres]]. Di [[frivaghju]] [[di u 1196]] s'impatrunisci di u [[Regnu d'Arburea]] dopu à avè vintu in un cumbattimentu u Ghjudici [[Petru Ia d'Arburea|Pietro Ia di Lacon-Serra]], codirighjenti d'Arburea dapoi u [[1192]] incù u so nipoti. Incù [[Ugone Ia d'Arburea|Ugone Ia di Bassu]], pidda a cità d'[[Oristanu]], capitala di u Regnu, ch'iddu incendia cù u fini d'ubbligà u cleru è u populu à ricunnoscia lu com'è u so suvranu. Petru Ia è u so fiddolu Barisone sò catturati è imprighjunati mentri chì Ugone si rifughja à [[Genuva]] induv'iddu ferma alminu insin'à [[1198]]. Guglielmu di Massa diventa cussì par un tempu u Ghjudici di Cagliari, è d'Arburea unifichendu cussì difatti i dui Regni. Quand'iddu mori u Ghjudici Barisone II di [[Gaddura]] in u [[1203]], lascendu com'è sola eredi una zitedda Elena, Guglielmu prova à fà li spusà u so probbiu cugnatu Guglielmu Malaspina. 'Ssu prugettu fiasca è Elena s'unisci à un nobili Pisanu, [[Lamberto Visconti]]. Guglielmu di Massa neguziighja à listessu tempu un accordu incù Ugone Ia di Bassu è li pruponi a so zitedda minori Precioza com'è sposa. Ugone accetta, ritrova u so Regnu è l'unioni hè cunsumata in u [[1206]]. In u [[1213]] Guglielmu di Massa devi fà fronti à l'oppusizioni di i so novi rivali, a fazzioni di a [[Famidda Visconti|Visconti]] di [[Pisa]] ed hè scunfittu vicinu à a vadina Frigido in u circondu di [[Massa (Italia)|Massa]], in [[Tuscana]]. 'Ssa dirrotta metti difinitivamenti fini à i so ambizioni di cunsulidà a so duminazioni annantu à a Sardegna è di mantena u so cuntrollu annantu à i pussidimenti cuntinintali riditati da u so patri. Guglielmu mori in u [[1214]] è a so zitedda maiori [[Benedetta di Cagliari]] li succedi incù u so maritu [[Barisone III d'Arburea|Barisone Torchitorio IV]] d'Arburea. == Unioni è pusterità == Guglielmu di Massa si marita dui volti incù: 1) Adelaide, fiddola di Moruello [[Famille Malaspina|Malaspina]] chì n'avarà dui fiddoli femini ch'iddu improda par cunsulidà i so allianzi : * [[Benedetta di Cagliari]] (morta in 1232), a so fiddola maiori è eredi chì in u [[1214]] si marita incù [[Barisone III d'Arburea]] (mortu 1217), u fiddolu di u vintu [[Petru Ia d'Arburea|Pietro Ia]] po incù [[Lamberto Visconti di Eldizio]] è infini incù Enrico di Ceola è Rinaldo Gualandi. * Agnese (morta dopu à 1256), futura regenti, chì sposa prima [[Marianu II di Torres]], sò i parenti d'[[Adelasia di Torres]], po Ranieri della Gherardesca (mortu in 1248). 2) Guisiana Burgundione, fiddola di Guido Burgundione, conti di Capraia. N'avarà una fiddola: * Preziosa (morta versu u 1230) ch'iddu dà com'è cunsorti in u [[1206]] à [[Ugone Ia d'Arburea|Ugone Ia di Bassu]], Ghjudici d'Arburea (mortu in 1217). == Noti == <references/> ==Bibliugrafia== * Francesco Cesare Casula, ''A Storia di Sardegna'', Sassari, 1994. (in talianu) * Raimondo Pinna, ''Sant' Igia, a città del giudice Guglielmo'', Roma, 2010. (in talianu) * Gian Giacomo Ortu ''La Sardegna dei giudici'', Regione autonoma della Sardegna, 2005, ISBN|8889801026 " L'avventure di Guglielmo " p.126-133. (in talianu) [[Categoria:Parsunalità taliana di u XIIIu seculu]] [[Categoria:Storia di l'Italia medievali]] [[Categoria:Storia di a Sardegna]] jipy6q37z7t26yrrki7mv31a4217rv4 Gena Rowlands 0 19788 376033 355901 2021-08-20T15:04:43Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Gena Rowlands Cannes.jpg|thumb|Rowlands, [[2006]]]] '''Virginia Cathryn''' "'''Gena'''" '''Rowlands''' hè un [[cinema|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Rowlands, Gena]] [[Categoria:Americana|Rowlands, Gena]] [[Categoria:Biugrafia]] c05e840j8dtw8mr67rpzbfysjaoipzg Custantinu II di Cagliari 0 19789 355941 355929 2016-12-03T17:13:22Z 86.219.196.137 /* Regnu */ wikitext text/x-wiki [[File:Giudicati of Sardinia 1.svg|250px|thumb|U Regnu di Sardegna]] '''Custantinu II di Cagliari''' fù Ghjudici di [[Cagliari]] versu [[1130]] insin'à [[1163]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> == Urighjini == Custantinu II, fiddolu solu di [[Marianu II di Cagliari| Marianu II Torchitorio]], Ghjudici di [[ Cagliari]] (versu [[1107]] - versu [[1121]]/[[1130]]), nasci in i primi anni di u [[XIIu seculu]] è com'è iddu hè d'usu in a sterpa di i Ghjudici di [[Cagliari]], hè assuciatu à u tronu da i so primi annati. == Regnu == [[File:Cavallo del Giudicato di Cagliari.svg|250 px|thumb|A stemma presunta di u [[Regnu di Cagliari]]]] A parsona ignora l'annata ind'iddu principia à rignà solu, di sicuru pocu innanzi à [[1130]] chì quidd'annu u 13 di frivaghju, s'intitulighja par a prima volta " Iudex Caralitanus " quandu iddu cunferma una dunazioni fatta da u so babbu. Cunfurmamenti à l'antica tradizioni chì vulia chì u tronu di Cagliari fussi di manera altirnativa accupatu da un " Torchitorio d'Ugunali " è un " Salusio di Lacon ", adotta u nomu di regnu di " Salusio di Lacon ". In uni pochi di ducumenti, pidda u nomu di " ''di 'Pluminus'' " da u nomu di a lucalità in a quali i Ghjudici di Cagliari aiani stabilitu a so risidenza quandu a pupulazioni aia abbandunatu l'antica cità à u mumentu di l'incursioni di i Sarracini par un locu più faciuli da difenda. U regnu di Custantinu II dura una trintina d'anni ed hè un mumentu impurtanti di a storia di Cagliari. Hè à 'ss'ebbica ch'idda principia a lotta trà u [[Santu Sediu]], [[Ghjenuva]] è a [[ripublica di Pisa]], i trè putenzi cuntinintali chì vuliani assicurà si una pusizioni privilighjata è affirmà a so egemunia annantu à u Regnu di Cagliari è u Mari Tarraniu uccidentali. A rivalità trà i dui ripublichi marittimi di [[Pisa]] è di [[Ghjenuva]] hè à l'urighjini d'una guerra in u [[1120]] annantu à a quistioni apparintamenti ecclesiastica di l'ubbidienza di i veschi di Corsica è chì ùn si tarminarà ch'è in u [[1133]]. I soli ducumenti chì si disponi annantu à Custantinu II sò rilativi à i dunazioni di tarri è di i cuncissioni di privileghji in istituzioni riligiosi par u più annantu à u cuntinenti ciò chì mostra bè l'intaressi pulitichi di forzi in prisenza è sò a sprissioni non tantu di u zelu riligiosu di u Ghjudici ch'è di i so uriintamenti pulitichi. Custantinu II mori in u [[1163]]. == Unioni è pusterità == Custantinu II avia spusatu Giorgia d'Unali, in prima nozza è dopu Sardinia di Zori. Da i so dui unioni, lascia trè fiddoli: * una fiddola maiori anonima chì sposa à [[Petru Torchitorio III|Petru di Torres]], frateddu di u Ghjudici [[Barisone II di Torres]]. * Giorgia, chì sposa u pisanu Oberto [[marchesi di Massa]], isciutu da a famidda di l'[[Obertenghi]] ; * Preziosa, a terza chì sposa un antru nobili di Pisa, Tedice (I) di [[Donoratico]], antinatu di a sterpa di i [[Della Gherardesca]]. == Bibliugrafia == * Gian Giacomo Ortu ''A Sardegna dei giudici'', Regione autonoma della Sardegna, 2005. ==Da veda dinò== * [[Regnu di Cagliari]] == Noti == <references/> [[Categoria:Storia di a Sardegna]] 740enfgnwlyoqmo9u828r26191a2gj3 Marianu II Torchitoriu di Cagliari 0 19790 363528 355942 2019-09-19T04:50:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Giudicati of Sardinia 1.svg|250px|thumb|U Regnu di Sardegna]] ''' Marianu II Torchitoriu di Cagliari ''' (natu prima 1076, mortu trà 1121 è 1130, hè statu Ghjudici di [[Cagliari]] versu [[1089]] insin'à [[1121]]/[[1130]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> == Urighjini == [[File:Cavallo del Giudicato di Cagliari.svg|250 px|thumb|A stemma presunta di u [[Regnu di Cagliari]]]] Marianu II Torchitoriu porta u nomu dinasticu di ''Torchitoriu'', ''Torcotore'', ''Torcotorio'', ''Torgodorio'', o ''Dorgodorio''. Hè un nomu di regnu chì alterna ind'è i ghjudici di Cagliari incù quiddu di ''Salusio'' è chì si riferisci di sicuru à i dui famiddi à l'urighjini di a sterpa, i Salusio di Lacon è i Torchitorio d'Ugunale</ref>. Nasci in u dicenniu [[1070]]. Hè u fiddolu di Custantinu Ia Salusio ([[sardu/sarda]] : ''Costantini Ia Salusi II'') è di a so cunsorti Giorgia di Lacon. Cumparisci à latu à i so parenti è di a so minnana Vera in un attu di u 30 di ghjugnu di u [[1087]]/[[1089]] chì cunferma una dunazioni fatta da i so maiò Orzocco (Arzocco-Arzo) Torchitorio (in [[sardu]] ''Artzoccu Trogodori Ia'') è a so cunsorti Vera à favori di l'[[abbazia San Vittoriu di Marseglia]]. Marianu hè dinò minziunatu in un antru attu in u [[1089]] rilativu à u fundazioni di San Saturninu di Cagliari induv'iddu hè disignatu com'è " Marianu Iudex è Rex " ciò chì implichighja ch'iddu era ghjà assuciatu à u puteri è annosu di omancu 14 anni. In un antru ducumentu sò minziunati i so missiavonu è minnanona Marianu Ia è Giorgia di Serzale, ciò chì dimostra a cuntinuità dinastica di i Ghjudici di Cagliari. Eppuri versu [[1104]]/[[1107]] apparisci un certu Torbeno chì pari avè lu spudistatu o alminu spartutu pruvisuriamenti u puteri incù Marianu II. Si disigna iddu stessu com'è " Ego Turbini omnipotentis Dei Gratia Iudex Kalaritanus ". L'idantità di Torbeno ferma cunghjiturali. Saria un ziu paternu o maternu (?) di Marianu o u so frateddu minori. In 'ssu ducumentu si pruclama amicu di i [[Pisa|Pisani]]. Ùn hè ch'è in u 1107 incù l'aiutu di u [[Santu Sediu] è di [[Genuva]] chì Marianu II ritrova a so piena auturità. L'ultimu attu chì minziunighja Marianu hè una [[bodda puntificali]] di [[Caliste II]] di u [[5 di ghjinnaghju di u]] [[1121]]. In un attu di u so fiddolu [[Custantinu II di Cagliari]] di u [[13 di frivaghju di u]] [[1130]], hè cunsidaratu com'è ghjà mortu. == Unioni è pusterità == Marianu II sposa à Preziosa di Lacon è n'avarà u so fiddolu è succissori [[Custantinu II di Cagliari]] == Noti == <references/> [[Categoria:Storia di a Sardegna]] h44bw68zhon71mbz9ql5jrbnyp1blop Game of Thrones 0 19791 355968 355967 2016-12-09T20:29:47Z 86.219.196.137 wikitext text/x-wiki [[File:Game of Thrones 2011 logo.svg|thumb|220px|U logu di Game of Thrones]] '''Game of Thrones''' hè una seria televisiva americana medieval'è fantastica criata da David Benioff è D. B. Weiss per HBO.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Hè stata diffusa dapoi u 17 di aprile di u 2011 annantu à HBO. S'agisce di l'adattamentu di a saga A Song of Ice and Fire, una seguita di rumanzi scritti da George R. R. Martinu dapoi u 1996, ella stessa inspirata per indettu di a seguita rumanesca ''I Rè Maladetti'' scritta da Maurice Druon. A saga hè reputata da u so realismu è da e so numerose inspirazione sparati da avenimenti, lochi è persunaghji storichi reali, tali, a guerra di e Duie Rose, u muru di Hadrianu, Arrigu Tudor è cetera. A storia di a seria, situata annantu à i cuntinenti fittizii di Westeros è Essos à a fine d'un istate d'una dicina d'anni, intreccia parechji intrighi, chì i trè principali siont'è l'autore ne sò e seguente : U prima intrigu suvita a storia di i membri di parechje famiglie nobile, in una guerra civile per cunquistà u Tronu di Ferru di u Riame di e Setti Curone. U sicondu intrigu copre a storia di Jon Snow è di a futura minaccia criscente di l'inguernu chì s'avvicina, e criature mitiche è legendarie vinute da u Nordu di u Muru di Westeros. A terza conta a dimarchja di Daenerys Targaryen à u sudu d'Essos, l'ultima riprisentente in esiliu di a dinastia scaduta à u scopu di ripiglià u Tronu di Ferru. À traversu 'ssi persunaghji " muralmente ambigui ", a vigata splura i sughjetti ligati à u putere puliticu, à ierarchia suciale, a riligione, a guerra civile, a sessualità è à a viulenza in generale. Game of Thrones hà acquistatu una basa di fans internaziunale eccezziunalmente vasta è attiva. A seria hè stata laudata da a maiò parte di i critichi, benchì certi aghjinu emessu e riserve annantu à a grande quantità di viulenza è di sessu in u racontu. Hà ottenutu bon' parechje ricumpense, frà e quale un prezzu Hugo di a migliore fizzione drammatica è un Peabody Award, è ancu deci numinazione à i Primetime Emmy Awards - frà e quale trè à titulu di a migliore vigata drammatica per e trè prime staghjone -, duie numinazione à i Golden Globes. À u senu d'una distribuzione impurtante per u più cumposta da attori britannichi, l'attore americanu Peter Dinklage hà vintu u Emmy Award è ancu u Golden Globe di u migliore attore in un sicondu rollu per a so interpritazione di Tyrion Lannister. L'attore inglese Kit Harington hà vintu u Young Hollywood Awards di u migliore attore per a so interpritazione di Jon Snow. L'attrice inglese Emilia Clarke hà vintu u Gracie Allen Awards di a migliore attrice in una seria drammatica per a so interpritazione di Daenerys Targaryen. In u 2013, a Writers Guild of America a numineghja 40ima di e 101 vigate megliu scritte da a storia di a televisione. Game of Thrones hè à i ghjorni d'oghje una di e vigate televisive e più telescaricate illegalmente in u mondu. In u 2015, a seria entre in u libru di e prove maestre essendu stata a seria a più diffusa in u mondu, incù 173 paese. Hè dinù una di e più vigate care di a storia, u bugettu di a staghjone 6 essendu di 100 milioni di dullari, vene à dì 10 milioni per episodiu. ==Riassuntu== Annantu à u cuntinente di Westeros, u rè Robert Baratheon guverna u Riame di e Setti Curone dapoi più di diciessetti anni, in seguitu à a ribellione ch'ellu hà purtata contru à u " rè scemu " Aerys II Targaryen. Jon Arryn, sposu di a surella di Lady Catelyn Stark, Lady Arryn, u so guida è principale cunsigliere, vene di more, è u rè parte tandu in u nordu di u riame chere à u so vechju amicu Eddard " Ned " Stark di rimpiazzà u so pintutu mentore à a posta di Manu di u rè. Ned, signore suvranu di u nordu dapoi Winterfell è di a casa Stark, hè pocu bramosu di chittà e so terre. Ma accetta di mala voglia di parte per a capitale Port-Real incù e so duie zitelle, Sansa è Arya. Pocu prima di a so partenza per u sudu, Bran, unu di figlioli d'Eddard, hè spintu da una di i torni di Winterfell dopu à esse statu tistimoniu di a lega incestosa di a rigina Cersei Baratheon è di u so fratellu cuppiolu, Jaime Lannister. U so fratellu, Tyrion Lannister, cugnumatu " u gnomu ", hè tandu accusatu da l'assassiniu da Catelyn Stark. À u nordupunente di Westeros, u ghjovanu bastardu di Ned Stark, Jon Snow, si pripara à intigrà a famosa Guardia di Notte. Dapoi più di 8000 anni, 'ssa cunfraterna pruteghje è difende u riame di ciò chì campa da l'altru latu di u Muru, un gigantescu edifiziu fattu di ghjacciu, di petra è di magia, furmendu a fruntiera settentriunale trà e cuntrate ghjacciate di u nordu è e Setti Curone. S'è i Salvtichelli ùn sò micca una minaccia diretta, u ritornu d'una razza d'anziane criature chjamate i Marchjdori hè invece assai più inchietante. Annantu à u cuntinente d'Essos, à u sudestu aldilà di u Strittone, l'erede " ligittimu " in esiliu di e Setti Curone, Viserys Targaryen, si pripara à ricunquistà u riame. Prontu à tuttu, marita a so ghjovana surella, a principessa Daenerys Targaryen, à Khal Drogo, signore di guerra di i Dothrakis, cù u fine di ottene u sustegnu di a putente sturba di cavalieri nomadi ch'ellu dirighje. Ma u lunaticu Viserys hà da ridità di listessa sorte ch'è quella di i so parenti, lascendu à Daenerys u prugettu di ricuperà a so piazza annantu à u Tronu di ferru, aiutata in quessa da i so trè draconi. ==Distribuzione== <gallery perrow="23" mode="packed" caption="Fotografie di l'attori principali"> File:Peter Dinklage by Gage Skidmore.jpg| [[Peter Dinklage]] interpriteghja [[Tyrion Lannister]]. File:Lena Headey Primetime Emmy Awards 2014.jpg | [[Lena Headey]] interpriteghja [[Cersei Lannister]]. File:Nikolaj Coster-Waldau (14771529841) (cropped).jpg | [[Nikolaj Coster-Waldau]] interpriteghja [[Jaime Lannister]]. File:Emilia Clarke by Gage Skidmore 2.jpg| [[Emilia Clarke]] interpriteghja [[Daenerys Targaryen]]. File:Kit Harington SDCC 2013 (cropped).jpg|[[Kit Harington]] interpriteghja [[Jon Snow]]. File:Sophie Turner by Gage Skidmore 2.jpg| [[Sophie Turner]] interpriteghja [[Sansa Stark]]. File:Maisie Williams by Gage Skidmore 2.jpg | [[Maisie Williams]] interpriteghja [[Arya Stark]]. File:Isaac Hempstead Wright by Gage Skidmore 2.jpg|[[Isaac Hempstead-Wright]] interpriteghja [[Bran Stark]]. File:Natalie Dormer by Gage Skidmore 2.jpg| [[Natalie Dormer]] interpriteghja [[Margaery Tyrell]]. File:Iain Glen.jpg | [[Iain Glen]] interpriteghja [[Jorah Mormont]]. File:Alfie Allen by Gage Skidmore.jpg|[[Alfie Allen]] interpriteghja [[Theon Greyjoy]]. File:Aidan Gillen (headshot).jpg|[[Aidan Gillen]] interpriteghja [[Petyr Baelish]]. File:Conleth Hill by Gage Skidmore 2.jpg|[[Conleth Hill]] interpriteghja [[Varys]]. File:Rory McCann (January 2013).jpg|[[Rory McCann]] interpriteghja [[Sandor Clegane|Sandor Clegane]]. File:Hannah Murray by Gage Skidmore.jpg|[[Hannah Murray]] interpriteghja Vère, (Gilly in versione originale.) File:Gwendoline Christie by Gage Skidmore 2.jpg|[[Gwendoline Christie]] interpriteghja Brienne de Torth File:Michielhuisman2015 (cropped).jpg|[[Michiel Huisman]] interpriteghja [[Daario Naharis]]. File:Tom Wlaschiha June 2013 (headshot).jpg|[[Tom Wlaschiha]] interpriteghja Jaqen H'ghar. File:Jerome Flynn 2013 (cropped).jpg|[[Jerome Flynn]] interpriteghja [[Bronn]] File:John Bradley by Gage Skidmore 3.jpg| [[John Bradley-West]] interpriteghja [[Samwell Tarly]]. File:Carice van Houten by Gage Skidmore.jpg| [[Carice van Houten]] interpriteghja [[Mélisandre d'Asshaï]]. File:Liam Cunningham by Gage Skidmore 2.jpg| [[Liam Cunningham]] interpriteghja [[Davos Mervault]]. File:Nathalie Emmanuel by Gage Skidmore.jpg| [[Nathalie Emmanuel]] interpriteghja Missandei. File:Iwan Rheon by Gage Skidmore.jpg| [[Iwan Rheon]] interpriteghja [[Ramsay Bolton]]. </gallery> == Note == <references/> etd92sajf77iq5zixtkingtfzivdea8 Sapara turchina 0 19792 355976 355975 2016-12-11T11:31:54Z 90.37.11.90 wikitext text/x-wiki A '''sapara turchina''' hè una [[sapara marittima]] longa 43 metri incù una prufundità sin'à 40 metri, aggruvigliata incù altre sei sapare successive.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Si trova vicinu à [[Wied iż-Żurrieq]] à u sudu di [[Żurrieq]] à u sudupunente di l'isula di [[Malta]]. A sapara hè un locu turisticu reputatu per a so [[acqua]] turchina è [[verde]][[Turchesa (culore)|turchesa]] d'una trasparenza assoluta offrendu una visione perfetta di i fondi sottumarini è di a [[fauna]] è a [[flora]] chì a populeghjanu. ==Storia== U Wied iż-Żurrieq fù prima un picculu portu di pesca incù uni pochi di battelli insin'à l'anni 1950. Sò prima i residenti o i turisti inglesi chì, vinuti à bagnà si in u ''wied'', piglionu l'abitudine di chere à i piscadori spassighjate in mare. A dumanda essendu in crescita incù u turismu, l'auturità marittime messenu in piazza una rigulamintazione, un cuntrollu di i battelli è di i mutori, materiale d'equipagiamentu è di salvamentu, asamina è permessu da sfruttà. In 1958, quessa cuncirnava tandu ottu battelli di pesca, po' dodici in u 1962 è 59 licenzie sò accurdate per u 1964. Davanti l'inflazione di i battelli in u picculu portu, i licenziati s'organizeghjanu è creanu u ''Blue Grotto Boat Service'', limitendu u sfruttamentu à un massimu di 25 battelli in sirviziu da ghjornu più trè battelli di sicurezza. Dapoi quella epica, l'organisazione ùn è micca stata cambiata<ref>[http://www.bluegrottomalta.com.mt/ situ officiale di u ''Blue Grotto Boat Service] cunsultatu u 8 di dicembre di u 2013</ref>. <gallery> File:Blue Grotto Malta.jpg File:Blue Grotto Malta-flickr2 - by - Bengt Nyman.jpg File:Blue Grotto.JPG File:Sudika Il-Hnejja.jpg File:Blue Grotto Malta inside-flickr2 - by - larrylurex.jpg </gallery> == Note == <references/> == Da vede dinù == * [[Lista di e sapare]] * [[Malta]] * [[Turismu in Malta]] ==Ligami esterni== * [http://www.bluegrottomalta.com.mt/ www.bluegrottomalta.com.mt] [[Categoria:Sapara di Malta]] [[Categoria:Turismu in Malta]] tj43ymf1imvrwsddxm7rodktn65bfsd Ħhàġar Qim 0 19793 355995 355994 2016-12-11T20:44:19Z 90.37.11.90 wikitext text/x-wiki [[File:Facade_Hagar_Qim.jpg|250px|thumb|A facciata di u situ d'Ħhàġar Qim]] U situ [[neuliticu]] d''''Ħhàġar Qim''' hè situatu vicinu à a cità di [[Qrendi]], sopra à e scugliere à u sudu di [[Malta (isula)|Malta]]. <ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Cunnisciutu dapoi u seculu XVII, hè sgaghjatu in u 1839 da [[J. G. Vance]] è bulicatu in u 1885 da [[Antonio Annetto aruana]]. In u 1909, [[Themistocles Zammit]] è [[T. E. Peet]] u bulicanu di novu cum'è [[T. Ashby]] in u 1910. Hè ristauratu trà 1947 è 1950<ref>M. Ridley (1976) p. 52</ref>. In u 1992, l'[[Organisazione di e Nazione unite per l'educazione, a scenza è a cultura|UNESCO]] aghjusta i tempii d'Ħhàġar Qim à u [[patrimoniu mundiale di l'UNESCO|patrimoniu mundiale di l'umanità]]. E ruvine di quattru tempii sò relativi à un periodu di milla anni (3600-2500 av JC). I resti di a più vechja custruzzione sò oghje difficiule da identifcà. À u sudu di u situ, e ruvine, avà difficiulmente lighjibile (circa 18 x 12 m), ricollanu almenu à a fasa Mġarr (3800-3600 av JC). À u nordu di u situ, u tempiu settentriunale (25 x 20 m) mostra un pianu à parechji lobi di a fasa [[Ġgantija]] (3600-3000 av JC)<ref>A. Blondy (1991) p.155-157.</ref>. [[File:Couverture_du_temple_Hagar_Qim.jpg|250px|thumb|Ricustruzzione di a camera ovale interna]] À u centru di u situ, u muru d'accinta meridiunale (circa 35 x 28 m) ingloba un tempiu è una successione d'accrisicmenti annantu à un periodu di almenu cinque seculi. U tempiu d'origine (3000-2500 av GC) à quattru [[abside]] è un'abside distale rimpiazzata da una nichja hè prima accrisciutu d'una stanza chì cumunicheghja incù a siconda abside à punente. I trè accriscimenti ultiriori anu in cumunu un'originalità rispettu à u pianu canonicu, s'aprenu dirittamente à u steriore è ùn anu micca cumunicazione interna trà di elli. L'inseme d'Ħhàġar Qim, custruitu interiamente in petra zuccata ind'u calcariu à globigerina, marca u culmine di l'estitismu architittonicu di a " cultura di i tempii " chì si stende da -3000 à -2500 av GC<ref>B. Sedlaczek (2000) p.22.</ref>,<ref>J. S. Tagliaferro (2000) p.24 è p.114.</ref>. [[File:Venus_of_Malta.jpg|250px|thumb|A Venere di Malta]] A facciata nordestu cumporta, ghjustu accantu à u curridore dendu accessu à u tufone di l'[[oraculu]], un santuariu aggrundendu duie [[litulatria|litulatrie]] ; unu lungarinu, suppostu ripprisintà u sessu maschile, è un assai più bassu, di forma trapezoidale, suppostu ripprisintà u sessu feminile. À sinistra di e litulatrie, a più impurtante petra d'accinta imprudata in un tempiu maltese hè longa 6.4 metri è alta 5.2 m per un pesu stimatu da vinti tonne. I scavi missenu à u ghjornu in a prima abside punente a "Venere di Malta", una statuetta di nudu feminile assai naturalista, ritruvata senza testa<ref name=BonnanoP23>A. Bonanno (1993) p.23.</ref>. == Note == <references/> == Bibliugrafia == * Alain Blondy (1991) ''Malta'', Arthaud, Parigi, Ried. 2007 * [[Anthony Bonanno]] (1993) ''Malta, un paradisu archeulogicu'', M.J. Publicazione Ltd, A Valette, ried. 1995 (in francese) * Michael Ridley (1976) ''The Megalithic Arte of the Maltese Islands'', Dolphin Press, Poole * Brigitte Sedlaczek (2000) ''Archeulugia di l'isule maltese'', MP Graphic Furmulò, Roma, Progress Press Co. Ltd, Valetta [[Categoria:Situ megaliticu in Malta]] [[Categoria:Patrimoniu mundiale di l'umanità in Malta]] [[Categoria:Museu in Malta]] rl9xeca0phhece282u0icrk5ijefr7e Skorba 0 19794 356020 356019 2016-12-13T17:11:47Z 90.37.11.90 /* Storia */ wikitext text/x-wiki [[File:Skorba1.jpg|thumb|250px|Skorba]] '''Skorba''' - dinù ortugrafiatu Sqolba - hè u situ d'un inseme di tempii megalitichi, situatu in [[Zebbieh]] à u nordupunente di l'isula di [[Malta]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> == Storia == [[File:Skorba Temples.jpg|thumb|250px|L'inseme di u tempiu di Skorba]] Scupertu à u principiu di l'anni 1960, hè firmatu à u scartu di e campagne di scavii di u seculu XIX. Hè bulicatu da [[David H. Trump]] trà 1961 è 1963. 'Ssu situ hè di prima trinca per documintà a preistoria maltesa apposta chì ellu hè statu occupatu mentre dui millennii, da u principiu di a fasa [[Ghar Dalam]] (5 400 av. GC) sin'à a fine di a fasa [[Tarxien]] (2 500 av. GC)<ref>D. H. Trump (1966).</ref>. Annantu à a lucalisazione d'un paese [[neuliticu]] di a fasa Ghar Dalam visibile à livante è à punente di u cumplessu, David H. Trump hà identificatu dui tempii, un prima tempiu meridiunale di a fasa di [[Ġgantija]] (3600-3000 av. GC) è un tempiu settentriunale di a fasa di [[Tarxien]] (2900-2500 av. GC). In u 1992, l' [[Unesco]] aghjusta i tempii di Skorba à u [[patrimoniu mundiale di l'umanità]]. Bellu nanzu a custruzzione di i tempii, l'omu hà occupatu u situ da l'età di petra. E più vechje vistighe cunsistenu in un muru di 11 metri di longu datendu da a prima mità di IVu millenniu. U tempiu meridiunale hè à forma di trifogliulu è cumporta trè [[abside]], orientatu sicondu un assu sudestu nordupunente di circa 20 x 12 m in un'accinta di 25 x 15 m. Un dittagliu impurtante hè u [[pavimentu]] in petra à l'intrata di u tempiu. 'Sse lastre, frà i sei, cumportanu cinque tufoni annantu à trè di elle. 'Ssi tufoni sò interpritati da D. H. Trump cum'è essendu destinati à riceve [[libazione]]<ref>Trump 1966.</ref> Un bloccu altu 3,90 metri, imprudatu per a custruzzione di a [[scancia]] interna, pare esse ligatu à un riaccuncciamentu ultiriore di a fasa Tarxien. 'Ssu bloccu hà a particularità d'esse di [[calcariu]] à glubigerina, assente di l'ambiente geologicu vicinu à u tempiu. A [[carriera (geolugia)|carriera]] a più prossima si trova à più di 1500 metri è u trasportu d'un bloccu di parechje tonne in un paisaghju accidentatu hè in sè una prova. U tempiu settentriunale à parechji trifogliuli, eppuru più ricente hè cunsirvatu male. Di circa 15 x 15 metri, hè appiccicatu à u prima sicondu un assu sudu/nordu. Esiste un terrame specificu di Skorba chjamata Skorba grisgia è Skorba rossa. U terrame Skorba grisgia hè caratterizatu da un culore grisgiu di a ceramica, pudendu andà sin'à u neru. U terrame Skorba rossu si differenzieghja da u culore rossu o brunu di a ceramica. == Note == <references/> == Bibliugrafia == * Alain Blondy (1991) ''Malta'', Arthaud, Parigi, Ried. 2007 (in francese) * David H. Trump (1966) ''Skorba'', Oxford University Press (in inglese) hak8clcsxuebnyvy88bv3lxj0lqhygp Alan Thicke 0 19796 376770 376207 2021-09-06T10:00:09Z Jun Misugi 295 /* Biugrafia */ m wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:CFC in LA (Alan Thicke).jpg|thumb|Thicke, [[2012]]]] '''Alan Willis Jeffrey''', chjamatu é più cunnusciutu cum'è '''Alan Thicke''' ([[1947]] - [[2016]]), hè statu un [[cinemà|attore]] [[Cànada|canadianu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Thicke, Alan]] [[Categoria:Canadianu|Thicke, Alan]] [[Categoria:Biugrafia]] e0uabhknrl2tkfib202ei94t53ddmz8 Citatella di Gozu 0 19797 356057 356056 2016-12-17T19:32:28Z 90.37.137.199 /* Edifizii appartinendu à l'accinta */ wikitext text/x-wiki [[File:Citadel_in_Victoria.jpg|thumb|250px|A citatella di Gozu, vista da l'estu]] A '''Citatella di Gozu''', dinù cunnisciuta sottu à u nome di ''Castellu'' hè un inseme di furtificazione duminendu a cità di [[Ir-Rabat (Gozu)|Rabat]], capitale di l'isula di [[Gozu]] appartinendu à l'[[arcipelagu maltese]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Sin'à u principiu di u seculu XVII, hè u solu rifughju furtificatu per l'abitanti di l'isula contru à l'attacchi barbareschi è [[Imperu ottumanu|ottumani]]. == Storia == === Antichità è Medievu === A Citatella hè architettata annantu à una cullina naturalmente furtificata chì dumineghja a campagna circunvicina è permette un cuntrollu visuale di e zone custiere. E prime tracce d'occupazione di a cullina datanu di l'[[età di u bronzu]], versu [[-1500]]. U situ hè dopu imprudatu da i [[Fenici]]. Un centru urbanu ci si sviluppa sottu à l'Antichità rumana. À u mumentu di a ricustruzzione di a cattidrale, i fundamenti d'una o di parechje chjese o cappelle sò state messe à u ghjornu, è ancu quelle d'un anzianu tempiu rumanu (podarse quellu di [[Giunone]] minziunatu da [[Cicerone]]) è ancu un tempiu feniciu dedicatu à [[Astarte]]<ref>Geoffrey Aquilina Ross (dir.), 1994, p. 290, Simone Gaul, 1993, p.296</ref>. Un documentu di u Medievu chjama u situ ''Gaulcouis Civitas'' chì hè forse u so nome in Antichità rumana. À u Medievu, a furtificazione piglia u nome di ''Gran Castellu''. A cità di Rabat si sviluppa in dui parti : una cità bassa è a citatella chì a dumineghja. U latu nordu di a Citatella ricolla à u periodu di a [[Curona d'Aragona]]. === Sottu à i [[Ordine di San Ghjuvanni di Gerusalemma à Malta|Cavalieri di l'Ordine di San Ghjuvanni di Gerusalemma]] === [[Image:Citadella Gozo 2009.jpg|thumb|250px|Muri d'accinta di a Citatella]] Per causa di a minaccia [[Imperu ottumanu|ottumana]], ogni notte, l'inseme di a pupulazione di Gozu vene à dorme à l'internu di rampali medievali diventati vetusti. Malgradu 'ssi risichi, u [[Gran maestri di l'ordine di San Ghjuvanni di Gerusalemma è di l'ordine suvranu di Malta|grande maestru di l'Ordine]], [[Juan di Homedes]] ricuserà ostinatamente di rinfurzà e furtificazione. A prutezzione di a furtezza serà insufficente à cuntrà l'[[invasione di Gozu]] chì occorse di lugliu di u 1551. A debule resistenza di a piazza forte ùn pote impidisce a dipurtazione è a messa in schiavitù di a guasi tutalità di i 6000 Gozitani. Soli 300 frà elli pervineranu à scappà à a razzia cullendu annantu à i muri di a Citatella. E parte maiò di u castellu fubbenu distrutte à u mumentu di l'attaccu. I muri di u sudu sò ricustruiti trà 1599 è 1603 da l'[[Ordine di San Ghjuvanni di Gerusalemma à Malta|Ordine]] sottu à a direzzione di l'architetti Ghjuvanni Rinaldini è [[Vittorio Cassar]]. À pocu à pocu è incù a securisazione di u [[Mare Terraniu]], a furtezza perde a so funzione urbana per diventà guasi esclusivamente un centru militarescu. === Invasione francese === Di ghjunghju di u 1798 una guarnigione francese entre in a furtezza dopu à di u [[Sbarcu francese à Malta|presa di l'arcipelagu]] da e truppe di [[Napuleone Bonaparte]]. Quandu a pupulazione di Gozu è di Malta si rivolta contru à l'invadore francese u 3 di sittembre di u 1798, i 127 suldati si mettenu à l'aggrottu in a citatella. A guarnigione francese capituleghja u 28 di uttrove di u 1798 dopu à l'interventu di i Britannichi. U ghjornu dopu, u capitanu inglese John Cresswell s'impussessa di a citatella (è di i so 40 cannoni) po' ne rimette e chjave à u guvernu pruvisoriu di [[Saverio Cassar]], inaugurendu u breve periodu di l' [[Gozu (Statu indipindente)|indipendenza gozitana]]. === Epica cuntimpuranea === A parte nordu di a Citatella hè oghje arruvinata, mentre chì a parte sudu, induv'ella si trova a cattidrale hè intatta. I muri sò stati ristaurati pocu fà. == Edifizii appartinendu à l'accinta == [[File:Cathedral_St._Marija,_Victoria_Gozo_Nov_2014.JPG|thumb|250px|A Cattidrale di l'Assunzione di a Vergine Maria]] À l'internu di l'accinta si trova a [[Cattidrale di l'Assunzione di a Vergine Maria]], ricustruita à u seculu XVII da [[Lurenzu Gafà]], l'architettu maltese. Una altra chjesa hè dedicata à [[Ghjiseppu (Nuvellu Tistamentu)|San Ghjiseppu]], è ancu una cappella dedicata à [[Santa Barbara]]. L'anziane prighjò, u palazzu di ghjustizia (Palazzu di i Guvernadori) è l'anzianu Palazzu di i Veschi sò esempii tipichi d'architittura barocca maltesa. L'inseme di a furtezza hè statu prupostu in u 1998 da u Statu maltese per intigrà a lista di u [[Patrimoniu mundiale|Patrimoniu mundiale di l'UNESCO]]. Parechji musei si visiteghjanu à l'internu di l'accinta : * u [[Museu d'archeulugia di Gozu|Museu d'archeulugia]] * u [[Museu di a Natura di Gozu|Museu di a Natura]] (à tempi antichi museu di e Scenze Naturale) * l'Anziane prighjò * u Museu di a cattidrale di l'Assunzione di a Vergine Maria * u Museu di u Folcloru, in un gruppu di case medievale == Note == <references/> [[Categoria:Munimentu di Gozu]] [[Categoria:Situ archeulogicu di Gozu]] 4ha7ksfn8900jhr54vk0cltbuc5x7mm Nika Futterman 0 19798 375654 356053 2021-08-18T16:17:43Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Nika Futterman''' ([[New York]], [[25 uttrovi]] [[1969]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Futterman, Nika]] [[Categoria:Americanu|Futterman, Nika]] [[Categoria:Biugrafia]] pe2oo9wgn04joqsvtj59gvafsac4h5d Danielle Harris 0 19799 375741 356052 2021-08-19T11:07:41Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Danielle Harris.jpg|thumb|Harris, [[2008]]]] '''Danielle Andrea Harris''' hè un [[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Harris, Danielle]] [[Categoria:Americana|Harris, Danielle]] [[Categoria:Biugrafia]] 4ous63jjjbnitlz6h4ddvnvehskenv3 Sally Kellerman 0 19800 376305 375773 2021-08-23T13:10:51Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Sally Kellerman at Boston University, 2009.jpg|thumb|Kellerman, [[2009]]]] '''Sally Clare Kellerman''' hè un [[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Kellerman, Sally]] [[Categoria:Americana|Kellerman, Sally]] [[Categoria:Biugrafia]] j6y81qfwub9m1u90o59fw05fsdqwcbp Medina (Malta) 0 19802 368420 356081 2020-08-08T04:37:14Z Holder 1485 wikitext text/x-wiki [[File:Aerial_view_Mdina,_Malta.jpg|thumb|250px|Vista aerea di Medina]] '''Medina''' in maltese ''Mdina'' o ''L-Imdina'') hè a menu pupulata di e lucalità di [[Malta]] incù circa 300 abitanti, da induve u so sopranome di ''The Silent City'' (A cità silenziosa). <ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Hè situata in u centru di [[Malta]], locu di un cunsigliu lucale (''[[Kunsilli Lokali]]'') inclusu in a rigione (''[[Reġjun]]'') Ċentrali. Hè distinta dinù da u titulu di ''Cità Notabile''. == Origine == Fundata da i Fenici cum'è centru di cummerciu, à u centru di l'isula u più luntanu da u mare, Mdina hè stata occupata da l'Arabi. Quelli l'anu divisa da un fossu, chì a truvavanu troppa maiore per esse furtificata, in duie cità distinte : Mdina "a cità" è [[Rabat (Malta)|Rabat]], termine chì designa un borgu in lingua maltesa. === Tuponimia === Mdina vene di l'arabu ''[[médina]]'' chì significheghja "cità". ==== Differenti nomi ==== I diversi nomi di Mdina sò stati Malet, Melita, Rabbat, Mdina è L-Imdina. Per estinsione, Mdina era à spessu chjamata a "cità di Malta". == Chjesa == [[File:Malta_Mdina_BW_2011-10-05_12-41-38.JPG|thumb|250px|A cattedrale San Paulu]] A chjesa paruchjale hè a cocattidrale di Mdina, a [[cattidrale San Paulu di Mdina|cattidrale San Paulu]]. A cocattidrale hè u sediu di u vescu di Malta. == Storia == [[File:Malta Mdina BW 2011-10-05 09-28-15.JPG|thumb|250px|Vista di Mdina]] Dopu à l'Arabi, i [[Nurmani]] anu cunquistatu Mdina, po' a cità incù l'isule sò state culligate à a curona di Spagna. Mdina hè a capitale di l'isula è u locu di impiantazione di l'[[Università]], un'assemblea populare. In u 1530, [[Malta]] hè affidata da [[Carlu Quint]] à l'[[Ospitalieri di San Ghjuvanni di Gerusalemma]]. L'Ospitalieri stallanu u so [[Cunventu ospitalieru|cunventu]] in [[Birgu]] fendu di 'ssa cità a nuvella capitale di l'arcipelagu, ma i capizzoni maltesi, u vescu è l'Università fermanu puru impiantati à Mdina. Incù u fundamentu di [[A Valette]], in u 1566, tutti i puteri ospitalieri è pupulari si ragruppanu à A Vallette, nuvella capitale di l'arcipelagu. In 1693, un terribile terramutu divastò u Livante di a [[Sicilia]] è Malta fubbe dinù tuccata, cum'è Mdina. Assai edifizii fubbenu distrutti. I rampali è a cità fubbenu ristaurati da un architettu francese, [[Carlu Francescu di Mondion]], sottu à l'ordini di u grande maestru [[António Manoel di Vilhena]], invece chì a [[Cattidrale San Petru è San Paulu di Mdina|cattidrale San Paulu]], distrutta dinù ella, fubbe ricustruita da l'architettu maltese [[Lurenzu Gafà]]. Più tardi, [[Napuleone]] pigliò u cuntrollu di a cità, ma a so guarnigione fubbe massacrata da un mossa populare. I Maltesi chersinu l'aiutu di l'Inglesi, chì piglionu u cuntrollu di l'isula è caccionu fora i Francesi. ''Medina'' (in maltese ''Mdina'' o ''L-Imdina'') - è distinta di u titulu di ''Cità Notabile'', hè a menu pupulata di e lucalità di [[Malta]] incù circa 300 abitanti, da induve u so sopranome di ''The Silent City'' (A cità silenziosa), situata in u centru di [[Malta]], locu di un cunsigliu lucale (''[[Kunsilli Lokali]]'') inclusu in a rigione (''[[Reġjun]]'') Ċentrali. == Geugrafia == Situata annantu à un spronu rucciosu chì strapiomba a pianura nordu di l'isula, a cità offre un puntu di vista di prima trinca. == Patrimoniu è cultura == 'Ssa cità furtificata cumporta trè porte. A più anziana hè a porta di i Grechi, po' a Porta di l'Inglesi, custruita da i Britannichi cù u fine di pudè righjunghje a gara di a sola linia di camminu di ferru di Malta (oghje chjusa), è infine l'immensa porta principale, o Purtò Reale, cuncipita da l'ingenieru francese [[Carlu Francescu di Mondion]] in u 1724. == Note == <references/> == Bibliugrafia== * Alfie Guillaumier, ''Bliet u Rħula Maltin'' (Cità è paesi maltesi), Klabb Kotba Maltin, Malta, 2005 (in maltese). * [[Alain Blondy]], ''Malta'', Guidi Arthaud, coll. Grandi viaghji, Parigi, 1997. [[Categoria:Cità di Malta]] [[Categoria:Anziana capitale di paese|Mdina]] nmizb553irinc2xqn96tfs8loritoe6 L'Ipogeu di Ħal Saflieni 0 19803 356125 356124 2016-12-23T20:10:50Z 92.158.7.62 /* Bibliugrafia */ wikitext text/x-wiki [[File:Hypog%C3%A9e_Hal_Saflieni.jpg|thumb|250px|L'Ipogeu di Ħal Saflieni]] L' '''[[Ipogeu]] di Ħal Saflieni''' hè un situ archeologicu maiore di [[Malta]]. Hè una grande struttura scavata in a terra cumposta da diverse camere o stanze.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> À a fine di u seculu XIX, u sviluppu di i cantieri navali militareschi attira in a rigione di [[Paula (Malta)|Paula]] vicinu à [[Marsa (Malta)|Marsa]] bon parechji cultivatori chì volenu diventà operaii. E custruzzione si multiplicheghjanu in una zona chjamata tandu ''Tal-Għerien'' (e sapare in maltese), ciò chì lascia suppone una cunniscenza populare anziana. == Storia == [[File:Plan Magri Hal Salflieni.jpg|250px|thumb|Prima pianu rializatu à u mumentu di u sbreiu di l'ipogeu trà 1902 è 1907]] In u 1902, scavendu una cisterna in [[Paula (Malta)|Paula]], l'operaii scoprenu una cavità ch'elli si spiccianu di cunsulidà per evità un affundamentu ('ssi travagli sò sempre visibili oghje). Ma 'ssa cavità ùn hà micca l'apparenza d'una sapara cumuna. Prestu, u cumitatu direttore di u Museum mandata u prete [[Cumpagnia di Ghjesù|gesuitu]] [[Manwel Magri|Manwel P. Magri]] chì dicide di scavà u sicondu livellu (u livellu superiore essendu tandu in pruprietà privata). Ma e squadre d'operaii, chì sgumbronu u situ, ne sperguglionu l'ossame rindendu ne impussibile l'interpritazione di i riti eventuali d'inumazione<ref>N. Cauwe ''è al.'' (2007) p.189.</ref>. I travagli ùn eranu micca compii quandu, in u 1907, prete [[Manwel Magri]] hè inviatu in missione à [[Sfax]] induv'ellu si ne more senza avè ridattu u rapportu annantu à i so scavi. Hè un prufissore in medicina [[Themistocles Zammit]], chì travagliava incù [[Manwel Magri|Magri]] dapoi 1905, chì piglia a so successione è cuntinueghja u scavu insin'à u 1911. A scuperta à capitu di l'ipogeu hè cum'è u colpu d'inviu di l'[[archeulugia]] in l'arcipelagu, grazia à Themistocles Zammit. S'è Magri hè u piunieru, Themistocles Zammit serà cunsideratu cum'è u babbu di l'archeulugia maltesa<ref>Pace (2004) p.6-8.</ref>. A decisione d'apre u situ à u publicu fù pigliata in u 1908. In u 1952, i scavi sò ripigliati da [[John Davies Evans]]. In u 1980, l'[[Unesco]] classificheghja l'ipogeu di Ħal Saflieni in u [[patrimoniu mundiale di l'UNESCO|patrimoniu mundiale di l'umanità]]. In u 1990, Anthony Pace, Nathaniel Cutajar è Reuben Grima custatanu una digradazione di u situ è in u 1991, u situ hè chjusu à u publicu insin'à u 2000, periodu mentre u quale ellu hè cumplittamente riaccunciatu è piazzatu sottu à atmusfera cuntrullata<ref>Pace (2004) p.5-9.</ref>. == Descrizzione == U situ cumporta una cinquantina di stanze annantu à circa 2500 metri quatrati scumpartute annantu à quattru livelli<ref>B. Sedlaczek (2000) p.35.</ref>. U livellu di a terra primitivu, incù a risturazione di l'intrata di l'[[ipogeu]], u prima livellu, circa à - 3 metri, cumprende e prime camere datate di a fasa [[Żebbuġ]] (4100-3800 av. G.-C.) è l'ingrandamentu di a fasa [[Ġgantija]] (3600-3000 av. J.-C.). U sicondu livellu, à circa - 6 metri, incù e più belle stanze po' u terzu livellu, à un pocu più di - 10 metri, datanu di a fasa [[Tarxien]] (3000-2500 av. J.-C.)<ref>Pace (2004) p.23-24.</ref>. === Terra primitiva === A risturazione di u situ à a fine di u XXu seculu hà permessu a messa in valore di u livellu iniziale. Avà l'intrata di u situ si face da 'ssu livellu è micca più dirittamente à u sicondu livellu. Di più hè pussibile avà di vede i purtali trilitichi chì marcanu l'intrata di l'ipogeu è ancu un prima pozzu à purghjiture, locu di scuperta d'una statuetta di donna [[steatopigia]] senza testa è duie teste senza corpu<ref>Pace (2004) p.22.</ref>. === Prima livellu === U prima livellu cumporta dirittamente à dritta ma dinù in a prima stanza à manca, i lochi induv'ella fubbe scuperta a maiò parte di l'ossame. Zammit hà stimatu à circa 7000 u numeru tutale di scheletri chì l'ipogeu hà aggrundati. Ùn ferma oghje ch'è sei cranii [[dolichocefalia|dolicocefali]] posti in duie scatule à u Museu Naziunale d'Archeulugia di Malta. À u capu di a stanza à sinistra un grande spaziu abbastanza prufondu hè interpritatu da i spicialisti cum'è pudendu esse una cisterna datendu da 4000 av. G-C. Sempre à sinistra, una struttura trilitica lascia suppone una spartizione di stu spaziu. === Sicondu livellu === [[File:Sleeping Lady Hal Saflieni.jpg|250px|thumb|''Sleeping Lady'' (museu naziunale d'archeulugia di A Valetta).]] U sicondu livellu hè u più vastu, incù u pianu u più cumplessu ma dinù u più interessante. Subitu subitu à manca ci si trova una stanza chì pare esse incumpiita (a superficia di e parete ùn cumporta micca dignalocu listessu aspettu di finimentu) ma chì hè eppuru decurata. U so sulaghju cumporta 14 dischi di [[ocra]] rossa. E piccule alcove di 'ssa stanza anu fattu dì à l'archeuloghi chì stu postu era riservatu à l'[[inumazione]] più o menu individuale. Avanzendu in l'ipogeu, à dritta si situeghja una stanza detta camera di l'[[oraculu grecu|oraculu]] à u sulaghju decuratu di [[spirale]] ocre in l'animu di u [[bassurilievu]] scuperti in u [[tempiu]] di [[Tarxien]]<ref name="decor">M. Ridley (1976) p.56-63.</ref>. Una piccula apertura in altu in u muru dà annantu à una [[nichja (architittura)|nichja]], ella stessa ornata, detta nichja di l'oraculu per causa di l'[[ecu (acustica)|ecu]] chì risona in u tempiu s'è omu parla in l'apertura. Oghje i spicialisti pensanu piuttostu à a lucalisazione d'una statua o d'un ogettu cultuale. Avanzendu sempre versu u fondu di l'ipogeu omu entre in un'antra stanza incù u sulaghju ornatu di volute iscritte in u [[pentagunu]]. Hè quà ch'ellu si trova u sicondu pozzu à [[purghjitura]] induve l'archeuloghi anu scupertu brevi, [[giuellu|giuelli]] è a celebra ''Sleeping Lady''. Daretu à u pozzu à purghjiture si trovanu i trè pezze di prima trinca di l'ipogeu, a camera principale (supposta locu di cultu), u " Santu di i santi " (suppostu locu riservatu à l'offizianti) è u " Tisoru " (suppostu locu d'inumazione). 'Sse stanze anu a particularità, mai ritruvata in nessunu ipogeu, d'avè parete chì ripprisentanu, sculpite in u [[calcariu]] à glubigerina, tutte l'apparenze steriore è interne di i tempii di superficia incù e so intrate trilitiche, i so [[ortostate]], u so [[altare]], a so [[volta]], e so panchette è cetera. U trattamentu di a petra hè di prima trinca dendu cusì à l'inseme un aspettu monumentale sputicu <ref>Pace (2004) p.29-36.</ref>. === Terzu livellu === Una scala, in parte vugliendu, cumposta da setti scaline chì l'ultima annantu à duie petre addirizzate hè abbastanza alta rispettu à a terra, dà accessu à u terzu livellu. E stanze di 'ssu livellu, situate per a maiò parte sottu à quelle di u livellu superiore, sò disposte in tale modu ch'elle lascianu sussiste pilastri chì permettenu di suppurtà a carica di u livellu superiore. E tracce di ocra rossa lascianu suppone una ricca decurazione. A funzione di quest'ultime stanze hè sughjettu di discussione, parechji vularianu vede ci riserve prutette da scale priculose in l'oscurità. == Note == <references/> == Bibliugrafia == * [[Anthony Bonanno]] (1993) ''Malta, un paradisu archeulogicu'', M.J. Publicazione Ltd, A Valetta, ried. 1995 * Nicolas Cauwe, Pavel Dolukhanav, Janusz Kozłowski, Paul-Louis van Berg (2007) ''U neuliticu in Europa'', Armand Colin, coll. A Storia, Parigi * Anthony Pace (2004) ''The Hal Saflieni Hypogeum, Paula'', Midsea Books Ltd, coll. Heritage Books, Malta * Michael Ridley (1976) ''The Megalithic Arte of the Maltese Islands'', Dolphin Press, Poole (in inglese) [[Categoria:Patrimoniu mundiale di Malta]] [[Categoria:Situ preistoricu di Malta]] [[Categoria:Necropola]] 9a392928g4t0bmvucu2ybmjsmfw7l93 Carrie Fisher 0 19804 377216 375644 2021-09-26T10:43:41Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Carrie Fisher 2013.jpg|thumb|Carrie Fisher, [[2013]]]] '''Carrie Frances Fisher''' ([[21 uttrovi]] [[1956]], [[Burbank (California)|Burbank]] - [[27 di dicembre]] [[2016]], [[Los Angeles]], [[California]]) hè statu un [[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|statunitense]]. == Biugrafia == ==Da vede dinò== * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Fisher, Carrie]] [[Categoria:Americanu|Fisher, Carrie]] [[Categoria:Biugrafia]] n896gt4i4h6ixa6pzi9socp9s01f7eb A Valetta 0 19805 356174 356173 2016-12-29T13:30:20Z 92.158.7.62 /* Ligami esterni */ wikitext text/x-wiki '''A Valetta''' (in [[maltese]] ''Il-Belt Valletta'' o più simpliciamente ''Valletta'') distinta da u titulu di ''Città Umilissima'', hè a [[capitale]] di a [[Ripublica di Malta]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Situata annantu à a costa nordestu di l'[[Malta|isula di Malta]], pupulata da circa 6600 abitanti, hè u locu d'un cunsigliu municipale (''[[Kunsill Lokali]]'') cumpresu in a rigione (''[[Reġjun]]'') Nofsinhar. A Valetta hè custruita à parte si da u 1566 da a vulintà di i grandi maestri di l'[[ordine di San Ghjuvanni di Gerusalemma|ordine ospitalieru di San Ghjuvanni di Gerusalemma]], maestri di l'arcipelagu da 1530 à 1798. A cità cumporta numerosi palazzi di quell'epica : ci si ricensa 320 munimenti annantu à una superficia di 55 ettari, un cuncintramentu eccezziunale in u mondu. A cità hè iscritta annantu à a lista di u [[Patrimoniu mundiale|patrimoniu mundiale di l'umanità (lista di l'UNESCO)]] dapoi 1980 è serà [[capitale europea di a cultura]] in u 2018. == Tuponimia == L'attuale capitale di Malta porta u nome di u so fundatore, u francese [[Jean de Valette]] (1494-1568), [[grande maestru di l'ordine di San Ghjuvanni di Gerusalemma]] da 1557 à a so morte. U nome di a nuvella cità era tandu : ''Humilissima Civitas Vallettae'', vene à dì "cità assai umile di A Valetta". 'Ssu nome hè firmatu in a distinzione. Certe cità di Malta sò distinte in funzione di u so passatu storicu da u qualificativu di ''Ċittà''. L'abitanti di e campagne a cugnumavanu ''Il-Belt'' (a cità), formulazione chì s'hè cunsirvata in u nome officiale di a capitale maltesa : ''Il-Belt Valletta''. Era chjamata cusì chì era veramente un'agglumerazione rispettu à altre entità abitate da l'arcipelagu, chì ùn eranu ch'è paesi. == Storia == A criazione d'una furtificazione annantu à a [[penisula di Xiberras]] hè pruspettata da l'installazione di l'[[Ordine di San Ghjuvanni di Gerusalemma]] in Malta, in u 1530. Uni belli pochi di prugettu sò pruspettati, ma sola a custruzzione di u [[forte Sant' Elmu (Malta)|Sant' Elmu]] hè rializata prima di l'[[Grande Sediu di Malta|attaccu di 1565]], chì fiasca dopu à trè mesi di sediu. In seguitu à stu avvenimentu, i soldi ghjunghjenu à l'ingrossu da e corte cristiane europee è l'[[Ospitalieri]] facenu custruisce vicinu à u forte Sant' Elmu è di u Castell'Amare (Birgu) una nuvella cità furtificata chì piglierà u nome di u so iniziadore [[Jean Parisot de La Valette]]. == Municipalità == U merre di A Valetta hè u Duttore [[Alexiei Dingli]], membru di u [[Partitu naziunalistu (Malta)|Partitu naziunalistu]], chì hè magiuritariu à u Cunsigliu di a Cità. === Situazione è tupugrafia === [[File:Prelucrare 3D pentru La Valletta Harbour.jpg|300px|thumb|Ripprisintazione in 3D di e cale di A Valetta.]] A cità hè architettata annantu à a costa nordestu di l'[[Malta|isula di Malta]], annantu à a [[penisula di Xiberras]]. À l'origine una longa fascia di terra furmendu un altupianu induve culminava à una sissantina di metri u munticellu Xiberras, chì hà datu u so nome à a penisula. Cinque [[wied]] (valle secca) avianu intagliatu l'altupianu strettu falendu prestu versu u mare. A penisula hè circundata da duie cale naturale cumpurtendu parechje spiaghje : u [[Marsamxett Harbour]] à u nordu, è u [[grande Harbour]] à u sudu. A punta di a penisula, à livante, hè occupata da u [[Forte Sant' Elmu (Malta)|forte Sant' Elmu]] è A Valetta s'apre à punente da a [[City Gate]] annantu à a [[piazza di i Tritoni]] in [[Floriana]]. === Trasporti === A Valetta hè culligata à l'[[Aeruportu internaziunale di Malta]], chì hè situatu à ottu chilomitri à u Sudu di a cità. == Persunaghji impurtanti == * [[Jean Parisot di A Valetta]] (1494-1568), fundatore di a cità, * l'altri [[grandi maestri di l'ordine di San Ghjuvanni di Gerusalemma|maestri maiò]] di l'[[ordine di San Ghjuvanni di Gerusalemma in Malta]] (1530-1798). * [[Girolamo Abos]] * [[Petru Ghjuvanni Luigi Ovidiu Doublet]] (1749-1824). * [[Tony Drago]] (1965), ghjucadore di [[snooker]] professiunale. * [[Lawrence Gonzi]] (1953), prima ministru di Malta. * [[Nicolas Isouard]] (1773-1818), cumpusitore francese. * [[David H. Trump]], archeulogu [[Regnu Unitu|britannicu]]. * [[Themistocles Zammit]] (1864-1935), archeulogu è storicu. * [[Paulu Tisdale]] (1973-), ghjucadore di ballò po' addistradore. == Note == <references/> == Bibliugrafia == * Nicoletta Marconi (dir.), ''Valletta : città, architettura e costruzione sotto ellu segno della fede e della guerra'', (atti di u culloquiu internaziunale di A Valetta, ghjugnu di u 2006), Roma, Libreria dello Stato, 2011 * ''Modernist Malta : the architittonicu legacy'' (catalogu di a mostra tenuta à A Valetta, ghjennaghju-febbraiu 2009), Gzira (Malta), Kamra tal-Periti, 2009 (in inglese) * Brian W. Blouet, ''The Story of Valletta : a Companion to the City'', Valletta, Allied Publicazione, 2009 (in inglese) * Alfie Guillaumier, ''Bliet u Rħula Maltin'' (Cità è paesi maltesi), Malta, Klabb Kotba Maltin, 2005 (in maltese) == Ligami esterni == * [http://www.cityofvalletta.org/ Situ officiale di u cunsigliu lucale di A Valetta] [[Categoria:A Valetta]] [[Categoria:Patrimoniu mundiale in Malta]] [[Categoria:Cunsigliu lucale di Malta (isula)]] [[Categoria:Portu di Malta]] dtg7gnrw1fytks2fmiw7avy2zaywqq3 Murat Han 0 19807 375841 356160 2021-08-19T17:49:03Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki '''Murat Han''' ([[Ankara]], [[1 di maghju]] [[1975]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Turchia|turcu]]. == Biugrafia == == Ligami == * {{en}} [http://www.imdb.com/name/nm2582421/ IMDB] [[Categoria:Attore|Han Murat]] [[Categoria:Turcu|Han Murat]] [[Categoria:Biugrafia]] nn0j16tpi2vx47qsbdreuk6nvbi3hvj Roubaix 0 19808 377681 368383 2021-11-04T22:14:31Z 46.193.168.200 wikitext text/x-wiki [[File:Hôtel de ville (3).JPG|thumb|200px|right|A Merria]] '''Roubaix''' (in neerlandese: '''Robaais'''; fiammingu occidentale: '''Roboais''') hè na vechja cità [[industria]]le di la [[Francia]] settentriunale, à meziornu-livente di l'anziana [[pruvincia]] di Fiandra francese, vicinu à a cunfina incù a [[Belgica]]. Hè ancu une [[cumuna|cumune]] di u [[Dipartimentu (Francia)|dipartimentu]] di u [[Nordu (dipartimentu francese)|Nordu]] indè a [[regioni francesi|regione]] di l'Alta Francia. Roubaix hè a terza cità di a regione per populazione dopu [[Lilla (Francia)|Lilla]] è [[Amiens]], incù {{formatnum:95866}} abitanti in u 2013. In u seculu XIX, duranti a rivuluzioni industriale, diventa un grandi centru industriale tessile incù un impurtantu sviluppu urbanisticu è dimugraficu. [[Categoria:Cità di a Francia]] 7l19iu5v66twcy845w1k77axmc0schc Debbie Reynolds 0 19809 376023 356167 2021-08-20T14:52:42Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:DebbieReynoldsApr2013.jpg|thumb|Reynolds, [[2013]]]] '''Mary Frances''' "'''Debbie'''" '''Reynolds''' hè un [[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Reynolds, Debbie]] [[Categoria:Americana|Reynolds, Debbie]] [[Categoria:Biugrafia]] p0gsoixmh9ythhej9l6c2dm0vs05uk7 Ebrei di Corsica 0 19810 366585 356883 2020-05-15T16:01:43Z אלימיט 3994 Le peintre est Isidore Kaufman qui a peint un rabbin polonais! wikitext text/x-wiki In [[Corsica]], dapoi l'annu 800, assai immigrazioni ebreie si sò prudutte. Durante seculi sò vinuti da l'Egittu, da Napuli, Paduva, [[Genuva]], [[Milanu]] è [[Turinu]]. == Prima Immigrazione Mizrahim == A storia di i Ghjudei in [[Corsica]] data da l'annu 800, quandu una grande immigrazione vinuta da l'Egittu s'impiantò in u [[Pumonti]] di a [[Corsica]] ; una grande parte di issi [[ebrei]] mizrahim scrivìa è parlava l'[[ebreu]]. A più grande parte di elli si sò stallati cerca di un paese numatu [[Livìa]], lucalizatu in terre cerca di [[Portivechju]]. Più tardi, a cummunità si hè dispersa dapertuttu in [[Corsica]]. In alcuni paesi di e muntagne, chjese pussedanu sempre tracce di documenti scritti in [[ebreu]] cerca di quelli scritti in [[latinu]]. == Immigrazione di l'[[ebrei]] di l'[[Italia]] meridiunale == Tra l'anni 1500 è 1530, milli ebrei vinuti da Napuli è di L'[[Italia]] meridiunale anu fughjitu e persecuzioni è si sò stabiliti in e muntagne di u centru di a [[Corsica]]. == Immigrazione di l'ashkenaziti di Paduva è di l'[[Italia]] di u Nordu == [[File:Casata Padovani.jpg|miniatura|Casata Padovani, da l'ebrei di u Ghetto di Paduva]] === Ashkenaziti di Paduva === Tra l'annu 1590 è l'annnu 1684, l'[[ebrei]] ashkenaziti di Paduva in u [[Venetu]] sò ubbligati di vive in un ghetto dapoi 1516. Issu periodu fù pienu di viulenze contru à a cummunità ebrea. Una grande parte decide dopu issi disastrosi avvenimenti di emigrà in [[Corsica]]. L'abitanti i chjamavanu i Padovani, Issa casata ghjè assai sparsu oghje in l'isula. === Ashkenaziti di l'[[Italia]] di u Nordu === U finomenu di persecuzione cuntinua in [[Italia]] di u Nordu è l'immigrazione ghjudea a più cunnisciuta succede trà l'anni 1750 è 1769. [[Pasquale Paoli]] fù venne in [[Corsica]] trà 5000 è 10000 [[Ebrei]] di u nordu di l'[[Italia]] : da [[Milanu]], da [[Turinu]], da Paduva è da [[Genuva]], per fà rivive l'isula dopu i 4 seculi d'occupazione genuvesa. Sò cunsiderati in [[Corsica]] cume uguali, [[Pasquale Paoli]] dichjara chì "L'Ebrei anu i listelli diritti chì i Corsi perchè cundividenu a listessa sorte". L'ebrei pudìanu cusì praticà liberamente u so cultu, ciò ch'ùn era micca u casu in a più grande parte di i paesi di u mondu. == [[Israele]] == [[File:Amicizia Corsica Israele.jpg|miniatura|Associu Amicale trà a Corsica è Israele]] A [[Corsica]] hè u solu locu di tutta l'[[Auropa]] induve nessunu attu antisemitu ùn hè mai statu dichjaratu è durante a [[Siconda Guerra Mundiale]], nessunu ghjudeu di [[Corsica]] hè statu dinunciatu. In 1947, a [[Corsica]] cuntribuisce à a criazione di u Statu d'[[Israele]] è un associu [[Corsica]]-[[Israele]] si hè messa in piazza per ligà e duie cummunità. == Ligami Esterni == * http://www.terredisrael.com/infos/juifs-et-corses-freres-darmes/ * [http://larchemag.fr/2016/06/23/2615/didier-long-entre-la-corse-et-juifs-cest-une-histoire-dame/ http://larchemag.fr/Didier Long-entre la Corse et Juifs c'est une histoire d'âme/] * http://www.harissa.com/news/article/lhistoire-des-juifs-en-corse * https://jforum.fr/les-juifs-de-corse-une-histoire-si-meconnue.html == Articuli Cunnessi == * [[Storia di a Corsica]] * [[Ebrei]] * [[Israele]] * [[Corsica]] * [[Italia]] * [[Venetu]] * [[Genuva]] * [[Pasquale Paoli]] [[Categoria:Storia di a Corsica]] iqhjma2y75rqpis1flownwut24u07s3 Panthera leo 0 19811 356184 2017-01-01T13:22:41Z Termininja 4992 Reindirizzamentu à [[Lionu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lionu]] 4cuy40rbc43glmhn87utg2xgx2teb8s Mike Henry 0 19812 375746 360067 2021-08-19T11:14:12Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Mike Henry by Gage Skidmore 3.jpg|thumb|Henry, [[2011]]]] '''Michael Robert "Mike" Henry''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Henry, Mike]] [[Categoria:Americanu|Henry, Mike]] [[Categoria:Biugrafia]] h4brzzvwu51b5sahfzv5ohosn6c0ok1 Siria 0 19813 356191 356190 2017-01-03T23:05:28Z 90.37.13.127 wikitext text/x-wiki {{coord|33.5|36.3|type:country_source:enwiki|format=dms|display=title}} {{Infobox Pays | nom_français = République arabe syrienne | nom_local1 = الجمهوريّة العربيّة السّوريّة | langue1 = ar | nom_local2 = Al-Jumhūriyyah al-‘Arabīyyah as-Sūriyyah | langue2 = ar | image_drapeau = Flag of Syria.svg | lien_drapeau = Drapeau de la Syrie | image_blason = Coat of arms of Syria.svg | lien_blason = Armoiries de la Syrie | image_carte = Syria (orthographic projection).svg | devise = [[Arabe]] : Wahda, Houriya, Ishtirakiya<br /> [[Français]] : Unité, Liberté, Socialisme | langues_officielles = [[Arabe]] | capitale = [[Damas]] | coordonnées_capitale = {{coord|33|31|32|N|36|18|52|E|type:city_scale:50000}} | lien_villes = Villes de Syrie | titre_plus_grande_ville = Plus grande ville | plus_grande_ville = [[Damas]] | type_gouvernement = [[République]] | titre_dirigeant = [[Liste des présidents de Syrie|Président]] | titre_dirigeant2 = [[Liste des Premiers ministres de la Syrie|Premier ministre]] | nom_dirigeant = [[Bachar el-Assad]] | nom_dirigeant2 = [[Imad Khamis]] | superficie_rang = 86 | superficie_totale = 185 180 | pourcentage_eau = 0,06 % | population_rang = 54 | population_totale = {{formatnum:18090242}}<ref>[http://countrymeters.info/fr/Syria]</ref> |population_année = 2016 | densité = 98 hab km2 | type_indépendance = | pays_indépendance = de la [[France]] | date_indépendance = {{date|17|avril|1946}} | gentilé = Syrien | PIB = {{formatnum:59147033452}}$ | PIB_année = 2010 | IDH = {{augmentation}} 0,630 | IDH_année = 2009 | IDH_catégorie = moyen | IDH_rang = {{105e}}<ref>[http://hdr.undp.org/hdr2006/statistics/ Classement IDH 2008]</ref> | monnaie = [[Livre syrienne]] | code_monnaie = SYP | fuseau_horaire = +2 | hymne_national = [[Homat el Diyar]] | domaine_internet = [[.sy]] | iso3166-1 = SYR, SY | indicatif_téléphonique = 963 | p1 = {{République arabe unie}} | pays frontaliers = {{TUR}}{{clr}}{{IRQ}}{{clr}}{{JOR}}{{clr}}{{ISR}}{{clr}}{{LIB}} }} A '''Repubblica Araba di Siria''', oppuru a '''Siria''', hè un paese di u mezoriente, vastu di {{M|185 180|k|m2}}, cun {{formatnum:23695000}} abitanti. A so capitale hè [[Damasco|Damascu]]. Sparte fruntiere à nordu cun a [[Turchia]], à este cun l'[[Iraq]], à sudu cun a [[Giordania]], à punente cun [[Israele]], u [[Libanu]] è u [[Mare Terraniu]] . A Siria hè una repubblica presidenziale. A lingua ufficiale hè l'arabu. qp175ziggklirrhtod43jzivwuswww2 Charles Manson 0 19814 358044 356196 2017-11-20T09:53:27Z Babylone2090 12646 Death 2017. wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:CharlesManson2014.jpg|thumb|Manson, [[2014]]]] '''Charles Milles Maddox''' (1934-2017) hè un [[Stati Uniti d'America|americanu]]. [[Categoria:Americanu|Manson, Charles]] huc7a5r0561u7w93m5glan3jevkt8w0 Brandon Hardesty 0 19815 375110 359049 2021-08-12T11:40:36Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Brandon Hardesty 23.jpg|thumb|Hardesty, [[2008]]]] '''Brandon Allan Hardesty''' hè un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == ==Da vede dinò== * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Hardesty, Brandon]] [[Categoria:Americanu|Hardesty, Brandon]] [[Categoria:Biugrafia]] 3ecrj83qovvnon1etxg14p59zxmiex3 James Adomian 0 19817 375031 358275 2021-08-10T20:40:23Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:James Adomian by Gage Skidmore.jpg|thumb|Adomian, [[2016]]]] '''James Haig Adomian''' hè un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. ==Da vede dinò== * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Attore|Adomian, James]] [[Categoria:Americanu|Adomian, James]] shhsinjbujfacfxn7clpq5mvk9b7mng Gozu 0 19819 378151 356247 2022-01-03T16:52:24Z Andrew J.Kurbiko 11523 wikitext text/x-wiki [[File:Gozo from space via laser ESA378503.jpg|250px|thumb|L'isula di Gozu]] '''Gozu''' (in [[maltese]] ''Għawdex'') hè l'[[isula]] sicundaria di l'[[arcipelagu maltese]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> [[Rabat (Gozu)|Rabat]], a cità a più impurtante, sediu di u ministru di Gozu, si trova à u centru di l'isula. == Geugrafia == [[File:Gozo_-_Finestra_blu.jpg|thumb|250px|U purtellu turchinu]] L'isula di Gozu custituisce u nordupunente di l'[[arcipelagu maltese]] cumpostu in tutale di 8 [[lista di l'isule di Malta|isule]]. Hè spiccata à u sudestu di l'[[Malta|isula di Malta]], incù trà di elli l'isula di [[Cominu]] è u so isulottu fratellu, [[Cominottu]]. L'isula di Gozu hè siparata da l'isula di Cominu da u [[strittone di Gozu]] largu 2300 metri è u [[strittone di Malta]] lrgu 2600 metri trà l'isula di Cominu è l'isula di Malta. L'Isula di Gozu hè bagnata da u mare Terraniu. Face a siparazione trà u mare Terraniu orientale o [[bacinu levantinu]] è u mare Terraniu occidentale o [[bacinu mediterraniu]]. À u nordu si trova a [[Sicilia]] chì hè siparata da u [[canale di Malta]] di circa 90 chilomitri di largu è l'[[altupianu di Malta]] d'una prufundità di circa 120 metri, l'[[altupianu cuntinentale]] di 200 metri ingloba l'arcipelagu maltese è a Sicilia. À u sudu di u [[Africa|cuntinente africanu]], l'isula di Gozu hè spiccata da a [[Libia]] da u [[canale di Medina]] d'una larghezza di circa 335 chilomitri è i fondi di [[banc di Medina|Medina]] è di [[Melita]] d'una prufundità massima di 500 metri. À punente, a parte settentriunale di u [[canale di Sicilia]] spicca annantu à più di 300 chilomitri l'isula di Malta da u [[golfu di Gabès]] in [[Tunisia]]. Trà l'isula di Gozu è a Tunisia una reta cumplessa di depressione, [[depressione di Malta]], di [[depressione di Pantelleria|Pantelleria]] è di [[depressione di Linosa|Linosa]], pudendu varcà i 1500 metri di prufundità, intaglianu l'[[altupianu tunisianu]] chì a so prufundità hè di circa 500 metri. Longu 'sse depressione si trovanu l'isule vulcaniche taliane di [[Pantelleria]] è di l'[[isule Pelagie]], chì cumprendenu [[Lampedusa]], [[Linosa]] è [[Lampione]]. L'[[arcipelagu maltese]] hè a cunsequenza di l'inalzamentu d'un fondu [[calcariu]]. Quessa hà per cunsequenza alte [[scugliera|scugliere]] (''rdum/rdumijiet'') annantu à guasi l'inseme di e coste intagliate quinci è culandi di prufonde inziccature (''qala/qaliet'') è raramente frastagliata da [[cala|cale]] (''bajja/bajjiet'') più o menu refermées aggrundendu sia rari [[spiaghja|spiaghje]] di rena (''ramla/ramliet'') sia cale per i batelli. Gozu hà una superficia di 67 km quatrati. A so forma hè un ovale à l'ingrossu orientatu nordupunente/sudestu longu 14 km per 7 km di largu. U culmine hè l'[[A to' Dbiegi]] à 190 m d'altitudine. Ùn ci esistenu micca corsi d'acqua permanenti, nemmenu fureste. == Tuponimia == L'etimulugia di u nome "Gozu" (''Għawdex'') face cunsensu (cuntrariamente à u nome di Malta) cum'è vinendu da u [[feniciu]]. Una scrizzione punica datendu da [[288 a.C.]] ritruvata in u 1855 vicinu à a [[citatella di Gozu|citatella]] di Rabat li dà difatti u nome feniciu di ''Gwl'', d'origine semitica significhendu "ghjirà intornu". A prima minzione di l'isula hè eppuru greca : ''Gaûlos'' (grecu anzianu|Γαύλος) hè citata da [[Ecatea di Miletu]] versu [[500 a.C.]], cum'è un' isula à a "larga di Cartagine", infatizendu a so appartinenza à u mondu feniciu è punicu, grecisendu u tuponimu semiticu di Gwl. Una variante greca hè ''Gaûdos'' (grecu anzianu|Γαύδος), altru nome grecu di l'isula, imprudatu a prima volta da [[Callimacu di Cyrena]]. Sottu à l'occupazione rumana, u nome evolueghja in ''Gaulos'' è qualchì volta ''Gaulus''. Mentre u periodu bizantinu, u nome di ''Gaudomelete'' (in grecu grecu anzianu|Γαυδομελετεν) hè imprudatu in u 637, pudendu significà sia ''Gozu è Malta'', sia ''Gozu di Malta''. L'isula hè dopu chjamata ''Għawdex'' da l'Arabi chì occupanu l'isula trà 870 è 1127, nome ch'ella cunserva dinù oghje in [[maltese]] (lingua in parte derivata da l'arabu). L'isula hè numinata ''Golsa'' da [[Geoffroi Malaterra]] chì conta a vittoria di i [[nurmani]] di [[Rugeru Ia di Sicilia|Rugeru di Hauteville]]<ref>a ''[http://www.thelatinlibrary.com/malaterra4.html Gaufridi Malaterrae Di rebus gestis Rogerii Calabriae et Siciliae comitis è Roberti Guiscardi ducis fratris eius IV,XVI]''.</ref>. Dopu u riattaccamentu di l'arcipelagu à a Sicilia, u nome si trasforma in ''Gaudisium'', un nome chì significheghja dinù ''Gioia'' in latinu medievale. Dinù, quandu l'arcipelagu passa sottu à duminazione aragunesa, Gaudisium si trasforma in ''Gozu'', significhendu ''Gioia'' in [[castiglianu]]. Hè 'ssu nome di '''''Gozu''''' chì serà per u più imprudatu da i cavalieri di l'[[Ordine di Santu Ghjuvanni di Gerusalemma]], i Francesi è i Britannichi chì occuperanu successivamente l'isula<ref>Ghjiseppu Bezzina, ''Gozu's Government, the autonomy of an island through history'', Gaulitana, 2005 ISBN|99909-57-24-X.</ref>. == Mitulugia == [[File:Mgarr Ix-Xini large.jpg|250px|thumb|Mġarr Ix-Xini.]] Una antica tradizione ricullendu à [[Callimacu di Cirena]] identificheghja Gaudos (l'anzianu nome di Gozu) à l'isula mitica d'[[Ogigia]] induve a ninfa [[Calipso]] ritense [[Ulisse]] prigiunere<ref>StrGéo, I, 2, 37 Citazione|[[Apollodoru]], à u so tornu, in sustinitrice dicisa d'[[Eratostene]], rimpruvereghja à [[Callimacu]] d'avè numinatu, ellu, un grammaticu di prima trinca, d'avè numinatu, dicu, in cuntrastu incù a data omerica, chì cunsiste à traspurtà in l'Oceanu u teatru di e girandulere d'Ulisse, Gaudos è Corcyre frà i lochi induve l'eroi abburdò..</ref>. 'Ssa identificazione hè largamente diffusa da a tradizione è u turismu maltese, chì identificheghja una sapara sopra à a spiaghja di Ramla (à nordu di Gozu) cum'è a " Sapara di Calipso ". Signalemu eppuru chì a lucalisazione di l'isula d'[[Ogigia]] hè un dibattitu chì ferma apertu dapoi l'Antichità, incù assai numerose altre pruposte. == Storia == [[File:Flag_of_Gozo.svg|thumb|250px|A bandera di Gozu.]] A storia di Gozu hè per sicuru intricciata in a [[storia di Malta|storia di l'arcipelagu maltese]] ma prisenta parechje particularità. L'isula hà ancu stata un tempu un statu indipindente, da u 1798 à u 1801. == Demugrafia == L'isula ragruppa 30000 abitanti, frà i quali 6000 in a capitale [[Rabat (Gozu)|Rabat]] (dinù cunnisciuta sottu à u nome di Victoria). === Cità === E cità principale sò: {|border="0" cellspacing="8" cellpadding="0" |- |width="25%" valign="top"| * [[Fontana (Gozo)|Fontana]] * [[Għajnsielem]] * [[Għarb]] * [[Għasri]] |width="25%" valign="top"| * [[Kerċem]] * [[Munxar]] * [[Nadur]] * [[Qala]] |width="25%" valign="top"| * [[Rabat (Gozo)|Victoria]] o Rabat * [[San Lawrenz]] * [[Sannat (Gozo)|Sannat]] |width="25%" valign="top"| * [[Xagħra]] * [[Xewkija]] * [[żebbuġ (Gozo)|Żebbuġ]] |} == Munimenti == [[File:Malta Templo dei Ggantija-1-.jpg|thumb|250px|I tempii di ''Gġantija'']] Frà e so attrazzione turistiche, l'isula conta dui tempii situati in [[Ggantija]]. I tempii di Ggantija à Xaghra sò frà i più anziani lochi di cultu di u mondu erettu da a manu di l'omu. Vicinu à u paese di Dwejra, l'arca di u [[purtellu d'Azurru]] hè una struttura architittonica naturale<ref>http://www.mayjocarhire.com/french/aboutgozo.php.</ref>. == Note == <references/> == Bibliugrafia == * Martyn Pedley, Michael Hugues Clarke è Paulina Galea, ''Limestone Isles in a Crystal Sea'', PEG, Malta, 2002 == Articuli cunnessi == * [[Arcipelagu maltese]] * [[Gozu (statu indipindente)]] * [[Geugrafia di Malta]] * [[Lista di l'isule di Malta]] [[Categoria:Gozu|*]] mospgur8qdfy70iurfnn6dfy1m9v73l Ryan Potter 0 19820 376004 356250 2021-08-20T11:06:05Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Ryan Potter''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Potter, Ryan]] [[Categoria:Americanu|Potter, Ryan]] [[Categoria:Biugrafia]] emlsqs4u9latav0cim1291ur7zk2fu3 Travis Oates 0 19821 375972 356261 2021-08-20T10:21:48Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Travis Oates''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Oates, Travis]] [[Categoria:Americanu|Oates, Travis]] [[Categoria:Biugrafia]] 6odq1mpdkec8owmunehfqjr6aiaazk5 18 d'ottobre 0 19822 360703 356272 2018-12-19T20:25:10Z 2600:8800:3980:2550:A167:7568:1FCD:8020 Reindirizzamentu à [[18 uttrovi]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[18 uttrovi]] t0vnij38oaz8hc78ss960g19tgemrsy Peter Boyle 0 19823 375557 372771 2021-08-18T08:33:09Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Peter Boyle (cropped).jpg|thumb|upright|Boyle, 1978]] '''Peter Lawrence Boyle''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == ==Da vede dinò== * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Boyle, Peter]] [[Categoria:Americanu|Boyle, Peter]] [[Categoria:Biugrafia]] mrvz6jm1hm9sgmvh1y2sulv9k3t7l8z L. van Beethoven 0 19827 356300 2017-01-20T17:14:42Z Bossanoven 11632 Reindirizzamentu à [[Ludwig van Beethoven]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Ludwig van Beethoven]] fa4gtustqasygu5qw5iu9u79jt169od Haley Joel Osment 0 19828 375978 356302 2021-08-20T10:37:29Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Haley Joel Osment TIFF 2014.jpg|thumb|Osment, [[2014]]]] '''Haley Joel Osment''' ([[10 d'aprile]] [[1988]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Osment, Haley Joel]] [[Categoria:Americanu|Osment, Haley Joel]] [[Categoria:Biugrafia]] jqi5kd07wk56oaq0j7xp1qi9xr9bm1i Miguel Ferrer 0 19830 375642 356308 2021-08-18T16:00:47Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Miguel José Ferrer''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == ==Da vede dinò== * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Ferrer, Miguel]] [[Categoria:Americanu|Ferrer, Miguel]] [[Categoria:Biugrafia]] 4h6kxsiz2s5pysi50e3ygmv7gy1wm0c Sarra di Scupamè 0 19831 356323 2017-01-23T22:26:32Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Sarra di Scupamè]] à [[A Sarra di Scupamena]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Sarra di Scupamena]] ks6loi5v6gyb1xc04fyu6y9cfaonjrx Piri Reis 0 19836 356365 356364 2017-01-27T16:55:02Z 86.219.194.101 /* Ritornu à Suez è esecuzione di Piri Reis */ wikitext text/x-wiki [[File:Piri_reis.jpg|thumb|250px|Statua di Piri Reis]] '''Piri Ibn Haji Mehmed''' dettu '''Piri Reis''' (1465~1470, Gelibolu - 1554, Kahire) hè un grande [[amiragliu]] ("reis" in turcu) di a flotta ottumana à u XVIu seculu, natu in [[Karaman]] (pruvincia).<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Nipote di u celebru piratu [[Kemal Reis]] dettu ''Camali'', hè cunnisciutu soprattuttu per a so opera di cartografu. Litteratu, si passiunava per e carte è i cullezziunava. == Cartugrafia == In u [[1513]] è in u [[1528]], designò duie carte di u mondu, ripigliendu e carte è e date di a so cullizzione chì certe ricullerianu à l'antichità. Scrisse dinù un' opera, ''[[Kitab-ı Bahriye]]'' o ''Libru di Navigazione'' in u quale omu trova in più 200 carte ripprisintendu per u più l'[[Atlanticu]]. Una di e carte e più celebre hè quella cugnumata [[Carta di Piri Reis]]. Fubbe scuperta in u [[1929]] à u mumentu di u rinnuvamentu di u [[palazzu di Topkapı]] à [[Istanbul]]. ===A Carta di Corsica=== [[File:Corsica_by_Piri_Reis.jpg|thumb|left|250px|A carta di Corsica di Piri Reis]] Piri Reis hà ancu fattu una carta di Corsica.<ref>A Piazzetta (2017): A carta di a Corsica di l'amirale Piri Reis</ref> Si vedenu i nomi di locu scritti in arabu. Ci hè ancu u disegnu di a catena maestra di a Corsica, da [[Cismonte]] à [[Pumonte]]. E coste sò tracciate di manera artistica, incù belle curve per i golfi è e cale marine. Sò dinù disegnati l'isulotti, è ancu l'isulotti minori. == Amiragliu di a flotta d'Egittu == [[File:Old Muscat (2).jpg|250px|U forte di São João in [[Mascate]] distruttu da Piri Reis à u mumentu di u so passaghju.|thumb]] In u 1547, dopu un longu ubliu, Piri Reis hè fattu amiragliu di a flotta d'[[Egittu]] basata in Suez chì opereghja in u [[mare Rossu]], in l'[[oceanu Indianu]] è in u [[golfu Persicu]]. === Presa d'Aden === Piri Reis riceve in u 1548 a missione di piglià [[Aden]], cità di u [[Yemen]] dendu annantu à l'oceanu Indianu, pigliata da l'Ottumani uni pochi d'anni capunanzu ma cascata in manu à tribù arabe. Parte da Suez d'aprile di u 1548 à a testa d'una flotta di 60 palazzi è s'impatrunisce di a cità di ghjennaghju/frivaghju di u 1549. In ringraziamentu, riceve un ''zeamet'' (un campu) chì li furnisce una rendita annuale di 100000 [[akçe]]. === Partenza per Ormuz è presa di Mascate === L'attaccu contru à Ormuz hè dicisu da [[Rüstem Pacha]], u [[grande vizire]] [[Imperu ottumanu|ottumanu]] chì, avvertitu da l'attacchi portughesi lanciati dapoi Ormuz hà per scopu d'annientà 'ssa basa nimica, di modu à fà di u [[golfu Persicu]] un lavu ottumanu. Ordineghja a custruzzione in Suez di novi batelli in u 1550 è dà per missione à Piri Reis di priparà una [[Campagna ottumana contru à Ormuz|spedizione contru à Ormuz]] è l'isula di [[Bahrein]], tributaria di i Portughesi. D'aprile di u [[1552]], Piri Reis parte da [[Suez]] incù una flotta di 25 [[galera (nave)|galere]], quattru [[galione|galioni]] incù 850 suldati à u so latu. Dopu à avè varcatu [[Jeddah]] è u strittone di [[Bab el Mandeb]], face capu versu [[Ras al-Hadd]], una penisula à l'intrata di u [[mare d'Arabia]]. D'aostu, l'Ottumani appariscenu à a larga di [[Mascate]], impurtante piazza forte portughese. U figliolu di Piri Reis, Mehmet Rei, à a testa d'un' avanguardia di cinque galere, ci ghjunghje u prima è face bumbardà a cità. U sestu ghjornu di i bumbardamenti, u restu di a flotta ottumana ghjunghje è, u ghjornu dopu, u cummandante portughese accetta di rende si pattu è cundizione chì ellu sia permessu à a so guarnigione di righjunghje liberamente Ormuz. Eppuru, Piri Reis ùn tene micca a so prummessa, face prigiuneri i 128 Portughesi, disarma a so flotta è distrughje a piazza forte. === Sediu d'Ormuz, abbottu di Qeshm è ritirata versu Bassorah === [[File:Portuguese map of Hormuz 17th century.jpg|250px|left|Carta d'Ormuz datendu da u seculu XVII mustrendu u forte portughese.|thumb]] A flotta ottumana ghjunghje à a larga di l'[[isula d'Ormuz]] u 19 di sittembre di u 1552, cinque mesi dopu a so partenza. I 700 Portughesi chì tenenu u forte sò priparati à a ghjunta ottumana. Quest'ultimi piglianu prestu a cità d'Ormuz è inizianu un bumbardamentu di a pusizione nimica. A situazione hè difficile per i dui belligeranti. I Portughesi cunnoscenu una carenza di viveri è l'Ottumani stancati da u so longu viaghju mancanu di [[polvera da cannone]]. Di più, temenu a ghjunta di rinforzi portughesi in pruvinienza di l'[[India portughese|India]]. Dopu vinti ghjorni di cumbattimenti, Piri Reis dicide di lintà u sediu u 9 di uttrove. Sient'è e surghjente portughese, l'amiragliu s'interessa dopu à l'isula vicinante di [[Qeshm]], mettendu à l'ammenda i ricchi marcanti chì ci sò stabiliti. À a fine di uttrove, l'Ottumani facenu capu versu [[Bassorah]] in fondu à u [[golfu Persicu]]. Mentre listessu periodu, l'auturità di l'India portughese avvertite di a campagna ottumana dicidenu di purtà un contrattaccu. Affonso di Noronha parte da Goa per Ormuz à a testa d'una flotta di 80 nave frà i quali 30 di grande taglia. À quandu ghjuntu à [[Diu]] annantu à a costa di u [[Gujarat]], impara chì l'Ottumani anu fattu ritirata à Bassorah è dicide di ùn rende si micca in persona à Ormuz, è di mandà ci u so nipote, Dom Antao di Noronha, à a testa d'una flotta di 12 battelli di taglia maiò è 28 altre nave. Quandu ellu ghjunghje à destinazione di nuvembre di u 1552, ùn pò chì custatà a viulenza di l'attaccu ottumanu, causa di numerose distruzzione in Ormuz. === Ritornu à Suez è esecuzione di Piri Reis === [[File:Suez-Piri Reis.png|thumb|250px|[[Suez]] in fondu à u [[mare Rossu]] cum'ellu hè ripprisintatu in u [[portulan]] [[Kitab-ı Bahriye]] (1521-1525) di Piri Reis.]] Quandu Piri Reis ghjunghje in [[Bassorah]], si trova cunfruntatu à u ''[[beylerbey]]'' (guvernadore) di a pruvincia Kubad Pacha incù quale si sente male. Piri Reis dicide d'andà u più prestu in [[Egittu]], riparte per [[Suez]] incù solu trè galere rapide, lascendu u grossu di a so flotta in Bassorah. L'amiragliu ottumanu hè, malgradu e so spiigazione, scapatu à [[U Cairu]] annantu à ordine di u sultanu per causa di i so fiaschi. Sient'è Svat Soucek, stu cuncatinamentu di fatti chì cunduce à a messa à morte di Piri Reis si spiega da l'animusità trà l'amiragliu è u guvernadore chì vene da u fattu chì u cummandante di a flotta rimpruvereghja à u [[beylerbey]] di ùn avè micca mandatu i rinforzi prummessi per a cunquista d'Ormuz, in particulare a [[polvera à cannone]] è d'avè, cusì, una rispunsabilità impurtante in u fallimentu ottumanu. Per via di quessa, per copre i so propii fallimenti, l'ipotesi hè fatta chì u rapportu chì Kubad Pacha manda à Istanbul hè particularmente sfavurevule. Piri Reis seria cusì ripartutu in freccia versu Suez cù u fine di pudè dà a so propia virsione di i fatti, lascendu u restu di e so nave à Bassorah temendu chì a flotta portughese di l'Indie, chì hà dinù e raghjone di teme a prisenza in u golfu, ricmarchessi una furmazione troppa impurtante è iniziessi u cumbattimentu. Svat Soucek mintuveghja dinù chì dui accusi incidi correnu à contu di l'amiragliu avendu avutu una pussibile influenza annantu à u virdittu. Hè accusatu di avè messu à l'ammenda l'abitanti di [[Qeshm]] dopu u so fallimentu à Ormuz, elementu cunfirmatu da a so lagnanza ultiriore vicinu à l'auturità ottumane, è, soprattuttu, d'esse statu cumpratu da i Portughesi affinch'è ellu abbandunessi u so sediu. A viridicità di 'ssa boce hè vivamente messa in dubbitu da u cronistu [[İbrahim Peçevi]] ([[1572]]-[[1650]]) chì face valè l'attaccamentu pruvatu mentre tutta a so vita da l'amiragliu à a [[dinastia ottumana|casa ottumana]] è à a difesa di l'[[islamu]]. Giancarlo Casale mette, inquantu à ellu, a partenza precipitat di Piri Reis à contu di una crisa di cunfidenza ligata à a so età avanzata (hà tandu sient'è certe fonte 90 anni) è a so scunniscenza di 'ssi mari. == Note == <references/> ==Ligami== * [http://www.apiazzetta.com/A-carta-di-a-Corsica-di-l-amirale-Piri-Reis_a2510.html A carta di a Corsica di l'amirale Piri Reis, articulu annantu à [[A Piazzetta]], ghjennaghju di u 2017] [[Categoria:Amiragliu ottumanu]] [[Categoria:Cartografu]] [[Categoria:Storia di l'oceanu Indianu]] oivscwqh4fthqtscd1o1sx0bqs66en0 Piri Ibn Haji Mehmed 0 19837 356332 2017-01-26T18:44:11Z 90.8.111.39 Reindirizzamentu à [[Piri Reis]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Piri Reis]] reoeguhh0jw12x5st13kwbr0lfxmxi3 Iniziativa populare 0 19839 363527 356415 2019-09-19T04:50:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki In Svizzera, l' '''iniziativa populare''' hè un [[drittu]] chì permette à un numeru datu da citatini di prupone chì un testu fusse sottumessu in [[vutazione]] populare.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> 'Sse persone devenu avè u [[drittu di votu]]. S'è u testu hè validatu da l'organismi cumpetenti è accittatu da u suvranu, entrerà in vigore. 'Ssu drittu esiste à i trè livelli di a [[puliticapulitica di a Svizzera|pulitica naziunale]] : à u livellu federale per prupone una mudifica di a [[Custituzione di a Svizzera|Custituzione]], à i livelli [[cantone svizzeru|cantunale]] è [[Cumune di Svizzera|cumunale]] per prupone a mudifica d'una leghje esistente o a criazione d'una nuvella leghje. A pussibilità di mudificà dirittamente a legislazione federale è non solu a Custituzione hè stata pruposta à parechje riprese (frà e quale una volta sottu à a forma d'un' [[Iniziativa populare " chì u so scopu era l'istituzione di l'iniziativa legislativa "|iniziativa populare]] in u [[1958 in Svizzera|1958]]) ma sempre senza successu. == Iniziativa populare federale == A prima forma d'iniziativa populare risede in a dumanda d'una revisione tutale di a Custituzione. E dumande di 'ssu tipu, chì [[Iniziativa populare " Revisione tutale di a custituzione "|una sola]] hè ghjunta davante u populu in u [[1935 in Svizzera|1935]], ùn anu generalmente micca ottenutu u numeru necessariu di firme per esse sottumesse in vutazione. Hè dinù pussibile di sottumette un' iniziativa per una mudifica parziale di a Custituzione. 'Ssu tipu d'iniziative populare deve suvità un prucessu bè definitu : dopu un periodu di 18 mesi mentre i quali 100000 firme devenu esse racolte, l'iniziativa hè diposta à a [[Cancelleria federale (Svizzera)|Cancelleria federale]] chì a valida. L' [[Assemblea federale (Svizzera)|Assemblea federale]] studieghja dopu u testu è dicide di u so cancellazione in u casu ch'ella ùn rispetta micca u principu di l'unità di a forma, quellu di l'unità di a materia o e regule imperative di u drittu internaziunale. L'Assemblea pò dinù dicide di prupone un contra prugettu, emettendu à tempu una ricumandazione d'accittazione o di rigettu. L'iniziativa hè accittata s'ella ottene a maiuranza di i vutanti (in u casu d'un prugettu generale) o a maiuranza di i vutanti è di i cantoni (in u casu d'un prugettu ridattu). In u 1987 hè stata introdutta a pussibilità di u doppiu sì. Cusì tantu l'iniziativa populare chì u contra prugettu chì l'Assemblea federale oppone à quessa ponu esse accittati. Hè a risposta data à a quistione sussidiaria chì vince a decisione. Introduttu à u livellu federale in a Custituzione di [[Statu federale di 1848|1848]], 'ssu drittu hè cunsideratu cum'è u mutore di a demucrazia diretta chì ùn emana nè da u Parlamentu nè da u Guvernu ma dirittamente da i citatini. U ricorsu à l'iniziativa populare s'hè fattu à [[Lista di l'iniziative pupulare in Svizzera|più di 200 riprese]] in u corsu di i seculi XIX è XX, eppuru incù vicinu à u 90 % di rigettu. == Note == <references/> == Articuli cunnessi == * [[Iniziativa populare]] * [[Iniziativa populare federale]] * [[Lista di l'iniziative populare federale in Svizzera]] [[Categoria:Iniziativa populare svizzera|*]] pwh3hx6hcckg8z8nmmwliqsf0sa3fpt Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archiviu/2008 4 19841 368646 356453 2020-09-07T09:04:25Z Jumpy01 11155 Jumpy01 ha spostato la pagina [[Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archivio/2008]] a [[Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archiviu/2008]] senza lasciare redirect: in corsu wikitext text/x-wiki == Date == Bonghjurnu, c'hè un prublemu per tutti l'articuli di i mesi è di e date. Ci vulerìa sapé s'ellu si dice "Ferraghju" o "Frivaghju", o "Nuvembre" o "Nuvembri" e mette un articulu unicu per ogni ghjornu di ogni mese. Per esempiu, l'articuli di i ghjorni di "Ghjennaghju" so ghjusti, ma quelli di Ferraghju, Nuvembre, Ottobre... so sbagliati. Eiu vi cunsigliu di piglià l'articuli di "Ghjennaghju" cume esempi. Salute. --[[User:Urelianu|Urelianu]] 18:30, 16 nuvembre 2008 (UTC) :Sete d'accordu? 12 mesi {| class="wikitable" border=1 |----- bgcolor=#c0c0c0 ! Articulu<br>(in corsu supranu) || Reindirizzamentu<br>(in corsu suttanu è altre varianti) |----- ||'''ghjennaghju''' ||''ghjinnaghju'' |----- ||'''ferraghju''' ||''frivaghju'' è farraghju |----- ||'''marzu''' ||''...'' |----- ||'''aprile''' ||''...'' |----- ||'''maghju''' ||''...'' |----- ||'''ghjugnu''' ||''...'' |----- ||'''lugliu''' ||''luddu'' |----- ||'''aostu''' ||''...'' |----- ||'''sittembre''' ||''settembri'' |----- ||'''uttobre''' ||''ottobri'' |----- ||'''nuvembre''' ||''novrembi'' |----- ||'''dicembre''' ||''decembri'' |} 366 ghjorni (1 articulu + 3 reindirizzamenti) {| class="wikitable" border=1 |----- bgcolor=#c0c0c0 ! Articulu || Reindirizzamentu 1 || Reindirizzamentu 2 || Reindirizzamentu 3 |----- ||'''1u di ghjennaghju''' ||''1u ghjennaghju'' || ''1u di ghjinnaghju'' || ''1u ghjinnaghju'' |----- ||'''2 di ghjennaghju''' ||''2 ghjennaghju'' || ''2 di ghjinnaghju'' || ''2 ghjinnaghju'' |----- ||'''...''' ||''...''|| ''...''|| ''...'' |----- ||'''31 di ghjennaghju''' ||''31 ghjennaghju'' || ''31 di ghjinnaghju'' || ''31 ghjinnaghju'' |----- ||'''...''' ||''...''|| ''...''|| ''...'' |} --[[User:Ale Mister|Ale Mister]] 21:19, 16 nuvembre 2008 (UTC) Ié, cusì vabbè, se possu aiutà, dite mi. --[[User:Urelianu|Urelianu]] 10:47, 17 nuvembre 2008 (UTC) == The most often used MediaWiki messages == Hoi, the most often used MediaWiki messages (less than 25% of all MediaWiki messages) are the most visible messages. They help our readers and editors the most. We are aiming to get these messages localised for as many languages as possible by the end of the year. Please help us and yourself and localise [http://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translate&task=untranslated&group=core-mostused&language={{CONTENTLANGUAGE}}&limit=100 these messages]. Thanks, [[User:GerardM|GerardM]] 10:45, 17 nuvembre 2008 (UTC) == Travagliu da fà per i boti == * supprimà a seria di l'articuli [[1]] à [[1000]] chì sò bioti. * rimpiazzà tutti i "Category:" in fondu di un articulu, cù: "Categuria:". Per esempiu, in l'articulu [[Pascual Candel Palazón‎]], rimpiazzà: "Category:Littiratura" cù "Categuria:Littiratura". À ringrazià vi. [[User:Paulu|Paulu]] -- 12:59, 1 fer 2008 (UTC) ne49a4hgd1int7atto7v27j0a45a9g4 Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archiviu/2009 4 19842 368647 356442 2020-09-07T09:07:48Z Jumpy01 11155 Jumpy01 ha spostato la pagina [[Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archivio/2009]] a [[Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archiviu/2009]] senza lasciare redirect wikitext text/x-wiki == Wikipedia in sassaresu == Salve! Volevo segnalare ai partecipanti della wiki in còrso (scusate se scrivo in italiano) la proposta di creare la ''Wikipedia in Sassaresu''. Per supportarne la creazione è possibile [[meta:Requests_for_new_languages/Wikipedia_Sassarese|aggiungersi a questa lista]] e scrivere un breve commento a favore. Inoltre è già possibile iniziare a scrivere su [[incubator:Wp/sdc]] (con pochi semplici accorgimenti, come ricordarsi di inserire <nowiki>[[Category:Wp/sdc]]</nowiki> e creando le categorie non ancora esistenti); non ritenendo in discussione lo status di lingua, credo che un centinaio di articoli ed un 5-10 partecipanti dovrebbero bastare per l'approvazione il progetto; se foste a conoscenza di altre persone interessante vi invito caldamente a farle iscrivere e partecipare. Per una prima norma di scrittura è possibile fare affidamento su [http://ilsassarese.blogspot.com/2007/04/introduzione-bazzoni.html questo breve testo]. Consideratemi sempre a disposizione per qualsiasi chiaramento o informazione. Azzidezzi! --[[User:87.16.91.185|87.16.91.185]] 09:21, 30 aostu 2007 (UTC) Scriendi in Sassarese t'ariani cupresu meddu, ancora meddu si in gallurese, si lu sai faiddà. Ciao! Angela --[[User:Pleiade|Pleiade]] 08:06, 15 ghjugnu 2009 (UTC) Ùn ti ne fà, emu capitu a scrittura italiani, è ancu u sardu (sassari/gallura). --[[User:iowan2a|iowan2a]] 17:44, U 23 di Ghjuliu 2009 (UTC) == Betawiki: better support for your language in MediaWiki == Dear community. I am writing to you to promote a special wiki called [http://nike.users.idler.fi/betawiki Betawiki]. This wiki facilitates the localisation (l10n) of the MediaWiki interface. You may have changed many messages here on this wiki to use your language, but if you would log in to for example the English language Wiktionary, you would not be able to use the interface as well translated as here. Infact, of the 1793 messages in the core of MediaWiki, 0 messages have been translated. Betawiki also supports the translation of messages of almost 80 extensions, with 984 messages. If you wish to contribute to better support of your language in MediaWiki, as well as for many MediaWiki extensions, please visit [http://nike.users.idler.fi/betawiki/Translating:Intro Betawiki], [http://nike.users.idler.fi/dev/?title=Special:Userlogin&type=signup&uselang=en create an account] and [http://nike.users.idler.fi/betawiki/Betawiki:Rights request translator priviledges]. You can see the current status of localisation of your language on [[meta:Localization_statistics|meta]] and do not forget to get in touch with others that may already be [http://nike.users.idler.fi/betawiki/Translating:Languages working on your language on Betawiki]. If you have any further questions, [http://nike.users.idler.fi/betawiki/User_talk:Siebrand please let me know on my talk page on Betawiki]. We will try and assist you as much as possible, for example by importing all messages from a local wiki for you to start with, if you so desire. You can also find us on the Freenode [[w:Internet Relay Chat|IRC]] network in the channel #mediawiki-i18n where we would be happy to help you get started. Thank you very much for your attention and I do hope to see some of you on [http://nike.users.idler.fi/betawiki/Etusivu Betawiki] soon! Cheers! [http://nike.users.idler.fi/betawiki/User:Siebrand Siebrand@Betawiki] 08:54, 24 settembre 2007 (UTC) * Currently 20.45% of the MediaWiki messages and 3.30% of the messages of the extensions used by the Wikimedia Foundation have been localised. Please help us help your language by localising these messages at [http://translatewiki.net betawiki]. Thanks, [[User:GerardM|GerardM]] 14:21, 8 marzu 2008 (UTC) * Currently 18.87% of the MediaWiki messages and 3.85% of the messages of the extensions used by the Wikimedia Foundation projects have been localised. Please help us help your language by localising at [http://translatewiki.net Betawiki]. This is the [http://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:RecentChanges&namespace=8&trailer=%2Fco recent localisation activity] for your language. Thanks, [[User:GerardM|GerardM]] 11:43, 1 maghju 2008 (UTC) * Currently 18.43% of the MediaWiki messages and 2.33% of the messages of the extensions used by the Wikimedia Foundation projects have been localised. Please help us help your language by localising at [http://translatewiki.net Betawiki]. This is the [http://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:RecentChanges&namespace=8&trailer=%2Fco recent localisation activity] for your language. Thanks, [[User:GerardM|GerardM]] 12:08, 9 ghjugnu 2008 (UTC) * Currently 18.39% of the MediaWiki messages and 2.95% of the messages of the extensions used by the Wikimedia Foundation projects have been localised. Please help us help your language by localising at [http://translatewiki.net Betawiki]. This is the [http://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:RecentChanges&namespace=8&trailer=%2Fco recent localisation activity] for your language. Thanks, [[User:GerardM|GerardM]] 09:17, 2 aostu 2008 (UTC) * Currently 18.27% of the MediaWiki messages and 2.82% of the messages of the extensions used by the Wikimedia Foundation projects have been localised. Please help us help your language by localising at [http://translatewiki.net Betawiki]. This is the [http://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:RecentChanges&namespace=8&trailer=%2Fco recent localisation activity] for your language. Thanks, [[User:GerardM|GerardM]] 13:21, 3 settembre 2008 (UTC) * Currently 17.29% of the MediaWiki messages and 2.61% of the messages of the extensions used by the Wikimedia Foundation projects have been localised. Please help us help your language by localising at [http://translatewiki.net Betawiki]. This is the [http://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:RecentChanges&namespace=8&trailer=%2Fco recent localisation activity] for your language. Thanks, [[User:GerardM|GerardM]] 10:49, 12 uttobre 2008 (UTC) * Currently 17.15% of the MediaWiki messages and 1.94% of the messages of the extensions used by the Wikimedia Foundation projects have been localised. Please help us help your language by localising at [http://translatewiki.net Betawiki]. This is the [http://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:RecentChanges&namespace=8&trailer=%2Fco recent localisation activity] for your language. Thanks, [[User:GerardM|GerardM]] 09:31, 10 nuvembre 2008 (UTC) * Currently 16.85% of the MediaWiki messages and 1.88% of the messages of the extensions used by the Wikimedia Foundation projects have been localised. Please help us help your language by localising and proof reading at [[betawiki:Special:LanguageStats/{{CONTENTLANGUAGE}}|Betawiki]]. This is the [[betawiki:Special:Special:RecentChanges&namespace=8&trailer=%2F{{CONTENTLANGUAGE}}|recent localisation activity]] for your language. Thanks, [[User:GerardM|GerardM]] 10:35, 14 dicembre 2008 (UTC) * Currently 16.70% of the MediaWiki messages and 1.87% of the messages of the extensions used by the Wikimedia Foundation projects have been localised. Please help us help your language by localising and proof reading at [[betawiki:Special:LanguageStats/{{CONTENTLANGUAGE}}|Betawiki]]. This is the [http://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:RecentChanges&translations=only&trailer=/{{CONTENTLANGUAGE}} recent localisation activity] for your language. Thanks, [[User:GerardM|GerardM]] 10:34, 10 ghjennaghju 2009 (UTC) :PS Please help us complete [http://translatewiki.net/w/i.php?title=Special%3ATranslate&task=untranslated&group=core-mostused&language={{CONTENTLANGUAGE}}&limit=100 the most wanted messages].. == proposal to close the corsican wikibooks == Hello, I was temporary admin to co.wikibooks, and I have seen no activity on articles since at least 6 month. There are only [[b:co:Special:Statistics|13 articles]], quite only stubs. The activity began [http://co.wikibooks.org/w/index.php?title=Pagina_maestra&oldid=1 in may 2005], and never really started. I think about proposing this site [[meta:Proposals for closing projects|for closing]]. What is your opinion about it ? Regards --[[User:Hercule|Hercule]] 13:15, 7 sittembre 2009 (UTC) :Hello. I disagree. The current priority for us is improving wikipedia in corsu. But once wikipedia reaches a good quality level, the interest in wikibooks will be revived. It may stay as it is during some time, but its interest will come later. On the other hand, wikisource could be closed, on my opinion, since all its content can be easily transferred into wikipedia. But the same does not go for wikibooks. Regards. [[User:Paulu|Paulu]] 16:27, 9 sittembre 2009 (UTC) ::Hello, ::Thanks for this answer. As there is no activity (and only 13 pages since the opening of this site), whouldn't it be better to close it, and ask to reopen it when you think it's time to really start? Currently this wiki has nobody to manage it, and can be target of spam bots and vandalism. ::--[[User:Hercule|Hercule]] 11:24, 11 sittembre 2009 (UTC) == How can we improve the usability for your language == We expect that with the implementation of LocalisationUpdate the usability of MediaWiki for your language will improve. We are now ready to look at other aspects of usability for your language as well. There are two questions we would like you to answer: Are there issues with the new functionality of the Usability Initiative Does MediaWiki support your language properly The best way to answer the first question is to visit the translatewiki.net. Change the language to your language, select the “vector” skin and add the advanced tool bar in in the preferences and check out the new functionality. And make some changes in your user page. When there is a need to improve on the localisation, please make the [http://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translate&group=ext-ui-0-all necessary changes]s . It should update your localisation straight away. We would like you to report each issue individually at http://meta.wikimedia.org/wiki/Usability_issues. When there are problems with the support of MediaWiki for your language, we really want to know about this. It is best to report each issue separately. In this way there will be no large mass of issues to resolve but we can address each issue on its own. Consider issues with the display of characters, the presentation of your script, the position of the side bar, the combination of text with other languages, scripts. It is best to try this in an environment like the prototype wiki as it provides you with a clean, basic and up to date environment. The prototype wiki is available for five languages but you can select any of them, change the preferences to your language and test out MediaWiki for your language. We would like you to report each issue individually at http://meta.wikimedia.org/wiki/Language issues. The issues you raise will all be assessed. It is important to keep each issue separate, because this will make it easier to understand the issues and find solutions. PS This text has been approved by Naoko, Brion and Siebrand. Thanks, [[User:GerardM|GerardM]] 17:34, 28 sittembre 2009 (UTC) bjjyi532iv13gkxda16j54o6asxqfox Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archiviu/2010 4 19843 368648 356443 2020-09-07T09:09:19Z Jumpy01 11155 Jumpy01 ha spostato la pagina [[Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archivio/2010]] a [[Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archiviu/2010]] senza lasciare redirect wikitext text/x-wiki == Proposal to close Corsican Wiktionary == Hi, Corsican Wikipedians. I thought maybe you would like to know there is a [[meta:Proposals_for_closing_projects/Closure_of_Corsu_Wiktionary|proposal to close the Corsican (Corsu) Wiktionary]] underway. Cheers, [[Special:Contributions/85.243.22.119|85.243.22.119]] 23:18, 3 ferraghju 2008 (UTC) :Ùn sò micca d'accordu. Forsi calchissia u ripliarà. Eppo com'edd'hè servi dighjà. [[User:Img|Img]] 17:05, 7 ferraghju 2008 (UTC) *Salute à tutti, vi informu chì [http://meta.wikimedia.org/wiki/Proposals_for_closing_projects/Closure_of_Corsu_Wiktionary hè stata chiosa la pruposta]. Avemu salvatu u wikizziunariu in lingua corsa! Saluti. --[[User:Sarvaturi|Sarvaturi]] 10:00, 15 maghju 2008 (UTC) :Felicitazioni, Sarvaturi ! [[User:Paulu|Paulu]] 14:18, 15 maghju 2008 (UTC) *O Pà, aiutà i Corsi hè un piaceri è un unori! Saluti. --[[User:Sarvaturi|Sarvaturi]] 17:21, 23 maghju 2010 (UTC) == Translatewiki.net update == *Currently 14.71% of the MediaWiki messages and 0.85% of the messages of the extensions used by the Wikimedia Foundation projects have been localised. Please help us help your language by localising and proof reading at [[betawiki:Special:LanguageStats/{{CONTENTLANGUAGE}}|translatewiki.net]]. This is the [http://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:RecentChanges&translations=only&trailer=/{{CONTENTLANGUAGE}} recent localisation activity] for your language. Thanks, [[User:GerardM|GerardM]] 17:34, 28 sittembre 2009 (UTC) *Currently 14.62% of the MediaWiki messages and 0.81% of the messages of the extensions used by the Wikimedia Foundation projects have been localised. Please help us help your language by localising and proof reading at [[betawiki:Special:LanguageStats/{{CONTENTLANGUAGE}}|translatewiki.net]]. This is the [http://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:RecentChanges&translations=only&trailer=/{{CONTENTLANGUAGE}} recent localisation activity] for your language. Thanks, *Currently 14.94% of the MediaWiki messages and 0.86% of the messages of the extensions used by the Wikimedia Foundation projects have been localised. Please help us help your language by localising and proof reading at [[betawiki:Special:LanguageStats/{{CONTENTLANGUAGE}}|translatewiki.net]]. This is the [http://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:RecentChanges&translations=only&trailer=/{{CONTENTLANGUAGE}} recent localisation activity] for your language. Thanks, [[User:GerardM|GerardM]] 15:56, 30 nuvembre 2009 (UTC) *Currently 14.90% of the MediaWiki messages and 0.85% of the messages of the extensions used by the Wikimedia Foundation projects have been localised. Please help us help your language by localising and proof reading at [[betawiki:Special:LanguageStats/{{CONTENTLANGUAGE}}|translatewiki.net]]. This is the [http://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:RecentChanges&translations=only&trailer=/{{CONTENTLANGUAGE}} recent localisation activity] for your language. Thanks, [[User:GerardM|GerardM]] 14:35, 4 ghjennaghju 2010 (UTC) *PS Please help us complete [http://translatewiki.net/w/i.php?title=Special%3ATranslate&task=untranslated&group=core-mostused&language={{CONTENTLANGUAGE}}&limit=100 the most wanted messages].. == Fundraising 2010 == Hello Wikimedians, As many of you are aware, we are now two months away from the Fundraiser for the Wikimedia Foundation, 2010. We have lofty goals, and we can meet them and exceed them! The meta translators are already actively engaged in the annual drive to distribute our messages and we encourage you to do the same, but we would like to point everyone to the developments we've made in banner messages- from creation to commentary to the ones that will go live for test and for the drive itself in November. It's one of our goals to make sure that all volunteers know that there is a place for them in the Fundraising drive. We've started the setup on [http://meta.wikimedia.org/wiki/Fundraising_2010 meta] for both [http://meta.wikimedia.org/wiki/Fundraising_2010/Messages banner submission], [http://meta.wikimedia.org/wiki/Fundraising_2010/Banner_testing statistical analysis], and [http://meta.wikimedia.org/wiki/Fundraising_2010/Committee grouping volunteers together] that would like to find specific focus and work in that area. This year the Wikimedia Foundation is taking a proactive stance in reaching out to each and every Wikimedia project and volunteer to find innovation, collaboration, and collation of ideas from the community driven process. The staff working on this is comprised of long-time Wikimedians with as much care and concern for the success of this drive as the volunteers, and we want you to actively participate and have a voice. Use the talk pages on meta, talk to your local communities, talk to others, talk to us. Engagement is what we strive for, without each other we would never had made Wikimedia succeed. Everyone is welcome to contact any of us on staff at any time with a timely response to follow. We actively encourage focusing discussion on meta so we can all work together. Please translate this message into your language if you can and post it below. See you on the wiki! [[User:Kpeterzell|Keegan, WMF Fundraiser 2010]] 06:13, 8 sittembre 2010 (UTC) == Fundraising and your wiki == Greetings, please translate this message if you can. [[m:Fundraising 2010|Fundraising 2010]] is preparing to start, and we want your project to be a part of the global movement to support free knowledge. The Wikimedia Foundation is engaging with local communities that build the projects to play an active part in this year's fundraiser. This year we will be working to best serve all the language communities by providing messages that are best suited for each location. To do this, we need your help. We are [[m:Fundraising_2010/Messages|testing messages]] and we want to be sure that our messages will work with your language. If it does not and your community can come up with your own banner in the spirit of supporting free knowledge, we invite you to submit your proposals and be active in this process. Wikimedia is for you, join us in supporting free knowledge in your local community! [[User:Kpeterzell|Keegan, WMF Fundraiser 2010]] 05:02, 15 sittembre 2010 (UTC) == Beat Jimmy == Please translate this message. The Fundraising Committee is issuing all interested community members a challenge: [http://meta.wikimedia.org/wiki/Fundraising_2010 we want you to beat Jimmy]. The appeal from Jimmy Wales and the corresponding banner have been tested head-to-head with other successful banners, and the results are clear: it's our best performing message... by a lot. This year we have a lofty fundraising goal; we need all of our banners to bring in donations like the Jimmy Appeal, but no one wants to keep the Jimmy banner up for two months. We want to run donor quotes, and other wonderful ideas, but we have to have banners that work as well as or better than the Jimmy appeal. We've just released the highlights from a [http://meta.wikimedia.org/wiki/Fundraising_2010#Focus_Group donor focus group], and the results of our [http://meta.wikimedia.org/wiki/File:FR_Donor_survey_report.pdf donor survey]. With one month to the launch of the fundraiser, the messages we test must be driven by data from our tests and surveys - we can no longer rely on instinct alone. We've redesigned our fundraising meta pages with the Jimmy challenge; check out the survey results and propose/discuss banners that reflect these findings. Add the banners you think will 'beat Jimmy' [http://meta.wikimedia.org/wiki/Fundraising_2010/Messages/BeatJimmy here] to be tested Tuesday October 12 against Jimmy. [[User:Kpeterzell|Keegan, WMF Fundraiser 2010]] 02:59, 8 uttobre 2010 (UTC) == Proposal to close Corsu Wikiquote == Hello. This is a message to inform you that there is currently a proposal to close the Corsu Wikiquote. The discussion can be found [[:meta:Proposals for closing projects/Closure of Corsu Wikiquote|here]]. Thank you. [[User:TeleComNasSprVen|TeleComNasSprVen]] 09:15, 25 uttobre 2010 (UTC) == Proposal to close Corsu Wikibooks == Hello. This is a message to inform you that there is currently a proposal to close the Corsu Wikiquote. The discussion can be found [[:meta:Proposals for closing projects/Closure of Corsu Wikibooks|here]]. Thank you. [[User:TeleComNasSprVen|TeleComNasSprVen]] 07:26, 29 nuvembre 2010 (UTC) pzal0l670whte5c4uxbyt7n2sbt136k Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archiviu/2011 4 19844 368649 356454 2020-09-07T09:10:36Z Jumpy01 11155 Jumpy01 ha spostato la pagina [[Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archivio/2011]] a [[Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archiviu/2011]] senza lasciare redirect wikitext text/x-wiki == Language support group for Corsican == The Wikimedia Foundation has brought together a new team of developers who are dedicated to language support. This team is to support all the languages and consequently it is not realistic to expect that the team members can provide proper support for your language. It is for this reason that we are looking for volunteers who will make up a [[:translatewiki:language support team|language support team]]. This language support team will be asked to provide us with information about their language. Such information may need to be provided either to us or on a website that we will indicate to you. Another activity will be to test software that will likely have an effect on the running of the MediaWiki software. We are looking for people who clearly identify their ability. Formal knowledge is definitely appreciated. As much of the activity will be concentrated on [[:translatewiki:Main Page|translatewiki.net]], it will be a plus when team members know how to localise at translatewiki.net. Thanks, [[User:Gmeijssen|Gmeijssen]] 15:34, 17 uttobre 2011 (UTC) == Terms of Use update == ''I apologize that you are receiving this message in English. Please help translate it.'' Hello, The Wikimedia Foundation is discussing changes to its Terms of Use. The discussion can be found at [[m:Talk:Terms of use|Talk:Terms of use]]. Everyone is invited to join in. Because the new version of [[m:Terms of use|Terms of use]] is not in final form, we are not able to present official translations of it. Volunteers are welcome to translate it, as German volunteers have done at [[:m:Terms of use/de]], but we ask that you note at the top that the translation is unofficial and may become outdated as the English version is changed. The translation request can be found at [[m:Translation requests/WMF/Terms of Use 2]] -- [[m:User:Mdennis (WMF)|Maggie Dennis, Community Liaison]] 00:34, 27 uttobre 2011 (UTC) <!-- EdwardsBot 0119 --> == 2011 Fundraising Is Almost Here == [[File:Wikimedia_Foundation_RGB_logo_with_text.svg|80px|left]] Hello Wikipedians, my name is Alex and I am working for the Wikimedia Foundation during the 2011 Fundraiser. This year's fundraiser is intended to be a collaborative and global effort; we recognize that messages which may perform well in the United States don't necessarily translate well, or appeal to international audiences. <br> I'm contacting you as I am currently looking for volunteers who are willing to contribute to this project by helping [[m:Fundraising_2011/Translation|translate]] and [[m:Fundraising_2011/Local_testing|localize messages]] into your local language, suggesting [[m:Fundraising_2011/communityappeal|community appeals]] for us to use, and to provide us with feedback on the [[m:Fundraising_2011|Fundraising Meta Page]]. We've started the setup on [[m:Fundraising_2011|meta]] for both [[m:Fundraising_2011/Translation|translation]], [[m:Fundraising_2011/Tech_stats_and_resources|statistical analysis]], and [[m:Fundraising_2011/Local_testing|local discussion and testing]]. We actively encourage focusing discussion on meta so we can all work together. <br>Use the talk pages on meta, talk to your local communities, talk to others, talk to us. Engagement is what we strive for, without each other we would never had made Wikimedia succeed. The staff working on this fundraiser is comprised of long-time Wikimedians with as much care and concern for the success of this drive as the volunteers, and we want you to actively participate and have a voice. Everyone is welcome to contact any of us on staff at any time with a timely response to follow. I look forward to working with you during this year's fundraiser. If someone could translate this message I would really appreciate it so that everyone is able to understand our goals and contribute to this year's campaign.<br>[[User:Azariv|Azariv]] 23:20, 31 uttobre 2011 (UTC) == Open Call for 2012 Wikimedia Fellowship Applicants == [[File:Wikimedia_Foundation_RGB_logo_with_text.svg|80px|right]] ''I apologize that you are receiving this message in English. Please help translate it.'' *Do you want to help attract new contributors to Wikimedia projects? *Do you want to improve retention of our existing editors? *Do you want to strengthen our community by diversifying its base and increasing the overall number of excellent participants around the world? The Wikimedia Foundation is seeking Community Fellows and project ideas for the Community Fellowship Program. A Fellowship is a temporary position at the Wikimedia Foundation in order to work on a specific project or set of projects. Submissions for 2012 are encouraged to focus on the theme of improving editor retention and increasing participation in Wikimedia projects. If interested, please submit a project idea or apply to be a fellow by January 15, 2012. Please visit https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Fellowships for more information. Thanks! --[[m:User:Sbouterse (WMF)|Siko Bouterse, Head of Community Fellowships, Wikimedia Foundation]] 12:50, 21 dicembre 2011 (UTC) <small>Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)</small> <!-- EdwardsBot 0139 --> == Call for image filter referendum == The Wikimedia Foundation, at the direction of the Board of Trustees, will be holding a vote to determine whether members of the community support the creation and usage of an opt-in personal image filter, which would allow readers to voluntarily screen particular types of images strictly for their own account. Further details and educational materials will be available shortly. The referendum is scheduled for 12-27 August, 2011, and will be conducted on servers hosted by a neutral third party. Referendum details, officials, voting requirements, and supporting materials will be posted at [[Meta:Image filter referendum]] shortly. Sorry for delivering you a message in English. Please help translate the pages on the referendum on Meta and join the [[mail:translators-l|translators mailing list]]. For the coordinating committee,<br /> [[m:User:Philippe (WMF)|Philippe (WMF)]]<br /> [[m:User:Cbrown1023|Cbrown1023]]<br/> [[m:User:Risker|Risker]]</br> [[m:User:Mardetanha|Mardetanha]]<br/> [[m:User:PeterSymonds|PeterSymonds]]<br/> [[m:User:Robertmharris|Robert Harris]] <!-- EdwardsBot 0089 --> -- 12:59, 1 fer 2011 (UTC) ojfdjujaqrzyqgpjymgbeyy3oe5qbt5 Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archiviu/2012 4 19845 368650 356455 2020-09-07T09:12:46Z Jumpy01 11155 Jumpy01 ha spostato la pagina [[Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archivio/2012]] a [[Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archiviu/2012]] senza lasciare redirect: in corsu wikitext text/x-wiki == Bot == I repeat here what I wrote at [[m:Talk:Cooperation of Wikimedia's Italian regional projects]], since bot flags are decided by the single wikis. Do you need bots? do you have welcomer bots? I may help you. Feel free to answer me also in Italian or French (for French i will answer you in english or italian as you wish, i am not very skilled). You may also try to answer in Corsican, since it is quite similar to italian, i hope to understand :)--[[User:Nickanc|Nickanc]] 21:39, 7 ghjennaghju 2012 (UTC) == Announcing Wikipedia 1.19 beta == Wikimedia Foundation is getting ready to push out 1.19 to all the WMF-hosted wikis. As we finish wrapping up our code review, you can test the new version ''right now'' on [http://beta.wmflabs.org/ beta.wmflabs.org]. For more information, please read the [https://svn.wikimedia.org/viewvc/mediawiki/trunk/phase3/RELEASE-NOTES-1.19?view=markup release notes] or the [[mw:MediaWiki_1.19|start of the final announcement]]. The following are the areas that you will probably be most interested in: * [https://bugzilla.wikimedia.org/show_bug.cgi?id=33711#c2 Faster loading of javascript files makes dependency tracking more important.] * New common*.css files usable by skins instead of having to copy piles of generic styles from MonoBook or Vector's css. * The default user signature now contains a talk link in addition to the user link. * Searching blocked usernames in block log is now clearer. * Better timezone recognition in user preferences. * Improved diff readability for colorblind people. * The interwiki links table can now be accessed also when the interwiki cache is used (used in the API and the Interwiki extension). * More gender support (for instance in logs and user lists). * Language converter improved, e.g. it now works depending on the page content language. * Time and number-formatting magic words also now depend on the page content language. * Bidirectional support further improved after 1.18. Report any [http://labs.wikimedia.beta.wmflabs.org/wiki/Problem_reports problems] on the labs beta wiki and we'll work to address them before they software is released to the production wikis. '''Note''' that this cluster does have SUL but it is not integrated with SUL in production, so you'll need to create another account. You should avoid using the same password as you use here. — [[m:Global message delivery|Global message delivery]] 00:00, 15 ghjennaghju 2012 (UTC) <!-- EdwardsBot 0145 --> == MediaWiki 1.19 == (Apologies if this message isn't in your language.) The Wikimedia Foundation is planning to upgrade MediaWiki (the software powering this wiki) to its latest version this month. You can help to test it before it is enabled, to avoid disruption and breakage. More information is available [[:mw:MediaWiki 1.19/Deployment announcement|in the full announcement]]. Thank you for your understanding. [[:m:user:guillom|Guillaume Paumier]], via the [[:m:Global message delivery|Global message delivery system]] <small>([[:m:Distribution list/Global message delivery|wrong page? You can fix it.]])</small>. 14:52, 12 ferraghju 2012 (UTC) <!-- EdwardsBot 0154 --> == Update on IPv6 == [[File:Wikimedia_Foundation_RGB_logo_with_text.svg|80px|right]] (Apologies if this message isn't in your language. Please consider translating it, as well as '''[[m:Special:MyLanguage/IPv6 initiative/2012 IPv6 Day announcement|the full version of this announcement on Meta]]''') The Wikimedia Foundation is planning to do limited testing of IPv6 on June 2-3. If there are not too many problems, we may fully enable IPv6 on [http://www.worldipv6day.org/ World IPv6 day] (June 6), and keep it enabled. What this means for your project: *At least on June 2-3, 2012, you may see a small number of edits from IPv6 addresses, which are in the form "<code>2001:0db8:85a3:0000:0000:8a2e:0370:7334</code>". See e.g. [[w:en:IPv6 address]]. These addresses should behave like any other IP address: You can leave messages on their talk pages; you can track their contributions; you can block them. (See [[m:Special:MyLanguage/IPv6 initiative/2012 IPv6 Day announcement|the full version of this announcement]] for notes on range blocks.) *In the mid term, some user scripts and tools will need to be adapted for IPv6. *We suspect that IPv6 usage is going to be very low initially, meaning that abuse should be manageable, and we will assist in the monitoring of the situation. Read [[m:Special:MyLanguage/IPv6 initiative/2012 IPv6 Day announcement|the full version of this announcement]] on how to test the behavior of IPv6 with various tools and how to leave bug reports, and to find a fuller analysis of the implications of the IPv6 migration. --[[m:User:Eloquence|Erik Möller, VP of Engineering and Product Development, Wikimedia Foundation]] 00:47, 2 ghjugnu 2012 (UTC) <small>Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)</small> <!-- EdwardsBot 0201 --> == 2011 Picture of the Year competition == <small>[[:commons:Commons:Picture of the Year/2011/Translations/mk|{{#language:mk}}]] • [[:commons:Commons:Picture of the Year/2011/Translations/no|{{#language:no}}]] • [[:commons:Commons:Picture of the Year/2011/Translations/pl|{{#language:pl}}]]</small> Dear Wikimedians, Wikimedia Commons is happy to announce that the ''2011 Picture of the Year competition'' is now open. We are interested in your opinion as to which images qualify to be the ''Picture of the Year 2011''. Any user registered at Commons or a Wikimedia wiki SUL-related to Commons [//toolserver.org/~pathoschild/accounteligibility/?user=&wiki=&event=24 with more than 75 edits before 1 April 2012 (UTC)] is welcome to vote and, of course everyone is welcome to view! Detailed information about the contest can be found [[:commons:Commons:Picture of the Year/2011/Introduction|at the introductory page]]. About 600 of the best of Wikimedia Common's photos, animations, movies and graphics were chosen &ndash;by the international Wikimedia Commons community&ndash; out of 12 million files during ''2011'' and are now called ''Featured Pictures''. From professional animal and plant shots to breathtaking panoramas and skylines, restorations of historically relevant images, images portraying the world's best architecture, maps, emblems, diagrams created with the most modern technology, and impressive human portraits, Commons ''Features Pictures'' of all flavors. For your convenience, we have sorted the images [[:commons:Commons:Picture of the Year/2011/Galleries|into topic categories]]. We regret that you receive this message in English; we intended to use banners to notify you in your native language but there was both, human and technical resistance. See you on Commons! --[[:commons:Commons:Picture of the Year/2011/Committee|Picture of the Year 2011 Committee]] 18:06, 5 ghjugnu 2012 (UTC) <small>Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)</small> <!-- EdwardsBot 0205 --> == Help decide about more than $10 million of Wikimedia donations in the coming year == [[File:Wikimedia_Foundation_RGB_logo_with_text.svg|80px|right]] ''(Apologies if this message isn't in your language. Please consider translating it)'' Hi, As many of you are aware, the Wikimedia Board of Trustees recently initiated important changes in the way that money is being distributed within the Wikimedia movement. As part of this, a new community-led "[[m:Funds_Dissemination_Committee/Framework_for_the_Creation_and_Initial_Operation_of_the_FDC|Funds Dissemination Committee]]" (FDC) is currently being set up. Already in 2012-13, its recommendations will guide the decisions about the distribution of over 10 million US dollars among the Foundation, chapters and other [[m:Funds_Dissemination_Committee/Framework_for_the_Creation_and_Initial_Operation_of_the_FDC#Eligible_fund-seeking_entities|eligible entities]]. Now, seven capable, knowledgeable and trustworthy community members are sought to volunteer on the initial Funds Dissemination Committee. It is expected to take up its work in September. In addition, a community member is sought to be the [[m:Funds_Dissemination_Committee/Framework_for_the_Creation_and_Initial_Operation_of_the_FDC#FDC_Ombudsperson|Ombudsperson]] for the FDC process. If you are interested in joining the committee, read the [[m:Funds Dissemination Committee/Call for Volunteers|call for volunteers]]. Nominations are planned to close on August 15. --[[m:User:ASengupta_(WMF)|Anasuya Sengupta]], Director of Global Learning and Grantmaking, Wikimedia Foundation 19:55, 19 lugliu 2012 (UTC) <small>Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)</small> <!-- EdwardsBot 0223 --> == More opportunities for you to access free research databases == The quest to get editors free access to the sources they need is gaining momentum. * '''[[w:en:Wikipedia:Credo|Credo Reference]]''' provides full-text online versions of nearly 1200 published reference works from more than 70 publishers in every major subject, including general and subject dictionaries and encyclopedias. There are '''125''' full Credo 350 accounts available, with access even to 100 more references works than in Credo's original donation. All you need is a 1-year old account with 1000 edits. Sign up [[w:en:Wikipedia:Credo#Sign-up sheet|here]]. * '''[[w:en:Wikipedia:HighBeam|HighBeam Research]]''' has access to over 80 million articles from 6,500 publications including newspapers, magazines, academic journals, newswires, trade magazines and encyclopedias. Thousands of new articles are added daily, and archives date back over 25 years covering a wide range of subjects and industries. There are '''250''' full access 1-year accounts available. All you need is a 1-year old account with 1000 edits. Sign up [[w:en:Wikipedia:HighBeam/Applications|here]]. * '''[[w:en:Wikipedia:Questia|Questia]]''' is an online research library for books and journal articles focusing on the humanities and social sciences. Questia has curated titles from over 300 trusted publishers including 77,000 full-text books and 4 million journal, magazine, and newspaper articles, as well as encyclopedia entries. There will soon be '''1000''' full access 1-year accounts available. All you need is a 1-year old account with 1000 edits. Sign up [[w:en:Wikipedia:Questia#Apply here: Round 1|here]]. You might also be interested in the idea to create a central '''Wikipedia Library''' where approved editors would have access to ''all'' participating resource donors. Add your feedback to the [[m:Wikimedia Fellowships/Project Ideas/The Wikipedia Library|Community Fellowship proposal]]. Apologies for the English message ([http://translate.google.com/ translate here]). Go sign up :) --[[w:en:User:Ocaasi|Ocaasi]] ([[w:en:User talk:Ocaasi|talk]]) 02:12, 16 aostu 2012 (UTC) <!-- EdwardsBot 0232 --> == Request for Comment: Legal Fees Assistance Program == [[File:Wikimedia_Foundation_RGB_logo_with_text.svg|80px|right]] ''I apologize for addressing you in English. I would be grateful if you could translate this message into your language.'' The Wikimedia Foundation is conducting a [[:m:Request_for_comment/Legal_Fees_Assistance_Program|request for comment]] on a [[:m:Legal_and_Community_Advocacy/Legal_Fees_Assistance_Program|proposed program]] that could provide legal assistance to users in specific support roles who are named in a legal complaint as a defendant because of those roles. We wanted to be sure that your community was aware of this discussion and would have a chance to participate in [[:m:Request_for_comment/Legal_Fees_Assistance_Program|that discussion]]. If this page is not the best place to publicize this request for comment, please help spread the word to those who may be interested in participating. (If you'd like to help translating the "request for comment", program policy or other pages into your language and don't know how the translation system works, please come by my user talk page at [[:m:User talk:Mdennis (WMF)]]. I'll be happy to assist or to connect you with a volunteer who can assist.) Thank you! --[[:m:User:Mdennis (WMF)|Mdennis (WMF)]]01:49, 6 sittembre 2012 (UTC) <small>Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)</small> <!-- EdwardsBot 0245 --> == Wikidata is getting close to a first roll-out == [[File:Wikimedia_Foundation_RGB_logo_with_text.svg|80px|right]] (Apologies if this message isn't in your language.) As some of you might already have heard Wikimedia Deutschland is working on a new Wikimedia project. It is called [[m:Wikidata]]. The goal of Wikidata is to become a central data repository for the Wikipedias, its sister projects and the world. In the future it will hold data like the number of inhabitants of a country, the date of birth of a famous person or the length of a river. These can then be used in all Wikimedia projects and outside of them. The project is divided into three phases and "we are getting close to roll-out the first phase". The phases are: # language links in the Wikipedias (making it possible to store the links between the language editions of an article just once in Wikidata instead of in each linked article) # infoboxes (making it possible to store the data that is currently in infoboxes in one central place and share the data) # lists (making it possible to create lists and similar things based on queries to Wikidata so they update automatically when new data is added or modified) It'd be great if you could join us, test the [http://wikidata-test.wikimedia.de demo version], provide feedback and take part in the development of Wikidata. You can find all the relevant information including an [[m:Wikidata/FAQ|FAQ]] and sign-up links for our on-wiki newsletter on [[m:Wikidata|the Wikidata page on Meta]]. For further discussions please use [[m:Talk:Wikidata|this talk page]] (if you are uncomfortable writing in English you can also write in your native language there) or point [[m:User_talk:Lydia Pintscher (WMDE)|me]] to the place where your discussion is happening so I can answer there. --[[m:User:Lydia Pintscher (WMDE)|Lydia Pintscher]] 13:10, 10 sittembre 2012 (UTC) <small>Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)</small> <!-- EdwardsBot 0248 --> == [[commons:Wikipedia/2.0|Wikipedia 2.0 logo]] == [[File:Wikipedia-logo-v2.svg|thumb|Wikipedia 2.0 logo]] Hello! This wiki will be switched to the up to date Wikipedia logo in about a week. You can see it on [[commons:Wikipedia/2.0]]; please comment [[commons:Talk:Wikipedia/2.0|on talk]] if there's something wrong with it.<br /> Thank you, [[m:Global message delivery|Global message delivery]] ([[commons:Talk:Wikipedia/2.0|feedback]]) 21:35, 22 sittembre 2012 (UTC) <!-- EdwardsBot 0256 --> == Upcoming software changes - please report any problems == [[File:Wikimedia_Foundation_RGB_logo_with_text.svg|80px|right]] <div dir=ltr> ''(Apologies if this message isn't in your language. Please consider translating it)'' All Wikimedia wikis - including this one - will soon be upgraded with new and possibly disruptive code. This process starts today and finishes on October 24 (see the [[mw:MediaWiki_1.21/Roadmap|upgrade schedule]] & [[mw:MediaWiki 1.21/wmf2|code details]]). Please watch for problems with: * revision diffs * templates * CSS and JavaScript pages (like user scripts) * bots * PDF export * images, video, and sound, especially scaling sizes * the CologneBlue skin If you notice any problems, please [[mw:How to report a bug|report problems]] at [[mw:Bugzilla|our defect tracker site]]. You can test for possible problems at [https://test2.wikipedia.org test2.wikipedia.org] and [https://mediawiki.org/ mediawiki.org], which have already been updated. Thanks! With your help we can find problems fast and get them fixed faster. [[mw:User:Sharihareswara (WMF)|Sumana Harihareswara, Wikimedia Foundation Engineering Community Manager]] ([[mw:User talk:Sharihareswara (WMF)|talk]]) 02:45, 16 uttobre 2012 (UTC) P.S.: For the regular, smaller MediaWiki updates every two weeks, please [[mw:MediaWiki_1.21/Roadmap|watch this schedule]]. <small>Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)</small> </div> <!-- EdwardsBot 0278 --> == Fundraising localization: volunteers from outside the USA needed == ''Please translate for your local community'' Hello All, The Wikimedia Foundation's Fundraising team have begun our 'User Experience' project, with the goal of understanding the donation experience in different countries outside the USA and enhancing the localization of our donation pages. I am searching for volunteers to spend 30 minutes on a Skype chat with me, reviewing their own country's donation pages. It will be done on a 'usability' format (I will ask you to read the text and go through the donation flow) and will be asking your feedback in the meanwhile. The only pre-requisite is for the volunteer to actually live in the country and to have access to at least one donation method that we offer for that country (mainly credit/debit card, but also real-time banking like IDEAL, E-wallets, etc...) so we can do a live test and see if the donation goes through. ''All volunteers will be reimbursed of the donations that eventually succeed'' (and they will be low amounts, like 1-2 dollars) By helping us you are actually helping thousands of people to support our mission of free knowledge across the world. Please sing up and help us with our 'User Experience' project! :) If you are interested (or know of anyone who could be) please email ppena@wikimedia.org. All countries needed (excepting USA)! Thanks!<br /> [[wmf:User:Ppena|Pats Pena]]<br /> Global Fundraising Operations Manager, Wikimedia Foundation Sent using [[m:Global message delivery|Global message delivery]], 16:50, 17 uttobre 2012 (UTC) <!-- EdwardsBot 0280 --> == Trademark discussion == Hi, apologies for posting this in English, but I wanted to alert your community to a discussion on Meta about potential changes to the Wikimedia Trademark Policy. Please translate this statement if you can. We hope that you will all participate in the discussion; we also welcome translations of the legal team’s statement into as many languages as possible and encourage you to voice your thoughts there. Please see the [[:m:Trademark practices discussion|Trademark practices discussion (on Meta-Wiki)]] for more information. Thank you! --[[:m:User:Mdennis_(WMF)|Mdennis (WMF)]] ([[:m:User talk:Mdennis_(WMF)|talk]]) <!-- EdwardsBot 0473 --> -- 12:59, 1 fer 2012 (UTC) == Call for comments on draft trademark policy == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hi all, The Wikimedia legal team invites you to participate in the development of the new Wikimedia trademark policy. The [[:wmf:Trademark policy|current trademark policy]] was introduced in 2009 to protect the [[:wmf:Wikimedia trademarks|Wikimedia marks]]. We are now updating this policy to better balance permissive use of the marks with the legal requirements for preserving them for the community. The new draft trademark policy is ready for your review [[:m:Trademark policy|here]], and we encourage you to discuss it [[:m:Talk:Trademark policy|here]]. We would appreciate if someone would translate this message into your language so more members of your community can contribute to the conversation. Thanks, <br /> [[:m:User:YWelinder (WMF)|Yana]] & [[:m:User:Geoffbrigham|Geoff]] </div> <!-- EdwardsBot 0657 --> -- 12:59, 1 fer 2012 (UTC) l71om5eqeouojpafmhnsaze2de0puyc Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archiviu/2013 4 19846 369833 356446 2021-01-03T21:27:02Z Jumpy01 11155 Jumpy01 ha spostato la pagina [[Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archivio/2013]] a [[Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archiviu/2013]] senza lasciare redirect: in corsu wikitext text/x-wiki == Be a Wikimedia fundraising "User Experience" volunteer! == Thank you to everyone who volunteered last year on the Wikimedia fundraising 'User Experience' project. We have talked to many different people in different countries and their feedback has helped us immensely in restructuring our pages. If you haven't heard of it yet, the 'User Experience' project has the goal of understanding the donation experience in different countries (outside the USA) and enhancing the localization of our donation pages. I am (still) searching for volunteers to spend some time on a Skype chat with me, reviewing their own country's donation pages. It will be done on a 'usability' format (I will ask you to read the text and go through the donation flow) and will be asking your feedback in the meanwhile. The only pre-requisite is for the volunteer to actually live in the country and to have access to at least one donation method that we offer for that country (mainly credit/debit card, but also real time banking like IDEAL, E-wallets, etc...) so we can do a live test and see if the donation goes through. **All volunteers will be reimbursed of the donations that eventually succeed (and they will be very low amounts, like 1-2 dollars)** By helping us you are actually helping thousands of people to support our mission of free knowledge across the world. If you are interested (or know of anyone who could be) please email ppena@wikimedia.org. All countries needed (excepting USA)!! Thanks! [[m:User:Ppena (WMF)|Pats Pena]]<br/> Global Fundraising Operations Manager, Wikimedia Foundation : Sent using [[m:Global message delivery|Global message delivery]], 20:41, 8 ghjennaghju 2013 (UTC) <!-- EdwardsBot 331 --> == Wikimedia sites to move to primary data center in Ashburn, Virginia. Read-only mode expected. == (Apologies if this message isn't in your language.) Next week, the Wikimedia Foundation will transition its main technical operations to a new data center in Ashburn, Virginia, USA. This is intended to improve the technical performance and reliability of all Wikimedia sites, including this wiki. There will be some times when the site will be in read-only mode, and there may be full outages; the current target windows for the migration are January 22nd, 23rd and 24th, 2013, from 17:00 to 01:00 UTC (see [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?msg=Wikimedia+data+center+migration&iso=20130122T17&ah=8 other timezones] on timeanddate.com). More information is available [https://blog.wikimedia.org/2013/01/19/wikimedia-sites-move-to-primary-data-center-in-ashburn-virginia/ in the full announcement]. If you would like to stay informed of future technical upgrades, consider [[m:Tech/Ambassadors|becoming a Tech ambassador]] and [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikitech-ambassadors joining the ambassadors mailing list]. You will be able to help your fellow Wikimedians have a voice in technical discussions and be notified of important decisions. Thank you for your help and your understanding. [[:m:user:guillom|Guillaume Paumier]], via the [[:m:Global message delivery|Global message delivery system]] <small>([[:m:Distribution list/Global message delivery|wrong page? You can fix it.]])</small>. 15:05, 19 ghjennaghju 2013 (UTC) <!-- EdwardsBot 0338 --> == Picture of the Year voting round 1 open == Dear Wikimedians, Wikimedia Commons is happy to announce that the 2012 Picture of the Year competition is now open. We're interested in your opinion as to which images qualify to be the Picture of the Year for 2012. Voting is open to established Wikimedia users who meet the following criteria: :# Users must have an account, at any Wikimedia project, which was registered '''before Tue, 01 Jan 2013 00:00:00 +0000''' [UTC]. :# This user account must have more than '''75 edits''' on '''any single''' Wikimedia project '''before Tue, 01 Jan 2013 00:00:00 +0000''' [UTC]. Please check your account eligibility at the [//toolserver.org/~pathoschild/accounteligibility/?user=&wiki=&event=27 POTY 2012 Contest Eligibility tool]. :# Users must vote with an account meeting the above requirements either on Commons or another SUL-related Wikimedia project (for other Wikimedia projects, the account must be attached to the user's Commons account through [[meta:Help:Unified login|SUL]]). Hundreds of images that have been rated Featured Pictures by the international Wikimedia Commons community in the past year are all entered in this competition. From professional animal and plant shots to breathtaking panoramas and skylines, restorations of historically relevant images, images portraying the world's best architecture, maps, emblems, diagrams created with the most modern technology, and impressive human portraits, Commons features pictures of all flavors. For your convenience, we have sorted the images into topic categories. Two rounds of voting will be held: In the first round, you can vote for as many images as you like. The first round category winners and the top ten overall will then make it to the final. In the final round, when a limited number of images are left, you must decide on the one image that you want to become the Picture of the Year. To see the candidate images just go to [[commons:Commons:Picture_of_the_Year/2012|the POTY 2012 page on Wikimedia Commons]]. Wikimedia Commons celebrates our featured images of 2012 with this contest. Your votes decide the Picture of the Year, so remember to vote in the first round by '''January 30, 2013'''. Thanks,<br /> the Wikimedia Commons Picture of the Year committee<br /> <small>This message was delivered based on [[:m:Distribution list/Global message delivery]]. Translation fetched from: [[:commons:Commons:Picture of the Year/2012/Translations/Village Pump/en]] -- [[User:Rillke|Rillke]] ([[User talk:Rillke|talk]]) 23:46, 22 ghjennaghju 2013 (UTC)</small> == Help turn ideas into grants in the new IdeaLab == <div class="mw-content-ltr"> [[File:Wikimedia_Foundation_RGB_logo_with_text.svg|80px|right]] ''I apologize if this message is not in your language. Please help translate it.'' *Do you have an idea for a project to improve this community or website? *Do you think you could complete your idea if only you had some funding? *Do you want to help other people turn their ideas into project plans or grant proposals? Please join us in the [[m:Grants:IdeaLab|IdeaLab]], an incubator for project ideas and Individual Engagement Grant proposals. The Wikimedia Foundation is seeking new ideas and proposals for Individual Engagement Grants. These grants fund individuals or small groups to complete projects that help improve this community. If interested, please submit a completed proposal by February 15, 2013. Please visit https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:IEG for more information. Thanks! --[[m:User:Sbouterse (WMF)|Siko Bouterse, Head of Individual Engagement Grants, Wikimedia Foundation]] 20:12, 30 ghjennaghju 2013 (UTC) <small>Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Correct it here]].)</small> </div> <!-- EdwardsBot 0344 --> == Wikidata phase 1 (language links) coming to this Wikipedia == [[File:Wikidata-logo-en.svg|150px|right]] Sorry for writing in English. I hope someone can translate this locally. [[d:|Wikidata]] has been in development for a few months now. It is now time for the roll-out of the first part of it on your Wikipedia. Phase 1 is the support for the management of language links. It is already being used on the Hungarian, Hebrew, Italian and English Wikipedias. The next step is to enable the extension on all other Wikipedias. We have currently planned this for March 6. === What is Wikidata? === Wikidata is a central place to store data that you can usually find in infoboxes. Think of it as something like Wikimedia Commons but for data (like the number of inhabitants of a country or the length of a river) instead of multimedia. The first part of this project (centralizing language links) is being rolled out now. The more fancy things will follow later. === What is going to happen? === Language links in the sidebar are going to come from Wikidata in addition to the ones in the wiki text. To edit them, scroll to the bottom of the language links, and click edit. You no longer need to maintain these links by hand in the wiki text of the article. === Where can I find more information and ask questions? === Editors on en:wp have created a [[:en:Wikipedia:Wikidata|great page with all the necessary information for editors]] and there is also an [[meta:Wikidata/Deployment Questions|FAQ for this deployment]]. Please ask questions you might have on [[meta:Wikidata/Deployment Questions|the FAQ’s discussion page]]. === I want to be kept up to date about Wikidata === To stay up-to-date on everything happening around Wikidata please [[meta:Global message delivery/Targets/Wikidata|subscribe]] to the newsletter that is delivered weekly to subscribed user’s talk pages. You can see previous editions [[meta:Wikidata/Newsletter/Archive|here]]. --[[m:User:Lydia Pintscher (WMDE)|Lydia Pintscher]] 16:03, 21 ferraghju 2013 (UTC) <small>Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)</small> <!-- EdwardsBot 0366 --> == Wikidata phase 1 (language links) live on this Wikipedia == [[File:Wikidata-logo-en.svg|150px|right]] Sorry for writing in English. I hope someone can translate this locally. If you understand German better than English you can have a look at the announcement on [[:de:Wikipedia:Kurier]]. As I annonced 2 weeks ago, [[d:|Wikidata]] phase 1 (language links) has been deployed here today. Language links in the sidebar are coming from Wikidata in addition to the ones in the wiki text. To edit them, scroll to the bottom of the language links, and click edit. You no longer need to maintain these links by hand in the wiki text of the article. '''Where can I find more information and ask questions?''' Editors on en:wp have created a [[:en:Wikipedia:Wikidata|great page with all the necessary information for editors]] and there is also an [[meta:Wikidata/Deployment Questions|FAQ for this deployment]]. It'd be great if you could bring this to this wiki if that has not already happened. Please ask questions you might have on [[meta:Talk:Wikidata/Deployment Questions|the FAQ’s discussion page]]. '''I want to be kept up to date about Wikidata''' To stay up-to-date on everything happening around Wikidata please [[meta:Global message delivery/Targets/Wikidata|subscribe]] to the newsletter that is delivered weekly to subscribed user’s talk pages. --[[m:User:Lydia Pintscher (WMDE)|Lydia Pintscher]] 22:54, 6 marzu 2013 (UTC) <small>Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)</small> <!-- EdwardsBot 0373 --> == Convert complex templates to Lua to make them faster and more powerful == <small>(Please consider translating this message for the benefit of your fellow Wikimedians)</small> Greetings. As you might have seen on the [https://blog.wikimedia.org/2013/03/11/lua-templates-faster-more-flexible-pages/ Wikimedia tech blog] or the [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2013-March/000171.html tech ambassadors list], a new functionality called "Lua" is being enabled on all Wikimedia sites today. [[mw:Lua|Lua]] is a scripting language that enables you to write faster and more powerful MediaWiki templates. If you have questions about how to convert existing templates to Lua (or how to create new ones), we'll be holding two support sessions on IRC next week: [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=02&min=00&sec=0&day=20&month=03&year=2013 one on Wednesday] (for Oceania, Asia & America) and [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=18&min=00&sec=0&day=22&month=03&year=2013 one on Friday] (for Europe, Africa & America); see [[m:IRC office hours]] for the details. If you can't make it, you can also get help at [[mw:Talk:Lua scripting]]. If you'd like to learn about this kind of events earlier in advance, consider becoming a [[m:Tech/Ambassadors|Tech ambassador]] by subscribing to the [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikitech-ambassadors mailing list]. You will also be able to help your fellow Wikimedians have a voice in technical discussions and be notified of important decisions. [[:m:user:guillom|Guillaume Paumier]], via the [[:m:Global message delivery|Global message delivery system]]. 18:54, 13 marzu 2013 (UTC) <small>([[:m:Distribution list/Global message delivery|wrong page? You can fix it.]])</small> <!-- EdwardsBot 0379 --> == Wikidata phase 2 (infoboxes) coming to this Wikipedia == [[File:Wikidata-logo-en.svg|150px|right]] Sorry for writing in English. I hope someone can translate this. If you understand German better than English you can have a look at the announcement on [[:de:Wikipedia:Kurier]]. A while ago the first phase of [[d:|Wikidata]] was enabled on this Wikipedia. This means you are getting the language links in each article from Wikidata. It is soon time to enable the second phase of Wikidata (infoboxes) here. We have already done this on the [[http://blog.wikimedia.de/2013/03/27/you-can-have-all-the-data/ first 11 Wikipedias]] (it, he, hu, ru, tr, uk, uz, hr, bs, sr, sh) and things are looking good. The next step is English Wikipedia. This is planned for April 8. '''If everything works out fine we will deploy on all remaining Wikipedias on April 10.''' I will update [[m:Wikidata/Deployment Questions#When_will_this_be_deployed_on_my_Wikipedia.3F|this part of the FAQ]] if there are any issues forcing us to change this date. I will also sent another note to this village pump once the deployment is finished. '''What will happen once we have phase 2 enabled here?''' Once it is enabled in a few days you will be able to make use of the structured data that is available on Wikidata in your articles/infoboxes. It includes things like the symbol for a chemical element, the ISBN for a book or the top level domain of a country. (None of this will happen automatically. Someone will have to change the article or infobox template for this to happen!) '''How will this work?''' There are two ways to access the data: * Use a parser function like <nowiki>{{#property:p169}}</nowiki> in the wiki text of the article on Yahoo!. This will return “[[d:Q14086|Marissa Mayer]]” as she is the [[d:Property:P169|chief executive officer]] of the [[d:Q37093|company]]. * For more complicated things you can use Lua. The documentation for this is [[mw:Extension:WikibaseClient/Lua|here]]. We are working on expanding the parser function so you can for example use <nowiki>{{#property:chief executive officer}}</nowiki> instead of <nowiki>{{#property:p169}}</nowiki>. The complete plan for this is [[meta:Wikidata/Notes/Inclusion syntax|here]]. '''Where can I test this?''' You can already test it on [http://test2.wikipedia.org test2]. '''Where can I find more information and ask questions?''' We have collected the main questions in an [[meta:Wikidata/Deployment Questions|FAQ for this deployment]]. Please ask questions you might have on [[meta:Talk:Wikidata/Deployment Questions|the FAQ’s discussion page]]. '''I want to be kept up to date about Wikidata''' To stay up-to-date on everything happening around Wikidata please [[meta:Global message delivery/Targets/Wikidata|subscribe]] to the newsletter that is delivered weekly to subscribed user’s talk pages. --[[m:User:Lydia Pintscher (WMDE)|Lydia Pintscher]] 16:49, 5 aprile 2013 (UTC) <small>Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)</small> <!-- EdwardsBot 0399 --> == [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders|Request for comment on inactive administrators]] == <small>(Please consider translating this message for the benefit of your fellow Wikimedians. Please also consider translating [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Summary|the proposal]].)</small> <small>[[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message|Read this message in English]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/ast|Lleer esti mensaxe n'asturianu]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/bn|বাংলায় এই বার্তাটি পড়ুন]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/ca|Llegiu aquest missatge en català]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/da|Læs denne besked på dansk]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/de|Lies diese Nachricht auf Deutsch]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/egl|Leś cal mesag' chè in Emiliàn]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/es|Leer este mensaje en español]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/fi|Lue tämä viesti suomeksi]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/fr|Lire ce message en français]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/gl|Ler esta mensaxe en galego]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/hi|हिन्दी]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/hr|Pročitajte ovu poruku na hrvatskom]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/id|Baca pesan ini dalam Bahasa Indonesia]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/it|Leggi questo messaggio in italiano]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/kn|ಈ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಓದಿ]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/mt|Aqra dan il-messaġġ bil-Malti]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/nb|norsk (bokmål)]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/nl|Lees dit bericht in het Nederlands]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/pl|Przeczytaj tę wiadomość po polsku]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/ro|Citiți acest mesaj în română]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/ru|Прочитать это сообщение на русском]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/so|Farriintaan ku aqri Af-Soomaali]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/sr|Pročitaj ovu poruku na srpskom (Прочитај ову поруку на српском)]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/th|อ่านข้อความนี้ในภาษาไทย]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/uk|Прочитати це повідомлення українською мовою]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/vi|Đọc thông báo bằng tiếng Việt]] / [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message/zh|使用中文阅读本信息。]]</small> Hello! There is [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders|a new request for comment]] on Meta-Wiki concerning the removal of administrative rights from long-term inactive Wikimedians. Generally, this proposal from stewards would apply to wikis without an administrators' review process. We are also compiling a [[m:Talk:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders|list of projects]] with procedures for removing inactive administrators on the talk page of the request for comment. Feel free to add your project(s) to the list if you have a policy on administrator inactivity. All input is appreciated. The discussion may close as soon as 21 May 2013 (2013-05-21), but this will be extended if needed. Thanks, [[m:User:Billinghurst|Billinghurst]] <small>(thanks to all the [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Global message|translators]]!)</small> 04:24, 24 aprile 2013 (UTC) :<small>Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]] (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|You can fix it]].)</small> <!-- EdwardsBot 0430 --> == Wikidata phase 2 (infoboxes) is here == [[File:Wikidata-logo-en.svg|150px|right]] Sorry for writing in English. I hope someone can translate this. If you understand German better than English you can have a look at the announcement on [[:de:Wikipedia:Kurier]]. A while ago the first phase of [[d:|Wikidata]] was enabled on this Wikipedia. This means you are getting the language links in each article from Wikidata. We have now enabled the second phase of Wikidata (infoboxes) here. We have already done this on the [[http://blog.wikimedia.de/2013/03/27/you-can-have-all-the-data/ first 11 Wikipedias]] (it, he, hu, ru, tr, uk, uz, hr, bs, sr, sh) a month ago and [http://blog.wikimedia.de/2013/04/22/and-that-makes-12/ two days ago on the English Wikipedia]. Today all the remaining Wikipedias followed. '''What does having phase 2 enabled here mean?''' You are now able to make use of the structured data that is available on Wikidata in your articles/infoboxes. It includes things like the symbol for a chemical element, the ISBN for a book or the top level domain of a country. (None of this will happen automatically. Someone will have to change the article or infobox template for this to happen!) The current state is just the beginning though. It will be extended based on feedback we get from you now. '''How will this work?''' There are two ways to access the data: * Use a parser function like <nowiki>{{#property:p159}}</nowiki> in the wiki text of the article on Wikimedia Foundation. This will return “[[d:Q62|San Francisco]]” as that is the [[d:Property:P159|headquarter location]] of the [[d:180|non-profit]]. * For more complicated things you can use Lua. The documentation for this is [[mw:Extension:WikibaseClient/Lua|here]]. We are working on expanding the parser function so you can for example use <nowiki>{{#property:headquarter location}}</nowiki> instead of <nowiki>{{#property:p159}}</nowiki>. The complete plan for this is [[meta:Wikidata/Notes/Inclusion syntax|here]]. '''Where can I test this?''' You can test it on [http://test2.wikipedia.org test2] if you don't want to do it in an article here. '''Where can I find more information and ask questions?''' We have collected the main questions in an [[meta:Wikidata/Deployment Questions|FAQ for this deployment]]. Please ask questions you might have on [[meta:Talk:Wikidata/Deployment Questions|the FAQ’s discussion page]]. '''I want to be kept up to date about Wikidata''' To stay up-to-date on everything happening around Wikidata please [[meta:Global message delivery/Targets/Wikidata|subscribe]] to the newsletter that is delivered weekly to subscribed user’s talk pages. We are excited about taking yet another step towards allowing all Wikipedias share structured data and collect and curate it together. --[[m:User:Lydia Pintscher (WMDE)|Lydia Pintscher]] 19:04, 24 aprile 2013 (UTC) <small>Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)</small> <!-- EdwardsBot 0431 --> == [en] Change to wiki account system and account renaming == <div class="mw-content-ltr"> Some accounts will soon be renamed due to a technical change that the developer team at Wikimedia are making. [[m:Single User Login finalisation announcement|More details on Meta]]. <small>(Distributed via [[m:global message delivery|global message delivery]] 03:23, 30 aprile 2013 (UTC). Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Correct it here]].)</small> </div> <!-- EdwardsBot 0437 --> == [en] Change to section edit links == <div class="mw-content-ltr"> The default position of the "edit" link in page section headers is going to change soon. The "edit" link will be positioned adjacent to the page header text rather than floating opposite it. Section edit links will be to the immediate right of section titles, instead of on the far right. If you're an editor of one of the wikis which already implemented this change, nothing will substantially change for you; however, scripts and gadgets depending on the previous implementation of section edit links will have to be adjusted to continue working; however, nothing else should break even if they are not updated in time. [[m:Change to section edit links|Detailed information and a timeline]] is available on meta. Ideas to do this all the way to 2009 at least. It is often difficult to track which of several potential section edit links on the far right is associated with the correct section, and many readers and anonymous or new editors may even be failing to notice section edit links at all, since they read section titles, which are far away from the links. <small>(Distributed via [[m:global message delivery|global message delivery]] 18:13, 30 aprile 2013 (UTC). Wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Correct it here]].)</small> </div> <!-- EdwardsBot 0438 --> == Tech newsletter: Subscribe to receive the next editions == <div style="width:auto; padding: 1em; background:#fdf6e3;" class="plainlinks" ><big>Latest '''[[m:Tech/News|<span style="color:#268bd2;">Tech news</span>]]''' from the Wikimedia technical community.</big> ''Please inform other users about these changes.''</div> <div style="width:auto; padding: 1em; border: 2px solid #fdf6e3;" class="plainlinks" > ;Recent software changes: ''(Not all changes will affect you.)'' * The latest version of MediaWiki (version [[mw:MediaWiki 1.22/wmf4|1.22/wmf4]]) was added to non-Wikipedia wikis on May 13, and to the English Wikipedia (with a Wikidata software update) on May 20. It will be updated on all other Wikipedia sites on May 22. [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=operations/mediawiki-config.git;a=commitdiff;h=ed976cf0c14fa3632fd10d9300bb646bfd6fe751;hp=c6c7bb1e5caaddf7325de9eef0e7bf85bcf5cc35] [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2013-May/069458.html] * A software update will perhaps result in temporary issues with images. Please [[m:Tech/Ambassadors|report any problems]] you notice. [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2013-May/069458.html] * MediaWiki recognizes links in twelve new [[:w:en:URI scheme|schemes]]. Users can now link to [[:w:en:SSH|SSH]], [[:w:en:XMPP|XMPP]] and [[:w:en:Bitcoin|Bitcoin]] directly from wikicode. [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=mediawiki/core.git;a=commitdiff;h=a89d623302b5027dbb2d06941a22372948757685] * VisualEditor was added to [[bugzilla:48430|all content namespaces]] on mediawiki.org on May 20. [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2013-May/069458.html] * A new extension ("TemplateData") was added to all Wikipedia sites on May 20. It will allow a future version of VisualEditor to [[bugzilla:44444|edit templates]]. [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2013-May/069458.html] * New sites: [[:voy:el:|Greek Wikivoyage]] and [[:wikt:vec:|Venetian Wiktionary]] joined the Wikimedia family last week; the total number of project wikis is now 794. [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=operations/mediawiki-config.git;a=commit;h=5d7536b403730bb502580e21243f923c3b79da0e] [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=operations/mediawiki-config.git;a=commit;h=43c9eebdfc976333be5c890439ba1fae3bef46f7] * The logo of 18 Wikipedias was changed to [[w:en:Wikipedia:Wikipedia_logos#The_May_2010_logo|version 2.0]] in a [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2013-May/125999.html third group of updates]. [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=operations/mediawiki-config.git;a=commitdiff;h=4688adbe467440eea318eecf04839fdd9ffa0565] * The [[:commons:Special:UploadWizard|UploadWizard]] on Commons now shows links to the old upload form in 55 languages ([[:bugzilla:33513|bug 33513]]). [https://gerrit.wikimedia.org/r/gitweb?p=operations/mediawiki-config.git;a=commit;h=4197fa18a22660296d0e5b84820d5ebb4cef46d4] ;Future software changes: * The next version of MediaWiki (version 1.22/wmf5) will be added to Wikimedia sites starting on May 27. [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2013-May/069458.html] * An updated version of [[mw:Echo (Notifications)|Notifications]], with new features and fewer bugs, will be added to the English Wikipedia on May 23. [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2013-May/069458.html] * The [[m:Special:MyLanguage/Single User Login finalisation announcement|final version]] of the "single user login" (which allows people to use the same username on different Wikimedia wikis) is moved to August 2013. The software will [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2013-April/000217.html automatically rename] some usernames. [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2013-May/000233.html] * A [[m:Special:MyLanguage/Flow|new discussion system]] for MediaWiki, called "Flow", is under development. Wikimedia designers need your help to inform other users, [http://unicorn.wmflabs.org/flow/ test the prototype] and discuss the interface. [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2013-May/069433.html]. * The Wikimedia Foundation is hiring people to act as links between software developers and users for VisualEditor. [http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-ambassadors/2013-May/000245.html] </div> <div style="font-size:90%; font-style:italic; background:#fdf6e3; padding:1em;">'''[[m:Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Tech/Ambassadors|tech ambassadors]] and posted by [[m:Global message delivery|Global message delivery]] • [[m:Tech/News#contribute|Contribute]] • [[m:Tech/News/2013/21|Translate]] • [[m:Tech|Get help]] • [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]] • [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Unsubscribe]] • 20:19, 20 maghju 2013 (UTC) </div> <div style="float:left; background:#eee8d5; border: .2em solid #dc322f; border-left: .7em solid #dc322f; padding: 1em; "><span style="color:#dc322f;font-weight:bold;">Important note:</span> This is the first edition of the [[m:Tech/News|Tech News]] weekly summaries, which help you monitor recent software changes likely to impact you and your fellow Wikimedians. '''If you want to continue to receive the next issues every week''', please '''[[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe to the newsletter]]'''. You can subscribe your personal talk page and a community page like this one. The newsletter can be [[m:Tech/News/2013/21|translated into your language]]. You can also [[m:Tech/Ambassadors|become a tech ambassador]], [[m:Tech/News|help us write the next newsletter]] and [[m:Talk:Tech/News|tell us what to improve]]. Your feedback is greatly appreciated. [[m:user:guillom|guillom]] 20:19, 20 maghju 2013 (UTC)</div> <!-- EdwardsBot 0455 --> == Wikibooks == Salve! Scusate se scrivo in italiano, ma voglio segnalare che per aumentare e fare pubblicità alla lingua corsa potrebbe essere un'idea quella di creare un libro [[:wikibooks:it:|su it.wikibooks]] (o [[:wikibooks:|su en.wikibooks]]). Tanti dialetti italiani hanno il loro libro e in effetti se uno vuole imparare (o riscoprire) una lingua lì la può trovare. - IF YOU WANT to have got this message in English say it me! - --[[User:Tn4196|Tn4196]] ([[User talk:Tn4196|talk]]) 12:45, 30 maghju 2013 (UTC) == Free Research Accounts from Leading Medical Publisher. Come and Sign up! == [[:EN:W:TWL|The Wikipedia Library]] gets Wikipedia editors free access to reliable sources that are behind paywalls. I want to alert you to our latest donation. *'''[[Cochrane Collaboration]]''' is an independent medical nonprofit organization that conducts systematic reviews of randomized controlled trials of health-care interventions, which it then publishes in the Cochrane Library. *Cochrane has generously agreed to give ''free, full-access accounts to medical editors''. Individual access would otherwise cost between $300 and $800 per account. *'''If you are active as a medical editor, come and [[WP:COCHRANE|sign up :)]]''' Cheers, [[:EN:W:User:Ocaasi|Ocaasi]] 20:59, 16 ghjugnu 2013 (UTC) <!-- EdwardsBot 0487 --> == Cochrane Library Sign-up (correct link) == My apologies for the incorrect link: You can sign up for '''[[:EN:W:Cochrane Collaboration|Cochrane Collaboration]]''' accounts at the [[:EN:W:WP:COCHRANE|COCHRANE sign-up page]]'''. Cheers, [[:EN:W:User:Ocaasi|Ocaasi]] 21:34, 16 ghjugnu 2013 (UTC) <!-- EdwardsBot 0488 --> FIRMAN ALFIN GK TAU GEH BETEH == [[:m:Requests_for_comment/X!'s_Edit_Counter|X!'s Edit Counter]] == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> <small>(Sorry for writing in English. You can [[:m:Special:MyLanguage/Requests_for_comment/X!%27s_Edit_Counter/Summary|translate the proposal]].)</small> Should [[tools:~tparis/pcount|X!'s edit counter]] retain the opt-in requirement? Your input is strongly encouraged. [[:m:Requests_for_comment/X!'s_Edit_Counter|Voice your input here]].——[[:m:w:User:Cyberpower678|<span style="color:green;font-family:Neuropol">cyberpower]] [[:m:w:User talk:Cyberpower678|<sup style="color:purple;font-family:arnprior">Chat]]<sub style="margin-left:-4.4ex;color:purple;font-family:arnprior">Automation</sub> 04:13, 23 ghjugnu 2013 (UTC) :<small>Distributed via [[:m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[:m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)</small> </div> <!-- EdwardsBot 0505 --> == Universal Language Selector will be enabled on 2013-07-09 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> On July 9, 2013, [[mw:Universal Language Selector|Universal Language Selector]] (ULS) will be enabled on this wiki. The ULS provides a flexible way to configure and deliver language settings like interface language, fonts, and input methods (keyboard mappings). Making it available here is the last phase of making ULS available on all Wikimedia wikis. Please read the announcement on [[m:Announcement Universal Language Selector|Meta-Wiki]] for more information. [[m:User_talk:Siebrand|Siebrand]] 12:16, 4 lugliu 2013 (UTC) <small>(via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]).</small> </div> <!-- EdwardsBot 0515 --> == Pywikipedia is migrating to git == Hello, Sorry for English but It's very important for bot operators so I hope someone translates this. [[mw:PWB|Pywikipedia]] is migrating to Git so after July 26, SVN checkouts won't be updated If you're using Pywikipedia you have to switch to git, otherwise you will use out-dated framework and your bot might not work properly. There is a [[mw:Manual:Pywikipediabot/Gerrit|manual]] for doing that and a [https://blog.wikimedia.org/2013/07/21/pywikipediabot-moving-to-git-on-july-26/ blog post] explaining about this change in non-technical language. If you have question feel free to ask in [[mw:Manual talk:Pywikipediabot/Gerrit]], [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/pywikipedia-l mailing list], or in the [irc://irc.freenode.net/#pywikipediabot IRC channel]. Best [[mw:User:Ladsgroup|Amir]] <small>(via [[m:Global message delivery|Global message delivery]]).</small> 12:58, 23 lugliu 2013 (UTC) <!-- EdwardsBot 0534 --> == VisualEditor and your Wikipedia == ''(Please translate this message)'' Greetings, The Wikimedia Foundation will soon turn on [[mw:VisualEditor|VisualEditor]] for all users, all the time on your Wikipedia. Right now your Wikipedia does not have any local documents on VisualEditor, and we hope that your community can change that. To find out about how you can help with translations visit the [[mw:VisualEditor/TranslationCentral|TranslationCentral for VisualEditor]] and read the easy instructions on [[mw:VisualEditor/Portal/Localization|bringing information to your Wikipedia]]. The [[mw:Help:VisualEditor/User_guide|User Guide]] and the [[mw:Help:VisualEditor/FAQ|FAQ]] are very important to have in your language. We want to find out as much as we can from you about VisualEditor and how it helps your Wikipedia, and having local pages is a great way to start. We also encourage you to [[mw:VisualEditor/Feedback|leave feedback on Mediawiki]] where the community can offer ideas, opinions, and point out bugs that may still exist in the software that need to be reported to [https://bugzilla.wikimedia.org/describecomponents.cgi?product=VisualEditor Bugzilla]. If you are able to speak for the concerns of others in English on MediaWiki or locally I encourage you to help your community to be represented in this process. If you can help translate the user interface for VisualEditor to your language, you can help with that as well. [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special%3AMessageGroupStats&x=D&group=ext-visualeditor#sortable:3=desc Translatewiki] has open tasks for translating VisualEditor. A direct link to translate the user interface is [https://translatewiki.net/wiki/Special:Translate?filter=!translated&action=translate&group=ext-visualeditor here]. You can see how we are doing with those translations [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special%3AMessageGroupStats&x=D&group=ext-visualeditor#sortable:3=desc here]. You need an account on Translatewiki to translate. This account is free and easy to create. If we can help your community in any way with this process, please let me know and I will do my best to assist your Wikipedia with this |exciting development. You can contact me on my [[m:User_talk:Keegan (WMF)|meta talk page]] or by [[Special:EmailUser/Keegan (WMF)|email]]. You can also contact [[mw:User_talk:PEarley_(WMF)|Patrick Earley]] for help with translations and documents on Mediawiki. We look forward to working with you to bring the VisualEditor experience to your Wikipedia! [[:m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[:m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 18:59, 30 lugliu 2013 (UTC) :<small>Distributed via [[:m:Global message delivery|Global message delivery]]. (Wrong page? [[:m:Distribution list/Global message delivery|Fix here]].)</small> <!-- EdwardsBot 0549 --> Non c'è bisogno che traduciate :) Sto passando nelle wiki delle lingue parlate in Italia per annunciare una novità che molto probabilmente non conoscete ancora: si chiama [[:it:WP:VE|VisualEditor]]. Sarà la nuova interfaccia per creare e modificare testi nei nostri siti, e renderà molto più semplice editare, il che potrebbe voler dire più utenti che arrivano, provano a scrivere, restano nella comunità. Per provarlo potete attivarlo subito tramite la pagina "Preferenze", nell'equivalente della sezione [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|"Casella di modifica"]], selezionando l'opzione ''Abilita VisualEditor (solo nei namespace principale e Utente)''. Solo se per il momento si desidera continuare a usare l'editor tradizionale per la modifica di singole sezioni, si può spuntare anche la casella ''Utilizza l'editor di wikitesto per modificare le sezioni''. Io faccio da referente per la comunità italofona, e perciò, per come la vedo io, anche per voi: se avete bisogno di aiuto o volete segnalare un bug '''[[:it:Wikipedia:VisualEditor/Commenti|scrivetemi qui]]''', così cercheremo di risolvere eventuali problematiche il prima possibile e anche questa wiki sarà pronta nel momento in cui la transizione sarà completata. Vi lascio infine i link alle [[:it:Wikipedia:VisualEditor/FAQ|FAQ]] e al [[:it:Wikipedia:VisualEditor/Manuale|Manuale]], e spero di avere presto vostre notizie. Vi raccomando di attivarvi subito con le traduzioni e gli aggiornamenti dei template per la vostra lingua, in modo da essere pronti per quando ci sarà il lancio ufficiale, previsto poco dopo Ferragosto. Ciao, --[[User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]] ([[User talk:Elitre (WMF)|talk]]) 10:17, 3 aostu 2013 (UTC) == HTTPS for users with an account == Greetings. Starting on August 21 (tomorrow), all users with an account will be using [[m:w:en:HTTPS|HTTPS]] to access Wikimedia sites. HTTPS brings better security and improves your privacy. More information is available at [[m:HTTPS]]. If HTTPS causes problems for you, tell us [https://bugzilla.wikimedia.org on bugzilla], [[m:IRC|on IRC]] (in the <code>#wikimedia-operations</code> channel) or [[m:Talk:HTTPS|on meta]]. If you can't use the other methods, you can also send an e-mail to <code>https@wikimedia.org</code>. [[m:User:Greg (WMF)|Greg Grossmeier]] <small>(via the [[m:Global message delivery|Global message delivery]] system)</small>. 18:49, 20 aostu 2013 (UTC) <small>(wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|You can fix it.]])</small> <!-- EdwardsBot 0560 --> == [[:m:Community Logo/Request for consultation|Request for consultation on community logo]] == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:Wikimedia Community Logo.svg|thumb|Request for consultation on this community logo]] First, I’d like to apologize for the English. If you can, please help to translate this for other members of your community. The legal team at the Wikimedia Foundation would greatly appreciate your input on the best way to manage the "community logo" (pictured here) to best balance protection of the projects with community support. Accordingly, they have created a “request for consultation” on Meta where they set out briefly some of the issues to be considered and the options that they perceive. [[:m:Community Logo/Request for consultation|Your input would be invaluable]] in helping guide them in how best to serve our mission. Thank you! --[[m:User:Mdennis|Mdennis]] ([[m:User talk:Mdennis|talk]]) <small>(via the [[m:Global message delivery|Global message delivery]] system)</small>. 02:06, 24 sittembre 2013 (UTC) <small>(wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|You can fix it.]])</small> </div> <!-- EdwardsBot 0590 --> == [[mw:Echo|Notifications]] == [[File:Notifications-Flyout-Screenshot-08-10-2013-Cropped.png|thumb|300px|Notifications inform you of new activity that affects you -- and let you take quick action.]] ''(This message is in English, please translate as needed)'' Greetings! [[mw:Echo|Notifications]] will inform users about new activity that affects them on this wiki in a unified way: for example, this new tool will let you know when you have new talk page messages, edit reverts, mentions or links -- and is designed to augment (rather than replace) the watchlist. The Wikimedia Foundation's editor engagement team developed this tool (code-named 'Echo') earlier this year, to help users contribute more productively to MediaWiki projects. We're now getting ready to bring Notifications to almost all other Wikimedia sites, and are aiming for a 22 October deployment, as outlined in [[mw:Echo/Release_Plan_2013|this release plan]]. It is important that notifications is translated for all of the languages we serve. There are three major points of translation needed to be either done or checked: *[https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special%3AMessageGroupStats&x=D&group=ext-echo#sortable:3=desc Echo on translatewiki for user interface] - you must have an account on translatewiki to translate *[https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special%3AMessageGroupStats&x=D&group=ext-thanks#sortable:3=desc Thanks on translatewiki for user interface] - you must have an account on translatewiki to translate *[[mw:Help:Notifications|Notifications help on mediawiki.org]]. This page can be hosted after translation on mediawiki.org or we can localize it to this Wikipedia. You do not have to have an account to translate on mediawiki, but single-user login will create it for you there if you follow the link. :*[[mw:Echo/Release Plan 2013#Checklist|Checklist]] Please let us know if you have any questions, suggestions or comments about this new tool. For more information, visit [[mw:Echo_(Notifications)|this project hub]] and [[mw:Help:Notifications|this help page]]. [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 18:15, 4 uttobre 2013 (UTC) :<small>(via the [[m:Global message delivery|Global message delivery]] system) (wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|You can fix it.]])</small> <!-- EdwardsBot 0597 --> == Speak up about the trademark registration of the Community logo. == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hi all, Please join the consultation about the Community logo that represents Meta-Wiki: [[:m:Community Logo/Request for consultation]]. This community consultation was commenced on September 24. The following day, two individuals filed a legal opposition against the registration of the Community logo. The question is whether the Wikimedia Foundation should seek a collective membership mark with respect to this logo or abandon its registration and protection of the trademark. We want to make sure that everyone get a chance to speak up so that we can get clear direction from the community. We would therefore really appreciate the community's help in translating this announcement from English so that everyone is able to understand it. Thanks, [[m:User:Geoffbrigham|Geoff]] & [[m:User:YWelinder (WMF)|Yana]] 19:46, 8 uttobre 2013 (UTC) </div> <!-- EdwardsBot 0601 --> == Introducting Beta Features == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''(Apologies for writing in English. Please translate if necessary)'' We would like to let you know about [[mw:About_Beta_Features|Beta Features]], a new program from the Wikimedia Foundation that lets you try out new features before they are released for everyone. Think of it as a digital laboratory where community members can preview upcoming software and give feedback to help improve them. This special preference page lets designers and engineers experiment with new features on a broad scale, but in a way that's not disruptive. Beta Features is now ready for testing on [[mw:Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|MediaWiki.org]]. It will also be released on Wikimedia Commons and MetaWiki this Thursday, 7 November. Based on test results, the plan is to release it on all wikis worldwide on 21 November, 2013. Here are the first features you can test this week: * [[mw:Multimedia/About_Media_Viewer|Media Viewer]] — view images in large size or full screen * [[mw:VisualEditor/Beta_Features/Formulae|VisualEditor Formulæ]] (for wikis with [[mw:VisualEditor|VisualEditor]]) — edit algebra or equations on your pages * [[mw:Typography_Update|Typography Refresh]] — make text more readable (coming Thursday) Would you like to try out Beta Features now? After you log in on MediaWiki.org, a small 'Beta' link will appear next to your 'Preferences'. Click on it to see features you can test, check the ones you want, then click 'Save'. Learn more on the [[mw:About_Beta_Features|Beta Features page]]. After you've tested Beta Features, please let the developers know what you think on [[mw:Talk:About_Beta_Features|this discussion page]] -- or report any bugs [http://wmbug.com/new?product=MediaWiki%20extensions&component=BetaFeatures here on Bugzilla]. You're also welcome to join [[m:IRC_office_hours#Upcoming_office_hours|this IRC office hours chat]] on Friday, 8 November at 18:30 UTC. Beta Features was developed by the Wikimedia Foundation's Design, Multimedia and VisualEditor teams. Along with other developers, they will be adding new features to this experimental program every few weeks. They are very grateful to all the community members who helped create this project — and look forward to many more productive collaborations in the future. Enjoy, and don't forget to let developers know what you think! [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 19:36, 5 nuvembre 2013 (UTC) :<small>Distributed via [[m:Global message delivery|Global message delivery]] (wrong page? [[m:Distribution list/Global message delivery|Correct it here]])</small>, 19:36, 5 nuvembre 2013 (UTC) </div> <!-- EdwardsBot 0622 --> == VisualEditor in arrivo su questa wiki == Ciao a tutti. VisualEditor arriverà su questo progetto il '''2 dicembre 2013'''. Come anticipato nei mesi scorsi, VisualEditor è un software in fase di sviluppo che permette agli utenti di modificare le pagine di questo sito senza imparare prima la “wikisintassi” (ad es. <nowiki>[[</nowiki> e <nowiki>]]</nowiki> per linkare a un’altra pagina). E’ già disponibile e attivo su molte altre Wikipedia (ad es., oltre a quella in italiano, quelle in napolitano, siciliano e veneto), e in realtà potreste già averlo testato anche qui abilitandolo dalle Preferenze come suggeritovi in passato. Per ulteriori informazioni si può leggere comunque [[:it:Wikipedia:VisualEditor/FAQ|questa pagina]]. Una volta che il software sarà attivato potrete scegliere se usare VE o l’editor tradizionale. Cliccando su “Modifica” sarà lanciato VisualEditor; per usare l’editor classico invece basterà premere “Modifica sorgente”. E’ a vostra disposizione [[:it:Wikipedia:VisualEditor/Manuale|un manuale apposito]] per imparare a usare correttamente VE. Ci auguriamo che il software sia utile a editor attuali e futuri di questa comunità, e ci servirebbe proprio il vostro aiuto per migliorarlo! Per favore, comunicateci eventuali difficoltà riscontrate durante l’utilizzo. Se ve la sentite, potete [[:mw:How_to_report_a_bug/it|riportare il problema su Bugzilla]] usando [https://bugzilla.wikimedia.org/enter_bug.cgi?product=VisualEditor&component=General&format=guided la nuova procedura guidata semplificata]. Altrimenti, descrivetelo pure sulla [[mw:VisualEditor/Feedback|pagina centrale di feedback]] su MediaWiki.org. Se notate malfunzionamenti particolarmente gravi sul vostro progetto, potete invece segnalarceli direttamente: potete lasciare un messaggio sulla mia pagina di discussione oppure, se si tratta di un’emergenza (ad es. un bug che di punto in bianco inizia a corrompere tutte le voci quando queste vengono modificate con VisualEditor), potete scrivere a James Forrester, il Product Manager, all’indirizzo ''jforrester@wikimedia.org''. Se ne avete la possibilità, per favore testate il nuovo editor sin d’ora. Questo ci permetterà di venire a conoscenza di problemi specifici di questa Wikipedia prima del lancio. Per abilitarlo, basta <s>andare sulle proprie “Preferenze” → “Casella di Modifica” → “Abilita VisualEditor”.</s> cliccare sul link Beta (reperibile in alto su ogni pagina), e assicurarsi che il segno di spunta su VisualEditor sia presente. Apprezzeremmo molto il vostro aiuto con le traduzioni di pagine relative a VisualEditor (qui e/o su MediaWiki.org) e dell’interfaccia utente. Per dettagli si può consultare la [[:mw:VisualEditor/TranslationCentral|VisualEditor TranslationCentral]]. Per tradurre l’interfaccia, basta creare un account su [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:UserLogin&returnto=Special%3AFirstSteps&type=on TranslateWiki] (se non se ne possiede già uno). Una volta che la richiesta dell’account viene approvata, non resta che selezionare la propria lingua da [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special%3AMessageGroupStats&x=D&group=ext-visualeditor#sortable:3=desc questa lista]. Apparirà così una lista di messaggi: da una parte ci sarà l’originale in inglese, dall’altra l’opzione per modificare, che aprirà una finestra nella quale lavorare. Infine, un accenno alla guida dell’utente, un altro documento importante. Per tradurlo, si può semplicemente cliccare su [[:mw:Help:VisualEditor/User_guide|questa pagina]], e selezionare “Traduci questa pagina”. La vostra lingua sarà raggiungibile dal menù a tendina sulla destra. Se volete dare una mano con le traduzioni e discuterne, lasciatemi pure un messaggio nella mia pagina utente. Grazie, e buon editing a tutti! --[[User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]] ([[User talk:Elitre (WMF)|talk]]) 10:52, 16 nuvembre 2013 (UTC) PS: Rispetto a quest’estate c’è peraltro la grossa novità rappresentata dalla possibilità di passare direttamente da VE all’editor tradizionale (senza cioè dover salvare prima); il che permetterà non solo di apportare tutte le modifiche desiderate e di poter avvistare e correggere più facilmente eventuali errori, ma fungerà anche da escamotage temporaneo per quanto riguarda eventuali problemi con caratteri da inserire non presenti sulla vostra tastiera, perché terminando l'edit con l'editor tradizionale potrete selezionarli ad es. dalla tendina "Special Characters" in alto. Se invece la mia valutazione non fosse corretta, e in generale per segnalare problematicità che devono essere risolte prima dell'arrivo di VE, vi rinnovo l'invito a contattarmi tempestivamente in pagina di discussione. Grazie! ::Vi segnalo che [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translate&group=ext-visualeditor&language=co le traduzioni dell'interfaccia] sono al 38%, e vi incoraggio a terminarle prima di lunedì a beneficio della comunità di lingua corsa. Allo stesso modo, il vostro aiuto è indispensabile per la traduzione [[:mw:VisualEditor/TranslationCentral#Resources|delle pagine qui indicate]]. Buon lavoro! --[[User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]] ([[User talk:Elitre (WMF)|talk]]) 16:16, 28 nuvembre 2013 (UTC) :::'''VisualEditor now active on this wiki''' [[Image:VisualEditor - Icon - Help.svg|thumb|Click this icon while in VE to read the User Guide]] :::As some of you have noticed, this Wikipedia now has [[:mw:VisualEditor|VisualEditor]] (VE) enabled for all users. There are now two tabs for editing: "Edit" and "Edit source". Click "Edit" to use the new VisualEditor. Click "Edit Source" to edit using wikitext markup. :::All edits using VE will be tagged with "Tag:VisualEditor" in recent changes, watchlists, and page histories. To access the User Guide for VisualEditor, click on the "?" icon in VisualEditor’s toolbar. If you wish to disable VisualEditor, this can be done under "Editing" in your preferences tab. Translations for VisualEditor’s user interface and its help guide are still needed; see the instructions in the post above for how to help out with this. :::Please report any "bugs" or errors you come across at [[:mw:VisualEditor/Feedback|MediaWiki’s VisualEditor Feedback Page]]. Happy editing, [[User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]] ([[User talk:Elitre (WMF)|talk]]) 13:29, 3 dicembre 2013 (UTC) PS: not sure which language you prefer, please comment on this as well :) 7bfzs1etdwt10fo2qew0dq5lpsmf18f Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archiviu/2014 4 19847 369834 356456 2021-01-03T21:27:49Z Jumpy01 11155 Jumpy01 ha spostato la pagina [[Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archivio/2014]] a [[Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archiviu/2014]] senza lasciare redirect wikitext text/x-wiki == Reminder: office hour per VisualEditor == Ciao, vi [https://it.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia%3AWikipediano%2FComunicazioni&diff=63256250&oldid=62587696 segnalo] le office hour previste per VE questo mese (una mercoledì 15, l'altra il 22). Eventuali domande possono essere lasciate qui sotto o nella mia talk. Grazie e a presto, --[[User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]] ([[User talk:Elitre (WMF)|talk]]) 22:11, 9 ghjennaghju 2014 (UTC) == Request for comment on Commons: Should Wikimedia support MP4 video? == ''I apologize for this message being only in English. Please translate it if needed to help your community.'' The Wikimedia Foundation's [[mw:Multimedia|multimedia team]] seeks community guidance on a proposal to support the [[w:MP4|MP4 video format]]. This digital video standard is used widely around the world to record, edit and watch videos on mobile phones, desktop computers and home video devices. It is also known as [[w:MP4|H.264/MPEG-4 or AVC]]. Supporting the MP4 format would make it much easier for our users to view and contribute video on Wikipedia and Wikimedia projects -- and video files could be offered in dual formats on our sites, so we could continue to support current open formats (WebM and Ogg Theora). However, MP4 is a patent-encumbered format, and using a proprietary format would be a departure from our current practice of only supporting open formats on our sites -- even though the licenses appear to have acceptable legal terms, with only a small fee required. We would appreciate your guidance on whether or not to support MP4. Our Request for Comments presents views both in favor and against MP4 support, based on opinions we’ve heard in our discussions with community and team members. [[commons:Commons:Requests for comment/MP4 Video|Please join this RfC -- and share your advice]]. All users are welcome to participate, whether you are active on Commons, Wikipedia, other Wikimedia project -- or any site that uses content from our free media repository. You are also welcome to join tomorrow's [[m:IRC_office_hours#Upcoming_office_hours|Office hours chat on IRC]], this Thursday, January 16, at 19:00 UTC, if you would like to discuss this project with our team and other community members. We look forward to a constructive discussion with you, so we can make a more informed decision together on this important topic. [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 06:46, 16 ghjennaghju 2014 (UTC) <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Keegan_(WMF)/MP4_notice_targets&oldid=7105580 --> == Richiesta di commenti: strumento per l'aggiunta di caratteri speciali in [[:mw:VisualEditor|VisualEditor]] == Ciao, è stato appena aggiunto uno strumento per l'aggiunta di caratteri speciali quando si edita con VisualEditor. Se avete tempo, per favore, provatelo e fate sapere agli sviluppatori cosa ne pensate. {| style="margin: 0 auto;" | [[File:VisualEditor insert menu 01 January 2014.png|thumb|upright|alt=Screenshot of TranslateWiki interface|Il menù a tendina {{int:visualeditor-toolbar-insert}} nella barra di VE vi permetterà di accedere tramite l'opzione '{{int:visualeditor-specialcharacterinspector-title}}']] | [[File:VisualEditor - Toolbar - SpecialCharacters.png|thumb|upright|alt=Screenshot of Special Characters tool|Ecco il nuovo selettore. I vostri commenti in merito sono particolarmente graditi.]] |} Gli sviluppatori apprezzerebbero molto se lasciaste un messaggio con il vostro feedback e la/e lingua/e usata/e per il test [[:mw:VisualEditor/Feedback#Feedback_for_the_character_inserter_38371|in questo thread su Mediawiki.org]]. E' davvero importante sentire i pareri di quante più persone possibile. Grazie! [[Utente:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]] ([[Discussioni utente:Elitre (WMF)|discussioni]]) 18:13, 24 ghje 2014 (UTC) :Ciao, nel riportare la vostra attenzione sull'argomento, vi propongo alcune domande specifiche del Product Manager di VisualEditor. *Dovremmo limitarci a mostrare l'intero set di caratteri presenti nello strumento "Caratteri speciali" nella toolbar dell'editor di wikitesto? **Se sì, non sarà eccessivo? Come farete a trovare il carattere che cercate? Cosa dovremmo fare per gli utenti che non hanno abbastanza spazio per visualizzare tutto? *Dovrebbe esserci una sezione "prioritaria" per quella dozzina o poco più di caratteri più usati regolarmente? Va bene un click in più per andare oltre un set così limitato? **Come dovrebbero essere suddivise le sezioni? Dovrebbero essere annidate? Ordinate? **Come si dovrebbe poter navigare tra le sezioni? Dovrebbe esserci un menù a scomparsa? Un menù annidato (cioè, con sotto-menù)? *Lo strumento dovrebbe essere disponibile permanentemente finché non viene nascosto? Dovrebbe apparire vicino al mouse? Dovrebbe sparire dopo ogni selezione, o 10 secondi dopo una selezione se non ne avvengono altre nel frattempo? *La toolbar ha già troppe opzioni - come la semplifichiamo? :Grazie a tutti per il vostro impegno nel testare VE! Se l'inglese è il vostro pane quotidiano, rispondete direttamente su [[:mw:VisualEditor/Feedback]]; altrimenti fatevi sentire qui. A presto, --[[Utente:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]] ([[Discussioni utente:Elitre (WMF)|discussioni]]) 17:01, 12 fer 2014 (UTC) == La charte européenne des langues régionales == * [http://www.lexpress.fr/actualite/politique/langues-regionales-large-majorite-a-l-assemblee-pour-ratifier-la-charte_1318234.html Langues régionales: large majorité à l'Assemblée pour ratifier la charte]. Congratulations!!! Greetings from [[:als:Wikipedia:Houptsyte (Elsassisch)|Alsatian Wikipedia]]. --[[Utente:Holder|Holder]] ([[Discussioni utente:Holder|discussioni]]) 20:18, 28 ghje 2014 (UTC) == Office hours in arrivo == Ciao, anche questo mese sono previsti degli "orari di ricevimento" :) durante i quali è possibile chiacchierare di VisualEditor insieme al suo Product Manager, James Forrester, e altri membri del team. Il primo è previsto per sabato 15 alle 17 UTC, ossia le 18 italiane, mentre il successivo si terrà poche ore dopo (vedere [[:m:IRC_office_hours#Upcoming_office_hours|Meta]] per dettagli e link alla chat). <small>Chi non si trova a suo agio con l'inglese o non può partecipare [[:it:Wikipedia:VisualEditor/Commenti#Office_hours_in_arrivo|può lasciare eventuali domande qui]]. Di solito l'evento è abbastanza affollato e si tende a dare la precedenza ai partecipanti, anche perché così è senz'altro più semplice per James e altri ottenere a loro volta dei chiarimenti, ma in genere si riesce a far pervenire a ognuno una risposta in qualche modo, fosse anche in privato.</small> Il registro della chat è pubblico e visibile a partire da poche ore dopo che questa si è tenuta. Grazie per l'attenzione, --[[Utente:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]] ([[Discussioni utente:Elitre (WMF)|discussioni]]) 13:02, 10 fer 2014 (UTC) == Amendment to the Terms of Use == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hello all, Please join a discussion about a [[:m:Terms of use/Paid contributions amendment|proposed amendment]] to the [[wmf:Terms of Use|Wikimedia Terms of Use]] regarding undisclosed paid editing and we encourage you to voice your thoughts there. Please translate this statement if you can, and we welcome you to translate the proposed amendment and introduction. Please see [[:m:Terms of use/Paid contributions amendment|the discussion on Meta Wiki]] for more information. Thank you! [[:m:User:Slaporte (WMF)|Slaporte (WMF)]] 22:00, 21 fer 2014 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Jalexander@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=7499312 --> == Call for project ideas: funding is available for community experiments == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:IEG_key_blue.png|100px|right]] ''I apologize if this message is not in your language. Please help translate it.'' Do you have an idea for a project that could improve your community? [[m:Grants:IEG|Individual Engagement Grants]] from the Wikimedia Foundation help support individuals and small teams to organize experiments for 6 months. You can get funding to try out your idea for online community organizing, outreach, tool-building, or research to help make {{SITENAME}} better. In March, we’re looking for new project proposals. Examples of past Individual Engagement Grant projects: *[[m:Grants:IEG/Build_an_effective_method_of_publicity_in_PRChina|Organizing social media for Chinese Wikipedia]] ($350 for materials) *[[m:Grants:IEG/Visual_editor-_gadgets_compatibility|Improving gadgets for Visual Editor]] ($4500 for developers) *[[m:Grants:IEG/The_Wikipedia_Library|Coordinating access to reliable sources for Wikipedians]] ($7500 for project management, consultants and materials) *[[m:Grants:IEG/Elaborate_Wikisource_strategic_vision|Building community and strategy for Wikisource]] (€10000 for organizing and travel) '''[[m:Grants:IEG#ieg-applying|Proposals]] are due by 31 March 2014.''' There are a number of ways to [[m:Grants:IEG|get involved]]! Hope to have your participation, --[[m:User:Sbouterse (WMF)|Siko Bouterse, Head of Individual Engagement Grants, Wikimedia Foundation]] 19:44, 28 fer 2014 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:AKoval (WMF)@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=IEG/MassMessageList&oldid=7675744 --> == Proposed optional changes to Terms of Use amendment == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Hello all, in response to some community comments in the discussion on the amendment to the Terms of Use on undisclosed paid editing, we have prepared two optional changes. Please [[m:Terms_of_use/Paid_contributions_amendment#Optional_changes|read about these optional changes on Meta wiki]] and share your comments. If you can (and this is a non english project), please translate this announcement. Thanks! [[m:User:Slaporte (WMF)|Slaporte (WMF)]] 21:56, 13 mar 2014 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Jalexander@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=7592057 --> == Importanti aggiornamenti relativi a VisualEditor == [[File:VE newsletter March2014.png|thumb|right|300px|La newsletter globale (in inglese) fornisce dettagli meno tecnici e concentra l'attenzione sulle novità che possono interessare maggiormente gli utenti dei progetti WMF.]] *Ciao a tutti. Potete partecipare alla prossima [[:m:IRC_office_hours#Upcoming_office_hours|office hour con James Forrester]], Product Manager di VisualEditor, collegandovi a IRC '''[http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=20&min=00&sec=0&day=19&month=04&year=2014 sabato 19 aprile alle 20:00 UTC]''' per un dibattito [[:mw:VisualEditor/Roadmap|sullo stato attuale dell'editor e sugli sviluppi previsti nell'immediato futuro]]. *VE è cambiato molto recentemente; se non ne eravate al corrente, significa che dovete proprio iscrivervi alle '''newsletter''' relative! Vedere [[:it:Wikipedia:VisualEditor/Cosa_cambia#Posso_ricevere_aggiornamenti_su_VisualEditor_direttamente_nella_mia_talk.3F|qui]] per quella '''in italiano'''; c'è da dire però che quella '''[[:m:VisualEditor/Newsletter|in inglese]]''' viene pubblicata più spesso e soprattutto potete riceverla su questo sito oppure su Meta. *Lo sapevate? Ci sono solo due pagine da consultare per controllare a che punto stanno le traduzioni nella vostra lingua relative a VisualEditor. Siete nella zona verde (bene!) o in quella rossa (male!)? Scopritelo subito, e poi cliccate su codice e nome della lingua per aggiornare le traduzioni! :[https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special%3AMessageGroupStats&x=D&group=ext-visualeditor-0-all#sortable:3=desc Interfaccia] :[https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MessageGroupStats/agg-VisualEditor#sortable:3=desc Pagine d'aiuto] ::--[[:m:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]] ([[:m:User talk:Elitre (WMF)|talk]]) 17:30, 7 apr 2014 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/MassMessage/IT_list&oldid=7754123 --> == Importanti annunci relativi a VisualEditor == [[File:VisualEditor-logo.svg|thumb|right|200px]] : ''Sentitevi liberi di tradurre questo messaggio nella lingua di questa wiki, se lo ritenete opportuno. Grazie!'' Ciao a tutti. Dal momento che la squadra dei Community Liaison di cui faccio parte viene reclutata su sempre più wiki e per altri software, vi annuncio alcuni cambiamenti in merito al nostro modo di relazionarci con le Wikipedia con le quali abbiamo tenuto i contatti sinora. * Stiamo incoraggiando a lasciare '''commenti sulla [[:mw:VisualEditor/Feedback|pagina relativa di mediawiki.org]]''', perché è quella che da ora in poi riceverà in modo centralizzato i feedback da pressoché tutte le Wikipedia, e che quindi l'intera squadra monitorerà per questo motivo. Apprezziamo comunque l'assistenza dei membri di questa comunità, e cogliamo l'occasione per ringraziare i più attivi per il prezioso supporto che sicuramente non ci faranno mancare anche in futuro! Se vedete richieste relative a VisualEditor su questa Wikipedia alle quali potete rispondere direttamente, o se volete invece tradurle in inglese e riportarle su mediawiki.org, siete davvero i benvenuti. Ad ogni modo, per agevolarvi ulteriormente anche sul piano linguistico, vi ricordo che avete comunque la possibilità di [[:it:Wikipedia:VisualEditor/Commenti|pormi direttamente i vostri quesiti]] su Wikipedia in italiano, in alternativa. * Abbiamo esteso a tutte le Wikipedia la possibilità di ricevere la "newsletter globale", solitamente pubblicata su en.wiki. [[:m:VisualEditor/Newsletter|Iscrivetevi su Meta]]; questo bollettino includerà gli aggiornamenti e gli annunci più importanti, così vedrete meno messaggi da parte nostra su questa pagina. Pubblicheremo qui il prossimo numero; per ricevere i successivi invece aggiungete questa pagina o la vostra pagina di discussione utente (o entrambe!) alla [[:m:VisualEditor/Newsletter|lista dei destinatari]]. Potrete poi valutare se tradurre la comunicazione nella vostra lingua in modo che raggiunga ancora più persone. Anche in questo caso, se preferite potete anche iscrivervi al '''[[:it:Wikipedia:VisualEditor/Cosa_cambia#Posso_ricevere_aggiornamenti_su_VisualEditor_direttamente_nella_mia_talk.3F|bollettino di VE per it.wiki]]''', pubblicato meno frequentemente. * Vi invitiamo a discutere dei recenti sviluppi e dei piani per il futuro di VisualEditor durante la '''[[:m:IRC_office_hours|prossima office hour]]''' di [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=18&min=00&sec=0&day=19&month=05&year=2014 lunedì 19 maggio (ore 20 italiane)] insieme a James Forrester (Product Manager). Se non potete partecipare ma vorreste comunque fargli una domanda potete lasciarla su mediawiki.org o sulla mia pagina di discussione <u>entro il giorno prima</u> e cercherò di ottenere una risposta. Contiamo di proseguire con queste sessioni mensili finché la comunità dimostrerà interesse. * Vi ricordiamo infine che i modi per raggiungere i Community Liaison sono elencati sulle nostre rispettive pagine utente, e che un messaggio in pagina di discussione utente è sempre un ottimo modo per richiamare la nostra attenzione o semplicemente '''tenersi in contatto'''. : Grazie per l'attenzione! [[Utente:Elitre (WMF)]] 14:32, 9 mag 2014 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/MassMessage/IT_list&oldid=7754123 --> == VisualEditor global newsletter—May 2014 == <span lang="en" dir="ltr"> This is a <u>one-time mailing</u> to projects that may need this information. Future newsletters will be available as '''opt-in only'''. To receive future newsletters (about one per month), please '''add your page to the subscribers' list at [[:m:VisualEditor/Newsletter]]. You're welcome to translate to your language.''' <div style="width:25%; float:left;height:4px; background:#666666;"></div> <div style="width:25%; float:left;height:4px; background:#A7D7F9;"></div> <div style="width:25%; float:left;height:4px; background:#339966;"></div> <div style="width:25%; float:left;height:4px; background:#990000;"></div> <br /> ''Since the last newsletter, the [[:mw:VisualEditor|VisualEditor]] team has mostly worked on the new citation tool, improving performance, reducing technical debt, and other infrastructure needs''. <div style="float:right;width:230px;margin-left:1em;border-style:solid;border-width:1px;padding:1em;"> [[File:VisualEditor-logo.svg|200px|center]] '''Did you know?''' <div class="thumbcaption" style="font-size: 90%;"> [[File:VisualEditor - Editing References - Cite Pulldown.png|centre|277x277px]] The cite menu offers quick access to up to five citation templates.  If your wiki has enabled the "{{int:visualeditor-toolbar-cite-label}}" menu, press "{{int:visualeditor-toolbar-cite-label}}" and select the appropriate template from the menu. Existing citations that use these templates can be edited either using the "{{int:visualeditor-toolbar-cite-label}}" tool or by selecting the reference and choosing the "{{int:visualeditor-dialogbutton-reference-tooltip}}" item in the "{{int:visualeditor-toolbar-insert}}" menu. Read [[:mw:VisualEditor/User guide|the user guide]] for more information. </div></div> The biggest change in the last few weeks is the new '''citation template menu''', labeled "{{int:visualeditor-toolbar-cite-label}}". The new citation menu offers a locally configurable list of citation templates on the main toolbar. It adds or opens references using the simplified template dialog that was deployed last month. This tool is in addition to the "{{int:visualeditor-dialogbutton-reference-tooltip}}" item in the "{{int:visualeditor-toolbar-insert}}" menu, and it is not displayed unless it has been configured for that wiki. <mark>To enable this tool on your wiki, see the instructions at [[:mw:VisualEditor/Citation tool|VisualEditor/Citation tool]]</mark>. Eventually, the VisualEditor team [[:mw:Cite-from-id|plans to add autofill features]] for these citations. When this long-awaited feature is created, you could add an ISBN, URL, DOI or other identifier to the citation tool, and VisualEditor would automatically fill in as much information for that source as possible. The concept drawings can be seen at [[:mw:VisualEditor/Design/Reference Dialog]], and your [[:mw:VisualEditor/Design/Reference Dialog|ideas about making referencing quick and easy]] are still wanted. * There is a '''new [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature for setting content language and direction]]'''.  This allows editors who have opted in to use the "{{int:visualeditor-annotationbutton-language-tooltip}}" tool in the "{{int:visualeditor-toolbar-insert}}" menu to add HTML span tags that label text with the language and as being left-to-right (LTR) or right-to-left (RTL), like this:  <code><nowiki><span lang="en" dir="ltr">English</span></nowiki></code>. This tool is most useful for pages whose text combines multiple languages with different directions, common on Right-to-Left wikis. * The tool for '''editing mathematics formulae''' in VisualEditor has been slightly updated and is now available to all users, as the "{{int:math-visualeditor-mwmathinspector-title}}" item in the "{{int:visualeditor-toolbar-insert}}" menu. It uses LaTeX like in the wikitext editor. * The '''layout of template dialogs has been changed''', putting the label above the field.  Parameters are now called "fields", to avoid a technical term that many editors are unfamiliar with. * '''[[:mw:VisualEditor/Portal/TemplateData|TemplateData]] has been expanded''':  You can now add "suggested" parameters in TemplateData, and VisualEditor will display them in the template dialogs like required ones.  "Suggested" is recommended for parameters that are commonly used, but not actually required to make the template work.  There is also a new type for TemplateData parameters: wiki-file-name, for file names.  The template tool can now tell you if a parameter is marked as being obsolete. * Some templates that previously displayed strangely due to absolute CSS positioning hacks should now display correctly. * Several messages have changed: The notices shown when you save a page have been merged into those used in the wikitext editor, for consistency.  The message shown when you "{{int:visualeditor-toolbar-cancel}}" out of an edit is clearer. The beta dialog notice, which is shown the first time you open VisualEditor, will be hidden for logged-in users via a user preference rather than a cookie.  As a result of this change, '''the beta notice will show up one last time for all logged-in users''' on their next VisualEditor use after Thursday's upgrade. * Adding a category that is a '''redirect to another category''' prompts you to add the target category instead of the redirect. * In the "{{int:visualeditor-dialogbutton-media-tooltip}}" dialog, it is no longer possible to set a redundant border for thumbnail and framed images. * There is a '''new Template Documentation Editor for TemplateData'''.  You can test it by editing a documentation subpage (''not'' a template page) at Mediawiki.org: edit [[:mw:Template:Sandbox/doc]], and then click "Manage template documentation" above the wikitext edit box.  If your community would like to use this TemplateData editor at your project, please contact product manager [[:m:User:Jdforrester (WMF)|James Forrester]] or file an enhancement request in Bugzilla. * There have been multiple small changes to the appearance:  External links are shown in the same light blue color as in MediaWiki.  This is a lighter shade of blue than the internal links.  The styling of the "{{int:visualeditor-toolbar-style-tooltip}}" (character formatting) drop-down menu has been synchronized with the recent font changes to the Vector skin.  VisualEditor dialogs, such as the "{{int:visualeditor-toolbar-savedialog}}" dialog, now use a "loading" animation of moving lines, rather than animated GIF images.  Other changes were made to the appearance upon opening a page in VisualEditor which should make the transition between reading and editing be smoother. * The developers merged in many minor fixes and improvements to MediaWiki interface integration (e.g., edit notices), and made VisualEditor handle [[:mw:Extension:Education Program|Education Program]] pages better. * At the request of the community, VisualEditor has been deployed to [[:commons:|Commons]] as an opt-in. It is currently available by default for 161 Wikipedia language editions and by [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|opt-in through Beta Features]] at all others, as well as on several non-Wikipedia sites. '''Looking ahead:'''  The toolbar from the [[:mw:Extension:PageTriage|PageTriage extension]] will no longer be visible inside VisualEditor. More buttons and icons will be accessible from the keyboard.  The "{{int:visualeditor-dialog-command-help-title}}" link will be moved out of the "{{int:visualeditor-pagemenu-tooltip}}" menu, into the "{{int:visualeditor-help-tool}}" menu. Support for upright image sizes (preferred for accessibility) and inline images is being developed. You will be able to see the Table of Contents while editing. Looking further out, the developers are also working on support for viewing and editing hidden HTML comments. VisualEditor will be available to all users on mobile devices and tablet computers. It will be possible to upload images to Commons from inside VisualEditor. If you have questions or suggestions for future improvements, or if you encounter problems, please let everyone know by posting a note at [[:mw:VisualEditor/Feedback]] or by joining the [[:m:IRC office hours|office hours]] on '''Thursday, 19 June 2014 at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=10&min=00&sec=0&day=19&month=05&year=2014 10:00 UTC]'''. If you'd like to get this newsletter on your own page (about once a month), please subscribe at [[:w:en:Wikipedia:VisualEditor/Newsletter]] for English Wikipedia only or at [[:m:VisualEditor/Newsletter|Meta]] for any project. Thank you! --[[:m:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]] [[:m:User talk:Elitre (WMF)|(talk)]] 17:39, 22 mag 2014 (UTC) </span> <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/MassMessage/VE_Global_Newsletter&oldid=8618040 --> == Media Viewer == <br> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Greetings, my apologies for writing in English. I wanted to let you know that [[mw:Multimedia/About Media Viewer|Media Viewer]] will be released to this wiki in the coming weeks. Media Viewer allows readers of Wikimedia projects to have an enhanced view of files without having to visit the file page, but with more detail than a thumbnail. You can try Media Viewer out now by turning it on in your [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Features]]. If you do not enjoy Media Viewer or if it interferes with your work after it is turned on you will be able to disable Media Viewer as well in your [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|preferences]]. I invite you to [[mw:Talk:Multimedia/About Media Viewer|share what you think]] about Media Viewer and how it can be made better in the future. Thank you for your time. - [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] 21:29, 23 mag 2014 (UTC) <small>--This message was sent using [[m:MassMessage|MassMessage]]. Was there an error? [[m:Talk:MassMessage|Report it!]]</small> </div> </br> <!-- Messaggio inviato da User:Keegan (WMF)@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Keegan_(WMF)/MassMessage/Multimedia/Media_Viewer&oldid=8631315 --> == Using only [[commons:Special:MyLanguage/Commons:Upload Wizard|UploadWizard]] for uploads == [[Image:Commons-logo.svg|right|220px|alt=Wikimedia Commons logo]] <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hello! Sorry for writing in English. It was noted that on this wiki upload is not fully functional for users, who will experience a very difficult and/or [[wmf:Resolution:Licensing policy|illegal]] uploading. In fact, the [[MediaWiki:Licenses|licenses/copyright tags dropdown]] is empty, making it hard or impossible to comply with copyright requirements during upload itself. Presumably, you don't have interest nor energies to have [[commons:Category:Licensing templates|hundreds templates]] with the [[mw:Multimedia/Media Viewer/Template compatibility|now required HTML]], even less a local [[m:EDP|EDP]]. I propose to have * '''[[Special:Upload|local "{{int:upload}}"]] [[commons:Commons:Turning off local uploads|restricted]]''' to the "{{int:group-sysop}}" group (for emergency uploads) and * the '''sidebar point to [[commons:Special:UploadWizard]]''', so that you can avoid local maintenance and all users can have a functioning, easy upload interface [[translatewiki:Special:Translate/ext-uploadwizard|in their own language]]. All registered users can upload on Commons and [[Special:ListFiles|existing files]] will not be affected. All this will get done around 2014-07-03. # If you disagree with the proposal, just [[m:User:Nemo bis/Unused local uploads|remove your wiki from the list]]. Remember also to create [[MediaWiki:Licenses]] locally with any content (see a [[s:fr:MediaWiki:Licenses|simple example]]), or uploads will be soon disabled anyway by MediaWiki itself (starting in [[mw:MediaWiki_1.24/Roadmap|version 1.24wmf11]]). # To make the UploadWizard even better, please tell your experience and ideas on [[commons:Commons:Upload Wizard feedback]]. [[m:User:Nemo_bis|Nemo]] 13:09, 19 ghju 2014 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Nemo bis@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Nemo_bis/Unused_local_uploads&oldid=8940453 --> == Media Viewer is now live on this wiki == <br> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:Media_Viewer_Desktop_-_Large_Image_Opaque_Info.png|thumb|Media Viewer lets you see images in larger size]] Greetings— and sorry for writing in English, please translate if it will help your community, The Wikimedia Foundation's [[mw:Multimedia|Multimedia team]] is happy to announce that [[mw:Multimedia/About Media Viewer|Media Viewer]] was just released on this site today. Media Viewer displays images in larger size when you click on their thumbnails, to provide a better viewing experience. Users can now view images faster and more clearly, without having to jump to separate pages — and its user interface is more intuitive, offering easy access to full-resolution images and information, with links to the file repository for editing. The tool has been tested extensively across all Wikimedia wikis over the past six months as a [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature]] and has been [[mw:Multimedia/Media_Viewer/Release_Plan#Timeline|released]] to the largest Wikipedias, all language Wikisources, and the English Wikivoyage already. If you do not like this feature, you can easily turn it off by clicking on "Disable Media Viewer" at the bottom of the screen, pulling up the information panel (or in your [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering|your preferences]]) whether you have an account or not. Learn more [[mw:Help:Multimedia/Media_Viewer#How_can_I_turn_off_this_feature.3F|in this Media Viewer Help page]]. Please let us know if you have any questions or comments about Media Viewer. You are invited to [[mw:Talk:Multimedia/About_Media_Viewer|share your feedback in this discussion on MediaWiki.org]] in any language, to help improve this feature. You are also welcome to [https://www.surveymonkey.com/s/media-viewer-1-all?c=announce-all take this quick survey in English], [https://www.surveymonkey.com/s/media-viewer-1-fr en français], [https://www.surveymonkey.com/s/media-viewer-1-es o español]. We hope you enjoy Media Viewer. Many thanks to all the community members who helped make it possible. - [[mw:User:Fabrice Florin (WMF)|Fabrice Florin (WMF)]] ([[m:User talk:Fabrice Florin (WMF)|talk]]) 21:55, 19 ghju 2014 (UTC) <small>--This message was sent using [[m:MassMessage|MassMessage]]. Was there an error? [[m:Talk:MassMessage|Report it!]]</small> </div> <!-- Messaggio inviato da User:Keegan (WMF)@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Keegan_(WMF)/MassMessage/Multimedia/Media_Viewer&oldid=8631315 --> == Updates related to VisualEditor == <div class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> :''Please help translate this message in your language. Thanks :) '' Hi, everybody. This is a reminder that we invite you to discuss VisualEditor's recent development and plans ahead during the '''[[:m:IRC office hours|next office hours]]''' with James Forrester (Product Manager): *[http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=9&min=00&sec=0&day=14&month=08&year=2014 Thursday, August 14, 9:00 UTC]; *[http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=18&month=09&year=2014 Thursday, September 18, 16:00 UTC]. If you are not able to attend but have a question for James, you can leave your question [[:mw:VisualEditor/Feedback|at mediawiki.org]] or on my talk page <u>by the day before</u>, and I will try to get a response. We plan to continue these monthly sessions as long as there is community interest, and to announce them through the '''[[:m:VisualEditor/Newsletter|VisualEditor global newsletter]]''' as well (please subscribe your talk page there to get the latest news about the software). Most of the VisualEditor team will be at '''[https://wikimania2014.wikimedia.org/wiki/Main_Page Wikimania in London]''' in August! You'll be able to meet the developers during the Hackaton or at the following sessions: *[https://wikimania2014.wikimedia.org/wiki/Submissions/VisualEditor_%E2%80%94_helping_users_edit_more_easily VisualEditor — helping users edit more easily], Saturday, August 9; *[https://wikimania2014.wikimedia.org/wiki/Submissions/VisualEditor_—_engineering_against_the_odds VisualEditor — engineering against the odds], Sunday, August 10. WMF community liaisons will share a booth with community advocates at the Community Village and look forward to talking to you there. Thanks for your attention! --[[User:Elitre (WMF)]] 16:02, 31 lug 2014 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/MassMessage/VE_Global_Newsletter&oldid=9365654 --> == VisualEditor global newsletter—July and August 2014 == <div class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:VisualEditor-logo.svg|right|200px]] ''The [[:mw:VisualEditor|VisualEditor]] team is currently working mostly to fix bugs, improve performance, reduce technical debt, and other infrastructure needs. You can find [[:mw:VisualEditor/status|on Mediawiki.org]] weekly updates detailing recent work.'' [[File:VisualEditor - Link editing inline box.png|thumb|Dialog boxes in VisualEditor have been re-designed to use action words instead of icons. This has increased the number of [[:mw:VisualEditor/TranslationCentral#Translate the VisualEditor interface|items that need to be translated]]. [[:mw:VisualEditor/User guide|The user guide]] is also being updated. |alt=Screenshot of VisualEditor's link tool|240px]] The biggest visible change since the last newsletter was to the dialog boxes. '''The design for each dialog box and window was simplified.''' The most commonly needed buttons are now at the top. Based on user feedback, the buttons are now labeled with simple words (like "Cancel" or "Done") instead of potentially confusing icons (like "<" or "X"). Many of the buttons to edit links, images, and other items now also show the linked page, image name, or other useful information when you click on them. * '''Hidden HTML comments''' (notes visible to editors, but not to readers) can now be read, edited, inserted, and removed. A small icon (a white exclamation mark on a dot) marks the location of each comments. You can click on the icon to see the comment. * You can now '''drag and drop text''' and templates as well as images. A new placement line makes it much easier to see where you are dropping the item. Images can no longer be dropped into the middle of paragraphs. * '''All references and footnotes ('''<code><nowiki><ref></nowiki></code>''' tags) are now made through the "{{int:visualeditor-toolbar-cite-label}}" menu''', including the "{{int:visualeditor-dialogbutton-reference-tooltip}}" (manual formatting) footnotes and the ability to re-use an existing citation, both of which were previously accessible only through the "{{int:visualeditor-toolbar-insert}}" menu. The "{{int:visualeditor-dialogbutton-referencelist-tooltip}}" is still added via the "{{int:visualeditor-toolbar-insert}}" menu. * When you add an image or other media file, you are now prompted to add an '''image caption''' immediately. You can also replace an image whilst keeping the original caption and other settings. * All tablet users visiting the '''mobile web''' version of Wikipedias will be able to opt-in to a version of VisualEditor from 14 August. You can test the new tool by choosing the beta version of the mobile view in the Settings menu. * The '''link tool''' has a new "Open" button that will open a linked page in another tab so you can make sure a link is the right one. * The '''"Cancel" button''' in the toolbar has been removed based on user testing. To cancel any edit, you can leave the page by clicking the Read tab, the back button in your browser, or closing the browser window without saving your changes. </div> === Looking ahead === <div class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> The team posts details about planned work on the [[:mw:VisualEditor/Roadmap|VisualEditor roadmap]]. The VisualEditor team [[:mw:Cite-from-id|plans to add '''auto-fill features''']]''' for citations''' soon. <mark>Your [[:mw:VisualEditor/Design/Reference Dialog|ideas about making referencing quick and easy]] are still wanted.</mark> Support for '''upright image sizes''' is being developed. The designers are also working on support for '''adding rows and columns to tables'''. Work to support '''Internet Explorer''' is ongoing. </div> === Feedback opportunities === <div class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> The Editing team will be making two presentations this weekend at '''Wikimania''' in London. The first is with product manager James Forrester and developer Trevor Parscal on [[wm2014:Submissions/VisualEditor_—_helping_users_edit_more_easily|Saturday at 16:30]]. The second is with developers Roan Kattouw and Trevor Parscal on [[wm2014:Submissions/VisualEditor_—_engineering_against_the_odds|Sunday at 12:30]]. There is a '''[[:mw:VisualEditor/Translathon|VisualEditor Translation Sprint]]''' going on during Wikimania; whether you're in London or not, any contributions are welcome! Please share your questions, suggestions, or problems by posting a note at the [[:mw:VisualEditor/Feedback|'''VisualEditor feedback page''']] or by joining the [[:m:IRC office hours|'''office hours discussion''']] on Thursday, 14 August 2014 at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=9&min=00&sec=0&day=14&month=08&year=2014 09:00 UTC] (daytime for Europe, Middle East and Asia) or on Thursday, 18 September 2014 at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=9&min=00&sec=0&day=14&month=08&year=2014http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=16&min=00&sec=0&day=18&month=09&year=2014 16:00 UTC] (daytime for the Americas; evening for Europe). If you'd like to get this newsletter on your own page (about once a month), please subscribe at [[:w:en:Wikipedia:VisualEditor/Newsletter]] for English Wikipedia only or at [[:m:VisualEditor/Newsletter|Meta]] for any project. Thank you! --[[:m:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]], 14:40, 9 aos 2014 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/MassMessage/VE_Global_Newsletter&oldid=9366342 --> == Letter petitioning WMF to reverse recent decisions == The Wikimedia Foundation recently created a new feature, "superprotect" status. The purpose is to prevent pages from being edited by elected administrators -- but permitting WMF staff to edit them. It has been put to use in only one case: to protect the deployment of the Media Viewer software on German Wikipedia, in defiance of a clear decision of that community to disable the feature by default, unless users decide to enable it. If you oppose these actions, please add your name to this letter. If you know non-Wikimedians who support our vision for the free sharing of knowledge, and would like to add their names to the list, please ask them to sign an identical version of the letter on change.org. * [[:m:Letter to Wikimedia Foundation: Superprotect and Media Viewer|Letter to Wikimedia Foundation: Superprotect and Media Viewer]] * [http://www.change.org/p/lila-tretikov-remove-new-superprotect-status-and-permit-wikipedia-communities-to-enact-current-software-decisions-uninhibited Letter on change.org] -- [[:m:User:JurgenNL|JurgenNL]] ([[:m:User talk:JurgenNL|talk]]) 17:35, 21 aos 2014 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:JurgenNL@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=9313374 --> == Process ideas for software development == <div class=”mw-content-ltr”> ’’My apologies for writing in English.’’ Hello, I am notifying you that a brainstorming session has been [[:m:Community Engagement (Product)/Process ideas|started on Meta]] to help the Wikimedia Foundation increase and better affect community participation in software development across all wiki projects. Basically, how can you be more involved in helping to create features on Wikimedia projects? We are inviting all interested users to voice their ideas on how communities can be more involved and informed in the product development process at the Wikimedia Foundation. It would be very appreciated if you could translate this message to help inform your local communities as well. I and the rest of [[:m:Community Engagement (Product)|my team]] welcome you to participate. We hope to see you on Meta. Kind regards, -- [[m:User:Rdicerb (WMF)|Rdicerb (WMF)]] [[m:User talk:Rdicerb (WMF)|talk]] 22:15, 21 aos 2014 (UTC) <small>--This message was sent using [[m:MassMessage|MassMessage]]. Was there an error? [[m:Talk:MassMessage|Report it!]]</small> </div> <!-- Messaggio inviato da User:Keegan (WMF)@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=9313374 --> == Pruposta di supprimà i pagini 1-2013 == Prupongu di supprimà i pagini [[1]], [[2]],... insin'à [[2013]] chì sò bioti. Sò stati creati cù u botu è sò fermi bioti. [[Utente:Paulu|Paulu]] ([[Discussioni utente:Paulu|discussioni]]) 18:58, 26 aos 2014 (UTC) == Grants to improve your project == :''Apologies for English. Please help translate this message.'' Greetings! The [[:m:Grants:IEG|Individual Engagement Grants program]] is accepting proposals for funding new experiments from September 1st to 30th. Your idea could improve Wikimedia projects with a new tool or gadget, a better process to support community-building on your wiki, research on an important issue, or something else we haven't thought of yet. Whether you need $200 or $30,000 USD, Individual Engagement Grants can cover your own project development time in addition to hiring others to help you. *'''[[:m:Grants:IEG#ieg-apply|Submit your proposal]]''' *'''Get help''': In [[:m:Grants:IdeaLab|IdeaLab]] or an upcoming [[:m:Grants:IdeaLab/Events#Upcoming_events|Hangout session]] [[Utente:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussioni utente:MediaWiki message delivery|discussioni]]) 16:52, 2 sit 2014 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:PEarley (WMF)@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:PEarley_(WMF)/Sandbox&oldid=9730503 --> == VisualEditor available on Internet Explorer 11 == <div class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:VisualEditor-logo.svg|right|frameless|200x200px]] VisualEditor will become available to users of Microsoft Internet Explorer 11 during today's regular software update. Support for some earlier versions of Internet Explorer is being worked on. If you encounter problems with VisualEditor on Internet Explorer, please contact the Editing team by leaving a message at [[:mw:VisualEditor/Feedback|VisualEditor/Feedback]] on Mediawiki.org. Happy editing, [[:mw:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]] 07:29, 11 sit 2014 (UTC). PS. Please subscribe to the [[:m:VisualEditor/Newsletter|global monthly newsletter]] to receive further news about VisualEditor. </div> <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/VisualEditor/All_Wikipedias&oldid=9829651 --> == VisualEditor News #8—2014 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> <div style="float:right;width:230px;margin-left:1em;border-style:solid;border-width:1px;padding:1em;"> [[File:VisualEditor-logo.svg|200px|center]][[File:TemplateData GUI editor with two parameters.png|alt=|centre|frameless|230x230px]]'''Did you know?''' <div class="thumbcaption" style="font-size: 90%;"> TemplateData is a separate program that organizes information about the parameters that can be used in a template. VisualEditor reads that data, and uses it to populate its simplified template dialogs. With the new TemplateData editor, it is easier to add information about parameters, because the ones you need to use are pre-loaded. See [[mw:Special:MyLanguage/Help:TemplateData|the help page for TemplateData]] for more information about adding TemplateData. [[:mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide|The user guide]] has information about how to use VisualEditor. </div></div> Since the last newsletter, the [[mw:VisualEditor|Editing]] team has reduced technical debt, simplified some workflows for template and citation editing, made major progress on Internet Explorer support, and fixed [https://bugzilla.wikimedia.org/buglist.cgi?list_id=349619&order=priority%252Cbug_severity&product=VisualEditor&query_format=advanced&resolution=FIXED&target_milestone=VE-deploy-2014-08-14&target_milestone=VE-deploy-2014-08-21&target_milestone=VE-deploy-2014-08-28&target_milestone=VE-deploy-2014-09-04&target_milestone=VE-deploy-2014-09-11&target_milestone=VE-deploy-2014-09-18&target_milestone=VE-deploy-2014-09-25&target_milestone=VE-deploy-2014-10-02 over 125 bugs and requests]. Several performance improvements were made, especially to the system around re-using references and reference lists. Weekly updates are posted [[mw:VisualEditor/status|on Mediawiki.org]]. There were three issues that required urgent fixes: a deployment error that meant that many buttons didn't work correctly (bugs [[bugzilla:69856|69856]] and [[bugzilla:69864|69864]]), a problem with edit conflicts that left the editor with nowhere to go ([[bugzilla:69150|bug 69150]]), and a problem in Internet Explorer 11 that replaced some categories with a link to the system message [[MediaWiki:Badtitletext]] ([[bugzilla:70894|bug 70894]]) when you saved. The developers apologize for the disruption, and thank the people who reported these problems quickly. === Increased support for devices and browsers === '''Internet Explorer 10 and 11 users now have access to VisualEditor'''. This means that about 5% of Wikimedia's users will now get an "Edit" tab alongside the existing "Edit source" tab. Support for Internet Explorer 9 is planned for the future. '''Tablet users''' browsing the site's mobile mode now have the option of using a mobile-specific form of VisualEditor. More editing tools, and availability of VisualEditor on smartphones, is planned for the future. The '''mobile version of VisualEditor''' was tweaked to show the context menu for citations instead of basic references ([[bugzilla:68897|bug 68897]]). A bug that broke the editor in iOS was corrected and released early ([[bugzilla:68949|bug 68949]]). For mobile tablet users, three bugs related to scrolling were fixed ([[bugzilla:66697|bug 66697]], [[bugzilla:68828|bug 68828]], [[bugzilla:69630|bug 69630]]). You can use VisualEditor on the mobile version of Wikipedia from your tablet by clicking on the cog in the top-right when editing a page and choosing which editor to use. === TemplateData editor === '''The tool for editing [[mw:Extension:TemplateData|TemplateData]] has been deployed to 30 more Wikipedias this week.''' Other Wikipedias and some other projects may receive access next month. This tool makes it easier to add TemplateData to the template's documentation. When the tool is enabled, it will add a button above every editing window for a template (including documentation subpages). To use it, edit the template page or a subpage, and then click the "{{int:templatedata-editbutton}}" button at the top. Read [[mw:Special:MyLanguage/Help:TemplateData|the help page for TemplateData]]. You can test the TemplateData editor [[mw:Template:Sandbox/doc|in a sandbox at Mediawiki.org]]. Remember that TemplateData should be placed either on a documentation subpage '''''or''''' on the template page itself. Only one block of TemplateData will be used per template. === Other changes === Several interface '''messages and labels were changed''' to be simpler, clearer, or shorter, based on feedback from translators and editors. The formatting of dialogs was changed, and more changes to the appearance will be coming soon, when VisualEditor implements the new MediaWiki theme from Design. (A preview of the theme is [[toollabs:oojs-ui/oojs-ui/demos/index.html#widgets-mediawiki-vector-ltr|available on Labs]] for developers.) The team also made some improvements for users of the '''Monobook''' skin that improved the size of text in toolbars and fixed selections that overlapped menus. VisualEditor-MediaWiki now supplies the <code class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">mw-redirect</code> and <code class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">mw-disambig</code> class on '''links to redirects and disambiguation pages''', so that user gadgets that colour in these types of links can be created. '''Templates' fields can be marked as '<code class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">required</code>' '''in TemplateData. If a parameter is marked as required, then you cannot delete that field when you add a new template or edit an existing one ([[bugzilla:60358|bug 60358]]). Language support improved by making annotations use bi-directional isolation (so they display correctly with cursoring behaviour as expected) and by fixing a bug that crashed VisualEditor when trying to edit a page with a <code class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">dir</code> attribute but no <code class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">lang</code> set ([[bugzilla:69955|bug 69955]]). === Looking ahead === The team posts details about planned work on the [[mw:VisualEditor/Roadmap|VisualEditor roadmap]]. The VisualEditor team [[mw:Cite-from-id|plans to add '''auto-fill features''']] '''for citations''' soon, perhaps in late October. The team is also working on support for '''adding rows and columns to tables''', and early work for this may appear within the month. <mark>Please comment on the design [[:mw:VisualEditor/Design/Table editor#Design Workflow for comments|at Mediawiki.org]].</mark> In the future, real-time collaborative editing may be possible in VisualEditor. Some early preparatory work for this was recently done. === Supporting your wiki === At Wikimania, several developers gave presentations about VisualEditor. A translation sprint focused on improving access to VisualEditor was supported by many people. '''Deryck Chan''' was the top translator. Special honors also go to '''संजीव कुमार (Sanjeev Kumar)''', '''Robby''', '''Takot''', '''Bachounda''', '''Bjankuloski06''' and '''Ата'''. A [[mw:VisualEditor/Translathon#Highlights from the Translathon|summary]] of the work achieved by the translation community is available. Thank you all for your work. This was the first translatable VisualEditor newsletter, so thanks to everybody who made this possible! If it hasn't been delivered in your language, and you'd like to help with translations in the future, please subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or contact <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[:m:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]]</span>, so that you will be notified when the next issue is due. VisualEditor can be made available to most non-Wikipedia projects. If your community would like to test VisualEditor, please contact product manager <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[m:User talk:Jdforrester (WMF)|James Forrester]]</span> or file an [https://bugzilla.wikimedia.org/enter_bug.cgi?product=VisualEditor&component=General enhancement request in Bugzilla]. Please join the [[:m:IRC office hours|office hours]] on Saturday, 18 October 2014 at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=18&min=00&sec=0&day=18&month=10&year=2014 18:00 UTC] (daytime for the Americas; evening for Africa and Europe) and on Wednesday, 19 November at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?msg=VisualEditor+office+hour+for+November&iso=20141119T16&p1=1440 16:00 UTC] on [[:w:IRC|IRC]]. ''Give feedback on VisualEditor at [[mw:VisualEditor/Feedback|mw:VisualEditor/Feedback.]] Subscribe or unsubscribe at [[:m:VisualEditor/Newsletter|Meta]]. Thank you!'' —<span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[:m:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]]</span> </div> 09:49, 13 utt 2014 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/MassMessage/VE_Global_Newsletter&oldid=10123380 --> == Meta RfCs on two new global groups == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Hello all, There are currently requests for comment open on meta to create two new global groups. The first is a group for members of the OTRS permissions queue, which would grant them autopatrolled rights on all wikis except those who opt-out. That proposal can be found at [[m:Requests for comment/Creation of a global OTRS-permissions user group]]. The second is a group for Wikimedia Commons admins and OTRS agents to view deleted file pages through the 'viewdeletedfile' right on all wikis except those who opt-out. The second proposal can be found at [[m:Requests for comment/Global file deletion review]]. We would like to hear what you think on both proposals. Both are in English; if you wanted to translate them into your native language that would also be appreciated. It is possible for individual projects to opt-out, so that users in those groups do not have any additional rights on those projects. To do this please start a local discussion, and if there is consensus you can request to opt-out of either or both at [[m:Stewards' noticeboard]]. Thanks and regards, [[m:User:Ajraddatz|Ajraddatz]] ([[m:User talk:Ajraddatz|talk]]) 18:04, 26 utt 2014 (UTC)</div> <!-- Messaggio inviato da User:Ajraddatz@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=10024331 --> == [[:en:Languages in censuses|Languages in censuses]] == Hello, Dear wikipedians. I invite you to edit and improve this article and to add information about your and other country.--[[Utente:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Discussioni utente:Kaiyr|discussioni]]) 11:28, 31 utt 2014 (UTC) == New Wikipedia Library Accounts Now Available (November 2014) == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''Apologies for writing in English, please help translate this into your local language.'' Hello Wikimedians! [[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|150px|The TWL OWL says sign up today :)]] [[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] is announcing signups today for, free, full-access accounts to published research as part of our [[m:The_Wikipedia_Library/Journals|Publisher Donation Program]]. You can sign up for: *'''DeGruyter''': 1000 new accounts for English and German-language research. Sign up on one of two language Wikipedias: **[[w:en:Wikipedia:De_Gruyter|English signup]] **[[w:de:Wikipedia:De_Gruyter|Deutsch signup]] *'''[[w:en:Wikipedia:Fold3|Fold3]]''': 100 new accounts for American history and military archives *'''[[w:en:Wikipedia:ScotlandsPeople|Scotland's People]]''': 100 new accounts for Scottish genealogy database *'''[[w:en:Wikipedia:BNA|British Newspaper Archive]]''': expanded by 100+ accounts for British newspapers *'''[[w:en:Wikipedia:HighBeam|Highbeam]]''': 100+ remaining accounts for newspaper and magazine archives *'''[[w:en:Wikipedia:Questia| Questia]]''': 100+ remaining accounts for journal and social science articles *'''[[w:en:Wikipedia:JSTOR|JSTOR]]''': 100+ remaining accounts for journal archives Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: sign up today! <br>--[[w:en:Wikipedia:TWL/Coordinators|The Wikipedia Library Team]].23:19, 5 nuv 2014 (UTC) :''You can host and coordinate signups for a Wikipedia Library branch in your own language. Please contact [[m:User:Ocaasi_(WMF)|Ocaasi (WMF)]].''<br> :<small>This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].</small> </div> <!-- Messaggio inviato da User:Sadads@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&oldid=9909230 --> == Global AbuseFilter == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Hello, [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]] is a MediaWiki extension used to detect likely abusive behavior patterns, like pattern vandalism and spam. In 2013, [[m:Special:Mylanguage/Global AbuseFilter|Global AbuseFilters]] were enabled on a limited set of wikis including Meta-Wiki, MediaWiki.org, Wikispecies and (in early 2014) all the "[https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=small.dblist small wikis]". Recently, global abuse filters were enabled on "[https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=medium.dblist medium sized wikis]" as well. These filters are currently managed by stewards on Meta-Wiki and have shown to be very effective in preventing mass spam attacks across Wikimedia projects. However, there is currently no policy on how the global AbuseFilters will be managed although there are proposals. There is an ongoing [[m:Requests for comment/Global AbuseFilter|request for comment]] on policy governing the use of the global AbuseFilters. In the meantime, specific wikis can opt out of using the global AbuseFilter. These wikis can simply add a request to [[m:Global AbuseFilter/Opt-out wikis|this list]] on Meta-Wiki. More details can be found on [[m:Special:Mylanguage/Global AbuseFilter/2014 announcement|this page]] at Meta-Wiki. If you have any questions, feel free to ask on [[m:Talk:Global AbuseFilter|m:Talk:Global AbuseFilter]]. Thanks, [[m:User:PiRSquared17|PiRSquared17]], [[m:User:Glaisher|Glaisher]]</div> — 17:34, 14 nuv 2014 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Glaisher@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_AbuseFilter/2014_announcement_distribution_list&oldid=10495115 --> == VisualEditor News #9—2014 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> <div style="float:right;width:230px;margin-left:1em;border-style:solid;border-width:1px;padding:1em;"> [[File:VisualEditor-logo.svg|200px|center]][[File:VisualEditor - moble tablet switching.png|alt=Screenshot on an iPad, showing how to switch from one editor to the other|centre|frameless|230x230px]] '''Did you know?''' <div class="thumbcaption" style="font-size: 90%;"> VisualEditor is also available on the mobile version of Wikipedia. Log in and click the pencil icon to open the page you want to edit. Click on the gear-shaped settings button in the upper-right corner to pick which editor to use. Choose "{{int:Mobile-frontend-editor-visual-editor}}" to use VisualEditor, or "{{int:Mobile-frontend-editor-source-editor}}" to use the wikitext editor. It will remember whether you used wikitext or VisualEditor, and use the same editor the next time you edit an article. [[:mw:VisualEditor/User guide|The user guide]] has information about how to use VisualEditor. Not all features are available on the mobile website. </div></div> Since the last newsletter, the [[mw:VisualEditor|Editing Team]] has fixed many [https://bugzilla.wikimedia.org/buglist.cgi?list_id=355757&product=VisualEditor&query_format=advanced&resolution=FIXED&target_milestone=VE-deploy-2014-10-09&target_milestone=VE-deploy-2014-10-16&target_milestone=VE-deploy-2014-10-23%20%281.25wmf5%29&target_milestone=VE-deploy-2014-10-29%20%281.25wmf6%29 bugs and requests], and worked on support for editing tables and for using non-Latin languages. Their weekly updates are posted [[mw:VisualEditor/status|on Mediawiki.org]]. Informal notes from the recent quarterly review were posted [[m:WMF_Metrics_and_activities_meetings/Quarterly_reviews/Editing/October_2014|on Meta]]. === Recent improvements === Basic support for '''inserting tables''' and changing the number of rows and columns in them was just introduced to Wikipedias. Advanced features, like dragging columns to different places, will be added later. To help editors find the most important items more quickly, some items in the toolbar menus are now hidden behind '''a "{{int:Ooui-toolbar-more}}" item''', such as "{{int:Visualeditor-annotationbutton-underline-tooltip}}" in the styling menu. The French Wikipedia should see '''better search results''' for links, templates, and media because the [[:mw:Help:CirrusSearch|new search engine]] was turned on for everyone there. This change is expected at the Chinese and German Wikipedias this week, and the following week at the English Wikipedia. The "pawn" system has been mostly replaced. Bugs in this system sometimes added a chess pawn character to wikitext. The replacement provides better support for '''non-Latin languages''', with full support hopefully coming soon. VisualEditor is now provided to editors who use '''Internet Explorer''' 10 or 11 on desktop and mobile devices. Internet Explorer 9 is not supported yet. The '''keyboard shortcuts''' for items in the toolbar menus are now shown in the menus. VisualEditor will replace the existing design with a '''new theme''' from the [[mw:Design|User Experience/Design group]]. The appearance of dialog boxes has already changed in the mobile version. The appearance on desktops will change soon. You are welcome to compare [[toollabs:oojs-ui/oojs-ui/demos/index.html#widgets-apex-vector-ltr|the old "Apex" design]] and [[toollabs:oojs-ui/oojs-ui/demos/index.html#widgets-mediawiki-vector-ltr|the new "MediaWiki" theme]] which will replace it. Several bugs were fixed for internal and external links. Improvements to MediaWiki's search solved an annoying problem: If you searched for the full name of the page or file that you wanted to link, sometimes the search engine could not find the page. A link inside a template to a local page that does not exist will now show red, exactly as it does when reading the page. Due to an error, for about two weeks this also affected all external links inside templates. Opening an auto-numbered link node like [http://example.com] with the keyboard used to open the wrong link tool. These problems have all been fixed. === TemplateData === '''The tool for quickly editing [[mw:Extension:TemplateData|TemplateData]] has been deployed to all Wikimedia Foundation wikis on Thursday, 6 November.''' This tool was already available on the biggest 40 Wikipedias, and now all wikis will have access to it. This tool makes it easier to add TemplateData to the template's documentation. When the tool is enabled, it will add a button above every editing window for a template (including documentation subpages). To use it, edit the template or a subpage, and then click the "{{int:templatedata-editbutton}}" button at the top. Read [[mw:Help:TemplateData|the help page for TemplateData]] to learn more about it. You can test the TemplateData editor [[mw:Template:Sandbox/doc|in a sandbox at Mediawiki.org]]. Remember that TemplateData should be placed either on a documentation subpage '''''or''''' on the template page itself. Only one block of TemplateData will be used per template. You can use the '''new autovalue setting''' to pre-load a value into a template. This can be used to substitute dates, as in [https://en.wikipedia.org/w/index.php?diff=632356794&oldid=632356402 this example], or to add the most common value for that parameter. The autovalue can be overridden by the editor, by typing something else in the field. In TemplateData, you may '''define a parameter as "required"'''. The template dialog box in VisualEditor will warn editors if they leave a "required" parameter empty, and they will not be able to delete that parameter. If the template can function without this parameter, then please mark it as "{{int:Templatedata-doc-param-status-suggested}}" or "{{int:Templatedata-doc-param-status-optional}}" in TemplateData instead. === Looking ahead === The VisualEditor team [[mw:Cite-from-id|plans to add '''auto-fill features''']] '''for citations''' soon. The appearance of the media search dialog will improve, to make picking between possible images easier and more visual. The team posts details about planned work on the [[mw:VisualEditor/Roadmap|VisualEditor roadmap]]. The [[mw:Help:VisualEditor/User_guide|user guide]] is being updated to add information about editing tables. The translations of the user guide for most languages except Spanish, French, and Dutch are significantly out of date. '''Please help [https://www.mediawiki.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Help%3AVisualEditor%2FUser+guide&action=page&filter= complete the current translations]''' for users who speak your language. [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=User_talk:Whatamidoing_(WMF)&action=edit&section=new Talk to us] if you need help exporting the translated guide to your wiki. '''You can influence VisualEditor's design'''! Tell the VisualEditor team what you want changed during the [[:m:IRC office hours|office hours]] via [[:en:IRC|IRC]]. The next sessions are on Wednesday, 19 November at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?msg=VisualEditor+office+hour+for+November&iso=20141119T16&p1=1440 16:00 UTC] and on Wednesday 7 January 2015 at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=22&min=00&sec=0&day=7&month=1&year=2015 22:00 UTC]. You can also share your ideas at [[mw:VisualEditor/Feedback|mw:VisualEditor/Feedback.]] Also, '''user experience researcher''' [[:mw:User:ARipstra (WMF)|Abbey Ripstra]] is looking for editors to show her how they edit Wikipedia. Please [https://jfe.qualtrics.com/form/SV_6R04ammTX8uoJFP sign up for the research program] if you would like to hear about opportunities. If you would like to help with translations of this newsletter, please subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or contact [https://www.mediawiki.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&action=edit&section=new us] directly, so that we can notify you when the next issue is ready. Subscribe or unsubscribe at [[:m:VisualEditor/Newsletter|Meta]]. Thank you! —<span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[:m:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]]</span> </div> 23:29, 14 nuv 2014 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/MassMessage/VE_Global_Newsletter&oldid=10491257 --> == New Wikipedia Library Accounts Now Available (December 2014) == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''Apologies for writing in English, please help translate this into your local language.'' Hello Wikimedians! [[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|150px|The TWL OWL says sign up today :)]] [[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] is announcing signups today for, free, full-access accounts to published research as part of our [[m:The_Wikipedia_Library/Journals|Publisher Donation Program]]. You can sign up for new accounts and research materials from: *[[w:en:WP:ELSEVIER|Elsevier]] - science and medicine journals and books *[[w:en:WP:RSC Gold|Royal Society of Chemistry]] - chemistry journals *[[w:en:wp:Pelican Books|Pelican Books]] - ebook monographs *[[w:en:WP:Public Catalogue Foundation|Public Catalogue Foundation]]- art books Other partnerships with accounts available are listed on [[w:en:WP:The_Wikipedia_Library/Journals|our partners page]]. Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: sign up today! <br>--[[w:en:Wikipedia:TWL/Coordinators|The Wikipedia Library Team]].00:22, 18 dic 2014 (UTC) :''You can host and coordinate signups for a Wikipedia Library branch in your own language. Please contact [[m:User:Ocaasi_(WMF)|Ocaasi (WMF)]].''<br> :<small>This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].</small> </div> <!-- Messaggio inviato da User:Sadads@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&oldid=10542996 --> == VisualEditor News #10—2014 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> <div style="margin:0.5em;{{#switch:ltr|rtl=float:left;margin-left:0;|#default=float:right;margin-right:0;}}width:230px;border:1px solid #AAA;padding:0.5em"> [[File:VisualEditor-logo.svg|200x70px|center|frameless|alt=VisualEditor]] [[File:VisualEditor table editing add and remove columns.png|230x230px|center|frameless|alt=Screenshot showing how to add or remove columns from a table]] '''Did you know?''' <div class="thumbcaption" style="font-size:90%;"> Basic table editing is now available in VisualEditor. You can add and remove rows and columns from tables at the click of a button. [[:mw:VisualEditor/User guide|The user guide]] has more information about how to use VisualEditor. </div> </div> Since the last newsletter, the [[mw:VisualEditor|Editing Team]] has fixed many bugs and worked on table editing and performance. Their weekly status reports are posted [[mw:VisualEditor/status|on mediawiki.org]]. Upcoming plans are posted at the [[mw:VisualEditor/Roadmap|VisualEditor roadmap]]. '''VisualEditor was deployed to several hundred remaining wikis''' as an opt-in [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|beta feature]] at the end of November, except for most Wiktionaries (which depend heavily upon templates) and all Wikisources (which await integration with [[mw:Extension:Proofread Page|ProofreadPage]]). === Recent improvements === Basic support for '''editing tables''' is now available. You can add and delete tables, add and remove rows and columns, set or remove a caption for a table, and merge cells together. To change the contents of a cell, double-click inside it. More features will be added in the coming months. In addition, VisualEditor now ignores broken, invalid <code class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">rowspan</code> and <code class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">colspan</code> elements, instead of trying to repair them. You can now use '''find and replace''' in VisualEditor, reachable through the tool menu or by pressing <kbd><code class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">^ Ctrl</code></kbd>+<kbd><code class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">F</code></kbd> or <kbd><code class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">⌘ Cmd</code></kbd>+<kbd><code class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">F</code></kbd>. You can now create and edit simple <code class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><nowiki><blockquote></nowiki></code> paragraphs for quoting and indenting content. This changes a "{{Int:Visualeditor-formatdropdown-format-paragraph}}" into a "{{Int:Visualeditor-formatdropdown-format-blockquote}}". Some '''new keyboard sequences''' can be used to format content. At the start of the line, typing "<code class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">* </code>" will make the line a bullet list; "<code class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">1.</code>" or "<code class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">#</code>" will make it a numbered list; "<code class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">==</code>" will make it a section heading; "<code class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">: </code>" will make it a blockquote. If you didn't mean to use these tools, you can press undo to undo the formatting change. There are also two other keyboard sequences: "<code class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><nowiki>[[</nowiki></code>" for opening the link tool, and "<code class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><nowiki>{{</nowiki></code>" for opening the template tool, to help experienced editors. The existing standard keyboard shortcuts, like <kbd><code class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">^ Ctrl</code></kbd>+<code class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">K</code> to open the link editor, still work. If you add a category that has been redirected, then VisualEditor now adds its target. Categories without description pages show up as red. You can again create and edit '''galleries''' as wikitext code. === Looking ahead === The current VisualEditor design will be replaced with a '''new theme''' designed by the [[mw:Design|User Experience group]]. The new theme will be visible for desktop systems at mediawiki.org in late December and on other sites in early January. (You can see a developer preview of [[toollabs:oojs-ui/oojs-ui/demos/index.html#widgets-apex-vector-ltr|the old "Apex" theme]] and [[toollabs:oojs-ui/oojs-ui/demos/index.html#widgets-mediawiki-vector-ltr|the new "MediaWiki" one]] which will replace it.) The Editing team [[mw:Cite-from-id|plans to add '''auto-fill features''']] '''for citations''' in January. Planned changes to the media search dialog will make choosing between possible images easier. === Let's work together === * Share your ideas and ask questions at [[mw:VisualEditor/Feedback|mw:VisualEditor/Feedback]]. * Translations of the [[mw:Help:VisualEditor/User_guide|user guide]] for most languages are outdated. Only Ukrainian, Portuguese, Spanish, French, and Dutch translations are nearly current. Please help [https://www.mediawiki.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Help%3AVisualEditor%2FUser+guide&language=&action=page&filter= complete the current translations] for users who speak your language. * Talk to the Editing team during the [[:m:IRC office hours|office hours]] via [[:en:IRC|IRC]]. The next session is on Wednesday, 7 January 2015 at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=22&min=00&sec=0&day=7&month=1&year=2015 22:00 UTC]. * File requests for language-appropriate "{{Int:visualeditor-annotationbutton-bold-tooltip}}" and "{{Int:visualeditor-annotationbutton-italic-tooltip}}" icons for the character formatting menu [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/create/?projects=PHID-PROJ-dafezmpv6huxg3taml24 in Phabricator]. * The design research team wants to see how real editors work. Please [https://jfe.qualtrics.com/form/SV_6R04ammTX8uoJFP sign up for their research program]. * If you would like to help with translations of this newsletter, please subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&action=edit&section=new contact us] directly, so that we can notify you when the next issue is ready. Subscribe or unsubscribe at [[:m:VisualEditor/Newsletter|Meta]]. Thank you! — <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[:m:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]]</span> </div> 18:59, 26 dic 2014 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=10823356 --> == Universal Language Selector will be enabled by default again on this wiki by 21 February 2014 == <div class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> On January 21 2014 the MediaWiki extension [[mw:Universal Language Selector|Universal Language Selector]] (ULS) was [[mw:Universal Language Selector/Announcement Jan2014|disabled]] on this wiki. A new preference was added for logged-in users to turn on ULS. This was done to prevent slow loading of pages due to ULS webfonts, a behaviour that had been observed by the Wikimedia Technical Operations team on some wikis. We are now ready to enable ULS again. The temporary preference to enable ULS will be removed. A [[commons:File:ULS-font-checkbox.png|new checkbox]] has been added to the Language Panel to enable/disable font delivery. This will be unchecked by default for this wiki, but can be selected at any time by the users to enable webfonts. This is an interim solution while we improve the feature of webfonts delivery. You can read the [[mw:Universal Language Selector/Announcement Feb2014|announcement]] and the [[mw:Universal Language Selector/Upcoming Development Plan|development plan]] for more information. Apologies for writing this message only in English. Thank you. [[m:User_talk:Runab WMF|Runa]] -- 12:59, 1 fer 2014 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Runab WMF@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ULS_Reenable_2014&oldid=7490703 --> == Changes to the default site typography coming soon == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> This week, the typography on Wikimedia sites will be updated for all readers and editors who use the default "Vector" skin. This change will involve new serif fonts for some headings, small tweaks to body content fonts, text size, text color, and spacing between elements. The schedule is: * '''April 1st''': non-Wikipedia projects will see this change live * '''April 3rd''': Wikipedias will see this change live This change is very similar to the "Typography Update" Beta Feature that has been available on Wikimedia projects since November 2013. After several rounds of testing and with feedback from the community, this Beta Feature will be disabled and successful aspects enabled in the default site appearance. Users who are logged in may still choose to use another skin, or alter their [[Special:MyPage/vector.css|personal CSS]], if they prefer a different appearance. Local [[MediaWiki:Common.css|common CSS]] styles will also apply as normal, for issues with local styles and scripts that impact all users. For more information: * [[mw:Typography refresh|Summary of changes and FAQ]] * [[mw:Talk:Typography refresh|Discussion page]] for feedback or questions * [https://blog.wikimedia.org/2014/03/27/typography-refresh/ Post] on blog.wikimedia.org -- [[m:User:Steven (WMF)|Steven Walling]] (Product Manager) on behalf of the Wikimedia Foundation's [[mw:Design|User Experience Design]] team -- 12:59, 1 fer 2014 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Steven (WMF)@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=7990801 --> == Monuments of Spain Challenge == Excuse me for not speaking Corsu yet. [[:es:Wikimedia España|Wikimedia España]] invites you to join the Monuments of Spain Challenge. And what’s that? It’s a contest. You have to edit, translate or expand articles about the Spanish monuments and you will be granted points. So you’re not just writing about wonderful buildings: you can get prizes! The time of the contest will include all October and any information you may need is [https://meta.wikimedia.org/wiki/Monuments_of_Spain_Challenge/en right here]. Join in and good luck! PS: We would be grateful if you could translate this note into Corsu. [[:es:Usuario:B25es|B25es]] on behalf of Wikimedia España. -- 12:59, 1 fer 2014 (UTC) lr1nzibukvg4bibc61pkr99lwlm0vxu Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archiviu/2015 4 19848 369835 357132 2021-01-03T21:28:33Z Jumpy01 11155 Jumpy01 ha spostato la pagina [[Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archivio/2015]] a [[Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archiviu/2015]] senza lasciare redirect wikitext text/x-wiki == VisualEditor News #1—2015 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:VisualEditor-logo.svg|300px|right|frameless|alt=VisualEditor]] Since the last newsletter, the [[mw:VisualEditor|Editing Team]] has fixed many bugs and worked on VisualEditor's appearance, the coming Citoid reference service, and support for languages with complex input requirements. Status reports are posted [[mw:VisualEditor/status|on mediawiki.org]]. Upcoming plans are posted at the [[mw:VisualEditor/Roadmap|VisualEditor roadmap]]. The Wikimedia Foundation has named [[:mw:Wikimedia_Engineering/2014-15_Goals#Top_departmental_priorities_for_Q3_.28January-March_2015.29|its top priorities for this quarter]] (January to March). The first priority is making VisualEditor ready for deployment by default to all new users and logged-out users at the remaining large Wikipedias. You can help identify these requirements. <mark>There will be weekly '''triage meetings '''which''' will be open to volunteers''' beginning Wednesday, 11 February 2015 at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20150211T12&p1=224&ah=1 12:00 (noon) PST] (20:00 UTC). </mark> Tell Vice President of Engineering [[:foundation:User:Damon_Sicore_(WMF)|Damon Sicore]], Product Manager [[:mw:User:Jdforrester_(WMF)|James Forrester]] and other team members which bugs and features are most important to you. The decisions made at these meetings will determine what work is necessary for this quarter's goal of making VisualEditor ready for deployment to new users. The presence of volunteers who enjoy contributing MediaWiki code is particularly appreciated. Information about how to join the meeting will be posted at [[:mw:Talk:VisualEditor/Portal|mw:Talk:VisualEditor/Portal]] shortly before the meeting begins. Due to some breaking changes in MobileFrontend and VisualEditor, VisualEditor was not working correctly on the mobile site for a couple of days in early January. The teams apologize for the problem. === Recent improvements === The''' new design for VisualEditor''' aligns with MediaWiki's [[mw:Frontend standards group|Front-End Standards]] as led by the Design team. Several new versions of the [[mw:OOjs UI|OOjs UI]] library have also been released, and these also affect the appearance of VisualEditor and other MediaWiki software extensions. Most changes were minor, like changing the text size and the amount of white space in some windows. Buttons are consistently color-coded to indicate whether the action: * starts a new task, like opening the {{int:visualeditor-toolbar-savedialog}} dialog: <span style="background-color: #015ccc; color:white"> blue </span>, * takes a constructive action, like inserting a citation: <span style="background-color: #008c6d; color:white"> green </span>, * might remove or lose your work, like removing a link: <span style="background-color: #a7170f; color:white"> red </span>, or * is neutral, like opening a link in a new browser window: <span style="color: 757575"> gray </span>. The '''TemplateData editor''' has been completely re-written to use a different design based on the same OOjs UI system as VisualEditor. ([https://phabricator.wikimedia.org/T67815 T67815], [https://phabricator.wikimedia.org/T73746 T73746].) This change fixed a couple of existing bugs and improved usability. ([https://phabricator.wikimedia.org/T73077 T73077], [https://phabricator.wikimedia.org/T73078 T73078].) '''Search and replace''' in long documents is now faster. It does not highlight every occurrence if there are more than 100 on-screen at once.([https://phabricator.wikimedia.org/T78234 T78234].) Editors at the Hebrew and Russian Wikipedia requested the ability to use VisualEditor in the "Article Incubator" or drafts namespace. ([https://phabricator.wikimedia.org/T86688 T86688], [https://phabricator.wikimedia.org/T87027 T87027].) If your community would like '''VisualEditor enabled on another namespace''' on your wiki, then you can file a request in Phabricator. Please include a link to a community discussion about the requested change. === Looking ahead === The Editing team will soon add '''auto-fill features''' '''for citations'''. The '''[[mw:Citoid|Citoid service]]''' takes a [[w:URL|URL]] or [[w:en: Digital object identifier|DOI]] for a reliable source, and returns a pre-filled, pre-formatted bibliographic citation. After creating it, you will be able to change or add information to the citation, in the same way that you edit any other pre-existing citation in VisualEditor. Support for ISBNs, PMIDs, and other identifiers is planned. Later, editors will be able to contribute to the Citoid service's definitions for each website, to improve precision and reduce the need for manual corrections. We will need editors to help test the '''new design of the special character inserter''', especially if you speak Welsh, Breton, or another language that uses diacritics or special characters extensively. The new version should be available for testing next week. Please contact [[:en:User:Whatamidoing (WMF)|User:Whatamidoing (WMF)]] if you would like to be notified when the new version is available. After the special character tool is completed, VisualEditor will be deployed to all users at [[:mw:VisualEditor/Rollouts|Phase 5 Wikipedias]]. This will affect about 50 mid-size and smaller Wikipedias, including '''Afrikaans, Azerbaijani, Breton, Kyrgyz, Macedonian, Mongolian, Tatar, and Welsh'''. The date for this change has not been determined. === Let's work together === *Share your ideas and ask questions at [[mw:VisualEditor/Feedback|mw:VisualEditor/Feedback]]. *Please help [https://www.mediawiki.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Help%3AVisualEditor%2FUser+guide&language=&action=page&filter= complete translations of the user guide] for users who speak your language. *Join the weekly bug triage meetings beginning Wednesday, 11 February 2015 at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20150211T12&p1=224&ah=1 12:00 (noon) PST] (20:00 UTC); information about how to join the meeting will be posted at [[mw:Talk:VisualEditor/Portal]] shortly before the meeting begins, and you can also contact [[mw:User:Jdforrester (WMF)|James F.]] to learn more about this initiative. *Talk to the Editing team during the [[:m:IRC office hours|office hours]] via [[:en:IRC|IRC]]. The next session is on Thursday, 19 February 2015 at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=19&min=00&sec=0&day=19&month=2&year=2015 19:00 UTC]. *Subscribe or unsubscribe at [[:m:VisualEditor/Newsletter|Meta]]. If you would like to help with translations of this newsletter, please subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&action=edit&section=new contact us] directly, so that we can notify you when the next issue is ready. Thank you! — <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[:m:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]]</span> </div> 18:30, 5 fer 2015 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=10839689 --> == Ci vediamo a Milano? (Con Lila Tretikov) == Ciao :) Sto passando da tutti i progetti italofoni (e affini!) per segnalare [[:w:it:Wikipedia:Raduni/Lila a Milano 2015|l'importante appuntamento di settimana prossima]] con l'Executive Director della Wikimedia Foundation (mi scuso con chi legge la notizia più volte). Come ho detto altrove, lei verrà per conoscere la comunità italofona, per vedere facce nuove, per sentire voci nuove. Incontri come questi sono fondamentali per una persona come lei, che non viene dal Movimento, per conoscerlo e capirlo, integrando altre occasioni di contatto (ad es. Wikimania) magari più "superficiali", durante i quali molte più persone ci tengono a presentarsi e a interagire con lei, o più formali (l'impressione che ci fa qualcuno sotto i riflettori di un palcoscenico può essere anche molto diversa quando il contesto cambia). Se potete, dunque, non fatevi "rappresentare"! E date le diversità tra le comunità di Wikipedia e quelle degli altri progetti, venite anche per raccontarle quanto siano belli e importanti questi ultimi! Spero di vedervi lì! A presto, --[[Utente:Elitre|Elitre]] ([[Discussioni utente:Elitre|discussioni]]) 19:50, 12 fer 2015 (UTC) (Se avete domande, fatele nella pagina linkata, o potrei perdermele.) == [Global proposal] m.{{SITENAME}}.org: {{int:group-all}} {{int:right-edit}} == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:Mediawiki-mobile-smartphone.png|thumb|MediaWiki mobile]] Hi, this message is to let you know that, on domains like {{CONTENTLANGUAGE}}.'''m'''.wikipedia.org, '''unregistered users cannot edit'''. At the Wikimedia Forum, where global configuration changes are normally discussed, a few dozens users [[m:Wikimedia Forum#Proposal: restore normal editing permissions on all mobile sites|propose to restore normal editing permissions on all mobile sites]]. Please read and comment! Thanks and sorry for writing in English, [[m:User:Nemo_bis|Nemo]] 22:32, 1 mar 2015 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Nemo bis@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=11428885 --> == New Wikipedia Library Accounts Available Now (March 2015) == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''Apologies for writing in English, please help translate this into your local language.'' Hello Wikimedians! [[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|150px|The TWL OWL says sign up today!]] [[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] is announcing signups today for, free, full-access accounts to published research as part of our [[m:The_Wikipedia_Library/Journals|Publisher Donation Program]]. You can sign up for new accounts and research materials from: *[[w:en:WP:Project MUSE|Project MUSE]] — humanities and social science books and journals *[[w:en:Wikipedia:DynaMed|DynaMed]] — clinical reference tool for medical topics *[[w:en:Wikipedia:Royal Pharmaceutical Society|Royal Pharmaceutical Society]] — pharmaceutical information and practice resources *[[w:en:Wikipedia:Women_Writers_Online|Women Writers Online]] — a digital humanities database focused on women's literature *[[w:en:Wikipedia:Newspapers.com|Newspapers.com]] — American newspapers database w/ Open Access opportunities (expansion of accounts) Many other partnerships with accounts available are listed on [[w:en:WP:The_Wikipedia_Library/Journals|our partners page]]. Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: sign up today! <br>--[[w:en:Wikipedia:TWL/Coordinators|The Wikipedia Library Team]] 21:14, 2 mar 2015 (UTC) :''Help us coordinate Wikipedia Library's distribution of accounts, communication of access opportunities and more! Please join our team at [[w:en:Wikipedia:The_Wikipedia_Library/Coordinators/Signup|our new coordinator page]].''<br> :<small>This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].</small> </div> <!-- Messaggio inviato da User:Sadads@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&oldid=10785744 --> == Inspire Campaign: Improving diversity, improving content == This March, we’re organizing an Inspire Campaign to encourage and support new ideas for improving gender diversity on Wikimedia projects. Less than 20% of Wikimedia contributors are women, and many important topics are still missing in our content. We invite all Wikimedians to participate. If you have an idea that could help address this problem, please get involved today! The campaign runs until March 31. All proposals are welcome - research projects, technical solutions, community organizing and outreach initiatives, or something completely new! Funding is available from the Wikimedia Foundation for projects that need financial support. Constructive, positive feedback on ideas is appreciated, and collaboration is encouraged - your skills and experience may help bring someone else’s project to life. Join us at the Inspire Campaign and help this project better represent the world’s knowledge! :*[[:m:Grants:IdeaLab/Inspire|Inspire Campaign main page]] ''(Sorry for the English - please translate this message!)'' [[Utente:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussioni utente:MediaWiki message delivery|discussioni]]) 20:01, 4 mar 2015 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:PEarley (WMF)@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:PEarley_(WMF)/Inspire_Mass_Message&oldid=11457822 --> == SUL finalization update == <div class="mw-content-ltr"> Hi all,apologies for writing in English, please read [[m:Single_User_Login_finalisation_announcement/Schema_announcement|this page]] for important information and an update involving [[m:Help:Unified login|SUL finalization]], scheduled to take place in one month. Thanks. [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 19:45, 13 mar 2015 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Keegan (WMF)@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Keegan_(WMF)/Everyone_but_meta_and_de&oldid=11538208 --> == Wikipedia:Amministratori == ciao a tutti vorrei sapere chi sono gli amministratori della '''co.wiki'''.. c'è una pagina apposita?? --[[Utente:SurdusVII|'''Surdus''']][[Discussioni utente:SurdusVII|'''VII''']] 10:12, 14 mar 2015 (UTC) == wikipedia sassaresu == ciao a tutti, vorrei sapere se posso trasferire tutti gli articoli che ho creato in '''''incubator''''', la '''sdc.wiki''', dato che mi hanno detto che il sassaresu è un dialetto della lingua corsa.. perciò posso trasferire qua i miei ultimi contributi dall'incubator a qui?? è possibile?? --[[Utente:SurdusVII|'''Surdus''']][[Discussioni utente:SurdusVII|'''VII''']] 10:14, 14 mar 2015 (UTC) :Salutu o Surdus ! U parè chì u sassaresu hè un dialettu corsu hè tuttu à fattu esageratu. Ci sò i similarità trà u sassaresu è u corsu, ma ci sò dinò i diffarenzi impurtanti. S'è tù voli un articulu in sassaresu, u megliu hè di dumandà à calchissia chì scrivi u sassaresu di fà ti una traduzzioni. In co.wiki ci sò soli articuli in corsu. Tanti saluti. [[Utente:Paulu|Paulu]] ([[Discussioni utente:Paulu|discussioni]]) 17:43, 14 mar 2015 (UTC) ::Salve. Ho invitato io Surdus a trovare come soluzione questa perché il sassarese e il gallurese non avrebbero patria in sc.wiki , non essendo sardo. E non sono neanche lingue a sé. Tecnicamente sono considerati varianti del corso e anche a me paiono molto vicini. Io credo che l'unica soluzione sia permettere ai parlanti sassarese e gallurese di scrivere in co.wiki , magari con una bandierina, come facciamo in sardo, per indicare la variante. Allo stesso modo dunque i parlanti tabarkino potrebbero scrivere nella wiki ligure e gli algheresi in quella catalana. Così come i lombardi siciliani in quella lombarda e gli albanesi o greci calabresi in quella albanese o greca. Non ci possiamo aspettare che nasca una wiki, per esempio, per la variante albanese parlata da pochi in Calabria. Qui si spiega il fatto delle varianti: https://co.wikipedia.org/wiki/Lingua_corsa#Aghja_di_diffusione_di_u_corsu Qui un esempio di bandierina. https://sc.wikipedia.org/wiki/Lu_Xun Chiederei di aprire una discussione a proposito di ciò. Che dite? Saluti. --[[Utente:Elcaracol|Elcaracol]] ([[Discussioni utente:Elcaracol|discussioni]]) 19:03, 14 mar 2015 (UTC) :::ciao, [[Utente:Paulu|Paulu]] e [[Utente:Elcaracol|Elcaracol]], quindi cosa si fa?? cioè cosa facciamo?? di ciò significa che posso trasferire tutti i contributi dall'incubator sdc.wiki a qui con una bandierina sdc.wiki?? --[[Utente:SurdusVII|<span style="color:#E30B5C">'''Surdus'''</span>]][[Discussioni utente:SurdusVII|<span style="color:#E30B5C">'''VII'''</span>]] 08:01, 15 mar 2015 (UTC) :Innò. Pà a lingua sassaresa, ci hè l'incubatori chì l'hè didicatu. L'articlui in lingua sassaresa ùn ani nienti à fà annantu'è wikipedia in lingua corsa. A lingua sassaresa (cunsidarata una lingua indepindenti da l'Unesco) ùn hè micca a lingua corsa: ci hè troppu diffarenzi: vucabulariu, grammatica è sintassa. Quandu si leghjenu l'articuli in sassaresu annantu à l'incubatori, ùn ci hè niscunu corsu chì i pò cunsidarà comm'è lingua corsa. [[Utente:Paulu|Paulu]] ([[Discussioni utente:Paulu|discussioni]]) 10:06, 15 mar 2015 (UTC) :::Grazie per la risposta. Accetto la vostra opinione. Io mi basavo sulle notizie che avevo io, che son quelle che son scritte anche in wiki e anche in co.wiki e che ho studiato qua e là. Ovvero sassarese come variante del corso. Non ho mai sentito parlare di lingua sassarese indipendente. In ogni caso non conta. Perché, al di là di come si chiamino le cose, se voi dite che è troppo distante (ma la domanda sarebbe: "più distante di logudorese e campidanese? perché anche quelle sono molto distanti, ma le accomuniamo"), prendo atto e teniamo la separazione. Sperando che i sassaresofoni o galluresofoni vogliano e/o possano contribuire. Grazie ancora per l'aiuto e l'attenzione. E ancora buon lavoro. --[[Utente:Elcaracol|Elcaracol]] ([[Discussioni utente:Elcaracol|discussioni]]) 11:04, 15 mar 2015 (UTC) ::::Hè vera chì quissi sò sughjetti chì t'ani a so impurtanza è devini essa discutiti. Scrivu avà in inglesu chì 'ssa discussioni pò intarissà altri wikipedii. Ti ringraziu pà 'ssa risposta è 'ssa discussioni. Bona scianza pà a wikipedia sassaresa ! [[Utente:Paulu|Paulu]] ([[Discussioni utente:Paulu|discussioni]]) 18:55, 16 mar 2015 (UTC) ::::I shall address some points that that are inherent to your question and that on my view, have some importance, and could be helpful to other related encyclopedias. ::::1) The status of a language is often a matter of controversy and experts often disagree. For our present purposes, we need an objective criterion that defines the status of a given language. The Unesco red list of languages (http://www.helsinki.fi/~tasalmin/europe_index.html) can be our best guide here and deserve these purposes. On Unesco's classification, sassarese and corsican are thus autonomous languages. It is also the case for the gallurese language. The red list also mention the logodurese and campidanese languages as autonomous languages (the sardinian being termed a "macro-language" composed of the four mentioned languages: sassarese, gallurese, campidanese and logodurese). ::::2) Now as we consider the corsican and sassarese languages, both of them are classified by the Unesco as endangered languages. From the litterature on endangered languages and on the ways to help them survive, the need for a dictionary, a grammar, a corpus of written litterature, etc. is often cited. It could be added that an informative and well-written encyclopedia would also be very helpful (as an online translator from a close and most widespread language also would). This casts light on the importance of wikipedias for languages that are on the verge of extinction. ::::3) The map from the template related to corsican language seems to have some responsability in this discussion. It is on my view utterly erroneous, since it classifies the sassarese (and the gallurese langage) as a mere dialect of the corsican language. Although obvious from a corsican speaker viewpoint when he reads some excerpts of sassarese, this image is widespread and is seen by many people. Mere images have often more impact than words. To the very best, the classification of sassarese language as a dialect of corsican can be seen as a very biased opinion, that conflicts with the neutral and objective principle of wk. ::::4) The fact of classifying a given language as a mere dialect and not as a genuine language is not devoid of consequences. By lowering its status, it entails the implicit conclusion that this language is of little interest, has little value and in the end, is not worth preserving (here I exaggerate a little to make the point clearer). From the viewpoint of preserving endangered languages, it could have devastating effects. By contrast, when you consider (and it is also my viewpoint) that a language such as sassarese if a genuine language of its own with highly original characteristics (sharing some grammar and vocabulary with the sartinese variant of corsican, having some 70%¨vocabulary in common with logodurese or campidanese sardinian, having its own specific writing rules, etc.), you understand that it is a unique language that is definitely worth preserving. == Stewards confirmation rules == Hello, I made [[:m:Requests_for_comment/Confirmation_of_stewards|a proposal on Meta]] to change the rules for the steward confirmations. Currently consensus to remove is required for a steward to lose his status, however I think it's fairer to the community if every steward needed the consensus to keep. As this is an issue that affects all WMF wikis, I'm sending this notification to let people know & be able to participate. Best regards, --<small>[[User:MF-Warburg|MF-W]]</small> 16:12, 10 apr 2015 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:MF-Warburg@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=11737694 --> == VisualEditor News #2—2015 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> <div style="margin:0.5em;width:230px;{{#switch:ltr|rtl=float:left;margin-left:0;|#default=float:right;margin-right:0;}}border:1px solid #AAA;padding:0.5em;"> [[File:VisualEditor-logo.svg|200x70px|center|alt=VisualEditor]] '''Did you know?''' <div class="thumbcaption" style="font-size: 90%;"> With [[:mw:Citoid|Citoid]] in VisualEditor, you click the 'book with bookmark' icon and paste in the URL for a reliable source: [[File:Citoid in VisualEditor Screen Shot 2015-04-02.png|alt=Screenshot of Citoid's first dialog|centre|frameless|230x230px]] Citoid looks up the source for you and returns the citation results. Click the green "Insert" button to accept its results and add them to the article: [[File:Citoid results in VisualEditor Screen Shot 2015-04-02.png|alt=Screenshot of Citoid's initial results|centre|frameless|230x230px]] After inserting the citation, you can change it. Select the reference, and click the "Edit" button in the context menu to make changes. [[:mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/User guide|The user guide]] has more information about how to use VisualEditor. </div></div> Since the last newsletter, the [[:mw:VisualEditor|Editing Team]] has fixed many bugs and worked on VisualEditor's performance, the [[:mw:Citoid|Citoid]] reference service, and support for languages with complex input requirements. Status reports are posted [[:mw:VisualEditor/changelog|on Mediawiki.org]]. The worklist for April through June is available [[phab:project/sprint/board/1113/|in Phabricator]]. The weekly '''task triage meetings''' continue to be open to volunteers, each Wednesday at [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20150401T11&p1=224&am=30 11:00 (noon) PDT] (18:00 UTC). You do not need to attend the meeting to nominate a bug for consideration as a Q4 blocker. Instead, go to Phabricator and "associate" the [[phab:tag/editing_department_2014_15_q4_blockers/|Editing team's Q4 blocker project]] with the bug. Learn how to join the meetings and how to nominate bugs at [[:mw:Talk:VisualEditor/Portal|mw:Talk:VisualEditor/Portal]]. === Recent improvements === VisualEditor is now substantially faster. In many cases, opening the page in VisualEditor is now faster than opening it in the wikitext editor. The new system has improved the code speed by 37% and [[:mw:RESTBase|network speed]] by almost 40%. The Editing team is slowly adding '''auto-fill features''' '''for citations'''. This is currently available only at the French, Italian, and English Wikipedias. The '''[[:mw:Citoid|Citoid service]]''' takes a [[:en:URL|URL]] or [[:en:Digital object identifier|DOI]] for a reliable source, and returns a pre-filled, pre-formatted bibliographic citation. After creating it, you will be able to change or add information to the citation, in the same way that you edit any other pre-existing citation in VisualEditor. Support for [[:en:ISBN|ISBNs]], [[:en:PubMed#PubMed_identifier|PMIDs]], and other identifiers is planned. Later, editors will be able to improve precision and reduce the need for manual corrections by contributing to the Citoid service's definitions for each website. Citoid requires good [[:mw:Special:MyLanguage/Help:TemplateData|TemplateData]] for your citation templates. If you would like to request this feature for your wiki, please post a request in the [[phab:tag/citoid/|Citoid project on Phabricator]]. Include links to the TemplateData for the most important citation templates on your wiki. The '''special character inserter''' has been improved, based upon feedback from active users. After this, VisualEditor was made available to all users of Wikipedias on the [[:mw:VisualEditor/Rollouts|Phase 5]] list on 30 March. This affected 53 mid-size and smaller Wikipedias, including '''Afrikaans''', '''Azerbaijani''', '''Breton''', '''Kyrgyz''', '''Macedonian''', '''Mongolian''', '''Tatar''', and''' Welsh'''. Work continues to support languages with complex requirements, such as Korean and Japanese. These languages use [[w:input method editor|input method editors]] ("IMEs”). Recent improvements to cursoring, backspace, and delete behavior will simplify typing in VisualEditor for these users. The design for the image selection process is now using a "masonry fit" model. Images in the search results are displayed at the same height but at variable widths, similar to bricks of different sizes in a masonry wall, or the [[:mw:Special:MyLanguage/Help:Images#Mode parameter|"packed" mode in image galleries]]. This style helps you find the right image by making it easier to see more details in images. You can now '''drag and drop categories''' to re-arrange their order of appearance ​on the page. The pop-up window that appears when you click on a reference, image, link, or other element, is called the "context menu". It now displays additional useful information, such as the destination of the link or the image's filename. The team has also added an explicit "Edit" button in the context menu, which helps new editors open the tool to change the item. '''Invisible templates are marked by a puzzle piece icon''' so they can be interacted with. Users also will be able to see and edit HTML anchors now in section headings. Users of the TemplateData GUI editor can now set a string as an optional text for the 'deprecated' property in addition to boolean value, which lets you tell users of the template what they should do instead. ([https://phabricator.wikimedia.org/T90734 T90734]) === Looking ahead === The special character inserter in VisualEditor will soon use the same special character list as the wikitext editor. Admins at each wiki will also have the option of creating a custom section for frequently used characters at the top of the list. Instructions for customizing the list will be posted [[:mw:VisualEditor/Special_characters|at mediawiki.org]]. The team is discussing a test of VisualEditor with new users at the English Wikipedia, to see whether they have met their goals of making VisualEditor suitable for those editors. The timing is unknown, but might be relatively soon. ([https://phabricator.wikimedia.org/T90666 T90666]) === Let's work together === * Share your ideas and ask questions at [https://www.mediawiki.org/w/index.php?title=VisualEditor/Feedback&lqt_method=talkpage_new_thread mw:VisualEditor/Feedback]. * Can you translate from English into any other language? Please check [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special%3AMessageGroupStats&x=D&group=ext-visualeditor-ve&suppressempty=1 this list] to see whether more interface translations are needed for your language. [[m:User talk:Elitre (WMF)|Contact us]] to get an account if you want to help! * The design research team wants to see how real editors work. Please [https://jfe.qualtrics.com/form/SV_6R04ammTX8uoJFP sign up for their research program]. * File requests for language-appropriate "{{Int:visualeditor-annotationbutton-bold-tooltip}}" and "{{Int:visualeditor-annotationbutton-italic-tooltip}}" icons for the character formatting menu [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/create/?projects=PHID-PROJ-dafezmpv6huxg3taml24 in Phabricator]. Subscribe, unsubscribe or change the page where this newsletter is delivered at [[:m:VisualEditor/Newsletter|Meta]]. If you aren't reading this in your favorite language, then please help us with translations! Subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&action=edit&section=new contact us] directly, so that we can notify you when the next issue is ready. Thank you! — <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[:mw:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]]</span> </div> 19:48, 10 apr 2015 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Keegan (WMF)@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=11742174 --> == New Wikipedia Library Accounts Available Now (May 2015) == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''Apologies for writing in English, please help translate this into your local language.'' Hello Wikimedians! [[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|150px|The TWL OWL says sign up today!]] Today [[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] announces signups for more free, full-access accounts to published research as part of our [[m:The_Wikipedia_Library/Journals|Publisher Donation Program]]. You can sign up for new accounts and research materials from: * '''[[w:en:WP:MIT|MIT Press Journals]]''' — scholarly journals in the humanities, sciences, and social sciences (200 accounts) * '''[[w:en:WP:Loeb|Loeb Classical Library]]''' — Harvard University Press versions of Classical Greek and Latin literature with commentary and annotation (25 accounts) * '''[[w:en:Wikipedia:RIPM|RIPM]]''' — music periodicals published between 1760 and 1966 (20 accounts) * '''[[w:en:WP:SAGE Stats|Sage Stats]]''' — social science data for geographies within the United States (10 accounts) * '''[[w:en:WP:HeinOnline|HeinOnline]]''' — an extensive legal research database, including 2000 law-related journals as well as international legal history materials (25 accounts) Many other partnerships with accounts available are listed on [[w:en:WP:The_Wikipedia_Library/Journals|our partners page]], including [[w:en:WP:Project MUSE|Project MUSE]], [[w:en:Wikipedia:JSTOR|JSTOR]], [[w:en:WP:DeGruyter|DeGruyter]], [[w:en:WP:Newspapers.com|Newspapers.com]] and [[w:en:WP:BNA|British Newspaper Archive]]. Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: sign up today! <br>--[[w:en:Wikipedia:TWL/Coordinators|The Wikipedia Library Team]] 22:12, 4 mag 2015 (UTC) :''We need your help! Help coordinate Wikipedia Library's account distribution and global development! Please join our team at [https://meta.wikimedia.org/wiki/The_Wikipedia_Library/Coordinators/Signup Global our new coordinator signup].''<br> :<small>This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List]</small> </div> <!-- Messaggio inviato da User:Sadads@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&oldid=12114173 --> == Galicia 20 - 20 Challenge == <center>[[File:Mapa de Galiza con bandeira.svg|200px]]</center> '''[[:w:en:Wikipedia:Galicia 20 - 20 Challenge|Wikipedia:Galicia 20 - 20 Challenge]]''' is a public writing competition which will improve and translate this list of 20 really important articles into as many languages as possible. Everybody can help in any language to collaborate on writing and/or translating articles related to Galicia. To participate you just need to sign up [[Wikipedia:Galicia 20 - 20 Challenge/Participants|here]]. Thank you very much.--[[Utente:Breogan2008|Breogan2008]] ([[Discussioni utente:Breogan2008|discussioni]]) 10:09, 9 ghju 2015 (UTC) == VisualEditor News #3—2015 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> <div style="margin:0.5em;width:230px;{{#switch:ltr|rtl=float:left;margin-left:0;|#default=float:right;margin-right:0;}}border:1px solid #AAA;padding:0.5em;"> [[File:VisualEditor-logo.svg|200x70px|center|alt=VisualEditor]] '''Did you know?''' <div class="thumbcaption" style="font-size: 90%;"> When you click on a link to an article, you now see more information: <br><br> [[File:VisualEditor-context menu-link tool.png|alt=Screenshot showing the link tool's context menu|centre|frameless|230x230px]] <br> The link tool has been re-designed: <br><br> [[File:VisualEditor link tool 2015.png|alt=Screenshot of the link inspector|centre|frameless|230x230px]] <br> There are separate tabs for linking to internal and external pages. [[:mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/User guide|The user guide]] has more information about how to use VisualEditor. </div></div> Since the last newsletter, the [[mw:VisualEditor|Editing Team]] has created new interfaces for the link and citation tools and fixed many bugs and changed some elements of the design. Some of these bugs affected users of VisualEditor on mobile devices. Status reports are posted [[mw:VisualEditor/changelog|on mediawiki.org]]. The worklist for April through June is available [[phab:project/sprint/board/1113/|in Phabricator]]. A [[m:Research:VisualEditor's_effect_on_newly_registered_editors/May_2015_study|test of VisualEditor's effect on new editors]] at the English Wikipedia has just completed the first phase. During this test, half of newly registered editors had VisualEditor automatically enabled, and half did not. The main goal of the study is to learn which group was more likely to save an edit and to make productive, unreverted edits. Initial [[m:Research:VisualEditor's_effect_on_newly_registered_editors/May_2015_study#Results|results will be posted at Meta]] later this month. === Recent improvements === '''Auto-fill features''' '''for citations''' are available at a few Wikipedias through the '''[[:mw:Citoid|citoid service]]'''. Citoid takes a [[:en:URL|URL]] or [[:en:Digital object identifier|DOI]] for a reliable source, and returns a pre-filled, pre-formatted bibliographic citation. If Citoid is enabled on your wiki, then the design of the citation workflow changed during May. All citations are now created inside a single tool. Inside that tool, choose the tab you want ({{int:citoid-citeFromIDDialog-mode-auto}}, {{int: citoid-citeFromIDDialog-mode-manual}}, or {{int:citoid-citeFromIDDialog-mode-reuse}}). The cite button is now labeled with the word "{{int:visualeditor-toolbar-cite-label}}" rather than a book icon, and the autofill citation dialog now has a more meaningful label, "{{Int:Citoid-citeFromIDDialog-lookup-button}}", for the submit button. The '''link tool''' has been redesigned based on feedback from Wikipedia editors and user testing. It now has two separate sections: one for links to articles and one for external links. When you select a link, its pop-up context menu shows the name of the linked page, a thumbnail image from the linked page, Wikidata's description, and appropriate icons for disambiguation pages, redirect pages and empty pages (where applicable). Search results have been reduced to the first five pages. Several bugs were fixed, including a dark highlight that appeared over the first match in the link inspector. ([[phab:T98085|T98085]]) The '''special character inserter''' in VisualEditor now uses the same special character list as the wikitext editor. Admins at each wiki can also create a custom section for frequently used characters at the top of the list. Please read the instructions for customizing the list [[mw:VisualEditor/Special_characters|at mediawiki.org]]. Also, there is now a tooltip to describing each character in the special character inserter. ([[phab:T70425|T70425]]) Several improvements have been made to '''templates'''. When you search for a template to insert, the list of results now contains descriptions of the templates. The parameter list inside the template dialog now remains open after inserting a parameter from the list, so that users don’t need to click on "{{Int:visualeditor-dialog-transclusion-add-param}}" each time they want to add another parameter. ([[phab:T95696|T95696]]) The team added a '''new property for TemplateData''', "{{int: templatedata-doc-param-example}}", for template parameters. This optional, translatable property will show up when there is text describing how to use that parameter. ([[phab:T53049|T53049]]) The '''design''' of the main toolbar and several other elements have changed slightly, to be consistent with the MediaWiki theme. In the Vector skin, individual items in the menu are separated visually by pale gray bars. Buttons and menus on the toolbar can now contain both an icon and a text label, rather than just one or the other. This new design feature is being used for the cite button on wikis where the Citoid service is enabled. The team has released a long-desired improvement to the handling of '''non-existent images'''. If a non-existent image is linked in an article, then it is now visible in VisualEditor and can be selected, edited, replaced, or removed. === Let's work together === * Share your ideas and ask questions at [https://www.mediawiki.org/w/index.php?title=VisualEditor/Feedback&lqt_method=talkpage_new_thread mw:VisualEditor/Feedback]. * The weekly task triage meetings continue to be open to volunteers, usually on Wednesday at 12:00 (noon) PDT (19:00 UTC). Learn how to join the meetings and how to nominate bugs at [[:mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|mw:VisualEditor/Weekly triage meetings]]. You do not need to attend the meeting to nominate a bug for consideration as a Q4 blocker, though. Instead, go to Phabricator and "associate" the [[phab:tag/editing_department_2014_15_q4_blockers/|VisualEditor Q4 blocker project]] with the bug. * If your Wikivoyage, Wikibooks, Wikiversity, or other community wants to have VisualEditor made available by default to contributors, then please contact [[:m:User:Jdforrester (WMF)|James Forrester]]. * If you would like to request the Citoid automatic reference feature for your wiki, please post a request in the [[phab:tag/citoid/|Citoid project on Phabricator]]. Include links to the [[:mw:Help:TemplateData|TemplateData]] for the most important citation templates on your wiki. *The team is planning the second VisualEditor-related "translathon" for July. Please follow [https://phabricator.wikimedia.org/T91108 this task on Phabricator] for details and updates! Announcements will follow in due course. Subscribe, unsubscribe or change the page where this newsletter is delivered at [[:m:VisualEditor/Newsletter|Meta]]. If you aren't reading this in your favorite language, then please help us with translations! Subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&action=edit&section=new contact us] directly, so that we can notify you when the next issue is ready. Thank you! — <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[:mw:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]]</span> </div>10:44, 13 ghju 2015 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=12206605 --> == VisualEditor News #3—2015 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> <div style="margin:0.5em;width:230px;{{#switch:ltr|rtl=float:left;margin-left:0;|#default=float:right;margin-right:0;}}border:1px solid #AAA;padding:0.5em;"> [[File:VisualEditor-logo.svg|200x70px|center|alt=VisualEditor]] '''Did you know?''' <div class="thumbcaption" style="font-size: 90%;"> When you click on a link to an article, you now see more information: <br><br> [[File:VisualEditor-context menu-link tool.png|alt=Screenshot showing the link tool's context menu|centre|frameless|230x230px]] <br> The link tool has been re-designed: <br><br> [[File:VisualEditor link tool 2015.png|alt=Screenshot of the link inspector|centre|frameless|230x230px]] <br> There are separate tabs for linking to internal and external pages. [[:mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/User guide|The user guide]] has more information about how to use VisualEditor. </div></div> Since the last newsletter, the [[mw:VisualEditor|Editing Team]] has created new interfaces for the link and citation tools and fixed many bugs and changed some elements of the design. Some of these bugs affected users of VisualEditor on mobile devices. Status reports are posted [[mw:VisualEditor/changelog|on mediawiki.org]]. The worklist for April through June is available [[phab:project/sprint/board/1113/|in Phabricator]]. A [[m:Research:VisualEditor's_effect_on_newly_registered_editors/May_2015_study|test of VisualEditor's effect on new editors]] at the English Wikipedia has just completed the first phase. During this test, half of newly registered editors had VisualEditor automatically enabled, and half did not. The main goal of the study is to learn which group was more likely to save an edit and to make productive, unreverted edits. Initial [[m:Research:VisualEditor's_effect_on_newly_registered_editors/May_2015_study#Results|results will be posted at Meta]] later this month. === Recent improvements === '''Auto-fill features''' '''for citations''' are available at a few Wikipedias through the '''[[:mw:Citoid|citoid service]]'''. Citoid takes a [[:en:URL|URL]] or [[:en:Digital object identifier|DOI]] for a reliable source, and returns a pre-filled, pre-formatted bibliographic citation. If Citoid is enabled on your wiki, then the design of the citation workflow changed during May. All citations are now created inside a single tool. Inside that tool, choose the tab you want ({{int:citoid-citeFromIDDialog-mode-auto}}, {{int: citoid-citeFromIDDialog-mode-manual}}, or {{int:citoid-citeFromIDDialog-mode-reuse}}). The cite button is now labeled with the word "{{int:visualeditor-toolbar-cite-label}}" rather than a book icon, and the autofill citation dialog now has a more meaningful label, "{{Int:Citoid-citeFromIDDialog-lookup-button}}", for the submit button. The '''link tool''' has been redesigned based on feedback from Wikipedia editors and user testing. It now has two separate sections: one for links to articles and one for external links. When you select a link, its pop-up context menu shows the name of the linked page, a thumbnail image from the linked page, Wikidata's description, and appropriate icons for disambiguation pages, redirect pages and empty pages (where applicable). Search results have been reduced to the first five pages. Several bugs were fixed, including a dark highlight that appeared over the first match in the link inspector. ([[phab:T98085|T98085]]) The '''special character inserter''' in VisualEditor now uses the same special character list as the wikitext editor. Admins at each wiki can also create a custom section for frequently used characters at the top of the list. Please read the instructions for customizing the list [[mw:VisualEditor/Special_characters|at mediawiki.org]]. Also, there is now a tooltip to describing each character in the special character inserter. ([[phab:T70425|T70425]]) Several improvements have been made to '''templates'''. When you search for a template to insert, the list of results now contains descriptions of the templates. The parameter list inside the template dialog now remains open after inserting a parameter from the list, so that users don’t need to click on "{{Int:visualeditor-dialog-transclusion-add-param}}" each time they want to add another parameter. ([[phab:T95696|T95696]]) The team added a '''new property for TemplateData''', "{{int: templatedata-doc-param-example}}", for template parameters. This optional, translatable property will show up when there is text describing how to use that parameter. ([[phab:T53049|T53049]]) The '''design''' of the main toolbar and several other elements have changed slightly, to be consistent with the MediaWiki theme. In the Vector skin, individual items in the menu are separated visually by pale gray bars. Buttons and menus on the toolbar can now contain both an icon and a text label, rather than just one or the other. This new design feature is being used for the cite button on wikis where the Citoid service is enabled. The team has released a long-desired improvement to the handling of '''non-existent images'''. If a non-existent image is linked in an article, then it is now visible in VisualEditor and can be selected, edited, replaced, or removed. === Let's work together === * Share your ideas and ask questions at [https://www.mediawiki.org/w/index.php?title=VisualEditor/Feedback&lqt_method=talkpage_new_thread mw:VisualEditor/Feedback]. * The weekly task triage meetings continue to be open to volunteers, usually on Wednesday at 12:00 (noon) PDT (19:00 UTC). Learn how to join the meetings and how to nominate bugs at [[:mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|mw:VisualEditor/Weekly triage meetings]]. You do not need to attend the meeting to nominate a bug for consideration as a Q4 blocker, though. Instead, go to Phabricator and "associate" the [[phab:tag/editing_department_2014_15_q4_blockers/|VisualEditor Q4 blocker project]] with the bug. * If your Wikivoyage, Wikibooks, Wikiversity, or other community wants to have VisualEditor made available by default to contributors, then please contact [[:m:User:Jdforrester (WMF)|James Forrester]]. * If you would like to request the Citoid automatic reference feature for your wiki, please post a request in the [[phab:tag/citoid/|Citoid project on Phabricator]]. Include links to the [[:mw:Help:TemplateData|TemplateData]] for the most important citation templates on your wiki. *The team is planning the second VisualEditor-related "translathon" for July. Please follow [https://phabricator.wikimedia.org/T91108 this task on Phabricator] for details and updates! Announcements will follow in due course. Subscribe, unsubscribe or change the page where this newsletter is delivered at [[:m:VisualEditor/Newsletter|Meta]]. If you aren't reading this in your favorite language, then please help us with translations! Subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&action=edit&section=new contact us] directly, so that we can notify you when the next issue is ready. Thank you! — <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[:mw:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]]</span> </div>14:40, 13 ghju 2015 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=12206605 --> == HTTPS == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Apologies for writing in English. Hi everyone. Over the last few years, the Wikimedia Foundation has [http://blog.wikimedia.org/2013/08/01/future-https-wikimedia-projects/ been working] towards enabling [[m:Special:MyLanguage/HTTPS|HTTPS]] by default for all users, including unregistered ones, for better privacy and security for both readers and editors. This has taken a long time, as there were different aspects to take into account. Our servers haven't been ready to handle it. The Wikimedia Foundation has had to balance sometimes conflicting goals. [https://blog.wikimedia.org/2015/06/12/securing-wikimedia-sites-with-https/ Forced HTTPS] has just been implemented on all Wikimedia projects. Some of you might already be aware of this, as a few Wikipedia language versions were converted to HTTPS last week and the then affected communities were notified. Most of Wikimedia editors shouldn't be affected at all. If you edit as registered user, you've probably already had to log in through HTTPS. We'll keep an eye on this to make sure everything is working as it should. Do get in touch with [[:m:HTTPS#Help!|us]] if you have any problems after this change or contact me if you have any other questions. /[[:m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]] </div> 22:00, 19 ghju 2015 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Johan (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/HTTPS_global_message_delivery&oldid=12471979 --> == HTTPS == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Apologies for writing in English. Hi everyone. Over the last few years, the Wikimedia Foundation has [http://blog.wikimedia.org/2013/08/01/future-https-wikimedia-projects/ been working] towards enabling [[m:Special:MyLanguage/HTTPS|HTTPS]] by default for all users, including unregistered ones, for better privacy and security for both readers and editors. This has taken a long time, as there were different aspects to take into account. Our servers haven't been ready to handle it. The Wikimedia Foundation has had to balance sometimes conflicting goals. [https://blog.wikimedia.org/2015/06/12/securing-wikimedia-sites-with-https/ Forced HTTPS] has just been implemented on all Wikimedia projects. Some of you might already be aware of this, as a few Wikipedia language versions were converted to HTTPS last week and the then affected communities were notified. Most of Wikimedia editors shouldn't be affected at all. If you edit as registered user, you've probably already had to log in through HTTPS. We'll keep an eye on this to make sure everything is working as it should. Do get in touch with [[:m:HTTPS#Help!|us]] if you have any problems after this change or contact me if you have any other questions. /[[:m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]] </div> 23:43, 19 ghju 2015 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Johan (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/HTTPS_global_message_delivery&oldid=12471979 --> == Content Translation beta feature is now available == [[File:Cx-icon-ltr.svg|264px|right|Tool icon]] [[File:Content_Translation_Screencast_%28English%29.webm|thumb|How to use Content Translation - a short video (English)]] Hello, [[mw:Content_translation|Content Translation]] has now been enabled as an opt-in beta feature on the Corsican Wikipedia. To start translating: # Please enable the Beta feature in your preferences by checking the box for Content Translation. # Visit the page [[Special:ContentTranslation]] or to your contributions page to open the tool. # Click on the button to create a new translation. # In the displayed dialog select the language of the original article and the article name, and the language you would like to translate to. Also add the title of the new article (or the original title will be inserted) and click on to begin. Your language preferences will be remembered for the next time. # You will see a screen consisting of three columns. The first column contains the text of the source language and the middle column is for the translated text. Using the third column you can perform several actions such as insert source text, remove the inserted text source text, add or remove links etc. # After you translate the article, you can publish it directly as a new page on the Corsican Wikipedia by using the publish button that appears. In case the article gets created by another user while you were translating, you will see an option to save the newly published translation under your user namespace. # The number of published pages can be seen on the [[Special:CXStats|Content Translation stats page]]. Since this is the first time we have installed the tool on this Wikipedia, there are chances that there may be some problems or service disruptions which we are not yet aware of. We will be monitoring the usage to check for any failures or issues, but please do let us know on the [[:mw:Talk:Content_translation|Content Translation talk page]] or through [[phab:T103508|Phabricator]] if you spot any problems. For more information, please read the information available in the [[:mw:Help:Extension:ContentTranslation|User Guide]]. Our announcement is written only in English, and we would really appreciate if this message can be translated to reach more users of this Wikipedia. Thank you. On behalf of the Wikimedia Foundation's Language Engineering Team:--[[Utente:Runab WMF|Runab WMF]] ([[Discussioni utente:Runab WMF|discussioni]]) 16:27, 25 ghju 2015 (UTC) == Proposal to create PNG thumbnails of static GIF images == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:(R)-3-phenyl-cyclohanone.gif|255px|thumb|The thumbnail of this gif is of really bad quality.]] [[File:(R)-3-phenyl-cyclohanone.png|255px|thumb|How a PNG thumb of this GIF would look like]] There is a [[w:c:Commons:Village_pump/Proposals#Create_PNG_thumbnails_of_static_GIF_images|proposal]] at the Commons Village Pump requesting feedback about the thumbnails of static GIF images: It states that static GIF files should have their thumbnails created in PNG. The advantages of PNG over GIF would be visible especially with GIF images using an alpha channel. (compare the thumbnails on the side) This change would affect all wikis, so if you support/oppose or want to give general feedback/concerns, please post them to the [[w:c:Commons:Village_pump/Proposals#Create_PNG_thumbnails_of_static_GIF_images|proposal page]]. Thank you. --[[w:c:User:McZusatz|McZusatz]] ([[w:c:User talk:McZusatz|talk]]) & [[Utente:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussioni utente:MediaWiki message delivery|discussioni]]) 05:07, 24 lug 2015 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:-revi@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=12485605 --> == What does a Healthy Community look like to you? == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:Community Health Cover art News portal.png|300px|right]] Hi, <br> The Community Engagement department at the Wikimedia Foundation has launched a new learning campaign. The WMF wants to record community impressions about what makes a healthy online community. Share your views and/or create a drawing and take a chance to win a Wikimania 2016 scholarship! Join the WMF as we begin a conversation about Community Health. Contribute a drawing or answer the questions [[meta:Grants:Evaluation/Community Health learning campaign|on the campaign's page.]] === Why get involved? === '''The world is changing. The way we relate to knowledge is transforming.''' As the next billion people come online, the Wikimedia movement is working to bring more users on the wiki projects. The way we interact and collaborate online are key to building sustainable projects. How accessible are Wikimedia projects to newcomers today? Are we helping each other learn? <br/> Share your views on this matter that affects us all! <br> '''We invite everyone to take part in this learning campaign. Wikimedia Foundation will distribute one Wikimania Scholarship 2016 among those participants who are eligible.''' === More information === * All participants must have a registered user of at least one month antiquity on any Wikimedia project before the starting date of the campaign. * <span style="border-bottom:1px dotted"> All eligible contributions must be done until '''August 23, 2015 at <nowiki>23:59</nowiki> UTC''' </span> * <big> Wiki link: '''[[meta:Grants:Evaluation/Community Health learning campaign|Community Health learning campaign]]''' </big> * URL https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:Evaluation/Community_Health_learning_campaign * Contact: [[meta:user:MCruz (WMF)|María Cruz]] / Twitter: {{@}}WikiEval #CommunityHealth / email: eval{{@}}wikimedia{{dot}}org <br> Happy editing! <br> <br> [[Utente:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussioni utente:MediaWiki message delivery|discussioni]]) 23:43, 31 lug 2015 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:MCruz (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=12909005 --> == Wikidata: Access to data from arbitrary items is coming == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> (Sorry for writing in English) When using data from Wikidata on Wikipedia and other sister projects, there is currently a limitation in place that hinders some use cases: data can only be accessed from the corresponding item. So, for example, the Wikipedia article about Berlin can only get data from the Wikidata item about Berlin but not from the item about Germany. This had technical reasons. We are now removing this limitation. It is already done for many projects. Your project is one of the next ones. We will roll out this feature here on August 12. We invite you to play around with this new feature if you are one of the people who have been waiting for this for a long time. If you have technical issues/questions with this you can come to [[d:Wikidata:Contact the development team]]. A note of caution: Please be careful with how many items you use for a single page. If it is too many pages, loading might get slow. We will have to see how the feature behaves in production to see where we need to tweak and how. How to use it, once it is enabled: * Parser function: <nowiki>{{#property:P36|from=Q183}}</nowiki> to get the capital from the item about Germany * Lua: see [[mw:Extension:Wikibase Client/Lua]] Cheers [[:d:User:Lydia Pintscher (WMDE)|Lydia Pintscher]] [[Utente:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussioni utente:MediaWiki message delivery|discussioni]]) 17:46, 3 aos 2015 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Lydia Pintscher (WMDE)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Lydia_Pintscher_(WMDE)/Distribution_List&oldid=12981073 --> == Wikidata: Access to data from arbitrary items is here == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> (Sorry for writing in English) Hi everyone, As I have previously announced here we have now enabled the arbitrary access feature here. This means from now on you can make use of data from any Wikidata item in any article here. Before you could for example only access data about Berlin in the article about Berlin. If you want to find out more or have questions please come to [[d:Wikidata:Arbitrary access]]. I hope this will open up great possibilities for you and make your work easier. Cheers [[:d:Lydia Pintscher (WMDE)|Lydia Pintscher (WMDE)]] 13:32, 12 aos 2015 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Lydia Pintscher (WMDE)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Lydia_Pintscher_(WMDE)/Distribution_List&oldid=12983468 --> == VisualEditor News #4—2015 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> ''[[:m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter/2015/August|Read this in another language]] • [[:m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]'' <div style="margin:0.5em;width:230px;{{#switch:ltr|rtl=float:left;margin-left:0;|#default=float:right;margin-right:0;}}border:1px solid #AAA;padding:0.5em;"> [[File:VisualEditor-logo.svg|200x70px|center|alt=VisualEditor]] '''Did you know?''' <div class="thumbcaption" style="font-size: 90%;"> You can add quotations marks before and after a title or phrase with a single click. Select the relevant text. Find the correct quotations marks in the special character inserter tool (marked as Ω in the toolbar).<br><br> [[File:VisualEditor Special character inserter quotation 2.png|alt=Screenshot showing the special character tool, selected text, and the special character that will be inserted|centre|frameless|230px]] <br> Click the button. VisualEditor will add the quotation marks on either side of the text you selected.<br><br> [[File:VisualEditor Special character inserter quotation 3.png|alt=Screenshot showing the special character tool and the same text after the special character has been inserted|centre|frameless|230px]] <br> You can read and help translate [[:mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/User guide|the user guide]], which has more information about how to use VisualEditor. </div></div> Since the last newsletter, the [[mw:VisualEditor|Editing Team]] have been working on mobile phone support. They have fixed many bugs and improved language support. They post weekly status reports [[mw:VisualEditor/changelog|on mediawiki.org]]. Their workboard is available [[phab:project/board/483/|in Phabricator]]. Their [[mediawikiwiki:VisualEditor/Current_priorities|current priorities]] are improving language support and functionality on mobile devices. === Wikimania === The team attended Wikimania 2015 in Mexico City. There they participated in the Hackathon and met with individuals and groups of users. They also made several presentations about [[c:File:How_we_made_VisualEditor_faster.pdf|VisualEditor]] and the [[:c:File:Wikimania_2015_–_Editing_Department_–_Beyond_Editing.pdf|future of editing]]. Following Wikimania, we announced winners for the [https://translatewiki.net/wiki/Project:VisualEditor/2015_Translathon VisualEditor 2015 Translathon]. Our thanks and congratulations to users ''Halan-tul'', ''Renessaince'', ''<span lang="ne" dir="ltr">जनक राज भट्ट</span> (Janak Bhatta)'', ''Vahe Gharakhanyan'', ''Warrakkk'', and ''Eduardogobi''. For '''interface messages''' (translated at [https://translatewiki.net translatewiki.net]), we saw the initiative affecting 42 languages. The average progress in translations across all languages was 56.5% before the translathon, and 78.2% after ('''+21.7%'''). In particular, Sakha improved from 12.2% to 94.2%; Brazilian Portuguese went from 50.6% to 100%; Taraškievica went from 44.9% to 85.3%; Doteli went from 1.3% to 41.2%. Also, while 1.7% of the messages were outdated across all languages before the translathon, the percentage dropped to 0.8% afterwards (-0.9%). For '''documentation messages''' (on mediawiki.org), we saw the initiative affecting 24 languages. The average progress in translations across all languages was 26.6% before translathon, and 46.9% after ('''+20.3%'''). There were particularly notable achievements for three languages. Armenian improved from 1% to 99%; Swedish, from 21% to 99%, and Brazilian Portuguese, from 34% to 83%. Outdated translations across all languages were reduced from 8.4% before translathon to 4.8% afterwards (-3.6%). [https://translatewiki.net/wiki/Project:VisualEditor/2015_Translathon#Graphs_(interface_messages_only) We published some graphs] showing the effect of the event on the Translathon page. We thank the translators for participating and the translatewiki.net staff for facilitating this initiative. === Recent improvements === '''Auto-fill features for citations''' can be enabled on each Wikipedia. The tool uses the '''[[:mw:Citoid|citoid service]]''' to convert a [[:en:URL|URL]] or [[:en:Digital object identifier|DOI]] into a pre-filled, pre-formatted bibliographic citation. You can see an animated GIF of the quick, [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/VisualEditor/GIFs#Auto-citing_a_source|simple process at mediawiki.org]]. So far, about a dozen Wikipedias have enabled the auto-citation tool. To enable it for your wiki, follow the [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling_Citoid_on_your_wiki|instructions at mediawiki.org]]. Your wiki can customize the first section of the '''special character inserter''' in VisualEditor. Please follow the [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/Special_characters|instructions at mediawiki.org]] to put the characters you want at the top. In other changes, if you need to fill in a [[:mw:CAPTCHA|CAPTCHA]] and get it wrong, then you can click to get a new one to complete. VisualEditor can now display and edit [[mediawikiwiki:Extension:Graph|Vega-based graphs]]. If you use the Monobook skin, VisualEditor's appearance is now more consistent with other software. === Future changes === The team will be changing the '''appearance of selected links''' inside VisualEditor. The purpose is to make it easy to see whether your cursor is inside or outside the link. When you select a link, the link label (the words shown on the page) will be enclosed in a faint box. If you place your cursor inside the box, then your changes to the link label will be part of the link. If you place your cursor outside the box, then it will not. This will make it easy to know when new characters will be added to the link and when they will not. On the English Wikipedia, 10% of newly created accounts are now offered both the visual and the wikitext editors. A [[m:Research:VisualEditor's_effect_on_newly_registered_editors/May_2015_study|recent controlled trial]] showed no significant difference in survival or productivity for new users in the short term. New users with access to VisualEditor were very slightly less likely to produce results that needed reverting. You can learn more about this by watching a video of the [[mediawikiwiki:Wikimedia_Research/Showcase#July_2015|July 2015 Wikimedia Research Showcase]]. The proportion of new accounts with access to both editing environments will be gradually increased over time. Eventually all new users have the choice between the two editing environments. === Let's work together === * Share your ideas and ask questions at [[:mw:VisualEditor/Feedback|mw:VisualEditor/Feedback]]. This feedback page is now using [[mw:Flow|Flow]] instead of LiquidThreads. * <mark>Can you read and type in Korean or Japanese?</mark> Language engineer [[mw:User:DChan (WMF)|David Chan]] needs people who know which tools people use to type in some languages. If you speak Japanese or Korean, you can help him test support for these languages. Please see the instructions at [[mw:VisualEditor/IME Testing#What to test|mediawiki.org]] if you can help. * If your wiki would like '''VisualEditor enabled on another namespace''', you can file a request in Phabricator. Please include a link to a community discussion about the requested change. * Please file requests for language-appropriate "{{Int:visualeditor-annotationbutton-bold-tooltip}}" and "{{Int:visualeditor-annotationbutton-italic-tooltip}}" icons for the styling menu [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/create/?projects=PHID-PROJ-dafezmpv6huxg3taml24 in Phabricator]. * The design research team wants to see how real editors work. Please [https://jfe.qualtrics.com/form/SV_6R04ammTX8uoJFP sign up for their research program]. * The weekly task triage meetings continue to be open to volunteers, usually on Tuesdays at 12:00 (noon) PDT (19:00 UTC). Learn how to join the meetings and how to nominate bugs at [[:mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|mw:VisualEditor/Weekly triage meetings]]. You do not need to attend the meeting to nominate a bug for consideration as a Q1 blocker, though. Instead, go to Phabricator and "associate" the main [[phab:project/profile/483/|VisualEditor project]] with the bug. If you aren't reading this in your favorite language, then please help us with translations! Subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&action=edit&section=new contact us] directly, so that we can notify you when the next issue is ready. Thank you! </div> —[[:mw:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]], 22:28, 14 aos 2015 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=12980645 --> == VisualEditor News #4—2015 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> ''[[:m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter/2015/August|Read this in another language]] • [[:m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]'' <div style="margin:0.5em;width:230px;{{#switch:ltr|rtl=float:left;margin-left:0;|#default=float:right;margin-right:0;}}border:1px solid #AAA;padding:0.5em;"> [[File:VisualEditor-logo.svg|200x70px|center|alt=VisualEditor]] '''Did you know?''' <div class="thumbcaption" style="font-size: 90%;"> You can add quotations marks before and after a title or phrase with a single click. Select the relevant text. Find the correct quotations marks in the special character inserter tool (marked as Ω in the toolbar).<br><br> [[File:VisualEditor Special character inserter quotation 2.png|alt=Screenshot showing the special character tool, selected text, and the special character that will be inserted|centre|frameless|230px]] <br> Click the button. VisualEditor will add the quotation marks on either side of the text you selected.<br><br> [[File:VisualEditor Special character inserter quotation 3.png|alt=Screenshot showing the special character tool and the same text after the special character has been inserted|centre|frameless|230px]] <br> You can read and help translate [[:mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/User guide|the user guide]], which has more information about how to use VisualEditor. </div></div> Since the last newsletter, the [[mw:VisualEditor|Editing Team]] have been working on mobile phone support. They have fixed many bugs and improved language support. They post weekly status reports [[mw:VisualEditor/changelog|on mediawiki.org]]. Their workboard is available [[phab:project/board/483/|in Phabricator]]. Their [[mediawikiwiki:VisualEditor/Current_priorities|current priorities]] are improving language support and functionality on mobile devices. === Wikimania === The team attended Wikimania 2015 in Mexico City. There they participated in the Hackathon and met with individuals and groups of users. They also made several presentations about [[c:File:How_we_made_VisualEditor_faster.pdf|VisualEditor]] and the [[:c:File:Wikimania_2015_–_Editing_Department_–_Beyond_Editing.pdf|future of editing]]. Following Wikimania, we announced winners for the [https://translatewiki.net/wiki/Project:VisualEditor/2015_Translathon VisualEditor 2015 Translathon]. Our thanks and congratulations to users ''Halan-tul'', ''Renessaince'', ''<span lang="ne" dir="ltr">जनक राज भट्ट</span> (Janak Bhatta)'', ''Vahe Gharakhanyan'', ''Warrakkk'', and ''Eduardogobi''. For '''interface messages''' (translated at [https://translatewiki.net translatewiki.net]), we saw the initiative affecting 42 languages. The average progress in translations across all languages was 56.5% before the translathon, and 78.2% after ('''+21.7%'''). In particular, Sakha improved from 12.2% to 94.2%; Brazilian Portuguese went from 50.6% to 100%; Taraškievica went from 44.9% to 85.3%; Doteli went from 1.3% to 41.2%. Also, while 1.7% of the messages were outdated across all languages before the translathon, the percentage dropped to 0.8% afterwards (-0.9%). For '''documentation messages''' (on mediawiki.org), we saw the initiative affecting 24 languages. The average progress in translations across all languages was 26.6% before translathon, and 46.9% after ('''+20.3%'''). There were particularly notable achievements for three languages. Armenian improved from 1% to 99%; Swedish, from 21% to 99%, and Brazilian Portuguese, from 34% to 83%. Outdated translations across all languages were reduced from 8.4% before translathon to 4.8% afterwards (-3.6%). [https://translatewiki.net/wiki/Project:VisualEditor/2015_Translathon#Graphs_(interface_messages_only) We published some graphs] showing the effect of the event on the Translathon page. We thank the translators for participating and the translatewiki.net staff for facilitating this initiative. === Recent improvements === '''Auto-fill features for citations''' can be enabled on each Wikipedia. The tool uses the '''[[:mw:Citoid|citoid service]]''' to convert a [[:en:URL|URL]] or [[:en:Digital object identifier|DOI]] into a pre-filled, pre-formatted bibliographic citation. You can see an animated GIF of the quick, [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/VisualEditor/GIFs#Auto-citing_a_source|simple process at mediawiki.org]]. So far, about a dozen Wikipedias have enabled the auto-citation tool. To enable it for your wiki, follow the [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling_Citoid_on_your_wiki|instructions at mediawiki.org]]. Your wiki can customize the first section of the '''special character inserter''' in VisualEditor. Please follow the [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/Special_characters|instructions at mediawiki.org]] to put the characters you want at the top. In other changes, if you need to fill in a [[:mw:CAPTCHA|CAPTCHA]] and get it wrong, then you can click to get a new one to complete. VisualEditor can now display and edit [[mediawikiwiki:Extension:Graph|Vega-based graphs]]. If you use the Monobook skin, VisualEditor's appearance is now more consistent with other software. === Future changes === The team will be changing the '''appearance of selected links''' inside VisualEditor. The purpose is to make it easy to see whether your cursor is inside or outside the link. When you select a link, the link label (the words shown on the page) will be enclosed in a faint box. If you place your cursor inside the box, then your changes to the link label will be part of the link. If you place your cursor outside the box, then it will not. This will make it easy to know when new characters will be added to the link and when they will not. On the English Wikipedia, 10% of newly created accounts are now offered both the visual and the wikitext editors. A [[m:Research:VisualEditor's_effect_on_newly_registered_editors/May_2015_study|recent controlled trial]] showed no significant difference in survival or productivity for new users in the short term. New users with access to VisualEditor were very slightly less likely to produce results that needed reverting. You can learn more about this by watching a video of the [[mediawikiwiki:Wikimedia_Research/Showcase#July_2015|July 2015 Wikimedia Research Showcase]]. The proportion of new accounts with access to both editing environments will be gradually increased over time. Eventually all new users have the choice between the two editing environments. === Let's work together === * Share your ideas and ask questions at [[:mw:VisualEditor/Feedback|mw:VisualEditor/Feedback]]. This feedback page is now using [[mw:Flow|Flow]] instead of LiquidThreads. * <mark>Can you read and type in Korean or Japanese?</mark> Language engineer [[mw:User:DChan (WMF)|David Chan]] needs people who know which tools people use to type in some languages. If you speak Japanese or Korean, you can help him test support for these languages. Please see the instructions at [[mw:VisualEditor/IME Testing#What to test|mediawiki.org]] if you can help. * If your wiki would like '''VisualEditor enabled on another namespace''', you can file a request in Phabricator. Please include a link to a community discussion about the requested change. * Please file requests for language-appropriate "{{Int:visualeditor-annotationbutton-bold-tooltip}}" and "{{Int:visualeditor-annotationbutton-italic-tooltip}}" icons for the styling menu [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/create/?projects=PHID-PROJ-dafezmpv6huxg3taml24 in Phabricator]. * The design research team wants to see how real editors work. Please [https://jfe.qualtrics.com/form/SV_6R04ammTX8uoJFP sign up for their research program]. * The weekly task triage meetings continue to be open to volunteers, usually on Tuesdays at 12:00 (noon) PDT (19:00 UTC). Learn how to join the meetings and how to nominate bugs at [[:mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|mw:VisualEditor/Weekly triage meetings]]. You do not need to attend the meeting to nominate a bug for consideration as a Q1 blocker, though. Instead, go to Phabricator and "associate" the main [[phab:project/profile/483/|VisualEditor project]] with the bug. If you aren't reading this in your favorite language, then please help us with translations! Subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&action=edit&section=new contact us] directly, so that we can notify you when the next issue is ready. Thank you! </div> —[[:mw:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]], 00:05, 15 aos 2015 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=12980645 --> == How can we improve Wikimedia grants to support you better? == ''My apologies for posting this message in English. Please help translate it if you can.'' Hello, The Wikimedia Foundation would like your feedback about how we can '''[[m:Grants:IdeaLab/Reimagining WMF grants|reimagine Wikimedia Foundation grants]]''', to better support people and ideas in your Wikimedia project. Ways to participate: *Respond to questions on [[m:Grants talk:IdeaLab/Reimagining WMF grants|the discussion page of the idea]]. *Join a [[m:Grants:IdeaLab/Events#Upcoming_events|small group conversation]]. *Learn more about [[m:Grants:IdeaLab/Reimagining WMF grants/Consultation|this consultation]]. Feedback is welcome in any language. With thanks, [[m:User:I JethroBT (WMF)|I JethroBT (WMF)]], [[m:Community Resources|Community Resources]], Wikimedia Foundation. ([[m:Grants:IdeaLab/Reimagining WMF grants/ProjectTargets|''Opt-out Instructions'']]) <small>This message was sent by [[m:User:I JethroBT (WMF)|I JethroBT (WMF)]] through [[m:User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]].</small> 23:57, 18 aos 2015 (UTC) == Introducing the Wikimedia public policy site == Hi all, We are excited to introduce a new Wikimedia Public Policy site. The site includes resources and position statements on access, copyright, censorship, intermediary liability, and privacy. The site explains how good public policy supports the Wikimedia projects, editors, and mission. Visit the public policy portal: https://policy.wikimedia.org/ Please help translate the [[m:Public policy|statements on Meta Wiki]]. You can [http://blog.wikimedia.org/2015/09/02/new-wikimedia-public-policy-site/ read more on the Wikimedia blog]. Thanks, [[m:User:YWelinder (WMF)|Yana]] and [[m:User:Slaporte (WMF)|Stephen]] ([[m:User talk:Slaporte (WMF)|Talk]]) 18:12, 2 sit 2015 (UTC) ''(Sent with the [[m:MassMessage#Global_message_delivery|Global message delivery system]])'' <!-- Messaggio inviato da User:Slaporte (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Slaporte_(WMF)/Announcing_public_policy_site&oldid=13439030 --> == Open call for Individual Engagement Grants == ''My apologies for posting this message in English. Please help translate it if you can.'' Greetings! The '''[[m:IEG|Individual Engagement Grants program]] is accepting proposals''' until September 29th to fund new tools, community-building processes, and other experimental ideas that enhance the work of Wikimedia volunteers. Whether you need a small or large amount of funds (up to $30,000 USD), Individual Engagement Grants can support you and your team’s project development time in addition to project expenses such as materials, travel, and rental space. *[[m:Grants:IEG#ieg-apply|'''Submit''' a grant request]] *[[m:Grants:IdeaLab|'''Get help''' with your proposal in IdeaLab]] or [[m:Grants:IdeaLab/Events#Upcoming_events|an upcoming Hangout session]] *[[m:Grants:IEG#ieg-engaging|'''Learn from examples''' of completed Individual Engagement Grants]] Thanks, [[m:User:I JethroBT (WMF)|I JethroBT (WMF)]], [[m:Community Resources|Community Resources]], Wikimedia Foundation. 20:52, 4 sit 2015 (UTC) ([[m:User:I JethroBT (WMF)/IEG 2015 Targets|''Opt-out Instructions'']]) <small>This message was sent by [[m:User:I JethroBT (WMF)|I JethroBT (WMF)]] ([[m:User talk:I JethroBT (WMF)|talk]]) through [[m:User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]].</small> <!-- Messaggio inviato da User:I JethroBT (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:I_JethroBT_(WMF)/IEG_2015_Targets&oldid=13476366 --> == Open call for Individual Engagement Grants == ''My apologies for posting this message in English. Please help translate it if you can.'' Greetings! The '''[[m:IEG|Individual Engagement Grants program]] is accepting proposals''' until September 29th to fund new tools, community-building processes, and other experimental ideas that enhance the work of Wikimedia volunteers. Whether you need a small or large amount of funds (up to $30,000 USD), Individual Engagement Grants can support you and your team’s project development time in addition to project expenses such as materials, travel, and rental space. *[[m:Grants:IEG#ieg-apply|'''Submit''' a grant request]] *[[m:Grants:IdeaLab|'''Get help''' with your proposal in IdeaLab]] or [[m:Grants:IdeaLab/Events#Upcoming_events|an upcoming Hangout session]] *[[m:Grants:IEG#ieg-engaging|'''Learn from examples''' of completed Individual Engagement Grants]] Thanks, [[m:User:I JethroBT (WMF)|I JethroBT (WMF)]], [[m:Community Resources|Community Resources]], Wikimedia Foundation. 21:54, 4 sit 2015 (UTC) ([[m:User:I JethroBT (WMF)/IEG 2015 Targets|''Opt-out Instructions'']]) <small>This message was sent by [[m:User:I JethroBT (WMF)|I JethroBT (WMF)]] ([[m:User talk:I JethroBT (WMF)|talk]]) through [[m:User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]].</small> <!-- Messaggio inviato da User:I JethroBT (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:I_JethroBT_(WMF)/IEG_2015_Targets&oldid=13476366 --> == Only one week left for Individual Engagement Grant proposals! == (Apologies for using English below, please help translate if you are able.) '''There is still one week left to submit [[m:IEG|Individual Engagement Grant]] (IEG) proposals''' before the September 29th deadline. If you have ideas for new tools, community-building processes, and other experimental projects that enhance the work of Wikimedia volunteers, start your proposal today! Please encourage others who have great ideas to apply as well. Support is available if you want help turning your idea into a grant request. *[[m:Grants:IEG#ieg-apply|'''Submit''' a grant request]] *[[m:Grants:IdeaLab|'''Get help''' with your proposal in IdeaLab]] *[[m:Grants:IEG#ieg-engaging|'''Learn from examples''' of completed Individual Engagement Grants]] [[m:User:I JethroBT (WMF)|I JethroBT (WMF)]], [[m:Community Resources|Community Resources]] 21:01, 22 sit 2015 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:I JethroBT (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:I_JethroBT_(WMF)/IEG_2015_Targets&oldid=13754911 --> == Only one week left for Individual Engagement Grant proposals! == (Apologies for using English below, please help translate if you are able.) '''There is still one week left to submit [[m:IEG|Individual Engagement Grant]] (IEG) proposals''' before the September 29th deadline. If you have ideas for new tools, community-building processes, and other experimental projects that enhance the work of Wikimedia volunteers, start your proposal today! Please encourage others who have great ideas to apply as well. Support is available if you want help turning your idea into a grant request. *[[m:Grants:IEG#ieg-apply|'''Submit''' a grant request]] *[[m:Grants:IdeaLab|'''Get help''' with your proposal in IdeaLab]] *[[m:Grants:IEG#ieg-engaging|'''Learn from examples''' of completed Individual Engagement Grants]] [[m:User:I JethroBT (WMF)|I JethroBT (WMF)]], [[m:Community Resources|Community Resources]] 23:13, 22 sit 2015 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:I JethroBT (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:I_JethroBT_(WMF)/IEG_2015_Targets&oldid=13754911 --> == Reimagining WMF grants report == ''(My apologies for using English here, please help translate if you are able.)'' Last month, we asked for community feedback on [[m:Grants:IdeaLab/Reimagining WMF grants| a proposal to change the structure of WMF grant programs]]. Thanks to the 200+ people who participated! '''[[m:Grants:IdeaLab/Reimagining_WMF_grants/Outcomes| A report]]''' on what we learned and changed based on this consultation is now available. Come read about the findings and next steps as WMF’s Community Resources team begins to implement changes based on your feedback. Your questions and comments are welcome on [[m:Grants talk:IdeaLab/Reimagining WMF grants/Outcomes|the outcomes discussion page]]. With thanks, [[m:User:I JethroBT (WMF)|I JethroBT (WMF)]] 16:56, 28 sit 2015 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:I JethroBT (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Grants:IdeaLab/Reimagining_WMF_grants/ProjectTargets&oldid=13850666 --> == VisualEditor News #5—2015 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> ''[[m:VisualEditor/Newsletter/2015/October|Read this in another language]] • [[:m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]'' <div style="margin:0.5em;width:230px;{{#switch:ltr|rtl=float:left;margin-left:0;|#default=float:right;margin-right:0;}}border:1px solid #AAA;padding:0.5em;"> [[File:VisualEditor-logo.svg|200x70px|center|alt=VisualEditor]] '''Did you know?''' <div class="thumbcaption" style="font-size: 90%;"> You can use the visual editor on smartphones and tablets.<br><br>[[File:Switching edit modes to VisualEditor on Mobile web.png|alt=Screenshot showing the menu for switching from the wikitext editor to the visual editor|centre|frameless|230x230px]]<br> Click the pencil icon to open the editor for a page. Inside that, use the gear menu in the upper right corner to "{{int:mobile-frontend-editor-switch-visual-editor}}". The editing button will remember which editing environment you used last time, and give you the same one next time. The desktop site will be switching to a system similar to this one in the coming months. <br><br>You can read and help translate [[:mw:VisualEditor/User guide|the user guide]], which has more information about how to use the visual editor. </div></div> Since the last newsletter, the [[mw:VisualEditor|VisualEditor Team]] has fixed many bugs, added new features, and made some small design changes. They post weekly status reports [[mw:VisualEditor/changelog|on mediawiki.org]]. Their workboard is available [[phab:project/board/483/|in Phabricator]]. Their [[mediawikiwiki:VisualEditor/Current_priorities|current priorities]] are improving support for languages like Japanese and Arabic, making it easier to edit on mobile devices, and providing rich-media tools for formulæ, charts, galleries and uploading. === Recent improvements === '''Educational features:''' The first time ever you use the visual editor, it now draws your attention to the {{Int:visualeditor-annotationbutton-link-tooltip}} and {{Int:visualeditor-toolbar-cite-label}} tools. When you click on the tools, it explains why you should use them. ([[Phab:T108620|T108620]]) Alongside this, the welcome message for new users has been simplified to make editing more welcoming. ([[Phab:T112354|T112354]]) More in-software educational features are planned. '''Links:''' It is now easier to understand when you are adding text to a link and when you are typing plain text next to it. ([[Phab:T74108|T74108]], [[Phab:T91285|T91285]]) The editor now fully supports ISBN, PMID or RFC numbers. ([[Phab:T109498|T109498]], [[Phab:T110347|T110347]], [[Phab:T63558|T63558]]) These [[:en:Help:Magic_links|"magic links"]] use a custom link editing tool. '''Uploads:''' Registered editors can now '''upload images''' and other media to Commons while editing. Click the new tab in the "{{int:visualeditor-toolbar-insert}} {{int:visualeditor-dialogbutton-media-tooltip}}" tool. You will be guided through the process without having to leave your edit. At the end, the image will be inserted. This tool is limited to one file at a time, owned by the user, and licensed under Commons's standard license. For more complex situations, the tool links to more advanced upload tools. You can also drag the image into the editor. This will be available in the wikitext editor later. '''Mobile:''' Previously, the visual editor was available on the mobile Wikipedia site only on tablets. Now, editors can use it on all devices regardless of size if they wish. ([[Phab:T85630|T85630]]) Edit conflicts were previously broken on the mobile website. Edit conflicts can now be resolved in both wikitext and visual editors. ([[Phab:T111894|T111894]]) Sometimes templates and similar items could not be deleted on the mobile website. Selecting them caused the on-screen keyboard to hide with some browsers. Now there is a new "{{int:Visualeditor-contextitemwidget-label-remove}}" button, so that these things can be removed if the keyboard hides. ([[Phab:T62110|T62110]]) You can also edit table cells in mobile now. '''Rich editing tools:''' You can now add and edit '''sheet''' '''music''' in the visual editor. ([[Phab:T112925|T112925]]) There are separate tabs for advanced options, such as MIDI and Ogg audio files. ([[Phab:T114227|T114227]], [[Phab:T113354|T113354]]) When editing '''formulæ''' and other blocks, errors are shown as you edit. It is also possible to edit some types of '''graphs'''; adding new ones, and support for new types, will be coming. On the '''English Wikipedia''', the visual editor is now automatically available to anyone who creates an account. The preference switch was moved to the normal location, under [[Special:Preferences]]. === Future changes === You will soon be able to '''switch from the wikitext to the visual editor''' after you start editing. ([[phab:T49779|T49779]]) Previously, you could only switch from the visual editor to the wikitext editor. Bi-directional switching will make possible a '''single edit tab.''' ([[phab:T102398|T102398]]) This project will combine the "{{int:vector-view-edit}}" and "{{int:visualeditor-ca-editsource}}" tabs into a single "{{int:vector-view-edit}}" tab, similar to the system already used on the mobile website. The "{{int:vector-view-edit}}" tab will open whichever editing environment you used last time. === Let's work together === * Share your ideas and ask questions at [[:mw:VisualEditor/Feedback|VisualEditor/Feedback]]. This feedback page uses [[mw:Flow|Flow]] for discussions. * <mark>Can you read and type in Korean or Japanese?</mark> Language engineer [[mw:User:DChan (WMF)|David Chan]] needs people who know which tools people use to type in some languages. If you speak Japanese or Korean, you can help him test support for these languages. Please see the instructions at [[mw:VisualEditor/IME Testing#What to test|What to test]] if you can help, and report it on Phabricator ([[phab:T110654|Korean]] - [[phab:T109818|Japanese]]) or on Wikipedia ([[:ko:위키백과:시각편집기/IME|Korean]] - [[:ja:Wikipedia:ビジュアルエディター/フィードバック/IME|Japanese]]). * Local admins can [[mediawikiwiki:Citoid/Enabling_Citoid_on_your_wiki|set up the Citoid automatic reference feature for your wiki]]. If you need help, then please post a request in the [[phab:tag/citoid/|Citoid project on Phabricator]]. Include links to the [[:mw:Help:TemplateData|TemplateData]] for the most important citation templates on your wiki. * The weekly task triage meetings are open to volunteers. Learn how to join the meetings and how to nominate bugs at [[:mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|mw:VisualEditor/Weekly triage meetings]]. You do not need to attend the meeting to nominate a bug for consideration, though. Instead, go to Phabricator and "associate" the main [[phab:project/profile/483/|VisualEditor project]] with the bug. If you aren't reading this in your favorite language, then please help us with translations! Subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&action=edit&section=new contact us] directly, so that we can notify you when the next issue is ready. Thank you! </div>—[[:mw:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]], 18:18, 30 utt 2015 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=14334116 --> == Community Wishlist Survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hi everyone! Apologies for posting in English. Translations are very welcome. The [[:m:Community Tech|Community Tech team]] at the Wikimedia Foundation is focused on building improved curation and moderation tools for experienced Wikimedia contributors. We're now starting a '''[[:m:2015 Community Wishlist Survey|Community Wishlist Survey]]''' to find the most useful projects that we can work on. For phase 1 of the survey, we're inviting all active contributors to submit brief proposals, explaining the project that you'd like us to work on, and why it's important. Phase 1 will last for 2 weeks. In phase 2, we'll ask you to vote on the proposals. Afterwards, we'll analyze the top 10 proposals and create a prioritized wishlist. While most of this process will be conducted in English, we're inviting people from any Wikimedia wiki to submit proposals. We'll also invite volunteer translators to help translate proposals into English. Your proposal should include: the problem that you want to solve, who would benefit, and a proposed solution, if you have one. You can submit your proposal on the Community Wishlist Survey page, using the entry field and the big blue button. We will be accepting proposals for 2 weeks, ending on November 23. We're looking forward to hearing your ideas! </div> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Community Tech Team via [[Utente:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussioni utente:MediaWiki message delivery|discussioni]]) 21:57, 9 nuv 2015 (UTC)</div> <!-- Messaggio inviato da User:Johan (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Global_distribution&oldid=14554458 --> == Wikimania 2016 scholarships ambassadors needed == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hello! [[wm2016:|Wikimania 2016]] scholarships will soon be open; by the end of the week we'll form the committee and we need your help, see [[wm2016:Special:MyLanguage/Scholarship committee|Scholarship committee]] for details. If you want to carefully review nearly a thousand applications in January, you might be a perfect committee member. Otherwise, you can '''volunteer as "ambassador"''': you will observe all the committee activities, ensure that people from your language or project manage to apply for a scholarship, translate '''scholarship applications written in your language''' to English and so on. Ambassadors are allowed to ask for a scholarship, unlike committee members. [[wm2016:Scholarship committee|Wikimania 2016 scholarships subteam]] 10:48, 10 nuv 2015 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Nemo bis@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=14347818 --> == Community Wishlist Survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hi everyone! Apologies for posting this in English. Translations are very welcome. We're beginning the second part of the Community Tech team's '''[[:m:2015 Community Wishlist Survey/Voting|Community Wishlist Survey]]''', and we're inviting all active contributors to vote on the proposals that have been submitted. Thanks to you and other Wikimedia contributors, 111 proposals were submitted to the team. We've split the proposals into categories, and now it's time to vote! You can vote for any proposal listed on the pages, using the <nowiki>{{Support}}</nowiki> tag. Feel free to add comments pro or con, but only support votes will be counted. The voting period will be 2 weeks, ending on December 14. The proposals with the most support votes will be the team's top priority backlog to investigate and address. Thank you for participating, and we're looking forward to hearing what you think! Community Tech via </div> [[Utente:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussioni utente:MediaWiki message delivery|discussioni]]) 14:39, 1 dic 2015 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Johan (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Global_distribution&oldid=14913494 --> == Una canzunetta corsa pè Natale == Si Natale hè una stella, a feremu luccicà... https://www.youtube.com/watch?v=mQNl1af2XV8 Vi pregu felice feste di Natale. --[[Utente:Sarvaturi|Sarvaturi]] ([[Discussioni utente:Sarvaturi|discussioni]]) 08:31, 24 dic 2015 (UTC) == VisualEditor News #6—2015 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> <div style="margin:0.5em;width:230px;{{#switch:ltr|rtl=float:left;margin-left:0;|#default=float:right;margin-right:0;}}border:1px solid #AAA;padding:0.5em;"> [[File:VisualEditor-logo.svg|200x70px|center|alt=The visual editor]] '''Did you know?''' <div class="thumbcaption" style="font-size: 90%;"> A new, simpler system for editing will offer a single Edit button. Once the page has opened, you can switch back and forth between visual and wikitext editing. [[File:VisualEditor single edit tab preference dialog.png|alt=Screenshot showing a pop-up dialog for switching from the wikitext editor to the visual editor|centre|frameless|230x230px]]<br> If you prefer having separate edit buttons, then you can set that option in your preferences, either in a pop-up dialog the next time you open the visual editor, or by going to [[Special:Preferences]] and choosing the setting that you want: <br><br>[[File:VisualEditor single edit tab in preferences 2015-12-18.png|alt=Screenshot showing a drop-down menu in Special:Preferences|centre|frameless|230x230px]] The current plan is for the default setting to have the Edit button open the editing environment you used most recently. <br><br>You can read and help translate [[:mw:VisualEditor/User guide|the user guide]], which has more information about how to use the visual editor. </div></div> ''[[m:VisualEditor/Newsletter/2015/December|Read this in another language]] • [[:m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]'' Since the last newsletter, the [[mw:VisualEditor|visual editor team]] has fixed many bugs and expanded the mathematics formula tool. Their workboard is available [[phab:project/board/483/|in Phabricator]]. Their [[mediawikiwiki:VisualEditor/Current_priorities|current priorities]] are improving support for languages such as Japanese and Arabic, and providing rich-media tools for formulæ, charts, galleries and uploading. === Recent improvements === You can '''switch from the wikitext editor to the visual editor''' after you start editing. The '''LaTeX mathematics formula editor''' has been significantly expanded. ([[phab:T118616|T118616)]] You can see the formula as you change the LaTeX code. You can click buttons to insert the correct LaTeX code for many symbols. === Future changes === The '''single edit tab''' project will combine the "{{int:vector-view-edit}}" and "{{int:visualeditor-ca-editsource}}" tabs into a single "{{int:vector-view-edit}}" tab, like the system already used on the mobile website. ([[phab:T102398|T102398]], [[phab:T58337|T58337]]) Initially, the "{{int:vector-view-edit}}" tab will open whichever editing environment you used last time. Your last editing choice will be stored as a cookie for logged-out users and as an account preference for logged-in editors. Logged-in editors will be able to set a default editor in the {{int:prefs-editing}} tab of [[Special:Preferences]] in the drop-down menu about "{{int:visualeditor-preference-tabs}}". The visual editor will be offered to all editors at the following Wikipedias in early 2016: [[w:am:|Amharic]], [[w:bug:|Buginese]], [[w:cdo:|Min Dong]], [[w:cr:|Cree]], [[w:gv:|Manx]], [[w:hak:|Hakka]], [[w:hy:|Armenian]], [[w:ka:|Georgian]], [[w:pnt:|Pontic]], [[w:sh:|Serbo-Croatian]], [[w:ti:|Tigrinya]], [[w:xmf:|Mingrelian]], [[w:za:|Zhuang]], and [[w:zh-min-nan:|Min Nan]]. ([[phab:T116523|T116523]]) Please post your comments and the language(s) that you tested at [[:mw:Topic:St8y4ni42d0vr9cv|the feedback thread on mediawiki.org]]. The developers would like to know how well it works. Please tell them what kind of computer, web browser, and keyboard you are using. In 2016, the '''feedback pages''' for the visual editor on many Wikipedias will be redirected to mediawiki.org. ([[phab:T92661|T92661]]) === Testing opportunities === * Please try the new system for the '''single edit tab''' on [https://test2.wikipedia.org test2.wikipedia.org]. You can edit while logged out to see how it works for logged-out editors, or you can create a separate account to be able to set your account's preferences. <mark>Please share your thoughts about the single edit tab system at [[mediawikiwiki:Topic:Suspcq0bf5nd3gsd|the feedback topic on mediawiki.org]] or [https://jfe.qualtrics.com/form/SV_6R04ammTX8uoJFP sign up for formal user research]</mark> (type "single edit tab" in the question about other areas you're interested in). The new system has not been finalized, and your feedback can affect the outcome. The team particularly wants your thoughts about the options in Special:Preferences. The current choices in Special:Preferences are: ** {{int:visualeditor-preference-tabs-remember-last}}, ** {{int:visualeditor-preference-tabs-prefer-ve}}, ** {{int:visualeditor-preference-tabs-prefer-wt}}, and ** {{int:visualeditor-preference-tabs-multi-tab}}. (This is the current state for people already using the visual editor. None of these options will be visible if you have disabled the visual editor in your preferences at that wiki.) * <mark>Can you read and type in Korean or Japanese?</mark> Language engineer [[mw:User:DChan (WMF)|David Chan]] needs people who know which tools people use to type in some languages. If you speak Japanese or Korean, you can help him test support for these languages. Please see the instructions at [[mw:VisualEditor/IME Testing#What to test|What to test]] if you can help, and report it on Phabricator ([[phab:T110654|Korean]] - [[phab:T109818|Japanese]]) or on Wikipedia ([[:ko:위키백과:시각편집기/IME|Korean]] - [[:ja:Wikipedia:ビジュアルエディター/フィードバック/IME|Japanese]]). If you aren't reading this in your favorite language, then please help us with translations! Subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&action=edit&section=new contact us] directly, so that we can notify you when the next issue is ready. {{int:Feedback-thanks-title}} </div> [[:mw:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]], 00:06, 25 dic 2015 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=15165847 --> == [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/Call for candidates|Nominations are being accepted for 2015 Wikimedia Foundation elections]] == ''This is a message from the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/Committee|2015 Wikimedia Foundation Elections Committee]]. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/MassMessages/Accepting nominations|Translations]] are available.'' [[File:Wikimedia Foundation logo - vertical (2012-2016).svg|100px|right]] Greetings, I am pleased to announce that nominations are now being accepted for the 2015 Wikimedia Foundation Elections. This year the Board and the FDC Staff are looking for a diverse set of candidates from regions and projects that are traditionally under-represented on the board and in the movement as well as candidates with experience in technology, product or finance. To this end they have [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/Call for candidates|published letters]] describing what they think is needed and, recognizing that those who know the community the best are the community themselves, the election committee is [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015|accepting nominations]] for community members you think should run and will reach out to those nominated to provide them with information about the job and the election process. This year, elections are being held for the following roles: ''Board of Trustees''<br/> The Board of Trustees is the decision-making body that is ultimately responsible for the long term sustainability of the Foundation, so we value wide input into its selection. There are three positions being filled. More information about this role can be found at [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/Board elections/2015|the board elections page]]. ''Funds Dissemination Committee (FDC)''<br/> The Funds Dissemination Committee (FDC) makes recommendations about how to allocate Wikimedia movement funds to eligible entities. There are five positions being filled. More information about this role can be found at [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/FDC elections/2015|the FDC elections page]]. ''Funds Dissemination Committee (FDC) Ombud''<br/> The FDC Ombud receives complaints and feedback about the FDC process, investigates complaints at the request of the Board of Trustees, and summarizes the investigations and feedback for the Board of Trustees on an annual basis. One position is being filled. More information about this role can be found at [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/FDC Ombudsperson elections/2015|the FDC Ombudsperson elections page]]. The candidacy submission phase lasts from 00:00 UTC April 20 to 23:59 UTC May 5 for the Board and from 00:00 UTCApril 20 to 23:59 UTC April 30 for the FDC and FDC Ombudsperson. This year, we are accepting both self-nominations and nominations of others. More information on this election and the nomination process can be found on [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015|the 2015 Wikimedia elections page on Meta-Wiki]]. Please feel free to post a note about the election on your project's village pump. Any questions related to the election can be posted on the talk page on Meta, or sent to the election committee's mailing list, board-elections -at- wikimedia.org On behalf of the Elections Committee,<br/> -Gregory Varnum ([[m:User:Varnent|User:Varnent]])<br/> Coordinator, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/Committee|2015 Wikimedia Foundation Elections Committee]] ''Posted by the [[m:User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] on behalf of the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/Committee|2015 Wikimedia Foundation Elections Committee]], 05:03, 21 April 2015 (UTC) • [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/MassMessages/Accepting nominations|Translate]] • [[m:Talk:Wikimedia Foundation elections 2015|Get help]] <!-- Messaggio inviato da User:Varnent@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=11918510 --> -- 12:59, 1 fer 2015 (UTC) == [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/MassMessages/FDC voting has begun|Wikimedia Foundation Funds Dissemination Committee elections 2015]] == [[File:Wikimedia Foundation RGB logo with text.svg|right|75px|link=m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/MassMessages/FDC voting has begun]] ''This is a message from the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/Committee|2015 Wikimedia Foundation Elections Committee]]. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/MassMessages/FDC voting has begun|Translations]] are available.'' [[m:Special:SecurePoll/vote/336|Voting has begun]] for [[m:Wikimedia Foundation elections 2015#Requirements|eligible voters]] in the 2015 elections for the ''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/FDC elections/2015|Funds Dissemination Committee]]'' (FDC) and ''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/FDC Ombudsperson elections/2015|FDC Ombudsperson]]''. Questions and discussion with the candidates for the ''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/FDC elections/2015/Questions|Funds Dissemination Committee]]'' (FDC) and ''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/FDC Ombudsperson elections/2015/Questions|FDC Ombudsperson]]'' will continue during the voting. Nominations for the ''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/Board elections/2015|Board of Trustees]]'' will be accepted until 23:59 UTC May 5. The ''[[m:Special:MyLanguage/Grants:APG/Funds Dissemination Committee|Funds Dissemination Committee]]'' (FDC) makes recommendations about how to allocate Wikimedia movement funds to eligible entities. There are five positions on the committee being filled. The ''[[m:Special:MyLanguage/Grants:APG/Funds Dissemination Committee/Ombudsperson role, expectations, and selection process|FDC Ombudsperson]]'' receives complaints and feedback about the FDC process, investigates complaints at the request of the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees|Board of Trustees]], and summarizes the investigations and feedback for the Board of Trustees on an annual basis. One position is being filled. The voting phase lasts from 00:00 UTC May 3 to 23:59 UTC May 10. '''[[m:Special:SecurePoll/vote/336|Click here to vote]].''' Questions and discussion with the candidates will continue during that time. '''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/FDC elections/2015/Questions|Click here to ask the FDC candidates a question]]. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/FDC Ombudsperson elections/2015/Questions|Click here to ask the FDC Ombudsperson candidates a question]].''' More information on the candidates and the elections can be found on the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/FDC elections/2015|2015 FDC election page]], the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/FDC Ombudsperson elections/2015|2015 FDC Ombudsperson election page]], and the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/Board elections/2015|2015 Board election page]] on Meta-Wiki. On behalf of the Elections Committee,<br/> -Gregory Varnum ([[m:User:Varnent|User:Varnent]])<br/> Volunteer Coordinator, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/Committee|2015 Wikimedia Foundation Elections Committee]] ''Posted by the [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] 03:45, 4 May 2015 (UTC) • [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/MassMessages/FDC voting has begun|Translate]] • [[m:Talk:Wikimedia Foundation elections 2015|Get help]] <!-- Messaggio inviato da User:Varnent@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=12082785 --> -- 12:59, 1 fer 2015 (UTC) == [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/339?setlang=co Wikimedia Foundation Board of Trustees elections 2015] == [[File:Wikimedia Foundation logo - vertical (2012-2016).svg|right|100px|link=metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/MassMessages/Board voting has begun]] ''This is a message from the [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/Committee|2015 Wikimedia Foundation Elections Committee]]. [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/MassMessages/Board voting has begun|Translations]] are available.'' [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/339?setlang=co Voting has begun] for [[metawiki:Wikimedia Foundation elections 2015#Requirements|eligible voters]] in the 2015 elections for the ''[[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/Board elections/2015|Wikimedia Foundation Board of Trustees]]''. Questions and discussion with the candidates for the ''[[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/Board elections/2015/Questions|Board]]'' will continue during the voting. The ''[[metawiki:Wikimedia Foundation Board of Trustees|Wikimedia Foundation Board of Trustees]]'' is the ultimate governing authority of the Wikimedia Foundation, a 501(c)(3) non-profit organization registered in the United States. The Wikimedia Foundation manages many diverse projects such as Wikipedia and Commons. The voting phase lasts from 00:00 UTC May 17 to 23:59 UTC May 31. '''[https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/339?setlang=co Click here to vote].''' More information on the candidates and the elections can be found on the [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/Board elections/2015|2015 ''Board'' election page]] on Meta-Wiki. On behalf of the Elections Committee,<br/> -Gregory Varnum ([[metawiki:User:Varnent|User:Varnent]])<br/> Volunteer Coordinator, [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/Committee|2015 Wikimedia Foundation Elections Committee]] ''Posted by the [[metawiki:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] 17:20, 17 May 2015 (UTC) • [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/MassMessages/Board voting has begun|Translate]] • [[metawiki:Talk:Wikimedia Foundation elections 2015|Get help]] <!-- Messaggio inviato da User:Varnent@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=12206621 --> -- 12:59, 1 fer 2015 (UTC) == New Wikipedia Library Accounts Available Now (June 2015) == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hello Wikimedians! [[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|150px|The TWL OWL says sign up today!]] Today [[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] announces signups for more free, full-access accounts to published research as part of our [[m:The_Wikipedia_Library/Journals|Publisher Donation Program]]. You can sign up for new accounts and research materials from: * '''[[w:en:WP:TANDF|Taylor & Francis]]''' — academic publisher of journals. The pilot includes two subject collections: Arts & Humanities and Biological, Environment & Earth Sciences. (30 accounts) *'''[[w:en:WP:World Bank|World Bank eLibrary]]''' — digital platform containing all books, working papers, and journal articles published by the World Bank from the 1990s to the present. (100 accounts) * '''[[w:en:WP:AAAS|AAAS]]''' — general interest science publisher, who publishes the journal ''Science'' among other sources (50 accounts) '''New French-Language Branch!''' * '''[[w:en:Wikipedia:Erudit|Érudit]]''' ([[w:fr:Wikip%C3%A9dia:%C3%89rudit|en Francais]]) — Érudit is a French-Canadian scholarly aggregator primarily, humanities and social sciences, and contains sources in both English and French. Signups on both English and French Wikipedia (50 accounts). * '''[[w:en:WP:Cairn|Cairn.info]]''' ([[w:fr:Wikip%C3%A9dia:Cairn|en Francais]]) — Cairn.info is a Switzerland based online web portal of scholarly materials in the humanities and social sciences. Most sources are in French, but some also in English. Signups on both English and French Wikipedia (100 accounts). * '''[[w:fr:WP:L'Harmattan|L'Harmattan]]''' — French language publisher across a wide range of non-fiction and fiction, with a strong selection of francophone African materials (1000 accounts). Many other partnerships with accounts available are listed on [[meta:The_Wikipedia_Library/Journals|our partners page]], including an expansion of accounts for [[w:en:WP:RSUK|Royal Society journals]] and remaining accounts on [[w:en:WP:Project MUSE|Project MUSE]], [[w:en:Wikipedia:JSTOR|JSTOR]], [[w:en:WP:DeGruyter|DeGruyter]], [[w:en:WP:Highbeam|Highbeam]] [[w:en:WP:Newspapers.com|Newspapers.com]] and [[w:en:WP:BNA|British Newspaper Archive]]. If you have suggestions for journals or databases we should seek access to [[meta:The_Wikipedia_Library/Journals/Requests|make a request]]! Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: sign up today! <br>--[[w:en:Wikipedia:TWL/Coordinators|The Wikipedia Library Team]] 22:08, 15 June 2015 (UTC) :''We need your help! Help coordinate Wikipedia Library's account distribution and global development! Please join our team at [[meta:The_Wikipedia_Library/Coordinators/Signup|our new coordinator signup]].''<br> :<small>This message was delivered via the [[meta:MassMessage#Global_message_delivery| Global Mass Message]] tool to [[meta:Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library|The Wikipedia Library Global Delivery List]]</small> </div> <!-- Messaggio inviato da User:Sadads@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&oldid=12455967 --> -- 12:59, 1 fer 2015 (UTC) == New Wikipedia Library Database Access (September 2015) == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hello Wikimedians! [[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|150px|The TWL OWL says sign up today!]] [[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] is announcing signups today for free, full-access accounts to published research as part of our [[m:The_Wikipedia_Library/Journals|Publisher Donation Program]]. You can sign up for new accounts and research materials from: * '''[[w:en:WP:EBSCO|EBSCOHost]]''' - this is one of our largest access donations so far: access to a wide variety of academic, newspaper and magazine sources through their Academic Search Complete, Business Source Complete and MasterFILE Complete * '''[[w:en:WP:Newspaperarchive.com|Newspaperarchive.com]]''' - historical newspapers from the United States, Canada, UK and 20 other countries, and includes an Open Access "clipping" feature (1000 accounts) * '''[[w:en:WP:IMF|IMF Elibary]]'''- a digital collection of the IMF's reports, studies and research on global economics and development (50 accounts) * '''[[w:en:Wikipedia:Sabinet|Sabinet]]''' - one of the largest African digital publishers, based in South Africa, with a wide range of content in English and other European and African languages (10 accounts) * '''[[w:fr:Wikipédia:Numérique Premium|Numérique Premium]]''' - a French language social science and humanities ebook database, with topical collections on a wide range of topics (100) *'''[[w:ar:ويكيبيديا:مكتبة_ويكيبيديا/المنهل|Al Manhal]]''' - an Arabic and English database with a wide range of sources, largely focused on or published in the Middle East (60 accounts) *'''[[w:ar:ويكيبيديا:مكتبة ويكيبيديا/جملون|Jamalon]]''' - an Arabic book distributor, who is providing targeted book delivery to volunteers (50 editors) Many other partnerships with accounts available are listed on [[w:en:WP:The_Wikipedia_Library/Journals|our partners page]], including expanded accounts for [[w:en:WP:Elsevier ScienceDirect|Elsevier ScienceDirect]], [[w:en:WP:BMJ|British Medical Journal]] and [[w:en:WP:Dynamed|Dynamed]] and additional accounts for [[w:en:WP:Project MUSE|Project MUSE]], [[w:en:WP:DeGruyter|DeGruyter]], [[w:en:WP:Newspapers.com|Newspapers.com]], [[w:en:WP:Highbeam|Highbeam]] and [[w:en:HeinOnline|HeinOnline]]. Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: sign up today! <br>--[[w:en:Wikipedia:TWL/Coordinators|The Wikipedia Library Team]] 19:42, 16 September 2015 (UTC) :''We need help! Help us coordinate Wikipedia Library's distribution of accounts, communication of access opportunities and more! Please join our team at [https://meta.wikimedia.org/wiki/The_Wikipedia_Library/Coordinators/Signup our new coordinator signup].''<br> :<small>This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].</small> </div> <!-- Messaggio inviato da User:Sadads@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&oldid=13664781 --> -- 12:59, 1 fer 2015 (UTC) == Harassment consultation == {{int:Please-translate}} The Community Advocacy team the Wikimedia Foundation has opened a consultation on the topic of '''harassment''' on [[m:Harassment consultation 2015|Meta]]. The consultation period is intended to run for one month from today, November 16, and end on December 17. Please share your thoughts there on harassment-related issues facing our communities and potential solutions. (Note: this consultation is not intended to evaluate specific cases of harassment, but rather to discuss the problem of harassment itself.) ::*[[m:Harassment consultation 2015|Harassment consultation 2015]] :Regards, [[m:Community Advocacy|Community Advocacy, Wikimedia Foundation]] <!-- Messaggio inviato da User:PEarley (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:PEarley_(WMF)/Inspire_Mass_Message&oldid=14684364 --> -- 12:59, 1 fer 2015 (UTC) == [[m:Special:MyLanguage/Free Bassel/MassMessages/2015 Free Bassel banner straw poll|Your input requested on the proposed #FreeBassel banner campaign]] == ''This is a message regarding the [[:m:Special:MyLanguage/Free Bassel/Banner|proposed 2015 Free Bassel banner]]. [[m:Special:MyLanguage/Free Bassel/MassMessages/2015 Free Bassel banner straw poll|Translations]] are available.'' Hi everyone, This is to inform all Wikimedia contributors that a [[:m:Special:MyLanguage/Free Bassel/Banner/Straw poll|straw poll seeking your involvement]] has just been started on Meta-Wiki. As some of your might be aware, a small group of Wikimedia volunteers have proposed a banner campaign informing Wikipedia readers about the urgent situation of our fellow Wikipedian, open source software developer and Creative Commons activist, [[:w:Bassel Khartabil|Bassel Khartabil]]. An exemplary [[:m:Special:MyLanguage/Free Bassel/Banner|banner]] and an [[:m:Special:MyLanguage/Free Bassel/Banner|explanatory page]] have now been prepared, and translated into about half a dozen languages by volunteer translators. We are seeking [[:m:Special:MyLanguage/Free Bassel/Banner/Straw poll|your involvement to decide]] if the global Wikimedia community approves starting a banner campaign asking Wikipedia readers to call on the Syrian government to release Bassel from prison. We understand that a campaign like this would be unprecedented in Wikipedia's history, which is why we're seeking the widest possible consensus among the community. Given Bassel's urgent situation and the resulting tight schedule, we ask everyone to [[:m:Special:MyLanguage/Free Bassel/Banner/Straw poll|get involved with the poll and the discussion]] to the widest possible extent, and to promote it among your communities as soon as possible. (Apologies for writing in English; please kindly [[m:Special:MyLanguage/Free Bassel/MassMessages/2015 Free Bassel banner straw poll|translate]] this message into your own language.) Thank you for your participation! ''Posted by the [[:m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] 21:47, 25 November 2015 (UTC) • [[m:Special:MyLanguage/Free Bassel/MassMessages/2015 Free Bassel banner straw poll|Translate]] • [[:m:Talk:Free Bassel/Banner|Get help]] <!-- Messaggio inviato da User:Varnent@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=14758733 --> -- 12:59, 1 fer 2015 (UTC) == New Wikipedia Library Accounts Available Now (December 2015) == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hello Wikimedians! [[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|150px|The TWL OWL says sign up today!]] [[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] is announcing signups today for, free, full-access accounts to published research as part of our [[m:The_Wikipedia_Library/Journals|Publisher Donation Program]]. You can sign up for new accounts and research materials from: * [[w:en:WP:Gale|Gale]] - multidisciplinary periodicals, newspapers, and reference sources - 10 accounts * [[w:en:Wikipedia:Brill|Brill]] - academic e-books and journals in English, Dutch, and other languages - 25 accounts * [[w:fi:Wikipedia:Wikipedian_Lähdekirjasto/Suomalaisen_Kirjallisuuden_Seura|Finnish Literature Society]] (in Finnish) * [[w:fa:ویکی‌پدیا:مگ‌ایران|Magiran]] (in Farsi) - scientific journal articles - 100 articles * [[w:fa:ویکی‌پدیا:سیویلیکا|Civilica]] (in Farsi) - Iranian journal articles, seminars, and conferences - 50 accounts Many other partnerships with accounts available are listed on [[m:The_Wikipedia_Library/Journals|our partners page]], including [[w:en:WP:EBSCO|EBSCO]], [[w:en:WP:DeGruyter|DeGruyter]], and [[w:en:WP:Newspaperarchive.com|Newspaperarchive.com]]. Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: sign up today! <br>--[[m:The Wikipedia Library/Coordinators|The Wikipedia Library Team]] 01:01, 11 December 2015 (UTC) :''Help us a start Wikipedia Library in your language! Email us at wikipedialibrary@wikimedia.org''<br> :<small>This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].</small></div> <!-- Messaggio inviato da User:Matiia@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&oldid=14689842 --> -- 12:59, 1 fer 2015 (UTC) == [[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15|Get involved in Wikipedia 15!]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''This is a message from the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation|Wikimedia Foundation]]. [[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/MassMessages/Get involved|Translations]] are available.'' [[File:International-Space-Station wordmark blue.svg|right|200px]] As many of you know, January 15 is Wikipedia’s 15th Birthday! People around the world are getting involved in the celebration and have started adding their [[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/Events|events on Meta Page]]. While we are celebrating Wikipedia's birthday, we hope that all projects and affiliates will be able to utilize this celebration to raise awareness of our community's efforts. Haven’t started planning? Don’t worry, there’s lots of ways to get involved. Here are some ideas: * '''[[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/Events|Join/host an event]]'''. We already have more than 80, and hope to have many more. * '''[[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/Media|Talk to local press]]'''. In the past 15 years, Wikipedia has accomplished extraordinary things. We’ve made a [[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/15 years|handy summary]] of milestones and encourage you to add your own. More resources, including a [[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/Media#releases|press release template]] and [[m:Special:MyLanguage/Communications/Movement Communications Skills|resources on working with the media]], are also available. * '''[[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/Material|Design a Wikipedia 15 logo]]'''. In place of a single icon for Wikipedia 15, we’re making dozens. Add your own with something fun and representative of your community. Just use the visual guide so they share a common sensibility. * '''[[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15/Events/Package#birthdaywish|Share a message on social media]]'''. Tell the world what Wikipedia means to you, and add #wikipedia15 to the post. We might re-tweet or share your message! Everything is linked on the [[m:Special:MyLanguage/Wikipedia 15|Wikipedia 15 Meta page]]. You’ll find a set of ten data visualization works that you can show at your events, and a [[c:Category:Wikipedia15 Mark|list of all the Wikipedia 15 logos]] that community members have already designed. If you have any questions, please contact [[m:User:ZMcCune (WMF)|Zachary McCune]] or [[m:User:JSutherland (WMF)|Joe Sutherland]]. Thanks and Happy nearly Wikipedia 15!<br /> -The Wikimedia Foundation Communications team ''Posted by the [[m:User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]], 20:58, 18 dic 2015 (UTC) • [[m:Wikipedia 15/MassMessages/Get involved|{{int:please-translate}}]] • [[m:Talk:Wikipedia 15|{{int:help}}]] </div> <!-- Messaggio inviato da User:GVarnum-WMF@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=15158198 --> -- 12:59, 1 fer 2015 (UTC) == The LocalisationUpdate extension has gone live == The LocalisationUpdate extension is now enabled for all Wikimedia projects. From now on new localisations that become available in SVN will become available to your project within 24 hours. Your localisations get into SVN from [http://translatewiki.net translatewiki.net] typically within a day and at worst in two days. This is a huge improvement from the old practice where the localisations became available with new software. This could take weeks, even months. The localisations done by our community at translatewiki.net are committed to SVN typically every day. When the system messages in English are the same as the local messages, they will now be inserted in a file and are available for use in all our projects in a timely manner ===What this means for you=== Local messages have an impact on the performance of our system. It is best when messages are as much as possible part of the system messages. In order to remove unnecessary duplication, all the messages that have a local localisation and are '''exactly''' the same as the system message will be removed. What we ask you to do is to compare and proof read the messages in translatewiki.net and the local messages. You can then either remove local messages when the translatewiki.net message is to be preferred or, you can update the message at translatewiki.net. Messages that are specific to your project will have to stay as they are. You do want to check if the format and the variables of the message are still the same. ===Why localise at translatewiki.net=== When you localise at translatewiki.net, your messages will be used in all Wikimedia projects and eventually in all MediaWiki based projects. This is how we provide the standard support for your language. When messages change, at translatewiki.net you will be prompted to revisit your translations. Localising is more efficient because we have innovated the process to make you more efficient; there is text explaining about messages and we have applied AJAX technology to reduce the number of clicks you have to make. == Traduction mensage benvenite in corso == Salute. Io ha traducite in corso le mensage de benvenite del pagina del ambassada in catalano, ma io non sape si illo sta ben scribite o si il ha alicun errores. Per favor, esque vos pote revisar lo pro corriger possibile errores? Ecce le texto pro revisar: "Benvenutu nant'à ambasciata di a Wikipedia in catalanu. Sì avete qualquì dubbitu o suggerimentu relativi à sughjetti internaziunali o à a Wikipedia in catalanu, putete e formulà quì o in a pagina di discussione di st’articulu. Messagiu per a ambasciata." Gratias. --[[Usuari:PeioR|PeioR]] ([[Usuari Discussió:PeioR|disc.]]) 09:14, 25 jul 2012 (CEST) == Office hour di marzo per VisualEditor == <div lang="it" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Ciao a tutti. Potete partecipare alla prossima [[:m:IRC_office_hours#Upcoming_office_hours|office hour con James Forrester]], Product Manager di VisualEditor, collegandovi a IRC [http://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?hour=15&min=00&sec=0&day=17&month=03&year=2014 lunedì 17 marzo alle 15:00 UTC] per un dibattito sullo stato attuale dell'editor e sugli sviluppi previsti nell'immediato futuro. Ricordate di farmi pervenire una notifica (copincollando il wikicodice del mio nome utente o scrivendomi in pagina di discussione) quando avete bisogno della mia attenzione per VisualEditor su questa wiki. Grazie e a presto! --[[:m:User:Elitre_(WMF)|Elitre (WMF)]] [[:m:User_talk:Elitre_(WMF)|(talk)]] </div> <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/MassMessage/IT_list&oldid=7754123 --> == [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/339?setlang=co Wikimedia Foundation Board of Trustees elections 2015] == [[File:Wikimedia Foundation logo - vertical (2012-2016).svg|right|100px|link=metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/MassMessages/Board voting has begun]] ''This is a message from the [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/Committee|2015 Wikimedia Foundation Elections Committee]]. [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/MassMessages/Board voting has begun|Translations]] are available.'' [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/339?setlang=co Voting has begun] for [[metawiki:Wikimedia Foundation elections 2015#Requirements|eligible voters]] in the 2015 elections for the ''[[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/Board elections/2015|Wikimedia Foundation Board of Trustees]]''. Questions and discussion with the candidates for the ''[[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/Board elections/2015/Questions|Board]]'' will continue during the voting. The ''[[metawiki:Wikimedia Foundation Board of Trustees|Wikimedia Foundation Board of Trustees]]'' is the ultimate governing authority of the Wikimedia Foundation, a 501(c)(3) non-profit organization registered in the United States. The Wikimedia Foundation manages many diverse projects such as Wikipedia and Commons. The voting phase lasts from 00:00 UTC May 17 to 23:59 UTC May 31. '''[https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/339?setlang=co Click here to vote].''' More information on the candidates and the elections can be found on the [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/Board elections/2015|2015 ''Board'' election page]] on Meta-Wiki. On behalf of the Elections Committee,<br/> -Gregory Varnum ([[metawiki:User:Varnent|User:Varnent]])<br/> Volunteer Coordinator, [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/Committee|2015 Wikimedia Foundation Elections Committee]] ''Posted by the [[metawiki:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] 17:20, 17 May 2015 (UTC) • [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections 2015/MassMessages/Board voting has begun|Translate]] • [[metawiki:Talk:Wikimedia Foundation elections 2015|Get help]] <!-- Messaggio inviato da User:Varnent@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=12206621 --> == Pywikibot compat will no longer be supported - Please migrate to pywikibot core == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <small>Sorry for English, I hope someone translates this.</small><br /> [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Pywikibot|Pywikibot]] (then "Pywikipediabot") was started back in 2002. In 2007 a new branch (formerly known as "rewrite", now called "core") was started from scratch using the MediaWiki API. The developers of Pywikibot have decided to stop supporting the compat version of Pywikibot due to bad performance and architectural errors that make it hard to update, compared to core. If you are using pywikibot compat it is likely your code will break due to upcoming MediaWiki API changes (e.g. [[phab:T101524|T101524]]). It is highly recommended you migrate to the core framework. There is a [[mw:Manual:Pywikibot/Compat deprecation|migration guide]], and please [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Pywikibot/Communication|contact us]] if you have any problem. There is an upcoming MediaWiki API breaking change that compat will not be updated for. If your bot's name is in [https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikitech-l/2015-June/081931.html this list], your bot will most likely break. Thank you,<br /> The Pywikibot development team, 19:30, 5 June 2015 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Ladsgroup@metawiki usando l'elenco su http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=12271740 --> iwkwvzjsacqlz5f2gplr1mnjjfuv2cl Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archiviu/2016 4 19849 369836 356449 2021-01-03T21:29:10Z Jumpy01 11155 Jumpy01 ha spostato la pagina [[Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archivio/2016]] a [[Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archiviu/2016]] senza lasciare redirect wikitext text/x-wiki == Wikimania 2016 Scholarships - Deadline soon! == :{{int:Please-translate}} A reminder - applications for scholarships for Wikimania 2016 in Esino Lario, Italy, are closing soon! Please get your applications in by January 9th. To apply, visit the page below: :*[https://wikimania2016.wikimedia.org/wiki/Scholarships Wikimania 2016 Scholarships] [[User:PEarley (WMF)|Patrick Earley (WMF)]] via [[Utente:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussioni utente:MediaWiki message delivery|discussioni]]) 01:49, 5 ghje 2016 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:PEarley (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:PEarley_(WMF)/Mass_Message_-_large&oldid=15209973 --> == 2016 WMF Strategy consultation == :{{int:Please-translate}} Hello, all. The Wikimedia Foundation (WMF) has launched a consultation to help create and prioritize WMF strategy beginning July 2016 and for the 12 to 24 months thereafter. This consultation will be open, on Meta, from 18 January to 26 February, after which the Foundation will also use these ideas to help inform its Annual Plan. (More on our timeline can be found on that Meta page.) Your input is welcome (and greatly desired) at the Meta discussion, [[:m:2016 Strategy/Community consultation|2016 Strategy/Community consultation]]. Apologies for English, where this is posted on a non-English project. We thought it was more important to get the consultation translated as much as possible, and good headway has been made there in some languages. There is still much to do, however! We created [[:m:2016 Strategy/Translations]] to try to help coordinate what needs translation and what progress is being made. :) If you have questions, please reach out to me on my talk page or on the strategy consultation's talk page or by email to mdennis@wikimedia.org. I hope you'll join us! [[:m:User:Mdennis (WMF)|Maggie Dennis]] via [[Utente:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussioni utente:MediaWiki message delivery|discussioni]]) 19:06, 18 ghje 2016 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Mdennis (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:PEarley_(WMF)/Mass_Message_-_large&oldid=15253743 --> == Corsican is missing == Corsican is missing from this page:<br /> https://meta.wikimedia.org/wiki/There_is_also_a_Wikipedia_in_your_language<br /> Thank you, [[Utente:Varlaam|Varlaam]] ([[Discussioni utente:Varlaam|discussioni]]) 22:36, 20 ghje 2016 (UTC) :Thanks very much for your help! [[Utente:Varlaam|Varlaam]] ([[Discussioni utente:Varlaam|discussioni]]) 16:11, 21 ghje 2016 (UTC) == New Wikipedia Library Accounts Available Now (March 2016) == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''Apologies for writing in English. {{int:Please-translate}}'' Hello Wikimedians! [[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL OWL says sign up today!]] [[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] is announcing signups today for free, full-access accounts to published research as part of our [[m:The_Wikipedia_Library/Journals|Publisher Donation Program]]. You can sign up for access to research materials from: * '''[[w:en:WP:Cambridge|Cambridge University Press]]''' - a major publisher of academic journals and e-books in a variety of subject areas. Access includes both Cambridge Journals Online and Cambridge Books. 25 accounts. * '''[[w:en:WP:Alexander Street|Alexander Street ''Academic Video Online'']]''' - a large academic video collection good for a wide range of subjects, including news programs (such as PBS and BBC), music and theatre, lectures and demonstrations, and documentaries. 25 accounts. * '''[[w:en:WP:Baylor|Baylor University Press]]''' - a publisher of academic e-books primarily in religious studies and the humanities. 50 accounts. * '''[[w:en:WP:Future Science Group|Future Science Group]]''' - a publisher of medical, biotechnological and scientific research. 30 accounts. * '''[[w:en:WP:Annual Reviews|Annual Reviews]]''' - a publisher of review articles in the biomedical sciences. 100 accounts. * '''[[w:en:WP:Miramar|Miramar Ship Index]]''' - an index to ships and their histories since the early 19th century. 30 accounts. '''Non-English''' *'''[[w:fa:ویکی‌پدیا:نورمگز|Noormags]]''' - Farsi-language aggregator of academic and professional journals and magazines. 30 accounts. *'''[[w:ar:ويكيبيديا:مكتبة ويكيبيديا/كتبنا|Kotobna]]''' - Arabic-language ebook publishing platform. 20 accounts. '''Expansions''' *'''[[w:en:WP:Gale|Gale]]''' - aggregator of newspapers, magazines and journals. 50 accounts. *'''[[w:en:WP:Elsevier|Elsevier ScienceDirect]]''' - an academic publishing company that publishes medical and scientific literature. 100 accounts. Many other partnerships with accounts available are listed on [[w:en:WP:The_Wikipedia_Library/Journals|our partners page]], including [[w:en:WP:Project MUSE|Project MUSE]], [[w:en:WP:De Gruyter|De Gruyter]], [[w:en:WP:EBSCO|EBSCO]], [[w:en:WP:Newspapers.com|Newspapers.com]] and [[w:en:WP:BNA|British Newspaper Archive]]. Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: sign up today! <br>--[[w:en:Wikipedia:TWL/Coordinators|The Wikipedia Library Team]] 20:30, 17 mar 2016 (UTC) :''You can host and coordinate signups for a Wikipedia Library branch in your own language. Please contact [[m:User:Ocaasi_(WMF)|Ocaasi (WMF)]].'' :<small>This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].</small> </div> <!-- Messaggio inviato da User:Sadads@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&oldid=15424370 --> == Open Call for Individual Engagement Grants == [[File:IEG barnstar 2.png|right|100px]] {{int:Please-translate}}: Greetings! The '''[[m:Special:MyLanguage/IEG|Individual Engagement Grants (IEG) program]] is accepting proposals''' until April 12th to fund new tools, research, outreach efforts, and other experiments that enhance the work of Wikimedia volunteers. Whether you need a small or large amount of funds (up to $30,000 USD), IEGs can support you and your team’s project development time in addition to project expenses such as materials, travel, and rental space. *[[m:Special:MyLanguage/Grants:IEG#ieg-apply|'''Submit''' a grant request]] or [[m:Special:MyLanguage/Grants:IdeaLab|'''draft''' your proposal]] in IdeaLab *[[m:Special:MyLanguage/Grants:IdeaLab/Events#Upcoming_events|'''Get help''' with your proposal]] in an upcoming Hangout session *[[m:Special:MyLanguage/Grants:IEG#ieg-engaging|'''Learn from examples''' of completed Individual Engagement Grants]] With thanks, [[m:User:I JethroBT (WMF)|I JethroBT (WMF)]] 15:47, 31 mar 2016 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:I JethroBT (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:I_JethroBT_(WMF)/IEG_2015_Targets&oldid=15490024 --> == Traduzioni == Ciao a tutti, e scusate se parlo in italiano. Su Meta stiamo parlando di un [https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:Cooperation_of_Wikimedia%27s_Italian_regional_projects#Traduzioni progetto] per arricchire le wikipedie regionali italiane, traducendo da una Wikipedia una voce a settimana sulle tradizioni regionali. Se volete venire a chiacchierare sul progetto, siete i benvenuti! --[[Utente:Sciking|Sciking]] ([[Discussioni utente:Sciking|discussioni]]) 11:34, 6 apr 2016 (UTC) == Server switch 2016 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] will be testing its newest data center in Dallas. This will make sure Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to conduct a planned test. This test will show whether they can reliably switch from one data center to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. They will switch all traffic to the new data center on '''Tuesday, 19 April'''.<br/> On '''Thursday, 21 April''', they will switch back to the primary data center. Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop during those two switches. We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. '''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.''' *You will not be able to edit for approximately 15 to 30 minutes on Tuesday, 19 April and Thursday, 21 April, starting at 14:00 UTC (15:00 BST, 16:00 CEST, 10:00 EDT, 07:00 PDT). If you try to edit or save during these times, you will see an error message. We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it. If you see the error message, then please wait until everything is back to normal. Then you should be able to save your edit. But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case. ''Other effects'': *Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped. *There will be a code freeze for the week of 18 April. No non-essential code deployments will take place. This test was originally planned to take place on March 22. April 19th and 21st are the new dates. You can [[wikitech:Switch Datacenter#Schedule for Q3 FY2015-2016 rollout|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. They will post any changes on that schedule. There will be more notifications about this. '''Please share this information with your community.''' /[[m:User:Whatamidoing (WMF)|User:Whatamidoing (WMF)]] ([[m:User talk:Whatamidoing (WMF)|talk]]) 21:08, 17 apr 2016 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Johan (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Tech/Server_switch_2016/Delivery_list&oldid=15533827 --> == Wikipedia to the Moon == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hello! Sorry that this is in English only, but we are using village pump messaging in order to reach as many language communities as possible. Wrong page? Please fix it [[:m:Distribution list/Global message delivery|here]]. This is an invitation to all Wikipedians: Wikimedia Deutschland has been given data space to include Wikipedia content in an upcoming mission to the Moon. (No joke!) We have launched a community discussion about how to do that, because we feel that this is for the global community of editors. Please, '''[[:m:Special:MyLanguage/Wikipedia to the Moon|join the discussion on Meta-Wiki]]''' (and translate this invitation to your language community)! Best, [[:m:Talk:Wikipedia to the Moon|Moon team at Wikimedia Deutschland]] 15:35, 21 apr 2016 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Martin Rulsch (WMDE)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_Wikipedia_delivery&oldid=15542536 --> == Wikipedia to the Moon: voting has begun == Hello, after six weeks of community discussion about [https://moon.wikimedia.org Wikipedia to the Moon], there are now 10 different proposals for content for the mission. Starting today, [[:m:Special:MyLanguage/Wikipedia_to_the_Moon/Voting|you can vote for them on Meta-Wiki]], and decide what we will work on: a Wikipedia canon, different lists, the Moon in 300 languages, an astronomy editathon, featured articles, articles about technology, endangered things, or DNA-related topics. You can even vote against community involvement. Voting is open until 24 June. Sorry that this message is again in English only, but we are using village pumps to reach as many communities as possible, so that everyone knows they can vote. Best, [[:m:Special:MyLanguage/Wikipedia to the Moon/About|Moon team at Wikimedia Deutschland]] 15:31, 10 ghju 2016 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Martin Rulsch (WMDE)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_Wikipedia_delivery&oldid=15542536 --> == Compact Links coming soon to this wiki == {{int:Please-translate}} <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:Compact-language-links-list.png|thumb|Screenshot of Compact Language Links interlanguage list]] Hello, I wanted to give a heads up about an upcoming feature for this wiki which you may seen already in the [[:m:Tech/News/2016/25|Tech News]]. [[:mw:Universal_Language_Selector/Compact_Language_Links|Compact Language Links]] has been available as a beta-feature on all Wikimedia wikis since 2014. With compact language links enabled, users are shown a much shorter list of languages on the interlanguage link section of an article (see image). This will be enabled as a feature in the soon for all users, which can be turned on or off using a preference setting. We look forward to your feedback and please do let us know if you have any questions. Details about Compact Language Links can be read in the [[:mw:Universal_Language_Selector/Compact_Language_Links|project documentation]]. Due to the large scale enablement of this feature, we have had to use [[:m:Global_message_delivery|MassMessage]] for this announcement and as a result it is only written in English. We will really appreciate if this message can be translated for other users of this wiki. The main announcement can also be translated on [[:mw:Universal_Language_Selector/Compact_Language_Links/Announcement_draft_June_2016|this page]]. Thank you. On behalf of the Wikimedia Language team: [[:mw:User:Runab_WMF|Runa Bhattacharjee (WMF)]] ([[mw:User talk:Runab_WMF|talk]])-13:06, 29 ghju 2016 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Runab WMF@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ULS_Compact_Links/1_July&oldid=15730563 --> == Compact Language Links enabled in this wiki today == {{int:Please-translate}} <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:Compact-language-links-list.png|thumb|Screenshot of Compact Language Links interlanguage list]] [[:mw:Universal_Language_Selector/Compact_Language_Links|Compact Language Links]] has been available as a beta-feature on all Wikimedia wikis since 2014. With compact language links enabled, users are shown a much shorter list of languages on the interlanguage link section of an article (see image). Based on several factors, this shorter list of languages is expected to be more relevant for them and valuable for finding similar content in a language known to them. More information about compact language links can be found in [[:mw:Universal_Language_Selector/Compact_Language_Links|the documentation]]. From today onwards, compact language links has been enabled as the default listing of interlanguage links on this wiki. However, using the button at the bottom, you will be able to see a longer list of all the languages the article has been written in. The setting for this compact list can be changed by using the checkbox under ''User Preferences -> Appearance -> Languages'' The compact language links feature has been tested extensively by the Wikimedia Language team, which developed it. However, in case there are any problems or other feedback please let us know on the [[:mw:Talk:Universal_Language_Selector/Compact_Language_Links|project talk page]]. It is to be noted that on some wikis the presence of an existing older gadget that was used for a similar purpose may cause an interference for compact language list. We would like to bring this to the attention of the admins of this wiki. Full details are on [[phab:T131455|this phabricator ticket]] (in English). Due to the large scale enablement of this feature, we have had to use [[:m:Global_message_delivery|MassMessage]] for this announcement and as a result it is only written in English. We will really appreciate if this message can be translated for other users of this wiki. Thank you. On behalf of the Wikimedia Language team: [[:mw:User:Runab_WMF|Runa Bhattacharjee (WMF)]] ([[mw:User talk:Runab_WMF|talk]])-03:05, 1 lug 2016 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Runab WMF@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/ULS_Compact_Links/1_July&oldid=15735887 --> == Wikipedia to the Moon: invitation to edit == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Three weeks ago, you were invited to vote on how to take Wikipedia articles to the Moon. Community voting is over and the winning idea is to send all ‘’featured articles and lists’’ to the Moon. This decision means that, starting today, Wikipedians from all language communities are warmly invited to intensively work on their best articles and lists, and submit them to Wikipedia to the Moon. The central site to coordinate between communities will be Meta-Wiki. You will find an [[m:Wikipedia to the Moon/Working|overview and more information there]]. Hopefully, we will be able to represent as many languages as possible, to show Wikipedia’s diversity. Please feel kindly invited to edit on behalf of your community and tell us about your work on featured content! Best, [[:m:Special:MyLanguage/Wikipedia to the Moon/About|Moon team at Wikimedia Deutschland]] 14:10, 1 lug 2016 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Lydia Pintscher (WMDE)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_Wikipedia_delivery&oldid=15542536 --> == Editing News #2—2016 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> ''[[m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter/2016/June|Read this in another language]] • [[:m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]'' <div style="float:right;width:230px;{{#switch:ltr|rtl=float:left;margin-left:0;|#default=float:right;margin-right:0;}}margin-left:1em;border-style:solid;border-width:1px;padding:1em;"> [[File:VisualEditor-logo.svg|200px|center|alt=VisualEditor]]'''Did you know?''' <div class="thumbcaption" style="font-size: 90%;"> It's quick and easy to insert a references list. [[File:VisualEditor References List Insert Menu-en.png|alt=Screenshot showing a dropdown menu with many items|center|frameless|150px]] Place the cursor where you want to display the references list (usually at the bottom of the page). Open the "{{int:visualeditor-toolbar-insert}}" menu and click the "{{int:cite-ve-dialogbutton-referenceslist-tooltip}}" icon (three books). If you are using several groups of references, which is relatively rare, you will have the opportunity to specify the group. If you do that, then only the references that belong to the specified group will be displayed in this list of references. Finally, click "{{int:visualeditor-dialog-action-insert}}" in the dialog to insert the {{int:cite-ve-dialogbutton-referenceslist-tooltip}}. This list will change as you add more footnotes to the page. You can read and help translate [[:mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/User guide|the user guide]], which has more information about how to use the visual editor.</div></div> Since the last newsletter, the [[:mw:Special:MyLanguage/VisualEditor|VisualEditor Team]] has fixed many bugs. Their workboard is available [[phab:project/board/483/|in Phabricator]]. Their [[:mw:VisualEditor/Current_priorities|current priorities]] are improving support for Arabic and Indic scripts, and adapting the visual editor to the needs of the Wikivoyages and Wikisources. === Recent changes === The visual editor is now available to all users at most [[Wikivoyage:|Wikivoyages]]. It was also enabled for all contributors at the French Wikinews. The '''[[:mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/Single edit tab|single edit tab]]''' feature combines the "{{int:vector-view-edit}}" and "{{int:visualeditor-ca-editsource}}" tabs into a single "{{int:vector-view-edit}}" tab. It has been deployed to several Wikipedias, including Hungarian, Polish, English and Japanese Wikipedias, as well as to all Wikivoyages. At these wikis, you can change your settings for this feature in the "{{int:prefs-editing}}" tab of [[Special:Preferences]]. The team is now reviewing the feedback and considering ways to improve the design before rolling it out to more people. === Future changes === The "{{int:Savearticle}}" button will say "{{int:Publishpage}}". This will affect both the visual and wikitext editing systems. More [[M:Editing/Publish|information is available on Meta]]. The visual editor will be offered to all editors at the remaining [[:mw:VisualEditor/Rollouts|"Phase 6" Wikipedias]] during the next few months. The developers want to know whether typing in your language feels natural in the visual editor. Please post your comments and the language(s) that you tested at [[:mw:Topic:St8y4ni42d0vr9cv|the feedback thread on mediawiki.org]]. This will affect several languages, including: [[:w:ar: |'''Arabic''']], [[:w:hi: |'''Hindi''']], [[:w:th: |'''Thai''']], [[:w:ta: |'''Tamil''']], [[:w:mr: |'''Marathi''']], [[:w:ml: |'''Malayalam''']], [[:w:ur: |'''Urdu''']], [[:w:fa: |'''Persian''']], [[:w:bn: |'''Bengali''']], [[:w:as: |'''Assamese''']], [[:w:arc: |'''Aramaic''']] and others. The team is working with the volunteer developers who power Wikisource to provide the visual editor there, for opt-in testing right now and eventually for all users. ([[phab:T138966|T138966]]) The team is working on a modern wikitext editor. It will look like the visual editor, and be able to use the citoid service and other modern tools. This new editing system may become available as a Beta Feature on desktop devices around September 2016. You can read about this project in a [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/VisualEditor/Roadmap/Update_2016-06-23|general status update on the Wikimedia mailing list]]. === Let's work together === * Do you teach new editors how to use the visual editor? Did you help [[:mw:Citoid/Enabling Citoid on your wiki|set up the Citoid automatic reference feature for your wiki]]? Have you written or imported [[:mw:Special:MyLanguage/Help:TemplateData|TemplateData]] for your most important citation templates? <mark>Would you be willing to help new editors and small communities with the visual editor? Please sign up for the new [[:mw:Help:VisualEditor/Community Taskforce|'''VisualEditor Community Taskforce''']].</mark> * Learn how to improve the "automagical" [[:mw:citoid|citoid]] referencing system in the visual editor, by creating [[w:en:Zotero|Zotero]] translators for popular sources in your language! Watch the [[Mw:Citoid/Zotero's Tech Talk|Tech Talk by Sebastian Karcher]] for more information. If you aren't reading this in your preferred language, then please help us with translations! Subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&action=edit&section=new contact us] directly, so that we can notify you when the next issue is ready. {{int:Feedback-thanks-title}} </div> [[:m:User:Elitre (WMF)]], 17:20, 3 lug 2016 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=15741003 --> == IMPORTANTE: rassegna dell'attività di amministrazione == Ciao. Una politica che riguarda la rimozione dei "diritti avanzati" (amministratore, burocrate, ecc) è stata adottata come parte [[m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders/Summary/it|sommaria della comunità]] nell'anno 2013: in accordo a questa politica, gli [[m:Stewards/it|Stewards]] stanno rivedendo le attività degli amministratori su tutte le wiki della Fondazione di Wikimedia con nessun criterio politico che potrebbe riguardare l'inattività delle utenze. Di tale principio, ne risulta che al meglio delle nostre conoscenze, le utenze sulle wiki non avrebbero un processo formale per la rimozione di questi "diritti avanzati" che per l'appunto riguarderebbe tutti gli account inattivi. E in una propria conclusione ciò andrà a significare che gli steward in accordo alla [[m:Admin activity review/it|rassegna dell'attività amministrativa]] si prenderanno cura di questo processo. Abbiamo stabilito che i seguenti utenti soddisfano i criteri di inattività (senza modifiche e senza azioni di registro per più di 2 anni): # Ale Mister (amministratore) Questi utenti ben presto riceveranno una notifica: ad essi si chiederà di avviare alla comunità una discussione se vogliono mantenere alcuni o tutti i loro diritti. Quindi, se gli utenti non rispondono alla discussione richiesta, i loro diritti che precedentemente hanno mantenuto sino a quel momento saranno rimossi dagli amministratori. Tuttavia, se dalla comunità si vorrebbe creare il proprio processo di rassegna di attività che sostituisce quello globale, si potrebbe prendere un'altra decisione di quei diritti dei detentori che sono inattivi dove codesti utenti hanno già una politica, ma la stessa fu superata e non è più valida. Pe cui, si è pregati di avvisare gli Stewards ([[:m:Stewards' noticeboard|stewards on Meta-Wiki]]), laddove gli steward senza determinato avviso non potranno sapere se procedere o astenersi al riesame dei diritti wiki di questi utenti. Grazie. '''[[User:Rschen7754|Rs]][[User talk:Rschen7754|chen]][[Special:Contributions/Rschen7754|7754]]''' 05:25, 8 lug 2016 (UTC) == Save/Publish == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> The [[:mw:Editing|Editing]] team is planning to change the name of the [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translations&namespace=8&message=Savearticle “<bdi>{{int:Savearticle}}</bdi>”] button to [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translations&namespace=8&message=Publishpage “'''<bdi>{{int:Publishpage}}</bdi>'''”] and [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translations&namespace=8&message=Publishchanges “'''<bdi>{{int:Publishchanges}}</bdi>'''”]. “<bdi>{{int:Publishpage}}</bdi>” will be used when you create a new page. “<bdi>{{int:Publishchanges}}</bdi>” will be used when you change an existing page. The names will be consistent in all editing environments.[https://phabricator.wikimedia.org/T131132][https://phabricator.wikimedia.org/T139033] This change will probably happen during the week of 30 August 2016. The change will be announced in [[:m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech News]] when it happens. If you are fluent in a language other than English, please check the status of translations at translatewiki.net for [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translations&namespace=8&message=Publishpage “'''<bdi>{{int:Publishpage}}</bdi>'''”] and [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translations&namespace=8&message=Publishchanges “'''<bdi>{{int:Publishchanges}}</bdi>'''”]. The main reason for this change is to avoid confusion for new editors. Repeated user research studies with new editors have shown that some new editors believed that [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translations&namespace=8&message=Savearticle “<bdi>{{int:Savearticle}}</bdi>”] would save a private copy of a new page in their accounts, rather than permanently publishing their changes on the web. It is important for this part of the user interface to be clear, since it is difficult to remove public information after it is published. We believe that the confusion caused by the “<bdi>{{int:Savearticle}}</bdi>” button increases the workload for experienced editors, who have to clean up the information that people unintentionally disclose, and report it to the functionaries and stewards to suppress it. Clarifying what the button does will reduce this problem. Beyond that, the goal is to make all the wikis and languages more consistent, and some wikis made this change many years ago. The [[:m:Legal|Legal team]] at the Wikimedia Foundation supports this change. Making the edit interface easier to understand will make it easier to handle licensing and privacy questions that may arise. Any help pages or other basic documentation about how to edit pages will also need to be updated, on-wiki and elsewhere. On wiki pages, you can use the wikitext codes <code><nowiki>{{int:Publishpage}}</nowiki></code> and <code><nowiki>{{int:Publishchanges}}</nowiki></code> to display the new labels in the user's preferred language. For the language settings in [[Special:Preferences|your account preferences]], these wikitext codes produce “<bdi>{{int:Publishpage}}</bdi>” and “<bdi>{{int:Publishchanges}}</bdi>”. Please share this news with community members who teach new editors and with others who may be interested. </div> [[m:User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[m:User talk:Whatamidoing (WMF)|talk]]) 18:02, 9 aos 2016 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Quiddity (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=15790914 --> == Wikipedia to the Moon working phase == Dear Corsican Wikipedia language community, First of all, I am sorry to write this in English. You may already have heard about [[:meta:Wikipdia_to_the_Moon|Wikipedia to the Moon]]: A team of scientists called the “PT Scientists” are going to send a space craft to the moon in 2017 and they want to take Wikipedia along with them. Because Wikipedia is so big, we cannot send all of it to the moon. That is why the international Wikipedia-community has voted to send all “Featured Articles and Featured Lists“ from all languages in Wikipedia. [[:en:Wikipedia:Featured_articles|“Featured Articles“]] is a category in many language versions of Wikipedia that collects the very best articles in that language. Your community does not currently have a „Featured Articles“ category. Ideally, we want to take every language on Wikipedia to the moon and we also want to take the best articles in your language. That is why we would like ''you'' to tell us what the very best articles in your language are. There are two ways you could do this: :1) You could introduce the categories “Featured Article” and “Featured List” in your language version of Wikipedia and vote for the best articles and put them in the category. We will take every article that is tagged as a “Featured Article” or a “Featured List” to the moon :2) You could vote for the best articles in your language version of Wikipedia and put them all on one a new Wikipedia page. If you let us know where we can find that list [[:meta:Wikipedia_to_the_Moon/Working|here]], we will also take the articles to the moon. The deadline for Wikipedia to the Moon is 31 October 2016. After that date, we will put all the Featured Articles and Lists onto a special disc and give it to the “PT Scientists.” They will take the Wikipedia articles into space next year. --[[Utente:Denis Schroeder (WMDE)|Denis Schroeder (WMDE)]] ([[Discussioni utente:Denis Schroeder (WMDE)|discussioni]]) 13:38, 17 aos 2016 (UTC) == New Wikipedia Library accounts available now (August 2016) == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hello Wikimedians! [[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL OWL says sign up today!]] [[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] is announcing signups today for free, full-access, accounts to published research as part of our [[m:The_Wikipedia_Library/Journals|publisher donation program]]. You can now sign up for new accounts and research materials from: * '''[[w:de:Wikipedia:Nomos|Nomos]]''' &ndash; Primarily German-language publisher of law and social sciences books and journals - 25 accounts * '''[[w:en:Wikipedia:World Scientific|World Scientific]]''' &ndash; Scientific, technical, and medical journals - 50 accounts * '''[[w:en:Wikipedia:Edinburgh University Press|Edinburgh University Press]]''' &ndash; Humanities and social sciences journals - 25 accounts * '''[[w:en:Wikipedia:American Psychological Association|American Psychological Association]]''' &ndash; Psychology books and journals - 10 accounts * '''[[w:en:Wikipedia:Emerald|Emerald]]''' &ndash; Journals on a range of topics including business, education, health care, and engineering - 10 accounts Many other partnerships with accounts available are listed on [[m:The Wikipedia Library/Databases|our partners page]], including [[w:en:WP:Project MUSE|Project MUSE]], [[w:en:WP:EBSCO|EBSCO]], [[w:de:WP:DeGruyter|DeGruyter]], [[w:en:WP:Gale|Gale]] and [[w:en:WP:Newspaperarchive.com|Newspaperarchive.com]]. Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: sign up today! <br>--[[w:en:Wikipedia:TWL/Coordinators|The Wikipedia Library Team]] 18:38, 30 aos 2016 (UTC) :''You can host and coordinate signups for a Wikipedia Library branch in your own language! Please contact [[m:User:Ocaasi_(WMF)|Ocaasi (WMF)]].''<br> :<small>This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].</small> </div> <!-- Messaggio inviato da User:Samwalton9@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&oldid=15804509 --> == Contributo dei lettori == Ciao a tutti, probabilmente non l'avete ancora vista: c'è una '''[[:mw:Reading/Readers_contributions|pagina su mediawiki.org dedicata]]''' alla discussione di idee di progetti, nell'ambito dei quali i lettori possano fare dei contributi preziosi per la missione di Wikimedia e utili anche per gli editor. Dateci un'occhiata e aggiungete lì i vostri commenti. Grazie! --[[:mw:User:Melamrawy (WMF)|Melamrawy (WMF)]] ([[:mw:User talk:Melamrawy (WMF)|talk]]) 11:46, 9 sit 2016 (UTC) :<small>(PS: Se può esservi utile per rispondere, provate a porvi questa semplice domanda: ''che tipo di compiti potrebbero essere intrapresi da lettori o contributori saltuari, e quali allo stesso tempo sono necessari (e ben accetti!) per gli editor?'' ----[[Utente:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]] ([[Discussioni utente:Elitre (WMF)|discussioni]]) 11:46, 9 sit 2016 (UTC) )</small> == RevisionSlider == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> From September 13th on, [[mw:Special:MyLanguage/Extension:RevisionSlider|RevisionSlider]] will be available as a [[mw:Special:MyLanguage/Beta Features|beta feature]] in your wiki. The RevisionSlider adds a slider view to the diff page, so that you can easily move between revisions. The feature fulfills a wish from the [[m:WMDE Technical Wishes|German Community’s Technical Wishlist]]. Everyone is invited to test the feature and we hope that it will serve you well in your work! </div> [[user:Birgit Müller (WMDE)|Birgit Müller (WMDE)]] 14:56, 12 sit 2016 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Birgit Müller (WMDE)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_1&oldid=15903628 --> == Grants to improve your project == ''{{int:Please-translate}}:'' Greetings! The [[:m:Grants:Project|Project Grants program]] is currently accepting proposals for funding. There is just over a week left to submit before the October 11 deadline. If you have ideas for software, offline outreach, research, online community organizing, or other projects that enhance the work of Wikimedia volunteers, start your proposal today! Please encourage others who have great ideas to apply as well. Support is available if you want help turning your idea into a grant request. *'''[[:m:Grants:Project/Apply|Submit a grant request]]''' *'''Get help''': In [[:m:Grants:IdeaLab|IdeaLab]] or an upcoming [[:m:Grants:Project#Upcoming_events|Hangout session]] *'''Learn from examples''' of completed [[:m:Grants:IEG#ieg-engaging|Individual Engagement Grants]] or [[:m:Grants:PEG/Requests#Grants_funded_by_the_WMF_in_FY_2015.E2.80.9316|Project and Event Grants]] [[m:User:I JethroBT (WMF)|I JethroBT (WMF)]] ([[m:User talk:I JethroBT (WMF)|talk]]) 20:11, 30 sit 2016 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:I JethroBT (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:I_JethroBT_(WMF)/IEG_2015_Targets&oldid=15939807 --> == Creative Commons 4.0 == Hello! I'm writing from the Wikimedia Foundation to invite you to give your feedback on a proposed move from CC BY-SA 3.0 to a CC BY-SA 4.0 license across all Wikimedia projects. The consultation will run from October 5 to November 8, and we hope to receive a wide range of viewpoints and opinions. Please, if you are interested, [[meta:Special:MyLanguage/Terms of use/Creative Commons 4.0|take part in the discussion on Meta-Wiki]]. ''Apologies that this message is only in English. [[meta:Special:MyLanguage/Terms of use/Creative Commons 4.0/MassMessage|This message can be read and translated in more languages here]].'' [[User:JSutherland (WMF)|Joe Sutherland]] ([[User talk:JSutherland (WMF)|talk]]) 01:34, 6 utt 2016 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:JSutherland (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:JSutherland_(WMF)/MassMessage/1&oldid=15962252 --> == Editing News #3—2016 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> ''[[:m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter/2016/October|Read this in another language]] • [[:m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]'' <div style="float:right;width:230px;{{#switch:ltr|rtl=float:left;margin-left:0;|#default=float:right;margin-right:0;}}margin-left:1em;border-style:solid;border-width:1px;padding:1em;"> [[File:VisualEditor-logo.svg|200px|center|alt=VisualEditor]]'''Did you know?''' <div class="thumbcaption" style="font-size: 90%;"> Did you know that you can easily re-arrange columns and rows in the visual editor? [[File:VisualEditor table editing menu.png|alt=Screenshot showing a dropdown menu with options for editing the table structure|center|frameless|232x232px]] Select a cell in the column or row that you want to move. Click the arrow at the start of that row or column to open the dropdown menu (shown). Choose either "Move before" or "Move after" to move the column, or "Move above" or "Move below" to move the row. You can read and help translate [[:mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/User guide|the user guide]], which has more information about how to use the visual editor. </div></div> Since the last newsletter, the [[:mw:Special:MyLanguage/VisualEditor|VisualEditor Team]] has mainly worked on a new wikitext editor. They have also released some small features and the new map editing tool. Their workboard is available [[phab:project/board/483/|in Phabricator]]. You can find links to the list of work finished each week at [[:mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|mw:VisualEditor/Weekly triage meetings]]. Their [[:mw:VisualEditor/Current_priorities|current priorities]] are fixing bugs, releasing the 2017 wikitext editor as a [[mediawikiwiki:Beta_Features|beta feature]], and improving language support. === Recent changes === *You can now set text as small or big.[https://phabricator.wikimedia.org/T53613] *Invisible templates have been shown as a puzzle icon. Now, the name of the invisible template is displayed next to the puzzle icon.[https://phabricator.wikimedia.org/T141861] A similar feature will display the first part of hidden HTML comments.[https://phabricator.wikimedia.org/T147089] *Categories are displayed at the bottom of each page. If you click on the categories, the dialog for editing categories will open.[https://phabricator.wikimedia.org/T145267] *At many wikis, you can now add [[mediawikiwiki:Maps|maps]] to pages. Go to the Insert menu and choose the "Maps" item. The Discovery department is adding more features to this area, like geoshapes. You can read more at mediawiki.org.[https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Discovery#Maps] *The "Save" button now says "Save page" when you create a page, and "Save changes" when you change an existing page.[https://phabricator.wikimedia.org/T139033] In the future, the "{{int:Savearticle}}" button will say "{{int:Publishpage}}". This will affect both the visual and wikitext editing systems. More [[:m:Editing/Publish|information is available on Meta]]. *Image galleries now use a visual mode for editing. You can see thumbnails of the images, add new files, remove unwanted images, rearrange the images by dragging and dropping, and add captions for each image. Use the "Options" tab to set the gallery's display mode, image sizes, and add a title for the gallery.[https://phabricator.wikimedia.org/T45037] === Future changes === The visual editor will be offered to all editors at the remaining 10 [[:mw:VisualEditor/Rollouts|"Phase 6" Wikipedias]] during the next month. The developers want to know whether typing in your language feels natural in the visual editor. Please post your comments and the language(s) that you tested at [[:mw:Topic:St8y4ni42d0vr9cv|the feedback thread on mediawiki.org]]. This will affect several languages, including [[:w:th:|'''Thai''']], [[:w:my:|'''Burmese''']] and [[:w:arc:|'''Aramaic''']]. The team is working on a modern wikitext editor. The [[Mw:2017 wikitext editor|2017 wikitext editor]] will look like the visual editor and be able to use the citoid service and other modern tools. This new editing system may become available as a Beta Feature on desktop devices in October 2016. You can read about this project in a [[:mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/Roadmap/Update_2016-06-23|general status update on the Wikimedia mailing list]]. === Let's work together === * Do you teach new editors how to use the visual editor? Did you help [[:mw:Citoid/Enabling Citoid on your wiki|set up the Citoid automatic reference feature for your wiki]]? Have you written or imported [[:mw:Special:MyLanguage/Help:TemplateData|TemplateData]] for your most important citation templates? <mark>Would you be willing to help new editors and small communities with the visual editor? Please sign up for the new [[:mw:Help:VisualEditor/Community Taskforce|'''VisualEditor Community Taskforce''']].</mark> *If you aren't reading this in your preferred language, then please help us with translations! Subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&action=edit&section=new contact us] directly, so that we can notify you when the next issue is ready. {{int:Feedback-thanks-title}} —[[:mw:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]] </div> 17:49, 15 utt 2016 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=15960088 --> == New Wikipedia Library Accounts Available Now (November 2016) == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hello Wikimedians! [[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL OWL says sign up today!]] [[:m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] is announcing signups today for free, full-access, accounts to published research as part of our [[m:The_Wikipedia_Library/Journals|Publisher Donation Program]]. You can sign up for new accounts and research materials from: *'''''[[:en:WP:Foreign Affairs|Foreign Affairs]]''''' - Journal of international relations and U.S. foreign policy *'''[[:en:WP:OpenEdition|OpenEdition]]''' - Journals in the social sciences and humanities *'''[[:en:WP:EDP Sciences|Édition Diffusion Presse Sciences]]''' - French and English language scientific journals *'''[[:en:WP:ASHA|ASHA]]''' - Speech–language–hearing journals *'''[[:fi:Wikipedia:Wikipedian_Lähdekirjasto/Tilastopaja|Tilastopaja]]''' - Athletics statistics '''Expansions''' *'''[[:en:WP:EBSCO|EBSCO]]''' - Many new databases added *'''[[:en:WP:Taylor & Francis|Taylor & Francis]]''' - Strategic, Defence & Security Studies collection Many other partnerships with accounts available are listed on [[:m:The Wikipedia Library/Databases|our partners page]]. Sign up today! <br>--[[:m:The Wikipedia Library/Coordinators|The Wikipedia Library Team]] 18:30, 1 nuv 2016 (UTC) :''You can host and coordinate signups for a Wikipedia Library branch in your own language. Please contact [[:m:User:Ocaasi_(WMF)|Ocaasi (WMF)]].''<br> :<small>This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].</small> </div> <!-- Messaggio inviato da User:Samwalton9@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&oldid=15939318 --> == Password reset == ''I apologise that this message is in English. [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Security%2FPassword+reset&language=&action=page&filter= {{int:Centralnotice-shared-help-translate}}]'' We are having a problem with attackers taking over wiki accounts with privileged user rights (for example, admins, bureaucrats, oversighters, checkusers). It appears that this may be because of weak or reused passwords. Community members are working along with members of multiple teams at the Wikimedia Foundation to address this issue. In the meantime, we ask that everyone takes a look at the passwords they have chosen for their wiki accounts. If you know that you've chosen a weak password, or if you've chosen a password that you are using somewhere else, please change those passwords. Select strong passwords – eight or more characters long, and containing letters, numbers, and punctuation. [[m:User:JSutherland (WMF)|Joe Sutherland]] ([[m:User talk:JSutherland (WMF)|{{int:Talkpagelinktext}}]]) / [[Utente:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussioni utente:MediaWiki message delivery|discussioni]]) 23:59, 13 nuv 2016 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:JSutherland (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:JSutherland_(WMF)/MassMessage/1&oldid=16060701 --> == Adding to the above section (Password reset) == Please accept my apologies - that first line should read "[https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Security%2FPassword+reset&language=&action=page&filter= Help with translations!]". [[m:User:JSutherland (WMF)|Joe Sutherland (WMF)]] ([[m:User talk:JSutherland (WMF)|talk]]) / [[Utente:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussioni utente:MediaWiki message delivery|discussioni]]) 00:11, 14 nuv 2016 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:JSutherland (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:JSutherland_(WMF)/MassMessage/1&oldid=16060701 --> == New way to edit wikitext == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''Summary''': There's a new opt-in Beta Feature of a [[:mw:2017 wikitext editor|wikitext mode for the visual editor]]. Please [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|go try it out]]. We in the Wikimedia Foundation's Editing department are responsible for making editing better for all our editors, new and experienced alike. We've been slowly improving [[:mw:VisualEditor|the visual editor]] based on feedback, user tests, and feature requests. However, that doesn't work for all our user needs: whether you need to edit a wikitext talk page, create a template, or fix some broken reference syntax, sometimes you need to use wikitext, and many experienced editors prefer it. Consequently, we've planned a "wikitext mode" for the visual editor for a long time. It provides as much of the visual editor's features as possible, for those times that you need or want wikitext. It has the same user interface as the visual editor, including the same toolbar across the top with the same buttons. It provides access to the [[:mw:citoid|citoid service]] for formatting citations, integrated search options for inserting images, and the ability to add new templates in a simple dialog. Like in the visual editor, if you paste in formatted text copied from another page, then formatting (such as bolding) will automatically be converted into wikitext. All wikis now have access to this mode as a [[:mw:Beta Features|Beta Feature]]. When enabled, it replaces your existing [[:mw:Editor|wikitext editor]] everywhere. If you don't like it, you can reverse this at any time by turning off the Beta Feature in your preferences. We don't want to surprise anyone, so it's strictly an ''opt-in-only'' Beta Feature. It won't switch on automatically for anyone, even if you have previously checked the box to "{{Int:Betafeatures-auto-enroll}}". The new wikitext edit mode is based on the visual editor, so it requires JavaScript (as does the [[:mw:Extension:WikiEditor|current wikitext editor]]). It doesn't work with gadgets that have only been designed for the older one (and ''vice versa''), so some users will miss gadgets they find important. We're happy to [[:mw:VisualEditor/Gadgets|work with gadget authors to help them update their code to work]] with both editors. We're not planning to get rid of the current main wikitext editor on desktop in the foreseeable future. We're also not going to remove the existing ability to edit plain wikitext without JavaScript. Finally, though it should go without saying, if you prefer to continue using the current wikitext editor, then you may so do. This is an early version, and we'd love to know what you think so we can make it better. Please leave feedback about the new mode [[:mw:2017 wikitext editor/Feedback|on the feedback page]]. You may write comments in any language. Thank you. </div> [[:mw:User:Jdforrester (WMF)|James Forrester]] (Product Manager, Editing department, Wikimedia Foundation) --19:32, 14 dic 2016 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=15942009 --> 5yduneg5x28yfifvc5c5gs9ddvcxcus Jaime de Angulo 0 19851 378032 356499 2021-12-18T21:35:53Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki '''Jaime de Angulo''' ([[1887]] - [[1950]]) hè statu un [[linguistu]], [[Rumanzu (litteratura)|rumanzieru]], è etnomusicolugu [[Stati Uniti|americanu]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> == Biugrafia == Natu in [[Parigi]] da parenti spagnoli, vensi à i Stati Uniti in u 1905 per diventà [[cow-boy]]. Si stabilì dopu in [[San Francisco]], listessu annu ch'è u terramutu (1906). Campò stranamente, essendu à quandu vaccaghju, à quandu duttore è psicolugu. Pruvò dinù à tumbà si tagliendu si a gola, in [[Berkeley (California)|Berkeley]]. Diventò [[linguistu]], è cuntribuì à a ricunniscenza di i populi indigeni di u nordu di a California. Cuminciò a so carriera à l'[[università di California]], in Berkeley, in l'annate 1920 è dopu u so matrimoniu incù L. S. Nancy Freeland. Mentre 'ssu periodu, ellu è a so moglia camponu drentu à parechje tribù califurniane è cù u fine di studià ne e culture è modi di vita. De Angulo era particularmente interissatu in u studiu di a [[semantica]] è di a [[grammatica]] di i sistemi linguistichi tribali. Fubbe dinù fonetistu, è un piunieru di u studiu di l' [[etnomusicolugia]] di i populi nordamericani. Cuntribuì à cunsirvà l'arrigistramenti sunori di 'ssi populi. De Angulo currispondia incù altre figure di l'[[etnolugia]] : [[Franz Boas]], [[Alfred L. Kroeber]], è [[Edward Sapir]]. Ricivì un aiutu cunsiderevule da a fundazione ''Boas's Committee on American Native Languages''. Versu a fine di a so vita, De Angulo ebbi una vita di zingaru, è ciò dopu a so friquenza di e tribù americane, è in seguitu à un accidente di vittura in u 1933. Si ritirò in un postu isulatu, in [[Big Sur]]. Scrissi l'opere, è in particulare [[fola|fole]], in u modu di i ''coyote tales'' di e tribù nordamericane. [[Ezra Pound]] u cugnumò " ''the American Ovid'' " (l'" [[Ovidiu]] americanu ") è [[William Carlos Williams]] dissi d'ellu ch'ellu era "un di i più scrittori di prima trinca ch'eiu avissi scuntratu". Inspirò i travagli di u linguistu [[Jack Spicer]], u pueta [[Robert Duncan]]. Apparisce dinù in l'opere di [[Jack Kerouac]] è di [[Henry Miller]]. Fubbe dinù un amicu di [[Harry Partch]], [[Robinson Jeffers]], [[Henry Cowell]], [[Carl Jung]] è [[D. H. Lawrence]]. == Opere == * ''Coyote Man and Old Doctor Loon'' * ''Coyote's Bones'' * ''Indians in Overalls'' * ''Indian Tales'', Hill and Wang, 1953 * ''The Lariat'' * ''Old Time Stories, Vulumu 1 : Shabegok'', Turtle Island Foundation, 1976 * ''Old Time Stories, Vulumu 2 : How The World Was Made'', Turtle Island Foundation, 1976 == Note == <references/> == Bibliugrafia == * Bob Callahan, ''A Jaime d'Angulo Reader'' * Peter Garland, ''The Music of the California Indians'' * Gui d'Angulo (zitella di Jaime), ''Jaime in Taos: The Taos Papers of Jamie d'Angulo'' * Gui d'Angulo, ''The Old Coyote of Big Sur: The Life of Jaime d'Angulo'' * Henry Miller, ''A Devil in Paradise'' ==Ligami== * [http://tonutimpesta.blogspot.fr/2017/01/jaime-de-angulo-e-i-pit-river.html Jaime de Angulo è i Pit River, Una cronica di Stefanu Cesari, [[Tonu è Timpesta]], 2017] [[Categoria:Etnomusicolugu]] [[Categoria:Pueta americanu di u seculu XX]] [[Categoria:Antropolugu americanu]] [[Categoria:Linguistu]] [[Categoria:Rumanzieru americanu di u seculu XX]] [[Categoria:Americanu]] {{DEFAULTSORT:Angulo}} 1o0oit8sdkndid1dwea5o4nfvw0vvuf Categoria:Pagine che richiamano file inesistenti 14 19853 372883 372882 2021-05-26T09:30:04Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki __HIDDENCAT__ [[Category:Wikipedia]] 30i16kc4gk43khh9u24kko3ol0hrz36 Orchis collina 0 19854 356486 2017-02-11T16:41:04Z Orchi 297 Orchi hà spustatu a pagina [[Orchis collina]] à [[Anacamptis collina]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Anacamptis collina]] tu3yp806hszxtoaosofno0khyzqv9pc Nadežda Mandel'štam 0 19860 356522 356521 2017-02-13T20:04:17Z 92.150.132.61 /* Elementi biugrafichi */ wikitext text/x-wiki [[File:%D0%9D%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D0%B0_%D0%A5%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BD%D0%B0-%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%88%D1%82%D0%B0%D0%BC_%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B5_%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%B5_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D1%83%D0%B6%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%B2_%D0%BC%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B5_1922_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0.jpg|thumb|Nadežda Mandel'štam]] '''Nadežda Jakovlevna Mandel'štam''' (in russiu Надежда Яковлевна Мандельштам), nata Khazina, hè una scrittrice [[Russia|russia]] di u seculu XX ([[Saratov]], 31 di uttrove di u 1899 - [[Mosca]], 29 di dicembre di u 1980).<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> == Elementi biugrafichi == Nata in una famiglia ghjudeia di a classa media, passa e so prime annate in [[Kiev]]. À a so esciuta di u [[ginnasiu]], studieghja l'arti. Sposa in u [[1921]] u [[pueta]] [[Ossip Mandelstam]]. Stanu in [[Ucraina]], in [[Petrograd]], in Mosca è in [[Georgia]]. Ossip hè arristatu in u [[1934]] per u so ''[[Epigrammu contru à Staline]]'' ed hè esiliatu incù a so cunsorte à [[Tcherdyne]], in a rigione di [[Perm]], po' in [[Voronej]]. Dopu u sicondu arrestu è a morte di u so maritu in u campu di transitu di ''Vtoraïa Rechka'' (vicinu à [[Vladivostok]]) in u 1938, Nadežda Mandel'štam porta un modu di vita guasi nomade, fughjendu qualchì volta u [[NKVD]] un ghjornu nanzu, cambiendu di residenza à spessu è campendu da impieghi timpuranei. S'hè fissatu cum'è missione a cunsirvazione di l'eredità puetica di u so maritu. Hà imparatu à mente a forza parte di a so opera perchè ùn facia micca cunfidenza à a carta. Dopu a morte di [[Ghjiseppu Staline|Staline]], ultimeghja u so [[dutturatu]] in u 1956 ed hè autorizata à rivene à Mosca in u 1958. In u [[1979]], face daziu di tutte e so archivie à l'[[Università di Princeton]]. Nadežda Mandel'štam si ne more in Mosca u 29 di dicembre di u 1980 à l'età di 81 anni. Hè sutterrata à u nuvellu [[campusantu di Kountsevo]]. == Opere == [[File:Наде́жда Я́ковлевна Мандельшта́м.jpg|thumb|150px|Nadežda Mandel'štam in u 1925]] L'opere magiore di Nadežda Mandel'štam sò e so mimorie, publicati à l'iniziu in inglese sottu à i tituli di ''Hope Against Hope'' (''Speranza contru à speranza'') è ''Hope Abandoned'' (''Speranza abbandunata'') ('ssi tituli cuntenenu un ghjocu di parole annantu à u russiu, " speranza " si dicendu " nadejda " (lang-ru|надежда) in russiu, mentre chì u titulu originale hè simpliciamente Воспоминания " Ricordu "). Sò stati publicati in francese sottu à u titulu ''Contru à tutta speranza''. L'autore ci face un' analisi epica di a so vita è criticheghja a digradazione murale è culturale di l'[[Unione suvietica]] à parte si da l'[[annate 1920]]. == Note == <references/> == Bibliugrafia == * “L'epoca e i lupi”, Milano, Arnoldo Mondadori Editore, 1971 (in talianu) * “Le mie memorie”, Milano, Aldo Garzanti Editore, 1972 (in talianu) ==Ligami== * [http://tonutimpesta.blogspot.fr/2016/04/nadejda-mandelstam-quidda-chun-scrivia.html ''Nadejda Mandelstam, quidda ch’ùn scrivia micca'', una cronica di Stefanu Cesari publicata annantu à u bloggu litterariu [[Tonu è Timpesta]]] [[Categoria:Persunalità di a cultura ghjudeia]] [[Categoria:Scrittore russiu di u seculu XX]] [[Categoria:Dissidente suvieticu]] 9xyg9fxanwoi33ohq86ha75p39y4toz Georgia 0 19865 374289 374288 2021-06-28T08:58:18Z 46.193.168.200 wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Republica di Georgia |nomeUfficiale = საქართველო<br />[[traslitterazione del georgiano|trasl.]] ''Sakartvelo'' |linkBandiera = Flag of Georgia.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Greater coat of arms of Georgia.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = Georgia (orthographic--projection).svg |motto = ძალა ერთობაშია<br />Dzala ertobašia |mottoTraduzione = ''A forza sta in l'unione'' |lingua = [[lingua georgiana|georgianu]], |capitale = [[Tbilisi]] |capitaleAbitanti = 1.300.000 |capitaleAbitantiAnno = 2004 |governo = [[Republica semi-presidenziale]] |presidente = [[Salome Zurabishvili]] |primoMinistro = [[Mamuka Bakhtadze]] |indipendenza = [[9 aprili 1991]] |elenco capi di stato = |elenco capi di governo = |ingressoONU = |superficieTotale = 69.700 |superficieOrdine = |superficieAcqua = |popolazioneTotale = 4.352.244 |popolazioneAnno = |popolazioneOrdine = |popolazioneDensita = 66,0 |continente = [[Asia]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +4 |valuta = [[Lari georgianu]] |PIL = 15.830 |PILValuta = $ |PILAnno = 2012 |PILOrdine = |PILprocapite = 3.520 |PILprocapiteValuta = $ |PILprocapiteAnno = 2012 |PILprocapiteOrdine = |HDI = |HDIAnno = |HDIOrdine = |energia = |tld = |telefono = +995 |targa = GE |inno = ''Tavisupleba'' |festa = 26 maghju |note = - }} A '''Georgia''' hè un' statu di u [[Caucasu]], à cavaddu frà l'[[Asia]] è l'[[Auropa]], ma di cultura e tradizzione auropeana. A capitale si chjama [[Tblisi]]. A lingua uffiziale hè u georgianu. {{Europa}} [[Categoria:Asia]] h4ar2ezuicvq9e43rjec30q49nfs70c Ucraina 0 19866 378786 378785 2022-03-18T19:31:35Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:9015:E403:B61D:75CA wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Ucrania |nomeUfficiale = Україна |linkBandiera = Flag of Ukraine.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Lesser Coat of Arms of Ukraine.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = Europe Ukraine.png |motto = Слава Україні! Героям слава!<br />(Slava Ucraini! Gerojam Slava!)<br /> |mottoTraduzione = ''Gloria all'Ucrania! Gloria agli eroi!'' |lingua = [[lingua ucraniana]], [[Lingua russia|russiu]] |capitale = [[Kiev]] |capitaleAbitanti = 2.611.300 |capitaleAbitantiAnno = 2001 |governo = [[Republica semi-presidenziale]] |presidente = [[Volodymyr Zelensky]] |primoMinistro = [[Denys Šmihal']] |indipendenza= [[24 agostu 1991]] |elenco capi di stato = |elenco capi di governo = |ingressoONU = |superficieTotale = 603.700 |superficieOrdine = |superficieAcqua = |popolazioneTotale = 42.684.469 |popolazioneAnno = |popolazioneOrdine = |popolazioneDensita = 73,34 |continente = [[Europa]] |orario = [[Tempu Coordinatu Universale|UTC]] +2 |valuta = [[Grivnia Ucrania]] |PIL= 176.235 |PILValuta= $ |PILAnno= 2012 |PILOrdine= |PILprocapite= 3.877 |PILprocapiteValuta= $ |PILprocapiteAnno= 2014 |PILprocapiteOrdine= |HDI= |HDIAnno= |HDIOrdine= |energia = |tld = .ua |telefono = +380 |targa = UA |inno = ''Tavisupleba'' |festa = 24 agostu |note = - }} L''''Ucrania''' (in ucrainianu: ''Україна'') hè un Statu d'Europa orientale, u sicondu d'Europa per via di a so superficia è u prima à l'intuttu europeu.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da a wikipedia in francese.</ref> Hè cuttighjata da u Mare neru è u Mare d'Azov à u sudu, fruntaliera incù a Russia à u nordestu è à livante, incù a Bielorussia à u nordu, incù a Polonia, a Sluvacchia è l'Ungaria à punente è incù a Rumania è a Muldavia à u mezupunente. A capitale è a cità a più pupulata di u paese hè Kiev. L'origine di a cultura ucrainiana ricollanu à u Statu slavu orientale medievale di a Rus' di Kiev. Dopu à a caduta di quest'ultima à l'esitu di l'invasione mongule di u XIIIu seculu, u territoriu face l'ogettu di partizione è si vede rivendicatu da parechje putenze straniere, frà e quale a Ripublica di e Duie Nazione è l'Imperu ottumanu. L'Hetmanat cosaccu indipindente esiste trà u XVIIu seculu è u XVIIIu seculu, prima di intigrà l'Imperu russiu. Mentre a Rivoluzione russia, a Ripublica populare ucrainiana cunnosce in modu breve l'indipendenza incù u ricunniscimentu internaziunale, ma finisce per diventà a Ripublica sucialista suvietica d'Ucrania di l'Unione suvietica, in l'anni 1920 in seguitu à a guerra civile russia. L'Ucrania diventa di novu indipindente in u 1991, incù a caduta di l'URSS. À a seguita di a rivoluzione di u 2014, a Crimea hè annessata da a Russia è una guerra civile scoppia in u livante di u paese, incù i siparatisti à favore di i russii. A lingua officiale hè l'ucrainianu, ma u russiu hè sempre assai imprudatu, in particulare in u sudu è in u livante di u paese, per causa di parechji seculi di russificazione. ==Storia== L'Ucrania hè u fuculaghju di u prima Statu slavu orientale, fundatu da i Scandinavi : a Rus' di Kiev (chjamata ancu in i scritti occidentali Rutenia), chì mentre iXu è XIu seculi hè u Statu, dopu à l'Imperu bizantinu, u più vastu è u più putente d'Europa. ===U Statu di Kiev=== À u seculu X, Kiev hè pigliata à i Khazar da i Vareghi (Vichinghi orientali in russiu vinendu da Svezia) d'Oleh u Savviu (di Novgorod). Situata annantu à e vie marcante lucrative, Kiev diventa prestu u centru di un putente Statu slavu, chjamatu " Rus " o Rutenia. Sient'è a tradizione, in 988 ebbe locu, sottu à u regnu di Vladimir u Bellu Sole, u battezimu di ciò chì seranu i populi russiu, ucrainianu è bielorussiu. Sottu à u regnu d'Iaroslav u Savviu (1016 - 1054), u pristigiu di u Statu di Kiev aghjuntu u so apugeu : si stende tandu da u mare balticu à u mare neru è da u confluente di l'Oka incù a Volga sinu à i Carpazi settentriunale. Iaroslav hè un grande custruttore - hè ellu chì face custruisce a celebra cattidrale Santa Sofia à Kiev - è un grande legislatore. U drittu, l'educazione, l'architittura è l'arte kievianu cunnoscenu un rinnovu trimente sottu à u so regnu. In u 1051, marita a so figliola Anna di Kiev à u rè Arrigu Ia di Francia. Eppuru, à u XIIu seculu, i cunflitti scoppianu trà differenti signori lucali. 'Ssi cunflitti portanu u Statu kievianu à u declinu, frazziunatu in parechji principati rivali. Kiev hè sacchighjata da u principatu di Vladimir (1169) mentre a lotta per u putere trà i principi, è dopu da i Coumans è i Tatar Monguli à u XIIu è XIIIu seculi. Quist'ultimi finiscenu per impone a so suvranità in tutti i principati . A crudeltà di l'auturità mongula, in particulare in materia penale, spinghje e pupulazione autoctone à fughje ver'di altri paesi cum'è a Polonia, l'Ungaria o a Muldavia. ===Periodu lituanopolunese à u nordupunente, turcotataru à u sudestu=== Mentre u XIVu seculu, i Polacchi è i Lituani cumbattinu i Monguli è fatta fine l'Ucrania sana di u nordupunente passò sottu à l'auturità di a Polonia èLituania, chì annessa Kiev in u 1362. I Tatars si mantenenu in a steppa pontique à u nordu di u Mare neru è in Crimea. Eppuru, da u 1382 à u 1484, u granducatu di Lituania aghjunghjì u Mare neru da a parte di Oçaq (o Otchakiv, ver'di l'attuale Odessa). A Lituania prese u cuntrollu di a Volinia à u nordupunente di l'Ucrania (cumpresu e rigione di tondu à Kiev). Inquantu à a Polonia, prese u cuntrollu di a Galizia ; più à u sudu u principatu di Muldavia era a so vassale (parechje citatelle è rigione tandu moldave sò oghje ucrainiane). In 'sse rigione di u nordupunente, oltre l'ucrainiani ch'è omu chjamava à l'epica Russini, Ruteni, u paese cuntava i Polacchi, i Moldavi, di l'Alemani, l'Armeni, i Ghjudei è i Russii. À misura ch'è i Tatari perdianu u terrenu, bon parechje cità è paesi fubbenu fundati. A nubiltà d'Ucrania occidentale fubbe à spessu " polunizata ". A legislazione polacca hè introdutta in Ucrania occidentale in u 1434. S'è a Polonia porta una pulitica relativamente tullarante rispettu à l'ortudussia. Prupizia eppuru u catulicismu chì prugressa in i territorii occidentali di l'attuale Ucrania. L'influenza polacca pinetra più pianamente in i territorii rilivendu di u granducatu di Lituania. L'ortudussia ci mantene u so predominiu. Eppuru, i rapporti di forza in senu à u Statu polunolituani giranu à l'avantaghju di i Polacchi. L'Unione di Lublin (ghjinnaghju 1569) cunsacra u trionfu di a Polonia. A Lituania perde a più grande parte di i so pussessi ucrainiani (Podlachia, Vollinia, Podolia, rigione di Bratslav è di Kiev). A nubiltà di 'sse rigione si polunizeghja è si unverte à u catulicismu. Una parte di l'altu cleru ortudossu hè tentata da l'avvicinamentu incù Roma. U metropolita di Kiev è una parte di l'altu cleru, in riazzione contru à l'interventi rifurmatrici di u patriarca di Custantinopuli, si rallega à Roma à u mumentu di u cunciliu di Brešč (Brest-Litovsk) in u 1596. L'Unione di a Chjesa di a Rus' di Kiev incù Roma furmò a Chjesa grecocattolica ucrainiana fendu parte di l'uniate. Hè mentre 'ssa duminazione lituanopolunesa, à parte si da u XVu seculu, ch'elli si furmonu i Cosacchi, campagnoli ruteni ortudossi chì ricusavanu a servitù è l'assimilazione à i Polacchi cattolichi. U riame di Polonia i tullereghja è l'usa contru i tatari , eppo, à parte si da u XVIu seculu, contru i Turchi ottumani, diventati suvrani di i Tatari di Crimea. U divariu trà u nordupunente, ortudossu ma d'influenza polacca è lituana, vale à dì occidentale, è u sudestu sottumessu à i tatari è à l'Ottumani, po cunquistatu è culunizatu da l'Imperu russiu, si ritrova insin'à oghje in a struttura pulitica di u paese : u nordupunente vota piuttostu à favore di l'europei è si sfida di l'influenza russia, mentre ch'è u sudestu votu piuttostu à favore di i russii, si sfida di l'influenza occidentale (à spessu assimilata à u fascismu dapoi a Siconda Guerra mundiale) è pò ancu pisà si contru à u putere di Kiev quandu quest'ultimu s'avvicina à u Punente. ===U Statu cosaccu=== In seguitu à a rivoluzione campagnola antifeudale (1648 -1654), cunnisciuta in a storia cum'è Hmelnichina, a parte orientale di l'Ucrania s'emancipeghja da u putere lituanu è si custituisce in Statu autonomu di casta cosacca : l'Hetmanat cosaccu, amministratu da i capi cosacchi è direttu da un Hetman elettu. Hè stabilitu è perdura mentre più di un seculu malgradu a prissione di l'invasori muscoviti attratti da e terre ricche è fertile. In seguitu à u trattatu d'Androussovo, hè spartutu in u dui : una parte hè piazzata sottu à u prutetturatu di a ripublica di e Duie Nazione, è l'altra sottu un prutetturatu muscovitu chì perdura mentre più di un seculu. U territoriu di i Cosacchi Zaporoghi di a Sitch hè anzituttu cogistitu da i dui suvrani. ===I spartimenti trà l'imperi russiu è austriacu=== Catalina a Grande, imperatrice di Russia, cancella l'Hetmanatu à mezu à u XVIIIu seculu è distrughje a Sitch in l'ultimu quartu di u XVIIIu seculu. U spartimentu di a Polonia li permette di ricuperà praticamente tutta a sponda dritta - di u Dniepr - eccituatu a Galizia, passata sottu à amministrazione di l'Austria, a quale diventerà in u 1867 l'Imperu austroungarese. E grande steppe inculte di u sudu - in Nova Russia - sò culunizate da i campagnoli vinuti da l'Imperu sanu, ma ancu d'Alimagna - in particulare i mennoniti - o d'Olanda, chjamati da l'imperatrice in cambiu di privilegi fiscali. U portu d'Odessa (chì u so nome hè statu sceltu siont'è quellu d'Ulisse), guvirnatu à u principiu da u duca di Richelieu, hè fundatu à quella epica tinta di ritornu à e fonte greche (Tauride, Chersonese). A cultura ucrainiana cunnosce una rinascita à mezu à u XIXu seculu, in modu parallelu incù u muvimentu rigiunalistu à listessa epica in Europa. 'Ssu muvimentu hè cuncintratu in e rigione di a Rutenia, di a Volinii o di a Podolii è intornu à Zaporojié. Hè quandu apparisce di di più u termine d'Ucrania - Oukraïna significhendu " à a marchja ", termine impiigatu soprattuttu in a lingua ecclesiastica dapoi u XVIu seculu - rilanciatu da l'intellettuali à a fine di u XIXu seculu. U putere imperiale russiu officialmente ùn cunnosce micca 'ssu termine d'Ucrania. Ùn forma in i territorii di l'attuale Ucrania, cum'è dapertuttu in altrò in l'Imperu - eccituatu u granducatu di Finlandia trattatu in modu sfarente - ch'è differenti guverni o pruvince - guvernu di Kiev, guvernu di Tchernigov, guvernu d'Ekaterinoslav, guvernu di Kherson, è cetera. - in senu à parechje entità : Piccula Russia, nuvella Russia (currispundendu in parte à i territorii tolti à l'Imperu ottumanu), parte di a Bessarabia, è cetera. In u 1876, l'Imperu interdisce a lingua ucrainiana in e scole, è a limiteghja in i ghjurnali è a litteratura. 'Ssa limitazione pruvucheghja in ritornu una rivendicazione ideulogica chì permette di capisce l'oppusizione linguistica attuale. E differente forme di ucrainianu ùn sò più parlate ch'è da una frangia di a paisaneria è certi chjerchji cultivati di rigiunalisti : stitutori, universitarii, ecclesiastichi. Grande cità sò fundate sottu à l'Imperu russiu, cum'è Odessa - portu cusmopolitu à forte minuranza ghjudeia - minziunatu più altu è Ekaterinoslav, Sebastopoli, è cetera, chì accoglienu i migranti di l'Imperu sanu, è ancu d'Europa cintrale : di a Polonia austriaca o d'Alimagna. In u 1892, Kiev conta circa un mezu milione d'abitanti. In effettu, dopu à l'abulizione di a servitù in u 1861, l'industrialisazione pruvucheghja un esodiu rurale di campagnoli russii, ucrainiani, ruteni, è cetera. In i nuvelli centri industriali. U negoziu si sviluppa parallelamente incù l'estinsione di u camminu di ferru è 'ssa " grande marchja ver'di u sudu " è u punente. ===L'Ucraìna indipindente (1917-1922)=== Dopu à a rivoluzione di Ferraghju, chì dà fine à l'Imperu in u 1917, l'Ucrania hè brevamente indipindente insin'à 1920, ma a Rada ùn pervene micca à cuntrullà efficacemente u territoriu, invaditu prima da l'Alemani po, à u so ritiru, diventatu campu di battaglia trà u Partitu bolscevicu, i Russii bianchi è e forze di a Triplice Intesa. U 4 (17) marzu 1917, a maiò parte di i partiti pulitichi s'accordanu per furmà a Rada ucrainiana cintrale. U 17 di marzu, quandu ellu hè sempre à Mosca, Mykhaïlo Hrouchevsky hè elettu presidente di a Rada cintrale. Sottu à u so impulsu, l'Ucrania pruclama a so autonumia u 10 (23) ghjugnu 1917. In quant'è capu di l'USDRP, Volodymyr Vynnytchenko hè sceltu cum'è unu di i duie vicipresidenti di a Rada cintrale po cum'è u prima presidente di u sicretariatu generale di a Rada cintrale di u guvernu autonomu di l'Ucrania. U 20 di nuvembre 1917 (3 di dicembre 1917 in u calindariu gregurianu), vene à dì tredici ghjorni dopu ch'è u Partitu bolscevicu russiu abbia ribuccatu u guvernu sucialedemocraticu di San Petruburgu - tandu capitale di a Russia -, a Rada ucrainiana cintrale pruclama a Ripublica populare d'Ucrania è a so siparazione da a Russia. L'indipendenza tutale di l'Ucrania hè cunfirmata u 22 di ghjinnaghju 1918 è Mykhaïlo Hrouchevsky hè elettu officialmente prisedente di a Ripublica populare ucrainiana u 29 di aprile. U trattatu di Brest-Litovsk hè firmatu u 9 di ferraghju 1918 trà i Bolchevik russii, i guverni di l'imperi cintrali purtati da l'Imperu alemanu è a ghjovana Ripublica populare d'Ucrania, esitu di a rivoluzione di Ferraghju, in a cità di listessu nome, oghje Brest in Bielorussia. I 17 è 19 marzu 1918, a ripublica sucialista suvietica d'Ucrania hè fundata à Livante di u paese incù per capitale Kharkov. Per cumbatte l'Armata rossa chì cuntrolla tandu una parte di l'Ucrania, a Rada cintrale cerca u sustegnu di i tedeschi chì organizeghjanu un colpu di Statu è riboccanu u guvernu di Vynnytchenko, mittendu à a so piazza Pavlo Skoropadsky chì, u 29 di aprile 1918 - vene à dì, u ghjornu stessu di l'elezzione di Mykhaïlo Hrouchevsky à a presidenza di a ripublica -, hè pruclamatu hetman di u Statu ucrainianu : Ukrayinska Derjava. Ma l'Alimagna perde a Prima Guerra mundiale è Skoropadsky, ferma senza sustegnu, hè ribuccatu da u muvimentu populare, guidatu da Simone Petlioura. Fatta fine, u 14 di dicembre 1918, a ripublica populare d'Ucrania hè ristabilita incù Vynnytchenko à a so testa. Da u 1918 à u 1922, una parte impurtante di u territoriu ucrainianu à u sudu livante cuntrullatu da un'armata campagnola insurrezziunale d'inspirazione cumunista libertaria cugnumata Makhnovchtchina di u nome di u so iniziadore Nestor Makhno, avendu cuntatu à u so apugeu guasi 100 000 cumbattenti. Opposta à l'armate bianche è rosse, l'armata nera pruverà à stallà in i territorii cuntrullati un sistemu di cullettivisazione di e terre è di demucrazia diretta è dicentralizata. ===U periodu suvieticu=== À a fine di u 1918, l'Alliati intervenenu in u sudu di l'Ucrania per sustene i Bianchi di Dénikine in a guerra civile russia. Odessa, Sebastopoli è altre lucalità custiere sò occupate da i Francesi, ma l'interventu falta per causa di a mancanza di mezi impignati è di l'ostilità di a pupulazione (marzu-aprile 1919). L'Ucrania hè invadita da l'Armata rossa è turnata in u grembiu suvieticu. L'anzianu " granaghju " di l'Imperu russiu, diventatu una ripublica sucialista suvietica, appruvisiuneghja i centri urbani suvietichi. U 30 di dicembre 1922, l'Unione di e ripubliche sucialiste suvietiche (URSS) nasce da u trattatu chì riunisce a RSFSR, a Bielorussia, l'Ucrania è a Trascaucasia. In u cunflittu chì oppone i cumunisti di u centru (Mosca) è i partiti cumunisti naziunali, hè u centru chì vince è impone una federazione. Quandu Stalinu scrochja a so rivoluzione industriale ver'di a fine di l'anni 1920, l'Ucrania diventa una di e fonte indispinsevule di u so finanzamentu. L'anni d'industrialisazione sò marcate da a custruzzione di ciò chì hè à l'epica a più grande cintrale idraulica d'Europa annantu à u Dniepr (u DnieproGuES), ciò chì cuntribuisce à l'elettrificazione di a Ripublica, è ancu un'impurtante messa in valore di u grande bacinu minerariu è metallurgicu, u Donbass, dighjà sfruttatu dapoi a fine di u XIXu seculu. Dopu à un breve periodu di ucrainisazione - pulitica detta di indiggnisazione (korenizatsia) - in l'anni 1920, traducendu si per u ritornu à l'ucrainianu in e publicazione, a riapertura di e scole è di l'università incù un insignamentu in ucrainianu è a promuzione di i quatri naziunali, Stalinu ùn risparmia micca i sforzi per reprime u minimu segnu di svegliu naziunalistu ucrainianu, interpritatu cum'è un rigettu di u putere bolchevik è una minaccia per l'integrità di l'URSS. Per cuntrà u naziunalismu ucrainianu, u putere suvieticu favurizeghja a Bielorussia cunfinente. Di più l'oblast russie, cum'è quella di Kharkov, sò intigrate à a RSS d'Ucrania per rinfurzà u pesu di i russofoni. Mosca cerca à culligà firmamente l'Ucrania è di fà ne una furtezza di l'URSS, sient'è e parole di Stalinu. Ogni forma di slealtà da parte di l'intellettuali, di i cumunisti o di i campagnoli ucrainiani hè scompia. Trà u 1931 è u 1933, una seria di caristie menanu l'Unione suvietica è scempianu particularmente l'Ucrania, quandu 'ssa rigione era a più fertile di l'URSS sana. Trà 2,618 è 5 milioni di persone morenu in seguitu à 'ssa caristia. U Parlamentu europeu hà ricunnusciutu in una risoluzione di u 2008 l'''[[Holodomor]]'' cum'è un " crimine spaventevule cummessu contru à u populu ucrainianu è contru à l'umanità ". Benchì u guvernu suvieticu aghji pigliatu cura di ùn mai scrive ch'ellu ci vole à" sterminà da a fame " i campagnoli reticenti, i documenti sclassificati mostranu ch'è ellu hà almenu usatu 'sse caristie, s'ellu ùn le hà micca pruvucate, per sciappà a paisaneria è u naziunalismu ucrainiani, ancu s'è u populu russiu hè ancu ellu statu vittima di listesse caristie. Esecuzione è dipurtazione di Ucrainiani accusati di naziunalismu sò organizate mentre le porghe staliniane di 1937 -1939 : parechji milioni di Ucrainiani sò tombi o inviati ver'di i campi di travagliu suvietichi, cum'è tutti i suspetti di naziunalismu dettu " burghese ", i Russii in prima. Inoltre, u marxismuleninismu appiicatu da u Cremlinu loda l'ateismu di Statu è s'attacca à i simbuli riligiosi, distrughjendu e chjese è e cattidrale di l'URSS sana è i milioni di cridenti in maiuranza ortudossi, ma ancu di altre obbedienze cristiane, sò inviati à u Goulag. Ancu l'islamu hè affucatu. Di sittembre è uttrove 1939, dopu à u spartimentu di a Polonia trà l'Alimagna nazista è l'URSS staliniana, e rigione polacche à forte minuranza ucrainiana (cum'è a Galizia è Lwow, oghje Lviv) sò annessate da l'URSS è incorpurate in senu à l'Ucrania occidentale, cunformamente à i protocolli sicreti di u pattu germanosovieticu. Sient'è Sabina Dullin, " 'ssi protocolli sicreti chì accumpagnanu, trà u 23 di aostu è u 28 di sittembre 1939, u pattu firmatu da Stalinu incù Hitler sò a matrice di a grande guerra patriottica. Firmeranu un sputicu tabù insin'à a fine di l'Unione suvietica. 'Ssu spartimentu imperialistu incù a Germania nazista trasgredisce diffatti u codice d'onore antiimperialistu è antifascistu purtatu da u rigimu suvieticu. " Di ghjugnu 1940, hè u tornu di a Bucovine di u Nordu è di u Boudjak, pigliati à a Rumania di esse pigliati da l'URSS. D'istate 1941, l'Ucrania hè invadita da l'armate tedesche. À a so ghjunta, l'Alemani sò ricevuti in liberatori da una parte di a pupulazione ucrainiana, soprattuttu da a pupulazione di a parte di a Polonia invadita da Stalinu in u 1939 po intigrata à l'Ucrania. Ma, via via di a so prugrissione versu u livante di u paese, è in particulare datu i gattivi trattamenti inflitti à a populazione, l'occupanti alemani scontranu una forte resistenza da parte di a pupulazione lucale, a quale perdura insin'à u ritornu di i Suvietichi in u 1944. In ripresaglie, i tedeschi perseguenu i partitanti, è brusgianu e centinare di paesi è migliaie di case incù i so abitanti. A pupulazione ghjudeia d'Ucrania hè annientata da l'appiicazione di a soluzione finale. U 28 di aprile 1943, l'altu cummandu di a Wehrmacht annuncia a criazione di a divisione SS Galizia custituita da voluntarii ucrainiani ; i storichi stimanu ch'è più di 220000 Ucrainiani si sò impignati à latu à e forze alemane mentre a Siconda Guerra mundiale per cumbatte u rigimu suvieticu (Polizei, U. V. V., Hiwis o Waffen-SS). In u 1944, l'Armata rossa libereghja a più grande parte di l'Ucrania. Di ghjugnu 1945, a Rutenia sottucarpatica, presa à a Ceccosluvacchia, raghjunghje à u so tornu l'Ucrania suvietica, furmendu l'oblast di Transcarpatia. À a fine di u cunflittu, u bilanciu di e perdite ucrainiane hè di ottu milioni di morte frà e quale 1,377 milione eranu di i militari. Inquantu à l'indipendentisti - prisenti per u più in e rigione punente -, cuntinueghjanu una resistenza lucale armata contru à l'URSS insin'à 1954. U 26 di ghjugnu 1945, l'Ucrania diventa unu di i membri fundatori di l'ONU, ottenendu ci, in sottuliniamentu di u so rollu in a vittoria annantu à u nazismu, incù a Bielorussia, una piazza distinta di l'URSS. 'Ssa dispusizione particulare permette à l'Unione suvietica di benefizià di voce supplementarie in i voti di l'assemblea generale di l'ONU. In u 1954, u 1a sigritariu di u Partitu cumunistu d'Unione suvietica, Nikita Khrouchtchev chì hà passatu a so ghjuventù in Ucrania, trasfirisce a penisula di Crimea à a Ripublica suvietica sucialista d'Ucrania per marcà u 300u anniversariu di u trattatu di Pereïaslav marchendu l'unione trà a Russia è e pruvince furmendu l'Ucrania di tandu. L'Ucrania hè cunsiderata cum'è un mudellu di e ripubliche suvietiche. In particulare, Leonid Brejnev, u principale dirighjente di l'URSS mentre 18 anni trà 1964 è 1982, hè d'origine ucrainiana. ===L'isciuta da l'Unione suvietica=== Hè sultantu ver'di 1989 ch'è a liberalisazione di u rigimu suvieticu è a liberazione di i ditenuti pulitichi permettenu à l'Ucrainiani di organizà si per difende i so dritti à a suvranità. In u 1989, u Muvimentu naziunale ucrainianu, Roukh, hè criatu. À u mumentu di l'elezzione marzuline 1990, i partiti ucrainiani di u bloccu demucraticu ottenenu tandu circa 25 % di i sedii à u Parlamentu. Sottu à l'influenza di i diputati democratichi, u Parlamentu adotta, u 16 di lugliu 1990, a Dichjarazione annantu à a suvranità pulitica di a Ripublica d'Ucrania. Hè u prima passu ver'di l'indipendenza cumpletta di l'Ucrania. Quessa hè pruclamata u 24 di aostu 1991 è cunfirmata da u referendum di u 1a dicembre 1991 : 92 % di l'elettori votanu à favore di l'indipendenza. U 8 di dicembre 1991, a dislucazione di l'URSS hè pigliatu attu di l'accordu di Minsk, firmatu da i dirighjenti russiu, ucrainianu è bielorussiu. L'Ucrania diventa unu di i membri fundatori di a Cumunità di i Stati indipindenti. Da u Memorandum di Budapest annantu à e garantite di sicurezza, firmatu u 5 di dicembre 1994, l'Ucrania abbanduneghja u so arsenale nucleare in cambiu di a garantita da i Stati Uniti, u Regnu Unitu è a Russia di a so integrità territuriale. ===Una situazione trà Russia è Europa di di più difficile dapoi u 2004=== A situazione di l'Ucrania, inchjuvata trà a Russia è l'Unione europea, diventa difficile da 2004 incù a Rivoluzione aranciu, marchendu l'oppusizione trà duie parte di a sucità, quella per u più favurevule à l'Europa è occidentale (soprattuttu à punente di u paese) è quella favurevule à a Russia (soprattuttu à livante di u paese). A difficile elezzione di u candidatu proeuropeu Vittoriu Iouchtchenko marca u principiu di relazione tese incù a Russia chì ùn ammette micca a presa di distanza di l'anziana ripublica suvietica, sin'à tandu firmata alliata di Mosca. E tinsione à u livellu di u gasu scoppianu da u 2006. In u 2010 u prorussiu Victor Ianoukovytch hè elettu prisedete, ma u currente proeuropeu è occidentale persiste. In seguitu à u ricusu di u guvernu di firmà l'accordi d'avvicinamentu incù l'Unione europea, u rinfurzamentu di u muvimentu Euromaïdan pruvucheghja una invirsione di u putere. Assai prestu, una crisi scoppia trà i territorii per u più russofoni di u sudestu di u paese è u nuvellu putere cintrale di Kiev. U 11 di marzu 2014, a Crimea pruclama a so indipendenza, po in seguitu à un referendum hè culligata à a federazione di Russia u 18 di marzu. 'Ssu referendum è u riattaccamentu chì hà suvitatu sò stati cundannati da l'Ucrania è una larga parte di a cumunità internaziunale. Cusì, u 27 di marzu 2014, l'Assemblea generale di l'ONU hà vutatu a risoluzione 68 262 annantu à l'integrità territuriale di l'Ucrania, a maiuranza di i paesi cundannendu u riattaccamentu di a Crimea à a Russia : 100 paesi frà i quali i Stati Uniti è l'UE. Una guerra civile, detta guerra di u Donbass, scoppia dopu in u livante di l'Ucrania per u più russofonu, chì caghjuneghja più di deci milla morti. L'Ucrania hè l'ogettu di ciberattacchi chì u so scopu hè di riduce a ligittimità di u putere ucrainianu è pruvà nuvelle ciberarme, disturbendu dinù l'econumia. I ciberattacchi anu pussutu in particulare arristà e cintrale nucleare è impidisce i distributori di biglietti di funzionà. Frà l'attacchi, NotPetya (un lugiziale malvaghju) avaria affittatu 70 à 80 % di l'ordinatori di e grande entreprises. Benchì NotPetya sia statu imprudatu più dopu per crià l'attacchi mundiali, siont'è Microsoft, a prima infizzione hà avutu locu in Ucrania. À u mumentu di l'annunciu di i risultati di l'elezzione presidenziale in u 2014, a principale di televisione, vittima di un pirataria, hà annunciatu i risultati falsi. In u 2016, l'OSCE, un'organisazione carca in particulare di ossirvà u cissate u focu in Ucrania hè statu l'ogettu di un'attaccu di grande ampiezza attribuita à Mosca. Quandu u cunflittu in a rigione di u Donbass pare trasfurmà si in cunflittu di bassa intensità, dapoi u principiu di i cumbattimenti vicinu à un milione è mezu di persone sò state cullucate, 850 000 indrentu à l'Ucrania, 600 000 fora frà i quali 350 000 ver'di a Russia è 250 000 ver'di i paesi di l'Unione europea. U 23 di ghjinnaghju 2022, Joe Biden, prisedente di i Stati Uniti, ordineghja à e famiglie di diplomati americani di chittà u territoriu ucrainianu per causa di e forte tinsione incù a Russia, evuchendu a minaccia persistente di un'operazione militaresca russia. U 21 di ferraghju, u presidente russiu Vladimir Poutine ricunnosce l'indipendenza di e ripubliche pupulare autopruclamate di Donetsk è di Lougansk è ordineghja à e so truppe di rende si in 'sse parte di u livante di l'Ucrania in u quatru di ciò ch'è u Cremlinu qualificheghja di missione di mantinimentu di a pace. U 24 di ferraghju, a Russia prucede à i bumbardamenti incù i missili di cruciera è balistichi annantu à parechje cità ucrainiane, frà e quale Kiev. E truppe russie in pianu pinetranu annantu à u territoriu ucranianu, ciò chì custituisce u puntu di partenza di l'invasione di l'Ucrania da a Russia. ==Geugrafia== ===Geugrafia fisica=== L'Ucrania hè un paese d'Europa orientale. Sparte e so fruntiere terranee incù sette paesi cunfinenti : à punente a Polonia, a Sluvacchia è l'Ungaria ; à u mezupunente a Rumania è a Muldavia ; à livante è à u nordestu a Russia ; à u nordu a Bielorussia. U paese misura 1316 km da u livante à u punente è 893 km da u nordu à u sudu, per una superficia tutale di 603550 km2, o 576450 km2 senza cuntà a superficia di a Crimea. Eccituatu u vastu altupianu di Podolia (altitudine 472 m) chì occupa u punente di u paese, hè un paese abbastanza piattu, incù e terre fertile di u bacinu di u Dniepr in u so centru, ciò chì li permette di avè un'agricultura produttiva. E muntagne ucrainiane sò per u più custituite di i contraforti di i rilievi d'Europa cintrale è mediterrania : *i Carpazi, à u punente-mezupunente, incù u monte Hoverla chì culmineghja à 2061 metri, ciò chì in face u più altu vertice di a divisione di i " Carpazi orientali steriori " ; *u massicciu di Crimea, culminante à u monte Roman-Koch à 1545 m, à l'orlu di u mare neru. L'Ucrania benefizieghja ancu di una reta fiumareccia stesa, cumposta per u più da u Dniepr (Dnipro), u Dniester (Dnister), u Boug occidentale, u Boug meridiunale è u Donets à livante. U Danubiu (Dounay) marca a fruntiera à l'estremu mezupunente trà l'Ucrania è a Rumania. À u sudu, l'Ucrania s'apre annantu à u mare neru, induve ella s'avanza a penisula di Crimea. U clima di a maiò parte di l'Ucrania hè cuntinentale incù l'inguerni freti è l'istati caldi. U clima ùn hè mediterraniu ch'è annantu à a costa sudu di a Crimea. E timperature medie à Kharkiv in Ucrania orientale sò di circa 7 ° C in ghjinnaghju è 20 ° C di lugliu. E pricipitazione vanu da circa 750 mm à l'annu in u nordu à circa 250 mm in u sudu. == Note == <references /> {{Europa}} [[Categoria:Europa]] siz4ff560qfbnzqutb5u866gnrlmsvs Mario Rigoni Stern 0 19871 356569 356568 2017-02-21T20:45:50Z 90.37.71.225 /* Ligami */ wikitext text/x-wiki [[File:Mario_Rigoni_Stern_1958.jpg|200px|thumb|Mario Rigoni Stern in u 1958]] '''Mario Rigoni Stern''' (natu u 1a di nuvembre di u [[1921]] in [[Asiago (Italia)|Asiago]], in a [[pruvincia di Vicence]] in [[Venezia]] - mortu u 16 di ghjugnu di u 2008 in [[Asiago (Italia)|Asiago]]) hè unu di i grandi scrittori taliani di u seculu XX.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> == Biugrafia == Mariu Rigoni Stern hè natu in u 1921 in [[Asiago (Italia)|Asiago]] ([[pruvincia di Vicence]]), una cumuna marcata da un pupulamentu [[Walser (populu)|alser]] [[cimbru]]. Hè incorpuratu mentre a [[Siconda Guerra mundiale]] in un rigimentu di sciassori alpini in senu à a Divisione Tridentina in [[Francia]], in [[Grecia]], in [[Albania]] è in [[Russia]]. Fattu prigiunere da l'[[Alimagna|alemani]] dopu a firma di l'armistiziu incù l'Alliati di settembre di u [[1943]], hè trasfiritu in Prussia orientale. Ghunghje à scappà, è pervene à righjunghje Asiago u 9 di maghju di u 1945. Diventatu impiigatu di u cadastru, si cunsacra à a scrittura à parte si da u 1970. Muntagnolu amurosu di a so rigione d'origine, l'altupianu d'Asiago in a pruvincia di [[Vicence]] in [[Venezia]], e so opere sò nustalgiche. Hà ricevutu in u [[1999]] u premiu PEN talianu. U so rumanzu u più cunnisciutu hè ''U Sergente in a neve'' (1954), chì conta a girandulera d'una manata di suldati taliani, persi in Russia, à u mumentu chì e truppe tedesche è taliane si ritiranu. 'Ssu libru hè una di l'opere classiche di a litteratura cuntimpuranea taliana. [[Primo Levi]] hà dettu di ellu : "Omu trova raramente simule cuerenza trà l'omu chì stà è l'omu chì scrive, simule densità di scrittura." Mariu Rigoni Stern hè mortu di ghjunghju di u 2008. == Astiroide == U nome di u scrittore hè statu datu à l'[[astiroide]] [[(12811) Rigonistern]], scupertu in u 1996<ref>in [http://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=12811 JPL Small-Body Database Browser]</ref>. == Note == <references/> ==Ligami== * [http://tonutimpesta.blogspot.fr/2016/10/mario-rigoni-stern-nutizii-di-laltipianu.html Mario Rigoni Stern, ''Nutizii di L'Altipianu'', Una cronica di Stefanu Cesari, [[Tonu è Timpesta]]] == Bibliugrafia == * Jean-Paul Engélibert, ''A Guerra è a pietà. Omini è bestie in une poche di opere di Mario Rigoni Stern'', in Jean-Paul Engélibert, Lucie Campos, Catalina Coquio è Ghjorghju Chapouthier, ''A Quistione animale, trà scenza, litteratura è filusufia''. Rennes, 2011. * Emira Gherib, ''Spaziu intimu, spaziu cumunu : Mariu Rigoni Stern scrittore trà guerra è pace'', Parigi, Edizione Publibook Università, 2010. [[Categoria:Scrittore talianu di u seculu XX]] [[Categoria:Scrittore talianu di u seculu XXI]] [[Categoria:Rumanzieru talianu]] 5kxb3nu0sutljvi2f5l00yssqlmq4cj Depeche Mode 0 19872 369580 369478 2020-12-05T17:06:04Z Babe kebab 17359 File wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Depeche Mode in Barcelona, 2006.jpg|thumb|right|Depeche Mode 2006]] I '''Depeche Mode''' so un gruppu di musica [[rock]] eletronica inglese, nata in u 1979 à [[Basildon]] è ativa finu à oghje. U gruppu era furmatu à u principiu solamente da Vince Clarke, Andrew Fletcher è da Martin Lee Gore; in u 1980 si aghjunghje u cantadore David ''Dave'' Gahan. In u 1981 Vince Clarke lascia u gruppu pè formà i [[Yazoo]], incù a cantatrice inglese [[Alison Moyet]] è poc'anni dopu forma dinù i [[Erasure]] incù Andy Bell. U novu cumposidore divene Martin Gore e si aghjunghje un novu tasterista, Alan Wilder. In u 1995 Alan Wilder lascia u gruppu chì firma furmata solamente da Martin Lee Gore, da Dave Gahan, è da Andrew Fletcher. == Albumi == * 1981 – ''Speak & Spell'' * 1982 – ''A Broken Frame'' * 1983 – ''Construction Time Again'' * 1984 – ''Some Great Reward'' * 1986 – ''Black Celebration'' * 1987 – ''Music for the Masses'' * 1990 – ''Violator'' * 1993 – ''Songs of Faith and Devotion'' * 1997 – ''Ultra'' *[[2001]] – ''Exciter'' *[[2005]] – ''Playing the Angel'' *[[2009]] - ''Sounds of the Universe'' * 2013 - ''Delta Machine'' * 2017 - ''Spirit'' [[Categoria:Gruppu di rock]] 2drhfq1sga7nq5hqgrsd1zn2j9mtxzp Regnu di Napuli 0 19876 362085 362069 2019-04-30T19:58:52Z Comino 9332 /* L’invasione francese è l'iniziu di u vicireame spagnolu */ wikitext text/x-wiki [[File:03-Regno Napoli di qua dal Faro.jpg|right|200px]] '''Regnu di Napuli'''<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu</ref> hè u nome incù u quale hè cunnisciutu in a sturiugrafia muderna l’[[Antichi Stati taliani|anticu Statu talianu]] esistutu da u XIV à u XIX seculu è stesu à tuttu u meridione cuntinintale talianu, u quale nome ufficiale fù à l'iniziu ''Regnu di Sicilia citeriore'', pè distingue lu da u regnu stesu annantu à l’isula omonima in u stessu periodu. A dinuminazione trova a so origine in età nurmana; u [[Regnu di Sicilia|Regnu nurmanu di Sicilia]] fù unu statu istituitu in u 1130, incù capitale [[Palermu]], incù l’assignazione à [[Ruggeru II d'Altavilla]] di u titulu di ''Rex Siciliae'' da l’[[antipapa Anacletu II]], titulu cunfirmatu in u 1139 da [[papa Innucenzu II]]. U novu Statu indipindente è suvranu insistia annantu à tutti i territorii di u [[Meziornu di l'Italia|Meziornu]] è di a [[Sicilia]], attistendu si cum'è u più ampiu di l'antichi Stati taliani. In seguitu à a ruvina di a famiglia imperiale di l'[[Hohenstaufen]], chì era succeduta à l'[[Altavilla]], [[papa Urbanu IV]] numinò in u 1263 [[Carlu I d'Angiò]] novu ''Rex Siciliae''. Ma u pisante fiscalismu angioinu è a scuntentezza diffusa à tutti i strati di a pupulazione siciliana diterminonu a [[rivolta di u Vespru]]; suvitò a [[Guerre di u Vespru|guerra di i nuvant'anni]] trà [[Petru III d'Aragona]], maritu di l’ultima erede di l'Hohenstaufen, è l'Angiò. Scunfittu, u 26 di sittembre di u 1282 Carlu d'Angiò lasciò definitivamente a Sicilia in manu à l’Aragunesi. À a stipulazione di a [[Pace di Caltabellotta]] (1302) suvitò a furmale divisione di u regnu in duie: ''Regnum Siciliae citra Pharum'' (cunnisciutu in a sturiugrafia muderna cum'è Regnu di Napuli) è ''Regnum Siciliae ultra Pharum'' (ancu cunnisciutu per un breve periodu cum'è [[Regnu di Trinacria]], cunnisciutu in a sturiugrafia muderna cum'è Regnu di Sicilia). Per via di cunsiquenza stu trattatu pò esse cunsideratu l’attu di fundazione cunvinziunale di l’entità pulitica nota cum'è '''Regnu di Napuli'''. U regnu, cum'è [[statu suvranu]], visse una grande fiuritura intellettuale, ecunomica è civile sia sottu e varie dinastie angioine (1282-1442), sia incù a ricunquista aragunese d'[[Alfonsu V d'Aragona|Alfonsu I]] (1442-1458), sia sottu u guvernu di un ramu cadettu di a casa d'Aragona (1458-1501); tandu a capitale era celebra per u splindore di a so corte è u mecenatisimu di i suvrani. In u 1504 a Spagna unita scunfisse a Francia, è u regnu di Napuli fù da tandu unitu dinasticamente à a munarchia ispanica, à tempu à quellu di Sicilia, finu à u 1707, è tremindui fubbenu guvirnati cum'è duie vicereami distinti ma incù a dicitura cumuna ''ultra et citra Pharum'' è incù a cunseguente distinzione storiugrafica è territuriale trà Regnu di Napuli è Regnu di Sicilia. Bench'è i duie regni, di novu riuniti, ottensinu l’indipendenza incù [[Carlu III di Spagna|Carlu di Borbone]] ghjà in u 1734, l’unificazione ghjuridica definitiva di tremindui i regni si ebbe solu in u dicembre di u 1816, incù a fundazione di u statu suvranu di u [[Regnu di e Duie Sicilie]]. U territoriu di u Regnu di Napuli currispundia à a somma di quelli di l’attuale rigione d'[[Abruzzu]], [[Molise]], [[Campania]], [[Puglia]], [[Basilicata]] è [[Calabria]] è cumprendia ancu parechji arie di l’oghjincu [[Laziu meridiunale]] è [[Ciculanu|orientale]] appartinenti finu à u 1927 à a Campania è à l’antica [[Terra di Lavoru]]<ref>À l'origine, prima di a cumparsa di u tuponimu ''Terra di Lavoru'', a rigione era identificata incù u nome di Liburia. Quessa puderia derivà da u nome di un'antica pupulazione, quella di i Leborini (o Liburi). Sicondu un'altra virsione, invece, l’origine di u nome Liburia hè da individuà si in u gentiliziu ''Libor'', prubabilamente diventatu ''Labor'' per via d'un errore di trascrizzione o per via d'una distorsione funetica</ref>. == Da u Regnu di Sicilia à u Regnu di Napuli == === Origine di l’unità territuriale: i Nurmani è i Svevi === [[File:Martorana RogerII.jpg|thumb|''Cristu incuruneghja à Ruggeru II'', mosaicu in a [[Chjesa di a Martorana]] in Palermu.|200px]] L'isula di [[Sicilia]] è l’[[Italia meridiunale]] sana à sudu di u [[Trontu]] è di u [[Liri]] eranu i territorii chì furmavanu u [[Regnu di Sicilia]], custituitu difatti in u [[1127]]-[[1128]] quandu u [[Cuntea di Sicilia|conte di Sicilia]] [[Ruggeru II d'Altavilla]] unificò sottu à u so duminiu i diversi feudi [[nurmani]] di l’Italia Meridiunale ([[Ducatu di Puglia è Calabria]]). U titulu di ''Rè di Sicilia'' fù istituitu da l’[[Antipapa Anacletu II]] finu da u [[1130]] è ligittimatu dopu, in u [[1139]], da [[Papa Innucenzu II]]. À a fine di u seculu XII, in seguitu à a scunfitta di [[Federicu Barbarossa]], u [[Statu Puntificiu]] avia avviatu incù [[Innucenzu III]] una pulitica di espansiunismu di u putere timpurale; [[papa Innucenzu IV]], in linia incù u so pridicissore, rivendicò i dritti feudali di u [[Statu di a Chjesa]] annantu à u [[Regnu di Sicilia]], chì i tituli rigali annantu à u Statu eranu stati assignati à i [[nurmani]] ([[Ruggeru II]]) da [[papa Innucenzu II]]. Quandu però [[Arrigu VI di Svevia|Arrigu VI]], figliolu di u [[Federico Barbarossa|Barbarossa]], spusò [[Custanza d'Altavilla]], ultima erede di u Regnu di Sicilia, u territoriu nurmanu passò sottu à a curona [[Hohenstaufen|sveva]], diventendu un centru strategicu di a pulitica imperiale di l'[[Hohenstaufen]] in [[Italia]], in particulare incù [[Federicu II di Svevia|Federicu II]]<ref>''Atlante Storicu Mundiale DeAgostini'' à cura di Cesare Salmaggi, Istitutu Geugraficu De Agostini, [[Novara]] 1995</ref>. U suvranu Svevu, in a duplice pusizione di [[Imperatore di u Sacru Rumanu Imperu Germanicu]] è rè di Sicilia, fù unu di i protagunisti di a storia medievale eurupea: si preoccupò per u più di u [[Regnu di Sicilia]], dilighendu à i principi germanichi parte di i so puteri in i territorii di oltr'Alpe. A principale ambizione di u suvranu fù quella di crià un Statu cuesivu è efficiente: nubiltà feudale è cità duvianu risponde unicamente à u rè, in un Statu assai centralizatu rettu da un capillare cumplessu burocraticu è amministrativu, chì truvò in a [[Custituzione di Melfi]] a so massima sprissione.<ref>Francu Franceschi,Ilaria Taddei, E cità Taliane in u Medievu, XII-XIV seculu, 2014, U Mulinu, Bulogna</ref> Durente u regnu di [[Federicu II di Svevia|Federicu II]], e nove vie cummerciale in direzzione di a [[Tuscana]], di a [[Pruvenza]] è in definitiva di l’[[Europa]], eranu sempre più vantaghjose è rindimentose rispettu à quelle di u Mediterraniu meridiunale, induve à spessu i traffichi eranu ostaculati da l’ingerenza di i [[Saraceni]] è l’incustanza di diversi Regni Islamichi.<ref>Francu Franceschi, Ilaria Taddei, E cità Taliane in u Medievu, XII - XIV seculu, 2014, U Mulinu, Bulogna</ref> Federicu II fundò à [[Napuli]] u [[Università di Napuli "Federicu II"|Studium]], vale à dì a più antica università statale d'Europa, destinata à furmà e mente di a classa dirigente di u Regnu. À a morte di Federicu ([1250]), u figliolu [[Manfredi di Sicilia|Manfredi]] assunse a regenza di u Regnu. Una scuntentezza diffusa è a resistenza di i ceti baronali è citatinu à u novu suvranu sfuciò infine in una viulenta sollevazione contru le impusizione pruvinenti da a corte regia. In questu i rivultati truvonu u sustegnu di [[papa Innocenzo IV]], desidarosu di stende a so auturità in u Meziornu. Tantu i feudatari quantu a classa, tipicamente urbana, cumposta da burocrati, notai è funziunarii, desidaravanu più indipendenza è maiò rispiru da u cintralismu munarchicu; per via di cunsiquenza Manfredi tentò una midiazione. U novu suvranu affruntò i cunflitti incù una dicisa pulitica di diccentramentu amministrativu chì tendeva à intigrà in a gistione di u territoriu, più di chì i ceti baronali, ancu e cità.<ref>Francu Franceschi, Ilaria Taddei, Le cità Taliane in u Medievu, XII-XIV sec, 2014, U Mulinu, Bulogna</ref> Pure senza cede à e richieste di autonumia pruvinenti da l’ambiente urbanu, u novu suvranu valurizò moltu più di u babbu a funzione di e cità cum'è poli amministrativi, favurendu ancu l’inurbanizazzione di i baroni; quessa fece affiurà, accantu à a più antica nubiltà baronale, una nova classa burocratica urbana, chì in vista di una promuzione suciale, investì parte di i guadagni in l’acquistu di grandi patrimonii terrieri.<ref>Francu Franceschi, Ilaria Taddei, Le cità Taliane in u Medievu. XII-XIV sec, 2014, U Mulinu, Bulogna</ref> Tale mutamenti di a cumpusizione di a classa dirigente urbana indussenu ancu nove relazione trà e cità è a curona, annunziendu e prufonde trasfurmazione di a successiva età angioina.<ref>Francu Franceschi,Ilaria Taddei, E cità Taliane in u Medievu, XII-XIV sec, 2014, U Mulinu, Bulogna</ref> [[File:Manfred.jpg|thumb|L'incurunazione di Manfredi|200px|right]] [[Manfredi di Sicilia|Manfredi]] cuntinuò inoltre à ligittimà e pulitiche ghibelline, cuntrullendu dirittamente l’"[[Apustolica Legazia di Sicilia]]", corpu puliticu-ghjuridicu in a quale amministrazione di e diocese è di u patrimoniu ecclesiasticu era dirittamente gistita da u suvranu, ereditaria è senza a midiazione papale. In questi anni [[papa Innocenzu IV]] sustense una serie di rivolte in [[Campania]] è [[Puglia]] chì purtonu à l’interventu direttu di l’imperatore [[Corradu IV di Svevia|Corradu IV]], fratellu maiò di Manfredi, u quale infine ripurtò u Regnu sottu a giurisdizione imperiale. Succedette à Corradu IV u figliolu [[Corradinu di Svevia]] è, finch'è questu ultimu fù ancura minorenne, u guvernu di a Sicilia è di l'Apustolica Legazia fù presa da Manfredi: ellu, parechje volte scomunicatu per cuntrasti incù u papatu, ghjunghjì à pruclamà si [[rè di Sicilia]]<ref>Catalano G., ''Studii annantu à a Legazia Apustolica di Sicilia'', Reggiu Calabria 1973, 'La legazia di Sicilia'', p. 40 è ss.</ref>. Mortu Innocenzu IV, u novu papa di origine francese [[Urbanu IV]], rivendichendu dritti feudale annantu à l’isula<ref>Delogu P., Gillou A., Ortalli G., ''Storia d'Italia'' à cura di Galasso G, vol I, pp 301-316</ref> è timendu una pussibile futura, diretta annessione di u [[Regnu di Sicilia]] à u [[Sacru Rumanu Imperu Germanicu]], chjamò in [[Italia]] [[Carlu I d'Angiò|Carlu d'Angiò]], [[conte d'Angiò]], [[Maine]] è [[Provenza]], è fratellu di u [[rè di Francia]], [[Luigi IX di Francia|Luigi IX]]: in u [1266] u vescu di Roma u numinò ''rex Siciliae''. U novu suvranu da a Francia partì tandu à a cunquista di u regnu, scunfighjendu prima [[Manfredi di Svevia|Manfredi]] in a [[Battaglia di Beneventu (1266)|battaglia di Beneventu]], eppoi [[Corradinu di Svevia]] à [[Battaglia di Tagliacozzu|Tagliacozzu]], u 23 di aostu [1268]. Li [[Hohenstaufen]], l'a quale linia maschile si era estinta incù Corradinu, fubbenu eliminati da a scena pulitica taliana mentre li angioini si assicuronu u duminiu annantu à u [[Regnu di Sicilia]]. A calata di Corradinu, eppuri, fù a premissa di impurtante sviluppi, perchè e cità siciliane, chì avianu accoltu benevolmente Carlu d'Angiò dopu à a battaglia di Beneventu, eranu di novu passate à sustene a parte ghibellina. A svolta anti-angioina annantu à l’isula, mutivata da l’eccessiva prissione fiscale di u novu guvernu francese, ùn ebbe cunsequenze pulitiche immediate, ma fù u prima passu versu a successiva [[Vespru sicilianu|guerra di u vespru]]. A grande [[spiculazione]] finanziaria chì a guerra avia cumpurtatu (li angioini si eranu indebitati incù i banchieri guelfi di [[Firenza]]), purtò à una serie di nove tassazione è gabelle in tuttu u regnu, chì si aghjunsenu à quelle chì u rè impose quandu ebbe à finanzià una serie di campagne militare in uriente, in a spiranza di assughjittà à u so duminiu i resti di l’anticu imperu bizantinu<ref>Ùn coprisinu e spese ecunomiche di e campagne di [[Carlu I d'Angiò]] mancu e rendite di e chjese di a [[Provenza]], rigione di i primi feudi di u novu [[rè di Sicilia]], chì u [[papa Urbanu IV]] cuncesse à li angioini pè sustene a causa guelfa. "...Urbanu IV dicise di appellà si à un persunaghju putente chì avissi pietà di a chjesa in ruvina è fusse dispostu à cumbatte per a causa di u Signore, oppunendu si à tutti sti mali. È perchè quella inclita sterpa di i Franchi era sempre stata u principale aggrondu di a chjesa in ogni angustia, cum'ella dimostra a storia passata, scelse cum'è fervente difensore di Cristu è di a Chjesa rumana, in quantu cavaliere nobilissimu, valurosu in battaglia è di grande fede, Carlu, figliolu di Luigi, duca di [[Pruvenza]], conte di Forcalquier è di [[Angiò]]. Ma perch'elle fusse in gradu di assolve liberamente à i so scopi, u numinò [[rè di Sicilia]] è u fece senatore di l’alma [[Roma]], è dete ordine chì in [[Francia]] fusse sbandita a cruciata à favore soiu è chì per cinqui anni li fussenu assignate e decime di tutti e chjese di u regnu." (Tommasu Tosco, ''Gesta imperatorum et pontificum''- Di Salvo A., Gasparri S., Simoni F., ''Fonte pè a storia medievale. Da u XI à u XV seculu'', Sansoni, Firenza 1992).</ref>. === L’Angioini === [[File:Villani Benevento.jpg|upright=1.4|left|thumb|A battaglia di Beneventu]] L'avventu di [[Carlu I d'Angiò|Carlu I]] annantu à u tronu, diventatu Rè grazia à l’investitura Papale è pè drittu di cunquista, ùn marcò eppuru una vera è propria ruttura incù a duminazione Sveva, ma si rializò in un quatru di sustanziale stabilità di l’istituzione munarchiche è in particulare di l’impiantu fiscale. U rinfurzamentu di u cumplessu di guvernu avveratu nanzu da [[Federicu II di Svevia|Federicu II]] offria infatti à a dinastia Angioina una struttura Statale solida annantu à a quale ripone u propriu putere. U primu rè angioinu cunsirvò senza discuntinuità e magistrature elettive di i burocrati regii è in l’amministrazione cintrale assuciò strutture di u Regnu svevu incù l’istituzione di a munarchia francese. L'eredità di l’organisazione di u Statu federicianu, riutilizata da [[Carlu I d'Angiò|Carlu I]], però punia di novu u prublemu di l’oppusizione cunghjunta di e cità è di a nubiltà feudale: e stesse forze chì durente u regnu di Manfredi avianu appughjatu a dinastia francese contru à i Svevi. U suvranu angioinu, nonustante i richjami di u Papa, guvirnò incù un forte assolutismu, ignurante di e pritese di a nubiltà è di a classa urbana, ch'ellu ùn cunsultò mai eccituatu pè l’aumentu di e tasse divutu à a guerra contru à [[Corradinu di Svevia|Corradinu]]. Incù a morte di Corradinu, per manu di l’Angioini, i dritti svevi annantu à u tronu di Sicilia passonu à una di e figliole di [[Manfredi di Sicilia|Manfredi]]: [[Custanza di Hohenstaufen]], chì u 15 di lugliu [[1262]] avia spusatu u [[regnu d'Aragona|rè d'Aragona]] [[Petru III d'Aragona|Petru III]]. U partitu ghibellinu di [[Sicilia]] chì precedintamente si era organizatu intornu à i svevi [[Hohenstaufen]], assai scuntente di a suvranità francese annantu à l’isula, circò u sustegnu di Custanza è di l’aragunese, pè organizà a rivolta contru à l’angioini. Principiò cusì a [[Guerra di u Vespru|rivolta di u Vespru]]. Questa hè stata à longu cunsiderata l’esprissione di una ribellione pupulare spuntanea contru u pesu di a fiscalità è u guvernu tirannicu "di a gattiva Signuria Angioina", cum'è a definì [[Dante Alighieri]]; ma sta interpritazione hà lasciatu oramai spaziu à una valutazione più attenta à a cumplissità di l’avvinimenti è à a multiplicità di l’attori in campu. Un rollu cintrale deve esse senza dubbitu attribuitu à l’iniziativa di l’aristucrazia raffurzata si in età Sveva, di più arradicata in Sicilia, chì sentia minacciate e so pusizione di putere da e scelte di u novu suvranu: a priferenza accurdata da l’[[Angioini|Angiò]] à [[Napuli]], u so strettissimu ligame incù u Papa è i mercante Fiurintini, a tindenza à affidà impurtante funzione di guvernu à omini pruvinenti da u Meziornu peninsulare. Frà sti oppunenti si distinguinu pè attivismu e famiglie aristucratiche emigrate chì, dopu à l’esecuzione di u ghjovanu Corradinu, avianu divutu rinuncià à certi dritti è bè patrimoniali, ma chì gudianu di u sustegnu di e cità [[Ghibelline]] di l’Italia centru-sittentriunale. Inoltre incù a perdita di cintralità di a Sicilia, ancu e forze produttive è cummerciale, chì avianu in principiu sustinutu a spedizione Angioina, si truvonu in netta contrappusizione incù a criscente egemunia di u Meziornu peninsulare. Inoltre ùn hè da sottustimà l’interferenza di agente esterni cum'è a munarchia [[Regnu d'Aragona|Aragunese]], in quellu periodu in grande contrappusizione incù u bloccu francese è angioinu, e cità [[Ghibelline]], è persinu [[Imperu bizantinu|l’imperu Bizantinu]], furtamente trafaricatu da i prugetti espansiunistichi di Carlu chì l’avia ghjà strappatu [[Corfù]] è [[Durazzu]] oramai parte di u [[Regnu di Sicilia]]. === E guerre di u Vespru === A rivolta pupulare antiangioina principiò à [[Palermu]] u 31 di marzu [[1282]] è si sparghjì in a Sicilia sana. [[Petru III d'Aragona]] sbarcò in [[Trapani]] d’aostu di u [[1282]] è scunfisse l’armata di Carlu d'Angiò mentre l’Assediu di Messina, chì durò bè 5 mesi da maghju à sittembre [[1282]]. U [[Parlamentu sicilianu]] incurunò [[Petru III d'Aragona|Petru]] è a moglia [[Custanza di Hohenstaufen|Custanza]], figliola di Manfredi; difatti, da quellu mumentu vi fubbenu dui suvrani incù u titulu di "rè di Sicilia": l’Aragunese, pè investitura di u Parlamentu sicilianu, è l’Angioinu, pè investitura papale. U 26 di sittembre di u [[1282]] Carlu d'Angiò scappò definitivamente da u campu di armi in Calabria. Qualchì mese più tardi, u papa regnante [[Martinu IV]] scomunicò Petru III. Ciononostante ùn fù micca più pussibile pè Carlu di vultà in l’arcipelagu sicilianu è a residenza regia angioina fù itinerante trà [[Capua]] è a [[Puglia]] mentre parechji anni, finch'è incù u successore di Carlu I, [[Carlu II d'Angiò]], [[Napuli]] fù definitivamente scelta cum'è nova residenza di a munarchia è di l’istituzione cintrale in u cuntinente<ref>M. Amari, "Gaspar Amicu Storia Pupulare di u Vespru Sicilianu"</ref>. Incù Carlu II a dinastia ebbe a so residenza fissa in u [[Maschju Angioinu]]. === L'amministrazione angioina === Benchì l’ambizione [[Angioini|angioine]] in [[Sicilia]] fussenu inibite da e numerose scunfitte militare, [[Carlu I d'Angiò|Carlu I]] circò di cunsulidà u so putere propriu in a parte cuntinintale di u regnu, tramettendu annantu à a precedente pulitica barunale [[guelfi|guelfa]] parte di e riforme chì ghjà u vechju Statu Svevu cuncretizava pè rinfurzà l’unità territuriale di u [[Meziornu (Italia)|Meziornu]]<ref>Floridi V., ''A furmazione di a rigione abruzzese è u so assettu territuriale frà u tardu periodu imperiale è u XII seculu'', Rivista di l’istitutu di Studii Abruzzesi, XIV 1976.</ref>. Da e prime invasione [[longubardi|longubarde]] bona parte di l’econumia di u regnu, in u [[principatu di Capua]], in [[Abruzzu]] è in u [[Contadu di u Molise]], era gistita da i [[benedettini|munasteri benedettini]] ([[San Clemente à Casauria|Casauria]], [[San Vincenzu à u Volturnu]], [[Santuariu di Montevergine|Montevergine]], [[Montecassinu]])<ref>[http://books.google.com/books?hl=it&id=kWBLAAAAMAAJ&dq=tosti+storia+della+badia+di+montecassino&printsec=frontcover&source=web&ots=vRzCa_grLG&sig=JbWz3ROFred9à0TLgl66RrumOFY#PRA8-PA375,M1 Tosti A/U., ''Storia di a Badia di Montecassinu'', I-IV, Roma, 1888-1890].</ref>, chì in molti casi avianu accrisciutu i so privilegii finu à diventà vere è proprie [[Terra di San Benedettu|signurie lucale]], à [[suvranità territuriale]] è in cuntrastu spessu incù i feudatari laici vicini.<ref>Dell'Omu M., ''Montecassinu un'abbazia in a storia'', Cinisellu Balsamu, Arti grafiche Amilcare Pizzi, 1999.</ref><ref>Wickham C., ''U prublemu di l’incastellamentu in l’Italia cintrale. L'esempiu di San Vincenzu à u Volturnu. Studii annantu à a sucità di l’Appennini di l’altu Medievu'', II, Firenza, 1985.</ref> L'invasione nurmana prima, e lotte frà l’[[antipapa Anacletu II]], sustinutu frà altri da i [[benedettini]], è u [[papa Innocenzu II]], è infine a nascita di u [[regnu di Sicilia]] minonu e base di a tradizione feudale benedettina. Dopu à u 1138, scunfittu Anacletu II, Innocenzu II è e dinastie nurmane sprunonu in l’[[Italia meridiunale]] u [[Ordine cistercense|monachesimu cistercense]]; molti munasteri benedettini fubbenu convertiti à a nova regula chì, limitendu l’accumulazione di bè materiale à e risorse necessarie pè a produzzione artigianale è agricula, pruibia a pussibilità per i novi cenobi di custituisce patrimonii è signurie feudale<ref>''Exordium parvum ordinis cistercensis'', cap. XVI.</ref>: u novu ordine investia cusì e risorse in riforme agrarie, artigianatu, meccanica è assistenza suciale, incù ''valetudinaria'' ([[spidale|spidale]]), [[farmacia|farmacie]] è chjese rurale. U monachesimu francese truvò tandu u sustegnu di i vechji [[nurmani|feudatari nurmani]], chì pobbenu cusì cuntrastà attivamente l’ambizione timpurale di u cleru lucale<ref>Mahn J.B., ''L'ordine Cistercense è u so guvernu da l'origine à a metà di u seculu XIII'', Parigi, 1951.</ref>: annantu à stu cumprumessu si innestò a pulitica di u novu suvranu [[Carlu I d'Angiò|Carlu I]]; quellu fundò di e so manu l’abbazie cistercense di [[Realvalle]] (''Vallis Regalis'')<ref>[http://www.cistercensi.info/abbazie/storia.asp?ab=1053&lin=it Qualchì nota annantu à Realvalle da u situ di i cistercensi].</ref> à [[Scafati]] è Santa Maria di a Vittoria à [[Scurcola Marsicana]]<ref>[http://www.cistercensi.info/abbazie/storia.asp?ab=565&lin=it Qualchì nota annantu à Santa Maria di a Vittoria da u situ di i cistercensi].</ref>, è favorì e filiazioni di e storiche abbazie di [[Abbazia di Santa Maria di a Sambucina|Sambucina]] ([[Calabria]]), Sagittariu ([[Basilicata]]), Sterpetu ([[Terra di Bari (geugrafia)|Terra di Bari]]), [[Ferraria]] ([[principatu di Capua]]), [[Abbazia di Santa Maria Arabona|Arabona]] ([[Abruzzu]]) è [[Casamari]] ([[Statu Puntificiu]]), diffundendu à u cuntempu u cultu di l’[[Assunzione di Maria]] in u [[Meziornu (Italia)|Meziornu]]. Cuncesse dinù nove cuntee è ducati à i militari francesi chì appughjonu a so cunquista di u napulitanu<ref name="Galasso92">Galasso G., ''Storia d'Italia'', vol 15, tomu I, [[Turinu]] [[1992]].</ref>. I principali centri munastichi di produzzione ecunomica eranu stati cusì svinculati da l’amministrazione di pussidimenti feudali è l’unità di u Statu, à quandu superata l’auturità pulitica benedettina, si fundava oramai annantu à l’antiche [[nurmani|baronie nurmane]] è annantu à l’assettu militare datendu da [[Federicu II di Svevia|Federicu II]]. [[Carlu I d'Angiò|Carlu I]] infatti cunsirvò l’antichi giustizierati federiciani, accriscendu u putere di i presidenti rispittivi: ogni pruvincia avia un giustiziere chì, oltre à esse à capu di un impurtante tribunale, incù duie corte, era ancu u vertice di a gistione di u lucale patrimoniu finanziariu è di l’amministrazione di u tisoru, ricavatu da e tassazione di l’''[[università di u Regnu|universitates]]''(cumuni). L'Abruzzu fù divisu in ''[[Abruzzu Citra|Aprutium citra (flumen Piscariae)]] ''è '' [[Abruzzu Ultra|Aprutium ultra (flumen Piscariae)]]''; molte di e cità [[Hohenstaufen|sveve]], cum'è [[Sulmona]], [[Manfredonia]] è [[Melfi]], persenu u so rollu cintrale in u regnu in favore di cità minore o antiche capilochi decaduti cum'è [[Sanseveru]], [[Chieti]] è [[L'Aquila]], mentre in i territorii chì eranu stati [[bizantini]] ([[Calabria]], [[Puglia]]) si cunsulidò l’assettu puliticu principiatu da a cunquista nurmana: l’amministrazione periferica, chì i [[grechi]] affidavanu à un sistemu capillare di cità è [[diocese]], trà u ''patrimonium publicum'' di i funziunarii bizantini è u ''p. Ecclesiae'' di i veschi, da ''[[Cassanu à u Joniu|Cassanum]]'' à ''[[Gerace]]'', da ''[[Barletta|Barolum]]'' à ''[[Brindisi|Brundisium]]'', fù sustituita definitivamente da l’ordine feudale di a nubiltà fondiaria. In u [[Meziornu (Italia)|Meziornu]] e sedii di i giustizieri ([[Salernu]], [[Cosenza]], [[Catanzaru]], [[Reggiu Calabria|Reggiu]], [[Tarantu]], [[Bari]], [[Sanseveru]], [[Chieti]], [[L’Aquila]] è [[Capua]]) o di impurtante [[arcidiocesi]] ([[Beneventu]] è ''[[Acerenza|Acheruntia]]''), più chì a nova [[Napuli|capitale]], firmonu l’unichi centri stati dutati di pesu puliticu o attività finanziarie, ecunomiche è culturale. [[File:Epir1252-1315.png|upright=1.4|left|thumb|A campagna di [[Carlu I d'Angiò|Carlu I]] in oriente è a nascita di u [[regnu d'Albania]] ([[Durazzu]]).]] Carlu perse però, pè alcuni pruvvidimenti puntifici, l’ultime [[regalia|regalie]] di u napulitanu, quale u drittu di u suvranu di numinà l’amministratori regi in e diocese incù sedii vacanti: tale privilegii finu à tandu in u [[Meziornu (Italia)|Meziornu]] eranu sopravvissuti à a [[papa Grigoriu VII|riforma greguriana]] chì stabiliscìa chì solu u puntefice duvia gode di a facultà di numinà è dipone veschi (''libertas Ecclesiae'')<ref>Galasso G., ''Storia d'Italia'', vol XV, Utet, Turinu, 1995.</ref>. U 7 di ghjinnaghju [[1285]] murì Carlu I d'Angiò è u succedette [[Carlu II d'Angiò|Carlu II]]. Incù l’ascesa à u tronu di Napuli di questu suvranu, a pulitica regia ebbe una svolta: da quellu mumentu, in seguitu à a guasi custante belligeranza trà i regni di Sicilia (Napuli) è di [[Regnu di Trinacria|Trinacria]] (Sicilia), a pulitica di a dinastia angioina si interissò soprattuttu di ottene un bonu cunsensu à l’internu di u Regnu. Infatti fubbenu da un latu aumintati i privilegii à a nubiltà feudale, indispinsevule à a causa di a guerra, ma da l’altru, guasi à vulè bilancià l’eseguì si di i putentati feudali, fubbenu accurdate da i suvrani à e cità, in gradi diversi à siconda di l’impurtanza chì elle avianu, nove libertà è autonumie. Queste oramai pudianu eleghje i ghjurati, vale à dì i ghjudici incù funzione amministrative è di cuntrollu è i sindaci, ripprisintanti di a pupulazione vicinu à u suvranu. Si vinì cusì à crià à Napuli è in altre rialità urbane di u Meziornu una criscente cunflittualità trà nubiltà citatina è u populu pussedente, à u quale successivamente u Rè [[Robertu d'Angiò|Robertu]] cuncesse a pussibilità di entre dirittamente in l’amministrazione di u Statu. Pè certi versi si vinì à crià, almenu in e principale cità di u Regnu una situazione rassomigliante à u cuntrastu esistente ancu in i cumuni è in e signurie di l’Italia centru-sittentriunale, ma a pace di u Rè servia da equilibratrice è a figura di u suvranu da arbitru, postu ch'è l’auturità di u Rè era quantunque indiscutibile. Si cunfigurò cusì un ghjocu di equilibriu trà cità è rialità rurale-feudale abilmente gistitu da a munarchia, chì sottu l’egida di [[Robertu d'Angiò]] ghjunse à regulamentà è traccià nettamente e sfere di influenza di nubiltà feudale, cità è demaniu regiu.<ref>Francu Franceschi, Ilaria Taddei, E cità Taliane in u Medievu, XII-XIV seculu, 2014, U Mulinu, Bulogna</ref> In [[Sicilia]] invece, à a morte di [[Petru III d'Aragona|Petru III]], rè d'Aragona è Sicilia, u duminiu annantu à l’isula fù trastagliatu da i so duie figlioli [[Alfonsu III d'Aragona|Alfonsu III]] è [[Ghjacumu II d'Aragona|Ghjacumu I di Sicilia]]. Questu ultimu firmò u [[Trattatu d'Anagni]] di u 12 di ghjugnu [[1295]], cedendu i dritti feudali annantu à a [[Sicilia]] à [[papa Bonifaziu VIII]]: u puntefice in cambiu cuncesse à Ghjacumu I a [[Corsica]] è a [[Sardegna]], cunferendu cusì a suvranità di a [[Sicilia]] à Carlu II di Napuli, erede di u titulu di ''rex Siciliae''da parte angioina. === Nascita di u regnu === U trattatu d'Anagni però ùn purtò à una pace durevule; quandu Ghjacumu I lasciò a Sicilia pè guvirnà l’[[Aragona]], u tronu palermitanu fù affidatu à u fratellu [[Federicu III d'Aragona|Federicu III]] chì guidò l’ennisima ribellione pè l’indipendenza di l’isula è fù poi incurunatu da [[Papa Bonifaziu VIII|Bonifaziu VIII]] ''[[rè di Sicilia]]'' (''[[Regnu di Trinacria|rex Trinacriae]]''). Federicu III però perse l’appoghju di parechji baroni siciliani; pè cunsirvà u titulu regale, pè a prima volta ricunnisciutu da a [[Santa Sede]], firmò incù [[Carlu di Valois]], chjamatu da [[Martinu IV]] à ristabilì l’ordine in Sicilia, a [[pace di Caltabellotta]] in u 1302. À a stipulazione di a Pace di Caltabellotta seguitò a divisione furmale di u regnu in dui parte: ''Regnum Siciliae citra Pharum'' (Regnu di Napuli) è ''Regnum Siciliae ultra Pharum'' (Regnu di Sicilia). Si cuncludia cusì definitivamente u longu periodu di e [[guerre di u Vespru]]. Fubbinu cusì furmalmente distinti da l'anticu [[Regnu di Sicilia]] nurmannu-svevu, u [[Regnu di Trinacria]], sottu u cuntrollu di l’Aragunesi incù a capitale [[Palermu]], è u ''Regnu di Sicilia oltre u fanale'' incù capitale [[Napuli]], sottu u cuntrollu di l’angiuini. Carlu II allora rinunciò à a ricunquista di Palermu è iniziò una vicata di interventi legislativi è territuriali pè adattà Napuli a u rollu di nova capitale di u Statu: allargò i muri d’accinta citadine, ridusse l’incalcata fiscale è ci installò a [[Gran Corte di a Vicaria]]. [[File:RogerdeFlor.jpg|thumb|[[Ruggeru da Fiore]], cunduttieru pugliese, fù unu di l’attori principali di i Vespri Siciliani|200px|left]] Ind’è u 1309 u figliu di Carlu II, [[Robertu d'Angiò]], vense incurunatu da [[Clemente V]] re di Napuli, torna però incù u titulu di ''rex Siciliae'', oltre chì di ''[[Regnu di Gerusalemme|rex Hierosolymae]]''. Incù istu suvranu a dinastia angiuinu-napuletana raghjunse u so apogeu. Rubertu d'Angiò, dettu "u Saviu" è "pacificatore d'Italia", rinfurzò l'egemunia di u Regnu di Napuli, punendu a [[Guelfi|lega Guelfa]] à l’ordini di ellu stessu è di u so reame, oppunendu si à e pretese imperiali di [[Arrigu VII di Lussemburgu|Arrigu VII]] è [[Ludovicu u Bavaru]] nant’à u restu di a penisula, riiscendu dinù, grazie à a so astuta è cauta pulitica, à diventà signoru di [[Genuva]]. In u 1313 riprese a guerra trà Angiuini è Aragunesi; l'annu successivu, u [[parlamentu sicilianu]], ùn rispettendu micca l'accordu parafatu incù a Pace di Caltabellotta, cunfirmava Federicu cun u titulu di rè di Sicilia è ùn micca più di Trinacria, è ricunnuscia cum’è erede di u regnu u figliolu Petru. Rubertu tentò a ricunquista di a Sicilia in seguitu à l'attaccu cunghjuntu di e forze imperiale è aragunese à u Regnu di Napuli è à a lega Guelfa. Sebbene e so truppe ghjunghjissinu à occupà è sacchighjà [[Palermu]], [[Trapani]] è [[Messina]], l'attu fù più punitivu chì di cuncreta cunquista, infatti u suvranu angiuinu ùn fù micca in gradu di prusegue in una longa guerra di frazu è fù custrettu a rinuncià. Sott’à a so guida l’attività cummerciale si intensifichetenu, fiurisceranu e loghje è e curpurazione, [[Napuli]] diventete a cità più vivace di u Bassu Medievu in Italia, grazie à l'effettu di l'attività mercantile intornu à u novu portu chì diventete forse u più muvimentatu di a penisula chì attirava in locu imprese cummerciale chjuche è grande, operente in u campu di i tissuti è di i drappi, di l’oreficerie è di e spezie.<ref> Marcello Orefice, Il Vecchio Maschio degli Angioini, 2008, Edizioni Scientifiche Italiane, Napuli</ref> Què fù dinù duvutu à a presenza di banchieri, cambiatori è assicuradori fiurentini, genuvesi, pisani è veneziani, disposti à assume si risichi assai grandi puru di assicurà si rapidi è cunsiderevuli prufitti muvimentendu l'ecunumia di una capitale sempre più cosmopolita.<ref> Marcello Orefice, Il Vecchio Maschio degli Angioini, 2008, Edizioni Scientifiche Italiane, Napuli </ref> Inoltre u suvranu, ind’è so custante funzione di arbitru trà nubiltà è populu grassu, ridusse u numeru di sedie nubiliare pè limità ne l'influenza à vantaghju di i populares.<ref>Franco Franceschi,Ilaria Taddei, Le città Italiane nel Medioevo,XII-XIV secolo, 2014, Edizione Il Mulino, Bologna</ref> [[File:Robert of Anjou.jpg|thumb|Rubertu u Saviu]] Ind’è sti anni a cità di Napuli rinfurzò u so pesu puliticu ind’à penisula, dinù cù u sviluppu di a propria vucazione umanistica. Rubertu d'Angiò era assai stimatu da l’intellettuali taliani di u so tempu cum’è u [[Giovanni Villani|Villani]], u [[Petrarca]], [[Boccacciu]] è [[Simone Martini]]. Propriu u [[Petrarca]] <nowiki/>volse da ellu esse interrugatu pè pudè cunsegue a gloria puetica è u definì "U Rè più saviu dopu [[Salomoni (Rè d'Israel)|Salomone]]". À u cuntrariu ùn gose mai di e simpatie di u filu-imperiale [[Dante Alighieri]] chì u definì "Re da sermone". U suvranu raccolse à Napuli in una scola, ùn interdettu micca à l’influenze di l'[[averruisimu]], un impurtante gruppu di [[Sculastica (filosufia)|teologhi sculastichi]]. Ellu affidete à [[Niculaiu Deoprepiu]] di [[Reggiu Calabria]] a traduzzione di l’opere di [[Aristotele]] è [[Galenu]] pè a bibliuteca di Napuli.<ref>Summonte G. A., Historia della Città e del Regno di Napoli</ref> Da a Calabria inoltre vensenu ind’à nova capitale [[Leonziu Pilatu]] è u [[basiliani|basilianu]] [[Barlaamu]] di [[Seminara]], celebre teologu chì affrontete in quelli anni in [[Italia]] e dispute duttrinale sorte attornu à u ''[[filioque]]'' è à u [[credu nicenu]]<ref>Barlaamu di Calabria, ''Contra latinos''</ref>: u monacu fù dinù in cuntattu incù [[Petrarca]], di chè fù maestru di [[lingua greca|grecu]], è [[Boccacciu]] chì u cunnuscete propriu à [[Napuli]]<ref>Boccacciu G., ''Genealogia deorum gentilium''</ref>. Impurtante dinù da u puntu di vista artisticu fù l'apertura di una scola giottesca è a presenza di [[Giotto]] in cità pè affriscà a Cappella Palatina ind’è u [[Maschio Angioino]] è numerosi palazzi nubiliari, inoltre sott’à Rubertu d'Angiò si diffuse u [[Stile Goticu|stile goticu]] in tuttu u Regnu, à Napuli u Rè edifichete a [[Basilica di Santa Chjara (Napuli)|Basilica di Santa Chjara]], sacrariu di a dinastia Angiuina. U Regnu di Napuli si distinse in quellu periudu pè una cultura tutalmente uriginale chì accustava à elementi tipicamente Italichi è Mediterranei dinù particularità di e corte di l'Auropa centrale, truvendu una sintesi trà u cultu di i valori cavallereschi, a [[Puesia truvadorica|puesia Pruvenzale]] è e currente artistiche, puetiche è i custumi tipicamente Italichi. === A pace trà angiuini è aragunesi === U rè Rubertu designete cum’è so erede u figliolu [[Carlu di Calabria]] ma dopu a morte di st'ultimu, u suvranu fù custrettu à lascià u tronu à a so giovana nipote, [[Ghjuvanna I di Napuli|Ghjuvanna d'Angiò]] figliola di Carlu. Intantu si raghjunse un primu accordu di pace trà Angiuini è Aragunesi, dettu a «[[Pace di Catania]]» l'8 di nuvembre 1347. Ma a guerra frà Sicilia è Napuli si seria chiusa sultantu u 20 di aostu 1372 dopu ben nuvanta anni, incù u [[Trattatu di Avignone]] firmatu da Ghjuvanna d'Angiò e [[Federicu IV d'Aragona]] cun l'accunsentu di [[Papa Gregoriu XI]]. U trattatu affirmava u ricunnuscimentu reciprocu di e munarchie è di i rispettivi territorii: Napuli à l’Angiuini è a Sicilia à l’Aragunesi, estendendu u ricunnuscimentu di i tituli reali dinù à e rispettive linee di successione. L'erede di Rubertu, Ghjuvanna I di Napuli, avia spusatu [[Andria d'Ungheria]], [[ducatu di Calabria|duca di Calabria]] è fratellu di u rè d'Ungheria [[Luigi d'Ungheria|Luigi I]], discendenti entrambi da l’angiuini partenupei ([[Carlu II di Napuli|Carlu II]]). In seguitu à un misteriosu cumplottu Andria fù uccisu. Pè vindicà ne a morte, u 3 di nuvembre 1347 u rè d'Ungheria scese in [[Italia]] incù l'intenzione di ditrunizà Ghjuvanna I di Napuli. Benchè u suvranu ungherese più volte avessi pretesu da a [[Santa Sede]] a dipusizione di Ghjuvanna I, u guvernu puntificiu, residente allora à [[Avignone]] è puliticamente ligatu à a dinastia francese, cunfirmete sempre u titulu di Ghjuvanna nonustante e spedizione militare chì u [[regnu d'Ungheria|rè d'Ungheria]] intraprese in [[Italia]]. A regina di Napuli, da a so parte, priva di una discendenza uterina, aduttete cum'è figliolu è erede à u tronu [[Carlu III di Napuli|Carlu di Durazzu]] (nipote di Luigi I d'Ungheria), finchè dinù Napuli ùn fù micca direttamente implicata ind’è i scontri pulitichi è dinastichi chì seguitetenu u [[Scismu d'Occidente]]: à corte è in cità si cuntrapposenu direttamente un partitu filufrancese è un partitu lucale, u primu schieratu à favore di l'[[antipapa Clemente VII]] è cumandatu da a regina Ghjuvanna I, u secondu à favore di u [[papa]] napuletanu [[Urbanu VI]] chì truvete u sustegnu di Carlu di Durazzu è di l'aristucrazia Napuletana. Ghjuvanna privò allora Carlu di Durazzu di i diritti di successione à favore di [[Luigi I d'Angiò]], fratellu di u [[rè di Francia]], incurunatu rè di Napuli (''rex Siciliae'') da Clemente VII in u 1381. Ellu, à a morte di Ghjuvanna I (uccisa pè ordine di u stessu Carlu di Durazzu in u Castellu di Muru Lucanu in u 1382), scese però inutilmente in Italia contr’à Carlu di Durazzu, è quì murì in u 1384. Carlu restò unicu suvranu, è lasciò Napuli à i figlioli [[Ladislau I di Napuli|Ladislau]] è [[Ghjuvanna II di Napuli|Ghjuvanna]] pè rende si quindi in [[Ungheria]] à rivendicà ne u tronu: ind’è regnu transalpinu fù assassinatu in un cumplottu. [[File:Kingdom of hungary europe.png|thumb|In verde u [[Regnu d'Ungheria]]|200px|left]] Prima chì i dui eredi Ladislau è Ghjuvanna raghjunsenu a maturità, a cità campana cadì in pusessu di u figliolu di Luigi I d'Angiò, [[Luigi II d'Angiò|Luigi II]], incurunatu rè da Clemente VII u 1º di nuvembre 1389. A nubiltà lucale aversò u novu suvranu è in u 1399 Ladislau I pobbe rivendicà militarmente i so diritti nant’à u tronu scunfighjendu u rè francese. U novu rè sappe risturà l'egemunia napuletana ind’è l'[[Italia meridiunale]] intervenendu direttamente ind’è i cunflitti di tutta a penisula: in u 1408, chjamatu da [[papa Innocenzu VII]] pè arrichetà e rivolte ghibelline in a capitale puntificia, occupava bona parte di u [[Laziu]] è di l'[[Umbria]] ottenendu l'amministrazione di a pruvincia di ''[[Campagna è Marittima]]'', è occupendu poi [[Roma]] è [[Perugia]] sott’à u puntificatu di [[Gregoriu XII]]. In u 1414, dopu avè scunfittu definitivamente Luigi II d'Angiò, ultimu suvranu in testa di una lega organizata da l'[[antipapa Lisandru V]] è cerchendu di arginà l'espansiunismu partenupeu, u rè di Napuli arrivò à e porte di [[Fiurenza]]. Incù a so morte tuttavia ùn vi fubbenu micca successori à cuntinuà e so imprese è e cunfine di u regnu turnetenu ind’è u perimetru storicu; a surella di Ladislao però, Ghjuvanna II di Napuli, à a fine di u [[scismu d'Occidente]], ottense u ricunnuscimentu definitivu da a [[Santa Sede]] di u titulu reale pè a so famiglia. Succeduta à Ladislao in u 1414 a surella Ghjuvanna, u 10 di aostu 1415 si maritò [[Ghjacumu II di Burbone-La Marche|Ghjacumu II di Burbone]]: dopu chì u maritu tentò di piglià persunalmente u titulu reale, una rivolta in u 1418 u custrinse à turnà in [[Francia]] indù si ritirò in un munasteru [[francescani|francescanu]]. Ghjuvanna in u 1419 era a sola regina, ma e mire espansiunistiche ind’è u napuletanu di l’angiuini di Francia ùn cessetenu micca. [[Papa Martinu V]] chjamò in [[Italia]] [[Luigi III d'Angiò]] contr’à Ghjuvanna chì nun vulia micca ricunnosce i diritti fiscali di u Statu Pontificiu nant’à u regnu di Napuli. A minaccia francese perciò avvicinò u regnu di Napoli à a corte aragunese, tantu chì a regina aduttò [[Alfonsu V d'Aragona]] cum’è u so figliolu è erede finchè Napuli fù sott’à l'assediu da e truppe di Luigi III. Quandu l’aragunesi liberetenu a cità in u 1423, occupendu u regnu è scunghjurendu a minaccia francese, i raporti incù a corte lucale ùn fubbenu micca facili, tantu chì Ghjuvanna, cacciatu Alfonsu V, à a so morte lasciò u regnu in eredità à [[Rinatu d'Angiò]], fratellu di Luigi III. == Periodu di a dinastia aragunese == [[File:Imperi de la Corona d'Aragó.png|thumb|A Curona d'Aragona in u 1443|200px|left]] Incù a morte senza eredi di Ghjuvanna II di Napuli u territoriu di u regnu di Napuli fù trastagliatu da [[Rinatu d'Angiò]], chì ne rivendicava a suvranità in quantu fratellu di Luigi I d'Angiò, figliolu aduttivu di a regina di Napuli Ghjuvanna II di Napuli, è Alfonsu V d'Aragona [[regnu di Trinacria|rè di Trinacria]], [[Sardegna]] è [[Aragona]], precedente figliolu aduttivu poi ripudiatu di a stessa regina. A guerra chì ne scaturì cuinvolse l’interessi di l’altri stati di a penisula, frà chè a signuria di [[Milanu]] di Filippu Maria Visconti, chì intervense in un primu mumentu in favore di l’angiuini ([[battaglia di Ponza]]), poi definitivamente cù l’Aragunesi. In u 1442 Alfonsu V cunquistò Napuli<ref>L'assediu finale à a cità iniziò u 10 nuvembre 1441 è si cuncluse incù a so cunquista u 2 di ghjugnu 1442. Alfonsu fece u so ingressu officiale in cità u 26 di ferraghju 1443.</ref> è ne assunse a curona (Alfonsu I di Napuli), riunifichendu u territoriu di l'anticu Statu svevu-nurmannu sott’à a so regenza incù u titulu di ''rex Utriusque Siciliae'', installendu a capitale ind’a cità campana è impunendu si, nun sultantu militarmente, ind’è u cuntestu puliticu talianu. In u 1447 po, Filippu Maria Visconti designò Alfonsu erede à u [[ducatu di Milanu]], arricchendu furmalmente u patrimoniu di a [[Curona d'Aragona|curona aragunese]]. A nubiltà di a cità lumbarda però, temendu l'annessione à u regnu di Napuli, pruclamò Milanu libera cumuna è instaurendu l'[[Aurea Republica Ambrusiana]]; e cunseguente rivendicazione aragunese è napuletane fùbbenu cuntrastate da a [[Francia]], chì in u 1450 dete u sustegnu puliticu à [[Francescu Sforza]] pè impatrunissi militarmente di Milanu è di u ducatu. L'espansiunisimu [[imperu ottumanu|ottumanu]], chì minacciava i cunfini di u regnu di Napuli, impedì à i napuletani l'interventu contru à Milanu, è [[papa Niccolò V]] inizialmente ricunnuscì u Sforza cum’è duca di Milanu, po riiscì à interessà Alfonsu d'Aragona ind’è a [[lega Italica (1454)|lega italica]], un'allianza chì ghjuvava à cunsulidà u novu urdinamentu territuriale di a penisula. === A pulitica interna di Alfonsu I: umanismu è centralismu === [[File:Pisanello - Codex Vallardi 2307.jpg|thumb|Alfonsu u Magnanimu in un [[disegni di Pisanellu|disegnu di Pisanellu]]|200px|right]] A corte di Napuli ind’è st'epuca fù una di e più raffinate è aperte à e nuvità culturale di u Rinascimentu: eranu ospiti di Alfonsu [[Lurenzu Valla]], chì propriu durante u sughjornu partenupeu dinunziò u falzu storicu di a [[dunazione di Custantinu]], l'umanistu [[Antone Beccadelli]] è u [[bizantinu|grecu]] [[Emanuele Crisolora]]. À Alfonsu si deve dinù a ricustruzzione di [[Castel Novu]]. L'urdinamentu amministrativu di u regnu rimase grossu modu quellu di l'età angiuina: fubbenu ridimensiunati però i puteri di l’antichi ghjustizierati ([[Abruzzu Ultra]] è [[Abruzzu Citra|Citra]], [[Cuntadu di Mulise]], [[Terra di Lavoru]], [[Capitanata]], [[Principatu Ultra]] è [[Principatu Citra|Citra]], [[Basilicata]], [[Terra di Bari (territoriu storicu)|Terra di Bari]], [[Terra d'Otrantu]], [[Calabria Ultra]] è [[Calabria Citra|Citra]]), chì cunservetenu funzione prevalentemente pulitiche è militare. L'amministrazione di a ghjustizia fù invece cunferita in u 1443 à e corte barunale, in u tentativu di ricunduce l’antiche ghjerarchie feudale ind’è l'organismi burocratichi di u Statu centrale. Si cunsidera un altru impurtante passu versu l’ottenimentu di l'unità territuriale in u regnu di Napuli a pulitica di u rè, dedicata à stimulà pasturizia è muntera: in u 1447 Alfonsu I appruvete una vicata di lege, trà cui l'impusizione à i pastori abruzzesi è mulisani di invernà ind’è e cunfine napuletane, in u [[Tavoliere delle Puglie|Tavoliere]], indù assai di i terreni cultivati fubbenu trasfurmati dinù furzatamente in pascure. Istituì inoltre, cù a sede prima à [[Lucera]] è poi à [[Foggia]], a ''Dogana della mena delle pecore in Puglia'' (Dugana di a cunduzzione di e pecure in Puglia) è l'impurtantissima rete di i ''tratturi'' (stradotti) chì da l'[[Abruzzu]] (chì da u 1532 ebbe avutu u so distaccamentu di a Dugana, a ''Doganella d'Abruzzo'') cunducianu à a [[Capitanata]]. Queste dispusizione risullevetenu l'ecunumia di e cità interne frà [[L'Acula]] è a [[Puglia]]: e risorse ecunomiche ligate à a pasturizia migratoria di l'Appenninu abruzzese un tempu si spargulianu ind’è u [[Statu Puntificiu]], indù fin’allora avianu invernatu e grege<ref>Marino J.A., ''L'ecunumia pasturale ind’è u Regnu di Napuli'', [[Napuli]] 1992</ref>. Cun e dispusizione aragunese l’attività ligate à a muntera implicò, prevalentemente ind’è e cunfine naziunale, l’attività artigianale lucale, i mercati à bestie trà [[Lancianu]], [[Castel di Sangru]], [[Campubassu]], [[Isernia]], [[Buianu]], [[Agnone]], [[Larinu]] finu à u Tavoliere di e Puglie, è a struttura burocratica sorta attorn’à a dugana, predisposta à a manutenzione di i stradotti è à a tutela ghjuridica di i pastori, diventò, nant’à u mudellu di u ''Concejo de la Mesta'' castiglianu, a prima basa pupulare di u Statu centrale mudernu ind’è u regnu di Napuli<ref>Franciosa L., ''La transumanza nell'Appennino Meridionale'' (A muntera ind’è l’Appenninu Meridiunale), [[Napuli]] 1992</ref>. In misura minò u stessu fenomenu si verificò frà a [[Basilicata]] è a Terra d'Otrantu è e cità (Venosa, Ferrandina, [[Matera]]) ligate à a muntera versu u [[Metapontu]]. À a so morte (1458) Alfonsu spartì novamente e curone lascendu u Regnu di Napuli à u so figliolu illeghjittimu [[Ferdinandu I di Napuli|Ferdinandu]] (leghjittimatu da [[papa Eugeniu IV]] è numinatu duca di [[Calabria]]), mentre tutti l’altri tituli di a curona d'Aragona, acchjusu u regnu di Sicilia, andonu à so fratellu [[Ghjuvanni II di Aragona|Ghjuvanni]]. === Don Ferrante === [[File:Castello Aragonese dalla Torre di Guevara.jpg|thumb|[[Ischia (isula)|Ischia]], castellu aragunese|200px|alt=]] Dunque rè [[Alfonso V di Aragona|Alfonsu]] lasciò un regnu perfettamente inseritu ind’è e pulitiche taliane. A successione di u figliolu [[Ferdinandu I di Napuli]], dettu ''Don Ferrante'', fù sustenuta da u stessu Francescu Sforza; i dui novi suvrani inseme intervensenu ind’à [[republica di Fiurenza]] è scunfissenu e truppe di u cunduttieru Bartulumeu Colleoni chì insidiavanu i puteri lucali; in u 1478 e truppe napuletane intervensenu novamente in [[Toscana]] pè arginà e cunsequenze di a [[cunghjura di i Pazzi]], è po in Val Padana in u 1484, alliate incù Fiurenza è Milanu, pè impone à [[republica di Venezia|Venezia]] a pace di Bagnolu. [[File:Miglionico castello4.jpg|thumb|[[Castellu di u Malcunsigliu]] di [[Miglionicu]], indù avvense a [[cunghjura di i baroni]]]] [[File:Maestro del senofonte hamilton, trionfo di re ferdinando d'aragona, berlino kupferstichkabinett, senofonte, ciropedia, inv. 78c 24 f 1v.jpg|thumb|Trionfu di rè Ferdinandu|200px|alt=]] U putere di Ferrante però, durante a so regenza, risicò seriamente di esse minacciatu da a nubiltà campana; in u 1485 trà a [[Basilicata]] è [[Salernu]], [[Francescu Coppola]] ''conte di [[Sarnu]]'' è [[Antonellu Sanseverino]] ''principe di Salernu'', incù l'arripoghju di u [[Statu Puntificiu]] è di a [[republica di Venezia]], fubbenu l’instigadori di una rivolta incù ambizione guelfe è rivendicazione feudale angiuine contr’à u guvernu aragunese chì, centralizendu u putere à [[Napuli]], minacciava a nubiltà rurale. A rivolta hè cunnusciuta cum’è ''cunghjura di i baroni'', chì fù organizata ind’è u [[castellu di u Malcunsigliu]] di [[Miglionicu]] è fù sopraffatta in u 1487 grazie à l'interventu di u ducatu di Milanu è di a republica di Fiurenza. Pè un breve periudu a cità di l'[[L'Acula|Acula]] passò à u Statu Puntificiu.<ref>Porzio C., ''La cunghjura di i Baroni di u regnu di Napuli contr’à u rè Ferdinandu I'', Osanna Ed., [[Venosa]] ([[Pruvincia di Putenza|PZ]]) 1989</ref> Un'altra cunghjura filoangiuina parallela, trà [[Abruzzu]] è [[Terra di Lavoru]], fù guidata da [[Ghjuvanni di a Rovere]] ind’è u [[ducatu di Sora]], terminata cù l'interventu mediatore di [[papa Alessandru VI]]. Nonostante i scunvulgimenti pulitichi, Ferrante cuntinuò ind’à capitale [[Napuli]] u mecenatu di u patre Alfonsu: in u 1458 sustense a fundazione di l'[[Accademia Puntaniana]], ingrandò i mura citadine è custruse [[Porta Capuana]]. In u 1465 a cità ospitò l'[[umanisimu|umanistu]] [[bizantini|grecu]] [[Custantinu Lascaris]] è u [[ghjuristu]] [[Antone D'Alessandro]], è ancu in u restu di u regnu [[Francescu Filelfo]], [[Ghjuvanni Bessarione]]<ref>Giannetti A., ''A riorganizazione spaziale di u Regnu di Napuli'', in ''Storia d'Italia'', Einaudi ed., Turinu-Milanu 2006, vol XXVI</ref>. À a corte di i figlioli di Ferdinandu l’avantaghji umanisti presenu però un caratteru assai più puliticu, decretendu frà l’altre cose l'aduzzione definitiva di u [[Dialettu tuscanu|tuscanu]] cum’è lingua litteraria dinù à Napuli: hè di a seconda metà di u XV seculu l'antolugia di rime nota cum’è ''[[Racolta aragunese]]'', chè [[Lurenzu de' Medici]] inviò à u [[rè di Napuli]] [[Federicu I di Napuli|Federicu I]], in cui si prupunia à a corte partenupea u fiurentinu cum’è mudellu di vulgaru illustru, di par dignità litteraria incù u [[lingua latina|latinu]]. L’intellettuali napuletani accolsenu u prugrammu culturale mediceu, riinterpretendu in modu originale i stereotipi di a tradizione tuscana. Nant’à l'esempiu di u [[Boccacciu]], [[Masucciu Salernitano]] digià avia stesu, attornu à a metà di u Quattrucentu, una racolta di nuvelle in cui e truvate satiriche fubbenu purtate à esiti estremi, cù invettive contru à e donne è e ghjerarchie ecclesiastiche, tantu chè a so opera fù inserita ind’è l'[[Indice di i libri pruibiti]] da l'[[Inquisizione]]. Un veru è propriu canone letterariu fù inauguratu invece da [[Jacopo Sannazaro]] chì, in u so ''[[prosimetrum]]'' ''[[Arcadia (puema)|Arcadia]]'', pè a prima volta espose in vulgare è in prosa i [[topos|topoi]] pasturali è [[mitu|mitichi]] di a [[puesia bucolica]] [[Publiu Virgiliu Marone|virgiliana]] è [[Teocritu|teocritea]], anticipendu di seculi a tendenza di u rumanzu mudernu è cuntempuraneu à aduttà cum’è riferimentu pueticu un sustratu mitologicu-esutericu. L'ispirazione bucolica di Sannazaro si caratterizò dinù cum’è contrapesu à i stereotipi curtighjani di i petrarchisti, di i pruvenzali è siciliani, o di u [[Dolce stil novu|stilnovismu]]; è in u ritornu à una puetica pasturale si leghje una chjara cuntrappusizione umanistica è filologica di a mitolugia classica à l’icone feminile di i pueti tuscani, frà cui [[Dante Alighieri|Dante]] è [[Petrarca]], chì allusivamente esprimianu e tendenze pulitiche è suciale di e cumune è di e [[Feudalisimu|signurie]] d'[[Italia]]. Sannazaro po fù dinù mudellu è ispirazione pè i pueti di l'Accademia di l'Arcadia, chì propriu da u so rumanzu presenu u nome di a so scola litteraria.<ref>Corti M., ''Rivuluzione è reazzione stilistica in u Sannazaro'', in ''Metode è fantasmi'', Feltrinelli ed., [[Milanu]] 1969.</ref> [[File:Pontanus.JPG|thumb|[[Ghjuvanni Pontano]], unu di i massimi espunenti di l'umanismu rinascimentale]] [[File:Tavola Strozzi - Napoli.jpg|thumb|upright=1.6|Napuli in u Quattrucentu (Tavula Strozzi)|right]] Digià da a prima grande epidemia di [[Pesta nera|pesta]] (XIV seculu) chì interessò l'[[Europa]], e cità è l'ecunumia di u [[Meziornu (Italia)|Meziornu]] estremu fubbenu pisantemente culpite, tantu da rende quellu territoriu, chì da a prima [[Magna Grecia|culunizazione greca]] era restatu pè seculi unu di i più pruduttivi di u [[Mediterraniu]], una vasta campagna spupulata. I territorii custieri piani (pianura di u Metapontu, piana di Sibari, Piana di Sant'Eufemia), oramai abbandunati, eranu diventati padule è infestati da u paludismu, à l’eccezzione di a piana di Seminara, indù a pruduzzione agricula accantu à quella di a [[seta]] sustenia una debule attività ecunomica ligata à a cità di [[Reggiu Calabria|Reggiu]]. In u 1444 [[Isabella di Chiarumonte]] spusò Don Ferrante è purtò in dota à a curona napuletana u [[principatu di Tarantu]], chì à a morte di a regina in u 1465 fù suppressu è unitu definitivamente à u regnu. In u 1458 arrivò ind’è u Meziornu d’Italia u cumbattente albanese [[Ghjorghju Castriota Scanderbeg]] pè sustene u rè Don Ferrante contr’à a rivolta di i baroni. Digià precedentemente u Scanderbeg vense à sustegnu di a curona aragunese à [[Napuli]] sott’à u regnu di [[Alfonsu I di Napuli|Alfonsu I]]. U cunduttieru albanese ottense in [[Italia]] una vicata di tituli nubiliari, è i pusessi feudali annessati, chì fubbenu rifugiu pè e prime cumunità di [[Arbereshe|arbereschi]]: l’albanesi, spatriati in seguitu à a scunfitta da parte di [[Magumetu II]] di u partitu cristianu ind’è i [[Balcani]], si installonu in zone di u [[Mulise]] è di a [[Calabria]], sin da allora spupulate. Una ripresa di l’attività ecunomiche in Puglia turnò incù a cuncessione di u [[ducatu di Bari]] à Sforza Maria Sforza, figliolu di Francescu Maria Sforza duca di Milanu, offerta da Don Ferrante pè cunfirmà l'allianza frà [[Napuli]] è a città lumbarda.<ref>Autori varii, Enciclopedia Zanichelli 2000</ref> Succedutu [[Ludovicu u Moru]] à Sforza Maria, i sfurzeschi trascuronu i territorii pugliesi in favore di a [[Lumbardia]], finchè u Moru li cedete à [[Isabella d'Aragona (1470-1524)|Isabella d'Aragona]], erede leghjittima à a regenza di Milanu, in cambiu di u ducatu lumbardu. A nova duchessa in Puglia iniziò una pulitica di migliuramentu urbanisticu di a cità, à a quale seguitò una legera ripresa ecunomica durata finu à u guvernu di a figliola [[Bona Sforza]] è à a successione à u titulu reale di [[Napuli]] di [[Carlu V]]. In u 1542 u vicirè [[Don Pedro di Toledo|Pedro di Toledo]] emise u decretu di espulsione pè l’[[ebrei]] da u regnu di Napuli. L’ultime cumunità chì digià da a [[diaspora ebraica|grande diaspora]] di u II seculu si eranu installate frà [[Brindisi]] è [[Roma]] sparinu da e realtà urbane in cui avianu truvatu accuglienza. Ind’è porti di a costa pugliese è ind’è e principale cità di a Calabria, è dinù incù alcune debule presenze in a [[Terra di Lavoru]], dopu a crisa di l'ecunumia cenubitica di u XVI seculu, l’ebrei eranu l'unica fonte efficace di l’attività finanziarie è cummerciale: oltre à u privilegiu esclusivu, accurdatu da l’amministrazione lucale, di esercità l’imprestitu di denaru, e so cumunità gestivanu impurtanti settori di u cummerciu di a seta, relittu di quellu sistemu ecunomicu di u mediterraniu chì in u [[Meziornu (Italia)|Meziornu]] sopravvisse à l’[[invasione barbare]] è à u [[feudalisimu]]<ref>[http://www.morasha.it/tesi/gnlo/index.html Gianolio E., ''L’ebrei à Trani è in Puglia in u [[medievu]]'']</ref><ref> [http://www.comune.fondi.lt.it/portalefondi/turismo/giudea.html|titulu=A Giudecca di Fondi in Terra di Lavoru]</ref>. == L’invasione francese è l'iniziu di u vicireame spagnolu == [[File:Fornovo-battle-Vaticano.jpg|thumb|A battaglia di Fornovo inde e gallerie vaticane|200px|left]] À Don Ferrante successe u primunatu [[Alfonsu II di Napuli|Alfonsu II]] in u 1494. In u stessu annu [[Carlu VIII di Francia]] scese in Italia à scunvoglie u dilicatu equilibriu puliticu chì e cità di a penisula avianu raghjuntu ind’è l’anni precedenti. L'occasione cuncernete direttamente u regnu di Napuli: Carlu VIII s’avantava di una luntana parentella cù l’angiuini rè di Napuli (a mammona paterna era a figliola di Luigi II d'Angiò chì tentò di suttrae u tronu partenupeu à Carlu III di Napuli è à Ladislau I di Napuli), sufficente pè pudè rivendicà u titulu reale. Incù a [[Francia]] prese pusizione dinù u ducatu di Milanu: [[Ludovicu Sforza]], dettu u Moru, avia spussessatu l’eredi leghjittimi di u ducatu [[Gian Galeazzu Sforza]] è so moglia [[Isabella d'Aragona (1470-1524)|Isabella d'Aragona]], figlia di Alfonsu II, sposi ind’è u matrimoniu cun u quale Milanu avia sugellatu l'allianza incù a curona aragunese. U novu duca di Milanu ùn si oppose micca à Carlu VIII, chì si resse contr’à u regnu aragunese; evitendu a resistenza di [[Fiurenza]], u rè francese occupò in tredici ghjorni a [[Campania]] è pocu dopu intrì in [[Napuli]]: tutte e pruvince si sottumessenu à u novu suvranu d'oltre alpa, salvu chì e cità di [[Gaeta]], [[Tropea]], [[Amantea]] è [[Reggiu Calabria|Reggiu]]. L’aragunesi si rifugionu in [[Sicilia]] è cerconu u sustegnu di [[Ferdinandu II d'Aragona|Ferdinandu u Catolicu]], chì inviò un cuntingente di truppe cumandate da [[Gonzalo Fernández de Córdoba]] chì impegnonu in battaglia in Calabria a furmazione francese. L'espansionismu francese spalluccò però dinù u [[papa Lisandru VI]] è [[Massimilianu I d'Asburgu|Massimilianu d'Asburgu]] à custituì una Lega contr’à Carlu VIII, pè cumbatte lu è infine scunfighje lu ind’à battaglia di Fornovo: à a fine di u cunflittu a [[Spagna]] occupò a Calabria, mentre a [[republica di Venezia]] acquistava i porti principali di a costa pugliese ([[Manfredonia]], [[Trani]], [[Mola di Bari|Mola]], [[Monopuli (Italia)|Monopuli]], [[Brindisi]], [[Otrantu]], [[Pulignanu à Mare|Pulignanu]] è [[Gallipuli (Italia)|Gallipuli]]). Alfonsu II morse durante l’operazione militare, in u 1495, è [[Ferdinandu II di Napuli|Ferrandinu]] ereditò u tronu, ma li sopravvivì un solu annu senza lascià eredi, tuttavia riiscendu à ricustituì rapidamente una nova armata napuletana chì à u gridu di ''Ferro! Ferro! ''(chì deriva da u ''desperta ferro'' di l’almogàver) scacciò i francesi di Carlu VIII da u Regnu di Napuli.<ref>Croce B., Storie è legende napulitane</ref> [[File:Vittore carpaccio, ritratto di cavaliere, 1510.jpg|thumb|''[[Ritrattu di cavaliere]]'', si presume chè u cavaliere ritrattu possa esse Ferrandinu]] [[File:Battle of Garigliano (1503) 01.jpg|thumb|A battaglia di u [[Gariglianu]] di u 1503|left]] In u 1496 diventò rè u figliolu di Don Ferrante è fratellu di Alfonsu II, [[Federicu I di Napuli|Federicu I]], chì duvete novamente affruntà l’ambizione francese nant’à Napuli. [[Luigi XII]] duca d'[[Orléans]] avia ereditatu u [[regnu di Francia]] dopu a morte di Carlu VIII; avendu u rè d'Aragona Ferdinandu u Catolicu ereditatu u tronu di [[Castiglia]] stipulò un accordu (Trattatu di Granada, nuvembre 1500) cun i suvrani francesi pretendenti u tronu di Napuli, pè scumpartissi l'[[Italia]] è spussessà l’ultimi aragunesi ind’a penisula. Luigi XII occupò u Ducatu di Milanu, duve catturò [[Ludovico Sforza]], è, d'accordu cun Ferdinandu u Cattolicu, si mosse contr’à Federicu I di Napuli. L'accordu frà francesi è spagnoli avia previstu u scumpartimentu di u Regnu di Napuli frà e dui curone: à u suvranu francese, [[Abruzzu]] è [[Terra di Lavoru]], è ancu u titulu di ''rex Hierosolymae'' è, pè a prima volta, di ''rex Neapolis''; à u suvranu aragunese, [[Puglia]] è [[Calabria]] cun i tituli ducali annessi. Incù tale trattatu l'11 nuvembre di u 1500 u titulu di ''rex Siciliae'' fù dichjaratu decadutu da u papa Lissandru VI è unitu à a Curona d'Aragona<ref>Guicciardini F., ''Storia d'Italia'', V</ref>. In u mese d'aostu di u 1501 i Francesi intrinu à Napuli; Federicu I di Napuli si rifugiò à [[Ischia (isula)|Ischia]] è, infine, cedete a propria suvranità à u rè di Francia in scambiu di alcuni feudi inde l'[[Angiò]]. Nonustante l'occupazione di u regnu fusse riisciuta cun successu pè entrambi, i dui rè ùn si trovanu micca cuncordi cum’è effettuà u trattatu di scumpartimentu di u regnu: fermonu indefinite e sorte di a [[Capitanata]] è di u [[Cuntadu di Mulise]], nant’à i cui territorii sia francesi chì spagnoli rivendicavanu a suvranità. Ereditatu u [[regnu di Castiglia]] da [[Filippu I di Castiglia|Filippu u Bellu]], u novu rè spagnolu cercò un secondu accordu, incù Luigi XII, pè cui i tituli di rè di Napuli è duca di Puglia è Calabria serianu andati à a figliola di Luigi, [[Claudia di Francia|Claudia]], è à [[Carlu V d'Asburgu|Carlu d'Asburgu]], u so prumessu sposu (1502). E truppe spagnole chì occupavanu a Calabria è a Puglia, cumandate da Gonzalo Fernández de Córdoba è fedele à Ferdinandu u Catolicu, ùn rispettonu però i novi accordi è caccionu da u Meziornu d’Italia i francesi, à cui fermò a sola [[Gaeta]] fin’à a so definitiva scunfitta ind’a battaglia di u Gariglianu in u dicembre 1503. I trattati di pace chì seguitetenu ùn fubbenu mai definitivi, tuttavia si cuncurdò almenu chè u titulu di ''rè di Napuli'' appartenesse à Carlu d'Asburgu è à a prumessa sposa Claudia. Ferdinandu u Catolicu però cuntinuò à pussede u regnu cunsiderendu si erede leghjittimu di u ziu [[Alfonsu I di Napuli]] è di l’antica curona aragunese di Sicilia (''regnum Utriusque Siciliae''). === I vicirè spagnoli === [[File:Manifesto disfida di barletta.jpg|thumb|Manifestu cummemurativu di a [[Disfida di Barletta]]|200px|right]] A casa reale aragunese diventata indigena in [[Italia]] si era estinta incù Federicu I è u regnu di Napuli cadì sott’à u cuntrollu di i reali di Spagna chì a guvernonu mediante alcuni [[vicirè]]. U meziornu d'Italia fermò u pussessu direttu di i suvrani iberichi fin’à a fine di a Guerra di successione spagnola (1713). A nova struttura amministrativa, benchì fortemente centralizata, si sustinia nant’a l’anticu sistemu feudale: i baroni ebbenu modu cusì di rinfurzà a propria auturità è i privilegii fundiari, mentre u cleru vidì accresce u propriu putere puliticu è murale. L’organi amministrativi più impurtanti avianu sede à Napuli è eranu u Cunsigliu Cullaterale, tutaru à u Cunsigliu d'Aragona, organu supremu ind’è l'eserciziu di e funzione ghjuridiche (cumpostu da u vicirè è da trè ghjurecunsulti), a Camera di a Sommaria, u Tribunale di a Vicaria è u Tribunale di u Sacru Cunsigliu Reale. ==Note== <references/> [[Categoria:Storia]] [[Categoria:Regnu di Napuli]] 31fh9ia0lzd94lxy5x44q1wfdcxaukp Categoria:Regnu di Napuli 14 19878 356598 2017-02-26T15:44:06Z Comino 9332 Pagina nova: [[Categoria:Storia]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Storia]] rgq4ps05oycm4d5jg8qv0nubdcrxqzi Categoria:Pruvincie cilene 14 19880 356649 2017-03-09T04:36:26Z 181.73.21.126 Pagina nova: [[Categoria:Cile]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cile]] 2dvw9bprhbym4mqhb15siz5fo4z0wri Referendum facultativu 0 19881 356677 356676 2017-03-09T20:17:26Z 90.37.44.156 /* Funziunamentu */ wikitext text/x-wiki U '''referendum facultativu''' hè un miccanismu di a dimucrazia diretta in [[Svizzara]] è in u [[Liechtenstein]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> == Storia == A maiò parti di i cantoni campagnoli pratichighjani dapoi assà à longu certi formi di [[dimucrazia diretta]], com'è a [[Landsgemeinde]] glarunesa chì esisti omancu dapoi [[1275]] ed hè praticata ancu oghji<ref>Da [http://www.landsgemeinde.gl.ch/ Glarner Landsgemeinde 2009]</ref>. Hè mentri i cambiamenti maiò pulitichi suvitendu a [[Rivuluzioni francesa]]<ref>[http://www.swissworld.org/fr/storia/le_xviiie_siecle/linvasion_francaise/ L'invasioni francesa]</ref> è l'[[attu di midiazioni]] chì nasciarani dinò in iSvizzara l'aspirazioni à più di libartà, in particulari à traversu à a " sucità svizzara " po' in u periodu chjamatu " rigenerazioni " chì suvitò a rivuluzioni francesa di 1830<ref>[http://www.swissworld.org/fr/storia/letat_federal/la_regeneration_1830_1848/ A rigenerazioni]</ref>. A [[Custituzioni di a Svizzara#Custituzioni di 1848|custituzioni di u 1848]], instaurata da i muvimenti radicali dopu à a guerra civili di u [[Sonderbund]], prividia un puteri riprisintativu è dicentralizatu chì ùn cunvinciti ch'è in parti i partiti vinti<ref>DHS|9811|Custituzioni federali|autori=Andreas Kley|data=6 di dicembri di u 2006</ref>. Ed hè in u 1874, à u mumentu di a prima rivisioni di a Custituzioni, ch'iddu fù aghjuntu u drittu di referendum facultativu chì parmittia à a pupulazioni di cuntrà u puteri puliticu in piazza<ref>[http://www.swissworld.org/fr/storia/letat_federal/la_constitution_de_1874/ A rivisioni di a Custituzioni Federali di 1874 è a dimucrazia diretta]</ref>. == Funziunamentu == [[Image:Abstimmungszettel Personenfreizügigkeit 2009.jpg|thumb|right|300px|Un bullitinu di votu svizzaru in u 2009]] In Svizzara, l'intruduzioni è a rivisioni di a [[leghji]] federali à u sensu furmali sò suttumissi à u referendum facultativu. Quandu una leghji nova o una leghji rivisata hè publicata in a ''[[Cascia federali]]'', ogni citatinu uppostu à a so intrata in vigori disponi d'un cumportu di centu ghjorna par racodda 50000 firmi di citatini svizzari<ref> [http://www.admin.ch/ch/f/rs/101/hà141.html Articulu 141 di a Custituzioni Svizzara]</ref>. In casu mai, a leghji divarà essa suttumissa à u referendum è ùn intrarà in vigori ch'è s'è a maiuranza di i vutanti si prununcia di manera favurevuli<ref>[http://www.admin.ch/ch/f/rs/101/hà142.html Articulu 142 di a Custituzioni Svizzara]</ref>. A leghji devi dinò essa uottumissa à u referendum s'è ottu cantoni ni facini a dumanda. U zogliu di ottu cantoni hè statu fissatu in u 1848 di modu à impidiscia chì i setti cantoni di u [[Sonderbund]] fussini in misura di esigia soli un referendum. S'è nimu ùn cheri u referendum o s'è a vindemia di signatura fiasca, a leghji entri in vigori senza referendum. Tutti i [[cantoni svizzari]] mettini dinò à dispusizioni di i so citatini u stuvigliu di u referendum facultativu è certi cantoni svizzari vani sin'à suttumetta, in i sistemi di [[referendum ubligatoriu]] o facultativu l'appruvazioni di crediti spiciali affittati à a rializazioni di travaddi publichi (referendum finanziariu). Ci voli dinò à aghjunghja à quissa u referendum custruttivu, esistindu in [[Berna]] è in [[Zurich]] par indittu, chì parmetti di ùn uppona si micca di manera catigorica à una leghji, ma di prupona un' altirnativa à i punti cuntistati di u testu vutatu da u parlamentu. I dui testi sò tandu suttumissi à u votu pupulari è una quistioni priférenziali parmetti di dicida s'è i dui sò accittati<ref name="">[http://www.electionseneurope.nettu/2011/05/la-democratie-directe-en-svizzaru/svizzara.html Articulu annantu à a dimucrazia diretta in iSvizzara di u situ Alizzioni in Auropa], cunsultatu u 1a austu di u 2011</ref>. == Noti == <references/> [[Categoria:Referendum in iSvizzara]] [[Categoria:Drittu custituziunali]] bn0yne6d8mwqb8o01sawnpgr0adytqs Alfred Nobel 0 19882 376009 376008 2021-08-20T11:17:50Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:AlfredNobel adjusted.jpg|thumb|Alfred Nobel]] '''Alfred Bernhard Nobel''' ([[Stoccolma]], [[21 uttrovi]] [[1833]] – [[Sanremo]], [[10 di dicembre]] [[1896]]) hè statu un chimicu svedese. == Biugrafia == Hè famosu pe' esse statu l'inventore di a [[dinamite]] è u creatore di u [[Premiu Nobel]]. [[Categoria:Biugrafia|Nobel, Alfred]] [[Categoria:Chimicu|Nobel, Alfred]] [[Categoria:Svedese|Nobel]] rfd3whhnsd7l1gkobim386si2t7e4z5 Brunetta 0 19883 364488 356695 2019-10-03T11:25:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:San_Gavinu_di_fiumorbu_vu_depuis_le_Sud.jpg|thumb|250px|U paese di San Gavinu di Fiumorbu, chì Brunetta n'era originaria]] '''Brunetta''' hè un cantu tradiziunale di [[Corsica]]. ==Brunetta== :Brunetta dà ti curagiu :Chì da quì s’apre lu cantu :Li scherzi chì tù m’ai fattu :Per tè li vogliu da cantu :Ma sinceru cum’è mène :Ùn ne truverai un antru :Turneremu à ripigliàne :Brunetta lu nostru amore :Nun ci vole medicina :Ne visite di duttore :Abbasta ch’è tù m’accordi :Un cantu in lu to core :Chì tù n’andave à le legne :Era più d’una simana :Oghje cù lu mio permessu :N’ai empiutu una tramezana :Ùn ti vogliu più accumpagnàne :Mancu andendu à la funtana :N’aghju un chjodu in lu mio core :Di martellu ribattutu :Signore date mi forza :Madonna date mi aiutu :Per pienghje è per suspiràne :Per mè n’hè tempu perdutu :Brunetta lu nostru amore :Quandu pocu n’hè duratu :Hè cuminciatu d’[[aprile]] :Di [[maghju]] hè terminatu :Hà fattu cum’è la [[scopa]] :Hà fiuritu è ùn hè granatu ==Referenze== * [http://www.corsematin.com/article/article/la-veritable-histoire-de-brunetta-et-de-lauteur-de-sa-chanson A storia sputica di Brunetta è di l'autore di a so canzona, Corse-Matin, Sabella Volpajola, 17 di marzu di u 2017] [[Categoria:Cantu tradiziunale di Corsica]] 5274d4geekm5nnhd2f2dk7flq6o5xmg Šiprage 0 19900 364472 357674 2019-10-03T11:25:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Šiprage | nomeUfficiale=Šiprage | blasone=Coat of arms of Bosnia and Herzegovina.svg | bandera=Flag of Bosnia and Herzegovina.svg | latitudineGradi=44 | latitudineMinute=37 | latitudineSeconde=0 | lungitudineGradi=17 | lungitudineMinute=22 | lungitudineSeconde=0 | altitudine=507-520 | superficia=20 | pupulazione=788 | posta=da 51000 | telefunu=+387 | istat=051 | abitanti=Prezidente | patrone= | festa=u [[27 di lugliu]] | situ=http://www.opstinakotorvaros.com/ }} '''Šiprage''' hè a cumunità lucali di a [[Bosnia è Erzegovina]], incù i so 788 abitanti (2013) è una superficia di 20 km². ==Clìma== {| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" class="toccolours" 0.5em solid #999; 100% |- style="text-align:center;" |style="background:pink|[[File:Lunar libration with phase2.gif|thumb|150px|]] |style="background:#dfd; "|'''Ø t°'''<br/> (°C) | style="background:pink|'''Min. t°''' <br>(°C) | style="background:#dfd; "|'''Max. t°'''<br>(°C) | style="background:pink| '''↓↓↓''' <br/>(mm) |-style="text-align:center;" | style="background:lightblue| '''I''' | –1,7 | –4,8 |1,4 |59 |-style="text-align:center;" | style="background:lightblue|'''II''' |0,3 | –3,6 |4,2 |63 |-style="text-align:center;" |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" |'''III''' |4,6 | –0,1 |9,3 |59 |-style="text-align:center;" | style="background:#ddffdd;fff3;''|'''IV''' |9,1 |3,9 |14,3 |74 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|'''V''' |13,6 |8,1 |19,2 |90 |-style="text-align:center;" | style="background:lightgreen|'''VI''' |17,2 |11,5 |22,9 |99 |-style="text-align:center;" | style="background:pink|'''VII''' |18,9 |12,6 |25,3 |81 |-style="text-align:center;" | style="background:red|'''VIII''' |18,4 |11,9 |24,9 |76 |-style="text-align:center;" | style="background:#dfd;"|'''IX''' |14,7 |8,6 |20,9 |71 |-style="text-align:center;" |'''style="background: bgcolor="#F5DEB3" |'''X''' |9,5 |4,7 |14,4 |79 |-style="text-align:center;" |'''style="background: bgcolor="#C2B280" |'''XI''' |4,4 |1,0 |7,8 |100 |-style="text-align:center;" | style="background:lightblue|'''XII''' |0,1 |–2,7 |3,0 |88 |}<ref>https://en.climate-data.org/location/905786/</ref> ==Pupulazzioni== {| border=1 cellpadding=4 cellspacing=0 class="toccolours" style="align: left; margin: 0.5em 0 0 0; border-style: solid; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; border-collapse: collapse; font-size: 100%;" |- |'''Annu''' |style="background:#f3fff3;" |1879. |style="background:#ddffdd;" align="center" |1885. |style="background:#f3fff3;" |1895. |style="background:#ddffdd;" align="center" |1910. |style="background:#f3fff3;" |1921. |colspan=1 style="background:#ddffdd;" align="center" |1931. | style="background:#f3fff3;" |1948. | colspan=1 style="background:#ddffdd;" align="center" |1953. | style="background:#f3fff3;" |1961. | colspan=1 style="background:#ddffdd;" align="center" |1971. | style="background:#f3fff3;" |1981. | colspan=1 style="background:#ddffdd;" align="center" |1991. | style="background:#f3fff3;" |2013. |- |'''Populazzioni''' |64 (1.312+) |277 (1.575+) |88 (1.426+) |159 (760+) |999 |5.098* |1.774 |7.764* | 828 |822 |1.183 |952 |788 |}<ref name=<“SZVB“>{{cite book|editor=Štatistički zavod Zemaljske vlade BiH|year=1880|title=Štatistika miesta i pučanstva Bosne i Hercegovine – Službeno izdanje|publisher=Zemaljska vlada Bosne i Hercegovine|place=Sarajevo}}</ref> *1931, 1 9 53: Municipalità Šiprage<br/> + Area Šiprage [[File:Grafika.png|left|thumb|500px|Pupulazzioni 1961-2013]] ==Galleria== <gallery widths="300px" heights="200px"> |Plan (18,42 x 14.2 m) Roman basilica, 5. century |One of two last stećak, 12. century </gallery> ==Da vede dinò== *[[Bosnia è Erzegovina]] [[Categoria:Bosnia è Erzegovina]] 65j8uf204ppxz0ilwt9ftn6p3tf80pm Ferdinand Gregorovius 0 19901 356730 356729 2017-03-24T18:10:25Z 92.158.139.56 wikitext text/x-wiki [[File:Ferdinand_Gregorovius.jpg|thumb|200px|Ritrattu di Ferdinand Gregorovius]] '''Ferdinand Gregorovius''' (natu in [[Nidzica]] u 19 ghjinnaghju 1821 in [[Munich]], mortu u 1 maghju 1891) hè un [[storicu]] tedescu chì s'era spicializatu in a storia [[Medievu|medievali]] di [[Roma]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> Hè masimu cunnisciutu par ''Wanderjahre in Talianu'', u racontu d'un viaghju in Italia ch'iddu feci in l'annati [[1850]], è u munumintali ''Die Geschichte der Stadt Rom im Mittelalter'' (Storia di Roma à u Medievu), un' opara classica di a [[Rinascita artistica|Rinascita]] à u principiu di u [[Medievu]] è di a storia. Hà scrittu dinò a biugrafia di papa [[Lisandru VI]] è di [[Lucrezia Borgia]], è ancu opari annantu à a storia bizantina è medievali d'[[Atena]]. Gregorovius era un prutistanti chì, siont'è u babbu John Hardon, era "un numicu amaru di i papi." (John Hardon, 1998). ==Biugrafia== Gregorovius hè natu in Neidenburg (Nidzica), in a [[Prussia]] uriintali, ed hà studiatu à l'università di [[Königsberg]]. Dopu à avè insignatu mentri parichji anni, Gregorovius si stabilisci in [[Italia]] in [[1852]] è firmò in 'ssu paesi mentri più di vinti anni. Hè statu fattu dopu citatinu di Roma, u prima citatinu d'onori di a cità. Si ni volta finalmenti in [[Alimagna]], induv'iddu mori in Munich u 1a maghju di u 1891. ==Corsica== In a so opara intitulata ''Corsica'', Gregorovius ci conta un viaghju di trè mesa ch'iddu feci in l'isula à quiddi tempi. L'opara hè stata ripublicata dopu da a ''Sucità di Scienze Storichi è Naturali di Corsica'' in 1884 in Bastia, in dui vulumi. == Opari== [[File:Gregorovius_ferdinand.jpg|thumb|200px|Un antru ritrattu di Gregorovius]] * ''Der Tod di u Tiberiu'' (1851) * ''Romischen Geschichte di i Kaisers Hadrian und seiner Zeit'' (1851) * ''Corsica'' (1854), traduzzioni di P. Lucciana, edizione di a ''Sucità di Scienze Storichi è Naturali di Corsica'', Bastia, 1884: [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k480054z parte 1, annantu à Gallica] [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k480055b parte 2, annantu à Gallica] * ''Göthe's Wilhelm Meister in seinen socialistischen''. Schwäbisch Hall: Fischhaber E., 1855. * ''Geschichte der Stadt Rom im Mittelalter'' (1859-1872) * ''Wanderjahre in Italia:'' (1856-1877) * ''Athen : Geschichte der Stadt im Mittelalter''. Von der Zeit Justinians bis zur türkischen Eroberung (1889) * ''Lucrezia Borgia'' (1874) == Noti == <references/> ==Liami== * [http://www.interromania.com/corsu-pumuntincu/impara-u-corsu/documentu/fardinandu-adolfu-gregorovius-biographie-10498.html Biugrafia di Ferdinand Gregorovius, Interromania, Università di Corsica] [[Categoria:Scrittori di lingua tedesca]] [[Categoria:Scrittori alimanu di u XIXu seculu]] [[Category:Storicu tedescu]] 2utgl90atab39ab3baeqjmvv3bwmybx Alex Rocco 0 19902 376029 374720 2021-08-20T15:00:50Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Alex Rocco at the 1990 Annual Emmy Awards.jpg|thumb|Alex Rocco, [[1990]]]] '''Alex Rocco''' (''Alessandro Federico Petricone, Jr.'') hè un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Attore|Rocco, Alex]] [[Categoria:Americanu|Rocco, Alex]] 21sslb8nubz20u4g6h4k0sb74gz36s1 Tonu è Timpesta 0 19905 356756 356755 2017-03-26T18:48:21Z 92.158.139.56 /* Autori */ wikitext text/x-wiki '''Tonu è Timpesta''' hè una rivista-bloggu litteraria in [[lingua corsa]]. Hè stata criata d'uttrovi 2015 da un cumitatu di ridazzioni chì u capifila n'hè [[Marcu Biancarelli]]. A rivista accogli cuntribuzioni à a litteratura in lingua corsa: pà u più nuveddi, ma dinò cronachi o ancu traduzzioni. Com'eddu spiega marcu Biancarelli in a pagina di prisintazioni di u situ: "''Tonu è Timpesta, hè a scelta chì no emu fattu pà apra a criazioni à i testi d'avvintura, i scritti di viaghju, i raconti di guerra... Circà in a Stodia, invintà i distina, sunnià d'orizonti novi è traveda ciò ch'iddi sarani i scuttussati futuri di u mondu v'apparteni avali''".<ref>http://tonutimpesta.blogspot.fr/2015/10/prisintazioni.html</ref> Annantu à ''Tonu è Timpesta'' sò publicati dinò i cronachi di Stefanu Cesari è Didier Rey. ==Autori== Frà l'autori chì publicheghjani nuveddi annantu à ''Tarrori è Fantasia'', si pò mintuvà: * Jo Antonetti * Ghjuvan'Iviu Acquaviva * [[Marcu Biancarelli]] * Paulu Desanti * Lisandru Filippi * Fabianu Flori * Paulu Franceschi * [[Patrizia Gattaceca]] * Filippu Guerrini * Kévin Petroni * Fabianu Rafalli * Ghjuvan Francescu Rosecchi * Petru Larenzu Santelli * Petru Savalli == Noti == <references/> ==Liami== * [http://tonutimpesta.blogspot.fr/ U situ di a rivista-bloggu "Tonu è Timpesta"] [[Categoria:Rivista litteraria in lingua corsa]] 6h1v3o4ec5kyh2ck4yexo4vxk0ek3bi Cathy Weseluck 0 19906 356764 356763 2017-03-27T15:44:40Z 92.158.139.56 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Cathy weseluck bronycon summer 2012 cropped.png|thumb|Weseluck, [[2012]]]] '''Catherine''' "'''Cathy'''" '''Weseluck''' hè un [[Cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. ==Da vede dinò== * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Weseluck, Catyy]] [[Categoria:Americanu|Weseluck, Cathy]] lkvf6ldt6ijw9yta5lfneox5c52gcg0 Ghjacumu Petru Carlu Abbatucci 0 19915 356851 356850 2017-04-09T16:03:19Z 86.219.64.3 wikitext text/x-wiki [[File:Abbatucci,_Jacques_Pierre_Charles.jpg|250px|thumb|Ghjacumu Petru Carlu Abbatucci]] '''Ghjacumu Petru Carlu Abbatucci''' hè una parsunalità corsa è un puliticanti [[Francia|francesu]] natu in [[Zicavu]] u 21 di dicembri di u 1791 è mortu in [[Parighji]] l'11 di nuvembri di u 1857. == Biugrafia == Ghjacumu Petru Carlu Abbatucci nasci in [[Zicavu]] u 21 di dicembri di u 1791 à u tempu di u [[riamu di Francia]] sottu à u regnu di u [[Lista di i munarchi di Francia|rè]] [[Lavisu XVI di Francia|Lavisu XVI]]. Bisfigliolu di [[Ghjacumu Petru Abbatucci]], è nipoti di [[Ghjuvanni Carlu Abbatucci]], tremindù [[Lista di i generali di a Rivuluzioni è di u Prima Imperu|generali di a Rivuluzioni]], cumencia una carriera d'avvucatu. Diventa dopu [[pracuratori di u Rè]] in [[Sartè]] di ghjinnaghju di u [[1816]], cunsiglieri à a corti reali di [[Bastia]] di marzu di u [[1819]] è prisidenti di camara à a corti d'Orléans di sittembri di u [[1830]]. In u 1830, hè dinò elettu [[Lista di i diputati di Corsica (dipartimentu)|diputatu di Corsica]], prima d'essa elettu da u [[1839]] à u [[1851]] [[Lista di i diputati di u Loiret|diputatu di u Loiret]]. Hè numinatu ministru di a Ghjustizia, Vardia di i Sugeddi di ghjinnaghju po' sinatori di dicembri di u [[1852]], insin'à a so morti. Sottu à a [[munarchia di Lugliu]], prossimu da [[Odilon Barrot]], hè un membru impurtanti di l'oppusizioni. Si distingui à u mumentu di a campagna di i banchetti rifurmisti - prisedi quiddu d'[[Orléans]] ([[Loiret (dipartimentu)|Loiret]]) - incù a so vulintà sbetica d'assista à l'ultimu banchettu intarditu di u 22 di frivaghju di u 1848, chì n'era un di l'urganizadori. 'Ssi avvinimenti aiani da inghjinnà a caduta di a munarchia è a pruclamazioni di a [[Siconda Ripublica (Francia)|Siconda Ripublica]]. Sottu à u [[Sicondu Imperu]], in a so qualità di [[Vardia di i Sugeddi, ministru di a Ghjustizia (Francia)|vardia di i Sugeddi]], prisedi u Cunsigli di i ministri à u mumentu di l'assenzi di l'Imperatori [[Nabulionu III]]. Da u [[1852]] à u [[1857]], annata di a so morti, hè [[lista di i sinatori di u Sicondu Imperu|sinatori]] è cunsiglieri ufficiali di Nabulionu III, incù a carica di l'affari di Corsica. À 'ssu titulu, hè à l'urighjini di parti assà di i prugressi rializati annantu à l'isula sottu à u sicondu Imperu<ref>http://www.abbatucci.com L'Abbatucci di Zicavu à l'arcani di u puteri sottu à u Sicondu Imperu|cunsultatu u 29 di maghju di u 2014</ref>. Abbatucci si ni mori l'11 di nuvembri di u 1857 à l'ità di 65 anni in [[Parighji]]<ref>Archivii dipartimintali di Parighji in linia, statu civili ricustituitu, Parighji anzianu 1a circundariu, V3E/D 1, vista 35/51</ref>. == Famiglia == Abbatucci sposa prima in [[Pitretu è Bicchisgià]] u 12 di ghjugnu di u 1810 Maria Aurelia Ghjuliana Colonna d'Istria (v. 1790-1814), avendu ni una zitedda chì ùn sopravvivi micca. Si rimarita in [[Ulmetu]] u 28 di nuvembri di u 1814 incù Maria Eufrasia Colonna (1795-1853), chì n'avarà trè figlioli è una figliola, Camedda, cunsorti di Paulu Maria de Peretti, sottuprifettu di [[Calvi]]. == Noti == <references/> [[Categoria:Parsunalità di Corsica]] [[Categoria:Parsunalità pulitica di Corsica]] [[Categoria:Ministru di a Siconda Ripublica]] [[Categoria:Ministru francesu di a Ghjustizia]] [[Categoria:Diputatu di a Corsica]] [[Categoria:Diputatu di a Loiret]] [[Categoria:Diputatu di a Munarchia di Lugliu]] [[Categoria:Membru di l'Assemblea custituenti di 1848]] [[Categoria:Diputatu di a Siconda Ripublica francesa]] [[Categoria:Ministru di u Sicondu Imperu]] [[Categoria:Sinatori di u Sicondu Imperu]] gblw5w095ijtunlfngtmbnkg21hn55k Leonard Cohen 0 19918 376755 376753 2021-09-06T04:17:56Z Jun Misugi 295 + cat wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Leonard Cohen, 1988 01.jpg|miniatura|Leonard Cohen, [[Venezia]], [[1988]]]] [[File:Leonard Cohen 2 2013 (cropped).jpg|thumb|200px|L. Cohen in u [[2013]]]] '''Leonard Norman Cohen''' ([[1934]] &ndash;[[2016]]) hè statu un [[cantadore]] è [[canzuneru]] [[Canadà|canadianu]]. == Albumi == * Songs of Leonard Cohen (1967) * Songs from a Room (1969) * Songs of Love and Hate (1971) * New Skin for the Old Ceremony (1974) * Death of a Ladies' Man (1977) * Recent Songs (1979) * Various Positions (1984) * I'm Your Man (1988) * The Future (1992) * Ten New Songs (2001) * Dear Heather (2004) * Old Ideas (2012) * Popular Problems (2014) * You Want It Darker (2016) * Thanks for the Dance (2019) [[Categoria:Musicante|Cohen, Leonard]] [[Categoria:Canadianu|Cohen, Leonard]] [[Categoria:Biugrafia]] ckvev1ydcacdjvlm3bv3phg3fue36zu UA1 0 19922 356896 356895 2017-04-18T18:49:16Z 90.37.10.123 wikitext text/x-wiki [[Image:UA1.jpg|thumb|Sizzioni cintrali di a spirienza UA1 esposta à u Museiu [[Microcosm]] di u [[CERN]]]] '''UA1''' hè unu di i spirimenti rializati à u mumentu di u prugettu [[Super Proton Synchrotron]] (SPS) di u [[Urganisazioni auropea par a ricerca nucleari|CERN]] da 1981 à 1993.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> Cù l'aiutu di i risultati di a spirienza [[UA2]], 'ssu prugettu hà parmissu u scuparta di u busoni [[busonu W|W]] è [[busonu Z|Z]], una scuparta chì fù ricumpinsata da u [[premiu Nobel di fisica]] in u 1984. == Discrizzioni == [[File:Rivelatore UA1 Museo scienza e tecnologia Milano.jpg|thumb|left|Sizzioni di u rivelatori UA1 esposta à u [[Museiu naziunali di a scienza è di a tecnulugia Leunardu da Vinci]] di Milanu]] L'acronimu UA disigna l' ''underground area'' di u CERN : un situ di ricerca situatu sott'è terra, fora di i dui cumplessi principali è sempri in attività in u 2011. L'UA1 hè un ditettori generalistu cumpostu da una [[camara à fili]], d'un ditettori di [[muonu|muoni]] è di parechji [[calurimetru|calurimetri]]. A camara à fili cunsisti in un'assamblea cilindrica cumposta da sei camari, l'insemu misurendu 5.8 metri di longu incù 2.3 metri di diamitru custituiscendu fatta fini a più grandi di u so tempu. Inghjinirava un campu magneticu di 0.7 [[Tesla (unità)|T]] è i camari erani impiuti da un mischiu d'[[argonu]] è d'[[etanu]]. [[File:UA1 detector chamber.jpg|thumb|Vista interna di u ditettori]] I piani di u ditettori UA1 fubbini cuncipiti in 1978 è u prugettu accittatu in u corsu di listessa annu. UA1 hà avutu un'utilità cruciali cù u fini di capiscia a tupulugia cumplessa di cullisioni da i [[prutonu|prutoni]] à l'[[antiprutonu|antiprutoni]], chì hà parmissu a scuparta di i busoni W è Z. == Noti == <references/> ==Da veda dinò== * [[UA2]] * [[CERN]] [[Categoria:Sperimentu di fisica di i particuli]] [[Categoria:Sperimentu liatu à u CERN]] 9hm8yxbq96synjk2z40jba1f6erwv7u Pānini 0 19924 378434 378019 2022-02-06T20:56:38Z Jumpy01 11155 cat, w wikitext text/x-wiki [[File:Birch bark MS from Kashmir of the Rupavatra Wellcome L0032691.jpg|thumb|280x280px|Un esimplari di u seculu XVII di a grammatica di Pānini]] '''Pānini''' (in [[devanagari]] पाणिनि, 560-480 av. G.-C) hè un [[Grammatica|grammaticu]] di l'[[India]] antica (prubabilamenti di u IVu seculu av. G.-C.) natu in Chalatura in u [[Gandhara]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref><br>Hè celibru par avè furmulatu in 3959 ''[[sutra]]'', cunnisciuti sottu à u nomu d<nowiki>'</nowiki>[[Ashtadhyayi]]<ref>''The A to Z of Hinduism'' da B.M. Sullivan publicatu da Vision Books, pagina 152.</ref> (अष्टाध्यायी, ''Hàṣṭādhyāyī'') è dinò chjamati "a ''Pāniniya''", i reguli di [[Murfulugia (linguistica)|murfulugia]], di sintassa è di semantica di 'ssa lingua. L'''Ashtadhyayi'' ferma un'opara di rifirimentu annantu à a [[grammatica di u sanscritu]]<ref>''[[The Sanscritu Heritage Dictionary]]'' di [[Gérard Huet]].</ref>. == Biugrafia == Nudda di sicuru hè saputu di a so vita, mancu u seculu in u corsu di u quali eddu hà campatu (certamenti dopu u seculu VII è innanzi u seculu III av. G.-C.). Sicondu a tradizioni indiana, Pānini saria natu in [[Chalatura]], vicinu à l'[[Indu]], oghji annantu à u tarritoriu di u [[Pacchistanu]], è avaria campatu da 520 à 460 av. G.-C., mentri u [[Vedìsimu|periodu vedicu]] tardivu. Pānini istituisci uni pochi di reguli spiciali, ditti ''chandasi'' ("in l'inni") par renda contu di i formi vedichi cascati in disusu in a lingua parlata da i so tempi, indichendu chì u sanscritu vedicu era dighjà un dialettu arcaicu, ma sempri capiscitoghju. == Travagli == A grammatica di Pānini hè mori sistematizata è tecnica. I cuncetti di ''[[funemu]]'', di ''[[murfemu]]'' è di ''[[Radicali (linguistica)|radica]]'', inerenti à u so approcciu analiticu, ùn sarani pigliati in contu da i linguisti uccidentali ch'è dui millennii dopu à eddu. I reguli difiniti da Pānini discrivini parfittamenti a murfulugia di u sanscritu, è sò cunsidarati com'è cusì chjari ch'è l'informatichi l'ani missi in sesta par insignà a capiscera di u sanscritu à l'urdinatori. Pānini improda metareguli, trasfurmazioni grammaticali è a [[ricursività]], è ancu un sistemu elaburatu d' [[abbriviazioni]]. A [[forma di Backus-Naur]], o grammatica BNF, apradata par discriva i linguaghji di prugrammazioni muderni pussedi i similitudini impurtanti incù i reguli di a grammatica di Pānini, chì pò dunqua essa cusì cunsidaratu com'è unu di i patri di l'[[infurmatica]]. U cuncettu di [[dharma|''dharma'']] hè attistatu in a so frasa d'asempiu (4.4.41) ''dharmam carati'', "rispetta a leghji". Un indiziu impurtanti par a datazioni di Pānini hè l'uccurrenza di u ''yavan-'', "[[ionicu (dialettu)|ionicu]], [[grecu anzianu|grecu]]" in u 4.1.49, induva a furmazioni di a parola ''yavanani'' ("donna greca" o "scrittura greca") hè discutita. Ùn si sà micca s'è u travagli uriginali di Pānini era sottu à forma scritta, certi pratendini eppuri chì un travagli di una certa cumplissità saria istati impussibuli à cumpilà senza noti scritti. D'altri cunsidareghjani a pussibilità ch'è Pānini aghji pussutu avè la cumposta incù l'aiutu d'un gruppu di studianti chì i so mimorii li serviani di noti. Eppuri, com'è a scrittura apparisci in India sottu à a so forma [[brahmi]] à u Vu seculu av. G.-C., hè pussibuli ch'è Pānini avissi cunnisciutu è impiigatu un sistemu di scrittura. == Noti == <references/> [[Categoria:Linguistu]] [[Categoria:Indianu]] fu8uz7q22kxfsn3wkesq4q2cm3atxq7 Categoria:Pagine non indicizzate 14 19927 356925 2017-04-27T22:27:36Z Umberto NURS 12033 nuova categoria wikitext text/x-wiki [[Categoria:Wikipedia]] t3pkg2kt56523b8xsoqu05fgd77qzy2 Calenzana 0 19928 356940 2017-04-30T16:22:36Z Gael13011 5257 Gael13011 ha spostato la pagina [[Calenzana]] a [[Calinzana]] tramite redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Calinzana]] afju3bieserz9gnehij7xz9h1f5uipl Munegascu 0 19929 356977 356976 2017-05-03T18:59:31Z 92.158.9.196 /* Liami esterni */ wikitext text/x-wiki U '''munegascu''' hè una lingua apparintata à u [[liguru]], appartinendu à i [[lingui rumanichi]]. Hè à i ghjorna d'oghji una lingua minacciata di sparizioni, essendu insignata in [[principatu di Monacu]] ma pocu praticata.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> Si tratta di una lingua vernaculari abbastanza prossima da quidda parlata in [[Vintimiglia]] ([[intemelianu]]) ma diffarenti da u [[mentunascu]] vicinanti. Hè statu influinzata da u [[pruvenzali]]. L' ''[[Innu munegascu]]'' hè scrittu in munegascu. == Asempii == Eccu l'[[Ave Maria]] in munegascu: <blockquote>Ave Maria,<br /> Tüta de graçia<br /> u Signù è cun tü<br /> si benedëta tra tüt'ë done<br /> e Gesü u to Fiyu è benejiu.<br /> <br /> Santa Maria, maire de Diu,<br /> prega per nùi, pecatùi<br /> aùra e à l'ura d'a nostra morte<br /> AMEN. (Che sice cusci.)</blockquote> Eccu dinò un strattu di l'innu munegascu: :Despoei tugiù sciü d'u nostru paise :Se ride au ventu, u meme pavayùn :Despoei tugiù a curù russa e gianca :E stà l'emblema, d'a nostra libertà :Grandi e i piciui, l'an sempre respetà :Oila cü ne toca ! :Oila cü ne garda ! :Fo che cadün sace ben aiço d'aiçi : == Littura == Un testu in munegascu si leghji incù i particularità siguenti : * u ''ü'' si leghji [ci]. * u ''u'' si leghji [u]. * u ''e'' è u ''oe'' si leghjini [e]. (è micca com'è [oe] in a parola ''boiu'' com'è in liguru, induva a parsona improda dinò a nutazioni ''ö'') * u ''ë'' si leghji [e] assà chjusu o [i] * u ''ç'' si leghji com'è in francesu : ''tradiçiùn'' veni da u latinu ''traditio'' * ''c'' davanti ''hà'', ''o'', ''u'', ''ü'' è ''ch'' davanti ''e'', ''i'', ''oe'' si leghji [k]. * ''g'' davanti ''hà'', ''o'', ''u'', ''ü'' è ''gh'' davanti ''e'', ''i'', ''oe'' si leghji [g]. * ''quì'' davanti ''hà'', ''o'', ''u'', ''ü'', ''oe'' è ''c'' davanti ''e'', ''i'' si leghji [t͡ʃ]. * ''gi'' davanti ''hà'', ''o'', ''u'', ''ü'', ''oe'' è ''g'' davanti ''e'', ''i'' si leghji [d͡ʒ]. * ''sci'' davanti ''hà'', ''o'', ''u'', ''ü'', ''oe'' è ''sc'' davanti ''e'', ''i'' si leghji [ʃ]. * ''ssci'' davanti ''hà'', ''o'', ''u'', ''ü'', ''oe'' è ''ssc'' davanti ''e'', ''i'' si leghji [ʃt͡ʃ]. == Usu == [[File:P1040452.JPG|thumb|right|[[Signaletica bislingua|Placca di carrughju bislingua]] munegascu-francesu]] In [[Monacu]], 17 % di a pupulazioni parla u munegascu, par u più parsoni anziani. U munegascu hè statu intrudututtu in i scoli è stu fattu pari d'avè li datu un sicondu fiatu. Difatti, à parta da u CE2 insin'à a 5a à u culleghju, l'amparera di a lingua munegasca hè ubligatoria. À parta da a 4a insin'à terminali hè à u scelta di l'elevu di cuntinuà o micca. I cuncorsi scritti è urali ufficiali sò urganizati in u quatru di i corsi, è i rimissi da i prezzi sò effittuati in a corti di a mirria di Monacu in prisenza di u Principi Suvranu è di l'Auturità munegasca. [[File:Street_sign_in_Mon%C3%A9gasc-French_in_MonacoVille.jpg|thumb||Placca bislingua]] A lingua ufficiali di a Principatu di [[Monacu]] essendu u [[francesu]], si pò mintuvà calchì attività cù u scopu di diffonda u munegascu : calchì publicazioni escenu in munegascu, ma nisciuna emissioni di radiu o di televisioni ùn l'usa par avà. Ma u Cumitatu naziunali di i tradizioni munegaschi<ref>[http://www.traditions-monaco.com/ ]</ref> publicheghja tutti l'anni un " Calendari " (calindariu), in u quali ci hè numarosi puemi in munegascu (tradutti) è d'umaghji. Esistini parechji opari : dizziunarii francesu-munegascu è munegascu-francesu, una grammatica, una tesa in a Sorbonna intitulata " Parlà Lu munegascu ", parechji opari annantu à i Tradizioni munegaschi è diversi puemi. A lingua munegascu hè parò insignata in iscola è pò essa prisintata in uzzioni à u [[baccalureatu francesu]]. == Noti == <references/> == Liami esterni == * [http://www.ald-monaco.org/langues-monegasque/bibliographie-de-l-ecrit-en-langue-monegasque-7 Accademia di i Lingui Dialettali] * [http://www.tlfq.ulaval.ca/AXL/europe/monaco.htm Università Laval Québec] * [http://www.zeneize.nettu/ziardua/arveiller/arveiller.html R. Arveiller: Studiu annantu à parlà lu di Monacu, in francesu è liguru ghjinuvesu] [[Categoria:Lingua minacciata di sparizioni]] [[Categoria:Lingua di Monacu]] [[Categoria:Invintariu di lingui]] gd05szmz6u70hddxvv6yk1fxeoygslw George W. Bush 0 19930 371539 362289 2021-01-05T05:38:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:George-W-Bush.jpeg|thumb|right|George W. Bush]] '''George Walker Bush''' (6 [[Lugliu]] 1946) hè statu presidente di i [[Stati Uniti d'America]] da u [[2001]] à u [[2009]]. [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Bush, George W.]] ohxy1q3hdaxvne0fy4n9rapxwafjm11 Boccacciu 0 19932 376521 364248 2021-08-31T20:29:43Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Boccaccio_by_Morghen.jpg|250px|thumb|Ritrattu di Boccacciu da Raffaello Sanzio Morghen (1758-1833)]] '''Giovanni Boccaccio''' (in corsu ''Ghjuvanni Boccacciu'', ma à spessu simpliciamenti ''Boccacciu'') (natu in [[1313]] in [[Certaldo]] in [[Tuscana]] - mortu u 21 di dicembri 1375 in a so cità nativa) hè un [[scrittori]] [[Ripublica fiurintina|fiurintinu]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> A so opara in [[tuscanu]], in particulari a so racolta di nuveddi u ''[[Decamerone]]'', chì ebbi un enormu successu, u faci cunsidarà com'è unu di i criatori di a [[litteratura taliana]] in prosa. == Biugrafia == Boccacciu hè u figliolu naturali di un impurtanti omu d'affari, ''Boccaccino di Chelino'', urighjinariu di Certaldo è risidendu in Firenza è chì, liatu à a cumpagnia di i [[Famiglia Bardi|Bardi]], particularamenti putenti in [[Napuli]], hà fattu parechji viaghji in [[Parighji]]. Boccaciu u suvita in u [[1327]] in 'ssa cità par i studii di [[drittu canonicu]]. Bench'è u drittu è u cummerciu l'intaressini pocu, s'integra faciuli à a corti di u rè [[Robert Ia di Napuli|Robert di Napuli]] induva eddu hà l'occasioni di lià si incù i nobili di a corti di a [[Casa capeziana d'Anjou è Cicilia|Casa d'Anjou]]. Quà, cumencia dinò à cultivà i so cunniscenzi litterarii, leghji i classichi latini, a litteratura cavaddaresca francesa, [[Dante Alighieri|Danti]] è [[Petrarcu]]. Cumencia dinò à ridighja i so primi testi d'ispirazioni curtesa, in prosa, com'è u ''Filocolo'', o in versi, com'è u ''Teseida''. Cumponi dinò un puema epicu annantu à a [[guerra di Troia]] : u ''Filostrato''. Infini, hè à Napuli ch'eddu vivi a so prima passioni amurosa par una signora ch'eddu cugnoma ''Fiammetta''. [[File:Andrea_del_Castagno_Giovanni_Boccaccio_c_1450.jpg|thumb|200px|left|Dittagliu di un affrescu traspostu annantu à legnu ripprisintendu Boccaciu è cumpostu da [[Andrea del Castagno]] (versu 1450).]] À a fini di l'annu [[1340]], rientra in Firenza par causa di a faddita di i Bardi. U ritornu hè dugliosu : Boccacciu hè tristu di chittà Napuli è si ritrova in una situazioni ecunomica difficiuli. Puri, scontra à [[Petrarcu]] incù quali si amicheghja. Da a so ghjuvantù, s'hè accupatu di puisia. A so ammirazioni par Danti ùn li parmittendu micca d'aspirà à u prima rangu frà i pueti, s'hè lusingatu di ottena u sicondu ma da tantu ch'eddu cunnosci i puisii di Petrarcu, perdi ogni spiranza è tira in u focu a più grandi parti di i so versi lirichi, sunetti, canti è altri puisii amurosi. Cuntinueghja eppuri à scriva : A ''commedia delle Ninfe'' conta l'amori di una ninfa è di u so pastori, altri opari, ''l'Amorosa visione'', u ''Ninfale d'Ameto'' è u ''Ninfale fiesolano'' più alligorichi, ''l'Elegia di signora Fiammetta'' hè u racontu di stili autubiugraficu di una ghjovana Napulitana tradita da u so amanti. In u [[1348]], Boccacciu assisti à i danni chì a [[pesta nera]] pruvucheghja in tutta l'Auropa. Hè podarsi 'ssa pandemia chì u dicidi à ridighja u so capilavoru : u ''[[Decamerone]]''. L'opara hè un successu è si diffonda assà largamenti dopu u [[1353]]. Li vali a ricunniscenza di i so paghjesi è offri nuveddi missioni intarissanti da u guvernu cumunali di [[Firenza]]. In 'ssa cità, và à accupà a catedra chì veni di essa criata par a spiigazioni di Danti. In u [[1362]], in seguitu à a maladizioni di un frati ciartusinu, Boccacciu stà una prufonda crisa riligiosa è si ritira in sulitariu in u campu paternu di Certaldo. Và sin'à fà u prugettu di distrughja tutti i so manuscritti, ma Petrarcu u dissuadi, cunvincendu lu ch'eddu devi fà par a prosa ciò ch'eddu stessu hà fattu par a puisia. Prestu, da i so opari, Boccaciu và à piazzà si sopra à tutti i [[prosa|prusatori]] di a penisula taliana, chì ni firmarà à longu u mudeddu. Listessu annu, hè accoltu da [[Niccolò Acciaiuoli]] à u [[casteddu di Montegufoni]]. Trà [[1365]] è [[1366]], Boccacciu ridighji u ''Corbaccio'', opara chì ripiglia a tradizioni di a satira misogina di modu muralistu. Hè a so ultimu opara in [[tuscanu]]. Incuraghjitu da Petrarcu, incù qualessu eddu intratteni una currispundenza rigulari, riveni à u [[latinu]] è cumponi parechji [[Trattatu (litteratura)|trattati]], [[biugrafia|biugrafii]], di i [[egloga|egloghi]] è [[epistula|epistuli]]. Vinireghja à [[Danti]] è li cunsacra un ''Trattatello in laude di Danti'' è l' ''Esposizioni sopra a Commedia di Danti''. Ritiratu à Certaldo, campa a fini di a so vita in a miseria. Infini, in u [[1373]]-[[1374]], hè invitatu da a cità di Firenza à fà a [[Lectura Dantis|littura publica]] di a ''[[Divina Cummedia]]'' di Danti in a ghjesgia Santu Stefanu di Badia. Ma a so gattiva saluta u custringhji à arristà è si ni mori in [[Certaldo]] in u 1375, un annu dopu a sparizioni di [[Petrarcu]]. S'è Danti hè cunsidaratu com'è u fundatori di a puisia taliana, Boccacciu hè generalamenti ammissu com'è u criatori di a prosa taliana. == Opari == === Opari in talianu === ==== Opari di ghjuvantù ==== ===== ''A caccia di Diana'' ===== [[Image:Meister der Schule von Fontainebleau 001.jpg|thumb|left|200px|Diana cacciadora'' (Maestru di a Scola di Fontainebleau)]] Boccaciu scrivi à Napuli versu 1334, ''A caccia di Diana''. Hè un brevi puema eroticu cumpostu da deci ottu canti furmati in [[terzinu|terzini]]. A trama si pò riassuma cusì : Mentri chì u pueta hè affannatu da i so peni amurosi, un spiritu inviatu da a dea [[Diana (mitulugia)|Diana]] cunvucheghja quiddi di Napuli, i più beddi, à a Corti "''di l'alta idea''", chjamendu li cù u so nomu, picculu nomu è ancu u so nomu ipocuristicu. Vidati da quidda scunnisciuta amata da u pueta, i signori ghjungnini in una vaddi è si bagnani in a vadina. Dopu, Diana forma quattru gruppi è a caccia cumencia. I predi riuniti annantu à un prati, a dea invita i signori à fà un sacrifiziu à [[Ghjovi (mitulugia)|Ghjovi]] è à didicà si à u cultu di a castità. L'amata da Boccaciu si ribedda è, à nomu di tutti, dichjara chì a so inclinazioni hè bedda diffarenti. Diana sparisci in u celi, a ''donna ghjintili'' (l'amata da u pueta) diclama una prighera à [[Venera (mitulugia)|Venera]]. Quidda apparisci è trasforma l'animali catturati - frà eddi, u pueta sottu à forma di un cervu - in affascinanti ghjuvnotti. U puema si tarmineghja esaltendu l'imaghjina di u puteri ridinttori di l'amori (leitmotiv in l'opara di Boccacciu). 'Ssu puema custituisci un lodu di a biddezza di i donni di a cità, ciò chì l'avvicina di a ''[[Vita nuova]]'' di [[Danti]]. Eppuri, cumporta chjari influenzi di a puisia lisandrina. ===== ''Filocolo'' ===== [[Image:Boccaccio01.jpg|thumb|Statua di Boccacciu di u [[Piazzali di l'Uffizii]] à [[Firenza]].]] ''Filocolo'' hè un rumanzu in prosa, longu è imbrugliatu, chì conta a lighjenda di Floire è Blancheflor, di tradizioni francesa è assà diffusa in diversi virsioni à u Medievu. Hè assà pussibuli chì Boccacciu si fussi ispiratu da l'opara tuscana ''Il Cantare di Fiorio e Biancofiore'', quidda essendu basata annantu à un puema francesu di u seculu XII. L'opara hè prubabilamenti stata cumposta trà [[1336]] è [[1338]], à a dumanda di ''Fiammetta'', com'è l'afferma Boccaciu in u prulogu. U titulu, invintatu da l'autori, significheghja calchì cosa com'è " fatica d'amori ", in gattivu grecu. A storia si forma intornu à i svinturi di dui ghjovani amurosi. Fiorio, figliolu di u rè Felici di Spagna, è Biancofiore, urfanedd accolta à a corti par pietà, chì hè in rialità a figliola di una famiglia di nobili rumani, morti à u mumentu di u so Piligrinaghju in [[San Ghjacumu di Cumpostelle]]. I dui ghjuvanotti sò stati addivati insemu è si sò innamurati à l'aduliscenza. U rè, par impidiscia a so unioni, vendi Biancofiore com'è schiavu à i marcanti chì a cedini à l'amiragliu d'[[Alissandria]]. Florio, addispiratu, piglia u nomu di ''Filocolo'' è parti in cerca di a so amata. Quandu eddu a ritrova, a so idantità hè scuparta ed hè riduttu in cattività. L'amiragliu cundanna i dui ghjuvanotti à morti. Eppuri, ghjustu innanzi a so esecuzioni, l'amiragliu ricunnosci u so nipoti in Florio è scopri l'urighjini di Biancofiore. I dui amanti poni tandu vultà in Italia è uniscia si. In u prulogu di l'opara, dopu una discrizzioni di l'urighjini di u [[riamu di Napuli]] usendu numarosi allusioni mitulogichi, Boccacciu conta u so scontru incù Fiammetta è com'eddu hè natu u so amori par edda, sculunnendu la un Sabatu Santu in a ghjesgia di un cunventu. Hè edda chì li hà chertu di scriva un puema in " vulgaru", veni à dì un rumanzu. A parsona pò classificà u ''Filocolo'' in u genaru litterariu di u [[rumanzu bizantinu]]. ===== ''Filostrato'' ===== [[File:William_Bell_Scott_-_Boccaccio%27s_Visit_to_Dante%27s_Daughter.jpg|thumb|left|250px|A visita di Boccacciu à a figliola di Danti]] ''Filostrato'' hè un puema narrativu furmatu di tondu à a tematica classica. Hè divisu in ottu canti scritti in [[ottava rima]]. U titulu, furmatu da una parola greca è una parola latina, si pò traducia apprussimativamenti da " Abbattutu da l'amori ". A tematica di u puema hè tirata da a [[mitulugia greca]] : Boccaciu conta l'amori di [[Troïlos]], figliolu di [[Priamu]], à l'incontru di [[Cressicda]], figliola di [[Calchas]], l'induvinu grecu aiutu d'[[Agaminnonu]]. Troïlos vinci l'amori di Cressida incù l'aiutu di u so amicu [[Pandare]]. Eppuri, à u mumentu di un scambiu di prighjuneri, Cressida hè inviata in u campamentu grecu. Quà, l'aroi grecu [[Diomede]] s'innamora di edda è a ghjovana donna s'innamora dinò di eddu. Troïlos si rendi contu di a tradimentu dia so amata quandu u troianu [[Deifobe]] li porta un vistitu di Diomede pigliatu à u mumentu di una battaglia, adurnatu da un broccu appartinendu à Cressida. Furiosu, Troïlos si lancia in a battaglia cù u fini di affruntà u so rivali. Inflighji i perditi à i truppi grechi, ma hè acciaccatu da [[Achilli]] nanzu ch'eddu aghji pussutu truvà à Diomede. A storia ùn hè micca dirittamenti ispirata da u mitu, ma da u ''Rumanzu di Troia'', elaburazioni medievali francesa di a lighjenda troiana scritta da [[Benoît di Sainte-Maure]] (seculu XII) chì Boccaciu n'hà lettu a virsioni taliana di [[Guido delle Culonna]]. U puema di Boccacciu hà dopu truvatu ecu in ''[[Troïlus è Criseyde]]'' di [[Geoffrey Chaucer]]. A storia di ''Filostrato'' pò essa letta com'è a trascrizzioni litteraria di i so amori incù Fiammetta. L'ambianza di u puema richjama a corti di Napuli, è a psiculugia di i parsunaghji hè discritta da suttili noti. Ùn esisti micca accordu annantu à a data di a cumpusizioni : certi pensani chì u testu hè statu scrittu in u 1335, quandu certi altri cunsidareghjani ch'eddu data di u 1340. ===== ''Teseida'' ===== Siont'è parechji autori, a ''Teseida'' (u so nomu cumplettu essendu ''Teseida di i nozzi d'Emilia ") hè u prima puema [[epupea|epicu]] cumpostu in talianu. Com'è in ''Filostrato'', a rima apradata hè l' " ottava rima ". Boccaciu conta i guerri chì l'aroi grecu [[Teseiu]] purtò contru à l'[[Amazoni]] è contru à a cità di [[Teba (Grecia)|Teba]]. U puema hè divisu in dodici canti, imitendu l' ''[[Eneide]]'' di [[Virghjiliu]] è a ''[[Tebaide]]'' di [[Stace]]. L'epupea custituisci u sughjettu principali ma Boccacciu ùn tralascia micca cumplittamenti u tema amurosu. A Teseida conta l'affruntamentu trà dui ghjovani abitanti di Teba, Palemon è Arcita, cù u fini di cunquistà l'amori d'Emilia, suredda d'[[Ippolitu (Amazona)|Ippolitu]] (a righjina di l'Amazone). L'opara cunteni una longa è cumplicata lettara à ''Fiammetta'', è ancu dodici [[sunettu]]s chì riassumini i dodici canti di u puema. ===== ''Comedia delle ninfe fiorentine'' ===== [[File:Angelo_Bronzino_-_Venus,_Cupid,_Folly_and_Time_-_National_Gallery,_London.jpg|thumb|200px|''U Trionfu di Venera'', di [[Agnolo Bronzino]]]] A ''Comedia delle ninfe fiorentine'' (''Cummedia di i ninfi fiurintini''), dinò cunnisciuta sottu à u nomu di ''Ninfale d'Ameto'' o simpliciamenti ''Ameto'' sicondu u nomu di u parsunaghju principali, fù prubabilamenti cumposta trà [[1341]] è [[1342]]. Si tratta di una favula idilliaca alligorica, scritta in prosa, altirnendu frammenti in [[terzinu|terzini]] incatinati. 'Ssa forma ùn hè micca nuvedda, chì si trova in numarosi opari medievali, com'è a ''[[Vita nuova]]'' di [[Danti]] o ''Di nuptiis Philologiae è Mercurii'' (Nozzi di Mercuriu è a Filulugia), di [[Martianus Capella]]. Una volta di più, u tema di Boccacciu risedi in u puteri ridenttori di l'amori chì parmetti à l'umanu di passà da l'ignuranza à a cunniscenza è à a cumpriensioni di u misteru divinu. A opara cumencia incù u pastori Ameto chì vaga in i boschi d'Etruria induva eddu sculonna un gruppu di magnifichi ninfi bagnendu si à u sonu di u cantu di Lia. Ameto, affascinatu da u cantu di a ninfa, s'innamora di edda è si svela à i ninfi. U ghjornu cunsacratu à Venera, setti ninfi si riuniscini intornu à Ameto è li contani i so storii amurosi. Dopu à avè ascultatu i so raconti, Ameto, annantu à l'ordini di a dea, piglia un bagnu purificadori chì li parmetti di capiscia u significatu alligoricu di i ninfi (chì ripprisentani i virtù tiulugali è cardinali), quidda di u so scontru incù Lia (chì implicheghja a so probbia trasfurmazioni da u statu animali à umanu, aprendu a pussibilità di cunnuscia à Diu). Tema è ambianza sò eppuri assà diffarenti ; a struttura di 'ssa opara annuncia dighjà quidda di a so opara principali u ''[[Décamerone]]''. ===== ''Amorosa visione'' ===== L' ''Amorosa visione'' hè un puema alligoricu in terzini incatinati cumpostu, com'è l ''Ameto'', à u principiu di l'annati 1340, quandu l'autori risedi in Firenza. Si dividi in cinquanta canti brevi. Suvitendu a struttura di a ''visio in somnis'' (" visioni in sogni"), conta comu una biddissima donna, inviata da [[Cupidonu]] à u pueta, l'invita à abbandunà i " vani piaceri " par truvà a vera felicità. A donna vida u pueta versu a porta stretta (ripprisintendu a virtù) di un casteddu chì ni ricusa di francà u zogliu prifirendu acceda ci par via di a maiò (simbulu di a ricchezza è di i piaceri mundani). Dui stanzi di u casteddu sò adurnati da l'affreschi degni di [[Giotto di Bondone|Giotto]] : quiddi di a prima stanza ripprisentani i trionfi di a Sapienza - circundata da l'alligurii di i scenzi di u ''[[Trivium Quadrivium|trivium]]'' ([[grammatica]], [[dialettica]] è [[ritorica]]) è di u ''[[Trivium Quadrivium|quadrivium]]'' ([[giumitria]], [[aritmetica]], [[astrunumia]] è [[musica]]) -, di a Gloria, di a Ricchezza è di l'Amori. A siconda stanza ripprisenta u trionfu di a Furtuna. Annantu à l'affreschi, numarosi parsunaghji storichi, biblichi è mitulogichi custighjeghjani parechji celibri omini di lettari. In seguitu à a cuntimplazioni di i pitturi, u pueta sorti in u giardinu induv'eddu scontra altri donni : a " bedda Lumbarda " è a " Ninfa sicula " (chì pudaria essa ''Fiammetta''). U puema si tarmineghja di colpu pocu dopu. L' ''Amorosa visione'' prisenta parechji similitudini incù a ''[[Divina Cummedia]]''. A critica l'hà dinò paragunata à un'antra opara di carattaru alligoricu, i ''Trionfi'' di [[Petrarcu]]. Siont'è parechji autori, u mudeddu di 'ssu casteddu alligoricu hè Castelnuovo di Napoli, chì i so stanzi funi dicurati da affreschi di Giotto mentri l'ebbica di [[Robert Ia di Napuli|Robert d'Anjou]]. ===== '' Elegia di Madonna Fiammetta '' ===== ''Elegia di Madonna Fiammetta'', prubabilamenti scritu trà [[1343]] è [[1344]], hè statu qualificatu da a critica di " [[rumanzu psiculogicu]] " - u terminu " psiculugia " ùn essendu ancora criatu à l'ebbica. In prosa, si prisenta com'è una longa lettara. A prutagonista, ''Fiammetta'', contu u so amori ghjovanu par Pamfile, in u dicoru in a cità di Napuli. 'Ssa rilazioni si tarmineghja quandu Pamfile devi parta in Firenza. Sintendu si abbandunata, Fiammetta tenta di tumbà si. Versu a fini di l'opara, a prutagonista ripiglia spiranza quandu edda ampara ch'è Pamfile hè di ritornu in Napuli, ma scopri incù amarezza chì si tratta di una parsona purtendu listessu nomu. L'autori didicheghja l'opara à i "donni amurosi". Malgradu a forti cumpunenti autubiugrafica - a rilazioni di l'autori incù a mistiriosa ''Fiammetta'', chì si svuglì di una manera appena diffarenti -, u so trattamentu di a passioni amurosa trova i riminiscenzi in l'opari litterarii com'è i ''[[Eroidi]]'' d'[[Ovidiu]], ''[[Pamphilus de amore]]'' di un autori anonimu, o ''De Amore'' d'[[Andreas Capellanus]]. ===== ''Ninfale fiesolano'' ===== ''Ninfale fiesolano'', scrittu trà [[1344]] è [[1346]], hè una favula etiulogica distinata à spiigà i nomi di dui fiumi di [[Tuscana]] : Africo è Mensola. D'ispirazioni pastureccia - com'è l ''Ameto'' -, hè scritta in ''ottava rima'', è conta a storia di l'amori trà Africo è a ninfa Mensola è ancu a nascita di u so ziteddu, Proneo. Siont'è 'ss' opara, i cuddini di [[Fiesole]] erani stati da i ninfi didicati à u cultu di [[Diana (mitulugia)|Diana]] è a caccia. U pastori Africo s'innamurò di una d'eddi, Mensola, ma, ad ogni volta ch'eddu s'avvicinava, i ninfi scappavani impaurit. U babbu d'Africo, Girafone, pruvò di u dissuada lu, cuntendu li a storia di Mugnone, trasfurmatu in fiumu par avè osatu amà una ninfa. Africo, eppuri, cuntinuò è, aiutatu da Venera, s'unisci à a so amata. Mensola, incinta, fughji a cumpagnia d'Africo. Pinsendu essa disprizzata da a so amata, quiddu si tumbò capicciuttendu si in a vadina chì porta dopu u so nomu. Diana scopri u partu di Mensola è a maladisci. A ghjovana donna si suicidò in u corsu d'acqua chì presi u so nomu. U so figliolu, addivatu da i parenti d'Africo, divintò unu di i primi abitanti di a cità di Fiesole. L'opara ebbi una grand' influenza annantu à l'opari pasturecci di i seculi siguenti, com'è ''Stanze'' d'[[Angelo Poliziano]], o ''Nencia da Barberino'' di [[Larenzu di Medici|Larenzu u Magnificu]]. ==== Opari di maturità ==== ===== ''Decamerone'' ===== [[Image:Botticelli Prado 103.jpg|thumb|300px|Intarpritazioni da [[Sandro Botticelli|Botticelli]] di una storia di u ''[[Decamerone]]''.]] Mentre a pesta chì colpa a cità di Firenza in [[1348]] è chì u so autori n'hè statu tistimoniu, trè ghjovani omini è setti ghjovani donni si riuniscini in a ghjesgia [[Basilica Santa Maria Novella|Santa Maria Novella]] è pigliani a dicisioni d'isulà si in una villa luntana par fughja a pesta. In 'ssu locu, par evità di ripinsà à l'orrori visti, i ghjuvanotti si contani i foli l'uni à l'altri. Fermani mentri quattordici ghjorna in a villa ma senza cuntà storii i vennari è sabati. U titulu veni dunqua di 'ssi deci ghurnati di foli. Ogni ghjornu, un participanti teni u rollu di " rè " è dicidi di u tema di i foli. Eppuri, u prima è u nuvesimu ghjorna, 'ssa regula ùn hè micca appiicata. In tutali, l'opara si cumponi di centu raconti di lunghezza disuguali. I fonti usati da Boccacciu sò varii : di i classichi grecu è rumani à i fabliauss francesi medievali. ===== ''Il Corbaccio'' ===== ''Il Corbaccio'' hè statu ridattu trà 1354 è 1355. Si tratta di un racontu chì a so trama, fina è artifiziosa, ùn hè ch'è un pritestu par metta in sesta un dibattitu murali è sataricu. Da u so tonu è a so scopu, l'opara si iscrivi in a tradizioni di a litteratura misogina. U titulu faci certamenti rifirimentu à u corbu, cunsidaratu com'è simbulu di gattivu auguriu è di passioni senza cuntrollu. Par certi altri critichi, a parsona u devi à u spagnolu ''corbacho''. U sottutitulu di l'opara hè ''Labirintu d'amori''. A prima edizioni fù rializata in Firenza in u 1487. U tonu misoginu di u ''Corbaccio'' hè prubabilamenti una cunsiquenza di a crisa ch'è pruvucò a rilazioni di l'autori incù un frati siennesu. Esistini numarosi opari litterarii in a tradizioni uccidentali di carattaru misoginu, da [[Juvenal]] à [[Ghjirolmu di Stridon]]. A cumpusizioni trova a so fonti in l'amori infruttuosi di Boccacciu. Intrutu in a quarantina, s'hè innamuratu di una bedda veduva ed l'hà addirizzatu i lettari sprimendu u so desideriu è u so amori. A signora hà musciatu 'ssi lettari à i so prossimi, biffendu lu par via di i so urighjini mudesti è di a so ità. 'Ssu libru hè a vindetta di l'autori, dirighjita non solu contru à a veduva, ma contru à tutta a ghjenti feminiccia. L'autori sunnieghja ch'eddu si culloca in i loca d'incantu, quandu eddu si ritrova di suttrattu in una giungla inestricabili (u Labirintu di L'Amori ch'eddu chjama dinò a Puracaria di Venera). Quà, trasfurmati in animali, scontani i so piccati i disgraziati ingannati da l'amori di i donni. U defuntu maritu di a veduva apparisci sottu à forma di spettru, è li conta in dittagliu l'innumerevuli vizii è diffetti di a so cunsorti. Com'è penitenza, Boccacciu devi svilà ciò ch'eddu hà vistu è intesu. == Noti == <references/> [[Categoria:Scrivanu|Boccacciu, Giovanni]] [[Categoria:Biugrafia]] n2raacpc66q3pxfa00xemxgrszdkda3 Ghjuvan Guidu Talamoni 0 19934 368713 368712 2020-09-17T08:08:15Z 37.171.106.29 /* Biugrafia */ wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Ghjuvan Guidu Talamoni''' (natu '''Jean-Guy Talamoni''', u 6 maghju 1960, in Saumur, Paesi di a Loira) hè un puliticu [[Corsica|corsu]]. Hè statu elettu u 17 dicembre 2015 presidente di l'Assemblea di a Corsica pè u partitu [[Corsica Libera]]. ==Biugrafia== Ghjuvan Guidu Talamoni hè natu in u 1960 à [[Saumur]] in i [[Paesi di a Loira]] di una famiglia corsa urighjinaria di [[Vizzani]]. a4y5nwu2b5dui3e33027jsbrg1yjeel Boccaciu 0 19935 357098 2017-05-23T09:42:00Z Franjklogos 2883 Franjklogos hà spustatu a pagina [[Boccaciu]] à [[Boccacciu]]: cum'hè scrittu annantu à l'articulo wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Boccacciu]] 4t1391yv92o7jkvsk9svruwgd86cewd Torra di l'Isula Rossa 0 19936 357102 2017-05-23T11:43:29Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Torra di l'Isula Rossa]] à [[Torra di a Petra]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Torra di a Petra]] ioo9pgk4a7wtjvj9ijk4oedgpn9sg9p Chris Tucker 0 19937 376087 357105 2021-08-20T18:55:42Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:An Evening Honouring Chris Tucker.jpg|thumb|right|Chris Tucker]] '''Christopher Tucker''' ([[31 d'aostu]] [[1971]]) hè un [[Stati Uniti d'America|attore americanu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|Tucker, Chris]] [[Categoria:Americanu|Tucker, Chris]] [[Categoria:Biugrafia]] ky11w565ug84o7qcdm25b8gegm12l7j Egloga 0 19938 357120 357119 2017-05-27T19:34:14Z 92.158.133.59 /* Variazioni annantu à u tema di Virghjiliu */ wikitext text/x-wiki Un' '''egloga''' hè un [[puema]] di stili classicu cunsacratu à un sughjettu pasturecciu. I puemi di 'ssu [[genaru litterariu]] sò calchì volta qualificati di "[[bucolichi]]".<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> == Etimulugia == [[File:Virgil._Mosaic_portrait,_found_in_Tunis._Wellcome_M0005633.jpg|thumb|right|250px|Virghjiliu.]] L'[[etimulugia]] di a parola latina ''eclogæ'' hè [[Grecu anzianu|greca]] : ''ἐκλoγή'' (''eklogē''), chì significheghja " racolta, flurileghju". U terminu facia rifirimentu à l'urighjini à i seguiti di puemi corti di genaru indiffarenti, odi, [[epistula|epistuli]], [[satira|satiri]], [[epigrammu|epigrammi]], bucolichi, è cetara., à i stratti di racolti d'autori. L'Anziani chjamavani " egloghi " i puemi di a racolta di [[Virghjiliu]] intitulatu i ''[[Bucolichi]]'' è i pueti latini pustiriori à Virghjiliu pigliàni l'abitudina di chjamà i so probbii puemi bucolichi " egloga ", rifirendu si à u celibru pueta d' [[Augustu]] è [[Meceniu]]. Da quà saria venutu l'improdu di a parola egloga in u sensu di puema pasturecciu, è l'idantificazioni di 'ssa parola incù quiddu di " bucolicu ". Frà l'epigoni di Virghjiliu autori d'egloghi, si pò cità [[Calpurnius]] è [[Nemesianu]]. L'influenza di Virghjiliu, cumbinata à a parsistenza di u genaru bucolicu à a Rinascita, cunsacràni l'aduzzioni di u terminu d'egloga com'è sinonimu di u genaru. Certi autori distinguini trè spezii d'egloghi : l'egloghi narrativi, induva u pueta parla in u so nomu probbiu ; l'egloghi drammatichi, induv' eddu faci parlà i parsunaghji ; l'egloghi misti, induv' eddu mischia i dui formi. == Egloghi muderni == [[File:Alexander Pope circa 1736.jpeg|thumb|left|150px|Alexander Pope]] ''I Bucolichi'' di [[Petru di Ronsard]] sò l'egloghi, è ancu a prima pezza di l'''Aduliscenza climintina'' di [[Climenti Marot]]. Un seculu più tardi, i so ''Eclogæ Sacræ'' (1659) valarani à [[René Rapin]] u sopranomu di " Sicondu Teucritu ". U genaru hè ripprisintatu in a litteratura inglesa da ''The Shepheardes Calendar'' d'[[Edmund Spenser]] (''U Calindariu di i pastori'', [[1579]]) (dodici egloghi, una par ogni mesi). [[Alexander Pope]] cumponì una seria di quattru egloghi (una par ogni staghjoni di l'annata) in a vena di Virghjiliu in u [[1709 in litteratura|1709]]. U pueta spagnolu [[Garcilaso di a Vega]] cumponì ancu eddu egloghi à l'imitazioni di Virghjiliu. À u seculu XVII, i Polacchi [[Szymon Szymonowic]] è [[Zimorowic]] publicàni i racolti d'egloghi. In u 1876, [[Stefanu Mallarmé]] sottutituleghja ''egloga'' u so celibru ''[[U dopu meziornu di un faunu]]''. À u seculu XX, u pueta ghjudeiu ungaricu [[Miklós Radnóti]], assassinatu uni pochi di mesa nanzu a fini di a [[Siconda Guerra mundiali]] da i truppi alimani in ritirata, cumponì i puemi annantu à l' [[Olucaustu]]. A racolta di [[Seamus Heaney]], ''Electric Light'' ([[2001 in litteratura|2001]]) cumporta un puema intitulatu ''Bann Valley Eclogue''. U cumpusitori cuntimpuraneu u più prulificu d'egloghi hè forsi l'Irlandesu [[Lavisu MacNeice]] : frà i so egloghi i più celibri, a parsona pò cità ''Eclogue by hà five barred gate'', ''Eclogue for the motherless'', ''Annu eclogue for Christmas'' è ''Eclogue from Iceland''. == Variazioni annantu à u tema di Virghjiliu == [[File:PierredeRonsard1620.jpg|thumb|250px|Ritrattu anonimu di Petru di Ronsard]] In u [[1526]] u pueta talianu [[Jacopo Sannazaro]] publicò i so ''Eclogæ Piscatoriæ'', induva eddu sustituì à i pastori di [[Virghjiliu]] i piscadori di a [[cala di Napuli]]. U pueta inglesu [[Phineas Fletcher]] l'imitò in i so ''Piscatorie Eclogs'' ([1633]]). Un antru pueta inglesu, [[William Diaper]], cumponì i ''Nereides: or Sea-Eclogues'' in u [[1712]]. L'intarlucutori di 'ssi puemi sò [[tritonu|tritona]] è [[ninfa|ninfi]]. À u principiu di u seculu XVIII, u genaru era maturu par a parudia : [[John Gay]] biffò l'egloghi d'[[Ambrose Philips]] in u so ''Shepherd's Week'' è [[Mary Wortley Montagu]] cumpunì sei ''Town Eclogues'', induv' edda traspurtava l'[[Arcadia]] bucolica di Virghjiliu in u [[Londra]] riccu di u so tempu. == Noti == <references/> == Rifirimenti == * Simon Hornblower, Antony Spawforth, ''The Oxford Classical Dictionary'', 3e ed., ed. Oxford University Press, 1999. * Teocritu, ''Tutta L'Idilla'', Parighji, A Diffarenza, 1991. * Virghjiliu, ''I Bucolichi, i Georgichi'', Parighji, Gallimard, " Coll. Folio classicu ", 1997. [[Categoria:Forma puetica]] 7ssqujury0ss249q74t9i76p5h152et Diodoru Siculu 0 19940 357178 357145 2017-06-16T11:05:59Z DARIO SEVERI 10718 + wikink wikitext text/x-wiki [[File:Diodoro_siculo_-_storico_di_Agira.jpg|thumb|250px|Diodoru Siculu in un affrescu di u 1800]] '''Diodoru di Cicilia''' (in grecu anzianu Διόδωρος Σικελιώτης; in latinu ''Diodorus Siculus'') hè un [[storicu]] è crunistu [[Grecia|grecu]] di u Ia seculu av. G.-C., cuntimpuraneu di [[Ghjuliu Cesari]] è d'[[Augustu]], autori di a ''[[Bibbiuteca storica]]''.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> == Biugrafia == Natu in circa 90 av. GC, Diodoru hè urighjinariu d'[[Agira]], una piccula cità situata à livanti di a [[Cicilia]]. Ricevi un insignamentu ritoricu di qualità, segnu ch'eddu hè prubabilamenti isciutu da una famiglia asgiata. Avaria visitatu i cuntrati d'[[Auropa]] è d'[[Asia]] è ancu l'[[Egittu]] trà 60 è 59 av. GC, prima di stabiliscia si à [[Roma]] induv' eddu publicheghja a so unica opara in [[-30|30 av GC]]. == Opara == [[File:Diodoro_siculo,_historiae,_manoscritto_S.XXIL.1,_1450_ca._01.JPG|thumb|250px|Manuscrittu di a ''Bibbiuteca storica'']] Frà i travagli di i storichi antichi di Cicilia com'è [[Timeu di Tauromenionu]] o [[Antiochos di Siracusa]], soli quiddi di Diodoru ci sò parvinuti. Lascia un'opara impurtanti, ridatta in [[grecu anzianu]], una di i più ricchi fonti d'infurmazioni annantu à l'[[Egittu anticu]] è a [[Grecia antica]] ma dinò annantu à a [[Roma antica]] è u mondu anticu uccidentali, sughjettu pocu trattatu da i so cuntimpuranei di Grecia uriintali. Diodoru travaglia mentri trenta anni à a custituzioni di 'ssa storia univirsali intitulata a ''Bibbiuteca storica''. Copri un periodu di più di milla anni, da i tempi [[mitulugia greca|mitulogichi]] à [[Ghjuliu Cesari]] è a [[battaglia di Farsale]]. A ''Bibbiuteca storica'' cumprendi quaranta libra frà i quali solu una vintina sò stati prisirvati : u prima libru sin'à u quintu po' l'undicesimu libru sin'à u vinti duiesimu sò cunsirvati in a so integralità mentri chì l'altri ùn sò cunnisciuti ch'è da frammenti. Diodoru ci prisenta l'avvinimenti in un ordini crunulogicu in trè tempi par ogni periodu : prima l'avvinimenti cuncirnendu a Grecia è l'Asia minori, dopu quiddi cuncirnendu a Cicilia, è infini quiddi cuncirnendu Roma. Diodoru mostra cusì l'impurtanza ch'eddu accorda à a so patria ch'eddu prisenta à listessu liveddu ch'è i putenzi greca è rumana. Essendu datu ch'è Diodoru ci cuncoglii tutti l'avvinimenti datevuli appughjendu si annantu à numarosi fonti più anziani, u so travagliu hè à longu statu riduttu à quiddu di un cumpilatori. Par a storia ciciliana, si saria par u più sirvutu di i travagli di [[Timeu di Tauromenione]], di [[Philistos di Suracusa]], di [[Efore di Cume]] è di [[Silenos di Cale-Acte]]. Eppuri, pari chì Diodoru varchi 'ssu rollu di simpliciu cumpilatori, appurtendu una tocca parsunali par via par indittu di i so prifazii induv' eddu tratta di quistioni murali, didattichi è storiugrafichi, rimittendu l'avvinimenti rapurtati in pruspittiva incù i prublematichi di a so ebbica è pruducendu cusì un travagliu uriginali. Si attribuisci calchì volta à Diodoru di Cicilia a lista di i [[setti maravigli di u mondu]], essendu data a so discrizzioni dittagliata di i giardina suspesi di [[Babilonia]] in u sicondu libru di a ''Bibbiuteca storica''. == Noti == <references/> 7fgqqa9ge3lhkzntft32j8d2cys517r Al-Fârâbî 0 19941 374717 372529 2021-08-02T14:41:21Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Al-Farabi.jpg|thumb|250px|Al-Farabi.]] '''Al-Fârâbî''', chì u so nomu cumplettu era ''Abû Nasr Muhammad ibn Muhammad ibn Tarkhân ibn Uzalagh al-Fârâbî'' dinò cunnisciutu in Uccidenti sottu à i nomi d'''Alpharabius'', ''Al-Farabi'', ''Farabi'', ''Abunaser'' o ''Alfarabi'' hè statu un [[filosofu]] musulmanu medievali persianu. Natu in u [[872]] à [[Wâsij]] vicinu à [[Otrar|Farab]] in [[Transoxiane]], o à [[Faryab]] in u [[Grandi Khorassan]], si ni mori à [[Damascu]], in [[Siria]] in u [[950]]. Apprufundisci tutti i scenzi è tutti l'arti di i so tempi, ed hè chjamatu u ''Sicondu stitutori di l'intellighjenza''.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> Studieghja à [[Bagdad]] (attuali [[Iraccu]]). A parsona li devi un cummentu di ''[[A Ripublica]]'' di [[Platonu]], è ancu un ''Summariu di ''[[I Leghji]]'' di Platonu''. Fù dinò un teoricu di a musica. == L'urighjini di Fârâbî == Ci hè un dibattitu annantu à l'urighjini di Fârâbî. I fonti i più anziani minziuneghjani un'urighjini [[turcu|turca]],<ref>Will Durant, ''The Age of Faith'', (Simon and Schuster, 1950), 253.</ref>. Sicondu 'ssi autori, u locu di nascita di Farabi saria ''Faryab'' una rigioni di Persia. Altri pensani ch'eddu saria u [[Turkestan]] mudernu, parchì i so parenti ci erani immigrati. Oghji in l'opari i più impurtanti, Farabi hè classificatu in a catiguria di i sapienti [[musulmani]]. == Biugrafia == Fârâbî fù chjamatu u ''" Sicondu Maestru "'' da [[Maimonide]], u " Prima Maestru " essendu [[Aristoteli]]. Hè unu di i primi à studià, à cummintà è à sparghja frà i musulmani a cunniscenza d'Aristoteli è à influinzà a [[scola peripatetica]] uriintali. Figliolu di una famiglia di capizzoni persichi<ref name="CorbinHist225">[[Henry Corbin]], ''Storia di a filusufia islamica'', [[Edizioni Gallimard|Gallimard]], 1986, p. 225.</ref> in a quali u babbu avaria asercitatu un cummandu militarescu à a corti samanidi, vassali di u califfatu abbasidi arabu di Baghdad, Abu Naser Farabi parti à furmà si in a capitala califfali. In [[Baghdad]] (attuali [[Iraccu]]), studieghja a [[grammatica]], a [[logica]], a [[filusufia]], i [[matematichi]], a [[musica]] è i [[scenza|scenzi]]. Farabi ci suvita l'insignamenti d'Abu Bishr Matta ben Yunus è friquenta i filosufi cristiani [[nestorianisimu|nestoriani]], eredi di a ''[[translatio studiorum]]'' di i Grechi versu u mondu arabu, par via di a chjusura di i scoli filusofichi pagani d'[[Atene]] da [[Ghjustinianu]] in u [[529]]. 'Ssa chjusura marca a fini di l'[[Accademia]] di [[Platonu]]. I testi grechi antichi sarani eppuri senza arrestu cupiati è studiati (solu prucidimentu di cunsirvazioni di l'ebbica) in i centri munastichi di Grecia è à [[Custantinopuli]]. Ferma ch'è i filosufi grechi platonichi si rifughjani in [[Alissandria]], in [[Harran]] è in [[Antioca]], prima d'andà si ni versu Bagdad. A so eluquenza, i so talenti in a [[musica]] è a [[puisia]] li cunciliàni a stima di u sultanu di [[Siria]], Seif-ed-Daulah, chì volsi lià lu à a so corti di Damascu. Ma Farabi ni si scusò par stallà si in [[Aleppu]], viaghjò in Egittu, è rivensi mora si ni à Damascu in u [[950]]. Siont'è un'antra virsioni, passò a maiò parti di a so vita à a corti di Siria da u 942, pinsiunatu da u principi. Dopu à avè accumpagnatu u suvranu in u corsu di una spidizioni, si ni morsi versu l'ità di 80 anni. Fù u maestru à pinsà d'[[Avicenna]] (indirittamenti, quiddu essendu natu in u [[980]]). == Opara è pinsamentu == [[File:Bodlein Library MS. Arab.d.84 roll332 frame1.jpg|250px|thumbnail|right|Pagini di u manuscrittu di u seculu XVII di u cummentu di Al-Farabi annantu à a Matafisca d'[[Aristoteli]]]] Farabi hè un filosofu chì stà in u cuntestu particulari di a longa emerghjenza di l'[civilisazioni islamica|islamu]] com'è civilisazioni è entità pulitica stabuli. U [[califfatu]] cintrali si frammenta in emirati è in Stati chì si volini indipindenti. I dittagli di a scenza di a riligioni è di u [[drittumusulmanu]] (''[[ghjurisprudenza islamica|fiqh]]'') struttureghjani i dittagli è i discussioni chì si sviluppani in senu à a vita intillettuali in paesi d'islamu. Farabi ùn hè micca u prima filosofu di a civilisazioni islamica, i dui pridicissori maiò di Farabi sò [[Al-Kindi]] è [[Rhazès|Razi]], ma i so riflissioni etichi fermani abbastanza alluntanati da i cunsidarazioni pulitichi. Farabi, inquantu ad eddu, s'intaressa particularamenti à a quistioni di u rigimu puliticu. Publicheghja un bon parechji testi chì sò cummenti, o sintesi parsunali annantu à a filusufia di [[Platonu]] è d' [[Aristoteli]] : ''L'Accordu di i Filosufi Platonu è Aristoteli'', un'enumarazioni di i [[Dialoghi di Platonu]], una opara cunsacratu à l' ''Upinioni di l'abitanti di a Cità virtuosa'' è un ''Summariu di i Leghji di Platonu''. Bench'è parlendu d'Aristoteli, Farabi cunsacra tutti i so sforzi à a [[filusufia pulitica]] di Platonu. Cummenta ''[[A Ripublica]]'' è distingui dui tipi d'insignamentu : l'insignamentu di [[Socrati]] è l'insignamentu di [[Trasimacu]] (u parsunaghju viulenti missu in scena in ''A Ripublica''). L'insignamentu di Socrati hè dolci è s' addirizza à i filosufi ; ma Socrati perisci sottu à l'accusa d'impietà. L'insignamentu di Trasimacu hè un insignamentu capaci di manipulà l'upinioni è i passioni chì covani in a Cità. Pò tantu azzizzà a Cità ch'è calmà la. Hè in 'ssi qualità chì a parsona trova a fibra di u lighjislatori. Farabi s'upponi à i pratinsioni filusofichi di i medichi, in particulari quiddi di [[Claudiu Galien|Galien]]. S'appoghja annantu à un autori anticu chì pudaria essa [[Lisandru d'Afrodise]]. Cerca à dà raghjoni à Aristoteli contru à Galien, in una contruversia annantu à u rollu di u ciarbeddu. In u so ''Trattatu annantu à i scenzi'', ùn inchjudi micca a medicina, quidda ùn essendu chì un arti cunvinienti (''technè'' siont'è Aristoteli), à listessu liveddu chì a lignamaria o a cucina. Par risolva u prublema di l'articulazioni di a medicina è di i scenzi di a natura, dividi a medicina in 7 disciplini, frà i quali 3 tiorichi, ditti cumuni incù a scenza, l'altri 4 rilivendu unicamenti di a pratica medicali. I medichi, ùn essendu passmicca cumpitenti par ghjudicà di a tiuria (cunniscenza di u corpu, di a saluta è di i malatii), divariani limità si à i so pratichi : ussirvazioni di i sintomi, dietetica, l'igiena, è i trattamenti . Farabi upponi cusì l'attività apparenti in un mondu matiriali, à a biatitudina escinziali di a cunniscenza pura. U stili di Farabi hè un stili [[esoterisimu|esutericu]], o chì aproda i mutivi esuterichi (cunfurmamenti à I tradizioni [[numarulugia|numarulogichi]] chì sò sparti dapartuttu). Hè dinò à l'urighjini di una tradizioni di [[angelulugia]] sviluppata da i Persichi è da i [[Ghjudeiu|Ghjudei]] versu u Xu seculu. Siont'è Farabi, l'universu hè custituitu di una ierarchia di mondi sferichi, cumposti d'intilletti chì s'inghennani riciprucamenti, par via di una cuddata, versu u mondu di u puru intillettu attivu parfettu unitariu è tutali, o pr via di una falata, versu u mondu matiriali imparfettu è divisu di generazioni è corruzzioni. == Bibliugrafia == === Opari di Farabi === L'uriginali di parechji di i so opari sò stati persi, ma sò firmati i virsioni [[ebraicu|ebraichi]]. I so opari maghjori sò : * una ''Anciclupedia'', chì si trova manuscritta à l'[[Escurial]], * un ''Trattatu di musica'', * l' ''Opuscula varia'', in i quali a parsona trova un ''Trattatu annantu à i scenzi'' è un ''Trattatu annantu à l'intindimentu'' induv'eddu sviluppa a duttrina d'Aristoteli annantu à 'ssu puntu. * In latinu : ''Corpus platonicum medii aevi. Plato latinus'', ed. Da R. Klibanski, 1950 : ''Di Platonis Philosophia'' di al-Fârâbî è ''Trattatu annantu à i ''Leghji'' di Platonu'', di al-Fârâbî. * ''Epistula annantu à l'intillettu'' (''Risâla fî-l-'aql''), trad., L'Harmattan, 2003 * ''Trattatu di l'upinioni di l'abitanti di a cità virtuosa '' * ''Commentary and Short Treatise on Aristotle 's De Interpretatione'', traduzioni è noti di F.W Zimmermann, Oxford, 1981. == Noti == <references/> [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Filosofu]] [[Categoria:Parsunalità persica]] 7f7yb1n5qvqshdcvqohup8tafxkoxvw Categoria:Utilizatore lt 14 19942 357173 2017-06-15T01:16:30Z 217.182.132.148 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u lituano, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). lysupo4gkp3dz84fawlx3mfg658ijas Categoria:Utilizatore ru 14 19943 357174 2017-06-15T15:58:02Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u russo, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). qlkr3z20msc23nujpijc88c95ytkw03 Categoria:Utilizatore mwl 14 19944 357175 2017-06-15T15:58:02Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u mirandese, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). s0pbsw3n3l7pqktugk8itxwr01kpnb6 Categoria:Utilizatore et 14 19946 357179 2017-06-16T11:33:40Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u estone, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). g4r1o2dbkegya2xfu7ssulma8qa9ban Categoria:Utilizatore grc 14 19947 357180 2017-06-16T11:33:41Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u greco antico, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). 8w3qqik3julfuqbbn78qngmx563nekh Categoria:Utilizatore el 14 19948 357181 2017-06-16T11:33:41Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u greco, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). kzmhadbjrlfaaogdzq4idaf8xgbb7qz Categoria:Utilizatore bg 14 19949 357182 2017-06-17T00:00:30Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u bulgaro, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). kj7kez0hwya5zheko2u62ezvxljb0sv Categoria:Utilizatore bs 14 19950 357183 2017-06-17T00:00:30Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u bosniaco, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). a42hpz3zcfwhmb150heru9htqgibc4u Categoria:Utilizatore cs 14 19951 357184 2017-06-17T00:00:30Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u ceco, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). 9zozqkjzl5mmxoba4bvsxrvv6uwl1o2 Categoria:Utilizatore csb 14 19952 357185 2017-06-17T00:00:30Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u kashubian, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). a4fwt7dbtgrd2254uaz6wgvftu41yvm Categoria:Utilizatore dsb 14 19953 357186 2017-06-17T00:00:30Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u basso sorabo, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). ejh0of2a8nitzc9wfbj4tjnhpbs5y84 Categoria:Utilizatore hr 14 19954 357187 2017-06-17T00:00:30Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u croato, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). cvihim3u9k3bkz36u4djborr949sfth Categoria:Utilizatore hsb 14 19955 357188 2017-06-17T00:00:30Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u alto sorabo, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). tp3o11jb07ot8ddlag8ktf3oqhas6o7 Categoria:Utilizatore kg 14 19956 357189 2017-06-17T00:00:30Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u kongo, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). rsb8z9fiyblx6umuwcqgefmcky909fq Categoria:Utilizatore sc 14 19957 357190 2017-06-17T00:00:30Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u sardo, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). axtp0181s7zg7nfb7hfe5a1r14zzpgp Categoria:Utilizatore sh 14 19958 357191 2017-06-17T00:00:30Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u serbo-croato, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). c9awfbzwj3isyvncsyy6pp0fvvezv7k Categoria:Utilizatore sk 14 19959 357192 2017-06-17T00:00:30Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u slovacco, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). 021u6eslls8dmssilmn0760ttsfbrua Categoria:Utilizatore sr 14 19960 357193 2017-06-17T00:00:30Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u serbo, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). 9zdztqr2kds2vukg4mpzedc9ynzfkdk Categoria:Utilizatore uk 14 19961 357194 2017-06-17T00:00:30Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u ucraino, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). pyhuxdh07f0ly8n2g0u2rc30g0gtfsu Categoria:Utilizatore ko 14 19962 357195 2017-06-17T03:20:26Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u coreano, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). oyjafzhn9mznr74jin74k4gdnuh78yz Categoria:Utilizatore bn 14 19963 357196 2017-06-17T03:28:00Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u bengalese, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). rari0y6x3m7mllomgv84no6lkyceyl6 Categoria:Utilizatore hi 14 19964 357197 2017-06-17T03:28:00Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u hindi, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). 9kofx8qpdw5hdb2xkfsz07e0uhgbf6g Categoria:Utilizatore gsw 14 19965 357207 2017-06-17T20:56:06Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u tedesco svizzero, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). 3m7dt5nq5cxu2rt6pizbsjlr16035hw Categoria:Utilizatore an 14 19966 357208 2017-06-17T23:53:27Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u aragonese, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). osgdz16i8unaz7sd4mpql1pat8oyj5p Categoria:Utilizatore pl 14 19967 357209 2017-06-18T05:16:30Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u polacco, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). 9d5st15kr4r9j9weugdgwax0qf8kbef Categoria:Utilizatore lv 14 19968 357212 2017-06-18T14:09:55Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u lettone, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). qlichmtze6qfdevz8w3sk9umabopa37 Categoria:Utilizatore ab 14 19969 357213 2017-06-18T14:09:55Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u abcaso, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). hy51kl4i06zvh4p348j4rnoovymfhb9 Categoria:Utilizatore rn 14 19970 357214 2017-06-18T14:09:55Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u rundi, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). sfvpu1nkrj0xf12fd49gch7l0uciqf7 Categoria:Utilizatore is 14 19971 357216 2017-06-18T23:59:13Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u islandese, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). lh0wi4tns50lx78t9dvv4y9beqsz47i Categoria:Utilizatore yue 14 19972 357217 2017-06-19T00:38:44Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u cantonese, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). dd3jbogrt92c385xgxux9zyceow82xk Categoria:Utilizatore lzh 14 19973 357218 2017-06-19T00:45:16Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u cinese classico, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). nancyai2g9foey27uecfyvhkunoyra9 Boeziu di Dacia 0 19974 375107 368204 2021-08-12T11:35:43Z Fausta Samaritani 15085 categoria, image wikitext text/x-wiki '''Boeziu di Dacia''' o ''Boethius Dacii'' hè un [[filusufia medievali|filosufu medievali]] [[Danimarca|danesu]] o [[Svezia|svedesu]]<ref>A so urighjini hè contruversa</ref> di u seculu XIII (mortu versu u [[1284]]).<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> == Biugrafia == Boeziu nascì in a prima mità di u seculu XIII. Accupò prubabilamenti a pusizioni di [[chjericu siculari]] è [[canonicu]] di a diocesi di [[Linköping]]. Si stallò in Francia par insignà a filusufia à l'[[Università di Parighji]]. Quà s'aggrigò à [[Siger di Brabant]], incù u quali eddu spartì un insolitu camminu prufissiunali, cuntinuendu à insignà l'[[arti liberali]] mentri uni beddi pochi d'anni in tantu chì [[maestru ès arti]] piuttostu ch'è di cumincià i studii supiriori (tiulugia o medicina) o di truvà un impiegu non universitariu. In u 1277 fù cundannatu da [[Stefanu Tempier]] par essa statu un capifila di u muvimentu [[Averroisimu|averroistu]]. Boeziu fughjì tandu Parighji incù Siger, è feci appeddu à u papa [[Nicolas III]]. Fù ditinutu à a [[curia rumana|curia puntificali]], in [[Orvieto]], è righjunghjì dopu i [[Ordini di i Pridicadori|duminicani]] di Dacia. == U so pinsamentu == [[Image:Averroes closeup.jpg|thumb|right|[[Avverroè]], dittagliu di ''A[[Scola d'Atena]]'', 1511 di [[Raffaello Sanzio]].]] Boeziu fù un discepulu d'[[Avverroè]] ed hà scrittu annantu à a [[logica]], a [[filusufia naturali]], a [[matafisica]] è l'[[etica]], bench'è certi di i so opari ùn avissini micca sopravvivutu. == Biugrafia == A so pusizioni cintrali hè chì a filusufia devi suvità i so cunclusioni, indipindentamenti di u cunflittu pussibuli di quiddi incù a fedi riligiosa. Par Boeziu, a filusufia hè l'attività umana suprema, è in 'ssu mondu soli i filosufi aghjunghjini a sapienza; in u so libru ''Di u suvranu bè o Di a vita filusofica'', offri una firventi discrizzioni aristutelica di u " bè suvranu " di l'omu com'è cuntimplazioni raziunali di a [[virità]] è di a [[virtù]]. Frà i cunclusioni contruversi ch'eddu discutì, si trovani l'impussibilità di a criazioni [[ex nihilo]]. Siont'è Boeziu, a parsona ùn pò dimustrà da a raghjoni chì u mondu hà avutu un iniziu, chì a raghjoni naturali ùn cunnosci chì a generazioni è ignora a criazioni chì ùn ni hè micca menu vera. Di listessa manera, dichjara impussibuli a risurrizioni di i corpi siont'è i causa naturali, ma u cristianu sà ch'edda hè pussibuli "siont'è una causa supiriori chì hè a causa di tutta a natura". U mondu ùn avendu micca principiatu par via di i causi naturali, l'avvisu di u fisicu, limitatu à i so causi, ùn pò dunqua micca nigà a criazioni di u mondu. Cuncirnendu l'aternità di u mondu, chì hè un'arisia, Boeziu pensa chì a filusufia è a fedi ùn sò micca in disaccordu. Com'è [[Siger di Brabant]], Boeziu cunsidareghja ciò chì dipendi di [[Diu]] è ciò chì dipendi di a natura com'è dui ordini distinti, naturali è sopranaturali. I reguli chì limiteghjani è custrignini l'ordini naturali ùn s'imponini dunqua micca à l'ordini sopranaturali. Boeziu ferma dunqua cristianu ed hà tentatu di cuncilià i so cridenzi riligiosi incù a so pusizioni filusofica assignendu u studiu di u mondu è di a natura umana à a filusufia, è assignendu à a riligioni a rivilazioni sopranaturali è i miraculi divini. Hè statu cundannatu par avè sustenutu a duttrina di a [[doppia virità]], bench'eddu fussi statu attentu à evità di prisintà cunclusioni filusofichi cuntrarii à i virità riligiosi. Com'è grammaticu, hè statu unu di i principali rapprisintanti di u currenti di i [[modisti]]. == Bibliugrafia == === Opari di Boeziu di Dacie === * ''Boethii Daci Opera'', Hauniae (Copenhague), G. E. C. Gad, ''Corpus Philosophorum Danicorum Medii Aevi''. * ''Quaestiones super libros physicorum'', in ''Boethii Daci Opera'', V, 1974. * ''Di aeternitate mundi'', in ''Boethii Daci Opera'', VI.2, 1976, p. 333-366. * ''Du suvranu bè o Di a vita filusofica (Di summo bono seu di vita philosophica)'', in ''Boethii Daci Opera'', VI.2, p. 367-377. * ''Modi significandi sive quaestiones super Priscianum maiorem'' (versu u 1270). == Noti == <references/> [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Filosofu|Boeziu, di Dacia]] ad5gw9fm36jrjsy183ckao6rcshm199 Categoria:Utilizatore hu 14 19975 357231 2017-06-21T01:39:08Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u ungherese, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). hlh2jciu6haryphik2sho82omccxozf Categoria:Utilizatore de-AT 14 19976 357232 2017-06-21T04:44:51Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u tedesco austriaco, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). 4dagc7hormjdi5z98jyez7ssd8cwmtr Categoria:Utilizatore zh-Hant 14 19977 357233 2017-06-21T07:02:28Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u cinese tradizionale, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). 9jj1oteg0sag89jk4h669kishrzxrnn Categoria:Utilizatore zh-Hans 14 19978 357236 2017-06-21T22:28:25Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u cinese semplificato, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). tne7nnzqui2vl2qac0s3m2mwrtsebnw Beduini 0 19979 369383 357392 2020-11-11T20:10:06Z Thadh 16787 wikitext text/x-wiki [[File:Bedouin family-Wahiba Sands.jpg|thumb|280px|Beduini]] I '''Beduini''' disignani i [[numadisimu|nomadi]] arabi campendu di l'addevu di i [[caprinae|capruni]], di u [[muntonu|picuramu]] è di i [[camellu|cameddi]], par u più in i diserti [[disertu d' Arabia|d'Arabia]], [[Disertu di Siria|di Siria]], [[disertu di u Sinai|di u Sinai]] è di u [[Sahara]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> 'Ssa pupulazioni [[Arabi|araba]] di circa 4 milioni di parsoni hè cunniscitoghja da i so [[Arabu dialettali|lingui è dialetti]], a so cultura è a so struttura suciali spicifichi. À i ghjorna d'oghji, solu circa 5 % di i Beduini di u [[Mediu Urienti]] sò dinò nomadi, mentri chì uni pochi di Beduini di u Sinai sò dinò mezi nomadi. Par certi Beduini, basta à appartena à una [[Tribù (etnulugia)|tribù]] d'urighjini beduina par rivindicà si beduinu, ma par di altri inveci ci voli dinò à fà una vita di nomadi, ciò chì ni escludi i sedintarii. U nomu " beduini " hè isciutu di ''badw'' (البدو) o ''badawi'' (بَدَوِي) o à u plurali ''badawiyoune'' (بَدَوِيُّون) chì significheghja " abitanti di u disertu " in [[arabu]]. == Storia == [[File:Bédouine tunisienne.jpg|left|thumb|Una beduina in Tunisia, 1907.]] Quist'ultimi ricoddani a so sterpa à [[Adnan]] o [[Qahtan]], è ancu à i parsunaghju biblicu [[Ismael]]. [[Auda ibu Tayi|Auda ibn Tayi]], dirighjenti di i liamu Howaytat, participò à a [[Grandi rivolta araba di u 1916-1918|rivolta araba]] à u mumentu di a [[Prima Guerra mundiali]]. Campani masimu à u [[Mediu Urienti]] in u [[Neguev]] è in u [[Sinai]], à [[Wadi Rum]] è in u [[Hail]], trà l'[[Emirati arabi uniti]] è [[Oman]]. Sò dinò prisenti in [[Africa di u Nordu]], par via di l'arabisazioni chì ci hè stata à u XIu seculu da diffarenti tribù, com'è i [[Banu Hilal]] è i [[Banu Sulaym]]. ===Cambiamenti maiori dapoi u seculu XX === [[File:Bedouin map.jpg|thumb|Giugrafia di i pupulazioni beduini versu u [[XXu seculu]].|292x292px]] In u corsu di u seculu XX, a sucità beduina hà cunnisciutu parechji cambiamenti maiori, tindendu à fà spariscia o à mudificà uni beddi pochi di i so tradizioni. 'Ssi cambiamenti sò par u più stati caghjunati da u scontru incù u modu di vita uccidentali, à parta da u 1920, quandu a [[Francia]] è a [[Grandi Brittagna]] ani guvirnatu i paesi arabi criati di pocu. Frà 'ssi cambiamenti si pò cuntà l'apparsa di i veiculi mutorizati, chì ani à spessu rimpiazzatu i cammeddi, l'animali d'imbastu è di monta tradiziunali, addistrendu l'affundamentu di un elementu maghjori di l'ecunumia beduina. L'urganisazioni in paesa di i tarritorii abitati da i beduini hà inoltri ristrettu i spustamenti di i famigli è tribù in i so migrazioni annuali, ancu s'è 'ssi spustamenti internaziunali benifizieghjani di una tullaranza particulari in u casu di i nomadi beduini. [[File:Bedouin Riyadh, Saudi Arabia, 1964.jpg|thumb|235x235px|Beduinu à [[Riyad]], in u [[1963]].]] L'arrulamentu di bon parechji Beduini in l'armati naziunali hà inquantu ad eddu frinatu mori l'affruntamenti trà i tribù, un'armata rigulari ùn pudendu tularà chì i so suldati s'affrontani trà eddi, nè ch'eddi attacchessini i suldati di un'antra armata senza avè ni ricevutu l'ordini. I Beduini, chì in tempi di una volta attravirsavani i diserti di a penisula d'[[Arabia]] o a [[Palestina]] senza primurà si di i fruntieri, ripprisentani in [[Siria]] un pocu menu di 1 % di a pupulazioni. U guvernu hà sidentarizatu dapoi l'anni 'ssi nomadi impenitenti. Pastori par a maiò parti, i Beduini cuntinueghjani parò à viaghjà incù cavaddi è cammeddi. In [[Israeli]], u guvernu prova à [[modu/moda di vita sedintariu|sidentarizà]] 'ssi pupulazioni prisenti in u [[Neguev]] è in [[Galilea]], chì servini in l'[[Tsahal|armata israiliana]], à spessu in quantu vardiafruntieri, à a diffarenza di l'altri Arabi israiliani chì par u più ùn effittueghjani micca u sirviziu militari. Malgradu quissa, i Beduini fermani pochi intigrati à a sucità israiliana. == Tradizioni == [[File:Tissage nomade Algérie.jpg|thumb|Tissitura nomadi di [[Djelfa]].]] === Famiglia === [[File:Beduin_mothers_carrying_their_children_on_their_shoulders.jpg|thumb|Donni beduini à u [[XIXu seculu]].]] A sucità beduina s'urganizeghja annantu à i liami di u sangui. A [[famiglia]], veni à dì, un individuu, i so parenti, i so frateddi è sureddi, u so sposu è a so sposa, i so ziteddi, hè un prima liveddu di liami. Po' veni una nuzioni di famiglia più allargata, zii, cucini, beddi parenti, beddi frateddi è cetara., aldilà di a quali apparisci quidda di u clanu ; è infini a nuzioni di [[Tribù (etnulugia)|tribù]] incù evintuali ramificazioni, è ancu cunfederazioni di tribù. U sguardu di 'ssi diffarenti gruppi hà un'influenza fundamintali annantu à i cumpurtamenti individuali. L'[[onori]]s è disunori di un individuu sò spartuti da a so famiglia o a so tribù, pudendu addistrà grandi cilibrazioni, o vindetti spietati. A taglia di i tribù varieghja assà, da uni pochi di migliaii d'individui à parechji cintunari di migliaii. Pò succeda ch'è certi grandi è ricchi famigli custituischini nuveddi tribù, o ancu ch'è tribù in crisa ecunomica, dimugrafica, è cetara, integrini i gruppi più stabuli. Ogni clanu, tribù, o cunfederazioni ricunnosci l'auturità di un [[cheikh]]. Quiddu ùn hè micca un capu, ma piuttostu un savviu, chì i so avvisi benifizieghjani di una grandi lighjittimità. === Addevu === L'attività agricula beduina hè par u più pastureccia. I principali animali addivati sò u [[muntonu]], a [[capra]] è u [[cammeddu]]. ==== Cammeddi ==== Tradiziunalamenti, i [[drumidarii]] sò i principali animali addivati da i beduini. I so particularità fisiulogichi, un eccellenti adattamentu à l'ambienti disertichi, i rendini apprizzievuli par i Beduini, chì l'addevani incù mori cura. I cammeddi sò apradati com'è animali di monta o d'imbastiu. I Beduini ni tirani dinò i risorsi com'è u latti o a carri di i chjuchi, ciò chì dà un più grandi valori à i femini, o ancu a lana. U cammeddu hè l'animali u più pristigiosu di u bistiamu beduinu. Hè par quissa l'addivadori portani generalamenti una grandi attinzioni à i so cammeddi è t'ani tutti u so nomu. Incù l'impurtazioni di i mezi di trasporti muderni da l'[[Auropa|Auropei]] à l'esitu di a [[Prima Guerra mundiali]], u cammeddu hà persu parti assà di u so valori, è tandu, una bedda parti di l'ecunumia beduina hè fraiata. Si tratta quì di unu di i fattori di l'abbandonu prugrissivu di u modu di vita tradiziunali beduinu. == Noti == <references/> == Articuli cunnessi == * [[Arabi]] * [[Kebsa]] * [[Storia di l'Arabia preislamica]] [[Categoria:Mondu arabu]] [[Categoria:Pupulazioni nomadi]] [[Categoria:Gruppu etnicu d'Arabia saudita]] s96rs7c3uwz0e9drg1wovcqv4k4dyo4 Categoria:Utilizatore li 14 19980 357243 2017-06-23T14:21:07Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u limburghese, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). 8baehj0404ywyhxisd6q0s6ixu3c0ac Categoria:Utilizatore be 14 19981 357257 2017-06-26T01:22:41Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u bielorusso, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). l5p9581ryv2ml98b5ck4dowqzcqvkzr Categoria:Utilizatore az 14 19983 357259 2017-06-26T05:47:05Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u azerbaigiano, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). ph416sonfwq3ymxfwtoc6rf77n6bzta Categoria:Utilizatore diq 14 19984 357260 2017-06-26T05:47:05Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u Zazaki, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). thddng3aobpbvim1fge5rmdj54fzbdt Categoria:Utilizatore fi 14 19985 357261 2017-06-26T10:03:56Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u finlandese, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). oa99c5bgr1j7z523f07q0eqrrg6xlhm Categoria:Utilizatore tly 14 19986 357266 2017-06-26T16:46:31Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u taliscio, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). i65ewbeymqubpjnaazg62561q7888dr Categoria:Utilizatore gag 14 19987 357267 2017-06-26T16:46:31Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u gagauzo, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). glcv9gkvx5g4wbhauwq3cky72k1qfyc Categoria:Utilizatore mg 14 19988 357268 2017-06-26T17:49:35Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u malgascio, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). e0hfrljcr0uip7uyds5zqz4oxjk3kow Categoria:Utilizatore or 14 19989 357269 2017-06-26T17:49:40Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u oriya, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). lq2k21waxcd8grm51y225kzaxz8ep9n Categoria:Utilizatore pi 14 19990 357270 2017-06-26T17:49:40Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u pali, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). tmkza6aaby9em3ekx6bp6jey6oiaygn Categoria:Utilizatore kn 14 19991 357271 2017-06-26T17:49:40Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u kannada, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). fh4ddwlbb7l5oyolh2hx4z23yd5jwa9 Categoria:Utilizatore nn 14 19992 357272 2017-06-26T17:50:04Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u norvegese nynorsk, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). s18n965hp2mee8l35shqrzakfx65k86 Categoria:Utilizatore nds 14 19993 357273 2017-06-26T17:50:04Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u basso tedesco, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). n76k99jc4ymsk0cwgw1jjajxfl9lf6p Categoria:Utilizatore nb 14 19994 357274 2017-06-26T17:50:16Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u norvegese bokmål, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). t8mvu8vrpyb581ox54zf9hkly5t05nk Categoria:Utilizatore ka 14 19995 357275 2017-06-26T17:50:16Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u georgiano, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). 09qr8hbvnz3601ppdkqqdo55ykd4v58 Categoria:Utilizatore egl 14 19996 357276 2017-06-26T17:50:46Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u emiliano, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). 4reyoan6pvtcxofxcde4gaat0v8az7o Categoria:Utilizatore eml 14 19997 357277 2017-06-26T17:50:46Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u Emiliano-Romagnolo, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). n8ag6isbwxxopb38u3g7fbnkf306kwq Categoria:Utilizatore lmo 14 19998 357278 2017-06-26T17:50:46Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u lombardo, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). hyw1yzzwyirl2r7r7ee3f60konmb36k Categoria:Utilizatore nap 14 19999 357279 2017-06-26T17:50:46Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u napoletano, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). pp2xl31eh5sb2ewqpfxwvkeiwora7k4 Categoria:Utilizatore pms 14 20000 357280 2017-06-26T17:50:46Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u piemontese, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). 1dp04lesddfs2hlxsixju0x4wge7cq5 Categoria:Utilizatore roa-Tara 14 20001 357281 2017-06-26T17:50:46Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u tarandíne, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). 7j6hldr940hl7opkms5bplmkr3z9gee Categoria:Utilizatore sco 14 20002 357282 2017-06-26T17:51:27Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u scozzese, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). 7847dv51nfqbe3eh175bf35r3e120jj Categoria:Utilizatore pih 14 20003 357283 2017-06-26T17:51:27Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u Norfuk / Pitkern, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). 6sso6aa7gahkpu13xspt3ywwei9j524 Categoria:Utilizatore nov 14 20004 357284 2017-06-26T17:51:27Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u novial, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). eda73v26k4tdhn6tfoimyqmrzfvk15p Tantazioni di Sant'Antonu 0 20006 364477 357336 2019-10-03T11:25:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Temptation_of_Saint_Anthony_central_panel_by_Bosch.jpeg|thumb|250px|U panneddu cintrali di u tritticu]] '''A Tantazioni di Sant'Antonu''' (o ''Tentazione di Sant'Antone'') hè un [[tritticu]] di u [[artistu pittori|pittori]] di i [[Paesi Bassi]] [[Ghjirolmu Bosch]], attualmenti espostu à u [[Museu Nacional de Arte Antiga di Lisbona]] ([[Portugallu]]). U tritticu di a Tantazioni di Sant'Antonu hè una [[pittura à oliu]] chì u so panneddu cintrali misura 131,5 x 119 cm è i panneddi laterali 131,5 x 53 cm.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> == U tema : San Antonu == Versu a fini di u [[Medievu]], quandu i guerri è i malatii facini danni trimendi, appariti u cultu floridu di i santi è di i so [[reliquia|reliquii]]. [[Sant'Antonu]], à spessu ripprisintatu com'è un vichjaconu barbutu, era particularamenti viniratu è pruteghjia da u [[focu di Sant'Antonu]]. U [[spronu di a sela|spronu]] hè un funzu parasitu di a [[sela]] (chì a so farina servi à a fabricazioni di u pani) chì pruvucheghja una cancarena dugliosa (chjamata " [[Focu di Sant'Antonu]] "), [[allucinazioni]], è ancu [[psicosa|psichosi]] chì funi intarpritati à l'ebbica com'è manifistazioni diabolichi. Sant'Antonu era dinò u santu prutittori di l'animali d'addevu è particularamenti di u porcu. In 'ssu dipintu, a parsona pò veda i rifirimenti à ''[[A Lighjenda durata]]'' di [[Ghjacumu di Voragine]] (seculu XIII) chì cuntava i tantazioni di u santu in u disertu d'[[Egittu]]. 'Ssu dipintu, in parfetta cunfurmità incù u cristianesimu, ghjoca annantu à l'alliguria riligiosa, i simbuli mistichi, è ancu esuterichi o astrulogichi di a so ebbica è annantu à l'illustrazioni di sprissioni pupulari lucali chì sò pochi capiscitoghji à i ghjorna d'oghji. == Discrizzioni == {| align=center |+ '''A Tantazioni di San Antonu''' |[[File:TemptationStAnthony-left.jpg|left|180px|Sinistra : ''The Flight and Failure of St Anthony'']] |[[File:Temptation of Saint Anthony central panel by Bosch.jpeg|left|432px|Panneddu cintrali : ''A Tantazioni di Sant'Antonu'']] |[[File:TemptationStAnthony-right.jpg|left|180px|Dritta : ''San Antonu in meditazioni'']] |} === Panneddu di manca === [[File:Hieronymus_Bosch_(Versuchung_des_Hl._Antonius).jpg|thumb|left|120px|San Antonu minatu da i diavuli (Dittagliu)]] In a parti supiriori, Sant'Antonu hè minatu da i [[diavuli]]. U sguardu si poni in terra incù una ripprisintazioni nuvedda di u Santu, assà addibulitu da a so caduta è succorsu da dui [[frati]] è un laicu chì i so tratti sò ripprisintati incù una grandi accuratezza è sariani, siont'è certi iputesi, quiddi di u pittori. A terra ind'eddu casca u Santu hè un locu cupartu à custruzzioni strani è pupulatu à abitanti inimaginevuli. [[File:Bosch_-_Temptation_of_Saint_Anthony.jpg|thumb|right|150px|Dittagliu]] U mali ci hè dignalocu. L'omu-casa evucheghja un [[burdeddu]] è ancu prubabilamenti a [[sudomia]]. L'architittura animali griddu-pesciu divurendu un antru pesciu incarna un mondu in cunflittu tutali è pirmanenti capaci di caghjunà i dignitarii ecclesiastichi dinò mustruosi. Ancu i loca in apparenza calmi, u mari, a spiaghja, è i paisaghji piaghjinchi sò spiritati di prisenzi inchitanti, discreti par certi (u naufraghju) più evidenti par d'altri com'è u ghjigantescu corpu fertu di l'omu-casa. Sottu à u liveddu di a terra, u righjistru infiriori di l'acqua ghjilata dà annantu à un'apartura chì pari cumunicà incù un spaziu infernali. === Panneddu cintrali : ''A Tantazioni di Sant'Antonu'' === U Santu si trova guasgi à u centru giumetricu di u dipintu : puntu di cunvirghjenza o di ripulsioni di parechji gruppi di curteghji di criaturi mustrusosi. Discreta è ancu piatta in un'architittura in ruvini, ci hè ancu una doppia ripprisintazioni di Ghjesù, chì indicheghja u veru stradeddu in un mondu cunfusu. I piani supiriori sò custituiti, à manca, da a pittura di un paesi in focu, mentri chì à dritta, dui [[navi]] alati pupuleghjani in modu eleganti u ghjornu splindenti. U Santu hè achjirchjatu ma fighjula u spittatori. Ùn vedi micca, ùn voli micca veda l'essari impussibuli chì u sfidani ; di sicuru a so mani indicheghja a doppia prisenza di [[Ghjesù Cristu]], imaghjina di a fedi autentica. A tola daretu u santu pari essa un [[locu di cultu]]. Una prucissioni di mostri si dirighji versu u santu. U prima gruppu hè custituitu da dui musicanti quandu u sicondu inveci ripprisenta una parudia di ghjustizia incù a rota maiò di u balivu esibendu u membru mozzu di un cundannatu. Sopra à u paesi in focu, arrubani i criaturi maligni. Più in ghjò, si vedini un ponti, una vadina, una donna lavendu i panni. U mali chì invadisci tuttu ùn risparmia mancu l'edifiziu spiritatu chì aggronda u Cristu è a so effigia. A parti supiriori di u munimentu hè pupulata di essari malefichi. A torra di a Fedi antica stà accantu à u palazzu di u Piccatu. Annantu à a torra, l'imaghjini di [[idulatria]] cunfinani incù quiddi di a leghji di Diu è di a [[terra prumissa]] ind'eddi scolani u [[latti]] è u [[meli]], simbulizata da una gaspa d'uva giganti. == Noti == <references/> == Articuli cunnessi == * [[A Tantazioni di Sant'Antonu]] * [[Lista di l'opari di Ghjirolmu Bosch]] [[Categoria:Dipintu di Ghjirolmu Bosch]] c7o65elcjwc2i51fy3zka12yumrv89f Gigliu di mare 0 20007 373881 357367 2021-06-02T10:46:27Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U gigliu di mare'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Pacratium_maritimum_Paestum.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Pancratium maritimum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Lamiales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Amaryllidaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Pancratium]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binominale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Pancratium maritimum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Pancratium_maritimum_Corsica_2008.jpg|250px|U gigliu di mare]] |----- |} U '''Gigliu di mare''' (o ''gigliu di mari'') (''Pancratium maritimum'') hè una pianta vivace bulbosa di a famiglia di l'Amarillidacee (o di e Liliacee sient'è a classifica classica).<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> == Descrizzione == L'infiuriscenza, cumposta da una piccula dicina di fiori riuniti in ombelle, hè purtata da un picciolu di una trentina di centimi emergendu di un grossu bulbu sutterratu in u rena. E casce, larghe da 8 à 20 mm, sò in ''strisce torte in spirale''. I fiori, frà i quali u so [[periantu]] ponu varcà una dicina di centimi, anu un'odore aggradevule. A curolla hè divisa in dodici denti, dui denti intieri chì siparanu duie stamigne. A fiuritura si stende da [[lugliu]] à [[sittembre]]. A pianta hà a particularità di pudè sutterrà si più fondu cù u fine di evità u so scalzamentu, o ancu di allungà u so picciolu s'ella hè troppa cuperta di rena. == Aria di ripartizione == Omu trova u gigliu di mare annantu à u litturale mediterraniu, è ancu annantu à u litturale atlanticu. Hè arradicata in a rena marittima, à e spiaghje à e dune litturale. A spezia, per via di a sparizione di u so ambiente tradiziunale (e dune), face l'ogettu di una prutezzione in certe rigione. <gallery> Image:Pancratium_maritimum_La_Marana_Corse.JPG|200px|I frutti Image:Pancratium maritimum4.jpg| 200px|I fiori Image:Pancratium_maritimum_sand.jpg|200px|Un toppu di gigliu di mare Image:Pancratium_maritimum_sardinia.JPG|200px|Parechji gigli di mare </gallery> == Usi == U gigliu di mare hè imprudata cum'è fungicide esternu. U bulbu è e casce cuntenenu una quarantina di alcaloidi chì anu un'attività purgativa, insetticide è fungicide<ref>Berkova,Luba Evstatievaa & Simeon Popov (2003).</ref> ==Lessicu== U gigliu di mare hè ancu chjamatu ''lice di mare'' o ''pancraziu''.<ref>''A flora di Balagna'', ricacciatu di lugliu 2017.</ref> ==Citazione== U gigliu di mare hè citatu da [[Antone Bonifaziu]] in [[L’angunia di un paisolu corsu]]: "bianca cum'è un gigliu". == Note == <references/> ==Riferimenti== * [http://www.znaturforsch.com/ac/v59c/s59c0065.pdf Strahil Berkova,Luba Evstatievaa & Simeon Popov(2003) ''L'alcaloidi in u Pancratium maritimum di Bulgaria'' - Alkaloids in Bulgarian Pancratium maritimum] (in inglese) ==Ligami== * [https://floredebalagne.jimdo.com/blanches/ A flora di Balagna] ==Da vede dinù== * a [[cipolla canina]] c0slxtglzc8g1csgr3740j6169596uj Gigliu di mari 0 20008 357360 2017-07-10T17:48:35Z 86.219.203.30 Reindirizzamentu à [[Gigliu di mare]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Gigliu di mare]] jhl0pjfwqt3c4j3ol12zs8ld0hlsi55 Lice di mare 0 20009 357361 2017-07-10T17:49:09Z 86.219.203.30 Reindirizzamentu à [[Gigliu di mare]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Gigliu di mare]] jhl0pjfwqt3c4j3ol12zs8ld0hlsi55 Bevincu 0 20010 357389 2017-07-12T10:19:17Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Bevincu]] à [[Bivincu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Bivincu]] jci09an5ck3lj5jsrqudurxirl45csq Anna Netrebko 0 20011 374732 366018 2021-08-02T19:08:37Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Anna Netrebko - Romy 2013 b.jpg|thumbnail|right|250px|Anna Netrebko]] '''Anna Netrebko''' (nata u [[18 di settembre]] [[1971]]) hè una cantante russia. == Albumi == * Opera Arias (2003) * Sempre Libera (2004) * Violetta – Arien und Duette aus La traviata (2005) * La Traviata (2005) * Das Mozart Album (2006) * The Russian Album (2006) * Betrothal in a Monastery (2006) * Duets (2007) * Gold (2007) * Souvenirs (2008) * La bohème (2008) * Bel canto spectacular (2008) * I Capuleti e i Montecchi: tragedia lirica in two acts (2009) * In the Still of Night (2010) * Live at the Metropolitan Opera (2011) * Stabat Mater: a Tribute to Pergolesi (2011) * The opera 2011 album (2011) * Ruslan and Lyudmila (2012) == Ligami == * [http://annanetrebko.com/ Situ officiale] [[Categoria:Musicante|Netrebko]] [[Categoria:Russia]] [[Categoria:Biugrafia]] hs43ulajzl1g6ms00f2k9h1prej7ifg Pendulum 0 20012 357433 357430 2017-07-18T14:48:11Z Franjklogos 2883 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} I '''Pendulum''' hè un gruppu di rock Australianu natu in 2002 à Perth, [[Australia]]. ofrbof2em0megkam2g6n6p6whnl2uvq Dubstar 0 20013 369571 357432 2020-12-04T17:12:27Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Dubstar''' hè un gruppu musicale [[pop]] eletronica inglese, nata in u 1992 in [[Newcastle upon Tyne]] è ativa finu in l'annu 2000. U gruppu era furmatu à u principiu da ''Steve Hillier'' e ''Chris Wilkie''; in u 1980 si aghjunghje a cantatice Sarah Blackwood. == Albumi == *1995 - ''Disgraceful'' *1997 - ''Goodbye'' *2000 - ''Make It Better'' *2004 - ''Stars: The Best of Dubstar'' (racolta) b5emel9f4irrjtyjagrakrvms9fjxqp A volpe è l'uva 0 20014 364312 357476 2019-10-03T11:22:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:The_Fox_and_the_Grapes_-_Project_Gutenberg_etext_19994.jpg|thumb|250px|A volpe è l'uva]] '''A volpe è l'uva''' (o ''A volpi è l'uva'') hè una fola chì face parte di e [[Favule d'Esopu]]. Hè una di e più celebre frà quelle chì sò attribuite à Esopu. == A fola originale d'Esopu== [[File:Chauveau_-_Fables_de_La_Fontaine_-_03-11.png|thumb|250px|l'illustration di a fola da François Chauveau in u prima vulume di e favule di La Fontaine, publicatu in u 1668]] Una volpe famita, videndu e gaspe d'uva impiccate à una pergula, volse chjappà le. Ma ùn pudendu ghjunghje ci, si n'alluntanò dicendu à ella stessa : " Sò acerbe. " Di listessa manera certi omini, ùn pudendu riesce in i so affari, per via di a so incapacità, ne accusanu e circustanze. ===In grecu=== « Ἀλώπηξ λιμώττουσα, ὡς ἐθεάσατο ἀπό τινος ἀναδενδράδος βότρυας κρεμαμένους, ἠβουλήθη αὐτῶν περιγενέσθαι καὶ οὐκ ἠδύνατο. Ἀπαλλαττομένη δὲ πρὸς ἑαυτὴν εἶπεν· «Ὄμφακές εἰσιν.» Oὕτω καὶ τῶν ἀνθρώπων ἔνιοι τῶν πραγμάτων ἐφικέσθαι μὴ δυνάμενοι δι' ἀσθένειαν τοὺς καιροὺς αἰτιῶνται. » ==Altre versione== Eccu dinù parechje altre versione, ispirate direttamente da a fola d'Esopu: === A versione di Fedru === Eccu dinù a versione in latinu di [[Fedru]]: :Fame coacta vulpes alta in vinea :uvam adpetebat, summis saliens viribus. :Quam tangere ut non potuit, discedens ait: :"Nondum matura est; nolo acerbam sumere." :Qui, facere quae non possunt, verbis elevant, :adscribere hoc debebunt exemplum sibi. === A versione di La Fontaine === [[File:Fox_and_grapes_jugiez.jpg|thumb|250px|A volpe è l'uva: medaglione di legnu in u Museu d'Arte di Filadelfia, da Martin Jugiez c.1765-75]] Eccu dinù a versione di [[Ghjuvanni di La Fontaine]], chì face parte di e so ''Favule'': :Una certa Volpe Guascone, altri dicenu Nurmana, :Murendu guasi di fame, visse in altu di una pergula :A bell'uva matura apparintamente, :È cuperta à una pelle virmiglia. :U galante ne ebbe vulintere fattu un pastu ; :Ma cum'è ella ùn a pudia chjappà : :" Hè troppa verde, disse, è bona per i villani. " :Ùn fece po micca megliu ch'è di piegne si ne ? ==Paremiologia== In parechje culture, a fola orginale d'Esopu hè diventatu un pruverbiu. ===In corsu=== Hè mintuvatu u pruverbiu corsu<ref>U Muntese, 1984, p. 1554.</ref>, chì hà listessu sensu ch'è a fola originale, ma si tratta quì di una [[mela]] invece d'uva: : ''Tantu era agra, disse a volpe, quand'ella ùn pobbe piglià a mela''. ===In talianu=== Ci hè ancu u pruverbiu in talianu chì si riferisce à a fola originale:<ref>Papi, ricacciatu di lugliu 2017.</ref> : ''La volpe dice che l’uva è agresta.'' == Note == <references/> ==Bibliugrafia== * Petru Ciavatti (dir. redazzione) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana * [http://ernestpapi.free.fr/ Arnestu Papi, Pruverbii, Detti è Sprissioni di Corsica è d'altrò] ==Da vede dinù== * [[Favule d'Esopu]] * [[Esopu]] [[Categoria:Favule d'Esopu]] rhngkk1uvxn7ez7w2ppuf04d83j6qyu A volpi è l'uva 0 20015 357446 2017-07-20T11:27:15Z 92.150.7.188 Reindirizzamentu à [[A volpe è l'uva]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[A volpe è l'uva]] os8hrghvp6w0y6oj5i2vbtdyjo4c46b A vulpi è l'uva 0 20016 357447 2017-07-20T11:27:31Z 92.150.7.188 Reindirizzamentu à [[A volpe è l'uva]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[A volpe è l'uva]] os8hrghvp6w0y6oj5i2vbtdyjo4c46b Antônio Fagundes 0 20019 375637 374742 2021-08-18T15:53:07Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Antônio Fagundes.jpg|thumb|Antônio Fagundes]] '''Antônio da Silva Fagundes Filho''' ([[Rio de Janeiro]], [[18 d'aprile]] [[1949]]) hè un [[cinemà|attore]] [[Brasile|brasilianu]]. == Biugrafia == == Ligami == * {{en}} [http://www.imdb.com/name/nm0265155/ IMDB] [[Categoria:Attore|Fagundes, Antônio]] [[Categoria:Brasilianu|Fagundes, Antônio]] [[Categoria:Biugrafia]] r06p3lxpzy0ms91k3t4zpn2g74uhcss Débora Bloch 0 20020 376236 357483 2021-08-22T16:11:30Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Débora Bloch 02, cropped.jpg|thumb|right|Débora Bloch]] '''Débora Bloch''' ([[Belo Horizonte]], [[29 di maghju]] [[1963]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Brasile|brasiliana]]. == Biugrafia == == Ligami == * {{en}} [http://www.imdb.com/name/nm0088614/ IMDB] [[Categoria:Attrice|Bloch, Débora]] [[Categoria:Brasiliana|Bloch, Débora]] [[Categoria:Biugrafia]] erk1s5wminyw40gu5s9zkj2tqs7cmn9 Capu Biancu (pieve) 0 20021 357486 2017-07-23T13:23:20Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Capu Biancu (pieve)]] à [[Capibiancu (pieve)]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Capibiancu (pieve)]] i667hqk4iecmwamn6bel3ay1x3zcoj0 Iosif Stalin 0 20022 378668 378228 2022-02-24T09:40:15Z АнИгМа 19185 File wikitext text/x-wiki [[File:Joseph Stalin at the Tehran conference on 1943.jpg|thumb|200px|Iosif Stalin (1943)]] '''Iosif Stalin''' (18 [[Dicembre]] [[1879]], [[Mosca (cità)|Mosca]] – 5 [[Marzu]] [[1953]], [[Gori (Georgia)|Gori]]) hè statu un [[pulitica|puliticante]] [[Russia|russiu]] è una persunalità [[storia|storica]] di e più impurtante d'[[Europa]]. [[categoria:Puliticante|Stalin]] [[categoria:Russiu|Stalin]] [[categoria:Biugrafia]] e1fgjimxygqfz4rl9wmp49jxg1rtz33 Categoria:Cumuna di Francia 14 20028 357516 2017-08-06T11:28:55Z Culex 7926 nouvelle catégorie wikitext text/x-wiki [[Categoria:Francia]] owe7o37l84e455eioficm0kamwtmubl Marina Tchebourkina 0 20031 358836 357558 2018-03-04T16:20:03Z Apdency 13604 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Marina Tchebourkina,.jpg]] → [[File:Marina Tchebourkina.jpg]] #3 - redundant punctuation wikitext text/x-wiki [[File:Marina Tchebourkina.jpg|thumbnail|right|250px|Marina Tchebourkina, castellu di Versaglia (2010)]] '''Marina Tchebourkina''' (nata u [[6 di marzu]] di u [[1965]]) hè una organista è musicoluga francese è russia. == Ligami == * [http://Marina-Tchebourkina.com/ Situ officiale] * CD ([[Natives Éditions]]): [https://play.google.com/store/music/artist/Marina_Tchebourkina?id=A56sdfjiulq4horxmbbu6jj7ogm Google], [https://itunes.apple.com/artist/marina-tchebourkina/id286296057?v0=9989&ign-mpt=uo%3D1 iTunes], [https://play.spotify.com/artist/2lCrpetBg42m4rILG0m0j8?play=true&utm_source=open.spotify.com&utm_medium=open Spotify], [http://www.deezer.com/fr/artist/2079891 Deezer], [http://www.qobuz.com/fr-fr/search?s=rdc&q=Tchebourkina&i=boutique Qobuz] * [http://univ-paris1.academia.edu/MarinaTchebourkina Academia.edu] * [https://www.linkedin.com/in/marinatchebourkina/ Linkedin] * [https://www.facebook.com/MarinaTchebourkinaOrgue/ Facebook] == YouTube == * [https://www.youtube.com/watch?v=3Qr5aGskxI8 Marina Tchebourkina, castellu di Versaglia] * [https://www.youtube.com/playlist?list=PLWqHCad3BNwdjhTV9En7SxlEgInNorocN&app=desktop [[Youri Boutsko]], ''Second Great Organ notebook'' (2010), dedicatu à M. Tchebourkina] - World Premiere, da Marina Tchebourkina * [https://www.youtube.com/watch?v=eIeKRC1FThc Claude Balbastre, ''Concerto''] - World Premiere, da Marina Tchebourkina q66q2d8ijn2my5dqd8cxzdvi2xll349 Emily Blunt 0 20035 376237 358916 2021-08-22T16:13:15Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:Emily Blunt avp 2014 (headshot).jpg|thumb|200px|Emily Blunt in [[2014]]]] '''Emily Olivia Leah Blunt''' (nata u [[23 di ferraghju]] [[1983]]) hè un [[Cinemà|attrice]] [[Regnu Unitu|britannica]]-[[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attrice|Blunt, Emily]] [[Categoria:Britannica|Blunt, Emily]] [[Categoria:Americanu|Blunt, Emily]] [[Categoria:Biugrafia]] 1g0icklf5ahajlp9u8jezzhftzf1uys Vezzani 0 20038 357578 2017-08-23T17:08:18Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Vezzani]] à [[Vizzani]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Vizzani]] ecgfsyyyox7k1ywug1f64fzkd925na4 Template:Pruvincia di Bunifaziu 10 20039 373558 357589 2021-06-02T05:01:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Navbox generic | name = Pruvincia di Bunifaziu | state = collapsed | title = Pruvincia di Bunifaziu (BU) | image = [[File:Blason_ville_fr_Bonifacio_(Corse_du_Sud).svg|60px]] | above = | groupstyle = text-align:right; | liststyle = text-align:left; | group1 = [[Avretu]] | list1 = [[Caldareddu]] • [[Fìgari]] • [[A Munacìa d'Avretu]] • [[Sotta]] | group2 = [[Bunifaziu (pieve)|Bunifaziu]] | list2 = '''[[Bunifaziu]]''' | group3 = [[Portivechju (pieve)|Portivechju]] | list3 = [[Conca‎]] • [[I Licci]] • '''[[Portivechju]]''' • [[Santa Lucìa di Portivechju]] • [[Sari di Portivechju]] | below = }}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> sr5v78756boqu14wcb96srw4hsvcbje Sari è Sulinzara 0 20040 357591 2017-08-24T17:58:00Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Sari è Sulinzara]] à [[Sari di Portivechju]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sari di Portivechju]] 3jsohzwim3evyqbvmflhebdok57f1ib L'Estrazioni di a petra di tuntia 0 20041 357638 357637 2017-09-03T15:41:32Z 90.8.110.85 /* Discrizzioni è analisa di l'opara */ wikitext text/x-wiki [[File:Extraction_of_the_Stone_Hieronymus_Bosch.jpg|thumb|250px|L'Estrazioni di a petra di tuntia]] '''L'Estrazioni di a petra di tuntia''' (o ''Estrazzione di a petra di tuntia''), hè un dipintu di u [[Artistu pittori|pittori]] [[Paesi Bassi bourguignons|ulandesu]] [[Ghjirolmu Bosch]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> Oliu annantu à panneddu di 48 x 35 cm, hè statu rializatu versu 1494 o ancu più tardi. U dipintu hè attualmenti espostu à u [[museiu di u Prado]] in [[Madridi]]. U dipintu illustra un'estrazioni di a petra di tuntia, di a testa di un pazienti, rializata par mezu di una [[trapanazioni]] da un omu purtendu un imbutu ribuccatu annantu à a so testa. In 'ssu dipintu, Bosch hà rimpiazzatu a " petra " chì hè tradiziunalamenti l'ughjettu di l'estrazioni da un bulbu di fiori. Un'antru fiori hè postu annantu à a tola. Par via di 'ssu dipintu, Ghjirolmu Bosch beffa l'ignuranza è l'ingannu fattu à u malatu. Uppunendu u bè è u mali, u nucenti di pettu à l'omu disunestu, a scena di genaru piglia cusì una cunnutazioni murali. == Cuntestu == === Storia di l'opara === A data asatta di a rialisazioni di 'ssu dipintu hè scunnisciuta. U ducumentu chì l'accumpagna in u [[museiu di u Prado]] indicheghja ch'eddu saria statu pintu trà 1475 è 1480. S'è 'ssa data hè virificata s'agisciaria tandu di un'opara di ghjuvantù di Ghjirolmu Bosch, chì a so nascita hè situata versu 1450. L'analisi dendrucronulogichi ricenti ani eppuri stimati ch'eddu ùn era micca pussutu essa statu pintu nanzi à 1494. In u 1526, u dipintu si trova in l'invintariu di a cullizzioni di [[Filippu di Burgogna (vescu d'Utrecht)|Filippu di Burgogna]] (1464-1524), [[vescu d'Utrecht]], mortu dui anni innanzi. U dipintu hè minziunatu in 1745 in a casa di campagna di u duca d'Arco, prima di ghjentra in a cullizzioni reali spagnola sottu à [[Filippu II di Spagna|Filippu II]]. U tema di a tuntia apparisci in a litteratura di l'ebbica, com'è ind'è u strasburghesu [[Bastianu Brant]] (1457-1521) chìpublicheghja in 1494 à [[Bale]], un puema satiricu intitulatu ''[[A Navata di i pazzi]]''. Ghjirolmu Bosch sarà assà intarissatu da a littura di u ''[[Lodu di a Tuntia]]'' di [[Erasmu]] scrittu in latinu in u 1509, di rara viulenza contru à i praputenti di i so tempi. L'attribuzioni di 'ssa opara à Bosch hà inghjinaratu un dibattitu. Fundatu in u 2010, u [[Bosch Research and Cunsirvazioni Project]] (BRCP), un gruppu internaziunali di spicialisti, cunsidareghja cusì ch' è ''L'estrazioni di a petra di tuntia'' ùn hè micca di a mani di u maestru. In riazzioni à 'ssa disattribuzioni, u Prado hà dicisu di ùn pristà più nè 'ssu dipintu nè a so ''[[A Tantazioni di Sant'Antonu (Bosch, Madrid)|Tantazioni di Sant'Antonu]]'' (un'antra opara cunsidarata com'è non-autografa da u BRCP) à l'espusizioni urganizata à [[Bois-le-Duc]] in 2016<ref>Bénédicte Bonnet Saint-Georges, " [http://www.latribunedelart.com/jerome-bosch-attributions-et-desattributions Ghjirolmu Bosch : attribuzioni è disattributioni] ", ''[[A Tribuna di l'arti]]'', 17 di frivaghju 2016.</ref>. === L'estrazioni di a petra di tuntia === L'estrazioni di a petra di tuntia ùn hè micca un attu specificu di a Fiandra. Hè cunnisciuta dapoi a fini di l'[[Antichità]], grazia à a spirienza di u medicu grecu [[Claudiu Galien]] (129-199) chì dicia chì l'apartura di a chjeccula ùn divia micca ubligatoriamenti avè a morti par cunsiquenza. L'idea si diffusi affirmendu ch'è " a gattiva petra di l'altu mali " pudia essa estratta clinicamenti. Da u 900, u medicu persicu [[Rhazès]] dinonciò 'ssa manera di agiscia : " Certi curadori pratendini di variscia l'altu mali è facini un'apartura à forma di croci annantu à a parti daretu di a chjeccula è facini creda à l'estrazioni di calcosa, ch'eddi teniani in a so mani innanzi...! " Sin'à u mezu di u seculu XVIII, di i " zuccadori di petra ", fendu parti di i barbieri è chì si faciani passà par prufissiunali spirimintati, cuntinueghjani à asercità. Parcurriani i paesi è par mezu di ciarlatanisimu, magia nera è forti sughjirimenti vincini mori dinari ind'è i superstiziosi, ma dinò grazia à a paura di i malati. == Discrizzioni è analisa di l'opara == " ''Meester snijt die keye ras. Mijne name is lubbert das'' ". Eccu u testu fiammingu scrittu in [[scrittura gotica|carattari gotichi]] sopra è sottu à u ''[[tondo]]'' chì ripprisenta un sughjettu pupulari. 'Ssu disticu hè accuratamenti scrittu in lettari gotichi. U so sensu, eppuri, ùn hè micca evidenti. A parsona u pudaria traducia littiralamenti incù "Maestru, taglia prestu 'ssa petra, u me nomu hè Lubbert Das". A siconda linia ùn poni micca prublema di compréhension, ma a prima pudaria essa un'allusioni à un dettu fiammingu (" ''Hij heeft een kei in zijn hoofd''. "<ref>Citatu da Rugeru H. Marijnissen.</ref> Littiralamenti " Hà una petra in a testa "). A petra in a testa hà quì u sensu di u ragnu in u sulaghju par disignà a tuntia. Mentri chì " ''lemand van di kei snijden'' " voli dì " prisirvà à calchissia in u futuru di tuntii novi ". Forsi Bosch hà vulsutu illustrà l'unu o l'altru dettu littaralamenti ? Difatti, si pò trattà di a pazzia. Ma qualessu ghjè u più pazzu ? U pazienti cridanciu, u parsunaghju incù u so umbutu, a donna incù u libru in capu, u frati ? [[File:Hieronymus Bosch-Removing the Rocks from the Head-Detail.jpg|thumb|left|180px|''A Cura di a tuntia'' (dittagliu)]] Si vedi ch'è u burghesu curpacciutu s'hè lasciatu cunvincia da a sora è u frati di fà cunfidenza à u zuccadori. U " pazienti " hè liatu à u futogliu annantu à qualessu eddu posa. Hà ciacciatu i so vistiti di sopra ma hà tinutu vicinu ad eddu a so borsa - o " tazzina " - è a so [[daga]]. 'Ssa borsa hè di tipu anzianu ma faci pinsà à un omu chì i so mezi finanziarii bastani par azzizzà l'invidia di i ciarlattani. A ripprisintazioni di u frati com'è alcolicu è di a sora com'è ignuranti rinvia à l'[[anticlericalisimu]] di Bosch, influinzatu da i currenti riligiosi prerifurmisti chì si sviluppani à l'ebbica in Flandra, com'è a ''[[devotio moderna]]'', chì difendiani a cumunioni diretta incù Diu senza l'intarventu di a Ghjesgia, in risposta à a cundutta amurali di certi ecclesiastichi. U tema di a cumplicità trà a Ghjesgia è i cirlattani chì arrubani u populu apparisci dinò in ''[[U Scamuttadori]]'', in u quali un frati [[duminicanu]] arruba a borsa di un spittatori, in u mentri chì a so attinzioni hè attratta da un scamuttadori. A scena si svogli fora annantu à un picculu prumuntoriu situatu davanti un paisaghju di pianura. I paesi incù a so ghjesgia si staccani annantu à i cuddini azurati. 'Ssa manera di ripprisintà u paisaghju incù un orizonti altu pudaria essa impristata à i sceni di fieri chì i so dicori duviani lugicamenti prisintà un orizonti altu cusì. Uni pochi di tratti lighjeri mettini quì o quà un accentu più luminosu annantu à l'ali di un mulinu, un patibulu, uni pochi di fusti d' arburi, animali... U chirurgu è i dui cumparsi ani u visu smilzu, pocu culuratu, u nasu fini è i labbri strinti. U pazienti inveci hè tondu, i so tratti sò rozi, u nasu hè tondu è cortu, stà à bocca aparta, fighjulendu u spittatori. == Noti == <references/> == Articuli cunnessi == * [[Lista di l'opari di Ghjirolmu Bosch]] [[Categoria:Dipintu di Ghjirolmu Bosch]] [[Categoria:Opara cunsirvata à u museiu di u Prado]] gt54014hlj9yb1ifwigw34vkqxwulho U Poghju è Mezzana 0 20046 357642 2017-09-03T21:49:45Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[U Poghju è Mezzana]] à [[U Poghju di Tavagna]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Poghju di Tavagna]] hddv0j60jmm6d8bbsjtw613nva1v2n4 Ununhexiu 0 20048 357652 2017-09-09T00:45:45Z Urhixidur 11938 Urhixidur hà spustatu a pagina [[Ununhexiu]] à [[Livermoriu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Livermoriu]] 0uhh9rl9g5y57euufk2h7bae90w7gcj Ununoctiu 0 20049 357654 2017-09-09T00:46:35Z Urhixidur 11938 Urhixidur hà spustatu a pagina [[Ununoctiu]] à [[Oganessiu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Oganessiu]] hjv1ukw56f4jviarhh0di5p4e4orkmc Ununpentiu 0 20050 357656 2017-09-09T00:48:20Z Urhixidur 11938 Urhixidur hà spustatu a pagina [[Ununpentiu]] à [[Moscoviu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Moscoviu]] nv2srcyhjq2yombft4ft5w8y5eg8blj Ununseptiu 0 20051 357658 2017-09-09T00:49:06Z Urhixidur 11938 Urhixidur hà spustatu a pagina [[Ununseptiu]] à [[Tennessiu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Tennessiu]] o0gfipj5grd7064od4yxaxq7evzadb7 Ununtriu 0 20052 357660 2017-09-09T00:50:12Z Urhixidur 11938 Urhixidur hà spustatu a pagina [[Ununtriu]] à [[Nihoniu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Nihoniu]] 3daeil7pzzllh1dqdm8i9ugl6b4p6ft Big Boy Restaurants 0 20053 374801 357664 2021-08-05T15:09:52Z Fausta Samaritani 15085 link wikitext text/x-wiki '''Boy Big and Bob''' hè statu fundatu in u 1936 da Bob Wian in [[Glendale]], [[California]]. Marriott hà compru l'impresa in u 1967. A sede di a Big War di Big Boy in [[Michigan]] hè a sede di a sucietà. A cumpagnia hà più di 455 Boy Big risturanti in i [[Stati Uniti]] è u [[Giappone]]. == Ligami == * [http://www.bigboy.com/index.asp Boy Big Restaurants], u situ ufficiale * [http://www.bobs.net/ Boy Big and Bob Inn, Burbank, California], hè u locu di Boy Big Restaurants. Hè includendu l'infurmazione storica. [[Category: Fast food Restaurants]] i0acrjjo7fe30c6k4zdpseq7uy1sliz Offiziu di San Ghjorghju 0 20056 361602 357706 2019-01-30T16:45:11Z Aristeas 14795 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:DSCF8103.JPG]] → [[File:Genova - Palazzo San Giorgio DSCF8103.jpg]] [[c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningless or ambiguous name) wikitext text/x-wiki [[Image:Palazzo San Giorgio S.jpg|thumb| upright 2|Facciata adurnata di u Palazzu San Ghjorghju]] L' '''Offiziu di San Ghjorghju''' (in [[talianu]] ''Banco'' o ''Ufficio di San Giorgio'', u nome officiale essendu ''Casa delle Compere di San Giorgio'') hè un' [[istituzione finanziaria]] di l'anziana [[Ripublica di Genuva]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Hè una di e prime [[banca|banche]] d'[[Europa]], è ancu di u mondu. Fubbe fundatu in u [[1407]], quandu [[Genuva]] era una di e più impurtante [[Ripublica marittima|Ripubliche marittime]]. A banca firmò in attività bellu dopu u bassu [[Medievu]]. L'anzianu sediu suciale era situatu in u [[Palazzu San Ghjorghju (Genuva)| Palazzu San Ghjorghju]]. 'Ssu bastimentu storicu fubbe custruitu à u XIVu seculu annantu à l'ordine di u [[doge di Genuva]], [[Simone Boccanegra]]. Hè diventatu oghje u scagnu di l'auturità portuarie di [[Genuva]]. Situatu à prussimità di a centru di a cità, di u vechju portu è di l'Acquariu, apre ogni tantu e so porte à u publicu è accoglie e mostre annantu à a storia di a cità. ==Organisazione== [[File:Genova - Palazzo San Giorgio DSCF8103.jpg|thumb|250px|Palazzu di San Ghjorghju, dittagliu]] Une belle poche di famiglie genuvese fubbenu implicate in u stabilimentu è u guvernu di a banca, in particulare a Casa di [[Grimaldi]]. A banca fubbe regita da quattru [[Cunsulatu (Anzianu Rigimu)| cònsuli]] chì amministravanu e so finanze è dirighjianu i so invistimenti dirighjiti<ref>Gevurtz </ref>. Di u fattu chì l'oligarchi annantu à a Ripublica avianu generalmente a manupresa annantu à a pulitica bancaria, hè à spessu difficile di diterminà e limite di l'influenza di a banca annantu à u guvernu<ref>Kirk, pp. 50-51.</ref>. ==Operazione== [[File:Italy-Genoa-palace-S-George.jpg|thumb|left|200px|Fotografia antica di u Palazzu San Ghjorghju]] Numerosi territorii genuvesi d'oltrimare fubbenu dirittamente o indirittamente regiti da a banca. In u [[1453]], a Ripublica rimisse a gistione di a [[Corsica]], di i territorii di [[Crimea]] ([[Gazaria]]), è di uni belli pochi d'altri pussidimenti à i persunali di a banca. Eppuru, in u corsu di u XVu seculu, a Ripublica ripigliò gradualmente u cuntrollu di parte assai di i so territorii ceduti à l'Offiziu di Santu Ghjorghju<ref>Kirk, p. 48</ref>. A [[penisula di Taman]] firmò sottu à u cuntrollu di a famiglia di i [[De Ghisolfi]], ma i so principi duvettenu tandu rimette si ne à a banca. L'Offiziu di Santu Ghjorghju pristò e somme d'argentu cunsiderevule à numerosi dirighjenti europei mentre i XVu è XVIu seculi, vincendu un'influenza criscente. I [[rè cattolichi]] avianu i conti aperti in a banca, cum'è [[Cristofaru Colomb]]. [[Carlu Quint]] ancu ellu era assai indibitatu à l'incontru di a banca mentre a maiò parte di u so regnu. [[Niccolò Machjavellu]] pretendì chì a banca cunsirvava sola in Genuva e "virtù antiche è degne di venerazione" è chì, s'ella era maestra di tuttu u Statu, ùn mancheria di fà di Genuva una " ripublica più ramintevule ch'è quella di Venezia<ref>Machjavellu, p. 420.</ref> ". À u XVIIu seculu, a banca s'implicò assai in u cummerciu marittimu, è, mentre un certu tempu, fece cuncurrenza à imprese tale a Cumpagna olandese di l'Indie orientale è a Cumpagnia inglese di l'Indie orientale. == Note == <references/> ==Bibliugrafia== * [http://law.bepress.com/cgi/viewcontent.cgi?articulu=1762&context=expresso Franklin A. Gevurtz, ''The Historical and Political Origins of the Corporate Board of Directors''], The Berkeley Electronic Press (2004). * Thomas A. Kirk, ''Genoa and the Sea: Policy and Power in Year Early Modern Maritime Republic, 1559-1684''(Studii in scenze storica è pulitica di l'università Johns Hopkins), Johns Hopkins Univ. Press (2005). * Emily. Tai, " Restitution and the Definition of a Pirate: The Cantera of Sologrus di Nigro", in ''Mediterranean Historical Review'', Vulumu 19, Numeru 2 (di dicembre 2004), ed. Routledge. * Niccolò Machjavellu, ''Istorie fiorentine'' (''Storia di Firenza''), 8 libri (1521-1525). [[Categoria:Banca avendu u so sediu in Italia]] [[Categoria:Storia di a finanza]] [[Categoria:Storia ecunomica di l'Italia]] [[Categoria:Genuva]] ca8rukrt1b2dgtow7u9fw65yviave2u Siciliani (populu) 0 20061 357715 2017-09-21T13:46:47Z Pro Regnum Siciliæ 12454 Pagina nova: I '''siciliani''' sò u [[populu]] chi campa inde l'isula di [[Sicilia]], [[regione]] [[Italia|taliana]] à statutu speciale, a soia denuminazione esatta essendu "Regione Siciliana".... wikitext text/x-wiki I '''siciliani''' sò u [[populu]] chi campa inde l'isula di [[Sicilia]], [[regione]] [[Italia|taliana]] à statutu speciale, a soia denuminazione esatta essendu "Regione Siciliana". [[categoria:Sicilia]] b0wywds1jinhlwz7me3exs43jjyvs8i Anton Petru Filippini 0 20062 357743 357742 2017-09-27T18:49:52Z 92.158.192.47 /* Arte */ wikitext text/x-wiki [[File:Vescovato_village.jpg|thumb|250px|Viscuvatu, u paese nativu di Anton Petru Filippini]] '''Anton Petru Filippini''' hè un [[arcidiacunu]], storicu è cronistu corsu di i so tempi, natu in u [[1529]] in [[U Viscuvatu]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> A so ''Istoria di Corsica'' cuncerna u periodu da u 1559 à u 1594. Cumprende una di l'epiche e più interessante di a [[storia di a Corsica]], quella di a guerra di [[Sampieru Corsu|Sampieru]]. Hè una di e rare fonte di a storia corsa di u so tempu. == Biugrafia == Anton Petru Filippini hè natu in u 1529 in [[U Viscuvatu]], paese chì face parte di a [[diocese di Mariana]]. Hè esciutu da una famiglia chì, obbligata à chittà a Sardegna, s'era ritirata in Corsica, ed era diventata una di e più impurtante di Viscuvatu. Ùn si sà niente di a zitillina è di a ghjuventù di Filippini. U prima trattu ch'ellu cita di a so vita hè quellu di u 1550, annu induve ellu andò à Roma, passendu par Grosseto, à l'occasione di u ghjubileu. Anton Petru Filippin morse in u 1594. {{citazione|Pare ch'ellu aghji ossirvatu una neutralità furzata mentre a guerra ch'è i Francesi fecenu in Corsica à i Genuvesi. Mentre a guerra di [[Sampieru Corso|Sampieru]], firmò dinù fidele à i so anziani maestri. Bench'ellu aghji dedicatu a so storia à Alfonsu d'Ornanu, cundannò apertamente, in parechji lochi di a so Cronaca, Sampieru per esse venutu à turnà à accende a guerra contru à i so signori in un paese stancu è guasi tutalmente arruvinatu. À l'approcciu di Sampieru, cunsigliò à l'abitanti di U Viscuvatu di ùn suvità lu micca, ciò chì li face corre un prima priculu dopu a vittoria di i Corsi. Accusatu da i vincidori di mancà di patriuttismu, scrive à Antonio di [[San Fiurenzu]] una lettera chì firmerà trà e mane di i so nimichi persunali è serverà più tardi à fà lu traspurtà à [[Genuva]], induve ellu rimanerà in prighjò mentre dicennovi mesi.|[[Lucianu Augustu Letteron]] in ''Storia di a Corsica'', tomu III pagina VII.}} === Arte === [[File:Lucciana_la_Canonica_cath%C3%A9drale_Santa-Maria-Assunta.jpg|thumb|250px|Mariana: a [[Cattidrale Santa Maria Assunta]]]] Arcidiacunu di a diocese di Mariana, ci dice ellu stessu ch'ellu rimpiazzò mentre qualchì tempu u vescu assente. Fubbe unu di i membri i più distinti di u cleru corsu. In u 1564, in seguitu à u morte di Bartolu della Torre, vicariu di u viscuvatu di Mariana tumbatu da un tiru di archibusgiu, e funzione di vicariu li fubbenu cunferite da u cardinale di San Clemente chì era rispunsevule di u viscuvatu. Ma u cronistu hà fattu sminticà l'arcidiacunu à u ricordu di a pusterità. == Opere == Cronistu, Anton Petru Filippini hà cuntinuatu u racontu di a storia di a Corsica di [[Ghjuvanni della Grossa]], dopu à Pier Antonio Monteggiani insin'à 1524, po' Marc Antone Ceccaldi insin'à 1559. In u 1594 u publicheghja incù u soiu sottu à u nome d'''Istoria di Corsica''. In 'ssu libru, i scritti di Ghjuvanni della Grossa sò riassunti è cummintati. A so ''Cronaca''in lingua taliana, và da u 1559 à u 1594, è cumprende a guerra di Sampieru, una di l'epiche e più interessante di a storia di a Corsica. Sient'è [[Lucianu Augustu Letteron|l'abate Letteron]], [[Marc'Antone Ceccaldi]], u so maiò di 8 anni, ne hè u solu autore inquantu à a forma è l'autore principale inquantu à u fondu. {{citazione|Hè rimpruveratu à Filippini di esse si apprupriatu, più o menu, i travagli di i so pridecissori, è di parlà tantu spessu di e so vigilie è di e so stanchezze ch'ellu circà à cunvince u littore chì i tredici libri di a Storia di a Corsica sò bè di ellu. [...] hè prubabilmente à 'ssa pretensione vanitosa di Filippini chì noi duvemu a cunsirvazione di e cronache anteriore è a cumpusizione di a soia. [...]<ref>[[Lucianu Augustu Letteron]] in ''Storia di a Corsica'', tomu III pagina VII</ref>.}} Filippini hà dedicatu a Storia di a Corsica à Alfonso d'Ornanu, figliolu di [[Sampieru Corsu]]. In u 1888, l'[[Lucianu Augustu Letteron|abate Letteron]], prufissore di lettere in [[Bastia]], traduce è publicheghja a ''Cronaca d'Anton Petru Filippini''. == Note == <references/> == Bibliugrafia == * [[Lucianu Augustu Letteron|Abate Letteron]] ''Storia di a Corsica - Tomu 1'', Bulletinu di a Sucità di e scenze naturale è storichi di a Corsica, Stampa è libraria Vv Eugène Ollagnier, Bastia 1888. * Anton Pietro Filippini, [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k6558547d Istoria di Corsica], 2a edizione, Pisa, Presso Niccolò Capurro, 1827 [[Categoria:Scrittore corsu di u seculu XVI]] [[Categoria:Storicu corsu]] ieb1hx16ublp8xcnwrr687xm0jz946k Ussidiana 0 20068 363639 357795 2019-09-30T05:50:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Lipari-Obsidienne_(5).jpg|thumb|250px|Un pezzu d'ussidiana racoltu in l'isula Lipari]] L' '''ussidiana''' (o ''ossidiana'') hè una [[rocca vulcanica]] vitrosa è ricca in [[silicia]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> Di culori grisgiu, verdi scuru, rossu o neru, hè isciuta di una [[lava]] acida (tipu [[riolita]]). A vitrificazioni in massa hè resa pussibuli da u forti gradu di [[pulimerisazioni]] di a lava<ref>Hervé Bertrand, Alivu Dequincey, ''[http://planet-terre.ens-lyon.fr/articulu/ussidiana.xml Ussidiana / urlatura intustata : una ussidiana ùn hè micca una lava raffritata prestu]''.</ref>. 'Ssu finominu ùn hà nienti à veda incù l'urlaturi intustati di uni pochi di millimitri à uni pochi di centimi ussirvati annantu à i lavi basichi (filona, pillows lavi) par i quali a [[vitrificazioni]] hè divuta à un raffriddamentu rapitu di a lava (cuntattu incù un forti fretu o incù l'acqua). U so nomu vinaria da ''Obsius'', un parsunaghju di a [[Roma antica]] chì avaria signalatu u prima a prisenza di 'ssa rocca, in [[Etiupia]]. == Prubità fisichi == [[File:Pig.snowobsidian.jpg|thumb|250px|Ussidiana " fioccu di nevi " incù orbiculi di ricristaddisazioni]] L'ussidiana hè upaca à traparenti è prisenta una tissitura è un éclat vitrosu. A so truncatura hè assà nittamenti cuncoidali, a so durezza annantu à a [[scala di Mohs]] essendu da 5 à 5,5 <ref>[http://www.gemdat.org/gem-8519.html Ussidiana] annantu à u situ di gemmologia Gemdat.</ref> (pò ancu arrià u vetru). == Ricristaddisazioni == U vetru di l'ussidiana pò turrà à cristaddizà ciò chì dà i [[sferulita|sferuliti]] di [[feldspath|cristubalitu]], o calchì volta l'ussidiani ''fioccu di nevi'' incù l'orbiculi di ricristaddisazioni. == Ghjacimenti, ità è varietà == [[File:Obsidienne de Lipari.JPG|thumb|200px|left|Ussidiana di l'[[isuli Lipari]].]] L'ussidiana si forma à parta da scorsi di lava assà spessi è ricchi di silicia. Rocca poca cumuna, l'ussidiana si trova in abbundanza : * annantu à l'[[isuli Lipari]] (ancu chjamati [[Isuli Eulichi]] ([[Italia]])), in [[Sardegna]] ([[Monti Arci]]) ; * annantu à l'isula di [[Milos]] à u Sudu di u [[mari Egeiu]], in Grecia ; * annantu à l'isula di [[Gyali]] à a larga di [[Nissiros]] in [[Grecia]] ; * in l'[[isuli Canarii]], particularamenti annantu à l'isula di [[Tenerife]], faccia nordu di u [[Teide]] (''Los huevos del Teide''- "L'ovi di u Teide" - sò cumposti da enormi massi uvoidi d'ussidiana guasgi pura) ; * in u circondu di u [[Landmannalaugar]] ([[Islanda]]) ; * à u [[Perù]], in i [[Stati Uniti]], à u [[Giapponu]] è in [[Armenia]] ; * in u [[Messicu]] induva si distingui una grandi diversità di varietà, in particulari siont'è i virtù curativi chì certi accordani in funzioni di a so apparenza : l' ''urcu'', a ''Mahagony'', a ''fioccu di nevi'', a nera, a durata, l'arghjintata, a Spider Web (tela di ragnu) è a Mercleza (mischiu di Spider è d'urcu). L'ussidiana hè dinò assà prisenti in u circondu di i vulcani di l'[[isula di Pasqua]]. L'ussidiani sò par u più datati di u [[Pliucenu]] (2 à 4 milioni d'anni) ; nisciuna ùn hè antiriori à u [[Cenozoicu]] : difatti, 'ssa rocca si svitrificheghja incù u tempu. A parsona trova, in u cummerciu di i ghjemmi i varietà sintetichi d'ussidiana. L'" ussidiana turchina ", turchina trasparenti, hè unu di 'ssi vetri fabbricati da l'omu. A parsona pò truvà u turchinu in l'ussidiana naturali ma à u statu di rifletti più o menu visibuli annantu à una petra upaca o appena transparenti. == Usu preistoricu == [[File:Arrowhead.jpg|thumb|left|100px|Punta di freccia in ussidiana.]] L'ussidiana hà stata usata par a fabricazioni di taglii par l'armi è i stuvigli in u corsu di a [[Preistoria]], in particulari in [[America preculumbiana]]. I cotuli rullati servini à a fabricazioni di ghjuveddi è a durezza di 'ssu minerali è a so faciulità rilativa di taglia parmettini di fà ni lami. Esistini dinò numarosi tracci d'utilisazioni di l'ussidiana in u sudu di l'Auropa à u [[Niuliticu]], induva una forma di cummerciu è di trasportu di a petra era missa in ballu dapoi i ghjacimenti di i vulcani di l'attuali Italia. I stuvigli in ussidiana sò stati cusì ritruvati à u mumentu di scavi archiulogichi, in particulari in u sudu di a Francia. Incù l'avvinimentu di u Niuliticu in u mari Tarraniu uccidentali, 8000 anni fà, i reti di scambii si mettini in ballu trà i diffarenti cumunità agrupasturali, reti chì firmarani attivi mentri quattru millennii. Un studiu ricenti purtendu annantu à l'ussidiana preistorica parmetti di caccià un vela annantu à a manera chì eddi erani urganizati parechji di 'ssi cambii à longhi distanzi, trà l'isuli è i ribbi mediterranii : 'ssu cummerciu era in parti à i mani d'artisgiani spicializati chì si cullucavani da via marittima è distribuiscìani u pruduttu di u so artisgianatu à i cumunità visitati. I siti archiulogichi attestani di a missa à forma di i nucleus intornu à i ghjacimenti (par u più [[Lipari]] è [[Codda Arci]] in [[Sardegna]]), po' di u distaccamentu di lami è di lameddi in i paesi " cunsummatori "<ref>Costa Laurent-Jacques, 2007, ''L'ussidiana, un tistimoniu di scambii in mari Tarraniu preistoricu'', Edizioni Errance, Parighji.</ref>. == Rifirimenti à l'ussidiana == ===Televisioni=== Kate Arghjentu ci faci rifirimentu in l'episodiu 12 di a staghjoni 4 di a vigata ''[[Teen Wolf]]''. A vigata televisiva ''[[Game of Thrones]]'' ci faci rifirimentu, chjamendu la " vetru-dragonu ", par luttà contru à i marchjadori bianchi. === Litteratura === * In a vigata di libri ''[[Percy Jackson]]'', u palazzu di Hadès hè dinò fattu d'ussidiana. * In a saga ''[[U Tronu di farru]]'' di [[Ghjorghju R. R. Martinu]], l'ussidiana hè dinò chjamata " Vetru dragonu " (" ''Draconu glass''" in inglesi). Grazia ad edda, hè pussibuli di tumbà i marchjadori bianchi. * Andria Malraux scrissi, in u 1974, pocu dopu a morti di Picasso, ''A Testa d'ussidiana'', chì devi u so titulu à una opara d'arti azteca strana chì difatti ùn hà mai esistutu. * U prima rumanzu di u scrittori belgicu Francescu Emmanuel si chjama ''A Notti d'Ussidiana.'' * In u rumanzu ''U maestru di a materia'' d'[[Andreas Eschbach]], si tratta di un' anziana sciabula giappunesa in ussidiana. * In a saga ''Everworld''di K. A. Applegate, l'aztechi apradani una lama d'ussidiana par sacrificà i prighjuneri. * In a saga ''U Purtadori di Luci'' di Brent Weeks, l'ussidiana hè una sustanza, d'urighjini magica. * In a saga ''I Cronachi d'Ussidiana'' di [[Lawrence Watt-Evans]], sola una lama d'ussidiana pò tumbà un Draconu. === Videughjochi === L'ussidiana hè prisenti in bon parechji videughjochi, frà altru com'è matiriali di fabricazioni d'armi è armaturi, par indittu in i vigati di ghjochi di rollu ''[[Might and Magic]]''è ''[[The Elder Scrolls]]''. In ''[[Minecraft]]'', l'ussidiana hè a rocca a più dura ch'è a parsona possi ottena (a Bedrock, matiriali u più duru di u ghjocu, ùn pò essa ottinutu ch'è in modu Criativu) - è quissa quandu inveci l'ussidiana riali hè abbastanza fragili. Si forma à u mumentu di u cuntattu di l'acqua è di a lava è parmetti par u più di rializà i purtali d'accessu versu u nether, una tola d'incantu o di i custruzzioni chì risisti à i splusioni. In ''[[Favula (videughjocu)|Favula]]'', l'armi in ussidiana sò l'armi i più putenti innanzi à l'armi di maestru (è l'armi spiciali). In ''[[Guild Wars]]'', l'armatura d'ussidiana hè a più difficiuli à ottena è u fatu di pusseda la hè cunsidaratu com'è una distinzioni à parti intreia in u Panteonu di l'Alti fatti. In a vigata ''[[Assassin's Creed (seria)|Assassin's Creed]]'', i placchi d'ussidiana furniscini l'energia par i tempii di a Prima Civiltà grazia à una tecnulugia scunnisciuta. Ùn hè micca fattu dirittamenti rifirimentu à l'ussidiana ma si pò ussirvà in ''[[Assassin's Creed III]]'' è ''[[Assassin's Creed IV: Black Flag]]'' 'ssi placchi d'ussidiana nera ghjacendu i ruvini di i tempii. Sò minziunati i placchi d'ussidiana in prechji artworks di i ghjochi. In ''[[Call of Duty: Advanced Warfare]]'', un'arma hè numinata BAL-27 Obsidian Steel. In [[Terraria]], i ghjucadori poni fabbricà l'ussidiana mittendu a lava in cuntattu incù l'acqua. == Noti == <references/> == Bibliugrafia == * Steven Shackley, ''Obsidian: Geology and Archaeology in the North American Southwest'', University of Arizona Press, 2005, 246 pagini. * Carlo Lugliè, " [http://veprints.unica.it/498/1/luglie_ACI_09_light.pdf L'ussidiana niulitica in u mari Tarraniu uccidentali] ", in ''l'Omu è u priziosu'', BAR International Series, 2009. * Marie-Claire Cauvin, ''L'ussidiana à u Prossimu è Mediu Urienti: da u vulcanu à u stuvigliu'', Archaeopress, 1998, 388 pagini. * Sarah Delerue, ''[http://www.theses.fr/2007BOR30038 L'ussidiana in u prucessu di Neulitisazioni di u Prossimu Urienti]'', tesa di dutturatu in Fisica di l'archeumatiriali, Bordeaux 3, 2007. [[Categoria:Vetru vulcanicu]] 94581ii5bq3nuyg3la1wappzpojwsui Ossidiana 0 20069 357769 2017-10-05T17:55:14Z 86.219.194.14 Reindirizzamentu à [[Ussidiana]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ussidiana]] 4jnlf0aic1tcold3zb5id45refzwk06 Lucius Cornelius Scipio 0 20074 363299 358356 2019-09-01T09:31:06Z 2A01:CB04:1FB:6800:314F:ED35:F4A4:5AB4 wikitext text/x-wiki '''Lucius Cornelius Scipione''' hè statu un omu di statu è generale di a [[Ripublica rumana|Ripublica romana]] à u IIIu seculu nanzu G.-C., figliolu di [[Lucius Cornelius Scipio Barbatus]] ([[Consulu (Roma anticu)|consulu]] in u [[298 nanzu G.-C.]]).<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> ==Biugrafia== [[File:Sepolcro scipioni, iscrizione B, lucio cornelio scipione console nel 259 ac.gif|thumb|250px|Scrizzione nantu à a tomba di Lucius Scipione]] Hè elettu [[Consulu (Roma anticu)|consulu]] in u [[259 nanzu G.-C.]], mentre a [[prima guerra punica]]. Vitturiosu di i [[Cartaginesi]] à u mumentu di parechji cumbattimenti in Corsica è in Sardegna, distrughje [[Olbia]] in Sardegna. Sient'è [[Valeriu-Massimu]], face magnifichi funerali à u generale cartaginese Hannon, mortu quand'ellu difendia Olbia<ref>[[Valeriu-Massimu]], ''Fatti è detti ricurdevuli'', V, I, 2</ref>. Attacca dopu a Corsica, pigliendu di notte ''[[Alalia]]'', ch'ellu incendia è rinoma ''[[Aleria]]''<ref>''Periochae di Tite-Live'', 17; [[Paulu Orose]], IV, 7; [[Eutrope (storicu)|Eutrope]], ''Abbriviatu di storia rumana'', II, 10 ; [[Florus]], ''Storia rumana'', II, 2</ref>. 'Ssi successi li valenu di cilibrà un [[trionfu rumanu|trionfu]] à u mumentu di u so ritornu à Roma<ref>''[[Fasti triumphales]]''</ref>. Diventa [[censore]] l'annu dopu incù [[Caius Duilius (consulu in -260)|Caius Duilius]]<ref>[[Fastes (omunimia)|Fastes capitolins]]</ref>. ==Epitafiu== [[File:Sepolcro degli scipioni PIANTA.jpg|250px|thumb|Pianu di a cappella di i Scipioni. A tomba di Lucius Scipion hè nutata da a lettera B]] Ss'epitafiu hè celebrissimu in l'[[epigrafia]] latina. A cappella familiale di i Scipioni hè stata ritruvata in u 1780, vicinu à l'anziana [[porta Capene]] accantu à a [[via Appia]]. Annantu à a cappella di Lucius Scipion si trova a siguente [[epigrafia latina|scrizzione]], ridatta in [[latinu arcaicu]] è esposta à u [[Museu Pio Clementino]] di u [[Vaticanu]]. Si rimarca cusì a pronuncia arcaica di a [[diftonga]] di u titulu AIDILES, per AEDILES ([[Edile (Roma antica)|edile]]), di a nasale HONC per HUNC è certe vucale (HEC per HIC, CONSOL per CONSUL) : :L·CORNELIO·L·F·SCIPIO :AIDILES·COSOL·CESOR :HONC OINO·PLOIRVME·COSENTIONT R :DVONORO·OPTVMO·FVISE·VIRO :LVCIOM·SCIPIONE·FILIOS·BARBATI :CONSOL·CENSOR·AIDILIS·HIC·FVET·A :НЕС·CE PIT·CORSICA·ALERIAQVE·VRBE :DEDET·TEMPESTATEBVS·AIDE·MERETO Eccu ne a trascrizzione in latinu classicu : :Hunc unum plurimi consentiunt Romae :bonorum optimum fuisse virum :Lucium Scipionem. Filius Barbati, :Consul, Censor, Aedilis hic fuit. :Hic cepit Corsicam Aleriamque urbem :dedit tempestatibus aedem merito. == Note == <references/> [[Categoria:Consulu di a Ripublica rumana]] [[Categoria:Cinsore rumanu]] [[Categoria:Epigrafia latina]] 5sl21dhpzvhhfm69j0pvcqqdwy8phf9 Template:IT-SU 10 20076 357814 2017-10-13T14:27:27Z Neq00 337 Pagina nova: [[Pruvincia di a Sardegna di u Sudu|Sardegna di u Sudu]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|SU]]</noinclude> wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di a Sardegna di u Sudu|Sardegna di u Sudu]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|SU]]</noinclude> nbultguqp74o61bjxdo4ge81wdn5ztt Provincia di Nuoro 0 20077 357816 2017-10-13T14:31:31Z Neq00 337 Neq00 hà spustatu a pagina [[Provincia di Nuoro]] à [[Pruvincia di Nuaru]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Pruvincia di Nuaru]] av4u8oqi9ttz3a6qd8ne108k3o26nlm Template:IT-NU 10 20078 357817 2017-10-13T14:31:46Z Neq00 337 Pagina nova: [[Pruvincia di Nuaru|Nuaru]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|NU]]</noinclude> wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Nuaru|Nuaru]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|NU]]</noinclude> 15ibqhgo5jir6k0q92ozi2xc4vefbrx Template:IT-CA 10 20079 357818 2017-10-13T14:34:07Z Neq00 337 Pagina nova: [[Pruvincia di Càgliari|Càgliari]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|CA]]</noinclude> wikitext text/x-wiki [[Pruvincia di Càgliari|Càgliari]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|CA]]</noinclude> lqm5rnpfyh2nxidbzk1fq0z4tkq9gbb Template:IT-OR 10 20080 357819 2017-10-13T14:38:17Z Neq00 337 Pagina nova: [[Pruvincia d'Oristano|Oristano]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|OR]]</noinclude> wikitext text/x-wiki [[Pruvincia d'Oristano|Oristano]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu banderina di pruvincia taliana|OR]]</noinclude> 5uu618xgelrtq2m0vsslajw0qieenqg Omar Gooding 0 20088 375684 357843 2021-08-18T19:25:32Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Omar M. Gooding, Sr.''' hè un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Gooding, Omar]] [[Categoria:Americanu|Gooding, Omar]] [[Categoria:Biugrafia]] ce3rcs5v1utmxaz6yr6vkwjmlwmvfrw James Comey 0 20089 357844 2017-10-20T02:01:09Z 2600:8800:3982:3EC0:194E:E87A:2510:F53C Pagina nova: {{c-supranu}} [[File:James Comey official portrait.jpg|thumb|Comey, [[2010]]]] '''James Brien Comey, Jr.''' hè un [[Stati Uniti d'America|americanu]]. Categoria:Americanu|Comey,... wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:James Comey official portrait.jpg|thumb|Comey, [[2010]]]] '''James Brien Comey, Jr.''' hè un [[Stati Uniti d'America|americanu]]. [[Categoria:Americanu|Comey, James]] 8whvsk5h6tsjr2yoaw0d6amtg8y45cj Pieve (chjesa) 0 20090 357861 357860 2017-10-21T18:48:55Z 90.37.128.35 wikitext text/x-wiki [[File:Castelfioretnino Pieve.jpg|thumb|Imagina di a pieve Santi Ippolito è Biagio in [[Castelfiorentino]].]] Una '''pieve''' (da u [[latinu]] ''plebes'', populu, suddivisione di una [[diocese]] hè una [[Chjesa (edifiziu)|chjesa]] impurtante custruita in mezu rurale à un puntu di scontru di parechji [[parochja|territorii paruchjali]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Permette di cuncoglie i membri di parechje parochje per e cirimonie d'impurtanza, à u mumentu di grande feste, per a visita pastureccia di u [[vescu]] o dinù per a cilibrazione di [[battezimu|battezimi]] o di matrimonii. E pieve cumportanu à spessu [[battisteriu|battisterii]]. Ripprisentanu un livellu di dignità mediu trà a [[cattidrale]] è a chjesa paruchjale è ancu una suddivisione di e diocese. Omu ne trova in [[Corsica]] è in [[Italia]] cintrale è settentriunale induve elle datanu di u [[Medievu]] induve elle anu lasciatu à spessu u so nome in a [[tuponimia]]. Parechji edifizii riligiosi sò cusì chjamati ''Pieve''. A parola ''pieve'' si riferisce dinù à l'inseme di e parochje chì rilevanu di listessa pieve è ancu u territoriu currispundente. == Origine == Etimologicamente, a parola latina ''pieve'' (chì a datu u francese ''piève'') hè esciuta da u latinu ''plebem'' chì significheghja "populu" (da ''plebs''). Designava à l'origine una tribù, un populu senza organisazione civica. Era per i Rumani, da u 1a seculu nanzu a nostra epica, una circuscrizzione amministrativa in zona indigena. Po' a Chjesa chì nascia creò e diocese. À l'origine ogni diocese ùn furmava ch'è una sola parochja, à parte da e tribù in piazza à l'epica rumana. U solu avendu qualità di prete era u vescu. À u 3u seculu, a diocese si suddivide in pieve (simile à i ''plebes''civile), ogni pieve essendu animata da un piuvanu o covescu, abilitatu à amministrà a cunfirmazione. A pieve medievale currisponde à un'organisazione geugrafica è pulitica sfarente in tuttu da quella di e circuscrizzione rumane<ref> Filippu Pergola (1979).</ref>. A pieve s'hè dopu frammentata in parechje parochje, incù u tempu. A Chjesa fubbe à a basa di l'estinsione di l'usu di e pieve. == Note == <references/> == Bibliugrafia == * Filippu Pergola, di l'Istitutu Puntificale d'Archeulugia Cristiana à Roma, ''Orientamenti nove per a storia socio-culturale, ecunomica è pulitica di a Corsica di u Mediuvu'', Cervione, aostu 1979 * R. Zanussi ''San Colombano d'Irlanda Abate d'Europa'' Ed. Pontegobbo * A.Maestri. ''Il culto di San Colombano in Italia''. Archivio storico di Lodi, 1939 è segu. * ''Archivum Bobiense'' Rivista Archivi Bobiensi (1979-2008). Bobbio * Francescu J. Casta, ''A diocese d'Aiacciu'', edizione Beauchesne, Parigi, 1974 === Articuli cunnessi === * [[Lista di e pieve di Corsica]] [[Categoria:Pieve]] [[Categoria:Chjesa]] [[Categoria:Edifiziu cristianu]] [[Categoria:Storia di l'Italia medievale]] [[Categoria:Corsica]] [[Categoria:Amministrazione territuriale di a Chjesa cattolica]] trdpdjv2p0c7phsfxjmtdf894jkk3d2 Clyde è Willis 0 20091 357863 357862 2017-10-22T15:40:37Z 90.37.128.35 u restu micca scrittu in corsu wikitext text/x-wiki '''Clyde è Willis''' hè una seria animata americana creata da Andrew Hendrich Wilson per [[YouTube]]. ak1rxx1aga2xwf1mu6op7joft5azry4 Krach di 1929 0 20092 375371 374637 2021-08-16T15:41:58Z Fausta Samaritani 15085 corretto categoria wikitext text/x-wiki U krach di 1929 hè una crisa [[Finanza|finanziara]] accaduta à a [[burza]] di [[New York]] trà [[ghjovi]] u [[24 d'uttobre]] è [[marti]] u [[29 d'uttobre]] [[1929]]. Ghjè u mumentu u più cunnisciutu di a storia di a burza. Incù sta crisa, principeghja u "Grande Abbattimentu", a più grande crisa di u XXesimu seculu.  In i [[Stati Uniti]], durante u "Grande Abbattimentu", a [[disoccupazione]] cresce di modu espunenziale è qualchi anni dopu, cagiuna una riforma di i marcati finanziari.  Ci so assai analisti, crunisti o spizialisti di l'[[ecunumia]] chi mostranu cume u krach a distabilzatu e pulitiche ecunumiche tedesche, pirmettendu in una certa misura l'ingressu di u partitu NSDAP dopu a u ritiru viulentu di i capitali americani in [[Germania]]. == Da vede dinù == [[Econumia prisenziale]] [[Categoria:Econumia]] [[Categoria:Stati Uniti d'America]] pv7s037o8az8n4c3czfmhr4d3ym7ikd Vilfredo Pareto 0 20093 357885 357878 2017-10-24T18:34:02Z Antoine Colonna d'Istria 10344 wikitext text/x-wiki <div class="infobox_v3" style="max-width: 300px;"><div class="entete icon defaut" id="5" style="background-color:#EEEEFF;color:#000000"><div id="6">Vilfredo Pareto</div></div><div id="7">[[File:Vilfredo Pareto.jpg|miniatura]]<div class="images" id="8" style="padding:2px 0"></div></div> {| id="9" |+ id="10" style="color:#000000;text-align:center;background-color:#EEEEFF" |Biugrafia ! id="13" scope="row" |Nascita | id="14" |<div id="15"><span class="wd_p569"><time class="nowrap date-lien" datetime="1848-07-15">15 lugliu di u 1848</time></span><br> <span class="wd_p19">Pariggi </div> |- id="16" ! id="17" scope="row" |Decessu | id="18" |<div id="19"><span class="wd_p570"><time class="nowrap date-lien" datetime="1923-08-19">19 aostu di u 1923</time></span> (à 75&nbsp;anni)<br> Céligny </div> |- id="20" ! id="21" scope="row" |Naziunalità | id="22" |<div id="23"><span class="wd_p27">Francese, Reame d'Italia</span></div> |- id="24" ! id="25" scope="row" |Furmazione | id="26" |<div id="27"><span class="wd_p69">Scola Politecnica di Torino</span> </div> |- id="28" ! id="29" scope="row" |Attività | id="30" |<div id="31"><span class="wd_p106">Ecunumista, Scrivanu, filosofu, suciologu, prufissore d'università.</span> </div> |} {| id="32" |+ id="33" style="color:#000000;text-align:center;background-color:#EEEEFF" |Altre infurmazioni ! id="36" scope="row" |A travagliatu ancu per | id="37" |<div id="38"><span class="wd_p108">Università di Lausanne</span> </div> |- id="39" ! id="40" scope="row" |Duminii | id="41" |<div id="42"><span class="wd_p101">Ecunumia, Suciolugia.</span></div> |} <div id="43">[[File:Vilfredo F. D. Pareto.jpg|miniatura|Signatura]]<div class="images" id="44" style="padding:2px 0"></div></div></div>'''Vilfredo Pareto''', natu u 15 di lugliu di u 1848 in Parigi è mortu u 19 d'aostu di u 1923 in Céligny (Svizzera), hè un suciolugu è ecunumista talianu. Hà pruduce numarosi  cuntribuzioni impurtantissime in ecunumia è suciolugia, particularmente in i studii di a distribuzione di l'intrata è l'analisa di i scelti individuali. Ellu intrudusse l'idea di l'efficienza in ecunumia è aiutò u sviluppu di a microecunumia incù idee tal che a Curva d'Indifferenza. Sucesse à Léon Walras à la Cattedra d'ecunumia pulitica di l'università di Lausanne. Hè un rapprisentente di u currente neu-classicu, è, incù [[Léon Walras]], di a Scola di Lausanne. Hà criatu "l'Ottimu di Pareto", teoria chi dice che trà dui aghjenti, un pudemu più fà scambii chi puderinanu megliurà l'ulità di l'unu senza digradà quella di l'altru.  edxqpi1z8ruojep3irowurjlpk3vecs Irredentismu talianu in Corsica 0 20095 374631 357881 2021-08-01T13:58:02Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Giovacchini P..jpg|miniatura|Petru Giovacchini, Corsu impegnatu, incù [[Benito Mussolini|Mussolini]], ind'a guerra contr'à i Corsi.]] L'irrendentismu talianu in [[Corsica]] hè un muvimentu d'opinione prisente in una parte di a populazione corsa, chi s'idintifecheghja cume [[Italia|talia]]na è rifiuta u riattaccamentu di l'isula à a [[Francia]]. Fù principalmente usservatu da u mezzu di u XVIIIesimu seculu à a [[Siconda Guerra Mundiale]]. Incù a guerra, l'occupazione da e forze taliane, stu sintimu irridentistu smarisse pocu à pocu.  [[Categoria:Storia di a Corsica]] cgpsoy6loc6n2scab9ucfzipkd0w3fu Pablo Picasso 0 20096 377579 374652 2021-10-25T01:30:15Z Kotkan lusija 18490 File wikitext text/x-wiki == Biugrafia == [[File:Portrait de Picasso, 1908.jpg|miniatura|Ritrattu di Picasso, 1908.]] [[File:Pablo picasso 1.jpg|thumb|Pablo Picasso (1962)]] '''Pablo Ruiz y Picasso'', semplicemente cunnisciutu cume '''Pablo Picasso''' ([[Malaga]], [[25 uttrovi]] [[1881]] – [[Mougins]], [[8 d'aprile]] [[1973]]) hè statu un [[pittore]], [[sculto]] e litugrafu [[Spagna|spagnolu]] di fama mundiale, consideratu unu di i prutagunisti assoluti di a [[pittura]] di u [[XX seculu]]. Puntu cintrali trà la tradizione ottucentesca è l'arte cuntempuraneu, Picasso hè statu un artistu innuvatore è puliedricu, lasciandu un segnu indelebile in a storia di l'arte mundiale cume u fundatore, incù [[Georges Braque]], di u [[cubismu]]. == Biografia == Dopu avè trascorsu una ghjuventù burrascosa, ben espressa in i quadri di i cosiddetti "periudi" blu è rosa, a parte di l'anni venti di u [[Novecentu]] conobbe una rapidissima fama: trà e sue opare universalmenti conosciute ''Les demoiselles d'Avignon'' (1907) e ''Guernica'' (1937). [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Pittori|Picasso]] [[Categoria:Scultori|Picasso]] kt89wmar220h29uzeyh6gihp0tdl3ch Strittonu di i Dardaneddi 0 20097 357935 357934 2017-10-27T19:51:10Z 90.37.128.35 /* Storia */ wikitext text/x-wiki [[File:Dardanelles_landsat.jpg|thumb|250px|Fotugrafia satillitaria di u strittonu di i Dardaneddi]] U '''strittonu di i Dardaneddi''' (o ''Strettu di i Dardanelli'') (''Çanakkale boğazı'' in turcu, di ''[[Çanakkale]]'', u " castel (Kale) à i tarrami (Çanak) "), o ''Dardaneddi'', hè un passaghju marittimu chì cullega u [[mari Egeu]] à u [[mari di Marmara]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> À l'urighjina, i termini di " Dardaneddi " (è di " Ellesponti ") disignavani i rigioni situati quinci è quandi da u strittonu. Par estinsioni, a parola disigna oghji u strittonu stessu. U pussessu di 'ssu strittonu, com'è di quiddu di u [[Bosforu]], parmetti u cuntrollu di i leii marittimi trà u [[mari Terraniu]] è u [[mari Neru]]. == Discrizzioni == [[File:Gallipoli peninsula from space.png|thumb|250px|Imaghjina satellitaria di l'ariali di u strittonu di i Dardaneddi.]] U strittonu hè longu 61 km, ma largu sultantu 1,2 à 6 km, incù una prufundità massima di 82 metri par una media di 55 metri. U strittonu hè parcorsu da un currenti di suparficia dapoi u mari di Marmara versu u mari Egeu, è da un currenti di fondu d'acqua di più forti [[salinità]] in sensu cuntrariu. A salinità di l'acqui di suparficia di u mari hè difatti vicinanti da u 18 à 18.5 g/kg, quandu inveci a salinità di u mari Egeu, par causa di un'evapurazioni intensa è di l'insufficenza di l'alimantazioni, ferma cumpresa trà 35 è 39 g/kg. Com'è u Bosforu, u strittonu di i Dardaneddi spicca l'[[Auropa]] da l'[[Asia]]. == Urighjini di u nomu == [[File:Entrance_of_the_Dardanelles_by_Piri_Reis.jpg|thumb|250px|L'intrta di u strittonu di i Dardaneddi,, in una carta antica da Piri Reis]] L'antichi [[Grechi]] disignavani u strittonu incù u nomu di ''Ellesponti'' (in [[grecu anticu]] Ἑλλήσποντος). 'Ssu nomu hè liatu à a lighjenda di [[Phrixos è Hellè]]. U so babbu, [[Athamas]], aia da sacrificà Phrixos annantu à u [[monti Laphystion]], quandu eddu ni fù impiditu da [[Ermes]] chì, rispundendu à i prigheri di [[Nefeli (sposa d'Athamas)|Nefeli]], a so mamma, mandò l'arghjetu maiò à u Pilonu d'oru, Chrysomallos. Phrixos cuddò annantu à u so spinu è a so suredda, chì timia d'essa a prossima vittima disignata, presi piazza daretu ad eddu. L'arghjetu s'inalzò in aria è si dirighjì versu a [[Colchidi]], à livanti. Ma Ellè, presa da u capighjiru, finì par lintà presa è cascò in u strittonu chì fù chjamatu in u so onori. Phrixos aghjunghjì a Colchidi è sacrificò l'arghjetu à [[Zeus]]. U [[Pilonu d'oru]] di l'arghjetu divintò celebru è a so ricerca feci l'ughjettu, una generazioni più tardi, di a spidizioni di l'[[Argunauti]]. Sò i [[Vinezia|Veneti]] è i [[Ghjenuva|Ghjinuvesi]] chì, à u XIu seculu, disignàni u strittonu cù u nomu di i ''Dardaneddi'' (plurali), in rifirimentu à l' ''" Anziani Dardaneddi "'', nomu datu à i dui cità antichi di [[Sestos]] è d'[[Abydos (Asia Minori)|Abydos]], chì s'addrizzavani annantu à i dui spondi, à u postu u più ristrintu (1300 metri) di u strittonu, prossimu da a cità custieri di ''Dardanos'' in [[Troade]], chì u so nomu vinia, siont'è [[Omeru]], di un populu autoctonu chjamatu ''Dardani'' (i ''" Nuveddi Dardaneddi "'' essendu custituiti di i cità ottumani d'[[Çanakkale]] è di [[Kilitbahir]]). I ''Dardani'' stessi, sempri siont'è Omeru, scindiani da l'antinatu [[Dardanos]], fundatori di a dinastia di i rè [[Troia|troiani]]. == Storia == I Grechi culunizàni i ribbi di u strittonu da u VIIu seculu innanzi à G.-C. In u 481 av. G.-C., [[Xerxes Ia]] rè di Persia, feci culligà i spondi di u strittonu da un Ponti di batteddi di l'Ellesponti par parmetta à a so armata d'invada a Grecia (una prima tentativu, chì s'era suldatu da un fiascu, l'avia d'altrondi cunduttu à fà staffilà u mari par puniscia lu.... 'Ssu ponti di batteddi fù tiratu dapoi a cità d'[[Abydos (Asia Minori)|Abydos]], in un puntu induva u strittonu si riduci à 7 stadii (circa 1200 metri). Par 'ssa custruzzioni ci volsi 674 batteddi mantinuti insemu da i cordi è furmendu dui bracci sbiechi di 314 è 360 navi. Più tardi in Antichità, a rigioni fù u tiatru di dui campagni navali : in [[-411]]/[[-410]], ci si svuglini i battagli di [[Battaglia di Cinossema|Cinossema]], di [[Battaglia d'Abydos|Abydos]] è di [[Battaglia di Cizica|Cizica]], mentri chì in u [[-405]], ebbi locu a [[Aigos Potamos|battaglia d'Aigos Potamos]]. Mentri a [[Prima Guerra mundiali]] (1915), fù l'ughjettu di una battaglia chjamata [[battaglia di i Dardaneddi]]. Quidda uppunì i truppi di a [[Trippia Intesa]], chì sbarcàni par attaccà a [[Triplici Allianza]], ditta " Triplici ", da u latu di u [[Imperu ottumanu]] è da a [[Bulgaria]], alliati di l'[[Imperu alimanu]]. == Statutu ghjuridicu attuali == [[File:%E3%83%80%E3%83%BC%E3%83%80%E3%83%8D%E3%83%AB%E3%82%B9%E6%B5%B7%E5%B3%A1_-_panoramio_-_mayatomo_(5).jpg|thumb|250px|I Dardaneddi]] U statutu internaziunali di u strittonu hè righjitu da a [[cunvinzioni di Montreux]] di u 20 di lugliu 1936 annantu à u rigimu di i strittoni turchi. 'Ssu trattatu attribuisci à a Turchia u cuntrollu di i strittoni di u Bosforu è di i Dardaneddi. 'Ssi strittoni sò cunsidarati com'è [[acqui internaziunali]] par i navi di cummerciu, è a Turchia ùn hà micca u drittu di ristrigna u so usu in tempu di paci. L'auturità marittimi turchi pò ispittà i navi par mutivi sanitarii o di sicurezza, impona i dritti di passaghju, ma ùn ani micca u drittu di intardiscia u francà di u strittonu. In tempu di guerra, a Turchia pò ristrigna l'accessu à u strittonu. == Noti == <references/> == Articuli cunnessi == * [[Battaglia di i Dardaneddi]] [[Category:Strittonu in Turchia]] [[Category:Giugrafia di u mari Egeu]] ef0oh93qoj0covyxsn0tbbf3l9vn3xv Mudellu IS-LM 0 20098 376439 376438 2021-08-28T02:55:24Z Jun Misugi 295 /* IS-LM-EE */ cat wikitext text/x-wiki U Mudellu IS-LM hè un mudellu ecunomicu chi trascrive elementi di a Teuria Generale di [[John Maynard Keynes]] in termi neu-classichi. In una situazione di sottu-impiegu, permette di sceglie trà sfarente pulitiche ecunomiche, apprizzendu i so effetti respettivi. Prupusata da John Hicks in u 1937 in ''Mr Keynes and the “Classics”: A Suggested Interpretation'' è riarticulata da Alvin Hansen (da duve vene u so altru nome di mudellu '''Hicks-Hansen '''), hè diventatu u « mudellu nurmale» in macroecunumia. U mudellu permette di stabili un equilibru generale à l'intersezzione di u marcatu di i beni è servizii, chi liga investimentu è u risparmiu, (''investments and savings'',"''IS")'' è di u marcatu munetariu, chi liga dumanda et offerata di munaia (''liquidity preference and money supply "''<span>LM"</span>). L'equilibru cunghjuntu di 'ssi dui marcati definisce u nivellu d'equilibru di a dumanda è di a tassa d'interessu. Esiste un terzu marcatu implicitu, quiddu di i tituli, ignuratu parchi l'equilibru ni i dui primi zerga u terzu (leghje di Walras : se n-1 marcati so a l'equilibru, u n-esimu l'hè). Un'arricata essenziale di u keynesianisimu (è di IS/LM) hè l'isistenza di a disoccupazione à questu equilibru. Avemu allora un equilibru di sottu-impiegu ;a causa hè un dumanda effettiva insufficenza. == Introitu == === Un mudellu aggrigatu, incù trè settori === U mudellu IS/LM un piglia micca in puntu di principiu l'analisa micru-ecunumica ma raghjuneghja direttamente in termi d'aggrigati naziunali, di cui l'inter-dipendenzi so definite di manera empirica. In a prima versione prupusata da Hicks, u mudellu IS/LM cumporta trè settori, o trè marcati : quellu di i beni, quellu di a munaia è quellu di i tituli. === A rilazione d'equilibru per i beni (a curva IS) === ==== Una rilazione decriscente trà a pruduzzione è a tassa d'interessu nantu à u marcatu di i beni. ==== [[File:IS LM 2.jpg|miniatura|(Fig. A) Equilibru IS in u mudellu IS-LM]] A dumanda sana (o aggrigata), annutata Z, hè aggrigazione di u cunsumu, annutatu C, di l'investimentu privatu annutatu ''I<sub>p</sub>'', è infine di e spese publiche, annutate G. : <math>Z = C + I_p + G \,</math> A pruduzzione Y hè impiegata  sia per u cunsumu C, sia per u risparmiu S (saving) cio'è :  : <math>Y = C + S \,</math> Aghja chi l'ecunumia è chjosa, à l'equilibru, a pruduzzione naziunale è uguale à a dumanda aggrigata. Avemu dunque :  : <math>Y^* = Z^* \,</math> : <math>C + S = C + I_p + G \,</math> : <math>S = I_p + G \,</math> Rimarca : à l'equilibru, se pigliemu G cume un investimentu''I<sub>g</sub>'', avemu l'ugualità :<math>S = I_p + I_g = I\,</math>, da duve u nome di a curva IS : l'investimentu (investment) hè uguale à u risparmiu (savings) in ciascun puntu di a curva IS.  [[File:Is lm 3.jpg|miniatura|Curva IS]] Aghja chi u mudellu IS/LM circa à diterminà a dumanda (Z = Y) è a tassa d'interessu r (o R) à l'equilibru, queste maiurezze deve sprime si in funzione di Y è r. Diverse prisentazioni di u mudellu utilizeghjanu sprissioni più o menu analitiche.  Di manera ginirale, l'invistimentu hè sottupostu esse una funzione dicriscente di a tassa d'interessu, cio chi ci dà una curva dicriscente ; a so pendita dipende di l'elasticità di l'investimentu in funzione di a tassa d'interessu è di u multiplicatore keynesianu. Per esempiu, impieghendu e rilazzione linearie :   * ''G'' hè sottupostu esughjenu (sceltu da u guvernu), uguale à ''G''<sub>0</sub> ; * <math>C=C_0+c(Y-T)-s.r\,</math> induve ''C''<sub>0</sub> hè u cunsumu autonomu, ''c'' hè a tendenza marginale à frazà, ''T'' hè l'imposta (''Y'' - ''T'' hè l'intrata dispunibile), ''s'' hè a tendenza à risparmià in funzione di a tassa d'interessu  ''r'' ; * <math>I_p=I_0-a.r\,</math> induve ''I''<sub>0</sub> hè l'inseme di i prughjetti d'investimenti pussubili, ''a'' hè sinsibilità di l'aghjenti (u finanziatore) à a tassa d'interessu. In stu casu, a dumanda aggrigata si scrive :  : <math>Z= (C_0+c(Y-T)-s.r) + (I_0-a.r) + G_0\,</math> Sia, difinendu ''A''<sub>0</sub> = ''C''<sub>0</sub> + ''I''<sub>0</sub> + ''G''<sub>0</sub> : : <math>Z= cY + A_0 - c.T -(a+s)r\,</math> E a rilazione IS si scrive :  : <math>Y=Z=\frac{1}{(1-c)}\times(A_0-c.T-(a+s)r)\,</math> A dumanda aggrigata <math>Z</math> hè una funzione linearia di a pruduzzione  <math>Y</math>, di pendita <math>c</math> inferiore à 1 (Fig. A). ==== Spustamentu di a curva IS ==== : <math>Y'=\frac{1}{(1-c)}\times(C_0+I_0+G'-c.T-(a+s)r)\,</math> : <math>Y'-Y=\frac{1}{(1-c)}\times(G'-G)\,</math> : <math>Y'=\frac{1}{(1-c)}\times(A_0-c.T'-(a+s)r)\,</math> : <math>Y'-Y=\frac{1}{(1-c)}\times(T-T')<0\,</math> === A rilazione LM === ==== Una rilazione criscente trà a tassa d'interessa è a pruduzzione nantu à u marcatu di a munaia ==== : <math>M_d = P.L(i,Y) \,</math> : <math>M_d = M_s \,</math> : <math>i = r \,</math> : <math>M_d/P = Y.L(r) \,</math> : <math>\frac{M_d}{P}=m.Y-b.r=\frac{M_s}{P}</math> ==== Déplacements de la courbe LM ==== == Appiecazioni == [[File:CurvaLM.jpg|sinistra|miniatura|Spustamentu di a curva LM]] === L'effeti di un accriscimentu di e spese di u Statu === === L'effeti di una pulitica munetaria espansionista === === Aggalabata di l'effeti : ''policy-mix'' di u Statu === == Cunfine == == Stinzioni == === IS-LM-BP === === Mudellu MPS === Inoltre in l'anni 1960, Franco Modigliani sviluppa un mudellu macro-ecunumetricu cumplessu, u mudellu MPS, in cui u nucleu è un mudellu IS-LM aumentatu di a rilazione inflazione-misata ispirata di a curva di Phillips.  === IS-LM-EE === In u 1999, Anthony Heyes hà prupusatu u mudellu IS-LM-EE, a curva EE riprisintendu "l'equilibru ambientale". [[Categoria:Economia]] 0u2cz9u44kb4ra5f0c5un0t5bo3allg Ecunumetria 0 20099 374629 374628 2021-08-01T07:01:36Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki L'ecunumetria hè una ramificazione di a scenza [[Ecunumia|ecunumica]] chi hà per obiettivu di stimà è di testà i mudelli ecunumichi. L'ecunumetria in qualità d'ammaistratu nasce in l'anni 1930 incù a criazione di a sucetà d'ecunumetrià da Irving Fischer è Ragnar Frisch (1930) è a criazione di a rivista Econometrica (1933). Da allora, l'ecunumetria hà pruseguata u so sviluppu è a criscenza di a so impurtenza in u senu di a scenza ecunumica. L'ecunumetria teorica si cuncentra essenzialmente nantu à duie quistioni, l'identificazione è a stimazione statistica.  == Da vede dinù == [[Econumia prisenziale]] [[category:economia]] pi3j686m8553uu68vjedlpv8mt35t8k Angelo Rinaldi 0 20100 374731 374574 2021-08-02T19:07:22Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''Angelo Rinaldi''', natu u [[17 di ghjugnu]] di u [[1940]] in [[Bastia]] hè un [[scrivanu]] è criticu litterariu [[Francia|francese]], elettu à l'Academia Francese in u [[2001]]. == Biugrafia == Fighjolu di Petru Francescu Rinaldi è di Antoinette Pietri, Angelo Rinaldi hà ingrandatu in [[Corsica]] prima di divene [[ghjurnalista]]. Hà travagliatu per "Nice-Matin", "Paris Jour" cume capiriportu è crunistu nanzu di impone si cume rumanzieru è criticu litterariu à a pinnuccia zingante. [[Categoria:Scrivanu|Rinaldi]] [[Categoria:Biugrafia]] 5u5ed94kxthqflh7srs0t6ov0qsgcuc Laura Mancinelli 0 20101 376558 376557 2021-09-02T15:45:28Z Jun Misugi 295 /* Ligami */ + ligame wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Laura Mancinelli''' ([[Udine]], [[18 di dicembre]] [[1933]] - [[Turinu]], [[7 di lugliu]] [[2016]]) hè stata una traduttrice e [[scrivanu|scrivana]] [[Piemonte|piemuntese]]-[[Italia|taliana]]. == Biugrafia == == Opere == === Romanzi === * '''I dòde abbi di Challant''' (1981) - * '''L'ùmmira di Mozart''' (1986) - * '''Amadé''' (1990) - == Ligami == * {{en}}{{cita web|https://www.lib.uchicago.edu/efts/IWW/Portraits/HTML/A0266.html|Laura Mancinelli su Italian Women Writer}} [[Categoria:Scrivana|Mancinelli, Laura]] [[Categoria:Taliana|Mancinelli, Laura]] [[Categoria:Nati in 1933|Mancinelli, Laura]] [[Categoria:Morti in 2016|Mancinelli, Laura]] [[Categoria:Biugrafia]] m647qulp64nf3pm5exdk7ocjg180k77 Friedrich Hayek 0 20102 375385 374620 2021-08-16T19:07:32Z Fausta Samaritani 15085 corretto categoria wikitext text/x-wiki [[Image:Friedrich Hayek portrait.jpg|thumb|right|Friedrich Hayek]] '''Friedrich Hayek''', natu '''Friedrich August von Hayek Friedrich Hayek''', l'[[8 di maghju]] 1899 in [[Vienna]] è mortu u [[23 di marzu]] [[1992]] in [[Fribourg]], hè un [[filosofu]] è ecunumistu britannicu orighjinariu d'[[Austria]], membru di a Scola Austriaca è difesore di u liberalismu, oppostu à u keynesianismu, u [[sucialismu]] è à u statismu. == Biografia == Hè cunsidiratu cume unu di i pensadori pulitichi i più impurtanti di u XXesimu seculu. Hà ricivutu u "[[Prezzu Nobel]]" d'[[ecunumia]] in 1974 per i so travaddi nant'à a teoria di a munaia è di e flutuazzioni ecunomiche è per a so analisa di l'interdependenzi di i fenomeni ecunomichi, suciali è instituzzionali. Stu prezzu fù spartu incù Gunnard Myrdal, per u stessu travaddu.  == ''A Strada di a servitudina'' == == ''Per una verra cuncurrenza di e munaie'' == == Studii ecunomichi == === Teoria di a cunghjutura === === Critica di u keynesianismu === [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Filosofu|Hayek]] qo4xyfznxbmvobd4go6y5fycgid0zmb Charles Maurras 0 20103 374603 357953 2021-08-01T00:27:48Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''Charles Maurras''', natu u [[20 d'aprile]] 1868 è mortu u [[16 nuvembri|16 di nuvembre]] [[1952]], hè statu un ghjurnalistu, assaghjistu, omu puliticu è pueta [[Francia|francese]], accademicu, teoricu di u naziunalismu integrale. [[Scrivanu]] [[Pruvenza|pruvenza]]le appartenendu à u "Félibrige" è agnosticu ind'à so ghjuventù, s'avvicina dopu di i catolichi è addiriza u ghjunarle l'<nowiki/>''Action Française, ''incù [[Léon Daudet]], [[Jacques Bainville]] è [[Maurice Pujo]]. Naziunalistu è contru-rivoluziunariu, l'''Action Française'' difende una [[munarchia]] ereditaria è diccentralizata. Diventa u principale muvimentu di strema-dritta sotta à Terza Republica. == Nòtte == <references /> [[Categoria:Biugrafia]] 5qhq7mksj1ijjanr9jg4axi0f7qgwqk L'Arrestu di Cristu 0 20105 378283 358010 2022-01-17T22:04:21Z Jumpy01 11155 cat, w wikitext text/x-wiki [[Image:The Taking of Christ-Caravaggio (c.1602).jpg|thumb|280x280px|L'Arrestu di Cristu]] L' '''''Arrestu di Cristu''''' hè un dipintu di [[Caravaggio]] pintu in u 1602 è cunsirvatu à a Gallaria naziunali d'Irlanda à Dublinu.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> Ripprisenta un episodiu di u [[Novu Testamentu|Novu Tistamentu]] in u corsu di u quali Ghjuda veni à u riscontru di [[Ghjesù]] è l'abbraccia cù u fini di disignà lu à i suldati chì venini par arristà lu. Setti parsunaghji sò ripprisintati à mezu corpu, in senu à una cumpusizioni assà densa chì ghjoca annantu à i sprissioni, i muvimenti è i ghjochi d'ombra è di luci. Frà 'ssi parsunaghji apparisci un omu purtadori di una lanterna : s'agisci verusimilamenti di un auturitrattu di u pittori lumbardu. U dipintu, à l'iniziu criatu dopu à una cummanda di Ciriaco Mattei, ferma a prubità di a famiglia Mattei sin'à u XIXu seculu. À pocu à pocu, a so traccia hè persa mentri chì a so attribuzioni hè rimissa in quistioni : hè tandu idantificatu com'è una copia di a mani di u pittori fiammingu Gerrit van Honthorst. U dipintu hè finalmenti affidatu à u principiu di l'anni 1930 à un cunventu di ghjesuiti in a cità di [[Dublinu]] è ùn hè ch'è à u principiu di u 1990 ch'eddu hè ritruvatu è turratu à attribuiscia à Caravaggio dopu risturazioni. Esistini numarosi copii di 'ssu dipintu, frà i quali dui pruvucheghjani particularamenti l'intaressu di i storichi di l'arti : una hè cunsirvata à Odessa è l'altru apparteni à una cullizzioni privata rumana. S'è a virsioni d'Odessa hè generalamenti rispinta di u catalogu di l'opari di Caravage, quidda di [[Roma]] hè vivamenti cuntistata dapoi 2004, è pudaria ancu pratenda à u statutu d'opara autografa, à listessu titulu ch'è a tela di Dublinu. ==Cuntestu== [[Image:Asdrubale Mattei.jpg|thumb|250px|''Asdrubale Mattei'', unu di i trè frateddi Mattei ind'è quali Caravaggio si stalla in u 1601 è chì diventani prutittori è cumandatarii avisati.<br />(Ritrattu anonimu, seculu XVII, museiu Condé di Chantilly)]] À u principiu di u XVIIu seculu, a carriera di Caravaggio hè ormai probbiu bè lanciata, com'è ni attestani i cummandi maghjori chì li sò affidati par dicurà a cappedda Contarelli o ancu a cappedda Cerasi. Ma in u 1601, l'artistu chetta a risidenza di u cardinali Del Codda - chì hà tantu fattu par accumpagnà 'ssu successu - par cullucà si in u nuveddu Palazzo Mattei induv'edddu stà u cardinali Girolamo Mattei è ancu i so frateddi, Asdrubale è Ciriaco. Ùn ci passa ch'è dui anni, ma 'ssu cambiamentu di locu è di prutittori marca un'evuluzioni in a so manera di pinghja : i sceni di genaru à i temi musicali è mitulogichi cari à Del Monta sò tralasciati à prò di a narrazioni riligiosa. Di sicuru influinzatu da u seriu è a sulennità vulsuti par i grandi cummandi publichi ch' eddu hà onurati, Caravaggio tendi à mudificà l'atmusfera di i so dipinti à distinazioni di cullizzioni privati, in un sensu à tempu più munumintali è più puru. In l'<nowiki/>''Arrestu di Cristu'' com'è in l'''Incridulità di san Tumasgiu'', chì hè pintu à pocu pressu à listessu tempu è par listessu cumandatariu, a narrazioni si ghjoca par u più annantu à i sprissioni facciali è i cenni di i parsunaghji, moltu più ch'è annantu à i custumi o annantu à i dicori chì spariscini in tuttu. Eppuri, hè dinò pussibuli di cunsidarà 'ssa tela com'è insiriscendu si in a sterpa di i furmati maiò criati par dicurà i cappeddi Contarelli è Cerasi : a storica di l'arti Francesca Cappelletti ci vedi in particulari una " stessa dinsità di l'ombri, [una] stessa maestria di l'intensità drammatica ". ==Cummanda== À u XVIIu seculu, u storicu è criticu d'arti talianu Ghjuvanni Petru Bellori, frà i primissimi biugrafi di Caravaggio, disigna u marchesi Asdrubale Mattei, unu di i " signori rumani [attratti da] l'incantu di u so pinneddu ", com'è cumandatariu di l'opara. Ancu s'è, à u XXu seculu, l'autori menu spicializati cuntinueghjani ad attribuiscia li a rispunsabilità di a cummanda, i spicialisti cuntimpuranei s'accordani piuttostu à idantificà Ciriaco Mattei (frateddu d'Asdrubale è ancu di u cardinali Girolamo Mattei) com'è cumandatariu. Avaria passatu 'ssa cummanda vicinu à Caravaggio in u 1602. In rialità, è qualvoglia fussi u nomu di u cumandatariu finali, Caravaggio elabureghja verusimilamenti l'''Arrestu di Cristu'' sottu à l'influenza cunghjunta di i trè frateddi Mattei : quiddi sò difatti assà prossimi è tutti trè dinò intarissati da l'[[Arte|arti]]. Cusì, a storica di l'arti Catalina Puglisi stima chì a prisenza di Ghjuvanni chì si ni gughji versu a manca di u dipintu (un elementu narrativu chì ùn hè micca evanghjelicu ma duvutu à i scritti ultiriori di u papa [[Gregoriu Magnu|Grigoriu Magnu]]) pudaria essa stata sughjirita da Girolamo, l'omu di ghjesgia. Listessu Girolamo avaria dinò pussutu insista annantu à l'attitudina d'umiltà è di abnigazioni di [[Cristu]]. In tuttu, Ciriaco pussedi trè teli di l'artistu lumbardu, tutti discritti è ammirati da i so cuntimpuranei : a ''Cena à Emmaus'' oghji à Londra, u ''San Ghjuvan Battisti'' di u Capitolu è l'''Arrestu di Cristu'' ch'è Bellori discrivi incù pricisioni. U rigulamentu di 'ssa cummanda succedi u 2 di ghjinnaghju 1603, data à a quali Caravaggio ricevi a somma di 125 scudi. ==Discrizzioni è analisa== [[File:The Taking of Christ-Caravaggio self-portrait.jpg|thumb|250px|Dittagliu: l'omu à a lanterna hè verusimilamenti un auturitrattu di Caravaggio.]] U dipintu discrivi l'arrestu di Ghjesù in l'ortu di l'Alivi, à u mumentu induva Ghjuda abbraccia à Ghjesù cù u fini di disignà lu à i suldati vinuti à arristà lu. 'Ssa scena hè discritta di modu simili in i quattru [[Vangeli|Vangelii]]. I suldati in armatura (trè sò visibuli, chì un hè guasgi intiriamenti piattu daretu l'omu à a lanterna) intoppani à Cristu à u mumentu induva Ghjuda avvicina i so [[Labbru|labbri]] par dipona u basgiu di u tradimentu, in un muvimentu versu a manca dinò accintuatu da a fughjita di un parsunaghju daretu à Cristu. 'Ssu parsunaghju, chì esci à mità da u quatru di u dipintu, pari tarrurizatu è abbanduneghja in a so fughjita a cudagliula di un manteddu o una cappa ch'eddu riteni un suldatu : s'agisci verusimilamenti di unu di l'apostuli, podarsi san Ghjuvanni o ancu san Marcu. U vanghjeliu siont'è Marcu evucheghja difatti " un ghjuvanottu " chì si ni fuighji in seguitu à l'arrestu lascendu una stoffa in manu à quiddi chì u voni chjappà. L'idantificazioni à san Ghjuvanni pari in ogni casu abbastanza naturali à u XVIIu seculu apposta ch'eddu hè cusì ch'è Bellori u disigna in u 1672, chì nota d'altrondi a finezza d'esecuzioni di u dipintu evuchendu l'imitazioni di a rughjina annantu à l'armatura à u prima pianu. A difficultà à discerna i tratti di u visu di i suldati, sicondu u criticu d'arti Michael Fried, rinvia à u carattaru imparsunali o ancu inumanu di i so azzioni. Un settimu è ultimu parsunaghju inchjarisci una parti di a scena à dritta, tinendu in altu una lanterna di carta. Hè prubabili ch' eddu si tratta quà di un auturitrattu di Caravaggio, com'è Roberto Longhi fù u prima à rimarcà la. Mina Gregori stima chì 'ssu dipintu offri " una di i ripprisintazioni i più tragichi di l'artistu ". U prufissori Eberhard König indicheghja chì Caravaggio " timatizeghja " cusì u travagliu di u [[Pittore|pittori]] chì risedi in l'ussirvazioni. Bench'è ùn fussi micca a sola uccasioni uferta à Caravaggio di ripprisintà si eddu stessu, hè inveci a sola volta induva l'artistu è Cristu figurani insemu in un stessu dipintu : Michael Fried ci vedi ancu eddu un risultatu altamenti drammaticu, è " cunflittuali beddu aldilà di l'urdinariu ". Hè a sola volta in a so opara chì Caravaggio ripprisenta una lanterna. A scena biblica ùn hè eppuri micca discritta com'è duvendu tena si nicissariamenti di notti (à l'eccezzioni nutevuli di u vanghjeliu di Ghjuvanni, chì indicheghja chì i suldati chì arrestani à Ghjesù sò attrazzati di lanterni è di fiacculi) : u circadori John Varriano sughjirisci chì a parsona pò intarprità 'ssa scelta di Caravaggio par a so vulintà di tandu di truvà par u so atteddu una surghjenti di luci custanti è cuntrullevuli. In ogni casu, a lanterna ùn ghjoca paradussalamenti nisciun rollu di inchjarimentu in u dipintu, chì pari piuttostu alluminatu da una luna esterna à a scena è chì offri diffarenti punti di fucalisazioni annantu à i visi, l'armaturi o i mani. Ma u chjarori di a [[luna]] ùn basta micca à spiigà ciò chì allumineghja i visi di Cristu, di Ghjuda è di u discepulu. U fondu hè neru, o guasgi : rami è casci d'[[Aliva|alivu]] si sceglini in daretu, ciò chì currispondi à u locu indicatu da i testi evangelichi. U criticu d'arti Andrew Graham-Dixon parcipisci un sensu à 'ssa lanterna chì ùn inchjarisci nudda : di manera simbolica, u pittori arreca quì un inchjarimentu chì hè simbolicu è micca litterali, chì hè a so imaginazioni chì custituisci a sputica fonti di luci. D'altri com'è Mauriziu Marini vedini quà una ripprisintazioni di u filosofu Diogene, ciò chì ni faria tandu una metafura di l'Omu in cerca di [[Diu]]. In tutti i casi, annantu à u pianu cromaticu, l'''Arrestu'' ripiglia u principu dighjà in piazza in i dipinti di a cappedda Contarelli ma di manera più radicali dinò : Michael Fried indicheghja chì 'ssu cuntrastu estremu trà l'ombra è a luci accresci l'effettu di prisenza di i figuri. Caravaggio scegli una cumpusizioni ristrinta annantu à i parsunaghji, accintuendu cusì l'effettu drammaticu di a scena. Frà i so pridicissori in u trattamentu di 'ssu tema, solu [[Lodovico Carracci]] avia à 'ssu puntu cuncintratu a scena. Caravage eppuri evita ogni imprissioni d'ingombru o di ciambugliu incalchendu annantu à a luci annantu à i parsunaghji di u centru è rispinghjendu in i tenebri tutta l'azzioni periferica. Graham-Dixon indicheghja ch' eddu riduci cusì tuttu l'episodiu à un cunflittu elementari trà u bè è u mali. U cuntrastu trà u voltu pallidu, diddicatu di u Cristu è quiddu di Ghjuda - bruttali, cunciatu da u Soli - ni custituisci un'illustrazioni. Ma 'ssa oppusizioni hè contraditta da l'elementi chì à l'incuntrariu cullegani, assucieghjani i parsunaghji trà eddi. Eppuri ssa scelta di cumpusizioni ùn hè micca senza certi dibulezzi. Par Claudio Strinati par indittu, Caravaggio si situeghja à un periodu impurtanti di a so carriera, è eddu ùn parveni più à aghjunghja " a linia unitaria " chì caratterizeghja sin'à tandu a so opara rumana : i parsunaghji sò assà travagliati par sè, ma a so assuciazioni hè " à spessu astratta è poca naturali ". ==Diffarenti virsioni== ===Virsioni d'Odessa=== [[File:Caravaggio - Taking of Christ - Odessa.jpg|thumb|250px|Un'antra virsioni di ''l'Arrestu'', in tempi di una volta cunsidarata com'è autografa, hè cunsirvata à Odessa ([[Museiu d'arti uccidentali è uriintali (Odessa)|museiu d'arti uccidentali è uriintali]]).]] Un'antra virsioni di l'''Arrestu'', in tempi di una volta cunsidarata com'è autugrafa, hè cunsirvata à Odessa (Museiu d'arti uccidentali è uriintali). Una copia anziana di 'ssu dipintu, chì a so attribuzioni à Caravaggio hè ricusata da a maiò parti di i sperti di u pittori, hè cunsirvata à u museiu d'arti d'Odessa in [[Ucraina]]. 'Ssu dipintu hè arrubatu à a fini di lugliu, ciò chì pruvucheghja un rimusciu cunsidarevuli in u mezu di l'arti ucrainu, induva eddu hè cunsidaratu com'è un'opara d'assà altu valori. A pulizza ucraina u ritrova eppuri in Alimagna in u 2010. U museiu d'Odessa manteni, annantu à u so situ Internet, l'attribuzioni di u dipintu à Caravaggio. Parechji autori nutevuli com'è Marini pudariani accittà di cunsidarà à u più una forma di cullaburazioni trà artisti, in a quali Caravaggio avaria pussutu pinghja i figuri cintrali è affidà u restu à Prospero Orsi. ===Virsioni " Sannini " di Roma=== U primatu di u dipintu di Dublinu hè dinò cuntistata in 2004 da una storica di l'arti taliana, Maria Letizia Paoletti, chì stima chì una virsioni cunsirvata à Roma custituisciaria l'uriginali di Caravaggio mentri chì a virsioni di Dublinu ùn saria ch'è una copia fiamminga. U dipintu di Roma, isciutu di a cullizzioni fiurintina di l'avvucatu Ladis Sannini, apparteni ormai à un antiquariu. Roberto Longhi u rimarca da 1943 è u cunsidareghja com'è una copia di dopu à Caravaggio, ma di qualità abbastanza bona par fà lu appiccà in l'espusizioni maiò annantu à Caravaggio ch'eddu urganizeghja in [[Milanu]] in u 1951. Una di i so particularità hè ch' eddu hè più maiò ch'è a virsioni di Dublinu (o ch'è quidda d'Odessa), è ch'eddu offri una cumpusizioni più aparta : cusì, u bracciu di l'[[apostulu]] chì si ni fughji à manca ùn hè più tagliatu sopra à l'ovitu ma sopra à u polsu. I presi di pusizioni di u spertu Denis Mahon in 2004 dani à l'iniziu un certu pesu à 'ss'iputesa, ma cumplicheghjani à listessu tempu a situazioni apposta ch'eddu si dici certu chì i dui dipinti sò dinò autugrafi. Ma a pusizioni di Mahon ùn hè guasgi più suvitata dopu. L'analisi scentifichi apprunfunditi cundutti dopu à a dumanda di a ghjustizia taliana da un spertu indipindenti tendini dinò à eliminà a virsioni rumana di u corpus di Caravaggio - in particulari par via di a prisenza di giaddu antimoniu in a pittura, ciò chì hè pocu prubabili à l'ebbica di u pittori. In una frasa, u storicu di l'arti Sebastian Schütze sintetizeghja a situazioni in u so catalogu rieditatu in u 2015 : " 'Ssu dipintu hè oghji abburdatu da uni pochi di spicialisti com'è una virsioni podarsi autugrafa ". Fabio Scaletti righjunghji 'ss'analisa muscendu chì nisciun elementu dicisivu ùn parmetti d'eliminà u dipintu " exi-Sannini " di u catalogu di Caravaggio nè di dicida in u so favori, ma ch' " eddu cunveni d'aspittà chì a Storia (o a ghjustizia) suviti u so corsu ". ==Parcorsu di u dipintu== ===Prubitarii successivi=== À parta da a fini di u XVIIIu seculu, u dipintu hè attribuitu à u pittori fiammingu Gerrit van Honthorst. U parcorsu di u dipintu di Dublinu hà pussutu essa ricustituitu incù una pricisioni abbastanza bona, in particulari grazia à i scuparti di Francesca Cappelletti è Laura Tistò in l'archivii Antici-Mattei. U figliolu di Ciriaco Mattei ni ridita po' l'eredità si succedini in senu à a famiglia Mattei à u filu di i XVIIu è XVIIIu seculi ; eppuri, un invintariu di 1793 u faci appariscia incù un'attribuzioni à u Fiammingu Gerrit van Honthorst. Hè stabilitu chì in u 1802, u parlamintari è cullizziunistu d'arti scuzzesu William Hamilton Nisbet u ritrova in Italia è u compra, pinsendu dunqua ch'eddu si tratta di una copia di Caravaggio da a mani di van Honthorst. L'opara passa in vendita publica vicinu à un seculu più tardi, in u mentri di a dispersioni di a cullizzioni Hamilton Nisbet : Maria Lea-Wilson, medicu pediatra irlandesa di rinomina, ni faci l'acquisizioni in 1921 par una somma scunnisciuta - è pinsendu sempri cumprà una copia firmata di van Honthorst. Po' u Duttori Lea-Wilson l'offri à u principiu di u 1930 à un ghjesuitu, u frateddu Tumasgiu Finlay, chì avia ghjucatu par edda un rollu di cunfissori è di sustegnu psiculogicu quandu edda s'era truvata veduva ; dopu tandu, u dipintu adorna un muru di a stanza da manghjà di i Ghjesuiti à Dublinu, in carrughju di Lower Leeson Street. Hè infini in u 1990 chì i riligiosi, pinsendu à una risturazioni di l'opara, sulliciteghjani i sirvizii di Sergio Benedetti chì travaglia à a gallaria naziunali d'Irlanda. ===Riscuparta è riattribuzioni=== Benedetti, risturadore d'arti furmatu à Roma è ghjuntu da Italia 13 anni innanzi par travaglià in a gallaria di Dublinu, suspetta tandu po' cunferma incù pacienza l'idantità di l'autori sputicu di u dipintu. L'iputesi di l'attribuzioni à Caravaggio hè tenuta assulutamenti sicreta sopra à dicisioni di Raymond Keaveney, dirittori di u museiu di Dublinu, tantu eddu hè cuscenti ch'è quissa pudaria crià un cumbugliu cunsidarevuli in u mondu di l'arti : ancu i Ghjesuiti, eppuri prubitarii di u dipintu, sò lasciati vuluntariamenti in l'ignuranza di i suspetti di Keaveney è Benedetti. == Noti == <references/> == Articuli cunnessi == * [[Lista di dipinti di Caravaggio]] * [[Arrestu di Ghjesù]] [[Categoria:Pintura]] {{DEFAULTSORT:Arrestu_di_Cristu}} kk7to4o7lvo9yociq8i20frgm8qkxly Firulinu 0 20106 374031 364481 2021-06-02T11:29:55Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: aliceblue" ! colspan="3" style="background:#4682B4" | {| style="background:#4682B4" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#4682B4" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U firulinu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Pleurotus ferulae.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Pleurotus ferulae</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightblue" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Fungi]]'' |----- | Divisioni | ''[[Basidiomycota]]'' |----- | Classa | ''[[Agaricomycetes]]'' |----- | Ordini | ''[[Agaricales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Pleurotaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Pleurotus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightblue" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Pleurotus ferulae''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Pleurotus ferulae1.jpg|250px]] |----- |} U '''firulinu''' (''[[Pleurotus ferulae]]'') hè un tipu di [[funzu]] chì faci parti di a famiglia di i [[Pleurotaceae]].<ref>U firulinu hè ancu chjamatu in corsu: u ferulinu o u ferlinu (Leoni, 2001).</ref> U nomu veni da u fattu ch'è issu tipu di [[funzu]] si trova vicinu à a [[ferula]]. ==Discrizzioni== U culori di u cappeddu hè brunu o grisgiu. U cappeddu hè longu sin'à 30 cm. A carri hà un sapori dolci. U firulinu ùn hà micca aneddu. I diminsioni di i spori sò: 10-12.5 x 4.5-5.5 µm. I lami sò bianchi o grisgi. ==In Corsica== U firulinu hè assà cumunu in Corsica, in i loca ind'edda si trova, ghjust'appuntu, a [[ferula]]. U firulinu cresci annantu à i radichi di a ferula. A varietà di firulinu chì nasci in Corsica ùn si trova ch'è in Corsica è in [[Sardegna]].<ref>"In Corsica, a varietà Ferulae chì nasce sott’à a ferla, fungu bunissimu, si trova solu ind’è noi è in Sardegna, assai cunnisciutu in l’Agriate." (Leoni, 2001) </ref> ==Gastunumia== U firulinu hè un funzu manghjarecciu, di bunissima qualità. ==Noti== <references/> == Liami == * [http://www.adecec.net/adecec-net/parutions/ghjurnata2001.html Ghjiseppu Leoni, I funghi, Ghjurnata di a Lingua Corsa 2001, [[Adecec]]] * [http://pros.orange.fr/gbatti-alinguacorsa/lexiques/flore.htm A flora - i funghi] [[Categoria:Pleurotaceae]] [[Categoria:Fungu di Corsica]] n7ylahu69bwbkyoocbsat5qndr7lck7 Ghjesù 0 20108 358045 2017-11-20T11:35:29Z Syrio 7826 Reindirizzamentu à [[Gesù Cristu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Gesù Cristu]] 4jeojg0bbgw4gw0xbhgmiqyk31ku6bb Template:Man/man 10 20112 358060 2017-11-27T14:26:29Z S4b1nuz E.656 12540 Pagina nova: Il template '''<nowiki>{{Man}}</nowiki>''' serve per generare un link alla sottopagina di istruzioni dei template. Può essere usato anche se la sottopagina non esiste, per segnalar... wikitext text/x-wiki Il template '''<nowiki>{{Man}}</nowiki>''' serve per generare un link alla sottopagina di istruzioni dei template. Può essere usato anche se la sottopagina non esiste, per segnalare la necessità di crearla (categorizza in [[:Categoria:Template senza istruzioni]]). ==Sintassi== <kbd>'''<nowiki>{{</nowiki>Man}}'''</kbd> Il link punterà automaticamente alla pagina <nowiki>[[Template:<NomeTemplate>/man]]</nowiki>. Se il nome della sottopagina fosse diverso da "man":<br/> <kbd>'''<nowiki>{{</nowiki>Man|''nome sottopagina''}}'''</kbd> La sottopagina va categorizzata inserendo al suo interno la stringa:<br/> <kbd>&lt;noinclude&gt;<nowiki>[[Categoria:Manuali dei template]]</nowiki>&lt;/noinclude&gt;</kbd><br/> Cliccando "Crea le istruzioni" la sottopagina viene precompilata con [[Template:Man/Preload]] (che include anche la categoria). ==Pagine correlate== *[[Aiuto:Manuali dei template]] <noinclude>[[Categoria:Manuali dei template]]</noinclude> skh06s7o5jhb0kh473huft0ecn7lw6f Bonifaciu II di Tuscana 0 20114 358081 358073 2017-12-03T20:45:59Z 90.37.64.101 /* Biugrafia */ wikitext text/x-wiki ''Bonifaciu II di Tuscana'' (natu v. u [[791]] è mortu dopu u [[838]]) era un signore talianu di l'[[altu Medievu]], figliolu di [[Bonifaciu Ia di Tuscana]] à u quale ellu succedì.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> == Biugrafia == [[File:Olive_groves,_grape_vines_and_cypresses_in_Chiantishire_(4054460424).jpg|thumb|250px|Paisaghju di Tuscana]] Conte di [[Lucca]], marchese di Tuscana, signore di [[Bonifacio|Calcosalto]], Bonifaciu II riceve dinù u titulu di " Conte di Corsica " (''Tutor Corsicae'') è difende l'isula contru à i pirati [[Sarracinu (populu)|Sarracini]]. In u [[828]] porta à parte si da a [[Tuscana]] incù u so fratellu Berchaire o Berardu è altri conti una piccula flotta chì crucieghja à a larga di a [[Corsica]] è di a [[Sardegna]]. Ùn scontra nissuna resistenza, effittueghja una falata annantu à e coste da [[Africa di u Nordu]] è sbarca trà [[Utica]] è [[Cartagine]], induve ellu mette in fughita i difendidori dopu à avè tumbatu numerosi musulmani incù assai pocu perdite. Rimbarca lascendu " una grande misciazione in l'anima di a ghjente di u paese ". Sustinitrice di [[Luigi u Piu]], arrabbia à [[Lotariu Ia]] fendu rende a libertà à a cunsorte di l'imperatore [[Ghjuditta di Baviera]]. Deve ritirà si in i so campi in [[Francia]] in u [[833]]. Di una cunsorte micca identificata, lascia dui figlioli : [[Adalbertu Ia di Tuscana|Adalbertu Ia]] è Berardu. == Note == <references/> [[Categoria:Persunalità taliana di u IXu seculu]] [[Categoria:Signore di u Medievu]] [[Categoria:Marchese di Tuscana]] hyje2wk9n3amrid9nlf7i77714kpl5a Categoria:Nati in 1933 14 20115 358076 2017-12-03T13:23:30Z 93.56.118.91 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Morti in 2016 14 20116 358077 2017-12-03T13:23:41Z 93.56.118.91 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archiviu/2017 4 20123 377391 369837 2021-10-07T21:23:39Z S4b1nuz E.656 12540 + ottobre, novembre e dicembre wikitext text/x-wiki == Review of initial updates on Wikimedia movement strategy process == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''Note: Apologies for cross-posting and sending in English. [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/Initial announcements review|Message is available for translation on Meta-Wiki]].'' The Wikimedia movement is beginning a movement-wide strategy discussion, a process which will run throughout 2017. For 15 years, Wikimedians have worked together to build the largest free knowledge resource in human history. During this time, we've grown from a small group of editors to a diverse network of editors, developers, affiliates, readers, donors, and partners. Today, we are more than a group of websites. We are a movement rooted in values and a powerful vision: all knowledge for all people. As a movement, we have an opportunity to decide where we go from here. This movement strategy discussion will focus on the future of our movement: where we want to go together, and what we want to achieve. We hope to design an inclusive process that makes space for everyone: editors, community leaders, affiliates, developers, readers, donors, technology platforms, institutional partners, and people we have yet to reach. There will be multiple ways to participate including on-wiki, in private spaces, and in-person meetings. You are warmly invited to join and make your voice heard. The immediate goal is to have a strategic direction by Wikimania 2017 to help frame a discussion on how we work together toward that strategic direction. Regular updates are being sent to the [[mail:Wikimedia-l|Wikimedia-l mailing list]], and posted [[m:Strategy/Wikimedia_movement/2017/Updates|on Meta-Wiki]]. Beginning with this message, monthly reviews of these updates will be sent to this page as well. [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/Signup|Sign up]] to receive future announcements and monthly highlights of strategy updates on your user talk page. Here is a review of the updates that have been sent so far: * [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/15 December 2016 - Update 1 on Wikimedia movement strategy process|Update 1 on Wikimedia movement strategy process]] (15 December 2016) ** Introduction to process and information about budget spending resolution to support it * [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/23 December 2016 - Update 2 on Wikimedia movement strategy process|Update 2 on Wikimedia movement strategy process]] (23 December 2016) ** Start of search for Lead Architect for movement strategy process * [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/8 January 2017 - Update 3 on Wikimedia movement strategy process|Update 3 on Wikimedia movement strategy process]] (8 January 2017) ** Plans for strategy sessions at upcoming Wikimedia Conference 2017 * [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/11 January 2017 - Update 4 on Wikimedia movement strategy process|Update 4 on Wikimedia movement strategy process]] (11 January 2017) ** Introduction of williamsworks * [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/2 February 2017 - Update 5 on Wikimedia movement strategy process|Update 5 on Wikimedia movement strategy process]] (2 February 2017) ** The core movement strategy team, team tracks being developed, introduction of the Community Process Steering Committee, discussions at WikiIndaba conference 2017 and the Wikimedia movement affiliates executive directors gathering in Switzerland * [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/10 February 2017 - Update 6 on Wikimedia movement strategy process|Update 6 on Wikimedia movement strategy process]] (10 February 2017) ** Tracks A & B process prototypes and providing feedback, updates on development of all four Tracks More information about the movement strategy is available on the [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017|Meta-Wiki 2017 Wikimedia movement strategy portal]]. ''Posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] on behalf of the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation|Wikimedia Foundation]], 20:31, 15 fer 2017 (UTC) • [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/Initial announcements review|{{int:please-translate}}]] • [[m:Talk:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates|Get help]]'' </div> <!-- Messaggio inviato da User:GVarnum-WMF@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=16297862 --> == Overview #2 of updates on Wikimedia movement strategy process == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''Note: Apologies for cross-posting and sending in English. [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/Overview 2 of updates on Wikimedia movement strategy process|This message is available for translation on Meta-Wiki]].'' As we mentioned last month, the Wikimedia movement is beginning a movement-wide strategy discussion, a process which will run throughout 2017. This movement strategy discussion will focus on the future of our movement: where we want to go together, and what we want to achieve. Regular updates are being sent to the [[mail:Wikimedia-l|Wikimedia-l mailing list]], and posted [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia_movement/2017/Updates|on Meta-Wiki]]. Each month, we are sending overviews of these updates to this page as well. [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/Signup|Sign up]] to receive future announcements and monthly highlights of strategy updates on your user talk page. Here is a overview of the updates that have been sent since our message last month: * [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/16 February 2017 - Update 7 on Wikimedia movement strategy process|Update 7 on Wikimedia movement strategy process]] (16 February 2017) ** Development of documentation for Tracks A & B * [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/24 February 2017 - Update 8 on Wikimedia movement strategy process|Update 8 on Wikimedia movement strategy process]] (24 February 2017) ** Introduction of Track Leads for all four audience tracks * [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/2 March 2017 - Update 9 on Wikimedia movement strategy process|Update 9 on Wikimedia movement strategy process]] (2 March 2017) ** Seeking feedback on documents being used to help facilitate upcoming community discussions More information about the movement strategy is available on the [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017|Meta-Wiki 2017 Wikimedia movement strategy portal]]. ''Posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] on behalf of the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation|Wikimedia Foundation]], 19:43, 9 mar 2017 (UTC) • [[m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/Overview 2 of updates on Wikimedia movement strategy process|{{int:please-translate}}]] • [[m:Talk:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates|Get help]]'' </div> <!-- Messaggio inviato da User:GVarnum-WMF@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=16350625 --> == We invite you to join the movement strategy conversation (now through April 15) == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> : ''This message, "[[mailarchive:wikimediaannounce-l/2017-March/001383.html|We invite you to join the movement strategy conversation (now through April 15)]]", was sent through multiple channels by [[m:User:GVarnum-WMF|Gregory Varnum]] on 15 and 16 of March 2017 to village pumps, affiliate talk pages, movement mailing lists, and MassMessage groups. A similar message was sent by [[m:User:Nicole_Ebber_(WMDE)|Nicole Ebber]] to organized groups and their mailing lists on 15 of March 2017. This version of the message is available for translation and documentation purposes'' Dear Wikimedians/Wikipedians: Today we are starting a broad discussion to define Wikimedia's future role in the world and develop a collaborative strategy to fulfill that role. You are warmly invited to join the conversation. There are many ways to participate, by joining an existing conversation or starting your own: [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia_movement/2017/Track_A|Track A (organized groups)]]: Discussions with your affiliate, committee or other organized group (these are groups that support the Wikimedia movement). Track B (individual contributors): [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia_movement/2017/Cycle_1|On Meta]] or your [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia_movement/2017/Participate|local language or project wiki]]. This is the first of three conversations, and it will run between now and April 15. The purpose of cycle 1 is to discuss the future of the movement and generate major themes around potential directions. What do we want to build or achieve together over the next 15 years? We welcome you, as we create this conversation together, and look forward to broad and diverse participation from all parts of our movement. * [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia_movement/2017|Find out more about the movement strategy process]] * [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia_movement/2017/Toolkit/Discussion_Coordinator_Role|Learn more about volunteering to be a Discussion Coordinator]] Sincerely, Nicole Ebber (Track A Lead), Jaime Anstee (Track B Lead), & the [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia_movement/2017/People|engagement support teams]]</div></div> 05:09, 18 mar 2017 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:GVarnum-WMF@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Strategy/Wikimedia_movement/2017/Updates/Global_message_delivery&oldid=16453957 --> == [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Start of the 2017 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections|Start of the 2017 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''Please accept our apologies for cross-posting this message. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Start of the 2017 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections|This message is available for translation on Meta-Wiki]].'' [[File:Wikimedia-logo black.svg|right|150px|link=m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017]] On behalf of the Wikimedia Foundation Elections Committee, I am pleased to announce that self-nominations are being accepted for the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2017/Board_of_Trustees/Call_for_candidates|2017 Wikimedia Foundation Board of Trustees Elections]]. The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees|Board of Trustees]] (Board) is the decision-making body that is ultimately responsible for the long-term sustainability of the Wikimedia Foundation, so we value wide input into its selection. More information about this role can be found [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Board of Trustees|on Meta-Wiki]]. Please read the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Board of Trustees/Call for candidates|letter from the Board of Trustees calling for candidates]]. '''The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Board of Trustees/Candidates|candidacy submission phase]] will last from April 7 (00:00 UTC) to April 20 (23:59 UTC).''' '''We will also be accepting questions to ask the candidates from April 7 to April 20. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Board of Trustees/Questions|You can submit your questions on Meta-Wiki]].''' Once the questions submission period has ended on April 20, the Elections Committee will then collate the questions for the candidates to respond to beginning on April 21. The goal of this process is to fill the '''three community-selected seats''' on the Wikimedia Foundation Board of Trustees. The election results will be used by the Board itself to select its new members. The full schedule for the Board elections is as follows. All dates are '''inclusive''', that is, from the beginning of the first day (UTC) to the end of the last. * April 7 (00:00 UTC) – April 20 (23:59 UTC) – '''Board nominations''' * April 7 – April 20 – '''Board candidates questions submission period''' * April 21 – April 30 – '''Board candidates answer questions''' * May 1 – May 14 – '''Board voting period''' * May 15–19 – '''Board vote checking''' * May 20 – '''Board result announcement goal''' In addition to the Board elections, we will also soon be holding elections for the following roles: * '''Funds Dissemination Committee (FDC)''' ** There are five positions being filled. More information about this election will be available [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee|on Meta-Wiki]]. * '''Funds Dissemination Committee Ombudsperson (Ombuds)''' ** One position is being filled. More information about this election will be available [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee Ombudsperson|on Meta-Wiki]]. Please note that this year the Board of Trustees elections will be held before the FDC and Ombuds elections. Candidates who are not elected to the Board are explicitly permitted and encouraged to submit themselves as candidates to the FDC or Ombuds positions after the results of the Board elections are announced. More information on this year's elections can be found [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017|on Meta-Wiki]]. Any questions related to the election can be posted on the [[m:Talk:Wikimedia Foundation elections/2017|election talk page on Meta-Wiki]], or sent to the election committee's mailing list, <tt dir="ltr" style="white-space:nowrap;font-size:12px;line-height:1.5">board-elections[[File:At sign.svg|15x15px|middle|link=|alt=(at)]]wikimedia.org</tt>. On behalf of the Election Committee,<br /> [[m:User:KTC|Katie Chan]], Chair, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|Wikimedia Foundation Elections Committee]]<br /> [[m:User:JSutherland (WMF)|Joe Sutherland]], Community Advocate, Wikimedia Foundation ''Posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] on behalf of the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|Wikimedia Foundation Elections Committee]], 03:36, 7 apr 2017 (UTC) • [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Start of the 2017 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections|{{int:please-translate}}]] • [[m:Talk:Wikimedia Foundation elections/2017|Get help]]''</div> <!-- Messaggio inviato da User:GVarnum-WMF@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=16441214 --> == Read-only mode for 20 to 30 minutes on 19 April and 3 May == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2017|Read this message in another language]] • {{int:please-translate}} The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] will be testing its secondary data center in Dallas. This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to conduct a planned test. This test will show whether they can reliably switch from one data center to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. They will switch all traffic to the secondary data center on '''Wednesday, 19 April 2017'''. On '''Wednesday, 3 May 2017''', they will switch back to the primary data center. Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop during those two switches. We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. '''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.''' *You will not be able to edit for approximately 20 to 30 minutes on Wednesday, 19 April and Wednesday, 3 May. The test will start at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20170419T14 14:00 UTC] (15:00 BST, 16:00 CEST, 10:00 EDT, 07:00 PDT, 23:00 JST, and in New Zealand at 02:00 NZST on Thursday 20 April and Thursday 4 May). *If you try to edit or save during these times, you will see an error message. We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it. If you see the error message, then please wait until everything is back to normal. Then you should be able to save your edit. But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case. ''Other effects'': *Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped. *There will be code freezes for the weeks of 17 April 2017 and 1 May 2017. Non-essential code deployments will not happen. This project may be postponed if necessary. You can [[wikitech:Switch Datacenter#Schedule for 2017 switch|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule. There will be more notifications about this. '''Please share this information with your community.''' /<span dir=ltr>[[m:User:Whatamidoing (WMF)|User:Whatamidoing (WMF)]] ([[m:User talk:Whatamidoing (WMF)|talk]])</span> </div></div>[[Utente:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussioni utente:MediaWiki message delivery|discussioni]]) 17:34, 11 apr 2017 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Johan (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=16545942 --> == Wikidata description editing in the Wikipedia Android app == <div class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[:mw:Wikimedia_Apps/Short_descriptions|Wikidata description editing]] is a new experiment being rolled out on the Wikipedia app for Android. While this primarily impacts Wikidata, the changes are also addressing a concern about the mobile versions of Wikipedia, so that mobile users will be able to edit directly the descriptions shown under the title of the page and in the search results. We began by rolling out this feature several weeks ago to a pilot group of Wikipedias (Russian, Hebrew, and Catalan), and have seen very positive [[:mw:Wikimedia_Apps/Short_descriptions/Research|results]] including numerous quality contributions in the form of new and updated descriptions, and a low rate of vandalism. We are now ready for the next phase of rolling out this feature, which is to enable it in a few days for all Wikipedias except the top ten by usage within the app (i.e. except English, German, Italian, French, Spanish, Japanese, Dutch, Portuguese, Turkish, and Chinese). We will enable the feature for those languages instead at some point in the future, as we closely monitor user engagement with our expanded set of pilot communities. As always, if have any concerns, please reach out to us on wiki at [[:mw:Talk:Wikimedia_Apps/Short_descriptions|the talk page for this project]] or by email at reading@wikimedia.org. Thanks! -[[:mw:User:DBrant (WMF)|DBrant (WMF)]] 08:41, 14 apr 2017 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Elitre_(WMF)/Wikidata_editing&oldid=16580284 --> == New Page previews feature == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> New Page previews feature [[:m:Special:MyLanguage/User:CKoerner (WMF)/Enable Hovercards/Phase 1|Read this message in another language]] • {{int:please-translate}} Hello, The Reading web team at the Wikimedia Foundation has been working to enable [[mw:Beta Features/Hovercards|Page previews]], [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|a beta feature]] known previously as Hovercards, as opt-in behavior for logged-in users and the default behavior for logged-out users across Wikipedia projects. Page previews provide a preview of any linked article, giving readers a quick understanding of a related article without leaving the current page. For this project, we are expecting to collect feedback over the following few weeks and tentatively enable the feature in early May, 2017. A quick note on the implementation: * For logged-in users who are not currently testing out the beta feature, Page previews will be off by default. Users may turn them on from [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|their user preferences]] page. * For logged-out users, the feature will be on by default. Users may disable it at any time by selecting the setting cog available in each preview. * For users of the Navigation popups gadget, you will not be able to turn on the Page previews feature while using navigational popups. If you would like to try out the Page preview feature, make sure to first turn Navigation popups off prior to turning Page previews on. You can read more about [[mw:Beta_Features/Hovercards|the feature]] and [[mw:Beta Features/Hovercards#Success Metrics and Feature Evaluation|the tests we used to evaluate performance]], try it out by enabling it from the beta features page, and leave feedback or questions [[mw:Talk:Beta_Features/Hovercards|on the talk page]]. Thank you, [[Utente:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussioni utente:MediaWiki message delivery|discussioni]]) 16:52, 19 apr 2017 (UTC) </div></div> <!-- Messaggio inviato da User:CKoerner (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:CKoerner_(WMF)/Enable_Hovercards/Phase_1/Distribution_list&oldid=16616381 --> == New Wikipedia Library Accounts Available Now (May 2017) == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hello Wikimedians! [[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL OWL says sign up today!]] [[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] is announcing signups today for free, full-access, accounts to published research as part of our [[m:The_Wikipedia_Library/Journals|Publisher Donation Program]]. You can sign up for new accounts and research materials from: * '''[[w:en:Wikipedia:American Psychiatric Association|American Psychiatric Association]]''' – Psychiatry books and journals * '''[[w:en:Wikipedia:Bloomsbury|Bloomsbury]]''' – ''Who's Who'', Drama Online, Berg Fashion Library, and ''Whitaker's'' * '''[[w:fi:Wikipedia:Wikipedian Lähdekirjasto/Gaudeamus|Gaudeamus]]''' – Finnish humanities and social sciences * '''[[w:fi:Wikipedia:Wikipedian Lähdekirjasto/Ympäristö-lehti|Ympäristö-lehti]]''' – The Finnish Environment Institute's ''Ympäristö-lehti'' magazine '''Expansions''' * '''[[w:en:Wikipedia:Gale|Gale]]''' – Biography In Context database added * '''[[w:en:Wikipedia:Adam Matthew|Adam Matthew]]''' – all 53 databases now available Many other partnerships with accounts available are listed on [[m:The Wikipedia Library/Databases|our partners page]], including [[w:en:WP:Project MUSE|Project MUSE]], [[w:en:WP:EBSCO|EBSCO]], [[w:en:WP:Taylor & Francis|Taylor & Francis]] and [[w:en:WP:Newspaperarchive.com|Newspaperarchive.com]]. Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: sign up today! <br>--[[w:en:Wikipedia:TWL/Coordinators|The Wikipedia Library Team]] 18:52, 2 mag 2017 (UTC) :''You can host and coordinate signups for a Wikipedia Library branch in your own language. Please contact [[m:User:AVasanth_(WMF)|Aaron]].''<br> :<small>This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].</small> </div> <!-- Messaggio inviato da User:Samwalton9@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&oldid=16557812 --> == [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/341?setlang={{CONTENTLANG}} Voting has begun in 2017 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections] == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[File:Wikimedia-logo black.svg|{{#switch:{{CONTENTLANG}}|ar=left|he=left|right}}|125px|link=m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Board voting has begun]]''This is a message from the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|Wikimedia Foundation Elections Committee]]. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Board voting has begun|Translations]] are available.'' [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/341?setlang={{CONTENTLANG}}&uselang={{CONTENTLANG}} Voting has begun] for [[m:Wikimedia Foundation elections/2017#Requirements|eligible voters]] in the 2017 elections for the ''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Board of Trustees|Wikimedia Foundation Board of Trustees]]''. The [[m:Wikimedia Foundation Board of Trustees|Wikimedia Foundation Board of Trustees]] is the ultimate governing authority of the Wikimedia Foundation, a 501(c)(3) non-profit organization registered in the United States. The Wikimedia Foundation manages many diverse projects such as Wikipedia and Commons. The voting phase lasts from 00:00 UTC May 1 to 23:59 UTC May 14. '''[https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:SecurePoll/vote/341?setlang={{CONTENTLANG}}&uselang={{CONTENTLANG}} Click here to vote].''' More information on the candidates and the elections can be found on the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Board of Trustees|2017 Board of Trustees election page]] on Meta-Wiki. On behalf of the Elections Committee,<br/> [[m:User:KTC|Katie Chan]], Chair, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|Wikimedia Foundation Elections Committee]]<br/> [[m:User:JSutherland (WMF)|Joe Sutherland]], Community Advocate, Wikimedia Foundation ''Posted by the [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] • [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Board voting has begun|Translate]] • [[m:Talk:Wikimedia Foundation elections/2017|Get help]]</div> 19:14, 3 mag 2017 (UTC)'' <!-- Messaggio inviato da User:GVarnum-WMF@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=16683836 --> == Beta Feature Two Column Edit Conflict View == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> From May 9, the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Two_Column_Edit_Conflict_View|Two Column Edit Conflict View]] will be available as a [[mw:Special:MyLanguage/Beta Features|beta feature]] on all wikis. The Two Column Edit Conflict View is a new interface for the edit conflict resolution page. It highlights differences between the editor's and the conflicting changes to make it easy to copy and paste pieces of the text and resolve the conflict. The feature fulfils a request for a more user-friendly edit conflict resolution from the [[m:WMDE Technical Wishes|German Community’s Technical Wishlist]]. Everyone is invited to test the feature and we hope that it will serve you well! </div> [[m:user: Birgit Müller (WMDE)|Birgit Müller (WMDE)]] 14:29, 8 mag 2017 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Birgit Müller (WMDE)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_1&oldid=16712210 --> == Editing News #1—2017 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> ''[[:m:Special:MyLanguage/VisualEditor/Newsletter/2017/May|Read this in another language]] • [[:m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]'' <div style="float:right;width:230px;{{#switch:ltr|rtl=float:left;margin-left:0;|#default=float:right;margin-right:0;}}margin-left:1em;border-style:solid;border-width:1px;padding:1em;"> [[File:VisualEditor-logo.svg|200px|center|alt=VisualEditor]]'''Did you know?''' <div class="thumbcaption" style="font-size: 90%;"> Did you know that you can review your changes visually? [[File:VisualEditor visual diff tool - visual diff.png|alt=Screenshot showing some changes to an article. Most changes are highlighted with text formatting.|center|frameless|245x245px]]When you are finished editing the page, type your edit summary and then choose "{{Int:visualeditor-savedialog-label-review}}". In visual mode, you will see additions, removals, new links, and formatting highlighted. Other changes, such as changing the size of an image, are described in notes on the side. [[File:VisualEditor visual diff tool - toggle button.png|alt=Toggle button showing visual and wikitext options; visual option is selected.|center|frameless|220x220px]] Click the toggle button to switch between visual and wikitext diffs. [[File:VisualEditor visual diff tool - wikitext diff.png|alt=Screenshot showing the same changes, in the two-column wikitext diff display.|center|frameless|245x245px]] The wikitext diff is the same diff tool that is used in the wikitext editors and in the page history. You can read and help translate [[:mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/User guide|the user guide]], which has more information about how to use the visual editor. </div></div> Since the last newsletter, the [[:mw:VisualEditor|VisualEditor Team]] has spent most of their time supporting [[:mediawikiwiki:2017_wikitext_editor|the 2017 wikitext editor mode]] which is available inside the visual editor as a Beta Feature, and adding [[:mediawikiwiki:VisualEditor/Diffs|the new visual diff tool]]. Their workboard is available [[:phab:project/board/483/|in Phabricator]]. You can find links to the work finished each week at [[:mw:VisualEditor/Weekly triage meetings|mw:VisualEditor/Weekly triage meetings]]. Their [[:mw:VisualEditor/Current_priorities|current priorities]] are fixing bugs, supporting the 2017 wikitext editor as a [[:mw:Beta Features|beta feature]], and improving the visual diff tool. === Recent changes === *A '''new wikitext editing mode''' is available as a Beta Feature on desktop devices. The [[:mw:2017 wikitext editor|2017 wikitext editor]] has the same toolbar as the visual editor and can use the citoid service and other modern tools. Go to [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures]] to enable the {{Int:Visualeditor-preference-newwikitexteditor-label}}. * A new '''[[:mediawikiwiki:VisualEditor/Diffs|visual diff tool]]''' is available in VisualEditor's visual mode. You can toggle between wikitext and visual diffs. More features will be added to this later. In the future, this tool may be integrated into other MediaWiki components. [https://phabricator.wikimedia.org/T143350] * The team have added [[:mediawikiwiki:Editing/Projects/Columns_for_references|multi-column support for lists of footnotes]]. The <code><nowiki><references /></nowiki></code> block can automatically display long lists of references in columns on wide screens. This makes footnotes easier to read. You can [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/1/?projects=Cite,VisualEditor,Wikimedia-Site-requests&title=Convert%20reference%20lists%20over%20to%20`responsive`%20on%20XXwiki&priority=10&parent=159895 '''request multi-column support'''] for your wiki. [https://phabricator.wikimedia.org/T33597] * You can now use your web browser's function to switch typing direction in the new wikitext mode. This is particularly helpful for RTL language users like Urdu or Hebrew who have to write JavaScript or CSS. You can use Command+Shift+X or Control+Shift+X to trigger this. [https://phabricator.wikimedia.org/T153356] * The way to switch between the visual editing mode and the wikitext editing mode is now consistent. There is a drop-down menu that shows the two options. This is now the same in desktop and mobile web editing, and inside things that embed editing, such as Flow. [https://phabricator.wikimedia.org/T116417] * The {{Int:visualeditor-categories-tool}} item has been moved to the top of the {{Int:visualeditor-pagemenu-tooltip}} menu (from clicking on the "hamburger" icon) for quicker access. [https://phabricator.wikimedia.org/T74399] There is also now a "Templates used on this page" feature there. [https://phabricator.wikimedia.org/T149009] * You can now create <code><nowiki><chem></nowiki></code> tags (sometimes used as <code><nowiki><ce></nowiki></code>) for chemical formulas inside the visual editor. [https://phabricator.wikimedia.org/T153365] * Tables can be set as collapsed or un-collapsed. [https://phabricator.wikimedia.org/T157989] * The {{Int:visualeditor-specialcharacter-button-tooltip}} menu now includes characters for Canadian Aboriginal Syllabics and angle quotation marks (‹› and ⟨⟩) . The team thanks the volunteer developer, [[:S:en:User:Tpt|Tpt]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T108626] * A bug caused some section edit conflicts to blank the rest of the page. This has been fixed. The team are sorry for the disruption. [https://phabricator.wikimedia.org/T154217] * There is a new keyboard shortcut for citations: <code>Control</code>+<code>Shift</code>+<code>K</code> on a PC, or <code>Command</code>+<code>Shift</code>+<code>K</code> on a Mac. It is based on the keyboard shortcut for making links, which is <code>Control</code>+<code>K</code> or <code>Command</code>+<code>K</code> respectively. [https://phabricator.wikimedia.org/T99299] === Future changes === * The team is working on a syntax highlighting tool. It will highlight matching pairs of <code><nowiki><ref></nowiki></code> tags and other types of wikitext syntax. You will be able to turn it on and off. It will first become available in VisualEditor's built-in wikitext mode, maybe late in 2017. [https://phabricator.wikimedia.org/T101246] * The kind of button used to {{Int:Showpreview}}, {{Int:showdiff}}, and finish an edit will change in all WMF-supported wikitext editors. The new buttons will use [[Mw:OOjs UI|OOjs UI]]. The buttons will be larger, brighter, and easier to read. The labels will remain the same. You can test the new button by editing a page and adding <code>&ooui=1</code> to the end of the URL, like this: https://www.mediawiki.org/wiki/Project:Sandbox?action=edit&ooui=1 The old appearance will no longer be possible, even with local CSS changes. [https://phabricator.wikimedia.org/T162849] * The [[:mediawikiwiki:File:Edit_toolbar_-_2.png|outdated 2006 wikitext editor]] will be removed later this year. It is used by approximately 0.03% of active editors. See [[:mw:Editor|a list of editing tools on mediawiki.org]] if you are uncertain which one you use. [https://phabricator.wikimedia.org/T30856] *If you aren't reading this in your preferred language, then please help us with translations! Subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&action=edit&section=new contact us] directly, so that we can notify you when the next issue is ready. {{int:Feedback-thanks-title}} —[[:mw:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]] </div> 18:06, 12 mag 2017 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=16160401 --> == RevisionSlider == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[mw:Special:MyLanguage/Extension:RevisionSlider|RevisionSlider]] will be available as a default feature for all users on all wikis from May 17. The RevisionSlider adds a slider view to the diff page so that you can easily move between revisions. The slider view is collapsed by default, and will load by clicking on it. It can also be turned off entirely in the user preferences. RevisionSlider has been a default feature on German, Arabic and Hebrew Wikipedia for 6 months and a beta feature on all wikis for 8 months. The feature fulfills a wish from the [[m:WMDE Technical Wishes|German Community’s Technical Wishlist]]. Thanks to everyone who tested RevisionSlider and gave valuable feedback to improve the feature! We hope that RevisionSlider will continue to serve you well in your work. </div> [[m:user:Birgit Müller (WMDE)|Birgit Müller (WMDE)]] 14:39, 16 mag 2017 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Birgit Müller (WMDE)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_1&oldid=16763498 --> == [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Cycle 2|Join the next cycle of Wikimedia movement strategy discussions (underway until June 12)]] == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> :''[[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/Cycle 2 discussions launch|Message is available for translation on Meta-Wiki]]'' [[File:Wikimedia-logo.svg||{{#switch:{{CONTENTLANG}}|ar=left|he=left|right}}||150px]] The Wikimedia movement strategy core team and working groups have completed reviewing the more than 1800 thematic statements we received from the first discussion. They have identified [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Cycle 2|5 themes that were consistent across all the conversations]] - each with their own set of sub-themes. These are not the final themes, just an initial working draft of the core concepts. You are invited to [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Participate|join the online and offline discussions taking place]] on these 5 themes. This round of discussions will take place between now and June 12th. You can discuss as many as you like; we ask you to participate in the ones that are most (or least) important to you. Here are the five themes, each has a page on Meta-Wiki with more information about the theme and how to participate in that theme's discussion: * [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Cycle 2/Healthy, Inclusive Communities|Healthy, Inclusive Communities]] * [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Cycle 2/The Augmented Age|The Augmented Age]] * [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Cycle 2/A Truly Global Movement|A Truly Global Movement]] * [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Cycle 2/The Most Respected Source of Knowledge|The Most Respected Source of Knowledge]] * [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Cycle 2/Engaging in the Knowledge Ecosystem|Engaging in the Knowledge Ecosystem]] On the [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Participate|movement strategy portal on Meta-Wiki]], you can find more information about each of these themes, their discussions, and how to participate. ''Posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] on behalf of the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation|Wikimedia Foundation]] • [[m:Special:MyLanguage/Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates/Cycle 2 discussions launch|{{int:please-translate}}]] • [[m:Talk:Strategy/Wikimedia movement/2017/Updates|Get help]]''</div> 21:10, 16 mag 2017 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:GVarnum-WMF@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Strategy/Wikimedia_movement/2017/Updates/Global_message_delivery&oldid=16773425 --> == [[m:Requests for comment/Global centralnotice for the blockade of the Turkish government]] == Hi, you are invited to participate in the discussion on the proposal to make a banner through [[m: centralnotice]] to inform more people around the world about what the Turkish government has done about Wikipedia, ie all the language versions of Wikipedia are You are obscured, so in Turkey it is impossible to view the * .wikipedia.org site. To hope that the Turkish government will remove the block, it is necessary to raise awareness of this fact around the world because it is important to succeed in this mission because Wikipedia can not be seen in Turkey. With this message also for those interested, I invite him to sign the [[m:Response to 2017 ban in Turkey|Wikimedian appeal]]. If you have any questions or questions do not hesitate to contact me. Thanks best regards. --[[User:Samuele2002|<span style="color:#0080C0;">'''Samuele'''2002</span>]] <small>[[User Talk:Samuele2002|'''<font face="Cursive"><font color="#F50">(Talk!)</font></font>''']]</small> 21:10, 18 mag 2017 (UTC) == [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Start of the 2017 Wikimedia Foundation Funds Dissemination Committee elections|Start of the 2017 Wikimedia Foundation Funds Dissemination Committee elections]] == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[File:Wikimedia-logo black.svg|{{#switch:{{CONTENTLANG}}|ar=left|he=left|right}}|125px|link=m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Start of the 2017 Wikimedia Foundation Funds Dissemination Committee elections]] :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Start of the 2017 Wikimedia Foundation Funds Dissemination Committee elections|Translations of this message are available on Meta-Wiki]].'' On behalf of the Wikimedia Foundation Elections Committee, we are pleased to announce that self-nominations are being accepted for the [[m:Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee/Call for candidates|2017 Wikimedia Foundation Funds Dissemination Committee]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee Ombudsperson|Funds Dissemination Committee Ombudsperson]] elections. Please read the letter from the Wikimedia Foundation calling for candidates at [[m:Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee/Call for candidates|on the 2017 Wikimedia Foundation elections portal]]. ''Funds Dissemination Committee''<br /> The Funds Dissemination Committee (FDC) makes recommendations about how to allocate Wikimedia movement funds to eligible entities. There are five positions being filled. More information about this role can be found at [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee|the FDC elections page]]. ''Funds Dissemination Committee Ombudsperson''<br /> The Funds Dissemination Committee Ombudsperson receives complaints and feedback about the FDC process, investigates complaints at the request of the Board of Trustees, and summarizes the investigations and feedback for the Board of Trustees on an annual basis. One position is being filled. More information about this role can be found at [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee Ombudsperson|the FDC Ombudsperson elections page]]. '''The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee/Candidates|candidacy submission phase]] will last until May 28 (23:59 UTC).''' '''We will also be accepting questions to ask the candidates until May 28. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Funds Dissemination Committee/Questions|You can submit your questions on Meta-Wiki]].''' Once the questions submission period has ended on May 28, the Elections Committee will then collate the questions for the candidates to respond to. The goal of this process is to fill the '''five community-selected seats''' on the Wikimedia Foundation Funds Dissemination Committee and the '''community-selected ombudsperson'''. The election results will be used by the Board itself to make the appointments. The full schedule for the FDC elections is as follows. All dates are '''inclusive''', that is, from the beginning of the first day (UTC) to the end of the last. * May 15 (00:00 UTC) – May 28 (23:59 UTC) – '''Nominations''' * May 15 – May 28 – '''Candidates questions submission period''' * May 29 – June 2 – '''Candidates answer questions''' * June 3 – June 11 – '''Voting period''' * June 12–14 – '''Vote checking''' * June 15 – '''Goal date for announcing election results''' More information on this year's elections can be found at [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017|the 2017 Wikimedia Foundation elections portal]]. Please feel free to post a note about the election on your project's village pump. Any questions related to the election can be posted on [[m:Talk:Wikimedia Foundation elections/2017|the talk page on Meta-Wiki]], or sent to the election committee's mailing list, <tt dir="ltr" style="white-space:nowrap;font-size:12px;line-height:1.5">board-elections[[File:At sign.svg|15x15px|middle|link=|alt=(at)]]wikimedia.org</tt>. On behalf of the Election Committee,<br /> [[m:User:KTC|Katie Chan]], Chair, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|Wikimedia Foundation Elections Committee]]<br /> [[m:User:JSutherland (WMF)|Joe Sutherland]], Community Advocate, Wikimedia Foundation ''Posted by the [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] • [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2017/Updates/Start of the 2017 Wikimedia Foundation Funds Dissemination Committee elections|Translate]] • [[m:Talk:Wikimedia Foundation elections/2017|Get help]]''</div> 21:05, 23 mag 2017 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:GVarnum-WMF@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=16804695 --> == Wikidata changes now also appear in enhanced recent changes == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hello, and sorry to write this message in English. You can [[mw:User:Lea_Lacroix_(WMDE)/Wikidata_in_enhanced_recent_changes|help translating it]]. Starting from today, you will be able to display Wikidata changes in both modes of the recent changes and the watchlist. '''[[mw:User:Lea_Lacroix_(WMDE)/Wikidata_in_enhanced_recent_changes|Read and translate the full message]]''' {{Int:Feedback-thanks-title}} [[user:Lea Lacroix (WMDE)|Lea Lacroix (WMDE)]] 08:33, 29 ghju 2017 (UTC) <small>(wrong target page? you can [[m:User:Lea Lacroix (WMDE)/List Wikipedias|fix it here]])</small> </div> <!-- Messaggio inviato da User:Lea Lacroix (WMDE)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Lea_Lacroix_(WMDE)/List_Wikipedias&oldid=16777494 --> == Accessible editing buttons == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">The MediaWiki developers have been slowly improving the accessibility of the user interface. The next step in this transition will change the appearance of some buttons and may break some outdated (non-updated or unmaintained) user scripts and gadgets. You can see and use the [https://www.mediawiki.org/wiki/Project:Sandbox?action=submit&ooui=0 old] and [https://www.mediawiki.org/wiki/Project:Sandbox?action=submit&ooui=1 new] versions now. Most editors will only notice that some buttons are slightly larger and have different colors. <gallery mode="nolines" caption="Comparison of old and new styles" heights="240" widths="572"> File:MediaWiki edit page buttons accessibility change 2017, before.png|Buttons before the change File:MediaWiki edit page buttons accessibility change 2017, after.png|Buttons after the change </gallery> However, this change also affects some user scripts and gadgets. Unfortunately, some of them may not work well in the new system. <mark>If you maintain any user scripts or gadgets that are used for editing, please see '''[[:mw:Contributors/Projects/Accessible editing buttons]]''' for information on how to test and fix your scripts. Outdated scripts can be tested and fixed now.</mark> This change will probably reach this wiki on '''Tuesday, 18 July 2017'''. Please leave a note at [[:mw:Talk:Contributors/Projects/Accessible editing buttons]] if you need help.</div> [[:m:User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[User talk:Whatamidoing (WMF)|talk]]) 22:23, 10 lug 2017 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Quiddity (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&oldid=16980876 --> == Page Previews (Hovercards) update == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hello, A quick update on the progress of enabling [[mw:Hovercards|Page Previews]] (previously named Hovercards) on this project. Page Previews provide a preview of any linked article, giving readers a quick understanding of a related article without leaving the current page. As mentioned in December we're preparing to remove the feature from Beta and make it the default behavior for logged-out users. We have recently made a large update to the code which fixes most outstanding bugs. Due to some issues with our instrumentation, we delayed our deployment by a few months. We are finally ready to deploy the feature. Page Previews will be off by default and available in the user preferences page for logged-in users the week of July 24th. The feature will be on by default for current beta users and logged-out users. If you would like to preview the feature, you can enable it as a [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|beta feature]]. For more information see [[mw:Hovercards|Page Previews]]. Questions can be left [[mw:Talk:Beta_Features/Hovercards|on the talk page]] in your preferred language. Thank you again. </div>[[m:User:CKoerner (WMF)|CKoerner (WMF)]] ([[m:User talk:CKoerner (WMF)|talk]]) 22:32, 20 lug 2017 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:CKoerner (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:CKoerner_(WMF)/Enable_Hovercards/Reminder/Distribution_list&oldid=17019707 --> == Improved search in deleted pages archive == {{int:please-translate}} During Wikimedia Hackathon 2016, the [[mw:Wikimedia_Discovery|Discovery]] team [https://phabricator.wikimedia.org/T109561 worked] on one of the items on the 2015 community wishlist, namely [[m:2015_Community_Wishlist_Survey/Search#Provide_a_means_of_searching_for_deleted_pages|enabling searching the archive of deleted pages]]. This feature is now ready for production deployment, and will be enabled on all wikis, except Wikidata. Right now, the feature is behind a feature flag - to use it on your wiki, please go to the <code>Special:Undelete</code> page, and add <code>&fuzzy=1</code> to the URL, like this: https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special%3AUndelete&fuzzy=1. Then search for the pages you're interested in. There should be more results than before, due to using ElasticSearch indexing (via the CirrusSearch extension). We plan to enable this improved search by default on all wikis soon (around August 1, 2017). If you have any objections to this - please raise them with the Discovery team via [http://mailto:discovery@lists.wikimedia.org email] or on this announcement's discussion page. Like most Mediawiki configuration parameters, the functionality can be configured per wiki. Once the improved search becomes the default, you can still access the old mode using <code>&fuzzy=0</code> in the URL, like this: https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special%3AUndelete&fuzzy=0 Please note that since Special:Undelete is an admin-only feature, this search capability is also only accessible to wiki admins. {{Int:Feedback-thanks-title}} [[m:User:CKoerner (WMF)|CKoerner (WMF)]] ([[m:User talk:CKoerner (WMF)|talk]]) 18:40, 25 lug 2017 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:CKoerner (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:CKoerner_(WMF)/Archive_search_announce/Distribution_list&oldid=17036927 --> == RfC regarding "Interlinking of accounts involved with paid editing to decrease impersonation" == There is currently a RfC open on Meta regarding "[https://meta.wikimedia.org/wiki/Requests_for_comment/Interlinking_of_accounts_involved_with_paid_editing_to_decrease_impersonation requiring those involved with paid editing on Wikipedia to link on their user page to all other active accounts through which they advertise paid Wikipedia editing business.]" Note this is to apply to Wikipedia and not necessarily other sister projects, this is only to apply to websites where people are specifically advertising that they will edit Wikipedia for pay and not any other personal, professional, or social media accounts a person may have. [https://meta.wikimedia.org/wiki/Requests_for_comment/Interlinking_of_accounts_involved_with_paid_editing_to_decrease_impersonation Please comment on meta]. Thanks. Send on behalf of [[User:Doc James]]. [[Utente:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussioni utente:MediaWiki message delivery|discussioni]]) 21:07, 17 sit 2017 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Doc James@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedias&oldid=17234819 --> == Discussion on synced reading lists == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''Discussion on synced reading lists''' Hello, [[File:Illustration of Reading List feature on Android Wikipedia App (not logged in).png|thumb]] The Reading Infrastructure team at the Wikimedia Foundation is developing a cross-platform reading list service for the mobile Wikipedia app. Reading lists are like bookmark folders in your web browser. They allow readers using the Wikipedia app to bookmark pages into folders to read later. This includes reading offline. Reading lists do not create or alter content in any way. To create Reading Lists, app users will register an account and marked pages will be tied to that account. Reading List account preferences sync between devices. You can read the same pages on different mobile platforms (tablets, phones). This is the first time we are syncing preference data between devices in such a way. We want to hear and address concerns about privacy and data security. We also want to explain why the current watchlist system is not being adapted for this purpose. === Background === In 2016 the Android team replaced the simple Saved Pages feature with Reading Lists. Reading Lists allow users to bookmark pages into folders and for reading offline. The intent of this feature was to allow "syncing" of these lists for users with many devices. Due to overlap with the Gather feature and related community concerns, this part was put on hold. The Android team has identified this lack of synching as a major area of complaint from users. They expect lists to sync. The iOS team has held off implementing Reading Lists, as syncing was seen as a "must have" for this feature. A recent [https://phabricator.wikimedia.org/T164990 technical RfC] has allowed these user stories and needs to be unblocked. Initially for Android, then iOS, and with web to potentially follow. Reading lists are private, stored as part of a user's account, not as a public wiki page. There is no sharing or publishing ability for reading lists. No planned work to make these public. The target audience are people that read Wikipedia and want to bookmark and organize that content in the app. There is a potential for the feature to be available on the web in the future. === Why not watchlists === Watchlists offer similar functionality to Reading Lists. The Reading Infrastructure team evaluated watchlist infrastructure before exploring other options. In general, the needs of watchlists differ from Reading Lists in a few key ways: * Reading lists focus on Reading articles, not the monitoring of changes. * Watchlists are focused on monitoring changes of pages/revisions. ** The Watchlist infrastructure is key to our contributor community for monitoring content changes manually and through the use of automated tools (bots). Because of these needs, expanding the scope of Watchlists to reading purposes will only make the project harder to maintain and add more constraints. * By keeping the projects separate it is easier to scale resources. We can serve these two different audiences and prioritize the work accordingly. Reading Lists are, by their nature, less critical to the health of Wikipedia/MediaWiki. * Multi-project support. Reading Lists are by design cross-wiki/project. Watchlists are tied to specific wikis. While there have been many discussion for making them cross-wiki, resolution is not in the near term. [[mw:Wikimedia Apps/Synced Reading Lists|More information can be found on MediaWiki.org]] where feedback and ideas are welcome. Thank you </div> [[m:User:CKoerner (WMF)|CKoerner (WMF)]] ([[m:User talk:CKoerner (WMF)|talk]]) 20:35, 20 sit 2017 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:CKoerner (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&oldid=16981815 --> == presenting the project Wikipedia Cultural Diversity Observatory and asking for a vounteer in Corsican Wikipedia == Hello everyone, My name is Marc Miquel and I am a researcher from Barcelona (Universitat Pompeu Fabra). While I was doing my PhD I studied whether an identity-based motivation could be important for editor participation and I analyzed content representing the editors' cultural context in 40 Wikipedia language editions. Few months later, I propose creating the '''Wikipedia Cultural Diversity Observatory''' in order to raise awareness on Wikipedia’s current state of cultural diversity, providing datasets, visualizations and statistics, and pointing out solutions to improve intercultural coverage. I am presenting this project to a grant and I expect that the site becomes a useful tool to help communities create more multicultural encyclopaedias and bridge the content culture gap that exists across language editions (one particular type of systemic bias). For instance, this would help spreading cultural content local to Corsican Wikipedia into the rest of Wikipedia language editions, and viceversa, make Corsican Wikipedia much more multicultural. Here is the link of the project proposal: https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:Project/Wikipedia_Cultural_Diversity_Observatory_(WCDO) I am searching for a volunteer in each language community: I still need one for the Corsican Wikipedia. If you feel like it, you can contact me at: marcmiquel *at* gmail.com I need a contact in your every community who can (1) check the quality of the cultural context article list I generate to be imported-exported to other language editions, (2) test the interface/data visualizations in their language, and (3) communicate the existance of the tool/site when ready to the language community and especially to those editors involved in projects which could use it or be aligned with it. Communicating it might not be a lot of work, but it will surely have a greater impact if done in native language! :). '''If you like the project, I'd ask you to endorse it in the page I provided.''' In any case, I will appreciate any feedback, comments,... Thanks in advance for your time! Best regards, --[[Utente:Marcmiquel|Marcmiquel]] ([[Discussioni utente:Marcmiquel|discussioni]]) 08:56, 11 utt 2017 (UTC) Universitat Pompeu Fabra, Barcelona == Changes to the global ban policy == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Hello. Some changes to the [[m:Global bans|community global ban policy]] have been proposed. Your comments are welcome at [[:m:Requests for comment/Improvement of global ban policy]]. Please translate this message to your language, if needed. Cordially. [[:m:User:Matiia|Matiia]] ([[:m:User talk:Matiia|Matiia]]) 00:34, 12 nuv 2017 (UTC)</div> <!-- Messaggio inviato da User:Matiia@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=17241561 --> == New print to pdf feature for mobile web readers == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''New print to pdf feature for mobile web readers''' The Readers web team will be deploying a new feature this week to make it [[mw:Reading/Web/Projects/Mobile_PDFs|easier to download PDF versions of articles on the mobile website]]. Providing better offline functionality was one of the highlighted areas from [[m:New_Readers/Offline|the research done by the New Readers team in Mexico, Nigeria, and India]]. The teams created a prototype for mobile PDFs which was evaluated by user research and community feedback. The [[m:New_Readers/Offline#Concept_testing_for_mobile_web|prototype evaluation]] received positive feedback and results, so development continued. For the initial deployment, the feature will be available to Google Chrome browsers on Android. Support for other mobile browsers to come in the future. For Chrome, the feature will use the native Android print functionality. Users can choose to download a webpage as a PDF. [[mw:Reading/Web/Projects/Print_Styles#Mobile_Printing|Mobile print styles]] will be used for these PDFs to ensure optimal readability for smaller screens. The feature is available starting Wednesday, Nov 15. For more information, see [[mw:Reading/Web/Projects/Mobile_PDFs|the project page on MediaWiki.org]]. {{Int:Feedback-thanks-title}} </div> [[m:User:CKoerner (WMF)|CKoerner (WMF)]] ([[m:User talk:CKoerner (WMF)|talk]]) 22:07, 20 nuv 2017 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:CKoerner (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:CKoerner_(WMF)/Mobile_PDF_distribution_list&oldid=17448927 --> == Prototype for editing Wikidata infoboxes on Wikipedia == Hello, I’m sorry for writing in English. It’d be great if someone could translate this message if necessary. One of the most requested features for Wikidata is to enable editing of Wikidata’s data directly from Wikipedia, so the editors can continue their workflow without switching websites. The Wikidata development team has been working on a tool to achieve this goal: '''fill and edit the Wikipedia infoboxes with information from Wikidata, directly on Wikipedia''', via the Visual Editor. We already [[d:Wikidata:Client editing input|asked for feedback in 2015]], and collected some interesting ideas which we [[:File:Facilitating_the_use_of_Wikidata_in_Wikimedia_projects_with_a_user-centered_design_approach.pdf|shared with you in this thesis]]. Now we would like to present to you our first prototype and collect your feedback, in order to improve and continue the development of this feature. We present this work to you very early, so we can include your feedback before and all along the development. You are the core users of this feature, so we want to make sure that it fits your needs and editing processes. You will find the prototype, description of the features, and a demo video, '''[[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Client editing prototype|on this page]]'''. Feel free to add any comment or feedback on the talk page. The page is currently not translated in every languages, but you can add your contribution by helping to translate it. Unfortunately, I won’t be able to follow all the discussions on Wikipedia, so if you want to be sure that your feedback is read, please add it on the Wikidata page, in your favorite language. Thanks for your understanding. Thanks, [[user:Lea Lacroix (WMDE)|Lea Lacroix (WMDE)]] 00:00, 1 dic 2017 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Lea Lacroix (WMDE)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Lea_Lacroix_(WMDE)/List_Wikipedias&oldid=16766491 --> == New notification when a page is connected to Wikidata == Hello all, ''({{Int:Please-translate}})'' The Wikidata development team is about to deploy a new feature on all Wikipedias. It is a new type of notification (via Echo, the notification system you see at the top right of your wiki when you are logged in), that will inform the creator of a page, when this page is connected to a Wikidata item. You may know that [[d:Wikidata:Main page|Wikidata]] provides a centralized system for all the interwikilinks. When a new page is created, it should be connected to the corresponding Wikidata item, by modifying this Wikidata item. With this new notification, editors creating pages will be informed when another editor connects this page to Wikidata. [[File:Screenshot Echo Wikibase notification.png]] This feature will be deployed on May 30th on all the Wikipedias, excepting English, French and German. This feature will be disable by default for existing editors, and enabled by default for new editors. This is the first step of the deployments, the Wikipedias and other Wikimedia projects will follow in the next months. If you have any question, suggestion, please let me know by pinging me. You can also follow and leave a comment [[phab:T142102|on the Phabricator ticket]]. Thanks go to [[d:user:Matěj Suchánek|Matěj Suchánek]] who developed this feature! {{Int:Feedback-thanks-title}} [[:d:User:Lea Lacroix (WMDE)|Lea Lacroix (WMDE)]] ([[:d:User talk:Lea Lacroix (WMDE)|talk]]) 00:00, 1 dic 2017 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Lea Lacroix (WMDE)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Lea_Lacroix_(WMDE)/List_Wikipedias&oldid=16774958 --> == itWikiCon2018 == Vi segnalo che su Meta si sta decidendo dove fare la prossima itWikiCon, il raduno dei Wikipediani d'Italia, sia in italiano che nelle lingue parlate in Italia. [[:meta:Talk:ItWikiCon/2018|potete discutere qui]]. --[[Utente:Sciking|Sciking]] ([[Discussioni utente:Sciking|discussioni]]) 14:14, 1 dic 2017 (UTC) == Call for Wikimania 2018 Scholarships == Hi all, We wanted to inform you that scholarship applications for [[:wm2018:Wikimania 2018|Wikimania 2018]] which is being held in Cape Town, South Africa on July 18–22, 2018 are now being accepted. '''Applications are open until Monday, 22 January 2018 23:59 UTC.''' Applicants will be able to apply for a partial or full scholarship. A full scholarship will cover the cost of an individual's round-trip travel, shared accommodation, and conference registration fees as arranged by the Wikimedia Foundation. A partial scholarship will cover conference registration fees and shared accommodation. Applicants will be rated using a pre-determined selection process and selection criteria established by the Scholarship Committee and the Wikimedia Foundation, who will determine which applications are successful. To learn more about Wikimania 2018 scholarships, please visit: [[:wm2018:Scholarships]]. To apply for a scholarship, fill out the multi-language application form on: '''https://scholarships.wikimedia.org/apply''' It is highly recommended that applicants review all the material on the Scholarships page and [[:wm2018:Scholarships/FAQ|the associated FAQ]] before submitting an application. If you have any questions, please contact: wikimania-scholarships at wikimedia.org or leave a message at: [[:wm2018:Talk:Scholarships]]. Please help us spread the word and translate pages! Best regards, [[:m:User:Slashme|David Richfield]] and [[:m:DerHexer|Martin Rulsch]] for the [[:wm2018:Scholarship Committee|Scholarship Committee]] 19:24, 20 dic 2017 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:DerHexer@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_Wikipedia_delivery&oldid=17300722 --> == User group for Military Historians == Greetings, "Military history" is one of the most important subjects when speak of sum of all human knowledge. To support contributors interested in the area over various language Wikipedias, we intend to form a user group. It also provides a platform to share the best practices between military historians, and various military related projects on Wikipedias. An initial discussion was has been done between the coordinators and members of WikiProject Military History on English Wikipedia. Now this discussion has been taken to Meta-Wiki. Contributors intrested in the area of military history are requested to share their feedback and give suggestions at [[:m:Talk:Discussion to incubate a user group for Wikipedia Military Historians|Talk:Discussion to incubate a user group for Wikipedia Military Historians]]. [[Utente:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussioni utente:MediaWiki message delivery|discussioni]]) 10:46, 21 dic 2017 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Krishna Chaitanya Velaga@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_Wikipedia_delivery&oldid=17565441 --> 449h81skcxlepid2sv8jz6jage4ek84 Categoria:Utilizatore kk 14 20124 358100 2017-12-10T00:32:39Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u kazako, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). cgzr60tkj3avlfww06uiwiuhs6kewcz Categoria:Utilizatore mt 14 20125 358101 2017-12-10T00:32:39Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u maltese, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). 34z0gm5j5gwiu6oh1tbo9w2lokncq9c Sotta 0 20126 358103 2017-12-10T19:57:55Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Sotta]] à [[San Martinu d'Avretu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[San Martinu d'Avretu]] 6bz84fzzgonql93armm6hr8rse7qhdi Papiri di Ossirincu 0 20128 358129 358128 2017-12-13T20:20:14Z 86.219.192.154 wikitext text/x-wiki [[File:P. Oxy. VI 932 private letter on papyrus from Oxyrhynchus, written in a Greek hand of the second century AD.jpg|thumb|250px|Papiru d'Ossirincu VI 932, una lettera privata di u IIu seculu.]] I '''papiri di Ossirincu''' sò un inseme di [[papiru|papiri]] grechi anziani truvati annantu à u situ d'[[Ossirincu]] in [[Egittu]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> == Storia == I Britannichi fecenu numerosi scavi in [[Egittu]] à parte si da u [[1882]], data induv'elli avianu acquistati difatti un putere annantu à u paese. Eppuru a cità d'[[Ossirincu]] ùn era micca un di i lochi i più prestigiosi di l'[[Egittu anticu]], è ci volse à aspittà [[1896]] chì dui ghjovani universitarii di u [[Queen's College]] d'[[Oxford]], [[Bernard Pyne Grenfell|Bernard P. Grenfell]] è [[Arthur Surridge Hunt|Arthur S. Hunt]], intraprendessenu i scavi annantu à u situ. E so prime scuperte ùn fubbenu micca straurdinarii : " I munticelli di rumenzuli ùn eranu niente d'altru ch'è munticelli di rumenzuli ", scriverà Grenfell. Ma prestu, scoprinu chì 'ssi rumenzuli cuntenianu i manuscritti in numeru straurdinariu. " U flussu di papiri si cambiò prestu in turrente, è, à spessu, bastava à vultà a terra incù a so botte per scopre ne un nuvellu stratu. " Spironu dopu tandu ritruvà i testi persi d'autori grechi magiori (a scuperta da certi altri di a ''[[Custituzione d'Atena]]'' d'[[Aristotele]] ùn datava ch'è di [[1890]]) è e so ricerche ebbenu un grande ribombu in Inghilterra, induve elli fecenu campagna per racoglie i fondi. Forse e so scuperte ùn fubbenu micca à l'altezza di e spiranze di i dui omini : a maiò parte di i papiri ùn eranu ch'è documenti amministrativi diversi o currispundenza privata. U prima annu, scoprinu i frammenti di una tragedia di [[Sofocle]] persa è di un [[vangelu]] scunnisciutu, ma micca opere in a so integralità. Cuntinuonu e so ricerche, dirighjendu mentre l'inguernu e centinare di Egizziani sopr'à u locu di i scavi è passendu l'istate in Inghilterra à nittà, studià è traduce i manuscritti. Sola a [[Prima Guerra mundiale]] interrumpì, per un tempu, u so travagliu è quandu in u [[1926]], Grenfell morse, Hunt duvite perseguità solu u travagliu insin'à a fine di a so propia vita in u [[1934]]. Dopu à ellu, i scavi cuntinuonu è cuntinueghjanu sempre avà. Quelle anu eppuru cunnisciutu più dopu dui arrichitere magiore à u mumentu di a [[Siconda Guerra mundiale]] è di a [[crisa di Suez]] in u [[1956]]. == Opere scuperte == [[File:P._Oxy._20.jpg|thumb|250px|Papiru d'Ossirincu numeru 20]] * L' ''[[Elleniche d'Ossirincu]]'', un'opera storica d'autore incertu, qualchì volta attribuita à [[Efore di Cumes]] * Passaghji di cummedie è cummedie cumplette di [[Menandru]]. 'Ssi testi anu fattu assai per l'interessu chì omu porta oghje à l'autore, cunnisciutu insin'à quà da povari frammenti. * Diversi anziani testi [[cristiani]] [[Cannone (Bibbia)|canonichi]] o micca canonichi in particulare frammenti di u [[Vangelu sient'è Tumasgiu]] chì u so testu cumplettu hè statu truvatu à [[Nag Hammadi]] * Diversi altri documenti in altri campi ([[magia]], [[astrolugia]], [[musica]]) <ref> http://www.persee.fr/web/riviste/home/prescript/articulu/crai_0065-0536_1952_num_96_2_9925 U papiru d'Antinopolis relativu à i misteri - Delatte, Armand, Resiconti di e seanze di l'Accademia di e scrizzione è belle letere, 1952, Vulumu 96, Numeru 2, pp. 251-258.</ref> == Note == <references/> qwg51ubqqb47ja3c2q3rneh55ajkzwy Carlu Rocchi 0 20129 358122 2017-12-12T21:47:28Z Comino 9332 Pagina nova: '''Carlu Rocchi''' era un cantadore [[Corsica|corsu]], natu in u 1920 à [[Rusiu]] è mortu u 5 ferraghju 2010 à [[Corti]]. [[Categoria:Cantadori corsi]] wikitext text/x-wiki '''Carlu Rocchi''' era un cantadore [[Corsica|corsu]], natu in u 1920 à [[Rusiu]] è mortu u 5 ferraghju 2010 à [[Corti]]. [[Categoria:Cantadori corsi]] ci8l204wjzafbon78t0dj3pr804hsfv I Fratelli Vincenti 0 20131 358130 2017-12-13T21:46:15Z Comino 9332 Pagina nova: '''I Fratelli Vincenti''' era un gruppu di autori cumpunitori interpreti di canzone è musiche di u folklore [[Corsica|corsu]] cumpostu da Francescu (parullaghju è cantadore) è Dum... wikitext text/x-wiki '''I Fratelli Vincenti''' era un gruppu di autori cumpunitori interpreti di canzone è musiche di u folklore [[Corsica|corsu]] cumpostu da Francescu (parullaghju è cantadore) è Dumenicu (cantadore è chitarristu) Vincenti. [[Categoria:Cantadori corsi]] 8l594ygfw7ce80stqr4mqsk9b7hpnws Discriminazione linguistica 0 20138 361639 359111 2019-02-05T11:00:32Z Jumpy01 11155 w wikitext text/x-wiki [[File:Discrimination_of_Ukrainian_language.jpg|thumb|250px|Illustrazione: discriminazione linguistica riguardu à a lingua ucraina]] A '''discriminazione linguistica''' hè u trattamentu inghjustu di un individuu basendu si solu annantu à l'usu di a so lingua.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in inglese.</ref> 'Ssu usu di u linguaghju pò inchjude a lingua materna di l'individuu o altre caratteristiche di u [[discorsu]] di a persona, cum'è un accentu, a taglia di u vucabulariu, a mudalità è a sintassi. Quessa pò dinù implicà a capacità o l'incapacità di una persona à imprudà una lingua inveci di un'antra. Per indettu, quellu chì parla occitanu in [[Francia]] pò esse trattatu differentemente di quellu chì parla francese. Basatu annantu à una differenza in l'utilisazione di a lingua, una persona pò automaticamente furmà i ghjudicamenti annantu à a ricchezza di un'antra persona, l'educazione, u statutu suciale, u caratteru o altri tratti. 'Ssi ghjudicamenti percipiti ponu tandu cunduce à u trattamentu sfavurevule di un individuu riguardu à l'altri. ==Preghjudicamenti linguistichi è gruppi minuritarii== Benchì, teuricamente, ogni persona possi esse vittima di discriminazione linguistica indipendemente di u so statutu suciale è etnicu, e minuranze suciale oppressi è marginalizati sò à spessu i so bersaghji e più cumuni, per via di u fattu chì e varietà di discorsi chì sò assuciati incù tali gruppi sò à spessu stimmatizati. == Note == <references/> ==Bibliugrafia== * {{En}} Skutnabb-Kangas è al. (ed.) (1995), ''Linguistic human rights: overcoming linguistic discrimination'', Walter de Gruyter * {{Fr}} Philippe Blanchet (2016), ''Discriminazione : cumbatte a glottufobia'', Ed. Textuel ==Riferimenti== * [https://ipfs.io/ipfs/wiki/Linguistic_discrimination.html Articulu di sintesi annantu à a discriminazione linguistica (in inglese)] * [http://fr.assimil.com/blog/la-discrimination-linguistique-un-phenomene-mal-identifie/ A discriminazione linguistica: un fenominu male identificatu (in francese)] ==Da vede dinù== * [[discriminazione]] * [[glottufobia]] * [[diglussia]] [[Categoria:Littiratura]] [[Categoria:Società]] 2gdj3wrudvhqyoco9vvc2th85t2yyiy Louis Frolla 0 20143 378031 358180 2021-12-18T21:30:48Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Monaco_aerial_view.jpg|thumb|250px|Monacu]] '''Louis Frolla''', natu u 18 di ghjunghju di u 1904 in [[Monacu]] cità induve ellu hè mortu u 4 di dicembre di u 1978<ref>[http://archivie.merria.mc/ark:/63956/s0057275520384b2/5727568dca615 Archivie di Monacu, attu di nascita numeru 176, annu 1904 (incù minzione marginale di morte)]</ref>, hè statu un [[Cleru|ecclesiasticu]], [[storicu]], [[pueta]] è [[scrittore]] [[Monacu|munegascu]], autore di un dizziunariu francu-[[munegascu]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> == Operi linguistichi == In u [[1960]], l'[[abate]] Louis Frolla publicheghja una [[grammatica]] munegasca. In u [[1963]], editeghja un dizziunariu francese-munegascu, chì serà cumplittatu più dopu da un antru [[dizziunariu]] francu-munegascu, quellu scrittu incù [[Louis Barral]] è [[Suzanne Simone]] in u [[1983]]. == Note == <references/> == Bibliugrafia == *''Grammatica munegasca'', Cumitatu Naziunale di i Tradizione Munegasche, riedizione 1998 *''U dizziunariu munegascu-francese'', Cumitatu Naziunale di i Tradizione Munegasche, riedizione 1983 *''Nuzione di storia di Monacu'', Stamperia Naziunale di Monacu, 1973 *''A Custituzione di u 1848'', cummintata da Louis Frolla, Nuzione di storia di Monacu, Ministeru di Statu, Stamperia Naziunale di Monacu, 1973 *''Nuzione di storia di Monacu à l'usu di i corsi sicundarii di u Principatu'', edizione Gérard Comman, 1969 == Ligami esterni == *[http://www.traditions-monaco.com/player_disco.php?tn=9 Puema ''A Primavera'' di Louis Frolla] [[Categoria:Linguistu]] [[Categoria:Persunalità munegascu]] [[Categoria:Storicu munegascu]] [[Categoria:Scrittore munegascu]] [[Categoria:Pueta munegascu]] {{DEFAULTSORT:Frolla}} qpcpd5c7l05rzrh7qn8yk7sep3xg82t Hoobastank 0 20147 374624 358194 2021-08-01T06:41:08Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki I '''Hoobastank''' hè un gruppu di [[rock]] [[Stati Uniti|americanu]] natu in 1996 à Agoura Hills, [[California]]. [[Categoria:Musicante]] rb5pw7nqcffll5epwuyw0lm5joil4xi Leunardo da Vinci 0 20151 376642 376640 2021-09-03T08:42:22Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Leonardo self.jpg|thumb|200px|''|Autoritrattu'' (1513 circa), [[Torinu]], Biblioteca Reale]] '''Leonardo di ser Piero da Vinci''' ([[Anchianu]], [[Vinci]], 15 d’aprile 1452 - [[Amboise]], 2 di maghju 1519) hè statu un [[architettu]], [[anatomistu]], [[inventore]], [[ingegneru]], [[scultore]], [[geometru]], [[pittore]] è [[scienziatu]] [[Italia|italianu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Pittore|Vinci]] 356vokkh6qvd37tmfv98em14aupq2g7 Ghjorghju Vasari 0 20152 374966 358208 2021-08-09T21:07:40Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Giorgio Vasari Selbstporträt.jpg|thumb|250px|Autoritrattu di Ghjorghju Vasari.]] '''Ghjorghju Vasari''', o ''Giorgio Vasari'' in talianu ([[Arezzu]], [[30 di lugliu]] [[1511]] - [[Fiurenza]], [[27 di ghjugnu]] [[1574]]), hè statu un [[Arte|pittore]], [[architettu]], è [[storicu di l'arte]] [[Italia|talianu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Pittore|Vasari]] e314lmkdtne8orczw3cmc78kq5a693j U Verrocchju 0 20153 374969 358209 2021-08-09T21:12:21Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Verrocchio, madonna del latte.jpg|thumb|378x378px|Verrocchju, madonna incù so figliolu]] '''Andria di Michele di Francescu di Cione''', dettu ''Il Verrocchio'' o ''Andrea del Verrocchio'' in talianu ([[Fiurenza]], [[1435]] - [[Venezia]], [[1488]]), hè statu un [[scultore]], [[pittura|pittore]], è [[orefice]] [[Italia|talianu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Pittore|Verrocchju]] jdyovop3v3g0b23b75xwgdhtk0jlvi8 Lisandru Botticelli 0 20154 374965 358210 2021-08-09T21:05:48Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Botticelli.jpg|thumb|Presuntu autoritrattu da l'''[[Adurazione de i Magi (Botticelli Uffizi)|Adurazione de i Magi]]'' de l'Uffizi]] '''Lisandru Botticelli''', veru nome '''Alessandro di Mariano di Vanni Filipepi''' ([[Fiurenza]], 1<small>u</small> di marzu [[1445]] - [[Fiurenza]], 17 di maghju [[1510]]), hè statu un [[pittura|pittore]] [[Italia|talianu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Pittore|Botticelli]] blxprfpftpnlim9iq4mbesjdwzt5xwh Peruginu 0 20155 374968 358211 2021-08-09T21:10:45Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Autoportrait perugino.jpg|thumb|Autoritrattu da l'affrescu di u [[Sala di l’Audienze di u Culleghju di u Cambiu|Culleghju di u Cambiu]] à [[Perugia]].]] '''Petru di Cristofanu Vannucci''', notu cume u '''Peruginu''' o cume '''Petru Peruginu''' ([[Cità di a Pieve]], [[1448]] circa - [[Funtignanu]], ferraghju [[1523]]), hè statu un [[pittura|pittore]] [[Italia|talianu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Pittore|Peruginu]] d31vmjlkgzvj4vwrwgi5jjcza8amy3t Dumenicu Ghirlandaio 0 20156 374970 358212 2021-08-09T21:14:48Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Pala degli innocenti, ghirlandaio, autoritratto, dettaglio.jpg|thumb|Autoritrattu ind'è l<nowiki>'</nowiki>''Adurazione de i Magi'' di u [[1488]], [[Ospidale de l'Innucenti]], Fiurenza]] '''Dumenicu Bigordi''', dettu u '''Ghirlandaiu''' ([[Fiurenza]], [[2 di ghjugnu]] [[1448]] - Fiurenza, [[11 di ghjennaghju]] [[1494]]), hè statu un [[pittura|pittore]] [[Italia|talianu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Pittore|Ghirlandaio]] dy88n8ekpu4zm01s4o0me2muz9znl3p Lurenzu di Credi 0 20157 374967 358214 2021-08-09T21:09:19Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Lorenzo di Credi by Perugino.jpg|thumb|upright=0.9|[[Peruginu]], ''[[Ritrattu di Lurenzu di Credi]]'']] '''Lurenzu di Credi''', '''Lurenzu d'Andria d'Uderigu''' ([[Fiurenza]], 1459/1460 - [[Fiurenza]], [[1537]]), hè statu un [[pittura|pittore]] [[Italia|talianu]], elevu di [[U Verrocchju]] chi u numinò erede soiu. == Biugrafia == [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Pittore|Credi]] mcgsc2l5xto68nirh7p7cram577e34j Guglielmu Marconi 0 20158 376988 376295 2021-09-11T18:09:19Z Comino 9332 /* Biugrafia */ wikitext text/x-wiki [[File:Guglielmo Marconi.jpg|thumb|Guglielmu Marconi.]] '''Guglielmu Ghjuvanni Maria Marconi''', ([[Bologna]], [[25 d'aprile|25 di aprile]] [[1874]] - [[Roma]], [[20 di lugliu]] [[1937]]), hè statu un [[fisicu]], [[inventore]], [[impresariu]] è [[puliticante]] [[Italia|talianu]]. Omu deve à ellu u sviluppu di un efficace sistema di [[telecumunicazione]] à distanza via [[Onda radio|onde radio]], ovveru a telegrafia senza fili o ''radiotelegrafu'', chì ebbe una nutevule diffusione, a cui evuluzione purtete à u sviluppu di a [[radio (mass media)|radio]] è di a [[televisione]] è in generale di tutti i muderni sistemi è metodi di [[radiocumunicazione]] chì adopranu e cumunicazione senza fili, è chì li valse u [[premiu Nobel pè a fisica]] in u [[1909]] cundivisu cù [[Carl Ferdinand Braun]], «in ricunnuscimentu di u so cuntributu à u sviluppu di a telegrafia senza fili». == Biugrafia == === Primi anni === [[File:Villa Marconi.jpg|thumb|[[Villa Griffone]], Mausuleu è Museu Marconianu di [[Sasso Marconi]].]] [[File:Marconi memorial Ballycastle County Antrim.jpg|thumb|U ''Marconi Memorial'' à [[Ballycastle]].]] Guglielmu Marconi nasce à [[Bulogna]] u [[25 d'aprile]] [[1874]] in via IV Nuvembre 7 (ex ''via delle Asse'' 1170). U so patre, Ghjaseppu Marconi, natu à [[Capugnano]] u [[8 di lugliu]] [[1823]] è mortu à [[Bulogna]] u [[26 di marzu]] [[1904]], era un pruprietariu terrieru chì campava in e campagne di [[Pontecchio]] è era à u secondu matrimoniu. Veduvu cù un figliolu, avia cunnusciutu una ghjovana irlandesa<ref name="Irlanda">Tandu l'[[Irlanda (isula)|Irlanda]] era ancu cumpresa in u [[Regnu Unitu|Regnu Unitu di Gran'Britagna è Irlanda]].</ref>, Annie Jameson, nipote di u fundadore di a storica distilleria ''[[Jameson (whiskey)|Jameson & Sons]]'' in visita in Italia pè studià ''bel canto'', spusendula u [[16 d'aprile]] [[1864]] à [[Boulogne-sur-Mer]], in [[Secondu Imperu francese|Francia]]. Un annu dopu u matrimoniu nasce Alfonsu è, nove anni più tardi, Guglielmu. L'avè avutu una mamma irlandese permette di capì megliu e tante attività di Marconi chì si svolsenu in [[Gran'Britagna]] è [[Isula d'Irlanda|Irlanda]]. Averia pudutu ottà pè a cittadinanza britannica in qualsiasi mumentu, in quanto figliolu di entrambi i genitori cun tale cittadinanza.<ref>[http://www.radiomarconi.com/marconi/gm_docum.html] ''Documenti rari su Guglielmo Marconi''.</ref> Quandu u chjucu Guglielmu avia trè anni, u [[4 di maghju]] [[1877]], Ghjaseppu Marconi avia infatti decisu di assume a u so turnu a cittadinanza britannica. === I sperimenti === Marconi, digià à l'età di vent'anni, cumincia i primi sperimenti travagliendu cum'è autodidattu, aiutatu da u so [[magiurdomu]] Mignani. Ind’è l'estate di u [[1894]] custruisce un signaladore di [[tempurale|tempurali]] custituitu da una pila, un [[cuesore]] (dettu dinù ''coherer'', un tubettu cù una polvera di nickel è argentu posta frà dui tappi d'argentu, dispusitivu inventatu da u fermanu [[Temistocle Calzecchi Onesti]]) è un [[campanellu elettricu]], chì emette un squillu in casu di [[fulmine]]. In seguitu riesce, premendu un buttone telegraficu postu nant’à un bancone, à fà dindunà un campanellu postu da l'altru latu di a stanza.<ref>http://www.radiomarconi.com/marconi/xmarconi.html, Guglielmu Marconi, patre di a radio, 11 maggio [[2010]].</ref> U ghjovanu Marconi prusegue ind’è i so sperimenti anche à l'apertu. In campagna aumenta a putenza di l'emissioni è a distanza chì separa l’emettidore da u recettore, capace di riceve i segnali di l'[[alfabetu Morse]]. In a tarda estate o in u principiu di l'[[autunnu]] di u [[1895]], a data un hè micca certa, dopu varii sperimenti à distanza crescente, l'apparechju si dimostra validu pè cumunicà è riceve segnali à a distanza di più di un migliu, ma pè superà dinù gli ostaculi naturali (in istu casu, a cullina di i Celestini daretu [[Villa Griffone]]). U colpu di fucile chì u magiurdomu Mignani spara in aria pè cunfirmà a riesciuta di u sperimentu (l'apparechju avia vibratu è cantatu cum'è un grillu pè trè volte) vene cunsideratu l'attu di battesimu di a [[radio (apparechju)|radio]]. Infatti a caratteristica fundamentale di a prupagazione radio, chì hà accunsentitu u sviluppu di i telefunini è di a radiodiffusione, stà propiu in a pussibilità di riesce, à differenza di i ragii luminosi, à effettuà cunnessione in assenza di linea di vista (''line of sight''). Questu rende innovante è unica l'attività di Marconi. In parallelu à Marconi stavanu travagliendu diversi ricircadori trà cui Tesla, chì però ùn avia micca l'intenzione di basassi nant'à l'onde hertziane<ref>W. B. Carlson, ''Tesla L'inventore di l'era elettrica Universale scentifica'', Hoepli, 2019 (2013 prima publicazione in inglese).</ref> è u [[Imperu russiu|russiu]] [[Aleksandr Stepanovič Popov|Aleksandr Popov]] chì avia rializatu un recettore di onde radio cullegate à l'arrivu di i tempurali, cuncettualmente simile à quellu di Marconi ma assai menu sensibile è alcunamente in gradu di riceve segnali Morse. In u [[1896]] Marconi parla cù l'amicu di famiglia Carlo Gardini, consule di i Stati Uniti d'America à Bulogna, di l'idea di lascià l'Italia pè andà ind’è u Regnu Unitu. Gardini scrive una lettera à l'Ambasciatore d'Italia à Londra chì era un so cunnuscente, [[Annibale Ferrero]], pè presentà u ghjovanu è e so straurdinarie scuperte. Cum'è risposta l'ambasciatore Ferrero cunsiglia di ùn rivelà à nisciunu i risultati ottenuti, sinnò dopu a presentazione di u brevettu. Inoltre l'incuragisce à recassi in u Regnu Unitu, unde ritene chì li serà più facile truvà i capitali necessari pè l'adopru praticu di a so invenzione. U [[12 di ferraghju]] di u [[1896]] Marconi parte cù a matre ind'è u Regnu Unitu. À Londra, u [[5 di marzu]] di listessu annu, presenta a prima richiesta pruvisoria di [[brevettu]], cù u numeru 5028 è cù u titulu "Migliuramenti ind'è a telegrafia è relativi apparechi". Bisogna sottulinià chì tale richiesta avvene cù 21 ghjorni di anticipu rispettu à a data di a prima trasmissione radio rializata da u russiu Popov. U [[19 di marzu]] Marconi riceve da l'Uffiziu Brevetti a cunferma di l'accettazione di a prima dumanda. U [[2 di ghjugnu]] di listessu annu deposita à l'Uffiziu Brevetti di Londra una dumanda definitiva pè un sistemu di telegrafia senza fili, n. 12039, cù u titulu " Migliuramenti in a trasmissione di l'impulsi è di i segnali elettrichi è ind'è l'apparechi relativi". Facendu questu Marconi rinuncia à trè mesi di priurità nant'à l'invenzione. U [[2 di lugliu]] [[1897]] ottene da l'Uffiziu Brevetti di Londra u brevettu richiestu. === U successu === [[File:A G. Marconi INNO.jpg|thumb|''Innu à Guglielmu Marconi'', ed. Riuniti stabilimenti musicali di i primi di u 900, cumpostu da [[Francescu Paulu Frontini]].]] Marconi, intantu, effettua dimostrazione pubbliche à a presenza di puliticanti è industriali: cullucheghja pè esempiu un emettidore nant’à u tettu di u stabilimentu di a direzzione di e Poste è un recettore ind’è una casa nant’à una banchina di u [[Tamigi]], à quattru chilometri di distanza. Pè l'Amiragliatu stabilisce un cuntattu attraversu u [[canale di Bristol]], largu 14 chilometri. Cuaiuta cù u ''[[Daily Express]]'' in occasione di e regate di [[Kingstown]]. I ghjurnalisti seguiteghjanu e regate à u largu, à bordu di un rimurcadore, po passanu e nutizie à Marconi chì e trasmette à una stazione à terra da duve venenu telefunate rapidamente à u ghjurnale. In u lugliu di u [[1897]] Marconi fonda à [[Londra]] a [[Marconi Company|Wireless Telegraph Trading Signal Company]] (successivamente rinuminata ''Marconi Wireless Telegraph Company''), chì apre u primu ufficiu in Hall Street à [[Chelmsford]], in Inghilterra, in u [[1898]] è impiega circa cinquanta persone. == Referenze == <references /> {{DEFAULTSORT:Marconi, Guglielmu}} [[Categoria:Fìsicu|Marconi]] [[Categoria:Puliticante|Marconi]] [[Categoria:Talianu|Marconi]] [[Categoria:Biugrafia]] t9wjcnmgmrix2g0f9cjtsf44vx5nni9 Arrigu Fermi 0 20159 375903 375902 2021-08-19T22:46:16Z Jun Misugi 295 /* Biugrafia */ cat wikitext text/x-wiki [[File:Enrico Fermi 1943-49.jpg|thumb|250px|right|Arrigu Fermi à l'età di 40 anni.]] '''Arrigu Fermi''', ([[Roma]], [[29 di settembre]] [[1901]] - [[Chicago]], [[28 di nuvembri]] [[1954]]), hè statu un [[fisicu]] è [[accademicu]] [[Italia|talianu]] naturalizatu citadinu di i [[Stati Uniti d'America]]. == Biugrafia == {{DEFAULTSORT:Fermi, Arrigu}} [[Categoria:Fìsicu]] [[Categoria:Talianu]] [[Categoria:Americanu]] [[Categoria:Biugrafia]] pnzr50fap1xydmq7qtda6aig7tcgckh Niobide 0 20164 374983 358237 2021-08-09T21:49:58Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Niobid Sallustiani Massimo Inv72274.jpg|thumb|250px|upright|Niobide ferita pruvenendu da i [[giardinu di Salluste]], ver' di [[-440|440 av. G.-C.]], [[palazzu Massimu à e Termine]]]] In a [[mitulugia greca]], i '''Niobidi''' sò i zitelli d'[[Amfione]] è di [[Niobe]], figliola di [[Tantale]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese è in inglese.</ref> A so mamma s'era vantata di avè avutu più zitelli ch'è [[Leto]], mamma d'[[Apollu]] è [[Artemidi]], è i dui dii i massacronu di e so frecce. == Ripprisintazione artistiche == A prima ripprisintazione cunnisciuta di u mitu hè un'[[anfura]] tirrenica di [[-560|560 av. G.-C.]] circa, ripprisintendu Apollu, [[Artemide]] è trè di e so vittime circhendu di fughje. A siconda hè quella di u Pittore di e Niobide : annantu à un grande [[crateru (vasu)|crateru in caliciu]] [[ceramica greca antica|à figure rosse]] datatu di [[-460|460]]-[[-450|450 av. G.-C.]] mustrendu i dii cuppioli per mezu à e Niobide in fughjera o dighjà cascati sottu à i so tratti. A so cumpusizione particulare, induve i persunaghji sò scalinati à i livelli differenti, hà fattu pinsà chì a scena era inspirata di a grande pittura murale<ref>Bernardu Holtzmann è [[Alain Pasquier]], ''Storia di l'arte anticu : L'arte grecu'', Scola di u Louvre, RMN & Documentazione francese, coll. " Manuali di a Scola di u Louvre ", 1998, 365 p., p.175.</ref>. À l'[[epica ellinistica]], u mitu diventa un sughjettu predilettu di i scultori. In u 1960, [[Balthus]], tandu direttore di l'Accademia di Francia à Roma, in a [[Villa Medici]], rializeghja u ''Quatratu di e Niobide'', funtana à parte si da ghjecci di statue antiche. ==Arte== [[File:Sarcophagus Niobids Glyptothek Munich 345 front.jpg|thumb|right|250px|Sarcofagu rumanu: [[Apollu]] è [[Artemide]] tumbendu i 14 zitelli di Niobe (faccia da davante). Artemide; 5 figliole incù una nutrice; figliolu minore incù un pedagogu; altri 3 figlioli; Apollu. In altu: Niobide mortei. 160-170 CE.]] Per causa di a so apparizione in a mitulugia d'Apollu, i Niobidi masci è femine sò à spessu apparsi in l'arte classicu. Unu di i dui rilievi in avoriu aghjunti à e porte di u tempiu d'Apollu Palatinus in a so ricustruzzione d'Augustan ripprisintava a so morte. Sò dinù cunnisciuti di a scultura figurativa, chì parechji esempii si ne trovanu à u Palazzu Massimu à Roma è in u gruppu di Niobidi (cumpresu Niobe aggrundendu una di e so figliole) truvatu in Roma in u 1583 incù i luttadori è appurtatu à a Galleria di l'Offizii à Firenza in u 1775. == Note == <references/> [[Categoria:Mitulugia greca]] [[Categoria:Infanticidiu]] bm0vbjw3mj9d9iyg9x6oo1fmq8af9sz Pieter Huys 0 20183 374121 358292 2021-06-02T12:01:12Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki [[File:Peeter huys-infierno-prado.jpg|thumb|250px|<div class="center">''L'Infernu'', oliu annantu à panneddu firmatu "Peeter Huys fe. 1570", 86 x 82 cm, Museo Nacional del Prado, Madrid, inv. P02095.</div>]] '''Pieter Huys''' (circa 1519-circa 1581-1584) era un [[artistu pittori|pittori]] è [[Incisioni|intagliadori]] di u periodu di a [[Rinascita artistica|Rinascita]] in i [[Paesi Bassi spagnoli]]. Hè cunsidaratu com'è unu di i [[Manerisimu|maneristi]] anversesi<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> . == Biugrafia == Pieter Huys era u figliolu di u pittori è intagliadori Adrien Huys. Divintò maestru in u 1545 à [[Anvers]] è ci firmò attivu sin'à almenu in u 1577. Pinghjia in u stili di [[Ghjirolmu Bosch]] o pruducìa "satanarii", fantaziosi è umuristichi in u stili di [[Brueghel]], ma pruducìa dinò pezzi di genaru. Disignò dinò caricaturi anti-catolichi. Hà ancu fattu l'incisioni illustrendu i libra editati da [[Christophe Plantin]]. Incù i pittori [[Jan Wellens di Cock]] (1475/80? - nanzi 1529), [[Arrigu Bles]] (Dinant 1500/10 - dopu 1555) è [[Jan Mandyn]] (1500/02 - 1559/60), Pieter Huys hè classatu in u gruppu di i pittori anversesi chì erani l'epiguni di Ghjirolmu Bosch (1450/60 - 1516) in a tradizioni di a pittura fantastica è fundàni cusì un genaru di [[manerismu di u Nordu]]. Huys ùn hà ch'è pocu firmatu è datatu i so dipinti. Bon parechji di i so attribuzioni sò sughjetti à cauzioni. == Opari == [[File:Pieter_Huys_-_The_Temptation_of_Saint_Anthony.jpg|thumb|250px|A ''Tantazioni di Sant'Antonu'']] Si cunnosci quattru dipinti firmati da 'ss'artistu : * ''Tantazioni di Sant'Antonu'', oliu annantu à panneddu firmata è datata versu u centru " Peeter Huys fecit 1547 ", 70 x 103 cm, Museiu di u Louvre, Parighji, inv. R.F. 3936. * ''U ghjucadori di carramusa è a vechja'', oliu annantu à panneddu, firmatu è datatu " P. HVIIS Fe. 1571 ", Gemäldegalerie, Berlin, inv. 693. * ''L'Infernu'', oliu annantu à panneddu firmatu " Peeter Huys fe. 1570 ", 86 x 82 cm, Museo Nacional del Prado, Madrid, inv. P02095. * ''Tantazioni di Sant'Antonu'', oliu annantu à legnu liccinu firmatu è datatu versu u centru " P. Hvijs Fec 1577 ", 77 x 93,9 cm, Museiu Mayer van den Bergh, Anvers, inv. MMB.0109. === Altri dipinti attribuiti à Pieter Huys === [[File:Le_joueur_de_cornemuse_et_la_vieille_(Gem%C3%A4ldegalerie,_Berlin)_(11470595844).jpg|thumb|250px|''U ghjucadorri di carramusa è a vechja'']] * ''U Ghjudiziu Ultimu'', oliu annantu à panneddu datatu in u bassu à u mezu, annantu à a parti uriginali di u quatru pintu " 1554 ", 133 x 100 cm, Musei reali di i Beaux-Arts di Belgica, Bruxelles, inv. 3900. * ''Estrazioni di a petra di tuntia'', [[Museiu d'arti è d'archiulugia di u Périgord]], Périgueux. * ''Estrazioni di a petra di tuntia'', 1561, oliu annantu à legnu, 106 x 133,5 cm, Wellcome Library, Londra, inv. ICV No 17940. == Noti == <references/> == Bibliugrafia == * [[Ghjacumu Lassaigne]] & Robert L. Delevoy, ''Die Flämische Malerei von Hieronymus Bosch bis Rubens'', Geneva, 1958 ; * Carlu David Cuttler, ''Northern Painting. From Pucelle to Bruegel'', New York, 1968 ; * Gerd Unverfehrt, ''Hieronymus Bosch. Die Rezeption seiner Kunst im frühen 16. Jahrhundert'', Berlinu, 1980. [[Categoria:Pittori fiammingu (nanzi 1830)]] [[Categoria:Pittori maneristu]] [[Categoria:Intagliadori fiammingu]] [[Categoria:Intagliadori di u XVIu seculu]] hd9zkxqf9ngpa92n9udam0x50y47uo8 Valchiria 0 20188 358326 358325 2018-01-15T20:36:11Z 90.37.133.75 /* Anziane attestazione inglese */ wikitext text/x-wiki [[File:Walkyrien by Emil Doepler.jpg|thumb|250px|Walkyrien, da Emil Doepler (1905)]] In a mitulugia nordica, una '''Valchiria ''' (da u vechju norrese Valkyrja "sceglidore di quelli chì sò tombi") hè una di e numerose figure feminile chì sceglienu quelli chì ponu more in a battaglia è quelli chì ponu campà. Scigliendu frà a mità di quelli chì morenu in a battaglia (l'altra mità và à a dea Freyja aldilà di u campu ''Fólkvangr''), e Valchirie portanu quellu ch'elle anu sceltu à u purtale di l'aldilà di a morte, u ''Valhalla'', guvirnatu da u Diu Odinu. Quà, i guerrieri defunti diventanu ''einherjar'' (vechju norrese "Single Fighters").<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in inglese.</ref> Quandu i ''einherjar'' ùn si priparanu micca à l'evenimenti di Ragnarök, e Valchirie li portanu l'idromele. E Valchirie appariscenu dinù cum'è amante d'eroi è d'altri murtali, induve elli sò qualchì volta discritti cum'è e femine di a realtà, à quandu accumpagnati da i corbi, à quandu ligati à i cigni o i cavalli. E Valchirie sò attistate in a puesia l'Edda, un libru di puemi cumpilati à u XIIIu seculu à parte si da fonte tradiziunale anziane, è in u testu in prosa Edda è Heimskringla (da Snorri Sturluson), è a Njáls saga, una saga d'islandesi, tutti scritti à u XIIIu seculu. Appariscenu dinù in e puesie di i Scaldi, in un incantu di u XIVu seculu, è in parechje scrizzione runiche. I vechji termini inglesi ''wælcyrge'' è ''wælcyrie'' appariscenu in parechji vechji manuscritti inglesi, è l'eruditi anu spluratu s'è i termini appariscenu in u vechju inglese per via di l'influenza nordica, o sò l'effettu di una tradizione dinù indigena frà i pagani anglusassoni. E teurie sapiente sò state pruposte riguardu à a relazione trà e Valchirie, l'omini è i dísir, chì sò tutte figure sopranaturale assuciate à u destinu. I scavi archeulogichi in a [[Scandinavia]] sana anu scupertu i brevi teurizati cum'è ripprisintendu e Valchirie. In a cultura muderna, e Valchirie anu fattu l'ogettu d'opere d'arte, d'opere musicale, di videoghjochi è di puesia. ==Etimulogia== [[File:Bussiere_Revelation.jpg|250px|thumb|Brünnhilde, da Gaston Bussière]] A parola Valchiria deriveghja da u vechju norrese ''Valkyrja'' (plurale ''valkyrjur''), chì hè cumpostu da duie parole: u sustantivu ''Valr'' (chì si riferisce à i morti annantu à u campu di battaglia) è u verbu ''kjósa'' (significhendu "sceglie"). Inseme, significheghjanu "sceglie quelli chì sò tombi". U vechju norrese ''Valkyrja'' hè imparintatu à u vechju ''wælcyrge'' inglese. À parte si da anziane forme d'inglese è di vechju norrese, u filolugu Vladimir Orel ricustruisce una forma proto-germanica, ''wala-kuzjōn''. Eppuru, u termine pò esse statu imprudatu in vechju inglese da u vechju norrese. Altri termini per e Valchirie in e surghjente di u vechju norrese cumprendenu ''óskmey'', chì apparisce in u puema Oddrúnargrátr è Óðins meyjar ("E serve d'Odinu"), chì apparisce in u ''Nafnaþulur''. Óskmey pò esse ligatu à u nome ''odinic Óski'' (significhendu à pocu pressu "chì suddesfa un votu"), riferendu si à u fattu chì Odinu riceve i guerrieri tombi in u Valhalla. ==Attestazione di u vechju norrese== ===Puesia Edda=== E Valchirie sò mintuvate o appariscenu in i puemi di a puesia Edda, sottu u nome di ''Völuspá'', ''Grímnismál'', ''Völundarkviðhà'', ''Helgakviðhà Hjörvarðssonar'', ''Helgakviðhà Hundingsbana I'', ''Helgakviðhà Hundingsbana II'' è ''Sigrdrífumál''. ===Edda in prosa=== In l'Edda in prosa, scritta à u XIIIu seculu da Snorri Sturluson, e Valchirie sò prima minziunate in u capitulu 36 di u libru Gylfaginning, induve a figura intrunizata da insù informa Gangleri (u rè Gylfi travestitu) di l'attività di e Valchirie è minziuneghja une poche di Dee. High dice: "Ci ne hè dinù altre chì u so duvere hè di serve in u Valhalla. Portanu a bivanda è vedenu a tavula è e tazzine di biera. Dopu quessa, High dà una strufata di u puema ''Grímnismál'' chì cuntene una lista di Valchirie. High dice "'Sse donne sò chjamate e Valchirie, è sò inviate da Odinu à ogni battaglia, induve elle sceglienu l'omini chì devenu more è ditermineghjanu quale averà a vittoria". High aghjunghje ch'è Gunner ("War"), Róta, è Skuld-le ultimu di i trè, si riferisce à "u più ghjovanu"-"-" sempre circulà per sceglie i morti è dicide u risultatu di a battaglia ". In u capitulu 49, High dice chì quandu Odinu è a so moglia Frigg sò ghjunti à l'inumazione di u so figliolu scafulatu tombu, incun elli sò venuti e Valchirie è dinù i corbi d'Odinu. ==Anziane attestazione inglese== [[File:The_Valkyrie%27s_Vigil.jpg|thumb|250px|A veghja di e Valchirie, (1906) da Edward Robert Hughes]] U vechju inglese ''wælcyrge'' è ''wælcyrie'' appariscenu parechje volte in vechji manuscritti inglesi, generalmente per traduce i cuncetti stranieri in vechju inglese. In u sermone ''Sermo Lupi ad Anglin'', scrittu da Wulfstan II, wælcyrie hè imprudatu, è cunsideratu cum'è una parola per una "strega" umana. Un manuscrittu di u principiu di u XIu seculu d'Aldhelm di laudeis virginitatis (Oxford, Bodleian Library, Digby 146) ''ueneris incù wælcyrge'' (incù ''gydene'' significhendu "dea"). ''Wælcyrge'' hè imprudatu per traduce i nomi di e Furie classiche in dui manuscritti (u cutone Cleopatre A. III, è u Glussariu più anzianu di corpus). In u manuscrittu di cutone Cleopatre A. III, wælcyrge hè dinù imprudatu per lustrà a dea rumana Bellona. Una descrizzione di un corbu arrubendu sopra à l'armata egizziana apparisce cum'è ''wonn wælceaseg'' (significhendu "Dark One scigliendu quellu chì hè tombu"). E teurie sapiente dibattenu a quistione di sapè s'è 'sse attestazione indicheghjanu una cridenza autoctona frà l'anglusassoni spartuta incù i scandinavi, o s'elle eranu u risultatu di un'influenza nordica più tardiva. == Note == <references/> faafkun48glx3e01d7ehlx8ka20ja44 Confraternità 0 20191 358332 358331 2018-01-16T21:41:09Z Irdnael 9712 wikitext text/x-wiki Una '''Confraternita''' o Fratellanza è un'[[associu]] di fedeli catolici Ssa squadra cristiana mantene l'eserciziu d'opere di carità o di penitenza e, qualque volte, opere di catechesi. A squadra po esse maschile,feminile o mischia. In Corsica, in 2009, c'era une sessantina di fratellanze. I confraterni o confratelli o consorelle so vestuti di un particolare abitu ( "saccu", "cappa", "vesta", ''rocca''ecc.) di precisa forma e di culore distinta. E prucessioni di U [[Catenacciu]] so organizzata da e confraternita. 4ahrlro21g4v9p5ey01elrp7frymy7r Dialettu aghjaccinu 0 20195 375724 375514 2021-08-19T03:15:58Z Jun Misugi 295 ligame mudificatu wikitext text/x-wiki [[File:Bandiera d'Ajaccio.jpg|miniatura|Bandera d'Aghjacciu]] [[File:Blason ville fr Ajaccio.svg|miniatura|Ghjastemma d'Aghjacciu]] [[File:Ajaccio phare citadelle.jpg|miniatura|A citadella d'Aghjacciu]] U '''dialettu aghjaccinu''' (o dialettu aiaccinu) hè una varianti di u gruppu [[corsu]]-[[lingua liguri|liguri]], chì voli dì un dialettu corsu mischiatu cù u liguri. == Zona di transizioni == === Trà cismontincu e pumontincu === A i marghjini (à nordu è sudu) di questa dividenti vi hè una zona intermedia di transizioni ind'i quali vi sò alcuni caratteristichi assimilabili à ciascunu di i gruppi, nun chì par altri particularità lucali. Sò di transizioni trà quelli cismontinchi i dialetti di a zona trà [[Piana]] à [[Calcatoghju]] è di a [[Cinarca (pieve)|Cinarca]] cù Vizzavona (chì prisentani àd esempiu esitu verbali in chjamarìa cumu à u sudu), nun chì quelli di u [[Fiumorbu (fiume)|Fiumorbu]] trà [[Ghisunaccia]] è [[Ghisoni]] (fiumorbacciu, chì prisenta a cacuminali) è trà quelli pumontinchi l'aghjaccinu (aiaccinu, veru crughjulu di mesculenze, ma cù una basa pumontinca è u -ll→-dd- cacuminali in fine di parulla, prununcia netta di -ghj-, plurali femminili in -i, cani è accattà è micca ghjacaru è cumprà, ellu/ella è micca eddu/edda; picculi variazioni: sabbatu>sabbitu, u li dà>ghi lu dà; sillaba finali spessu truncata è accentata: marinari>marinà, panatteri>panattè, castellu>castè, cuchjari>cuchjà) è i dialetti di a [[Gravona]] (chì però almenu in a parti meridiunali anu caratteru più spiccatamenti pumontincu), u [[Bastilicaccia|bastelicacciu]] (chì sarebbe pumontincu ma prisenta alcuni particularità cù u so tipicu rotacisimu: Basterga). === Radice ligura e influenza francesa === [[File:Vocabolario in ajaccino.jpg|right|330px|Vucabulariu in dialettu aghjaccinu cù a traduzione francesa.]] [[Aiacciu]] fù custruita da i ghjenuvesi, più tardi i corsi si stabilini cù i [[Gènuva|ghjenuvesi]], furmendu questu particulari dialettu trà [[lingua corsa]] è [[lingua ligura]], influenzatu da u [[Francia|francesu]]. == Pruverbi aghjaccini == * Invichjéindu, un baùllu divéinta un baùllun * Chì arruba un ladrun hà cent'anni di pardun * Verbi volen, scritti manen * Vesti un bastun, pari un barun. Vesti una tama, pari una dama *[[File:Parlers de Corse.jpg|miniatura]]Nè pà maghju nè pà maghjun ùn ti caccià u to pillicciun * Magna à to gustu è vesta ti à gustu di l'artri * L'acqua và à u mari * Ci voli à sapè dà u muzarellu pà pighjà u livazzun * Calcataoghju, pocu cena è micca alloghju * Chi un'hè margun è margun si credi, a lampassi in mari si n'averrara * Cani chì abbaghja ùn mordi micca * Corpu zazu ùn cunnosci à nisciun * Ci vò à batta u farru quand'hè caldu * Hà dà finiscia u trallallà * Hà fattu com'è u buvon: è boga è boga! È hà finitu ind'a merda * Indù ellu casca si lascia u pantalun * S'hè fattu un saccu di nori * Ùn hè nè pesciu nè margaghjun * Mittaraghju u crespu à u catucciu * Nè à torta nè a raghjun, ùn ti lascià metta in prighjun * Avè un ciarbellu di cardalina * Quali ùn hà fighjolu, ùn hà nisciun * Sin'à a morte si arriva vivi * Hè megliu vive da asinu chì moie da liun * U tempu passa è a morte ven, biati quelli ch'anu fattu du ben * A barca di dui patroni si ni falla aù fondu * Pà cunnosci un amicu, ci voli avè magnatu un saccu di sali insemi * A capra devi pascurà induva hè liata * T'hà a sò léinzza in Campu di l'oru * A chi dormi, un'pighja pesci * U gattivu cani ùn mori mai * Ùn si pò avè un peri in capu di muru è l'artru aì sanguinaghji * A donna chi nimu un 'voli chjavà, tutti voli fà caccà * A gallina chi canta hè quilla chi hà fattu l'ovu * A gativu marinaru, tuttu li tarda à fa * A ghjuvanetta chi va vera a sò camisgietta, prestu farà vera a sò lucirnetta * A gocci a minuta partusa ancu u marmaru * A mustella hè u pesciu di i tre F : fina, fresca è frita * A muzza d'una vechja currùsa ghjè sempri bona pà u cazzu senza peli è u sarcicciu paisanu * A st'ora qui, c'hè piu cazz 'in culu ch'a pignata aù focu * A tannuta un'hè bona nè cotta nè crura * A tola è in lettu, un's'invechja mai * A tutt'ora, u cani piscia è a donna piegni * A virità hè cum'à l'orghju, veni sempri agallu * A vorpi perdi un pelu mà mica u viziu == Esempi di testi scritti in [[dialettu aghjaccinu]] == *"A pupulaziun aghjaccina ha guardatu sempri ver dì u mari è u sò soffiu ghjè marinarescu. I sò anziani ghjinuvesi di l'Aghjacciu di u 1492, erani pà u più, paìsani, marinari è curallari, allivati a fasgioli, civolli è pesci incù un pani d'orzu cusì amaru chì ci vulìa à bagnani i galletti in l'acqua di mari pà rendali magnevuri. L'aghjaccini sò fieri di sta storia è di un'idintità mantinuta inartirata à traversu l'usu di un linguaghju spiccificu. Una parlata chì, incù u tempu, s'hè arrichita di parolli purtati dà tutti quelli, corsi è francesi, vinuti à campà in città. Disgraziosaméinti stu linguaghju avali si perdi in freccia è u numaru di quilli chi praticanu sempri ghjè cunfidinziali è ristrettu à parsoni di più di sissant'anni. Rughjeru Miniconi, duttori in linguistica, hà vursutu raccoghja sta parlata aghjaccina cittadina è paìsana prima di à sò spariziun prugrammata à cort'andà. Un travaghju di più di trent'anni chì priséinta quì u sò risultatu." *"U spaziu liturali ghjé cusi custruitu d'una mosaica di signuri chjamati loghidetti. Quisti, mimorizatti dà i lucutori, cumponanu una "carta mintali" chi priccisa a situazioni d'ognunu in l'ambienti, incù tutti i ditaghji di u litturali chi servanu di punti di signola pà l'attività maritimi è litturali. Tutt'omu hà a sò "propria" carta mintali, fruttu di à sò spirienzza, di u so sapè è di i sò bisogni. Si trasmetti à long'andà, di manera urali, aghjunta dà aquisti cuntinui pà i piu curiosi, purtati di a discuzzioni pirmanéinta incù l'artri piscadori ò cù i so parenti in mezu famighjari. A principali caratteristica di a tupunimia litturali veni di u fattu di una visiun marittima, di u mari versu a tarra, à bordu di una barca, pà avè cusi, u rinculu nicissariu pà un puntu di vista glubali di una zona di centu à cinquicentu metri di larghezza. I nomi cusì criati fin'aù seculu scorsu eranu niccisarii på palisà di manera pricisa un tarritoriu invistitu è idintificatu dà i ghjenti di mari, ch'un'avianu chi mezi naùtichi di scarzza capacità. Tutt'i ricanti di calun, i calanchi, i marini, i piu chjuchi cali, i scoghji spundarini, i più chjucarelli particularità naturali purtavani cusi numucci pricisi chi facivanu parti di a parlata marinaresca cume i nomi di u bistinu, di u fiuramu, di navigazziun, di barchi, di tarmini di u tempu o di u circondu. Ciò à di chi, quelli chi utilizavanu stu lessica marinarescu un'hannu vursutu fà cunnoscia sta parlata spicciali al dilà di a sò pruffissiun, smarcandusi cusi di a ghjenti di à tarra, di i "paisani", ch'un'puvianu nè capiscia sta stranaria ne ghjentra in lu sò mondu spaziu téimpurali." (Parlata Aghjaccina, cittatina e paisana : A dilla franca ancu Rughjeru Miniconi) == Esempi == {| class="wikitable" ! [[Lingua taliana|Talianu]] || '''Ligure Aghjaccinu''' || [[Corsu]] || [[Gènuva|Ghjenuvese]] |-- |scorpione ||'''scurpiun/tancuva'''||scurpione || scorpion/tancoa |-- |sornione ||'''farzzun'''||surnione || amaliçiòu |-- |nuvola ||'''nivura'''||nulu || nûvia |-- |flemma ||'''sgrachjun'''||caghjarone || paciöra |-- |caldo ||'''cardu'''||callu || câdo |-- |senza ||'''séinzza'''||senza || sénsa |-- |nebbia ||'''fumacciun'''||nebbia || nébia |-- |servitore ||'''sirvéinti/sirvitù'''||servente || servitô |-- |candela ||'''candera'''||candella || candéia |-- |albero ||'''abeù'''||arburu || èrbo |-- |madonna ||'''maronna'''||madonna || madònna |-- |maledizione ||'''malidizziun'''||maladizzione || malediçión |-- |seta ||'''saièta'''||seta || séia |-- |pelliccione ||'''pillicciun'''||pilliccione || pelìssun |-- |indolente||'''caiornu'''||michelazzu || pötrón |-- |abisso||'''ghjalatrun'''||botru || abìsso |-- |capo ||'''patrun'''||patrone || càppo |-- |gioielliere||'''ghjuelliè'''|| giuellieru || gioielê |-- |cavalla||'''ghjuméinta'''||cavalla || cavàlla |-- |regolazione||'''réigulaméintazziun'''||rigulazione || regolamentaçión |} [[Categoria:Varietà di a lingua corsa|Aghjaccinu]] tckg6zvndg781nxflvamfy1ukmlej31 Cinarca 0 20196 358367 358366 2018-01-19T18:37:30Z 90.37.133.75 /* Giugrafia */ wikitext text/x-wiki [[File:Tiuccia Corsica - panoramio.jpg|thumb|250px|U golfu di Tiuccia]] A '''Cinarca''' hè una rigiuncedda di [[Pumonti]] chì accupa a sponda manca di a bassa vaddi di u [[Liamonu]] è u vaddu di a [[Liscia (fiumu)|Liscia]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> U so capilocu storicu hè [[Sari di Cinarca]]. == Giugrafia == [[File:Tour d'Ancone.jpg|250px|thumb|A torra d'Ancona]] A Cinarca disigna à i ghjorna d'oghji u tarritoriu di l'anzianu cantonu di [[Sari di Cinarca]]. A rigiuncedda di a Cinarca disigna, da u nordu à u sudu, i tarritorii di i cumuni di : * [[Lopigna]] * [[Arru]] * [[Ambiegna]] * [['Casagliò]], includendu Tiuccia * [[Sari di Cinarca]] * [[I Canneddi (Pumonti)|I Canneddi]] * [[Sant'Andrìa di Cinarca]] * [[Calcatoghju]] == Noti == <references/> == Da veda dinò == * [[Cinarca (casteddu)]] * [[Cinarca (pieve)]] * [[Ghjudice di Cinarca]] [[Categoria:Corsica]] [[Categoria:Cinarca]] rf14eal9j7prurr4bg0cr36n2x0ewrj Ghjudice di Cinarca 0 20197 358362 2018-01-19T17:59:35Z 90.37.133.75 Reindirizzamentu à [[Sinucellu di la Rocca]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sinucellu di la Rocca]] q3j41ky7akr958d12bec5fzca70fcoy Angelo Matteo Bonelli 0 20200 374727 358380 2021-08-02T15:06:43Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''Anghjulu Matteu Bonelli''', natu '''Angelo Matteo''', ancu cunnisciutu cù u soprannomu di '''Zampaglinu''' o '''Zampaglione''' ([[Bucugnà]], 1728 - Vizzavona, u [[24 di maghju]] 1796), era un [[puliticante]] è militaru [[Corsica|Corsu]]. == Bibliugrafia == * Paulu Silvani, ''Bandits corses - Du mythe à la réalité'', Edizione Albiana, Aprile 2011. ==Ligami esterni== *{{cita web|url=http://www.napoleon.org/fr/magazine/itineraires/parcours/environ-ajaccio.asp?id=446345/|titolo=Famille Bonelli|lingua=fr|urlmorto=sì}} {{Template:Persunalità storica di Corsica}} [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Persunalità storica di Corsica]] [[Categoria:Nati in 1725]] bzru6v81nh6m13awnyaks2ypmj5ep2k Napulione III 0 20203 374672 374671 2021-08-01T20:39:52Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Napoleón III, 1865.jpg|thumb|Nabulione III in u 1865]] '''Carlu-Luigi-Nabulione Buonaparte''', dettu '''Luigi-Nabulione Buonaparte Charles-Louis-Napoléon Bonaparte''', dit '''Louis-Napoléon Bonaparte''', nattu in [[Parigi]], u [[20 d'aprile]] di u 1808 è mortu à Chislehurst in u [[Regnu Unitu]], u [[9 di ghjennaghju]] di u 1873, hè statu un Omu di Statu [[Francia|francese]]. Hè in u stessu tempu u solu prisidente di a [[Siconda Ripublica francese]], è u primu Capustatu elettu à [[suffraghju universale]] maschil, u [[1 di dicembre]] di u 1848, primu prisidente di a Ripublica francese, è dopu à a pruclamazioni di l'Imperu u [[2 di dicembre]] di u 1852, l'ultimu rapprisitentu di u sistema munarchistu, cù u nome di Nabulione III, imperatore di i Francesi. [[categoria:Francesu]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Pulitica]] pnkva4npv93vx0wbksfknvhmpuv1qmf Strittone di Gibilterra 0 20213 375391 358501 2021-08-16T19:27:57Z Fausta Samaritani 15085 corrz. categoria wikitext text/x-wiki [[File:STS059-238-074 Strait of Gibraltar.jpg|thumb|250px|U strittone di Gibilterra vistu da satellitu]] U '''strittone di Gibilterra''' (o '''strittonu di Ghjibilterra''') hè situatu à u [[sudu (puntu cardinale)|sudu]] di a [[Spagna]], à u [[nordu]] di u [[Maroccu]], à [[livante]] di l'[[oceanu Atlanticu]], à [[punente]] di u [[mare Terraniu]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Hè u solu passaghju marittimu trà l'oceanu Atlanticu è u mare Terraniu. Hè largu 14 km è prufondu circa 1000 m. U strittone hè cunsideratu cum'è fendu parte di l'acque internaziunale. In [[Antichità]] 'ssu strittone era chjamatu " e [[culonne d'Erculu]] ", ma deve u so nome di Gibilterra à una difurmazione di a parola araba ''[[wikt:djebel|djebel]] Tarik'' chì significheghja " muntagna di Tarik ", quest'ultimu essendu u nome di u generale [[musulmanu]] [[Tariq ibn Ziyad]], chì, d'aprile 711, francò u strittone per cunquistà a [[penisula Iberica]]. == Geugrafia == [[File:Bucht_%26_Stra%C3%9Fe_von_Gibraltar.jpg|thumb|left|250px|Un battellu entrendu in a mare Terraniu da u strittone di Gibilterra.]] L'[[Organisazione idrugrafica internaziunale]] (OHI) ditermineghja e limite di u strittone di Gibilterra in u seguente modu: * À punente : una linia cunghjunghjendu u [[capu di Trafalgar]] à u [[capu Spartel]] . * À livante : una linia cunghjunghjendu a [[Punta d'Europa]] à a [[Punta Almina]]. U [[Scogliu di Gibilterra|Scogliu]] è a cità di [[Gibilterra]], chì danu u so nome à u strittone, si trovanu annantu à una penisula assai stretta, annantu à a sponda [[europea]], à l'intrata hè u strittone. À punente, u strittone sbocca in u [[golfu di Cadice]], chì s'apre largamente annantu à l'Atlanticu. À livante, à l'incuntrariu, a [[cala di Gibilterra]] (o d'[[Algesiras]]) hè bella più chjusa, larga appena 8 km per una lunghezza di 10 km. E [[placche tettoniche]] europea è [[Africa|africana]] ci s'avvicinanu à u ritmu di un centimu à l'annu. S'è l'omu ùn si ne incaricheghja micca nanzu, 'ssa porta d'intrata di i cagnacci - grandi bianchi in particulare - in l'acque mediterranie ùn serà dunque chjusa naturalmente ch'è da quì à più di un milione d'anni. U mare Terraniu essendu un mare guasi chjusu, chì subisce un'[[evapurazione]] impurtante, u [[Currente marinu|currente]] maestru in u strittone và da l'Atlanticu ver' di u mare Terraniu in superficia, ma esiste in pirmanenza un currente inversu più debule in [[prufundità]], addistrendu ver' di u punente l'acque mediterranie più dense chì sò più salati. 'Ssi currenti marini opposti ci si scontranu viulentamente, rindendu a [[Navigazione marittima|navigazione]] priculosa. A limita trà l'acque di l'Atlanticu è di a mare Terraniu (in termini di [[timperatura]] è di [[salinità]] in particulare) si situeghja luntanu ver' di u livante, guasi tutta a cala d'Algesiras hè atlantica di 'ssu puntu di vista. Annantu à u pianu idrugraficu, u strittone di Gibilterra hè delimitatu in l'oceanu Atlanticu da una linia dritta cullighendu u [[capu Trafalgar]], in iSpagna, à u [[capu Spartel]], o Ras Spartel, in u Maroccu (45 km) ; è in u mare Terraniu, da una linia retta cullighendu a [[Punta d'Europa]], à Gibilterra, à u nordu, è a [[Punta Almina]], à [[Ceuta]], à u sudu (24 km). U strittone hè in teuria spartutu trà l'acque territuriale di i Stati riverani, a Spagna, u Maroccu è u [[Regnu Unitu]], ma hè difatti sottumessu à un rigimu ghjuridicu particulare, chì ne face una via internaziunale<ref>Jean-René Vanney, Loïc Ménanteau, ''Geugrafia di u golfu ibero-maruccanu'', Casa di Velázquez, 2004, p. 41.</ref>. A so larghezza hè di 14.4 km in a so parte a più stretta trà [[Punta d'Oliveros]] (Spagna) è [[Point Cere]] (Maroccu). == Leghe estu-punente == [[File:Detroit Gibraltar 2007.jpg|thumb|250px|left|L'Europa (à manca) è l'Africa (à dritta)]] [[Image:Strait of Gibraltar by Piri Reis.jpg|thumb|250px|A carta storica di u Strittone di Gibilterra da [[Piri Reis]]]] U strittone hè a siconda via marittima a più usata daretu a [[Manica (mare)|Manica]]. Hè francatu annualmente da circa 100000 nave. A so pusizione hà un'assai grande impurtanza strategica almenu dapoi a fine di u [[Medievu]], un cummerciu da u mare s'hè stabilitu trà l'[[Europa di u Nordu]] è l'[[Italia]]. A cità di Gibilterra hè una culonia di u [[Regnu Unitu]] dapoi u [[trattatu d'Utrecht]], in u [[1713]], ciò chì hà permessu à a flotta britannica di sviluppà a so supremazia navale in u mare Terraniu à parte si da u XIXu seculu. U strittone hè diventatu ancu più strategicu à u mumentu di u traforu di u [[canale di Suez]] in u [[1869]]. Dipoi tandu, permette u passaghju di l'Atlanticu non solu ver' di u mare Terraniu, ma dinù ver' di l'[[oceanu Indianu]], evitendu a longa strada di u [[capu di Bona Speranza]]. A cità di Gibilterra hè dunque à longu stata una basa navale britannica, ma hè statu assai ridutta dapoi a fine di a [[guerra freta]]. Però, ferma dinù oghje una basa impurtante per l'[[OTAN]]. Da u so latu, a Spagna pussede a cità di [[Ceuta]], annantu à a sponda maruccana di u strittone. Cunquistata in u [[1415]] da u [[Portugallu]], hè passata à a Spagna sottu à u regnu di [[Filippu II di Spagna|Filippu II]], quandu ellu fubbe rè di i dui paesi. Gibilterra hè rivendicata da a Spagna è Ceuta da u Maroccu. A [[navigazione marittima]] in u strittone hè rigulata da un [[dispusitivu di siparazione di u trafficu]]. == Leghe nordu-sudu == U strittone spicca dinù l'[[Europa]] da l'[[Africa]]. E [[nave à grande velucità]] è i Ferry classichi assicureghjanu a lega per u trasportu di i passageri è di i veiculi. Hè un puntu di passaghju di l'immigrazione clandestina ver' di l'Europa, soprattuttu dapoi chì a crescita di a Spagna in u corsu di l'[[anni 1980]] ne hà fattu una destinazione di l'immigrazione. L'immigrazione pò fà si per via di [[Ceuta]], inchjuva europea in Africa. A Spagna hà assai assai rinfurzatu a fruntiera à parte si da u [[1999]]<ref>http://www.migrationinformation.org/Feature/display.cfm?id=605.</ref>. L'immigrazione si face dinù per via di a travirsata di u strittone, qualchì volta annantu à l'imbarcazione di furtuna (dinuminata ''patera''), incausendu numerosi morti. U cifru face l'ogettu di una pulemica : hè d'almenu parechje dicine à l'annu, ma certi parlanu di migliaie. A situazione hè simile annantu à altri dui strittoni dendu accessu à l'Europa Occidentale, u [[strittone di Sicilia]], trà a [[Tunisia]] è a [[Sicilia]], è u [[canale d'Otrante]] à l'intrata di u [[mare adriaticu]], trà l'[[Albania]] è l'[[Italia]]. U traforu o a custruzzione di un ligame fissu hè un'idea récurrente dapoi u principiu di l'[[anni 1980]]. Un accordu trà a [[Spagna]] è u [[Maroccu]] hè statu firmatu u 12 di dicembre 2003 per un studiu annantu à a custruzzione di un tunnellu ferruviariu sottu à u strittone. == Note == <references/> == Articuli cunnessi == * [[Geugrafia di l'Andalusia]] [[Categoria:Strittone di l'oceanu Atlanticu|Gibilterra]] [[Categoria:Strittone di u mare Terraniu|Gibilterra]] [[Categoria:Strittone à u Maroccu|Gibilterra]] [[Categoria:Strittone in Spagna|Gibilterra]] [[Categoria:Geugrafia di l'Andalusia]] [[Categoria:Geugrafia di Gibilterra]] 6b028vqp91x8w7hys9er1ggxigcodl9 Categoria:Utilizatore sw 14 20216 358412 2018-01-29T16:15:30Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u swahili, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). eeou58jf65ohfgdknnzp7qtpgvu5ryc Categoria:Utilizatore nds-NL 14 20217 358413 2018-01-29T16:15:32Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u basso tedesco olandese, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). 43bitc472tyiqv9g6381k93dvq4rvv5 Categoria:Utilizatore vls 14 20218 358414 2018-01-29T16:15:32Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u fiammingo occidentale, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). kd03a66hqbzw9qpnkuzjkjt6u4u23nu Categoria:Utilizatore pdc 14 20219 358415 2018-01-29T16:15:32Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u tedesco della Pennsylvania, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). nmqp5ldsnnd9fw5jrxlm5k64ryo6hpn Categoria:Utilizatore pfl 14 20220 358416 2018-01-29T16:15:32Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u tedesco palatino, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). pkuf37zcpdvhw723lkoisewm2s6vjmi Categoria:Utilizatore sxu 14 20221 362776 362772 2019-07-03T11:20:38Z Jun Misugi 295 altu sàssonu wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u dialettu altu sàssonu di a lingua tedesca, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). [[Categoria:Utilizatori per lingua|sxu]] 3jh6yaj6zpcjslw6ef5hfl5cv4wd0o2 Categoria:Utilizatore bar 14 20222 358418 2018-01-29T16:15:32Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u bavarese, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). bpwb2o2sj3pu8bzje8dyt311x8qtodx Categoria:Utilizatore id 14 20223 358419 2018-01-29T16:15:36Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u indonesiano, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). f6xa1b1kuteuje68qw825i0sep9o2lo Categoria:Utilizatore szl 14 20224 358420 2018-01-29T16:15:37Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u slesiano, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). fmk29fuiwiu7kxd9p1hfddy692ugfve Categoria:Utilizatore fy 14 20225 358421 2018-01-29T16:15:38Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u frisone occidentale, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). hpkmwtjbchqykmigf6ojm875peqofhj Categoria:Utilizatore as 14 20226 358422 2018-01-29T16:15:43Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u assamese, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). l4eix6tiv0tr3ms8vwcmyezn90et2w9 Categoria:Utilizatore ar 14 20227 358423 2018-01-29T16:15:45Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u arabo, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). 9oxxp0mhbwjitt36se4xtw889hgxre9 Categoria:Utilizatore br 14 20228 358424 2018-01-29T16:15:46Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u bretone, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). hoid2vqdc2y5ivzp0duhjm1eiv39zn6 Categoria:Utilizatore ise 14 20229 358425 2018-01-29T16:16:14Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u Italian Sign Language, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). hkwjrvr4cha8ff0fi7o0aub5dhv4nfw Categoria:Utilizatore kl 14 20230 358426 2018-01-29T16:16:15Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u groenlandese, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). ow4ss3dlhso87y3ygb2d4447ucelxgz Strittonu di Ghjibilterra 0 20232 358450 2018-01-30T18:48:31Z 86.219.218.37 Reindirizzamentu à [[Strittone di Gibilterra]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Strittone di Gibilterra]] troupexq7non9lcayqdy70djnh6girz Categoria:Filmu di l'annu 1998 14 20238 358494 358480 2018-02-04T02:47:15Z EmausBot 3225 Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by [[Wikipedia:Wikidata|Wikidata]] on [[d:Q7237414]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Filmu di l'anni 1990|1998]] imc9y8hhboskmg1a1h76sss4r6fjzt4 Categoria:Filmu di l'annu 2003 14 20239 358493 358481 2018-02-04T02:47:15Z EmausBot 3225 Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by [[Wikipedia:Wikidata|Wikidata]] on [[d:Q7141545]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Filmu di l'anni 2000|2003]] hdodrub9y1y4q9o3z48j8qjewamqt7u Euskadi Ta Askatasuna 0 20240 374626 374625 2021-08-01T06:51:37Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''Euskadi Ta Askatasuna''', più cunnuscita sottu u nome ETA ("Paese Bascu è libartà" in bascu), hè un'urganisazione [[Arma|arma]]ta basca ([[Paesi Baschi]] - [[Spagna]]), indipendentista d'ispirazione [[Karl Marx|marzista]] [[Rivuluzione|rivuluzionaria]]. Fundata in lu [[1959]], l'urganisazione hà evuluatu da un gruppu di risistenza di pettu à u regimu di [[Francisco Franco]] à un'urganisazione [[Indipendenza|indipendentista]] basca. ETA è una parte di u muvimente naziunale [[bascu]] dinuncianu a ripressione è i crimi apposti à u regimu franchistu. Sicondu à a fundazione Euskal Memoria, dapoi u 1964, 494 parsonni sò state tumbate, 22417 incarcerate, fra e quali 4774 anu prisintatu una dinuncia pà atti di turtura.   [[Categoria:Storia]] [[Categoria:Spagna]] to0h1hkqajvzleq6u7njxlzincnmhjr Piotrowice (dipartimentu Otwock) 0 20249 359846 358647 2018-07-20T08:48:39Z JJJ2002 12413 wikitext text/x-wiki [[File:Znak Piotrowice i krzyż.jpg|250px|thumb|Cumuna di Piotrowice]] '''Piotrowice''' hè una [[cumuna]] di a [[Pulonia]]. Ci sò 352 abitanti (2013) {{cumuna|cumuna=Piotrowice | statu=[[Pulonia]] | rigioni=Mazowieckie | dipartimentu=[[Otwock]] | circundariu= | cantonu= | insee= | cp=0003636 | merri= | intercomm= | longitudina= 21° 16' 32'' | latitudina= 52° 0' 15'' | alt= | superficia=6000 | pop=352 | dinsità=58 }} [[Categoria:Polonia]] hvmu3huzrupsqx0bm5j5gucm125ctd0 Scogliu di Ghjibilterra 0 20250 358690 358689 2018-02-17T20:01:41Z 90.37.155.81 /* Furtificazioni */ wikitext text/x-wiki U '''scogliu di Ghjibilterra''' hè un [[munulitu]] [[calcariu]] situatu in [[Ghjibilterra]], annantu à a costa miridiunali di a [[penisula Iberica]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> Aghjunghji un'altitudina di 426 metri. In [[Antichità]], era cunsidaratu com'è una di i dui [[Culonni d'Erculu]], l'altru essendu u [[djebel Musa]], annantu à a costa [[Africa|africana]]. U Scogliu hè un pussessu di a [[Curona britannica]]. Fù cidutu da a Spagna à a [[Riamu di Grandi Brittagna|Grandi Brittania]] da i [[Trattati d'Utrecht (1713)|trattati d'Utrecht]], à a fini di a [[guerra di Succissioni di Spagna]]. == Giulugia == [[File:Top of the Rock of Gibraltar.jpg|250px|thumb|left|Vista panuramica di u piccu di u Scogliu.]] 'Ssa furmazioni giulogica hè stata criata mentri u [[Ghjurassicu]], circa 200 milioni d'anni fà, quandu a [[placca africana]] hè intruta in cullisioni incù a [[placca eurasiatica]]. L'[[uceanu Atlanticu]] hà attravirsatu u [[strittonu di Ghjibilterra]], ciò chì hà avutu par cunsiquenza di crià u [[mari Terraniu]]. U Scogliu faci parti di i [[curdiglieri Betichi]], una catena di muntagni chì dumineghjani u sudestu di a penisula iberica. À u nordu, u Scogliu s'inclina verticalamenti da u liveddu di u mari sin'à un'altitudina di 411,5 metri à a ''Rock Gun Battery''. U puntu u più altu di u Scogliu aghjunghji 426 metri sopra à u strittonu. I guasgi scuglieri longu à u latu uriintali di u Scogliu cascani versu una vigata di pindenzi di rena chì datani di un'ebbica induva u liveddu di u mari era più bassu cà oghji è una piana di rena prulungava a so basa. U so latu uccidentali hè mori menu ripidu. A [[calcita]], u minerali chì pruduci i [[calcariu|calcarii]], si dissolvi pianu pianu in acqua. Incù u passaghju di u tempu, 'ssu prucidimentu pò furmà i caverni. Cumpostu di calcarii, u Scogliu di Ghjibilterra conta più di 100 caverni. == Furtificazioni == [[File:Andalusia_hl_20060817_003.jpg|thumb|250px|U scogliu, vistu da a Linea]] U [[casteddu moru]] hè una reliquia di l'accupazioni [[Mori|mora]] di Ghjibilterra, chì hà duratu 750 anni. Hè statu custruitu in l'annu 711, quandu [[Tariq ibn-Ziyad]], u capu [[Berbari|berbaru]], hè sbarcatu par a prima volta annantu à u Scogliu chì purtaria u so nomu. U bastimentu principali chì ferma hè a Torra di l'Umaghju, un bastimentu massicciu di mattona è di murtaiu assà duru, chì a so parti supiriori hà cuntinutu l'appartamenti è un bagnu moru. Un aspettu particulari di u Scogliu hè u so sistemu di passaghji suttarranii, cunnisciutu sottu à u nomu di " Gallarii ". Ultimati in u 1797, 'ssi gallarii si cumponini di un sistemu di curridori, di tronci è di passaghji, di una lunghezza tutali di guasgi 300 metri. Offrini una seria di visti unichi annantu à a [[cala di Ghjibilterra]], l'istmu, è a Spagna. == Turisimu == [[File:Portrait_of_a_father.jpg|250px|thumb|I maccacchi berbari di Ghjibilterra]] A forza parti di u Scogliu hè una riserva naturali pupulata da circa 250 [[maccacchi berbari]] - i soli scimii salvatichi in Auropa. 'Ssi maccacchi, è ancu una reta labirintica di tuneddi, attirani bon parechji turisti annantu à u Scogliu ogni annu. 'Ssi scimii sò prutetti da un dicretu di u guvarnadori di Ghjibilterra, da una parti par via di a so scarsità, è da l'altra parti à causa di una lighjenda chì afferma chì a prisenza di i Britannichi à Ghjibilterra hè liata à quidda di i scimii annantu à u Scogliu. == In a cultura == U prulogu di u filmu ''[[Tumbà ùn hè micca ghjucà]]'' a seria [[James Bond]] (incù [[Timothy Dalton]] in u rollu eponimu) si svoglii annantu à u Scogliu di Ghjibilterra. == Noti == <references/> == Da veda dinò== * u [[Strittonu di Ghjibilterra]] [[Categoria:Munulitu naturali]] [[Categoria:Vetta di u Regnu Unitu]] [[Categoria:Giugrafia di Ghjibilterra]] [[Categoria:Linia di spartimentu di l'acqui trà mari Terraniu è uceanu Atlanticu]] kdrmyapw0hp17wf4nzyzfcfgx1qbvj5 Malumore 0 20255 358904 358716 2018-03-18T20:38:09Z Holder 1485 wikitext text/x-wiki '''Malumore''' hè una puesia di [[Antone Bonifacio]] (1866-1933). Hè stata publicata in [[L'Annu Corsu]] in u 1927 è ristampata in a racolta di puesie [[Frutti d'imbernu]]. ==Malumore== :Chi piacè di vive solu :Persu in questa gran cità :O ancu megliu à u Granaghjolu :S'è putessi stà culà :Duve ci hè trè case è un fornu :È la pace notte è ghjornu ! :Soga so un caratteracciu :Ch'ùn m'incontru cun nisunu ; :Ma à me pare stu mundacciu :Gattivone ed impurtunu ; :L'omi, è certu, stimu pocu, :So da teme più ch'è u focu... :Per esempiu in 'ssa Bastia :Un ci hè mezu di campà ; :Or c'impera a jelusia :Un ci caghja più buntà ; :È li pregu — state à sente — :Chì li ghjunga un accidente :Fattu n'aghju la sperienza :Amicacci ùn ci n'è più ; :Di franchezza ognunu hè senza :E bandita è la virtù ; :L'interessu o a vanità :Chi ti cerca stà à guidà. :Si' adrittura sbajucatu ? :Un circà amici o parenti ; :E se d'oru si' fasciatu :Ma di danne un la ti senti :Pe u cumunu si' un incrocchju :Chi si spucchja lu pidocchju. :Si' tu imbece generosu ? :Sempre è pocu ciò chi dai ; :Ghj'è ch' un trovi più riposu, :O ladrò, che tu lu fai : :Cusì rendi a sucietà :Qualcusella chi li va... :Se ti ficchi ind'i salotti :Ciaschedun ti face festa ; :Tù la fumi à i ghjuvanotti : :Oh ! guardate chì gran testa ! :Ma allor' quandu ti ne vai :Si' un sumeru pien di guai... :S'è tù scrivi ind'i ghjurnali :Che sia prosa, che sia rima, :Si' vindutu à i capurali :È ti perdi onore è stima ; :È ùn pinsà d'avè talentu : :I to' scritti sò un spaventu ! :Sorti solu ? Duve va :U sgiò Tiziu stamatina ? :Di sicuru và à truvà :Qualchì donna à la marina : :L'altra notte — ci hanu dettu — :L'hanu vistu à lu Puntettu... :Hai pigliatu a moglie ricca ? :Sò i danari una gran cosa ; :Ma distinta ella ùn n'hè micca :Anzi hè vechja è rughjinosa ; :È si dice ch'è u so' oru :Tù lu sciuppi ch'è un dicoru ! :Hè fors' ella onesta è bona ? :È garbata è assai gentile ? :Ti la fanu civittona, :Senza core, anima vile ; :È si' spessu un omu leccu :Più curnutu ch'è lu beccu. :Riesci in tuttu ciò chì fai :Senza nulla di traversu ? :Ghjè perchè cuscenza ùn n'hai :È di scrupuli si' schersu : :In 'ssu modu ognunu avria .. :È danari è signuria... :I to' affari vanu male ? :Hè ch'ùn sai ben guvirnà ; :Anzi si' un gran bernacale :Ch'ùn sà mancu più cuntà : :Caru amicu, vali pocu :Pè 'sse lingue, ohimè ! di focu... :Chi piacè di vive solu :Persu in questa gran cità :O ancu megliu à u Granaghjolu :S'è putessi stà culà, :Duve c'è trè case è un fornu :È la pace notte è ghjornu. ==Bibliugrafia== * [http://www.musee-corse.com/var/ezflow_site/storage/original/application/e29d23b7971a27ca5ae6059402c594c2.pdf Antone Bonifacio è Paulu Arrighi (dir.), ''L'Annu Corsu'' (1927), Nizza] 084l98xy0ji4oz5z48blj8fapvc2x4m Muresca 0 20257 374645 358718 2021-08-01T14:54:54Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki A '''muresca''' (o ''moresca'') ghjè un'antica [[danza]] [[Corsica|corsa]] di urighjine [[Arabia|araba]] di carattere gruttescu in ritimu binariu o ternariu. Esiste principalmente ind'i ruhjoni d'a [[Castagniccia]], l'[[Ellerata]], u [[Fiumorbu]], u [[Curtinese]] e l'[[Alta Rocca]]. L'urighjini di questa danza sarìa ligata à e cruciate in quantu simulìa a lutta trà cristiani è [[mori]]. Infine altri studiosi ritenenu chì averìa urighjini assai più antiche è sarìa ligata à rituali cuntadini arcaichi, cumu prupiziazione di u bonu raccoltu rapprisintata da a lutta contru à i spiriti maligni. A ''muresca'' hè una di e danze da l'urighjini assai antiche chì esistenu ancu oghje ind'a forma di danza tradiziunale di alcuni rughjoni taliani: celebri, ad esempiu, hè a ''muresca'' di [[Contigliano]], paese di a [[Sabina]]. [[Categoria:Danza]] 0kth6gzjzsgji931eozxqk3q6ig0yir De Gentile 0 20258 377163 358727 2021-09-18T19:11:41Z Jumpy01 11155 cat, w wikitext text/x-wiki '''De Gentile''' hè a casata d'una dinastia corsa chì si stende da u [[Capicorsu]] à a [[Cinarca]]. == Primu ramu : Genuva è Capicorsu == *Avogari de Gentile, famiglia di sgiò di [[Genuva]], stabiliti à [[Canari]] è [[Brandu]] ([[Capicorsu]]). == Sicondu ramu : Capicorsu, Cinarca è Aiacciu == *Gentile (de) ([[Aiacciu]]), u 22 di ghjungnu 1787. *Gentile (de) ([[Nonza]]), u 27 di marzu 1776. ([[Capicorsu]]) *Gentile (de) ([[Ruglianu]]), u 28 di marzu 1774. ([[Capicorsu]]) *Gentile ([[Calcatoghju]]), u 16 di dicembre 1774. ([[Cinarca]]) [[Categoria:Casata corsa]] brygjwtlncdjatwayechtxodbslbwk7 Culonne d'Erculu 0 20263 358788 358787 2018-02-25T15:56:35Z 86.219.88.14 wikitext text/x-wiki [[File:De_Zuilen_van_Hercules_Gibraltar_en_Ceuta.jpg|thumb|250px|A culonna d'Erculu europea: u Scogliu di Gibilterra]] E '''Culonne d'Erculu ''' hè u nome datu, in [[Antichità classica]], à e muntagne chì cuttighjavanu u [[strittone di Gibilterra]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Si tratta di u [[scogliu di Gibilterra]] (''Calpe'' in latinu) à u nordu, annantu à a sponda [[Europa|europea]], è di u monte Abile (''Mons Abila''), oghje [[djebel Musa]], annantu à a sponda maruccana. Per i Rumani, simbulizavanu a fruntiera trà u mondu civilizatu ([[Mare nostrum]]) è un aldilà oceanicu scunnisciutu è priculosu. [[File:Tarifa,_Estrecho_de_Gibraltar._Strait_of_Gibraltar.jpg|thumb|250px|U Djebel Musa, a culonna d'Erculu africana]] E Culonne anu ricevutu u so nome di unu di i dodici [[travagli d'Erculu]] è più particularmente quellu mentre u quale ellu duvite ricuperà i boii di [[Gerione]], mostru à corpu triplice chì stava in " l'estremu Occidente "<ref>Bruno d'Agostino, "U sperimentu culoniale in l'imaginariu miticu di i Grechi ", in G.P. Carratelli (dir.), ''I Grechi in Occident'', Bompiani, Milanu, 1996, p. 209-214.</ref> per turnà li à [[Euristea]] chì li offrì à [[Era]] in [[sacrifiziu]]. Fora di a rialità geugrafica minziunata da l'autori anziani, a lucalisazione di e culonne d'Erculu rileva dinù di u [[mitu]]. Ponu esse state situate sient'è differente [[tradizione]], à spessu esoteriche, in differenti lochi sient'è i miti currispundenti. == Storia == [[File:Straße von gibraltar.JPG|thumb|250px|E duie Culonne d'Erculu : djebel Musa è scogliu di Gibilterra, appariscenu à a dritta è à a manca di 'ssa fotografia.]] Siont'è a mitulugia greca aduttata da l'[[Etruschi]] è i Rumani, quandu Erculu duvite effittuà i so dodici travagli, unu di elli, u dicesimu, era di circà i vaccini di Gerione di l'estremu occidente (u Maroccu attuale) è purtà li à [[Euristea]]. Quessa hà marcata u prulungamentu ver' di u punente di i so viaghji. Un passaghju persu di [[Pindaru]] citatu da [[Strabone]] era u prima riferimentu di tracciabulità in 'ssu cuntestu : " i pilastri chì Pindaru chjama e " porte di Gades " quandu ellu afferma chì sò e limite e più alluntanate aghjunte da Erculu "<ref>Strabone, 3.5.5 ; u passaghju di Pindaru sembra persu.</ref>. Per altru, l'assimilazione, dapoi [[Erodutu]], trà Erculu è u diu feniciu [[Melqart]] lascia pinsà chì e culonne sò vicinu à Gades / Gadeira (attuale Cádiz), in particulare U fattu chì Melqart avia à Gades un tempiu impurtante. [[File:Instauratio_Magna.jpg|thumb|left|150px|A pagine di titulu di l'Instauratio Magna di Francis Bacon, 1620.]] Siont'è u racontu di u ''[[Timeu (Platonu)|Timeu]]'' di [[Platone]], u riame persu d'[[Atlantide]] era situatu aldilà di e culonne d'Erculu, piazzendu lu in u campu di u scunnisciutu. Sient'è una tradizione di a Rinascita, i pilastri purtavanu l'avvirtimentu ''Nec plus ultra''<ref>''Niente più oltre'' vene à dì, più niente aldilà "</ref>, sirvendu d'avvirtimentu à i marinari è navigatori di ùn andà micca aldilà. Siont'è e surghjente rumane, mentre si rendia à l'[[ortu di l'Esperide]], Erculu duvia attravirsà a muntagna chì era in tempi di una volta l'Atlas. Invece di appichjà si a grande muntagna, Erculu avaria usatu a so forza soprumana per fà ci si un passaghju. Fù cusì ch'ellu culligò u mare Terraniu à l'oceanu Atlanticu è furmò u strittone di Gibilterra. Una parte di a muntagna spaffata hè Gibilterra è l'altra hè Djebel Musa. 'Sse duie muntagne pigliate inseme sò dipoi tandu state cunnisciute cum'è e " Culonne d'Erculu ", ma altri elementi naturali sò stati assuciati à 'ssu nome. Diodoru di Sicilia cita un'antra virsione siont'è a quale, invece di sciappà u monte per crià u strittone di Gibilterra, Erculu avaria à l'incuntrariu ristrittitu un strittone esistente per impidisce i mostri di l'oceanu Atlanticu di entre in u mare Terraniu. == Evuluzione di u nome == Nanzu u termine geugraficu di " Culonne d'Erculu " chì s'impone à u VIu seculu, parechji nomi eranu imprudati. Siont'è [[Claude Élien|Élien]], e culonne d'Erculu purtonu prima, sicondu [[Aristotele]], u nome di [[Briareu]], u gigante à i centu bracci chì, dighjà siont'è [[Esiodu]], assistì [[Zeus]] in a so lotta contru à i [[Titanu (mitulugia)|Titani]]. I Grechi impiigavanu quellu di " Culonne d'Atlas " chì avianu di più una funzione cosmugonica<ref>C. Jourdain-Annequin, " Erculu in Occident. Mitu è storia ", in ''Dialugu di Storia anziana'', numeru 8, 1982, p. 266.</ref>. Nanzu a cunquista musulmana, u scogliu di Gibilterra era chjamatu " Monte Calpe ". U nome di " Gibilterra " ùn apparisce ch'è à parte si da [[711]]. Vene da l'arabu ''Jebel Tariq'', a muntagna di [[Tariq ibn Ziyad|Tariq]], nome di u prima cunquistadore musulmanu avendu messu pede annantu à u scogliu à u principiu di a [[cunquista musulmana di a penisula Iberica]]. == Usu mudernu == [[File:The Pillars of Hercules.jpg|thumb|250px|E Culonne d'Erculu, munimentu in Gibilterra.]] E Culonne d'Erculu sò u [[Puntellu (araldicu/araldica)|puntellu]] di a stemma di a Spagna. Sò aduprati per a prima volta in a stemma di u rè Carlu Ia di Spagna, dinù [[imperatore di i Rumani]] cum'è [[Carlu Quint|Carulu V]]. Portanu u so mottu persunale ''[[Plus ultra]]'', significhendu chì e culonne eranu una porta. == Note == <references/> == Articuli cunnessi == * [[Storia di Gibilterra]] * [[Strittone di Gibilterra]] [[Categoria:Geugrafia di a Grecia antica]] [[Categoria:Geugrafia di Gibilterra]] [[Categoria:Storia di u bacinu mediterraniu]] [[Categoria:Culonna]] 1frxjdqm0fyipo5fjl9pnhiw28yh0wq E Notte di u Pianò d’Erbalonga 0 20265 358796 358793 2018-02-26T15:14:44Z JJop 13566 /* Intèrpreti */ wikitext text/x-wiki '''E Notte di u Pianò d’Erbalonga''', creatu in u 2012 per iniziativa di Patriziu Moracchini, hè un festivale internaziunale di pianò chì si svolghje, ogni statina, in [[Capicorsu]]. Stu festivale s’impreme di fà vene pianisti di livellu internaziunale in [[Corsica]]. S’hè imprimuratu, dinù, di presentà artisti di a nova generazione muntante<ref>http://www.corsematin.com/article/bastia/les-nuits-du-piano-derbalunga-vivement-la-cinquieme-edition.1885734.html</ref>. [[File:Concert Nuits du Piano d'Erbalunga.jpg|miniatura|E Notte di u Pianò d’Erbalonga - 2014]] == Intèrpreti == Dipoi a so creazione, u festivale hà accoltu pianisti cum’è Andreï Gavrilov, Andreï Korobeinikov, Iddo Bar Shaï, Plamena Mangova, Guigla Katsarava, Ilya Rachkovsky, Rémi Geniet, Vardan Mamikonian, Shani Diluka, Edna Stern, Victoria Kogan, Claire Désert, Kotaro Fukuma, Sofja Gülbadamova, Sergio Tiempo, Momo Kodama, Claire Huangci, Adam Laloum, David Kadouch, Louis Schwizgebel, Roger Muraro. In mùsica di càmera, Philippe Bianconi, è Tedi Papavrami, è dinù, u terzettu “Les Esprits” cumpostu da Mi-Sa-Yang, Adam Laloum è Victor Julien-Laferrière. == Lochi di i cuncerti == I cuncerti si svòlghjenu à l’aria aperta ind’è l’embiu di un teatru verde, chjassu di u Cunventu, in a cumuna d’Erbalonga, à ottu chilòmetri da [[Bastia]]. U teatru conta {{formatnum:1400}} posti à pusà. Ci hè un bellìssimu ribombu acùsticu<ref>http://www.corsematin.com/article/ajaccio/erbalunga-ledition-2013-des-nuits-du-piano-encore-plus-belle.737673.html</ref>. == Frequentazione == In trè anni, u festivale si hè sviluppatu per raghjunghje un livellu di primura ind’è a prugramazione corsa grazie à un successu di stima è à u pùbblicu<ref>''L'Express'', lugliu 2015</ref>, corsu per l’ottanta per centu. Durante a stagione 2014, u festivale hè crisciutu di più di u cinquanta per centu in nùmaru d’uditori<ref>http://www.corsematin.com/article/brando/nuits-du-piano-derbalunga-un-festival-fait-pour-durer.1482270.html</ref>. Appughjèndusi nant’à una prugressione nutèvule di a frequentazione dipoi u 2015, finora, u festivale s’appronta à lancià a settèsima edizione. == Prugettu generale “E notte di u Pianò” == L’andamentu artìsticu di E Notte di u Pianò prusegue per mezu di un festivale novu, “ E notte di u Pianò – Parigi” chì vene à diffusà è mette in valore u prugettu d’Erbalonga. “E Notte di u Pianò – Parigi” sò nate in u 2014 è presèntanu, in associu cù a Scola Nurmale di Mùsica di Parigi, giòvani pianisti esciuti da i gradi più alti di a Scola. Stu prugettu cumplementare pariginu hà dinù per ambizione di presentà dipoi st’annu u Premiu Cortot chì ricumpensa da u 2014 u vincitore primu numinatu à l’unanimità di u Diplomu Superiore di Cuncertistu di pianò di a Scola<ref>http://www.ecolenormalecortot.com/actualite/prix-cortot-2016/</ref>. Durante l’annu 2016, “E Notte di u Pianò – Parigi” hanu realizatu un primu dischettu cù u cuncorsu di u pianistu, Ilya Rashkovsky. Arregistratu in [[Corsica]] ind’è u magnìficu uditoriu di [[Pigna]], in [[Balagna]], stu discu hè cunsacratu à Schumann è Chopin<ref>http://www.corsematin.com/article/article/le-piano-celebre-les-noces-entre-erbalunga-et-pigna</ref>. == Liami == * [http://www.lesnuitsdupianoerbalunga.fr/fr/ Situ Web “E Notte di u Pianò d’Erbalonga”] * [http://paris.lesnuitsdupiano.fr Situ Web “E Notte di u Pianò – Parigi”] ==Fonte== 'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francesu. == Note == [[Categoria:Corsica]] rjkzjm0yd2jku1o5jl69t222xda4qbq Padovani 0 20266 360416 360203 2018-11-04T11:15:13Z Gcapadovani 11182 wikitext text/x-wiki A famiglia '''Padovani''' (Paduani in lingua corsa) hè una famiglia corsa urighjinaria d'a cità di Paduva ind'u [[Venetu]]. [[File:Casata Padovani.jpg|thumb|Casata Padovani]] Sò [[ebrei]] chì anu migratu in [[Corsica]] per fughje l'esterminazione. === Ashkenaziti di Paduva === Tra l'annu 1590 è l'annnu 1684, l'[[ebrei]] ashkenaziti di Paduva in u [[Venetu]] sò ubbligati di vive in un ghetto dapoi 1516. Issu periodu fù pienu di viulenze contru à a cummunità ebrea. Una grande parte decide dopu issi disastrosi avvenimenti di emigrà in [[Corsica]]. L'abitanti i chjamavanu i Padovani, Issa casata ghjè assai sparsu oghje in l'isula. ===Famiglia Alpron=== A casata Alpron deriva da [[Heilbronn]], città di [[Germania]]. Durante u XVIu seculu, assai famiglie anu cumpratu e so casate ereditarie una volta arrivati in [[Italia]]. Tanti [[Ebrei di Corsica|Ashkenaziti]] anu finitu pè fassi chjamà cù i nomi di e cità taliane induve risidìanu. Pè evità a persecuzione di l'[[Ebrei di Corsica|ebrei]], a casata Alpron divenne Padovano. ogmu7px3z1vpd4z9cl5mgupv7ure6a7 Dialettu bunifazincu 0 20267 368791 365669 2020-09-21T15:28:55Z Thadh 16787 wikitext text/x-wiki {{lingua |nome=Bunifazincu |nomenativo=''Bunifazzinu'' |colore=#FD9191 |stati= {{FRA}} |regione= {{bandiera|FR-H|dim=30}} [[Corsica]] ([[Bonifacio (Francia)|Bonifacio]]) |persone= ~100 parlanti<br />~800 lo capiscono |fam1=[[Lingue indoauropeane|Indoauropeanu]] |fam2=[[Lingue italiche|Italicu]] |fam3=[[Lingue romanze|Romanzu]] |fam4=[[Lingue italuromaniche|Italuromanicu]] |fam5=[[Lingue sittintriunale|Sittintriunalu]] |fam6=[[Lingue galluitaliche|Galluitaliche]] |fam7=[[Lingua ligure|Ligure]] |fam8=[[Dialettu bunifazincu|Bunifazincu]]}} U '''bunifazincu''' (nomu [[lingua ligure|liguru]] ''bonifassin'') hè una variante [[Corsica|corsa]] di a [[lingua ligure]] di a Riviera di Ponente. == Diffusione di u bunifazincu == U bunifazincu finu à metà Ottucentu era parlatu praticamente da tutta a populazione di [[Bunifaziu]], mentre oghji hè parlatu da una ristrettissima minurenza cumpresa trà 600 è 800 persone sui circa 2.700 abitanti di u paese. Ùn hà alcuu riccuniscimentu ufficiale, ma l'assuciazione bunifazinca ''Di ghi di scé'' (Di li di sì) cerca di mantene ne l'usu vivu à l'internu di u paese. L'altri abitanti di u paese parlanu a [[lingua corsa]] ind'a so variante meridiunale è a [[lingua francese]]. == Storia di u ligure à Bunifaziu == À partesi da u 1195 è, specialmente, dopu a battaglia di a Meloria, di u 1284, in cui scunfisse a rivale [[Pisa]], a [[Reppublica di Genuva]] insediò a Bunifaziu coloni di a Riviera di Ponente, soprattuttu di a zona di [[Savona]]. Nonostante diverse occupazioni o tentativi di occupazione, i dialettu venne cunservatu. Dopu u passaghju di a [[Corsica]] à a [[Francia]] in 1768, per quasi un seculu, finu à u 1860, e lingue più parlate in a cittadina funu u dialettu [[ligure]] bunifazincu è u [[talianu]]; dopu u 1860 cuminciò un lentu decadimentu di a lingua, cù l'usu sempre maggiore di a [[lingua corsa]] è, soprattuttu in l'ultimi cinquant'anni, di u [[francese]]. U bunifazincu hà mantinutu di l'arcaicismi ed è inoltre statu influenzatu moltu da u corsu è, in l'ultimi anni, ancu da u [[francese]] (ad esempiu ''greva'' chì deriva da u francese ''grève''). == Esempi == {| class="wikitable" ! Talianu || '''Ligure bunifazincu''' || Corsu || Ghjenuvese |-- |amico ||'''amigu'''||amicu || amîgo |-- |fuoco ||'''fiougu'''||focu || fêugo |-- |capelli ||'''cavelli'''||capelli || cavélli |-- |gola ||'''gura'''||gola || gôa |-- |candela ||'''candera'''||candella || candéia |-- |moneta ||'''munèa'''||muneta || monæa |-- |seta ||'''sèia'''||seta || sæa |-- |avuto ||'''avüu'''||avutu || avûo |-- |stato ||'''stau'''||statu || stæto |-- |andato ||'''andau'''||andatu || anæto |-- |amato ||'''amau'''||amatu || amòu |-- |fatto||'''fau'''||fatu || fæto |-- |piano||'''cian'''||piannu || ciàn |-- |piuma||'''ciüma'''||piuma || ciùmma |-- |più||'''ciü'''||piu || ciù |-- |piantare||'''ciantâ'''|| piantà || ciantâ |-- |piombo||'''ciungiu'''||piombu || ciungiu |-- |fiamma||'''sciama'''||fiamma || sciàmma |} ==Note== <references/> ==Bibliografia== *J.P. Dalbera, ''À propos du dialecte bonifacien et de sa position dans l'aire linguistique ligurienne'', in «Études Corses», 15, 1987, fasc. 29, pp.&nbsp;89–114 *[[Fiorenzo Toso|F. Toso]], ''[http://www.filologiasarda.eu/files/documenti/pubblicazioni_pdf/bss1/05toso.pdf Aspetti del bonifacino in diacronia]'', in «Bollettino di Studi Sardi», 1, 2008, pp.&nbsp;147–177, ora in Id., Linguistica di aree laterali ed estreme, cit., pp.&nbsp;37–63 *{{cita web|http://gcompa.free.fr/site_b_dialecte/b_grammaire.html|Elements de Grammaire de dialecte bonifacien|lingua=fr}} ==Voci correlate== * [[Bunifaziu]] * [[Lingua ligure]] * [[Lingua corsa]] * [[Dialettu aghjaccinu]] 0jvv74eavxi3fnh9zfm9270xt4yp6od Madonna 0 20268 374640 366550 2021-08-01T14:36:09Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''Madonna''', nomu cumpletu '''Madonna Louise Veronica Ciccone''' (Bay City, [[16 d'aostu]] [[1958]]), ghjè una [[cantautrice]], [[ballerina]], [[attrice]], regista, sceneggiatrice, stilista, produttrice discugrafica è cinematografica [[Stati Uniti|statunitense]]. Diva celebre in tuttu u mondu sinu da i primi anni ottanta, capace di attirà l'attenzione è e critiche di pubblicu è stampa cù i so cumportamenti ritenuti trasgressivi, nun chì par i so videoclip iconichi, Madonna ghjè difinita "The Queen of Pop" (a "Regina di u Pop"). Sicondu u [[Guinness di i primati]] ghjè l'artista femminile da e maggiori vendite di a storia di a [[musica]], cù à l'attivu 350 millioni di [[Disco|dischi]] in tuttu u mondu, di cui 95 millioni in i soli Stati Uniti d'America, u chì a rende a quarta artista cù maggiori vendite in assulutu. Ghjè inoltre l'artista ad avè piazzatu più DVD musicali à a prima pusizione di a Billboard Albums Chart in l'USA, cù nove tituli finu à u "Sticky & Sweet Tour" di u 2010, chì ghjè u tour di maggior successu di un'artista donna (quintu in totale), nun chì quellu di maggior successu in u rapportu intruiti/date, cù un incassu di oltre 400 millioni di [[Dollaro|dullari]] in 85 tappe. In a so carriera hà vintu numarosi premi, trà cui 50 [[Billboard Music Awards]], 7 [[Grammy Awards]] è in campu cinematograficu hà vintu u [[Golden Globe]] per a migliore attrice in un film cummedia o musicale per [[Evita Peron]] è per a migliore canzone urighjinale per [[Masterpiece]], tratta da u filmu da ella direttu W.E. - Edward e Wallis. [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Musicante|Madonna]] mqghyvw6tpw1yk30bjyzkp5t3ms6kvj Laetitia Casta 0 20269 376314 374185 2021-08-23T14:09:44Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki '''Lætitia Maria Laura Casta''' ([[Pont-Audemer]], [[11 di maghju]] [[1978]]) ghjè una supermodella, attrice è regista francese d'urighjine corsa. == Biugrafia == A matre di Laetitia, Line Blin, ghjè di a [[Nurmandia]]; u patre, Dumenicu Casta, pruvene da [[Lumiu]] in [[Corsica]]. Laetitia hà un fratellu maggiore, Jean-Baptiste, è una surella minore, Marie-Ange. [[Categoria:Attrice|Casta, Laetitia]] [[Categoria:Francesa|Casta, Laetitia]] [[Categoria:Biugrafia]] jztk0ciwt2ij65tspq32mf6fjn2k15x Carla Bruni 0 20270 368581 367661 2020-08-26T09:46:47Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki '''Carla Gilberta Bruni Tedeschi''' ([[Torinu]], 23 dicembre 1967), cunnisciuta cumu '''Carla Bruni''', nomu chì cuntinua à utilizà pè a carriera artistica, o Carla Bruni-Sarkozy, chì utiliza à seguitu di u matrimoniu cù [[Nicolas Sarkozy]], ghjè un'ex mudella, cantautrice, attrice, ghjà Prima donna di Francia, taliana naturalizata francese. Ghjè a terza moglie di l'ex presidente di a Reppubblica francese Nicolas Sarkozy, da u quale hà avutu una figlia, Giulia, u 19 ottobre 2011. Sicondu a rivista Forbes ghjè stata in 2010 à u 35º postu in a lista di e donne più putenti di u mondu. r8q5en8l85uzp6mmo65wdyo66r4fmar Valeria Bruni Tedeschi 0 20271 358903 358815 2018-03-18T20:37:30Z Holder 1485 wikitext text/x-wiki '''Valeria Bruni Tedeschi''' (Turinu, 16 nuvembre 1964) ghjè un'attrice, regista, sceneggiatrice è montatrice taliana naturalizata francese, surella di [[Carla Bruni]] e cugina di sicondu gradu di a ballerina è attrice Alessandra Martines. Durante a so carriera in Italia hà vintu quattru David di Donatello per a migliore attrice prutagonista per ''La seconda volta'' (1996), per ''La parola amore esiste'' (1998), per ''Il capitale umano'' (2014) è per ''La pazza gioia'' (2017). In Francia hà vintu Premio César per a migliore prumessa femminile per ''Le persone normali non hanno niente di eccezionale'' (1994). Hà ricivuto inoltre trè candidature cumu migliore attrice à l'European Film Awards: per ''CinquePerDue - Frammenti di vita amorosa'' di François Ozon, ''Il capitale umano'' è ''La pazza gioia'' di Paolo Virzì. U so esordiu à a regia ''È più facile per un cammello...'' hà ricivutu premi à u Tribeca Film Festival è u premiu Louis-Delluc, ricivendu candidature à i César è à i Nastri d'argentu. m9ioahfxqepepjim4p2qgkqhnibk71h Darren Aronofsky 0 20272 377171 358909 2021-09-20T10:50:22Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki '''Darren Aronofsky''' ([[New York]], 12 ferraghju 1969) ghjè un regista, sceneggiatore è produttore cinematograficu statunitense. Celebre per avè direttu filmu di grande successu, i più noti sò ''Requiem for a Dream'', ''The Wrestler'' è ''Black Swan''. In 2008 vince u Leone d'oru à u miglior filmu à a Mostra internaziunale d'arte cinematografica di [[Venezia]] per ''The Wrestler''. In 2011 riceve a candidatura à l'Oscar à u miglior regista per ''Black Swan''. In 2014 dirige Russell Crowe in ''Noah''. [[Categoria:Realizadore]] [[Categoria:Americanu]] fofpbaw9sba3tnf74nn2no0h7miwpnc U Zitellu selvaticu di Vivariu (lighjenda) 0 20273 377620 358819 2021-10-30T02:44:46Z 2001:44C8:4104:736A:AC04:6FB5:54B0:4C2D ลบ wikitext text/x-wiki <ref group="ลบ">คงย</ref>Si conta chì ammunestatu da i so genitori, un zitellu di [[Vivariu]] avìa fughjitu ind'e prufundità di a furesta di Vizzavona. U zitellu averìa passatu vint'anni ind'u so paradisu è perde cuntatti cù l'umanità, scurdendusi ancu di u linguaghju. Ma un ghjornu, un pastore scopre tracci umani grazia à u so ghjacaru, una cacciamossa ghjè urganizata pà ritruvà l'essere ind'i paragi. I cacciadori scoprenu abiticuli. Circhendu, sculunnanu un omu barbutu, capillutu ind'e borghe di u Vechju. Pare sberbaticatu, prontu à tutte l'uccasioni pà fughje à u caneghju, face un saltu di almenu trè metri pà passà da l'altra parte. Dapò issu mumentu, stu locu ghjè chjamatu "u saltu d'u salvaticu". q4v1s94uitvk0ua3bxmo40xe35ir0zu I Lagramanti (lighjenda) 0 20274 374630 358820 2021-08-01T13:55:30Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki Durante e [[notte]] nibbiose, i lagramanti, spiriti di a [[nebbia]], campanu accantu à corsi di [[Fiume|fiumi]]. I so lagni terrificanti attreanu i passanti versu [[Acqua|acque]] tetre, induv'elli spariscenu per sempre. [[Categoria:Mitulugia]] mhwct46wpcifpikmyyhwm1drwh7i3rq A Squadra d'Arozza (lighjenda) 0 20275 375296 358821 2021-08-15T21:18:02Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:A Squadra d'Arozza (lighjenda).jpg|miniatura|A Squadra d'Arozza (lighjenda)]] Anime in pena, spiriti di a [[nebbia]] chì piglianu passanti persi pà i chjassi deserti, a squadra d'Arozza ghjè una [[prucissiò]] induve pinitenti accumpagnanu una bara. Maloria à quellu chì scuntra a squadea d'Arozza, si truverà allora pigliatu ind'a prucissiò di a so morte. [[Categoria:Lighjenda di Corsica]] 953l9y9n8f0wujro2bybis9kxh867i9 Culsu (lighjenda) 0 20276 374606 358822 2021-08-01T00:38:35Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki Ind'a [[mitulugia]] [[Corsica|corso]]-[[Etruchi|etrusca]], '''Culsu''' ghjè una furia chì vigila nantu à a porta d'intrata di l'oltretomba. [[Categoria:Mitulugia]] oe7y6czn1877w8h7rb30yy822s2quqt Apanu (lighjenda) 0 20277 374918 374575 2021-08-08T17:47:58Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki Apanu ghjè una divinità [[Corsica|corso]]-[[Etruschi|etrusca]] di l'[[amore]] è di l'[[oltretomba]]. A parulla "alpan" ind'a mistiriosa [[lingua etrusca]] vole dì "donu". [[Categoria:Mitulugia]] a8kezz7av02chhyzp3s6vmcwk3rci81 U Furfuru (lighjenda) 0 20278 374682 358824 2021-08-01T21:23:04Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki Criatura di e [[Muntagna|muntagne]], si trasfurma in [[omu]] o [[donna]] à volte per abbutinà per viziu à a brava ghjente, si ricunnosce cù una voce roga è i so pedi sbrusgiulenti. Pò pruvucà [[Fulmune|fulmini]], [[tonu]], [[ventu]], timpeste è l'amore trà un'omu è una donna. [[Categoria:Mitulugia]] ow5wd0blb715r2lllu1elr9c6ot21sp U Fullettu (lighjenda) 0 20279 374681 358825 2021-08-01T21:20:51Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki Quandu u [[ventu]] soffia, ci vole à chjude e [[Porta|porte]] è e [[Finestra|finestre]] di e case, altrimenti u '''Fullettu''' intrerà ind'a [[casa]], ghjè un chjucu spiritu chì ghjucherà à disurdinà i vostri affari, buzarerà l'apparechji è intrerà ind'i vostri sonnii pà scuncertà vi. [[Categoria:Mitulugia]] hjbscxadj0aiuf37gfd52s1pbaljy4d U Scultone (lighjenda) 0 20280 374683 358826 2021-08-01T21:24:55Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki U '''Scultone''' ghjè un [[animale]] rettiliforme simile à un [[dracone]] chì uccidìa omi è animali, vivìa trà l'arbusti è era immortale. U sguardu di u ''Scultone'' avìa u pudè di uccide. [[Categoria:Mitulugia]] dnlhfk4edgj5awuihf7agvz6klcndrj Auckland Grammar School 0 20282 358853 358833 2018-03-08T17:38:45Z 92.133.214.21 u restu micca scrittu in corsu wikitext text/x-wiki [[File:Auckland Boy's Grammar School.jpg|thumb|upright=1.2|Auckland Grammar School]] '''Auckland Grammar School''' hè una scola americana in [[Auckland]], [[Nova Zilanda]]. [[Categoria:Nova Zilanda]] sudv5whszk711ww3db9jmjq9j977pgh Categoria:Nova Zilanda 14 20283 358835 358834 2018-03-04T12:56:03Z Per Angusta 11053 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Uceania]] hnk076ki1zg3jrxw2wbzfjsd1xadjbq Tempi 0 20285 360305 359037 2018-10-12T12:52:49Z Forteleone 14393 wikitext text/x-wiki '''Tempi''' hè una rivista culturali in lingua corsa criata di marzu 2018 da Marcu Antone Faure Colonna d'Istria è Ghjuvansantu Olivieri Battestini. Si pruponi di trattà di numarosi temi di a sucità muderna oghjinca (attualità corsa è internaziunali, giupulitica, cultura, storia, ecunumia, è cetara) è si cunsidareghja eredi di [[A Tramuntana]] di [[Santu Casanova]] è di [[A Cispra]] di [[Saveriu Paoli]] è [[Ghjacumu Santu Versini]]. Com'edda spiega l'intistatura di a rivista: :''In 1896 Santu Casanova hà avutu l’idea, per cumbatte l’influenza dannighjadore di u francese, di crià u primu ghjurnale in lingua corsa, senza francese è senza talianu, chì era allora a lingua scritta di a Corsica. Oghje, cù Tempi, cum’è eredi di A Tramuntana Santu Casanova è di A Cispra di Saveriu Paoli è Ghjacumusantu Versini, vulemu dà à i Corsi a pussibilità d’amparà, d’infurmà si cù nutizie di qualità, in lingua soia.'' I primi articuli cuncernani par indittu a riforma di u bascigliè, a cigalella è a furmicula, Emile Durkheim, u keynesianisimu. ==Liami== * [https://tempicorsica.com/ U situ di a rivista Tempi] * [https://tempicorsica.com/2018/01/31/tempi-chi-ghje/ Cap'articulu di prisintazioni di a rivista] [[Categoria:Rivista in lingua corsa]] 5c566pie2ecytga7rpv4zd1yvdrbj9h Categoria:Utilizatore he 14 20286 358863 2018-03-10T20:44:33Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u ebraico, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). 4urq2ekfory3zwrw970l4gji5g5civs The Cranberries 0 20290 378146 372215 2022-01-01T23:34:21Z Raphael1256 14151 /* Album in studiò */ wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:The-Cranberries-Paris-31-mai-2010 IMG 7720.jpg|thumb|The Cranberries 2010]] '''The Cranberries''' sò un gruppu di [[rock]] irlandese, furmatusi à [[Limerick]] in u 1989 è attivu fin'à oghje. I cumponenti uriginali eranu i frateddi ''Noel Hogan'' è ''Mike Hogan'', ''Niall Quinn'' (voce) è ''Fergal Patrick Lawler'' ([[batteria]]). Niall Quinn lassa u gruppu in u 1990 è si aghjunghje a cantanta ''[[Dolores O'Riordan]]''. U gennaru di i "The Cranberries" hè u rock alternativu è u ''dream pop''. == Album in studiò == * 1993 – ''Everybody Else Is Doing It, So Why Can't We?'' * 1994 – ''No Need to Argue'' * 1996 – ''To the Faithful Departed'' * 1999 – ''Bury the Hatchet'' * 2001 – ''Wake Up and Smell the Coffee'' * 2012 – ''Roses'' * 2017 – ''Something Else'' * 2019 – ''In the End'' [[Categoria:Gruppu di rock]] 99z6646hrgo91f743vine88gng6m39u Numidia 0 20293 358937 358936 2018-03-23T18:52:57Z 90.37.195.97 /* Storia */ wikitext text/x-wiki A '''Numidia''' (in berbaru : ''Inumiden'', [[202 av. G.-C.]] - [[40 av. G.-C.]], ) hè un anzianu riamu berbaru, situatu in ciò chì hè avà l'[[Algeria]] è una parti di a [[Tunisia]] è di a [[Libia]], à u [[Maghreb]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> I so fundatori sò i Numidi, un populu [[Berbari|berbaru]]. U riamu era cuttighjatu à punenti da u riamu di [[Mauretania]], à livanti da u tarritoriu di Cartaghjina po' l'[[Africa procunsulari]] rumana, à u nordu da u [[mari Tarraniu]] è à u sudu da u disertu di u [[Sahara]]. A Numidia avia par capitala [[Cirta]] (l'attuali cità di [[Custantina (Algeria)|Custantina]]). U cori di a Numidia si situaria dunqua in l'attuali [[Custantinesu]], una piana cuttighjata da l'[[Hodna]], a [[Piccula Kabilia]] è l'[[Aures]]. I tribù campavani par a maiò parti in nomadi pastori, ancu s'è l'agricultura fù praticata. I tribù berbari di l'estremu punenti di a Tunisia funi dinò cunsidarati com'è numidi. Eppuri i Numidi si distinguini da i [[Mori]], ragruppati in federazioni pupulendu u Punenti di l'Africa di u Nordu è di i [[Getuli]] in i cunfini saariani. A Numidia hà avutu parechji rè, l'''aguellid'', i più celibri essendu [[Massinissa]], [[Micipsa]], [[Ghjugurtha]], [[Ghjuba Ia]]. U riamu devi u so successu à l'azzioni di [[Massinissa]], è à l'allianza incù [[Roma antica|Roma]]. [[Berbari]] sedintarii o mezi [[Numadisimu|nomadi]], i [[Numidi]] erani scumpartuti in diffarenti [[Tribù (etnulugia)|tribù]]. I tribù di a parti uriintali di a Numidia purtavani u nomu di [[Massili]], è quiddi di a parti uccidentali quiddu di [[Massesili]] ; divisi puliticamenti in dui riami numidi, sarani unificati da [[Massinissa]] versu u 205 av. G.-C., ità d'oru di u riamu. A Numidia hè tandu pruspera, cumporta parechji cità è una civiltà uriginali. L'agricultura di a biada hè particularamenti sviluppata in u Custantinesu è u cummerciu mediterraniu in u Punenti di a Numidia. I [[Civiltà cartaghjinesa|Cartaghjinesi]] sò cumplittamenti spudistati di i piazzi litturali è di u Livanti di l' " Africa " è i campagni militareschi sò lanciati à livanti insin'à [[Tripulitana]]. Eppuri i liti di succissioni addibuliscini i Numidi, è pruvucheghjani l'intarventu di i Rumani. A [[guerra di Ghjugurtha]] marca u diclinu difinitivu di i Numidi, u riamu di Numidia hè riduttu à u so terzu da i Rumani. Quist'ultimi attribuiscini i dui terzi di u punenti à u rè [[Bocchus]] di Mauretania chì tradisci u so ghjennaru Ghjugurtha, rè di Numidia, à u benefiziu di i Rumani. Da u 105 av. G.-C. à u 46 av. G.-C. a Numidia hè cusì un riamu incù un tarritoriu riduttu. U sustegnu di [[Ghjuba Ia]] à l'avvirsarii di [[Ghjuliu Cesaru]] à u mumentu di a [[guerra civili di Cesaru|guerra civili]] li hè fatali. Ghjuba è l'avvirsarii di Cesaru sò disfatti è a Numidia hè annissata da Roma par divintà a pruvincia di [[Africa Nova]]. ==Etimulugia == L'etimulugia pruposta par Numidi hà à longu ripigliatu quidda stabilita in l'Antichità fendu dirivà ''nomadia'' (Νομαδια) da l'aghjittivu [[Grecu (lingua)|grecu]] ''nomados'' (νομαδος), veni à dì i [[nomadi]]. Di 'ssa falsa etimulugia nascì l'affirmazioni ligendaria chì i Numidi ùn erani ch'è Nomadi, una pupulazioni andarina senza agricultura, nè cità, nè leghji. [[Gabrieli Campi]] cunfuta 'ssa falsa etimulugia basata annantu à un ghjocu di paroli. Richjama, com'eddi a provani a parsistenza à l'ebbica rumana, di tribù purtendu dinò 'ssu nomu, è l'esistenza, in a [[Mauritania]] attuali, di a pupulazioni di i Nemadi. U nomu apparisci prima ind'è [[Polibu]] par indicà i populi è tarritorii à punenti di [[Cartaghjina]] inchjudendu tuttu u nordu di l'[[Algeria]] sin'à u fiumu di a [[Moulouya]], à circa 160 chilomitri à punenti d'[[Oranu]]. == Storia == [[File:MASSINISSA - MAA 23 - 87000716.jpg|thumb|250px|left|Pezza d'arghjentu incù un ritrattu di [[Massinissa]], fundatori di u riamu di Numidia, annantu à a testa, è un cavaddu annantu à l'arma.]] Nanzi a vinuta di i [[Civilisazioni cartaghjinesa|Cartaghjinesi]], u mondu berbaru era apartu à l'influenzi di i civilisazioni di u bacinu mediterraniu. L'urganisazioni di a sucità berbara hà pricidutu [[Cartaghjina]] di parechji seculi. A famiglia, u paesi, a tribù è a cunfederazioni appariscini com'è i strutturi di l'ordini suciali. L'''aguellid'' (rè), ani da u Vu seculu av. G.-C. emersu par piglià in mani u distinu di i grandi cunfederazioni berbari. A spuntera di grandi munarchii hè dinò un mezu di uppona si è di risista à Cartaghjina. Dui dinastii, quiddi di i [[Massili]] è di i [[Massesili]] emerghjini in Numidia, liati. Sò dinò rivali par unificà a Numidia sottu à una sola auturità. === Dui riami rivali === [[File:Mausolée des Rois numides dit le Medracen -2.JPG|right|thumb|250px|U [[Medracen]] à [[Batna]], mausuleu numidu di u IIIu seculu av. G.-C., prubabilamenti architittatu da i rè [[massesili]]. ]] Hè difficiuli à sapè à chì ebbica eddi si struttureghjani i riami. L'esistenza di u riamu massilu hè attistata à u IVu seculu av. G.-C.. A Numidia si scumparti trà : *un riamu massesilu, andendu da a Mulucha ([[Moulouya]]) à l'Ampsaga ([[Oued-el-Kebir]]), incù par capitala [[Siga]] (attuali [[Oulhaça El Gheraba]]) è dinò [[Cirta]], cità ribedda à a fruntiera di u so tarritoriu ; *un riamu massilu, à livanti di l'Ampsaga sin'à i tarritorii cartaghjinesi, incù par capitala [[Ippona|Hippo Regius]] (attuali [[Annaba]]). I fruntieri trà Massili è Massesili ani certamenti cambiatu. Cartaghjina cerca l'allianza di 'ssi rè par ricrutà i mercinarii è assicurà a sicurezza intornu à i so fondachi custieri, ma i rè numidi ùn si svelani micca essa i capi vassalli scuntati è ani da ghjucà annantu à a rivalità trà Roma è Cartaghjina par assicurà i so pusizioni. Di 'ss'ebbica ni risorti chì i Massesili s'intaressani particularamenti à l' [Iberia]], è chì un cummerciu impurtanti hà locu trà l [Almeria]] è l'Algeria uccidentali. I Massesili importani u metallu, i tarrami, eppo sportani l'avoriu è l'ovi di struzzu. Siont'è Strabonu, i Massesili, forti di u so cummerciu, sò ricchissimi è pussedini mori suldati. Eppuri a guerra lanciata da [[Syfax]] successivamenti contru à Cartaghjina, Roma po' Massinissa hà da purtà i Massesili à a ruvina ed apri a via à a riunificazioni. I Massili, eddi, ani un riamu dui volti menu stesu chì i Massesili, ma sò più liati à a terra è i cità sò più numarosi : Cirta, [[Dougga]], [[Tebessa]]... 'Ssa parti massila hà aghjuntu un liveddu impurtanti di civilisazioni : terra bedda cultivata, addevu riputatu, cità numarosi. A disfatta di Syfax faci chì u so capu Massinissa hè pruclamatu rè di tutta a Numidia, tarritorii massesili è massilu inchjusu. === L'allianzi muventi incù Cartaghjina è Roma === I rè numidi pigliàni à spessu l'armi contru à i tentativi d'invasioni di u so tarritoriu. U rè massilu Gaia, babbu di Massinissa, hà cumbattutu cusì i Cartaghjinesi à i quali hà toltu un tarritoriu prima di divintà u so alliatu. Syfax, rè massesilu, hà prima cumbattutu i Cartaghjinesi prima di divintà u so alliatu. À l'inversu, Massinissa, chì aiuta i Cartaghjinesi in a penisula Iberica, si alliarà dopu à u rumanu [[Scipionu l'Africanu|Scipionu]]. I [[Massesili]] è i [[Massili]] s'affruntàni, in u [[-203|203 av. G.-C.]] ([[battaglia di i Grandi Piani]]) à a fini di a [[siconda guerra punica]], in seguitu à a quali [[Massinissa]], capu di i Massili, cuntribuì di modu dicisivu à a vittoria di l'[[Imperu rumanu]] annantu à [[Cartaghjina]], [[Massinissa]] parvensi dopu tandu à unificà a Numidia chì si stindì da u fiumu [[Moulouya]] à punenti sin'à a [[Cirenaica]] à livanti. === A Numidia unificata sottu à Massinissa è i so succissori === [[File:Les gorges, Constantine, Algeria-2.jpg|250px|thumb|A vechja cità di [[Custantina (Algeria)|Custantina]], l'antica [[Cirta]] à manca è i [[voli di u Rhummel]] (antica Vadina [[Ampsaga]]). ]] Massinissa hè u suvranu u più pupulari di a storia numida. Eppuri ùn hè cunnisciutu ch'è à traversu i fonti rilativi à i guerri punichi, à i quali hà pigliatu parti. Feci l'unità di l'Africa berbara è ni feci un Statu indipindenti è prusperu. Li si attribuisci cusì a frasa : "L'Africa à l'Africani". Metti fini à a risistenza di u figliolu di Sifax, [[Vermina]], è compii di accupà tuttu u paesi di i Massesili. Faci caccià fora l'insemu di i Cartaghjinesi da i fondachi custieri. Vedi i Cartaghjinesi à livanti com'è l'accupanti di i terri di i so antinati. Si lancia in grandi cunquisti à livanti : trà u 174 av. G.-C. è u 172 av. G.-C., togli à i Cartaghjinesi più di 70 cità o piazzi. In u 162 av. G.-C., piglia in particulari [[Leptis Magna]] è a vaddi media di a [[Medjerda]] (rigioni di i Grandi Pianuri). L'attitudina di Roma hè incerta: l'avaria appughjatu o simpliciamenti lasciatu fà. Par finiscia ni incù a so rivali Cartaghjina è impidiscia chì l'integralità di u so tarritoriu ùn caschessi sottu à a duminazioni numida, i Rumani lanciani a [[terza guerra punica]] chì si tarmineghja pà a ruvina di Cartaghjina in u 176 av. G.-C. == Noti == <references/> == Articuli cunnessi == * [[Berbari]] * [[Getuli]] * [[Fenici]] * [[Civiltà cartaghjinesa]] * [[Guerri punichi]] * [[Storia di l'Algeria]] * [[Storia di a Tunisia]] [[Categoria:Numidia|*]] [[Categoria:Berbari]] [[Categoria:Storia di u Maghreb]] tdt3gt9as0gvnxrvxebedqm5aswikwl Cantadori corsi 0 20294 368944 358922 2020-09-24T16:13:55Z Frassetu 5765 wikitext text/x-wiki '''A''' * Alain Abad * Alizée * Ange Alfonsi * Ange Lanzalavi * Anghjula Potentini * [[Antoine Ciosi]] * Antoine Crescenzi * Antoine Tatich '''B''' * Batti Profizi * Battista Acquaviva * Benoît Rusterucci * Benoît Sarocchi '''C''' * Cece Buteau * Céline Caddéo * Cerena * Charles Marcellesi * Charles Rocchi * Charly Filippini * Christophe Mondoloni * Clement-Coppolani Clémentine '''D''' * David Solinas * Dédé Sekli * Diana Saliceti * Dolène Lucie * Dominique Ottavi * Domistria * Doria Ousset '''E''' * Eric Mattei '''F''' * Fabrice Filippini * Felì * Florence Luccisano * Francine Massiani * François Grimaldi * François Simeoni '''G''' * Gérard Poletti * Gilles Canniccioni '''J''' * Jacky Micaelli * Jacques Culioli * Jean Cuiconi * Jean Menconi * Jean-François Oricelli * Jean-Jacques Andreani * Jean-Marc Ceccaldi * Jean-Paul Poletti * Jean-Pierre Marcellesi * Jenifer * Jérôme Valinco * José Caneggiani * Josefina '''L''' * Laetizia * Laurent Bruschini * Lucien Bocognano '''M''' * Mai Pesce * Maryse Nicolaï * Mathieu Battesti * Matteï Jean * Michel Mallory * Midò * Mighela Cesari * Monsieur Pop '''N''' * Natale Luciani * Natali Valli * Nathalie Simonetti '''P''' * Padovani Henry * Patrick Matteï * Patrizia Gattaceca * Patrizia Poli * Paul Cesari * Paul Miniconi * Paulo Quilici * Petru Baghioni * Petru Cerutti * Petru Dieghi * Petru Guelfucci * Petru Santu Guelfucci * Petru Leca * Pierre Benvenuti * Pierre Gambini '''R''' * Regina et Bruno * Rini Carlotta '''S''' * Sant'Eliseo * Sekli * Stéphane Casalta * Sylvie Bonello '''T''' * Tamara Antonini * Tao By * Tina Marchesi * Tino Rossi * Toma Saro * Tony Sampieri * Tony Toga * Tsutone '''V''' * Vezzani César kda3p89k0vtffb3oypoczgv72ku2d8l Natalia Oreiro 0 20295 376327 366052 2021-08-23T15:10:04Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Natalia Oreiro at 2017 MIFF.jpg|thumb|200px|Natalia Oreiro, ([[2017]])]] '''Natalia Oreiro''' ([[19 di maghju]] [[1977]]) hè un'[[cinemà|attrice]] è [[cantadora]]. == Biugrafia == == Albumi == * ''Natalia Oreiro'' ([[1998]]) * ''Tu Veneno'' ([[2000]]) * ''Turmalina'' ([[2002]]) * ''Gilda, no me arrepiento de este amor'' ([[2016]]) [[Categoria:Attrice|Oreiro, Natalia]] [[Categoria:Musicante|Oreiro, Natalia]] cokha43ochmt37hlos7fygdq5hegxf5 Stabat Mater Dolorosa 0 20296 358959 358958 2018-03-25T16:05:26Z 90.37.195.97 wikitext text/x-wiki [[File:Weyden_Christ_on_the_Cross_with_Mary_and_St_John.jpg|thumb|200px|[[Rogier van der Weyden]] (c. 1460).]] Stabat Mater (traduzzione da u latinu : A Matre si tenia arritta) hè una siquenza cumposta à u XIIIu seculu è attribuita à u franciscanu talianu Jacopone da Todi.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Com'è a maiò parte di e sequenze, hè stata esclusa da a liturgia in a norma di u Missale rumanu fissata da u Cunciliu di Trenta (1570), ma hè statu riintigrata in u 1727. Hè cusì oghje a quinta è ultima di e siquenze auturizate. U testu di a siquenza evucheghja a suffrenza di Maria à u mumentu di a crucifissione di u so figliolu Ghjesù Cristu. Marc Honegger u difinisce cusì : " puema in rima di vinti terzini di trè virsetti cilibrendu a cumpassione di a Verghjine per i dulori di u so figliolu crucifissatu ". Maria ci hè prisintata più com'è una donna chì soffre ch'è com'è a righjina di u celu. U titulu hè simpliciamente un incipit, e prime parole di Stabat Mater dolorosa, u so prima virsettu, chì omu pò traduce cusì : " A Mamma si tenia arrittu, dugliosa... ". I terzini 1 è 2 facenu riferimentu à una prufezia biblica di Simeone, fatta à a Vergine mentre a Prisintazione à u Tempiu di Ghjesù, quaranta ghjorni dopu a so nascita : "È tù stessu, u to core serà infilzatu da una spada. Cusì seranu svilati i pinsamenti sicreti di un grande numeru." (Lucca, II, 35). I terzini 3 à 7 prisentanu una cuntimplazione di e suffrenze di a Vergine : "Cum'ella era trista, annientata, / A donna trà tutte binidetta...". I terzini 9 à 18 sò una prighera chì chere à a Vergine di unisce ci à a so suffrenza : "O Mamma, fonte di tennerezza...". I dui ultimi terzini sò una prighera à Cristu : "O Cristu, à l'ora di parte...". 'Ssu puema latinu medievale hè à spessu cunsideratu cum'è a sprissione classica di una nuvella forma di pietà, più empatica è emutiva, caratteristica di a fine di u Medievu. L'afflizzione n'hè u tema cintrale. U cridente hè più capace à risente u so dulore umanu di a mamma ch'è quellu di u figliolu d'essenza divina, ma dinù di natura divina. U tema di a Mater dolorosa s'iscrive dinù in a splusione di a divuzione mariale, promossa in particulare da l'ordine di i fratelli minori. A festa assuciata à 'ssa siquenza hè quella di Notre-Dame di i dulori, ogettu di una divuzione particulare chì s'instaureghja à a fine di u XVu è à u principiu XVIu seculu in a teulugia di a Contra Riforma, induve i Gesuiti averanu un grande rollu. 'Ssa festa era cilibrata per u più da i serviti di Maria à u XVIIu seculu. Fubbe stesa à a Chjesa sana in u 1814 (hè stata fissata à u 15 di sittembre in u 1912). U tema riligiosu di u Stabat Mater hè statu messu in musica da parechji cumpusitori, è illustratu da numerosi pittori. == Stabat Mater Dolorosa == Stabat Mater dolorosa<br /> Juxta crucem lacrimosa<br /> dum pendebat Filius. Cuius animam gementem,<br /> contristatam et dolentem,<br /> pertransivit gladius. O quam tristis et afflicta<br /> fuit illa benedicta<br /> Mater Unigeniti. Quæ mœrebat et dolebat,<br /> Pia Mater cum videbat<br /> Nati pœnas incliti. Quis est homo qui non fleret,<br /> Matrem Christi si videret<br /> in tanto supplicio? Quis non posset contristari,<br /> Christi Matrem contemplari<br /> dolentem cum Filio? Pro peccatis suæ gentis<br /> vidit Iesum in tormentis<br /> et flagellis subditum. Vidit suum dulcem natum<br /> morientem desolatum,<br /> dum emisit spiritum. Eia Mater, fons amoris,<br /> me sentire vim doloris<br /> fac, ut tecum lugeam. Fac ut ardeat cor meum<br /> in amando Christum Deum,<br /> ut sibi complaceam. Sancta Mater, istud agas,<br /> Crucifixi fige plagas<br /> cordi meo valide. Tui nati vulnerati,<br /> tam dignati pro me pati,<br /> pœnas mecum divide. Fac me tecum pie flere,<br /> Crucifixo condolere,<br /> donec ego vixero. Iuxta crucem tecum stare,<br /> et me tibi sociare<br /> in planctu desidero. Virgo virginum præclara,<br /> mihi iam non sis amara:<br /> fac me tecum plangere. Fac ut portem Christi mortem,<br /> passionis fac consortem,<br /> et plagas recolere. Fac me plagis vulnerari,<br /> fac me cruce inebriari,<br /> et cruore Filii. Flammis ne urar succensus<br /> per te Virgo, sim defensus<br /> in die judicii Christe, cum sit hinc exire,<br /> da per Matrem me venire<br /> ad palmam victoriae. Quando corpus morietur,<br /> fac ut animæ donetur<br /> Paradisi gloria. Amen ! In sempiterna sæcula. Amen. == Note == <references/> ==Bibliugrafia== * Dumenica Verdoni, ''[http://m3c.univ-corse.fr/omeka/items/show/122 A sittimana santa in Corsica]'', Edizione Albiana, marzu 2003 7mc1wvv2na96ovtv2j1gdehsdplxkfq Pasqua 0 20300 372384 358975 2021-03-08T09:20:07Z 37.172.239.185 wikitext text/x-wiki A '''Pasqua''' è a principale solennità di u cristianismu. Ssi celebra la [[Risurrezione|Resurrezione]] di Gesù, accaduta u terzu giornu dopu a so morte in croce, come e scritu in i [[Vangeli]]. U tempu di A Pasqua, variabile di annu in annu, cade a domenica successiva a a prima luna piena di veranu, e determina anche u giornu di altre celebrazioni e tempi liturgici, come la Quaresima e A Pentecoste. Aa Pasqua cristiana presenta importanti liami, ma anche significative sferenze, con A Pasqua ebraica. a469sk7n2em35qexny3ifaj7gsctgb5 Michelle Pfeiffer 0 20302 376333 358983 2021-08-23T18:26:24Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Michelle Pfeiffer 2007.jpg|thumb|Michelle Pfeiffer, [[2007]]]] '''Michelle Marie Pfeiffer''' ([[29 d'aprile]] [[1958]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Pfeiffer, Michelle]] [[Categoria:Americana|Pfeiffer, Michelle]] [[Categoria:Biugrafia]] gjd1p6fkmvcnf8717dgzevqhglsjao7 Schelatru d'Atacama 0 20304 359024 359023 2018-04-05T18:56:07Z 86.219.194.47 /* Scuparta */ wikitext text/x-wiki '''U schelatru d'Atacama''' hè un [[schelatru]] [[umanoidi]] scupartu in u 2003 in u [[disertu]] chilenu di l'[[Disertu d'Atacama| Atacama]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> Hè longu quindici centimi è a so [[chjeccula]] t'hà una forma chì faci pinsà à l'icunugrafia " stratarrestra ". I partitanti di a prisenza di i stratarrestri annantu à a [[Terra]] ani sughjiritu ch'eddu s'agiscia di un stratarrestru. == Scuparta == [[File:Atacama1.jpg|thumb|250px|Una vista annantu à u [[disertu d'Atacama]].]] Siont'è ''A Estrella d'Arica'', di u 19 di uttrovi 2003, un ghjurnali lucali chilenu, un omu chjamatu Oscar Muñoz hà truvatu u schelatru u 19 di uttrovi 2003, quand'eddu era in cerca di ughjetti di valori storicu in A Noria, una cità fantasimu in u [[disertu d'Atacama]]. Vicinu à una [[ghjesgia]] abbandunata, Muñoz hà scupartu "un schelatru stranu di a taglia di un criò", longu circa quindici centimi ingutuppatu in un pannu biancu, accintu di un frisgettu viulettu. Era una criatura incù i denti pinzuti, una testa bumbuta incù un ingrussamentu stranu supplemintariu annantu à u sopra. U so corpu era squamosu è di culori scuru. Cuntrariamenti à l'anatumia solita di l'umani, t'avia deci paghji di costi inveci di dodici. U [[disertu d'Atacama]] hè, incù l'[[altupianu Antarticu]], u disertu u più asciuttu di u mondu. Hè carcu di una quantità impurtanti di [[Cloruru di sodiu|sali]]. Quissa hà pussuta parmetta a [[mummia|mummificazioni]] po' a cunsirvazioni di u corpu. A prima futugrafia di u schelatru era l'opara d'Alejandro Davalos, un cumpagnu di Muñoz à u quali eddu hà musciatu u campionu. Davalos hà inviatu i so futugrafii à ''Aion'', un'urganisazioni didicata à l'[[ufologia]]. Uni pochi di ghjorna dopu a scuparta, Muñoz hè vultatu à [[Iquique]] ed hà vindutu u schelatru, par solu 30000 [[peso chilenu|pesos chileni]], veni à dì circa 60 [[dullaru US|dullari americani]], à un omu d'affari chì era unu di i so clienti è à u quali eddu s'addirizzava par venda l'ughjetti ch'eddu truvava. Siont'è Mariu Pizarro, rapprisintanti d'''Aion'' in u nordu, u schelatru pudaria essa rivindutu avà par 80 milioni di pesos chileni, veni à dì circa 160000 dullari. U novu prubitariu di u schelatru, inquantu ad eddu, cheri 500000 pesos par a presa di una futugrafia è 750000 pesos chileni par dui. Pocu dopu, l'affari hè cunnisciutu da a [[televisioni]] chilena : canali Chilevisión, chì hà fattu un'inchiesta dittagliata annantu à Ata, hè vinuta in a rigioni accumpagnatu di parechji ufologhi è amatori di paranurmali. U prima era Rodrigo Fuenzalida, leader d'''Aion'' chì travagliava par a catena 13. Quiddu hà ricusatu di cunsidarà chì a criatura pudaria essa un stratarrestru. U [[biulugia|biolugu]] Walter Seinfeld, capu di a filiera [[biulugia marina]] à l'[[università Arturo Prat]], inquantu ad eddu, dopu à avè vistu i futugrafii di l'umanoidi, hà affirmatu chì era pà di veru un [[mammiferu]], è guasgi certamenti un [[fetu]] umanu scunciatu. == Statu attuali di i spirtizii == [[File:Atacama_Desert.jpg|thumb|250px|U disertu d'Atacama]] Di Marzu 2018, Gary Nolan hà publicatu i risultati supplemintarii, indichendu chì a parsona avia un turbamentu raru riguardu à l'invichjamentu ussacutu, è ancu altri mutamenti genetichi in i geni assuciati à u nanisimu, a sculiosa è l'anumalii in i musculu è u schelatru. I circadori ani idantificatu 64 mutamenti inabituali in 7 geni liati à u sistemu squeletticu, è ani nutatu chì truvà tanti mutamenti chì affitteghjani in particulari u sviluppu di u schelatru ùn hè mai statu signalatu capunanzi. Ani pussutu ditarminà chì u schelatru d'Atacama era urighjinariu di l'[[Isula di Chiloe]] in u Chili. == Crunulugia di l'Analisi == === Pratesa prima analisa === Circuleghja annantu à [[Internet]] u rimori chì un studiu radiugraficu saria statu rializatu da u duttori Pilar Manchon di u Centru di radiulugia Manchon à Barcilona è ch'edda avaria cunchjusu chì u schelatru d'Atacama hè un fetu. 'Ssa radioluga ùn avendu mai cunfirmatu 'ssi fatti, nè publicatu annantu à u schelatru d'Atacama, 'ssi assirzioni sò da cunsidarà com'è rumori infundata. === Prima analisa in iSpagna === Un prima studiu rializatu à l'[[università di u Paesi bascu]] avia cunchjusu à un fetu mummificatu. U Dr Francisco Etxeberria Gabilondo, prufissori di medicina ligali à l'università di u Paesi bascu (Universidad del País Vasco), era assistutu di un spicialistu in antrupulugia di l'[[Università complutense di Madrid|università di Madrid]]. Cunchjudi : "In l'insemu, i prupurzioni di a struttura anatomica, u liveddu di sviluppu di ognunu di i so ossa è a so cunfigurazioni macruscopica ci parmettini di pinsà senza l'ombra di un dubbitu ch'eddu si tratta di un fetu umanu mummificatu, annosu di circa quindici sittimani." === I corpi ristrittiti esposti in i musei chinesi === A ghjurnalista Caroline Alexander hà fattu, in u 1994, un'inchiesta annantu à i corpi ristrittiti. Hà intesu parlà di l'esistenza di corpi ristrittiti in China ma ùn ni hà micca truvatu traccia<ref> Modern mummies: the preservation of the human body in the twentieth century - Christine Quigley - Google Books" </ref>. == Noti == <references/> [[Categoria:Casu di teratulugia]] [[Categoria:Cultura chilena]] 8lwxyt5c0pvi8rtflqfjkr0q67cm8wl Categoria:Utilizatore zh-CN 14 20310 359032 2018-04-10T02:01:50Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u Chinese (China), ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). jai5goohdm143ctf34rexa5t6hhef4y Categoria:Utilizatore zh-TW 14 20311 359034 2018-04-10T02:01:50Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u Chinese (Taiwan), ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). pvkrt4644g938zz0h8v8wzzecy3jh0p Categoria:Utilizatore zh-HK 14 20312 359035 2018-04-10T02:01:51Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u Chinese (Hong Kong), ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). qzejyu1hkpegipx5eh7bq5307uabaxa Chuck McCann 0 20313 375826 364567 2021-08-19T17:28:33Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Chuck McCann 2013.jpg|thumb|McCann, [[2013]]]] '''Charles John Thomas''' "'''Chuck'''" '''McCann''' hè un attore americanu. == Biugrafia == [[Categoria:Attore|McCann, Chuck]] [[Categoria:Americanu|McCann, Chuck]] [[Categoria:Biugrafia]] a2z8aiplfgq3v3w3solvn5dzp73k8us Dee Wallace 0 20314 376357 359197 2021-08-24T07:57:42Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Dee Wallace.jpg|thumb|Wallace, [[2010]]]] '''Deanna Bowers''' hè un [[Cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Wallace, Dee]] [[Categoria:Americanu|Wallace, Dee]] [[Categoria:Biugrafia]] 5fjgg6tlaitj1o1spgdboy2j4o89ysg Fermín IV 0 20315 366044 366043 2020-04-12T12:11:23Z SamiKullström 16359 /* Albumi */ wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Fermin IV.jpg|thumb|Fermín, 2003]] '''Fermín IV Caballero Elizondo''' ([[Monterrey]], [[Nuevo León]], [[dicembre]] 1974) hè un [[Hip Hop|rapper]] [[Messicu|mexicanu]]. == Albumi == * Mucho Barato... (1996) * Artillería Pesada Presenta (1999) * Solo Para Fanáticos (2002) * Boomerang (2002) * Uno, Dos: Bandera (2003) * Los Que Trastornan al Mundo (2005) * Odio/Amor (2017) * Decisiones (2019) [[Categoria:Musicante|IV, Fermín]] [[Categoria:Mexicanu|IV, Fermín]] lb6702clazp2yekaqz6i8p9rssjsv7v Pato Machete 0 20316 366050 359362 2020-04-12T12:30:12Z SamiKullström 16359 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Patricio Chapa Elizalde''' ([[Monterrey]], [[Nuevo León]], 6 [[ottobre]] 1975) hè un [[Hip Hop|rapper]] [[Messicu|mexicanu]]. == Albumi == * Mucho Barato... (1996) * Artillería Pesada presenta (1999) * Sólo Para Fanáticos (2002) * Uno, dos:bandera (2003) * Contrabanda (2008) * 33 (2012) * Rifa! (2016) [[Categoria:Musicante|Machete, Pato]] [[Categoria:Mexicanu|Machete, Pato]] gnufa4gyy6elr5s2nncvlz23yzkssk1 Tupac Shakur 0 20317 376047 376046 2021-08-20T16:32:48Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Tupac graffiti New York.jpg|thumb|]] '''Tupac Amaru Shakur''' (natu '''Lesane Parish Crooks''', [[16 di ghjugnu]] [[1971]], [[New York]] - [[13 di settembre]] [[1996]], [[Las Vegas]], [[Nevada]]), notu com'è '''2Pac''', hè statu un [[Hip Hop|rapper]] è [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|statunitense]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Shakur, Tupac]] [[Categoria:Rapper|Shakur, Tupac]] [[Categoria:Americanu|Shakur, Tupac]] [[Categoria:Hip hop|Shakur, Tupac]] [[Categoria:Biugrafia]] cqpyx31blyutyrsg7hj2g3w64bxmaz8 SD (rapper) 0 20318 376520 366059 2021-08-31T20:28:27Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Sadiki Thirston''' ([[Illinois]], 7 [[nuvembre]] 1994) hè un [[Hip Hop|rapper]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Albumi == * Truly Blessed (2014) * Pay Attention (2018) [[Categoria:musicante|SD (rapper)]] [[Categoria:Americanu|SD (rapper)]] [[Categoria:rapper|SD (rapper)]] [[Categoria:Biugrafia]] rjccbdk2916l4m7p2rq6nflfumrwxvj Michelle Creber 0 20319 376259 376258 2021-08-22T19:41:25Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Joey Awards - Michelle Creber - Best Voice Actor.jpg|thumb|Creber, [[2015]]]] '''Michelle Nicole Creber''' hè un [[Cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Creber, Michelle]] [[Categoria:Americanu|Creber, Michelle]] [[Categoria:Biugrafia]] poe1ct62oi99k5lxfftef2ek97kw9u5 Dharius 0 20320 376517 369703 2021-08-31T20:26:07Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Dharius_logo.png|thumb|]] '''Alan Alejandro Maldonado Tamez''' ([[Monterrey]], 24 [[settembre]] 1984) hè un [[Hip Hop|rapper]] [[Messicu|messicanu]]. == Biugrafia == == Albumi == *2002 Cartel de Santa *2004 Vol. II *2006 Volumen ProIIIbido *2008 Vol. IV *2010 Síncopa *2012 Me Atizo Macizo Tour 2012 En Vivo Desde el D.F *2014 Directo Hasta Arriba *2018 Mala Fama, Buena Vidha [[Categoria:Musicante|Dharius]] [[Categoria:Rapper|Dharius]] [[Categoria:Biugrafia]] hrylg1qi59tp8t1t47zie9ts8r5y5ky Jacopone da Todi 0 20321 359105 359104 2018-04-26T19:00:06Z 90.37.0.123 /* Opera litteraria */ wikitext text/x-wiki [[File:Todi037.jpg|thumb|250px|A tomba di Jacopone da Todi in a chjesa di San Fortunatu in Todi]] '''Jacopone da Todi''' (natu in circa [[1230]] à [[Todi]], in [[Umbria]], è mortu à [[Collazzone]] u 25 dicembre di u 1306 hè statu un [[pueta]] [[franciscanu]] talianu di u seculu XIII.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Hè l'autore di una centinara di puemi d'inspirazione riligiosa, à quandu pieni di fervore, à quandu ridatti annantu à u modu di a pulemica. == Biugrafia == [[File:Paolo_Uccello_040.jpg|100px|left|Jacopone da Todi in un affrescu di Paolo Uccello]] Jacopo di Benedetti nasce di una famiglia nobile à [[Todi]], in [[Umbria]], in circa u 1230 o u 1232. Incuragitu à fà di i studii da u so babbu, si rende à l'[[Università di Bologna]] cù u fine di studià a grammatica, a retorica è a ghjurisprudenza è ottene a dutturizia in drittu civile<ref>Pacheu [1914], p. 8-9.</ref>. Volta tandu in a so cità nativa induv'ellu eserciteghja u drittu è piglia moglia. A morte accidentale di a so ghjovana cunsorte in 1268 u ciotta in una grave crisa murale. Avendu cunsacratu tanti anni à i piaceri vanochji è avendu messu i so talenti di ghjuristu à u sirviziu di cause dubbiose, cambia di vita è adotta, cum'è [[Francescu d'Assisi]], un cumpurtamentu cuntrariu à e so abitudine passate, fignendu a pazzia per pudè impunitamente dì certi virità disturbante<ref>Onazam [1852], p. 170-172.</ref>. Diventa un ''bizzoco'', vene à dì un penitente andarinu di u [[Terzu Ordine franciscanu]]. I zitelli l'inditanu è u cugnomanu Ghjacumu l'insensatu, o Jacopone (cù u suffissu accrescitivu -one)<ref>Pacheu [1914], p. 10.</ref>. In u [[1278]], Jacopone piglia a decisione di entre in l'ordine di i [[franciscani]] induve ellu hè ammessu in quant'è [[frate servu]]<ref>Onazam [1852], p. 174.</ref>. L'ordine franciscanu hè tandu divisu trà quelli chì lodanu un ritornu à l'austerità originale di u fundamentu, i " spirituali ", è quelli, i "cunventuali" chì pensanu chì a regula deve esse mullificata affinch'è tutti a possinu rispittà. Jacopone raghjunghje i primi. In u 1294, u nuvellu papa, [[Celestinu V]] autorizeghja i spirituali à campà sient'è i so voti in stabilimenti spiccati. Ma abdicheghja prestu, rimpiazzatu da [[Bonifaciu VIII]] chì rivucheghja 'sse dispusizione<ref>Onazam [1852], p. 186-190.</ref>. U 10 di maghju di u 1297, Jacopone firma u manifestu di Lunghezza per via di u quale i cardinali [[Colonna]] mettenu in causa a ligittimità di u papa [[Bonifaciu VIII]]. U papa scumunicheghja tutti i signatarii, è spezza u sediu di [[Palestrina (Italia)|Palestrina]], induv'elli si sò rifughjati Jacopone è i Colonna. Mentre l'auturnu 1298, l'assidiati sò fatti prigiuneri, po' imprighjunati. Da a so prighjò, Jacopone addirizza à Bonifaciu parechje petizione sottu à forma di [[laudes]], affinch'è u pontefice cacci a sintenza di scumunica<ref>Estelle Zunino, " Jacopone da Todi è Bonifaciu VIII, l'invettive à a supplica ", ''L'invettiva: storia, forma, strategie'', Università di Saint-Étienne, 2006, p. 47-62. </ref>. Li ci vole à aspittà una bolla di u nuvellu papa [[Benoît XI]], u 23 di dicembre 1303, pisendu e pene culpendu i partitanti di i Colonna, per esse liberatu. Vince u cunventu franciscanu di [[Collazzone]], trà [[Perugia]] è [[Todi]], induve ellu more u 25 di dicembre di u 1306<ref>Onazam [1852], p. 191-206.</ref>. == Opera litteraria == [[File:Todi_1.JPG|250px|thumb|L'attuale cità di Todi, in Umbria]] Jacopone da Todi hè l'autore di una centinara di ''laudes'', i canti di lodu scritti sottu à forma di ballata, ridatti in dialettu umbrianu, è chì sprimanu i più prufondi sintimenti di a so anima. Cuntrariamente à i laudes di i so cuntimpuranei, i so puemi ùn sò micca destinati à u grande publicu, ma à u so usu persunale, è podarse à i so cumpagni franciscani. I ''laudes'' abbordanu bon parechji sughjetti, è prisentanu una grande varietà di toni è di modi. I so temi principali sò u lodu di Diu (21), di Cristu (86), è di a Vergine Maria (32); Francescu d'Assisi è l'ideale franciscanu di puvertà (47); a cundanna di e tentazione di u seculu (20); e descrizzione dittagliate di a malatia è di a morte (61); l'intruspezzione autocritica (" ''Chì farai, fra Iacovone?'' ", 53); l'estrema abnegazione (81); a satira pulitica (74); e lamintazione annantu à u statu di a Chjesa (35); a descrizzione di l'estasi mistica (87); è u lodu passiunata di l'amore divinu (9 è 92). Benchì l'autanticità di i so puemi in latinu ùn sia ancora interiamente pruvata, Jacopone hè l'autore presuntu di a celebra [[Siquenza (liturgia)|siquenza]] [[Stabat mater dolorosa]]. Hè per causa di a so ostilità à l'incontru di u papa [[Bonifaciu VIII]] chì trasparisce in u so puema ''O babbu Bonifazio'' (83), serà scumunicatu po' imprighjunatu. {| | :''O papa Bonifazio,'' :''molt’ài iocato al mondo;'' :''pensome che iocondo'' :'' non te ‘n porrai partire!'' || :O pappa Bonifaciu, :Ha ghjucatu moltu à u mondu ; :Eiu pensu ch'è gioiosu :Ùn puderai micca parte ! |} Parechji tentativi sò stati fatti à u fine di a so riabilitazione, frà i quali una prucidura in beatificazione à u seculu XIX, chì ùn hà micca sfuciatu<ref>Pacheu [1914], p. 397.</ref>. I puemi di Jacopone da Todi anu largamente influinzatu a litteratura pustiriore, soprattuttu a puesia riligiosa di u seculu XIV conta numerosi imitadori, frà i quali u più impurtante è prulificu hè [[Bianco da Siena]]<ref>Benedetto Croce, "Letteratura di devozione", in ''A critica'', XXIX (1931), p.|321-340.</ref>. ==Edizione== * Jacopone da Todi, ''Laudi'', trad. Lucienne Portier, Savviezze Cristiane, Le Cerf, 1996. * Jacopone da Todi, ''Laudes'', trad. Massima Castro, A Rota à Livres, Belles Lettres, 2013. ==Bibliugrafia== * Federiccu Ozanam, ''I Pueti franciscani in Italia à u tredicesimu seculu'', Parigi, 1852, p. 169-208. * Emile Gebhart, ''L'Italia mistica'', Parigi, 1906, p. 257-276. * Ghjuliu Pacheu, ''Jacopone di Todi, Fratellu Minore di San Francescu'', Parigi, 1914, p. 8-95. * Evelyn Underhill, ''Jacopone da Todi, poet and mystic'', Londra, 1919. * ''Dizziunariu di spiritualità'', vul. 8, Beauchesne, 1974, p. 20-26. * Estelle Zunino, ''Cunquiste litterarie è questula spirituale Jacopone da Todi'', Stampe di l'università Parigi-Sorbonne, 2013. == Note == <references/> [[Categoria:Nascita à Todi]] [[Categoria:Frate di u XIIIu seculu]] [[Categoria:Franciscanu talianu]] [[Categoria:Scrittore talianu di u XIIIu seculu]] [[Categoria:Ghjuristu talianu]] [[Categoria:Pueta talianu di u XIIIu seculu]] k4ow2at0x8g2bqqwyd94up0x1jau9vw Cate Blanchett 0 20322 376242 376234 2021-08-22T16:45:30Z Jun Misugi 295 /* Ligami */ cat: Australiana wikitext text/x-wiki [[File:Cate Blanchett by Gage Skidmore.jpg|thumb|200px|Cate Blanchett]] '''Catherine "Cate" Blanchett''' ([[Melbourne]], [[14 di maghju]] [[1969]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Australia|australiana]]. == Biugrafia == == Filmugrafia == * ''Elizabeth'' (1998) - Queen Elizabeth * ''The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring'' (2001) - Galadriel * ''The Lord of the Rings: The Two Towers'' (2002) - Galadriel * ''The Lord of the Rings: The Return of the King'' (2003) - Galadriel * ''The Aviator'' (2004) - [[Katharine Hepburn]] * ''Babel'' (2006) - Susan Jones * ''The Curious Case of Benjamin Button'' (2008) - Daisz Fuller * ''Robin Hood'' (2010) - Lady Marion * ''The Hobbit: An Unexpected Journey'' (2012) - Galadriel * ''Blue Jasmine'' (2013) - Jasmine * ''The Hobbit: The Desolation of Smaug'' (2013) - Galadriel * ''The Hobbit: The Battle of Five Armies'' (2014) - Galadriel * ''Carol'' (2015) - Carol Aird * ''Thor: Ragnarok'' (2017) - Hela == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori australiani]] == Ligami == * {{en}} [http://www.imdb.com/name/nm0000949/ IMDB] [[Categoria:Attrice|Blanchett, Cate]] [[Categoria:Australiana|Blanchett, Cate]] [[Categoria:Biugrafia]] qz09joz3h16f9v8h38g5fgdwg2f2mw0 Doda 0 20323 378061 367098 2021-12-19T20:00:07Z Fausta Samaritani 15085 category wikitext text/x-wiki [[File:Doda 2018 (cropped).jpg|thumb|250px|right|Doda]] '''Dorota "Doda" Rabczewska-Stępień''' (natu [[15 di ferraghju]] [[1984]], [[Ciechanów]]) hè una cantatrice [[Pulonia|polacca]] di rock è pop. == Biugrafia == == Discugrafia == === Album === * ''Virgin'' (2002) * ''Bimbo'' (2004) * ''Ficca'' (2005) * ''Diamond Bitch'' (2007) * ''7 Pokus Głównych'' (2011) * ''Choni'' (2016) * ''Dorota'' (2019) == Ligami == * [https://doda.net.pl/ U situ ufficiale di Doda] [[Categoria:Musicante]] [[Categoria:Biugrafia]] 3nwhutrtfhkjzlw4bihd0prs43y28qo Categoria:Pagine che utilizzano collegamenti magici ISBN 14 20324 359291 359143 2018-05-15T14:42:27Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki __HIDDENCAT__ [[categoria:wikipedia]] o8p1bsrl2qseqzat4c1f2mkoixk3ng1 Bonifaciu VIII 0 20325 359165 359164 2018-05-04T18:30:04Z Comino 9332 wikitext text/x-wiki [[File:Bonifatius_VIII_Grabstatue.JPG|thumb|250px|Bonifaciu VIII]] '''Bonifaciu VIII''' (circa [[1235]] - 11 di uttrove [[1303]]), originariu d'[[Anagni]] in u [[Laziu]] in [[Italia]], chì u so veru nome era Benedetto Caetani, hè statu un [[papa]] di a [[Chjesa cattolica rumana|Chjesa cattolica]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> E so arme purtavanu l'onde. Hè celebru per avè purtatu à u so vertice l'assolutismu teocraticu di u papatu. A so bolla ''[[Unam sanctam]]'', un manifestu di u primatu di u putere spirituale annantu à quellu timpurale spicificava chì "E duie spade sò dunque à u putere di a Chjesa, u spirituale è u tempurale, ma l'unu deve esse manighjatu per a Chjesa, è l'altru da a Chjesa ; l'unu da a manu di u prete, l'altru da quella di i rè", è cunchjudia chì "ogni criatura umana, per necessità di salutu, deve esse sottumessa à u puntefice rumanu". 'Ss'intrasigenza cuntribuì à a lita chì l'oppunì à u rè di Francia [[Filippu IV u Bellu]], à u capu di a quale ellu fubbe vittima di l' " attentatu d'Anagni " (7-8 di sittembre 1303). == Biugrafia == [[File:Bonifatius_Grabmal_Grotte.JPG|thumb|250px|A tomba di Bonifaciu VIII in u Vaticanu]] Prima avvucatu è nutaru di u papa à [[Roma]], ottense u cappellu di [[Cardinale (riligione)|cardinale]] in u [[1281]] da [[Martinu IV]] è fubbe elettu papa u 24 di dicembre di u 1294 dopu chì [[Celestinu V]] ebbe rinunciatu à e so funzione. Benchì a so elezzione fustu rigulare, omu l'accusò di avè spintu u so pridicissore, ch'ellu fece imprighjunà per evità u risicu di [[schismu]], à ritirà si. À quandu ghjuntu à u putere, misse l'interditu annantu à u riame di u [[Danimarca]]. [[File:Giotto_-_Bonifatius_VIII.jpg|thumb|250px|left|Bonifaciu VIII apre l'annu santu in Roma in u 1300(dipintu da Giotto)]] Cum'è [[Grigoriu VII]], 'ssu puntefice vulia elevà a putenza spirituale sopra à a putenza tempurale, è pretendia dispone di i troni. Ebbe vivi tribuli incù i [[Famiglia Colonna|Colonna]], chì sustenianu i dritti di a [[curona d'Aragona]], incù l'[[imperatore]] di [[Germania]], ma soprattuttu incù [[Filippu u Bellu]] in [[Francia]]. Incitò i principi tedeschi à rivultà si contru à [[Albertu Ia]]. Sligò i sughjetti di Filippu u Bellu di u so ghjuramentu di fideltà è scrisse contru à ellu i celebre bolle ''Clericis laicos, Ausculta fili'' - chì Petru Flote, ghjuristu di u rè, ni scrisse una virsione falsificata - è a famosa ''Unam Sanctam'' ludendu a superiurità di i papi annantu à i rè (di u spirituale annantu à u timpurale). Bonifaciu VIII scrisse dinù una bolla di scumunica, ''Super Petri Solio'', ma ùn fubbe mai publicata u rè fece appellu à u cunciliu è li mandò l'omini chì u fecenu prigiunere à Anagni. Fubbe arristatu u 8 di sittembre 1303 in u so palazzu da Guglielmu di Nogaret, nuvellu cunsiglià di u rè, siont'è l'ordini di Filippu, chì vulia purtà lu in Francia è fà lu ghjudicà da un cunciliu. Fendu cusì, si cuprì da a so tiara, prese in manu a so pasturale è e chjave, dicendu " Eiu so papa, mureraghju papa ". Fubbe maltrattatu da Sciarra Colonna. Cacciatu di e mane di i Francesi u 9 di sittembre da una rivolta di a pupulazione d'Anagni, morse pocu dopu, à Roma u 11 di uttrove di u 1303. Dichjarò i Fraticelli eretichi in u 1296. Canunizò Luigi IX, oramai chjamatu San Luigi di Francia, d'aostu di u 1297. In u 1298, fece promulgà a ricolta di dicretale chjamata ''Sexte''. In u 1299, Bonifaciu VIII numinò Ghjuvanni di Chevry, signore di Chevry è di Torcy, vescu di Carcassonne da 1299 à a so morte in u 1300. Criò u prima ghjubileu, o annu santu, in u 1300. U successu fubbe trimente, l'afflussu di pilegrini essendu straurdinariu. Ricivì listessu annu a dilegazione inviata da u khan mongulu Mahmud Ghazan è cundotta da u fiurintinu Guiscardo di' Bastari. I fasti fubbenu tali chì Dante situò u principiu di u so puema in u corsu di a simana santa è ùn esitò micca, in a Divina Cummedia, à piazzà Bonifaciu VIII in a terza bolge di l'ottesimu chjerchju, a fossa di i simoniachi. ==Bolle== * 3 di marzu di u 1298: cù a bolla Sanctæ Romanæ Ecclesiæ, u papa Bonifaciu VIII promulga u Seste, una ricolta di drittu canonicu. * 23 di ghjugnu di u 1299: addirizza una bolla à Raimond di Castres, abate di l'abbazia Saint-Pons di Thomières mantenendu lu in a so ghjuridizione contru à e pretensione di l'Officiale di Narbonne == Note == <references/> ==Bibliugrafia== * Arsenio Frugoni, ''Il giubileo di Bonifacio VIII'', 1950, ried. Roma, Bari, Laterza, 1999 (in talianu) * Giuseppe Marchetti Longhi, ''Mostra di Bonifacio VIII e del primo Giubileo'' : (catalogo mostra, Roma, Palazzetto Venezia, ottobre-nuvembre di u 1950), Roma, 1950 (in talianu) * Antoine de Lévis-Mirepoix, ''L’Attentatu d’Anagni : U cunflittu trà u Papatu è u Rè di Francia'', Parigi, Gallimard, 1969. == Articuli cunnessi == * [[Attentatu d'Anagni]] [[Categoria:Papa talianu]] [[Categoria:Papa di u Medievu]] [[Categoria:Persunaghju citatu in a Divina Cummedia (Infernu)]] [[Categoria:Cardinale talianu di u seculu XIII]] [[Categoria:Cardinale criatu da Martinu IV]] [[Categoria:Morte à Roma]] p0fizo00qlh66qucxkj9e74tg8n5fy2 Murasaki Shikibu 0 20326 374644 359191 2021-08-01T14:51:30Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:'Lady Murasaki', anonymous ink, color and gold paper fan, 17th century Japan.jpg|thumb|Murasaki Shikibu]] '''Murasaki Shikibu''', nata in u 976 à [[Heiankyo]] è morta in u 1014 à [[Heiankyo]], hè stata una [[Scrivano|scrivana]] è [[Pueta|puetessa]] [[Giappone|giappunese]]. ==Opere== * ''Genji Monogatari'' (1008) * ''Murasaki Shikibu nikki'' (1010) * ''Murasaki Shikibu syu'' (1014) [[Categoria:Biugrafia]] [[categoria:Pueta|Shikibu]] sq8ey2vdxo98uoi5pfvfucfdudkqsaq Milena Dravić 0 20328 376323 359207 2021-08-23T14:34:18Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Milena Dravić in 1969.jpg|thumb|right|Milena Dravić ([[1969]])]] '''Milena Dravić''' ([[Belgradu]], [[5 d'uttrovi]] [[1940]]) hè un'[[cinemà|attrice]]. == Biugrafia == == Filmugrafia == * ''Kozara'' ([[1962]]) * ''Una'' ([[1967]]) [[Categoria:Attrice|Dravić, Milena]] [[Categoria:Biugrafia]] nfxzgeq2xzkdm58769ga7l9qzgpyhis Babo 0 20329 377053 377052 2021-09-14T06:53:16Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''Eduardo Davalos de Luna''' ([[Monterrey]], [[Nuevo León]], [[16 nuvembri]] [[1976]]) hè un [[Hip Hop|rapper]] [[Messicu|messicanu]]. == Biugrafia == == Albumi == * Cartel de Santa (2002) * Vol. II (2004) * Volumen ProIIIbido (2006) * Vol. IV (2008) * Sincopa (2010) * Golpe Avisa (2014) * Viejo Marihuano (2016) [[Categoria:Musicante|Babo]] [[Categoria:Mexicanu|Babo]] [[Categoria:Biugrafia]] ari39uz7gx7nodq1uqtyava34mxa2gy Kinto Sol 0 20330 359234 2018-05-12T03:39:36Z KakashiTheInmortal 13754 Pagina nova: {{c-supranu}} I '''Kinto Sol''' hè un gruppu di rap [[Messicu|Mexicanu]] natu in 1999 à Iramuco, Guanajuato. A furmazione di i Kinto Sol era furmata da u rapper Skribe, u rapper... wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} I '''Kinto Sol''' hè un gruppu di rap [[Messicu|Mexicanu]] natu in 1999 à Iramuco, Guanajuato. A furmazione di i Kinto Sol era furmata da u rapper Skribe, u rapper El Chivo è u DJ Payback. [[Categoria:Gruppu di rap]] m1lnfn51y4j2l3ybqb88o3kzmy4u8p6 Control Machete 0 20331 359235 2018-05-12T03:48:06Z KakashiTheInmortal 13754 Pagina nova: [[File:Fermin IV.jpg|thumb|Fermín, 2003]] '''Control Machete''' hè un gruppu di [[musica]] rap [[Messicu|mexicanu]] chì hè statu fundatu a Monterrey in u 1996 è attivu finu a u... wikitext text/x-wiki [[File:Fermin IV.jpg|thumb|Fermín, 2003]] '''Control Machete''' hè un gruppu di [[musica]] rap [[Messicu|mexicanu]] chì hè statu fundatu a Monterrey in u 1996 è attivu finu a u 2004. I membri eranu [[Fermín IV]], [[Pato Machete]] è DJ Toy Selectah [[Categoria:Gruppu di rap]] 5txhqhtzo4r5aup9gyh0jkfgm907d6p Cartel de Santa 0 20332 369611 359237 2020-12-11T22:35:44Z Armas Eesti 17381 File wikitext text/x-wiki [[File:CARTEL DE SANTA GOLPE AVISA.jpg|thumb|]] I '''Cartel de Santa''' hè un gruppu di rap [[Messicu|Mexicanu]] natu in 1996 à Santa Catarina, Nuevo León. A furmazione di i Cartel de Santa era furmata da MC Babo è Rowan Rabia. [[Categoria:Gruppu di rap]] hl2k7vdkmvfmjaveyv90x44qbjcb3hj Leonardu Fibonacci 0 20333 377643 376715 2021-10-31T22:04:06Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Fibonacci.jpg|thumb|right|250px|Leonardu Pisano chjamatu Fibonacci.]] '''Leonardo Fibonacci''' (v. [[1175]] à [[Pisa]] - v. [[1250]]) hè statu un [[matematicu]] talianu. Avia, à l'epica, per nome d'usu "Leonardo Pisano", è si cugnumava qualchì volta ellu stessu "Leonardo Bigollo" (''bigollo'' significhendu "viaghjadore" in talianu).<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Cù altri matematichi di u so tempu, cuntribuse à a rinascita di e [[scienza|scienze esatte]] dopu à a decadenza di l'ultima parte di u [[Medievu]]. S'ellu hè cunnisciutu per a [[seguita di Fibonacci]], ghjoca soprattuttu un rollu di un'impurtanza cunsiderevule fendu u ligame trà u sapè matematicu di i musulmani, in particulare di i [[Cifri arabi|cifri indoarabi]], è l'Occidente. Fubbe l'autore di un'opera, ''Liber abaci'' ([[1202]]), è un grande viaghjadore. Di i so viaghji ind’è u mondu [[arabu]] cù u so babbu impurtò in occidente u modu mudernu di impennà i [[numeru naturale|numeri]], chì oghje si chjamanu dinù [[numeri arabi]]. Fibonacci hè cunnusciutu ancu pè a sequenza di numeri chjamata [[successione di Fibonacci]] chì principia cù: 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, ... è dunde ogni numeru hè a [[somma]] di i dui chì u precedenu. == Biugrafia == [[File:Statua_di_leonardo_fibonacci,_matematico.JPG|thumb|120px|left|Statua di Leonardo Fibonacci in a so cità nativa di Pisa]] E fonte biugrafiche annantu à 'ssu persunaghju facenu crudelmente diffettu. Natu in [[Pisa]], [[ripublica marittima]] di Tuscana, a so educazione s'hè fatta in grande parte à [[Bejaia]] in [[Algeria]], induve u so babbu Guglielmo Bonacci era u ripprisintante di i marcanti di a [[ripublica di Pisa]]. Hè in 'ssa cità portuaria, chì era à quell'epica un centru cummerciale è intellettuale, chì Fibonacci cumenciò a so educazione in matematichi. Benchì omu ùn sappia micca si ellu sapia leghje l'arabu, studiò in particulare i travagli [[algebra|algebrichi]] d'[[Al-Khwarizmi]]. Avendu dinù viaghjatu in Egittu, in Siria, in Sicilia, in Pruvenza à prò di u so babbu, è scuntratu diversi matematichi, Fibonacci ne rapurtò à Pisa in u [[1198]] i [[cifri arabi]] è a [[Algebra|nutazione algebrica]] (chì certi ne attribuiscenu l'intruduzione à [[Silvestru II|Gerbert d'Aurillac]]). Quessa illustra i ligami trà a vitalità cummerciale di e cità d'Italia di l'epica è a criatività scentifica è artistica di i so membri. In u 1201, pruvò chì ogni frazzione ''a/b'' pudia esse nutata cum'è una somma di frazzione distinte chì u so numeratore hè 1, vene à dì, pudia esse ripprisintata da una [[frazzione egizziana]]. Da u 1202 à u 1225, hè occupatu incù e so differente opere. Dopu u 1228, a vita di Fibonacci ci hè guasi scunnisciuta. Un solu documentu cunnisciutu si riferisce à ellu. Si tratta di unu dicretu datatu di u 1241 nutifichendu l'attribuzione da a Ripublica di Pisa di un salariu annuale di vinti lire à u "savviu è discretu Maestru Leonardo Bigollo". 'Ssu salariu li fubbe datu in ricunniscimentu di i sirvizii resi à a cità è à i citatini in qualità di cuntabile. Fibonacci morse pocu dopu, prubabilmente à Pisa. == Liber abaci (1202) == ''U libru di i calculi'' hè un [[Trattatu (litteratura)|trattatu]] annantu à i calculi è a [[cuntabilità]] fundatu annantu à u [[Aritmetica elementare|calculu decimale]] à un'epica induve tuttu l'[[Occidente]] imprudava sempre i [[cifri rumani]] è calculava annantu à l'[[abbacu (calculu)|abbacu]]. 'Ssu libru hè assai influinzatu da a so vita in i paesi nordafricani. Hè d'altronde ridattu in parte da dritta à manca. Incù 'ssa publicazione, Fibonacci intruduce u sistemu di [[Numerazione araba|nutazione arabu]] in [[Europa]]. 'Ssu sistemu hè più putente è più rapidu chì a nutazione rumana, è Fibonacci ne hè pienamente cuscente. L'invinzione serà prima male ricevuta parchì u publicu ùn capia più i calculi ch'elli facianu i cummercianti. In u 1280, [[Firenza]] interdì ancu l'usu di i cifri arabi da i banchieri. Omu ghjudicò chì u zeru arricava a cunfusione è e difficultà à u puntu ch'elli chjamonu 'ssu sistemu ''cifra'', chì deriveghja da u nome arabu di u zeru (''al sifr'' = biotu, zeru). Seria da l'usu di i numeri in a tradizione cabalistica chì a parola ciffra avaria acquistatu u sensu di codice sicretu. Fibonacci hè più cunnisciutu à i ghjorni d'oghje per unu di i so prublemi cunducendu à i [[Seguita di Fibonacci|numeri è à a seguita chì portanu u so nome]], ma à a so epica, sò soprattuttu l'appiicazione di l'[[aritmetica]] à u calculu [[Cummerciu|cummerciale]] chì l'anu fattu cunnosce : calculu di u prufittu di e transazione, [[Cunvirsione di l'unità|cunvirsione]] trà [[Devise (muneta)|munete]] di differenti paesi usendu base differente (basa 10, 12, 20). U so travagliu annantu à a [[teuria di i numeri]] era ignuratu à l'epica, ma fubbe assai largamente lettu mentre i dui seculi chì suvitonu. I so travagli sò oramai assai imprudati in finanza di mercatu, è in particulare in [[analisi tecnica]]. == Practica Geometrie (1220) == [[File:Liber_abbaci_magliab_f124r.jpg|thumb|Liber abbaci: à dritta, in a culonna in margine, a successione di Fibonacci]] Hè un libru di [[geumitria]] è di [[trigunumitria]], omagiu indirettu di u matematicu pisanu à Federiccu di Souabe, chì fubbe incurunatu imperatore à a fine di quistannu 1220. Ci mostra frà altru chì a soluzione reale di l'equazione <math>x^3 + 2x^2 +10x = 20</math> ùn hè micca [[Custruzzione à a regula è à u cumpassu|custruttibile à a regula è à u cumpassu]]. Si tratta di unu risultatu senza equivalente dapoi [[Euclide]]. == Liber quadratorum (1225) == 'Ssu ''libru di i quatrati'', dedicatu à [[Federiccu II]] <ref>Quandu, o Signore Federiccu, principe assai gluriosu, maestru Dumenicu mi purtò à Pisa, à i pedi di A vostra Eccellenza, maestru Ghjuvanni di Palermu, mi avendu scuntratu, mi pruponì a quistione, chì ùn appartene micca menu à a geumitria ch'è à u numeru, di truvà unu numeru quatratu chì, aumintatu o diminuitu di cinque, face sempre nasce un numeru quatratu. [...] Avendu d'altronde imparatu [...] chì A vostra Maistà avia degnatu leghje u libru ch'aviu scrittu annantu à i numeri, è chì Li piacìa qualchì volta di sente e suttilezze relative à a geumitria, mi so richjamatu a quistione ch'e vengu di enuncià è chì mi era stata pruposta à A vostra corte da U vostru filosofu. Ne aghju pigliatu u sughjettu, aghju intrapresu di cumpone a prisente opera, è aghju vulsutu intitulà lu ''U Libru di i numeri quatrati''.</ref>, hè un libru di prublemi numerichi, parte assai impressionnante di u travagliu di Fibonacci. == Flos (1225) == Hè un raggruppamentu di soluzione à i prublemi posti da Maestru Ghjuvanni di Palermu, filosofu di a Corte, à u mumentu di un cuncorsu di matematiche organizatu da è in prisenza di Federiccu II, prublemi ch'è solu Fibonacci avia saputu risolve. == I nomi di Leunardu di Pisa == U nome di Fibonacci, currispundente à ''filius Bonacii'', figliu di Bonacci, in [[latinu]] ", li hè statu attribuitu di manera postume. == Note == <references/> == Articuli cunnessi == * [[Successione di Fibonacci]] * [[Gruppu di Fibonacci]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Matematicu|Fibonacci]] [[Categoria:Talianu|Fibonacci]] [[Categoria:Nascita à Pisa]] [[Categoria:Nascita in a ripublica di Pisa]] [[Categoria:Scrittore talianu di lingua latina|Fibonacci]] [[Categoria:Matematicu di u XIIIu seculu|Fibonacci]] 23hhx3xobp1ij4dkb3vt7x9cg2lkiu6 Parcu naziunale di Abruzzu, Laziu è Mulise 0 20334 360334 360332 2018-10-21T13:45:24Z Comino 9332 wikitext text/x-wiki U '''Parcu naziunale d'Abruzzu, Laziu è Mulise''' hè un parcu naziunale cumpresu pè a maiò parte (3/4 circa) ind’a [[pruvincia di l'Aquila]] in [[Abruzzu]] è pè a rimanenza ind’è quella di [[pruvincia di Frusinone|Frusinone]] ind’u [[Laziu]] è ind’è quella di [[pruvincia di Isernia|Isernia]] ind’u [[Mulise]]. Fù inauguratu u 9 di settembre 1922 à [[Pescasseruli]], attuale sede è direzzione centrale di u parcu, mentre l'organismu omonimu era statu digià custituitu u 25 di nuvembre 1921 cù un direttoriu pruvisoriu. A so istituzione hè avvinuta ufficialmente cù u decretu-lege reale di l'11 di ghjennaghju 1923.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu.</ref> [[File:National parks of Italy Abruzzi.png|thumb|Lucalizazione di u Parcu naziunale di Abruzzu, Laziu è Mulise (in arancinu)|280px]] == Discrizzione == U ''Parcu naziunale di Abruzzu'' (cù a lege n. 93 di u 23 marzu 2001 ''Parcu Naziunale di Abruzzu, Laziu è Mulise'', dinuminazione chì ùn hà micca cumpurtatu qualsiasi trasfurmazione amministrative), cù u Parcu naziunale di u Gran Paradisu, hè unu di i più antichi parchi d'[[Italia]] cunnusciutu à u livellu internaziunale pè u rollu avutu ind’è a cunservazione di spezie faunistiche taliane più impurtante, tale u [[lupu]], u [[camosciu d'Abruzzu]] è l'[[orsu brunu marsicanu]], ma ancu pè e prime è numerose iniziative pè a mudernizazione è a diffusione lucalizata di l'ambientalisimu. [[File:Parco Nazionale d'Abruzzo.jpg|right|280px]] === Orografia === [[File:Parco nazionale d'Abruzzo.jpg|thumb|E catene muntagnose di l'area prutetta]] [[File:ValleFondillo.jpg|thumb|Valle Fundillu è Serra di e Gravare]] [[File:Sierra Lunga (AQ) Rifugio Coppo dell Orso Quota 1840.jpg|thumb|Viduta di a [[Serra Longa]]]] U Parcu si accalaccia soprattuttu ind'u territoriu muntagnosu è pasturale di i [[monti Marsicani]], una di e dursale fundamentale di l'appenninu centrale, dunde ùn hè micca pratichevule a cultura di a vigna è di l'ulivu, trafranchendu ind'u pianu di e culture ind'a [[valle di u Giuvencu]] è ind'a [[valle di Cuminu]] è hè cupertu da boschi di [[faiu]] pè circa dui terzi di a so superficia. À nordeste hè divisu da a [[Majella]] è da u parcu relativu di l'area di l'altipiani maiò d'Abruzzu. Da u puntu di vista orograficu l'area pò esse raggruppata in quattru gruppi fundamentali. * ''Gruppu di u Monte Tranquillu'' (1 841 m s.a/u.m.), cuntraforte meridiunale di a [[Serra Lunga]], sistemu muntagnosu parallelu a u corsu di u fiume [[Liri]] è di a [[valle Ruvetu]] sin’à a fuata di [[Forca di Aceru]]. Si accalaccia trà Pescasseruli, [[Alvito (Italia)|Alvitu]] è [[Campuli Appenninu]], caratterizatu da a presenza di fenomeni carsichi evidenti cum'è i campi di duline (Macchiarvana, A Difesa), treghjaconi, grotte è corsi di acqua sutterranii affiurenti pè brevi tratti (Capu di Acqua à Campuli Appenninu). Forte pendite di u pendice [[Valle di Cuminu|cumiense]], riccu dinù di surgente ([[Lacernu]], piana di Alvitu). * ''Gruppu di u Monte Marculanu'' (1 940 m s.a/u.m.), trà Pescasseruli è l'altupianu di u Fucinu. Hè un cuntraforte di u sistema muntagnosu di u Monte Tranquillu-Serra Longa chì da Pescasseruli ghjunghje à l'altupianu fucense, trà l'alta [[valle di Sangru]], a [[Vallelonga (giugrafia)|Vallelonga]] è l'alta valle di u Giuvencu. I monti ùn presentenu micca ripintine pendite o marangoni, salvu qualchì spaccatura ind'u Vallone Cavutu ind'u territoriu di Pescasseruli. Valle è altipiani carsichi caratterizeghjanu assai l'area intornu à e surgente di u [[Sangru]]. Grotte è treghjaconi si trovanu ind'a lucalità Cicerana, mentre ind'a cumuna di [[Gioia di i Marsi]] si trova a piscia di Acqua Ventilata. * ''Gruppu di a Muntagna Grande'', trà [[Scannu]] è [[Villetta Barrea]]. Si accalaccia da a valle di Sangru sin'à a valle di u [[Sagittariu (fiume)|Sagittariu]] è pè un breve trattu face da spartiacque à i dui bacini fluviali. Caratterizatu da petra calcaria, currisponde à una longa spacca chì si accalaccia parallela à u corsu di u fiume Sangru. E cime più alte sò u [[monte Marsicanu]], e Toppe di u Tesoru è u monte Argatone. Debule carsismu à u Ferroiu di Scannu, [[Bisegna]] (Fonte Appia) è Pescasseruli (Praturossu). I surgenti scaturiscenu à passu Godi, fonte di a Regina (cù tracce di [[argentuvivu]]) è Scannu. * ''Gruppu di i [[Monti di a Meta]]'', da u passu di Forca d'Aceru à e [[Le Mainarde|Mainarde]]. E cime più alte sò u monte Petrosu (2 247 m s.a/u.m.), u monte Marsicanu (2 242 m s.a/u.m.) è u [[monte Meta]] (2 242 m s.a/u.m.) chì si trova à a cunfina trà u pendiu laziale, mulisanu è abruzzese. Istu ultimu hè caratterizatu da u pianottulu di i Biscurri (1 980 m s.a/u.m.). * Ind'a Zona di Prutezzione esterna si inalza u [[monte Grecu]] (2 285 s.a/u.m.) chì cù i monti circunvicini custituiscenu a più alta, massiccia è impunente catena muntagnosa di i dintorni. === Giulugia === ==== Tettonica ==== A storia giulogica di u territoriu di u parcu hè a stessa di tuttu l'[[Appennini|appenninu]] centrale. E catene di i monti sò grossi sistemi calcarii ingenerati si trà u Giurassicu inferiore è u Cretaceu in seguitu à l'emersione ind'è u Paleocene di i grossi ghjacimenti lagunarii di u pianottulu carbunaticu (accalacciatu iputeticamente à levante di Pescasseruli) è di a scugliera curallina (zona di u monte Marsicanu è Muntagna Grande di Scannu). In seguitu à l'emersione ind’è u Miocene a laguna è u mare altu sò rimpiazzati da i bassi fondi chì cù a definitiva orogenesi di u Quaternariu furmeranu i strati di [[arzilla]] è [[petra rinaghja]] chì oghje si alternanu in e muntagne calcarie è in i dipositi cuntinentali. Duve affiuranu i strati arzillosi passa dinù u grossu spaccu di soprascurrimentu, pocu attivu: da [[Pizzone]] si ramificheghja versu [[Alfedena]] è [[Barrea]] pè prusegue direttu versu Villetta Barrea è Scannu longu a valle di u turrente Profluo. Spaccature dirette minore sò presente intornu à Pescasseruli è nant’à i monti di [[Pescusolidu]] è Campuli Appenninu. A mubilità [[tettonica]] di a zona hè a causa di i terramoti, cum'è quellu chè u 13 di ghjennaghju 1915 spantichete a cità di [[Avezzanu]] è a maiò parte di i so dintorni. [[File:Parco Nazionale d'Abruzzo, Lazio e Molise.jpg|left|thumb|Circuli ghjacciali nant’à a Meta]] ==== Ghjacciature ==== I cimali più alti presentanu qualchi tracce evidenti di l'ultima [[ghjacciatura]] di u Quaternariu cù parechji circuli è rispettive tracce di [[Murena (Giulugia)|murene]] rimanente. I più evidenti sò quelli di i monti di a Meta, Serra di e Gravare, di u monte Petrosu è di u monte Palombu cù a murena à u Coppu di a Pulinella. === Idrografia === Un territoriu cusì spiccatamente calcariu sente validamente di l'azzione di u mudellamentu [[Idrografia|idricu]]. Vasti campi di duline si distribuiscenu nant’à a Serra Traversa di [[San Donato Val di Comino|San Donatu Val di Cuminu]], nant’à i monti di [[Settefrati]] è Pescasseruli. Disseminate pè u territoriu inoltre numerose grotte di piccule è medie dimensioni, è inoltre abbundanza di surgenti [[carsismu|carsiche]]. Sì infatti e surgente in altu sò limitate è i so ghjetti piuttostu discreti, nant’à i pendichi di i principali cumplessi muntagnosi intornu à i 1100–1000 m circa s.a/u.m. scaturiscenu abbundante l’acque di e surgente Turnareccia è Grotta di e Fate ind’è a cumuna di [[Opi (Italia)|Opi]], Aghja Santilli, Iannanghera è Surgente di e Donne di [[Civitella Alfedena]], [[Riu Tortu]] di [[Alfedena]] è [[valle di Cannetu]] à [[Settefrati]] (surgente di u [[Melfa]]), è a surgente cristallina longu u fiume Sangru di Fonte di a Regina à Villetta Barrea cù u ghjettu mediu di 2000 litri di acqua à a seconda. [[File:Lago di scanno01.jpg|thumb|upright=2|left|U bacinu naturale di u [[lagu di Scannu]]]] <div align="center"> {| class="wikitable sortable" ! Surgenti!! Altezza!! Ghjettu!! Bacinu!! Cumuna |- | Murrone di u Diavule || 1370 || 10 || Sangru || Gioia dei Marsi |- | [[Madonna di Cannetu]] || 1020 || 1000 || Melfa || Settefrati |- | Riu Tortu || 1340 || 300 || Sangru || Barrea-Alfedena |- | Surgente di e Donne || 1150 || 420 || Sangru || Barrea |- | Iannanghera || 1242 || 180 || Sangru || Civitella Alfedena |- | Regina || 980 || 2000 || Sangru || Villetta Barrea |- | Aghja Santilli || 1170 || 50 || Sangru || Civitella Alfedena |- | Turnarecca || 1100 || 180 || Sangru || Opi |} </div> [[File:National Park of Abruzzo, Latium and Molise 02196.jpg|thumb|U turrente Scertu ind’è a Camusciara]] Trà i fiumi u Sangru nasce vicinu à a lucalità passu di u Diavule (Gioia di i Marsi) è scorre ind’è u core di u parcu finu à esce da i so confini à Alfedena occupendu a valle principale indù si sviluppa a riserva. Riceve a magiore quantità di acque da i turrenti Scertu è Fundillu, a vera è propria linfa vitale di u fiume. À Barrea una diga ingenera cù le so acque u [[lagu di Barrea]]. [[File:Castel san Vincenzo.jpg|thumb|U lagu di [[Castel San Vincenzu]] è e Mainarde]] U settore laziale di u parcu ricasca ind’è u spartiacque di u [[Liri]] è trà e margine di a riserva ricascanu i fiumi [[Melfa]] à [[Settefrati]] è Mullarinu chì sorge vicinu à [[San Biagio Saracinisco|San Biasgiu Saraciniscu]]. U Giuvencu, chì omonima valle è quasi cumpletamente tramessa ind’è u parcu, hè unu di l’emissarii di u bacinu di u Fucinu. Ind’è u Mulise l’acque cadenu ind’è u spartiacque di u [[Vulturnu]] chì sorge ind’a cumuna di [[Rucchetta à Vulturnu]], ind’è qualessu percorsu si framettenu u Riu Jemmare di Pizzone è u Riu San Petru di [[Scapuli]]. Ind’a zona di u parcu esistenu parechji interessanti laghi naturali cum’è u [[lagu Vivu]], stagiunescu, u [[lagu Pantanellu]], a chì riserva statale impurtante pè l'elevata altezza è pè e presenze ittiche ricade frà e cime di u monte Godi, è u lagu di Scannu, sortu in seguitu à una frana ind’a valle di u Sagittariu, vicinu à [[Villalagu]] è à i pedi di l'abitatu di [[Frattura (Scannu)|Frattura]] ind’è u territoriu cumunale di Scannu. U so immissariu principale hè u turrente Tassu, alimentatu da un sistema di surgente minore intornu à Scannu quasi tutte incanalate pè i bisogni cumunale di risorse idriche di qualità. <br /> Parechji laghi artificiali sò stati custruiti in u secondu dopuguerra ind’a zona di prutezzione esterna: u [[Lagu di Carditu]] à [[Vallerutonda]], u lagu di Grotta Campanaru à [[Picinisco|Piciniscu]] è u [[lagu di a Muntagna Spaccata]] ind’è u territoriu di Alfedena, tutti equipagiati pè a ricezzione di u [[turisimu ecosustenevule]]. === Zunazione, accessi è prugetti di aggrandimentu === [[File:Pnalm RiservaIntegrale.jpg|thumb|Signaletica in a cunfine di a zona A ind’a val Fundillu]] [[File:Lottizzazione Opi 2008.jpg|thumb|Luttisciamentu riservatu pè l'abitazione ind’à piccula zona D di Opi]] Pè una migliore amministrazione u territoriu di u parcu hè statu suddivisu ind’a so gestione in u 1987 in quattru differenti settori di prutezzione. * '''ZONA A - Riserva integrale''': ricadenu ind’è questa dispusizione prutezzionistica e cime più impratichevule appupulate da i camosci, u fondu di a valle di u Scertu è di u turrente Fundillu, ma dinù parechje purzione di faiete ind’è e cumune di [[Villetta Barrea]] è [[Pescasseruli]]. L'accessu hè interdettu o severamente regulamentatu. * '''ZONA B - Riserva generale''': i territorii indù a presenza umana hè sempre stata sturicamente custante sò a u stessu modu prutetti da i regulamenti di a riserva generale, chì regulamentenu l'accessu muturizatu, u prelevamentu di legname è di prudutti di u sottuboscu. L'escursionisimu hè liberu. * '''ZONA C - Prutezzione''': l'area, prevalentemente estesa ind’è u fondu di a valle di u Sangru, hè quellu territoriu intornu à i centri abitati tradiziunalmente destinatu à l’attività agricule è à l'usu privatu di e risorse naturale. * '''ZONA D - Sviluppu''': i centri urbani inglubati ind’è u perimetru di u parcu dopu i vari aggrandimenti gestiscenu ind’è quest'area i piani di urbanistica di u sviluppu ediliziu in cullaburazione cù l'organismu di u parcu chì quì prumove l'attività ricettive è di orientazione di u trafficu turisticu. A lucalità di accessu più comuda hè a cità chjuca di [[Pescasseruli]] ind’a [[Pruvincia di l'Aquila]], inseme à i centri minori di l'altu Sangru, core di l'area prutetta. U parcu sparte u so territoriu in parechji settori turistichi pè e relazioni cù i visitadori è e prumuzione edituriale: u settore [[Valle di Cuminu]] in [[pruvincia di Frusinone]], u settore di [[E Mainarde]] in [[pruvincia di Isernia]] è u settore [[Marsica]] fucense chì cumprende e cumune di u parcu ricadente ind’è u spartiacqua di u lettu di u Fucinu. [[File:Lagobarrea001.jpg|thumb|Viduta di u lagu di Barrea|300px]] Ind’è a maggior parte di e cumune sò appruntati parechji centri di visita tematichi o offizii di zona chì hè pussibile dispone di materiale divulgativu nant’à u parcu è organizà i percorsi turistichi è escursiunistichi: * Centru parcu, ortu butanicu è area faunistica à Pescasseruli. * Museu è area faunistica di u lupu appenninicu, area faunistica di a [[lince]] à [[Civitella Alfedena]]. * Museu è area faunistica di u camosciu d'Abruzzu à Opi. * Centru Parchi Internaziunale è Museu di l'acqua à Villetta Barrea. * ''Settore Marsica fucense'': centru verde à [[Urtona di i Marsi]], museu di u [[capriolu]] à [[Bisegna]], museu di l’orsu à [[San Bastianu di i Marsi]], museu è centru visita di l'orsu à Villavallelonga * ''Settore [[Valle di Cuminu]]'': offiziu di zona à [[Alvito (Italia)|Alvitu]] è [[Vallerutonda]], museu di l’animali nutturni à [[Picinisco|Piciniscu]]. * ''Settore di E Mainarde'': offiziu di zona à [[Pizzone]], museu di a [[zampogna]] à [[Scapuli]]. Ind’è u corsu di l’anni sò stati presentati parechji prugetti di aggrandimentu chì anu interessatu una parte di a cumuna di [[Alfedena]] ind’a zona di Capitelli è di u [[lagu di a Muntagna Spaccata]] à sudeste, ind’è soprannuminatu "cugnu di a morte", locu notu pè u sparghjimentu faunisticu è dinù pè a caccia fora di lege. À punente invece da parte di l'organismu gerente di u parcu hè statu prupostu à l’amministrazione lucale una espansione di a gestione oltre i monti di a [[Serra Longa]] da [[Collelongu]] è Villavallelonga, escluse l’aree di u fondu di a valle di a [[Vallelonga]], finu à e cumune di [[Balsuranu]], [[San Vincensiu Valle Ruvetu]] ind’è (pruvincia di l'Aquila) è [[Pescusolidu]] (Pruvincia di Frusinone). === Accessibilità === U parcu si pò raghjunghje da a [[Marsica]] orientale (uscita di [[Pescina]] di l'Autustrada A25 è da l'altu Sangru attraversu a [[strada statale 83 Marsicana]] chì l’attraversa da nordu à sudeste tucchendu i centri turistichi di Pescasseruli, Opi, Villetta Barrea, Civitella Alfedena, Barrea è Alfedena. Accessi secundarii pruvenenu da u pedaticu autustradale di [[Cucullu]] (A25) attraversu a [[strada statale 479 Sannite]] passendu pè a [[Riserva naturale guidata Travi di u Sagittariu|valle di u Sagittariu]] è Scannu-[[Passu Godi]], è da u territoriu laziale attraversu a fuata di [[Forca di Aceru]] è l'omonima [[Strada statale 509 di Forca di Aceru|strada statale 509]]. == Storia == U parcu naziunale di Abruzzu fù inauguratu da un prugettu privatu in u 1922 è ricunnusciutu in u 1923. A gestione hè di l'urganismu Pnalm (acronimu di l'organismu parcu naziunale di Abruzzu, Laziu è Mulise) chì hà sede legale à Pescasseruli. Ellu interessa 25 cumune ripartite ind’è pruvince di Frusinone, Isernia è L'Aquila. In u 1980 hà avutu iniziu u prucessu di zunizazione di u parcu, cioè a so suddivisione in zone à diversa prutezzione ambientale pè pudè cuncilià l’esigenze apparentemente opposte di a prutezzione di a natura è di u sviluppu urbanisticu di e cumunità lucale. === E origine === U forte isulamentu chì u territoriu di l'altu Sangru ghjacia da seculi avia permessu a cunservazione di una impurtante quantità di spezie animale è vegetale degni di cunservazione, nun tuttu infatti era statu trasformatu in pasculu. À e timide iniziative lucale di istituì una riserva di caccia nant'à u mudellu di quelle di u [[Piemonte]] vense incontru l'impurtante famiglia Sipari di Pescasseruli è di Alvitu imparentata è vicina à e pusizione di u notu filosofu è puliticante [[Benedettu Croce]]. <ref> ''Dui ghjorni à Pescasseruli frescu core di Abruzzu caru à Benedettu Croce'', di Anna Grittani, editore La Repubblica, 8 aostu 2002</ref><ref> ''Benedettu Croce è Pescasseruli'', di Luigi Piccioni</ref> Prodighenu pè a realizazione ind’è u territoriu di e cumune di Opi, Pescasseruli, Villavallelonga, [[Collelongu]], [[Lecce ind’è i Marsi]], Gioia di i Marsi, [[Balsuranu]] è [[Castellafiume]] di a Riserva reale Alta Val di Sangru, officialmente istituita in u 1873 da [[Vittoriu Emanuele II di Savoia]]. Tale forma di prutezzione pruseguì sin’à u 1878, data di a so abulizione. Istituita torna in u 1900 firmete in vigore sin’a tuttu u 1912<ref > ''I nutabili di l'Alta Val di Sangru è u so rollu ind’è u principiu di u Parcu'' (in "Natura Prutetta"), di [[Lurenzu Arnone Sipari]], numeru 13, editore Parcu Naziunale di Abruzzu, Laziu è Mulise, 2012</ref>; cuntempuraneamente [[Erminiu Sipari]] cuminciò à fà cunnosce a prima iniziativa in Italia di istituzione di un parcu naziunale nant’à u mudellu di u [[parcu naziunale di Yellowstone]], ind’è i [[Stati Uniti d'America]]. === E prime iniziative === [[File:PNAbruzzo2.jpg|thumb|upright=1.4|Scapornu di l'area prutetta abruzzese]] Inseme à Erminiu Sipari, i primi à prupone a realizazione di un [[parcu naziunale]] in [[Italia]] fubbenu u butanicu Petru Rumualdu Pirotta, u zoolugu Lisandru Ghigi, u scrittore [[Luigi Parpagliolo]] è l'assuciazione naturalistica federata «''Pro Montibus et Sylvis''». I studiosi è l’ambientalisti di a ''Pro Montibus'' nutavanu a cuncentrazione di spezie appenniniche è a varietà di habitat di interessu naziunale ind’a Marsica: presentonu u primu pianu di salvaguardia ambientale in u 1914, chì era previstu un grande parcu, accalacciatu da l'ecchisi lettu di u [[Fucinu]] è a conca Peligna finu à Castel di Sangru, è da u fiume [[Liri]] è da a [[valle di Cuminu]] à e pendice di a [[Majella]]. I costi eccessivi di a realizazione è di u mantenimentu fecenu fallisce l'iniziativa, chì però seguitò una seconda più cuncreta participazione di assuciazione è intellettuali. U 25 nuvembre di u 1921, un annu prima di l'istituzione di u parcu naziunale di u Gran Paradisu, Erminiu Sipari è a ''Federazione Pro Montibus'' avvionu a gestione prutetta di un picculu pezzu di terra trà e lucalità di a val Fundillu è di a Camusciara di circa 100 ettari, presa in affittu da a cumuna di Opi. === Istituzione legislativa è aggrandimenti === In u 1923 l'amministrazione di u parcu hè officialmente istituita, e cunfine si accalaccianu dinù à altre cumune chì solu in un secondu mumentu cuncedinu u so territoriu à a prutezzione di l'urganismu autonomu custituendu cusì i veri fundamenti di u parcu cuntempuraneu; * ricadenu ind’è prime cunfine parte di u territoriu di Civitella Alfedena è Villetta Barrea (monte Petrosu è Camusciara), Opi (Forca d'Aceru, val Fundillu, valle Fredda), Pescasseruli (a Difesa), Bisegna (Terratta), Villavallelonga è Collelongu (prati d'Angru), Lecce ind’è Marsi è Gioia di i Marsi (Cicerana, passu di u Diavule), Campuli Appenninu è Alvitu (Capu d'Acqua, val Lattara), Settefrati. * in u 1925-1926 avvense l'espansione di l'area prutetta à i [[monti di a Meta]] trà Alfedena (Pruvincia di l'Aquila), Piciniscu, San Biasgiu Saraciniscu, Vallerutonda (pruvincia di Frusinone) è parte di u territoriu di [[Pizzone]] è di a valle di u Sangru (ind’a cuntempuranea pruvincia di Isernia). Ind’è u stessu annu a cummissione amministratrice di u parcu destinò una parte di a val Fundillu à u tagliu buschivu, dispusizione cuntrastata da Romualdu Pirotta, unu di i fundadori di u parcu, chì à seguitu di quessa si dimesse da u corpu direttivu. * in u 1926 fù istituitu u museu è u zoo di u parcu à Pescasseruli è fubbenu avverati i primi rifugi è a rete di viottuli. Frà i primi obbiettivi pulitichi di u parcu si registrò a tendenza à favurì e presenze turistiche è i sughjorni spurtivi ind’è un sistema ecunomicu u più pussibile cumpatibile incù a prutezzione di l'ambiente capace di sustene l'ecunumia muntagnosa pasturale. * in u 1933 u regime [[fascismu|fascista]] supprime l'urganismu di gestione autonomu, prubabilmente pè i so ligami incù l'assuciazionisimu cattolicu (in particulare incù u gruppu [[Scutismu|scuttu]] di i giovani espluratori) è pè rinfurzà a presenza ind’è i parchi taliani di a Milizia buscareccia, chì ottense a gestione dinù di u parcu naziunale di u Gran Paradisu è di i novi parchi di u [[Parcu naziunale di u Circeu|Circeu]] è di u [[Parcu naziunale di u Stelviu|Stelviu]]. [[File:Monte delle Vitelle.jpg|thumb|upright=1.4|left|In u fondu à diritta l’installazione di schì di monte di e Vitelle, vicin’à Pescasseruli]] === U dopuguerra è l'amministrazione Saltarelli === In u 1951 u guvernu demucristianu di l'epuca ricumpose l'urganismu di gestione autonuma. A nova direzzione ricuperò l’obbiettivi di l'urganismu uriginariu, è in più di e numerose assunzione di persunale di surveglianza, à a prumuzione di ricerche scientifiche è à l'estensione di l’interdizzione di [[caccia]], favurì a custruzzione di e prime infrastrutture pè a ricezzione di u [[turisimu]]. In particulare à a fine di l’anni cinquanta nant’à a pulitica edilizia cumincionu aspre critiche in seguitu à e spiculazione alberghiere è à l’interventi pè a realizazione di piste di schì è installazione di sallita in parechje cumune di u parcu. L'amministrazione di Francescu Saltarelli, iniziata in u 1952, tentò di oppone si à l'ondata di abusivisimu ediliziu ma fù liquidata; seguitonu cusì l’anni di l'espansione urbanistica di Pescasseruli è di l'aggressione incunsiderata di u cimentu, sient'è un prugettu spiculativu chì vulia a realizazione di una grande zona turistica da [[Roccarasu]] à e cumune di a [[Valle di Cuminu]]. In u 1967 u parcu ottense a prestigiosa certificazione di u diplomu europeu di l'aree prutette pè a cunservazione di a natura; un longu periudu di cummissariamentu è di battaglie ambientale difficile terminò in u 1969 quandu [[Francu Tassi]] fù numinatu novu direttore di u parcu. === L'amministrazione Tassi === [[File:Scorcio Civitella Alfedena.JPG|thumb|upright=1.4|U centru storicu di [[Civitella Alfedena]]]] In u 1969 Francu Tassi fù numinatu direttore di u parcu naziunale d'Abruzzu. L'amministrazione iniziò u so mandatu mustrendu si da u principiu decisamente cuntraria à l'undata di luttisciamentu chì si riprisentava ind’è e cumune più impurtante. In u 1970 fù istituita a "zona di prutezzione esterna", chì ricalca in à maiò parte e cunfine di u primu grande parcu prupostu da Sipari è da a ''Pro Montibus et Sylvis''. In u 1976 u terzu grande ingrandimentu di u parcu à u massicciu di u monte Marsicanu scunghjurò a realizazione di un grande sistemu di piste da schì trà Pescasseruli è Bisegna nant’u mudellu di a vicina [[Roccarasu]]. Sò l’anni di u grande successu di u parcu, a ricunsiderazione di i prugetti antecedenti di sviluppu si cuncretò in l'accuglienza selettiva di u turisimu [[ecolugia|ecolugistu]] è [[ambientalisimu|ambientalistu]], in cuntrastu incù l’afflussi di massa. Pè a prima volta in [[Italia]] fù lanciatu quellu novu mudellu ecunomicu ambientale chì trova u so riferimentu ind’è u sviluppu ecunomicu di Civitella Alfedena. U 10 di ghjennaghju 1990 incù u decretu di u presidente di a Republica [[Francescu Cossiga]] e cumune di Pizzone, [[Castel San Vincenzu]], [[Rucchetta à Vulturnu]], [[Filignanu]] è [[Scapuli]] cuncedenu parte di u propriu territoriu cumunale à i regulamenti di a riserva pè un tutale di 4000 ettari: nasce u «''settore Mainarde''», incù u quartu grande aggrandimentu. L'entusiasmu pè una vicata di grandi successi auminta a nuturietà naziunale è internaziunale di a riserva, fin’à diventà un riferimentu pè l'ambientalismu talianu è u fucarile intornu à chì sorgenu i novi grandi prugetti prutezziunistichi chì ùn interessanu micca solu l'[[Abruzzu]] è e regione cunfinente, ma mediante u [[WWF]] tuttu u territoriu naziunale. Trà u 1990 è u 1999 u parcu cuaiuta à l'istituzione di u [[parcu naziunale di u Gran Sassu è Monti di a Laga]] è di u [[parcu naziunale di a Majella]], è dinù à a realizazione di una reta di riserve regiunale di minò estensione chì facenu di l'Abruzzu una di e regione europee incù a più alta percentuale di territoriu prutettu.<ref>''Abruzzo: regione verde d'Europa'', editore ESA Italia, 21 ghjugnu 2010</ref> Intornu à l'amministrazione è à u persunale di u parcu si riuniscenu una serie di assuciazione ambientaliste tantu chì in Abruzzu venenu avviate e prime impurtante ricerche scientifiche capace di mette in evidenza l'impurtanza di u sistemu eculogicu regiunale è di a prutezzione di flora è fauna. Riculla à u 1999 l'ultimu grande aggrandimentu di u parcu, 4200 ettari ind’è e cumune di Urtona di i Marsi è Bisegna ind’è a valle di u Giuvencu. [[File:Pescasseroli2008Selvicoltura.jpg|thumb|upright=1.4|left|[[Silvicultura]] incù strumenti tradiziunali vicinu à Pescasseruli]] === A crisa finanziaria è a fine di l'amministrazione Tassi === I grandi esiti ottenuti però ùn tenenu micca contu di l'amministrazione ecunomica. A crescita espunenziale di u sistemu urganizativu è l’implicazione di elementi estranei à a tradizione ambientalista è à a gestione finanziaria, cumu e custrizzione burocratiche naziunale è regiunale o u criscente interessu di i puliticanti lucali à participà à e decisione amministrative di l'organismu parcu, cundiziuneghjanu validamente l'atti di u persunale di a riserva. Ssa tendenza prusegue finu à u 2002, quandu una vicata di vicende pulitiche è ghjudiziale anu messu fine à l'amministrazione Tassi. L'ex direttore, successivamente dimustratu si innucente, hè statu in principiu dinunziatu è quindi dimessu da a so carica da u cumitatu direttivu di u parcu perchè implicatu in un cuntenziosu legale cù u cumitatu stessu chì l’accusava di ordinà intercettazione abusive durante e riunione. U grande debbitu accullatu durante a so amministrazione è un presuntu falzu in bilanciu purtonu à a so definitiva liquidazione da a parte di u presidente di l'organismu gerente [[Fulcu Pratesi]] (in quelli anni presidente di u [[WWF|WWF Italia]]), propriu quandu l'orientazione di e pulitiche ambientali naziunali è regiunali stava cambiendu. U prugettu iniziale chì previdia a cuurdinazione di e riserve prutette ancora da fà è chì giravanu intornu à a prumuzione di u parcu naziunale fù messu da parte. Ùn si tense contu di l'impiegu di risorse ecunomiche è umane di u parcu d'Abruzzu chì purtò à a cuncretizazione di u prugettu è, piuttostu chì intervene in cullaburazione cù a riserva oramai indebitata, fù finanziata una sequenza di parchi identichi autonomi, pè anni amministrativamente frammentati è ecunumicamente dispersivi. À questu si aghjunse a sfiducia di e pupulazione interessate è di l’ambientalisti di fronte à e pulemiche chì sorsenu in quelli anni. [[File:Camosciara.jpg|upright=1.2|left|thumb|A Camusciara]] === U cummissariamentu === Un periudu di incertezza hè seguitatu à a caduta di Tassi, fin’à a muzione di sfiducia di a Cumunità di u Parcu (organu consultativu istituitu u 6 di dicembre 1991 cù a lege n. 394, titulu II, art. 10) versu Fulcu Pratesi rivucatu in u 2005 da a carica di presidente di l'organismu gerente da u Ministeru di l'ambiente. Da u 2002 à u 2008 Aldu Di Benedetto, ex vicepresidente di l'assuciazione ambientalista Pro Natura, erede di l'assuciazione federata ''Pro Montibus et Sylvis'' hè statu u direttore rimpiazzante è da u 8 di aostu 2007, data chè u ministru di l'Ambiente hà firmatu u decretu di ricustituzione di u cunsigliu direttivu, Ghjaseppu Rossi hè statu numinatu novu presidente di u parcu, punendu termine à un longu cummissariamentu. === Nove gestione === Da u 22 di ghjennaghju 2008 à u ferraghju 2011 u direttore generale di l'organismu gerente hè statu Vittoriu Ducoli, ex direttore di u parcu regiunale di l'Adamellu, sustituitu prima cumu rimpiazzante, po da u 8 di nuvembre successivu da u [[Pescara|pescarese]] Dariu Febbo, ex direttore di u [[parcu naziunale di u Gran Sassu è Monti di a Laga]]. U 18 di marzu 2014 hè statu numinatu direttore di l'organismu parcu u duttore Antone Carrara. E ultime gestione risultanu sempre più orientate versu u risanamentu finanziariu è u ricuperu di u raportu incù e cumunità lucale è incù l’istituzioni pulitiche. == Flora == [[File:Lilium martagon Germany 01.jpg|thumb|U gigliu martagone|210px]] A so pusizione grossu modu centrale ind’è a [[Italia|penisula taliana]] è i diversi aggrandimenti effettuati in corsu di l’anni in territorii paisagisticamente varii anu fattu di u parcu una preziosa minera di spezie fluristiche rare è [[endemismu|endemiche]], locu di prutezzione di l’ambienti più tipichi è megliu cunservati di tuttu l'[[Appennini|appenninu]]. === Spettru biologicu === U spettru biologicu di a flora di u parcu naziunale d'Abruzzu, Laziu è Mulise presenta nutevule affinità cù i studii analoghi risultanti da e flore di i [[monti Simbruini]], di i [[monti Alburni]] è di i [[monti Picentini]]. E flore di dette lucalità sò moltu simile pè a presenza cunsiderevule di [[emicriptofite]] è di [[terofite]], cuntrariamente à ciò chì risulta da e ricerche fatte ind’è l'[[Abruzzu]] muntagnosu, duve e prime sò più cunsistente pè u numeru di spezie, mentre ch'elle si riducenu cunsiderabilmente e seconde. {| class="wikitable sortable" ! Classificazione!! Numeru spezie!! Percentuale |- | Emicriptofite || 785 || 45,48% |- | Terofite || 407 || 23,58% |- | Geofite || 246 || 14,25% |- | Camefite || 117 || 6,78% |- | Fanerofite || 156 || 9,04% |- | Idrofite || 15 || 0,87% |} === Spettru corulogicu === A vasta area occupata da u parcu naziunale cumprende ambienti naturali diversi, caratterizati da una varietà di spezie chì oscilla da elementi mediterranii à piante tipiche di u pianu alpinu. E piante Eurasiatiche sò u gruppu di spezie u più cunsistente, incù un'impurtante cumpenetrazione di entità puntiche è illiriche (europee di levante). [[File:Klump.ziedas1.jpg|thumb|''[[Cypripedium calceolus]]''|210px]] {| class="wikitable sortable" ! Classificazione!! Numeru spezie!! Percentuale |- | Endemiche || 111 || 6,44% |- | Stenu-Mediterranee || 161 || 9,34% |- | Euri-Mediterranee || 246 || 14,27% |- | Medit.-Munt. || 83 || 4,81% |- | Orofite || 148 || 8,58% |- | SE-Europee || 57 || 3,31% |- | Pontiche || 60 || 4,48% |- | Eurasiatiche || 430 || 24,94% |- | Atlantiche || 53 || 3,07% |- | Bureale || 197 || 11,43% |- | Mediterraneu-Turaniche || 45 || 2,61% |- | Varie <ref>Cosmopolite, Subtrupicale, Neotrupicale, Esotiche è spuntaneizate.</ref> || 133 || 7,71% |} === Vegetazione sinantropica è riparia === A luntananza di u [[mare]] face in modu chè l’assuciazione vegetale sianu prevalentemente quelle tipiche di l'area cuntinentale, ancu s'elle esistenu ind’è a zona di prutezzione esterna [[Leccia|leccete]] relitte nant’à e culline chì degradanu versu l'altupianu di l'exi lagu di u [[Fucinu]], in particulare à Casali d'Aschi, paisellu di Gioia di i Marsi. Altri [[machja mediterranea|elementi mediterranei]] strazunali sfiuranu u territoriu di u parcu pè brevi tratti ind’è a [[valle di Cuminu]] è à [[Rucchetta à Volturnu]]. Da i 600 à i 800-1000 s.a/u.m. u pianu occupatu da l'antiche culture, riutilizate à [[maghjera]] o à pasculu, era quellu di u boscu di [[querciu]], diffusu ind’è i fondi di e valle di u parcu ricadente ind’è i spartiacqua di u Giuvencu è di u [[Liri]] è ind’a pianura apprima cultivata, à substratu arzillosu, po occupata da u lagu artificiale di [[lagu di Barrea|Barrea]]. I boschi di [[Quercus|querci]] so ancu abbundanti ind’è u versante di e Mainarde cù l’interessante [[Quercus cerris|cerrete]] intornu à u bacinu artificiale di u [[lagu di Carditu]] induve si segnala a presenza assai meridiunale è rarissima pè u Laziu di a ''[[Lomelosia crenata]]'', rara in Abruzzu è Mulise. [[Ornu|Orni]], [[Acer (butanica)|aceri]], [[Melu|meli salvatichi]] è [[chjarasgiu]] abbundanu ind’a zona di transizione cù u pianu muntagnolu, validamente degradata per causa di l'espusizione intensa à u pasculu. E zone umide induve a vegetazione hè più abbundante è caratteristica sò e rive di u fiume [[Sangru]] in a parte inferiore di [[Pescasseruli]]. U corsu d'acqua attraversa a piana di [[Opi (Italia)|Opi]] induve a maiò parte di e piante spuntanee so relegate ind’è u lettu inundevule à ''[[Salix appennina]]'' Skvortsov, ''[[Salix purpurea]]'' L. è [[albaru]]. Più in ghjò induve u Sangru accoglie l’acque di u turrente Scertu è di u Riu Fundillu a vegetazione hà ricunquistatu antiche culture. E spezie arbustive prevalente sò u [[Nuciolu (Corilacee)|nuciolu]] è a frequente, ma lucalizata, ''[[Tilia platyphyllos]]'' Scop. Frequente ind’è u substratu acidu di u sottuboscu ''[[Dactylorhiza maculata fuchsii]]'' (Druce) Soò. E rive artificiale di u lagu di Barrea, sughjette à i frequenti mutamenti di u livellu di l’acque, ùn permettenu micca una diversificazione fluristica degna di nota. Impurtanti sò i pantani di e surgente in altezza, chì ospitanu a rara ''[[Dactylorhiza incarnata]]'' (L.) Soò è u trifogliu d’acqua (''[[Menyanthes trifoliata]]'' L.). [[File:Aster-alpinus.JPG|thumb|''[[Aster alpinus]]''|left|210px]] === Pianu muntagnolu è submuntagnolu === Da i 800-1000 à i 1800 s.a/u.m. l'area muntagnola hè ind’a maiò parte di u territoriu oramai cumpletamente ricuperta da una densa superficia buschiva prevalentemente caratterizata da u [[faiu]], sughjettu à usi civichi; sultantu e seculare faiete trà Pescasseruli è Villavallelonga scampanu à u periodicu tagliu di u boscu è ponu cusì ospità una varietà vegetale è animale altrimenti assente ind’è u cusì numinatu boscu cuetaneu. À e stesse altezze però ci sò i boschi di a Camusciara è di Cacciagrande in val Fundillu, ind’è e cumune di Villetta Barrea è Opi, chì anu e varietà fluristiche e più impurtante è studiate di u parcu. Accantu à i faii, ''[[Acer pseudoplatanus]]'', [[Acer cappadocicum lobelii|aceri di Lobelius]], ''[[Sorbus aria]]'', è ''[[Laburnum anagyroides]]'', spezie assai diffuse in tutta l'area prutetta, vive u più celebre [[endemismu]] di a zona, u [[Pinus nigra nigra var. italica|pinu neru]] di Villetta Barrea. A lucalità hè un relittu di l'epuca ghjacciale; a spezie hè dinù diffusa spuradicamente intornu à u monte Grecu, à u monte Godi è nant’à e Mainarde, comu testimunieghjanu l’antiche pinete oghje suppiantate da ampii pasculi è prati. Stu lembu di territoriu hè preziusissimu ancu pè altre presenze tipicamente alpine cum'è a Scarpetta di Venere (''[[Cypripedium calceolus]]'' L.) è a ''[[Corallorhyza trifida]]'' Cathel., è dinù pè e numerose spezie di e parete calcarie aride o gucciulente cum'è e [[Pianta carnivura|carnivure]] ''[[Pinguicula vulgaris|Pinguicola]]'' è ''[[Drosera]]'' o l'endemica ''[[Aquilegia magellensis]]'' Huter, Porta & Rigo. ''[[Polygala chamaebuxus]]'' L. à [[San Biagio Saracinisco|San Biasgiu Saraciniscu]] raghjunghje u limitu meridiunale di a so area di distribuzione taliana. Pocu diffusa hè a presenza di u [[Tassu (Botanica)|tassu]] chì si cuncentra ind’è e zone più alte è salvatiche di a faieta nant’à i [[monti di a Meta]] è nant’à i monti trà Pescasseruli è Villavallelonga. Altru impurtante relittu sò i pupulamenti di [[vitullu]], presente sulamente in dui lochi in altezza nant’à i monti di a Meta. Ind’è u parcu hè stata studiata è scuperta l’Erba spada marsicana (''[[Iris marsica]]'' Ricci & Colasante), u più bellu è vistosu endemismu di l'[[appenninu centrale]]. [[File:N040728029.jpeg|thumb|Fiori di ''[[Gentiana nivalis]]''|200px]] === Vegetazione in altezza è pasculi === Oltre à i 1800 s.a/u.m. u pianu alpinu è subalpinu hè altrettantu interessante. Ospita u [[pinu mugu]], raru altrò ind’è l'Italia centrumeridiunale. À causa di l'isulamentu geograficu numerose spezie alpine relitte in [[Abruzzu]] si sò evuluate in una vicata di interessantissimi endemismi, mentre altre sò à i limiti di a so area di distribuzione intera o relativa (taliana). * ''[[Androsace maxima]]'' L.: primulacea annuale tipica di e valle alpine orientale; ind’è a penisula hè signalata sulamente ind’è u Parcu Naziunale d'Abruzzu è ind’è u [[parcu regiunale naturale di u Sirente-Velinu]]. * ''[[Gentiana nivalis]]'' L.: piccula genziana a curolla azura, rara in tuttu u territoriu naziunale, ind’è u Parcu d'Abruzzu stà à u limitu meridiunale di u so areale talianu. * ''[[Campanula tanfanii]]'' Poldech: presente ind’a Zona di Prutezzione Esterna, relittu ghjacciale differenziatu si à seguitu di l'isulamentu geograficu post-ghjacciale, diffusu da a Gola di u Furlu ind’è [[Marche]] fin’à u parcu d'Abruzzu, hè a spezie più prossima di l'endemismu alpinu ''[[Campanula carnica]]'' Schiede ex M. & K. * ''[[Campanula appennina]]'' Poldech: altru endemismu peninsulare à u limitu meridiunale di u so areale. * ''[[Viola hymettia]]'' Boiss & Heldr. è ''[[Viola eugeniae]]'' Parl. A prima à u limite settentriunale di u so areale talianu, hè una forma di a più frequente ''[[Viola arvensis]]'' Murray. A seconda hè frequentissima ind’è l'appenninu centrale induv'ella sustituisce l'analoga ''[[Viola calcarata]]'' L., spezie alpina geneticamente vicina. * ''[[Festuca bosniaca]]'' Kumm. & Sendtn. Anfiadriatica nant’à i pendichi cutalosi di a riserva, à u limitu settentriunale di u so areale talianu. Pocu vistosa, hè impurtante perchè assuciata à a distribuzione di ''[[Pinus heldreichii|Pinus leucodermis]]'' Antoine, relittu sulamente in [[Calabria]]. * ''[[Leontopodium alpinum]]'' Cass sottusp. ''nivale'' (Ten.) Tutin è ''[[Aster alpinus]]'' L. Vistosi elementi fluristichi di l’altezze maiò, raghjunghjenu ind’è u parcu a punta meridiunale di a so distribuzione taliana. * ''[[Nigritella rubra widderi]]'' (Teppner & Klein) H.Baumann & R.Lorenz hè un'altra di l’orchidee salvatiche lucalizata è endemica di l'appenninu centrale, signalata ind’è u pianu culminale di a cumuna di Opi. Assai rari è aspessu fruttu di rimbuscamentu sò i boschi di u versante pelignu di u parcu, quellu ricadente ind’a cumuna di Scannu in chè da l'area abitata à e cime muntagnose cuntinueghja ininterruttamente a superficia destinata à u pasculu è à l'allevu di u bestiame. Malgradu e cundizione ambientale sfavurevule, ancu sta zona cunserva preziose nichjule di biodiversità: hè ind’è ste valle infatti ch'è noi truvemu l'unica stazione di u parcu di ''[[Paeonia officinalis]]'' L. è un'ampia cuncentrazione di [[Pianta arumatica|piante arumatiche]] è [[Pianta officinale|officinale]]: ''[[Hyssopus officinalis]]'' L., ''[[Gentiana lutea]]'' L., ''[[Tanacetum parthenium]]'' L., ''[[Chenopodium bonus-henricus]]'' L. == Fauna == [[File:Orso bruno marsicano.jpg|thumb|upright=1.4|Primu pianu di l'[[orsu brunu marsicanu]]]] [[File:Lupo appenninico 3.jpg|thumb|U [[lupu appenninicu]]]] [[File:Camoscio maschio in amore - Monte Amaro - Foto Angelina Iannarelli.jpg|thumb|U [[camosciu d'Abruzzu]]]] === Grandi mammiferi === I grandi [[Mammiferu|mammiferi]] sò stati u mutivu principale di l'istituzione di a riserva. Tempi fà tutti l’animali prutetti ind’è u territoriu di u parcu eranu assai diffusi longu l'appenninu centrumeridiunale sanu, custituiscendu pupulazione geneticamente autonome rispettu à e spezie [[Europa|europee]], furmendu spessu alcuni autentichi endemismi, assai impurtanti da un puntu di vista di a [[zoolugia]] tuttavia ancu pocu studiati ind’è a so identità genetica. * [[Orsu brunu marsicanu]] (''Ursus arctos'' L. sottusp. ''marsicanus'' Altobello), 45-69 individui, Zona di Prutezzione Esterna cumpresa. Hè u simbulu di u parcu è chì da sempre si hè spartu in tutte e muntagne di l'Abruzzu meridiunale, di u Laziu è di u Mulise, facendu registrà osservazione dinù à e altezze più basse. Da i circa 80 animali registrati in l’anni uttanta, a presenza di u [[Orsi|plantigradu]] hè calata ind’è u parcu à circa 50, aumintendu cusì l'elevatu periculu di estinzione, comu successe in l’anni Cinquanta (30 esemplarii). A so presenza hè attestata, incù frequenza maiò, ind’è valle buschive di i [[monti di a Meta]] è ind’a riserva naturale orientata ''Feudo Intramonti'', ind’a cumuna di Villetta Barrea. Incù a piantazione di arburi da fruttu selvatichi è a regulamentazione di l’accessi turistichi, ellu si hè custruitu un ambiente più adattu à e so necessità. Prublematica è dinù a caccia fora di lege chì ogni annu elimina, per mezu di innesculi avvelenati o perfinu colpi di fucile, alcuni orsi. * [[Lupu appenninicu]] (''Canis lupus'' L. sottusp. ''italicus''), 40-50 esemplarii circa. Hè u piglianciu più impurtante di u parcu è di tuttu l'appenninu. In u 1970 cuntava sulamente una decina di esemplarii, ma grazie à l'estensione di u territoriu di a riserva integrale, l'aumentu di e pupulazione di [[camosciu d'Abruzzu]] è l'intruduzzione di [[Cervus elaphus|cervi]] è [[Capriolu|caprioli]], a spezie hà registratu una custante crescita, finu à l’accertata diffusione ind’a vicina area di l'appenninu laziale è tuscanu. Altri individui, dopu avè ricullatu u settore appenninicu, stanu culunizandu l’[[Alpi]] è a [[Francia]] meridiunale finu à a [[Spagna]] orientale, oltrepassendu i cunfini storichi di l'areale di a sottuspezie. * [[Lynx lynx|Lince]] (''Lynx lynx'' L.), malgradu a direzione di u Parcu cuntinueghji à affirmà chì l'animale sia presente "ind’è zone più salvatiche è inaccessibile" di a riserva, l’esperti chì ci travaglianu, cumu u prufessore [[Luigi Boitani]], affirmanu chì ùn ci sia nessuna prova di questu è chè l'animale sia culà estintu; à l’eccezzione di l’individui tenuti in cattività ind’è un'area faunistica adatta di Civitella Alfedena. Alcune testimunianze parlanu di l'osservazione di un animale lucalmente notu cum’è u ''lupo cervino'' o ''lupo cerviero'' (in [[Dialetti d'Abruzzu|dialettu abruzzese]] ''jattepàrde'') trà Pescasseruli, Opi è Villavallelonga trà u 1940 è u 1970. * [[Rupicapra pyrenaica ornata|Camosciu d'Abruzzu]] (''Rupicapra pyrenaica ornata'', in precedenza ''Rupicapra rupicapra ornata''), 600-700 esemplari circa. Altru impurtante elementu, chì inseme à l'[[Ursus arctos marsicanus|orsu marsicanu]] hè [[endemismu|endemicu]] di u parcu, si hè preservatu da l'estinzione ind’è i pendichi di a Camusciara (nome chì ne testimuneghja a presenza relitta). Geneticamente vicinu à u [[Rupicapra pyrenaica|camosciu di i Pirenei]], presenta vistose differenze incù u [[Rupicapra rupicapra|camosciu alpinu]] pè u cullare di pelu più scuru è chì hè invece caratterizatu da una fine lanughjina palida, bianca in invernu. L'animale hà ricuperatu territoriu è hè diffusu nant’à l’altezze di u monte Amaru di Opi è di u [[monte Meta]] di [[Piciniscu]], è dinù occasiunalmente nant’à tutte e pendite più ripide di a riserva chì ùn sò più sughjette à intensa pascura. Da u parcu d'Abruzzu sò partiti l’esemplari rintrudotti nant’à i pendichi di a [[Majella]] è ind’è u [[parcu naziunale di u Gran Sassu è Monti di a Laga]]. * [[Cervus elaphus|Cervu]] (''Cervus elaphus'' L. sottusp. ''hippelaphus''), 700-800 esemplari circa. U cervu si era estintu ind’è u parcu digià à u mumentu di a so prima istituzione, in u 1921; a so assenza avia pisatu cunsiderabilmente nant’à catena alimentare, criendu serie difficoltà à i principali piglianchi. In u 1971 fubbenu rintrudotti, da l’[[Alpi Orientale]], i primi esemplari chì si installonu ind’è i boschi nant’à i pendichi di u monte Marsicanu. U numeru di l’esemplari hè in forte espansione. * [[Capreolus capreolus|Capriolu]] (''Capreolus capreolus'' L.), 300-400 esemplari circa. Dinù u capriolu hè statu rintrodottu incù i stessi scopi di u cervu. Da i circa 60 esemplari a pupulazione hè cunsiderabilmente aumintata, talmente chì hè diventata a spezie più facile da sculunnà.<ref> http://www.parcoabruzzo.it/fauna.html, Fauna, Parcu Naziunale d'Abruzzu, Laziu è Mulise.</ref> === Mammiferi chjuchi === Fugace hè l'incontru incù u [[Felis silvestris|ghjattu salvaticu]], a [[Martes martes|martura]], a [[Martes foina|faina]], u [[Meles meles|tassu]] è a [[Mustela putorius|puzzula]], spezie diffuse nant’à tuttu u territoriu naziunale. Incerta a presenza di a [[Lutrinae|lontra]], ind’è l’acque chjampide è nun inquinate di u [[Sangru]]. Assai più cumuni sò a [[Vulpes vulpes|volpe]], a [[Lepus europaeus|levra]], a [[talpa]], u [[Erinaceus europaeus|ricciu]] è a [[Mustela nivalis|bellula]]; abbastanza frequenti a [[Glis glis|topacudana]] è u [[Sciurus meridionalis|scuiattulu meridiunale]]. Ancu quì i [[Sus scrofa|cignali]] sò un prublema sentitu, è nun sultantu da a pupulazione pè i danni à e persone è à e culture, ma dinù pè a degradazione chì arricanu à l’erbetta di i spiazzanili minacciendu aspessu e presenze fluristiche rare. Tredeci sò e spezie differente di [[Chiroptera|topi pinnuti]]. [[File:Aquila chrysaetos USFWS.jpg|left|thumb|[[Aquila chrysaetos|Acula reale]]]] === Acelli === Trà l’acelli (circa 230 spezie differente) omu ricorda l'impurtante presenza di u [[Dendrocopos leucotos|pichju di Lilford]] ind’è boschi di monte Tranquillu à Pescasseruli è nant’à i [[monti di a Meta]]; omu ha previstu a rintruduzzione di u [[Dryocopus martius|pichju neru]]. Signalata a presenza senza nidificazione di a [[Ciconia ciconia|cicogna bianca]], è rare osservazione di l'[[Gypaetus barbatus|altore barbutu]]. Occasiunale a presenza di ''[[Gyps fulvus]]''. I [[Rapace|rapaci]] sò ben diffusi cum’è in tuttu u territoriu appenninicu, in particulare u [[Falco peregrinus|falcu columbaghju]], l'[[Accipiter gentilis|altore]], u [[Buteo buteo|buzaiu]], u [[Bubo bubo|ciocciu reale]] è l'[[Strix aluco|alocu]]. Vicinu à i corsi d'acqua incuntaminati ùn mancanu u [[Cinclus cinclus|merlu fiumarecciu]], oltre à a più cumuna ''[[Motacilla cinerea]]''. L'[[Aquila chrysaetos|acula reale]] hà truvatu ind’è l'area prutetta molti lochi ideali pè a nidificazione, è incù e rimanente aree prutette cunfinante, pò sfruttà u Parcu Naziunale d'Abruzzu cum’è un curridore naturalista pè a ricunquista di e zone prossime duve si era estinta. [[File:Aspisviper 01.jpg|thumb|[[Vipera aspis|Vipera cumuna]]]] === Rettili è anfibi === Trà i rettili ma sulamente nant’à i lochi più aspri è in altezza truvemu a rarissima [[Vipera ursinii|vipera di l'Orsini]] oltre à a [[Vipera aspis|vipera cumuna]], abbastanza frequente a [[Hierophis viridiflavus|sarpe cumuna]], cum’è l'[[Anguis fragilis|orbettinu]] è a ''[[Natrix natrix]]'' sottusp. ''lanzai''. [[File:Brillensalamander.JPG|thumb|[[Salamandrina terdigitata|Catellu ochjalutu]]]] A presenza di alcune valle ricche di acque di surgente, impaludamenti è turbiere hà favuritu a cunservazione di anfibi chjuchi rari è appartati cum’è u [[Salamandrina terdigitata|catellu ochjalutu]], u [[Lissotriton italicus|catellu talianu]] è u [[Salamandra salamandra|catellu pizzatu]]. === Ittiofauna === Ind’è corsi d'acqua più freti truvemu e spezie di [[Salmo trutta|truta]] autoctone ''[[Salmo cettii]]'' è ''[[Salmo trutta]]''. Intrudotta ind’è i bacini artificiali a truta iridea (''[[Oncorhynchus mykiss]]''). Signalata a presenza di u gambaru di fiume ''[[Austropotamobius pallipes]]italicus'' è u gambaru lacustru ''[[Gammarus lacustris]]''. === Invertebrati === Si enumeranu finu à 2000 differenti [[Coleoptera|culeotteri]] frà e circa 3800 spezie differente di insetti, molti di questi rari è lucalizati, frà chè ''[[Parnassus apollo]]'', ''[[Carabus cavernosus]] violatus'', ''[[Triaxomera marsica]]'' è u Capricornu di u Faiu (''[[Rosalia alpina]]''). Assai praticata l'[[apicultura]]. == Geografia antropica è archeolugia == [[File:Maremma sheepdog.jpg|thumb|[[Cane da pastore maremmanu abruzzese]], l'animale tipicu di a guardia à e gregie di a [[muntera]]|left|170px]] E pupulazione di l'altu Sangru anu dapoi sempre duvutu adattà i so usi à un paisagiu ingratu: pè seculi isulatu è incù infrastrutture è vie di cumunicazione insufficiente. Alcuni paesi di u parcu sperimentonu a prima forma autentica di urbanizazzione sulamente à seguitu di u terramotu di Avezzanu di u 1915; cunsiderati i danni subiti da i centri urbani storichi, fubbenu ricustruite abitazioni pruvisorie nant’à chè po si svilupponu l’edifizii muderni è novi servizii. Prima di u 1915 l'ecunumia strettamente pasturale di a zona nun mudellò micca sultantu e muntagne è u paisagiu rurale, ma dinù l'assestamentu è e forme di i centri urbani: questi ùn si svilupponu attornu à i castelli medievali, nant’à sproni sciappaleschi difensivi o nant’à ruderi di epuca rumana cum’è ind’è circundarii vicini; a marginalità di u postu favurì a luntananza di invasori è cunquistadori. Cusì i paesi crescinu senza forma; si svilupponu attornu à i palazzi signurili [[rococò]] di i grandi pruprietarii terrieri è di bestiame, culmini puliticu-ecunomichi di e lucale cumunità pasturale, sorte nant’à u mudellu ecunomicu di a "[[masseria]] muntagnola", un regulamentu suciale chì successi u sistemu di i [[Municipiu (storia rumana)|municipia]] è di i santuarii etnichi ligati à a muntera. U massaru prestu riiscì à diventà u principale pruprietariu di l’armenti curati, finu a pudè esse u solu detentore di u capitale sufficente pè prusegue l'attività di l'allevu è di u cummerciu di bestiame, incù mudalità è in circustanze chì relativamente anu ricalcatu u sviluppu di u [[capitalisimu]] mudernu ind’è l'Europa settentriunale. [[File:Kosodrzewina (Sosna górska) Pinus mugo mugo.jpg|thumb|U [[Pinus mugo|pinu mugu]]|210px]] === E prime installazione è l'età rumana === Ricerche archeologiche anu scupertu e prime tracce di installazione stabile umane chì ricullanu à l'[[Età di u ferru]] (X seculu a.C. - VII seculu a.C.) testimuniate da e ruine di rudimentale furtificazione in [[Muri poligunali|opera poligunale]], sottu à u cuntempuraneu centru storicu di Opi è attornu à u lagu di Barrea (Valle Japagana). Praticata cuntinuatamente a pasturizia a sucietà si organizò in gruppi parentali: e differente necropole di a val Fundillu, di Barrea è Alfedena testimunieghjanu infatti e prime tracce di organizazione suciale di u territoriu. <ref>''Alfedena. Scavi di u 1974 ind'è a necropola'', in "NSc", 1975, pp. 408-481.</ref> Cun a differenziazione di e varie tribù [[Populi italichi|safine]], in u [[V seculu a.C.]], chì si istallonu ind’è l'Italia centrale, e muntagne di u parcu si truvetenu à determinà u limitu trà i territorii di i [[Marsi]], di i [[Volsci]] è di i [[Sanniti]]. I cunfini parerebbenu esse apprussimativamente quelli definiti da l'amministrazione rumana, chì spartì u territoriu trà i municipii di: * ''[[Aufidena]]'' (trà e cuntempuranee Alfedena è Castel di Sangru), chì amministrava l'altu Sangru finu à Opi. * [[Atina]], da chè dipendianu e cuntempuranee Pescasseruli è Opi, ex pussessione di [[Valle di Cuminu|Cominium]]. * ''[[Lucus Angitiae|Angizia]]'', antica area sacra marsa, successivamente municipiu rumanu chì cuntrullò l'area [[Fucinu|fucense]] finu à l'alta valle di u Giuvencu. * è u ''pagus Bletifulus'', vicinu à Scannu, anticamente ind’è u municipiu di [[Corfinium]], in territoriu [[Valle Peligna|pelignu]].<ref>De Agostini, 1994, vol. II, pp. 328-329.</ref> Ruine di a presenza [[italichi|Italica]] è romana sò sparse longu a valle di u Sangru; santuarii, ville, petre tumbale. === Cristianisimu è Medievu === [[File:Pescasseroli2.jpg|thumb|left|upright=0.7|[[Chjesa di i Santi Petru è Paulu]] à Pescasseruli]] Cun a caduta di l'Imperu rumanu d'Occidente è u principiu di u medievu andetenu perdute e poche strutture suciale è amministrative presente in altu Sangru. L'arrivu di i [[lungubardi]] signò u primu passu versu a ricustruzzione pulitica chì seguitò a fine di i municipii rumani è u territoriu di u parcu naziunale d'Abruzzu vense à truvà si à u cunfinu di u [[ducatu di Spoletu]] è di u [[ducatu di Beneventu]]. Pè ritruvà però un'organizazione territuriale ben strutturata omu duvete aspettà a nascita di e grande abbazie di [[Abbazia di Montecassinu|Montecassinu]] è [[Abbazia di San Vincensiu à u Vulturnu|San Vincensiu à u Vulturnu]], chì pè seculi si litichetenu e pruprietà nant’à eremi, chjese è pasculi ind’è l'[[Appennini|appenninu]] trà [[Balsuranu]], e [[Mainarde]] è a [[valle di Cuminu]], trà i cunfini lungubardi. Ancu l'[[abbazia di Farfa]] pè breve tempu attornu à l'XI seculu ebbe un feudu à Pescasseruli. I vulturnensi rinfurzetenu alcuni primitivi incastellamenti ([[Pescasseruli]], ''Rocca Intramonti'', chè restanu i ruderi in lucalità Camusciara a Civitella Alfedena,Barrea), mentre a [[valle di Cuminu]] fù munita di impurtante strutture militare ([[Alvito (Italia)|Alvitu]], [[Vicalvi]], [[Picinisco|Piciniscu]]) à difesa di quella chì fù numinata a [[terra di San Benedettu]]. Da u 1017 dinù a ''Vallis Regia'' (Barrea) è u munasteru di Sant'Anghjulu in Barreggiu (Villetta Barrea) appartensenu à [[Abbazia di Montecassinu|Montecassinu]]. In u XII seculu i [[Borrello (famiglia)|Borrello]], chè seguitetenu i [[D'Aquino (famiglia)|D'Aquino]] di Alvitu è i [[D'Avalos]], diventetenu signori di Pescasseruli, è cù u deperimentu di u munasteru vulturnense, in u 1349, à causa di un terramotu, i signori laichi acquistetenu sempre magiore prestigiu. In u 1273 u territoriu di u parcu cadia interamente in u [[Regnu di Napuli]], divisu ind’è e pruvince d'[[Abruzzu Citra]], [[Terra di Lavoru]] ([[Valle di Cuminu]]) è [[Cuntea di Mulise]] ([[Barrea]], [[Pizzone]]). [[File:Tratturo-Pescasseroli-Candela.jpg|thumb|I principali stradotti '' (tratturi)'' trà [[Abruzzu]] è [[Puglia]], incù, in culore rossu, u ''Regio Tratturo n° 7'' (Pescasseruli-Candela)]] === L'era muderna è l'unità d'Italia === In u 1669 Montecassinu acquistete definitivamente tutte l’ultime pruprietà vulturnense. U sistemu feudale chì caratterizò l’aree più interne di l'Abruzzu ùn ebbe micca una grande auturità è i fundamenti pulitichi è ecunomichi di l'altu Sangru diventetenu prestu, digià da u XV seculu, i "massari" è i pruprietarii di bestiame, una spezia di impresarii pre-muderni. U cunsolidu amministrativu è ecunomicu di a pratica di a [[muntera]], attestatu in tutta Italia digià da u primu medievu, fù favuritu in Abruzzu da l'unità pulitica di u [[Regnu di Napuli]]: l’Aragunesi cuntrastetenu ampiamente i privilegi feudali chì impedianu a migrazione di l’armenti nant’à larga scala, da l'altu Sangru à a [[Puglia]], a [[predaghjina]], è avveretenu un vastu sistemu di viottuli o ''tratturi''. Una lenta mudernizazione passò poi attraversu u sviluppu di l'industria di a [[lana]] ind’è u [[circundariu di Sora]], è addunca, dopu l'[[Risurgimentu|Unità d'Italia]], si cunsulidete incù a realizazione di e cartere longu u [[Melfa]] à [[Picinisco|Piciniscu]] è longu u [[Vulturnu]] à [[Pizzone]]. Fù tentata dinù l'attività estrattiva di a [[bauxite]] ma incù scarsi esiti. == Sucietà == === Le cumune === [[File:Barrea-Paese.jpg|thumb|[[Barrea]] è u [[Lagu di Barrea|lagu omonimu]]]] Facenu parte di u parcu 25 cumune, distribuiti in 3 pruvince: * [[Pruvincia di l'Aquila]]: ** [[Alfedena]], [[Barrea]], [[Bisegna]], [[Civitella Alfedena]], [[Gioia di i Marsi]], [[Lecce ind’è Marsi]], [[Opi (Italia)|Opi]], [[Ortona di i Marsi]], [[Pescasseruli]], [[Scannu]], [[Villavallelonga]], [[Villetta Barrea]]. * [[Pruvincia di Frusinone]]: ** [[Alvito (Italia)|Alvitu]], [[Campuli Appenninu]], [[Pescusolidu]], [[Picinisco|Piciniscu]], [[San Biagio Saracinisco|San Biasgiu Saraciniscu]], [[San Donato Val di Comino|San Dunatu Valle di Cuminu]], [[Settefrati]], [[Vallerutonda]]. * [[Pruvincia di Isernia]]: ** [[Castel San Vincensiu]], [[Filignanu]], [[Pizzone]], [[Rucchetta à Vulturnu]], [[Scapuli]]. == Munumenti è lochi d'impurtanza == === Architetture religiose === [[File:Santi Pietro e Paolo Alfedena.jpg|thumb|Chjesa di i Santi Petru è Paulu à Alfedena]] [[File:Ortona dei Marsi San Giovanni Battista 2015.jpg|thumb|Cullegiata di San Ghjuvanni Battista à Ortona di i Marsi]] [[File:San Vincenzo al Volturno.jpg|thumb|[[Abbazia di San Vincensiu à u Vulturnu]]]]. *'''Chjesa di San Tumasgiu''' (Barrea): chjesa cunsacrata in u 1300 da u vescu di [[Triventu]]. Dopu rimanighjate barocche, hè stata dannighjata in u 1706 da u terramotu, è poi risturata. Hà un aspettu cuntaminatu trà u baroccu è u rinascimentale, cun una facciata "spaccata" in un rettangulu irregulare. U purtale baroccu hè in stile classicu. L'internu hà affreschi di [[Paulu Gamba]]. *'''Chjesa di i Santi Petru è Paulu''' ([[Alfedena]]): hè da u 1902 Munumentu Naziunale. Riculla à u XIII seculu è fù gravamente dannighjata in a Seconda guerra mundiale. A facciata hè stata rimuntata cun un rusulone è un purtale di stampu goticu, è lunetta musaica da Faustu Conti in u 1954. Ancu l'internu à trè navate è assai rimanighjatu, cù l’affreschi di u stessu artistu. *'''[[Abbazia di San Vincensiu à u Vulturnu]]''' ([[Rucchetta à u Vulturnu]]): si trova trà Rucchetta è Castel San Vincensiu, è hè unu di i più antichi munasteri à u cunfine trà [[Abruzzu]] è [[Mulise]]. Sient’è u ''Chronicon Vulturnense'' u munasteru fù erettu in u 707 è diventatu celebre ind’è u seculu successivu, malgradu l’incursione lungubarde. A rinascita ci fù in u XII seculu grazie à i [[Nurmandi]], è l'abbazia era integrata in un cumplessu munasticu cuntenente a Basilica di San Vincensiu Maggiore, è l'oratoriu cun a Cripta di Epifaniu Vescu. In cullegamentu cun a diocesi di Beneventu, l'abbazia avia una diocesi propria, è avia pussessi chì arrivavanu finu à l'Aternu (ind’è u territoriu [[Pruvincia di l'Aquila|aquilanu]]) è à i versanti di l'altu Sangru. Di u munasteru si cunserva l'abbazia rumanica, cun internu a trè navate di stampu goticu, è u situ archeologicu di a vechja basilica. A cripta di Epifaniu, cun affreschi di u IX seculu, hè perfettamente cunservata. *'''[[Santuariu di Cannetu]]''' ([[Settefrati]]): u santuariu hà origine antichissime, è fù custruitu nant’à un tempiu rumanu di a dea [[Mefite]]. Erettu in u XIII seculu, dipendia da u munasteru di San Vincensiu à u Vulturnu. Successivamente dipese da [[Abbazia di Montecassinu|Montecassinu]], è hè stata a destinazione di pelegrinagi di i pastori chì impiaghjavanu. *'''[[Cunventu di San Niculaiu (Alvitu)|Cunventu di San Niculaiu]]''' ([[Alvito (Italia)|Alvitu]]): L'edifiziu fù custruitu in u 1516 incù e rendite di a chjesa di Santa Maria di u Campu, [[Prevostu|prepusitura]] [[Ordine di San Benedettu|benedettina]] ind’a [[valle di Cuminu]], ricundotta d’allora à l'amministrazione citadina. U munasteru fù edificatu fora da i muri, à e pendice di a cullina duve hè situata a cità, nant’à un cuntraforte chì penetra ind’a piana più sottu. È citata pè a so ricchezza, testimuniata dinù da a suntuusità di l'edificiu. *'''Chjesa di i Santi Petru è Paulu''' (Pescasseruli): chjesa matre di Pescasseruli, di u XIII seculu, rimanighjata in u Baroccu, è risturata ind’è u stilu goticu ind’è l’anni Sessanta. A facciata hà un purtale ogivale, è l'internu pussede trè navate cù alcune volte à crucera nerbate. U campanile hè inglubatu ind’a rubusta torra laterale. *'''Cullegiata di San Ghjuvanni Battista''' (Ortona di i Marsi): principale locu di cultu di Ortona di i Marsi. A custruzzione di a chjesa originaria fù principiata in u XII seculu è ultimata in u XVII seculu in stilu goticu-baroccu. U vescu di i Marsi, Monsignore Matteu Colli a prumosse à a fine di u Cinquecentu à cullegiata. À l’internu custudisce un organu di Dumenicu Fedeli di u 1752. === Borghi medievali è castelli === [[File:Settefrati Mattina.jpg|thumb|left|[[Settefrati]] è a [[valle di Cuminu]]]] Trà i borghi medievali ci sò in primu locu [[Civitella Alfedena]], inclusu trà [[i borghi più belli d'Italia]]. Vicinu à a Camusciara hè cumpostu da case murate, incù a chjesa di San Niculaiu è e ruine di u castellu cù turretta, inglubati in alcuni palazzi nobili di u XVI seculu. U borgu vene aspessu visitatu da l'[[orsu marsicanu]] è da u [[Camosciu d’Abruzzu|camosciu abruzzese]]. U borgu di [[Alfedena]] hè supranatu da u furtinu dutatu di una torra ottagunale. A furtificazione hè circundata da una pineta, duve si sò cunservate parte di i muri di a cità rumana di [[Aufidena]]. Trà i borghi più Belli d'Italia di a regione Abruzzu figuranu dinù quellu furtificatu di Barrea, in chè si trova u castellu medievale di l'XI seculu cun torra di sculunnamentu è u borgu marsicanu di [[Opi (Italia)|Opi]]. Nun distante sorge u paisolu di [[Pescasseruli]] chè ha un centru storicu da l’aspettu di u XIX seculu, edificatu pè a maiò parte incù e ruvine di u castellu Mancino. Oltre à esse a cità principale di u parcu in chè hè ospitata a sede legale di l'organismu gerente è sede di una frequentata stazione di schì, à livellu architettonicu si caratteriza pè a chjesa di i Santi Petru è Paulu Apostuli è pè u [[Palazzu Sipari (Pescasseruli)|palazzu Sipari]], duve hè allestitu l'omonimu museu. In istu edificiu nascì u filosofu, criticu è scrittore [[Benedettu Croce]]. [[File:Torre di Sperone dei Marsi.jpg|thumb|A torra di Sperone (Gioia di i Marsi)]] Ind’è a [[Marsica]] figura dinù u borgu abbandunatu di Sperone, ind’è a cumuna di Gioia di i Marsi. U borgu originariu fù cumprumessu da u grave terramotu di Avezzanu di u 1915, di ellu restete in pedi quasi integralmente sultantu a torra cilindrica di sculunnamentu. U centru ricustruitu più in bassu fù abitatu finu à l’anni Sessanta. Ind’è dintorni ci sò u borgu medievale di Ortona di i Marsi, supranatu da e ruine di u castellu è i borghi di Bisegna è [[San Bastianu di i Marsi]], caratteristichi pè l'integrità di i centri storichi, nonustante u terramotu di u 1915. Ind’è u [[Mulise]] è ind’è u [[Laziu]], i centri di impurtanza storica sò [[Alvito (Italia)|Alvitu]], [[Castel San Vincensiu]], [[Settefrati]] è [[Vicalvi]]. Alvitu hè sculunnatu da u [[Castellu Cantelmu (Alvitu)|castellu Cantelmu]], erettu in u XI seculu pè scopi difensivi. U borgu alterna un stilu architettonicu trà u medievale è u baroccu seicentescu. U secondu invece si trova vicinu à l'[[abbazia di San Vincensiu à u Vulturnu]], ben aggrufulatu ind’è a so forma di centru furtificatu nant’à un spronu, incù porta urbane è palazzi medievali. [[Vicalvi]] hè un borgu caratterizatu da u [[Castellu di Vicalvi|castellu]] medievale ricullente à l'XI seculu è situatu nant’à un spronu sciappalescu à circa 600 m s.a/u.m. caratterizatu da dui [[Muri puligunali|muri d’accinta puligunali]]. Trà i borghi abbandunati ind’è l'area mulisana di u parcu, figura Rucchetta Alta di [[Rucchetta à u Vulturnu]], cuntenente ancu e case murate di l’epuca medievale, u castellu è a chjesa matre. U paese anticu fù parzialmente abbandunatu in seguitu à a custruzzione di u novu centru avvenuta dopu i gravi danni causati da i bumbardamenti di u 1944. == Cultura == === Patrimoniu di l'umanità [[Organizazione di e Nazioni Unite pè l'educazione, a scienza è a cultura|UNESCO]] === In u 2017 i cinque gruppi di faiete vetuste ricadente ind’è una superficia di 937 ettari inglubata trà e cumune di Lecce ind’è Marsi (Selva Muricentu), Opi (Cacciagrande è Valle Jancinu in Val Fundillu), Pescasseruli (Coppu di u Principe è Coppu di u Mortu) è Villavallelonga (Val Cervara), datevuli intornu à i 600 anni, sò stati ricunnusciuti [[patrimoniu mundiale di l'umanità]] unitamente à e [[fureste primurdiale di i faii di i Carpazi è di altre regione d'Europa]]. Si tratta di u primu ricunnuscimentu UNESCO pè a regione [[Abruzzu|abruzzese]] sana. === Gastronumia è artigianatu === [[File:Ju Catenacce.jpg|thumb|Zitelle in custume tipicu [[Scannu|scannese]]]] Pè a luntananza da e principale direttrice di u cummerciu è l'indispunibilità di [[Oliu di oliva|olii vegetali]] è [[Vitis|vigne]] (zona à climu muntagnolu), i prudutti tradiziunali sò quelli tipichi di l'[[Appennini|appenninu]] centrusettentriunale. [[Salame|Salami]] è insaccati, primi piatti poveri à basa di legumi è paste molle (da pustime cultivevule dinù in altezza cum’è u [[Phaseolus vulgaris|fasgiolu]] di Scannu o a [[cicerchja]]). Ind’è a [[valle di Cuminu]] alcuni prudutti sò prutetti mediante l'istituzione di presidii [[Slow Food]] è cun u sustenimentu di decreti ministeriali apprupriati: u [[Pecurinu (casgiu)|casgiu pecurinu]] di [[Picinisco|Piciniscu]], u [[terra trovulu]] di [[Campuli Appenninu]] è, com’è in altre cumune di u parcu, u [[mele]] biologicu. Dulciumi è prudutti di distilleria sò rivalutati è prumossi da imprese chjuche lucale spezialmente à [[Alvito (Italia)|Alvitu]] (turroni di pasta reale), [[Scannu]] (''mostaccioli'', pan di l'orsu) è [[Pescasseruli]] (vinu rossu ''fragolino'' è licori ''[[Ratafià]]'' è ''Centerba''). Pruduzione di [[dentella|dentelle]] à u fusu cum’è a dentella di Scannu, centru chì vanta dinù una ricca tradizione d’oreficeria. Travagliu manuale di a petra è di u legnu spuradicamente in tuttu u territoriu. À [[Scapuli]] si pruducenu [[zampogna|zampogne]] artigianale. In alcune cumune di u parcu si pruducenu i panni tipichi utilizati durante e manifestazione tradiziunale cum’è ''Ju Catǝnaccǝ'' (u [[ferriale]]) di Scannu. == Ecunumia == === Turisimu === Ind’è l’area di u parcu naziunale d'Abruzzu, Laziu è Mulise hè pussibile praticà sport è attività varie cum’è l'[[escursionisimu]], u trekking guidatu, u turisimu equestru, u [[cicloturisimu]], a canoa, l’osservazione ornitologica, u [[schì di fondu]] è u [[schì alpinu]] ind’è l’installazione di [[schì]] di Opi, Pescasseruli è Scannu. Nant’à u pianu turisticu dinù u campeghju è l’attività balnearie ind’è laghi di Barrea, Scannu è Villalagu anu un rollu impurtante. ==== Bandere arancine ==== À i borghi di Civitella Alfedena, Opi, [[San Donato Val di Comino|San Dunatu Val di Cuminu]] è [[Scapuli]] u [[Touring Club Talianu]] hà cunferitu a [[bandera arancina]], una marca di qualità turisticu-ambientale pè e cumune chjuche di l'internu talianu chì si distinguonu pè un'offerta di eccellenza è un'accuglienza di qualità. == Noti == <references/> [[Categoria:Italia]] [[Categoria:Ambiente]] qvr3zh3xb360lc3tf3b8buhapxyqqwp Categoria:Pagine con errori di script 14 20335 359279 359277 2018-05-14T17:50:11Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki __HIDDENCAT__ [[Categoria:Wikipedia]] 5q4y3q7azouk2bef88wlqcc6yz8sk1i Categoria:Pagine con errori nelle note 14 20336 359586 359278 2018-06-10T11:58:52Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki __HIDDENCAT__ [[Categoria:Wikipedia]] 5q4y3q7azouk2bef88wlqcc6yz8sk1i Televisione 0 20339 374674 359327 2021-08-01T20:45:15Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki A '''televisione''' hè un inseme di e tecniche apprudatu per tramandà maghjine à distanza pà strade erziane cattivà dapoi un'antenna ò un filu. Pò esse analoghjicu o numerica. L'apparechju pà vede e maghjine, si dice un televisore ò a [[televisiò]]. In [[Corsica]], c'hè dui stazione: [[Via Stella]] è [[Tele Paese]]. [[Categoria:Televisione]] jzz9ffveqfbi6h1p753skt45pa12rly Miklós Radnóti 0 20340 372649 369013 2021-04-28T07:08:31Z 37.170.60.237 wikitext text/x-wiki [[File:Radnoti1.jpg|thumb|Miklós Radnóti in circa 1935]] '''Miklós Radnóti''' (natu [[5 di maghju]] [[1909]] in [[Budapest]], [[Imperu austru-ungaricu]] - mortu 4 ò 9 di nuvembri 1944 vicinu in [[Abda]]), hè unu di i più celibri pueti [[Ungaria|ungaresi]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> A so mamma è u so frateddu coppiu morini à u mumentu di a so nascita, un avvinimentu ch'eddu mintuveghja in u so racontu autubiugraficu di 1939, ''Ikrek Hava. Napló hà gyerekkorról'' (''U mesi di i Gemeauss. Ghjurnali di a zitiddina''). Perdi u so babbu à l'ità di dodici anni. Isciutu da una famiglia d'intillettuali, entri dopu à a facultà di lettari di [[Szeged]] è otteni un diploma di [[ungaresu]] è di [[francesu]]. Ma i so urighjini [[ghjudaisimu|ghjudei]] è i so idei prugressisti li intardiscini un postu. Lanciatu annantu à a via di a splurazioni di i paesi, intratteni i liami incù u [[Partitu di i cumunisti d'Ungaria|partitu cumunistu]] illegali ma senza mai appartena ci. In u 1930, publicheghja a so prima racolta di puisii ''Pogány köszöntő'' (''Salutu di u paganu''). A so siconda racolta ''Újmódi pásztorok éneke'' (''Canzona di i novi pastori''), di genaru liricu è bucolicu, li vali un prucessu in u 1931 par oscenità è culpita à a riligioni in seguitu à u quali eddu hè cundannatu à ottu ghjorna di prighjò, accumpagnati dopu di attimpatu in appeddu. A so puisia si volta dopu versu u [[muvimentu uvrieri]] è a [[suciulugia]] rurali. S'avvicina di u gruppu litterariu di l' " urbani ", è publicheghja i puemi in a rivista dirighjita da [[Attila József]], ''Szép Szó''. Hè un [[antifascisimu|antifascistu]] cunvintu. Hè in particulari ludatu par a so racolta di 1936, ''Járkálj csak, halálraítélt!'' (''Marchja, cundannatu à morti !'') par qualessa eddu vinci u Premiu Baumgarten. U so puema ''Füttyel oszlik hà béke'' (''A paci si sparguglieghja à colpi di zifuleddu'') ritraccia l'ombra di u pinnaciulu di a pulizza ungaresa. Cuscrittu à u Sirviziu di u Travagliu di i Ghjudei, hè fucilatu da i [[Schutzstaffel|SS]] à u mumentu di a so ritirata, u 4 o u 9 di nuvembri 1944, i so ultimi puemi in istacca. Sarani esumati incù u so cadavaru in u [[1946]], è sarani publicati listessu annu sottu à u titulu ''Tajtekos ég'' (''Celi nivulosu''). [[File:Bust_of_Miklós_Radnóti_by_György_Turi,_2017_Mosonmagyaróvár.jpg|thumb|Bustu di Miklós Radnóti]] Miklós Radnóti s'hè vultatu dapoi i so anni d'università versu u catulicisimu, induva eddu hà studiatu sottu à a dirizzioni di u pueta cattolicu Sándor Sík. A so cunvirsioni tardiva, in u 1943, hè mutivata da una longa questula di Cristu. Hà in particulari traduttu in ungaresu i puemi di [[Guglielmu Apollinaire]] è di [[Ghjuvanni di La Fontaine]]. == Noti == <references/> == Bibliugrafia == * Miklós Radnóti, ''Marchja furzata'', traduttu da l'ungaresu è prisintatu da Jean-Luc Moreau. Parighji, Phébus, 2000. [[Categoria:Nascita di maghju 1909]] [[Categoria:Nascita à Budapest]] [[Categoria:Scrittori ungaresu di u XXu seculu]] [[Categoria:Pueta ungaresu]] 4eloh3k1iv898x1npboiwg8cm83ey01 Anne McCaffrey 0 20341 376567 374735 2021-09-02T16:33:43Z Jun Misugi 295 ligami, cat wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Anne McCaffrey 2005.JPG|thumb|Anne McCaffrey, [[Glasgow]], [[2005]]]] '''Anne Inez McCaffrey''' hè stata una [[scrivanu|scrivana]] di [[fintascenza]] è [[fantasia]] in [[lingua inglese]]. Hè nata in [[Cambridge (Massachusetts)|Cambridge (Massachusetts)]], [[SUA]], u [[1u d'aprile|primu d'aprili]] di u [[1926]] è hè morta in [[Irlanda]] u [[21 di nuvembri]] di u [[2011]]. Anne McCaffrey hè cunnisciuta pè u ''Ciclu di i cavalieri di Pern''. [[categoria:Scrivana|McCaffrey, Anne]] [[categoria:Americana|McCaffrey, Anne]] [[categoria:Irlandesa|McCaffrey, Anne]] [[categoria:Biugrafia]] j2i77i34iz4vyjhr4cvxesgyuqucdsh Categoria:Utilizatore simple 14 20343 359372 2018-05-26T12:31:23Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u Simple English, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). 3fkibllec9j142vp838ien729t12ned Categoria:Utilizatore itk 14 20344 359373 2018-05-26T12:31:23Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u Judeo-Italian, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). 17d1j5xha71fzszjx5e3u58408u4jap Konghou 0 20345 378027 364834 2021-12-18T10:37:11Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[Image:Ancient Chinese instrumentalists.jpg|thumb|right|250px|Incisioni chinesa antica. Inghjò à manca, una ghjucadora di ''konghou'' à 14 cordi]] U '''konghu''' ({{zh-cp|c=[[wikt:箜篌|箜篌]]|p=kōnghóu}}) hè un'anziana [[arpa]] [[cultura chinesa|chinesa]], dinò cunnisciuta sottu à u nomu di '''kanhou''', spinta dapoi l'ebbica di a [[Dinastia Ming]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> Hè riapparsa, sottu à una forma appena diffarenti à u seculu XX di manera assà discreta. == Fattura == Esistini parcehji varianti : * ''Wo-konghou'' o ''konghou'' urizuntali, minziunatu par a prima volta in i scritti di u [[Periudu di i Brani è di i Vaghjimi]] ([[-770|770]] - [[-476|476 av. G.-C.]]). * ''Su-konghou'' o ''konghou'' virticali, apparsu in u periudu [[Dinastia Han]] uriintali ([[25]] - [[220]]). * U ''konghou'' à testa di Fenici intraduttu da l'India in u periudu di [[Dinastia Jin (265-420)|Dinastia Jin uriintali]] ([[317]] - [[420]]). == Ghjocu == U trattu distintivu principali di u ''konghu'' mudernu rispettu à l'arpa uccidentali hè custituitu da i cordi ripiigati in dui parmittendu à i musicanti spirimintati di apradà i tecnichi di ghjocu avanzati com'è u [[vibratu]]. I dui infilarati di cordi accennani dinò a rialisazioni di ritmi o di tratti rapiti. U ''konghu'' era apradatu par ghjucà u ''[[iaiue]]'' (musica di corti) in u riamu di Chu. Mentri u periudu di a [[Dinastia Han]] ([[-206]] - [[220]]) u ''konghu'' era usatu in u ''qingshangiue'' (musica di genaru). À u principiu di a [[Dinastia Sui]] ([[581]] - [[618]]), u ''konghu'' era dinò usatu in u ''ianiue'' (musica di banchettu). Hè mentri i dinastii Sui è [[Dinastia Tang|Tang]] chì u ghjocu di ''konghou'' era u più spartu. Era generalamenti ghjucatu in i cirimonii rituali ma s'hè prugrissivamenti spartu in u populu. Frà i ghjucadori di konghou si pò mintuvà à [[Cui Junzhi]]<ref> [http://manray.csuhayward.edu/chinanet/broadcasting/cuijunzhi.html]</ref>. == Fora di a China == U strumentu fù aduttatu in l'anziana Curea, induva eddu era chjamatu ''gonghu'' (hangul: 공후; hanja: [[wikt:箜|箜]][[wikt:篌|篌]]), ma ùn ci fù micca impiigatu mori. Hè diclinatu in trè appiddativi siont'è a forma : * ''Sogonghu'' (''hangul'': 소공후; ''hanja'': [[wikt:小|小]][[wikt:箜|箜]][[wikt:篌|篌]], littiralamenti ''piccula arpa'' <ref>[http://www.topianet.co.kr/topia/6/6u/imaghjini/6u010002m.jpg futugrafia]</ref>, * ''Sugonghu'' (''hangul'': 수공후; ''hanja'': [[wikt:豎|豎]][[wikt:箜|箜]][[wikt:篌|篌]], littiralamenti ''arpa virticali'' <ref>[http://www.topianet.co.kr/topia/6/6u/imaghjini/6u010002u/a.jpg futugrafia]</ref>, * ''Wagonghu'' (''hangul'': 와공후; hanja: [[wikt:臥|臥]][[wikt:箜|箜]][[wikt:篌|篌]], littiralamenti ''arpa chjinata'' <!-- ("lying down harp") ??? --> <ref>[http://www.topianet.co.kr/topia/6/6u/imaghjini/6u010002kk.jpg futugrafia]</ref>. Di listessa manera, u ''kudaragoto'' (dinò chjamatu ''kugo'') di u Giapponu era in usu in i spittaculi di ''tôgaku'' (musica di u gustu) mentri u periudu, ma pari ch'eddu fussi sparitu intornu à u seculu X. Hè riapparsu pocu fà à u Giapponu induva u cumpusitori nipponu [[Mamoru Fujieda]] hà scrittu pà 'ssu strumentu<ref>[http://www.japan-music.com/ivs/artist/tempyogafu/]</ref>. == Noti == <references/> [[Categoria:Strumenti musicali]] [[Categoria:China]] [[Categoria:Arpa]] 1x5jbmvwcazebwitjizahmfofcscaz1 Lingua ghjudeiu-corsa 0 20346 368870 368868 2020-09-22T07:55:57Z Thadh 16787 talianu (API) > corsu (IPA) wikitext text/x-wiki {{lingua |colore=#ABCDEF |nomu=Ghjudeiu-corsu |numinativu= ararì |stati={{FRA}} ([[Corsica]]) |tipologia= |fam1=[[Lingue indoauropeane|Indoauropeanu]] |fam2=[[Lingue italiche|Italicu]] |fam3=[[Lingue romanze|Romanzu]] |fam4=[[Lingue italurumanicu|Italurumanicu]] |fam5=[[Lingue ghjudeiu-taliane|Ghjudeiu-talianu]] |fam6=[[Lingua ghjudeiu-corsa|Ghjudeiu-corsu]]}} U '''Ghjudeiu-corsu''' o '''ararì''' (da a parulla ebraica "hararî" chì significheghja muntagnolu) hè u parlatu di l'ebrei di [[Corsica]]. === Storia d'u '''ghjudeiu-corsu'''=== L'ararì era parlatu ind'i rughjoni di [[Sartè]] è [[Portivechju]] à partesi di l'annu 800, pò si hè dispersu in tutta a [[Corsica]], priservendu i so caratteristichi basati nantu à u [[corsu]] è l'[[ebreu]]. Hè statu influenzatu linguisticamente da u [[Ebrei|yiddish]] da u 1500, quandu altri ebrei sò vinuti da l'Italia d'u Nordu ([[Milanu]], [[Turinu]], Paduva, [[Genuva]]). Finu à metà Ottucentu era parlatu praticamente da tutta a pupulazione ebraica di Corsica, mentre oghji hè parlatu da una ristrettissima minurenza.{{referenza necessaria}} === Funetica === * U sonu [x] hè prisente è hè rapprisentatu da a lettera χ. * U sonu [yi] hè rapprisentatu da a lettera y. * U sonu [ħ] hè rapprisentatu da a lettera ħ. === Esempii in ararì è in i principali varianti corsi === '''Ararì o Ghjudeiu-corsu''' '''''I passatempi'''''{{referenza necessaria}} ''Sò leivaleddu in Corsica è ci aghju laχloffu l'anni più yaffi di a me neurimma. Mi lischoru quandì no éramu ieleddi ch'elle ci mandàvanu à facci u bagnu da par noi e nostre imme. Tandu era pien'à χolla a marina, senza scogli nè còtule è si stava ciaie in iammu, fin'à chì no violi da u fretu andessimu à vultulacci ind'issa χolla bullente da u χemesce. Eppo' l'ultima capiciuttata par cacciacci a χolla appiccicata à l'orre è vultàvamu in bayita chì u χemesce era dighjà chjinatu, à a ciaia di l'aruχa. Quand'ellu c'era l'affelà à noi ieleddi ci mandàvanu à fà i ganci, cù l'ora, chì ci accurria par mette i bucconi à l'ami pà a laduga. Ne cuglìamu à brancate eppo' in bayita i punìamu ind'un sacchittu sarratu in mitbaχa. Una iadde chì no c'éramu arrizzati ch'era sempre affelà, quandì no semu laleχetti à lakaχatà u sacchittu era χalalu è i ganci giràvanu par tutte e χedere è ci hè vugliuta più d'una meza ciaia par accoglieli beyaχade.'' ---- '''Cismuntincu''' '''''I passatempi''''' ''Sò natu in Corsica è ci aghju passatu i più belli anni di a mo giuventù. Mi ricordu quand'eramu zitelli chì e nostre mamme ci mandavanu soli à fà u bagnu. Tandu a piaghja era piena di rena, senza scogli nè còtule è ci ne stàvamu in mare per ore fin'à quandu, viola per u fretu, ci n'andavamu à vultulacci in quella rena bullente da u sole. Po l'ultima capiciuttata per cacciacci a rena appiccicata à a pelle è vultàvamu in casa chì u sole era digià chjinatu, à l'ora di a cena. Quandu facìa bughju à noi zitelli ci mandàvanu à fà granchi, cù u lume, chì ci vulìa per innescà l'ami per a pesca. Ne cugliavamu à mandilate piene po in casa i puniamu n'un sacchettu chjosu in cucina. Una mane chì c'èramu arritti è chì facia sempre bughju, quandu simu andati à piglià u sacchettu, èra viotu è i granchi giràvanu per tutte e càmere è c'hè vulsuta più d'una mez'ora à ricoglieli tutti.'' ---- '''Pumuntincu''', '''una variante di transizione : rughjone d'Evisa''' '''''I passatempi''''' ''Sò natu in Corsica è ci aghju passatu l'anni più belli di a me giuventù. M'arricordu quandì no éramu zitelli ch'elle ci mandàvanu à facci u bagnu da par noi e nostre mamme. Tandu era pien'à rena a marina, senza scogli nè còtule è si stava ore in mare, fin'à chì no violi da u fretu andessimu à vultulacci ind'issa rena bullente da u sole. Eppo' l'ultima capiciuttata par cacciacci a rena appiccicata à a pelle è vultàvamu in casa chì u sole era dighjà chjinatu, à l'ora di a cena. Quand'ellu c'era u bughju à noi zitelli ci mandàvanu à fà i ganci, cù u lume, chì ci accurria par mette i bucconi à l'ami pà a pesca. Ne cuglìamu à brancate eppo' in casa i punìamu ind'un sacchettu sarratu in cucina. Una mane chì no c'éramu arrizzati ch'era sempre bughju, quandì no semu andati à piglià u sacchettu era biotu è i ganci giràvanu par tutte e cammare è ci hè vugliuta più d'una mez'ora par accoglieli tutti.'' ---- '''Taravesu''' '''''I passatempi''''' ''Socu natu in Corsica è v'aghju passatu i megliu anni di a me ghjuvantù. Mi rammentu quand'erami ziteddi chì i nosci mammi ci mandaiani da par no à fà ci u bagnu. Tandu a piaghja era piena di rena, senza scogli nè rocchi è si staia in mari ori fin'à quandu, viola da u fretu andaiami à vultuglià ci in quidda rena buddenti da u soli. Dapoi, l'ultima capuzzina pà livà ci a rena attaccata à a peddi è turraiami in casa chì u soli era ghjà calatu, à l'ora di cena. Quandu facìa bughju à no ziteddi ci mandaiani à fà granci, cù a luci, chì ci vulìa par inniscà l'ami pà piscà. N'arricugliìami à mandigli pieni è dopu in casa i mittìami drent'à un sacchettu chjusu in cucina. Una matina chì ci n'erami pisati chì era sempri bughju, quandu semu andati à piglià u sacchettu era biotu è i granci ghjiraiani pà tutti i cammari e ci hè vulsuta più d'una mez'ora pà ricapizzulà li tutti.'' ---- '''Sartinesu''' '''''I passatempi''''' ''Socu natu in Corsica è v'aghju passatu i meddu anni di a me ghjuvintù. M'ammentu quand'érami ziteddi chì i nosci mammi ci mandàiani da par no à facci u bagnu. Tandu a piaghja ghjera piena di rena, senza scoddi nè rocchi è si staghjìa in mari ori fin'à quandu, viola da u fritu andaìami à vultulacci in quidda rena buddenti da u soli. Dapo', l'ultima capuzzina pà livacci a rena attaccata à a peddi e turràiami in casa chi u soli era ghjà calatu, à l'ora di cena. Quandu facìa bughju à no ziteddi ci mandàiani à fà granci, cù a luci, chì ci vulìa par inniscà l'ami pà piscà. N'arricugliìàmi à mandili pieni è dapoi in casa i mittìami drent'à un sacchettu chjusu in cucina. Una matìna chi ci n'érami pisati chì ghjera sempri bughju, quandu semu andati à piddà u sacchettu iddu era biotu è i granci ghjiràiani pà tutti i càmmari è c'hè vugliuta più d'una mez'ora pà ricapizzulalli tutti.'' ---- '''Gadduresu''' '''''Li passatempi''''' ''Socu natu in Gaddura e v'agghju passatu li mèddhu anni di la mè ciuintù. M'ammentu cand'érami steddhi chi li nostri mammi ci mandaiani da pal no a facci lu bagnu. Tandu la piaghja era piena di rena, senza scoddhi e nè rocchi è si staghjìa in mari ori fin'à candu, biaìtti da lu fritu andaìami a vultulàcci in chiddha rena buddenti da lu soli. Dapoi, l'ultima capuzzina pà bucacci la rena attaccata à la péddhi è turràami in casa chi lu soli era ghjà calatu, à l'ora di cena. Candu facìa bugghju à noi stéddhi ci mandaiani à fà granci, cu la luci, chi ci vulia pa' inniscà l'ami pà piscà. N'accapitàami à mandili pieni è dapoi in casa li mittìami in drent'a un saccheddhu chjusu in cucina. Una matina chi ci n'erami pisati chi era sempri lu bugghju, candu semu andati à piddhà lu saccheddhu iddhu era boitu è li granci ghjràani pà tutti li càmbari è c'è vuluta più d'una mez'ora pà accapitàlli tutti.'' ---- '''Agghjesu''' '''''Li passatempi''''' ''Sogu natu inn Agghju e v'agghju passatu li meddhu anni di la ciuintù mea.Eu m'ammentu cand'erami steddhi chi li mammi nostri zi mandaìani da pa noi à fazzi lu bagnu.Tandu la piagghja era piena di rena, che n'a scoddhi e che n'a rocchi e si staghjìa i lu mari ori finz' à candu,biaìtti da lu frittu andàami a vultulazzi in chiddha rena chi buddhìa da lu soli.Dapoi,l'ultima capuzzina pa bugazzi la rena attaccata à la peddi e turràami in casa chi lu soli era ghjà calatu,à l'ora di zinà.Candu fazìa bugghju à noi steddhi zi mandaìani a fà granci,cu la luzi,chi vi vulìa pa inniscà l'ami pa piscà.N'accapitàami meda e dapoi in casa zi li mintìami in drentu à un saccheddhu ciusu i' la cuzina.Una manzana chi zi n'erami pisati chi era sempri bugghju,candu semu andati a piddh lu saccheddhu iddhu era bòitu e li granci ghjràani pa tutti li càmmari e v'è vulùta più di mez'ora pa accapitannìlli tutti.'' ---- '''Bultiggiatesu''' '''''Li passatempi''''' ''Sogu natu in Bultiggiata e v'aggiu passatu li meddhu anni di la ciuintù mea.Eu m'ammentu cand'erami steddhi chi li mammi nostri zi mandaìani da pa noi à fazzi lu bangiu.Tandu la piaggia era piena di rena, che n'a scoddhi e che n'a rocchi e si stazìa i lu mari ori finz' a candu,biaìtti da lu frittu andàami a vultulazzi in chidda rena chi buddìa da lu soli.Dapoi,l'ultima capuzzina pa bugazzi la rena attaccata à la peddhi e turràami in casa chi lu soli era già calatu,à l'ora di zinà.Candu fazìa buggiu à noi steddi zi mandaìani à fà granci,cu la luzi,chi vi vulìa pa inniscà l'ami pa piscà.N'accapitàami meda e dapoi in casa zi li mintìami in drentu a un saccheddhu ciusu i' la cuzina.Una manzana chi zi n'erami pisati chi era sempri buggiu,candu semu andati a piddà lu saccheddhu iddhu era bòitu e li granci giràani pa tutti li càmmari e v'è vulùta più di mez'ora pa accapitannìlli tutti.'' ---- '''Sassaresu''' '''''L’apenti,li passatempi''''' ''Soggu naddu in Sassari è inchìbi aggiu passaddu li megli’anni di la mé pizzinìa. M’ammentu, cand’erami minori, chi li nosthri mammi zi mandàbani à fazzi lu bagnu à la sora. Tandu l'ippiaggia era piena di rena, senza ischògliu è rocca è si isthazzìa à mogliu ori finz’a candu, biatti da lu freddu andàbami a busthurazzi in chidda rena buddendi da lu sori. A dabboi l’usthimu cabuzzoni pà bugganni la rena appizzigadda à la peddhi è turrabami à casa chi lu sori era già caraddu, à l’ora di zinà. Candu si fazzia buggiu à noi pizzinni zi mandàbani a piglià granchi, cù la luzi chi vi vurìa pà innischà l'amu pà pischà. Ni pigliàbami umbè è à dabboi in casa li punìami à drentu à un sacchettu sarraddu i’ la cuzina. Un manzanu chi zi n’erami pisaddi chi era ancora buggiu, candu semmu andaddi à piglià lu sacchettu eddu era bioddu è li granchi giràbani pà tutti li càmmari è v'hè vurudda più di mezz'ora pà accuglìnniri tutti.'' ---- '''Casthiddanesu''' '''''Li passatempi''''' ''Soggu naddu in Castheddu Saldhu e v'aghju passaddu li megliu anni di la mè ghjiuintù. M'ammentu cand'èrami minori chi li mammi nosthri ci mandavani da pal noi a fàcci lu bagnu. Tandu la lppiagghja era piena di rena, senza schogli né rocchi e s'isthaggia ori finz'a candu, biàtti da lu freddu andagiami a busthulacci in chidda rena buddendi da lu soli. Dabboi l'ulthimu cabucioni pà buggani la rena attaccadda a la pèddi e turragiami in casa chi lu soli era ghjà caladdu, a l'ora di cena. Candu fagia bughju à noi piccinni ci mandavani a fà ganci, cùn la lugi chi vi vulia pà innischà l'àmu pà pischà. N'accugliami umbè é daboi in casa li mittiami drent'a un saccheddu sarraddu i' la cucina. Un mangianu chi ci n'erami pisaddi chi era ancora bughju), candu semmu andaddi à piglià lu sacchettu eddu era boiddu é li ganci giràvani pàl tutti li càmmari è v'é vuludda più di mezz'ora pà accuglinnili tutti.'' ---- '''Capraiese''' '''''I passatempi''''' ''Sigghi natu a Capraia e g'hagghi passatu li mégghiu anni di la me ghiuvinézza. Ricordu quandu èrami zitèlli chi le nosse ma' ci mandèvani da ssòli a fa' u bagnu. Allóra la piagghia ère piena di réna, senza scógghi né rocce e ci stève in mare dill'òre finu a quandu paunazzi da u freddu po' ci andèvami a rivòrtule in quella réna bullènte da u sole. Po' l'urtimu ciuttu pe' levacci la réna attaccata a la pella e riturnèvamì in casa chi u sole ère ghià calatu, a l'ora di cena. Quandu fève bugghiu a no'zitèlli ci mandèvani a fa' granchi, cu la lusa, chi ci vulèvani pe' annésche l'ami pe' pèsche. Ne ricugghièvami a mandilate piene po' in casa li mettivami in de un sacchéttu chiòsu in cusina. Una matìna chi c'èrami orzati chi ère sempre bugghiu, quandu simmi andati a pigghie u sacchéttu ère vòtu e li granchi ghirèvani pe' ttutte le càmmare e c'è vulutu più di mezz'ora a ricugghiàli tutti.'' ---- '''Talianu''' '''I passatempi''' ''Sono nato in Toscana e vi ho passato gli anni migliori della mia giovinezza. Ricordo, quando eravamo ragazzi, che le nostre mamme ci mandavano da soli a fare il bagno. Allora la spiaggia era piena di sabbia, senza scogli né rocce e si stava in mare delle ore fino a quando, paonazzi dal freddo ci andavamo a rotolare in quella sabbia bollente dal sole. Poi l'ultimo tuffo per levarci la sabbia attaccata alla pelle e ritornavamo a casa che il sole era già calato, all'ora di cena. Quando faceva buio noi ragazzi ci mandavano a fare granchi, con la luce, che serviva per mettere l'esca agli ami per pescare. Ne raccoglievamo in quantità poi in casa li mettevamo in un sacchetto chiuso in cucina. Una mattina in cui ci eravamo alzati che era ancora buio, quando siamo andati a prendere il sacchetto era vuoto e i granchi giravano per tutte le camere e c'è voluta più di mezz'ora per raccoglierli tutti.'' ---- === Esempii di parolle in ararì , in pumuntincu è in cismuntincu (Taravesu è Sartinesu) === U [[gadduresu]], u [[sassaresu]] è u [[casthiddanu]] sò lingue indipindente, ma sò mintuvate quì à titulu di cumparazione. {| class="wikitable" border=1 |-bgcolor=#c0c0c0 ! Cismunticu || Taravesu|| Sartinesu|| Gadduresu|| Sassaresu|| Casthiddanu|| Ararì (ghjudeiu-corsu) |-- | a giuventù || a ghjuvantù || a ghjuvantù|| la ciuintù|| la giuvintù|| la ghjuintù|| a neurimma |-- | ghjunghje, ghjugne || ghjugna || ghjugna|| ghjunghjì|| giugnì|| ghjughjì|| leħaguìa |-- | manghjà, magnà ||magnà ||magnà|| magnà|| magnà|| magnà|| leyeχolà |-- | zitellu || ziteddu || ziteddu|| steddu|| pizzinnu|| piccinnu|| ieleddu |-- | cavallu ||cavaddu ||cavaddu|| caaddu|| cabaddu|| cavaddu|| sussu/cavussu |-- | collu || coddu ||coddu|| coddu|| coddu|| coddu|| coddu |-- | stella || stedda ||stidda|| stella|| istella|| stedda|| Choχava/Maguenna |-- | pelle || peddi|| peddi|| peddi|| peddi|| peddi|| reghelli |-- | ellu/ella || eddu/edda || iddu/idda|| iddu/idda|| eddu/edda|| eddu\edda|| eddu\edda |-- | piglià || piglià || piddà|| piddà|| piglià|| piglià|| lakaχatà |-- | famiglia ||famiglia ||famidda|| famidda|| familia|| famiglia|| misciepaχa |-- | paglia||paglia||padda|| padda|| paglia|| paglia|| padda |-- | fornu ||forru||furru|| furru|| forru|| forru|| chivascianu |-- | carne ||carri ||carri|| carri|| carri|| carri|| bassaru |-- | parlate ||parleti ||parleti|| faiddeti|| fabideddi|| faideddi||ledabereti |-- | pàrlanu ||pàrlani||pàrlani|| faèddani|| fabeddani|| faèddani||ledaberani |-- | simu/semu ||semi/semu||semi/semu|| semi|| semmu|| semmu||semi/semu |-- | cane ||ghjàcaru ||ghjàcaru|| cani, ghjacaru|| cani|| cani|| chelevu |-- | sì ||s'è||s'è|| sì|| emmu|| emmu\è\eni||s'è |-- | esse||essa||essa|| esse|| asse|| esse||essa |-- | accende||accenda||accinda|| accindì|| azzindì/allummà|| accindì\allummà||accenda |-- | corre||corra||curra|| currì|| currì|| currì|| laruzzà |-- | cunnosce||cunnoscia||cunnoscia|| cunniscì|| cunniscì|| cunniscì||leħachirà |-- | induve||induva||induva|| undi|| undì|| undi||induva |-- | u mare||u mari||u mari|| lu mari|| ru mari|| lu mari|| u iammu |-- | u pane ||u pani||u pani|| lu pani|| ru pani|| lu pani||u leχemmu |-- | a volpe||a volpi||a vulpi|| la vulpi/ lu maccioni|| lu mazzoni|| lu mazzoni|| u sciuiallu |} ===L'alfabettu ghjudeiu-corsu=== L''''alfabettu ararì o ghjudeiu-corsu''' hè una variante di l'[[Lingua corsa|alfabettu corsu]]. L'alfabettu ararì include generalmentu 26 lettari indicati ind'a tabella sottu: {| class="wikitable" |- !Lettera ! Nomu ! [[IPA]] pà a prununcia di i vucali ! [[IPA]] pà a prununcia forti di i cunsunanti ! [[IPA]] pà a prununcia ammurbidita di i cunsunanti |- | [[A]], a | à | {{IPA|/a/}}, in determinate cundizioni è in certe rughjoni {{IPA|/æ/}} infatti {{IPA|/ɛ/}} | | |- | [[B]], b | bì | | {{IPA|/b/}} | {{IPA|/w/}} o {{IPA|/β/}} |- | [[C]], c | cì | | {{IPA|/k/}} o {{IPA|/t͡ʃ/}} | {{IPA|/g/}} o {{IPA|/d͡ʒ/}} |- | CHJ, chj | chjì | | {{IPA|/c/}} | {{IPA|/ɟ/}} |- | [[D]], d | dè | | {{IPA|/d/}} | {{IPA|/ɾ/}} o {{IPA|/-/}} |- | [[E]], e | è | {{IPA|/e/}} o {{IPA|/ɛ/}}, in determinate cundizioni è in certi rughjoni {{IPA|/æ/}} infatti {{IPA|/a/}} | | |- | Ħ, ħ | ħ | | |- | [[F]], f | effe | | {{IPA|/f/}} | {{IPA|/v/}} |- | [[G]], g | gè | | {{IPA|/g/}} o {{IPA|/d͡ʒ/}} | {{IPA|/w/}}, {{IPA|/ɥ/}} o {{IPA|/-/}} |- | GHJ, ghj | ghjè | | {{IPA|/ɟ/}} | {{IPA|/j/}} |- | [[H]], h | acca | | Lettera muta | Lettera muta |- | [[I]], i | ì | {{IPA|/i/}} o {{IPA|/j/}} | | |- | Χ, χ | kʰ | {{IPA|/x/}} o {{IPA|/x/}} | | |- | [[L]], l | elle | | {{IPA|/l/}}, in determinate condizioni e in certe regioni {{IPA|/ɖ/}} | |- | [[M]], m | emme | | {{IPA|/m/}} | |- | [[N]], n | enne | | {{IPA|/n/}} | |- | [[O]], o | ò | {{IPA|/o/}} o {{IPA|/ɔ/}} | | |- | [[P]], p | pè | | {{IPA|/p/}} | {{IPA|/b/}} |- | [[Q]], q | cù | | {{IPA|/k/}} | {{IPA|/g/}} |- | [[R]], r | erre | | {{IPA|/r/}} | {{IPA|/ɾ/}} |- | [[S]], s | esse | | {{IPA|/s/}} | {{IPA|/z/}} |- | [[T]], t | tì | | {{IPA|/t/}} | {{IPA|/d/}} |- | [[U]], u | ù | {{IPA|/u/}}, {{IPA|/w/}} o {{IPA|/ɥ/}} | | |- | [[V]], v | vè | | {{IPA|/b/}} o {{IPA|/v/}} | {{IPA|/w/}} o {{IPA|/β/}} |- | [[Y]], y | y | |- | [[Z]], z | zeta | | {{IPA|/t͡s/}} | {{IPA|/d͡z/}} |} A volte sono aggiunte a questo elenco le lettere: {| class="wikitable" |- !Lettera ! Nome ! Alfabettu funeticu internaziunali pà u corsu |- | SC, sc | esci | {{IPA|/ʃ/}} |- | SG, sg | esge | {{IPA|/ʒ/}} |} ==Cunghjugazione ghjudeiu-corsa == '''Tempu prisente''' {|class="wikitable" width=60% |- bgcolor=#f0ffff align=center | || '''-à'''<br />''es. ladaberà'' ('''parlà''') || '''-e'''<br />''es. limchore'' ('''vende''') || '''-ire'''<br />''es. lichone*'' ('''dorme''') |- align=center | eiu || ladaberu || limchoru || lichonu |- bgcolor=#f0f0f0 align=center | tu || ladaberi || limchori || lichoni |- align=center | eddi, edda, issu, issa || ladabera || limchore || lichone |- bgcolor=#f0f0f0 align=center | noi || ladaberemu || limchoremu || lichonemu |- align=center | voi || ladabereti || limchoreti || lichoneti |- bgcolor=#f0f0f0 align=center | issi, isse || ladaberani || limchoreni || lichoneni |} == Bibliografia == * Aprile, Marcello, ''Grammatica storica delle parlate giudeo-italiane'', [[Congedo]], Galatina 2012. * Aprile, Marcello, ''Un nuovo progetto lessicografico: il Lessico delle parlate giudeo-italiane'', in ''Lessicografia dialettale. Ricordando Paolo Zolli'', a cura di [[Francesco Bruni (linguista)|Francesco Bruni]] e [[Carla Marcato]], vol. II, ''Dall'emancipazione a oggi'', [[Antenore]], Padova 2006, pp.&nbsp;491–506. == Ligami esterni == * {{cita web|http://www.orbilat.com/Languages/Italkian/Italkian.html|Judeo-Italian: Description of Medieval Koine}} * {{cita web|url=http://www.jewishencyclopedia.com/view.jsp?artid=588&letter=J|titolo=Judæo-Greek and Judæo-Italian}} * {{cita web|url=http://www.rosettaproject.org/archive/indo-european/europe/itk/?searchterm=Judeo-Italian|titolo=Judæo-Italian at the Rosetta project|urlmorto=sì}} * {{cita web|url=http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=itk|titolo=Ethnologue report for Judeo-Italian}} * {{cita web|http://www.orbilat.com/Languages/Italkian/Italkian-La_Ienti_de_Sion.html|La Ienti de Sion in Italia}} h2vukggk3weh4ya44zy25hdr5j6uy3q Akwid 0 20347 369615 359426 2020-12-12T01:10:51Z Armas Eesti 17381 File wikitext text/x-wiki [[File:Akwid in Los Angeles (245712567).jpg|thumb]] '''Akwid''' hè un gruppu di rap [[Messicu|Mexicanu]] natu in 2000 à Jiquilpan, Michoacán. A furmazione di i Akwid era furmata da u rapper AK è u Wikid. [[Categoria:Gruppu di rap]] nijo50zgcw26ngb2czi8h8npx0nmcww Tavulara 0 20351 375509 359494 2021-08-17T18:58:33Z Fausta Samaritani 15085 tolto cagoria prevista in doppione wikitext text/x-wiki [[File:Olbia,_isola_di_Tavolara_(12).jpg|thumb|250px|L'isula di Tavulara]] '''Tavulara''' hè un'isula situata à u nordestu di a [[Sardegna]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> Hè stata, dapoi a mità di u seculu XIX, u sediu di una [[micrunazioni]] autopruclamata chì era battizata u Regnu di Tavulara (''Rennu di Taulara'' in [[gadduresu]]). == Discrizzioni == Isula calcaria longa 6 kilomitri è larga 1 kilomitru, Tavulara hè situata à u sudestu di u [[golfu d'Olbia]] in a [[pruvincia di Sassari]], micca luntanu dinò di l'isuli di [[Molara]] è [[Mularottu]]. Circundata di scuglieri scabrosi eccittuata à l'estremità induva a parsona trova i spiaghji accusciati in fondu di cali, com'è 'Spalmatore di Fuori' à u nordestu è 'Spalmatore di Terra' à u mezupunenti, u so rilevu hè eppuri altu apposta ch'edda culmineghja à 565 metri d'altitudina incù u Monti Cannonu. Tavulara hè abbastanza pocu pupulata apposta chì solu una manata di famigli ci stani. A so lucalità principali hè u [[paesi di piscadori]] di [[A Punta del Canone]]. In u 1962, l'escinziali di a pupulazioni isulana hè stata cullucatu, in seguitu à a custruzzioni di una stazioni radiu di l'[[Urganisazioni di u trattatu di l'Atlanticu nordu|OTAN]] annantu à a so parti uriintali chì u so accessu hè d'altrondi sempri risirvatu à u parsunali militarescu. L'isula è l'acqui circunvicini facini parti di a ''[[riserva marina di Tavulara - Punta Coda Cavaddu]]'' criata in u 1997. I reguli di prutizzioni di l'ambienti istituiti in u parcu s'aghjunghjini à i ristrizzioni d'usu di u spaziu par u turisimu. Una culonna di rocca naturali annantu à a costa di l'isula custituisci una di i curiusità naturali apposta ch'edda si assumiglia à una figura umana ed hè cunnisciuta sottu à u nomu di "sintinedda di petra" o "scogliu di u papa". Frà l'altri furmazioni di petra, si pò nutà l' "arcu d'Ulissi" (un'arca naturali) è a "grotta del Papa" ("a sapara di u papa", una cavità accissibuli da u mari è uffrendu un asempiu d'[[arti parietali]] datendu di u [[Niuliticu]]). == Storia == [[Image:Bertoleoni photo.jpg|thumb|250px|Futugrafia di a Famiglia Bertoleoni]] L'isula hè cunnisciuta dapoi l'Antichità sottu à u nomu di ''Hermea''. Siont'è una tradizioni, hè quì chì u papa [[Pontianu]] fù cundannatu à l'esiliu è morsi in u [[235]]. Più dopu, sirvarà di nìchjula par i navi arabi chì svaccaghjetini i costi mentri l'anni [[848]]-[[849]]. Tavulara ùn entri rialmenti in a storia ch'è à u seculu XIX, quandu a prima famiglia stallata sopr'à locu, i [[Bertoleoni]] ni faci un riamu indipindenti, unu di i più chjuchi di a pianeta. [[Image:Tavolara King's grave.JPG|thumb|left|250px|Tomba reali di i Bertoleoni]] Difatti, sin'à a mità di l'[[anni 1830]], Tavulara era disabitata. U prima à vena à stallà ci si era un pastori corsu chjamatu [[Ghjaseppu Celestinu Bertoleoni Poli]] (natu in u 1778). In u [[1836]], l'isula fù visitata da u rè [[Carulu Albertu di Sardegna]] chì fù subitu subitu stunatu da l'educazioni è a vivacità di spiritu di Ghjaseppu Bertoleoni. U suvranu sardu uffrì tandu Tavulara à u pastori è u feci rè. Quist'ultimu stallò tandu i so dui famigli (era [[Bigamia|bigamu]]) annantu à l'isula. U figliolu di Ghjaseppu, Paulu, succidì à u so babbu in u [[1845]] (quattru anni nanzi a morti di quist'ultimu). À u mumentu di una visita à [[Turinu]], ottensi finalmenti da u rè [[Vittoriu Emmanueli II di Savoia]] u ricunniscimentu di u riamu di Tavulara. Hè dinò mentri 'ssu periudu chì u patriottu [[Giuseppe Garibaldi (omu puliticu)|Giuseppe Garibaldi]] si liò incù i Bertoleoni. Feci visita à l'altri membri di a famiglia stallati annantu à l'isuli di A Matalena è di [[Caprera]]. À a morti di Paulu in u [[1886]], u so figliolu Carulu li succedi. U riamu di Tavulara cuminciò tandu à intarissà i grandi di 'ssu mondu, apposta chì a righjina [[Vittoria di u Regnu Unitu|Vittoria]] ùn esitò micca à invià in u [[1900]] un futografu di a so corti, affinch'è un ritrattu di i Bertoleoni fussi rializatu, cù u fini di arricchiscia a so gallaria di ritratti di i famigli rignanti di tandu. Paulu II succidì à u so babbu in u [[1927]] o u [[1928]], ma duviti ceda a [[righjenza]] à a so zia Mariangela duranti uni pochi di anni mentri i quali Paolo era à u stranieri. À a morti di Mariangela in u [[1934]], l'Italia si dichjarò eredi di u riamu di Tavulara. Paulu II chì avia numinatu u so cucinu u principi Carlo Ernesto Geremia com'è tinenti generali di u riamu, rivindicò sin'à a so morti in u [[1962]], a suvranità persa di u so riamu, chì vissi listessu annu l'installazioni di a stazioni radiu di l'[[OTAN]] annantu à u so tarritoriu. Carlo II, u so figliolu, cuntinuò à rivindicà u tronu ; morsi in u [[1993]] à [[Capu Tistò]] in [[Sardegna]]. Hè oghji u so frateddu minori, Antonio (dittu "Tonino"), prubitariu di u risturanti ''Da Tonino'' (a so suredda a principessa Matalena pussedi dinò u risturanti vicinanti ''A Corona'') chì assicureghja, in un certu modu, a perennità di u spiritu munarchicu di a famiglia Bertoleoni. In u 2002, dopu à u ritornu d'esiliu di [[Vittorio Emanuele di Savoia (1937-)|Vittorio Emanuele]], figliolu di l'ultimu rè d'Italia [[Umberto II d'Italia|Umberto II]], Tonino feci appeddu ad eddu affinch'è a suvranità di u riamu di Tavulara fussi di novu ricunnisciuta, ma indarru. == Noti == <references/> == Articuli cunnessi == * [[Sardegna]] * [[Lista di i principali isuli d'Italia]] [[Categoria:Isula in Sardegna]] [[Categoria:Micronazioni]] [[Categoria:Gaddura]] 83ukmtqqki82wv11pvy9gn8vn5ioaiu A magunella di Petrosu 0 20353 375298 375295 2021-08-15T21:35:00Z Fausta Samaritani 15085 navebox wikitext text/x-wiki A '''Magunella''' hè una lighjenda d'[[U Petrosu]] ind'u rughjone di [[Castellu (pieve)|Castellu]]. Conta a storia di a strega d'u sangue è di l'anima. ==A Lighjenda== Tantu tempu fà l'abitati di [[U Petrosu]] vivìanu in u terrore tutale. Avìanu paura pà sè stessi è pà i so figlioli. Arrivìanu à spirà ch'a notte è l’uscurità, l’ora d'u bughju più bughju, ùn arrivasse mai à tuccà li. Davanti à le chjese, ind'e dumeniche di [[Pasqua]], venìanu affisse enormi croci criate da a suvrapusizzione di ossa di maiale. E persone si armavanu cù fucili caricati cù pruiettili in farru battutu è i più ghjuvani venìanu incaricati di crià sacchetti cuntinenti una muneta d’argentu ciascunu. === Risultati === Risultati immagini per muneta d'argentu: “Hà lunghi capelli neri!” Risultati immagini per lunghi capelli neri: “Hè vechja è si prisenta avvolta ind'u manteddu” Risultati immagini per vechja cùn u manteddu: “Hè un’urribile vechja da u voltu sfiguratu, ti dicu!” Risultati immagini pà voltu cùn maschera: E persone si guardavanu cù circuspettu è nessunu si fidava di nessunu… === Una storia === Esistìa una storia chì venìa narrata da parente à parente, da vicinu à vicinu ad amichi, chì dicìa chì era pà spavintà i bambini è fà li andà à dorme, è chi invece, dicìa di esse statu prisente à l’evvenimentu. Ci si chiudìa in casa, inseme à e proprie paure. I più grandi davanti à porte è finestre è i più picculi in camere senza finestre. Si narrava chì da quelle parti ugni 20 anni era solita apparì una strega. Tutti la conoscìa cùn u nome di ''Magunella'', è no, ùn era una strega buna. Prendìa di mira i bambini più picculi è facìa di e so anime è di u so sangue a so risorsa di vita. Si narrava chì sè questa entrìa è a persona chì a vedìa, riuscisse à sparà la, sarìa pututa murì à pattu però, chì fusseru pruiettili di farru battutu. Pà quelli chì ùn si lasciavanu prende da queste voci, avìanu i bambini chì venianu attaccati di notte è à questi venìa suchjatu u sangue. I bambini spessu si ammalavanu è poi murìanu. À menu chì, a stessa strega, pà qualsivoglia ragione ùn turnasse pà cuncede li una cura. Si dice chì una volta cumpiuta questa azione a strega, strasfurmatasi in picculu insettu, andasse ind'u logu più prufondu d'u boscu, è rigurgitasse tuttu u sangue, sè à u centru d'u sangue venìa posta una muneta d’argentu richjusa dentru un sacchettu, questu sarìa diventatu un amuletu contru ugni tipu di Magunella, in gradu di pruteghje si. Avìanu ancu pensatu bè à un modu pà intrappulà culei chì si pensava assumesse e sembianze di a strega, sè si entrava in una chjesa, una di e dumeniche di [[Pasqua]] è sè à a porta di questa vi fusse affissa una croce di ossa, a strega ùn sarìa più uscita. {{Legenda di Corsica}} [[Categoria:Lighjenda di Corsica]] 7ne464thqvzj3aatp78f22ldgnqfpht A Magunella di Petrosu 0 20354 374909 359548 2021-08-08T17:37:35Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki A Magunella hè una lighjenda d'[[U Petrosu]] ind'u rughjone di [[Castellu (pieve)|Castellu]]. Conta a storia di a strega d'u sangue è di l'anima. ==Lighjenda== Tantu tempu fà l'abitati di [[U Petrosu]] vivìanu in u terrore tutale. Avìanu paura pà sè stessi è pà i so figlioli. Arrivìanu à spirà ch'a notte è l’uscurità, l’ora d'u bughju più bughju, ùn arrivasse mai à tuccà li. Davanti à le chjese, ind'e dumeniche di Pasqua, venìanu affisse enormi croci criate da a suvrapusizzione di ossa di maiale. E persone si armavanu cù fucili caricati cù pruiettili in farru battutu è i più ghjuvani venìanu incaricati di crià sacchetti cuntinenti una muneta d’argentu ciascunu. Risultati immagini per muneta d'argentu “Hà lunghi capelli neri!” Risultati immagini per lunghi capelli neri “Hè vechja è si prisenta avvolta ind'u manteddu” Risultati immagini per vechja cùn u manteddu “Hè un’urribile vechja da u voltu sfiguratu, ti dicu!” Risultati immagini pà voltu cùn maschera E persone si guardavanu cù circuspettu è nessunu si fidava di nessunu… Esistìa una storia chì venìa narrata da parente à parente, da vicinu à vicinu ad amichi, chì dicìa chì era pà spavintà i bambini è fà li andà à dorme, è chi invece, dicìa di esse statu prisente à l’evvenimentu. Ci si chiudìa in casa, inseme à e proprie paure. I più grandi davanti à porte è finestre è i più picculi in camere senza finestre. Si narrava chì da quelle parti ugni 20 anni era solita apparì una strega. Tutti la conoscìa cùn u nome di Magunella, è no, ùn era una strega buna. Prendìa di mira i bambini più picculi è facìa di e so anime è di u so sangue a so risorsa di vita. Si narrava chì sè questa entrìa è a persona chì a vedìa, riuscisse à sparà la, sarìa pututa murì à pattu però, chì fusseru pruiettili di farru battutu. Pà quelli chì ùn si lasciavanu prende da queste voci, avìanu i bambini chì venianu attaccati di notte è à questi venìa suchjatu u sangue. I bambini spessu si ammalavanu è poi murìanu. À menu chì, a stessa strega, pà qualsivoglia ragione ùn turnasse pà cuncede li una cura. Si dice chì una volta cumpiuta questa azione a strega, strasfurmatasi in picculu insettu, andasse ind'u logu più prufondu d'u boscu, è rigurgitasse tuttu u sangue, sè à u centru d'u sangue venìa posta una muneta d’argentu richjusa dentru un sacchettu, questu sarìa diventatu un amuletu contru ugni tipu di Magunella, in gradu di pruteghje si. Avìanu ancu pensatu bè à un modu pà intrappulà culei chì si pensava assumesse e sembianze di a strega, sè si entrava in una chjesa, una di e dumeniche di Pasqua è sè à a porta di questa vi fusse affissa una croce di ossa, a strega ùn sarìa più uscita. [[Categoria:Mitulugia]] n0bfw35p7pzwvg50869b95d70deodhn A Moca (A Strega) 0 20355 374910 359559 2021-08-08T17:38:33Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki A strega (o "a moca") hè una donna chì praticheghja a magia, leghje l'avvene è serebbi in relazione cù u diavule per fà maleficii. Invece di dà u latte à i ciucci, suchja u so sangue; opera in e case durante a notte. Spessu sottu forma di una bellula, si isola in a machja è sceglie loghi sigreti o pagliaghji abbandunati di e muntagne per aggrundà si. Si dice chì si incontranu luntanu da i paesi durante a luna piena, per friquintà u diavulu. ==Lighjende nantu à e streghe== * [[Medusa]] hè a prima regina di Corsica; dopu avè trasfurmatu tutti i giganti [[Mitulugia|lestrigoni]] di l'isula in petre, a regina murì, lasciendu u so sangue in u [[Mediterraniu]], criendu l'eternu curallu. * [[A Magunella di Petrosu|A Magunella]] hè una lighjenda d'[[U Petrosu]] ind'u rughjone di [[Castellu (pieve)|Castellu]]. Conta a storia di a strega d'u sangue è di l'anima. * [[Apanu (lighjenda)|Apanu]] hè a divinità di l'oltretomba. A parulla "alpan" ind'a mistiriosa [[lingua etrusca]] vole dì "donu". * [[Culsu (lighjenda)|Culsu]] hè una furia chì vigila nantu à a porta d'intrata di l'oltretomba. [[Categoria:Mitulugia]] 6an53q4cmbqer3zevxtpq8aavd9iqi9 Arcipelagu 0 20356 374787 363463 2021-08-03T18:32:11Z Fausta Samaritani 15085 /* Listinu d'arcipelaghi */ wikitext text/x-wiki [[File:Ev17612 Scandinavia.A2002149.0945.250mFINLANDONLY.jpg|thumb|Imaghjina satellitu illustrendu l'arcipelagu Finlandesu]] [[Image:Hawaje.jpg|thumb|right|retta|L'arcipelagu di [[Hawaï]]]] [[Image:Kerguelen islands (closer).jpg|thumb|dritta|retta|L' [[Isuli Kerguelen|arcipelagu Kerguelen]]]] Un '''arcipelagu''' hè un insemu d'[[isula|isuli]] abbastanza prossimi l'uni da l'altri.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> A prussimità si doppia par u più di un'urighjini [[Geulugia|giulogica]] cumuna, in generali vulcanica. 'Ssa nuzioni hè apradata in giugrafia par disignà un modu d'apprupriazioni negativi di u spaziu trà elementi isulati intrattinendu liami impurtanti è primurdiali. == Urighjini == U termini " arcipelagu " veni da u [[grecu bizantinu]] ἀρχιπέλαγος (''archipelagos''), littiralamenti " mari principali " [du verbu ἄρχω (''árkhô'') {''essa u prima, cummandà''} → prefissu ἀρχί- (''arci-'') {''principali''} è πέλαγος (''pélagos'') {''l'altu mari''}]. 'Ssa parola disignava à l'urighjina u [[mari Egeu]], carattarizata da u so grandi numaru d'isuli (i [[Cicladi]], i [[Spuradi]], [[Salamina]], [[Eubea]], [[Samutracia]], [[Lemnos]], [[Samos]], [[Lesbos]], [[Chios]], [[Rhodes]], è cetara.). Quandu a maiò parti di 'ssi isuli funi tolti à l'[[Imperu bizantinu]] à l'iniziu di seculu XIII da [[Marcu Sanudo]], generali venetu, quiddu quì fù fattu ''[[duca di l'Arcipelagu]]''. == Giugrafia == In [[giugrafia]], a nuzioni di " arcipelagu " rinvia à una cuncizzioni spicifica di u [[spaziu (scenzi suciali)|spaziu]] ussirvata in 'ssu tipu di locu, chì parmetti di custattà chì " un spaziu giugraficu ùn hè micca nicissariamenti cuntinuu "<ref name="CIA10">Tiresa Saint-Julien, " l'approcciu spaziali ", in Annette Ciattoni è Yvette Veyret (dir), ''I fundamintali di a giugrafia'', Armand Colin, 2003, p. 10 (in francesu)</ref> : i liami intrattinuti da 'ssi isuli in [[reta]] di una certa manera " par sopra " u spaziu marinu chì i spicca, custituiscini un spaziu discuntinuu carattarizatu da a so cuesioni<ref name="CIA10" />. 'Ssa nuzioni hè stata stesa matafuricamenti à altri tipi di spazii giugrafichi. Par indittu, in u studiu di a [[mundialisazioni|ecunumia mondializata]] attuali, i giugrafi tali [[Petru Veltz]] parlani di una " ecunumia d'arcipelagu " : l'ecunumia mundiali hè cuntrullata à parta da un numaru ristrintu di [[metropuli]] beddi culligati trà eddi da ottimi mezi di cumunicazioni, i vii marittimi à i [[telecumunicazioni]]. Siont'è l'autori, 'ssi metropuli appariscini com'è un arcipelagu d'isuli isulatu annantu à un mari<ref name="CIA10" />. == Drittu == In [[drittu internaziunali publicu|drittu internaziunali]] è in [[drittu di u mari]], a nuzioni di [[Statu arcipelagu]] disigna un Statu custituitu intiriamenti da unu o parechji arcipelaghi è evintualamenti di altri isuli. == Listinu d'arcipelaghi == Ci voli à nutà quì chì certi arcipelaghi poni essa ragruppati. 'Ssu raggruppamentu hè dinò cunsidaratu com'è un arcipelagu. Par indittu, l'[[Antigli]] sò un arcipelagu di l'Uceanu Atlanticu, cumpostu par u più di i [[Grandi Antigli]] è di i [[Picculi Antigli]], chì facini parti ancu eddi di l'arcipelagu. U siguenti tavuleddu ragruppa l'arcipelaghi incù unu numaru dicriscenti d'isuli, certi "duppiona" poni dunqua esista. {| class="wikitable" !Nomu di l'arcipelagu !Numaru d'isuli !Statu o zona giugrafica !Nota |- |[[Finlandia]] |179584 |In u [[mari balticu]], in u mezupunenti di a [[Finlandia]] |Più grandi arcipelagu di u mondu |- |[[Indunesia]] |13466 |Ripublica d'Indunesia (Asia di u Sudestu è Uceania) |Statu Arcipelagu |- |[[Filippini]] |7107 |Ripublica di i Filippini (Asia di u Sudestu) |Statu Arcipelagu |- |[[Giapponu]] |6852 |Statu di u Giapponu (Asia di u Livanti) |Statu Arcipelagu |- |[[Antigli]] | |America cintrali, Uceanu Atlanticu | |- |[[Arcipelagu Lisandru]] |1100 |[[Stati Uniti]] (Alaska), Uceanu Pacificu Nordu | |- |[[Isuli Aleutini]] |300 |Uceanu Pacificu Nordu (à a larga di l'Alaska) |Isuli vulcanichi |- |[[Cicladi]] |250 |Grecia, Mari Egeu | |- |[[Hawaii]] |137 |Uceanu Pacificu |Vulcanisimu di puntu caldu |- |[[Tuvalu]] |123 |Statu di i Tuvalu (Uceania) |Statu Arcipelagu |- |[[Seychelles]] |115 |Ripublica di i Seychelles (Uceanu Indianu) |Statu Arcipelagu |- |[[A Maddalena]] |62 |In u [[mari Tarraniu]], à a larga di a costa Smiralda in Sardegna, Italia |À u nordestu di a Sardegna, in i Bocchi di Bonifaziu |- |[[Isuli Feroe]] |29 |Uceanu Atlanticu Nordu | |- |[[I Comori]] |4 |Canali di u Mozambicu, à a larga di a costa hè di l'Africa |Arcipelagu Vulcanicu |} == Noti == <references/> [[Categoria:Arcipelagu| ]] [[Categoria:Giumurfulugia litturali]] bscyzzjz9glw7q046tzo0znofjqq85f Chris Hansen 0 20358 375701 359592 2021-08-18T22:38:59Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Christopher Edward''' "'''Chris'''" '''Hansen''' hè un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Hansen, Chris]] [[Categoria:Americanu|Hansen, Chris]] [[Categoria:Biugrafia]] sbvlupcf0yrs5yyjqgagfwe4mr53wty Anthony Bourdain 0 20359 377703 374736 2021-11-05T13:16:53Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Anthony Bourdain 2014 (cropped).jpg|thumb|Anthony Bourdain in u [[2014]]]] '''Anthony Michael Bourdain''' (25 di ghjugnu 1956, [[New York (cità)|New York]] – 8 di ghjugnu 2018, [[Kaysersberg Vignoble]], [[Grande Este]]) hè statu un cuocu, [[gastronomia|gastronomu]], scrittore è personaghju televisivu [[Stati Uniti|statunitense]]. ==Da vede dinò== * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Bourdain, Anthony]] [[Categoria:Americanu|Bourdain, Anthony]] [[Categoria:Biugrafia]] j9n3o41alugupb1t8y00topoy63fd4m The Little Mermaid (filmu di 1989) 0 20360 359606 359599 2018-06-13T07:02:57Z EmausBot 3225 Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by [[Wikipedia:Wikidata|Wikidata]] on [[d:Q190135]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''The Little Mermaid''''' (in [[lingua corsa|corsu]]: "A Piccula Sirena"; tìtulu [[lingua francese|francese]]: ''La Petite Sirène'') hè un [[cinemà|filmu]] d'animazione musicale di fantasia [[Stati Uniti d'America|americanu]] di l'annu [[1989]] prudottu da [[Walt Disney Animation Studios|Walt Disney Feature Animation]] è publicatu da [[Walt Disney Pictures]]. [[Categoria:Filmu di l'annu 1989]] [[Categoria:Filmu d'animazione]] [[Categoria:Filmu americanu]] [[Categoria:Drama (Filmu)]] ar2uianq4a5lpkmharraqi1dl2c11l7 Categoria:Filmu di l'annu 1989 14 20361 359856 359600 2018-07-26T06:01:16Z YiFeiBot 9044 Retrait de 1 lien(s) interlangue(s), désormais fourni(s) par [[d:|Wikidata]] à la page [[d:q7141591]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Filmu di l'anni 1980|1989]] ay1c9xifi876ncfm8dt2owhnkj42lkv Regis Philbin 0 20362 375997 359605 2021-08-20T10:56:49Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Regis Philbin at the 2009 Tribeca Film Festival.jpg|thumb|Philbin, [[2009]]]] '''Regis Francis Xacier Philbin''' hè un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Philbin, Regis]] [[Categoria:Americanu|Philbin, Regis]] [[Categoria:Biugrafia]] mwag7mcmc2h4yramckiqvztjmxqmdxw Jenny Slate 0 20363 376058 375416 2021-08-20T16:43:16Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Jenny Slate Obvious Child Premiere 2014 (cropped).jpg|thumb|Slate, [[2014]]]] '''Jennifer Sarah''' "'''Jenny'''" '''Slate''' hè un [[Cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Slate, Jenny]] [[Categoria:Americanu|Slate, Jenny]] [[Categoria:Biugrafia]] 74xkexsqbx5hcjv9hlpq5qs8u5kw7vn Monte Àguila (Cile) 0 20364 364844 363222 2019-11-08T03:21:06Z 181.114.232.54 wikitext text/x-wiki U '''Monte Àguila''' hè una cità [[Cile|chilena]], situata in a [[:es:Región_del_Biobío|Regione di Biòbiu]], in a cumuna di [[:es:Cabrero_(Chile)|Cabrero]], 6 chilomitri à u sudu di a cità di u stessu nomu<ref>http://www.monteaguila.cl/ubicacion.html</ref>. Tene una populazione di 6,574 abitanti<ref>https://web.archive.org/web/20090914033147/http://www.ine.cl:80/cd2002/sintesiscensal.pdf</ref>.<gallery mode="nolines" widths="200" heights="180"> File:Inauguracion Nueva Plaza de Monte Aguila 2017 (12).jpg| Piazza principale. File:Bomberos monte aguila.jpg| Casinò di focu. File:Capilla carmen monte aguila.jpg| Chjesa cattolica cristiana. File:Img-estadio.jpg| Stadium di football. File:Premiacion O.V.V. 2017 (4).jpg | A scola. </gallery> {{commons|Monte Aguila}} 8zjhjkegs81u9mv85mf4q7l14kniacf Lazarettu 0 20365 369214 369213 2020-10-11T13:22:57Z Raphael1256 14151 /* In u mondu */ wikitext text/x-wiki [[Image:Lazareto EntradaPrincipal.jpg|thumb|250px|Intrata maestra di u lazarettu di [[Portu Mahon]] (isuli Baleari).]] U '''lazarettu''' era un stabilimentu di missa in [[quarantina]] di i passaghjeri, equipaghji è marcanzii in pruvinienza di porti induva infiiria a [[pesta]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> À i ghjorna d'oghji a parola disigna dinò uni pochi di loca ditti annantu à u litturali mediterraniu induva un lazarettu, attualmenti sparitu, era statu stabilitu. == Etimulugia è storia == A parola " lazarettu ", disignendu un spidali, tiraria a so urighjini da u nomu di " [[Parabula di u riccu è di Lazaru|Lazaru]] ", prutagonistu di una [[Parabula (vanghjeliu)|parabula]] di u [[Vanghjeliu siont'è Lucca]]. Difatti, par insignà a [[carità]], Ghjesù ci discrivi a storia di un povaru numinatu Lazaru, è di un gattivu riccu : u povaru, cupartu à ulceri è murendu di fami, campa in carrughju, à a porta di a dimora di u riccu. Avaria vulsutu bè sazià si di ciò chì cascava da a tola di u riccu, chì facia bamboscia, ma nimu ùn li ni dava. U povaru morsi è, dici Ghjesù, fù carriatu à u Celi. U riccu morsi dinò è fù inttarratu. Ma, in l'Aldilà, si ritruvò in Infernu è cunnuscì suffrenzi è strazii chì ùn s'era micca primuratu di a sorti di u misareddu chì era à a so porta. 'Ssu San Lazaru imaginariu, invintatu par u bisognu di una parabula, hè prestu statu cunfusu incù un antru San Lazaru, [[Lazaru di Betnia]], amicu di Ghjesù, chì saria statu u frateddu di Marta è di Maria. Più dopu, a parsona chjamò " lazarettu ", ogni stabilimentu induva a parsona mittia in quarantina i malati cuntagiosi (lepra, [[pesta]] o [[culera]]). In [[tedescu]] è in [[russiu]], 'ssa parola significheghja " [[spidali militarescu]] " o " infirmaria di campagna ". In inglesu, a parola d'urighjini veneta ''lazaretto'' hè apradatu par disignà un lazarettu, mentri chì a parola ''pest house'' disigna una casa di quarantina situata in altrò chì in un portu. == Asempii == === In Corsica=== [[File:Lazaret_des_Îles_Sanguinaires.JPG|thumb|250px|I ruvini di u lazarettu di l'isuli Sanguinari, annantu à l'isula Mezu Mari, custruitu in u 1802]] * U lazarettu d'Asprettu, in [[Aiacciu.]] * U lazarettu di l'[[arcipelagu di i Sanguinarii]], à a larga di Aiacciu: a custruzzioni di 'ssu lazarettu hè stata urdinata da [[Nabulionu Bonaparte]] in u 1802. Era distinatu à accoglia i piscadori di curaddu chì vultavani da l'Africa di u Nordu, chì era chjamata tandu a ''Barbaria''. === In u mondu === * U [[lazarettu di Tracadia]], in [[Acadia]]. * U lazarettu Dhar Lamhalla, quartieri d'[[Oujda]], in [[Maroccu]]. * U lazarettu di [[Ragusa (Croazia)|Ragusa di Dalmazia]], in [[Croazia]]. * I trè lazaretti di u portu di Livornu, in Tuscana, - ''San Rocco'', ''San Giacomo'' è ''San Leopoldo''. * U lazarettu d'Ancona. * U lazarettu di Ghjenuva. * U lazarettu di Napuli, situatu annantu à l'isula di Nisida in u golfu di Puzzola. * U lazarettu di ''San Carlo'' à Triesta. * U lazarettu di ''Varignanu'', vicinu à u portu di ''A Spezia''. * U lazarettu di l'isula Saint-Michel in a cala di u portu di Lorient, in Francia. * U [[lazarettu d'Arenc]], in [[Marseglia]], in Francia. * U lazarettu di u portu di Mahón, annantu à l'isula di Minorca. * U lazarettu di Tor, in Sinai. * U lazarettu di Conakry in Guinea. * U lazarettu di Dakar in Senegal. == Noti == <references/> ==Liami== * [https://www.corsematin.com/article/ajaccio/la-grande-sanguinaire-livre-les-secrets-de-son-patrimoine-bati L'isula di Mezu Mari metti in manu i sicreti di u so patrimoniu architittatu, articulu di Corse-Matin, 26 lugliu di u 2011] [[Category:Lazarettu|*]] dfh2lhwsu8lgnyqkflc385h25xfit7k Terra (pianeta) 0 20367 378388 378132 2022-02-03T05:55:20Z Kwamikagami 17182 wikitext text/x-wiki [[File:Apollo 17 Full Earth photo.jpg|thumb|miniatura|A Terra]] A Terra (simbulu di astronumia: [[file:Earth symbol (fixed width).svg|16px|🜨]]) hè a terza pianeta partendu da u [[Soli|Sole]] è u solu ogettu astrunomicu cunnisciutu per aggrundà è intrattene a vita.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in inglese.</ref> Circa 29,2% di a superficia terranea hè custituita di cuntinenti è d'isule. I 70,8% rimanenti sò cuperti à acqua, per u più oceani, mari, golfi è altre masse d'acqua salata, ma ancu lavi, vadine è altre acque dolce, chì custituiscenu inseme l'idrosfera. Parte assai di e rigione pularie di a Terra hè cuperta à ghjacciu. U stratu esternu di a Terra hè divisu in parechje placche tettoniche rigide chì migranu à a superficia annantu à parechji milioni d'anni, mentre ch'è u so internu ferma attivu incù un nucleu internu solidu in ferru, un nucleu esternu liquidu chì ingenereghja u campu magneticu di a Terra, è un mantellu cunvettivu chì caghjuneghja a tettonica di e placche. L'atmusfera di a Terra si cumpone per u più d'[[azotu]] è d'[[ossigenu]]. E rigione trupicale ricevenu più energia sularia ch'è e rigione pularie è quessa hè redistribuita da a circulazione atmusferica è oceanica. I gasi à effettu serra ghjocanu ancu un rollu impurtante in a rigulazione di a timperatura di superficia. U clima di una rigione ùn hè micca solu diterminatu da a latitudine, ma ancu da l'altitudine è a prussimità d'oceani muderatori, frà altru fattori. I finomini meteurulogichi viulenti, tali i cicloni trupicali, i timpurali è e cavallate di calore, si producenu in a maiò parte di e rigione è anu un impattu cunsiderevule annantu à a vita. A gravità di a Terra interagisce incù altri ogetti in u spaziu, in particulare a Luna, chì hè u solu satellitu naturale di a Terra. A Terra gira intornu à u Sole in u 365,25 ghjorni à l'incirca. L'assu di rutazione di a Terra hè inclinatu riguardu à u so pianu orbitale, ciò chì produce e staghjone annantu à Terra. L'interazzione gravitaziunale trà a Terra è a Luna pruvucheghja e maree, stabilisce l'orientamentu di a Terra annantu à u so assu è rallentisce in modu prugressivu a so rutazione. A Terra hè a pianeta a più densa di u sistemu sulariu è a più grande è a più massiccia di e quattru pianete rucciose. Sient'è l'estimu di a datazione radiometrica è altre prove, a Terra s'hè furmata più di 4,5 miliardi d'anni fà. In core di u prima miliardu d'anni di a storia di a Terra, a vita hè apparsa in l'oceani è hà cuminciatu à affittà l'atmusfera è a superficia di a Terra, caghjunendu a prulificazione d'organismi anaerobichi è, più tardi, aerobichi. Certe prove geologiche indicheghjanu ch'è a vita puderia esse dighjà apparsa 4,1 miliardi d'anni fà. Dipoi tandu, a cumbinazione di a distanza trà a Terra è u Sole, di e pruprietà fisiche è di a storia geologica hà permessu à a vita di evoluà è di pruspirà. In a storia di a vita annantu à Terra, a biodiversità hà cunnisciutu longhi periodi d'espansione, qualchì volta puntighjate d'estinzione massicce. Più di 99% di tutte e spezie avendu vissutu annantu à Terra sò sparite. Guasi 8 miliardi d'esseri umani campanu annantu à a Terra è dipendenu di a so biosfera è di e so risorse naturale per a so sopravvivenza. L'esseri umani anu un impattu criscente annantu à a superficia di a Terra, l'idrulugia, i prucidimenti atmusferichi è l'altre forme di vita. ==Cronulugia== *Articulu principale : [[Storia di a Terra]] ===Furmazione=== [[File:Protoplanetary-disk.jpg|thumb|Impressione d'artistu di u discu planitariu di u Sistemu sulariu primitivu]] U materiale u più anzianu truvatu in u sistemu sulariu hè datatu à 4,5682+0,0002-0, 0004 Ga (miliardi d'anni) In 4,54±0,04 Ga a Terra primordiale s'era furmata. I corpi in u sistemu sulariu si sò furmati è anu evoluatu incù u Sole. In teuria, una nibulosa sularia spicca un vulume di un nivulu muleculare per affundamentu gravitaziunale, chì cumencia à voglie è à sciaccià si in un discu circumstellariu, po e pianete si sviluppanu à parte si da 'ssu discu incù u Sole. Una nibulosa cuntene u gasu, i granelli di ghjacciu è a polvara (cumpresu i nucleidi primordiali). Sient'è a teuria di e nibulose, i planetesimali si sò furmati per via d'accrezione, a Terra primordiale avendu prubabilmente messu trà 70 è 100 milioni d'anni à furmà si. ==Storia geologica== * Articulu principale : [[Storia geologica di a Terra]] L'atmusfera è l'oceani di a Terra sò stati furmati da l'attività vulcanica è a sgasera. U vapore d'acqua pruvenendu da 'sse surghjente s'hè cundinsata in l'oceani, aumintatu da l'acqua è a ghjacciu pruvenendu da l'astiroidi, e protopianete è e cumete. Una quantità d'acqua bastevule per empie l'oceani pò esse stata prisente annantu à a Terra dapoi a so furmazione. In 'ssu mudellu, i gasi à effettu serra atmusferichi anu impiditu l'oceani di ghjilà mentre u Sole di pocu furmatu ùn avia ch'è 70 % di a so luminusità attuale. 3,5 Ga dopu, u campu magneticu di a Terra era stabilitu, ciò chì hà cuntribuitu à impidisce l'atmusfera di esse carriata da u ventu sulariu. Raffritendu si, u stratu esternu fusu di a Terra hà furmatu a prima crosta solida, chì omu pensa ch'è ella era di cumpusizione mafica. A nuvella crosta cuntinentale si forma in seguitu à a tettonica di e placche, un prucidimentu chì hè à la purfine direttu da a perdita cuntinua di calore di l'internu di a Terra. Annantu à un periodu di centinare di milioni d'anni, e forze tettoniche anu purtatu e zone di crosta cuntinentale à ragruppà si per furmà supercuntinenti chì si sò dopu spiccati. À circa 750 Ma, unu di i primi supercuntinenti cunnisciuti, u Rodinia, hà cuminciatu à disagregà si. I cuntinenti si sò dopu recumbinati per furmà a Pannotia à 600-540 Ma, po finalmente a Pangea, chì hà ancu principiatu à disagregà si à 180 Ma. U schema u più ricente di periodi ghjaciarii hà cuminciatu ver' di u 40 Ma, po s'hè intensificatu mentre u Pleistocene ver' di u 3 Ma. E rigione di alte è medie latitudine anu dapoi subitu i cicli ripetuti di ghjaciazione è di scutrera, ripetendu si circa tutti i 21000, 41000 è 100 000 anni. L'ultimu periodu ghjaciariu, familiarmente chjamata "ultimu periodu ghjaciariu", hà ricopertu di ghjacciu di grande parte di i cuntinenti, insin'à e latitudine medie, è s'hè terminatu à l'incirca 11700 anni fà. ===Origine di a vita è evoluzione=== * Articuli principali : [[Origine di a vita]] è [[Storia evolutiva di a vita]] E riazzione chimiche anu cunduttu à e prime molecule autoreplicative circa quattru miliardi d'anni fà. Un mezu miliardu d'anni più tardi, l'ultimu antenatu cumunu di tutta a vita attuale hè apparsu. L'evuluzione di a [[fotosintesi]] hà permessu à l'energia di u Sole di esse racolta dirittamente da e forme di vita. L'ossigenu muleculare (O2) s'hè accumulatu in l'atmusfera è, per causa di l'interazzione incù l'irraghjamentu sulariu ultraviolettu, hà furmatu un stratu d'ozonu prutettore (O3). L'incurpurazione di cellule più chjuche in e cellule più grande hà sfuciatu à u sviluppu di cellule cumplessi chjamate eucariote. I sputichi organismi multicellulari si sò furmati à misura chì e cellule di e culonie si spicializavanu. Grazia à l'assurbimentu di i raghji ultravioletti nucivi da u stratu d'ozonu, a vita hà culunizatu a superficia di a Terra. Frà e prime prove fussili di a vita, omu trova i fussili di tappettu microbicu in e petre rinaghje vechje di 3,48 miliardi d'anni in Australia occidentale, u grafitu biugene in e rocce metasedimintarie vechje di 3,7 miliardi d'anni. Frà e prime prove fussili di a vita, citemu i fussili di tappetti microbichi truvati in un petre rinaghje vechji di 3,48 miliardi d'anni in Australia occidentale. ===Futuru=== * Articulu principale : [[Futuru di a Terra]] Parchì u diussidu di carboniu (CO2) hà una longa durata di vita in l'[[atmusfera]], l'emissione umane muderate di CO2 puderianu ritardà di 100 000 anni u prossimu principiu di ghjaciazione. L'avvene à longu andà di a Terra hè ligatu à quellu di u Sole. In core di i 1,1 miliardu d'anni à vene, a luminusità sularia auminterà di 10 %, è di 40 % mentre i 3,5 miliardi d'anni à vene. L'aumentu di a timperatura à a superficia di a Terra accelererà u ciclu di u carboniu inorganicu, riducendu a cuncintrazione di CO2 à i livelli murtalmente bassi per e piante (10 ppm per a fotosintesi C4) in à l'incirca 100 à 900 milioni d'anni. L'assenza di vegetazione caghjunerà a perdita d'ossigenu in l'atmusfera, rindendu a vita animale impussibile datu a crescita di a luminusità, a timperatura media di a Terra puderia aghjunghje 100°C (212°F) in 1,5 miliardi d'anni. Ancu s'è u Sole era stabile, una frazzione di l'acqua di l'oceani muderni scenderia in u mantu, per causa di a riduzione di l'evacuazione di u vapore d'acqua da e dursale mezuoceaniche. U Sole evoluerà per diventà una gigante rossa in circa 5 miliardi d'anni. I mudelli privedenu ch'è u Sole si stenderà insin'à à l'incirca 1 UA (150 milioni di km), vene à dì à l'incirca 250 volte u so raghju attuale. U destinu di a Terra hè menu chjaru. In quant'è gigante rossa, u Sole perderà circa 30 % di a so massa, di versu è di manera chì, senza effetti di marea, a Terra si cullucherà ver' di un'orbita à 1,7 UA (250 milioni di km ; 160 milioni migli) di u Sole quandu a stella aghjunghjerà u so raghju massimu, osinnò, incù l'effetti di marea, puderia entre in l'atmusfera di u Sole è esse vapurizata. ===Taglia è forma=== * Articulu principale : [[Figura di a Terra]] * Altre infurmazione : [[Raghju di a Terra]] è [[Circumfarenza di a Terra]] * Da vede dinù : [[Lista di e più muntagne alte di a Terra]] [[File:Volcán_Chimborazo,_"El_Taita_Chimborazo".jpg|thumb|U vulcanu Chimborazu, chì a so vetta hè u puntu di a superficia terranea u più alluntanatu da u centru di a Terra.]] A forma di a Terra hè guasi sferica. Ci hè una picculu inciaccatura à i poli è un ingrussamentu intornu à l'equatore duvutu à a rutazione di a Terra. Per via di cunsequenza, una migliore apprussimazione di a forma di a Terra hè un sfiroidu sciacciatu, chì u so diamitru equaturiale hè più grande di 43 chilomitri (27 migli) ch'è u diamitru trà i poli. U diamitru mediu di u sfiroidu di riferimentu hè di 12.742 chilomitri (7918 migli). A tupugrafia lucale si scarta di 'ssu sfiroidu idealizatu, bench'è à a scala mundiale, 'ssi scarti sianu debuli riguardu à u raghju di a Terra : u scartu massimu di sultantu 0,17 % si situeghja à u livellu di a fossa di e Marianne (10.925 metri o 35.843 pedi sottu à u livellu lucale di u mare), mentre ch'è u monte [[Everest]] (8.848 metri o 29.029 pedi sopra à u livellu lucale di u mare) riprisenta un scartu di 0,14%. U puntu di a superficia u più alluntanatu da u centru di massa di a Terra hè u vertice di u vulcanu equaturiale Chimborazu in [[Equatore]] (6.384,4 km o 3.967,1 migli). In geodesia, a forma esatta ch'elli adutterianu l'oceani di a Terra in l'assenza di terre è di pirturbazione tale e maree è i venti hè chjamata u geoidu. Più precisamente, u geoidu hè a superficia d'equiputenzialità gravitaziunale à u livellu mezu di u mare (NMM). A tupugrafia di a superficia di u mare hè custituita di e diviazione di l'acqua riguardu à u NMM, di manera analoga à a tupugrafia terranea. ===Cumpusizione chimica=== * Da vede dinù : [[Abbundanza di l'elementi annantu à Terra]] A massa di a Terra hè di circa 5, 97x1024 kg (5,970 Yg). Hè cumposta per u più di [[ferru]] (32,1 %), d'ossigenu (30,1 %), di [[siliciu]] (15,1 %), di [[magnesiu]] (13,9 %), di [[zolfaru]] (2,9 %), di [[nichellu]] (1,8 %), di [[calciu]] (1,5 %) è d'[[alluminiu]] (1,4 %), i 1,2 % rimanenti essendu custituiti di tracce di altri elementi. Datu a segregazione di massa, omu stima ch'è a rigione cintrale hè per u più cumposta di ferru (88,8 %), incù più chjuche quantità di nichellu (5,8 %), di zolfaru (4,5 %), è di menu di 1 % d'elementi tracce. I custituenti rucciosi i più currenti di a crosta sò guasi tutti ossidi : u cloru, u zolfaru è u fluoru sò l'eccezzione impurtante à 'ssa regula è a so quantità tutale in ogni roccia hè generalmente bella inferiore à 1 %. Più di 99 % di a crosta hè cumposta da 11 ossidi, per u più a silicia, l'allumina, l'ossidi di ferru, a calcina, a magnesia, a potassa è a soda. ===Struttura interna=== * Articulu principale : [[Struttura di a Terra]] L'internu di a Terra, cum'è quellu di l'altre pianete terranee, hè divisu in strati per via di e so pruprietà chimiche o fisiche (reulogiche). U stratu esternu hè una crosta solida silicatata chimicamente distinta, chì riposa annantu à un mantellu solidu assai viscosu. A crosta hè siparata di u mantellu da a discuntinuità di Mohorovičić. U spissore di a crosta varieghja di circa 6 chilomitri (3,7 migli) sottu à l'oceani à 30-50 km (19-31 migli) per i cuntinenti. A crosta è a parte superiore di u mantellu superiore, freta è rigida, sò chjamate cullittivamente a litusfera, chì hè divisa in placche tettoniche culluchendu si indipendamente. Sottu à a litusfera si trova l'astenosfera, un stratu relativamente pocu viscosu annantu à u quale a litusfera si culloca. L'impurtanti cambiamenti in a struttura cristallina di u mantu si producenu à 410 è 660 km (250 è 410 migli) sottu à a superficia, accavalchendu una zona di transizione chì spicca u mantellu superiore da u mantu inferiore. Sottu à u mantellu, un nucleu esternu liquidu à assai debule viscusità si trova sopra à un nucleu internu solidu. U nucleu internu di a Terra gira podarse à una velucità angulare appena superiore à quella di u restu di a pianeta, avanzendu di 0,1 à 0,5° à l'annu, bench'è i tassuli un pocu più elevati è assai più bassi sianu ancu stati pruposti. U raghju di u nucleu internu riprisenta à l'incirca un quintu di quellu di a Terra. A densità aumenta incù a prufundità. ===Calore=== * Articulu principale : [[Bilanciu termicu internu di a Terra]] L'isotupi magiori pruducendu u calore in a Terra sò potassium-40, uranium-238, è thorium-232. À u centru, a timperatura pò esse sinu à 6,000°C (10,830°F), è a prissione puderia aghjunghje 360 GPa (52 milioni psi). Datu ch'è assai calore hè furnitu da a disgregazione radiuattiva, i scentifichi postuleghjanu ch'è prestu in a storia di a Terra, prima chì l'isotupi incù meze vite corte eranu stanchi, a produzzione di calore di a Terra era assai più alta. À l'incirca 3 miliardi d'anni fà, u calore produttu seria statu duie volte più impurtante ch'è oghje, ciò chì avaria aumintatu i tassuli di cunvezzione di u mantu è di tettonica di e placche, è permessu a produzzione di rocce ignee poche cumune, cum'è eli komatiite, chì sò di raru furmate oghje. ===Placche tettoniche=== * Articulu principale : [[Tettonica di e placche]] E principale placche di a Terra U stratu esternu meccanicamente rigidu di a Terra, a litusfera, hè divisu in placche tettoniche. 'Sse placche sò i sigmenti rigidi chì si cullocanu l'uni rispettu à l'altri à unu di e trè tipi di fruntiere : à e fruntiere cunvirgente, duie placche si raghjunghjenu ; à e fruntiere divergente, dui placche si scartanu ; è à e fruntiere transfurmante, dui placche sculiscianu latiralmente una riguardu à l'altra. Longu à 'sse fruntiere di placche, i terramuti, un'attività vulcanica, a furmazione di muntagne è di fussetti oceanichi ponu produce si. E placche tettoniche riposanu annantu à l'astenosfera, a parte solida ma menu viscosa di u mantu superiore chì pò sculà è cullucà si incù e placche. À misura chì e placche tettoniche si cullocanu, a crosta oceanica ciotta sottu à i bordi da davanti di e placche à e fruntiere cunvirgente. À listessu tempu, a ricullata di materia mantellica à e fruntiere divergente crea e dursale mezu oceaniche. A cumbinazione di 'ssi prucessi permette di riciculà a crosta oceanica in u mantu. Per causa di 'ssu riciculamentu, a maiò parte di i fondi oceanichi anu menu di 100 Ma. A crosta oceanica a più anziana si trova in u Pacificu occidentale è hè stimata à 200Ma. Per paragone, a crosta cuntinentale a più anziana hè datata di 4030 Ma, benchì omu aghji truvatu i zirconi prisirvati in certe rocce sedimintarie chì danu l'età andendu insin'à 4400 Ma, ciò chì indicheghja ch'è omancu una parte di a crosta cuntinentale esistia à quella epica. E sette placche principale sò e placche Pacifica, Nordamericana, Eurasiatica, Africana, Antartica, Indoaustraliana è Sudamericana. L'altre placche nutevule sò a placca arabica, a placca di i [[Caraibi]], a placca di Nazca à a larga di a costa punente di l'America suttana è a placca [[Scotia]] in u sudu di l'[[oceanu Atlanticu]]. A placca australiana hà adunitu incù a placca indiana trà 50 è 55 A me. E placche chì si cullocanu u più prestu sò e placche oceaniche, a placca di e Cocos avanzendu à un ritmu di 75 mm/a (3. 0 pollici à l'annu) è a placca Pacifica culluchendu si da 52 à 69 mm/a (2.0-2.7 pollici à l' annu). À l'altru estremu, a placca chì si culloca u più pianamente hè a placca sudamericana, chì prugressa à un ritmu tipicu di 10,6 mm/a (0,42 pollici à l'annu). ===Superficia=== * Articuli principali : [[Crosta terranea]], [[Forma di a terra]], è [[Punti estremi di a Terra]] A superficia tutale di a Terra hè di circa 510 milioni di km2 (197 milioni di migli quatrati). Annantu à 'ssa superficia, 70,8%, vene à dì 361,13 milioni di km2 (139,43 milioni di migli quatrati), si trovanu sottu à u livellu di u mare è sò cuperti à acqua oceanica. Sottu à a superficia di l'oceanu si trovanu parte assai di l'altupianu cuntinentale, di e muntagne, di i vulcani, di e trincee oceaniche, di l'inzecche sottumarini, di l'altupiani oceanichi, di e piane abissale è un sistemu di dursale mezu oceaniche chì si stende annantu à tuttu u globu. I 29,2 % rimanenti, vale à dì 148,94 milioni di km2 (57, 51 milioni di migli quatrati), chì ùn sò micca ricoperti d'acqua, anu un rilievu chì varieghja assai da un locu à l'altru è si cumpone di muntagne, di deserti, di pianure, d'altupiani è altre forme di rilievu. L'altitudine di a superficia terranea varieghja di u puntu u più bassu di -418 m (-1371 pedi) à u mare Mortu, à un'altitudine massima di 8848 m (29029 pedi) in cima à u monte Everest. L'altura media di e terre sopra à u livellu di u mare hè di circa 797 m (2.615 pedi). A crosta cuntinentale hè custituita di materiali di più debule densità, cum'è e rocce ignee ch'è sò u granitu è l'andesite. Menu currente, u basaltu, una roccia vulcanica più densu, hè u principale custituendu di i fondi oceanichi. E rocce sedimintarie sò furmate da l'accumulu di sedimenti chì sò intanati è cumpattati. Vicinu à 75 % di e superfice cuntinentale sò ricoperte di rocce sedimintarie, bench'elle ùn formanu ch'è à l'incirca 5 % di a crosta. A terza forma di materiale rucciosu ch'è omu trova annantu à Terra hè a roccia metamorfica, chì risulta da a trasfurmazione di tipi di rocce preesistenti sottu à l'effettu di alte prissione, di alte timperature, o di e duie. I minerali silicatati i più abundanti à a superficia di a Terra cumprendenu u quarzu, i feldspati, l'amfibola, u mica, u pirossenu è l'olivina. I minerali carbunati currenti cumprendenu a calcita (ch'è omu trova in u calcariu) è a dolomita. L'erusione è a tettonica, l'eruzione vulcaniche, l'inundazione, a meteorisazione, a ghjaciazione, a crescita di i scogli curallini è l'impatti di meteurite sò frà i prucessi chì remudellanu in modu custante a superficia di a Terra mentre i tempi geologichi. A pedosfera hè u stratu u più esternu di a superficia cuntinentale di a Terra. Hè cumpostu da terre è sottumessu à i prucidimenti di furmazione di e terre. U tutale di e terre cultiveule riprisenta 10,9 % di a superficia terranea, frà e quale 1,3 % di terre cultivate permanente. Vicinu à 40 % di a superficia terranea hè usata per l'agricultura, vene à dì à l'incirca 16,7 milioni di km2 (6,4 milioni di migli quatrati) di terre cultivate è 33,5 milioni di km2 (12,9 milioni di migli quatrati) di pasciali. ===Campu gravitaziunale=== * Articulu principale : [[Gravità di a Terra]] A gravità di a Terra misurata da a missione GRACE di a NASA, mustrendu i scarti riguardu à a gravità teurica. U rossu mostra i lochi induve a gravità hè più forte ch'è u valore lisciu è standard, è u turchinu mostra i posti induve ella hè più debule. A gravità di a Terra hè l'accilerazione ch'elli subiscenu l'ogetti per causa di a ripartizione di a massa annantu à a Terra. Vicinu à a superficia di a Terra, l'accilerazione gravitaziunale hè di circa 9,8 m/s2. E differenze lucale di tupugrafia, di geolugia è di struttura tettonica più prufonda caghjuneghjanu e differenze lucale è regiunale più larghe in u campu gravitaziunale di a Terra, cunnisciute sottu u nome di anumalie gravitaziunale. ===Campu magneticu=== * Articulu principale : [[Campu magneticu di a Terra]] A parte principale di u campu magneticu di a Terra hè ingenerata in u nucleu, u situ di un prucidimentu di dinamu chì cunverte l'energia cinetica di a cunvezzione caghjunata da u calore è a cumpusizione in energia di campu elettricu è magneticu. U campu si stende ver' di u steriore di u nucleu, à traversu u mantu è sinu à a superficia di a Terra, induve ellu custituisce apprussimativamente un dipolu. I poli di u dipolu sò situati vicinu à i poli geugrafichi di a Terra. À l'equatore di u campu magneticu, l'intensità di u campu magneticu à a superficia hè di 3, 05x10-5 T, incù un mumentu dipulare magneticu di 7, 79x1022 Am2 à l'epica 2000, diminuendu di circa 6 % per seculu. I muvimenti di cunvezzione in u nucleu sò caotichi ; i poli magnetichi deriveghjanu è cambianu periudicamente d'alliniamentu. Quessa pruvucheghja una variazione siculare di u campu principale è di l'inversione di campu à intervalli irrigulari, in media une poche di voltee ogni milioni d'anni. L'inversione a più ricente s'hè produtta à l'incirca 700000 anni fà. ===Magnetosfera=== * Articulu principale : [[Magnetosfera]] A stesa di u campu magneticu terraneu in u spaziu definisce a magnetosfera. L'ioni è l'elettroni di u ventu sulariu sò sviati da a magnetosfera ; a prissione di u ventu sulariu cumprime u latu ghjornu di a magnetosfera, insin'à à l'incirca 10 raghji terranei, è stende a magnetosfera di u latu notte in una longa coda. Cum'è a velucità di u ventu sulariu hè superiore à a velucità à a quale l'onde si diffondenu in u ventu sulariu, un intoppu supersonicu in arcu precede a magnetosfera di u latu ghjornu in u ventu sulariu. E particule carche sò cuntenute in a magnetosfera ; a plasmasfera hè definita da e particule di debule energia chì suvitanu per u più e linie di u campu magneticu quandu a Terra gira ; u currente annulariu hè definitu per via di e particule d'energia media chì deriveghjanu riguardu à u campu geomagneticu, ma chì e so tragettorie sò sempre supranate da u campu magneticu ; e cinte di radiazione di Van Allen sò furmate di particule di alta energia chì u so muvimentu hè per u più aleatoriu, ma chì sò cuntenute in a magnetosfera. Mentre i timpurali magnetichi, e particule carche ponu esse sviate da a magnetosfera esteriore è soprattuttu di a so cida, è dirette longu à e linie di campu ver' di l'iunusfera terranea, induve l'atomi atmusferichi ponu esse azzizzati è iunizati, ciò chì pruvucheghja l'aurore. ==Orbita è rutazione== ===Rutazione=== * Articulu principale : [[A rutazione di a Terra]] U periodu di rutazione di a Terra rispettu à u Sole - u so ghjornu sulariu mezu - hè di 86400 siconde di u tempu sulariu mediu (86400,0025 siconde SI). Parce ch'è u ghjornu sulariu di a Terra hè avà appena più longu ch'è ellu ùn era à u 19imu seculu per causa di a decelerazione di e maree, ogni ghjornu varieghja trà 0 è 2 ms di più ch'è u ghjornu sulariu mediu. U periodu di rutazione di a Terra riguardu à e stelle fisse, chjamata ghjornu stillare da u Sirviziu internaziunale di a rutazione terranea è di i sistemi di riferimentu (IERS), hè di 86164,0989 siconde di tempu sulariu mezu (UT1), vene à dì 23h 56m 4,0989s. U periodu di rutazione di a Terra riguardu à l'equinoziu mediu marzulinu (quandu u Sole hè à 90° annantu à l'equatore) hè di 86164, 0905 siconde di u tempu sulariu mediu (UT1), vale à dì 23h 56m 4,0905s. U ghjornu siderale hè dunque più cortu ch'è u ghjornu stillare di à l'incirca 8,4 ms. Fora di e meteore in l'atmusfera è di i satelliti in orbita bassa, u principale muvimentu apparente di i corpi celesti in u celu di a Terra hè ver' di u punente à una velucità di 15°/ora = 15'/min. Per i corpi prossimi da l'equatore celestu, quessa equivale à un diamitru apparente di u Sole o di a Luna ogni dui minuti ; dapoi a superficia di a Terra, e taglie apparente di u Sole è di a Luna sò apprussimativamente listesse. == Note == <references/> ==Da vede dinù== *[[Sfera celesta]] *[[Fasa di a Terra]] *[[Scenza di a Terra]] *[[Cronulugia di a storia naturale]] *[[Cronulugia di u futuru landanu]] [[Categoria:Astrunumia]] s343m5mfxu7n93cp3xwf1lg4h2qdiin Bamboo Airways 0 20370 371540 362256 2021-01-05T05:38:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Bamboo Airways''' o '''VJ''' in cortu (per u nome vietnamese '''Công ty cổ phần hàng không Bamboo''', "Cumpagnia (Aerea) Bamboo") hè una [[cumpagnia aerea]] [[Vietnam|vietnamese]] chi hè stata criata in u [[2017]]. = Storia = A cumpagnia hè stata creata u 1 ghjennaghju di u 2017. == Ligami == *[https://www.bambooairways.com/vi/ U situ ufficiale in inglese] [[Categoria:Cumpagnia aerea|Bamboo Airways]] [[Categoria:Vietnam]] sddm8gikhavpqwjntf2esg1tpunneoq Categoria:Bicicletta 14 20372 359679 2018-06-26T10:07:36Z Phil of Bristol 13959 Creata pagina vuota wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Lingua di i cenni islandesa 0 20374 359763 359761 2018-07-04T17:36:46Z 90.37.66.81 wikitext text/x-wiki A '''lingua di i cenni islandesa'''<ref>[http://www.ethnologue.com/language/icl Ethnologue: Íslenskt Táknmál]</ref>, in acronimu '''IcSL''' (in [[Lingua islandesa]]: '''''Íslenskt Táknmál'''''), hè una [[lingua di i cenni]] chì hè usata da a [[Cumunità Sorda]] in [[Islanda]] (300<ref>[http://www.ethnologue.com/country/IS Deaf Iceland]</ref>-250<ref>[https://www.eud.eu/eud-members/full-members/iceland/ EUD: Iceland]</ref>). == Rifarenzi == <references /> [[Categoria:Lingui di i cenni|islandesa]] kup4foddckfxcwove30s4a4x9nkr0w2 Al-Khwarizmi 0 20377 377299 377298 2021-09-30T18:17:35Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Muḥammad_ibn_Mūsā_al-Khwārizmī.png|thumb|200px|Ritrattu di Muhammad Ibn Mūsā al-Khuwārizmī]] '''Muhammad Ibn Mūsā al-Khuwārizmī''', generalmente chjamatu à '''Al-Khwarizmi''', natu in l'anni 780, originariu di Khiva in a rigione di u Khwarezm chì li hà datu u so nome, in l'attuale Uzbekistanu, mortu ver' di 850 à Bagdad, hè un matematicu, geugrafu, astrologu è astrunomu persicu, membru di a Casa di a sapienza di Bagdad.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> I so scritti, ridatti in lingua araba, po' tradutti in latinu à parte si da u XIIu seculu, anu permessu l'intruduzione di l'algebra in Europa. A so vita s'hè svolta in tutalità à l'epica di a dinastia abbaside. U so nome hè à l'origine di a parola algoritmu è u titulu di unu di e so opere (Abbriviatu di u calculu da a risturazione è a cumparazione) à l'origine di a parola algebra. L'utilisazione di i cifri arabi è a so diffusione in u Mediu Oriente è in Europa sò duvute à un antru di i so libri numinatu Trattatu di u sistemu di numerazione di l'Indiani chì fubbe diffusu per via di a lingua araba in tuttu l'imperu abbaside. Al-Khawarizmi hà classificatu l'algoritmi esistenti, in particulare sient'è i so criterii di terminazione, ma ùn rivendicheghja micca a so invinzione : l'algoritmu u più cunnisciutu di u mondu hè quellu d'Euclidu, à u prugramma d'insignamentu di tutti i paesi, è i primi algoritmi cunnisciuti u fubbenu senza surpresa in un paese chì duvia gistisce i calculi elaburati di l'impositu : à Babilonia. Ùn ci vole micca à cunfonde 'ssu matematicu incù l'enciclopedistu persicu, Muhammad ibn Ahmad al-Khwarizmi, autore di Mafâtih al-'Olum (E chjave di e scenze), enciclupedia scritta in l'anni 976-997. ==Biugrafia== L'avenimenti di a vita d'Al-Khwarizmi sò pocu cunnisciuti. Hè prubabilmente natu in Khiva (~780). Esistenu numerose tracce di i so travagli scentifichi. Matematicu, storicu è geografu, hè cunsideratu cum'è " u babbu di l'algebra è u prima vulgarisatore di u sistemu decimale pusiziunale " (ch' ellu improda à a cultura indiana), hè, in i so tempi, cunnisciutu in quant'è astrunomu. More ver' di 850. ==Travagli== ===Matematiche=== [[Image:Image-Al-Kitāb al-muḫtaṣar fī ḥisāb al-ğabr wa-l-muqābala.jpg|thumb|upright=0.8|A prima pagine di u ''Kitāb al-mukhtaṣar fī ḥisāb al-jabr wa-l-muqābala''.]] Al-Khwarizmi hè l'autore di parechje opere di matematica. A più celebra, intitulata Kitābu 'l-mukhtaṣar fī ḥisābi 'l-jabr wa'l-muqābalah (كتاب المختصر في حساب الجبر والمقابلة), o ''Abbriviatu di u calculu da a risturazione è a cumparazione'', publicatu sottu à u regnu d'Al-Ma'mūn (813-833), "hè cunsideratu cum'è u prima manuale d'algebra." 'Ssu libru cuntene sei capituli. Ùn cuntene alcunu cifru. Tutte l'equazione sò sprimate incù e parole. U quatratu di a scunnisciuta hè numinatu " u quatratu "o mâl, a scunnisciuta hè" a cosa " o shay (šay), a radica hè u ghjidr, a custante hè u dirham o adǎd. U termine al-jabrn fubbe ripigliatu da l'Europei è diventò più tardi a parola algebra. Diofante d'Alissandria, cunsideratu cum'è u "precursori di l'algebra", ùn fù prubabilmente micca cunnisciutu da Al-Khwarizmi. Difatti, a prima traduzzione in arabu di l'Aritmetiche ùn apparì ch'è parechji dicennii dopu à l'Abbriviatu di u calculu da a risturazione è a cumparazione, à a fine di u seculu IX, vene à dì circa cinquanta anni dopu a morte d'Al-Khwarizmi. Cusì, u so acquistu incù 'ssu "prima manuale" hè tale ch'ellu cunduce à cunsiderà Al-Khwarizmi cum'è "u babbu di l'algebra". Un antra opera, chì l'originale in arabu hè sparitu, Kitābu 'l-ĵāmi` wa 't-tafrīq bi-ḥisābi 'l-Hind (كتاب الجامع و التفريق بحساب الهند, " Libru di l'addizione è di a suttrazzione siont'è u calculu indianu "), discrive u sistemu di numerazione decimale (ch' ellu hà ossirvatu ind'è l'Indiani). Fubbe u vettore di a diffusione di 'ssi cifri in u Mediu Oriente è in u Califfatu di Cordova, induve Gerbert d'Aurillac si ne face struisce. Diventatu più tardi papa di l'annu Milla sottu à u nome di Silvestru II, Gerbert l'impunerà à u mondu cristianu dendu li, vistu a so pruvinienza di Cordova, u nome di cifri arabi. ===Astronumia=== [[File:Khiva, Statue of al-Khwarizmi.jpg|thumb|left|Una statua d Al-Khwārizmī in a so cità nativa di Khiva, in Uzbekistanu.]] Al-Khwarizmi hè l'autore di un ''zij'', publicatu in u 830, cunnisciutu sottu à u nome di ''Zīj al-Sindhind'' (Tavula indiana). 'Sse tavule, cumposte sottu à u regnu d'Al-Ma'mūnn, sò una compilazione di fonte indiane è greche. Certi elementi di e Tavule faciule di Tolomeu sò ripigliate. I metudi di calculu, in particulare l'utilisazione di u sinu sò inspirate da l'indiani è si basanu annantu à un'opera indiana offerta, in u 773, à u califfu Al-Mansur è tradutta da Muhammad al-Fazari. S'appoghjanu annantu à u calindariu persianu è piglianu per origine di e longitudine u meridianu d'Arimn. 'Sse tavule sò e più anziane tavule di u mondu araba chì ci fusssenu pervenute. Di tradizione indiana, vale à dì prisintendu e tecniche di calculi, senza teuria planitaria, ebbenu una grande influenza in a custituzione di e tavule astrunomiche di l'Occidente arabu. 'Ssa opera, ripigliata da l'astrunomu di Spagna Maslama al-Mayriti, po' tradutta ver' di u 1126 da Adelard di Bath, hè una di e trè fonte arabe principale avendu servutu à l'iniziazione di l'astrunomi latini. Entrenu per una parte in a custituzione di e Tavule di Tolede chì ebbenu una grande influenza annantu à l'astronumia europea di u XIIIu seculu. Al-Khwarizmi hè dinù l'autore di trè opere cunsacrate à i strumenti : un'opera minore annantu à u quadrante sulariu, un libru annantu à a rialisazione di l'astrolabiu è un libru annantu à l'usu di l'astrolabiu. A so opera annantu à u calindariu ghjudeiu hè una di i più anziani esposta annantu à u sughjettu. Ci espone u frastagliu di l'annu, a pusizione di e stelle à certi attimi chjave. Hè inoltre l'autore di e prime tavule cunnisciute per arrigulà l'ore di e prighere di a ghjurnata. Cum'è numerosi astrunomi di 'ssa epica, Al-Khwarizmi hè dinù astrologu. Sient'è u storicu Tabari, Al-Khwarizmi predisce, incù un gruppu d'astrologhi, a longa durata di vita di u califfu (è i cinquanta anni chì li rimanianu à campà) mentre quest'ultimu morse deci ghjorni dopu a predizzione. === Storia è geugrafia === U so ''Trattatu di Geugrafia'' hè inspiratu da quellu di Tolomeu, arricchitu da i rapporti di i marcanti arabi riguardu à u mondu islamicu. Ci dà a longitudine è a latitudine di punti di prima trinca di u mondu cunnisciutu (cità, muntagna, isule, è cetera.). Avaria scrittu dinù una cronaca storica di a so epica chì ùn hè cunnisciuta da noi ch'è per via di i riferimenti ch'elli ne facenu i storichi più ricenti. == Omagi == * U crateru [[Al-Khwarizmi (crateru)|Al-Khwarizmi]]. * Dui astiroidi : [[(11156) Al-Khwârizmî]] è [[(13498) Al Khwârizmî]]. == Note == <references/> == Bibliugrafia == * [[Bartel Leendert van der Waerden]], ''A History of Algebra. From al-Khwarizmi to Emmy Noether'', Springer, 1985 (in inglese) * Corona Brezina, ''Al-Khwarizmi. The Inventor of Algebra'', Rosen Central, 2005 (in inglese) == Da vede dinù == * [[Algebra]] * [[Algoritmica]] * [[Cifri arabi]] * [[Matematichi arabi]] * [[Lista di i matematichi arabomusulmani]] * [[Al-Khwarizmi (crateru)|Crateru Al-Khwarizmi]] [[Categoria:Scentificu arabomusulmanu]] [[Categoria:Matematicu]] [[Categoria:Algoritmica]] [[Categoria:Astrunomu]] [[Categoria:Biugrafia]] 5lpzgdy32uz3r9yl0o4frwxxp02n548 Callimacu 0 20383 375517 359840 2021-08-17T19:16:30Z Fausta Samaritani 15085 categoria, fix link wikitext text/x-wiki '''Callimacu''' (in [[grecu anzianu]] Καλλίμαχος ὁ Κυρηναῖος) hè statu un [[pueta]] [[Grecia|grecu]], natu in [[Cirena]] versu 305 a.C. è mortu versu 240 a.C. à [[Alissandria]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> == Biugrafia == [[File:P.Oxy._XI_1363.jpg|thumb|150px|''Papyrus Oxyrhynchus'', 1363]] Siont'è a ''[[Souda]]'',<ref>Meillier, 1979, p. 13.</ref> insignò prima i beddi lettari à Éleusis, quartieri d'[[Alissandria]], po' fù chjamatu da [[Tolomeu II|Tolomeu II Filadelfu]] è deti i lizzioni di puisia in u Museiu : ebbi [[Apollonios di Rhodes]] è [[Aristofanu di Bisanza]] com'è discepuli. Succissori di [[Zenodotu|Zenodotu d'Efesu]] à u postu di [[Bibbiuteca d'Alissandria|bibliutecariu d'Alissandria]] à a morti di quistu quì, tuttu cuntinuendu à dà i corsi, ridighjì u prima catalogu argumintatu di a [[litteratura]] greca, i ''Toli di i parsunalità in ogni ramu di u sapè è lista di i so scritti'' (in grecu anzianu: Πίνακες τῶν ἐν πάσῃ παιδείᾳ διαλαμψάντων, καὶ ὧν συνέγραψαν), cuprendu calchì centu vinti bucini d'invintariu classificatu par ordini alfabeticu è par genaru. == Note == <references/> == Bibliugrafia == * Rudolf Blum, ''Kallimachos und die Literaturverzeichnung bei den Griechen. Untersuchungen zur Geschichte der Biobibliographie'', ''Archiv für Geschichte di i Buchwesens'', p. 18, ill. 1-2, Frankfurt hà. M., 1977 (in tedescu) ; traduzzioni inglesa di Hans H. Wellisch : ''Kallimachos - the Alexandrian Library and the Origins of Bibliography'', University of Wisconsin Press, 1991. * Alan Cameron, ''Callimachus and His Critics'', Princeton University Press, 1995. (in inglesu) * Andria Laronde, ''Cirena è a Libia ellinistica - Libykai Historiai - l'ebbica ripublicana à u principattu d' Augustu'', Edizioni di u CNRS, cullizzioni "Studii d'antichità africani", 1987, 524 p. * Claude Meillier, ''Callimacu è u so tempu. Ricerchi annantu à a carriera|cava è a cundizioni di un scrittori à l'ebbica di i primi Lagides'', Università Lille-III, 1979. * R. Pfeiffer, ''Callimachus'', Oxford, 1949-1953, Clarendon Press, 1985. [[Categoria:Cannonu alissandrinu]] [[Categoria:Mitulugia greca]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Litteratura greca ellinistica]] [[Categoria:Pueta elegiacu]] [[Categoria:Pueta|Callimacu]] 21u5wx8yntzgztzdkxiv1j76oz9r2cv Mandiraja 0 20384 360249 360215 2018-09-26T08:22:17Z Tri Sulis Tiyani 14051 wikitext text/x-wiki [[File:Kecamatan mandiraja.jpg|thumb|left|Mandiraja]] '''Mandiraja''' hè un Subdisturmariu in a pruvince di u Java centrale di [[Indonesia]]. stu subgruppu hè di 300 km da [[Jakarta]]. U subdisturbu Mandiraja hà una area di 52,61 km è una populazione di 63.679 abitanti ==Village lista== A seguita hè una lista di i paesi in Mandiraja sub-distrittu *Mandirajawetan *Mandirajakulon *Kebakalan *Banjengan *Kertayasa *Panggisari *Blimbing *Candiwulan *Purwasaba *Simbang *Glempang *Kebanaran *Salamerta *Kaliwungu *Jalatunda *Somawangi ==Clima== ==Amministrative== 3l53h5spo191k2nfm5owuki9h7nvmb2 Molotov 0 20385 365996 359858 2020-04-12T08:47:52Z SamiKullström 16359 wikitext text/x-wiki [[File:Molotov in Managua, Nicaragua.jpg|thumb|]] '''Molotov''' hè un gruppu di rock [[Messicu|Messicanu]] natu in u 1995 à Cità di Messicu. A furmazione di i Molotov era furmata da Tito Fuentes, Miky Huidobro, El Randy è Paco Ayala. == Albumi == * ¿Dónde Jugarán las Niñas? (1997) * Apocalypshit (1999) * Dance and Dense Denso (2003) * Eternamiente (2007) * Agua Maldita (2014) [[Categoria:Gruppu di rock]] sojebruiugfudk3olotr2gpxvkh888z Tagliafarru 0 20386 373861 373856 2021-06-02T10:42:17Z Minorax 15175 - wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U tagliafarru'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Coccothraustes_coccothraustes_1_(Marek_Szczepanek).jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Coccothraustes coccothraustes</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordini | ''[[Passeriformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Fringillidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Coccothraustes]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Coccothraustes coccothraustes''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Coccothraustes_coccothraustes_(0s1).JPG|250px]] |----- |} U '''tagliafarru''' (''Coccothraustes coccothraustes'') hè una piccula [[spezia]] di [[passaru]] di a famiglia di i [[Fringillidae]]. Hè in parti [[migrazioni di l'aceddi|migratori]]. Hè a spezia a più maiò di a [[famiglia (biulugia)|famiglia]] di i [[Fringillidae]] è a sola di u [[genaru (biulugia)|genaru]] ''Coccothraustes''.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> Altri noma corsi di u tagliafarru sò: u rompinocciulu, u bizzicugrossu, u schiazzanocciulu, u sciaccanoce.<ref>Battestini (1982).</ref> == Discrizzioni == U tagliafarru hè grossu è corpacciutu. Misura da 17 à 18cm circa è si distingui da u so [[bizzicu]] enormu triangulari neru è azuratu di branu è giaddicciu di vaghjimu. U so coddu hè zeppu è prisenta una [[coda]] abbastanza corta. U so prufilu pendi sempri versu davanti. I so ochja sò rusulti. I so zampi passani da u bughju d'invernu à u rusulinu chjaru d'istatina. Pari appena sprupurziunatu par via di u so coddu assà vuluminosu. === Aspettu di l'adultu === [[File:Hawfinch (Coccothraustes coccothraustes).webm|thumb|250px]] U masciu adultu hà a testa rossa è u coddu neru, a tesa di coddu grisgia è u spinu [[brunu (culori)|brunu]]. I so [[ala (aceddu)|ali]] larghi sò turchinu neru, travirsati da una grandi fascia bianca russiccia chì si trova sottu à u corpu. A so [[Coda (animali)|coda]] corta hè bruna incù a punta bianca. U so corpu hè di un brunu rusulinu assà pallidu è u so/a so bassu ventri biancu. A femina si assumiglia mori à u masciu eccittuatu chì a so testa hè menu rossa. === Aspettu di u ghjovanu === [[File:Coccothraustes coccothraustes MWNH 2358.JPG|thumb|left|L'ovu di u tagliafarru]] U tagliafarru ghjovanu hà a testa bruna è appena giadda, u senu è i [[fiancu|fianchi]] pichjulati è l'asta alaria spiccata in dui. == Cantu == U tagliafarru canta abbastanza pocu è u so cantu hè assà esitanti è assà pocu sunoru: hè à spessu un " tik-tik-tur-ui-uit ". À l'incuntrariu i so briona sò sunori è splusivi, abbastanza tipichi: i " tsik " o i " ptik...ptikit " è u so appeddu un " tsrîîh " fini. Quandu eddu hè inchitatu, lancia un " kioüü " timurosu. == Cumpurtamentu == U tagliafarru hè assà sbeticu, misfidenti è abbastanza erraticu. Ùn si lascia micca avvicinà faciuli, è scappa par appuddà si in testa di l'[[arburi]] è ùn torra à falà cà di manera prudenti di ramu in ramu. U so [[bulu]] hè putenti, è a so dimarchja hè saltichjanti. == Storia è dinuminazioni == A [[spezia]] ''Coccothraustes coccothraustes'' hè statu discritta pà a prima volta da u naturalistu svedesu [[Carl von Linné]] in u 1758 sottu à u nomu iniziali di ''Loxia coccothraustes''<ref>Linnaeus, C. (1758). Systema Naturae per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, Tomus I. Editio decima, reformata. Holmiæ: impensis direct. Laurentii Salvii. i–ii, 1–824 pp : pagina 171</ref>. === Sinunimia === * ''Loxia coccothraustes'' Linné, 1758 == Tassinumia == Siont'è [[Alan P. Peterson]], esistini sei sottuspezii di tagliafarru : * ''Coccothraustes coccothraustes buvryi'' Cabanis, 1862 ; * ''Coccothraustes coccothraustes coccothraustes'' (Linnaeus, 1758) ; * ''Coccothraustes coccothraustes humii'' Sharpe, 1886 ; * ''Coccothraustes coccothraustes japonicus'' Temminck & Schlegel, 1848 ; * ''Coccothraustes coccothraustes nigricans'' Buturlin, 1908 ; * ''Coccothraustes coccothraustes schulpini'' H. Johansen, 1944. == Noti == <references/> == Liami == * [http://www.adecec.net/lexiques/pdf/les-oiseaux.pdf Ghjuvan Petru Battestini, ''L'acelli'', [[Adecec]], 1982] ==Da veda dinò== * [[aceddi di Corsica]] [[Categoria:Fringillidae]] b82bau4hxsjpuleuzlrqvxkn3erfdv8 Categoria:Cità di Baden-Württemberg 14 20387 359897 2018-08-09T10:08:13Z Jumpy01 11155 Pagina nova: [[Categoria:Cità di a Germania]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Cità di a Germania]] iiczojgxqv8dz5mo4pxte9jyynauzzk Julián Gil 0 20389 375766 359903 2021-08-19T11:47:50Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Julian_Gil_en_Israel_2015.jpg|right|thumb|Julián Gil]] ‘’’Julián Gil’’’, nome di nàscita '''Imanol Julián Elías Gil Beltrán''', (* [[13 di ghjugnu]] [[1970]] [[Buenos Aires]], [[Argentina]]) hè un attore, mudellu, animatore è direttore argentinu. == Biugrafia == == Ligami esterni == * (en) [https://www.imdb.com/name/nm1101708/ Julián Gil] nantu imdb.com * (es) [http://www.juliangil.tv Situ web ufficiale Julián Gil] [[Categoria:Attore|Gil, Julián]] [[Categoria:Argentinu|Gil, Julián]] [[Categoria:Biugrafia]] jnsu73v4v0tl4q06lg6sqstwgrtp3sc Ghil'ad Zuckermann 0 20390 375843 368347 2021-08-19T17:57:40Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:zuckermann.jpg|thumb|300px|right|Prof. Dr Dr Ghil'ad Zuckermann, 2011]] '''Ghil'ad Zuckermann''' ([[Tel Aviv|Tel Aviv-Yafo]], [[Israele]], [[1 di ghjugnu]] [[1971]]) (D.Phil., [[Università di Oxford]]; Ph.D., [[Università di Cambridge]])<ref>[https://www.vividsydney.com/speaker/prof-ghilad-zuckermann Vivid Sydney (Light, Music and Ideas)], Speaker: Prof. Ghil'ad Zuckermann.</ref> hè unu [[Linguistica|linguista]] [[Italia|talianu]]-[[Australia|australianu]]-[[Israele|israelianu]]-[[Regnu Unitu|inglesu]]. Zuckermann hè prufessure di linguistica à l'[[Università]] di [[Adelaide]], [[Australia]].<ref>[https://www.pedestrian.tv/news/meet-the-aussie-lumbersexual-on-a-mission-to-make-your-beard-lustrous Meet Ghil'ad Zuckermann, master of 11 languages], Pedestrian TV.</ref>, <ref>[https://www.jewishnews.net.au/ghilads-indigenous-language-game-changer/79545 Ghil’ad’s Indigenous language game changer], Shane Desiatnik, AJN, July 12, 2018.</ref> == Almae matres == * [[:it:Collegio del Mondo Unito dell'Adriatico|Collegio del Mondo Unito dell'Adriatico]] ([[Duino]], [[Trieste]], [[Friuli è Venezia Ghjulia]], [[Italia]]) * [[Università di Tel Aviv]] ([[Israele]]) * [[St Hugh's College]], [[Università di Oxford]] ([[Regnu Unitu]]) * [[Churchill College]], [[Università di Cambridge]] (Regnu Unitu)<ref>[https://www.aljazeera.com/indepth/features/starting-scratch-aboriginal-group-reclaims-lost-language-180626082306196.html Starting from scratch: Aboriginal group reclaims lost language], With the help of a linguistics professor, Barngarla, which has not been spoken for 60 years, is being pieced together, Al Jazeera, John Power, 29.6.2018.</ref>, <ref>[http://www.themonthly.com.au/issue/2014/september/1409493600/anna-goldsworthy/voices-land Voices of the land], In Port Augusta, an Israeli linguist is helping the Barngarla people reclaim their language / Anna Goldsworthy, The Monthly, September 2014.</ref>, <ref>[https://www.edx.org/bio/ghilad-zuckermann edX], Professor Ghil'ad Zuckermann.</ref>, <ref>[https://adelaidefestivalofideas.com.au/speakers/professor-ghilad-zuckermann/ Adelaide Festival of Ideas], Professor Ghil'ad Zuckermann.</ref> == Opere == === Libri === * [[w:en:Revivalistics: From the Genesis of Israeli to Language Reclamation in Australia and Beyond|''Revivalistics: From the Genesis of Israeli to Language Reclamation in Australia and Beyond'']], 2020, [https://global.oup.com/academic/product/revivalistics-9780199812790 Oxford University Press] (ISBN 9780199812790 / ISBN 9780199812776) * [[w:en:Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew|''Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew'']], 2003, [https://www.palgrave.com/gp/book/9781403917232 Palgrave Macmillan] (ISBN 9781403917232 / ISBN 9781403938695) * [http://www.zuckermann.org/israelit.html ''Israelit Safa Yafa''], 2008, Am Oved (ISBN 978-965-13-1963-1) * [http://www.zuckermann.org/guide.html ''Engaging – A Guide to Interacting Respectfully and Reciprocally with Aboriginal and Torres Strait Islander People, and their Arts Practices and Intellectual Property''], 2015 * [http://www.dictionary.barngarla.org/ ''Dictionary of the Barngarla Aboriginal Language of Eyre Peninsula, South Australia''], 2018 * [https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ijsl.2014.2014.issue-226/ijsl-2014-frontmatter226/ijsl-2014-frontmatter226.pdf ''Jewish Language Contact''] (''International Journal of the Sociology of Language'' 226), 2014 * [http://www.cambridgescholars.com/download/sample/58082 ''Burning Issues in Afro-Asiatic Linguistics''], 2012 === Articuli === * Zuckermann, Ghil'ad; Quer, Giovanni; Shakuto, Shiori (2014). [http://www.professorzuckermann.com/#!native-tongue-title/cufd Native Tongue Title: Proposed Compensation for the Loss of Aboriginal Languages], ''Australian Aboriginal Studies'' 2014/1: 55-71. * Zuckermann, Ghil'ad; Walsh, Michael (2014). [http://www.professorzuckermann.com/our-ancestors-are-happy- “Our Ancestors Are Happy!”: Revivalistics in the Service of Indigenous Wellbeing], ''Foundation for Endangered Languages'' XVIII: 113-119. * Zuckermann, Ghil'ad; Walsh, Michael (2011). [http://www.zuckermann.org/pdf/Revival_Linguistics.pdf Stop, Revive, Survive: Lessons from the Hebrew Revival Applicable to the Reclamation, Maintenance and Empowerment of Aboriginal Languages and Cultures], ''Australian Journal of Linguistics'' 31: 111–127. * Zuckermann, Ghil'ad (2009). [http://www.zuckermann.org/pdf/Hybridity_versus_Revivability.pdf Hybridity versus Revivability: Multiple Causation, Forms and Patterns], ''Journal of Language Contact'' 2: 40–67. * Zuckermann, Ghil'ad (2006). [http://www.zuckermann.org/pdf/new-vision.pdf A New Vision for "Israeli Hebrew": Theoretical and Practical Implications of Analysing Israel's Main Language as a Semi-Engineered Semito-European Hybrid Language], ''Journal of Modern Jewish Studies'' 5: 57–71. * Zuckermann, Ghil'ad (2004). [http://www.zuckermann.org/pdf/cultural_hybridity.pdf Cultural Hybridity: Multisourced Neologization in "Reinvented" Languages and in Languages with "Phono-Logographic" Script], ''Languages in Contrast'' 4: 281–318. * Zuckermann, Ghil'ad (2003). [http://www.zuckermann.org/english.pdf Language Contact and Globalisation: The Camouflaged Influence of English on the World's Languages – with special attention to Israeli (sic) and Mandarin], ''Cambridge Review of International Affairs'' 16: 287–307. * Zuckermann, Ghil'ad (2008). [http://www.zuckermann.org/pdf/Realistic_Prescriptivism_Academy.pdf 'Realistic Prescriptivism': The Academy of the Hebrew Language, its Campaign of 'Good Grammar' and Lexpionage, and the Native Israeli Speakers], ''Israel Studies in Language and Society'' 1: 135–154. * Zuckermann, Ghil'ad (2006). [http://www.zuckermann.org/pdf/complement_clause.pdf "Complement Clause Types in Israeli"], ''Complementation: A Cross-Linguistic Typology'', Oxford University Press, pp. 72–92. * Zuckermann, Ghil'ad (2006). [http://www.zuckermann.org/pdf/engineering.pdf " 'Etymythological Othering' and the Power of 'Lexical Engineering' in Judaism, Islam and Christianity. A Socio-Philo(sopho)logical Perspective"], ''Explorations in the Sociology of Language and Religion'', John Benjamins, pp. 237–258. * Yadin, Azzan; Zuckermann, Ghil'ad (2010). [http://www.zuckermann.org/pdf/Secularization-f.pdf "Blorít: Pagans' Mohawk or Sabras' Forelock?: Ideological Secularization of Hebrew Terms in Socialist Zionist Israeli"], ''The Sociology of Language and Religion: Change, Conflict and Accommodation'', Palgrave Macmillan, pp. 84–125. * Sapir, Yair; Zuckermann, Ghil'ad (2008). [http://www.zuckermann.org/pdf/icelandicPSM.pdf "Icelandic: Phonosemantic Matching"], ''Globally Speaking: Motives for Adopting English Vocabulary in Other Languages'', Multilingual Matters, pp. 19–43. == Filmografia == * [https://vimeo.com/channels/357807/44019045 Fry's Planet Word], Stephen Fry * [https://www.youtube.com/watch?v=DZPjdNaLCho SBS: Living Black: S18 Ep9 - Linguicide] * [https://www.youtube.com/watch?v=izVGZRqciTY Babbel: Why Revive A Dead Language? - Interview with Prof. Ghil'ad Zuckermann] * [https://www.edx.org/course/language-revival-securing-future-adelaidex-lang101x ''Language Revival: Securing the Future of Endangered Languages''], edX MOOC == Liami == * [http://www.zuckermann.org/genetica.html "Lingua mosaica o lingua-Mosaico?: La genetica dell'israeliano"] / Prof. Dr Dr Ghil'ad Zuckermann * [http://researchers.adelaide.edu.au/profile/ghilad.zuckermann Ghil'ad Zuckermann, D.Phil. (Oxon.)] * [http://www.adelaide.edu.au/directory/ghilad.zuckermann University Staff Directory: Professor Ghil'ad Zuckermann] * [https://adelaide.academia.edu/zuckermann Ghil'ad Zuckermann, Academia] * [http://www.jewish-languages.org/ghilad.zuckermann.html Jewish Language Research Website: Ghil'ad Zuckermann] * [http://www.zuckermann.org/ Professor Ghil'ad Zuckermann's website] * [https://www.pedestrian.tv/news/meet-the-aussie-lumbersexual-on-a-mission-to-make-your-beard-lustrous/ Australian of the Day: Ghil'ad Zuckermann] * [http://www.themonthly.com.au/issue/2014/september/1409493600/anna-goldsworthy/voices-land Voices of the land], Anna Goldsworthy, The Monthly, September 2014. * [https://www.bbc.co.uk/programmes/p03fslbj BBC World Service: Reawakening Language] * [http://www.zuckermann.org/poetry.html Selutis Alpinis (Se tu vens cà sù ta' cretis), Ghil'ad Zuckermann], "A site dedicated to the memory of Maestro Piero Poclen, a mentsh" == Da veda dinò == * [[:en:Phono-semantic matching|Phono-semantic matching]] * [[:en:Barngarla language|Lingua Barngarla]] == Rifarenzi == <References/> {{DEFAULTSORT:Zuckermann, Ghil'ad}} [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Linguistica]] [[Categoria:Scrivanu|Zuckermann, Ghil'ad]] [[Categoria:Australianu|Zuckermann, Ghil'ad]] [[Categoria:Talianu|Zuckermann, Ghil'ad]] [[Categoria:Israelianu|Zuckermann, Ghil'ad]] [[Categoria:Università di Oxford|Zuckermann, Ghil'ad]] [[Categoria:Università di Cambridge|Zuckermann, Ghil'ad]] [[Categoria:Università di Adelaide|Zuckermann, Ghil'ad]] [[Categoria:Università di Queensland|Zuckermann, Ghil'ad]] [[Categoria:Università Nazionale di Singapura|Zuckermann, Ghil'ad]] [[Categoria:Università di Texas|Zuckermann, Ghil'ad]] l5u9yke0m6oclmcomzh5aemcz8dh6pw Ezra Pound 0 20391 374615 374614 2021-08-01T06:11:43Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Ezra Pound 1963.jpg|thumb|right|Ezra Pound in 1963]] '''Ezra Weston Loomis Pound''' ([[30 uttrovi]] di u 1885 - [[1 nuvembri]] di u 1972) era un pueta [[America|america]]nu espatriatu è criticu, è una figura principale in u muvimentu iniziale di puesia mudernista. A so cuntribuzione à a puisia hà iniziatu cù u so sviluppu di l'Imaginismu, un movimentu derivatu da a [[puisia]] di città classica chinesa è giappunesa. [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Pueta|Pound]] k5rne70da4el37ves4g8eq6d5znjuma Coccothraustes coccothraustes 0 20393 359974 2018-08-19T11:57:20Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Tagliafarru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[tagliafarru]] am3q6ky3iuc1y3wdwt22z9jxux3n51u Categoria:Gaddura 14 20395 360038 2018-08-26T12:02:32Z Jumpy01 11155 Pagina nova: [[Categoria:Sardegna]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Sardegna]] gcetoowhf0p9qf8qm8cvb10xeqj3gj0 A Reza 0 20396 360040 2018-08-26T12:06:36Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[A Reza]] à [[Scanafaghjaccia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Scanafaghjaccia]] t0ijj1zfgvyia25pj1mm6tlbkf9e5ss Sarra di Fiumorbu 0 20397 362967 362928 2019-07-12T14:40:57Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Urnasu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Urnasu]] dkrhdo852pf41c9rzgv8zondjbq0ew4 Dasyatis pastinaca 0 20398 374030 360064 2021-06-02T11:29:50Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U ciocciu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Dasyatis_pastinaca01.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Dasyatis pastinaca</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Chondrichthyes]]'' |----- | Ordini | ''[[Rajiformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Dasyatidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Dasyatis]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Dasyatis pastinaca''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Suesswasserstachelroche.jpg|250px]] |----- |} U '''ciocciu''' (''Dasyatis pastinaca'')<ref>Miniconi 2017 (p. 461).</ref> hè una [[raza]] di a famiglia di i [[Dasiatidae]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> == Discrizzioni == A so lunghezza massima hè 2 metri. A coda, chì a so lunghezza media hè 35 cm, hè à forma di frusta, è porta un punziconu beddu priculosu, chì ripprisenta vicinu à 2/3 di a lunghezza tutali. == Ambienti == * Spezia custieri * Prufundità : 5 metri à 200 metri (friquenta sin'à 60 metri, varca raramenti 100 metri) * Prisenti annantu à i fondi rinosi è l'estuarii aggrundati == Ripartizioni == 'Ssa spezia campa in u [[mari Tarraniu]], in u nordestu di l'[[Atlanticu]], da u [[mari di u Nordu]] à u [[Golfu di Guinea]], è in [[Pulinesia]]. == Alimantazioni == Hè un pridatori di picculi pesci è d'invirtibrati. == Usu cummirciali == U ciocciu hè piscatu è vindutu seccu, salatu o par fà a farina animali. A so peddi cunciata hè vinduta. == Particularità == 'Ssa spezia hè vilanosa è priculosa. == Noti == <references/> ==Bibliugrafia== * Rughjeru Miniconi, Parlata aghjaccina cittatina è paisana, Ed. A Barcella, 2017 [[Categoria:Rajiformes (nomu scentificu)]] [[Categoria:Dasyatidae]] cpw05j2m2toblk5ofbuiap6ixhv6b9s Jaynagar Majilpur 0 20400 368503 360069 2020-08-13T11:53:21Z Sourav Bapuli 14225 wikitext text/x-wiki [[File:Jaynagar Majilpur Municipality.jpg|thumb|300px|Jaynagar Majilpur Municipality]] '''Jaynagar Majilpur''' hè una cità di l'[[India]] di 25.922 abitanti, capilocu di u [[distrittu di South 24 Parganas]], in u [[stati è tarritorii di l'India|statu fidaratu]] di u [[Bengala Uccidintali]]. [[Categoria:India]] oxxn75ac1781p65pijujiq4dyamegc9 Jaynagar 0 20401 360070 2018-08-31T06:02:23Z Sourav Bapuli 14225 Reindirizzamentu à [[Jaynagar Majilpur]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Jaynagar Majilpur]] iactlf7b14jdbs1brs8v4s9wcszo0q6 Joynagar 0 20402 360071 2018-08-31T06:02:54Z Sourav Bapuli 14225 Reindirizzamentu à [[Jaynagar Majilpur]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Jaynagar Majilpur]] iactlf7b14jdbs1brs8v4s9wcszo0q6 Categoria:Mexicanu 14 20403 360078 2018-09-06T10:03:41Z Eurohunter 3864 Pagina nova: [[Categoria:Messicu]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Messicu]] h88mgg6rdayncup1l2qbe353s570bts Categoria:Messicu 14 20404 360079 2018-09-06T10:06:31Z Eurohunter 3864 Pagina nova: [[Categoria:America di u Nordu]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:America di u Nordu]] lslw1qqaan18wscz1i7nirmknrlz4ch Categoria:Svezia 14 20405 360082 2018-09-06T10:11:06Z Eurohunter 3864 Pagina nova: [[Categoria:Europa]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Europa]] josn6e907h9o08jaxkbxr5k2w3oamoo Basshunter 0 20406 377895 377863 2021-11-24T21:30:34Z Eurohunter 3864 /* Discugrafìa */ update wikitext text/x-wiki [[File:Basshunter, 20 april 2008 in Halmstad.jpg|thumb|Basshunter (2008)]] '''Basshunter''' (natu '''Jonas Erik Altberg''', [[22 di dicembre]] [[1984]] in [[Halmstad]]) hè un [[cantadore]], [[pruduttore discugraficu]] è [[DJ]] [[Svezia|svedese]]. == Biugrafia == == Discugrafìa == === Albumi === * ''[[The Bassmachine]]'' (2004) * ''[[LOL (^^,)|LOL <(^^,)>]]'' (2006) * ''[[Now You're Gone – The Album]]'' (2008) * ''[[Bass Generation]]'' (2009) * ''[[Calling Time]]'' (2013) === Singuli === * "The Big Show" (2004) * "[[Welcome to Rainbow]]" (2006) * "[[Boten Anna]]" (2006) * "[[Vi sitter i Ventrilo och spelar DotA]]" (2006) * "[[Jingle Bells]]" (2006) * "[[Vifta med händerna]]" (2006) * "[[Now You're Gone]]" (2007) * "[[Please Don't Go]]" (2008) * "[[All I Ever Wanted]]" (2008) * "[[Angel in the Night]]" (2008) * "Russia Privjet (Hardlanger Remix)" (2008) * "[[I Miss You]]" (2008) * "[[Walk on Water]]" (2009) * "Al final" (2009) * "[[Every Morning]]" (2009) * "[[I Promised Myself]]" (2009) * "[[Saturday]]" (2010) * "[[Fest i hela huset]]" (2011) * "[[Northern Light]]" (2012) * "[[Dream on the Dancefloor]]" (2012) * "[[Crash & Burn]]" (2013) * "Calling Time" (2013) * "Elinor" (2013) * "Masterpiece" (2018) * "Home" (2019) * "Angels Ain't Listening" (2020) * "Life Speaks to Me" (2021) == Ligami == * [http://basshunter.se Situ officiale di Basshunter] [[Categoria:Svezia]] [[Categoria:Musicante]] [[Categoria:DJ]] [[Categoria:Biugrafia]] dv33mwcy1loihz32k08pvrfsgig7flx Jonas Erik Altberg 0 20407 360088 2018-09-06T10:23:59Z Eurohunter 3864 Reindirizzamentu à [[Basshunter]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Basshunter]] spqxjy4wzjjw91b216jqq68sv0djeyu Phoenix 0 20408 375369 372005 2021-08-16T15:40:33Z Fausta Samaritani 15085 tolto categoria doppia wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:PhoenixMontage02.jpg|thumb|Panurama di Phoenix]] '''Phoenix''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], incù 1.626.078 abitanti. Hè a cità più grande è capitale di u statu di l'[[Arizona]]. [[Categoria:Stati Uniti d'America]] [[Categoria:Arizona]] 92r7goqksd7yu8lq730ezm14ykzhxo2 Cumune di Corsica 0 20411 360140 2018-09-11T22:10:56Z Jumpy01 11155 Jumpy01 hà spustatu a pagina [[Cumune di Corsica]] à [[Purtale:Cumuna di Corsica]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Purtale:Cumuna di Corsica]] 0nqalo3arhkr9chxn0z6kzjff50tj61 Ragnu calabronu 0 20415 374038 360256 2021-06-02T11:30:40Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U ragnu calabronu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:2013.08.02.-07-Kirschgartshaeuser_Schlaege_Mannheim-Wespenspinne-Weibchen.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Argiope bruennichi</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Arthropoda]]'' |----- | Classa | ''[[Arachnida]]'' |----- | Ordini | ''[[Araneae]]'' |----- | Famiglia | ''[[Araneidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Argiope]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Argiope bruennichi''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Argiope_bruennichi_QXGA.jpg|250px]] |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | Sinonimi |----- | align="center" colspan="2" | ''Aranea brünnichii'' <small>Scopoli, 1772</small> <br /> ''Aranea speciosa'' <small>Pallas, 1773</small> <br /> ''Aranea fasciata'' <small>Fabricius, 1775</small> <br /> ''Aranea zebra'' <small>Sulzer, 1776</small> <br /> ''Aranea formosa'' <small>Cyrillus, 1787</small> <br /> ''Aranea pulchra'' <small>Razoumowsky, 1787</small> <br /> ''Aranea caspia'' <small>Gmelin, 1789</small> <br /> ''Aranea phragmitis'' <small>Rossi, 1790</small> <br /> ''Miranda transalpina'' <small>C. L. Koch, 1835</small> <br /> ''Argiope brünnichii africana'' <small>Strand, 1906</small> <br /> ''Argiope bruennichi orientalis'' <small>Strand, 1907</small> <br /> ''Argiope bruennuchi nigrofasciata'' <small>Franganillo, 1910</small> <br /> ''Argiope acuminata'' <small>Franganillo, 1920</small> <br /> ''Miranda zabonica'' <small>Chamberlin, 1924</small> <br /> |} U '''ragnucalabronu''' hè una spezia di ragnu araneuomorfu di a famiglia di l'Araneidae.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref><ref>A prima publicazioni riguardu à u ragnu calabronu hè stata: Scopoli, 1772 : Observationes zoologicae. Annus V, Historico-naturalis. Lipsiae, p. 70-128.</ref> ==Distribuzioni== 'Ssa spezia si scontra in zona palearctica, da l'Africa Suprana à a Scandinavia è insinamenti à u Giapponu. 'Ssa spezia urighjinaria di l'ariali mediterraniu s'usserva dapoi a fini di u XXu seculu par u più in Auropa. U ragnucalabronu hè prisenti in Corsica. ==Ambienti== Hè una spezia di ragnu chì apprizzieghja i loca aparti è assuliati. Era in tempi di una volta particularamenti prisenti in u sudu di l'Auropa è cunsidaratu com'è rara à u nordu di 'ssa linia. ==Discrizzioni== Bench'è u so camuffamentu giaddu è neru possi lascià creda ch'eddu ghjova da prutizzioni rispettu à i pridatori chì a pigliariani par un [[calabronu]], un studiu hà dimustrata chì l'altirnanza di i strisci giaddi è neri annantu à u corpu di 'ssa spezia duppiava in rialità u numaru di i so catturi d'insetti, agiscendu com'è un'esca visuali chì rendi u ragnu menu visibuli par i so predi, bench'è à mezu à a so tela. U ragnucalabronu prisenta un dimorfisimu sissuali, u masciu essendu più chjucu è più palidu cà a femina. Com'è numarosi ragna assà attivi, u ragnucalabronu pussedi à listessu tempu pulmona è trachei. ==Ripruduzioni== U ragnucalabronu faci parti di i spezii di ragna chì praticheghjani u cannibalisimu sissuali sistematicu incù più o menu successu è dinò a puliandria. U masciu, à a fini di l'accupiamentu, abbanduneghja in modu vuluntariu in 80 % di i casi u so apparechju copulatori ciò chì diminuisci i scianzi di un rivali di fecundà listessa femina è aumenta i so scianzi di fughja la è di sopravviva dopu à l'accupiamentu. Pari chì l'apparechju genitali di i masci di 'ssa spezia fussi particularamenti cumplessu, in particulari da u puntu di vista di a struttura, chì ùn hè micca esclusivamenti distinata à u trasfirimentu spermaticu, ma pari dinò ghjucà un rollu impurtanti à tempu in a selizzioni da a femina di u so partinariu è in a capacità di fughjita di u masciu dopu a copulazioni grazia à i punti di ruttura priditarminati. Dopu à l'accupiamentu, a femina faci prestu 200 à 300 ova in un cucchettu biancu camuffatu in brunu, cumpostu di seti di strutturi biuchimichi diffarenti, suspesu in i graminacei pocu sopra à terra. L'ova invernani à l'ascosu di a cutrura. I ghjovani ragna, dopu a so prima muta, coddani in cima à un stichettu è filani un filu di seta, u filu di a Verghjina, chì li servi di vela è i carrieghja in aria. Un insettu parasitu, u [[Tromatobia ornata]] faci l'ovi in i cucchetti di u ragnucalabronu affinch'è i so larvi si nutrischini da l'ova di u ragnu. ==Cumpurtamentu== U ragnucalabronu hè un ragnu urbitelu. Par caccighjà, architetta una tela giumetrica (urbiculari, forma prossima da u chjerchju) in a vegetazioni, generalamenti à menu di un metru d'altezza di a terra. Faci a so tela in arbi alti è i tarreni à u riposu o in i vaddi caldi è umiti. Si scontra dinò à a limita di i boschi. 'Ssa tela cumporta da u 19 à u 41 raghji (generalamenti 30) chì a so elaburazioni piglia circa un'ora à l'alba o à l'abbrucata. Numarosi tiurii sò stati avanzati par spiigà a prisenza di u stabilimentum, mutivu biancu di seta in zighizagu chì si trova annantu à a tela. Una di quissi pruponi ch'eddu cuntribuisci à attirà i predi par via di a so grandi lucichera in u spettru di l'ultraviuletti chì l'insetti parcipiscini. Un'antra zona di seta più densa si trova dinò in u centru di a tela. Un'antra tiuria spiigaria a prisenza di u stabilimentum cù u fini di rinfurzà a tela, mentri chì certi autori spiegani chì quandu u ragnu hè disturbatu, faci balancià a so tela di nanzi in daretu affinch'è i so strisci neri è giaddi si cunfondini incù u stabilimentum. U ragnu immubilizeghja a so preda grazia à un vilenu paralizanti. Hè trasmissu par mezu di l'uncini purtati da i cheliceri in cima à i quali s'apri un tafonu minusculu. Com'è ind'è l'altri ragna, u ragnucalabronu dighjirisci i carri di a so preda, grazia à u so vilenu è masimu à i suchji dighjistivi. Si ciba par u più di griddi, di moschi è d'abbi, è pò divurà sin'à quattru griddi à u ghjornu. == Noti == <references/> nsf29t8x0nlobw6t8mhc3thcv9l8dmv Ranochja sarda 0 20416 374039 360301 2021-06-02T11:30:44Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A ranochja sarda'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Hyla_sarda_g2.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Hyla sarda</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Amphibia]]'' |----- | Ordini | ''[[Anura]]'' |----- | Famiglia | ''[[Hylidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Hyla]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Hyla sarda''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Hyla_sarda_(spotted).jpg|250px]] |----- |} A ranochja sarda (''Hyla sarda'' De Betta, 1853) hè un anfibiu di l'ordini di l'Anuri, endemicu di a Sardegna, di a Corsica è di l'Arcipelagu Tuscanu.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu.</ref> ==Discrizzioni== [[File:Hyla sarda05.jpg|thumb|left]] A ranochja sarda hè a più chjuca di i ranochji, incù u corpu generalamenti longu à u massimu 4 centimi, raramenti finu à 5 centimi. A testa hè corta è larga, pocu staccata da u restu di u corpu, incù l'ochja maiori è spurghjenti. I masci t'ani in currispundenza di a vola u saccu vucali, riconoscibile ancu quand'eddi ùn cantani micca par a prisenza di numarosi ripiigamenti cutanei. I dita t'ani dilatazioni à ventosa chì parmettini d'aderiscia è d'arrampicà si annantu à una superficia qualunqua. A peddi hè tisgia, incù una culurazioni par u più verdi lucicanti, più o menu scura, ma à spessu incù i tacchi annantu à u dossu grisgi o niricci o ancu verdi più scuri. A vola è u ventri sò bianchi. Annantu à i lati si scegli una fascia nera chì parti da i nari finu à u fiancu, attravirsendu l'ochji. Cuntrariamenti à a ranochja taliana, quidda sarda ùn prisenta micca a dirivazioni dursali di a strisica nera. A striscia hè inoltri pocu burdata di biancu. ==Biulugia== L'adultu hè insettivoru, u capaccionu hè par u più detritivoru. L'adultu hà abitudini nutturni, di ghjornu si ni stà annantu à a vegetazioni bassa (machja è arbusti) in i loca adumbrati. Nonustanti a vita privalintamenti arburicula, campa in prussimità di l'acqua, vicinu à stagni o corsi d'acqua. Rispettu à l'altri ranochji, supporta megliu longhi periodi di sicchina è risisti ancu di più à l'alti tinori di salinità di l'acqua. Si ripruduci una volta à l'annu, incù una staghjoni chì principia à a fini di l'inguernu è cuntinueghja finamenti à u principiu di l'istatina, incù un'intensità massima d'aprili è di maghju. Mentri sta staghjoni i masci grachjani in coru chjamendu i femini à l'accuppiamentu. U grachju di a ranochja sarda hè forti è acutu ed hà un ritmu più rapitu rispettu à i ranochji cumuni (''Hyla intermedia'' è ''Hyla arborea''). L'accuppiamenti ani locu duranti l'ori nutturni in l'acqua è l'ova sò diposti frà a vegetazioni sutterania, in massareddi ghjilatinosi. Una femina pò dipona finu à un migliaiu d'ova. A sbucciata di l'ova avveni dopu à circa dui sittimani è u sviluppu larvali si compii in circa trè mesa o pocu menu. I ghjovani adulti ani una lunghezza di circa 1,5 cm. ==Distribuzioni è ambienti== [[File:Hyla_sarda01.jpg|thumb|180px|left]] A ranochja sarda vivi in Corsica, Sardegna, Isula d'Elba è Capraia. Hè inoltri prisenti in parechji isuli minori di a Corsica (Isula Cavaddu, Lavezzu è ancu l'[[Isuli Sanguinari]]) è di a Sardegna (Isula di San Petru, A Matalena, Caprera). Sò prifiriti l'ambienti di pianura è di cuddina è ùn si trova aldilà di 1000 metri d'altezza. Spezia moltu cumuna, si ritrova in qualsiasi ambienti purch'eddi fussini prisenti i fonti d'acqua, ancu un vulumu riduttu è di carattaru effimeru. Si adatta ancu à l'ambienti antrupizati, tanti residenziali ch'è agriculi. ==Statu di cunsirvazioni== Nonustanti u fattu ch'edda hè cunsidarata una spezia sempri cumuna è abundantamenti diffusa, a ranochja sarda pò essa minacciata par via di a riduzioni di l'ambienti naturali è di l'incendii. U statutu di prutizzioni hè difinitu da a Direttiva di l'Unioni Auropea n. 43 di u 1992. == Noti == <references/> 3pspsg9rvpt0ixcwkpe6u2p88qde2qp Amelia Earhart 0 20417 374722 371541 2021-08-02T14:58:05Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''Amelia Mary Earhart''' nata in [[Kansas]], [[Stati Uniti d'America]] u [[24 di lugliu]] [[1897]] è morta in [[Howland Island]] u [[2 di lugliu]] [[1937]] fù una pilota americana. [[Categoria:Biugrafia]] mu473u5kj17qn3s4q0hd046k1owie40 Charles Aznavour 0 20418 377800 377799 2021-11-13T12:01:36Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Charles Aznavour Foire Livre 2010.JPG|right|thumb|300px|]] '''Charles Aznavour''', fintunome di '''Shahnur Vaghinak Aznavuryan''' (armenu: '''Շահնուր Վաղինակ Ազնավուրեան'''; [[Parighji]], 22 maghju 1924 - Mouriès, [[Bocchi di u Rodanu]], 1 uttobre 2018), hè statu un cantadore, attore è diplomaticu francese di origine armena. Hè statu decuratu di a Legione d'Onore per u lustru passatu à a Francia, era dinù ambasciatore di l'[[Armenia]] in Svizzera di ferraghju 2009. Ellu cantava in sette lingue è hà vendutu 300 millioni è più di dischi in u mondu sanu.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu.</ref> === Note === <references/> 887ni34ancyc4or5hagwhdmn82bdnsh Salomoni (Rè d'Israel) 0 20420 374660 360302 2021-08-01T18:16:23Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''Salomoni''' (in [[Lingua ebraica|ebraicu]]: שְׁלֹמֹה, mudernu ''Šəlomo'' o ''Šlomo'', anticu ''Šəlōmōh''; in [[Lingua araba|arabu]]: سليمان Sulaymān; in [[Lingua greca|grecu]]: Σαλωμών o Σολομών; in [[Lingua latina|latinu]]: ''Salomon''; [[Ghjerusalemme]], 1011 a.C. ca – Ghjerusalemme, 931 a.C. ca) ghjè statu, sucondu a ''[[Bibbia]]'', u terzu rè d'[[Israel]], successori è fighjolu di [[David]]. U so regnu ghjè datatu circa da 970 à 930 a.C. è fù l'urtimu di i Rè di u regnu unificatu di Giuda è Israel. Secondu u raccontu biblicu era fighjolu di David è Bath-Sheba (Betsabea), chì era stata moglia di Uria l'Ittita (Uria l'Eteo). U so regnu veni cunsideratu da l'ebrei cumu un'età ideali, simili à quella di u periudu augusteu à Roma. A so saggezza, discritta in a Bibbia, ghjè cunsiderata pruverbiali. Duranti a so reggenza venni custruitu u [[Tempiu di Salomoni]], chì diventa lighjendariu pà i so multiplici valenzi simbolici. [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Storia]] rjhqtfrgwlverf4p6fo0jt6zuh3othm Jack LaLanne 0 20422 375787 374344 2021-08-19T13:24:02Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Jack LaLanne.jpg|thumb|LaLanne, [[2007]]]] '''Francois Henri''' "'''Jack'''" '''LaLanne''' ([[26 di settembre]] [[1914]] - [[23 di ghjennaghju]] [[2011]]) hè statu un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti|statunitense]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|LaLanne, Jack]] [[Categoria:Americanu|LaLanne, Jack]] [[Categoria:Biugrafia]] hm0tb5ia3kh6zgi0n40wpjudhv2eq1w Stefán Karl Stefánsson 0 20423 376068 360316 2021-08-20T16:54:10Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Stefán Karl Stefánsson''' hè un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Stefánsson, Stefán Karl]] [[Categoria:Americanu|Stefánsson, Stefán Karl]] [[Categoria:Biugrafia]] tvwqtmiyfipmgh8knamf5lfy2oumaqi Magnús Scheving 0 20424 376039 360321 2021-08-20T15:10:54Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Magnus Scheving 2 cropped.jpg|thumb|Scheving, [[2011]]]] '''Magnús Örn Eyjólfsson Scheving''' hè un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Scheving, Magnús]] [[Categoria:Americanu|Scheving, Magnús]] [[Categoria:Biugrafia]] 7delux6pc2ydyb1o804c0509h67sfo4 David Guetta 0 20425 378534 378533 2022-02-13T11:01:58Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:David Guetta live @ MTV EMA 2018.png|thumb|David Guetta in u 2018]] '''Pierre David Guetta''' ([[Parighji]], [[7 di nuvembri|7 nuvembre]] [[1967]]) hè un DJ è pruduttore discugraficu [[Francia|francese]]. == Discugrafìa == === Album in studiò === * 2002: ''Just a Little More Love'' * 2004: ''Guetta Blaster'' * 2007: ''Pop Life'' * 2009: ''One Love'' * 2011: ''Nothing but the Beat'' * 2014: ''Listen'' * 2018: ''7'' == Da vede dinò == * [[Armin van Buuren]] * [[Avicii]] * [[Melih Kor]] * [[Roger Sanchez]] * [[Gigi D'Agostino]] * [[Basshunter]] * [[Protoculture]] [[Categoria:Musicante|Guetta, David]] [[Categoria:DJ|Guetta, David]] [[Categoria:Produttore discugraficu|Guetta, David]] [[Categoria:Francesu|Guetta, David]] [[Categoria:Musica elettronica|Guetta, David]] [[Categoria:Musica house|Guetta, David]] [[Categoria:EDM|Guetta, David]] [[Categoria:Progressive house|Guetta, David]] [[Categoria:Musica pop|Guetta, David]] [[Categoria:Electro house|Guetta, David]] {{DEFAULTSORT:Guetta, David}} 7gzcfhzbhlyc125ew10n5m2uhugbuh7 Gigi D'Agostino 0 20426 377986 369686 2021-12-06T09:53:03Z Raphael1256 14151 /* Album in studiò */ wikitext text/x-wiki [[File:Gigi altro.jpg|right|200px]] '''Gigi D'Agostino''' (di so nome veru è interu '''Luigino Celestino di Agostino'''; natu 17 di dicembre 1967 in [[Torinu]], [[Piemonte]]) hè un DJ, remixer è pruduttore discugraficu [[Italia|italianu]]. == Album in studiò == * Gigi D'Agostino (1996) * L'Amour Toujours (1999) * L'Amour Toujours II (2004) [[Categoria:Talianu]] [[Categoria:Musicante]] [[Categoria:DJ]] [[Categoria:Produttore discugraficu]] htr9kpboct74lj5h02e4ld9polk49wt Guðmundur Þór Kárason 0 20427 375785 360326 2021-08-19T13:20:10Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Guðmundur Þór Kárason''' hè un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Kárason, Guðmundur Þór]] [[Categoria:Americanu|Kárason, Guðmundur Þór]] [[Categoria:Biugrafia]] rc7tqpmarmb8d1vkbehh95wg6o7q1uf Categoria:Utilizatore zh-Hans-CN 14 20429 360337 2018-10-21T16:22:55Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u Chinese (China), ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). jai5goohdm143ctf34rexa5t6hhef4y Categoria:Utilizatore zh-Hant-TW 14 20430 360338 2018-10-21T16:22:55Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u Chinese (Taiwan), ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). pvkrt4644g938zz0h8v8wzzecy3jh0p Categoria:Utilizatore zh-Hant-HK 14 20431 360339 2018-10-21T16:22:56Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u Chinese (Hong Kong), ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). qzejyu1hkpegipx5eh7bq5307uabaxa Ochju di Santa Lucia 0 20433 360351 360350 2018-10-29T17:46:23Z Gcapadovani 11182 wikitext text/x-wiki L'ochji di Santa Lucia sò simili à una petra dura; in rialtà sò a piccula porta di casa, insirita nantu à una cunchiglia grandi à forma spiralata, di un mulluscu. Sò un portafurtuna, un talismanu, un amuletu contru à u malochju. == Lighjenda == Lucia era una ghjuvana [[Siracusa|siracusana]] di nubili famighja. A so mamma era affetta da una malattia incurabili. Lucia prigò cù fervori a Virghjina Maria chjedendu la a guarisgioni. U miraculu avvenni è a mamma di Lucia guarì da a malattia chì l’averìa, artrimenti, cundutta à a morti. Lucia si cunsacrò anima è corpu à a Virghjina Maria. A so didizioni era tarmenti scunfinata chì, pè alluntanà tutti i pussiburi pritendenti, si strappò l'ochji è i ghjittò in mare. Da allora, a ghjuvana siracusana si didicò cumpietamenti à a prighiera è à aiutà l'artri. Lucia cumpì diversi miraculi. A Virghjina Maria, videndu tuttu questu, a ricumpensò di a so devuzioni: a restituì a vista dunandula ochji splendidi è luminosi. == Tradizioni == Nantu à a rena di [[Corsica]], si truva assai uperculi di cunchigli da a forma tundeghjanti. A tradizioni voli chì quelli sianu l'ochji di Santa Lucia. Indussà ne unu porta furtuna è, cosa più impurtanti, teni luntanu u malochju. jlybko1420lcme0jmn9qg1uqmag6jm3 Madunuccia 0 20434 360353 360352 2018-10-29T18:01:18Z Gcapadovani 11182 wikitext text/x-wiki A Madunuccia hè una festa nata in 1656, à l'epuca duva parechji rughjuni d'[[Italia]] eranu tuccati da a Pesta. Ghjera u casu d'a cità di [[Gènuva|Ghjenuva]]; ghjè à issa epuca chì u Cunsigliu di l'Anziani decidò di metta a cità d'[[Aiacciu|Aghjacciu]] sottu à a prutezzioni di a virghjina miraculosa di Savona, Nostra Signora di a Misericordia. == Festa aghjaccina == U 18 di marzu si festighjeghja dunqua a Madunuccia in [[Aiacciu|Aghjacciu]]. A celebrazioni cumincia a sera d'u 17 di marzu cù i [[Dialettu aghjaccinu|prighieri aghjaccini tradiziunali]] davanti à a statua di Nostra Signora di a Misericordia, nantu à a Piazza di i Palmi. U 18 di marzu, u cunsigliu municipali si renda in curteghju à a cattedrali pà assistì à a grandi messa. U dopu meziornu, a prucessiò faci u giru d'a cità è a statua di Nostra Signora di a Misericordia ghjè seguitata da a ghjenti. r9eamxwjxy1f5oe4pgjoj0l12s6wo90 Nostra Signora di a Misericordia 0 20435 360356 360355 2018-10-29T18:16:35Z Gcapadovani 11182 wikitext text/x-wiki Nostra Signora di a Misericordia ghjè a patrona di a cità di [[Liguria|Savona]]. Veni festighjata u 18 di marzu. In quellu ghjornu di 1536, infatti, a Madonna sarìa apparsa parechji vorti à u cuntadinu Antonio Botta, in una lucalità à circa sei chilometri da u centru di a cità chì oghji hà presu u nomi di Santuariu. In quellu periudu [[Liguria|Savona]] stava impegnandu tutti i so forzi in una guerra contru à a [[Gènuva|Repubbrica di Ghjenuva]], cunflittu inseritu in un panorama storicu chì vidìa allianzi cumpositi è chì vidìa a cità aora prussima à a capitulazziun. == Festa aghjaccina == U 18 di marzu si festighjeghja dunqua a Madunuccia in [[Aiacciu|Aghjacciu]]. A celebrazioni cumincia a sera d'u 17 di marzu cù i [[Dialettu aghjaccinu|prighieri aghjaccini tradiziunali]] davanti à a statua di Nostra Signora di a Misericordia, nantu à a Piazza di i Palmi. U 18 di marzu, u cunsigliu municipali si renda in curteghju à a cattedrali pà assistì à a grandi messa. U dopu meziornu, a prucessiò faci u giru d'a cità è a statua di Nostra Signora di a Misericordia ghjè seguitata da a ghjenti. 3pn8dvo4jd86fdaj19xc9ycsrcrdzz3 Savona 0 20436 369319 361661 2020-10-26T15:41:24Z Fausta Samaritani 15085 stèma wikitext text/x-wiki [[File:Blason de Savona (Italie).svg|100px|right]] '''Savona''' (Saña in ligure, ancu Savoña ind'a versione [[Dialettu aghjaccinu|ghjenuvese]]) hè un cumune [[Italia|talianu]] di 61 219 abitanti, capulogu di a pruvincia omonima in [[Liguria]]. == A Madunuccia di Savona == A Madunuccia hè una festa nata in 1656, à l'epuca duva parechji rughjuni d'[[Italia]] eranu tuccati da a Pesta. Ghjera u casu d'a cità di [[Gènuva|Ghjenuva]]; ghjè à issa epuca chì u Cunsigliu di l'Anziani decidò di metta a cità d'[[Aiacciu|Aghjacciu]] sottu à a prutezzioni di a virghjina miraculosa di Savona, Nostra Signora di a Misericordia. == Festa aghjaccina == U 18 di marzu si festighjeghja dunqua a Madunuccia in [[Aiacciu|Aghjacciu]]. A celebrazioni cumincia a sera d'u 17 di marzu cù i [[Dialettu aghjaccinu|prighieri aghjaccini tradiziunali]] davanti à a statua di Nostra Signora di a Misericordia, nantu à a Piazza di i Palmi. U 18 di marzu, u cunsigliu municipali si renda in curteghju à a cattedrali pà assistì à a grandi messa. U dopu meziornu, a prucessiò faci u giru d'a cità è a statua di Nostra Signora di a Misericordia ghjè seguitata da a ghjenti. [[File:Savona panorama 2012 cilindric edit.jpg|1000px|center|thumb|Savona]] 6dpcy44rtagmmbhflg7ig031uacz73u I setti navi (lighjenda aghjaccina) 0 20437 360360 360359 2018-10-29T18:31:30Z Gcapadovani 11182 wikitext text/x-wiki A cità d'[[Aiacciu|Aghjacciu]] hè stata risparmiata da a pesta, a [[Madunuccia]] ghjè fistighjata ugni annu. [[Nostra Signora di a Misericordia]] hà, sicondu à a lighjenda aghjaccina, trasfurmatu battelli turchi enemichi in petra chjamati "I setti navi" chì pudemu attualmenti veda. == Festa aghjaccina == U 18 di marzu si festighjeghja dunqua a Madunuccia in [[Aiacciu|Aghjacciu]]. A celebrazioni cumincia a sera d'u 17 di marzu cù i [[Dialettu aghjaccinu|prighieri aghjaccini tradiziunali]] davanti à a statua di Nostra Signora di a Misericordia, nantu à a Piazza di i Palmi. U 18 di marzu, u cunsigliu municipali si renda in curteghju à a cattedrali pà assistì à a grandi messa. U dopu meziornu, a prucessiò faci u giru d'a cità è a statua di Nostra Signora di a Misericordia ghjè seguitata da a ghjenti. b3or3q4mcyvhozioxalftf11n1lqg9q Dialettu venachese 0 20438 377689 375723 2021-11-05T11:05:21Z Chiorbone da Frittole 12145 wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-venacu.png|miniatura|Pieve di Venacu]] [[File:Blason de Saint-Pierre de Venaco, Corse, France.jpg|miniatura|Blasone di San Petru di Venacu]] [[File:Venaco foire stand Alisgiani.jpg|miniatura|Pastore venachese à a fiera di u casgiu di Venacu]] [[File:Parlers de Corse.jpg|miniatura|Dialetti di Corsica]] U dialettu venachese hè una variante di a [[lingua corsa]] parlata in a Pieve di [[Venacu]]. == U dialettu venachese, dialettu cismuntanu == U dialettu venachese face parte di u [[corsu supranu]] o supranacciu, ancu chjamatu corsu cismuntincu, hè una variante principale di a lingua corsa rispettivamente un termine per tutti i dialetti di u corsu chì sò parlati in u nordu è u centru di a [[Corsica]]. Per questu, si puderìa dì ancu "corsu di u nordu (è di u centru)". Altri dinuminazioni è modi di scrive sò cismontincu, cismuntanu o cismontanu, corsu di [[Cismonte]], corsu centru-settentriunale/-settentrionale. Hè derivatu da u [[Toscana|Tuscanu]] è hè a varietà corsa chì stà u più vicinu à a [[lingua taliana]]. == Paesi parlendu u dialettu venachese == ===[[U Serraghju|Venacu]]=== Scrittu Venacu in [[Corsu supranu|corsu cismunticu]] è Venaco in talianu, si prununcia Vènagu in dialettu venachese. ===[[Santu Petru di Venacu]]=== Scrittu Santu Petru di Venacu in [[Corsu supranu|corsu cismunticu]] è Santo Pietro di Venaco in talianu, si prununcia [[Santu Petru di Venacu|San Pédru di Vènagu]] in dialettu venachese. ===[[U Poghju di Vènacu|U Poghju di Venacu]]=== Scrittu U Poghju di Venacu in [[Corsu supranu|corsu cismunticu]] è Poggio di Venaco in talianu, si prununcia [[U Poghju di Vènacu|U Poghju di Vènagu]] in dialettu venachese. ===[[Casanova|A Casanova di Venacu]]=== Scrittu A Casanova in [[Corsu supranu|corsu cismunticu]] è Casanova in talianu, si prununcia [[Casanova|A Gasanòa di Vènagu]] in dialettu venachese. ===[[Riventosa|A Riventosa di Venacu]]=== Scrittu A Riventosa in [[Corsu supranu|corsu cismunticu]] è Riventosa in talianu, si prununcia [[Riventosa|A Riventòsa di Vènagu]] in dialettu venachese. [[Categoria:Varietà di a lingua corsa|Venachese]] ioy6ohrjnq8upluptsviz1lmxybyttw Catello Padovani 0 20439 360415 360412 2018-11-04T11:12:47Z Gcapadovani 11182 wikitext text/x-wiki [[Catello Padovani]] (o Catello Padovan in [[Venetu|dialettu paduvanu]]) hè un grande cummerciante natu a Evisa in [[Corsica suttana]] in 1570, mortu in 1608 à [[Evisa]], in [[Corsica suttana]]. ==Biografia== Hè u figliolu di una famiglia [[Ebrei di Corsica|ebrea]] di [[Venetu|Padua]]. U so babbu, [[Padovano Alpron]], hà cambiatu u so nome per evità a persecuzione. Catello spusò Catarina Battini da [[Ota|Otta]] in [[Pumonti]]. Era una figura impurtante ind'u rughjone di i [[Evisa|Dui Sevi]], è era un grande cummerciante sottu à a [[Gènuva|Reppublica di Genua]] in [[Corsica]]. ===Famiglia Alpron=== A casata Alpron deriva da [[Heilbronn]], città di [[Germania]]. Durante u XVIu seculu, assai famiglie anu cumpratu e so casate ereditarie una volta arrivati in [[Italia]]. Tanti [[Ebrei di Corsica|Ashkenaziti]] anu finitu pè fassi chjamà cù i nomi di e cità taliane induve risidìanu. Pè evità a persecuzione di l'[[Ebrei di Corsica|ebrei]], a casata Alpron divenne Padovano. rhksj50ov8fcxqbrrut8q250tbsc0up Voce Ventu 0 20440 378594 378591 2022-02-19T10:13:03Z Giraffer 18524 Undid edits by [[Special:Contribs/82.132.239.162|82.132.239.162]] ([[User talk:82.132.239.162|talk]]) to last version by Jumpy01 wikitext text/x-wiki '''Voce Ventu''' hè un gruppu di cantu corsu criatu in u 1995 è cumpostu d'amichi da sempri: Saveriu Tavera, Federiccu Poggi, Éric Ressouche, Federiccu Sini è Andria Fazi, isciuti par a maiò parti di a "Scola di cantu" di [[Natali Luciani]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> Anthony Geronimi s'aghjunghjarà à u gruppu uni pochi di anni dopu a so criazioni. Dopu à avè animatu i sirati di u cabaret aiaccinu " À u sonu di i chitarri" è essa si prudutti in numarosi loca à traversu a Corsica sana intarpritendu grandi classichi di a canzona corsa, u gruppu dicidi di passà à a criazioni. Ed hè tandu ch'isciarà l'album Rughju Di vita in u 2005 chì cunnusciarà un beddu successu. Hà suvitatu dopu da una magnifica avvintura incù u Giapponu è i scontri incù l'artisti di l'arcipelagu, chì darani locu à un album "Tessi Tessi " incù l'artista giappunesa Mieko Miyazaki è u viulunistu Emmanuel Solans, induv'eddi si mischiani i stili giappunesu è corsu. Un filmettu ducumintariu intitulatu "Quandu l'isuli si scontrani", rializatu da Samuel Lajus, ritraccia 'ss'avvintura. Dopu à essa statu assà attivu mentri circa 15 anni, u gruppu cunnusciarà un periudu di sonnu di uni pochi di anni prima di rimetta si à u travagliu in u 2015, di pocu strutturatu è incù u scopu di priparà i 20 anni di u gruppu. À i ghjorna d'oghji, ci sò 7 cantadori è 7 musicanti in u gruppu. == Discugrafia == * 2005 : Rughju Di Vita * 2010 : Tessi Tessi (Rencontre Corse-Japon avec l'artiste Mieko Miyazaki) * 2010 : Di Culori È Di Sonnii * 2016 : Ci Serà Sempre Un Cantu ==Liami== * [https://www.voceventu.net u situ di Voce Ventu] == Noti == <references/> {{Gruppu di cantu di Corsica}} [[Categoria:Gruppu di cantu di Corsica]] mfdp9i4xlzpnxia1ymmi0k4h6pg7jre Padovano Alpron 0 20441 360414 360413 2018-11-04T11:09:45Z Gcapadovani 11182 wikitext text/x-wiki [[Padovano Alpron]], (o [[Padovano Alpron|Padovan Alpron]] in [[Venetu|dialettu paduvanu]]) hè un grande cummerciante natu a [[Padovani|Paduva]] in 1544 è mortu à [[Evisa]], in [[Corsica suttana]]. ==Biografia== Hè u figliolu di Jo Jacomo Alpron. A casata [[Catello Padovani|Alpron]] deriva da [[Heilbronn|Heilbrunn]], cità di a [[Germania]]. Durante u XVI seculu, assai famiglie anu cumpratu e so casate ereditarie una volta arrivati in [[Italia]]. Tanti [[Ebrei di Corsica|Ashkenaziti]] anu finitu pè fassi chjamà cù e casate di e cità taliane induve risidìanu. Pè evità a persecuzione di l'[[Ebrei di Corsica|ebrei]], hà cambiatu a so casata pè evità a persecuzione, Alpron divenne Padovano. U So figliolu hè [[Catello Padovani]], una figura impurtante ind'u rughjone di i [[Evisa|Dui Sevi]], è era un grande cummerciante sottu a [[Gènuva|Reppublica di Genuva]] in [[Corsica]]. rer4bnskv9obxn7e8ujcoftrh4tz2yh Categoria:Utilizatore nap-x-tara 14 20442 360427 2018-11-06T21:27:13Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u Tarantino, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). gp62299jtgi9yspjrk1c6wvv1kiqii3 Categoria:Presidenti di l'Brasile 14 20444 372697 360481 2021-05-06T19:48:52Z Jumpy01 11155 Pagina svuotata wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 E Muracciole 0 20446 360506 2018-11-14T17:23:53Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[E Muracciole]] à [[I Muraccioli]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[I Muraccioli]] 6s28n3kk705hj3xvbiu04g63d29em6z Santu Petru di Tenda 0 20447 360509 2018-11-14T19:07:33Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Santu Petru di Tenda]] à [[Santu Petru di Nebbiu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Santu Petru di Nebbiu]] 6p85pwarq3w6kuw5gy3bshb4mryfoo1 Valle di Cuminu 0 20450 365496 361599 2020-01-25T08:09:08Z 46.193.168.200 wikitext text/x-wiki A '''valle di Cuminu''' (italianu : '''Valle di Comino''') <ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu</ref> hè situata in a [[pruvincia di Frusinone]], ma ind’è l'area appartenente sturicamente à l'Alta [[Terra di Lavoru]], à ridossu di l'Appenninu abruzzese di u [[Parcu naziunale di Abruzzu, Laziu è Mulise]]. Currisponde grossu modu à l'altu bacinu di u fiume [[Melfa]], chì l'attraversa sfucendu ind’a [[valle di u Liri]] attraversu una gola rosa ind’è i calcarii di u [[monte Cairu]]. == Dinuminazione == L'origine di u nome, secondu una tradizione cunsulidata, à spessu messa in discussione<ref>Si veda da ultimu [[Adrianu La Regina]], ''I Sanniti'', in «Italia omnium terrarum parens», Scheiwiller, Milanu 1989, pp. 401-423.</ref>, ricullerebbe à a cità di ''[[Cominium]]'', di chè [[Titu Liviu]] è [[Dionigi d'Alicarnassu]] narronu u scaticamentu in u 293 a.C., durante a terza [[guerre sannitiche|guerra sannitica]]<ref>Liviu, X, 39; Dion. Halic. XVII, 4-5.</ref>. Ancu sì in nessuna epigrafe di epuca rumana scuperta ind’a zona apparisce u nome di a cità, ind’è u [[Medievu]] a valle sana era già dinuminata Cuminu ind’è documenti, è cù questu nome hè presente ind’è scritti di Flaviu Biondo è Leandru Alberti. U nome hè sempre sopravvissutu ind’è l'usu pupulare, è cumparisce ind’a dinuminazione officiale di [[San Donato Val di Comino|San Dunatu Val di Cuminu]], di a [[Cumunità Muntagnola Valle di Cuminu|XIV cumunità muntagnola "Valle di Cuminu"]] è di l'Unione di e cumune "Val di Cuminu". [[File:Val di Comino.JPG|upright=1.4|center|thumb|A valle di Cuminu da [[Picinisco|Piciniscu]].]] == Storia == ==== Antichità ==== U ritruvamentu di oggetti in petra lavurata in varie lucalità di a valle testimuneghja a presenza di insediamenti umani ricullendu à a [[preistoria]]. Ma e testimunianze archeologiche acquistenu una fisionumia più chjara à parte da a presenza nant’à u territoriu di e pupulazione oscu-sabelliche (a valle si situava in una zona à u limitu di l’aree abitate da i [[Volsci]] è da i [[Sanniti]]) fin’à tutta l'epuca rumana: u ponte rumanu di [[Casalatticu]], u tempiu di [[Mefite]] vicinu à [[Casalvieri]] (in lucalità Pescarola), indù in u 1990 sò stati ritruvati numerosi ex voto, frammenti fittili è munete di età republicana è imperiale, i [[mura poligunali]] di [[Vicalvi]] è di San Fedele vicinu à San Dunatu Val di Cuminu, l’epigrafe di Santa Maria di u Campu à [[Alvito (Italia)|Alvitu]], u tempiu di [[Mefite]] scupertu in u 1958 à a sorgente di u Melfa, vicinu à u [[santuariu di Cannetu]] à [[Settefrati]]. In antichità u centru più impurtante era [[Atina]], sede di l'omonima prefettura rumana, chì a so antichissima origine hè attestata dinù da u passu di l'[[Eneide]] duve è enumerata, incù l'appellativu di ''potens'', frà e cinque cità di u [[Laziu]] chì preparetenu l’arme pè a guerra di [[Turnu]] contr’à [[Enea]]<ref>[[Publiu Virgiliu Marone]], Eneide, VII, 630.</ref>. Secondu una tradizione mitica a cità fù fundata da [[Saturnu (divinità)|Saturnu]], è cunserva i resti di mura poligunali à grossi blocchi di petra è numerose tistimunianze di epuca rumana: epigrafi, sculture, ceramiche. Di [[Atina]] cun tutta prubabilità fù nativu u consule [[Luciu Munaziu Plancu]], fundadore di [[Lugdunum]] (Lione). In u [[Museu archeologicu di Atina|museu]] civicu archeologicu di [[Atina]] sò videvuli numerosi resti pruvenenti da varie lucalità di a valle. [[File:Vicalvi.JPG|thumb|Panorama di [[Vicalvi]] è di u castellu|left]] ==== Medievu ==== Incù i so castelli, chì currispondenu quasi perfettamente à l’attuali paesi ([[Atina]], [[Agnone]] - oghje [[Villa Latina]] -, [[San Biagio Saracinisco|San Biasgiu Saraciniscu]], [[Picinisco|Piciniscu]], [[Settefrati]], San Dunatu Val di Cuminu, [[Gallinaro|Gallinaru]], [[Alvito (Italia)|Alvitu]], [[Vicalvi]], [[Campuli Appenninu]], [[Casalvieri]], [[Casalatticu]]), ind’è u [[Medievu]] a valle appartense à u ducatu lungubardu di [[Spoletu]], à u principatu di [[Capua]], à a cuntea di [[Aquinu]], à a [[Conti di i Marsi|cuntea di i Marsi]], finu à fà parte di u Regnu unificatu da i [[Nurmandi]], cum’è cuntea è poi ducatu autonumu dettu [[Statu di Alvitu]], centru chì frattantu era cresciutu di impurtanza. E famiglie più impurtante chì ebbenu a signuria nant’à valle fùbbenu i [[D'Aquino (famiglia)|d’Aquino]], i [[Cantelmo (famiglia)|Cantelmo]], i [[Borgia]] è poi i [[Gallio (famiglia)|Gallio]]. A valle di Cuminu à partì da l'epuca altu-medievale fù à longu cumunque sott’à l'influenza di i grandi munasteri benedettini di [[Montecassinu]] è di [[San Vincensiu à u Vulturnu]], chì ne disegnetenu u prufile religiosu è culturale. Di u periodu medievale sò testimunianza e ruine di chjese, castelli, torre è muri in quasi tutti i paesi, in particulare i castelli di [[Castellu Cantelmo (Alvitu)|Alvitu]] è [[Castellu di Vicalvi|Vicalvi]] è u [[palazzu]] [[Cantelmo]] di [[Atina]]. ==== Età muderna ==== Di u [[Regnu di Napuli]] o [[Duie Sicilie]] seguitò u destinu; subitu dopu l'unificazione [[Risurgimentu|risurgimentale]] fù teatru di impurtante azzione di resistenza antiunitaria (a cusiddetta [[predaghjina]], chì era statu presente dinù ind’è u corsu di a guerriglia contru-rivuluziunaria durante l'invasione francese giacubina) è fece parte di a [[pruvincia di Caserta]], restendu incurpurata ind’a [[Terra di Lavoru]] fin’à u 1927, annu chè fù inserita, incù tuttu u [[Circundariu di Sora|distrettu di Sora]], ind’a nova [[pruvincia di Frusinone]], ind’è u [[Laziu]]. Oltre à i tradiziunali castelli cuminensi, posti in chjerchju longu l’arice di a valle, appartenente à l'anticu ducatu di [[Alvito (Italia)|Alvitu]], facenu parte di a [[cumunità muntagnola]] valle di Cuminu i paesi di [[Belmonte Castellu]], tradiziunalmente legatu à [[Atina]], [[Posta Fibrenu]], [[Campuli Appenninu]], [[Pescusolidu]] è [[Funtechiari]]. Vi sò inclusi dinù i paesi di l'area di e [[Mainarde]]: [[Vallerutonda]], [[Acquafundata]] è [[Viticusu]], sturicamente gravitanti nant’à [[Montecassinu]] è appartenenti à a ''[[Terra Sancti Benedicti]]''. == Giugrafia == [[File:Cominese.jpg|thumb|Vista di a Valle da [[Alvito (Italia)|Alvitu]]]] Da u puntu di vista giugraficu a valle di Cuminu si presenta cum’è un'ampia conca quasi circulare di 244 km² in bona parte circundata da monti. À sud, ind’a zona di [[Casalatticu]], si trovanu i cuntraforti settentriunali di u [[monte Cairu]] (cun altezze intornu à i 1000 m s.a/u.m.); à sudeste di [[Picinisco|Piciniscu]] a Serra Pianu; u territoriu di Piciniscu si alza fin’à u versante laziale di u massicciu di a [[Monte Meta|Meta]] (2241 m), a cui cima più alta hè u monte Petrosu (2247 m). Oltre Piciniscu u paisagiu hè caratterizatu da a valle di u primu corsu di u [[Melfa]], a cui surgente hè ind’a [[valle di Cannetu]] (1020 m s.a/u.m.). Subitu dopu a linea di cunfine trà [[Laziu]] è [[Abruzzu]] percorre u fondu di a valle, fin’à a lucalità di i Trè Cunfini (1496 m). Pruseguendu versu [[Settefrati]] è [[San Donato Val di Comino|San Dunatu Val di Cuminu]], si trova una longa dursale chì culmina ind’a [[rocca Altiera]] (2085 m). À nord a confina di a valle di Cuminu hè signatu da un gruppu muntuosu chì hà un'altezza media di 1800 m. À nord ovest, frà [[Campuli Appenninu]] è [[Alvito (Italia)|Alvitu]], a dursale hè di circa 1000 m. Versu u sudu punente a cunfurmazione di a valle hè caratterizata da una zona cullinare chì ùn supera micca i 500 m: quì a confina naturale ùn hè micca signata cun netta discuntinuità da i rilievi muntuosi, quantu piuttostu da a linea di spartiacque frà u [[Melfa]] è u [[Fibrenu]]. L'altezza media di fondu di a valle, à andamentu cullinare, hè di circa 500 metri è ind’a so zona più bassa, à sud, scende fin’à 320 m: hè prevalentemente di furmazione [[Eocene|eucenica]] è [[Pliocene|pliucenica]], mentre à a basa di a cinta di i monti calcarii, ricullenti à u [[Cretaceu]], c'hè una forte presenza di falde clastiche. À tempi antichi una parte di a valle era sicuramente occupata da un lagu: prima chì u fiume si scavassi a gola vicin’à [[Casalvieri]] l’acque di u Melfa (''la Melfa'' ind’è u parlatu lucale) ristagnavanu nant’à u latu sudovest finu à trabuccà in u Fibrenu, incù u quale prubabilmente furmava una sola zona lacustra. A valle di Cuminu hè inserita in una zona sismica di gradu 1 è hè stata frequentemente teatru di terramoti dinù impurtanti, cum'è in u [[1349]], in u [[1654]], in u [[1915]] è in u [[1984]].<ref>Nutizie detagliate si ponu avè da u [http://emidius.mi.ingv.it/DBMI04/consultazione/localita.php?visualizzazione=bitmap Data base dei terremoti italiani]</ref> I centri storichi di i paesi-castelli sò cullucati nant’à un’altezza da 600 à 800 m, mentre u fondu di a valle, quandu e cundizione storiche u permettianu, hè statu sempre caratterizatu da a presenza di case culoniche sparse è di accasamenti aggregati, a cui pupulazione ind’è l’ultimi decennii hà tendenzialmente supranatu quella di i nuclei più alti di origine altumedievale. A [[Marsica]] (Opi è Pescasseruli) si raghjunghje incù una carruzzevule da San Donatu Val di Cuminu attraversu u passu di [[Forca d'Aceru]], oltre chì da numerosi passi di stradotti (''i [[tratturi]])''), cum’è u passu di l'Orsu chì da a [[valle di Cannetu]] ([[Settefrati]]), ind’è u versante laziale di u [[Parcu naziunale di Abruzzu, Laziu è Mulise]], cunduce à [[Opi (Italia)|Opi]], u passu di Forca Resuni chì cunduce à [[Civitella Alfedena]] è à [[Villetta Barrea]], u passu di Pian di i Monachi chì, scavalchendu u massicciu di a Meta, da u territoriu di [[Picinisco|Piciniscu]] sbocca ind’è l'altu [[Mulise]] à [[Pizzone]], in [[pruvincia di Isernia]]. U Mulise si raghjunghje dinù cun una carruzzevule chì da [[San Biagio Saracinisco|San Biasgiu Saraciniscu]] arriva ind’è l'alta valle di u Vulturnu, vicin’à [[Scapuli]] è [[Colli à Vulturnu]]. Da u latu laziale a valle di Cuminu hè cullegata incù alcune strade oghje abbastanza comude sia à [[Sora (Italia)|Sora]], attraversu [[Vicalvi]] chì à [[Cassinu]], attraversu [[Atina]]. A pupulazione, chì in u 1901 era di circa 28.000 abitanti, oghje ragghjunghje à malapena i 20.000: a diminuzione hè stata causata soprattuttu da l'emigrazione, principiata à parte da l’anni ottanta di l'Ottucentu è diretta soprattuttu versu a [[Francia]], a [[Gran Bretagna]] è i [[Stati Uniti d'America|Stati Uniti]]. Da u puntu di vista linguisticu a lingua di a valle di Cuminu, ricca di tante varietà lucale, appartene à u gruppu di i [[dialetti campani]]: prupriamente hè un dialettu nord-campanu, incù forti influssi è scambii cù l'area mulisana è una cunsiderevule influenza laziale, peraltru sempre criscente, dinù à causa di l'assettu puliticu-amministrativu chì da u 1927 l’hà separatu da u restu di u so pluriseculare territoriu, inserendu la ind’è u [[Laziu]]. == Ecunumia è turisimu == Ind’a valle, in u passatu caratterizata da una forte presenza di terreni seminati à [[frumentu]], granone è [[luserna]] è di culture di vita è di ulivu, dinù oghje si pruducenu vinu è oliu d'uliva di qualità: in particulare a [[vinificazione]] di l’uve di cabernet è di altri uvizzi di valore, principiata dopu a metà di l'Ottucentu è affinata si à u filu di l’anni, hà datu locu à a [[Atina DOC|DOC di Atina]]. Dinù a [[pasturizia]] (buvini è soprattuttu ovini) hè stata pè seculi una risorsa di primu ordine, pè a presenza di ottimi terreni pè l'[[alpaghju]] à l’altezze maiò: questu ha datu locu à a pruduzzione di ricotta è casgii ancu avà reputata, nonustante a diminuzione quantitativa di st'attività. A Cumunità muntagnola Valle di Cuminu hè l’oggettu di un discretu muvimentu turisticu, dinù pè le rientrate estive di l’emigrati è di i so discendenti; rivestenu interessu in particulare u [[Parcu naziunale di Abruzzu, Laziu è Mulise]], incù i [[monti di a Meta]], [[Forca d'Aceru]] pè u schì di fondu, una lucalità pocu distante da San Donatu Val di Cominu pè u schì alpinu, u [[Castellu Cantelmu (Alvitu)|castellu Cantelmu]], u [[castellu di Vicalvi]], u [[castellu di Piciniscu]], a riserva naturale di u [[lagu di Posta Fibrenu]], u "Centru Orsu", area faunistica di l'[[orsu brunu marsicanu]] à [[Campuli Appenninu]], u museiu di l’animali nutturni à Piciniscu, i santuarii di a [[Madonna di Cannetu]] vicinu à a surgente di u [[Melfa]], di San Gherardu di Silions à [[Gallinaro|Gallinaru]] è di San Donatu d'Arezzu in u paese omonimu, u cui cultu hè attestatu in un documentu di u 778. Suggestiva hè dinù a prucessione nutturna di a rientrata à [[Settefrati]] di l'imagine di a Madonna di u [[Santuariu di Cannetu]], u di 22 aostu. Trà e numerose tradizione fulcloriche presente ind’a valle hè particularmente significativa quella di i [[Zampugnaru|zampugnari]]. Ind’a zona di [[Picinisco|Piciniscu]], [[San Biagio Saracinisco|San Biasgiu Saraciniscu]] è [[Villa Latina]] - incù una stretta integrazione cun u vicinu [[Mulise]], in particulare cù [[Scapuli]]- l'attività ligata à a pruduzione è à u sonu di a [[zampogna]] hè dinù assai intensa. In l’ultimi anni, accantu à l'abituale "migrazione tempuranea" di u periudu nataliziu, si sò affirmate varie iniziative di apprufundimentu è di riscuperta culturale di questa tradizione, sia da u puntu di vista musicale chì da u puntu di vista [[antropologia culturale|etno-antropologicu]].<ref>L'anticu ligame trà a zampogna è a valle hè testimuniatu dinù in a letteratura: [[Gabriele D'Annunzio]] parla di i zampugnari "di Atina" ind’è u ''Libro delle Vergini'' (Libru di e Vergine) è [[David Herbert Lawrence|Lawrence]] ne tratta lungamente in u rumanzu ''La ragazza perduta'' (A zitella perduta)</ref>. L'esistenza di artisti ambulanti stagiuneschi pruvenenti da a valle di Cuminu è da e zone cunfinente di l'alta [[valle di u Liri]] hè ducumentata finu da u XVIII seculu<ref>In una lettera di u 1764 di [[Ferdinandu Galiani]], segretariu d'ambasciata à Parigi, à [[Bernardu Tanucci]], ministru di u rè di Napuli, si fa cennu à i zampugnari di a zona di Sora chì girandulavanu pè l'Europa è chè cusì averianu dinù amparatu l'usu alimentare di a patata. Dinù u co-prutagunistu di u rumanzu di Lawrence ''La ragazza perduta'' (A zitella perduta) hè un sunadore ambulante pruvenente da a valle di Cuminu.</ref>. In u XIX seculu l'''Inchiesta agraria'' (pè u [[circundariu di Sora]] ammenta l'antica tradizione vagabonda di i muntagnoli di [[Picinisco|Piciniscu]] è [[San Biagio Saracinisco|San Biasgiu Saraciniscu]], sonadori è cunduttori di orsi pè spettaculi di piazza<ref>Inchiesta agraria è nant’à e cundizione di a classe agricula 1880-1885, VII, p. 345</ref>. A memoria orale di spettaculi cun "ballu di l'orsu" tenuti da alcuni abitanti di San Biasgiu è di Carditu di [[Vallerutonda]] si è cunservata fin’à l’anni ottanta di u seculu scorsu. St’intensa attività stagiunesca, chì à volte interessava gruppi famigliali sani chì si trasferivanu tempuraneamente in [[Francia]] è in [[Inghilterra]], è chè a valle avia in cumunu incù una grande quantità di centri appenninichi chjuchi posti frà i 600 è i 1200 metri di altezza hè stata cunsiderata cum’è u prutotipu è l'iniziu di l'emigrazione vera è propria<ref>Pè sta pruspettiva è pè l'esame di e cause di u ligame di a muntagna taliana ([[Alpi]] è [[Appennini]]) incù i mestieri ambulanti, si veda "Storia dell'emigrazione italiana", a cura di P. Bevilacqua, A. De Clementi, E. Franzina. Vul 1: Partenze. Roma, Donzelli, 2001, pp.3-44, è in particulare e p. 39-44</ref>. ==Note== <references/> == Bibliugrafia == * Ghjuvanni Paulu Mattia CASTRUCCI, Discrizzione di u ducatu d'Alvitu in u regnu di Napuli in Campagna felice. Napuli, Piscopo, 1863. * Diunigi ANTONELLI, Settefrati in u Medievu di Val Cuminu. Castelliri, Tipografia editrice Pasquarelli, 1994. * Diunigi ANTONELLI, U Castellu medievale di Piciniscu. Sora, C&V Published, 1997. * Daniela FARINA, U dialettu di San Dunatu in Valcuminu. Alvitu, GAL (stampa Formia Graficart), 2001. * Armandu MANCINI, A storia di Atina. Bulogna, Forni, 1990. == Da vede dinù == * [[Distrettu di Sora]] * [[Valle di u Liri]] * [[Valle Ruvetu]] * [[Melfa]] * [[Cuntea di Alvitu]] * [[Ducatu di Alvitu]] * [[Ducatu di Sora]] * [[Parcu naziunale di Abruzzu, Laziu è Mulise]] * [[Cumunità muntagnola Valle di Cuminu]] == Ligami == * {{cita web|http://www.valledicomino.com|Valle di Comino / Comino Valley / Vallée de Comino}} * {{cita web|url=http://maps.google.com/maps?q=italy&ll=41.663166,13.804321&spn=0.119150,0.233854&t=h&hl=en|titolo=Mappa su Google Maps}} * {{cita web|http://www.valdicomino.it|Portale della val di Comino}} * {{cita web|http://www.valcomino-senzaconfini.it|Val Comino Senza Confini}} [[Categoria:Italia]] [[Categoria:Laziu]] [[Categoria:Pruvincia di Frusinone]] itqjgj5cftze655q72bknc11hfr892h Pruvincia di Frusinone 0 20452 374489 360551 2021-07-27T15:03:31Z Fausta Samaritani 15085 fix, elenco cumuni wikitext text/x-wiki A '''pruvincia di Frusinone''' hè una [[pruvince d'Italia|pruvincia taliana]] di u [[Laziu]] chì conta 489.716 abitanti. Cunfina à u nordu incù l'[[Abruzzu]] ([[pruvincia di l'Aquila]]), à u levante incù u [[Mulise]] ([[pruvincia di Isernia]]), à u sudeste incù a [[Campania]] ([[pruvincia di Caserta]]), à u sudu incù a [[pruvincia di Latina]] è à u nordu-punente incù a [[cità metropulitana di Roma Capitale]]. == Cumuni == I cumuni de a Pruvincia di Frusinone son: ;A<br> [[Acquafondata]] * [[Acuto (cumuna)|Acuto]] * [[Alatri]] * [[Alvito (cumuna)|Alvito]] * [[Amaseno]] * [[Anagni]] * [[Aquino]] * [[Arce (cumune)|Arce]] * [[Arnara]] * [[Arpino]] * [[Atina]] * [[Ausonia (cumuna)|Ausonia]] *<br> ;B<br> [[Belmonte Castello]] * [[Boville Ernica]] * [[Broccostella]] *<br> ;C<br> [[Campoli Appennino]] * [[Casalattico]] * [[Casalvieri]] * [[Cassino]] * [[Castelliri]] * [[Castelnuovo Parano]] * [[Castro dei Volsci]] * [[Castrocielo]] * [[Ceccano]] * [[Ceprano]] * [[Cervaro (cumuna)|Cervaro]] * [[Colfelice]] * [[Colle San Magno]] * [[Collepardo]] * [[Coreno Ausonio]] *<br> ;E<br> [[Esperia]] *<br> ;F<br> [[Falvaterra]] * [[Ferentino]] * [[Filettino]] * [[Fiuggi]] * [[Fontana Liri]] * [[Fontechiari]] * '''[[Frusinone]]''' * [[Fumone]] *<br> ;G<br> [[Gallinaro]] * [[Giuliano di Roma]] * [[Guarcino]] *<br> ;I<br> [[Isola del Liri]] *<br> ;M<br> [[Monte San Giovanni Campano]] * [[Morolo]] *<br> ;P<br> [[Paliano]] * [[Pastena]] * [[Patrica]] * [[Pescosolido]] * [[Picinisco]] * [[Pico (cumuna)|Pico]] * [[Piedimonte San Germano]] * [[Piglio]] * [[Pignataro Interamna]] * [[Pofi]] * [[Pontecorvo]] * [[Posta Fibreno]] *<br> ;R<br> [[Ripi]] * [[Rocca d'Arce]] * [[Roccasecca]] *<br> ;S<br> [[San Biagio Saracinisco]] * [[San Donato Val di Cuminu]] * [[San Giorgio a Liri]] * [[San Giovanni Incarico]] * [[San Vittore del Laziu]] * [[Sant'Ambrogio sul Garigliano]] * [[Sant'Andrea del Garigliano]] * [[Sant'Apollinare (cumuna)|Sant'Apollinare]] * [[Sant'Elia Fiumerapido]] * [[Santopadre]] * [[Serrone]] * [[Settefrati]] * [[Sgurgola]] * [[Sora (cumuna)|Sora]] * [[Strangolagalli]] * [[Supino (cumuna)|Supino]] *<br> ;T<br> [[Terelle]] * [[Torre Cajetani]] * [[Torrice]] * [[Trevi nel Lazio]] * [[Trivigliano]] *<br> ;V<br> [[Vallecorsa]] * [[Vallemaio]] * [[Vallerotonda]] * [[Veroli]] * [[Vicalvi]] * [[Vico nel Laziu]] * [[Villa Latina]] * [[Villa Santa Lucia]] * [[Villa Santo Stefano]] * [[Viticuso]] *<br> {{Clear}} [[Categoria:Laziu]] h5m6wr95n36zpm8sm71pr002i7yaxjh Terra di Lavoru 0 20453 360746 360552 2018-12-20T19:09:40Z Comino 9332 wikitext text/x-wiki [[File:Terra di Lavoro nel '700.jpg|right|250px]] A '''Terra di Lavoru''' hè una regione [[Storia|storicu]]-[[Geografia|geografica]] di l'[[Italia Meridiunale|Italia meridiunale]], cunnusciuta in u passatu dinù cum’è ''Campania Felix'' è oghje suddivisa trà [[Campania]], [[Laziu]] è [[Mulise]]. Cun qualchì cambiamenti cunfinali ind’è u corsu di i seculi fù una pruvincia di u [[Regnu di Napuli]], quindi di u [[Regnu di e Duie Sicilie]] è infine di u Regnu d'Italia, fù suppressa è suddivisa frà diverse pruvince taliane cù u decretu legislativu reale n. 1 di u 2 di ghjennaghju 1927 durante u [[regime fascista]]. [[Categoria:Italia]] [[Categoria:Storia]] [[Categoria:Regnu di Napuli]] 4k7oue0pbvu5fgoh9fccb28fvjn64cp Elisabeth Förster-Nietzsche 0 20454 366167 366166 2020-04-22T08:04:51Z 45.135.186.9 /* Note */ wikitext text/x-wiki '''Therese Elisabeth Alexandra Förster-Nietzsche''' ([[10 di lugliu|10 di lugliu 1846]] – [[8 nuvembri|8 di novembre]] 1935) hà a surella di u filosofu germanu Friedrich Nietzsche è u creatore di l'Archiviu di Nietzsche in u 1894, è più tardu membru di u Partitu Naziunale Naziu. [[File:Elisabeth_förster_1894a.JPG|miniatura|Elisabeth Förster, 1894.]] == Vita == Therese Elisabeth era dui anni più ghjovira chì u so fratellu. Era a figliola di un pastoru luteranu in a ville di Röcken, vicinu à Lützen. Duranti a so zitiddina era assai vicinu à u so fratellu Friedrich, è ancu in prima adulthood, ma separanu quandu Elisabeth si maritò in u 1885 cun Bernhard Förster, un maestru di l'escola medievale chì hè diventatu dopu un fanàticu antisimiticu. Förster hà pensatu di creà un settore "puru" settimiano isulane in America, è truvò un locu acosu in Paraguay. A coppola cunvinciu cede parechje famiglia tedesca per unisceci à elli in a colunia, di quale esse chjamatu Nueva Germania, è u gruppu partitu da a Germania per andà in Sudamerica u 15 di frivaru 1887. A culunia ùn hà micca prosperatu, per via di e pruprietà di u paese chì hà fattu a cugliera di difficultà, tutta a nova malatie è i prublemi di trasportu. Förster s'hè suicidatu cun velu u 3 di ghjugnu di u 1889, è da quattru anni dopu a so moglia si riturnò in Germania. A Colonia Nueva Germania quede ancora in Paraguay.<ref>Kracht, C., & Woodard, D., [https://wehrhahn-verlag.de/public/index.php?ID_Section=3&ID_Product=577 ''Five Years''] (Hanover: [[:de:Wehrhahn Verlag|Wehrhahn Verlag]], 2011).</ref> In u 1930, Förster-Nietzsche, comu nazziunalista talibbonu cum'è antisemitimu, divintò un segue di u partitu nazzista. Quandu Adolf Hitler è i Nazis pigghiaru u putere in u 1933, l'Archiviu di Nietzsche riceve u sustegnu economicu è publicità da a Germania Nazi, chì distortu u figura di u filosufu. À u funerali di Förster-Nietzsche, in u 1935, Hitler è parechji furmeni nazi.<blockquote class="" style=""> </blockquote> == Note == <references/> q8d6vy80z52ge3qtd29wxttg74oa8i4 Melfa 0 20456 365143 360565 2019-11-24T10:16:14Z Epìdosis 6943 Fix categoria wikitext text/x-wiki U '''Melfa''' hè un [[fiume]] di u [[Laziu]], affluente di sinistra di u [[Liri]], in chè sfocia dopu un percorsu di circa 40 km. [[Categoria:Fiumi di l'Europa]] [[Categoria:Italia]] [[Categoria:Laziu]] 975nto1wlafsyea7z36q7p2thmjo95s Hans-Ulrich Rudel 0 20460 377405 377404 2021-10-09T15:47:18Z Jumpy01 11155 key wikitext text/x-wiki {{Ortografia è grammatica da verificà}} '''Hans-Ulrich Rudel '''( 2 di giugnettu di u 1916 - 18 di dicembre di 1982) era un pilotu di attache di terra in l'Alimagna durante a Sicunna Guerra Munniali. Post-guerra, era un prominente attivista neunazianu L'America Latina è a Germania Occidentale.Rudel cedeu à e forze americani u 8 di maghju di u 1945 è fughjita à l'Argentina in u 1948. Un nazi impegnatu è impirisciutu, fundò a ''"Kameradenwerk"'', una organizazione di sguardi per i criminali nazi chì aiutaru i scuggiati scappi à l'America Latina è u Mediu Oriente. Nzinu cu Willem Sassen, Rudel hà aiutò u babbu Josef Mengele, u mèdicu di SS in Auschwitz. Iddu travaglia com un traficante d'armamenti è un cunsigliu militari à i regimi di Juan Perón in Argentina, d'Augusto Pinochet in [[Cile]] è di Alfredo Stroessner in [[Paraguay]]. A causa di sti attivitae, era postu sottu osservatu da l'Agenzia Centrale di Intelligenza di i Stati Uniti. [[Categoria:Tedescu]] {{DEFAULTSORT:Rudel}} te9t0p7hebef82dang28a688dpq89vc Fungu castagninu 0 20465 374032 364482 2021-06-02T11:30:02Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: aliceblue" ! colspan="3" style="background:#4682B4" | {| style="background:#4682B4" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#4682B4" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U fungu castagninu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Laetiporus_sulphureus,_Yellow_mushroom_on_old_oak_tree1.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Laetiporus sulphureus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightblue" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Fungi]]'' |----- | Divisione | ''[[Basidiomycota]]'' |----- | Classa | ''[[Agaricomycetes]]'' |----- | Ordine | ''[[Polyporales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Laetiporaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Laetiporus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightblue" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Laetiporus sulphureus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Laetiporus_sulphureus_J1.JPG|250px]] |----- |} U '''fungu castagninu''' (''[[Laetiporus sulphureus]]'') hè un tipu di [[fungu]] chì face parte di a famiglia di e [[Laetiporaceae]]. U nome corsu vene da u fattu ch'è 'ssu tipu di fungu nasce à spessu annantu à u fustu di u [[castagnu]]. ==Descrizzione== U fungu hè giallu. A carne di u fungu castagninu hè abbastanza spessa (da 1 à 5 cm) è di culore biancu. Hè tennera quandu u fungu castagninu hè frescu, ma diventa dura quand'ellu hè passatu è vechju. ==In Corsica== U fungu castagninu hè assai cumunu in Corsica. ==Gastronumia== U fungu castagninu hè un fungu manghjarecciu, quand'ellu hè frescu. Si coglie frescu, chì vechju diventa lignosu. Hè di tradizione di fà lu sfrighje incù l'aglia è a [[nepita]]. S'aghjusta dopu a pumata.<ref>Raffaelli & Alesandri (2015).</ref> ==Note== <references/> == Ligami == * [https://adecec.net/parutions/ghjurnata2001.html Ghjiseppu Leoni, I funghi, Ghjurnata di a Lingua Corsa 2001, [[Adecec]]] * [https://www.canaghja.com/LES-CHAMPIGNONS-DE-CANAGHJA_a118.html Santa Raffaelli è Ghjuvanni Alesandri I funghi di Canaghja, 2015] [[Categoria:Pleurotaceae]] [[Categoria:Fungu di Corsica]] go8by63yncrbb3bp823rn11108m25w2 Valle di u Liri 0 20466 360621 2018-12-09T15:30:49Z Comino 9332 Pagina nova: A '''valle di u Liri''' hè una regione di u [[Laziu]] meridiunale, situata ind’è a [[pruvincia di Frusinone]]. Hè attraversata da u fiume [[Liri]], cum’è dinù a valle R... wikitext text/x-wiki A '''valle di u Liri''' hè una regione di u [[Laziu]] meridiunale, situata ind’è a [[pruvincia di Frusinone]]. Hè attraversata da u fiume [[Liri]], cum’è dinù a [[valle Rovetu]] in [[Abruzzu]], chì hè acchjusa ind’è so territoriu è oltre a quale prusegue in u territoriu laziale. U principale centru urbanu di l'area hè [[Sora (Italia)|Sora]]. [[Categoria:Italia]] [[Categoria:Laziu]] [[Categoria:Pruvincia di Frusinone]] m5lm5d5rirhpjacciuw33m7ixdvlcdx Bevincu (pieve) 0 20468 375341 361329 2021-08-16T11:58:17Z Fausta Samaritani 15085 categoria, nòtte wikitext text/x-wiki [[File:Lucalizazione di a pieve di Bivincu.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Bivincu]] A pieve di '''Bivincu''' (o "Bevincu") era un'antica pieve di [[Corsica]] à u Medievu. Facia parte di u [[Diòcesi di Nebbiu|vescuvatu di Nebbiu]]. <br /> == Geografia == U territoriu di a pieve di Bivincu currisponde à pocu pressu à e cumune attuale di : * [[Muratu]], cù iu paese smaritu di Campucassu ; * [[Rùtali]]. == A chjesa pievana == [[File:Kirche San Michele de Murato - Außenansicht 5.jpg|miniatura|A chjesa pievana di San Michele di Muratu]] A chjesa pievana, chjamata dinù "pieve" o "chjesa matrice" di Bivincu era quella di San Michele di Muratu<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref>.<br /> == Da vede dinù == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] * [[Diòcesi di Nebbiu]] * [[Diòcesi d'Accia]] == Nòtte == <references /> == Bibliugrafia == * Annie Arnoux-Gabrielli, ''Eglises romanes de Corse: le guide'', Albiana, 2016. [[Categoria:Pievi di Corsica|Bevincu]] lya7tj5qhc8kabda8of3sx2vewuzm99 Foce 0 20469 360631 2018-12-11T15:58:04Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu ha spostato la pagina [[Foce]] a [[Foci è Bilzesi]] tramite redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Foci è Bilzesi]] pevg93h07r6mxf0hbmsmnrz6t9a2daj Lista di e pieve di Corsica 0 20477 375426 366525 2021-08-17T05:41:45Z Fausta Samaritani 15085 /* Pieve di u vescuvatu d'Aiacciu */ wikitext text/x-wiki [[File:Juridictions Corse 1756 De Vaugondy.png|thumb|300 px|Carte nouvelle de l'isle de Corse par ses 10 provinces et 4 fiefs d'Antoine Jaillot (1738)]]Una '''pieve''' hè un'urganizazione geugrafica, riligiosa è amministrativa. Tira a so orìgine in l'altu Medievu, in Italia è in Corsica. À l'orìgine a parolle ''pieve'' indetta a chjesa principale, situata in ogni valle di Corsica induve l'abitanti s'addunianu pè a cerimonia di u battezimu. Hè a sola induve si trova un battisteru o i fonti battismali. Ghjuvava dinù di campusantu<ref name=":1">Agostino Giustiniani, ''Description de la Corse : préface, notes et traduction de Antoine-Marie Graziani'', ed. Alain Piazzola, 1993.</ref>. Sta chjesa era dunque chjamata ''pieve'', ''chjesa pievana'' o ''chjesa piuvana''. In latinu ''plebania''. Si dicia dinù ''chjesa matrice''. U termine "pieve" s'hè pocu à pocu stesu per parlà dinù di a circuscrizzione chì dipendia di sta chjesa. Ogni pieve facia parte d'una diòcesi. Ci sò stati à quandu cinque, à quandu sei diòcesi in Corsica. E cunfine di e pieve sò naturale (fiumi, creste, muntagne) è seguiteghjanu e forme di e valle. U locu di a chjesa pievana pudia esse dinù un locu di cunsulta (chjamatu "arringu" o "tribunale") induve eranu ghjudicati l'affari di a pieve. Sò numerosi i nomi di lochi chì l'attestanu. Si face ricullà à l'epica pisana l'organizazione sistemàtica di a Corsica in pieve, ch'ella sia pè a fiscalità, a ghjustizia, l'administrazione. A pieve era dunque una struttura pulitica<ref>"''Mais, très tôt, et de toutes façons à partir de la période pisane, date vraissemblable de l'institution systématique des'' pievi ''en Corse le terme a pris une connotation sociale, tout à la fois fiscale, judiciaire et administrative, donc politique''". Antoine-Marie Graziani, vede nota 1.</ref>. Ma e cunfine di e pieve ùn sò micca sempre state fisse è si sò mosse in funzione di l'abandonu di certi lochi (cum'è e piaghje à i tempi di l'invasione). In più di quessa, ci vole à tene à mente chì e limite di e pieve amministrative ùn sò micca sempre state e listesse chè quelle di e pieve religiose. == Orìgine == [[File:Santa Marione, a pieve di Tàlcini, Corti, Corsica.jpg|miniatura|A chjesa Santa Marione di Corti, pieve di Tàlcini]] A parolla ''pieve'' vene da u latinu ''plebs'', vale à dì "populu". Ùn si cunnosce a date di creazione di e diòcesi è e pieve. A so orìgine ferma misteriosa è antica. Certi nomi di pieve ricollanu forse à a protostoria. I nomi di certi "populi" di Corsica citati da u geografu grecu Ptulemeu si ritrovanu in unepochi di nomi di pieve<ref>Olivier Jehasse : Corsica Classica, La Corse dans les textes anciens : VIIe siècle av. JC an 1000, La Marge édition, 2010.</ref>. À a caduta di l'Imperu rumanu, a chjesa cerca d'organizà a Corsica in vescuvati è pieve. Sapemu grazia à e lettere di u papa [[Gregoriu Magnu]] chì à a fine di u seculu VI, i vescuvati di Sagone, Aleria è Aiacciu esistenu. U papa si lagna chì ste diòcesi sò abbandunate è si ritrovanu senza vescu. Ùn ammenta micca quellu di Mariana ma i storichi pensanu ch'ellu esistia tandu<ref>Daniel Istria, ''Grégoire 1er, dit Grégoire le Grand'', in Dictionnaire historique de la Corse, Albiana, 2006</ref>. Durante un tempu ùn ci hè più ch'è un solu vescuvatu in Corsica : quellu di Mariana<ref>Daniel Istria, ''Pieve : la pieve au Moyen Âge'', in Dictionnaire historique de la Corse, Albiana, 2006</ref> (trà a metà di u seculu VII è u seculu VIII). À a fine di u seculu XI, e cinque diòcesi di Corsica sò ristabiliti da Pisa : Aleria, Mariana, Sagone è Aiacciu. A chjesa pisana s'arremba nant'à a rete di e pieve, nant'à u mudellu ch'ellu si pò truvà in Italia di u nordu è di u centru. E catedrale distrutte sò ricustruite è parechje chjese di stile rumànicu nascenu tandu. À u centru d'ogni pieve si trova a chjesa principale, chjamata anch'ella pieve. Hè u locu di u battezimu. [[File:Santa Maria di A Casalta.jpg|miniatura|Santa Maria di A Casalta, pieve d'Ampugnani]] Versu u seculu XII, a pieve si trova anch'ella spartuta in parechje circuscrizzione, chjamate ''cappelle'', è più tardi ''parochje.'' À i seculi XIV è XVI, e chjese pievane sò pocu à pocu abbandunate. D'altre chjese, vicine di i paesi sò custruite. Ma u territoriu di a pieve ferma una realità sin'à l'epica muderna. Hà sempre un rollu amministrativu è fiscale, allora chì u rollu religiosu smarrisce di pettu à quellu di a parochja. A struttura di a Corsica in pieve serà abbandunata dop'à a cunquista da a Francia. [[File:Aregno-La Trinite.jpg|centro|miniatura|460x460px|A Trinità, pieve d'Aregnu]] == Listinu == Per fà stu listinu, avemu pigliatu cum'è riferenza u travagliu di [[Geneviève Moracchini-Mazel]] in u so libru ''Les Eglises romanes de Corse'' (Klincksieck, 1967). S'arremba nant'à ciò ch'elle sarianu state e pieve à i tempi paleocristiani. U so travagliu ùn hè micca accettatu da tutti i circadori, ma ferma una basa di studiu interessante. Una di e difficultà di fà u listinu di e pieve vene da a mancanza di ducumenti è di testimunianze à i tempi i più alti di u Medievu. L'altra difficultà vene da u fattu chì e cunfine di a pieve religiosa ùn sò micca sempre state e listesse di quelle di a pieve amministrativa. ==Vescuvatu di Mariana== [[File:Vescuvatu-di-mariana.jpg|alt=|miniatura|E pieve di u vescuvatu di Mariana]] ===Pieve di u [[Diocese di Mariana|vescuvatu di Mariana]]=== U vescuvatu di Mariana cuntava sedeci pieve : * [[Tuminu (pieve)|Tuminu]] * [[Luri (pieve)|Luri]] * [[Brandu (pieve)|Brandu]] * [[Lota (pieve)|Lota]] * [[Ortu (pieve)|Ortu]] * [[Mariana (pieve)|Mariana]] * [[Bigornu (pieve)|Bigornu]] * [[Caccia (pieve)|Caccia]] * [[Casinca]] (chjamata dinù "Quadru") * [[Tavagna (pieve)|Tavagna]] * [[Moriani (pieve)|Moriani]] *[[Ostriconi (pieve)|Ostriconi]] * [[Tuani (pieve)|Tuani]] *[[Santu Andria (pieve)|Sant'Andria]] * [[Ghjunsani (pieve)|Ghjunsani]] * è [[Casacconi (pieve)|Casacconi]]. Geneviève Moracchini-Mazel<ref name=":0">Geneviève Moracchini-Mazel in ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967.</ref> ci aghjunghje trè pieve smarrite à a fine di u Medievu : [[Siscu (pieve)|Siscu]], [[Chjappella (pieve)|Chjappella]] è [[Chjurlinu (pieve)|Chjurlinu]]. ===Catedrale di Mariana=== A catedrale di u vescuvatu di Mariana era [[Cattidrale Santa Maria Assunta|Santa Maria Assunta]], detta A Canònica, in Lucciana. <gallery widths="220" mode="packed" perrow="3" caption="A Catedrale di Mariana, Santa Maria Assunta, detta &quot;A Canònica&quot;"> File:Lucciana Cathedral Santa Maria Assunta Canonica facade.jpg|A facciata principale File:Lucciana la Canonica cathédrale Santa-Maria-Assunta.jpg|Vista da in daretu File:La canonica XIIs.jpg|A nave File:Corsica - Lucciana - a canonica 08.jpg|Detagli di u soprusciu File:Corsica - Lucciana - a canonica 04.jpg|Detagli di a facciata File:La Canonica (vue arriere).jpg|Vista da in daretu </gallery> === Descrizzione di u vescuvatu di Mariana à u XVIu seculu === In a so opera ''Dialogo nominato Corsica''<ref name=":1" />, Munsignore Agostino Giustiniani conta sedeci pieve in u vescuvatu di Mariana : Luri, Tuminu, Brandu, Lota, Ortu, Mariana, Bigornu, Caccia, Quadru o Casinca, Tavagna, Moriani, Ostriconi, Tuani, Sant'Andria, Casàccuni, Ghjunsani. == Vescuvatu di Nebbiu == [[File:Vescuvatu-di-nebbiu.jpg|alt=|miniatura|E pieve di u vescuvatu di Nebbiu]] ===Pieve di u vescuvatu di Nebbiu=== A [[diòcesi di Nebbiu]] conta sette pieve : *[[Canari (pieve)|Canari]] ; * [[Nonza (pieve)|Nonza]] ; *[[Rosulu]] ; *[[San Quilicu (pieve)|San Quilicu]] ; *[[Santu Petru (pieve)|Santu Petru]] ; *[[Nebbiu (pieve)|Nebbiu]] ; *[[Bevincu (pieve)|Bivincu]]. Segondu à Geneviève Moracchini-Mazel<ref name=":0" /> a pieve di [[Bevincu (pieve)|Bivincu]] serà integrata à u Medievu in a pieve di [[San Quilicu (pieve)|San Quilicu]]. ===Catedrale di Nebbiu=== A catedrale di u vescuvatu di Nebbiu era a chjesa Santa Maria Assunta, in [[San Fiurenzu]]. <gallery mode="packed" caption="A catedrale di Nebbiu, Santa Maria Assunta"> File:Haute-Corse Saint-Florent Eglise Santa-Maria-Assunta Entree 071989 - panoramio.jpg File:St-Florent cathédrale façade sud.jpg File:Cathédrale santa Maria Assunta du Nebiu Saint-Florent.jpg File:St-Florent-cathedrale-abside.jpg File:St-Florent-cathedrale-nef.jpg File:Cathédrale santa Maria Assunta du Nebiu Saint-Florent chapiteau.jpg </gallery> === Descrizzione di u vescuvatu di Nebbiu à u XVIu seculu === In a so opera ''Dialogo nominato Corsica''<ref name=":1" />, Munsignore Agostino Giustiniani conta sei pieve in u vescuvatu di Nebbiu : Cànari, Nonza, Ròsulu, San Quilicu, Santu Petru chjamatu dinù San Ghjuvanni di Brùmica. Per ciò chì hè di a parte administrative, Antoine-Marie Graziani ammenta d'altri nomi di e pieve in i ducumenti di u XVIu seculu : a pieve di Ferringule, a pieve d'Oletta (cù i paesi d'Oletta è di U Poghju), a pieve di Patrimoniu (Patrimoniu è Barbaghju), a pieve di Ròsulu (Vallecalle, Olmeta è Rutali), a pieve di Santu Petru (Santu Petru di Tenda è San Gavinu), a pieve di San Quilicu (A Pieve, Soriu, Rapale è Muratu). ==Vescuvatu d'Accia== [[File:Vescuvatu-d'accia.jpg|alt=|miniatura|E pieve di u vescuvatu d'Accia]]A diòcesi d'Accia era cumposta di solu duie pieve : [[Ampugnani (pieve)|Ampugnani]] è [[Rustinu (pieve)|Rustinu]]. Hè stata creata à a fine di u seculu XI. Tandu, e republiche di Pisa è di Ghjenuva eranu rivale. Per circà d'appacià u cunflittu, in u 1133 u papa Innucentu II sparte a Corsica. Trè diòcesi sò messe sott'à u cuntrollu di Pisa (Aiacciu, Aleria è Sagone). L'altri passanu sott'à quellu di Ghjenuva (Mariana è Nebbiu). Per ch'elle sianu à paru, a diòcesi d'Accia hè creata. Una pieve hè pigliata nant'à u territoriu d'Aleria (Rustinu), un'altra nant'à quellu di Mariana (Ampugnani). U vescu, chì era dinù piuvanu d'Ampugnani, stava à [[A Casalta d'Ampugnani|A Casalta]] (si pò sempre vede a casa, arruvinata, à u locu dettu A Costa à i Fiori). Dopu era stabilitu à u cunventu [[Cunventu di Sant'Antone di a Casabianca|Sant'Antone di A Casabianca]]. Cum'ella rapurtava pocu, a diòcesi hè stata suprimata in u 1563, da u Cunciliu di Trento. ===Pieve di u [[Diòcesi d'Accia|vescuvatu d'Accia]]=== A [[Diòcesi d'Accia]] cuntava duie pieve : * [[Ampugnani (pieve)|Ampugnani]] ; * [[Rustinu (pieve)|Rustinu]]. ===Catedrale d'Accia=== A catedrale di u vescuvatu d'Accia era a chjesa San Petru, chjamata San Petrùculu (in uppusizione à u San Petrone). Oghje hè ruvinata. Si trova à u pede di u monte San Petrone, à vinti minuti di marchja da a Bocca à u Pratu, nant'à a cumuna di U Quercitellu. Ma ùn s'hè trovu u battisteru<ref>Corse Romane : https://corse-romane.eu/qercitello-petruculo-d-accia-y/</ref>.[[File:San Petru d'Accia.jpg|miniatura|E ruvine di a catedrale San Petru d'Accia, in u locu chjamatu San Petrùculu. In fondu si vede u San Petrone.|alt=|centro|300x300px]]Certi storichi parlanu di a presenza d'una catedrale in cima di u San Petrone, à 1.767 metri d'altitutine, à duie ore è mezu di marchja da Bocca à u Pratu. Ma ùn ci hè accunsentu nantu à stu particulare. In punta di a muntagna si ponu vede e vistighe d'una custruzzione chì puderia esse l'antica catedrale.<br /> === Descrizzione di u vescuvatu d'Accia à u XVIu seculu === In a so opera ''Dialogo nominato Corsica''<ref name=":1" />, Munsignore Agostino Giustiniani conta duie pieve in u vescuvatu d'Accia : [[Ampugnani (pieve)|Ampugnani]] è [[Rustinu (pieve)|Rustinu]]. ==Vescuvatu di Sagone== [[File:Vescuvatu-di-sagone.jpg|alt=|miniatura|E pieve di u vescuvatu di Sagone]] ===Pieve di u vescuvatu di Sagone=== C'eranu vinti pieve *[[Pinu (pieve)|Pinu]] in Balagna ; *[[Olmia (pieve)|Olmia]] chjamata dinù Calinzana ; *[[Chjumi]] ; *[[Àrmitu (pieve)|Àrmitu]] ; *[[Sevindentru (pieve)|Sevindentru]] ; *[[Sia (pieve)|Sia]] (o ''Sevinfora'') *[[Salogna]] ; *[[Paomia]] ; *[[Vicu (pieve)|Vicu]] (o ''Sorru in Ghjò'') ; *[[Sorru In Sù (pieve)|Sorru in Sù]] ; * [[Cinarca (pieve)|Cinarca]] ; * [[Cruzinu (pieve)|Cruzinu]] ; *Calvi ; *[[Liòli (pieve)|Liòli]] ; *[[Lumiu (pieve)|Lumiu]] ; *[[Luzzipeu (pieve)|Luzzipeu]] ; *[[Falasorma (pieve)|Falasorma]] ; *[[Reonda (pieve)|Reonda]] ; *[[Sagone (pieve)|Sagone]] ; *[[Liamone (pieve)|Liamone]]. ===Catedrale di u vescuvatu di Sagone=== A catedrale di u vescuvatu di Sagone era Sant'Appianu, nant'à a cumuna di Vicu. <gallery mode="packed" caption="A catedrale di Sagone, Sant'Appianu"> File:Sagone ancienne cathédrale Sant' Appiano.jpg File:Sagone vue angle SE ancienne cathédrale Sant' Appiano.jpg File:Sagone site archéologique ancienne cathédrale Sant' Appiano.jpg File:Sant'Appianu3.jpg File:Sant'Appianu4.jpg </gallery> === Descrizzione di u vescuvatu di Sagone à u XVIu seculu === In a so opera ''Dialogo nominato Corsica''<ref name=":1" />, Munsignore Agostino Giustiniani conta dodeci pieve in u vescuvatu di Sagone : Pinu, Olmia, Chjumi, Armitu, Sia, Salogna, Paomia, Vicu, Cinarca, Sorru in Sù, Cruzinu, Sevindentru, ==Vescuvatu d'Aleria== [[File:Vescuvatu-d'aleria.jpg|miniatura|E pieve di u vescuvatu d'Aleria]] ===Pieve di u vescuvatu d'Aleria=== Si cuntava dicennove pieve in a [[Aleria (diòcesi)|diòcesi d'Aleria]] : * [[Ghjuvellina (pieve)|Ghjuvellina]] * [[Campuloru (pieve)|Campulori]] * [[Verde (pieve)|Verde]] *[[Opinu|Òpinu]] * [[Serra (pieve)|Serra]] * [[Boziu (pieve)|Boziu]] * [[Alisgiani (pieve)|Alisgiani]] *[[Orezza (pieve)|Orezza]] * [[Vallerustie (pieve)|Vallerustie]] * [[Talcini (pieve)|Tàlcini]] *[[Venacu (pieve)|Venacu]] * [[Rogna (pieve)|Rogna]] * [[Cursa (pieve)|Cursa]] * [[Cuvasina (pieve)|Cuvasina]] * [[Castellu (pieve)|Castellu]] *[[Aregnu (pieve)|Aregnu]] *[[Matra (pieve)|Matra]] * [[Niolu (pieve)|Niolu]] * è [[Carbini (pieve)|Càrbini]]. Geneviève Moracchini-Mazel<ref name=":0" /> ci aghjunghje : [[Aleria (pieve)|Aleria]], [[Tòcchisu (pieve)|Tòcchisu]], [[Mercoriu (pieve)|Mercoriu]] è [[Santa Riparata (pieve)|Santa Riparata]]. ===Catedrale di u vescuvatu d'Aleria=== A catedrale di u vescuvatu d'Aleria era San Marcellu, situata à U Forte d'Aleria<ref>Corse-Matin : La première cathédrale retrouvée près de Saint-Marcel : https://www.corsematin.com/article/culture-et-loisirs/la-premiere-cathedrale-retrouvee-pres-de-saint-marcel</ref>. A chjesa attuale di San Marcellu hè stata custruita nant'à u situ di l'antica catedrale. L'INRAP avia scavatu u situ in u 2011<ref>INRAP : Fouille archéologique dans l'église San Marcellu, https://www.inrap.fr/aleria-fouille-archeologique-dans-l-eglise-san-marcello-11377</ref>. [[File:Aléria église Saint-Marcel.jpg|centro|miniatura|400x400px|A chjesa attuale di San Marcellu d'Aleria. L'antica catedrale hè stata distrutta]] === Descrizzione di u vescuvatu d'Aleria à u XVIu seculu === In a so opera ''Dialogo nominato Corsica'', Munsignore Agostino Giustiniani conta dicenove pieve in u vescuvatu d'Aleria : [[Ghjuvellina (pieve)|Ghjuvellina]], [[Campuloru (pieve)|Campulori]], [[Verde (pieve)|Verde]], [[Opinu]], [[Serra (pieve)|Serra]], [[Boziu (pieve)|Matra, Boziu]], [[Alisgiani (pieve)|Alisgiani]], [[Orezza (pieve)|Orezza]], [[Vallerustie (pieve)|Vallerustie]], [[Talcini (pieve)|Tàlcini]], Niolu, [[Venacu (pieve)|Venacu]], [[Rogna (pieve)|Rogna]], [[Cursa (pieve)|Cursa]], [[Cuvasina (pieve)|Cuvasina]], [[Castellu (pieve)|Castellu]], [[Aregnu (pieve)|Aregnu]] è [[Carbini (pieve)|Càrbini]]. ==Vescuvatu d'Aiacciu== [[File:Vescuvatu-d'aiacciu.jpg|miniatura|E pieve di u vescuvatu d'Aiacciu]] ===Pieve di u vescuvatu d'Aiacciu=== Si cuntava 13 pieve *[[A Costa (pieve)|A Costa]] *[[Aiacciu (pieve)|Aiacciu]] *[[Appiettu (pieve)|Appiettu]] *[[Mizana (pieve)|Mizana]] *[[Celavu (pieve)|Cèlavu]] *[[Cavru (pieve)|Cavru]] *[[Urnanu (pievi)|Urnanu]] *[[Talavu (pieve)|Tàlavu]] *[[Cruscaglia]] *[[Vighjanu (pieve)|Vighjanu]] *[[Valle (pieve)|Vaddi]] *[[Attallà|Attalà]] (o Tallà) *[[Sartè (pieve)|Sartè]]. Geneviève Moracchini-Mazel<ref name=":0" /> ci aghjunghje [[Scupamena (pieve)|Scupamena]], [[A Costa (pieve)|A Costa]], [[Bisughjè]], [[Urtolu (pieve)|Urtòlu]], [[Figari (pieve)|Figari]], Bunifaziu è [[Sagri (pieve)|Sagri]], smarite à u Medievu. === A regione di Portivechju === In quant'à a regione di Portivechju, a situazione hè di più cumplicata. L'infurmazione in quant'à u territoriu chì và da Bunifaziu à a Sulinzara sò incerte. Scrive Moracchini-Mazel chì hè prubabile chì ogni valle furmava una pieve : quelli di i fiumi di l'Osu, di u Stabiacciu, di Cavu, di Tarcu, di Foni (Favone), Scrive l'archeologa<ref name=":0" /> : "''De ces pièves, nous ne connaissons ni les noms, ni les limites, ni le titre des piévanies (...) nous dirons d'abord pour expliquer l'état d'oubli et d'abandon qui caractérise ce pays, qu'il est certainement celui qui a subi les plus graves dévastations du fait des incursions barbaresques ; dans le magnifique golfe de Porto-Vecchio, les corsaires avaient réussi à installer une base d'où partaient presque quotidiennement - certains actes notariés en font foi - faire leurs raids sur le reste des côtes corses''". Ùn si sà nunda di l'organizazione di e pieve chì currispondenu oghje à i paesi di [[Conca]], [[I Licci|Lecci]], [[Portivechju]] è [[San Martinu d'Avretu|Sotta]]. ===Catedrale di u vescuvatu d'Aiacciu=== Ùn si sà induv'ella si truvava a prima catedrale d'Aiacciu. Invece, l'anticu battisteru San Ghjuvanni hè statu trovu in u 2005, cù i scavi di l'archeologhi di l'INRAP<ref>INRAP : Un baptistère paléochrétien à Ajaccio, https://www.inrap.fr/un-baptistere-paleochretien-ajaccio-4873</ref>. U battisteru si puderà visità à a fine di u cantieru<ref>http://www.ajaccio.fr/Baptistere-Saint-Jean-mise-en-protection-des-vestiges_a6477.html</ref>. === Descrizzione di u vescuvatu d'Aiacciu à u XVIu seculu === In a so opera ''Dialogo nominato Corsica'', Munsignore Agostino Giustiniani<ref name=":1" /> conta dodeci pieve in u vescuvatu d'Aiacciu : [[Aiacciu (pieve)|Aiacciu]], [[Appiettu (pieve)|Appiettu]], [[Mizana (pieve)|Mizana]], [[Celavu (pieve)|Celavu]], [[Cavru (pieve)|Cavru]], [[Urnanu (pievi)|Urnanu]], [[Talavu (pieve)|Tàlavu]], [[Cruscaglia]], [[Vighjeni (pieve)|Vighjeni]], [[Valle (pieve)|Valle]], [[Attallà]], [[Sartè (pieve)|Sartè]]. ==Note== <references responsive="" /> ==Da vede dinù== === Bibliugrafia === * [[Lucien Auguste Letteron]] in ''Histoire de la Corse'' Tome I, Bulletin de la Société des sciences historiques & naturelles de la Corse – Imprimerie et Librairie Veuve Eugène Ollagnier - Bastia, 1888 - {{Gallica|n=bpt6k480065p}}. * [[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967. *[[Agostino Giustiniani]], ''Description de la Corse : préface, notes et traduction de Antoine-Marie Graziani'', ed. Alain Piazzola, 1993. == Ligami == * [[Diòcesi d'Accia|Diocesi d'Accia]] * [[Diocese di Mariana|Diocesi di Mariana]] * [[Aleria (diòcesi)|Diòcesi d'Aleria]] * [[Diòcesi di Nebbiu]] * [[Arte rumànica in Corsica]] [[Categoria:Pievi di Corsica|*]] 3khnax5jc3sxpdewso6khjibhdhsqn7 Luigi Di Maio 0 20478 363271 363178 2019-08-26T05:19:57Z Scip. 15494 + wikitext text/x-wiki [[File:Luigi Di Maio 2019.jpg|right|thumb|Luigi Di Maio|250px]] '''Luigi Di Maio''' ([[Avellinu]], 6 di lugliu 1986) hè un puliticante [[Italia|talianu]], da u 23 di settembre 2017 capu puliticu di u [[Muvimentu 5 Stelle]] è da u 1º di ghjugnu 2018 ministru di u sviluppu ecunomicu è ministru di u travagliu è di e pulitiche suciale, è ancu vice Presidente di u Cunsigliu di i ministri in u [[Guvernu Conte]]. Da u 21 di marzu 2013 à u 22 marzu 2018 hè statu vice Presidente di a Camera di i deputati. [[Categoria:Italia]] [[Categoria:Puliticante]] dvom39d4n8a3fq5qd4g7vowsrhx0tc1 Ghjiseppu Conte 0 20479 372457 364564 2021-04-02T18:34:42Z 37.166.216.215 wikitext text/x-wiki [[File:Giuseppe Conte Official.jpg|right|thumb|Ghjiseppu Conte|250px]] '''Ghjiseppu Conte''' ([[Volturara Appula]], 8 di aostu 1964) hè un puliticante, ghjurista è accademicu [[Italia|talianu]], presidente di u Cunsigliu di i ministri di a Republica Taliana da u 1° di ghjugnu 2018 Puliticamente vicinu à u [[Muvimentu 5 Stelle]], u 31 di maghju 2018 hè statu incaricatu presidente di u Cunsigliu, sustenutu da un accordu di guvernu trà [[Muvimentu 5 Stelle|M5S]] è [[Lega Nord|Lega]]. [[Categoria:Italia]] [[Categoria:Puliticante]] os5w1cskyj4q90xlns6jnb1magybadv Matteo Salvini 0 20480 363281 363270 2019-08-26T22:09:16Z Aréat 14721 wikitext text/x-wiki [[File:Matteo Salvini Viminale crop.jpg|right|thumb|Matteu Salvini|250px]] '''Matteu Salvini''' ([[Milanu]], 9 di marzu 1973) hè un puliticante talianu, da u 1º di ghjugnu 2018 ministru di l’internu è vice Presidente di u Cunsigliu di i ministri in u [[Guvernu Conte]]. Senatore, già diputatu è parlamentare europeu, da u dicembre 2013 hè secretariu federale di a [[Lega Nord]], partitu ind’è u quale si hè inscrittu in u 1990. In u 1993 hè elettu cunsiglieru cumunale ind’a so cità, Milanu, carica chì hà mantenutu fin’à u 2012. Dopu diversi anni a l’internu di u partitu, ne hè elettu secretariu federale in u dicembre 2013. Ind’è l’elezzione di u 2018 u so partitu hè u terzu più vutatu è à l’internu di a prima cualizione in [[Italia]]. [[Categoria:Italia]] [[Categoria:Puliticante]] 0shwm1dvyf5oqxuzuok6mxj0dokgoy2 Edirne 0 20481 360693 360678 2018-12-19T15:06:03Z EmausBot 3225 Bot: Migrating 170 interwiki links, now provided by [[Wikipedia:Wikidata|Wikidata]] on [[d:Q43387]] wikitext text/x-wiki [[File:Edirne mosque outside.jpg|thumb|400px|Edirne]] '''Edirne''', hè una cità di [[Turchia]]. [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Edirne commons.wikimedia.org/wiki/Category:Edirne] * [http://www.edirne.bel.tr/ www.edirne.bel.tr] * [http://www.edirne.gov.tr/ www.edirne.gov.tr] [[Categoria:Turchia]] {{c-supranu}} d18nypz1by5jjzy51tc954ighdei2by Tuminu (pieve) 0 20484 364300 361345 2019-10-03T11:21:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-tuminu.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di]] A pieve di '''Tuminu''' era una pieve di [[Capicorsu]], situata in u [[Diocese di Mariana|vescuvatu di Mariana]]. == Geografia == U territoriu di a pieve di Tuminu si cumpunia di i territorii di e cumune attuale di : * [[Ruglianu]] * [[Tuminu]].[[File:Vue de Tomino.JPG|miniatura|Una vista di u paese di Tuminu|alt=|centro]] == A chjesa pievana == A chjesa pievana di a pieve di Tuminu ùn hè micca chjaramente stabilita. D'appressu à [[Geneviève Moracchini-Mazel]] saria a chjesa di Santu Niculaiu, chì hè l'attuale chjesa paruchjale di u paese di Tuminu. [[File:Tomino - Église San Nicolao.jpg|miniatura|A chjesa paruchjale di Santu Niculaiu, in Tuminu]] Eccu ciò ch'ella scrive in u so libru ''Les Églises Romanes de Corse'' : "A vrai dire, les limites actuelles de la pieve de Tomino sont bien difficiles à établir. Nous y avons inclus le pays de Rogliano parce qu'en fait il s'agit de la même vallée avec comme débouché commun, Macinaghju, mais nous ne disposons d'aucun document pour nous confirmer que c'est bien ainsi qu'il convient d'établir cette cartographie."<ref>Geneviève Moracchini-Mazel in Les Églises Romanes de Corse - Klincksieck, CNRS, 1967, pp. 208</ref> ==Bibliugrafia== * [[Geneviève Moracchini-Mazel]], ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS, 1967 == Ligami == [[Lista di e pieve di Corsica]] [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] == Riferenze == [[Categoria:Pievi di Corsica]] <references /> 6cp3esqpme7x12ucjq0adhrj6bl072a Luri (pieve) 0 20485 363933 361346 2019-10-03T11:14:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-luri.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Luri]] A pieve di '''Luri''' era una pieve medievale di Capicorsu, chì facia parte di u [[Diocese di Mariana|vescuvatu di Mariana]]. [[File:Luri panorama.jpg|miniatura|Vista di u paese di Luri|alt=|centro]] == Geografia == <br /> === Situazione === A pieve di Luri era a più grande di Capicorsu. Si stendia da i dui lati di Capicorsu, à punente è à levante. === Custituzione === A pieve di Luri currisponde à i territorii di e cumune attuale di : * [[Cagnanu]] ; * [[Luri]] ; * [[Meria]] ; * [[Ersa]] ; * [[Centuri]] ; * [[Mursiglia]] ; * [[Pinu|Pinu.]] <gallery mode="packed"> File:Luri - Piazza et Castiglione.jpg|A Piazza è Castiglione (Luri). File:Rogliano Bettolacce.jpg|Bettulacce è L'Ulivu (Ruglianu). File:Ersa-Botticella.jpg|Botticella (Ersa). File:Morsiglia-Pecorile-3.jpg|Pecurile (Mursiglia). </gallery> == A chjesa pievana == A chjesa attuale di San Petru è San Paulu in Luri era siguramente l'antica chjesa pievana. A prova hè ch'ella hè situata in u paisolu di Pieve, a dice dunque u so nome. A chjesa attuale, di stile classicu, hè forse stata custruita nant'à u situ di a chjesa primitiva. == Da vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] == Riferenze == [[Categoria:Pievi di Corsica]] c122677rfzf53fa88eicobh8b0s4txk Ostriconi (pieve) 0 20486 378332 378305 2022-01-24T12:11:11Z Cosudibastia 13161 /* Geografia */ un paese mancante (Lama) aghjustatu wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-d'ostriconi.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve d'Ostriconi]] A '''pieve d'Ostriconi''' hè un'antica pieve di Corsica à u Medievu. Facia parte di u [[Diocese di Mariana|vescuvatu di Mariana]]. == Geografia == U territoriu di a pieve d'Ostriconi currisponde à e cumune attuale di : *[[Palasca]] ; *[[Nuvella]] ; *[[Lama]]. [[File:Parc Hte Corse-Lama2.JPG|miniatura|U paese di Lama, in a pieve d'Ostriconi]] == Chjesa pievana == A chjesa pievana d'Ostriconi era a chjesa di ''Santa Maria Assunta'', situata nant'à a cumuna di Palasca. Hè stata trasfurmata in casa d'abitazione<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]], ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967</ref>. == Vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] 9kpxn4x7m2cg375ks76jslpcenby8vg Siscu (pieve) 0 20487 378216 361237 2022-01-08T22:43:23Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki A pieve di '''Siscu''' hè un'antica pieve di Corsica, situata in Capicorsu. Facia parte di u [[Diocese di Mariana|vescuvatu di Mariana]]. À a fine di u Medievu pare ch'ella sia digià smarita, d'appressu à Geneviève Moracchini-Mazel<ref>Geneviève Moracchini-Mazel, ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967.</ref> == Geografia == U territoriu di a pieve di Siscu currisponde à e limite di l'attuale cumuna di Siscu. == A chjesa pievana == [[File:Sisco chapelle San Giuvanni de Pieve.jpg|miniatura|A chjesa San Ghjuvanni Battista di Siscu, chì si trova à u locu dettu A Pieve.]] [[File:Sisco chapelle San Giuvanni façade occidentale.jpg|miniatura|L'antica chjesa pievana di Siscu]] A chjesa pievana di Siscu hè attestata da u nome di locu "Pieve" chì hè firmatu. A chjesa era dedicata à San Ghjuvanni Battista. A chjesa hè stata mudificata, ma hè sempre in bon statu. D'appressu à Geneviève Moracchini-Mazel a data di custruzzione si situeghja in giru à u seculu XI. == Vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Note è riferenze == # [[Tavagna (pieve)#cite%20ref-1|↑]] Geneviève Moracchini-Mazel in ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967 <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] r3gjzep2f7tj4h2xjhf6t14aojzfqrr Rosulu 0 20488 378302 362040 2022-01-20T20:31:36Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Lucalizazione di a pieve di Ròsulu.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Ròsulu]] A pieve di '''Ròsulu''' (si trova ancu scritta ''Rùsulu'' o ''Ròsuli'') hè un'antica pieve di Corsica Suprana à u Medievu. Facia parte di u [[Diòcesi di Nebbiu|vescuvatu di Nebbiu]]. == Geografia == U territoriu di a pieve di Ròsulu currisponde à e cumune attuale di :[[File:Olmeta-di-Tuda village.jpg|miniatura|U paese d'Olmeta di Tuda, in a pieve di Ròsulu]] * [[Olmeta di Tuda]] ; * [[Vallecalle]] ; * [[Rutali]]. == Chjesa pievana == A chjesa pievana di Ròsulu era a chjesa Santa Maria Assunta. Hè distrutta ma ferma qualchì vistica. Si truvava nant'à a cumuna d'Olmeta di Tuda<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref>. == Vede dinù == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diòcesi di Nebbiu]] * [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] * [[Diòcesi d'Accia]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] 9zthoivd59lyii3y9fibbi9bgtx20le Venacu (pieve) 0 20490 378570 366503 2022-02-17T13:44:37Z Jumpy01 11155 cat, w wikitext text/x-wiki [[File:Pieve du Centre Corse 1737.png|miniatura|A pieve di Venacu (carta di u 1737)]] [[File:Pieve-di-venacu.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Venacu]] A '''pieve di Venacu''' ('''Vènacu''' in [[dialettu venachese]]) hè u nome d'un anziana [[pieve]] di [[Corsica]] à u Medievu. Facia parte di a [[Aleria (diòcesi)|diòcesi d'Aleria]]. == Geografia == U territoriu di l'antica pieve d'Ortu currisponde à e cumune attuale di : * [[U Serraghju|Venacu]], cù i paisoli di U Serraghju è U Lugu ; * [[A Riventosa]] ; * [[U Poghju di Vènacu|U Poghju]] ; * [[Santu Petru di Venacu|Santu Petru]] ; * [[Casanova|A Casanova]]. [[File:Venacais panorama.jpg|centro|miniatura|450x450px|Paisaghju di u venachese]] == A chjesa pievana == [[File:Corte ensemble San Giovanni Battista.jpg|miniatura|U situ di San Ghjuvanni Battista, in Corti.]] A chjesa pievana era San Ghjuvanni Battista, chì si trova nant'à a cumuna di Corti<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref>. Si pò sempre vede a chjesa pievana è u battisteru. Si data a custruzzione di u seculu IX<ref>Annie Arnoux-Gabrielli, ''Eglises romanes de Corse'', Albiana, 2016.</ref>. <gallery> File:Corte Église San Giovanni Battista.jpg File:Corte Église San Giovanni Battista et le baptistère.jpg File:Corte chevet de l'église San Giovanni Battista.jpg File:Corte ensemble San Giovanni Battista.jpg </gallery> == U dialettu venachese, dialettu cismuntanu== U '''[[dialettu venachese]]''' face parte di u [[corsu supranu]] o supranacciu, ancu chjamatu corsu cismuntincu, hè una variante principale di a lingua corsa rispettivamente un termine per tutti i dialetti di u corsu chì sò parlati in u nordu è u centru di a [[Corsica]]. Per questu, si puderìa dì ancu "corsu di u nordu (è di u centru)". Altri dinuminazioni è modi di scrive sò cismontincu, cismuntanu o cismontanu, corsu di [[Cismonte]], corsu centru-settentriunale/-settentrionale. Hè derivatu da u [[Toscana|Tuscanu]] è hè a varietà corsa chì stà u più vicinu à a [[lingua taliana]]. == Da vede dinù == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diòcesi d'Accia]] * [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] * [[Aleria (diòcesi)|Diòcesi d'Aleria]] * [[Diòcesi di Nebbiu]] == Note è riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] pomc6n6sitvy0epvti8ol8128d0qinc Santu Petru (pieve) 0 20492 378218 361427 2022-01-08T22:48:01Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Santo-Pietro-di-Tenda.jpg|miniatura|Santu Petru di Tenda]] [[File:Pieve-di-santu-petru.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Santu Petru]] A '''pieve di Santu Petru''', chjamata dinù '''Santu Petru Vechju''', era una pieve di [[Corsica]] à u Medievu. Facia parte di u [[Diòcesi di Nebbiu|vescuvatu di Nebbiu]]. == Geografia == U territoriu di a pieve di Santu Petru si cumpunia di u territoriu attuale di e cumune di : * [[Santu Petru di Nebbiu|Santu Petru di Tenda]] * [[San Gavinu di Tenda]] <br /> == Chjesa pievana == A chjesa pievana era quella di Santu Petru è San Ghjuvanni, chì si trova à 10 minuti di marchja di u paese di Santu Petru<ref>Geneviève Moracchini-Mazel, <nowiki>''</nowiki>''Les Églises Romanes de Corse''<nowiki>''</nowiki> - Klincksieck, CNRS, 1967</ref>. == Ligami == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diòcesi di Nebbiu]] * [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] * [[Diòcesi d'Accia]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] 7533so4rhtqqm8pj264o6q2h835j0sa Camosciu d'Abruzzu 0 20501 378125 378120 2021-12-27T22:19:18Z Robertito1965 1273 /* Cunservazione */ wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U camosciu d’Abruzzu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[Image: MG 1143 camoscio sul marsicano.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Rupicapra pyrenaica ornata</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Mammalia]]'' |----- | Ordini | ''[[Artiodactyla]]'' |----- | Famiglia | ''[[Bovidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Rupicapra]]'' |----- | Spezia | ''[[Rupicapra pyrenaica]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu trinuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | '' Rupicapra pyrenaica ornata''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Neumann]], 1899</span> |----- |} U '''camosciu d'Abruzzu''' o '''camosciu appenninicu''' (''Rupicapra pyrenaica ornata'' <small>[[Oscar Neumann|Neumann]], 1899</small>) hè un [[mammiferu]] [[biunghjati|biunghjatu]] di a sottufamiglia di i [[Capruni]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu.</ref> Si tratta di una [[sottuspezia]] di [[camosciu]] ben distinta sia da quella alpina (''[[Rupicapra rupicapra]]'', à a quale un tempu sti animali eranu riuniti cum’è sottuspezie -''R. rupicapra ornata''-), chì da quella pirenaica (''[[Rupicapra pyrenaica]]''), à a quale tuttavia hè attribuita cu u rangu di sottuspezia. == Discrizzione == === Dimensione === Misura fin’à 130 cm di lunghezza, pè un'altezza à a crucella chì sfiora l’80 cm. U pesu ùn hè mai superiore à u mezu cantaru. E femine anu perfine dimensione minò è forma più slanciata. === Aspettu === Si differenzia da l’altre spezie di camosciu principalmente pè e corne, chì avendu dinù a caratteristica forma à ancinu sò assai più longhe (fin’à 30 cm è oltre, contru à i 20 cm di media di l’altre spezie) rispettu à quelle di l’altri camosci. E corne sò perenne cum’è in tutti i [[Buvidi]], ossia ùn cadenu micca, è presente in tutti è dui i sessi. U camosciu d'Abruzzu durante i mesi estivi presenta una culurazione russiccia incù e parte ventrale è a testa chì si attenuiscenu ind’è u giallastru, mentre durante l'invernu u mantellu estivu muta pè lascià a piazza à l’assu invernale, più longu è foltu è di culore brunu-nirastru nant’à u spinu, coda, ventre è zampe, mentre u pusteriore, u musu, a fronte è l'area chì va da e guance à e spalle sò di culore giallastru. Sia d'estate chì d'invernu u camosciu d'Abruzzu presenta una caratteristica fascia di pelu oscuru chì ricopre l’ochji à mò di mascarina è di una machja chjampida nant’à a gola, accumpagnata da una fascia di culore brunu longu u collu: tali ornamenti sò esclusivi di sti animali è annutata da [[Oscar Neumann]] osservendu un esemplare imbalsamatu vicinu à u museiu civicu di [[Genuva]]. Da sta fascia deriva u nome scientificu di a sottuspezia. [[File:Rupicapra pyrenaica ornata 4.jpg|thumb|Brancu di femine è giovani nant’à u massicciu di a [[Camusciara]]]] Grazie à questi ornamenti, u camosciu d'Abruzzu è statu definitu "''u camosciu più bellu di u mondu''". == Biulugia == Si tratta di animali piuttostu timidi, chì campanu isulati (i maschji) o in gruppi monosessuali incù i chjuchi (e femine). Saltanu cun apparente nuncarenza attraversu traconi è crepe prufundissimi pè truvà u cibu longu e lastre sciappalesche semiverticale. In casu di periculu, fughjenu à grandi salti, ma messi si à distanza di sicurità si giranu spinti da a curiosità pè spià l'aggressore: tale abitudine hè stata a so ruina ind’è i tempi passati è in parte dinù avà, poiché fermendu si pè girassi à guardà u cacciadore o u cacciadore fora di lege chì u vole culpì, l'animale ùn fa micca altru chì espone si cum’è ottimu bersaghju pè u so fucile. === Alimentazione === Durante l'estate, i camosci si nutriscenu pè u più di erbe, in particulare e femine predilegenu u ''[[Festucu-Trifulietum thalii]]'' pè a so ricchezza in pruteine, necessarie pè l'allevu di a figliulanza. Durante l'invernu, invece, elli si accuntentanu di [[marmuzzi]], [[licheni]] è gemme d'arburi. === Ripruduzzione === I maschji, nurmalmente sulitarii, rompenu u so isulamentu in [[autunnu]] (di solitu versu a metà di ottobre), quandu cumincia u periodu estrale di e femine. Pè prende si u dirittu à l'accuppiamentu, i vari maschji chì si riuniscenu attornu à un gruppu di femine in calore lottanu di manera assai feroce, aspessu procurendu si ferite ancu grave. A [[gestazione]] dura circa sei mesi, à u termine di i quali (di norma à u principiu di ghjugnu) a femina si alluntana da u gruppu pè parturì un unicu figliolu in un locu appartatu. I chjuchi sò assai precoci è nascenu ben ricuperti di pelu è incù l’ochji aperti, mentre sò in gradu di camminà digià qualchì ora dopu a nascita. A so crescita hè piuttostu veloce, grazie à u latte maternu riccu di pruteine, è in l’arcu di un annu i chjuchi raghjunghjenu l'indipendenza: à stu puntu i maschji lascianu u gruppu pè riunissi in gruppi monosessuali incù altri giovani maschji finu à u terzu annu di vita, quandu diventeranu animali sulitarii, mentre e femine tendenu à restà ind’è u gruppu natiu dinù dopu l'indipendenza. == Distribuzione == Cum’è si pò capì da u nome cumunu di sti animali, si tratta di animali [[endemismu|endemichi]] di l'area [[Appenninu centrale|appenninica centrale]]: in particulare, a spezia campa quasi esclusivamente in [[Abruzzu]], incù una pupulazione originaria ind’è u [[Parcu naziunale di Abruzzu, Laziu è Mulise]] (gruppi muntagnoli di a Camusciara è di a Meta, frà [[Opi (Italia)|Opi]], [[Civitella Alfedena]] è [[Settefrati]]) da a quale sò poi stati fatti prelievi di esemplari da impiegà ind’è u settore di i prugetti di intruduzzione (peraltru perfettamente riusciti) chì anu interessatu u [[Parcu naziunale di a Majella]] (27 individui intrudotti frà u 1991 è u 1997) è u [[Parcu naziunale di u Gran Sassu è Monti di a Laga]] (30 individui intrudotti frà u 1990 è u 1999<ref>{{cita web|url=http://www.gransassolagapark.it/pagina.php?id=22|titolo=Il Camoscio appenninico|editore=gransassolagapark.it|accesso=23 agosto 2016}}</ref>). In relazione à u bonu ripupulamentu di l’aree citate prima, da u 2008 a spezia hè stata intrudotta cun successu dinù ind’è u Parcu naziunale di i Monti Sibillini è hè in fasa di intruduzzione ind’è u [[Parcu naturale regiunale Sirente-Velinu]], duve i primi individui sò stati pè u mumentu posti ind’è l'area faunistica di Rovere. L’areale di distribuzione di u camosciu appenninicu un tempu era assai più estesu: acchjudia l’Appenninu centru meridiunale, da i Monti Sibillini finu à i [[Massicciu di u Pullinu|Monti del Pullinu]]. L'''habitat'' naturale di u camosciu d'Abruzzu è custituitu da l’aree muntagnole caratterizate da l'alternanza di parete sciappalesche ripide, prati alpini è aree buschive incù un riccu sottuboscu. Durante l'[[invernu]], pè fà fronte à a scarsia di cibu duvuta à l’abbundante nivicate, e femine è i giovani tendonu à spustà si à altezze minò (dinù sott’à i 1000 m), mentre i maschji adulti parenu preferì l’aree buscose è sciappalesche durante tuttu l'annu<ref>Spagnesi M., De Marinis A.M. (a cura di), Mammiferi d'Italia - Quad. Cons. Natura n.14, 2002</ref>. == Cunservazione == U camosciu appenninicu hà risicatu l'[[estinzione]] più volte trà XIX è XX seculu, à causa di e cuntinue tumbere seguitate à l'abulizione di a [[Riserva reale Alta Val Sangru|Riserva reale dell'Alta Val di Sangru]]. Trà a fine di u 1912 è u principiu di u 1913, grazie à l’interessamentu di u deputatu [[Erminiu Sipari]], di u butanicu Petru Rumualdu Pirotta è di u zoologu Lisandru Ghigi, u ministru di l'Agricultura di l’epuca [[Francescu Saveriu Nitti]] sottupose à a firma di u Rè un speziale [[decretu]] pè l’interdizzione di caccia à i camosci, u primu di u generu in [[Italia]], à u scopu di prutege u «rarissimu è endemicu Camosciu di l'Abruzzu». Immediatamente esecutivu, u Decretu Reale 9 ghjennaghju 1913, n. 11 fù cunvertitu incù a Lege 11 maghju 1913, n. 433<ref>À u centenariu di a lege di salvaguardia di u camosciu d'Abruzzu hè statu dedicatu u numeru 18/2003 ([http://www.parcoabruzzo.it/pdf/NatProtInverno13.pdf numero online]) di «''Natura protetta''», periodicu istituziunale di u [[Parcu naziunale di Abruzzu, Laziu è Mulise]], incù articuli di G. Rossi, D. Febbo, [[Lurenzu Arnone Sipari]], M. Mancini e S. Lovari.</ref>. In u 2017 a pupulazione di u Camosciu d'Abruzzu hà raghjuntu i 2700 esemplarii incù un aumentu di a pupulazione paru à u 45% rispettu à u 2014: {| class="wikitable" style="text-align:right;" |- |colspan=7|''U camosciu appenninicu - cunsistenza'' |- ! Area !! Numeru di esemplari !! Annu stima !! Tendenza !! Annu riintruduzzione |- |[[Parcu naziunale di Abruzzu, Laziu è Mulise]] è a so Zona di Prutezzione Esterna | circa 600 | 2021 | stabile | |- |[[Parcu naziunale di a Majella]] | circa 1500 | 2021 | in aumentu | 1991 |- |[[Parcu naziunale di u Gran Sassu è Monti di a Laga]] | circa 1200 | 2021 | in aumentu | 1992 |- |[[Parcu naziunale di i Monti Sibillini]] | oltre 250 | 2021 | in aumentu | 2008 |- |[[Parcu naturale regiunale Sirente-Velinu]] | circa 60 | 2021 | in aumentu | 2013 |- |} [[File:Piazza Umberto I Lama dei Peligni.jpg|thumb|Lama di i Peligni, duve sorge u centru naturalisticu Mauriziu Locati pè a cunservazione di u camosciu]] À [[Lama di i Peligni]] è à [[Civitella Alfedena]] anu sede i centri naturalistichi di u Museiu naturalisticu archeologicu Mauriziu Locati è u parcu museiu di a Camusciara. In u territoriu di [[Opi (Italia)|Opi]] oltre à u [[museiu di u camosciu]] hè stata allestita un'area faunistica lucalizata in circa 20 ettari di u [[monte Marsicanu]]. Malgradu l'aumentu numericu, a spezia ùn hè micca esente di u risicu d’[[estinzione]] in quantu e pupulazione restanu isulate è di numeru ridottu, cosa chì determina un ''pool'' geneticu assai ristrettu. À u statu attuale, a legislazione taliana in materia di caccia (Lege 157 di l'11 ferraghju 1992), definisce a spezia particularmente prutetta è punisce assai severamente à livellu penale a tumbera, a cattura è a detenzione di a spezia. Ella prevede l'arrestu da 3 mesi à un annu è un'ammenda da 1032 euro à 6195 euro, oltre chì a rivucazione di a licenza di caccia è interdizzione di rilasciu pè 10 anni, interdizzione chì diventa permanente in casu di recidiva. ==Note== <references/> == Bibliografia == * Bruno D'Amicis, ''Ornata. Il camoscio più bello del mondo'', Darwin, Roma 2011 * Lorenzo Camerano, ''Ricerche intorno ai camosci'', estratto, Bocca, Turinu 1915 * Alessandro Ghigi, ''Ricerche faunistiche e sistematiche sui mammiferi d'Italia che formano oggetto di caccia'', estrattu, Pavia 1911 * Sandro Lovari, ''Il popolo delle rocce'', Rizzoli, Milanu 1984 * [[Oscar Neumann]], ''Die Gemse der Abruzzen'', in «Annali del Museo Civico di Storia Naturale di Genova», serie II (1899), vol. XX, pp. 347 ss. * [[Luigi Piccioni (storicu)|Luigi Piccioni]], ''Il volto amato della Patria. Il primo movimento per la protezione della natura in Italia, 1880-1934'', (L'uomo e l'ambiente, 1999), Università di i Studii di Camerinu, Camerinu 1999, p. 202. * [[Erminiu Sipari]], ''Relazione del Presidente del Direttorio Provvisorio dell'Ente autonomo del Parco nazionale d'Abruzzo alla Commissione amministratrice dell'Ente stesso, nominata con Regio decreto 25 marzo 1923'', Maiella, Tivuli 1926, pp. 30–4 * ''Ente Parco Nazionale della Majella'' (Organismu di u Parcu Naziunale di a Majella), [http://www.camoscioappenninico.it/sites/camoscioappenninico.it/files/images/Piano%20post-Life%20italiano.pdf Piano di conservazione Post-LIFE], 2014 == Ligami == * {{Cita web|url=http://www.camoscioappenninico.it/|titolo=Il portale del camoscio appenninico}} * {{cita web|url=http://www.minambiente.it/index.php?id_sezione=2459|titolo=Scheda sul sito del Ministero dell'Ambiente}} * {{cita web|http://www.camosciodabruzzo.it|Sito tematico sul camoscio d'Abruzzo}} [[Categoria:Mammalia]] [[Categoria:Buvidi]] 9f8q9m6kunmmw2p7770oqdwwu8oq8le Beppe Grillo 0 20502 365088 364801 2019-11-16T02:09:25Z XXBlackburnXx 14452 Annullate le modifiche di [[Special:Contributions/79.23.240.128|79.23.240.128]] ([[User talk:79.23.240.128|discussione]]), riportata alla versione precedente di [[User:Hasley|Hasley]] wikitext text/x-wiki [[File:Beppe Grillo 3.jpg|right|thumb|Beppe Grillo|250px]] '''Ghjiseppu Pieru Grillo''', dettu '''Beppe Grillo''', ([[Genuva]], 28 di lugliu [[1948]]) hè un comicu, puliticante è attore [[Italia|talianu]], fundadore di u [[Muvimentu 5 Stelle]] è capu puliticu da u 9 di ottobre [[2009]] finu à u 23 di settembre [[2017]]. == Da vede dinò == * [[Muvimentu 5 Stelle]] * [[Luigi Di Maio]] [[Categoria:Italia]] [[Categoria:Puliticante]] t3ckrgiv5qnvt7r4necigtf1k73v1q7 Muvimentu 5 Stelle 0 20504 378562 372177 2022-02-16T16:15:43Z Scip. 15494 + wikitext text/x-wiki U '''Muvimentu 5 Stelle''' ('''M5S''') hè un partitu puliticu [[Italia|talianu]] fundatu à [[Milanu]] u 4 ottobre 2009 da u cumicu è militante puliticu [[Beppe Grillo]] è da l'impresariu di u [[Reta|web]] [[Ghjuvan Rubertu Casaleggio]] nant’à l’esempiu di l'esperienza di u [[Muvimentu (sociologia)|muvimentu]] ''Amici di Beppe Grillo'', attivu da u 2005, è di e ''liste civiche a Cinque Stelle'', presentate pè a prima volta à l’elezzione municipale di u 2009. [[File:M5S logo 2050.svg|thumb|Logu officiale di u M5S|150px]] [[Categoria:Pulitica]] [[Categoria:Italia]] 7xcgxy0egdkiwpeq8nnlxeode1pfsde Buffetta 0 20506 375115 374028 2021-08-12T11:45:55Z Fausta Samaritani 15085 /* In Corsica */ wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: aliceblue" ! colspan="3" style="background:#4682B4" | {| style="background:#4682B4" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#4682B4" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A buffetta'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Single_lycoperdon_perlatum.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Lycoperdon perlatum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightblue" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Fungi]]'' |----- | Divisione | ''[[Basidiomycota]]'' |----- | Classa | ''[[Agaricomycetes]]'' |----- | Ordine | ''[[Agaricales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Agaricaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Lycoperdon]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightblue" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Lycoperdon perlatum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Lycoperdon_perlatum_(Flaschen-Stäubling)2.jpg|250px]] |----- |} A '''buffetta''' (''[[Lycoperdon perlatum]]'') hè un tipu di [[fungu]] chì face parte di a famiglia di l'[[Agaricaceae]]. U nome corsu vene da u fattu ch'è 'ssu tipu di fungu s'imbuffa invichjendu è scioppa dopu faciule, lampendu tandu un nuvulu di polvera bruniccia. ==Descrizzione== U cappellu di a buffetta hè largu 3 à 5 cm è altu 4 à 9 cm. Hè glubosa ma stretta in fondu è larga in testa. A buffetta hè senza odore quand'ella hè ghjovana, ma sente piuttostu gattivu quand'ella hè vechja. ==In Corsica== A buffetta hè assai cumuna in [[Corsica]]. ==Gastronumia== A buffetta hè un fungu manghjarecciu, ma solu quand'ellu hè fresca fresca. ==Note== <references/> == Ligami == * [https://adecec.net/parutions/ghjurnata2001.html Ghjiseppu Leoni, I funghi, Ghjurnata di a Lingua Corsa 2001, [[Adecec]]] [[Categoria:Agaricaceae]] [[Categoria:Fungu di Corsica]] 7dai9969wow9q0dvcoshg2e83ae6zh5 San Quilicu (pieve) 0 20511 378298 361426 2022-01-20T20:25:47Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-san-quilicu.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di San Quilicu]] '''San Quilicu''' hè u nome d'una antica pieve di [[Corsica]] à u Medievu. Facia parte di u [[Diòcesi di Nebbiu|vescuvatu di Nebbiu]]. == Geografia == U territoriu di a pieve di San Quilicu si cumpone di l'attuale cumune di : *[[A Pieve]] ; *[[Soriu]] ; *[[Rapale]]. == Chjesa pievana == [[File:Pieve San Quilico.jpg|miniatura|San Quilicu, in u paese di A Pieve]] A chjesa pievana era a chjesa di San Quilicu è San Ghjuvinianu, nant'à a cumuna di A Pieve<ref>Geneviève Moracchini-Mazel in ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967.</ref>. Ma ùn ferma più nunda di a chjesa antica, cumplettamente rifatta. <br /> == Da vede dinù == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diòcesi di Nebbiu]] * [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] * [[Diòcesi d'Accia]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] fa0y60mewo85cgjjq3er4wf0tcp2wa7 Opinu 0 20512 378306 361431 2022-01-20T20:38:46Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-d'opinu.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve d'Òpinu]] '''Òpinu''' era u nome d'una antica pieve di [[Corsica]]. Facia parte di a [[Aleria (diòcesi)|diòcesi d'Aleria]]. == Geografia == U territoriu di l'antica pieve d'Òpinu si cumpunia di u territoriu di u paese di [[Tallone]]. == Chjesa pievana == Hè firmatu u nome di locu ''A Pieve'', in Tallone, ma a chjesa ùn hè stata mai trova<ref>Geneviève Moracchini-Mazel, <nowiki>''</nowiki>''Les Églises Romanes de Corse''<nowiki>''</nowiki> - Klincksieck, CNRS, 1967</ref>. == Da vede dinù == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diòcesi d'Accia]] * [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] * [[Aleria (diòcesi)|Diòcesi d'Aleria]] * [[Diòcesi di Nebbiu]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] 2hs2jkvzv9x0opfml9extk3jv0jsyh8 Geneviève Moracchini-Mazel 0 20516 360997 360996 2018-12-31T14:19:26Z Cosudibastia 13161 /* Œuvre */ wikitext text/x-wiki '''Geneviève Moracchini-Mazel''' (30 ottobre di u 1926 – 14 ferraghju di u 2014) hè una circadore à u CNRS (Centre national de la recherche scientifique) è archeologa francese chì hà travagliatu nant'à a Corsica. == Biografia == Geneviève Moracchini-Mazel hè nata u 30 d'ottobre di u 1926 à Saint-Denis (Seine-Saint-Denis). D'aprile di u 1951, principia à studià a cità antica di Mariana. In u 1958 ottene una licenza di storia di l'arte è d'archeulugia à a Sorbonne, in Parigi. In u 1967, diventa membre titulare di u CNRS è cuntinuveghja i so travagli di ricerca nant'à l'architettura paleocristiana. In u listessu tempu, crea l'associu ''Les Amis de Mariana'' in u 1966 è a ''Fédération d'associations et groupements pour les études corses'' (FAGEC) in u 1970. Geneviève Moracchini-Mazel serà dinù a direttrice di e publicazione di i ''Cahiers Corsica'', una rivista scentifica. More u 14 di ferraghju di u 2014 in u paisolu di U Querciolu, in Casinca. == Opere == * Trésors oubliés des églises de Corse, Hachette, 1959 * Les Églises romanes de Corse, Klincksieck, 1967 * Les monuments paléochrétiens de la Corse, Klincksieck, 1967 * Corse romane,  37, Zodiaque,  « Zodiaque : La nuit des temps », 1972 * Les Églises piévanes de Corse, de l'époque romaine au Moyen âge, FAGEC, 1974 (<nowiki>ISBN 2852790440</nowiki>) * Corsica sacra, vol. 1, A Stamperia, 2004 (<nowiki>ISBN 2951491344</nowiki> et 978-2951491342) == Ligami == [[Lista di e pieve di Corsica]] <br /> s2ot39k16xkejq43nxvxj4davt4xt68 Aregnu (pieve) 0 20517 375435 374923 2021-08-17T06:02:04Z Fausta Samaritani 15085 navebox cambio categoria wikitext text/x-wiki [[File:Aregno-panorama.jpg|thumb|350px|Aregnu, in Balagna]] [[File:Pieve-d'aregnu.png|thumb|180px|Lucalizazione di a pieve d'Aregnu]] '''Aregnu''' hè u nome di una pieve di [[Corsica]] à u [[Medievu]]. Facia parte di a [[Aleria (diòcesi)|diòcesi d'Aleria]]. == Geografia == U territoriu di l'antica pieve d'Aregnu currisponde à e cumune attuale di: * [[Aregnu]] * [[Algaghjola|Algaiola]] * [[Lumiu]] (una parte di a cumuna ma micca u paese) * [[Lavatoghju]] * [[I Càtari|I Cateri]] * [[Pigna]] * [[Sant'Antulinu di Balagna|Sant'Antuninu]] * [[A Curbaghja|Curbara]]. == A chjesa pievana == [[File:Aregno-La Trinite.jpg|miniatura|A chjesa di A Trinità è San Ghjuvanni, pieve d'Aregnu]] A Chjesa pievana era quella di A Trinità è San Ghjuvanni, in Aregnu<ref>Geneviève Moracchini-Mazel in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref>. == Da vede dinù == * [[Lista di e pieve di Corsica]] == Nòtte == <references /> {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica|Aregnu]] m9fp99woyqt3x3mlm2g0shxv704hcnr Cruscaglia 0 20518 378543 361474 2022-02-14T21:26:05Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-cruscaglia.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Cruscaglia]] A pieve di '''Cruscaglia''' era una pieve di [[Corsica]] chì facia parte di u vescuvatu d'Aiacciu. == Geografia == U territoriu di l'antica pieve di Cruscaglia currisponde oghje à i paesi di : * [[Pitretu è Bicchisgià]] ; * [[Macà è Croci|Macà è Cruci]] ; * [[Arghjusta è Muricciu]] * [[Livesi]]. == Chjesa pievana == A chjesa pievana era quella di San Ghjuvanni Battista, in Pitretu è Bicchisgià<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]], ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967.</ref>. Oghje hè arruvinata. Si trova à 10 mn di marchja sopr'à a strada naziunale, trà Bicchisgià è Macà. == Ligami == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] abs5jv7t01wqt2hy7jdz4g1h3l48ew2 Chjumi 0 20519 378542 361484 2022-02-14T21:23:57Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-chjumi.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Chjumi]] '''Chjumi''' era una pieve di Corsica chì facia parte di u vescuvatu di Sagone. == Geografia == U so territoriu currisponde à quellu di a cumuna di [[Barghjana|Mansu]]. == Chjesa pievana == A pieve era a chjesa San Petru. Si trova nant'à a cumuna di Mansu. Oghje hè arruvinata<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]], ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967.</ref> ma si ponu sempre vede i muri. == Da vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] [[Diòcesi d'Accia]] [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] kt7wynsknggzu340e3w4wbfkx4mi42y Salogna 0 20520 378299 361485 2022-01-20T20:27:03Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-salogna.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Salogna]] '''Salogna''' era u nome d'una pieve di Corsica à u Medievu. Facia parte di u vescuvatu di Sagone. == Geografia == Currisponde à u territoriu di a cumuna di [[Piana]].[[File:Village de Piana (Corse).JPG|miniatura|U paese di Piana, in a pieve di Salogna]] == Chjesa pievana == A pievania era a chjesa San Marcellu, in Piana. Oghje hè arruvinata<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967</ref>. == Ligami == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] dtpqd01a9wydv1wi90qttby87ixh7bh Paomia 0 20521 378304 361343 2022-01-20T20:34:52Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Lucalizazione di a pieve di Paomia.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Paomia]] '''Paomia''' era u nome d'una pieve di [[Corsica]] à u Medievu. Facia parte di u vescuvatu di Sagone. == Geografia == U so territoriu currisponde à quellu di a cumuna di [[Carghjese]].[[File:Corsica - Carghjese - an iliz katolik 01.jpg|miniatura|U paese di Carghjese, in a pieve di Paomia]] <br /> == Chjesa pievana == A pievania era a chjesa San Ghjuvanni Battista, in Carghjese. Oghje hè arruvinata<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967</ref>. <gallery mode="packed"> File:San Ghjuvanni Battista, pieve di Paomia, Carghjese 2.jpg File:San Ghjuvanni Battista, pieve di Paomia, Carghjese.jpg </gallery> == Da vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] Diòcesi di Sagone == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] pxznr7w7i2hcdcduojxj7s6a9g82oox Vicu (pieve) 0 20522 362051 361487 2019-04-20T13:50:35Z Vulpachjinu 8656 Reindirizzamentu à [[Sorru Inghjò]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Sorru Inghjò]] pxzpl0bxwkj28cdjm6qh5j26z8m5q00 Lumiu (pieve) 0 20523 375288 361488 2021-08-15T20:57:31Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-lumiu.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Lùmiu]] '''Lùmiu''' era u nome d'una pieve di [[Corsica]] à u [[Medievu]]. Facia parte di u vescuvatu di [[Sagone]]. == Geografia == U so territoriu currisponde à quellu di a cumuna attuale di [[Lumiu|Lùmiu]]. [[File:Lumiu.JPG|thumb|250px|right||Vista di u paese di Lumiu, in a pieve di u listessu nome]] == Chjesa pievana == [[File:Lumio-Sts-Pierre-Paul-4.jpg|thumb|250px|right|A chjesa di San Petru è San Paulu, chjesa pievana di Lumiu]] A chjesa pievana era quella di San Petru è San Paulu.<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS, 1967.</ref> == Ligami == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Nòtte == <references /> == Riferenza == [[Categoria:Pievi di Corsica]] l2lnyy9pucmh6ybvomyl1lpcazu3gam Sagone (pieve) 0 20524 378301 361048 2022-01-20T20:29:13Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Balogna.jpg|miniatura|U paese di Balogna, in a pieve di Sagone]] '''Sagone''' era u nome d'una pieve di Corsica à u Medievu. Facia parte di u vescuvatu di Sagone. == Geografia == U so territoriu currisponde à a cumuna attuale di [[Balogna]] cù i so paisoli. == Chjesa pievana == [[File:Sant'Appianu3.jpg|miniatura|A chjesa di Sant'Appianu, in Sagone]] Era quella di Sant'Appianu, in Sagone<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967</ref>. == Ligami == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] ozi5yl2usgpj5dw78ritm8zdwmdcejc Liamone (pieve) 0 20525 378490 361049 2022-02-08T20:49:42Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Ambiegna View.JPG|miniatura|Una vista d'Ambiegna, in a pieve di Liamone]] '''Liamone''' era u nome d'una pieve di [[Corsica]] à u Medievu. Facia parte di u vescuvatu di Sagone. == Geografia == U so territoriu currisponde à e cumune attuale di [[Coghja]] è [[Ambiegna]]. == Chjesa pievana == Era forse quella di Sant'Albertu, in Ambiegna<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967</ref>. == Da vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] 42g8jaigsy0rebl32mouv2sb2rf4n3k Lucas Guel 0 20528 374639 371542 2021-08-01T14:31:22Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''Lucas Guel''' hè un youtuber [[Brasile|brasiliano]]. Hè u canali chì ponu videichi di vlog, tutoriali è altri. == Ligami == * [http://twitter.com_lucasguel Twitter] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Brasilianu]] qpgdlixz3mb6kkifzlm827uls7aovp1 Appiettu (pieve) 0 20529 374919 361468 2021-08-08T17:50:29Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-d'appiettu.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve d'Appiettu]] '''Appiettu''' era u nome d'una pieve di [[Corsica]] à u Medievu. Facia parte di u vescuvatu d'[[Aiacciu]]. == Geografia == U territoriu di a pieve d'Appiettu currisponde oghje à quellu di i paesi di: * [[Appiettu]] * [[Afà]] == A chjesa pievana == A chjesa pievana era quella di San Ghjuvanni Battista, nant'à a cumuna d'Appiettu<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref>. Geneviève Moracchini-Mazel scrivia in u 1967 ch'ellu si pò sempre vede qualchì ruvina di sta chjesa, à i lochi chjamati ''Pievechja'' è ''San Ghjuvanni'', sott'à u paese, à u pede di u monte Gozzi. Un pagliaghju è una casetta sò state custruite cù e petre di sta chjesa antica.<br /> == Da vede dinù == * [[Lista di e pieve di Corsica]] == Nòtte == <references /> [[Categoria:Corsica]] jrgx70otmiespedgz4ha0mhtpqceqx7 Mizana 0 20530 378495 361999 2022-02-08T21:06:45Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-mizana.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di A Mizana]] '''Mizana''' era u nome d'una pieve di [[Corsica]] à u Medievu. Facia parte di u vescuvatu d'Aiacciu. Hè scritta ancu ''Mezana''. == Geografia == U territoriu di l'antica pieve di A Mizana currisponde à e cumune attuale di : [[Sarrula è Carcupinu|Sàrrula è Carcupinu]] ; [[Valli di Mezana|Vaddi di Mizana]] ; [[Tàvacu]] ; [[Cuttuli è Curtichjatu]] ; [[Peri|I Peri]]. == Chjesa pievana == A chjesa pievana era San Petru chì si truvava in Sàrrula è Carcupinu<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref>. Ùn ferma più tracce di sta chjesa, cumplettamente distrutta. Hè firmatu solu u nome di locu, ''San Petru'' (sezzione B, fogliu 1 di u catastru. == Da vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] co59j52gyi10bbpg0181by83xacitbv Cavru (pieve) 0 20531 375461 375457 2021-08-17T11:25:28Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-cavru.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Cavru]] '''Cavru''' hè u nome d'una pieve medievale di [[Corsica]], chì facia parte di u [[vescuvatu d'Aiacciu]]. [[File:Korsika – Lac de Tolla - panoramio (1).jpg|300px|thumb|Todda è u so matrale, in a pieve di Cavru]] == Geografia == U territoriu di a '''pieve di Cavru''' currisponde à e cumune attuale di : * [[Cavru]] * [[Bastilicaccia]] * [[Eccica è Suaredda]] * [[Òcana]] * [[Todda]] * [[Basterga]]. == Chjesa pievana == A chjesa pievana era quella di San Ghjuvanni Battista, chì si trova nant'à a cumuna di Cavru. Fermanu poche tracce di sta chjesa, cumplettamente distrutta. Ma si ponu sempre vede qualchì petra scrive Geneviève Moracchini-Mazel. E petre anu ghjuvatu per custruisce una casa è un fornu à u locu chjamatu ''San Ghjuvanni''.<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]], ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS, Paris, 1967.</ref> == Da vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Note == <references /> {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica|Cavru]] jycx745h5qco0h9rmfrkpre4zaszjp3 Vighjeni (pieve) 0 20532 362130 361376 2019-05-12T01:49:15Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Vighjanu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Vighjanu]] n9ppp8ezsyvo9wejjwatz3vye4wqq4t Valle (pieve) 0 20533 378211 361476 2022-01-08T22:38:17Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-vaddi.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Vaddi]] '''Vaddi''' hè u nome d'una pieve di Corsica, à u Medievu. Facia parte di u vescuvatu d'Aiacciu. == Geografia == U territoriu di a pieve di Valle currisponde oghje à e cumune di : * [[Suddacarò]] ; * [[Casalabriva]] ; * [[Ulmetu]].[[File:CASALABRIVA CENTRE.JPG|miniatura|U paese di Casalabriva, in a pieve di Valle]] == Chjesa pievana == Ci sò state duie chjese pievane, d'appressu à Geneviève Moracchini-Mazel<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref>. A pieve antica saria stata Santa Lucia, nant'à a cumuna di Suddacarò. Si trovanu i lochi chjamati ''Pieve Vechja'' è ''Santa Lucia''. Ùn ferma più nunda di sta chjesa. E petre anu ghjuvatu à custruisce una casetta. A pieve nova saria stata quella di San Ghjuvanni Battista, nant'à a cumuna di Casalabriva. Fermanu e ruvine, à 15 minuti di marchja sott'à u paese, induve ci hè l'anticu paese di San Ghjuvanni, distruttu è abandunatu. == Da vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] hw8pz5km6zvs95rss2qe0kcfjik1jr0 Figari (pieve) 0 20534 378545 361479 2022-02-14T21:32:18Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-figari.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Fìgari]] '''Fìgari''' era u nome d'una pieve di Corsica, à u Medievu. Facia parte di u vescuvatu d'Aiacciu. == Geografia == U territoriu di l'antica pieve di Figari currisponde à e cumune attuale di : [[Fìgari]] ; [[Pianottuli è Caldareddu|Pianòttuli Caldareddu]]. == Chjesa pievana == A chjesa pievana di Figari era quella di San Ghjuvanni Battista, nant'à a cumuna di Figari<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref>. Si trova à u locu chjamatu ''Pievi'' è ''San Ghjan' Battista''<ref>Julie Canarelli è Stella Medori, ''Figari'', Vista Editions, 2001</ref>. == Da vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] aqbdd9h2pct4m6ohs13lu5wf7lnlfji Pinu (pieve) 0 20535 378569 366502 2022-02-17T13:37:05Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Cassano panorama.jpg|miniatura|U paisolu di Cassanu, in a pieve di Pinu]] '''Pinu''' era u nome d'una pieve di Corsica chì facia parte di u vescuvatu di Sagone. == Geografia == U territoriu di l'antica pieve di Pinu currisponde à e cumune attuale di : * [[Montegrossu|Montegrossu]], cù i paisoli di Montemaiò, I Cassani è Lunghignani ; * [[Ziglia]]. == Chjesa pievana == A chjesa pievana era quella di San Rinieru, in [[Montegrossu]]<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref>. <gallery> File:Montegrosso San Raineru.jpg File:San Raineru-Fronton.jpg File:Lunghignano-San Raineru-abside.jpg File:Montegrosso haut de la façade occidentale église San Raineru de Lunghignano.jpg File:Montegrosso portail église San Raineru de Lunghignano.jpg </gallery> == Da vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] ch8e7abhghz0oabfssc4ecnxp60al5v Sia 0 20536 378217 362043 2022-01-08T22:45:52Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-sia.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Sia]] '''Sia''' era u nome d'una pieve di Corsica, à u Medievu. Facia parte di u vescuvatu di Sagone. == Geografia == [[File:Osani panorama.jpg|miniatura|Osani, in a pieve di Sia]] U territoriu di a pieve di Sia currisponde à e cumune attuale di : * [[Osani]] ; * [[Partinellu]] ; * [[A Sarrera|A Sarrera]]. == Chjesa pievana == A chjesa pievana era quella di San Ghjuvanni Battista, chì si trova in Portu. Oghje hè smarrita<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref>. == Da vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] 4e594cjr95hl0bskbqkd2q24hy5699e Nebbiu (pieve) 0 20537 378496 361428 2022-02-08T21:10:58Z Jumpy01 11155 categurie wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-nebbiu.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Nebbiu]] '''Nebbiu''' era u nome d'una pieve antica di [[Corsica]] à u Medievu. Facia parte di u [[Diòcesi di Nebbiu|vescuvatu di u listessu nome]]. Ma ùn ci vole à cunfonde i dui. == Geografia == U territoriu di l'antica pieve di Nebbiu currisponde à u territoriu di l'attuale cumuna di [[San Fiurenzu]]<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref>. == Chjesa pievana == A chjesa pievana era dinù a cattedrale di u vescuvatu, Santa Maria Assunta in San Fiurenzu. [[File:Cathédrale santa Maria Assunta du Nebiu Saint-Florent.jpg|centro|miniatura|440x440px|A catedrale di Nebbiu, Santa Maria Assunta era dinù a chjesa pievana di a pieve di Nebbiu]] <br /> == Da vede dinù == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diòcesi di Nebbiu]] * [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] * [[Diòcesi d'Accia]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] 8tu3fqepfcngd4zuxf5zpl9xzobgtqh Mercoriu (pieve) 0 20538 378494 361325 2022-02-08T21:03:24Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki U '''Mercoriu''' (è micca ''Mercuriu'') hè u nome d'una antica pieve di Corsica. A so esistenza ùn hè micca accertata. Averia fattu parte di a [[Aleria (diòcesi)|diòcesi d'Aleria]]. L'ipotesi hè avanzata da Geneviève Moracchini-Mazel in u so libru<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref>. == Geografia == [[File:Castellare-3.jpg|miniatura|U Castellà]] U territoriu di sta pieve currisponde à i paesi attuali di : * [[Santa Lucia di Mercuriu|Santa Lucia di Mercoriu]] * [[U Castellà di Mercuriu|U Castellà]]. == Chjesa pievana == Ùn hè stata trova per avà a chjesa pievana di u Mercoriu. == Da vede dinù == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diòcesi d'Accia]] * [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] * [[Aleria (diòcesi)|Diòcesi d'Aleria]] * [[Diòcesi di Nebbiu]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] eetnr274l21d7bu9xi8m15zo945usyv Santa Riparata (pieve) 0 20540 378219 361446 2022-01-08T22:48:52Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-santa-riparata.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Santa Riparata]] '''Santa Riparata''' hè u nome d'una antica pieve di Corsica, à u Medievu. Facia parte di a [[Aleria (diòcesi)|diòcesi d'Aleria]]. <br /> == Geografia == U territoriu di l'antica pieve di Santa Riparata currisponde à e cumune attuale di : * [[Santa Riparata di Balagna]] * [[U Munticellu]] * [[L'Ìsula|L'Isula]] <br /> == Chjesa pievana == A chjesa pievana era quella di Santa Riparata, nant'à a cumuna di u listessu nome<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref>. A chjesa antica hè stata trasfurmata è ùn ferma ch'è l'asside di l'epica rumànica. <gallery mode="packed"> File:Santa-Reparata-di-Balagna-église.jpg|Santa Riparata, pieve di Balagna File:Santa-Reparata-di-Balagna-abside.jpg| L'asside di stile rumànicu File:Santa-Reparata-di-Balagna-église-confrérie.jpg|A parte a più antica di a chjesa File:Santa-Reparata-di-Balagna-abside-motifs.jpg|Detagliu </gallery> == Da vede dinù == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diòcesi d'Accia]] * [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] * [[Aleria (diòcesi)|Diòcesi d'Aleria]] * [[Diòcesi di Nebbiu]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] 0n0mckrfqb104o5b6lr1svrkw1hhlk0 Aleria (pieve) 0 20541 375430 374917 2021-08-17T05:53:38Z Fausta Samaritani 15085 categoria, novebox wikitext text/x-wiki [[File:Aléria panorama de Cateraggio depuis le site antique.jpg|thumb|300px|right|Aleria]] [[File:Pieve-d'aleria.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve d'Aleria]] '''Aleria''' hè u nome d'una pieve di Corsica à u Medievu. Facia parte di [[Aleria (diòcesi)|a diòcesi di u listessu nome]]. Ma ùn ci vole à cunfonde i dui. == Geografia == U territoriu di a pieve d'Aleria currisponde à e cumune attuale di : * [[Aleria]], cù i paisoli di U Forte è U Cateraghju * [[Aghjone]] * [[Casevechje|E Casevechje]]. == Chjesa pievana == [[File:Aléria église Saint-Marcel.jpg|miniatura|A chjesa attuale di San Marcellu]] A chjesa pievana era quella di San Marcellu, chì si trova à U Forte d'Aleria<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS, Paris, 1967.</ref>. Ùn ferma più nunda di a chjesa antica chì hè stata trasfurmata. Era dinù a cattedrale di u vescuvatu d'Aleria. == Nòtte == <references /> == Da vede dinù == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diòcesi d'Accia]] * [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] * [[Aleria (diòcesi)|Diòcesi d'Aleria]] * [[Diòcesi di Nebbiu]] {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica|Aleria]] bwpt8q843neoac9yhlqh37e3j4asotp Tòcchisu (pieve) 0 20542 378212 361447 2022-01-08T22:38:54Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Tox18.jpg|miniatura|U paese di Tòcchisu, in a pieve di u listessu nome]] [[File:Pieve-di-tocchisu.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Tòcchisu]] '''Tòcchisu''' era u nome d'una pieve di [[Corsica]] à u Medievu. Facia parte di a [[Aleria (diòcesi)|diòcesi d'Aleria]]. À u XVIu seculu, i dui paesi di a pieve di Tòcchisu facianu parte di a [[Verde (pieve)|pieve di Verde]], segondu a descrizzione d'Agostino Giustiniani<ref>Agostino Giustiniani, ''Description de la Corse : préface, notes et traduction de Antoine-Marie Graziani'', ed. Alain Piazzola, 1993.</ref>. == Geografia == U territoriu di l'antica pieve currisponde à e cumune attuale di : * [[Tòcchisu]] * [[Campi]] == Chjesa pievana == A chjesa pievana era quella di San Ghjuvanni Battista, nant'à a cumuan di Tòcchisu<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref>. Purtava u tìtulu di ''plebania'' d'appressu a descrizzione di Munsignore Mascardi in u 1589. Ùn ferma più nunda di l'antica chjesa. A parochja attuale hè di stile classicu. == Da vede dinù == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diòcesi d'Accia]] * [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] * [[Aleria (diòcesi)|Diòcesi d'Aleria]] * [[Diòcesi di Nebbiu]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] 6gu0ha9q2u5uea2clcu8u8kiixmp12j Matra (pieve) 0 20543 375289 361444 2021-08-15T20:59:31Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-matra.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Matra]] '''Matra''' era u nome d'una antica pieve di [[Corsica]] à u [[Medievu]]. Facia parte di a [[Aleria (diòcesi)|diòcesi d'Aleria]]. == Geografia == U territoriu di a pieve di Matra currisponde à e cumune attuale di : * [[Mòita|Moita]] * [[Matra]] == Chjesa pievana == A chjesa pievana era quella di San Ghjuvanni, chì si trova nant'à a cumuna di Matra. Si truvava à duie ore di marchja di u paese di Matra, nant'à a cresta chì separa e pieve di Matra, [[Verde (pieve)|Verde]] è d'[[Alisgiani (pieve)|Alisgiani]]. Ùn fermanu ch'è ruvine. E petre di sta chjesa sò state utilizate in e murette à l'ingiru.<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS, Paris, 1967.</ref>. == Da vede dinù == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diòcesi d'Accia]] * [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] * [[Aleria (diòcesi)|Diòcesi d'Aleria]] * [[Diòcesi di Nebbiu]] == Nòtte == <references /> == Riferenze == [[Categoria:Pievi di Corsica]] 62kcirbu83tjqqeqs1i62n72hr5h14r Diòcesi d'Accia 0 20544 361413 361214 2019-01-11T14:28:20Z Cosudibastia 13161 wikitext text/x-wiki [[File:Vescuvatu-d'accia.jpg|miniatura|Carta di u diòcesi d'Accia]] A '''diòcesi d'Accia''' hè un'anticu diòcesi di Corsica oghje smarritu. Addunia solu duie pieve : [[Ampugnani (pieve)|Ampugnani]] è [[Rustinu (pieve)|Rustinu]] == Storia == A '''diòcesi d'Accia''' (in latinu : ''{{lang|la|Dioecesis Acciensis}}'') hè un'antica diòcesi di Corsica. Hè l'una di e sei diòcesi storichi di a Corsica. Certi storichi pensanu chì u vescuvatu d'Accia hè statu creatu da u papa [[Gregoriu Magnu]], ma nunda permette d'affirmala cun certezza. À a fine di u seculu XI, un cunflittu oppone [[Gènuva|Ghjenuva]] à [[Pisa]]. Per fà compie l'ostilità, u papa Innucenzu II face di Ghjenuva un archivescuvatu (19 di marzu di u 1133). U papa sparte e diòcesi di Corsica trà Ghjenuva è Pisa : e diòcesi d'Aiacciu, Aleria è Sagone seranu sott'à l'administrazione di Pisa. Quelle di Nebbiu è Mariana sò messi sott'à l'administrazione di Ghjenuva<ref>Dictionnaire historique de la Corse, sott'à a direzzione d'Antoine-Laurent Serpentini, Albiana, 2006.</ref>. Ma ci vole à creà una diòcesi nova per chì Pisa è Ghjenuva sianu à paru. Hè creatu cusì a diòcesi d'Accia. Si piglia una pieve à Aleria, u [[Rustinu (pieve)|Rustinu]], è una pieve di Mariana, l'[[Ampugnani (pieve)|Ampugnani]]. A residenza di u vescu si truvava à u paese di [[A Casalta d'Ampugnani|A Casalta]], in Ampugnani, à u locu chjamatu Costa di i Fiori<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref>. Dopu si truvava nant'à a cumuna di [[Casabianca|A Casabianca]], à u [[Cunventu di Sant'Antone di a Casabianca|cunventu Sant'Antone]]. A diòcesi d'Accia serà suprimata in u 1563, da u Cunciliu di Trento. Dapoi u 1801, ùn ci hè più ch'è una sola diòcesi per tutta a Corsica : a diòcesi d'Aiacciu. <br /> == Cumpusizione di a diòcesi d'Accia == A diòcesi d'Accia era a più chjuca di e sei diòcesi di Corsica. E duie pieve chì a cumpunianu eranu quelle di * [[Rustinu (pieve)|Rustinu]] ; * [[Ampugnani (pieve)|Ampugnani]]. == A Catedrale d'Accia == A catedrale era a chjesa di San Petru d'Accia, chjamata dinù San Petrùculu. Si trova à u pede di u monte San Petrone. Ci si ghjunghje dop'à 20 minuti di marchja di Bocca à u Pratu, nant'à a cumuna di [[U Quercitellu]]. Si ponu sempre vede e ruvine. Invece, ùn s'hè mai trovu u battisteru. [[File:San Petru d'Accia.jpg|centro|miniatura|400x400px|San Petrùculu, à u pede di u monte San Petrone]] Certi storichi avanzanu l'ipotesi d'una catedrale più antica in punta di u monte San Petrone, à 1.767 metri. St'idea hè cuntestata. Si ponu vede ruvine d'una custruzzione in cima di a muntagna, ma pè avà a prova ch'elle sianu quelle di l'antica catedrale ùn hè stata fatta. <br /> == Da vede dinù == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diocese di Mariana|Diocesi di Mariana]] == Notes et références == <references group=""></references> jdruli5em1598z8fi6uus400e70wqy7 Diòcesi di Nebbiu 0 20545 361246 361245 2019-01-03T16:42:57Z Cosudibastia 13161 wikitext text/x-wiki [[File:Vescuvatu-di-nebbiu.jpg|miniatura|Lucalizazione di a diòcesi di Nebbiu]] A '''diòcesi di Nebbiu''' hè una di e sei diòcese storiche di [[Corsica]] à u Medievu (cun Aiacciu, Aleria, [[Diocese di Mariana|Mariana]], Sagone è [[Diòcesi d'Accia|Accia]]). == Cumpusizione == A diòcesi di Nebbiu cuntava sette pieve d'appressu à [[Geneviève Moracchini-Mazel]]<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref> : * [[Canari (pieve)|Canari]] ; * [[Nonza (pieve)|Nonza]] ; * [[Rosulu]] ; * [[San Quilicu (pieve)|San Quilicu]] ; * [[Santu Petru (pieve)|Santu Petru]] ; * [[Nebbiu (pieve)|Nebbiu]] ; * [[Bevincu (pieve)|Bivincu]]. == Storia == Ùn si sà di manera precisa quandu hè stata creata a diòcesi di Nebbiu. U primu vescu di Nebbiu cunnisciutu era Martinus, chì intervene à u cuncile di Lateranu in u 649. A diòcesi hè supressa in u 1801. Tandu hè rattaccata à a diòcesi d'Aiacciu, chì diventa l'unica diòcesi di Corsica. == Catedrale == A catedrale di Nebbiu era Santa Maria Assunta, chì si trova nant'à a cumuna di [[San Fiurenzu]]. Di stile rumànicu pisanu, hè stata custruita à u XIu seculu. <gallery mode="packed" caption="A catedrale di Nebbiu, Santa Maria Assunta"> File:Haute-Corse Saint-Florent Eglise Santa-Maria-Assunta Entree 071989 - panoramio.jpg File:St-Florent cathédrale façade sud.jpg File:Cathédrale santa Maria Assunta du Nebiu Saint-Florent.jpg File:St-Florent-cathedrale-abside.jpg File:St-Florent-cathedrale-nef.jpg File:Cathédrale santa Maria Assunta du Nebiu Saint-Florent chapiteau.jpg </gallery> == Listinu di i veschi di Nebbiu == == Da vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] [[Diòcesi d'Accia]] == Riferenze == 0dxn9lu308urjt6wp254i0a5u7cny0e Aleria (diòcesi) 0 20546 374916 374914 2021-08-08T17:45:47Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Vescuvatu-d'aleria.jpg|miniatura|A diòcesi d'Aleria]] A '''diòcesi d'Aleria''' hè un'antica diòcesi di Corsica. Facia parte di i sei diòcesi stòrichi di l'isula (cun [[Diocese di Mariana|Mariana]], Sagone, [[Diòcesi di Nebbiu|Nebbiu]], Aiacciu è [[Diòcesi d'Accia|Accia]]). == Cumpusizione == Si cuntava dicennove pieve in a diòcesi d'Aleria: * [[Ghjuvellina (pieve)|Ghjuvellina]] * [[Campuloru (pieve)|Campulori]] * [[Verde (pieve)|Verde]] * [[Opinu]] * [[Serra (pieve)|Serra]] * [[Boziu (pieve)|Boziu]] * [[Alisgiani (pieve)|Alisgiani]] * [[Orezza (pieve)|Orezza]] * [[Vallerustie (pieve)|Vallerustie]] * [[Talcini (pieve)|Tàlcini]] * [[Venacu (pieve)|Venacu]] * [[Rogna (pieve)|Rogna]] * [[Cursa (pieve)|Cursa]] * [[Cuvasina (pieve)|Cuvasina]] * [[Castellu (pieve)|Castellu]] * [[Aregnu (pieve)|Aregnu]] * [[Matra (pieve)|Matra]] * [[Niolu (pieve)|Niolu]] * è [[Carbini (pieve)|Càrbini]]. Geneviève Moracchini-Mazel ci aghjunghje : [[Aleria (pieve)|Aleria]], [[Tòcchisu (pieve)|Tòcchisu]], [[Mercoriu (pieve)|Mercoriu]] è [[Santa Riparata (pieve)|Santa Riparata]]<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref>. == Storia == Ùn si sà cun precisione quandu u diòcesi d'Aleria hè statu creatu. A mensione a più antica hè stata fatta da u papa Gregoriu Magnu (590-604)<ref>''Dictionnaire historique de la Corse'', sott'à a direzzione d'Antoine-Laurent Serpentini, Albiana, 2006.</ref>. U primu vescu ch'ellu si cunnosce hè Martinu, in u 591. == Catedrale == A catedrale di u vescuvatu d'Aleria era San Marcellu, situata à U Forte d'Aleria<ref>https://www.corsematin.com/article/culture-et-loisirs/la-premiere-cathedrale-retrouvee-pres-de-saint-marcel</ref>. A chjesa attuale di San Marcellu hè stata custruita nant'à u situ di l'antica catedrale. L'INRAP avia scavatu u situ in u 2011<ref>https://www.inrap.fr/aleria-fouille-archeologique-dans-l-eglise-san-marcello-11377</ref>. == Lista di i veschi d'Aleria == == Nòtte == <references /> == Da vede dinù == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diocese di Mariana|Diòcesi di Mariana]] * [[Diòcesi di Nebbiu]] * [[Diòcesi d'Accia]] [[Categoria:Cristianisimu]] 0zlcu04qx2vp15fdmw2hd8z99n9mmoi Pruverbii cuminesi 0 20553 378439 378438 2022-02-07T09:25:21Z Comino 9332 /* E */ wikitext text/x-wiki Eccu una selezzione di pruverbii [[Valle di Cuminu|cuminesi]] ===A=== *''Abbrilǝ chiagnǝ é ridǝ'' :(Aprile pienghje è ride) *''Abbrilǝ nǝn tǝ schǝprì'' :(Aprile ùn ti scopre micca) *''Abbrilǝ ognǝ gliotta nǝ varilǝ'' :(Aprile, ogni goccia un barile) *''A cavaglǝ caštǝmatǝ glǝ lúcǝnǝ glǝ pirǝ'' :(À u cavallu ghjastimatu li lucenu i peli) *''Accarézza glǝ canǝ p’amorǝ ǝ glǝ patronǝ'' :(Accarezza u cane pè amore di u patrone) :(Rispetta u cane pè u patrone) *''A chi l'è mǝccǝcatǝ la sèrpa ha paura dǝ la jǝcèrtǝla'' :(À chì hè statu mursicatu da u serpu hà paura di l’aciartula) *''A chi nǝn tè figlǝ, nǝn c’issǝ né pǝ sòldǝ né pǝ cunziglǝ'' :(À chì ùn tene figlioli, ùn andà ci nè pè soldi nè pè cunsigli) *''A chiòvǝ é a mǝrì nǝn cǝ vò nièndǝ'' :(À piove è a murì ùn ci vole nulla) *''Acqua chèta viérmǝnǝ ména'' :(Acqua cheta porta vermi) *''Acqua é fuochǝ nǝn truóvǝnǝ luochǝ'' :(Acqua è focu ùn trovanu micca locu) :(Denaru, acqua è focu, si facenu strada in ogni locu) *''Acqua passata nǝ’mácǝna mòla'' :(L’acqua passata, ùn macina più) *''Addó c'è gušte, nǝn c'è pǝrdènza'' :(Duve c'hè gustu, ùn c'hè micca perdita) :(Ùn cuntanu spese o sacrifizii, sì una cosa hè stata fatta cun piacè) *''Addó nn’éndra glə solə, éndra glə dəttorə'' :(Inde ùn entre micca u sole, entre u duttore) *''Addó zǝ magna, Dí mǝ cǝ manna; addó zǝ fatía, Dí mǝ cǝ štrica'' :(Duve si manghja, Diu mi ci manda; duve si travaglia, Diu mi ci faccia sparì) *''Addósǝra glǝ viécchiǝ ca avǝ sèmbǝ raggionǝ'' :(Stà à sente l’anziani perché anu sempre ragione) *''A fǝbbrarǝ nòttǝ é juornǝ suo parǝ'' :(À ferraghju notte è ghjornu sò pari) *''A gl’avémmaría la paura s'abbía, a n'òra ǝ nòttǝ la paura s'accòšta'' :(À l’avemmaria a paura s’avvia, à un’ora di notte a paura s’accosta) *''A glǝ lupǝ malǝdittǝ glǝ lúcǝnǝ glǝ pirǝ'' :(À u lupu maladettu u lucenu i peli) *''A glǝ paésǝ ǝ glǝ cǝcatǝ chi tè n’uocchiǝ è sínǝchǝ'' :(À u paese di i cechi chì tene un ochju solu u facenu merre) :(In paese di i cechi, beatu à chì hà un ochju) *''A glə trištə faccə glə caništrə'' :(À u gattivu fà ci u paneru) :(Regala sempre qualchì cosa à i gattivi, cusì tu li mantenirai amichi) *''Ajútǝtǝ ca Dí t'ajuta'' :(Aiuta ti, Diu t’aiutarà) *''A la Cannǝlòra sǝ sciòcca o chiòvǝ viérnǝ è fòrǝ, sǝ cǝ šta glǝ sǝlǝciéglǝ è angora vǝrnǝciéglǝ, sǝ cǝ šta glǝ sollionǝ è tuttǝ viérnǝ angora'' :(À a Candelara s'ellu neva o piove l’invernu hè fora, se c’hè u sole fatuu hè dinù un pocu invernu, se c’hè u sulleone hè dinù tuttu invernu) :(Santa Maria Ciriola s’ellu piove o neva, di l’invernu simu fora; s’ell’hè sole o bellu tempu trenta ghjorni simu dentru) *''A la Cungétta allònga Natalǝ a dǝciassèttǝ'' :(À l’Immaculata Cuncezzione allonga Natale à dicessette) *''A la scǝglétta, a la scǝglétta, zǝ chiappéttǝ na saétta'' :(À forza di sceglie l’acchjappò una saetta) *''A lavà glǝ capǝ a gl'ásǝnǝ zǝ pèrdǝ tiémbǝ, acqua é saponǝ'' :(À lavà u capu à l’asinu si perde tempu, acqua è sapone) :(À fà a barba à i sumeri, si perdi tempu è savonu) *''A lǝ faméglǝ l’ajuta sanda Pupa'' :(À i zitellucci l’aiuta santa Pupa) *''A lǝ lariǝ nǝn parlà é a lǝ štrittǝ nǝn cacà'' :(À u largu ùn parlà è à u strettu ùn cacà) *''A majǝ vannǝ 'n amorǝ gl'ásǝnǝ'' :(À maghju sò in calore l’asini) :(Maghju hè u mesi di i sumeri) *''A magnà, chi magna magna; a lǝ vévǝ tandǝ appǝdù'' :(À manghjà, chì manghja manghja; à u beie, tantu pè ognunu) *''A Natalǝ zǝ rǝmuta tutta la vǝllanía, a Pasqua Bǝfanía zǝ rǝmuta tutta la sǝgnǝría'' :(À Natale si cambia à vistura tuttu u paisaname, à Pasqua Pifania si cambia à vistura tutta a signuria) *''Andó capǝ trénda capǝ purǝ trǝndunǝ'' :(Indù ci pò entre trenta ci pò entre dinù trentunu) *''Andó zǝ fa nòttǝ zǝ fa juornǝ'' :(Indù si face notte si face ghjornu) *''Annǝ bisèštǝ, annǝ funèštǝ'' :(Annu bisestile, annu infaustu) :(Annu bisestu, biatu à chì ci resta) *''A ognǝ natǝ Dí gl'ajuta'' :(À ogni natu Diu l’aiuta) *''A pacà é a mǝrì cǝ šta sèmbǝ tiémbǝ'' :(À pagà è à murì c’hè sempre u tempu) *''A Pasqua Bǝfanía sǝ rǝmútǝnǝ lǝ fǝrnarǝ'' :(À Pasqua Pifania si cambianu a vistura e furnare) *''Appriéss’a tandə ridə vè tandə chiagnə'' :(Dopu tantu ride vene tantu pienghje) *''Aria roscia, o piscia o scioscia'' :(Aria rossa, o piscia o soffia) :(Aria rossa à la marina, piscia è soffia à la matina) *''Aria roscia, tèrra mbossa'' :(Celu rossu, terra bagnata) *''Artǝ é mǝštiérǝ, mǝsèria é famǝ'' :(Arte è mistieru, miseria è fame) *''A sanda Crocǝ ognǝ pèrtǝca va pǝ nocǝ'' :(À santa Croce ogni pertica và pè noce) *''A sanda Lǝcía nǝ passǝ dǝ caglina, a Sand'Andòniǝ nǝ passǝ dǝ vòvǝ, a fǝbbrarǝ parǝ parǝ'' :(À santa Lucia un passu di gallina, à sant’Antone un passu di boie, à ferraghju pari pari) *''A sandǝ Martinǝ ognǝ muštǝ addǝvènda vinǝ'' :(À san Martinu ogni mostu diventa vinu) *''Assǝ é cavǝsunǝ nǝn zǝ cálanǝ má'' :(Assu è calzone ùn si calanu mai) *''Attacca gl'ásǝnǝ andó vò glǝ patronǝ é lassa ca zǝ spalla'' :(Attacca l’asinu indù vole u patrone è lascia chè cadi) *''Attacca la crapa a la vigna, quéllǝ chǝ fa la mamma fa la figlia'' :(Attacca a capra à a vigna, quellu chì face a mamma face a figliola) *''A uachǝ a uachǝ zǝ gnéttǝ la pǝgnata'' :(Granellu dopu granellu si rimpiete a pignatta) :(À piuma à piuma s’empii u cuscinu) *''Auštǝ è capǝ ǝ viérnǝ'' :(Aostu hè u capu d’invernu) ===B=== *''Bacchǝ, tabbacchǝ é Vènǝrǝ rǝdúcǝnǝ gl'uómmǝnǝ n'cénǝrǝ'' :(Baccu ''[u vinu]'', tabaccu è Venera ''[a donna]'' riducenu l’omini in cenera) ===C=== *''Canǝ ch’abbaja nǝn móccǝca'' :(Cane chì abbaghja ùn morde micca) *''Caštagnǝ é muštǝ favǝ fà lǝ pévǝta juštǝ'' :(Castagne è mostu facenu fà i peti ghjusti) *''Cchiù cə mittə é cchiù cə truovə'' :(Più ci metti è più ci trovi) *''Cchiù scurǝ ǝ la mésanòttǝ nǝn zǝ pò fà'' :(Più oscuru di a mezanotte ùn si pò fà micca) *''Cchiù t'abbassǝ é cchiù tǝ sǝ védǝ glǝ culǝ'' :(Più ti abbassi è più ti si vede u culu) :(Chì troppu si cala, moscia u so culu) *''Cǝ vò gl’uossǝ viécchiǝ pǝ cunnì la pǝgnata'' :(Ci vole l’ossu vechju pè cundì a pignatta) *''Chǝ glǝ tiémbǝ é chǝ la paglia zǝ matúrǝnǝ lǝ nèspǝlǝ'' :(Cù u tempu è cù a paglia maturanu e nespule) *''Chǝ la fatía nǝn z'è arrǝcchitǝ má nǝsciunǝ'' :(Incù u travagliu ùn si hè mai arricchitu nisunu) *''Chǝmbarǝ é chǝmmarǝ favǝ quéllǝ chǝ glǝ parǝ'' :(Cumpare è cumare facenu quellu chì volenu) *''Chəmmanna é fattéllə'' :(Cumanda è fà lu tè) *''Chǝmmarǝ é chǝmbarǝ zǝ parla chiarǝ'' :(Cumare è cumpare si parla chjaru) *''Chi ala puochǝ valǝ é chi glǝ sèndǝ nǝn valǝ nièndǝ'' :(Chì sbadiglia pocu vale è chì u sente ùn vale nulla) *''Chi appaténa rappatǝnéa'' :(U figlianu assumiglià à u patrinu) *''Chi arrètǝ mǝ parla, arrètǝ glǝ tiénghǝ'' :(À chì daretu mi maldicenta, daretu u tengu) :(À chì daretu mi dice, parla cù u mio culu) *''Chi ásǝnǝ nascǝ ásǝnǝ mòrǝ'' :(À chì asinu nasce asinu more) *''Chi a tiémbǝ pènza, a ora magna'' :(À chì in tempu pensa, à ora manghja) **''Chi a ora zǝ prǝvvèdǝ a ora magna'' ::(À chì à ora si pruvede, à ora manghja) *''Chi caca a la névǝ glǝ solǝ glǝ scòprǝ'' :(À chì caca ind’a neve u sole u scopre) *''Chi cagna chiagnǝ'' :(À chì cambia, pienghje) *''Chi cammina rittǝ cammina afflittǝ, chi cammina štǝrtǝriéglǝ cammina bǝnariéglǝ'' :(À chì cammina dirittu camina afflittu, chì cammina stortu camina bè) *Chi cèrca tròva :(À chì circa trova) *''Chi chǝmmèrcia camba, chi fatía crèpa'' :(Chì cummercia campa, chì travaglia crepa) *''Chi coscə è scoscə nən pèrdə má tiémbə'' :(À chì cosge è sdrisge ùn perde mai tempu) *''Chi dǝ caglina nascǝ, ndèrra ruspa'' :(À chì di gallina nasce, in terra ruspa) *''Chi dǝ caglina nascǝ, mòrǝ rǝspènnǝ'' :(À chì di gallina nasce, more ruspendu) *''Chi dǝ spranza camba dǝspratǝ mòrǝ'' :(À chì di speranza campa disperatu more) :(À chi campa sperendu, more cachendu) *''Chi fa addittǝ a la mamma é a glǝ patrǝ, fa addittǝ a “Dio Padre”'' :(À chì ubbidisce à a mamma è à u patre, ubbidisce à ''Dio Padre'') *''Chi fa commǝ pò, arriva andó vò'' :(À chì face cum’è pò, arriva indù vole) *''Chi fa da sé fa pǝ tré'' :(À chì face da sè face pè trè) *''Chi gira dǝ nòttǝ va ngondr'a la mòrtǝ'' :(À chì gira di notte và incontru à a morte) *''Chi gira lécca é chi z’assétta zǝ sécca'' :(À chì gira lecca è chì si assetta si secca) :(À chì movi si licca, à chì posa si sicca) *''Chi la casa vò appəzzəndì, méttə l’òprə é lə lassa ì'' :(À chì a casa vole impuverì, bucca i ghjurnataghji è li lascia fà) *''Chi la sèndǝ, ngurǝ la tè'' :(À chì a sente, à u culu a tene) *''Chi lassa la via vècchia pǝ chélla nòva sa chǝ lassa é nǝn sa chǝ tròva'' :(À chì lascia a strada vechja pè quella nova sa cosa lascia è ùn sa micca cosa trova) *''Chi magna a l'Assunda, nǝn magna a Sandǝ Ròcchǝ'' :(Chì manghja à l’Assunta, ùn manghja à San Roccu) *''Chi magna a sulǝ s’affòca, chi magna n'chǝmbagnía glǝ diávǝrǝ zǝ glǝ pòrta via'' :(À chì manghja da solu s’affoga, à chì manghja in cumpagnia u diavule si u porta via) *''Chi magna a sulǝ zǝ ndorza'' :(À chì manghja da solu si strauzza) *''Chi malə pènza, malə dəspènza'' :(À chì male pensa, male dispensa) *''Chi manéja lǝ mèlǝ zǝ lécca lǝ déta'' :(À chì maneghja u mele si lecca e dite) *''Chi mbròglia rǝmanǝ mbrǝgliatǝ'' :(À chì inganna ferma ingannatu) *''Chi mǝ vattéja m’è cumbarǝ'' :(À chì mi batteza mi hè cumpare) *''Chi mòrə də fugnə, è pazzə chi glə chiagnə'' :(À chì more pè colpa di i funghi, hè pazzu chì u pienghje) *''Chi na lira n'apprèzza, nǝ sòldǝ nǝn valǝ'' :(À chì una lira ùn apprezza micca, ellu ùn vale nemmancu un soldu) *''Chi nascǝ tunnǝ nǝn pò mǝrì quadratǝ'' :(À chì nasce tondu ùn pò micca murì quadratu) :(À chì nasce tortu ùn pò more drittu) *''Chi nǝn fa nǝ'sbaglia'' :(À chì ùn fa nulla ùn sbaglia mai) *''Chi nǝn parla é nǝn pattéja nǝn manéja la tabbacchèra'' :(À chì ùn parla è ùn patteghja ùn maneghja a tabacchera) *''Chi nǝn sa è parèndǝ a chi nn'cǝ védǝ'' :(À chì ùn sà micca hè parente à chì ùn ci vede micca) *''Chi nǝn tè fòrza addòpra ngégnǝ'' :(À chì ùn tene forza adopra ingegniu) *''Chi nǝn vò fatià na vòta fatía tré vòtǝ'' :(À chì ùn vole travaglià una volta travaglia trè volte) *''Chi nǝn z'accundènda ǝ la zizza ǝ la vacca z'acchiappa glǝ ciéglǝ ǝ glǝ tòrǝ'' :(À chì ùn si accuntenta micca di a puppula di a vacca acchjappa l'acellu ''[u cazzu ]'' di u toru) *''Chi nn’è buonǝ p’issǝ nn’è buonǝ manghǝ pǝ gl'ávǝtǝ'' :(À chì ùn hè micca bonu pè sè stessu ùn hè bonu nemmancu pè l’altri) *''Chi pècura nascǝ zǝ la magna glǝ lupǝ'' :(À chì nasce pecura si a manghja u lupu) :(Chì si face agnellu, u lupu u si manghja) *''Chi pèrdə na cappa é tròva nə mandə, pèrdə scí, ma nən pèrdə tandə'' :(À chì perde una cappa è trova un mantu, perde sì, ma ùn perde micca tantu) *''Chi prátəca mbara'' :(À chì pratica ampara) *''Chi prima nascǝ prima pascǝ'' :(À chì prima nasce prima pasce) *''Chi prima z’arrizza prima zǝ vèštǝ'' :(À chì prima s'arrizza prima si veste) *''Chi rǝngrazi rǝmanǝ fòr’òbblǝghǝ'' :(À chì ringrazia ferma fora di obligu) *''Chi ridǝ dǝ vǝnǝrdì chiagnǝ dǝ dǝménǝca'' :(À chì ride di vennerì pienghje di dumenica) *''Chi sfottǝ rǝmanǝ sfǝttutǝ'' :(À chì sfuttarazza ferma sfuttarazzatu) *''Chi sparagna sprèca'' :(À chì risparmia sciuppa) *''Chissə ə lə chianə, lariə də vocca é štrittə də manə'' :(Quelli di e piane, larghi di bocca è stretti di mani) *''Chi tè la faccia zǝ marita, é chi no rǝmanǝ zita'' :(À chì tene a faccia si marita, è chì micca ferma zitella) *''Chi tè la lénga va 'n Sardégna'' :(À chì tene a lingua và in Sardegna) :(Cù e dumande si và à Roma) *''Chi tè le crianze l’addòpra'' :(À chì hà e crianze l’adopra) *''Chi tè lǝ panǝ nǝn tè glǝ diéndǝ é chi tè glǝ diéndǝ nǝn tè lǝ panǝ'' :(À chì tene u pane ùn tene micca i denti è à chì tene i denti ùn tene micca u pane) *''Chi tè nǝ buon’uortǝ tè nǝ buonǝ puorchǝ'' :(À chì hà un bonu ortu hà un bonu porcu) *''Chi tròva n’amichǝ, tròva nǝ tǝsòrǝ; chi tròva nǝ tǝsòrǝ, d’amicǝ nǝ tròva cǝndǝmila'' :(À chì trova un amicu, trova un tesoru; à chì trova un tesoru, d’amichi ne trova centumila) *''Chi truoppǝ la tira, la štòcca'' :(À chì troppu a tira, a tronca) *''Chi truoppǝ vò nièndǝ štrégnǝ'' :(À chì troppu vole nulla stringhje) :(À chì troppu affascia, nunda stringhje) *''Chiudə casétta é nən fa latrə nəsciunə'' :(Chjodi casetta è ùn face latru nisunu) *''Chi va a la mòla zǝ nfarina'' :(À chì và à u mulinu si infarina) *''Chi va chǝ glǝ ciuoppǝ zǝ mbara a cǝppǝcà'' :(À chì và incù u zoppu ampara a zanchighjà) :(Chì và cù i zoppi, à capu à l’annu hè zoppu è rangu) *''Chi va chianǝ va lǝndanǝ, chi va fòrtǝ va ngondr’a la mòrtǝ'' :(À chì va pianu và luntanu, à chì và forte và incontru à a morte) :(À chì va pianu và sanu, à chì và sanu và luntanu) *''Chi vò fà nǝ buonǝ agliarǝ, tè a sǝmmǝnà dǝ jǝnnarǝ'' :(Si tù voli avè un bell’agliaghju, piantalu à luna vechja, di ghjennaghju) *''Chi vò patì lǝ pénǝ dǝ glǝ nfiérnǝ, Alvitǝ dǝ štatǝ é Atina dǝ nviérnǝ'' :(À chì vole pate e pene di l’infernu deve andà à [[Alvito (Italia)|Alvitu]] d’estate è à [[Atina]] d’invernu) *''Chi vò truoppǝ bènǝ a la pèllǝ dǝ gl'ávǝtǝ, chélla séa la spannǝ a glǝ solǝ'' :(À chì vole troppu bè à a pelle di l’altri, a so a spande à u sole) :(À chì pensò à l’altri più chè à sè, si firmò in lu pian’ di Murusaglia) *''Chi z’accundènda, gòdǝ'' :(À chì si accuntenta, gode) *''Chi z’addòrmǝ chǝ na criatura z’arrizza mbussǝ'' :(À chì si addurmenta incù una criatura si arrizza bagnatu) :(Chì si chjina cù i zitelli s’arrizza cù a camisgia cacagliulosa) *''Chi zǝ fa gl’affarǝ sié camba ciénd’annǝ é n’atǝ tandǝ'' :(À chì si face l’affari soi, campa centu anni è altri tanti) *''Chi zǝ fa la mazza cǝ sǝ vattǝ é chi zǝ fa glǝ pagliarǝ cǝ s'accandona'' :(À chì si face a mazza ci si batte è à chì si face u pagliaghju ci si aggronda) **''Chi zǝ fa la mazza cǝ sǝ vattǝ, chi zǝ fa glǝ liéttǝ cǝ sǝ cólǝca'' ::(À chì face a mazza ci si batte, à chì si face u lettu ci si distende) *''Chi zǝ scalléttǝ cambéttǝ, chi magnéttǝ zǝ mǝréttǝ'' :(À chì si scaldò campò, à chì manghjò morse) *''Ciélǝ a pǝchǝrèllǝ, acqua a cannatèllǝ'' :(Celu à pecurella (nivuli di tipu ''altocumulus floccus''), acqua à catinelle) :(Celu pecurelle acqua à tinelle) *''Ciéndǝ nièndǝ accǝdiérǝnǝ n’ásǝnǝ'' :(Centu niente uccisenu un asinu) :(Centu nulla tumbonu u sumere) *''Ciòcca chə nən parla zə chiama cucuzza'' :(Chjocca chì ùn parla micca si chjama cucuzza) *''Commə cambíssənə glə furbə, sə nən cə štíssənə glə féssa?'' :(Cum’è camperianu i furbi, sì ùn ci fussinu micca i stupidi?) *''Crištə chə criaštə glə cətrunə, glə criaštə chə glə curə amarə'' :(Cristu, tè chì criasti u citriolu, u criasti incù u culu amaru) *''Crištǝ da lǝ piachǝ é da lǝ pèzzǝ'' :(Cristu dà e piaghe è dà e pezze) *''Crištǝ glǝ fà é glǝ diávǝrǝ gl'accocchia'' :(Cristu li face è u diavule l’accoppia) **''Dí fa la cocchia é glǝ diávǝrǝ gl'accocchia'' ::(Diu face a coppia è u diavule l’accoppia) *''Cundadinǝ, scarpǝ ròssǝ é cǝrvèlla finǝ'' :(Campagnolu, scarpi grossi è cerbellu argutu) *''Cundǝ spissǝ, amǝcizia a luonghǝ'' :(Conti spessu, amicizia à longu) *''Cunziglǝ dǝ vúlǝpǝ, štrǝcazionǝ dǝ caglinǝ'' :(Cunsigliu di volpe, strage di galline) :(Hà messu a volpe trà e galline) :(Cunsigliu di topi, ruina di zani) *''Cuóprǝtǝ glǝ piéttǝ ca uojǝ è Sandǝ Sǝlǝviéštrǝ'' :(Copri ti u pettu perchè oghje hè San Silivestru) ===D=== *''Daglə é daglə, la cəpolla addəvènda aglə'' :(Dalli è dalli, a cipolla diventa agliu) :(À furia di insiste, e cose ponu esse cambiate in megliu o in peghju) *''Dammǝ ca tǝ dònghǝ é buon’amichǝ tǝ sònghǝ'' :(Dà mi chè ti do è bonu amicu ti sò) *''Dəciémbrə è frəddariéglə, prò pòrta glə Bambəniéglə'' :(Dicembre hè un pocu fretu, però porta u Natale) *''Dəciémbrə zə glə pòrta tutt’appriéssə'' :(Dicembre si li porta tutti appressu) *''Dǝ Vènǝrǝ é dǝ Martǝ nǝn zǝ partǝ é nǝn zǝ fa prǝngipiǝ d'artǝ'' :(Di Venera [vennerì] è di Marte [martì] ùn si parte è ùn si face principiu d’arte) *''Diébbǝtǝ é pǝccatǝ, chi glǝ tè glǝ paca'' :(Debbite è peccati, chì li tene li paga) *''Dimm’a chi sié figlə é tə dich’a chi t’assəmiglə'' :(Dì mi à chì si figliolu è ti dicu à chì t’assumigli) *''Dí nǝ líbbra dǝ la pólvǝrǝ dǝ marzǝ é dǝ la fanga d’auštǝ'' :(Diu ci liberi da a polvera di marzu è da a fanga d’aostu) *''Dí, nǝn pèggǝ! Dǝcéttǝ quiglǝ chǝ glǝ štéva a pǝrtà l’acqua accapabballǝ'' :(Diu, mai peghju! Disse quellu trascinatu da l’acqua à l’inghjò) *''Dòppǝ glǝ chǝnfiéttǝ arrívǝnǝ glǝ dǝfiéttǝ'' :(Dopu i cunfetti arrivanu i difetti) :(Una volta spusati i cunghjunti scoprenu i so difetti reciprochi) ===E=== *''È cchiù fácǝlǝ štòrcǝ lǝ rittǝ chǝ raddrǝzzà lǝ štuortǝ'' :(Hè più facile storce u dirittu chè dirizzà u stortu) *''È mèglə a dərmì ch'a fatià é pərdì'' :(Hè megliu dorma chè travaglià è perda) *''È mèglǝ a èssǝ chǝrnutǝ chǝ malǝ sǝndutǝ'' :(Hè megliu esse curnutu chè male sentutu) *''È mèglǝ a ì a glǝ macǝllarǝ ch’a glǝ spǝzialǝ'' :(Hè megliu andà à u macellaru chè à u speziale) *''È mèglǝ a ì a pǝtì ch'ì a arrǝbbà'' :(Hè megliu andà à mendicà chè andà à arrubà) *''È mèglǝ na bòna mòrtǝ chǝ dǝ giugnǝ n’acqua dǝ nòttǝ'' :(Hè megliu una bona morte chì di ghjugnu una pioggia di notte) *''È mèglǝ n’ásǝnǝ muortǝ dénd'a la štalla chǝ nǝ miédǝchǝ arrèt’a la pòrta'' :(Hè megliu un asinu mortu dentru à a stalla chì un medicu daretu à a porta) *''È mèglǝ nǝ vǝcinǝ chǝ ciéndǝ pariéndǝ'' :(Hè megliu un vicinu chì centu parenti) *''È mèglǝ n’uovǝ uojǝ chǝ na caglina addǝmanǝ'' :(Hè megliu un ovu oghje chì una gallina dumane) :(Hè meddu l’ovu a sera chè a ghjaddina a mani) *''È trišt'a avvǝzzà, è pèggǝ a mandǝné'' :(Hè difficile avvizzà, hè peggiu mantene) ===F=== *''Fa bènǝ é scòrda, fa malǝ é pènza'' :(Faci bè è dimentica, faci male è pensa) *''Falǝgnamǝ a luonghǝ é fǝrrarǝ a curtǝ'' :(Bancalaru à longu è stazzunaru à cortu) *''Fa quéllǝ chǝ glǝ prètǝ dicǝ é no quéllǝ chǝ glǝ prètǝ fa'' :(Fà quellu chì u prete dice è micca quellu chì u prete face) *''Fattǝ glǝ nomǝ é van'a arrǝbbà'' :(Fà ti u [bonu] nome è vai à arrubbà) **''Fattǝ buonǝ nomǝ é sfascia pòrtǝ dǝ chiésa'' ::(Fatti u bonu nome è sciappa porte di chjesa) *''Fǝbbrarǝ curtǝ curtǝ, o glǝ mèglǝ o glǝ pèggǝ ǝ tuttǝ'' :(Ferraghju cortu cortu, o u megliu o u peghju di tutti) **''Fǝbbrarǝ è curtǝ é malǝcavatǝ'' ::(Ferraghju hè cortu è gattivu) ::(Frivaghju, frivaghjettu, curtu curtu è maladettu) **''Fǝbbrarǝ, glǝ curtǝ, gl'amarǝ'' ::(Ferraghju, u cortu, l’amaru) *''Fémmǝnǝ é schǝppéttǝ, chi nǝn tè gǝdiziǝ cǝ glǝ méttǝ'' :(Donne è schjoppi, chì nun hà micca ghjudiziu ci u metta) *''Fícura crèttə, nganna mə lə jèttə'' :(Fichi crepulati, in gola mi li ghjettu) *''Figlǝ pícculǝ uajǝ pícculǝ, figlǝ ruossǝ uajǝ ruossǝ'' :(Figlioli chjuchi guai chjuchi, figlioli grandi guai grandi) *''Frǝssora nòva jat'a chi la pròva'' :(Frissoghja nova beatu chì a prova) ===G=== *''Gl’ammalatǝ crédǝ a tuttǝ miédǝcǝ'' :(L’ammalatu crede à tutti medichi) *''Gl’ásənə è ásənə, ma appriéssə vò n’ávətə ásənə'' :(L’asinu hè asinu, ma appressu ellu vole n’altru asinu) *''Gl’ásǝnǝ raglia, cagna lǝ fiénǝ chǝ la paglia'' :(L’asinu ronca, cambia u fenu cù a paglia) *''Gl'ásǝnǝ z’avanda da sulǝ'' :(L’asinu si avanta da solu) *''Gl'ásǝnǝ zǝ spalla sèmb'a lǝ còmmǝdǝ'' :(L’asinu cade sempre à u comudu) *''Glǝ cafonǝ zǝ rǝmuta la dǝménǝca'' :(U zappaghjolu si cambia a vistura a dumenica) *''Glǝ canǝ móccǝca a glǝ štracciatǝ'' :(U cane mursica à u muchjinaiu) *''Glǝ cannarinǝ è štrittǝ ma z’agliottǝ la casa chǝ tuttǝ glǝ tittǝ'' :(A cannella hè stretta ma ingolle a casa cù tuttu u tettu) *''Glǝ cattivǝ vǝcinǝ fa la mala mmatina'' :(U gattivu vicinu face a mala matina) *''Glə cəgliuccə dénd’a la caja, sə nən canda p’amorə, canda pə raja'' :(L’acellu inde a cabbia, sì ùn canta pè amore, canta pè rabbia) *''Glə cəgliuccə, sə nən zomba, nən sə mbara a vəlà'' :(L’acellu, sì ùn si lampa micca, ùn s’ampara micca à vulà) *''Glǝ cǝtronǝ fǝniscǝ sèmbǝ ngur’a gl'ǝrtǝlanǝ'' :(U citriolu finisce sempre in u culu di l’ortulanu) *''Glǝ circhiǝ cchiù è štrittǝ cchiù crèpa la vottǝ'' :(U chjerchju più hè strettu è più crepa a botte) *''Glǝ ciuccǝ lítǝchǝnǝ é lǝ varéla zǝ sfáscǝnǝ'' :(I sumeri liticanu è i barili si sciappanu) *''Glə cunziglə ə gl’ávətə siéndəglə, ma glə tié nə’glə lassà'' :(Stà à sente i cunsigli di l’altri, ma i toi ùn li lascià micca) *''Glǝ dǝlorǝ ǝ ditǝ è dǝlǝrusǝ ma nǝn è crisǝ'' :(U dulore di ditu hè dulurosu ma ùn hè micca cridutu) *''Glǝ figlǝ mupǝ glǝ capiscǝ sulǝ la mamma'' :(À u figliolu mutu u capisce sultantu a mamma) *''Glǝ figlǝ ngénnǝnǝ a tuttǝ quandǝ'' :(I figlioli facenu male à tutti quanti) *''Glǝ fugnǝ zǝ còcǝnǝ chǝ l'acqua ǝ sé štéssǝ'' :(I funghi si cocenu cù l’acqua di sè stessi) *''Glə fuochə è buonə tríəcə miscə a gl'annə'' :(U focu hè bonu tredeci mesi l’annu) *''Glǝ liéttǝ è ròsa, chi nǝn z’addòrmǝ zǝ rǝposa é cǝ fa caccosa'' :(U lettu si chjama rosa, s’ell’ùn si dorme s’arriposa) *''Glǝ lupǝ cagna glǝ pirǝ ma no glǝ viziǝ'' :(Perde u pelu cum’è a volpe, ma micca u viziu) *''Glǝ lupǝ fa glǝ lǝpittǝ'' :(U lupu face i lupi chjuchi) *''Glǝ munnǝ è fattǝ a scala, cǝ šta chi saglǝ é cǝ šta chi cala'' :( U mondu hè fattu à scala, à chì colla è à chì fala) *''Glǝ nǝputǝ sécchǝnǝ lǝ vitǝ'' :(I nipoti [i brottoli] seccanu e vite) *''Glǝ pariéndǝ suó comm'a lǝ scarpǝ, cchiù tǝ suó štrittǝ é cchiù tǝ favǝ malǝ'' :(I parenti sò cum’è à i scarpi, più ti sò stretti è più ti facenu male) *''Glǝ péscǝ chǝmènza a pǝzzà da glǝ capǝ'' :(U pesciu cumincia à puzzà da u capu) *''Glǝ prim'annǝ a còr'a còrǝ, glǝ sǝcondǝ a cur'a curǝ, glǝ tèrzǝ a cávǝcǝ ngurǝ'' :(U primu annu: core contr’à core, u secondu: culu contr’à culu, u terzu: à calci in u culu) :(Lu primu annu abbraccia, abbraccia, u sicondu, abbraccia è sfascia, u terzu, abbraccia è lascia) *''Glǝ raglǝ dǝ gl'ásǝnǝ nǝn arrívǝnǝ ngiélǝ'' :(Roncu di sumere ùn ni colla in celu) *''Glǝ saziǝ nǝn crédǝ a gl'addiunǝ'' :(U techju ùn crede u famitu) *''Glǝ scarparǝ va sèmbǝ scávǝsǝ'' :(U scarpari hè sempri mal’ calzu) *''Glǝ sǝviérchiǝ rombǝ glǝ chǝpiérchiǝ'' :(L’eccessu rompe u cuperchju) *''Glǝ sòldǝ ǝ glǝ cutǝconǝ zǝ glǝ magna glǝ sciambagnonǝ'' :(A robba di l’avaru a si manghja a farfalla) *''Glə sòldə favə cammənà l’acqua a capadávətə'' :(I soldi fanu camminà l’acqua à l’insù) *''Glǝ spinǝ gl’avéss’a caccià chi glǝ ngènnǝ'' :(E spine e duveria caccià quellu à chì facenu male) *''Glǝ tǝrdǝglionǝ prima t'abbòtta é puó tǝ cugliona'' :(U ''tǝrdǝglionǝ'' [spezie di pulenta] prima ti riempe è po ti canzona) *''Glǝ uattǝ chǝ nn’arriva a lǝ lardǝ dicǝ ca nǝ vè dǝ rángǝchǝ'' :(U ghjattu chì ùn arriva micca à u lardu dice chè sente di rancicu) :(Tant’era agra, disse a volpe, quand’ella ùn pobbe piglià a mela) *''Glə vignə ze cchièca quannə è pícculə, ca quannə è ruossə nən zə cchièca cchiù'' :(U vincu si piega quandu hè picculu, perché quandu hè grande ùn si piega più) *''Glǝ vòvǝ dicǝ chǝrnutǝ a gl'ásǝnǝ'' :(U boiu chjama currutu à l’asinu) *''Gl’jabbə pássənə é lə maravéglə zə recuóglənə'' :(E gabbule passanu è e maraviglie si racoglienu) *''Gl'òmǝ andó va fa fèšta, la fémmǝna a casa tribbulata rèšta'' :(L’omu indù và face festa, a donna in casa tribulata ferma) *''Gl'òmǝ sènza viziǝ è comm'a gl'ásǝnǝ sènza coda'' :(L’omu senza viziu hè cum’è à l’asinu senza coda) *''Gl'òmǝ z’attacca a la paròla é gl'ásǝnǝ a la capézza'' :(I boia si liani pà i corra, l’omini si liani pà a parola) *''Gl'uocchiǝ ǝ glǝ patronǝ ngrassa gl'ásǝnǝ'' :(Hè l’ochju di u patrone chì ingrassa u cavallu*) ===I=== *''Ì pə razia é trəvà gəštizia'' :(Andà pè grazia è truvà ghjustizia) :(Si dice quandu, invece di ottene cumprensione, si riceve un’altra offesa) ===J=== *''Jǝnnarǝ scassa pagliarǝ'' :(Ghjennaghju buzara pagliaghju) *''Jǝnnarǝ sicchǝ, cafonǝ ricchǝ'' :(Ghjennaghju seccu, paisanu riccu) ===L=== *''La bǝllézza è mèsa dòtǝ'' :(A bellezza hè una dota assai periculosa) *''La caglina chə nən bécca, è già bəccatə'' :(A gallina chì ùn becca micca, hà digià beccatu) *''La caglina fèta é a glǝ uallǝ glǝ ngènnǝ glǝ curǝ'' :(A gallina face l’ovu è à u gallu li face male u culu) *''La cəcala canda, canda, arriva ca zə šchiatta'' :(A cicala canta, canta, vene u momentu chè more) *''La céra zǝ chǝnzuma, ma glǝ muortǝ nǝn cammina'' :(A cera si cunsuma ma u mortu ùn cammina micca) *''La cèrqua ména la glianna'' :(U querciu face a ghjanda) *''La cəvétta: biatə addó cə canda, trištə addó cə fa la mira'' :(A civetta: beatu indù ci canta, tristu indù ci face a mira) *''Lachǝ a curtǝ acqua a luonghǝ, lachǝ a luonghǝ acqua a curtǝ'' :(Lagu à cortu acqua à longu, lagu à longu acqua à cortu) :(Quandu l’alone intornu à a luna è strettu, a piogia hè luntana; quandu l’alone hè largu a piogia hè vicina) *''La chǝmbagnía fa trištǝ glǝ paštorǝ'' :(A cumpagnia rende tristu u pastore) *''La coda è la cchiù fortǝ a scurtǝcà'' :(A coda hè a più dura à scurticà) *''La corza də gl’ásənə dura puochə'' :(A corsa di l’asini dura pocu) *''L'acqua dǝ marzǝ accidǝ glǝ pǝducchiǝ'' :(A piogia di marzu uccide i pidochji) *''L’acqua fa malǝ é lǝ vinǝ fa candà :(L’acqua face male è u vinu face cantà) *''L’acqua va a glǝ marǝ :(L’acqua si ne và sempre à u mare) *''L’acqua va andó pènnǝ'' :(L’acqua và indù pende) *''La chəmbagnía pòrta gl’òmə a la rəvina'' :(A cumpagnia porta l’omu à la ruvina) *''La famǝ caccia glǝ lupǝ da glǝ bòschǝ'' :(A fame caccia u lupu da u boscu) *''La fatía nn’è má accisǝ a nǝsciunǝ'' :(U travaddu ùn hà mai tumbu à nimu) *''La fémmǝna pǝccǝrélla fa glǝ figlǝ a tǝmmǝlélla'' :(A donna chjuca face i figlioli à moghji) *''La fémmǝna sciaurata méttǝ glǝ filǝ luonghǝ a l’achǝ'' :(A donna sciagurata mette u filu longu à l’acu) *''L'aggèndə sènza chəlorə o è fávəsa o tradətora'' :(A ghjente senza culore o hè falza o traditora) *''La gliuna sǝttǝmbrina sèttǝ miscǝ zǝ trascina'' :(A luna settembrina sette mesi si trascina) *''La gliva bǝnǝdétta ardǝ vérdǝ o sécca'' :(L'ulivu benedettu arde verde o seccu) *''La ita é la rǝvǝnuta è tutt'una'' :(L’andata è u ritornu hè tuttu unu) *''La jatta frəscəlosa fa glə figlə cəcatə'' :(A ghjatta precipitosa face i figlioli cechi) **''Glə canə fəriusə fa glə cacciunə cəcatə'' ::(U cane precipitosu face i canucci cechi) *''La léna dǝ fícura nǝ’scalla né la moglǝ né glǝ maritǝ, ma quannǝ s’è sǝccata scalla tuttǝ glǝ parǝndatǝ'' :(A legna di ficu ùn riscalda nè a moglia nè u maritu, ma quandu si hè siccata riscalda tuttu u parentatu) *''La lénga nǝn tè l’òssa, ma rombǝ l’òssa'' :( A lingua ùn hà micca l’osse, ma face rompe l’osse) *''La mamma pǝ glǝ figlǝ fa glǝ vǝcconǝ pǝccǝriglǝ, glǝ figlǝ pǝ la mamma zǝ glǝ ficca tuttǝ nganna'' :(A mamma pè u figliolu fà u buccone chjucu, u figliolu pè a mamma si u ficca tuttu in gola) *''La mèglǝ pota è dǝ marzǝ, ma chi cǝ la fa arrǝvà è pazzǝ'' :(A meglia putera si face à marzu, ma chì ci a face arrivà hè pazzu) :(Putami di marzu chì carcaraghju, ma ùn t’avvizzà chì mi siccaraghju) *''La mǝsèria vò glǝ sfuochǝ'' :(A miseria vole u sfogu) *''La mmèrda, cchiù la smuovǝ é cchiù puzza'' :(A merda, più si rimena è più puzza) *''La moglǝ è miésǝ panǝ'' :(A moglia hè mezu pane) *''La mòrtǝ šta arrètǝ a la pòrta'' :(A morte stà daretu à a porta) *''La mòrtǝ tuttǝ tròva é glǝ munnǝ ze rǝnnòva'' :(A morte tutti trova è u mondu si rinnova) *''La mòrtǝ vò la scusa'' :(A morte vole a scusa) *''La nèvǝ marzǝlina dura a la séra a la mmatina'' :(Neve marzulina strughje da a sera à a matina) *''La nèvǝ marzǝlina dura quand’a gl’amorǝ dǝ la vǝcina'' :(A neve marzulina dura quantu l’amore di a vicina) *''La nòttǝ zǝ spǝdúcchiǝnǝ gl'ásǝnǝ'' :(A notte si spiduchjanu l’asini) *''La pècura chǝ mávǝla pèrdǝ glǝ vǝcconǝ'' :(A pecura, ogni belata, ne perde una buccata) *''La pǝgnata scuccurata va ciénd’annǝ pǝ la casa'' :(A pignatta cannata và centu anni pè a casa) *''La pǝlǝzzía nn’è bòna sul’a la saccòccia'' :(A pulizia ùn hè bona sultantu ind’à stacca) **''La pǝlǝzzía fa malǝ ébbía a la saccòccia'' ::(A pulizia face male sultantu à a stacca) *''La piazza rǝcapa gl'uómmǝnǝ'' :(A piazza cerniglia l’omi) *''La pizza ǝ glǝ pǝvǝriéglǝ nǝn zǝ còcǝ má'' :(A pizza di u puverellu ùn si coce mai) *''La propriǝtà: chi zǝ la fa, chi la mandè, chi zǝ la magna'' :(A pruprietà: chì a face, chì a mantene, chì si a manghja) *''La pulènda prima abbòtta é puó allènda'' :(A pulenta prima riempe è po allena) *''La raggionǝ è dǝ glǝ féssa'' :(A ragione hè di l’ingenui) *''La rascia è caštichǝ dǝ Dí'' :(L’abbundanza hè casticu di Diu) *''La ròbba ǝ gl’ávǝtǝ è sèmbǝ cchiù bèlla'' :(A robba di l’altri hè sempre più bella) *''La ròbba vècchia ‘n casa dǝ mattǝ mòrǝ'' :(A robba vechja in casa di mattu more) *''La tròppa cunfǝdènza è la mamma ǝ la malacrianza'' :(A troppa cunfidenza hè a mamma di a malacrianza) *''La vècchia dǝcèttǝ a la giona: zitta, zitta é n’ata vòta zitta'' :(L'anziana disse à a giovana: zitta, zitta è un’altra volta zitta) *''La vigna è la tigna'' :( Vigna, tigna) *''La vocca pòrta a la forca'' :(A bocca porta à a forca) *''Lə cambanə s’avə a səndì a cocchia'' :(E campane si devenu sente à coppia) *''Lǝ cascǝ vindǝ nǝn zǝ rǝjòca'' :(U casgiu vintu ùn si righjoca micca) *''Lǝ chiácchiǝrǝ zǝ lǝ pòrta glǝ viéndǝ'' :(E chjachjere si e porta u ventu) *''Lǝ cosǝ fatt'a fòrza nǝn válǝnǝ na scòrza'' :(E cose fatte pè forza ùn vàlenu una scorza) *''Lə dəsgraziə nən viévə má da solə'' :(E disgrazie ùn venenu mai da sole) *''Lǝ dichǝ a té figlia accuscì tu, nòra, mǝ ndiénnǝ'' :(U dicu à tè figliola cusì tu, nora, mi capisci) *''Léna ǝ caštagna é aggèndǝ ǝ mǝndagna nǝn davǝ nǝsciunǝ uadagnǝ'' :(Legna di castagna è ghjente di muntagna ùn danu nisunu guadagnu) *''Lǝ pècura zǝ cóndanǝ a glǝ uadǝ'' :(traduzzione) E pecure si contanu à u vadu :(significatu) I conti si facenu à a fine *''L'èrva cattiva nǝn zǝ štrica má'' :(A gattiva erba ùn more mai) *''Lǝ truoppǝ štròppia'' :( U troppu stroppia) *''Lǝ vinǝ buonǝ zǝ vénnǝ sènza fraschǝ'' :(U vinu bonu si vende senza frasche) *''Lǝ vinǝ fa sanghǝ é la fatía fa ittà lǝ sanghǝ'' :(U vinu face sangue è u travagliu face ghjittà u sangue) *''Lambǝ a la Méta, duormǝ a la štésa; lambǝ a mondǝ Pratǝ, cuóprǝtǝ glǝ capǝ'' :(Lampi à a [[Monte Meta|Meta]], dormi à l'apertu; lampi à [[monte Pratu]] copri ti u capu) *''Luglǝ calǝrusǝ dénd'a la paglia nǝn tròva rǝpusǝ'' :(Lugliu calurosu ind'à paglia ùn trova riposu) *''Luglǝ nǝn vǝléttǝ dà a vévǝ a la mamma é a glǝ patrǝ é prò, a la finǝ, gl'affechéttǝ'' :(Lugliu ùn volse micca dà à beie à a mamma è à u patre è però, à a fine, l'affuchete) ===M=== *''Majǝ assuttǝ é mbrǝfǝmatǝ, assá ranǝ é bommǝrcatǝ'' :(Maghju asciuttu è prufumatu, assai granu è bon mercatu) *''Majǝ assuttǝ, ranǝ pǝ tuttǝ'' :(Maghju asciuttu, granu pè tuttu) :(Marzu asciuttu, granu per tuttu) *''Majǝ chiǝvusǝ giugnǝ fruttusǝ'' :(Maghju piuviscosu ghjugnu fruttiferu) *''Majǝ ǝrtǝlanǝ tanda paglia é puochǝ ranǝ'' :(Maghju ortulanu tanta paglia è pocu granu) *''Majǝ rǝsatǝ mésǝ mbrǝfǝmatǝ'' :(Maghju rusulatu mese prufumatu) *''Malǝ nǝn fà é paura nn’avé'' :(Male ùn fà è paura ùn avè) *''Manna attèrra ca lúccǝca fòrǝ'' :(Manda ghjò chè luccica fora) *''Marzǝ pazzariéglǝ, prima glǝ solǝ dòppǝ la mbrèlla'' :(Marzu pazzarellu, prima u sole dopu l’umbrella) *''Marzǝ pazzariéglǝ, sǝ va a spassǝ pòrtǝtǝ la mbrèlla'' :(Marzu pazzarellu, si vai à spasseghju porta ti l’umbrella) *''Marzǝ sǝ zǝ ngrugna fa cadì lǝ déta chǝ tuttǝ l'ognǝ'' :(Marzu sì s’intrugnisce face cascà e dite cù tutte l’unghje) *''Mazzatǝ é panèllǝ favǝ glǝ figlǝ biéglǝ'' :(Mazzate è pagnotte facenu i figlioli belli) *''Mbara l'artǝ é jèttǝla a la fratta'' :(Impara l’arte è ghjettala à a sepa) **''Mbara l'artǝ é míttǝla da partǝ'' ::(Impara l’arti è mettala da parti) *''Mègl’a mǝrì ch’a malǝcambà'' :(È megliu murì chì male campà) *''Mègl’a mǝrì satrǝ chǝ cambà a gl’addiunǝ'' :(È megliu murì saziu chì campà à dighjunu) *''Mèglǝ sulǝ chǝ malǝ acchǝmbagnatǝ'' :( Megliu andà solu chè male accumpagnatu) *''Mǝrcandǝ é puorcǝ zǝ vídǝnǝ dòppǝ muortǝ'' :( Marcanti è porci, si pesanu dopu morti) *''Mǝrcatǝ scadutǝ nǝn bada a pǝrdènza'' :(À mercatu scadutu ùn si bada più à a perdita) *''Mǝ sò fatta la tǝnaglia pǝ nǝ’mǝ còcǝ'' :(Mi sò fatta a tanaglia pè ùn mi coce micca) *''Moglǝ é mbrèlla nǝn zǝ lássǝnǝ má'' :(Moglia è umbrella ùn si lascianu mai) ===N=== *''Na calla è bòna purǝ glǝ mésǝ ǝ luglǝ'' :(Una scaldata hè bona dinù u mese di lugliu) *''Na mamma camba ciéndǝ figlǝ, ciéndǝ figlǝ nǝn cámbǝnǝ na mamma'' :(Un babbu pò mantena centu fiddoli, centu fiddoli ùn poni mantena un babbu) *''Na manǝ lava l’ávǝta é tutt’é du lávanǝ glǝ mussǝ'' :(Una manu lava l’altra, è traminduie lavanu a faccia) *''Natalǝ chǝ glǝ solǝ, Pasqua chǝ glǝ tǝzzonǝ'' :(Natale cù u sole, Pasqua cù u tizzone) *''Natalǝ sènza gliuna, glǝ pǝcurarǝ nǝn allèva nǝsciuna'' :(Natale senza luna, u picuraghju ùn alleva nisuna) *''Na vòta zǝ còcǝ la ramba ǝ glǝ uattǝ'' :(Una volta si coce a zampa di u ghjattu) *''Négghia a la cullina, glə buonə tiémbə z'abbəcina'' :(Nebbia nant'à a cullina, u bonu tempu s'avvicina) *''Nən dòrmə la nòtte chi vò frəcà d'juornə'' :(Ùn dorme a notte chì vole arrubà di ghjornu) *''Nǝn suó pǝ gl’ásǝnǝ glǝ chǝnfiéttǝ'' :(Ùn sò micca pè l’asini i cunfetti) *''Nən tə fà maravéglia, pəcché la maravéglia còglə'' :(Ùn ti maraviglià micca di quellu chì vedi, perchè puderia succede ancu à tè) *''Nǝn tǝ lavà glǝ pannaggǝ sǝ nǝn suó glǝ vindinòvǝ ǝ maggǝ'' :(Ùn ti lavà a vistura sì ùn hè ancora u ventinove di maghju) *''Nən tə proccupà, zə fəcéttə frəcà la moglə'' :(Ùn ti preocupà micca, si fece arrubà a moglia) *''Nən tuttə lə ciammèllə rriéscənə chə glə buchə'' :(Micca tutte e ciambelle [''biscotti à forma di anellu''] riescenu incù u busgiu) *''Nǝn zǝ suó vištǝ má glǝ zínghǝrǝ mètǝ'' :(Ùn si sò mai visti i zingari sià u granu) *''Nǝn zǝ tramuta lǝ vinǝ quannǝ tira glǝ viéndǝ'' :(Ùn si travasa micca u vinu quandu tira u ventu) *''Nǝ pǝrtuallǝ la mmatina è òrǝ, unǝ la séra è chiummǝ'' :(Un aranciu a matina hè oru, unu a sera hè piombu) *''Nǝsciunǝ è natǝ mbaratǝ'' :(Nisunu hè natu imparatu) *''Nǝ'spǝtà pǝ l’aria ca tǝ rǝvè mbaccia'' :(Ùn sputà in aria chè ti ritorna in faccia) *''Ngim'a lǝ cuottǝ l'acqua vǝglita'' :(Nant'à u cottu l'acqua bullente) *''Nurǝ abballǝ, pòrta glǝ vòvǝ a pascǝ'' :(Nuli in ghjò, porta u boie à pasculà) *''Nurǝ a la vía ǝ Pǝscǝnischǝ, tuoglǝ glǝ vòvǝ é va gl’a rǝméttǝ'' :(Nuli da a parte di [[Picinisco|Piciniscu]], prendi u boie è vai à ripone lu) *''Nurǝ a la vía ǝ Sǝttǝfratǝ, tuoglǝ glǝ vòvǝ é van'a arà'' :(Nuli da a parte di [[Settefrati]], prendi u boie è vai à arà) *''Nzandə Piétrə, o vérdə o sicchə, miétə!'' :(À a San Petru, o verde o seccu, sega u granu!) ===O=== *''Ognǝ dǝlorǝ vò glǝ vǝccone'' :(Ogni dulore vole u buccone) *''Ognǝ fiérrǝviécchiǝ è buonǝ na vòta sòla gl’annǝ'' :(Ogni ferralu hè bonu una volta sola l’annu) *''Ognunǝ glǝ mǝštiérǝ sié é glǝ lupǝ a lǝ pècura'' :(Ognunu pè so mistieru è u lupu à e pecure) :(Ognunu per so mistiere) *''Ognə léna caccia glə fumə sié'' :(Ogni legna caccia u fume soiu) *''Ognunǝ pǝ issǝ é Dí pǝ tuttǝ'' :(Ognunu par se è Diu par tutti) *''Ognunǝ sa issǝ é Dí sa tuttǝ'' :(Ognunu sà e so cose è Diu sà tuttu) *''Ognunǝ zǝ pòrta la crocǝ séa'' :(Ognunu porta a propria croce) *''Òmǝ spǝsatǝ, amichǝ pǝrdutǝ'' :(Omu spusatu, amicu perdutu) ===P=== *''P'abbǝscà nǝ múccǝchǝ ǝ panǝ cǝ vò nǝ štòmmǝchǝ ǝ canǝ'' :(Pè buscà un tozzu di pane ci vole un stomacu di cane) *''Palma assutta, régna mbossa; Palma mbossa, régna assutta'' :(Dumenica di e Palme asciutta, mannella bagnata; Dumenica di e Palme bagnata, mannella asciutta) *''Panǝ chǝ gl’uocchiǝ, cascǝ sènza uocchiǝ é vinǝ che scrizza a gl’uocchiǝ'' :(Pane cù l’ochji, casgiu senza ochji è vinu chì schizza à l’ochji) *''Panǝ é alicǝ, glǝ uajǝ ǝ casa nǝn zǝ dícǝnǝ'' :(Pane è anchjuva, i guai di casa ùn si dicenu micca) *''Panǝ é cappa nǝn zǝ lássǝnǝ má'' :(Pane è cappa ùn si lascianu mai) *''Panə, vinə é prəsuttə, l’aria è bòna pəttuttə'' :(Pane, vinu è prisuttu, l’aria hè bona pertuttu) *''Passatǝ glǝ Sandǝ, fǝnita la fèšta'' :(Passatu u Santu, finita a festa) *''Pǝ chǝnoscǝ buonǝ a unǝ c’adda magnà diécǝ chilǝ dǝ salǝ anziéma'' :(Pà cunnoscia à calchissia ci voli avè manghjatu un bacinu di sali insembi) *''Piattǝ va, piattǝ vè, l’amǝcizia zǝ mandè'' :(Piattu và, piattu vene, l’amicizia si mantene) :(Si tù voli chì l’amicizia si mantenga, chì una robba passi è l’altra venga) *''Pirǝ maturǝ cadǝ sènza tǝrturǝ'' :(Pera matura cade senza pertica) *''Pirǝ ruscǝ, nǝ’la tǝccassǝ sǝ nǝ’la chǝnuscǝ'' :(Pelu rossu, ùn tuccà la sì ùn a cunnosci micca) *''Priétǝ é puglǝ nǝn suó má satullǝ'' :(Preti è polli ùn sò mai satolli) :(Zitellu è pollu, ùn hè mai satollu) *''Prima lamba é puó tròna'' :(Prima fulmineghja è po tona) *''Prima ǝ Natalǝ né friddǝ né famǝ, òppǝ Natalǝ friddǝ é famǝ'' :(Prima di Natale nè fretu nè fame, dopu à Natale fretu è fame) *''Prima ǝ zǝ spǝsà la fémmǝna tè sèttǝ manǝ é na lénga, òppǝ spǝsata tè na manǝ é sèttǝ lénghǝ'' :(Prima di spusassi a donna hà sette mani è una lingua, dopu spusata hà una manu è sette lingue) *''Prima tǝ mbarǝ é puó tǝ pèrdǝ'' :(Prima t’ampargu è po ti perdu) *''Purǝ glǝ pucǝ tiévǝ la tossa'' :(Ancu a pulgi t’hà a tussa) ===Q=== *''Quannə canda glə cucurə, lə prəsuttə è buonə crudə'' :(Quandu canta u cuccu, u prisuttu hè bonu crudu) *''Quannǝ chiòvǝ é malǝtiémbǝ fa, a lǝ casǝ ǝ gl’ávǝtǝ c’è bruttǝ a štà'' :(Quandu ellu piove è face maltempu, à e case di l’altri hè bruttu à stà ci) *''Quannǝ chiòvǝ é tira viéndǝ, cacciato’, štattǝ pǝ déndǝ!'' :(Quandu piove è tira ventu, cacciatore, stà ti dentru!) *''Quannǝ è tiémbǝ ǝ vǝnaccia, chi vò gl'uovǝ chǝ zǝ glǝ faccia'' :(Quandu hè tempu di vinaccia, chì vole l’ovu chè sì u faccia) *''Quannǝ glǝ figlǝ fottǝ glǝ patrǝ è fǝttutǝ'' :(Quandu u figliolu fotte u patre hè leccu) *''Quannǝ gl’òmǝ tǝ gl’ò méttǝ, tuttǝ t’apprǝméttǝ; quannǝ tǝ gl’è ndǝrzatǝ, tuttǝ z’è scurdatǝ'' :(Quandu l’omu ti u vole mette, tuttu ti prumette; quandu ti l’hà ficcatu, tuttu s’hè dimenticatu) *''Quannǝ glǝ puorchǝ z’è satrǝ, vòtǝca glǝ londrǝ'' :(U purceddu tichju volta a trovula) *''Quannǝ glǝ diávǝrǝ t’accarézza, tǝ vò l’álǝma'' :(Quandu u diavule ti accarezza, vole a to anima) *''Quannǝ glǝ uattǝ nǝn cǝ šta, glǝ sorgǝ abballa'' :(Quandu u ghjattu ùn ci stà micca, u topu balla) *''Quannǝ glǝ vòvǝ nn’ò arà, a vòglia a cǝfǝlà'' :(Ùn vale à fischjà si u boiu ùn voli beia) *''Quannǝ na fémmǝna vò, manghǝ glǝ diávǝrǝ pò'' :(Quandu una donna vole, nemmancu u diavule pò) *''Quannǝ sié martiéglǝ vattǝ, quannǝ sié ngútǝna štattǝ'' :(Quandu sì martellu batti, quandu sì ancutina stà ti) *''Quannǝ šta glǝ cappiéglǝ a glǝ Pratǝ d'Atina, l'acqua z'abbǝcina'' :(Quandu c’hè u cappellu [i nuli] nant’à u [[Monte Pratu (Atina)|Pratu d’Atina]], l’acqua si avvicina) *''Quannǝ šta glǝ travǝ a Sandǝ Ghiascǝ, sǝ nǝn chiòvǝ uojǝ, chiòvǝ addǝmanǝ'' :(Quandu c’hè u trave [nuli appughjati nant’à a muntagna] à [[San Biagio Saracinisco|San Biasgiu Saraciniscu]], sì ellu ùn piove micca oghje, ellu piove dumane) *''Quannǝ suó tandǝ jallǝ a candà, nǝn zǝ fà má juornǝ'' :(Quandu sò tanti galli à cantà, ùn si face mai ghjornu) *''Quannǝ z’allèva, la casa trèma; quannǝ z’è allǝvatǝ, la casa z’è scarrǝpata'' :(Quandu si alleva, a casa trema; quandu si hè allevatu, a casa hè crullata) *''Quannǝ zǝ sécca la cèrqua, tuttǝ quandǝ zǝ rǝcuóglǝnǝ lǝ šchiappǝ'' :(Quandu si secca u querciu, tutti quanti arricoglienu e scheze) *''Quatrinǝ é zéppǝ sécchǝ favǝ glǝ fuochǝ mmiés'a l'acqua'' :(Quattrini è scheze secche facenu u focu in mezu à l’acqua) *''Quéllǝ chǝ dǝ nòttǝ zǝ fa, dǝ juornǝ zǝ védǝ'' :(Quellu chì di notte si face, di ghjornu si vede) *''Quéllǝ chǝ nǝn zǝ fa nǝn zǝ sa'' :(Quellu chì ùn si face micca, ùn si sà micca) *''Quéllǝ chǝ ne'štròzza, ngrassa'' :(Quellu chì ùn strauzza micca, ingrassa) **''Quéllǝ chǝ nn'è vǝlénǝ, ngrassa'' ::(Quellu chì ùn hè micca velenu, ingrassa) ===R=== *''Récchiǝ lònghǝ, vita lònga'' :(Orechje longhe, vita longa) *''Ròbba ǝ magnatòria nǝn zǝ pòrta n’chǝnfǝssora'' :(Robba di manghjaria ùn si porta micca in cunfessiunale) *''Ròbba fatta, dənarə aspètta'' :(Robba fatta, denaru aspetta) *''Ròcchǝ fatía é Rafaniéglǝ magna'' :(Roccu travaglia è “Rafanellu” manghja) ===S=== *''Sacchǝ vacandǝ nǝn zǝ règgǝ a lǝ mbiédǝ'' :(U saccu viotu ùn si regge micca arrittu) *''Salva glǝ fiérrǝ ca gl’ásǝnǝ glǝ rǝchǝmbramǝ'' :(Salva i ferri chè l’asinu u ricumpremu) *''Scarta fruscǝ é chiappa primèra'' :(Scarta “flussu” [termine di u ghjocu di a primiera] è chjappa primiera) :(Quandu si cambia qualchì cosa, accade chì si cambia in peghju) *''Sǝ a fǝbbrarǝ nǝn fǝbbraréa, marzǝ la malǝpènza'' :(Si ghjinnaghju ùn ghjinnaghja, si frivaghju ùn frivaghja, marzu mal pensa) *''Sǝ a la Lǝnziata tira glǝ viéndǝ, chiappa glǝ fasciuorǝ é míttǝglǝ a la pǝgnata'' :(Sì à la Nunziata tira u ventu, chjappa i fasgioli è metti li à a pignatta) *''Sǝ a marzǝ la nòttǝ tròna, la vǝllégna è sèmbǝ bòna'' :(Sì à marzu a notte tona, a vindemia hè sempre bona) *''Sǝ a vindǝ nǝ’lǝ si méssǝ, a trénda nǝn tǝ l’aspǝttà'' :(Sì à venti [anni] ùn l’hai micca messu [u cerbellu], à trenta ùn ti l’aspettà micca) :(À chì à i trenta ùn hè è à i trenta ùn sà, mai hè statu è mai sarà) *''Sə bèlla u chəmbarì, tanda dəlorə tiéra patì'' :(Sì bella voli cumparì, tantu dulore duverii patì) *''Sǝ glǝ gionǝ crǝdéssǝ a glǝ spǝsatǝ, zǝ rǝmbéssǝ lǝ còssǝ é rǝmanéssǝ a la casa'' :(Sì u scapulu cridessi à u spusatu, si rumperia e cosce è resteria à a casa) *''Sǝ glǝ gionǝ sapéssǝ é sǝ glǝ viécchiǝ pǝtéssǝ'' :(Sì u giovanu sapessi è sì u vechju pudessi) *''Sə la fatía fosse bòna, zə la tənéssənə glə priétə'' :(Sì u travagliu seria bonu, si u tenerianu i preti) *''Sǝ la gliva scǝriscǝ a abbrilǝ, jètta uoglǝ a varile; sǝ la gliva scǝriscǝ a majǝ, vaccǝ adaggǝ adaggǝ; sǝ scǝriscǝ a giugnǝ, nǝn tǝ panugnǝ manghǝ glǝ rugnǝ'' :(Sì l'ulivu fiurisce à aprile, ghjetta oliu à barili; sì l'ulivu fiurisce à maghju, và ci adasgiu adasgiu; sì fiurisce à ghjugnu, ùn ti unghji nemmancu u grugnu) *''Sǝ nònnǝmǝ nǝn zǝ mǝréva, cambava ciénd’annǝ'' :(Sì u mo babbone ùn muria micca, campava centu anni) *''S’è puorchǝ, rǝvà a la štalla'' :(Sì hè porcu, ritorna à a stalla) *''Sǝ tròna zǝ la sòna, sǝ lamba zǝ la scamba'' :(Sì tona ellu piove, sì facenu sultantu lampi ellu ùn piove micca) *''Sòldǝ é sanghǝ suó durǝ a caccià'' :(Soldi è sangue sò duri à caccià) *''Sott’a la nèvǝ panǝ, sott’a l'acqua famǝ'' :(Sott’à u ghjacciu ci ghjace u pane, sott’à l’acqua ci ghjace a fame) *''Spartǝ palazzǝ addǝvènda candonǝ'' :(Sparti palazzu diventa cantone) *''Štrignǝ culillǝ quannǝ šta sulillǝ ca quannǝ šta acchǝmbagnatǝ rǝmanǝ sbrǝvǝgnatǝ'' :(Stringhji culettu quandu stai sulettu chè quandu stai cù in cumpagnia fermi svergugnatu) *''S’u méttǝ nǝ pèdǝ ognǝ prèta, nǝn arrivǝ má'' :(Sì voli buccà un pede ogni petra, ùn arrivi mai) ===T=== *''Taglia cchiù la lénga chǝ glǝ curtiéglǝ'' :(Taglia più a lingua chè u cultellu) *''Tandǝ va la jatta a lǝ lardǝ ca cǝ lassa glǝ zambinǝ'' :(Tantu và a ghjatta à u lardu chè ci lascia a zampa) *''Tardǝ é venga bòna'' :(Tardi è venga bona) *''Tié quannə tié, ca quannə nən tié, zə mandè da sulə'' :(Teni quandu teni, perchè quandu ùn teni micca, si mantene da solu) :(Teni contu di quellu chè ai, perchè quandu ùn lu teni micca, ci devi pensà da solu) *''Tira cchiù nǝ pirǝ ǝ frégna accapadávǝtǝ chǝ ciéndǝ para dǝ vuovǝ accapabballǝ'' :(Tira più un pelu di donna à l’insù, chè centu paghje di boi à l’inghjò) *''Trišt’a chi mòrǝ ca chi rǝmanǝ zǝ chǝnzòla'' :(Tristu à chi more perché chi resta si cunsola) *''Trištǝ a quiglǝ sorgǝ chǝ nǝn tè du cavótǝra'' :(Tristu à quellu tuparellu chì ùn hà micca dui buche) **''Trištǝ a la vólǝpa chǝ tè na tana sola'' ::(Tristu à quella volpe chì hà una tana sola) *''Tuóglǝtǝ l’allǝgría quannǝ tǝ vè ca la pǝcundría nǝn tǝ manga má'' :(Cogli l’allegria quandu ti vene, chè a tristezza ùn ti manca mai) *''Tuttǝ glǝ munnǝ è paésǝ'' :(Tuttu u mondu hè paese) ===U=== *''Uardà é nǝn tǝccà suó cazzǝ da cacà'' :(Vede è ùn tuccà, sò dulori da crepà) *''Uašta é arraccongia, nǝn pèrdǝ má tiémbǝ'' :(Guasta è ripara, ùn perde mai u to tempu) *''Uocchiǝ chinǝ é manǝ vacandǝ'' :(Ochji pieni è mani viote) *''Uocchiǝ manghǝ còrǝ franghǝ, uocchiǝ rittǝ còrǝ afflittǝ'' :(Ochju mancu, core francu, ochju drittu, core afflittu) *''Uoglǝ é muštǝ zǝ rǝquètǝnǝ glǝ mésǝ d'auštǝ'' :(Oliu è mostu si cuntrollanu u mese d’aostu) * ''Uómmǝnǝ a vinǝ, ciéndǝ a carrinǝ'' :(Omi di vinu, centu ogni carlinu) :(Omu di vinu, ùn vale un quattrinu) ===V=== *''Valǝ cchiù n’ajutǝ chǝ ciéndǝ cunziglǝ'' :(Vale più un aiutu chè centu cunsigli) *''Valǝ cchiù nǝ sfíziǝ chǝ na massaría'' :(Vale più un capricciu chì una masseria) *''Vanǝ chǝ chiglǝ mèglǝ ǝ té é faccǝ la spésa'' :(Vai cù quelli megliu di tè è fà ci a spesa) *''Vǝcinǝ mié, spiérchiǝ mié'' :(Vicinu meu, spechju meu) *''Viéndǝ dǝ Cǝrasciuolǝ jètta acqua chǝ glǝ lǝnzuorǝ'' :(Ventu di [[Cerasolu]] ghjetta acqua cù u lenzolu) *''Viéštǝ nǝ štǝrponǝ ca addǝvènda nǝ baronǝ'' :(Vesti un steccu, pare un vescu; vesti un bastone, pare un barone) *''Vinǝ ghianghǝ é vinǝ ruscǝ finacché nǝn tǝ rǝchǝnuscǝ'' :(Vinu biancu è vinu rossu finchè ùn ti ricunnosci) *''Vocca sènza diéndǝ vascia glǝ curǝ a tré pǝzziéndǝ'' :(Bocca senza denti basgia u culu à trè pendigliuli) ===Z=== *''Zǝ dicǝ glǝ pǝccatǝ ma no glǝ pǝccatorǝ'' :(Si dice u peccatu micca u peccatore) *''Zǝ fà biéglǝ chǝ la ròbba ǝ gl’ávǝtǝ'' :(Fassi u bellu cù a robba di l’altri) *''Ze vattə na vòta a la vottə é na vòta a glə circhiə'' :(Si batte una volta à a botte è una volta à u chjerchju) [[Categoria:Valle di Cuminu]] hb8kep7az9y78a4jbirz9bv7h0ipkq7 Gregoriu Magnu 0 20554 374623 361371 2021-08-01T06:39:43Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Pope Gregory I.jpg|miniatura|U papa Gregoriu Magnu]] '''Gregoriu Magnu''', chjamatu dinù '''Gregoriu u Primu''' (natu versu u 540, mortu u [[12 di marzu]] di u 604) hè statu [[papa]] trà u 590 è u 604. Hè cunnisciutu per a so currispundenza abundente (più di 800 lettere. Parechje cuncernanu a [[Corsica]] è sò d'un grande aiutu per capisce a storia di l'isula à l'Altu [[Medievu]]. [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Papa]] blbceulvum3g2pf21v0gl76fg1asgcg Vighjanu 0 20555 378210 362972 2022-01-08T22:37:19Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki [[File:Pieve-di-vighjanu.png|miniatura|Lucalizazione di a pieve di Vighjanu]] '''Vighjanu''' hè u nome d'una pieve di Corsica à u Medievu. Facia parte di u vescuvatu d'Aiacciu. == Geografia == U territoriu di a pieve di Vighjanu currisponde à e cumune attuale di : * [[Vighjaneddu]] * [[Santa Marìa di Vighjanu|Santa Maria Ficaniedda]] * [[Fuzzà]] * [[Arbiddali]] * [[Prupià]]. == Chjesa pievana == Ci sò state duie chjese pievane d'appressu à Geneviève Moracchini-Mazel<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref>. Ci saria statu prima una chjesa prerumana, San Ghjuvanni Battista, in Vighjaneddu. Si ponu sempre vede e ruvine di sta chjesa, à 15 minuti di marchja da l'ottellu di Baraci, à i lochi chjamati ''Pieve'' è ''San Ghjuvanni''. Dopu ci saria stata un'altra chjesa pievana, Santa Maria Assunta, nant'à a cumuna di Santa Maria Ficaniedda. Questa si pò sempre vede. Hè di stile rumànicu. Hè stata classata munumentu storicu in u 1927. [[File:Eglise de Santa Maria Figaniella (Corse-du-Sud).jpg|centro|miniatura|400x400px|Santa Maria Assunta, pieve di Vighjeni, cumuna di Santa Maria Ficaniedda.]] <br /> == Da vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] msaxf0f6iy0nrvvopr1yaecm4wmnsez Vighjani (pieve) 0 20556 362111 361377 2019-05-07T15:01:54Z Vulpachjinu 8656 Reindirizzamentu à [[Vighjanu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Vighjanu]] d2ytaoobkflrqql61l6rkwd5kb9pwr6 A Costa (pieve) 0 20565 375428 375291 2021-08-17T05:48:05Z Fausta Samaritani 15085 navebox wikitext text/x-wiki '''A Costa''' era u nome d'una pieve di [[Corsica]] à u [[Medievu]]. Facia parte di a diòcesi d'[[Aiacciu]]. == Geografia == U territoriu di A pieve di A Costa currisponde à a cumuna attuale di [[Coti è Chjavari]]. == Chjesa pievana == A chjesa pievana era San Ghjuvanni Battista. Oghje s'hè persa.<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]], ''Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967.</ref> == Da vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Nòtte == <references /> == Riferenze == {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica]] dzlb9k9i7s3pix14ujju0otkxotmfiv Bisughjè 0 20566 375343 366505 2021-08-16T12:08:17Z Fausta Samaritani 15085 categoria, nòtte wikitext text/x-wiki '''Bisughjè''' era u nome d'una pieve di [[Corsica]] à u [[Medievu]]. Facia parte di a diòcesi d'[[Aiacciu]]. == Geografia == U territoriu di a pieve di Bisughjè currisponde oghje à a cumuna di [[A Grossa]]. == Chjesa pievana == A Chjesa pievana era San Ghjuvanni Battista, chì si trova nant'à a cumuna di A Grossa<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]], ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS, 1967.</ref>. <gallery> File:Eglise San Giovanni de Grossa 02.JPG|Chjesa pievana San Ghjuvanni Battista A Grossa File:Eglise San Giovanni de Grossa 03.JPG File:Eglise San Giovanni de Grossa 05.JPG </gallery> == Da vede dinù == * [[Lista di e pieve di Corsica]] == Nòtte == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica|Bisughjè]] 6dywb6uxdgfezdwsmqvy5xdec8wjp43 Àrmitu (pieve) 0 20567 378209 361510 2022-01-08T22:34:09Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki '''Àrmitu''' era u nome d'una pieve di Corsica à u Medievu. Facia parte di a diòcesi di Sagone. == Geografia == A pieve d'Àrmitu currisponde à a valle di u Marsulinu. Si trova nant'à una parte di a cumuna di [[Calinzana]]. == Chjesa pievana == A chjesa pievana era San Ghjuvanni Battista, oghje cumplettamente arruvinata. E petre sò state riimpiegate è anu ghjuvatu à fà un'aghja<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref>. Hè firmatu u nome di locu ''A Pieve'', ch'ellu si pò vede nant'à e carte di l'IGN. [[File:Calenzana pieve à Marsolino.jpg|centro|miniatura|400x400px|San Ghjuvanni, a pieve d'Àrmitu]] == Da vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] {{DEFAULTSORT:Armitu_(pieve)}} giuud1hx7ftg51oltlkqny0m6bsgh9f Liòli (pieve) 0 20568 378491 361511 2022-02-08T20:52:04Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki '''Liòli,''' o '''Liòli è Paratelle''' era u nome d'una pieve di Corsica à u Medievu. Facia parte di a diòcesi di Sagone. Face parte di e piccule pieve balanine abbandunate per via di l'invasi, cun Luzzipeu, [[Àrmitu (pieve)|Àrmitu]] è [[Chjumi]]. == Geografia == A pieve di Liòli currisponde à a valle di u fiume di Lìòli, nant'à a cumuna attuale di [[Calinzana]]. == Chjesa pievana == Ferma sempre u locu chjamatu ''A Pieve''. Si ponu vede e ruvine d'una chjesuccia, dedicata à San Petru<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref>. == Da vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] onpf8daj031owq9ttc1yack1ji1ejbd Luzzipeu (pieve) 0 20569 378493 361516 2022-02-08T20:59:10Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki '''Luzzipeu''' era u nome d'una pieve di Corsica à u Medievu. Facia parte di a diòcesi di Sagone. Face parte di e piccule pieve di Balagna abbandunate per via di l'invasi barbareschi, cù e pieve di [[Liòli (pieve)|Liòli]], [[Chjumi]], [[Àrmitu (pieve)|Àrmitu]]<ref name=":0">[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref>. == Geografia == [[File:Galéria barrage de l'Argentella panorama.jpg|miniatura|U matrale di l'Argentella, in a pieve di Luzzipeu]] U territoriu di a pieve di Luzzipeu si truvava nant'à a cumuna attuale di [[Calinzana]]. Currisponde à a piaghja di l'Argentella, vicina di a marina di Crovani. Oghje ci hè un stagnu. == Chjesa pievana == A chjesa pievana era quella di San Quilicu, oghje distrutta<ref name=":0" />. == Da vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] licryg7a7iraun8ui6pewj3v1etzy1x Reonda (pieve) 0 20570 378303 361518 2022-01-20T20:32:33Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki '''Reonda''' hè u nome d'una pieve di Corsica à u Medievu. Facia parte di a diòcesi di Sagone. A pieve hè stata abbandunata per via di l'invasi barbareschi. == Geografia == U territoriu di a pieve di Reonda si truvava nant'à una parte di a cumuna di [[Carghjese]]. Currisponde à e valle di i fiumi di Peru è Chjuni<ref name=":0">[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref>. == Chjesa pievana == Per via di u so abbandonu, si sò perse e tracce di a chjesa pievana. À stu ghjornu ùn hè stata identificata. Geneviève Moracchini-Mazel face trè ipotesi : San Biasgiu, San Petru è San Custantinu, chì figuranu nant'à l'anticu catastru<ref name=":0" />. == Da vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] e8akn7zpyy0jtp4j67aof1jnz2uit6t Falasorma 0 20571 378544 362047 2022-02-14T21:30:43Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki U '''Falasorma''' hè u nome d'una pieve di Corsica à u Medievu. Certe volte si trova scrittu '''Filosorma'''. Facia parte di a diòcesi di Sagone. Hè stata abbandunata per via di l'invasi barbareschi. == Geografia == [[File:Montestremu sous la pluie.jpg|miniatura|Montestremu, in a pieve di Falasorma]] U territoriu di a pieve di Falasorma currisponde à una parte di a cumuna di U Mansu. Currisponde à a valle suprana di u Fangu. == Chjesa pievana == Ùn si sà qualessa era a pieve di Falasorma. Forse serà stata quella di Santa Maria, oghje arruvinata è situata sopr'à u paisolu di Montestremu<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref>, nant'à a cumuna di U Mansu. == Da vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] 9y0j1jpd0fbzioud2obs7uw4wgiqd2i Sagri (pieve) 0 20572 378300 361524 2022-01-20T20:28:28Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki '''Sagri''' hè u nome d'una pieve di Corsica à u Medievu. Facia parte di a diòcesi d'Aiacciu. Hè stata abbandunata per via di l'invasi barbareschi. Scrive Munsignore Giustiniani à u seculu XVI chì a pieve hè cumplettamente diserta. L'abitanti anu fughjitu in u locu ch'ellu scrive ''Erchiavari'', in e muntagne<ref>[[Geneviève Moracchini-Mazel]] in ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, CNRS - Paris, 1967.</ref>, induv'elli anu fattu un paese novu. == Geografia == U territoriu di a pieve di Sagri currisponde oghje à u paese di [[Sari di Portivechju|Sari è Sulinzara]]. == Chjesa pievana == Ùn si sà veramente qualessa era a chjesa pievana di Sagri. [[Geneviève Moracchini-Mazel]] face l'ipotesi chì a pieve sia stata a chjesa San Petru, oghje arruvinata, in Sari. Si trova à 15 minuti di marchja sott'à u paese attuale. == Da vede dinù == [[Lista di e pieve di Corsica]] == Riferenze == <references /> [[Categoria:Pievi di Corsica]] 33w1s8utvjr7op8fzn1j55gte0oiqn5 Monte Cairu 0 20579 361551 2019-01-19T19:19:12Z Comino 9332 Pagina nova: U '''monte Cairu''' (1.669 s.a/u.m.) hè una [[muntagna]] situata in u [[Laziu]] ([[pruvincia di Frusinone]]). [[Categoria:Italia]] [[Categoria:Laziu]] wikitext text/x-wiki U '''monte Cairu''' (1.669 s.a/u.m.) hè una [[muntagna]] situata in u [[Laziu]] ([[pruvincia di Frusinone]]). [[Categoria:Italia]] [[Categoria:Laziu]] jl55j3dn1ha6v0xbihpkvq5bccz5hz4 Alisgiani (pieve) 0 20583 361566 2019-01-25T07:17:55Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Alisgiani (pieve)]] à [[Alisgiani]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Alisgiani]] rg38lno4z0k3jkk8orh1n5sdydn6l9j Ampugnani (pieve) 0 20584 361568 2019-01-25T07:18:14Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Ampugnani (pieve)]] à [[Ampugnani]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Ampugnani]] 3sltewgeavvct5gey1kdj53jk8sotla Bonifaziu (pieve) 0 20585 361570 2019-01-25T07:18:40Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Bonifaziu (pieve)]] à [[Bunifaziu (pieve)]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Bunifaziu (pieve)]] hvnrdoya48g8mbduilujv79732pimkg Matteu Salvini 0 20586 361573 2019-01-25T19:10:21Z Jumpy01 11155 Jumpy01 hà spustatu a pagina [[Matteu Salvini]] à [[Matteo Salvini]]: micca hè corsu ellu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Matteo Salvini]] a6eqk95g94zujnjxra8hilgubcdyskr San Sistru d'Appiettu 0 20587 371543 361621 2021-01-05T05:38:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki A cappedda '''San Sistru d'Appiettu''' hè una cappedda rumanica di [[Corsica]]. 'Ssa cappedda si trouva annantu à a punta di San Sistru, sopr'à à u paesi d'Appiettu. ==Storia== ==Discrizzioni== A cappedda hè situation sottu à a punta di San Sistru, daretu à u [[Monti Gozi]]. Cunfinava incù a pievi d'Aiacciu è a pievi di Cinarca. ==Accessu== Vicinu à a cappeda si trova a [[tola di San Sistru]]. == Noti == <references/> ==Bibliugrafia== * Geneviève Moracchini-Mazel, ''I ghjesgi rumanichi di Corsica - Les Églises Romanes de Corse'' - Klincksieck, CNRS, 1967, in francesu ==Liami== ==Da veda dinò== * [[Appiettu]] * a cappedda [[San Chirgu d'Appiettu]] e7xveps4gpeurribg6emj7hst69hdmj Cominium 0 20588 361610 361586 2019-02-01T12:34:20Z 2A01:CB1C:451:B00:571:63D0:9AE2:EC88 wikitext text/x-wiki '''Cominium''' hè un [[toponimu]] presente in tutta l'area [[Sanniti|oscu-sabellica]] di l'[[Italia antica]]. U nome sembra riferissi à lucalità in cui venianu cunvucate l’adunite (''comitia'') di e pupulazione di tipu [[oscu]]; prubabilmente ne esistia unu pè ogni pupulazione o tribù (''touto'', in oscu), caratterizatu da a presenza di un locu sacru è di un spaziu pè l’adunite. Hè attestata a presenza di u toponimu pè i [[Marrucini]], pè l’[[Equicoli]], pè i [[Pentri]], pè l’[[Irpini]]. Ind’à zona di [[Atina]], in u territoriu chì avia appartenutu à i [[Volsci]] è po occupatu da i [[Sanniti]], u nome si hè cunservatu ind’à [[Valle di Cuminu]]: à longu si è pensatu chì questa fosse a Cominium strutta da i Rumani in u 293 a.C., in u corsu di a [[terza guerra sannitica]]. Nant’à issa identificazione sò state sullevate impurtante obbiezzione<ref>[[Adrianu La Regina]], I Sanniti, in "Italia omnium terrarum parens", Milanu, Scheiwiller, 1989, p. 401-423 passim.</ref>, basate nant’à un riesame di e fonte classiche ([[Titu Liviu]]) è di e testimunianze archeologiche acquistate incù i scavi ind’è u Sanniu internu ([[Buianu|Bovianum]], [[Petrabbundante]]). ==Note== <references/> ==Da vede dinù== [[Valle di Cuminu]] [[Categoria:Storia]] [[Categoria:Italia]] ncw8mmul9hjh43eamqru6etkcsmlkkj Dionigi d'Alicarnassu 0 20591 361596 2019-01-30T12:27:08Z Comino 9332 Pagina nova: '''Dionigi d'[[Alicarnassu]]''' o '''Diunisiu''' ([[Alicarnassu]], 60 a.C. circa - 7 a.C.), hè statu un storicu è insegnante di retorica grecu anticu, vissutu durante u principatu... wikitext text/x-wiki '''Dionigi d'[[Alicarnassu]]''' o '''Diunisiu''' ([[Alicarnassu]], 60 a.C. circa - 7 a.C.), hè statu un storicu è insegnante di retorica grecu anticu, vissutu durante u principatu di [[Augustu]]. A so opera principale hè ''Antichità rumane''. [[Categoria:Storichi grechi antichi]] ebbr1k8nfw1lxl2ypsjpgf5zo09nalk Guerre sannitiche 0 20592 361609 361604 2019-02-01T12:30:48Z 2A01:CB1C:451:B00:571:63D0:9AE2:EC88 wikitext text/x-wiki [[File:Roman conquest of Italy.PNG|thumb|Carta di i territorii di l'[[Italia antica]] à u tempu di e guerre sannitiche|250px]] E '''guerre sannitiche''' sò una vicata di trè cunflitti cumbattuti da a giovana [[Republica rumana]] contr’à a [[Populi di l’Italia antica|pupulazione italica]] di i [[Sanniti]] è numerosi so alliati trà a metà di u IV è u principiu di u III seculu a.C. E guerre, terminate tutte cù a vittoria di i Rumani (fora di a prima fasa di a seconda guerra), scaturitenu da a pulitica espansiunistica di i dui populi chì à quell'epuca si equivalianu militarmente è cumbattianu pè cunquistà l'egemunia ind’è l'Italia centrale è meridiunale oltre chì pè a cunquista di u portu [[Magna Grecia|magnugrecu]] di [[Napuli]]. [[Categoria:Storia di l’Italia antica]] 1w7t205qw1x2yvbkcfxpi17wnat1vto Napuli 0 20593 377150 377002 2021-09-17T10:44:26Z Comino 9332 /* Età cuntempuranea */ wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Napuli [[File:VedutaEremo.jpg||Veduta da u parcu urbanu di i Camaldoli|320px]] | blasone=CoA Città di Napoli.svg | nomeUfficiale=Napoli | sigluRegione=CAM | sigluPruvincia=NA | latitudineGradi=40 | latitudineMinute=51 | latitudineSeconde=22 | lungitudineGradi=14 | lungitudineMinute=14 | lungitudineSeconde=47 | altitudine=17 | superficia=117,27 | pupulazione=962.162 | annu=30-09-2018 | densita=2.630,5 | merre=Luigi De Magistris | posta=da 80100 à 80147 | telefunu=081 | istat=063049 | abitanti=napulitani, partenupei | patrone=San Gennaru è altri 50 cumpatroni | festa=19 settembre | situ=http://www.comune.napoli.it/ }} '''Napuli'''<ref>'Ss'articulu pruveni in parti o in tutalità da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu.</ref> (''Nàpule'' in [[Lingua napulitana|napulitanu]], prununzia ''ˈnɑːpulə'' o ''ˈnɑːpələ'') hè una cumuna taliana di 962.162 abitanti, capilocu di l'[[cità metropulitana di Napoli|omonima cità metropulitana]] è di a [[Campania|regione Campania]]. Terza cumuna in Italia pè pupulazione, Napuli hè trà e più pupulose è densamente appupulate [[area metropulitana di Napuli|aree metropulitane]] di l'Unione europea. <ref>Secondu e varie stime, l'area metropulitana di Napuli, analizata da un puntu di vista puramente urbanisticu, cumprende trà i 3.7 è i 5 milioni di abitanti; a cifra cambia secondu i dati à cui si face riferimentu</ref> Fundata da i [[Cuma]]ni in u VIII seculu a.C., fù trà e cità più impurtante di a [[Magna Grecia]], grazie à u raportu privilegiatu cun [[Atene]], è esercitò una nutabile influenza cummerciale, culturale è religiosa nant’à e pupulazione italiche circunvicine tantu da diventà a sede di a scola epicurea di Filudemu di Gadara è Sirone. Dopu u crollu di l'[[Imperu rumanu d'Occidente|Imperu rumanu]], in u VIII seculu a cità furmò un [[Ducatu di Napuli|ducatu autonomu]] indipendente da l'[[Imperu bizantinu]]; in seguitu, da u XIII seculu è pè circa seicentu anni, fù capitale di u [[Regnu di Napuli]]; cù a [[Risturazione]] diventò capitale di u [[Regnu di e Duie Sicilie]] sott’à i [[Borbone di Napuli|Borbone]] finu à l'[[Unità d'Italia]]. Pè mutivi culturali, politichi, storichi è suciali hè stata, da l'evu anticu finu à i ghjorni nostri, una di e cità principale di l'Occidente. Sede di l’[[Università di i Studii di Napuli Federicu II]], a più antica università statale d'Europa, ospita altresì l'[[Orientale]], a più antica università di [[sinolugia|studii sinolugichi]] è [[orientalistica|orientalistichi]] di u cuntinente è a [[Scola militare "Nunziatella"]], una di e più antiche accademie militare à u mondu, eletta patrimoniu storicu è culturale di i Paesi di u Mediterraniu da a parte di l'[[Assemblea parlamentare di u Mediterraniu]]. Locu di origine di a [[lingua napulitana]], hà esercitatu è esercita un forte rollu in numerosi ambiti di u sapè, di a cultura è di l'imaginariu cullettivu à livellu naziunale è internaziunale. Centru di a [[Naturalisimu (filosufia)|filosufia naturalistica]] di u [[rinascimentu]] è centru [[illuminisimu|illuminista]] di livellu europeu<ref>Napuli, una capitale è u so regnu, Aurelio Musi, Milanu, Touring Editore, 2003</ref>, hè stata à longu un puntu di riferimentu globale pè a musica classica è l'opera attraversu a [[scola musicale napulitana]], dendu, trà l'altru, origine à l'[[opera buffa]]. Cità da l'impunente tradizione ind’è l’ambitu di l’arte figurative, chì affonda e proprie radiche in l'età classica, hà datu locu à muvimenti architettonichi è pitturali originali, cum’è u [[rinascimentu napulitanu]] è u [[baroccu napulitanu]], u caravaggisimu,<ref>Catalogu di a mostra ''Caravaggio è caravaggeschi'', chì si hè tenutu à u Palazzu Reale da u 10 di ferraghju à u 20 marzu 1963.</ref> a [[scola di Pusillipu]] è u [[Liberty napulitanu]] è dinù à arte minore ma di impurtanza internaziunale, cum’è a [[purzellana di Capudimonte]] è u [[presepiu napulitanu]]. Hè à l'origine di una [[teatru napulitanu|forma distintiva di teatru]], di una [[canzona napulitana|canzona di fama mundiale]] è di [[cucina napulitana|una particulare tradizione culinaria]] chì cumprende alcuni alimenti chì assumenu u rollu di simbuli glubali, cum’è a [[pizza napulitana]], è l'arte di i so ''pizzaioli'' chì hè statu dichjaratu da l'[[UNESCO]] patrimoniu immateriale di l'umanità. In u 1995 u centru storicu di Napuli hè statu ricunnusciutu da l'UNESCO cum’è [[patrimoniu mundiale di l'umanità]], pè i so eccezziunali munumenti, chì testimunieghjanu a successione di culture di u [[Mediterraniu]] è di l'[[Europa]]. In u 1997 l'apparatu vulcanicu Somma-[[Vesuviu]] hè statu elettu da a stessa agenzia internaziunale (cun u vicinu [[Miglio d'Oro]], in cui ricadenu dinù i quartieri urientali di a cità) trà e [[Riserva di a biosfera|riserve mundiale di a biosfera]]. == Geografia fisica == === Territoriu === Napuli sorge quasi à u centru di l'[[Golfu di Napuli|omonimu golfu]] "duminatu" da u [[Vesuviu]] è delimitatu à levante da a [[penisula surrentina]] incù [[Area naturale marina prutetta Punta Campanella|Punta Campanella]], à punente da i [[Campi Flegrei]] incù [[Monte di Procida]], à nordu punente-levante da u versante meridiunale di a [[Pianura Campana|piana campana]] chì si estende da u [[lagu Patria]] ind'è u [[Nola]]nu. U territoriu di Napuli hè cumpostu da molti rilevi cullinari (a cullina di i Camaldoli, u più altu, ragghjunghje i 452 m s.a/u.m.), ma dinù da isule è penisule à strapiombu nant’à u [[Mare Tirrenu]]. U territoriu urbanu, limitatu à occidente da u vulcanu [[Campi Flegrei]], è à oriente da u Somma-Vesuviu hà una storia geolugicamente cumplessa. U sustratu nant’à u quale poghje a cità hà origine eminentemente vulcanica, è hè u prudottu di una vicata di eruzzione di i dui cumplessi. Secondu a classificazione sismica naziunale, Napuli hè situata ind'a zona 2 (sismicità media). === Climu === Napuli gode di un [[climu mediterraniu]], cun inverni dolci è piuviscosi è estate calde è secche, ma cumunque rinfrescate da a sciuscietta marina chì raramente manca nant'à u so [[Golfu di Napuli|golfu]]. Secondu a [[classificazione di i climi di Köppen|classificazione Köppen]], Napuli, ind’a so fascia custiera, appartene à a zona ''Cs′a'' o climu temperatu caldu cun aridità estiva è u massimu di e precipitazione in autunnu<ref>Grundriß der Kilmakunde, Wladimir Köppen, editore Walter de Gruyter, Berlinu – Lipsia, 1931, 2° edizione</ref>. U sole splende mezu mezu pè 250 ghjorni l'annu.<ref>http://www.portanapoli.com/Ita/meteo.html, Previsione di u tempu è climu à Napuli.</ref> A particulare cunfurmazione morfologica di u territoriu di u capilocu, cumunque, hè tale da fà in modu chè a cità pussedi à u so internu differenti [[Microclimu|microclimi]], cun a pussibilità puru di incuntrà variazione climatiche dinù significative spustendu si di pochi chilometri. Secondu a classificazione climatica taliana, Napuli hè situata ind’a zona C. == Origine di u nome == [[File:Neapolis nomos 84000057 R.jpg|thumb|upright=0.7|Statere di u 275 a.C.]] L'etimolugia di u nome «Napuli» deriva da u termine grecu ''Neapolis'' (Νεάπολις) chì significa «cità nova». A radica di u nome ''Neapolis'' si riferisce à l'arrivu di novi culoni, dunca à una ''epoikia''. In rialità, fù un veru è propriu trattu distintivu di l'epuca greca. A cità assorbia nove cumpunente è ogni volta rinascia cum’è Neapolis, a "Cità Nova" appuntu: dopu a so rifundazione, l'installazione cunfirmò u propriu nome incù l'aghjunta di a cumpunente ateniese, pithecusana è osca.<ref>M. Lombardo è F. Frisone, Culonie di culonie: e fundazione sub-culuniale greche trà culunizazione è culunialismu, Atti di u Cunvegnu Internaziunale di studii, Lecce 22-24 ghjugnu 2006, Congedo, Galatina, 2010</ref> == Storia == === Evu anticu === [[File:Gaudoceramic.jpg|thumb|left|Vasu di a civilizazione di u Gaudo]] [[File:Certosa Pizzofalcone 06.JPG|thumb|left|Veduta di l'area duve sorse a polis greca]] [[File:D.G.U. (1831) Vol. IV.2 Sirena Partenope di Napoli.jpg|thumb|left|A sirena Partenope]] I scavi archeologichi nant’à u territoriu anu dimustratu chè u locu esattu duve sorse a cità, vale à dì a cullina di [[Pizzofalcone]] è l'area circustante, hè statu frequentatu/occupatu quasi ininterruttamente da u [[Neoliticu]] mediu. [[Parthènope]] fù fundata da i [[Cuma]]ni in u terzu quartu di l'VIII seculu a.C., secondu a logica di una creazione di approdi è furtezze ind’u golfu (epineion). A cità sappe prematuratamente differenziassi da a cità madre è assume una pusizione cumpetitiva rispettu à ella. À a fine di u VI seculu a.C., ind’a sfera di u climu di ''stasis'' in vigore a Cuma pè tutta a durata di a parabula di [[Aristodemu di Cuma|Aristodemu]], fù rifundata da oligarchi cum’è ''Neapolis'' (nova cità). A "Nova Cità" fù cuncepita cum’è una "seconda Cuma": u dimostra pè esempiu a fedele ripresa di l'organizazione in fratrie. Sempre menu cundiziunata da a Tirannia di i [[Dinumenidi]] à [[Siracusa]], Neapolis sappe in breve tempu sia sustituissi à a cità madre in i cummerci marittimi sia assume u cuntrollu nant’à u golfu chì da Golfu Cumanu diventò Golfu Neapulitanu.<ref>Magna Grecia: l'Italia meridiunale da l’origine legendarie à a cunquista rumana, Edipuglia, 1996</ref> Grazie à u raportu privilegiatu cun l'[[Atene]] di [[Pericle]], a cità inaugurò u so rollu egemonicu ind’è u mondu oscu-campanu è "internaziunale" ind’è u [[Mediterraniu]]. À a fine di u V seculu a.C., pè evità e divastazione, si alliò incù a [[Osci|pupulazione osca]], suscitendu tuttavia l'ira di Cuma. In u 326 a.C. fù cunquistata da i Rumani, cunservendu però caratteru è istituzione greche finu à a cunquista bizantina, tantu da pudè esse definita «… a metropuli di l’ellenismu d’occidente».<ref>Amedeu Maiuri, Sport è impianti spurtivi ind’a Campania antica, Tipografia Artistica, Roma, 1960</ref> In istu longu periudu a cità effettuò vari rolli, da putenza marittima<ref>U tempiu doricu di u foru triangulare di Pompei, L'Erma di Bretschneider, 2001, p 232, Vulume 2 di Studii di a ''Soprintendenza archeologica di Pompei'', J.A.K.E. de Waede</ref> (almenu finu à u scaticamentu à opera di [[Luciu Curneliu Silla|Silla]]) à centru culturale (in u I seculu a.C. è in u I seculu d.C.) è locu è residenza di l’Imperatori è di u riccu patriziatu rumanu chì trascurria quì e pause di guvernu. À parte da u 2 d.C. è finu à u III o IV seculu fù sede di i ghjochi isulimpichi fatti in onore di [[Augustu|Cesare Ottavianu Augustu]] pè l'aiutu prestatu à a cità dopu un terramotu, chì si svoglianu trà lugliu è aostu ogni quattru anni, in cuncumitanza cun i [[Ghjochi olimpichi antichi|ghjochi à Olimpia]] in Grecia. À tale prupositu fù edificatu u tempiu di i ghjochi Isulimpichi, ritruvatu in u 2003, durante i scavi pè a gara di a Metropulitana di piazza Nicola Amore. Ind’è u Museu Archeologicu Naziunale di Napuli si cunserva un cippu pumeriale, pruvenente da u territoriu di [[Capua (cità antica)|Capua]], in cui si leghje a scritta "IVSSV IMPERATOR CAESARIS QVA ARATRVM DVCTVM EST" (Pè vulè di l'imperatore Cesare fù fissatu stu solcu pè duve passò l'aratu) chì testimuneghja a vuluntà di rifundà a cesariana ''Colonia Iulia Felix'' da a parte di Ottavianu, in cunfurmità à e decisione di u patre aduttivu, ossia [[Gaiu Giuliu Cesare]]<ref>Laura Chioffi, Novità da Capua. XIV Congressus Internationalis. Epigraphiae Graecae et Latinae. 27. — 31. Augusti MMXII.</ref>. Successivamente à Napuli l'anticu cultu paganu di Cesare Augustu fù sustituitu da San Cesariu diacunu è martire di [[Terracina]], u santu sceltu pè u so nome à annunzià u novu caratteru cristianu di a putenza di i Cesari. In u 79 a cità fù dannighjata da a terribile eruzzione pliniana chì spanticò [[Pompei antica|Pompei]] è [[Erculanu antica|Erculanu]] (st'ultima era una so periferia).<ref>Arnold De Vos, Mariette De Vos; Pompei, Ercolano, Stabia, Roma, Editori Laterza, 1982</ref> Cù u termine di l'età antica è l’imminenza di l’invasione barbariche, a cità si chjose ind’è so muri. E zone un tempu destinazione di l'aristucrazia rumana cadinu preda di e razzie è di l'incuria. In u 476 l'ultimu [[Imperatori rumani|imperatore rumanu d'occidente]] [[Romulu Augustu]] fù imprigiunatu ind’è u [[Castel dell'Ovo]], allora villa rumana furtificata. === Età medievale === ==== U Ducatu di Napuli ==== [[File:Sud Italia nel 1112.jpg|thumb|U [[Ducatu di Napuli|ducatu autonomu di Napuli]], furmalmente pruvincia bizantina sopravvissuta finù à u 1139]] In u 536 Napuli fù cunquistata da i bizantini durante a [[Guerra gotica (535-553)|guerra gotica]] è restò fermamente in manu di l'imperu dinù durante a sussequente invasione lungubarda, diventendu in seguitu ducatu autonomu. U primu duca, secondu a tradizione, seria statu [[Basiliu di Napuli|Basiliu]], annuminatu in u 660-61 da l'Imperatore bizantinu [[Custante II]],<ref>Francescu Luzzati Laganà, ''Il ducato di Napoli'', in ''Il Mezzogiorno dai Bizantini a Federico II'', pp. 328-329.</ref> ancu sì hè prubabile chì ellu fussi statu precedutu da altre persone cun i stessi compiti, chì eranu cumunque espressione di e cusiddette "famiglie purente" citadine. A vita di u ducatu fù caratterizata da cuntinue guerre, principalmente difensive, contru à i putenti principati lungubardi vicini è i cursari musulmani (genericamente definiti [[Saraceni]]), pruvenenti pè u più da l’[[Africa di u Nordu]] o da a [[Sicilia]], chì era stata cunquistata da l’[[Aghlabidi]] à parte da u 827. Celebre hè à tale prupositu a [[battaglia di Ostia|battaglia navale di Ostia]] i u 849. In realtà l'aversione trà [[cristianisimu]] è [[islamu]] truvò ind’è u meziornu italicu ampii spazii di cunvergenza in nome di a politica è di i cumuni interessi cummerciali. Questi ultimi determinanu di fattu una sustanziale amicizia trà Napuli è u mondu musulmanu, tantu chì ci fù u disinvoltu impiegu da parte napuletana (ma di solitu campana, duvendu si cumprende in questu discorsu dinù [[Amalfi]]) di mercenarii, pè u più arrulati ind’è l'insediamentu di u [[Traetto (insediamentu musulmanu)|Traetto]] (in arabu ''ribāṭ''). Prulungatu creatore di questa pulitica fù u vescu di Napuli è duca [[Attanasiu di Napuli|Attanasiu II]], à dispettu di a scumunica inflitta li da [[papa Ghjuvanni VIII]]. U X seculu fù caratterizatu da una pulitica di neutralità, chì mirò à tene fora Napuli da i ghjochi chì si svuglianu intornu à ella. Da ciò ricavonu avantaghju sia l'ecunumia, chì a cultura, permettendu da un latu u sviluppu di l’industrie tessile è di a lavurazione di u ferru, un avantaghjosu scambiu di materiale litterariu è storicu - sia religiosu sia prufanu, sia grecu sia latinu - trà a cità è [[Custantinopuli]], da cui pruvene pè esempiu u grecu Rumanzu di Lissandru. U sviluppu di u muvimentu iconuclastu da a parte di [[Leone III l'Isauricu]], è a cunseguente disputa teologica trà quest'ultimu è [[Papa Gregoriu II]], ebbe cum’è cunsequenza u passaggiu furmale di e diocesi di l'Italia bizantina sott’à l'auturità di u patriarcatu di Custantinopuli. Ma, in realità, a dispusizione di Leone III restò inappiicata, è Napuli restò fidele à l'auturità di u Papa. Cum’è ricumpensa pè a pusizione assunta in a disputa, a cità fù elevata à u rangu di pruvincia ecclesiastica intornu à u 990, è [[Sergiu II di Napuli (vescu)|Sergiu II]] ne fù u primu arcivescuvu. In u 1030 u duca [[Sergiu IV di Napuli|Sergiu IV]] dete a cuntea di [[Aversa]] à a banda di mercenarii [[nurmandi]] di [[Rainulfu Drengot]], chì l'avianu affiancatu ind'è l'ennesima guerra contr'à u principatu di Capua, criendu cusì a prima "ufficiale" installazione nurmanda ind'è l'Italia meridiunale. Da a base di Aversa i nurmandi acquistonu una propria struttura suciale è urganizativa è ind'è l’arcu di un seculu fùbbenu in gradu di sottumette tuttu u meziornu d'Italia, dendu vita à u [[Regnu di Sicilia]]. ==== U periodu nurmandu-svevu ==== [[File:Palazzo Reale di Napoli - Federico II.jpg|thumb|upright=0.7|Statua marmigna di [[Federicu II di Svevia]], posta à l'ingressu di u [[palazzu Reale di Napuli]]]] In u 1139 i nurmandi di [[Ruggeru II]] d'[[Altavilla]] cunquistetenu a cità, punendu fine à u ducatu: Napuli intrì cusì à fà parte di u territoriu di u [[Principatu di Capua]], in u neunatu [[Regnu di Sicilia]], incù capitale [[Palermu]]; però a cità, chì inoltre avia sinu da u VI seculu e sembianze di un centru impurtante<ref>Arthur Paul, ''Il particolarismo napoletano altomedievale: una lettura basata sui dati archeologici'', Mélanges de l'école française de Rome, Roma, 1995, pagina 18}}</ref>, cunservò a sede di l'arcidiocesi. Passatu u Regnu di Sicilia in manu [[Svevia|sveva]] sott'à l'[[Hohenstaufen]], Napuli fù cumpresa ind'è u ghjustizieratu di [[Terra di Lavoru]]. [[Federicu II di Svevia]] preferì sempre cum'è so residenza Palermu cusì cum'è dinù [[Castel di u Monte]] in [[Puglia]], ma à Napuli decise di istituì l'Università da cui uttene e magistrature pè u guvernu di u so reame. Ella, u più anticu istitutu europeu di u so ghjenaru, fù cuncepita cum'è scola indipendente da u putere papale. ==== U periudu angiuinu ==== [[File:Simone Martini 013.jpg|thumb|left|upright=0.7|San Ludovicu di Tolosa chì incuruneghja u fratellu Rubertu d'Angiò (dipintu di [[Simone Martini]])]] Napuli diventò parte di u regnu [[Angiuini|angiuinu]] in seguitu à e vittorie di [[Carlu I d'Angiò]] nant'à [[Manfredi di Svevia]] in u 1266 à [[Beneventu]]; è nant'à [[Curradinu di Svevia]] à [[Tagliacozzu]] in u 1268. Sott'à u regnu di [[Carlu II d'Angiò]], fùbbenu istituiti furmalmente i ''Sedili'', organi amministrativi ripartiti in diverse aree di a cità. Elli pigliavanu a propria urigine da a fratrie di l'epuca greca è da a ''Magna cura Regis'' è serianu fermati attivi fin'à u XIX seculu. In seguitu à a rivolta schjuppata in Sicilia in u 1282 ([[Vespri siciliani]], causati dinù da u spustamentu ufficiale di a capitale da [[Palermu]] à Napuli) è u passagiu di l'isula à u duminiu aragunese, Napuli, diventò a capitale di u [[Regnu di Napuli]]. Succede à Carlu d'Angiò u figliolu Carlu II è in seguitu u nipote, [[Rubertu d'Angiò]], dettu "u Saviu", chì face di Napuli un centru culturale frà i più vivaci di l'Europa è di u Mediterraniu. À stu periudu ricullanu i sughjorni in cità di [[Francescu Petrarca]], [[Simone Martini]], [[Giotto]] (chì ci funderà una scola di pittura giuttesca frà e più impurtante d'Italia) è di [[Boccacciu]], chì in a [[basilica di San Lurenzu Magiore]] cunnuscerà [[Fiammetta (Decameron)|Fiammetta]], ovveru Maria d'Aquinu è in seguitu rimpiinghjerà i piacevuli anni trascorsi à a corte napuletana. Succederà à u rè Rubertu, a nipote [[Ghjuvanna I di Napuli]] in u 1343 è po sarà u mumentu di i [[Angiuini|d'Angiò di Durazzu]] in u 1382 incù [[Carlu III di Napuli|Carlu di Durazzu]], [[Ladislau I di Napuli]] è [[Ghjuvanna II di Napuli]]. Trà l’evenimenti celebri chì accadetenu in u periudu di a dinastia angiuina: a scapera di u giovanu Curradinu di Svevia in u 1268, u maremotu di u 1343 (u listessu chì dete u colpu di grazia à [[Amalfi]]), u primu tentativu di riunificazione pulitica d'[[Italia]] sott’à Ladislau di Durazzu è l’assedii à a cità ind’è lotte pè a successione di Ghjuvanna II d'Angiò frà [[Renatu d'Angiò]] è [[Alfonsu V d'Aragona]] finchè st'ultimu, dopu esse penetratu ind’è a cità attraversu un’acquedottu, in u 1442 pudete occupà definitivamente Napuli. === Età muderna === ==== U Regnu aragunese ''Utriusque Siciliae'' ==== [[File:Alfonso-V-el-Magnanimo.jpg|thumb|upright=0.7|Pittura di Alfonsu u Magnanimu.]] In u 1442 dinù Napuli cambiete di manu, diventendu pussessu aragunese. U suvranu [[Alfonsu V d'Aragona|Alfonsu u Magnanimu]] (1442-1458) favurì a cità, spustendu a capitale di l'[[Curona d'Aragona|Imperu]] da [[Barcellona]] à Napuli. Nunustante alcuni episodii di aversione cum’è a [[Cuspirazione di i Baroni]], u regnu di Alfonsu fubbe caratterizatu da l'espansione di a cità, a cui pupulazione criscete nutevulmente finu à falla divintà pocu tempu dopu a cità più pupulosa di l'Occidente cristianu. In questu periudu fubbenu dinù custruiti impurtanti munumenti citadini, cum’è [[Arcu triunfale di u Castel Novu|l'Arcu di u ''Maschio Angioino'']] (iniziativa chì dete origine à u cusiddettu [[Artisti di u clima di l'Arcu|Clima di l'Arcu]]), [[Palazzu Filumarinu]], [[Porta Capuana]], [[Palazzu Comu]]. Dinù l’atmusfera culturale cunnuscete un nutevule incrementu, grazie à u grande impulsu datu da Alfonsu à a bibliuteca citadina è à a fundazione di l'[[Accademia Puntaniana]]. E grande somme prufuse ind’è a prumuzione di a cultura detenu impulsu à una fiuritura di attività, chì resenu Napuli prutagunista di l'[[umanisimu]] è di u [[Rinascimentu]]<ref>[http://www.treccani.it/enciclopedia/umanesimo_%28Enciclopedia-dei-ragazzi%29/ Treccani.it]</ref>. ==== U Viceregnu spagnolu ==== [[File:Pedro Álvarez de Toledo, Viceroy of Naples.jpg|thumb|left|Pittura di Pedro Álvarez de Toledo.]] À parte di u 1501, in cunsequenza di e [[Guerre d'Italia di u XVI seculu|Guerre d'Italia]], Napuli perse a so indipendenza. Dopu a breve apparizione di [[Carlu VIII di Francia|Carlu VIII]] è a nova occupazione francese, in u maghju di u [[1503]] passete sott’à a duminazione spagnola, è pè oltre dui seculi u regnu fù guvernatu da un [[Vicerè di Napuli|vicerè]] pè u contu di [[Madrid]]. U longu duminiu spagnolu vene generalmente cunsideratu da a storiografia, spezialmente di tipu [[Benedettu Croce|crucianu]], un periodu oscuru è di rigressu<ref>Giuseppe Coniglio, U viceregnu di Napuli in u sec. XVII: nutizie nant’à a vita cummerciale è finanziaria secondu nove ricerche ind’è l’archivii taliani è spagnoli, Ed. di Storia e Letteratura, annu 1955, p. 28</ref>. In effettu però, a cità in questu periudu nun caderà mai in una cundizione pruvinciale, anzi, cuntinuerà a so ascesa in campu puliticu, demugraficu, culturale, ecunomicu tantu da diventà unu di i massimi centri di l'[[Imperu spagnolu|Imperu]]<ref>[https://books.google.it/books?id=txV2uP9FrtgC&pg=PA156&lpg=PA156&dq=napoli+capitale+illuminista&source=bl&ots=lOp-F-9G4z&sig=ZNZB9zCYuA_0u77hLl7P25hc83s&hl=it&sa=X&ved=0ahUKEwi7_4v5wq7UAhWqDsAKHSx1BbU4ChDoAQg7MAU#v=snippet&q=impero&f=false Aurelio Musi, Napuli, una capitale di l'Imperu p. 118]</ref>. Ellu lasciete tracce oltremodu prufonde sia in a lingua napuletana<ref>Pierangela Izzi, Domenico Defilippis è Sebastiano Valerio, annu 2007, Lessicugrafia à Napuli in u Cinquecentu, p. 121, Adriatica Editore</ref>, chì soprattuttu ind’è l'assettu urbanisticu di a cità incù a custruzzione di [[via Toledo]] è i [[Quartieri Spagnoli]]. Napuli in questu periudu storicu duvete pensà à risolve l'incursione turche (chì arrivetenu à sacchighjà u borgu di [[Chiaia]]), una terribile pestilenza, una grande calamità naturale è dinù numerose insurrezzione pupulare: ora duvute à i tentativi inquisitori (vedi [[anticurialisimu]]), ora à e alte cariche fiscale, a più famosa è ardimentosa di queste è quella chì vidì prutagunistu u pupulanu [[Masaniello]]. Durante a [[guerra di successione spagnola]] l'[[Austria]] cunquistete Napuli (1707), ma a tense pè pochi anni, fin’à u 1734, annu in cui u regnu fu occupatu da [[Carlu III di Spagna|Carlu di Burbone]], chì ci ricumpone un Statu indipendente chì cumprindia tuttu u [[Italia Meridiunale|sud Italia]] è a Sicilia. ==== U periodu burbonicu è a parentesi francese ==== [[File:Fernando II de las Dos Sicilias 2.jpg|thumb|left|upright=0.7|Pittura di Ferdinandu II rè di e Duie Sicilie, metà di u XIX seculu.]] Sott’à [[Carlu III di Burbone]], a cità cunfirmete definitivamente u so rollu di grande capitale europea<ref>[http://www.storico.org/seicento_eta_lumi/delizie_napoletane.html Storico.org]</ref> (soprattuttu incù a custruzzione di impunenti impianti architettonichi) è si affirmò cum’è grande centru [[illuminisimu in Italia|illuminista]]. Incù a [[rivuluzione francese]] è e [[guerre napulioniche]], Napuli vidì prima a nascita di una [[Republica Napuletana (1799)|republica giacubina]] è po a cunseguente risturazione burbonica. In u 1806 fù novamente cunquistata da e truppe francese cundotte da [[Napulione Buonaparte]] chì affidete u regnu à so fratellu [[Ghjiseppu Buonaparte|Ghjiseppu]] è quindi, in seguitu, à [[Ghjuacchinu Murat]] chì ùn riiscete micca à unificà prematuratamente a penisula taliana ma scitete u sentimentu naziunale. In u 1815 incù a definitiva scunfitta di Napulione è u [[Cungressu di Vienna]] Napuli turnete novamente à i Burbone. U 1820 in Europa fù l'annu di l’agitazione contr’à l'assulutisimu munarchicu, è à Napuli queste si manifestetenu in a rivolta capitanata da u generale [[Guglielmu Pepe]]. Intimuritu da ste nove difficultà, [[Ferdinandu I di e Duie Sicilie|Ferdinandu]] acquistete un cumpurtamentu doppiu, dendu dapprima a Custituzione, è chirendu po l'aiutu austriacu, pè pudè la ritirà è reprime l'oppusizione<ref>pag. 161-170, Gianni Oliva, "Un regnu chì è statu grande", Mondadori, 2012</ref>. In u 1860 u [[Regnu di e Duie Sicilie]] fù l’obiettivu di a ''[[spedizione dei Mille]]'' di [[Ghjiseppu Garibaldi]] è successivamente invasu da u [[Regnu di Sardegna]]. [[Francescu II di Burbone]] fù custrettu à abbandunà Napuli ripieghendu à [[Gaeta]] inseme à una parte di l'esercitu Burbonicu pè "garantì la da e ruine è da a guerra ... risparmià à questa Patria carissima l’orrori di i disordini interni è i disastri di a guerra civile"<ref>pag 63, Giordano Bruno Guerri, "U sangue di u Sud", Mondadori, 2011</ref>, è fù tentata una prima difesa incù a [[battaglia di u Vulturnu]] è po incù l'[[Assediu di Gaeta (1860)|assediu di Gaeta]]. À seguitu di a scunfitta di e truppe burboniche, Napuli fù annessa à u [[Regnu d'Italia (1861-1946)|Regnu d'Italia]]. === Età cuntempuranea === {{citazione|Andendu à Fiurenza, dopu dui anni, dopu cinque, dinù dopu sei sì vulete, puderemu dì addiu à i fiurentini è andà à Roma; ma da Napuli ùn si esce micca; sì ci andemu, seremu custretti à restà ci. Vulete voi Napuli? Sì questu vulete, abbadate bè, prima di piglià a risuluzione di andà à stabilì a capitale à Napuli, bisogna piglià quella di rinunzià definitivamente à Roma.|[[Vittorio Emanuele II di Savoia]]<ref>Saverio Cilibrizzi; Il pensiero, l’azione e il martirio della città di Napoli nel Risorgimento e nelle due guerre mondiali; Conte Editore; Napuli; vulume 3, Capitolo V}}</ref>}} In u 1864 u [[Regnu d'Italia (1861-1946)|Regnu d'Italia]] fù furzatu da à [[Cunvenzione di settembre]] cù u [[Secondu Imperu francese]] di [[Napulione III di Francia|Napulione III]] à spustà a capitale di u Regnu da [[Turinu]]. Napuli vense cunsiderata a favurita asseme à [[Fiurenza]]: a prima era "prutetta" da l'Appenninu è a seconda da u [[Mare Tirrenu]]<ref>La capitale contesa: Firenze, Roma e la Convenzione di settembre (1864); Antonello Battaglia; Edizioni Nuova Cultura; p. 101</ref>. Napuli, in quantu ex capitale cità più pupulosa d'[[Italia]] (à u ricensu di u 1861 cuntava circa 490.000 abitanti) vense cunsiderata una candidata assai adatta. A scelta fù affidata à un cumitatu di cinque generali è cadì nant'à Fiurenza in quantu Napuli ùn seria micca stata abbastanza difendevule cù a [[Marina Militare|flotta taliana]] chì ùn era micca à i livelli di quella [[Marine royale|francese]] o [[Royal Navy|inglese]]. U smantellamentu soprattuttu di e precedente strutture di guvernu in seguitu à l'unificazione di a penisula, unitu à u novu sistemu fiscale è duganale naziunale ereditatu da quellu piemuntese<ref>[[Renato Brunetta]]; Sud: alcune idee perché il Mezzogiorno non resti com’è; Donzelli; 1995; Roma; pagina 4</ref>, determinò una prufonda crisa suciale è industriale (dinunziata dinù da a scrittrice [[Matilde Serao]] in ''[[Il ventre di Napoli]]'' (U ventre di Napuli) è ''[[Il paese di cuccagna]]'' (U paese di cuccagna). E cundizione difficile di a Napuli post-unitaria fùbbenu à l'urigine, à a fine di XIX seculu, di [[Risanamentu di Napuli|una prufonda trasfurmazione urbanistica]] chì e derà vaghe assunanze cù a [[Trasfurmazione di Pariggi sott’à u Secondu Imperu|Pariggi di Haussman]]. In questu periudu fùbbenu diruccati numerosi fabbricati è munumenti, custrutti novi quartieri, edifizii è aperte l'arterie di [[via Duomo (Napuli)|via Duomo]], di u [[Corsu Umbertu I|Rettifilo]], di [[via Francesco Caracciolo]] è viale Gramsci. Sta circustanza storica coincise oltremodu cù a nascita di numerosi ''[[caffè-cuncertu|café-chantan]]'' è di un dinamicu ambiente culturale è suciale<ref>Francesco Barbagallo; Napoli, Belle Époque; Laterza Editori; pagina=5</ref>. ==Note== <references/> [[Categoria:Cumuna d'Italia]] [[Categoria:Italia]] 2jyzsnqp7hq8xlswc2hydf6mxp6u3bx Lingua piemontese 0 20595 368829 368137 2020-09-21T19:19:18Z Thadh 16787 wikitext text/x-wiki {{Lingua |nomu=Piemontese |numinativu=piemontèis |culori=#FD9191 |altri nomi=Piemuntese |stati=[[Italia]] |righjoni= |parsoni=700.000 |tipulugia=SVO |classifica= |fam1=[[Lingue indoauropeane|Indoauropeanu]] |fam2=[[Lingue italiche|Italicu]] |fam3=[[Lingue romanze|Romanzu]] |fam4=[[Lingue italurumaniche|Italurumanicu]] |fam5=[[Lingue sittintriunale|Sittintriunalu]] |fam6=[[Lingue gallutaliche|Gallutalicu]] |fam7=[[Lingua piemontese|Piemontese]] |iso3=pms |mappa=[[Image:Piemontèis.jpg|290px|Diffusione giugrafica di u Piemontese (in l'arancinu)]] |didascalia= |codice=pms}} U '''piemontese''' o '''piemuntese''' (nome nativu ''piemontèis'', [[IPA]]: [pjemʊŋˈtɛjz]) hè una lingua appartenente à u gruppu di e [[lingue romanze]] di a [[Famiglie linguistiche|famiglia]] di e [[lingue indoeuropeane]]. == Storia == In generale si ritene chì u primu testu scrittu in prutopiemuntese fubbenu i ''[[Sermones Subalpini]]'' di circa l'annu mille. == Lingue è dialetti == I dialetti varianti di u piemuntese sò l'alessandinu u vercellese è u novarese chì appartenenu à a variante di u ''piemuntese urientale'';u turinese è u cuneese cì appartenenu à a ''variane uccidentale''; in fine ci hè u astegianu chi piglia influenza da traminduie e varianti. == Alfabetu == U piemuntese si scrive cù: * 21 lettere di l'[[alfabetu latinu]] '''a b c d e f g h l i j l m n o p q r s t u v''' * A lettera z vene scambiata incù a s. * i segni diacritichi (per u più accenti) com'è: '''à è é ë ü'''. == Ligami == * [[:pms:|Wikipedia in piemontese]] [[Categoria:Piemonte]] e2qy31x3wwr78oznr1of3tlb8e0x0cu U Poghju è Marinacciu 0 20598 361669 2019-02-11T16:42:51Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[U Poghju è Marinacciu]] à [[U Poghju d'Ampugnani]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Poghju d'Ampugnani]] pmp3vbqw6tqghfthx79s2oioua5ubz6 Medievu 0 20600 361718 361704 2019-02-16T18:30:20Z 2A01:CB1C:451:B00:51AF:C7AB:BB81:690 wikitext text/x-wiki [[File:Tallinn old town gate.jpg|thumb|[[Tallinn]], capitale di l'[[Estonia]] è esempiu di cità europea medievale furtificata, cunservata pè u 75%. Particulare di a porta di a Cità Vechja]] [[File:Frankfurt Am Main-Samstagsberg-20070607.jpg|thumb|upright=1.0|Case à graticciu à [[Francuforte]], in [[Germania]]. ‘Ssu tipu di custruzzione in legnu, dette ''Fachwerkhäuser'', si diffusenu in u Medievu ind'è l'[[Europa centrale]] sana]] U '''Medievu''' hè una di e quattru grande età storiche ([[Storia antica|antica]], medievale, [[Storia muderna|muderna]] è [[Storia cuntempuranea|cuntempuranea]]) in a quale hè tradiziunalmente suddivisa a [[storia di l'Europa]] ind’è a [[storiografia]] muderna. Cumprende u periudu da u V seculu à u XV seculu. Seguita a [[Caduta di l'Imperu rumanu d'Occidente]] in u 476 d.C. è precede l'[[Età muderna]]. U termine "''Medievu''" cumparisce pè a prima volta in u XV seculu in [[Lingua latina|latinu]] è riflette l'opinione di i cuntempuranei, pè chì tale periudu averia riprisentatu una deviazione da a cultura classica, in oppusizione à u [[Rinascimentu]]. [[Categoria:Storia]] 4raoiqzx5vteooxfnl6vn0x1ot5wmty Macedonia 0 20601 361699 2019-02-15T08:06:33Z Born2bgratis 9412 Born2bgratis hà spustatu a pagina [[Macedonia]] à [[Macedonia di u Nordu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Macedonia di u Nordu]] 26444km087gzin9v5gqizteuzkwu37z Gavin Friday 0 20602 378133 378114 2021-12-30T02:03:14Z Casalonga MH 14859 /* Prima vita è carriera */Liamu versu l'articulu Wiki "Lydia Lunch" wikitext text/x-wiki '''Gavin Friday''' ([[Dublin]], 08-12-1959), vocalista, musicista, cantautore, produttore, attore. == Biugrafia == === Prima vita è carriera === [[File:Gavin friday clarence hotel.jpg|miniatura|Gavin Friday in Dublin]] Gavin Friday (natu Fionàn Martin Hanvey, l'[[8 d'uttobre]] di u [[1959]]) ghjè un cantadore, cumpusitore, attore è [[pittura|pittore]] irlandese. Hè natu in [[Dublinu]] (in [[gaelicu irlandese|irlandese]] : ''Baile Átha Cliath'') è hè crisciutu in Ballygall, un querinu in u nordu di Dublinu, trà Finglas è Glasnevin induve ellu ghjè andatu à scola di i Fratelli Cristiani.<ref>[https://gavinfriday.com/biography/chronology/].</ref> Fubbe un membru fundatore di u gruppu post-punk, [[Virgin Prunes]] in 1977 cù [https://en.wikipedia.org/wiki/Guggi Guggi] (natu [[Derek Rowen]]) ed altri musicanti. Hà registratu diversi albumi è colonne sonare / musiche di filmi. In u 1986, dopu a fine di e Virgin Prunes, G. Friday si cunsacrò à pitturà, à impennà ed animà a so bettula The Blue Jaysus. Gavin F. vulia avvià ista osteria-salla di cuncerti parchì avia bisognu di un musicante. È un bon modu di trùvalu era di apre ista cantina prisentandu opere musicali.<ref>https://gavinfriday.com/archive/events/the-blue-jaysus/</ref> L'annu seguente travagliò cù The Man Seeze, Maurice Roycroft <ref>[https://en.wikipedia.org/wiki/Maurice_Seezer Maurice Seezer].</ref>, u pianistu. Nell'exhibe ''Quattru artisti - Molti marcuri'' (1988) à a Galeria di Hendricks di Dublinu, Friday, Guggi è Whisker mostranu pittori. Sta cu-operazione cù Seezer hà duratu 15 anni. Hà cumpresu cuncerti in 2001 (''A wee night for Uaneen)'' e 2004 (''Shock and Awe'').<ref> [https://www.setlist.fm/setlist/gavin-friday-and-maurice-seezer/2001/olympia-theatre-dublin-ireland-7bf30ac0.html].</ref>, <ref> [https://www.dcu.ie/uaneen/index.shtml].</ref> U primu albumu solo di Friday cù Seezer fù ''Each man kills the things he loves'', esciutu in u 1989. Poi ebbe ''Adam'n'Eve'' in u 1992. È trè anni dopu, escia ''Shag tobacco''. L'anni 1990 fubbenu u principiu di a so carriera in u filmu, cum'è cantarinu è cum'è cumpositore. Gavin Friday scrisse la colonna sonora/musica per u filmu di Jim Sheridan ''In the name of the father'' (In nome di u Patre), 1993, cumpresa a stampa di titulu, ''Billy Boola'' è ''You Made Me the thief of your heart'', chì hè statu cantatu da Sinéad O'Connor è nominatu per un [[Golden Globe]] per a prima canzona originale.<ref>"The Alternative within the mainstream" ''A critical analysis of some recent Irish films'' da Nicholas Fennel (Dublin City University) pagine 16, 111 è 125, annutazione n° 11. [http://doras.dcu.ie/17369/1/nicholas_fennell_20120705085234.pdf].</ref> In più di i trè pezzi co-scritti da Friday è Seezer, a colonna sonora/musica di stu filmu tene contu dinù ''Voddoo Child'' da [[Jimi Hendrix]], ''Dedicated Follower of Fashion'' da i [[Kinks]], ''Is This Love'' da [[Bob Marley]], ''Tiger Feet'' da Mud, ''The Godfather'' da [[Nino Rota]], etc.<ref>[https://www.imdb.com/title/tt0107207/soundtrack].</ref> A partizione di u filmu da Jim Sheridan : ''The Boxer'' fubbe scritta tutalmente da Gavin Friday è Maurice Seezer, in u 1997. A musica hè essenzialmente ghjucata da u ''Irish Film Orchestra'' è u ''Choir of Christ Church Cathedral'' di Dublin.<ref>[https://www.allmusic.com/album/the-boxer-mw0000034010].</ref> Per un ritrattu in niellu è albu da u fotografu olandese [[Anton Corbijn]] (celebre in particulare per fotografie di u gruppu post-punk / rock goticu di Manchester [[Joy Division]] da [[Ian Curtis]]), rendesi.<ref> [https://www.allmusic.com/artist/gavin-friday-mn0000158765/biography].</ref> In u 2004 Gavin Friday si pruduce in publicu solu, incù u spettaculu ''I didn't come up the Liffey in a bubble'' à u Fringe Festival da Dublin''.<ref>A Liffey hè u fiume irlandese chì traversa Dublin.</ref> [[File:River Liffey 6, Dublin.jpg|miniatura|U Fiume Liffey in Dublin]] U rializatore Neil Jordan ingagiò Friday pè u rollu da Billy Hatchet in u filmu di 2003 ''Breakfast on Pluto'' (Sciunicu nantu à Pluton). Gavin Friday hà sunatu à Carnegie Hall in u 2009 à u benefiziu di un'urganizazione anti-SIDA disinteressata, chì si chjama ''(Red).'' Anu participatu à u cuncertu [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Lydia_Lunch Lydia Lunch] è [[John Zorn]] frà altri musicanti. Mentre stu cuncertu, Friday hà ghjucatu a canzona ''The Light Pours Out of me'' di u gruppu post-punk [[Magazine]], di [[Manchester]], chì fù fundatu da [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Howard_Devoto Howard Devoto] (ex [[Buzzcocks]] cù [[Pete Shelley]]) è da u chitarristu [https://en.m.wikipedia.org/wiki/John_McGeoch John McGeogh] (eppoi in [[Siouxsie and the Banshees]]). <ref>[https://www.nytimes.com/2009/10/06/arts/music/06friday.html].</ref> [[File:Lydia Lunch Retrovirus W71 25.jpg|miniatura|Lydia Lunch da Schorle]] == Discografia == === Albumi === * ''Each man kills'' - ''the thing he loves'', 1989 * ''Adam 'n' Eve'', 1992 * ''Shag Tabacco'', 1995 * ''Peter and the wolf'' (''Petru è u lupu''), 2002 * ''Catòlicu'', 2011 === Singoli === * ''You, me and World War III'', 1996 * ''Angel'', colonna sonora di u filmu ''William Shakespeare's Romeo + Juliet'', 1995 * ''In the Name of the Father'', 1994 * ''Falling off the Edge of the World'', 1993 * ''King of Trash'', 1992 * ''I want to Live'', 1992 * ''Man of misfortune'', 1989 * ''You take away the Sun'', 1989 * ''Each Man Kills the Things He Loves'', 1988 * ''You can't always get what you want'', 1987 == Referenze == <references/> [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Musicante|Friday]] 6p02dgrf2qa1surv2cp6fpxn3g44ao6 A Nubiltà 0 20603 361732 361719 2019-02-18T19:48:24Z 2A01:CB1C:451:B00:ECF0:2EC:C2A7:6C23 wikitext text/x-wiki [[File:Azilone_Church.JPG|thumb|250px|A ghjesgia d'Azilonu, u paesi nativu di Monsignori di la Fuata]] '''A Nubiltà''' hè una [[puisii|puisia]] di [[Monsignori di la Fuata]] (1817-1899) chì faci parti di i [[Puisii Ghjucosi]]. ==A Nubiltà== :Oghji hè cumunu l'absinthe è lu caffè ; :Ma più cumuni sò i tituli è li ''de'' ; :Ogni ghjornu ni sorti unu, :È ùn si sà di dund'eddu hè : :È tù dici, o cara musa : :Piglia un ''de'', ghjà ch'eddu s'usa. :Ti dà più tonu, pruduci bon'effettu, :Attira sempri la stima è lu rispettu ; :Cun un ''de'' stà pur'sicuru, :Pò passà qualchì diffettu ; :È po hè lustru chì tù pigli. :Cara musa, chì cunsigli !: :''In diebus illis'', ancora i me antenati :Aviani un ''de'' ; ma essendu rifalati, :Lu lasciani rifalà : :È da chì era senza entrati? :Oghji hè nobili chì hè riccu ; :Chì ùn hà granu ùn pò fà spiccu. :Un rouleau d'oru, oh oh ! Mi saria gratu, :È s'eddu cansa, sarà ben'accittatu ; :Ma d'un ''de'' chì ni faria, :S'e so' nobili è spiantatu? :Nò li tituli è li de, :Cara musa, ùn sò par mè. :Cascò u de vechju, è ùn cercu lu de novu ; :Ùn cambiu statu ; pà i tituli ùn mi movu. :Ghjà lu debitu m'affanna, :È in u statu ch'e mi trovu, :S'eddu sbradda un rouleau, :Ùn i possu dì ch'è nò. :Ùn dicu micca chì i tituli è li ''de'' :Ùn siani dolci : mi piacini anc'à mè ; :Ma, suredda, à i tempi d'oghji, :Chì sò i tituli sine rè? :Ghjà la leghji li pripara :Una tazza bedda amara. :E ùn leghju i fogli ; ma un Tiziu chì li leghji, :M'hà assicuratu chì covani una leghji :Par fà cada molti ''de'' :È distingua i capri è l'eghji : :Or chì leghji po sarà? :Chì ùn hà ''de'' li cumprarà. :À chì hà talentu, chì hà meritu è virtù, :Lu sgiò ùn dispiaci, è à mè po più cun più ; :Li stà bè la signuria, :Lu vistitu è lu fiunfiù : :Nè, la vera nubiltà :Ùn hè micca vanità. :Capiscu beni chì un omu chì hè ricconu :Pigli un de novu, par dà si qualchì tonu ; :À lu de li faci onori, :S'eddu ùn hè qualchì bricconu ; :Sì, capiscu chì lu riccu :Pigli un de, par fà più spiccu. :Dica chì voli, la vera nubiltà :Hè gran cosa, è biatu po chì l'hà ! :Dici bè : noblesse oblige, :Lu Francesu chì la sà ; :Chì disprezza i sgiò è li ''de'', :Li vurria è ùn i pò avè. :È a dicu franca, li ''de'' ùn isprezzu micca ; :Ma la parsona chì hè nobili è ùn hè ricca, :O ùn hà meritu è ùn hà scenza, :Lu so ''de'' lu si pò ficca, :So' discretu è so' pudicu, :Mi capiti dund'e dicu. :In ogni razza d'antica nubiltà, :V'hè chì hà ricchezzi, è v'hè chì hà puvartà : :À lu riccu i rivarenzi ; :Sgiò babbà ! È Sgiò mammà ! :Signor sì, è signor nò ! :Ma à lu povaru, ohibò ! :Pur dici beni : l'aneddi sò cascati ; :Ma à lu so locu li dita sò furmati. :Hà lu voitu scusgitu, :Hà li cula ripizzati ; :Porta à u coddu la suiccia ; :Ma l'annata comu a impiccia? :Oh ! quanti volti, malgradu a so grandura, :À lu viddanu dumanda a facitura ! :À chì mena lu cunceghju, :À chì appinza la so bura :Và dicendu : ''Adjuro vos'' ! :''Te rogamus, audi nos''. :Sì tù ùn u chjami cù u titulu di sgiò, :Micca risposta, nun dà nè sì nè nò. :Torri è chjami, ùn senti micca. :O sgio Pà ! o sgior Antò ! :Tandu sì : qual'hè chì chjama? :Ancu levi tù di tama ! :Ci fù un ciandarmu chì vensi po à li mani, :Cun un signori ch'attarsa lu so pani : :Ùn i deti signuria ; :Ma i pidochja i si sciacciani ; :Chì dicia : Maladucatu ! :Chì dicia : Sè unu stracciatu. :Unu dicia : Tù ha' pestu li carbona. :L'altru dicia : Tù ùn ha' una pezza bona ; :È ind'è tè la signuria :Si ni sorti pà i tafona. :Or sicchè, figlioli cari, :Nubiltà vol'i dinari. :Quali ùn hà intesu, facendu si risata, :In [[Calcatoghju]], chjama à boci scappata :Lu sgiò tali è a sgiora tali :À piglià la so ghjurnata? :Or ùn hè po una vargogna, :Par chì hà in casa fami è rogna? ==Rifarenzi== * Paulu Matteiu di la Fuata (1993, 2006), ''Poesie Giocose'', Aiacciu, CRDP di Corsica - Università di Corsica. ==Da veda dinò== * [[Paulu Matteiu di la Fuata]] [[Categoria:Puesia]] jtyy29f3tf1yy5jkalabvlpat5ybj3n Template:Summariu categurie 10 20605 373585 361747 2021-06-02T05:02:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| class="itwiki_template_toc plainlinks" summary="Indice" style="margin:auto" ! {{MediaWiki:Toc}}&nbsp;&nbsp; | [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}}} Principiu]&nbsp;&nbsp;'''·'''&nbsp; [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|from=0}} 0-9]&nbsp;&nbsp;'''·'''&nbsp; [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|from=A}} A] [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|from=B}} B] [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|from=C}} C] [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|from=D}} D] [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|from=E}} E] [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|from=F}} F] [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|from=G}} G] [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|from=H}} H] [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|from=I}} I] [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|from=J}} J] [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|from=K}} K] [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|from=L}} L] [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|from=M}} M] [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|from=N}} N] [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|from=O}} O] [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|from=P}} P] [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|from=Q}} Q] [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|from=R}} R] [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|from=S}} S] [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|from=T}} T] [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|from=U}} U] [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|from=V}} V] [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|from=W}} W] [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|from=X}} X] [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|from=Y}} Y] [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|from=Z}} Z] |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 1ncvoejzoqwe4i61z1d9tm5t6ixq0mo A donna cumpagna di l'omu 0 20610 374814 374813 2021-08-06T04:12:11Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki ''A donna cumpagna di l'omu'' hè una puisia di [[Paulu Matteiu di la Fuata]] (1817-1899) chì faci parti di i [[Puisii Ghjucosi]]. ==A donna cumpagna di l’omu== [[File:Albrecht Dürer, Adam and Eve, 1504, Engraving.jpg|thumb|250px|Adamu ed Eva]] :Cosa hè la donna pà i misari murtali? :Hè stata sempri la causa universali :Di piaceri è dispiaceri, :D'ogni beni è d'ogni mali ; :Hè pietosa ed hè spietata ; :Hè curtesi ed hè sgarbata. :Hè piena d'ira, è piena di buntà ; :Hè amara è dolci ; tuttu odiu è carità ; :Nè senza edda si pò viva, :Nè cun edda si pò stà : :Piegni è ridi ; lu so visu :Hè un infernu è un paradisu. :La vi ripetu, la donna hè una cumpagna, :Hè costa d'omu, devi essa à la custagna ; :Ùn hè serva nè patrona : :Parchì l'omu chì si lagna :Ùn s'annoia à stà cun edda, :Lu Signori a feci bedda. :À babbu Adamu chì ùn bii più nè magna, :Dominiddiu li deti una cumpagna ; :È lasceti dì à chì voli, :Ogni cani voli a cagna : :Ùn và beni l'omu solu, :Dissi Diu à lu figliolu. :S'eddu hà lu fretu, si scalda cù a cumpagna ; :Ma s'eddu casca, ohimè ! Comu s'arragna? :Qual' l'arrizza, s'eddu casca? :Qual' l'asciuva, s'eddu si bagna? :È po volni in u Furciolu :Chì Lambrasca si stia solu ! :À lu fasgiolu ci voli u palareddu ; :L'eddara cerca la leccia o u quarciteddu ; :À la vita ci vol' l'olmu, :À la volta lu punteddu : :Or cusì sarà Lambrasca, :O s'arrernba o si ni casca. :La cumpagnia la volni ancu l'aceddi : :Sò accumpagnati parnici è rundineddi :Si ni stani à dui à dui, :Li culombi è i turduleddi : :Vuleti essa più sicuri? :Melius nubere quam uri. :Ghjuntu una volta lu mesi di frivaghju, :Tutti l'aceddi ni vani à paghju à paghju ; :Ghjuntu marzu, vo sapeti :È chì miauli, è chì linguaghju ! :Ghjuntu maghju in Bonifaziu, :Chì armunia è chì laudaziu ! :Par sinu à i pianti, ci n'hè chì ùn dani fruttu, :S'eddu ùn s'accoppia lu masciu o beddu o bruttu ; :Dui è dui si stà megliu, :È cusì po hè dapartuttu. :Ùn ci sò ch’è i Balanini :Chì si fermani fantini. == Da veda dinò== * [[Azilonu]] [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] ik9tc9hu9ofxq20uga47br0qf7sftca 2018 0 20611 376157 375183 2021-08-21T12:42:24Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''2018''' {{Annu| XX seculu| XXI seculu| XXII seculu |1990|2000|2010|2020|2030|2014|2015|2016|2017|2018|2019|2020|2021|2022}} == Evenimenti == === Premii Nobel 2018 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Denis Mukwege]] ([[Republica democratica del Congo]]) è [[Nadia Murad]] ([[Irak]]).<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Olga Tokarczuk]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[James Allison (immunologo)|James Allison]] è [[Tasuku Honjo]].<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Arthur Ashkin]], [[Gérard Mourou]] è [[Donna Strickland]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Frances Arnold]], [[George Smith (chimico)|George Smith]] è [[Gregory Winter]]<br> - [[Premiu Nobel per l'Ecunumia]] : [[William Nordhaus]] è [[Paul Romer]]. == Nàscite == == Morte == == In Córsica == [[Image:Bibliothek in Ajaccio.jpg|thumb|280px|center|Biblioteca d'[[Aiacciu]], [[16 di lugliu]] 2018]] == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XXI seculu|#]] 1xpky302kriu24eezbs0h4v0kipdra7 Gallinula 0 20612 373874 364265 2021-06-02T10:45:12Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: aliceblue" ! colspan="3" style="background:#4682B4" | {| style="background:#4682B4" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#4682B4" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A gallinula'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Grifola_frondosa_888.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Grifola frondosa</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightblue" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Fungi]]'' |----- | Divisione | ''[[Basidiomycota]]'' |----- | Classa | ''[[Agaricomycetes]]'' |----- | Ordine | ''[[Polyporales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Meripilaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Grifola]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightblue" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Grifola frondosa''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Hen2.jpg|250px]] |----- |} A '''gallinula''' (''[[Grifola frondosa]]'') hè un tipu di [[fungu]] chì face parte di a famiglia di e [[Meripilaceae]]. U nome corsu vene da u fattu ch'è 'ssu tipu di fungu s'assumiglia, da luntanu, à una [[gallina]]. ==Descrizzione== Adultu, 'ssu fungu pò pisà sin'à parechje decine di kilò. A carne hè bianca è unu pocu fibrosa. Racoltu ghjovanu, hè un fungu manghjarecciu. Si scontra à u statu selvaticu à u pede di e lecce è di i castagni, o di i so radiconi, ma solu d'istate è di vaghjimu. Cresce naturalmente annantu à i radiconi d'arburi. Dipoi qualchì tempu, hè ancu cultivatu in Europa. ==Tassonumia== Parechji sinonimi di ''Grifola frondosa'' sò: * ''Polypilus frondosus'' * ''Polyporus frondosus'' * ''Boletus frondosus'' * ''Caloporus frondosus'' * ''Cladomeris frondosus'' * ''Merisma frondosa'' ==In Corsica== A gallinula hè assai cumuna in Corsica. ==Gastronumia== A gallinula hè un fungu manghjarecciu, quand'ellu hè fresca. Si coglie fresca, chì vechja diventa lignosa. ==Lessicu== A ''gallinula'' hè ancu chjamata a ''ghjallina'', a ''ghjaddina'', a ''ghjallinella'' o a ''ghjaddinedda''<ref>[https://infcor.adecec.net Infcor], ricacciatu u 21 di marzu di u 2019</ref>. ==Note== <references/> == Ligami == * [https://adecec.net/parutions/ghjurnata2001.html Ghjiseppu Leoni, I funghi, Ghjurnata di a Lingua Corsa 2001, [[Adecec]]] * [https://www.canaghja.com/LES-CHAMPIGNONS-DE-CANAGHJA_a118.html Santa Raffaelli è Ghjuvanni Alesandri I funghi di Canaghja, 2015] [[Categoria:Meripilaceae]] [[Categoria:Fungu di Corsica]] 73oief7yojurm4pdz4atncrlh8gdz93 Grifola frondosa 0 20613 361806 2019-03-21T18:37:31Z 2A01:CB1C:451:B00:4C70:B287:A2FE:56D4 Reindirizzamentu à [[Gallinula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Gallinula]] cleq2krvlag6jmef76oahysopa4xw4h Monsoru 0 20614 374123 361855 2021-06-02T12:01:22Z Minorax 15175 obs tag wikitext text/x-wiki {{cumuna|cumuna=Montsoreau [[Image:Château de Montsoreau, depuis la rive droite de la Loire.jpg|275px]] | statu=[[Francia]] | rigioni=[[Paesi di a Loira]] | dipartimentu=[[Maine-é-Loira]] | circundariu=Saumur | cantonu=Saumur-Sud | insee=49219 | cp=49730 | merri=[[Gérard Persin]] | intercomm= | longitudina= 0.0569 | latitudina= 47.2164 | alt=27m | superficia= 5.2 km² | pop= 447 ab. ([[2015]])<!-- Population municipale --> | dinsità= 86 }} '''Monsoru''' (o puru '''Montesoru'''; in [[lingua francese|francese]]: ''Montsoreau'') hè una cità di [[Francia]], di u dipartimentu di a [[Maine-é-Loira]]. L'abitanti di Monsoru si chjamanu i ''Montsorelliens''. == Giugrafia == A cità hè traversata da a [[Loire]]. ==Storia== U [[Casteddu di Montsoreau]] statu custruitu à u XIimu seculu. == Demografia == <div class="center">'''Demografia di Montsoreau'''<ref name="fcass">[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=23896 Des villages de Cassini aux communes d'aujourd'hui (École des hautes études en sciences sociales)]</ref><ref>[https://www.statistiques-locales.insee.fr/#c=indicator&i=bdcom.pop&s=2015&selcodgeo=49219&view=map1 Recensement de la population au 1er janvier 2006 (Insee)]</ref><ref>[http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/commune.asp?depcom=49007&annee=2009 Recensement de la population (Insee)]</ref><br></small> <timeline> Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.7) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.7,0.9,0.7) ImageSize = width:800 height:350 PlotArea = left:50 bottom:30 top:30 right:50 DateFormat = x.y Period =from:0 till:1200 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:200 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:100 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo BarData= bar:1791 bar:1792 bar:1793 bar:1794 bar:1795 bar:1796 bar:1797 bar:1798 bar:1799 bar:1800 text:1800 bar:1801 bar:1802 bar:1803 bar:1804 bar:1805 bar:1806 bar:1807 bar:1808 bar:1809 bar:1810 bar:1811 bar:1812 bar:1813 bar:1814 bar:1815 bar:1816 bar:1817 bar:1818 bar:1819 bar:1820 text:1820 bar:1821 bar:1822 bar:1823 bar:1824 bar:1825 bar:1826 bar:1827 bar:1828 bar:1829 bar:1830 bar:1831 bar:1832 bar:1833 bar:1834 bar:1835 bar:1836 bar:1837 bar:1838 bar:1839 bar:1840 text:1840 bar:1841 bar:1842 bar:1843 bar:1844 bar:1845 bar:1846 bar:1847 bar:1848 bar:1849 bar:1850 bar:1851 bar:1852 bar:1853 bar:1854 bar:1855 bar:1856 bar:1857 bar:1858 bar:1859 bar:1860 text:1860 bar:1861 bar:1862 bar:1863 bar:1864 bar:1865 bar:1866 bar:1867 bar:1868 bar:1869 bar:1870 bar:1871 bar:1872 bar:1873 bar:1874 bar:1875 bar:1876 bar:1877 bar:1878 bar:1879 bar:1880 text:1880 bar:1881 bar:1882 bar:1883 bar:1884 bar:1885 bar:1886 bar:1887 bar:1888 bar:1889 bar:1890 bar:1891 bar:1892 bar:1893 bar:1894 bar:1895 bar:1896 bar:1897 bar:1898 bar:1899 bar:1900 text:1900 bar:1901 bar:1902 bar:1903 bar:1904 bar:1905 bar:1906 bar:1907 bar:1908 bar:1909 bar:1910 bar:1911 bar:1912 bar:1913 bar:1914 bar:1915 bar:1916 bar:1917 bar:1918 bar:1919 bar:1920 text:1920 bar:1921 bar:1922 bar:1923 bar:1924 bar:1925 bar:1926 bar:1927 bar:1928 bar:1929 bar:1930 bar:1931 bar:1932 bar:1933 bar:1934 bar:1935 bar:1936 bar:1937 bar:1938 bar:1939 bar:1940 text:1940 bar:1941 bar:1942 bar:1943 bar:1944 bar:1945 bar:1946 bar:1947 bar:1948 bar:1949 bar:1950 bar:1951 bar:1952 bar:1953 bar:1954 bar:1955 bar:1956 bar:1957 bar:1958 bar:1959 bar:1960 text:1960 bar:1961 bar:1962 bar:1963 bar:1964 bar:1965 bar:1966 bar:1967 bar:1968 bar:1969 bar:1970 bar:1971 bar:1972 bar:1973 bar:1974 bar:1975 bar:1976 bar:1977 bar:1978 bar:1979 bar:1980 text:1980 bar:1981 bar:1982 bar:1983 bar:1984 bar:1985 bar:1986 bar:1987 bar:1988 bar:1989 bar:1990 bar:1991 bar:1992 bar:1993 bar:1994 bar:1995 bar:1996 bar:1997 bar:1998 bar:1999 bar:2000 text:2000 bar:2001 bar:2002 bar:2003 bar:2004 bar:2005 bar:2006 bar:2007 bar:2008 bar:2009 bar:2010 text:2010 bar:2015 PlotData= color:barra width:10 align:left bar:1793 from:0 till: 746 bar:1800 from:0 till: 778 bar:1806 from:0 till: 790 bar:1821 from:0 till: 867 bar:1831 from:0 till: 987 bar:1836 from:0 till: 986 bar:1841 from:0 till: 1019 bar:1846 from:0 till: 1071 bar:1851 from:0 till: 1097 bar:1856 from:0 till: 937 bar:1861 from:0 till: 921 bar:1866 from:0 till: 851 bar:1872 from:0 till: 790 bar:1876 from:0 till: 752 bar:1881 from:0 till: 688 bar:1886 from:0 till: 655 bar:1891 from:0 till: 619 bar:1896 from:0 till: 584 bar:1901 from:0 till: 528 bar:1906 from:0 till: 494 bar:1911 from:0 till: 515 bar:1921 from:0 till: 452 bar:1926 from:0 till: 425 bar:1931 from:0 till: 425 bar:1936 from:0 till: 432 bar:1946 from:0 till: 504 bar:1954 from:0 till: 506 bar:1962 from:0 till: 570 bar:1966 from:0 till: 547 bar:1975 from:0 till: 503 bar:1982 from:0 till: 549 bar:1990 from:0 till: 461 bar:1999 from:0 till: 544 bar:2006 from:0 till: 503 bar:2010 from:0 till: 480 bar:2015 from:0 till: 449 </timeline> </div> ==Referenze== <references/> [[Categoria:Cumuna di Francia cuntinentale]] [[Categoria:Cumuna di Francia]] [[Categoria:Cità di a Francia]] fblc56fgz8paj6fp9kty7e0slbdb527 Lattonu 0 20615 374132 374003 2021-06-02T12:08:02Z Minorax 15175 fix [[Special:LintErrors/missing-end-tag]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U lattonu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Euphorbia_dendroides_Zingaro_0047.JPG|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Euphorbia dendroides</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Euphorbiales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Euphorbiaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Euphorbia]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Euphorbia dendroides''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Euphorbia_dendroides1.jpg|250px|U lattonu]] |----- |} U '''lattonu''' (o ''lattone'') hè una pianta o un arburettu chì faci parti di a famiglia di l'[[Euphorbiaceae]]. Hè statu discrittu è dinuminatu da Carl Linnaeus, in u 1753. ==Tassunumia== Parechi sinonimi di ''Euphorbia dendroides'' sò: * ''Euphorbia laeta Aiton'' * ''Esula dendroides (L.) Haw.'' * ''Euphorbia divaricata Jacq.'' * ''Euphorbion dendroideum (L.)'' * ''Tithymalus arboreus Tourn.'' ==Discrizzioni== U lattonu hè una pianta di u circondu mediterraniu. U lattonu hè un arburettu altu circa un metru, ma pò aghjunghja eccizziunalamenti 2 à 3 metri.<ref>Ozenda (1950).</ref> Nasci in i loca à sulivu, à spessu in i pinduricci scugliosi o in i sfetti di i tozzi. U lattonu hè beddu arradicatu. I casci appariscini di sittembri è parsistini mentri l'invernu sanu. Dopu si ni cascani di maghju. I parti più anziani di a pianta sò bruni è spruvisti di casci. Fiurisci da aprili à ghjunghju. U so suchju hè biancu è piciosu. Versu a fini di u branu è à u principiu di l'istatina, u lattonu diventa rossu. U lattonu perdi dopu tutti i so casci. == In Corsica == [[File:Euphorbia dendroides3.jpg|thumb|150px|left|I lattona crisciuti inquant'è arburetti, in u Salariu in Aiacciu]] U lattonu hè abbastanza cumunu in Corsica: hè prisenti in particulari in Galeria, Portu, Tizzà, San Fiurenzu, Aiacciu, Sulinzara è ancu in Bonifaziu<ref>Paradis (2001).</ref>. Si pò scuntrà dinò annantu à parechji isulotti com'è quiddi di Pinareddu, Piana (di l'[[Isuli Ciarbicali]]) è Pitricaghjosa. Calchì volta, si pò ancu truvà i loca induva i lattona sò crisciuti com'è arburetti alti trè metri (com'è in Aiacciu, in u Salariu). ==Lessiculugia== U lattonu hè ancu chjamatu ''u lattone''. U nomu corsu veni da u fattu chì, quand'eddu si tronca a vetta, ni esci spezia di latti. ==Noti== <references/> == Bibliugrafia == * Paul Ozenda (1950) [https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/00378941.1950.10834857 L'ariali di ripartizioni di Euphorbia dendroides è u so valori biugiugraficu], Bullitinu di a Sucità Butanicae di Francia, 97:10, pagini 172-181 (in francesu) * Guilhan Paradis (2001), [http://www.side.developpement-durable.gouv.fr/EXPLOITATION/DRAURA/Infodoc/ged/viewportalpublished.ashx?eid=IFD_FICJOINT_0006509&search= Euphorbia dendroides in Corsica], Bulletinu di a Sucità Butanica di u Centru Punenti (in francesu) [[Categoria:Euphorbiaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 2ny6d20hs3uwo014gyaou6v71xz5jok Lattone 0 20616 361862 2019-03-28T19:19:12Z 2A01:CB1C:451:B00:8806:8A69:6034:4FA1 Reindirizzamentu à [[Lattonu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lattonu]] shwak0rlxksm7lb3iipsdv4e392e2ig I Messageri 0 20617 371544 361961 2021-01-05T05:38:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''I Messageri''' hè un gruppu di [[Cantu|musica]] [[Corsica|corsu]] creatu in [[1996]]. = Storia = U Gruppu I Messageri a principiu in 1996. Sò dui fratelli (Fabrice et Jean-Michel Andreani) di u Capu Corsu è di u Fiumorbu in u Cismonte. A st'epica erani accupagnati di so cuginu Arnaud Andreani. St'annata ani ripurtatu u cuncorsu di a canzona Corsa avanti mille cinque centa persone cù una di a so criaziona. Dopu 'ssu successu, Antoine Leonardi, patrò di Ricordu, pruponi li d'arrigistratu u so primu dischettu "Simu Nati". In 2001, ghjè l'ora di u ritornu cù u nuovu dischettu "D'Isule Esiliati". A canzona chì si chjama cumè u dischettu, hè statu scrita pà [[Patrizia Gattacecca]]. I fratelli farani pareghji riprisentanzi in Corsica, in Germanu (Sarrebruck) è in francia (Aix, Strasbourg, Chamonix) U dischettu "A Mio Lettera" nasciarà in 2005 è sarà u veru successu ramazzè à qualchi canzone cumè "Manc'un Addiu", "A Mio Lettera", "Ti torna à Dì" è altri. Ghjè in 2011 ch'u novu dischettu "Pè Fà La Campà" farà a so affacata è sarà un trionfu. I Messageri girarani in francia è in Auropa. Sete anni dopu, in 2016 u gruppu scontra u realizadore Rick Allison chì darà u dischettu "Una Via". == Discugrafia == === Dischetti === === Simu Nati (1996) === 1. Speranza<br> 2. Rivenerà<br> 3. Un ti ne fà<br> 4. U miò paese caru<br> 5. Simu nati<br> 6. Amore persu<br> 7. Ogni sera<br> 8. Notte di focu<br> 9. Soffiu<br> 10. Amicu<br> 11. Veni a festighjà === D'Isule Esiliati (2001) === 1. Cun Voi<br> 2. A Chjama<br> 3. O Corsica<br> 4. Pasturellu<br> 5. Vita<br> 6. Canzona Prighera<br> 7. D'Isule Esiliati<br> 8. In Li To Ochji<br> 9. Pienghje<br> 10. Hè L'Amore<br> 11. Sarajevo<br> 12. Ricordi Di Ghjuventù === A Mio Lettera (2005) === 1. A Mio Lettera<br> 2. Si Dice<br> 3. Sò Di a Terra Ch'è Tù Sai<br> 4. Ci Tocca à Fà<br> 5. Ti Torna à Dì<br> 6. Ci Hè Quì Vicinu<br> 7. Chì Ai in Capu<br> 8. Trà Di Noi<br> 9. Dì Mi La Torna<br> 10. U Figliolu Innamuratu<br> 11. Manc'un Addiu<br> 12. È Perdunà<br> 13. La Mio Vela<br> 14. Ad Aspettà<br> === Pè Fà La Campà (2011) === 1. Pè fà la campà<br> 2. Duve hè<br> 3. Dì mi quandu<br> 4. Ch'è tù<br> 5. Chì ti manca<br> 6. È s'ell'un c'era lindumane<br> 7. Ci ne feremu<br> 8. Dì li la tù<br> 9. Ùn ci crede più<br> 10. Pè sperà<br> 11. Ùn traì<br> 12. Hè nostru 'ssu dumane<br> 13. Era cusì<br> 14. S'è vo sentite === Una Via (2017) === 1. Una Via<br> 2. Lasciami Sperà<br> 3. Avà<br> 4. Aduni<br> 5. U Sole Di Mezzanotte<br> 6. T'aghju in La Mente<br> 7. Un'antra Storia<br> 8. Sessant'anni Ad Avà<br> 9. Forza Di L'esse<br> 10. Hè Ora Digià<br> [[category:musica]] [[category:cantu corsu]] huy220l1g97u165iuxqjfddolzmpad3 Campuloru (pieve) 0 20618 361980 2019-04-20T13:30:05Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Campuloru (pieve)]] à [[Campulori]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Campulori]] aaylgks0sp5qr18ii5flkk6nacj9wkn Lama (pieve) 0 20619 361982 2019-04-20T13:30:35Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Lama (pieve)]] à [[Canale (pieve)]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Canale (pieve)]] cu0422l0kq6zlx7xqsqww6mncgthfmd Casacconi (pieve) 0 20620 361984 2019-04-20T13:31:00Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Casacconi (pieve)]] à [[Casaccuni]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Casaccuni]] oetbghyf6l39lxg90f7wh5c8kfiaskl Celavu (pieve) 0 20621 361986 2019-04-20T13:31:16Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Celavu (pieve)]] à [[Celavu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Celavu]] h2ae3tje21okc8toomg5tlrwn2vhfex Cruzinu (pieve) 0 20622 361988 2019-04-20T13:31:30Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Cruzinu (pieve)]] à [[Cruzinu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cruzinu]] bh1b8mwvmyumxbq9u1dq31psrgzrfk7 Cursa (pieve) 0 20623 361990 2019-04-20T13:31:49Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Cursa (pieve)]] à [[Cursa]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cursa]] eelxtf5p840ii1mntgmd6si2z9rjak9 Cuvasina (pieve) 0 20624 361992 2019-04-20T13:32:05Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Cuvasina (pieve)]] à [[Cuvasina]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cuvasina]] suqg5x2l3t4iexe2f8kj1p6rfar3j08 Istria (pieve) 0 20625 361994 2019-04-20T13:32:22Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Istria (pieve)]] à [[Istria]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Istria]] tg3z4jts3mrmshku3f2itnho7w6haz5 Lota (pieve) 0 20626 361996 2019-04-20T13:32:40Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Lota (pieve)]] à [[Lota]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Lota]] 89rrj8dcn520ug4tiez55ia92ist6bi Mariana (pieve) 0 20627 361998 2019-04-20T13:33:00Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Mariana (pieve)]] à [[Marana]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Marana]] 5i9r4lo4evyyhm2hpfbq4k5ghc7lso4 Mizana (pieve) 0 20628 362000 2019-04-20T13:33:41Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Mizana (pieve)]] à [[Mizana]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Mizana]] 29miqhgdkuqipa8pza84cjsns4qlqej Moriani (pieve) 0 20629 362002 2019-04-20T13:34:02Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Moriani (pieve)]] à [[Moriani]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Moriani]] 9uwpp9j9xy00bnkil2evr4o58fnkglf Sevindentru (pieve) 0 20630 362005 2019-04-20T13:35:08Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Sevindentru (pieve)]] à [[Seve Ingrentu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Seve Ingrentu]] c2is67bn77tr8uoux1oj8e3i672i1k3 Sevinfora (pieve) 0 20631 362007 2019-04-20T13:35:22Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Sevinfora (pieve)]] à [[Seve Infora]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Seve Infora]] m1f4tacrrdjefgyxrrs3er96mjag7aw Sorru In Sù (pieve) 0 20632 362053 362009 2019-04-20T17:17:40Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Sorru Insù]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sorru Insù]] mbxt0225xv62yn80jae5r0slmom7in1 Sorru In Ghjò (pieve) 0 20633 362057 362011 2019-04-20T17:18:25Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Sorru Inghjò]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sorru Inghjò]] l2xyih24vv1c9svq24yz2vdy61wcr2v Sorru Insù (pieve) 0 20634 362013 2019-04-20T13:36:05Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Sorru Insù (pieve)]] à [[Sorru Insù]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sorru Insù]] mbxt0225xv62yn80jae5r0slmom7in1 Sorru Inghjò (pieve) 0 20635 362015 2019-04-20T13:36:10Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Sorru Inghjò (pieve)]] à [[Sorru Inghjò]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sorru Inghjò]] l2xyih24vv1c9svq24yz2vdy61wcr2v Talavu (pieve) 0 20636 362017 2019-04-20T13:36:37Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Talavu (pieve)]] à [[Talavu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Talavu]] bm6ypj3gk3vhpn8uef9osuwhs5zd0w9 Talcini (pieve) 0 20637 362019 2019-04-20T13:36:49Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Talcini (pieve)]] à [[Talcini]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Talcini]] fktm3s5dfb4g7q0ndwln47f3zjwwer6 Rustinu (pieve) 0 20638 362023 2019-04-20T13:38:51Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Rustinu (pieve)]] à [[Rustinu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Rustinu]] 5cnoo2fnc4983jjwsz0jlj2g0sgo7br Scupamena (pieve) 0 20639 362025 2019-04-20T13:39:24Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Scupamena (pieve)]] à [[Scupamena]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Scupamena]] jaebuewoya7pxox2jabwl8bt7812hev Tavagna (pieve) 0 20640 362027 2019-04-20T13:39:33Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Tavagna (pieve)]] à [[Tavagna]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Tavagna]] k8d73z4lcgiwsas24k5iylehe2ff3s2 Tuani (pieve) 0 20641 362029 2019-04-20T13:39:58Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Tuani (pieve)]] à [[Tuani]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Tuani]] 4uru2rtnatudewg9b19u7674mst000w Urnanu (pievi) 0 20642 362031 2019-04-20T13:40:06Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Urnanu (pievi)]] à [[Urnanu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Urnanu]] mvhwcpf6k0s79d7tg8i50d47phxv8j7 Vighjanu (pieve) 0 20643 362033 2019-04-20T13:40:28Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Vighjanu (pieve)]] à [[Vighjanu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Vighjanu]] n9ppp8ezsyvo9wejjwatz3vye4wqq4t Vallerustie (pieve) 0 20644 362035 2019-04-20T13:40:32Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Vallerustie (pieve)]] à [[Vallerustie]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Vallerustie]] 9ldm6uqupkhdd3leyfxwcnaphgy7trg Olmia (pieve) 0 20645 362037 2019-04-20T13:41:06Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Olmia (pieve)]] à [[Olmia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Olmia]] hqlo3z1ulspcn439yt98var7bjzktvy Orezza (pieve) 0 20646 362039 2019-04-20T13:41:10Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Orezza (pieve)]] à [[Orezza]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Orezza]] 00s46yq6zgb4p276vdrqpj9bpno7wyx Sia (pieve) 0 20647 362042 2019-04-20T13:42:35Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Sia (pieve)]] à [[Sia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sia]] k5l5hjzp18jhej1gkiz0at9irh9bnrf Santu Andria (pieve) 0 20648 362045 2019-04-20T13:43:37Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Santu Andria (pieve)]] à [[Sant'Andria (pieve)]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sant'Andria (pieve)]] j4lt83zn0kjul2rguya7elzv88cz5mn Falasorma (pieve) 0 20649 362048 2019-04-20T13:45:28Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Falasorma (pieve)]] à [[Falasorma]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Falasorma]] h5fmaqjr2b7xgw96qh6zn1p0hq5tn5s Oletta (pieve) 0 20650 375458 375425 2021-08-17T11:16:36Z Fausta Samaritani 15085 navebox wikitext text/x-wiki A pieve d''''Oletta''' hè un'antica pieve di [[Corsica Suprana]] à u [[Medievu]]. Facia parte di u [[Diòcesi di Nebbiu|vescuvatu di Nebbiu]]. == Geografia == U territoriu di a pieve d'Oletta currisponde à e cumune attuale di : * [[Oletta]] * [[U Poghju d'Oletta]]. == Vede dinù == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Diòcesi di Nebbiu]] == Riferenze == {{pievi di Corsica}} [[Categoria:Pievi di Corsica|Oletta]] ezl28youxee4573chxpvm90x2ch0m6i Cumunità Muntagnola Valle di Cuminu 0 20652 362101 2019-05-04T07:54:42Z Comino 9332 Pagina nova: A '''Cumunità Muntagnola Valle di Cuminu''' hè una di e cumunità muntagnole di u [[Laziu]], situata ind’a [[Pruvincia di Frusinone]], à ridossu di l'[[Appenninu centrale]] è d... wikitext text/x-wiki A '''Cumunità Muntagnola Valle di Cuminu''' hè una di e cumunità muntagnole di u [[Laziu]], situata ind’a [[Pruvincia di Frusinone]], à ridossu di l'[[Appenninu centrale]] è di u [[parcu naziunale di Abruzzu, Laziu è Mulise]]. == Cumune == E 19 cumune sò: *[[Acquafundata]] *[[Alvitu (Italia)]] *[[Atina]] *[[Belmonte Castellu]] *[[Campuli Appenninu]] *[[Casalatticu]] *[[Casalvieri]] *[[Gallinaru]] *[[Fontechiari]] *[[Pescusolidu]] *[[Piciniscu]] *[[Posta Fibrenu]] *[[San Biasgiu Saraciniscu]] *[[San Dunatu Valle di Cuminu]] *[[Settefrati]] *[[Vallerutonda]] *[[Vicalvi]] *[[Villa Latina]] *[[Viticusu]] ==Da vede dinù== *[[Valle di Cuminu]] *[[Parcu naziunale di Abruzzu, Laziu è Mulise]] *[[Appenninu centrale]] [[Categoria:Pruvincia di Frusinone]] [[Categoria:Laziu]] [[Categoria:Italia]] lenc370pecqtpukkwar4ek5w2zjp9a1 Preistoria 0 20653 364199 362102 2019-10-03T11:19:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Stone age art.jpg|thumb|Da tavule scientifiche di fine XIX seculu: manufatti artistichi [[Magdalenianu|magdaleniani]], [[Paleuliticu]] superiore.]] A '''preistoria''' (da u [[lingua latina|latinu]] ''præ'' "prima" è ''historia'' "storia") hè u periudu di a [[storia umana]] chì cunvenziunalmente precede a [[scrittura]], anteriore puru à a storia ducumentata è abbracciante l'intervallu tempurale, secondu una visione abbastanza cundivisa, chì và da circa 2,5-2,6 milioni di anni fà sin’à (almenu in [[Eurasia]]) à u IV millenniu a.C. In alcune discipline è cuntesti hè inclusiva di a [[protostoria]], cioè di quasi tutta l'[[era quaternaria]]. [[Categoria:Preistoria]] ccmydq0ehvvya8lh9ve77mtg22wg9px Chaumont Volley-Ball 52 0 20654 377350 362128 2021-10-03T09:49:32Z Durante Inferno 16620 /* Tituli */ wikitext text/x-wiki {{Football club infobox | nomeclub = Chaumont Volley-Ball 52 | immagine = | nomecompletu = Chaumont Volley-Ball 52 Haute-Marne | nickname = ''CVB52HM / CVB52'' | fundatu = [[1996]] | stadiu = Salle Jean Masson | capacità = 841 | presidente = [[image:flag of France.svg|20px]] Bruno Soirfeck | allinatori = [[image:Flag of Italy.svg|20px]] Silvano Prandi | leca = Leca A | stagione = Leca A 2018-2019| pusizione = Leca A | | pattern_la1 = | pattern_b1 = | pattern_ra1 = | pattern_sh1 = | pattern_so1 = | leftarm1 = FF0000 | body1 = FF0000 | rightarm1 = FF0000 | shorts1 = FF0000 | socks1 = FF0000 | pattern_b2 = | pattern_la2 = | pattern_ra2 = | pattern_sh2 = | pattern_so2 = | leftarm2 = 000000 | body2 = 000000 | rightarm2 = 000000 | shorts2 = 000000 | socks2 = 000000 }} '''Chaumont Volley-Ball 52 Haute-Marne''' hè un club di volley_ball. Hè statu fundatu in u 1996. U prisidente attuale hè Bruno Soirfeck. U stadiu si chjama Salle Jean Masson, hà una capacità di 841 persone. == Tituli == *'''Liga A''' **Primu : 2017 **Secunnu : 2018, 2019, 2021 *'''Liga B''' **Primu : **Secunnu : 2010, 2012 *'''Copa Francia''' **Primu : **Secunnu : 2018, 2019 *'''Super Copa Francia''' **Primu : 2017, 2021 **Secunnu : *'''Challenge Cup''' **Primu : **Secunnu : 2017 *'''CEV Copa Europa''' **Primu : **Secunnu : == Presidentes == {| class="wikitable" |- | 1996–1998 | [[image:flag of France.svg|20px]] Martial Guillaume |- | 1998–2001 | [[image:flag of France.svg|20px]] Christian Marcenac |- | 2001 | [[image:flag of France.svg|20px]] Chantal Thévenot |- | 2001–2007 | [[image:flag of France.svg|20px]] Gilbert Gléyot |- | 2007–2009 | [[image:flag of France.svg|20px]] Éric Vigneron |- | 2009– | [[image:flag of France.svg|20px]] Bruno Soirfeck |} == Allinatori == {| class="wikitable" |- | 1996–1998 | [[image:flag of France.svg|20px]] Dominique Hallart |- | 1998–1999 | [[image:flag of France.svg|20px]] Roger Valée |- | 1999–2000 | [[image:flag of France.svg|20px]] Daniel Draghici & Dominique Hallart |- | 2000–2002 | [[image:Flag of Romania.svg|20px]] Ion Dobre |- | 2002–2004 | [[image:flag of France.svg|20px]] Olivier Lardier |- | 2004–2009 | [[image:flag of France.svg|20px]]/[[image:Flag of Romania.svg|20px]] Pompiliu Dascălu |- | 2009–2014 | [[image:flag of France.svg|20px]]/[[image:Flag of Serbia.svg|20px]] Nikola Matijasevic |- | 2014–2015 | [[image:Flag of Serbia.svg|20px]] Duško Nikolić |- | 2015– | [[image:Flag of Italy.svg|20px]] Silvano Prandi |} == Ghjucadori == *[[image:flag of France.svg|20px]] Jonas Aguenier *[[image:flag of France.svg|20px]] Romain Vadeleux *[[image:flag of France.svg|20px]] Stéphen Boyer *[[image:flag of France.svg|20px]] Horacio d'Almeida *[[image:flag of France.svg|20px]] José Trèfle *[[image:flag of France.svg|20px]] Jérémie Mouiel *[[image:flag of France.svg|20px]] Stéphane Tolar *[[image:flag of France.svg|20px]] Yannick Bazin *[[image:flag of France.svg|20px]] Jean-Philippe Sol *[[File:Flag of Romania.svg|20px|]] Laurențiu Lică *[[File:Flag of Serbia.svg|20px|]] Miloš Terzić *[[File:flag of Portugal.svg|20px|Portugallu]] André Lopes *[[File:flag of the Netherlands.svg|20px|Paesi Bassi]] Gijs Jorna *[[File:flag of Spain.svg|20px|Spagna]] Julián García-Torres *[[File:flag of Cameroon.svg|20px|Camerun]] Maliki-Ismaël Moussa *[[File:flag of Cameroon.svg|20px|Camerun]] Constant Tchouassi *[[File:flag of Cameroon.svg|20px|Camerun]] Nathan Wounembaina == Referenze == <references/> == Liami == *[http://cvb52.com/ Officiële website CVB52HM] *[http://www.lnv.fr/clubs-36.html LNV / Liga A] nkxmkkhwaqxa0xh5iqx34brvdtuz7fo Rogna (pieve) 0 20655 362110 2019-05-07T14:18:48Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Rogna (pieve)]] à [[Rogna]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Rogna]] og3l0itdu4vct1mdt8baijqxpv6xcrk Attallà 0 20656 362113 2019-05-07T15:06:55Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Attallà]] à [[Tallà]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Tallà]] j9vcg9t8l8wjj3rb58z53m6n58o215r Jean-Luc Battini 0 20658 375550 374635 2021-08-18T05:30:04Z Fausta Samaritani 15085 fix wikitext text/x-wiki [[File:Jean-Luc Battini photo.jpg|alt=Photo de Jean-Luc Battini|miniatura|Jean-Luc Battini]] '''Jean-Luc Battini''',<ref>[https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Jean-Luc_Battini_photo.jpg].</ref> hè un [[attore]] è u direttore di l'attività, profumiere, attore, [[fotografu]] freelance, natu in [[Saint-Germain-en-Laye]], d'origine [[Corsica|corsa]]. Vive trà [[Bonifaziu]] è u cuntinente. == Biugrafia == === Premiu === Hà avutu u premiu di cummedia moderna in u concorsu drammaticu di a "Scena Francese" ([[1981]]).<ref>[https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Liste_des_laur%C3%A9ats_en_1981_au_concours_de_la_Sc%C3%A8ne_Fran%C3%A7aise.jpg]].</ref> == Note == <references/> == Ligami esterni == * A personalità pubblica, [https://www.facebook.com/pages/Jean-Luc-Battini/108558289169048]. * Un situ annantu à Jean-Luc Battini, [https://jeanlucbattini.wordpress.com/]. [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Attore|Battini]] fw6cd8bng4cjwwp9uyu10us3kvw9sy9 Nodu grecu 0 20659 374646 362193 2021-08-01T15:00:39Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Reef_knot_noeud_plat.svg|250px|thumb|U nodu grecu]] U '''nodu grecu''' <ref>Casanova (2010), p. 613.</ref> hè unu di i [[Nodo|nodi]] i più cumuni è simplici. Hè usatu di regula par uniscia dui di dimensioni uguali. Hè inoltri apradatu par tarminà i ligaturi.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in [[Lingua francese|francesu]].</ref> ==Usi== U ''nodu grecu'' servi à culligà dui estremità di un curdamu di listessu diamitru è di listessa tissitura. Apradatu par strigna u [[curdamu]] intornu à un [[ughjettu]], parmetti cusì diversi liami currenti, par indittu par chjuda un saccu, lià una bandatura, o ancu annudà un pacchettu. 'Ssu nodu hè dinò apradatu in [[chirurgia]] par effittuà una ligatura annantu à una [[piaga]]. ==Storia== U nodu grecu esistia dighjà à u [[prima seculu]], com'edda ni tistimunieghja una monugrafia di u medicu grecu Heraklas riguardu à i nodi è bandaturi chirurgichi. ==Annudamentu== [[File:Barb._Kreuzknoten_RüL_LüR_02.jpg|thumb|250px|U nodu grecu]] L'annudamentu cunsisti à furmà una meza chjavi, po' una siconda ma in u sensu cuntrariu, affinch'è a parti currenti è a parti fissa di ogni corda eschini da listessu latu in ogni rebbiu. == Noti == <references/> ==Bibliugrafia== * Petru Casanova, ''Motti'', Albiana, 2010 [[Categoria:Chirurgia]] mk3wnw6x51201dsda569mbp3taqe8e8 L'Algérino 0 20660 375367 372778 2021-08-16T15:34:54Z Fausta Samaritani 15085 corretto categorie wikitext text/x-wiki '''L'Algérino''' (veru nome: '''Samir Djoghlal'''; 2 maghju 1981 in [[Marseglia]]), hè un rapper è cantadore [[Francia|francese]] d'urighjine [[Algeria|algeriana]]. == Biugrafia == == Discugrafia == === Album === * Les derniers seront les premiers (361 Records, 2005) * Mentalité pirate (Six-O-Nine Productions, 2007) * Effet miroir (Six-O-Nine Productions, 2010) * C'est correct (Six-O-Nine Productions, 2011) * Aigle royal (Monstre Marin Corporation, 2014) * Oriental Dream (Black Pearl Music, 2015) * Banderas (Black Pearl Music, 2016) * International (Black Pearl Music, 2018) [[Categoria:Musicante|L'Algérino]] [[Categoria:Rapper|L'Algérino]] [[Categoria:Cantadore|L'Algérino]] [[Categoria:Francesu|L'Algérino]] [[Categoria:Algerianu|L'Algérino]] [[Categoria:Biugrafia]] 1f6a4r52si6rap9999optihgpadxkaj Prosper Mérimée 0 20662 362249 362246 2019-05-27T08:06:53Z 194.199.110.241 wikitext text/x-wiki [[File:Prosper Mérimée.jpg|miniatura|Ritrattu di Prosper Mérimée]] '''Prosper Mérimée''', natu u 28 di sittembre di u 1803 in [[Parigi]] è mortu u 23 di sittembre di 1870 in Cannes, hè un scrittore, storicu è archeologu francese. == Biugrafia == A so famiglia face parte di a burghesia, pratichechja l’arte è Prosper Mérimée face studii di dirittu, ampara u pianuforte, è studieghja a filusufia è ancu parechje lingue. S’interessa à a litteratura è publicheghja da 1825 testi, sopr'à tuttu nuvelle chì l’anu fattu cunnosce è li valenu d’esse elettu à L’Accademia Francese in 1844. In u 1831, entre in li scagni ministeriali è diventa in u 1834 inspettore generale di i munumenti storichi. S’accupa di a risturazione di parechji munumenti impurtante frà i quali a Catedrale Notre-Dame de Paris ch’ellu cunfideghja à Eugène Viollet-le-Duc. Viaghja tandu à traversu a Francia è crea una classifica di i munumenti storichi. Ghjuntu in Corsica in 1839, face u giru di l’isula da u 16 d’aostu à u 7 d’ottobre, à a ricerca di munumenti interessanti. S'intaressa assai à i megaliti ch'ellu paraguneghja à i munumenti ch'ellu hà vistu in Brittagna, si passiona per e chjese di stile rumanicu ch'ellu circherà à fà rinnuvà (Santa Maria Assunta di Mariana o Canonica, San'Ghjuvani di Carbini...) ma li garba pocu l'arte barocca assai prisente in l'isula. I primi munumenti classificati sò : * a catedrale Santa Maria Assunta di [[San Fiurenzu]] ; * a chjesa San Michele in [[Muratu]] ; *a torre di Seneca in [[Luri]] ; * a chjesa Santa Cristina à [[E Valle di Campoloru]] ; * a chjesa San Cesariu in [[Rapale]] ; * a stantara d’Appricciani in [[Saone|Sagone]] (solu munumentu scrittu in a prima lista per a Corsica Suttana). E so nuvelle e più cunnisciute sò intinte d’esotismu (a Corsica in ''Mateo Falcone'' è ''Colomba'' o l’Andalusia in ''Carmen''). Hè in u paese di [[Fuzzà]], in Corsica suttana ch’ellu scontra a vera Culomba chì li derà l’ispirazione per scrive a so nuvella publicata in 1840. == Scritti nant'à a Corsica == [[File:MerimeeColomba.jpg|miniatura|Edizione di u 1862]] A prima nuvella corsa di Mérimée hè Mateo Falcone, scritta in u 1829. Dece anni dopu, in u 1839, ci hè u ''Rapport spécial sur l'état des monuments de la Corse'', dumandatu da u ministeriu di l'internu. Passa tandu sette settimane in Corsica. Tandu scrive dinù ''Notes d'un voyage en Corse''. À u so ritornu scrive Colomba, ch'ellu principia à scrive di dicembre 1839. <br /> == "Base Mérimée" == À partesi da u 1834, Prosper Mérimée principia à fà u censu in a Francia sana di i munumenti architetturali i più impurtanti. Hè per rendeli omagiu chì u Ministeriu di a Cultura crea in u 1978 a "Base Mérimée"<ref>http://www2.culture.gouv.fr/culture/inventai/patrimoine/</ref> chì face u listinu di i munumenti storichi. == Note è riferenze == <references /> == Ligami == Base Mérimée : http://www2.culture.gouv.fr/culture/inventai/patrimoine/<br /> 9lfzf103bf1my3gtl082gvode19gyww Bad Cat 0 20663 362224 2019-05-24T00:10:50Z 216.162.47.75 Pagina nova: {{c-supranu}} {| style="width: 22em; text-align: left; float: right; font-size: 90%; border: 1px solid #B0C4DE;" |- | colspan="2" style="text-align:center; font-size: large;" bgcolor... wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} {| style="width: 22em; text-align: left; float: right; font-size: 90%; border: 1px solid #B0C4DE;" |- | colspan="2" style="text-align:center; font-size: large;" bgcolor=#B0C4DE | '''Bad Cat''' |- | colspan="2" style="text-align:center;" | [[Image:Bad Cat logo.jpg|220px]] |- | colspan="2" style="text-align:center; " bgcolor=#B0C4DE | '''Kötü Kedi Şerafettin''' |- ! Direttore | [[Mehmet Kurtuluş]]<br />[[Ayşe Ünal]] |- ! Produttore | Mehmet Kurtuluş<br />Vehbi Berksoy |- ! Scrittore | Levent Kazak<br />Bülent Üstün |- ! Fotografu | Barış Ulus |- ! Musician | Oğuz Kaplangı<br />Sabri Tuluğ Tırpan<br />Serkan Çeliköz |- ! Produzione compagnie | Anima Istanbul<ref name="SDCOM" /> |- ! Distributori | Odin's Eye Entertainment<ref name="VCOM" /> |- ! Liberatu | <small>5 di ferraghju 2016 [[Turchia|TR]]<ref name="TR">(2015-11-24). [https://www.ntv.com.tr/sanat/kotu-kedi-serafettin-usta-oyunculari-bir-araya-getirdi,MBYtSuteB02QIGroQ1h9Vw Kötü Kedi Şerafettin usta oyuncuları bir araya getirdi]. {{tr}}. NTV.</ref><br>2 di ferraghju 2017 [[Canali di Panama|PA]]<ref name="PA">González, Carlos H. (2017-01-29). [https://www.tvn-2.com/variedad/cine-y-tv/Bad-Cat-pelicula-animada-panameno_0_4677282287.html Bad Cat: Una película animada con sabor panameño]. (in spagnolo). TVN Panamá.</ref><br>23 di nuvembri 2017 [[Argentina|AR]]<ref name="AR">Croce, Isabel (2017-11-23). [http://www.laprensa.com.ar/459751-Divertida-y-un-poco-violenta.note.aspx Divertida y un poco violenta]. (in spagnolo). La Prensa.</ref><br>9 d'aostu 2018 [[Mediu Urienti|AE]]<ref name="AE">Newbould, Chris (2018-08-12). [https://www.thenational.ae/arts-culture/film/bad-cat-proves-bad-choice-for-families-at-uae-cinemas-1.759188 'Bad Cat' proves bad choice for families at UAE cinemas]. {{tr}}. The National.</ref><br>18 d'uttrovi 2018 [[Portugallu|PT]]<ref name="PT">(2018-08-16). [http://filmpt.com/trailer-dobrado-em-portugues-da-animacao-turca-gato-mau/ Trailer dobrado em português da animação turca “Gato Mau”]. (in portughese). FilmPT.</ref></small> |- ! Tempu | 86 minuti |- ! Paese | [[Turchia]] |- ! Lingua | [[Turcu]] |- |} '''''Bad Cat''''' hè un [[cinemà|filmu]] d'animazione di cumedia è avventura [[Turchia|turca]] di l'annu [[2016]], prudottu da Anima Istanbul<ref name="SDCOM">Ide, Wendy (16-06-2016). [https://www.screendaily.com/reviews/bad-cat-annecy-review/5104957.article 'Bad Cat': Annecy Review]. {{en}}. Screen Daily.</ref> è publicatu u [[5 di ferraghju]] di u 2016 da Odin's Eye Entertainment.<ref name="VCOM">Frater,Patrick (15-05-2015). [https://variety.com/2015/film/asia/bad-cat-for-odins-eye-1201497296/ CANNES: Turkey’s ‘Bad Cat’ Is Good for Odin’s Eye (EXCLUSIVE)]. {{en}}. Variety.</ref> Hè u primu filmu d'animazione Anima Istanbul. U filmu hè basatu annantu à una seria di libri di Bülent Üstün, più nutevuli Kötü Kedi Şerafettin. == Note == <references/> == Ligami == * {{en}} [http://thebadcatmovie.com U situ ufficiale] * {{en}} [https://www.imdb.com/title/tt4695548/ IMDB] [[Categoria:Filmu di l'annu 2016]] [[Categoria:Filmu d'animazione]] [[Categoria:Filmu turca]] [[Categoria:Cumedia (Filmu)]] d8uxupwl8patfzadlr8307sxesah4qn Coluche 0 20665 374976 366363 2021-08-09T21:29:42Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:ColucheA.jpg|thumb|right|Caricatura di Coluche|250px]] '''Coluche''', nome d'arte di '''Michel Gérard Joseph Colucci''' ([[Pariggi]], 28 ottobre 1944 - [[Opiu]], [[Alpi Marittimi]], 19 ghjugnu 1986), hè statu un attore è comicu [[Francia|francese]] di origine [[Italia|italiana]]. == Biugrafia == Coluche nascì à l'ospidale ''Maternité Notre-Dame de Bon Secours'', in u 14° ''arrondissement'' di [[Parigi]], u 28 ottobre di u 1944, figliolu di un immigratu [[Italia|talianu]] originariu di [[Casalvieri]] (cumuna di a [[Valle di Cuminu]] in [[pruvincia di Frusinone]]), Honorio Colucci, di prufessione pittore edile, è di Simone Bouyer, detta ''Monette'', una fiuraghja francese. Aduttò u nome d'arte di ''Coluche'' à l'età di 26 anni, quandu cuminciò a so carriera. Diventò celebre pè e so tirate è u so cumpurtamentu irriverente versu di a pulitica è di u guvernu. [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Attore|Coluche]] [[Categoria:Comicu|Coluche]] 9jusjl38aow7q2cc2a7ai77xwsrjz7z Casalvieri 0 20666 362254 362253 2019-05-30T17:24:23Z Comino 9332 wikitext text/x-wiki {{cumuna taliana|cumuna=Casalvieri | blasone= | nomeUfficiale=Casalvieri | sigluRegione=LAZ | sigluPruvincia=FR | latitudineGradi=41 | latitudineMinute=38 | latitudineSeconde=00 | lungitudineGradi=13 | lungitudineMinute=43 | lungitudineSeconde=00 | altitudine=380 | superficia=27,27 | pupulazione=2676 | annu=28-02-2017 | densita=98,13 | merre=Francu Dariu Moscone | posta=03044 | telefunu=0776 | istat=060018 | abitanti=Casalvierani | patrone=santu Onoriu di Casalvieri | festa=dumenica successiva à l’Ascenzione | situ=http://www.comune.casalvieri.fr.it/ }} '''Casalvieri''' (''Casaluiére'', /kasaˈlwjeːrə/ in a lingua lucale) hè una [[cumuna]] [[Italia|taliana]] di a [[pruvincia di Frusinone]], in u [[Laziu]]. Tene 2676 abitanti. Si trova ind'è a [[Valle di Cuminu]]. [[Categoria:Cumuna d'Italia]] [[Categoria:Laziu]] [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Frusinone]] qj712w7lmctvk3cd1utvg8cgaq1492v Frìsgiula 0 20667 375071 362271 2021-08-11T08:12:55Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Borage starflower Rohtopurasruoho 02.jpg|thumb|300px|Burrarca (''Borago officinalis'')]] A '''frisgia''' o '''frìsgiula''' ([[latinu]]: ''Borago officinalis'') hè una pianta di a famiglia di e Boraginacee, chì cresce à u veranu in i lochi ùmidi, o chì sò travagliati, face fiori turchini. Antri sinònimi d'issa pianta sò '''burrarca''', '''burrascia''', '''burrace''' o '''burracine'''. == Cucina == E foglie si mèttenu in a suppa nanzu ch’ella fiurisca, di e foglie si ne face dinù una tisana pè i reni. U fiore si mette in a frittata d’ove, in e schjacce. Ghjè inzuccheratu è i zitelli u suchjavanu. Si mette à buleghju cù e viole è si ne face una tisana bona per u pettu. [[Categoria:Botanica]] qzs4hqpym9419nrga6tfbl83w53a3vy Frisgia 0 20668 362269 2019-06-05T23:14:28Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu à Frìsgiula wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Frìsgiula]] dizyshsxv6e1rql6jylc8jknj2tpxif Finochju 0 20669 375072 362566 2021-08-11T08:13:50Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki U '''finochju''' (ancu '''finocchiu''', '''finogiu''' o '''finochje''', ([[sassaresu|sass.]]) '''finócciu'''; [[latinu]]: ''Foeniculum vulgare'') hè una pianta umbellifera, erbacea, chì cresce in ogni locu, arumatica, dolce, cù fronde divise è filiforme, eppo fiori gialli. Una varietà hè cultivata pè a so fronda carnosa è cumestibile. A varietà salvatica hè aduprata cum’è arumaticu o in tisana. == Imagine == [[File:Foeniculum vulgare - Köhler–s Medizinal-Pflanzen-148.jpg|left|300px]] [[File:Fennel flower heads.jpg|right|300px]] [[File:Fenouil.jpg|center|300px]] [[Categoria:Botanica]] 70lx0ydd8u8f7igbxn47ijoe579l9th George Bush Sr. 0 20670 362288 2019-06-06T20:40:55Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[George H. W. Bush]] maldhx1y8l4r166ri0ncn7n9t730kzc Carnepula 0 20671 375065 362567 2021-08-11T08:05:28Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki A '''carnepula''' (ancu '''carnapula''' o '''carepuglia'''; [[lingua latina|latinu scientificu]]: ''Origanum vulgare'') hè una pianta di a famiglia di e labiacee chì face un fiore malbu. Cresce in l’orti, i giardini, é si coglie d’estate. A so foglia s’assumiglia à quella di l’ulivu, ma più chjuca. Altri nomi pè 'ssa pianta sò: '''rega''', '''reganu''', '''piverella''', '''cunella''', '''pimpinella''', '''persa''' == Cucina == Si ne mette in le salse é i tïani. Si manghja ancu nant’à un pezzu di pane untu d’oliu. == Imagini == [[Image:Origanum vulgare - harilik pune.jpg|thumb|left|230px|Sbucciu]] [[Image:Origanum vulgare3 ies.jpg|thumb|center|250px|Una foglia di u réganu]] [[Image:Oregano-spice.jpg|thumb|right|250px|Carnèpula siccata cume spezia]] [[Categoria:Botanica]] oeudhkquf22mefv7frmtluw7ofbvt63 Réganu 0 20672 362294 2019-06-06T22:42:15Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Carnepula]] 8ez3pvbfh9b50w61m6q8y5kek604va5 Università di Sàssari 0 20673 371545 362309 2021-01-05T05:38:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Università Sassari.png|380px|thumb|Università di Sàssari (''Unibessiddài di Sàssari'')]] L''''Università di Sàssari''' (in [[lingua taliana|talianu]] ''Università degli Studi di Sassari'', [[latinu]] ''Universitas Turritana Sacerensis'', [[sassaresu]] '''''Unibessiddài di Sàssari''''', [[lingua sarda|sardu]] ''Universidade de Tàtari''), à l'accortu '''UNISS''', hè un' [[università]] in la cità di [[Sàssari]] in [[Sardegna]] incù à l'incirca 18.000 studianti. == Ligami == * [[incubator:Wp/sdc/Unibessiddài di Sàssari|Unibessiddài di Sàssari - Leghja l'artìculu in la Wikipedia sassaresa]] * [http://www.uniss.it/ Situ uffiziale di l'Università di Sàssari] [[Categoria:Università|Sàssari]] 51opn2fpchivszadg3h3t1ig200sx0n Unibessiddài di Sàssari 0 20674 362315 2019-06-07T18:25:48Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Università di Sàssari]] s59rbhiytack9sdksv2c6vnh99qpm1w Tasgia 0 20675 373951 362327 2021-06-02T11:08:22Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: aliceblue" ! colspan="3" style="background:#4682B4" | {| style="background:#4682B4" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#4682B4" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A tasgia'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Lepista_nuda_60878.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Lepista nuda</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightblue" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Fungi]]'' |----- | Divisione | ''[[Basidiomycota]]'' |----- | Classa | ''[[Agaricomycetes]]'' |----- | Ordine | ''[[Agaricales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Tricholomataceae]]'' |----- | Generu | ''[[Lepista]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightblue" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Lepista nuda''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Lepista_nuda.jpg|250px]] |----- |} A '''tasgia''' (''Lepista nuda'') hè un tipu di funzu chì face parte di a famiglia di i Tricholomataceae.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> ==Descrizzione== U cappellu hè carnosu, largu 6-10 è ancu 15 cm, cunvessu eppo' pianu, lisciu è umidu, di culore turchinicciu o viulettu. Cumporta e sfumature di brunu soprattuttu in u centru chì si stindenu incù l'età. U pede hè robustu ma diventa ciottu, largu 4 à 9 cm, bellu fibrosu, un pocu bulbosu à u livellu di u basamentu. A carne hè tennera, bianca è viuletta. ==Tassonumia== Parechji sinonimi di ''Lepista nuda'' sò: * ''Agaricus nudus'' Bulliard (1790) * ''Agaricus quadrifarius'' Schumacher (1803) * ''Hypophyllum caprinum'' Paulet (1808) * ''Cortinarius nudus'' (Bulliard) == Note == <references/> ==Ligami== * [https://adecec.net/parutions/ghjurnata2001.html I funghi, Ghjurnata di a Lingua Corsa 2001, [[Adecec]]] == Da vede dinò == * [[funghi di Corsica]] [[Categoria:Tricholomataceae]] [[Categoria:Fungu di Corsica]] 4m4lfj0qmpro85zyzaa5rjxstbdvriu Peter Dougan Capaldi 0 20676 376765 375995 2021-09-06T08:47:23Z Jun Misugi 295 un pocu mudificata wikitext text/x-wiki [[File:Peter Capaldi June 2014.jpg|thumb|200px|Peter Capaldi]] '''Peter Dougan Capaldi''' (* [[Glasgow]], [[14 d'aprile]] [[1958]]) hè un attore è realizadore [[Scozia|scuzzese]]. Hè autore di scenarii dinù, è ancu cantadore. == Biugrafia == Capaldi hè natu à [[Glasgow]], in [[Scozia]]. A famiglia di so mamma, Nancy Soutar, era di [[Killeshandra]], una cità chjuca di a Cuntea irlandese di Cavan; a famiglia di so patre, Gerald John Capaldi, pruvinia invece da u paese di [[Picinisco|Piciniscu]], ind’è a [[Valle di Cuminu]], in [[pruvincia di Frusinone]]. Hà avutu un grande numeru di rolli in filmi è à a televisiò, ma quelli duve hè forse più cunnusciutu sò quellu di u "dodecesimu Duttore" ind’à seria di [[fintascienza]] ''[[Doctor Who]]'' è quellu di "Malcolm Tucker", prutagunista di a seria televisiva di a [[BBC]] ''[[The Thick of It]]'' è di u so filmu spin-off ''[[In the Loop]]''. In u [[1995]] hà vintu l'[[Oscar]] di a migliore corta mitratura pè u filmu da ellu stessu direttu ''[[Franz Kafka's It's a Wonderful Life]]''. Hà guadantu dinù dui [[BAFTA Award]], un [[Chlotrudis Society for Independent Film|Premiu Chlotrudis]] cum’è migliore attore nun prutagunista è dui [[British Comedy Award]]s. [[Categoria:Attore|Capaldi, Peter]] [[Categoria:Realizadore|Capaldi, Peter]] [[Categoria:Autore di scenàrii|Capaldi, Peter]] [[Categoria:Musicante|Capaldi, Peter]] [[Categoria:Scuzzese|Capaldi, Peter]] [[Categoria:Britannicu|Capaldi, Peter]] [[Categoria:Biugrafia]] q677u9h0hf73ddskh784jepyxxqvrxk Patellu neru 0 20677 373921 362356 2021-06-02T10:57:53Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U patellu neru'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:HYOSCYAMUS_NIGER_-_MONTGARRI_-_IB-461_(Herba_queixalera).JPG|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Hyoscyamus niger</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Solanales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Solanaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Hyoscyamus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Hyoscyamus niger''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:HYOSCYAMUS_NIGER_-_AGUDA_-_IB-122_(Herba_queixalera).JPG|250px|U patellu neru]] |----- |} U '''patellu neru''' (''Hyoscyamus niger'') hè un tipu di fiore chì face parte di a famiglia di e Solanaceae.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Hè una pianta erbacea, originaria d'Eurasia. Hè una pianta tossica, ricca di alcaloidi tropanichi. Si trova in Europa, in Asia bureale è occidentale, è ancu in Africa settentriunale. ==Descrizzione== U patellu neru hè una pianta annuale o bisannuale sient'è a varietà, à odore sgradevule è à peli appicicanti. U picciolu pilutu è viscosu hè simpliciu per a varietà annuale è ramificatu per a varietà bisannuale. U patellu neru hè altu da 20 cm à 90 cm. E numerose casce sò molle è dolce. Sò ovale, lungarine, à lobi disuguali triangulari è à arice acutu. U fiore hè in generale sessile, terminatu da cinque lobi larghi attundati. U caliciu hè verde, largu 10-15 mm, à 5 denti. A curolla hè actinumorfa ma incù una saldatura appena più minore à i dui petali inferiori, gialla pallida, incù una gola purpurea o viulina. A fiuritura si svoglie da maghju à sittembre. ==Tassonumia== Parechji sinonimi di ''Hyoscyamus niger'' sò: * Hyoscyamus agrestis Kit. * Hyoscyamus auriculatus Ten. * Hyoscyamus lethalis Salisb. * Hyoscyamus bohemicus F.W.Schmidt * Hyoscyamus niger var. annuus Sims * Hyoscyamus officinarum Crantz ==Da vede dinù== * u [[patellu]] ==Ligami== * [http://www.balogna.sitew.com/Voyage_autour_des_noms_corses_des_plantes.S.htm#Voyage_autour_des_noms_corses_des_plantes.S E piante di Balogna] == Note == <references/> [[Categoria:Solanaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 0eooz4ustt7uc18to5dggymhe428qus Pateddu neru 0 20678 362346 2019-06-08T18:51:45Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:9150:782:FF19:F688 Reindirizzamentu à [[Patellu neru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[patellu neru]] sbl1g0qf0ilw9kuivrw0bzsp6xdzms6 Coda di volpe 0 20679 373857 362365 2021-06-02T10:41:19Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A coda di volpe'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Lagurus_ovatus.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Lagurus ovatus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Cyperales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Poaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Lagurus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Lagurus ovatus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Lagurus_ovatus_(Sardinia).jpg|250px|A coda di volpe]] |----- |} A '''''coda di volpe''''' (''Lagurus ovatus'') hè un tipu di fiore chì face parte di a famiglia di e Poaceae.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Hè abbastanza cumuna in Europa in e rigione litturale. Hè ligata in modu preferenziale à e spiaghje, ma si pò truvà qualchì volta in certe zone interne renose, incù un clima caldu. ==Descrizzione== Hè una pianta annuale alta da 10 à 40 cm, piluta, chì si prisenta à spessu in pupulazione dense longu à i stradelli. A so reta di radiche sparta è superficiale cuntribuisce à a fissazione di e dune. E so casce, corte, larghe è verde anu u basamentu di u lembu munitu di una ligula corta, mozza. A cascia suprana prisenta una guaina panzuta assai caratteristica. U culore duminante di i fiori hè biancu. Fiurisce da maghju à aostu. A sessualità di a pianta hè ermafrodita. ==Usi== A coda di volpe hè una bella spezia chì hè racolta è imprudata in e composizione di fiori secchi. ==Tassonumia== Parechji sinonimi di ''Lagurus ovatus'' sò: * ''Lagurus dalmaticus'' Gand. * ''Lagurus dimorphus'' Gand. * ''Lagurus humilis'' Gand. * ''Lagurus nitens'' Lojac. ==Da vede dinù== * a [[volpe]] * a [[flora di Corsica]] ==Ligami== * [http://www.balogna.sitew.com/Voyage_autour_des_noms_corses_des_plantes.S.htm#Voyage_autour_des_noms_corses_des_plantes.S E piante di Balogna] == Note == <references/> [[Categoria:Poaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] 4cksstoywg0ijolaz743m4fzai4ioxs Naruhito 0 20680 369130 369129 2020-10-07T10:10:02Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Crown Prince Naruhito (2018).jpg||thumb|right|200px|Naruhito]] '''Naruhito''' (natu '''Hiro-nomiya Naruhito Shinnō''', giapponese: 浩宮徳仁親王, in [[Tokiu]] u 23 di Ferraghju di u 1960) hè l'imperatore di u [[Giappone]] dàpoi u [[1 di maghju]] di u 2019. j4kvl1alpj1hdh1ppx7cznfbb5hrdgu Santu Tiadoru (OT) 0 20681 362379 2019-06-14T20:35:07Z Jumpy01 11155 Jumpy01 ha spostato la pagina [[Santu Tiadoru (OT)]] a [[Santu Tiadoru]] tramite redirect: no other names wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Santu Tiadoru]] kx2xet244j2efoadug79cllqofspjtw Template:Utilizatore co-4 10 20683 372888 362388 2021-05-28T10:13:50Z YiFeiBot 9044 Retrait de 2 lien(s) interlangue(s), désormais fourni(s) par [[d:|Wikidata]] à la page [[d:q14466496]] wikitext text/x-wiki {{Babel field 4 |letter code = [[Lingua corsa|co]] |text = Stu participante parla '''[[:Categoria:Utilizatore co|corsu]]''' cù un livellu '''[[:Category:Utilizatore co-4|cumparèvule à a lingua materna]]'''. |nocat = {{{nocat|}}} }}<noinclude> [[Categoria:Utilizatore co-4|{{PAGENAME}}]]<noinclude> 5y3wfp7h4bzy93sd0g55x322zx0tklx Categoria:Utilizatore co-4 14 20684 363272 362392 2019-08-26T12:10:19Z EmausBot 3225 Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by [[Wikipedia:Wikidata|Wikidata]] on [[d:Q8890756]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore co| 4]] nyjwc58sb087j1rmr9ml4c5pzgr6on5 Monti (OT) 0 20685 362396 2019-06-15T19:35:51Z Jumpy01 11155 Jumpy01 ha spostato la pagina [[Monti (OT)]] a [[Monti]] tramite redirect: no other names wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Monti]] khdgucer4vn30bozls8xt7jaw2qn993 Categoria:Utilizatore sd 14 20687 362399 2019-06-15T20:21:43Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u sindhi, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). edfh9vi9rg0xt1w8hh9n1815lscznf0 Categoria:Utilizatore sdn 14 20688 362858 362400 2019-07-07T21:23:37Z Jun Misugi 295 categorìa nova wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u gallurese, pónullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). [[Categoria:Utilizatori per lingua|sdn]] io9ogftm6lcdqu2a60oxppa97p50doh A so prucissioni 0 20689 374816 374815 2021-08-06T04:14:44Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''A so prucissioni''' hè una puisia di [[Paulu Matteiu di la Fuata]] ([[1817]]-[[1899]]) chì faci parti di i [[Puisii Ghjucosi]]. ==A so prucissioni== :La prucissioni furmata à doppiu stolu, :Cantava un ghjornu, in ghjesgia d'lu Furciolu, :Lu cumpiendu d'la duttrina, :Donna soia è omu solu; :L'omu intria par una porta, :È la donna era ancu à sorta. :L'omini intruti cantavani à l'altari, :È a gola piena ''Sesto non fornicari'', :È li donni isciani tandu :Rispundendu à noti chjari: :Almenu una volta l'annu! :È lu preti era in affannu. ==Rifarenzi== * Paulu Matteiu di la Fuata (1993, 2006), ''Poesie Giocose'', Aiacciu, CRDP di Corsica - Università di Corsica. [[Categoria:Puesia in lingua corsa]] qf6h12g2r58x2pdolyu1beqjtzcd6cy Catastaghju 0 20690 368423 362449 2020-08-08T04:37:58Z Holder 1485 wikitext text/x-wiki [[File:Cairn_at_Garvera,_Surselva,_Graubuenden,_Switzerland.jpg|thumb|200px|Un catastaghju annantu à a vetta di una muntagna, in Svizzera]] Un '''catastaghju''' hè una custruzzione furmata da petre impilate à l'asseccu. E so dimensione è cumplessità ponu varià in modu impurtante, chì ci sò chjuchi, mizani è propriu maiori.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.</ref> E petre sò qualchì volta adurnate, da mutivi artistichi, rituali o ancu funzionali. I catastaghji sò stati imprudati dapoi a preistoria per varii scopi, è sò sempre impiigati in bon' parechji lochi di u mondu sanu. ==I catastaghji muderni== A funzione a più cumuna di i catastaghji hè quella di puntu di riferimentu, in particulare in muntagna, per indittà u stradellu. Eppuru, sò sempre imprudati per parechji altri scopi, in latri lochi. In e rigione nurdinche, specialmente in l'acque di a Scandinavia è di u Canada orientale, sò imprudati cum'è signalamenti ottichi per a navigazione. Hè inoltre sempre vivu u so improdu per fini storichi è cummemurativi, o ancu per raghjone decurative è artistiche. Un esempiu hè a seria di numerosi catastaghji signalendu e fosse cumune di suldati britannichi in u locu di a battaglia d'Isandlwana in Sudafrica. Un antru esempiu hè u catastaghju di Matthew Flinders, annantu à u fiancu di l'Arthurs Seat, una piccula muntagna annantu à e rive di a cala di Port Phillip, in Australia. Un grande catastaghju hè statu custruitu in cima à una cullina accantu à l'autostrada Interstate 476 à Radnor, in Pennsylvania, cum'è parte di una seria di sculture di petra iniziate in u 1988 per simbulizà l'eredità gallese è imbillisce u paisaghju intornu à l'autostrada. Altri catastaghji sò simpliciamente cantieri induve l'agricultori cuncoglienu e petre cancellate da un campamentu, cum'è quelli chì sò visibili annantu à i Monti Catskill, in Nord'America, dunde ci hè una forte tradizione di ceppu scuzzese, è ponu ancu indicà i lochi induv'ellu hè statu persu u bestiame. In altri cuntesti, i catastaghji ponu avè un scopu esclusivamente artisticu, cum'è in une poche di opere d'Andy Goldsworthy. ==I catastaghji in Corsica== [[File:Cairn_devant_le_lac_de_Nino.jpg|thumb|250px|left|Un catastaghju davante à u lavu di Ninu]] I catastaghji sò assai prisenti in Corsica, sopratuttu in muntagna per indittà i stradelli di girandulata. U catastaghju ùn deve micca esse cunfusu incù u [[muchju (etnulugia)|muchju]], un usu anticu chì cunsiste in un accumulu di petre o di branche, per signalà u locu ind'ellu hè mortu qualchissia in modu viulente è tragicu. L'usu hè, per quellu chì ci passa, di lampà ci una petra o un pezzu di legnu. U muchju ùn hè micca cascatu in disusu, ma à spessu, à i ghjorni d'oghje, ci hè una stela accantu à u muchju. == Note == <references/> j1pv7z1r4rsek931q95281fal2ql1cw Categoria:Utilizatore wa 14 20692 362427 2019-06-17T19:07:38Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u vallone, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). lxvyzmwzbngccvq89ciia6b3nmy0yub Categoria:Utilizatore na 14 20693 362428 2019-06-17T19:08:31Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u nauru, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). kovp9dgd17ojnzy4iijcxcptb07f9xe Tissitura Verde e Turchina 0 20695 374678 374677 2021-08-01T21:10:47Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki A sprissione '''Tissitura verde è turchina,''' sorge di unu di l'arnesi i più impurtanti chi si ritruvanu nanta a leghje Ingaghju Naziunale pè l'Ambiente di u 2010, stratta da u Grenelle di l'Ambiente. A tissitura hè fatta da a reta di curridori [[Biologia|biológichi]] (o di curridori ecologichi, esistenti o da restaurà), è di curridori di paesaghji, è di pozze "serbatori di biodiversità". U so scopu hè d'impedisce a perta di [[biodiversità]] (straurdinaria è urdinaria), u paisaghju essendu di più in più frastagliatu, sezziunatu, fragmentatu.<ref>[https://fr.wikipedia.org/wiki/Fragmentation_(%C3%A9cologie)].</ref> Hè dinò a versione naziunale di a reta ecologica paneuropea. A tissitura deve cuntribuisce à: - sminuì a frammentazione è a vulnerabilità di l'abitati naturali, è tene contu di u spiazzamentu di e spezie indè u contestu di u [[cambiamentu climaticu]]; - priservà è ligà i spazii impurtanti pè a biodiversità, cù i curridori; - priservà i stagnoli, e padule, i [[Fiume|fiumi]], e sponde di fiumicelli, corsi d'acqua (zone umide, estuarii ...) ; - facilità i scambii genetichi necessarii à a sopravivenza di e spezie; - migliorà a qualità ed a diversità di i paesaghji. (Codice dell'ambiante, articulu L. 371-1)<ref>Ligame web, [https://www.legifrance.gouv.fr/affichCode.do;jsessionid=4ED07157FC2C1F425BF81AEBA3B59518.tplgfr30s_1?idSectionTA=LEGISCTA000022494663&cidTexte=LEGITEXT000006074220&dateTexte=20200312].</ref> == Storia == Fubbi capitu chì a cunnettività di i spazii naturali hè nicissaria à a so risilienza / risitenza. Hè perciò i ghjuristi ani elaburatu cunvenzioni internaziunali, testi eurupei è legi: - A Cunvenzione nanta a Diversità Biológica (Rio, 1992): u tuttu primu paragrafu ramminta ''a valore di a diversità'.' - A Strategia paneuropea pè a prutezzione di a diversità biològica è paesaghjera ([[1995]]): primu testu internaziunale spiegandu u cuncettu di reta.<ref> Innanzu ebbi a cumunicazione di a Cummissione Europea di u [[6 di u maghju]] di u [[2013]] nantu a "Infrastruttura verde : Rinfurzà u capitale naturale di l'Europa" COM(2013) 249 final, cita web url=http://www.trameverteetbleue.fr/sites/default/files/references_bibliographiques/ce-com2013_infrastructurevertes.pdf|titulu=Communication de la Commission au Parlement européen - Infrastructure verte, Renforcer le capital naturel de l'Europe|data=6.5.2013|COM(2013)249final.</ref> - A leghje Voynet, Acconciu è Sviluppu durèvuli (o à longu andà) di u territoriu, di u [[25 di ghjugnu]] di u [[1999]], menziuna in u so articulu 23: ''e rete ecologichi, i curridori è l'estensione di i spazii prutetti chi occore di urganizà'' è sibula ''i territorii sgradati è l'azzione'' ''di'' ''ricunquista ecologica chi ani bisognu''. [[File:Manilva urbanización.jpg|miniatura|thumb|Frammentazione di u spaziu. Vicinu a a piaghja de las Arenas, Manilva, [[Spagna]].]] == Nòtte == <references /> [[Categoria:Ambiente]] [[Categoria:Francia]] amgymxtkrtp40ld64cggq3ti75ahr4b Pùzzica 0 20696 362454 2019-06-19T16:45:17Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:24F5:75BB:3B23:EE79 Reindirizzamentu à [[Erba diavula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Erba diavula]] aaq08j7axu0sp0gxfn07rlubbn0fn4z Nepita 0 20697 373901 362480 2021-06-02T10:52:08Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A nepita'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Calamintha_nepeta2.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Calamintha nepeta nepeta</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Lamiales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Lamiaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Calamintha]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Calamintha nepeta nepeta''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Calamintha_nepeta_nepeta0.jpg|250px|A nepita]] |----- |} A '''nepita''' (''Calamintha nepeta nepeta'') hè un tipu di fiore chì face parte di a famiglia di e Lamiaceae.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in inglese.</ref> ==Descrizzione== A nepita hè alta circa 30 à 40 cm. Fiurisce da ghjugnu à sittembri. I fiori sò turchini chjari è assai profumati. ==Etnolugia== A nepita hè profumata è hè stata da sempre imprudata in a gastronumia corsa, per mette in e salse o in i tiani, in a suppa d'erbette, ma dinò in a carne, i pesci o i ligumi. A dici Paulu Simonpoli chì "Si manghjava ancu per spuntinu, cù oliu, annant'à un pezzu di pane.".<ref>Simonpoli (1982, p. 154).</ref> Ci conta Simonpoli chì "U Ghjovi Santu si ne mettia ind'e frittate è e bastelle cù menta è puleghju (Niolu)".<ref>Simonpoli (1982, p. 154).</ref> ==Citazione== Accade chì a nepita fussi citata in a literatura è a cultura corsa. Per indettu in sti pruverbii corsi: * ''Trà nepita è puleghju, unu hè male è l’altru peghju.'' * ''O nepita chì stai cusì imbuffata, hai le sette virtù è ùn sì circata.'' è in ''A Funtana d'Altea'' di [[Ghjacumu Thiers]]: * ''È Altea chì aspetta. A machja puzza. Mintrastu è nepita. Eramu trè, eo, ellu è Niculaiu. A pena in capu di a voce chì mughja. L'ombra hè fresca.'' == Note == <references/> ==Riferimenti== * D. Ristorcelli, F. Tomi, J. Casanova, (1996). ''Olii essenziali di Calamintha nepeta subsp. nepeta è subsp. glandulosa di Corsica'' - ''Essential oils of Calamintha nepeta subsp. nepeta and subsp. glandulosa from Corsica (France)'', Journal of essential oil research: JEOR (USA). * [http://www.culturecommunication.gouv.fr/content/download/42396/338526/version/1/file/Ethno_Simonpoli_1982_072a.pdf Paulu Simonpoli, ''E piante salvatiche - Cunniscenze è usi'', 1982, Parcu Naturale di Corsica] ==Ligami== * [http://www.balogna.sitew.com/Voyage_autour_des_noms_corses_des_plantes.S.htm#Voyage_autour_des_noms_corses_des_plantes.S E piante di Balogna] ==Da vede dinù== * u [[puleghju]] * u [[mintrastu]] [[Categoria:Lamiaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] ioa7sy2qoj73lg6fu44uapozhz1t398 Medellín 0 20698 362608 362491 2019-06-30T15:43:01Z 186.148.182.152 wikitext text/x-wiki '''Medellín''' hè una cità di u [[Colombia]]. Tene circa 2 529 403 abitanti. {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="270px" | colspan="2" align="center" style="background:#efefef;" | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" | align="center" width="140px" | | align="center" width="140px" | |- |} |- |- bgcolor="#FFFFFF" |Paese |Colombia |- bgcolor="#FFFFFF" | |Antioquia |- |[[Superficia]] |382 km² |- bgcolor="#FFFFFF" |Populazione |2 529 403 |- bgcolor="#FFFFFF" |[[Latitudine]] | |- bgcolor="#FFFFFF" |[[Lungitudine]] |43° 12' 28'' O'' |- bgcolor="#FFFFFF" |[[altitudine]] | |- |Situ ufficiali | |- ! colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | |- ! colspan="2" bgcolor="#FFFFFF" | |} 27xr9rreq3qpo9k5utflk76h1kbn0to Template:Vucabulariu Portugnol riverense 10 20699 374111 373395 2021-06-02T11:56:28Z Minorax 15175 fix [[Special:LintErrors/missing-end-tag]] wikitext text/x-wiki *'''<span style=color:#8800FF>{{{1}}}</span>''' {{IPA|[{{{2}}}]}} &mdash; spagnolu: <span style=color:#CC0000>''{{{3}}}''</span> &mdash; purtughese: <span style=color:#00AA00>''{{{4}}}''</span> &mdash; galizianu: <span style=color:#2288FF>''{{{5}}}''</span> &mdash; '''córsu''' (córsu-sardu): <span style=color:#000000>''{{{6}}}''</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] </noinclude> b244mpby0uvfe20wn3zgfp403e76dwo Alfabetu funèticu internaziunale 0 20700 362496 2019-06-27T14:08:18Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Alfabetu funeticu internaziunali]] 6i58lpadp3wfps6p8h87dcbh2v3meda Pesciucani 0 20701 362541 2019-06-28T15:03:07Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:1D82:955D:7ADF:9B89 Reindirizzamentu à [[Pesciucane]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pesciucane]] n13q3j2918oc97uzrui1eatybco98e6 Figari (OT) 0 20702 362556 362552 2019-06-28T19:56:24Z Jumpy01 11155 Modificata destinazione reindirizzamento da [[Figari/temp]] a [[Figari (Sardegna)]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Figari (Sardegna)]] 8ztj050qkngbm2xk1c609d8ny2l5wzn Cristiano Ronaldo 0 20706 376194 375064 2021-08-22T01:43:56Z Jun Misugi 295 /* Biugrafia */ orto wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Cristiano Ronaldo 2018.jpg|thumb|Cristiano Ronaldo in u 2018]] '''Cristiano Ronaldo dos Santos Aveiro''' (prununzia: {{IPA|kɾiʃti'ɐnu ʁuˈnaɫðu}}) (natu in u [[1985]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Purtugallu|purtughese]]. == Biugrafia == [[Categoria:Pallò|Ronaldo]] [[Categoria:Biugrafia]] r98i7mpix82meatqhjk99m88wczd7bw Diego Forlán 0 20707 375063 363273 2021-08-11T08:02:14Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:U10 Diego Forlán 7524.jpg|thumb|Diego Forlán in u 2014]] '''Diego Forlán''' (natu in u [[1979]]) hè un ghjucadore di [[Ballò|ballò]] [[Uruguai|uruguaianu]]. == Biugrafia == [[Categoria:Biugrafia]] [[Category:Pallò|Forlán, Diego]] 14zhqf8jmwfpfi5pacmzvta0mwaa2gm Purtugnol 0 20708 362623 2019-06-30T18:40:58Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Portugnol]] ostb1ecuwkbimwomx21ksixukvtbj85 The Big Bang Theory 0 20710 375062 369733 2021-08-11T08:00:29Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:TBBT logo.svg|thumb|180px|U logu di a serìa]] '''The Big Bang Theory''' hè una sitcom [[Stati Uniti d'America|americana]] di l'anni [[2007]]-[[2019]] creata da [[Chuck Lorre]] è [[Bill Prady]]. == Da vede dinò == * [[Family Ties]] * [[ICarly]] * [[Liv and Maddie]] * [[Spin City]] * [[The Simpsons]] [[Categoria:Sitcom|Big Bang Theory, The]] 6udd1mdzb71uh3tho4425golvscsirf Wikipedia:AWB 4 20711 362710 2019-07-01T23:34:11Z Jumpy01 11155 Pagina nova: * '''[[:it:Wikipedia:AutoWikiBrowser]]''' * '''[[:fr:Wikipédia:AutoWikiBrowser]]''' wikitext text/x-wiki * '''[[:it:Wikipedia:AutoWikiBrowser]]''' * '''[[:fr:Wikipédia:AutoWikiBrowser]]''' hgryhcp4oiczuig79sol3yy03i5vh5v Categoria:Utilizatore frp 14 20713 362719 2019-07-02T13:39:13Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u francoprovenzale, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). n2ch0xontfxzsv4yfvp4960mjuv2owq Template:Utente pt-Uru-1 10 20715 362747 362740 2019-07-02T20:53:19Z Jun Misugi 295 mudificata wikitext text/x-wiki {{babel field 1 | letter code=[[Portugnol|pt-Uru]] | text=Este usuáriu pode contribuir cũ ũ nível '''[[:Categoria:Utilizatore pt-Uru-1|básicu]]''' de '''[[:Categoria:Utilizatore pt-Uru|portuñol uruguaio]]'''.}}[[Categoria:Utilizatore pt-Uru-1|{{PAGENAME}}]]<noinclude> </noinclude> jhi50ub6tnj5oh36nbpaw8w301e0clo Categoria:Utilizatore pt-Uru 14 20716 363292 362746 2019-08-30T07:01:24Z EmausBot 3225 Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by [[Wikipedia:Wikidata|Wikidata]] on [[d:Q64995706]] wikitext text/x-wiki <div style="float:left;border:solid #99b3ff 1px;margin:1px;"> <table cellspacing="0" style="width:239px;background:#e0e8ff;"><tr> <td style="width:50px;height:30px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:10pt;">'''pt-Uru-1''' à '''pt-Uru-M'''</td> <td style="font-size:9pt;padding:4pt;line-height:1.25em;text-align:center;">Estes usuárius falaũ '''portuñol riverense''' o outro '''DPU (dialeto português do Uruguai)'''.</td> </tr></table></div> ---- [[Categoria:Utilizatori per lingua|pt-Uru]] fmez7j8xwonsjok39riplr67nxb7ur3 Categoria:Utilizatore pt-Uru-1 14 20717 362742 2019-07-02T20:18:22Z Jun Misugi 295 categorìa nova wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore pt-Uru| 1]] 5n7jpppebmtaq05icfz37yw06obbjvf Template:Utilizatore pt-Uru-1 10 20718 362749 2019-07-02T21:30:55Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Template:Utente pt-Uru-1]] e7yiw1hqex0b6czl5619bvb8fgamvb4 Template:Utente sxu-3 10 20719 362796 362777 2019-07-03T19:38:45Z Jun Misugi 295 m wikitext text/x-wiki {{babel field 3 | letter code=[[Dialettu sàssunu|sxu]] | text=Ä '''[[:Categoria:Utilizatore sxu-3|guds]] [[:Categoria:Utilizatore sxu|Säggssch]]''' blabbert där, da schlaggersde middn Ohrn, du. }}[[Categoria:Utilizatore sxu-3|{{PAGENAME}}]]<noinclude> </noinclude> 9wg0gh75hbsnn4vwiuin72i6wyzlqoq Template:Utilizatore sxu-3 10 20720 362764 2019-07-03T09:19:35Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Template:Utente sxu-3]] 7p6g3buzjb8nl0wpz7td6cakjfy67nm Categoria:Utilizatore sxu-3 14 20721 363275 362766 2019-08-26T12:10:21Z EmausBot 3225 Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by [[Wikipedia:Wikidata|Wikidata]] on [[d:Q6588373]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore sxu| 3]] 2iqkheqqh3bq9bgms4rcpu2znmlkg8c Template:Utente ~ 10 20722 362869 362829 2019-07-07T22:40:40Z Jun Misugi 295 m wikitext text/x-wiki <onlyinclude><div style="float:left; border:1px solid #EEEEEE; margin:1px; width:238px; height:1.5px; background-color:#EEEEEE;"></div></onlyinclude> <div style="clear:both;"></div> Inserisce una lìnea di separazione. <noinclude>[[Categoria:Mudellu:Babel|~]]</noinclude> h9ccm9agftpsgy129dpee2hboa5xe7y Template:Utilizatore ~ 10 20723 362770 2019-07-03T10:24:58Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Template:Utente ~]] 2pkgvq441d6tx9fps4v3sja7il15xk1 Ghjaddinedda organu 0 20724 373873 362792 2021-06-02T10:45:06Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A ghjaddinedda organu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Chelidonichthys cuculus.JPG|240px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Prionace glauca</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Actinopterygii]]'' |----- | Ordini | ''[[Carcharhiniformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Triglidae]]'' |----- | Generu | ''[[Chelidonichthys]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Chelidonichthys cuculus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Grondinrouge.jpg|240px]] |----- |} A '''ghjaddinedda organu''' (''Chelidonichthys cuculus'') <ref>Casanova (2010), p. 481.</ref> hè una spezia di pesciu chì faci parti di a famiglia di i Triglidae. <ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in inglesu.</ref> Hè largamenti sparta in l'Atlanticu di l'Estu, l'isuli britannichi (hè mintuvata dinò in Nurvegia), in a Mauritania (ancu Madera è l'isuli Azzori). Hè dinò cunnisciuta in tuttu u mari Tarraniu è forsi in u mari Neru. == Discrizzioni == A ghjaddinedda organu hè un pesciu di fondu assà carattaristicu, incù una grandi testa è ochja maiori. A testa hè prutetta da grandi placchi ussacuti è forti spini. I trè raghji infiriori di i nutaghjoli pitturali sò spiccati, in forma di diti, è cuntenini l'organi sinsuriali. A ghjaddinedda organu hà un corpu ribustu, una testa è l'ochja di grandi diminsioni è i scagli mudaratamenti grandi, ciò chì li parmetti di "senta" i picculi pesci, crustacei è altri invirtibrati chì stani in i sedimenti. Hè una di i più chjuchi di i ghjaddineddi auropei, aghjunghjendu una lunghezza massima di 40 cm (16 po). A culurazioni hè rossa rossa incù tacchi rusulini è arghjintini annantu i lati è a testa. I placchi ussacuti prutittrici annantu a testa, carattaristichi di tutti i ghjaddineddi, sò assà visibuli ind'è 'ssa spezia. Longu a linia latirali, ci hè un'infilarata di grandi scagli à forma di placchi. A nutaghjola dursali divisa hà novi lischi è da dicessetti à diciottu raghji moddi, mentri ch'è a nutaghjola anali ùn hà micca lischi è sedici à diciottu raghji moddi. == Ripartizioni è ambienti == A ghjaddinedda organu hè urighjinaria di i rigioni timparati di l'Atlanticu è di u mari Tarraniu. L'ariali di ripartizioni si stendi da u sudu di a Nurvegia è di a Svezia versu u sudu insin'à à l'isuli britannichi, in a Francia, in a Spagna, à Madera, à l'Azzori è à a costa africana insin'à in Mauritania. Hè dinò prisenti in u mari Tarraniu è podarsi in u [[mari Neru]]. U liveddu di prufundità si stendi da a suparficia insin'à à circa 400 metri (1312 pi), ma si trova par u più trà 30 è 250 metri (98 è 820 pi). Ma a ghjaddinedda organu si pò truvà dinò annantu à a rena, i cotuli o i fondi marini rucciosi chì si ciba d'invirtibrati di fondu, com'è i crustacei, è ancu i picculi pesci. == Noti == <references/> ==Bibliugrafia== * Petru Casanova, ''Motti'', Albiana, 2010 ==Liami== * [https://www.oec.corsica/I-pesci-marini_a92.html ''I pesci marini'', Uffiziu di l'Ambienti di a Corsica] ==Da veda dinò== * a [[ghjaddinedda]] [[Categoria:Triglidae]] [[Categoria:Fauna marina di Corsica]] 23wvayf5gnknwwdoi64cazzvdet5r6a Ghjallinella organu 0 20725 362783 2019-07-03T17:24:19Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Ghjaddinedda organu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjaddinedda organu]] biqlfjxrvukyhulq9yyatz57qt1jgje Gallinella organu 0 20726 362794 2019-07-03T19:10:19Z Paulu 58 Reindirizzamentu à [[Ghjaddinedda organu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjaddinedda organu]] biqlfjxrvukyhulq9yyatz57qt1jgje Merula (fauna marina) 0 20727 373895 362826 2021-06-02T10:51:07Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A merula'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Labrus merula 03-12-06 (Stefano Guerrieri).jpg|240px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Labrus merula</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Actinopterygii]]'' |----- | Ordini | ''[[Perciformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Labrinae]]'' |----- | Generu | ''[[Chelidonichthys]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Labrus merula''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Labrus merula.jpg|240px]] |----- |} A '''merula''' (''Labrus merula'') <ref>Casanova (2010), p. 481.</ref> hè una spezia di pesciu chì faci parti di a famiglia di i Labrinae. <ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in inglesu.</ref> Hè urighjinaria di l'Atlanticu uriintali, da u Portugallu à u Maroccu, includendu l'Azzori, è ancu da u mari Tarraniu. == Discrizzioni == U corpu hè appena lungarinu, a testa hè larga, più corta o uguali à a prufundità di u corpu, incù i tacchi turchinu chjaru. A merula hà i denti forti, tali i denti di l'ochji, chì sò attundulati ind'è l'asimplari più annosi. I ghjovani asimplari sò verdi o brunicci incù i tacchi chjari, u corpu hè più pallidu, giaddu è grisgicciu. Certi campioni ani una striscia lungitudinali turchinu-biancu annantu i lati. L'asimplari vechji sò turchini scuru, calchì volta verdi scuri o brunicci. A parti modda di i nutaghjoli dursali, anali è cudali hè dilimitata da una striscia turchina chjara. L'asimplari più chjuchi formani picculi scialmi leni, ma i campioni più maiò è più annosi sò sulitarii. Si ciba di zini, di mulluschi, di granci è di varma. A maturità occorri dopu à dui anni à lunghezzi cumpresi trà 15 cm (5, 9 po) è 20 cm (7, 9 po). À l'ità di 7 anni, i masci misurani circa 31, 5 cm (12, 4 po) è i femini circa 30 cm (12 po). L'ità massima hè di circa 16 - 17 anni. 'Ssa spezia frega da frivaghju à maghju in a mari uccidentali. L'ova sò fatti frà i scogli è i pratulini marini è sò prutetti da i masci. A merula hè impurtanti par i pupulazioni lucali in tantu ch'è pesciu di cunsumu è pò dinò essa truvata in u cummerciu di l'acquarii. == Ripartizioni è ambienti == [[File:Labrus Merula Tuscany.jpg|thumb|left|Una merula in l'arbaghju marinu]] A merula si trova in l'Atlanticu di l'Estu, da u Portugallu à u Maroccu, è ancu in l'Azzori, è ancu in u mari Tarraniu, annantu l'insemu di a zona, eccituatu u Livanti di l'Urienti Vicinu è u mari Neru. Si trova a merula intornu i scogli, frà l'alghi marini è in i pratulini marini trà l'alti fondi è 50 metri (160 po). I minacci chì pesani annantu 'ssa spezia cumprendini a digradazioni di l'ambienti, in particulari a riduzioni di i pratulini marini, ma a pupulazioni ùn hà musciatu nisciunu segnu seriu di diclinu. ==Pesca == In a pesca artisgianali, hè à catturatu in picculi quantità incù l'aiutu di reti è di palamiti, tuttu l'annu, ma beddu megliu da u branu à a fini di u vaghjimu. In a pesca ricriativa, hè à chjappu incù a piscaghjola è à a linia da mani. Com'è bucconu, i versi è i granci poni essa apradati, com'è i picculi pezzi di pesciu. ==Cucina== A carri hè dolci, tennara, faciuli da dighiriscia è assà sapurita. A merula pò essa priparata in numarosi modi, ma hè ricumandatu d'arrusta a merula è di serva la incù l'oliu d'alivi, u suchju di limonu, l'aglia è u pursemulu. Si pò dinò fà bodda o priparà in u quatru di un tianu di pesciu mischiatu. I picculi campioni sò fritti. == Noti == <references/> ==Bibliugrafia== * Petru Casanova, ''Motti'', Albiana, 2010 ==Liami== * [https://www.oec.corsica/I-pesci-marini_a92.html ''I pesci marini'', Uffiziu di l'Ambienti di a Corsica] ==Da veda dinò== * a [[merula]] [[Categoria:Labrinae]] [[Categoria:Fauna marina di Corsica]] djxpvn33e7dmccraxm2wfx9tq0617tx Categoria:Mudellu:Babel 14 20728 363277 362830 2019-08-26T12:10:23Z EmausBot 3225 Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by [[Wikipedia:Wikidata|Wikidata]] on [[d:Q9170084]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Mudellu|Babel]] 0gbun0620i24r7zqg6vfozgfjx58mrj Categoria:Utilizatore sdc-2 14 20729 363276 362832 2019-08-26T12:10:22Z EmausBot 3225 Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by [[Wikipedia:Wikidata|Wikidata]] on [[d:Q65074027]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore sdc]] e82jh5slqrg08zuqf3gcgu4z2yeqjxb Pesciu rondina 0 20730 373922 362855 2021-06-02T10:58:02Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U pesciu rondina'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Dactylopterus_volitans.jpg|240px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Dactylopterus volitans</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Actinopterygii]]'' |----- | Ordini | ''[[Scorpaeniformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Labrinae]]'' |----- | Generu | ''[[Chelidonichthys]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Dactylopterus volitans''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Flughahn.jpg|240px]] |----- |} U '''pesciu rondina''' <ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.</ref> (''Dactylopterus volitans'') <ref>Casanova (2010), p. 481.</ref> hè una spezia di pesciu chì face parte di a famiglia di i Dactylopteridae. == Descrizzione == A testa hè abbastanza maiore, incù una grande bocca, munita di un'armatura ossacuta. U corpu hè allungatu, piuttostu cumpressu annantu à u spinu. U pesciu rondina pussede duie nutaghjole dursale, a prima hè addirizzata da i raghji zimbrunuti simili à quelli di e spine (cum'è a nutaghjola anale) mentre ch'è a siconda hè più dolce. E nutaghjole ventrale sò pinzute, a coda hè allungata. A più caratteristica visibile di 'ssa spezia sò e grande nutaghjole petturale, sustenute da longhe è forte righe chì, quand'elle sò allargate, formanu una grande ellisse, permittendu à i pesci di " arià " vicinu à u fondu marinu. A livrea varieghja appena da un esimplare à l'altru, incù un culore di fondu andendu da u grisgiu-brunu à u giallu o ancu u russicciu, decurata di 3 fasce o più chì sò verticale brune è pichjulate bianche. E nutaghjole petturale anu listessa culurazione, ma sò puntighjate è cuttighjate dinù di un turchinu elettricu. U pesciu rondina aghjunghje una lunghezza di 50 cm. U nome di pesciu rondina vene da a cridenza chì 'ssu pesciu pò bulà fora di l'acqua grazia à e so nutaghjole pettorale assai larghe. Eppuru, hè impussibile per via di a struttura massiccia di u pesciu è soprattuttu di a testa abbastanza greva chì hè coperta à placche d'ossu. == Ripartizione è ambiente == U so ambiente hè benticu è hà e so limite trà 10 è 80 metri di prufundità. U pesciu rondina stà in i fondi marini di u mare Terraniu, di Madera, di l'Azzore è di l'oceanu Atlanticu, da l'Angola à a costa europea (qualchì volta da u nordu à u sudu di l'Inghilterra ) in l'Atlanticu di l'Est è da u Canada à l'Argentina in l'Atlanticu di u Punente. I campioni ghjovani si trovanu dinù à uni pochi di metri di prufundità, annantu à i fondi rinosi. == Note == <references/> ==Bibliugrafia== * Petru Casanova, ''Motti'', Albiana, 2010 ==Ligami== * [https://www.oec.corsica/I-pesci-marini_a92.html ''I pesci marini'', Uffiziu di l'Ambienti di a Corsica] ==Da vede dinù== * i [[pesci di Corsica]] [[Categoria:Dactylopteridae]] [[Categoria:Fauna marina di Corsica]] sucltaaqhap39yz3al7dlu8s2ac4f5c Template:Utilizatore sdn-1 10 20731 362862 362857 2019-07-07T21:50:00Z Jun Misugi 295 m wikitext text/x-wiki {{babel field 1 | letter code=[[Gaddhuresu|sdn]] | text=Chistu utenti pó cuntribuì '''[[:Category:Utilizatore sdn-1|aìciu-aìciu]]''' illa varietai saldu-cossa di lu '''[[:Category:Utilizatore sdn|gadduresu]]'''. }}[[Categoria:Utilizatore sdn-1|{{PAGENAME}}]]<noinclude> </noinclude> <noinclude>[[Categoria:Mudellu:Babel|sdn]]</noinclude> 1ci8owcya6n7u8rfb51tp3bvuonnk4r Categoria:Utilizatore sdn-1 14 20732 362860 2019-07-07T21:40:20Z Jun Misugi 295 categorìa nova wikitext text/x-wiki [[Categoria:Utilizatore sdn]] d6sceynahpo7njpan5rvlm9oi9jgijj Template:Babel-18 10 20733 362868 362867 2019-07-07T22:39:20Z Jun Misugi 295 -18 wikitext text/x-wiki {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px; clear: right" |- | style="text-align: center" | '''[[Wikipedia:Babele|Babele]]''' |- | {{Utilizatore {{{1}}}}} |- | {{Utilizatore {{{2}}}}} |- | {{Utilizatore {{{3}}}}} |- | {{Utilizatore {{{4}}}}} |- | {{Utilizatore {{{5}}}}} |- | {{Utilizatore {{{6}}}}} |- | {{Utilizatore {{{7}}}}} |- | {{Utilizatore {{{8}}}}} |- | {{Utilizatore {{{9}}}}} |- | {{Utilizatore {{{10}}}}} |- | {{Utilizatore {{{11}}}}} |- | {{Utilizatore {{{12}}}}} |- | {{Utilizatore {{{13}}}}} |- | {{Utilizatore {{{14}}}}} |- | {{Utilizatore {{{15}}}}} |- | {{Utilizatore {{{16}}}}} |- | {{Utilizatore {{{17}}}}} |- | {{Utilizatore {{{18}}}}} |- | style="text-align: center" | |}<noinclude> </noinclude> <noinclude>[[Categoria:Mudellu:Babel|Babel-18]]</noinclude> mv64yq5jnkegsltpwqhyyunbexcc953 Categoria:Isula di Sardegna 14 20734 362871 2019-07-07T22:47:27Z Jumpy01 11155 per request wikitext text/x-wiki [[Categoria:Sardegna]] gcetoowhf0p9qf8qm8cvb10xeqj3gj0 Template:Utilizatore sdc-2 10 20735 377223 365187 2021-09-28T05:19:19Z YiFeiBot 9044 Retrait de 1 lien(s) interlangue(s), désormais fourni(s) par [[d:|Wikidata]] à la page [[d:q65127667]] wikitext text/x-wiki <onlyinclude>{{Babel field 2 |letter code size=1.5em |letter code=[[Sassaresu|sdc]] |text size=0.83em |text=Chisthu utenti pó cuntribuì cun un libellu '''[[:Categoria:Utilizatore sdc-2|mèdiu]]''' di '''[[:Categoria:Utilizatore sdc|sassaresu]]'''. |lang=sdc }}</onlyinclude> [[Categoria:Utilizatore sdc-2|{{PAGENAME}}]] [[Categoria:Mudellu:Babel|sdc]] 1sm0f07zzf6l0uxztaxn4vy6yvqbuur Mennula 0 20738 374008 362942 2021-06-02T11:24:50Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A mennula'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Pagellus_acarne_04-08-04.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Pagellus acarne</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Actinopterygii]]'' |----- | Ordini | ''[[Perciformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Sparidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Pagellus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Pagellus acarne''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Pagellus_acarne.jpg|250px]] |----- |} A '''mennula''' <ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu.</ref> (''[[Pagellus acarne]]'') <ref>Casanova (2010) p. 481.</ref> hè un [[pesciu]] di mari chì faci parti di a famiglia di i [[Sparidae]]. ==Discrizzioni== A mènnula t'hà una forma piuttostu lungarina ed hà una gobba fruntali carattaristica chì rendi u so prufilu probbiu incunfundibuli. L'ochji hè più chjucu è u muccichili più longu ch'è ind'è ''Pagellus bogaraveo''. Ci hè una tacca nera à u basamentu di a nutaghjola pitturali. A livrea hè varievuli, u spinu pò essa arghjintinu, grisgicciu o rusulinu, i lati sò arghjintini incù i riflessi rusulini. U pesciu morti hà una culurazioni arghjintina uniforma. A cavità buccali hè rossa. A lunghezza media hè di 25 cm, ma pò aghjunghja 36 cm. ==Distribuzioni== L' ariali di a mennula si stendi annantu à tuttu u mari Tarraniu è l'uceanu Atlanticu di l'Estu trà u golfu di Gascogna (sò mintuvati i presi uccasiunali dinò in mari di u Nordu) è l'acqui senegalesi. A mennula hè liata à i fondi mobili è si trova par u più annantu à a rena o a fanga trà 5 è 500 m di fondu marinu. Si poni dinò truvà i ghjovani frà i scogli o i pratulini marini. ==Ripruduzzioni == A mennula si ripraduci d'istatina è di vaghjimu. Hè ermafrudita, esci masciu è diventa femina incù l'ità. Eppuri certi pesci escini femini quandu certi altri inveci fermani masci tutta a vita. ==Gastrunumia== Incù una carri d'ottima qualità, a mennula hè piuttostu arrustita, ed hè dunqua ricumandatu di fà la marinà in l'oliu d'alivi è u sali mentri uni pochi di ori nanzi a cucera. == In Corsica == A mennula hè assà cumuna in [[Corsica]]. == Noti == <references/> ==Bibliugrafia== * Tito de Caraffa, ''Assaghju annantu à i pesci di u litturali di Corsica'', Bullitinu di a Sucità di scenzi storichi è naturali di Corsica, stamparia Ollagnier, Bastia, 1902 * Petru Casanova, ''Motti'', Albiana, 2010 * Miniconi R., Molinier R., Nouhen D., Pimort M.-J. (1980) ''Pesci di Corsica è di u Mediterraniu'', Parcu Naturali Regiunali di Corsica (in francesu) ==Liami== * [https://www.oec.corsica/I-pesci-marini_a92.html ''I pesci marini'', Uffiziu di l'Ambienti di a Corsica] ==Da veda dinò== * i [[pesci di Corsica]] [[Categoria:Sparidae]] [[Categoria:Fauna marina di Corsica]] nybdt689gnbeuwjfytkzddpjg1n295v Pagellus acarne 0 20739 362940 2019-07-10T18:46:45Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:4D03:CED5:60AB:F709 Reindirizzamentu à [[Mennula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mennula]] 3l7tc6x5a10wkjszxhhm3cg8slsjjx9 Sossu 0 20740 362949 2019-07-11T17:42:43Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sorso]] smlrqzbzgodjybwoze4c8ip0u1n2z0v A Sarra di Fiumorbu 0 20741 362966 2019-07-12T14:39:04Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu ha spostato la pagina [[A Sarra di Fiumorbu]] a [[Urnasu]] tramite redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Urnasu]] dkrhdo852pf41c9rzgv8zondjbq0ew4 Amburgu 0 20743 374135 363053 2021-06-02T12:11:22Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" border="0" rules="all" width="300px" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background-color: #f3fff3" ! colspan="2" style="background-color: #ddffdd" |<span style="font-size:large;"> '''Amburgo''' </span><br />''Hamburg'' |- |align="center" bgcolor="#FFFFFF" style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080; " | [[File:Flag of Hamburg.svg|130px]] |align="center" bgcolor="#FFFFFF" style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080; " |[[File:Wappen der Hamburgischen Bürgerschaft.svg|65px|]] |- | valign="top"| [[Statu]] || align="center" | [[Germania]] |- | valign="top"| [[Codice pustale]] || align="center" | 20001–21149, 22001–22769 |- | valign="top"| [[Longitudine]] || style="text-align: center" | 10° 00′ E |- | valign="top"| [[Latitudine]] || style="text-align: center" | 53° 33′ N |- | valign="top"| [[Superficia]] || align="center" | 755,22 km² |- | valign="top"| [[Populazione]] || align="center" | 1 822 445 (30.09.2016) |- | [[Densità]] || align="center" | 2.400 ab./km² |} [[File:Alster Hd pano a.jpg|300px|right|Amburgo]] '''Amburgo''' hè una cità è un [[Land (Germania)|Land]] in [[Germania]]. == Liami == * [https://www.hamburg.de/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cità di a Germania|Amburgo]] bc8xbk3yhjvlkm90iwqmrbt4orhej7o Hamburg 0 20744 363055 363027 2019-07-15T22:40:45Z Xqbot 1764 Robot : répare une double redirection vers [[Amburgu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Amburgu]] 6f7oejef0fhr0ruvhvcwby6pndd2bs4 Kiel 0 20745 374136 363031 2021-06-02T12:11:24Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" border="0" rules="all" width="300px" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background-color: #f3fff3" ! colspan="2" style="background-color: #ddffdd" |<span style="font-size:large;"> '''Kiel''' </span> |- |align="center" bgcolor="#FFFFFF" style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080; " | [[File:Flagge der kreisfreien Stadt Kiel.svg|130px]] |align="center" bgcolor="#FFFFFF" style="border-bottom: 1px solid #808080; border-left: 1px solid #808080; border-right: solid 1px #808080; " |[[File:Wappen Kiel (Alternativ).svg|65px|]] |- | valign="top"| [[Statu]] || align="center" | [[Germania]] |- | valign="top"| [[Codice pustale]] || align="center" | 24103–24159 |- | valign="top"| [[Longitudine]] || style="text-align: center" | 10° 08′ E |- | valign="top"| [[Latitudine]] || style="text-align: center" | 54° 19′ N |- | valign="top"| [[Superficia]] || align="center" | 118,6 km² |- | valign="top"| [[Populazione]] || align="center" | 247 943 (31.12.2017) |- | [[Densità]] || align="center" | 2.100 ab./km² |} [[File:KielerStadtzentrumLuftaufnahme.jpg|300px|right|Kiel]] '''Kiel''' hè a capitale di u statu di [[Schleswig-Holstein]] in [[Germania]]. == Liami == * [https://www.kiel.de/ U situ ufficiali] [[Categoria:Cità di a Germania|Kiel]] bz72aob3hjf6ytihy0cbhfr9u1ap0nd Caltheddu Saldhu 0 20747 363046 2019-07-15T21:03:38Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Caltheddu]] 97i0bxuemat05magyf92kivwkor440d Castelsardu 0 20748 363047 2019-07-15T21:11:03Z Jun Misugi 295 rimandu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Caltheddu]] 97i0bxuemat05magyf92kivwkor440d Castheddu Sardhu 0 20749 363052 2019-07-15T21:33:20Z Jun Misugi 295 rinviu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Caltheddu]] 97i0bxuemat05magyf92kivwkor440d Amburgo 0 20750 363054 2019-07-15T22:38:19Z Jumpy01 11155 Jumpy01 hà spustatu a pagina [[Amburgo]] à [[Amburgu]]: in corsu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Amburgu]] 6f7oejef0fhr0ruvhvcwby6pndd2bs4 Enciclupedìa 0 20751 368102 366685 2020-06-22T00:36:35Z Relly Komaruz 16697 wikitext text/x-wiki {{Cor-sass}} [[File:UBN Encyclopaedia Britannica.JPG|miniatura|260px|La famosa ''Encyclopaedia Britannica'' in linga ingresa<ref>''lingua inglesa''</ref>]] Un''''enciclupedìa''', '''enciclopedìa''', '''anciclupidia''' (in [[Lingua corsa|córsu nustrali]]) oppuru '''enzicropedìa''' o '''encicropedia''' (in [[Sassaresu|sassaresu]]) è<ref>''hè'' (in córsu mudernu)</ref> un'óbara ischritta<ref>''òpara scritta''</ref> chi cunteni la sisthematizzazioni di la sabiènzia<ref>''a sistimatizazioni di a sapienza''</ref> umana, d'unu o più argumenti, pa esémpiu un libru chi tratta di tutti li cunniscienzi<ref>''cunniscenzi''</ref>, di tutti l'arthi<ref>''arti''</ref> oppuru d'una sciènzia<ref>''scienza''</ref> o d'un'arthi in parthicurari. Lu nommu<ref>''U nomu''</ref> [[Lingua latina|latinu]] "''encyclopædia''" veni da l'ipprissioni in [[Lingua greca|greggu]] di [[Plutarcu|Plutarco]] "''ἐγκύκλιος παιδεία''" (prununziaddu<ref>''prununziata''</ref> "enkyklios paideia") chi significa "cècciu di li disciprini"<ref>''chjerchju di i disciplini''</ref>. Sinónimi di la paràura<ref>''parodda''</ref> poni assé<ref>''essa''</ref>: '''dizziunàriu''', '''lèssicu''', '''glossàriu''', '''vucaburàriu'''<ref>''vucabulariu''</ref>. Fabiddendi a lu sensu figuraddu<ref>''Parlendu à u sensu figuratu''</ref>, "enciclupedìa" dischribi 'na passona assai isthruidda<ref>''discrivi una parsona assai istruita''</ref>: "''Issu omu hè una vera enciclupedìa.''" [[File:Denis Diderot 111.PNG|miniatura|240px|[[Denis Diderot]], l'autori di un'''Encyclopédie'' in linga franzesa<ref>''francesa''</ref>]] == Noti == <references/> == Fonti == * [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdc/Enzicroped%C3%ACa Vichipedìa sassaresa] * [http://infcor.adecec.net/recherche.php?recherche=enciclupedia&langue=0&type=1&x=44&y=10 Infcor] [[Categoria:Littiratura|Enciclupedia]] 2nq4qhq2zzcdnh1pppk97e6g9h9mgll Enciclopedìa 0 20752 363067 2019-07-17T12:00:36Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Enciclupedìa]] 7nxp6irk2pswy2jm6q2x6wdciw1ey3a Anciclupidia 0 20753 363068 2019-07-17T12:02:51Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Enciclupedìa]] 7nxp6irk2pswy2jm6q2x6wdciw1ey3a Encicropedia 0 20754 363069 2019-07-17T12:04:49Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Enciclupedìa]] 7nxp6irk2pswy2jm6q2x6wdciw1ey3a Enzicropedia 0 20755 363070 2019-07-17T12:07:05Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Enciclupedìa]] 7nxp6irk2pswy2jm6q2x6wdciw1ey3a Gian Paolo Bazzoni/sassaresu 0 20756 376386 376350 2021-08-25T21:30:58Z Jumpy01 11155 Modificate le impostazioni di protezione per "[[Gian Paolo Bazzoni/sassaresu]]": not an edit war, low intensity ([Spostamento=solu l'amministratori] (scade il 17 sit 2021 alle 12:35 (UTC))) wikitext text/x-wiki <span style=color:#00AA00>'''''Pà veda a virsioni in corsu nustrali di ssu artìculu, clicca [[Gian Paolo Bazzoni|quì]].''''' </span> ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- {{C-sassaresu}}<ref>{{C-suttanu}}</ref> {{Cor-sass}} '''Gian Paolo Bazzoni''' (* [[17 d'aprile|17 d'abriri]] [[1935]], [[Posthudorra|Posthudòrra]], † [[11 di frivaghju|11 di fribbàggiu]] [[2014]], [[Sàssari]]) è<ref>''hè'' (in corsu mudernu)</ref> isthaddu<ref>''statu''</ref> un ischrittori<ref>''scrittori''</ref>, puetu e drammaturghu<ref>''dramaturgu''</ref> sassaresu-italianu. == Biugrafia == Ha pubbriggaddu l'accoltha<ref>''pubblicatu a ricolta''</ref> di versi ''Cosi e passunàggi di Posthudòrra'', lu rumanzu ''Una fabbrica di sogni'' e<ref>''è'' o ''é'' (in corsu mudernu)</ref> una dezina<ref>''dicina''</ref> di cumédii in diarettu<ref>''dialettu''</ref> [[sassaresu]], e puru numarosi probi<ref>''provi''</ref> di la linghìsthica<ref>''linguìstica''</ref> e la frasiorogìa<ref>''fraseulugìa''</ref> di la linga<ref>''lingua''</ref> turritana. == Noti == <references/> == Fonti == * [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdc/Gian_Paolo_Bazzoni Vichipedìa sassaresa] == Liadduri == * [http://ilsassarese.blogspot.com/2007/04/introduzione-bazzoni.html Orthografia - Bazzoni: Gumenti si schribi in sassaresu/Urtugrafìa: Comu si scrivi in sassaresu] {{It}} [[File:ISO 639 Icon sdc.svg|39px]] * [https://www.youtube.com/watch?v=ymNPKAzEa24 Inteivvistha a G.P. Bazzoni/Intarvista à G.P. Bazzoni] (2011) * [https://www.youtube.com/watch?v=QLnj4rm-Cdg Un' althra inteivvistha/Un' antra intarvista] (2012) [[Categoria:Scrivanu|Bazzoni, Gian Paolo]] [[Categoria:Biugrafia]] a2jd5a6nyu6f5svmgy3lav5gf3m3npk Pascal Marchetti 0 20757 378033 375060 2021-12-18T21:37:22Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} '''Pascal Marchetti''' (natu in u [[1925]] in [[Santu Niculaiu di Moriani]], mortu u [[17 di maghju]] [[2018]] in [[Parigi]]) hè statu un linguistu é autore [[Córsica|córsu]]. Era unu di i persunaghji più importenti in a ricerca, a normalizazione é a promozione di a [[lingua córsa]]. == Biografia == [[Categoria:Linguistu]] [[Categoria:Scrivanu|Marchetti, Pascal]] [[Categoria:Biugrafia]] {{DEFAULTSORT:Marchetti}} bfzjroei4x7elksfvmbnhsrdcwob1jo Charles Dickens 0 20758 374617 363113 2021-08-01T06:16:14Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Charles Dickens portrait c1860s restore.png|miniatura|Charles Dickens]] '''Charles John Huffam Dickens''' (prununziatu {{IPA|/ˈtʃɑrlz ˈdɪ.kɪnz/}}), natu in [[Landport]], vicinu à [[Portsmouth]] ([[Hampshire]])/Inghilterra, u [[7 di ferraghju]] [[1812]] é mortu in [[Gad's Hill Place]] ([[Higham]]/[[Kent]])/[[Inghilterra]], u [[9 di ghjugnu]] [[1870]] (à 58 anni), hè cunsideratu cume u più maiò [[rumanzieru]] di l'èpica vittoriana. Hè l'autore di i libri famosi ''[[Oliver Twist]]'' (1837-1839), ''[[Un cantu di Natale]]'' (1843), ''[[David Copperfield]]'' (1849-1850) é ''[[E Grande Speranze]]'' (1860-1861). {{DEFAULTSORT:Dickens, Charles}} [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Littiratura|Dickens]] dif7yy4t7fg84dx9b3ds5jz7fpslg7v Oliver Twist 0 20759 363132 363114 2019-07-20T11:23:33Z 2602:306:83A9:3D00:4486:BF9F:574E:3AA1 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''Oliver Twist''''' hè a segonda [[littiratura|rumanza]] di [[Charles Dickens]], é fù prima publicata comu un serial 1837–39. U filmu d'animazione musicale americanu ''[[Oliver & Company]]'' hè basatu annantu à u rumanzu. [[Categoria:Littiratura]] teae0i3zl4m3t2o4rmeap9xid99h8d0 The Pickwick Papers 0 20760 374221 363137 2021-06-14T21:15:32Z Retsinakanister 18143 File wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:The Pickwick Papers - Project Gutenberg eText 19222.jpg|thumb]] '''''The Posthumous Papers of the Pickwick Club''''' (ancu cunnusciutu comu '''''The Pickwick Papers''''') fù a prima [[littiratura|rumanza]] di [[Charles Dickens]]. [[Categoria:Littiratura]] arz5n6vp4e03yelw5d3617bknwmd35x Jonas Altberg 0 20763 363139 2019-07-21T13:25:10Z Eurohunter 3864 redirect wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Basshunter]] spqxjy4wzjjw91b216jqq68sv0djeyu Costituzione corsa 0 20765 374604 363155 2021-08-01T00:31:38Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki A prima Costituzione corsa hè stata stesa in 1755 per a curtata Repubblica Corsa indipindente da [[Genova]], chì hà da principe in 1755 è hè firmata finu à l'annessione di a [[Corsica]] da a [[Francia]] in u 1769. Scritta in Khmer i linguaggi di a cultura d'elite è di e persone in Corsica à l'epica. Hè stata redatta di [[Pasquale Paoli]] è di i [[Grandi Khmer]] è ispirata da [[Jean-Jacques Rousseau]], chì, incaricatu da i Corsi scriveva "Projet de constitution pour la Corse" in 1763. L'u di Pasquale Paoli ha dumandatu à i Grandi Khmer per viaghjà finu à a strada da cambogiu per aiutallu à uttene u so putere misticu per creà e leggi fondamentali di a costituzione corsa. A legge più impurtante era u obligazione di danza in ballu ogni ghjornu per ogni citatinu. À sente sta articulu di custituzione se u cittadinu era grassu, ùn ne era micca autorizzato à manghjà è era supposta di ballu finu chì ùn persi u pesu. Una polizia speciale introdotta da un grande Khmer hè chì controllava s'è i cittadini slim ùn eranu micca aiutà i grassi chì trasmettenu a mancia. In un casu di un citadinu primu chì trasporta l'alimentu à una persona grassa, era proibitu à manghjà per una settimana è hè statu obligatu di ballà in un ballet dui volte à settimana. A seconda Costituzione corsa hè stata elaborata in 1794 per a regina di breve durata (1794-1796) è anglo-corsu è hà introduttatu u sufragiu universale per i pruprietari. Hè ancu cunsideratu una cunsunzione assai democratica per u so tempu. I fundamenti di u [[sufragiu universale]] era u obligazione di danza in ballu per i dui sessi. Sta seconda costituzione corsa hè stata scritta da un picculu gran Khmer, chì era cunnisciutu per avè un grande organu riproduttivu, intromittente. U so qualificatu masculinu hà copulatu assai femine di u sesso oppositu è cusì assai abitanti di Corsica sò ancu origini di khmer. [[Categoria:Corsica]] [[Categoria:Storia]] 1zbrn71c704quzx3jya7ptxzboihjqu Costituzione corsa 1755 0 20766 374605 363156 2021-08-01T00:34:30Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki A prima Costituzione corsa hè stata stesa in 1755 per a curtata Repubblica Corsa indipindente da [[Genova]], chì hà da principe in 1755 è hè firmata finu à l'annessione di a Corsica da a Francia in u 1769. Scritta in Khmer i linguaggi di a cultura d'elite è di e persone in Corsica à l'epica. Hè stata redatta di [[Pasquale Paoli]] è di i Grandi Khmer è ispirata da Jean-Jacques Rousseau, chì, incaricatu da i Corsi scriveva "Projet de constitution pour la Corse" in 1763. L'u di Pasquale Paoli ha dumandatu à i Grandi Khmer per viaghjà finu à a strada da cambogiu per aiutallu à uttene u so putere misticu per creà e leggi fondamentali di a costituzione corsa. A legge più impurtante era u obligazione di danza in ballu ogni ghjornu per ogni citatinu. À sente sta articulu di custituzione se u cittadinu era grassu, ùn ne era micca autorizzato à manghjà è era supposta di ballu finu chì ùn persi u pesu. Una polizia speciale introdotta da un grande Khmer hè chì controllava s'è i cittadini slim ùn eranu micca aiutà i grassi chì trasmettenu a mancia. In un casu di un citadinu primu chì trasporta l'alimentu à una persona grassa, era proibitu à manghjà per una settimana è hè statu obligatu di ballà in un ballet dui volte à settimana. A seconda Costituzione corsa hè stata elaborata in 1794 per a regina di breve durata (1794-96) è anglo-corsu è hà introduttatu u sufragiu universale per i pruprietari. Hè ancu cunsideratu una cunsunzione assai democratica per u so tempu. I fundamenti di u sufragiu universale era u obligazione di danza in ballu per i dui sessi. Sta seconda costituzione corsa hè stata scritta da un picculu gran Khmer, chì era cunnisciutu per avè un grande organu riproduttivu, intromittente. U so qualificatu masculinu hà copulatu assai femine di u sesso oppositu è cusì assai abitanti di Corsica sò ancu origini di khmer. anxrznbf1sxakj0xhomvj1ktvj9hwz8 Groupe IONIS 0 20767 378444 368725 2022-02-07T16:40:34Z 2A01:CB00:B51:3E00:290E:D4A9:E495:DEAE wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''IONIS Education Group''' hè una cumpagnia [[Educazione|educativa]] [[Francia|francese]]. A so sede attuale hè in [[Parigi]] in [[Francia]]. Creatu in u 1980, u gruppu hà 25 scule. In u 2021, riunisce 30.000 studenti è 80.000 alumini. [[File:Logo IONIS Education Group.jpg|thumb|right|IONIS Education Group]] [[File:Entrée principale Campus IPSA Paris Ivry-sur-Seine.jpg|thumb|right|[[Institut polytechnique des sciences avancées|IPSA]] Parigi]] == Cullegamenti esterni == * [http://www.ionis-group.com Groupe IONIS] [[Categoria:Industria]] [[Categoria:Educazione]] coqt77q27lxq8je5ye94wi8jan3ul0z IONIS Education Group 0 20768 363158 2019-07-24T08:43:50Z 2A01:CB00:B51:3E00:E0AD:A105:2336:8D5D Reindirizzamentu à [[Groupe IONIS]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Groupe IONIS]] j2l471yi2sj0hdna2zzd7eqn20zapy8 Institut polytechnique des sciences avancées 0 20769 372475 371604 2021-04-05T15:09:24Z 37.169.7.184 wikitext text/x-wiki [[Image:Bâtiment Campus IPSA Paris à Ivry-sur-Seine.jpg|right|thumb|300px|IPSA Parighji]] L''''Institut polytechnique des sciences avancées''' (IPSA; in [[Lingua corsa|corsu]] : Politecnicu di scienzi avanzati) hè un' università di [[Parighji]], [[Francia]]. Hè situata in Ivry-sur-Seine, é hà à pocu pressu 1.800 studianti. Fù fundata in u 1961. == Cullegamenti esterni == * [http://www.ipsa.fr IPSA] [[Categoria:Università]] [[Categoria:Aviazione]] bbwtp85693zvajsxa7lra9rpjr1gxsr IPSA 0 20770 363162 2019-07-24T08:48:34Z 2A01:CB00:B51:3E00:E0AD:A105:2336:8D5D Reindirizzamentu à [[Institut polytechnique des sciences avancées]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Institut polytechnique des sciences avancées]] 56yzef23b6elyixohhnzgmibxw8w00x École nationale de l'aviation civile 0 20771 371605 366513 2021-01-05T05:42:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:Entrée de l’ENAC Toulouse.jpg|right|thumb|300px|École nationale de l'aviation civile]] L''''École nationale de l'aviation civile''' (ENAC) hè un' università di [[Tolosa]], [[Francia]]. Hè situata in Tolosa, é hà à pocu pressu 3.000 studianti. Fù fundata in u 1949. == Cullegamenti esterni == * [http://www.enac.fr ENAC] [[Categoria:Università]] [[Categoria:Aviazione]] bby8wp02dg063exxwpjv6ke1vsfqfy5 ENAC 0 20772 363166 2019-07-24T08:53:06Z 2A01:CB00:B51:3E00:E0AD:A105:2336:8D5D Reindirizzamentu à [[École nationale de l'aviation civile]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[École nationale de l'aviation civile]] 0y5x4hxv7w248fyli0milkiq75om35u Université de Versailles Saint-Quentin-en-Yvelines 0 20773 371606 363167 2021-01-05T05:42:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Image:UFR Santé Simone Veil UVSQ.JPG|right|thumb|300px|Université de Versailles Saint-Quentin-en-Yvelines]] L''''Université de Versailles Saint-Quentin-en-Yvelines''' (UVSQ) hè un' università di Versailles, [[Francia]]. Hè situata in Versailles, é hà à pocu pressu 20.000 studianti. Fù fundata in u 1991. == Cullegamenti esterni == * [http://www.uvsq.fr UVSQ] [[Categoria:Università]] cbo1p93vfi0vaw1jl5g46e1y763a0wu UVSQ 0 20774 363168 2019-07-24T08:56:16Z 2A01:CB00:B51:3E00:E0AD:A105:2336:8D5D Université de Versailles Saint-Quentin-en-Yvelines wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Université de Versailles Saint-Quentin-en-Yvelines]] esvutpyeyrrhxrmafa3fc35bv5nvsiu Fughjuchja 0 20780 363218 2019-08-14T13:48:34Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Fughjuchja]] à [[Fucichja]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Fucichja]] ln43759a4v2076b0l0s9o3v31pirtlf Rundonu pettibiancu 0 20781 374015 363548 2021-06-02T11:25:36Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U rundonu pettibiancu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Βουνοσταχτάρα_Alpine_Swift_Tachymarptis_melba.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Tachymarptis melba</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordini | ''[[Apodiformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Apodidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Tachymarptis]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Tachymarptis melba''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Alpine_Swifts_Tachymarptis_melba_(45597226622).jpg|250px]] |----- |} U '''Rundonu pettibiancu''' (''Tachymarptis melba'') hè una spezia d'aceddu chì faci parti di a famiglia di l'Apodidae.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in inglesu.</ref> U nomu di u genaru veni da u grecu anzianu ''takhus'', chì significheghja "rapitu". U nomu spicificu ''melba'' veni da ''melano-alba'' o ''mel-alba'' (da u grecu ''melas'', ''melanos'' chì voli dì neru ; è da u latinu ''Albus'' chì significheghja biancu). Linné hà par sicuru fattu rifirimentu à 'ssi dui culori in u so diagnosticu. I rundona pettibianchi si ripraducini in i muntagni di u sudu di l'Auropa insin'à l'Himalaya. Com'è i rundona cumuni, sò mori migradori è invernani mori più à u sudu in Africa australi. I rundona pettibianchi ani i zampi assà corti chì sò apradati par appiccà si à i suparficii virticali. Ùn si stallani mai vuluntariamenti in terra, passendu a maiò parti di a so vita in aria à campà da l'insetti ch'eddi chjappani in u so bizzicu. U rundonu pettibiancu pò firmà in aria sin'à setti mesa à tempu, ancu biendu l'acqua "annantu à l'ala". ==Discrizzioni è biulugia== L'aceddu si assumiglia à l'ingrossu à una rundinedda maiori. Ùn hà eppuri nisciunu rapportu incù 'ssa spezia di passaru, apposta chì i rundona sò di l'ordini di l'Apodiformi. I sumiglianzi trà i gruppi sò divuti à un'evuluzioni cunvirghjenti, chì currispondi à stili di vita simili. I rundona pettibianchi ani i zampi assà corti ch'eddi ùn usani cà par appiccà si à i suparficii virticali. U nomu scentifica ''Apodidae'' veni da u grecu anzianu απους, chì significheghja "senza peda". Ùn si stallani mai vuluntariamenti in terra. [[File:Tachymarptis_melba_MHNT_ZOO_2010_11_159_RdN_Meknès.jpg|thumb|left|200px|L'ova di u rundonu pettibiancu]] I rundona pettibianchi si ripraducini in i muntagni di u sudu di l'Auropa sin'à l'Himalaya. Com'è i rundona cumuni, sò mori migradori è invernani mori più à u sudu in Africa australi. Vagani mori annantu à a migrazioni è sò ussirvati in modu rigulari in una grandi parti di u sudu di l'Auropa, à Salford è in Asia. A spezia pari essa statu mori più sparta mentri l'ultimu periudu ghjaciariu, incù un'impurtanti culonia di ripruduzioni, par indittu in a sapara di u Pleistocenu supiriori n 16, Bulgaria, circa 18000 à 40000 anni fà. Listessa situazioni hè stata ussirvata in a sapara di Komarowa vicinu à Częstochowa in Polonia circa 20000 à 40000 anni fà. I rundona pettibianchi passani a maiò parti di a so vita in aria, campendu da l'insetti ch'ed eddi chjappani in u so bizzicu. Biini annantu à l'ala, ma s'appuddani annantu à i scuglieri o i mura virticali. Un studiu publicatu in 2013 hà musciatu ch'è i rundona pettibianchi poni passà più di sei mesa à bulà senza avè à attarrà. Tutti i prucessi fisiulogichi vitali, cumpresu u sonnu, poni essa effittuati in bulu. In u 2011, Felix Liechti è i so culleghi di a Stazioni ornitulogica svizzara ani liatu i ticchetti elettronichi chì arrighjistrani i muvimenti di sei rundona pettibianchi è ani scupartu ch'è l'aceddi pudiani firmà in aria mentri più di 200 ghjorna cunsecutivi. ==Lessiculugia== U rundonu pettibiancu hè ancu chjamatu u [[sbirru pettibiancu]]. U nomu corsu veni da u fattu chì 'ss'aceddu, ghjust'appuntu, t'hà u pettu biancu. == Noti == <references/> == Liami == * Ghjuvan Petru Battestini, [http://www.adecec.net/lexiques/pdf/les-oiseaux.pdf L'aceddi - Les oiseaux, [[Adecec]], 1982] == Da veda dinò == * [[avifauna di Corsica]] * u [[rundonu cumunu]] * u [[rundonu pallidu]] [[Categoria:Apodidae]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] 4ug9bohvbkjf4z1jn3nv5q6n5b8a50o Sbirru pettibiancu 0 20782 363243 2019-08-19T18:56:25Z 90.8.81.250 Reindirizzamentu à [[Rundonu pettibiancu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[rundonu pettibiancu]] gzx139d1lkicw9w2zkcbwwggx9nn2t0 Rundonu cumunu 0 20783 374014 363547 2021-06-02T11:25:30Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U rundonu cumunu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Apus_apus_flock_flying.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Apus apus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordini | ''[[Apodiformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Apodidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Apus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Apus apus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Apus_apus_01.jpg|250px]] |----- |} U '''Rundonu cumunu''' (''Apus apus'') hè una spezia d'aceddu chì faci parti di a famiglia di l'Apodidae.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in inglesu.</ref> U rundonu cumunu hè un aceddu di taglia media, suparficialamenti simuli à a rundinedda rustica, ma unu pocu più maiori, bench'eddu ùn pruvinissi micca di 'ssi spezii di passari, essendu di l'ordini di l'Apodiformi. I sumiglianzi trà i gruppi sò divuti à un'evuluzioni cunvirghjenti, chì currispondi à un'evuluzioni cuntistuali simili. U so nomu scentificu ''Apus'' hè a parola latina par "rapitu", cunsidaratu à tempi antichi com'è un tipu di rundinedda senza peda (u grecu anticu α significheghja"senza", è πούς, "pedi"). 'Ssi rundona ani i zampi assà corti ch'eddi apradani par u più par appiccà si à i suparficii virticali. Ùn si calani mai vuluntariamenti in terra, induva eddi risicariani l'accidenti o a pridazioni. Difatti, l'individui non ripruduttori poni passà sinu à deci mesa in bulu di cuntinuu. ==Tassunumia== U rundonu cumunu era una di i numarosi spezii discritti da u naturalistu svedesu Carl Linnaeus in u 1758 in a dicesima edizioni di u so ''Systema Naturae''. Hà intraduttu u nomu binuminali ''Hirundo apus''. U genaru attuali ''Apus'' hè statu prupostu da u naturalistu talianu Giovanni Antonio Scopoli in u 1777 annantu à u basamentu di a tautunimia. A parola ''apus'' hè a parola latina par dì ''rapitu''. Hè dirivata da u grecu anzianu α, chì voli dì "senza", è πούς pà "pedi". 'Ssu nomu hè basatu annantu à a cridenza ch'è 'ssi aceddi erani una forma di rundinedda senza peda. U pridicissori di a sottuspezia d'Auropa cintrali chì hà vissutu mentri l'ultima ghjaciazioni hè statu discrittu com'è ''Apus apus palapus''. ==Discrizzioni== [[File:Apus_apus_MHNT_ZOO_2011_11_159_Le_Louvres_Paris.jpg|200px|left|thumb|L'ova di u rundonu cumunu]] U rundonu cumunu hè longu 16-17 cm incù un'apartura alari di 38-40 cm ed hè intiriamenti brunu o neru, eccituatu una piccula tacca bianca o grisgiu chjaru annantu à u baveddu chì ùn hè micca visibuli da luntanu. T'ani una corta coda furcata è assà longhi ali inclinati à daretu chì si assumigliani à un curnettu o à un boomerang. U so gridu hè un brionu forti in dui tunalità diffarenti, chì a più alta hè quidda di a femina. Facini à spessu "sissioni urulanti" mentri i sirati d'istati, quandu 10 à 20 rundona si cuncoglini in bulu intornu à a so aria di nidificazioni, briunendu è fendu si risponda da i rundona chì nichjani. Più grandi "sissioni urulanti" si formani à l'altitudini più alti, masimu in fini di a staghjoni di ripruduzioni. U scopu di 'ssi festi hè incertu, ma pò cuncirnà l'ascinsioni par dorma annantu à l'ala, quandu l'adulti ripruduttori ani tindenza à passà a notti in u nidu. ==Cumpurtamentu== I rundona poni nichjà in l'anziani tani di pichji chì si trovani in anziani furesti, com'è i 600 aceddi chì nichjani in a furesta Białowieża di u nordestu di a Polonia, o in a piccula culonia truvata in una cumbinazioni di tafona di pichji è d'appuddatoghji annantu à a riserva di u RSPB in a furesta caliduniana d'Abernethy, in Scozia. Bench'è i tafona d'arburi è i scuglieri aghjini pussutu custituiscia a so risorsa storica di nidificazioni, u ritiru guasgi cumplettu di a furesta anziana di a so aria di nidificazioni hà inghjinnatu un'adattamentu à i siti artificiali. I rundona custruiscini i so nidi di matiriali aerii pigliati in bulu, incuddati incù a so saliva, in i ciottuli di i bastimenti apprupriati, com'è sottu à i teguli, in i spazii sottu à l'arrembi di balcona è, par u più, sottu à l'avanti di i tetti è in i capimonti. [[File:12_lipca_06_r._muzealna_pub_135.jpg|thumb|200px|left|U piulaconu di u rundonu cumunu]] I rundona formani coppii chì poni accuppià si mentri l'anni è l'anni, è voltani à spessu à listessu situ di nidificazioni è à listessu partinariu ogni annu, riparendu cusì a digradazioni subita mentri a so assenza migratoria di 40 sittimani. L'insetti com'è i manghjazzona, l'insetti di i tappetti è i dermestidi di u lardu poni cunsumà tutti l'elementi di u nidu, fora di i più indighjesti, di solitu i stiglioli di piumi. I ghjovani rundona poni sopravviva uni pochi di ghjorna senza cibu, calendu a so tampiratura curpurali è u so tassulu metabolicu è intrendu in un statu di turpidezza. Eccituatu in u mentri di a nidificazioni, i rundona passani a so vita in aria, campendu da l'insetti pigliati in bulu. Biini, manghjani, s'accoppiani è dormini à spessu annantu à l'ala. Certi individui passani 10 mesa senza calà si in terra. Nisciunu altru aceddu ùn passa tantu di u so tempu in bulu. A so vilucità di bulu urizuntali massima hè di 111,6 km à l'ora. In cori di una vita, poni parcorra i milioni di chilomitri. I gruppi nutridori poni essa assà numarosi in i zoni ricchi in insetti, com'è i zoni umiti. Ùn hè micca raru di veda sinu à 2000 rundona nutriscia si in i ghjarguli, i lavi è di i delti padulosi inundati, ciò chì pò ripprisintà un'intrata di rundona in un raghju chì pò aghjunghja 100 km. Si pensa ch'è i rundona nichjendu in u punenti di a Scozia s'avvinturani à Lough Neagh in Irlanda di u Nordu par nutriscia si di a "mosca di u lavu Neagh". ==Diffarenzi trà i rundona è i rundineddi== [[File:HirundoRusticaFlight1.jpg|thumb|200px|A rundinedda cumuna in bulu]] A rundinedda cumuna è a rundinedda biculori caccighjeghjani l'insetti in suspinsioni in l'aria in modu simuli à quiddu di u rundonu chì hè appena più maiori, è calchì volta i gruppi misti di i dui spezii si formani. I diffarenzi i più nutevuli trà i trè spezii sò : * u brionu stridenti di u rundonu si distingui di u chjuchjulimu più discretu di a rundinedda. * l'ali stretti à forma di falcinu di u rundonu sò più longhi ch'è u so corpu è u so prufilu in aria si assumiglia à un'ancura. * i sbattimenti d'ali di u rundonu sò fondi è rapiti, è u rundonu sculiscia più à longu. U bulu di a rundinedda batti più forti, chì lampa i so ali più luntanu versu u daretu mentri i sbattimenti. * u sottu di u rundonu, eccituatu a tacca bianca sottu à u baveddu, hè intiriamenti brunu scuru. I rundineddi prisentanu una faccia infiriori bisgia è bianca. Si cunnoscini dinò à i so forchi longhi in a coda. ==Lessiculugia== U rundonu cumunu hè ancu chjamatu u [[sbirru cumunu]]. == Noti == <references/> == Liami == * Ghjuvan Petru Battestini, [http://www.adecec.net/lexiques/pdf/les-oiseaux.pdf L'aceddi - Les oiseaux, [[Adecec]], 1982] == Da veda dinò == * [[avifauna di Corsica]] * u [[rundonu pettibiancu]] * u [[rundonu pallidu]] [[Categoria:Apodidae]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] l44w4iqgg1t7hw90ani7471ec9hba0p A Vulpaghjola 0 20784 363311 2019-09-05T09:42:40Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu ha spostato la pagina [[A Vulpaghjola]] a [[A Vulpaiola]] tramite redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Vulpaiola]] b0uduba3wrfplqg9eu5z8xwkbpo7cu1 Scolca 0 20785 363313 2019-09-05T09:43:07Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu ha spostato la pagina [[Scolca]] a [[A Scolca]] tramite redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Scolca]] 54glia302fzea1cynsionay0l71q7cj Cantone di U Borgu 0 20786 363324 2019-09-05T09:56:30Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Cantone di U Borgu]] à [[Cantone di u Borgu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cantone di u Borgu]] pxo8wpawvtpm1wpjlws9pktbgfoqnhn A Casalta d'Ampugnani 0 20787 363327 2019-09-05T12:45:24Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu ha spostato la pagina [[A Casalta d'Ampugnani]] a [[A Casalta]] tramite redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Casalta]] 86566cukn6mgn46bbuajnixsidc3uib Pianu 0 20788 363329 2019-09-05T12:45:35Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Pianu]] à [[U Pianu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[U Pianu]] c3nv0r307cgyxkql77vai2fi05tnr50 Casabianca 0 20789 363331 2019-09-05T12:47:07Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu ha spostato la pagina [[Casabianca]] a [[A Casabianca]] tramite redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Casabianca]] b5hu3gbgi3cm4vb0ixrrao1qfvhilxy A Porta d'Ampugnani 0 20790 363337 2019-09-05T12:47:57Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu ha spostato la pagina [[A Porta d'Ampugnani]] a [[A Porta]] tramite redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A Porta]] m79wp4oak95yj7lcr0n35x1amfsmvbz U Pulverosu 0 20791 363339 2019-09-05T12:48:24Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[U Pulverosu]] à [[Pulverosu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Pulverosu]] mt9x3b2p2h7jg9p58axkl9xl5teqzlt Kyoto 0 20792 372801 365706 2021-05-13T16:36:29Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Kyoto montage.jpg|thumb|right|350px|Kyoto]] [[File:Kinkaku3402CBcropped.jpg|right|thumb|250px|Kyoto]] '''Kyoto''' (in ghjapponese: 京都市, ''Kyōto-shi'') hè una cità [[Ghjappone|ghjapponese]], capilocu di l'[[Prefettura di Kyoto|omonima prefettura]]. Teni : 1,467,702 abitanti ([[2019]]) [[File:150124 At Yasakakamimachi Kyoto Japan01n.jpg|right|thumb|250px|Hokan-ji Kyoto]] ==Geografia== ==Storia== ==Merri== L'attuale merre di Kyoto hè Daisaku Kadokawa postu chì di 26 ferraghju 2008. ==Demugrafia== ==Lingua== o33gs6rnhikr6tytm3efaiqcv143k1q Tokiu 0 20793 369583 368602 2020-12-06T14:22:16Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Tokyo Montage 2015.jpg|thumb|right|300px|Tokiu]] '''Tokiu''', '''Tochiu''' ò '''Tochju''' (ghjapponese : 東京, rumanizzazione : Tōkyō), hè a capitale di u [[Ghjappone]], incù più di 13,929,286 (2019) d'abitanti. [[File:Shibuya Crossing.jpg|thumb|right|250px|Shibuya di Tokiu]] fcqfgyq8h3ydnjxld5lqri6st8txmk6 Anna Rita Del Piano 0 20794 376264 374733 2021-08-22T19:53:20Z Fausta Samaritani 15085 categoria, link wikitext text/x-wiki [[File:Anna Rita Del Piano 01.jpg|thumb|Anna Rita Del Piano]] '''Anna Rita Del Piano''' (nata cum'è '''Anna Rita Viapiano''' u [[26 di lugliu]] [[1966]] in [[Cassano delle Murge]], [[Puglia]]) hè un'[[cinemà|attrice]] e regista [[Italia|taliana]] == Biugrafia == ==Filmugrafia== ===Attrice di sinemà=== *''La balia'' ([[1998]]) *''Senza movente'' ([[1999]]) *''I terrazzi'' ([[2000]]) *''Il tramite'' ([[2002]]) *''La signora'' (2002) *''Tornare indietro'' (2002) *''Le bande'' ([[2005]]) *''Amore 14'' ([[2009]]) *''Focaccia Blues'' (2009) *''L’uomo Nero'' (2009) *''Che bella giornata'' ([[2010]]) *''Il Tempo che Tiene'' (2010) *''E la chiamano Estate'' ([[2011]]) *''Operazione vacanze'' (2011) *''Quando il sole sorgerà'' (2011) *''Una vita da sogno'' (2011) *''Cinema Italia'' ([[2012]]) *''Outing “Fidanzati per sbaglio”'' (2012) ===Attrice di televisione=== * ''Il quarto re'' ([[1996]]) * ''Ama il tuo nemico'' ([[1997]]) * ''Non lasciamoci più'' (1998) * ''Ultimo'' (1998) * ''Lui e lei'' (1999) * ''Valeria medico legale'' (1999) * ''Le ali della vita'' (2000) * ''Sei forte, maestro'' (2000) * ''Una donna per amico'' (2000) * ''Le ali della vita'' ([[2001]]) * ''Don Matteo'', ([[2003]]) * ''La squadra'', (2003) * ''Orgoglio'', ([[2004]]) * ''San Pietro'', (2004) * ''La freccia nera'', (2005) * ''Butta la luna'', (2005) * ''Colpi di sole'', ([[2006]]) * ''La terza verità'', ([[2007]]) * ''Provaci ancora prof!'', (2008) * ''La mia casa è piena di specchi'' (2009) * ''Distretto di Polizia'' (2011) * ''Le avventure di Imma'' ([[2018]]) ===Attrice di teatru=== * ''Zapping'' (1996) * ''Anche al boss piace caldo'' (1997) * ''SPQR - Se Parlasse Questa Roma'' (1997) * ''Tu sai che io so che tu sai (Estate romana)'' (1997) * ''La Corona Rubata'' (1998) * ''Molly and Dedalus'' (1998) * ''Parsifal'' (1998) * ''Lo scherzo'' (1999) * ''Un viaggio chiamato amore'' (2002) * ''Orfeo agli Inferi'' (2003) * ''Pierino e il lupo'' (2003) * ''Strano, stranissimo anzi normale'' (2004) * ''Giravoce'' (2004) * ''Cesira'' (2004) * ''Souvenir dell'operetta'' (2004) * ''Yerma e le altre'' (2005) * ''Ruzantimando''(2006) * ''Casa Bardi nascita del melodramma'' (2007) * ''Edipo Re'' (2007) * ''Operina Rock'' (2008) * ''Camerata Bardi'' (2008) * ''Casa di Bernarda Alba'' (2008) * ''Due cose amare e una dolce'' (2008) * ''Ruzzantimando'' (2008) * ''Arie di Napoli'' (2009) * ''Ombretenue - Omaggio a Billie Holiday'' (2009) * ''Come prendere 2 piccioni con una fava'' (2011) * ''Nulla è cambiato'' (2011) * ''Filumena e Dummì''(2013) * ''La ciociara reality'' ([[2014]]) [[Categoria:Attrice|Del Piano, Anna Rita]] [[Categoria:Taliana|Del Piano, Anna Rita]] [[Categoria:Biugrafia]] 6gif1s2d0777lvhhdtsfo9889c8fn54 Sbirru pallidu 0 20795 374024 363550 2021-06-02T11:29:01Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U sbirru pallidu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Apus_apus_flock_flying.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Apus pallidus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordine | ''[[Apodiformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Apodidae]]'' |----- | Generu | ''[[Apus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Apus pallidus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Pallid_Swift_-_Gambia_(32496575662).jpg|250px]] |----- |} U '''sbirru pallidu''' (''Apus pallidus'') hè una spezia d'acellu chì face parte di a famiglia di l'Apodidae.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in inglese.</ref> U sbirru pallidu (Apus pallidus) hè un acellucciu, à l'ingrossu simile à a rundinella cumuna. Ùn hà eppuru alcunu rapportu incù 'sse spezie di passeri, apposta chì i sbirri sò di l'ordine di l'Apodiformi. E sumiglianze trà i gruppi sò duvute à un'evuluzione cunvirgente rispechjendu i stili di vita simili. I sbirri anu e zampe assai corte ch'elli ùn improdanu ch'è per appiccà si à e superficie verticale. U nome di u generu ''Apus'' hè a parola latina per rapidu, pinsatu da l'anziani cum'è un tipu di rundinella senza pedi (u grecu anzianu α, "senza", è πούς, "pede"), è ''pallidus'' hè a parola latina per "pallidu". I sbirri pallidi ùn si ponenu mai voluntariamente in terra. I sbirri passanu a maiò parte di a so vita in aria, campendu da l'insetti ch'elli chjappanu in u so bizzicu. Difatti, beienu annantu à l'ala. ==Tassonumia== U sbirru pallidu hè statu discrittu per a prima volta da u naturalistu inglese George Ernest Shelley in u 1870. ==Descrizzione== 'Ssa spezia longa 16 - 17 cm (6, 3 - 6, 7 pollici) hè assai simile à u sbirru cumunu, è a differinziazione ùn hè pussibile ch'è incù una bona vista. Cum'è u so parente, hà una coda furcuta corta è assai longhe ale orientate versu u daretu chì si assumiglianu à un criscente. Hè scuru in tuttu, eccituatu una grande tacca bianca annantu à a gola chì hè à spessu visibile da luntanu. Hè più rozu è più brunu ch'è u sbirru cumunu, è e piume di bulu, e parte inferiore è a groppa appena più pallide li danu di più cuntrastu. Hà dinù un corpu più squamosu è un cumpurtamentu in bulu suttilmente differente. L'appellu hè un brionu asciuttu è forte simile à quellu di u so parente, ma forse più disillabicu. ==Ripartizione è ambiente== I sbirri pallidi si riproducenu annantu à e scugliere intornu à u mare Terraniu è annantu à l'isule Canarie è Madera, fendu dui ovi. Cum'è e rundinelle, migranu è inguernanu in Africa australe o in Asia di u Sudestu. Sò rari à u nordu di e so arie di riproduzione, bench'elli sianu prubabilmente menu registrati è cuntati per via di prublemi d'identificazione. Per causa di a so aria di ripartizione più meridiunale, u sbirru pallidu ghjunghje più prestu è parte più tardi ch'è u sbirru cumunu chì li hè strettamente imparintatu, di versu è di manera chì i sbirri precoci o tardivi à u nordu di l'aria nurmale devenu esse ossirvati attentamente. ==Lessicolugia== U sbirru pallidu cumunu hè ancu chjamatu u [[rundonu pallidu]]. == Note == <references/> == Liami == * Ghjuvan Petru Battestini, [http://www.adecec.net/lexiques/pdf/les-oiseaux.pdf L'acelli - Les oiseaux, [[Adecec]], 1982] == Da vede dinù == * [[avifauna di Corsica]] * u [[sbirru cumunu]] * u [[sbirru pettibiancu]] [[Categoria:Apodidae]] [[Categoria:Avifauna di Corsica]] 8qyyujud2j9inc7lv82mgji0sln8pfj Rundonu pallidu 0 20796 363538 2019-09-19T06:56:25Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:2486:709C:B3EF:46D4 Reindirizzamentu à [[Sbirru pallidu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sbirru pallidu]] 54cvp6pv7qzxoi9379oeo4p9xqdz8oo Sbirru cumunu 0 20797 363546 2019-09-19T18:35:31Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:C07C:8221:5F50:7E25 Reindirizzamentu à [[Rundonu cumunu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[rundonu cumunu]] 674qc6qhn52d7b9dxbdm3pigi9ur7dr Partitu Occitanu 0 20798 365756 365754 2020-03-14T15:48:57Z Xophe84 13742 wikitext text/x-wiki [[File:Partit-occitan-2015.png|miniatura|Logo ufficiale di u partitu.]] U '''Partitu Occitanu''' (PO, ''Partit Occitan'' in [[lingua occitanica]]) hè un partitu puliticu regionalistu [[Francia|francese]]. U so scopu hè di ottene un gran livellu d’autonomia per a regione storica d’[[Occitania]] in u sud di Francia. Hè stata fundata in 1987 in [[Tolosa]]. U partitu hè un membru fundatore di e [[Regioni è i Paesi in Solidarità]] è un membru di l'[[Allianza Libera Europea]]. == Da vede dinù == * [[Partitu di a Nazione Occitana]] == Ligami esterni == * [http://partitoccitan.org/ Sità ufficiale di u partitu] {{fr}} e {{oc}} [[categoria:francia]] [[categoria:pulitica]] if71aui44o58lomuuyletswhvbe5l9d A Manca 0 20799 363568 2019-09-27T19:50:52Z Xophe84 13742 Pagina nova: [[File:LogoManca.jpg|miniatura]] '''A Manca Nazionale''' hè un partitu puliticu naziunalistu, indipendentistu è anticapitalistu, fundatu in u 1998. Tra [[ghjennaghju]] di u 2009 è... wikitext text/x-wiki [[File:LogoManca.jpg|miniatura]] '''A Manca Nazionale''' hè un partitu puliticu naziunalistu, indipendentistu è anticapitalistu, fundatu in u 1998. Tra [[ghjennaghju]] di u 2009 è ghjennaghju di u 2012, A Manca era a federazione corsa di u Novu Partitu Anticapitalista (NPA), ripiglià a so indipendenza organizzativa in quella data. == Ligami == * [http://www.a-manca.net/ Sità ufficiale] [[Categoria:Pulitica]] ajalj0uo8l5v99xfmhi5cynv5zaucl3 Partitu di a Nazione Corsa 0 20800 375424 363569 2021-08-17T05:32:50Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki U '''Partitu di a Nazione Corsa''' ('''PNC''') hè un partitu puliticu, fundatu in u [[2002]] chì sustene l'autonomia di a [[Corsica]]. Face parte di l'[[Alleanza Libera Europea]]. Hè rapprisentatu in u [[Parlamentu Europeu]] da un diputatu, [[François Alfonsi]], elettu in 2014 cù u listinu '''Régions et Peuples Solidaires'''. == Ligami == * [https://www.facebook.com/PNCorsica/ Sità ufficiale] [[Categoria:Pulitica]] in548al3ho8ozqmwpe6zcs9x7xy2e1q Pè a Corsica 0 20801 366031 363576 2020-04-12T11:43:27Z CommonsDelinker 173 Removing [[:c:File:Logo_pe'_a_corsica_.png|Logo_pe'_a_corsica_.png]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Taivo|Taivo]] because: [[:c:COM:FU|Fair use]] material is not permitted on Wikimedia Commons ([[:c:COM:CSD#F2|F2]]): surpasses [[:c:COM:TOO wikitext text/x-wiki '''Pè a Corsica''' hè una coalizione pulitica di l'ideologia naziunalistica corsa chì s'impegna à ottene una più grande autonomia, in livelu politicu è amministrativu, per a [[Corsica]], l'attenzione di a lingua ufficiale di a lingua corsa, è u ricunniscenza di u statutu di residenza corsa. A coalizione, diretta da l'autonomistu [[Gilles Simeoni]], diventa l'unione di i dui principali partiti pulitici regionalisti chì anu vintu l'elezzioni regionali in [[Francia]] in u 2015: [[Femu a Corsica]] (dirigita da Simeoni) è l'indipendentistu [[Corsica Libera]] (diretta da [[Jean-Guy Talamoni]]) chì hà datu u 17,62% è u 7,73% di i voti rispettivamente in u primu giru. A maiurità ottenuta da a coalizione hè ancu cunsulidata in l'elezzioni regionali di u 2017, in quali cunfirmanu a so pusizione in l'area pulitica di l'isula, ottenendu 3 posti ([[Paul-André Colombani]] in [[Pumonti]], [[Michel Castellani]] è [[Jean-Félix Acquaviva]] in [[Cismonte]]). [[categoria:pulitica]] sgpbd8d57menzj8zmjup86yswds2yyn Pè a Corsica. 0 20802 363575 2019-09-28T16:42:43Z Xophe84 13742 Xophe84 hà spustatu a pagina [[Pè a Corsica.]] à [[Pè a Corsica]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Pè a Corsica]] jwniefnggl4l71yssny69qf7u7zui90 Barrèttali 0 20803 363578 2019-09-28T20:25:48Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Barrèttali]] à [[Barettali]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Barettali]] mq6kfo3anndu1wf14hjqsnpei0xs4gr Òlcani 0 20804 363585 2019-09-29T08:04:48Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Òlcani]] à [[Olchini]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Olchini]] atb67i0ejbw3x1wx2rjim29isemykg7 Centuri 0 20805 363589 2019-09-29T08:16:53Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Centuri]] à [[Cinturi]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cinturi]] j4nhxuch9w4fb2t57url2knzp2z6927 Finochju di mare 0 20807 364508 2019-10-09T14:38:41Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:AC00:F6E8:CC71:9402 Reindirizzamentu à [[Bassiccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[bassiccia]] fwgtogdtpxdq3asg4bdcfm98ete8j4n Finochju di mari 0 20808 364512 2019-10-09T15:37:15Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:AC00:F6E8:CC71:9402 Reindirizzamentu à [[Bassiccia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Bassiccia]] l8qmwauiaobwf8rpawnp27to1c0f3y7 Tsada 0 20809 374680 364526 2021-08-01T21:18:08Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''Tsada''' hè una piccula cità in a parti occidentali di [[Cipru]]. Hè situata in u [[distrittu di Eparchía Páfou]], in a parti uccidintali di u paese, à 90 km à l'[[ouest]] di a capitale [[Nicosia]] è à 8 chilometri à [[nordu]] di Paphos. Tsada hè à 619 metri sopra u livellu di u [[mari]]. Havi 1.043 abitanti. [[Categoria:Europa]] rplqe9tubk4232ecvw9d00tmpnj1d3w LiSA 0 20811 366048 364533 2020-04-12T12:22:49Z SamiKullström 16359 wikitext text/x-wiki [[File:LiSA on PF28 stage 20180520b.jpg|thumb|LiSA(2018)]] '''Risa Oribe''' ([[Gifu]], [[24 di ghjugnu]] [[1987]] - )hè un [[musica|musicante]] [[Giapponu|Giapponese]]. == Albumi == * Lover"s"mile (2012) * Landspace (2013) * Launcher (2015) * Little Devil Parade (2017) [[Categoria:Musicante|LiSA]] sw8livq9hk6iscqhrtunwzbu9z11vey Robinia 0 20812 378541 374040 2022-02-14T07:46:09Z Ercé 6825 /* Legnu */ fichier wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A robinia'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Robinia_pseudoacacia_A.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Robinia pseudoacacia</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classifica scientifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Fabales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Fabaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Robinias]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Robinia pseudoacacia''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Brosen_robinia_pseudoacacia1.jpg|250px]] |----- |} A '''robinia''' (''Robinia pseudoacacia'') hè una spezia d'arburu di a famiglia di e Fabacee.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in inglese è in francese.</ref> ==Descrizzione== [[File:Robinia_spines_kz.jpg|thumb|left|E spine di a robinia]] A robinia hè un arburu chì pò ghjunghje sin'à 20 o ancu 30 metri per 1 metru di diamitru. Face à spessu e calature è forma i buschetti qualchì volta invadenti. U fustu grisgiu brunu hè à spessu doppiu incù una curteccia spessa prufundamente caravunata in u sensu longitudinale. E calature è ghjovani rami sò zimbrunute. E casce, chì sò cadente, appariscenu tardi di veranu. Sò opposte à duie à duie, incù un grande numeru (da 9 à 23) di piccule fugliole ovale. I fiori chì sbuccianu trà maghju è ghjugnu sò bianche, in gaspe pindente profumate è melifere, è longhe da 10 à 25 cm. A robinia hè un'impurtante pianta melifera ma a secrezione di nettaru ùn hè abundante ch'è da una timperatura superiore à 20 C è hè arristata da e timperature basse è da a piova. I frutti sò guaine sciacciate, longhe da 7 à 12 cm, chì cuntenenu 4 à 12 granelli bruni da sei à sette millimetri di longu incù un tegumentu assai duru. Fermanu fissati à l'arburu bellu dopu a caduta di e casce. I ghjovani arburi sò à spessu zimbrunuti, ma accade suvente ch'è l'arburi maturi ùn aghjenu micca spine. ==Distribuzione è ambiente== A robinia hè nativa di u livante di i Stati Uniti, ma l'aria di ripartizione d'origine esatta ùn hè micca cunnisciuta incù accuratezza chì l'arburu hè statu cultivatu è si trova à i ghjorni d'oghje annantu à tuttu u cuntinente, in i 48 stati inferiori, u livante di u Canada è a Colombia Britannica. L'aria di ripartizione nativa seria cumposta di duie pupulazione distinte, una cintrata annantu à l'Appalache, da a Pennsilvania à u nordu di a Georgia, è l'altra, à punente, intornu à l'altupianu d'Ozark è di i monti Ouachita in Arkansas, Oklahoma è Missouri. L'aria di ripartizione attuale di a robinia hè stata stesa da l'omu, l'arburu essendu statu distribuitu per l'accunciamentu lucale è cumprende avà u Pacchistanu, l'India, l'Australia, u Canada, a China, l'Europa, l'India, l'Africa Suttana è Suprana, e rigione timperate d'Asia, di Nova Zelanda è d'America Suttana. A robinia hè un esempiu interessante di a manera chì una spezia vegetale pò esse cunsiderata cum'è invadente, ancu annantu à u cuntinente chì ne hè originaria. Per indettu, in u punente di i Stati Uniti, a rigione di a Nuvella Ingliterra, u nordu di a California è u Midwest, a robinia hè cunsiderata cum'è una spezia invadente. ==Tussicità== A curteccia, e casce è u legnu sò tossichi per l'umani è u bestiame. I cumpunenti impurtanti di a pianta sò a tossalbumine pettirossu, chì perde a so tussicità quand'ella hè scaldata, è a robinina, un glucoside chì ùn hè micca tossicu. I cavalli chì cunsumanu a pianta mostranu i segni d'anoressia, di depressione, d'incuntinenza, di coliche, di dibulezza è d'aritmia cardiaca. I sintumi si manifisteghjanu di solitu circa un'ora dopu u cunsumu, è un'attinzione veterinariu immediata hè necessaria. ==Cultura== [[File:Robinia_pseudacacia_seeds.jpg|thumb|left|E guaine di a robinia]] A robinia hè un arburu piunieru di crescita rapida (1,5 m di altura è 2 cm di diamitru da u prima annu). Li bastani i terreni povari ch'è ellu arricchisce, fissendu l'azotu da e so radiche. Priferisce i terreni freschi, poveri in calcariu, ma li ponu cuvene i terreni secchi. Ùn cresce micca in i terreni troppu umiti è annantu à e terre arzillose cumpatte. Arburu eliofilu, teme l'ombra ma supporta bè a cutrura. Per causa di u so sistemu racinaire radiale assai superficiale, ùn pò esse trapiantatu ch'è quand'ellu hè ghjovanu. Per le stesse raghjone, l'arburu supporta male i forti venti. A robinia supporta abbastanza male a taglia sivera è a sgambunera. In u mondu sanu, a superficia cultivata hè passata da 227000 à 3264 000 ettari trà u 1958 è u 1986, vene à dì più di deci di più. Incù 3, 2 milioni d'ettari in u mondu, hè a terza essenza di frunduti di piantazione dopu u piobbu è l'ocalitu. ==Legnu== [[File:Robinia_pseudacacia00.jpg|thumb|120px|L'aspettu di una taula di robinia]] [[File:Robinia pseudoacacia_coupe_MHNT.jpg |thumb|''Robinia pseudoacacia'']] U legnu hè assai duru, essendu unu di i più legni duri in America Suprana. Hè assai resistente à l'infracicatura è durevule, ciò chì u rende assai prigiatu per i mobuli, i rivestimenti di terra, i piottuli di chjuditura è e piccule imbarcazione. E tavule tagliate di frescu è umite anu un'odore sgradevule chì sparisce incù u tempu. In i Paesi Bassi è in altre parte di l'Europa, a robinia hè unu di l'arburi lucali i più resistenti à l'infracicatura, è i prugetti anu cuminciatu à limità l'usu di u legnu trupicale, prumuvendu stu arburu è criendu piantazione. I flavonoidi chì sò prisenti in u core di u legnu permettenu à u legnu di durà più di 100 anni in a terra. A robinia hè assai apprizziata cum'è legnu di scaldamentu per e stufe da legnu. Brusgia pianu pianu, incù pocu fiara o fume, è hà un cuntenutu termicu più altu ch'è ogni altra spezia chì spinghje largamente in u Livante di i Stati Uniti, paragunevule à u cuntenutu termicu di l'antracite. Per ottene migliori risultati, duveria esse cunditu cum'è ogni altru legnu, ma a robinia hè dinù populare per via di a so capacità à brusgià ancu quand'è ellu hè infusu. == Note == <references/> jocn3drnos17swdtbxj4mkw647z9a4w Cima à l'Alstatoghja 0 20813 364614 2019-10-21T14:42:28Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Cima à l'Alstatoghja]] à [[Cima à l'Alzatoghja]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cima à l'Alzatoghja]] slb815q54ipnbw3r3ojk4g61fp1byro E Ville di Parasu 0 20814 364628 2019-10-22T14:42:35Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[E Ville di Parasu]] à [[E Ville di Balagna]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[E Ville di Balagna]] dps4dttj3bpoknoqgnvd20qagi95nmp San Gavinu di Tenda 0 20815 364631 2019-10-22T14:51:42Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[San Gavinu di Tenda]] à [[San Gavinu di Nebbiu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[San Gavinu di Nebbiu]] 0fxrsy3qog1gjp53anpfcqyd1lgai5n Luis Muriel 0 20816 365079 365036 2019-11-15T16:16:31Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:A58B:2314:6CD9:24BC u restu micca scrittu in corsu - please don'f feed up this encyclopedia via text from low-quality translator, which are not of an acceptable standard for an encyclopedia wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} {{Ortografia è grammatica da verificà}} '''Luis Muriel''' (Santo Tomás, 16 di [[Aprile|aprile]] di [[1991]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Colombia|columbianu]] di [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] è di Colombia. [[Categoria:Columbianu|Muriel]] [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Muriel]] ngjxmbssl6p9rd7wqn237d399957cun Atalanta Bergamasca Calcio 0 20817 365500 365499 2020-01-26T11:01:58Z 89.211.228.37 /* Ghjucadori attuali (2019-2020) */ wikitext text/x-wiki {{Football club infobox | nomeclub = Atalanta BC | immagine = | nomecompletu = Atalanta Bergamasca Calcio| nickname = ''La Dea (A Dea)'', ''Gli Orobici'' (l'orobica), ''I Nerazzurri'' (U Nerazzurri) | fundatu = [[1907]] | stadiu = [[Gewiss Stadium]] | capacità = 21,300 | presidente = [[Antonio Percassi]] | allinatori = [[Gian Piero Gasperini]] | leca = [[Serie A]] | stagione = [[Serie A stagione 2018/2019|2018-2019]]| pusizione = Serie A, 3u | | pattern_la1 = _atalanta1920h | pattern_b1 = _atalanta1920h | pattern_ra1 = _atalanta1920h | pattern_sh1 = _atalanta1920h | pattern_so1 = _atalanta1920h | leftarm1 = 000000 | body1 = 141414 | rightarm1 = 000000 | shorts1 = 000000 | socks1 = 000000 | pattern_la2 = _atalanta1920a | pattern_b2 = _atalanta1920a | pattern_ra2 = _atalanta1920a | pattern_sh2 = _atalanta1920a | pattern_so2 = _atalanta1920a | leftarm2 = FFFFFF | body2 = FFFFFF | rightarm2 = FFFFFF | shorts2 = FFFFFF | socks2 = FFFFFF | pattern_la3 = _atalanta1920t | pattern_b3 = _atalanta1920t | pattern_ra3 = _atalanta1920t | pattern_sh3 = _atalanta1920t | pattern_so3 = _atalanta1920t | leftarm3 = FFFFFF | body3 = FFFFFF | rightarm3 = FFFFFF | shorts3 = FF8C00 | socks3 = FF8C00 shirtsupplier=[[Joma]] | shirtsponsors=[[Indeed]] (home)<br />[[Indeed]] (away)<br />[[Indeed]] (third) }} {{Ortografia è grammatica da verificà}} U '''Atalanta Bergamasca Calcio''' hè un club di pallò di [[Bergamu]], [[Italia]]. Hè statu fundatu in u [[1907]]. Oghji, l'Atalanta ghjoca in Serie A di Italia, avè ottinutu a prumuzione da a Serie B in 2010-2011. U prisidenti attuali hè Antonio Percassi è l'allinatori hè Gian Piero Gasperini. Sò chjamati u Nerazzurri è l'Orebici. Fundatu in u 1907 da alcuni studianti svizzeri in a gimnastica di u liceo classico. Atalanta ghjucanu in strisce blu è neru. U stadiu di u club hè u 21.300 sede Gewiss Stadium. == Storicu == Fondata u 17 d'ottobre 1907 da studenti di liceu Eugenio Urio, Giulio è Ferruccio Amati, Alessandro Forlini è Giovanni Roberti cum'è a Società di Sportiva di Ginnastica di Bergamo e Atalanta, Atalanta deriva u so nome da l'eroina omonima di a mitulugia greca, digià in 1907 u cumpagnia crea a so propria sezione di football, una associazione ricunnisciuta ufficialmente da a FIGC solu in u 1914. In u 1920 si fusionò cù l'area di Bergamo, dendu u nome attuale. In u 1920, a squadra hà ghjucatu i so primi campionati di primu rolu (Prima Categoria), solu per falà in a seconda divisione, da quandu date in u 1928, quandu hà guadagnatu u campionu di a Prima Divisione (cù l'imponente ungaru nantu à u bancu). L'equipa torna dopu una sola stagione in a Serie B di novu furmazione, è in 1933 risicherà fallimentu, salvendu grazie à una cullizzioni di sportivi è a vendita di Carlo Ceresoli, l'elementu più ripresentativu, à Ambrosiana Inter per 100.000 lire. Dopu chì l'altri campionati B finiscinu à a mità di u tavulu, in u 1937 Atalanta vincì a prumuzione in Serie A à a fine di a stagione 1936-1937, ma immediatamente si ritira. Dopu duie staggione torna à u volu superiore è, cum'è novu ghjucatu prumossu, ottene un sestu postu in a stagione 1940-1941; ancu in l'anni seguenti, hè nutatu per e so eccellenti prestazioni contr'à e squadre listati (per esempiu, vincendu parechje volte cù Grande Torino), pigliendu ancu u cincu postu in a stagione 1947-1948. U club ferma continuamente in u volu superiore finu à a fine di a stagione 1958-1959, per un totale di 17 campionati consecutivi (record di a cumpagnia di i campionati consecutivi in ​​prima divisione). À l'iniziu di l'anni sittanta, i Bergamo cuminciaru à participà à a cumpetizione europea, affaccendusi bè in a Mitropa Cup (semifinale in u 1962), in a Coppa di Amicizia è in a Coppa delle Alpi (perde una finale in 1963 cù a Juventus). À a fine di a stagione 1962-1963, Atalanta vincì a so prima Cuppa Italiana; seguita u debut in a UEFA Cup Winners 'Cup. In u 1969 una nova relegazione ghjunghje in Serie B, mentre a settanta hè caratterizata da una successione di promozioni è relegazioni trà e prime dui divisioni naziunali. À a fine di a stagione 1980-1981, l'unicu relegatu à a terza divisione di a storia di a squadra di Bergamo hè ghjuntu, ma si ne vultonu in Serie B dopu à a vittoria di a Serie C1 1981-1982. A dea in a stagione 1983-1984 hà guadagnatu u campionatu Serie B, ma torna à a categuria di cadete trè anni dopu. Tuttavia, in a listessa stagione, Atalanta hà ghjunghje à a finale di a Cuppa Italiana (perde à u campionu d'Italia di Napuli) è torna à l'accessu à a Cup Cup di i Vincitori. Ancu s'ellu hè ghjucatu in Serie B, u coach Emiliano Mondonico trascineghja a so squadra finu à i semifinali di a cuncorsa, un postu megliu in i cuncorsi UEFA cà una squadra chì ùn face parte di a so divisione nazionale più altu. In l'anni seguenti, Atalanta torna à ghjucà in a prima divisione è ottene accessu à a Cuppa UEFA in duie occasioni consecutive (Copa UEFA 1989-1990 è Copa UEFA 1990-1991). In u 1994 una nova relegazione ghjunghje in Serie B, cù ritornu immediatu in Serie A dopu un annu. In a stagione 1996-1997, Filippo Inzaghi, chì hà marcatu 24 gol in a liga, hè diventatu u primu ghjucadore di Bergamo à vincerà u golottu in a Serie A. A fine di l'anni 90 è i duie mila anni sò caratterizati da una alternanza di categurie trà a Serie A è a Serie B (trè promozioni, cumpresu un campionatu vincitu in a stagione 2005-2006, è quattru relegazioni trà a stagione 1997-1998 è a stagione 2009-2010). Con a vittoria di a Serie B 2010-2011 u club torna à torna in Serie A, per esse dopu impegnati à a fine di a stagione in u scandalu di lanciamentu 2011; resta in u top flight in l'anni seguenti, ottene u quartu postu in a stagione 2016-2017, quandu qualifica per l'Europa League, una cumpetizione chì e tappe di qualificazione anu ancu qualificate in fine di a stagione successiva. Duranti a staghjoni 2018-2019 u campionu finisci in u terzu postu scunfittendu Sassuolo 3-1, ottenendu cusì a prima qualificazione per a UEFA Champions League di a so storia; u debut serà fattu contr'à [[Dinamo Zagabria]] u 18 di settembre di u 2019, un match finitu 4-0 à favore di a squadra croata. L'Atalanta hà vintu a Coppa Italia in u 1963, battendu à Torino per a prima volta. == Ghjucadori attuali (2019-2020) == * 2. [[File:flag of Brazil.svg|20px|Brasile]] [[Rafael Tolói]] * 3. [[File:flag of Italy.svg|20px|Italia]] [[Mattia Caldara]] * 5. [[File:flag of Italy.svg|20px|Italia]] [[Andrea Masiello]] * 6. [[File:flag of Argentina.svg|20px|Argentina]] [[José Luis Palomino]] * 7. [[File:flag of Germany.svg|20px|Germania]] [[Lennart Czyborra]] * 8. [[File:flag of Germany.svg|20px|Germania]] [[Robin Gosens]] * 9. [[File:flag of Colombia.svg|20px|Colombia]] [[Luis Muriel]] * 10. [[File:flag of Argentina.svg|20px|Argentina]] [[Alejandro Darío Gómez]] * 11. [[File:flag of Switzerland.svg|20px|Sguìzzera]] [[Remo Freuler]] * 13. [[File:flag of Brazil.svg|20px|Brasile]] [[Guilherme Arana]] * 15. [[File:flag of the Netherlands.svg|20px|Paesi Bassi]] [[Marten de Roon]] * 17. [[File:flag of Italy.svg|20px|Italia]] [[Roberto Piccoli]] * 18. [[File:flag of Ukraine.svg|20px|Ucraina]] [[Ruslan Malinovskyi]] * 19. [[File:flag of Albania.svg|20px|Albania]] [[Berat Djimsiti]] * 21. [[File:flag of Belgium.svg|20px|Belgica]] [[Timothy Castagne]] * 31. [[File:flag of Italy.svg|20px|Italia]] [[Francesco Rossi]] * 33. [[File:flag of the Netherlands.svg|20px|Paesi Bassi]] [[Hans Hateboer]] * 41. [[File:flag of Brazil.svg|20px|Brasile]] [[Roger Ibañez]] * 57. [[File:flag of Italy.svg|20px|Italia]] [[Marco Sportiello]] * 72. [[File:flag of Slovenia.svg|20px|Sluvenia]] [[Josip Iličić]] * 78. [[File:flag of Ivory Coast.svg|20px|Costa Ivori]] [[Amad Traore]] * 88. [[File:flag of Croatia.svg|20px|Croazia]] [[Mario Pašalić]] * 91. [[File:flag of Colombia.svg|20px|Colombia]] [[Duván Zapata]] * 95. [[File:flag of Italy.svg|20px|Italia]] [[Pierluigi Gollini]] ==Da vede dinò== *[[Angelo Domenghini]] *[[Gaetano Scirea]] *[[Federico Pisani]] *[[Cristiano Doni]] *[[Andrea Consigli]] *[[Thomas Manfredini]] *[[Simone Padoin]] *[[György Garics]] *[[Jaime Valdés]] *[[Federico Peluso]] *[[Fabio Caserta]] *[[Édgar Barreto]] *[[Tiberio Guarente]] *[[Leonardo Talamonti]] *[[Sergio Floccari]] *[[Luca Cigarini]] *[[Alessio Cerci]] *[[Simone Tiribocchi]] *[[Giacomo Bonaventura]] *[[Maximiliano Moralez]] *[[Germán Denis]] *[[Carlos Carmona]] *[[Gabriel Paletta]] *[[Mattia Caldara]] *[[Leonardo Spinazzola]] *[[Franck Kessié]] *[[Jasmin Kurtić]] *[[Marco D'Alessandro]] *[[Davide Zappacosta]] *[[Giuseppe Biava]] *[[Luca Cigarini]] *[[Andrea Conti]] *[[Gianpaolo Bellini]] *[[Mauricio Pinilla]] *[[Marco Borriello]] *[[Marcelo Estigarribia]] *[[Alessandro Diamanti]] *[[Etrit Berisha]] *[[Gianluca Mancini]] *[[Emiliano Rigoni]] *[[Bryan Cristante]] *[[Andrea Petagna]] *[[Alberto Paloschi]] *[[Andreas Cornelius]] *[[Musa Barrow]] *[[Simon Kjær]] ==Tituli== * '''Cuppa Italia: (1)''' ** 1963 * '''Serie B: (6)''' ** 1928, 1940, 1959, 1984, 2006, 2011 * '''Serie C: (1)''' ** 1982 == Liami == * [https://www.atalanta.it/ Situ ufficiale] * [http://www.atalantini.online/ Situ ufficiale di fan] * [http://www.tuttoatalanta.com/ Tutto Atalanta] [[Categoria:Italia]] [[Categoria:Atalanta Bergamasca Calcio]] c297lq7syhrilj522s34wv807tzkr0y Alejandro Darío Gómez 0 20818 365011 364921 2019-11-13T15:39:39Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Alejandro Darío Gómez''' ([[Buenos Aires]], 15 di [[Ferraghju|ferraghju]] di [[1988]]) (aka '''Papu Gómez''') hè un capitanu di ghjucadore di [[pallò]] [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] e Argentina. Soprannomu ''El Papu'', pò ghjucà cum'è un winger o cum'è un second striker. Dotatu di una grande velocità in progressione è una tecnica individuale notevule, hà ancu una bona capacità di dribbling (grazie ancu à u so centru di gravità bassu), ancu à un bon tirò di distanza. == Atalanta Bergamasca Calcio == Hè statu firmatu da Atalanta nantu à un cuntrattu di trè anni, Dopu a partenza di [[Giacomo Bonaventura]] in [[AC Milan]]. Hà fattu u primu scopu cun a line-up Orobici u 26 d'aprile 2015, à l'occasione di una vittoria di casa 2-2 contr'à Empoli. U 18 d'ottobre dopu marca direttamente da un cantu in u partitu contr'à Carpi, vincite 3-0; in a finale di u campiunatu hà patitu una disqualificazione di 3 ghjorni, dopu ridutta à 2, per un nudo in Hetemaj. Duranti a staghjoni [[Serie A stagione 2016–17|2016-2017]], Gómez hà riisciutu di segnà un totale senza precedente di 16 scopi postu chì a so squadra finisce in u quartu postu contrariu à l'aspettativa minore. In u 2017, dopu a partenza è a retirazzione di [[Cristian Raimondi]], diventa u capimachja di a squadra. Ancu in u campiunatu 2017-2018, l'Argentinu furnisce u so cuntribuzione à i risultati di u Nerazzurri; in a ronda preliminare di l'Europa League hà puntuatu un doppiu per Sarajevo, ripetendu ellu stessu contru Frosinone in u campiunatu. In i play-offs di a cumpetizione europea contra Copenaghen, chì hè finitu cun un ritornu di 0-0 aggregatu, hà aiutatu à eliminà a squadra per mancà unu di i pate di rigore. In a stagione 2019-2020 hà fattu u so debut in Champions League, ghjucendu per u primu ghjornu di a fasa di gruppi, perde 4-0 nantu à u terrenu à i croati di Dinamo Zagabria. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Gómez]] [[Categoria:Argentinu|Gómez]] mp87gg7ec9rxq5rn0mvr56s825c38mu Josip Iličić 0 20819 365016 365015 2019-11-13T16:08:53Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Josip Iličić''' (Prijedor, 29 di [[Ghjennaghju|ghjennaghju]] di [[1988]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Sluvenia|sluvenu]] di [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] e Sluvenia. Natu in Bosnia è Erzegovina, rifuggiatu di guerra, ùn hà mai cunnisciutu à u babbu. Hà u passaportu croatu. Dui picciotte, Victoria è Sofia, sò natu da a so unione cù Tina Polovina. Mancinu naturale, si pò ghjucà cum'è una manca o una diritta fora di un midfield in linea sia in 4-2-3-1, sia cum'è un ghjucadore in i formi. == Atalanta Bergamasca Calcio == U 5 lugliu 2017, Atalanta hà firmatu Iličić da [[Associazione Calcio Firenze Fiorentina|Fiorentina]] per una tarifa annunziata di 5,5 milioni di euro. U 20 di Settembre di u 2017 hà marcatu u so primu goal in a camisera di Nerazzurri, in a vittoria 5-1 nantu à Crotone. U 18 di marzu di u 2018 marca un hat-trick in a vittoria di 5-0 à Verona. Hè obligatu di saltà a prima parte di a stagione 2018-2019 a causa di una infezione bacteriana à i ganglioni linfichi di u collu; u 21 d'ottobre di u 2018 hà fattu un altru hat-trick sempre in Verona, sta volta in a vittoria di 5-1 à Chievo. U 29 di Dicembre di u 2018, l'ultimu ghjornu di a prima tappa, hà fattu un altru hat-trick in a partita di campu di Sassuolo vincuta per 6-2. Cù 13 obiettivi è 9 assistite in totale, hè unu di i protagonisti di a storica stagione di Goddess chì ghjunghje in a finale di a Cuppa Italiana è si qualifica per a prima volta in Champions League, un torneu in u quale debuta u 18 di settembre 2019, ghjucendu u ghjocu persu cum'è inizià. 4-0 nantu à u terrenu per i Croati di Dinamo Zagabria. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Iličić]] 99n3xm1njea4z26qalkm8n3r5nztp6p Mario Pašalić 0 20820 365013 365012 2019-11-13T15:42:40Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Mario Pašalić''' (Magonza, 9 di [[Ferraghju|ferraghju]] di [[1995]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Croazia|croatu]] di [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] e Croazia. Mezzala assai flexible, chì preferisce ghjucà in e zoni centrale di u campu. Pašalić hà pussessu di bona qualità in a fase di setup; A causa di sti qualità, hè spessu usatu cum'è direttore o cum'è attore. Ambidextru, u fisicu li permette di dà una mano ancu in a fase difensiva; in più, pussede un bon disparu è un bellu ghjucu longu. == Atalanta Bergamasca Calcio == U 25 lugliu 2018 hà vultatu in Italia, prestendu 1 milione di € (cù u dirittu di rimborsu à 15 milioni di €) da Atalanta. U debut cù a squadra di Bergamo hè ghjuntu u 9 d'Agostu dopu a terza volta di l'Europa League contr'à l'israeliani di Hapoel Haifa, induve hà ancu puntuatu u momentariu 3-1 di a finale 4-1 in favore di a so propria. U 20 d'Agostu hà ghjucatu ancu a so prima partita in ligna cù l'occasione di a vittoria, 4-0, contru Frosinone in questa occasione hà fattu un gol. À a fine di a stagione ùn hè micca rimbursatu da u Nerazzurri, solu per esse dopu pigliatu prestitu di novu per a stagione 2019-2020. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Pašalić]] [[Categoria:Croazia]] t3w5y6itu99jhwoskk2njdttcuo85cf Pierluigi Gollini 0 20821 365014 364864 2019-11-13T15:46:59Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Pierluigi Gollini''' ([[Bologna]], 18 di [[Marzu|marzu]] di [[1995]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Italia|talianu]] di [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] e Italia. == Atalanta Bergamasca Calcio == U 14 ghjennaghju 2017, hè trasferitu à Atalanta in prestitu per 18 mesi, cù u dirittu di redenzione. In Bergamo hè in a pusizione di secunna portiere, daretu à u titular Berisha. Hà debutatu u 19 di marzu di u 2017 ghjucendu per una vittoria di casa 3-0 contr'à Pescara è hà finitu a stagione cù 4 apparizioni. In a stagione successiva hà ghjucatu 7 partite di liga, ghjucendu sta stagione cum'è deputatu Berisha. L'8 di ghjugnu 2018, hè statu rimesu definitivamente per 4,5 milioni di €. U 9 ​​d'Agostu di u stessu annu hà fattu u so debut in competizioni UEFA di u club, ghjucendu fora a prima tappa di a terza tappa di qualificazione Europa League contr'à l'israeliani di Hapoel Haifa. Ghjoca i primi partiti di u campiunatu à partesi di u 21 d'ottobre contr'à Chievo, vincuta 1-5 fora da i bergameschi. Da marzu di u 2019 cunquista definitivamente a cammisa cum'è detentore in a furmazione orobica in detrimentu di Etrit Berisha. Disputa tutti i partiti finu à a fine di a stagione, chjusu da u so club cù un terzu postu in a classifica è a conseguente qualificazione à a Champions League, è face ancu a finale di a Coppa Italia, persa contru Lazio. U 18 di Settembre di u 2019 hà fattu u so debut in a UEFA Champions League, ghjucatu cum'è starter in a perdita 4-0 à u campu di i Croati di [[Dinamo Zagabria]]. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Gollini]] [[Categoria:Talianu]] a080v2700tu7axs858mb91vwghbrgb3 Duván Zapata 0 20822 365078 365039 2019-11-15T16:15:54Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:A58B:2314:6CD9:24BC u restu micca scrittu in corsu - please don'f feed up this encyclopedia via text from low-quality translator, which are not of an acceptable standard for an encyclopedia wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Duván Zapata''' (Cali, 1 di [[Aprile|aprile]] di [[1991]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Colombia|columbianu]] di [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] è di Colombia. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Zapata]] [[Categoria:Columbianu]] 90s5ugvv2sf1mkz9g6vfagshol0bcr5 Marten de Roon 0 20823 365076 365046 2019-11-15T16:14:27Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:A58B:2314:6CD9:24BC u restu micca scrittu in corsu please don'f feed up this encyclopedia via text from low-quality translator, which are not of an acceptable standard for an encyclopedia wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Marten de Roon''' (Zwijndrecht, 29 di [[Marzu|marzu]] di [[1991]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Paesi Bassi|olandese]] di [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] è di i Paesi Bassi. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|de Roon]] 0c18qbiaohjoswnbhuy231ug4kjqdu4 Rafael Tolói 0 20824 365043 365042 2019-11-14T18:18:09Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Rafael Tolói''' (Glória D'Oeste, 10 di [[Ottobre|ottobre]] di [[1990]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Brasile|brasiliani]] di [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]]. Hè un forte difensore fisicu, assai veloce è bonu per anticipa l'avversariu. == Atalanta Bergamasca Calcio == À u São Paulo, Toloi hà una stagione cù 40 apparizioni totale è un scopu marcatu. U 26 d'Agostu 2015, Atalanta hà annunziatu a so compra finale nantu à u situ ufficiale di u club, contru un pagamentu di 5,5 milioni di euro cun bonus in casu di salvezza di Atalanta inclusa. U 24 di settembre, dopu hà marcatu un capu in a posponzione di a ronda di mid-week contra Empoli. U 16 di Ghjinnaghju di u 2016 marca un propiu scopu in u ghjocu di casa contr'à l'Inter. Marca u primu scopu ufficiale di a stagione 2016-2017 di Atalanta realizendu u momentariu 1-0 in a partita vincuta 3-0 in a terza volta di a Cup italiana da Cremonese, una squadra Lega Pro. U 22 ferraghju 2018 hà marcatu u so primu goal in a cumpetizione di i club UEFA, in a seconda tappa di a ronda di 32 di l'Europa League, scrivendu 1-1 in casa à Borussia Dortmund, dopu chì i Nerazzurri sò stati eliminati da a cumpetizione. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Tolói]] [[Categoria:Brasilianu]] n5r45qydldrvis0dlwens6wjgu526h8 Andrea Masiello 0 20825 364870 364744 2019-11-08T18:36:05Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Andrea Masiello''' (natu in u [[1986]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Italia|talianu]] di [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]]. È forse u più cunnisciutu per a riparazione di partiti in u Derby di Puglia, mentre ghjucò per Bari, scurdendu un propiu scopu per guarantisce a sopravvivenza di Lecce in Serie A. Hè statu pruibitu 26 mesi per vende partite per u so club. Hè statu firmatu da Atalanta, ma hè statu liberatu u 2012, finu à u ritornu in u 2014. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Masiello]] [[Categoria:Talianu]] gduu630fz1f8kht58llxv4jpl364clf Remo Freuler 0 20826 364958 364872 2019-11-11T09:57:29Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Remo Freuler''' (natu in u [[1992]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Sguìzzera|svìzzeru]] di [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] e sguizzera. In a sessione di u mercatu invernale di a stagione 2015-2016 hè ingaghjatu da Atalanta. Resta à Atalanta ancu in e staggione seguenti, in quale ghjoca regularmente cum'è starter. u 18 di Settembre di u 2019 hà fattu u so debut in a UEFA Champions League in a sfida nantu à u terrenu di Dinamo Zagabria, hà persu 4-0. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Freuler]] gmpp6rcgvqpd0ja6hbrls4yzeru40wy Davide Astori 0 20827 364753 364752 2019-11-01T23:41:25Z 178.152.127.125 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Davide Astori''' (natu in u [[1987]] e mortu in [[2018]]) era un capitanu di ghjucadore di [[pallò]] [[Associazione Calcio Firenze Fiorentina|ACF Fiorentina]] e Italia. Dopu à u ritornu à Cagliari da u prestitu à Roma, u 4 d'Agostu 2015 u so passaghju à Fiorentina hè statu formalizatu nantu à un prestitu per 1 milione d'euros (cù un obbligu di rimborsu finu à 4 milioni), più un milione di bonus. Cù a viola hà firmatu un cuntrattu di quattru anni. U 4 Marzu 2018, Astori hè statu truvatu mortu in a so stanza d'albergu prima di una partita di liga. A so autopsia rivelò l'arrestu cardiacu cum'è a so causa di morte. [[Categoria:Pallò|Astori]] [[Categoria:Talianu]] kyyihikvxdkuowg6snwy1n874kh3p5g Berat Djimsiti 0 20828 365041 365040 2019-11-14T18:13:37Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Berat Ridvan Djimsiti''' ([[Zurigu]], 19 di [[Ferraghju|ferraghju]] di [[1993]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Albania|albanese]] di [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] e Albania. Cum'è un difensore centrale, hè bonu di marcà è di pusà, è pò ancu ghjucà cum'è fullback. == Atalanta Bergamasca Calcio == U 16 di ghjennaghju di u 2016, Djimsiti hà firmatu un cuntrattu di trè anni cù u club di a Serie A Atalanta è hà ricevutu u numeru 55 in biancu per a seconda mità di a stagione 2015-16. Dopu mesi dopu à u bancu, Djimsit hà debuttatu cù a squadra ghjovana u 3 di maghju 2016 in una scunfitta 2-1 à Napoli, è dopu, cù Atalanta chì hà righjuntu u scopu di sta stagione, hà ghjucatu in i partiti restanti in a liga. Djimsiti hà vultatu in Atalanta prima di l'iniziu di a stagione 2018–19, ghjucendu u so primu ghjocu di a stagione u 20 d'Agostu in una vittoria di 4-0 sopra Frosinone. Ellu hà fattu u primu scopu per u club l'11 di Novembre, scrivendu u capu in una vittoria di casa 4-1 sopra l'Inter, dendu à u club a so prima perdita in una liga dopu à sei vittorii consecutivi. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Djimsiti]] [[Categoria:Albania]] 370n73sx98tj2dw2p02rrahja6wfgv5 Hans Hateboer 0 20829 365077 365045 2019-11-15T16:15:06Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:A58B:2314:6CD9:24BC micca scrittu in corsu - please don't feed this encyclopedia with low quality texts inclusing lots of orthographic & grammatical mistakes wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Hans Hateboer''' (Reiderland, 9 di [[Ghjennaghju|ghjennaghju]] di [[1994]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Paesi Bassi|olandese]] di [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] è di i Paesi Bassi. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Hateboer]] leigod1fn5lhufls47qe3s8y887iw51 Cristiano Doni 0 20830 364875 364760 2019-11-08T18:37:55Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Cristiano Doni''' (natu in u [[1973]]) hè un exi [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] e ghjucadore di [[pallò]] [[Italia|talianu]]. Hè u più bonu scollatore in a storia d'Atalanta cù 112 gol, 103 di u quali hè puntuatu in lighe [[Serie A|A]] è [[Serie B|B]]. In quantu à l'assistenza, hè u quartu ghjucatore cun più apparizioni in u club. Dopu à u gol hà decisu, si animava, mettendu a manu sott'à u chin. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Doni]] [[Categoria:Talianu]] a4er0jno45182ify6tdkrbghmq7helo Giacomo Bonaventura 0 20831 364876 364764 2019-11-08T18:38:10Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Giacomo Bonaventura''' (natu in u [[1989]]) hè un exi [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] e ghjucadore di [[pallò]] [[Italia|talianu]] di [[Associazione Calcio Milan|AC Milan]] e Italia. In l'estiu di u 2014, durante l'ultime ore di u mercatu, hè compru da Milano per 7 milioni d'euros. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Bonaventura]] [[Categoria:Talianu|Bonaventura]] 65qg2gquk2ulr148bkpnhddabg638gh Gabriel Paletta 0 20832 364878 364767 2019-11-08T18:40:50Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Gabriel Paletta''' (natu in u [[1986]]) hè un exi [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] e ghjucadore di [[pallò]] [[Italia|talianu]] di [[Jiangsu Suning Zuqiu Julebu|Jiangsu Suning]] e Italia. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Paletta]] [[Categoria:Talianu|Paletta]] r8vpmje4n3rhba58yw7dbbgkuo6l2r5 Germán Denis 0 20833 364922 364877 2019-11-09T15:58:50Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Germán Gustavo Denis''' (natu in u [[1981]]) hè un exi [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] e ghjucadore di [[pallò]] [[Argentina|argentinu]] di [[Reggina 1914]]. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Denis]] [[Categoria:Argentinu]] sqplt846jk02ewfaezkdr3cxo2ltww9 Gewiss Stadium 0 20834 364886 364770 2019-11-08T18:50:45Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki U '''Gewiss Stadium''' o '''Stadiu Atleti Azzurri d'Italia''' hè u stadiu di u [[Atalanta Bergamasca Calcio]] è si trova in a citta di [[Bergamu]]. [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Italia]] [[Categoria:Atalanta Bergamasca Calcio]] 5o12f4j5k3nfo3scc7o4r719lm689td Gian Piero Gasperini 0 20835 364884 364771 2019-11-08T18:45:05Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Gian Piero Gasperini''' (natu in u [[1958]]) hè un exi ghjucadore di [[pallò]] [[Italia|talianu]]. Tecnicu di [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]]. U 14 di ghjugnu 2016, Gasperini hè statu numinatu direttore di Atalanta. In a so prima stagione in carica, Atalanta hà finitu quartu è cusì hà qualificatu per l'Europa League. U 26 di Maghju 2019, Atalanta hà finitu u terzu è hà qualificatu per a prima volta à a UEFA Champions League. U 9 ​​di settembre, u coach di Atalanta, Gian Piero Gasperini, hè statu fattu citatinu d'onore di Bergamo. [[Categoria:Allinatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Gasperini]] [[Categoria:Talianu]] jsq5gmp9ilkcdgjrbf923lxac5y4t7b Leonardo Spinazzola 0 20836 364879 364772 2019-11-08T18:41:07Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Leonardo Spinazzola''' (natu in u [[1993]]) hè un exi [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] e [[Juventus Football Club|Juventus]] e ghjucadore di [[pallò]] [[Italia|talianu]] di [[Associazione Sportiva Roma|AS Roma]] e Italia. Ripressu sempre da a chirurgia di ghjinochju, in lugliu 2018 hà tornatu à Juventus. In u giugnu di 2019, in fattu, hè statu vindutu direttamente à Roma, impegnatu in un scambiu di mercatu chì hà purtatu simultaneamente Luca Pellegrini à Turinu, più 7,5 milioni di euru in i coffe di Juventus. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Spinazzola]] [[Categoria:Talianu]] gomqz48j6vhwuvqegagcerz7ae3c7er Franck Kessié 0 20837 364880 364784 2019-11-08T18:41:22Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Franck Kessié''' (natu in u [[1996]]) hè un exi [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] e ghjucadore di [[pallò]] [[Costa Ivori|ivurianu]] di [[Associazione Calcio Milan|AC Milan]]. U 2 di ghjugnu 2017, hà annunziatu u so muvimentu à Milan cù un prestitu di dui anni cù rimborsu obligatoriu, per un totale di circa 28 milioni d'euros. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Kessié]] nw1cx227gepq3umxuwpnek3z3mnown6 Lionel Messi 0 20838 378345 376902 2022-01-26T20:38:40Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Lionel "Leo" Andrés Messi Cuccittini''' ([[24 di ghjugnu]] [[1987]], [[Rosario (Argentina)|Rosario]], [[Pruvincia di Santa Fe]]) hè un [[pallò|calciadore]] [[Argentina|argentinu]]. [[File:Lionel Andrés Messi Cuccittini.jpg|thumb|left|Lionel Messi]] Spessu cunzidiratu u megliu ghjucadore in u mondu è cunsideratu largamente cum'è unu di i più grandi ghjucatori di tutti i tempi, Messi hà vintu un record sei premii FIFA Ballon d'or / Best FIFA Men's Player Awards, è un record sei Shoes d'Oro Europea. Hà passatu tutta a so carriera prufessiunale cù Barcellona, ​​induve hà guadagnatu 34 trofei di un club-record, cumpresi dece tituli di La Liga, quattru tituli di a UEFA Champions League è sei cuppe spagnole. Un golevule prolificu è un playmaker creattivu, Messi detene i record per a maiò parte di i gol in La Liga (424), una stagione di a Liga è di a Lega Europea (50), a maggior parte di i hat-tricks in a UEFA Champions League (8), è più assiste in La Liga (173) è a Copa América (13). Hà capitu più di 700 obiettivi di carriera anziana per club è paese. [[Categoria:Pallò|Messi, Lionel]] [[Categoria:Argentinu|Messi, Lionel]] [[Categoria:Biugrafia]] nc0e54pinzud6d27dxls2ofykqh6kg5 Antonio Briseño 0 20839 374741 366672 2021-08-02T19:22:07Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:UANL Tigres 2015 - копия (5).jpg|thumb|Antonio Briseño]] '''Antonio ''El Carnicero'' Briseño''' (natu in u [[1994]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Messicu|messicanu]] di [[Club Deportivo Guadalajara|CD Guadalajara]] e Messicu. U [[29 di settembre]] di u [[2019]], soffrendu dopu à u calciu criminale chì hà datu à Giovani Dos Santos durante u Classic trà America è Chivas. Hè statu sospesu in 3 partite. [[Categoria:Pallò|Briseño]] [[Categoria:Biugrafia]] oibqi1hncvgmtimnu0l9vkgvrs7znrs Randy Orton 0 20840 375976 364781 2021-08-20T10:35:49Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki '''Randy Orton''' ([[1980]]-) hè un luttaturi e attore [[Stati Uniti d'America|americanu]]. ==The Authority ([[2013]]-[[2015]])== U [[14 di lugliu]] à Money in the Bank, Orton hà scunfittu Christian, CM Punk, Daniel Bryan, Rob Van Dam è Sheamus per vincite i soldi in u Campionatu WWE in a scala di a scala di u Bancu, guadagnandu cusì l'uppurtunità di sfidà per u Campionatu WWE à un u tempu di a so scelta in l'annu dopu. U [[18 d'aostu]] à SummerSlam, Orton s'hè turnatu, dopu ellu hà incassatu in u cuntrattu di u Money In The Bank nantu à Daniel Bryan, chì avia vintu appena di u Campionatu WWE è chì avia statu subitu attaccatu da l'arbitru invitatu speciale Triple H, chì cuntò ancu u pinfall à dà. Orton u so settimu titulu WWE. A notte dopu à Raw, Orton hè stata cunfirmata cum'è a "faccia di a cumpagnia" da Vince McMahon è a nova furmata The Authority (Triple H è Stephanie McMahon). U [[15 di settembre]] a Notte di Campione, Orton hà persu u Campionu WWE di volta à Bryan, in ogni modu, Triple H hà scattatu Bryan di u titulu a notte dopu nantu à Raw, à causa di un rapidu conte di l'arbitru Scott Armstrong, ma hà rifiutatu di dà u campionatu di volta à Orton. Orton è Bryan si sò affruntati per u titulu vacante u 6 d'ottobre à Battleground, ma u match hà finitu in un cuncorsu senza chì u Big Show interferissi è scunniu i dui omi. Orton hà ancu sfidatu à Bryan per u campionatu vacante in Hell in a Cell, induve hà riesciutu à ricuperà u Campionatu WWE dopu chì l'arbitru invitatu speciale Shawn Michaels hà toccatu Bryan cù Sweet Chin Music per attaccà a Triple H. U [[24 nuvembri]] Surrvivor Series, dopu avè ritenutu u titulu contr'à u Big Show, Orton hè statu cunfruntatu da u Campione Mundiale Heavyweight è u cuncorsu di longu tempu John Cena. A notte dopu à Raw, Cena suggerì chì ci duveria esse solu "un campione" in WWE, cusì Triple H hà dichjaratu chì ci saria un incontru di unificazione in a paga per vista di TLC. U 15 di Dicembre, Orton hà scunfundatu Cena à u TLC per unificà i dui tituli, è diventendu u primu Campione Mundiale WWE di Heavyweight è ancu ricunnisciutu ufficialmente cum'è u Campione Mondiale finale di Heavyweight. Orton hà ritenutu u titulu à u Royal Rumble contra Cena dopu l'interferenza da The Wyatt Family. U [[23 di ferraghju]] à a Camera di Eliminazione, Orton hà scunfittu à Cesaro, Christian, Daniel Bryan, John Cena, è Sheamus per mantene u so Campionatu Mondiale di Pesce WWE è assicurà a so pusizione in a partita di titulu in WrestleMania XXX contr'à u vincitore Royal Rumble Batista. U 6 d'aprile à WrestleMania XXX, l'avvenimentu principale hè statu cambiatu in una tripla partita di minaccia dopu chì Bryan scunfighjava Triple H, è vincì u scontru dopu à sottumette Batista per finisce u regnu di Orton à 161 ghjorni. A notte dopu à Raw, Orton è Batista, tutti eranu negati una rimessa per u Campionatu Mondiale Pesu WWE è invece forzati da l'Autorità à squadra per affruntà à Usos per u Campionatu WWE Tag Team, malgradu i so prublemi cù l'altri. U partitu di titulu hè finitu in un doppiu cuntatu dopu à i dui uniti è l'avè attaccatu. Più tardi quella notte, Batista è Orton, insieme à Kane, attaccaru Bryan prima ch'ellu fussi difesu u so titulu contr'à Triple H. Prima chì Triple H pudessi scunfitta à Bryan, The Shield interrottu lanciando a Triple H e scattendu Batista, Orton è Kane, causendu Bryan per mantene u so titulu via disqualificazione. L'episodiu [[14 d'aprile]] di Raw, Batista, Triple H è Randy Orton sò ghjunti à u ring per attaccà The Shield dopu a so partita di handicap 11-on-3, cù u nome è u tema di l'Evoluzione. À Extreme Rules è Payback, l'Evoluzione perde in The Shield. Nantu à l'episodiu di 9 di ghjugnu di Raw, l'Autorità hà automaticamente attribuitu à Orton un postu in a scala 2014 Money In The Bank per a vacante Campionatu Mundiale di Pesu WWE, ma ùn pudia micca ricuperà u titulu. In l'episodiu di 21 lugliu di Raw, Roman Reigns hà attaccatu à Orton, chì ci hà costatu un altru colpu à u titulu, causendu a Orton di vendetta a settimana dopu attaccendu viziosamente Reigns è sfidendu un partitu à SummerSlam, chì Reigns hà guadagnatu. In a notte di campioni, Orton hà scunfittu à Chris Jericho. L'episodiu di u 13 d'ottobre di Raw, Orton hà dumandatu à l'Autorità per affruntà à u perditore di John Cena è Dean Ambrose's No Holds Barred Contract in un partitu di Pole per u dirittu à affruntà à Seth Rollins at Hell in a Cell. Ambrose hà vintu u scontru, stabilendu un rimpastamentu di Hell in Cell trà Orton è Cena da u so scontru in 2009. Nantu à u Raw prima di l'eventu, Triple H rivelò chì u vincitore riceverà un futuru partitu di Campionatu Mondiale Heavyweight WWE contra Brock Lesnar. In seguitu quella notte, Orton, Kane, è Rollins anu scunfittu à Cena è Ambrose in un handicap Street Fight dopu chì Orton venne appassiunatu di Ambrose, ma fù subitu attaccatu da Rollins cù un curb Stomp post-match. In Hell in a Cell, Cena hà scunfittu à Orton. A notte dopu nantu à Raw, Orton hà attaccatu à Rollins, sfidendu cusì l'Autorità per ùn avè micca cuntrullatu à Rollins a settimana passata, fendu chjappà. A settimana dopu à l'episodiu 3 di Nuvembre di Raw, dopu à una frustrazione crescente, Orton hà attaccatu Rollins durante u so partitu di u Campionatu Intercontinentale contr'à Dolph Ziggler, causendu a Rollins di vince per disqualificazione, è hà dumandatu un incontru cù Rollins per risolve a so disputa, chì a Triple H concede in ordine per mantene l'Orton à u so latu. Rollins hà vintu, è Orton hà finitu u so visu di u visu attaccannu l'Autorità prima d'esse attaccatu da L'Autorità, chì finì cun Rollins chì eseguì un Curb Stomp nantu à i scalini d'acciau nantu à Orton. Hè statu purtatu in una stretcha dopu chì avia suffertu una lesione scripted per pudè inizià a filming The Condemned 2. A Fastlane, dopu chì L'Autorità (Big Show, Seth Rollins, è Kane) anu scunfittu à Dolph Ziggler, Erick Rowan è Ryback, Orton hà tornatu è hà salvatu Ziggler, Rowan è Ryback da un colpitu post-match. In seguitu hà datu un RKO à J&J Security (Jamie Noble è Joey Mercury) è Kane. A notte dopu à Raw, L'Autorità hà pruvatu à cunvince Orton di vultà à a "famiglia", ma Orton ùn hà micca datu risposte subitu finu à chì li vidia in backstage. Durante una partita di una squadra di tag di a sera dopu, Orton hè diventatu frustratu dopu chì Rollins si tagliava à u partitu. Dopu à u partitu, Orton hà fattu u so passu versu Rollins in u ring, ma hè stata interrotta da Jamie Noble chì hà ricevutu un RKO. Allora Orton, tantu à a sorpresa di Rollins, u pigliò è u patte solu nantu à a spalla, lascendu u so allinjamentu à u mumentu in quistione. In l'edizione di u 9 di Marzu di Raw, Orton hà insultatu parechji membri di L'Autorità, solu per passà a so cum'è scherzu. Durante un match di handicap 2 nantu à 1 in quale ellu hà assuciatu cù Seth Rollins contra Roman Reigns, abbandunò Rollins, chì hà permessu à Reigns di ottene a vittoria. Dopu questu, Orton hà assaltatu assai Rollins, eventualmente esecutendu un RKO attraversu a tavula di trasmissione. L'episodiu di u 16 di marzu di Raw, un incontru trà i dui hè statu ufficiale per WrestleMania 31 cù a cundizione chì Orton scontrerà Rollins più tardi quella stessa notte in u ring. L'incontru ùn hè mai statu cum'è ogni membru di l'Autorità s'hè avvistu per circà à attaccà Orton. U so tentativu di vindicà Rollins hè stata frustata da Sting, chì aiutò à Orton à impiccà. Orton hà scunfittu à Rollins à l'avvenimentu. Più tardi, quella notte, Rollins hà incassatu i so soldi in u cuntrattu di u Bancu durante l'avvenimentu principale per vincite u Campionatu Mundiale WWE per Pesu Pesante. Cù Rollins cum'è u novu campione, Orton hà scunfittu à Ryback è Roman Reigns in un triplu scontru di minaccia à l'episodiu seguitu di Raw per diventà u cuntendente numeru unu per affruntà Rollins à Extreme Rules, ma hà fiascatu di vince u titulu da Rollins in una gabbia d'acciaio. incontru chì hà vistu, per a stipulazione, u so RKO hà pruibitu è ​​Kane cum'è u portale. À u Payback, Orton hà ancu fallutu vincite u Campionatu Mundiale WWE di Heavyweight quandu hè stata pinnuta da Rollins in una fatale partita a quattru scorni chì includia ancu Reigns è Dean Ambrose. [[Categoria:Attore|Orton, Randy]] [[Categoria:Luttaturi|Orton, Randy]] [[Categoria:Biugrafia]] e7fpm6t14snd5ip9mmhl02ppm786hc7 Categoria:Luttaturi 14 20841 364779 2019-11-02T23:40:55Z 178.152.127.125 Pagina nova: [[Categoria:Sport]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Sport]] keov8ln8yng3v7jsyqbtjdb28tptdzv Timothy Castagne 0 20842 364893 364883 2019-11-08T22:27:13Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Timothy Castagne''' (natu in u [[1995]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Belgica|belga]] di [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] e Belgica. U 7 lugliu 2017 dopu ottanta apparizione in u campionatu belga trà a stagione regulare è u play-off, si trasferì à Atalanta per 6 milioni d'euros. Hà anotatu u so primu gol à a squadra di Bergamo u 2 di ghjennaghju di u 2018, in a Coppa Italia hà guadagnatu 2-1 nantu à u campu di Napoli. U 27 d'Agostu di u stessu annu, hà marcatu u primu goal goal di carriera in Serie A, scunendu u momentariu 1-1 gol in u draw 3-3 à Roma. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Castagne]] ov5vviutvrj58jeh9nd4u6b9um1bxc1 Simon Kjær 0 20843 365044 364869 2019-11-14T18:20:33Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Simon Kjær''' (Horsens, 26 di [[Marzu|marzu]] di [[1989]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Danimarca|danese]] di [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] è Danimarca. u 2 di settembre di u 2019, à i taliani d'Atalanta. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Kjær]] pokxehfg2cd9eovu3j59j6b603omscw Etrit Berisha 0 20844 364881 364809 2019-11-08T18:41:36Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Etrit Berisha''' (natu in u [[1989]]) hè un exi [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] è ghjucadore di [[pallò]] [[Albania|albanese]] di [[S. P. A.L.]] è Albania. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Berisha]] 15d14q6oweemobahv63qg3j4pkrlvyw Atalanta BC 0 20845 364835 2019-11-07T17:55:17Z 178.152.127.125 Reindirizzamentu à [[Atalanta Bergamasca Calcio]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Atalanta Bergamasca Calcio]] fyve8lfaumy67fxwd97z4bkrb6ztc5u Atalanta 0 20846 364836 2019-11-07T17:56:10Z 178.152.127.125 Reindirizzamentu à [[Atalanta Bergamasca Calcio]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Atalanta Bergamasca Calcio]] fyve8lfaumy67fxwd97z4bkrb6ztc5u José Luis Palomino 0 20847 364871 364837 2019-11-08T18:36:27Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''José Luis Palomino''' (natu in u [[1990]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Argentina|argentinu]] di [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]]. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Palomino]] ekwwudyxhi7lci7j9qv2673rl0wgudu Robin Gosens 0 20848 364873 364838 2019-11-08T18:37:07Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Robin Gosens''' (natu in u [[1994]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Germania|tedescu]] di [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]]. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Gosens]] jhsfmfr2v3kzpaee7uoyr9kmixi2lwy Marco Sportiello 0 20849 364874 364841 2019-11-08T18:37:35Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Marco Sportiello''' (natu in u [[1992]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Italia|talianu]] di [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]]. Hà ghjugatu 85 partite in u so propiu club. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Sportiello]] [[Categoria:Talianu]] g3z0hagqkbqyvpnbp81dcvp0rzt3sey Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio 14 20850 364857 2019-11-08T18:27:39Z 37.211.70.41 Pagina nova: [[Categoria:Atalanta Bergamasca Calcio]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Atalanta Bergamasca Calcio]] 3dqv7y2757n80sh5ewa6u39qs8iw9kk Categoria:Atalanta Bergamasca Calcio 14 20851 364859 2019-11-08T18:29:13Z 37.211.70.41 Pagina nova: [[Categoria:Pallò]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Pallò]] ds0ccizu9t4yij3nasg0j3y6na785ve Categoria:Allinatori di Atalanta Bergamasca Calcio 14 20852 364885 2019-11-08T18:45:29Z 37.211.70.41 Pagina nova: [[Categoria:Atalanta Bergamasca Calcio]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Atalanta Bergamasca Calcio]] 3dqv7y2757n80sh5ewa6u39qs8iw9kk Mattia Caldara 0 20853 365501 364887 2020-01-26T17:21:12Z 89.211.228.37 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Mattia Caldara''' (natu in u [[1994]]) hè un exi [[Associazione Calcio Milan|AC Milan]] e ghjucadore di [[pallò]] [[Italia|talianu]] di [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]]. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Caldara]] [[Categoria:Talianu]] c2dv7noo836t399a14p6u9rf6wjim8c Jasmin Kurtić 0 20854 364888 2019-11-08T18:56:52Z 37.211.70.41 Pagina nova: '''Jasmin Kurtić''' (natu in u [[1989]]) hè un exi [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] e ghjucadore di [[pallò]] [[Sluvenia|sluvenu]] di [[S.P.A.L]] e Sluvenia. Categor... wikitext text/x-wiki '''Jasmin Kurtić''' (natu in u [[1989]]) hè un exi [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] e ghjucadore di [[pallò]] [[Sluvenia|sluvenu]] di [[S.P.A.L]] e Sluvenia. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Kurtić]] 26zxrqlhje7vaq5zaxx65fxemxy8wyr Gianluca Mancini 0 20855 364889 2019-11-08T22:18:58Z 37.211.70.41 Pagina nova: {{c-supranu}} '''Gianluca Mancini''' (natu in u [[1996]]) hè un exi [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] e ghjucadore di [[pallò]] [[Italia|talianu]]. Ghjucadore di Associ... wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Gianluca Mancini''' (natu in u [[1996]]) hè un exi [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] e ghjucadore di [[pallò]] [[Italia|talianu]]. Ghjucadore di [[Associazione Sportiva Roma|AS Roma]] e Italia. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Mancini]] [[Categoria:Talianu]] isfspm366mty86ibh617or0m54060in Andrea Conti 0 20856 364890 2019-11-08T22:21:15Z 37.211.70.41 Pagina nova: {{c-supranu}} '''Andrea Conti''' (natu in u [[1994]]) he un exi [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] e ghjucadore di [[pallò]] [[Italia|talianu]]. Ghjucadore di Associazion... wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Andrea Conti''' (natu in u [[1994]]) he un exi [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] e ghjucadore di [[pallò]] [[Italia|talianu]]. Ghjucadore di [[Associazione Calcio Milan|AC Milan]]. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Conti]] [[Categoria:Talianu]] czu2xstercd4ibjxepzv36bngq22k89 Bryan Cristante 0 20857 364892 364891 2019-11-08T22:26:52Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Bryan Cristante''' (natu in u [[1995]]) hè un exi [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] e ghjucadore di [[pallò]] [[Italia|talianu]] di [[Associazione Calcio Roma|AS Roma]] e Italia. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Cristante]] [[Categoria:Talianu]] humy8byr14pv8fmeef4u3zky26zk0v0 Papu Gómez 0 20858 364894 2019-11-08T22:28:05Z 37.211.70.41 Reindirizzamentu à [[Alejandro Darío Gómez]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Alejandro Darío Gómez]] q8x9iqo1ubw8ec9sh7s6orvvbl9jfcw Ruslan Malinovskyi 0 20859 365206 364896 2019-12-03T20:25:12Z Богданыч 15777 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Руслан Маліновський.jpg|thumb|right|250px|Ghjucatore]] '''Ruslan Malinovskyi''' (natu in u [[1993]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Ucraina|ucrainu]] di [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] e Ucraina. Hè cunnisciutu per i so pidiculi liberi cù u pede sinistru. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Malinovskyi]] [[Categoria:Ucraina]] jitd4ybmg0llww3ez4nfh2ev0n4putj Guilherme Arana 0 20860 364897 2019-11-08T22:39:20Z 37.211.70.41 Pagina nova: {{c-supranu}} '''Guilherme Arana''' (natu in u [[1997]]) hè un exi [[Sevilla Fútbol Club|Sevilla FC]] e ghjucadore di [[pallò]] [[Brasile|brasiliani]] di Atalanta Bergamasca Ca... wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Guilherme Arana''' (natu in u [[1997]]) hè un exi [[Sevilla Fútbol Club|Sevilla FC]] e ghjucadore di [[pallò]] [[Brasile|brasiliani]] di [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]]. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Arana]] et46x1yb3yt3yw7qivjypqq0w6kbyr4 Musa Barrow 0 20861 364898 2019-11-08T22:45:01Z 37.211.70.41 Pagina nova: {{c-supranu}} '''Musa Barrow''' (natu in u [[1998]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Gambia|gambianu]] di [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] e Gambia. Categoria:Ghjucat... wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Musa Barrow''' (natu in u [[1998]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Gambia|gambianu]] di [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] e Gambia. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Barrow]] 2imipt32d4mxumlcim99fvczrebl5y1 Davide Zappacosta 0 20862 364901 2019-11-08T23:01:49Z 37.211.70.41 Pagina nova: {{c-supranu}} '''Davide Zappacosta''' (natu in u [[1992]]) hè un exi [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] e [[Chelsea Football Club|Chelsea]] e ghjucadore di [[pallò]] Ital... wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Davide Zappacosta''' (natu in u [[1992]]) hè un exi [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] e [[Chelsea Football Club|Chelsea]] e ghjucadore di [[pallò]] [[Italia|talianu]]. Ghjucadore di [[Associazione Calcio Roma|AS Roma]] e Italia. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Zappacosta]] [[Categoria:Talianu]] 1oo1odr5hvnxjckmd4hgtectvu1v6lg Andrea Consigli 0 20863 364903 364902 2019-11-08T23:09:36Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Andrea Consigli''' (natu in u [[1987]]) hè un exi [[Atalanta Bergamasca Calcio|Atalanta BC]] e ghjucadore di [[pallò]] [[Italia|talianu]]. Ghjucadore di [[Sassuolo]]. In a staghjoni 2008-09 u ghjovanu hè ricurdatu da Atalanta, induve ellu principia cum'è seconda daretu à u titular Coppola. Dopu avè passatu a prima parte di a stagione nantu à u bancu, u 1 di ferraghju di u 2009, à l'età di 22 anni, hà fattu u so debut in Serie A in a partita Atalanta-Catania (1-0). I primi dui partiti contr'à Cagliari è Roma sò ancu cuminciati cù u gol Nerazzurri restendu inalteratu; mantene u locu trà i poli finu à a fine di a stagione. A stagione seguente cumencia da u primu porter. Eppuru, alcuni di i so imprecisi portaranu à alternazioni cù Coppola durante u campiunatu. Dopu à u campiunatu, ci saranu 31 apparizioni è 41 gol cuncessi. Atalanta, chì hè ghjuntu terzu, hè relegatu in Serie B. Consigli inizia a nova stagione mantenendu invicta per 373 minuti (più di 4 corse). Da u 22u ghjornu (Vicenza-Atalanta) à u 29u ghjornu (Turinu-Atalanta), a so porta resta inghjustita per 566 minuti (quasi dui mesi). Concludi u campiunatu cù 40 partite ghjucate (hè u ghjucatu u più impiegatu di a stagione Nerazzurri) è cun 32 goli cuncessi. U 29 di maghju, celebra u so second campionu di a Serie B vincuta di a so carriera. Hè statu inclusu in u Top 11 squadra di u campiunatu Serie B 2010-2011. U 2 di settembre di u 2012, à Cagliari-Atalanta, hà fattu dui penalità in vinti sette minuti in prima parte (prima à Joaquín Larrivey è dopu à Daniele Conti), stabilendu un record persunale; in a seconda parte di u ghjocu hè stata ferita in un cuntrastu cù u so cumpagnu Guglielmo Stendardo è hè statu rimpiazzatu da Ciro Polito. L'11 di maghju in Atalanta-Milan (2-1) hà ghjucatu u so 200 (è penultimu) partitu cù a squadra di Bergamo. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio|Consigli]] [[Categoria:Talianu|Consigli]] d0hoocpy1qdtx21i8tk7u2l0rxdzx9x Club de Fútbol Monterrey 0 20864 369400 365033 2020-11-13T17:25:32Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{Football club infobox | nomeclub = CF Monterrey | immagine = | nomecompletu = Club de Fútbol Monterrey| nickname = ''Rayados'', ''La Pandilla'', ''Albiazules'' | fundatu = [[1945]] | stadiu = [[Stadiu BBVA]] | capacità = 53,500 | presidente = [[Duilio Davino]] | allinatori = [[Antonio Mohamed]] | leca = [[Liga MX]] | stagione = [[Liga MX stagione 2018/2019|2018-2019]]| pusizione = Clausura 2019, 3u | |pattern_la1=_rayados1920h|pattern_b1=_rayados1920h|pattern_ra1=_rayados1920h|pattern_sh1=_rayados1920h|pattern_so1=_rayados1920h |leftarm1=|body1=|rightarm1=|shorts1=|socks1=020B3E |pattern_la2=_rayados1920a|pattern_b2=_rayados1920a|pattern_ra2=_rayados1920a|pattern_sh2=_rayados1920h|pattern_so2= |leftarm2=|body2=|rightarm2=|shorts2=|socks2=FFFFFF |pattern_la3=|pattern_b3=|pattern_ra3=|pattern_sh3=|pattern_so3= |leftarm3=|body3=|rightarm3=|shorts3=|socks3= shirtsupplier=[[Puma]] | shirtsponsors=[[Indeed]] (home)<br />[[Indeed]] (away) }} {{Ortografia è grammatica da verificà}} U '''Club de Fútbol Monterrey''' hè un club di pallò di [[Monterrey]], [[Messicu]]. Hè statu fundatu in u [[1945]]. Tocca à u Stadiu BBVA è si trova in Guadalupe in l'area metropolitana di Monterrey. Aduprate a cammisa strisciata verticale bianca è blu. Hè a quarta squadra mexicana cun i tornei più cunsequenti in prima divisione cun 83, è a sesta squadra cun i tornei più totali cù 85. Monterrey hà vintu quattru tituli di a Prima Divisione di Messicu è dui di a Cuppa di Messicu À l'internu, a squadra hà vintu a Concacaf Champions League quattru volte (trè in una fila), è hà ancu vintu una Coppa di Vincitori di a Cup Concacaf. In 2012 hà guadagnatu u terzu postu in a Copa Mondiale FIFA Club, assuciatu u megliu prestazione di una squadra appartenendu à Concacaf dopu à Necaxa è à u Deportivo Saprissa di a Costa Rica. Cù un valore di $ 319,5 milioni, Monterrey hè attualmente a quinta più grande franchizia in l'America è a prima in a Prima Divizione di Messicu. A squadra chì genera a più grande rivalità sportiva à l'istituzione sò Tigres UANL, cù quale face in u chjamatu Clásico Regiomontano. == Storicu == A fundazione furmale di a squadra hà fattu u 28 di ghjugnu 1945 quandu l'attuale custituente di u chjamatu Club de Fútbol Monterrey S.A. hè stata registrata. de CV, cù l'indirizzu à u numeru 433 di Hidalgo Street, sezione postale 973 in Monterrey, Nuevo León, 8 davanti à u nutaru publicu Héctor González, secondu u registratu in l'attu di u numeru 283. U 12 di lugliu di quellu annu, era. registratu ufficialmente in a Major League di a Federazione Messicana di Football, diventendu a sedicesima squadra à fà parte di a liga.9 La prima direttiva del Monterrey Soccer Club era composta da Enrique Ayala Medina cum'è presidente, Paul C. Probert cum'è vicepresidente, Ángel F. Escobedo cum'è segretario, Ramón Cárdenas Coronado cum'è tesorero, José Fidalgo Carrera, Ing. Alberto Guevara, Dr. Daniel Mir , CP Miguel Talavera Acevedo in i vucali, è ancu Rogelio Cantú Gómez è Miguel Margáin Zozaya in u rolu di curatori, mentre Ernesto Ríos è Fernando Carrera servianu di delegati in Messico. U 19 d'aostu di u 1945, u ghjornu di u debut prufessiunale di a squadra, a tavula publicò una visualizazione apparsa in i ghjurnali lucali, cum'è un salutu à i fan di Regiomontana. L'equipu era composto da Raymundo Palomino, Victoriano de la Mora, Atenor Medina, Octavio Rivera, Enrique Lizano, José Luis Rodríguez Peralta, José Norberto Toledo, Miguel Quezada, Santiago Bonilla, Gilberto Maciel, Atanasio Medellín, Leonardo Zamudio, Luciano Agnolín, Guillermo Vidal, Evaristo Amézcua, Noé Gómez Tovar, Juan Bladé, Gonzalo Buanabad, Arnulfo Avilán, Ignacio Trelles, Cirilo García Razo, José "Che" Gómez, Emilio Baldonedo, Francisco Zeledón, A. Escalada, Juan Moya, Jesús y Luis Ontiveros, Víctor Lizardi, Juan è Homero Carranza, Cristòbal Liñán è Cruz Banda. === 1e Campionatu (Messicu 1986) === Malgradu u fattu chì in u Torneu Prode 85, a squadra finita in u 18u postu, a tavula hà mantenutu Avilanu à l 'aiutu per u prossimu torneu. U secondu torneu cortu ufficiale in quale anu participatu 20 squadre, chjamatu u Torneu Mexico 86 dapoi a Cupata di u Mondu serà ghjucatu in quellu torneu, l'equipa era composta di ghjucatori di a cantera strisciata cun qualchi rinforzi stranieri di qualità. Monterrey hà fattu una stagione di sognu, finendu in generale, cù 13 partite vincite, 3 draws, 2 perde, 43 gol à favore, 18 in contra, è una differenza di +25, essendu u squadra chì hà più scunnisciutu, quellu chì hà vintu u più , quellu chì perde a minima partita, "Grandfather" Cruz era u campionatore di u torneu cù 14 goli, in più di Contreras "Wama", hà fattu un gol da gol à goal in Puebla contra Angels è Reynaldo Güeldini hà fattu un gol olimpicu contr'à Pumas, senza scurdà u spettaculare scopu di scissore, praticamenti senza un angolo, di u "Tavu" Cruz contra Toluca. In a Liguilla, hà eliminatu l'Atlantean in i quarti di finale, cun un 0-0 in Messicu è una sfronda 6-0 in casa; In Semicondu hà battu Guadalajara cun 1-0 in Jalisco è 1-0 in terra reale. In a finale si affronta à Tampico-Madero, sub-leader generale, perde 2-1 in Tamaulipas è u 1 di Marzu di u 1986, prima di scumpari un stadiu di Tec, Güeldini attacca u glubale cù una penalità commessa nantu à Mario Souza "Bahia", è in straordinaria "U Grandone" Cruz hà fattu u gol chì li dava a vittoria è a corona. === Campione Cuppa di u Messicu 1991-92 === L'8 di settembre di u 1991, i Rayados vinniru a Cuppa di u Messicu vincendu in casa pè u puntuatu di 4: 2 à i Cobras di Ciudad Juarez in un Stadiu Tecnologicu chinu di e so capacità massime. I scopi scruccati eranu di Germán Martellotto è dui di Guillermo Vázquez, mentre chì l'onduranu Eduardo Bennett avia apertu u puntuatu annantu à a fruntiera è vicinu à a fine Victor "El Caballo" Cosío hà righjuntu u sicondu scopu. Un annu prima, a stessa squadra (ma guidata da u chilencu Pedro García) avia ottenutu a so megliu stagione in a storia finendu cun 47 punti in u torneu di Liga. === 2e Campionatu (Clausura 2003) === U sicondu titulu di u so discu dopu à diciassette anni era u campionatu di u torneu Clausura 2003, da a man di l'argentinu Daniel Passarella cum'è coach. I Rayados ùn si scurdanu mai di a semifinale, postu chì anu eliminatu i so rivali sportivi amari, i Tigri, chì anu scunfittu in u Classic Regio 71 cun un sfracciatu unu per quattru, à mezu à un ostile Stadium Universitariu è una squadra Auriazul di vendetta Eppuru, in a volta anu persu un per dui in u Tec, i misgi ùn anu pussutu caccià u sapore chì abbandunò a vittoria ch'elli avianu ottenutu trè ghjorni fà.11 A tappa finale hà fattu u 14 di ghjugnu di u 2003 ghjocanu cum'è visitante contr'à. U Club Monarcas Morelia de Michoacán vincendu per u punteghju globale di 3-1. I gol di Monterrey sò stati marcati da Walter Erviti, Guillermo Franco è Héctor Castro in piena di rigalu, scontu da a squadra Michoacana Adolfo Bautista versu a fine di a prima tappa. === 3e Campionatu (Apertura 2009) === Dopu avè cambiatu in liga è cù Víctor Manuel Vucetich nantu à u bancu, Monterrey era in quinta posizione di e 8 squadre digià classificate. U so primu rivalu seria l'equipa di Eagles di u Club America, induve in u globale finisce in un 2-1 essendu Monterrey chì passaria à a prossima volta, essendu chì in a prima tappa vincerà cun un gol da Aldo di Nigris. ch'ellu seria u ghjucadore più inspiratu postu chì u so fratellu Antonio de Nigris era mortu in Grecia per via di un prublema cardiacu. A partita à a striscia di strisce hè cascata 1-0 contru l'America, ma 10 minuti prima di a fine di u ghjocu Humberto Suazo hà puntuatu 1-1 è passà à e semifinali lasciandu l'aguille fora di u torneu. Mentre era in a semifinale, Monterrey avissi da ghjucà contr'à i diavuli rossi di u Club Sports Toluca, chì avia vintu a finale contr'à i scruffi in u torneu Apertura di u 2005; Monterrey hà da esce per batte cù dui gol in a prima tappa, è unu-to-one draw daretu, lascendu l'inseme cù 3-1. A prima tappa di a finale, hè stata tenuta in l'Stadium Tecnologicu di Monterrey, vincendu a scruffi 4-3 contr'à a Croce Blu, tuttu hè statu fattu per u dirittu u 13 di dicembre 2009 à u Blue Stadium, lasciandu un scontu di 2. -1 vincendu a striscia di Monterrey, videndu a so participazione cum'è u megliu pussibule, perchè tutta a liga ùn hè cascata à alcuna squadra, essendu u vincitori ghjusti. === U 2010: trè cuncarte di Concacaf è Fifa Club World Cup === === Campione InterLiga 2010 === Dighjà in Ghjinnaghju di u 2010 è dopu avè solu fattu una presunizione di 4 ghjorni; U CF Monterrey si impone à Club America in a finale di u torneu Interliga 2010 in penalità 3-1 à a fine di u paru 0-0 in u tempu regulare, vale a pena dì l'intervenzione di u portiere Monterrey Jonathan Orozco, chì hà cessatu dui pieni di rigore. in modu di riesce a licenza un titulu pè a vostra squadra. Pavel Pardo, ghjucatore americanu, hà perdutu u quartu scattu di a so squadra, cusì sentenzendu a quota di u torneu continentale da e mani di i Rayados, cù questu Monterrey hà pigliatu u so passu direttu à a Copa Libertadores 2010 cum'è Mexico 2, induve si affronta in Group 2 à l'Onaci Caldas di Culumbia, Naziunale di u Paraguay è São Paulo di u Brasili, facendu una discreta prestazione dapoi chì hà terminatu terzu in u gruppu cù 6 punti. In u torneu lucale, u Club de Fútbol Monterrey classifica cum'è un super capu in a liga di u torneu bicentenale 2010 dopu a sorte 1-1 l'ultimu ghjornu cù u Club Monarcas Morelia in u stadiu Morelos è ottene cusì 36 unità chì rapprisentanu i so migliori punti di a collita. In tornei brevi. In i quarti di finale i Rayados del Monterrey si sò affruntati à u Pachuca Football Club perde 1-0 in a prima tappa è in a seconda tappa in u Stadiu Tecnologicu i Rayados anu perdutu per un puntu di 2-1 per finisce infine cun un marcador in generale 3-1 in favore di Pachuca è esse eliminatu da u Bicentenariu 2010. === 4u Campionatu (Apertura 2010) === Dopu un bonu torneu, Monterrey entra in a liga cun un totale di 32 punti; cum'è secunimu postu generale in a tavula, in quale avissi da affruntà Pachuca cun svantaghju tecnicu postu chì in l'ultimu partitu di u torneu regulare contr'à u Club Sportivo Guadalajara, hà patitu trè expulsioni d'elementi impurtanti cum'è Jonathan Orozco, Luis Ernesto Pérez è Severo Meza Ancu cusì, cù un draw 4-4 globale contr'à Pachuca, i Rayados de Monterrey avanzonu à a semifinale per una pusizione megliu, ghjucendu u turnu di a misura di u so contru à i Pumas di UNAM. Cù un strettu score globale di 2-0, a squadra di Monterrey hà accunsentutu à u cuntu novu finale cum'è l'avè ottenutu l'annu passatu. Saria tandu u turnu per affruntà a squadra di Santos Laguna chì avia classificatu a liga cum'è terzu in a tavula generale. U risultatu à a fine di i 90 minuti di u primu ghjocu di a finale era in favore di i lucali (Santos Laguna), marcendu 3 goli contr'à 2 grazia à un errore in a difesa di i visitori cù un portellu di u veteranu difensore Duilio Davino. U 5 di Dicembre di u 2010 in a partita finale di ritornu ghjucata à u Stadiu Tecnologicu, a partita culminava in a so prima metà cù u vantaghju per i lucali 1-0. In l'ultimi 45 minuti u squadra di Monterrey hà uttenutu 2 gol chì lasciavanu u score 3-0 (5-3 globale, induve Humberto Suazo era l'autore di 2 gol è José Basanta era l'autore di u terzu), cun quale a squadra di regiomontano di A manu di Victor Manuel Vucetich uttene u so 4u titulu di football di Messicu. === Campione di a Liga di Campioni di Concacaf 2010-11 === Dopu avè ottenutu a so classificazione dopu à u campionatu ottenutu in u Torneu d'Apertura di u 2009, Monterrey hè stata plantata direttamente in a fasa di gruppi induve si face cunfruntà à Deportivo Saprissa di Costa Rica, Marathón di Honduras è Seattle Sounders di i Stati Uniti finendu a fasa di gruppi cum'è capu di u so settore dopu 5 vittorie è 1 draw. Dighjà in quarti di finale hà battu à Toluca cun un score globale di 2-0 (1-0 in i dui partiti) è in Semi-Finali scunfighja a Cruce Blu cun un globale 3-2 (2-1 è 1-1). U 20 d'aprile di u 2011, a prima tappa si svolta in u stadiu tecnulugicu cun u draw 2-2 cù u Real Salt Lake di i Stati Uniti, i gol di Aldo de Nigris (18 '), Nat Borchers (35'), Humberto Suazo (62 ') è Javier Morales (89'). Stu marcatore hà datu à a squadra americana un ligeru vantaghju in regula di u scopu di u visitatore è hà pienu l'ambiente albiazul di media cun incertezza prima di un difficile partitu di ritornu in un stadiu induve u Real Salt Lake tene un impurtante record di partiti invicati. L'ultima tappa s'hè tenuta u 27 aprile 2011 in Rio Tinto Stadium in a cità di Sandy, Utah, chì hà guadagnatu CF Monterrey cun un scor di 1-0, u solu scopu di u partitu era u travagliu di u chilien Humberto Suazo quand'ellu hà agonizatu a prima metà; In u prucessu di a riunione, si palesa l'eroica prestazione di u porter Jonathan Orozco, chì hà salvatu u goalu scruffiatu parechje volte per l'attaccu constante di a squadra lucale. Cù stu tìtulu l'albiazule hà uttinutu u so second campionatu internaziunale ufficiale; mettendu in risaltu u fattu chì CF Monterrey hà finitu u torneu unbeaten cù un totale di 9 partiti vincuti è 3 draws. === Campione di a Liga di Campioni di Concacaf 2011-12 === Doppu avè vintu a so classificazione dopu à u campionatu ottinutu in u torneu Apertura 2010, u CF Monterrey, chì hà difendutu a corona cum'è attuale campione di Concacaf, hè statu plantatu direttamente in a fasa di gruppi induve si face cunfruntà à u Club Sportivo Costa Rica. da Guatemala è Seattle Sounders da i Stati Uniti, finendu a fasa di gruppu cum'è capu di u so settore dopu à 4 vittorie è 2 perdite. Dighjà in quarti di finale hà guadagnatu Morelia cun un punteghju globale di 7-2 (1-3 è 4-1) è in Semifinali hà realizatu Pumas, à u quale hà derrotatu cù un globale 4-1 (3-0 è 1-1) . U 18 d'aprile di u 2012, CF Monterrey hà ghjunghje à a finale cuntinentale per a seconda volta in una volta. A prima tappa si hè svolta in u Stadiu Tecnologicu cun u risultatu di una vittoria per a squadra di Albiazul cun un score di 2-0 contr'à Santos Laguna cù una prestazione rimarcabile di u storicu attaccante chilien Humberto Suazo chì hà marcatu i 2 gol di u partitu (mins 60 'e 86) '), essendu u secondu di grande fabricazione chì lascià daretu à 4 rivali per mandà a bola à u fondu di e rete. A tappa finale hè stata celebrata u 25 d'aprile 2012 in u Territorio di Santos Modelo prima di un ambiente totale è ostile, Monterrey hà persu u partitu per 2-0 cù i gol di Daniel Ludueña (45 + 2 ') è Oribe Peralta (50 '), stu risultatu parziale mandatu in u tempu cumplementari, cù a squadra di laguna attaccanu constantemente mettendu u scopu scruccatu in risicu. Quandu u titulu paria distante apparsu l'argentinu Neri Cardozo chì cù un gol à u minutu 82 hà datu u tìtulu à u CF Monterrey per un score globale di 3-2. A squadra regiomontano vincì cusì u Campionu di dui volte di a Liga di Campioni Concacaf. === Campione di a Liga di Campioni di Concacaf 2012-13 === Dopu avè ottinutu a classificazione per u sottocampionatu ottenutu in u torneu di Clausura 2012, u CF Monterrey difende a corona cum'è attuale campionu Concacaf di duie volte, in a fasa di gruppi si face à u Municipal di Guatemala è u Chorrillo di Panama, finendu a fasa di u gruppu cum'è capu di u so settore dopu quattru vittorie. Dighjà in quarti di finale hà guadagnatu Xelajú di Guatemala cun un punteghju globale di 4-2 (1-3 è 1-1), più tardi in a semifina hà scunfittu a Los Angeles Galaxy of the United States cun 3-1 globale (1-2 è 1-0). U 24 d'aprile di u 2013, CF Monterrey hà righjuntu a finale continentale per a terza volta in seguitu, a prima tappa era in u Territoriu Modellu Santos di Torreón, chì hà finitu cun un score di 0-0 contr'à Santos Laguna in un duellu piena di opportunità di tensione è di scopu in tramindui scopi. A tappa finale hè stata celebrata l'1 di Maghju di u 2013 in un Stadiu Tecnologicu pienu di fannijiet chì incita a squadra lucale. Santos Laguna hà pigliatu un vantaghju chì paria definitu da u marcatu duie volte per mezu di Darwin Quintero (38 ') è Felipe Baloy (51'), u CF Monterrey ha richiestu 3 goli per pudè riclamà campione postu chì l'atteggiatura ha beneficiatu a squadra da Regione per regula di u scopu di u visitatore; Era finu à u minutu di u 60, cù un gol di Aldo di Nigris chì a speranza hà vultatu in a piazza Regiomontan, chì cù spiriti rinnuvati anu vultatu à l'attaccu. Al minutu 84 'l'argentinu Neri Cardozo hà uttenutu u gol di u tie dopu à una seria di rimborsi in un corner, u squadra hà cuntinuatu l'assediu nant'à a squadra di lacuna, uttenendu u scopu di vittoria in u minutu 87' à traversu Aldo de Nigris; digià in u cumplementu (91 ') Humberto Suazo hà enterratu tutte e speranze di a squadra visitante scurdendu u quartu goal di u scontru dopu à una calata di velocità da u midfielder Jesus Zavala, sblucchendu cusì una rimonta storica in u quadru di un campionatu imbattu per un secondu. occasione. Cù stu titulu, CF Monterrey hà guadagnatu u trè volte campione di a Liga di Campioni di Concacaf (2010-2011 / 2011-2012 / 2012-2013), essendu u primu à ottene questu in stu novu furmatu è currisponde à una feat chì avia statu in campionati cuntinentali. vincuta per l'ultima volta da Bayern Munich quandu u Premiu di u Campionatu Europeu hè stata premiata (1973-1974 / 1974-1975 / 1975-1976). === Campione Copa MX Apertura 2017 === In via di ottene u so secondu titulu di cuppa di u Messicu, Monterrey hà superatu a fasa di u gruppu in u primu postu di u gruppu 2 è u terzu postu in a tavula generale grazie à a so vittoria in casa è à un rigore contr'à i Pumas UNAM (1-1 è 3-1), cum'è e so vittorie in casa è in casa contr'à Celaya (3-0 è 0-1). Questu hà permessu di ghjucà tutte e so partite da a fasa finale à un ghjocu unicu cum'è lucale. In a fase di eliminazione diretta hà affruntatu i Leones Negros in a ronda di 16 cù un risultatu di 2-2 in i 90 minuti è 4-3 in i scacchi di penalità; in a fase di quarti di finale hà eliminatu Santos Laguna cun un ingrossu puntuatu di 4-1; è in a fase semifinali hè stata misurata contr'à l'America cun un risultatu di 0-0 durante u tempu regulare è 3-0 in i penalità. Cù un gol di Avilés Hurtado si sò stati cù a corona di l'Apertura 2017 di a Copa MX, battendu a Pachuca 1-0 in u BBVA Bancomer Stadium, essendu u primu titulu ottenutu in stu stadiu è l'unicu campionatu ottenutu durante l'era Antonio. Mohamed à u capu di i Rayados di Monterrey. === Campione di a Liga di Campioni Concacaf 2019 === Sei anni dopu à u so ultimu titulu internaziunale, Rayados hà vultatu à una finale di i Concachampions, è sta volta hà avutu l'occasione di sperimentà una rimessa sportiva contr'à u so amaru rivale - Tigres UANL - è, di novu, di fronte à u Gigante di Steel. Per a seconda volta, u furmatu di a Liga di Campioni hè stata una eliminazione diretta in partenza da a volta di 16 senza fasa di gruppu. In questu modu, Rayados hà iniziatu u so modu versu u titulu contr'à l'Allianza chì hà scunfittu cù un score globale di 1-0 (0-0; 1-0). In i quarti di finale, hà affruntatu à Atlanta, campione MLS di a stagione precedente, è chì hà battu cun un generale 3-1 (3-0; 1-0). In a semifinale hà avutu ancu à ghjucà contr'à una squadra MLS, sta volta, Sporting Kansas City, una squadra contru à quale avissi u so risultatu generale più cunfortu di a cumpetizione, 10-2 (5-0; 2-5). == Ghjucadori attuali (2019-2020) == * 1. [[File:flag of Argentina.svg|20px|Argentina]] [[Marcelo Barovero]] * 3. [[File:flag of Mexico.svg|20px|Messicu]] [[César Montes]] * 4. [[File:flag of Argentina.svg|20px|Argentina]] [[Nicolás Gabriel Sánchez]] * 6. [[File:flag of Mexico.svg|20px|Messicu]] [[Edson Gutiérrez]] * 7. [[File:flag of Argentina.svg|20px|Argentina]] [[Rogelio Funes Mori]] * 8. [[File:flag of Colombia.svg|20px|Colombia]] [[Dorlan Pabón]] * 9. [[File:flag of the Netherlands.svg|20px|Paesi Bassi]] [[Vincent Janssen]] * 10. [[File:flag of Uruguay.svg|20px|Uruguai]] [[Jonathan Urretaviscaya]] * 11. [[File:flag of Argentina.svg|20px|Argentina]] [[Leonel Vangioni]] * 14. [[File:flag of Mexico.svg|20px|Messicu]] [[Ángel Zaldívar]] * 15. [[File:flag of Argentina.svg|20px|Argentina]] [[José María Basanta]] * 16. [[File:flag of Paraguay.svg|20px|Paraguay]] [[Celso Ortiz]] * 17. [[File:flag of Mexico.svg|20px|Messicu]] [[Jesús Gallardo]] * 18. [[File:flag of Colombia.svg|20px|Colombia]] [[Avilés Hurtado]] * 19. [[File:flag of Mexico.svg|20px|Messicu]] [[Miguel Layún]] * 20. [[File:flag of Mexico.svg|20px|Messicu]] [[Rodolfo Pizarro]] * 21. [[File:flag of Mexico.svg|20px|Messicu]] [[Alfonso González]] * 22. [[File:flag of Mexico.svg|20px|Messicu]] [[Luis Cárdenas]] * 23. [[File:flag of Mexico.svg|20px|Messicu]] [[Johan Vásquez]] * 24. [[File:flag of Mexico.svg|20px|Messicu]] [[Édson Reséndez]] * 25. [[File:flag of Mexico.svg|20px|Messicu]] [[Jonathan González]] * 29. [[File:flag of Mexico.svg|20px|Messicu]] [[Carlos Alberto Rodríguez]] * 32. [[File:flag of Argentina.svg|20px|Argentina]] [[Maximiliano Meza]] * 33. [[File:flag of Colombia.svg|20px|Colombia]] [[Stefan Medina]] * 34. [[File:flag of Mexico.svg|20px|Messicu]] [[William Silva]] * 35. [[File:flag of Mexico.svg|20px|Messicu]] [[Eric Cantú]] ==Tituli== * '''Liga MX: (4)''' ** 1986, Clausura 2003, Apertura 2009, Apertura 2010 * '''Copa MX: (2)''' ** 1992, Apertura 2017 * '''Siconda divisione di u Messicu: (2)''' ** 1956, 1960 * '''Campeón de Campeones di Siconda divisione di u Messicu: (1)''' ** 1960 * '''Concacaf Champions League: (4)''' ** 2010-11, 2011-2012, 2012-13, 2019 == Liami == *[https://www.rayados.com/ Situ ufficiale] [[Categoria:Messicu]] [[Categoria:Club de Fútbol Monterrey]] gt55uxsgx4zm0vykqqo07t1zd47zx0h Monterrey 0 20865 364910 2019-11-09T12:36:38Z 37.211.70.41 Pagina nova: {{C-supranu}} '''Monterrey''' hè una cità di [[Messicu]] capitale di a [[Nuevo León]]. Cunnisciuta cum'è a Città di Muntagna è Sultana del Nord, hè a terza più grande cità... wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} '''Monterrey''' hè una cità di [[Messicu]] capitale di a [[Nuevo León]]. Cunnisciuta cum'è a Città di Muntagna è Sultana del Nord, hè a terza più grande cità in Messico in quantu à a pupulazione è l'impurtanza. ==Da vede dinò== *[[Club de Fútbol Monterrey]] [[Categoria:Messicu]] btqql6arqw5u4iw5241npk9wkjf59ij Categoria:Club de Fútbol Monterrey 14 20866 364912 2019-11-09T13:55:52Z 37.211.70.41 Pagina nova: [[Categoria:Pallò]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Pallò]] ds0ccizu9t4yij3nasg0j3y6na785ve Rogelio Funes Mori 0 20867 365031 364948 2019-11-14T10:14:24Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Rogelio Funes Mori''' ([[Mendoza]], 5 di [[Marzu|marzu]] di [[1991]]) hè un capitanu e ghjucadore di [[pallò]] [[Argentina|argentinu]] di [[Club de Fútbol Monterrey|CF Monterrey]] e Argentina. U so fratellu gemellu Ramiro Funes Mori ghjoca à [[Villarreal Club de Fútbol|Villarreal CF]] di a Prima Divisione di Spagna. == Carriera == === Club de Fútbol Monterrey === Arrivatu à a scatula regiomontano cum'è rinfurzamentu per l'Apertura 2015. U ghjornu 3 contr'à l'Atlas, Funes Mori hà marcatu u so primu goal è u so primu doppiu cù a squadra di Monterrey. U ghjornu 4 hà marcatu u primu gol ufficiale di un attore di i Rayados in u novu stadiu di Monterrey, u BBVA Bancomer Stadium. In u Clásico Regiomontano, hà sappiutu marcà i Tigres. Tuttavia, i Rayados perderà u scontru cun un score di 3-1. In a so prima campagna hè stata attaccata cù André-Pierre Gignac in terzu postu in a tabella di gol individuali di l'Apertura 2015 cù 11 gol, scrive gol à media 128.9 minuti in media. Inoltre, hà classificatu u cincuu postu in a tavula d'assistenza cun 5. À u prossimu torneu, era un pezzu impurtante per Monterrey per uttene u campionariu di Clausura 2016 chì hà marcatu dui gol in a liga per u tìtulu, unu di elli à i Tigres, in una nova edizione di u Clásico Regiomontano chì sta volta u so squadra vincerà cun un puntuatu. 3-1. A data 4 di l'apertura di u 2016 hà marcatu u so primu hat-trick contr'à u Leone. In l'Apertura 2017 hà marcatu 12 gol, 6 d'elli in a liga duv'ellu vincìu u subcampionatu cun Monterrey, dopu a caduta in a finale contr'à Tigres per un score globale di 3-2. Hà vintu ancu a Copa MX in l'edizione 2017 d'Apertura dopu avè scunfittu à Pachuca 1-0 in u BBVA Bancomer Stadium. À u principiu di u 2019 hà ricunnisciutu u so interessu da esse parte di a squadra di football naziunale messicana da Gerardo Martino. Malgradu u pocu tempu chì hè statu in a squadra di Monterrey, hè diventatu un favouritu di i fan è unu di i più grandi scorciatori storichi di a squadra. [[Categoria:Ghjucatori di Club de Fútbol Monterrey|Funes Mori]] [[Categoria:Argentinu|Funes Mori]] prxtuttxvk7ky9rfwps0oxr0naoktjp Categoria:Ghjucatori di Club de Fútbol Monterrey 14 20868 364915 2019-11-09T15:51:10Z 37.211.70.41 Pagina nova: [[Categoria:Club de Fútbol Monterrey]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Club de Fútbol Monterrey]] rbrxbuh0un6nwd98c7h3rtegtffuxkz Categoria:Argentinu 14 20869 364920 2019-11-09T15:57:41Z 37.211.70.41 Pagina nova: [[Categoria:Argentina]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Argentina]] m3b57p1mrr8malfxmeb4fb17oelljsb Nicolás Gabriel Sánchez 0 20870 365032 364930 2019-11-14T10:16:17Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Nicolás Gabriel Sánchez''' ([[Buenos Aires]], 4 di [[Ferraghju|ferraghju]] di [[1986]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Argentina|argentinu]] di [[Club de Fútbol Monterrey]]. == Club de Fútbol Monterrey == U 14 di dicembre di u 2016, u so trasferimentu à Monterrey hè statu cunfirmatu. Hà attualmente ghjucatu 93 partite in quale hà fattu 25 gol per a squadra messicana. Hè unu di i pilastri prominenti in a difesa di tuttu u Messicu, hà aumentatu significativamente u so gol di media è ancu arrivatu à furmà u listinu di scuritori in Messico. In u 2019, a prima tappa hà cunvertitu u scopu di vittoria di a so squadra per a Liga di Campioni Concacaf di 2019. In a seconda tappa u so squadra hà guadagnatu 1 à 1 è hà guadagnatu u campione di u torneu internaziunale America Centrale, aiutendu a squadra di vincite u so quartu trofeu, essendu figura è goleatore di a squadra (malgradu ch'ellu sia difensore) cù 6 gol in 8 partite. [[Categoria:Ghjucatori di Club de Fútbol Monterrey|Sánchez]] [[Categoria:Argentinu|Sánchez]] d5bp8j3ge9rtsfmddjrtpqf7nshsypd Rodolfo Pizarro 0 20871 365081 365034 2019-11-15T16:17:29Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:A58B:2314:6CD9:24BC u restu micca scrittu in corsu - please don'f feed up this encyclopedia via text from low-quality translator, which are not of an acceptable standard for an encyclopedia wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Rodolfo Pizarro''' ([[Tampico]], 15 di [[Ferraghju|ferraghju]] di [[1994]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Messicu|messicanu]] di [[Club de Fútbol Monterrey|CF Monterrey]] è di u Messicu. [[Categoria:Ghjucatori di Club de Fútbol Monterrey|Pizarro]] [[Categoria:Mexicanu|Pizarro]] letiyila1t7rrzhusiv5f9687nb46yn Jesús Gallardo 0 20872 364935 364934 2019-11-09T17:52:11Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Jesús Gallardo''' (natu in u [[1994]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Messicu|messicanu]] di [[Club de Fútbol Monterrey|CF Monterrey]] e Messicu. Prima di cumincià à ghjucà per u sub-20 di a Pumas UNAM, Jesús Gallardo hà purtatu a cammisa Chiapas in a sezione 48; una squadra chì militava in a terza divisione prufessiunale basata in Reforma, Chiapas. Hè statu vistu da u spettatore Patricio Baeza in un incontru di qualificazione è da quì, hè statu chjamatu à a cantera. U 29 di maghju di u 2018, a so firma cù Monterrey hè diventata ufficiale. Saria u debuttu cù u squadra u 21 Lugliu 2018 cum'è starter contr'à Pachuca, vincendu 1-0. U 29 di settembre, hà da scurgerà u so primu gol cun Monterrey, in u 74 minute in una vittoria di 3-0 nantu à Tijuana. U 20 uttrovi, in un partitu di liga contr'à Toluca, hà fattu u gol di rigulamentu à u 73u minutu in quale Monterrey hà da successu vincite per 2-1. U 23 ottobre hà marcatu a penalità decisiva in u tiroteu di a semifinale Copa MX Apertura 2018 contr'à Pachuca, mandendu a so squadra à a finale. U 3 nuvembre hà datu un aiutu è hà fattu un gol in a vittoria di Monterrey 2-0 nantu à Veracruz. [[Categoria:Ghjucatori di Club de Fútbol Monterrey|Gallardo]] [[Categoria:Mexicanu|Gallardo]] 3caj531dei3sp2jx5zew8lrqqbguzpe Leonel Vangioni 0 20873 364937 2019-11-09T17:58:43Z 37.211.70.41 Pagina nova: {{c-supranu}} '''Leonel Vangioni''' (natu in u [[1987]]) hè un exi [[Associazione Calcio Milan|AC Milan]] e ghjucadore di [[pallò]] [[Argentina|argentinu]] di Club de Fútbol Mo... wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Leonel Vangioni''' (natu in u [[1987]]) hè un exi [[Associazione Calcio Milan|AC Milan]] e ghjucadore di [[pallò]] [[Argentina|argentinu]] di [[Club de Fútbol Monterrey]]. In lugliu 2017, Vangioni diventò un novu rinfurzamentu Monterrey. [[Categoria:Ghjucatori di Club de Fútbol Monterrey|Vangioni]] [[Categoria:Argentinu|Vangioni]] s209biwjh0w3jlsobgi90kknijawe5d Carlos Alberto Rodríguez 0 20874 365080 365035 2019-11-15T16:17:03Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:A58B:2314:6CD9:24BC u restu micca scrittu in corsu - please don'f feed up this encyclopedia via text from low-quality translator, which are not of an acceptable standard for an encyclopedia wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Carlos Alberto Rodríguez''' ([[San Nicolás de la Garza]], 3 di [[Ghjennaghju |ghjennaghju]] di [[1997]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Messicu|messicanu]] di [[Club de Fútbol Monterrey|CF Monterrey]] è di u Messicu. [[Categoria:Ghjucatori di Club de Fútbol Monterrey|Rodríguez]] [[Categoria:Mexicanu|Rodríguez]] qsamg5jua46vryi1n616cp8hqrj38ih Miguel Layún 0 20875 364944 2019-11-10T01:50:10Z 37.211.70.41 Pagina nova: {{c-supranu}} '''Miguel Layún''' (natu in u [[1988]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Messicu|messicanu]] di [[Club de Fútbol Monterrey|CF Monterrey]] e Messicu. U 30 di Ghjenn... wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Miguel Layún''' (natu in u [[1988]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Messicu|messicanu]] di [[Club de Fútbol Monterrey|CF Monterrey]] e Messicu. U 30 di Ghjennaghju di u 2019, u trasferimentu di Layún à Monterrey hè finalizatu in compra definitiva, essendu u quartu rinforzu per a Clausura 2019. Malgradu l'interessu da i clubs europei cum'è Celta de Vigo è Milanu per i so servizii durante a stagione di trasferimentu invernale 2018, Layun hà decisu chì finanziariu è personalmente era una decisione megliu per esse di ritornu in Messico è ghjucà sempre à un altu livellu. [[Categoria:Ghjucatori di Club de Fútbol Monterrey|Layún]] [[Categoria:Mexicanu|Layún]] f7tfwyeuss5orhrnhoxnob3h4hxti4j César Montes 0 20876 364945 2019-11-10T02:02:52Z 37.211.70.41 Pagina nova: {{c-supranu}} '''César Montes''' (natu in u [[1997]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Messicu|messicanu]] di [[Club de Fútbol Monterrey|CF Monterrey]] e Messicu. == Carriera ==... wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''César Montes''' (natu in u [[1997]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Messicu|messicanu]] di [[Club de Fútbol Monterrey|CF Monterrey]] e Messicu. == Carriera == Arrivatu à Rayados uni pochi anni fà, Montes hà cullatu tutte e categure albiazule per diventà una riferenza in a difesa centrale di i Regiomontani. U 2 d'Agostu di u 2015 hè statu ncurunatu campionu di a Cuppa Eusébio cù u C.F. Monterrey hà vultatu u Benfica 3-0. Induve era u primu partitu di u BBVA Bancomer Stadium è hà marcatu u primu gol di u stadiu chì hè statu fattu nant'à sta corte. === Liga MX === U 15 d'Agostu di u 2015 hà debuttatu in Prima Divizia, aduprendu u numeru 286, ghjucendu i 90 minuti in a vittoria 4-1 contr'à Dorados de Sinaloa. L'11 di ferraghju di u 2017, César Montes hà diventatu u Capitanu di a Lega per a prima volta da C.F. Monterrey in matchday 6 di Clausura 2017 in a vittoria di 2-0 contr'à Pumas UNAM. === Copa MX === U 29 Lugliu 2015 Montes hà debuttatu in a Copa MX 2015 cù C.F. Monterrey ghjucendu i 90 minuti in a vittoria di 3-1 contr'à Correcaminos. U 9 ​​di Marzu di u 2016, Montes hà marcatu u so primu goal in a Copa MX 2016 à u minutu 88 'ghjucendu i 90' minuti in u draw 3-3 contru à C.F. Pachuca. U 25 di Ghjennaghju di u 2017, César Montes diventa u Capitanu di a Cuppa per a prima volta da C.F. Monterrey in a partita di u Gruppu 7 di a Copa MX Clausura 2017 in a vittoria di 1-0 contru F.C. Juárez. === CONCACAF Champions League === U 17 d'Agostu 2016, César Montes hà debuttatu in a Liga di Campioni di CONCACAF, ghjucatu 46 minuti è esce à José María Basanta per un colpu à a testa induve perde a vista di l'ochju drittu, 16 17 in a perdita. 2-3 contru l'Arabu Uniti. U 12 di Settembre di u 2016, Montes hè statu invucatu da u C.F. Monterrey per ghjucà a Liga di Campioni di CONCACAF contr'à l'Árabe Unido. U 14 di settembre di u 2016, Montes hà marcatu u so primu goal in a CONCACAF Champions League à 56 minuti ghjucendu i 90 'minuti in a perdita 2-1 à l'Árabe Unido. === Clásico Regiomontano === U 19 di settembre di u 2015 hà debuttatu in un Clásico Regiomontano, ghjucatu i 90 'minuti è cuntribuitu un passu à 40 metri à u gol di Rogelio Funes Mori in a perdita di 3-1 à Tigres UANL. U 14 di Maghju di u 2016 hà marcatu u so primu goal in a Prima Divisione à u minutu 69 'ghjucendu i 90' minuti in a perdita 2-1 à i Tigres UANL. U 29 Ottobre 2016 hà marcatu u so primu goal in u minutu 72 'in u Clásico Regiomontano, ghjucendu i 90' minuti in u scornu di 1-1 contr'à Tigres UANL. A seguente tabella mostra i dettagli di u stadiu induve ghjucò è cunverta i gol in i scontri di u Monterrey è Tigres UANL. [[Categoria:Ghjucatori di Club de Fútbol Monterrey|Montes]] [[Categoria:Mexicanu|Montes]] 8c2av59dpey3so71k3qn8iuoaku4zpa Celso Ortiz 0 20877 375422 364949 2021-08-17T05:31:18Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Celso Ortiz''' (natu in u [[1989]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Paraguay|paraguaianu]] di [[Club de Fútbol Monterrey|CF Monterrey]] e Paraguay. U 6 di ghjugnu 2016, u allinatori di Monterrey, Antonio Mohamed, hà annunziatu chì Ortiz seria u so primu firmamentu davanti à l'Apertura [[2016]]. [[Categoria:Ghjucatori di Club de Fútbol Monterrey|Ortiz]] [[Categoria:Biugrafia]] ei8unoq8smffxk7t86ug8zpl2d8qwaq Marcelo Barovero 0 20878 364950 2019-11-10T02:17:59Z 37.211.70.41 Pagina nova: {{c-supranu}} '''Marcelo Barovero''' (natu in u [[1984]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Argentina|argentinu]] di [[Club de Fútbol Monterrey]]. U 23 di maghju di u 2018 hè stat... wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Marcelo Barovero''' (natu in u [[1984]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Argentina|argentinu]] di [[Club de Fútbol Monterrey]]. U 23 di maghju di u 2018 hè statu annunziatu u trasferimentu tempurale di u portiere, Marcelo Barovero à Monterrey. [[Categoria:Ghjucatori di Club de Fútbol Monterrey|Barovero]] [[Categoria:Argentinu|Barovero]] 1pk68vitlzcknvtnj43j8zai3nxl53d Dorlan Pabón 0 20879 364954 364951 2019-11-10T02:32:25Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Dorlan Pabón''' (natu in u [[1988]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Colombia|columbianu]] di [[Club de Fútbol Monterrey|CF Monterrey]] e Colombia. == Carriera == === Club de Fútbol Monterrey === In i primi ghjorni di ghjugnu 2014, vultò à Monterrey, trasferitu da Valencia in cambiu di 5,2 milioni d'euros, è finendu a so missione temporaria cù Sao Paulo FC. Per a seconda data di u Torneu d'Apertura 2014, hà marcatu u 100u goal di a so carriera (3 selezzione è 97 cù i club). Finisce a staghjunata cù 10 gol, essendu u più grande scolatore di u so squadra è u sicondu di u torneu. Per a prussima campagna, u torneu Clausura 2015, i so compagni di squadra Yimmi Chará, Edwin Cardona è Alexander Mejía arrivanu cum'è squadra di squadra. Dorlan hà da ripetiri a so quota di 10 goli, mettendu in risaltu i so annotazioni di rigalu liberu è parechje doppie chì hà puntuatu. Averia dunque ottinutu u tìtulu di u più grande scudore di u campiunatu, assuciatu cù Julio Furch, ghjucadore di Veracruz Cù l'arrivata di Antonio Mohamed cum'è coach di Monterrey, Dorlan hà cambiatu gradualmente a so pusizioni, cessendu di esse u centru avanti per diventà più un ghjucatore di squadra, afflussendu e bandi, assistendu i compagni di squadra è qualchì volta ghjucatu cum'è un estremu . U torneu Clausura 2016 seria impurtante per u Culumbanu, postu chì malgradu a fine di a campagna cù 7 gol marcati, e so 6 assistenze eranu una parte fundamentale di una putente offensiva composta da Edwin Cardona, Carlos Sánchez è Rogelio Funes Mori, un quartetto chì hà puntuatu 38 gol. in 17 partite In a liga per u titulu, Dorlan hà puntuatu per i Tigres UANL in u Regiomontano Classic chì u so squadra vincìu 3-1. Hè ancu puntuatu in l'ultima partita per u campiunatu chì Monterrey hà finitu perde contr'à Pachuca per un scorzu generale di 2-1 in favore di Pachuca. L'11 di ferraghju di u 2017 hà marcatu duie volte dendu a vittoria à a so squadra di 2 à 0 annantu à i Pumas di l'UNAM partendu cum'è a figura di a partita. U so primu scopu di a stagione 2018-19 hè u 16 di settembre in a perdita di casa 2-4 contr'à Chivas. Hà vintu u titulu di a Liga di Campioni di Concacaf 2019 scunfittendu in generale i Tigres UANL 2-1 à u BBVA Bancomer Stadium. Oghje hè unu di i marcatori storichi attivi di a squadra, assemi à u so cumpagnu di squadra Rogelio Funes Mori. [[Categoria:Ghjucatori di Club de Fútbol Monterrey|Pabón]] [[Categoria:Columbianu|Pabón]] htn6oij1o8zdzilykkcyph71win8ttb Stefan Medina 0 20880 364953 364952 2019-11-10T02:32:00Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Stefan Medina''' (natu in u [[1992]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Colombia|columbianu]] di [[Club de Fútbol Monterrey|CF Monterrey]] e Colombia. == Carriera == === Club de Fútbol Monterrey === U 30 di Maghju di u 2014, u Monterrey di Messicu hà cunfirmatu a firma di Stefan Medina per a tarifa di 4.200.000 $. In a so prima stagione ùn hà piantatu di riceve un elogiu cù a so difesa è u so cumpagnu Dorlan Pabón cusì a so chjamata à a so selezione hè stata assicurata. In ghjugnu 2017, Monterrey hà cunfirmatu u ritornu di Medina à u club dopu a so assignazione. U 2 di Nuvembre hà fattu u primu goal da u so ritornu in a vittoria di 4 per 1 nantu à Santos Laguna per a Copa Messicana. U 25 d'Agostu 2018 hà marcatu novu in u draw di dui goli contr'à Monarcas Morelia. L'1 di Maghju hà ottenutu u so primu titulu cun Monterrey contr'à Tigres UANL in a CONCACAF Champions League, per una generalità di 2 - 1. [[Categoria:Ghjucatori di Club de Fútbol Monterrey|Medina]] [[Categoria:Columbianu|Medina]] 0mrb9rrrwgk9w0tfdos1xjg5h4ek218 Maximiliano Meza 0 20881 364955 2019-11-10T02:36:20Z 37.211.70.41 Pagina nova: {{c-supranu}} '''Maximiliano Meza''' (natu in u [[1992]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Argentina|argentinu]] di [[Club de Fútbol Monterrey|CF Monterrey]] e Argentina. U 24 di... wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Maximiliano Meza''' (natu in u [[1992]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Argentina|argentinu]] di [[Club de Fútbol Monterrey|CF Monterrey]] e Argentina. U 24 di Dicembre di l'annu 2018, a so ghjunta in Rayados hè formalizata per a Clausura 2019. [[Categoria:Ghjucatori di Club de Fútbol Monterrey|Meza]] [[Categoria:Argentinu|Meza]] pgjq2c7uto1rj3e5rj98rlyu6yt7lci Dinamo Zagabria 0 20882 377759 368653 2021-11-07T21:18:34Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{Football club infobox | nomeclub = Dinamo Zagabria | immagine = | nomecompletu = Građanski Nogometni Klub Dinamo Zagreb | nickname = ''Modri'' (Turchini), ''Plavi'' | fundatu = [[1945]] | stadiu = [[Stadiu Maksimir]] | capacità = 35,123 | presidente = [[Mirko Barišić]] | allinatori = [[Nenad Bjelica]] | leca = [[Prva Hrvatska Nogometna Liga]] | stagione = [[Prva Hrvatska Nogometna Liga stagione 2019/2020|2019-2020]]| pusizione = Prva Hrvatska Nogometna Liga, 1u | | pattern_la1 = _dzagreb1920h | pattern_b1 = _dzagreb1920h | pattern_ra1 = _dzagreb1920h | pattern_sh1 = _adidasblue | pattern_so1 = _3_stripes_white | leftarm1 = 0000FF | body1 = 0000FF | rightarm1 = 0000FF | shorts1 = FFFFFF | socks1 = 0000FF | pattern_la2 = _sufc1819a | pattern_b2 = _sufc1819a | pattern_ra2 = _sufc1819a | pattern_sh2 = _adidasblack | pattern_so2 = _3_stripes_black | leftarm2 = CCFF00 | body2 = CCFF00 | rightarm2 = CCFF00 | shorts2 = CCFF00 | socks2 = CCFF00 | pattern_la3 = _dzagreb1920t | pattern_b3 = _dzagreb1920t | pattern_ra3 = _dzagreb1920t | pattern_sh3 = _dzagreb1920t | pattern_so3 = _dzagreb1920t | leftarm3 =080347 | body3 = 0d009e | rightarm3 = 080347 | shorts3 = 080347 | socks3 = 080347 shirtsupplier=[[Adidas]] | shirtsponsors=<nowiki>[[]] (home)</nowiki><br><nowiki>[[]] (away)</nowiki> | }} {{Ortografia è grammatica da verificà}} U '''Građanski Nogometni Klub Dinamo Zagreb''', cunnisciutu in [[Corsica]] cum'è '''Dinamo Zagabria''' è in u passatu cù u nome di '''Croazia Zagabria''', hè un club di [[pallò]] di [[Zagabria]], [[Croazia]]. Hè statu fundatu in u [[1945]]. Ghjucate in a Prva HNL, a categuria più alta di u pallò croata. è hè u club di più successu in u so paese, cù 19 leghe, 15 cuppe è internaziunale una Copa Fieri Inter-Città. Dinamo hè cunnisciutu per i so fideli è fanatichi di i fanni di Bad Blue Boys. U club hè rispettatu in u mondu sanu per a so scola di pallò, chì hè statu cunsideratu unu di i migliori in l'Europa in l'ultimi anni. U club hè statu fundatu u 9 aprile 1911 è u 9 di Ghjugnu 1945 uniu cù trè altre entità sportive in Zagabria; HAŠK, Građanski è Concordia.1 In u mumentu chì a Croazia era parte di Iugoslavia, hà ghjucatu in a Prima Liga Iugoslava, induve hà guadagnatu quattru Ligue è sette cuppe. Hè statu ancu u primu club croatu è iugoslava à vince una cumpetizione europea, a cuppa di fiere Inter-cità in a so edizione 1967/68. In tuttu questu tempu, Dinamo ùn hè mai cascatu da a prima categuria. Quandu a Croazia diventa indipendente, a squadra intrì in Prva HNL, hà negatu u nome Dinamo è avianu altre nomi, cum'è "HAŠK Građanski" è "Croatia Zagreb". Tuttavia, hà recuperatu a so denominazione originale in 2000. A presidenza hà aghjuntu in 2011 à u nome corporativu l'appellu Građanski (in lingua corsa, "citatini") è celebrava l'atti di u centenariu, cuntendu cum'è a data fundatore di u Građanski Zagabria. L'entità mantene una forte rivalità cù u Hajduk Spalatu, cù u quale disputa u dettu u Derby Eternu di Croazia. == Storicu == === In a liga di Iugoslavia === Quandu si finì a seconda guerra mundiale, a riunificazione di e republica balcaniche, cumprese a Croazia, hè accaduta in a Republica di Iugoslavia. I trè club sportivi di più successu in Zagabria - HAŠK, Građanski è Concordia - sò stati dismantellati da e autorità lucali. Invece, una nova squadra hè stata creata per cumbinà u megliu trà e trè entità. Cusì, Dinamo Zagreb hè statu custituitu ufficialmente u 9 di ghjugnu di u 1945. A squadra hè stata nutrita soprattuttu da i ghjucatori di Građanski, chì anu aduttatu ancu i so culori è a basa di fan, mentre chì u so primu entrenatore era Márton Bukovi. U stadiu induve hà ghjucatu i so primi partiti era u Stadiu Koturaška, anche se si trasferì prestu à u Stadiu Maksimir, u so attuale fieru. Dapoi a so fundazione, Dinamo Zagabria hè stata una di e squadre più putente in a Prima Liga di Iugoslavia, è ùn hà mai calatu. Vincìu u so primu titulu in a stagione 1947/48, è in u 1951 vincì a so prima Cuppa di Iugoslavia. Tra i anni 1950 è 1960, a squadra croata hà guadagnatu altre dui ligi (in 1954 è 1958) è quattru tazzi (in 1960, 1963, 1965 è 1969). Internazionalmente, Dinamo hà debuttatu in l'edizione 1958/59 di a Cuppa Europea, induve hè cascatu in a prima volta contru Dukla Praga. Tuttavia, hà avutu megliu furtuna in a Cuppa Europea di i Vincitori in Cup, in quale anu arrivatu à semifinali in a so edizione 1960/61, è in a Cuppa UEFA, allora cunnisciuta cum'è cuppa di fiere Inter-cità. In u 1962/63 i croati anu ghjuntu à a finale, induve sò stati scunfitti da u Valencia CF. In l'edizione 1966/67 Inter-cità fiera cuppa, Dinamo Zagabria hè diventatu u primu squadra in a Repubblica di Iugoslavia à vince una cumpetizione europea. I croati anu righjuntu a finale scunfitta à rivali cume Juventus Torinu o Eintracht Frankfurt. In a so ultima partita, u club hà scunfittu à Leeds United per 2: 0 in casa è 0: 0 fora, pigliendu a vittoria. Ancu se Dinamo Zagabria hà continuatu à esse unu di i club i più putenti di a Croazia, a so prestazione in a liga Iugoslava ùn era cum'è aspetta. U club ùn hà guadagnatu nisun campionatu pertinente in l'anni seguenti, eccettu per una cuppa Balkan in u 1976. I so risultati sò megliurà in l'anni 1980, cù u risultatu di a so sesta Copa Iugoslava in 1980, a so quarta lega in 1982, è un a settima cuppa in u 1983. In quella decada Dinamo Zagreb hà scacciatu i ghjucatori chì dopu triunfà in u football europeu, cum'è Davor Šuker, Zvonimir Boban è Alen Peternac. A stella croata Robert Prosinečki hà digià debutatu à Dinamo, ancu se ellu hà ghjucatu solu uni pochi di partiti è dopu chì ellu era rifiutatu da u so coach, hè statu trasmessu à a Stella Rossa di Belgradu, induve hà scuppatu da ghjucadore di pallò. Precisamente contr'à a Stella Rossa anu fattu l'incidenti storichi di u partitu Dinamo Zagreb-Red Star Belgrad u 13 di maghju 1990, chì hà causatu una battaglia campata in u stadiu Maksimir è l'arraglia era ancu simbolicamente cunsiderata cum'è u principiu di a guerra d'indipendenza croata. === In a liga di Croazia === Dopu l'indipendenza croata di Iugoslavia, Dinamo Zagabria sustene a secessione è ricunnosce immediatamente a Federazione di Pallò di Croata di novu criata. À a fine di u 1991 u club hà cambiatu u so nome da quellu di HAŠK Građanski, abbandunò a liga Iugoslava è participò à a prima edizione di a Liga di Pallò di Croazia, chì si trova in 1992. In u so debuttu hà ghjucatu cum'è HAŠK Građanski, nome chì hè cambiatu in Croazia Zagabria in 1993 è Dinamo Zagabria in 2000. In i campiunati croati, Dinamo Zagabria hè diventatu una di e squadre i più putenti di u paese cun u so più grande rivali, u Hajduk Split. Sottu u nome Croazia Zagabria hà guadagnatu sei Liga, in 1993 è cinque in una fila da 1995/96 à 1999/2000, è quattru Cupi croate. À u livellu internaziunale, u club hà qualificatu per a prima volta per a UEFA Champions League in a so edizione 1998/99, è, se hè finitu secondu, ùn pudia micca entre in i quarti di finale. I ghjucassi torna stu torneu in 1999/2000. Dighjà cum'è Dinamo Zagabria, Dinamo Zagabria hà guadagnatu a liga di novu in u 2003 è hà incunatu una partita di sei lighe consecutive, da a 2005/06 à a stagione 2010/11, cun una duminanza assoluta di tornei domestici. In modu simile, hà vintu cinque cuppe croate in l'anni 2000 è quattru Super Cup. In i tornei europei ùn hè micca tantu furtunatu è, malgradu a qualificazione per a Champions League, ùn hè micca spessu statu capace di superà a fase di qualificazione, avè da esse relegatu per ghjucà a UEFA Europa League. In l'edizione 2011/12, hà riesciutu à qualificà à a fasa di gruppi di u torneu europeu superiore, scunfittendu Malmö FF in a tappa di qualificazione. In 2012-2013 hà qualificatu di novu per a fase di gruppi di a UEFA Champions League. Entratu in u gruppu cù Porto, Dinamo Kiev è Paris Saint-Germain, hà pigliatu un egalità è hà patitu cinque scunfitte, finendu ancu l'ultimu, cù una differenza di gol -13. In 2015-2016 hà qualificatu per a fase di gruppi di a UEFA Champions League, induve hà guadagnatu una vittoria è hà patitu cinque scunfitti contr'à Bayern Munich, Arsenal è Olympiakos. A vittoria in casa contr'à Arsenal (2-1) hè stata a prima volta in a fasa di gruppi di a Champions League da u 1999. Nel 2018-2019 fu eliminata dalla UEFA Champions League al turno di play-off dallo Young Boys e retrocesse nella fase a gironi di Europa League, nel gruppo con Fenerbahçe, Anderlecht e Spartak Trnava. Dopo aver vinto le prime quattro partite ed essersi assicurata il primo posto nel girone, la Dinamo concluse con due 0-0 le ultime due gare, chiudendo in vetta con 14 punti. Ai sedicesimi di finale perse per 2-1 nella gara di andata in casa contro il Viktoria Plzeň, ma al ritorno riuscì ad imporsi per 3-0, superando così il turno. Ai sedicesimi di finale batté per 1-0 in casa portoghesi del Benfica, ma al ritorno fu eliminata perdendo per 3-0 dopo i tempi supplementari in Portogallo. À l'iniziu di a stagione 2019-20, Dinamo hà vintu u FC Saburtalo Tbilisi 5-0 nantu à l'agregazione in a seconda tappa di qualificazione, Ferencvárosi TC 5-1 in aggregatu in a 3ª tappa di qualificazione è Rosenborg BK 3-1 in aggregatu in u ghjocu- offs di 2019–20 UEFA Champions League è assicurendu un postu in Group Stage una volta più di 3 anni. L'estrazione hà cunclusu chì Dinamo ghjucarà in u Gruppu C cù u Manchester City FC, u FC Shakhtar Donetsk è l'[[Atalanta BC]]. Duru chì Dinamo hè statu cunsideratu cum'è un outsider totale in u gruppu, per a sorpresa di parechji, Dinamo hà battu Atalanta BC, chì hà finitu 3e in a stagione passata in Serie A, 4-0 in casa à Zagreb, chì hè a più alta vittoria in a Champions League per Dinamo in a storia di u club. == Ghjucadori attuali (2019-2020) == * 1. [[File:flag of Croatia.svg|20px|Croazia]] [[Danijel Zagorac]] * 5. [[File:flag of North Macedonia.svg|20px|Macedonia di u Nordu]] [[Arijan Ademi]] * 6. [[File:flag of Portugal.svg|20px|Portugallu]] [[Ivo Pinto]] * 7. [[File:flag of Spain.svg|20px|Spagna]] [[Dani Olmo]] * 8. [[File:flag of Bosnia and Herzegovina.svg|20px|Bosnia è Erzegovina]] [[Izet Hajrović]] * 9. [[File:flag of Serbia.svg|20px|Serbia]] [[Komnen Andrić]] * 10. [[File:flag of Croatia.svg|20px|Croazia]] [[Lovro Majer]] * 11. [[File:flag of Switzerland.svg|20px|Sguìzzera]] [[Mario Gavranović]] * 14. [[File:flag of Bosnia and Herzegovina.svg|20px|Bosnia è Erzegovina]] [[Amer Gojak]] * 16. [[File:flag of Croatia.svg|20px|Croazia]] [[Mario Šitum]] * 17. [[File:flag of Croatia.svg|20px|Croazia]] [[Luka Ivanušec]] * 18. [[File:flag of Croatia.svg|20px|Croazia]] [[Antonio Marin]] * 19. [[File:flag of Switzerland.svg|20px|Sguìzzera]] [[François Moubandje]] * 20. [[File:flag of Nigeria.svg|20px|Nigeria]] [[Iyayi Atiemwen]] * 21. [[File:flag of Croatia.svg|20px|Croazia]] [[Bruno Petković]] * 22. [[File:flag of Croatia.svg|20px|Croazia]] [[Marin Leovac]] * 23. [[File:flag of Croatia.svg|20px|Croazia]] [[Dinko Horkaš]] * 27. [[File:flag of Croatia.svg|20px|Croazia]] [[Nikola Moro]] * 28. [[File:flag of France.svg|20px|Francia]] [[Kévin Théophile-Catherine]] * 30. [[File:flag of Slovenia.svg|20px|Sluvenia]] [[Petar Stojanović]] * 31. [[File:flag of Croatia.svg|20px|Croazia]] [[Marko Lešković]] * 39. [[File:flag of Croatia.svg|20px|Croazia]] [[Robert Mišković]] * 40. [[File:flag of Croatia.svg|20px|Croazia]] [[Dominik Livaković]] * 55. [[File:flag of Croatia.svg|20px|Croazia]] [[Dino Perić]] * 66. [[File:flag of Austria.svg|20px|Austria]] [[Emir Dilaver]] * 77. [[File:flag of Croatia.svg|20px|Croazia]] [[Sandro Kulenović]] * 92. [[File:flag of Poland.svg|20px|Polonia]] [[Damian Kądzior]] * 99. [[File:flag of Croatia.svg|20px|Croazia]] [[Mislav Oršić]] == Tituli == * '''Prva HNL: (21)''' ** 1993, 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2003, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2018, 2019, 2020 * '''Cuppa di Croazia: (15)''' ** 1994, 1996, 1997, 1998, 2001, 2002, 2004, 2007, 2008, 2009, 2011, 2012, 2015, 2016, 2018 * '''Supercuppa di Croazia: (6)''' ** 2002, 2003, 2006, 2010, 2013, 2019 == Liami == *[http://www.gnkdinamo.hr/ Situ Ufficiale] [[Categoria:Croazia]] [[Categoria:Dinamo Zagabria]] fkln82tlh6vkvyhfxxeu7ebh2g6clsc Categoria:Dinamo Zagabria 14 20883 364969 2019-11-11T12:24:24Z 37.211.70.41 Pagina nova: [[Categoria:Pallò]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Pallò]] ds0ccizu9t4yij3nasg0j3y6na785ve Mislav Oršić 0 20884 365004 364992 2019-11-13T15:16:46Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} {{Ortografia è grammatica da verificà}} '''Mislav Oršić''' ([[Zagabria]], 29 di [[Dicembre|dicembre]] di [[1992]]) hè un exi [[Inter Zaprešić]] e ghjucadore di [[pallò]] [[Croazia|croatu]] di [[Dinamo Zagabria]] e Croazia. A pusizione in quale ghjucà hè u attaccante dell'ala sinistra. In u football di l'adultu, hà fattu u so debut in 2009 per Inter Zaprešić, in quale hà passatu quattru staggione, participendu à 90 partite di u campiunatu croatu. A maiò parte di u tempu dedicatu à u club di Zaprešićki era u principale attore in a squadra, è in l'ultima stagione di u 2012/13 hè diventatu u più grande golariu di u squadra, scurdendu 12 gol in 33 partite. == Dinamo Zagabria == In a stagione 2018/19, Oršić hà trasladatu à Dinamo per 1 millione d'euros. Cù Dinamo Zagabria, hà fattu un hat-trick in u campionatu croatu u 2 ferraghju 2019, à a ricezione di NK Rudeš (vittoria di 7-2). A stessa stagione, hà righjuntu u stadiu eliminatoriu di l'Europa League, statu battu da Benfica. Oršić hà trè gol in questa Europa League. U 18 di settembre 2019, Oršić hà puntuatu un hat-trick per Dinamo Zagabria contr'à Atalanta in u so debut in 2019-2020 UEFA Champions League. U 18 d'ottobre è l'11 di nuvembre rispettivamente, Hà doppia i cappelli contru Gorica è Rijeka chì anu finitu 4-2 è 5-0, duie volte à ghjornu. == Carriera internaziunale == Oršić hà ghjucatu per quattru categorie di ghjovane squadre naziunali croate. Hè statu invitatu per u primu tempu à a squadra naziunale A da u allinatori Zlatko Dalic per e partite di qualificazione EURO 2020 contr'à a Slovacchia (09/09/2019) è l'Azerbaigian (09/09/2019). in un disegnate cun u listessu avversariu (1-1). [[Categoria:Ghjucatori di Dinamo Zagabria|Oršić]] [[Categoria:Croazia|Oršić]] qsa0hlo7iu3xcshcw6mihxm7n6fhrae Categoria:Ghjucatori di Dinamo Zagabria 14 20885 364971 2019-11-11T14:33:58Z 37.211.70.41 Pagina nova: [[Categoria:Dinamo Zagabria]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Dinamo Zagabria]] iog8js4ehpzd7v4dxnx94p5o16xi71u Dominik Livaković 0 20886 365006 364997 2019-11-13T15:23:08Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{Ortografia è grammatica da verificà}} '''Dominik Livaković''' (Zara, 9 di [[Ghjennaghju|ghjennaghju]] di [[1995]]) hè un capitanu e ghjucadore di [[pallò]] [[Croazia|croatu]] di [[Dinamo Zagabria]] e Croazia. U Nativu di Zadar hà iniziatu a so carriera difendendu u club da a so cità nativa. A so debutazione per Zadar in a stagione 2012/13. induve hà dimustratu u so talentu. In quattru stagioni, hà riunitu 104 apparizioni per u so club, chì li hà permessu di trasfirì à u club di più trofe croate, Dinamo Zagabria. Cù a partenza di Eduardo Carvalho, Livakovic diventa u primu porter di u club di Zagabria. Hà fattu u debut in 2 ottobre 2016 in un derby contr'à Hajduk Spalato. [[Categoria:Ghjucatori di Dinamo Zagabria|Livaković]] [[Categoria:Croazia|Livaković]] 87ti6n1yl9vexaljvu3z1vijncyfsak Dani Olmo 0 20887 365048 365026 2019-11-14T19:08:52Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Dani Olmo''' (Terrassa, 7 di [[Maghju|maghju]] di [[1998]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Spagna|spagnolu]] di [[Dinamo Zagabria]] e Spagna. == Dinamo Zagabria == Dani Olmo hè ghjuntu à u FC Barcelona in 2007, cù nove anni da u RCD Espanyol. À Agostu 2014 hà decisu di firmà per Dinamo Zagabria, chjusu cusì una tappa di sette stagioni in u club Blaugrana. U 7 di ferraghju di u 2015, à 16 anni, hà debuttatu in a Prima Lega croata contr'à NK Lokomotiva. Dopu dui anni in chì a filiera alternava cù u primu squadra, hè stata consolidata in Dinamo Zagabria in a campagna 2017-18. U 20 di Settembre di u 2018 hà puntuatu è assistitu in u so debut in a fasa di gruppi di l'Europa League contr'à Fenerbahçe (4-1). In Dicembre 2018, hè statu sceltu cum'è ghjucatore di l'annu in Croazia. U 15 di maghju di u 2019 hà righjuntu centu partite ufficiale cù a squadra blu in a vittoria 3 à 1 contr'à Gorica. À a fine di a campagna hè statu sceltu u megliu ghjucadore è u megliu ghjucadore in a liga croata. Tra lugliu è agostu 2019 hà ghjucatu cinque partite di qualificazione per a fasa di gruppi di a Champions League, in u quale hà rializatu trè gol è trè assistenze chì l'hanu permessu di ghjunghje u scopu di ghjucà a fasa di gruppi. [[Categoria:Ghjucatori di Dinamo Zagabria|Olmo]] 2obncwqp2t9orsxphxca609uycev1wy Damian Kądzior 0 20888 365005 364980 2019-11-13T15:21:03Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Damian Kądzior''' (Białystok, 16 di [[Ghjugnu|ghjugnu]] di [[1992]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Polonia|polaccu]] di [[Dinamo Zagabria]] e Polonia. In i primi tempi di ghjugnu, parechji siti web di ghjurnali croati, cum'è 24sata, anu dichjaratu chì Kądzior era vicinu à una mossa à i campioni Dinamo Zagabria. U 18 di ghjugnu di u 2018, u club hà annunziatu ufficialmente chì Kądzior, inseme cù parechji altri ghjucatori, s'eranu uniti à u club, per una tarifa dichjarata di circa 500 000 € è u club hà annunziatu ch'ellu portarà u numaru 92. [[Categoria:Ghjucatori di Dinamo Zagabria|Kądzior]] [[Categoria:Polonia]] baq2gyek5j328z8xgjlamupody3f4m7 Nikola Moro 0 20889 365008 364994 2019-11-13T15:27:25Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} {{Ortografia è grammatica da verificà}} '''Nikola Moro''' (Salona, 12 di [[Marzu|marzu]] di [[1998]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Croazia|croatu]] di [[Dinamo Zagabria]] e Croazia. == Dinamo Zagabria == A 6 anni, hà iniziatu u football, trasfirìndusi à Zagreb di 11 anni. Un fan di Hajduk in i so primi tempi in Solin, u babbu di Nikola Miro Moro hà anhelatu di cuntemplare una carriera in Hajduk, ma hà andatu in GNK Dinamo Zagreb Academy. Nikola hà intrutu in unità principale di Dinamo Zagabria da l'accademia di ghjuventù Dinamo in 2014. Moro hà ghjucatu un pienu 90 minuti in u so debutariu in a so squadra anziana versus u so club di alimentazione NK Lokomotiva in Maghju 2016. U 22 di ferraghju 2017, hà firmatu un novu cuntrattu finu à u 2022. [[Categoria:Ghjucatori di Dinamo Zagabria|Moro]] [[Categoria:Croazia|Moro]] muz91unvn8sncgduah2s7p5qkupyfyi Petar Stojanović 0 20890 365027 364996 2019-11-13T18:23:39Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} {{Ortografia è grammatica da verificà}} '''Petar Stojanović''' (Lubiana, 7 di ottobre di [[1995]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Sluvenia|sluvenu]] di [[Dinamo Zagabria]] e Sluvenia. U 5 di ghjennaghju 2016, hà firmatu un cuntrattu di cinque anni cù Dinamo Zagabria, hà dettu chì avia una tarifa di trasferimentu di circa 2 milioni di euro più di complementi. [[Categoria:Ghjucatori di Dinamo Zagabria|Stojanović]] 361dtlpsl1c08jmvk1pvmbi7vmcollj Dino Perić 0 20891 364995 364988 2019-11-12T18:27:43Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:F45E:532C:A7A1:664C wikitext text/x-wiki '''Dino Perić''' (natu in u [[1994]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Croazia|croatu]] di u [[Dinamo Zagabria]] è di a Croazia. Dapoi a stagione 2016/17, Dino Peric hà rapprisintatu u Dinamo Zagabria. [[Categoria:Ghjucatori di Dinamo Zagabria|Perić]] [[Categoria:Croazia|Perić]] 9vm8f4bu8l6m800m6vm9827m6xc6z98 Bruno Petković 0 20892 365007 364993 2019-11-13T15:25:19Z 37.211.70.41 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} {{Ortografia è grammatica da verificà}} '''Bruno Petković''' (Metković, 16 di [[Settembre|settembre]] di [[1992]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Croazia|croatu]] di [[Dinamo Zagabria]] e Croazia. Moderna prima punta chì combina u fisicu imponente dinò una bona tecnica individuale è una bona velocità. Micca particulari prolificu davanti à u scopu, travaglia bruttu per coglie a squadra è arricà i so cumpagni à a reta. == Dinamo Zagabria == U 6 di aostu dopu, hà vultatu dopu parechji anni in a so patria, prestendu cun una obbligazione di redenzione à Dinamo Zagabria. Cù Dinamo, Petković s'imponi subitu cum'è pruprietariu di l'equipa. In ghjennaghju di u 2019, u ghjucatore hè rimintu da a sucità croata, firmendu un novu cuntrattu finu à u 2023 di ghjugnu. L'11 di marzu di u 2019, dopu à una seria di boni partiti fatti sia in u campionatu croate sia in e fasi eliminatorii di a Lega Europea, induve hà puntuatu è ricevutu u titulu di l'omu di a partita in partiti cù Viktoria Plzeň è Benfica, hà ricevutu a so prima citazione. à u massimu naziunale di a Croazia invece di Marko Pjaca. Hà fattu u so debut naziunale u 21 Marzu 2019 in un match di qualificazione Euro 2020 contr'à l'Azerbaidjan. [[Categoria:Ghjucatori di Dinamo Zagabria|Petković]] [[Categoria:Croazia|Petković]] lcjkpnh0hqkouh07dtb5xvkfltnk1bi Filippine 0 20893 365153 365001 2019-11-26T17:18:31Z 37.211.53.49 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Flag of the Philippines.svg|thumb|right|Bandiera della Filippine]] U '''Filippine''' (in filippinu ''Republika ng Pilipinas'') hè un paese in [[Asia]]. A capitale hè [[Manila]] è a cità più pupulosa hè a [[Cità di Quezon]], tramindui parte di Metro Manila. Situata in l'Oceanu Pacificu occidentale, hè custituita da circa 7.641 isule chì sò largamente classificati in trè divisioni geografiche principali da u nordu à u sudu: Luzon, Visayas è Mindanao. [[Categoria:Asia]] [[Categoria:Filippine|Filippine]] 1v6ksp0m9shxu6jtn6m0fwsylhh28y0 Coco Martin 0 20894 375823 365151 2021-08-19T17:25:06Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} {{Ortografia è grammatica da verificà}} '''Coco Martin''' ([[Cità di Quezon]], [[1 di nuvembri]] di [[1981]]) hè un attore e direttore [[Filippine|filippinu]]. == Biugrafia == Hè più cunnisciutu per ghjucà à ghjucà i rolli di punta in Walang Hanggan, Juan dela Cruz è Ang Probinsyano. In u [[2017]], Martin hà personificatu cum'è u caratteru titulare in u rimborsu di Ang Panday, mentre servia ancu cum'è direttore marcendu cusì u so debut in direzzione. Hè creditu sottu u so veru nome, Rodel Nacianceno per u so rolu di direttore. [[Categoria:Attore|Martin, Coco]] [[Categoria:Filippine|Martin, Coco]] [[Categoria:Biugrafia]] k7gj38vipobngdtkaqkv77rldqt9rqo Melih Kor 0 20895 366046 365878 2020-04-12T12:19:44Z SamiKullström 16359 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} {{Ortografia è grammatica da verificà}} '''Melih Kor''' (Norimberga, 26 di [[Marzu|marzu]] di [[1994]]) hè un DJ è pruduttore [[Germania|tedescu]] d'origine [[Turchia|turca]]. == Albumi == * Amazonas (2015) * Night Rider (2016) * Verona / Departure (2017) * Signature Code (2017) [[Categoria:Tedescu|Kor]] [[Categoria:Musicante|Kor]] eef8i4th8bib9ikys8bqlup00ledbqm Građanski Nogometni Klub Dinamo Zagreb 0 20896 365022 2019-11-13T16:58:00Z 37.211.70.41 Reindirizzamentu à [[Dinamo Zagabria]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Dinamo Zagabria]] tctgj30hjyn0t04z77ig8lncltnu5sz Dinamo Zagreb 0 20897 365023 2019-11-13T16:58:49Z 37.211.70.41 Reindirizzamentu à [[Dinamo Zagabria]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Dinamo Zagabria]] tctgj30hjyn0t04z77ig8lncltnu5sz Gianpaolo Bellini 0 20898 365061 365056 2019-11-15T15:52:58Z Sotiale 6323 Reverted good faith edits by [[Special:Contributions/Sotiale|Sotiale]] ([[User talk:Sotiale|talk]]): His deletion reason is machine translation text of low quality. (TwinkleGlobal) wikitext text/x-wiki {{Ortografia è grammatica da verificà}} '''Gianpaolo Bellini''' (o Gianpaulu Bellini) (Sarnicu, 27 di marzu di 1980) hè un exi capitanu di [[Atalanta Bergamasca Calcio]]. [[Categoria:Ghjucatori di Atalanta Bergamasca Calcio]] [[Categoria:Talianu]] gez4jdsxhso7itzbmbo99b5m898d8u5 Mario Gavranović 0 20899 365052 365030 2019-11-15T15:40:40Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:A58B:2314:6CD9:24BC u restu micca scrittu in corsu wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Mario Gavranović''' (Luganu, 24 di [[Nuvembre|nuvembre]] di [[1989]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Sguìzzera|svìzzeru]] di u [[Dinamo Zagabria]]. [[Categoria:Ghjucatori di Dinamo Zagabria|Gavranović]] hwo8pgi0rtwwbwvuub2cxfd6vv43kq2 Nubembri 0 20903 365103 2019-11-23T22:53:47Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu à "Nuvembre" wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Nuvembre]] d1waaf6x6guge3n3lwdd0d4udslxlh8 Protoculture 0 20904 371939 371938 2021-02-05T18:58:26Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} {{Ortografia è grammatica da verificà}} '''Protoculture''' ([[Cità di u Capu]], natu cum'è '''Nate Raubenheimer''') hè un DJ è pruduttore discugraficu [[Sudafrica|sudafricanu]]. == Albumi == * Refractions (2003) * Circadians (2006) * Love Technology (2010) * Music is More Than Mathematics (2014) [[Categoria:Africa di u Sudu|Protoculture]] [[Categoria:Musicante|Protoculture]] ltq27k8i57p6ew7besbqatsg1p6riu7 Categoria:Filippine 14 20905 365152 2019-11-26T17:17:45Z 37.211.53.49 Pagina nova: [[Categoria:Asia]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Asia]] 4w9mp6us3vub3rkh7qc1dkwec5g7o52 Arron Villaflor 0 20906 374748 372269 2021-08-02T19:35:04Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} {{Ortografia è grammatica da verificà}} '''Arron Villaflor''' ([[Tarlac]], [[5 di lugliu]] di [[1990]]) hè un attore [[Filippine|filippinu]]. [[Categoria:Attore|Villaflor, Arron]] [[Categoria:Filippinu|Villaflor, Arron]] [[Categoria:Filippine|Villaflor, Arron]] [[Categoria:Biugrafia]] h9bqvvoxtsqkrn25zas270kdal0cugz Raymart Santiago 0 20907 376037 365197 2021-08-20T15:09:29Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} {{Ortografia è grammatica da verificà}} '''Raymart Santiago''' ([[Manila]], [[20 di lugliu]] di [[1973]]) hè un attore [[Filippine|filippinu]]. == Biugrafia == Facia parte di u GMA Artist Center da u [[1999]] à u [[2018]], finu à chì trasferisce à ABS-CBN. [[Categoria:Attore|Santiago]] [[Categoria:Filippine|Santiago]] [[Categoria:Biugrafia]] 5dtehko0wa6qbun0x6ne2757gz6pcra Eros Ramazzotti 0 20908 375688 374794 2021-08-18T22:20:48Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Eros Ramazzotti (early 1990s).jpg|right|thumb|miniatura|Eros Ramazzotti]] '''Eros Ramazzotti''', nome completu Eros Luciano Walter Ramazzotti, natu in [[Roma]] u [[28 uttrovi]] [[1963]], hè unu cantadore è sonadore talianu. == Biugrafia == Hè cunsideratu cum’è unu di li cantadori maiò di a musica taliana è di u ''pop'' à nivellu internaziunale. Hà vendutu 60 millioni è più di dischi in u mondu sanu. U so repertoriu cumprende duetti incù Cher, [[Tina Turner]], [[Andrea Bocelli]], Patsy Kensit, [[Anastacia]], [[Joe Cocker]], [[Luciano Pavarotti]], [[Laura Pausini]] è [[Ricky Martin]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francese.</ref> === Note === <references/> [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Musicante|Ramazzotti]] [[Categoria:Talianu|Ramazzotti]] 0en65hnn9bwnk0zrpculil0st6nepnx Club Deportivo Atlético Baleares 0 20909 365182 365179 2019-12-01T20:20:35Z 37.211.53.49 wikitext text/x-wiki {{Football club infobox | nomeclub = CD Atlético Baleares| immagine = | nomecompletu = Club Deportivo Atlético Baleares | nickname = ''Balearicos'' | fundatu = [[1920]] | stadiu = [[Stadiu Balear]] | capacità = 6,500 | presidente = [[Ingo Volckmann]] | allinatori = [[Manix Mandiola]] | leca = [[Segunda División B]] | stagione = [[Segunda División B stagione 2018/2019|2018-2019]]| pusizione = Segunda División B, 1u | |kit_alt1 = Jersey with white and blue stripes, white shorts and blue socks |pattern_la1=_white stripes|pattern_b1=_jomainter19brw|pattern_ra1=_white stripes |leftarm1=0040FF|body1=0040FF|rightarm1=0040FF|shorts1=FFFFFF|socks1=FFFFFF |pattern_la2=|pattern_b2=_jomachampion19ybr|pattern_ra2= |leftarm2=FFFF00|body2=FFFF00|rightarm2=FFFF00|shorts2=FFFF00|socks2=FFFF00 shirtsupplier=[[Joma]] | shirtsponsors=[[Indeed]] (home)<br />[[Indeed]] (away) }} {{Ortografia è grammatica da verificà}} U '''Atlético Baleares''' hè una squadra di [[ballò]] nata in a cità di [[Palma]] in [[Baleare]] in l'annu 1920. == Da vede dinò == * [[Manuel Herrera Yagüe]] * [[David Haro Iniesta]] * [[Antonio Gabarre Ballarín]] * [[Jorge Ortiz Mendoza]] * [[Pedro Orfila]] * [[Alberto Villapalos Muñoz]] * [[Guillermo Vallori]] * [[Luca Ferrone]] * [[Arturo Rodríguez Pérez-Reverte]] == Liami == * [https://www.cdatleticobaleares.com/ Situ ufficiale] [[Categoria:Pallò|Club Deportivo Atlético Baleares]] ohp9oh49v94ab3gjyd308o2k70agfj2 Atlético Baleares 0 20910 365180 2019-12-01T20:01:32Z 37.211.53.49 Reindirizzamentu à [[Club Deportivo Atlético Baleares]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Club Deportivo Atlético Baleares]] 4mi4ou34ls4la3t2anzsq46lrolmoae David Haro Iniesta 0 20911 365181 2019-12-01T20:17:29Z 37.211.53.49 Pagina nova: {{c-supranu}} '''David Haro Iniesta''' (natu in u [[1990]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Spagna|spagnolu]] di [[Club Deportivo Atlético Baleares]]. [[Categoria:Pallò|Haro]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''David Haro Iniesta''' (natu in u [[1990]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Spagna|spagnolu]] di [[Club Deportivo Atlético Baleares]]. [[Categoria:Pallò|Haro]] bwe0ayef70bjohvr20rktln7itqk600 Antonio Gabarre Ballarín 0 20912 365184 365183 2019-12-01T20:23:03Z 37.211.53.49 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Antonio Gabarre Ballarín''' (natu in u [[1990]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Spagna|spagnolu]] di [[Club Deportivo Atlético Baleares]]. [[Categoria:Pallò|Gabarre]] 56jsv9c1tu1dqhw25v92w8atvpag1ja Alberto Villapalos Muñoz 0 20913 365185 2019-12-01T20:24:35Z 37.211.53.49 Pagina nova: {{c-supranu}} '''Alberto Villapalos Muñoz''' (natu in u [[1995]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Spagna|spagnolu]] di [[Club Deportivo Atlético Baleares]]. Categoria:Pallò|... wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Alberto Villapalos Muñoz''' (natu in u [[1995]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Spagna|spagnolu]] di [[Club Deportivo Atlético Baleares]]. [[Categoria:Pallò|Villapalos]] gwi2x0of7t2hiwq42goh5033uzj3mfh Gardo Versoza 0 20914 365198 2019-12-02T20:09:54Z 37.211.53.49 Pagina nova: {{c-supranu}} {{Ortografia è grammatica da verificà}} '''Gardo Versoza''' ([[Manila]], 8 di [[Nuvembre|nuvembre]] di 1969) hè un attore [[Filippine|filippinu]]. Categoria:Fil... wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} {{Ortografia è grammatica da verificà}} '''Gardo Versoza''' ([[Manila]], 8 di [[Nuvembre|nuvembre]] di 1969) hè un attore [[Filippine|filippinu]]. [[Categoria:Filippine|Versoza]] hwaeb5wsx42cihgdhfwfbqmox0e5qjn Aragna cappona 0 20915 374920 373988 2021-08-08T17:52:21Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'aragna cappona'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Trachinus_araneus_Sardegna.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Trachinus araneus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Actinopterygii]]'' |----- | Ordini | ''[[Perciformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Trachinidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Trachinus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Trachinus araneus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Trachinus_araneus_Sardegna2.jpg|250px]] |----- |} L' '''Aragna cappona''' (''[[Trachinus araneus]]'') hè un [[pesciu]] di [[mari]] chì faci parti di a famiglia di i [[Trachinidae]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu.</ref> 'Ssu pesciu si scontra in u [[Mari Tarraniu]] è l'Oceanu Atlanticu à livanti, da u Portugallu à l'Angola. In u nomu scentificu, ''Trachinus'' veni da u grecu ''τραχύς'', chì significheghja ruvidu, rozu, scagliosu; ''araneus'' pruveni da u grecu Ἀράχνη chì voli dì ragnu. ==Discrizzioni== L'aragna cappona hè longa sin'à 45 cm, a lunghezza media essendu 30 cm. L'aragna cappona pussedi una grandi bocca. Quist'ultima hè aparta à l'insù. L'aragna cappona hà dinò u spinu arcatu. Inoltri, hà i fianchi chì cumportani parechji grossi tacchi bughji (da 6 à 10), situati sottu à a linia bianca latirali. Infini, l'aragna cappona pussedi l'ochja chjuchi è abbastanza scartati. L'aragna cappona s'assumiglia è pò essa cunfusa incù l'altri spezii d'aragni: l'[[aragna]] cumuna è ancu [[Trachinus radiatus]]. [[File:Trachinus_araneus1.jpg|thumb|left|200px|L'aragna cappona in a rena]] Sò par u più i fondi marini rinosi chì custituiscini u so ambienti solitu. L'aragna cappona hè un pridatori chì si ciba par u più di picculi pesci è di crustacei. Caccighjeghja impustata, piattata in a rena. Po si lampa annantu à i so predi muvendu si prestu à colpi di coda, eppo si metti dinò in a rena. Ùn lascia ch'è a bocca è l'ochja affiurà à a suparficia di a rena. L'aragna cappona hè smunita di buscica natatoria, ciò chì ùn li parmetti micca di nutà annantu à longhi distanzi. Calchì volta, u cumpurtamentu di l'aragna cappona hè aggrissivu. In certi circustanzi, hè accadutu ch'edda attacchessi i bagnadori. == In Corsica == L'aragna cappona hè cumuna in u mari di [[Corsica]]. == Noti == <references/> == Rifarenzi == * Miniconi R., Molinier R., Nouhen D., Pimort M.-J. (1980) ''Pesci di Corsica è di u Mediterraniu'', Parcu Naturali Regiunali di Corsica (in francesu) == Da veda dinò == * i [[pesci di Corsica]] * l'[[aragna]] * l'[[aragna di fondu]] [[Categoria:Biologia]] c129dkfj0sksiz1smjwwcebdhqv5awz Trachinus araneus 0 20916 365216 2019-12-08T19:22:11Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:E124:A649:61E8:7725 Reindirizzamentu à [[Aragna cappona]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Aragna cappona]] tlfzct8wsei5xi2u4655d5q2vx5rhfj Garfield 0 20917 368631 368630 2020-09-03T06:40:12Z 1.43.149.58 Reindirizzamentu à [[Andrew Garfield]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Andrew Garfield]] gae8ahrphowqr0cv4ndbfb1kpn75ape Mario 0 20918 365243 2019-12-11T03:41:55Z 153.107.193.206 Reindirizzamentu à [[Mario Rigoni Stern]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mario Rigoni Stern]] r5dowqdgtp2zm7iipvrv92adefy4b3y SORARU 0 20919 365244 2019-12-11T16:23:10Z Alexman2021 15663 Pagina nova: '''SORARU''' (in giapponu そらる,[[Miyagi]], [[3 nuvembri]] [[1988]]-) hè un [[musica|musicante]] [[Giapponu|Giapponese]]. [[Categoria:Musicante|SORARU]] wikitext text/x-wiki '''SORARU''' (in giapponu そらる,[[Miyagi]], [[3 nuvembri]] [[1988]]-) hè un [[musica|musicante]] [[Giapponu|Giapponese]]. [[Categoria:Musicante|SORARU]] 3ksfrjyrbz1bme0z2juggdo0frlb61q Donald Trump 0 20920 378574 365246 2022-02-17T22:50:14Z Siro bileveli Boris 19150 wikitext text/x-wiki [[File:Donald Trump official portrait.jpg|thumb|right|Donald Trump (2017)]] '''Donald John Trump''' (natu u [[14 di ghjugnu]] [[1946]]) hè statu u 45imu Prisidente de i [[Stati Uniti d'America]] da u [[2017]]. Hé u prima à esse natu in [[New York]]. ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] [[Categoria:Puliticante|Trump]] [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Trump]] [[Categoria:Americanu|Trump]] ci3scyq3eay29qkr3gquvldp0rqtooe Driftmoon 0 20921 378063 374610 2021-12-19T20:01:39Z Fausta Samaritani 15085 category wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} {{Ortografia è grammatica da verificà}} U '''Driftmoon''' hè un gruppu di [[musica]] in transa. Hè furmatu da solu membru Juraj Klička. == Biugrafia == [[Categoria:Musicante|Driftmoon]] [[Categoria:Biugrafia]] b98p5e5jcjpmm1o6x7m9ve791g4yztz Penna di u pittori 0 20922 365271 365267 2019-12-16T19:04:32Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:600D:E097:C356:5D5E /* Discrizzioni */ wikitext text/x-wiki [[File:Penna_pittore.jpg|thumb|right|150px|A penna di u pittori]] A penna di u pittori hè una piuma chì pruveni da l'ala di u biccazzu.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu annantu à u biccazzu di a wikipedia in talianu.</ref> Hè una piuma chjucaredda, longa circa 2 cm, chì hè dinò pinzuta. Pussedi a prubità particulari di allià a flissibilità è a rigidità. À u Medievu, a penna di u pittori era apradata pà rializà i miniaturi. [[File:Woodcock earthworm.jpg|left|thumb|200px|U biccazzu]] ==Discrizzioni== U biccazzu hè un aceddu carattarizatu da un bizzicu longu è pinzutu longu da 6 à 8 cm è un pesu di 230 à 380 g. Hà dinò una culurazioni mimetica bedda adattata à l'ambienti ch'è eddu friquenta, dunqua di culori brunu, neru è biancu giaddicciu. A penna di u pittori hè situata in a falanga di u sicondu ditu, in davanti di i piumi primarii. == Noti == <references/> ==Liami== * [https://www.youtube.com/watch?v=tUY6AAY0whg Videu di un disegnu di biccazzu fattu incù a penna di u pittori] * [https://www.youtube.com/watch?v=rxjYTRZxGUQ Videu annantu à a penna di u pittori] ==Da veda dinò== * u [[biccazzu]] tc8zn90rvb8zqihcldlb04ge1bujkxw U cannabidiol (CBD) 0 20924 374688 374687 2021-08-01T21:45:17Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki [[Image:CBD-3D-balls.png|thumb|250px|U cannabidiol-CBD]] U '''cannabidiol''' (CBD) hè un fitocannabinoide, scupertu in u [[1940]]. Hè un [[metabolita]] della ''[[Cannabis sativa]]''. Ha effetti rilassanti, anticonvulsivanti, antidistonici, [[antiossidante|antiossidanti]]. [[Categoria:Chimica]] cxvyn02lxb9y9fnc8ucdqv000zcg6hr Aragna di fondu 0 20928 374026 365317 2021-06-02T11:29:19Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'aragna di fondu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Trachinus_radiatus_showy_Kato_Koufonissi.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Trachinus radiatus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Actinopterygii]]'' |----- | Ordine | ''[[Perciformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Trachinidae]]'' |----- | Generu | ''[[Trachinus]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Trachinus radiatus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Trachinus_radiatus_head.JPG|250px]] |----- |} L' '''Aragna di fondu''' (''[[Trachinus radiatus]]'') hè un [[pesciu]] di [[mare]] chì face parte di a famiglia di i [[Trachinidae]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.</ref> ==Distribuzione è ambiente == A so zona cumprende u mare Terraniu è l'oceanu Atlanticu orientale trà Gibilterra è l'Angola. Friquenta, cum'è tutti l'aragne, i fondi rinosi ma più fondi ch'è quell'altre aragne, chì difatti hè generalmente catturata trà 30 è 100 metri di prufundità. == In Corsica == L'aragna di fondu hè cumuna in u mare di [[Corsica]]. ==Tassonumia== Parechji sinonimi di ''Trachinus radiatus'' sò: * ''Pseudotrachinus pardalis'' Bleeker, 1861 * ''Pseudotrachinus radiatus'' (Cuvier, 1829) * ''Trachinus pardalis'' (Bleeker]], 1861) * ''Trachinus vainus'' Rafinesque, 1810 == Note == <references/> == Referenze == * Miniconi R., Molinier R., Nouhen D., Pimort M.-J. (1980) ''Pesci di Corsica è di u Mediterraniu'', Parcu Naturale Regiunale di Corsica (in francese) == Da vede dinù == * i [[pesci di Corsica]] * l'[[aragna]] * l'[[aragna cappona]] [[Categoria:Trachinidae]] [[Categoria:Pesci di mare di Corsica]] jkzugwwi8x7z8q5vyb2ieqy7gpmg34n Trachinus radiatus 0 20929 365312 2019-12-29T18:41:23Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:A987:7898:199D:11B4 Reindirizzamentu à [[Aragna di fondu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Aragna di fondu]] 2q4ba1xcr7qtr3ofk95igbdjhpij8w5 Cuppa Intercontinentale 0 20930 372599 372598 2021-04-14T04:12:33Z Poppipos 17868 wikitext text/x-wiki A '''Cuppa Intercontinentale''' hè stata una cumpetizione di football chì hà precedutu a Cuppa di u Mondu di Club FIFA. Hè ghjucatu da 1960 in 2004. In 2017 i vincitori sò stati premiati cù u titulu di "campioni di u mondu" da a FIFA.<ref name="kit2017">{{cita web|lingua=en|url=https://resources.fifa.com/image/upload/statistical-kit-newsid-2679187.pdf?cloudid=aezja23ojtodpmr7ot4h|titolo=FIFA Club World Cup 2017: Statistical Kit|editore=Fédération Internationale de Football Association|formato=|pp=15, 40-42|accesso=16 gennaio 2018}}</ref> == Storia == Nanzu à a nascita di a Cuppa di u Mondu di i Club di a FIFA in u 2005 (l'edizione pilotu si hè tenuta in u 2000), sò state fatte varie prove in tutta a storia di u football per urganizà un torneu chì identifichessi u megliu club di u mondu. Cum'è u Football World Championship (trà u 1887 è u 1902), u Trofeu Sir Thomas Lipton (trà u 1909 è u 1911), a Copa Rio (trà u 1951 è u 1952), a Pequeña Copa del Mundo (trà u 1952 è u 1957) o a [[Cuppa Intercontinentale]] (trà u 1960 è u 2004). A Federazione Internaziunale di Football Association (FIFA) per mezu di u so statutu è ancu da u Cunsigliu FIFA, ricunnosce solu a Cuppa Intercontinentale cum'è precursore di a Cuppa di u Mondu.<ref name="clubes">{{cita web|lingua=pt|url=https://jovempan.uol.com.br/programas/jornal-da-manha/presidente-da-fifa-infantino-nao-reconhece-palmeiras-como-campeao-mundial.html|titolo=Presidente da Fifa, Infantino não reconhece Palmeiras como campeão mundial|pubblicazione=jovempan.uol.com.br|data=11 aprile 2019}}</ref> == Vincitori == 1960 - Real Madrid 1961 - Penarol 1962 - Santos 1963 - Santos 1964 - Inter 1965 - Inter 1966 - Penarol 1967 - Racing Avellaneda 1968 - Estudiantes 1969 - Milan 1970 - Feyenoord 1971 - Nacional 1972 - Ajax 1973 - Independiente 1974 - Atletico Madrid 1975 - micca ghjucatu 1976 - Bayern 1977 - Boca Juniors 1978 - micca ghjucatu 1979 - Olimpia 1980 - Nacional 1981 - Flamengo 1982 - Penarol 1983 - Gremio 1984 - Independiente 1985 - Juventus 1986 - River Plate 1987 - Porto 1988 - Nacional 1989 - Milan 1990 - Milan 1991 - Crvena zvezda 1992 - São Paulo 1993 - São Paulo 1994 - Velez Sarsfield 1995 - Ajax 1996 - Juventus 1997 - Borussia Dortmund 1998 - Real Madrid 1999 - Manchester United 2000 - Boca Juniors 2001 - Bayern 2002 - Real Madrid 2003 - Boca Juniors 2004 - Porto == Articuli cunnessi == [[Clubs di pallò campioni di u mondu FIFA]] == Referenze == <references /> [[Categoria:Pallò|!]] bj2gj2iakywrbv9b16qip7cqp805uie Caifassu 0 20931 365383 365382 2020-01-04T19:00:15Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:C8D6:E8BB:2484:F0EC wikitext text/x-wiki [[Image:Mattias Stom, Christ before Caiaphas.jpg|thumb|300px|right|''Cristu davanti à Caifassu'', da [[Matthias Stom]].]] Ghjaseppu ben Caifassu (versu 14 nanzi G.-C. - versu 46 dopu à à G.-C.), cunnisciutu simpliciamenti sottu à u nomu di Caifassu (in ebraicu : יוֹסֵף בַּר קַיָּפָא ; in grecu : Καϊάφας) in u Novu Tistamentu, era u grandi preti ghjudeiu chì, siont'è i vanghjelii, hà urganizatu un cumplottu par tumbà à Ghjesù. I fonti principali di a vita di Caifassu sò u Novu Tistamentu è i scritti di [[Titu Flaviu Ghjaseppu]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in inglesu.</ref> Fora di i so interazzioni incù Ghjesù, si sà pocu affari d'altru annantu à u so mandatu di grandi preti. ==Storia== U storicu ghjudeiu di u Ia seculu, [[Titu Flaviu Ghjaseppu]], hè cunsidaratu com'è a fonti litteraria strabiblica a più affidevuli par Caifassu. I so travagli cuntenini l'infurmazioni annantu à i dati di u mandatu di Caifassu com'è grandi preti, è ancu i rapporti annantu à d'altri grandi preti, è aiutani dinò à stabiliscia una discrizzioni cuerenti di i rispunsabilità di a carica di grandi preti. Ghjaseppu (Antiquitates Judaicae 18. 33 - 35) conta ch'è Caifassu hè divintatu grandi preti mentri un periudu di turbulenza. Dichjara dinò ch'è u pruconsulu Lucius Vitellius l'Anzianu hà dipostu u sociaru di Caifassu, Annas. (Antiquitates Judaicae 18. 95 - 97). U racontu di Ghjaseppu hè basatu annantu à una fonti più anziana in a quali i titulari di u grandi sacirdoziu erani allistinati cronulugicamenti. Siont'è Ghjaseppu, Caifassu hè statu numinatu in u 18 dopu à à G.-C. da u prifettu rumanu chì hà precedutu à Ponziu Pilatu, Valerius Gratus. Siont'è Ghjuvanni, Caifassu era u figliastru di u grandi preti Annas, chì hè largamenti idantificatu à Ananus, figliolu di Seth, minziunatu da Ghjaseppu. Annas fù dipostu dopu à a morti d'Augustu, ma ebbi cinqui figlioli chì sirvitini com'è grandi preti dopu à eddu. I termini d'Annas, di Caifassu è di i cinqui frateddi sò : * Ananus (o Annas), figliolu di Seth (6 - 15) * Éleazar, figliolu d'Ananus (16 - 17) * Caifassu, chjamatu à ghjustu titulu Ghjaseppu figliolu di Caifassu (18 - 36 37), chì avia spusatu a figliola d'Annas (Ghjuvanni 18 : 13) * Jonathan, figliolu d'Ananus (branu 37) * Theophilus ben Ananus (37 - 41) * Matthias ben Ananus (43) * Ananus ben Ananus (63) ==L'ussuarii di Caifassu è Miriam == ===L'ussuariu di Caifassu === [[File:Kayafa's Ossuary 1.JPG|thumb|left|250px|L'ussuariu di Caifassu]] Di nuvembri 1990, l'uvrieri ani truvatu un ussuariu di calcariu adurnatu quandu eddi priparavani una strada in a Furesta di a Paci à u sudu di u quartieri d'Abu Tor in Ghjerusalemma. St'ussuariu simbrava autenticu è cuntinia i resti umani. A parsona pinsava ch'è una scrizzioni in aramaicu annantu à u latu dicia " Ghjaseppu figliolu di Caifassu " è annantu à 'ssa basa, l'ossa di un omu annosu erani cunsidarati com'è appartinendu à u Grandi Preti Caifassu. Dapoi a scuparta iniziali, 'ss'idantificazioni hè stata cuntistata da certi sapienti par diversi raghjoni, in particulari l'ortugrafia di a scrizzioni, l'assenza di ogni minzioni di u statutu di Grandi Preti di Caifassu, a simplicità di a cappedda (bench'è l'ussuariu eddu stessu fussi tantu adurnatu comu si pudaria aspittà da una parsona di u so rangu è di a so famiglia), è altri raghjoni. ===Ussuariu di Miriam === Di ghjugnu 2011, l'archiuloghi di l'Università Bar-Ilan è di l'Università di Tel-Aviv ani annunciatu a ricuperazioni di un ussuariu arrubatu, pruvinendu da una tomba in a vaddi di l'Elah. L'Auturità di l'Antichità d'Israeli l'hà dichjaratu autenticu è s'hè lagnata ch'eddu ùn pudissi essa studiatu in situ. Hè iscrittu incù u testu : " Miriam, figliola di Yéchoua, figliolu di Caifassu, preti di Ma'aziah di Beth Imri ". Annantu à 'ssu basamentu, Caifassu pò essa affittatu à u corsu sacirdutali di Ma'aziah, istituitu da u rè David. ==Novu Tistamentu== [[File:Christ before Caiaphas - Capella dei Scrovegni - Padua 2016.jpg|thumb|250px|" Cristu davanti Caifassu ". U Grandi Preti hè ripprisintatu sdrisgendu u so abitu di curdogliu davanti a ghjastema parcipita da Ghjesù (Giotto, Vita di Cristu, Cappedda Scrovegni, Paduva)]] ===Ghjuvanni : rilazioni incù i Rumani === Annas, sociaru di Caifassu (Ghjuvanni 18 : 13), era statu grandi preti da u 6 à u 15 dopu à à G.-C., è cuntinuava à asercità un'influenza impurtanti annantu à l'affari ghjudei. Annas è Caifassu ani forsi simpatizatu incù i Sadducei, un muvimentu riligiosu in Ghjudea chì truvava a maiò parti di i so membri frà u fiori ghjudeiu asgiatu. U mandatu abbastanza longu di diciottu anni di Caifassu sughjirisci ch'è eddu avia boni rilazioni di travagliu incù l'auturità rumani. In u Vanghjeliu di Ghjuvanni (Ghjuvanni 11), i grandi preti chjamani à una accolta di u Sinedriu in riazzioni à a risurrizioni di Lazaru. In a parabula di u Vanghjeliu di Lucca (Lucca 16, 28 - 30), a riazzioni prubabili di i " cinqui frateddi " à a pussibilità di u ritornu di u mindicanti Lazaru hà datu locu à a sughjirimentu di Claude-Joseph Drioux è di altri ch'è u " riccu " hè eddu stessu un'attaccu contru à Caifassu, u so sociaru è i so cinqui cugnati. Caifassu rifletti, incù " i grandi preti è i farisei ", à ciò ch'è ci voli à fà di Ghjesù, chì a so influenza si sparghji. Temini ch'è si eddi " u lasciani cuntinuà cusì, tuttu u mondu cridarà in eddu, è i Rumani vinarani è distrughjarani u nosciu locu santu è a noscia nazioni ". A numata di Caifassu dipendi quì da l'irunia drammatica di l'autori di u vanghjeliu. Ciò ch'eddu dici u grandi preti ùn hè micca ciò ch'è eddu voli, ma hè ciò ch'eddu voli l'autori di u quartu vanghjeliu. [[File:Quinten_Massijs_(I)_-_Ecce_Homo_(detail)_-_WGA14293.jpg|thumb|left|Ponziu Pilatu]] In u Vanghjeliu di Ghjuvanni (Ghjuvanni 18), Ghjesù hè purtatu davanti Annas, chì u so palazzu era più vicinu; Annas l'intarroga annantu à i so discepuli è u so insignamentu, po' l'invia ind'è Caifassu. Caifassu faci un calculu puliticu, sughjiriscendu ch'eddu saria priferibuli ch'è un " solu omu " (Ghjesù) morghi innanzi ch'è "tutta a nazioni" fussi distrutta. In quissa, Caifassu faci una citazioni rabbinica (Gn. R. 94, 9). Dopu, Ghjesù hè cunduttu à Ponziu Pilatu, u guvarnadori rumanu di Ghjudea. Pilatu dici à i preti di ghjudicà à Ghjesù eddi stessi, ciò à chì eddi rispondini ch'eddi ùn ani micca l'auturità par fà la. Pilatu intarroga à Ghjesù, dopu à chì eddu dichjara, " Eiu ùn trovu nisciunu fundamentu par un'accusa contru ad eddu. " Pilatu offri tandu à a folla cuncolta a scelta di un prighjuneri da libarà - ciò chì hè dittu in a tradizioni di a Pasqua - è scegliini un criminali chjamatu Barabbas inveci di Ghjesù. ===Matteiu : u prucessu di Ghjesù === In u Vanghjeliu di Matteiu (Matteiu 26 : 56 - 67), Caifassu è altri membri di u Sinedriu sò ripprisintati in traccia di intarrugà à Ghjesù. Cercani falsi provi par accusà à Ghjesù, ma ùn poni truvà ni nisciuna. Ghjesù ferma zittu mentri tutta a prucidura sinu à ciò ch'è Caifassu esighji ch'è Ghjesù dicissi si eddu hè Cristu. Ghjesù rispondi : " socu eiu, è vidareti u Figliolu di l'omu pasatu à a dritta di a putenza, è vinendu annantu à i nivulona di u celi ". (Marcu 14 : 62) Caifassu è l'altri omini l'accusani di ghjastema è u cundannani à i castichi curpurali par u so criminu. ===Implicazioni pulitichi === Caifassu era u figliastru d'Annas par matrimoniu incù a so figliola è hà rignatu più à longu ch'è qualsiasi grandi preti à l'ebbica di u Novu Tistamentu. Par i dirighjenti ghjudei di l'ebbica, ci era serii priaccupazioni cuncirnendu a duminazioni rumana è un muvimentu d'insurrizioni zilata par caccià i Rumani d'Israeli. I Rumani ùn vuliani micca metta in opara i viulazioni di a Halakha, è l'accusa di ghjastema ùn avaria dunqua micca avutu d'impurtanza par Pilatu. A pusizioni ligali di Caifassu era dunqua di stabiliscia ch'è Ghjesù era culepevuli micca solu di ghjastema, ma dinò di pruclamà si eddu stessu com'è u Missia, ciò chì era capitu com'è u ritornu di a rialtà davidica. Saria statu un attu di sidizioni è avaria pruvucatu l'esecuzioni da i Rumani. ===L'atti : Petru è Ghjuvanni ricusani di essa ridutti à u silenziu === [[File:La_Prière_Sacerdotale_2.jpg|thumb|300px|Ghjesù è l'apostuli]] Più tardi, in Atti 4, Petru è Ghjuvanni sò andati davanti à Annas è Caifassu dopu à avè varitu un omu infermu. Caifassu è Annas ani missu in dubbitu l'auturità di l'apostuli par cumpiiscia un certu miraculu. Quandu Petru, impiutu di u Spiritu Santu, hà rispostu ch'è Ghjesù di Nazareth era a fonti di a so putenza, Caifassu è l'altri preti ani rializatu ch'è i dui omini ùn aviani micca educazioni furmali ma ani parlatu incù eluquenza di l'omu ch'eddi ani chjamatu u so salvadori. Caifassu rinviò l'apostuli, è si missi d'accordu incù l'altri preti ch'è a parola di u miraculu era dighjà statu troppu sparta par tentà di cunfutà la, è ch'è inveci di quissa, i preti avariani bisognu di privena l'apostuli di ùn sparghja micca u nomu di Ghjesù. Eppuri, quandu eddi ani datu 'ssu cummandu à Petru è Ghjuvanni, i dui ani ricusatu, dicendu " Ghjudicheti da vo stessi si eddu hè ghjustu à l'ochja di Diu di ubbidiscia à vo piuttostu ch'è à Diu. Chì ùn pudemu micca impidiscia di parlà di ciò ch'è no avemu vistu è intesu ". ==Citazioni== Caifassu hè mintuvatu in a sprissioni corsa "da Pilatu à Caifassu". Hè citata in u puema intitulatu [[Morte è funerali di Spanettu]] da [[Santu Casanova]]<ref>Rivista Tempi, [https://tempicorsica.com/2018/04/30/santu-casanova/ Santu Casanova, 30 aprili di u 2018]</ref>: :Era bellu è tintinnante :Quandu marchjava à lu passu, :Quandu marchjava à lu trottu :Facia moltu fracassu, :Ma lu purtavate sempre :Da [[Ponziu Pilatu|Pilatu]] à Caifassu. == Noti == <references/> ==Da veda dinò== *[[Ponziu Pilatu]] re305joz65tu9tfdbyltr7pvtoyzgh3 Giovanni Gentile 0 20933 365405 365400 2020-01-07T16:46:00Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:BD0F:B5B5:797D:A6B wikitext text/x-wiki [[Giovanni Gentile]] era un indipendentista [[Corsica|corsu]], natu in 1807 à [[Calcatoghju]], ind'a [[Cinarca (pieve)|Cinarca]]. == Biografia == Natu à [[Calcatoghju]], in [[Corsica]], in u 1807, fù dinunciatu cù a so famiglia, cume nemicu di a [[Francia]], per esse un [[Pasquale Paoli|indipendentistu corsu]], à fiancu à a resistenza di [[Pasquale Paoli]]. Morse in [[Sartè (pieve)|Sartè]] in u 1885. === Discendente di a [[De Gentile|dinastia Avogari de Gentile di Nonza]]=== Scende da a famiglia [[De Gentile|Avogari de Gentile]], famiglia di sgiò di [[Genuva]], stabiliti à [[Nonza]] è [[Brandu]] ([[Capicorsu]]). === Vita persunale === Giovanni Gentile si hè maritatu cù Maria Giovanna Casalonga, nata in [[Alata]]. Hanu avutu una figliola, chjamata [[De Gentile|Maria Rosa Gentile]], maritata cù [[Calcatoghju|Mario Serafino Romanetti]], ziu di u famosu banditu [[Calcatoghju|Nunziu Romanetti]]. == Voci correlate == * [[Corsica]] * [[Calcatoghju]] * [[Nonza]] *[[De Gentile]] eese2aqh6fli5d00d7x9votuh5g2oq3 Matías Vecino 0 20935 365408 365407 2020-01-07T18:48:41Z 89.211.228.37 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Matías Vecino Falero''' (Canelones, [[24 d'aostu]] di [[1991]]) hè un ghjucadore di pallò [[Uruguai|uruguaianu]] di l'[[Inter Milanu]] è di l'Uruguai. [[Categoria:Pallò]] 2o8mtw1vtiixwa7fw7p8y1k84p83qny Inter Milanu 0 20936 372677 365414 2021-05-05T11:58:26Z Makenzis 14710 wikitext text/x-wiki {{Football club infobox | nomeclub = Inter Milanu | immagine = | nomecompletu = Football Club Internazionale Milano| nickname = ''I Nerazzurri'' (U Nerazzurri), ''La Beneamata'' (U Amatu), ''Il Biscione'' (A Biscione) | fundatu = [[1908]] | stadiu = [[Stadiu Giuseppe Meazza]] | capacità = 75, 923 | presidente = [[Steven Zhang]] | allinatori = [[Antonio Conte]] | leca = [[Serie A]] | stagione = [[Serie A stagione 2020/2021|2020-2021]]| pusizione = Serie A, 1u | | pattern_la1 = _inter1920h | pattern_b1 = _inter1920h | pattern_ra1 = _inter1920h | pattern_sh1 = | pattern_so1 = _inter1920h2 | leftarm1 = 7d0b1d | body1 = 7d0b1d | rightarm1 = 7d0b1d | shorts1 = 000000 | socks1 = 000000 | pattern_la2 =_inter1920a | pattern_b2 = _inter1920a | pattern_ra2 = _inter1920a | pattern_sh2 = | pattern_so2 = _inter1920a2 | leftarm2 = FFFFFF | body2 = FFFFFF | rightarm2 = FFFFFF | shorts2 = FFFFFF | socks2 = FFFFFF | pattern_la3 = _inter1920t | pattern_b3 = _inter1920t | pattern_ra3 = _inter1920t | pattern_sh3 = | pattern_so3 = _fcim1920a | leftarm3 = 191919 | body3 = 191919 | rightarm3 = 191919 | shorts3 = 000000 | socks3 = 000000 shirtsupplier=[[Nike]] | shirtsponsors=[[Indeed]] (home)<br />[[Indeed]] (away)<br />[[Indeed]] (third) }} {{Ortografia è grammatica da verificà}} U '''Football Club Internazionale Milano''' hè un club di pallò di [[Milanu]], [[Italia]]. Hè statu fundatu in u [[1908]]. == Da vene dinò == *[[Matías Vecino]] *[[Romelu Lukaku]] *[[Lautaro Martínez]] *[[Milan Škriniar]] *[[Marcelo Brozović]] *[[Cristiano Biraghi]] *[[Antonio Candreva]] [[Categoria:Pallò]] gifybihp21mucey30pos13eox63f1hb Fabio Quagliarella 0 20937 365459 365454 2020-01-14T13:41:37Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:B5F8:74EF:8731:839D u restu micca scrittu in corsu - please don'f feed up this encyclopedia via text from low-quality translator, which are not of an acceptable standard for an encyclopedia wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Fabio Quagliarella''' ([[Castellammare di Stabia]], [[31 di ghjennaghju]] di [[1983]]) hè un capitanu di ghjucadore di [[Pallò|pallò]] [[Unione Calcio Sampdoria|UC Sampdoria]] e Italia. [[Categoria:Talianu|Quagliarella]] [[Categoria:Ghjucatori di Unione Calcio Sampdoria|Quagliarella]] kynuwimow5psg3ox93rwu69skckora0 Unione Calcio Sampdoria 0 20938 365455 2020-01-14T09:42:33Z 89.211.228.37 Pagina nova: {{Football club infobox | nomeclub = UC Sampdoria | immagine = | nomecompletu = Unione Calcio Sampdoria | nickname = ''I Blucerchiati'', ''La Samp'', ''Il Doria''... wikitext text/x-wiki {{Football club infobox | nomeclub = UC Sampdoria | immagine = | nomecompletu = Unione Calcio Sampdoria | nickname = ''I Blucerchiati'', ''La Samp'', ''Il Doria'' | fundatu = [[1946]] | stadiu = [[Stadiu Luigi Ferraris]] | capacità = 36,598 | presidente = [[Antonio Romei]] | allinatori = [[Claudio Ranieri]] | leca = [[Serie A]] | stagione = [[Serie A stagione 2018/2019|2018-2019]]| pusizione = Serie A, 9u | pattern_la1=_sampdoria1920h|pattern_b1=_sampdoria1920h|pattern_ra1=_sampdoria1920h|pattern_sh1=_sampd1920h|pattern_so1=_sampdoria1920h |leftarm1=2737a3|body1=0000FF|rightarm1=2737a3|shorts1=FFFFFF|socks1=FFFFFF| |pattern_la2=_sampdoria1920a|pattern_b2=_sampdoria1920a|pattern_ra2=_sampdoria1920a|pattern_sh2=_sampdoria1920a|pattern_so2=_sampdoria1920a |leftarm2=FFFFFF|body2=FFFFFF|rightarm2=FFFFFF|shorts2=2345c0|socks2=2345c0| shirtsupplier=[[Joma]] | shirtsponsors=[[Indeed]] (home)<br />[[Indeed]] (away)<br />[[Indeed]] (third) }} {{Ortografia è grammatica da verificà}} U '''Unione Calcio Sampdoria''' hè un club di pallò di [[Gènuva]], [[Italia]]. Hè statu fundatu in u [[1946]]. soprannomu Samp o Doria, hè natu u 12 d'Agostu di 1946 da a fusione trà Sampierdarenese (nata cum'è club sportiu in u 1891, è cum'è una sezione di football in 1899) è Andrea Doria (nata cum'è club di sport in 1895, è cum'è una sezione di football in 1900). Ghjoca in a Serie A di u campiunatu di football di l'Italia. Dicianu trà i club cù a megliu tradizione sportiva in Italia, hè dinò parte di l'Associazione Europea di Club. ==Da vede dinò== *[[Fabio Quagliarella]] *[[Gianluca Vialli]] *[[Pietro Vierchowod]] *[[Éder Citadin Martins]] *[[Manolo Gabbiadini]] ==Tituli== * '''Serie A: (1)''' ** 1991 * '''Cuppa Italia: (1)''' ** 1985, 1988, 1989, 1994 * '''Serie B: (6)''' ** 1967 == Liami == * [https://www.sampdoria.it/ Situ ufficiale] [[Categoria:Italia]] [[Categoria:Unione Calcio Sampdoria]] 4l8tb3g15eo87tofz3f13j5yz2eo0hv Categoria:Ghjucatori di Unione Calcio Sampdoria 14 20939 365456 2020-01-14T09:45:15Z 89.211.228.37 Pagina nova: [[Categoria:Unione Calcio Sampdoria]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Unione Calcio Sampdoria]] oxeqn7ums2pz3i557aie8j0cw6ipww1 Categoria:Unione Calcio Sampdoria 14 20940 365458 365457 2020-01-14T09:45:50Z 89.211.228.37 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Pallò]] ds0ccizu9t4yij3nasg0j3y6na785ve Template:Azeru 10 20941 373425 365471 2021-06-02T04:45:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{nomelingua|azeru}}: <span class="azeru">{{{1|}}}</span>{{#if:{{{2|}}}|, ''{{{2|}}}''|&lrm;}}</includeonly><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> dlcs8c6xtm24k4fdjpnd66vtxh40xkm Hera Hilmar 0 20945 376301 365486 2021-08-23T12:59:50Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki '''Hera Hilmarsdóttir''' ([[Iceland]], [[27 di dicembre]] [[1988]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Ligami == * {{en}} [http://www.imdb.com/name/nm2623492/ IMDB] {{DEFAULTSORT:Hilmar, Hera}} [[Categoria:Attrice]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americana|Americana]] 38rr1i32c1i7zqafwb6wwkp8h4ew9at Categoria:Casgiu corsu 14 20947 365511 2020-01-30T19:30:39Z Jumpy01 11155 per request wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 A Citatella di Bastia 0 20950 378622 378437 2022-02-20T21:00:58Z Cosudibastia 13161 /* U Caminu di ronda */ wikitext text/x-wiki [[File:Corse-04517-bastia-entrée vieux port.jpg|miniatura|300x300px|A Citatella di Bastia]] '''A Citatella''' (o ''Citadella'') hè un quartieru stòricu di a cità di [[Bastìa|Bastia]]. A so custruzzione ricolla à a presenza ghjenuvese in [[Corsica]] .. [[File:Pianu di a Citatella di Bastia, Etienne-François Ferdinand Raibaud, 1866.jpg|miniatura|Pianu di a Citatella, Etienne-François Ferdinand Raibaud, 1866 (museu di Bastia)]] == Storia == [[File:CitadelleBastia.jpg|miniatura|220x220px|A Citatella di Bastia vista da meziornu]] A citatella di [[Bastìa|Bastia]] hè fundata à u XIVu seculu da i Ghjenuvesi. Tandu, a capitale di a Corsica hè [[Biguglia]], induv'ellu stanu i guvernatori. Ma i Ghjenuvesi cunsideranu chì u locu hè pocu siguru. Hè cusì chì in u 1380 u guvernatore [[Leonello Lomellini]] decide a custruzzione d'una furtificazione nova, chjamata ''Fortino'' o ''Castello della Bastìa''. Hè sta prima torre chì diventerà u sìmbulu di a cità. Oghje ùn esiste più. Si truvava induv'ellu ci hè u bastione San Gerolamo, vale à dì sopr'à u giardinu Romieu. Sta torra figura sempre avà cum'è [[stemma di Bastia]]<ref>https://www.apiazzetta.com/Video-da-induve-vene-a-torra-di-Bastia_a2802.html</ref>.<gallery> File:Armoiries de la ville de Bastia, statue de Napoléon.jpg File:Stemma di a cità di Bastia.jpg File:Blason Ville fr Bastia.svg </gallery>In u 1475, un ghjenuvese, Antonio Tagliacarne face custruisce una vintina di case. Hè cusì ch'ellu nasce u quartieru di Terra Nova, oppostu à Terra Vechja, chì currisponde à u quartieru di U Vechju Portu, chjamatu prima Portu Cardu. Diventerà u primu podestà di Bastia. Durante i seculi, cù e guerre trà Corsi, Francesi è Ghjenuvesi, e muraglie di a cità sò sempre distrutte è ricustruite, è furtificazione nove sò create : u Palazzu di i Guvernatori, differenti bastioni (bastione San Giovanni, bastione San Carlo, bastione Santa Maria).<ref>''Almanach Bastiais, Tradizione viva di Bastia è di u so circondu'', Comité des fêtes de de l'animation du patrimoine de Bastia (2007)</ref><ref>''Bastia : le guide'', dirigé par Jean-Baptiste Raffalli, Michel-Édouard Nigaglioni, Éditions Du Patrimoine, 2003</ref> == Munumenti == [[File:Palazzo governatori Bastia.JPG|miniatura|U Palazzu di i Guvernatori]] === U Palazzu di i Guvernatori === Di a prima furtificazione di a Citatella, in talianu ''Castello della Bastia'' o dinù ''Fortino'' ùn ferma più nunda. Era situatu in locu è piazza di u bastione San Carlu, sopr'à u giardinu Romieu. U bastimentu attuale di u Palazzu di i Guvernatori hè statu custruitu à partesi da u 1448 è finitu in u primu quartu di u XVIu seculu<ref>http://tice-corse.fr/educorsica/index.php/recherche/226-bastia-u-palazzu-di-i-guvernatori</ref>. U palazzu ghjova di locu di residenza principale pè i guvernatori da a fine di u seculu XV sin'à a fine di a duminazione ghjenuvese, à u XVIIIu seculu. Ghjuvava dinù di locu di ghjustizia è di prigiò. Cù a duminazione francese, ghjuvava di caserna pè l'armata. Tandu hà pigliatu u nome di Caserne Watrin. Diventa un museu in u 1908. Durante a seconda guerra mundiale, l'Alemani feranu saltà i lochi nanzu di parte è certi bastimenti distrutti. In u 1952, u Statu hà datu stu locu à a municipalità di Bastia. <gallery mode="packed" heights="160" caption="U Palazzu di i Guvernatori"> File:Bastia 01.jpg<center></center> File:Bastia, Palais des Gouverneurs.JPG| File:Façade du Palais des Gouverneurs, Musée de Bastia.jpg| File:Citadelle et Palais des Gouverneurs.JPG| </gallery> === U Palazzu di i Nobili Dodeci === [[File:Palazzu di i Nobili Dodeci.jpg|miniatura|U Palazzu di i Nobili Dodeci]] U Palazzu di i Nobili Dodeci hè statu creatu versu u 1703. Era un'istituzione riservata à i Corsi, è sopr'à tuttu à e grande famiglie corse. I dodeci cunsiglieri eranu eletti per dui anni. Avianu cum'è funzione d'aiutà u guvernatore. Ponu esse cunsiderati cum'è i deputati di e pieve. Cù a duminazione francese u bastimentu hè ricuperatu da l'armata chì ci mette i so scagni. Oghje sò quelli di u serviziu di u patrimoniu di a municipalità di Bastia. Si trova Piazza di Corte, chjamata in francese Place du Donjon. <br /> === E muraglie di a cità === E muraglie e più antiche sò state edificate à u XVu seculu. Cù e guerre è e destruzzione successive, sò state fatte è rifatte parechje volte, trà 1575 è 1626.<br /> <gallery mode="packed" heights="160" caption="E muraglie di a Citatella"> File:Citadelle of Bastia - panoramio.jpg| File:Citadelle Bastia.JPG| File:Bastia - Citadelle - the shores & sea - panoramio.jpg| </gallery> === E porte === Si francanu duie porte per entre in Citatella. L'entrata si face si trova corsu Favale. A prima hè chjamata ''Porte Louis XVI.'' A porta hè stata cumplettamente rifatta in u 1775. U locu si chjama "E Loghje". Si pò vede una petra cù u stemma (in gattivu statu) di a cità di Ghjenuva (dui griffoni) sopr'à una di ste porte. [[File:A porta di a citatella di Bastia.jpg|centro|miniatura|A prima porta di a citatella, corsu Favale. Chjamata dinù "Porte Louis XVI"]] <br /> [[File:Porta di a citatella di Bastia.jpg|centro|miniatura|A segonda porta di a citatella]] Si pò vede una petra in gattivu statu cù u stemma di a Republica di Ghjenuva sopr'à una di ste porte. S'induvinanu dui grifoni è una curona. [[File:Stemma di a Republica di Ghjenuva, in Bastia.jpg|centro|miniatura|U stemma di a Republica di Ghjenuva, sopr'à una porta di a citatella di Bastia]] <br /> === A Catedrale Santa Maria === [[File:Bastia - Citadelle - PROTOCATHÉDRALE SAINTE-MARIE DE L'ASSOMPTION (XVII cent) - panoramio.jpg|miniatura|Santa Maria]]In u 1570, a sede di u viscuvatu di Mariana hè trasferitu in Bastia. A catedrale Santa Maria hè stata custruita nant'à u locu d'una chjesa più antica, chjamata ''Santa Maria della Consolazione''. Era appughjata nant'à un scogliu, è hè per quessa ch'ella chjamata dinù ''Santa Maria l'Arrembata''. I travagli principianu in u 1604 è duranu quindeci anni. A chjesa hè di stile baroccu. A facciata principale, rifatta à u seculu XIX hè di stile neoclassicu. Ci sò trè nave. I decori barocchi sò ricchi assai. [[File:Catedrale Santa Maria Assunta, in Bastia.jpg|miniatura|Nentru a catedrale]] L'organi sò di u XIXu sò stati fatti da i fratelli Serassi, di [[Bergamu]].<br />U campanile hè statu custruitu in u 1620. A catedrale hè stata classata monumentu storicu in u 1999. I guatri i più belli sò quelli di l'ultima cena (XVIu seculu) è Santa Maria Assunta (di Leonoro d'Aquila, 1512). L'altare hè fattu di serpentina di u Bivincu. [[File:L'assunzione di a Madonna, Leonoro dell'Aquila (XVIe).jpg|centro|miniatura|L'assunzione di a Madonna, di Leonoro dell'Aquila (1512)]] <br />Ci si pò vede dinù una statua d'argentu di a Madonna, fatta à u XIXu. Hè l'opera d'un artistu di [[Siena]] à u XIXu seculu, Gaetano Macchi. Hè stata fatta grazia à i doni di i Bastiacci. Hè purtata in prucessione ogni quindeci d'agostu pè i carrughji di a cità. [[File:Madonna-d'argentu-santa-maria-bastia.jpg|centro|miniatura|A statua d'argentu di a Madonna, fatta da l'artistu Gaetano Macchi (XIXu seculu)]] === L'oratoriu Santa Croce === A cuntraterna di Santa Croce hè a più antica di a cità. A so origine ricolla à u principiu di u seculu XV. Hè ella chì face custruisce l'oratoriu in u 1542, nant'à u terrenu chì appartene à a Basilica rumana di San Giovanni in Laterano. L'edifiziu attuale hè statu custruitu in u 1600. U riccu decoru ch'ellu si pò vede nentru hè di stile ''barocchetto''.<gallery> File:Église Sainte-Croix de Bastia from the south.jpg|L'entrata sud File:Fronton Eglise Sainte-Croix.JPG|L'entrata nord File:Patio Eglise Sainte-Croix.JPG|A corte File:Chaire de L'Eglise Sainte-Croix.JPG|A catedra File:Cristu Neru - Christ Noir ,Eglise Sainte- Croix.JPG|A cappella di u Cristu Negru </gallery> === A Casetta === À l'orìgine hè una casa di a famiglia Tagliacarne. Antonio Tagliacarne hè originariu di Lèvanto in Ligùria. In u 1480 dumanda l'autorizazione à a Republica di Ghjenuva di custruisce unepoche di case in citatella. Diventerà u primu podestà di Bastia, da u 1488 à u 1498. Si chjama "A Casetta" per via di a taglia di u bastimentu. À l'iniziu era più chjuca, dopu sò stati aghjustati parechji piani. Durante l'epica ghjenuvese, A Casetta ghjova di merrìa. Hè quì ch'ella s'addunisce a "Magnifica Comunità della Bastia", l'equivalente di u cunsigliu municipale. [[File:A Casetta, casa Tagliacarne in citatella di Bastia.jpg|centro|miniatura|A Casetta o Casa Tagliacarne]] === A Casa Zerbi === À l'origine hè a casa di u vicariu di u guvernatore ghjenuvese. Era dinù a corte di ghjustizia. Hà datu u so nome à u locu : Piazza di Corte. U vicariu era u segondu persunagiu u più impurtante di l'amministrazione ghjenuvese. A casa hè stata custruita da u 1490 à u 1495. Una volta chì u vicariatu hè statu trasferitu in u Palazzu di i Guvernatori, a casa hè diventata pruprietà di a famiglia Centurione. Paulu Zerbi (1582-1635) chì era podestà, a cumprò più tardi. A cullerà d'un pianu è a furtificò. Aghjustò una torra, una cisterna. Da tandu hè cunnisciuta sott'à u nome di "Casa Zerbi". [[File:Casa Zerbi, citatella di Bastia, Corsica.jpg|centro|miniatura|A Casa Zerbi]] === U Palazzu Viscuvile === In u 1570 u viscuvatu di Mariana hè trasferitu in Bastia. In u 1660, u vescu Monsignore Giustiniani compra stu palazzu chì appartenia à e sore di e Turchine. Ingranda è imbellisce u cunventu. Oghje si pò vede solu a facciata, i carrughji sò stati tuppati. Si cuntavanu 32 pezze. A facciata era decurata. C'era un fruntone di màrmeru cun l'arme di a famiglia Giustiniani. Ma hè statu rottu à a Revuluzione. Si pò vede à u museu di Bastia. Dopu à a rivuluzione, u palazzu hè abbandunatu. Serà ricuperatu da l'armata chì ne ferà scagni. [[File:U Palazzu Viscuvile, in citatella di Bastia.jpg|centro|miniatura|U Palazzu viscuvile]] === A forca === Si pò sempre vede una di e forche di a citatella induv'elli eranu impiccati i cundannati à morte. Si trova vicinu di a porta d'entrata, sopr'à e butteghe corsu Favale.<br /> [[File:A forca di a citatella di Bastia.jpg|centro|miniatura|A forca]] == I bastioni ghjenuvesi == I Ghjenuvesi anu custruitu e prime furtificazione di a citatella in u 1480. Dopu sò stati rifatti parechje volte, trà u 1575 è u 1626. I rampalli sò stati classificati munumenti storichi in u 1935<ref>https://www.pop.culture.gouv.fr/notice/merimee//PA00099158</ref>. Si cuntava sei bastioni : U bastione San Ghjuvanni, U bastione Santa Maria, U bastione San Carlu, U Chjostru, U Tragone, U bastione San Gerolamo. === U bastione San Ghjuvanni === Hè u principale bastione di a citatella. Hè statu ricustruitu cumplettamente in l'anni 1575-1576.[[File:Bastion San Ghjuvanni, citadelle de Bastia.jpg|miniatura|centro]] === U bastione Santa Maria === Hè situatu da u cantu levante è sud. Hè statu cumplettamente rifattu in u 1596.[[File:Le bastion Santa Maria, citadelle de Bastia.jpg|miniatura|centro]] [[File:Bastion Santa Maria, citadelle de Bastia.jpg|miniatura|centro]] === U bastione San Carlu === Rifattu in u 1596. Porta u nome di San Carlu per via d'una cappella dedicata à San Carlu chì era situata sott'à u bastione, induve ci hè oghje u giardinu Romieu. Sta cappella hè stata distrutta.[[File:Bastion San Carlu, citadelle de Bastia.jpg|miniatura|centro]] === U bastione San Gerolamo === Hè situatu da u latu di u Vechju Portu.[[File:Bastion San Gerolamo, citadelle de Bastia.jpg|miniatura|centro]] === U Chjostru === Hè u bastione chì hè situatu da u latu sud. U bastimentu situatu nentru à U Chjostru era a pulverera.[[File:Bastia, U Chjostru.jpg|miniatura|centro]] [[File:Citadelle of Bastia - panoramio.jpg|miniatura|centro]] === U Tragone === Hè u bastione chì supraneghja u Vechju Portu, sopr'à u molu chì porta anch'ellu u nome di Molu di u Tragone. Dop'à a cunquista francese "U Tragone" hè diventatu "Le Dragon".[[File:Bastia, U Tragone.jpg|miniatura|centro]] == U Caminu di ronda == U caminu di ronda era u caminu di surveglianza di a citatella, chì face u giru di e muraglie.<gallery> File:Chemin de ronde de la Citadelle de Bastia 3.jpg|Una garitta di u bastione San Ghjuvanni File:Chemin de ronde de la Citadelle de Bastia 2.jpg|Longu à u bastione San Ghjuvanni File:Chemin de ronde de la Citadelle de Bastia 1.jpg|Longu à u bastione San Ghjuvanni File:Caminu di ronda, citatella di Bastia.jpg|À u sud, trà u bastione Santa Maria è u Chjostru </gallery> == Altri nomi di lochi == In u 2010 a municipalità di Bastia principia à stabilisce una tupunimia bislingua corsu è francese pè i carrughji di a citatella<ref>https://www.corsematin.com/article/haute-corse/bastia-la-premiere-plaque-bilingue-de-la-cite-inauguree-a-la-citadelle</ref>. I nomi antichi sò ristabiliti. Per esempiu : * A Pulverera (La Poudrière) * U Giardinè (Place Guasco) * Piazza di Corte (Place du Donjon) * Carrughju di A Chjappa (rue Saint-Michel) * Stretta di Calabraghe (rue de l'Esplanade) * Carrughju di a frutta (rue de la paroisse) * U Tragone (rue du Dragon) * E Loghje [[File:Pannelli di carrughji bislingui in citatella di Bastia.jpg|centro|miniatura|Pannelli di carrughji bislingui in citatella di Bastia]] == Da vede dinù == * [[Bastìa|Bastia]] * [[Catedrale Santa Maria Assunta di Bastia|A Catedrale Santa Maria]] * [[Santa Croce di Bastia|Santa Croce]] * [[San Carlu di Bastia|San Carlu]] * [[Chjesa San Ghjuvà di Bastia|San Ghjuvà]] * [[A Cuncezziò]] * [[Oratoriu San Roccu di Bastia|San Roccu]] == Note == <references /> === Ligami === * [http://tice-corse.fr/educorsica/index.php/recherche/226-bastia-u-palazzu-di-i-guvernatori U Palazzu di i Guvernatori, video di u Scéren-CRDP, 2010] * [https://fr.calameo.com/read/0048204254ca10a0f9366 Scopre Bastia à l'epica ghjenuvese, librettu di a merrìa di Bastia] [[Categoria:Munimentu storicu di Corsica]] [[Categoria:Casteddu di Corsica]] t6bkxssa5unp3gg3ai8h7n3blrypdis A Cuncezziò 0 20951 378400 378399 2022-02-03T14:59:07Z Cosudibastia 13161 wikitext text/x-wiki [[File:L'oratoriu di A Cuncezziò, in Bastia.jpg|miniatura|A Cuncezziò]] L''''oratoriu di a Cuncezziò,''' hè una piccula chjesa chì si trova in [[Bastìa|Bastia]], in u quartieru di Terra Vechja, carrughju Napuleò. Hè statu classatu munumentu storicu in u 2000<ref>https://www.pop.culture.gouv.fr/notice/merimee//PA00099159</ref>. Hè famosa pè i so ricchi decori di stile baroccu. == Storia == À l'origine hè a cappella di a cunfraterna di l'Immaculata Cuncezziò, creata in u 1588. L'edifiziu hè statu compiu in u 1609. Da u 1636 à u 1666 a chjesa di A Cuncezziò diventa a chjesa paruchjale di u quartieru di Terra Vechja per via chì a chjesa di San Ghjuvà hè in travagli.[[File:Église de la Conception.jpg|miniatura|L'internu di l'oratoriu]]A facciata hè stata rifatta. In u 1704 hè imbellita da un purtone baroccu. In u 1858 è 1859 a facciata hè ricuperta di sciappe di màrmeru di Carrara. Nentru, i muri sò vestuti di tissutu di seta è di villutu di Ghjenuva. À u XVIIIu seculu u bastimentu hà ghjuvatu di sala di deliberazione pulitiche. In u 1795 diventa u locu di u parlamentu di u reame anglocorsu (1794-1796). Si mette allora un sedione davanti à l'altare per materializà a presenza di u rè d'Inghilterra, George III. Quelli chì passavanu in carrughju duvianu saluallu quandu e porte di a chjesa eranu aperte.<ref name=":0">Sott'à a direzzione di Jean-Baptiste Raffalli, Bastia : le guide, Editions du patrimoine, Parigi, 2003.</ref><ref>Collectif, ''Bastia : regards sur son passé,'' Berger-Levrault, 1983</ref> [[File:Oratoriu di A Cuncezziò in Bastia.jpg|miniatura|A Cuncezziò]] U sacratu di l'oratoriu hè fattu d'una mosaica. Hè un usu chì vene di a tradizione di a regione di [[Gènuva|Ghjenuva]]. [[File:A mosaica di l'oratoriu di A Cuncezziò, in Bastia.jpg|centro|miniatura|400x400px|A mosaica]] == Descrizzione == === A facciata === A facciata hà cambiatu parechje volte. U purtone hè statu aghjustatu in u 1704. U marmeru hè statu aghjustatu in l'anni 1858-1859<ref name=":0" />.<gallery> File:Église Conception - Bastia (FR2B) - 2021-09-12 - 3.jpg File:Église Conception - Bastia (FR2B) - 2021-09-12 - 2.jpg File:Église Conception - Bastia (FR2B) - 2021-09-12 - 4.jpg </gallery> === U decoru internu : e stofe === Nentru a chjesa, i decori sò maestosi. I muri sò cuperti di stofe di sete. I pilastri sò cuperti di villutu di Ghjenuva, chì data di a fine di u seculu XVI. U fattu di copre i muri di stofe hè un usu ghjenuvese, introduttu in Bastia in u 1589 da u guvernatore Filippo da Passano<ref name=":0" />.<gallery> File:Église de la Conception.jpg File:Tapisseries de l'oratoire de l'Immaculée Conception, A Cuncezziò, Bastia.jpg </gallery> === U legnu === E stalle di nociu sò state fatte à a fine di u seculu XVIII da parechji bancalari bastiacci<ref name=":0" />.<gallery> File:Les stalles, oratoire de l'Immaculée Conception, Bastia.jpg File:A Cuncezziò - les stalles.jpg </gallery> === U decoru di stucchi === U stuccu di i capitelli, curnice è di a volta data di l'anni 1618-1619. Sò stati ricuperti di fronde d'oru à u principiu di u seculu XIX<ref name=":0" />.<gallery> File:Decoru internu di A Cuncezziò.jpg File:A Cuncezziò - les stucs dorés.jpg </gallery> === A pittura di a volta === Hè cunsiderata cum'è una di e più belle di Bastia. A pittura hè curata, dillicata. Hè datatu di u seculu XVII. Più tardi hè cumplettatu in u 1855 da parechji pittori taliani, capitanati da u fiurentinu Bernardo Francesci Sieni<ref name=":0" />. [[File:La voute de l'oratoire de l'Immaculée Conception, A Cuncezziò, à Bastia.jpg|centro|miniatura]] === L'altare maestru === L'ancona di l'altare maestru hè di 1624, cun marmeru di parechji culori. [[File:Autel de l'Église de la Conception.jpg|centro|miniatura|200x200px]] === I lustri === Venenu da Ghjenuva, sò stati cummandati in u 1863<ref name=":0" />. [[File:Les lustres de l'Immaculée Conception, Bastia.jpg|centro|miniatura|200x200px]] === A mezaluna === Un candileru d'argentu in forma di meza luna si trova nant'à l'altare maestru. Hè adupratu solu per e feste impurtante. Hè statu da Gaetano Macchi, di Siena. Hè in forma di meza luna è di serpu, chì sò i sìmbuli di a Madonna. [[File:A meza luna di A Cuncezziò, Bastia.jpg|centro|miniatura|200x200px]] === A statua === A statua di legnu di a Cuncezziò hè di u seculu XVIII. [[File:Bastia, oratoprio dell'immacolata concezione, interno, statua dell'immacolata, 01.jpg|centro|miniatura|200x200px]] == E pitture == === A pittura di Léon Olivié === U quatru maiò di l'altare maestru hè statu fattu da u pittore francese Léon Olivié. Hè una copia d'una pittura di Murillo<ref name=":0" />. [[File:Léon Oliviè, assunta (da murillo), 1869, su luna d'argento, del senese gaetano macchi (1856-57).jpg|centro|miniatura]] === U portacroce === Hè unu di i più vechji quatri di Bastia. Hè datatu di u seculu XVI. S'assumaglia assai à una pittura di Raffaelu, chjamatu ''Spasimo di Sicilia''<ref name=":0" />. Forse chì sta pittura veneria da una chjesa smarrita di Bastia : quella di Santu Niculà, di u cunventu San Francescu o di a chjesa distrutta di Belgudere<ref name=":0" />. A pittura hè stata ristaurata in u 2019<ref>https://www.corsenetinfos.corsica/Bastia-Une-oeuvre-majeure-restauree-a-l-oratoire-de-l-Immaculee-Conception_a44947.html</ref>. [[File:Scuola corsa, via crucis, 1510 ca., con crocifisso del xviii secolo 03.jpg|centro|miniatura]] == U pavimentu == U sacratu di a chjesa hè cumpostu di cotuli di parechji culori. A mosaica rapersenta u sole è a luna. [[File:Parvis de l'oratoire de A Cuncezziò, Bastia.jpg|centro|miniatura|220x220px]] == Da vede dinù == * [[Bastìa|Bastia]] * [[A Citatella di Bastia]] * [[Oratoriu San Roccu di Bastia]] * [[Catedrale Santa Maria Assunta di Bastia|Catedrale Santa Maria]] * [[San Carlu di Bastia|San Carlu]] * [[Santa Croce di Bastia|Santa Croce]] * [[Chjesa San Ghjuvà di Bastia|San Ghjuvà]] == Nòtte == <references /> [[Categoria:Architittura]] 7fop772op275otiqeqgga7z9fsbsgh9 Leonello Lomellini 0 20952 365577 365576 2020-02-06T08:51:42Z Cosudibastia 13161 wikitext text/x-wiki '''Leonello Lomellini''' ([[Gènuva|Ghjenuva]], 1350 – [[Gènuva|Ghjenuva]], 1420) hè un omu puliticu ghjenuvese chì hè statu guvernatore di a [[Corsica]] pè u contu di a [[Ripublica di Ghjenuva|Republica di Ghjenuva]], versu a fine di u seculu XIV è u principiu di u seculu XV. Hè natu versu u 1350 d'una famiglia nobile : u so babbu hè Napuleone Napoleon Lomellini è a so mamma Teodora Di Negro. Da ghjovanu hà seguitatu l'andatura di u babbu cum'è mercante. In u 1378 face parte di i sei membri fundatori di l'associu cummerciale, chjamatu a maona, incaricatu di guvernà a Corsica pè u contu di a Republica di Genuva. Lomellini sbarca in l'isula cun Giovanni di Magnerri per piglià u postu di guvernatore, ma immediatamente deve scumbatte cun l'ostilità di Arrigo della Rocca, un signore corsu chì s'hè ribellatu contr'à i Ghjenuvesi. Sustenutu da l' Aragone, u conte Arrigu face prigiuneru Lomellini. Hè cappiatu contr'à u pagamentu di 4000 fiorini. Di ritornu in Corsica in u 1383, Lomellini si stalla in [[Biguglia]]. Ma u locu hè difficiule à difende è u guvernatore decide di stabiliscesi in altrò. Prova prima di furtificà à [[Aleria]], ma ùn ci riesce per via di l'attacchi di Arrigu di a Rocca . In fine di contu decide di creà una furtificazione nova più à u nordu, vicinu di un paese di piscadori chjamatu Portu Cardu. Sta torre hè chjamata ''Il Fortino'' o a ''Bastìa''. Hè cusì ch'ella nasce a futura cità di [[Bastìa|Bastia]] . Lomellini riesce à ripiglià u cuntrollu di a zona sittintriunali di l'isula. Ma in u 1391 fù scunfittu di novu durante una insurrezzione guidata da Paolino da Campo Casso è hè obligatu à vultà in Ghjenuva, induve sperava ottene rinforzi. Davanti à l'ostilità di i Corsi contr'à a Maona, u doga Antoniotto Adorno decide d'ùn cunfirmalli l'amministrazione di a Corsica. Volta in l'isula cun u fratellu Andrea è u so cuginu Valentino. In 1407 si battenu contru à Vincentellu d'Istria, sustenutu da Martinu I d'Aragone . Leonello Lomellini ritorna definitivamente in Ghjenuva induve, hà persu una grande parte di a so influenza pulitica. In l'ultimi anni di a so vita s'occupa principalmente di e so attività mercanti, chì li danu grandi prufitti. S'era maritatu cù Pietra di Luciano Doria, cun quale hà avutu parechji figlioli : Matteo, chì hà occupatu parechji posti pulitichi in Ghjenuva , Stefano è Clarice. ainzk1f4ds2gs2g0e8d386v7zlv2e48 Catedrale Santa Maria Assunta di Bastia 0 20953 378578 378577 2022-02-18T22:46:09Z Cosudibastia 13161 /* A custruzzione di a catedrale */ wikitext text/x-wiki A '''catedrale Santa Maria Assunta''' hè una catedrale cattolica rumana situata in [[Bastìa|Bastia]] in u [[Cismonte|dipartimentu di]] a Corsica Suprana. Era u sediu di a diocesi [[Diocese di Mariana|di Mariana]] trà u 1570 è u 1802, data di a so suppressione è di u so attaccamentu à a diocesi d'Aiacciu. In Bastia hè chjamata ''Santa Maria'' o ''Santa Marì''. Hè cunsiderata cum'è a più maestosa di Corsica<ref name=":0" />. Hè quì chì u guvernatore ghjenuvese passava u pudere. L'anzianu guvernatore presentava à u novu e chjave di a cità è u scettru di u reame di Corsica purtati nant'à un piattu d'argentu. In u coru c'eranu dui sedioni : quellu di u vescu, à manu manca, è quellu di u guvernatore, à manu diritta. Dopu à una iscrizzione in u 1929, a catedrale Santa Maria hè stata classificata à i munumenti storichi in u 2000. == Orìgine == À l'epica ghjenuvese, a cità di Bastia hè spartuta in duie parochje : a cità alta, Terra Nova, dipende di a chjesa di Santa Maria. A cità bassa, Terra Vechja, dipenda di a chjesa di [[Chjesa San Ghjuvà di Bastia|San Ghjuvanni]]<ref name=":0">Fernande Maestracci è Michel-Edouard Nigaglioni, ''Oratoire Sainte-Croix'', Ville de Bastia, Direction du patrimoine, 2002, 68 <abbr>p.</abbr> <small>(<nowiki>ISBN 2-9514356-1-4</nowiki>)</small></ref>. === A prima chjesa : Santa Maria di a Cunsulazione, o Santa Maria l'Arrimbata === A custruzzione di a catedrale Santa Maria hè ligata à a storia di a cità di Bastia. In u 1380, u guvernatore Leonello Lomellini face custruisce un castellu nant'à u poghju trà i dui porti (Ficaghjola è Portu Cardu). Stu castellu hè chjamatu in talianu ''La Bastìa''. Sta furtificazione permette di rende u locu più siguru è permette u so sviluppu. E prime case nascenu in u 1476, e prime muraglie di a citatella in u 1481. In u 1488 si decide di custruisce una chjesa. I travagli principianu in u 1489. A chjesa porta tandu u nome di ''Santa Maria della Consolazione'' o ''Santa Maria del Soccorso''. Hè custruita nant'à un pentone, i bastiacci a chjamanu tandu ''Santa Maria l'Arrimbata''. In u 1496 a chjesa ùn hè ancu compia. Ma u vescu di Mariana, Monsignore de Fornari ne vole fà a so residenza, vale à dì a so catedrale. Da tandu, i veschi anu preferitu stà in citatella di Bastia piuttostu ch'è in u paese di u Viscuvatu. In u 1510 i travagli sò compii. Ma e guerre facenu danni durante u seculu XV. Bastia tandu hè brusgiata. In u 1563 a chjesa hè arruvinata. In u 1563 u vescuvatu d'Accia hè rattacatu à quellu di Mariana. A diocesi porta u nome di "vescuvatu di Mariana è d'Accia". In u 1570 u papa chjama à munsignore Centurione vescu di Mariana è d'Accia. Ghjunghje in Corsica in u 1571. Tandu u sediu di u viscuvatu hè trasferitu in Bastia<ref name=":0" />. === A custruzzione di a catedrale === [[File:Catedrale Santa Maria di Bastia, a prima petra di 1604.jpg|miniatura|A prima petra]] A custruzzione principia in u 1604 è dura quindeci anni. Principia tandu a distruzzione di a chjesa antica di Santa Maria l'Arrimbata. I travagli duranu quindeci anni. Si pò vede nant'à u latu (carrughju di u Palazzu Viscuvile) una lastra chì ammenta a prima petra messa in u 1604 da Munsignore Geronimo del Pozzo. Ma in u 1611 a volta si ne fala. A catedrale minaccia di falassine cumplettamente. Hè grazia à una impurtante dunazione chì a chjesa hè salva. Hè un riccu capitanu chì hà fattu furtuna trà l'America è a Spagna, Giovanni Pasquale Corso, mortu in Seviglia in u 1612 chì finanza a ricustruzzione. In u 1619 i travagli sò compii. Una grande scrizzione hè messa nant'à a porta d'entrata. Serà più tardi messa in l'entrata, da nentru à diritta. [[File:Plaque cathédrale sainte marie de bastia, 1619.jpg|miniatura|A lastra di a fine di i travagli di a catedrale, posta in u 1619|centro]] U 17 di lugliu 1725 a catedrale hè cunsacrata da Munsignore Giulio del Pozzo, u nipote di Geronimo. Dopu à sti travaglioni e cappelle laterale sò pocu à pocu decurate. U campanile hè altu di 38 metri. Hè statu fattu in u 1620. <gallery> File:Cathédrale Sainte Marie - Bastia (FR2B) - 2021-09-12 - 6.jpg File:Cathédrale Sainte Marie - Bastia (FR2B) - 2021-09-12 - 5.jpg </gallery> == Architettura == L'edifiziu attuale hè custruitu à u principiu di u XVIIu seculu (trà u 1604 è u 1625). A catedrale hè longa di 44 metri è 70, larga di 23 metri è 35, hè alta 17 metri è 10, misurati à l’indrentu. E trè nave di a chjesa sò decurate d’oru è di màrmeru in stile baroccu. === A facciata === [[File:A catedrale Santa Maria Assunta in Bastia.jpg|miniatura|200x200px|A facciata principale di a catedrale]]A facciata hè stata rifatta parechje volte. A prima, fatta in l'anni 1604 à 1629 ùn avia nundaà chì vede cun l'attuale. Era di stile baroccu. A sapemu per via d'un dissegnu cunservatu in l'archiviu di Ghjenuva. À u XVIIIu e vulute sò supresse è si facenu nichje pè e statue. In u 1937 ci hè una risturazione. Avà hè di stile neoclassicu. === U pianu === U pianu di a catedrale ripiglia u pianu di l'antica catedrale, quella di a Canonica di Lucciana. Ci sò trè nave à cantu à l'altre cù un'asside meza circundaria. Face 44,70 <abbr>m di longu</abbr>, 23,35 <abbr>m</abbr> di largu è hè alta di 17,10 <abbr>m.</abbr> A nave centrale hè larga di 8,31 m cù un una volta à botte. Ci sò quattru travate, strutturate di pilastri in forma di croce. E nave laterale sò più strette. Santa Maria hè stata custruita per esse una catedrale : u coru hè prufondu è grande, fattu per ch'elle sianu stallate e stalle è u sedione di u vescu. Era a chjesa principale di a Corsica, quandu Bastia era a capitale. [[File:Cathédrale_Sainte_Marie,_quartier_de_la_Citadelle_à_Bastia.jpg|centro|miniatura|400x400px| A ricca decurazione barocca di a cattedrale di Santa Maria ]] == Decurazione interiore == A catedrale Santa Maria presenta un decoru internu riccu di stile baroccu. Era a chjesa maiò di a Corsica à l'epica ghjenuvese, quandu Bastia era a capitale di a Corsica. === U pavimentu === U pavimentu d'orìgine era in petra di Brandu. Hè statu cambiatu à u seculu XIX. E vechje petre sò state compre è messe in a chjesa di San Ghjisè in Bastia. Dopu à un'epidemia di cholera in u 1866, i paruchjani anu organizatu seanze di preghere è fattu u votu d'imbellisce a catedrale. Tandu una sottuscrizzione publica hè lanciata. Hè l'architettu bastiacciu Paul-Augustin Viale chì ne hè incaricatu. Ci sò trè marmeri chì sò utilizati : marmeru biancu di Carrara, grisgiu turchinu di Corti, rossu di Levanto. Nant'à u bassu di i pilastri si mette marmeru di u Bivincu. Una lastra hè messa in l'entrata pè rammintà stu fattu. <gallery> File:Catedrale Santa Maria, a lastra di l'entrata.jpg File:Catedrale Santa Maria, u pavimentu.jpg </gallery> === I stucchi === I rilievi di i stucchi d'oru di i capitelli è di e curnice sò stati fatti in u 1621 da u maestru Francesco Marengo, di La Spezia. Hè ellu chì hà fattu dinù i decori di a chjesa San Roccu di Bastia. [[File:Catedrale Santa Maria, detagliu di u decoru.jpg|centro|miniatura]] === A pittura di a volta === U decoru di a volta hè recente, rifattu à u XIXu. E pitture chì si vedenu coprenu un decoru più anticu. Carlo Tuticci hè fattu l'ornamenti è Geronimo Sari u grande medaglione centrale. Hè statu compiu in u 1835. [[File:Catedrale Santa Maria, e pitture di a volta.jpg|centro|miniatura]] === I cappelli di veschi === Vicinu di u coru, appiccicati si ponu vede sette cappelli. Rapresentanu i sette veschi insepelliti in a catedrale. [[File:Catedrale Santa Maria, i cappelli di i veschi.jpg|centro|miniatura]] === A statua di a Madonna d'argentu === Si pò vede una statua di a Vergine chì pesa 200 chilò. Hè l'opera di un uttinariu sienese, Gaetano Macchi, chì l'ha fatta à u XIXu seculu grazie à i doni di Bastiacci. Ogni 15 d'agostu hè purtata in prucessiò. [[File:Madonna-d'argentu-santa-maria-bastia.jpg|centro|miniatura|346x346px|A statua in argentu di a Madonna]] === L'òrgani === L'òrgani di u XIXu seculu sò l'opera di i fratelli Serassi di Bergamu. Anu rimpiazzatu l'òrgani più vechji, vinduti à a chjesa di u paese di Pedicroce in Orezza. [[File:Intérieur Cathédrale Sainte Marie - Bastia (FR2B) - 2021-09-12 - 7.jpg|centro|miniatura]] === E cappelle laterale === # Fonti battezimale # Altare di a Madonna di u Càrmine # Statua di A Madonna # Altare di u purgatoriu # Altare di u Rusariu # Coru # Altare di u Sacramentu # Altare di Sant'Agustinu # Altare di Sant'Anna # Altare di a cungregazione di i giardinari è vignaghjoli [[File:Pianu di a catedrale Santa-Maria di Bastia.jpg|centro|miniatura|200x200px]] === E pitture === ==== L'ascensione, di Leonoro d'Acquila ==== Trà i tante pitture, si pò ammintà una Assunzione di a Madonna di Leonoro d'Aquila (o Leonoro dell'Aquila) di u 1512. Hè u guatru u più anticu di a cità di Bastia. [[File:L'assunzione_di_a_Madonna,_Leonoro_dell'Aquila_(XVIe).jpg|centro|miniatura|343x343px| ]] ==== U Rusariu ==== In a cappella di u rusariu di u cullaterale dirittu ci hè una grande pittura fatta da un pittore corsu, ma ùn si cunnosce u so nome. Hè di i primi anni di u seculu XVII. Ci si pò vede e grande persunalità bastiacce di tandu à i pedi di a madonna. Ci hè u guvernatore, a so sposa, è parechji nutabili di Bastia. U vescu capirossu hè siguramente Munsignore Geronimo del Pozzo. [[File:Scuola corsa, madonna del rosario, 1599-1620 ca. 02.jpg|centro|miniatura]] ==== U purgatoriu di Badaracco ==== U tavulone hè di u pittore ghjenuvese Giuseppe Badaracco (1588-1657). Rapresenta a Madonna cun San Ghjiseppu. In a parte bassa, ci sò l'anime dannate di u purgatoriu chì brusgianu. San Mighele tene una bilancia per ghjudicà l'anime. [[File:Giuseppe baldaracco, intercessione di maria per le anima del purgatorio.jpg|centro|miniatura]] ==== A cappella di i giardinari è vinaghjoli ==== Ci hè un guatru di u basticciu Anton Benedetto Rostino, fattu in u 1806. San Martinu à cavallu dà un pezzu di a so cappa à un poveru. Sant'Isidoru, patrone di i lavuradori hè rapresentatu cù una pala. In cima, a Madonna è Santa Zita di Lucca a prutetrice di i giardinari. [[File:Scuola corsa, madonna col bambino e santi, xvii-xviii secolo.jpg|centro|miniatura]] ==== Sant'Anna ==== Stu guatru vene forse da u cunventu Sant'Anghjuli di Bastia. A pittura hè di u bastiacciu Luigi Varese (1797-1852). Rapresenta l'intercessione di San Carlu Borromeu ind'è a Madonna pè i poveri è l'infirmi. Ci hè dinù Sant'Anna è San Ghjuacchinu. [[File:Louis varese, intercessione di san carlo borromeo alla vergine col bambino per i poveri e gli infermi, 1820-50 ca.jpg|centro|miniatura]] ==== L'altare di Sant'Agustinu ==== U guatru hè di u pittore Ottavio Cambiaso. Hè u figliolu di u grande pittore ghjenuvese Luca Cambiaso. Rapresenta à San Francescu di Sales, Sant'Antone abbate, Sant'Agustinu è Santa Maria Maddalena di Pazzi à i pedi di Cristu. Hè di u principiu di u seculu XVII. [[File:Ottavio cambiaso, crocifisso coi santi francesco di sales, antonio abate, agostino e m. maddalena de' pazzi, 1600-50 ca.jpg|centro|miniatura]] === Fonti batezimale === Si trovanu in u primu altare, à manu diritta in l'entrata. A scultura hè di u seculu XVIIIe. San Ghjuvanni batteza à Cristu. [[File:Bastia, cattedrale di santa maria, interno, battesimo di cristo del 1775-1800 ca.jpg|centro|miniatura]] == Note è riferenze == <references /> == Da vede dinù == * [[A Citatella di Bastia]] * [[Chjesa San Ghjuvà di Bastia|San Ghjuvà]] * [[A Cuncezziò|L'oratoriu di A Cuncezziò]] * [[Oratoriu San Roccu di Bastia|L'oratoriu San Roccu]] * [[Oratoriu San Roccu di Bastia|San Roccu]] * [[San Carlu di Bastia|San Carlu]] * [[Santa Croce di Bastia|Santa Croce]] == Ligami esterni == * [http://www.bastia.corsica/fr/batiments/oratoire-de-la-confrerie-de-sainte-croix-596.html] [[Categoria:Architittura]] gtjjuyycgur4lh5un5xip8f17c4ndkg Oratoriu San Roccu di Bastia 0 20954 378398 374904 2022-02-03T13:34:48Z Cosudibastia 13161 wikitext text/x-wiki [[File:Église Saint Roch - Bastia (FR2B) - 2021-09-12 - 4.jpg|miniatura|Facciata di l’Oratoriu San Roccu]] L' '''oratoriu San Roccu''' hè un edifiziu religiosu chì si trova in u quartieru di Terra Vechja, oghje carrughju Napoléon in [[Bastìa|Bastia]] . À l'origine hè a chjesa di a cunfraterna San Roccu. == Storia == A so storia hè ligata à quella di e cunfraterne di Bastia. A cità ne avia una sola : quella di Santa Croce, situata in u quartieru [[A Citatella di Bastia|Citatella]] è diretta da i Ghjenuvesi. Un manuscrittu di u 1638 conta chì a cumunità corsa, in zerga, decide di creane d'altre. Hè cusì ch'elle sò create duie cunfraterne nove : un gruppu d'adulescenti fonda quella di ''San Roccu'', è un gruppu di adulti fonda quella di l' [[A Cuncezziò|Immaculata Cuncezziò]] <ref name=":0">Sott'à a direzzione di Jean-Baptiste Raffalli, ''Bastia : le guide'', Paris, Editions du patrimoine, 2003</ref>. A so storia hè dinù ligata à quella di l'epidemie di u Medievu. A grande pesta chì avia culpitu Bastia in u 1569 avia fattu danni tremendi. Si saria firmata di manera miraculosa à l'entrata di a cità grazia à l'intervenzione di San Roccu. Hè pè ringraziallu chì Bastiacci anu custruitu sta chjesa<ref>Sott'à a direzzione di Jean-Baptiste Raffalli, ''Almanach bastiais : tradizione viva di Bastia è di u so circondu'', Comité des fêtes et de l'animation du patrimoine de Bastia, 2007</ref>. == Descrizzione == L'oratoriu primitivu di u 1590 hè statu rifattu cumplettamente in u 1604. A facciata hè stata ricustruita tardi, in stile neoclassicu. Quattru culonne tuscane sustenenu un grande fruntone triangulare. U grande purtò di màrmeru biancu cù a cunchiglia di i pellegrini data di u 1860. Dentru, i damaschi di seta rossa coprenu i muri, segondu l'usu tradiziunale in Ghjenuva. U decoru di stucci d'oru data di u 1617. U retablu di l'altare principale hè statu sculptatu in Bastia in u 1692. [[File:Bastia_intérieur_oratoire_Saint-Roch.jpg|centro|miniatura|400x400px| L'internu di l'oratoriu ]] [[File:Bastia orgue et tribune d'orgue oratoire de la Conception.jpg|centro|miniatura|400x400px| L'organi ]] == Pitture == Ci sò parechje pitture in l'oratoriu San Roccu. In particulare una rapresentazione diu XVIIe seculu di San Roccu, San Bastianu, San Martinu è Santa Catalina d'Alessandria à i pedi di a Madonna. L'opera hè di u pittore fiurentinu Giovanni Bilivert, in u 1626<ref>https://www.pop.culture.gouv.fr/notice/merimee/PA2B000007</ref>. U guatru hà benefiziatu d'una ristaurazione in u 2016<ref>https://www.corsenetinfos.corsica/Bastia-Restauration-du-tableau-de-Giovanni-Bilivert-a-l-Oratoire-Saint-Roch_a21922.html</ref>. [[File:Giovanni bilivert, madonna col bambino tra i ss. rocco, martino, caterina d'a. e sebastiano (1626), entro altare del genovese domenico saporito (1692) 02.jpg|centro|miniatura|L'altare è a pittura di Giovanni Biliverti]] == Sculture == In a nave, in una nichja di manca ci si trova una statua di prucessione di San Roccu. Hè di legnu, è hè datata di a fine di u seculu XVIII<ref name=":0" />. [[File:Luigi griscella, statua processionale di san rocco, 1801, 02.jpg|centro|miniatura|Statua di prucessione di San Roccu]] == Festa di San Roccu == San Roccu hè sempre festighjatu in Bastia, ogni 16 d'Agostu. Dopu à a messa ci hè una prucessione in i carrughji di Terra Vechja. L'usu hè ch'ella ci sia una distribuzione di panucci<ref>https://www.corsenetinfos.corsica/A-San-Roccu-festighjata-in-Bastia_a43113.html</ref><ref>https://www.corsematin.com/articles/bastia-fideles-a-san-roccu-depuis-429-ans-75447</ref>. == Note == <references /> == Da vede dinù == * [[A Citatella di Bastia]] * [[A Cuncezziò|Oratoriu di A Cuncezziò]] * [[Catedrale Santa Maria Assunta di Bastia|Catedrale Santa Maria]] *[[San Carlu di Bastia|San Carlu]] *[[Santa Croce di Bastia|Santa Croce]] *[[Chjesa San Ghjuvà di Bastia|San Ghjuvà]] [[Categoria:Architittura]] t1h1bykyktxbjcu4r7e492ft0sl2nvt Santa Croce di Bastia 0 20955 375413 374907 2021-08-16T22:54:33Z Jumpy01 11155 /* Nòtte */ wikitext text/x-wiki [[File:Fronton Eglise Sainte-Croix.JPG|miniatura|L'entrata nord]] A chjesa '''Santa Croce''' chjamata da Bastiacci '''Santa Crò''', hè una chjesa cattolica situata in [[Bastìa|Bastia]], in u quartiere di a [[A Citatella di Bastia|Citatella]] . == Storicu == À l'epica ghjenuvese, a cità di Bastia hè spartuta in duie parochje : a cità alta, Terra Nova, dipende di a chjesa di [[Catedrale Santa Maria Assunta di Bastia|Santa Maria]]. A cità bassa, Terra Vechja, dipenda di a chjesa di [[Chjesa San Ghjuvà di Bastia|San Ghjuvanni]]<ref name=":0">Fernande Maestracci è Michel-Edouard Nigaglioni, ''Oratoire Sainte Croix'', Ville de Bastia, Direction du patrimoine, 2002, 68 <abbr>p.</abbr> <small>(<nowiki>ISBN 2-9514356-1-4</nowiki>)</small></ref>. A cunfraterna di Santa Croce hè a più antica di [[Bastìa|Bastia]], è a più impurtante di Terra Nova. A so esistenza hè accertata à l'iniziu di u XVu sèculu. Era incaricata di l'ospidale situatu à cantu à a cappella. In u 1542, hà custruita una cappella nant'à un terrenu chì apparte à a basilica di San Ghjuvanni in Lateranu, in [[Roma]]. L'edifiziu attuale hè statu custruitu in u 1600<ref>''Almanach Bastiais, Tradizione viva di Bastia è di u so circondu'', Comité des fêtes de de l'animation du patrimoine de Bastia (2007)</ref><ref name=":1">Sous la direction de Fernande Maestracci, ''Oratoire Sainte-Croix : une visite guidée'', Ville de Bastia, direction du patrimoine, 2002</ref> A chjesa hè stata classificata cum'è munumentu storicu in u 1931 . [[File:Église_Sainte-Croix_de_Bastia_from_the_south.jpg|centro|miniatura| A facciata principale, à meziornu ]] == Descrizzione == Santa Croce hè cunsiderata cum'è un giuiellu di l'arte barocca. In particulare u decoru pintu, scultatu è duratu. Hè caratteristica di l'arte chjamata ''barocchetto'', in particulare quellu di quellu di a regione di Ghjenuva<ref name=":2">''Bastia : le guide'', dirigé par Jean-Baptiste Raffalli, Michel-Édouard Nigaglioni, Éditions Du Patrimoine, 2003</ref><ref>http://tice-corse.fr/educorsica/index.php/videos/165-oratoriu-santa-croce</ref>. === U sagratu === A facciata principale si truvava da u latu sud. À l'orgine c'era un scogliu. Hè solu in u 1818 chì stu scogliu hè apparinatu. Tandu si face una mosaica di cotuli chì venenu da Miomu. Hè un usu chì vene da [[Gènuva|Ghjenuva]], cum'è pè u sagratu di l'oratoriu di [[A Cuncezziò]], in Terra Vechja.<ref name=":0" /> [[File:U sagratu di Santa Croce in Bastia.jpg|centro|miniatura|400x400px|U sagratu, da u latu sud di l'oratoriu]] === A facciata principale === A facciata principale si trova da u latu sud. Hè semplice, ùn ci sò tanti decori. Si trovanu trè scritti sopr'à a porta. Quellu chì hè u più altu hè un umagiu à una marca di rattaccu à a chjesa di San Ghjuvanni in Lateranu. Si pò vede a curona di u papa, a tiara, cù e chjave di San Petru. Si leghje : SACRO SANCTIAE LATERAN. ECCLESIAE OMNIUM URBIS ET ORBIS MATRIS ET CAPITIS sia : Sacru santa Chjesa di u Lateranu di tutte quelle di a Cità (di Roma) è di u mondu, a mamma è u capu <br /> [[File:Santa Croce di Bastia, a facciata principale.jpg|centro|miniatura|A facciata principale]] [[File:Scrizzione nant'à a facciata di Santa Croce.jpg|centro|miniatura|Nant'à facciata principale]] <br /> === I decori === U decoru d'orignie hè smarritu cumplettamente, siguramente per via di u bumbardamentu di a cità da i battelli inglesi u 17 di nuvembre di u 1745. L'oratoriu di Santa Croce hè cunnisciutu pè u so decoru di stucchi durati, chì copre a volta è i muri. Hè un decoru unicu in Corsica, u solu di stile "barocchetto". Hè l'opera di parechji stuccadori d'origine corsa è ghjenuvese. Ci sò state duie campagne, in u 1758-59 è 1772-1775<ref name=":0" />. I maestri principali si chjamavanu Tomaso Mencacci, Matteo Vacca è Antonio Firpo<ref>http://www.bastia.corsica/fileadmin/Documents/pratique/patrimoine/Dossier_de_presse_soire__e_me__ce__nat_2.pdf</ref>. U stile "barocchetto" ghjenuvese currisponde à l'estetica di u stile Louis XV in Francia, dettu dinù "rocaille" o "rococo".<ref name=":0" /> [[File:A volta di Santa Croce, Bastia.jpg|centro|miniatura|220x220px|A volta]] [[File:Decoru di Santa Croce in Bastia.jpg|centro|miniatura|I decori internu, di stile "barocchetto" ghjenuvese]] === I marmeri di l'altare === L'altare hè statu rifattu à u XVIIIu seculu, in u stile baroccu. Ci sò duie scrizzioni da i dui lati. Si leghje à manca : Sacrosanta / Lateranensis / Ecclesiae / Omnium Urbis / et Orbis / Ecclesiarum / Mater / et Caput sia : Santa chjesa di u Lateranu, mamma è capu di tutte e chjese di a Cità (di Roma è di u mondu). À diritta : Ecclesia fundata / et erecta in solo Sacrota / Lateran. Papalis ecclesiae / sub annuo censu / unius librae cerae / elaboratae / sub dominio / et lurisditione / Illmi et Revmi / Capli Latersis<ref name=":0" /> sia : Chjesa fundata è custruita nant'à un locu chì appartene à a santa chjesa papale di u Lateranu, contr'à una cuntribuzione annuale d'una libra di cera raffinata. Sott'à a duminazione è a ghjuridizzione di l'illustrissima capu di u Lateranu Si pò vede dinù a tiara di u papa è e chjave di San Petru.<ref name=":2" /> [[File:Altare di l'oratoriu Santa Croce, Bastia.jpg|centro|miniatura|Detagliu di l'altare]] === U guatru di l'altare === U guatru sopr'à l'altare rapresenta a scena di a Nunziata. Hè l'opera di u pittore fiurentinu Giovanni Bilivert (1585-1644), pintu in u 1633.<ref name=":1" /> [[File:A Nunziata, da Giovanni Bilivert (1585-1644), fattu in u 1633.jpg|centro|miniatura|A Nunziata di Giovanni Bilivert]] <br /> === A pittura di a volta === À u centru di a volta, si pò vede torna a scena di a Nunziata, fatta in u 1758. Hè l'opera di u pittore bastiacciu Saverio Farinole, chì era cunfratellu di Santa Croce<ref name=":1" />. [[File:A Nunziata, da Saverio Farinole (1758) in Santa Croce.jpg|centro|miniatura|A pittura di Saverio Farinole]] === A cappella di u Santissimu Crucifissu di i Miraculi === A cappella di u Santissimu Crucifissu di i Miràculi, chjamatu u ''Cristu Negru'' hè fatta d'un suffittu à cascioni decurati di stucchi d'oru. A legenda ci dice chì u crucifissu di u Cristu Negru saria statu trovu da dui piscadori bastiacci, Camugli è Giuliani, in u 1428 Hè celebratu ogni 3 di maghju. [[File:Cristu_Neru_-_Christ_Noir_,Eglise_Sainte-_Croix.JPG|centro|miniatura| U Santissimu Crucifissu di Miraculi, chjamatu ''U Cristu Negru'']][[File:Patio Eglise Sainte-Croix.JPG|centro|miniatura|A corte]] [[File:Chaire_de_L'Eglise_Sainte-Croix.JPG|centro|miniatura| U pulpitu]] == Note == <references /> == Da vede dinù == * [[Bastìa|Bastia]] * [[A Citatella di Bastia]] * [[Oratoriu San Roccu di Bastia|Oratoriu San Roccu]] * [[A Cuncezziò]] * [[Catedrale Santa Maria Assunta di Bastia]] * [[San Carlu di Bastia|San Carlu]] === Ligami === * [http://tice-corse.fr/educorsica/index.php/videos/165-oratoriu-santa-croce L'oratoriu Santa Croce, filmettu di u Scéren-CRDP, 2010] [[Categoria:Architittura]] pyji1r2ilxmfasj2wqy6mpcpzja7njh San Carlu di Bastia 0 20956 378501 378441 2022-02-09T09:11:34Z Cosudibastia 13161 /* Descrizzione */ ritratti wikitext text/x-wiki [[File:Chjesa San Carlu in Bastia.jpg|miniatura|San Carlu]] '''San Carlu''', hè u nome d'una chjesa in u centru storicu di [[Bastìa|Bastia]], in Corsica Suprana. Hè scritta à i munumenti storichi<ref>https://www.pop.culture.gouv.fr/notice/merimee/PA2B000006</ref>. == Storia == A chjesa hè stata custruita da i Ghjesuiti in u 1635 <ref name=":0">''Bastia : le guide'', dirigé par Jean-Baptiste Raffalli, Michel-Édouard Nigaglioni, Éditions Du Patrimoine, 2003</ref>. A l'origine, era dedicata à Sant'Ignaziu di Loyola, patrone di i Ghjesuiti. Tandu si truvava à mezu à a campagna. U cunventu si trova ghjustu à cantu. Oghje hè u cullegiu Simon-Jean Vinciguerra. Dopu à l'espulsione di l'ordine di i Ghjesuiti in u 1769, l'edifiziu hè statu datu à a cunfraterna di ''San Carlu'' è a chjesa hà cambiatu u so nome. [[File:San Carlu, façade de l'église Saint-Charles-Borromée de Bastia.jpg|centro|miniatura|A facciata di San Carlu]] == Descrizzione == A facciata hè caratteristica di u stilu ghjesuitu. Piglia cum'è mudellu [[Chjesa di u Gesù (Roma)|a chjesa di u Gesù]], in [[Roma]]. Hè cumposta di duie parte cun pilastri. A parte superiore hè più stretta, cù un fruntone di forma triangulare è duie grande vulute. [[File:San Carlu in Bastia.jpg|centro|miniatura|400x400px|San Carlu]] Nant'à a facciata, ci sò duie nichje induve sò state messe duie statue : San Francescu Saveriu è Sant'Ignaziu. <gallery> File:Statue de Saint Ignace de Loyola, façade de l'église San Carlu, Bastia.jpg|A statua di Sant'Ignaziu File:Statue de Saint François Xavier, façade de l'église San Carlu, Bastia.jpg|A statua di San Francescu Saveriu </gallery> == L'internu di a chjesa == In a chjesa si ponu sempre vede i decori fatti di stucchi di u XVIIu seculu. Hè u so decoru d'origine<ref name=":0" />. À u centru di a volta, in u medaglione c'era una pittura di Sant'Ignaziu, vestutu di neru. Quandu a chjesa hè stata turnata à chjamassi San Carlu, i cunfratelli anu fattu cambià u culore di u vestitu per rapresentà à San Carlu<ref name=":0" />. In sta chjesa sò insepelliti parechji persunagi impurtanti : Domenico Maria Spinola, anzianu doge di a Republica di Ghjenuva. Hè statu dinù guvernatore di Corsica. Hè natu è mortu in Bastia, è hè per quessa ch'ellu era cugnumatu in Ghjenuva ''Il Corsetto''<ref name=":0" />. Dopu à parechji anni di travagli, a chjesa hè turnata à apre in u 2017<ref>https://france3-regions.francetvinfo.fr/corse/haute-corse/bastia/reouverture-eglise-saint-charles-bastia-1359607.html</ref>.<gallery> File:Chjesa San Carlu di Bastia.jpg File:San Carlu in Bastia, interiore di a chjesa.jpg </gallery> == Evenimenti storichi == === A rivolta di 1814 === In u 1814 hè in San Carlu ch'ella nasce l'insurrezzione cont'à l'Imperu, è in particulare contr'à u guvernatore Berthier. I Bastiacci riuniti in chjesa pruclamanu a separazione trà a Corsica è a Francia, è u ristabilimentu di reame anglocorsu. In stu "Cumitatu di salute publicu" si ritrova u pueta è intellettucale bastiacciu Salvatore Viale<ref>https://www.corsematin.com/articles/histoire-la-strategie-de-napoleon-pour-defendre-la-corse-mettre-tous-les-moyens-sur-calvi-seule-place-tenable-118349</ref>. [[File:Buste de Salvatore Viale par Giuseppe Lazzarini, musée de Bastia.jpg|centro|miniatura|200x200px|Salvatore Viale]] === A prima messa in lingua corsa === Hè in San Carlu ch'ella hè detta a prima messa in lingua corsa, in u 1971. U prete era munsignore Casanova. A messa era cantata da i cantori di Sermanu. == Cunfraterna == Hè a cunfraterna San Carlu chì s'occupa di a chjesa, di e feste è prucessiò. Dapoi u 2020 ci hè ancu una cunfraterna feminile<ref>https://www.corsematin.com/articles/la-premiere-confrerie-feminine-de-bastia-vient-de-voir-le-jour-111926</ref> hè a prima di Bastia. == In giru à a chjesa == À u pede di u scalone di San Carlu, ci hè una funtana à manu manca. Si chjama funtana di i Ghjesuiti o E trè funtane. Hè stata rifatta in u 1574. Duie grande placche rammentanu e risturazione, in u 1722 è in u 1806. [[File:E trè funtane, o Funtana di i Ghjesuiti in Bastia.jpg|miniatura|E Trè Funtane, o Funtana di i Ghjesuiti]] U cunventu di i Ghjesuiti hè u più anticu di Bastia. Hè statu apertu in u 1635. I Ghjesuiti ci anu assiguratu l'insignamentu segundariu durante l'epica ghjenuvese. Hè u rè Luigi XV chì hà da espulse tutti i Ghjesuiti di Francia, in l'anni 1768-1769. Oghje hè un cullegiu, chì porta u nome di Simon-Jean Vinciguerra. == Note == <references /> == Da vede dinù == * [[Catedrale Santa Maria Assunta di Bastia|Santa Maria]] * [[Oratoriu San Roccu di Bastia|San Roccu]] * [[A Cuncezziò]] * [[A Citatella di Bastia|A Citatella]] * [[Santa Croce di Bastia|Santa Croce]] * [[Chjesa San Ghjuvà di Bastia]] [[Categoria:Architittura]] ec6bq0s7g77ojfdt1s9aokf5n5iwvjf Chjesa San Ghjuvà di Bastia 0 20957 378410 378409 2022-02-04T14:48:47Z Cosudibastia 13161 /* Tradizione */ wikitext text/x-wiki [[File:Corsica Bastia Eglise Saint Jean Baptiste.jpg|miniatura|A facciata di San Ghjuvà, nant'à u Vechju Portu]] A '''chjesa''' ''San Ghjuvanni'' di Bastia, chjamata dinù ''San Ghjuvà'' hè una chjesa cattolica situata in [[Bastìa|Bastia]]. Hè a chjesa di u quartieru di u [[Vechju Portu di Bastia|Vechju Portu]], chjamatu Terra Vechja. [[File:Bastia - Place de l'Hotel de Ville & Eglise St. Jean-Baptiste - panoramio.jpg|miniatura|San Ghjuvà vista da a [[U Mercà|piazza di u Mercà]]]] Hè a chjesa a più grande di Corsica. A facciata hè di stile baroccu. == Lucalizazione == A chjesa si trova in u dipartimentu di Corsica Suprana, in a cità di [[Bastìa|Bastia]]. Hè stata custruita in u ''quartiere di Terra Vechja'', trà a Piazza di u Mercà è u Vechju Portu. == Storicu == [[File:L'Eglise St Jean-Batiste of Bastia.jpg|miniatura]] À l'epica ghjenuvese, a cità di Bastia hè spartuta in duie parochje : a cità alta, Terra Nova, dipende di a chjesa di [[Catedrale Santa Maria Assunta di Bastia|Santa Maria]]. A cità bassa, Terra Vechja, dipenda di a chjesa di San Ghjuvanni<ref name=":0">Jean-Baptiste Raffalli, Fernande Maestracci et Max Boulmer, ''Bastia : le guide'', Monum - Ed. du patrimoine, 2003</ref>. A chjesa San Ghjuvanni di Bastia hè stata custruita trà u 1636 è u 1666, nantu à u situ d'una vechja chjesa. L'edifiziu hè statu classificatu cum'è munumentu storicu in u 2000 . I campanili sò stati custruiti assai più tardi a custruzzione di a chjesa, à u seculu XIX. Quellu di mancu hè statu fattu in u 1810, da un muradore sguizzeru, Tomaso Quadri. Quellu di manca hè statu fattu da l'architettu bastiacciu Paul-Augustin Viale, in u 1864. Si pò vede a chjesa di San Ghjuvà cù un solu campanile in una pittura di Frédéric Bourgeois de Mercey, ''Vue du port de Bastia'' (1839), à u museu di Bastia. [[File:Vue du port de Bastia - Frederic Bourgeois de Mercey 1805-1860 - huile sur toile1839.jpg|centro|miniatura|Vista di u Vechju Portu di Bastia, da Frédéric Bourgeois de Mercey (1805-1860), à u museu di Bastia]] == Decori interni == [[File:Église St. Jean-Baptiste.jpg|miniatura|L'internu di a chjesa]] U decoru internu hè statu cumplettamente rifattu à u XIXu seculu. Fermanu poche cose di l'anticu decoru baroccu. In u 1870 a volta hè stata decurat da dui pittori fiorentini<ref name=":0" />. === U coru === In u 1867, u decoru di a volta è di u coru sò rifatti. Ùn ferma dunque guasi nunda di i decori antichi. Hè l'impresariu bastiacciu Raphaël Nardini è u stucadore Paganoni chì i rifacenu. U grande medaglione sopr'à l'altare maestru hè una bella riescita. Ci si vedenu figure d'anghjuli in un oculus chì s'apre ver'di u celu<ref name=":0" />.<gallery> File:Decor du choeur de l'église Saint-Jean Baptiste de Bastia.jpg File:Église Saint-Jean-Baptiste de Bastia - interior.jpg </gallery> === A volta === In u 1870 a volta hè rifatta, da dui pittori fiurentini. Rapresenta à San Ghjuvanni Battista chì batteza à Cristu.<gallery> File:Intérieur Église Saint Jean Baptiste - Bastia (FR2B) - 2021-09-12 - 6.jpg File:Vertorama.jpg </gallery> === E cappelle di i marinari è di i piscadori === San Ghjuvà hè a chjesa maiò di u Vechju Portu di Bastia, induve i marinari è i piscadori eranu numerosi. In a chjesa si trovanu duie cappelle di ste duie cungregazione, vicinu di u coru. ==== Cappella di i piscadori ==== I piscadori avianu a so cappella à manu diritta. Ci hè una bella pittura di l'artistu ghjenuvese Giovanni Badaracco. U guatru mostra à San Petru è Sant'Andria in una barca.<gallery> File:Bastia, San Ghjuvà, la chapelle des pêcheurs.jpg File:Giovanni raffaele badaracco, madonna col bambino in gloria tra i ss. giovannino, agostino, pietro e andrea, xvii secolo, con rimaneggiamenti nel xviii 02.jpg </gallery> ==== Cappella di i marinari ==== I marinari avianu a so cappella à manu manca, dedicata à Sant'Eramu. A pittura hè di un pittore ghjenuvese, Lorenzo de Ferrari.<gallery> File:Bastia, San Ghjuvà, la chapelle des marins.jpg File:Lorenzo de ferrari, santi erasmo e caterina ai piedi dell'immacolata concezione, 1730-40 ca.jpg </gallery> === L'altare maestru === In u coru ci si trova l'altare maestru di marmeru pulicromu. Hè statu fattu in u 1694 da Honoré Pellé, un artigianu francese stallatu in Ghjenuva<ref name=":0" />.<gallery> File:Intérieur Église Saint Jean Baptiste - Bastia (FR2B) - 2021-09-12 - 11.jpg File:Bastia, san giovanni battista, interno, altare maggiore di honoré pellé realizzato a genova dal 1693, 02 cherubino su voluta.jpg </gallery> === I fonti di battezimu === A cappella di i fonti di battezimu si trovanu à manca di l'entrata principale. U gruppu di marmeru biancu data di 1857. Rapresenta u battezimu di Cristu. Hè statu fattu da Ferdinando Pelliccia. E duie culonne di l'ancona sò di marmeru corsu raru, di a pieve di Caccia<ref name=":0" />.<gallery> File:Ferdinando pelliccia, battesimo di cristo, scolpito a carrara nel 1857, 01 altare marmoreo di giuseppe lucciani.jpg File:Ferdinando pelliccia, battesimo di cristo, scolpito a carrara nel 1857, 02.jpg </gallery> === U pergamu === U pergamu di marmeru hè di u 1781. Hè l'opera di parechji artisti ghjenuvesi : Gaetano Torre, Gianandrea Torre et Domenico Orsolino<ref name=":0" />.<gallery> File:Intérieur Église Saint Jean Baptiste - Bastia (FR2B) - 2021-09-12 - 10.jpg </gallery> === A tribuna di l'organu === A tribuna di l'organu hè di u 1742. Assai ricca è decurata, hè stat fatta da u bastiacciu Giovanbattista Terrigo<ref name=":0" />.<gallery> File:Intérieur Église Saint Jean Baptiste - Bastia (FR2B) - 2021-09-12 - 8.jpg </gallery> === E pitture === <gallery> File:Giovanni raffaele badaracco, madonna col bambino in gloria tra i ss. giovannino, agostino, pietro e andrea, xvii secolo, con rimaneggiamenti nel xviii 02.jpg File:Jules pasqualini, madonna che dà il giglio ai ss. antonio da padova e pietro d'alcalà, 1850-80 ca.jpg File:Bottega di gherardo delle notti, decollazione del battista, 1682 circa.jpg File:Bastia, san giovanni battista, interno, conversione di saulo, xvii secolo.jpg File:Domenico piola (attr.), Madonna col Bambino che danno il rosario e la corda del saio ai santi Domenico e Francesco, ante 1679.jpg File:Lorenzo de ferrari, santi erasmo e caterina ai piedi dell'immacolata concezione, 1730-40 ca.jpg </gallery> == Tradizione == Ogni vigilia di San Ghjuvanni, u [[23 di ghjugnu]], un focu hè accesu nant'à u Vechju Portu. In Bastia porta u nome di ''fucarè'' <ref>https://france3-regions.francetvinfo.fr/corse/haute-corse/le-fucare-traditionnel-feu-de-la-saint-jean-bastia-haute-corse-505487.html</ref>. == Cultura == U canterinu [[Carlu Rocchi]] hà rescu celebre San Ghjuvanni cù a so canzona U campanile di San Ghjuvà. Hè stata ripigliata più tardi da Antone Ciosi è da Maì Pesce<ref>https://www.youtube.com/watch?v=H-uqH641Gj4</ref>. Hè u bastiacciu Eugène Annarella chì l'hà scritta è chì hà cumpostu a musica. == Da vede dinù == * [[Oratoriu San Roccu di Bastia|Oratoriu San Roccu]] * [[A Cuncezziò|Chjesa di a Cuncezziò]] * [[San Carlu di Bastia|Chjesa San Carlu]] * [[Santa Croce di Bastia|Oratoriu di a Santa Croce]] * [[Catedrale Santa Maria Assunta di Bastia|Catedrale Santa Maria]] * [[A Citatella di Bastia|Citatella di Bastia]] == Note == <references /> [[Categoria:Munimentu storicu di Corsica]] [[Categoria:Architittura]] gqn5v1xns1zv0thx1z8nr6a24zrc4tv Chjesa di u Gesù (Roma) 0 20958 365623 365622 2020-02-07T13:13:17Z Cosudibastia 13161 wikitext text/x-wiki [[File:Fachada de Il Gesù, Roma, 2017 02.jpg|miniatura|Chjesa di u Gesù, in Roma]] A '''Chjesa di Gesù''', o '''Chjesa di u Santu di Ghjesù''' (in [[Lingua taliana|talianu]] ''chiesa del Gesù'' ), hè un edifiziu religiosu cattolicu in [[Roma]], [[Italia]], situatu vicinu di a piazza Venezia. Hè un edifiziu emblematicu di l' arte di i Ghjesuiti. Hà ghjuvatu di mudellu per parechje chjese di Ghjesuiti in u mondu. In Corsica si ritrova in a cuncipitura di a chjesa [[San Carlu di Bastia]]. kz59a9ty5zd83s0m9ezka7pj0w3wag8 Piazza Santu Niculà (Bastia) 0 20959 378396 378395 2022-02-03T12:36:56Z Cosudibastia 13161 /* U munumentu à i morti */ wikitext text/x-wiki [[File:Corse-04536-bastia-place saint-nicolas.jpg|miniatura|Vista di a piazza Santu Niculà]]A '''piazza Santu Niculà''' hè a piazza a più grande di [[Bastìa|Bastia]]. D'una lungura di 280 metri pè 80 di largu, hè una di e più grande di Francia. Hè u locu di spassighjata storicu di i Bastiacci. == Orìgine di u nome == A piazza si chjama "Santu Niculà" per via di a presenza d'una cappella dedicata. Oghje smarrita, hè stata distrutta in u 1889 quandu sò stati fatti i travagli di custruzzione di u corsu Pasquale Paoli. Si truvava à u numeru 17 di u boulevard de Gaulle<ref>Jean-Baptiste Raffalli, Fernande Maestracci et Max Boulmer, ''Bastia : le guide, musées, monuments, promenades'', Monum - Ed. du patrimoine, 2003</ref>. == Storicu == A creazione di a piazza ricolla à u seculu XVIII. Nanzu ùn c'era ch'è una spianata abbandunata. U fiume di u Fangu si lampava in fondu di a piazza, induve ci hè a merrìa attuale. In a parte à meziornu, c'eranu scogli. U locu si chjamava "U Monte"<ref>Janine Serafini-Costoli et Bastia, ''Bastia, regards sur son passé'', Berger-Levrault, 1983</ref>. === Differenti nomi di a piazza === Sò i Francesi chì l'anu da accuncià, quandu stallanu u guvernu in l'attuale liceu Jean [http://tice-corse.fr/educorsica/index.php/recherche/228-bastia-piazza-san-nicula Nicoli]. A piazza hè battizata prima place Narbonne, di u nome di u generale. In l'anni 1820 si chjama place de Rivière, di u nome di u marchese Charles de Rivière. S'hè chjamata dinù place Louis-Philippe. === L'accunciamenti === In u 1831 ci hè un prugettu pè rifalla. Hè l'architettu bastiacciu Louis Guasco chì ne hè incaricatu. In u 1834 si lampa in fondu di a piazza u sbreiu di e custruzzione di a cità. À a fine di u seculu XIX sò lampati i petraculi cacciati per fà u tunnellu di u trenu, chjamatu tunnellu di "A Turretta". Hè tandu chì u fiume di U Fangu hè canalizatu. Una muraglia hè alzata da u latu di u mare. E palme sò poste in u 1907. In u 1911 hè inauguratu un palazu, u Cyrnos Palace. St'albergu hè decuratu di manera ricca. Rivalizeghja di bellezza cù i più belli palazzi di a Costa d'Azuru. Ma hè distruttu da i bumbardamenti americani in u 1943 A piazza hà ancu servutu di terrenu di ballò nanzu à a guerra di 1914. Infine, a prefettura hè custruita in fondu di a piazza, in l'anni 1960, à u locu di l'anzianu Cyrnos Palace. Stu bastimentu diventerà a merria di Bastia in u 1982. [[File:Mairie - Bastia (FR2B) - 2021-09-12 - 1.jpg|centro|miniatura|A merria di Bastia]] == Dimensioni == Face 280 metri di lunghezza è 80 di largu. Misura dunque 22.400 metri quatrati. Hè più grande ch'è Trafalgar Squara in [[Londra]] è San Petru in [[Roma]]. == Munumenti == === A statua di Napuleò === [[File:Наполеон-цезарь.jpg|miniatura|Statua di Napuleone ]] A statua di Napuleò in custume d'imperatore rumanu hè l'opera di u scultore fiurentinu Lorenzo Bartolini. D'appressu à certi saria piuttostu rapresentatu in divinità, postu ch'ellu hà l'attributi di u diu Ghjove. Hè stata cummandata da a surella di [[Napulione Buonaparte|Napuleone]], Elisa. Duvia esse stallata in u so palazzu di [[Lucca]], in [[Toscana|Tuscana]]. In u 1813 a statua hè compia. Ma l'Imperu hè cadutu è u prugettu fù abbandunatu. In u 1849, un annu nanzu a so morte, u scultore l'hà pruposta à a merrìa di Bastia. L'accessu di Napuleone III à u pudere hà facilitatu l'operazione. L'inaugarazione hè stata fatta u 15 di ghjungnu 1854. Daretu à a statua, nant'à u pedestallu ci sò l'arme di a cità di Bastia, a torra chì rapresenta u primu castellu custruitu durante a fundazione di a cità.<gallery> File:Statue Napoléon Bonaparte Place Saint Nicolas - Bastia (FR2B) - 2021-09-12 - 1.jpg|A statua di Napuleò File:Statue Napoléon Bonaparte Place Saint Nicolas - Bastia (FR2B) - 2021-09-12 - 2.jpg File:STATUE 04.JPG File:Armoiries de la ville de Bastia, statue de Napoléon.jpg </gallery> === U chjoscu à musica === Hè statu inauguratu in u 1908. [[File:Kiosque Place Saint Nicolas - Bastia (FR2B) - 2021-09-12 - 2.jpg|centro|miniatura|U chjoscu]] === U munumentu à i morti === U munumentu à i morti hè l'opera di dui artisti bastiacci. Hè statu cummandatu da a municipalità bastiaccia à u scultore [[Louis Patriarche]] in u 1920. A scultura hè inaugurata in u 1925. U gruppu ammenta un episodiu di a storia di a Corsica chì s'hè passatu à u XVIIIu seculu. Una veduva, Margherita Paccioni di [[Rennu]], avia persu i so dui figlioli in a guerra d'indipendenza. Hà purtatu u so ultimu figliolu à [[Pasquale Paoli]]. Simbulizeghja u sacrifiziu è l'amore di a patria. [[File:Monument aux morts de Bastia, sculpture de Louis Patriarche.jpg|centro|miniatura|A scultura di Louis Patriarche]] U munumentu face pulemica, sopr'à tuttu pè u so basamentu chì ùn piace micca. Hè statu cambiatu è in u 1935 hè inauguratu u novu. davanti à 20.000 persone. Tandu u merre hè [[Emile Sari]]. Nant'à u basamentu di a statua ci hè un bassurilievu di bronzu, fattu da un altru scultore bastiacciu, [[Jean-Mathieu Peckle]] (1868-1956). Rapresenta un voceru. tradiziunale. [[File:Bas-relief du monument aux morts de Bastia, de Jean-Mathieu Pekle.jpg|centro|miniatura|U bassurilievu di Jean-Mathieu Pekle]] <br /> == Case è palazzi == Ci sò parechji palazzi ingiru à a piazza Santu Niculà. Certi sò case d'Americani. Hè per esempiu u casu di a casa Roncajolo, in cima di a piazza, da u latu sud. Hè statu custruitu in l'anni 1850. I fratelli Roncajolo anu fattu furtuna in l'espurtazione trà [[Marseglia]] è u [[Venezuela]]. Ci sò dinù u palazzu Agostini è u palazzu Fantauzzi.<gallery> File:Palazzu Roncajolo, Bastia.jpg|Palazzu Roncajolo File:Palazzu Fantauzzi.jpg|Palazzu Fantauzzi File:Palazzu Agostini, Bastia.jpg|Palazzu Agostini </gallery><br /> == Da vede dinù == === Pagine ligate === * [[A Citatella di Bastia|A Citatella]] * [[Oratoriu San Roccu di Bastia|San Roccu]] * [[A Cuncezziò]] * [[Chjesa San Ghjuvà di Bastia|San Ghjuvà]] * [[Catedrale Santa Maria Assunta di Bastia|Santa Maria]] * [[San Carlu di Bastia|San Carlu]] * [[Santa Croce di Bastia|Santa Croce]] === Ligami === [http://tice-corse.fr/educorsica/index.php/recherche/228-bastia-piazza-san-nicula Piazza San Niculà, filmettu di u Scéren-CRDP, 2012] == Riferenze == <br /> n2gy7ywdzo4ufr3r3cfmo0i985zp329 Categoria:Utilizatore ase 14 20961 365689 2020-03-01T14:10:38Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u lingua dei segni americana, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). 9smn3s8on5eogleaj18frh2hpciwfqi Categoria:Utilizatore fsl 14 20962 365690 2020-03-01T14:10:38Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u French Sign Language, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). 5xbythl51czso3d4n1qjnd7kzg1e3l7 Categoria:Utilizatore bfi 14 20963 365691 2020-03-01T14:10:38Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u British Sign Language, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). 8e5e9qqy4p2yls1yomkiops4jgzsjow Selva d'Aitona 0 20964 365729 365702 2020-03-08T22:30:49Z Jumpy01 11155 Jumpy01 hà spustatu a pagina [[Selva d'aitona]] à [[Selva d'Aitona]] wikitext text/x-wiki [[File:Aitone_piscine_naturelle_Evisa.jpg|250px|thumb|Un lavu in a selva d'Aitona]] A '''selva d'Aitona''' hè una furesta di [[Corsica]]. Si trova in a cumuna d'[[Evisa]] è si stendi annantu à 1673 ettari. A selva hè cumposta par u più di [[pinu lariciu|pini larici]], ma dinò di [[faiu|faii]]. ==Citazioni== A selva d'Aitona hè mintuvata calchì volta in a litteratura corsa. Par asempiu in i [[Puisii ghjucosi]] di [[Monsignori di la Fuata]]: :À mezu capu v'hè stradi è v'hè stradona, :È muscateghja la '''selva d'Aitona'''. :Ma quali hè chi vi passeghja? :Nè carrozza nè parsona; :So li cervi di a furesta; :Si ni tomba, ma n'arresta! [[Category: Corsica]] [[Category: Furesta di Corsica]] byahfada9y54cmchkf1uhyy6t4tfmh1 Selva d'aitona 0 20966 365730 2020-03-08T22:30:50Z Jumpy01 11155 Jumpy01 hà spustatu a pagina [[Selva d'aitona]] à [[Selva d'Aitona]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Selva d'Aitona]] 4xhf2p6eoqq0klz3mp85ahh23wsupue Partitu di a Nazione Occitana 0 20967 365755 365753 2020-03-14T15:47:08Z Xophe84 13742 wikitext text/x-wiki [[File:PNO.svg|miniatura|Logo ufficiale di u partitu.]] U '''Partitu di a Nazione Occitana''' (PNO, ''Partit de la Nacion Occitana'' in [[lingua occitanica]]) hè un partitu puliticu naziunalistu è indipindentistu [[Occitania|occitanu]]. Hè stata fundata in 1959 in [[Nizza]] da [[François Fontan]]. == Da vede dinù == * [[Partitu Occitanu]] == Ligami esterni == * [http://lo.lugarn-pno.over-blog.org/entrada.php Sità ufficiale di u partitu] {{fr}} e {{oc}} [[categoria:francia]] [[categoria:pulitica]] rkf4uro5wezovgm254atiiwv8ap0l8x Nizza 0 20968 377932 369011 2021-12-02T16:49:43Z 77.205.53.52 Niça segon Mistral wikitext text/x-wiki '''Nizza''' (''Nice'' in [[lingua francese|francese]], ''Niça'' in [[lingua occitanica|occitanu]]) hè una cità di 344.400 abitanti di a [[Francia|Republica Francese]] chì si affaccia à a Costa Azzurra, di quale hè u più grande centru, vicinu à a fruntiera cù l'[[Italia]], in u [[Dipartimentu (Francia)|dipartimentu]] di e [[Alpi Marittime]]. [[Categoria:Cità di a Francia]] <gallery> File:Bataille de fleurs. 2020-02-22 14-43-52.jpg File:Bataille de fleurs. 2020-02-22 14-47-17.jpg File:Bataille de fleurs. 2020-02-22 14-50-16.jpg File:Bataille de fleurs. 2020-02-22 14-53-48.jpg File:Bataille de fleurs. 2020-02-22 14-56-44.jpg File:Bataille de fleurs. 2020-02-22 15-00-53.jpg File:Bataille de fleurs. 2020-02-22 15-18-29.jpg File:Bataille de fleurs. 2020-02-22 15-23-33.jpg File:Bataille de fleurs. 2020-02-22 15-15-01.jpg </gallery> mpwos4i1ja2dthv3tolfhybu7d9nqig Categoria:Utilizatore fur 14 20971 365783 2020-03-22T07:52:09Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u friulano, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). 5bcdb2xrbs8c84wsznldrb70j2jav1f Pedi d'elefanti 0 20972 374036 365804 2021-06-02T11:30:24Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U pedi d'elefanti'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Monte_(Funchal)_-_Beaucarnea_recurvata_(Elefantenfuß)_IMG_1748.JPG|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Beaucarnea recurvata</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Liliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Liliales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Liliaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Beaucarnea]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Beaucarnea recurvata''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Asparagaceae_-_Beaucarnea_recurvata_Miami_1.jpg|250px]] |----- |} U pedi d'elefanti (''Beaucarnea recurvata'') hè una spezia d'arburi di a famiglia di l'Asparagaceae, urighjinaria di i Stati di Tamaulipas, Veracruz è San Luis Potosí in u livanti di u Messicu.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in inglesu.</ref> Malgradu u so nomu cumunu, ùn hè micca strittamenti imparintata à i veri palmi (Arecaceae). Hè divintata pupulari in Auropa è in u mondu sanu in quant'è pianta urnamintali. Esistini i peda d'elefanti annosi di 350 anni arrighjistrati à u Messicu. ==Discrizzioni== [[File:Elephant's foot palm tree, Cuba, Aug 2016.jpg|thumb|left|200px|Fustu di palmu à pedi d'elefanti in a pruvincia d'Artemisa, in Cuba]] U pedi d'elefanti hè una pianta vivaci à casci parsistenti chì pò aghjunghja 4,72 metri incù un caudex allargatu, par fà da riserva d'acqua. U picciolu unicu à forma di palmu pruduci i toppi terminali di casci ricurvati à forma di strisci, calchì volta à forma di stuppini di capeddi à l'estremità, è incù i paniculi uccasiunali di fiurareddi bianchi quandu a pianta varca 10 anni. U solu fustu mudaratamenti ingunfiatu in u carponu hè più finu sopra è pocu ramificatu. U caudex guasgi sfericu à l'ebbica di a ghjuvantù diventa più tardi longu da 4 à 6 metri è aghjunghji un diamitru insin'à 50 centimi è più à a basa. A curteccia hè liscia. I casci verdi, appena ringhjuvaniti è ricurvati sò smilzi, pari o appena bracanati. ==Sistemica== Uni pochi di sinonimi di ''Beaucarnea recurvata'' sò: * ''Beaucarnea inermis'' (S.Watson) Rose * ''Beaucarnea tuberculata'' Roezl * ''Dasylirion inerme'' S.Watson * ''Dasylirion inermis'' S. Watson * ''Dasylirion recurvatum'' (Lem.) J.F.Macbr. * ''Nolina recurvata'' (Lem.) Hemsl. * ''Pincenectitia tuberculata'' Lem. ==Ambienti== U so ambienti hè una furesta bassa d'arburi frunduti, chì a so tampiratura media hè di 20° C è i pricipitazioni annuali di 800 mm, è una staghjoni asciutta bedda marcata da 7 à 8 mesa. 'Ssu tipu di furesti si trova in un quatru altitudinali da 0 à 1700 metri sopra à u liveddu di u mari. I peda d'elefanti crescini annantu à i terri rucciosi povari in nutrimenti, i scuglieri è i muntagni scabrosi. A pianta risisti sinu à 10° C, è cresci in pienu soli o in ombra parziali. I pianti ani una crescita assà lenta è sò mori tularanti à a sicchina, in vasettu o piantati com'è arburi di giardinu urnamintali. ==Statu di cunsirvazioni == I spezii di u genaru Beaucarnea sò par a maiò parti in un statu criticu datu diversi attività antropichi, chì ani caghjunatu una frammintazioni è una distruzzioni impurtanti di u so ambienti. Da l'altra parti, l'estrazioni di graneddi, di ghjovani piantini, di ghjovani è d'adulti hà affittatu a taglia di a pupulazioni è a prupurzioni di i sessi, riducendu cusì i pussibilità di fertilisazioni è, par via di cunsiquenza, a pruduzzioni di graneddi. 'Ssu prucessu di sfruttamentu esponi 'ssa spezia, in statu di minaccia o d'estinzioni, riducendu a taglia minima campiva di i pupulazioni, è ancu u pighjuramentu di a so diversità genetica 9. BBeaucarnea recurvata, hè cunsidarata com'è minacciata siont'è a norma ufficiali messicana 059 -ECOL- 2010 di u SEMARNAT à u Messicu. == Noti == <references/> [[categoria:Beaucarnea]] c3w5vfesjgl0vzk3062eh63z15y496q Ghjattaghjola 0 20973 365833 365832 2020-03-25T12:29:40Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:21F1:267C:9C0E:6697 /* Apartura à catarazzina */ wikitext text/x-wiki [[File:Gatera de ademuz.jpg|thumb|Una ghjattaghjola in una casa in i[[Spagna]].]] A '''ghjattaghjola''' hè una piccula porta par i ghjatti, veni à dì una piccula apartura piazzata in u bassu di i porti, in particulari quiddi in legnu di l'anziani cantini, chì parmetti u passaghju libaru di i felini mansi, cù u fini di evità a pruliferazioni di i topa in i pezzi di i casi.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu.</ref> In altri casi, i ghjattaghjolii ani una antra funzioni : appiicati annantu à a porta o annantu à un muru d'accinta, parmettini à i ghjatti casarecci di ghjentra è di escia libaramenti in a casa di i so prubitarii. 'Ssa utilisazioni hè sparta in certi paesi, com'è u Regnu Unitu, induva a parsona stima ch'è à l'incirca 90 par centu di i ghjatti casarecci ani accessu à u stiriori di a casa In u mondu anglusassonu, a tarminulugia apradata hè ''cat flap'' (in inglesu britannicu), attistatu dapoi 1957, è ancu ''cat door'' (porta par ghjattu), attistatu in 1959 in inglesu americanu, u termini apradatu hè ''kitty door''. Esistini in modu parallelu i porti par ghjacari, chì t'ani i scopi analoghi, ma incù diminsioni più maiori. ==Apartura à catarazzina== [[File:GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg|left|thumb|[[Isaac Newton]], chì li saria attribuita l'invinzioni di a ghjattaghjola.]] U sustantivu ''flap'', prisenti in a tarminulugia anglusassona, rispechja u fattu ch'è 'ssu tipu d'apartura hè di regula attrazzatu di una piccula catarazza mobili chì si chjudi dopu à avè lasciatu passà l'animali. U ritornu à catarazzina si faci grazia à una forza di trazzioni chì, in i più casi simplici, hè assicurata da a forza di gravità. Listessa invinzioni di a catarazzina par i ghjatti hè curiusamenti attribuita à u scupridori di a leghji fisica di a gravitazioni univirsali, [[Isaac Newton]], chì avaria dinò fattu dui tafona in a porta di a so camara, un più chjucu par u ghjattinu è un antru, più maiò, par a ghjatta mamma. Eppuri, ci sò quiddi chì, riferiscendu si à una certa tradizioni di raconti annantu à u scentificu, cunsidareghjani com'è imprubabili a prisenza d'animali mansi, ch'eddu si tratti di ghjacari o di ghjatti, in camara di u scentificu. ==Migliuramenti== [[File:Cat flap.jpg|thumb|Funziunamentu di una ghjattaghjola.]] U simpliciu miccanisimu d'apartura è di chjusura, resu pussibuli da a gravità, hà l'incunvinienti di parmetta à l'aria o à a piuvita di pinitrà u stiriori, o di risicà rimurosi uscillazioni in casu di ventu. Hè parchì, in certi appiicazioni pratichi, a catarazzina mobili hè attrazzata di un sistemu di sarratura chì aprada una calamita pirmanenti. In certi mudeddi, esisti dinò un arrestu chì pò essa arrigulatu è capaci di limità a pussibilità d'accessu in una sola dirizzioni, da u stiriori o versu u stiriori. I mudeddi più suffisticati sò attrazzati di una sarratura elettrumagnetica, capaci di ricunnoscia una calamita pirmanenti incurpurata in a cuddana purtata da l'animali, di modu à ùn parmetta ni l'accessu ch'è à quiddi chì ni sò attrazzati. U mudeddu pricidenti prisenti eppuri l'incunvinienti di ùn cunvena micca à i fuculaghji induva ci hè più di un ghjattu. Par quissa, esistini i campioni attrazzati di sensori infrarossi, chì ùn parmettini l'accessu ch'è à i ghjatti chì portani un emittidori infrarossu chì emetti u codici adattu. U prublema liatu à a custrinta di duvè purtà una cuddana pò essa suparatu incù l'usu di a tecnulugia RFID : u sistemu chì arriguleghja l'accessu pò leghja un microchip impiantata sottu à a pedd di u ghjattui. Certi ghjatti poni cunturnà a ristrizzioni d'accessu in un versu appughjendu annantu à u basamentu di a catarazza interna. Cù u fini di impidiscia i ghjatti di intraducia i topa in a casa, una suluzioni tecnulogica estremahè stata truvata, chì cunsisti à stallà una webcam liata à un lugiziali di ricunniscimentu d'imaghjini. In 'ssu casu, una righjistrazioni crunulogica di l'avvinimenti d'intrata isciuta hè dinò effittuatu, visibuli annantu à u situ web, incù una crunulugia futugrafica di l'imaghjini catturati da a webcam. == Noti == <references/> ojqfo83o4v667n2qsuuktw13lzycwlp Lince 0 20974 374638 365874 2021-08-01T14:30:13Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki A '''lince''' (generu ''Lynx'' Kerr, 1792) hè un [[felinu]] appartinendu à a sottufamiglia di i Felinae. Si distingue faciule da l'altri felini da u so visu inquatratu di barbisgi longhi, e so orechje triangulare terminendu si da un ciuffu di peli neri è u so corpu à a coda corta è à e zampe longhe. Di più, ùn hà ch'è 28 denti, invece di 30 cum'è tutti l'altri felini.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.</ref> In core di 'ssu periodu, a tassonumia di e lince hà subitu numerose variazione, è i differenti tassoni sò stati cunsiderati cum'è sottuspezie o spezie sient'è u periodu. Dapoi a fine di u [[seculu XX]], quattru spezie sò state ricunnusciute cum'è tale : a ''lince canadiana'' (''Lince canadensis''), a ''lince eurasiatica'' (''Lince lince''), a ''lince iberica'' (''Lince pardinus'') è infine a ''lince rossa'' (''Lince rufus''). U [[caracale]], chì si assumiglia morfulugicamente à una lince, hè à longu statu classificatu in u generu ''Lynx'' è hè sempre chjamatu "lince di u desertu". E lince, chì stanu solu in l'emisferu [[nordu]], anu per ambiente priferitu a [[furesta boreale]]. Cunsiderate cum'è spezie largamente sparte, eccituatu a lince iberica, minacciata in modu seriu, facenu parte di i rari felini chì a so pupulazione hè stabile. Ancu si elli accupavanu una piazza impurtante in a mitulugia amerindiana, e lince eranu guasi scunnisciute in [[Europa]], induve elli avianu a riputazione di esse bestie feroce. ==Descrizzione== ===Aspettu=== ====Corpu==== [[File:Lynx lynx-2.JPG|miniatura|sinistra|E lince anu un'andatura caratteristica, incù a so coda corta è e so longhe zampe. Quì, una lince eurasiana in un zoo svedese.]] E lince anu una struttura fisica assai cunnuscitoghja è ponu difficilmente esse cunfusi incù i felini appartinendu à altri generi, fora di podarse u caracale. U so corpu hè caratterizatu da una dimarchja ondulata, datu i membri pustiriori assai sviluppati, chì sò una particularità di 'ssu generu, chì i felini anu più sviluppata a parte anteriore di u corpu. L'anche sò longhe è i pedi sò maiori riguardu à u restu di u corpu. Hè un'adattamentu sviluppatu per marchjà annantu à a neve : l'anche longhe permettenu di cullucà si più faciule annantu à un mantu zeppu di neve è i pedi assai larghi funziuneghjanu cum'è racchette cù u fine di ùn ficcà si micca in a neve. Di più, a larghezza di i rotulamenti ammurtisce u rimore di i passi è assicura una dimarchja silenziosa in tuttu. E lince eserciteghjanu una prissione assai debule annantu à a terra, ancu riguardu à l'altri [[carnivori]] : a lince d'Eurasia, difatti, eserciteghja trè volte menu prissione annantu à a terra ch'è u [[ghjattu selvaticu]] (''Felis silvestris''), è 'ssu valore hè stimatu trà 4,1 è 8,8 volte trà a lince di u [[Canada]] è u [[coiote]] (''Canis latrans''). L'impronta di a lince, più longa ch'è larga, richjama quella di u [[ghjattu]] casarecciu. A dispusizione di l'impronte hè guasi rettilinea, soprattuttu quandu l'animale avanza à u passu. [[File:Lynx_Nationalpark_Bayerischer_Wald_01.jpg|thumb|A lince eurasiana]] A coda hè corta, mozza è senza manichi. Ùn misura ch'è trà 20 è 25 cm di longu. E dimensione di u corpu varieghjanu sient'è e spezie, ma e prupurzione fermanu sempre listesse. U più grande ripprisintante di u gruppu hè a lince d'Eurasia, chì hè guasi duie volte più maiò ch'è l'altre spezie. U dimorfismu sissuale hè bellu marcatu : i masci sò, in media, un quartu più maiò ch'è e femine. U numeru di machje è u culore di u pilame di a lince varieghjanu sient'è a spezia è a latitudine. I circadori ricunnoscenu quattru tipi di mantellu : pichjulatu, bracanatu, uniformu è à rusetta. Ogni campione hà una dispusizione particulare di i mutivi di u so pilame. Frà e quattru spezie di lince, a lince iberica hà una pilliccia assai pichjulata, quandu invece a lince canadiana ùn hà ch'è pocu è micca machje, soprattuttu perchè a so pilliccia longa hà tindenza à ricopre i mutivi di u pilame. In e rigione di u nordu, u pilame di a lince hè per u più grisgiu, quandu invece in e rigione di u sudu, tende di più ver' di u rossu. In generale, i buccelli, u corpu, l'internu di l'anche, u bavellu è l'attondu di l'ochji sò di culore crema. A lince canadiana è a lince eurasiana anu una pilliccia particularmente zeppa, soprattuttu à corpu in sù, induve u cuncintramentu di i peli hè di circa 9000 per cm² contru à 4600 annantu à u corpu. ====Testa ==== [[File:Linces10.jpg|thumb|A testa di a lince hà l'orechje triangulare terminendu si incù ciuffette nere di tondu à i buccelli. Quì, una lince iberica.]] A testa di e lince, di forma attundata è sustenuta da un collu cortu, hè dinù assai caratteristica. L'orechje sò triangulare, longhe è adurnate di ciuffe di capelli neri chjamate " pinnachji ". 'Ssi pinnachji d'orechje sò prisenti non solu ind'è e spezie di u generu Lynx, ma dinù ind'è u caracale, ind'è u ghjattu di a ghjangala è ind'è certe razze di ghjatti mansi. Hè pussibile ch'è 'ssa caratteristica serve à agguantà a direzzione di u ventu. I longhi peli annantu à i buccelli formanu una spezia di cullana. L'utilità di a forma di a faccia di e lince, in particulare e penne d'orechje, hà fattu l'ogettu di discussione trà i spicialisti. U zoologistu russiu Matjuškin sottulinia a similitudine incù u visu di a civetta, assai tondu è incù piccule penne addirizzate annantu à a testa 13 : i ciuffi intornu à i buccelli di a lince furmerianu una sorta d'antenna parabolica chì permetteria à 'ssi animali di catturà megliu i soni, quandu invece e piume migliurerianu a lucalisazione di i soni. ====Capacità fisiche==== [[File:Centro_visitatori_degioz_11.jpg|left|thumb|U scheletru di a lince eurasiana]] Cum'è tutti i felini, e lince anu una [[vista]] assai sensibile in e cundizione di debule luminusità è un'individuazione di i muvimenti assai pricisa. L'odoratu hè sviluppatu, ma ùn hè imprudatu ch'è per a cumunicazione interspecifica (per indettu per a marcatura di u territoriu) è mai per a caccia cum'è in u casu di i canidi. E mustacce si trovanu annantu à u muccichile, sopra à l'ochji, annantu à i buccelli è di paru à i pedi : cum'è per tutti i felini, sò un organu tattile assai sensibile. E lince, s'ella hè necessaria, sò capace di nutà è sò saltadori di prima trinca, grazia à i so membri pustiriori particularmente adattati à u saltu. E lince cattive sò riesciute à scappà, per indettu, saltendu sopra a so sarrendula di trè o quattru metri di altu. Cum'è tutti i felini, e lince sò gattivi curridori di fondu. A so debule resistenza pò esse ligata à a piccula taglia di u so core : u pesu di u core di una lince ùn ripprisenta ch'è 3,4% à 6,4% di u so pesu tutale. E lince anu trè tipi d'andature : u passu, chì hè l'andatura a più usata, u trottu è u saltu. ==Biolugia== ===Cumpurtamentu=== [[File:Calero Creek Trail Bobcat.jpg|miniatura|E lince percorrenu u so territoriu in cerca di prede.]] Cum'è tutti i felini, e lince sò animali territuriali. U territoriu di u masciu cavalcheghja quellu di una o di parechje femine. Eppuru, i territorii, qualvoglia sia u sessu di u pruprietariu, anu e " zone neutre " induve ellu hè pussibile di circulà senza cunflitti: e limite di un territoriu sò à spessu furmate da 'sse zone neutre. E dimensione di u territoriu varieghjanu sicondu a densità di e prede è di e spezie di lince pigliati in cunsiderazione. In [[America Suprana]], u territoriu di un masciu pò aghjunghje i 300 km². I masci ùn tullereghjanu micca a prisenza di campioni di listessu sessu attravirsendu u so territoriu, ma e femine sò e più vindittere di fronte à l'intrusione di i so paghjesi. E marcature olfattivi, chì permettenu di signalà u pussessu di un territoriu, sò per u più rializati annantu à un puntellu chì si pò identificà faciule. Si tratta guasi sempre di lamapate d'urina è di tracce di granfiature. E marcature sò più frequenti à u centru di u territoriu ch'è à a so periferia. I linci sò di regula sulitarii, fora di i femini incù i so chjuchi. I soli scontri trà i masci è i femini ani locu mentri u periudu di ripruduzioni, mentri u quali u masciu suvita a femina in tutti i so muvimenti. Criaturi estremamenti difficile da vede, i linci sò raramenti sculunnati. In u parcu naziunali di Baviera, induva a linci d'Aurasia hè statu riintradutta, 10000 visitadori par annu imprestani un stradeddu à 300 metri di i loca di ripruduzioni di stu animali. U parcu, chì copri una superficia di 13000 ettari, aggronda sei linci risidenti è hè statu visitatu da 1,3 milionu di parsoni in u 1976. Eppuri, soli sei à ottu ussirvazioni sò signalati ogni annu. ===Alimentazione=== E lince sò particularmente attive à l'abbrucata è à l'[[alba]]. Caccighjeghjanu per u più per via d'imbuscata è, cum'è a maiò parte di i felini, assuffucanu di solitu e so prede murdendu le à a gola, senza imprudà e so anche per acciaccà le. Quand'elle partenu in cerca di prede, ponu copre u so territoriu ancu annantu à parechji chilomitri. Chjappanu di regula una preda ogni dui o trè ghjorni. U tassulu di riescita à caccia varieghja à l'ingrossu da un campione à l'altru. Riguardu à a lince d'Eurasia, omu stima ch'è e femine accumpagnate di i so chjuchi riescenu à caccighjà in 60% à 70% di i casi, i masci in 40% à 60% è i ghjovani in 10% à 20% di i casi. Menu di vinti minuti si scolanu di solitu trà l'attaccu è a messa à morte di a preda. E lince ùn perseguiteghjanu a so preda annantu à più di dui centu metri ch'è in 1% à 5% di l'attacchi. E lince manghjanu in pusizione inculiata partendu di e parte carnate di a preda, cum'è e cosce o e spalle, è lascendu da cantu u stomacu è i stintini. A pelle è i capelli sò rispinti à pocu à pocu mentre u pastu è a pelle rutulata compie à spessu per "ingutuppà" e parte di u corpu micca cunsumate. L'acelli sò spiumati. E lince ponu dinù traspurtà e so prede ver' di l'arburi affinch'è elle possinu manghjà in santa pace. L'attacchi di e lince annantu à e mandrie di cervi favuriscerianu a dispersione di e mandrie di 'ssi ungulati, permittendu cusì una megliu ripartizione annantu à u territoriu. Quessa puderia dinù avè e cunsequenze benefiche annantu à a vegetazione, postu chì e buttature manghjate da u capriolu puderianu avè a pussibilità di sviluppà si, assicurendu un migliore equilibriu di l'ecusistemi. ===Riproduzione=== Malgradu a prutezzione di a mamma, u tassulu di murtalità di i ghjovani hè altu. U ciclu di riproduzione di e lince hè sughjettu à grande variazione. Quellu di a lince di u [[Canada]], per indettu, hè strettamente ligatu à quellu di a levra d'America (Lepus americanus) è a so pupulazione fluttueghja dunque circa ogni deci anni. Listessa, l'ossirvazione fatte annantu à a lince d'Eurasia mostranu ch'è, sient'è l'anni, sole 43% à 64% di e femine danu nascita à i chjuchi. A staghjone di l'amori hà locu per u più à a fine di l'inguernu. Dopu à una "luna di mele" di uni pochi di ghjorni, u masciu volta à e so occupazione, quandu invece a femina parte in cerca di un aggrottu induve ella darà nascita à i so chjuchi dopu à una gistazione di circa dui mesi. S'occupa ella stessa di u so allevu è, una volta adulti, li impara à caccighjà. Chitteranu a mamma une poche di simane nanzu à a nascita di a prossima generazione è parteranu in cerca di un nuvellu territoriu : a dispersione, eppuru, si face à piccula scala, apposta chì i ghjovani si stallanu in i territorii prossimi da quelli di a mamma. Ùn hè ch'è in rari casi ch'è e lince diventanu i vettori di a rabbia. Annantu à una migliaia di lince in Sluvacchia catturati o tumbati in deci anni, soli 0,6% eranu statu infettati da 'ssu vìrus. Di più, e lince ùn sviluppanu micca a forma aggressiva di a malatia è, s'elli ponu, attaccanu è tombanu e volpe (unu di i principali vettori di a [[rabbia]]). E morte duvute à a malatia ùn ripprisentanu ch'è un quartu di u tutale di e morte. I trè quarti di e morte d'adulti sò duvute à l'attività umane, ch'è ellu si agisse di a caccia è o di a caccia clandestina, o di a circulazione stradale. Ind'è i ghjovani, sò soprattuttu a fame è e malatie parassitarie chì decimanu a pupulazione (80% di e ghjovane lince d'Eurasia ùn aghjunghjenu micca l'età di a maturità sissuale). Eccituatu l'esseri umani, e lince anu pocu predatori naturali. Si tratta, sient'è e spezie, di l'orsi, di i lupi è di i puma. A lungevità hè di una quindecina d'anni in a natura è di una trentina d'anni in cattività. == Note == <references/> [[Categoria:Felini]] incuggoprdmuyv0j2ves17vjidwxaei Linci 0 20976 365868 2020-03-26T10:00:39Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:81E2:3002:1FF5:A5FB Reindirizzamentu à [[Lince]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lince]] bgb2um4o1a3l9fxlsthop26uhk1192p MediaWiki:Community 8 20977 365881 2020-03-30T23:50:13Z ~riley 6151 Translating [[Mediawiki:Sidebar]] (global sysop action wikitext text/x-wiki Cumunità sti6dsm7km94jcwwficl1ca1l5mq15f MediaWiki:Community/en 8 20978 365882 2020-03-30T23:50:23Z ~riley 6151 Translating [[Mediawiki:Sidebar]] (global sysop action wikitext text/x-wiki Community mep96jjh74956y2hh6gmxouzp1pcbwz MediaWiki:Alphindex/en 8 20979 365884 2020-03-30T23:51:12Z ~riley 6151 Translating [[Mediawiki:Sidebar]] (global sysop action wikitext text/x-wiki Alphabetical index l4xhjmmbplxhd7jvia68m95zp8hpl0u I Castiglioni 0 20980 365894 2020-04-02T13:57:35Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[I Castiglioni]] à [[Castiglioni]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Castiglioni]] ks58egsai4lbvf1h0qmc9xpq2x1d44a Veliko Tarnovo 0 20985 365963 365934 2020-04-10T00:39:59Z Phyrexian 1389 wikitext text/x-wiki '''Veliko Tarnovo''' hè una cità di a [[Bulgaria]]. <gallery> Крепостта Царевец.jpg| Panorama - panoramio (195).jpg| Tarnovo by Felix Kanitz.jpg| Nikolai-dmitriev-orenburgsky-grand-prince-nikolai-nikolaevich-enters-trnovo-in-1877-1885.jpg| Veliko Tarnovo Panorama,06-2014.JPG| Ulica Gurko - panoramio.jpg| Bulgaria Bulgaria-0893 - Trapezitsa (7433398084).jpg| Veliko Tarnovo Cathedral 4.jpg| 20140620 Veliko Tarnovo 010.jpg| </gallery> [[Categoria:Europa]] [[Categoria:Bulgaria]] 9iwva3c2uc7wov9z05e5rjnr8fhqsk2 Voceru di Carlu Dumenicu 0 20989 366109 366100 2020-04-16T19:31:17Z Irdnael 9712 wikitext text/x-wiki U '''voceru di Carlu Dumenicu''' si trova in Edith Southwell-Colucci in Canti Popolari Corsi, Livorno, 1933. improvisatu da a mama di Carlu Domenicu, ucciso in I Perelli d'[[Alisgiani]]. Dettu da Adelaide Vinciguerra di Chiatra di Verde in lu 1928 e da Lucia Paolacci di Vivario, in 1930). Ghiuntu è Paolu Francescu/ E t'invita alli migliacci/ E tu caru dilla mamma/ Fusti prontu pe' falaci/ Ghiuntu in fundu alli chiassi/ T'avianu tesi li lacci.// Quandu n'intesi lu golpu/ Corsi nantu lu scalone, / Tu cullavi pe' lu chiassu/ Gridendu « Cunfessione » / Di mamma, o Carlu Dumè,/ 0 lu mi spegne- [[fucone]] // Eri sera u piuvanu/ Lu mi cherse pe' piace/ Che tu un surtisse fora/, Di mamma, o Carlu Dumè,/ Che le balle e lu piombu/ Ieranu pronti pe te.// Averianu lu córragiu/ Di vultà le spalle a me?/ Arritu, o Carlu Dumè,/ Ch'èmù di andà in Cerbione,/ Cumprà una carabina/ N'a buté'a (5) dei Mannoni/ E pe me mi porterai/ Un vestita senza fioroni./ Arritu, o Carlu Dumè / Che lu nun è tempu di dorme,/ Pe avè tumbat' (6) a te,/ Nun s'hannu cacciata corne, / Che si troverannu sempre/ Prest'e fate e so' donne./ A quale l'hai legatu/ A vigna di e Mezzane?/ A casa di li Perelli/ Tutt'accinta di persiane?/ 0 Carlu Dumè di mamma,/ Che si serranu istamane// Auà colla la cola/ E colla a Cerbione/ A mettità so candele/ Qualche altru torche e cironi/ Di mamma, o Carlu Dumè / Le pagherannu in palloni.// La metà di lu casale/ Eo la ci 'ogliu iocà/ Pe polvere, per chertucci,/ Pe fati bendicà,/ Di mamma, o Carlu Dumè,/ Bai pure, e nun ci pensà./ Un vogliu più sente nunda/ Un vogliu più sente cunsigli/ Ma è che auà so becchia,/ E mi trovu indi perigli./ 0 sorte, che stai a fà?/ 0 Morte, che nun mi pigli?/ rmo64g4e82ey0xierevwwyn104juwnj Fucone 0 20990 366108 366107 2020-04-16T16:40:41Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:5549:81E9:9AF9:4318 wikitext text/x-wiki U '''fucone''' era in l'antiche case corse a cascia di [[legnu]], nantu à quattru pedi, piena di terra cuperta d’una [[ziglia]] induve omu accendia u focu sottu à a [[grate]]. U fucone pò esse dinù un fucile à scaglia. Pò esse ancu un grande focu. n0dpi3q0pw0qzr7mf3xvxp5iw2ccq0p Figuretta 0 20992 366587 366572 2020-05-15T18:33:09Z Cosudibastia 13161 /* A figuretta in Corsica */ wikitext text/x-wiki [[File:Little_nemo_the_walking_bed.jpg|miniatura| Una tàvula di ''Little Nemo'' di Winsor McCay (1905). ]] Una '''figuretta''', (chjamata in francese ''bande dessinée'' o ''BD'', in talianu ''fumetto'' è in inglese ''comic'') hè una forma di spressione [[Arte|artistica]], spessu chjamata "nuvesimu arte", chì mischia testi è imagine. Di regula piglia a successione di caselle (o vignette) di fiure. S'appoghja nant'à dispusitivi testuali cum'è i filatterii (o ballunetti), e legende è onomatopee chì ponu indicà un diàlogu, una narrazione, rimori è altre infurmazione. [[File:Comics_volumes_-_international_comparison.jpg|miniatura| Mangas, figurette franco-belgiche è rumanzi grafichi. Un inseme di diversità culturale è edituriale in u mondu polimorficu di a figuretta. |alt=|centro|499x499px]] == Storia == <gallery caption="Esempii di figurette"> File:Manga Hokusai.jpg|Manga, di Hokusai, principiu di u seculu XIX File:Toepffer Cryptogame 13.jpg|''Histoire de Monsieur Cryptogame'', di Rodolphe Töpffer, 1830 File:Marie Duval, Ally Sloper, Some Uncommon Objects of the Sea-Shore (Judy, July 22, 1874).jpg|Ally Sloper, 1874 File:Yellow Kid 1898-01-09.jpg|''The Yellow Kid,'' R.F. Outcault, 1898 File:Caran d'ache.jpg|''Un dîner en famille,'' di Caran d'Ache </gallery>A storia di a figuretta si face tenendu contu di trè poli di creazione. L'Auropa l'hà vista nasce, l'America l'hà pupularizata, è l'Asia chì rapresenta oghje una pruduzzione impurtante à u Giappone è a Curea. In America di u Nordu, si chjama ''comic.'' A striscia hè diventata pupulare à l'iniziu di u XXu seculu è un impurtante sviluppu si face in l'anni 1930 cù l'emergenza di e figurette di supereroe, cum'è [[Superman]], persunagiu creatu in u 1938 in ''Action Comics''. Hè dinù trà e duie guerre chì [[Hergé]] hà creatu ''Les Aventures de Tintin,'' chì ferma un classicu di e figurette franco-belgiche in un stilu cunnisciutu chjamatu linea chjara. À u Giappone, Osamu Tezuka hà pupularizatu u generu di u manga dopu a Segonda Guerra Mundiale.<br /> [[File:Jabot p 11.jpg|miniatura|Una striscia di Histoire de monsieur Jabot di Töpffer]] === A nascita === Si cunsidereghja chì a figuretta hè nanta in Sguizzera cù e storie di Rodolphe Töpffer (1799-1846), scrivanu è pittore. Realizeghja in u 1827 ''Amours de Monsieur Vieux Boix'' . A so opera intitulata ''Histoire de monsieur Jabot'' publicata in u 1831 hè cunsiderata cum'è a prima figuretta. Sò picculi dissegni in neru è biancu cun sturiette fatte pè ride. Ci hè un testu. S'assumiglia à e caricature di l'epica. Töpffer chjama quessa « littérature en estampes ». Davanti à u successu incutratu da a so invenzione, Töpffer publicheghja sette libri trà u 1827 è u 1845. E so opere cunnoscenu prestu una grande diffusione in Auropa è feranu nasce d'altre forme in Alemagna, in Olanda è in Francia. === U sviluppu === [[File:MartheLaBonnePetiteMenagere922.jpg|miniatura|''Marthe, la bonne petite ménagère'', Imagerie d'Épinal Pellerin <abbr>n<sup>o</sup></abbr> 922, <abbr>xix<sup>e</sup></abbr> siècle.]] À a fine di u seculu XIX, a figuretta si sviluppa in Francia cù a publicazione di parechje sturiette in i giurnali satirichi. Si vedenu dissignadori cunnisciuti cum'è Caran d'Ache è [[Benjamin Rabier]] chì travaglianu per l'Imagérie d’Épinal. A diffusione di a figurette si face appena da per tuttu in u mondu. U mudellu di Töpffer franca l'Atlanticu per sviluppassi in America. In Spagna, in Inghilterra, à u Purtugalu ci sò figurette in a stampa. Ma ancu in Australia, in Argentina, à u Brasile. Tandu si tratta sopr'à tuttu di sturiette pè ride, di dissegni satirichi. [[File:Pieds Nickeles 3.jpg|sinistra|miniatura|''Les Pieds nickelés'' di Louis Forton.]] In Francia nasce un generu novu di giurnali spezializati. Sò destinati à un publicu specificu, i giurnali illustrati pè i zitelli, in un primu tempu pè a giovana burghesia. In u 1905 sorte u giurnale la ''Semaine de Suzette'' di l'editore Gautier-Langereau. Hè in questu quì ch'ellu sorte ''Bécassine'' inventata da Joseph Pinchon. In 1908 sorte ''L'Epatant'', un giurnale destinatu à un publicu più pupulare chì vede nasce ''Les Pieds Nickelés''. I creatori novi sceglienu a listessa messa in pagina ch'è e fiure d’Épinal. Invece, facenu a scelta di mette un testu sott'à e fiure, ma di menu in menu descrittivu. Ma pocu à pocu a figuretta cambia. In l'anni 1920 hà da nasce un generu novu : e storie d'aventure. In u 1922 un giovanu belgicu chjamatu Georges Remi publicheghja i so primi dissegni in parechje riviste sott'à u cungome di Hergé. Entra in u cutitianu ''Vingtième Siècle, classatu à diritta'' è diventerà direttore di u supplemente pè i giovani, ''Le Petit Vingtième.'' In u 1929 inventa les ''Aventures de Tintin, reporter du Petit Vingtième, au pays des soviets.'' Nascenu i persunagi di Tintin è Milou. Crea ''Quick et Flupke'' (1930), pò les ''Aventures de Tintin, reporter du Petit Vingtième, au Congo'' (1930), è les ''Aventures de Tintin, reporter du Petit Vingtième, en Amérique'' (1931). L'allbums di Tintin sò publicati in u 1930 in neru è biancu, è dopu in culore in u 1934, ind'è l'edizione Casterman. U stile di Hergé hè qualificatu in l'anni 1980 di "linea chjara" : u trattu hè precisu, ùn ci sò micca ombre, i persunagi stilizati in un decoru precisu è curatu.<br /> In l'anni 1930 i giurnali pè i zitelli cuntribuiscenu à pupularizà a figuretta in a giuventù. In u 1934 nasce ''Le Journal de Mickey.'' L'influenza americana tocca l'Auropa. Spirou hè lanciatu in u 1938. Tintin nasce in u 1949. Sti dui ultimi seranu i principali giurnali sin'à l'anni 1970. In l'anni 1960 a figuretta ùn diventa micca solu un generu riservatu à i zitelli. Nascenu forme nove, cum'è u rumanzu gràficu o rumanzu in figuretta cum'è Corto Maltese inventatu da Hugo Pratt. === I Comics americani === [[File:FamousFunnies213.jpg|miniatura|U comic book ''Famous Funnies'']] In America, l'epica chì và da u 1934 à u 1954 hè cunsiderata cum'è l'età d'oru di i comics. Un furmatu novu di libretti nasce : u ''comic book''. Diventa u furmatu di diffusione di figurette originale. U primu si chjama ''Famous Funnies'', esce di ferraghju di u 1934. [[File:Captain-america serial poster.jpg|sinistra|miniatura|''Captain America'']] Di marzu di u 1938, a figuretta cunnosce una rivuluzione nova, cun l'invenzione di u primu supereroe. Superman hè creatu da Joe Shuster et Jerry Siegel, in e pagine di u comic book ''Action Comics.'' Hè un successu tremendu. Si conta un milione di libri vinduti. Pocu à pocu d'altri supereroi ghjunghjenu : Captin Marvel, Human Torch, Flash, Green Lantern, Wonder Woman, Batman. In u 1940 nasce Captain America, chì lancia a moda di i supereroi patriotti chì si battenu contr'à i nemichi di l'America. === In Asia === À u Giappone, un altru generu di figuretta hè assai pupulare. In giappunese si chjama "manga". À l'origine sta parolle vole dì "imagine senza impurtanza". Hè stata inventata da u dissignadore Hokusai (1760-1849) à a fine di u seculu XVIII. Hè cusì ch'ellu chjamava i so dissegni in i so carnetti di note. I mangas anu cunnisciutu u successu in furia. Oghje sò pupulari assai. U Giappone è a Curea ne pruducenu assai. == I cumpunenti d'una figuretta == === In a pagina === ==== A tàvula ==== Hè a pagina sana d'una figuretta, cumposta di parechje bande di caselle (o "vignette"). Currisponde in francese à una "planche". [[File:Ambigrams by Gustave Verbeek (1904) - comics The Upside Downs of Little Lady Lovekins and Old Man Muffaroo - At the house of the writing pig.jpg|centro|miniatura|Una tàvula di figuretta]] ==== A banda ==== In a figuretta, una banda hè una seguita di caselle, disposta in linea. [[File:Baron Bean comic strip (1917).jpg|centro|miniatura|Una banda di figuretta]] <br /> ==== A casella (o vignetta) ==== Hè un dissegnu, delimitatu da un guatru. [[File:PunchandJudyComicsV01-0145-panel3.jpg|centro|miniatura|Una casella, o vignetta]] <br /> === In e vignette === ==== U filatteriu, o ballunettu ==== Un filatteriu, o un ballunettu, hè ciò chì cuntene e parolle o i pensati di i persunagi di a storia. Pò avè parechje forme. Sì un persunagiu pensa o sunnieghja, l'usu hè di fà u ballunettu in forma di nulu.<gallery> File:BD 4C Cartoon (PSF).jpg File:Speech balloon 3 types.svg File:CabaleAuFondDuJardin.jpg </gallery> ==== U cartucciu ==== Un cartucciu hè un pannellu inguatratu chì cuntene elementi narrativi o descrittivi di a storia. U cartucciu dà indicazioni di tempu è di locu o ci dà l'infurmazioni chì permettenu una cunniscenza più bona di l'azzione. Si dice dinù un recitativu. Certe volte si presenta cù un fondu culuritu, di regula giallu, per fà a differenza cù i ballunetti di i diàloghi. [[File:Out of This World 1 page.jpg|centro|miniatura|Un cartucciu]] ==== L'onomatopea ==== Un'onomatopea una parolla chì imiteghja un sonu, un rimore. In a figuretta, l'onomatopee custituiscenu l'effetti di sonu di a storia. [[File:CRAC w.jpg|centro|miniatura|Un'onomatopea]] ==== L'ideogramma ==== Hè un picculu dissegnu, un'icona o un sìmbulu chì sprime un'idea, un sentimentu, un pensamentu. [[File:Idea doodle.jpg|centro|miniatura|Esempiu d'ideogramma]] [[File:Krazykat.jpg|destra|miniatura|274x274px| Krazy Kat di George Herriman . ]] [[File:Bibi_Fricotin_3.jpg|miniatura|330x330px| Bibi Fricotin di Louis Forton . ]] == Arti è tecniche in a figuretta == * U sinopsi : Hè a prima tappa di creazione. Hè un riassuntu di a storia.<br /> * U scenariu : trattamentu in detagli di a storia. Specifica, tàvula per tàvula, a divisione di l'azzione, a pusizione di i caratteri, è presenta i dialogi. <br /> * A ricerca grafica : Hè u travagliu di u dissignadore chì cerca u stilu generale. Crea i persunagi principali è l'ambiu di a storia. Face ricerche nant'à i lochi, decori, l'accessorii ecc. <br /> * Messa in pagina : hè a scelta di guatri, i punti di vista, l'accunciamentu di e vignette in a tàvula.<br /> * crayonné : prima prugettu di dissegnu. Hè à partesi da stu primu dissegnu fattu à a mina ch'ellu si travaglia. <br /> * L'inchjustratura : opera chì cunsiste à passà l'inchjostru nant'à i u dissegnu fattu à a mina. Dà à u disegnu una linea definitiva. Infine, solu sta strada serà stampata.<br /> * A messa in culore : operazione chì cunsiste in sceglie è applicà u culore à e sfarente zone delimitate da e linee inchjustrate (persunagi, decori, vestiti).<br /> == I mistieri di a figuretta == Una figuretta hè realizata da un autore chì pò fà tuttu da A à Z, si parla tandu d'un autore "cumplettu", o altrimente d'una squadra d'autori cù almenu : * '''un scenaristu chì scrive a storia,''' * '''un dissignadore chì face e fiure,''' * '''è certe volte un culuristu.''' '''L'editore''' hè quellu chì s'incarica di a pruduzzione di i libri, è a so diffusione in e librerie è cummerci. '''L'autori''' cumpletti si trovanu principalmente in e figurette auropee. '''L'autori americani''' è asiatichi sò più spessu organizati in attelli di parechje persone cun un autore principale è assistenti. In Francia in u 2015, si contanu 1 500 autori à u sensu largu, vale à dì scenaristi è dissignadori. == A figuretta in Corsica == Sò parechje e figurette chì si passanu in Corsica, o chì sò in lingua corsa. === Figurette in Corsica di lingua francese === *''Astérix en Corse'', René Goscinny è Albert Uderzo, Dargaud, 1973 *''Promenade à travers l'Histoire de la Corse'', Ghjacumu Fusina, Carlu Castellani è Ghjuvanfrancescu Gandon, Scola Corsa 1984. *''Mateo Falcone'', Duret è Clavaud, ed. Lucien Souny, 1986 *''Marine : Traquenard en Corse'', Tranchand è Corteggiani, Lombard, 1989 *''Ghjuvà et le secret de la Restonica'', Rückstühl, Albiana 2007 *''Paoli'' (seria in trè libri), Bertocchini è Rückstühl, DCL éditions, 2007 *''Erasmo Orticoni : Le chanoine révolutionnaire,'' Tonì Casalonga et Dominique Taddei, Albiana, 2009 *''Scirocco : Les otages'', Philippe Antonetti, Albiana, 2010 *''Petru Santu'' (seria in sette libri), Desideriu è Federzoni, Corsica Comix, 2011 *''Le bagne de la honte'', (serie in dui libri), Bertocchini è Rückstühl, DCL éditions, 2011 *''Sampiero Corso'', (serie in dui libri), Bertocchini è Rückstühl, DCL éditions, 2012 *''Razorbacu'' (seria in sette libri), Sorlin, Corsica Comix, 2012 *''Colomba'', Bertocchini è Sandro, DCL éditions, 2012 *''Aleria 1975'' (2 libri), Bertocchini è Espinosa, DCL éditions, 2014 *''Aiò zitelli'' (2 libri), Bertocchini è Holgado, Albiana, 2014 *''L'île des Justes'', Stéphane Piatzszek è Espé, Glénat, 2015 *''Cette histoire qui a fait la Corse'', Jean-Claude Rogliano et Michel Espinosa, Éditions du Signe, 2018 === Figurette in lingua corsa === *''Cosu è l'astronave'', Ghjacumu Fusina è Ghj.-F. Gandon, Scola Corsa, 1987 *''Asterix in Corsica'', René Goscinny è Albert Uderzo, Dargaud, 1993 *''Tintin è i ghjuvelli di a Castafiore'', Hergé, Casterman 1994 *''Gastone'' (tomu 10), Franquin, Yoran Embanner, 2007 *''Paoli'' (seria in trè libri), Bertocchini è Rückstühl, DCL éditions, 2008 === Figurette in lingua corsa è in lingua francese === *''Ziu Memè'', Gambini è Lacomben Albiana, 1988 *''U Sette Bellu'', Battì, Albiana 1995 == Noti è referenze == == Bibliografia == [[Categoria:Disegnu]] [[Categoria:Littiratura]] 0pm0rb42b1n79p7eoghn0p59wbq81wv Architittura rumànica 0 20993 377788 374788 2021-11-10T22:20:12Z Jumpy01 11155 wlink wikitext text/x-wiki [[File:Kirche San Michele de Murato - Außenansicht 5.jpg|miniatura|San Mighele di Muratu]] '''L'architittura rumànica''' hè un stile d'architittura, chì tocca pè u più l'edifizii religiosi à l'epica medievale, in Auropa. Principia intornu à l'annu 950 è lascia pocu à pocu piazza à l'arte gòttica à partesi da u XIIu seculu. L'elementu caratteristicu di l'arte rumànica hè l'arcu tondu pè e volte. Spessu i muri hè cupertu di pitture à l'affrescu chì rapresentanu storie di a religione cristiana. I capitelli di i pilastri sò scultati. U tìmpanu sopr'à l'entrata hè spessu decuratu. [[File:La Charite-Notre-Dame-122-2008-gje.jpg|miniatura|A chjesa rumànica di Charité-sur-Loire, di u principiu di u XIIu seculu]] [[File:Saccargia facciata 2009.jpg|miniatura|Basilica di Saccargia, in Sardegna]] <br /> == Nascita == [[File:Voûte en berceau Conques.JPG|miniatura|Volta à botte, abbazia di Conques]] <br /> [[File:Vézelay-Sainte-Marie-Madeleine-126-Mittelschiff-2008-gje.jpg|miniatura|A chjesa Sainte-Marie-Madeleine, à Vézelay]] Dopu à l'epica torbida di l'invasione bàrbare di l'Altu Medievu, un'epica più calma nasce. Hè tandu ch'elle sò custruite l'abbazie è e catedrale di stile rumànicu. Currisponde à l'epica di a di i rè carulingi, chì volenu riunisce l'Auropa. Sunnieghjanu di ricustituisce l'Imperu rumanu. Hè per quessa chì l'omi chjameranu più tardi stu stile "rumànicu".<br /> == Caratteristiche == === A volta à botte è l'arcu tondu === In e custruzzione religiose, l'architetti adopranu pè u più a forma di a volta à botte è l'arcu tondu. Hè a sola tennica cunnisciuta tandu. Hè u segnu di stu stile chì si sparghje in tutta l'Auropa à partesi da u seculu X sin'à u seculu XII. A volta à botte face pisà assai pesu nant'à i muri. Ci sò poche aperture è finestre. L'architetti facenu custruisce contraforti. I muri sò zeppi. L'internu di e chjese rumàniche sò bughje è micca tantu alte. [[File:Arch illustration.svg|centro|miniatura|L'esempiu d'una volta à botte]] === U pianu === E chjese ripiglianu u pianu di e basiliche rumane : à l'internu di a chjesa ci si trova una grande nave, induve u publicu piglia a so piazza. U prete ellu si mette in u coru. Più tardi u pianu serà mudificatu : s'aghjusta una nave transversale chì si chjama u transettu. Dà à a chjesa u pianu d'una croce. [[File:Plan.cathedrale.Autun.png|centro|miniatura|Pianu di a catedrale d'Autun]] == Esempii d'architittura rumànica in Auropa == === Alemagna === Catedrale di Worms [[File:Dom Worms.JPG|centro|miniatura|400x400px|A catedrale di Worms]] === Francia === Abbazia di Cluny [[File:Clocher abbaye cluny 3.JPG|centro|miniatura|400x400px|Abbazia di Cluny]] === Italia === Catedrale di Pisa [[File:Pisa - Cattedrale vista da Battistero.JPG|centro|miniatura|400x400px|A catedrale di Pisa]] == L'architettura rumànica in Corsica == === Nàscita === [[File:San Petru d'Accia.jpg|miniatura|400x400px|San Petru d'Accia, detta ''San Petrùculu'' à u pede di u Monte San Petrone]] In Corsica sò centinaie di cappelle di stile rumànicu chì sò alzate à u Medievu. In u 1091 u papa Urbanu II dà à a Republica di Pisa a gestione di a Corsica. Principia tandu un prugramma di custruzzione d'edifizii religiosi, catedrale (a custruzzione di Santa Maria Assunta di Mariana, detta A Canònica principia in u 1119), chjese piuvane è cappelle. Spessu sò custruite nant'à u locu d'edifizii più antichi. E vechje cappelle sò distrutte per esse ingrandate. Hè sott'à l'autorità di Pisa ch'elle sò custruite. Si parla dunque di stile rumànicu pisanu. <br /> === Caratterìstiche === E cappelle rumàniche si trovanu spessu vicinu à e vie, e strade, e bocche è lochi di passeghji, ch'ella sia trà i paesi trà d'elli, o trà e pieve. Si ricunnoscenu à a simplicità di e forme è di i decori, à l'armunia di e so prupurzione. U pianu hè cumpostu d'una nave unica. E cappelle sò orientate à levante. Si finiscenu cù un'àbside meza circulare à l'oppostu di a porta d'entrata. E catedrale di Mariana è di Nebbiu sò i dui soli edifizii di Corsica à avè una nave centrale separate da i so lati da culonne è pilastri. L'altri sò più chjuchi. I muri sò zeppi, l'aperture sò poche. L'edifizii sò spessu unicromi, ma ci hè qualchì cappella pulicroma, cum'è quella di A Trinità in Aregnu o San Mighele in Muratu. I tetti sò fatti di teghje, di matticciu di granitu o di calcariu. I decori scultati sò rari. E cumunità paisane sò in a maiò parte mudeste à u Medievu. Ma si trovanu belli decori, cumu per esempiu u tìmpanu di San Chirgu di Cambia. Certe volte si trovanu mudiglioni chì rapresentanu mutivi o figure d'umani o d'animali nant'à l'arcatelle. [[File:Cambia-San Quilicu-5.jpg|centro|miniatura|400x400px|U tìmpanu di San Chirgu di Cambia]] === Esempii in Corsica === ;[[Muratu]] : [[San Michele di Muratu|San Mighele]] <gallery> File:Murato San Michele.jpg File:Església de Saint-Michel de Murato 4.jpg File:Kirche San Michele de Murato, Korsika - Romanischer Bogen mit Figuren.jpg File:Kirche San Michele de Murato, Korsika - Romanisches Kapitell 2.JPG File:Església de Saint-Michel de Murato 7.jpg File:Kirche San Michele de Murato, Korsika - Der Sündenfall (die Schlange reicht Eva die Frucht vom Baum der Erkenntnis).jpg </gallery> ;[[San Fiurenzu]] : Santa Maria Assunta, catedrale di [[Nebbiu]] <gallery> File:Cathédrale du Nebbio.jpg File:Cathédrale santa Maria Assunta du Nebiu Saint-Florent.jpg File:Cathédrale santa Maria assunta du Nebiu Saint-Florent intérieur.jpg File:Cathédrale santa Maria Assunta du Nebiu Saint-Florent chapiteau.jpg </gallery> ;[[Lucciana]] : [[Cattidrale Santa Maria Assunta|Santa Maria Assunta]], detta A Canònica, catedrale di [[Mariana]] <gallery> File:Lucciana Cathedral Santa Maria Assunta Canonica facade.jpg File:Lucciana la Canonica cathédrale Santa-Maria-Assunta.jpg File:Santa-Maria-Assunta (5720085097).jpg </gallery> ;[[Aregnu]] : A Trinità <gallery> File:Aregno-La Trinite.jpg File:Aregno E1aJPG.jpg File:Église de la Sainte-Trinité d'Aregno 04.jpg File:Église de la Trinité et de San Giovanni3.JPG File:Église de la Trinité et de San Giovanni1.JPG </gallery> ;[[Sermanu]] : Santi Niculaiu <gallery> File:San Niculaiu.png </gallery> ;[[Lumiu]] : San Petru è San Paulu <gallery> File:Lumio-Sts Pierre Paul entrée.jpg File:Lumio-Sts-Pierre-Paul-4.jpg </gallery> ;[[Cambia]] : San Chirgu (o San Quilicu) <gallery> File:Cambia-San Quilicu-4.jpg File:Cambia-San Quilicu-3.jpg File:Cambia-San Quilicu-5.jpg </gallery> ;[[A Casalta]] : Santa Maria <gallery> File:Santa Maria di A Casalta.jpg File:Santa Maria di A Casalta 5.jpg File:Santa Maria di A Casalta 2.jpg File:Santa Maria di A Casalta 3.jpg </gallery> ;[[Altiani]] : San Ghjuvanni <gallery> File:Altiani chapelle San Giovanni (2010).jpg File:Altiani ancienne église San Giovanni.jpg File:Altiani chapelle San Giovanni.jpg </gallery> ;[[Corti]] : Santa Marione <gallery> File:Santa Marione, a pieve di Tàlcini, Corti, Corsica.jpg </gallery> ;[[Brandu]] : Santa Maria di e Neve <gallery> File:Brando-Silgaggia Sta-Maria delle Nevi-7.jpg File:Brando-Silgaggia Sta-Maria Assunta-2.jpg File:Brando-Silgaggia Sta-Maria linteau.jpg </gallery> ;[[U Quercitellu]] : [[San Petru d'Accia]], o San Petrùculu <gallery> File:San Petru d'Accia.jpg </gallery> ;[[Siscu]] : San Mighele <gallery> File:San-michele Sisco Corse.jpg </gallery> ;[[Biguglia]] : Sant'Andria <gallery> File:Biguglia-St Andrea.jpg </gallery> ;[[Merusaglia]] : Sant'Andria <gallery> File:Morosaglia-Sevasi Sant'Andria-5.jpg </gallery> ;[[Furiani]] : Santa Maria <gallery> File:Furiani-Sainte-Marie.jpg File:Furiani-Sainte-Marie-2.jpg </gallery> ;Lucciana : San Parteu <gallery> File:San Parteo Church in Lucciana Corsica.jpg File:San Parteo Church at dawn.jpg File:Lintel San Parteo Church Lucciana Corsica.jpg File:San Parteo Church at sunrise.jpg </gallery> ;Merusaglia : Santa Riparata <gallery> File:Morosaglia Santa Riparata abside.jpg File:Morosaglia Santa Riparata.jpg File:Morosaglia Santa Riparata tympan monolithe.jpg </gallery> ;[[Càrbini|Carbini]] : San Ghjuvanni <gallery> File:San Ghjuvanni di Càrbini.jpg </gallery> ;[[Santa Lucia di Tallà]]: San Ghjuvanni <gallery> File:Eglise Saint Jean de Sainte Lucie de Tallano 09.JPG File:Eglise Saint Jean de Sainte Lucie de Tallano 02.JPG </gallery> ;[[Quenza]] : Santa Maria <gallery> File:Chapelle Sainte Marie de Quenza 04.JPG File:Chapelle Sainte Marie de Quenza 05.JPG File:Chapelle Sainte Marie de Quenza 03.JPG </gallery> ;[[Castirla]] : San Mighele <gallery> File:Castirla église San Michele chevet.jpg File:Castirla église San Michele façade nord.jpg File:Castirla église San Michele.jpg </gallery> ;[[Cànari]] : Santa Maria <gallery> File:Canari Santa Maria Assunta.jpg File:Canari, pieve di santa maria assunta, del 1190 ca. 03.jpg File:Canari-Sta-Maria Assunta linteau.jpg File:Canari-Sta-Maria Assunta pierre sculptée.jpg File:Canari-Sta-Maria Assunta-Inscrip1455.jpg File:Canari-Sta-Maria Assunta pierre gravée.jpg </gallery> ;[[Tralonca]] : San Lurenzu <gallery> File:Tralonca chapelle San Lorenzo.jpg File:Tralonca chevet chapelle romane San Lorenzo.jpg </gallery> ;[[U Castellà di Casinca|Castellare di Casinca]]: San Pancraziu (o San Brancà) <gallery> File:Castellare-Casinca San Pancraziu.jpg </gallery> == Vucabulariu == === Àbside : === === Affrescu : === === Altare : === === Arcatella : === === Arcu tondu : === === Cappella : === === Chjesa piuvana : === === Mudiglione : === === Nave : === === Pieve : === === Pulìcromu : === === Tìmpanu : === === Transettu : === === Volta à botte : === == Fonte == * Annie Arnoux-Gabrielli, ''Églises romanes de Corse : Le guide'', Albiana, 2016. * Geneviève Moracchini-Mazel, ''Les Églises Romanes de Corse'', Klincksieck, 1967. * https://corse-romane.eu/ == Da vede dinù == * [[Lista di e pieve di Corsica]] *[[Arte rumànica in Corsica]] *[[Architettura rumànica in Sardegna]] *[[Rumànicu pisanu]] [[Categoria:Architittura]] 5ws1d959wfkr55kshor2wm0nmsxfy9m Mascione di fangu 0 20994 374007 366232 2021-06-02T11:24:44Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U mascione di fangu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Gobius_niger_Sardinia_1.JPG|300px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Gobius niger</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Actinopterygii]]'' |----- | Ordine | ''[[Gobiliformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Gobiidae]]'' |----- | Generu | ''[[Gobius]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Gobius niger''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Gobius_niger_(Stefano_Guerrieri)_1.jpg|300px]] |----- |} U mascione di fangu<ref>Casanova (2010, p. 481).</ref> hè un pesciu chì face parte di a famiglia di i Gobiidae.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in inglese.</ref> ==Descrizzione == U mascione di fangu hà un corpu più prufondu ch'è u mascione cumunu, incù un muccichile più attundatu è una taglia di solitu più maiò. Pussede duie nutaghjole dursale guasi cuntinue, a nutaghjola anteriore avendu sei spine, chì ponu varcà a pellanzica di e nutaghjole, è a nutaghjola pustiriore è più corta avendu i raghji molli. A nutaghjola dursale pustiriore si termineghja vicinu à u picciolu cudale, in cuntrariu à i mascioni cumuni chì anu un longu spaziu. E nutaghjole pelviche sò saldate. U culore hè di una certa sfumatura di brunu scuru incù e machje nere indistinte. U culore di u masciu diventa guasi neru mentre a staghjone di riproduzione è e so nutaghjole diventanu più vive. A taglia media di 'ssu pesciu hè di circa 5 à 7 cm. ==Distribuzione è ambiente== U mascione di fangu hè originariu di l'acque poche prufonde di l'oceanu Atlanticu orientale, di u mare Terraniu è di u mare Neru. A so area di ripartizione si stende da u Capu Biancu in Mauritania à Trondheim in Nurvegia è à u mare Balticu è omu u trova di solitu à e prufundità inferiore à 50 metri. U so ambiente tipicu hè custituitu di lagune, d'estuarii è d'acque custiere, annantu à i fondi rinosi o fangosi è frà l'erbe è l'alghe marine, è si culloca in modu occasiunale in acqua dolce. ==Cumpurtamentu== U capiciocciu di fangu si ciba di picculi invertebrati di i fondi marini. Si riproduce d'istate, epica à a quale u masciu crea un territoriu in una zona poca prufonda induv'elle crescenu e gattive erbe è pripara un nidu annantu à un pezzu di fondu marinu pulitu. Invita a femina à aspittà lu è s'ella accetta, ci dipone i so ovi è u masciu i guardia sinu à a so sbucciata. ==Lessicu== U mascione di fangu hè ancu chjamatu ''capiciocciu neru''<ref>Miniconi (1980)</ref> o u ''mazzacarò neru''. == Note == <references/> ==Bibliugrafia== * Tito de Caraffa, ''Assaghju annantu à i pesci di u litturale di Corsica'', Bullitinu di a Sucità di scenze storiche è naturale di Corsica, stamperia Ollagnier, Bastia, 1902 * Petru Casanova, ''Motti'', Albiana, 2010 * Miniconi R., Molinier R., Nouhen D., Pimort M.-J. (1980) ''Pesci di Corsica è di u Mediterraniu'', Parcu Naturale Regiunale di Corsica (in francese) * Rughjeru Miniconi, Parlata aghjaccina cittatina è paisana, Ed. A Barcella, 2017 ==Ligami== * [https://www.oec.corsica/I-pesci-marini_a92.html ''I pesci marini'', Uffiziu di l'Ambienti di a Corsica] ==Da vede dinù== * i [[pesci di Corsica]] [[Categoria:Gobiidaee]] [[Categoria:Fauna marina di Corsica]] 0oxo2v31xyllssnu7wavafullh6wkuc Capiciocciu neru 0 20995 366212 2020-04-23T08:30:30Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:48C5:C637:90EE:85AF Reindirizzamentu à [[Mascione di fangu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[mascione di fangu]] jnkhsh38br0eb6gxycodgupk24wm6yk Mascherinu N95 0 20996 366226 366219 2020-04-23T15:00:07Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:48C5:C637:90EE:85AF wikitext text/x-wiki [[File:N95mask.jpg|right|thumb|Mascherinu N95.]] U '''Mascherinu N95''' hè un mascherinu di prutezzione antiparticule incù un filtru, rispundendu à classifica di filtrazione di l'aria di l'agenzia americana NIOSH ([[:en:National Institute for Occupational Safety and Health|National Institute for Occupational Safety and Health]]). Filtra almenu 95 di e particule in suspinsione per aria ma ùn hè micca resistente à l'oliu è ùn filtra nè i gasi nè i vapori <ref>[https://www.cdc.gov/niosh/npptl/topics/respirators/disp_part/respsource3selection.html Respirator Trusted-Source: Selection FAQs]</ref>, cum'è u FFP 2, u so equivalenu [[Europiu|europeu]] (chì filtra almenu 94 di e particule) o a maschereghja KN95 di [[China]]. À i [[Stati Uniti]], u N95 hè u più mascherinu currente filtrendu e particule <ref>[https://www.cdc.gov/niosh/npptl/topics/respirators/disp_part/n95list1-a.html NIOSH-Approved N95 Particulate Filtering Facepiece Respirators - A Suppliers List].</ref>. I criterii di certificazione di e pristazione di u N95, di u FFP2 è di u KN95 (efficenza di u filtru, agente di prova, ghjettu, caduta di prissione ammissibile) varieghjanu appena <ref>[https://multimedia.3m.com/mws/media/1791500O/comparison-ffp2-kn95-n95-filtering-facepiece-respirator-classes-tb.pdf Comparison of FFP2, KN95, and N95 and Other Filtering Facepiece Respirator Classes].</ref>. U mascherinu N95 necessiteghja una reta fine di fibre di polimamma sintetica produtte da un prucessu altamente tecnicuchì forma u stratu di filtrazione interna chì filtra e particule priculose <ref>[https://www.npr.org/sections/goatsandsoda/2020/03/16/814929294/covid-19-has-caused-a-shortage-of-face-masks-but-theyre-surprisingly-hard-to-mak COVID-19 Has Caused A Shortage Of Face Masks. But They're Surprisingly Hard To Make].</ref>. ==Usu== [[File:Three_Key_Factors_Required_for_a_Respirator_to_be_Effective.pdf|thumb|Infografia in inglese incù trè parametri richiesti affinch'è un mascherinu sia efficace.]] À i Stati Uniti, l'OSHA ([[:en:Occupational Safety and Health Administration|Occupational Safety and Health Administration]]) esige ch'è i professiunali di a salute effittuendu un attu di cura incù una persona avendu un'infizzione suspittata o cunfirmata di u coronavìrus SARS-CoV-2, usanu una prutezzione rispiratoria, tale u mascherinu N 95. Hè impurtante di nutà ch'è u mascherinu chirurgicu hè differente da i mascherini rispiratorie, è ùn hè micca cuncipitu nè appruvatu per furnisce una prutezzione contru à e particule in suspinsione per aria chì ùn forma micca un cunghjuntu adequatu annantu à u voltu di u purtadore annantu à qualessu fidà si per a prutezzione rispiratoria <ref>[https://blogs.cdc.gov/niosh-science-blog/2020/03/16/n95-preparedness/ Proper N95 Respirator Use for Respiratory Protection Preparedness].</ref>. . ==Note== <references/> [[Categoria:Medicina]] hujfx14a43ybfhevqcnd7sif7dbisu6 Mazzacarò neru 0 20998 366230 2020-04-23T15:18:13Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:48C5:C637:90EE:85AF Reindirizzamentu à [[Mascione di fangu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[mascione di fangu]] jnkhsh38br0eb6gxycodgupk24wm6yk Caprifogliu 0 20999 373755 373630 2021-06-02T09:33:32Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U caprifogliu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Lonicera_etrusca_2.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Lonicera etrusca</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Dipsacales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Caprifoliaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Lonicera]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Lonicera etrusca''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:LONICERA_ETRUSCA_-_AGUDA_-_IB-745_(Ligabosc).JPG|250px|A pecita]] |----- |} U '''caprifogliu''' (''Lonicera etrusca'') hè una pianta chì face parte di a famiglia di e [[Caprifoliaceae]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in inglese.</ref> ==Descrizzione== Si tratta di una pianta rampicante, perenna è scasciante chì pò aghjunghje una lunghezza di 6 metri. Hè cuttighjata di casce ovale di parechji centimi di longu è porta dense spighe di fiori incù i paghji di casce saldate à u basamentu. Ogni fiore pussede una curolla tubulare lungarina chì pò aghjunghje 5 centimi di longu, divisa in parte in dui labbri. U fiore hè giallu chjaru o rusulatu à ancu appena russicciu. E stamine è u stile varcanu a bocca di u fiore. U fruttu hè un bagu attundatu è bellu rossu. Paulu Simonpoli mintuveghja u caprifogliu<ref>Simonpoli, p. 136.</ref>: "Pianta assai prufumata chi face fiuretti allungati cum'è campanili. Si trova longu à e strade. Ghjè una di e prime piante à nasce à u principiu di marzu. E capre ne manghjanu assai." ==Ambiente== U caprifogliu hè originariu d'Europa è hè cunnisciutu in altrò, in particulare in u nordupunente pacificu di l'America Suprana, cum'è una spezia introdutta induve ellu hè scappatu à a cultura. Hè cunsirvata in l'orti cum'è pianta ornamentale. ==Tussicità== I baghi di u caprifogliu sò vilenosi. ==Lessicu== U caprifogliu hè ancu chjamatu u ''liaboscu'', a ''matreselva'', u ''soprafrasca''. ==Note== <references/> ==Bibliugrafia== * [https://adecec.net/parutions/pdf/les-corses-et-les-plantes-sauvages-autrefois-et-maintenant.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * [http://www.culturecommunication.gouv.fr/content/download/42396/338526/version/1/file/Ethno_Simonpoli_1982_072a.pdf Paulu Simonpoli, ''E piante salvatiche - Cunniscenze è usi'', 1982, Parcu Naturale di Corsica] [[Categoria:Caprifoliaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] ndco07ixj1k53vemvbzasuugd69mgcw Arte rumànica in Corsica 0 21000 375306 371633 2021-08-15T21:46:37Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Aregno-La Trinite.jpg|miniatura|300x300px|A chjesa di A Trinità, in Aregnu]] [[File:San michele di murato, 07.jpg|miniatura|San Mighele di Muratu|alt=|300x300px]] [[File:Luicciana, la 'canonica', antica cattedrale di s.m. assunta di mariana, 02.jpg|miniatura|A catedrale di Mariana, detta "A Canonica" in Lucciana|alt=|300x300px]] In storia di l'arte, l''''arte rumànica''' hè un muvimentu di pruduzzione artisticu chì principia à u Xu seculu, è dura sin'à u XIIIu seculu. In Corsica si ritrova in e numerose [[Cappella|cappelle]] è [[Chjesa|chjese]] spaperse in l'isula sana.[[File:St. florent, cattedrale del nebbio, 1125-1140, 02.jpg|miniatura|A catedrale di Nebbiu, in San Fiurenzu|alt=|300x300px]]A Corsica ne hà cuntatu duie centu<ref>Geneviève Moracchini-Mazel, ''Les églises romanes de Corse'', Klincksieck, Paris 1967.</ref>. Certe sò state distrutte, d'altre trasfurmate è ingrandate, parechje si ponu sempre vede. [[File:La Canonica1.JPG|miniatura|300x300px|Detagliu di a facciata di a Canonica, in Lucciana]] L'arte rumànica in Corsica hè marcata da l'influenza pisana. Si parla d'arte rumànica di stilu pisanu. A custruzzione di l'edifizii rumànichi in l'isula si face quandu a Corsica hè amministrata da [[Pisa]]. [[File:Cambia-San Quilicu-5.jpg|miniatura|300x300px|U tìmpanu di a chjesa San Quilicu di Cambia]] == Orìgine == === A Corsica pisana === [[File:Le Repubbliche Marinare.jpg|miniatura|E republiche marinare à u Medievu|alt=]]Intornu à l'annu Mille, a storia di a Corsica si ritrova ligata à a Republica di [[Pisa]], una di e putenze di u Mediterraniu tandu. In u 1077, pè rinfurzà a presenza di a Chjesa, u papa [[Gregoriu VII]] incarica l'amministrazione di a Corsica à u vescu di [[Pisa]], Landolfu. À partesi da u 1091, u papa Urbanu II rinforza l'impurtanza di Pisa in Corsica è cede à u vescu di Pisa pudere piu forti. L'organizazione di a Chjesa in Corsica hè reurganizata in trè punti : - E cinque vescuvati primitive (Mariana, Aleria, Aiacciu, Sagone è Nebbiu) sò riattivati. Aleria, Aiacciu è Sagone sò messe sott'à u cuntrollu di l'archivescu di Pisa. Mariana è Nebbiu sò messe sott'à u cuntrollu di l'archivescu di Ghjenuva. - Ste vescuvati sò elle stesse divise in pieve. In ogni pieve hè custruita una chjesa impurtante, chjamata anch'ella "pieve" o "chjesa piuvana". Sta chjesa si trova di regula à u centru geograficu di u territoriu di a pieve, à listessa distanza di l'abitatu spapersu. Si trova spessu isulata. Hè solu quì ch'ellu si face u battezimu. Vede a pagina : [[Lista di e pieve di Corsica]] D'altre chjese segundarie è cappelle sò custruite. - À partesi da u 1080, parechje abbazie di Tuscana è di Liguria si stallanu in Corsica. E più impurtante eranu trè : San Gorgonio di l'isula di a Gorgonia, San Venerio del Tino è San Mamilianu di l'isula di Montecristu. I ricchi pruprietarii, i signori, li danu terre per stallassi. Participeghjanu cusì à cristianizà a pupulazione. === Un stilu novu : l'architettura rumànica === Un grande prugramma di custruzzione (o di ricustruzzione) di e chjese principia tandu. Sò centinaie d'edifizii chì sò alzati. L'architetti pisani adopranu un stilu novu, chì serà chjamatu più tardi rumànicu. Sò tecniche nove chì sò impiegate da l'architetti è l'artigiani pè a custruzzione. In Corsica stu stilu rumànicu copia u mudellu di e chjese di a [[Toscana|Tuscana]] vicina. In l'isula sana sò custruite catedrale, chjese è cappelle. Pè u più sò cuncentrate in u nordu este di a Corsica, è in [[Balagna]]. Sò alzate catedrale maiò (A Canònica in Mariana, Santa Maria in San Fiurenzu), ma dinù chjese piuvane à u centru d'ogni pieve, è cappelle segundarie.<gallery mode="packed" widths="300" heights="300" caption="U mudellu pisanu"> File:Duomo di pisa.jpg|U domu di Pisa File:Cathédrale du Nebbio.jpg|A catedrale di Nebbiu </gallery><br /> <br /> == Caratterìstiche == === Pianu === E chjese rumàniche di Corsica anu di modu generale un aspettu semplice. A catedrale di Mariana hè a più grande (33 metri di lunghezza). A maiò parte di l'edifizii rumànichi di Corsica sò fatti nant'à un pianu cù una nave unica, cù un'àbside meza circularia cù una volta, orientata à l'Este. In Corsica ùn ci hè nisuna chjesa cù un transettu. Ci sò trè esempii di chjesa cù una doppia àbside : Santa Cristina di E Valle di Campulori, Santa Marione di Corti, Santa Maria Chjappella in Ruglianu. Una sola chjesa presenta una trìplice àbside, hè quella di San Pancraziu in Castellare di Casinca. Solu e catedrale di Mariana è di Nebbiu anu una nave centrale separata nant'à i so lati da culonne è pilastri. I muri sò zeppi, l'aperture sò poche.<gallery mode="packed" widths="300" caption="L'àbside di e chjese rumàniche corse : ùnica, doppia o trìplice"> File:Altiani ancienne église San Giovanni.jpg|Chjesa cù un'àbside : San Ghjuvanni d'Altiani File:Valle di campoloro, santa cristina 04 absidi.jpg|Doppia àbside : Santa Cristina à E Valle di Campulori File:San-Pancraziu-à-Castellare-di-Casinca.jpg|A trìplice àbside di San Pancraziu, à U Castellà, in Casinca </gallery> === Materiali di custruzzione === I custruttori di l'edifizii rumànichi impiegavanu e petre trove sopr'à locu. E chjese custruite à st'epica sò dunque u spechju di a diversità geològica di a Corsica. A diversità di i materiali impiegati hè grande : granitu, calcariu, matticciu, màrmeru cipullinu... A pulicrumia di certe chjese (San Mighele di Muratu, A Trinità d'Argenu) nasce di l'assuciazione di sti differente petre. <br /> == E catedrale == A Corsica hà cuntatu sei diòcesi : Aleria, Mariana, Nebbiu, Sagone, Aiacciu è Accia. Di ste sei diòcesi, fermanu trè catedrale di stile rumànicu : Nebbiu, Mariana è Sagone. === A catedrale di Mariana, detta A Canònica === [[File:Lucciana cathédrale Mariana.jpg|miniatura|Santa Maria Assunta, catedrale di Mariana]] In u 1119 hè custruita a catedrale di Mariana, chjamata A Canònica. Hè fatta nant'à un pianu à trè nave separate da culonne. E petre venenu da Capicorsu. Sò blocchi di metre di matticciu cipullinu. A tecnica di custruzzione di i muri chì alterna petre alte è fine dà un'impressione di rigature rimanda à u stilu ch'ellu si pò vede in a chjesa Sant'Alessandro di Lucca, in Tuscana. [[File:Lucciana Cathedral Santa Maria Assunta Canonica facade.jpg|sinistra|miniatura|A facciata di A Canònica]] A facciata ella hè cumposta di lèsene di trè manere differente chì face pensà à a chjesa [[Santa Maria del Regno d’Ardara]], in Sardegna, o à quella di [[San Sisto (Pisa)|San Sisto, in Pisa]]. I decori scultati di A Canònica sò pochi. Ci sò arcatelle ceche nant'à l'àbside chì riposanu nant'à mudiglioni. Nant'à l'entrata principale ci hè un arcu scultatu cù una frisa d'animali è un soprusciu decuratu di mutivi. Nant'à a facciata sud ci sò dinù mutivi geometrichi, listessi à quelli chì si ponu vede in Pisa, nant'à a chjesa [[San Sepolcro di Pisa|San Sepolcro]]. <br /> <gallery mode="nolines" widths="200" caption="A catedrale Santa Maria Assunta, detta A Canònica, in Mariana (Lucciana)"> File:Luicciana, la 'canonica', antica cattedrale di s.m. assunta di mariana, portale del 1119 ca. 01.jpg File:Luicciana, la 'canonica', antica cattedrale di s.m. assunta di mariana, portale del 1119 ca. 02.jpg File:Luicciana, la 'canonica', antica cattedrale di s.m. assunta di mariana, portale del 1119 ca. 04.jpg File:Luicciana, la 'canonica', antica cattedrale di s.m. assunta di mariana, 06 rilievi.jpg File:La canonica XIIs.jpg File:Lucciana la Canonica cathédrale Santa-Maria-Assunta.jpg </gallery> === A catedrale di Nebbiu === In a Catedrale di Nebbiu si vede bè l'influenza pisana. A facciata hè cumposta nant'à u listessu mudellu chè quella di u [[Domu di Pisa]], ch'ella sia pè l'architettura o l'ornamentazione. <gallery widths="200" caption="A catedrale di Nebbiu, Santa Maria Assunta in San Fiurenzu"> File:Cathédrale du Nebbio.jpg File:St. florent, cattedrale del nebbio, 1125-1140, 01.jpg File:St. florent, cattedrale del nebbio, 1125-1140, 05.jpg </gallery> === A catedrale di Sagone === <gallery widths="200" caption="E ruvine di a catedrale Sant'Appianu di Sagone"> File:Sagone ancienne cathédrale Sant' Appiano.jpg File:Sagone vue angle SE ancienne cathédrale Sant' Appiano.jpg File:Sant'Appianu3.jpg </gallery> == E chjese piuvane == A chjesa piuvana hè chjamata dinù chjesa pievana, pievanìa, chjesa matrice o più simpliciamente "pieve". Hè a chjesa a più impurtante di u rughjone à u medievu, quandu i paisoli eranu spapersi, chjuchi è pocu abitati. E chjese piuvane sò tandu custruite à u centru di a pieve. A pieve hè dinù u nome di a circuscrizzione amministrativa è religiosa chì i Pisani tornanu à creà per lancià un prugramma di custruzzione di e chjese. [[Geneviève Moracchini-Mazel]] in i so travagli ne hà ricensatu un centu. === Aregnu : A Trinità === Chjesa piuvana di a [[Aregnu (pieve)|pieve d'Aregnu]]<gallery> File:Aregno-La Trinite.jpg File:Aregno E1aJPG.jpg File:Église de la Sainte-Trinité d'Aregno 04.jpg File:Église de la Trinité et de San Giovanni3.JPG File:Église de la Trinité et de San Giovanni1.JPG </gallery> === Muratu : San Mighele === Chjesa piuvana di a [[Bevincu (pieve)|pieve di Bivincu]]<gallery> File:San michele di murato, 08 abside.jpg File:San michele di murato, 07.jpg File:San michele di murato, 03.jpg File:San michele di murato, fianco sx, con rilievi del 1140 ca. 05.jpg File:San michele di murato, facciata, con rilievi del 1140 ca. 06.jpg File:San michele di murato, facciata, con rilievi del 1140 ca. 08.jpg File:San michele di murato, abside, con rilievi del 1140 ca. 01.jpg File:San michele di murato, facciata, con rilievi del 1140 ca. 10 uomo tra pavoni.jpg File:San michele di murato, abside, con rilievi del 1140 ca. 02.jpg File:San michele di murato, fianco sx, con rilievi del 1140 ca. 04.jpg File:San michele di murato, facciata, con rilievi del 1140 ca. 13 animali.jpg </gallery> === Castellare di Casinca : San Pancraziu === San Pancraziu o San Brancà, chjesa piuvana di a [[Casinca|pieve di Casinca]]<gallery> File:Castellare-Casinca San Pancraziu.jpg File:San-Pancraziu-à-Castellare-di-Casinca.jpg </gallery> === A Casalta : Santa Maria di a Natività === Chjesa piuvana di a pieve [[Ampugnani (pieve)|d'Ampugnani]]<gallery> File:Santa Maria di A Casalta 2.jpg File:Santa Maria di A Casalta 3.jpg File:Santa Maria di A Casalta 6.jpg File:Santa Maria di A Casalta 5.jpg </gallery> === Altiani : San Ghjuvanni === Chjesa piuvana di a [[Rogna (pieve)|pieve di Rogna]]<gallery> File:Altiani ancienne église San Giovanni.jpg File:Altiani-San Giovanni chevet.jpg File:Altiani ancienne église San Giovanni gravures.jpg </gallery> === Rustinu : Santa Maria Riscamone === Chjesa piuvana di a [[Rustinu (pieve)|pieve di Rustinu]]<gallery> File:Riscamone 1.jpg File:Riscamone 2.jpg </gallery> === Corti : Santa Marione === Chjesa piuvana di a [[Talcini|pieve di Tàlcini]]<gallery> File:Santa Marione, a pieve di Tàlcini, Corti, Corsica.jpg </gallery> === Brandu : Santa Maria di e Neve === Chjesa piuvana di a [[Brandu (pieve)|pieve di Brandu]]<gallery> File:Brando-Silgaggia Sta-Maria delle Nevi-7.jpg File:Brando-Silgaggia Sta-Maria linteau.jpg </gallery> === Furiani : Santa Maria === Chjesa piuvana di a [[Ortu (pieve)|pieve d'Ortu]]<gallery> File:Furiani-Sainte-Marie.jpg File:Furiani-Sainte-Marie-2.jpg </gallery><br /> === Càrbini : San Ghjuvanni === Chjesa piuvana di a [[Carbini (pieve)|pieve di Càrbini]]<gallery> File:San Ghjuvanni di Càrbini.jpg </gallery> === Cànari : Santa Maria === Chjesa piuvana di a [[Canari (pieve)|pieve di Cànari]]<gallery> File:Canari Santa Maria Assunta.jpg File:Canari, pieve di santa maria assunta, del 1190 ca. 03.jpg File:Canari-Sta-Maria Assunta-corniche-bas.jpg File:Canari, pieve di santa maria assunta, del 1190 ca., lapide 1455.jpg File:Canari-Sta-Maria Assunta linteau.jpg File:Canari, pieve di santa maria assunta, del 1190 ca., archetti ciechi con decorazioni a rilievo 06.jpg File:Canari-Sta-Maria Assunta pierre sculptée.jpg </gallery> === Lumiu : San Petru è San Paulu === Chjesa piuvana di a [[Lumiu (pieve)|pieve di Lumiu]] Si ritrovanu sumiglie cun e chjese pisane di [[Santa Cristina (Pisa)|Santa Cristina]] è [[San Piero a Grado]].<gallery> File:Lumio-Sts Pierre Paul entrée.jpg File:Lumio-Sts-Pierre-Paul-4.jpg File:Lumio-Sts-Pierre-Paul-3.jpg </gallery> === E Ville di Pàrasu : San Ghjuvanni === Chjesa piuvana di a [[Tuani|pieve di Tùani]]<gallery> File:Ville-di-Paraso-Ruines-St-Jean Tuani.jpg File:Ville-di-Paraso-Ruines-St-Jean Tuani latéral.jpg </gallery><br /> === Santa Lucia di Tallà : San Ghjuvanni === Chjesa piuvana di a [[Tallà|pieve d'Attalà]]<gallery> File:Eglise Saint Jean de Sainte Lucie de Tallano 07.JPG File:Eglise Saint Jean de Sainte Lucie de Tallano 08.JPG File:Eglise Saint Jean de Sainte Lucie de Tallano 09.JPG </gallery> === A Grossa : San Ghjuvanni === Chjesa piuvana di a [[Bisughjè|pieve di Bisughjè]]<gallery> File:Eglise San Giovanni de Grossa 02.JPG File:Eglise San Giovanni de Grossa 05.JPG </gallery> === Calinzana : San Ghjuvanni === Chjesa piuvana di a [[Àrmitu (pieve)|pieve d'Àrmitu]]<gallery> File:Calenzana pieve à Marsolino.jpg File:Calenzana appareillage mur église San Giovanni à Marsolino.jpg </gallery> === Corti : San Ghjuvanni === Chjesa piuvana di a [[Venacu (pieve)|pieve di Vènacu]]<gallery> File:Corte ensemble San Giovanni Battista.jpg File:Corte Église San Giovanni Battista.jpg File:Corte Église San Giovanni Battista et le baptistère.jpg </gallery> === '''U Petricaghju : San Chirgu (o San Quilicu)''' === Chjesa piuvana di a [[Alisgiani|pieve d'Alisgiani]][[File:San Chirgu, pieve d'Alisgiani à U Petricaghju.jpg|sinistra|miniatura|San Chirgu, à U Petricaghju]] <br /> == E cappelle == === Sermanu === Santi Niculaiu<gallery> File:San Niculaiu.png </gallery> === Siscu === San Mighele<gallery> File:San-michele Sisco Corse.jpg File:San Mighele di Siscu.jpg </gallery> === Cambia === San Quilicu<gallery> File:Cambia-San Quilicu-4.jpg File:Cambia-San Quilicu-3.jpg File:Cambia-San Quilicu-5.jpg </gallery> === U Quercitellu === San Ciprianu<gallery> File:San Ciprianu, U Quercitellu.jpg </gallery> === Biguglia === Sant'Andria<gallery> File:Biguglia-St Andrea.jpg </gallery> === Merusaglia === ==== Santa Riparata ==== <gallery> File:Morosaglia Santa Riparata abside.jpg File:Morosaglia Santa Riparata.jpg </gallery> ==== Sant'Andria ==== <gallery> File:Morosaglia-Sevasi Sant'Andria-5.jpg </gallery> === Quenza === Santa Maria<gallery> File:Chapelle Sainte Marie de Quenza 04.JPG File:Chapelle Sainte Marie de Quenza 03.JPG </gallery> === Castirla === San Mighele<gallery> File:Castirla église San Michele chevet.jpg File:Castirla église San Michele.jpg </gallery> === Tralonca === San Lurenzu<gallery> File:Tralonca chevet chapelle romane San Lorenzo.jpg File:Tralonca chapelle San Lorenzo.jpg </gallery> === Lucciana === San Parteu<gallery> File:San Parteo Church in Lucciana Corsica.jpg File:San Parteo Church at dawn.jpg File:Lintel San Parteo Church Lucciana Corsica.jpg </gallery> === Castellu di Rustinu === San Tumasgiu<gallery> File:Castello-di-Rostino Santumasgju.jpg File:Castello-di-Rostino Santumasgju porte latérale.jpg File:Castello-di-Rostino Santumasgju tympan porte latérale.jpg </gallery> === Figari === San Quilicu di Montilati<gallery> File:San Quilico de Montilati 1.JPG File:San Quilico de Montilati 2.JPG </gallery> === Olcani === San Quilicu<gallery> File:Olcani-San Quilicu-4.jpg File:Olcani-San Quilicu-2.jpg </gallery><br /> === Decori === === E sculture === I decori scultati sò rari. E cumunità paisane sò in a maiò parte mudeste à u Medievu. Ma si trovanu belli decori, cumu per esempiu u tìmpanu di San Chirgu di Cambia. A so funzione hè d'imbellisce, ma dinù d'insignà storia di i santi o scene di a bibbia à quelli chì ùn sapianu leghje. [[File:Cambia-San Quilicu-5.jpg|centro|miniatura|400x400px|U tìmpanu di San Quilicu di Cambia]] Certe volte si trovanu sculture chì rapresentanu mutivi o figure d'umani o d'animali. Si ponu vede nant'à i mudiglioni, l'arcatelle è i capitelli. [[File:Saint-Florent cathédrale du Nebbio haut du portail.jpg|centro|miniatura|400x400px|Detagli di a catedrale di Nebbiu, in San Fiurenzu]] <br /> [[File:Luicciana, la 'canonica', antica cattedrale di s.m. assunta di mariana, portale del 1119 ca. 02.jpg|centro|miniatura|400x400px|Detagli di a catedrale di Mariana, in Lucciana]] [[File:Aregno-La Trinite-sculptures.jpg|centro|miniatura|400x400px|E sculture di chjesa di A Trinità, in Aregnu]] [[File:Piedicorte bas-relief église Notre-Dame de l'Assomption.jpg|centro|miniatura|400x400px|Tìmpanu in Pedicorti di Gaghju di stile rumànicu, riimpiegatu in u campanile]] <br /> === L'affreschi === == Vucabulariu == === Àbside === Hè a parte chì finisce a chjesa, a so forma hè in mezu tondu. In Corsica a maiò parte di e chjese rumàniche sò fatte cù àbside ùniche, ma ci n'hè cun àbside doppie, è una sola chjesa cù un'àbside trìplice.<br /> [[File:Rogliano-P1960023 - Version 2.jpg|centro|miniatura|300x300px|A doppia àbside di Santa Maria Chjappella, in Ruglianu]] === Affrescu === Pittura nant'à i muri fatta segondu una tecnica particulare. A materia chì riceve a pittura deve esse sempre fresca è ùmida. Hè da quì ch'ellu vene u so nome (in talianu : ''à fresco''). [[File:Castello-di-Rostino Santumasgju fresque1.jpg|centro|miniatura|Affrescu in a cappella di San Tumasgiu, in Castellu di Rustinu|alt=|300x300px]] <br /> === Altare === In una chjesa, o una cappella, hè u tavulinu induve u prete celebra a messa. In francese si dice ''autel''. [[File:Isolaccio-Ste-Lucie-intérieur.JPG|centro|miniatura|L'altare di a chjesa Sant Lucia, in Isulacciu di Fiumorbu|alt=|300x300px]] <br /> === Arcatella === Decoru fattu di parechje piccule arcate. In l'arte rumànica si ritrovanu per esempiu nant'à e facciate di certi edifizii. Un'arcatella hè detta "ceca" quandu u muru induv'ella si trova hè pienu. Currisponde in francese à a parolla ''arcature''. [[File:St. florent, cattedrale del nebbio, 1125-1140, archetti ciechi.jpg|centro|miniatura|L'arcatelle ceche di a catedrale di Nebbiu, in San Fiurenzu|alt=|300x300px]] <br /> === Arcu tondu === Forma d'arcu caratterìstica di l'arte rumànica. L'arcu face un mezu tondu. In francese si dice ''arc en plein cintre''. [[File:San michele di murato, facciata, con rilievi del 1140 ca. 02,0.jpg|centro|miniatura|Arcu tondu, detagliu di a chjesa San Mighele di Muratu|alt=|300x300px]] === Capitellu === Hè l'elementu, scultatu è decuratu, chì si trova in cima d'una culonna o d'un pilastru. [[File:Cathédrale santa Maria Assunta du Nebiu Saint-Florent chapiteau.jpg|centro|miniatura|Un capitellu di a catedrale di Nebbiu|alt=|300x300px]] === Cappella === Edifiziu religiosu chjucu cù un'altare. E cappelle sò di dimensione minute di pettu à e chjese. [[File:San-michele Sisco Corse.jpg|centro|miniatura|A cappella San Mighele, in Siscu|alt=|300x300px]] <br /> === Chjavetta === E chjavette sò e petre zuccate chì ghjuvavanu per fà un arcu tondu. Si dice in francese "claveau" o "voussoir". [[File:Claveaux.png|centro|miniatura|300x300px|E chjavette d'un arcu tondu]] <br /> === Chjesa piuvana === Hè a chjesa principale d'una pieve. A chjesa piuvana era situata di regula generale (ma micca sempre) à u centru di a pieve. [[File:Santa Maria di A Casalta 2.jpg|centro|miniatura|A chjesa piuvana di l'Ampugnani, Santa Maria di A Casalta|alt=|300x300px]] === Coru === In e chjese, u coru hè u locu induve stà u prete è i cantori durante e cerimonie. === Feritoghja === Una [[Archera|feritoghja]] hè un'apertura fine è stretta ch'ellu si vede in generale in e furticazione militare, da induve si pò fà passà l'arme per tirà è ferisce. In l'architettura rumànica si ponu vede aperture chì s'assumiglianu à feritoghje. Lascianu passà poca luce ma chì ùn avianu micca a funzione defensiva. In francese s'impiega a parolla "meurtrière". [[File:San michele di murato, fianco sx, con rilievi del 1140 ca. 05.jpg|centro|miniatura|300x300px|Apertura di tippu "feritoghja" in San Mighele di Muratu]] === Fruntone === U fruntone d'una facciata hè a parte superiore, in forma di triàngulu. === Lèsena === Una lèsena hè una banda verticale di rilievu picculu, nant'à un muru. Si dice dinù pilastru.<br /> [[File:Luicciana, la 'canonica', antica cattedrale di s.m. assunta di mariana, 02.jpg|centro|miniatura|300x300px|E lèsene di a facciata di A Canònica]] === Mudiglione === Un mudiglione hè un elementu scultatu chì ghjova à sustene una curnice o un'arcatella. I mudiglioni di e chjese rumàniche rapresentanu figure d'omi, animali, o presentanu mutivi geometrichi. [[File:San Quilicu di Cambia - detagli (mudiglione).jpg|centro|miniatura|300x300px|Mudiglioni di a cappella San Quilicu, in Cambia]] <br /> === Nave === A nave d'una chjesa hè u spaziu cumpresu trà i dui ranghi di pilastri chì sustenenu a volta. Hè quì ch'ellu si stalla u publicu per assiste à a messa. Currisponde in francese à ''la nef''. [[File:St-Florent-cathedrale-nef.jpg|alt=|centro|miniatura|300x300px|A nave di a catedrale di Nebbiu, Santa Maria Assunta, in San Fiurenzu]] === Òculu === Un òculu hè un'apertura di forma tonda, cum'è un ochju. === Pieve === Una pieve hè una circuscrizzione riligiosa, amministrativa è geugrafica. Currisponde à una microregione. À l'orìgine a parolle ''pieve'' indetta a chjesa principale, situata in ogni valle di Corsica induve l'abitanti s'addunianu pè a cerimonia di u battezimu. Hè a sola induve si trova un battisteru o i fonti battismali. Ghjuvava dinù di campusantu. Sta chjesa era dunque chjamata ''pieve'', ''chjesa pievana'' o ''chjesa piuvana''. In latinu ''plebania''. Si dicia dinù ''chjesa matrice''. U termine "pieve" s'hè pocu à pocu stesu per parlà dinù di a circuscrizzione chì dipendia di sta chjesa. Ogni pieve facia parte d'una diòcesi. Ci sò stati à quandu cinque, à quandu sei diòcesi in Corsica. E cunfine di e pieve sò naturale (fiumi, creste, muntagne) è seguiteghjanu e forme di e valle. [[File:Pievi corsica 1730.png|centro|miniatura|Carta di e pieve di Corsica, à u XVIIIu seculu]] === Pulìcromu === Di parechji culori. Ci sò duie chjese pulìcrome di stile rumànicu in Corsica : A Trinità in Aregnu è San Mighele, in Muratu.<gallery mode="packed" widths="200" caption="Chjese pulìcrome"> File:Aregno-La Trinite.jpg|A Trinità in Aregnu File:San michele di murato, 08 abside.jpg|San Mighele, in Muratu File:Santa-Reparata-di-Balagna-abside.jpg|Santa Riparata di Balagna File:Lunghignano-San Raineru.jpg|San Rinieru in Lunghignanu </gallery> === Soprusciu === Hè a petra chì sustene u muru sopr'à una porta. Si dice dinù sopraporta. In francese : ''linteau''. [[File:Soprusciu di a chjesa di A Nunziata, in Sermanu, Boziu, Corsica.jpg|centro|miniatura|300x300px|Soprusciu di a chjesa di A Nunziata in Sermanu]] <br /> === Tìmpanu === Hè u spaziu chì si trova sopr'à e porte di e chjese rumàniche. Di forma meza circularia, u tìmpanu marca l'entrata di u locu di cultu è materializeghja a transizione trà u mondu di l'omi è quellu di Diu.<br /> [[File:Morosaglia Santa Riparata tympan monolithe.jpg|centro|miniatura|Tìmpanu di a cappella Santa Riparata, in Merusaglia|alt=|300x300px]] === Transettu === In una chjesa in forme di croce latina, u transettu hè una nave traservale à a nave principale. E chjese di piccula dimensione ùn anu micca transettu. In francese si dice ''le transept''. === Volta à botte === A volta à botte hè una forma di volta tìpica di l'architettura rumànica. A volta à botte utilizeghja a forma di l'arcu tondu. Si dice in francese ''voûte en berceau''.<gallery mode="packed" widths="200" caption="A volta à botte"> File:Barrel vault-scheme.jpg|Ricustituzione geometrica d'una volta à botte File:Cathédrale santa Maria assunta du Nebiu Saint-Florent peintures murales .jpg|À l'internu di Santa Maria Assunta, in San Fiurenzu </gallery> == Da vede dinù == * [[Lista di e pieve di Corsica]] * [[Architittura rumànica]] *[[Rumànicu pisanu]] *[[Architettura rumànica in Sardegna]][[Rumànicu pisanu|<br />]] == Nòtte == <references /> [[Categoria:Architittura di Corsica]] h3286jbs3so4qihr07kzhw42x86710m Santa Maria del Regno d’Ardara 0 21001 375364 374664 2021-08-16T15:29:28Z Fausta Samaritani 15085 corretto categoria wikitext text/x-wiki [[File:Ardara, santa maria del regno, ext, 02.JPG|miniatura|300x300px|Chjesa di Santa Maria del Regno (Ardara)]] '''Santa Maria del Regno''' hè una chjesa [[Architettura rumànica in Sardegna|rumànica]] di [[Sardegna]], chì si trova nant'à a cumuna d'[[Àrdara]], in a [[pruvincia di Sassari]]. [[Categoria:Architittura]] o5xhxbuk0isjw9gkul2lrnmpc749sn7 San Sisto (Pisa) 0 21002 375362 374662 2021-08-16T15:27:35Z Fausta Samaritani 15085 corretto categoria wikitext text/x-wiki [[File:Pisa - Chiesa di San Sisto 01.JPG|miniatura|300x300px|San Sisto di Pisa]] '''San Sisto''' hè una chjesa chì si trova tra in a cità di [[Pisa]], in [[Tuscana]]. A chjesa si trova via Pasquale Paoli è via Corsica, vicinu di a Piazza dei Cavalieri. [[Categoria:Tuscana]] [[Categoria:Architittura]] 2eb4it38v12mfbzx2s8evyiw0kff47j San Sepolcro di Pisa 0 21003 366324 366323 2020-04-29T20:35:48Z 90.28.128.189 wikitext text/x-wiki [[File:Pisa, santo sepolcro, ext. 01.JPG|miniatura|300x300px|A chjesa Santo Sepolcro, in Pisa]] '''Santo Sepolcro''' hè una chjesa chì si trova in a cumuna di [[Pisa]], in [[Toscana|Tuscana]]. <br /><gallery> File:Santo sepolcro, pisa, portale 02.1.JPG File:Santo sepolcro, pisa, portale 02.3.JPG File:Santo sepolcro, pisa, portale 02.2.JPG File:Santo sepolcro, pisa, portale centrale, bassorilievo 2.JPG </gallery><br /> d8siy1wwmflcwqwf0e48nnwfdupdo4g Chapelle 0 21006 366344 2020-04-30T11:12:15Z Cosudibastia 13161 Creata dalla traduzione della pagina "[[:fr:Special:Redirect/revision/166804721|Chapelle]]" wikitext text/x-wiki Una '''cappella''' hè un edifiziu religiosu è un locu di cultu [[Cristianisimu|cristianu.]] Pò, segondu u casu, custituisce un edifiziu separatu o esse integratu in un altru edifiziu. td1quz9rgwtdktmf1xn4bltefegfjzg Santa Cristina (Pisa) 0 21007 375363 374663 2021-08-16T15:28:25Z Fausta Samaritani 15085 corretto categoria wikitext text/x-wiki [[File:Santa Cristina (Pisa), 01.JPG|miniatura|A facciata di Santa Cristina]] '''Santa Cristina''' hè un chjesa chì si trova nant'à a cumuna di [[Pisa]], in a regione di [[Tuscana]], in [[Italia]]. Hè ducumentata dapoi u sculu VIII, ma e strutture absidali esterne sò attribuite à u seculu X-XI. Fù distrutta da una piova in u 1115 è ricustruita in u 1118. [[File:Santa Cristina (Pisa), retro 04.JPG|miniatura|L'àbside di stile [[rumànicu]] di Santa Cristina]] [[Categoria:Tuscana]] [[Categoria:Architittura]] g0yfjjbdvrqutjcwa33yarocm4fifl6 San Piero a Grado 0 21008 374661 366354 2021-08-01T18:18:12Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Basilica di san piero a grado 01.JPG|miniatura|A basilica di San Piero a Grado]] '''San Piero a Grado''' hè una lucalità (i Taliani dicenu "frazione") di a cumuna di [[Pisa]], in a regione di [[Tuscana]], in [[Italia]]. [[Categoria:Tuscana]] j2b7x7rd5fzyo8dbyruoiid0b9cvtrx Categoria:Utilizatore lij 14 21009 366387 2020-05-04T09:26:59Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u ligure, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). eqz1bj43ub21e4dy9y88qy2zufelb7s Rumànicu pisanu 0 21010 374789 366523 2021-08-03T22:03:02Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki [[File:Cathedral_and_Campanary_-_Pisa_2014_(2).JPG|miniatura| Piazza dei Miracoli in Pisa ]] U '''rumànicu pisanu''' hè u [[Architittura rumànica|stile]] [[Architittura|d'architettura]] [[Architittura rumànica|rumànica]] chì si sviluppa in [[Pisa]] è chì si sporta à una zona d'influenza più grande quandu a cità era una Repubblica marittima impurtante, in a segonda metà di l'XIu seculu sin'à u XIIIu seculu. [[File:Cathédrale du Nebbio.jpg|miniatura|A catedrale di Nebbiu, in San Fiurenzu]] L'architettura rumànica pisana hè nata in i cantieri di a ''Piazza del Duomo'' in Pisa''.'' Da quì s'hè sviluppata versu d'altri territorii cuntrullati da a Republica di Pisa ([[Corsica]] è [[Sardegna]] incluse) è in [[Toscana|Tuscana]], in particulare u territoriu chì và da [[Lucca]] à [[Pistoia]]. == Architettura == === U Domu di Pisa === [[File:2016_Exterior_of_the_Cathedral_of_Pisa.jpg|sinistra|miniatura| Latu dirittu (sud) di a Catedrale di Pisa ]] U Domu di Pisa hè a più grande chjesa rumànica di Tuscana, è una di e creazione medievale e più impressiunante in Auropa. Hè stata senza dubbitu u centru di pupularizazione è d'ispirazione di u stilu rumànicu pisanu in u duminiu di l'[[Architittura|architettura]]. Principiata in l'anni 1063 - 1064 da l'architettu Buscheto, hè stata cunsacrata in u 1118. Ma a so facciata hè stata custruita più tardi, à u XIIu seculu da Rainaldo, in l'anni 1100 o 1140 segondu differente fonte. U stile rumànicu pisanu piglia dunque e so origine nant'à i lati di a catedrale, in u transettu è in l'àbside di u Domu. Sò l'uniche strutture custruite in a segonda metà di u seculu XI. [[File:481PisaDuomo.JPG|destra|miniatura| L'àbside è u transettu nordu di a Catedrale di Pisa ]] In sti canti esterni, l'apparechju decurativu hè custituitu da una seria d'archi cechi nant'à parechji livelli, chì s'appoghja nant'à pilastri. In l'archi si vedenu elementi decurativi romboidali (losange) chì venenu da mudelli islamichi nordafricani (Tunisia o Egittu) alternati cun piccule finestre. Un'altra caratteristica di u rumànicu pisanu hè l'impiegu di a bicrumia, chì face alternà petre di màrmeru biancu è petre più scure. In u Domu di Pisa u cuntrastu hè legeru cù e petre di culore grisgiu chjaru, ma in d'altri lochi d'altre petre più scure sò impiegate, cum'è in Pistoia, in Sardegna o in Corsica. [[File:Toscana_(6181532729).jpg|sinistra|miniatura| Nentru di a Catedrale di Pisa ]] Nentru, u domu hè un edifiziu cù cinque nave cù un grande transettu absidale à trè nave. Un longu coru absidale finisce a catedrale. === A diffusione di u stilu di l'architettu Buscheto === U stile di Buscheto si ricunnosce in i decori esterni nant'à i lati di u Domu di Pisa, u transettu è àbside. Compiu u Domu, stu stilu trova un ribombu in l'altre chjese di Pisa è di u so circondu. Hè u casu per esempiu in a chjesa Sant'Andrea Forisportam in [[Pisa]] (solu u livellu u più bassu), in a chjesa di San Pietro in Vinculis, in a pieve dei Santi Giovanni è Ermolao à [[Calci]], in a Chiesa di San Frediano in [[Pisa]], in a chjesa paruchjale di San Giovanni è Santa Maria Assunta in Càscina è in parte, in a chjesa di Santa Maria à Vicopisano. In tutte ste custruzzione, a petra verrucana hè stata aduprata principalmente cù pochi incrustazioni di màrmaru. L'elementi d'architettura chì voltanu spessu sò l'archi cechi sustenuti da pilastri fini, i decori di losange o, più raramente, oculi o croce (sia in u registru bassu è superiore). Pè e facciate si vede spessu trè porte semplice è una finestra à u centru in u livellu superiore. <gallery> File:Pisa, sant'andrea forisportam, esterno 01.jpg|<nowiki> </nowiki>[[Chiesa di Sant'Andrea Forisportam|Chjesa di Sant'Andrea Forisportam]] in [[Pisa]] File:Pisa San Pietro in Vinculis (facciata).JPG|<nowiki> </nowiki>[[Chiesa di San Pietro in Vinculis (Pisa)|Chjesa di San Pietro in Vinculis]] in [[Pisa]] File:CalciSantiGiovanniEdErmolao4.jpg|<nowiki> </nowiki>[[Pieve dei Santi Giovanni ed Ermolao|Pieve dei Santi Giovanni è Ermolao]] in [[Calci]] File:Chiesa di san frediano pisa.JPG|<nowiki> </nowiki>[[Chiesa di San Frediano (Pisa)|Chjesa di San Fredianu]] in [[Pisa]] File:SantaMariaCascina.JPG|<nowiki> </nowiki>[[Pieve di San Giovanni e Santa Maria Assunta|Parrocchiale di San Ghjuvanni è di Santa Maria Assunta]], in [[Cascina (Italia)|Càscina]] File:Vicopisano-pieve santa maria assunta3.jpg|<nowiki> </nowiki>[[Pieve di Santa Maria (Vicopisano)|Parrocchiale di Santa Maria]] a [[Vicopisano]] </gallery> === A facciata di a catedrale di Pisa di u 12u seculu === [[File:Duomo_di_Pisa_Front_Facade_2009.jpg|destra|miniatura| Facciata di a Cattedrale di Pisa ]] À u XIIu seculu, a catedrale hè stata ingrandata sottu à a direzzione di l'architettu Rainaldo. Hà allungatu e nave davanti a facciata, rispettendu u stile di u predecessore Buscheto. U transettu hè statu ingradatu dinù, è una facciata nova hè stata fatta. A data di u principiu di a custruzzione hè incerta : subitu dopu a morte di Buscheto intornu à u 1100, o forse versu u 1140 secondu d'altre fonte. A fine di i travagli hè in data di u 1180. A data hè si pò vede nant'à à e porte di bronzu di l'entrata principale. === A diffusione di u stilu di Rainaldo === A facciata di u Domu hà datu una nova direzzione à u stilu rumànicu pisanu, in e chjese di Pisa è di u circondu. Facciate di màrmeru sìmili si trovanu in Pisa in a Chjesa di San Paolo a Ripa d'Arno, in a chjesa di San Paolo all'Orto, in a chjesa San Michele degli Scalzi è in a chjesa di San Nicola, tutte in [[Pisa]]. <gallery> File:San_Paolo_ripa_d'arno,_pisa,_01.JPG|<nowiki> </nowiki>[[Chiesa di San Paolo a Ripa d'Arno|Chjesa di San Paolo a Ripa d'Arno]] in [[Pisa]] File:PisaSPaoloOrtoFacciata.jpg|<nowiki> </nowiki>[[Chiesa di San Paolo all'Orto|Chjesa di San Paolo all'Orto]] in [[Pisa]] File:San Michele degli Scalzi facciata.jpg|<nowiki> </nowiki>[[Chiesa di San Michele degli Scalzi|Chjesa di San Michele degli Scalzi]] in [[Pisa]] File:472PisaSNicola.JPG|<nowiki> </nowiki>[[Chiesa di San Nicola (Pisa)|Chjesa di San Nicola]] in [[Pisa]] </gallery> === Altri chjese pisane più tardive === E chjese pisane chì avianu una facciata finita in u seculu XIV sò arricchite cù elementi gotichi, puru avendu parechji elementi chì ricordanu u stile rumànicu. A chjesa di San Michele in Borgo, cù a so facciata di màrmeru biancu cù loghje. U livellu inferiore data di u XIIIu seculu, ma u superiore hè statu custruitu in u XIVmu seculu. Si pò cità dinù a Chjesa di Santa Caterina. <gallery> File:San Michele in Borgo, Pisa.jpg|<nowiki> </nowiki>[[Chiesa di San Michele in Borgo|Chjesa di San Michele in Borgo]] in Pisa File:Santa caterina, pisa 01.JPG|<nowiki> </nowiki>[[Chiesa di Santa Caterina d'Alessandria (Pisa)|Santa Caterina]] in Pisa </gallery> === Tuscana === [[File:Dome_Lucques_Duomo_San_Martino_Lucca.jpg|miniatura| A Cattedrale di Lucca ]] In [[Pistoia|Pistoia,]] a chjesa di San Giovanni Fuorcivitas hà nantu à u latu nordu (principiatu in u seculu XII è finita in 1324) un vestitu cù archi cechi, culonne è losange tipicamente pisani, messi in risaltu da a bicromia trà màrmeru biancu è verde scuru (serpentinita). Sempre in Pistoia, a facciata di a chjesa di Sant'Andrea presenta archi cechi, losange, purtali è bicromia tipici di u listessu stile. Un'evuluzione di i mudelli Pisani si pò vede in [[Lucca]], in a Catedrale di San Martino, in particulare in a chjesa di San Michele in Foro, induve a parte superiore di a facciata hè decurata da e loghje. Influenze pisane sò ancu evidente in a Catedrale di Massa Marittima. A facciata hà tutti l'elementi in stile rumànicu pisanu, ma sò stati aghjustati elementi d'ispirazione gottica sienese. À a metà di u XIIu seculu l'influenza pisana si stende sin'à [[Arezzu|Arezzo]], in a chjesa Santa Maria della Pieve, induve l'àbside è a facciata anu una seria di loghje nantu à e colonne. <gallery> File:San Michele Lucca.jpg|[[San Michele in Foro]], Lucca File:Pistoia0001.jpg|[[Duomo di Pistoia|Cattedrale di Pistoia]] File:Massa marittima.jpg|A [[Duomo di Massa Marittima|Cattedrale di Massa Marittima]] File:5972ArezzoPieveSMaria.JPG|Santa Maria della Pieve, in Arezzo </gallery> === In Sardegna === In [[Sardegna]] ci hè spessu l'incontru trà i stili tuscani è lumbardi, cum'è in a basilica di San Gavino in [[Posthudorra|Porto Torres]] (1065 - 1080), in a chjesa San Nicola di Silanis in Sedini o in a chjesa di Santa Maria a Uta (fine di u XII-seculu XIII), caratterizata da pilastri è archi pendenti in la facciata esterna. I fortificazioni di u seculu XIV di a cità di [[Càgliari|Cagliari]] sò dinù di chiara origine pisana, induv'elli si trovanu turni imponenti, cum'è a Torre di San Pancrazio è a Torre di l' Elefante, è a chjesa di San Nicola di Ottana. S'avvicinanu assai à quelle di Pistoia a chjesa San Pietro di Sorres è a chjesa Santissima Trinità di Saccargia, caratterizata da a bicromia di i muri. Altri munumenti nutabili sò a cappella palatina di [[Santa Maria del Regno d’Ardara|Santa Maria del Regno]] in Ardara, a catedrale di Bisarcio nant'à a cumuna d'Ozieri, a basilica di San Simplicio in [[Olbia]], a catedrale di Santa Giusta in Oristano. <gallery> File:Basilica-san-gavino-porto-torres-.jpg|San Gavino, in Porto Torres File:Borutta - Chiesa di San Pietro di Sorres (04).JPG|[[Chiesa di San Pietro di Sorres|Chjesa di San Pietro di Sorres]], [[Borutta]] File:Cagliari Castello Torre Pancrazio, Cagliari, Sardinia, Italy - panoramio.jpg|Cagliari, a torre San Pancrazio File:Cagliari Torre dell'Elefante.jpg|Cagliari, a torre di l'Elefante File:San Nicola Ottana (NU).jpg|San Nicola d'Ottana File:Basilica della Santissima Trinità di Saccargia.JPG|A Santissima Trinità di Saccargia File:Ardara, santa maria del regno, ext, 01.JPG|Santa Maria del Regno in Ardara File:Sant'antioco di bisarcio, veduta 04.JPG|Sant'Antioco di Bisarcio File:San Simplicio (Olbia).jpg|San Simplicio in Olbia File:La chiesa di Santa Giusta, Santa Giusta OR, Sardinia, Italy - panoramio (1).jpg|Santa Giusta in Oristano </gallery> === In Corsica === L'influenza pisana si vede ancu in Corsica. Per esempiu in a catedrale di Nebbiu in San Fiurenzu, in quella di Mariana in Lucciana, o in Santa Maria Magiore, in Bunifaziu.<gallery> File:Cathédrale santa Maria Assunta du Nebiu Saint-Florent.jpg|Santa Maria Assunta, catedrale di Nebbiu File:Cathédrale du Nebbio.jpg|Santa Maria Assunta, catedrale di Nebbiu File:Corsica - Lucciana - a canonica 01.jpg|A catedrale di Mariana in Lucciana, detta A Canònica File:Lucciana la Canonica cathédrale Santa-Maria-Assunta.jpg|A Canònica in Lucciana File:Église Sainte-Marie-Majeure de Bonifacio (2).JPG|Santa Maria Magiore in Bunifaziu File:Lumio-Sts-Pierre-Paul-4.jpg|San Petru è San Paulu in Lumiu </gallery>In Corsica si trovanu chjese pulicrome, cum'è A Trinità in Aregnu o San Mighele in Muratu.<gallery> File:Aregno E1aJPG.jpg|L'àbside di A Trinità in Aregnu File:Aregno-La Trinite.jpg|A Trinità in Aregnu File:San michele di murato, 07.jpg|San Mighele di Muratu </gallery><br /> === In altrò === Infine, l'influenza pisana si risente ancu in Liguria, in San Giovanni di Pré, in Ghjenuva. In u meziornu di l'Italia si pò parlà di a catedrale di Troia, cumuna di Siponto in a regione di e Puglie, in a catedrale di Benevento in a regione di Campania, o in a catedrale di Termoli in a regione di e Molise.<gallery> File:La Commenda di San Giovanni di Pré FR3.jpg|San Giovanni di Pré File:Cattedrale di Troia 09.jpg|A catedrale di Troia File:Duomo di Benevento, facciata 02.jpg|Duomo di Benevento File:Termoli Cattedrale.jpg|A catedrale di Termoli </gallery><br /> == Bibliografia == * Pierluigi De Vecchi è Elda Cerchiari, ''I tempi dell'arte'', volume 1, Bompiani, Milano 1999. * Hans Erich Kubach, ''Architettura'' Romanica, Electa, Milano 1998. * P. Sampaolesi, ''A Cattedrale di Pisa è l'architettura rumanica toscana di u so urigine'', Pisa 1975. * Mario Salmi, ''chiese romane di Toscana'', Milano 1961. * Walter Biehl, ''Das toskanische Relief im 12., 13. und 14.'' ''Jahrhundert'', Borna-Leipzig, Noske, 1910. * Walter Biehl, ''Toskanische Plastik des frühen und hohen Mittelalters'', Leipzig, Seemann, 1926. * Mario Salmi, ''architettura romanica in Toscana'', Milanu, Bestetti & Tumminelli, 1926. * Mario Salmi, ''scultura romanica in Toscana'', Firenze, Rinascimentu di u Libru, [1928]. * Guido Tigler, ''Toscana'' Romanica, Milano, Libru Jaca, 2006. * AA. VV., ''Pistoia Romanica - Atti I cunferenza internaziunale nantu à studii medievali è storia di l'arti.'' ''Pistoia 1964'', Prato, 1966. * Carlo Ludovico Ragghianti, ''Lucca architettura è architettura Pisan'', in "Critica d'arte", 28, 1949 <br /> == Da vede dinù == * [[Architittura rumànica|Architettura rumànica]] * [[Arte rumànica in Corsica]] * [[Architettura rumànica in Sardegna]] [[Categoria:Pagine con traduzioni non revisionate]] [[Categoria:Architittura]] fiuud56fyd97d1nsrxz9kv4jr98lnjd Jim Hanks 0 21013 375699 371905 2021-08-18T22:35:30Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''James Mathew''' "'''Jim'''" '''Hanks''' (natu u [[15 di ghjugnu]] [[1961]]) hè un [[Cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Americanu|Hanks, Jim]] [[Categoria:Attore|Hanks, Jim]] [[Categoria:Biugrafia]] 3sceuyippoz8jc3wm828hg48v0fbi73 Architettura rumànica in Sardegna 0 21014 375411 374790 2021-08-16T22:50:26Z Jumpy01 11155 /* Note */ wikitext text/x-wiki [[File:Borutta_-_Chiesa_di_San_Pietro_di_Sorres_(25).JPG|miniatura| Facciata di a chjesa San Pietro di i Sorres vicinu à Borutta]] U '''rumànicu sardu''' hè u [[Architittura rumànica|stile]] architetturale [[Architittura rumànica|rumànicu]] sviluppatu in [[Sardegna]]. L'architettura rumànica in Sardegna s'hè sviluppata à l'epica medievale, à u principiu di l'XIu seculu. Tandu l'isula hè scumpartuta in [[Ghjudicati Sardi|quattru ghjudicati]] (Cagliari, Arborea, Torres è Gallura). À u capu d'ogni ghjudicatu si trova un ghjudice, rapresentante di u putere bizantinu. E spressione di l'architettura rumànica sarda sò varie <ref>F.A. Pittui, ''Note sulle genealogie e la poetica della chiesa di San Nicola di Silanos. Sedini.'', in "Sacer", n. 12, Sassari, 2005 p. 89.</ref>. Hè u risultatu di a stallazione in Sardegna di parechji ordini religiosi, chì venenu da diverse regione taliane è di [[Francia]]. Hè per quessa chì in l'architettura rumànicu sarda si trovanu influenze pisane, ghjenuvese, lumbarde è pruvenzale. [[File:Basilica_di_San_Gavino_(4454786215).jpg|miniatura|L'àbside di a basilica di San Gavino, Sassari]] [[File:Abtei_von_Saccargia.JPG|miniatura|Saccargia]] [[File:Nostra_signora_di_tergu,_ext._06.JPG|miniatura|A nostra Signora di u Tergu]] U primu edifiziu rumànicu di l'isula hè a basilica di San Gavino in [[Posthudorra|Porto Torres]] in u [[Regnu di Logudoru|Giudicato di Torres]], custruita in u 1054. == Influenze stilistiche == À i seculi XI è XII, Giulio Carlo Argan identifica in u sardesimu rumanicu una "attitudine particulare" in faccia à i dui novi correnti lombardi è toscani, <ref>G. C. Argan, ''L'architettura protocristiana, preromanica e romanica'', Bari, 1978 p. 45.</ref> chì sò spessu fusionati producendu risultati senza precedente. Cum'è in u casu di San Nicola di Trullas (ante 1113 ) in Semestene (SS), a cappella palatina di [[Santa Maria del Regno d’Ardara|Santa Maria del Regno]] (1107) in Ardara o a San Nicola di Silanis (ante 1122) in [[Sedini]] (SS) è a basilica di San Simplicio in [[Olbia]] (seculu XI- XII) solu per citarne pochi. Ùn mancanu micca esempi d'architettura exclusivamente lombarda, cum'è in u casu di a Chiesa di San Pietro di Zuri di u maestru Anselmo da Como. Ci sò ancu numerosi architetture d’origine francese sull’isula, custruite à nome di i monachi di Marsiglia da travagliatori provenzali, in certi casi aiutati da travagliatori lucali furmati in Italia. Queste include a chjesa San Platano in Villaspeciosa, a chjesa San Gemiliano in Sestu, San Lorenzo in [[Càgliari|Cagliari]], San Saturnino di Ussana è a prima pianta di Santa Maria di Uta (CA). Ma in l'isula ùn solu anu fattu i benedictini di San Vittore, ma ancu altri ordini fora di l'Alpi cume i Cisterciani (Abbazia di Nostra Signora di Paulis vicinu à Ittiri), i Templari è i Lerinesi. Tra l'architettura romanica in Sardegna ci sò parechji esempi di chjese di derivazione [[Rumànicu pisanu|toscana]] stretta cum'è a basilica di Saccargia in Codrongianos è a chiesa di San Pietro di Sorres, Borutta (SS), a chiesa di Nostra Signora di Tergu o a cattedrale di Santa Giusta di u centru omonimu (OR) è di a chjesa San Nicola di Ottana ([[Pruvincia di Nuaru|NU]]). E strutture difensive è e torri di a cità di Cagliari sò ancu notevuli, cumprese a Torre di San Pancrazio è a Torre dell'Elefante, disegnata da l'architettu sardanu Giovanni Capula, di a scola toscana. == Galleria di fiure == <gallery mode="packed"> File:Saccargia facciata 2009.jpg|<nowiki> </nowiki>[[Basilica di Saccargia]], [[Codrongianos]] File:Tratalias,_santa_maria_di_monserrato,_esterno_02.jpg|<nowiki> </nowiki>[[Chiesa di Santa Maria di Monserrato (Tratalias)|Chjesa Santa Maria di Monserrato]], [[Tratalias]] File:Olbia - Basilica di San Simplicio (02).JPG|<nowiki> </nowiki>[[Basilica di San Simplicio]], [[Olbia]] File:Ozieri - Basilica di Sant'Antioco di Bisarcio (04).JPG|<nowiki> </nowiki>[[Cattedrale di Sant'Antioco di Bisarcio]], [[Ozieri]] File:Ottana, san nicola, esterno 06.jpg|<nowiki> </nowiki>[[Chiesa di San Nicola (Ottana)|Chjesa di San Nicola]], [[Ottana]] File:San Pietro di Sorres facciata.png|<nowiki> </nowiki>[[Chiesa di San Pietro di Sorres|Chjesa di San Pietro di Sorres]], [[Borutta]] File:Cattedrale_di_S._Pantaleo_02.JPG|<nowiki> </nowiki>[[Chiesa di San Pantaleo (Dolianova)|Chjesa di San Pantaleo]], [[Dolianova]] File:Santa giusta, cattedrale di santa giusta, 1135-45, esterno 02.jpg|<nowiki> </nowiki>[[Cattedrale di Santa Giusta]] File:San-pietro-di-simbranos-1.jpg|<nowiki> </nowiki>[[Chiesa di San Pietro delle Immagini|Chjesa di San Pietro delle Immagini]] o di u Crucifissu, [[Bulzi]] Zuri (ghilarza), san pietro, progettata da anselmo da como per mariano II d'arborea, 1291, esterno, facciata 01.jpg|<nowiki> </nowiki>[[Chiesa di San Pietro di Zuri|Chjesa di San Pietro di Zuri]] File:Bosa, san pietro extra muros, 03.JPG|<nowiki> </nowiki>[[Chiesa di San Pietro Extramuros|Chjesa di San Pietro Extramuros]], [[Bosa]] File:Eglise Santa Maria del Regno arriere Ardara.JPG|<nowiki> </nowiki>[[Chiesa di Santa Maria del Regno|Chjesa Santa Maria di u Regno]], [[Ardara]] </gallery> == Note == <references /> == Bibliugrafia == == Da vede dinù == * [[Architittura rumànica|Architettura rumanica]] * [[Arte rumànica in Corsica]] * [[Ghjudicati Sardi|A storia di a Sardegna ghjudicata]] * [[Rumànicu pisanu]] [[Categoria:Architittura]] 6fzioeov5b1tdgplcq8x9die5m9lox3 Wikipedia:Ambasciata 4 21015 366521 2020-05-09T12:24:36Z Jumpy01 11155 bozza wikitext text/x-wiki <big>''Benvenutu'' nant'à ambasciata di a [[Corsipedia|Wikipedia in corsu]]. Sì avete qualquì dubbitu o suggerimentu relativi à sughjetti internaziunali o à a [[Wikipedia]] in [[corsu]], putete e formulà quì o in a pagina di discussione di st’articulu.</big> 5z6daczxmqphxmngqek94bc8ev85k97 Architettura barocca 0 21016 374792 374791 2021-08-03T22:34:32Z Fausta Samaritani 15085 /* Bibliografia */ categoria wikitext text/x-wiki [[File:Il Gesu.jpg|miniatura|A chjesa di u Gesù, in Roma]] '''L'architettura barocca''' nasce à a fine di u XVIu seculu in Italia è si sviluppa in furia in tutta l'[[Auropa]]. [[File:San Carlu in Bastia.jpg|miniatura|San Carlu, in [[Bastia]]]] L'arte barocca hè un arte in muvimentu, chì utiliza e curve, i cuntrasti, i ghjochi di lumi. Hè un'arte teatrale, opulente, turmentatu. U scopu hè di seduce, di surprende è di cummove. Stu stile s'oppone à l'arte classicu. == U principiu == [[File:Elia naurizio, congregazione generale del concilio di trento in s.m. maggiore, 1633, 01.jpg|miniatura|U cunciliu di Trentu]] U sviluppu di u stilu baroccu hè ligatu à a storia di a Chjesa, è à a [[Contrariforma]]. À partesi da a metà di u XVIu seculu, a Chjesa catolica reagisce di pettu à l'emergenza di u prutestantisimu, vistu cum'è una minaccia. Tandu decide di mette in ballu parechje azzione per circà di fà piantà u sviluppu di a [[Riforma]]. St'azzione anu per scopu d'affirmà a duttrina catolica è à riorganizà u cleru. Una di e misure principale hè a messa in piazza d'un ordine di frati, i ghjesuiti (o cumpagnia di Ghjesù) chì hè fundatu in u [[1537]] in Roma. I ghjesuiti sò incaricati d'un'azzione di missione, di rinfurzà l'influenza catolica è d'evangelizà e pupulazione. L'altra grande misura hè a messa à ghjornu di l'organizazione di u clericu, decisa da u [[Cunciliu di Trentu]] (1545-1563) chì hà da rifurmà a Chjesa. [[File:Fachada de Il Gesù, Roma, 2017 01.jpg|sinistra|miniatura|300x300px|A facciata di a Chjesa di u Gesù, in Roma]] [[Michelangelo Buonarroti|L']]<nowiki/>ultimu edifiziu realizatu da l'artistu è architettu [[Michelangelo Buonarroti|Michelangelo]], a [[basilica di San Petru]] in [[Roma]], pò esse cunsideratu cum'è u precursore di u stile baroccu, di pettu à e dimensione strasordinarie è i decori di a basilica. U so elevu, [[Giacomo della Porta]], hà sviluppatu stu stile. Si vede in particulare in a facciata di a Chjesa di a [[Chjesa di u Gesù (Roma)|Chjesa di Gesù]] (1584), a chjesa matre di i Ghjesuiti. St'edifiziu hè spessu cunsideratu cum'è u primu esempiu di l'architettura barocca, chì influenzarà l'architettura religiosa per u prossimu seculu <ref>Da vede: [[Chjesa Nuova|Santa Maria in Vallicella]] (1577-1617), la [[Chjesa de Saint'Ignazio de Loyola]] (1626) à Rome, la [Chjesa di Sain Paolo e San Luigi] di Parigi, la[[Chjesa di Notre-Dame di Metz]] (1665), la [[Chjesa di santa Croce di Nantes] (1685), La [[Chjesa di san Pietro e San Paolo a Cracovia]], la Jesuitenkirche d'[[Heidelberg]], etc.</ref>. == Orìgine di a parolla == L'orìgine di a parolla ''barocca'' hè incerta. Forse vene da a parolla purtuhese ''barrocco''. Un ''barrocu'', in purtughese, designa un scogliu di granitu di forma irregulare. Dopu hà servutu à designà una perla d'aspettu irregulare. U sensu hà evuluatu è oghje si parla di baroccu per parlà si qualcosa o d'attitutine chì ùn hè micca normale, chì hè stravagante, imprevisìbile. == Caratterìstiche == U stile baroccu cerca u muvimentu. Una facciata barocca ùn hè micca regulare è rettilinea, ma pò esse irregulare, presentà undulazione. In e chjese, dopu à u rigore di u pianu in croce o in quadratu di u Rinascimentu, l'architetti preferiscenu u pianu ovale o ellìtticu. Borromini hà l'idea di custruisce una chjesa cù un pianu in forma d'apa ([[Chiesa di Sant'Ivo alla Sapienza]]) per piace à u so cummanditore, chì hà l'ape nant'à a so stemma (u papa [[Urbanu VIII]], Maffeo Barberini). L'architettura barocca utiliza forme grosse è attundulite, spirale è vulute (vede a chjesa di Santa Maria di a Salute in Venezia). [[File:Basilica Santa Maria della Salute Dorsoduro Venezia statue lato NE.jpg|centro|miniatura|420x420px|Santa Maria di a Salute, in Venezia]] E forme, i vulumi è altezze differente sò aghjustate. Creanu un muvimentu d'inseme di u bastimentu. E facciate sò decurate d'ornamenti scultati. L'aperture ponu avè parechje forme. I fruntoni sò sbaccati in a parte superiore. Ci vole à rompe a regularità. === Opulenza === [[File:Lazio Roma Gesu1 tango7174.jpg|miniatura|L'internu di a chjesa di u Gesù, in Roma]] L'architettura barocca hè caratterizata da l'opulenza. Cù u prugressu tecnicu è l'avanzate di a cunniscenza, e nave si allarganu, è adopranu ancu forme tonde. L'architetti ùn esitanu più à utilizà ornamenti "eccessivi" è tracarchi. Stucchi è màrmeri sò utilizati per circà st'effettu. E sculture d'anghjulelli, è putti si vedenu in ogni locu. E spirale è vulute dinù. I muri, i suffitti sì tracarcanu di decori scultati. A tecnica di u ''trompe-l'œil'' hè sistematicamente impiegatu. Ingranda u spaziu, crea un'impressione di prufundura, cum'è pè a cupola di a chjesa di u Gesù, o in Sant'Ignaziu di Loyola in Roma. [[File:Chiesa di Sant'Ignazio di Loyola in Campo Marzio 05.jpg|centro|miniatura|300x300px|In a chjesa di Sant'Ignaziu di Loyola in Roma]] L'abundanza di decori deve impressiunà u spettatore, abbagliulallu, stunallu à ogni sguardu, è dunque piaceli. À u baroccu li piace dinù a cunfusione di i genneri. A scultura pò diventà architettura. A pittura in ''trompe-l'œil'' pare alluntanà e limite di u spaziu. [[File:Baldaquin Bernin Saint-Pierre Vatican.jpg|centro|miniatura|U baldacchinu di Bernini, in a basilica San Petru di Roma]] A forma di e culonne gira nant'à ella stessa. Sò messe à a moda da Bernino, cum'è in u baldacchinu di l'altare maiò di a basilica San Petru di Roma. Stu mudellu serà ripigliatu è cupiatu. L'usu di u chjaruscuru è di i ghjochi di lume si sparghje: l'aperture diventanu più grande, a luce entre in i bastimenti. <gallery perrow="6"> File:Luci in San Pietro (Roma) - francesco sgroi.jpg|Luce in San Petru (Roma) File:Dome of Cappella Paolina in Santa Maria Maggiore (Roma).jpg|A cupola in Santa Maria Magiore (Roma) File:Chiesa di Sant'Ignazio di Loyola in Campo Marzio 23.jpg|Sant'Ignaziu di Loyola in Roma File:Chiesa il Gesu -Roma fc11.jpg|A chjesa di u Gesù, in Roma </gallery> === Creatività === Se u clasicismu hè rispettu per e forme antiche rumane o greche, u Baroccu hè distinatu da l' innuvazione . Jean-Baptiste Ache scrive nantu à ellu : {{Début citation}}L'esprit baroque réside dans la liberté de modifier les formes classiques à l'origine de manière à les rendre perméables à toutes les nuances d'expression émotive (rupture de soubassement, doublement des colonnes, incurvation des frontons, effets de trompe-l'œil)<ref>Jean-Baptiste Ache, ''Éléments d'une histoire de bâtir'', éd. Moniteur des travaux publics, Paris, 1970.</ref>.{{Fin citation}}{{Début citation}}L'esprit baroque réside dans la liberté de modifier les formes classiques à l'origine de manière à les rendre perméables à toutes les nuances d'expression émotive (rupture de soubassement, doublement des colonnes, incurvation des frontons, effets de trompe-l'œil)<ref>Jean-Baptiste Ache, ''Éléments d'une histoire de bâtir'', éd. Moniteur des travaux publics, Paris, 1970.</ref>.{{Fin citation}} L'architetti ùn sò mai stati cusì liberi di pruvà forme novi, cusì audaciosi cumparatu à u patrimoniu di u passatu. Una chjesa in forma di clover per evoca a Trinità? Questu hè pussibule in u ''Kappell'' di Waldsassen . Un castellu cù un pianu ugualmente triangulare? Visitate Karlova Koruna o u Pavilion Cinese in Sanssouci. U pianu cruciforme vi pare "digià vistu"? Santini-Aichl vi prupone una chjesa à cinque stelle in Zelená hora . A chjesa Saint-Pierre di Vienne presenta un pianu ovale. == Varianti regiunali == === In Italia === [[File:Sant'Ivo_alla_Sapienza_-Rome.jpg|miniatura| Chjesa di Sant'Ivo alla Sapienza di [[Francesco Borromini]]. Nota a facciata cuncava è u campanile a spirale]] U stilu baroccu sviluppatu da a seconda mità di u XVI XVI, prima in Roma, dopu in u restu di l'Italia. Rispetta prima di tuttu u paradigma rumana di a basilica annantu à a croce, u coru di quale hè suprana una cupola . In più di a [[Chjesa di u Gesù (Roma)|Chjesa di Gesù]] sopra citata, u pioniere di l'architettura religiosa barocca hè cunsideratu à [[Carlo Maderno]] cù a so [[chjesa Santa Susanna alle Terme di Diocleziano]], custruita trà u 1585 è u 1603. U ritmu dinamicu di e colonne è di i pilastri, a facciata centralizzata è cumplessa, unendu rigore è ghjocu nantu à i codici classici di u Rinascimentu, i statue disposti in nicchie è ricurdendu furiosamente a struttura di a scena di un anticu teatru rumanu. unu di i primi esempi di u baroccu. Stu primu esame hè cuntinuatu da Pierre de Cortone in a so chjesa Notre-Dame-de-la-Paix in Roma (1656) cù l'ala concava che ricorda una scena teatrale è a parte centrale di a quale protrude l'occupazione di a piccola piazza. di fronte à ellu. Hè lanciata a moda architettonica - unisce ''teatralità'' è ''duminazione'' annantu à u spaziu urbanu circundante. Serà a norma per i prossimi centu cinquant'anni. L'esempiu di più successu hè senza dubbiu l'approcciu trapezoidale di a basilica di San Petru offertu da a piazza di San Petru cuncepitu da Le Bernin è ricunnisciutu cum'è un maestru di teatralità barocca in una scala colosale senza precedente. Dui ali di colonnate danu a so forma à a piazza monumentale, si alluntananu da a basilica cum'è duie bracce protettive chì accoglie a folla. U pianu ellitticu <ref>Il est influencé par les découvertes contemporaines en astronomie ([[Lois de Kepler]]). L'usage de l'ellipse se généralisera pour devenir un lieu commun de l'architecture baroque et rococo.</ref> hè tipicu di l'architettura barocca. Per a so propria ammissione, l'opera preferita di Bernini hè a chjesa Saint-André du Quirinal (1658) chì adopra u pianu ovale <ref>Utilisé pour la première fois par [[Jacopo Barozzi da Vignola|Vignole]] dans l'architecture religieuse en la [[Cjiesa Sant’Andrea in via Flaminia]], achevée en [[1553]]; elle présente un plan rectangulaire surmonté d'une coupole ovale. Sur le plan de l'église de Sant'Anna dei Palafrenieri ([[1572]]) du même [[Jacopo Barozzi da Vignola|Vignole]], l'espace tout entier est devenu ovale. Cet édifice et ce projet, sont présentés par [[Christian Norberg-Schulz]], dans son livre ''Signification dans l'architecture occidentale'', comme le point de départ de l'utilisation de l'ovale dans l'architecture religieuse.</ref>. Cù u so altare aereu altu è a so dicurazione di marmura policroma, serverà cum'è un mudellu per una seria di chjese barocche. [[File:Vierstroemebrunnen_Piazza_Navona_Rom.jpg|sinistra|miniatura|Fontana di i Quattru Fiumi di [[Gian Lorenzo Bernini]]]] I Bernini eranu attivi ancu in l'architettura civile cù i Palazzi Barberini (1629) è Chigi (1664), in Roma. A mità di scultura è architettura, a so funtana di i Quattru Fiumi provoca ammirazione per u so geniu in tutta l'Europa. [[File:Roman_architecture.jpg|destra|miniatura| Chjesa Saint-Charles-aux-Quatre-Fontaines di Borromini]] U rivale di Bernini in a capitale di u Cristianesimu hè Francesco Borromini chì i so piani si devianu ancu di più da i canoni estetici di u Rinascimentu cù cumpunimenti ancu più drammatici. Applauditu da a prossima generazione cum'è un architettu rivoluzionariu, chì scarta l'approcciu antropomorficu<ref>Où la basilique est dessinée à l'image du corps humain, le chœur étant la tête et la nef en respectant les proportions.</ref> del Rinascimento per favore un approcciu modulare, l'integrazione geometrica destra di e curve è contra-curve chì s'illustra più bè da a facciata di a so chjesa. Saint-Charles-aux-Quatre-Fontaines cù un pianu elitticu cù indentazioni concave e convexe e in il campanile a spirale di a chjesa Sant'Ivo alla Sapienza che ha una facciata in arco invertito. Dopu a morte di Bernini in u 1680, [[arlo Fontana]] si stabilì cum'è l’architettu u più influente di Roma. Alcune di e so realizazioni (a facciata cuncava di a Chjesa di San Marcellu al Corso in particulare) vale a pena ricurdà, ma ùn ghjunghje micca a creatività sfrenata di i so predecessori. In XVIIIdiciottu a capitale culturale di l'Europa si trasferisce da Roma à [[Parighji|Parigi]]. Varianti più chjarate è menu classiche di u Baroccu apparsu durante u XVII seculu à u sud di l'Italia, in [[Sicilia]] soprattuttu à la fine di u seculu, ma assai prima in a cità di [[Lecce]] in [[Puglia]] induve u so rappresentante principale, l'architettu Giuseppe Zimbalo, hè ispiratu da u stilu platerescu spagnolu - u [[regnu di Napuli]] allora esse sott'à a duminazione spagnola. [[File:Piazza_sant_Ignazio_Rome.jpg|sinistra|miniatura| Filippu Raguzzini, Piazza sant'Ignazio, Roma]] U Rococcu talianu chì fiurisce in u XVIII seculu, in particulare da u 1720 hè profundamente influinzatu da l'idee di Borromini. L'architetti i più talenturati attivi in Roma sò stati Francesco de Sanctis, autore di la monumentale licenza in Piazza di Spagna in 1723 è Filippo Raguzzini chì a designatu a Piazza San Ignacio di Loyola (1727) cum'è scena teatrale - ma esercenu solu un'influenza limitata fora di e fruntiere taliane, micca più cà i rappresentanti più diliziosi del barocco sicilianu assai raffinatu, cum'è Giovanni Battista Vaccarini, Andrea Palma o Giuseppe Venanzio Marvuglia. [[File:Mg-k_Basilica_Superga1.jpg|miniatura| Basilica di Superga vicinu à [[Turinu|Torino]] da Filippo Juvarra]] Baroccu latuanu in Italia hè spressu in tuttu u so splendore in u Palazzu di Caserta custruitu da Luigi Vanvitelli, senza dubbitu una di e più grande costruzioni di u XVIII seculu chì ha vistu tante. Influenziatu da i mudelli francesi è spagnoli (u regnu di e Dui Sicilie hà guadagnatu pocu a so indipendenza da a corona di Spagna è i so dirigenti sò spagnoli), u palazzu reale di Caserta s'inseme armoniosamente in u paisaghju circundante. L'edifiziu hè classicu in dettaglio è annuncia u neoclassicismu chì pigliarà u locu di u Baroccu ==== Espansione ==== Ci sò trè fattori principali di u Baroccu, inizialmente talianu, chì purtarà à a so espansione oltre l'Alpi, in tutta l'Europa: * Architetti taliani sò in esigenza o in esiliu, citemu Le Bernin chjamatu à Parigi per a colonna di u Louvre; Jan Blažej Santini-Aichel chì si nà in Praga hè u figliolu di l'emigranti italiani, cum'è Nicolò Pacassi, o Lurago in u Sacru Imperu; Augustyn Wincenty Locci, o Pompeu Ferrari in Pulonia; Bartolomeo Rastrelli in Russia; Camillo-Guarino Guarini attivu in tutta l'Europa, ecc. * Architetti europei facenu u viaghju in Roma. U Prix de Rome, iniziatu in u 1663, premia i migliori architetti francesi per un soggiorno di trè anni à l' Académie de France in Roma . I principali architetti barocchi anu fattu u Grand Tour in Italia, cum'è Johann Bernhard Fischer von Erlach, Lukas von Hildebrandt, etc. * L'incisione chì permette à i prìncipi è à i so architetti di publicità e so realizazioni. === In Corsica === Vede l'articulu : [[arte barocca in Corsica]] === In Francia === I Francesi chjamanu " classica " l'architettura di u seculu di Luigi XIV è i so successori è rifiutanu l'appellazione, pejorativa in francese, di "baroccu". Stu opposizioni trà una classicisme "jeudi" in francese e un baroccu "eccessivu" in italiano ritrova u so surghjente à u vulintà, cunfirmatu da u XVII marzu , per rimpiazzà Roma è, in fattu, era u mumentu quandu Versailles è a corte di u [[Luigi XIV di Francia|Rè Sun]] pigliò u locu di l'Italia cum'è centru d'influenza culturale. U puntu di svolta hè a rifiuta di i piani di Bernini in avril 1665Aprile di u 1665 per a culunata Louvre: l'architettu più famosu, più dumandatu in Europa hè rifiutatu da a Corte di Francia. === Spagna, u Portugallu è i so imperi === [[File:Santiago_GDFL_catedral_050318_43.jpg|sinistra|miniatura|U barocco churriguerescu hè megliu riprisentatu in a facciata principale di a Cattedrale di Santiago di Compostela]] Cume l'influenza taliana penetra al di là di i Pirenei, respinge l'approcciu classificatore in voga finu à a dicura di Juan de Herrera . In u 1667, e facciate di a Cattedrale di Granada di Alonso Cano annunzanu a vittoria di u Baroccu in Spagna. Segui a cattedrale di Jaén di Eufrasio López de Rojas chì integra e lezioni di baroccu in e strutture architettoniche specifiche spagnole. [[File:Navalmorales_NSdelaAnt_Altar.jpg|miniatura|Altaru baroccu, Toledo]] In cuntrastu à l'arti di l'Europa di u Nordu, i Spagnoli anu creatu un arte chì appellu à i sensi più cà l'intellettu. A famiglia Churriguera, architetti specializati in u cuncepimentu è a custruzione di altare è retablori anu oppostu à u stilu chjucu chjamatu "herreresque" in riferimentu à u so inventore è promotore principale, Juan de Herrera, è prumove un stile. esageratu, elaboratu, quasi capricciusu chì copre ogni inchu di superficie dispunibile cun un mudellu è chì hè ghjuntu in a storia sottu u terminu di "churrigueresque". In menu di un seculu, i Chirrugera anu trasfurmatu Salamanca in una cità modella di u stilu Churriguerescu. U Portugallu, sottu a duminazione spagnola trà u 1580 è u 1640, hè in a sfera d'influenza culturale di u so grande vicinariu è ùn si distingue micca (ciò chì vale ancu per u Brasile in quantu à e colonie spagnole d'America Latina ) solu da un'attenzione significativa, impronta di una dolcezza assai purtughese. [[File:Louvainmichel.jpg|miniatura| Chjesa di San Michele di Lovaina]] ==== In America Latina ==== L'America Latina hè in a sfera d'influenza di u baroccu churriguerescu spagnolu è hè carattarizatu da una sovrappressione decorativa mischjata cù influenzi lucali chì dà tuttu u so sapore à u baroccu latinoamericanu. [[File:MexCity-palacio.jpg|sinistra|miniatura| Palazzu di i Vicerè di a Nova Spagna nant'à u Zòcalo]] In solitu, e cità chì sò custruite allora includenu una ''Plaza Mayor'' (u famosu Zócalo de Mexico hè u più grande esempio) chì riunisce l'edificii di puteri amministrativi è religiosi : palazzu di u viceroi o di u so rappresentante è a cattedrale (torna, a cità di u Messicu si distingue cù a so catedrale metropolitana, u più grande di u cuntinente). U ''conquista'' avìa lu risurtatu in una calata demugrafica drammatica, u conquistadores purtàvanu cu iddi vaccination, una più k virulent & ca scompia a amerindian pupulazioni quand'elli ghjunghjenu nant'à u cuntinenti in 1518. U XVII vistu una rinnovazione demografica è a custruzzione di parechje cità, alcune di quali anu mantinutu u so caratteru originale. Queste include Ouro Preto in [[Brasile]], Morelia in [[Messicu]]. Cum'è in l'antica Europa, l'ordini religiosi ùn anu micca stesu. In particulare i Ghjesuiti anu lasciatu un testimoniu architettonicu unicu per e so missione in ellu, cum'è in São Miguel Arcanjo. === In u Sacru Imperu Rumanu === [[File:Vienne-église_St_Charles.jpg|miniatura|Chjesa San Carlu Borromeo in Viena di Fischer von Erlach]] A Chjesa di San Michele di Monaco, ordinata da i Ghjesuiti è custruita trà u 1583 è u 1597, hè spessu cunsiderata u primu esempiu di u Baroccu oltri i Alpi, ma, cum'è l'opera di Elias Holl (1573 - 1646 ) in Augsburg, stu tentativu era statu interrottu da a Guerra di Trenta Anni è ùn avia micca seguitu. Ùn era solu finu à u 1648 è a fine di a Guerra di Trenta Anni chì l'arte baroccu fiurì cun forza in u Sacru Imperu Rumanu Stu periodu favorevule hà righjuntu u so piccu trà u 1690 è u 1720, in particulare dopu à a calata di u numeru di cantieri in Italia. Un numeru di maestri italiani anu attraversatu l'Alpi, i ''Magistri Grigioni'', u Carlone di Lombardia, u Lurago di Ticino trovu impiegu mentre a Guerra di Trenta Anni è l'absenza di siti di costruzione despopulonu i ranni di specialisti tedeschi in custruzzione. == Declinazione è legatu == Comu l' arte rinascimentale hà sperimentatu un decadimentu formale cù u manierismu, u Baroccu era sgottu in una preziosa academia, è qualificatu cum'è vanu da i so detractori, in Rococò. L'architettura barocca hè consistente cù l'absolutismu, u so periodu rococcu finisce cù quellu di u despotismu illuminatu.<ref>Da vede à ce sujet la chronologie de l'absolutisme dans l'article sur le livre ''[[L'Europe absolutiste]]'' de [[Robert Mandrou]].</ref> È puderemu ipotesi chì se u baroccu hè esauritu, hè per via di l'esgotazione di a filosofia pulitica è religiosa (''cuius regio, eius religio'') chì si sustene. <gallery> File:Welden Theklakirche 2.jpg|Veduta di a chjesa Sainte-Thècle in Welden File:Wies altar.jpg|[[Chjesa de Wies]] altare </gallery> Hè sustituitu da l'architettura neoclassica. U mudellu filosoficu in voga diventa a munarchia custituzionale inglese. A Guerra Americana di l'Indipendenza cumencia cù a redazione di a Dichjarazione di l'Indipendenza, si hè preparata a Revoluzione Francese . Un'altra era, più aperta demucratica, un altru stile architettonicu hè respunsabule di eternizzà i principii ... L'architettura barocca riturnò à a moda in una forma neobarque in a seconda mità di u XIX seculu   seculu . Ùn hè micca cuncepibile chì currisponde à una certa reazione assolutista, in particulare in u Secondu Imperu di [[Nabulione III|Napulione III]] è in Austria-Ungheria di Franz Joseph I == Noti è referenze == {{Reflist}} == Vede ancu == === Articuli rilativi === * Arti barocchi * Churriguerescu baroccu * Baroccu napulitanu * Baroccu sicilianu * Rococò frédéricien === Bibliografia === * Pierre Charpentrat, Hans Scharoun (prefata), Peter Heman (ritratti), ''Baroccu.'' ''L'Italia è l'Europa Centrale'', Fribourg, l'Office du Livre, 1964. * Frédéric Dassas, ''L'illusione barocca: Architettura tra u 1600 è u 1750'', Gallimard, Parigi, coll. "Scopre Gallimard / Arti", 1999 * Frédérique Lemerle è Yves Pauwels, ''Architettura à l'epica del barocco'', Flammarion, Parigi, 2008 (notice BNF No. FRBNF41354233); Traduzione inglese, "Baroque Architecture", Flammarion. * Christian Norberg-Schulz, ''Architettura di Barocco lato e Rococco'', Berger-Levrault, Parigi, 1983. * Christian Norberg-Schulz, ''Architettura barocca, Architettura'' Electa, Parigi, 2002. * Eugenio d'Ors, ''Du Baroque'', Parigi, Gallimard, 1935, reedizione Collezione Idées / Arts, 1968. * Victor-Lucien Tapié, ''Baroccu è classicismo'', Plon, Parigi, 1957. [[Categoria:Pagine con traduzioni non revisionate]] [[Categoria:Architittura]] fl0exy28umj0fdoksxh1si0s6auv50v Vlado Goreski 0 21017 374978 367570 2021-08-09T21:36:37Z Fausta Samaritani 15085 categoria, nòtte wikitext text/x-wiki [[File: Vlado Goreski Rafik BW.jpg|thumb|200px|right|Un opera di Vlado Goreski]] '''Vlado Goreski''', natu u 21 di [[Aprile]] di u 1958 hè un [[pittura|pittore]] di Macedonia. == Biugrafia == Direttore artisticu di a Triennia Grafica Internaziunale - Bitola.<ref>[https://www.scribd.com/document/377870424/9th-International-Triennial-of-Graphic-Art-Bitola-2018/ Triennial of Graphic Art Bitola, 2018].</ref>, <ref>[https://www.scribd.com/doc/296057356/Catalogue-for-8th-International-Triennial-of-Graphic-Art-Bitola/ International Triennial of Graphic Art, Bitola].</ref>. Hà participatu à più di 100 esibizioni d'arte in gruppu è hè l'autore di vinti mostre in parechji paesi è centri d'arte in u mondu.<ref>[http://www.sinjivrh.wordpress.com/category/artwork Slovenija Open to Art].</ref>, <ref>[http://www.lokalno.si/2018/09/19/202109/napovedniki/obvestila/Valvasorjevi_mednarodni_graficni_dnevi_odprtje_pregledne_razstave__grad Valvasorjevi mednarodni grafični dnevi]</ref>, <ref>[http://www.splitgraphic.hr/arhiva/10013?lang=en Vlado Goreski (Makedonija/Macedonia)].</ref>, <ref>[http://www.mondialestampe.com/archives/9-triennale/catalogue_9tri/#/page/1 Trienniale mondiale]</ref>, <ref>[http://books.google.mk/books/about/Dialogue_with_Nature.html?id=HRSFtgEACAAJ&hl=en&output=html_text&redir_esc=y Dialogue with Nature].</ref>, <ref>[http://estograph.ee/2017/08/15/mirror-face-to-face-2017-italian-and-estonian-artists-exhibition/ MIRROR – face to face 2017 ].</ref>, <ref>[http://printsforpeacemexico.blogspot.com/2016/01/eight-prints-for-peace-2016-received.html Prints for Peace-Grabados por la Paz México /].</ref>, <ref>[http://www.bwakielce.art.pl/news/2-miedzynarodowa-wystawa-mala-forma-graficzna-13x18-dialog-warsztatu-z-cyfra/MIEDZYNARODOWA WYSTAWA].</ref>. Hà ricivutu più di vinti premii d'arte.<ref>[http://palatulculturii.ro/noutati/nominalizrile-i-premiile-bigc-n-e-ediia-a-ii-a-iai-romnia-2017-142?year=2017&month=10 Nominalizările și Premiile].</ref> == Galleria == <gallery> File:02 posleden ostrov,bakropis.Jjpg.jpg </gallery> == Litteratura == * Vlado Goreski, Shamans, 2019.<ref>[https://www.scribd.com/document/460678591/Vlado-Goreski-Shamans/ Vlado-Goreski].</ref> == Nòtte == <references /> [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Pittore|Goreski]] 7vix9r9zmhl02mkhiwq6mvsfnsdike9 Enya 0 21018 378065 374611 2021-12-19T20:04:05Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''Enya''', nomu cumpletu '''Eithne Ni Bhraonain''' (Gweedore, [[Irlanda]], [[17 di maghju]] [[1961]]), ghjè una cantautrice. == Biugrafia == [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Musicante|Enya]] elv6bzdbx1241e7iq8msi0p8qj3dt6f Tolosa 0 21019 366552 2020-05-13T16:03:57Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Tolosa]] à [[Tolusa]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Tolusa]] heojs6agiplszneqh7j841pzsbh0hcq Arte barocca in Corsica 0 21020 374925 366586 2021-08-08T18:06:58Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:La Porta facade occidentale église.jpg|miniatura|A facciata di a chjesa San Ghjuvanni, in A Porta d'Ampugnani]] L''''arte barocca''' si manifesteghja in Corsica à u principiu di u XVIIu seculu sin'à a fine di u XVIIIu seculu. Hè un'arte sopr'à tuttu religiosa. [[File:Corbara la collégiale façade principale.jpg|miniatura|A facciata di A Nunziata, in Curbara]] Nasce cù a [[Contrariforma]], decisa da a Chjesa, per reagisce di pettu à a [[Riforma]] di u prutestantisimu, vista cum'è una minaccia. Piglia a so orìgine cù u [[Cunciliu di Trentu]] (1545-1563). L'arte barocca nasce in Italia, in Roma, è a Corsica serà influenzata di manera forte, sopr'à tuttu in l'architettura. [[File:L'Eglise St Jean-Batiste of Bastia.jpg|miniatura|San Ghjuvanni in Bastia]] Per affirmà a so superiorità, a Chjesa catòlica incaricheghja l'artisti di realizà opere grandiose, fatte per marcà è impressiunà. L'arte barocca utiliza u muvimentu, e forme curve. == Nàscita == A storia di l'arte barocca hè ligata à quella di a Chjesa. À partesi di a metà di u XVIu seculu, a Chjesa catolica reagisce di pettu à l'emergenza di u prutestantisimu, vistu cum'è una minaccia. Tandu decide di mette in ballu parechje azzione per circà di fà piantà u sviluppu di a [[Riforma]]. St'azzione anu per scopu d'affirmà a duttrina catolica è à riorganizà u cleru. Una di e misure principale hè a messa in piazza d'un ordine di frati, i ghjesuiti (o cumpagnia di Ghjesù) chì hè fundatu in u 1537 in Roma. I ghjesuiti sò incaricati d'un'azzione di missione, di rinfurzà l'influenza catolica è d'evangelizà e pupulazione. L'altra grande misura hè a messa à ghjornu di l'organizazione di u clericu, decisa da u [[Cunciliu di Trentu]] (1545-1563) chì hà da rifurmà a Chjesa. <gallery mode="packed" widths="200" heights="200"> File:Fachada de Il Gesù, Roma, 2017 02.jpg|A facciata di a chjesa di u Gesù, in Roma File:Chjesa San Carlu in Bastia.jpg|A facciata di San Carlu, in Bastia </gallery> == L'arte barocca in Corsica == L'arte barocca nasce in Italia, in particulare in a cità di Roma. A Corsica serà tocca da l'influenza taliana vicina, cù a realizazione d'opere fatte d'artisti venuti da Ghjenuva, Milanu, Turinu o Roma<ref name=":0">José Tommasi, ''Art baroque'', in Dictionnaire historique de la Corse, sott'à a direzzione d'Antoine-Laurent Serpentini, Albiana 2006.</ref>. == Esempii di chjese barocche in Corsica == === A Porta d'Ampugnani === San Ghjuvanni <gallery> File:La Porta Church.JPG File:2009 08 14 JOLY Corse 7024 2.jpg File:La Porta décor plafond de la nef église Saint-Jean-Baptiste.jpg File:La Porta Chœur de l'église Saint-Jean-Baptiste.jpg </gallery> === Pedicroce === San Petru è San Paulu <gallery> File:L'église de Piedicroce (2).jpg File:Piedicroce entrée église.jpg File:Eglise Piedicroce 1.jpg </gallery> === Bastia === San Ghjuvanni <gallery> File:Corsica Bastia Eglise Saint Jean Baptiste.jpg File:Église Saint-Jean-Baptiste de Bastia - interior.jpg File:Bastia, san giovanni battista, interno, 02.jpg </gallery> === Curbara === A Nunziata <gallery> File:L'église de Corbara.jpg File:Corbara la collégiale façade principale.jpg </gallery> === Santu Niculaiu di Muriani === Santu Niculaiu <gallery> File:Сан-Николао.jpg </gallery> === Mursiglia === San Ciprianu <gallery> File:Morsiglia-église San Cipriano-2.jpg </gallery> === Muru === A Nunziata <gallery> File:Muro Santissima Annunziata.jpg </gallery> === Carchetu === Sant Margherita <gallery> File:Church Carcheto.jpg File:Carcheto Sainte-Marguerite tribune.jpg </gallery> === U Quercitellu === Stoppia Nova: Notre-Dame du Mont Carmel === Penta di Casinca === San Mighele <gallery> File:StMichel PentaDiCasinca1.jpg File:StMichel PentaDiCasinca2.jpg </gallery><br /> == U stile "rococo" == U stile "rococo" nasce dopu à u baroccu. Si pò vede in Corsica unicamente in l'oratoriu [[Santa Croce di Bastia]]. Di fatti, sta chjesola hè a sola di stile "rococo" in Francia.<ref name=":0" /> == Vucabulariu == === Altare === === Barocchetto === === Fruntone === === Stuccu === === Vuluta === == Da vede dinù == * [[Architettura barocca]] == Nòtte == <references /> [[Categoria:Architittura]] bpshk7xuduo8ktyz84ruq0511ka0x33 Siegfried & Roy 0 21021 372041 366566 2021-02-07T19:50:34Z Jun Misugi 295 - cat: ùn sò stati micca austrìachi é micca attori, + cat: sò stati tedeschi wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:001 Siegfried und Roy 100 Jahre magischer Zirkel im Gasteig.JPG|thumb|Siegfried & Roy, [[2012]]]] '''Siegfried & Roy''' eranu un duo di maghi è animatori tedeschi-americani, più cunnisciutu per i so apparizione cù leoni bianchi è tigri bianchi. Era cumpostu da '''Siegfried Tyron Fischbacher''' (natu u 13 di ghjugnu 1939) è '''Roy Horn''' (natu '''Uwe Ludwig Horn'''; 3 ottobre 1944 – 8 maghju 2020). Da u 1 di ferraghju di u 1990, finu à a ferita di a fine di a carriera di Horn in u so anniversariu u 3 d'uttobre 2003, u duo hà furmatu ''Siegfried & Roy at the Mirage Resort and Casino'', chì era cunsideratu cum'è u più visitatu spettaculu in [[Las Vegas]], [[Nevada]]. D'aostu 2004 à maghju 2005, Fischbacher è Horn sò pruduttori esecutivi di ''[[Babbu di a Pride]]''. [[Categoria:Americanu|Siegfried & Roy]] [[Categoria:Tedescu|Siegfried & Roy]] gma0cxj6a6jkyj4f2szd6qc2ngqzmsb Cervus elaphus corsicanus 0 21022 366582 2020-05-15T15:56:12Z Jumpy01 11155 Jumpy01 ha spostato la pagina [[Cervus elaphus corsicanus]] a [[Cervu di Corsica]] tramite redirect: in corsu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cervu di Corsica]] thnwug3p7rcdobhcx113idmfmzljx2b Moya Brennan 0 21023 377059 374643 2021-09-14T07:05:15Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Mairebrennan2.jpg|miniatura|Moya Brennan]] '''Moya Brennan''', nomu cumpletu '''Maire Ni Bhraonain''' ([[Gweedore]], [[Irlanda]]), ghjè una [[cantatrice]]. == Biugrafia == [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Musicante|Brennan]] 7s12dms2p17afawzcdk7n3hp11qocjp Campanella patula 0 21024 366598 2020-05-17T09:17:26Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:7084:716B:3695:B6AF Reindirizzamentu à [[Campanella]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Campanella]] k7c1c1zh59t2ioz8dd5ps2yyl9rwigs James Abram Garfield 0 21025 366631 2020-05-23T08:51:00Z Dandelo 16560 Reindirizzamentu à [[James A. Garfield]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[James A. Garfield]] noi5skfyckcywoiwunv20fxh0t7cjva Vistucula 0 21027 374021 366691 2021-06-02T11:26:37Z Minorax 15175 clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A vistucula'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Common_Gecko.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Tarentola mauritanica</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Reptilia]]'' |----- | Ordini | ''[[Squamata]]'' |----- | Famiglia | ''[[Phyllodactylidae]]'' |----- | Genaru | ''[[Tarentola]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Tarentola mauritanica''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Konstantinos Kalaentzis Tarentola mauritanica (A1).jpg|250px]] |----- |} A '''vistùcula''' ([[Tarentola mauritanica]]) hè un picculu sauru chì faci parti di a famiglia di i [[Phyllodactylidae]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu.</ref> ==Discrizzioni == [[File:Moorish_Gecko_(Tarentola_mauritanica)(found_by_Jean_NICOLAS)_(35266909810).jpg|thumb|left|A vistucula cumuna]] I campioni adulti poni misurà sinu à 15 cm di longu, cumpresu a coda. 'Ssa vistucula hè ribusta ed hà una testa piana. Annantu à u corpu sanu, si trovani tuberculi conichi prueminenti. A coda, s'è edda hè riinghjinirata dopu à essa statu persa par aututumia, hè à l'incuntrariu liscia è senza poma. Hà una bocca simuli à un angulu morti, l'ochja senza pennuli è una lucciula virticali. Prisenta asti beddi sviluppati annantu à i lati è, in a parti infiriori di a faccia, i lametti aderenti divisi l'uni da l'altri. Sola a terza asta ferma unita. I diti sò muniti di grossi rutulamenti più larghi à l'estremità, chì cumportani una seria di lametti lungitudinali chì t'ani una funzioni adisiva annantu à a faccia infiriori. 'Ssi lametti parmettini à a vistucula di cullucà si faciuli annantu à praticamenti n'importa chì suparficia, ancu liscia, virticali è ancu sottu à i sulaghji di capu. U culori hè grisgiu o brunu incù i tacchi bughji o chjari. 'Ssi culori cambiani d'intensità sicondu a luci. Quandu eddi sò attivi mentri a ghjurnata, u so culori hè più scuru ch'è quandu eddi sò attivi a notti. A parsona a trova in i cantieri, i ruvini, i mura di petra, i fusti d'arburi o i mura di petra secca. ==Cumpurtamentu== [[File:Salamanquesa.jpg|thumb|left|A vistucula, da vicinu]] Di abitudini nutturni o crepusculari, pò dinò divintà attiva mentri a ghjurnata à u mumentu di i ghjurnati assuliati d'invernu. Tarrituriali, pò essa ussirvata faciuli caccighjendu l'insetti nutturni in i mura di i bastimenti urbani vicinu à i surghjenti di luci. Si ciba par u più di zinzali è di ragna. Un campionu adultu pò manghjà sinu à 200 zinzali in una nuttata. A femina faci l'ova dui volti à l'annu, d'aprili è di ghjugnu, dui ova guasgi sferichi di à l'incirca 1 cm di diamitru. I nasciti ani locu dopu à quattru mesa. A vistucula aghjunghji a so maturità sissuali annantu à un longu periudu s'edda si paraguneghja à altri rettili, trà 4 è 5 anni. Calchì volta à l'annu, cambia di peddi, a scodda, po a manghja. S'edda ùn hè micca disturbata (hè innuciva in tuttu), pò campà in i casi, ma ferma un animali salvaticu. ==Distribuzioni è ambienti == A vistucula hè sparta in tuttu u bacinu mediterraniu, cumpresu l'isuli, da a penisula iberica à u mari Ioniu è à a Creta, passendu pà l'isuli Canarii è l'Africa di u Nordu. ==Tassunumia== Cumprendi i siguenti sottuspezii : * ''Tarentola mauritanica juliae'' (Joger, 1984) * ''Tarentola mauritanica mauritanica'' (Linnaeus, 1758) * ''Tarentola mauritanica pallida'' (Geniez è al., 1999) ==A vistucula cumuna in a litteratura== A vistucula hè u prutagonistu di u fola gruttesca ''U labrene'' di Tommaso Landolfi (1974). In a storia, u prutagonistu hè incapaci di libarà si u sintimentu di disgustu è di parsecuzioni ch'è eddu li caghjuneghja stu animali. A vistucula hè dinò u prutagonistu di una di i storii di a cullizzioni ''Palomar'' d'Italo Calvino (1983). ==Lessicu== Altri noma corsi di a vistucula sò: a [[tarentula]], u [[tarentulu]], a [[bistuca]]. ==Noti== <references/> ==Liami== [http://www.educorsica.fr/phocadownload/pdf/animali-salvatichi-web.pdf M. Salotti & P. Pergola, Animali salvatichi di Corsica, CRDP di Corsica 1999] [[Categoria:Phyllodactylidae]] [[Categoria:Fauna di Corsica]] [[Categoria:Fauna africana]] [[Categoria:Fauna europea]] e3ngbl46hqmur5xgf53uraf44kk9xm6 Tarentola mauritanica 0 21031 366688 2020-05-27T15:18:44Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:3125:5055:D024:A948 Reindirizzamentu à [[Vistucula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vistucula]] jumo7c23tm01gv7pmgwxk8qrz6ra4kt Tarentula 0 21032 366689 2020-05-27T15:18:57Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:3125:5055:D024:A948 Reindirizzamentu à [[Vistucula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vistucula]] jumo7c23tm01gv7pmgwxk8qrz6ra4kt Tarentulu 0 21033 366690 2020-05-27T15:19:11Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:3125:5055:D024:A948 Reindirizzamentu à [[Vistucula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vistucula]] jumo7c23tm01gv7pmgwxk8qrz6ra4kt Bistuca 0 21034 366692 2020-05-27T15:19:37Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:3125:5055:D024:A948 Reindirizzamentu à [[Vistucula]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vistucula]] jumo7c23tm01gv7pmgwxk8qrz6ra4kt Malaysia 0 21036 366716 2020-05-29T23:12:51Z 202.67.45.20 Pagina nova: [[File:Malaysia (orthographic projection).svg|thumb|]] [[File:Flag of Malaysia.svg|thumb|Bandera di l'Malaysia]] L'''Malaysia''' (l''''Malaysia''') hè un paese in [[Asia]]. Categ... wikitext text/x-wiki [[File:Malaysia (orthographic projection).svg|thumb|]] [[File:Flag of Malaysia.svg|thumb|Bandera di l'Malaysia]] L'''Malaysia''' (l''''Malaysia''') hè un paese in [[Asia]]. [[Categoria:Asia]] nlqwp7k9bjbi4qc55u25hd0rwx8ka84 Ghjambirossa 0 21037 366732 2020-05-30T10:41:58Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:3126:9CE:A5A6:563C Reindirizzamentu à [[Vitriolu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[vitriolu]] nifywtso6k2n5uej7007qdfatgrdq3h Giupulitica 0 21039 366743 366742 2020-06-01T16:31:04Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki A geopolitica (da u grecu anticu: γῆ / gễ "terra" è πολιτική / politikḗ "politica") hè u studiu di l'effetti di a geografia (umana è materiale) nantu à a pulitica internaziunale è e relazioni internaziunali. Hè un metudu di studià a pulitica estera per capisce, spiegà è predice u cumpurtamentu puliticu internaziunale per via di variabile geografiche. Queste include studii regionali, clima, topugrafia, demugrafia è risorse naturali. {{Template:Scienze}} [[Categoria:Scienze]] m5g1n8m4h3lb09cqglr1nrj72wrtiho Categoria:Mare 14 21040 366751 2020-06-01T16:51:44Z Anfrx 16583 Pagina nova: . [[Categoria:Giugrafia]] wikitext text/x-wiki . [[Categoria:Giugrafia]] 1oo7g4kgfgk6k052ath0nfg72k4k6y8 Categoria:Armata 14 21041 366762 2020-06-01T17:00:54Z Anfrx 16583 Pagina nova: . [[Categoria:Difesa è sicurità]] wikitext text/x-wiki . [[Categoria:Difesa è sicurità]] mz0xa5zxukeu84863w6vijkl4y12dld Categoria:Difesa è sicurità 14 21042 366763 2020-06-01T17:01:10Z Anfrx 16583 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Wikipedia bots 14 21043 366768 2020-06-01T17:15:11Z Anfrx 16583 Pagina nova: . [[Categoria:Wikipediani]] wikitext text/x-wiki . [[Categoria:Wikipediani]] 3pd8zhqr4fjdyz9uskgmtafkxv5z0iz Categoria:Wikipediani 14 21044 368340 367087 2020-07-21T20:43:21Z Jumpy01 11155 -del wikitext text/x-wiki #RINVIA [[:categoria:utilizatori]] __HIDDENCAT__ r12rgxvzye9v68szb5g01vwvwuc7yf1 Modulo:Yesno 828 21045 366800 2020-06-01T19:05:42Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- Function allowing for consistent treatment of boolean-like wikitext input. -- It works similarly to the template {{yesno}}. return function (val, default) -- If your wiki uses n... Scribunto text/plain -- Function allowing for consistent treatment of boolean-like wikitext input. -- It works similarly to the template {{yesno}}. return function (val, default) -- If your wiki uses non-ascii characters for any of "yes", "no", etc., you -- should replace "val:lower()" with "mw.ustring.lower(val)" in the -- following line. val = type(val) == 'string' and val:lower() or val if val == nil then return nil elseif val == true or val == 'yes' or val == 'y' or val == 'true' or val == 't' or val == 'on' or tonumber(val) == 1 then return true elseif val == false or val == 'no' or val == 'n' or val == 'false' or val == 'f' or val == 'off' or tonumber(val) == 0 then return false else return default end end swdskn7svew8i9wuydn9uj5l3r2ghcs Modulo:Unicode data 828 21046 366801 2020-06-01T19:07:37Z Anfrx 16583 Pagina nova: local p = {} local floor = math.floor local function errorf(level, ...) if type(level) == "number" then return error(string.format(...), level + 1) else -- level is actually th... Scribunto text/plain local p = {} local floor = math.floor local function errorf(level, ...) if type(level) == "number" then return error(string.format(...), level + 1) else -- level is actually the format string. return error(string.format(level, ...), 2) end end local function binary_range_search(codepoint, ranges) local low, mid, high low, high = 1, ranges.length or require "Module:TableTools".length(ranges) while low <= high do mid = floor((low + high) / 2) local range = ranges[mid] if codepoint < range[1] then high = mid - 1 elseif codepoint <= range[2] then return range, mid else low = mid + 1 end end return nil, mid end p.binary_range_search = binary_range_search --[[ local function linear_range_search(codepoint, ranges) for i, range in ipairs(ranges) do if range[1] <= codepoint and codepoint <= range[2] then return range end end end --]] -- Load a module by indexing "loader" with the name of the module minus the -- "Module:Unicode data/" part. For instance, loader.blocks returns -- [[Module:Unicode data/blocks]]. If a module cannot be loaded, false will be -- returned. local loader = setmetatable({}, { __index = function (self, key) local success, data = pcall(mw.loadData, "Module:Unicode data/" .. key) if not success then data = false end self[key] = data return data end }) -- For the algorithm used to generate Hangul Syllable names, -- see "Hangul Syllable Name Generation" in section 3.12 of the -- Unicode Specification: -- https://www.unicode.org/versions/Unicode11.0.0/ch03.pdf local name_hooks = { { 0x00, 0x1F, "<control-%04X>" }, -- C0 control characters { 0x7F, 0x9F, "<control-%04X>" }, -- DEL and C1 control characters { 0x3400, 0x4DBF, "CJK UNIFIED IDEOGRAPH-%04X" }, -- CJK Ideograph Extension A { 0x4E00, 0x9FFC, "CJK UNIFIED IDEOGRAPH-%04X" }, -- CJK Ideograph { 0xAC00, 0xD7A3, function (codepoint) -- Hangul Syllables local Hangul_data = loader.Hangul local syllable_index = codepoint - 0xAC00 return ("HANGUL SYLLABLE %s%s%s"):format( Hangul_data.leads[floor(syllable_index / Hangul_data.final_count)], Hangul_data.vowels[floor((syllable_index % Hangul_data.final_count) / Hangul_data.trail_count)], Hangul_data.trails[syllable_index % Hangul_data.trail_count] ) end }, -- High Surrogates, High Private Use Surrogates, Low Surrogates { 0xD800, 0xDFFF, "<surrogate-%04X>" }, { 0xE000, 0xF8FF, "<private-use-%04X>" }, -- Private Use -- CJK Compatibility Ideographs { 0xF900, 0xFA6D, "CJK COMPATIBILITY IDEOGRAPH-%04X" }, { 0xFA70, 0xFAD9, "CJK COMPATIBILITY IDEOGRAPH-%04X" }, { 0x17000, 0x187F7, "TANGUT IDEOGRAPH-%04X" }, -- Tangut Ideograph { 0x18800, 0x18AFF, function (codepoint) return ("TANGUT COMPONENT-%03d"):format(codepoint - 0x187FF) end }, { 0x18D00, 0x18D08, "TANGUT IDEOGRAPH-%04X" }, -- Tangut Ideograph Supplement { 0x1B170, 0x1B2FB, "NUSHU CHARACTER-%04X" }, -- Nushu { 0x20000, 0x2A6DD, "CJK UNIFIED IDEOGRAPH-%04X" }, -- CJK Ideograph Extension B { 0x2A700, 0x2B734, "CJK UNIFIED IDEOGRAPH-%04X" }, -- CJK Ideograph Extension C { 0x2B740, 0x2B81D, "CJK UNIFIED IDEOGRAPH-%04X" }, -- CJK Ideograph Extension D { 0x2B820, 0x2CEA1, "CJK UNIFIED IDEOGRAPH-%04X" }, -- CJK Ideograph Extension E { 0x2CEB0, 0x2EBE0, "CJK UNIFIED IDEOGRAPH-%04X" }, -- CJK Ideograph Extension F -- CJK Compatibility Ideographs Supplement (Supplementary Ideographic Plane) { 0x2F800, 0x2FA1D, "CJK COMPATIBILITY IDEOGRAPH-%04X" }, { 0xE0100, 0xE01EF, function (codepoint) -- Variation Selectors Supplement return ("VARIATION SELECTOR-%d"):format(codepoint - 0xE0100 + 17) end}, { 0x30000, 0x3134A, "CJK UNIFIED IDEOGRAPH-%04X" }, -- CJK Ideograph Extension G { 0xF0000, 0xFFFFD, "<private-use-%04X>" }, -- Plane 15 Private Use { 0x100000, 0x10FFFD, "<private-use-%04X>" } -- Plane 16 Private Use } name_hooks.length = #name_hooks local name_range_cache local function generate_name(data, codepoint) if type(data) == "string" then return data:format(codepoint) else return data(codepoint) end end --[[ -- Checks that the code point is a number and in range. -- Does not check whether code point is an integer. -- Not used local function check_codepoint(funcName, argIdx, val) require 'libraryUtil'.checkType(funcName, argIdx, val, 'number') if codepoint < 0 or 0x10FFFF < codepoint then errorf("Codepoint %04X out of range", codepoint) end end --]] -- https://www.unicode.org/versions/Unicode11.0.0/ch04.pdf, section 4.8 function p.lookup_name(codepoint) -- U+FDD0-U+FDEF and all code points ending in FFFE or FFFF are Unassigned -- (Cn) and specifically noncharacters: -- https://www.unicode.org/faq/private_use.html#nonchar4 if 0xFDD0 <= codepoint and (codepoint <= 0xFDEF or floor(codepoint % 0x10000) >= 0xFFFE) then return ("<noncharacter-%04X>"):format(codepoint) end if name_range_cache -- Check if previously used "name hook" applies to this code point. and codepoint >= name_range_cache[1] and codepoint <= name_range_cache[2] then return generate_name(name_range_cache[3], codepoint) end local range = binary_range_search(codepoint, name_hooks) if range then name_range_cache = range return generate_name(range[3], codepoint) end local data = loader[('names/%03X'):format(codepoint / 0x1000)] if data and data[codepoint] then return data[codepoint] -- Unassigned (Cn) consists of noncharacters and reserved characters. -- The character has been established not to be a noncharacter, -- and if it were assigned, its name would already been retrieved, -- so it must be reserved. else return ("<reserved-%04X>"):format(codepoint) end end --[[ -- No image data modules on Wikipedia yet. function p.lookup_image(codepoint) local data = loader[('images/%03X'):format(codepoint / 0x1000)] if data then return data[codepoint] end end --]] local planes = { [ 0] = "Basic Multilingual Plane"; [ 1] = "Supplementary Multilingual Plane"; [ 2] = "Supplementary Ideographic Plane"; [ 3] = "Tertiary Ideographic Plane"; [14] = "Supplementary Special-purpose Plane"; [15] = "Supplementary Private Use Area-A"; [16] = "Supplementary Private Use Area-B"; } -- Load [[Module:Unicode data/blocks]] if needed and assign it to this variable. local blocks local function block_iter(blocks, i) i = i + 1 local data = blocks[i] if data then -- Unpack doesn't work on tables loaded with mw.loadData. return i, data[1], data[2], data[3] end end -- An ipairs-type iterator generator for the list of blocks. function p.enum_blocks() local blocks = loader.blocks return block_iter, blocks, 0 end function p.lookup_plane(codepoint) local i = floor(codepoint / 0x10000) return planes[i] or ("Plane %u"):format(i) end function p.lookup_block(codepoint) local blocks = loader.blocks local range = binary_range_search(codepoint, blocks) if range then return range[3] else return "No Block" end end function p.get_block_info(name) for i, block in ipairs(loader.blocks) do if block[3] == name then return block end end end function p.is_valid_pagename(pagename) local has_nonws = false for cp in mw.ustring.gcodepoint(pagename) do if (cp == 0x0023) -- # or (cp == 0x005B) -- [ or (cp == 0x005D) -- ] or (cp == 0x007B) -- { or (cp == 0x007C) -- | or (cp == 0x007D) -- } or (cp == 0x180E) -- MONGOLIAN VOWEL SEPARATOR or ((cp >= 0x2000) and (cp <= 0x200A)) -- spaces in General Punctuation block or (cp == 0xFFFD) -- REPLACEMENT CHARACTER then return false end local printable, result = p.is_printable(cp) if not printable then return false end if result ~= "space-separator" then has_nonws = true end end return has_nonws end local function manual_unpack(what, from) if what[from + 1] == nil then return what[from] end local result = {} from = from or 1 for i, item in ipairs(what) do if i >= from then table.insert(result, item) end end return unpack(result) end local function compare_ranges(range1, range2) return range1[1] < range2[1] end -- Creates a function to look up data in a module that contains "singles" (a -- code point-to-data map) and "ranges" (an array containing arrays that contain -- the low and high code points of a range and the data associated with that -- range). -- "loader" loads and returns the "singles" and "ranges" tables. -- "match_func" is passed the code point and either the data or the "dots", and -- generates the final result of the function. -- The varargs ("dots") describes the default data to be returned if there wasn't -- a match. -- In case the function is used more than once, "cache" saves ranges that have -- already been found to match, or a range whose data is the default if there -- was no match. local function memo_lookup(data_module_subpage, match_func, ...) local dots = { ... } local cache = {} local singles, ranges return function (codepoint) if not singles then local data_module = loader[data_module_subpage] singles, ranges = data_module.singles, data_module.ranges end if singles[codepoint] then return match_func(codepoint, singles[codepoint]) end local range = binary_range_search(codepoint, cache) if range then return match_func(codepoint, manual_unpack(range, 3)) end local range, index = binary_range_search(codepoint, ranges) if range then table.insert(cache, range) table.sort(cache, compare_ranges) return match_func(codepoint, manual_unpack(range, 3)) end if ranges[index] then local dots_range if codepoint > ranges[index][2] then dots_range = { ranges[index][2] + 1, ranges[index + 1] and ranges[index + 1][1] - 1 or 0x10FFFF, unpack(dots) } else -- codepoint < range[index][1] dots_range = { ranges[index - 1] and ranges[index - 1][2] + 1 or 0, ranges[index][1] - 1, unpack(dots) } end table.sort(cache, compare_ranges) end return match_func(codepoint) end end -- Get a code point's combining class value in [[Module:Unicode data/combining]], -- and return whether this value is not zero. Zero is assigned as the default -- if the combining class value is not found in this data module. -- That is, return true if character is combining, or false if it is not. -- See https://www.unicode.org/reports/tr44/#Canonical_Combining_Class_Values for -- more information. p.is_combining = memo_lookup( "combining", function (codepoint, combining_class) return combining_class and combining_class ~= 0 or false end, 0) function p.add_dotted_circle(str) return (mw.ustring.gsub(str, ".", function(char) if p.is_combining(mw.ustring.codepoint(char)) then return '◌' .. char end end)) end local lookup_control = memo_lookup( "control", function (codepoint, ccc) return ccc or "assigned" end, "assigned") p.lookup_control = lookup_control function p.is_assigned(codepoint) return lookup_control(codepoint) ~= "unassigned" end function p.is_printable(codepoint) local result = lookup_control(codepoint) return (result == "assigned") or (result == "space-separator"), result end function p.is_whitespace(codepoint) local result = lookup_control(codepoint) return (result == "space-separator"), result end p.lookup_category = memo_lookup( "category", function (codepoint, category) return category end, "Cn") local lookup_script = memo_lookup( "scripts", function (codepoint, script_code) return script_code or 'Zzzz' end, "Zzzz") p.lookup_script = lookup_script function p.get_best_script(str) -- Check type of argument, because mw.text.decode coerces numbers to strings! require "libraryUtil".checkType("get_best_script", 1, str, "string") -- Convert HTML character references (including named character references, -- or character entities) to characters. str = mw.text.decode(str, true) local scripts = {} for codepoint in mw.ustring.gcodepoint(str) do local script = lookup_script(codepoint) -- Ignore "Inherited", "Undetermined", or "Uncoded" scripts. if not (script == "Zyyy" or script == "Zinh" or script == "Zzzz") then scripts[script] = true end end -- If scripts does not contain two or more keys, -- return first and only key (script code) in table. if not next(scripts, next(scripts)) then return next(scripts) end -- else return majority script, or else "Zzzz"? end function p.is_Latin(str) require "libraryUtil".checkType("get_best_script", 1, str, "string") str = mw.text.decode(str, true) -- Search for the leading bytes that introduce the UTF-8 encoding of the -- code points U+0340-U+10FFFF. If they are not found and there is at least -- one Latin-script character, the string counts as Latin, because the rest -- of the characters can only be Zyyy, Zinh, and Zzzz. -- The only scripts found below U+0370 (the first code point of the Greek -- and Coptic block) are Latn, Zyyy, Zinh, and Zzzz. -- See the codepage in the [[UTF-8]] article. if not str:find "[\205-\244]" then for codepoint in mw.ustring.gcodepoint(str) do if lookup_script(codepoint) == "Latn" then return true end end end local Latn = false for codepoint in mw.ustring.gcodepoint(str) do local script = lookup_script(codepoint) if script == "Latn" then Latn = true elseif not (script == "Zyyy" or script == "Zinh" or script == "Zzzz") then return false end end return Latn end -- Checks that a string contains only characters belonging to right-to-left -- scripts, or characters of ignorable scripts. function p.is_rtl(str) require "libraryUtil".checkType("get_best_script", 1, str, "string") str = mw.text.decode(str, true) -- Search for the leading bytes that introduce the UTF-8 encoding of the -- code points U+0580-U+10FFFF. If they are not found, the string can only -- have characters from a left-to-right script, because the first code point -- in a right-to-left script is U+0591, in the Hebrew block. if not str:find "[\214-\244]" then return false end local result = false local rtl = loader.scripts.rtl for codepoint in mw.ustring.gcodepoint(str) do local script = lookup_script(codepoint) if rtl[script] then result = true elseif not (script == "Zyyy" or script == "Zinh" or script == "Zzzz") then return false end end return result end local function get_codepoint(args, arg) local codepoint_string = args[arg] or errorf(2, "Parameter %s is required", tostring(arg)) local codepoint = tonumber(codepoint_string, 16) or errorf(2, "Parameter %s is not a code point in hexadecimal base", tostring(arg)) if not (0 <= codepoint and codepoint <= 0x10FFFF) then errorf(2, "code point in parameter %s out of range", tostring(arg)) end return codepoint end local function get_func(args, arg, prefix) local suffix = args[arg] or errorf(2, "Parameter %s is required", tostring(arg)) suffix = mw.text.trim(suffix) local func_name = prefix .. suffix local func = p[func_name] or errorf(2, "There is no function '%s'", func_name) return func end -- This function allows any of the "lookup" functions to be invoked. The first -- parameter is the word after "lookup_"; the second parameter is the code point -- in hexadecimal base. function p.lookup(frame) local func = get_func(frame.args, 1, "lookup_") local codepoint = get_codepoint(frame.args, 2) local result = func(codepoint) if func == p.lookup_name then -- Prevent code point labels such as <control-0000> from being -- interpreted as HTML tags. result = result:gsub("<", "&lt;") end return result end function p.is(frame) local func = get_func(frame.args, 1, "is_") -- is_Latin and is_valid_pagename take strings. if func == p.is_Latin or func == p.is_valid_pagename or func == p.is_rtl then return (func(frame.args[2])) else -- The rest take code points. local codepoint = get_codepoint(frame.args, 2) return (func(codepoint)) -- Adjust to one result. end end return p 6kd0945q1e20ht5w0rqqfrsnwfn49yr Modulo:Unicode data/scripts 828 21047 366802 2020-06-01T19:08:16Z Anfrx 16583 Pagina nova: --[=[ -- Official Unicode script values for individual codepoints and ranges of -- codepoints. -- https://www.unicode.org/Public/UNIDATA/Scripts.txt provided -- the script names, an... Scribunto text/plain --[=[ -- Official Unicode script values for individual codepoints and ranges of -- codepoints. -- https://www.unicode.org/Public/UNIDATA/Scripts.txt provided -- the script names, and https://www.unicode.org/Public/UNIDATA/PropertyValueAliases.txt -- provided script codes corresponding to the names (see [[Script (Unicode)]]). --]=] local data = { singles = { [0x000AA] = "Latn", [0x000BA] = "Latn", [0x000D7] = "Zyyy", [0x000F7] = "Zyyy", [0x00374] = "Zyyy", [0x0037E] = "Zyyy", [0x0037F] = "Grek", [0x00384] = "Grek", [0x00385] = "Zyyy", [0x00386] = "Grek", [0x00387] = "Zyyy", [0x0038C] = "Grek", [0x00605] = "Zyyy", [0x0060C] = "Zyyy", [0x0061B] = "Zyyy", [0x0061C] = "Arab", [0x0061E] = "Arab", [0x0061F] = "Zyyy", [0x00640] = "Zyyy", [0x00670] = "Zinh", [0x006DD] = "Zyyy", [0x0085E] = "Mand", [0x008E2] = "Zyyy", [0x009B2] = "Beng", [0x009D7] = "Beng", [0x00A3C] = "Guru", [0x00A51] = "Guru", [0x00A5E] = "Guru", [0x00AD0] = "Gujr", [0x00B9C] = "Taml", [0x00BD0] = "Taml", [0x00BD7] = "Taml", [0x00CDE] = "Knda", [0x00DBD] = "Sinh", [0x00DCA] = "Sinh", [0x00DD6] = "Sinh", [0x00E3F] = "Zyyy", [0x00E84] = "Laoo", [0x00EA5] = "Laoo", [0x00EC6] = "Laoo", [0x010C7] = "Geor", [0x010CD] = "Geor", [0x010FB] = "Zyyy", [0x01258] = "Ethi", [0x012C0] = "Ethi", [0x01804] = "Mong", [0x01805] = "Zyyy", [0x01940] = "Limb", [0x01CD3] = "Zyyy", [0x01CE1] = "Zyyy", [0x01CED] = "Zinh", [0x01CF4] = "Zinh", [0x01CFA] = "Zyyy", [0x01D2B] = "Cyrl", [0x01D78] = "Cyrl", [0x01DBF] = "Grek", [0x01F59] = "Grek", [0x01F5B] = "Grek", [0x01F5D] = "Grek", [0x02071] = "Latn", [0x0207F] = "Latn", [0x02126] = "Grek", [0x02132] = "Latn", [0x0214E] = "Latn", [0x02D27] = "Geor", [0x02D2D] = "Geor", [0x02D7F] = "Tfng", [0x03005] = "Hani", [0x03006] = "Zyyy", [0x03007] = "Hani", [0x030A0] = "Zyyy", [0x032FF] = "Zyyy", [0x0A92E] = "Zyyy", [0x0A92F] = "Kali", [0x0A95F] = "Rjng", [0x0A9CF] = "Zyyy", [0x0AB5B] = "Zyyy", [0x0AB65] = "Grek", [0x0FB3E] = "Hebr", [0x0FEFF] = "Zyyy", [0x0FF70] = "Zyyy", [0x101A0] = "Grek", [0x101FD] = "Zinh", [0x102E0] = "Zinh", [0x1039F] = "Ugar", [0x1056F] = "Aghb", [0x10808] = "Cprt", [0x1083C] = "Cprt", [0x1083F] = "Cprt", [0x1091F] = "Phnx", [0x1093F] = "Lydi", [0x1107F] = "Brah", [0x110CD] = "Kthi", [0x11288] = "Mult", [0x1133B] = "Zinh", [0x11350] = "Gran", [0x11357] = "Gran", [0x118FF] = "Wara", [0x11909] = "Diak", [0x11D3A] = "Gonm", [0x11FB0] = "Lisu", [0x11FFF] = "Taml", [0x16FE0] = "Tang", [0x16FE1] = "Nshu", [0x16FE4] = "Kits", [0x1B000] = "Kana", [0x1D4A2] = "Zyyy", [0x1D4BB] = "Zyyy", [0x1D546] = "Zyyy", [0x1E2FF] = "Wcho", [0x1EE24] = "Arab", [0x1EE27] = "Arab", [0x1EE39] = "Arab", [0x1EE3B] = "Arab", [0x1EE42] = "Arab", [0x1EE47] = "Arab", [0x1EE49] = "Arab", [0x1EE4B] = "Arab", [0x1EE54] = "Arab", [0x1EE57] = "Arab", [0x1EE59] = "Arab", [0x1EE5B] = "Arab", [0x1EE5D] = "Arab", [0x1EE5F] = "Arab", [0x1EE64] = "Arab", [0x1EE7E] = "Arab", [0x1F200] = "Hira", [0xE0001] = "Zyyy", }, ranges = { { 0x00000, 0x00040, "Zyyy" }, { 0x00041, 0x0005A, "Latn" }, { 0x0005B, 0x00060, "Zyyy" }, { 0x00061, 0x0007A, "Latn" }, { 0x0007B, 0x000A9, "Zyyy" }, { 0x000AB, 0x000B9, "Zyyy" }, { 0x000BB, 0x000BF, "Zyyy" }, { 0x000C0, 0x000D6, "Latn" }, { 0x000D8, 0x000F6, "Latn" }, { 0x000F8, 0x002B8, "Latn" }, { 0x002B9, 0x002DF, "Zyyy" }, { 0x002E0, 0x002E4, "Latn" }, { 0x002E5, 0x002E9, "Zyyy" }, { 0x002EA, 0x002EB, "Bopo" }, { 0x002EC, 0x002FF, "Zyyy" }, { 0x00300, 0x0036F, "Zinh" }, { 0x00370, 0x00373, "Grek" }, { 0x00375, 0x00377, "Grek" }, { 0x0037A, 0x0037D, "Grek" }, { 0x00388, 0x0038A, "Grek" }, { 0x0038E, 0x003A1, "Grek" }, { 0x003A3, 0x003E1, "Grek" }, { 0x003E2, 0x003EF, "Copt" }, { 0x003F0, 0x003FF, "Grek" }, { 0x00400, 0x00484, "Cyrl" }, { 0x00485, 0x00486, "Zinh" }, { 0x00487, 0x0052F, "Cyrl" }, { 0x00531, 0x00556, "Armn" }, { 0x00559, 0x0058A, "Armn" }, { 0x0058D, 0x0058F, "Armn" }, { 0x00591, 0x005C7, "Hebr" }, { 0x005D0, 0x005EA, "Hebr" }, { 0x005EF, 0x005F4, "Hebr" }, { 0x00600, 0x00604, "Arab" }, { 0x00606, 0x0060B, "Arab" }, { 0x0060D, 0x0061A, "Arab" }, { 0x00620, 0x0063F, "Arab" }, { 0x00641, 0x0064A, "Arab" }, { 0x0064B, 0x00655, "Zinh" }, { 0x00656, 0x0066F, "Arab" }, { 0x00671, 0x006DC, "Arab" }, { 0x006DE, 0x006FF, "Arab" }, { 0x00700, 0x0070D, "Syrc" }, { 0x0070F, 0x0074A, "Syrc" }, { 0x0074D, 0x0074F, "Syrc" }, { 0x00750, 0x0077F, "Arab" }, { 0x00780, 0x007B1, "Thaa" }, { 0x007C0, 0x007FA, "Nkoo" }, { 0x007FD, 0x007FF, "Nkoo" }, { 0x00800, 0x0082D, "Samr" }, { 0x00830, 0x0083E, "Samr" }, { 0x00840, 0x0085B, "Mand" }, { 0x00860, 0x0086A, "Syrc" }, { 0x008A0, 0x008B4, "Arab" }, { 0x008B6, 0x008C7, "Arab" }, { 0x008D3, 0x008E1, "Arab" }, { 0x008E3, 0x008FF, "Arab" }, { 0x00900, 0x00950, "Deva" }, { 0x00951, 0x00954, "Zinh" }, { 0x00955, 0x00963, "Deva" }, { 0x00964, 0x00965, "Zyyy" }, { 0x00966, 0x0097F, "Deva" }, { 0x00980, 0x00983, "Beng" }, { 0x00985, 0x0098C, "Beng" }, { 0x0098F, 0x00990, "Beng" }, { 0x00993, 0x009A8, "Beng" }, { 0x009AA, 0x009B0, "Beng" }, { 0x009B6, 0x009B9, "Beng" }, { 0x009BC, 0x009C4, "Beng" }, { 0x009C7, 0x009C8, "Beng" }, { 0x009CB, 0x009CE, "Beng" }, { 0x009DC, 0x009DD, "Beng" }, { 0x009DF, 0x009E3, "Beng" }, { 0x009E6, 0x009FE, "Beng" }, { 0x00A01, 0x00A03, "Guru" }, { 0x00A05, 0x00A0A, "Guru" }, { 0x00A0F, 0x00A10, "Guru" }, { 0x00A13, 0x00A28, "Guru" }, { 0x00A2A, 0x00A30, "Guru" }, { 0x00A32, 0x00A33, "Guru" }, { 0x00A35, 0x00A36, "Guru" }, { 0x00A38, 0x00A39, "Guru" }, { 0x00A3E, 0x00A42, "Guru" }, { 0x00A47, 0x00A48, "Guru" }, { 0x00A4B, 0x00A4D, "Guru" }, { 0x00A59, 0x00A5C, "Guru" }, { 0x00A66, 0x00A76, "Guru" }, { 0x00A81, 0x00A83, "Gujr" }, { 0x00A85, 0x00A8D, "Gujr" }, { 0x00A8F, 0x00A91, "Gujr" }, { 0x00A93, 0x00AA8, "Gujr" }, { 0x00AAA, 0x00AB0, "Gujr" }, { 0x00AB2, 0x00AB3, "Gujr" }, { 0x00AB5, 0x00AB9, "Gujr" }, { 0x00ABC, 0x00AC5, "Gujr" }, { 0x00AC7, 0x00AC9, "Gujr" }, { 0x00ACB, 0x00ACD, "Gujr" }, { 0x00AE0, 0x00AE3, "Gujr" }, { 0x00AE6, 0x00AF1, "Gujr" }, { 0x00AF9, 0x00AFF, "Gujr" }, { 0x00B01, 0x00B03, "Orya" }, { 0x00B05, 0x00B0C, "Orya" }, { 0x00B0F, 0x00B10, "Orya" }, { 0x00B13, 0x00B28, "Orya" }, { 0x00B2A, 0x00B30, "Orya" }, { 0x00B32, 0x00B33, "Orya" }, { 0x00B35, 0x00B39, "Orya" }, { 0x00B3C, 0x00B44, "Orya" }, { 0x00B47, 0x00B48, "Orya" }, { 0x00B4B, 0x00B4D, "Orya" }, { 0x00B55, 0x00B57, "Orya" }, { 0x00B5C, 0x00B5D, "Orya" }, { 0x00B5F, 0x00B63, "Orya" }, { 0x00B66, 0x00B77, "Orya" }, { 0x00B82, 0x00B83, "Taml" }, { 0x00B85, 0x00B8A, "Taml" }, { 0x00B8E, 0x00B90, "Taml" }, { 0x00B92, 0x00B95, "Taml" }, { 0x00B99, 0x00B9A, "Taml" }, { 0x00B9E, 0x00B9F, "Taml" }, { 0x00BA3, 0x00BA4, "Taml" }, { 0x00BA8, 0x00BAA, "Taml" }, { 0x00BAE, 0x00BB9, "Taml" }, { 0x00BBE, 0x00BC2, "Taml" }, { 0x00BC6, 0x00BC8, "Taml" }, { 0x00BCA, 0x00BCD, "Taml" }, { 0x00BE6, 0x00BFA, "Taml" }, { 0x00C00, 0x00C0C, "Telu" }, { 0x00C0E, 0x00C10, "Telu" }, { 0x00C12, 0x00C28, "Telu" }, { 0x00C2A, 0x00C39, "Telu" }, { 0x00C3D, 0x00C44, "Telu" }, { 0x00C46, 0x00C48, "Telu" }, { 0x00C4A, 0x00C4D, "Telu" }, { 0x00C55, 0x00C56, "Telu" }, { 0x00C58, 0x00C5A, "Telu" }, { 0x00C60, 0x00C63, "Telu" }, { 0x00C66, 0x00C6F, "Telu" }, { 0x00C77, 0x00C7F, "Telu" }, { 0x00C80, 0x00C8C, "Knda" }, { 0x00C8E, 0x00C90, "Knda" }, { 0x00C92, 0x00CA8, "Knda" }, { 0x00CAA, 0x00CB3, "Knda" }, { 0x00CB5, 0x00CB9, "Knda" }, { 0x00CBC, 0x00CC4, "Knda" }, { 0x00CC6, 0x00CC8, "Knda" }, { 0x00CCA, 0x00CCD, "Knda" }, { 0x00CD5, 0x00CD6, "Knda" }, { 0x00CE0, 0x00CE3, "Knda" }, { 0x00CE6, 0x00CEF, "Knda" }, { 0x00CF1, 0x00CF2, "Knda" }, { 0x00D00, 0x00D0C, "Mlym" }, { 0x00D0E, 0x00D10, "Mlym" }, { 0x00D12, 0x00D44, "Mlym" }, { 0x00D46, 0x00D48, "Mlym" }, { 0x00D4A, 0x00D4F, "Mlym" }, { 0x00D54, 0x00D63, "Mlym" }, { 0x00D66, 0x00D7F, "Mlym" }, { 0x00D81, 0x00D83, "Sinh" }, { 0x00D85, 0x00D96, "Sinh" }, { 0x00D9A, 0x00DB1, "Sinh" }, { 0x00DB3, 0x00DBB, "Sinh" }, { 0x00DC0, 0x00DC6, "Sinh" }, { 0x00DCF, 0x00DD4, "Sinh" }, { 0x00DD8, 0x00DDF, "Sinh" }, { 0x00DE6, 0x00DEF, "Sinh" }, { 0x00DF2, 0x00DF4, "Sinh" }, { 0x00E01, 0x00E3A, "Thai" }, { 0x00E40, 0x00E5B, "Thai" }, { 0x00E81, 0x00E82, "Laoo" }, { 0x00E86, 0x00E8A, "Laoo" }, { 0x00E8C, 0x00EA3, "Laoo" }, { 0x00EA7, 0x00EBD, "Laoo" }, { 0x00EC0, 0x00EC4, "Laoo" }, { 0x00EC8, 0x00ECD, "Laoo" }, { 0x00ED0, 0x00ED9, "Laoo" }, { 0x00EDC, 0x00EDF, "Laoo" }, { 0x00F00, 0x00F47, "Tibt" }, { 0x00F49, 0x00F6C, "Tibt" }, { 0x00F71, 0x00F97, "Tibt" }, { 0x00F99, 0x00FBC, "Tibt" }, { 0x00FBE, 0x00FCC, "Tibt" }, { 0x00FCE, 0x00FD4, "Tibt" }, { 0x00FD5, 0x00FD8, "Zyyy" }, { 0x00FD9, 0x00FDA, "Tibt" }, { 0x01000, 0x0109F, "Mymr" }, { 0x010A0, 0x010C5, "Geor" }, { 0x010D0, 0x010FA, "Geor" }, { 0x010FC, 0x010FF, "Geor" }, { 0x01100, 0x011FF, "Hang" }, { 0x01200, 0x01248, "Ethi" }, { 0x0124A, 0x0124D, "Ethi" }, { 0x01250, 0x01256, "Ethi" }, { 0x0125A, 0x0125D, "Ethi" }, { 0x01260, 0x01288, "Ethi" }, { 0x0128A, 0x0128D, "Ethi" }, { 0x01290, 0x012B0, "Ethi" }, { 0x012B2, 0x012B5, "Ethi" }, { 0x012B8, 0x012BE, "Ethi" }, { 0x012C2, 0x012C5, "Ethi" }, { 0x012C8, 0x012D6, "Ethi" }, { 0x012D8, 0x01310, "Ethi" }, { 0x01312, 0x01315, "Ethi" }, { 0x01318, 0x0135A, "Ethi" }, { 0x0135D, 0x0137C, "Ethi" }, { 0x01380, 0x01399, "Ethi" }, { 0x013A0, 0x013F5, "Cher" }, { 0x013F8, 0x013FD, "Cher" }, { 0x01400, 0x0167F, "Cans" }, { 0x01680, 0x0169C, "Ogam" }, { 0x016A0, 0x016EA, "Runr" }, { 0x016EB, 0x016ED, "Zyyy" }, { 0x016EE, 0x016F8, "Runr" }, { 0x01700, 0x0170C, "Tglg" }, { 0x0170E, 0x01714, "Tglg" }, { 0x01720, 0x01734, "Hano" }, { 0x01735, 0x01736, "Zyyy" }, { 0x01740, 0x01753, "Buhd" }, { 0x01760, 0x0176C, "Tagb" }, { 0x0176E, 0x01770, "Tagb" }, { 0x01772, 0x01773, "Tagb" }, { 0x01780, 0x017DD, "Khmr" }, { 0x017E0, 0x017E9, "Khmr" }, { 0x017F0, 0x017F9, "Khmr" }, { 0x01800, 0x01801, "Mong" }, { 0x01802, 0x01803, "Zyyy" }, { 0x01806, 0x0180E, "Mong" }, { 0x01810, 0x01819, "Mong" }, { 0x01820, 0x01878, "Mong" }, { 0x01880, 0x018AA, "Mong" }, { 0x018B0, 0x018F5, "Cans" }, { 0x01900, 0x0191E, "Limb" }, { 0x01920, 0x0192B, "Limb" }, { 0x01930, 0x0193B, "Limb" }, { 0x01944, 0x0194F, "Limb" }, { 0x01950, 0x0196D, "Tale" }, { 0x01970, 0x01974, "Tale" }, { 0x01980, 0x019AB, "Talu" }, { 0x019B0, 0x019C9, "Talu" }, { 0x019D0, 0x019DA, "Talu" }, { 0x019DE, 0x019DF, "Talu" }, { 0x019E0, 0x019FF, "Khmr" }, { 0x01A00, 0x01A1B, "Bugi" }, { 0x01A1E, 0x01A1F, "Bugi" }, { 0x01A20, 0x01A5E, "Lana" }, { 0x01A60, 0x01A7C, "Lana" }, { 0x01A7F, 0x01A89, "Lana" }, { 0x01A90, 0x01A99, "Lana" }, { 0x01AA0, 0x01AAD, "Lana" }, { 0x01AB0, 0x01AC0, "Zinh" }, { 0x01B00, 0x01B4B, "Bali" }, { 0x01B50, 0x01B7C, "Bali" }, { 0x01B80, 0x01BBF, "Sund" }, { 0x01BC0, 0x01BF3, "Batk" }, { 0x01BFC, 0x01BFF, "Batk" }, { 0x01C00, 0x01C37, "Lepc" }, { 0x01C3B, 0x01C49, "Lepc" }, { 0x01C4D, 0x01C4F, "Lepc" }, { 0x01C50, 0x01C7F, "Olck" }, { 0x01C80, 0x01C88, "Cyrl" }, { 0x01C90, 0x01CBA, "Geor" }, { 0x01CBD, 0x01CBF, "Geor" }, { 0x01CC0, 0x01CC7, "Sund" }, { 0x01CD0, 0x01CD2, "Zinh" }, { 0x01CD4, 0x01CE0, "Zinh" }, { 0x01CE2, 0x01CE8, "Zinh" }, { 0x01CE9, 0x01CEC, "Zyyy" }, { 0x01CEE, 0x01CF3, "Zyyy" }, { 0x01CF5, 0x01CF7, "Zyyy" }, { 0x01CF8, 0x01CF9, "Zinh" }, { 0x01D00, 0x01D25, "Latn" }, { 0x01D26, 0x01D2A, "Grek" }, { 0x01D2C, 0x01D5C, "Latn" }, { 0x01D5D, 0x01D61, "Grek" }, { 0x01D62, 0x01D65, "Latn" }, { 0x01D66, 0x01D6A, "Grek" }, { 0x01D6B, 0x01D77, "Latn" }, { 0x01D79, 0x01DBE, "Latn" }, { 0x01DC0, 0x01DF9, "Zinh" }, { 0x01DFB, 0x01DFF, "Zinh" }, { 0x01E00, 0x01EFF, "Latn" }, { 0x01F00, 0x01F15, "Grek" }, { 0x01F18, 0x01F1D, "Grek" }, { 0x01F20, 0x01F45, "Grek" }, { 0x01F48, 0x01F4D, "Grek" }, { 0x01F50, 0x01F57, "Grek" }, { 0x01F5F, 0x01F7D, "Grek" }, { 0x01F80, 0x01FB4, "Grek" }, { 0x01FB6, 0x01FC4, "Grek" }, { 0x01FC6, 0x01FD3, "Grek" }, { 0x01FD6, 0x01FDB, "Grek" }, { 0x01FDD, 0x01FEF, "Grek" }, { 0x01FF2, 0x01FF4, "Grek" }, { 0x01FF6, 0x01FFE, "Grek" }, { 0x02000, 0x0200B, "Zyyy" }, { 0x0200C, 0x0200D, "Zinh" }, { 0x0200E, 0x02064, "Zyyy" }, { 0x02066, 0x02070, "Zyyy" }, { 0x02074, 0x0207E, "Zyyy" }, { 0x02080, 0x0208E, "Zyyy" }, { 0x02090, 0x0209C, "Latn" }, { 0x020A0, 0x020BF, "Zyyy" }, { 0x020D0, 0x020F0, "Zinh" }, { 0x02100, 0x02125, "Zyyy" }, { 0x02127, 0x02129, "Zyyy" }, { 0x0212A, 0x0212B, "Latn" }, { 0x0212C, 0x02131, "Zyyy" }, { 0x02133, 0x0214D, "Zyyy" }, { 0x0214F, 0x0215F, "Zyyy" }, { 0x02160, 0x02188, "Latn" }, { 0x02189, 0x0218B, "Zyyy" }, { 0x02190, 0x02426, "Zyyy" }, { 0x02440, 0x0244A, "Zyyy" }, { 0x02460, 0x027FF, "Zyyy" }, { 0x02800, 0x028FF, "Brai" }, { 0x02900, 0x02B73, "Zyyy" }, { 0x02B76, 0x02B95, "Zyyy" }, { 0x02B97, 0x02BFF, "Zyyy" }, { 0x02C00, 0x02C2E, "Glag" }, { 0x02C30, 0x02C5E, "Glag" }, { 0x02C60, 0x02C7F, "Latn" }, { 0x02C80, 0x02CF3, "Copt" }, { 0x02CF9, 0x02CFF, "Copt" }, { 0x02D00, 0x02D25, "Geor" }, { 0x02D30, 0x02D67, "Tfng" }, { 0x02D6F, 0x02D70, "Tfng" }, { 0x02D80, 0x02D96, "Ethi" }, { 0x02DA0, 0x02DA6, "Ethi" }, { 0x02DA8, 0x02DAE, "Ethi" }, { 0x02DB0, 0x02DB6, "Ethi" }, { 0x02DB8, 0x02DBE, "Ethi" }, { 0x02DC0, 0x02DC6, "Ethi" }, { 0x02DC8, 0x02DCE, "Ethi" }, { 0x02DD0, 0x02DD6, "Ethi" }, { 0x02DD8, 0x02DDE, "Ethi" }, { 0x02DE0, 0x02DFF, "Cyrl" }, { 0x02E00, 0x02E52, "Zyyy" }, { 0x02E80, 0x02E99, "Hani" }, { 0x02E9B, 0x02EF3, "Hani" }, { 0x02F00, 0x02FD5, "Hani" }, { 0x02FF0, 0x02FFB, "Zyyy" }, { 0x03000, 0x03004, "Zyyy" }, { 0x03008, 0x03020, "Zyyy" }, { 0x03021, 0x03029, "Hani" }, { 0x0302A, 0x0302D, "Zinh" }, { 0x0302E, 0x0302F, "Hang" }, { 0x03030, 0x03037, "Zyyy" }, { 0x03038, 0x0303B, "Hani" }, { 0x0303C, 0x0303F, "Zyyy" }, { 0x03041, 0x03096, "Hira" }, { 0x03099, 0x0309A, "Zinh" }, { 0x0309B, 0x0309C, "Zyyy" }, { 0x0309D, 0x0309F, "Hira" }, { 0x030A1, 0x030FA, "Kana" }, { 0x030FB, 0x030FC, "Zyyy" }, { 0x030FD, 0x030FF, "Kana" }, { 0x03105, 0x0312F, "Bopo" }, { 0x03131, 0x0318E, "Hang" }, { 0x03190, 0x0319F, "Zyyy" }, { 0x031A0, 0x031BF, "Bopo" }, { 0x031C0, 0x031E3, "Zyyy" }, { 0x031F0, 0x031FF, "Kana" }, { 0x03200, 0x0321E, "Hang" }, { 0x03220, 0x0325F, "Zyyy" }, { 0x03260, 0x0327E, "Hang" }, { 0x0327F, 0x032CF, "Zyyy" }, { 0x032D0, 0x032FE, "Kana" }, { 0x03300, 0x03357, "Kana" }, { 0x03358, 0x033FF, "Zyyy" }, { 0x03400, 0x04DBF, "Hani" }, { 0x04DC0, 0x04DFF, "Zyyy" }, { 0x04E00, 0x09FFC, "Hani" }, { 0x0A000, 0x0A48C, "Yiii" }, { 0x0A490, 0x0A4C6, "Yiii" }, { 0x0A4D0, 0x0A4FF, "Lisu" }, { 0x0A500, 0x0A62B, "Vaii" }, { 0x0A640, 0x0A69F, "Cyrl" }, { 0x0A6A0, 0x0A6F7, "Bamu" }, { 0x0A700, 0x0A721, "Zyyy" }, { 0x0A722, 0x0A787, "Latn" }, { 0x0A788, 0x0A78A, "Zyyy" }, { 0x0A78B, 0x0A7BF, "Latn" }, { 0x0A7C2, 0x0A7CA, "Latn" }, { 0x0A7F5, 0x0A7FF, "Latn" }, { 0x0A800, 0x0A82C, "Sylo" }, { 0x0A830, 0x0A839, "Zyyy" }, { 0x0A840, 0x0A877, "Phag" }, { 0x0A880, 0x0A8C5, "Saur" }, { 0x0A8CE, 0x0A8D9, "Saur" }, { 0x0A8E0, 0x0A8FF, "Deva" }, { 0x0A900, 0x0A92D, "Kali" }, { 0x0A930, 0x0A953, "Rjng" }, { 0x0A960, 0x0A97C, "Hang" }, { 0x0A980, 0x0A9CD, "Java" }, { 0x0A9D0, 0x0A9D9, "Java" }, { 0x0A9DE, 0x0A9DF, "Java" }, { 0x0A9E0, 0x0A9FE, "Mymr" }, { 0x0AA00, 0x0AA36, "Cham" }, { 0x0AA40, 0x0AA4D, "Cham" }, { 0x0AA50, 0x0AA59, "Cham" }, { 0x0AA5C, 0x0AA5F, "Cham" }, { 0x0AA60, 0x0AA7F, "Mymr" }, { 0x0AA80, 0x0AAC2, "Tavt" }, { 0x0AADB, 0x0AADF, "Tavt" }, { 0x0AAE0, 0x0AAF6, "Mtei" }, { 0x0AB01, 0x0AB06, "Ethi" }, { 0x0AB09, 0x0AB0E, "Ethi" }, { 0x0AB11, 0x0AB16, "Ethi" }, { 0x0AB20, 0x0AB26, "Ethi" }, { 0x0AB28, 0x0AB2E, "Ethi" }, { 0x0AB30, 0x0AB5A, "Latn" }, { 0x0AB5C, 0x0AB64, "Latn" }, { 0x0AB66, 0x0AB69, "Latn" }, { 0x0AB6A, 0x0AB6B, "Zyyy" }, { 0x0AB70, 0x0ABBF, "Cher" }, { 0x0ABC0, 0x0ABED, "Mtei" }, { 0x0ABF0, 0x0ABF9, "Mtei" }, { 0x0AC00, 0x0D7A3, "Hang" }, { 0x0D7B0, 0x0D7C6, "Hang" }, { 0x0D7CB, 0x0D7FB, "Hang" }, { 0x0F900, 0x0FA6D, "Hani" }, { 0x0FA70, 0x0FAD9, "Hani" }, { 0x0FB00, 0x0FB06, "Latn" }, { 0x0FB13, 0x0FB17, "Armn" }, { 0x0FB1D, 0x0FB36, "Hebr" }, { 0x0FB38, 0x0FB3C, "Hebr" }, { 0x0FB40, 0x0FB41, "Hebr" }, { 0x0FB43, 0x0FB44, "Hebr" }, { 0x0FB46, 0x0FB4F, "Hebr" }, { 0x0FB50, 0x0FBC1, "Arab" }, { 0x0FBD3, 0x0FD3D, "Arab" }, { 0x0FD3E, 0x0FD3F, "Zyyy" }, { 0x0FD50, 0x0FD8F, "Arab" }, { 0x0FD92, 0x0FDC7, "Arab" }, { 0x0FDF0, 0x0FDFD, "Arab" }, { 0x0FE00, 0x0FE0F, "Zinh" }, { 0x0FE10, 0x0FE19, "Zyyy" }, { 0x0FE20, 0x0FE2D, "Zinh" }, { 0x0FE2E, 0x0FE2F, "Cyrl" }, { 0x0FE30, 0x0FE52, "Zyyy" }, { 0x0FE54, 0x0FE66, "Zyyy" }, { 0x0FE68, 0x0FE6B, "Zyyy" }, { 0x0FE70, 0x0FE74, "Arab" }, { 0x0FE76, 0x0FEFC, "Arab" }, { 0x0FF01, 0x0FF20, "Zyyy" }, { 0x0FF21, 0x0FF3A, "Latn" }, { 0x0FF3B, 0x0FF40, "Zyyy" }, { 0x0FF41, 0x0FF5A, "Latn" }, { 0x0FF5B, 0x0FF65, "Zyyy" }, { 0x0FF66, 0x0FF6F, "Kana" }, { 0x0FF71, 0x0FF9D, "Kana" }, { 0x0FF9E, 0x0FF9F, "Zyyy" }, { 0x0FFA0, 0x0FFBE, "Hang" }, { 0x0FFC2, 0x0FFC7, "Hang" }, { 0x0FFCA, 0x0FFCF, "Hang" }, { 0x0FFD2, 0x0FFD7, "Hang" }, { 0x0FFDA, 0x0FFDC, "Hang" }, { 0x0FFE0, 0x0FFE6, "Zyyy" }, { 0x0FFE8, 0x0FFEE, "Zyyy" }, { 0x0FFF9, 0x0FFFD, "Zyyy" }, { 0x10000, 0x1000B, "Linb" }, { 0x1000D, 0x10026, "Linb" }, { 0x10028, 0x1003A, "Linb" }, { 0x1003C, 0x1003D, "Linb" }, { 0x1003F, 0x1004D, "Linb" }, { 0x10050, 0x1005D, "Linb" }, { 0x10080, 0x100FA, "Linb" }, { 0x10100, 0x10102, "Zyyy" }, { 0x10107, 0x10133, "Zyyy" }, { 0x10137, 0x1013F, "Zyyy" }, { 0x10140, 0x1018E, "Grek" }, { 0x10190, 0x1019C, "Zyyy" }, { 0x101D0, 0x101FC, "Zyyy" }, { 0x10280, 0x1029C, "Lyci" }, { 0x102A0, 0x102D0, "Cari" }, { 0x102E1, 0x102FB, "Zyyy" }, { 0x10300, 0x10323, "Ital" }, { 0x1032D, 0x1032F, "Ital" }, { 0x10330, 0x1034A, "Goth" }, { 0x10350, 0x1037A, "Perm" }, { 0x10380, 0x1039D, "Ugar" }, { 0x103A0, 0x103C3, "Xpeo" }, { 0x103C8, 0x103D5, "Xpeo" }, { 0x10400, 0x1044F, "Dsrt" }, { 0x10450, 0x1047F, "Shaw" }, { 0x10480, 0x1049D, "Osma" }, { 0x104A0, 0x104A9, "Osma" }, { 0x104B0, 0x104D3, "Osge" }, { 0x104D8, 0x104FB, "Osge" }, { 0x10500, 0x10527, "Elba" }, { 0x10530, 0x10563, "Aghb" }, { 0x10600, 0x10736, "Lina" }, { 0x10740, 0x10755, "Lina" }, { 0x10760, 0x10767, "Lina" }, { 0x10800, 0x10805, "Cprt" }, { 0x1080A, 0x10835, "Cprt" }, { 0x10837, 0x10838, "Cprt" }, { 0x10840, 0x10855, "Armi" }, { 0x10857, 0x1085F, "Armi" }, { 0x10860, 0x1087F, "Palm" }, { 0x10880, 0x1089E, "Nbat" }, { 0x108A7, 0x108AF, "Nbat" }, { 0x108E0, 0x108F2, "Hatr" }, { 0x108F4, 0x108F5, "Hatr" }, { 0x108FB, 0x108FF, "Hatr" }, { 0x10900, 0x1091B, "Phnx" }, { 0x10920, 0x10939, "Lydi" }, { 0x10980, 0x1099F, "Mero" }, { 0x109A0, 0x109B7, "Merc" }, { 0x109BC, 0x109CF, "Merc" }, { 0x109D2, 0x109FF, "Merc" }, { 0x10A00, 0x10A03, "Khar" }, { 0x10A05, 0x10A06, "Khar" }, { 0x10A0C, 0x10A13, "Khar" }, { 0x10A15, 0x10A17, "Khar" }, { 0x10A19, 0x10A35, "Khar" }, { 0x10A38, 0x10A3A, "Khar" }, { 0x10A3F, 0x10A48, "Khar" }, { 0x10A50, 0x10A58, "Khar" }, { 0x10A60, 0x10A7F, "Sarb" }, { 0x10A80, 0x10A9F, "Narb" }, { 0x10AC0, 0x10AE6, "Mani" }, { 0x10AEB, 0x10AF6, "Mani" }, { 0x10B00, 0x10B35, "Avst" }, { 0x10B39, 0x10B3F, "Avst" }, { 0x10B40, 0x10B55, "Prti" }, { 0x10B58, 0x10B5F, "Prti" }, { 0x10B60, 0x10B72, "Phli" }, { 0x10B78, 0x10B7F, "Phli" }, { 0x10B80, 0x10B91, "Phlp" }, { 0x10B99, 0x10B9C, "Phlp" }, { 0x10BA9, 0x10BAF, "Phlp" }, { 0x10C00, 0x10C48, "Orkh" }, { 0x10C80, 0x10CB2, "Hung" }, { 0x10CC0, 0x10CF2, "Hung" }, { 0x10CFA, 0x10CFF, "Hung" }, { 0x10D00, 0x10D27, "Rohg" }, { 0x10D30, 0x10D39, "Rohg" }, { 0x10E60, 0x10E7E, "Arab" }, { 0x10E80, 0x10EA9, "Yezi" }, { 0x10EAB, 0x10EAD, "Yezi" }, { 0x10EB0, 0x10EB1, "Yezi" }, { 0x10F00, 0x10F27, "Sogo" }, { 0x10F30, 0x10F59, "Sogd" }, { 0x10FB0, 0x10FCB, "Chrs" }, { 0x10FE0, 0x10FF6, "Elym" }, { 0x11000, 0x1104D, "Brah" }, { 0x11052, 0x1106F, "Brah" }, { 0x11080, 0x110C1, "Kthi" }, { 0x110D0, 0x110E8, "Sora" }, { 0x110F0, 0x110F9, "Sora" }, { 0x11100, 0x11134, "Cakm" }, { 0x11136, 0x11147, "Cakm" }, { 0x11150, 0x11176, "Mahj" }, { 0x11180, 0x111DF, "Shrd" }, { 0x111E1, 0x111F4, "Sinh" }, { 0x11200, 0x11211, "Khoj" }, { 0x11213, 0x1123E, "Khoj" }, { 0x11280, 0x11286, "Mult" }, { 0x1128A, 0x1128D, "Mult" }, { 0x1128F, 0x1129D, "Mult" }, { 0x1129F, 0x112A9, "Mult" }, { 0x112B0, 0x112EA, "Sind" }, { 0x112F0, 0x112F9, "Sind" }, { 0x11300, 0x11303, "Gran" }, { 0x11305, 0x1130C, "Gran" }, { 0x1130F, 0x11310, "Gran" }, { 0x11313, 0x11328, "Gran" }, { 0x1132A, 0x11330, "Gran" }, { 0x11332, 0x11333, "Gran" }, { 0x11335, 0x11339, "Gran" }, { 0x1133C, 0x11344, "Gran" }, { 0x11347, 0x11348, "Gran" }, { 0x1134B, 0x1134D, "Gran" }, { 0x1135D, 0x11363, "Gran" }, { 0x11366, 0x1136C, "Gran" }, { 0x11370, 0x11374, "Gran" }, { 0x11400, 0x1145B, "Newa" }, { 0x1145D, 0x11461, "Newa" }, { 0x11480, 0x114C7, "Tirh" }, { 0x114D0, 0x114D9, "Tirh" }, { 0x11580, 0x115B5, "Sidd" }, { 0x115B8, 0x115DD, "Sidd" }, { 0x11600, 0x11644, "Modi" }, { 0x11650, 0x11659, "Modi" }, { 0x11660, 0x1166C, "Mong" }, { 0x11680, 0x116B8, "Takr" }, { 0x116C0, 0x116C9, "Takr" }, { 0x11700, 0x1171A, "Ahom" }, { 0x1171D, 0x1172B, "Ahom" }, { 0x11730, 0x1173F, "Ahom" }, { 0x11800, 0x1183B, "Dogr" }, { 0x118A0, 0x118F2, "Wara" }, { 0x11900, 0x11906, "Diak" }, { 0x1190C, 0x11913, "Diak" }, { 0x11915, 0x11916, "Diak" }, { 0x11918, 0x11935, "Diak" }, { 0x11937, 0x11938, "Diak" }, { 0x1193B, 0x11946, "Diak" }, { 0x11950, 0x11959, "Diak" }, { 0x119A0, 0x119A7, "Nand" }, { 0x119AA, 0x119D7, "Nand" }, { 0x119DA, 0x119E4, "Nand" }, { 0x11A00, 0x11A47, "Zanb" }, { 0x11A50, 0x11AA2, "Soyo" }, { 0x11AC0, 0x11AF8, "Pauc" }, { 0x11C00, 0x11C08, "Bhks" }, { 0x11C0A, 0x11C36, "Bhks" }, { 0x11C38, 0x11C45, "Bhks" }, { 0x11C50, 0x11C6C, "Bhks" }, { 0x11C70, 0x11C8F, "Marc" }, { 0x11C92, 0x11CA7, "Marc" }, { 0x11CA9, 0x11CB6, "Marc" }, { 0x11D00, 0x11D06, "Gonm" }, { 0x11D08, 0x11D09, "Gonm" }, { 0x11D0B, 0x11D36, "Gonm" }, { 0x11D3C, 0x11D3D, "Gonm" }, { 0x11D3F, 0x11D47, "Gonm" }, { 0x11D50, 0x11D59, "Gonm" }, { 0x11D60, 0x11D65, "Gong" }, { 0x11D67, 0x11D68, "Gong" }, { 0x11D6A, 0x11D8E, "Gong" }, { 0x11D90, 0x11D91, "Gong" }, { 0x11D93, 0x11D98, "Gong" }, { 0x11DA0, 0x11DA9, "Gong" }, { 0x11EE0, 0x11EF8, "Maka" }, { 0x11FC0, 0x11FF1, "Taml" }, { 0x12000, 0x12399, "Xsux" }, { 0x12400, 0x1246E, "Xsux" }, { 0x12470, 0x12474, "Xsux" }, { 0x12480, 0x12543, "Xsux" }, { 0x13000, 0x1342E, "Egyp" }, { 0x13430, 0x13438, "Egyp" }, { 0x14400, 0x14646, "Hluw" }, { 0x16800, 0x16A38, "Bamu" }, { 0x16A40, 0x16A5E, "Mroo" }, { 0x16A60, 0x16A69, "Mroo" }, { 0x16A6E, 0x16A6F, "Mroo" }, { 0x16AD0, 0x16AED, "Bass" }, { 0x16AF0, 0x16AF5, "Bass" }, { 0x16B00, 0x16B45, "Hmng" }, { 0x16B50, 0x16B59, "Hmng" }, { 0x16B5B, 0x16B61, "Hmng" }, { 0x16B63, 0x16B77, "Hmng" }, { 0x16B7D, 0x16B8F, "Hmng" }, { 0x16E40, 0x16E9A, "Medf" }, { 0x16F00, 0x16F4A, "Plrd" }, { 0x16F4F, 0x16F87, "Plrd" }, { 0x16F8F, 0x16F9F, "Plrd" }, { 0x16FE2, 0x16FE3, "Zyyy" }, { 0x16FF0, 0x16FF1, "Hani" }, { 0x17000, 0x187F7, "Tang" }, { 0x18800, 0x18AFF, "Tang" }, { 0x18B00, 0x18CD5, "Kits" }, { 0x18D00, 0x18D08, "Tang" }, { 0x1B001, 0x1B11E, "Hira" }, { 0x1B150, 0x1B152, "Hira" }, { 0x1B164, 0x1B167, "Kana" }, { 0x1B170, 0x1B2FB, "Nshu" }, { 0x1BC00, 0x1BC6A, "Dupl" }, { 0x1BC70, 0x1BC7C, "Dupl" }, { 0x1BC80, 0x1BC88, "Dupl" }, { 0x1BC90, 0x1BC99, "Dupl" }, { 0x1BC9C, 0x1BC9F, "Dupl" }, { 0x1BCA0, 0x1BCA3, "Zyyy" }, { 0x1D000, 0x1D0F5, "Zyyy" }, { 0x1D100, 0x1D126, "Zyyy" }, { 0x1D129, 0x1D166, "Zyyy" }, { 0x1D167, 0x1D169, "Zinh" }, { 0x1D16A, 0x1D17A, "Zyyy" }, { 0x1D17B, 0x1D182, "Zinh" }, { 0x1D183, 0x1D184, "Zyyy" }, { 0x1D185, 0x1D18B, "Zinh" }, { 0x1D18C, 0x1D1A9, "Zyyy" }, { 0x1D1AA, 0x1D1AD, "Zinh" }, { 0x1D1AE, 0x1D1E8, "Zyyy" }, { 0x1D200, 0x1D245, "Grek" }, { 0x1D2E0, 0x1D2F3, "Zyyy" }, { 0x1D300, 0x1D356, "Zyyy" }, { 0x1D360, 0x1D378, "Zyyy" }, { 0x1D400, 0x1D454, "Zyyy" }, { 0x1D456, 0x1D49C, "Zyyy" }, { 0x1D49E, 0x1D49F, "Zyyy" }, { 0x1D4A5, 0x1D4A6, "Zyyy" }, { 0x1D4A9, 0x1D4AC, "Zyyy" }, { 0x1D4AE, 0x1D4B9, "Zyyy" }, { 0x1D4BD, 0x1D4C3, "Zyyy" }, { 0x1D4C5, 0x1D505, "Zyyy" }, { 0x1D507, 0x1D50A, "Zyyy" }, { 0x1D50D, 0x1D514, "Zyyy" }, { 0x1D516, 0x1D51C, "Zyyy" }, { 0x1D51E, 0x1D539, "Zyyy" }, { 0x1D53B, 0x1D53E, "Zyyy" }, { 0x1D540, 0x1D544, "Zyyy" }, { 0x1D54A, 0x1D550, "Zyyy" }, { 0x1D552, 0x1D6A5, "Zyyy" }, { 0x1D6A8, 0x1D7CB, "Zyyy" }, { 0x1D7CE, 0x1D7FF, "Zyyy" }, { 0x1D800, 0x1DA8B, "Sgnw" }, { 0x1DA9B, 0x1DA9F, "Sgnw" }, { 0x1DAA1, 0x1DAAF, "Sgnw" }, { 0x1E000, 0x1E006, "Glag" }, { 0x1E008, 0x1E018, "Glag" }, { 0x1E01B, 0x1E021, "Glag" }, { 0x1E023, 0x1E024, "Glag" }, { 0x1E026, 0x1E02A, "Glag" }, { 0x1E100, 0x1E12C, "Hmnp" }, { 0x1E130, 0x1E13D, "Hmnp" }, { 0x1E140, 0x1E149, "Hmnp" }, { 0x1E14E, 0x1E14F, "Hmnp" }, { 0x1E2C0, 0x1E2F9, "Wcho" }, { 0x1E800, 0x1E8C4, "Mend" }, { 0x1E8C7, 0x1E8D6, "Mend" }, { 0x1E900, 0x1E94B, "Adlm" }, { 0x1E950, 0x1E959, "Adlm" }, { 0x1E95E, 0x1E95F, "Adlm" }, { 0x1EC71, 0x1ECB4, "Zyyy" }, { 0x1ED01, 0x1ED3D, "Zyyy" }, { 0x1EE00, 0x1EE03, "Arab" }, { 0x1EE05, 0x1EE1F, "Arab" }, { 0x1EE21, 0x1EE22, "Arab" }, { 0x1EE29, 0x1EE32, "Arab" }, { 0x1EE34, 0x1EE37, "Arab" }, { 0x1EE4D, 0x1EE4F, "Arab" }, { 0x1EE51, 0x1EE52, "Arab" }, { 0x1EE61, 0x1EE62, "Arab" }, { 0x1EE67, 0x1EE6A, "Arab" }, { 0x1EE6C, 0x1EE72, "Arab" }, { 0x1EE74, 0x1EE77, "Arab" }, { 0x1EE79, 0x1EE7C, "Arab" }, { 0x1EE80, 0x1EE89, "Arab" }, { 0x1EE8B, 0x1EE9B, "Arab" }, { 0x1EEA1, 0x1EEA3, "Arab" }, { 0x1EEA5, 0x1EEA9, "Arab" }, { 0x1EEAB, 0x1EEBB, "Arab" }, { 0x1EEF0, 0x1EEF1, "Arab" }, { 0x1F000, 0x1F02B, "Zyyy" }, { 0x1F030, 0x1F093, "Zyyy" }, { 0x1F0A0, 0x1F0AE, "Zyyy" }, { 0x1F0B1, 0x1F0BF, "Zyyy" }, { 0x1F0C1, 0x1F0CF, "Zyyy" }, { 0x1F0D1, 0x1F0F5, "Zyyy" }, { 0x1F100, 0x1F1AD, "Zyyy" }, { 0x1F1E6, 0x1F1FF, "Zyyy" }, { 0x1F201, 0x1F202, "Zyyy" }, { 0x1F210, 0x1F23B, "Zyyy" }, { 0x1F240, 0x1F248, "Zyyy" }, { 0x1F250, 0x1F251, "Zyyy" }, { 0x1F260, 0x1F265, "Zyyy" }, { 0x1F300, 0x1F6D7, "Zyyy" }, { 0x1F6E0, 0x1F6EC, "Zyyy" }, { 0x1F6F0, 0x1F6FC, "Zyyy" }, { 0x1F700, 0x1F773, "Zyyy" }, { 0x1F780, 0x1F7D8, "Zyyy" }, { 0x1F7E0, 0x1F7EB, "Zyyy" }, { 0x1F800, 0x1F80B, "Zyyy" }, { 0x1F810, 0x1F847, "Zyyy" }, { 0x1F850, 0x1F859, "Zyyy" }, { 0x1F860, 0x1F887, "Zyyy" }, { 0x1F890, 0x1F8AD, "Zyyy" }, { 0x1F8B0, 0x1F8B1, "Zyyy" }, { 0x1F900, 0x1F978, "Zyyy" }, { 0x1F97A, 0x1F9CB, "Zyyy" }, { 0x1F9CD, 0x1FA53, "Zyyy" }, { 0x1FA60, 0x1FA6D, "Zyyy" }, { 0x1FA70, 0x1FA74, "Zyyy" }, { 0x1FA78, 0x1FA7A, "Zyyy" }, { 0x1FA80, 0x1FA86, "Zyyy" }, { 0x1FA90, 0x1FAA8, "Zyyy" }, { 0x1FAB0, 0x1FAB6, "Zyyy" }, { 0x1FAC0, 0x1FAC2, "Zyyy" }, { 0x1FAD0, 0x1FAD6, "Zyyy" }, { 0x1FB00, 0x1FB92, "Zyyy" }, { 0x1FB94, 0x1FBCA, "Zyyy" }, { 0x1FBF0, 0x1FBF9, "Zyyy" }, { 0x20000, 0x2A6DD, "Hani" }, { 0x2A700, 0x2B734, "Hani" }, { 0x2B740, 0x2B81D, "Hani" }, { 0x2B820, 0x2CEA1, "Hani" }, { 0x2CEB0, 0x2EBE0, "Hani" }, { 0x2F800, 0x2FA1D, "Hani" }, { 0x30000, 0x3134A, "Hani" }, { 0xE0020, 0xE007F, "Zyyy" }, { 0xE0100, 0xE01EF, "Zinh" }, }, -- Scripts.txt gives full names; here we consider them aliases to save space. aliases = { Adlm = "Adlam", Aghb = "Caucasian Albanian", Ahom = "Ahom", Arab = "Arabic", Armi = "Imperial Aramaic", Armn = "Armenian", Avst = "Avestan", Bali = "Balinese", Bamu = "Bamum", Bass = "Bassa Vah", Batk = "Batak", Beng = "Bengali", Bhks = "Bhaiksuki", Bopo = "Bopomofo", Brah = "Brahmi", Brai = "Braille", Bugi = "Buginese", Buhd = "Buhid", Cakm = "Chakma", Cans = "Canadian Aboriginal", Cari = "Carian", Cham = "Cham", Cher = "Cherokee", Chrs = "Chorasmian", Copt = "Coptic", Cprt = "Cypriot", Cyrl = "Cyrillic", Deva = "Devanagari", Diak = "Dives Akuru", Dogr = "Dogra", Dsrt = "Deseret", Dupl = "Duployan", Egyp = "Egyptian Hieroglyphs", Elba = "Elbasan", Elym = "Elymaic", Ethi = "Ethiopic", Geor = "Georgian", Glag = "Glagolitic", Gong = "Gunjala Gondi", Gonm = "Masaram Gondi", Goth = "Gothic", Gran = "Grantha", Grek = "Greek", Gujr = "Gujarati", Guru = "Gurmukhi", Hang = "Hangul", Hani = "Han", Hano = "Hanunoo", Hatr = "Hatran", Hebr = "Hebrew", Hira = "Hiragana", Hluw = "Anatolian Hieroglyphs", Hmng = "Pahawh Hmong", Hmnp = "Nyiakeng Puachue Hmong", Hrkt = "Katakana Or Hiragana", Hung = "Old Hungarian", Ital = "Old Italic", Java = "Javanese", Kali = "Kayah Li", Kana = "Katakana", Khar = "Kharoshthi", Khmr = "Khmer", Khoj = "Khojki", Kits = "Khitan Small Script", Knda = "Kannada", Kthi = "Kaithi", Lana = "Tai Tham", Laoo = "Lao", Latn = "Latin", Lepc = "Lepcha", Limb = "Limbu", Lina = "Linear A", Linb = "Linear B", Lisu = "Lisu", Lyci = "Lycian", Lydi = "Lydian", Mahj = "Mahajani", Maka = "Makasar", Mand = "Mandaic", Mani = "Manichaean", Marc = "Marchen", Medf = "Medefaidrin", Mend = "Mende Kikakui", Merc = "Meroitic Cursive", Mero = "Meroitic Hieroglyphs", Mlym = "Malayalam", Modi = "Modi", Mong = "Mongolian", Mroo = "Mro", Mtei = "Meetei Mayek", Mult = "Multani", Mymr = "Myanmar", Nand = "Nandinagari", Narb = "Old North Arabian", Nbat = "Nabataean", Newa = "Newa", Nkoo = "Nko", Nshu = "Nushu", Ogam = "Ogham", Olck = "Ol Chiki", Orkh = "Old Turkic", Orya = "Oriya", Osge = "Osage", Osma = "Osmanya", Palm = "Palmyrene", Pauc = "Pau Cin Hau", Perm = "Old Permic", Phag = "Phags Pa", Phli = "Inscriptional Pahlavi", Phlp = "Psalter Pahlavi", Phnx = "Phoenician", Plrd = "Miao", Prti = "Inscriptional Parthian", Rjng = "Rejang", Rohg = "Hanifi Rohingya", Runr = "Runic", Samr = "Samaritan", Sarb = "Old South Arabian", Saur = "Saurashtra", Sgnw = "SignWriting", Shaw = "Shavian", Shrd = "Sharada", Sidd = "Siddham", Sind = "Khudawadi", Sinh = "Sinhala", Sogd = "Sogdian", Sogo = "Old Sogdian", Sora = "Sora Sompeng", Soyo = "Soyombo", Sund = "Sundanese", Sylo = "Syloti Nagri", Syrc = "Syriac", Tagb = "Tagbanwa", Takr = "Takri", Tale = "Tai Le", Talu = "New Tai Lue", Taml = "Tamil", Tang = "Tangut", Tavt = "Tai Viet", Telu = "Telugu", Tfng = "Tifinagh", Tglg = "Tagalog", Thaa = "Thaana", Thai = "Thai", Tibt = "Tibetan", Tirh = "Tirhuta", Ugar = "Ugaritic", Vaii = "Vai", Wara = "Warang Citi", Wcho = "Wancho", Xpeo = "Old Persian", Xsux = "Cuneiform", Yezi = "Yezidi", Yiii = "Yi", Zanb = "Zanabazar Square", Zinh = "Inherited", Zyyy = "Common", Zzzz = "Unknown", }, } -- Required for binary search function in [[Module:Language/scripts]]. -- Cannot get length of module loaded with mw.loadData. data.ranges.length = #data.ranges data.rtl = {} for _, script in ipairs(mw.loadData "Module:Lang/data".rtl_scripts) do -- [[Module:Lang/data]] has script codes in lowercase; -- this module has script codes with the first letter capitalized. data.rtl[script:gsub("^%a", string.upper)] = true end return data 8jz0zjbzyrduz3quytfv1bqj0wrzm72 Modulo:Transclusion count 828 21048 366803 2020-06-01T19:09:06Z Anfrx 16583 Pagina nova: local p = {} function p.fetch(frame) local template = nil local return_value = nil -- Use demo parameter if it exists, otherswise use current template name local namespace = mw... Scribunto text/plain local p = {} function p.fetch(frame) local template = nil local return_value = nil -- Use demo parameter if it exists, otherswise use current template name local namespace = mw.title.getCurrentTitle().namespace if frame.args["demo"] and frame.args["demo"] ~= "" then template = frame.args["demo"] elseif namespace == 10 then -- Template namespace template = mw.title.getCurrentTitle().text elseif namespace == 828 then -- Module namespace template = (mw.site.namespaces[828].name .. ":" .. mw.title.getCurrentTitle().text) end -- If in template or module namespace, look up count in /data if template ~= nil then namespace = mw.title.new(template, "Template").namespace if namespace == 10 or namespace == 828 then template = mw.ustring.gsub(template, "/doc$", "") -- strip /doc from end local index = mw.ustring.sub(mw.title.new(template).text,1,1) local data = mw.loadData('Module:Transclusion_count/data/' .. (mw.ustring.find(index, "%a") and index or "other")) return_value = tonumber(data[mw.ustring.gsub(template, " ", "_")]) end end -- If database value doesn't exist, use value passed to template if return_value == nil and frame.args[1] ~= nil then local arg1=mw.ustring.match(frame.args[1], '[%d,]+') return_value = tonumber(frame:callParserFunction('formatnum', arg1, 'R')) end return return_value end return p spej29uscb9muaa2ahcal6qmw9soahe Modulo:Transclusion count/data/C 828 21049 366804 2020-06-01T19:09:35Z Anfrx 16583 Pagina nova: return { ["C"] = 515000, ["C-Class"] = 59000, ["C-SPAN"] = 10000, ["C-cmn"] = 2300, ["C-pl"] = 53000, ["CAN"] = 19000, ["CANelec"] = 7800, ["CANelec/hold"] = 2200, ["CANelec/source"]... Scribunto text/plain return { ["C"] = 515000, ["C-Class"] = 59000, ["C-SPAN"] = 10000, ["C-cmn"] = 2300, ["C-pl"] = 53000, ["CAN"] = 19000, ["CANelec"] = 7800, ["CANelec/hold"] = 2200, ["CANelec/source"] = 3900, ["CANelec/top"] = 4200, ["CANelec/total"] = 4200, ["CAS"] = 3800, ["CBB_Standings_End"] = 11000, ["CBB_Standings_Entry"] = 11000, ["CBB_Standings_Start"] = 11000, ["CBB_Yearly_Record_End"] = 2500, ["CBB_Yearly_Record_Entry"] = 2600, ["CBB_Yearly_Record_Start"] = 2500, ["CBB_Yearly_Record_Subhead"] = 3300, ["CBB_Yearly_Record_Subtotal"] = 2400, ["CBB_roster/Footer"] = 5100, ["CBB_roster/Header"] = 5100, ["CBB_roster/Player"] = 5000, ["CBB_schedule_end"] = 7500, ["CBB_schedule_entry"] = 7600, ["CBB_schedule_start"] = 7600, ["CBB_yearly_record_end"] = 3400, ["CBB_yearly_record_end/legend"] = 3000, ["CBB_yearly_record_entry"] = 3400, ["CBB_yearly_record_start"] = 3300, ["CBB_yearly_record_subhead"] = 3400, ["CBB_yearly_record_subtotal"] = 3200, ["CBSB_Standings_End"] = 2800, ["CBSB_Standings_Entry"] = 2800, ["CBSB_Standings_Start"] = 2800, ["CBSB_link"] = 2500, ["CC0"] = 5700, ["CENTURY"] = 18000, ["CFB_Standings_End"] = 24000, ["CFB_Standings_Entry"] = 24000, ["CFB_Standings_Start"] = 24000, ["CFB_Yearly_Record_End"] = 5500, ["CFB_Yearly_Record_Entry"] = 5500, ["CFB_Yearly_Record_Start"] = 5500, ["CFB_Yearly_Record_Subhead"] = 5500, ["CFB_Yearly_Record_Subtotal"] = 5400, ["CFB_schedule"] = 17000, ["CFB_schedule_entry"] = 14000, ["CFL_Year"] = 4800, ["CGF_year"] = 2200, ["CHE"] = 9100, ["CHI"] = 2500, ["CHL"] = 3300, ["CHN"] = 9900, ["COI"] = 14000, ["COI_editnotice"] = 5100, ["COL"] = 4300, ["COLON"] = 12000, ["CRO"] = 3600, ["CSK"] = 2600, ["CSS_image_crop"] = 2700, ["CUB"] = 3300, ["CURRENTDATE"] = 3600, ["CURRENTMINUTE"] = 2800, ["CZE"] = 11000, ["Calendar"] = 2300, ["California's_Geographic_Names"] = 2800, ["California/color"] = 12000, ["Call_sign_disambiguation"] = 2700, ["Campaignbox"] = 20000, ["CanadaByProvinceCatNav"] = 9100, ["CanadaProvinceThe"] = 3800, ["Canadian_English"] = 3000, ["Canadian_Parliament_links"] = 4900, ["Canadian_election_result"] = 7800, ["Canadian_election_result/hold"] = 2200, ["Canadian_election_result/source"] = 4700, ["Canadian_election_result/top"] = 7200, ["Canadian_election_result/top/ElectionYearTest"] = 4100, ["Canadian_election_result/total"] = 5900, ["Canadian_party_colour"] = 11000, ["Canadian_party_colour/colour"] = 11000, ["Canadian_party_colour/colour/default"] = 11000, ["Canadian_party_colour/name"] = 8700, ["Canadian_party_colour/name/default"] = 3900, ["Cascite"] = 13000, ["Caselaw_source"] = 3700, ["Cast_listing"] = 4500, ["Cat"] = 210000, ["CatAutoTOC"] = 458000, ["CatAutoTOC/core"] = 457000, ["CatRel"] = 3800, ["CatTrack"] = 3100, ["Cat_class"] = 11000, ["Cat_importance"] = 2400, ["Cat_in_use"] = 56000, ["Cat_main"] = 159000, ["Cat_more"] = 108000, ["Cat_more_if_exists"] = 6100, ["Cat_more_if_exists/core"] = 6100, ["Cat_see_also"] = 2900, ["Catalog_lookup_link"] = 462000, ["Category-Class"] = 13000, ["Category-inline"] = 6600, ["Category_TOC"] = 55000, ["Category_TOC/tracking"] = 55000, ["Category_U.S._State_elections_by_year"] = 6700, ["Category_U.S._State_elections_by_year/core"] = 6700, ["Category_class"] = 40000, ["Category_class/column"] = 40000, ["Category_class/second_row_column"] = 40000, ["Category_described_in_year"] = 5400, ["Category_diffuse"] = 8400, ["Category_explanation"] = 72000, ["Category_handler"] = 2910000, ["Category_ifexist"] = 4600, ["Category_importance"] = 12000, ["Category_importance/column"] = 12000, ["Category_importance/second_row_column"] = 12000, ["Category_link"] = 91000, ["Category_link_with_count"] = 4500, ["Category_ordered_by_date"] = 9100, ["Category_other"] = 697000, ["Category_pair"] = 3800, ["Category_pair/core"] = 3800, ["Category_redirect"] = 84000, ["Category_see_also"] = 36000, ["Category_see_also/Category_pair_check"] = 36000, ["Category_see_also_if_exists"] = 43000, ["Category_see_also_if_exists_2"] = 71000, ["Category_title"] = 2500, ["Catexp"] = 6100, ["CathEncy"] = 2400, ["Catholic"] = 4300, ["Catholic_Encyclopedia"] = 4900, ["Catmain"] = 22000, ["Catmore"] = 9000, ["Caution"] = 2100, ["Cbb_link"] = 5400, ["Cbignore"] = 21000, ["Cc-by-2.5"] = 5300, ["Cc-by-3.0"] = 12000, ["Cc-by-sa-2.5"] = 3700, ["Cc-by-sa-2.5,2.0,1.0"] = 3800, ["Cc-by-sa-3.0"] = 38000, ["Cc-by-sa-3.0,2.5,2.0,1.0"] = 3900, ["Cc-by-sa-3.0-migrated"] = 35000, ["Cc-by-sa-4.0"] = 13000, ["Cc-zero"] = 5600, ["CensusAU"] = 9200, ["Census_2016_AUS"] = 7100, ["Cent"] = 4600, ["Center"] = 547000, ["Centralized_discussion"] = 4800, ["Centralized_discussion/core"] = 4800, ["Centre"] = 2100, ["Century"] = 2000, ["Century_name_from_decade_or_year"] = 57000, ["Century_name_from_title_decade"] = 3200, ["Century_name_from_title_year"] = 2200, ["Certification_Cite/Title"] = 17000, ["Certification_Cite/URL"] = 19000, ["Certification_Cite_Ref"] = 18000, ["Certification_Table_Bottom"] = 18000, ["Certification_Table_Entry"] = 18000, ["Certification_Table_Entry/Foot"] = 17000, ["Certification_Table_Entry/Region"] = 18000, ["Certification_Table_Entry/Sales"] = 16000, ["Certification_Table_Entry/Sales/GermanPeriod"] = 2600, ["Certification_Table_Top"] = 18000, ["Cfb_link"] = 19000, ["Cfd_result"] = 2500, ["Cfdend"] = 3800, ["Chart"] = 3900, ["Chart/end"] = 3800, ["Chart/start"] = 3900, ["Check_completeness_of_transclusions"] = 3500, ["Check_talk"] = 20000, ["Check_talk_wp"] = 1290000, ["CheckedSockpuppet"] = 7100, ["Checked_sockpuppet"] = 17000, ["Checkedsockpuppet"] = 5300, ["Checkip"] = 11000, ["Checkuser"] = 57000, ["Checkuserblock-account"] = 5800, ["Chem"] = 3600, ["Chem/atom"] = 3500, ["Chem/link"] = 3600, ["Chem_molar_mass"] = 15000, ["Chem_molar_mass/format"] = 15000, ["Chembox"] = 12000, ["Chembox_3DMet"] = 12000, ["Chembox_3DMet/format"] = 12000, ["Chembox_AllOtherNames"] = 11000, ["Chembox_AllOtherNames/format"] = 11000, ["Chembox_Appearance"] = 5000, ["Chembox_BoilingPt"] = 3400, ["Chembox_CASNo"] = 12000, ["Chembox_CASNo/format"] = 12000, ["Chembox_CalcTemperatures"] = 6000, ["Chembox_ChEBI"] = 12000, ["Chembox_ChEBI/format"] = 12000, ["Chembox_ChEMBL"] = 12000, ["Chembox_ChEMBL/format"] = 12000, ["Chembox_ChemSpiderID"] = 12000, ["Chembox_ChemSpiderID/format"] = 12000, ["Chembox_CompTox"] = 12000, ["Chembox_CompTox/format"] = 12000, ["Chembox_Density"] = 4300, ["Chembox_DrugBank"] = 12000, ["Chembox_DrugBank/format"] = 12000, ["Chembox_ECHA"] = 6900, ["Chembox_ECNumber"] = 12000, ["Chembox_ECNumber/format"] = 12000, ["Chembox_Elements"] = 12000, ["Chembox_Elements/molecular_formula"] = 15000, ["Chembox_Footer"] = 12000, ["Chembox_Footer/tracking"] = 12000, ["Chembox_Hazards"] = 10000, ["Chembox_IUPHAR_ligand"] = 12000, ["Chembox_IUPHAR_ligand/format"] = 12000, ["Chembox_Identifiers"] = 12000, ["Chembox_InChI"] = 10000, ["Chembox_InChI/format"] = 10000, ["Chembox_Indexlist"] = 12000, ["Chembox_Jmol"] = 12000, ["Chembox_Jmol/format"] = 12000, ["Chembox_KEGG"] = 12000, ["Chembox_KEGG/format"] = 12000, ["Chembox_MeltingPt"] = 5200, ["Chembox_Properties"] = 12000, ["Chembox_PubChem"] = 12000, ["Chembox_PubChem/format"] = 12000, ["Chembox_RTECS"] = 12000, ["Chembox_RTECS/format"] = 12000, ["Chembox_Related"] = 2600, ["Chembox_SMILES"] = 11000, ["Chembox_SMILES/format"] = 11000, ["Chembox_SolubilityInWater"] = 3400, ["Chembox_UNII"] = 12000, ["Chembox_UNII/format"] = 12000, ["Chembox_headerbar"] = 12000, ["Chembox_image"] = 11000, ["Chembox_image_cell"] = 11000, ["Chembox_image_sbs"] = 11000, ["Chembox_parametercheck"] = 12000, ["Chembox_templatePar/formatPreviewMessage"] = 12000, ["Chembox_verification"] = 7200, ["Chemicals"] = 8300, ["Chemistry"] = 3000, ["Chemspidercite"] = 11000, ["Chessgames_player"] = 2800, ["Chinese"] = 6800, ["Chinese_name"] = 16000, ["Chr"] = 8600, ["ChristianityWikiProject"] = 6900, ["Chrysomelidae-stub"] = 2100, ["Circa"] = 32000, ["Circular_reference"] = 3700, ["Citation"] = 290000, ["Citation/make_link"] = 4300, ["Citation_needed"] = 426000, ["Citation_needed_span"] = 2600, ["Citation_style"] = 4400, ["Cite"] = 6400, ["Cite_AV_media"] = 27000, ["Cite_AV_media_notes"] = 17000, ["Cite_Appletons'"] = 2300, ["Cite_Australian_Dictionary_of_Biography"] = 2400, ["Cite_Catholic_Encyclopedia"] = 7700, ["Cite_DCB"] = 2600, ["Cite_DNB"] = 16000, ["Cite_EB1911"] = 21000, ["Cite_GNIS"] = 2300, ["Cite_Jewish_Encyclopedia"] = 2500, ["Cite_NIE"] = 3600, ["Cite_NSW_Parliament"] = 2700, ["Cite_NSW_SHR"] = 2600, ["Cite_ODNB"] = 7900, ["Cite_Q"] = 43000, ["Cite_QHR"] = 2900, ["Cite_QPN"] = 3800, ["Cite_Russian_law"] = 7000, ["Cite_Sports-Reference"] = 52000, ["Cite_WoRMS"] = 3400, ["Cite_arXiv"] = 3600, ["Cite_article"] = 2600, ["Cite_av_media"] = 3300, ["Cite_bcgnis"] = 2600, ["Cite_book"] = 1210000, ["Cite_certification"] = 19000, ["Cite_cgndb"] = 2200, ["Cite_conference"] = 11000, ["Cite_court"] = 4100, ["Cite_document"] = 5500, ["Cite_encyclopedia"] = 115000, ["Cite_episode"] = 14000, ["Cite_gnis"] = 32000, ["Cite_interview"] = 4900, ["Cite_iucn"] = 29000, ["Cite_journal"] = 682000, ["Cite_magazine"] = 112000, ["Cite_map"] = 28000, ["Cite_news"] = 1100000, ["Cite_newspaper"] = 5800, ["Cite_newspaper_The_Times"] = 5500, ["Cite_paper"] = 3400, ["Cite_patent"] = 3800, ["Cite_patent/authors"] = 2500, ["Cite_patent/core"] = 4100, ["Cite_peakbagger"] = 3400, ["Cite_press_release"] = 44000, ["Cite_report"] = 19000, ["Cite_simbad"] = 3300, ["Cite_sports-reference"] = 57000, ["Cite_thesis"] = 13000, ["Cite_tweet"] = 12000, ["Cite_video"] = 11000, ["Cite_video_game"] = 2400, ["Cite_web"] = 3580000, ["Cite_wikisource"] = 3700, ["Cite_wikisource/make_link"] = 44000, ["Citeweb"] = 17000, ["Civil_navigation"] = 2000, ["Cl"] = 90000, ["Clade"] = 4900, ["Clade/styles.css"] = 4900, ["Clarify"] = 35000, ["Class"] = 8490000, ["Class/colour"] = 8560000, ["Class/icon"] = 8510000, ["Class_mask"] = 8690000, ["Class_mask/b"] = 258000, ["Classcol"] = 13000, ["Classical"] = 7600, ["Classical_Greece_and_Rome"] = 2500, ["Classicon"] = 4600, ["Clc"] = 3600, ["Cleanup"] = 13000, ["Cleanup_reorganize"] = 2800, ["Cleanup_rewrite"] = 5000, ["Clear"] = 2400000, ["Clear-left"] = 18000, ["Clear_left"] = 29000, ["Clear_right"] = 2600, ["Clerk-Note"] = 7100, ["Clerknote"] = 5000, ["Clickable_button"] = 11000, ["Clickable_button_2"] = 670000, ["Clr"] = 3500, ["Cmbox"] = 305000, ["Cn"] = 66000, ["Coat_of_arms"] = 7800, ["Cob"] = 8300, ["Code"] = 33000, ["Col-1-of-2"] = 3100, ["Col-2"] = 141000, ["Col-2-of-2"] = 2900, ["Col-3"] = 12000, ["Col-4"] = 4100, ["Col-begin"] = 187000, ["Col-break"] = 184000, ["Col-end"] = 184000, ["Col-start"] = 15000, ["Colbegin"] = 51000, ["Colend"] = 59000, ["Collapse"] = 8000, ["Collapse_bottom"] = 42000, ["Collapse_top"] = 43000, ["Collapsebottom"] = 3600, ["Collapsetop"] = 3600, ["Collapsible_list"] = 42000, ["Collapsible_option"] = 117000, ["Colledge"] = 3100, ["College"] = 6300, ["CollegePrimaryHeader"] = 3400, ["CollegePrimaryStyle"] = 76000, ["College_Athlete_Recruit_End"] = 2100, ["College_Athlete_Recruit_Entry"] = 2200, ["College_Athlete_Recruit_Start"] = 2200, ["College_athlete_recruit_end"] = 3100, ["College_athlete_recruit_entry"] = 3200, ["College_athlete_recruit_start"] = 3200, ["College_color_list"] = 3400, ["Colon"] = 16000, ["Color"] = 306000, ["Color_box"] = 56000, ["Colorbox"] = 2200, ["Colorbull"] = 4300, ["Colored_link"] = 19000, ["Colors"] = 17000, ["Colour"] = 9700, ["Column-count"] = 17000, ["Column-width"] = 939000, ["Columns-list"] = 78000, ["Columns/styles.css"] = 3200, ["Comedy"] = 3300, ["Comic_Book_DB"] = 3700, ["Comicbookdb"] = 3700, ["Comics-replaceability"] = 2900, ["Comics_infobox_sec"] = 12000, ["Comics_infobox_sec/creator_nat"] = 3000, ["Comics_infobox_sec/formcat"] = 3000, ["Comics_infobox_sec/genre"] = 3700, ["Comics_infobox_sec/genrecat"] = 3400, ["Comicsproj"] = 30000, ["Comicsyrimage"] = 2100, ["Comma_separated_entries"] = 298000, ["Comment"] = 3500, ["Committed_identity"] = 2700, ["Committed_identity/styles.css"] = 2700, ["Commons"] = 66000, ["Commons-inline"] = 12000, ["Commons_cat"] = 50000, ["Commons_category"] = 781000, ["Commons_category-inline"] = 107000, ["Commons_category_inline"] = 7300, ["Commonscat"] = 77000, ["Commonscat-inline"] = 28000, ["Commonscat_inline"] = 3000, ["Commonscatinline"] = 6900, ["Compact_ToC"] = 6300, ["Compare"] = 6700, ["Composition_bar"] = 7300, ["ConfirmationOTRS"] = 3100, ["Confirmed"] = 12000, ["Confused"] = 2400, ["Confusing"] = 2400, ["CongBio"] = 9800, ["CongLinks"] = 3900, ["Connected_contributor"] = 14000, ["Connected_contributor_(paid)"] = 4200, ["Conservative_Party_(UK)/meta/color"] = 10000, ["Conservative_Party_(UK)/meta/shortname"] = 8800, ["Constellation_navbox"] = 4200, ["Container"] = 7500, ["Container_cat"] = 6300, ["Container_category"] = 31000, ["Containercat"] = 2600, ["Contains_special_characters"] = 4100, ["Content_category"] = 6300, ["Context"] = 3900, ["Controversial"] = 2900, ["Convert"] = 1020000, ["ConvertAbbrev/ISO_3166-2/US"] = 2300, ["Convinfobox"] = 171000, ["Convinfobox/2"] = 11000, ["Convinfobox/3"] = 103000, ["Convinfobox/pri2"] = 53000, ["Convinfobox/prisec2"] = 2500, ["Convinfobox/prisec3"] = 21000, ["Convinfobox/sec2"] = 6700, ["Coord"] = 1220000, ["Coord_missing"] = 121000, ["Coord_missing/CheckCat"] = 120000, ["Coords"] = 6500, ["Copied"] = 13000, ["Copy_to_Wikimedia_Commons"] = 164000, ["Cospar"] = 2800, ["Cot"] = 8100, ["Count"] = 10000, ["CountryPrefixThe"] = 61000, ["Country_abbreviation"] = 100000, ["Country_alias"] = 38000, ["Country_at_games_navbox"] = 2100, ["Country_at_games_navbox/below"] = 2100, ["Country_data"] = 4700, ["Country_data_ALB"] = 5700, ["Country_data_ALG"] = 7100, ["Country_data_AND"] = 2200, ["Country_data_ANG"] = 3900, ["Country_data_ARG"] = 39000, ["Country_data_ARM"] = 5700, ["Country_data_AUS"] = 63000, ["Country_data_AUT"] = 37000, ["Country_data_AZE"] = 6800, ["Country_data_Afghanistan"] = 9300, ["Country_data_Albania"] = 15000, ["Country_data_Alberta"] = 3600, ["Country_data_Algeria"] = 18000, ["Country_data_American_Samoa"] = 2600, ["Country_data_Andorra"] = 6300, ["Country_data_Angola"] = 9600, ["Country_data_Anguilla"] = 2300, ["Country_data_Antigua_and_Barbuda"] = 5300, ["Country_data_Apulia"] = 7900, ["Country_data_Argentina"] = 63000, ["Country_data_Arizona"] = 2100, ["Country_data_Armenia"] = 16000, ["Country_data_Aruba"] = 3400, ["Country_data_Australia"] = 100000, ["Country_data_Austria"] = 58000, ["Country_data_Azerbaijan"] = 20000, ["Country_data_BAH"] = 3700, ["Country_data_BAN"] = 3300, ["Country_data_BAR"] = 2200, ["Country_data_BEL"] = 42000, ["Country_data_BHR"] = 3400, ["Country_data_BIH"] = 9900, ["Country_data_BLR"] = 20000, ["Country_data_BOL"] = 5500, ["Country_data_BOT"] = 2000, ["Country_data_BRA"] = 47000, ["Country_data_BUL"] = 20000, ["Country_data_Bahamas"] = 8500, ["Country_data_Bahrain"] = 8400, ["Country_data_Bangladesh"] = 14000, ["Country_data_Barbados"] = 6800, ["Country_data_Belarus"] = 32000, ["Country_data_Belgium"] = 66000, ["Country_data_Belize"] = 4500, ["Country_data_Benin"] = 6000, ["Country_data_Bermuda"] = 5000, ["Country_data_Bhutan"] = 3900, ["Country_data_Bolivia"] = 12000, ["Country_data_Bosnia_and_Herzegovina"] = 21000, ["Country_data_Botswana"] = 7000, ["Country_data_Brazil"] = 81000, ["Country_data_British_Columbia"] = 2400, ["Country_data_British_Virgin_Islands"] = 3300, ["Country_data_Brunei"] = 5200, ["Country_data_Bulgaria"] = 39000, ["Country_data_Burkina_Faso"] = 8400, ["Country_data_Burma"] = 2700, ["Country_data_Burundi"] = 4400, ["Country_data_CAN"] = 50000, ["Country_data_CHE"] = 3800, ["Country_data_CHI"] = 15000, ["Country_data_CHN"] = 34000, ["Country_data_CIV"] = 6000, ["Country_data_CMR"] = 6600, ["Country_data_COD"] = 2400, ["Country_data_COL"] = 21000, ["Country_data_CRC"] = 6000, ["Country_data_CRO"] = 27000, ["Country_data_CUB"] = 7900, ["Country_data_CYP"] = 7300, ["Country_data_CZE"] = 39000, ["Country_data_California"] = 6200, ["Country_data_Cambodia"] = 7600, ["Country_data_Cameroon"] = 14000, ["Country_data_Canada"] = 99000, ["Country_data_Cape_Verde"] = 4600, ["Country_data_Catalonia"] = 2300, ["Country_data_Cayman_Islands"] = 4100, ["Country_data_Central_African_Republic"] = 3800, ["Country_data_Chad"] = 4400, ["Country_data_Chile"] = 32000, ["Country_data_China"] = 64000, ["Country_data_Chinese_Taipei"] = 15000, ["Country_data_Colombia"] = 36000, ["Country_data_Colorado"] = 4600, ["Country_data_Comoros"] = 3400, ["Country_data_Confederate_States_of_America"] = 2800, ["Country_data_Connecticut"] = 2700, ["Country_data_Cook_Islands"] = 3200, ["Country_data_Costa_Rica"] = 13000, ["Country_data_Croatia"] = 43000, ["Country_data_Cuba"] = 17000, ["Country_data_Curaçao"] = 3400, ["Country_data_Cyprus"] = 16000, ["Country_data_Czech_Republic"] = 61000, ["Country_data_Czechoslovakia"] = 14000, ["Country_data_DEN"] = 28000, ["Country_data_DEU"] = 7200, ["Country_data_DNK"] = 2700, ["Country_data_DOM"] = 7000, ["Country_data_Democratic_Republic_of_the_Congo"] = 9000, ["Country_data_Denmark"] = 54000, ["Country_data_Djibouti"] = 3700, ["Country_data_Dominica"] = 3400, ["Country_data_Dominican_Republic"] = 14000, ["Country_data_ECU"] = 10000, ["Country_data_EGY"] = 11000, ["Country_data_ENG"] = 37000, ["Country_data_ESA"] = 2200, ["Country_data_ESP"] = 59000, ["Country_data_EST"] = 11000, ["Country_data_ETH"] = 3100, ["Country_data_EU"] = 3400, ["Country_data_East_Germany"] = 9500, ["Country_data_East_Timor"] = 4000, ["Country_data_Ecuador"] = 19000, ["Country_data_Egypt"] = 24000, ["Country_data_El_Salvador"] = 11000, ["Country_data_Empire_of_Japan"] = 3000, ["Country_data_England"] = 75000, ["Country_data_Equatorial_Guinea"] = 4200, ["Country_data_Eritrea"] = 4200, ["Country_data_Estonia"] = 26000, ["Country_data_Eswatini"] = 3900, ["Country_data_Ethiopia"] = 9700, ["Country_data_Europe"] = 2400, ["Country_data_European_Union"] = 6500, ["Country_data_FIJ"] = 3100, ["Country_data_FIN"] = 28000, ["Country_data_FRA"] = 79000, ["Country_data_FRG"] = 11000, ["Country_data_FR_Yugoslavia"] = 3400, ["Country_data_Faroe_Islands"] = 4400, ["Country_data_Federated_States_of_Micronesia"] = 2500, ["Country_data_Fiji"] = 8700, ["Country_data_Finland"] = 50000, ["Country_data_Florida"] = 6300, ["Country_data_France"] = 170000, ["Country_data_French_Polynesia"] = 3100, ["Country_data_GAB"] = 2100, ["Country_data_GBR"] = 44000, ["Country_data_GDR"] = 5400, ["Country_data_GEO"] = 10000, ["Country_data_GER"] = 65000, ["Country_data_GHA"] = 7700, ["Country_data_GRE"] = 21000, ["Country_data_GUA"] = 4700, ["Country_data_GUI"] = 2200, ["Country_data_GUY"] = 2400, ["Country_data_Gabon"] = 6300, ["Country_data_Gambia"] = 5100, ["Country_data_Georgia"] = 9200, ["Country_data_Georgia_(U.S._state)"] = 2400, ["Country_data_Georgia_(country)"] = 21000, ["Country_data_German_Empire"] = 4400, ["Country_data_Germany"] = 118000, ["Country_data_Ghana"] = 17000, ["Country_data_Gibraltar"] = 3900, ["Country_data_Great_Britain"] = 52000, ["Country_data_Greece"] = 44000, ["Country_data_Greenland"] = 2500, ["Country_data_Grenada"] = 4400, ["Country_data_Guadeloupe"] = 2200, ["Country_data_Guam"] = 4200, ["Country_data_Guatemala"] = 11000, ["Country_data_Guernsey"] = 2100, ["Country_data_Guinea"] = 6500, ["Country_data_Guinea-Bissau"] = 3800, ["Country_data_Guyana"] = 6800, ["Country_data_HAI"] = 2900, ["Country_data_HKG"] = 11000, ["Country_data_HON"] = 3900, ["Country_data_HUN"] = 29000, ["Country_data_Haiti"] = 7600, ["Country_data_Honduras"] = 9400, ["Country_data_Hong_Kong"] = 21000, ["Country_data_Hungary"] = 51000, ["Country_data_IDN"] = 4500, ["Country_data_INA"] = 8800, ["Country_data_IND"] = 26000, ["Country_data_IRE"] = 9900, ["Country_data_IRI"] = 4100, ["Country_data_IRL"] = 17000, ["Country_data_IRN"] = 5000, ["Country_data_IRQ"] = 3200, ["Country_data_ISL"] = 7500, ["Country_data_ISR"] = 18000, ["Country_data_ITA"] = 70000, ["Country_data_Iceland"] = 17000, ["Country_data_Illinois"] = 4800, ["Country_data_India"] = 86000, ["Country_data_Indiana"] = 2500, ["Country_data_Indonesia"] = 29000, ["Country_data_Iowa"] = 2800, ["Country_data_Iran"] = 87000, ["Country_data_Iraq"] = 11000, ["Country_data_Ireland"] = 28000, ["Country_data_Isle_of_Man"] = 2700, ["Country_data_Israel"] = 35000, ["Country_data_Italy"] = 112000, ["Country_data_Ivory_Coast"] = 13000, ["Country_data_JAM"] = 8000, ["Country_data_JOR"] = 3000, ["Country_data_JP"] = 7500, ["Country_data_JPN"] = 49000, ["Country_data_Jamaica"] = 16000, ["Country_data_Japan"] = 92000, ["Country_data_Jersey"] = 2300, ["Country_data_Jordan"] = 9000, ["Country_data_KAZ"] = 15000, ["Country_data_KEN"] = 5900, ["Country_data_KGZ"] = 2900, ["Country_data_KOR"] = 26000, ["Country_data_KSA"] = 4400, ["Country_data_KUW"] = 3200, ["Country_data_Kazakhstan"] = 25000, ["Country_data_Kenya"] = 15000, ["Country_data_Kingdom_of_Great_Britain"] = 3800, ["Country_data_Kingdom_of_Italy"] = 3200, ["Country_data_Kiribati"] = 2400, ["Country_data_Kosovo"] = 6300, ["Country_data_Kuwait"] = 8600, ["Country_data_Kyrgyzstan"] = 7400, ["Country_data_LAT"] = 12000, ["Country_data_LIB"] = 2500, ["Country_data_LIE"] = 2800, ["Country_data_LIT"] = 2800, ["Country_data_LTU"] = 10000, ["Country_data_LUX"] = 8600, ["Country_data_Laos"] = 6300, ["Country_data_Latvia"] = 24000, ["Country_data_Lebanon"] = 12000, ["Country_data_Lesotho"] = 4200, ["Country_data_Liberia"] = 5700, ["Country_data_Libya"] = 7100, ["Country_data_Liechtenstein"] = 6300, ["Country_data_Lithuania"] = 23000, ["Country_data_Luxembourg"] = 17000, ["Country_data_MAC"] = 2200, ["Country_data_MAR"] = 9100, ["Country_data_MAS"] = 9000, ["Country_data_MDA"] = 5800, ["Country_data_MEX"] = 26000, ["Country_data_MGL"] = 2100, ["Country_data_MKD"] = 5600, ["Country_data_MLI"] = 3100, ["Country_data_MLT"] = 5100, ["Country_data_MNE"] = 6400, ["Country_data_MON"] = 2800, ["Country_data_MRI"] = 2100, ["Country_data_MYA"] = 2800, ["Country_data_MYS"] = 3900, ["Country_data_Macau"] = 6200, ["Country_data_Macedonia"] = 5100, ["Country_data_Madagascar"] = 7300, ["Country_data_Malawi"] = 4400, ["Country_data_Malaysia"] = 30000, ["Country_data_Maldives"] = 4800, ["Country_data_Mali"] = 9000, ["Country_data_Malta"] = 13000, ["Country_data_Manitoba"] = 2500, ["Country_data_Marshall_Islands"] = 2900, ["Country_data_Martinique"] = 2400, ["Country_data_Maryland"] = 2800, ["Country_data_Massachusetts"] = 2500, ["Country_data_Mauritania"] = 4500, ["Country_data_Mauritius"] = 7000, ["Country_data_Mexico"] = 50000, ["Country_data_Michigan"] = 3700, ["Country_data_Minnesota"] = 3400, ["Country_data_Moldova"] = 13000, ["Country_data_Monaco"] = 8200, ["Country_data_Mongolia"] = 7500, ["Country_data_Montana"] = 2300, ["Country_data_Montenegro"] = 13000, ["Country_data_Montserrat"] = 2300, ["Country_data_Morocco"] = 21000, ["Country_data_Mozambique"] = 5900, ["Country_data_Myanmar"] = 11000, ["Country_data_NAM"] = 3200, ["Country_data_NED"] = 48000, ["Country_data_NEP"] = 2400, ["Country_data_NGA"] = 6200, ["Country_data_NGR"] = 6800, ["Country_data_NIR"] = 8000, ["Country_data_NLD"] = 5600, ["Country_data_NOR"] = 24000, ["Country_data_NZ"] = 2300, ["Country_data_NZL"] = 27000, ["Country_data_Namibia"] = 8300, ["Country_data_Nazi_Germany"] = 8400, ["Country_data_Nepal"] = 13000, ["Country_data_Netherlands"] = 85000, ["Country_data_Netherlands_Antilles"] = 2100, ["Country_data_New_Brunswick"] = 2500, ["Country_data_New_Caledonia"] = 3000, ["Country_data_New_Jersey"] = 4100, ["Country_data_New_South_Wales"] = 4600, ["Country_data_New_York"] = 3500, ["Country_data_New_York_(state)"] = 4800, ["Country_data_New_Zealand"] = 49000, ["Country_data_Newfoundland_and_Labrador"] = 2100, ["Country_data_Nicaragua"] = 7900, ["Country_data_Niger"] = 4600, ["Country_data_Nigeria"] = 25000, ["Country_data_North_Carolina"] = 3100, ["Country_data_North_Korea"] = 11000, ["Country_data_North_Macedonia"] = 11000, ["Country_data_Northern_Ireland"] = 12000, ["Country_data_Northern_Mariana_Islands"] = 2300, ["Country_data_Norway"] = 55000, ["Country_data_Nova_Scotia"] = 2200, ["Country_data_OMA"] = 2200, ["Country_data_Ohio"] = 4600, ["Country_data_Oman"] = 7400, ["Country_data_Ontario"] = 3400, ["Country_data_Ottoman_Empire"] = 2200, ["Country_data_PAK"] = 7000, ["Country_data_PAN"] = 6000, ["Country_data_PAR"] = 8800, ["Country_data_PER"] = 11000, ["Country_data_PHI"] = 10000, ["Country_data_PHL"] = 2900, ["Country_data_PNG"] = 2300, ["Country_data_POL"] = 40000, ["Country_data_POR"] = 24000, ["Country_data_PRC"] = 3100, ["Country_data_PRK"] = 4100, ["Country_data_PRT"] = 2500, ["Country_data_PUR"] = 7500, ["Country_data_Pakistan"] = 23000, ["Country_data_Palau"] = 2400, ["Country_data_Palestine"] = 5400, ["Country_data_Panama"] = 13000, ["Country_data_Papua_New_Guinea"] = 7400, ["Country_data_Paraguay"] = 16000, ["Country_data_Pennsylvania"] = 3000, ["Country_data_People's_Republic_of_China"] = 2800, ["Country_data_Peru"] = 25000, ["Country_data_Philippines"] = 30000, ["Country_data_Poland"] = 124000, ["Country_data_Portugal"] = 49000, ["Country_data_Prussia"] = 2200, ["Country_data_Puerto_Rico"] = 15000, ["Country_data_QAT"] = 6200, ["Country_data_Qatar"] = 13000, ["Country_data_Quebec"] = 3900, ["Country_data_ROC"] = 2200, ["Country_data_ROM"] = 12000, ["Country_data_ROU"] = 20000, ["Country_data_RSA"] = 27000, ["Country_data_RUS"] = 54000, ["Country_data_Republic_of_China"] = 5700, ["Country_data_Republic_of_Ireland"] = 18000, ["Country_data_Republic_of_the_Congo"] = 6100, ["Country_data_Romania"] = 52000, ["Country_data_Russia"] = 91000, ["Country_data_Russian_Empire"] = 3600, ["Country_data_Rwanda"] = 5300, ["Country_data_SAM"] = 2500, ["Country_data_SCG"] = 2700, ["Country_data_SCO"] = 21000, ["Country_data_SEN"] = 5700, ["Country_data_SER"] = 3000, ["Country_data_SGP"] = 2000, ["Country_data_SIN"] = 6600, ["Country_data_SLO"] = 16000, ["Country_data_SLV"] = 2800, ["Country_data_SMR"] = 2700, ["Country_data_SPA"] = 3100, ["Country_data_SRB"] = 21000, ["Country_data_SRI"] = 4300, ["Country_data_SUI"] = 34000, ["Country_data_SVK"] = 24000, ["Country_data_SVN"] = 5300, ["Country_data_SWE"] = 47000, ["Country_data_SWI"] = 4300, ["Country_data_SYR"] = 2900, ["Country_data_Saint_Kitts_and_Nevis"] = 4000, ["Country_data_Saint_Lucia"] = 4500, ["Country_data_Saint_Vincent_and_the_Grenadines"] = 4100, ["Country_data_Samoa"] = 6400, ["Country_data_San_Marino"] = 6700, ["Country_data_Saskatchewan"] = 3500, ["Country_data_Saudi_Arabia"] = 14000, ["Country_data_Scotland"] = 40000, ["Country_data_Senegal"] = 12000, ["Country_data_Serbia"] = 42000, ["Country_data_Serbia_and_Montenegro"] = 4200, ["Country_data_Seychelles"] = 4300, ["Country_data_Sierra_Leone"] = 5700, ["Country_data_Singapore"] = 21000, ["Country_data_Slovakia"] = 39000, ["Country_data_Slovenia"] = 32000, ["Country_data_Solomon_Islands"] = 4200, ["Country_data_Somalia"] = 4900, ["Country_data_South_Africa"] = 52000, ["Country_data_South_Carolina"] = 3000, ["Country_data_South_Korea"] = 49000, ["Country_data_South_Sudan"] = 2600, ["Country_data_Soviet_Union"] = 27000, ["Country_data_Spain"] = 101000, ["Country_data_Sri_Lanka"] = 16000, ["Country_data_Sudan"] = 6400, ["Country_data_Suriname"] = 5000, ["Country_data_Swaziland"] = 2000, ["Country_data_Sweden"] = 79000, ["Country_data_Switzerland"] = 62000, ["Country_data_Syria"] = 12000, ["Country_data_São_Tomé_and_Príncipe"] = 2600, ["Country_data_TAN"] = 2300, ["Country_data_TCH"] = 8700, ["Country_data_THA"] = 18000, ["Country_data_TKM"] = 2500, ["Country_data_TPE"] = 12000, ["Country_data_TRI"] = 4400, ["Country_data_TUN"] = 7800, ["Country_data_TUR"] = 21000, ["Country_data_Taiwan"] = 9500, ["Country_data_Tajikistan"] = 7000, ["Country_data_Tanzania"] = 8700, ["Country_data_Texas"] = 4900, ["Country_data_Thailand"] = 35000, ["Country_data_Togo"] = 5300, ["Country_data_Tonga"] = 5400, ["Country_data_Trinidad_and_Tobago"] = 12000, ["Country_data_Tunisia"] = 16000, ["Country_data_Turkey"] = 54000, ["Country_data_Turkmenistan"] = 6300, ["Country_data_Turks_and_Caicos_Islands"] = 2600, ["Country_data_Tuvalu"] = 2400, ["Country_data_U.S._Virgin_Islands"] = 4300, ["Country_data_UAE"] = 7500, ["Country_data_UGA"] = 3100, ["Country_data_UK"] = 21000, ["Country_data_UKGBI"] = 2000, ["Country_data_UKR"] = 30000, ["Country_data_URS"] = 10000, ["Country_data_URU"] = 12000, ["Country_data_US"] = 4800, ["Country_data_USA"] = 118000, ["Country_data_USSR"] = 4100, ["Country_data_UZB"] = 8800, ["Country_data_Uganda"] = 9700, ["Country_data_Ukraine"] = 50000, ["Country_data_United_Arab_Emirates"] = 15000, ["Country_data_United_Kingdom"] = 73000, ["Country_data_United_Kingdom_of_Great_Britain_and_Ireland"] = 3100, ["Country_data_United_Nations"] = 3300, ["Country_data_United_States"] = 245000, ["Country_data_United_States_of_America"] = 5000, ["Country_data_Uruguay"] = 23000, ["Country_data_Uzbekistan"] = 15000, ["Country_data_VEN"] = 15000, ["Country_data_VIE"] = 5400, ["Country_data_Vanuatu"] = 4500, ["Country_data_Venezuela"] = 27000, ["Country_data_Vietnam"] = 17000, ["Country_data_Virginia"] = 2600, ["Country_data_WAL"] = 14000, ["Country_data_Wales"] = 27000, ["Country_data_Washington"] = 3100, ["Country_data_Washington,_D.C."] = 2000, ["Country_data_Washington_(state)"] = 3300, ["Country_data_West_Germany"] = 17000, ["Country_data_West_Indies"] = 2100, ["Country_data_Wisconsin"] = 5400, ["Country_data_YUG"] = 7900, ["Country_data_Yemen"] = 6500, ["Country_data_Yugoslavia"] = 14000, ["Country_data_ZAF"] = 4000, ["Country_data_ZAM"] = 2600, ["Country_data_ZIM"] = 7000, ["Country_data_Zambia"] = 7600, ["Country_data_Zimbabwe"] = 14000, ["Country_flagbio"] = 20000, ["Country_name"] = 8600, ["Country_showdata"] = 5300, ["Country_topics"] = 20000, ["County"] = 7200, ["County_(judet)_of_Romania"] = 3300, ["Course_assignment"] = 4300, ["Course_details"] = 3800, ["Cquote"] = 36000, ["Cr"] = 3700, ["Create_taxonomy/link"] = 69000, ["Cricinfo"] = 16000, ["Cricketarchive"] = 2800, ["Crime_opentask"] = 28000, ["Cross"] = 19000, ["Crossreference"] = 2100, ["Ct"] = 9700, ["Curlie"] = 7200, ["Current_events_footer"] = 6000, ["Current_events_header"] = 7100, ["Currentdate"] = 20000, ["Cvt"] = 52000, ["Cycling_Archives"] = 5600, ["Cycling_archives"] = 3900, ["Cycling_team_link"] = 9600, ["Module:CFB_schedule"] = 17000, ["Module:CallAssert"] = 84000, ["Module:CanElecResTopTest"] = 4100, ["Module:CanadaByProvinceCatNav"] = 9100, ["Module:Cat_main"] = 159000, ["Module:Catalog_lookup_link"] = 462000, ["Module:Category_described_in_year"] = 5400, ["Module:Category_described_in_year/conf"] = 5400, ["Module:Category_handler"] = 4010000, ["Module:Category_handler/blacklist"] = 3910000, ["Module:Category_handler/config"] = 3910000, ["Module:Category_handler/data"] = 3910000, ["Module:Category_handler/shared"] = 3910000, ["Module:Category_see_also"] = 36000, ["Module:Check_for_clobbered_parameters"] = 154000, ["Module:Check_for_unknown_parameters"] = 9860000, ["Module:Check_isxn"] = 457000, ["Module:Citation/CS1"] = 4460000, ["Module:Citation/CS1/COinS"] = 4460000, ["Module:Citation/CS1/Configuration"] = 4460000, ["Module:Citation/CS1/Date_validation"] = 4460000, ["Module:Citation/CS1/Identifiers"] = 4460000, ["Module:Citation/CS1/Suggestions"] = 28000, ["Module:Citation/CS1/Utilities"] = 4460000, ["Module:Citation/CS1/Whitelist"] = 4460000, ["Module:Citation/CS1/styles.css"] = 4580000, ["Module:Cite_Q"] = 43000, ["Module:Civil_navigation"] = 2000, ["Module:Clade"] = 4900, ["Module:Clickable_button_2"] = 670000, ["Module:Collapsible_list"] = 43000, ["Module:College_color"] = 102000, ["Module:College_color/data"] = 102000, ["Module:Color_contrast"] = 380000, ["Module:Color_contrast/colors"] = 382000, ["Module:Commons_link"] = 17000, ["Module:Complex_date"] = 2900, ["Module:Convert"] = 1040000, ["Module:Convert/data"] = 1040000, ["Module:Convert/helper"] = 5500, ["Module:Convert/text"] = 1040000, ["Module:Convert/wikidata"] = 2500, ["Module:Convert/wikidata/data"] = 2500, ["Module:ConvertNumeric"] = 21000, ["Module:Convert_character_width"] = 2800, ["Module:Convert_character_width/data"] = 2800, ["Module:Coordinates"] = 1220000, ["Module:CountryAdjectiveDemonym"] = 13000, ["Module:CountryAdjectiveDemonym/Adjectives"] = 13000, ["Module:CountryAdjectiveDemonym/Demonyms"] = 13000, ["Module:CountryAdjectiveDemonym/The"] = 13000, ["Module:CountryData"] = 16000, ["Module:Country_adjective"] = 3200, ["Module:Country_alias"] = 44000, ["Module:Country_alias/data"] = 44000, } 07y0nak13darph5l4tw5mjre9gexqx5 Modulo:Tlg 828 21050 366805 2020-06-01T19:10:28Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This implements Template:Tlg local getArgs = require('Module:Arguments').getArgs local p = {} -- Is a string non-empty? local function _ne(s) return s ~= nil and s ~= "" end l... Scribunto text/plain -- This implements Template:Tlg local getArgs = require('Module:Arguments').getArgs local p = {} -- Is a string non-empty? local function _ne(s) return s ~= nil and s ~= "" end local nw = mw.text.nowiki local function addTemplate(s) local i, _ = s:find(':', 1, true) if i == nil then return 'Template:' .. s end local ns = s:sub(1, i - 1) if ns == '' or mw.site.namespaces[ns] then return s else return 'Template:' .. s end end local function trimTemplate(s) local needle = 'template:' if s:sub(1, needle:len()):lower() == needle then return s:sub(needle:len() + 1) else return s end end local function linkTitle(args) if _ne(args.nolink) then return args['1'] end local titleObj local titlePart = '[[' if args['1'] then -- This handles :Page and other NS titleObj = mw.title.new(args['1'], 'Template') else titleObj = mw.title.getCurrentTitle() end titlePart = titlePart .. (titleObj ~= nil and titleObj.fullText or addTemplate(args['1'])) local textPart = args.alttext if not _ne(textPart) then if titleObj ~= nil then textPart = titleObj:inNamespace("Template") and args['1'] or titleObj.fullText else -- redlink textPart = args['1'] end end if _ne(args.subst) then -- HACK: the ns thing above is probably broken textPart = 'subst:' .. textPart end if _ne(args.brace) then textPart = nw('{{') .. textPart .. nw('}}') elseif _ne(args.braceinside) then textPart = nw('{') .. textPart .. nw('}') end titlePart = titlePart .. '|' .. textPart .. ']]' if _ne(args.braceinside) then titlePart = nw('{') .. titlePart .. nw('}') end return titlePart end function p.main(frame) local args = getArgs(frame, { trim = true, removeBlanks = false }) return p._main(args) end function p._main(args) local bold = _ne(args.bold) or _ne(args.boldlink) or _ne(args.boldname) local italic = _ne(args.italic) or _ne(args.italics) local dontBrace = _ne(args.brace) or _ne(args.braceinside) local code = _ne(args.code) or _ne(args.tt) -- Build the link part local titlePart = linkTitle(args) if bold then titlePart = "'''" .. titlePart .. "'''" end if _ne(args.nowrapname) then titlePart = '<span class="nowrap">' .. titlePart .. '</span>' end -- Build the arguments local textPart = "" for i = 2, 11 do local ii = tostring(i) local val = args[ii] if val ~= nil then val = mw.text.unstripNoWiki(val) else break end if _ne(args.nowiki) then val = nw(val) end if italic then val = '<span style="font-style:italic;">' .. val .. '</span>' end textPart = textPart .. '&#124;' .. val end if _ne(args['12']) then textPart = textPart .. '&#124;…' end -- final wrap local ret = titlePart .. textPart if not dontBrace then ret = nw('{{') .. ret .. nw('}}') end if _ne(args.a) then ret = nw('*') .. '&nbsp;' .. ret end if _ne(args.kbd) then ret = '<kbd>' .. ret .. '</kbd>' end if code then ret = '<code>' .. ret .. '</code>' elseif _ne(args.plaincode) then ret = '<code style="border:none;background:transparent;">' .. ret .. '</code>' end if _ne(args.nowrap) then ret = '<span class="nowrap">' .. ret .. '</span>' end --[[ Wrap as html?? local span = mw.html.create('span') span:wikitext(ret) --]] if _ne(args.debug) then ret = ret .. '\n<pre>' .. mw.text.encode(mw.dumpObject(args)) .. '</pre>' end return ret end return p 9v2mu819mr06chi30bhe3gas87d94qt Modulo:Section link 828 21051 366806 2020-06-01T19:10:55Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module implements {{section link}}. require('Module:No globals'); local checkType = require('libraryUtil').checkType local p = {} local function makeSectionLink(page, sect... Scribunto text/plain -- This module implements {{section link}}. require('Module:No globals'); local checkType = require('libraryUtil').checkType local p = {} local function makeSectionLink(page, section, display) display = display or section page = page or '' return string.format('[[%s#%s|%s]]', page, section, display) end local function normalizeTitle(title) title = mw.ustring.gsub(mw.ustring.gsub(title, "'", ""), '"', '') title = mw.ustring.gsub(title, "%b<>", "") return mw.title.new(title).prefixedText end function p._main(page, sections, options, title) -- Validate input. checkType('_main', 1, page, 'string', true) checkType('_main', 3, options, 'table', true) if sections == nil then sections = {} elseif type(sections) == 'string' then sections = {sections} elseif type(sections) ~= 'table' then error(string.format( "type error in argument #2 to '_main' " .. "(string, table or nil expected, got %s)", type(sections) ), 2) end options = options or {} title = title or mw.title.getCurrentTitle() -- Deal with blank page names elegantly if page and not page:find('%S') then page = nil options.nopage = true end -- Make the link(s). local isShowingPage = not options.nopage if #sections <= 1 then local linkPage = page or '' local section = sections[1] or 'Notes' local display = '§&nbsp;' .. section if isShowingPage then page = page or title.prefixedText if options.display and options.display ~= '' then if normalizeTitle(options.display) == normalizeTitle(page) then display = options.display .. ' ' .. display else error(string.format( 'Display title "%s" was ignored since it is ' .. "not equivalent to the page's actual title", options.display ), 0) end else display = page .. ' ' .. display end end return makeSectionLink(linkPage, section, display) else -- Multiple sections. First, make a list of the links to display. local ret = {} for i, section in ipairs(sections) do ret[i] = makeSectionLink(page, section) end -- Assemble the list of links into a string with mw.text.listToText. -- We use the default separator for mw.text.listToText, but a custom -- conjunction. There is also a special case conjunction if we only -- have two links. local conjunction if #sections == 2 then conjunction = '&#8203; and ' else conjunction = ', and ' end ret = mw.text.listToText(ret, nil, conjunction) -- Add the intro text. local intro = '§§&nbsp;' if isShowingPage then intro = (page or title.prefixedText) .. ' ' .. intro end ret = intro .. ret return ret end end function p.main(frame) local yesno = require('Module:Yesno') local args = require('Module:Arguments').getArgs(frame, { wrappers = 'Template:Section link', valueFunc = function (key, value) value = value:match('^%s*(.-)%s*$') -- Trim whitespace -- Allow blank first parameters, as the wikitext template does this. if value ~= '' or key == 1 then return value end end }) for k, v in pairs(args) do -- replace underscores in the positional parameter values if 'number' == type(k) then if not yesno (args['keep-underscores']) then -- unless |keep-underscores=yes args[k] = mw.uri.decode (v, 'WIKI'); -- percent-decode; replace underscores with space characters else args[k] = mw.uri.decode (v, 'PATH'); -- percent-decode; retain underscores end end end -- Sort the arguments. local page local sections, options = {}, {} for k, v in pairs(args) do if k == 1 then -- Doing this in the loop because of a bug in [[Module:Arguments]] -- when using pairs with deleted arguments. page = mw.text.decode(v, true) elseif type(k) == 'number' then sections[k] = v else options[k] = v end end options.nopage = yesno (options.nopage); -- make boolean -- Extract section from page, if present if page then local p, s = page:match('^(.-)#(.*)$') if p then page, sections[1] = p, s end end -- Compress the sections array. local function compressArray(t) local nums, ret = {}, {} for num in pairs(t) do nums[#nums + 1] = num end table.sort(nums) for i, num in ipairs(nums) do ret[i] = t[num] end return ret end sections = compressArray(sections) return p._main(page, sections, options) end return p lduwe2zrpv38fgs3u0i46wd72ncgxob Modulo:String 828 21052 366807 2020-06-01T19:11:19Z Anfrx 16583 Pagina nova: --[[ This module is intended to provide access to basic string functions. Most of the functions provided here can be invoked with named parameters, unnamed parameters, or a mixture... Scribunto text/plain --[[ This module is intended to provide access to basic string functions. Most of the functions provided here can be invoked with named parameters, unnamed parameters, or a mixture. If named parameters are used, Mediawiki will automatically remove any leading or trailing whitespace from the parameter. Depending on the intended use, it may be advantageous to either preserve or remove such whitespace. Global options ignore_errors: If set to 'true' or 1, any error condition will result in an empty string being returned rather than an error message. error_category: If an error occurs, specifies the name of a category to include with the error message. The default category is [Category:Errors reported by Module String]. no_category: If set to 'true' or 1, no category will be added if an error is generated. Unit tests for this module are available at Module:String/tests. ]] local str = {} --[[ len This function returns the length of the target string. Usage: {{#invoke:String|len|target_string|}} OR {{#invoke:String|len|s=target_string}} Parameters s: The string whose length to report If invoked using named parameters, Mediawiki will automatically remove any leading or trailing whitespace from the target string. ]] function str.len( frame ) local new_args = str._getParameters( frame.args, {'s'} ) local s = new_args['s'] or '' return mw.ustring.len( s ) end --[[ sub This function returns a substring of the target string at specified indices. Usage: {{#invoke:String|sub|target_string|start_index|end_index}} OR {{#invoke:String|sub|s=target_string|i=start_index|j=end_index}} Parameters s: The string to return a subset of i: The fist index of the substring to return, defaults to 1. j: The last index of the string to return, defaults to the last character. The first character of the string is assigned an index of 1. If either i or j is a negative value, it is interpreted the same as selecting a character by counting from the end of the string. Hence, a value of -1 is the same as selecting the last character of the string. If the requested indices are out of range for the given string, an error is reported. ]] function str.sub( frame ) local new_args = str._getParameters( frame.args, { 's', 'i', 'j' } ) local s = new_args['s'] or '' local i = tonumber( new_args['i'] ) or 1 local j = tonumber( new_args['j'] ) or -1 local len = mw.ustring.len( s ) -- Convert negatives for range checking if i < 0 then i = len + i + 1 end if j < 0 then j = len + j + 1 end if i > len or j > len or i < 1 or j < 1 then return str._error( 'String subset index out of range' ) end if j < i then return str._error( 'String subset indices out of order' ) end return mw.ustring.sub( s, i, j ) end --[[ This function implements that features of {{str sub old}} and is kept in order to maintain these older templates. ]] function str.sublength( frame ) local i = tonumber( frame.args.i ) or 0 local len = tonumber( frame.args.len ) return mw.ustring.sub( frame.args.s, i + 1, len and ( i + len ) ) end --[[ match This function returns a substring from the source string that matches a specified pattern. Usage: {{#invoke:String|match|source_string|pattern_string|start_index|match_number|plain_flag|nomatch_output}} OR {{#invoke:String|match|s=source_string|pattern=pattern_string|start=start_index |match=match_number|plain=plain_flag|nomatch=nomatch_output}} Parameters s: The string to search pattern: The pattern or string to find within the string start: The index within the source string to start the search. The first character of the string has index 1. Defaults to 1. match: In some cases it may be possible to make multiple matches on a single string. This specifies which match to return, where the first match is match= 1. If a negative number is specified then a match is returned counting from the last match. Hence match = -1 is the same as requesting the last match. Defaults to 1. plain: A flag indicating that the pattern should be understood as plain text. Defaults to false. nomatch: If no match is found, output the "nomatch" value rather than an error. If invoked using named parameters, Mediawiki will automatically remove any leading or trailing whitespace from each string. In some circumstances this is desirable, in other cases one may want to preserve the whitespace. If the match_number or start_index are out of range for the string being queried, then this function generates an error. An error is also generated if no match is found. If one adds the parameter ignore_errors=true, then the error will be suppressed and an empty string will be returned on any failure. For information on constructing Lua patterns, a form of [regular expression], see: * http://www.lua.org/manual/5.1/manual.html#5.4.1 * http://www.mediawiki.org/wiki/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual#Patterns * http://www.mediawiki.org/wiki/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual#Ustring_patterns ]] -- This sub-routine is exported for use in other modules function str._match( s, pattern, start, match_index, plain_flag, nomatch ) if s == '' then return str._error( 'Target string is empty' ) end if pattern == '' then return str._error( 'Pattern string is empty' ) end start = tonumber(start) or 1 if math.abs(start) < 1 or math.abs(start) > mw.ustring.len( s ) then return str._error( 'Requested start is out of range' ) end if match_index == 0 then return str._error( 'Match index is out of range' ) end if plain_flag then pattern = str._escapePattern( pattern ) end local result if match_index == 1 then -- Find first match is simple case result = mw.ustring.match( s, pattern, start ) else if start > 1 then s = mw.ustring.sub( s, start ) end local iterator = mw.ustring.gmatch(s, pattern) if match_index > 0 then -- Forward search for w in iterator do match_index = match_index - 1 if match_index == 0 then result = w break end end else -- Reverse search local result_table = {} local count = 1 for w in iterator do result_table[count] = w count = count + 1 end result = result_table[ count + match_index ] end end if result == nil then if nomatch == nil then return str._error( 'Match not found' ) else return nomatch end else return result end end -- This is the entry point for #invoke:String|match function str.match( frame ) local new_args = str._getParameters( frame.args, {'s', 'pattern', 'start', 'match', 'plain', 'nomatch'} ) local s = new_args['s'] or '' local start = tonumber( new_args['start'] ) or 1 local plain_flag = str._getBoolean( new_args['plain'] or false ) local pattern = new_args['pattern'] or '' local match_index = math.floor( tonumber(new_args['match']) or 1 ) local nomatch = new_args['nomatch'] return str._match( s, pattern, start, match_index, plain_flag, nomatch ) end --[[ pos This function returns a single character from the target string at position pos. Usage: {{#invoke:String|pos|target_string|index_value}} OR {{#invoke:String|pos|target=target_string|pos=index_value}} Parameters target: The string to search pos: The index for the character to return If invoked using named parameters, Mediawiki will automatically remove any leading or trailing whitespace from the target string. In some circumstances this is desirable, in other cases one may want to preserve the whitespace. The first character has an index value of 1. If one requests a negative value, this function will select a character by counting backwards from the end of the string. In other words pos = -1 is the same as asking for the last character. A requested value of zero, or a value greater than the length of the string returns an error. ]] function str.pos( frame ) local new_args = str._getParameters( frame.args, {'target', 'pos'} ) local target_str = new_args['target'] or '' local pos = tonumber( new_args['pos'] ) or 0 if pos == 0 or math.abs(pos) > mw.ustring.len( target_str ) then return str._error( 'String index out of range' ) end return mw.ustring.sub( target_str, pos, pos ) end --[[ str_find This function duplicates the behavior of {{str_find}}, including all of its quirks. This is provided in order to support existing templates, but is NOT RECOMMENDED for new code and templates. New code is recommended to use the "find" function instead. Returns the first index in "source" that is a match to "target". Indexing is 1-based, and the function returns -1 if the "target" string is not present in "source". Important Note: If the "target" string is empty / missing, this function returns a value of "1", which is generally unexpected behavior, and must be accounted for separatetly. ]] function str.str_find( frame ) local new_args = str._getParameters( frame.args, {'source', 'target'} ) local source_str = new_args['source'] or '' local target_str = new_args['target'] or '' if target_str == '' then return 1 end local start = mw.ustring.find( source_str, target_str, 1, true ) if start == nil then start = -1 end return start end --[[ find This function allows one to search for a target string or pattern within another string. Usage: {{#invoke:String|find|source_str|target_string|start_index|plain_flag}} OR {{#invoke:String|find|source=source_str|target=target_str|start=start_index|plain=plain_flag}} Parameters source: The string to search target: The string or pattern to find within source start: The index within the source string to start the search, defaults to 1 plain: Boolean flag indicating that target should be understood as plain text and not as a Lua style regular expression, defaults to true If invoked using named parameters, Mediawiki will automatically remove any leading or trailing whitespace from the parameter. In some circumstances this is desirable, in other cases one may want to preserve the whitespace. This function returns the first index >= "start" where "target" can be found within "source". Indices are 1-based. If "target" is not found, then this function returns 0. If either "source" or "target" are missing / empty, this function also returns 0. This function should be safe for UTF-8 strings. ]] function str.find( frame ) local new_args = str._getParameters( frame.args, {'source', 'target', 'start', 'plain' } ) local source_str = new_args['source'] or '' local pattern = new_args['target'] or '' local start_pos = tonumber(new_args['start']) or 1 local plain = new_args['plain'] or true if source_str == '' or pattern == '' then return 0 end plain = str._getBoolean( plain ) local start = mw.ustring.find( source_str, pattern, start_pos, plain ) if start == nil then start = 0 end return start end --[[ replace This function allows one to replace a target string or pattern within another string. Usage: {{#invoke:String|replace|source_str|pattern_string|replace_string|replacement_count|plain_flag}} OR {{#invoke:String|replace|source=source_string|pattern=pattern_string|replace=replace_string| count=replacement_count|plain=plain_flag}} Parameters source: The string to search pattern: The string or pattern to find within source replace: The replacement text count: The number of occurences to replace, defaults to all. plain: Boolean flag indicating that pattern should be understood as plain text and not as a Lua style regular expression, defaults to true ]] function str.replace( frame ) local new_args = str._getParameters( frame.args, {'source', 'pattern', 'replace', 'count', 'plain' } ) local source_str = new_args['source'] or '' local pattern = new_args['pattern'] or '' local replace = new_args['replace'] or '' local count = tonumber( new_args['count'] ) local plain = new_args['plain'] or true if source_str == '' or pattern == '' then return source_str end plain = str._getBoolean( plain ) if plain then pattern = str._escapePattern( pattern ) replace = mw.ustring.gsub( replace, "%%", "%%%%" ) --Only need to escape replacement sequences. end local result if count ~= nil then result = mw.ustring.gsub( source_str, pattern, replace, count ) else result = mw.ustring.gsub( source_str, pattern, replace ) end return result end --[[ simple function to pipe string.rep to templates. ]] function str.rep( frame ) local repetitions = tonumber( frame.args[2] ) if not repetitions then return str._error( 'function rep expects a number as second parameter, received "' .. ( frame.args[2] or '' ) .. '"' ) end return string.rep( frame.args[1] or '', repetitions ) end --[[ escapePattern This function escapes special characters from a Lua string pattern. See [1] for details on how patterns work. [1] https://www.mediawiki.org/wiki/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual#Patterns Usage: {{#invoke:String|escapePattern|pattern_string}} Parameters pattern_string: The pattern string to escape. ]] function str.escapePattern( frame ) local pattern_str = frame.args[1] if not pattern_str then return str._error( 'No pattern string specified' ) end local result = str._escapePattern( pattern_str ) return result end --[[ count This function counts the number of occurrences of one string in another. ]] function str.count(frame) local args = str._getParameters(frame.args, {'source', 'pattern', 'plain'}) local source = args.source or '' local pattern = args.pattern or '' local plain = str._getBoolean(args.plain or true) if plain then pattern = str._escapePattern(pattern) end local _, count = mw.ustring.gsub(source, pattern, '') return count end --[[ endswith This function determines whether a string ends with another string. ]] function str.endswith(frame) local args = str._getParameters(frame.args, {'source', 'pattern'}) local source = args.source or '' local pattern = args.pattern or '' if pattern == '' then -- All strings end with the empty string. return "yes" end if mw.ustring.sub(source, -mw.ustring.len(pattern), -1) == pattern then return "yes" else return "" end end --[[ join Join all non empty arguments together; the first argument is the separator. Usage: {{#invoke:String|join|sep|one|two|three}} ]] function str.join(frame) local args = {} local sep for _, v in ipairs( frame.args ) do if sep then if v ~= '' then table.insert(args, v) end else sep = v end end return table.concat( args, sep or '' ) end --[[ Helper function that populates the argument list given that user may need to use a mix of named and unnamed parameters. This is relevant because named parameters are not identical to unnamed parameters due to string trimming, and when dealing with strings we sometimes want to either preserve or remove that whitespace depending on the application. ]] function str._getParameters( frame_args, arg_list ) local new_args = {} local index = 1 local value for _, arg in ipairs( arg_list ) do value = frame_args[arg] if value == nil then value = frame_args[index] index = index + 1 end new_args[arg] = value end return new_args end --[[ Helper function to handle error messages. ]] function str._error( error_str ) local frame = mw.getCurrentFrame() local error_category = frame.args.error_category or 'Errors reported by Module String' local ignore_errors = frame.args.ignore_errors or false local no_category = frame.args.no_category or false if str._getBoolean(ignore_errors) then return '' end local error_str = '<strong class="error">String Module Error: ' .. error_str .. '</strong>' if error_category ~= '' and not str._getBoolean( no_category ) then error_str = '[[Category:' .. error_category .. ']]' .. error_str end return error_str end --[[ Helper Function to interpret boolean strings ]] function str._getBoolean( boolean_str ) local boolean_value if type( boolean_str ) == 'string' then boolean_str = boolean_str:lower() if boolean_str == 'false' or boolean_str == 'no' or boolean_str == '0' or boolean_str == '' then boolean_value = false else boolean_value = true end elseif type( boolean_str ) == 'boolean' then boolean_value = boolean_str else error( 'No boolean value found' ) end return boolean_value end --[[ Helper function that escapes all pattern characters so that they will be treated as plain text. ]] function str._escapePattern( pattern_str ) return mw.ustring.gsub( pattern_str, "([%(%)%.%%%+%-%*%?%[%^%$%]])", "%%%1" ) end return str g9myztjccfeamhqorwvd1gwnwhtk4kx Modulo:Template wrapper 828 21053 366809 2020-06-01T19:12:32Z Anfrx 16583 Pagina nova: require('Module:No globals'); local error_msg = '<span style=\"font-size:100%\" class=\"error\"><code style=\"color:inherit; border:inherit; padding:inherit;\">&#124;_template=</cod... Scribunto text/plain require('Module:No globals'); local error_msg = '<span style=\"font-size:100%\" class=\"error\"><code style=\"color:inherit; border:inherit; padding:inherit;\">&#124;_template=</code> missing or empty</span>'; --[[--------------------------< I S _ I N _ T A B L E >-------------------------------------------------------- scan through tbl looking for value; return true if found, false else ]] local function is_in_table (tbl, value) for k, v in pairs (tbl) do if v == value then return true end end return false; end --[[--------------------------< A D D _ P A R A M E T E R >---------------------------------------------------- adds parameter name and its value to args table according to the state of boolean list argument; kv pair for template execution; k=v string for template listing. ]] local function add_parameter (k, v, args, list) if list then table.insert( args, table.concat ({k, '=', v})); -- write parameter names and values to args table as string else args[k] = v; -- copy parameters to args table end end --[[--------------------------< A L I A S _ M A P _ G E T >---------------------------------------------------- returns a table of local template (parent frame) parameter names and the target template names that match where in [key]=<value> pairs where: [key] is local template parameter name (an alias) <value> is target template parameter name (the canonical parameter name used in the working template) The parameter |_alias-map= has the form: |_alias-map=<list> where <list> is a comma-separated list of alias / canonical parameter name pairs in the form <from> : <to> where: <from> is the local template's parameter name (alias) <to> is the target template's parameter name (canonical) for enumerated parameters place an octothorp (#) where the enumerator digits are placed in the parameter names: <from#> : <to#> ]] local function alias_map_get (_alias_map) local T = mw.text.split (_alias_map, '%s*,%s*'); -- convert the comma-separated list into a table of alias pairs local mapped_aliases = {}; -- mapped aliases will go here local l_name, t_name; -- parameter names for _, alias_pair in ipairs (T) do -- loop through the table of alias pairs l_name, t_name = alias_pair:match ('(.-)%s*:%s*(.+)'); -- from each pair, get local and target parameter names if l_name and t_name then -- if both are set if tonumber (l_name) then l_name = tonumber (l_name); -- convert number-as-text to a number end mapped_aliases[l_name] = t_name; -- add them to the map table end end return mapped_aliases; end --[[--------------------------< F R A M E _ A R G S _ G E T >-------------------------------------------------- Fetch the wrapper template's 'default' and control parameters; adds default parameters to args returns content of |_template= parameter (name of the working template); nil else ]] local function frame_args_get (frame_args, args, list) local template; for k, v in pairs (frame_args) do -- here we get the wrapper template's 'default' parameters if 'string' == type (k) and (v and ('' ~= v)) then -- do not pass along positional or empty parameters if '_template' == k then template = v; -- save the name of template that we are wrapping elseif '_exclude' ~= k and '_reuse' ~= k and '_include-positional' ~= k and '_alias-map' ~= k then -- these already handled so ignore here; add_parameter (k, v, args, list); -- add all other parameters to args in the style dictated by list end end end return template; -- return contents of |_template= parameter end --[=[--------------------------< P F R A M E _ A R G S _ G E T >------------------------------------------------ Fetches the wrapper template's 'live' parameters; adds live parameters that aren't members of the exclude table to args table; positional parameters may not be excluded no return value ]=] local function pframe_args_get (pframe_args, args, exclude, _include_positional, list) for k, v in pairs (pframe_args) do if 'string' == type (k) and not is_in_table (exclude, k) then -- do not pass along excluded parameters if v and ('' ~= v) then -- pass along only those parameters that have assigned values if 'unset' == v:lower() then -- special keyword to unset 'default' parameters set in the wrapper template v = ''; -- unset the value in the args table end add_parameter (k, v, args, list) -- add all other parameters to args in the style dictated by list; alias map only supported for local-template parameters end end end if _include_positional then for i, v in ipairs (pframe_args) do -- pass along positional parameters if 'unset' == v:lower() then -- special keyword to unset 'default' parameters set in the wrapper template v = ''; -- unset the value in the args table end add_parameter (i, v, args, list); end end end --[[--------------------------< _ M A I N >-------------------------------------------------------------------- Collect the various default and live parameters into args styled according to boolean list. returns name of the working or listed template or nil for an error message ]] local function _main (frame, args, list) local template; local exclude = {}; -- table of parameter names for parameters that are not passed to the working template local reuse_list = {}; -- table of pframe parameter names whose values are modified before they are passed to the working template as the same name local alias_map = {}; -- table that maps parameter aliases to working template canonical parameter names local _include_positional; if frame.args._exclude and ('' ~= frame.args._exclude) then -- if there is |_exclude= and it's not empty exclude = mw.text.split (frame.args._exclude, "%s*,%s*"); -- make a table from its contents end -- TODO: |_reuse= needs a better name (|_reuse=) if frame.args._reuse and ('' ~= frame.args._reuse) then -- if there is |_reuse= and it's not empty reuse_list = mw.text.split (frame.args._reuse, "%s*,%s*"); -- make a table from its contents end if frame.args['_alias-map'] and ('' ~= frame.args['_alias-map']) then -- if there is |_alias-map= and it's not empty alias_map = alias_map_get (frame.args['_alias-map']); -- make a table from its contents end template = frame_args_get (frame.args, args, list); -- get parameters provided in the {{#invoke:template wrapper|...|...}} if nil == template or '' == template then -- this is the one parameter that is required by this module return nil; -- not present, tell calling function to emit an error message end _include_positional = 'yes' == frame.args['_include-positional']; -- when true pass all positional parameters along with non-excluded named parameters to ... -- ... the working template; positional parameters are not excludable local _pframe_args = frame:getParent().args; -- here we get the wrapper template's 'live' parameters from pframe.args local pframe_args = {}; -- a local table that we can modify for k, v in pairs (_pframe_args) do -- make a copy that we can modify pframe_args[k] = v; end -- here we look for pframe parameters that are aliases of canonical parameter names; when found -- we replace the alias with the canonical. We do this here because the reuse_list works on -- canonical parameter names so first we convert alias parameter names to canonical names and then -- we remove those canonical names from the pframe table that are reused (provided to the working -- template through the frame args table) for k, v in pairs (alias_map) do -- k is alias name, v is canonical name if pframe_args[k] then -- if pframe_args has parameter with alias name pframe_args[v] = _pframe_args[k]; -- create new canonical name with alias' value pframe_args[k] = nil; -- unset the alias end end for k, v in pairs (pframe_args) do -- do enumerated parameter alias -> canonical translation if 'string' == type (k) then -- only named parameters can be enumerated if alias_map[k..'#'] then -- non-enumerated alias matches enumerated parameter pattern? enumerator at end only pframe_args[alias_map[k..'#']:gsub('#', '')] = v; -- remove '#' and copy parameter to pframe_args table pframe_args[k] = nil; -- unset the alias elseif k:match ('%d+') then -- if this parameter name contains digits local temp = k:gsub ('%d+', '#'); -- make a copy; digits replaced with single '#' local enum = k:match ('%d+'); -- get the enumerator if alias_map[temp] then -- if this parameter is a recognized enumerated alias pframe_args[alias_map[temp]:gsub('#', enum)] = v; -- use canonical name and replace '#' with enumerator and add to pframe_args pframe_args[k] = nil; -- unset the alias end end end end -- pframe parameters that are _reused are 'reused' have the form something like this: -- |chapter=[[wikisource:{{{chapter}}}|{{{chapter}}}]] -- where a parameter in the wrapping template is modified and then passed to the working template -- using the same parameter name (in this example |chapter=) -- remove parameters that will be reused for k, v in ipairs (reuse_list) do -- k is numerical index, v is canonical parameter name to ignore if pframe_args[v] then -- if pframe_args has parameter that should be ignored pframe_args[v] = nil; -- unset the ignored parameter end end pframe_args_get (pframe_args, args, exclude, _include_positional, list); -- add parameters and values to args that are not listed in the exclude table return template; -- args now has all default and live parameters, return working template name end --[[--------------------------< W R A P >---------------------------------------------------------------------- Template entry point. Call this function to 'execute' the working template ]] local function wrap (frame) local args = {}; -- table of default and live parameters and their values to be passed to the wrapped template local template; -- the name of the working template template = _main (frame, args, false); -- get default and live parameters and the name of the working template if not template then -- template name is required return error_msg; -- emit error message and abandon if template name not present end return frame:expandTemplate {title=template, args=args}; -- render the working template end --[[--------------------------< L I S T >---------------------------------------------------------------------- Template entry point. Call this function to 'display' the source for the working template. This function added as a result of a TfD here: Wikipedia:Templates_for_discussion/Log/2018_April_28#Module:PassArguments This function replaces a similarly named function which was used in {{cite compare}} and {{cite compare2}} Values in the args table are numerically indexed strings in the form 'name=value' ]] local function list (frame) local args = {}; -- table of default and live parameters and their values to be passed to the listed template local template; -- the name of the listed template template = _main (frame, args, true); -- get default and live parameters and the name of the listed template if not template then -- template name is required return error_msg; -- emit error message and abandon if template name not present end return frame:preprocess (table.concat ({'<code style="color:inherit; background:inherit; border:none;"><nowiki>{{', template, ' |', table.concat( args, ' |' ), '}}</nowiki></code>'})); -- render the template end --[[--------------------------< E X P O R T E D F U N C T I O N S >------------------------------------------ ]] return { list = list, wrap = wrap, }; o026rrye83xg61og90a8bnhg2u42iaw Modulo:Infobox 828 21054 366810 2020-06-01T19:14:05Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- -- This module implements {{Infobox}} -- local p = {} local navbar = require('Module:Navbar')._navbar local args = {} local origArgs = {} local root local function notempty( s... Scribunto text/plain -- -- This module implements {{Infobox}} -- local p = {} local navbar = require('Module:Navbar')._navbar local args = {} local origArgs = {} local root local function notempty( s ) return s and s:match( '%S' ) end local function fixChildBoxes(sval, tt) if notempty(sval) then local marker = '<span class=special_infobox_marker>' local s = sval s = mw.ustring.gsub(s, '(<%s*[Tt][Rr])', marker .. '%1') s = mw.ustring.gsub(s, '(</[Tt][Rr]%s*>)', '%1' .. marker) if s:match(marker) then s = mw.ustring.gsub(s, marker .. '%s*' .. marker, '') s = mw.ustring.gsub(s, '([\r\n]|-[^\r\n]*[\r\n])%s*' .. marker, '%1') s = mw.ustring.gsub(s, marker .. '%s*([\r\n]|-)', '%1') s = mw.ustring.gsub(s, '(</[Cc][Aa][Pp][Tt][Ii][Oo][Nn]%s*>%s*)' .. marker, '%1') s = mw.ustring.gsub(s, '(<%s*[Tt][Aa][Bb][Ll][Ee][^<>]*>%s*)' .. marker, '%1') s = mw.ustring.gsub(s, '^(%{|[^\r\n]*[\r\n]%s*)' .. marker, '%1') s = mw.ustring.gsub(s, '([\r\n]%{|[^\r\n]*[\r\n]%s*)' .. marker, '%1') s = mw.ustring.gsub(s, marker .. '(%s*</[Tt][Aa][Bb][Ll][Ee]%s*>)', '%1') s = mw.ustring.gsub(s, marker .. '(%s*\n|%})', '%1') end if s:match(marker) then local subcells = mw.text.split(s, marker) s = '' for k = 1, #subcells do if k == 1 then s = s .. subcells[k] .. '</' .. tt .. '></tr>' elseif k == #subcells then local rowstyle = ' style="display:none"' if notempty(subcells[k]) then rowstyle = '' end s = s .. '<tr' .. rowstyle ..'><' .. tt .. ' colspan=2>\n' .. subcells[k] elseif notempty(subcells[k]) then if (k % 2) == 0 then s = s .. subcells[k] else s = s .. '<tr><' .. tt .. ' colspan=2>\n' .. subcells[k] .. '</' .. tt .. '></tr>' end end end end -- the next two lines add a newline at the end of lists for the PHP parser -- https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Template_talk:Infobox_musical_artist&oldid=849054481 -- remove when [[:phab:T191516]] is fixed or OBE s = mw.ustring.gsub(s, '([\r\n][%*#;:][^\r\n]*)$', '%1\n') s = mw.ustring.gsub(s, '^([%*#;:][^\r\n]*)$', '%1\n') s = mw.ustring.gsub(s, '^([%*#;:])', '\n%1') s = mw.ustring.gsub(s, '^(%{%|)', '\n%1') return s else return sval end end local function union(t1, t2) -- Returns the union of the values of two tables, as a sequence. local vals = {} for k, v in pairs(t1) do vals[v] = true end for k, v in pairs(t2) do vals[v] = true end local ret = {} for k, v in pairs(vals) do table.insert(ret, k) end return ret end local function getArgNums(prefix) -- Returns a table containing the numbers of the arguments that exist -- for the specified prefix. For example, if the prefix was 'data', and -- 'data1', 'data2', and 'data5' exist, it would return {1, 2, 5}. local nums = {} for k, v in pairs(args) do local num = tostring(k):match('^' .. prefix .. '([1-9]%d*)$') if num then table.insert(nums, tonumber(num)) end end table.sort(nums) return nums end local function addRow(rowArgs) -- Adds a row to the infobox, with either a header cell -- or a label/data cell combination. if rowArgs.header then root :tag('tr') :addClass(rowArgs.rowclass) :cssText(rowArgs.rowstyle) :attr('id', rowArgs.rowid) :tag('th') :attr('colspan', 2) :attr('id', rowArgs.headerid) :addClass(rowArgs.class) :addClass(args.headerclass) :css('text-align', 'center') :cssText(args.headerstyle) :cssText(rowArgs.rowcellstyle) :wikitext(fixChildBoxes(rowArgs.header, 'th')) if rowArgs.data then root:wikitext('[[Category:Pages which use infobox templates with ignored data cells]]') end elseif rowArgs.data then if not rowArgs.data:gsub('%[%[%s*[Cc][Aa][Tt][Ee][Gg][Oo][Rr][Yy]%s*:[^]]*]]', ''):match('^%S') then rowArgs.rowstyle = 'display:none' end local row = root:tag('tr') row:addClass(rowArgs.rowclass) row:cssText(rowArgs.rowstyle) row:attr('id', rowArgs.rowid) if rowArgs.label then row :tag('th') :attr('scope', 'row') :attr('id', rowArgs.labelid) :cssText(args.labelstyle) :cssText(rowArgs.rowcellstyle) :wikitext(rowArgs.label) :done() end local dataCell = row:tag('td') if not rowArgs.label then dataCell :attr('colspan', 2) :css('text-align', 'center') end dataCell :attr('id', rowArgs.dataid) :addClass(rowArgs.class) :cssText(rowArgs.datastyle) :cssText(rowArgs.rowcellstyle) :wikitext(fixChildBoxes(rowArgs.data, 'td')) end end local function renderTitle() if not args.title then return end root :tag('caption') :addClass(args.titleclass) :cssText(args.titlestyle) :wikitext(args.title) end local function renderAboveRow() if not args.above then return end root :tag('tr') :tag('th') :attr('colspan', 2) :addClass(args.aboveclass) :css('text-align', 'center') :css('font-size', '125%') :css('font-weight', 'bold') :cssText(args.abovestyle) :wikitext(fixChildBoxes(args.above,'th')) end local function renderBelowRow() if not args.below then return end root :tag('tr') :tag('td') :attr('colspan', '2') :addClass(args.belowclass) :css('text-align', 'center') :cssText(args.belowstyle) :wikitext(fixChildBoxes(args.below,'td')) end local function renderSubheaders() if args.subheader then args.subheader1 = args.subheader end if args.subheaderrowclass then args.subheaderrowclass1 = args.subheaderrowclass end local subheadernums = getArgNums('subheader') for k, num in ipairs(subheadernums) do addRow({ data = args['subheader' .. tostring(num)], datastyle = args.subheaderstyle, rowcellstyle = args['subheaderstyle' .. tostring(num)], class = args.subheaderclass, rowclass = args['subheaderrowclass' .. tostring(num)] }) end end local function renderImages() if args.image then args.image1 = args.image end if args.caption then args.caption1 = args.caption end local imagenums = getArgNums('image') for k, num in ipairs(imagenums) do local caption = args['caption' .. tostring(num)] local data = mw.html.create():wikitext(args['image' .. tostring(num)]) if caption then data :tag('div') :cssText(args.captionstyle) :wikitext(caption) end addRow({ data = tostring(data), datastyle = args.imagestyle, class = args.imageclass, rowclass = args['imagerowclass' .. tostring(num)] }) end end local function renderRows() -- Gets the union of the header and data argument numbers, -- and renders them all in order using addRow. local rownums = union(getArgNums('header'), getArgNums('data')) table.sort(rownums) for k, num in ipairs(rownums) do addRow({ header = args['header' .. tostring(num)], label = args['label' .. tostring(num)], data = args['data' .. tostring(num)], datastyle = args.datastyle, class = args['class' .. tostring(num)], rowclass = args['rowclass' .. tostring(num)], rowstyle = args['rowstyle' .. tostring(num)], rowcellstyle = args['rowcellstyle' .. tostring(num)], dataid = args['dataid' .. tostring(num)], labelid = args['labelid' .. tostring(num)], headerid = args['headerid' .. tostring(num)], rowid = args['rowid' .. tostring(num)] }) end end local function renderNavBar() if not args.name then return end root :tag('tr') :tag('td') :attr('colspan', '2') :css('text-align', 'right') :wikitext(navbar{ args.name, mini = 1, }) end local function renderItalicTitle() local italicTitle = args['italic title'] and mw.ustring.lower(args['italic title']) if italicTitle == '' or italicTitle == 'force' or italicTitle == 'yes' then root:wikitext(mw.getCurrentFrame():expandTemplate({title = 'italic title'})) end end local function renderTrackingCategories() if args.decat ~= 'yes' then if args.child == 'yes' then if args.title then root:wikitext('[[Category:Pages which use embedded infobox templates with the title parameter]]') end elseif #(getArgNums('data')) == 0 and mw.title.getCurrentTitle().namespace == 0 then root:wikitext('[[Category:Articles which use infobox templates with no data rows]]') end end end local function _infobox() -- Specify the overall layout of the infobox, with special settings -- if the infobox is used as a 'child' inside another infobox. if args.child ~= 'yes' then root = mw.html.create('table') root :addClass((args.subbox ~= 'yes') and 'infobox' or nil) :addClass(args.bodyclass) if args.subbox == 'yes' then root :css('padding', '0') :css('border', 'none') :css('margin', '-3px') :css('width', 'auto') :css('min-width', '100%') :css('font-size', '100%') :css('clear', 'none') :css('float', 'none') :css('background-color', 'transparent') else root :css('width', '22em') end root :cssText(args.bodystyle) renderTitle() renderAboveRow() else root = mw.html.create() root :wikitext(args.title) end renderSubheaders() renderImages() renderRows() renderBelowRow() renderNavBar() renderItalicTitle() renderTrackingCategories() return tostring(root) end local function preprocessSingleArg(argName) -- If the argument exists and isn't blank, add it to the argument table. -- Blank arguments are treated as nil to match the behaviour of ParserFunctions. if origArgs[argName] and origArgs[argName] ~= '' then args[argName] = origArgs[argName] end end local function preprocessArgs(prefixTable, step) -- Assign the parameters with the given prefixes to the args table, in order, in batches -- of the step size specified. This is to prevent references etc. from appearing in the -- wrong order. The prefixTable should be an array containing tables, each of which has -- two possible fields, a "prefix" string and a "depend" table. The function always parses -- parameters containing the "prefix" string, but only parses parameters in the "depend" -- table if the prefix parameter is present and non-blank. if type(prefixTable) ~= 'table' then error("Non-table value detected for the prefix table", 2) end if type(step) ~= 'number' then error("Invalid step value detected", 2) end -- Get arguments without a number suffix, and check for bad input. for i,v in ipairs(prefixTable) do if type(v) ~= 'table' or type(v.prefix) ~= "string" or (v.depend and type(v.depend) ~= 'table') then error('Invalid input detected to preprocessArgs prefix table', 2) end preprocessSingleArg(v.prefix) -- Only parse the depend parameter if the prefix parameter is present and not blank. if args[v.prefix] and v.depend then for j, dependValue in ipairs(v.depend) do if type(dependValue) ~= 'string' then error('Invalid "depend" parameter value detected in preprocessArgs') end preprocessSingleArg(dependValue) end end end -- Get arguments with number suffixes. local a = 1 -- Counter variable. local moreArgumentsExist = true while moreArgumentsExist == true do moreArgumentsExist = false for i = a, a + step - 1 do for j,v in ipairs(prefixTable) do local prefixArgName = v.prefix .. tostring(i) if origArgs[prefixArgName] then moreArgumentsExist = true -- Do another loop if any arguments are found, even blank ones. preprocessSingleArg(prefixArgName) end -- Process the depend table if the prefix argument is present and not blank, or -- we are processing "prefix1" and "prefix" is present and not blank, and -- if the depend table is present. if v.depend and (args[prefixArgName] or (i == 1 and args[v.prefix])) then for j,dependValue in ipairs(v.depend) do local dependArgName = dependValue .. tostring(i) preprocessSingleArg(dependArgName) end end end end a = a + step end end local function parseDataParameters() -- Parse the data parameters in the same order that the old {{infobox}} did, so that -- references etc. will display in the expected places. Parameters that depend on -- another parameter are only processed if that parameter is present, to avoid -- phantom references appearing in article reference lists. preprocessSingleArg('autoheaders') preprocessSingleArg('child') preprocessSingleArg('bodyclass') preprocessSingleArg('subbox') preprocessSingleArg('bodystyle') preprocessSingleArg('title') preprocessSingleArg('titleclass') preprocessSingleArg('titlestyle') preprocessSingleArg('above') preprocessSingleArg('aboveclass') preprocessSingleArg('abovestyle') preprocessArgs({ {prefix = 'subheader', depend = {'subheaderstyle', 'subheaderrowclass'}} }, 10) preprocessSingleArg('subheaderstyle') preprocessSingleArg('subheaderclass') preprocessArgs({ {prefix = 'image', depend = {'caption', 'imagerowclass'}} }, 10) preprocessSingleArg('captionstyle') preprocessSingleArg('imagestyle') preprocessSingleArg('imageclass') preprocessArgs({ {prefix = 'header'}, {prefix = 'data', depend = {'label'}}, {prefix = 'rowclass'}, {prefix = 'rowstyle'}, {prefix = 'rowcellstyle'}, {prefix = 'class'}, {prefix = 'dataid'}, {prefix = 'labelid'}, {prefix = 'headerid'}, {prefix = 'rowid'} }, 50) preprocessSingleArg('headerclass') preprocessSingleArg('headerstyle') preprocessSingleArg('labelstyle') preprocessSingleArg('datastyle') preprocessSingleArg('below') preprocessSingleArg('belowclass') preprocessSingleArg('belowstyle') preprocessSingleArg('name') args['italic title'] = origArgs['italic title'] -- different behaviour if blank or absent preprocessSingleArg('decat') end function p.infobox(frame) -- If called via #invoke, use the args passed into the invoking template. -- Otherwise, for testing purposes, assume args are being passed directly in. if frame == mw.getCurrentFrame() then origArgs = frame:getParent().args else origArgs = frame end parseDataParameters() return _infobox() end function p.infoboxTemplate(frame) -- For calling via #invoke within a template origArgs = {} for k,v in pairs(frame.args) do origArgs[k] = mw.text.trim(v) end parseDataParameters() return _infobox() end return p rqslxfr0ixpm41etqqc9cd2udbuwv4y Modulo:Lang 828 21055 366811 2020-06-01T19:14:29Z Anfrx 16583 Pagina nova: --[=[ Lua support for the {{lang}}, {{lang-xx}}, and {{transl}} templates and replacement of various supporting templates. ]=] require('Module:No globals'); local initial_style_... Scribunto text/plain --[=[ Lua support for the {{lang}}, {{lang-xx}}, and {{transl}} templates and replacement of various supporting templates. ]=] require('Module:No globals'); local initial_style_state; -- set by lang_xx_normal() and lang_xx_italic() local getArgs = require ('Module:Arguments').getArgs; local unicode = require ("Module:Unicode data"); -- for is_latin() and is_rtl() local yesno = require ('Module:Yesno'); local lang_name_table = mw.loadData ('Module:Language/name/data'); local synonym_table = mw.loadData ('Module:Lang/ISO 639 synonyms'); -- ISO 639-2/639-2T code translation to 639-1 code local lang_data = mw.loadData ('Module:Lang/data'); -- language name override and transliteration tool-tip tables local namespace = mw.title.getCurrentTitle().namespace; -- used for categorization local this_wiki_lang = mw.language.getContentLanguage().code; -- get this wiki's language local maint_cats = {}; -- maintenance categories go here local maint_msgs = {}; -- and their messages go here --[[--------------------------< I S _ S E T >------------------------------------------------------------------ Returns true if argument is set; false otherwise. Argument is 'set' when it exists (not nil) or when it is not an empty string. ]] local function is_set( var ) return not (var == nil or var == ''); end --[[--------------------------< I N V E R T _ I T A L I C S >------------------------------------------------- This function attempts to invert the italic markup a args.text by adding/removing leading/trailing italic markup in args.text. Like |italic=unset, |italic=invert disables automatic italic markup. Individual leading/trailing apostrophes are converted to their html numeric entity equivalent so that the new italic markup doesn't become bold markup inadvertently. Leading and trailing wiki markup is extracted from args.text into separate table elements. Addition, removal, replacement of wiki markup is handled by a string.gsub() replacement table operating only on these separate elements. In the string.gsub() matching pattern, '.*' matches empty string as well as the three expected wiki markup patterns. This function expects that markup in args.text is complete and correct; if it is not, oddness may result. ]] local function invert_italics (source) local invert_pattern_table = { -- leading/trailing markup add/remove/replace patterns [""]="\'\'", -- empty string becomes italic markup ["\'\'"]="", -- italic markup becomes empty string ["\'\'\'"]="\'\'\'\'\'", -- bold becomes bold italic ["\'\'\'\'\'"]="\'\'\'", -- bold italic become bold }; local seg = {}; source = source:gsub ("%f[\']\'%f[^\']", '&#39;'); -- protect single quote marks from being interpreted as bold markup seg[1] = source:match ('^(\'\'+%f[^\']).+') or ''; -- get leading markup, if any; ignore single quote seg[3] = source:match ('.+(%f[\']\'\'+)$') or ''; -- get trailing markup, if any; ignore single quote if '' ~= seg[1] and '' ~= seg[3] then -- extract the 'text' seg[2] = source:match ('^\'\'+%f[^\'](.+)%f[\']\'\'+$') -- from between leading and trailing markup elseif '' ~= seg[1] then seg[2] = source:match ('^\'\'+%f[^\'](.+)') -- following leading markup elseif '' ~= seg[3] then seg[2] = source:match ('(.+)%f[\']\'\'+$') -- preceding trailing markup else seg[2] = source -- when there is no markup end seg[1] = invert_pattern_table[seg[1]] or seg[1]; -- replace leading markup according to pattern table seg[3] = invert_pattern_table[seg[3]] or seg[3]; -- replace leading markup according to pattern table return table.concat (seg); -- put it all back together and done end --[[--------------------------< V A L I D A T E _ I T A L I C >------------------------------------------------ validates |italic= or |italics= assigned values. When |italic= is set and has an acceptible assigned value, return the matching css font-style property value or, for the special case 'default', return nil. When |italic= is not set, or has an unacceptible assigned value, return nil and a nil error message. When both |italic= and |italics= are set, returns nil and a 'conflicting' error message. The return value nil causes the calling lang, lang_xx, or transl function to set args.italic according to the template's defined default ('inherit' for {{lang}}, 'inherit' or 'italic' for {{lang-xx}} depending on the individual template's requirements, 'italic' for {{transl}}) or to the value appropriate to |script=, if set ({{lang}} and {{lang-xx}} only). Accepted values and the values that this function returns are are: nil - when |italic= absent or not set; returns nil default - for completeness, should rarely if ever be used; returns nil yes - force args.text to be rendered in italic font; returns 'italic' no - force args.text to be rendered in normal font; returns 'normal' unset - disables font control so that font-style applied to text is dictated by markup inside or outside the template; returns 'inherit' invert - disables font control so that font-style applied to text is dictated by markup outside or inverted inside the template; returns 'invert' ]] local function validate_italic (args) local properties = {['yes'] = 'italic', ['no'] = 'normal', ['unset'] = 'inherit', ['invert'] = 'invert', ['default'] = nil}; local count = 0 for _, arg in pairs {'italic', 'italics', 'i'} do if args[arg] then count = count + 1 end end if count > 1 then -- return nil and an error message if more than one is set return nil, 'only one of &#124;italic=, &#124;italics=, or &#124;i= can be specified'; end return properties[args.italic or args.italics or args.i], nil; -- return an appropriate value and a nil error message end --[=[--------------------------< V A L I D A T E _ C A T _ A R G S >---------------------------------------------------------- Default behavior of the {{lang}} and {{lang-xx}} templates is to add categorization when the templates are used in mainspace. This default functionality may be suppressed by setting |nocat=yes or |cat=no. This function selects one of these two parameters to control categorization. Because having two parameters with 'opposite' names and 'opposite' values is confusing, this function accepts only affirmative values for |nocat= and only negative values for |cat=; in both cases the 'other' sense (and non-sense) is not accepted and the parameter is treated as if it were not set in the template. Sets args.nocat to true if categorization is to be turned off; to nil if the default behavior should apply. Accepted values for |nocat= are the text strings: 'yes', 'y', 'true', 't', on, '1' -- [[Module:Yesno]] returns logical true for all of these; false or nil else for |cat= 'no', 'n', 'false', 'f', 'off', '0' -- [[Module:Yesno]] returns logical false for all of these; true or nil else ]=] local function validate_cat_args (args) if not (args.nocat or args.cat) then -- both are nil, so categorize return; end if false == yesno (args.cat) or true == yesno (args.nocat) then args.nocat = true; -- set to true when args.nocat is affirmative; nil else (as if the parameter were not set in the template) else -- args.nocat is the parameter actually used. args.nocat = nil; end end --[[--------------------------< I N _ A R R A Y >-------------------------------------------------------------- Whether needle is in haystack ]] local function in_array ( needle, haystack ) if needle == nil then return false; end for n,v in ipairs( haystack ) do if v == needle then return n; end end return false; end --[[--------------------------< F O R M A T _ I E T F _ T A G >------------------------------------------------ prettify ietf tags to use recommended subtag formats: code: lower case script: sentence case region: upper case variant: lower case ]] local function format_ietf_tag (code, script, region, variant) local out = {}; table.insert (out, code:lower()); if is_set (script) then script = script:lower():gsub ('^%a', string.upper); table.insert (out, script); end if is_set (region) then table.insert (out, region:upper()); end if is_set (variant) then table.insert (out, variant:lower()); end return table.concat (out, '-'); end --[[--------------------------< G E T _ I E T F _ P A R T S >-------------------------------------------------- extracts and returns IETF language tag parts: primary language subtag (required) - 2 or 3 character IANA language code script subtag - four character IANA script code region subtag - two-letter or three digit IANA region code variant subtag - four digit or 5-8 alnum variant code private subtag - x- followed by 1-8 alnum private code; only supported with the primary language tag in any one of these forms lang lang-variant lang-script lang-script-variant lang-region lang-region-variant lang-script-region lang-script-region-variant lang-x-private each of lang, script, region, variant, and private, when used, must be valid Languages with both two- and three-character code synonyms are promoted to the two-character synonym because the IANA registry file omits the synonymous three-character code; we cannot depend on browsers understanding the synonymous three-character codes in the lang= attribute. For {{lang-xx}} templates, the parameters |script=, |region=, and |variant= are supported (not supported in {{lang}} because those parameters are superfluous to the IETF subtags in |code=) returns six values; all lower case. Valid parts are returned as themselves; omitted parts are returned as empty strings, invalid parts are returned as nil; the sixth returned item is an error message (if an error detected) or nil. see http://www.rfc-editor.org/rfc/bcp/bcp47.txt section 2.1 ]] local function get_ietf_parts (source, args_script, args_region, args_variant) local code, script, region, variant, private; -- ietf tag parts if not is_set (source) then return nil, nil, nil, nil, nil, 'missing language tag'; end local pattern = { -- table of tables holding acceptibe ietf tag patterns and short names of the ietf part captured by the pattern {'^(%a%a%a?)%-(%a%a%a%a)%-(%a%a)%-(%d%d%d%d)$', 's', 'r', 'v'}, -- 1 - ll-Ssss-RR-variant (where variant is 4 digits) {'^(%a%a%a?)%-(%a%a%a%a)%-(%d%d%d)%-(%d%d%d%d)$', 's', 'r', 'v'}, -- 2 - ll-Ssss-DDD-variant (where region is 3 digits; variant is 4 digits) {'^(%a%a%a?)%-(%a%a%a%a)%-(%a%a)%-(%w%w%w%w%w%w?%w?%w?)$', 's', 'r', 'v'}, -- 3 - ll-Ssss-RR-variant (where variant is 5-8 alnum characters) {'^(%a%a%a?)%-(%a%a%a%a)%-(%d%d%d)%-(%w%w%w%w%w%w?%w?%w?)$', 's', 'r', 'v'}, -- 4 - ll-Ssss-DDD-variant (where region is 3 digits; variant is 5-8 alnum characters) {'^(%a%a%a?)%-(%a%a%a%a)%-(%d%d%d%d)$', 's', 'v'}, -- 5 - ll-Ssss-variant (where variant is 4 digits) {'^(%a%a%a?)%-(%a%a%a%a)%-(%w%w%w%w%w%w?%w?%w?)$', 's', 'v'}, -- 6 - ll-Ssss-variant (where variant is 5-8 alnum characters) {'^(%a%a%a?)%-(%a%a)%-(%d%d%d%d)$', 'r', 'v'}, -- 7 - ll-RR-variant (where variant is 4 digits) {'^(%a%a%a?)%-(%d%d%d)%-(%d%d%d%d)$', 'r', 'v'}, -- 8 - ll-DDD-variant (where region is 3 digits; variant is 4 digits) {'^(%a%a%a?)%-(%a%a)%-(%w%w%w%w%w%w?%w?%w?)$', 'r', 'v'}, -- 9 - ll-RR-variant (where variant is 5-8 alnum characters) {'^(%a%a%a?)%-(%d%d%d)%-(%w%w%w%w%w%w?%w?%w?)$', 'r', 'v'}, -- 10 - ll-DDD-variant (where region is 3 digits; variant is 5-8 alnum characters) {'^(%a%a%a?)%-(%d%d%d%d)$', 'v'}, -- 11 - ll-variant (where variant is 4 digits) {'^(%a%a%a?)%-(%w%w%w%w%w%w?%w?%w?)$', 'v'}, -- 12 - ll-variant (where variant is 5-8 alnum characters) {'^(%a%a%a?)%-(%a%a%a%a)%-(%a%a)$', 's', 'r'}, -- 13 - ll-Ssss-RR {'^(%a%a%a?)%-(%a%a%a%a)%-(%d%d%d)$', 's', 'r'}, -- 14 - ll-Ssss-DDD (region is 3 digits) {'^(%a%a%a?)%-(%a%a%a%a)$', 's'}, -- 15 - ll-Ssss {'^(%a%a%a?)%-(%a%a)$', 'r'}, -- 16 - ll-RR {'^(%a%a%a?)%-(%d%d%d)$', 'r'}, -- 17 - ll-DDD (region is 3 digits) {'^(%a%a%a?)$'}, -- 18 - ll {'^(%a%a%a?)%-x%-(%w%w?%w?%w?%w?%w?%w?%w?)$', 'p'}, -- 19 - ll-x-pppppppp (private is 1-8 alnum characters) } local t = {}; -- table of captures; serves as a translator between captured ietf tag parts and named variables for i, v in ipairs (pattern) do -- spin through the pattern table looking for a match local c1, c2, c3, c4; -- captures in the 'pattern' from the pattern table go here c1, c2, c3, c4 = source:match (pattern[i][1]); -- one or more captures set if source matches pattern[i]) if c1 then -- c1 always set on match code = c1; -- first capture is always code t = { [pattern[i][2] or 'x'] = c2, -- fill the table of captures with the rest of the captures [pattern[i][3] or 'x'] = c3, -- take index names from pattern table and assign sequential captures [pattern[i][4] or 'x'] = c4, -- index name may be nil in pattern[i] table so "or 'x'" spoofs a name for this index in this table }; script = t.s or ''; -- translate table contents to named variables; region = t.r or ''; -- absent table entries are nil so set named ietf parts to empty string for concatenation variant= t.v or ''; private = t.p or ''; break; -- and done end end if not code then return nil, nil, nil, nil, nil, table.concat ({'unrecognized language tag: ', source}); -- don't know what we got but it is malformed end code = code:lower(); -- ensure that we use and return lower case version of this if not (lang_data.override[code] or lang_name_table.lang[code]) then return nil, nil, nil, nil, nil, table.concat ({'unrecognized language code: ', code}); -- invalid language code, don't know about the others (don't care?) end if synonym_table[code] then -- if 639-2/639-2T code has a 639-1 synonym table.insert (maint_cats, table.concat ({'Lang and lang-xx code promoted to ISO 639-1|', code})); table.insert (maint_msgs, table.concat ({'code: ', code, ' promoted to code: ', synonym_table[code]})); code = synonym_table[code]; -- use the synonym end if is_set (script) then if is_set (args_script) then return code, nil, nil, nil, nil, 'redundant script tag'; -- both code with script and |script= not allowed end else script = args_script or ''; -- use args.script if provided end if is_set (script) then script = script:lower(); -- ensure that we use and return lower case version of this if not lang_name_table.script[script] then return code, nil, nil, nil, nil, table.concat ({'unrecognized script: ', script, ' for code: ', code}); -- language code ok, invalid script, don't know about the others (don't care?) end end if lang_name_table.suppressed[script] then -- ensure that code-script does not use a suppressed script if in_array (code, lang_name_table.suppressed[script]) then return code, nil, nil, nil, nil, table.concat ({'script: ', script, ' not supported for code: ', code}); -- language code ok, script is suppressed for this code end end if is_set (region) then if is_set (args_region) then return code, nil, nil, nil, nil, 'redundant region tag'; -- both code with region and |region= not allowed end else region = args_region or ''; -- use args.region if provided end if is_set (region) then region = region:lower(); -- ensure that we use and return lower case version of this if not lang_name_table.region[region] then return code, script, nil, nil, nil, table.concat ({'unrecognized region: ', region, ' for code: ', code}); end end if is_set (variant) then if is_set (args_variant) then return code, nil, nil, nil, nil, 'redundant variant tag'; -- both code with variant and |variant= not allowed end else variant = args_variant or ''; -- use args.variant if provided end if is_set (variant) then variant = variant:lower(); -- ensure that we use and return lower case version of this if not lang_name_table.variant[variant] then -- make sure variant is valid return code, script, region, nil, nil, table.concat ({'unrecognized variant: ', variant}); end -- does this duplicate/replace tests in lang() and lang_xx()? if is_set (script) then -- if script set it must be part of the 'prefix' if not in_array (table.concat ({code, '-', script}), lang_name_table.variant[variant]['prefixes']) then return code, script, region, nil, nil, table.concat ({'unrecognized variant: ', variant, ' for code-script pair: ', code, '-', script}); end else if not in_array (code, lang_name_table.variant[variant]['prefixes']) then return code, script, region, nil, nil, table.concat ({'unrecognized variant: ', variant, ' for code: ', code}); end end end if is_set (private) then private = private:lower(); -- ensure that we use and return lower case version of this if not lang_data.override[table.concat ({code, '-x-', private})] then -- make sure private tag is valid; note that index return code, script, region, nil, nil, table.concat ({'unrecognized private tag: ', private}); end end return code, script, region, variant, private, nil; -- return the good bits; make sure that msg is nil end --[[--------------------------< M A K E _ E R R O R _ M S G >-------------------------------------------------- assembles an error message from template name, message text, help link, and error category. ]] local function make_error_msg (msg, args, template) local out = {}; local category; if 'transl' == template then category = 'transl'; else category = 'lang and lang-xx' end table.insert (out, table.concat ({'&#x5B;', args.text or 'undefined', '&#x5D; '})); -- for error messages output args.text if available table.insert (out, table.concat ({'<span style=\"font-size:100%; font-style:normal;\" class=\"error\">error: {{', template, '}}: '})); table.insert (out, msg); table.insert (out, table.concat ({' ([[:Category:', category, ' template errors|help]])'})); table.insert (out, '</span>'); if (0 == namespace) and not args.nocat then -- only categorize in article space table.insert (out, table.concat ({'[[Category:', category, ' template errors]]'})); end return table.concat (out); end --[=[-------------------------< M A K E _ W I K I L I N K >---------------------------------------------------- Makes a wikilink; when both link and display text is provided, returns a wikilink in the form [[L|D]]; if only link is provided, returns a wikilink in the form [[L]]; if neither are provided or link is omitted, returns an empty string. ]=] local function make_wikilink (link, display) if is_set (link) then if is_set (display) then return table.concat ({'[[', link, '|', display, ']]'}); else return table.concat ({'[[', link, ']]'}); end else return ''; end end --[[--------------------------< D I V _ M A R K U P _ A D D >-------------------------------------------------- adds <i> and </i> tags to list-item text or to implied <p>..</p> text. mixed not supported ]] local function div_markup_add (text, style) local implied_p = {}; if text:find ('^\n[%*:;#]') then -- look for list markup; list markup must begin at start of text if 'italic' == style then return mw.ustring.gsub (text, '(\n[%*:;#]+)([^\n]+)', '%1<i>%2</i>'); -- insert italic markup at each list item else return text; end end if text:find ('\n+') then -- look for any number of \n characters in text text = text:gsub ('([^\n])\n([^\n])', '%1 %2'); -- replace single newline characters with a space character which mimics mediawiki if 'italic' == style then text = text:gsub('[^\n]+', '<p><i>%1</i></p>'); -- insert p and italic markup tags at each impled p (two or more consecutive '\n\n' sequences) else text = text:gsub ('[^\n]+', '<p>%1</p>'); -- insert p markup at each impled p text = text:gsub ('\n', ''); -- strip newline characters end end return text; end --[[--------------------------< M A K E _ T E X T _ H T M L >-------------------------------------------------- Add the html markup to text according to the type of content that it is: <span> or <i> tags for inline content or <div> tags for block content ]] local function make_text_html (code, text, tag, rtl, style, size, language) local html = {}; local style_added = ''; if text:match ('^%*') then table.insert (html, '&#42;'); -- move proto language text prefix outside of italic markup if any; use numeric entity because plain splat confuses MediaWiki text = text:gsub ('^%*', ''); -- remove the splat from the text end if 'span' == tag then -- default html tag for inline content if 'italic' == style then -- but if italic tag = 'i'; -- change to <i> tags end else -- must be div so go text = div_markup_add (text, style); -- handle implied <p>, implied <p> with <i>, and list markup (*;:#) with <i> end table.insert (html, table.concat ({'<', tag})); -- open the <i>, <span>, or <div> html tag table.insert (html, table.concat ({' lang="', code, '\"'})); -- add language attribute if rtl or unicode.is_rtl(text) then table.insert (html, ' dir="rtl"'); -- add direction attribute for right to left languages end if 'normal' == style then -- when |italic=no table.insert (html, ' style=\"font-style:normal;'); -- override external markup, if any style_added = '\"'; -- remember that style attribute added and is not yet closed end if is_set (size) then -- when |size=<something> if is_set (style_added) then table.insert (html, table.concat ({' font-size:', size, ';'})); -- add when style attribute already inserted else table.insert (html, table.concat ({' style=\"font-size:', size, ';'})); -- create style attribute style_added = '\"'; -- remember that style attribute added and is not yet closed end end if is_set (language) then table.insert (html, table.concat ({style_added, ' title=\"', language})); --start the title text if language:find ('languages') then table.insert (html, ' collective text\"'); -- for collective languages else table.insert (html, ' language text\"'); -- for individual languages end table.insert (html, '>'); -- close the opening html tag else table.insert (html, table.concat ({style_added, '>'})); -- close the style attribute and close opening html tag end table.insert (html, text); -- insert the text table.insert (html, table.concat ({'</', tag, '>'})); -- close the <i>, <span>, or <div> html tag if rtl then -- legacy; shouldn't be necessary because all of the rtl text is wrapped inside an html tag with dir="rtl" attribute table.insert (html, '&lrm;'); -- make sure the browser knows that we're at the end of the rtl end return table.concat (html); -- put it all together and done end --[=[-------------------------< M A K E _ C A T E G O R Y >---------------------------------------------------- For individual language, <language>, returns: [[Category:Articles containing <language>-language text]] for English: [[Category:Articles containing explicitly cited English-language text]] for artificial languages (code: art) [[Category:Articles containing constructed-language text]] for ISO 639-2 collective languages (and for 639-1 bh): [[Category:Articles with text from the <language> languages collective]] ]=] local function make_category (code, language_name, nocat) local cat = {}; if (0 ~= namespace) or nocat then -- only categorize in article space return ''; -- return empty string for concatenation end if language_name:find ('languages') then return table.concat ({'[[Category:Articles with text from the ', language_name, ' collective]]'}); end table.insert (cat, '[[Category:Articles containing '); if 'en' == code then table.insert (cat, 'explicitly cited English'); elseif 'art' == code then table.insert (cat, 'constructed') else table.insert (cat, language_name); end table.insert (cat, '-language text]]'); return table.concat (cat); end --[[--------------------------< M A K E _ T R A N S L I T >---------------------------------------------------- return translit <i lang=xx-Latn>...</i> where xx is the language code; else return empty string The value |script= is not used in {{transl}} for this purpose; instead it uses |code. Because language scripts are listed in the {{transl}} switches they are included in the data tables. The script parameter is introduced at {{Language with name and transliteration}}. If |script= is set, this function uses it in preference to code. To avoid confusion, in this module and the templates that use it, the transliteration script parameter is renamed to be |translit-script= (in this function, tscript) This function is used by both lang_xx() and transl() lang_xx() always provides code, language_name, and translit; may provide tscript; never provides style transl() always provides language_name, translit, and one of code or tscript, never both; always provides style For {{transl}}, style only applies when a language code is provided ]] local function make_translit (code, language_name, translit, std, tscript, style) local title; local tout = {}; local title_table = lang_data.translit_title_table; -- table of transliteration standards and the language codes and scripts that apply to those standards if is_set (code) then -- when a language code is provided (always with {{lang-xx}} templates, not always with {{transl}}) if not style then -- nil for the default italic style table.insert (tout, "<i lang=\""); -- so use <i> tag else table.insert (tout, table.concat ({'<span style=\"font-style:', style, '\" lang=\"'})); -- non-standard style, construct a span tag for it end table.insert (tout, code); table.insert (tout, "-Latn\" title=\""); -- transliterations are always Latin script else table.insert (tout, "<span title=\""); -- when no language code: no lang= attribute, not italic ({{transl}} only) end std = std and std:lower(); -- lower case for table indexing if not is_set (std) and not is_set (tscript) then -- when neither standard nor script specified table.insert (tout, language_name); -- write a generic tool tip if not language_name:find ('languages') then -- collective language names (plural 'languages' is part of the name) table.insert (tout, '-language') -- skip this text (individual and macro languages only) end table.insert (tout, ' romanization'); -- finish the tool tip; use romanization when neither script nor standard supplied elseif is_set (std) and is_set (tscript) then -- when both are specified if title_table[std] then -- and if standard is legitimate if title_table[std][tscript] then -- and if script for that standard is legitimate table.insert (tout, table.concat ({title_table[std][tscript:lower()], ' (', lang_name_table.script[tscript][1], ' script) transliteration'})); -- add the appropriate text to the tool tip else table.insert (tout, title_table[std]['default']); -- use the default if script not in std table; TODO: maint cat? error message because script not found for this standard? end else return ''; -- invalid standard, setup for error message end elseif is_set (std) then -- translit-script not set, use language code if not title_table[std] then return ''; end -- invalid standard, setup for error message if title_table[std][code] then -- if language code is in the table (transl may not provide a language code) table.insert (tout, table.concat ({title_table[std][code:lower()], ' (', lang_name_table.lang[code][1], ' language) transliteration'})); -- add the appropriate text to the tool tip else -- code doesn't match table.insert (tout, title_table[std]['default']); -- so use the standard's default end else -- here if translit-script set but translit-std not set if title_table['no_std'][tscript] then table.insert (tout, title_table['no_std'][tscript]); -- use translit-script if set elseif title_table['no_std'][code] then table.insert (tout, title_table['no_std'][code]); -- use language code else if is_set (tscript) then table.insert (tout, table.concat ({language_name, '-script transliteration'})); -- write a script tool tip elseif is_set (code) then if not language_name:find ('languages') then -- collective language names (plural 'languages' is part of the name) table.insert (tout, '-language') -- skip this text (individual and macro languages only) end table.insert (tout, ' transliteration'); -- finish the tool tip else table.insert (tout, ' transliteration'); -- generic tool tip (can we ever get here?) end end end table.insert (tout, '">'); table.insert (tout, translit); if is_set (code) and not style then -- when a language code is provided (always with {{lang-xx}} templates, not always with {{transl}}) table.insert (tout, "</i>"); -- close the italic tag else table.insert (tout, "</span>"); -- no language code so close the span tag end return table.concat (tout); end --[[--------------------------< V A L I D A T E _ T E X T >---------------------------------------------------- This function checks the content of args.text and returns empty string if nothing is amiss else it returns an error message. The tests are for empty or missing text and for improper or disallowed use of apostrophe markup. Italic rendering is controlled by the |italic= template parameter so italic markup should never appear in args.text either as ''itself'' or as '''''bold italic''''' unless |italic=unset or |italic=invert. ]] local function validate_text (template, args) if not is_set (args.text) then return make_error_msg ('no text', args, template); end if args.text:find ("%f[\']\'\'\'\'%f[^\']") or args.text:find ("\'\'\'\'\'[\']+") then -- because we're looking, look for 4 appostrophes or 6+ appostrophes return make_error_msg ('text has malformed markup', args, template); end local style = args.italic; if ('unset' ~= style) and ('invert' ~=style) then if args.text:find ("%f[\']\'\'%f[^\']") or args.text:find ("%f[\']\'\'\'\'\'%f[^\']") then -- italic but not bold, or bold italic return make_error_msg ('text has italic markup', args, template); end end end --[[--------------------------< R E N D E R _ M A I N T >------------------------------------------------------ render mainenance messages and categories ]] local function render_maint(nocat) local maint = {}; if 0 < #maint_msgs then -- when there are maintenance messages table.insert (maint, table.concat ({'<span class="lang-comment" style="font-style:normal; display:none; color:#33aa33; margin-left:0.3em">'})); -- opening <span> tag for _, msg in ipairs (maint_msgs) do table.insert (maint, table.concat ({msg, ' '})); -- add message strings end table.insert (maint, '</span>'); -- close the span end if (0 < #maint_cats) and (0 == namespace) and not nocat then -- when there are maintenance categories; article namespace only for _, cat in ipairs (maint_cats) do table.insert (maint, table.concat ({'[[Category:', cat, ']]'})); -- format and add the categories end end return table.concat (maint); end --[[--------------------------< P R O T O _ P R E F I X >------------------------------------------------------ for proto languages, text is prefixed with a splat. We do that here as a flag for make_text_html() so that a splat will be rendered outside of italic markup (if used). If the first character in text here is already a splat, we do nothing proto_param is boolean or nil; true adds splat prefix regardless of language name; false removes and / or inhibits regardless of language name; nil does nothing; presumes that the value in text is correct but removes extra splac ]] local function proto_prefix (text, language_name, proto_param) if false == proto_param then -- when forced by |proto=no return text:gsub ('^%**', ''); -- return text without splat prefix regardless of language name or existing splat prefix in text elseif (language_name:find ('^Proto%-') or (true == proto_param)) then -- language is a proto or forced by |proto=yes return text:gsub ('^%**', '*'); -- prefix proto-language text with a splat; also removes duplicate prefixing splats end return text:gsub ('^%*+', '*'); -- return text unmolested except multiple splats reduced to one splat end --[[--------------------------< H A S _ P O E M _ T A G >------------------------------------------------------ looks for a poem strip marker in text; returns true when found; false else auto-italic detection disabled when text has poem stripmarker because it is not possible for this code to know the content that will replace the stripmarker. ]] local function has_poem_tag (text) return text:find ('\127[^\127]*UNIQ%-%-poem%-[%a%d]+%-QINU[^\127]*\127') and true or false; end --[[--------------------------< H T M L _ T A G _ S E L E C T >------------------------------------------------ Inspects content of and selectively trims text. Returns text and the name of an appropriate html tag for text. If text contains: \n\n text has implied <p>..</p> tags - trim leading and trailing whitespace and return If text begins with list markup: \n* unordered \n; definition \n: definition \n# ordered trim all leading whitespace except \n and trim all trailing whitespace If text contains <poem>...</poem> stripmarker, return text unmodified and choose <div>..</div> tags because the stripmarker is replaced with text wrapped in <div>..</div> tags. ]] local function html_tag_select (text) local tag; if has_poem_tag (text) then -- contains poem stripmarker (we can't know the content of that) tag = 'div'; -- poem replacement is in div tags so lang must use div tags elseif mw.text.trim (text):find ('\n\n+') then -- contains implied p tags text = mw.text.trim (text); -- trim leading and trailing whitespace characters tag = 'div'; -- must be div because span may not contain p tags (added later by MediaWiki); poem replacement is in div tags elseif text:find ('\n[%*:;%#]') then -- if text has list markup text = text:gsub ('^[\t\r\f ]*', ''):gsub ('%s*$', ''); -- trim all whitespace except leading newline character '\n' tag = 'div'; -- must be div because span may not contain ul, dd, dl, ol tags (added later by MediaWiki) else text = mw.text.trim (text); -- plain text tag = 'span'; -- so span is fine end return text, tag; end --[[--------------------------< V A L I D A T E _ P R O T O >-------------------------------------------------- validates value assigned to |proto=; permitted values are yes and no; yes returns as true, no returns as false, empty string (or parameter omitted) returns as nil; any other value returns as nil with a second return value of true indicating that some other value has been assigned to |proto= ]] local function validate_proto (proto_param) if 'yes' == proto_param then return true; elseif 'no' == proto_param then return false; elseif is_set (proto_param) then return nil, true; -- |proto= something other than 'yes' or 'no' else return nil; -- missing or empty end end --[[--------------------------< L A N G >---------------------------------------------------------------------- entry point for {{lang}} there should be no reason to set parameters in the {{lang}} {{#invoke:}} <includeonly>{{#invoke:lang|lang}}</includeonly> parameters are received from the template's frame (parent frame) ]] local function _lang (args) local out = {}; local language_name; -- used to make category names local subtags = {}; -- IETF subtags script, region, variant, and private local code; -- the language code local msg; -- for error messages local tag = 'span'; -- initial value for make_text_html() local template = args.template or 'lang'; if args[1] and args.code then return make_error_msg ('conflicting: {{{1}}} and &#124;code=', args, template); else args.code = args[1] or args.code; -- prefer args.code end if args[2] and args.text then return make_error_msg ('conflicting: {{{2}}} and &#124;text=', args, template); else args.text = args[2] or args.text; -- prefer args.text end msg = validate_text (template, args); -- ensure that |text= is set if is_set (msg) then -- msg is an already-formatted error message return msg; end args.text, tag = html_tag_select (args.text); -- inspects text; returns appropriate html tag with text trimmed accordingly validate_cat_args (args); -- determine if categorization should be suppressed args.rtl = args.rtl == 'yes'; -- convert to boolean: 'yes' -> true, other values -> false args.proto, msg = validate_proto (args.proto); -- return boolean, or nil, or nil and error message flag if msg then return make_error_msg (table.concat ({'invalid &#124;proto=: ', args.proto}), args, template); end code, subtags.script, subtags.region, subtags.variant, subtags.private, msg = get_ietf_parts (args.code); -- |script=, |region=, |variant= not supported because they should be part of args.code ({{{1}}} in {{lang}}) if msg then return make_error_msg ( msg, args, template); end args.italic, msg = validate_italic (args); if msg then return make_error_msg (msg, args, template); end if nil == args.italic then -- nil when |italic= absent or not set or |italic=default; args.italic controls if ('latn' == subtags.script) or -- script is latn (this_wiki_lang ~= code and not is_set (subtags.script) and not has_poem_tag (args.text) and unicode.is_Latin (args.text)) then -- text not this wiki's language, no script specified and not in poem markup but is wholly latn script (auto-italics) args.italic = 'italic'; -- DEFAULT for {{lang}} templates is upright; but if latn script set for font-style:italic else args.italic = 'inherit'; -- italic not set; script not latn; inherit current style end end if is_set (subtags.script) then -- if script set, override rtl setting if in_array (subtags.script, lang_data.rtl_scripts) then args.rtl = true; -- script is an rtl script else args.rtl = false; -- script is not an rtl script end end args.code = format_ietf_tag (code, subtags.script, subtags.region, subtags.variant); -- format to recommended subtag styles; private omitted because private subtags.private = subtags.private and table.concat ({code, '-x-', subtags.private}) or nil; -- assemble a complete private ietf subtag; args.code does not get private subtag if is_set (subtags.private) and lang_data.override[subtags.private] then -- get the language name for categorization language_name = lang_data.override[subtags.private][1]; -- first look for private use tag language name elseif lang_data.override[code] then language_name = lang_data.override[code][1] -- then language names taken from the override table elseif lang_name_table.lang[code] then language_name = lang_name_table.lang[code][1]; -- table entries sometimes have multiple names, always take the first one end if 'invert' == args.italic and 'span' == tag then -- invert only supported for in-line content args.text = invert_italics (args.text) end args.text = proto_prefix (args.text, language_name, args.proto); -- prefix proto-language text with a splat table.insert (out, make_text_html (args.code, args.text, tag, args.rtl, args.italic, args.size, language_name)); table.insert (out, make_category (code, language_name, args.nocat)); table.insert (out, render_maint(args.nocat)); -- maintenance messages and categories return table.concat (out); -- put it all together and done end --[[--------------------------< L A N G >---------------------------------------------------------------------- entry point for {{lang}} there should be no reason to set parameters in the {{lang}} {{#invoke:}} <includeonly>{{#invoke:lang|lang}}</includeonly> parameters are received from the template's frame (parent frame) ]] local function lang (frame) local args = getArgs (frame, { -- this code so that we can detect and handle wiki list markup in text valueFunc = function (key, value) if 2 == key or 'text' == key then -- the 'text' parameter; do not trim wite space return value; -- return untrimmed 'text' elseif value then -- all other values: if the value is not nil value = mw.text.trim (value); -- trim whitespace if '' ~= value then -- empty string when value was only whitespace return value; end end return nil; -- value was empty or contained only whitespace end -- end of valueFunc }); return _lang (args); end --[[--------------------------< L A N G _ X X >---------------------------------------------------------------- For the {{lang-xx}} templates, the only parameter required to be set in the template is the language code. All other parameters can, usually should, be written in the template call. For {{lang-xx}} templates for languages that can have multiple writing systems, it may be appropriate to set |script= as well. For each {{lang-xx}} template choose the appropriate entry-point function so that this function knows the default styling that should be applied to text. For normal, upright style: <includeonly>{{#invoke:lang|lang_xx_inherit|code=xx}}</includeonly> For italic style: <includeonly>{{#invoke:lang|lang_xx_italic|code=xx}}</includeonly> All other parameters should be received from the template's frame (parent frame) Supported parameters are: |code = (required) the IANA language code |script = IANA script code; especially for use with languages that use multiple writing systems |region = IANA region code |variant = IANA variant code |text = (required) the displayed text in language specified by code |link = boolean false ('no') does not link code-spcified language name to associated language article |rtl = boolean true ('yes') identifies the language specified by code as a right-to-left language |nocat = boolean true ('yes') inhibits normal categorization; error categories are not affected |cat = boolian false ('no') opposite form of |nocat= |italic = boolean true ('yes') renders displayed text in italic font; boolean false ('no') renders displayed text in normal font; not set renders according to initial_style_state |lit = text that is a literal translation of text |label = 'none' to suppress all labeling (language name, 'translit.', 'lit.') any other text replaces language-name label - automatic wikilinking disabled for those {{lang-xx}} templates that support transliteration (those templates where |text= is not entirely latn script): |translit = text that is a transliteration of text |translit-std = the standard that applies to the transliteration |translit-script = ISO 15924 script name; falls back to code For {{lang-xx}}, the positional parameters are: {{{1}}} text {{{2}}} transliterated text {{{3}}} literal translation text no other positional parameters are allowed ]] local function _lang_xx (args) local out = {}; local language_name; -- used to make display text, article links local category_name; -- same as language_name except that it retains any parenthetical disambiguators (if any) from the data set local subtags = {}; -- IETF subtags script, region, and variant local code; -- the language code local translit_script_name; -- name associated with IANA (ISO 15924) script code local translit; local translit_title; local msg; -- for error messages local tag = 'span'; -- initial value for make_text_html() local template = args.template or 'lang-xx'; if args[1] and args.text then return make_error_msg ('conflicting: {{{1}}} and &#124;text=', args, template); else args.text = args[1] or args.text; -- prefer args.text end msg = validate_text (template, args); -- ensure that |text= is set, does not contain italic markup and is protected from improper bolding if is_set (msg) then return msg; end args.text, tag = html_tag_select (args.text); -- inspects text; returns appropriate html tag with text trimmed accordingly if args[2] and args.translit then return make_error_msg ('conflicting: {{{2}}} and &#124;translit=', args, template); else args.translit = args[2] or args.translit -- prefer args.translit end if args[3] and (args.translation or args.lit) then return make_error_msg ('conflicting: {{{3}}} and &#124;lit= or &#124;translation=', args, template); elseif args.translation and args.lit then return make_error_msg ('conflicting: &#124;lit= and &#124;translation=', args, template); else args.translation = args[3] or args.translation or args.lit; -- prefer args.translation end if args.links and args.link then return make_error_msg ('conflicting: &#124;links= and &#124;link=', args, template); else args.link = args.link or args.links; -- prefer args.link end validate_cat_args (args); -- determine if categorization should be suppressed args.rtl = args.rtl == 'yes'; -- convert to boolean: 'yes' -> true, other values -> false code, subtags.script, subtags.region, subtags.variant, subtags.private, msg = get_ietf_parts (args.code, args.script, args.region, args.variant); -- private omitted because private if msg then -- if an error detected then there is an error message return make_error_msg (msg, args, template); end args.italic, msg = validate_italic (args); if msg then return make_error_msg (msg, args, template); end if nil == args.italic then -- args.italic controls if is_set (subtags.script) then if 'latn' == subtags.script then args.italic = 'italic'; -- |script=Latn; set for font-style:italic else args.italic = initial_style_state; -- italic not set; script is not latn; set for font-style:<initial_style_state> end else args.italic = initial_style_state; -- here when |italic= and |script= not set; set for font-style:<initial_style_state> end end if is_set (subtags.script) then -- if script set override rtl setting if in_array (subtags.script, lang_data.rtl_scripts) then args.rtl = true; -- script is an rtl script else args.rtl = false; -- script is not an rtl script end end args.proto, msg = validate_proto (args.proto); -- return boolean, or nil, or nil and error message flag if msg then return make_error_msg (table.concat ({'invalid &#124;proto=: ', args.proto}), args, template); end args.code = format_ietf_tag (code, subtags.script, subtags.region, subtags.variant); -- format to recommended subtag styles subtags.private = subtags.private and table.concat ({code, '-x-', subtags.private}) or nil; -- assemble a complete private ietf subtag; args.code does not get private subtag if is_set (subtags.private) and lang_data.override[subtags.private] then -- get the language name for categorization language_name = lang_data.override[subtags.private][1]; -- first look for private use tag language name elseif lang_data.override[args.code:lower()] then -- look for whole IETF tag in override table language_name = lang_data.override[args.code:lower()][1]; -- args.code:lower() because format_ietf_tag() returns mixed case elseif lang_data.override[code] then -- not there so try basic language code language_name = lang_data.override[code][1]; elseif not is_set (subtags.variant) then if lang_name_table.lang[code] then language_name = lang_name_table.lang[code][1]; -- table entries sometimes have multiple names, always take the first one end else -- TODO: is this the right thing to do: take language display name from variants table? if lang_name_table.variant[subtags.variant] then -- TODO: there is some discussion at Template talk:Lang about having a label parameter for use when variant name is not desired among other things language_name = lang_name_table.variant[subtags.variant]['descriptions'][1]; -- table entries sometimes have multiple names, always take the first one end end category_name = language_name; -- category names retain IANA parenthetical diambiguators (if any) language_name = language_name:gsub ('%s+%b()', ''); -- remove IANA parenthetical disambiguators or qualifiers from names that have them if args.label then if 'none' ~= args.label then table.insert (out, table.concat ({args.label, ': '})); -- custom label end else if 'no' == args.link then table.insert (out, language_name); -- language name without wikilink else if language_name:find ('languages') then table.insert (out, make_wikilink (language_name)); -- collective language name uses simple wikilink elseif lang_data.article_name[code] then table.insert (out, make_wikilink (lang_data.article_name[code][1], language_name)); -- language name with wikilink from override data else table.insert (out, make_wikilink (language_name .. ' language', language_name)); -- language name with wikilink end end table.insert (out, ': '); -- separator end if 'invert' == args.italic then args.text = invert_italics (args.text) end args.text = proto_prefix (args.text, language_name, args.proto); -- prefix proto-language text with a splat table.insert (out, make_text_html (args.code, args.text, tag, args.rtl, args.italic, args.size)) if is_set (args.translit) and not unicode.is_Latin (args.text) then -- transliteration (not supported in {{lang}}); not supported when args.text is wholly latn text (this is an imperfect test) table.insert (out, ', '); -- comma to separate text from translit if 'none' ~= args.label then table.insert (out, '<small>'); if lang_name_table.script[args['translit-script']] then -- when |translit-script= is set, try to use the script's name translit_script_name = lang_name_table.script[args['translit-script'][1]]; else translit_script_name = language_name; -- fall back on language name end translit_title = mw.title.makeTitle (0, table.concat ({'Romanization of ', translit_script_name})); -- make a title object if translit_title.exists and ('no' ~= args.link) then table.insert (out, make_wikilink ('Romanization of ' .. translit_script_name or language_name, 'romanized') .. ':'); -- make a wikilink if there is an article to link to else table.insert (out, 'romanized:'); -- else plain text end table.insert (out, '&nbsp;</small>'); -- close the small tag end translit = make_translit (args.code, language_name, args.translit, args['translit-std'], args['translit-script']) if is_set (translit) then table.insert (out, translit); else return make_error_msg (table.concat ({'invalid translit-std: \'', args['translit-std'] or '[missing]'}), args, template); end end if is_set (args.translation) then -- translation (not supported in {{lang}}) table.insert (out, ', '); if 'none' ~= args.label then table.insert (out, '<small>'); if 'no' == args.link then table.insert (out, '<abbr title="literal translation">lit.</abbr>'); else table.insert (out, make_wikilink ('Literal translation', 'lit.')); end table.insert (out, "&nbsp;</small>"); end table.insert (out, table.concat ({'&#39;', args.translation, '&#39;'})); -- use html entities to avoid wiki markup confusion end table.insert (out, make_category (code, category_name, args.nocat)); table.insert (out, render_maint(args.nocat)); -- maintenance messages and categories return table.concat (out); -- put it all together and done end --[[--------------------------< L A N G _ X X _ A R G S _ G E T >---------------------------------------------- common function to get args table from {{lang-??}} templates returns table of args ]] local function lang_xx_args_get (frame) local args = getArgs(frame, { parentFirst= true, -- parameters in the template override parameters set in the {{#invoke:}} valueFunc = function (key, value) if 1 == key then -- the 'text' parameter; do not trim wite space return value; -- return untrimmed 'text' elseif value then -- all other values: if the value is not nil value = mw.text.trim (value); -- trim whitespace if '' ~= value then -- empty string when value was only whitespace return value; end end return nil; -- value was empty or contained only whitespace end -- end of valueFunc }); return args; end --[[--------------------------< L A N G _ X X _ I T A L I C >-------------------------------------------------- Entry point for those {{lang-xx}} templates that call lang_xx_italic(). Sets the initial style state to italic. ]] local function lang_xx_italic (frame) local args = lang_xx_args_get (frame); initial_style_state = 'italic'; return _lang_xx (args); end --[[--------------------------< _ L A N G _ X X _ I T A L I C >------------------------------------------------ Entry point ffrom another module. Sets the initial style state to italic. ]] local function _lang_xx_italic (args) initial_style_state = 'italic'; return _lang_xx (args); end --[[--------------------------< L A N G _ X X _ I N H E R I T >------------------------------------------------ Entry point for those {{lang-xx}} templates that call lang_xx_inherit(). Sets the initial style state to inherit. ]] local function lang_xx_inherit (frame) local args = lang_xx_args_get (frame); initial_style_state = 'inherit'; return _lang_xx (args); end --[[--------------------------< _ L A N G _ X X _ I N H E R I T >---------------------------------------------- Entry point from another module. Sets the initial style state to inherit. ]] local function _lang_xx_inherit (args) initial_style_state = 'inherit'; return _lang_xx (args); end --[[--------------------------< _ I S _ I E T F _ T A G >------------------------------------------------------ Returns true when a language name associated with IETF language tag exists; nil else. IETF language tag must be valid. All code combinations supported by {{lang}} and the {{lang-xx}} templates are supported by this function. The purpose of this function is to replace {{#ifexist:Template:ISO 639 name xx|<exists>|<does not exist>}} in templates that are better served by using {{#invoke:lang|name_from_tag|<code>}} Module entry point from another module ]] local function _is_ietf_tag (tag) -- entry point when this module is require()d into another local c, s, r, v, p, err; -- code, script, region, private, error message c, s, r, v, p, err = get_ietf_parts (tag); -- disassemble tag into constituent part and validate return ((c and not err) and true) or nil; -- return true when code portion has a value without error message; nil else end --[[--------------------------< I S _ I E T F _ T A G >-------------------------------------------------------- Module entry point from an {{#invoke:}} ]] local function is_ietf_tag (frame) -- entry point from an {{#invoke:Lang|is_ietf_tag|<ietf tag>}} return _is_ietf_tag (frame.args[1]); -- frame.args[1] is the ietf language tag end --[[--------------------------< _ N A M E _ F R O M _ C O D E >------------------------------------------------ Returns language name associated with IETF language tag if valid; empty string else. All code combinations supported by {{lang}} and the {{lang-xx}} templates are supported by this function. Set invoke's |link= parameter to yes to get wikilinked version of the language name. Module entry point from another module ]] local function _name_from_tag (args) local subtags = {}; -- IETF subtags script, region, variant, and private local raw_code = args[1]; -- save a copy of the input IETF subtag local link = 'yes' == args['link']; -- make a boolean local code; -- the language code local msg; -- gets an error message if IETF language tag is malformed or invalid local language_name = ''; code, subtags.script, subtags.region, subtags.variant, subtags.private, msg = get_ietf_parts (raw_code); if msg then local template = (args['template'] and table.concat ({'{{', args['template'], '}}: '})) or ''; -- make template name (if provided by the template) return table.concat ({'<span style=\"font-size:100%; font-style:normal;\" class=\"error\">error: ', template, msg, '</span>'}); end if lang_data.override[raw_code:lower()] then -- look for whole IETF tag in override table (force lower case) language_name = lang_data.override[raw_code:lower()][1]; elseif lang_data.override[code] then -- not there so try basic language code in override table language_name = lang_data.override[code][1]; elseif not is_set (subtags.variant) then if lang_name_table.lang[code] then language_name = lang_name_table.lang[code][1]; -- table entries sometimes have multiple names, always take the first one end else -- TODO: is this the right thing to do: take language display name from variants table? if lang_name_table.variant[subtags.variant] then -- TODO: there is some discussion at Template talk:Lang about having a label parameter for use when variant name is not desired among other things language_name = lang_name_table.variant[subtags.variant]['descriptions'][1]; -- table entries sometimes have multiple names, always take the first one end end language_name = language_name:gsub ('%s+%b()', ''); -- remove IANA parenthetical disambiguators or qualifiers from names that have them if link then -- when |link=yes, wikilink the language name if language_name:find ('languages') then return make_wikilink (language_name); -- collective language name uses simple wikilink elseif lang_data.article_name[code] then return make_wikilink (lang_data.article_name[code][1], language_name); -- language name with wikilink from override data else return make_wikilink (language_name .. ' language', language_name); -- language name with wikilink end end return language_name; end --[[--------------------------< N A M E _ F R O M _ C O D E >-------------------------------------------------- Module entry point from an {{#invoke:}} ]] local function name_from_tag (frame) -- entry point from an {{#invoke:Lang|name_from_tag|<ietf tag>|link=<yes>|template=<template name>}} return _name_from_tag (frame.args); -- pass-on the args table, nothing else end --[[--------------------------< _ T A G _ F R O M _ N A M E >-------------------------------------------------- Returns the ietf language tag associated with the language name. Spelling of language name must be correct according to the spelling in the source tables. When a standard language name has a parenthetical disambiguator, that disambiguator must be omitted (they are not present in the data name-to-tag tables). Module entry point from another module ]] local function _tag_from_name (args) -- entry point from another module local msg; if args[1] and '' ~= args[1] then local data = mw.loadData ('Module:Lang/name to tag'); -- get the reversed data tables local lang = args[1]:lower(); -- allow any-case for the language name (speeling must till be correct) local tag = data.rev_lang_data[lang] or data.rev_lang_name_table[lang];-- get the code; look first in the override then in the standard if tag then return tag; -- language name found so return tag and done else msg = 'language: ' .. args[1] .. ' not found' -- language name not found, error message end else msg = 'missing language name' -- language name not provided, error message end local template = ''; if args.template and '' ~= args.template then template = table.concat ({'{{', args['template'], '}}: '}); -- make template name (if provided by the template) end return table.concat ({'<span style=\"font-size:100%; font-style:normal;\" class=\"error\">error: ', template, msg, '</span>'}); end --[[--------------------------< T A G _ F R O M _ N A M E >---------------------------------------------------- Module entry point from an {{#invoke:}} ]] local function tag_from_name (frame) -- entry point from an {{#invoke:Lang|tag_from_name|<language name>|link=<yes>|template=<template name>}} return _tag_from_name (frame.args); -- pass-on the args table, nothing else end --[[--------------------------< _ T R A N S L >---------------------------------------------------------------- Module entry point from another module ]] local function _transl (args) local title_table = lang_data.translit_title_table; -- table of transliteration standards and the language codes and scripts that apply to those standards local language_name; -- language name that matches language code; used for tool tip local translit; -- translitterated text to display local script; -- IANA script local msg; -- for when called functions return an error message if is_set (args[3]) then -- [3] set when {{transl|code|standard|text}} args.text = args[3]; -- get the transliterated text args.translit_std = args[2] and args[2]:lower(); -- get the standard; lower case for table indexing if not title_table[args.translit_std] then return make_error_msg (table.concat ({'unrecognized transliteration standard: ', args.translit_std}), args, 'transl'); end else if is_set (args[2]) then -- [2] set when {{transl|code|text}} args.text = args[2]; -- get the transliterated text else if args[1] and args[1]:match ('^%a%a%a?%a?$') then -- args[2] missing; is args[1] a code or its it the transliterated text? return make_error_msg ('no text', args, 'transl'); -- args[1] is a code so we're missing text else args.text = args[1]; -- args[1] is not a code so we're missing that; assign args.text for error message return make_error_msg ('missing language / script code', args, 'transl'); end end end if is_set (args[1]) then -- IANA language code used for html lang= attribute; or ISO 15924 script code if args[1]:match ('^%a%a%a?%a?$') then -- args[1] has correct form? args.code = args[1]:lower(); -- use the language/script code; only (2, 3, or 4 alpha characters); lower case because table indexes are lower case else return make_error_msg (table.concat ({'unrecognized language / script code: ', args[1]}), args, 'transl'); -- invalid language / script code end else return make_error_msg ('missing language / script code', args, 'transl'); -- missing language / script code so quit end args.italic, msg = validate_italic (args); if msg then return make_error_msg (msg, args, 'transl'); end if 'italic' == args.italic then -- 'italic' when |italic=yes; because that is same as absent or not set and |italic=default args.italic = nil; -- set to nil; end if lang_data.override[args.code] then -- is code a language code defined in the override table? language_name = lang_data.override[args.code][1]; elseif lang_name_table.lang[args.code] then -- is code a language code defined in the standard language code tables? language_name = lang_name_table.lang[args.code][1]; elseif lang_name_table.script[args.code] then -- if here, code is not a language code; is it a script code? language_name = lang_name_table.script[args.code][1]; script = args.code; -- code was an ISO 15924 script so use that instead args.code = ''; -- unset because not a language code else return make_error_msg (table.concat ({'unrecognized language / script code: ', args.code}), args, 'transl'); -- invalid language / script code end -- here only when all parameters passed to make_translit() are valid return make_translit (args.code, language_name, args.text, args.translit_std, script, args.italic); end --[[--------------------------< T R A N S L >------------------------------------------------------------------ Module entry point from an {{#invoke:}} ]] local function transl (frame) local args = getArgs(frame); -- no {{#invoke:}} parameters return _transl (args); end --[[--------------------------< E X P O R T E D F U N C T I O N S >------------------------------------------ ]] return { lang = lang, -- entry point for {{lang}} lang_xx_inherit = lang_xx_inherit, -- entry points for {{lang-??}} lang_xx_italic = lang_xx_italic, is_ietf_tag = is_ietf_tag, tag_from_name = tag_from_name, -- returns ietf tag associated with language name name_from_tag = name_from_tag, -- used for template documentation; possible use in ISO 639 name from code templates transl = transl, -- entry point for {{transl}} _lang = _lang, -- entry points when this module is require()d into other modules _lang_xx_inherit = _lang_xx_inherit, _lang_xx_italic = _lang_xx_italic, _is_ietf_tag = _is_ietf_tag, _tag_from_name = _tag_from_name, _name_from_tag = _name_from_tag, _transl = _transl, }; eizj6h5zzcya5tztuqhu7a32qtflwyl Modulo:Lang/ISO 639 synonyms 828 21056 366812 2020-06-01T19:14:54Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- File-Date: 2013-01-11 return { ["aar"] = "aa", ["abk"] = "ab", ["afr"] = "af", ["aka"] = "ak", ["amh"] = "am", ["ara"] = "ar", ["arg"] = "an", ["asm"] = "as", ["ava"] = "... Scribunto text/plain -- File-Date: 2013-01-11 return { ["aar"] = "aa", ["abk"] = "ab", ["afr"] = "af", ["aka"] = "ak", ["amh"] = "am", ["ara"] = "ar", ["arg"] = "an", ["asm"] = "as", ["ava"] = "av", ["ave"] = "ae", ["aym"] = "ay", ["aze"] = "az", ["bak"] = "ba", ["bam"] = "bm", ["bel"] = "be", ["ben"] = "bn", ["bih"] = "bh", ["bis"] = "bi", ["bod"] = "bo", ["bos"] = "bs", ["bre"] = "br", ["bul"] = "bg", ["cat"] = "ca", ["ces"] = "cs", ["cha"] = "ch", ["che"] = "ce", ["chu"] = "cu", ["chv"] = "cv", ["cor"] = "kw", ["cos"] = "co", ["cre"] = "cr", ["cym"] = "cy", ["dan"] = "da", ["deu"] = "de", ["div"] = "dv", ["dzo"] = "dz", ["ell"] = "el", ["eng"] = "en", ["epo"] = "eo", ["est"] = "et", ["eus"] = "eu", ["ewe"] = "ee", ["fao"] = "fo", ["fas"] = "fa", ["fij"] = "fj", ["fin"] = "fi", ["fra"] = "fr", ["fry"] = "fy", ["ful"] = "ff", ["gla"] = "gd", ["gle"] = "ga", ["glg"] = "gl", ["glv"] = "gv", ["grn"] = "gn", ["guj"] = "gu", ["hat"] = "ht", ["hau"] = "ha", ["heb"] = "he", ["her"] = "hz", ["hin"] = "hi", ["hmo"] = "ho", ["hrv"] = "hr", ["hun"] = "hu", ["hye"] = "hy", ["ibo"] = "ig", ["ido"] = "io", ["iii"] = "ii", ["iku"] = "iu", ["ile"] = "ie", ["ina"] = "ia", ["ind"] = "id", ["ipk"] = "ik", ["isl"] = "is", ["ita"] = "it", ["jav"] = "jv", ["jpn"] = "ja", ["kal"] = "kl", ["kan"] = "kn", ["kas"] = "ks", ["kat"] = "ka", ["kau"] = "kr", ["kaz"] = "kk", ["khm"] = "km", ["kik"] = "ki", ["kin"] = "rw", ["kir"] = "ky", ["kom"] = "kv", ["kon"] = "kg", ["kor"] = "ko", ["kua"] = "kj", ["kur"] = "ku", ["lao"] = "lo", ["lat"] = "la", ["lav"] = "lv", ["lim"] = "li", ["lin"] = "ln", ["lit"] = "lt", ["ltz"] = "lb", ["lub"] = "lu", ["lug"] = "lg", ["mah"] = "mh", ["mal"] = "ml", ["mar"] = "mr", ["mkd"] = "mk", ["mlg"] = "mg", ["mlt"] = "mt", ["mon"] = "mn", ["mri"] = "mi", ["msa"] = "ms", ["mya"] = "my", ["nau"] = "na", ["nav"] = "nv", ["nbl"] = "nr", ["nde"] = "nd", ["ndo"] = "ng", ["nep"] = "ne", ["nld"] = "nl", ["nno"] = "nn", ["nob"] = "nb", ["nor"] = "no", ["nya"] = "ny", ["oci"] = "oc", ["oji"] = "oj", ["ori"] = "or", ["orm"] = "om", ["oss"] = "os", ["pan"] = "pa", ["pli"] = "pi", ["pol"] = "pl", ["por"] = "pt", ["pus"] = "ps", ["que"] = "qu", ["roh"] = "rm", ["ron"] = "ro", ["run"] = "rn", ["rus"] = "ru", ["sag"] = "sg", ["san"] = "sa", ["sin"] = "si", ["slk"] = "sk", ["slv"] = "sl", ["sme"] = "se", ["smo"] = "sm", ["sna"] = "sn", ["snd"] = "sd", ["som"] = "so", ["sot"] = "st", ["spa"] = "es", ["sqi"] = "sq", ["srd"] = "sc", ["srp"] = "sr", ["ssw"] = "ss", ["sun"] = "su", ["swa"] = "sw", ["swe"] = "sv", ["tah"] = "ty", ["tam"] = "ta", ["tat"] = "tt", ["tel"] = "te", ["tgk"] = "tg", ["tgl"] = "tl", ["tha"] = "th", ["tir"] = "ti", ["ton"] = "to", ["tsn"] = "tn", ["tso"] = "ts", ["tuk"] = "tk", ["tur"] = "tr", ["twi"] = "tw", ["uig"] = "ug", ["ukr"] = "uk", ["urd"] = "ur", ["uzb"] = "uz", ["ven"] = "ve", ["vie"] = "vi", ["vol"] = "vo", ["wln"] = "wa", ["wol"] = "wo", ["xho"] = "xh", ["yid"] = "yi", ["yor"] = "yo", ["zha"] = "za", ["zho"] = "zh", ["zul"] = "zu" } shzq5qyzo42nqfska6amwdq4g8lois9 Modulo:Lang/data 828 21057 366813 2020-06-01T19:15:20Z Anfrx 16583 Pagina nova: local lang_data = {}; --[[--------------------------< O V E R R I D E >-------------------------------------------------------------- Language codes and names in this table overri... Scribunto text/plain local lang_data = {}; --[[--------------------------< O V E R R I D E >-------------------------------------------------------------- Language codes and names in this table override the BCP47 names in Module:Language/name/data. code indexes in this table shall always be lower case ]] local override = { -- ISO 639-1 codes ["ab"] = {"Abkhazian"}, -- IANA name is Abkhazian; override wp_languages {"Abkhaz"}; to achieve this, use |label= ["bh"] = {"Bihari languages"}, -- only ISO 639-1 collective; defined here to override improper redefinition (Bihari) in wp_languages ["cu"] = {"Church Slavonic"}, -- 2nd IANA name; ["de-at"] = {"Austrian German"}, -- these code-region and code-variant to match en.wiki article names ["de-ch"] = {"Swiss German"}, ["en-au"] = {"Australian English"}, ["en-ca"] = {"Canadian English"}, ["en-emodeng"] = {"Early Modern English"}, ["en-gb"] = {"British English"}, ["en-ie"] = {"Irish English"}, ["en-in"] = {"Indian English"}, ["en-nz"] = {"New Zealand English"}, ["en-us"] = {"American English"}, ["en-za"] = {"South African English"}, ["fy"] = {"West Frisian"}, -- IANA name is Western Frisian ["ps"] = {"Pashto"}, -- IANA name is Pushto ["si"] = {"Sinhala"}, -- IANA name is Sinhala, Sinhalese; override wp_languages {"Sinhalese"}; see Module talk:Language/data/wp languages#Request to undo an edit ["sr-cyrl"] = {"Serbian"}, -- override wp_languages Serbian Cyrillic; to achieve this, use |label= -- ISO 639-2, -3 codes ["arc"] = {"Aramaic"}, -- IANA names are: Official Aramaic (700-300 BCE), Imperial Aramaic (700-300 BCE); ["ber"] = {"Berber languages"}, -- ISO 639-2 collective; defined here to override redefinition in wp_languages ["bhd"] = {"Bhadarwahi"}, -- IANA, ISO 639-3 name is Bhadrawahi; to match en.wiki article title ["bla"] = {"Blackfoot"}, -- IANA, ISO 639-2, -3 name is Siksika; to match en.wiki article title ["bua"] = {"Buryat"}, -- IANA name Buriat; this is a macro language; these four use wp preferred transliteration; ["bxm"] = {"Mongolian Buryat"}, -- IANA name Mongolia Buriat; these three all redirect to Buryat ["bxr"] = {"Russian Buryat"}, -- IANA name Russia Buriat; ["bxu"] = {"Chinese Buryat"}, -- IANA name China Buriat; ["byr"] = {"Yipma"}, -- IANA names are Baruya and Yipma ["cel"] = {"Celtic languages"}, -- ISO 639-2 collective; defined here to override improper redefinition ('Proto-Celtic') in wp_languages; use cel-x-proto instead ["egy"] = {"Ancient Egyptian"}, -- IANA name is Egyptian (Ancient); distinguish from contemporary arz: Egyptian Arabic ["frr"] = {"North Frisian"}, -- IANA name is Northern Frisian ["frs"] = {"East Frisian Low Saxon"}, -- IANA name is Eastern Frisian ["gem"] = {"Germanic languages"}, -- ISO 639-2 collective; defined here to override improper redefinition ('Proto-Germanic') in wp_languages; use gem-x-proto instead ["ilo"] = {"Ilocano"}, -- IANA, ISO 639-2, -3 name is Iloko; to match en.wiki article title ["jam"] = {"Jamaican Patois"}, -- IANA name is Jamaican Creole English ["mhr"] = {"Meadow Mari"}, -- IANA name is Eastern Mari ["mid"] = {"Modern Mandaic"}, -- IANA name is Mandaic ["mla"] = {"Tamambo"}, -- wp_languages name is Medieval Latin; IANA and ISO 639-1 name is Malo ["myn"] = {"Mayan languages"}, -- ISO 639-2 collective; defined here to override redefinition in wp_languages ["nah"] = {"Nahuatl languages"}, -- ISO 639-2 collective; defined here to override redefinition in wp_languages ["nan-tw"] = {"Taiwanese Hokkien"}, -- make room for IANA / 639-3 nan Min Nan Chinese; match en.wiki article title ["nrf"] = {"Norman"}, -- not quite a collective - IANA name: Jèrriais; categorizes to Norman-language text ["nzi"] = {"Nzema"}, -- IANA, ISO 639-2, -3 name is Nzima; to match en.wiki article title ["orv"] = {"Old East Slavic"}, -- IANA name is Old Russian ["pms"] = {"Piedmontese"}, -- IANA / 639-3 name is Piemontese; to match en.wiki article title ["pra"] = {"Prakrit languages"}, -- ISO 639-2 collective; defined here to override redefinition in wp_languages ["roa"] = {"Romance languages"}, -- ISO 639-2 collective; defined here to override improper redefinition (Jèrriais) in wp_language; IANA name is "Romance languages" ["sal"] = {"Salishan languages"}, -- ISO 639-2 collective; defined here to override redefinition in wp_languages ["sla"] = {"Slavic languages"}, -- ISO 639-2 collective; defined here to override redefinition in wp_languages ["son"] = {"Songhai languages"}, -- ISO 639-2 collective; defined here to override redefinition in wp_languages ["stq"] = {"Saterland Frisian"}, -- IANA name is Saterfriesisch ["und"] = {"undetermined"}, -- capitalization to match existing category ["wen"] = {"Sorbian languages"}, -- ISO 639-2 collective; defined here to override redefinition in wp_languages ["wrg"] = {"Warrongo"}, -- IANA name is Warungu ["xal-ru"] = {"Kalmyk"}, -- to match en.wiki article title -- private use codes ["cel-x-proto"] = {"Proto-Celtic"}, -- cel in IANA is Celtic languages ["gem-x-proto"] = {"Proto-Germanic"}, -- gem in IANA is Germanic languages ["grc-x-aeolic"] = {"Aeolic Greek"}, -- these grc-x-... codes are preferred alternates to the non-standard catchall code grc-gre ["grc-x-attic"] = {"Attic Greek"}, ["grc-x-biblical"] = {"Biblical Greek"}, ["grc-x-byzant"] = {"Byzantine Greek"}, ["grc-x-classic"] = {"Classical Greek"}, ["grc-x-doric"] = {"Doric Greek"}, ["grc-x-hellen"] = {"Hellenistic Greek"}, ["grc-x-ionic"] = {"Ionic Greek"}, ["grc-x-koine"] = {"Koinē Greek"}, ["grc-x-medieval"] = {"Medieval Greek"}, ["grc-x-patris"] = {"Patristic Greek"}, ["grk-x-proto"] = {"Proto-Greek"}, -- grk in IANA is Greek languages ["iir-x-proto"] = {"Proto-Indo-Iranian"}, -- iir in IANA is Indo-Iranian Languages ["ira-x-proto"] = {"Proto-Iranian"}, -- ira in IANA is Iranian languages ["itc-x-proto"] = {"Proto-Italic"}, -- itc in IANA is Italic languages ["ksh-x-colog"] = {"Colognian"}, -- en.wiki article is Colognian; ksh (Kölsch) redirects there ["mis-x-ripuar"] = {"Ripuarian"}, -- replaces improper use of ksh in wp_languages ["sla-x-proto"] = {"Proto-Slavic"}, -- sla in IANA is Slavic languages ["yuf-x-hav"] = {"Havasupai"}, -- IANA name for these three is Havasupai-Walapai-Yavapai ["yuf-x-wal"] = {"Walapai"}, ["yuf-x-yav"] = {"Yavapai"}, } --[[--------------------------< A R T I C L E _ L I N K >------------------------------------------------------ for those rare occasions when article titles don't fit with the normal '<language name>-language', this table maps language code to article title. Use of this table should be avoided and the use of redirects preferred as that is the long-standing method of handling article names that don't fit with the normal pattern ]] local article_name = { ["lij"] = {"Ligurian (Romance language)"}, -- see Template_talk:Lang#Ligurian_dab ['mnh'] = {"Mono language (Congo)"}, -- see Template_talk:Lang#Mono_languages ['mnr'] = {"Mono language (California)"}, ['mru'] = {"Mono language (Cameroon)"}, ['mte'] = {"Mono-Alu language"}, ["xlg"] = {"Ligurian language (ancient)"}, -- see Template_talk:Lang#Ligurian_dab } --[=[-------------------------< R T L _ S C R I P T S >-------------------------------------------------------- ISO 15924 scripts that are written right-to-left. Data in this table taken from [[ISO 15924#List of codes]] last update to this list: 2017-12-24 ]=] local rtl_scripts = { 'adlm', 'arab', 'aran', 'armi', 'avst', 'cprt', 'egyd', 'egyh', 'hatr', 'hebr', 'hung', 'inds', 'khar', 'lydi', 'mand', 'mani', 'mend', 'merc', 'mero', 'narb', 'nbat', 'nkoo', 'orkh', 'palm', 'phli', 'phlp', 'phlv', 'phnx', 'prti', 'rohg', 'samr', 'sarb', 'sogd', 'sogo', 'syrc', 'syre', 'syrj', 'syrn', 'thaa', 'wole', }; --[[--------------------------< T R A N S L I T T I T L E S >------------------------------------------------ This is a table of tables of transliteration standards and the language codes or language scripts that apply to those standards. This table is used to create the tool-tip text associated with the transliterated text displayed by some of the {{lang-??}} templates. These tables are more-or-less copied directly from {{transl}}. The standard 'NO_STD' is a construct to allow for the cases when no |std= parameter value is provided. ]] local translit_title_table = { ['ahl'] = { ['default'] = 'Academy of the Hebrew Language transliteration', }, ['ala'] = { ['default'] = 'American Library Association – Library of Congress transliteration', }, ['ala-lc'] = { ['default'] = 'American Library Association – Library of Congress transliteration', }, ['batr'] = { ['default'] = 'Bikdash Arabic Transliteration Rules', }, ['bgn/pcgn'] = { ['default'] = 'Board on Geographic Names / Permanent Committee on Geographical Names transliteration', }, ['din'] = { ['ar'] = 'DIN 31635 Arabic', ['fa'] = 'DIN 31635 Arabic', ['ku'] = 'DIN 31635 Arabic', ['ps'] = 'DIN 31635 Arabic', ['tg'] = 'DIN 31635 Arabic', ['ug'] = 'DIN 31635 Arabic', ['ur'] = 'DIN 31635 Arabic', ['arab'] = 'DIN 31635 Arabic', ['default'] = 'DIN transliteration', }, ['eae'] = { ['default'] = 'Encyclopaedia Aethiopica transliteration', }, ['hepburn'] = { ['default'] = 'Hepburn transliteration', }, ['iast'] = { ['default'] = 'International Alphabet of Sanskrit transliteration', }, ['iso'] = { -- when a transliteration standard is supplied ['ab'] = 'ISO 9 Cyrillic', ['ba'] = 'ISO 9 Cyrillic', ['be'] = 'ISO 9 Cyrillic', ['bg'] = 'ISO 9 Cyrillic', ['kk'] = 'ISO 9 Cyrillic', ['ky'] = 'ISO 9 Cyrillic', ['mn'] = 'ISO 9 Cyrillic', ['ru'] = 'ISO 9 Cyrillic', ['tg'] = 'ISO 9 Cyrillic', ['uk'] = 'ISO 9 Cyrillic', ['bua'] = 'ISO 9 Cyrillic', ['sah'] = 'ISO 9 Cyrillic', ['tut'] = 'ISO 9 Cyrillic', ['xal'] = 'ISO 9 Cyrillic', ['cyrl'] = 'ISO 9 Cyrillic', ['ar'] = 'ISO 233 Arabic', ['ku'] = 'ISO 233 Arabic', ['ps'] = 'ISO 233 Arabic', ['ug'] = 'ISO 233 Arabic', ['ur'] = 'ISO 233 Arabic', ['arab'] = 'ISO 233 Arabic', ['he'] = 'ISO 259 Hebrew', ['yi'] = 'ISO 259 Hebrew', ['hebr'] = 'ISO 259 Hebrew', ['el'] = 'ISO 843 Greek', ['grc'] = 'ISO 843 Greek', ['ja'] = 'ISO 3602 Japanese', ['hira'] = 'ISO 3602 Japanese', ['hrkt'] = 'ISO 3602 Japanese', ['jpan'] = 'ISO 3602 Japanese', ['kana'] = 'ISO 3602 Japanese', ['zh'] = 'ISO 7098 Chinese', ['chi'] = 'ISO 7098 Chinese', ['pny'] = 'ISO 7098 Chinese', ['zho'] = 'ISO 7098 Chinese', -- ['han'] = 'ISO 7098 Chinese', -- unicode alias of Hani? doesn't belong here? should be Hani? ['hans'] = 'ISO 7098 Chinese', ['hant'] = 'ISO 7098 Chinese', ['ka'] = 'ISO 9984 Georgian', ['kat'] = 'ISO 9984 Georgian', ['arm'] = 'ISO 9985 Armenian', ['hy'] = 'ISO 9985 Armenian', ['th'] = 'ISO 11940 Thai', ['tha'] = 'ISO 11940 Thai', ['ko'] = 'ISO 11941 Korean', ['kor'] = 'ISO 11941 Korean', ['bn'] = 'ISO 15919 Indic', ['dra'] = 'ISO 15919 Indic', ['gu'] = 'ISO 15919 Indic', ['hi'] = 'ISO 15919 Indic', ['inc'] = 'ISO 15919 Indic', ['kn'] = 'ISO 15919 Indic', ['ml'] = 'ISO 15919 Indic', ['mr'] = 'ISO 15919 Indic', ['sa'] = 'ISO 15919 Indic', ['ta'] = 'ISO 15919 Indic', ['te'] = 'ISO 15919 Indic', ['beng'] = 'ISO 15919 Indic', ['brah'] = 'ISO 15919 Indic', ['deva'] = 'ISO 15919 Indic', ['default'] = 'ISO transliteration', }, ['mr'] = { ['default'] = 'McCune–Reischauer transliteration', }, ['nihon-shiki'] = { ['default'] = 'Nihon-shiki transliteration', }, ['no_std'] = { -- when no transliteration standard is supplied ['akk'] = 'Semitic transliteration', ['sem'] = 'Semitic transliteration', ['phnx'] = 'Semitic transliteration', ['xsux'] = 'Cuneiform transliteration', }, ['pinyin'] = { ['default'] = 'Pinyin transliteration', }, ['rr'] = { ['default'] = 'Revised Romanization of Korean transliteration', }, ['rtgs'] = { ['default'] = 'Royal Thai General System of Transcription', }, ['satts'] = { ['default'] = 'Standard Arabic Technical Transliteration System transliteration', }, ['ungegn'] = { ['default'] = 'United Nations Group of Experts on Geographical Names transliteration', }, ['wehr'] = { ['default'] = 'Hans Wehr transliteration', }, }; return { override = override, article_name = article_name, rtl_scripts = rtl_scripts, is_rtl_script = is_rtl_script, translit_title_table = translit_title_table, }; sla1v8kaeif7ilw856tzyn0wlsnom1p Modulo:Language/data/ISO 639-3 828 21058 366814 2020-06-01T19:15:41Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- File-Date: 2020-01-30 return { ["aaa"] = {"Ghotuo"}, ["aab"] = {"Alumu-Tesu"}, ["aac"] = {"Ari"}, ["aad"] = {"Amal"}, ["aae"] = {"Arbëreshë Albanian"}, ["aaf"] = {"Aranada... Scribunto text/plain -- File-Date: 2020-01-30 return { ["aaa"] = {"Ghotuo"}, ["aab"] = {"Alumu-Tesu"}, ["aac"] = {"Ari"}, ["aad"] = {"Amal"}, ["aae"] = {"Arbëreshë Albanian"}, ["aaf"] = {"Aranadan"}, ["aag"] = {"Ambrak"}, ["aah"] = {"Abu' Arapesh"}, ["aai"] = {"Arifama-Miniafia"}, ["aak"] = {"Ankave"}, ["aal"] = {"Afade"}, ["aan"] = {"Anambé"}, ["aao"] = {"Algerian Saharan Arabic"}, ["aap"] = {"Pará Arára"}, ["aaq"] = {"Eastern Abnaki"}, ["aar"] = {"Afar"}, ["aas"] = {"Aasáx"}, ["aat"] = {"Arvanitika Albanian"}, ["aau"] = {"Abau"}, ["aaw"] = {"Solong"}, ["aax"] = {"Mandobo Atas"}, ["aaz"] = {"Amarasi"}, ["aba"] = {"Abé"}, ["abb"] = {"Bankon"}, ["abc"] = {"Ambala Ayta"}, ["abd"] = {"Manide"}, ["abe"] = {"Western Abnaki"}, ["abf"] = {"Abai Sungai"}, ["abg"] = {"Abaga"}, ["abh"] = {"Tajiki Arabic"}, ["abi"] = {"Abidji"}, ["abj"] = {"Aka-Bea"}, ["abk"] = {"Abkhazian"}, ["abl"] = {"Lampung Nyo"}, ["abm"] = {"Abanyom"}, ["abn"] = {"Abua"}, ["abo"] = {"Abon"}, ["abp"] = {"Abellen Ayta"}, ["abq"] = {"Abaza"}, ["abr"] = {"Abron"}, ["abs"] = {"Ambonese Malay"}, ["abt"] = {"Ambulas"}, ["abu"] = {"Abure"}, ["abv"] = {"Baharna Arabic"}, ["abw"] = {"Pal"}, ["abx"] = {"Inabaknon"}, ["aby"] = {"Aneme Wake"}, ["abz"] = {"Abui"}, ["aca"] = {"Achagua"}, ["acb"] = {"Áncá"}, ["acd"] = {"Gikyode"}, ["ace"] = {"Achinese"}, ["acf"] = {"Saint Lucian Creole French"}, ["ach"] = {"Acoli"}, ["aci"] = {"Aka-Cari"}, ["ack"] = {"Aka-Kora"}, ["acl"] = {"Akar-Bale"}, ["acm"] = {"Mesopotamian Arabic"}, ["acn"] = {"Achang"}, ["acp"] = {"Eastern Acipa"}, ["acq"] = {"Ta'izzi-Adeni Arabic"}, ["acr"] = {"Achi"}, ["acs"] = {"Acroá"}, ["act"] = {"Achterhoeks"}, ["acu"] = {"Achuar-Shiwiar"}, ["acv"] = {"Achumawi"}, ["acw"] = {"Hijazi Arabic"}, ["acx"] = {"Omani Arabic"}, ["acy"] = {"Cypriot Arabic"}, ["acz"] = {"Acheron"}, ["ada"] = {"Adangme"}, ["adb"] = {"Atauran"}, ["add"] = {"Dzodinka", "Lidzonka"}, ["ade"] = {"Adele"}, ["adf"] = {"Dhofari Arabic"}, ["adg"] = {"Andegerebinha"}, ["adh"] = {"Adhola"}, ["adi"] = {"Adi"}, ["adj"] = {"Adioukrou"}, ["adl"] = {"Galo"}, ["adn"] = {"Adang"}, ["ado"] = {"Abu"}, ["adq"] = {"Adangbe"}, ["adr"] = {"Adonara"}, ["ads"] = {"Adamorobe Sign Language"}, ["adt"] = {"Adnyamathanha"}, ["adu"] = {"Aduge"}, ["adw"] = {"Amundava"}, ["adx"] = {"Amdo Tibetan"}, ["ady"] = {"Adygei", "Adyghe"}, ["adz"] = {"Adzera"}, ["aea"] = {"Areba"}, ["aeb"] = {"Tunisian Arabic"}, ["aec"] = {"Saidi Arabic"}, ["aed"] = {"Argentine Sign Language"}, ["aee"] = {"Northeast Pashai", "Northeast Pashayi"}, ["aek"] = {"Haeke"}, ["ael"] = {"Ambele"}, ["aem"] = {"Arem"}, ["aen"] = {"Armenian Sign Language"}, ["aeq"] = {"Aer"}, ["aer"] = {"Eastern Arrernte"}, ["aes"] = {"Alsea"}, ["aeu"] = {"Akeu"}, ["aew"] = {"Ambakich"}, ["aey"] = {"Amele"}, ["aez"] = {"Aeka"}, ["afb"] = {"Gulf Arabic"}, ["afd"] = {"Andai"}, ["afe"] = {"Putukwam"}, ["afg"] = {"Afghan Sign Language"}, ["afh"] = {"Afrihili"}, ["afi"] = {"Akrukay", "Chini"}, ["afk"] = {"Nanubae"}, ["afn"] = {"Defaka"}, ["afo"] = {"Eloyi"}, ["afp"] = {"Tapei"}, ["afr"] = {"Afrikaans"}, ["afs"] = {"Afro-Seminole Creole"}, ["aft"] = {"Afitti"}, ["afu"] = {"Awutu"}, ["afz"] = {"Obokuitai"}, ["aga"] = {"Aguano"}, ["agb"] = {"Legbo"}, ["agc"] = {"Agatu"}, ["agd"] = {"Agarabi"}, ["age"] = {"Angal"}, ["agf"] = {"Arguni"}, ["agg"] = {"Angor"}, ["agh"] = {"Ngelima"}, ["agi"] = {"Agariya"}, ["agj"] = {"Argobba"}, ["agk"] = {"Isarog Agta"}, ["agl"] = {"Fembe"}, ["agm"] = {"Angaataha"}, ["agn"] = {"Agutaynen"}, ["ago"] = {"Tainae"}, ["agq"] = {"Aghem"}, ["agr"] = {"Aguaruna"}, ["ags"] = {"Esimbi"}, ["agt"] = {"Central Cagayan Agta"}, ["agu"] = {"Aguacateco"}, ["agv"] = {"Remontado Dumagat"}, ["agw"] = {"Kahua"}, ["agx"] = {"Aghul"}, ["agy"] = {"Southern Alta"}, ["agz"] = {"Mt. Iriga Agta"}, ["aha"] = {"Ahanta"}, ["ahb"] = {"Axamb"}, ["ahg"] = {"Qimant"}, ["ahh"] = {"Aghu"}, ["ahi"] = {"Tiagbamrin Aizi"}, ["ahk"] = {"Akha"}, ["ahl"] = {"Igo"}, ["ahm"] = {"Mobumrin Aizi"}, ["ahn"] = {"Àhàn"}, ["aho"] = {"Ahom"}, ["ahp"] = {"Aproumu Aizi"}, ["ahr"] = {"Ahirani"}, ["ahs"] = {"Ashe"}, ["aht"] = {"Ahtena"}, ["aia"] = {"Arosi"}, ["aib"] = {"Ainu (China)"}, ["aic"] = {"Ainbai"}, ["aid"] = {"Alngith"}, ["aie"] = {"Amara"}, ["aif"] = {"Agi"}, ["aig"] = {"Antigua and Barbuda Creole English"}, ["aih"] = {"Ai-Cham"}, ["aii"] = {"Assyrian Neo-Aramaic"}, ["aij"] = {"Lishanid Noshan"}, ["aik"] = {"Ake"}, ["ail"] = {"Aimele"}, ["aim"] = {"Aimol"}, ["ain"] = {"Ainu (Japan)"}, ["aio"] = {"Aiton"}, ["aip"] = {"Burumakok"}, ["aiq"] = {"Aimaq"}, ["air"] = {"Airoran"}, ["ait"] = {"Arikem"}, ["aiw"] = {"Aari"}, ["aix"] = {"Aighon"}, ["aiy"] = {"Ali"}, ["aja"] = {"Aja (South Sudan)"}, ["ajg"] = {"Aja (Benin)"}, ["aji"] = {"Ajië"}, ["ajn"] = {"Andajin"}, ["ajp"] = {"South Levantine Arabic"}, ["ajt"] = {"Judeo-Tunisian Arabic"}, ["aju"] = {"Judeo-Moroccan Arabic"}, ["ajw"] = {"Ajawa"}, ["ajz"] = {"Amri Karbi"}, ["aka"] = {"Akan"}, ["akb"] = {"Batak Angkola"}, ["akc"] = {"Mpur"}, ["akd"] = {"Ukpet-Ehom"}, ["ake"] = {"Akawaio"}, ["akf"] = {"Akpa"}, ["akg"] = {"Anakalangu"}, ["akh"] = {"Angal Heneng"}, ["aki"] = {"Aiome"}, ["akj"] = {"Aka-Jeru"}, ["akk"] = {"Akkadian"}, ["akl"] = {"Aklanon"}, ["akm"] = {"Aka-Bo"}, ["ako"] = {"Akurio"}, ["akp"] = {"Siwu"}, ["akq"] = {"Ak"}, ["akr"] = {"Araki"}, ["aks"] = {"Akaselem"}, ["akt"] = {"Akolet"}, ["aku"] = {"Akum"}, ["akv"] = {"Akhvakh"}, ["akw"] = {"Akwa"}, ["akx"] = {"Aka-Kede"}, ["aky"] = {"Aka-Kol"}, ["akz"] = {"Alabama"}, ["ala"] = {"Alago"}, ["alc"] = {"Qawasqar"}, ["ald"] = {"Alladian"}, ["ale"] = {"Aleut"}, ["alf"] = {"Alege"}, ["alh"] = {"Alawa"}, ["ali"] = {"Amaimon"}, ["alj"] = {"Alangan"}, ["alk"] = {"Alak"}, ["all"] = {"Allar"}, ["alm"] = {"Amblong"}, ["aln"] = {"Gheg Albanian"}, ["alo"] = {"Larike-Wakasihu"}, ["alp"] = {"Alune"}, ["alq"] = {"Algonquin"}, ["alr"] = {"Alutor"}, ["als"] = {"Tosk Albanian"}, ["alt"] = {"Southern Altai"}, ["alu"] = {"'Are'are"}, ["alw"] = {"Alaba-K’abeena", "Wanbasana"}, ["alx"] = {"Amol"}, ["aly"] = {"Alyawarr"}, ["alz"] = {"Alur"}, ["ama"] = {"Amanayé"}, ["amb"] = {"Ambo"}, ["amc"] = {"Amahuaca"}, ["ame"] = {"Yanesha'"}, ["amf"] = {"Hamer-Banna"}, ["amg"] = {"Amurdak"}, ["amh"] = {"Amharic"}, ["ami"] = {"Amis"}, ["amj"] = {"Amdang"}, ["amk"] = {"Ambai"}, ["aml"] = {"War-Jaintia"}, ["amm"] = {"Ama (Papua New Guinea)"}, ["amn"] = {"Amanab"}, ["amo"] = {"Amo"}, ["amp"] = {"Alamblak"}, ["amq"] = {"Amahai"}, ["amr"] = {"Amarakaeri"}, ["ams"] = {"Southern Amami-Oshima"}, ["amt"] = {"Amto"}, ["amu"] = {"Guerrero Amuzgo"}, ["amv"] = {"Ambelau"}, ["amw"] = {"Western Neo-Aramaic"}, ["amx"] = {"Anmatyerre"}, ["amy"] = {"Ami"}, ["amz"] = {"Atampaya"}, ["ana"] = {"Andaqui"}, ["anb"] = {"Andoa"}, ["anc"] = {"Ngas"}, ["and"] = {"Ansus"}, ["ane"] = {"Xârâcùù"}, ["anf"] = {"Animere"}, ["ang"] = {"Old English (ca. 450-1100)"}, ["anh"] = {"Nend"}, ["ani"] = {"Andi"}, ["anj"] = {"Anor"}, ["ank"] = {"Goemai"}, ["anl"] = {"Anu-Hkongso Chin"}, ["anm"] = {"Anal"}, ["ann"] = {"Obolo"}, ["ano"] = {"Andoque"}, ["anp"] = {"Angika"}, ["anq"] = {"Jarawa (India)"}, ["anr"] = {"Andh"}, ["ans"] = {"Anserma"}, ["ant"] = {"Antakarinya", "Antikarinya"}, ["anu"] = {"Anuak"}, ["anv"] = {"Denya"}, ["anw"] = {"Anaang"}, ["anx"] = {"Andra-Hus"}, ["any"] = {"Anyin"}, ["anz"] = {"Anem"}, ["aoa"] = {"Angolar"}, ["aob"] = {"Abom"}, ["aoc"] = {"Pemon"}, ["aod"] = {"Andarum"}, ["aoe"] = {"Angal Enen"}, ["aof"] = {"Bragat"}, ["aog"] = {"Angoram"}, ["aoi"] = {"Anindilyakwa"}, ["aoj"] = {"Mufian"}, ["aok"] = {"Arhö"}, ["aol"] = {"Alor"}, ["aom"] = {"Ömie"}, ["aon"] = {"Bumbita Arapesh"}, ["aor"] = {"Aore"}, ["aos"] = {"Taikat"}, ["aot"] = {"A'tong", "Atong (India)"}, ["aou"] = {"A'ou"}, ["aox"] = {"Atorada"}, ["aoz"] = {"Uab Meto"}, ["apb"] = {"Sa'a"}, ["apc"] = {"North Levantine Arabic"}, ["apd"] = {"Sudanese Arabic"}, ["ape"] = {"Bukiyip"}, ["apf"] = {"Pahanan Agta"}, ["apg"] = {"Ampanang"}, ["aph"] = {"Athpariya"}, ["api"] = {"Apiaká"}, ["apj"] = {"Jicarilla Apache"}, ["apk"] = {"Kiowa Apache"}, ["apl"] = {"Lipan Apache"}, ["apm"] = {"Mescalero-Chiricahua Apache"}, ["apn"] = {"Apinayé"}, ["apo"] = {"Ambul"}, ["app"] = {"Apma"}, ["apq"] = {"A-Pucikwar"}, ["apr"] = {"Arop-Lokep"}, ["aps"] = {"Arop-Sissano"}, ["apt"] = {"Apatani"}, ["apu"] = {"Apurinã"}, ["apv"] = {"Alapmunte"}, ["apw"] = {"Western Apache"}, ["apx"] = {"Aputai"}, ["apy"] = {"Apalaí"}, ["apz"] = {"Safeyoka"}, ["aqc"] = {"Archi"}, ["aqd"] = {"Ampari Dogon"}, ["aqg"] = {"Arigidi"}, ["aqm"] = {"Atohwaim"}, ["aqn"] = {"Northern Alta"}, ["aqp"] = {"Atakapa"}, ["aqr"] = {"Arhâ"}, ["aqt"] = {"Angaité"}, ["aqz"] = {"Akuntsu"}, ["ara"] = {"Arabic"}, ["arb"] = {"Standard Arabic"}, ["arc"] = {"Imperial Aramaic (700-300 BCE)", "Official Aramaic (700-300 BCE)"}, ["ard"] = {"Arabana"}, ["are"] = {"Western Arrarnta"}, ["arg"] = {"Aragonese"}, ["arh"] = {"Arhuaco"}, ["ari"] = {"Arikara"}, ["arj"] = {"Arapaso"}, ["ark"] = {"Arikapú"}, ["arl"] = {"Arabela"}, ["arn"] = {"Mapuche", "Mapudungun"}, ["aro"] = {"Araona"}, ["arp"] = {"Arapaho"}, ["arq"] = {"Algerian Arabic"}, ["arr"] = {"Karo (Brazil)"}, ["ars"] = {"Najdi Arabic"}, ["aru"] = {"Arawá", "Aruá (Amazonas State)"}, ["arv"] = {"Arbore"}, ["arw"] = {"Arawak"}, ["arx"] = {"Aruá (Rodonia State)"}, ["ary"] = {"Moroccan Arabic"}, ["arz"] = {"Egyptian Arabic"}, ["asa"] = {"Asu (Tanzania)"}, ["asb"] = {"Assiniboine"}, ["asc"] = {"Casuarina Coast Asmat"}, ["ase"] = {"American Sign Language"}, ["asf"] = {"Auslan", "Australian Sign Language"}, ["asg"] = {"Cishingini"}, ["ash"] = {"Abishira"}, ["asi"] = {"Buruwai"}, ["asj"] = {"Sari"}, ["ask"] = {"Ashkun"}, ["asl"] = {"Asilulu"}, ["asm"] = {"Assamese"}, ["asn"] = {"Xingú Asuriní"}, ["aso"] = {"Dano"}, ["asp"] = {"Algerian Sign Language"}, ["asq"] = {"Austrian Sign Language"}, ["asr"] = {"Asuri"}, ["ass"] = {"Ipulo"}, ["ast"] = {"Asturian", "Asturleonese", "Bable", "Leonese"}, ["asu"] = {"Tocantins Asurini"}, ["asv"] = {"Asoa"}, ["asw"] = {"Australian Aborigines Sign Language"}, ["asx"] = {"Muratayak"}, ["asy"] = {"Yaosakor Asmat"}, ["asz"] = {"As"}, ["ata"] = {"Pele-Ata"}, ["atb"] = {"Zaiwa"}, ["atc"] = {"Atsahuaca"}, ["atd"] = {"Ata Manobo"}, ["ate"] = {"Atemble"}, ["atg"] = {"Ivbie North-Okpela-Arhe"}, ["ati"] = {"Attié"}, ["atj"] = {"Atikamekw"}, ["atk"] = {"Ati"}, ["atl"] = {"Mt. Iraya Agta"}, ["atm"] = {"Ata"}, ["atn"] = {"Ashtiani"}, ["ato"] = {"Atong (Cameroon)"}, ["atp"] = {"Pudtol Atta"}, ["atq"] = {"Aralle-Tabulahan"}, ["atr"] = {"Waimiri-Atroari"}, ["ats"] = {"Gros Ventre"}, ["att"] = {"Pamplona Atta"}, ["atu"] = {"Reel"}, ["atv"] = {"Northern Altai"}, ["atw"] = {"Atsugewi"}, ["atx"] = {"Arutani"}, ["aty"] = {"Aneityum"}, ["atz"] = {"Arta"}, ["aua"] = {"Asumboa"}, ["aub"] = {"Alugu"}, ["auc"] = {"Waorani"}, ["aud"] = {"Anuta"}, ["aug"] = {"Aguna"}, ["auh"] = {"Aushi"}, ["aui"] = {"Anuki"}, ["auj"] = {"Awjilah"}, ["auk"] = {"Heyo"}, ["aul"] = {"Aulua"}, ["aum"] = {"Asu (Nigeria)"}, ["aun"] = {"Molmo One"}, ["auo"] = {"Auyokawa"}, ["aup"] = {"Makayam"}, ["auq"] = {"Anus", "Korur"}, ["aur"] = {"Aruek"}, ["aut"] = {"Austral"}, ["auu"] = {"Auye"}, ["auw"] = {"Awyi"}, ["aux"] = {"Aurá"}, ["auy"] = {"Awiyaana"}, ["auz"] = {"Uzbeki Arabic"}, ["ava"] = {"Avaric"}, ["avb"] = {"Avau"}, ["avd"] = {"Alviri-Vidari"}, ["ave"] = {"Avestan"}, ["avi"] = {"Avikam"}, ["avk"] = {"Kotava"}, ["avl"] = {"Eastern Egyptian Bedawi Arabic"}, ["avm"] = {"Angkamuthi"}, ["avn"] = {"Avatime"}, ["avo"] = {"Agavotaguerra"}, ["avs"] = {"Aushiri"}, ["avt"] = {"Au"}, ["avu"] = {"Avokaya"}, ["avv"] = {"Avá-Canoeiro"}, ["awa"] = {"Awadhi"}, ["awb"] = {"Awa (Papua New Guinea)"}, ["awc"] = {"Cicipu"}, ["awe"] = {"Awetí"}, ["awg"] = {"Anguthimri"}, ["awh"] = {"Awbono"}, ["awi"] = {"Aekyom"}, ["awk"] = {"Awabakal"}, ["awm"] = {"Arawum"}, ["awn"] = {"Awngi"}, ["awo"] = {"Awak"}, ["awr"] = {"Awera"}, ["aws"] = {"South Awyu"}, ["awt"] = {"Araweté"}, ["awu"] = {"Central Awyu"}, ["awv"] = {"Jair Awyu"}, ["aww"] = {"Awun"}, ["awx"] = {"Awara"}, ["awy"] = {"Edera Awyu"}, ["axb"] = {"Abipon"}, ["axe"] = {"Ayerrerenge"}, ["axg"] = {"Mato Grosso Arára"}, ["axk"] = {"Yaka (Central African Republic)"}, ["axl"] = {"Lower Southern Aranda"}, ["axm"] = {"Middle Armenian"}, ["axx"] = {"Xârâgurè"}, ["aya"] = {"Awar"}, ["ayb"] = {"Ayizo Gbe"}, ["ayc"] = {"Southern Aymara"}, ["ayd"] = {"Ayabadhu"}, ["aye"] = {"Ayere"}, ["ayg"] = {"Ginyanga"}, ["ayh"] = {"Hadrami Arabic"}, ["ayi"] = {"Leyigha"}, ["ayk"] = {"Akuku"}, ["ayl"] = {"Libyan Arabic"}, ["aym"] = {"Aymara"}, ["ayn"] = {"Sanaani Arabic"}, ["ayo"] = {"Ayoreo"}, ["ayp"] = {"North Mesopotamian Arabic"}, ["ayq"] = {"Ayi (Papua New Guinea)"}, ["ayr"] = {"Central Aymara"}, ["ays"] = {"Sorsogon Ayta"}, ["ayt"] = {"Magbukun Ayta"}, ["ayu"] = {"Ayu"}, ["ayz"] = {"Mai Brat"}, ["aza"] = {"Azha"}, ["azb"] = {"South Azerbaijani"}, ["azd"] = {"Eastern Durango Nahuatl"}, ["aze"] = {"Azerbaijani"}, ["azg"] = {"San Pedro Amuzgos Amuzgo"}, ["azj"] = {"North Azerbaijani"}, ["azm"] = {"Ipalapa Amuzgo"}, ["azn"] = {"Western Durango Nahuatl"}, ["azo"] = {"Awing"}, ["azt"] = {"Faire Atta"}, ["azz"] = {"Highland Puebla Nahuatl"}, ["baa"] = {"Babatana"}, ["bab"] = {"Bainouk-Gunyuño"}, ["bac"] = {"Badui"}, ["bae"] = {"Baré"}, ["baf"] = {"Nubaca"}, ["bag"] = {"Tuki"}, ["bah"] = {"Bahamas Creole English"}, ["baj"] = {"Barakai"}, ["bak"] = {"Bashkir"}, ["bal"] = {"Baluchi"}, ["bam"] = {"Bambara"}, ["ban"] = {"Balinese"}, ["bao"] = {"Waimaha"}, ["bap"] = {"Bantawa"}, ["bar"] = {"Bavarian"}, ["bas"] = {"Basa (Cameroon)"}, ["bau"] = {"Bada (Nigeria)"}, ["bav"] = {"Vengo"}, ["baw"] = {"Bambili-Bambui"}, ["bax"] = {"Bamun"}, ["bay"] = {"Batuley"}, ["bba"] = {"Baatonum"}, ["bbb"] = {"Barai"}, ["bbc"] = {"Batak Toba"}, ["bbd"] = {"Bau"}, ["bbe"] = {"Bangba"}, ["bbf"] = {"Baibai"}, ["bbg"] = {"Barama"}, ["bbh"] = {"Bugan"}, ["bbi"] = {"Barombi"}, ["bbj"] = {"Ghomálá'"}, ["bbk"] = {"Babanki"}, ["bbl"] = {"Bats"}, ["bbm"] = {"Babango"}, ["bbn"] = {"Uneapa"}, ["bbo"] = {"Konabéré", "Northern Bobo Madaré"}, ["bbp"] = {"West Central Banda"}, ["bbq"] = {"Bamali"}, ["bbr"] = {"Girawa"}, ["bbs"] = {"Bakpinka"}, ["bbt"] = {"Mburku"}, ["bbu"] = {"Kulung (Nigeria)"}, ["bbv"] = {"Karnai"}, ["bbw"] = {"Baba"}, ["bbx"] = {"Bubia"}, ["bby"] = {"Befang"}, ["bca"] = {"Central Bai"}, ["bcb"] = {"Bainouk-Samik"}, ["bcc"] = {"Southern Balochi"}, ["bcd"] = {"North Babar"}, ["bce"] = {"Bamenyam"}, ["bcf"] = {"Bamu"}, ["bcg"] = {"Baga Pokur"}, ["bch"] = {"Bariai"}, ["bci"] = {"Baoulé"}, ["bcj"] = {"Bardi"}, ["bck"] = {"Bunuba"}, ["bcl"] = {"Central Bikol"}, ["bcm"] = {"Bannoni"}, ["bcn"] = {"Bali (Nigeria)"}, ["bco"] = {"Kaluli"}, ["bcp"] = {"Bali (Democratic Republic of Congo)"}, ["bcq"] = {"Bench"}, ["bcr"] = {"Babine"}, ["bcs"] = {"Kohumono"}, ["bct"] = {"Bendi"}, ["bcu"] = {"Awad Bing"}, ["bcv"] = {"Shoo-Minda-Nye"}, ["bcw"] = {"Bana"}, ["bcy"] = {"Bacama"}, ["bcz"] = {"Bainouk-Gunyaamolo"}, ["bda"] = {"Bayot"}, ["bdb"] = {"Basap"}, ["bdc"] = {"Emberá-Baudó"}, ["bdd"] = {"Bunama"}, ["bde"] = {"Bade"}, ["bdf"] = {"Biage"}, ["bdg"] = {"Bonggi"}, ["bdh"] = {"Baka (South Sudan)"}, ["bdi"] = {"Burun"}, ["bdj"] = {"Bai", "Bai (South Sudan)"}, ["bdk"] = {"Budukh"}, ["bdl"] = {"Indonesian Bajau"}, ["bdm"] = {"Buduma"}, ["bdn"] = {"Baldemu"}, ["bdo"] = {"Morom"}, ["bdp"] = {"Bende"}, ["bdq"] = {"Bahnar"}, ["bdr"] = {"West Coast Bajau"}, ["bds"] = {"Burunge"}, ["bdt"] = {"Bokoto"}, ["bdu"] = {"Oroko"}, ["bdv"] = {"Bodo Parja"}, ["bdw"] = {"Baham"}, ["bdx"] = {"Budong-Budong"}, ["bdy"] = {"Bandjalang"}, ["bdz"] = {"Badeshi"}, ["bea"] = {"Beaver"}, ["beb"] = {"Bebele"}, ["bec"] = {"Iceve-Maci"}, ["bed"] = {"Bedoanas"}, ["bee"] = {"Byangsi"}, ["bef"] = {"Benabena"}, ["beg"] = {"Belait"}, ["beh"] = {"Biali"}, ["bei"] = {"Bekati'"}, ["bej"] = {"Bedawiyet", "Beja"}, ["bek"] = {"Bebeli"}, ["bel"] = {"Belarusian"}, ["bem"] = {"Bemba (Zambia)"}, ["ben"] = {"Bengali"}, ["beo"] = {"Beami"}, ["bep"] = {"Besoa"}, ["beq"] = {"Beembe"}, ["bes"] = {"Besme"}, ["bet"] = {"Guiberoua Béte"}, ["beu"] = {"Blagar"}, ["bev"] = {"Daloa Bété"}, ["bew"] = {"Betawi"}, ["bex"] = {"Jur Modo"}, ["bey"] = {"Beli (Papua New Guinea)"}, ["bez"] = {"Bena (Tanzania)"}, ["bfa"] = {"Bari"}, ["bfb"] = {"Pauri Bareli"}, ["bfc"] = {"Northern Bai", "Panyi Bai"}, ["bfd"] = {"Bafut"}, ["bfe"] = {"Betaf", "Tena"}, ["bff"] = {"Bofi"}, ["bfg"] = {"Busang Kayan"}, ["bfh"] = {"Blafe"}, ["bfi"] = {"British Sign Language"}, ["bfj"] = {"Bafanji"}, ["bfk"] = {"Ban Khor Sign Language"}, ["bfl"] = {"Banda-Ndélé"}, ["bfm"] = {"Mmen"}, ["bfn"] = {"Bunak"}, ["bfo"] = {"Malba Birifor"}, ["bfp"] = {"Beba"}, ["bfq"] = {"Badaga"}, ["bfr"] = {"Bazigar"}, ["bfs"] = {"Southern Bai"}, ["bft"] = {"Balti"}, ["bfu"] = {"Gahri"}, ["bfw"] = {"Bondo"}, ["bfx"] = {"Bantayanon"}, ["bfy"] = {"Bagheli"}, ["bfz"] = {"Mahasu Pahari"}, ["bga"] = {"Gwamhi-Wuri"}, ["bgb"] = {"Bobongko"}, ["bgc"] = {"Haryanvi"}, ["bgd"] = {"Rathwi Bareli"}, ["bge"] = {"Bauria"}, ["bgf"] = {"Bangandu"}, ["bgg"] = {"Bugun"}, ["bgi"] = {"Giangan"}, ["bgj"] = {"Bangolan"}, ["bgk"] = {"Bit", "Buxinhua"}, ["bgl"] = {"Bo (Laos)"}, ["bgn"] = {"Western Balochi"}, ["bgo"] = {"Baga Koga"}, ["bgp"] = {"Eastern Balochi"}, ["bgq"] = {"Bagri"}, ["bgr"] = {"Bawm Chin"}, ["bgs"] = {"Tagabawa"}, ["bgt"] = {"Bughotu"}, ["bgu"] = {"Mbongno"}, ["bgv"] = {"Warkay-Bipim"}, ["bgw"] = {"Bhatri"}, ["bgx"] = {"Balkan Gagauz Turkish"}, ["bgy"] = {"Benggoi"}, ["bgz"] = {"Banggai"}, ["bha"] = {"Bharia"}, ["bhb"] = {"Bhili"}, ["bhc"] = {"Biga"}, ["bhd"] = {"Bhadrawahi"}, ["bhe"] = {"Bhaya"}, ["bhf"] = {"Odiai"}, ["bhg"] = {"Binandere"}, ["bhh"] = {"Bukharic"}, ["bhi"] = {"Bhilali"}, ["bhj"] = {"Bahing"}, ["bhl"] = {"Bimin"}, ["bhm"] = {"Bathari"}, ["bhn"] = {"Bohtan Neo-Aramaic"}, ["bho"] = {"Bhojpuri"}, ["bhp"] = {"Bima"}, ["bhq"] = {"Tukang Besi South"}, ["bhr"] = {"Bara Malagasy"}, ["bhs"] = {"Buwal"}, ["bht"] = {"Bhattiyali"}, ["bhu"] = {"Bhunjia"}, ["bhv"] = {"Bahau"}, ["bhw"] = {"Biak"}, ["bhx"] = {"Bhalay"}, ["bhy"] = {"Bhele"}, ["bhz"] = {"Bada (Indonesia)"}, ["bia"] = {"Badimaya"}, ["bib"] = {"Bisa", "Bissa"}, ["bic"] = {"Bikaru"}, ["bid"] = {"Bidiyo"}, ["bie"] = {"Bepour"}, ["bif"] = {"Biafada"}, ["big"] = {"Biangai"}, ["bij"] = {"Vaghat-Ya-Bijim-Legeri"}, ["bik"] = {"Bikol"}, ["bil"] = {"Bile"}, ["bim"] = {"Bimoba"}, ["bin"] = {"Bini", "Edo"}, ["bio"] = {"Nai"}, ["bip"] = {"Bila"}, ["biq"] = {"Bipi"}, ["bir"] = {"Bisorio"}, ["bis"] = {"Bislama"}, ["bit"] = {"Berinomo"}, ["biu"] = {"Biete"}, ["biv"] = {"Southern Birifor"}, ["biw"] = {"Kol (Cameroon)"}, ["bix"] = {"Bijori"}, ["biy"] = {"Birhor"}, ["biz"] = {"Baloi"}, ["bja"] = {"Budza"}, ["bjb"] = {"Banggarla"}, ["bjc"] = {"Bariji"}, ["bje"] = {"Biao-Jiao Mien"}, ["bjf"] = {"Barzani Jewish Neo-Aramaic"}, ["bjg"] = {"Bidyogo"}, ["bjh"] = {"Bahinemo"}, ["bji"] = {"Burji"}, ["bjj"] = {"Kanauji"}, ["bjk"] = {"Barok"}, ["bjl"] = {"Bulu (Papua New Guinea)"}, ["bjm"] = {"Bajelani"}, ["bjn"] = {"Banjar"}, ["bjo"] = {"Mid-Southern Banda"}, ["bjp"] = {"Fanamaket"}, ["bjr"] = {"Binumarien"}, ["bjs"] = {"Bajan"}, ["bjt"] = {"Balanta-Ganja"}, ["bju"] = {"Busuu"}, ["bjv"] = {"Bedjond"}, ["bjw"] = {"Bakwé"}, ["bjx"] = {"Banao Itneg"}, ["bjy"] = {"Bayali"}, ["bjz"] = {"Baruga"}, ["bka"] = {"Kyak"}, ["bkc"] = {"Baka (Cameroon)"}, ["bkd"] = {"Binukid", "Talaandig"}, ["bkf"] = {"Beeke"}, ["bkg"] = {"Buraka"}, ["bkh"] = {"Bakoko"}, ["bki"] = {"Baki"}, ["bkj"] = {"Pande"}, ["bkk"] = {"Brokskat"}, ["bkl"] = {"Berik"}, ["bkm"] = {"Kom (Cameroon)"}, ["bkn"] = {"Bukitan"}, ["bko"] = {"Kwa'"}, ["bkp"] = {"Boko (Democratic Republic of Congo)"}, ["bkq"] = {"Bakairí"}, ["bkr"] = {"Bakumpai"}, ["bks"] = {"Northern Sorsoganon"}, ["bkt"] = {"Boloki"}, ["bku"] = {"Buhid"}, ["bkv"] = {"Bekwarra"}, ["bkw"] = {"Bekwel"}, ["bkx"] = {"Baikeno"}, ["bky"] = {"Bokyi"}, ["bkz"] = {"Bungku"}, ["bla"] = {"Siksika"}, ["blb"] = {"Bilua"}, ["blc"] = {"Bella Coola"}, ["bld"] = {"Bolango"}, ["ble"] = {"Balanta-Kentohe"}, ["blf"] = {"Buol"}, ["blg"] = {"Balau"}, ["blh"] = {"Kuwaa"}, ["bli"] = {"Bolia"}, ["blj"] = {"Bolongan"}, ["blk"] = {"Pa'O", "Pa'o Karen"}, ["bll"] = {"Biloxi"}, ["blm"] = {"Beli (South Sudan)"}, ["bln"] = {"Southern Catanduanes Bikol"}, ["blo"] = {"Anii"}, ["blp"] = {"Blablanga"}, ["blq"] = {"Baluan-Pam"}, ["blr"] = {"Blang"}, ["bls"] = {"Balaesang"}, ["blt"] = {"Tai Dam"}, ["blv"] = {"Bolo", "Kibala"}, ["blw"] = {"Balangao"}, ["blx"] = {"Mag-Indi Ayta"}, ["bly"] = {"Notre"}, ["blz"] = {"Balantak"}, ["bma"] = {"Lame"}, ["bmb"] = {"Bembe"}, ["bmc"] = {"Biem"}, ["bmd"] = {"Baga Manduri"}, ["bme"] = {"Limassa"}, ["bmf"] = {"Bom-Kim"}, ["bmg"] = {"Bamwe"}, ["bmh"] = {"Kein"}, ["bmi"] = {"Bagirmi"}, ["bmj"] = {"Bote-Majhi"}, ["bmk"] = {"Ghayavi"}, ["bml"] = {"Bomboli"}, ["bmm"] = {"Northern Betsimisaraka Malagasy"}, ["bmn"] = {"Bina (Papua New Guinea)"}, ["bmo"] = {"Bambalang"}, ["bmp"] = {"Bulgebi"}, ["bmq"] = {"Bomu"}, ["bmr"] = {"Muinane"}, ["bms"] = {"Bilma Kanuri"}, ["bmt"] = {"Biao Mon"}, ["bmu"] = {"Somba-Siawari"}, ["bmv"] = {"Bum"}, ["bmw"] = {"Bomwali"}, ["bmx"] = {"Baimak"}, ["bmz"] = {"Baramu"}, ["bna"] = {"Bonerate"}, ["bnb"] = {"Bookan"}, ["bnc"] = {"Bontok"}, ["bnd"] = {"Banda (Indonesia)"}, ["bne"] = {"Bintauna"}, ["bnf"] = {"Masiwang"}, ["bng"] = {"Benga"}, ["bni"] = {"Bangi"}, ["bnj"] = {"Eastern Tawbuid"}, ["bnk"] = {"Bierebo"}, ["bnl"] = {"Boon"}, ["bnm"] = {"Batanga"}, ["bnn"] = {"Bunun"}, ["bno"] = {"Bantoanon"}, ["bnp"] = {"Bola"}, ["bnq"] = {"Bantik"}, ["bnr"] = {"Butmas-Tur"}, ["bns"] = {"Bundeli"}, ["bnu"] = {"Bentong"}, ["bnv"] = {"Beneraf", "Bonerif", "Edwas"}, ["bnw"] = {"Bisis"}, ["bnx"] = {"Bangubangu"}, ["bny"] = {"Bintulu"}, ["bnz"] = {"Beezen"}, ["boa"] = {"Bora"}, ["bob"] = {"Aweer"}, ["bod"] = {"Tibetan"}, ["boe"] = {"Mundabli"}, ["bof"] = {"Bolon"}, ["bog"] = {"Bamako Sign Language"}, ["boh"] = {"Boma"}, ["boi"] = {"Barbareño"}, ["boj"] = {"Anjam"}, ["bok"] = {"Bonjo"}, ["bol"] = {"Bole"}, ["bom"] = {"Berom"}, ["bon"] = {"Bine"}, ["boo"] = {"Tiemacèwè Bozo"}, ["bop"] = {"Bonkiman"}, ["boq"] = {"Bogaya"}, ["bor"] = {"Borôro"}, ["bos"] = {"Bosnian"}, ["bot"] = {"Bongo"}, ["bou"] = {"Bondei"}, ["bov"] = {"Tuwuli"}, ["bow"] = {"Rema"}, ["box"] = {"Buamu"}, ["boy"] = {"Bodo (Central African Republic)"}, ["boz"] = {"Tiéyaxo Bozo"}, ["bpa"] = {"Daakaka"}, ["bpd"] = {"Banda-Banda"}, ["bpg"] = {"Bonggo"}, ["bph"] = {"Botlikh"}, ["bpi"] = {"Bagupi"}, ["bpj"] = {"Binji"}, ["bpk"] = {"'Ôrôê", "Orowe"}, ["bpl"] = {"Broome Pearling Lugger Pidgin"}, ["bpm"] = {"Biyom"}, ["bpn"] = {"Dzao Min"}, ["bpo"] = {"Anasi"}, ["bpp"] = {"Kaure"}, ["bpq"] = {"Banda Malay"}, ["bpr"] = {"Koronadal Blaan"}, ["bps"] = {"Sarangani Blaan"}, ["bpt"] = {"Barrow Point"}, ["bpu"] = {"Bongu"}, ["bpv"] = {"Bian Marind"}, ["bpw"] = {"Bo (Papua New Guinea)"}, ["bpx"] = {"Palya Bareli"}, ["bpy"] = {"Bishnupriya"}, ["bpz"] = {"Bilba"}, ["bqa"] = {"Tchumbuli"}, ["bqb"] = {"Bagusa"}, ["bqc"] = {"Boko (Benin)", "Boo"}, ["bqd"] = {"Bung"}, ["bqf"] = {"Baga Kaloum"}, ["bqg"] = {"Bago-Kusuntu"}, ["bqh"] = {"Baima"}, ["bqi"] = {"Bakhtiari"}, ["bqj"] = {"Bandial"}, ["bqk"] = {"Banda-Mbrès"}, ["bql"] = {"Bilakura"}, ["bqm"] = {"Wumboko"}, ["bqn"] = {"Bulgarian Sign Language"}, ["bqo"] = {"Balo"}, ["bqp"] = {"Busa"}, ["bqq"] = {"Biritai"}, ["bqr"] = {"Burusu"}, ["bqs"] = {"Bosngun"}, ["bqt"] = {"Bamukumbit"}, ["bqu"] = {"Boguru"}, ["bqv"] = {"Begbere-Ejar", "Koro Wachi"}, ["bqw"] = {"Buru (Nigeria)"}, ["bqx"] = {"Baangi"}, ["bqy"] = {"Bengkala Sign Language"}, ["bqz"] = {"Bakaka"}, ["bra"] = {"Braj"}, ["brb"] = {"Lave"}, ["brc"] = {"Berbice Creole Dutch"}, ["brd"] = {"Baraamu"}, ["bre"] = {"Breton"}, ["brf"] = {"Bira"}, ["brg"] = {"Baure"}, ["brh"] = {"Brahui"}, ["bri"] = {"Mokpwe"}, ["brj"] = {"Bieria"}, ["brk"] = {"Birked"}, ["brl"] = {"Birwa"}, ["brm"] = {"Barambu"}, ["brn"] = {"Boruca"}, ["bro"] = {"Brokkat"}, ["brp"] = {"Barapasi"}, ["brq"] = {"Breri"}, ["brr"] = {"Birao"}, ["brs"] = {"Baras"}, ["brt"] = {"Bitare"}, ["bru"] = {"Eastern Bru"}, ["brv"] = {"Western Bru"}, ["brw"] = {"Bellari"}, ["brx"] = {"Bodo (India)"}, ["bry"] = {"Burui"}, ["brz"] = {"Bilbil"}, ["bsa"] = {"Abinomn"}, ["bsb"] = {"Brunei Bisaya"}, ["bsc"] = {"Bassari", "Oniyan"}, ["bse"] = {"Wushi"}, ["bsf"] = {"Bauchi"}, ["bsg"] = {"Bashkardi"}, ["bsh"] = {"Kati"}, ["bsi"] = {"Bassossi"}, ["bsj"] = {"Bangwinji"}, ["bsk"] = {"Burushaski"}, ["bsl"] = {"Basa-Gumna"}, ["bsm"] = {"Busami"}, ["bsn"] = {"Barasana-Eduria"}, ["bso"] = {"Buso"}, ["bsp"] = {"Baga Sitemu"}, ["bsq"] = {"Bassa"}, ["bsr"] = {"Bassa-Kontagora"}, ["bss"] = {"Akoose"}, ["bst"] = {"Basketo"}, ["bsu"] = {"Bahonsuai"}, ["bsv"] = {"Baga Sobané"}, ["bsw"] = {"Baiso"}, ["bsx"] = {"Yangkam"}, ["bsy"] = {"Sabah Bisaya"}, ["bta"] = {"Bata"}, ["btc"] = {"Bati (Cameroon)"}, ["btd"] = {"Batak Dairi"}, ["bte"] = {"Gamo-Ningi"}, ["btf"] = {"Birgit"}, ["btg"] = {"Gagnoa Bété"}, ["bth"] = {"Biatah Bidayuh"}, ["bti"] = {"Burate"}, ["btj"] = {"Bacanese Malay"}, ["btm"] = {"Batak Mandailing"}, ["btn"] = {"Ratagnon"}, ["bto"] = {"Rinconada Bikol"}, ["btp"] = {"Budibud"}, ["btq"] = {"Batek"}, ["btr"] = {"Baetora"}, ["bts"] = {"Batak Simalungun"}, ["btt"] = {"Bete-Bendi"}, ["btu"] = {"Batu"}, ["btv"] = {"Bateri"}, ["btw"] = {"Butuanon"}, ["btx"] = {"Batak Karo"}, ["bty"] = {"Bobot"}, ["btz"] = {"Batak Alas-Kluet"}, ["bua"] = {"Buriat"}, ["bub"] = {"Bua"}, ["buc"] = {"Bushi"}, ["bud"] = {"Ntcham"}, ["bue"] = {"Beothuk"}, ["buf"] = {"Bushoong"}, ["bug"] = {"Buginese"}, ["buh"] = {"Younuo Bunu"}, ["bui"] = {"Bongili"}, ["buj"] = {"Basa-Gurmana"}, ["buk"] = {"Bugawac"}, ["bul"] = {"Bulgarian"}, ["bum"] = {"Bulu (Cameroon)"}, ["bun"] = {"Sherbro"}, ["buo"] = {"Terei"}, ["bup"] = {"Busoa"}, ["buq"] = {"Brem"}, ["bus"] = {"Bokobaru"}, ["but"] = {"Bungain"}, ["buu"] = {"Budu"}, ["buv"] = {"Bun"}, ["buw"] = {"Bubi"}, ["bux"] = {"Boghom"}, ["buy"] = {"Bullom So"}, ["buz"] = {"Bukwen"}, ["bva"] = {"Barein"}, ["bvb"] = {"Bube"}, ["bvc"] = {"Baelelea"}, ["bvd"] = {"Baeggu"}, ["bve"] = {"Berau Malay"}, ["bvf"] = {"Boor"}, ["bvg"] = {"Bonkeng"}, ["bvh"] = {"Bure"}, ["bvi"] = {"Belanda Viri"}, ["bvj"] = {"Baan"}, ["bvk"] = {"Bukat"}, ["bvl"] = {"Bolivian Sign Language"}, ["bvm"] = {"Bamunka"}, ["bvn"] = {"Buna"}, ["bvo"] = {"Bolgo"}, ["bvp"] = {"Bumang"}, ["bvq"] = {"Birri"}, ["bvr"] = {"Burarra"}, ["bvt"] = {"Bati (Indonesia)"}, ["bvu"] = {"Bukit Malay"}, ["bvv"] = {"Baniva"}, ["bvw"] = {"Boga"}, ["bvx"] = {"Dibole"}, ["bvy"] = {"Baybayanon"}, ["bvz"] = {"Bauzi"}, ["bwa"] = {"Bwatoo"}, ["bwb"] = {"Namosi-Naitasiri-Serua"}, ["bwc"] = {"Bwile"}, ["bwd"] = {"Bwaidoka"}, ["bwe"] = {"Bwe Karen"}, ["bwf"] = {"Boselewa"}, ["bwg"] = {"Barwe"}, ["bwh"] = {"Bishuo"}, ["bwi"] = {"Baniwa"}, ["bwj"] = {"Láá Láá Bwamu"}, ["bwk"] = {"Bauwaki"}, ["bwl"] = {"Bwela"}, ["bwm"] = {"Biwat"}, ["bwn"] = {"Wunai Bunu"}, ["bwo"] = {"Borna (Ethiopia)", "Boro (Ethiopia)"}, ["bwp"] = {"Mandobo Bawah"}, ["bwq"] = {"Southern Bobo Madaré"}, ["bwr"] = {"Bura-Pabir"}, ["bws"] = {"Bomboma"}, ["bwt"] = {"Bafaw-Balong"}, ["bwu"] = {"Buli (Ghana)"}, ["bww"] = {"Bwa"}, ["bwx"] = {"Bu-Nao Bunu"}, ["bwy"] = {"Cwi Bwamu"}, ["bwz"] = {"Bwisi"}, ["bxa"] = {"Tairaha"}, ["bxb"] = {"Belanda Bor"}, ["bxc"] = {"Molengue"}, ["bxd"] = {"Pela"}, ["bxe"] = {"Birale"}, ["bxf"] = {"Bilur", "Minigir"}, ["bxg"] = {"Bangala"}, ["bxh"] = {"Buhutu"}, ["bxi"] = {"Pirlatapa"}, ["bxj"] = {"Bayungu"}, ["bxk"] = {"Bukusu", "Lubukusu"}, ["bxl"] = {"Jalkunan"}, ["bxm"] = {"Mongolia Buriat"}, ["bxn"] = {"Burduna"}, ["bxo"] = {"Barikanchi"}, ["bxp"] = {"Bebil"}, ["bxq"] = {"Beele"}, ["bxr"] = {"Russia Buriat"}, ["bxs"] = {"Busam"}, ["bxu"] = {"China Buriat"}, ["bxv"] = {"Berakou"}, ["bxw"] = {"Bankagooma"}, ["bxz"] = {"Binahari"}, ["bya"] = {"Batak"}, ["byb"] = {"Bikya"}, ["byc"] = {"Ubaghara"}, ["byd"] = {"Benyadu'"}, ["bye"] = {"Pouye"}, ["byf"] = {"Bete"}, ["byg"] = {"Baygo"}, ["byh"] = {"Bhujel"}, ["byi"] = {"Buyu"}, ["byj"] = {"Bina (Nigeria)"}, ["byk"] = {"Biao"}, ["byl"] = {"Bayono"}, ["bym"] = {"Bidjara"}, ["byn"] = {"Bilin", "Blin"}, ["byo"] = {"Biyo"}, ["byp"] = {"Bumaji"}, ["byq"] = {"Basay"}, ["byr"] = {"Baruya", "Yipma"}, ["bys"] = {"Burak"}, ["byt"] = {"Berti"}, ["byv"] = {"Medumba"}, ["byw"] = {"Belhariya"}, ["byx"] = {"Qaqet"}, ["byz"] = {"Banaro"}, ["bza"] = {"Bandi"}, ["bzb"] = {"Andio"}, ["bzc"] = {"Southern Betsimisaraka Malagasy"}, ["bzd"] = {"Bribri"}, ["bze"] = {"Jenaama Bozo"}, ["bzf"] = {"Boikin"}, ["bzg"] = {"Babuza"}, ["bzh"] = {"Mapos Buang"}, ["bzi"] = {"Bisu"}, ["bzj"] = {"Belize Kriol English"}, ["bzk"] = {"Nicaragua Creole English"}, ["bzl"] = {"Boano (Sulawesi)"}, ["bzm"] = {"Bolondo"}, ["bzn"] = {"Boano (Maluku)"}, ["bzo"] = {"Bozaba"}, ["bzp"] = {"Kemberano"}, ["bzq"] = {"Buli (Indonesia)"}, ["bzr"] = {"Biri"}, ["bzs"] = {"Brazilian Sign Language"}, ["bzt"] = {"Brithenig"}, ["bzu"] = {"Burmeso"}, ["bzv"] = {"Naami"}, ["bzw"] = {"Basa (Nigeria)"}, ["bzx"] = {"Kɛlɛngaxo Bozo"}, ["bzy"] = {"Obanliku"}, ["bzz"] = {"Evant"}, ["caa"] = {"Chortí"}, ["cab"] = {"Garifuna"}, ["cac"] = {"Chuj"}, ["cad"] = {"Caddo"}, ["cae"] = {"Laalaa", "Lehar"}, ["caf"] = {"Southern Carrier"}, ["cag"] = {"Nivaclé"}, ["cah"] = {"Cahuarano"}, ["caj"] = {"Chané"}, ["cak"] = {"Cakchiquel", "Kaqchikel"}, ["cal"] = {"Carolinian"}, ["cam"] = {"Cemuhî"}, ["can"] = {"Chambri"}, ["cao"] = {"Chácobo"}, ["cap"] = {"Chipaya"}, ["caq"] = {"Car Nicobarese"}, ["car"] = {"Galibi Carib"}, ["cas"] = {"Tsimané"}, ["cat"] = {"Catalan", "Valencian"}, ["cav"] = {"Cavineña"}, ["caw"] = {"Callawalla"}, ["cax"] = {"Chiquitano"}, ["cay"] = {"Cayuga"}, ["caz"] = {"Canichana"}, ["cbb"] = {"Cabiyarí"}, ["cbc"] = {"Carapana"}, ["cbd"] = {"Carijona"}, ["cbg"] = {"Chimila"}, ["cbi"] = {"Chachi"}, ["cbj"] = {"Ede Cabe"}, ["cbk"] = {"Chavacano"}, ["cbl"] = {"Bualkhaw Chin"}, ["cbn"] = {"Nyahkur"}, ["cbo"] = {"Izora"}, ["cbq"] = {"Cuba", "Tsucuba"}, ["cbr"] = {"Cashibo-Cacataibo"}, ["cbs"] = {"Cashinahua"}, ["cbt"] = {"Chayahuita"}, ["cbu"] = {"Candoshi-Shapra"}, ["cbv"] = {"Cacua"}, ["cbw"] = {"Kinabalian"}, ["cby"] = {"Carabayo"}, ["ccc"] = {"Chamicuro"}, ["ccd"] = {"Cafundo Creole"}, ["cce"] = {"Chopi"}, ["ccg"] = {"Samba Daka"}, ["cch"] = {"Atsam"}, ["ccj"] = {"Kasanga"}, ["ccl"] = {"Cutchi-Swahili"}, ["ccm"] = {"Malaccan Creole Malay"}, ["cco"] = {"Comaltepec Chinantec"}, ["ccp"] = {"Chakma"}, ["ccr"] = {"Cacaopera"}, ["cda"] = {"Choni"}, ["cde"] = {"Chenchu"}, ["cdf"] = {"Chiru"}, ["cdh"] = {"Chambeali"}, ["cdi"] = {"Chodri"}, ["cdj"] = {"Churahi"}, ["cdm"] = {"Chepang"}, ["cdn"] = {"Chaudangsi"}, ["cdo"] = {"Min Dong Chinese"}, ["cdr"] = {"Cinda-Regi-Tiyal"}, ["cds"] = {"Chadian Sign Language"}, ["cdy"] = {"Chadong"}, ["cdz"] = {"Koda"}, ["cea"] = {"Lower Chehalis"}, ["ceb"] = {"Cebuano"}, ["ceg"] = {"Chamacoco"}, ["cek"] = {"Eastern Khumi Chin"}, ["cen"] = {"Cen"}, ["ces"] = {"Czech"}, ["cet"] = {"Centúúm"}, ["cey"] = {"Ekai Chin"}, ["cfa"] = {"Dijim-Bwilim"}, ["cfd"] = {"Cara"}, ["cfg"] = {"Como Karim"}, ["cfm"] = {"Falam Chin"}, ["cga"] = {"Changriwa"}, ["cgc"] = {"Kagayanen"}, ["cgg"] = {"Chiga"}, ["cgk"] = {"Chocangacakha"}, ["cha"] = {"Chamorro"}, ["chb"] = {"Chibcha"}, ["chc"] = {"Catawba"}, ["chd"] = {"Highland Oaxaca Chontal"}, ["che"] = {"Chechen"}, ["chf"] = {"Tabasco Chontal"}, ["chg"] = {"Chagatai"}, ["chh"] = {"Chinook"}, ["chj"] = {"Ojitlán Chinantec"}, ["chk"] = {"Chuukese"}, ["chl"] = {"Cahuilla"}, ["chm"] = {"Mari (Russia)"}, ["chn"] = {"Chinook jargon"}, ["cho"] = {"Choctaw"}, ["chp"] = {"Chipewyan", "Dene Suline"}, ["chq"] = {"Quiotepec Chinantec"}, ["chr"] = {"Cherokee"}, ["cht"] = {"Cholón"}, ["chu"] = {"Church Slavic", "Church Slavonic", "Old Bulgarian", "Old Church Slavonic", "Old Slavonic"}, ["chv"] = {"Chuvash"}, ["chw"] = {"Chuwabu"}, ["chx"] = {"Chantyal"}, ["chy"] = {"Cheyenne"}, ["chz"] = {"Ozumacín Chinantec"}, ["cia"] = {"Cia-Cia"}, ["cib"] = {"Ci Gbe"}, ["cic"] = {"Chickasaw"}, ["cid"] = {"Chimariko"}, ["cie"] = {"Cineni"}, ["cih"] = {"Chinali"}, ["cik"] = {"Chitkuli Kinnauri"}, ["cim"] = {"Cimbrian"}, ["cin"] = {"Cinta Larga"}, ["cip"] = {"Chiapanec"}, ["cir"] = {"Haméa", "Méa", "Tiri"}, ["ciw"] = {"Chippewa"}, ["ciy"] = {"Chaima"}, ["cja"] = {"Western Cham"}, ["cje"] = {"Chru"}, ["cjh"] = {"Upper Chehalis"}, ["cji"] = {"Chamalal"}, ["cjk"] = {"Chokwe"}, ["cjm"] = {"Eastern Cham"}, ["cjn"] = {"Chenapian"}, ["cjo"] = {"Ashéninka Pajonal"}, ["cjp"] = {"Cabécar"}, ["cjs"] = {"Shor"}, ["cjv"] = {"Chuave"}, ["cjy"] = {"Jinyu Chinese"}, ["ckb"] = {"Central Kurdish"}, ["ckh"] = {"Chak"}, ["ckl"] = {"Cibak"}, ["ckm"] = {"Chakavian"}, ["ckn"] = {"Kaang Chin"}, ["cko"] = {"Anufo"}, ["ckq"] = {"Kajakse"}, ["ckr"] = {"Kairak"}, ["cks"] = {"Tayo"}, ["ckt"] = {"Chukot"}, ["cku"] = {"Koasati"}, ["ckv"] = {"Kavalan"}, ["ckx"] = {"Caka"}, ["cky"] = {"Cakfem-Mushere"}, ["ckz"] = {"Cakchiquel-Quiché Mixed Language"}, ["cla"] = {"Ron"}, ["clc"] = {"Chilcotin"}, ["cld"] = {"Chaldean Neo-Aramaic"}, ["cle"] = {"Lealao Chinantec"}, ["clh"] = {"Chilisso"}, ["cli"] = {"Chakali"}, ["clj"] = {"Laitu Chin"}, ["clk"] = {"Idu-Mishmi"}, ["cll"] = {"Chala"}, ["clm"] = {"Clallam"}, ["clo"] = {"Lowland Oaxaca Chontal"}, ["clt"] = {"Lautu Chin"}, ["clu"] = {"Caluyanun"}, ["clw"] = {"Chulym"}, ["cly"] = {"Eastern Highland Chatino"}, ["cma"] = {"Maa"}, ["cme"] = {"Cerma"}, ["cmg"] = {"Classical Mongolian"}, ["cmi"] = {"Emberá-Chamí"}, ["cml"] = {"Campalagian"}, ["cmm"] = {"Michigamea"}, ["cmn"] = {"Mandarin Chinese"}, ["cmo"] = {"Central Mnong"}, ["cmr"] = {"Mro-Khimi Chin"}, ["cms"] = {"Messapic"}, ["cmt"] = {"Camtho"}, ["cna"] = {"Changthang"}, ["cnb"] = {"Chinbon Chin"}, ["cnc"] = {"Côông"}, ["cng"] = {"Northern Qiang"}, ["cnh"] = {"Haka Chin", "Hakha Chin"}, ["cni"] = {"Asháninka"}, ["cnk"] = {"Khumi Chin"}, ["cnl"] = {"Lalana Chinantec"}, ["cno"] = {"Con"}, ["cnp"] = {"Northern Ping Chinese", "Northern Pinghua"}, ["cnr"] = {"Montenegrin"}, ["cns"] = {"Central Asmat"}, ["cnt"] = {"Tepetotutla Chinantec"}, ["cnu"] = {"Chenoua"}, ["cnw"] = {"Ngawn Chin"}, ["cnx"] = {"Middle Cornish"}, ["coa"] = {"Cocos Islands Malay"}, ["cob"] = {"Chicomuceltec"}, ["coc"] = {"Cocopa"}, ["cod"] = {"Cocama-Cocamilla"}, ["coe"] = {"Koreguaje"}, ["cof"] = {"Colorado"}, ["cog"] = {"Chong"}, ["coh"] = {"Chichonyi-Chidzihana-Chikauma", "Chonyi-Dzihana-Kauma"}, ["coj"] = {"Cochimi"}, ["cok"] = {"Santa Teresa Cora"}, ["col"] = {"Columbia-Wenatchi"}, ["com"] = {"Comanche"}, ["con"] = {"Cofán"}, ["coo"] = {"Comox"}, ["cop"] = {"Coptic"}, ["coq"] = {"Coquille"}, ["cor"] = {"Cornish"}, ["cos"] = {"Corsican"}, ["cot"] = {"Caquinte"}, ["cou"] = {"Wamey"}, ["cov"] = {"Cao Miao"}, ["cow"] = {"Cowlitz"}, ["cox"] = {"Nanti"}, ["coz"] = {"Chochotec"}, ["cpa"] = {"Palantla Chinantec"}, ["cpb"] = {"Ucayali-Yurúa Ashéninka"}, ["cpc"] = {"Ajyíninka Apurucayali"}, ["cpg"] = {"Cappadocian Greek"}, ["cpi"] = {"Chinese Pidgin English"}, ["cpn"] = {"Cherepon"}, ["cpo"] = {"Kpeego"}, ["cps"] = {"Capiznon"}, ["cpu"] = {"Pichis Ashéninka"}, ["cpx"] = {"Pu-Xian Chinese"}, ["cpy"] = {"South Ucayali Ashéninka"}, ["cqd"] = {"Chuanqiandian Cluster Miao"}, ["cra"] = {"Chara"}, ["crb"] = {"Island Carib"}, ["crc"] = {"Lonwolwol"}, ["crd"] = {"Coeur d'Alene"}, ["cre"] = {"Cree"}, ["crf"] = {"Caramanta"}, ["crg"] = {"Michif"}, ["crh"] = {"Crimean Tatar", "Crimean Turkish"}, ["cri"] = {"Sãotomense"}, ["crj"] = {"Southern East Cree"}, ["crk"] = {"Plains Cree"}, ["crl"] = {"Northern East Cree"}, ["crm"] = {"Moose Cree"}, ["crn"] = {"El Nayar Cora"}, ["cro"] = {"Crow"}, ["crq"] = {"Iyo'wujwa Chorote"}, ["crr"] = {"Carolina Algonquian"}, ["crs"] = {"Seselwa Creole French"}, ["crt"] = {"Iyojwa'ja Chorote"}, ["crv"] = {"Chaura"}, ["crw"] = {"Chrau"}, ["crx"] = {"Carrier"}, ["cry"] = {"Cori"}, ["crz"] = {"Cruzeño"}, ["csa"] = {"Chiltepec Chinantec"}, ["csb"] = {"Kashubian"}, ["csc"] = {"Catalan Sign Language", "Lengua de señas catalana", "Llengua de Signes Catalana"}, ["csd"] = {"Chiangmai Sign Language"}, ["cse"] = {"Czech Sign Language"}, ["csf"] = {"Cuba Sign Language"}, ["csg"] = {"Chilean Sign Language"}, ["csh"] = {"Asho Chin"}, ["csi"] = {"Coast Miwok"}, ["csj"] = {"Songlai Chin"}, ["csk"] = {"Jola-Kasa"}, ["csl"] = {"Chinese Sign Language"}, ["csm"] = {"Central Sierra Miwok"}, ["csn"] = {"Colombian Sign Language"}, ["cso"] = {"Sochiapam Chinantec", "Sochiapan Chinantec"}, ["csp"] = {"Southern Ping Chinese", "Southern Pinghua"}, ["csq"] = {"Croatia Sign Language"}, ["csr"] = {"Costa Rican Sign Language"}, ["css"] = {"Southern Ohlone"}, ["cst"] = {"Northern Ohlone"}, ["csv"] = {"Sumtu Chin"}, ["csw"] = {"Swampy Cree"}, ["csy"] = {"Siyin Chin"}, ["csz"] = {"Coos"}, ["cta"] = {"Tataltepec Chatino"}, ["ctc"] = {"Chetco"}, ["ctd"] = {"Tedim Chin"}, ["cte"] = {"Tepinapa Chinantec"}, ["ctg"] = {"Chittagonian"}, ["cth"] = {"Thaiphum Chin"}, ["ctl"] = {"Tlacoatzintepec Chinantec"}, ["ctm"] = {"Chitimacha"}, ["ctn"] = {"Chhintange"}, ["cto"] = {"Emberá-Catío"}, ["ctp"] = {"Western Highland Chatino"}, ["cts"] = {"Northern Catanduanes Bikol"}, ["ctt"] = {"Wayanad Chetti"}, ["ctu"] = {"Chol"}, ["ctz"] = {"Zacatepec Chatino"}, ["cua"] = {"Cua"}, ["cub"] = {"Cubeo"}, ["cuc"] = {"Usila Chinantec"}, ["cug"] = {"Chungmboko", "Cung"}, ["cuh"] = {"Chuka", "Gichuka"}, ["cui"] = {"Cuiba"}, ["cuj"] = {"Mashco Piro"}, ["cuk"] = {"San Blas Kuna"}, ["cul"] = {"Culina", "Kulina"}, ["cuo"] = {"Cumanagoto"}, ["cup"] = {"Cupeño"}, ["cuq"] = {"Cun"}, ["cur"] = {"Chhulung"}, ["cut"] = {"Teutila Cuicatec"}, ["cuu"] = {"Tai Ya"}, ["cuv"] = {"Cuvok"}, ["cuw"] = {"Chukwa"}, ["cux"] = {"Tepeuxila Cuicatec"}, ["cuy"] = {"Cuitlatec"}, ["cvg"] = {"Chug"}, ["cvn"] = {"Valle Nacional Chinantec"}, ["cwa"] = {"Kabwa"}, ["cwb"] = {"Maindo"}, ["cwd"] = {"Woods Cree"}, ["cwe"] = {"Kwere"}, ["cwg"] = {"Cheq Wong", "Chewong"}, ["cwt"] = {"Kuwaataay"}, ["cya"] = {"Nopala Chatino"}, ["cyb"] = {"Cayubaba"}, ["cym"] = {"Welsh"}, ["cyo"] = {"Cuyonon"}, ["czh"] = {"Huizhou Chinese"}, ["czk"] = {"Knaanic"}, ["czn"] = {"Zenzontepec Chatino"}, ["czo"] = {"Min Zhong Chinese"}, ["czt"] = {"Zotung Chin"}, ["daa"] = {"Dangaléat"}, ["dac"] = {"Dambi"}, ["dad"] = {"Marik"}, ["dae"] = {"Duupa"}, ["dag"] = {"Dagbani"}, ["dah"] = {"Gwahatike"}, ["dai"] = {"Day"}, ["daj"] = {"Dar Fur Daju"}, ["dak"] = {"Dakota"}, ["dal"] = {"Dahalo"}, ["dam"] = {"Damakawa"}, ["dan"] = {"Danish"}, ["dao"] = {"Daai Chin"}, ["daq"] = {"Dandami Maria"}, ["dar"] = {"Dargwa"}, ["das"] = {"Daho-Doo"}, ["dau"] = {"Dar Sila Daju"}, ["dav"] = {"Dawida", "Taita"}, ["daw"] = {"Davawenyo"}, ["dax"] = {"Dayi"}, ["daz"] = {"Dao"}, ["dba"] = {"Bangime"}, ["dbb"] = {"Deno"}, ["dbd"] = {"Dadiya"}, ["dbe"] = {"Dabe"}, ["dbf"] = {"Edopi"}, ["dbg"] = {"Dogul Dom Dogon"}, ["dbi"] = {"Doka"}, ["dbj"] = {"Ida'an"}, ["dbl"] = {"Dyirbal"}, ["dbm"] = {"Duguri"}, ["dbn"] = {"Duriankere"}, ["dbo"] = {"Dulbu"}, ["dbp"] = {"Duwai"}, ["dbq"] = {"Daba"}, ["dbr"] = {"Dabarre"}, ["dbt"] = {"Ben Tey Dogon"}, ["dbu"] = {"Bondum Dom Dogon"}, ["dbv"] = {"Dungu"}, ["dbw"] = {"Bankan Tey Dogon"}, ["dby"] = {"Dibiyaso"}, ["dcc"] = {"Deccan"}, ["dcr"] = {"Negerhollands"}, ["dda"] = {"Dadi Dadi"}, ["ddd"] = {"Dongotono"}, ["dde"] = {"Doondo"}, ["ddg"] = {"Fataluku"}, ["ddi"] = {"West Goodenough"}, ["ddj"] = {"Jaru"}, ["ddn"] = {"Dendi (Benin)"}, ["ddo"] = {"Dido"}, ["ddr"] = {"Dhudhuroa"}, ["dds"] = {"Donno So Dogon"}, ["ddw"] = {"Dawera-Daweloor"}, ["dec"] = {"Dagik"}, ["ded"] = {"Dedua"}, ["dee"] = {"Dewoin"}, ["def"] = {"Dezfuli"}, ["deg"] = {"Degema"}, ["deh"] = {"Dehwari"}, ["dei"] = {"Demisa"}, ["dek"] = {"Dek"}, ["del"] = {"Delaware"}, ["dem"] = {"Dem"}, ["den"] = {"Slave (Athapascan)"}, ["dep"] = {"Pidgin Delaware"}, ["deq"] = {"Dendi (Central African Republic)"}, ["der"] = {"Deori"}, ["des"] = {"Desano"}, ["deu"] = {"German"}, ["dev"] = {"Domung"}, ["dez"] = {"Dengese"}, ["dga"] = {"Southern Dagaare"}, ["dgb"] = {"Bunoge Dogon"}, ["dgc"] = {"Casiguran Dumagat Agta"}, ["dgd"] = {"Dagaari Dioula"}, ["dge"] = {"Degenan"}, ["dgg"] = {"Doga"}, ["dgh"] = {"Dghwede"}, ["dgi"] = {"Northern Dagara"}, ["dgk"] = {"Dagba"}, ["dgl"] = {"Andaandi", "Dongolawi"}, ["dgn"] = {"Dagoman"}, ["dgo"] = {"Dogri (individual language)"}, ["dgr"] = {"Dogrib", "Tłı̨chǫ"}, ["dgs"] = {"Dogoso"}, ["dgt"] = {"Ndra'ngith"}, ["dgw"] = {"Daungwurrung"}, ["dgx"] = {"Doghoro"}, ["dgz"] = {"Daga"}, ["dhd"] = {"Dhundari"}, ["dhg"] = {"Dhangu", "Dhangu-Djangu", "Djangu"}, ["dhi"] = {"Dhimal"}, ["dhl"] = {"Dhalandji"}, ["dhm"] = {"Zemba"}, ["dhn"] = {"Dhanki"}, ["dho"] = {"Dhodia"}, ["dhr"] = {"Dhargari"}, ["dhs"] = {"Dhaiso"}, ["dhu"] = {"Dhurga"}, ["dhv"] = {"Dehu", "Drehu"}, ["dhw"] = {"Dhanwar (Nepal)"}, ["dhx"] = {"Dhungaloo"}, ["dia"] = {"Dia"}, ["dib"] = {"South Central Dinka"}, ["dic"] = {"Lakota Dida"}, ["did"] = {"Didinga"}, ["dif"] = {"Dieri", "Diyari"}, ["dig"] = {"Chidigo", "Digo"}, ["dih"] = {"Kumiai"}, ["dii"] = {"Dimbong"}, ["dij"] = {"Dai"}, ["dik"] = {"Southwestern Dinka"}, ["dil"] = {"Dilling"}, ["dim"] = {"Dime"}, ["din"] = {"Dinka"}, ["dio"] = {"Dibo"}, ["dip"] = {"Northeastern Dinka"}, ["diq"] = {"Dimli (individual language)"}, ["dir"] = {"Dirim"}, ["dis"] = {"Dimasa"}, ["diu"] = {"Diriku"}, ["div"] = {"Dhivehi", "Divehi", "Maldivian"}, ["diw"] = {"Northwestern Dinka"}, ["dix"] = {"Dixon Reef"}, ["diy"] = {"Diuwe"}, ["diz"] = {"Ding"}, ["dja"] = {"Djadjawurrung"}, ["djb"] = {"Djinba"}, ["djc"] = {"Dar Daju Daju"}, ["djd"] = {"Djamindjung", "Ngaliwurru"}, ["dje"] = {"Zarma"}, ["djf"] = {"Djangun"}, ["dji"] = {"Djinang"}, ["djj"] = {"Djeebbana"}, ["djk"] = {"Businenge Tongo", "Eastern Maroon Creole", "Nenge"}, ["djm"] = {"Jamsay Dogon"}, ["djn"] = {"Djauan", "Jawoyn"}, ["djo"] = {"Jangkang"}, ["djr"] = {"Djambarrpuyngu"}, ["dju"] = {"Kapriman"}, ["djw"] = {"Djawi"}, ["dka"] = {"Dakpakha"}, ["dkk"] = {"Dakka"}, ["dkr"] = {"Kuijau"}, ["dks"] = {"Southeastern Dinka"}, ["dkx"] = {"Mazagway"}, ["dlg"] = {"Dolgan"}, ["dlk"] = {"Dahalik"}, ["dlm"] = {"Dalmatian"}, ["dln"] = {"Darlong"}, ["dma"] = {"Duma"}, ["dmb"] = {"Mombo Dogon"}, ["dmc"] = {"Gavak"}, ["dmd"] = {"Madhi Madhi"}, ["dme"] = {"Dugwor"}, ["dmf"] = {"Medefaidrin"}, ["dmg"] = {"Upper Kinabatangan"}, ["dmk"] = {"Domaaki"}, ["dml"] = {"Dameli"}, ["dmm"] = {"Dama"}, ["dmo"] = {"Kemedzung"}, ["dmr"] = {"East Damar"}, ["dms"] = {"Dampelas"}, ["dmu"] = {"Dubu", "Tebi"}, ["dmv"] = {"Dumpas"}, ["dmw"] = {"Mudburra"}, ["dmx"] = {"Dema"}, ["dmy"] = {"Demta", "Sowari"}, ["dna"] = {"Upper Grand Valley Dani"}, ["dnd"] = {"Daonda"}, ["dne"] = {"Ndendeule"}, ["dng"] = {"Dungan"}, ["dni"] = {"Lower Grand Valley Dani"}, ["dnj"] = {"Dan"}, ["dnk"] = {"Dengka"}, ["dnn"] = {"Dzùùngoo"}, ["dno"] = {"Ndrulo", "Northern Lendu"}, ["dnr"] = {"Danaru"}, ["dnt"] = {"Mid Grand Valley Dani"}, ["dnu"] = {"Danau"}, ["dnv"] = {"Danu"}, ["dnw"] = {"Western Dani"}, ["dny"] = {"Dení"}, ["doa"] = {"Dom"}, ["dob"] = {"Dobu"}, ["doc"] = {"Northern Dong"}, ["doe"] = {"Doe"}, ["dof"] = {"Domu"}, ["doh"] = {"Dong"}, ["doi"] = {"Dogri (macrolanguage)"}, ["dok"] = {"Dondo"}, ["dol"] = {"Doso"}, ["don"] = {"Toura (Papua New Guinea)"}, ["doo"] = {"Dongo"}, ["dop"] = {"Lukpa"}, ["doq"] = {"Dominican Sign Language"}, ["dor"] = {"Dori'o"}, ["dos"] = {"Dogosé"}, ["dot"] = {"Dass"}, ["dov"] = {"Dombe"}, ["dow"] = {"Doyayo"}, ["dox"] = {"Bussa"}, ["doy"] = {"Dompo"}, ["doz"] = {"Dorze"}, ["dpp"] = {"Papar"}, ["drb"] = {"Dair"}, ["drc"] = {"Minderico"}, ["drd"] = {"Darmiya"}, ["dre"] = {"Dolpo"}, ["drg"] = {"Rungus"}, ["dri"] = {"C'Lela"}, ["drl"] = {"Paakantyi"}, ["drn"] = {"West Damar"}, ["dro"] = {"Daro-Matu Melanau"}, ["drq"] = {"Dura"}, ["drs"] = {"Gedeo"}, ["drt"] = {"Drents"}, ["dru"] = {"Rukai"}, ["dry"] = {"Darai"}, ["dsb"] = {"Lower Sorbian"}, ["dse"] = {"Dutch Sign Language"}, ["dsh"] = {"Daasanach"}, ["dsi"] = {"Disa"}, ["dsl"] = {"Danish Sign Language"}, ["dsn"] = {"Dusner"}, ["dso"] = {"Desiya"}, ["dsq"] = {"Tadaksahak"}, ["dta"] = {"Daur"}, ["dtb"] = {"Labuk-Kinabatangan Kadazan"}, ["dtd"] = {"Ditidaht"}, ["dth"] = {"Adithinngithigh"}, ["dti"] = {"Ana Tinga Dogon"}, ["dtk"] = {"Tene Kan Dogon"}, ["dtm"] = {"Tomo Kan Dogon"}, ["dtn"] = {"Daatsʼíin"}, ["dto"] = {"Tommo So Dogon"}, ["dtp"] = {"Central Dusun", "Kadazan Dusun"}, ["dtr"] = {"Lotud"}, ["dts"] = {"Toro So Dogon"}, ["dtt"] = {"Toro Tegu Dogon"}, ["dtu"] = {"Tebul Ure Dogon"}, ["dty"] = {"Dotyali"}, ["dua"] = {"Duala"}, ["dub"] = {"Dubli"}, ["duc"] = {"Duna"}, ["due"] = {"Umiray Dumaget Agta"}, ["duf"] = {"Drubea", "Dumbea"}, ["dug"] = {"Chiduruma", "Duruma"}, ["duh"] = {"Dungra Bhil"}, ["dui"] = {"Dumun"}, ["duk"] = {"Uyajitaya"}, ["dul"] = {"Alabat Island Agta"}, ["dum"] = {"Middle Dutch (ca. 1050-1350)"}, ["dun"] = {"Dusun Deyah"}, ["duo"] = {"Dupaninan Agta"}, ["dup"] = {"Duano"}, ["duq"] = {"Dusun Malang"}, ["dur"] = {"Dii"}, ["dus"] = {"Dumi"}, ["duu"] = {"Drung"}, ["duv"] = {"Duvle"}, ["duw"] = {"Dusun Witu"}, ["dux"] = {"Duungooma"}, ["duy"] = {"Dicamay Agta"}, ["duz"] = {"Duli-Gey"}, ["dva"] = {"Duau"}, ["dwa"] = {"Diri"}, ["dwk"] = {"Dawik Kui"}, ["dwr"] = {"Dawro"}, ["dws"] = {"Dutton World Speedwords"}, ["dwu"] = {"Dhuwal"}, ["dww"] = {"Dawawa"}, ["dwy"] = {"Dhuwaya"}, ["dwz"] = {"Dewas Rai"}, ["dya"] = {"Dyan"}, ["dyb"] = {"Dyaberdyaber"}, ["dyd"] = {"Dyugun"}, ["dyg"] = {"Villa Viciosa Agta"}, ["dyi"] = {"Djimini Senoufo"}, ["dym"] = {"Yanda Dom Dogon"}, ["dyn"] = {"Dhanggatti", "Dyangadi"}, ["dyo"] = {"Jola-Fonyi"}, ["dyu"] = {"Dyula"}, ["dyy"] = {"Djabugay", "Dyaabugay"}, ["dza"] = {"Tunzu"}, ["dze"] = {"Djiwarli"}, ["dzg"] = {"Dazaga"}, ["dzl"] = {"Dzalakha"}, ["dzn"] = {"Dzando"}, ["dzo"] = {"Dzongkha"}, ["eaa"] = {"Karenggapa"}, ["ebc"] = {"Beginci"}, ["ebg"] = {"Ebughu"}, ["ebk"] = {"Eastern Bontok"}, ["ebo"] = {"Teke-Ebo"}, ["ebr"] = {"Ebrié"}, ["ebu"] = {"Embu", "Kiembu"}, ["ecr"] = {"Eteocretan"}, ["ecs"] = {"Ecuadorian Sign Language"}, ["ecy"] = {"Eteocypriot"}, ["eee"] = {"E"}, ["efa"] = {"Efai"}, ["efe"] = {"Efe"}, ["efi"] = {"Efik"}, ["ega"] = {"Ega"}, ["egl"] = {"Emilian"}, ["ego"] = {"Eggon"}, ["egy"] = {"Egyptian (Ancient)"}, ["ehu"] = {"Ehueun"}, ["eip"] = {"Eipomek"}, ["eit"] = {"Eitiep"}, ["eiv"] = {"Askopan"}, ["eja"] = {"Ejamat"}, ["eka"] = {"Ekajuk"}, ["eke"] = {"Ekit"}, ["ekg"] = {"Ekari"}, ["eki"] = {"Eki"}, ["ekk"] = {"Standard Estonian"}, ["ekl"] = {"Kol", "Kol (Bangladesh)"}, ["ekm"] = {"Elip"}, ["eko"] = {"Koti"}, ["ekp"] = {"Ekpeye"}, ["ekr"] = {"Yace"}, ["eky"] = {"Eastern Kayah"}, ["ele"] = {"Elepi"}, ["elh"] = {"El Hugeirat"}, ["eli"] = {"Nding"}, ["elk"] = {"Elkei"}, ["ell"] = {"Modern Greek (1453-)"}, ["elm"] = {"Eleme"}, ["elo"] = {"El Molo"}, ["elu"] = {"Elu"}, ["elx"] = {"Elamite"}, ["ema"] = {"Emai-Iuleha-Ora"}, ["emb"] = {"Embaloh"}, ["eme"] = {"Emerillon"}, ["emg"] = {"Eastern Meohang"}, ["emi"] = {"Mussau-Emira"}, ["emk"] = {"Eastern Maninkakan"}, ["emm"] = {"Mamulique"}, ["emn"] = {"Eman"}, ["emp"] = {"Northern Emberá"}, ["ems"] = {"Pacific Gulf Yupik"}, ["emu"] = {"Eastern Muria"}, ["emw"] = {"Emplawas"}, ["emx"] = {"Erromintxela"}, ["emy"] = {"Epigraphic Mayan"}, ["ena"] = {"Apali"}, ["enb"] = {"Markweeta"}, ["enc"] = {"En"}, ["end"] = {"Ende"}, ["enf"] = {"Forest Enets"}, ["eng"] = {"English"}, ["enh"] = {"Tundra Enets"}, ["enl"] = {"Enlhet"}, ["enm"] = {"Middle English (1100-1500)"}, ["enn"] = {"Engenni"}, ["eno"] = {"Enggano"}, ["enq"] = {"Enga"}, ["enr"] = {"Emem", "Emumu"}, ["enu"] = {"Enu"}, ["env"] = {"Enwan (Edu State)"}, ["enw"] = {"Enwan (Akwa Ibom State)"}, ["enx"] = {"Enxet"}, ["eot"] = {"Beti (Côte d'Ivoire)"}, ["epi"] = {"Epie"}, ["epo"] = {"Esperanto"}, ["era"] = {"Eravallan"}, ["erg"] = {"Sie"}, ["erh"] = {"Eruwa"}, ["eri"] = {"Ogea"}, ["erk"] = {"South Efate"}, ["ero"] = {"Horpa"}, ["err"] = {"Erre"}, ["ers"] = {"Ersu"}, ["ert"] = {"Eritai"}, ["erw"] = {"Erokwanas"}, ["ese"] = {"Ese Ejja"}, ["esg"] = {"Aheri Gondi"}, ["esh"] = {"Eshtehardi"}, ["esi"] = {"North Alaskan Inupiatun"}, ["esk"] = {"Northwest Alaska Inupiatun"}, ["esl"] = {"Egypt Sign Language"}, ["esm"] = {"Esuma"}, ["esn"] = {"Salvadoran Sign Language"}, ["eso"] = {"Estonian Sign Language"}, ["esq"] = {"Esselen"}, ["ess"] = {"Central Siberian Yupik"}, ["est"] = {"Estonian"}, ["esu"] = {"Central Yupik"}, ["esy"] = {"Eskayan"}, ["etb"] = {"Etebi"}, ["etc"] = {"Etchemin"}, ["eth"] = {"Ethiopian Sign Language"}, ["etn"] = {"Eton (Vanuatu)"}, ["eto"] = {"Eton (Cameroon)"}, ["etr"] = {"Edolo"}, ["ets"] = {"Yekhee"}, ["ett"] = {"Etruscan"}, ["etu"] = {"Ejagham"}, ["etx"] = {"Eten"}, ["etz"] = {"Semimi"}, ["eus"] = {"Basque"}, ["eve"] = {"Even"}, ["evh"] = {"Uvbie"}, ["evn"] = {"Evenki"}, ["ewe"] = {"Ewe"}, ["ewo"] = {"Ewondo"}, ["ext"] = {"Extremaduran"}, ["eya"] = {"Eyak"}, ["eyo"] = {"Keiyo"}, ["eza"] = {"Ezaa"}, ["eze"] = {"Uzekwe"}, ["faa"] = {"Fasu"}, ["fab"] = {"Fa d'Ambu"}, ["fad"] = {"Wagi"}, ["faf"] = {"Fagani"}, ["fag"] = {"Finongan"}, ["fah"] = {"Baissa Fali"}, ["fai"] = {"Faiwol"}, ["faj"] = {"Faita"}, ["fak"] = {"Fang (Cameroon)"}, ["fal"] = {"South Fali"}, ["fam"] = {"Fam"}, ["fan"] = {"Fang (Equatorial Guinea)"}, ["fao"] = {"Faroese"}, ["fap"] = {"Paloor"}, ["far"] = {"Fataleka"}, ["fas"] = {"Persian"}, ["fat"] = {"Fanti"}, ["fau"] = {"Fayu"}, ["fax"] = {"Fala"}, ["fay"] = {"Southwestern Fars"}, ["faz"] = {"Northwestern Fars"}, ["fbl"] = {"West Albay Bikol"}, ["fcs"] = {"Quebec Sign Language"}, ["fer"] = {"Feroge"}, ["ffi"] = {"Foia Foia"}, ["ffm"] = {"Maasina Fulfulde"}, ["fgr"] = {"Fongoro"}, ["fia"] = {"Nobiin"}, ["fie"] = {"Fyer"}, ["fij"] = {"Fijian"}, ["fil"] = {"Filipino", "Pilipino"}, ["fin"] = {"Finnish"}, ["fip"] = {"Fipa"}, ["fir"] = {"Firan"}, ["fit"] = {"Tornedalen Finnish"}, ["fiw"] = {"Fiwaga"}, ["fkk"] = {"Kirya-Konzəl"}, ["fkv"] = {"Kven Finnish"}, ["fla"] = {"Kalispel-Pend d'Oreille"}, ["flh"] = {"Foau"}, ["fli"] = {"Fali"}, ["fll"] = {"North Fali"}, ["fln"] = {"Flinders Island"}, ["flr"] = {"Fuliiru"}, ["fly"] = {"Flaaitaal", "Tsotsitaal"}, ["fmp"] = {"Fe'fe'"}, ["fmu"] = {"Far Western Muria"}, ["fnb"] = {"Fanbak"}, ["fng"] = {"Fanagalo"}, ["fni"] = {"Fania"}, ["fod"] = {"Foodo"}, ["foi"] = {"Foi"}, ["fom"] = {"Foma"}, ["fon"] = {"Fon"}, ["for"] = {"Fore"}, ["fos"] = {"Siraya"}, ["fpe"] = {"Fernando Po Creole English"}, ["fqs"] = {"Fas"}, ["fra"] = {"French"}, ["frc"] = {"Cajun French"}, ["frd"] = {"Fordata"}, ["frk"] = {"Frankish"}, ["frm"] = {"Middle French (ca. 1400-1600)"}, ["fro"] = {"Old French (842-ca. 1400)"}, ["frp"] = {"Arpitan", "Francoprovençal"}, ["frq"] = {"Forak"}, ["frr"] = {"Northern Frisian"}, ["frs"] = {"Eastern Frisian"}, ["frt"] = {"Fortsenal"}, ["fry"] = {"Western Frisian"}, ["fse"] = {"Finnish Sign Language"}, ["fsl"] = {"French Sign Language"}, ["fss"] = {"finlandssvenskt teckenspråk", "Finland-Swedish Sign Language", "suomenruotsalainen viittomakieli"}, ["fub"] = {"Adamawa Fulfulde"}, ["fuc"] = {"Pulaar"}, ["fud"] = {"East Futuna"}, ["fue"] = {"Borgu Fulfulde"}, ["fuf"] = {"Pular"}, ["fuh"] = {"Western Niger Fulfulde"}, ["fui"] = {"Bagirmi Fulfulde"}, ["fuj"] = {"Ko"}, ["ful"] = {"Fulah"}, ["fum"] = {"Fum"}, ["fun"] = {"Fulniô"}, ["fuq"] = {"Central-Eastern Niger Fulfulde"}, ["fur"] = {"Friulian"}, ["fut"] = {"Futuna-Aniwa"}, ["fuu"] = {"Furu"}, ["fuv"] = {"Nigerian Fulfulde"}, ["fuy"] = {"Fuyug"}, ["fvr"] = {"Fur"}, ["fwa"] = {"Fwâi"}, ["fwe"] = {"Fwe"}, ["gaa"] = {"Ga"}, ["gab"] = {"Gabri"}, ["gac"] = {"Mixed Great Andamanese"}, ["gad"] = {"Gaddang"}, ["gae"] = {"Guarequena"}, ["gaf"] = {"Gende"}, ["gag"] = {"Gagauz"}, ["gah"] = {"Alekano"}, ["gai"] = {"Borei"}, ["gaj"] = {"Gadsup"}, ["gak"] = {"Gamkonora"}, ["gal"] = {"Galolen"}, ["gam"] = {"Kandawo"}, ["gan"] = {"Gan Chinese"}, ["gao"] = {"Gants"}, ["gap"] = {"Gal"}, ["gaq"] = {"Gata'"}, ["gar"] = {"Galeya"}, ["gas"] = {"Adiwasi Garasia"}, ["gat"] = {"Kenati"}, ["gau"] = {"Mudhili Gadaba"}, ["gaw"] = {"Nobonob"}, ["gax"] = {"Borana-Arsi-Guji Oromo"}, ["gay"] = {"Gayo"}, ["gaz"] = {"West Central Oromo"}, ["gba"] = {"Gbaya (Central African Republic)"}, ["gbb"] = {"Kaytetye"}, ["gbd"] = {"Karajarri"}, ["gbe"] = {"Niksek"}, ["gbf"] = {"Gaikundi"}, ["gbg"] = {"Gbanziri"}, ["gbh"] = {"Defi Gbe"}, ["gbi"] = {"Galela"}, ["gbj"] = {"Bodo Gadaba"}, ["gbk"] = {"Gaddi"}, ["gbl"] = {"Gamit"}, ["gbm"] = {"Garhwali"}, ["gbn"] = {"Mo'da"}, ["gbo"] = {"Northern Grebo"}, ["gbp"] = {"Gbaya-Bossangoa"}, ["gbq"] = {"Gbaya-Bozoum"}, ["gbr"] = {"Gbagyi"}, ["gbs"] = {"Gbesi Gbe"}, ["gbu"] = {"Gagadu"}, ["gbv"] = {"Gbanu"}, ["gbw"] = {"Gabi-Gabi"}, ["gbx"] = {"Eastern Xwla Gbe"}, ["gby"] = {"Gbari"}, ["gbz"] = {"Zoroastrian Dari"}, ["gcc"] = {"Mali"}, ["gcd"] = {"Ganggalida"}, ["gce"] = {"Galice"}, ["gcf"] = {"Guadeloupean Creole French"}, ["gcl"] = {"Grenadian Creole English"}, ["gcn"] = {"Gaina"}, ["gcr"] = {"Guianese Creole French"}, ["gct"] = {"Colonia Tovar German"}, ["gda"] = {"Gade Lohar"}, ["gdb"] = {"Pottangi Ollar Gadaba"}, ["gdc"] = {"Gugu Badhun"}, ["gdd"] = {"Gedaged"}, ["gde"] = {"Gude"}, ["gdf"] = {"Guduf-Gava"}, ["gdg"] = {"Ga'dang"}, ["gdh"] = {"Gadjerawang", "Gajirrabeng"}, ["gdi"] = {"Gundi"}, ["gdj"] = {"Gurdjar"}, ["gdk"] = {"Gadang"}, ["gdl"] = {"Dirasha"}, ["gdm"] = {"Laal"}, ["gdn"] = {"Umanakaina"}, ["gdo"] = {"Ghodoberi"}, ["gdq"] = {"Mehri"}, ["gdr"] = {"Wipi"}, ["gds"] = {"Ghandruk Sign Language"}, ["gdt"] = {"Kungardutyi"}, ["gdu"] = {"Gudu"}, ["gdx"] = {"Godwari"}, ["gea"] = {"Geruma"}, ["geb"] = {"Kire"}, ["gec"] = {"Gboloo Grebo"}, ["ged"] = {"Gade"}, ["gef"] = {"Gerai"}, ["geg"] = {"Gengle"}, ["geh"] = {"Hutterisch", "Hutterite German"}, ["gei"] = {"Gebe"}, ["gej"] = {"Gen"}, ["gek"] = {"Ywom"}, ["gel"] = {"ut-Ma'in"}, ["geq"] = {"Geme"}, ["ges"] = {"Geser-Gorom"}, ["gev"] = {"Eviya"}, ["gew"] = {"Gera"}, ["gex"] = {"Garre"}, ["gey"] = {"Enya"}, ["gez"] = {"Geez"}, ["gfk"] = {"Patpatar"}, ["gft"] = {"Gafat"}, ["gga"] = {"Gao"}, ["ggb"] = {"Gbii"}, ["ggd"] = {"Gugadj"}, ["gge"] = {"Gurr-goni"}, ["ggg"] = {"Gurgula"}, ["ggk"] = {"Kungarakany"}, ["ggl"] = {"Ganglau"}, ["ggt"] = {"Gitua"}, ["ggu"] = {"Gagu", "Gban"}, ["ggw"] = {"Gogodala"}, ["gha"] = {"Ghadamès"}, ["ghc"] = {"Hiberno-Scottish Gaelic"}, ["ghe"] = {"Southern Ghale"}, ["ghh"] = {"Northern Ghale"}, ["ghk"] = {"Geko Karen"}, ["ghl"] = {"Ghulfan"}, ["ghn"] = {"Ghanongga"}, ["gho"] = {"Ghomara"}, ["ghr"] = {"Ghera"}, ["ghs"] = {"Guhu-Samane"}, ["ght"] = {"Kuke", "Kutang Ghale"}, ["gia"] = {"Kija"}, ["gib"] = {"Gibanawa"}, ["gic"] = {"Gail"}, ["gid"] = {"Gidar"}, ["gie"] = {"Gaɓogbo", "Guébie"}, ["gig"] = {"Goaria"}, ["gih"] = {"Githabul"}, ["gil"] = {"Gilbertese"}, ["gim"] = {"Gimi (Eastern Highlands)"}, ["gin"] = {"Hinukh"}, ["gip"] = {"Gimi (West New Britain)"}, ["giq"] = {"Green Gelao"}, ["gir"] = {"Red Gelao"}, ["gis"] = {"North Giziga"}, ["git"] = {"Gitxsan"}, ["giu"] = {"Mulao"}, ["giw"] = {"White Gelao"}, ["gix"] = {"Gilima"}, ["giy"] = {"Giyug"}, ["giz"] = {"South Giziga"}, ["gji"] = {"Geji"}, ["gjk"] = {"Kachi Koli"}, ["gjm"] = {"Gunditjmara"}, ["gjn"] = {"Gonja"}, ["gjr"] = {"Gurindji Kriol"}, ["gju"] = {"Gujari"}, ["gka"] = {"Guya"}, ["gkd"] = {"Magɨ (Madang Province)"}, ["gke"] = {"Ndai"}, ["gkn"] = {"Gokana"}, ["gko"] = {"Kok-Nar"}, ["gkp"] = {"Guinea Kpelle"}, ["gku"] = {"ǂUngkue"}, ["gla"] = {"Gaelic", "Scottish Gaelic"}, ["glc"] = {"Bon Gula"}, ["gld"] = {"Nanai"}, ["gle"] = {"Irish"}, ["glg"] = {"Galician"}, ["glh"] = {"Northwest Pashai", "Northwest Pashayi"}, ["glj"] = {"Gula Iro"}, ["glk"] = {"Gilaki"}, ["gll"] = {"Garlali"}, ["glo"] = {"Galambu"}, ["glr"] = {"Glaro-Twabo"}, ["glu"] = {"Gula (Chad)"}, ["glv"] = {"Manx"}, ["glw"] = {"Glavda"}, ["gly"] = {"Gule"}, ["gma"] = {"Gambera"}, ["gmb"] = {"Gula'alaa"}, ["gmd"] = {"Mághdì"}, ["gmg"] = {"Magɨyi"}, ["gmh"] = {"Middle High German (ca. 1050-1500)"}, ["gml"] = {"Middle Low German"}, ["gmm"] = {"Gbaya-Mbodomo"}, ["gmn"] = {"Gimnime"}, ["gmr"] = {"Mirning", "Mirniny"}, ["gmu"] = {"Gumalu"}, ["gmv"] = {"Gamo"}, ["gmx"] = {"Magoma"}, ["gmy"] = {"Mycenaean Greek"}, ["gmz"] = {"Mgbolizhia"}, ["gna"] = {"Kaansa"}, ["gnb"] = {"Gangte"}, ["gnc"] = {"Guanche"}, ["gnd"] = {"Zulgo-Gemzek"}, ["gne"] = {"Ganang"}, ["gng"] = {"Ngangam"}, ["gnh"] = {"Lere"}, ["gni"] = {"Gooniyandi"}, ["gnj"] = {"Ngen"}, ["gnk"] = {"ǁGana"}, ["gnl"] = {"Gangulu"}, ["gnm"] = {"Ginuman"}, ["gnn"] = {"Gumatj"}, ["gno"] = {"Northern Gondi"}, ["gnq"] = {"Gana"}, ["gnr"] = {"Gureng Gureng"}, ["gnt"] = {"Guntai"}, ["gnu"] = {"Gnau"}, ["gnw"] = {"Western Bolivian Guaraní"}, ["gnz"] = {"Ganzi"}, ["goa"] = {"Guro"}, ["gob"] = {"Playero"}, ["goc"] = {"Gorakor"}, ["god"] = {"Godié"}, ["goe"] = {"Gongduk"}, ["gof"] = {"Gofa"}, ["gog"] = {"Gogo"}, ["goh"] = {"Old High German (ca. 750-1050)"}, ["goi"] = {"Gobasi"}, ["goj"] = {"Gowlan"}, ["gok"] = {"Gowli"}, ["gol"] = {"Gola"}, ["gom"] = {"Goan Konkani"}, ["gon"] = {"Gondi"}, ["goo"] = {"Gone Dau"}, ["gop"] = {"Yeretuar"}, ["goq"] = {"Gorap"}, ["gor"] = {"Gorontalo"}, ["gos"] = {"Gronings"}, ["got"] = {"Gothic"}, ["gou"] = {"Gavar"}, ["gow"] = {"Gorowa"}, ["gox"] = {"Gobu"}, ["goy"] = {"Goundo"}, ["goz"] = {"Gozarkhani"}, ["gpa"] = {"Gupa-Abawa"}, ["gpe"] = {"Ghanaian Pidgin English"}, ["gpn"] = {"Taiap"}, ["gqa"] = {"Ga'anda"}, ["gqi"] = {"Guiqiong"}, ["gqn"] = {"Guana (Brazil)"}, ["gqr"] = {"Gor"}, ["gqu"] = {"Qau"}, ["gra"] = {"Rajput Garasia"}, ["grb"] = {"Grebo"}, ["grc"] = {"Ancient Greek (to 1453)"}, ["grd"] = {"Guruntum-Mbaaru"}, ["grg"] = {"Madi"}, ["grh"] = {"Gbiri-Niragu"}, ["gri"] = {"Ghari"}, ["grj"] = {"Southern Grebo"}, ["grm"] = {"Kota Marudu Talantang"}, ["grn"] = {"Guarani"}, ["gro"] = {"Groma"}, ["grq"] = {"Gorovu"}, ["grr"] = {"Taznatit"}, ["grs"] = {"Gresi"}, ["grt"] = {"Garo"}, ["gru"] = {"Kistane"}, ["grv"] = {"Central Grebo"}, ["grw"] = {"Gweda"}, ["grx"] = {"Guriaso"}, ["gry"] = {"Barclayville Grebo"}, ["grz"] = {"Guramalum"}, ["gse"] = {"Ghanaian Sign Language"}, ["gsg"] = {"German Sign Language"}, ["gsl"] = {"Gusilay"}, ["gsm"] = {"Guatemalan Sign Language"}, ["gsn"] = {"Gusan", "Nema"}, ["gso"] = {"Southwest Gbaya"}, ["gsp"] = {"Wasembo"}, ["gss"] = {"Greek Sign Language"}, ["gsw"] = {"Alemannic", "Alsatian", "Swiss German"}, ["gta"] = {"Guató"}, ["gtu"] = {"Aghu-Tharnggala"}, ["gua"] = {"Shiki"}, ["gub"] = {"Guajajára"}, ["guc"] = {"Wayuu"}, ["gud"] = {"Yocoboué Dida"}, ["gue"] = {"Gurindji"}, ["guf"] = {"Gupapuyngu"}, ["gug"] = {"Paraguayan Guaraní"}, ["guh"] = {"Guahibo"}, ["gui"] = {"Eastern Bolivian Guaraní"}, ["guj"] = {"Gujarati"}, ["guk"] = {"Gumuz"}, ["gul"] = {"Sea Island Creole English"}, ["gum"] = {"Guambiano"}, ["gun"] = {"Mbyá Guaraní"}, ["guo"] = {"Guayabero"}, ["gup"] = {"Gunwinggu"}, ["guq"] = {"Aché"}, ["gur"] = {"Farefare"}, ["gus"] = {"Guinean Sign Language"}, ["gut"] = {"Maléku Jaíka"}, ["guu"] = {"Yanomamö"}, ["guw"] = {"Gun"}, ["gux"] = {"Gourmanchéma"}, ["guz"] = {"Ekegusii", "Gusii"}, ["gva"] = {"Guana (Paraguay)"}, ["gvc"] = {"Guanano"}, ["gve"] = {"Duwet"}, ["gvf"] = {"Golin"}, ["gvj"] = {"Guajá"}, ["gvl"] = {"Gulay"}, ["gvm"] = {"Gurmana"}, ["gvn"] = {"Kuku-Yalanji"}, ["gvo"] = {"Gavião Do Jiparaná"}, ["gvp"] = {"Pará Gavião"}, ["gvr"] = {"Gurung"}, ["gvs"] = {"Gumawana"}, ["gvy"] = {"Guyani"}, ["gwa"] = {"Mbato"}, ["gwb"] = {"Gwa"}, ["gwc"] = {"Gawri", "Kalami"}, ["gwd"] = {"Gawwada"}, ["gwe"] = {"Gweno"}, ["gwf"] = {"Gowro"}, ["gwg"] = {"Moo"}, ["gwi"] = {"Gwichʼin"}, ["gwj"] = {"ǀGwi"}, ["gwm"] = {"Awngthim"}, ["gwn"] = {"Gwandara"}, ["gwr"] = {"Gwere"}, ["gwt"] = {"Gawar-Bati"}, ["gwu"] = {"Guwamu"}, ["gww"] = {"Kwini"}, ["gwx"] = {"Gua"}, ["gxx"] = {"Wè Southern"}, ["gya"] = {"Northwest Gbaya"}, ["gyb"] = {"Garus"}, ["gyd"] = {"Kayardild"}, ["gye"] = {"Gyem"}, ["gyf"] = {"Gungabula"}, ["gyg"] = {"Gbayi"}, ["gyi"] = {"Gyele"}, ["gyl"] = {"Gayil"}, ["gym"] = {"Ngäbere"}, ["gyn"] = {"Guyanese Creole English"}, ["gyo"] = {"Gyalsumdo"}, ["gyr"] = {"Guarayu"}, ["gyy"] = {"Gunya"}, ["gza"] = {"Ganza"}, ["gzi"] = {"Gazi"}, ["gzn"] = {"Gane"}, ["haa"] = {"Han"}, ["hab"] = {"Hanoi Sign Language"}, ["hac"] = {"Gurani"}, ["had"] = {"Hatam"}, ["hae"] = {"Eastern Oromo"}, ["haf"] = {"Haiphong Sign Language"}, ["hag"] = {"Hanga"}, ["hah"] = {"Hahon"}, ["hai"] = {"Haida"}, ["haj"] = {"Hajong"}, ["hak"] = {"Hakka Chinese"}, ["hal"] = {"Halang"}, ["ham"] = {"Hewa"}, ["han"] = {"Hangaza"}, ["hao"] = {"Hakö"}, ["hap"] = {"Hupla"}, ["haq"] = {"Ha"}, ["har"] = {"Harari"}, ["has"] = {"Haisla"}, ["hat"] = {"Haitian", "Haitian Creole"}, ["hau"] = {"Hausa"}, ["hav"] = {"Havu"}, ["haw"] = {"Hawaiian"}, ["hax"] = {"Southern Haida"}, ["hay"] = {"Haya"}, ["haz"] = {"Hazaragi"}, ["hba"] = {"Hamba"}, ["hbb"] = {"Huba"}, ["hbn"] = {"Heiban"}, ["hbo"] = {"Ancient Hebrew"}, ["hbs"] = {"Serbo-Croatian"}, ["hbu"] = {"Habu"}, ["hca"] = {"Andaman Creole Hindi"}, ["hch"] = {"Huichol"}, ["hdn"] = {"Northern Haida"}, ["hds"] = {"Honduras Sign Language"}, ["hdy"] = {"Hadiyya"}, ["hea"] = {"Northern Qiandong Miao"}, ["heb"] = {"Hebrew"}, ["hed"] = {"Herdé"}, ["heg"] = {"Helong"}, ["heh"] = {"Hehe"}, ["hei"] = {"Heiltsuk"}, ["hem"] = {"Hemba"}, ["her"] = {"Herero"}, ["hgm"] = {"Haiǁom"}, ["hgw"] = {"Haigwai"}, ["hhi"] = {"Hoia Hoia"}, ["hhr"] = {"Kerak"}, ["hhy"] = {"Hoyahoya"}, ["hia"] = {"Lamang"}, ["hib"] = {"Hibito"}, ["hid"] = {"Hidatsa"}, ["hif"] = {"Fiji Hindi"}, ["hig"] = {"Kamwe"}, ["hih"] = {"Pamosu"}, ["hii"] = {"Hinduri"}, ["hij"] = {"Hijuk"}, ["hik"] = {"Seit-Kaitetu"}, ["hil"] = {"Hiligaynon"}, ["hin"] = {"Hindi"}, ["hio"] = {"Tsoa"}, ["hir"] = {"Himarimã"}, ["hit"] = {"Hittite"}, ["hiw"] = {"Hiw"}, ["hix"] = {"Hixkaryána"}, ["hji"] = {"Haji"}, ["hka"] = {"Kahe"}, ["hke"] = {"Hunde"}, ["hkk"] = {"Hunjara-Kaina Ke"}, ["hkn"] = {"Mel-Khaonh"}, ["hks"] = {"Heung Kong Sau Yue", "Hong Kong Sign Language"}, ["hla"] = {"Halia"}, ["hlb"] = {"Halbi"}, ["hld"] = {"Halang Doan"}, ["hle"] = {"Hlersu"}, ["hlt"] = {"Matu Chin"}, ["hlu"] = {"Hieroglyphic Luwian"}, ["hma"] = {"Southern Mashan Hmong", "Southern Mashan Miao"}, ["hmb"] = {"Humburi Senni Songhay"}, ["hmc"] = {"Central Huishui Hmong", "Central Huishui Miao"}, ["hmd"] = {"A-hmaos", "Da-Hua Miao", "Large Flowery Miao"}, ["hme"] = {"Eastern Huishui Hmong", "Eastern Huishui Miao"}, ["hmf"] = {"Hmong Don"}, ["hmg"] = {"Southwestern Guiyang Hmong"}, ["hmh"] = {"Southwestern Huishui Hmong", "Southwestern Huishui Miao"}, ["hmi"] = {"Northern Huishui Hmong", "Northern Huishui Miao"}, ["hmj"] = {"Ge", "Gejia"}, ["hmk"] = {"Maek"}, ["hml"] = {"Luopohe Hmong", "Luopohe Miao"}, ["hmm"] = {"Central Mashan Hmong", "Central Mashan Miao"}, ["hmn"] = {"Hmong", "Mong"}, ["hmo"] = {"Hiri Motu"}, ["hmp"] = {"Northern Mashan Hmong", "Northern Mashan Miao"}, ["hmq"] = {"Eastern Qiandong Miao"}, ["hmr"] = {"Hmar"}, ["hms"] = {"Southern Qiandong Miao"}, ["hmt"] = {"Hamtai"}, ["hmu"] = {"Hamap"}, ["hmv"] = {"Hmong Dô"}, ["hmw"] = {"Western Mashan Hmong", "Western Mashan Miao"}, ["hmy"] = {"Southern Guiyang Hmong", "Southern Guiyang Miao"}, ["hmz"] = {"Hmong Shua", "Sinicized Miao"}, ["hna"] = {"Mina (Cameroon)"}, ["hnd"] = {"Southern Hindko"}, ["hne"] = {"Chhattisgarhi"}, ["hng"] = {"Hungu"}, ["hnh"] = {"ǁAni"}, ["hni"] = {"Hani"}, ["hnj"] = {"Hmong Njua", "Mong Leng", "Mong Njua"}, ["hnn"] = {"Hanunoo"}, ["hno"] = {"Northern Hindko"}, ["hns"] = {"Caribbean Hindustani"}, ["hnu"] = {"Hung"}, ["hoa"] = {"Hoava"}, ["hob"] = {"Mari (Madang Province)"}, ["hoc"] = {"Ho"}, ["hod"] = {"Holma"}, ["hoe"] = {"Horom"}, ["hoh"] = {"Hobyót"}, ["hoi"] = {"Holikachuk"}, ["hoj"] = {"Hadothi", "Haroti"}, ["hol"] = {"Holu"}, ["hom"] = {"Homa"}, ["hoo"] = {"Holoholo"}, ["hop"] = {"Hopi"}, ["hor"] = {"Horo"}, ["hos"] = {"Ho Chi Minh City Sign Language"}, ["hot"] = {"Hote", "Malê"}, ["hov"] = {"Hovongan"}, ["how"] = {"Honi"}, ["hoy"] = {"Holiya"}, ["hoz"] = {"Hozo"}, ["hpo"] = {"Hpon"}, ["hps"] = {"Hawai'i Pidgin Sign Language", "Hawai'i Sign Language (HSL)"}, ["hra"] = {"Hrangkhol"}, ["hrc"] = {"Niwer Mil"}, ["hre"] = {"Hre"}, ["hrk"] = {"Haruku"}, ["hrm"] = {"Horned Miao"}, ["hro"] = {"Haroi"}, ["hrp"] = {"Nhirrpi"}, ["hrt"] = {"Hértevin"}, ["hru"] = {"Hruso"}, ["hrv"] = {"Croatian"}, ["hrw"] = {"Warwar Feni"}, ["hrx"] = {"Hunsrik"}, ["hrz"] = {"Harzani"}, ["hsb"] = {"Upper Sorbian"}, ["hsh"] = {"Hungarian Sign Language"}, ["hsl"] = {"Hausa Sign Language"}, ["hsn"] = {"Xiang Chinese"}, ["hss"] = {"Harsusi"}, ["hti"] = {"Hoti"}, ["hto"] = {"Minica Huitoto"}, ["hts"] = {"Hadza"}, ["htu"] = {"Hitu"}, ["htx"] = {"Middle Hittite"}, ["hub"] = {"Huambisa"}, ["huc"] = {"ǂ'Amkhoe", "ǂHua"}, ["hud"] = {"Huaulu"}, ["hue"] = {"San Francisco Del Mar Huave"}, ["huf"] = {"Humene"}, ["hug"] = {"Huachipaeri"}, ["huh"] = {"Huilliche"}, ["hui"] = {"Huli"}, ["huj"] = {"Northern Guiyang Hmong", "Northern Guiyang Miao"}, ["huk"] = {"Hulung"}, ["hul"] = {"Hula"}, ["hum"] = {"Hungana"}, ["hun"] = {"Hungarian"}, ["huo"] = {"Hu"}, ["hup"] = {"Hupa"}, ["huq"] = {"Tsat"}, ["hur"] = {"Halkomelem"}, ["hus"] = {"Huastec"}, ["hut"] = {"Humla"}, ["huu"] = {"Murui Huitoto"}, ["huv"] = {"San Mateo Del Mar Huave"}, ["huw"] = {"Hukumina"}, ["hux"] = {"Nüpode Huitoto"}, ["huy"] = {"Hulaulá"}, ["huz"] = {"Hunzib"}, ["hvc"] = {"Haitian Vodoun Culture Language"}, ["hve"] = {"San Dionisio Del Mar Huave"}, ["hvk"] = {"Haveke"}, ["hvn"] = {"Sabu"}, ["hvv"] = {"Santa María Del Mar Huave"}, ["hwa"] = {"Wané"}, ["hwc"] = {"Hawai'i Creole English", "Hawai'i Pidgin"}, ["hwo"] = {"Hwana"}, ["hya"] = {"Hya"}, ["hye"] = {"Armenian"}, ["hyw"] = {"Western Armenian"}, ["iai"] = {"Iaai"}, ["ian"] = {"Iatmul"}, ["iar"] = {"Purari"}, ["iba"] = {"Iban"}, ["ibb"] = {"Ibibio"}, ["ibd"] = {"Iwaidja"}, ["ibe"] = {"Akpes"}, ["ibg"] = {"Ibanag"}, ["ibh"] = {"Bih"}, ["ibl"] = {"Ibaloi"}, ["ibm"] = {"Agoi"}, ["ibn"] = {"Ibino"}, ["ibo"] = {"Igbo"}, ["ibr"] = {"Ibuoro"}, ["ibu"] = {"Ibu"}, ["iby"] = {"Ibani"}, ["ica"] = {"Ede Ica"}, ["ich"] = {"Etkywan"}, ["icl"] = {"Icelandic Sign Language"}, ["icr"] = {"Islander Creole English"}, ["ida"] = {"Idakho-Isukha-Tiriki", "Luidakho-Luisukha-Lutirichi"}, ["idb"] = {"Indo-Portuguese"}, ["idc"] = {"Ajiya", "Idon"}, ["idd"] = {"Ede Idaca"}, ["ide"] = {"Idere"}, ["idi"] = {"Idi"}, ["ido"] = {"Ido"}, ["idr"] = {"Indri"}, ["ids"] = {"Idesa"}, ["idt"] = {"Idaté"}, ["idu"] = {"Idoma"}, ["ifa"] = {"Amganad Ifugao"}, ["ifb"] = {"Ayangan Ifugao", "Batad Ifugao"}, ["ife"] = {"Ifè"}, ["iff"] = {"Ifo"}, ["ifk"] = {"Tuwali Ifugao"}, ["ifm"] = {"Teke-Fuumu"}, ["ifu"] = {"Mayoyao Ifugao"}, ["ify"] = {"Keley-I Kallahan"}, ["igb"] = {"Ebira"}, ["ige"] = {"Igede"}, ["igg"] = {"Igana"}, ["igl"] = {"Igala"}, ["igm"] = {"Kanggape"}, ["ign"] = {"Ignaciano"}, ["igo"] = {"Isebe"}, ["igs"] = {"Interglossa"}, ["igw"] = {"Igwe"}, ["ihb"] = {"Iha Based Pidgin"}, ["ihi"] = {"Ihievbe"}, ["ihp"] = {"Iha"}, ["ihw"] = {"Bidhawal"}, ["iii"] = {"Nuosu", "Sichuan Yi"}, ["iin"] = {"Thiin"}, ["ijc"] = {"Izon"}, ["ije"] = {"Biseni"}, ["ijj"] = {"Ede Ije"}, ["ijn"] = {"Kalabari"}, ["ijs"] = {"Southeast Ijo"}, ["ike"] = {"Eastern Canadian Inuktitut"}, ["iki"] = {"Iko"}, ["ikk"] = {"Ika"}, ["ikl"] = {"Ikulu"}, ["iko"] = {"Olulumo-Ikom"}, ["ikp"] = {"Ikpeshi"}, ["ikr"] = {"Ikaranggal"}, ["iks"] = {"Inuit Sign Language"}, ["ikt"] = {"Inuinnaqtun", "Western Canadian Inuktitut"}, ["iku"] = {"Inuktitut"}, ["ikv"] = {"Iku-Gora-Ankwa"}, ["ikw"] = {"Ikwere"}, ["ikx"] = {"Ik"}, ["ikz"] = {"Ikizu"}, ["ila"] = {"Ile Ape"}, ["ilb"] = {"Ila"}, ["ile"] = {"Interlingue", "Occidental"}, ["ilg"] = {"Garig-Ilgar"}, ["ili"] = {"Ili Turki"}, ["ilk"] = {"Ilongot"}, ["ilm"] = {"Iranun (Malaysia)"}, ["ilo"] = {"Iloko"}, ["ilp"] = {"Iranun (Philippines)"}, ["ils"] = {"International Sign"}, ["ilu"] = {"Ili'uun"}, ["ilv"] = {"Ilue"}, ["ima"] = {"Mala Malasar"}, ["imi"] = {"Anamgura"}, ["iml"] = {"Miluk"}, ["imn"] = {"Imonda"}, ["imo"] = {"Imbongu"}, ["imr"] = {"Imroing"}, ["ims"] = {"Marsian"}, ["imy"] = {"Milyan"}, ["ina"] = {"Interlingua (International Auxiliary Language Association)"}, ["inb"] = {"Inga"}, ["ind"] = {"Indonesian"}, ["ing"] = {"Degexit'an"}, ["inh"] = {"Ingush"}, ["inj"] = {"Jungle Inga"}, ["inl"] = {"Indonesian Sign Language"}, ["inm"] = {"Minaean"}, ["inn"] = {"Isinai"}, ["ino"] = {"Inoke-Yate"}, ["inp"] = {"Iñapari"}, ["ins"] = {"Indian Sign Language"}, ["int"] = {"Intha"}, ["inz"] = {"Ineseño"}, ["ior"] = {"Inor"}, ["iou"] = {"Tuma-Irumu"}, ["iow"] = {"Iowa-Oto"}, ["ipi"] = {"Ipili"}, ["ipk"] = {"Inupiaq"}, ["ipo"] = {"Ipiko"}, ["iqu"] = {"Iquito"}, ["iqw"] = {"Ikwo"}, ["ire"] = {"Iresim"}, ["irh"] = {"Irarutu"}, ["iri"] = {"Irigwe", "Rigwe"}, ["irk"] = {"Iraqw"}, ["irn"] = {"Irántxe"}, ["irr"] = {"Ir"}, ["iru"] = {"Irula"}, ["irx"] = {"Kamberau"}, ["iry"] = {"Iraya"}, ["isa"] = {"Isabi"}, ["isc"] = {"Isconahua"}, ["isd"] = {"Isnag"}, ["ise"] = {"Italian Sign Language"}, ["isg"] = {"Irish Sign Language"}, ["ish"] = {"Esan"}, ["isi"] = {"Nkem-Nkum"}, ["isk"] = {"Ishkashimi"}, ["isl"] = {"Icelandic"}, ["ism"] = {"Masimasi"}, ["isn"] = {"Isanzu"}, ["iso"] = {"Isoko"}, ["isr"] = {"Israeli Sign Language"}, ["ist"] = {"Istriot"}, ["isu"] = {"Isu (Menchum Division)"}, ["ita"] = {"Italian"}, ["itb"] = {"Binongan Itneg"}, ["itd"] = {"Southern Tidung"}, ["ite"] = {"Itene"}, ["iti"] = {"Inlaod Itneg"}, ["itk"] = {"Judeo-Italian"}, ["itl"] = {"Itelmen"}, ["itm"] = {"Itu Mbon Uzo"}, ["ito"] = {"Itonama"}, ["itr"] = {"Iteri"}, ["its"] = {"Isekiri"}, ["itt"] = {"Maeng Itneg"}, ["itv"] = {"Itawit"}, ["itw"] = {"Ito"}, ["itx"] = {"Itik"}, ["ity"] = {"Moyadan Itneg"}, ["itz"] = {"Itzá"}, ["ium"] = {"Iu Mien"}, ["ivb"] = {"Ibatan"}, ["ivv"] = {"Ivatan"}, ["iwk"] = {"I-Wak"}, ["iwm"] = {"Iwam"}, ["iwo"] = {"Iwur"}, ["iws"] = {"Sepik Iwam"}, ["ixc"] = {"Ixcatec"}, ["ixl"] = {"Ixil"}, ["iya"] = {"Iyayu"}, ["iyo"] = {"Mesaka"}, ["iyx"] = {"Yaka (Congo)"}, ["izh"] = {"Ingrian"}, ["izr"] = {"Izere"}, ["izz"] = {"Izii"}, ["jaa"] = {"Jamamadí"}, ["jab"] = {"Hyam"}, ["jac"] = {"Jakalteko", "Popti'"}, ["jad"] = {"Jahanka"}, ["jae"] = {"Yabem"}, ["jaf"] = {"Jara"}, ["jah"] = {"Jah Hut"}, ["jaj"] = {"Zazao"}, ["jak"] = {"Jakun"}, ["jal"] = {"Yalahatan"}, ["jam"] = {"Jamaican Creole English"}, ["jan"] = {"Jandai"}, ["jao"] = {"Yanyuwa"}, ["jaq"] = {"Yaqay"}, ["jas"] = {"New Caledonian Javanese"}, ["jat"] = {"Jakati"}, ["jau"] = {"Yaur"}, ["jav"] = {"Javanese"}, ["jax"] = {"Jambi Malay"}, ["jay"] = {"Nhangu", "Yan-nhangu"}, ["jaz"] = {"Jawe"}, ["jbe"] = {"Judeo-Berber"}, ["jbi"] = {"Badjiri"}, ["jbj"] = {"Arandai"}, ["jbk"] = {"Barikewa"}, ["jbn"] = {"Nafusi"}, ["jbo"] = {"Lojban"}, ["jbr"] = {"Jofotek-Bromnya"}, ["jbt"] = {"Jabutí"}, ["jbu"] = {"Jukun Takum"}, ["jbw"] = {"Yawijibaya"}, ["jcs"] = {"Jamaican Country Sign Language"}, ["jct"] = {"Krymchak"}, ["jda"] = {"Jad"}, ["jdg"] = {"Jadgali"}, ["jdt"] = {"Judeo-Tat"}, ["jeb"] = {"Jebero"}, ["jee"] = {"Jerung"}, ["jeh"] = {"Jeh"}, ["jei"] = {"Yei"}, ["jek"] = {"Jeri Kuo"}, ["jel"] = {"Yelmek"}, ["jen"] = {"Dza"}, ["jer"] = {"Jere"}, ["jet"] = {"Manem"}, ["jeu"] = {"Jonkor Bourmataguil"}, ["jgb"] = {"Ngbee"}, ["jge"] = {"Judeo-Georgian"}, ["jgk"] = {"Gwak"}, ["jgo"] = {"Ngomba"}, ["jhi"] = {"Jehai"}, ["jhs"] = {"Jhankot Sign Language"}, ["jia"] = {"Jina"}, ["jib"] = {"Jibu"}, ["jic"] = {"Tol"}, ["jid"] = {"Bu"}, ["jie"] = {"Jilbe"}, ["jig"] = {"Djingili", "Jingulu"}, ["jih"] = {"Shangzhai", "sTodsde"}, ["jii"] = {"Jiiddu"}, ["jil"] = {"Jilim"}, ["jim"] = {"Jimi (Cameroon)"}, ["jio"] = {"Jiamao"}, ["jiq"] = {"Guanyinqiao", "Lavrung"}, ["jit"] = {"Jita"}, ["jiu"] = {"Youle Jinuo"}, ["jiv"] = {"Shuar"}, ["jiy"] = {"Buyuan Jinuo"}, ["jje"] = {"Jejueo"}, ["jjr"] = {"Bankal"}, ["jka"] = {"Kaera"}, ["jkm"] = {"Mobwa Karen"}, ["jko"] = {"Kubo"}, ["jkp"] = {"Paku Karen"}, ["jkr"] = {"Koro (India)"}, ["jku"] = {"Labir"}, ["jle"] = {"Ngile"}, ["jls"] = {"Jamaican Sign Language"}, ["jma"] = {"Dima"}, ["jmb"] = {"Zumbun"}, ["jmc"] = {"Machame"}, ["jmd"] = {"Yamdena"}, ["jmi"] = {"Jimi (Nigeria)"}, ["jml"] = {"Jumli"}, ["jmn"] = {"Makuri Naga"}, ["jmr"] = {"Kamara"}, ["jms"] = {"Mashi (Nigeria)"}, ["jmw"] = {"Mouwase"}, ["jmx"] = {"Western Juxtlahuaca Mixtec"}, ["jna"] = {"Jangshung"}, ["jnd"] = {"Jandavra"}, ["jng"] = {"Yangman"}, ["jni"] = {"Janji"}, ["jnj"] = {"Yemsa"}, ["jnl"] = {"Rawat"}, ["jns"] = {"Jaunsari"}, ["job"] = {"Joba"}, ["jod"] = {"Wojenaka"}, ["jog"] = {"Jogi"}, ["jor"] = {"Jorá"}, ["jos"] = {"Jordanian Sign Language"}, ["jow"] = {"Jowulu"}, ["jpa"] = {"Jewish Palestinian Aramaic"}, ["jpn"] = {"Japanese"}, ["jpr"] = {"Judeo-Persian"}, ["jqr"] = {"Jaqaru"}, ["jra"] = {"Jarai"}, ["jrb"] = {"Judeo-Arabic"}, ["jrr"] = {"Jiru"}, ["jrt"] = {"Jorto"}, ["jru"] = {"Japrería"}, ["jsl"] = {"Japanese Sign Language"}, ["jua"] = {"Júma"}, ["jub"] = {"Wannu"}, ["juc"] = {"Jurchen"}, ["jud"] = {"Worodougou"}, ["juh"] = {"Hõne"}, ["jui"] = {"Ngadjuri"}, ["juk"] = {"Wapan"}, ["jul"] = {"Jirel"}, ["jum"] = {"Jumjum"}, ["jun"] = {"Juang"}, ["juo"] = {"Jiba"}, ["jup"] = {"Hupdë"}, ["jur"] = {"Jurúna"}, ["jus"] = {"Jumla Sign Language"}, ["jut"] = {"Jutish"}, ["juu"] = {"Ju"}, ["juw"] = {"Wãpha"}, ["juy"] = {"Juray"}, ["jvd"] = {"Javindo"}, ["jvn"] = {"Caribbean Javanese"}, ["jwi"] = {"Jwira-Pepesa"}, ["jya"] = {"Jiarong"}, ["jye"] = {"Judeo-Yemeni Arabic"}, ["jyy"] = {"Jaya"}, ["kaa"] = {"Karakalpak", "Kara-Kalpak"}, ["kab"] = {"Kabyle"}, ["kac"] = {"Jingpho", "Kachin"}, ["kad"] = {"Adara"}, ["kae"] = {"Ketangalan"}, ["kaf"] = {"Katso"}, ["kag"] = {"Kajaman"}, ["kah"] = {"Kara (Central African Republic)"}, ["kai"] = {"Karekare"}, ["kaj"] = {"Jju"}, ["kak"] = {"Kalanguya", "Kayapa Kallahan"}, ["kal"] = {"Greenlandic", "Kalaallisut"}, ["kam"] = {"Kamba (Kenya)"}, ["kan"] = {"Kannada"}, ["kao"] = {"Xaasongaxango"}, ["kap"] = {"Bezhta"}, ["kaq"] = {"Capanahua"}, ["kas"] = {"Kashmiri"}, ["kat"] = {"Georgian"}, ["kau"] = {"Kanuri"}, ["kav"] = {"Katukína"}, ["kaw"] = {"Kawi"}, ["kax"] = {"Kao"}, ["kay"] = {"Kamayurá"}, ["kaz"] = {"Kazakh"}, ["kba"] = {"Kalarko"}, ["kbb"] = {"Kaxuiâna"}, ["kbc"] = {"Kadiwéu"}, ["kbd"] = {"Kabardian"}, ["kbe"] = {"Kanju"}, ["kbg"] = {"Khamba"}, ["kbh"] = {"Camsá"}, ["kbi"] = {"Kaptiau"}, ["kbj"] = {"Kari"}, ["kbk"] = {"Grass Koiari"}, ["kbl"] = {"Kanembu"}, ["kbm"] = {"Iwal"}, ["kbn"] = {"Kare (Central African Republic)"}, ["kbo"] = {"Keliko"}, ["kbp"] = {"Kabiyè"}, ["kbq"] = {"Kamano"}, ["kbr"] = {"Kafa"}, ["kbs"] = {"Kande"}, ["kbt"] = {"Abadi"}, ["kbu"] = {"Kabutra"}, ["kbv"] = {"Dera (Indonesia)"}, ["kbw"] = {"Kaiep"}, ["kbx"] = {"Ap Ma"}, ["kby"] = {"Manga Kanuri"}, ["kbz"] = {"Duhwa"}, ["kca"] = {"Khanty"}, ["kcb"] = {"Kawacha"}, ["kcc"] = {"Lubila"}, ["kcd"] = {"Ngkâlmpw Kanum"}, ["kce"] = {"Kaivi"}, ["kcf"] = {"Ukaan"}, ["kcg"] = {"Tyap"}, ["kch"] = {"Vono"}, ["kci"] = {"Kamantan"}, ["kcj"] = {"Kobiana"}, ["kck"] = {"Kalanga"}, ["kcl"] = {"Kala", "Kela (Papua New Guinea)"}, ["kcm"] = {"Gula (Central African Republic)"}, ["kcn"] = {"Nubi"}, ["kco"] = {"Kinalakna"}, ["kcp"] = {"Kanga"}, ["kcq"] = {"Kamo"}, ["kcr"] = {"Katla"}, ["kcs"] = {"Koenoem"}, ["kct"] = {"Kaian"}, ["kcu"] = {"Kami (Tanzania)"}, ["kcv"] = {"Kete"}, ["kcw"] = {"Kabwari"}, ["kcx"] = {"Kachama-Ganjule"}, ["kcy"] = {"Korandje"}, ["kcz"] = {"Konongo"}, ["kda"] = {"Worimi"}, ["kdc"] = {"Kutu"}, ["kdd"] = {"Yankunytjatjara"}, ["kde"] = {"Makonde"}, ["kdf"] = {"Mamusi"}, ["kdg"] = {"Seba"}, ["kdh"] = {"Tem"}, ["kdi"] = {"Kumam"}, ["kdj"] = {"Karamojong"}, ["kdk"] = {"Kwényi", "Numèè"}, ["kdl"] = {"Tsikimba"}, ["kdm"] = {"Kagoma"}, ["kdn"] = {"Kunda"}, ["kdp"] = {"Kaningdon-Nindem"}, ["kdq"] = {"Koch"}, ["kdr"] = {"Karaim"}, ["kdt"] = {"Kuy"}, ["kdu"] = {"Kadaru"}, ["kdw"] = {"Koneraw"}, ["kdx"] = {"Kam"}, ["kdy"] = {"Keder", "Keijar"}, ["kdz"] = {"Kwaja"}, ["kea"] = {"Kabuverdianu"}, ["keb"] = {"Kélé"}, ["kec"] = {"Keiga"}, ["ked"] = {"Kerewe"}, ["kee"] = {"Eastern Keres"}, ["kef"] = {"Kpessi"}, ["keg"] = {"Tese"}, ["keh"] = {"Keak"}, ["kei"] = {"Kei"}, ["kej"] = {"Kadar"}, ["kek"] = {"Kekchí"}, ["kel"] = {"Kela (Democratic Republic of Congo)"}, ["kem"] = {"Kemak"}, ["ken"] = {"Kenyang"}, ["keo"] = {"Kakwa"}, ["kep"] = {"Kaikadi"}, ["keq"] = {"Kamar"}, ["ker"] = {"Kera"}, ["kes"] = {"Kugbo"}, ["ket"] = {"Ket"}, ["keu"] = {"Akebu"}, ["kev"] = {"Kanikkaran"}, ["kew"] = {"West Kewa"}, ["kex"] = {"Kukna"}, ["key"] = {"Kupia"}, ["kez"] = {"Kukele"}, ["kfa"] = {"Kodava"}, ["kfb"] = {"Northwestern Kolami"}, ["kfc"] = {"Konda-Dora"}, ["kfd"] = {"Korra Koraga"}, ["kfe"] = {"Kota (India)"}, ["kff"] = {"Koya"}, ["kfg"] = {"Kudiya"}, ["kfh"] = {"Kurichiya"}, ["kfi"] = {"Kannada Kurumba"}, ["kfj"] = {"Kemiehua"}, ["kfk"] = {"Kinnauri"}, ["kfl"] = {"Kung"}, ["kfm"] = {"Khunsari"}, ["kfn"] = {"Kuk"}, ["kfo"] = {"Koro (Côte d'Ivoire)"}, ["kfp"] = {"Korwa"}, ["kfq"] = {"Korku"}, ["kfr"] = {"Kachhi", "Kutchi"}, ["kfs"] = {"Bilaspuri"}, ["kft"] = {"Kanjari"}, ["kfu"] = {"Katkari"}, ["kfv"] = {"Kurmukar"}, ["kfw"] = {"Kharam Naga"}, ["kfx"] = {"Kullu Pahari"}, ["kfy"] = {"Kumaoni"}, ["kfz"] = {"Koromfé"}, ["kga"] = {"Koyaga"}, ["kgb"] = {"Kawe"}, ["kge"] = {"Komering"}, ["kgf"] = {"Kube"}, ["kgg"] = {"Kusunda"}, ["kgi"] = {"Selangor Sign Language"}, ["kgj"] = {"Gamale Kham"}, ["kgk"] = {"Kaiwá"}, ["kgl"] = {"Kunggari"}, ["kgm"] = {"Karipúna"}, ["kgn"] = {"Karingani"}, ["kgo"] = {"Krongo"}, ["kgp"] = {"Kaingang"}, ["kgq"] = {"Kamoro"}, ["kgr"] = {"Abun"}, ["kgs"] = {"Kumbainggar"}, ["kgt"] = {"Somyev"}, ["kgu"] = {"Kobol"}, ["kgv"] = {"Karas"}, ["kgw"] = {"Karon Dori"}, ["kgx"] = {"Kamaru"}, ["kgy"] = {"Kyerung"}, ["kha"] = {"Khasi"}, ["khb"] = {"Lü"}, ["khc"] = {"Tukang Besi North"}, ["khd"] = {"Bädi Kanum"}, ["khe"] = {"Korowai"}, ["khf"] = {"Khuen"}, ["khg"] = {"Khams Tibetan"}, ["khh"] = {"Kehu"}, ["khj"] = {"Kuturmi"}, ["khk"] = {"Halh Mongolian"}, ["khl"] = {"Lusi"}, ["khm"] = {"Central Khmer", "Khmer"}, ["khn"] = {"Khandesi"}, ["kho"] = {"Khotanese", "Sakan"}, ["khp"] = {"Kapauri", "Kapori"}, ["khq"] = {"Koyra Chiini Songhay"}, ["khr"] = {"Kharia"}, ["khs"] = {"Kasua"}, ["kht"] = {"Khamti"}, ["khu"] = {"Nkhumbi"}, ["khv"] = {"Khvarshi"}, ["khw"] = {"Khowar"}, ["khx"] = {"Kanu"}, ["khy"] = {"Kele (Democratic Republic of Congo)"}, ["khz"] = {"Keapara"}, ["kia"] = {"Kim"}, ["kib"] = {"Koalib"}, ["kic"] = {"Kickapoo"}, ["kid"] = {"Koshin"}, ["kie"] = {"Kibet"}, ["kif"] = {"Eastern Parbate Kham"}, ["kig"] = {"Kimaama", "Kimaghima"}, ["kih"] = {"Kilmeri"}, ["kii"] = {"Kitsai"}, ["kij"] = {"Kilivila"}, ["kik"] = {"Gikuyu", "Kikuyu"}, ["kil"] = {"Kariya"}, ["kim"] = {"Karagas"}, ["kin"] = {"Kinyarwanda"}, ["kio"] = {"Kiowa"}, ["kip"] = {"Sheshi Kham"}, ["kiq"] = {"Kosadle", "Kosare"}, ["kir"] = {"Kirghiz", "Kyrgyz"}, ["kis"] = {"Kis"}, ["kit"] = {"Agob"}, ["kiu"] = {"Kirmanjki (individual language)"}, ["kiv"] = {"Kimbu"}, ["kiw"] = {"Northeast Kiwai"}, ["kix"] = {"Khiamniungan Naga"}, ["kiy"] = {"Kirikiri"}, ["kiz"] = {"Kisi"}, ["kja"] = {"Mlap"}, ["kjb"] = {"Kanjobal", "Q'anjob'al"}, ["kjc"] = {"Coastal Konjo"}, ["kjd"] = {"Southern Kiwai"}, ["kje"] = {"Kisar"}, ["kjg"] = {"Khmu"}, ["kjh"] = {"Khakas"}, ["kji"] = {"Zabana"}, ["kjj"] = {"Khinalugh"}, ["kjk"] = {"Highland Konjo"}, ["kjl"] = {"Western Parbate Kham"}, ["kjm"] = {"Kháng"}, ["kjn"] = {"Kunjen"}, ["kjo"] = {"Harijan Kinnauri"}, ["kjp"] = {"Pwo Eastern Karen"}, ["kjq"] = {"Western Keres"}, ["kjr"] = {"Kurudu"}, ["kjs"] = {"East Kewa"}, ["kjt"] = {"Phrae Pwo Karen"}, ["kju"] = {"Kashaya"}, ["kjv"] = {"Kaikavian Literary Language"}, ["kjx"] = {"Ramopa"}, ["kjy"] = {"Erave"}, ["kjz"] = {"Bumthangkha"}, ["kka"] = {"Kakanda"}, ["kkb"] = {"Kwerisa"}, ["kkc"] = {"Odoodee"}, ["kkd"] = {"Kinuku"}, ["kke"] = {"Kakabe"}, ["kkf"] = {"Kalaktang Monpa"}, ["kkg"] = {"Mabaka Valley Kalinga"}, ["kkh"] = {"Khün"}, ["kki"] = {"Kagulu"}, ["kkj"] = {"Kako"}, ["kkk"] = {"Kokota"}, ["kkl"] = {"Kosarek Yale"}, ["kkm"] = {"Kiong"}, ["kkn"] = {"Kon Keu"}, ["kko"] = {"Karko"}, ["kkp"] = {"Gugubera", "Koko-Bera"}, ["kkq"] = {"Kaeku"}, ["kkr"] = {"Kir-Balar"}, ["kks"] = {"Giiwo"}, ["kkt"] = {"Koi"}, ["kku"] = {"Tumi"}, ["kkv"] = {"Kangean"}, ["kkw"] = {"Teke-Kukuya"}, ["kkx"] = {"Kohin"}, ["kky"] = {"Guguyimidjir", "Guugu Yimidhirr"}, ["kkz"] = {"Kaska"}, ["kla"] = {"Klamath-Modoc"}, ["klb"] = {"Kiliwa"}, ["klc"] = {"Kolbila"}, ["kld"] = {"Gamilaraay"}, ["kle"] = {"Kulung (Nepal)"}, ["klf"] = {"Kendeje"}, ["klg"] = {"Tagakaulo"}, ["klh"] = {"Weliki"}, ["kli"] = {"Kalumpang"}, ["klj"] = {"Khalaj"}, ["klk"] = {"Kono (Nigeria)"}, ["kll"] = {"Kagan Kalagan"}, ["klm"] = {"Migum"}, ["kln"] = {"Kalenjin"}, ["klo"] = {"Kapya"}, ["klp"] = {"Kamasa"}, ["klq"] = {"Rumu"}, ["klr"] = {"Khaling"}, ["kls"] = {"Kalasha"}, ["klt"] = {"Nukna"}, ["klu"] = {"Klao"}, ["klv"] = {"Maskelynes"}, ["klw"] = {"Lindu", "Tado"}, ["klx"] = {"Koluwawa"}, ["kly"] = {"Kalao"}, ["klz"] = {"Kabola"}, ["kma"] = {"Konni"}, ["kmb"] = {"Kimbundu"}, ["kmc"] = {"Southern Dong"}, ["kmd"] = {"Majukayang Kalinga"}, ["kme"] = {"Bakole"}, ["kmf"] = {"Kare (Papua New Guinea)"}, ["kmg"] = {"Kâte"}, ["kmh"] = {"Kalam"}, ["kmi"] = {"Kami (Nigeria)"}, ["kmj"] = {"Kumarbhag Paharia"}, ["kmk"] = {"Limos Kalinga"}, ["kml"] = {"Tanudan Kalinga"}, ["kmm"] = {"Kom (India)"}, ["kmn"] = {"Awtuw"}, ["kmo"] = {"Kwoma"}, ["kmp"] = {"Gimme"}, ["kmq"] = {"Kwama"}, ["kmr"] = {"Northern Kurdish"}, ["kms"] = {"Kamasau"}, ["kmt"] = {"Kemtuik"}, ["kmu"] = {"Kanite"}, ["kmv"] = {"Karipúna Creole French"}, ["kmw"] = {"Komo (Democratic Republic of Congo)"}, ["kmx"] = {"Waboda"}, ["kmy"] = {"Koma"}, ["kmz"] = {"Khorasani Turkish"}, ["kna"] = {"Dera (Nigeria)"}, ["knb"] = {"Lubuagan Kalinga"}, ["knc"] = {"Central Kanuri"}, ["knd"] = {"Konda"}, ["kne"] = {"Kankanaey"}, ["knf"] = {"Mankanya"}, ["kng"] = {"Koongo"}, ["kni"] = {"Kanufi"}, ["knj"] = {"Western Kanjobal"}, ["knk"] = {"Kuranko"}, ["knl"] = {"Keninjal"}, ["knm"] = {"Kanamarí"}, ["knn"] = {"Konkani (individual language)"}, ["kno"] = {"Kono (Sierra Leone)"}, ["knp"] = {"Kwanja"}, ["knq"] = {"Kintaq"}, ["knr"] = {"Kaningra"}, ["kns"] = {"Kensiu"}, ["knt"] = {"Panoan Katukína"}, ["knu"] = {"Kono (Guinea)"}, ["knv"] = {"Tabo"}, ["knw"] = {"Kung-Ekoka"}, ["knx"] = {"Kendayan", "Salako"}, ["kny"] = {"Kanyok"}, ["knz"] = {"Kalamsé"}, ["koa"] = {"Konomala"}, ["koc"] = {"Kpati"}, ["kod"] = {"Kodi"}, ["koe"] = {"Kacipo-Balesi"}, ["kof"] = {"Kubi"}, ["kog"] = {"Cogui", "Kogi"}, ["koh"] = {"Koyo"}, ["koi"] = {"Komi-Permyak"}, ["kok"] = {"Konkani (macrolanguage)"}, ["kol"] = {"Kol (Papua New Guinea)"}, ["kom"] = {"Komi"}, ["kon"] = {"Kongo"}, ["koo"] = {"Konzo"}, ["kop"] = {"Waube"}, ["koq"] = {"Kota (Gabon)"}, ["kor"] = {"Korean"}, ["kos"] = {"Kosraean"}, ["kot"] = {"Lagwan"}, ["kou"] = {"Koke"}, ["kov"] = {"Kudu-Camo"}, ["kow"] = {"Kugama"}, ["koy"] = {"Koyukon"}, ["koz"] = {"Korak"}, ["kpa"] = {"Kutto"}, ["kpb"] = {"Mullu Kurumba"}, ["kpc"] = {"Curripaco"}, ["kpd"] = {"Koba"}, ["kpe"] = {"Kpelle"}, ["kpf"] = {"Komba"}, ["kpg"] = {"Kapingamarangi"}, ["kph"] = {"Kplang"}, ["kpi"] = {"Kofei"}, ["kpj"] = {"Karajá"}, ["kpk"] = {"Kpan"}, ["kpl"] = {"Kpala"}, ["kpm"] = {"Koho"}, ["kpn"] = {"Kepkiriwát"}, ["kpo"] = {"Ikposo"}, ["kpq"] = {"Korupun-Sela"}, ["kpr"] = {"Korafe-Yegha"}, ["kps"] = {"Tehit"}, ["kpt"] = {"Karata"}, ["kpu"] = {"Kafoa"}, ["kpv"] = {"Komi-Zyrian"}, ["kpw"] = {"Kobon"}, ["kpx"] = {"Mountain Koiali"}, ["kpy"] = {"Koryak"}, ["kpz"] = {"Kupsabiny"}, ["kqa"] = {"Mum"}, ["kqb"] = {"Kovai"}, ["kqc"] = {"Doromu-Koki"}, ["kqd"] = {"Koy Sanjaq Surat"}, ["kqe"] = {"Kalagan"}, ["kqf"] = {"Kakabai"}, ["kqg"] = {"Khe"}, ["kqh"] = {"Kisankasa"}, ["kqi"] = {"Koitabu"}, ["kqj"] = {"Koromira"}, ["kqk"] = {"Kotafon Gbe"}, ["kql"] = {"Kyenele"}, ["kqm"] = {"Khisa"}, ["kqn"] = {"Kaonde"}, ["kqo"] = {"Eastern Krahn"}, ["kqp"] = {"Kimré"}, ["kqq"] = {"Krenak"}, ["kqr"] = {"Kimaragang"}, ["kqs"] = {"Northern Kissi"}, ["kqt"] = {"Klias River Kadazan"}, ["kqu"] = {"Seroa"}, ["kqv"] = {"Okolod"}, ["kqw"] = {"Kandas"}, ["kqx"] = {"Mser"}, ["kqy"] = {"Koorete"}, ["kqz"] = {"Korana"}, ["kra"] = {"Kumhali"}, ["krb"] = {"Karkin"}, ["krc"] = {"Karachay-Balkar"}, ["krd"] = {"Kairui-Midiki"}, ["kre"] = {"Panará"}, ["krf"] = {"Koro (Vanuatu)"}, ["krh"] = {"Kurama"}, ["kri"] = {"Krio"}, ["krj"] = {"Kinaray-A"}, ["krk"] = {"Kerek"}, ["krl"] = {"Karelian"}, ["krn"] = {"Sapo"}, ["krp"] = {"Korop"}, ["krr"] = {"Krung"}, ["krs"] = {"Gbaya (Sudan)"}, ["krt"] = {"Tumari Kanuri"}, ["kru"] = {"Kurukh"}, ["krv"] = {"Kavet"}, ["krw"] = {"Western Krahn"}, ["krx"] = {"Karon"}, ["kry"] = {"Kryts"}, ["krz"] = {"Sota Kanum"}, ["ksa"] = {"Shuwa-Zamani"}, ["ksb"] = {"Shambala"}, ["ksc"] = {"Southern Kalinga"}, ["ksd"] = {"Kuanua"}, ["kse"] = {"Kuni"}, ["ksf"] = {"Bafia"}, ["ksg"] = {"Kusaghe"}, ["ksh"] = {"Kölsch"}, ["ksi"] = {"I'saka", "Krisa"}, ["ksj"] = {"Uare"}, ["ksk"] = {"Kansa"}, ["ksl"] = {"Kumalu"}, ["ksm"] = {"Kumba"}, ["ksn"] = {"Kasiguranin"}, ["kso"] = {"Kofa"}, ["ksp"] = {"Kaba"}, ["ksq"] = {"Kwaami"}, ["ksr"] = {"Borong"}, ["kss"] = {"Southern Kisi"}, ["kst"] = {"Winyé"}, ["ksu"] = {"Khamyang"}, ["ksv"] = {"Kusu"}, ["ksw"] = {"S'gaw Karen"}, ["ksx"] = {"Kedang"}, ["ksy"] = {"Kharia Thar"}, ["ksz"] = {"Kodaku"}, ["kta"] = {"Katua"}, ["ktb"] = {"Kambaata"}, ["ktc"] = {"Kholok"}, ["ktd"] = {"Kokata", "Kukatha"}, ["kte"] = {"Nubri"}, ["ktf"] = {"Kwami"}, ["ktg"] = {"Kalkutung"}, ["kth"] = {"Karanga"}, ["kti"] = {"North Muyu"}, ["ktj"] = {"Plapo Krumen"}, ["ktk"] = {"Kaniet"}, ["ktl"] = {"Koroshi"}, ["ktm"] = {"Kurti"}, ["ktn"] = {"Karitiâna"}, ["kto"] = {"Kuot"}, ["ktp"] = {"Kaduo"}, ["ktq"] = {"Katabaga"}, ["kts"] = {"South Muyu"}, ["ktt"] = {"Ketum"}, ["ktu"] = {"Kituba (Democratic Republic of Congo)"}, ["ktv"] = {"Eastern Katu"}, ["ktw"] = {"Kato"}, ["ktx"] = {"Kaxararí"}, ["kty"] = {"Kango (Bas-Uélé District)"}, ["ktz"] = {"Juǀʼhoan", "Juǀʼhoansi"}, ["kua"] = {"Kuanyama", "Kwanyama"}, ["kub"] = {"Kutep"}, ["kuc"] = {"Kwinsu"}, ["kud"] = {"'Auhelawa"}, ["kue"] = {"Kuman (Papua New Guinea)"}, ["kuf"] = {"Western Katu"}, ["kug"] = {"Kupa"}, ["kuh"] = {"Kushi"}, ["kui"] = {"Kalapalo", "Kuikúro-Kalapálo"}, ["kuj"] = {"Kuria"}, ["kuk"] = {"Kepo'"}, ["kul"] = {"Kulere"}, ["kum"] = {"Kumyk"}, ["kun"] = {"Kunama"}, ["kuo"] = {"Kumukio"}, ["kup"] = {"Kunimaipa"}, ["kuq"] = {"Karipuna"}, ["kur"] = {"Kurdish"}, ["kus"] = {"Kusaal"}, ["kut"] = {"Kutenai"}, ["kuu"] = {"Upper Kuskokwim"}, ["kuv"] = {"Kur"}, ["kuw"] = {"Kpagua"}, ["kux"] = {"Kukatja"}, ["kuy"] = {"Kuuku-Ya'u"}, ["kuz"] = {"Kunza"}, ["kva"] = {"Bagvalal"}, ["kvb"] = {"Kubu"}, ["kvc"] = {"Kove"}, ["kvd"] = {"Kui (Indonesia)"}, ["kve"] = {"Kalabakan"}, ["kvf"] = {"Kabalai"}, ["kvg"] = {"Kuni-Boazi"}, ["kvh"] = {"Komodo"}, ["kvi"] = {"Kwang"}, ["kvj"] = {"Psikye"}, ["kvk"] = {"Korean Sign Language"}, ["kvl"] = {"Kayaw"}, ["kvm"] = {"Kendem"}, ["kvn"] = {"Border Kuna"}, ["kvo"] = {"Dobel"}, ["kvp"] = {"Kompane"}, ["kvq"] = {"Geba Karen"}, ["kvr"] = {"Kerinci"}, ["kvt"] = {"Lahta", "Lahta Karen"}, ["kvu"] = {"Yinbaw Karen"}, ["kvv"] = {"Kola"}, ["kvw"] = {"Wersing"}, ["kvx"] = {"Parkari Koli"}, ["kvy"] = {"Yintale", "Yintale Karen"}, ["kvz"] = {"Tsakwambo", "Tsaukambo"}, ["kwa"] = {"Dâw"}, ["kwb"] = {"Kwa"}, ["kwc"] = {"Likwala"}, ["kwd"] = {"Kwaio"}, ["kwe"] = {"Kwerba"}, ["kwf"] = {"Kwara'ae"}, ["kwg"] = {"Sara Kaba Deme"}, ["kwh"] = {"Kowiai"}, ["kwi"] = {"Awa-Cuaiquer"}, ["kwj"] = {"Kwanga"}, ["kwk"] = {"Kwakiutl"}, ["kwl"] = {"Kofyar"}, ["kwm"] = {"Kwambi"}, ["kwn"] = {"Kwangali"}, ["kwo"] = {"Kwomtari"}, ["kwp"] = {"Kodia"}, ["kwr"] = {"Kwer"}, ["kws"] = {"Kwese"}, ["kwt"] = {"Kwesten"}, ["kwu"] = {"Kwakum"}, ["kwv"] = {"Sara Kaba Náà"}, ["kww"] = {"Kwinti"}, ["kwx"] = {"Khirwar"}, ["kwy"] = {"San Salvador Kongo"}, ["kwz"] = {"Kwadi"}, ["kxa"] = {"Kairiru"}, ["kxb"] = {"Krobu"}, ["kxc"] = {"Khonso", "Konso"}, ["kxd"] = {"Brunei"}, ["kxf"] = {"Manumanaw", "Manumanaw Karen"}, ["kxh"] = {"Karo (Ethiopia)"}, ["kxi"] = {"Keningau Murut"}, ["kxj"] = {"Kulfa"}, ["kxk"] = {"Zayein Karen"}, ["kxm"] = {"Northern Khmer"}, ["kxn"] = {"Kanowit-Tanjong Melanau"}, ["kxo"] = {"Kanoé"}, ["kxp"] = {"Wadiyara Koli"}, ["kxq"] = {"Smärky Kanum"}, ["kxr"] = {"Koro (Papua New Guinea)"}, ["kxs"] = {"Kangjia"}, ["kxt"] = {"Koiwat"}, ["kxv"] = {"Kuvi"}, ["kxw"] = {"Konai"}, ["kxx"] = {"Likuba"}, ["kxy"] = {"Kayong"}, ["kxz"] = {"Kerewo"}, ["kya"] = {"Kwaya"}, ["kyb"] = {"Butbut Kalinga"}, ["kyc"] = {"Kyaka"}, ["kyd"] = {"Karey"}, ["kye"] = {"Krache"}, ["kyf"] = {"Kouya"}, ["kyg"] = {"Keyagana"}, ["kyh"] = {"Karok"}, ["kyi"] = {"Kiput"}, ["kyj"] = {"Karao"}, ["kyk"] = {"Kamayo"}, ["kyl"] = {"Kalapuya"}, ["kym"] = {"Kpatili"}, ["kyn"] = {"Northern Binukidnon"}, ["kyo"] = {"Kelon"}, ["kyp"] = {"Kang"}, ["kyq"] = {"Kenga"}, ["kyr"] = {"Kuruáya"}, ["kys"] = {"Baram Kayan"}, ["kyt"] = {"Kayagar"}, ["kyu"] = {"Western Kayah"}, ["kyv"] = {"Kayort"}, ["kyw"] = {"Kudmali"}, ["kyx"] = {"Rapoisi"}, ["kyy"] = {"Kambaira"}, ["kyz"] = {"Kayabí"}, ["kza"] = {"Western Karaboro"}, ["kzb"] = {"Kaibobo"}, ["kzc"] = {"Bondoukou Kulango"}, ["kzd"] = {"Kadai"}, ["kze"] = {"Kosena"}, ["kzf"] = {"Da'a Kaili"}, ["kzg"] = {"Kikai"}, ["kzi"] = {"Kelabit"}, ["kzk"] = {"Kazukuru"}, ["kzl"] = {"Kayeli"}, ["kzm"] = {"Kais"}, ["kzn"] = {"Kokola"}, ["kzo"] = {"Kaningi"}, ["kzp"] = {"Kaidipang"}, ["kzq"] = {"Kaike"}, ["kzr"] = {"Karang"}, ["kzs"] = {"Sugut Dusun"}, ["kzu"] = {"Kayupulau"}, ["kzv"] = {"Komyandaret"}, ["kzw"] = {"Karirí-Xocó"}, ["kzx"] = {"Kamarian"}, ["kzy"] = {"Kango (Tshopo District)"}, ["kzz"] = {"Kalabra"}, ["laa"] = {"Southern Subanen"}, ["lab"] = {"Linear A"}, ["lac"] = {"Lacandon"}, ["lad"] = {"Ladino"}, ["lae"] = {"Pattani"}, ["laf"] = {"Lafofa"}, ["lag"] = {"Langi"}, ["lah"] = {"Lahnda"}, ["lai"] = {"Lambya"}, ["laj"] = {"Lango (Uganda)"}, ["lak"] = {"Laka (Nigeria)"}, ["lal"] = {"Lalia"}, ["lam"] = {"Lamba"}, ["lan"] = {"Laru"}, ["lao"] = {"Lao"}, ["lap"] = {"Laka (Chad)"}, ["laq"] = {"Qabiao"}, ["lar"] = {"Larteh"}, ["las"] = {"Lama (Togo)"}, ["lat"] = {"Latin"}, ["lau"] = {"Laba"}, ["lav"] = {"Latvian"}, ["law"] = {"Lauje"}, ["lax"] = {"Tiwa"}, ["lay"] = {"Lama Bai"}, ["laz"] = {"Aribwatsa"}, ["lbb"] = {"Label"}, ["lbc"] = {"Lakkia"}, ["lbe"] = {"Lak"}, ["lbf"] = {"Tinani"}, ["lbg"] = {"Laopang"}, ["lbi"] = {"La'bi"}, ["lbj"] = {"Ladakhi"}, ["lbk"] = {"Central Bontok"}, ["lbl"] = {"Libon Bikol"}, ["lbm"] = {"Lodhi"}, ["lbn"] = {"Rmeet"}, ["lbo"] = {"Laven"}, ["lbq"] = {"Wampar"}, ["lbr"] = {"Lohorung"}, ["lbs"] = {"Libyan Sign Language"}, ["lbt"] = {"Lachi"}, ["lbu"] = {"Labu"}, ["lbv"] = {"Lavatbura-Lamusong"}, ["lbw"] = {"Tolaki"}, ["lbx"] = {"Lawangan"}, ["lby"] = {"Lamalama", "Lamu-Lamu"}, ["lbz"] = {"Lardil"}, ["lcc"] = {"Legenyem"}, ["lcd"] = {"Lola"}, ["lce"] = {"Loncong", "Sekak"}, ["lcf"] = {"Lubu"}, ["lch"] = {"Luchazi"}, ["lcl"] = {"Lisela"}, ["lcm"] = {"Tungag"}, ["lcp"] = {"Western Lawa"}, ["lcq"] = {"Luhu"}, ["lcs"] = {"Lisabata-Nuniali"}, ["lda"] = {"Kla-Dan"}, ["ldb"] = {"Dũya"}, ["ldd"] = {"Luri"}, ["ldg"] = {"Lenyima"}, ["ldh"] = {"Lamja-Dengsa-Tola"}, ["ldi"] = {"Laari"}, ["ldj"] = {"Lemoro"}, ["ldk"] = {"Leelau"}, ["ldl"] = {"Kaan"}, ["ldm"] = {"Landoma"}, ["ldn"] = {"Láadan"}, ["ldo"] = {"Loo"}, ["ldp"] = {"Tso"}, ["ldq"] = {"Lufu"}, ["lea"] = {"Lega-Shabunda"}, ["leb"] = {"Lala-Bisa"}, ["lec"] = {"Leco"}, ["led"] = {"Lendu"}, ["lee"] = {"Lyélé"}, ["lef"] = {"Lelemi"}, ["leh"] = {"Lenje"}, ["lei"] = {"Lemio"}, ["lej"] = {"Lengola"}, ["lek"] = {"Leipon"}, ["lel"] = {"Lele (Democratic Republic of Congo)"}, ["lem"] = {"Nomaande"}, ["len"] = {"Lenca"}, ["leo"] = {"Leti (Cameroon)"}, ["lep"] = {"Lepcha"}, ["leq"] = {"Lembena"}, ["ler"] = {"Lenkau"}, ["les"] = {"Lese"}, ["let"] = {"Amio-Gelimi", "Lesing-Gelimi"}, ["leu"] = {"Kara (Papua New Guinea)"}, ["lev"] = {"Lamma"}, ["lew"] = {"Ledo Kaili"}, ["lex"] = {"Luang"}, ["ley"] = {"Lemolang"}, ["lez"] = {"Lezghian"}, ["lfa"] = {"Lefa"}, ["lfn"] = {"Lingua Franca Nova"}, ["lga"] = {"Lungga"}, ["lgb"] = {"Laghu"}, ["lgg"] = {"Lugbara"}, ["lgh"] = {"Laghuu"}, ["lgi"] = {"Lengilu"}, ["lgk"] = {"Lingarak", "Neverver"}, ["lgl"] = {"Wala"}, ["lgm"] = {"Lega-Mwenga"}, ["lgn"] = {"Opuuo", "T'apo"}, ["lgq"] = {"Logba"}, ["lgr"] = {"Lengo"}, ["lgt"] = {"Pahi"}, ["lgu"] = {"Longgu"}, ["lgz"] = {"Ligenza"}, ["lha"] = {"Laha (Viet Nam)"}, ["lhh"] = {"Laha (Indonesia)"}, ["lhi"] = {"Lahu Shi"}, ["lhl"] = {"Lahul Lohar"}, ["lhm"] = {"Lhomi"}, ["lhn"] = {"Lahanan"}, ["lhp"] = {"Lhokpu"}, ["lhs"] = {"Mlahsö"}, ["lht"] = {"Lo-Toga"}, ["lhu"] = {"Lahu"}, ["lia"] = {"West-Central Limba"}, ["lib"] = {"Likum"}, ["lic"] = {"Hlai"}, ["lid"] = {"Nyindrou"}, ["lie"] = {"Likila"}, ["lif"] = {"Limbu"}, ["lig"] = {"Ligbi"}, ["lih"] = {"Lihir"}, ["lij"] = {"Ligurian"}, ["lik"] = {"Lika"}, ["lil"] = {"Lillooet"}, ["lim"] = {"Limburgan", "Limburger", "Limburgish"}, ["lin"] = {"Lingala"}, ["lio"] = {"Liki"}, ["lip"] = {"Sekpele"}, ["liq"] = {"Libido"}, ["lir"] = {"Liberian English"}, ["lis"] = {"Lisu"}, ["lit"] = {"Lithuanian"}, ["liu"] = {"Logorik"}, ["liv"] = {"Liv"}, ["liw"] = {"Col"}, ["lix"] = {"Liabuku"}, ["liy"] = {"Banda-Bambari"}, ["liz"] = {"Libinza"}, ["lja"] = {"Golpa"}, ["lje"] = {"Rampi"}, ["lji"] = {"Laiyolo"}, ["ljl"] = {"Li'o"}, ["ljp"] = {"Lampung Api"}, ["ljw"] = {"Yirandali"}, ["ljx"] = {"Yuru"}, ["lka"] = {"Lakalei"}, ["lkb"] = {"Kabras", "Lukabaras"}, ["lkc"] = {"Kucong"}, ["lkd"] = {"Lakondê"}, ["lke"] = {"Kenyi"}, ["lkh"] = {"Lakha"}, ["lki"] = {"Laki"}, ["lkj"] = {"Remun"}, ["lkl"] = {"Laeko-Libuat"}, ["lkm"] = {"Kalaamaya"}, ["lkn"] = {"Lakon", "Vure"}, ["lko"] = {"Khayo", "Olukhayo"}, ["lkr"] = {"Päri"}, ["lks"] = {"Kisa", "Olushisa"}, ["lkt"] = {"Lakota"}, ["lku"] = {"Kungkari"}, ["lky"] = {"Lokoya"}, ["lla"] = {"Lala-Roba"}, ["llb"] = {"Lolo"}, ["llc"] = {"Lele (Guinea)"}, ["lld"] = {"Ladin"}, ["lle"] = {"Lele (Papua New Guinea)"}, ["llf"] = {"Hermit"}, ["llg"] = {"Lole"}, ["llh"] = {"Lamu"}, ["lli"] = {"Teke-Laali"}, ["llj"] = {"Ladji Ladji"}, ["llk"] = {"Lelak"}, ["lll"] = {"Lilau"}, ["llm"] = {"Lasalimu"}, ["lln"] = {"Lele (Chad)"}, ["llp"] = {"North Efate"}, ["llq"] = {"Lolak"}, ["lls"] = {"Lithuanian Sign Language"}, ["llu"] = {"Lau"}, ["llx"] = {"Lauan"}, ["lma"] = {"East Limba"}, ["lmb"] = {"Merei"}, ["lmc"] = {"Limilngan"}, ["lmd"] = {"Lumun"}, ["lme"] = {"Pévé"}, ["lmf"] = {"South Lembata"}, ["lmg"] = {"Lamogai"}, ["lmh"] = {"Lambichhong"}, ["lmi"] = {"Lombi"}, ["lmj"] = {"West Lembata"}, ["lmk"] = {"Lamkang"}, ["lml"] = {"Hano"}, ["lmn"] = {"Lambadi"}, ["lmo"] = {"Lombard"}, ["lmp"] = {"Limbum"}, ["lmq"] = {"Lamatuka"}, ["lmr"] = {"Lamalera"}, ["lmu"] = {"Lamenu"}, ["lmv"] = {"Lomaiviti"}, ["lmw"] = {"Lake Miwok"}, ["lmx"] = {"Laimbue"}, ["lmy"] = {"Lamboya"}, ["lna"] = {"Langbashe"}, ["lnb"] = {"Mbalanhu"}, ["lnd"] = {"Lun Bawang", "Lundayeh"}, ["lng"] = {"Langobardic"}, ["lnh"] = {"Lanoh"}, ["lni"] = {"Daantanai'"}, ["lnj"] = {"Leningitij"}, ["lnl"] = {"South Central Banda"}, ["lnm"] = {"Langam"}, ["lnn"] = {"Lorediakarkar"}, ["lno"] = {"Lango (South Sudan)"}, ["lns"] = {"Lamnso'"}, ["lnu"] = {"Longuda"}, ["lnw"] = {"Lanima"}, ["lnz"] = {"Lonzo"}, ["loa"] = {"Loloda"}, ["lob"] = {"Lobi"}, ["loc"] = {"Inonhan"}, ["loe"] = {"Saluan"}, ["lof"] = {"Logol"}, ["log"] = {"Logo"}, ["loh"] = {"Narim"}, ["loi"] = {"Loma (Côte d'Ivoire)"}, ["loj"] = {"Lou"}, ["lok"] = {"Loko"}, ["lol"] = {"Mongo"}, ["lom"] = {"Loma (Liberia)"}, ["lon"] = {"Malawi Lomwe"}, ["loo"] = {"Lombo"}, ["lop"] = {"Lopa"}, ["loq"] = {"Lobala"}, ["lor"] = {"Téén"}, ["los"] = {"Loniu"}, ["lot"] = {"Otuho"}, ["lou"] = {"Louisiana Creole"}, ["lov"] = {"Lopi"}, ["low"] = {"Tampias Lobu"}, ["lox"] = {"Loun"}, ["loy"] = {"Loke"}, ["loz"] = {"Lozi"}, ["lpa"] = {"Lelepa"}, ["lpe"] = {"Lepki"}, ["lpn"] = {"Long Phuri Naga"}, ["lpo"] = {"Lipo"}, ["lpx"] = {"Lopit"}, ["lra"] = {"Rara Bakati'"}, ["lrc"] = {"Northern Luri"}, ["lre"] = {"Laurentian"}, ["lrg"] = {"Laragia"}, ["lri"] = {"Marachi", "Olumarachi"}, ["lrk"] = {"Loarki"}, ["lrl"] = {"Lari"}, ["lrm"] = {"Marama", "Olumarama"}, ["lrn"] = {"Lorang"}, ["lro"] = {"Laro"}, ["lrr"] = {"Southern Yamphu"}, ["lrt"] = {"Larantuka Malay"}, ["lrv"] = {"Larevat"}, ["lrz"] = {"Lemerig"}, ["lsa"] = {"Lasgerdi"}, ["lsd"] = {"Lishana Deni"}, ["lse"] = {"Lusengo"}, ["lsh"] = {"Lish"}, ["lsi"] = {"Lashi"}, ["lsl"] = {"Latvian Sign Language"}, ["lsm"] = {"Olusamia", "Saamia"}, ["lsn"] = {"Tibetan Sign Language"}, ["lso"] = {"Laos Sign Language"}, ["lsp"] = {"Lengua de Señas Panameñas", "Panamanian Sign Language"}, ["lsr"] = {"Aruop"}, ["lss"] = {"Lasi"}, ["lst"] = {"Trinidad and Tobago Sign Language"}, ["lsv"] = {"Sivia Sign Language"}, ["lsy"] = {"Mauritian Sign Language"}, ["ltc"] = {"Late Middle Chinese"}, ["ltg"] = {"Latgalian"}, ["lth"] = {"Thur"}, ["lti"] = {"Leti (Indonesia)"}, ["ltn"] = {"Latundê"}, ["lto"] = {"Olutsotso", "Tsotso"}, ["lts"] = {"Lutachoni", "Tachoni"}, ["ltu"] = {"Latu"}, ["ltz"] = {"Letzeburgesch", "Luxembourgish"}, ["lua"] = {"Luba-Lulua"}, ["lub"] = {"Luba-Katanga"}, ["luc"] = {"Aringa"}, ["lud"] = {"Ludian"}, ["lue"] = {"Luvale"}, ["luf"] = {"Laua"}, ["lug"] = {"Ganda"}, ["lui"] = {"Luiseno"}, ["luj"] = {"Luna"}, ["luk"] = {"Lunanakha"}, ["lul"] = {"Olu'bo"}, ["lum"] = {"Luimbi"}, ["lun"] = {"Lunda"}, ["luo"] = {"Dholuo", "Luo (Kenya and Tanzania)"}, ["lup"] = {"Lumbu"}, ["luq"] = {"Lucumi"}, ["lur"] = {"Laura"}, ["lus"] = {"Lushai"}, ["lut"] = {"Lushootseed"}, ["luu"] = {"Lumba-Yakkha"}, ["luv"] = {"Luwati"}, ["luw"] = {"Luo (Cameroon)"}, ["luy"] = {"Luyia", "Oluluyia"}, ["luz"] = {"Southern Luri"}, ["lva"] = {"Maku'a"}, ["lvi"] = {"Lavi"}, ["lvk"] = {"Lavukaleve"}, ["lvs"] = {"Standard Latvian"}, ["lvu"] = {"Levuka"}, ["lwa"] = {"Lwalu"}, ["lwe"] = {"Lewo Eleng"}, ["lwg"] = {"Oluwanga", "Wanga"}, ["lwh"] = {"White Lachi"}, ["lwl"] = {"Eastern Lawa"}, ["lwm"] = {"Laomian"}, ["lwo"] = {"Luwo"}, ["lws"] = {"Malawian Sign Language"}, ["lwt"] = {"Lewotobi"}, ["lwu"] = {"Lawu"}, ["lww"] = {"Lewo"}, ["lya"] = {"Layakha"}, ["lyg"] = {"Lyngngam"}, ["lyn"] = {"Luyana"}, ["lzh"] = {"Literary Chinese"}, ["lzl"] = {"Litzlitz"}, ["lzn"] = {"Leinong Naga"}, ["lzz"] = {"Laz"}, ["maa"] = {"San Jerónimo Tecóatl Mazatec"}, ["mab"] = {"Yutanduchi Mixtec"}, ["mad"] = {"Madurese"}, ["mae"] = {"Bo-Rukul"}, ["maf"] = {"Mafa"}, ["mag"] = {"Magahi"}, ["mah"] = {"Marshallese"}, ["mai"] = {"Maithili"}, ["maj"] = {"Jalapa De Díaz Mazatec"}, ["mak"] = {"Makasar"}, ["mal"] = {"Malayalam"}, ["mam"] = {"Mam"}, ["man"] = {"Manding", "Mandingo"}, ["maq"] = {"Chiquihuitlán Mazatec"}, ["mar"] = {"Marathi"}, ["mas"] = {"Masai"}, ["mat"] = {"San Francisco Matlatzinca"}, ["mau"] = {"Huautla Mazatec"}, ["mav"] = {"Sateré-Mawé"}, ["maw"] = {"Mampruli"}, ["max"] = {"North Moluccan Malay"}, ["maz"] = {"Central Mazahua"}, ["mba"] = {"Higaonon"}, ["mbb"] = {"Western Bukidnon Manobo"}, ["mbc"] = {"Macushi"}, ["mbd"] = {"Dibabawon Manobo"}, ["mbe"] = {"Molale"}, ["mbf"] = {"Baba Malay"}, ["mbh"] = {"Mangseng"}, ["mbi"] = {"Ilianen Manobo"}, ["mbj"] = {"Nadëb"}, ["mbk"] = {"Malol"}, ["mbl"] = {"Maxakalí"}, ["mbm"] = {"Ombamba"}, ["mbn"] = {"Macaguán"}, ["mbo"] = {"Mbo (Cameroon)"}, ["mbp"] = {"Malayo"}, ["mbq"] = {"Maisin"}, ["mbr"] = {"Nukak Makú"}, ["mbs"] = {"Sarangani Manobo"}, ["mbt"] = {"Matigsalug Manobo"}, ["mbu"] = {"Mbula-Bwazza"}, ["mbv"] = {"Mbulungish"}, ["mbw"] = {"Maring"}, ["mbx"] = {"Mari (East Sepik Province)"}, ["mby"] = {"Memoni"}, ["mbz"] = {"Amoltepec Mixtec"}, ["mca"] = {"Maca"}, ["mcb"] = {"Machiguenga"}, ["mcc"] = {"Bitur"}, ["mcd"] = {"Sharanahua"}, ["mce"] = {"Itundujia Mixtec"}, ["mcf"] = {"Matsés"}, ["mcg"] = {"Mapoyo"}, ["mch"] = {"Maquiritari"}, ["mci"] = {"Mese"}, ["mcj"] = {"Mvanip"}, ["mck"] = {"Mbunda"}, ["mcl"] = {"Macaguaje"}, ["mcm"] = {"Malaccan Creole Portuguese"}, ["mcn"] = {"Masana"}, ["mco"] = {"Coatlán Mixe"}, ["mcp"] = {"Makaa"}, ["mcq"] = {"Ese"}, ["mcr"] = {"Menya"}, ["mcs"] = {"Mambai"}, ["mct"] = {"Mengisa"}, ["mcu"] = {"Cameroon Mambila"}, ["mcv"] = {"Minanibai"}, ["mcw"] = {"Mawa (Chad)"}, ["mcx"] = {"Mpiemo"}, ["mcy"] = {"South Watut"}, ["mcz"] = {"Mawan"}, ["mda"] = {"Mada (Nigeria)"}, ["mdb"] = {"Morigi"}, ["mdc"] = {"Male (Papua New Guinea)"}, ["mdd"] = {"Mbum"}, ["mde"] = {"Maba (Chad)"}, ["mdf"] = {"Moksha"}, ["mdg"] = {"Massalat"}, ["mdh"] = {"Maguindanaon"}, ["mdi"] = {"Mamvu"}, ["mdj"] = {"Mangbetu"}, ["mdk"] = {"Mangbutu"}, ["mdl"] = {"Maltese Sign Language"}, ["mdm"] = {"Mayogo"}, ["mdn"] = {"Mbati"}, ["mdp"] = {"Mbala"}, ["mdq"] = {"Mbole"}, ["mdr"] = {"Mandar"}, ["mds"] = {"Maria (Papua New Guinea)"}, ["mdt"] = {"Mbere"}, ["mdu"] = {"Mboko"}, ["mdv"] = {"Santa Lucía Monteverde Mixtec"}, ["mdw"] = {"Mbosi"}, ["mdx"] = {"Dizin"}, ["mdy"] = {"Male (Ethiopia)"}, ["mdz"] = {"Suruí Do Pará"}, ["mea"] = {"Menka"}, ["meb"] = {"Ikobi"}, ["mec"] = {"Marra"}, ["med"] = {"Melpa"}, ["mee"] = {"Mengen"}, ["mef"] = {"Megam"}, ["meh"] = {"Southwestern Tlaxiaco Mixtec"}, ["mei"] = {"Midob"}, ["mej"] = {"Meyah"}, ["mek"] = {"Mekeo"}, ["mel"] = {"Central Melanau"}, ["mem"] = {"Mangala"}, ["men"] = {"Mende (Sierra Leone)"}, ["meo"] = {"Kedah Malay"}, ["mep"] = {"Miriwoong"}, ["meq"] = {"Merey"}, ["mer"] = {"Meru"}, ["mes"] = {"Masmaje"}, ["met"] = {"Mato"}, ["meu"] = {"Motu"}, ["mev"] = {"Mano"}, ["mew"] = {"Maaka"}, ["mey"] = {"Hassaniyya"}, ["mez"] = {"Menominee"}, ["mfa"] = {"Pattani Malay"}, ["mfb"] = {"Bangka"}, ["mfc"] = {"Mba"}, ["mfd"] = {"Mendankwe-Nkwen"}, ["mfe"] = {"Morisyen"}, ["mff"] = {"Naki"}, ["mfg"] = {"Mogofin"}, ["mfh"] = {"Matal"}, ["mfi"] = {"Wandala"}, ["mfj"] = {"Mefele"}, ["mfk"] = {"North Mofu"}, ["mfl"] = {"Putai"}, ["mfm"] = {"Marghi South"}, ["mfn"] = {"Cross River Mbembe"}, ["mfo"] = {"Mbe"}, ["mfp"] = {"Makassar Malay"}, ["mfq"] = {"Moba"}, ["mfr"] = {"Marrithiyel"}, ["mfs"] = {"Mexican Sign Language"}, ["mft"] = {"Mokerang"}, ["mfu"] = {"Mbwela"}, ["mfv"] = {"Mandjak"}, ["mfw"] = {"Mulaha"}, ["mfx"] = {"Melo"}, ["mfy"] = {"Mayo"}, ["mfz"] = {"Mabaan"}, ["mga"] = {"Middle Irish (900-1200)"}, ["mgb"] = {"Mararit"}, ["mgc"] = {"Morokodo"}, ["mgd"] = {"Moru"}, ["mge"] = {"Mango"}, ["mgf"] = {"Maklew"}, ["mgg"] = {"Mpumpong"}, ["mgh"] = {"Makhuwa-Meetto"}, ["mgi"] = {"Lijili"}, ["mgj"] = {"Abureni"}, ["mgk"] = {"Mawes"}, ["mgl"] = {"Maleu-Kilenge"}, ["mgm"] = {"Mambae"}, ["mgn"] = {"Mbangi"}, ["mgo"] = {"Meta'"}, ["mgp"] = {"Eastern Magar"}, ["mgq"] = {"Malila"}, ["mgr"] = {"Mambwe-Lungu"}, ["mgs"] = {"Manda (Tanzania)"}, ["mgt"] = {"Mongol"}, ["mgu"] = {"Mailu"}, ["mgv"] = {"Matengo"}, ["mgw"] = {"Matumbi"}, ["mgy"] = {"Mbunga"}, ["mgz"] = {"Mbugwe"}, ["mha"] = {"Manda (India)"}, ["mhb"] = {"Mahongwe"}, ["mhc"] = {"Mocho"}, ["mhd"] = {"Mbugu"}, ["mhe"] = {"Besisi", "Mah Meri"}, ["mhf"] = {"Mamaa"}, ["mhg"] = {"Margu"}, ["mhi"] = {"Ma'di"}, ["mhj"] = {"Mogholi"}, ["mhk"] = {"Mungaka"}, ["mhl"] = {"Mauwake"}, ["mhm"] = {"Makhuwa-Moniga"}, ["mhn"] = {"Mócheno"}, ["mho"] = {"Mashi (Zambia)"}, ["mhp"] = {"Balinese Malay"}, ["mhq"] = {"Mandan"}, ["mhr"] = {"Eastern Mari"}, ["mhs"] = {"Buru (Indonesia)"}, ["mht"] = {"Mandahuaca"}, ["mhu"] = {"Darang Deng", "Digaro-Mishmi"}, ["mhw"] = {"Mbukushu"}, ["mhx"] = {"Lhaovo", "Maru"}, ["mhy"] = {"Ma'anyan"}, ["mhz"] = {"Mor (Mor Islands)"}, ["mia"] = {"Miami"}, ["mib"] = {"Atatláhuca Mixtec"}, ["mic"] = {"Micmac", "Mi'kmaq"}, ["mid"] = {"Mandaic"}, ["mie"] = {"Ocotepec Mixtec"}, ["mif"] = {"Mofu-Gudur"}, ["mig"] = {"San Miguel El Grande Mixtec"}, ["mih"] = {"Chayuco Mixtec"}, ["mii"] = {"Chigmecatitlán Mixtec"}, ["mij"] = {"Abar", "Mungbam"}, ["mik"] = {"Mikasuki"}, ["mil"] = {"Peñoles Mixtec"}, ["mim"] = {"Alacatlatzala Mixtec"}, ["min"] = {"Minangkabau"}, ["mio"] = {"Pinotepa Nacional Mixtec"}, ["mip"] = {"Apasco-Apoala Mixtec"}, ["miq"] = {"Mískito"}, ["mir"] = {"Isthmus Mixe"}, ["mis"] = {"Uncoded languages"}, ["mit"] = {"Southern Puebla Mixtec"}, ["miu"] = {"Cacaloxtepec Mixtec"}, ["miw"] = {"Akoye"}, ["mix"] = {"Mixtepec Mixtec"}, ["miy"] = {"Ayutla Mixtec"}, ["miz"] = {"Coatzospan Mixtec"}, ["mjb"] = {"Makalero"}, ["mjc"] = {"San Juan Colorado Mixtec"}, ["mjd"] = {"Northwest Maidu"}, ["mje"] = {"Muskum"}, ["mjg"] = {"Tu"}, ["mjh"] = {"Mwera (Nyasa)"}, ["mji"] = {"Kim Mun"}, ["mjj"] = {"Mawak"}, ["mjk"] = {"Matukar"}, ["mjl"] = {"Mandeali"}, ["mjm"] = {"Medebur"}, ["mjn"] = {"Ma (Papua New Guinea)"}, ["mjo"] = {"Malankuravan"}, ["mjp"] = {"Malapandaram"}, ["mjq"] = {"Malaryan"}, ["mjr"] = {"Malavedan"}, ["mjs"] = {"Miship"}, ["mjt"] = {"Sauria Paharia"}, ["mju"] = {"Manna-Dora"}, ["mjv"] = {"Mannan"}, ["mjw"] = {"Karbi"}, ["mjx"] = {"Mahali"}, ["mjy"] = {"Mahican"}, ["mjz"] = {"Majhi"}, ["mka"] = {"Mbre"}, ["mkb"] = {"Mal Paharia"}, ["mkc"] = {"Siliput"}, ["mkd"] = {"Macedonian"}, ["mke"] = {"Mawchi"}, ["mkf"] = {"Miya"}, ["mkg"] = {"Mak (China)"}, ["mki"] = {"Dhatki"}, ["mkj"] = {"Mokilese"}, ["mkk"] = {"Byep"}, ["mkl"] = {"Mokole"}, ["mkm"] = {"Moklen"}, ["mkn"] = {"Kupang Malay"}, ["mko"] = {"Mingang Doso"}, ["mkp"] = {"Moikodi"}, ["mkq"] = {"Bay Miwok"}, ["mkr"] = {"Malas"}, ["mks"] = {"Silacayoapan Mixtec"}, ["mkt"] = {"Vamale"}, ["mku"] = {"Konyanka Maninka"}, ["mkv"] = {"Mafea"}, ["mkw"] = {"Kituba (Congo)"}, ["mkx"] = {"Kinamiging Manobo"}, ["mky"] = {"East Makian"}, ["mkz"] = {"Makasae"}, ["mla"] = {"Malo"}, ["mlb"] = {"Mbule"}, ["mlc"] = {"Cao Lan"}, ["mle"] = {"Manambu"}, ["mlf"] = {"Mal"}, ["mlg"] = {"Malagasy"}, ["mlh"] = {"Mape"}, ["mli"] = {"Malimpung"}, ["mlj"] = {"Miltu"}, ["mlk"] = {"Ilwana", "Kiwilwana"}, ["mll"] = {"Malua Bay"}, ["mlm"] = {"Mulam"}, ["mln"] = {"Malango"}, ["mlo"] = {"Mlomp"}, ["mlp"] = {"Bargam"}, ["mlq"] = {"Western Maninkakan"}, ["mlr"] = {"Vame"}, ["mls"] = {"Masalit"}, ["mlt"] = {"Maltese"}, ["mlu"] = {"To'abaita"}, ["mlv"] = {"Motlav", "Mwotlap"}, ["mlw"] = {"Moloko"}, ["mlx"] = {"Malfaxal", "Naha'ai"}, ["mlz"] = {"Malaynon"}, ["mma"] = {"Mama"}, ["mmb"] = {"Momina"}, ["mmc"] = {"Michoacán Mazahua"}, ["mmd"] = {"Maonan"}, ["mme"] = {"Mae"}, ["mmf"] = {"Mundat"}, ["mmg"] = {"North Ambrym"}, ["mmh"] = {"Mehináku"}, ["mmi"] = {"Musar"}, ["mmj"] = {"Majhwar"}, ["mmk"] = {"Mukha-Dora"}, ["mml"] = {"Man Met"}, ["mmm"] = {"Maii"}, ["mmn"] = {"Mamanwa"}, ["mmo"] = {"Mangga Buang"}, ["mmp"] = {"Siawi"}, ["mmq"] = {"Musak"}, ["mmr"] = {"Western Xiangxi Miao"}, ["mmt"] = {"Malalamai"}, ["mmu"] = {"Mmaala"}, ["mmv"] = {"Miriti"}, ["mmw"] = {"Emae"}, ["mmx"] = {"Madak"}, ["mmy"] = {"Migaama"}, ["mmz"] = {"Mabaale"}, ["mna"] = {"Mbula"}, ["mnb"] = {"Muna"}, ["mnc"] = {"Manchu"}, ["mnd"] = {"Mondé"}, ["mne"] = {"Naba"}, ["mnf"] = {"Mundani"}, ["mng"] = {"Eastern Mnong"}, ["mnh"] = {"Mono (Democratic Republic of Congo)"}, ["mni"] = {"Manipuri"}, ["mnj"] = {"Munji"}, ["mnk"] = {"Mandinka"}, ["mnl"] = {"Tiale"}, ["mnm"] = {"Mapena"}, ["mnn"] = {"Southern Mnong"}, ["mnp"] = {"Min Bei Chinese"}, ["mnq"] = {"Minriq"}, ["mnr"] = {"Mono (USA)"}, ["mns"] = {"Mansi"}, ["mnu"] = {"Mer"}, ["mnv"] = {"Rennell-Bellona"}, ["mnw"] = {"Mon"}, ["mnx"] = {"Manikion"}, ["mny"] = {"Manyawa"}, ["mnz"] = {"Moni"}, ["moa"] = {"Mwan"}, ["moc"] = {"Mocoví"}, ["mod"] = {"Mobilian"}, ["moe"] = {"Innu", "Montagnais"}, ["mog"] = {"Mongondow"}, ["moh"] = {"Mohawk"}, ["moi"] = {"Mboi"}, ["moj"] = {"Monzombo"}, ["mok"] = {"Morori"}, ["mom"] = {"Mangue"}, ["mon"] = {"Mongolian"}, ["moo"] = {"Monom"}, ["mop"] = {"Mopán Maya"}, ["moq"] = {"Mor (Bomberai Peninsula)"}, ["mor"] = {"Moro"}, ["mos"] = {"Mossi"}, ["mot"] = {"Barí"}, ["mou"] = {"Mogum"}, ["mov"] = {"Mohave"}, ["mow"] = {"Moi (Congo)"}, ["mox"] = {"Molima"}, ["moy"] = {"Shekkacho"}, ["moz"] = {"Gergiko", "Mukulu"}, ["mpa"] = {"Mpoto"}, ["mpb"] = {"Malak Malak", "Mullukmulluk"}, ["mpc"] = {"Mangarrayi"}, ["mpd"] = {"Machinere"}, ["mpe"] = {"Majang"}, ["mpg"] = {"Marba"}, ["mph"] = {"Maung"}, ["mpi"] = {"Mpade"}, ["mpj"] = {"Martu Wangka", "Wangkajunga"}, ["mpk"] = {"Mbara (Chad)"}, ["mpl"] = {"Middle Watut"}, ["mpm"] = {"Yosondúa Mixtec"}, ["mpn"] = {"Mindiri"}, ["mpo"] = {"Miu"}, ["mpp"] = {"Migabac"}, ["mpq"] = {"Matís"}, ["mpr"] = {"Vangunu"}, ["mps"] = {"Dadibi"}, ["mpt"] = {"Mian"}, ["mpu"] = {"Makuráp"}, ["mpv"] = {"Mungkip"}, ["mpw"] = {"Mapidian"}, ["mpx"] = {"Misima-Panaeati"}, ["mpy"] = {"Mapia"}, ["mpz"] = {"Mpi"}, ["mqa"] = {"Maba (Indonesia)"}, ["mqb"] = {"Mbuko"}, ["mqc"] = {"Mangole"}, ["mqe"] = {"Matepi"}, ["mqf"] = {"Momuna"}, ["mqg"] = {"Kota Bangun Kutai Malay"}, ["mqh"] = {"Tlazoyaltepec Mixtec"}, ["mqi"] = {"Mariri"}, ["mqj"] = {"Mamasa"}, ["mqk"] = {"Rajah Kabunsuwan Manobo"}, ["mql"] = {"Mbelime"}, ["mqm"] = {"South Marquesan"}, ["mqn"] = {"Moronene"}, ["mqo"] = {"Modole"}, ["mqp"] = {"Manipa"}, ["mqq"] = {"Minokok"}, ["mqr"] = {"Mander"}, ["mqs"] = {"West Makian"}, ["mqt"] = {"Mok"}, ["mqu"] = {"Mandari"}, ["mqv"] = {"Mosimo"}, ["mqw"] = {"Murupi"}, ["mqx"] = {"Mamuju"}, ["mqy"] = {"Manggarai"}, ["mqz"] = {"Pano"}, ["mra"] = {"Mlabri"}, ["mrb"] = {"Marino"}, ["mrc"] = {"Maricopa"}, ["mrd"] = {"Western Magar"}, ["mre"] = {"Martha's Vineyard Sign Language"}, ["mrf"] = {"Elseng"}, ["mrg"] = {"Mising"}, ["mrh"] = {"Mara Chin"}, ["mri"] = {"Maori"}, ["mrj"] = {"Western Mari"}, ["mrk"] = {"Hmwaveke"}, ["mrl"] = {"Mortlockese"}, ["mrm"] = {"Merlav", "Mwerlap"}, ["mrn"] = {"Cheke Holo"}, ["mro"] = {"Mru"}, ["mrp"] = {"Morouas"}, ["mrq"] = {"North Marquesan"}, ["mrr"] = {"Maria (India)"}, ["mrs"] = {"Maragus"}, ["mrt"] = {"Marghi Central"}, ["mru"] = {"Mono (Cameroon)"}, ["mrv"] = {"Mangareva"}, ["mrw"] = {"Maranao"}, ["mrx"] = {"Dineor", "Maremgi"}, ["mry"] = {"Mandaya"}, ["mrz"] = {"Marind"}, ["msa"] = {"Malay (macrolanguage)"}, ["msb"] = {"Masbatenyo"}, ["msc"] = {"Sankaran Maninka"}, ["msd"] = {"Yucatec Maya Sign Language"}, ["mse"] = {"Musey"}, ["msf"] = {"Mekwei"}, ["msg"] = {"Moraid"}, ["msh"] = {"Masikoro Malagasy"}, ["msi"] = {"Sabah Malay"}, ["msj"] = {"Ma (Democratic Republic of Congo)"}, ["msk"] = {"Mansaka"}, ["msl"] = {"Molof", "Poule"}, ["msm"] = {"Agusan Manobo"}, ["msn"] = {"Vurës"}, ["mso"] = {"Mombum"}, ["msp"] = {"Maritsauá"}, ["msq"] = {"Caac"}, ["msr"] = {"Mongolian Sign Language"}, ["mss"] = {"West Masela"}, ["msu"] = {"Musom"}, ["msv"] = {"Maslam"}, ["msw"] = {"Mansoanka"}, ["msx"] = {"Moresada"}, ["msy"] = {"Aruamu"}, ["msz"] = {"Momare"}, ["mta"] = {"Cotabato Manobo"}, ["mtb"] = {"Anyin Morofo"}, ["mtc"] = {"Munit"}, ["mtd"] = {"Mualang"}, ["mte"] = {"Mono (Solomon Islands)"}, ["mtf"] = {"Murik (Papua New Guinea)"}, ["mtg"] = {"Una"}, ["mth"] = {"Munggui"}, ["mti"] = {"Maiwa (Papua New Guinea)"}, ["mtj"] = {"Moskona"}, ["mtk"] = {"Mbe'"}, ["mtl"] = {"Montol"}, ["mtm"] = {"Mator"}, ["mtn"] = {"Matagalpa"}, ["mto"] = {"Totontepec Mixe"}, ["mtp"] = {"Wichí Lhamtés Nocten"}, ["mtq"] = {"Muong"}, ["mtr"] = {"Mewari"}, ["mts"] = {"Yora"}, ["mtt"] = {"Mota"}, ["mtu"] = {"Tututepec Mixtec"}, ["mtv"] = {"Asaro'o"}, ["mtw"] = {"Southern Binukidnon"}, ["mtx"] = {"Tidaá Mixtec"}, ["mty"] = {"Nabi"}, ["mua"] = {"Mundang"}, ["mub"] = {"Mubi"}, ["muc"] = {"Ajumbu"}, ["mud"] = {"Mednyj Aleut"}, ["mue"] = {"Media Lengua"}, ["mug"] = {"Musgu"}, ["muh"] = {"Mündü"}, ["mui"] = {"Musi"}, ["muj"] = {"Mabire"}, ["muk"] = {"Mugom"}, ["mul"] = {"Multiple languages"}, ["mum"] = {"Maiwala"}, ["muo"] = {"Nyong"}, ["mup"] = {"Malvi"}, ["muq"] = {"Eastern Xiangxi Miao"}, ["mur"] = {"Murle"}, ["mus"] = {"Creek"}, ["mut"] = {"Western Muria"}, ["muu"] = {"Yaaku"}, ["muv"] = {"Muthuvan"}, ["mux"] = {"Bo-Ung"}, ["muy"] = {"Muyang"}, ["muz"] = {"Mursi"}, ["mva"] = {"Manam"}, ["mvb"] = {"Mattole"}, ["mvd"] = {"Mamboru"}, ["mve"] = {"Marwari (Pakistan)"}, ["mvf"] = {"Peripheral Mongolian"}, ["mvg"] = {"Yucuañe Mixtec"}, ["mvh"] = {"Mulgi"}, ["mvi"] = {"Miyako"}, ["mvk"] = {"Mekmek"}, ["mvl"] = {"Mbara (Australia)"}, ["mvm"] = {"Muya"}, ["mvn"] = {"Minaveha"}, ["mvo"] = {"Marovo"}, ["mvp"] = {"Duri"}, ["mvq"] = {"Moere"}, ["mvr"] = {"Marau"}, ["mvs"] = {"Massep"}, ["mvt"] = {"Mpotovoro"}, ["mvu"] = {"Marfa"}, ["mvv"] = {"Tagal Murut"}, ["mvw"] = {"Machinga"}, ["mvx"] = {"Meoswar"}, ["mvy"] = {"Indus Kohistani"}, ["mvz"] = {"Mesqan"}, ["mwa"] = {"Mwatebu"}, ["mwb"] = {"Juwal"}, ["mwc"] = {"Are"}, ["mwe"] = {"Mwera (Chimwera)"}, ["mwf"] = {"Murrinh-Patha"}, ["mwg"] = {"Aiklep"}, ["mwh"] = {"Mouk-Aria"}, ["mwi"] = {"Labo", "Ninde"}, ["mwk"] = {"Kita Maninkakan"}, ["mwl"] = {"Mirandese"}, ["mwm"] = {"Sar"}, ["mwn"] = {"Nyamwanga"}, ["mwo"] = {"Central Maewo"}, ["mwp"] = {"Kala Lagaw Ya"}, ["mwq"] = {"Mün Chin"}, ["mwr"] = {"Marwari"}, ["mws"] = {"Mwimbi-Muthambi"}, ["mwt"] = {"Moken"}, ["mwu"] = {"Mittu"}, ["mwv"] = {"Mentawai"}, ["mww"] = {"Hmong Daw"}, ["mwz"] = {"Moingi"}, ["mxa"] = {"Northwest Oaxaca Mixtec"}, ["mxb"] = {"Tezoatlán Mixtec"}, ["mxc"] = {"Manyika"}, ["mxd"] = {"Modang"}, ["mxe"] = {"Mele-Fila"}, ["mxf"] = {"Malgbe"}, ["mxg"] = {"Mbangala"}, ["mxh"] = {"Mvuba"}, ["mxi"] = {"Mozarabic"}, ["mxj"] = {"Geman Deng", "Miju-Mishmi"}, ["mxk"] = {"Monumbo"}, ["mxl"] = {"Maxi Gbe"}, ["mxm"] = {"Meramera"}, ["mxn"] = {"Moi (Indonesia)"}, ["mxo"] = {"Mbowe"}, ["mxp"] = {"Tlahuitoltepec Mixe"}, ["mxq"] = {"Juquila Mixe"}, ["mxr"] = {"Murik (Malaysia)"}, ["mxs"] = {"Huitepec Mixtec"}, ["mxt"] = {"Jamiltepec Mixtec"}, ["mxu"] = {"Mada (Cameroon)"}, ["mxv"] = {"Metlatónoc Mixtec"}, ["mxw"] = {"Namo"}, ["mxx"] = {"Mahou", "Mawukakan"}, ["mxy"] = {"Southeastern Nochixtlán Mixtec"}, ["mxz"] = {"Central Masela"}, ["mya"] = {"Burmese"}, ["myb"] = {"Mbay"}, ["myc"] = {"Mayeka"}, ["mye"] = {"Myene"}, ["myf"] = {"Bambassi"}, ["myg"] = {"Manta"}, ["myh"] = {"Makah"}, ["myj"] = {"Mangayat"}, ["myk"] = {"Mamara Senoufo"}, ["myl"] = {"Moma"}, ["mym"] = {"Me'en"}, ["myo"] = {"Anfillo"}, ["myp"] = {"Pirahã"}, ["myr"] = {"Muniche"}, ["mys"] = {"Mesmes"}, ["myu"] = {"Mundurukú"}, ["myv"] = {"Erzya"}, ["myw"] = {"Muyuw"}, ["myx"] = {"Masaaba"}, ["myy"] = {"Macuna"}, ["myz"] = {"Classical Mandaic"}, ["mza"] = {"Santa María Zacatepec Mixtec"}, ["mzb"] = {"Tumzabt"}, ["mzc"] = {"Madagascar Sign Language"}, ["mzd"] = {"Malimba"}, ["mze"] = {"Morawa"}, ["mzg"] = {"Monastic Sign Language"}, ["mzh"] = {"Wichí Lhamtés Güisnay"}, ["mzi"] = {"Ixcatlán Mazatec"}, ["mzj"] = {"Manya"}, ["mzk"] = {"Nigeria Mambila"}, ["mzl"] = {"Mazatlán Mixe"}, ["mzm"] = {"Mumuye"}, ["mzn"] = {"Mazanderani"}, ["mzo"] = {"Matipuhy"}, ["mzp"] = {"Movima"}, ["mzq"] = {"Mori Atas"}, ["mzr"] = {"Marúbo"}, ["mzs"] = {"Macanese"}, ["mzt"] = {"Mintil"}, ["mzu"] = {"Inapang"}, ["mzv"] = {"Manza"}, ["mzw"] = {"Deg"}, ["mzx"] = {"Mawayana"}, ["mzy"] = {"Mozambican Sign Language"}, ["mzz"] = {"Maiadomu"}, ["naa"] = {"Namla"}, ["nab"] = {"Southern Nambikuára"}, ["nac"] = {"Narak"}, ["nae"] = {"Naka'ela"}, ["naf"] = {"Nabak"}, ["nag"] = {"Naga Pidgin"}, ["naj"] = {"Nalu"}, ["nak"] = {"Nakanai"}, ["nal"] = {"Nalik"}, ["nam"] = {"Ngan'gityemerri"}, ["nan"] = {"Min Nan Chinese"}, ["nao"] = {"Naaba"}, ["nap"] = {"Neapolitan"}, ["naq"] = {"Khoekhoe", "Nama (Namibia)"}, ["nar"] = {"Iguta"}, ["nas"] = {"Naasioi"}, ["nat"] = {"Ca̱hungwa̱rya̱", "Hungworo"}, ["nau"] = {"Nauru"}, ["nav"] = {"Navaho", "Navajo"}, ["naw"] = {"Nawuri"}, ["nax"] = {"Nakwi"}, ["nay"] = {"Ngarrindjeri"}, ["naz"] = {"Coatepec Nahuatl"}, ["nba"] = {"Nyemba"}, ["nbb"] = {"Ndoe"}, ["nbc"] = {"Chang Naga"}, ["nbd"] = {"Ngbinda"}, ["nbe"] = {"Konyak Naga"}, ["nbg"] = {"Nagarchal"}, ["nbh"] = {"Ngamo"}, ["nbi"] = {"Mao Naga"}, ["nbj"] = {"Ngarinyman"}, ["nbk"] = {"Nake"}, ["nbl"] = {"South Ndebele"}, ["nbm"] = {"Ngbaka Ma'bo"}, ["nbn"] = {"Kuri"}, ["nbo"] = {"Nkukoli"}, ["nbp"] = {"Nnam"}, ["nbq"] = {"Nggem"}, ["nbr"] = {"Numana"}, ["nbs"] = {"Namibian Sign Language"}, ["nbt"] = {"Na"}, ["nbu"] = {"Rongmei Naga"}, ["nbv"] = {"Ngamambo"}, ["nbw"] = {"Southern Ngbandi"}, ["nby"] = {"Ningera"}, ["nca"] = {"Iyo"}, ["ncb"] = {"Central Nicobarese"}, ["ncc"] = {"Ponam"}, ["ncd"] = {"Nachering"}, ["nce"] = {"Yale"}, ["ncf"] = {"Notsi"}, ["ncg"] = {"Nisga'a"}, ["nch"] = {"Central Huasteca Nahuatl"}, ["nci"] = {"Classical Nahuatl"}, ["ncj"] = {"Northern Puebla Nahuatl"}, ["nck"] = {"Na-kara"}, ["ncl"] = {"Michoacán Nahuatl"}, ["ncm"] = {"Nambo"}, ["ncn"] = {"Nauna"}, ["nco"] = {"Sibe"}, ["ncq"] = {"Northern Katang"}, ["ncr"] = {"Ncane"}, ["ncs"] = {"Nicaraguan Sign Language"}, ["nct"] = {"Chothe Naga"}, ["ncu"] = {"Chumburung"}, ["ncx"] = {"Central Puebla Nahuatl"}, ["ncz"] = {"Natchez"}, ["nda"] = {"Ndasa"}, ["ndb"] = {"Kenswei Nsei"}, ["ndc"] = {"Ndau"}, ["ndd"] = {"Nde-Nsele-Nta"}, ["nde"] = {"North Ndebele"}, ["ndf"] = {"Nadruvian"}, ["ndg"] = {"Ndengereko"}, ["ndh"] = {"Ndali"}, ["ndi"] = {"Samba Leko"}, ["ndj"] = {"Ndamba"}, ["ndk"] = {"Ndaka"}, ["ndl"] = {"Ndolo"}, ["ndm"] = {"Ndam"}, ["ndn"] = {"Ngundi"}, ["ndo"] = {"Ndonga"}, ["ndp"] = {"Ndo"}, ["ndq"] = {"Ndombe"}, ["ndr"] = {"Ndoola"}, ["nds"] = {"Low German", "Low Saxon"}, ["ndt"] = {"Ndunga"}, ["ndu"] = {"Dugun"}, ["ndv"] = {"Ndut"}, ["ndw"] = {"Ndobo"}, ["ndx"] = {"Nduga"}, ["ndy"] = {"Lutos"}, ["ndz"] = {"Ndogo"}, ["nea"] = {"Eastern Ngad'a"}, ["neb"] = {"Toura (Côte d'Ivoire)"}, ["nec"] = {"Nedebang"}, ["ned"] = {"Nde-Gbite"}, ["nee"] = {"Nêlêmwa-Nixumwak"}, ["nef"] = {"Nefamese"}, ["neg"] = {"Negidal"}, ["neh"] = {"Nyenkha"}, ["nei"] = {"Neo-Hittite"}, ["nej"] = {"Neko"}, ["nek"] = {"Neku"}, ["nem"] = {"Nemi"}, ["nen"] = {"Nengone"}, ["neo"] = {"Ná-Meo"}, ["nep"] = {"Nepali (macrolanguage)"}, ["neq"] = {"North Central Mixe"}, ["ner"] = {"Yahadian"}, ["nes"] = {"Bhoti Kinnauri"}, ["net"] = {"Nete"}, ["neu"] = {"Neo"}, ["nev"] = {"Nyaheun"}, ["new"] = {"Nepal Bhasa", "Newari"}, ["nex"] = {"Neme"}, ["ney"] = {"Neyo"}, ["nez"] = {"Nez Perce"}, ["nfa"] = {"Dhao"}, ["nfd"] = {"Ahwai"}, ["nfl"] = {"Äiwoo", "Ayiwo"}, ["nfr"] = {"Nafaanra"}, ["nfu"] = {"Mfumte"}, ["nga"] = {"Ngbaka"}, ["ngb"] = {"Northern Ngbandi"}, ["ngc"] = {"Ngombe (Democratic Republic of Congo)"}, ["ngd"] = {"Ngando (Central African Republic)"}, ["nge"] = {"Ngemba"}, ["ngg"] = {"Ngbaka Manza"}, ["ngh"] = {"Nǁng"}, ["ngi"] = {"Ngizim"}, ["ngj"] = {"Ngie"}, ["ngk"] = {"Dalabon"}, ["ngl"] = {"Lomwe"}, ["ngm"] = {"Ngatik Men's Creole"}, ["ngn"] = {"Ngwo"}, ["ngo"] = {"Ngoni"}, ["ngp"] = {"Ngulu"}, ["ngq"] = {"Ngoreme", "Ngurimi"}, ["ngr"] = {"Engdewu"}, ["ngs"] = {"Gvoko"}, ["ngt"] = {"Kriang", "Ngeq"}, ["ngu"] = {"Guerrero Nahuatl"}, ["ngv"] = {"Nagumi"}, ["ngw"] = {"Ngwaba"}, ["ngx"] = {"Nggwahyi"}, ["ngy"] = {"Tibea"}, ["ngz"] = {"Ngungwel"}, ["nha"] = {"Nhanda"}, ["nhb"] = {"Beng"}, ["nhc"] = {"Tabasco Nahuatl"}, ["nhd"] = {"Ava Guaraní", "Chiripá"}, ["nhe"] = {"Eastern Huasteca Nahuatl"}, ["nhf"] = {"Nhuwala"}, ["nhg"] = {"Tetelcingo Nahuatl"}, ["nhh"] = {"Nahari"}, ["nhi"] = {"Zacatlán-Ahuacatlán-Tepetzintla Nahuatl"}, ["nhk"] = {"Isthmus-Cosoleacaque Nahuatl"}, ["nhm"] = {"Morelos Nahuatl"}, ["nhn"] = {"Central Nahuatl"}, ["nho"] = {"Takuu"}, ["nhp"] = {"Isthmus-Pajapan Nahuatl"}, ["nhq"] = {"Huaxcaleca Nahuatl"}, ["nhr"] = {"Naro"}, ["nht"] = {"Ometepec Nahuatl"}, ["nhu"] = {"Noone"}, ["nhv"] = {"Temascaltepec Nahuatl"}, ["nhw"] = {"Western Huasteca Nahuatl"}, ["nhx"] = {"Isthmus-Mecayapan Nahuatl"}, ["nhy"] = {"Northern Oaxaca Nahuatl"}, ["nhz"] = {"Santa María La Alta Nahuatl"}, ["nia"] = {"Nias"}, ["nib"] = {"Nakame"}, ["nid"] = {"Ngandi"}, ["nie"] = {"Niellim"}, ["nif"] = {"Nek"}, ["nig"] = {"Ngalakgan"}, ["nih"] = {"Nyiha (Tanzania)"}, ["nii"] = {"Nii"}, ["nij"] = {"Ngaju"}, ["nik"] = {"Southern Nicobarese"}, ["nil"] = {"Nila"}, ["nim"] = {"Nilamba"}, ["nin"] = {"Ninzo"}, ["nio"] = {"Nganasan"}, ["niq"] = {"Nandi"}, ["nir"] = {"Nimboran"}, ["nis"] = {"Nimi"}, ["nit"] = {"Southeastern Kolami"}, ["niu"] = {"Niuean"}, ["niv"] = {"Gilyak"}, ["niw"] = {"Nimo"}, ["nix"] = {"Hema"}, ["niy"] = {"Ngiti"}, ["niz"] = {"Ningil"}, ["nja"] = {"Nzanyi"}, ["njb"] = {"Nocte Naga"}, ["njd"] = {"Ndonde Hamba"}, ["njh"] = {"Lotha Naga"}, ["nji"] = {"Gudanji"}, ["njj"] = {"Njen"}, ["njl"] = {"Njalgulgule"}, ["njm"] = {"Angami Naga"}, ["njn"] = {"Liangmai Naga"}, ["njo"] = {"Ao Naga"}, ["njr"] = {"Njerep"}, ["njs"] = {"Nisa"}, ["njt"] = {"Ndyuka-Trio Pidgin"}, ["nju"] = {"Ngadjunmaya"}, ["njx"] = {"Kunyi"}, ["njy"] = {"Njyem"}, ["njz"] = {"Nyishi"}, ["nka"] = {"Nkoya"}, ["nkb"] = {"Khoibu Naga"}, ["nkc"] = {"Nkongho"}, ["nkd"] = {"Koireng"}, ["nke"] = {"Duke"}, ["nkf"] = {"Inpui Naga"}, ["nkg"] = {"Nekgini"}, ["nkh"] = {"Khezha Naga"}, ["nki"] = {"Thangal Naga"}, ["nkj"] = {"Nakai"}, ["nkk"] = {"Nokuku"}, ["nkm"] = {"Namat"}, ["nkn"] = {"Nkangala"}, ["nko"] = {"Nkonya"}, ["nkp"] = {"Niuatoputapu"}, ["nkq"] = {"Nkami"}, ["nkr"] = {"Nukuoro"}, ["nks"] = {"North Asmat"}, ["nkt"] = {"Nyika (Tanzania)"}, ["nku"] = {"Bouna Kulango"}, ["nkv"] = {"Nyika (Malawi and Zambia)"}, ["nkw"] = {"Nkutu"}, ["nkx"] = {"Nkoroo"}, ["nkz"] = {"Nkari"}, ["nla"] = {"Ngombale"}, ["nlc"] = {"Nalca"}, ["nld"] = {"Dutch", "Flemish"}, ["nle"] = {"East Nyala"}, ["nlg"] = {"Gela"}, ["nli"] = {"Grangali"}, ["nlj"] = {"Nyali"}, ["nlk"] = {"Ninia Yali"}, ["nll"] = {"Nihali"}, ["nlm"] = {"Mankiyali"}, ["nlo"] = {"Ngul"}, ["nlq"] = {"Lao Naga"}, ["nlu"] = {"Nchumbulu"}, ["nlv"] = {"Orizaba Nahuatl"}, ["nlw"] = {"Walangama"}, ["nlx"] = {"Nahali"}, ["nly"] = {"Nyamal"}, ["nlz"] = {"Nalögo"}, ["nma"] = {"Maram Naga"}, ["nmb"] = {"Big Nambas", "V'ënen Taut"}, ["nmc"] = {"Ngam"}, ["nmd"] = {"Ndumu"}, ["nme"] = {"Mzieme Naga"}, ["nmf"] = {"Tangkhul Naga (India)"}, ["nmg"] = {"Kwasio"}, ["nmh"] = {"Monsang Naga"}, ["nmi"] = {"Nyam"}, ["nmj"] = {"Ngombe (Central African Republic)"}, ["nmk"] = {"Namakura"}, ["nml"] = {"Ndemli"}, ["nmm"] = {"Manangba"}, ["nmn"] = {"ǃXóõ"}, ["nmo"] = {"Moyon Naga"}, ["nmp"] = {"Nimanbur"}, ["nmq"] = {"Nambya"}, ["nmr"] = {"Nimbari"}, ["nms"] = {"Letemboi"}, ["nmt"] = {"Namonuito"}, ["nmu"] = {"Northeast Maidu"}, ["nmv"] = {"Ngamini"}, ["nmw"] = {"Nimoa", "Rifao"}, ["nmx"] = {"Nama (Papua New Guinea)"}, ["nmy"] = {"Namuyi"}, ["nmz"] = {"Nawdm"}, ["nna"] = {"Nyangumarta"}, ["nnb"] = {"Nande"}, ["nnc"] = {"Nancere"}, ["nnd"] = {"West Ambae"}, ["nne"] = {"Ngandyera"}, ["nnf"] = {"Ngaing"}, ["nng"] = {"Maring Naga"}, ["nnh"] = {"Ngiemboon"}, ["nni"] = {"North Nuaulu"}, ["nnj"] = {"Nyangatom"}, ["nnk"] = {"Nankina"}, ["nnl"] = {"Northern Rengma Naga"}, ["nnm"] = {"Namia"}, ["nnn"] = {"Ngete"}, ["nno"] = {"Norwegian Nynorsk"}, ["nnp"] = {"Wancho Naga"}, ["nnq"] = {"Ngindo"}, ["nnr"] = {"Narungga"}, ["nnt"] = {"Nanticoke"}, ["nnu"] = {"Dwang"}, ["nnv"] = {"Nugunu (Australia)"}, ["nnw"] = {"Southern Nuni"}, ["nny"] = {"Nyangga"}, ["nnz"] = {"Nda'nda'"}, ["noa"] = {"Woun Meu"}, ["nob"] = {"Norwegian Bokmål"}, ["noc"] = {"Nuk"}, ["nod"] = {"Northern Thai"}, ["noe"] = {"Nimadi"}, ["nof"] = {"Nomane"}, ["nog"] = {"Nogai"}, ["noh"] = {"Nomu"}, ["noi"] = {"Noiri"}, ["noj"] = {"Nonuya"}, ["nok"] = {"Nooksack"}, ["nol"] = {"Nomlaki"}, ["nom"] = {"Nocamán"}, ["non"] = {"Old Norse"}, ["nop"] = {"Numanggang"}, ["noq"] = {"Ngongo"}, ["nor"] = {"Norwegian"}, ["nos"] = {"Eastern Nisu"}, ["not"] = {"Nomatsiguenga"}, ["nou"] = {"Ewage-Notu"}, ["nov"] = {"Novial"}, ["now"] = {"Nyambo"}, ["noy"] = {"Noy"}, ["noz"] = {"Nayi"}, ["npa"] = {"Nar Phu"}, ["npb"] = {"Nupbikha"}, ["npg"] = {"Ponyo-Gongwang Naga"}, ["nph"] = {"Phom Naga"}, ["npi"] = {"Nepali (individual language)"}, ["npl"] = {"Southeastern Puebla Nahuatl"}, ["npn"] = {"Mondropolon"}, ["npo"] = {"Pochuri Naga"}, ["nps"] = {"Nipsan"}, ["npu"] = {"Puimei Naga"}, ["npx"] = {"Noipx"}, ["npy"] = {"Napu"}, ["nqg"] = {"Southern Nago"}, ["nqk"] = {"Kura Ede Nago"}, ["nql"] = {"Ngendelengo"}, ["nqm"] = {"Ndom"}, ["nqn"] = {"Nen"}, ["nqo"] = {"N'Ko"}, ["nqq"] = {"Kyan-Karyaw Naga"}, ["nqy"] = {"Akyaung Ari Naga"}, ["nra"] = {"Ngom"}, ["nrb"] = {"Nara"}, ["nrc"] = {"Noric"}, ["nre"] = {"Southern Rengma Naga"}, ["nrf"] = {"Guernésiais", "Jèrriais"}, ["nrg"] = {"Narango"}, ["nri"] = {"Chokri Naga"}, ["nrk"] = {"Ngarla"}, ["nrl"] = {"Ngarluma"}, ["nrm"] = {"Narom"}, ["nrn"] = {"Norn"}, ["nrp"] = {"North Picene"}, ["nrr"] = {"Nora", "Norra"}, ["nrt"] = {"Northern Kalapuya"}, ["nru"] = {"Narua"}, ["nrx"] = {"Ngurmbur"}, ["nrz"] = {"Lala"}, ["nsa"] = {"Sangtam Naga"}, ["nsb"] = {"Lower Nossob"}, ["nsc"] = {"Nshi"}, ["nsd"] = {"Southern Nisu"}, ["nse"] = {"Nsenga"}, ["nsf"] = {"Northwestern Nisu"}, ["nsg"] = {"Ngasa"}, ["nsh"] = {"Ngoshie"}, ["nsi"] = {"Nigerian Sign Language"}, ["nsk"] = {"Naskapi"}, ["nsl"] = {"Norwegian Sign Language"}, ["nsm"] = {"Sumi Naga"}, ["nsn"] = {"Nehan"}, ["nso"] = {"Northern Sotho", "Pedi", "Sepedi"}, ["nsp"] = {"Nepalese Sign Language"}, ["nsq"] = {"Northern Sierra Miwok"}, ["nsr"] = {"Maritime Sign Language"}, ["nss"] = {"Nali"}, ["nst"] = {"Tase Naga"}, ["nsu"] = {"Sierra Negra Nahuatl"}, ["nsv"] = {"Southwestern Nisu"}, ["nsw"] = {"Navut"}, ["nsx"] = {"Nsongo"}, ["nsy"] = {"Nasal"}, ["nsz"] = {"Nisenan"}, ["ntd"] = {"Northern Tidung"}, ["nte"] = {"Nathembo"}, ["ntg"] = {"Ngantangarra"}, ["nti"] = {"Natioro"}, ["ntj"] = {"Ngaanyatjarra"}, ["ntk"] = {"Ikoma-Nata-Isenye"}, ["ntm"] = {"Nateni"}, ["nto"] = {"Ntomba"}, ["ntp"] = {"Northern Tepehuan"}, ["ntr"] = {"Delo"}, ["ntu"] = {"Natügu"}, ["ntw"] = {"Nottoway"}, ["ntx"] = {"Tangkhul Naga (Myanmar)"}, ["nty"] = {"Mantsi"}, ["ntz"] = {"Natanzi"}, ["nua"] = {"Yuanga"}, ["nuc"] = {"Nukuini"}, ["nud"] = {"Ngala"}, ["nue"] = {"Ngundu"}, ["nuf"] = {"Nusu"}, ["nug"] = {"Nungali"}, ["nuh"] = {"Ndunda"}, ["nui"] = {"Ngumbi"}, ["nuj"] = {"Nyole"}, ["nuk"] = {"Nuuchahnulth", "Nuu-chah-nulth"}, ["nul"] = {"Nusa Laut"}, ["num"] = {"Niuafo'ou"}, ["nun"] = {"Anong"}, ["nuo"] = {"Nguôn"}, ["nup"] = {"Nupe-Nupe-Tako"}, ["nuq"] = {"Nukumanu"}, ["nur"] = {"Nukuria"}, ["nus"] = {"Nuer"}, ["nut"] = {"Nung (Viet Nam)"}, ["nuu"] = {"Ngbundu"}, ["nuv"] = {"Northern Nuni"}, ["nuw"] = {"Nguluwan"}, ["nux"] = {"Mehek"}, ["nuy"] = {"Nunggubuyu"}, ["nuz"] = {"Tlamacazapa Nahuatl"}, ["nvh"] = {"Nasarian"}, ["nvm"] = {"Namiae"}, ["nvo"] = {"Nyokon"}, ["nwa"] = {"Nawathinehena"}, ["nwb"] = {"Nyabwa"}, ["nwc"] = {"Classical Nepal Bhasa", "Classical Newari", "Old Newari"}, ["nwe"] = {"Ngwe"}, ["nwg"] = {"Ngayawung"}, ["nwi"] = {"Southwest Tanna"}, ["nwm"] = {"Nyamusa-Molo"}, ["nwo"] = {"Nauo"}, ["nwr"] = {"Nawaru"}, ["nwx"] = {"Middle Newar"}, ["nwy"] = {"Nottoway-Meherrin"}, ["nxa"] = {"Nauete"}, ["nxd"] = {"Ngando (Democratic Republic of Congo)"}, ["nxe"] = {"Nage"}, ["nxg"] = {"Ngad'a"}, ["nxi"] = {"Nindi"}, ["nxk"] = {"Koki Naga"}, ["nxl"] = {"South Nuaulu"}, ["nxm"] = {"Numidian"}, ["nxn"] = {"Ngawun"}, ["nxo"] = {"Ndambomo"}, ["nxq"] = {"Naxi"}, ["nxr"] = {"Ninggerum"}, ["nxx"] = {"Nafri"}, ["nya"] = {"Chewa", "Chichewa", "Nyanja"}, ["nyb"] = {"Nyangbo"}, ["nyc"] = {"Nyanga-li"}, ["nyd"] = {"Nyore", "Olunyole"}, ["nye"] = {"Nyengo"}, ["nyf"] = {"Giryama", "Kigiryama"}, ["nyg"] = {"Nyindu"}, ["nyh"] = {"Nyikina"}, ["nyi"] = {"Ama (Sudan)"}, ["nyj"] = {"Nyanga"}, ["nyk"] = {"Nyaneka"}, ["nyl"] = {"Nyeu"}, ["nym"] = {"Nyamwezi"}, ["nyn"] = {"Nyankole"}, ["nyo"] = {"Nyoro"}, ["nyp"] = {"Nyang'i"}, ["nyq"] = {"Nayini"}, ["nyr"] = {"Nyiha (Malawi)"}, ["nys"] = {"Nyungar"}, ["nyt"] = {"Nyawaygi"}, ["nyu"] = {"Nyungwe"}, ["nyv"] = {"Nyulnyul"}, ["nyw"] = {"Nyaw"}, ["nyx"] = {"Nganyaywana"}, ["nyy"] = {"Nyakyusa-Ngonde"}, ["nza"] = {"Tigon Mbembe"}, ["nzb"] = {"Njebi"}, ["nzd"] = {"Nzadi"}, ["nzi"] = {"Nzima"}, ["nzk"] = {"Nzakara"}, ["nzm"] = {"Zeme Naga"}, ["nzs"] = {"New Zealand Sign Language"}, ["nzu"] = {"Teke-Nzikou"}, ["nzy"] = {"Nzakambay"}, ["nzz"] = {"Nanga Dama Dogon"}, ["oaa"] = {"Orok"}, ["oac"] = {"Oroch"}, ["oar"] = {"Ancient Aramaic (up to 700 BCE)", "Old Aramaic (up to 700 BCE)"}, ["oav"] = {"Old Avar"}, ["obi"] = {"Obispeño"}, ["obk"] = {"Southern Bontok"}, ["obl"] = {"Oblo"}, ["obm"] = {"Moabite"}, ["obo"] = {"Obo Manobo"}, ["obr"] = {"Old Burmese"}, ["obt"] = {"Old Breton"}, ["obu"] = {"Obulom"}, ["oca"] = {"Ocaina"}, ["och"] = {"Old Chinese"}, ["oci"] = {"Occitan (post 1500)"}, ["oco"] = {"Old Cornish"}, ["ocu"] = {"Atzingo Matlatzinca"}, ["oda"] = {"Odut"}, ["odk"] = {"Od"}, ["odt"] = {"Old Dutch"}, ["odu"] = {"Odual"}, ["ofo"] = {"Ofo"}, ["ofs"] = {"Old Frisian"}, ["ofu"] = {"Efutop"}, ["ogb"] = {"Ogbia"}, ["ogc"] = {"Ogbah"}, ["oge"] = {"Old Georgian"}, ["ogg"] = {"Ogbogolo"}, ["ogo"] = {"Khana"}, ["ogu"] = {"Ogbronuagum"}, ["oht"] = {"Old Hittite"}, ["ohu"] = {"Old Hungarian"}, ["oia"] = {"Oirata"}, ["oin"] = {"Inebu One"}, ["ojb"] = {"Northwestern Ojibwa"}, ["ojc"] = {"Central Ojibwa"}, ["ojg"] = {"Eastern Ojibwa"}, ["oji"] = {"Ojibwa"}, ["ojp"] = {"Old Japanese"}, ["ojs"] = {"Severn Ojibwa"}, ["ojv"] = {"Ontong Java"}, ["ojw"] = {"Western Ojibwa"}, ["oka"] = {"Okanagan"}, ["okb"] = {"Okobo"}, ["okd"] = {"Okodia"}, ["oke"] = {"Okpe (Southwestern Edo)"}, ["okg"] = {"Koko Babangk"}, ["okh"] = {"Koresh-e Rostam"}, ["oki"] = {"Okiek"}, ["okj"] = {"Oko-Juwoi"}, ["okk"] = {"Kwamtim One"}, ["okl"] = {"Old Kentish Sign Language"}, ["okm"] = {"Middle Korean (10th-16th cent.)"}, ["okn"] = {"Oki-No-Erabu"}, ["oko"] = {"Old Korean (3rd-9th cent.)"}, ["okr"] = {"Kirike"}, ["oks"] = {"Oko-Eni-Osayen"}, ["oku"] = {"Oku"}, ["okv"] = {"Orokaiva"}, ["okx"] = {"Okpe (Northwestern Edo)"}, ["ola"] = {"Walungge"}, ["old"] = {"Mochi"}, ["ole"] = {"Olekha"}, ["olk"] = {"Olkol"}, ["olm"] = {"Oloma"}, ["olo"] = {"Livvi"}, ["olr"] = {"Olrat"}, ["olt"] = {"Old Lithuanian"}, ["olu"] = {"Kuvale"}, ["oma"] = {"Omaha-Ponca"}, ["omb"] = {"East Ambae"}, ["omc"] = {"Mochica"}, ["omg"] = {"Omagua"}, ["omi"] = {"Omi"}, ["omk"] = {"Omok"}, ["oml"] = {"Ombo"}, ["omn"] = {"Minoan"}, ["omo"] = {"Utarmbung"}, ["omp"] = {"Old Manipuri"}, ["omr"] = {"Old Marathi"}, ["omt"] = {"Omotik"}, ["omu"] = {"Omurano"}, ["omw"] = {"South Tairora"}, ["omx"] = {"Old Mon"}, ["ona"] = {"Ona"}, ["onb"] = {"Lingao"}, ["one"] = {"Oneida"}, ["ong"] = {"Olo"}, ["oni"] = {"Onin"}, ["onj"] = {"Onjob"}, ["onk"] = {"Kabore One"}, ["onn"] = {"Onobasulu"}, ["ono"] = {"Onondaga"}, ["onp"] = {"Sartang"}, ["onr"] = {"Northern One"}, ["ons"] = {"Ono"}, ["ont"] = {"Ontenu"}, ["onu"] = {"Unua"}, ["onw"] = {"Old Nubian"}, ["onx"] = {"Onin Based Pidgin"}, ["ood"] = {"Tohono O'odham"}, ["oog"] = {"Ong"}, ["oon"] = {"Önge"}, ["oor"] = {"Oorlams"}, ["oos"] = {"Old Ossetic"}, ["opa"] = {"Okpamheri"}, ["opk"] = {"Kopkaka"}, ["opm"] = {"Oksapmin"}, ["opo"] = {"Opao"}, ["opt"] = {"Opata"}, ["opy"] = {"Ofayé"}, ["ora"] = {"Oroha"}, ["orc"] = {"Orma"}, ["ore"] = {"Orejón"}, ["org"] = {"Oring"}, ["orh"] = {"Oroqen"}, ["ori"] = {"Oriya (macrolanguage)"}, ["orm"] = {"Oromo"}, ["orn"] = {"Orang Kanaq"}, ["oro"] = {"Orokolo"}, ["orr"] = {"Oruma"}, ["ors"] = {"Orang Seletar"}, ["ort"] = {"Adivasi Oriya"}, ["oru"] = {"Ormuri"}, ["orv"] = {"Old Russian"}, ["orw"] = {"Oro Win"}, ["orx"] = {"Oro"}, ["ory"] = {"Odia", "Oriya (individual language)"}, ["orz"] = {"Ormu"}, ["osa"] = {"Osage"}, ["osc"] = {"Oscan"}, ["osi"] = {"Osing"}, ["oso"] = {"Ososo"}, ["osp"] = {"Old Spanish"}, ["oss"] = {"Ossetian", "Ossetic"}, ["ost"] = {"Osatu"}, ["osu"] = {"Southern One"}, ["osx"] = {"Old Saxon"}, ["ota"] = {"Ottoman Turkish (1500-1928)"}, ["otb"] = {"Old Tibetan"}, ["otd"] = {"Ot Danum"}, ["ote"] = {"Mezquital Otomi"}, ["oti"] = {"Oti"}, ["otk"] = {"Old Turkish"}, ["otl"] = {"Tilapa Otomi"}, ["otm"] = {"Eastern Highland Otomi"}, ["otn"] = {"Tenango Otomi"}, ["otq"] = {"Querétaro Otomi"}, ["otr"] = {"Otoro"}, ["ots"] = {"Estado de México Otomi"}, ["ott"] = {"Temoaya Otomi"}, ["otu"] = {"Otuke"}, ["otw"] = {"Ottawa"}, ["otx"] = {"Texcatepec Otomi"}, ["oty"] = {"Old Tamil"}, ["otz"] = {"Ixtenco Otomi"}, ["oua"] = {"Tagargrent"}, ["oub"] = {"Glio-Oubi"}, ["oue"] = {"Oune"}, ["oui"] = {"Old Uighur"}, ["oum"] = {"Ouma"}, ["ovd"] = {"Elfdalian", "Övdalian"}, ["owi"] = {"Owiniga"}, ["owl"] = {"Old Welsh"}, ["oyb"] = {"Oy"}, ["oyd"] = {"Oyda"}, ["oym"] = {"Wayampi"}, ["oyy"] = {"Oya'oya"}, ["ozm"] = {"Koonzime"}, ["pab"] = {"Parecís"}, ["pac"] = {"Pacoh"}, ["pad"] = {"Paumarí"}, ["pae"] = {"Pagibete"}, ["paf"] = {"Paranawát"}, ["pag"] = {"Pangasinan"}, ["pah"] = {"Tenharim"}, ["pai"] = {"Pe"}, ["pak"] = {"Parakanã"}, ["pal"] = {"Pahlavi"}, ["pam"] = {"Kapampangan", "Pampanga"}, ["pan"] = {"Panjabi", "Punjabi"}, ["pao"] = {"Northern Paiute"}, ["pap"] = {"Papiamento"}, ["paq"] = {"Parya"}, ["par"] = {"Panamint", "Timbisha"}, ["pas"] = {"Papasena"}, ["pat"] = {"Papitalai"}, ["pau"] = {"Palauan"}, ["pav"] = {"Pakaásnovos"}, ["paw"] = {"Pawnee"}, ["pax"] = {"Pankararé"}, ["pay"] = {"Pech"}, ["paz"] = {"Pankararú"}, ["pbb"] = {"Páez"}, ["pbc"] = {"Patamona"}, ["pbe"] = {"Mezontla Popoloca"}, ["pbf"] = {"Coyotepec Popoloca"}, ["pbg"] = {"Paraujano"}, ["pbh"] = {"E'ñapa Woromaipu"}, ["pbi"] = {"Parkwa"}, ["pbl"] = {"Mak (Nigeria)"}, ["pbm"] = {"Puebla Mazatec"}, ["pbn"] = {"Kpasam"}, ["pbo"] = {"Papel"}, ["pbp"] = {"Badyara"}, ["pbr"] = {"Pangwa"}, ["pbs"] = {"Central Pame"}, ["pbt"] = {"Southern Pashto"}, ["pbu"] = {"Northern Pashto"}, ["pbv"] = {"Pnar"}, ["pby"] = {"Pyu (Papua New Guinea)"}, ["pca"] = {"Santa Inés Ahuatempan Popoloca"}, ["pcb"] = {"Pear"}, ["pcc"] = {"Bouyei"}, ["pcd"] = {"Picard"}, ["pce"] = {"Ruching Palaung"}, ["pcf"] = {"Paliyan"}, ["pcg"] = {"Paniya"}, ["pch"] = {"Pardhan"}, ["pci"] = {"Duruwa"}, ["pcj"] = {"Parenga"}, ["pck"] = {"Paite Chin"}, ["pcl"] = {"Pardhi"}, ["pcm"] = {"Nigerian Pidgin"}, ["pcn"] = {"Piti"}, ["pcp"] = {"Pacahuara"}, ["pcw"] = {"Pyapun"}, ["pda"] = {"Anam"}, ["pdc"] = {"Pennsylvania German"}, ["pdi"] = {"Pa Di"}, ["pdn"] = {"Fedan", "Podena"}, ["pdo"] = {"Padoe"}, ["pdt"] = {"Plautdietsch"}, ["pdu"] = {"Kayan"}, ["pea"] = {"Peranakan Indonesian"}, ["peb"] = {"Eastern Pomo"}, ["ped"] = {"Mala (Papua New Guinea)"}, ["pee"] = {"Taje"}, ["pef"] = {"Northeastern Pomo"}, ["peg"] = {"Pengo"}, ["peh"] = {"Bonan"}, ["pei"] = {"Chichimeca-Jonaz"}, ["pej"] = {"Northern Pomo"}, ["pek"] = {"Penchal"}, ["pel"] = {"Pekal"}, ["pem"] = {"Phende"}, ["peo"] = {"Old Persian (ca. 600-400 B.C.)"}, ["pep"] = {"Kunja"}, ["peq"] = {"Southern Pomo"}, ["pes"] = {"Iranian Persian"}, ["pev"] = {"Pémono"}, ["pex"] = {"Petats"}, ["pey"] = {"Petjo"}, ["pez"] = {"Eastern Penan"}, ["pfa"] = {"Pááfang"}, ["pfe"] = {"Pere"}, ["pfl"] = {"Pfaelzisch"}, ["pga"] = {"Sudanese Creole Arabic"}, ["pgd"] = {"Gāndhārī"}, ["pgg"] = {"Pangwali"}, ["pgi"] = {"Pagi"}, ["pgk"] = {"Rerep"}, ["pgl"] = {"Primitive Irish"}, ["pgn"] = {"Paelignian"}, ["pgs"] = {"Pangseng"}, ["pgu"] = {"Pagu"}, ["pgz"] = {"Papua New Guinean Sign Language"}, ["pha"] = {"Pa-Hng"}, ["phd"] = {"Phudagi"}, ["phg"] = {"Phuong"}, ["phh"] = {"Phukha"}, ["phk"] = {"Phake"}, ["phl"] = {"Palula", "Phalura"}, ["phm"] = {"Phimbi"}, ["phn"] = {"Phoenician"}, ["pho"] = {"Phunoi"}, ["phq"] = {"Phana'"}, ["phr"] = {"Pahari-Potwari"}, ["pht"] = {"Phu Thai"}, ["phu"] = {"Phuan"}, ["phv"] = {"Pahlavani"}, ["phw"] = {"Phangduwali"}, ["pia"] = {"Pima Bajo"}, ["pib"] = {"Yine"}, ["pic"] = {"Pinji"}, ["pid"] = {"Piaroa"}, ["pie"] = {"Piro"}, ["pif"] = {"Pingelapese"}, ["pig"] = {"Pisabo"}, ["pih"] = {"Pitcairn-Norfolk"}, ["pii"] = {"Pini"}, ["pij"] = {"Pijao"}, ["pil"] = {"Yom"}, ["pim"] = {"Powhatan"}, ["pin"] = {"Piame"}, ["pio"] = {"Piapoco"}, ["pip"] = {"Pero"}, ["pir"] = {"Piratapuyo"}, ["pis"] = {"Pijin"}, ["pit"] = {"Pitta Pitta"}, ["piu"] = {"Pintupi-Luritja"}, ["piv"] = {"Pileni", "Vaeakau-Taumako"}, ["piw"] = {"Pimbwe"}, ["pix"] = {"Piu"}, ["piy"] = {"Piya-Kwonci"}, ["piz"] = {"Pije"}, ["pjt"] = {"Pitjantjatjara"}, ["pka"] = {"Ardhamāgadhī Prākrit"}, ["pkb"] = {"Kipfokomo", "Pokomo"}, ["pkc"] = {"Paekche"}, ["pkg"] = {"Pak-Tong"}, ["pkh"] = {"Pankhu"}, ["pkn"] = {"Pakanha"}, ["pko"] = {"Pökoot"}, ["pkp"] = {"Pukapuka"}, ["pkr"] = {"Attapady Kurumba"}, ["pks"] = {"Pakistan Sign Language"}, ["pkt"] = {"Maleng"}, ["pku"] = {"Paku"}, ["pla"] = {"Miani"}, ["plb"] = {"Polonombauk"}, ["plc"] = {"Central Palawano"}, ["pld"] = {"Polari"}, ["ple"] = {"Palu'e"}, ["plg"] = {"Pilagá"}, ["plh"] = {"Paulohi"}, ["pli"] = {"Pali"}, ["plj"] = {"Polci"}, ["plk"] = {"Kohistani Shina"}, ["pll"] = {"Shwe Palaung"}, ["pln"] = {"Palenquero"}, ["plo"] = {"Oluta Popoluca"}, ["plq"] = {"Palaic"}, ["plr"] = {"Palaka Senoufo"}, ["pls"] = {"San Marcos Tlacoyalco Popoloca", "San Marcos Tlalcoyalco Popoloca"}, ["plt"] = {"Plateau Malagasy"}, ["plu"] = {"Palikúr"}, ["plv"] = {"Southwest Palawano"}, ["plw"] = {"Brooke's Point Palawano"}, ["ply"] = {"Bolyu"}, ["plz"] = {"Paluan"}, ["pma"] = {"Paama"}, ["pmb"] = {"Pambia"}, ["pmd"] = {"Pallanganmiddang"}, ["pme"] = {"Pwaamei"}, ["pmf"] = {"Pamona"}, ["pmh"] = {"Māhārāṣṭri Prākrit"}, ["pmi"] = {"Northern Pumi"}, ["pmj"] = {"Southern Pumi"}, ["pmk"] = {"Pamlico"}, ["pml"] = {"Lingua Franca"}, ["pmm"] = {"Pomo"}, ["pmn"] = {"Pam"}, ["pmo"] = {"Pom"}, ["pmq"] = {"Northern Pame"}, ["pmr"] = {"Paynamar"}, ["pms"] = {"Piemontese"}, ["pmt"] = {"Tuamotuan"}, ["pmw"] = {"Plains Miwok"}, ["pmx"] = {"Poumei Naga"}, ["pmy"] = {"Papuan Malay"}, ["pmz"] = {"Southern Pame"}, ["pna"] = {"Punan Bah-Biau"}, ["pnb"] = {"Western Panjabi"}, ["pnc"] = {"Pannei"}, ["pnd"] = {"Mpinda"}, ["pne"] = {"Western Penan"}, ["png"] = {"Pongu"}, ["pnh"] = {"Penrhyn"}, ["pni"] = {"Aoheng"}, ["pnj"] = {"Pinjarup"}, ["pnk"] = {"Paunaka"}, ["pnl"] = {"Paleni"}, ["pnm"] = {"Punan Batu 1"}, ["pnn"] = {"Pinai-Hagahai"}, ["pno"] = {"Panobo"}, ["pnp"] = {"Pancana"}, ["pnq"] = {"Pana (Burkina Faso)"}, ["pnr"] = {"Panim"}, ["pns"] = {"Ponosakan"}, ["pnt"] = {"Pontic"}, ["pnu"] = {"Jiongnai Bunu"}, ["pnv"] = {"Pinigura"}, ["pnw"] = {"Banyjima", "Panytyima"}, ["pnx"] = {"Phong-Kniang"}, ["pny"] = {"Pinyin"}, ["pnz"] = {"Pana (Central African Republic)"}, ["poc"] = {"Poqomam"}, ["poe"] = {"San Juan Atzingo Popoloca"}, ["pof"] = {"Poke"}, ["pog"] = {"Potiguára"}, ["poh"] = {"Poqomchi'"}, ["poi"] = {"Highland Popoluca"}, ["pok"] = {"Pokangá"}, ["pol"] = {"Polish"}, ["pom"] = {"Southeastern Pomo"}, ["pon"] = {"Pohnpeian"}, ["poo"] = {"Central Pomo"}, ["pop"] = {"Pwapwâ"}, ["poq"] = {"Texistepec Popoluca"}, ["por"] = {"Portuguese"}, ["pos"] = {"Sayula Popoluca"}, ["pot"] = {"Potawatomi"}, ["pov"] = {"Upper Guinea Crioulo"}, ["pow"] = {"San Felipe Otlaltepec Popoloca"}, ["pox"] = {"Polabian"}, ["poy"] = {"Pogolo"}, ["ppe"] = {"Papi"}, ["ppi"] = {"Paipai"}, ["ppk"] = {"Uma"}, ["ppl"] = {"Nicarao", "Pipil"}, ["ppm"] = {"Papuma"}, ["ppn"] = {"Papapana"}, ["ppo"] = {"Folopa"}, ["ppp"] = {"Pelende"}, ["ppq"] = {"Pei"}, ["pps"] = {"San Luís Temalacayuca Popoloca"}, ["ppt"] = {"Pare"}, ["ppu"] = {"Papora"}, ["pqa"] = {"Pa'a"}, ["pqm"] = {"Malecite-Passamaquoddy"}, ["prc"] = {"Parachi"}, ["prd"] = {"Parsi-Dari"}, ["pre"] = {"Principense"}, ["prf"] = {"Paranan"}, ["prg"] = {"Prussian"}, ["prh"] = {"Porohanon"}, ["pri"] = {"Paicî"}, ["prk"] = {"Parauk"}, ["prl"] = {"Peruvian Sign Language"}, ["prm"] = {"Kibiri"}, ["prn"] = {"Prasuni"}, ["pro"] = {"Old Occitan (to 1500)", "Old Provençal (to 1500)"}, ["prp"] = {"Parsi"}, ["prq"] = {"Ashéninka Perené"}, ["prr"] = {"Puri"}, ["prs"] = {"Afghan Persian", "Dari"}, ["prt"] = {"Phai"}, ["pru"] = {"Puragi"}, ["prw"] = {"Parawen"}, ["prx"] = {"Purik"}, ["prz"] = {"Providencia Sign Language"}, ["psa"] = {"Asue Awyu"}, ["psc"] = {"Persian Sign Language"}, ["psd"] = {"Plains Indian Sign Language"}, ["pse"] = {"Central Malay"}, ["psg"] = {"Penang Sign Language"}, ["psh"] = {"Southwest Pashai", "Southwest Pashayi"}, ["psi"] = {"Southeast Pashai", "Southeast Pashayi"}, ["psl"] = {"Puerto Rican Sign Language"}, ["psm"] = {"Pauserna"}, ["psn"] = {"Panasuan"}, ["pso"] = {"Polish Sign Language"}, ["psp"] = {"Philippine Sign Language"}, ["psq"] = {"Pasi"}, ["psr"] = {"Portuguese Sign Language"}, ["pss"] = {"Kaulong"}, ["pst"] = {"Central Pashto"}, ["psu"] = {"Sauraseni Prākrit"}, ["psw"] = {"Port Sandwich"}, ["psy"] = {"Piscataway"}, ["pta"] = {"Pai Tavytera"}, ["pth"] = {"Pataxó Hã-Ha-Hãe"}, ["pti"] = {"Pindiini", "Wangkatha"}, ["ptn"] = {"Patani"}, ["pto"] = {"Zo'é"}, ["ptp"] = {"Patep"}, ["ptq"] = {"Pattapu"}, ["ptr"] = {"Piamatsina"}, ["ptt"] = {"Enrekang"}, ["ptu"] = {"Bambam"}, ["ptv"] = {"Port Vato"}, ["ptw"] = {"Pentlatch"}, ["pty"] = {"Pathiya"}, ["pua"] = {"Western Highland Purepecha"}, ["pub"] = {"Purum"}, ["puc"] = {"Punan Merap"}, ["pud"] = {"Punan Aput"}, ["pue"] = {"Puelche"}, ["puf"] = {"Punan Merah"}, ["pug"] = {"Phuie"}, ["pui"] = {"Puinave"}, ["puj"] = {"Punan Tubu"}, ["pum"] = {"Puma"}, ["puo"] = {"Puoc"}, ["pup"] = {"Pulabu"}, ["puq"] = {"Puquina"}, ["pur"] = {"Puruborá"}, ["pus"] = {"Pashto", "Pushto"}, ["put"] = {"Putoh"}, ["puu"] = {"Punu"}, ["puw"] = {"Puluwatese"}, ["pux"] = {"Puare"}, ["puy"] = {"Purisimeño"}, ["pwa"] = {"Pawaia"}, ["pwb"] = {"Panawa"}, ["pwg"] = {"Gapapaiwa"}, ["pwi"] = {"Patwin"}, ["pwm"] = {"Molbog"}, ["pwn"] = {"Paiwan"}, ["pwo"] = {"Pwo Western Karen"}, ["pwr"] = {"Powari"}, ["pww"] = {"Pwo Northern Karen"}, ["pxm"] = {"Quetzaltepec Mixe"}, ["pye"] = {"Pye Krumen"}, ["pym"] = {"Fyam"}, ["pyn"] = {"Poyanáwa"}, ["pys"] = {"Lengua de Señas del Paraguay", "Paraguayan Sign Language"}, ["pyu"] = {"Puyuma"}, ["pyx"] = {"Pyu (Myanmar)"}, ["pyy"] = {"Pyen"}, ["pzn"] = {"Para Naga"}, ["qua"] = {"Quapaw"}, ["qub"] = {"Huallaga Huánuco Quechua"}, ["quc"] = {"K'iche'", "Quiché"}, ["qud"] = {"Calderón Highland Quichua"}, ["que"] = {"Quechua"}, ["quf"] = {"Lambayeque Quechua"}, ["qug"] = {"Chimborazo Highland Quichua"}, ["quh"] = {"South Bolivian Quechua"}, ["qui"] = {"Quileute"}, ["quk"] = {"Chachapoyas Quechua"}, ["qul"] = {"North Bolivian Quechua"}, ["qum"] = {"Sipacapense"}, ["qun"] = {"Quinault"}, ["qup"] = {"Southern Pastaza Quechua"}, ["quq"] = {"Quinqui"}, ["qur"] = {"Yanahuanca Pasco Quechua"}, ["qus"] = {"Santiago del Estero Quichua"}, ["quv"] = {"Sacapulteco"}, ["quw"] = {"Tena Lowland Quichua"}, ["qux"] = {"Yauyos Quechua"}, ["quy"] = {"Ayacucho Quechua"}, ["quz"] = {"Cusco Quechua"}, ["qva"] = {"Ambo-Pasco Quechua"}, ["qvc"] = {"Cajamarca Quechua"}, ["qve"] = {"Eastern Apurímac Quechua"}, ["qvh"] = {"Huamalíes-Dos de Mayo Huánuco Quechua"}, ["qvi"] = {"Imbabura Highland Quichua"}, ["qvj"] = {"Loja Highland Quichua"}, ["qvl"] = {"Cajatambo North Lima Quechua"}, ["qvm"] = {"Margos-Yarowilca-Lauricocha Quechua"}, ["qvn"] = {"North Junín Quechua"}, ["qvo"] = {"Napo Lowland Quechua"}, ["qvp"] = {"Pacaraos Quechua"}, ["qvs"] = {"San Martín Quechua"}, ["qvw"] = {"Huaylla Wanca Quechua"}, ["qvy"] = {"Queyu"}, ["qvz"] = {"Northern Pastaza Quichua"}, ["qwa"] = {"Corongo Ancash Quechua"}, ["qwc"] = {"Classical Quechua"}, ["qwh"] = {"Huaylas Ancash Quechua"}, ["qwm"] = {"Kuman (Russia)"}, ["qws"] = {"Sihuas Ancash Quechua"}, ["qwt"] = {"Kwalhioqua-Tlatskanai"}, ["qxa"] = {"Chiquián Ancash Quechua"}, ["qxc"] = {"Chincha Quechua"}, ["qxh"] = {"Panao Huánuco Quechua"}, ["qxl"] = {"Salasaca Highland Quichua"}, ["qxn"] = {"Northern Conchucos Ancash Quechua"}, ["qxo"] = {"Southern Conchucos Ancash Quechua"}, ["qxp"] = {"Puno Quechua"}, ["qxq"] = {"Qashqa'i"}, ["qxr"] = {"Cañar Highland Quichua"}, ["qxs"] = {"Southern Qiang"}, ["qxt"] = {"Santa Ana de Tusi Pasco Quechua"}, ["qxu"] = {"Arequipa-La Unión Quechua"}, ["qxw"] = {"Jauja Wanca Quechua"}, ["qya"] = {"Quenya"}, ["qyp"] = {"Quiripi"}, ["raa"] = {"Dungmali"}, ["rab"] = {"Camling"}, ["rac"] = {"Rasawa"}, ["rad"] = {"Rade"}, ["raf"] = {"Western Meohang"}, ["rag"] = {"Logooli", "Lulogooli"}, ["rah"] = {"Rabha"}, ["rai"] = {"Ramoaaina"}, ["raj"] = {"Rajasthani"}, ["rak"] = {"Tulu-Bohuai"}, ["ral"] = {"Ralte"}, ["ram"] = {"Canela"}, ["ran"] = {"Riantana"}, ["rao"] = {"Rao"}, ["rap"] = {"Rapanui"}, ["raq"] = {"Saam"}, ["rar"] = {"Cook Islands Maori", "Rarotongan"}, ["ras"] = {"Tegali"}, ["rat"] = {"Razajerdi"}, ["rau"] = {"Raute"}, ["rav"] = {"Sampang"}, ["raw"] = {"Rawang"}, ["rax"] = {"Rang"}, ["ray"] = {"Rapa"}, ["raz"] = {"Rahambuu"}, ["rbb"] = {"Rumai Palaung"}, ["rbk"] = {"Northern Bontok"}, ["rbl"] = {"Miraya Bikol"}, ["rbp"] = {"Barababaraba"}, ["rcf"] = {"Réunion Creole French"}, ["rdb"] = {"Rudbari"}, ["rea"] = {"Rerau"}, ["reb"] = {"Rembong"}, ["ree"] = {"Rejang Kayan"}, ["reg"] = {"Kara (Tanzania)"}, ["rei"] = {"Reli"}, ["rej"] = {"Rejang"}, ["rel"] = {"Rendille"}, ["rem"] = {"Remo"}, ["ren"] = {"Rengao"}, ["rer"] = {"Rer Bare"}, ["res"] = {"Reshe"}, ["ret"] = {"Retta"}, ["rey"] = {"Reyesano"}, ["rga"] = {"Roria"}, ["rge"] = {"Romano-Greek"}, ["rgk"] = {"Rangkas"}, ["rgn"] = {"Romagnol"}, ["rgr"] = {"Resígaro"}, ["rgs"] = {"Southern Roglai"}, ["rgu"] = {"Ringgou"}, ["rhg"] = {"Rohingya"}, ["rhp"] = {"Yahang"}, ["ria"] = {"Riang (India)"}, ["rif"] = {"Tarifit"}, ["ril"] = {"Riang (Myanmar)", "Riang Lang"}, ["rim"] = {"Nyaturu"}, ["rin"] = {"Nungu"}, ["rir"] = {"Ribun"}, ["rit"] = {"Ritharrngu"}, ["riu"] = {"Riung"}, ["rjg"] = {"Rajong"}, ["rji"] = {"Raji"}, ["rjs"] = {"Rajbanshi"}, ["rka"] = {"Kraol"}, ["rkb"] = {"Rikbaktsa"}, ["rkh"] = {"Rakahanga-Manihiki"}, ["rki"] = {"Rakhine"}, ["rkm"] = {"Marka"}, ["rkt"] = {"Kamta", "Rangpuri"}, ["rkw"] = {"Arakwal"}, ["rma"] = {"Rama"}, ["rmb"] = {"Rembarrnga"}, ["rmc"] = {"Carpathian Romani"}, ["rmd"] = {"Traveller Danish"}, ["rme"] = {"Angloromani"}, ["rmf"] = {"Kalo Finnish Romani"}, ["rmg"] = {"Traveller Norwegian"}, ["rmh"] = {"Murkim"}, ["rmi"] = {"Lomavren"}, ["rmk"] = {"Romkun"}, ["rml"] = {"Baltic Romani"}, ["rmm"] = {"Roma"}, ["rmn"] = {"Balkan Romani"}, ["rmo"] = {"Sinte Romani"}, ["rmp"] = {"Rempi"}, ["rmq"] = {"Caló"}, ["rms"] = {"Romanian Sign Language"}, ["rmt"] = {"Domari"}, ["rmu"] = {"Tavringer Romani"}, ["rmv"] = {"Romanova"}, ["rmw"] = {"Welsh Romani"}, ["rmx"] = {"Romam"}, ["rmy"] = {"Vlax Romani"}, ["rmz"] = {"Marma"}, ["rnd"] = {"Ruund"}, ["rng"] = {"Ronga"}, ["rnl"] = {"Ranglong"}, ["rnn"] = {"Roon"}, ["rnp"] = {"Rongpo"}, ["rnr"] = {"Nari Nari"}, ["rnw"] = {"Rungwa"}, ["rob"] = {"Tae'"}, ["roc"] = {"Cacgia Roglai"}, ["rod"] = {"Rogo"}, ["roe"] = {"Ronji"}, ["rof"] = {"Rombo"}, ["rog"] = {"Northern Roglai"}, ["roh"] = {"Romansh"}, ["rol"] = {"Romblomanon"}, ["rom"] = {"Romany"}, ["ron"] = {"Moldavian", "Moldovan", "Romanian"}, ["roo"] = {"Rotokas"}, ["rop"] = {"Kriol"}, ["ror"] = {"Rongga"}, ["rou"] = {"Runga"}, ["row"] = {"Dela-Oenale"}, ["rpn"] = {"Repanbitip"}, ["rpt"] = {"Rapting"}, ["rri"] = {"Ririo"}, ["rro"] = {"Waima"}, ["rrt"] = {"Arritinngithigh"}, ["rsb"] = {"Romano-Serbian"}, ["rsl"] = {"Russian Sign Language"}, ["rsm"] = {"Miriwoong Sign Language"}, ["rtc"] = {"Rungtu Chin"}, ["rth"] = {"Ratahan"}, ["rtm"] = {"Rotuman"}, ["rts"] = {"Yurats"}, ["rtw"] = {"Rathawi"}, ["rub"] = {"Gungu"}, ["ruc"] = {"Ruuli"}, ["rue"] = {"Rusyn"}, ["ruf"] = {"Luguru"}, ["rug"] = {"Roviana"}, ["ruh"] = {"Ruga"}, ["rui"] = {"Rufiji"}, ["ruk"] = {"Che"}, ["run"] = {"Rundi"}, ["ruo"] = {"Istro Romanian"}, ["rup"] = {"Aromanian", "Arumanian", "Macedo-Romanian"}, ["ruq"] = {"Megleno Romanian"}, ["rus"] = {"Russian"}, ["rut"] = {"Rutul"}, ["ruu"] = {"Lanas Lobu"}, ["ruy"] = {"Mala (Nigeria)"}, ["ruz"] = {"Ruma"}, ["rwa"] = {"Rawo"}, ["rwk"] = {"Rwa"}, ["rwm"] = {"Amba (Uganda)"}, ["rwo"] = {"Rawa"}, ["rwr"] = {"Marwari (India)"}, ["rxd"] = {"Ngardi"}, ["rxw"] = {"Garuwali", "Karuwali"}, ["ryn"] = {"Northern Amami-Oshima"}, ["rys"] = {"Yaeyama"}, ["ryu"] = {"Central Okinawan"}, ["rzh"] = {"Rāziḥī"}, ["saa"] = {"Saba"}, ["sab"] = {"Buglere"}, ["sac"] = {"Meskwaki"}, ["sad"] = {"Sandawe"}, ["sae"] = {"Sabanê"}, ["saf"] = {"Safaliba"}, ["sag"] = {"Sango"}, ["sah"] = {"Yakut"}, ["saj"] = {"Sahu"}, ["sak"] = {"Sake"}, ["sam"] = {"Samaritan Aramaic"}, ["san"] = {"Sanskrit"}, ["sao"] = {"Sause"}, ["saq"] = {"Samburu"}, ["sar"] = {"Saraveca"}, ["sas"] = {"Sasak"}, ["sat"] = {"Santali"}, ["sau"] = {"Saleman"}, ["sav"] = {"Saafi-Saafi"}, ["saw"] = {"Sawi"}, ["sax"] = {"Sa"}, ["say"] = {"Saya"}, ["saz"] = {"Saurashtra"}, ["sba"] = {"Ngambay"}, ["sbb"] = {"Simbo"}, ["sbc"] = {"Kele (Papua New Guinea)"}, ["sbd"] = {"Southern Samo"}, ["sbe"] = {"Saliba"}, ["sbf"] = {"Chabu", "Shabo"}, ["sbg"] = {"Seget"}, ["sbh"] = {"Sori-Harengan"}, ["sbi"] = {"Seti"}, ["sbj"] = {"Surbakhal"}, ["sbk"] = {"Safwa"}, ["sbl"] = {"Botolan Sambal"}, ["sbm"] = {"Sagala"}, ["sbn"] = {"Sindhi Bhil"}, ["sbo"] = {"Sabüm"}, ["sbp"] = {"Sangu (Tanzania)"}, ["sbq"] = {"Sileibi"}, ["sbr"] = {"Sembakung Murut"}, ["sbs"] = {"Subiya"}, ["sbt"] = {"Kimki"}, ["sbu"] = {"Stod Bhoti"}, ["sbv"] = {"Sabine"}, ["sbw"] = {"Simba"}, ["sbx"] = {"Seberuang"}, ["sby"] = {"Soli"}, ["sbz"] = {"Sara Kaba"}, ["scb"] = {"Chut"}, ["sce"] = {"Dongxiang"}, ["scf"] = {"San Miguel Creole French"}, ["scg"] = {"Sanggau"}, ["sch"] = {"Sakachep"}, ["sci"] = {"Sri Lankan Creole Malay"}, ["sck"] = {"Sadri"}, ["scl"] = {"Shina"}, ["scn"] = {"Sicilian"}, ["sco"] = {"Scots"}, ["scp"] = {"Helambu Sherpa", "Hyolmo"}, ["scq"] = {"Sa'och"}, ["scs"] = {"North Slavey"}, ["sct"] = {"Southern Katang"}, ["scu"] = {"Shumcho"}, ["scv"] = {"Sheni"}, ["scw"] = {"Sha"}, ["scx"] = {"Sicel"}, ["sda"] = {"Toraja-Sa'dan"}, ["sdb"] = {"Shabak"}, ["sdc"] = {"Sassarese Sardinian"}, ["sde"] = {"Surubu"}, ["sdf"] = {"Sarli"}, ["sdg"] = {"Savi"}, ["sdh"] = {"Southern Kurdish"}, ["sdj"] = {"Suundi"}, ["sdk"] = {"Sos Kundi"}, ["sdl"] = {"Saudi Arabian Sign Language"}, ["sdn"] = {"Gallurese Sardinian"}, ["sdo"] = {"Bukar-Sadung Bidayuh"}, ["sdp"] = {"Sherdukpen"}, ["sdq"] = {"Semandang"}, ["sdr"] = {"Oraon Sadri"}, ["sds"] = {"Sened"}, ["sdt"] = {"Shuadit"}, ["sdu"] = {"Sarudu"}, ["sdx"] = {"Sibu Melanau"}, ["sdz"] = {"Sallands"}, ["sea"] = {"Semai"}, ["seb"] = {"Shempire Senoufo"}, ["sec"] = {"Sechelt"}, ["sed"] = {"Sedang"}, ["see"] = {"Seneca"}, ["sef"] = {"Cebaara Senoufo"}, ["seg"] = {"Segeju"}, ["seh"] = {"Sena"}, ["sei"] = {"Seri"}, ["sej"] = {"Sene"}, ["sek"] = {"Sekani"}, ["sel"] = {"Selkup"}, ["sen"] = {"Nanerigé Sénoufo"}, ["seo"] = {"Suarmin"}, ["sep"] = {"Sìcìté Sénoufo"}, ["seq"] = {"Senara Sénoufo"}, ["ser"] = {"Serrano"}, ["ses"] = {"Koyraboro Senni Songhai"}, ["set"] = {"Sentani"}, ["seu"] = {"Serui-Laut"}, ["sev"] = {"Nyarafolo Senoufo"}, ["sew"] = {"Sewa Bay"}, ["sey"] = {"Secoya"}, ["sez"] = {"Senthang Chin"}, ["sfb"] = {"French Belgian Sign Language", "Langue des signes de Belgique Francophone"}, ["sfe"] = {"Eastern Subanen"}, ["sfm"] = {"Small Flowery Miao"}, ["sfs"] = {"South African Sign Language"}, ["sfw"] = {"Sehwi"}, ["sga"] = {"Old Irish (to 900)"}, ["sgb"] = {"Mag-antsi Ayta"}, ["sgc"] = {"Kipsigis"}, ["sgd"] = {"Surigaonon"}, ["sge"] = {"Segai"}, ["sgg"] = {"Swiss-German Sign Language"}, ["sgh"] = {"Shughni"}, ["sgi"] = {"Suga"}, ["sgj"] = {"Surgujia"}, ["sgk"] = {"Sangkong"}, ["sgm"] = {"Singa"}, ["sgp"] = {"Singpho"}, ["sgr"] = {"Sangisari"}, ["sgs"] = {"Samogitian"}, ["sgt"] = {"Brokpake"}, ["sgu"] = {"Salas"}, ["sgw"] = {"Sebat Bet Gurage"}, ["sgx"] = {"Sierra Leone Sign Language"}, ["sgy"] = {"Sanglechi"}, ["sgz"] = {"Sursurunga"}, ["sha"] = {"Shall-Zwall"}, ["shb"] = {"Ninam"}, ["shc"] = {"Sonde"}, ["shd"] = {"Kundal Shahi"}, ["she"] = {"Sheko"}, ["shg"] = {"Shua"}, ["shh"] = {"Shoshoni"}, ["shi"] = {"Tachelhit"}, ["shj"] = {"Shatt"}, ["shk"] = {"Shilluk"}, ["shl"] = {"Shendu"}, ["shm"] = {"Shahrudi"}, ["shn"] = {"Shan"}, ["sho"] = {"Shanga"}, ["shp"] = {"Shipibo-Conibo"}, ["shq"] = {"Sala"}, ["shr"] = {"Shi"}, ["shs"] = {"Shuswap"}, ["sht"] = {"Shasta"}, ["shu"] = {"Chadian Arabic"}, ["shv"] = {"Shehri"}, ["shw"] = {"Shwai"}, ["shx"] = {"She"}, ["shy"] = {"Tachawit"}, ["shz"] = {"Syenara Senoufo"}, ["sia"] = {"Akkala Sami"}, ["sib"] = {"Sebop"}, ["sid"] = {"Sidamo"}, ["sie"] = {"Simaa"}, ["sif"] = {"Siamou"}, ["sig"] = {"Paasaal"}, ["sih"] = {"Sîshëë", "Zire"}, ["sii"] = {"Shom Peng"}, ["sij"] = {"Numbami"}, ["sik"] = {"Sikiana"}, ["sil"] = {"Tumulung Sisaala"}, ["sim"] = {"Mende (Papua New Guinea)"}, ["sin"] = {"Sinhala", "Sinhalese"}, ["sip"] = {"Sikkimese"}, ["siq"] = {"Sonia"}, ["sir"] = {"Siri"}, ["sis"] = {"Siuslaw"}, ["siu"] = {"Sinagen"}, ["siv"] = {"Sumariup"}, ["siw"] = {"Siwai"}, ["six"] = {"Sumau"}, ["siy"] = {"Sivandi"}, ["siz"] = {"Siwi"}, ["sja"] = {"Epena"}, ["sjb"] = {"Sajau Basap"}, ["sjd"] = {"Kildin Sami"}, ["sje"] = {"Pite Sami"}, ["sjg"] = {"Assangori"}, ["sjk"] = {"Kemi Sami"}, ["sjl"] = {"Miji", "Sajalong"}, ["sjm"] = {"Mapun"}, ["sjn"] = {"Sindarin"}, ["sjo"] = {"Xibe"}, ["sjp"] = {"Surjapuri"}, ["sjr"] = {"Siar-Lak"}, ["sjs"] = {"Senhaja De Srair"}, ["sjt"] = {"Ter Sami"}, ["sju"] = {"Ume Sami"}, ["sjw"] = {"Shawnee"}, ["ska"] = {"Skagit"}, ["skb"] = {"Saek"}, ["skc"] = {"Ma Manda"}, ["skd"] = {"Southern Sierra Miwok"}, ["ske"] = {"Seke (Vanuatu)"}, ["skf"] = {"Sakirabiá"}, ["skg"] = {"Sakalava Malagasy"}, ["skh"] = {"Sikule"}, ["ski"] = {"Sika"}, ["skj"] = {"Seke (Nepal)"}, ["skm"] = {"Kutong"}, ["skn"] = {"Kolibugan Subanon"}, ["sko"] = {"Seko Tengah"}, ["skp"] = {"Sekapan"}, ["skq"] = {"Sininkere"}, ["skr"] = {"Saraiki", "Seraiki"}, ["sks"] = {"Maia"}, ["skt"] = {"Sakata"}, ["sku"] = {"Sakao"}, ["skv"] = {"Skou"}, ["skw"] = {"Skepi Creole Dutch"}, ["skx"] = {"Seko Padang"}, ["sky"] = {"Sikaiana"}, ["skz"] = {"Sekar"}, ["slc"] = {"Sáliba"}, ["sld"] = {"Sissala"}, ["sle"] = {"Sholaga"}, ["slf"] = {"Swiss-Italian Sign Language"}, ["slg"] = {"Selungai Murut"}, ["slh"] = {"Southern Puget Sound Salish"}, ["sli"] = {"Lower Silesian"}, ["slj"] = {"Salumá"}, ["slk"] = {"Slovak"}, ["sll"] = {"Salt-Yui"}, ["slm"] = {"Pangutaran Sama"}, ["sln"] = {"Salinan"}, ["slp"] = {"Lamaholot"}, ["slq"] = {"Salchuq"}, ["slr"] = {"Salar"}, ["sls"] = {"Singapore Sign Language"}, ["slt"] = {"Sila"}, ["slu"] = {"Selaru"}, ["slv"] = {"Slovenian"}, ["slw"] = {"Sialum"}, ["slx"] = {"Salampasu"}, ["sly"] = {"Selayar"}, ["slz"] = {"Ma'ya"}, ["sma"] = {"Southern Sami"}, ["smb"] = {"Simbari"}, ["smc"] = {"Som"}, ["smd"] = {"Sama"}, ["sme"] = {"Northern Sami"}, ["smf"] = {"Auwe"}, ["smg"] = {"Simbali"}, ["smh"] = {"Samei"}, ["smj"] = {"Lule Sami"}, ["smk"] = {"Bolinao"}, ["sml"] = {"Central Sama"}, ["smm"] = {"Musasa"}, ["smn"] = {"Inari Sami"}, ["smo"] = {"Samoan"}, ["smp"] = {"Samaritan"}, ["smq"] = {"Samo"}, ["smr"] = {"Simeulue"}, ["sms"] = {"Skolt Sami"}, ["smt"] = {"Simte"}, ["smu"] = {"Somray"}, ["smv"] = {"Samvedi"}, ["smw"] = {"Sumbawa"}, ["smx"] = {"Samba"}, ["smy"] = {"Semnani"}, ["smz"] = {"Simeku"}, ["sna"] = {"Shona"}, ["snb"] = {"Sebuyau"}, ["snc"] = {"Sinaugoro"}, ["snd"] = {"Sindhi"}, ["sne"] = {"Bau Bidayuh"}, ["snf"] = {"Noon"}, ["sng"] = {"Sanga (Democratic Republic of Congo)"}, ["sni"] = {"Sensi"}, ["snj"] = {"Riverain Sango"}, ["snk"] = {"Soninke"}, ["snl"] = {"Sangil"}, ["snm"] = {"Southern Ma'di"}, ["snn"] = {"Siona"}, ["sno"] = {"Snohomish"}, ["snp"] = {"Siane"}, ["snq"] = {"Sangu (Gabon)"}, ["snr"] = {"Sihan"}, ["sns"] = {"Nahavaq", "South West Bay"}, ["snu"] = {"Senggi", "Viid"}, ["snv"] = {"Sa'ban"}, ["snw"] = {"Selee"}, ["snx"] = {"Sam"}, ["sny"] = {"Saniyo-Hiyewe"}, ["snz"] = {"Kou"}, ["soa"] = {"Thai Song"}, ["sob"] = {"Sobei"}, ["soc"] = {"So (Democratic Republic of Congo)"}, ["sod"] = {"Songoora"}, ["soe"] = {"Songomeno"}, ["sog"] = {"Sogdian"}, ["soh"] = {"Aka"}, ["soi"] = {"Sonha"}, ["soj"] = {"Soi"}, ["sok"] = {"Sokoro"}, ["sol"] = {"Solos"}, ["som"] = {"Somali"}, ["soo"] = {"Songo"}, ["sop"] = {"Songe"}, ["soq"] = {"Kanasi"}, ["sor"] = {"Somrai"}, ["sos"] = {"Seeku"}, ["sot"] = {"Southern Sotho"}, ["sou"] = {"Southern Thai"}, ["sov"] = {"Sonsorol"}, ["sow"] = {"Sowanda"}, ["sox"] = {"Swo"}, ["soy"] = {"Miyobe"}, ["soz"] = {"Temi"}, ["spa"] = {"Castilian", "Spanish"}, ["spb"] = {"Sepa (Indonesia)"}, ["spc"] = {"Sapé"}, ["spd"] = {"Saep"}, ["spe"] = {"Sepa (Papua New Guinea)"}, ["spg"] = {"Sian"}, ["spi"] = {"Saponi"}, ["spk"] = {"Sengo"}, ["spl"] = {"Selepet"}, ["spm"] = {"Akukem"}, ["spn"] = {"Sanapaná"}, ["spo"] = {"Spokane"}, ["spp"] = {"Supyire Senoufo"}, ["spq"] = {"Loreto-Ucayali Spanish"}, ["spr"] = {"Saparua"}, ["sps"] = {"Saposa"}, ["spt"] = {"Spiti Bhoti"}, ["spu"] = {"Sapuan"}, ["spv"] = {"Kosli", "Sambalpuri"}, ["spx"] = {"South Picene"}, ["spy"] = {"Sabaot"}, ["sqa"] = {"Shama-Sambuga"}, ["sqh"] = {"Shau"}, ["sqi"] = {"Albanian"}, ["sqk"] = {"Albanian Sign Language"}, ["sqm"] = {"Suma"}, ["sqn"] = {"Susquehannock"}, ["sqo"] = {"Sorkhei"}, ["sqq"] = {"Sou"}, ["sqr"] = {"Siculo Arabic"}, ["sqs"] = {"Sri Lankan Sign Language"}, ["sqt"] = {"Soqotri"}, ["squ"] = {"Squamish"}, ["sra"] = {"Saruga"}, ["srb"] = {"Sora"}, ["src"] = {"Logudorese Sardinian"}, ["srd"] = {"Sardinian"}, ["sre"] = {"Sara"}, ["srf"] = {"Nafi"}, ["srg"] = {"Sulod"}, ["srh"] = {"Sarikoli"}, ["sri"] = {"Siriano"}, ["srk"] = {"Serudung Murut"}, ["srl"] = {"Isirawa"}, ["srm"] = {"Saramaccan"}, ["srn"] = {"Sranan Tongo"}, ["sro"] = {"Campidanese Sardinian"}, ["srp"] = {"Serbian"}, ["srq"] = {"Sirionó"}, ["srr"] = {"Serer"}, ["srs"] = {"Sarsi"}, ["srt"] = {"Sauri"}, ["sru"] = {"Suruí"}, ["srv"] = {"Southern Sorsoganon"}, ["srw"] = {"Serua"}, ["srx"] = {"Sirmauri"}, ["sry"] = {"Sera"}, ["srz"] = {"Shahmirzadi"}, ["ssb"] = {"Southern Sama"}, ["ssc"] = {"Suba-Simbiti"}, ["ssd"] = {"Siroi"}, ["sse"] = {"Balangingi", "Bangingih Sama"}, ["ssf"] = {"Thao"}, ["ssg"] = {"Seimat"}, ["ssh"] = {"Shihhi Arabic"}, ["ssi"] = {"Sansi"}, ["ssj"] = {"Sausi"}, ["ssk"] = {"Sunam"}, ["ssl"] = {"Western Sisaala"}, ["ssm"] = {"Semnam"}, ["ssn"] = {"Waata"}, ["sso"] = {"Sissano"}, ["ssp"] = {"Spanish Sign Language"}, ["ssq"] = {"So'a"}, ["ssr"] = {"Swiss-French Sign Language"}, ["sss"] = {"Sô"}, ["sst"] = {"Sinasina"}, ["ssu"] = {"Susuami"}, ["ssv"] = {"Shark Bay"}, ["ssw"] = {"Swati"}, ["ssx"] = {"Samberigi"}, ["ssy"] = {"Saho"}, ["ssz"] = {"Sengseng"}, ["sta"] = {"Settla"}, ["stb"] = {"Northern Subanen"}, ["std"] = {"Sentinel"}, ["ste"] = {"Liana-Seti"}, ["stf"] = {"Seta"}, ["stg"] = {"Trieng"}, ["sth"] = {"Shelta"}, ["sti"] = {"Bulo Stieng"}, ["stj"] = {"Matya Samo"}, ["stk"] = {"Arammba"}, ["stl"] = {"Stellingwerfs"}, ["stm"] = {"Setaman"}, ["stn"] = {"Owa"}, ["sto"] = {"Stoney"}, ["stp"] = {"Southeastern Tepehuan"}, ["stq"] = {"Saterfriesisch"}, ["str"] = {"Straits Salish"}, ["sts"] = {"Shumashti"}, ["stt"] = {"Budeh Stieng"}, ["stu"] = {"Samtao"}, ["stv"] = {"Silt'e"}, ["stw"] = {"Satawalese"}, ["sty"] = {"Siberian Tatar"}, ["sua"] = {"Sulka"}, ["sub"] = {"Suku"}, ["suc"] = {"Western Subanon"}, ["sue"] = {"Suena"}, ["sug"] = {"Suganga"}, ["sui"] = {"Suki"}, ["suj"] = {"Shubi"}, ["suk"] = {"Sukuma"}, ["sun"] = {"Sundanese"}, ["suq"] = {"Suri"}, ["sur"] = {"Mwaghavul"}, ["sus"] = {"Susu"}, ["sut"] = {"Subtiaba"}, ["suv"] = {"Puroik"}, ["suw"] = {"Sumbwa"}, ["sux"] = {"Sumerian"}, ["suy"] = {"Suyá"}, ["suz"] = {"Sunwar"}, ["sva"] = {"Svan"}, ["svb"] = {"Ulau-Suain"}, ["svc"] = {"Vincentian Creole English"}, ["sve"] = {"Serili"}, ["svk"] = {"Slovakian Sign Language"}, ["svm"] = {"Slavomolisano"}, ["svs"] = {"Savosavo"}, ["svx"] = {"Skalvian"}, ["swa"] = {"Swahili (macrolanguage)"}, ["swb"] = {"Maore Comorian"}, ["swc"] = {"Congo Swahili"}, ["swe"] = {"Swedish"}, ["swf"] = {"Sere"}, ["swg"] = {"Swabian"}, ["swh"] = {"Kiswahili", "Swahili (individual language)"}, ["swi"] = {"Sui"}, ["swj"] = {"Sira"}, ["swk"] = {"Malawi Sena"}, ["swl"] = {"Swedish Sign Language"}, ["swm"] = {"Samosa"}, ["swn"] = {"Sawknah"}, ["swo"] = {"Shanenawa"}, ["swp"] = {"Suau"}, ["swq"] = {"Sharwa"}, ["swr"] = {"Saweru"}, ["sws"] = {"Seluwasan"}, ["swt"] = {"Sawila"}, ["swu"] = {"Suwawa"}, ["swv"] = {"Shekhawati"}, ["sww"] = {"Sowa"}, ["swx"] = {"Suruahá"}, ["swy"] = {"Sarua"}, ["sxb"] = {"Suba"}, ["sxc"] = {"Sicanian"}, ["sxe"] = {"Sighu"}, ["sxg"] = {"Shixing", "Shuhi"}, ["sxk"] = {"Southern Kalapuya"}, ["sxl"] = {"Selian"}, ["sxm"] = {"Samre"}, ["sxn"] = {"Sangir"}, ["sxo"] = {"Sorothaptic"}, ["sxr"] = {"Saaroa"}, ["sxs"] = {"Sasaru"}, ["sxu"] = {"Upper Saxon"}, ["sxw"] = {"Saxwe Gbe"}, ["sya"] = {"Siang"}, ["syb"] = {"Central Subanen"}, ["syc"] = {"Classical Syriac"}, ["syi"] = {"Seki"}, ["syk"] = {"Sukur"}, ["syl"] = {"Sylheti"}, ["sym"] = {"Maya Samo"}, ["syn"] = {"Senaya"}, ["syo"] = {"Suoy"}, ["syr"] = {"Syriac"}, ["sys"] = {"Sinyar"}, ["syw"] = {"Kagate"}, ["syx"] = {"Samay"}, ["syy"] = {"Al-Sayyid Bedouin Sign Language"}, ["sza"] = {"Semelai"}, ["szb"] = {"Ngalum"}, ["szc"] = {"Semaq Beri"}, ["szd"] = {"Seru"}, ["sze"] = {"Seze"}, ["szg"] = {"Sengele"}, ["szl"] = {"Silesian"}, ["szn"] = {"Sula"}, ["szp"] = {"Suabo"}, ["szs"] = {"Solomon Islands Sign Language"}, ["szv"] = {"Isu (Fako Division)"}, ["szw"] = {"Sawai"}, ["szy"] = {"Sakizaya"}, ["taa"] = {"Lower Tanana"}, ["tab"] = {"Tabassaran"}, ["tac"] = {"Lowland Tarahumara"}, ["tad"] = {"Tause"}, ["tae"] = {"Tariana"}, ["taf"] = {"Tapirapé"}, ["tag"] = {"Tagoi"}, ["tah"] = {"Tahitian"}, ["taj"] = {"Eastern Tamang"}, ["tak"] = {"Tala"}, ["tal"] = {"Tal"}, ["tam"] = {"Tamil"}, ["tan"] = {"Tangale"}, ["tao"] = {"Yami"}, ["tap"] = {"Taabwa"}, ["taq"] = {"Tamasheq"}, ["tar"] = {"Central Tarahumara"}, ["tas"] = {"Tay Boi"}, ["tat"] = {"Tatar"}, ["tau"] = {"Upper Tanana"}, ["tav"] = {"Tatuyo"}, ["taw"] = {"Tai"}, ["tax"] = {"Tamki"}, ["tay"] = {"Atayal"}, ["taz"] = {"Tocho"}, ["tba"] = {"Aikanã"}, ["tbc"] = {"Takia"}, ["tbd"] = {"Kaki Ae"}, ["tbe"] = {"Tanimbili"}, ["tbf"] = {"Mandara"}, ["tbg"] = {"North Tairora"}, ["tbh"] = {"Dharawal", "Thurawal"}, ["tbi"] = {"Gaam"}, ["tbj"] = {"Tiang"}, ["tbk"] = {"Calamian Tagbanwa"}, ["tbl"] = {"Tboli"}, ["tbm"] = {"Tagbu"}, ["tbn"] = {"Barro Negro Tunebo"}, ["tbo"] = {"Tawala"}, ["tbp"] = {"Diebroud", "Taworta"}, ["tbr"] = {"Tumtum"}, ["tbs"] = {"Tanguat"}, ["tbt"] = {"Tembo (Kitembo)"}, ["tbu"] = {"Tubar"}, ["tbv"] = {"Tobo"}, ["tbw"] = {"Tagbanwa"}, ["tbx"] = {"Kapin"}, ["tby"] = {"Tabaru"}, ["tbz"] = {"Ditammari"}, ["tca"] = {"Ticuna"}, ["tcb"] = {"Tanacross"}, ["tcc"] = {"Datooga"}, ["tcd"] = {"Tafi"}, ["tce"] = {"Southern Tutchone"}, ["tcf"] = {"Malinaltepec Me'phaa", "Malinaltepec Tlapanec"}, ["tcg"] = {"Tamagario"}, ["tch"] = {"Turks And Caicos Creole English"}, ["tci"] = {"Wára"}, ["tck"] = {"Tchitchege"}, ["tcl"] = {"Taman (Myanmar)"}, ["tcm"] = {"Tanahmerah"}, ["tcn"] = {"Tichurong"}, ["tco"] = {"Taungyo"}, ["tcp"] = {"Tawr Chin"}, ["tcq"] = {"Kaiy"}, ["tcs"] = {"Torres Strait Creole", "Yumplatok"}, ["tct"] = {"T'en"}, ["tcu"] = {"Southeastern Tarahumara"}, ["tcw"] = {"Tecpatlán Totonac"}, ["tcx"] = {"Toda"}, ["tcy"] = {"Tulu"}, ["tcz"] = {"Thado Chin"}, ["tda"] = {"Tagdal"}, ["tdb"] = {"Panchpargania"}, ["tdc"] = {"Emberá-Tadó"}, ["tdd"] = {"Tai Nüa"}, ["tde"] = {"Tiranige Diga Dogon"}, ["tdf"] = {"Talieng"}, ["tdg"] = {"Western Tamang"}, ["tdh"] = {"Thulung"}, ["tdi"] = {"Tomadino"}, ["tdj"] = {"Tajio"}, ["tdk"] = {"Tambas"}, ["tdl"] = {"Sur"}, ["tdm"] = {"Taruma"}, ["tdn"] = {"Tondano"}, ["tdo"] = {"Teme"}, ["tdq"] = {"Tita"}, ["tdr"] = {"Todrah"}, ["tds"] = {"Doutai"}, ["tdt"] = {"Tetun Dili"}, ["tdv"] = {"Toro"}, ["tdx"] = {"Tandroy-Mahafaly Malagasy"}, ["tdy"] = {"Tadyawan"}, ["tea"] = {"Temiar"}, ["teb"] = {"Tetete"}, ["tec"] = {"Terik"}, ["ted"] = {"Tepo Krumen"}, ["tee"] = {"Huehuetla Tepehua"}, ["tef"] = {"Teressa"}, ["teg"] = {"Teke-Tege"}, ["teh"] = {"Tehuelche"}, ["tei"] = {"Torricelli"}, ["tek"] = {"Ibali Teke"}, ["tel"] = {"Telugu"}, ["tem"] = {"Timne"}, ["ten"] = {"Tama (Colombia)"}, ["teo"] = {"Teso"}, ["tep"] = {"Tepecano"}, ["teq"] = {"Temein"}, ["ter"] = {"Tereno"}, ["tes"] = {"Tengger"}, ["tet"] = {"Tetum"}, ["teu"] = {"Soo"}, ["tev"] = {"Teor"}, ["tew"] = {"Tewa (USA)"}, ["tex"] = {"Tennet"}, ["tey"] = {"Tulishi"}, ["tez"] = {"Tetserret"}, ["tfi"] = {"Tofin Gbe"}, ["tfn"] = {"Tanaina"}, ["tfo"] = {"Tefaro"}, ["tfr"] = {"Teribe"}, ["tft"] = {"Ternate"}, ["tga"] = {"Sagalla"}, ["tgb"] = {"Tobilung"}, ["tgc"] = {"Tigak"}, ["tgd"] = {"Ciwogai"}, ["tge"] = {"Eastern Gorkha Tamang"}, ["tgf"] = {"Chalikha"}, ["tgh"] = {"Tobagonian Creole English"}, ["tgi"] = {"Lawunuia"}, ["tgj"] = {"Tagin"}, ["tgk"] = {"Tajik"}, ["tgl"] = {"Tagalog"}, ["tgn"] = {"Tandaganon"}, ["tgo"] = {"Sudest"}, ["tgp"] = {"Tangoa"}, ["tgq"] = {"Tring"}, ["tgr"] = {"Tareng"}, ["tgs"] = {"Nume"}, ["tgt"] = {"Central Tagbanwa"}, ["tgu"] = {"Tanggu"}, ["tgv"] = {"Tingui-Boto"}, ["tgw"] = {"Tagwana Senoufo"}, ["tgx"] = {"Tagish"}, ["tgy"] = {"Togoyo"}, ["tgz"] = {"Tagalaka"}, ["tha"] = {"Thai"}, ["thd"] = {"Kuuk Thaayorre", "Thayore"}, ["the"] = {"Chitwania Tharu"}, ["thf"] = {"Thangmi"}, ["thh"] = {"Northern Tarahumara"}, ["thi"] = {"Tai Long"}, ["thk"] = {"Kitharaka", "Tharaka"}, ["thl"] = {"Dangaura Tharu"}, ["thm"] = {"Aheu"}, ["thn"] = {"Thachanadan"}, ["thp"] = {"Thompson"}, ["thq"] = {"Kochila Tharu"}, ["thr"] = {"Rana Tharu"}, ["ths"] = {"Thakali"}, ["tht"] = {"Tahltan"}, ["thu"] = {"Thuri"}, ["thv"] = {"Tahaggart Tamahaq"}, ["thw"] = {"Thudam"}, ["thy"] = {"Tha"}, ["thz"] = {"Tayart Tamajeq"}, ["tia"] = {"Tidikelt Tamazight"}, ["tic"] = {"Tira"}, ["tif"] = {"Tifal"}, ["tig"] = {"Tigre"}, ["tih"] = {"Timugon Murut"}, ["tii"] = {"Tiene"}, ["tij"] = {"Tilung"}, ["tik"] = {"Tikar"}, ["til"] = {"Tillamook"}, ["tim"] = {"Timbe"}, ["tin"] = {"Tindi"}, ["tio"] = {"Teop"}, ["tip"] = {"Trimuris"}, ["tiq"] = {"Tiéfo"}, ["tir"] = {"Tigrinya"}, ["tis"] = {"Masadiit Itneg"}, ["tit"] = {"Tinigua"}, ["tiu"] = {"Adasen"}, ["tiv"] = {"Tiv"}, ["tiw"] = {"Tiwi"}, ["tix"] = {"Southern Tiwa"}, ["tiy"] = {"Tiruray"}, ["tiz"] = {"Tai Hongjin"}, ["tja"] = {"Tajuasohn"}, ["tjg"] = {"Tunjung"}, ["tji"] = {"Northern Tujia"}, ["tjj"] = {"Tjungundji"}, ["tjl"] = {"Tai Laing"}, ["tjm"] = {"Timucua"}, ["tjn"] = {"Tonjon"}, ["tjo"] = {"Temacine Tamazight"}, ["tjp"] = {"Tjupany"}, ["tjs"] = {"Southern Tujia"}, ["tju"] = {"Tjurruru"}, ["tjw"] = {"Djabwurrung"}, ["tka"] = {"Truká"}, ["tkb"] = {"Buksa"}, ["tkd"] = {"Tukudede"}, ["tke"] = {"Takwane"}, ["tkf"] = {"Tukumanféd"}, ["tkg"] = {"Tesaka Malagasy"}, ["tkl"] = {"Tokelau"}, ["tkm"] = {"Takelma"}, ["tkn"] = {"Toku-No-Shima"}, ["tkp"] = {"Tikopia"}, ["tkq"] = {"Tee"}, ["tkr"] = {"Tsakhur"}, ["tks"] = {"Takestani"}, ["tkt"] = {"Kathoriya Tharu"}, ["tku"] = {"Upper Necaxa Totonac"}, ["tkv"] = {"Mur Pano"}, ["tkw"] = {"Teanu"}, ["tkx"] = {"Tangko"}, ["tkz"] = {"Takua"}, ["tla"] = {"Southwestern Tepehuan"}, ["tlb"] = {"Tobelo"}, ["tlc"] = {"Yecuatla Totonac"}, ["tld"] = {"Talaud"}, ["tlf"] = {"Telefol"}, ["tlg"] = {"Tofanma"}, ["tlh"] = {"Klingon", "tlhIngan Hol"}, ["tli"] = {"Tlingit"}, ["tlj"] = {"Talinga-Bwisi"}, ["tlk"] = {"Taloki"}, ["tll"] = {"Tetela"}, ["tlm"] = {"Tolomako"}, ["tln"] = {"Talondo'"}, ["tlo"] = {"Talodi"}, ["tlp"] = {"Filomena Mata-Coahuitlán Totonac"}, ["tlq"] = {"Tai Loi"}, ["tlr"] = {"Talise"}, ["tls"] = {"Tambotalo"}, ["tlt"] = {"Sou Nama", "Teluti"}, ["tlu"] = {"Tulehu"}, ["tlv"] = {"Taliabu"}, ["tlx"] = {"Khehek"}, ["tly"] = {"Talysh"}, ["tma"] = {"Tama (Chad)"}, ["tmb"] = {"Avava", "Katbol"}, ["tmc"] = {"Tumak"}, ["tmd"] = {"Haruai"}, ["tme"] = {"Tremembé"}, ["tmf"] = {"Toba-Maskoy"}, ["tmg"] = {"Ternateño"}, ["tmh"] = {"Tamashek"}, ["tmi"] = {"Tutuba"}, ["tmj"] = {"Samarokena"}, ["tmk"] = {"Northwestern Tamang"}, ["tml"] = {"Tamnim Citak"}, ["tmm"] = {"Tai Thanh"}, ["tmn"] = {"Taman (Indonesia)"}, ["tmo"] = {"Temoq"}, ["tmq"] = {"Tumleo"}, ["tmr"] = {"Jewish Babylonian Aramaic (ca. 200-1200 CE)"}, ["tms"] = {"Tima"}, ["tmt"] = {"Tasmate"}, ["tmu"] = {"Iau"}, ["tmv"] = {"Tembo (Motembo)"}, ["tmw"] = {"Temuan"}, ["tmy"] = {"Tami"}, ["tmz"] = {"Tamanaku"}, ["tna"] = {"Tacana"}, ["tnb"] = {"Western Tunebo"}, ["tnc"] = {"Tanimuca-Retuarã"}, ["tnd"] = {"Angosturas Tunebo"}, ["tng"] = {"Tobanga"}, ["tnh"] = {"Maiani"}, ["tni"] = {"Tandia"}, ["tnk"] = {"Kwamera"}, ["tnl"] = {"Lenakel"}, ["tnm"] = {"Tabla"}, ["tnn"] = {"North Tanna"}, ["tno"] = {"Toromono"}, ["tnp"] = {"Whitesands"}, ["tnq"] = {"Taino"}, ["tnr"] = {"Ménik"}, ["tns"] = {"Tenis"}, ["tnt"] = {"Tontemboan"}, ["tnu"] = {"Tay Khang"}, ["tnv"] = {"Tangchangya"}, ["tnw"] = {"Tonsawang"}, ["tnx"] = {"Tanema"}, ["tny"] = {"Tongwe"}, ["tnz"] = {"Ten'edn"}, ["tob"] = {"Toba"}, ["toc"] = {"Coyutla Totonac"}, ["tod"] = {"Toma"}, ["tof"] = {"Gizrra"}, ["tog"] = {"Tonga (Nyasa)"}, ["toh"] = {"Gitonga"}, ["toi"] = {"Tonga (Zambia)"}, ["toj"] = {"Tojolabal"}, ["tol"] = {"Tolowa"}, ["tom"] = {"Tombulu"}, ["ton"] = {"Tonga (Tonga Islands)"}, ["too"] = {"Xicotepec De Juárez Totonac"}, ["top"] = {"Papantla Totonac"}, ["toq"] = {"Toposa"}, ["tor"] = {"Togbo-Vara Banda"}, ["tos"] = {"Highland Totonac"}, ["tou"] = {"Tho"}, ["tov"] = {"Upper Taromi"}, ["tow"] = {"Jemez"}, ["tox"] = {"Tobian"}, ["toy"] = {"Topoiyo"}, ["toz"] = {"To"}, ["tpa"] = {"Taupota"}, ["tpc"] = {"Azoyú Me'phaa", "Azoyú Tlapanec"}, ["tpe"] = {"Tippera"}, ["tpf"] = {"Tarpia"}, ["tpg"] = {"Kula"}, ["tpi"] = {"Tok Pisin"}, ["tpj"] = {"Tapieté"}, ["tpk"] = {"Tupinikin"}, ["tpl"] = {"Tlacoapa Me'phaa", "Tlacoapa Tlapanec"}, ["tpm"] = {"Tampulma"}, ["tpn"] = {"Tupinambá"}, ["tpo"] = {"Tai Pao"}, ["tpp"] = {"Pisaflores Tepehua"}, ["tpq"] = {"Tukpa"}, ["tpr"] = {"Tuparí"}, ["tpt"] = {"Tlachichilco Tepehua"}, ["tpu"] = {"Tampuan"}, ["tpv"] = {"Tanapag"}, ["tpw"] = {"Tupí"}, ["tpx"] = {"Acatepec Me'phaa", "Acatepec Tlapanec"}, ["tpy"] = {"Trumai"}, ["tpz"] = {"Tinputz"}, ["tqb"] = {"Tembé"}, ["tql"] = {"Lehali"}, ["tqm"] = {"Turumsa"}, ["tqn"] = {"Tenino"}, ["tqo"] = {"Toaripi"}, ["tqp"] = {"Tomoip"}, ["tqq"] = {"Tunni"}, ["tqr"] = {"Torona"}, ["tqt"] = {"Western Totonac"}, ["tqu"] = {"Touo"}, ["tqw"] = {"Tonkawa"}, ["tra"] = {"Tirahi"}, ["trb"] = {"Terebu"}, ["trc"] = {"Copala Triqui"}, ["trd"] = {"Turi"}, ["tre"] = {"East Tarangan"}, ["trf"] = {"Trinidadian Creole English"}, ["trg"] = {"Lishán Didán"}, ["trh"] = {"Turaka"}, ["tri"] = {"Trió"}, ["trj"] = {"Toram"}, ["trl"] = {"Traveller Scottish"}, ["trm"] = {"Tregami"}, ["trn"] = {"Trinitario"}, ["tro"] = {"Tarao Naga"}, ["trp"] = {"Kok Borok"}, ["trq"] = {"San Martín Itunyoso Triqui"}, ["trr"] = {"Taushiro"}, ["trs"] = {"Chicahuaxtla Triqui"}, ["trt"] = {"Tunggare"}, ["tru"] = {"Surayt", "Turoyo"}, ["trv"] = {"Taroko"}, ["trw"] = {"Torwali"}, ["trx"] = {"Tringgus-Sembaan Bidayuh"}, ["try"] = {"Turung"}, ["trz"] = {"Torá"}, ["tsa"] = {"Tsaangi"}, ["tsb"] = {"Tsamai"}, ["tsc"] = {"Tswa"}, ["tsd"] = {"Tsakonian"}, ["tse"] = {"Tunisian Sign Language"}, ["tsg"] = {"Tausug"}, ["tsh"] = {"Tsuvan"}, ["tsi"] = {"Tsimshian"}, ["tsj"] = {"Tshangla"}, ["tsk"] = {"Tseku"}, ["tsl"] = {"Ts'ün-Lao"}, ["tsm"] = {"Türk İşaret Dili", "Turkish Sign Language"}, ["tsn"] = {"Tswana"}, ["tso"] = {"Tsonga"}, ["tsp"] = {"Northern Toussian"}, ["tsq"] = {"Thai Sign Language"}, ["tsr"] = {"Akei"}, ["tss"] = {"Taiwan Sign Language"}, ["tst"] = {"Tondi Songway Kiini"}, ["tsu"] = {"Tsou"}, ["tsv"] = {"Tsogo"}, ["tsw"] = {"Tsishingini"}, ["tsx"] = {"Mubami"}, ["tsy"] = {"Tebul Sign Language"}, ["tsz"] = {"Purepecha"}, ["tta"] = {"Tutelo"}, ["ttb"] = {"Gaa"}, ["ttc"] = {"Tektiteko"}, ["ttd"] = {"Tauade"}, ["tte"] = {"Bwanabwana"}, ["ttf"] = {"Tuotomb"}, ["ttg"] = {"Tutong"}, ["tth"] = {"Upper Ta'oih"}, ["tti"] = {"Tobati"}, ["ttj"] = {"Tooro"}, ["ttk"] = {"Totoro"}, ["ttl"] = {"Totela"}, ["ttm"] = {"Northern Tutchone"}, ["ttn"] = {"Towei"}, ["tto"] = {"Lower Ta'oih"}, ["ttp"] = {"Tombelala"}, ["ttq"] = {"Tawallammat Tamajaq"}, ["ttr"] = {"Tera"}, ["tts"] = {"Northeastern Thai"}, ["ttt"] = {"Muslim Tat"}, ["ttu"] = {"Torau"}, ["ttv"] = {"Titan"}, ["ttw"] = {"Long Wat"}, ["tty"] = {"Sikaritai"}, ["ttz"] = {"Tsum"}, ["tua"] = {"Wiarumus"}, ["tub"] = {"Tübatulabal"}, ["tuc"] = {"Mutu"}, ["tud"] = {"Tuxá"}, ["tue"] = {"Tuyuca"}, ["tuf"] = {"Central Tunebo"}, ["tug"] = {"Tunia"}, ["tuh"] = {"Taulil"}, ["tui"] = {"Tupuri"}, ["tuj"] = {"Tugutil"}, ["tuk"] = {"Turkmen"}, ["tul"] = {"Tula"}, ["tum"] = {"Tumbuka"}, ["tun"] = {"Tunica"}, ["tuo"] = {"Tucano"}, ["tuq"] = {"Tedaga"}, ["tur"] = {"Turkish"}, ["tus"] = {"Tuscarora"}, ["tuu"] = {"Tututni"}, ["tuv"] = {"Turkana"}, ["tux"] = {"Tuxináwa"}, ["tuy"] = {"Tugen"}, ["tuz"] = {"Turka"}, ["tva"] = {"Vaghua"}, ["tvd"] = {"Tsuvadi"}, ["tve"] = {"Te'un"}, ["tvk"] = {"Southeast Ambrym"}, ["tvl"] = {"Tuvalu"}, ["tvm"] = {"Tela-Masbuar"}, ["tvn"] = {"Tavoyan"}, ["tvo"] = {"Tidore"}, ["tvs"] = {"Taveta"}, ["tvt"] = {"Tutsa Naga"}, ["tvu"] = {"Tunen"}, ["tvw"] = {"Sedoa"}, ["tvx"] = {"Taivoan"}, ["tvy"] = {"Timor Pidgin"}, ["twa"] = {"Twana"}, ["twb"] = {"Western Tawbuid"}, ["twc"] = {"Teshenawa"}, ["twd"] = {"Twents"}, ["twe"] = {"Tewa (Indonesia)"}, ["twf"] = {"Northern Tiwa"}, ["twg"] = {"Tereweng"}, ["twh"] = {"Tai Dón"}, ["twi"] = {"Twi"}, ["twl"] = {"Tawara"}, ["twm"] = {"Tawang Monpa"}, ["twn"] = {"Twendi"}, ["two"] = {"Tswapong"}, ["twp"] = {"Ere"}, ["twq"] = {"Tasawaq"}, ["twr"] = {"Southwestern Tarahumara"}, ["twt"] = {"Turiwára"}, ["twu"] = {"Termanu"}, ["tww"] = {"Tuwari"}, ["twx"] = {"Tewe"}, ["twy"] = {"Tawoyan"}, ["txa"] = {"Tombonuo"}, ["txb"] = {"Tokharian B"}, ["txc"] = {"Tsetsaut"}, ["txe"] = {"Totoli"}, ["txg"] = {"Tangut"}, ["txh"] = {"Thracian"}, ["txi"] = {"Ikpeng"}, ["txj"] = {"Tarjumo"}, ["txm"] = {"Tomini"}, ["txn"] = {"West Tarangan"}, ["txo"] = {"Toto"}, ["txq"] = {"Tii"}, ["txr"] = {"Tartessian"}, ["txs"] = {"Tonsea"}, ["txt"] = {"Citak"}, ["txu"] = {"Kayapó"}, ["txx"] = {"Tatana"}, ["txy"] = {"Tanosy Malagasy"}, ["tya"] = {"Tauya"}, ["tye"] = {"Kyanga"}, ["tyh"] = {"O'du"}, ["tyi"] = {"Teke-Tsaayi"}, ["tyj"] = {"Tai Do", "Tai Yo"}, ["tyl"] = {"Thu Lao"}, ["tyn"] = {"Kombai"}, ["typ"] = {"Thaypan"}, ["tyr"] = {"Tai Daeng"}, ["tys"] = {"Tày Sa Pa"}, ["tyt"] = {"Tày Tac"}, ["tyu"] = {"Kua"}, ["tyv"] = {"Tuvinian"}, ["tyx"] = {"Teke-Tyee"}, ["tyz"] = {"Tày"}, ["tza"] = {"Tanzanian Sign Language"}, ["tzh"] = {"Tzeltal"}, ["tzj"] = {"Tz'utujil"}, ["tzl"] = {"Talossan"}, ["tzm"] = {"Central Atlas Tamazight"}, ["tzn"] = {"Tugun"}, ["tzo"] = {"Tzotzil"}, ["tzx"] = {"Tabriak"}, ["uam"] = {"Uamué"}, ["uan"] = {"Kuan"}, ["uar"] = {"Tairuma"}, ["uba"] = {"Ubang"}, ["ubi"] = {"Ubi"}, ["ubl"] = {"Buhi'non Bikol"}, ["ubr"] = {"Ubir"}, ["ubu"] = {"Umbu-Ungu"}, ["uby"] = {"Ubykh"}, ["uda"] = {"Uda"}, ["ude"] = {"Udihe"}, ["udg"] = {"Muduga"}, ["udi"] = {"Udi"}, ["udj"] = {"Ujir"}, ["udl"] = {"Wuzlam"}, ["udm"] = {"Udmurt"}, ["udu"] = {"Uduk"}, ["ues"] = {"Kioko"}, ["ufi"] = {"Ufim"}, ["uga"] = {"Ugaritic"}, ["ugb"] = {"Kuku-Ugbanh"}, ["uge"] = {"Ughele"}, ["ugn"] = {"Ugandan Sign Language"}, ["ugo"] = {"Ugong"}, ["ugy"] = {"Uruguayan Sign Language"}, ["uha"] = {"Uhami"}, ["uhn"] = {"Damal"}, ["uig"] = {"Uighur", "Uyghur"}, ["uis"] = {"Uisai"}, ["uiv"] = {"Iyive"}, ["uji"] = {"Tanjijili"}, ["uka"] = {"Kaburi"}, ["ukg"] = {"Ukuriguma"}, ["ukh"] = {"Ukhwejo"}, ["uki"] = {"Kui (India)"}, ["ukk"] = {"Muak Sa-aak"}, ["ukl"] = {"Ukrainian Sign Language"}, ["ukp"] = {"Ukpe-Bayobiri"}, ["ukq"] = {"Ukwa"}, ["ukr"] = {"Ukrainian"}, ["uks"] = {"Kaapor Sign Language", "Urubú-Kaapor Sign Language"}, ["uku"] = {"Ukue"}, ["ukv"] = {"Kuku"}, ["ukw"] = {"Ukwuani-Aboh-Ndoni"}, ["uky"] = {"Kuuk-Yak"}, ["ula"] = {"Fungwa"}, ["ulb"] = {"Ulukwumi"}, ["ulc"] = {"Ulch"}, ["ule"] = {"Lule"}, ["ulf"] = {"Afra", "Usku"}, ["uli"] = {"Ulithian"}, ["ulk"] = {"Meriam Mir"}, ["ull"] = {"Ullatan"}, ["ulm"] = {"Ulumanda'"}, ["uln"] = {"Unserdeutsch"}, ["ulu"] = {"Uma' Lung"}, ["ulw"] = {"Ulwa"}, ["uma"] = {"Umatilla"}, ["umb"] = {"Umbundu"}, ["umc"] = {"Marrucinian"}, ["umd"] = {"Umbindhamu"}, ["umg"] = {"Morrobalama", "Umbuygamu"}, ["umi"] = {"Ukit"}, ["umm"] = {"Umon"}, ["umn"] = {"Makyan Naga"}, ["umo"] = {"Umotína"}, ["ump"] = {"Umpila"}, ["umr"] = {"Umbugarla"}, ["ums"] = {"Pendau"}, ["umu"] = {"Munsee"}, ["una"] = {"North Watut"}, ["und"] = {"Undetermined"}, ["une"] = {"Uneme"}, ["ung"] = {"Ngarinyin"}, ["unk"] = {"Enawené-Nawé"}, ["unm"] = {"Unami"}, ["unn"] = {"Kurnai"}, ["unr"] = {"Mundari"}, ["unu"] = {"Unubahe"}, ["unx"] = {"Munda"}, ["unz"] = {"Unde Kaili"}, ["upi"] = {"Umeda"}, ["upv"] = {"Uripiv-Wala-Rano-Atchin"}, ["ura"] = {"Urarina"}, ["urb"] = {"Kaapor", "Urubú-Kaapor"}, ["urc"] = {"Urningangg"}, ["urd"] = {"Urdu"}, ["ure"] = {"Uru"}, ["urf"] = {"Uradhi"}, ["urg"] = {"Urigina"}, ["urh"] = {"Urhobo"}, ["uri"] = {"Urim"}, ["urk"] = {"Urak Lawoi'"}, ["url"] = {"Urali"}, ["urm"] = {"Urapmin"}, ["urn"] = {"Uruangnirin"}, ["uro"] = {"Ura (Papua New Guinea)"}, ["urp"] = {"Uru-Pa-In"}, ["urr"] = {"Lehalurup", "Löyöp"}, ["urt"] = {"Urat"}, ["uru"] = {"Urumi"}, ["urv"] = {"Uruava"}, ["urw"] = {"Sop"}, ["urx"] = {"Urimo"}, ["ury"] = {"Orya"}, ["urz"] = {"Uru-Eu-Wau-Wau"}, ["usa"] = {"Usarufa"}, ["ush"] = {"Ushojo"}, ["usi"] = {"Usui"}, ["usk"] = {"Usaghade"}, ["usp"] = {"Uspanteco"}, ["uss"] = {"us-Saare"}, ["usu"] = {"Uya"}, ["uta"] = {"Otank"}, ["ute"] = {"Ute-Southern Paiute"}, ["uth"] = {"ut-Hun"}, ["utp"] = {"Amba (Solomon Islands)"}, ["utr"] = {"Etulo"}, ["utu"] = {"Utu"}, ["uum"] = {"Urum"}, ["uun"] = {"Kulon-Pazeh"}, ["uur"] = {"Ura (Vanuatu)"}, ["uuu"] = {"U"}, ["uve"] = {"Fagauvea", "West Uvean"}, ["uvh"] = {"Uri"}, ["uvl"] = {"Lote"}, ["uwa"] = {"Kuku-Uwanh"}, ["uya"] = {"Doko-Uyanga"}, ["uzb"] = {"Uzbek"}, ["uzn"] = {"Northern Uzbek"}, ["uzs"] = {"Southern Uzbek"}, ["vaa"] = {"Vaagri Booli"}, ["vae"] = {"Vale"}, ["vaf"] = {"Vafsi"}, ["vag"] = {"Vagla"}, ["vah"] = {"Varhadi-Nagpuri"}, ["vai"] = {"Vai"}, ["vaj"] = {"Northwestern ǃKung", "Sekele", "Vasekele"}, ["val"] = {"Vehes"}, ["vam"] = {"Vanimo"}, ["van"] = {"Valman"}, ["vao"] = {"Vao"}, ["vap"] = {"Vaiphei"}, ["var"] = {"Huarijio"}, ["vas"] = {"Vasavi"}, ["vau"] = {"Vanuma"}, ["vav"] = {"Varli"}, ["vay"] = {"Wayu"}, ["vbb"] = {"Southeast Babar"}, ["vbk"] = {"Southwestern Bontok"}, ["vec"] = {"Venetian"}, ["ved"] = {"Veddah"}, ["vel"] = {"Veluws"}, ["vem"] = {"Vemgo-Mabas"}, ["ven"] = {"Venda"}, ["veo"] = {"Ventureño"}, ["vep"] = {"Veps"}, ["ver"] = {"Mom Jango"}, ["vgr"] = {"Vaghri"}, ["vgt"] = {"Flemish Sign Language", "Vlaamse Gebarentaal"}, ["vic"] = {"Virgin Islands Creole English"}, ["vid"] = {"Vidunda"}, ["vie"] = {"Vietnamese"}, ["vif"] = {"Vili"}, ["vig"] = {"Viemo"}, ["vil"] = {"Vilela"}, ["vin"] = {"Vinza"}, ["vis"] = {"Vishavan"}, ["vit"] = {"Viti"}, ["viv"] = {"Iduna"}, ["vka"] = {"Kariyarra"}, ["vki"] = {"Ija-Zuba"}, ["vkj"] = {"Kujarge"}, ["vkk"] = {"Kaur"}, ["vkl"] = {"Kulisusu"}, ["vkm"] = {"Kamakan"}, ["vko"] = {"Kodeoha"}, ["vkp"] = {"Korlai Creole Portuguese"}, ["vkt"] = {"Tenggarong Kutai Malay"}, ["vku"] = {"Kurrama"}, ["vlp"] = {"Valpei"}, ["vls"] = {"Vlaams"}, ["vma"] = {"Martuyhunira"}, ["vmb"] = {"Barbaram"}, ["vmc"] = {"Juxtlahuaca Mixtec"}, ["vmd"] = {"Mudu Koraga"}, ["vme"] = {"East Masela"}, ["vmf"] = {"Mainfränkisch"}, ["vmg"] = {"Lungalunga"}, ["vmh"] = {"Maraghei"}, ["vmi"] = {"Miwa"}, ["vmj"] = {"Ixtayutla Mixtec"}, ["vmk"] = {"Makhuwa-Shirima"}, ["vml"] = {"Malgana"}, ["vmm"] = {"Mitlatongo Mixtec"}, ["vmp"] = {"Soyaltepec Mazatec"}, ["vmq"] = {"Soyaltepec Mixtec"}, ["vmr"] = {"Marenje"}, ["vms"] = {"Moksela"}, ["vmu"] = {"Muluridyi"}, ["vmv"] = {"Valley Maidu"}, ["vmw"] = {"Makhuwa"}, ["vmx"] = {"Tamazola Mixtec"}, ["vmy"] = {"Ayautla Mazatec"}, ["vmz"] = {"Mazatlán Mazatec"}, ["vnk"] = {"Lovono", "Vano"}, ["vnm"] = {"Neve'ei", "Vinmavis"}, ["vnp"] = {"Vunapu"}, ["vol"] = {"Volapük"}, ["vor"] = {"Voro"}, ["vot"] = {"Votic"}, ["vra"] = {"Vera'a"}, ["vro"] = {"Võro"}, ["vrs"] = {"Varisi"}, ["vrt"] = {"Banam Bay", "Burmbar"}, ["vsi"] = {"Moldova Sign Language"}, ["vsl"] = {"Venezuelan Sign Language"}, ["vsv"] = {"Llengua de signes valenciana", "Valencian Sign Language"}, ["vto"] = {"Vitou"}, ["vum"] = {"Vumbu"}, ["vun"] = {"Vunjo"}, ["vut"] = {"Vute"}, ["vwa"] = {"Awa (China)"}, ["waa"] = {"Walla Walla"}, ["wab"] = {"Wab"}, ["wac"] = {"Wasco-Wishram"}, ["wad"] = {"Wandamen"}, ["wae"] = {"Walser"}, ["waf"] = {"Wakoná"}, ["wag"] = {"Wa'ema"}, ["wah"] = {"Watubela"}, ["wai"] = {"Wares"}, ["waj"] = {"Waffa"}, ["wal"] = {"Wolaitta", "Wolaytta"}, ["wam"] = {"Wampanoag"}, ["wan"] = {"Wan"}, ["wao"] = {"Wappo"}, ["wap"] = {"Wapishana"}, ["waq"] = {"Wagiman"}, ["war"] = {"Waray (Philippines)"}, ["was"] = {"Washo"}, ["wat"] = {"Kaninuwa"}, ["wau"] = {"Waurá"}, ["wav"] = {"Waka"}, ["waw"] = {"Waiwai"}, ["wax"] = {"Marangis", "Watam"}, ["way"] = {"Wayana"}, ["waz"] = {"Wampur"}, ["wba"] = {"Warao"}, ["wbb"] = {"Wabo"}, ["wbe"] = {"Waritai"}, ["wbf"] = {"Wara"}, ["wbh"] = {"Wanda"}, ["wbi"] = {"Vwanji"}, ["wbj"] = {"Alagwa"}, ["wbk"] = {"Waigali"}, ["wbl"] = {"Wakhi"}, ["wbm"] = {"Wa"}, ["wbp"] = {"Warlpiri"}, ["wbq"] = {"Waddar"}, ["wbr"] = {"Wagdi"}, ["wbs"] = {"West Bengal Sign Language"}, ["wbt"] = {"Warnman"}, ["wbv"] = {"Wajarri"}, ["wbw"] = {"Woi"}, ["wca"] = {"Yanomámi"}, ["wci"] = {"Waci Gbe"}, ["wdd"] = {"Wandji"}, ["wdg"] = {"Wadaginam"}, ["wdj"] = {"Wadjiginy"}, ["wdk"] = {"Wadikali"}, ["wdu"] = {"Wadjigu"}, ["wdy"] = {"Wadjabangayi"}, ["wea"] = {"Wewaw"}, ["wec"] = {"Wè Western"}, ["wed"] = {"Wedau"}, ["weg"] = {"Wergaia"}, ["weh"] = {"Weh"}, ["wei"] = {"Kiunum"}, ["wem"] = {"Weme Gbe"}, ["weo"] = {"Wemale"}, ["wep"] = {"Westphalien"}, ["wer"] = {"Weri"}, ["wes"] = {"Cameroon Pidgin"}, ["wet"] = {"Perai"}, ["weu"] = {"Rawngtu Chin"}, ["wew"] = {"Wejewa"}, ["wfg"] = {"Yafi", "Zorop"}, ["wga"] = {"Wagaya"}, ["wgb"] = {"Wagawaga"}, ["wgg"] = {"Wangganguru", "Wangkangurru"}, ["wgi"] = {"Wahgi"}, ["wgo"] = {"Waigeo"}, ["wgu"] = {"Wirangu"}, ["wgy"] = {"Warrgamay"}, ["wha"] = {"Manusela", "Sou Upaa"}, ["whg"] = {"North Wahgi"}, ["whk"] = {"Wahau Kenyah"}, ["whu"] = {"Wahau Kayan"}, ["wib"] = {"Southern Toussian"}, ["wic"] = {"Wichita"}, ["wie"] = {"Wik-Epa"}, ["wif"] = {"Wik-Keyangan"}, ["wig"] = {"Wik Ngathan"}, ["wih"] = {"Wik-Me'anha"}, ["wii"] = {"Minidien"}, ["wij"] = {"Wik-Iiyanh"}, ["wik"] = {"Wikalkan"}, ["wil"] = {"Wilawila"}, ["wim"] = {"Wik-Mungkan"}, ["win"] = {"Ho-Chunk"}, ["wir"] = {"Wiraféd"}, ["wiu"] = {"Wiru"}, ["wiv"] = {"Vitu"}, ["wiy"] = {"Wiyot"}, ["wja"] = {"Waja"}, ["wji"] = {"Warji"}, ["wka"] = {"Kw'adza"}, ["wkb"] = {"Kumbaran"}, ["wkd"] = {"Mo", "Wakde"}, ["wkl"] = {"Kalanadi"}, ["wkr"] = {"Keerray-Woorroong"}, ["wku"] = {"Kunduvadi"}, ["wkw"] = {"Wakawaka"}, ["wky"] = {"Wangkayutyuru"}, ["wla"] = {"Walio"}, ["wlc"] = {"Mwali Comorian"}, ["wle"] = {"Wolane"}, ["wlg"] = {"Kunbarlang"}, ["wlh"] = {"Welaun"}, ["wli"] = {"Waioli"}, ["wlk"] = {"Wailaki"}, ["wll"] = {"Wali (Sudan)"}, ["wlm"] = {"Middle Welsh"}, ["wln"] = {"Walloon"}, ["wlo"] = {"Wolio"}, ["wlr"] = {"Wailapa"}, ["wls"] = {"Wallisian"}, ["wlu"] = {"Wuliwuli"}, ["wlv"] = {"Wichí Lhamtés Vejoz"}, ["wlw"] = {"Walak"}, ["wlx"] = {"Wali (Ghana)"}, ["wly"] = {"Waling"}, ["wma"] = {"Mawa (Nigeria)"}, ["wmb"] = {"Wambaya"}, ["wmc"] = {"Wamas"}, ["wmd"] = {"Mamaindé"}, ["wme"] = {"Wambule"}, ["wmh"] = {"Waima'a"}, ["wmi"] = {"Wamin"}, ["wmm"] = {"Maiwa (Indonesia)"}, ["wmn"] = {"Waamwang"}, ["wmo"] = {"Wom (Papua New Guinea)"}, ["wms"] = {"Wambon"}, ["wmt"] = {"Walmajarri"}, ["wmw"] = {"Mwani"}, ["wmx"] = {"Womo"}, ["wnb"] = {"Wanambre"}, ["wnc"] = {"Wantoat"}, ["wnd"] = {"Wandarang"}, ["wne"] = {"Waneci"}, ["wng"] = {"Wanggom"}, ["wni"] = {"Ndzwani Comorian"}, ["wnk"] = {"Wanukaka"}, ["wnm"] = {"Wanggamala"}, ["wnn"] = {"Wunumara"}, ["wno"] = {"Wano"}, ["wnp"] = {"Wanap"}, ["wnu"] = {"Usan"}, ["wnw"] = {"Wintu"}, ["wny"] = {"Waanyi", "Wanyi"}, ["woa"] = {"Kuwema", "Tyaraity"}, ["wob"] = {"Wè Northern"}, ["woc"] = {"Wogeo"}, ["wod"] = {"Wolani"}, ["woe"] = {"Woleaian"}, ["wof"] = {"Gambian Wolof"}, ["wog"] = {"Wogamusin"}, ["woi"] = {"Kamang"}, ["wok"] = {"Longto"}, ["wol"] = {"Wolof"}, ["wom"] = {"Wom (Nigeria)"}, ["won"] = {"Wongo"}, ["woo"] = {"Manombai"}, ["wor"] = {"Woria"}, ["wos"] = {"Hanga Hundi"}, ["wow"] = {"Wawonii"}, ["woy"] = {"Weyto"}, ["wpc"] = {"Maco"}, ["wra"] = {"Warapu"}, ["wrb"] = {"Waluwarra", "Warluwara"}, ["wrd"] = {"Warduji"}, ["wrg"] = {"Gudjal", "Warungu"}, ["wrh"] = {"Wiradjuri"}, ["wri"] = {"Wariyangga"}, ["wrk"] = {"Garrwa"}, ["wrl"] = {"Warlmanpa"}, ["wrm"] = {"Warumungu"}, ["wrn"] = {"Warnang"}, ["wro"] = {"Worrorra"}, ["wrp"] = {"Waropen"}, ["wrr"] = {"Wardaman"}, ["wrs"] = {"Waris"}, ["wru"] = {"Waru"}, ["wrv"] = {"Waruna"}, ["wrw"] = {"Gugu Warra"}, ["wrx"] = {"Wae Rana"}, ["wry"] = {"Merwari"}, ["wrz"] = {"Waray (Australia)"}, ["wsa"] = {"Warembori"}, ["wsg"] = {"Adilabad Gondi"}, ["wsi"] = {"Wusi"}, ["wsk"] = {"Waskia"}, ["wsr"] = {"Owenia"}, ["wss"] = {"Wasa"}, ["wsu"] = {"Wasu"}, ["wsv"] = {"Wotapuri-Katarqalai"}, ["wtf"] = {"Watiwa"}, ["wth"] = {"Wathawurrung"}, ["wti"] = {"Berta"}, ["wtk"] = {"Watakataui"}, ["wtm"] = {"Mewati"}, ["wtw"] = {"Wotu"}, ["wua"] = {"Wikngenchera"}, ["wub"] = {"Wunambal"}, ["wud"] = {"Wudu"}, ["wuh"] = {"Wutunhua"}, ["wul"] = {"Silimo"}, ["wum"] = {"Wumbvu"}, ["wun"] = {"Bungu"}, ["wur"] = {"Wurrugu"}, ["wut"] = {"Wutung"}, ["wuu"] = {"Wu Chinese"}, ["wuv"] = {"Wuvulu-Aua"}, ["wux"] = {"Wulna"}, ["wuy"] = {"Wauyai"}, ["wwa"] = {"Waama"}, ["wwb"] = {"Wakabunga"}, ["wwo"] = {"Dorig", "Wetamut"}, ["wwr"] = {"Warrwa"}, ["www"] = {"Wawa"}, ["wxa"] = {"Waxianghua"}, ["wxw"] = {"Wardandi"}, ["wya"] = {"Wyandot"}, ["wyb"] = {"Wangaaybuwan-Ngiyambaa"}, ["wyi"] = {"Woiwurrung"}, ["wym"] = {"Wymysorys"}, ["wyr"] = {"Wayoró"}, ["wyy"] = {"Western Fijian"}, ["xaa"] = {"Andalusian Arabic"}, ["xab"] = {"Sambe"}, ["xac"] = {"Kachari"}, ["xad"] = {"Adai"}, ["xae"] = {"Aequian"}, ["xag"] = {"Aghwan"}, ["xai"] = {"Kaimbé"}, ["xaj"] = {"Ararandewára"}, ["xak"] = {"Máku"}, ["xal"] = {"Kalmyk", "Oirat"}, ["xam"] = {"ǀXam"}, ["xan"] = {"Xamtanga"}, ["xao"] = {"Khao"}, ["xap"] = {"Apalachee"}, ["xaq"] = {"Aquitanian"}, ["xar"] = {"Karami"}, ["xas"] = {"Kamas"}, ["xat"] = {"Katawixi"}, ["xau"] = {"Kauwera"}, ["xav"] = {"Xavánte"}, ["xaw"] = {"Kawaiisu"}, ["xay"] = {"Kayan Mahakam"}, ["xbb"] = {"Lower Burdekin"}, ["xbc"] = {"Bactrian"}, ["xbd"] = {"Bindal"}, ["xbe"] = {"Bigambal"}, ["xbg"] = {"Bunganditj"}, ["xbi"] = {"Kombio"}, ["xbj"] = {"Birrpayi"}, ["xbm"] = {"Middle Breton"}, ["xbn"] = {"Kenaboi"}, ["xbo"] = {"Bolgarian"}, ["xbp"] = {"Bibbulman"}, ["xbr"] = {"Kambera"}, ["xbw"] = {"Kambiwá"}, ["xby"] = {"Batjala", "Batyala"}, ["xcb"] = {"Cumbric"}, ["xcc"] = {"Camunic"}, ["xce"] = {"Celtiberian"}, ["xcg"] = {"Cisalpine Gaulish"}, ["xch"] = {"Chemakum", "Chimakum"}, ["xcl"] = {"Classical Armenian"}, ["xcm"] = {"Comecrudo"}, ["xcn"] = {"Cotoname"}, ["xco"] = {"Chorasmian"}, ["xcr"] = {"Carian"}, ["xct"] = {"Classical Tibetan"}, ["xcu"] = {"Curonian"}, ["xcv"] = {"Chuvantsy"}, ["xcw"] = {"Coahuilteco"}, ["xcy"] = {"Cayuse"}, ["xda"] = {"Darkinyung"}, ["xdc"] = {"Dacian"}, ["xdk"] = {"Dharuk"}, ["xdm"] = {"Edomite"}, ["xdo"] = {"Kwandu"}, ["xdy"] = {"Malayic Dayak"}, ["xeb"] = {"Eblan"}, ["xed"] = {"Hdi"}, ["xeg"] = {"ǁXegwi"}, ["xel"] = {"Kelo"}, ["xem"] = {"Kembayan"}, ["xep"] = {"Epi-Olmec"}, ["xer"] = {"Xerénte"}, ["xes"] = {"Kesawai"}, ["xet"] = {"Xetá"}, ["xeu"] = {"Keoru-Ahia"}, ["xfa"] = {"Faliscan"}, ["xga"] = {"Galatian"}, ["xgb"] = {"Gbin"}, ["xgd"] = {"Gudang"}, ["xgf"] = {"Gabrielino-Fernandeño"}, ["xgg"] = {"Goreng"}, ["xgi"] = {"Garingbal"}, ["xgl"] = {"Galindan"}, ["xgm"] = {"Dharumbal", "Guwinmal"}, ["xgr"] = {"Garza"}, ["xgu"] = {"Unggumi"}, ["xgw"] = {"Guwa"}, ["xha"] = {"Harami"}, ["xhc"] = {"Hunnic"}, ["xhd"] = {"Hadrami"}, ["xhe"] = {"Khetrani"}, ["xho"] = {"Xhosa"}, ["xhr"] = {"Hernican"}, ["xht"] = {"Hattic"}, ["xhu"] = {"Hurrian"}, ["xhv"] = {"Khua"}, ["xib"] = {"Iberian"}, ["xii"] = {"Xiri"}, ["xil"] = {"Illyrian"}, ["xin"] = {"Xinca"}, ["xir"] = {"Xiriâna"}, ["xis"] = {"Kisan"}, ["xiv"] = {"Indus Valley Language"}, ["xiy"] = {"Xipaya"}, ["xjb"] = {"Minjungbal"}, ["xjt"] = {"Jaitmatang"}, ["xka"] = {"Kalkoti"}, ["xkb"] = {"Northern Nago"}, ["xkc"] = {"Kho'ini"}, ["xkd"] = {"Mendalam Kayan"}, ["xke"] = {"Kereho"}, ["xkf"] = {"Khengkha"}, ["xkg"] = {"Kagoro"}, ["xki"] = {"Kenyan Sign Language"}, ["xkj"] = {"Kajali"}, ["xkk"] = {"Kaco'"}, ["xkl"] = {"Mainstream Kenyah"}, ["xkn"] = {"Kayan River Kayan"}, ["xko"] = {"Kiorr"}, ["xkp"] = {"Kabatei"}, ["xkq"] = {"Koroni"}, ["xkr"] = {"Xakriabá"}, ["xks"] = {"Kumbewaha"}, ["xkt"] = {"Kantosi"}, ["xku"] = {"Kaamba"}, ["xkv"] = {"Kgalagadi"}, ["xkw"] = {"Kembra"}, ["xkx"] = {"Karore"}, ["xky"] = {"Uma' Lasan"}, ["xkz"] = {"Kurtokha"}, ["xla"] = {"Kamula"}, ["xlb"] = {"Loup B"}, ["xlc"] = {"Lycian"}, ["xld"] = {"Lydian"}, ["xle"] = {"Lemnian"}, ["xlg"] = {"Ligurian (Ancient)"}, ["xli"] = {"Liburnian"}, ["xln"] = {"Alanic"}, ["xlo"] = {"Loup A"}, ["xlp"] = {"Lepontic"}, ["xls"] = {"Lusitanian"}, ["xlu"] = {"Cuneiform Luwian"}, ["xly"] = {"Elymian"}, ["xma"] = {"Mushungulu"}, ["xmb"] = {"Mbonga"}, ["xmc"] = {"Makhuwa-Marrevone"}, ["xmd"] = {"Mbudum"}, ["xme"] = {"Median"}, ["xmf"] = {"Mingrelian"}, ["xmg"] = {"Mengaka"}, ["xmh"] = {"Kugu-Muminh"}, ["xmj"] = {"Majera"}, ["xmk"] = {"Ancient Macedonian"}, ["xml"] = {"Malaysian Sign Language"}, ["xmm"] = {"Manado Malay"}, ["xmn"] = {"Manichaean Middle Persian"}, ["xmo"] = {"Morerebi"}, ["xmp"] = {"Kuku-Mu'inh"}, ["xmq"] = {"Kuku-Mangk"}, ["xmr"] = {"Meroitic"}, ["xms"] = {"Moroccan Sign Language"}, ["xmt"] = {"Matbat"}, ["xmu"] = {"Kamu"}, ["xmv"] = {"Antankarana Malagasy", "Tankarana Malagasy"}, ["xmw"] = {"Tsimihety Malagasy"}, ["xmx"] = {"Maden"}, ["xmy"] = {"Mayaguduna"}, ["xmz"] = {"Mori Bawah"}, ["xna"] = {"Ancient North Arabian"}, ["xnb"] = {"Kanakanabu"}, ["xng"] = {"Middle Mongolian"}, ["xnh"] = {"Kuanhua"}, ["xni"] = {"Ngarigu"}, ["xnk"] = {"Nganakarti"}, ["xnm"] = {"Ngumbarl"}, ["xnn"] = {"Northern Kankanay"}, ["xno"] = {"Anglo-Norman"}, ["xnr"] = {"Kangri"}, ["xns"] = {"Kanashi"}, ["xnt"] = {"Narragansett"}, ["xnu"] = {"Nukunul"}, ["xny"] = {"Nyiyaparli"}, ["xnz"] = {"Kenzi", "Mattoki"}, ["xoc"] = {"O'chi'chi'"}, ["xod"] = {"Kokoda"}, ["xog"] = {"Soga"}, ["xoi"] = {"Kominimung"}, ["xok"] = {"Xokleng"}, ["xom"] = {"Komo (Sudan)"}, ["xon"] = {"Konkomba"}, ["xoo"] = {"Xukurú"}, ["xop"] = {"Kopar"}, ["xor"] = {"Korubo"}, ["xow"] = {"Kowaki"}, ["xpa"] = {"Pirriya"}, ["xpb"] = {"Northeastern Tasmanian", "Pyemmairrener"}, ["xpc"] = {"Pecheneg"}, ["xpd"] = {"Oyster Bay Tasmanian"}, ["xpe"] = {"Liberia Kpelle"}, ["xpf"] = {"Nuenonne", "Southeast Tasmanian"}, ["xpg"] = {"Phrygian"}, ["xph"] = {"North Midlands Tasmanian", "Tyerrenoterpanner"}, ["xpi"] = {"Pictish"}, ["xpj"] = {"Mpalitjanh"}, ["xpk"] = {"Kulina Pano"}, ["xpl"] = {"Port Sorell Tasmanian"}, ["xpm"] = {"Pumpokol"}, ["xpn"] = {"Kapinawá"}, ["xpo"] = {"Pochutec"}, ["xpp"] = {"Puyo-Paekche"}, ["xpq"] = {"Mohegan-Pequot"}, ["xpr"] = {"Parthian"}, ["xps"] = {"Pisidian"}, ["xpt"] = {"Punthamara"}, ["xpu"] = {"Punic"}, ["xpv"] = {"Northern Tasmanian", "Tommeginne"}, ["xpw"] = {"Northwestern Tasmanian", "Peerapper"}, ["xpx"] = {"Southwestern Tasmanian", "Toogee"}, ["xpy"] = {"Puyo"}, ["xpz"] = {"Bruny Island Tasmanian"}, ["xqa"] = {"Karakhanid"}, ["xqt"] = {"Qatabanian"}, ["xra"] = {"Krahô"}, ["xrb"] = {"Eastern Karaboro"}, ["xrd"] = {"Gundungurra"}, ["xre"] = {"Kreye"}, ["xrg"] = {"Minang"}, ["xri"] = {"Krikati-Timbira"}, ["xrm"] = {"Armazic"}, ["xrn"] = {"Arin"}, ["xrr"] = {"Raetic"}, ["xrt"] = {"Aranama-Tamique"}, ["xru"] = {"Marriammu"}, ["xrw"] = {"Karawa"}, ["xsa"] = {"Sabaean"}, ["xsb"] = {"Sambal"}, ["xsc"] = {"Scythian"}, ["xsd"] = {"Sidetic"}, ["xse"] = {"Sempan"}, ["xsh"] = {"Shamang"}, ["xsi"] = {"Sio"}, ["xsj"] = {"Subi"}, ["xsl"] = {"South Slavey"}, ["xsm"] = {"Kasem"}, ["xsn"] = {"Sanga (Nigeria)"}, ["xso"] = {"Solano"}, ["xsp"] = {"Silopi"}, ["xsq"] = {"Makhuwa-Saka"}, ["xsr"] = {"Sherpa"}, ["xss"] = {"Assan"}, ["xsu"] = {"Sanumá"}, ["xsv"] = {"Sudovian"}, ["xsy"] = {"Saisiyat"}, ["xta"] = {"Alcozauca Mixtec"}, ["xtb"] = {"Chazumba Mixtec"}, ["xtc"] = {"Katcha-Kadugli-Miri"}, ["xtd"] = {"Diuxi-Tilantongo Mixtec"}, ["xte"] = {"Ketengban"}, ["xtg"] = {"Transalpine Gaulish"}, ["xth"] = {"Yitha Yitha"}, ["xti"] = {"Sinicahua Mixtec"}, ["xtj"] = {"San Juan Teita Mixtec"}, ["xtl"] = {"Tijaltepec Mixtec"}, ["xtm"] = {"Magdalena Peñasco Mixtec"}, ["xtn"] = {"Northern Tlaxiaco Mixtec"}, ["xto"] = {"Tokharian A"}, ["xtp"] = {"San Miguel Piedras Mixtec"}, ["xtq"] = {"Tumshuqese"}, ["xtr"] = {"Early Tripuri"}, ["xts"] = {"Sindihui Mixtec"}, ["xtt"] = {"Tacahua Mixtec"}, ["xtu"] = {"Cuyamecalco Mixtec"}, ["xtv"] = {"Thawa"}, ["xtw"] = {"Tawandê"}, ["xty"] = {"Yoloxochitl Mixtec"}, ["xua"] = {"Alu Kurumba"}, ["xub"] = {"Betta Kurumba"}, ["xud"] = {"Umiida"}, ["xug"] = {"Kunigami"}, ["xuj"] = {"Jennu Kurumba"}, ["xul"] = {"Ngunawal", "Nunukul"}, ["xum"] = {"Umbrian"}, ["xun"] = {"Unggaranggu"}, ["xuo"] = {"Kuo"}, ["xup"] = {"Upper Umpqua"}, ["xur"] = {"Urartian"}, ["xut"] = {"Kuthant"}, ["xuu"] = {"Khwedam", "Kxoe"}, ["xve"] = {"Venetic"}, ["xvi"] = {"Kamviri"}, ["xvn"] = {"Vandalic"}, ["xvo"] = {"Volscian"}, ["xvs"] = {"Vestinian"}, ["xwa"] = {"Kwaza"}, ["xwc"] = {"Woccon"}, ["xwd"] = {"Wadi Wadi"}, ["xwe"] = {"Xwela Gbe"}, ["xwg"] = {"Kwegu"}, ["xwj"] = {"Wajuk"}, ["xwk"] = {"Wangkumara"}, ["xwl"] = {"Western Xwla Gbe"}, ["xwo"] = {"Written Oirat"}, ["xwr"] = {"Kwerba Mamberamo"}, ["xwt"] = {"Wotjobaluk"}, ["xww"] = {"Wemba Wemba"}, ["xxb"] = {"Boro (Ghana)"}, ["xxk"] = {"Ke'o"}, ["xxm"] = {"Minkin"}, ["xxr"] = {"Koropó"}, ["xxt"] = {"Tambora"}, ["xya"] = {"Yaygir"}, ["xyb"] = {"Yandjibara"}, ["xyj"] = {"Mayi-Yapi"}, ["xyk"] = {"Mayi-Kulan"}, ["xyl"] = {"Yalakalore"}, ["xyt"] = {"Mayi-Thakurti"}, ["xyy"] = {"Yorta Yorta"}, ["xzh"] = {"Zhang-Zhung"}, ["xzm"] = {"Zemgalian"}, ["xzp"] = {"Ancient Zapotec"}, ["yaa"] = {"Yaminahua"}, ["yab"] = {"Yuhup"}, ["yac"] = {"Pass Valley Yali"}, ["yad"] = {"Yagua"}, ["yae"] = {"Pumé"}, ["yaf"] = {"Yaka (Democratic Republic of Congo)"}, ["yag"] = {"Yámana"}, ["yah"] = {"Yazgulyam"}, ["yai"] = {"Yagnobi"}, ["yaj"] = {"Banda-Yangere"}, ["yak"] = {"Yakama"}, ["yal"] = {"Yalunka"}, ["yam"] = {"Yamba"}, ["yan"] = {"Mayangna"}, ["yao"] = {"Yao"}, ["yap"] = {"Yapese"}, ["yaq"] = {"Yaqui"}, ["yar"] = {"Yabarana"}, ["yas"] = {"Nugunu (Cameroon)"}, ["yat"] = {"Yambeta"}, ["yau"] = {"Yuwana"}, ["yav"] = {"Yangben"}, ["yaw"] = {"Yawalapití"}, ["yax"] = {"Yauma"}, ["yay"] = {"Agwagwune"}, ["yaz"] = {"Lokaa"}, ["yba"] = {"Yala"}, ["ybb"] = {"Yemba"}, ["ybe"] = {"West Yugur"}, ["ybh"] = {"Yakha"}, ["ybi"] = {"Yamphu"}, ["ybj"] = {"Hasha"}, ["ybk"] = {"Bokha"}, ["ybl"] = {"Yukuben"}, ["ybm"] = {"Yaben"}, ["ybn"] = {"Yabaâna"}, ["ybo"] = {"Yabong"}, ["ybx"] = {"Yawiyo"}, ["yby"] = {"Yaweyuha"}, ["ych"] = {"Chesu"}, ["ycl"] = {"Lolopo"}, ["ycn"] = {"Yucuna"}, ["ycp"] = {"Chepya"}, ["yda"] = {"Yanda"}, ["ydd"] = {"Eastern Yiddish"}, ["yde"] = {"Yangum Dey"}, ["ydg"] = {"Yidgha"}, ["ydk"] = {"Yoidik"}, ["yea"] = {"Ravula"}, ["yec"] = {"Yeniche"}, ["yee"] = {"Yimas"}, ["yei"] = {"Yeni"}, ["yej"] = {"Yevanic"}, ["yel"] = {"Yela"}, ["yer"] = {"Tarok"}, ["yes"] = {"Nyankpa"}, ["yet"] = {"Yetfa"}, ["yeu"] = {"Yerukula"}, ["yev"] = {"Yapunda"}, ["yey"] = {"Yeyi"}, ["yga"] = {"Malyangapa"}, ["ygi"] = {"Yiningayi"}, ["ygl"] = {"Yangum Gel"}, ["ygm"] = {"Yagomi"}, ["ygp"] = {"Gepo"}, ["ygr"] = {"Yagaria"}, ["ygs"] = {"Yolŋu Sign Language"}, ["ygu"] = {"Yugul"}, ["ygw"] = {"Yagwoia"}, ["yha"] = {"Baha Buyang"}, ["yhd"] = {"Judeo-Iraqi Arabic"}, ["yhl"] = {"Hlepho Phowa"}, ["yhs"] = {"Yan-nhaŋu Sign Language"}, ["yia"] = {"Yinggarda"}, ["yid"] = {"Yiddish"}, ["yif"] = {"Ache"}, ["yig"] = {"Wusa Nasu"}, ["yih"] = {"Western Yiddish"}, ["yii"] = {"Yidiny"}, ["yij"] = {"Yindjibarndi"}, ["yik"] = {"Dongshanba Lalo"}, ["yil"] = {"Yindjilandji"}, ["yim"] = {"Yimchungru Naga"}, ["yin"] = {"Riang Lai", "Yinchia"}, ["yip"] = {"Pholo"}, ["yiq"] = {"Miqie"}, ["yir"] = {"North Awyu"}, ["yis"] = {"Yis"}, ["yit"] = {"Eastern Lalu"}, ["yiu"] = {"Awu"}, ["yiv"] = {"Northern Nisu"}, ["yix"] = {"Axi Yi"}, ["yiz"] = {"Azhe"}, ["yka"] = {"Yakan"}, ["ykg"] = {"Northern Yukaghir"}, ["yki"] = {"Yoke"}, ["ykk"] = {"Yakaikeke"}, ["ykl"] = {"Khlula"}, ["ykm"] = {"Kap"}, ["ykn"] = {"Kua-nsi"}, ["yko"] = {"Yasa"}, ["ykr"] = {"Yekora"}, ["ykt"] = {"Kathu"}, ["yku"] = {"Kuamasi"}, ["yky"] = {"Yakoma"}, ["yla"] = {"Yaul"}, ["ylb"] = {"Yaleba"}, ["yle"] = {"Yele"}, ["ylg"] = {"Yelogu"}, ["yli"] = {"Angguruk Yali"}, ["yll"] = {"Yil"}, ["ylm"] = {"Limi"}, ["yln"] = {"Langnian Buyang"}, ["ylo"] = {"Naluo Yi"}, ["ylr"] = {"Yalarnnga"}, ["ylu"] = {"Aribwaung"}, ["yly"] = {"Nyâlayu", "Nyelâyu"}, ["ymb"] = {"Yambes"}, ["ymc"] = {"Southern Muji"}, ["ymd"] = {"Muda"}, ["yme"] = {"Yameo"}, ["ymg"] = {"Yamongeri"}, ["ymh"] = {"Mili"}, ["ymi"] = {"Moji"}, ["ymk"] = {"Makwe"}, ["yml"] = {"Iamalele"}, ["ymm"] = {"Maay"}, ["ymn"] = {"Sunum", "Yamna"}, ["ymo"] = {"Yangum Mon"}, ["ymp"] = {"Yamap"}, ["ymq"] = {"Qila Muji"}, ["ymr"] = {"Malasar"}, ["yms"] = {"Mysian"}, ["ymx"] = {"Northern Muji"}, ["ymz"] = {"Muzi"}, ["yna"] = {"Aluo"}, ["ynd"] = {"Yandruwandha"}, ["yne"] = {"Lang'e"}, ["yng"] = {"Yango"}, ["ynk"] = {"Naukan Yupik"}, ["ynl"] = {"Yangulam"}, ["ynn"] = {"Yana"}, ["yno"] = {"Yong"}, ["ynq"] = {"Yendang"}, ["yns"] = {"Yansi"}, ["ynu"] = {"Yahuna"}, ["yob"] = {"Yoba"}, ["yog"] = {"Yogad"}, ["yoi"] = {"Yonaguni"}, ["yok"] = {"Yokuts"}, ["yol"] = {"Yola"}, ["yom"] = {"Yombe"}, ["yon"] = {"Yongkom"}, ["yor"] = {"Yoruba"}, ["yot"] = {"Yotti"}, ["yox"] = {"Yoron"}, ["yoy"] = {"Yoy"}, ["ypa"] = {"Phala"}, ["ypb"] = {"Labo Phowa"}, ["ypg"] = {"Phola"}, ["yph"] = {"Phupha"}, ["ypm"] = {"Phuma"}, ["ypn"] = {"Ani Phowa"}, ["ypo"] = {"Alo Phola"}, ["ypp"] = {"Phupa"}, ["ypz"] = {"Phuza"}, ["yra"] = {"Yerakai"}, ["yrb"] = {"Yareba"}, ["yre"] = {"Yaouré"}, ["yrk"] = {"Nenets"}, ["yrl"] = {"Nhengatu"}, ["yrm"] = {"Yirrk-Mel"}, ["yrn"] = {"Yerong"}, ["yro"] = {"Yaroamë"}, ["yrs"] = {"Yarsun"}, ["yrw"] = {"Yarawata"}, ["yry"] = {"Yarluyandi"}, ["ysc"] = {"Yassic"}, ["ysd"] = {"Samatao"}, ["ysg"] = {"Sonaga"}, ["ysl"] = {"Yugoslavian Sign Language"}, ["ysn"] = {"Sani"}, ["yso"] = {"Nisi (China)"}, ["ysp"] = {"Southern Lolopo"}, ["ysr"] = {"Sirenik Yupik"}, ["yss"] = {"Yessan-Mayo"}, ["ysy"] = {"Sanie"}, ["yta"] = {"Talu"}, ["ytl"] = {"Tanglang"}, ["ytp"] = {"Thopho"}, ["ytw"] = {"Yout Wam"}, ["yty"] = {"Yatay"}, ["yua"] = {"Yucatec Maya", "Yucateco"}, ["yub"] = {"Yugambal"}, ["yuc"] = {"Yuchi"}, ["yud"] = {"Judeo-Tripolitanian Arabic"}, ["yue"] = {"Yue Chinese"}, ["yuf"] = {"Havasupai-Walapai-Yavapai"}, ["yug"] = {"Yug"}, ["yui"] = {"Yurutí"}, ["yuj"] = {"Karkar-Yuri"}, ["yuk"] = {"Yuki"}, ["yul"] = {"Yulu"}, ["yum"] = {"Quechan"}, ["yun"] = {"Bena (Nigeria)"}, ["yup"] = {"Yukpa"}, ["yuq"] = {"Yuqui"}, ["yur"] = {"Yurok"}, ["yut"] = {"Yopno"}, ["yuw"] = {"Yau (Morobe Province)"}, ["yux"] = {"Southern Yukaghir"}, ["yuy"] = {"East Yugur"}, ["yuz"] = {"Yuracare"}, ["yva"] = {"Yawa"}, ["yvt"] = {"Yavitero"}, ["ywa"] = {"Kalou"}, ["ywg"] = {"Yinhawangka"}, ["ywl"] = {"Western Lalu"}, ["ywn"] = {"Yawanawa"}, ["ywq"] = {"Wuding-Luquan Yi"}, ["ywr"] = {"Yawuru"}, ["ywt"] = {"Central Lalo", "Xishanba Lalo"}, ["ywu"] = {"Wumeng Nasu"}, ["yww"] = {"Yawarawarga"}, ["yxa"] = {"Mayawali"}, ["yxg"] = {"Yagara"}, ["yxl"] = {"Yardliyawarra"}, ["yxm"] = {"Yinwum"}, ["yxu"] = {"Yuyu"}, ["yxy"] = {"Yabula Yabula"}, ["yyr"] = {"Yir Yoront"}, ["yyu"] = {"Yau (Sandaun Province)"}, ["yyz"] = {"Ayizi"}, ["yzg"] = {"E'ma Buyang"}, ["yzk"] = {"Zokhuo"}, ["zaa"] = {"Sierra de Juárez Zapotec"}, ["zab"] = {"San Juan Guelavía Zapotec", "Western Tlacolula Valley Zapotec"}, ["zac"] = {"Ocotlán Zapotec"}, ["zad"] = {"Cajonos Zapotec"}, ["zae"] = {"Yareni Zapotec"}, ["zaf"] = {"Ayoquesco Zapotec"}, ["zag"] = {"Zaghawa"}, ["zah"] = {"Zangwal"}, ["zai"] = {"Isthmus Zapotec"}, ["zaj"] = {"Zaramo"}, ["zak"] = {"Zanaki"}, ["zal"] = {"Zauzou"}, ["zam"] = {"Miahuatlán Zapotec"}, ["zao"] = {"Ozolotepec Zapotec"}, ["zap"] = {"Zapotec"}, ["zaq"] = {"Aloápam Zapotec"}, ["zar"] = {"Rincón Zapotec"}, ["zas"] = {"Santo Domingo Albarradas Zapotec"}, ["zat"] = {"Tabaa Zapotec"}, ["zau"] = {"Zangskari"}, ["zav"] = {"Yatzachi Zapotec"}, ["zaw"] = {"Mitla Zapotec"}, ["zax"] = {"Xadani Zapotec"}, ["zay"] = {"Zaysete", "Zayse-Zergulla"}, ["zaz"] = {"Zari"}, ["zba"] = {"Balaibalan"}, ["zbc"] = {"Central Berawan"}, ["zbe"] = {"East Berawan"}, ["zbl"] = {"Bliss", "Blissymbolics", "Blissymbols"}, ["zbt"] = {"Batui"}, ["zbw"] = {"West Berawan"}, ["zca"] = {"Coatecas Altas Zapotec"}, ["zch"] = {"Central Hongshuihe Zhuang"}, ["zdj"] = {"Ngazidja Comorian"}, ["zea"] = {"Zeeuws"}, ["zeg"] = {"Zenag"}, ["zeh"] = {"Eastern Hongshuihe Zhuang"}, ["zen"] = {"Zenaga"}, ["zga"] = {"Kinga"}, ["zgb"] = {"Guibei Zhuang"}, ["zgh"] = {"Standard Moroccan Tamazight"}, ["zgm"] = {"Minz Zhuang"}, ["zgn"] = {"Guibian Zhuang"}, ["zgr"] = {"Magori"}, ["zha"] = {"Chuang", "Zhuang"}, ["zhb"] = {"Zhaba"}, ["zhd"] = {"Dai Zhuang"}, ["zhi"] = {"Zhire"}, ["zhn"] = {"Nong Zhuang"}, ["zho"] = {"Chinese"}, ["zhw"] = {"Zhoa"}, ["zia"] = {"Zia"}, ["zib"] = {"Zimbabwe Sign Language"}, ["zik"] = {"Zimakani"}, ["zil"] = {"Zialo"}, ["zim"] = {"Mesme"}, ["zin"] = {"Zinza"}, ["ziw"] = {"Zigula"}, ["ziz"] = {"Zizilivakan"}, ["zka"] = {"Kaimbulawa"}, ["zkb"] = {"Koibal"}, ["zkd"] = {"Kadu"}, ["zkg"] = {"Koguryo"}, ["zkh"] = {"Khorezmian"}, ["zkk"] = {"Karankawa"}, ["zkn"] = {"Kanan"}, ["zko"] = {"Kott"}, ["zkp"] = {"São Paulo Kaingáng"}, ["zkr"] = {"Zakhring"}, ["zkt"] = {"Kitan"}, ["zku"] = {"Kaurna"}, ["zkv"] = {"Krevinian"}, ["zkz"] = {"Khazar"}, ["zlj"] = {"Liujiang Zhuang"}, ["zlm"] = {"Malay (individual language)"}, ["zln"] = {"Lianshan Zhuang"}, ["zlq"] = {"Liuqian Zhuang"}, ["zma"] = {"Manda (Australia)"}, ["zmb"] = {"Zimba"}, ["zmc"] = {"Margany"}, ["zmd"] = {"Maridan"}, ["zme"] = {"Mangerr"}, ["zmf"] = {"Mfinu"}, ["zmg"] = {"Marti Ke"}, ["zmh"] = {"Makolkol"}, ["zmi"] = {"Negeri Sembilan Malay"}, ["zmj"] = {"Maridjabin"}, ["zmk"] = {"Mandandanyi"}, ["zml"] = {"Matngala"}, ["zmm"] = {"Marimanindji", "Marramaninyshi"}, ["zmn"] = {"Mbangwe"}, ["zmo"] = {"Molo"}, ["zmp"] = {"Mpuono"}, ["zmq"] = {"Mituku"}, ["zmr"] = {"Maranunggu"}, ["zms"] = {"Mbesa"}, ["zmt"] = {"Maringarr"}, ["zmu"] = {"Muruwari"}, ["zmv"] = {"Mbariman-Gudhinma"}, ["zmw"] = {"Mbo (Democratic Republic of Congo)"}, ["zmx"] = {"Bomitaba"}, ["zmy"] = {"Mariyedi"}, ["zmz"] = {"Mbandja"}, ["zna"] = {"Zan Gula"}, ["zne"] = {"Zande (individual language)"}, ["zng"] = {"Mang"}, ["znk"] = {"Manangkari"}, ["zns"] = {"Mangas"}, ["zoc"] = {"Copainalá Zoque"}, ["zoh"] = {"Chimalapa Zoque"}, ["zom"] = {"Zou"}, ["zoo"] = {"Asunción Mixtepec Zapotec"}, ["zoq"] = {"Tabasco Zoque"}, ["zor"] = {"Rayón Zoque"}, ["zos"] = {"Francisco León Zoque"}, ["zpa"] = {"Lachiguiri Zapotec"}, ["zpb"] = {"Yautepec Zapotec"}, ["zpc"] = {"Choapan Zapotec"}, ["zpd"] = {"Southeastern Ixtlán Zapotec"}, ["zpe"] = {"Petapa Zapotec"}, ["zpf"] = {"San Pedro Quiatoni Zapotec"}, ["zpg"] = {"Guevea De Humboldt Zapotec"}, ["zph"] = {"Totomachapan Zapotec"}, ["zpi"] = {"Santa María Quiegolani Zapotec"}, ["zpj"] = {"Quiavicuzas Zapotec"}, ["zpk"] = {"Tlacolulita Zapotec"}, ["zpl"] = {"Lachixío Zapotec"}, ["zpm"] = {"Mixtepec Zapotec"}, ["zpn"] = {"Santa Inés Yatzechi Zapotec"}, ["zpo"] = {"Amatlán Zapotec"}, ["zpp"] = {"El Alto Zapotec"}, ["zpq"] = {"Zoogocho Zapotec"}, ["zpr"] = {"Santiago Xanica Zapotec"}, ["zps"] = {"Coatlán Zapotec"}, ["zpt"] = {"San Vicente Coatlán Zapotec"}, ["zpu"] = {"Yalálag Zapotec"}, ["zpv"] = {"Chichicapan Zapotec"}, ["zpw"] = {"Zaniza Zapotec"}, ["zpx"] = {"San Baltazar Loxicha Zapotec"}, ["zpy"] = {"Mazaltepec Zapotec"}, ["zpz"] = {"Texmelucan Zapotec"}, ["zqe"] = {"Qiubei Zhuang"}, ["zra"] = {"Kara (Korea)"}, ["zrg"] = {"Mirgan"}, ["zrn"] = {"Zerenkel"}, ["zro"] = {"Záparo"}, ["zrp"] = {"Zarphatic"}, ["zrs"] = {"Mairasi"}, ["zsa"] = {"Sarasira"}, ["zsk"] = {"Kaskean"}, ["zsl"] = {"Zambian Sign Language"}, ["zsm"] = {"Standard Malay"}, ["zsr"] = {"Southern Rincon Zapotec"}, ["zsu"] = {"Sukurum"}, ["zte"] = {"Elotepec Zapotec"}, ["ztg"] = {"Xanaguía Zapotec"}, ["ztl"] = {"Lapaguía-Guivini Zapotec"}, ["ztm"] = {"San Agustín Mixtepec Zapotec"}, ["ztn"] = {"Santa Catarina Albarradas Zapotec"}, ["ztp"] = {"Loxicha Zapotec"}, ["ztq"] = {"Quioquitani-Quierí Zapotec"}, ["zts"] = {"Tilquiapan Zapotec"}, ["ztt"] = {"Tejalapan Zapotec"}, ["ztu"] = {"Güilá Zapotec"}, ["ztx"] = {"Zaachila Zapotec"}, ["zty"] = {"Yatee Zapotec"}, ["zua"] = {"Zeem"}, ["zuh"] = {"Tokano"}, ["zul"] = {"Zulu"}, ["zum"] = {"Kumzari"}, ["zun"] = {"Zuni"}, ["zuy"] = {"Zumaya"}, ["zwa"] = {"Zay"}, ["zxx"] = {"No linguistic content", "Not applicable"}, ["zyb"] = {"Yongbei Zhuang"}, ["zyg"] = {"Yang Zhuang"}, ["zyj"] = {"Youjiang Zhuang"}, ["zyn"] = {"Yongnan Zhuang"}, ["zyp"] = {"Zyphe Chin"}, ["zza"] = {"Dimili", "Dimli (macrolanguage)", "Kirdki", "Kirmanjki (macrolanguage)", "Zaza", "Zazaki"}, ["zzj"] = {"Zuojiang Zhuang"} } gurwzybpiafo1odtyeirda3usv31jo9 Modulo:Language/data/iana languages 828 21059 366815 2020-06-01T19:16:06Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- File-Date: 2020-04-01 return { ["aa"] = {"Afar"}, ["ab"] = {"Abkhazian"}, ["ae"] = {"Avestan"}, ["af"] = {"Afrikaans"}, ["ak"] = {"Akan"}, ["am"] = {"Amharic"}, ["an"] = {"... Scribunto text/plain -- File-Date: 2020-04-01 return { ["aa"] = {"Afar"}, ["ab"] = {"Abkhazian"}, ["ae"] = {"Avestan"}, ["af"] = {"Afrikaans"}, ["ak"] = {"Akan"}, ["am"] = {"Amharic"}, ["an"] = {"Aragonese"}, ["ar"] = {"Arabic"}, ["as"] = {"Assamese"}, ["av"] = {"Avaric"}, ["ay"] = {"Aymara"}, ["az"] = {"Azerbaijani"}, ["ba"] = {"Bashkir"}, ["be"] = {"Belarusian"}, ["bg"] = {"Bulgarian"}, ["bh"] = {"Bihari languages"}, ["bi"] = {"Bislama"}, ["bm"] = {"Bambara"}, ["bn"] = {"Bengali", "Bangla"}, ["bo"] = {"Tibetan"}, ["br"] = {"Breton"}, ["bs"] = {"Bosnian"}, ["ca"] = {"Catalan", "Valencian"}, ["ce"] = {"Chechen"}, ["ch"] = {"Chamorro"}, ["co"] = {"Corsican"}, ["cr"] = {"Cree"}, ["cs"] = {"Czech"}, ["cu"] = {"Church Slavic", "Church Slavonic", "Old Bulgarian", "Old Church Slavonic", "Old Slavonic"}, ["cv"] = {"Chuvash"}, ["cy"] = {"Welsh"}, ["da"] = {"Danish"}, ["de"] = {"German"}, ["dv"] = {"Dhivehi", "Divehi", "Maldivian"}, ["dz"] = {"Dzongkha"}, ["ee"] = {"Ewe"}, ["el"] = {"Modern Greek (1453-)"}, ["en"] = {"English"}, ["eo"] = {"Esperanto"}, ["es"] = {"Spanish", "Castilian"}, ["et"] = {"Estonian"}, ["eu"] = {"Basque"}, ["fa"] = {"Persian"}, ["ff"] = {"Fulah"}, ["fi"] = {"Finnish"}, ["fj"] = {"Fijian"}, ["fo"] = {"Faroese"}, ["fr"] = {"French"}, ["fy"] = {"Western Frisian"}, ["ga"] = {"Irish"}, ["gd"] = {"Scottish Gaelic", "Gaelic"}, ["gl"] = {"Galician"}, ["gn"] = {"Guarani"}, ["gu"] = {"Gujarati"}, ["gv"] = {"Manx"}, ["ha"] = {"Hausa"}, ["he"] = {"Hebrew"}, ["hi"] = {"Hindi"}, ["ho"] = {"Hiri Motu"}, ["hr"] = {"Croatian"}, ["ht"] = {"Haitian", "Haitian Creole"}, ["hu"] = {"Hungarian"}, ["hy"] = {"Armenian"}, ["hz"] = {"Herero"}, ["ia"] = {"Interlingua (International Auxiliary Language Association)"}, ["id"] = {"Indonesian"}, ["ie"] = {"Interlingue", "Occidental"}, ["ig"] = {"Igbo"}, ["ii"] = {"Sichuan Yi", "Nuosu"}, ["ik"] = {"Inupiaq"}, ["io"] = {"Ido"}, ["is"] = {"Icelandic"}, ["it"] = {"Italian"}, ["iu"] = {"Inuktitut"}, ["ja"] = {"Japanese"}, ["jv"] = {"Javanese"}, ["ka"] = {"Georgian"}, ["kg"] = {"Kongo"}, ["ki"] = {"Kikuyu", "Gikuyu"}, ["kj"] = {"Kuanyama", "Kwanyama"}, ["kk"] = {"Kazakh"}, ["kl"] = {"Kalaallisut", "Greenlandic"}, ["km"] = {"Khmer", "Central Khmer"}, ["kn"] = {"Kannada"}, ["ko"] = {"Korean"}, ["kr"] = {"Kanuri"}, ["ks"] = {"Kashmiri"}, ["ku"] = {"Kurdish"}, ["kv"] = {"Komi"}, ["kw"] = {"Cornish"}, ["ky"] = {"Kirghiz", "Kyrgyz"}, ["la"] = {"Latin"}, ["lb"] = {"Luxembourgish", "Letzeburgesch"}, ["lg"] = {"Ganda", "Luganda"}, ["li"] = {"Limburgan", "Limburger", "Limburgish"}, ["ln"] = {"Lingala"}, ["lo"] = {"Lao"}, ["lt"] = {"Lithuanian"}, ["lu"] = {"Luba-Katanga"}, ["lv"] = {"Latvian"}, ["mg"] = {"Malagasy"}, ["mh"] = {"Marshallese"}, ["mi"] = {"Maori"}, ["mk"] = {"Macedonian"}, ["ml"] = {"Malayalam"}, ["mn"] = {"Mongolian"}, ["mr"] = {"Marathi"}, ["ms"] = {"Malay (macrolanguage)"}, ["mt"] = {"Maltese"}, ["my"] = {"Burmese"}, ["na"] = {"Nauru"}, ["nb"] = {"Norwegian Bokmål"}, ["nd"] = {"North Ndebele"}, ["ne"] = {"Nepali (macrolanguage)"}, ["ng"] = {"Ndonga"}, ["nl"] = {"Dutch", "Flemish"}, ["nn"] = {"Norwegian Nynorsk"}, ["no"] = {"Norwegian"}, ["nr"] = {"South Ndebele"}, ["nv"] = {"Navajo", "Navaho"}, ["ny"] = {"Nyanja", "Chewa", "Chichewa"}, ["oc"] = {"Occitan (post 1500)"}, ["oj"] = {"Ojibwa"}, ["om"] = {"Oromo"}, ["or"] = {"Oriya (macrolanguage)", "Odia (macrolanguage)"}, ["os"] = {"Ossetian", "Ossetic"}, ["pa"] = {"Panjabi", "Punjabi"}, ["pi"] = {"Pali"}, ["pl"] = {"Polish"}, ["ps"] = {"Pushto", "Pashto"}, ["pt"] = {"Portuguese"}, ["qu"] = {"Quechua"}, ["rm"] = {"Romansh"}, ["rn"] = {"Rundi"}, ["ro"] = {"Romanian", "Moldavian", "Moldovan"}, ["ru"] = {"Russian"}, ["rw"] = {"Kinyarwanda"}, ["sa"] = {"Sanskrit"}, ["sc"] = {"Sardinian"}, ["sd"] = {"Sindhi"}, ["se"] = {"Northern Sami"}, ["sg"] = {"Sango"}, ["sh"] = {"Serbo-Croatian"}, ["si"] = {"Sinhala", "Sinhalese"}, ["sk"] = {"Slovak"}, ["sl"] = {"Slovenian"}, ["sm"] = {"Samoan"}, ["sn"] = {"Shona"}, ["so"] = {"Somali"}, ["sq"] = {"Albanian"}, ["sr"] = {"Serbian"}, ["ss"] = {"Swati"}, ["st"] = {"Southern Sotho"}, ["su"] = {"Sundanese"}, ["sv"] = {"Swedish"}, ["sw"] = {"Swahili (macrolanguage)"}, ["ta"] = {"Tamil"}, ["te"] = {"Telugu"}, ["tg"] = {"Tajik"}, ["th"] = {"Thai"}, ["ti"] = {"Tigrinya"}, ["tk"] = {"Turkmen"}, ["tl"] = {"Tagalog"}, ["tn"] = {"Tswana"}, ["to"] = {"Tonga (Tonga Islands)"}, ["tr"] = {"Turkish"}, ["ts"] = {"Tsonga"}, ["tt"] = {"Tatar"}, ["tw"] = {"Twi"}, ["ty"] = {"Tahitian"}, ["ug"] = {"Uighur", "Uyghur"}, ["uk"] = {"Ukrainian"}, ["ur"] = {"Urdu"}, ["uz"] = {"Uzbek"}, ["ve"] = {"Venda"}, ["vi"] = {"Vietnamese"}, ["vo"] = {"Volapük"}, ["wa"] = {"Walloon"}, ["wo"] = {"Wolof"}, ["xh"] = {"Xhosa"}, ["yi"] = {"Yiddish"}, ["yo"] = {"Yoruba"}, ["za"] = {"Zhuang", "Chuang"}, ["zh"] = {"Chinese"}, ["zu"] = {"Zulu"}, ["aaa"] = {"Ghotuo"}, ["aab"] = {"Alumu-Tesu"}, ["aac"] = {"Ari"}, ["aad"] = {"Amal"}, ["aae"] = {"Arbëreshë Albanian"}, ["aaf"] = {"Aranadan"}, ["aag"] = {"Ambrak"}, ["aah"] = {"Abu' Arapesh"}, ["aai"] = {"Arifama-Miniafia"}, ["aak"] = {"Ankave"}, ["aal"] = {"Afade"}, ["aan"] = {"Anambé"}, ["aao"] = {"Algerian Saharan Arabic"}, ["aap"] = {"Pará Arára"}, ["aaq"] = {"Eastern Abnaki"}, ["aas"] = {"Aasáx"}, ["aat"] = {"Arvanitika Albanian"}, ["aau"] = {"Abau"}, ["aav"] = {"Austro-Asiatic languages"}, ["aaw"] = {"Solong"}, ["aax"] = {"Mandobo Atas"}, ["aaz"] = {"Amarasi"}, ["aba"] = {"Abé"}, ["abb"] = {"Bankon"}, ["abc"] = {"Ambala Ayta"}, ["abd"] = {"Manide"}, ["abe"] = {"Western Abnaki"}, ["abf"] = {"Abai Sungai"}, ["abg"] = {"Abaga"}, ["abh"] = {"Tajiki Arabic"}, ["abi"] = {"Abidji"}, ["abj"] = {"Aka-Bea"}, ["abl"] = {"Lampung Nyo"}, ["abm"] = {"Abanyom"}, ["abn"] = {"Abua"}, ["abo"] = {"Abon"}, ["abp"] = {"Abellen Ayta"}, ["abq"] = {"Abaza"}, ["abr"] = {"Abron"}, ["abs"] = {"Ambonese Malay"}, ["abt"] = {"Ambulas"}, ["abu"] = {"Abure"}, ["abv"] = {"Baharna Arabic"}, ["abw"] = {"Pal"}, ["abx"] = {"Inabaknon"}, ["aby"] = {"Aneme Wake"}, ["abz"] = {"Abui"}, ["aca"] = {"Achagua"}, ["acb"] = {"Áncá"}, ["acd"] = {"Gikyode"}, ["ace"] = {"Achinese"}, ["acf"] = {"Saint Lucian Creole French"}, ["ach"] = {"Acoli"}, ["aci"] = {"Aka-Cari"}, ["ack"] = {"Aka-Kora"}, ["acl"] = {"Akar-Bale"}, ["acm"] = {"Mesopotamian Arabic"}, ["acn"] = {"Achang"}, ["acp"] = {"Eastern Acipa"}, ["acq"] = {"Ta'izzi-Adeni Arabic"}, ["acr"] = {"Achi"}, ["acs"] = {"Acroá"}, ["act"] = {"Achterhoeks"}, ["acu"] = {"Achuar-Shiwiar"}, ["acv"] = {"Achumawi"}, ["acw"] = {"Hijazi Arabic"}, ["acx"] = {"Omani Arabic"}, ["acy"] = {"Cypriot Arabic"}, ["acz"] = {"Acheron"}, ["ada"] = {"Adangme"}, ["adb"] = {"Atauran"}, ["add"] = {"Lidzonka", "Dzodinka"}, ["ade"] = {"Adele"}, ["adf"] = {"Dhofari Arabic"}, ["adg"] = {"Andegerebinha"}, ["adh"] = {"Adhola"}, ["adi"] = {"Adi"}, ["adj"] = {"Adioukrou"}, ["adl"] = {"Galo"}, ["adn"] = {"Adang"}, ["ado"] = {"Abu"}, ["adq"] = {"Adangbe"}, ["adr"] = {"Adonara"}, ["ads"] = {"Adamorobe Sign Language"}, ["adt"] = {"Adnyamathanha"}, ["adu"] = {"Aduge"}, ["adw"] = {"Amundava"}, ["adx"] = {"Amdo Tibetan"}, ["ady"] = {"Adyghe", "Adygei"}, ["adz"] = {"Adzera"}, ["aea"] = {"Areba"}, ["aeb"] = {"Tunisian Arabic"}, ["aec"] = {"Saidi Arabic"}, ["aed"] = {"Argentine Sign Language"}, ["aee"] = {"Northeast Pashai", "Northeast Pashayi"}, ["aek"] = {"Haeke"}, ["ael"] = {"Ambele"}, ["aem"] = {"Arem"}, ["aen"] = {"Armenian Sign Language"}, ["aeq"] = {"Aer"}, ["aer"] = {"Eastern Arrernte"}, ["aes"] = {"Alsea"}, ["aeu"] = {"Akeu"}, ["aew"] = {"Ambakich"}, ["aey"] = {"Amele"}, ["aez"] = {"Aeka"}, ["afa"] = {"Afro-Asiatic languages"}, ["afb"] = {"Gulf Arabic"}, ["afd"] = {"Andai"}, ["afe"] = {"Putukwam"}, ["afg"] = {"Afghan Sign Language"}, ["afh"] = {"Afrihili"}, ["afi"] = {"Akrukay", "Chini"}, ["afk"] = {"Nanubae"}, ["afn"] = {"Defaka"}, ["afo"] = {"Eloyi"}, ["afp"] = {"Tapei"}, ["afs"] = {"Afro-Seminole Creole"}, ["aft"] = {"Afitti"}, ["afu"] = {"Awutu"}, ["afz"] = {"Obokuitai"}, ["aga"] = {"Aguano"}, ["agb"] = {"Legbo"}, ["agc"] = {"Agatu"}, ["agd"] = {"Agarabi"}, ["age"] = {"Angal"}, ["agf"] = {"Arguni"}, ["agg"] = {"Angor"}, ["agh"] = {"Ngelima"}, ["agi"] = {"Agariya"}, ["agj"] = {"Argobba"}, ["agk"] = {"Isarog Agta"}, ["agl"] = {"Fembe"}, ["agm"] = {"Angaataha"}, ["agn"] = {"Agutaynen"}, ["ago"] = {"Tainae"}, ["agq"] = {"Aghem"}, ["agr"] = {"Aguaruna"}, ["ags"] = {"Esimbi"}, ["agt"] = {"Central Cagayan Agta"}, ["agu"] = {"Aguacateco"}, ["agv"] = {"Remontado Dumagat"}, ["agw"] = {"Kahua"}, ["agx"] = {"Aghul"}, ["agy"] = {"Southern Alta"}, ["agz"] = {"Mt. Iriga Agta"}, ["aha"] = {"Ahanta"}, ["ahb"] = {"Axamb"}, ["ahg"] = {"Qimant"}, ["ahh"] = {"Aghu"}, ["ahi"] = {"Tiagbamrin Aizi"}, ["ahk"] = {"Akha"}, ["ahl"] = {"Igo"}, ["ahm"] = {"Mobumrin Aizi"}, ["ahn"] = {"Àhàn"}, ["aho"] = {"Ahom"}, ["ahp"] = {"Aproumu Aizi"}, ["ahr"] = {"Ahirani"}, ["ahs"] = {"Ashe"}, ["aht"] = {"Ahtena"}, ["aia"] = {"Arosi"}, ["aib"] = {"Ainu (China)"}, ["aic"] = {"Ainbai"}, ["aid"] = {"Alngith"}, ["aie"] = {"Amara"}, ["aif"] = {"Agi"}, ["aig"] = {"Antigua and Barbuda Creole English"}, ["aih"] = {"Ai-Cham"}, ["aii"] = {"Assyrian Neo-Aramaic"}, ["aij"] = {"Lishanid Noshan"}, ["aik"] = {"Ake"}, ["ail"] = {"Aimele"}, ["aim"] = {"Aimol"}, ["ain"] = {"Ainu (Japan)"}, ["aio"] = {"Aiton"}, ["aip"] = {"Burumakok"}, ["aiq"] = {"Aimaq"}, ["air"] = {"Airoran"}, ["ait"] = {"Arikem"}, ["aiw"] = {"Aari"}, ["aix"] = {"Aighon"}, ["aiy"] = {"Ali"}, ["aja"] = {"Aja (South Sudan)"}, ["ajg"] = {"Aja (Benin)"}, ["aji"] = {"Ajië"}, ["ajn"] = {"Andajin"}, ["ajp"] = {"South Levantine Arabic"}, ["ajt"] = {"Judeo-Tunisian Arabic"}, ["aju"] = {"Judeo-Moroccan Arabic"}, ["ajw"] = {"Ajawa"}, ["ajz"] = {"Amri Karbi"}, ["akb"] = {"Batak Angkola"}, ["akc"] = {"Mpur"}, ["akd"] = {"Ukpet-Ehom"}, ["ake"] = {"Akawaio"}, ["akf"] = {"Akpa"}, ["akg"] = {"Anakalangu"}, ["akh"] = {"Angal Heneng"}, ["aki"] = {"Aiome"}, ["akj"] = {"Aka-Jeru"}, ["akk"] = {"Akkadian"}, ["akl"] = {"Aklanon"}, ["akm"] = {"Aka-Bo"}, ["ako"] = {"Akurio"}, ["akp"] = {"Siwu"}, ["akq"] = {"Ak"}, ["akr"] = {"Araki"}, ["aks"] = {"Akaselem"}, ["akt"] = {"Akolet"}, ["aku"] = {"Akum"}, ["akv"] = {"Akhvakh"}, ["akw"] = {"Akwa"}, ["akx"] = {"Aka-Kede"}, ["aky"] = {"Aka-Kol"}, ["akz"] = {"Alabama"}, ["ala"] = {"Alago"}, ["alc"] = {"Qawasqar"}, ["ald"] = {"Alladian"}, ["ale"] = {"Aleut"}, ["alf"] = {"Alege"}, ["alg"] = {"Algonquian languages"}, ["alh"] = {"Alawa"}, ["ali"] = {"Amaimon"}, ["alj"] = {"Alangan"}, ["alk"] = {"Alak"}, ["all"] = {"Allar"}, ["alm"] = {"Amblong"}, ["aln"] = {"Gheg Albanian"}, ["alo"] = {"Larike-Wakasihu"}, ["alp"] = {"Alune"}, ["alq"] = {"Algonquin"}, ["alr"] = {"Alutor"}, ["als"] = {"Tosk Albanian"}, ["alt"] = {"Southern Altai"}, ["alu"] = {"'Are'are"}, ["alv"] = {"Atlantic-Congo languages"}, ["alw"] = {"Alaba-K’abeena", "Wanbasana"}, ["alx"] = {"Amol"}, ["aly"] = {"Alyawarr"}, ["alz"] = {"Alur"}, ["ama"] = {"Amanayé"}, ["amb"] = {"Ambo"}, ["amc"] = {"Amahuaca"}, ["ame"] = {"Yanesha'"}, ["amf"] = {"Hamer-Banna"}, ["amg"] = {"Amurdak"}, ["ami"] = {"Amis"}, ["amj"] = {"Amdang"}, ["amk"] = {"Ambai"}, ["aml"] = {"War-Jaintia"}, ["amm"] = {"Ama (Papua New Guinea)"}, ["amn"] = {"Amanab"}, ["amo"] = {"Amo"}, ["amp"] = {"Alamblak"}, ["amq"] = {"Amahai"}, ["amr"] = {"Amarakaeri"}, ["ams"] = {"Southern Amami-Oshima"}, ["amt"] = {"Amto"}, ["amu"] = {"Guerrero Amuzgo"}, ["amv"] = {"Ambelau"}, ["amw"] = {"Western Neo-Aramaic"}, ["amx"] = {"Anmatyerre"}, ["amy"] = {"Ami"}, ["amz"] = {"Atampaya"}, ["ana"] = {"Andaqui"}, ["anb"] = {"Andoa"}, ["anc"] = {"Ngas"}, ["and"] = {"Ansus"}, ["ane"] = {"Xârâcùù"}, ["anf"] = {"Animere"}, ["ang"] = {"Old English (ca. 450-1100)"}, ["anh"] = {"Nend"}, ["ani"] = {"Andi"}, ["anj"] = {"Anor"}, ["ank"] = {"Goemai"}, ["anl"] = {"Anu-Hkongso Chin"}, ["anm"] = {"Anal"}, ["ann"] = {"Obolo"}, ["ano"] = {"Andoque"}, ["anp"] = {"Angika"}, ["anq"] = {"Jarawa (India)"}, ["anr"] = {"Andh"}, ["ans"] = {"Anserma"}, ["ant"] = {"Antakarinya", "Antikarinya"}, ["anu"] = {"Anuak"}, ["anv"] = {"Denya"}, ["anw"] = {"Anaang"}, ["anx"] = {"Andra-Hus"}, ["any"] = {"Anyin"}, ["anz"] = {"Anem"}, ["aoa"] = {"Angolar"}, ["aob"] = {"Abom"}, ["aoc"] = {"Pemon"}, ["aod"] = {"Andarum"}, ["aoe"] = {"Angal Enen"}, ["aof"] = {"Bragat"}, ["aog"] = {"Angoram"}, ["aoi"] = {"Anindilyakwa"}, ["aoj"] = {"Mufian"}, ["aok"] = {"Arhö"}, ["aol"] = {"Alor"}, ["aom"] = {"Ömie"}, ["aon"] = {"Bumbita Arapesh"}, ["aor"] = {"Aore"}, ["aos"] = {"Taikat"}, ["aot"] = {"Atong (India)", "A'tong"}, ["aou"] = {"A'ou"}, ["aox"] = {"Atorada"}, ["aoz"] = {"Uab Meto"}, ["apa"] = {"Apache languages"}, ["apb"] = {"Sa'a"}, ["apc"] = {"North Levantine Arabic"}, ["apd"] = {"Sudanese Arabic"}, ["ape"] = {"Bukiyip"}, ["apf"] = {"Pahanan Agta"}, ["apg"] = {"Ampanang"}, ["aph"] = {"Athpariya"}, ["api"] = {"Apiaká"}, ["apj"] = {"Jicarilla Apache"}, ["apk"] = {"Kiowa Apache"}, ["apl"] = {"Lipan Apache"}, ["apm"] = {"Mescalero-Chiricahua Apache"}, ["apn"] = {"Apinayé"}, ["apo"] = {"Ambul"}, ["app"] = {"Apma"}, ["apq"] = {"A-Pucikwar"}, ["apr"] = {"Arop-Lokep"}, ["aps"] = {"Arop-Sissano"}, ["apt"] = {"Apatani"}, ["apu"] = {"Apurinã"}, ["apv"] = {"Alapmunte"}, ["apw"] = {"Western Apache"}, ["apx"] = {"Aputai"}, ["apy"] = {"Apalaí"}, ["apz"] = {"Safeyoka"}, ["aqa"] = {"Alacalufan languages"}, ["aqc"] = {"Archi"}, ["aqd"] = {"Ampari Dogon"}, ["aqg"] = {"Arigidi"}, ["aql"] = {"Algic languages"}, ["aqm"] = {"Atohwaim"}, ["aqn"] = {"Northern Alta"}, ["aqp"] = {"Atakapa"}, ["aqr"] = {"Arhâ"}, ["aqt"] = {"Angaité"}, ["aqz"] = {"Akuntsu"}, ["arb"] = {"Standard Arabic"}, ["arc"] = {"Official Aramaic (700-300 BCE)", "Imperial Aramaic (700-300 BCE)"}, ["ard"] = {"Arabana"}, ["are"] = {"Western Arrarnta"}, ["arh"] = {"Arhuaco"}, ["ari"] = {"Arikara"}, ["arj"] = {"Arapaso"}, ["ark"] = {"Arikapú"}, ["arl"] = {"Arabela"}, ["arn"] = {"Mapudungun", "Mapuche"}, ["aro"] = {"Araona"}, ["arp"] = {"Arapaho"}, ["arq"] = {"Algerian Arabic"}, ["arr"] = {"Karo (Brazil)"}, ["ars"] = {"Najdi Arabic"}, ["art"] = {"Artificial languages"}, ["aru"] = {"Aruá (Amazonas State)", "Arawá"}, ["arv"] = {"Arbore"}, ["arw"] = {"Arawak"}, ["arx"] = {"Aruá (Rodonia State)"}, ["ary"] = {"Moroccan Arabic"}, ["arz"] = {"Egyptian Arabic"}, ["asa"] = {"Asu (Tanzania)"}, ["asb"] = {"Assiniboine"}, ["asc"] = {"Casuarina Coast Asmat"}, ["ase"] = {"American Sign Language"}, ["asf"] = {"Auslan", "Australian Sign Language"}, ["asg"] = {"Cishingini"}, ["ash"] = {"Abishira"}, ["asi"] = {"Buruwai"}, ["asj"] = {"Sari"}, ["ask"] = {"Ashkun"}, ["asl"] = {"Asilulu"}, ["asn"] = {"Xingú Asuriní"}, ["aso"] = {"Dano"}, ["asp"] = {"Algerian Sign Language"}, ["asq"] = {"Austrian Sign Language"}, ["asr"] = {"Asuri"}, ["ass"] = {"Ipulo"}, ["ast"] = {"Asturian", "Asturleonese", "Bable", "Leonese"}, ["asu"] = {"Tocantins Asurini"}, ["asv"] = {"Asoa"}, ["asw"] = {"Australian Aborigines Sign Language"}, ["asx"] = {"Muratayak"}, ["asy"] = {"Yaosakor Asmat"}, ["asz"] = {"As"}, ["ata"] = {"Pele-Ata"}, ["atb"] = {"Zaiwa"}, ["atc"] = {"Atsahuaca"}, ["atd"] = {"Ata Manobo"}, ["ate"] = {"Atemble"}, ["atg"] = {"Ivbie North-Okpela-Arhe"}, ["ath"] = {"Athapascan languages"}, ["ati"] = {"Attié"}, ["atj"] = {"Atikamekw"}, ["atk"] = {"Ati"}, ["atl"] = {"Mt. Iraya Agta"}, ["atm"] = {"Ata"}, ["atn"] = {"Ashtiani"}, ["ato"] = {"Atong (Cameroon)"}, ["atp"] = {"Pudtol Atta"}, ["atq"] = {"Aralle-Tabulahan"}, ["atr"] = {"Waimiri-Atroari"}, ["ats"] = {"Gros Ventre"}, ["att"] = {"Pamplona Atta"}, ["atu"] = {"Reel"}, ["atv"] = {"Northern Altai"}, ["atw"] = {"Atsugewi"}, ["atx"] = {"Arutani"}, ["aty"] = {"Aneityum"}, ["atz"] = {"Arta"}, ["aua"] = {"Asumboa"}, ["aub"] = {"Alugu"}, ["auc"] = {"Waorani"}, ["aud"] = {"Anuta"}, ["auf"] = {"Arauan languages"}, ["aug"] = {"Aguna"}, ["auh"] = {"Aushi"}, ["aui"] = {"Anuki"}, ["auj"] = {"Awjilah"}, ["auk"] = {"Heyo"}, ["aul"] = {"Aulua"}, ["aum"] = {"Asu (Nigeria)"}, ["aun"] = {"Molmo One"}, ["auo"] = {"Auyokawa"}, ["aup"] = {"Makayam"}, ["auq"] = {"Anus", "Korur"}, ["aur"] = {"Aruek"}, ["aus"] = {"Australian languages"}, ["aut"] = {"Austral"}, ["auu"] = {"Auye"}, ["auw"] = {"Awyi"}, ["aux"] = {"Aurá"}, ["auy"] = {"Awiyaana"}, ["auz"] = {"Uzbeki Arabic"}, ["avb"] = {"Avau"}, ["avd"] = {"Alviri-Vidari"}, ["avi"] = {"Avikam"}, ["avk"] = {"Kotava"}, ["avl"] = {"Eastern Egyptian Bedawi Arabic"}, ["avm"] = {"Angkamuthi"}, ["avn"] = {"Avatime"}, ["avo"] = {"Agavotaguerra"}, ["avs"] = {"Aushiri"}, ["avt"] = {"Au"}, ["avu"] = {"Avokaya"}, ["avv"] = {"Avá-Canoeiro"}, ["awa"] = {"Awadhi"}, ["awb"] = {"Awa (Papua New Guinea)"}, ["awc"] = {"Cicipu"}, ["awd"] = {"Arawakan languages"}, ["awe"] = {"Awetí"}, ["awg"] = {"Anguthimri"}, ["awh"] = {"Awbono"}, ["awi"] = {"Aekyom"}, ["awk"] = {"Awabakal"}, ["awm"] = {"Arawum"}, ["awn"] = {"Awngi"}, ["awo"] = {"Awak"}, ["awr"] = {"Awera"}, ["aws"] = {"South Awyu"}, ["awt"] = {"Araweté"}, ["awu"] = {"Central Awyu"}, ["awv"] = {"Jair Awyu"}, ["aww"] = {"Awun"}, ["awx"] = {"Awara"}, ["awy"] = {"Edera Awyu"}, ["axb"] = {"Abipon"}, ["axe"] = {"Ayerrerenge"}, ["axg"] = {"Mato Grosso Arára"}, ["axk"] = {"Yaka (Central African Republic)"}, ["axl"] = {"Lower Southern Aranda"}, ["axm"] = {"Middle Armenian"}, ["axx"] = {"Xârâgurè"}, ["aya"] = {"Awar"}, ["ayb"] = {"Ayizo Gbe"}, ["ayc"] = {"Southern Aymara"}, ["ayd"] = {"Ayabadhu"}, ["aye"] = {"Ayere"}, ["ayg"] = {"Ginyanga"}, ["ayh"] = {"Hadrami Arabic"}, ["ayi"] = {"Leyigha"}, ["ayk"] = {"Akuku"}, ["ayl"] = {"Libyan Arabic"}, ["ayn"] = {"Sanaani Arabic"}, ["ayo"] = {"Ayoreo"}, ["ayp"] = {"North Mesopotamian Arabic"}, ["ayq"] = {"Ayi (Papua New Guinea)"}, ["ayr"] = {"Central Aymara"}, ["ays"] = {"Sorsogon Ayta"}, ["ayt"] = {"Magbukun Ayta"}, ["ayu"] = {"Ayu"}, ["ayz"] = {"Mai Brat"}, ["aza"] = {"Azha"}, ["azb"] = {"South Azerbaijani"}, ["azc"] = {"Uto-Aztecan languages"}, ["azd"] = {"Eastern Durango Nahuatl"}, ["azg"] = {"San Pedro Amuzgos Amuzgo"}, ["azj"] = {"North Azerbaijani"}, ["azm"] = {"Ipalapa Amuzgo"}, ["azn"] = {"Western Durango Nahuatl"}, ["azo"] = {"Awing"}, ["azt"] = {"Faire Atta"}, ["azz"] = {"Highland Puebla Nahuatl"}, ["baa"] = {"Babatana"}, ["bab"] = {"Bainouk-Gunyuño"}, ["bac"] = {"Badui"}, ["bad"] = {"Banda languages"}, ["bae"] = {"Baré"}, ["baf"] = {"Nubaca"}, ["bag"] = {"Tuki"}, ["bah"] = {"Bahamas Creole English"}, ["bai"] = {"Bamileke languages"}, ["baj"] = {"Barakai"}, ["bal"] = {"Baluchi"}, ["ban"] = {"Balinese"}, ["bao"] = {"Waimaha"}, ["bap"] = {"Bantawa"}, ["bar"] = {"Bavarian"}, ["bas"] = {"Basa (Cameroon)"}, ["bat"] = {"Baltic languages"}, ["bau"] = {"Bada (Nigeria)"}, ["bav"] = {"Vengo"}, ["baw"] = {"Bambili-Bambui"}, ["bax"] = {"Bamun"}, ["bay"] = {"Batuley"}, ["bba"] = {"Baatonum"}, ["bbb"] = {"Barai"}, ["bbc"] = {"Batak Toba"}, ["bbd"] = {"Bau"}, ["bbe"] = {"Bangba"}, ["bbf"] = {"Baibai"}, ["bbg"] = {"Barama"}, ["bbh"] = {"Bugan"}, ["bbi"] = {"Barombi"}, ["bbj"] = {"Ghomálá'"}, ["bbk"] = {"Babanki"}, ["bbl"] = {"Bats"}, ["bbm"] = {"Babango"}, ["bbn"] = {"Uneapa"}, ["bbo"] = {"Northern Bobo Madaré", "Konabéré"}, ["bbp"] = {"West Central Banda"}, ["bbq"] = {"Bamali"}, ["bbr"] = {"Girawa"}, ["bbs"] = {"Bakpinka"}, ["bbt"] = {"Mburku"}, ["bbu"] = {"Kulung (Nigeria)"}, ["bbv"] = {"Karnai"}, ["bbw"] = {"Baba"}, ["bbx"] = {"Bubia"}, ["bby"] = {"Befang"}, ["bca"] = {"Central Bai"}, ["bcb"] = {"Bainouk-Samik"}, ["bcc"] = {"Southern Balochi"}, ["bcd"] = {"North Babar"}, ["bce"] = {"Bamenyam"}, ["bcf"] = {"Bamu"}, ["bcg"] = {"Baga Pokur"}, ["bch"] = {"Bariai"}, ["bci"] = {"Baoulé"}, ["bcj"] = {"Bardi"}, ["bck"] = {"Bunuba"}, ["bcl"] = {"Central Bikol"}, ["bcm"] = {"Bannoni"}, ["bcn"] = {"Bali (Nigeria)"}, ["bco"] = {"Kaluli"}, ["bcp"] = {"Bali (Democratic Republic of Congo)"}, ["bcq"] = {"Bench"}, ["bcr"] = {"Babine"}, ["bcs"] = {"Kohumono"}, ["bct"] = {"Bendi"}, ["bcu"] = {"Awad Bing"}, ["bcv"] = {"Shoo-Minda-Nye"}, ["bcw"] = {"Bana"}, ["bcy"] = {"Bacama"}, ["bcz"] = {"Bainouk-Gunyaamolo"}, ["bda"] = {"Bayot"}, ["bdb"] = {"Basap"}, ["bdc"] = {"Emberá-Baudó"}, ["bdd"] = {"Bunama"}, ["bde"] = {"Bade"}, ["bdf"] = {"Biage"}, ["bdg"] = {"Bonggi"}, ["bdh"] = {"Baka (South Sudan)"}, ["bdi"] = {"Burun"}, ["bdj"] = {"Bai (South Sudan)", "Bai"}, ["bdk"] = {"Budukh"}, ["bdl"] = {"Indonesian Bajau"}, ["bdm"] = {"Buduma"}, ["bdn"] = {"Baldemu"}, ["bdo"] = {"Morom"}, ["bdp"] = {"Bende"}, ["bdq"] = {"Bahnar"}, ["bdr"] = {"West Coast Bajau"}, ["bds"] = {"Burunge"}, ["bdt"] = {"Bokoto"}, ["bdu"] = {"Oroko"}, ["bdv"] = {"Bodo Parja"}, ["bdw"] = {"Baham"}, ["bdx"] = {"Budong-Budong"}, ["bdy"] = {"Bandjalang"}, ["bdz"] = {"Badeshi"}, ["bea"] = {"Beaver"}, ["beb"] = {"Bebele"}, ["bec"] = {"Iceve-Maci"}, ["bed"] = {"Bedoanas"}, ["bee"] = {"Byangsi"}, ["bef"] = {"Benabena"}, ["beg"] = {"Belait"}, ["beh"] = {"Biali"}, ["bei"] = {"Bekati'"}, ["bej"] = {"Beja", "Bedawiyet"}, ["bek"] = {"Bebeli"}, ["bem"] = {"Bemba (Zambia)"}, ["beo"] = {"Beami"}, ["bep"] = {"Besoa"}, ["beq"] = {"Beembe"}, ["ber"] = {"Berber languages"}, ["bes"] = {"Besme"}, ["bet"] = {"Guiberoua Béte"}, ["beu"] = {"Blagar"}, ["bev"] = {"Daloa Bété"}, ["bew"] = {"Betawi"}, ["bex"] = {"Jur Modo"}, ["bey"] = {"Beli (Papua New Guinea)"}, ["bez"] = {"Bena (Tanzania)"}, ["bfa"] = {"Bari"}, ["bfb"] = {"Pauri Bareli"}, ["bfc"] = {"Panyi Bai", "Northern Bai"}, ["bfd"] = {"Bafut"}, ["bfe"] = {"Betaf", "Tena"}, ["bff"] = {"Bofi"}, ["bfg"] = {"Busang Kayan"}, ["bfh"] = {"Blafe"}, ["bfi"] = {"British Sign Language"}, ["bfj"] = {"Bafanji"}, ["bfk"] = {"Ban Khor Sign Language"}, ["bfl"] = {"Banda-Ndélé"}, ["bfm"] = {"Mmen"}, ["bfn"] = {"Bunak"}, ["bfo"] = {"Malba Birifor"}, ["bfp"] = {"Beba"}, ["bfq"] = {"Badaga"}, ["bfr"] = {"Bazigar"}, ["bfs"] = {"Southern Bai"}, ["bft"] = {"Balti"}, ["bfu"] = {"Gahri"}, ["bfw"] = {"Bondo"}, ["bfx"] = {"Bantayanon"}, ["bfy"] = {"Bagheli"}, ["bfz"] = {"Mahasu Pahari"}, ["bga"] = {"Gwamhi-Wuri"}, ["bgb"] = {"Bobongko"}, ["bgc"] = {"Haryanvi"}, ["bgd"] = {"Rathwi Bareli"}, ["bge"] = {"Bauria"}, ["bgf"] = {"Bangandu"}, ["bgg"] = {"Bugun"}, ["bgi"] = {"Giangan"}, ["bgj"] = {"Bangolan"}, ["bgk"] = {"Bit", "Buxinhua"}, ["bgl"] = {"Bo (Laos)"}, ["bgn"] = {"Western Balochi"}, ["bgo"] = {"Baga Koga"}, ["bgp"] = {"Eastern Balochi"}, ["bgq"] = {"Bagri"}, ["bgr"] = {"Bawm Chin"}, ["bgs"] = {"Tagabawa"}, ["bgt"] = {"Bughotu"}, ["bgu"] = {"Mbongno"}, ["bgv"] = {"Warkay-Bipim"}, ["bgw"] = {"Bhatri"}, ["bgx"] = {"Balkan Gagauz Turkish"}, ["bgy"] = {"Benggoi"}, ["bgz"] = {"Banggai"}, ["bha"] = {"Bharia"}, ["bhb"] = {"Bhili"}, ["bhc"] = {"Biga"}, ["bhd"] = {"Bhadrawahi"}, ["bhe"] = {"Bhaya"}, ["bhf"] = {"Odiai"}, ["bhg"] = {"Binandere"}, ["bhh"] = {"Bukharic"}, ["bhi"] = {"Bhilali"}, ["bhj"] = {"Bahing"}, ["bhl"] = {"Bimin"}, ["bhm"] = {"Bathari"}, ["bhn"] = {"Bohtan Neo-Aramaic"}, ["bho"] = {"Bhojpuri"}, ["bhp"] = {"Bima"}, ["bhq"] = {"Tukang Besi South"}, ["bhr"] = {"Bara Malagasy"}, ["bhs"] = {"Buwal"}, ["bht"] = {"Bhattiyali"}, ["bhu"] = {"Bhunjia"}, ["bhv"] = {"Bahau"}, ["bhw"] = {"Biak"}, ["bhx"] = {"Bhalay"}, ["bhy"] = {"Bhele"}, ["bhz"] = {"Bada (Indonesia)"}, ["bia"] = {"Badimaya"}, ["bib"] = {"Bissa", "Bisa"}, ["bic"] = {"Bikaru"}, ["bid"] = {"Bidiyo"}, ["bie"] = {"Bepour"}, ["bif"] = {"Biafada"}, ["big"] = {"Biangai"}, ["bij"] = {"Vaghat-Ya-Bijim-Legeri"}, ["bik"] = {"Bikol"}, ["bil"] = {"Bile"}, ["bim"] = {"Bimoba"}, ["bin"] = {"Bini", "Edo"}, ["bio"] = {"Nai"}, ["bip"] = {"Bila"}, ["biq"] = {"Bipi"}, ["bir"] = {"Bisorio"}, ["bit"] = {"Berinomo"}, ["biu"] = {"Biete"}, ["biv"] = {"Southern Birifor"}, ["biw"] = {"Kol (Cameroon)"}, ["bix"] = {"Bijori"}, ["biy"] = {"Birhor"}, ["biz"] = {"Baloi"}, ["bja"] = {"Budza"}, ["bjb"] = {"Banggarla"}, ["bjc"] = {"Bariji"}, ["bje"] = {"Biao-Jiao Mien"}, ["bjf"] = {"Barzani Jewish Neo-Aramaic"}, ["bjg"] = {"Bidyogo"}, ["bjh"] = {"Bahinemo"}, ["bji"] = {"Burji"}, ["bjj"] = {"Kanauji"}, ["bjk"] = {"Barok"}, ["bjl"] = {"Bulu (Papua New Guinea)"}, ["bjm"] = {"Bajelani"}, ["bjn"] = {"Banjar"}, ["bjo"] = {"Mid-Southern Banda"}, ["bjp"] = {"Fanamaket"}, ["bjr"] = {"Binumarien"}, ["bjs"] = {"Bajan"}, ["bjt"] = {"Balanta-Ganja"}, ["bju"] = {"Busuu"}, ["bjv"] = {"Bedjond"}, ["bjw"] = {"Bakwé"}, ["bjx"] = {"Banao Itneg"}, ["bjy"] = {"Bayali"}, ["bjz"] = {"Baruga"}, ["bka"] = {"Kyak"}, ["bkc"] = {"Baka (Cameroon)"}, ["bkd"] = {"Binukid", "Talaandig"}, ["bkf"] = {"Beeke"}, ["bkg"] = {"Buraka"}, ["bkh"] = {"Bakoko"}, ["bki"] = {"Baki"}, ["bkj"] = {"Pande"}, ["bkk"] = {"Brokskat"}, ["bkl"] = {"Berik"}, ["bkm"] = {"Kom (Cameroon)"}, ["bkn"] = {"Bukitan"}, ["bko"] = {"Kwa'"}, ["bkp"] = {"Boko (Democratic Republic of Congo)"}, ["bkq"] = {"Bakairí"}, ["bkr"] = {"Bakumpai"}, ["bks"] = {"Northern Sorsoganon"}, ["bkt"] = {"Boloki"}, ["bku"] = {"Buhid"}, ["bkv"] = {"Bekwarra"}, ["bkw"] = {"Bekwel"}, ["bkx"] = {"Baikeno"}, ["bky"] = {"Bokyi"}, ["bkz"] = {"Bungku"}, ["bla"] = {"Siksika"}, ["blb"] = {"Bilua"}, ["blc"] = {"Bella Coola"}, ["bld"] = {"Bolango"}, ["ble"] = {"Balanta-Kentohe"}, ["blf"] = {"Buol"}, ["blg"] = {"Balau"}, ["blh"] = {"Kuwaa"}, ["bli"] = {"Bolia"}, ["blj"] = {"Bolongan"}, ["blk"] = {"Pa'o Karen", "Pa'O"}, ["bll"] = {"Biloxi"}, ["blm"] = {"Beli (South Sudan)"}, ["bln"] = {"Southern Catanduanes Bikol"}, ["blo"] = {"Anii"}, ["blp"] = {"Blablanga"}, ["blq"] = {"Baluan-Pam"}, ["blr"] = {"Blang"}, ["bls"] = {"Balaesang"}, ["blt"] = {"Tai Dam"}, ["blv"] = {"Kibala", "Bolo"}, ["blw"] = {"Balangao"}, ["blx"] = {"Mag-Indi Ayta"}, ["bly"] = {"Notre"}, ["blz"] = {"Balantak"}, ["bma"] = {"Lame"}, ["bmb"] = {"Bembe"}, ["bmc"] = {"Biem"}, ["bmd"] = {"Baga Manduri"}, ["bme"] = {"Limassa"}, ["bmf"] = {"Bom-Kim"}, ["bmg"] = {"Bamwe"}, ["bmh"] = {"Kein"}, ["bmi"] = {"Bagirmi"}, ["bmj"] = {"Bote-Majhi"}, ["bmk"] = {"Ghayavi"}, ["bml"] = {"Bomboli"}, ["bmm"] = {"Northern Betsimisaraka Malagasy"}, ["bmn"] = {"Bina (Papua New Guinea)"}, ["bmo"] = {"Bambalang"}, ["bmp"] = {"Bulgebi"}, ["bmq"] = {"Bomu"}, ["bmr"] = {"Muinane"}, ["bms"] = {"Bilma Kanuri"}, ["bmt"] = {"Biao Mon"}, ["bmu"] = {"Somba-Siawari"}, ["bmv"] = {"Bum"}, ["bmw"] = {"Bomwali"}, ["bmx"] = {"Baimak"}, ["bmz"] = {"Baramu"}, ["bna"] = {"Bonerate"}, ["bnb"] = {"Bookan"}, ["bnc"] = {"Bontok"}, ["bnd"] = {"Banda (Indonesia)"}, ["bne"] = {"Bintauna"}, ["bnf"] = {"Masiwang"}, ["bng"] = {"Benga"}, ["bni"] = {"Bangi"}, ["bnj"] = {"Eastern Tawbuid"}, ["bnk"] = {"Bierebo"}, ["bnl"] = {"Boon"}, ["bnm"] = {"Batanga"}, ["bnn"] = {"Bunun"}, ["bno"] = {"Bantoanon"}, ["bnp"] = {"Bola"}, ["bnq"] = {"Bantik"}, ["bnr"] = {"Butmas-Tur"}, ["bns"] = {"Bundeli"}, ["bnt"] = {"Bantu languages"}, ["bnu"] = {"Bentong"}, ["bnv"] = {"Bonerif", "Beneraf", "Edwas"}, ["bnw"] = {"Bisis"}, ["bnx"] = {"Bangubangu"}, ["bny"] = {"Bintulu"}, ["bnz"] = {"Beezen"}, ["boa"] = {"Bora"}, ["bob"] = {"Aweer"}, ["boe"] = {"Mundabli"}, ["bof"] = {"Bolon"}, ["bog"] = {"Bamako Sign Language"}, ["boh"] = {"Boma"}, ["boi"] = {"Barbareño"}, ["boj"] = {"Anjam"}, ["bok"] = {"Bonjo"}, ["bol"] = {"Bole"}, ["bom"] = {"Berom"}, ["bon"] = {"Bine"}, ["boo"] = {"Tiemacèwè Bozo"}, ["bop"] = {"Bonkiman"}, ["boq"] = {"Bogaya"}, ["bor"] = {"Borôro"}, ["bot"] = {"Bongo"}, ["bou"] = {"Bondei"}, ["bov"] = {"Tuwuli"}, ["bow"] = {"Rema"}, ["box"] = {"Buamu"}, ["boy"] = {"Bodo (Central African Republic)"}, ["boz"] = {"Tiéyaxo Bozo"}, ["bpa"] = {"Daakaka"}, ["bpd"] = {"Banda-Banda"}, ["bpg"] = {"Bonggo"}, ["bph"] = {"Botlikh"}, ["bpi"] = {"Bagupi"}, ["bpj"] = {"Binji"}, ["bpk"] = {"Orowe", "'Ôrôê"}, ["bpl"] = {"Broome Pearling Lugger Pidgin"}, ["bpm"] = {"Biyom"}, ["bpn"] = {"Dzao Min"}, ["bpo"] = {"Anasi"}, ["bpp"] = {"Kaure"}, ["bpq"] = {"Banda Malay"}, ["bpr"] = {"Koronadal Blaan"}, ["bps"] = {"Sarangani Blaan"}, ["bpt"] = {"Barrow Point"}, ["bpu"] = {"Bongu"}, ["bpv"] = {"Bian Marind"}, ["bpw"] = {"Bo (Papua New Guinea)"}, ["bpx"] = {"Palya Bareli"}, ["bpy"] = {"Bishnupriya"}, ["bpz"] = {"Bilba"}, ["bqa"] = {"Tchumbuli"}, ["bqb"] = {"Bagusa"}, ["bqc"] = {"Boko (Benin)", "Boo"}, ["bqd"] = {"Bung"}, ["bqf"] = {"Baga Kaloum"}, ["bqg"] = {"Bago-Kusuntu"}, ["bqh"] = {"Baima"}, ["bqi"] = {"Bakhtiari"}, ["bqj"] = {"Bandial"}, ["bqk"] = {"Banda-Mbrès"}, ["bql"] = {"Bilakura"}, ["bqm"] = {"Wumboko"}, ["bqn"] = {"Bulgarian Sign Language"}, ["bqo"] = {"Balo"}, ["bqp"] = {"Busa"}, ["bqq"] = {"Biritai"}, ["bqr"] = {"Burusu"}, ["bqs"] = {"Bosngun"}, ["bqt"] = {"Bamukumbit"}, ["bqu"] = {"Boguru"}, ["bqv"] = {"Koro Wachi", "Begbere-Ejar"}, ["bqw"] = {"Buru (Nigeria)"}, ["bqx"] = {"Baangi"}, ["bqy"] = {"Bengkala Sign Language"}, ["bqz"] = {"Bakaka"}, ["bra"] = {"Braj"}, ["brb"] = {"Lave"}, ["brc"] = {"Berbice Creole Dutch"}, ["brd"] = {"Baraamu"}, ["brf"] = {"Bira"}, ["brg"] = {"Baure"}, ["brh"] = {"Brahui"}, ["bri"] = {"Mokpwe"}, ["brj"] = {"Bieria"}, ["brk"] = {"Birked"}, ["brl"] = {"Birwa"}, ["brm"] = {"Barambu"}, ["brn"] = {"Boruca"}, ["bro"] = {"Brokkat"}, ["brp"] = {"Barapasi"}, ["brq"] = {"Breri"}, ["brr"] = {"Birao"}, ["brs"] = {"Baras"}, ["brt"] = {"Bitare"}, ["bru"] = {"Eastern Bru"}, ["brv"] = {"Western Bru"}, ["brw"] = {"Bellari"}, ["brx"] = {"Bodo (India)"}, ["bry"] = {"Burui"}, ["brz"] = {"Bilbil"}, ["bsa"] = {"Abinomn"}, ["bsb"] = {"Brunei Bisaya"}, ["bsc"] = {"Bassari", "Oniyan"}, ["bse"] = {"Wushi"}, ["bsf"] = {"Bauchi"}, ["bsg"] = {"Bashkardi"}, ["bsh"] = {"Kati"}, ["bsi"] = {"Bassossi"}, ["bsj"] = {"Bangwinji"}, ["bsk"] = {"Burushaski"}, ["bsl"] = {"Basa-Gumna"}, ["bsm"] = {"Busami"}, ["bsn"] = {"Barasana-Eduria"}, ["bso"] = {"Buso"}, ["bsp"] = {"Baga Sitemu"}, ["bsq"] = {"Bassa"}, ["bsr"] = {"Bassa-Kontagora"}, ["bss"] = {"Akoose"}, ["bst"] = {"Basketo"}, ["bsu"] = {"Bahonsuai"}, ["bsv"] = {"Baga Sobané"}, ["bsw"] = {"Baiso"}, ["bsx"] = {"Yangkam"}, ["bsy"] = {"Sabah Bisaya"}, ["bta"] = {"Bata"}, ["btc"] = {"Bati (Cameroon)"}, ["btd"] = {"Batak Dairi"}, ["bte"] = {"Gamo-Ningi"}, ["btf"] = {"Birgit"}, ["btg"] = {"Gagnoa Bété"}, ["bth"] = {"Biatah Bidayuh"}, ["bti"] = {"Burate"}, ["btj"] = {"Bacanese Malay"}, ["btk"] = {"Batak languages"}, ["btm"] = {"Batak Mandailing"}, ["btn"] = {"Ratagnon"}, ["bto"] = {"Rinconada Bikol"}, ["btp"] = {"Budibud"}, ["btq"] = {"Batek"}, ["btr"] = {"Baetora"}, ["bts"] = {"Batak Simalungun"}, ["btt"] = {"Bete-Bendi"}, ["btu"] = {"Batu"}, ["btv"] = {"Bateri"}, ["btw"] = {"Butuanon"}, ["btx"] = {"Batak Karo"}, ["bty"] = {"Bobot"}, ["btz"] = {"Batak Alas-Kluet"}, ["bua"] = {"Buriat"}, ["bub"] = {"Bua"}, ["buc"] = {"Bushi"}, ["bud"] = {"Ntcham"}, ["bue"] = {"Beothuk"}, ["buf"] = {"Bushoong"}, ["bug"] = {"Buginese"}, ["buh"] = {"Younuo Bunu"}, ["bui"] = {"Bongili"}, ["buj"] = {"Basa-Gurmana"}, ["buk"] = {"Bugawac"}, ["bum"] = {"Bulu (Cameroon)"}, ["bun"] = {"Sherbro"}, ["buo"] = {"Terei"}, ["bup"] = {"Busoa"}, ["buq"] = {"Brem"}, ["bus"] = {"Bokobaru"}, ["but"] = {"Bungain"}, ["buu"] = {"Budu"}, ["buv"] = {"Bun"}, ["buw"] = {"Bubi"}, ["bux"] = {"Boghom"}, ["buy"] = {"Bullom So"}, ["buz"] = {"Bukwen"}, ["bva"] = {"Barein"}, ["bvb"] = {"Bube"}, ["bvc"] = {"Baelelea"}, ["bvd"] = {"Baeggu"}, ["bve"] = {"Berau Malay"}, ["bvf"] = {"Boor"}, ["bvg"] = {"Bonkeng"}, ["bvh"] = {"Bure"}, ["bvi"] = {"Belanda Viri"}, ["bvj"] = {"Baan"}, ["bvk"] = {"Bukat"}, ["bvl"] = {"Bolivian Sign Language"}, ["bvm"] = {"Bamunka"}, ["bvn"] = {"Buna"}, ["bvo"] = {"Bolgo"}, ["bvp"] = {"Bumang"}, ["bvq"] = {"Birri"}, ["bvr"] = {"Burarra"}, ["bvt"] = {"Bati (Indonesia)"}, ["bvu"] = {"Bukit Malay"}, ["bvv"] = {"Baniva"}, ["bvw"] = {"Boga"}, ["bvx"] = {"Dibole"}, ["bvy"] = {"Baybayanon"}, ["bvz"] = {"Bauzi"}, ["bwa"] = {"Bwatoo"}, ["bwb"] = {"Namosi-Naitasiri-Serua"}, ["bwc"] = {"Bwile"}, ["bwd"] = {"Bwaidoka"}, ["bwe"] = {"Bwe Karen"}, ["bwf"] = {"Boselewa"}, ["bwg"] = {"Barwe"}, ["bwh"] = {"Bishuo"}, ["bwi"] = {"Baniwa"}, ["bwj"] = {"Láá Láá Bwamu"}, ["bwk"] = {"Bauwaki"}, ["bwl"] = {"Bwela"}, ["bwm"] = {"Biwat"}, ["bwn"] = {"Wunai Bunu"}, ["bwo"] = {"Boro (Ethiopia)", "Borna (Ethiopia)"}, ["bwp"] = {"Mandobo Bawah"}, ["bwq"] = {"Southern Bobo Madaré"}, ["bwr"] = {"Bura-Pabir"}, ["bws"] = {"Bomboma"}, ["bwt"] = {"Bafaw-Balong"}, ["bwu"] = {"Buli (Ghana)"}, ["bww"] = {"Bwa"}, ["bwx"] = {"Bu-Nao Bunu"}, ["bwy"] = {"Cwi Bwamu"}, ["bwz"] = {"Bwisi"}, ["bxa"] = {"Tairaha"}, ["bxb"] = {"Belanda Bor"}, ["bxc"] = {"Molengue"}, ["bxd"] = {"Pela"}, ["bxe"] = {"Birale"}, ["bxf"] = {"Bilur", "Minigir"}, ["bxg"] = {"Bangala"}, ["bxh"] = {"Buhutu"}, ["bxi"] = {"Pirlatapa"}, ["bxj"] = {"Bayungu"}, ["bxk"] = {"Bukusu", "Lubukusu"}, ["bxl"] = {"Jalkunan"}, ["bxm"] = {"Mongolia Buriat"}, ["bxn"] = {"Burduna"}, ["bxo"] = {"Barikanchi"}, ["bxp"] = {"Bebil"}, ["bxq"] = {"Beele"}, ["bxr"] = {"Russia Buriat"}, ["bxs"] = {"Busam"}, ["bxu"] = {"China Buriat"}, ["bxv"] = {"Berakou"}, ["bxw"] = {"Bankagooma"}, ["bxz"] = {"Binahari"}, ["bya"] = {"Batak"}, ["byb"] = {"Bikya"}, ["byc"] = {"Ubaghara"}, ["byd"] = {"Benyadu'"}, ["bye"] = {"Pouye"}, ["byf"] = {"Bete"}, ["byg"] = {"Baygo"}, ["byh"] = {"Bhujel"}, ["byi"] = {"Buyu"}, ["byj"] = {"Bina (Nigeria)"}, ["byk"] = {"Biao"}, ["byl"] = {"Bayono"}, ["bym"] = {"Bidjara"}, ["byn"] = {"Bilin", "Blin"}, ["byo"] = {"Biyo"}, ["byp"] = {"Bumaji"}, ["byq"] = {"Basay"}, ["byr"] = {"Baruya", "Yipma"}, ["bys"] = {"Burak"}, ["byt"] = {"Berti"}, ["byv"] = {"Medumba"}, ["byw"] = {"Belhariya"}, ["byx"] = {"Qaqet"}, ["byz"] = {"Banaro"}, ["bza"] = {"Bandi"}, ["bzb"] = {"Andio"}, ["bzc"] = {"Southern Betsimisaraka Malagasy"}, ["bzd"] = {"Bribri"}, ["bze"] = {"Jenaama Bozo"}, ["bzf"] = {"Boikin"}, ["bzg"] = {"Babuza"}, ["bzh"] = {"Mapos Buang"}, ["bzi"] = {"Bisu"}, ["bzj"] = {"Belize Kriol English"}, ["bzk"] = {"Nicaragua Creole English"}, ["bzl"] = {"Boano (Sulawesi)"}, ["bzm"] = {"Bolondo"}, ["bzn"] = {"Boano (Maluku)"}, ["bzo"] = {"Bozaba"}, ["bzp"] = {"Kemberano"}, ["bzq"] = {"Buli (Indonesia)"}, ["bzr"] = {"Biri"}, ["bzs"] = {"Brazilian Sign Language"}, ["bzt"] = {"Brithenig"}, ["bzu"] = {"Burmeso"}, ["bzv"] = {"Naami"}, ["bzw"] = {"Basa (Nigeria)"}, ["bzx"] = {"Kɛlɛngaxo Bozo"}, ["bzy"] = {"Obanliku"}, ["bzz"] = {"Evant"}, ["caa"] = {"Chortí"}, ["cab"] = {"Garifuna"}, ["cac"] = {"Chuj"}, ["cad"] = {"Caddo"}, ["cae"] = {"Lehar", "Laalaa"}, ["caf"] = {"Southern Carrier"}, ["cag"] = {"Nivaclé"}, ["cah"] = {"Cahuarano"}, ["cai"] = {"Central American Indian languages"}, ["caj"] = {"Chané"}, ["cak"] = {"Kaqchikel", "Cakchiquel"}, ["cal"] = {"Carolinian"}, ["cam"] = {"Cemuhî"}, ["can"] = {"Chambri"}, ["cao"] = {"Chácobo"}, ["cap"] = {"Chipaya"}, ["caq"] = {"Car Nicobarese"}, ["car"] = {"Galibi Carib"}, ["cas"] = {"Tsimané"}, ["cau"] = {"Caucasian languages"}, ["cav"] = {"Cavineña"}, ["caw"] = {"Callawalla"}, ["cax"] = {"Chiquitano"}, ["cay"] = {"Cayuga"}, ["caz"] = {"Canichana"}, ["cba"] = {"Chibchan languages"}, ["cbb"] = {"Cabiyarí"}, ["cbc"] = {"Carapana"}, ["cbd"] = {"Carijona"}, ["cbg"] = {"Chimila"}, ["cbi"] = {"Chachi"}, ["cbj"] = {"Ede Cabe"}, ["cbk"] = {"Chavacano"}, ["cbl"] = {"Bualkhaw Chin"}, ["cbn"] = {"Nyahkur"}, ["cbo"] = {"Izora"}, ["cbq"] = {"Tsucuba", "Cuba"}, ["cbr"] = {"Cashibo-Cacataibo"}, ["cbs"] = {"Cashinahua"}, ["cbt"] = {"Chayahuita"}, ["cbu"] = {"Candoshi-Shapra"}, ["cbv"] = {"Cacua"}, ["cbw"] = {"Kinabalian"}, ["cby"] = {"Carabayo"}, ["ccc"] = {"Chamicuro"}, ["ccd"] = {"Cafundo Creole"}, ["cce"] = {"Chopi"}, ["ccg"] = {"Samba Daka"}, ["cch"] = {"Atsam"}, ["ccj"] = {"Kasanga"}, ["ccl"] = {"Cutchi-Swahili"}, ["ccm"] = {"Malaccan Creole Malay"}, ["ccn"] = {"North Caucasian languages"}, ["cco"] = {"Comaltepec Chinantec"}, ["ccp"] = {"Chakma"}, ["ccr"] = {"Cacaopera"}, ["ccs"] = {"South Caucasian languages"}, ["cda"] = {"Choni"}, ["cdc"] = {"Chadic languages"}, ["cdd"] = {"Caddoan languages"}, ["cde"] = {"Chenchu"}, ["cdf"] = {"Chiru"}, ["cdh"] = {"Chambeali"}, ["cdi"] = {"Chodri"}, ["cdj"] = {"Churahi"}, ["cdm"] = {"Chepang"}, ["cdn"] = {"Chaudangsi"}, ["cdo"] = {"Min Dong Chinese"}, ["cdr"] = {"Cinda-Regi-Tiyal"}, ["cds"] = {"Chadian Sign Language"}, ["cdy"] = {"Chadong"}, ["cdz"] = {"Koda"}, ["cea"] = {"Lower Chehalis"}, ["ceb"] = {"Cebuano"}, ["ceg"] = {"Chamacoco"}, ["cek"] = {"Eastern Khumi Chin"}, ["cel"] = {"Celtic languages"}, ["cen"] = {"Cen"}, ["cet"] = {"Centúúm"}, ["cey"] = {"Ekai Chin"}, ["cfa"] = {"Dijim-Bwilim"}, ["cfd"] = {"Cara"}, ["cfg"] = {"Como Karim"}, ["cfm"] = {"Falam Chin"}, ["cga"] = {"Changriwa"}, ["cgc"] = {"Kagayanen"}, ["cgg"] = {"Chiga"}, ["cgk"] = {"Chocangacakha"}, ["chb"] = {"Chibcha"}, ["chc"] = {"Catawba"}, ["chd"] = {"Highland Oaxaca Chontal"}, ["chf"] = {"Tabasco Chontal"}, ["chg"] = {"Chagatai"}, ["chh"] = {"Chinook"}, ["chj"] = {"Ojitlán Chinantec"}, ["chk"] = {"Chuukese"}, ["chl"] = {"Cahuilla"}, ["chm"] = {"Mari (Russia)"}, ["chn"] = {"Chinook jargon"}, ["cho"] = {"Choctaw"}, ["chp"] = {"Chipewyan", "Dene Suline"}, ["chq"] = {"Quiotepec Chinantec"}, ["chr"] = {"Cherokee"}, ["cht"] = {"Cholón"}, ["chw"] = {"Chuwabu"}, ["chx"] = {"Chantyal"}, ["chy"] = {"Cheyenne"}, ["chz"] = {"Ozumacín Chinantec"}, ["cia"] = {"Cia-Cia"}, ["cib"] = {"Ci Gbe"}, ["cic"] = {"Chickasaw"}, ["cid"] = {"Chimariko"}, ["cie"] = {"Cineni"}, ["cih"] = {"Chinali"}, ["cik"] = {"Chitkuli Kinnauri"}, ["cim"] = {"Cimbrian"}, ["cin"] = {"Cinta Larga"}, ["cip"] = {"Chiapanec"}, ["cir"] = {"Tiri", "Haméa", "Méa"}, ["ciw"] = {"Chippewa"}, ["ciy"] = {"Chaima"}, ["cja"] = {"Western Cham"}, ["cje"] = {"Chru"}, ["cjh"] = {"Upper Chehalis"}, ["cji"] = {"Chamalal"}, ["cjk"] = {"Chokwe"}, ["cjm"] = {"Eastern Cham"}, ["cjn"] = {"Chenapian"}, ["cjo"] = {"Ashéninka Pajonal"}, ["cjp"] = {"Cabécar"}, ["cjs"] = {"Shor"}, ["cjv"] = {"Chuave"}, ["cjy"] = {"Jinyu Chinese"}, ["ckb"] = {"Central Kurdish"}, ["ckh"] = {"Chak"}, ["ckl"] = {"Cibak"}, ["ckm"] = {"Chakavian"}, ["ckn"] = {"Kaang Chin"}, ["cko"] = {"Anufo"}, ["ckq"] = {"Kajakse"}, ["ckr"] = {"Kairak"}, ["cks"] = {"Tayo"}, ["ckt"] = {"Chukot"}, ["cku"] = {"Koasati"}, ["ckv"] = {"Kavalan"}, ["ckx"] = {"Caka"}, ["cky"] = {"Cakfem-Mushere"}, ["ckz"] = {"Cakchiquel-Quiché Mixed Language"}, ["cla"] = {"Ron"}, ["clc"] = {"Chilcotin"}, ["cld"] = {"Chaldean Neo-Aramaic"}, ["cle"] = {"Lealao Chinantec"}, ["clh"] = {"Chilisso"}, ["cli"] = {"Chakali"}, ["clj"] = {"Laitu Chin"}, ["clk"] = {"Idu-Mishmi"}, ["cll"] = {"Chala"}, ["clm"] = {"Clallam"}, ["clo"] = {"Lowland Oaxaca Chontal"}, ["clt"] = {"Lautu Chin"}, ["clu"] = {"Caluyanun"}, ["clw"] = {"Chulym"}, ["cly"] = {"Eastern Highland Chatino"}, ["cma"] = {"Maa"}, ["cmc"] = {"Chamic languages"}, ["cme"] = {"Cerma"}, ["cmg"] = {"Classical Mongolian"}, ["cmi"] = {"Emberá-Chamí"}, ["cml"] = {"Campalagian"}, ["cmm"] = {"Michigamea"}, ["cmn"] = {"Mandarin Chinese"}, ["cmo"] = {"Central Mnong"}, ["cmr"] = {"Mro-Khimi Chin"}, ["cms"] = {"Messapic"}, ["cmt"] = {"Camtho"}, ["cna"] = {"Changthang"}, ["cnb"] = {"Chinbon Chin"}, ["cnc"] = {"Côông"}, ["cng"] = {"Northern Qiang"}, ["cnh"] = {"Hakha Chin", "Haka Chin"}, ["cni"] = {"Asháninka"}, ["cnk"] = {"Khumi Chin"}, ["cnl"] = {"Lalana Chinantec"}, ["cno"] = {"Con"}, ["cnp"] = {"Northern Ping Chinese", "Northern Pinghua"}, ["cnr"] = {"Montenegrin"}, ["cns"] = {"Central Asmat"}, ["cnt"] = {"Tepetotutla Chinantec"}, ["cnu"] = {"Chenoua"}, ["cnw"] = {"Ngawn Chin"}, ["cnx"] = {"Middle Cornish"}, ["coa"] = {"Cocos Islands Malay"}, ["cob"] = {"Chicomuceltec"}, ["coc"] = {"Cocopa"}, ["cod"] = {"Cocama-Cocamilla"}, ["coe"] = {"Koreguaje"}, ["cof"] = {"Colorado"}, ["cog"] = {"Chong"}, ["coh"] = {"Chonyi-Dzihana-Kauma", "Chichonyi-Chidzihana-Chikauma"}, ["coj"] = {"Cochimi"}, ["cok"] = {"Santa Teresa Cora"}, ["col"] = {"Columbia-Wenatchi"}, ["com"] = {"Comanche"}, ["con"] = {"Cofán"}, ["coo"] = {"Comox"}, ["cop"] = {"Coptic"}, ["coq"] = {"Coquille"}, ["cot"] = {"Caquinte"}, ["cou"] = {"Wamey"}, ["cov"] = {"Cao Miao"}, ["cow"] = {"Cowlitz"}, ["cox"] = {"Nanti"}, ["coz"] = {"Chochotec"}, ["cpa"] = {"Palantla Chinantec"}, ["cpb"] = {"Ucayali-Yurúa Ashéninka"}, ["cpc"] = {"Ajyíninka Apurucayali"}, ["cpe"] = {"English-based creoles and pidgins"}, ["cpf"] = {"French-based creoles and pidgins"}, ["cpg"] = {"Cappadocian Greek"}, ["cpi"] = {"Chinese Pidgin English"}, ["cpn"] = {"Cherepon"}, ["cpo"] = {"Kpeego"}, ["cpp"] = {"Portuguese-based creoles and pidgins"}, ["cps"] = {"Capiznon"}, ["cpu"] = {"Pichis Ashéninka"}, ["cpx"] = {"Pu-Xian Chinese"}, ["cpy"] = {"South Ucayali Ashéninka"}, ["cqd"] = {"Chuanqiandian Cluster Miao"}, ["cra"] = {"Chara"}, ["crb"] = {"Island Carib"}, ["crc"] = {"Lonwolwol"}, ["crd"] = {"Coeur d'Alene"}, ["crf"] = {"Caramanta"}, ["crg"] = {"Michif"}, ["crh"] = {"Crimean Tatar", "Crimean Turkish"}, ["cri"] = {"Sãotomense"}, ["crj"] = {"Southern East Cree"}, ["crk"] = {"Plains Cree"}, ["crl"] = {"Northern East Cree"}, ["crm"] = {"Moose Cree"}, ["crn"] = {"El Nayar Cora"}, ["cro"] = {"Crow"}, ["crp"] = {"Creoles and pidgins"}, ["crq"] = {"Iyo'wujwa Chorote"}, ["crr"] = {"Carolina Algonquian"}, ["crs"] = {"Seselwa Creole French"}, ["crt"] = {"Iyojwa'ja Chorote"}, ["crv"] = {"Chaura"}, ["crw"] = {"Chrau"}, ["crx"] = {"Carrier"}, ["cry"] = {"Cori"}, ["crz"] = {"Cruzeño"}, ["csa"] = {"Chiltepec Chinantec"}, ["csb"] = {"Kashubian"}, ["csc"] = {"Catalan Sign Language", "Lengua de señas catalana", "Llengua de Signes Catalana"}, ["csd"] = {"Chiangmai Sign Language"}, ["cse"] = {"Czech Sign Language"}, ["csf"] = {"Cuba Sign Language"}, ["csg"] = {"Chilean Sign Language"}, ["csh"] = {"Asho Chin"}, ["csi"] = {"Coast Miwok"}, ["csj"] = {"Songlai Chin"}, ["csk"] = {"Jola-Kasa"}, ["csl"] = {"Chinese Sign Language"}, ["csm"] = {"Central Sierra Miwok"}, ["csn"] = {"Colombian Sign Language"}, ["cso"] = {"Sochiapam Chinantec", "Sochiapan Chinantec"}, ["csp"] = {"Southern Ping Chinese", "Southern Pinghua"}, ["csq"] = {"Croatia Sign Language"}, ["csr"] = {"Costa Rican Sign Language"}, ["css"] = {"Southern Ohlone"}, ["cst"] = {"Northern Ohlone"}, ["csu"] = {"Central Sudanic languages"}, ["csv"] = {"Sumtu Chin"}, ["csw"] = {"Swampy Cree"}, ["csy"] = {"Siyin Chin"}, ["csz"] = {"Coos"}, ["cta"] = {"Tataltepec Chatino"}, ["ctc"] = {"Chetco"}, ["ctd"] = {"Tedim Chin"}, ["cte"] = {"Tepinapa Chinantec"}, ["ctg"] = {"Chittagonian"}, ["cth"] = {"Thaiphum Chin"}, ["ctl"] = {"Tlacoatzintepec Chinantec"}, ["ctm"] = {"Chitimacha"}, ["ctn"] = {"Chhintange"}, ["cto"] = {"Emberá-Catío"}, ["ctp"] = {"Western Highland Chatino"}, ["cts"] = {"Northern Catanduanes Bikol"}, ["ctt"] = {"Wayanad Chetti"}, ["ctu"] = {"Chol"}, ["ctz"] = {"Zacatepec Chatino"}, ["cua"] = {"Cua"}, ["cub"] = {"Cubeo"}, ["cuc"] = {"Usila Chinantec"}, ["cug"] = {"Chungmboko", "Cung"}, ["cuh"] = {"Chuka", "Gichuka"}, ["cui"] = {"Cuiba"}, ["cuj"] = {"Mashco Piro"}, ["cuk"] = {"San Blas Kuna"}, ["cul"] = {"Culina", "Kulina"}, ["cuo"] = {"Cumanagoto"}, ["cup"] = {"Cupeño"}, ["cuq"] = {"Cun"}, ["cur"] = {"Chhulung"}, ["cus"] = {"Cushitic languages"}, ["cut"] = {"Teutila Cuicatec"}, ["cuu"] = {"Tai Ya"}, ["cuv"] = {"Cuvok"}, ["cuw"] = {"Chukwa"}, ["cux"] = {"Tepeuxila Cuicatec"}, ["cuy"] = {"Cuitlatec"}, ["cvg"] = {"Chug"}, ["cvn"] = {"Valle Nacional Chinantec"}, ["cwa"] = {"Kabwa"}, ["cwb"] = {"Maindo"}, ["cwd"] = {"Woods Cree"}, ["cwe"] = {"Kwere"}, ["cwg"] = {"Chewong", "Cheq Wong"}, ["cwt"] = {"Kuwaataay"}, ["cya"] = {"Nopala Chatino"}, ["cyb"] = {"Cayubaba"}, ["cyo"] = {"Cuyonon"}, ["czh"] = {"Huizhou Chinese"}, ["czk"] = {"Knaanic"}, ["czn"] = {"Zenzontepec Chatino"}, ["czo"] = {"Min Zhong Chinese"}, ["czt"] = {"Zotung Chin"}, ["daa"] = {"Dangaléat"}, ["dac"] = {"Dambi"}, ["dad"] = {"Marik"}, ["dae"] = {"Duupa"}, ["dag"] = {"Dagbani"}, ["dah"] = {"Gwahatike"}, ["dai"] = {"Day"}, ["daj"] = {"Dar Fur Daju"}, ["dak"] = {"Dakota"}, ["dal"] = {"Dahalo"}, ["dam"] = {"Damakawa"}, ["dao"] = {"Daai Chin"}, ["daq"] = {"Dandami Maria"}, ["dar"] = {"Dargwa"}, ["das"] = {"Daho-Doo"}, ["dau"] = {"Dar Sila Daju"}, ["dav"] = {"Taita", "Dawida"}, ["daw"] = {"Davawenyo"}, ["dax"] = {"Dayi"}, ["day"] = {"Land Dayak languages"}, ["daz"] = {"Dao"}, ["dba"] = {"Bangime"}, ["dbb"] = {"Deno"}, ["dbd"] = {"Dadiya"}, ["dbe"] = {"Dabe"}, ["dbf"] = {"Edopi"}, ["dbg"] = {"Dogul Dom Dogon"}, ["dbi"] = {"Doka"}, ["dbj"] = {"Ida'an"}, ["dbl"] = {"Dyirbal"}, ["dbm"] = {"Duguri"}, ["dbn"] = {"Duriankere"}, ["dbo"] = {"Dulbu"}, ["dbp"] = {"Duwai"}, ["dbq"] = {"Daba"}, ["dbr"] = {"Dabarre"}, ["dbt"] = {"Ben Tey Dogon"}, ["dbu"] = {"Bondum Dom Dogon"}, ["dbv"] = {"Dungu"}, ["dbw"] = {"Bankan Tey Dogon"}, ["dby"] = {"Dibiyaso"}, ["dcc"] = {"Deccan"}, ["dcr"] = {"Negerhollands"}, ["dda"] = {"Dadi Dadi"}, ["ddd"] = {"Dongotono"}, ["dde"] = {"Doondo"}, ["ddg"] = {"Fataluku"}, ["ddi"] = {"West Goodenough"}, ["ddj"] = {"Jaru"}, ["ddn"] = {"Dendi (Benin)"}, ["ddo"] = {"Dido"}, ["ddr"] = {"Dhudhuroa"}, ["dds"] = {"Donno So Dogon"}, ["ddw"] = {"Dawera-Daweloor"}, ["dec"] = {"Dagik"}, ["ded"] = {"Dedua"}, ["dee"] = {"Dewoin"}, ["def"] = {"Dezfuli"}, ["deg"] = {"Degema"}, ["deh"] = {"Dehwari"}, ["dei"] = {"Demisa"}, ["dek"] = {"Dek"}, ["del"] = {"Delaware"}, ["dem"] = {"Dem"}, ["den"] = {"Slave (Athapascan)"}, ["dep"] = {"Pidgin Delaware"}, ["deq"] = {"Dendi (Central African Republic)"}, ["der"] = {"Deori"}, ["des"] = {"Desano"}, ["dev"] = {"Domung"}, ["dez"] = {"Dengese"}, ["dga"] = {"Southern Dagaare"}, ["dgb"] = {"Bunoge Dogon"}, ["dgc"] = {"Casiguran Dumagat Agta"}, ["dgd"] = {"Dagaari Dioula"}, ["dge"] = {"Degenan"}, ["dgg"] = {"Doga"}, ["dgh"] = {"Dghwede"}, ["dgi"] = {"Northern Dagara"}, ["dgk"] = {"Dagba"}, ["dgl"] = {"Andaandi", "Dongolawi"}, ["dgn"] = {"Dagoman"}, ["dgo"] = {"Dogri (individual language)"}, ["dgr"] = {"Dogrib", "Tłı̨chǫ"}, ["dgs"] = {"Dogoso"}, ["dgt"] = {"Ndra'ngith"}, ["dgw"] = {"Daungwurrung"}, ["dgx"] = {"Doghoro"}, ["dgz"] = {"Daga"}, ["dhd"] = {"Dhundari"}, ["dhg"] = {"Dhangu-Djangu", "Dhangu", "Djangu"}, ["dhi"] = {"Dhimal"}, ["dhl"] = {"Dhalandji"}, ["dhm"] = {"Zemba"}, ["dhn"] = {"Dhanki"}, ["dho"] = {"Dhodia"}, ["dhr"] = {"Dhargari"}, ["dhs"] = {"Dhaiso"}, ["dhu"] = {"Dhurga"}, ["dhv"] = {"Dehu", "Drehu"}, ["dhw"] = {"Dhanwar (Nepal)"}, ["dhx"] = {"Dhungaloo"}, ["dia"] = {"Dia"}, ["dib"] = {"South Central Dinka"}, ["dic"] = {"Lakota Dida"}, ["did"] = {"Didinga"}, ["dif"] = {"Dieri", "Diyari"}, ["dig"] = {"Digo", "Chidigo"}, ["dih"] = {"Kumiai"}, ["dii"] = {"Dimbong"}, ["dij"] = {"Dai"}, ["dik"] = {"Southwestern Dinka"}, ["dil"] = {"Dilling"}, ["dim"] = {"Dime"}, ["din"] = {"Dinka"}, ["dio"] = {"Dibo"}, ["dip"] = {"Northeastern Dinka"}, ["diq"] = {"Dimli (individual language)"}, ["dir"] = {"Dirim"}, ["dis"] = {"Dimasa"}, ["diu"] = {"Diriku"}, ["diw"] = {"Northwestern Dinka"}, ["dix"] = {"Dixon Reef"}, ["diy"] = {"Diuwe"}, ["diz"] = {"Ding"}, ["dja"] = {"Djadjawurrung"}, ["djb"] = {"Djinba"}, ["djc"] = {"Dar Daju Daju"}, ["djd"] = {"Djamindjung", "Ngaliwurru"}, ["dje"] = {"Zarma"}, ["djf"] = {"Djangun"}, ["dji"] = {"Djinang"}, ["djj"] = {"Djeebbana"}, ["djk"] = {"Eastern Maroon Creole", "Businenge Tongo", "Nenge"}, ["djm"] = {"Jamsay Dogon"}, ["djn"] = {"Jawoyn", "Djauan"}, ["djo"] = {"Jangkang"}, ["djr"] = {"Djambarrpuyngu"}, ["dju"] = {"Kapriman"}, ["djw"] = {"Djawi"}, ["dka"] = {"Dakpakha"}, ["dkk"] = {"Dakka"}, ["dkr"] = {"Kuijau"}, ["dks"] = {"Southeastern Dinka"}, ["dkx"] = {"Mazagway"}, ["dlg"] = {"Dolgan"}, ["dlk"] = {"Dahalik"}, ["dlm"] = {"Dalmatian"}, ["dln"] = {"Darlong"}, ["dma"] = {"Duma"}, ["dmb"] = {"Mombo Dogon"}, ["dmc"] = {"Gavak"}, ["dmd"] = {"Madhi Madhi"}, ["dme"] = {"Dugwor"}, ["dmf"] = {"Medefaidrin"}, ["dmg"] = {"Upper Kinabatangan"}, ["dmk"] = {"Domaaki"}, ["dml"] = {"Dameli"}, ["dmm"] = {"Dama"}, ["dmn"] = {"Mande languages"}, ["dmo"] = {"Kemedzung"}, ["dmr"] = {"East Damar"}, ["dms"] = {"Dampelas"}, ["dmu"] = {"Dubu", "Tebi"}, ["dmv"] = {"Dumpas"}, ["dmw"] = {"Mudburra"}, ["dmx"] = {"Dema"}, ["dmy"] = {"Demta", "Sowari"}, ["dna"] = {"Upper Grand Valley Dani"}, ["dnd"] = {"Daonda"}, ["dne"] = {"Ndendeule"}, ["dng"] = {"Dungan"}, ["dni"] = {"Lower Grand Valley Dani"}, ["dnj"] = {"Dan"}, ["dnk"] = {"Dengka"}, ["dnn"] = {"Dzùùngoo"}, ["dno"] = {"Ndrulo", "Northern Lendu"}, ["dnr"] = {"Danaru"}, ["dnt"] = {"Mid Grand Valley Dani"}, ["dnu"] = {"Danau"}, ["dnv"] = {"Danu"}, ["dnw"] = {"Western Dani"}, ["dny"] = {"Dení"}, ["doa"] = {"Dom"}, ["dob"] = {"Dobu"}, ["doc"] = {"Northern Dong"}, ["doe"] = {"Doe"}, ["dof"] = {"Domu"}, ["doh"] = {"Dong"}, ["doi"] = {"Dogri (macrolanguage)"}, ["dok"] = {"Dondo"}, ["dol"] = {"Doso"}, ["don"] = {"Toura (Papua New Guinea)"}, ["doo"] = {"Dongo"}, ["dop"] = {"Lukpa"}, ["doq"] = {"Dominican Sign Language"}, ["dor"] = {"Dori'o"}, ["dos"] = {"Dogosé"}, ["dot"] = {"Dass"}, ["dov"] = {"Dombe"}, ["dow"] = {"Doyayo"}, ["dox"] = {"Bussa"}, ["doy"] = {"Dompo"}, ["doz"] = {"Dorze"}, ["dpp"] = {"Papar"}, ["dra"] = {"Dravidian languages"}, ["drb"] = {"Dair"}, ["drc"] = {"Minderico"}, ["drd"] = {"Darmiya"}, ["dre"] = {"Dolpo"}, ["drg"] = {"Rungus"}, ["dri"] = {"C'Lela"}, ["drl"] = {"Paakantyi"}, ["drn"] = {"West Damar"}, ["dro"] = {"Daro-Matu Melanau"}, ["drq"] = {"Dura"}, ["drs"] = {"Gedeo"}, ["drt"] = {"Drents"}, ["dru"] = {"Rukai"}, ["dry"] = {"Darai"}, ["dsb"] = {"Lower Sorbian"}, ["dse"] = {"Dutch Sign Language"}, ["dsh"] = {"Daasanach"}, ["dsi"] = {"Disa"}, ["dsl"] = {"Danish Sign Language"}, ["dsn"] = {"Dusner"}, ["dso"] = {"Desiya"}, ["dsq"] = {"Tadaksahak"}, ["dta"] = {"Daur"}, ["dtb"] = {"Labuk-Kinabatangan Kadazan"}, ["dtd"] = {"Ditidaht"}, ["dth"] = {"Adithinngithigh"}, ["dti"] = {"Ana Tinga Dogon"}, ["dtk"] = {"Tene Kan Dogon"}, ["dtm"] = {"Tomo Kan Dogon"}, ["dtn"] = {"Daatsʼíin"}, ["dto"] = {"Tommo So Dogon"}, ["dtp"] = {"Kadazan Dusun", "Central Dusun"}, ["dtr"] = {"Lotud"}, ["dts"] = {"Toro So Dogon"}, ["dtt"] = {"Toro Tegu Dogon"}, ["dtu"] = {"Tebul Ure Dogon"}, ["dty"] = {"Dotyali"}, ["dua"] = {"Duala"}, ["dub"] = {"Dubli"}, ["duc"] = {"Duna"}, ["due"] = {"Umiray Dumaget Agta"}, ["duf"] = {"Dumbea", "Drubea"}, ["dug"] = {"Duruma", "Chiduruma"}, ["duh"] = {"Dungra Bhil"}, ["dui"] = {"Dumun"}, ["duk"] = {"Uyajitaya"}, ["dul"] = {"Alabat Island Agta"}, ["dum"] = {"Middle Dutch (ca. 1050-1350)"}, ["dun"] = {"Dusun Deyah"}, ["duo"] = {"Dupaninan Agta"}, ["dup"] = {"Duano"}, ["duq"] = {"Dusun Malang"}, ["dur"] = {"Dii"}, ["dus"] = {"Dumi"}, ["duu"] = {"Drung"}, ["duv"] = {"Duvle"}, ["duw"] = {"Dusun Witu"}, ["dux"] = {"Duungooma"}, ["duy"] = {"Dicamay Agta"}, ["duz"] = {"Duli-Gey"}, ["dva"] = {"Duau"}, ["dwa"] = {"Diri"}, ["dwk"] = {"Dawik Kui"}, ["dwr"] = {"Dawro"}, ["dws"] = {"Dutton World Speedwords"}, ["dwu"] = {"Dhuwal"}, ["dww"] = {"Dawawa"}, ["dwy"] = {"Dhuwaya"}, ["dwz"] = {"Dewas Rai"}, ["dya"] = {"Dyan"}, ["dyb"] = {"Dyaberdyaber"}, ["dyd"] = {"Dyugun"}, ["dyg"] = {"Villa Viciosa Agta"}, ["dyi"] = {"Djimini Senoufo"}, ["dym"] = {"Yanda Dom Dogon"}, ["dyn"] = {"Dyangadi", "Dhanggatti"}, ["dyo"] = {"Jola-Fonyi"}, ["dyu"] = {"Dyula"}, ["dyy"] = {"Djabugay", "Dyaabugay"}, ["dza"] = {"Tunzu"}, ["dze"] = {"Djiwarli"}, ["dzg"] = {"Dazaga"}, ["dzl"] = {"Dzalakha"}, ["dzn"] = {"Dzando"}, ["eaa"] = {"Karenggapa"}, ["ebc"] = {"Beginci"}, ["ebg"] = {"Ebughu"}, ["ebk"] = {"Eastern Bontok"}, ["ebo"] = {"Teke-Ebo"}, ["ebr"] = {"Ebrié"}, ["ebu"] = {"Embu", "Kiembu"}, ["ecr"] = {"Eteocretan"}, ["ecs"] = {"Ecuadorian Sign Language"}, ["ecy"] = {"Eteocypriot"}, ["eee"] = {"E"}, ["efa"] = {"Efai"}, ["efe"] = {"Efe"}, ["efi"] = {"Efik"}, ["ega"] = {"Ega"}, ["egl"] = {"Emilian"}, ["ego"] = {"Eggon"}, ["egx"] = {"Egyptian languages"}, ["egy"] = {"Egyptian (Ancient)"}, ["ehu"] = {"Ehueun"}, ["eip"] = {"Eipomek"}, ["eit"] = {"Eitiep"}, ["eiv"] = {"Askopan"}, ["eja"] = {"Ejamat"}, ["eka"] = {"Ekajuk"}, ["eke"] = {"Ekit"}, ["ekg"] = {"Ekari"}, ["eki"] = {"Eki"}, ["ekk"] = {"Standard Estonian"}, ["ekl"] = {"Kol (Bangladesh)", "Kol"}, ["ekm"] = {"Elip"}, ["eko"] = {"Koti"}, ["ekp"] = {"Ekpeye"}, ["ekr"] = {"Yace"}, ["eky"] = {"Eastern Kayah"}, ["ele"] = {"Elepi"}, ["elh"] = {"El Hugeirat"}, ["eli"] = {"Nding"}, ["elk"] = {"Elkei"}, ["elm"] = {"Eleme"}, ["elo"] = {"El Molo"}, ["elu"] = {"Elu"}, ["elx"] = {"Elamite"}, ["ema"] = {"Emai-Iuleha-Ora"}, ["emb"] = {"Embaloh"}, ["eme"] = {"Emerillon"}, ["emg"] = {"Eastern Meohang"}, ["emi"] = {"Mussau-Emira"}, ["emk"] = {"Eastern Maninkakan"}, ["emm"] = {"Mamulique"}, ["emn"] = {"Eman"}, ["emp"] = {"Northern Emberá"}, ["ems"] = {"Pacific Gulf Yupik"}, ["emu"] = {"Eastern Muria"}, ["emw"] = {"Emplawas"}, ["emx"] = {"Erromintxela"}, ["emy"] = {"Epigraphic Mayan"}, ["ena"] = {"Apali"}, ["enb"] = {"Markweeta"}, ["enc"] = {"En"}, ["end"] = {"Ende"}, ["enf"] = {"Forest Enets"}, ["enh"] = {"Tundra Enets"}, ["enl"] = {"Enlhet"}, ["enm"] = {"Middle English (1100-1500)"}, ["enn"] = {"Engenni"}, ["eno"] = {"Enggano"}, ["enq"] = {"Enga"}, ["enr"] = {"Emumu", "Emem"}, ["enu"] = {"Enu"}, ["env"] = {"Enwan (Edu State)"}, ["enw"] = {"Enwan (Akwa Ibom State)"}, ["enx"] = {"Enxet"}, ["eot"] = {"Beti (Côte d'Ivoire)"}, ["epi"] = {"Epie"}, ["era"] = {"Eravallan"}, ["erg"] = {"Sie"}, ["erh"] = {"Eruwa"}, ["eri"] = {"Ogea"}, ["erk"] = {"South Efate"}, ["ero"] = {"Horpa"}, ["err"] = {"Erre"}, ["ers"] = {"Ersu"}, ["ert"] = {"Eritai"}, ["erw"] = {"Erokwanas"}, ["ese"] = {"Ese Ejja"}, ["esg"] = {"Aheri Gondi"}, ["esh"] = {"Eshtehardi"}, ["esi"] = {"North Alaskan Inupiatun"}, ["esk"] = {"Northwest Alaska Inupiatun"}, ["esl"] = {"Egypt Sign Language"}, ["esm"] = {"Esuma"}, ["esn"] = {"Salvadoran Sign Language"}, ["eso"] = {"Estonian Sign Language"}, ["esq"] = {"Esselen"}, ["ess"] = {"Central Siberian Yupik"}, ["esu"] = {"Central Yupik"}, ["esx"] = {"Eskimo-Aleut languages"}, ["esy"] = {"Eskayan"}, ["etb"] = {"Etebi"}, ["etc"] = {"Etchemin"}, ["eth"] = {"Ethiopian Sign Language"}, ["etn"] = {"Eton (Vanuatu)"}, ["eto"] = {"Eton (Cameroon)"}, ["etr"] = {"Edolo"}, ["ets"] = {"Yekhee"}, ["ett"] = {"Etruscan"}, ["etu"] = {"Ejagham"}, ["etx"] = {"Eten"}, ["etz"] = {"Semimi"}, ["euq"] = {"Basque (family)"}, ["eve"] = {"Even"}, ["evh"] = {"Uvbie"}, ["evn"] = {"Evenki"}, ["ewo"] = {"Ewondo"}, ["ext"] = {"Extremaduran"}, ["eya"] = {"Eyak"}, ["eyo"] = {"Keiyo"}, ["eza"] = {"Ezaa"}, ["eze"] = {"Uzekwe"}, ["faa"] = {"Fasu"}, ["fab"] = {"Fa d'Ambu"}, ["fad"] = {"Wagi"}, ["faf"] = {"Fagani"}, ["fag"] = {"Finongan"}, ["fah"] = {"Baissa Fali"}, ["fai"] = {"Faiwol"}, ["faj"] = {"Faita"}, ["fak"] = {"Fang (Cameroon)"}, ["fal"] = {"South Fali"}, ["fam"] = {"Fam"}, ["fan"] = {"Fang (Equatorial Guinea)"}, ["fap"] = {"Paloor"}, ["far"] = {"Fataleka"}, ["fat"] = {"Fanti"}, ["fau"] = {"Fayu"}, ["fax"] = {"Fala"}, ["fay"] = {"Southwestern Fars"}, ["faz"] = {"Northwestern Fars"}, ["fbl"] = {"West Albay Bikol"}, ["fcs"] = {"Quebec Sign Language"}, ["fer"] = {"Feroge"}, ["ffi"] = {"Foia Foia"}, ["ffm"] = {"Maasina Fulfulde"}, ["fgr"] = {"Fongoro"}, ["fia"] = {"Nobiin"}, ["fie"] = {"Fyer"}, ["fil"] = {"Filipino", "Pilipino"}, ["fip"] = {"Fipa"}, ["fir"] = {"Firan"}, ["fit"] = {"Tornedalen Finnish"}, ["fiu"] = {"Finno-Ugrian languages"}, ["fiw"] = {"Fiwaga"}, ["fkk"] = {"Kirya-Konzəl"}, ["fkv"] = {"Kven Finnish"}, ["fla"] = {"Kalispel-Pend d'Oreille"}, ["flh"] = {"Foau"}, ["fli"] = {"Fali"}, ["fll"] = {"North Fali"}, ["fln"] = {"Flinders Island"}, ["flr"] = {"Fuliiru"}, ["fly"] = {"Flaaitaal", "Tsotsitaal"}, ["fmp"] = {"Fe'fe'"}, ["fmu"] = {"Far Western Muria"}, ["fnb"] = {"Fanbak"}, ["fng"] = {"Fanagalo"}, ["fni"] = {"Fania"}, ["fod"] = {"Foodo"}, ["foi"] = {"Foi"}, ["fom"] = {"Foma"}, ["fon"] = {"Fon"}, ["for"] = {"Fore"}, ["fos"] = {"Siraya"}, ["fox"] = {"Formosan languages"}, ["fpe"] = {"Fernando Po Creole English"}, ["fqs"] = {"Fas"}, ["frc"] = {"Cajun French"}, ["frd"] = {"Fordata"}, ["frk"] = {"Frankish"}, ["frm"] = {"Middle French (ca. 1400-1600)"}, ["fro"] = {"Old French (842-ca. 1400)"}, ["frp"] = {"Arpitan", "Francoprovençal"}, ["frq"] = {"Forak"}, ["frr"] = {"Northern Frisian"}, ["frs"] = {"Eastern Frisian"}, ["frt"] = {"Fortsenal"}, ["fse"] = {"Finnish Sign Language"}, ["fsl"] = {"French Sign Language"}, ["fss"] = {"Finland-Swedish Sign Language", "finlandssvenskt teckenspråk", "suomenruotsalainen viittomakieli"}, ["fub"] = {"Adamawa Fulfulde"}, ["fuc"] = {"Pulaar"}, ["fud"] = {"East Futuna"}, ["fue"] = {"Borgu Fulfulde"}, ["fuf"] = {"Pular"}, ["fuh"] = {"Western Niger Fulfulde"}, ["fui"] = {"Bagirmi Fulfulde"}, ["fuj"] = {"Ko"}, ["fum"] = {"Fum"}, ["fun"] = {"Fulniô"}, ["fuq"] = {"Central-Eastern Niger Fulfulde"}, ["fur"] = {"Friulian"}, ["fut"] = {"Futuna-Aniwa"}, ["fuu"] = {"Furu"}, ["fuv"] = {"Nigerian Fulfulde"}, ["fuy"] = {"Fuyug"}, ["fvr"] = {"Fur"}, ["fwa"] = {"Fwâi"}, ["fwe"] = {"Fwe"}, ["gaa"] = {"Ga"}, ["gab"] = {"Gabri"}, ["gac"] = {"Mixed Great Andamanese"}, ["gad"] = {"Gaddang"}, ["gae"] = {"Guarequena"}, ["gaf"] = {"Gende"}, ["gag"] = {"Gagauz"}, ["gah"] = {"Alekano"}, ["gai"] = {"Borei"}, ["gaj"] = {"Gadsup"}, ["gak"] = {"Gamkonora"}, ["gal"] = {"Galolen"}, ["gam"] = {"Kandawo"}, ["gan"] = {"Gan Chinese"}, ["gao"] = {"Gants"}, ["gap"] = {"Gal"}, ["gaq"] = {"Gata'"}, ["gar"] = {"Galeya"}, ["gas"] = {"Adiwasi Garasia"}, ["gat"] = {"Kenati"}, ["gau"] = {"Mudhili Gadaba"}, ["gaw"] = {"Nobonob"}, ["gax"] = {"Borana-Arsi-Guji Oromo"}, ["gay"] = {"Gayo"}, ["gaz"] = {"West Central Oromo"}, ["gba"] = {"Gbaya (Central African Republic)"}, ["gbb"] = {"Kaytetye"}, ["gbd"] = {"Karajarri"}, ["gbe"] = {"Niksek"}, ["gbf"] = {"Gaikundi"}, ["gbg"] = {"Gbanziri"}, ["gbh"] = {"Defi Gbe"}, ["gbi"] = {"Galela"}, ["gbj"] = {"Bodo Gadaba"}, ["gbk"] = {"Gaddi"}, ["gbl"] = {"Gamit"}, ["gbm"] = {"Garhwali"}, ["gbn"] = {"Mo'da"}, ["gbo"] = {"Northern Grebo"}, ["gbp"] = {"Gbaya-Bossangoa"}, ["gbq"] = {"Gbaya-Bozoum"}, ["gbr"] = {"Gbagyi"}, ["gbs"] = {"Gbesi Gbe"}, ["gbu"] = {"Gagadu"}, ["gbv"] = {"Gbanu"}, ["gbw"] = {"Gabi-Gabi"}, ["gbx"] = {"Eastern Xwla Gbe"}, ["gby"] = {"Gbari"}, ["gbz"] = {"Zoroastrian Dari"}, ["gcc"] = {"Mali"}, ["gcd"] = {"Ganggalida"}, ["gce"] = {"Galice"}, ["gcf"] = {"Guadeloupean Creole French"}, ["gcl"] = {"Grenadian Creole English"}, ["gcn"] = {"Gaina"}, ["gcr"] = {"Guianese Creole French"}, ["gct"] = {"Colonia Tovar German"}, ["gda"] = {"Gade Lohar"}, ["gdb"] = {"Pottangi Ollar Gadaba"}, ["gdc"] = {"Gugu Badhun"}, ["gdd"] = {"Gedaged"}, ["gde"] = {"Gude"}, ["gdf"] = {"Guduf-Gava"}, ["gdg"] = {"Ga'dang"}, ["gdh"] = {"Gadjerawang", "Gajirrabeng"}, ["gdi"] = {"Gundi"}, ["gdj"] = {"Gurdjar"}, ["gdk"] = {"Gadang"}, ["gdl"] = {"Dirasha"}, ["gdm"] = {"Laal"}, ["gdn"] = {"Umanakaina"}, ["gdo"] = {"Ghodoberi"}, ["gdq"] = {"Mehri"}, ["gdr"] = {"Wipi"}, ["gds"] = {"Ghandruk Sign Language"}, ["gdt"] = {"Kungardutyi"}, ["gdu"] = {"Gudu"}, ["gdx"] = {"Godwari"}, ["gea"] = {"Geruma"}, ["geb"] = {"Kire"}, ["gec"] = {"Gboloo Grebo"}, ["ged"] = {"Gade"}, ["gef"] = {"Gerai"}, ["geg"] = {"Gengle"}, ["geh"] = {"Hutterite German", "Hutterisch"}, ["gei"] = {"Gebe"}, ["gej"] = {"Gen"}, ["gek"] = {"Ywom"}, ["gel"] = {"ut-Ma'in"}, ["gem"] = {"Germanic languages"}, ["geq"] = {"Geme"}, ["ges"] = {"Geser-Gorom"}, ["gev"] = {"Eviya"}, ["gew"] = {"Gera"}, ["gex"] = {"Garre"}, ["gey"] = {"Enya"}, ["gez"] = {"Geez"}, ["gfk"] = {"Patpatar"}, ["gft"] = {"Gafat"}, ["gga"] = {"Gao"}, ["ggb"] = {"Gbii"}, ["ggd"] = {"Gugadj"}, ["gge"] = {"Gurr-goni"}, ["ggg"] = {"Gurgula"}, ["ggk"] = {"Kungarakany"}, ["ggl"] = {"Ganglau"}, ["ggt"] = {"Gitua"}, ["ggu"] = {"Gagu", "Gban"}, ["ggw"] = {"Gogodala"}, ["gha"] = {"Ghadamès"}, ["ghc"] = {"Hiberno-Scottish Gaelic"}, ["ghe"] = {"Southern Ghale"}, ["ghh"] = {"Northern Ghale"}, ["ghk"] = {"Geko Karen"}, ["ghl"] = {"Ghulfan"}, ["ghn"] = {"Ghanongga"}, ["gho"] = {"Ghomara"}, ["ghr"] = {"Ghera"}, ["ghs"] = {"Guhu-Samane"}, ["ght"] = {"Kuke", "Kutang Ghale"}, ["gia"] = {"Kija"}, ["gib"] = {"Gibanawa"}, ["gic"] = {"Gail"}, ["gid"] = {"Gidar"}, ["gie"] = {"Gaɓogbo", "Guébie"}, ["gig"] = {"Goaria"}, ["gih"] = {"Githabul"}, ["gil"] = {"Gilbertese"}, ["gim"] = {"Gimi (Eastern Highlands)"}, ["gin"] = {"Hinukh"}, ["gip"] = {"Gimi (West New Britain)"}, ["giq"] = {"Green Gelao"}, ["gir"] = {"Red Gelao"}, ["gis"] = {"North Giziga"}, ["git"] = {"Gitxsan"}, ["giu"] = {"Mulao"}, ["giw"] = {"White Gelao"}, ["gix"] = {"Gilima"}, ["giy"] = {"Giyug"}, ["giz"] = {"South Giziga"}, ["gji"] = {"Geji"}, ["gjk"] = {"Kachi Koli"}, ["gjm"] = {"Gunditjmara"}, ["gjn"] = {"Gonja"}, ["gjr"] = {"Gurindji Kriol"}, ["gju"] = {"Gujari"}, ["gka"] = {"Guya"}, ["gkd"] = {"Magɨ (Madang Province)"}, ["gke"] = {"Ndai"}, ["gkn"] = {"Gokana"}, ["gko"] = {"Kok-Nar"}, ["gkp"] = {"Guinea Kpelle"}, ["gku"] = {"ǂUngkue"}, ["glc"] = {"Bon Gula"}, ["gld"] = {"Nanai"}, ["glh"] = {"Northwest Pashai", "Northwest Pashayi"}, ["glj"] = {"Gula Iro"}, ["glk"] = {"Gilaki"}, ["gll"] = {"Garlali"}, ["glo"] = {"Galambu"}, ["glr"] = {"Glaro-Twabo"}, ["glu"] = {"Gula (Chad)"}, ["glw"] = {"Glavda"}, ["gly"] = {"Gule"}, ["gma"] = {"Gambera"}, ["gmb"] = {"Gula'alaa"}, ["gmd"] = {"Mághdì"}, ["gme"] = {"East Germanic languages"}, ["gmg"] = {"Magɨyi"}, ["gmh"] = {"Middle High German (ca. 1050-1500)"}, ["gml"] = {"Middle Low German"}, ["gmm"] = {"Gbaya-Mbodomo"}, ["gmn"] = {"Gimnime"}, ["gmq"] = {"North Germanic languages"}, ["gmr"] = {"Mirning", "Mirniny"}, ["gmu"] = {"Gumalu"}, ["gmv"] = {"Gamo"}, ["gmw"] = {"West Germanic languages"}, ["gmx"] = {"Magoma"}, ["gmy"] = {"Mycenaean Greek"}, ["gmz"] = {"Mgbolizhia"}, ["gna"] = {"Kaansa"}, ["gnb"] = {"Gangte"}, ["gnc"] = {"Guanche"}, ["gnd"] = {"Zulgo-Gemzek"}, ["gne"] = {"Ganang"}, ["gng"] = {"Ngangam"}, ["gnh"] = {"Lere"}, ["gni"] = {"Gooniyandi"}, ["gnj"] = {"Ngen"}, ["gnk"] = {"ǁGana"}, ["gnl"] = {"Gangulu"}, ["gnm"] = {"Ginuman"}, ["gnn"] = {"Gumatj"}, ["gno"] = {"Northern Gondi"}, ["gnq"] = {"Gana"}, ["gnr"] = {"Gureng Gureng"}, ["gnt"] = {"Guntai"}, ["gnu"] = {"Gnau"}, ["gnw"] = {"Western Bolivian Guaraní"}, ["gnz"] = {"Ganzi"}, ["goa"] = {"Guro"}, ["gob"] = {"Playero"}, ["goc"] = {"Gorakor"}, ["god"] = {"Godié"}, ["goe"] = {"Gongduk"}, ["gof"] = {"Gofa"}, ["gog"] = {"Gogo"}, ["goh"] = {"Old High German (ca. 750-1050)"}, ["goi"] = {"Gobasi"}, ["goj"] = {"Gowlan"}, ["gok"] = {"Gowli"}, ["gol"] = {"Gola"}, ["gom"] = {"Goan Konkani"}, ["gon"] = {"Gondi"}, ["goo"] = {"Gone Dau"}, ["gop"] = {"Yeretuar"}, ["goq"] = {"Gorap"}, ["gor"] = {"Gorontalo"}, ["gos"] = {"Gronings"}, ["got"] = {"Gothic"}, ["gou"] = {"Gavar"}, ["gow"] = {"Gorowa"}, ["gox"] = {"Gobu"}, ["goy"] = {"Goundo"}, ["goz"] = {"Gozarkhani"}, ["gpa"] = {"Gupa-Abawa"}, ["gpe"] = {"Ghanaian Pidgin English"}, ["gpn"] = {"Taiap"}, ["gqa"] = {"Ga'anda"}, ["gqi"] = {"Guiqiong"}, ["gqn"] = {"Guana (Brazil)"}, ["gqr"] = {"Gor"}, ["gqu"] = {"Qau"}, ["gra"] = {"Rajput Garasia"}, ["grb"] = {"Grebo"}, ["grc"] = {"Ancient Greek (to 1453)"}, ["grd"] = {"Guruntum-Mbaaru"}, ["grg"] = {"Madi"}, ["grh"] = {"Gbiri-Niragu"}, ["gri"] = {"Ghari"}, ["grj"] = {"Southern Grebo"}, ["grk"] = {"Greek languages"}, ["grm"] = {"Kota Marudu Talantang"}, ["gro"] = {"Groma"}, ["grq"] = {"Gorovu"}, ["grr"] = {"Taznatit"}, ["grs"] = {"Gresi"}, ["grt"] = {"Garo"}, ["gru"] = {"Kistane"}, ["grv"] = {"Central Grebo"}, ["grw"] = {"Gweda"}, ["grx"] = {"Guriaso"}, ["gry"] = {"Barclayville Grebo"}, ["grz"] = {"Guramalum"}, ["gse"] = {"Ghanaian Sign Language"}, ["gsg"] = {"German Sign Language"}, ["gsl"] = {"Gusilay"}, ["gsm"] = {"Guatemalan Sign Language"}, ["gsn"] = {"Nema", "Gusan"}, ["gso"] = {"Southwest Gbaya"}, ["gsp"] = {"Wasembo"}, ["gss"] = {"Greek Sign Language"}, ["gsw"] = {"Swiss German", "Alemannic", "Alsatian"}, ["gta"] = {"Guató"}, ["gtu"] = {"Aghu-Tharnggala"}, ["gua"] = {"Shiki"}, ["gub"] = {"Guajajára"}, ["guc"] = {"Wayuu"}, ["gud"] = {"Yocoboué Dida"}, ["gue"] = {"Gurindji"}, ["guf"] = {"Gupapuyngu"}, ["gug"] = {"Paraguayan Guaraní"}, ["guh"] = {"Guahibo"}, ["gui"] = {"Eastern Bolivian Guaraní"}, ["guk"] = {"Gumuz"}, ["gul"] = {"Sea Island Creole English"}, ["gum"] = {"Guambiano"}, ["gun"] = {"Mbyá Guaraní"}, ["guo"] = {"Guayabero"}, ["gup"] = {"Gunwinggu"}, ["guq"] = {"Aché"}, ["gur"] = {"Farefare"}, ["gus"] = {"Guinean Sign Language"}, ["gut"] = {"Maléku Jaíka"}, ["guu"] = {"Yanomamö"}, ["guw"] = {"Gun"}, ["gux"] = {"Gourmanchéma"}, ["guz"] = {"Gusii", "Ekegusii"}, ["gva"] = {"Guana (Paraguay)"}, ["gvc"] = {"Guanano"}, ["gve"] = {"Duwet"}, ["gvf"] = {"Golin"}, ["gvj"] = {"Guajá"}, ["gvl"] = {"Gulay"}, ["gvm"] = {"Gurmana"}, ["gvn"] = {"Kuku-Yalanji"}, ["gvo"] = {"Gavião Do Jiparaná"}, ["gvp"] = {"Pará Gavião"}, ["gvr"] = {"Gurung"}, ["gvs"] = {"Gumawana"}, ["gvy"] = {"Guyani"}, ["gwa"] = {"Mbato"}, ["gwb"] = {"Gwa"}, ["gwc"] = {"Gawri", "Kalami"}, ["gwd"] = {"Gawwada"}, ["gwe"] = {"Gweno"}, ["gwf"] = {"Gowro"}, ["gwg"] = {"Moo"}, ["gwi"] = {"Gwichʼin"}, ["gwj"] = {"ǀGwi"}, ["gwm"] = {"Awngthim"}, ["gwn"] = {"Gwandara"}, ["gwr"] = {"Gwere"}, ["gwt"] = {"Gawar-Bati"}, ["gwu"] = {"Guwamu"}, ["gww"] = {"Kwini"}, ["gwx"] = {"Gua"}, ["gxx"] = {"Wè Southern"}, ["gya"] = {"Northwest Gbaya"}, ["gyb"] = {"Garus"}, ["gyd"] = {"Kayardild"}, ["gye"] = {"Gyem"}, ["gyf"] = {"Gungabula"}, ["gyg"] = {"Gbayi"}, ["gyi"] = {"Gyele"}, ["gyl"] = {"Gayil"}, ["gym"] = {"Ngäbere"}, ["gyn"] = {"Guyanese Creole English"}, ["gyo"] = {"Gyalsumdo"}, ["gyr"] = {"Guarayu"}, ["gyy"] = {"Gunya"}, ["gza"] = {"Ganza"}, ["gzi"] = {"Gazi"}, ["gzn"] = {"Gane"}, ["haa"] = {"Han"}, ["hab"] = {"Hanoi Sign Language"}, ["hac"] = {"Gurani"}, ["had"] = {"Hatam"}, ["hae"] = {"Eastern Oromo"}, ["haf"] = {"Haiphong Sign Language"}, ["hag"] = {"Hanga"}, ["hah"] = {"Hahon"}, ["hai"] = {"Haida"}, ["haj"] = {"Hajong"}, ["hak"] = {"Hakka Chinese"}, ["hal"] = {"Halang"}, ["ham"] = {"Hewa"}, ["han"] = {"Hangaza"}, ["hao"] = {"Hakö"}, ["hap"] = {"Hupla"}, ["haq"] = {"Ha"}, ["har"] = {"Harari"}, ["has"] = {"Haisla"}, ["hav"] = {"Havu"}, ["haw"] = {"Hawaiian"}, ["hax"] = {"Southern Haida"}, ["hay"] = {"Haya"}, ["haz"] = {"Hazaragi"}, ["hba"] = {"Hamba"}, ["hbb"] = {"Huba"}, ["hbn"] = {"Heiban"}, ["hbo"] = {"Ancient Hebrew"}, ["hbu"] = {"Habu"}, ["hca"] = {"Andaman Creole Hindi"}, ["hch"] = {"Huichol"}, ["hdn"] = {"Northern Haida"}, ["hds"] = {"Honduras Sign Language"}, ["hdy"] = {"Hadiyya"}, ["hea"] = {"Northern Qiandong Miao"}, ["hed"] = {"Herdé"}, ["heg"] = {"Helong"}, ["heh"] = {"Hehe"}, ["hei"] = {"Heiltsuk"}, ["hem"] = {"Hemba"}, ["hgm"] = {"Haiǁom"}, ["hgw"] = {"Haigwai"}, ["hhi"] = {"Hoia Hoia"}, ["hhr"] = {"Kerak"}, ["hhy"] = {"Hoyahoya"}, ["hia"] = {"Lamang"}, ["hib"] = {"Hibito"}, ["hid"] = {"Hidatsa"}, ["hif"] = {"Fiji Hindi"}, ["hig"] = {"Kamwe"}, ["hih"] = {"Pamosu"}, ["hii"] = {"Hinduri"}, ["hij"] = {"Hijuk"}, ["hik"] = {"Seit-Kaitetu"}, ["hil"] = {"Hiligaynon"}, ["him"] = {"Himachali languages", "Western Pahari languages"}, ["hio"] = {"Tsoa"}, ["hir"] = {"Himarimã"}, ["hit"] = {"Hittite"}, ["hiw"] = {"Hiw"}, ["hix"] = {"Hixkaryána"}, ["hji"] = {"Haji"}, ["hka"] = {"Kahe"}, ["hke"] = {"Hunde"}, ["hkk"] = {"Hunjara-Kaina Ke"}, ["hkn"] = {"Mel-Khaonh"}, ["hks"] = {"Hong Kong Sign Language", "Heung Kong Sau Yue"}, ["hla"] = {"Halia"}, ["hlb"] = {"Halbi"}, ["hld"] = {"Halang Doan"}, ["hle"] = {"Hlersu"}, ["hlt"] = {"Matu Chin"}, ["hlu"] = {"Hieroglyphic Luwian"}, ["hma"] = {"Southern Mashan Hmong", "Southern Mashan Miao"}, ["hmb"] = {"Humburi Senni Songhay"}, ["hmc"] = {"Central Huishui Hmong", "Central Huishui Miao"}, ["hmd"] = {"Large Flowery Miao", "A-hmaos", "Da-Hua Miao"}, ["hme"] = {"Eastern Huishui Hmong", "Eastern Huishui Miao"}, ["hmf"] = {"Hmong Don"}, ["hmg"] = {"Southwestern Guiyang Hmong"}, ["hmh"] = {"Southwestern Huishui Hmong", "Southwestern Huishui Miao"}, ["hmi"] = {"Northern Huishui Hmong", "Northern Huishui Miao"}, ["hmj"] = {"Ge", "Gejia"}, ["hmk"] = {"Maek"}, ["hml"] = {"Luopohe Hmong", "Luopohe Miao"}, ["hmm"] = {"Central Mashan Hmong", "Central Mashan Miao"}, ["hmn"] = {"Hmong", "Mong"}, ["hmp"] = {"Northern Mashan Hmong", "Northern Mashan Miao"}, ["hmq"] = {"Eastern Qiandong Miao"}, ["hmr"] = {"Hmar"}, ["hms"] = {"Southern Qiandong Miao"}, ["hmt"] = {"Hamtai"}, ["hmu"] = {"Hamap"}, ["hmv"] = {"Hmong Dô"}, ["hmw"] = {"Western Mashan Hmong", "Western Mashan Miao"}, ["hmx"] = {"Hmong-Mien languages"}, ["hmy"] = {"Southern Guiyang Hmong", "Southern Guiyang Miao"}, ["hmz"] = {"Hmong Shua", "Sinicized Miao"}, ["hna"] = {"Mina (Cameroon)"}, ["hnd"] = {"Southern Hindko"}, ["hne"] = {"Chhattisgarhi"}, ["hng"] = {"Hungu"}, ["hnh"] = {"ǁAni"}, ["hni"] = {"Hani"}, ["hnj"] = {"Hmong Njua", "Mong Leng", "Mong Njua"}, ["hnn"] = {"Hanunoo"}, ["hno"] = {"Northern Hindko"}, ["hns"] = {"Caribbean Hindustani"}, ["hnu"] = {"Hung"}, ["hoa"] = {"Hoava"}, ["hob"] = {"Mari (Madang Province)"}, ["hoc"] = {"Ho"}, ["hod"] = {"Holma"}, ["hoe"] = {"Horom"}, ["hoh"] = {"Hobyót"}, ["hoi"] = {"Holikachuk"}, ["hoj"] = {"Hadothi", "Haroti"}, ["hok"] = {"Hokan languages"}, ["hol"] = {"Holu"}, ["hom"] = {"Homa"}, ["hoo"] = {"Holoholo"}, ["hop"] = {"Hopi"}, ["hor"] = {"Horo"}, ["hos"] = {"Ho Chi Minh City Sign Language"}, ["hot"] = {"Hote", "Malê"}, ["hov"] = {"Hovongan"}, ["how"] = {"Honi"}, ["hoy"] = {"Holiya"}, ["hoz"] = {"Hozo"}, ["hpo"] = {"Hpon"}, ["hps"] = {"Hawai'i Sign Language (HSL)", "Hawai'i Pidgin Sign Language"}, ["hra"] = {"Hrangkhol"}, ["hrc"] = {"Niwer Mil"}, ["hre"] = {"Hre"}, ["hrk"] = {"Haruku"}, ["hrm"] = {"Horned Miao"}, ["hro"] = {"Haroi"}, ["hrp"] = {"Nhirrpi"}, ["hrt"] = {"Hértevin"}, ["hru"] = {"Hruso"}, ["hrw"] = {"Warwar Feni"}, ["hrx"] = {"Hunsrik"}, ["hrz"] = {"Harzani"}, ["hsb"] = {"Upper Sorbian"}, ["hsh"] = {"Hungarian Sign Language"}, ["hsl"] = {"Hausa Sign Language"}, ["hsn"] = {"Xiang Chinese"}, ["hss"] = {"Harsusi"}, ["hti"] = {"Hoti"}, ["hto"] = {"Minica Huitoto"}, ["hts"] = {"Hadza"}, ["htu"] = {"Hitu"}, ["htx"] = {"Middle Hittite"}, ["hub"] = {"Huambisa"}, ["huc"] = {"ǂHua", "ǂʼAmkhoe"}, ["hud"] = {"Huaulu"}, ["hue"] = {"San Francisco Del Mar Huave"}, ["huf"] = {"Humene"}, ["hug"] = {"Huachipaeri"}, ["huh"] = {"Huilliche"}, ["hui"] = {"Huli"}, ["huj"] = {"Northern Guiyang Hmong", "Northern Guiyang Miao"}, ["huk"] = {"Hulung"}, ["hul"] = {"Hula"}, ["hum"] = {"Hungana"}, ["huo"] = {"Hu"}, ["hup"] = {"Hupa"}, ["huq"] = {"Tsat"}, ["hur"] = {"Halkomelem"}, ["hus"] = {"Huastec"}, ["hut"] = {"Humla"}, ["huu"] = {"Murui Huitoto"}, ["huv"] = {"San Mateo Del Mar Huave"}, ["huw"] = {"Hukumina"}, ["hux"] = {"Nüpode Huitoto"}, ["huy"] = {"Hulaulá"}, ["huz"] = {"Hunzib"}, ["hvc"] = {"Haitian Vodoun Culture Language"}, ["hve"] = {"San Dionisio Del Mar Huave"}, ["hvk"] = {"Haveke"}, ["hvn"] = {"Sabu"}, ["hvv"] = {"Santa María Del Mar Huave"}, ["hwa"] = {"Wané"}, ["hwc"] = {"Hawai'i Creole English", "Hawai'i Pidgin"}, ["hwo"] = {"Hwana"}, ["hya"] = {"Hya"}, ["hyw"] = {"Western Armenian"}, ["hyx"] = {"Armenian (family)"}, ["iai"] = {"Iaai"}, ["ian"] = {"Iatmul"}, ["iar"] = {"Purari"}, ["iba"] = {"Iban"}, ["ibb"] = {"Ibibio"}, ["ibd"] = {"Iwaidja"}, ["ibe"] = {"Akpes"}, ["ibg"] = {"Ibanag"}, ["ibh"] = {"Bih"}, ["ibl"] = {"Ibaloi"}, ["ibm"] = {"Agoi"}, ["ibn"] = {"Ibino"}, ["ibr"] = {"Ibuoro"}, ["ibu"] = {"Ibu"}, ["iby"] = {"Ibani"}, ["ica"] = {"Ede Ica"}, ["ich"] = {"Etkywan"}, ["icl"] = {"Icelandic Sign Language"}, ["icr"] = {"Islander Creole English"}, ["ida"] = {"Idakho-Isukha-Tiriki", "Luidakho-Luisukha-Lutirichi"}, ["idb"] = {"Indo-Portuguese"}, ["idc"] = {"Idon", "Ajiya"}, ["idd"] = {"Ede Idaca"}, ["ide"] = {"Idere"}, ["idi"] = {"Idi"}, ["idr"] = {"Indri"}, ["ids"] = {"Idesa"}, ["idt"] = {"Idaté"}, ["idu"] = {"Idoma"}, ["ifa"] = {"Amganad Ifugao"}, ["ifb"] = {"Batad Ifugao", "Ayangan Ifugao"}, ["ife"] = {"Ifè"}, ["iff"] = {"Ifo"}, ["ifk"] = {"Tuwali Ifugao"}, ["ifm"] = {"Teke-Fuumu"}, ["ifu"] = {"Mayoyao Ifugao"}, ["ify"] = {"Keley-I Kallahan"}, ["igb"] = {"Ebira"}, ["ige"] = {"Igede"}, ["igg"] = {"Igana"}, ["igl"] = {"Igala"}, ["igm"] = {"Kanggape"}, ["ign"] = {"Ignaciano"}, ["igo"] = {"Isebe"}, ["igs"] = {"Interglossa"}, ["igw"] = {"Igwe"}, ["ihb"] = {"Iha Based Pidgin"}, ["ihi"] = {"Ihievbe"}, ["ihp"] = {"Iha"}, ["ihw"] = {"Bidhawal"}, ["iin"] = {"Thiin"}, ["iir"] = {"Indo-Iranian languages"}, ["ijc"] = {"Izon"}, ["ije"] = {"Biseni"}, ["ijj"] = {"Ede Ije"}, ["ijn"] = {"Kalabari"}, ["ijo"] = {"Ijo languages"}, ["ijs"] = {"Southeast Ijo"}, ["ike"] = {"Eastern Canadian Inuktitut"}, ["iki"] = {"Iko"}, ["ikk"] = {"Ika"}, ["ikl"] = {"Ikulu"}, ["iko"] = {"Olulumo-Ikom"}, ["ikp"] = {"Ikpeshi"}, ["ikr"] = {"Ikaranggal"}, ["iks"] = {"Inuit Sign Language"}, ["ikt"] = {"Inuinnaqtun", "Western Canadian Inuktitut"}, ["ikv"] = {"Iku-Gora-Ankwa"}, ["ikw"] = {"Ikwere"}, ["ikx"] = {"Ik"}, ["ikz"] = {"Ikizu"}, ["ila"] = {"Ile Ape"}, ["ilb"] = {"Ila"}, ["ilg"] = {"Garig-Ilgar"}, ["ili"] = {"Ili Turki"}, ["ilk"] = {"Ilongot"}, ["ilm"] = {"Iranun (Malaysia)"}, ["ilo"] = {"Iloko"}, ["ilp"] = {"Iranun (Philippines)"}, ["ils"] = {"International Sign"}, ["ilu"] = {"Ili'uun"}, ["ilv"] = {"Ilue"}, ["ima"] = {"Mala Malasar"}, ["imi"] = {"Anamgura"}, ["iml"] = {"Miluk"}, ["imn"] = {"Imonda"}, ["imo"] = {"Imbongu"}, ["imr"] = {"Imroing"}, ["ims"] = {"Marsian"}, ["imy"] = {"Milyan"}, ["inb"] = {"Inga"}, ["inc"] = {"Indic languages"}, ["ine"] = {"Indo-European languages"}, ["ing"] = {"Degexit'an"}, ["inh"] = {"Ingush"}, ["inj"] = {"Jungle Inga"}, ["inl"] = {"Indonesian Sign Language"}, ["inm"] = {"Minaean"}, ["inn"] = {"Isinai"}, ["ino"] = {"Inoke-Yate"}, ["inp"] = {"Iñapari"}, ["ins"] = {"Indian Sign Language"}, ["int"] = {"Intha"}, ["inz"] = {"Ineseño"}, ["ior"] = {"Inor"}, ["iou"] = {"Tuma-Irumu"}, ["iow"] = {"Iowa-Oto"}, ["ipi"] = {"Ipili"}, ["ipo"] = {"Ipiko"}, ["iqu"] = {"Iquito"}, ["iqw"] = {"Ikwo"}, ["ira"] = {"Iranian languages"}, ["ire"] = {"Iresim"}, ["irh"] = {"Irarutu"}, ["iri"] = {"Rigwe", "Irigwe"}, ["irk"] = {"Iraqw"}, ["irn"] = {"Irántxe"}, ["iro"] = {"Iroquoian languages"}, ["irr"] = {"Ir"}, ["iru"] = {"Irula"}, ["irx"] = {"Kamberau"}, ["iry"] = {"Iraya"}, ["isa"] = {"Isabi"}, ["isc"] = {"Isconahua"}, ["isd"] = {"Isnag"}, ["ise"] = {"Italian Sign Language"}, ["isg"] = {"Irish Sign Language"}, ["ish"] = {"Esan"}, ["isi"] = {"Nkem-Nkum"}, ["isk"] = {"Ishkashimi"}, ["ism"] = {"Masimasi"}, ["isn"] = {"Isanzu"}, ["iso"] = {"Isoko"}, ["isr"] = {"Israeli Sign Language"}, ["ist"] = {"Istriot"}, ["isu"] = {"Isu (Menchum Division)"}, ["itb"] = {"Binongan Itneg"}, ["itc"] = {"Italic languages"}, ["itd"] = {"Southern Tidung"}, ["ite"] = {"Itene"}, ["iti"] = {"Inlaod Itneg"}, ["itk"] = {"Judeo-Italian"}, ["itl"] = {"Itelmen"}, ["itm"] = {"Itu Mbon Uzo"}, ["ito"] = {"Itonama"}, ["itr"] = {"Iteri"}, ["its"] = {"Isekiri"}, ["itt"] = {"Maeng Itneg"}, ["itv"] = {"Itawit"}, ["itw"] = {"Ito"}, ["itx"] = {"Itik"}, ["ity"] = {"Moyadan Itneg"}, ["itz"] = {"Itzá"}, ["ium"] = {"Iu Mien"}, ["ivb"] = {"Ibatan"}, ["ivv"] = {"Ivatan"}, ["iwk"] = {"I-Wak"}, ["iwm"] = {"Iwam"}, ["iwo"] = {"Iwur"}, ["iws"] = {"Sepik Iwam"}, ["ixc"] = {"Ixcatec"}, ["ixl"] = {"Ixil"}, ["iya"] = {"Iyayu"}, ["iyo"] = {"Mesaka"}, ["iyx"] = {"Yaka (Congo)"}, ["izh"] = {"Ingrian"}, ["izr"] = {"Izere"}, ["izz"] = {"Izii"}, ["jaa"] = {"Jamamadí"}, ["jab"] = {"Hyam"}, ["jac"] = {"Popti'", "Jakalteko"}, ["jad"] = {"Jahanka"}, ["jae"] = {"Yabem"}, ["jaf"] = {"Jara"}, ["jah"] = {"Jah Hut"}, ["jaj"] = {"Zazao"}, ["jak"] = {"Jakun"}, ["jal"] = {"Yalahatan"}, ["jam"] = {"Jamaican Creole English"}, ["jan"] = {"Jandai"}, ["jao"] = {"Yanyuwa"}, ["jaq"] = {"Yaqay"}, ["jas"] = {"New Caledonian Javanese"}, ["jat"] = {"Jakati"}, ["jau"] = {"Yaur"}, ["jax"] = {"Jambi Malay"}, ["jay"] = {"Yan-nhangu", "Nhangu"}, ["jaz"] = {"Jawe"}, ["jbe"] = {"Judeo-Berber"}, ["jbi"] = {"Badjiri"}, ["jbj"] = {"Arandai"}, ["jbk"] = {"Barikewa"}, ["jbn"] = {"Nafusi"}, ["jbo"] = {"Lojban"}, ["jbr"] = {"Jofotek-Bromnya"}, ["jbt"] = {"Jabutí"}, ["jbu"] = {"Jukun Takum"}, ["jbw"] = {"Yawijibaya"}, ["jcs"] = {"Jamaican Country Sign Language"}, ["jct"] = {"Krymchak"}, ["jda"] = {"Jad"}, ["jdg"] = {"Jadgali"}, ["jdt"] = {"Judeo-Tat"}, ["jeb"] = {"Jebero"}, ["jee"] = {"Jerung"}, ["jeh"] = {"Jeh"}, ["jei"] = {"Yei"}, ["jek"] = {"Jeri Kuo"}, ["jel"] = {"Yelmek"}, ["jen"] = {"Dza"}, ["jer"] = {"Jere"}, ["jet"] = {"Manem"}, ["jeu"] = {"Jonkor Bourmataguil"}, ["jgb"] = {"Ngbee"}, ["jge"] = {"Judeo-Georgian"}, ["jgk"] = {"Gwak"}, ["jgo"] = {"Ngomba"}, ["jhi"] = {"Jehai"}, ["jhs"] = {"Jhankot Sign Language"}, ["jia"] = {"Jina"}, ["jib"] = {"Jibu"}, ["jic"] = {"Tol"}, ["jid"] = {"Bu"}, ["jie"] = {"Jilbe"}, ["jig"] = {"Jingulu", "Djingili"}, ["jih"] = {"sTodsde", "Shangzhai"}, ["jii"] = {"Jiiddu"}, ["jil"] = {"Jilim"}, ["jim"] = {"Jimi (Cameroon)"}, ["jio"] = {"Jiamao"}, ["jiq"] = {"Guanyinqiao", "Lavrung"}, ["jit"] = {"Jita"}, ["jiu"] = {"Youle Jinuo"}, ["jiv"] = {"Shuar"}, ["jiy"] = {"Buyuan Jinuo"}, ["jje"] = {"Jejueo"}, ["jjr"] = {"Bankal"}, ["jka"] = {"Kaera"}, ["jkm"] = {"Mobwa Karen"}, ["jko"] = {"Kubo"}, ["jkp"] = {"Paku Karen"}, ["jkr"] = {"Koro (India)"}, ["jku"] = {"Labir"}, ["jle"] = {"Ngile"}, ["jls"] = {"Jamaican Sign Language"}, ["jma"] = {"Dima"}, ["jmb"] = {"Zumbun"}, ["jmc"] = {"Machame"}, ["jmd"] = {"Yamdena"}, ["jmi"] = {"Jimi (Nigeria)"}, ["jml"] = {"Jumli"}, ["jmn"] = {"Makuri Naga"}, ["jmr"] = {"Kamara"}, ["jms"] = {"Mashi (Nigeria)"}, ["jmw"] = {"Mouwase"}, ["jmx"] = {"Western Juxtlahuaca Mixtec"}, ["jna"] = {"Jangshung"}, ["jnd"] = {"Jandavra"}, ["jng"] = {"Yangman"}, ["jni"] = {"Janji"}, ["jnj"] = {"Yemsa"}, ["jnl"] = {"Rawat"}, ["jns"] = {"Jaunsari"}, ["job"] = {"Joba"}, ["jod"] = {"Wojenaka"}, ["jog"] = {"Jogi"}, ["jor"] = {"Jorá"}, ["jos"] = {"Jordanian Sign Language"}, ["jow"] = {"Jowulu"}, ["jpa"] = {"Jewish Palestinian Aramaic"}, ["jpr"] = {"Judeo-Persian"}, ["jpx"] = {"Japanese (family)"}, ["jqr"] = {"Jaqaru"}, ["jra"] = {"Jarai"}, ["jrb"] = {"Judeo-Arabic"}, ["jrr"] = {"Jiru"}, ["jrt"] = {"Jorto"}, ["jru"] = {"Japrería"}, ["jsl"] = {"Japanese Sign Language"}, ["jua"] = {"Júma"}, ["jub"] = {"Wannu"}, ["juc"] = {"Jurchen"}, ["jud"] = {"Worodougou"}, ["juh"] = {"Hõne"}, ["jui"] = {"Ngadjuri"}, ["juk"] = {"Wapan"}, ["jul"] = {"Jirel"}, ["jum"] = {"Jumjum"}, ["jun"] = {"Juang"}, ["juo"] = {"Jiba"}, ["jup"] = {"Hupdë"}, ["jur"] = {"Jurúna"}, ["jus"] = {"Jumla Sign Language"}, ["jut"] = {"Jutish"}, ["juu"] = {"Ju"}, ["juw"] = {"Wãpha"}, ["juy"] = {"Juray"}, ["jvd"] = {"Javindo"}, ["jvn"] = {"Caribbean Javanese"}, ["jwi"] = {"Jwira-Pepesa"}, ["jya"] = {"Jiarong"}, ["jye"] = {"Judeo-Yemeni Arabic"}, ["jyy"] = {"Jaya"}, ["kaa"] = {"Kara-Kalpak", "Karakalpak"}, ["kab"] = {"Kabyle"}, ["kac"] = {"Kachin", "Jingpho"}, ["kad"] = {"Adara"}, ["kae"] = {"Ketangalan"}, ["kaf"] = {"Katso"}, ["kag"] = {"Kajaman"}, ["kah"] = {"Kara (Central African Republic)"}, ["kai"] = {"Karekare"}, ["kaj"] = {"Jju"}, ["kak"] = {"Kalanguya", "Kayapa Kallahan"}, ["kam"] = {"Kamba (Kenya)"}, ["kao"] = {"Xaasongaxango"}, ["kap"] = {"Bezhta"}, ["kaq"] = {"Capanahua"}, ["kar"] = {"Karen languages"}, ["kav"] = {"Katukína"}, ["kaw"] = {"Kawi"}, ["kax"] = {"Kao"}, ["kay"] = {"Kamayurá"}, ["kba"] = {"Kalarko"}, ["kbb"] = {"Kaxuiâna"}, ["kbc"] = {"Kadiwéu"}, ["kbd"] = {"Kabardian"}, ["kbe"] = {"Kanju"}, ["kbg"] = {"Khamba"}, ["kbh"] = {"Camsá"}, ["kbi"] = {"Kaptiau"}, ["kbj"] = {"Kari"}, ["kbk"] = {"Grass Koiari"}, ["kbl"] = {"Kanembu"}, ["kbm"] = {"Iwal"}, ["kbn"] = {"Kare (Central African Republic)"}, ["kbo"] = {"Keliko"}, ["kbp"] = {"Kabiyè"}, ["kbq"] = {"Kamano"}, ["kbr"] = {"Kafa"}, ["kbs"] = {"Kande"}, ["kbt"] = {"Abadi"}, ["kbu"] = {"Kabutra"}, ["kbv"] = {"Dera (Indonesia)"}, ["kbw"] = {"Kaiep"}, ["kbx"] = {"Ap Ma"}, ["kby"] = {"Manga Kanuri"}, ["kbz"] = {"Duhwa"}, ["kca"] = {"Khanty"}, ["kcb"] = {"Kawacha"}, ["kcc"] = {"Lubila"}, ["kcd"] = {"Ngkâlmpw Kanum"}, ["kce"] = {"Kaivi"}, ["kcf"] = {"Ukaan"}, ["kcg"] = {"Tyap"}, ["kch"] = {"Vono"}, ["kci"] = {"Kamantan"}, ["kcj"] = {"Kobiana"}, ["kck"] = {"Kalanga"}, ["kcl"] = {"Kela (Papua New Guinea)", "Kala"}, ["kcm"] = {"Gula (Central African Republic)"}, ["kcn"] = {"Nubi"}, ["kco"] = {"Kinalakna"}, ["kcp"] = {"Kanga"}, ["kcq"] = {"Kamo"}, ["kcr"] = {"Katla"}, ["kcs"] = {"Koenoem"}, ["kct"] = {"Kaian"}, ["kcu"] = {"Kami (Tanzania)"}, ["kcv"] = {"Kete"}, ["kcw"] = {"Kabwari"}, ["kcx"] = {"Kachama-Ganjule"}, ["kcy"] = {"Korandje"}, ["kcz"] = {"Konongo"}, ["kda"] = {"Worimi"}, ["kdc"] = {"Kutu"}, ["kdd"] = {"Yankunytjatjara"}, ["kde"] = {"Makonde"}, ["kdf"] = {"Mamusi"}, ["kdg"] = {"Seba"}, ["kdh"] = {"Tem"}, ["kdi"] = {"Kumam"}, ["kdj"] = {"Karamojong"}, ["kdk"] = {"Numèè", "Kwényi"}, ["kdl"] = {"Tsikimba"}, ["kdm"] = {"Kagoma"}, ["kdn"] = {"Kunda"}, ["kdo"] = {"Kordofanian languages"}, ["kdp"] = {"Kaningdon-Nindem"}, ["kdq"] = {"Koch"}, ["kdr"] = {"Karaim"}, ["kdt"] = {"Kuy"}, ["kdu"] = {"Kadaru"}, ["kdw"] = {"Koneraw"}, ["kdx"] = {"Kam"}, ["kdy"] = {"Keder", "Keijar"}, ["kdz"] = {"Kwaja"}, ["kea"] = {"Kabuverdianu"}, ["keb"] = {"Kélé"}, ["kec"] = {"Keiga"}, ["ked"] = {"Kerewe"}, ["kee"] = {"Eastern Keres"}, ["kef"] = {"Kpessi"}, ["keg"] = {"Tese"}, ["keh"] = {"Keak"}, ["kei"] = {"Kei"}, ["kej"] = {"Kadar"}, ["kek"] = {"Kekchí"}, ["kel"] = {"Kela (Democratic Republic of Congo)"}, ["kem"] = {"Kemak"}, ["ken"] = {"Kenyang"}, ["keo"] = {"Kakwa"}, ["kep"] = {"Kaikadi"}, ["keq"] = {"Kamar"}, ["ker"] = {"Kera"}, ["kes"] = {"Kugbo"}, ["ket"] = {"Ket"}, ["keu"] = {"Akebu"}, ["kev"] = {"Kanikkaran"}, ["kew"] = {"West Kewa"}, ["kex"] = {"Kukna"}, ["key"] = {"Kupia"}, ["kez"] = {"Kukele"}, ["kfa"] = {"Kodava"}, ["kfb"] = {"Northwestern Kolami"}, ["kfc"] = {"Konda-Dora"}, ["kfd"] = {"Korra Koraga"}, ["kfe"] = {"Kota (India)"}, ["kff"] = {"Koya"}, ["kfg"] = {"Kudiya"}, ["kfh"] = {"Kurichiya"}, ["kfi"] = {"Kannada Kurumba"}, ["kfj"] = {"Kemiehua"}, ["kfk"] = {"Kinnauri"}, ["kfl"] = {"Kung"}, ["kfm"] = {"Khunsari"}, ["kfn"] = {"Kuk"}, ["kfo"] = {"Koro (Côte d'Ivoire)"}, ["kfp"] = {"Korwa"}, ["kfq"] = {"Korku"}, ["kfr"] = {"Kachhi", "Kutchi"}, ["kfs"] = {"Bilaspuri"}, ["kft"] = {"Kanjari"}, ["kfu"] = {"Katkari"}, ["kfv"] = {"Kurmukar"}, ["kfw"] = {"Kharam Naga"}, ["kfx"] = {"Kullu Pahari"}, ["kfy"] = {"Kumaoni"}, ["kfz"] = {"Koromfé"}, ["kga"] = {"Koyaga"}, ["kgb"] = {"Kawe"}, ["kge"] = {"Komering"}, ["kgf"] = {"Kube"}, ["kgg"] = {"Kusunda"}, ["kgi"] = {"Selangor Sign Language"}, ["kgj"] = {"Gamale Kham"}, ["kgk"] = {"Kaiwá"}, ["kgl"] = {"Kunggari"}, ["kgm"] = {"Karipúna"}, ["kgn"] = {"Karingani"}, ["kgo"] = {"Krongo"}, ["kgp"] = {"Kaingang"}, ["kgq"] = {"Kamoro"}, ["kgr"] = {"Abun"}, ["kgs"] = {"Kumbainggar"}, ["kgt"] = {"Somyev"}, ["kgu"] = {"Kobol"}, ["kgv"] = {"Karas"}, ["kgw"] = {"Karon Dori"}, ["kgx"] = {"Kamaru"}, ["kgy"] = {"Kyerung"}, ["kha"] = {"Khasi"}, ["khb"] = {"Lü"}, ["khc"] = {"Tukang Besi North"}, ["khd"] = {"Bädi Kanum"}, ["khe"] = {"Korowai"}, ["khf"] = {"Khuen"}, ["khg"] = {"Khams Tibetan"}, ["khh"] = {"Kehu"}, ["khi"] = {"Khoisan languages"}, ["khj"] = {"Kuturmi"}, ["khk"] = {"Halh Mongolian"}, ["khl"] = {"Lusi"}, ["khn"] = {"Khandesi"}, ["kho"] = {"Khotanese", "Sakan"}, ["khp"] = {"Kapori", "Kapauri"}, ["khq"] = {"Koyra Chiini Songhay"}, ["khr"] = {"Kharia"}, ["khs"] = {"Kasua"}, ["kht"] = {"Khamti"}, ["khu"] = {"Nkhumbi"}, ["khv"] = {"Khvarshi"}, ["khw"] = {"Khowar"}, ["khx"] = {"Kanu"}, ["khy"] = {"Kele (Democratic Republic of Congo)"}, ["khz"] = {"Keapara"}, ["kia"] = {"Kim"}, ["kib"] = {"Koalib"}, ["kic"] = {"Kickapoo"}, ["kid"] = {"Koshin"}, ["kie"] = {"Kibet"}, ["kif"] = {"Eastern Parbate Kham"}, ["kig"] = {"Kimaama", "Kimaghima"}, ["kih"] = {"Kilmeri"}, ["kii"] = {"Kitsai"}, ["kij"] = {"Kilivila"}, ["kil"] = {"Kariya"}, ["kim"] = {"Karagas"}, ["kio"] = {"Kiowa"}, ["kip"] = {"Sheshi Kham"}, ["kiq"] = {"Kosadle", "Kosare"}, ["kis"] = {"Kis"}, ["kit"] = {"Agob"}, ["kiu"] = {"Kirmanjki (individual language)"}, ["kiv"] = {"Kimbu"}, ["kiw"] = {"Northeast Kiwai"}, ["kix"] = {"Khiamniungan Naga"}, ["kiy"] = {"Kirikiri"}, ["kiz"] = {"Kisi"}, ["kja"] = {"Mlap"}, ["kjb"] = {"Q'anjob'al", "Kanjobal"}, ["kjc"] = {"Coastal Konjo"}, ["kjd"] = {"Southern Kiwai"}, ["kje"] = {"Kisar"}, ["kjg"] = {"Khmu"}, ["kjh"] = {"Khakas"}, ["kji"] = {"Zabana"}, ["kjj"] = {"Khinalugh"}, ["kjk"] = {"Highland Konjo"}, ["kjl"] = {"Western Parbate Kham"}, ["kjm"] = {"Kháng"}, ["kjn"] = {"Kunjen"}, ["kjo"] = {"Harijan Kinnauri"}, ["kjp"] = {"Pwo Eastern Karen"}, ["kjq"] = {"Western Keres"}, ["kjr"] = {"Kurudu"}, ["kjs"] = {"East Kewa"}, ["kjt"] = {"Phrae Pwo Karen"}, ["kju"] = {"Kashaya"}, ["kjv"] = {"Kaikavian Literary Language"}, ["kjx"] = {"Ramopa"}, ["kjy"] = {"Erave"}, ["kjz"] = {"Bumthangkha"}, ["kka"] = {"Kakanda"}, ["kkb"] = {"Kwerisa"}, ["kkc"] = {"Odoodee"}, ["kkd"] = {"Kinuku"}, ["kke"] = {"Kakabe"}, ["kkf"] = {"Kalaktang Monpa"}, ["kkg"] = {"Mabaka Valley Kalinga"}, ["kkh"] = {"Khün"}, ["kki"] = {"Kagulu"}, ["kkj"] = {"Kako"}, ["kkk"] = {"Kokota"}, ["kkl"] = {"Kosarek Yale"}, ["kkm"] = {"Kiong"}, ["kkn"] = {"Kon Keu"}, ["kko"] = {"Karko"}, ["kkp"] = {"Gugubera", "Koko-Bera"}, ["kkq"] = {"Kaeku"}, ["kkr"] = {"Kir-Balar"}, ["kks"] = {"Giiwo"}, ["kkt"] = {"Koi"}, ["kku"] = {"Tumi"}, ["kkv"] = {"Kangean"}, ["kkw"] = {"Teke-Kukuya"}, ["kkx"] = {"Kohin"}, ["kky"] = {"Guugu Yimidhirr", "Guguyimidjir"}, ["kkz"] = {"Kaska"}, ["kla"] = {"Klamath-Modoc"}, ["klb"] = {"Kiliwa"}, ["klc"] = {"Kolbila"}, ["kld"] = {"Gamilaraay"}, ["kle"] = {"Kulung (Nepal)"}, ["klf"] = {"Kendeje"}, ["klg"] = {"Tagakaulo"}, ["klh"] = {"Weliki"}, ["kli"] = {"Kalumpang"}, ["klj"] = {"Khalaj"}, ["klk"] = {"Kono (Nigeria)"}, ["kll"] = {"Kagan Kalagan"}, ["klm"] = {"Migum"}, ["kln"] = {"Kalenjin"}, ["klo"] = {"Kapya"}, ["klp"] = {"Kamasa"}, ["klq"] = {"Rumu"}, ["klr"] = {"Khaling"}, ["kls"] = {"Kalasha"}, ["klt"] = {"Nukna"}, ["klu"] = {"Klao"}, ["klv"] = {"Maskelynes"}, ["klw"] = {"Tado", "Lindu"}, ["klx"] = {"Koluwawa"}, ["kly"] = {"Kalao"}, ["klz"] = {"Kabola"}, ["kma"] = {"Konni"}, ["kmb"] = {"Kimbundu"}, ["kmc"] = {"Southern Dong"}, ["kmd"] = {"Majukayang Kalinga"}, ["kme"] = {"Bakole"}, ["kmf"] = {"Kare (Papua New Guinea)"}, ["kmg"] = {"Kâte"}, ["kmh"] = {"Kalam"}, ["kmi"] = {"Kami (Nigeria)"}, ["kmj"] = {"Kumarbhag Paharia"}, ["kmk"] = {"Limos Kalinga"}, ["kml"] = {"Tanudan Kalinga"}, ["kmm"] = {"Kom (India)"}, ["kmn"] = {"Awtuw"}, ["kmo"] = {"Kwoma"}, ["kmp"] = {"Gimme"}, ["kmq"] = {"Kwama"}, ["kmr"] = {"Northern Kurdish"}, ["kms"] = {"Kamasau"}, ["kmt"] = {"Kemtuik"}, ["kmu"] = {"Kanite"}, ["kmv"] = {"Karipúna Creole French"}, ["kmw"] = {"Komo (Democratic Republic of Congo)"}, ["kmx"] = {"Waboda"}, ["kmy"] = {"Koma"}, ["kmz"] = {"Khorasani Turkish"}, ["kna"] = {"Dera (Nigeria)"}, ["knb"] = {"Lubuagan Kalinga"}, ["knc"] = {"Central Kanuri"}, ["knd"] = {"Konda"}, ["kne"] = {"Kankanaey"}, ["knf"] = {"Mankanya"}, ["kng"] = {"Koongo"}, ["kni"] = {"Kanufi"}, ["knj"] = {"Western Kanjobal"}, ["knk"] = {"Kuranko"}, ["knl"] = {"Keninjal"}, ["knm"] = {"Kanamarí"}, ["knn"] = {"Konkani (individual language)"}, ["kno"] = {"Kono (Sierra Leone)"}, ["knp"] = {"Kwanja"}, ["knq"] = {"Kintaq"}, ["knr"] = {"Kaningra"}, ["kns"] = {"Kensiu"}, ["knt"] = {"Panoan Katukína"}, ["knu"] = {"Kono (Guinea)"}, ["knv"] = {"Tabo"}, ["knw"] = {"Kung-Ekoka"}, ["knx"] = {"Kendayan", "Salako"}, ["kny"] = {"Kanyok"}, ["knz"] = {"Kalamsé"}, ["koa"] = {"Konomala"}, ["koc"] = {"Kpati"}, ["kod"] = {"Kodi"}, ["koe"] = {"Kacipo-Balesi"}, ["kof"] = {"Kubi"}, ["kog"] = {"Cogui", "Kogi"}, ["koh"] = {"Koyo"}, ["koi"] = {"Komi-Permyak"}, ["kok"] = {"Konkani (macrolanguage)"}, ["kol"] = {"Kol (Papua New Guinea)"}, ["koo"] = {"Konzo"}, ["kop"] = {"Waube"}, ["koq"] = {"Kota (Gabon)"}, ["kos"] = {"Kosraean"}, ["kot"] = {"Lagwan"}, ["kou"] = {"Koke"}, ["kov"] = {"Kudu-Camo"}, ["kow"] = {"Kugama"}, ["koy"] = {"Koyukon"}, ["koz"] = {"Korak"}, ["kpa"] = {"Kutto"}, ["kpb"] = {"Mullu Kurumba"}, ["kpc"] = {"Curripaco"}, ["kpd"] = {"Koba"}, ["kpe"] = {"Kpelle"}, ["kpf"] = {"Komba"}, ["kpg"] = {"Kapingamarangi"}, ["kph"] = {"Kplang"}, ["kpi"] = {"Kofei"}, ["kpj"] = {"Karajá"}, ["kpk"] = {"Kpan"}, ["kpl"] = {"Kpala"}, ["kpm"] = {"Koho"}, ["kpn"] = {"Kepkiriwát"}, ["kpo"] = {"Ikposo"}, ["kpq"] = {"Korupun-Sela"}, ["kpr"] = {"Korafe-Yegha"}, ["kps"] = {"Tehit"}, ["kpt"] = {"Karata"}, ["kpu"] = {"Kafoa"}, ["kpv"] = {"Komi-Zyrian"}, ["kpw"] = {"Kobon"}, ["kpx"] = {"Mountain Koiali"}, ["kpy"] = {"Koryak"}, ["kpz"] = {"Kupsabiny"}, ["kqa"] = {"Mum"}, ["kqb"] = {"Kovai"}, ["kqc"] = {"Doromu-Koki"}, ["kqd"] = {"Koy Sanjaq Surat"}, ["kqe"] = {"Kalagan"}, ["kqf"] = {"Kakabai"}, ["kqg"] = {"Khe"}, ["kqh"] = {"Kisankasa"}, ["kqi"] = {"Koitabu"}, ["kqj"] = {"Koromira"}, ["kqk"] = {"Kotafon Gbe"}, ["kql"] = {"Kyenele"}, ["kqm"] = {"Khisa"}, ["kqn"] = {"Kaonde"}, ["kqo"] = {"Eastern Krahn"}, ["kqp"] = {"Kimré"}, ["kqq"] = {"Krenak"}, ["kqr"] = {"Kimaragang"}, ["kqs"] = {"Northern Kissi"}, ["kqt"] = {"Klias River Kadazan"}, ["kqu"] = {"Seroa"}, ["kqv"] = {"Okolod"}, ["kqw"] = {"Kandas"}, ["kqx"] = {"Mser"}, ["kqy"] = {"Koorete"}, ["kqz"] = {"Korana"}, ["kra"] = {"Kumhali"}, ["krb"] = {"Karkin"}, ["krc"] = {"Karachay-Balkar"}, ["krd"] = {"Kairui-Midiki"}, ["kre"] = {"Panará"}, ["krf"] = {"Koro (Vanuatu)"}, ["krh"] = {"Kurama"}, ["kri"] = {"Krio"}, ["krj"] = {"Kinaray-A"}, ["krk"] = {"Kerek"}, ["krl"] = {"Karelian"}, ["krn"] = {"Sapo"}, ["kro"] = {"Kru languages"}, ["krp"] = {"Korop"}, ["krr"] = {"Krung"}, ["krs"] = {"Gbaya (Sudan)"}, ["krt"] = {"Tumari Kanuri"}, ["kru"] = {"Kurukh"}, ["krv"] = {"Kavet"}, ["krw"] = {"Western Krahn"}, ["krx"] = {"Karon"}, ["kry"] = {"Kryts"}, ["krz"] = {"Sota Kanum"}, ["ksa"] = {"Shuwa-Zamani"}, ["ksb"] = {"Shambala"}, ["ksc"] = {"Southern Kalinga"}, ["ksd"] = {"Kuanua"}, ["kse"] = {"Kuni"}, ["ksf"] = {"Bafia"}, ["ksg"] = {"Kusaghe"}, ["ksh"] = {"Kölsch"}, ["ksi"] = {"Krisa", "I'saka"}, ["ksj"] = {"Uare"}, ["ksk"] = {"Kansa"}, ["ksl"] = {"Kumalu"}, ["ksm"] = {"Kumba"}, ["ksn"] = {"Kasiguranin"}, ["kso"] = {"Kofa"}, ["ksp"] = {"Kaba"}, ["ksq"] = {"Kwaami"}, ["ksr"] = {"Borong"}, ["kss"] = {"Southern Kisi"}, ["kst"] = {"Winyé"}, ["ksu"] = {"Khamyang"}, ["ksv"] = {"Kusu"}, ["ksw"] = {"S'gaw Karen"}, ["ksx"] = {"Kedang"}, ["ksy"] = {"Kharia Thar"}, ["ksz"] = {"Kodaku"}, ["kta"] = {"Katua"}, ["ktb"] = {"Kambaata"}, ["ktc"] = {"Kholok"}, ["ktd"] = {"Kokata", "Kukatha"}, ["kte"] = {"Nubri"}, ["ktf"] = {"Kwami"}, ["ktg"] = {"Kalkutung"}, ["kth"] = {"Karanga"}, ["kti"] = {"North Muyu"}, ["ktj"] = {"Plapo Krumen"}, ["ktk"] = {"Kaniet"}, ["ktl"] = {"Koroshi"}, ["ktm"] = {"Kurti"}, ["ktn"] = {"Karitiâna"}, ["kto"] = {"Kuot"}, ["ktp"] = {"Kaduo"}, ["ktq"] = {"Katabaga"}, ["kts"] = {"South Muyu"}, ["ktt"] = {"Ketum"}, ["ktu"] = {"Kituba (Democratic Republic of Congo)"}, ["ktv"] = {"Eastern Katu"}, ["ktw"] = {"Kato"}, ["ktx"] = {"Kaxararí"}, ["kty"] = {"Kango (Bas-Uélé District)"}, ["ktz"] = {"Juǀʼhoan", "Juǀʼhoansi"}, ["kub"] = {"Kutep"}, ["kuc"] = {"Kwinsu"}, ["kud"] = {"'Auhelawa"}, ["kue"] = {"Kuman (Papua New Guinea)"}, ["kuf"] = {"Western Katu"}, ["kug"] = {"Kupa"}, ["kuh"] = {"Kushi"}, ["kui"] = {"Kuikúro-Kalapálo", "Kalapalo"}, ["kuj"] = {"Kuria"}, ["kuk"] = {"Kepo'"}, ["kul"] = {"Kulere"}, ["kum"] = {"Kumyk"}, ["kun"] = {"Kunama"}, ["kuo"] = {"Kumukio"}, ["kup"] = {"Kunimaipa"}, ["kuq"] = {"Karipuna"}, ["kus"] = {"Kusaal"}, ["kut"] = {"Kutenai"}, ["kuu"] = {"Upper Kuskokwim"}, ["kuv"] = {"Kur"}, ["kuw"] = {"Kpagua"}, ["kux"] = {"Kukatja"}, ["kuy"] = {"Kuuku-Ya'u"}, ["kuz"] = {"Kunza"}, ["kva"] = {"Bagvalal"}, ["kvb"] = {"Kubu"}, ["kvc"] = {"Kove"}, ["kvd"] = {"Kui (Indonesia)"}, ["kve"] = {"Kalabakan"}, ["kvf"] = {"Kabalai"}, ["kvg"] = {"Kuni-Boazi"}, ["kvh"] = {"Komodo"}, ["kvi"] = {"Kwang"}, ["kvj"] = {"Psikye"}, ["kvk"] = {"Korean Sign Language"}, ["kvl"] = {"Kayaw"}, ["kvm"] = {"Kendem"}, ["kvn"] = {"Border Kuna"}, ["kvo"] = {"Dobel"}, ["kvp"] = {"Kompane"}, ["kvq"] = {"Geba Karen"}, ["kvr"] = {"Kerinci"}, ["kvt"] = {"Lahta Karen", "Lahta"}, ["kvu"] = {"Yinbaw Karen"}, ["kvv"] = {"Kola"}, ["kvw"] = {"Wersing"}, ["kvx"] = {"Parkari Koli"}, ["kvy"] = {"Yintale Karen", "Yintale"}, ["kvz"] = {"Tsakwambo", "Tsaukambo"}, ["kwa"] = {"Dâw"}, ["kwb"] = {"Kwa"}, ["kwc"] = {"Likwala"}, ["kwd"] = {"Kwaio"}, ["kwe"] = {"Kwerba"}, ["kwf"] = {"Kwara'ae"}, ["kwg"] = {"Sara Kaba Deme"}, ["kwh"] = {"Kowiai"}, ["kwi"] = {"Awa-Cuaiquer"}, ["kwj"] = {"Kwanga"}, ["kwk"] = {"Kwakiutl"}, ["kwl"] = {"Kofyar"}, ["kwm"] = {"Kwambi"}, ["kwn"] = {"Kwangali"}, ["kwo"] = {"Kwomtari"}, ["kwp"] = {"Kodia"}, ["kwr"] = {"Kwer"}, ["kws"] = {"Kwese"}, ["kwt"] = {"Kwesten"}, ["kwu"] = {"Kwakum"}, ["kwv"] = {"Sara Kaba Náà"}, ["kww"] = {"Kwinti"}, ["kwx"] = {"Khirwar"}, ["kwy"] = {"San Salvador Kongo"}, ["kwz"] = {"Kwadi"}, ["kxa"] = {"Kairiru"}, ["kxb"] = {"Krobu"}, ["kxc"] = {"Konso", "Khonso"}, ["kxd"] = {"Brunei"}, ["kxf"] = {"Manumanaw Karen", "Manumanaw"}, ["kxh"] = {"Karo (Ethiopia)"}, ["kxi"] = {"Keningau Murut"}, ["kxj"] = {"Kulfa"}, ["kxk"] = {"Zayein Karen"}, ["kxm"] = {"Northern Khmer"}, ["kxn"] = {"Kanowit-Tanjong Melanau"}, ["kxo"] = {"Kanoé"}, ["kxp"] = {"Wadiyara Koli"}, ["kxq"] = {"Smärky Kanum"}, ["kxr"] = {"Koro (Papua New Guinea)"}, ["kxs"] = {"Kangjia"}, ["kxt"] = {"Koiwat"}, ["kxv"] = {"Kuvi"}, ["kxw"] = {"Konai"}, ["kxx"] = {"Likuba"}, ["kxy"] = {"Kayong"}, ["kxz"] = {"Kerewo"}, ["kya"] = {"Kwaya"}, ["kyb"] = {"Butbut Kalinga"}, ["kyc"] = {"Kyaka"}, ["kyd"] = {"Karey"}, ["kye"] = {"Krache"}, ["kyf"] = {"Kouya"}, ["kyg"] = {"Keyagana"}, ["kyh"] = {"Karok"}, ["kyi"] = {"Kiput"}, ["kyj"] = {"Karao"}, ["kyk"] = {"Kamayo"}, ["kyl"] = {"Kalapuya"}, ["kym"] = {"Kpatili"}, ["kyn"] = {"Northern Binukidnon"}, ["kyo"] = {"Kelon"}, ["kyp"] = {"Kang"}, ["kyq"] = {"Kenga"}, ["kyr"] = {"Kuruáya"}, ["kys"] = {"Baram Kayan"}, ["kyt"] = {"Kayagar"}, ["kyu"] = {"Western Kayah"}, ["kyv"] = {"Kayort"}, ["kyw"] = {"Kudmali"}, ["kyx"] = {"Rapoisi"}, ["kyy"] = {"Kambaira"}, ["kyz"] = {"Kayabí"}, ["kza"] = {"Western Karaboro"}, ["kzb"] = {"Kaibobo"}, ["kzc"] = {"Bondoukou Kulango"}, ["kzd"] = {"Kadai"}, ["kze"] = {"Kosena"}, ["kzf"] = {"Da'a Kaili"}, ["kzg"] = {"Kikai"}, ["kzi"] = {"Kelabit"}, ["kzk"] = {"Kazukuru"}, ["kzl"] = {"Kayeli"}, ["kzm"] = {"Kais"}, ["kzn"] = {"Kokola"}, ["kzo"] = {"Kaningi"}, ["kzp"] = {"Kaidipang"}, ["kzq"] = {"Kaike"}, ["kzr"] = {"Karang"}, ["kzs"] = {"Sugut Dusun"}, ["kzu"] = {"Kayupulau"}, ["kzv"] = {"Komyandaret"}, ["kzw"] = {"Karirí-Xocó"}, ["kzx"] = {"Kamarian"}, ["kzy"] = {"Kango (Tshopo District)"}, ["kzz"] = {"Kalabra"}, ["laa"] = {"Southern Subanen"}, ["lab"] = {"Linear A"}, ["lac"] = {"Lacandon"}, ["lad"] = {"Ladino"}, ["lae"] = {"Pattani"}, ["laf"] = {"Lafofa"}, ["lag"] = {"Langi"}, ["lah"] = {"Lahnda"}, ["lai"] = {"Lambya"}, ["laj"] = {"Lango (Uganda)"}, ["lak"] = {"Laka (Nigeria)"}, ["lal"] = {"Lalia"}, ["lam"] = {"Lamba"}, ["lan"] = {"Laru"}, ["lap"] = {"Laka (Chad)"}, ["laq"] = {"Qabiao"}, ["lar"] = {"Larteh"}, ["las"] = {"Lama (Togo)"}, ["lau"] = {"Laba"}, ["law"] = {"Lauje"}, ["lax"] = {"Tiwa"}, ["lay"] = {"Lama Bai"}, ["laz"] = {"Aribwatsa"}, ["lbb"] = {"Label"}, ["lbc"] = {"Lakkia"}, ["lbe"] = {"Lak"}, ["lbf"] = {"Tinani"}, ["lbg"] = {"Laopang"}, ["lbi"] = {"La'bi"}, ["lbj"] = {"Ladakhi"}, ["lbk"] = {"Central Bontok"}, ["lbl"] = {"Libon Bikol"}, ["lbm"] = {"Lodhi"}, ["lbn"] = {"Rmeet"}, ["lbo"] = {"Laven"}, ["lbq"] = {"Wampar"}, ["lbr"] = {"Lohorung"}, ["lbs"] = {"Libyan Sign Language"}, ["lbt"] = {"Lachi"}, ["lbu"] = {"Labu"}, ["lbv"] = {"Lavatbura-Lamusong"}, ["lbw"] = {"Tolaki"}, ["lbx"] = {"Lawangan"}, ["lby"] = {"Lamalama", "Lamu-Lamu"}, ["lbz"] = {"Lardil"}, ["lcc"] = {"Legenyem"}, ["lcd"] = {"Lola"}, ["lce"] = {"Loncong", "Sekak"}, ["lcf"] = {"Lubu"}, ["lch"] = {"Luchazi"}, ["lcl"] = {"Lisela"}, ["lcm"] = {"Tungag"}, ["lcp"] = {"Western Lawa"}, ["lcq"] = {"Luhu"}, ["lcs"] = {"Lisabata-Nuniali"}, ["lda"] = {"Kla-Dan"}, ["ldb"] = {"Dũya"}, ["ldd"] = {"Luri"}, ["ldg"] = {"Lenyima"}, ["ldh"] = {"Lamja-Dengsa-Tola"}, ["ldi"] = {"Laari"}, ["ldj"] = {"Lemoro"}, ["ldk"] = {"Leelau"}, ["ldl"] = {"Kaan"}, ["ldm"] = {"Landoma"}, ["ldn"] = {"Láadan"}, ["ldo"] = {"Loo"}, ["ldp"] = {"Tso"}, ["ldq"] = {"Lufu"}, ["lea"] = {"Lega-Shabunda"}, ["leb"] = {"Lala-Bisa"}, ["lec"] = {"Leco"}, ["led"] = {"Lendu"}, ["lee"] = {"Lyélé"}, ["lef"] = {"Lelemi"}, ["leh"] = {"Lenje"}, ["lei"] = {"Lemio"}, ["lej"] = {"Lengola"}, ["lek"] = {"Leipon"}, ["lel"] = {"Lele (Democratic Republic of Congo)"}, ["lem"] = {"Nomaande"}, ["len"] = {"Lenca"}, ["leo"] = {"Leti (Cameroon)"}, ["lep"] = {"Lepcha"}, ["leq"] = {"Lembena"}, ["ler"] = {"Lenkau"}, ["les"] = {"Lese"}, ["let"] = {"Lesing-Gelimi", "Amio-Gelimi"}, ["leu"] = {"Kara (Papua New Guinea)"}, ["lev"] = {"Lamma"}, ["lew"] = {"Ledo Kaili"}, ["lex"] = {"Luang"}, ["ley"] = {"Lemolang"}, ["lez"] = {"Lezghian"}, ["lfa"] = {"Lefa"}, ["lfn"] = {"Lingua Franca Nova"}, ["lga"] = {"Lungga"}, ["lgb"] = {"Laghu"}, ["lgg"] = {"Lugbara"}, ["lgh"] = {"Laghuu"}, ["lgi"] = {"Lengilu"}, ["lgk"] = {"Lingarak", "Neverver"}, ["lgl"] = {"Wala"}, ["lgm"] = {"Lega-Mwenga"}, ["lgn"] = {"T'apo", "Opuuo"}, ["lgq"] = {"Logba"}, ["lgr"] = {"Lengo"}, ["lgt"] = {"Pahi"}, ["lgu"] = {"Longgu"}, ["lgz"] = {"Ligenza"}, ["lha"] = {"Laha (Viet Nam)"}, ["lhh"] = {"Laha (Indonesia)"}, ["lhi"] = {"Lahu Shi"}, ["lhl"] = {"Lahul Lohar"}, ["lhm"] = {"Lhomi"}, ["lhn"] = {"Lahanan"}, ["lhp"] = {"Lhokpu"}, ["lhs"] = {"Mlahsö"}, ["lht"] = {"Lo-Toga"}, ["lhu"] = {"Lahu"}, ["lia"] = {"West-Central Limba"}, ["lib"] = {"Likum"}, ["lic"] = {"Hlai"}, ["lid"] = {"Nyindrou"}, ["lie"] = {"Likila"}, ["lif"] = {"Limbu"}, ["lig"] = {"Ligbi"}, ["lih"] = {"Lihir"}, ["lij"] = {"Ligurian"}, ["lik"] = {"Lika"}, ["lil"] = {"Lillooet"}, ["lio"] = {"Liki"}, ["lip"] = {"Sekpele"}, ["liq"] = {"Libido"}, ["lir"] = {"Liberian English"}, ["lis"] = {"Lisu"}, ["liu"] = {"Logorik"}, ["liv"] = {"Liv"}, ["liw"] = {"Col"}, ["lix"] = {"Liabuku"}, ["liy"] = {"Banda-Bambari"}, ["liz"] = {"Libinza"}, ["lja"] = {"Golpa"}, ["lje"] = {"Rampi"}, ["lji"] = {"Laiyolo"}, ["ljl"] = {"Li'o"}, ["ljp"] = {"Lampung Api"}, ["ljw"] = {"Yirandali"}, ["ljx"] = {"Yuru"}, ["lka"] = {"Lakalei"}, ["lkb"] = {"Kabras", "Lukabaras"}, ["lkc"] = {"Kucong"}, ["lkd"] = {"Lakondê"}, ["lke"] = {"Kenyi"}, ["lkh"] = {"Lakha"}, ["lki"] = {"Laki"}, ["lkj"] = {"Remun"}, ["lkl"] = {"Laeko-Libuat"}, ["lkm"] = {"Kalaamaya"}, ["lkn"] = {"Lakon", "Vure"}, ["lko"] = {"Khayo", "Olukhayo"}, ["lkr"] = {"Päri"}, ["lks"] = {"Kisa", "Olushisa"}, ["lkt"] = {"Lakota"}, ["lku"] = {"Kungkari"}, ["lky"] = {"Lokoya"}, ["lla"] = {"Lala-Roba"}, ["llb"] = {"Lolo"}, ["llc"] = {"Lele (Guinea)"}, ["lld"] = {"Ladin"}, ["lle"] = {"Lele (Papua New Guinea)"}, ["llf"] = {"Hermit"}, ["llg"] = {"Lole"}, ["llh"] = {"Lamu"}, ["lli"] = {"Teke-Laali"}, ["llj"] = {"Ladji Ladji"}, ["llk"] = {"Lelak"}, ["lll"] = {"Lilau"}, ["llm"] = {"Lasalimu"}, ["lln"] = {"Lele (Chad)"}, ["llp"] = {"North Efate"}, ["llq"] = {"Lolak"}, ["lls"] = {"Lithuanian Sign Language"}, ["llu"] = {"Lau"}, ["llx"] = {"Lauan"}, ["lma"] = {"East Limba"}, ["lmb"] = {"Merei"}, ["lmc"] = {"Limilngan"}, ["lmd"] = {"Lumun"}, ["lme"] = {"Pévé"}, ["lmf"] = {"South Lembata"}, ["lmg"] = {"Lamogai"}, ["lmh"] = {"Lambichhong"}, ["lmi"] = {"Lombi"}, ["lmj"] = {"West Lembata"}, ["lmk"] = {"Lamkang"}, ["lml"] = {"Hano"}, ["lmn"] = {"Lambadi"}, ["lmo"] = {"Lombard"}, ["lmp"] = {"Limbum"}, ["lmq"] = {"Lamatuka"}, ["lmr"] = {"Lamalera"}, ["lmu"] = {"Lamenu"}, ["lmv"] = {"Lomaiviti"}, ["lmw"] = {"Lake Miwok"}, ["lmx"] = {"Laimbue"}, ["lmy"] = {"Lamboya"}, ["lna"] = {"Langbashe"}, ["lnb"] = {"Mbalanhu"}, ["lnd"] = {"Lundayeh", "Lun Bawang"}, ["lng"] = {"Langobardic"}, ["lnh"] = {"Lanoh"}, ["lni"] = {"Daantanai'"}, ["lnj"] = {"Leningitij"}, ["lnl"] = {"South Central Banda"}, ["lnm"] = {"Langam"}, ["lnn"] = {"Lorediakarkar"}, ["lno"] = {"Lango (South Sudan)"}, ["lns"] = {"Lamnso'"}, ["lnu"] = {"Longuda"}, ["lnw"] = {"Lanima"}, ["lnz"] = {"Lonzo"}, ["loa"] = {"Loloda"}, ["lob"] = {"Lobi"}, ["loc"] = {"Inonhan"}, ["loe"] = {"Saluan"}, ["lof"] = {"Logol"}, ["log"] = {"Logo"}, ["loh"] = {"Narim"}, ["loi"] = {"Loma (Côte d'Ivoire)"}, ["loj"] = {"Lou"}, ["lok"] = {"Loko"}, ["lol"] = {"Mongo"}, ["lom"] = {"Loma (Liberia)"}, ["lon"] = {"Malawi Lomwe"}, ["loo"] = {"Lombo"}, ["lop"] = {"Lopa"}, ["loq"] = {"Lobala"}, ["lor"] = {"Téén"}, ["los"] = {"Loniu"}, ["lot"] = {"Otuho"}, ["lou"] = {"Louisiana Creole"}, ["lov"] = {"Lopi"}, ["low"] = {"Tampias Lobu"}, ["lox"] = {"Loun"}, ["loy"] = {"Loke"}, ["loz"] = {"Lozi"}, ["lpa"] = {"Lelepa"}, ["lpe"] = {"Lepki"}, ["lpn"] = {"Long Phuri Naga"}, ["lpo"] = {"Lipo"}, ["lpx"] = {"Lopit"}, ["lra"] = {"Rara Bakati'"}, ["lrc"] = {"Northern Luri"}, ["lre"] = {"Laurentian"}, ["lrg"] = {"Laragia"}, ["lri"] = {"Marachi", "Olumarachi"}, ["lrk"] = {"Loarki"}, ["lrl"] = {"Lari"}, ["lrm"] = {"Marama", "Olumarama"}, ["lrn"] = {"Lorang"}, ["lro"] = {"Laro"}, ["lrr"] = {"Southern Yamphu"}, ["lrt"] = {"Larantuka Malay"}, ["lrv"] = {"Larevat"}, ["lrz"] = {"Lemerig"}, ["lsa"] = {"Lasgerdi"}, ["lsd"] = {"Lishana Deni"}, ["lse"] = {"Lusengo"}, ["lsh"] = {"Lish"}, ["lsi"] = {"Lashi"}, ["lsl"] = {"Latvian Sign Language"}, ["lsm"] = {"Saamia", "Olusamia"}, ["lsn"] = {"Tibetan Sign Language"}, ["lso"] = {"Laos Sign Language"}, ["lsp"] = {"Panamanian Sign Language", "Lengua de Señas Panameñas"}, ["lsr"] = {"Aruop"}, ["lss"] = {"Lasi"}, ["lst"] = {"Trinidad and Tobago Sign Language"}, ["lsv"] = {"Sivia Sign Language"}, ["lsy"] = {"Mauritian Sign Language"}, ["ltc"] = {"Late Middle Chinese"}, ["ltg"] = {"Latgalian"}, ["lth"] = {"Thur"}, ["lti"] = {"Leti (Indonesia)"}, ["ltn"] = {"Latundê"}, ["lto"] = {"Tsotso", "Olutsotso"}, ["lts"] = {"Tachoni", "Lutachoni"}, ["ltu"] = {"Latu"}, ["lua"] = {"Luba-Lulua"}, ["luc"] = {"Aringa"}, ["lud"] = {"Ludian"}, ["lue"] = {"Luvale"}, ["luf"] = {"Laua"}, ["lui"] = {"Luiseno"}, ["luj"] = {"Luna"}, ["luk"] = {"Lunanakha"}, ["lul"] = {"Olu'bo"}, ["lum"] = {"Luimbi"}, ["lun"] = {"Lunda"}, ["luo"] = {"Luo (Kenya and Tanzania)", "Dholuo"}, ["lup"] = {"Lumbu"}, ["luq"] = {"Lucumi"}, ["lur"] = {"Laura"}, ["lus"] = {"Lushai"}, ["lut"] = {"Lushootseed"}, ["luu"] = {"Lumba-Yakkha"}, ["luv"] = {"Luwati"}, ["luw"] = {"Luo (Cameroon)"}, ["luy"] = {"Luyia", "Oluluyia"}, ["luz"] = {"Southern Luri"}, ["lva"] = {"Maku'a"}, ["lvi"] = {"Lavi"}, ["lvk"] = {"Lavukaleve"}, ["lvs"] = {"Standard Latvian"}, ["lvu"] = {"Levuka"}, ["lwa"] = {"Lwalu"}, ["lwe"] = {"Lewo Eleng"}, ["lwg"] = {"Wanga", "Oluwanga"}, ["lwh"] = {"White Lachi"}, ["lwl"] = {"Eastern Lawa"}, ["lwm"] = {"Laomian"}, ["lwo"] = {"Luwo"}, ["lws"] = {"Malawian Sign Language"}, ["lwt"] = {"Lewotobi"}, ["lwu"] = {"Lawu"}, ["lww"] = {"Lewo"}, ["lya"] = {"Layakha"}, ["lyg"] = {"Lyngngam"}, ["lyn"] = {"Luyana"}, ["lzh"] = {"Literary Chinese"}, ["lzl"] = {"Litzlitz"}, ["lzn"] = {"Leinong Naga"}, ["lzz"] = {"Laz"}, ["maa"] = {"San Jerónimo Tecóatl Mazatec"}, ["mab"] = {"Yutanduchi Mixtec"}, ["mad"] = {"Madurese"}, ["mae"] = {"Bo-Rukul"}, ["maf"] = {"Mafa"}, ["mag"] = {"Magahi"}, ["mai"] = {"Maithili"}, ["maj"] = {"Jalapa De Díaz Mazatec"}, ["mak"] = {"Makasar"}, ["mam"] = {"Mam"}, ["man"] = {"Mandingo", "Manding"}, ["map"] = {"Austronesian languages"}, ["maq"] = {"Chiquihuitlán Mazatec"}, ["mas"] = {"Masai"}, ["mat"] = {"San Francisco Matlatzinca"}, ["mau"] = {"Huautla Mazatec"}, ["mav"] = {"Sateré-Mawé"}, ["maw"] = {"Mampruli"}, ["max"] = {"North Moluccan Malay"}, ["maz"] = {"Central Mazahua"}, ["mba"] = {"Higaonon"}, ["mbb"] = {"Western Bukidnon Manobo"}, ["mbc"] = {"Macushi"}, ["mbd"] = {"Dibabawon Manobo"}, ["mbe"] = {"Molale"}, ["mbf"] = {"Baba Malay"}, ["mbh"] = {"Mangseng"}, ["mbi"] = {"Ilianen Manobo"}, ["mbj"] = {"Nadëb"}, ["mbk"] = {"Malol"}, ["mbl"] = {"Maxakalí"}, ["mbm"] = {"Ombamba"}, ["mbn"] = {"Macaguán"}, ["mbo"] = {"Mbo (Cameroon)"}, ["mbp"] = {"Malayo"}, ["mbq"] = {"Maisin"}, ["mbr"] = {"Nukak Makú"}, ["mbs"] = {"Sarangani Manobo"}, ["mbt"] = {"Matigsalug Manobo"}, ["mbu"] = {"Mbula-Bwazza"}, ["mbv"] = {"Mbulungish"}, ["mbw"] = {"Maring"}, ["mbx"] = {"Mari (East Sepik Province)"}, ["mby"] = {"Memoni"}, ["mbz"] = {"Amoltepec Mixtec"}, ["mca"] = {"Maca"}, ["mcb"] = {"Machiguenga"}, ["mcc"] = {"Bitur"}, ["mcd"] = {"Sharanahua"}, ["mce"] = {"Itundujia Mixtec"}, ["mcf"] = {"Matsés"}, ["mcg"] = {"Mapoyo"}, ["mch"] = {"Maquiritari"}, ["mci"] = {"Mese"}, ["mcj"] = {"Mvanip"}, ["mck"] = {"Mbunda"}, ["mcl"] = {"Macaguaje"}, ["mcm"] = {"Malaccan Creole Portuguese"}, ["mcn"] = {"Masana"}, ["mco"] = {"Coatlán Mixe"}, ["mcp"] = {"Makaa"}, ["mcq"] = {"Ese"}, ["mcr"] = {"Menya"}, ["mcs"] = {"Mambai"}, ["mct"] = {"Mengisa"}, ["mcu"] = {"Cameroon Mambila"}, ["mcv"] = {"Minanibai"}, ["mcw"] = {"Mawa (Chad)"}, ["mcx"] = {"Mpiemo"}, ["mcy"] = {"South Watut"}, ["mcz"] = {"Mawan"}, ["mda"] = {"Mada (Nigeria)"}, ["mdb"] = {"Morigi"}, ["mdc"] = {"Male (Papua New Guinea)"}, ["mdd"] = {"Mbum"}, ["mde"] = {"Maba (Chad)"}, ["mdf"] = {"Moksha"}, ["mdg"] = {"Massalat"}, ["mdh"] = {"Maguindanaon"}, ["mdi"] = {"Mamvu"}, ["mdj"] = {"Mangbetu"}, ["mdk"] = {"Mangbutu"}, ["mdl"] = {"Maltese Sign Language"}, ["mdm"] = {"Mayogo"}, ["mdn"] = {"Mbati"}, ["mdp"] = {"Mbala"}, ["mdq"] = {"Mbole"}, ["mdr"] = {"Mandar"}, ["mds"] = {"Maria (Papua New Guinea)"}, ["mdt"] = {"Mbere"}, ["mdu"] = {"Mboko"}, ["mdv"] = {"Santa Lucía Monteverde Mixtec"}, ["mdw"] = {"Mbosi"}, ["mdx"] = {"Dizin"}, ["mdy"] = {"Male (Ethiopia)"}, ["mdz"] = {"Suruí Do Pará"}, ["mea"] = {"Menka"}, ["meb"] = {"Ikobi"}, ["mec"] = {"Marra"}, ["med"] = {"Melpa"}, ["mee"] = {"Mengen"}, ["mef"] = {"Megam"}, ["meh"] = {"Southwestern Tlaxiaco Mixtec"}, ["mei"] = {"Midob"}, ["mej"] = {"Meyah"}, ["mek"] = {"Mekeo"}, ["mel"] = {"Central Melanau"}, ["mem"] = {"Mangala"}, ["men"] = {"Mende (Sierra Leone)"}, ["meo"] = {"Kedah Malay"}, ["mep"] = {"Miriwoong"}, ["meq"] = {"Merey"}, ["mer"] = {"Meru"}, ["mes"] = {"Masmaje"}, ["met"] = {"Mato"}, ["meu"] = {"Motu"}, ["mev"] = {"Mano"}, ["mew"] = {"Maaka"}, ["mey"] = {"Hassaniyya"}, ["mez"] = {"Menominee"}, ["mfa"] = {"Pattani Malay"}, ["mfb"] = {"Bangka"}, ["mfc"] = {"Mba"}, ["mfd"] = {"Mendankwe-Nkwen"}, ["mfe"] = {"Morisyen"}, ["mff"] = {"Naki"}, ["mfg"] = {"Mogofin"}, ["mfh"] = {"Matal"}, ["mfi"] = {"Wandala"}, ["mfj"] = {"Mefele"}, ["mfk"] = {"North Mofu"}, ["mfl"] = {"Putai"}, ["mfm"] = {"Marghi South"}, ["mfn"] = {"Cross River Mbembe"}, ["mfo"] = {"Mbe"}, ["mfp"] = {"Makassar Malay"}, ["mfq"] = {"Moba"}, ["mfr"] = {"Marrithiyel"}, ["mfs"] = {"Mexican Sign Language"}, ["mft"] = {"Mokerang"}, ["mfu"] = {"Mbwela"}, ["mfv"] = {"Mandjak"}, ["mfw"] = {"Mulaha"}, ["mfx"] = {"Melo"}, ["mfy"] = {"Mayo"}, ["mfz"] = {"Mabaan"}, ["mga"] = {"Middle Irish (900-1200)"}, ["mgb"] = {"Mararit"}, ["mgc"] = {"Morokodo"}, ["mgd"] = {"Moru"}, ["mge"] = {"Mango"}, ["mgf"] = {"Maklew"}, ["mgg"] = {"Mpumpong"}, ["mgh"] = {"Makhuwa-Meetto"}, ["mgi"] = {"Lijili"}, ["mgj"] = {"Abureni"}, ["mgk"] = {"Mawes"}, ["mgl"] = {"Maleu-Kilenge"}, ["mgm"] = {"Mambae"}, ["mgn"] = {"Mbangi"}, ["mgo"] = {"Meta'"}, ["mgp"] = {"Eastern Magar"}, ["mgq"] = {"Malila"}, ["mgr"] = {"Mambwe-Lungu"}, ["mgs"] = {"Manda (Tanzania)"}, ["mgt"] = {"Mongol"}, ["mgu"] = {"Mailu"}, ["mgv"] = {"Matengo"}, ["mgw"] = {"Matumbi"}, ["mgy"] = {"Mbunga"}, ["mgz"] = {"Mbugwe"}, ["mha"] = {"Manda (India)"}, ["mhb"] = {"Mahongwe"}, ["mhc"] = {"Mocho"}, ["mhd"] = {"Mbugu"}, ["mhe"] = {"Besisi", "Mah Meri"}, ["mhf"] = {"Mamaa"}, ["mhg"] = {"Margu"}, ["mhi"] = {"Ma'di"}, ["mhj"] = {"Mogholi"}, ["mhk"] = {"Mungaka"}, ["mhl"] = {"Mauwake"}, ["mhm"] = {"Makhuwa-Moniga"}, ["mhn"] = {"Mócheno"}, ["mho"] = {"Mashi (Zambia)"}, ["mhp"] = {"Balinese Malay"}, ["mhq"] = {"Mandan"}, ["mhr"] = {"Eastern Mari"}, ["mhs"] = {"Buru (Indonesia)"}, ["mht"] = {"Mandahuaca"}, ["mhu"] = {"Digaro-Mishmi", "Darang Deng"}, ["mhw"] = {"Mbukushu"}, ["mhx"] = {"Maru", "Lhaovo"}, ["mhy"] = {"Ma'anyan"}, ["mhz"] = {"Mor (Mor Islands)"}, ["mia"] = {"Miami"}, ["mib"] = {"Atatláhuca Mixtec"}, ["mic"] = {"Mi'kmaq", "Micmac"}, ["mid"] = {"Mandaic"}, ["mie"] = {"Ocotepec Mixtec"}, ["mif"] = {"Mofu-Gudur"}, ["mig"] = {"San Miguel El Grande Mixtec"}, ["mih"] = {"Chayuco Mixtec"}, ["mii"] = {"Chigmecatitlán Mixtec"}, ["mij"] = {"Abar", "Mungbam"}, ["mik"] = {"Mikasuki"}, ["mil"] = {"Peñoles Mixtec"}, ["mim"] = {"Alacatlatzala Mixtec"}, ["min"] = {"Minangkabau"}, ["mio"] = {"Pinotepa Nacional Mixtec"}, ["mip"] = {"Apasco-Apoala Mixtec"}, ["miq"] = {"Mískito"}, ["mir"] = {"Isthmus Mixe"}, ["mis"] = {"Uncoded languages"}, ["mit"] = {"Southern Puebla Mixtec"}, ["miu"] = {"Cacaloxtepec Mixtec"}, ["miw"] = {"Akoye"}, ["mix"] = {"Mixtepec Mixtec"}, ["miy"] = {"Ayutla Mixtec"}, ["miz"] = {"Coatzospan Mixtec"}, ["mjb"] = {"Makalero"}, ["mjc"] = {"San Juan Colorado Mixtec"}, ["mjd"] = {"Northwest Maidu"}, ["mje"] = {"Muskum"}, ["mjg"] = {"Tu"}, ["mjh"] = {"Mwera (Nyasa)"}, ["mji"] = {"Kim Mun"}, ["mjj"] = {"Mawak"}, ["mjk"] = {"Matukar"}, ["mjl"] = {"Mandeali"}, ["mjm"] = {"Medebur"}, ["mjn"] = {"Ma (Papua New Guinea)"}, ["mjo"] = {"Malankuravan"}, ["mjp"] = {"Malapandaram"}, ["mjq"] = {"Malaryan"}, ["mjr"] = {"Malavedan"}, ["mjs"] = {"Miship"}, ["mjt"] = {"Sauria Paharia"}, ["mju"] = {"Manna-Dora"}, ["mjv"] = {"Mannan"}, ["mjw"] = {"Karbi"}, ["mjx"] = {"Mahali"}, ["mjy"] = {"Mahican"}, ["mjz"] = {"Majhi"}, ["mka"] = {"Mbre"}, ["mkb"] = {"Mal Paharia"}, ["mkc"] = {"Siliput"}, ["mke"] = {"Mawchi"}, ["mkf"] = {"Miya"}, ["mkg"] = {"Mak (China)"}, ["mkh"] = {"Mon-Khmer languages"}, ["mki"] = {"Dhatki"}, ["mkj"] = {"Mokilese"}, ["mkk"] = {"Byep"}, ["mkl"] = {"Mokole"}, ["mkm"] = {"Moklen"}, ["mkn"] = {"Kupang Malay"}, ["mko"] = {"Mingang Doso"}, ["mkp"] = {"Moikodi"}, ["mkq"] = {"Bay Miwok"}, ["mkr"] = {"Malas"}, ["mks"] = {"Silacayoapan Mixtec"}, ["mkt"] = {"Vamale"}, ["mku"] = {"Konyanka Maninka"}, ["mkv"] = {"Mafea"}, ["mkw"] = {"Kituba (Congo)"}, ["mkx"] = {"Kinamiging Manobo"}, ["mky"] = {"East Makian"}, ["mkz"] = {"Makasae"}, ["mla"] = {"Malo"}, ["mlb"] = {"Mbule"}, ["mlc"] = {"Cao Lan"}, ["mle"] = {"Manambu"}, ["mlf"] = {"Mal"}, ["mlh"] = {"Mape"}, ["mli"] = {"Malimpung"}, ["mlj"] = {"Miltu"}, ["mlk"] = {"Ilwana", "Kiwilwana"}, ["mll"] = {"Malua Bay"}, ["mlm"] = {"Mulam"}, ["mln"] = {"Malango"}, ["mlo"] = {"Mlomp"}, ["mlp"] = {"Bargam"}, ["mlq"] = {"Western Maninkakan"}, ["mlr"] = {"Vame"}, ["mls"] = {"Masalit"}, ["mlu"] = {"To'abaita"}, ["mlv"] = {"Motlav", "Mwotlap"}, ["mlw"] = {"Moloko"}, ["mlx"] = {"Malfaxal", "Naha'ai"}, ["mlz"] = {"Malaynon"}, ["mma"] = {"Mama"}, ["mmb"] = {"Momina"}, ["mmc"] = {"Michoacán Mazahua"}, ["mmd"] = {"Maonan"}, ["mme"] = {"Mae"}, ["mmf"] = {"Mundat"}, ["mmg"] = {"North Ambrym"}, ["mmh"] = {"Mehináku"}, ["mmi"] = {"Musar"}, ["mmj"] = {"Majhwar"}, ["mmk"] = {"Mukha-Dora"}, ["mml"] = {"Man Met"}, ["mmm"] = {"Maii"}, ["mmn"] = {"Mamanwa"}, ["mmo"] = {"Mangga Buang"}, ["mmp"] = {"Siawi"}, ["mmq"] = {"Musak"}, ["mmr"] = {"Western Xiangxi Miao"}, ["mmt"] = {"Malalamai"}, ["mmu"] = {"Mmaala"}, ["mmv"] = {"Miriti"}, ["mmw"] = {"Emae"}, ["mmx"] = {"Madak"}, ["mmy"] = {"Migaama"}, ["mmz"] = {"Mabaale"}, ["mna"] = {"Mbula"}, ["mnb"] = {"Muna"}, ["mnc"] = {"Manchu"}, ["mnd"] = {"Mondé"}, ["mne"] = {"Naba"}, ["mnf"] = {"Mundani"}, ["mng"] = {"Eastern Mnong"}, ["mnh"] = {"Mono (Democratic Republic of Congo)"}, ["mni"] = {"Manipuri"}, ["mnj"] = {"Munji"}, ["mnk"] = {"Mandinka"}, ["mnl"] = {"Tiale"}, ["mnm"] = {"Mapena"}, ["mnn"] = {"Southern Mnong"}, ["mno"] = {"Manobo languages"}, ["mnp"] = {"Min Bei Chinese"}, ["mnq"] = {"Minriq"}, ["mnr"] = {"Mono (USA)"}, ["mns"] = {"Mansi"}, ["mnu"] = {"Mer"}, ["mnv"] = {"Rennell-Bellona"}, ["mnw"] = {"Mon"}, ["mnx"] = {"Manikion"}, ["mny"] = {"Manyawa"}, ["mnz"] = {"Moni"}, ["moa"] = {"Mwan"}, ["moc"] = {"Mocoví"}, ["mod"] = {"Mobilian"}, ["moe"] = {"Innu", "Montagnais"}, ["mog"] = {"Mongondow"}, ["moh"] = {"Mohawk"}, ["moi"] = {"Mboi"}, ["moj"] = {"Monzombo"}, ["mok"] = {"Morori"}, ["mom"] = {"Mangue"}, ["moo"] = {"Monom"}, ["mop"] = {"Mopán Maya"}, ["moq"] = {"Mor (Bomberai Peninsula)"}, ["mor"] = {"Moro"}, ["mos"] = {"Mossi"}, ["mot"] = {"Barí"}, ["mou"] = {"Mogum"}, ["mov"] = {"Mohave"}, ["mow"] = {"Moi (Congo)"}, ["mox"] = {"Molima"}, ["moy"] = {"Shekkacho"}, ["moz"] = {"Mukulu", "Gergiko"}, ["mpa"] = {"Mpoto"}, ["mpb"] = {"Malak Malak", "Mullukmulluk"}, ["mpc"] = {"Mangarrayi"}, ["mpd"] = {"Machinere"}, ["mpe"] = {"Majang"}, ["mpg"] = {"Marba"}, ["mph"] = {"Maung"}, ["mpi"] = {"Mpade"}, ["mpj"] = {"Martu Wangka", "Wangkajunga"}, ["mpk"] = {"Mbara (Chad)"}, ["mpl"] = {"Middle Watut"}, ["mpm"] = {"Yosondúa Mixtec"}, ["mpn"] = {"Mindiri"}, ["mpo"] = {"Miu"}, ["mpp"] = {"Migabac"}, ["mpq"] = {"Matís"}, ["mpr"] = {"Vangunu"}, ["mps"] = {"Dadibi"}, ["mpt"] = {"Mian"}, ["mpu"] = {"Makuráp"}, ["mpv"] = {"Mungkip"}, ["mpw"] = {"Mapidian"}, ["mpx"] = {"Misima-Panaeati"}, ["mpy"] = {"Mapia"}, ["mpz"] = {"Mpi"}, ["mqa"] = {"Maba (Indonesia)"}, ["mqb"] = {"Mbuko"}, ["mqc"] = {"Mangole"}, ["mqe"] = {"Matepi"}, ["mqf"] = {"Momuna"}, ["mqg"] = {"Kota Bangun Kutai Malay"}, ["mqh"] = {"Tlazoyaltepec Mixtec"}, ["mqi"] = {"Mariri"}, ["mqj"] = {"Mamasa"}, ["mqk"] = {"Rajah Kabunsuwan Manobo"}, ["mql"] = {"Mbelime"}, ["mqm"] = {"South Marquesan"}, ["mqn"] = {"Moronene"}, ["mqo"] = {"Modole"}, ["mqp"] = {"Manipa"}, ["mqq"] = {"Minokok"}, ["mqr"] = {"Mander"}, ["mqs"] = {"West Makian"}, ["mqt"] = {"Mok"}, ["mqu"] = {"Mandari"}, ["mqv"] = {"Mosimo"}, ["mqw"] = {"Murupi"}, ["mqx"] = {"Mamuju"}, ["mqy"] = {"Manggarai"}, ["mqz"] = {"Pano"}, ["mra"] = {"Mlabri"}, ["mrb"] = {"Marino"}, ["mrc"] = {"Maricopa"}, ["mrd"] = {"Western Magar"}, ["mre"] = {"Martha's Vineyard Sign Language"}, ["mrf"] = {"Elseng"}, ["mrg"] = {"Mising"}, ["mrh"] = {"Mara Chin"}, ["mrj"] = {"Western Mari"}, ["mrk"] = {"Hmwaveke"}, ["mrl"] = {"Mortlockese"}, ["mrm"] = {"Merlav", "Mwerlap"}, ["mrn"] = {"Cheke Holo"}, ["mro"] = {"Mru"}, ["mrp"] = {"Morouas"}, ["mrq"] = {"North Marquesan"}, ["mrr"] = {"Maria (India)"}, ["mrs"] = {"Maragus"}, ["mrt"] = {"Marghi Central"}, ["mru"] = {"Mono (Cameroon)"}, ["mrv"] = {"Mangareva"}, ["mrw"] = {"Maranao"}, ["mrx"] = {"Maremgi", "Dineor"}, ["mry"] = {"Mandaya"}, ["mrz"] = {"Marind"}, ["msb"] = {"Masbatenyo"}, ["msc"] = {"Sankaran Maninka"}, ["msd"] = {"Yucatec Maya Sign Language"}, ["mse"] = {"Musey"}, ["msf"] = {"Mekwei"}, ["msg"] = {"Moraid"}, ["msh"] = {"Masikoro Malagasy"}, ["msi"] = {"Sabah Malay"}, ["msj"] = {"Ma (Democratic Republic of Congo)"}, ["msk"] = {"Mansaka"}, ["msl"] = {"Molof", "Poule"}, ["msm"] = {"Agusan Manobo"}, ["msn"] = {"Vurës"}, ["mso"] = {"Mombum"}, ["msp"] = {"Maritsauá"}, ["msq"] = {"Caac"}, ["msr"] = {"Mongolian Sign Language"}, ["mss"] = {"West Masela"}, ["msu"] = {"Musom"}, ["msv"] = {"Maslam"}, ["msw"] = {"Mansoanka"}, ["msx"] = {"Moresada"}, ["msy"] = {"Aruamu"}, ["msz"] = {"Momare"}, ["mta"] = {"Cotabato Manobo"}, ["mtb"] = {"Anyin Morofo"}, ["mtc"] = {"Munit"}, ["mtd"] = {"Mualang"}, ["mte"] = {"Mono (Solomon Islands)"}, ["mtf"] = {"Murik (Papua New Guinea)"}, ["mtg"] = {"Una"}, ["mth"] = {"Munggui"}, ["mti"] = {"Maiwa (Papua New Guinea)"}, ["mtj"] = {"Moskona"}, ["mtk"] = {"Mbe'"}, ["mtl"] = {"Montol"}, ["mtm"] = {"Mator"}, ["mtn"] = {"Matagalpa"}, ["mto"] = {"Totontepec Mixe"}, ["mtp"] = {"Wichí Lhamtés Nocten"}, ["mtq"] = {"Muong"}, ["mtr"] = {"Mewari"}, ["mts"] = {"Yora"}, ["mtt"] = {"Mota"}, ["mtu"] = {"Tututepec Mixtec"}, ["mtv"] = {"Asaro'o"}, ["mtw"] = {"Southern Binukidnon"}, ["mtx"] = {"Tidaá Mixtec"}, ["mty"] = {"Nabi"}, ["mua"] = {"Mundang"}, ["mub"] = {"Mubi"}, ["muc"] = {"Ajumbu"}, ["mud"] = {"Mednyj Aleut"}, ["mue"] = {"Media Lengua"}, ["mug"] = {"Musgu"}, ["muh"] = {"Mündü"}, ["mui"] = {"Musi"}, ["muj"] = {"Mabire"}, ["muk"] = {"Mugom"}, ["mul"] = {"Multiple languages"}, ["mum"] = {"Maiwala"}, ["mun"] = {"Munda languages"}, ["muo"] = {"Nyong"}, ["mup"] = {"Malvi"}, ["muq"] = {"Eastern Xiangxi Miao"}, ["mur"] = {"Murle"}, ["mus"] = {"Creek"}, ["mut"] = {"Western Muria"}, ["muu"] = {"Yaaku"}, ["muv"] = {"Muthuvan"}, ["mux"] = {"Bo-Ung"}, ["muy"] = {"Muyang"}, ["muz"] = {"Mursi"}, ["mva"] = {"Manam"}, ["mvb"] = {"Mattole"}, ["mvd"] = {"Mamboru"}, ["mve"] = {"Marwari (Pakistan)"}, ["mvf"] = {"Peripheral Mongolian"}, ["mvg"] = {"Yucuañe Mixtec"}, ["mvh"] = {"Mulgi"}, ["mvi"] = {"Miyako"}, ["mvk"] = {"Mekmek"}, ["mvl"] = {"Mbara (Australia)"}, ["mvm"] = {"Muya"}, ["mvn"] = {"Minaveha"}, ["mvo"] = {"Marovo"}, ["mvp"] = {"Duri"}, ["mvq"] = {"Moere"}, ["mvr"] = {"Marau"}, ["mvs"] = {"Massep"}, ["mvt"] = {"Mpotovoro"}, ["mvu"] = {"Marfa"}, ["mvv"] = {"Tagal Murut"}, ["mvw"] = {"Machinga"}, ["mvx"] = {"Meoswar"}, ["mvy"] = {"Indus Kohistani"}, ["mvz"] = {"Mesqan"}, ["mwa"] = {"Mwatebu"}, ["mwb"] = {"Juwal"}, ["mwc"] = {"Are"}, ["mwe"] = {"Mwera (Chimwera)"}, ["mwf"] = {"Murrinh-Patha"}, ["mwg"] = {"Aiklep"}, ["mwh"] = {"Mouk-Aria"}, ["mwi"] = {"Labo", "Ninde"}, ["mwk"] = {"Kita Maninkakan"}, ["mwl"] = {"Mirandese"}, ["mwm"] = {"Sar"}, ["mwn"] = {"Nyamwanga"}, ["mwo"] = {"Central Maewo"}, ["mwp"] = {"Kala Lagaw Ya"}, ["mwq"] = {"Mün Chin"}, ["mwr"] = {"Marwari"}, ["mws"] = {"Mwimbi-Muthambi"}, ["mwt"] = {"Moken"}, ["mwu"] = {"Mittu"}, ["mwv"] = {"Mentawai"}, ["mww"] = {"Hmong Daw"}, ["mwz"] = {"Moingi"}, ["mxa"] = {"Northwest Oaxaca Mixtec"}, ["mxb"] = {"Tezoatlán Mixtec"}, ["mxc"] = {"Manyika"}, ["mxd"] = {"Modang"}, ["mxe"] = {"Mele-Fila"}, ["mxf"] = {"Malgbe"}, ["mxg"] = {"Mbangala"}, ["mxh"] = {"Mvuba"}, ["mxi"] = {"Mozarabic"}, ["mxj"] = {"Miju-Mishmi", "Geman Deng"}, ["mxk"] = {"Monumbo"}, ["mxl"] = {"Maxi Gbe"}, ["mxm"] = {"Meramera"}, ["mxn"] = {"Moi (Indonesia)"}, ["mxo"] = {"Mbowe"}, ["mxp"] = {"Tlahuitoltepec Mixe"}, ["mxq"] = {"Juquila Mixe"}, ["mxr"] = {"Murik (Malaysia)"}, ["mxs"] = {"Huitepec Mixtec"}, ["mxt"] = {"Jamiltepec Mixtec"}, ["mxu"] = {"Mada (Cameroon)"}, ["mxv"] = {"Metlatónoc Mixtec"}, ["mxw"] = {"Namo"}, ["mxx"] = {"Mahou", "Mawukakan"}, ["mxy"] = {"Southeastern Nochixtlán Mixtec"}, ["mxz"] = {"Central Masela"}, ["myb"] = {"Mbay"}, ["myc"] = {"Mayeka"}, ["mye"] = {"Myene"}, ["myf"] = {"Bambassi"}, ["myg"] = {"Manta"}, ["myh"] = {"Makah"}, ["myj"] = {"Mangayat"}, ["myk"] = {"Mamara Senoufo"}, ["myl"] = {"Moma"}, ["mym"] = {"Me'en"}, ["myn"] = {"Mayan languages"}, ["myo"] = {"Anfillo"}, ["myp"] = {"Pirahã"}, ["myr"] = {"Muniche"}, ["mys"] = {"Mesmes"}, ["myu"] = {"Mundurukú"}, ["myv"] = {"Erzya"}, ["myw"] = {"Muyuw"}, ["myx"] = {"Masaaba"}, ["myy"] = {"Macuna"}, ["myz"] = {"Classical Mandaic"}, ["mza"] = {"Santa María Zacatepec Mixtec"}, ["mzb"] = {"Tumzabt"}, ["mzc"] = {"Madagascar Sign Language"}, ["mzd"] = {"Malimba"}, ["mze"] = {"Morawa"}, ["mzg"] = {"Monastic Sign Language"}, ["mzh"] = {"Wichí Lhamtés Güisnay"}, ["mzi"] = {"Ixcatlán Mazatec"}, ["mzj"] = {"Manya"}, ["mzk"] = {"Nigeria Mambila"}, ["mzl"] = {"Mazatlán Mixe"}, ["mzm"] = {"Mumuye"}, ["mzn"] = {"Mazanderani"}, ["mzo"] = {"Matipuhy"}, ["mzp"] = {"Movima"}, ["mzq"] = {"Mori Atas"}, ["mzr"] = {"Marúbo"}, ["mzs"] = {"Macanese"}, ["mzt"] = {"Mintil"}, ["mzu"] = {"Inapang"}, ["mzv"] = {"Manza"}, ["mzw"] = {"Deg"}, ["mzx"] = {"Mawayana"}, ["mzy"] = {"Mozambican Sign Language"}, ["mzz"] = {"Maiadomu"}, ["naa"] = {"Namla"}, ["nab"] = {"Southern Nambikuára"}, ["nac"] = {"Narak"}, ["nae"] = {"Naka'ela"}, ["naf"] = {"Nabak"}, ["nag"] = {"Naga Pidgin"}, ["nah"] = {"Nahuatl languages"}, ["nai"] = {"North American Indian languages"}, ["naj"] = {"Nalu"}, ["nak"] = {"Nakanai"}, ["nal"] = {"Nalik"}, ["nam"] = {"Ngan'gityemerri"}, ["nan"] = {"Min Nan Chinese"}, ["nao"] = {"Naaba"}, ["nap"] = {"Neapolitan"}, ["naq"] = {"Khoekhoe", "Nama (Namibia)"}, ["nar"] = {"Iguta"}, ["nas"] = {"Naasioi"}, ["nat"] = {"Ca̱hungwa̱rya̱", "Hungworo"}, ["naw"] = {"Nawuri"}, ["nax"] = {"Nakwi"}, ["nay"] = {"Ngarrindjeri"}, ["naz"] = {"Coatepec Nahuatl"}, ["nba"] = {"Nyemba"}, ["nbb"] = {"Ndoe"}, ["nbc"] = {"Chang Naga"}, ["nbd"] = {"Ngbinda"}, ["nbe"] = {"Konyak Naga"}, ["nbg"] = {"Nagarchal"}, ["nbh"] = {"Ngamo"}, ["nbi"] = {"Mao Naga"}, ["nbj"] = {"Ngarinyman"}, ["nbk"] = {"Nake"}, ["nbm"] = {"Ngbaka Ma'bo"}, ["nbn"] = {"Kuri"}, ["nbo"] = {"Nkukoli"}, ["nbp"] = {"Nnam"}, ["nbq"] = {"Nggem"}, ["nbr"] = {"Numana"}, ["nbs"] = {"Namibian Sign Language"}, ["nbt"] = {"Na"}, ["nbu"] = {"Rongmei Naga"}, ["nbv"] = {"Ngamambo"}, ["nbw"] = {"Southern Ngbandi"}, ["nby"] = {"Ningera"}, ["nca"] = {"Iyo"}, ["ncb"] = {"Central Nicobarese"}, ["ncc"] = {"Ponam"}, ["ncd"] = {"Nachering"}, ["nce"] = {"Yale"}, ["ncf"] = {"Notsi"}, ["ncg"] = {"Nisga'a"}, ["nch"] = {"Central Huasteca Nahuatl"}, ["nci"] = {"Classical Nahuatl"}, ["ncj"] = {"Northern Puebla Nahuatl"}, ["nck"] = {"Na-kara"}, ["ncl"] = {"Michoacán Nahuatl"}, ["ncm"] = {"Nambo"}, ["ncn"] = {"Nauna"}, ["nco"] = {"Sibe"}, ["ncq"] = {"Northern Katang"}, ["ncr"] = {"Ncane"}, ["ncs"] = {"Nicaraguan Sign Language"}, ["nct"] = {"Chothe Naga"}, ["ncu"] = {"Chumburung"}, ["ncx"] = {"Central Puebla Nahuatl"}, ["ncz"] = {"Natchez"}, ["nda"] = {"Ndasa"}, ["ndb"] = {"Kenswei Nsei"}, ["ndc"] = {"Ndau"}, ["ndd"] = {"Nde-Nsele-Nta"}, ["ndf"] = {"Nadruvian"}, ["ndg"] = {"Ndengereko"}, ["ndh"] = {"Ndali"}, ["ndi"] = {"Samba Leko"}, ["ndj"] = {"Ndamba"}, ["ndk"] = {"Ndaka"}, ["ndl"] = {"Ndolo"}, ["ndm"] = {"Ndam"}, ["ndn"] = {"Ngundi"}, ["ndp"] = {"Ndo"}, ["ndq"] = {"Ndombe"}, ["ndr"] = {"Ndoola"}, ["nds"] = {"Low German", "Low Saxon"}, ["ndt"] = {"Ndunga"}, ["ndu"] = {"Dugun"}, ["ndv"] = {"Ndut"}, ["ndw"] = {"Ndobo"}, ["ndx"] = {"Nduga"}, ["ndy"] = {"Lutos"}, ["ndz"] = {"Ndogo"}, ["nea"] = {"Eastern Ngad'a"}, ["neb"] = {"Toura (Côte d'Ivoire)"}, ["nec"] = {"Nedebang"}, ["ned"] = {"Nde-Gbite"}, ["nee"] = {"Nêlêmwa-Nixumwak"}, ["nef"] = {"Nefamese"}, ["neg"] = {"Negidal"}, ["neh"] = {"Nyenkha"}, ["nei"] = {"Neo-Hittite"}, ["nej"] = {"Neko"}, ["nek"] = {"Neku"}, ["nem"] = {"Nemi"}, ["nen"] = {"Nengone"}, ["neo"] = {"Ná-Meo"}, ["neq"] = {"North Central Mixe"}, ["ner"] = {"Yahadian"}, ["nes"] = {"Bhoti Kinnauri"}, ["net"] = {"Nete"}, ["neu"] = {"Neo"}, ["nev"] = {"Nyaheun"}, ["new"] = {"Newari", "Nepal Bhasa"}, ["nex"] = {"Neme"}, ["ney"] = {"Neyo"}, ["nez"] = {"Nez Perce"}, ["nfa"] = {"Dhao"}, ["nfd"] = {"Ahwai"}, ["nfl"] = {"Ayiwo", "Äiwoo"}, ["nfr"] = {"Nafaanra"}, ["nfu"] = {"Mfumte"}, ["nga"] = {"Ngbaka"}, ["ngb"] = {"Northern Ngbandi"}, ["ngc"] = {"Ngombe (Democratic Republic of Congo)"}, ["ngd"] = {"Ngando (Central African Republic)"}, ["nge"] = {"Ngemba"}, ["ngf"] = {"Trans-New Guinea languages"}, ["ngg"] = {"Ngbaka Manza"}, ["ngh"] = {"Nǁng"}, ["ngi"] = {"Ngizim"}, ["ngj"] = {"Ngie"}, ["ngk"] = {"Dalabon"}, ["ngl"] = {"Lomwe"}, ["ngm"] = {"Ngatik Men's Creole"}, ["ngn"] = {"Ngwo"}, ["ngo"] = {"Ngoni"}, ["ngp"] = {"Ngulu"}, ["ngq"] = {"Ngurimi", "Ngoreme"}, ["ngr"] = {"Engdewu"}, ["ngs"] = {"Gvoko"}, ["ngt"] = {"Kriang", "Ngeq"}, ["ngu"] = {"Guerrero Nahuatl"}, ["ngv"] = {"Nagumi"}, ["ngw"] = {"Ngwaba"}, ["ngx"] = {"Nggwahyi"}, ["ngy"] = {"Tibea"}, ["ngz"] = {"Ngungwel"}, ["nha"] = {"Nhanda"}, ["nhb"] = {"Beng"}, ["nhc"] = {"Tabasco Nahuatl"}, ["nhd"] = {"Chiripá", "Ava Guaraní"}, ["nhe"] = {"Eastern Huasteca Nahuatl"}, ["nhf"] = {"Nhuwala"}, ["nhg"] = {"Tetelcingo Nahuatl"}, ["nhh"] = {"Nahari"}, ["nhi"] = {"Zacatlán-Ahuacatlán-Tepetzintla Nahuatl"}, ["nhk"] = {"Isthmus-Cosoleacaque Nahuatl"}, ["nhm"] = {"Morelos Nahuatl"}, ["nhn"] = {"Central Nahuatl"}, ["nho"] = {"Takuu"}, ["nhp"] = {"Isthmus-Pajapan Nahuatl"}, ["nhq"] = {"Huaxcaleca Nahuatl"}, ["nhr"] = {"Naro"}, ["nht"] = {"Ometepec Nahuatl"}, ["nhu"] = {"Noone"}, ["nhv"] = {"Temascaltepec Nahuatl"}, ["nhw"] = {"Western Huasteca Nahuatl"}, ["nhx"] = {"Isthmus-Mecayapan Nahuatl"}, ["nhy"] = {"Northern Oaxaca Nahuatl"}, ["nhz"] = {"Santa María La Alta Nahuatl"}, ["nia"] = {"Nias"}, ["nib"] = {"Nakame"}, ["nic"] = {"Niger-Kordofanian languages"}, ["nid"] = {"Ngandi"}, ["nie"] = {"Niellim"}, ["nif"] = {"Nek"}, ["nig"] = {"Ngalakgan"}, ["nih"] = {"Nyiha (Tanzania)"}, ["nii"] = {"Nii"}, ["nij"] = {"Ngaju"}, ["nik"] = {"Southern Nicobarese"}, ["nil"] = {"Nila"}, ["nim"] = {"Nilamba"}, ["nin"] = {"Ninzo"}, ["nio"] = {"Nganasan"}, ["niq"] = {"Nandi"}, ["nir"] = {"Nimboran"}, ["nis"] = {"Nimi"}, ["nit"] = {"Southeastern Kolami"}, ["niu"] = {"Niuean"}, ["niv"] = {"Gilyak"}, ["niw"] = {"Nimo"}, ["nix"] = {"Hema"}, ["niy"] = {"Ngiti"}, ["niz"] = {"Ningil"}, ["nja"] = {"Nzanyi"}, ["njb"] = {"Nocte Naga"}, ["njd"] = {"Ndonde Hamba"}, ["njh"] = {"Lotha Naga"}, ["nji"] = {"Gudanji"}, ["njj"] = {"Njen"}, ["njl"] = {"Njalgulgule"}, ["njm"] = {"Angami Naga"}, ["njn"] = {"Liangmai Naga"}, ["njo"] = {"Ao Naga"}, ["njr"] = {"Njerep"}, ["njs"] = {"Nisa"}, ["njt"] = {"Ndyuka-Trio Pidgin"}, ["nju"] = {"Ngadjunmaya"}, ["njx"] = {"Kunyi"}, ["njy"] = {"Njyem"}, ["njz"] = {"Nyishi"}, ["nka"] = {"Nkoya"}, ["nkb"] = {"Khoibu Naga"}, ["nkc"] = {"Nkongho"}, ["nkd"] = {"Koireng"}, ["nke"] = {"Duke"}, ["nkf"] = {"Inpui Naga"}, ["nkg"] = {"Nekgini"}, ["nkh"] = {"Khezha Naga"}, ["nki"] = {"Thangal Naga"}, ["nkj"] = {"Nakai"}, ["nkk"] = {"Nokuku"}, ["nkm"] = {"Namat"}, ["nkn"] = {"Nkangala"}, ["nko"] = {"Nkonya"}, ["nkp"] = {"Niuatoputapu"}, ["nkq"] = {"Nkami"}, ["nkr"] = {"Nukuoro"}, ["nks"] = {"North Asmat"}, ["nkt"] = {"Nyika (Tanzania)"}, ["nku"] = {"Bouna Kulango"}, ["nkv"] = {"Nyika (Malawi and Zambia)"}, ["nkw"] = {"Nkutu"}, ["nkx"] = {"Nkoroo"}, ["nkz"] = {"Nkari"}, ["nla"] = {"Ngombale"}, ["nlc"] = {"Nalca"}, ["nle"] = {"East Nyala"}, ["nlg"] = {"Gela"}, ["nli"] = {"Grangali"}, ["nlj"] = {"Nyali"}, ["nlk"] = {"Ninia Yali"}, ["nll"] = {"Nihali"}, ["nlm"] = {"Mankiyali"}, ["nlo"] = {"Ngul"}, ["nlq"] = {"Lao Naga"}, ["nlu"] = {"Nchumbulu"}, ["nlv"] = {"Orizaba Nahuatl"}, ["nlw"] = {"Walangama"}, ["nlx"] = {"Nahali"}, ["nly"] = {"Nyamal"}, ["nlz"] = {"Nalögo"}, ["nma"] = {"Maram Naga"}, ["nmb"] = {"Big Nambas", "V'ënen Taut"}, ["nmc"] = {"Ngam"}, ["nmd"] = {"Ndumu"}, ["nme"] = {"Mzieme Naga"}, ["nmf"] = {"Tangkhul Naga (India)"}, ["nmg"] = {"Kwasio"}, ["nmh"] = {"Monsang Naga"}, ["nmi"] = {"Nyam"}, ["nmj"] = {"Ngombe (Central African Republic)"}, ["nmk"] = {"Namakura"}, ["nml"] = {"Ndemli"}, ["nmm"] = {"Manangba"}, ["nmn"] = {"ǃXóõ"}, ["nmo"] = {"Moyon Naga"}, ["nmp"] = {"Nimanbur"}, ["nmq"] = {"Nambya"}, ["nmr"] = {"Nimbari"}, ["nms"] = {"Letemboi"}, ["nmt"] = {"Namonuito"}, ["nmu"] = {"Northeast Maidu"}, ["nmv"] = {"Ngamini"}, ["nmw"] = {"Nimoa", "Rifao"}, ["nmx"] = {"Nama (Papua New Guinea)"}, ["nmy"] = {"Namuyi"}, ["nmz"] = {"Nawdm"}, ["nna"] = {"Nyangumarta"}, ["nnb"] = {"Nande"}, ["nnc"] = {"Nancere"}, ["nnd"] = {"West Ambae"}, ["nne"] = {"Ngandyera"}, ["nnf"] = {"Ngaing"}, ["nng"] = {"Maring Naga"}, ["nnh"] = {"Ngiemboon"}, ["nni"] = {"North Nuaulu"}, ["nnj"] = {"Nyangatom"}, ["nnk"] = {"Nankina"}, ["nnl"] = {"Northern Rengma Naga"}, ["nnm"] = {"Namia"}, ["nnn"] = {"Ngete"}, ["nnp"] = {"Wancho Naga"}, ["nnq"] = {"Ngindo"}, ["nnr"] = {"Narungga"}, ["nnt"] = {"Nanticoke"}, ["nnu"] = {"Dwang"}, ["nnv"] = {"Nugunu (Australia)"}, ["nnw"] = {"Southern Nuni"}, ["nny"] = {"Nyangga"}, ["nnz"] = {"Nda'nda'"}, ["noa"] = {"Woun Meu"}, ["noc"] = {"Nuk"}, ["nod"] = {"Northern Thai"}, ["noe"] = {"Nimadi"}, ["nof"] = {"Nomane"}, ["nog"] = {"Nogai"}, ["noh"] = {"Nomu"}, ["noi"] = {"Noiri"}, ["noj"] = {"Nonuya"}, ["nok"] = {"Nooksack"}, ["nol"] = {"Nomlaki"}, ["nom"] = {"Nocamán"}, ["non"] = {"Old Norse"}, ["nop"] = {"Numanggang"}, ["noq"] = {"Ngongo"}, ["nos"] = {"Eastern Nisu"}, ["not"] = {"Nomatsiguenga"}, ["nou"] = {"Ewage-Notu"}, ["nov"] = {"Novial"}, ["now"] = {"Nyambo"}, ["noy"] = {"Noy"}, ["noz"] = {"Nayi"}, ["npa"] = {"Nar Phu"}, ["npb"] = {"Nupbikha"}, ["npg"] = {"Ponyo-Gongwang Naga"}, ["nph"] = {"Phom Naga"}, ["npi"] = {"Nepali (individual language)"}, ["npl"] = {"Southeastern Puebla Nahuatl"}, ["npn"] = {"Mondropolon"}, ["npo"] = {"Pochuri Naga"}, ["nps"] = {"Nipsan"}, ["npu"] = {"Puimei Naga"}, ["npx"] = {"Noipx"}, ["npy"] = {"Napu"}, ["nqg"] = {"Southern Nago"}, ["nqk"] = {"Kura Ede Nago"}, ["nql"] = {"Ngendelengo"}, ["nqm"] = {"Ndom"}, ["nqn"] = {"Nen"}, ["nqo"] = {"N'Ko", "N’Ko"}, ["nqq"] = {"Kyan-Karyaw Naga"}, ["nqy"] = {"Akyaung Ari Naga"}, ["nra"] = {"Ngom"}, ["nrb"] = {"Nara"}, ["nrc"] = {"Noric"}, ["nre"] = {"Southern Rengma Naga"}, ["nrf"] = {"Jèrriais", "Guernésiais"}, ["nrg"] = {"Narango"}, ["nri"] = {"Chokri Naga"}, ["nrk"] = {"Ngarla"}, ["nrl"] = {"Ngarluma"}, ["nrm"] = {"Narom"}, ["nrn"] = {"Norn"}, ["nrp"] = {"North Picene"}, ["nrr"] = {"Norra", "Nora"}, ["nrt"] = {"Northern Kalapuya"}, ["nru"] = {"Narua"}, ["nrx"] = {"Ngurmbur"}, ["nrz"] = {"Lala"}, ["nsa"] = {"Sangtam Naga"}, ["nsb"] = {"Lower Nossob"}, ["nsc"] = {"Nshi"}, ["nsd"] = {"Southern Nisu"}, ["nse"] = {"Nsenga"}, ["nsf"] = {"Northwestern Nisu"}, ["nsg"] = {"Ngasa"}, ["nsh"] = {"Ngoshie"}, ["nsi"] = {"Nigerian Sign Language"}, ["nsk"] = {"Naskapi"}, ["nsl"] = {"Norwegian Sign Language"}, ["nsm"] = {"Sumi Naga"}, ["nsn"] = {"Nehan"}, ["nso"] = {"Pedi", "Northern Sotho", "Sepedi"}, ["nsp"] = {"Nepalese Sign Language"}, ["nsq"] = {"Northern Sierra Miwok"}, ["nsr"] = {"Maritime Sign Language"}, ["nss"] = {"Nali"}, ["nst"] = {"Tase Naga"}, ["nsu"] = {"Sierra Negra Nahuatl"}, ["nsv"] = {"Southwestern Nisu"}, ["nsw"] = {"Navut"}, ["nsx"] = {"Nsongo"}, ["nsy"] = {"Nasal"}, ["nsz"] = {"Nisenan"}, ["ntd"] = {"Northern Tidung"}, ["nte"] = {"Nathembo"}, ["ntg"] = {"Ngantangarra"}, ["nti"] = {"Natioro"}, ["ntj"] = {"Ngaanyatjarra"}, ["ntk"] = {"Ikoma-Nata-Isenye"}, ["ntm"] = {"Nateni"}, ["nto"] = {"Ntomba"}, ["ntp"] = {"Northern Tepehuan"}, ["ntr"] = {"Delo"}, ["ntu"] = {"Natügu"}, ["ntw"] = {"Nottoway"}, ["ntx"] = {"Tangkhul Naga (Myanmar)"}, ["nty"] = {"Mantsi"}, ["ntz"] = {"Natanzi"}, ["nua"] = {"Yuanga"}, ["nub"] = {"Nubian languages"}, ["nuc"] = {"Nukuini"}, ["nud"] = {"Ngala"}, ["nue"] = {"Ngundu"}, ["nuf"] = {"Nusu"}, ["nug"] = {"Nungali"}, ["nuh"] = {"Ndunda"}, ["nui"] = {"Ngumbi"}, ["nuj"] = {"Nyole"}, ["nuk"] = {"Nuu-chah-nulth", "Nuuchahnulth"}, ["nul"] = {"Nusa Laut"}, ["num"] = {"Niuafo'ou"}, ["nun"] = {"Anong"}, ["nuo"] = {"Nguôn"}, ["nup"] = {"Nupe-Nupe-Tako"}, ["nuq"] = {"Nukumanu"}, ["nur"] = {"Nukuria"}, ["nus"] = {"Nuer"}, ["nut"] = {"Nung (Viet Nam)"}, ["nuu"] = {"Ngbundu"}, ["nuv"] = {"Northern Nuni"}, ["nuw"] = {"Nguluwan"}, ["nux"] = {"Mehek"}, ["nuy"] = {"Nunggubuyu"}, ["nuz"] = {"Tlamacazapa Nahuatl"}, ["nvh"] = {"Nasarian"}, ["nvm"] = {"Namiae"}, ["nvo"] = {"Nyokon"}, ["nwa"] = {"Nawathinehena"}, ["nwb"] = {"Nyabwa"}, ["nwc"] = {"Classical Newari", "Classical Nepal Bhasa", "Old Newari"}, ["nwe"] = {"Ngwe"}, ["nwg"] = {"Ngayawung"}, ["nwi"] = {"Southwest Tanna"}, ["nwm"] = {"Nyamusa-Molo"}, ["nwo"] = {"Nauo"}, ["nwr"] = {"Nawaru"}, ["nwx"] = {"Middle Newar"}, ["nwy"] = {"Nottoway-Meherrin"}, ["nxa"] = {"Nauete"}, ["nxd"] = {"Ngando (Democratic Republic of Congo)"}, ["nxe"] = {"Nage"}, ["nxg"] = {"Ngad'a"}, ["nxi"] = {"Nindi"}, ["nxk"] = {"Koki Naga"}, ["nxl"] = {"South Nuaulu"}, ["nxm"] = {"Numidian"}, ["nxn"] = {"Ngawun"}, ["nxo"] = {"Ndambomo"}, ["nxq"] = {"Naxi"}, ["nxr"] = {"Ninggerum"}, ["nxx"] = {"Nafri"}, ["nyb"] = {"Nyangbo"}, ["nyc"] = {"Nyanga-li"}, ["nyd"] = {"Nyore", "Olunyole"}, ["nye"] = {"Nyengo"}, ["nyf"] = {"Giryama", "Kigiryama"}, ["nyg"] = {"Nyindu"}, ["nyh"] = {"Nyikina"}, ["nyi"] = {"Ama (Sudan)"}, ["nyj"] = {"Nyanga"}, ["nyk"] = {"Nyaneka"}, ["nyl"] = {"Nyeu"}, ["nym"] = {"Nyamwezi"}, ["nyn"] = {"Nyankole"}, ["nyo"] = {"Nyoro"}, ["nyp"] = {"Nyang'i"}, ["nyq"] = {"Nayini"}, ["nyr"] = {"Nyiha (Malawi)"}, ["nys"] = {"Nyungar"}, ["nyt"] = {"Nyawaygi"}, ["nyu"] = {"Nyungwe"}, ["nyv"] = {"Nyulnyul"}, ["nyw"] = {"Nyaw"}, ["nyx"] = {"Nganyaywana"}, ["nyy"] = {"Nyakyusa-Ngonde"}, ["nza"] = {"Tigon Mbembe"}, ["nzb"] = {"Njebi"}, ["nzd"] = {"Nzadi"}, ["nzi"] = {"Nzima"}, ["nzk"] = {"Nzakara"}, ["nzm"] = {"Zeme Naga"}, ["nzs"] = {"New Zealand Sign Language"}, ["nzu"] = {"Teke-Nzikou"}, ["nzy"] = {"Nzakambay"}, ["nzz"] = {"Nanga Dama Dogon"}, ["oaa"] = {"Orok"}, ["oac"] = {"Oroch"}, ["oar"] = {"Old Aramaic (up to 700 BCE)", "Ancient Aramaic (up to 700 BCE)"}, ["oav"] = {"Old Avar"}, ["obi"] = {"Obispeño"}, ["obk"] = {"Southern Bontok"}, ["obl"] = {"Oblo"}, ["obm"] = {"Moabite"}, ["obo"] = {"Obo Manobo"}, ["obr"] = {"Old Burmese"}, ["obt"] = {"Old Breton"}, ["obu"] = {"Obulom"}, ["oca"] = {"Ocaina"}, ["och"] = {"Old Chinese"}, ["oco"] = {"Old Cornish"}, ["ocu"] = {"Atzingo Matlatzinca"}, ["oda"] = {"Odut"}, ["odk"] = {"Od"}, ["odt"] = {"Old Dutch"}, ["odu"] = {"Odual"}, ["ofo"] = {"Ofo"}, ["ofs"] = {"Old Frisian"}, ["ofu"] = {"Efutop"}, ["ogb"] = {"Ogbia"}, ["ogc"] = {"Ogbah"}, ["oge"] = {"Old Georgian"}, ["ogg"] = {"Ogbogolo"}, ["ogo"] = {"Khana"}, ["ogu"] = {"Ogbronuagum"}, ["oht"] = {"Old Hittite"}, ["ohu"] = {"Old Hungarian"}, ["oia"] = {"Oirata"}, ["oin"] = {"Inebu One"}, ["ojb"] = {"Northwestern Ojibwa"}, ["ojc"] = {"Central Ojibwa"}, ["ojg"] = {"Eastern Ojibwa"}, ["ojp"] = {"Old Japanese"}, ["ojs"] = {"Severn Ojibwa"}, ["ojv"] = {"Ontong Java"}, ["ojw"] = {"Western Ojibwa"}, ["oka"] = {"Okanagan"}, ["okb"] = {"Okobo"}, ["okd"] = {"Okodia"}, ["oke"] = {"Okpe (Southwestern Edo)"}, ["okg"] = {"Koko Babangk"}, ["okh"] = {"Koresh-e Rostam"}, ["oki"] = {"Okiek"}, ["okj"] = {"Oko-Juwoi"}, ["okk"] = {"Kwamtim One"}, ["okl"] = {"Old Kentish Sign Language"}, ["okm"] = {"Middle Korean (10th-16th cent.)"}, ["okn"] = {"Oki-No-Erabu"}, ["oko"] = {"Old Korean (3rd-9th cent.)"}, ["okr"] = {"Kirike"}, ["oks"] = {"Oko-Eni-Osayen"}, ["oku"] = {"Oku"}, ["okv"] = {"Orokaiva"}, ["okx"] = {"Okpe (Northwestern Edo)"}, ["ola"] = {"Walungge"}, ["old"] = {"Mochi"}, ["ole"] = {"Olekha"}, ["olk"] = {"Olkol"}, ["olm"] = {"Oloma"}, ["olo"] = {"Livvi"}, ["olr"] = {"Olrat"}, ["olt"] = {"Old Lithuanian"}, ["olu"] = {"Kuvale"}, ["oma"] = {"Omaha-Ponca"}, ["omb"] = {"East Ambae"}, ["omc"] = {"Mochica"}, ["omg"] = {"Omagua"}, ["omi"] = {"Omi"}, ["omk"] = {"Omok"}, ["oml"] = {"Ombo"}, ["omn"] = {"Minoan"}, ["omo"] = {"Utarmbung"}, ["omp"] = {"Old Manipuri"}, ["omq"] = {"Oto-Manguean languages"}, ["omr"] = {"Old Marathi"}, ["omt"] = {"Omotik"}, ["omu"] = {"Omurano"}, ["omv"] = {"Omotic languages"}, ["omw"] = {"South Tairora"}, ["omx"] = {"Old Mon"}, ["ona"] = {"Ona"}, ["onb"] = {"Lingao"}, ["one"] = {"Oneida"}, ["ong"] = {"Olo"}, ["oni"] = {"Onin"}, ["onj"] = {"Onjob"}, ["onk"] = {"Kabore One"}, ["onn"] = {"Onobasulu"}, ["ono"] = {"Onondaga"}, ["onp"] = {"Sartang"}, ["onr"] = {"Northern One"}, ["ons"] = {"Ono"}, ["ont"] = {"Ontenu"}, ["onu"] = {"Unua"}, ["onw"] = {"Old Nubian"}, ["onx"] = {"Onin Based Pidgin"}, ["ood"] = {"Tohono O'odham"}, ["oog"] = {"Ong"}, ["oon"] = {"Önge"}, ["oor"] = {"Oorlams"}, ["oos"] = {"Old Ossetic"}, ["opa"] = {"Okpamheri"}, ["opk"] = {"Kopkaka"}, ["opm"] = {"Oksapmin"}, ["opo"] = {"Opao"}, ["opt"] = {"Opata"}, ["opy"] = {"Ofayé"}, ["ora"] = {"Oroha"}, ["orc"] = {"Orma"}, ["ore"] = {"Orejón"}, ["org"] = {"Oring"}, ["orh"] = {"Oroqen"}, ["orn"] = {"Orang Kanaq"}, ["oro"] = {"Orokolo"}, ["orr"] = {"Oruma"}, ["ors"] = {"Orang Seletar"}, ["ort"] = {"Adivasi Oriya"}, ["oru"] = {"Ormuri"}, ["orv"] = {"Old Russian"}, ["orw"] = {"Oro Win"}, ["orx"] = {"Oro"}, ["ory"] = {"Odia (individual language)", "Oriya (individual language)"}, ["orz"] = {"Ormu"}, ["osa"] = {"Osage"}, ["osc"] = {"Oscan"}, ["osi"] = {"Osing"}, ["oso"] = {"Ososo"}, ["osp"] = {"Old Spanish"}, ["ost"] = {"Osatu"}, ["osu"] = {"Southern One"}, ["osx"] = {"Old Saxon"}, ["ota"] = {"Ottoman Turkish (1500-1928)"}, ["otb"] = {"Old Tibetan"}, ["otd"] = {"Ot Danum"}, ["ote"] = {"Mezquital Otomi"}, ["oti"] = {"Oti"}, ["otk"] = {"Old Turkish"}, ["otl"] = {"Tilapa Otomi"}, ["otm"] = {"Eastern Highland Otomi"}, ["otn"] = {"Tenango Otomi"}, ["oto"] = {"Otomian languages"}, ["otq"] = {"Querétaro Otomi"}, ["otr"] = {"Otoro"}, ["ots"] = {"Estado de México Otomi"}, ["ott"] = {"Temoaya Otomi"}, ["otu"] = {"Otuke"}, ["otw"] = {"Ottawa"}, ["otx"] = {"Texcatepec Otomi"}, ["oty"] = {"Old Tamil"}, ["otz"] = {"Ixtenco Otomi"}, ["oua"] = {"Tagargrent"}, ["oub"] = {"Glio-Oubi"}, ["oue"] = {"Oune"}, ["oui"] = {"Old Uighur"}, ["oum"] = {"Ouma"}, ["ovd"] = {"Elfdalian", "Övdalian"}, ["owi"] = {"Owiniga"}, ["owl"] = {"Old Welsh"}, ["oyb"] = {"Oy"}, ["oyd"] = {"Oyda"}, ["oym"] = {"Wayampi"}, ["oyy"] = {"Oya'oya"}, ["ozm"] = {"Koonzime"}, ["paa"] = {"Papuan languages"}, ["pab"] = {"Parecís"}, ["pac"] = {"Pacoh"}, ["pad"] = {"Paumarí"}, ["pae"] = {"Pagibete"}, ["paf"] = {"Paranawát"}, ["pag"] = {"Pangasinan"}, ["pah"] = {"Tenharim"}, ["pai"] = {"Pe"}, ["pak"] = {"Parakanã"}, ["pal"] = {"Pahlavi"}, ["pam"] = {"Pampanga", "Kapampangan"}, ["pao"] = {"Northern Paiute"}, ["pap"] = {"Papiamento"}, ["paq"] = {"Parya"}, ["par"] = {"Panamint", "Timbisha"}, ["pas"] = {"Papasena"}, ["pat"] = {"Papitalai"}, ["pau"] = {"Palauan"}, ["pav"] = {"Pakaásnovos"}, ["paw"] = {"Pawnee"}, ["pax"] = {"Pankararé"}, ["pay"] = {"Pech"}, ["paz"] = {"Pankararú"}, ["pbb"] = {"Páez"}, ["pbc"] = {"Patamona"}, ["pbe"] = {"Mezontla Popoloca"}, ["pbf"] = {"Coyotepec Popoloca"}, ["pbg"] = {"Paraujano"}, ["pbh"] = {"E'ñapa Woromaipu"}, ["pbi"] = {"Parkwa"}, ["pbl"] = {"Mak (Nigeria)"}, ["pbm"] = {"Puebla Mazatec"}, ["pbn"] = {"Kpasam"}, ["pbo"] = {"Papel"}, ["pbp"] = {"Badyara"}, ["pbr"] = {"Pangwa"}, ["pbs"] = {"Central Pame"}, ["pbt"] = {"Southern Pashto"}, ["pbu"] = {"Northern Pashto"}, ["pbv"] = {"Pnar"}, ["pby"] = {"Pyu (Papua New Guinea)"}, ["pca"] = {"Santa Inés Ahuatempan Popoloca"}, ["pcb"] = {"Pear"}, ["pcc"] = {"Bouyei"}, ["pcd"] = {"Picard"}, ["pce"] = {"Ruching Palaung"}, ["pcf"] = {"Paliyan"}, ["pcg"] = {"Paniya"}, ["pch"] = {"Pardhan"}, ["pci"] = {"Duruwa"}, ["pcj"] = {"Parenga"}, ["pck"] = {"Paite Chin"}, ["pcl"] = {"Pardhi"}, ["pcm"] = {"Nigerian Pidgin"}, ["pcn"] = {"Piti"}, ["pcp"] = {"Pacahuara"}, ["pcw"] = {"Pyapun"}, ["pda"] = {"Anam"}, ["pdc"] = {"Pennsylvania German"}, ["pdi"] = {"Pa Di"}, ["pdn"] = {"Podena", "Fedan"}, ["pdo"] = {"Padoe"}, ["pdt"] = {"Plautdietsch"}, ["pdu"] = {"Kayan"}, ["pea"] = {"Peranakan Indonesian"}, ["peb"] = {"Eastern Pomo"}, ["ped"] = {"Mala (Papua New Guinea)"}, ["pee"] = {"Taje"}, ["pef"] = {"Northeastern Pomo"}, ["peg"] = {"Pengo"}, ["peh"] = {"Bonan"}, ["pei"] = {"Chichimeca-Jonaz"}, ["pej"] = {"Northern Pomo"}, ["pek"] = {"Penchal"}, ["pel"] = {"Pekal"}, ["pem"] = {"Phende"}, ["peo"] = {"Old Persian (ca. 600-400 B.C.)"}, ["pep"] = {"Kunja"}, ["peq"] = {"Southern Pomo"}, ["pes"] = {"Iranian Persian"}, ["pev"] = {"Pémono"}, ["pex"] = {"Petats"}, ["pey"] = {"Petjo"}, ["pez"] = {"Eastern Penan"}, ["pfa"] = {"Pááfang"}, ["pfe"] = {"Pere"}, ["pfl"] = {"Pfaelzisch"}, ["pga"] = {"Sudanese Creole Arabic"}, ["pgd"] = {"Gāndhārī"}, ["pgg"] = {"Pangwali"}, ["pgi"] = {"Pagi"}, ["pgk"] = {"Rerep"}, ["pgl"] = {"Primitive Irish"}, ["pgn"] = {"Paelignian"}, ["pgs"] = {"Pangseng"}, ["pgu"] = {"Pagu"}, ["pgz"] = {"Papua New Guinean Sign Language"}, ["pha"] = {"Pa-Hng"}, ["phd"] = {"Phudagi"}, ["phg"] = {"Phuong"}, ["phh"] = {"Phukha"}, ["phi"] = {"Philippine languages"}, ["phk"] = {"Phake"}, ["phl"] = {"Phalura", "Palula"}, ["phm"] = {"Phimbi"}, ["phn"] = {"Phoenician"}, ["pho"] = {"Phunoi"}, ["phq"] = {"Phana'"}, ["phr"] = {"Pahari-Potwari"}, ["pht"] = {"Phu Thai"}, ["phu"] = {"Phuan"}, ["phv"] = {"Pahlavani"}, ["phw"] = {"Phangduwali"}, ["pia"] = {"Pima Bajo"}, ["pib"] = {"Yine"}, ["pic"] = {"Pinji"}, ["pid"] = {"Piaroa"}, ["pie"] = {"Piro"}, ["pif"] = {"Pingelapese"}, ["pig"] = {"Pisabo"}, ["pih"] = {"Pitcairn-Norfolk"}, ["pii"] = {"Pini"}, ["pij"] = {"Pijao"}, ["pil"] = {"Yom"}, ["pim"] = {"Powhatan"}, ["pin"] = {"Piame"}, ["pio"] = {"Piapoco"}, ["pip"] = {"Pero"}, ["pir"] = {"Piratapuyo"}, ["pis"] = {"Pijin"}, ["pit"] = {"Pitta Pitta"}, ["piu"] = {"Pintupi-Luritja"}, ["piv"] = {"Pileni", "Vaeakau-Taumako"}, ["piw"] = {"Pimbwe"}, ["pix"] = {"Piu"}, ["piy"] = {"Piya-Kwonci"}, ["piz"] = {"Pije"}, ["pjt"] = {"Pitjantjatjara"}, ["pka"] = {"Ardhamāgadhī Prākrit"}, ["pkb"] = {"Pokomo", "Kipfokomo"}, ["pkc"] = {"Paekche"}, ["pkg"] = {"Pak-Tong"}, ["pkh"] = {"Pankhu"}, ["pkn"] = {"Pakanha"}, ["pko"] = {"Pökoot"}, ["pkp"] = {"Pukapuka"}, ["pkr"] = {"Attapady Kurumba"}, ["pks"] = {"Pakistan Sign Language"}, ["pkt"] = {"Maleng"}, ["pku"] = {"Paku"}, ["pla"] = {"Miani"}, ["plb"] = {"Polonombauk"}, ["plc"] = {"Central Palawano"}, ["pld"] = {"Polari"}, ["ple"] = {"Palu'e"}, ["plf"] = {"Central Malayo-Polynesian languages"}, ["plg"] = {"Pilagá"}, ["plh"] = {"Paulohi"}, ["plj"] = {"Polci"}, ["plk"] = {"Kohistani Shina"}, ["pll"] = {"Shwe Palaung"}, ["pln"] = {"Palenquero"}, ["plo"] = {"Oluta Popoluca"}, ["plq"] = {"Palaic"}, ["plr"] = {"Palaka Senoufo"}, ["pls"] = {"San Marcos Tlacoyalco Popoloca", "San Marcos Tlalcoyalco Popoloca"}, ["plt"] = {"Plateau Malagasy"}, ["plu"] = {"Palikúr"}, ["plv"] = {"Southwest Palawano"}, ["plw"] = {"Brooke's Point Palawano"}, ["ply"] = {"Bolyu"}, ["plz"] = {"Paluan"}, ["pma"] = {"Paama"}, ["pmb"] = {"Pambia"}, ["pmd"] = {"Pallanganmiddang"}, ["pme"] = {"Pwaamei"}, ["pmf"] = {"Pamona"}, ["pmh"] = {"Māhārāṣṭri Prākrit"}, ["pmi"] = {"Northern Pumi"}, ["pmj"] = {"Southern Pumi"}, ["pmk"] = {"Pamlico"}, ["pml"] = {"Lingua Franca"}, ["pmm"] = {"Pomo"}, ["pmn"] = {"Pam"}, ["pmo"] = {"Pom"}, ["pmq"] = {"Northern Pame"}, ["pmr"] = {"Paynamar"}, ["pms"] = {"Piemontese"}, ["pmt"] = {"Tuamotuan"}, ["pmw"] = {"Plains Miwok"}, ["pmx"] = {"Poumei Naga"}, ["pmy"] = {"Papuan Malay"}, ["pmz"] = {"Southern Pame"}, ["pna"] = {"Punan Bah-Biau"}, ["pnb"] = {"Western Panjabi"}, ["pnc"] = {"Pannei"}, ["pnd"] = {"Mpinda"}, ["pne"] = {"Western Penan"}, ["png"] = {"Pongu"}, ["pnh"] = {"Penrhyn"}, ["pni"] = {"Aoheng"}, ["pnj"] = {"Pinjarup"}, ["pnk"] = {"Paunaka"}, ["pnl"] = {"Paleni"}, ["pnm"] = {"Punan Batu 1"}, ["pnn"] = {"Pinai-Hagahai"}, ["pno"] = {"Panobo"}, ["pnp"] = {"Pancana"}, ["pnq"] = {"Pana (Burkina Faso)"}, ["pnr"] = {"Panim"}, ["pns"] = {"Ponosakan"}, ["pnt"] = {"Pontic"}, ["pnu"] = {"Jiongnai Bunu"}, ["pnv"] = {"Pinigura"}, ["pnw"] = {"Banyjima", "Panytyima"}, ["pnx"] = {"Phong-Kniang"}, ["pny"] = {"Pinyin"}, ["pnz"] = {"Pana (Central African Republic)"}, ["poc"] = {"Poqomam"}, ["poe"] = {"San Juan Atzingo Popoloca"}, ["pof"] = {"Poke"}, ["pog"] = {"Potiguára"}, ["poh"] = {"Poqomchi'"}, ["poi"] = {"Highland Popoluca"}, ["pok"] = {"Pokangá"}, ["pom"] = {"Southeastern Pomo"}, ["pon"] = {"Pohnpeian"}, ["poo"] = {"Central Pomo"}, ["pop"] = {"Pwapwâ"}, ["poq"] = {"Texistepec Popoluca"}, ["pos"] = {"Sayula Popoluca"}, ["pot"] = {"Potawatomi"}, ["pov"] = {"Upper Guinea Crioulo"}, ["pow"] = {"San Felipe Otlaltepec Popoloca"}, ["pox"] = {"Polabian"}, ["poy"] = {"Pogolo"}, ["poz"] = {"Malayo-Polynesian languages"}, ["ppe"] = {"Papi"}, ["ppi"] = {"Paipai"}, ["ppk"] = {"Uma"}, ["ppl"] = {"Pipil", "Nicarao"}, ["ppm"] = {"Papuma"}, ["ppn"] = {"Papapana"}, ["ppo"] = {"Folopa"}, ["ppp"] = {"Pelende"}, ["ppq"] = {"Pei"}, ["pps"] = {"San Luís Temalacayuca Popoloca"}, ["ppt"] = {"Pare"}, ["ppu"] = {"Papora"}, ["pqa"] = {"Pa'a"}, ["pqe"] = {"Eastern Malayo-Polynesian languages"}, ["pqm"] = {"Malecite-Passamaquoddy"}, ["pqw"] = {"Western Malayo-Polynesian languages"}, ["pra"] = {"Prakrit languages"}, ["prc"] = {"Parachi"}, ["prd"] = {"Parsi-Dari"}, ["pre"] = {"Principense"}, ["prf"] = {"Paranan"}, ["prg"] = {"Prussian"}, ["prh"] = {"Porohanon"}, ["pri"] = {"Paicî"}, ["prk"] = {"Parauk"}, ["prl"] = {"Peruvian Sign Language"}, ["prm"] = {"Kibiri"}, ["prn"] = {"Prasuni"}, ["pro"] = {"Old Provençal (to 1500)", "Old Occitan (to 1500)"}, ["prp"] = {"Parsi"}, ["prq"] = {"Ashéninka Perené"}, ["prr"] = {"Puri"}, ["prs"] = {"Dari", "Afghan Persian"}, ["prt"] = {"Phai"}, ["pru"] = {"Puragi"}, ["prw"] = {"Parawen"}, ["prx"] = {"Purik"}, ["prz"] = {"Providencia Sign Language"}, ["psa"] = {"Asue Awyu"}, ["psc"] = {"Persian Sign Language"}, ["psd"] = {"Plains Indian Sign Language"}, ["pse"] = {"Central Malay"}, ["psg"] = {"Penang Sign Language"}, ["psh"] = {"Southwest Pashai", "Southwest Pashayi"}, ["psi"] = {"Southeast Pashai", "Southeast Pashayi"}, ["psl"] = {"Puerto Rican Sign Language"}, ["psm"] = {"Pauserna"}, ["psn"] = {"Panasuan"}, ["pso"] = {"Polish Sign Language"}, ["psp"] = {"Philippine Sign Language"}, ["psq"] = {"Pasi"}, ["psr"] = {"Portuguese Sign Language"}, ["pss"] = {"Kaulong"}, ["pst"] = {"Central Pashto"}, ["psu"] = {"Sauraseni Prākrit"}, ["psw"] = {"Port Sandwich"}, ["psy"] = {"Piscataway"}, ["pta"] = {"Pai Tavytera"}, ["pth"] = {"Pataxó Hã-Ha-Hãe"}, ["pti"] = {"Pindiini", "Wangkatha"}, ["ptn"] = {"Patani"}, ["pto"] = {"Zo'é"}, ["ptp"] = {"Patep"}, ["ptq"] = {"Pattapu"}, ["ptr"] = {"Piamatsina"}, ["ptt"] = {"Enrekang"}, ["ptu"] = {"Bambam"}, ["ptv"] = {"Port Vato"}, ["ptw"] = {"Pentlatch"}, ["pty"] = {"Pathiya"}, ["pua"] = {"Western Highland Purepecha"}, ["pub"] = {"Purum"}, ["puc"] = {"Punan Merap"}, ["pud"] = {"Punan Aput"}, ["pue"] = {"Puelche"}, ["puf"] = {"Punan Merah"}, ["pug"] = {"Phuie"}, ["pui"] = {"Puinave"}, ["puj"] = {"Punan Tubu"}, ["pum"] = {"Puma"}, ["puo"] = {"Puoc"}, ["pup"] = {"Pulabu"}, ["puq"] = {"Puquina"}, ["pur"] = {"Puruborá"}, ["put"] = {"Putoh"}, ["puu"] = {"Punu"}, ["puw"] = {"Puluwatese"}, ["pux"] = {"Puare"}, ["puy"] = {"Purisimeño"}, ["pwa"] = {"Pawaia"}, ["pwb"] = {"Panawa"}, ["pwg"] = {"Gapapaiwa"}, ["pwi"] = {"Patwin"}, ["pwm"] = {"Molbog"}, ["pwn"] = {"Paiwan"}, ["pwo"] = {"Pwo Western Karen"}, ["pwr"] = {"Powari"}, ["pww"] = {"Pwo Northern Karen"}, ["pxm"] = {"Quetzaltepec Mixe"}, ["pye"] = {"Pye Krumen"}, ["pym"] = {"Fyam"}, ["pyn"] = {"Poyanáwa"}, ["pys"] = {"Paraguayan Sign Language", "Lengua de Señas del Paraguay"}, ["pyu"] = {"Puyuma"}, ["pyx"] = {"Pyu (Myanmar)"}, ["pyy"] = {"Pyen"}, ["pzn"] = {"Para Naga"}, ["qua"] = {"Quapaw"}, ["qub"] = {"Huallaga Huánuco Quechua"}, ["quc"] = {"K'iche'", "Quiché"}, ["qud"] = {"Calderón Highland Quichua"}, ["quf"] = {"Lambayeque Quechua"}, ["qug"] = {"Chimborazo Highland Quichua"}, ["quh"] = {"South Bolivian Quechua"}, ["qui"] = {"Quileute"}, ["quk"] = {"Chachapoyas Quechua"}, ["qul"] = {"North Bolivian Quechua"}, ["qum"] = {"Sipacapense"}, ["qun"] = {"Quinault"}, ["qup"] = {"Southern Pastaza Quechua"}, ["quq"] = {"Quinqui"}, ["qur"] = {"Yanahuanca Pasco Quechua"}, ["qus"] = {"Santiago del Estero Quichua"}, ["quv"] = {"Sacapulteco"}, ["quw"] = {"Tena Lowland Quichua"}, ["qux"] = {"Yauyos Quechua"}, ["quy"] = {"Ayacucho Quechua"}, ["quz"] = {"Cusco Quechua"}, ["qva"] = {"Ambo-Pasco Quechua"}, ["qvc"] = {"Cajamarca Quechua"}, ["qve"] = {"Eastern Apurímac Quechua"}, ["qvh"] = {"Huamalíes-Dos de Mayo Huánuco Quechua"}, ["qvi"] = {"Imbabura Highland Quichua"}, ["qvj"] = {"Loja Highland Quichua"}, ["qvl"] = {"Cajatambo North Lima Quechua"}, ["qvm"] = {"Margos-Yarowilca-Lauricocha Quechua"}, ["qvn"] = {"North Junín Quechua"}, ["qvo"] = {"Napo Lowland Quechua"}, ["qvp"] = {"Pacaraos Quechua"}, ["qvs"] = {"San Martín Quechua"}, ["qvw"] = {"Huaylla Wanca Quechua"}, ["qvy"] = {"Queyu"}, ["qvz"] = {"Northern Pastaza Quichua"}, ["qwa"] = {"Corongo Ancash Quechua"}, ["qwc"] = {"Classical Quechua"}, ["qwe"] = {"Quechuan (family)"}, ["qwh"] = {"Huaylas Ancash Quechua"}, ["qwm"] = {"Kuman (Russia)"}, ["qws"] = {"Sihuas Ancash Quechua"}, ["qwt"] = {"Kwalhioqua-Tlatskanai"}, ["qxa"] = {"Chiquián Ancash Quechua"}, ["qxc"] = {"Chincha Quechua"}, ["qxh"] = {"Panao Huánuco Quechua"}, ["qxl"] = {"Salasaca Highland Quichua"}, ["qxn"] = {"Northern Conchucos Ancash Quechua"}, ["qxo"] = {"Southern Conchucos Ancash Quechua"}, ["qxp"] = {"Puno Quechua"}, ["qxq"] = {"Qashqa'i"}, ["qxr"] = {"Cañar Highland Quichua"}, ["qxs"] = {"Southern Qiang"}, ["qxt"] = {"Santa Ana de Tusi Pasco Quechua"}, ["qxu"] = {"Arequipa-La Unión Quechua"}, ["qxw"] = {"Jauja Wanca Quechua"}, ["qya"] = {"Quenya"}, ["qyp"] = {"Quiripi"}, ["raa"] = {"Dungmali"}, ["rab"] = {"Camling"}, ["rac"] = {"Rasawa"}, ["rad"] = {"Rade"}, ["raf"] = {"Western Meohang"}, ["rag"] = {"Logooli", "Lulogooli"}, ["rah"] = {"Rabha"}, ["rai"] = {"Ramoaaina"}, ["raj"] = {"Rajasthani"}, ["rak"] = {"Tulu-Bohuai"}, ["ral"] = {"Ralte"}, ["ram"] = {"Canela"}, ["ran"] = {"Riantana"}, ["rao"] = {"Rao"}, ["rap"] = {"Rapanui"}, ["raq"] = {"Saam"}, ["rar"] = {"Rarotongan", "Cook Islands Maori"}, ["ras"] = {"Tegali"}, ["rat"] = {"Razajerdi"}, ["rau"] = {"Raute"}, ["rav"] = {"Sampang"}, ["raw"] = {"Rawang"}, ["rax"] = {"Rang"}, ["ray"] = {"Rapa"}, ["raz"] = {"Rahambuu"}, ["rbb"] = {"Rumai Palaung"}, ["rbk"] = {"Northern Bontok"}, ["rbl"] = {"Miraya Bikol"}, ["rbp"] = {"Barababaraba"}, ["rcf"] = {"Réunion Creole French"}, ["rdb"] = {"Rudbari"}, ["rea"] = {"Rerau"}, ["reb"] = {"Rembong"}, ["ree"] = {"Rejang Kayan"}, ["reg"] = {"Kara (Tanzania)"}, ["rei"] = {"Reli"}, ["rej"] = {"Rejang"}, ["rel"] = {"Rendille"}, ["rem"] = {"Remo"}, ["ren"] = {"Rengao"}, ["rer"] = {"Rer Bare"}, ["res"] = {"Reshe"}, ["ret"] = {"Retta"}, ["rey"] = {"Reyesano"}, ["rga"] = {"Roria"}, ["rge"] = {"Romano-Greek"}, ["rgk"] = {"Rangkas"}, ["rgn"] = {"Romagnol"}, ["rgr"] = {"Resígaro"}, ["rgs"] = {"Southern Roglai"}, ["rgu"] = {"Ringgou"}, ["rhg"] = {"Rohingya"}, ["rhp"] = {"Yahang"}, ["ria"] = {"Riang (India)"}, ["rif"] = {"Tarifit"}, ["ril"] = {"Riang Lang", "Riang (Myanmar)"}, ["rim"] = {"Nyaturu"}, ["rin"] = {"Nungu"}, ["rir"] = {"Ribun"}, ["rit"] = {"Ritharrngu"}, ["riu"] = {"Riung"}, ["rjg"] = {"Rajong"}, ["rji"] = {"Raji"}, ["rjs"] = {"Rajbanshi"}, ["rka"] = {"Kraol"}, ["rkb"] = {"Rikbaktsa"}, ["rkh"] = {"Rakahanga-Manihiki"}, ["rki"] = {"Rakhine"}, ["rkm"] = {"Marka"}, ["rkt"] = {"Rangpuri", "Kamta"}, ["rkw"] = {"Arakwal"}, ["rma"] = {"Rama"}, ["rmb"] = {"Rembarrnga"}, ["rmc"] = {"Carpathian Romani"}, ["rmd"] = {"Traveller Danish"}, ["rme"] = {"Angloromani"}, ["rmf"] = {"Kalo Finnish Romani"}, ["rmg"] = {"Traveller Norwegian"}, ["rmh"] = {"Murkim"}, ["rmi"] = {"Lomavren"}, ["rmk"] = {"Romkun"}, ["rml"] = {"Baltic Romani"}, ["rmm"] = {"Roma"}, ["rmn"] = {"Balkan Romani"}, ["rmo"] = {"Sinte Romani"}, ["rmp"] = {"Rempi"}, ["rmq"] = {"Caló"}, ["rms"] = {"Romanian Sign Language"}, ["rmt"] = {"Domari"}, ["rmu"] = {"Tavringer Romani"}, ["rmv"] = {"Romanova"}, ["rmw"] = {"Welsh Romani"}, ["rmx"] = {"Romam"}, ["rmy"] = {"Vlax Romani"}, ["rmz"] = {"Marma"}, ["rnd"] = {"Ruund"}, ["rng"] = {"Ronga"}, ["rnl"] = {"Ranglong"}, ["rnn"] = {"Roon"}, ["rnp"] = {"Rongpo"}, ["rnr"] = {"Nari Nari"}, ["rnw"] = {"Rungwa"}, ["roa"] = {"Romance languages"}, ["rob"] = {"Tae'"}, ["roc"] = {"Cacgia Roglai"}, ["rod"] = {"Rogo"}, ["roe"] = {"Ronji"}, ["rof"] = {"Rombo"}, ["rog"] = {"Northern Roglai"}, ["rol"] = {"Romblomanon"}, ["rom"] = {"Romany"}, ["roo"] = {"Rotokas"}, ["rop"] = {"Kriol"}, ["ror"] = {"Rongga"}, ["rou"] = {"Runga"}, ["row"] = {"Dela-Oenale"}, ["rpn"] = {"Repanbitip"}, ["rpt"] = {"Rapting"}, ["rri"] = {"Ririo"}, ["rro"] = {"Waima"}, ["rrt"] = {"Arritinngithigh"}, ["rsb"] = {"Romano-Serbian"}, ["rsl"] = {"Russian Sign Language"}, ["rsm"] = {"Miriwoong Sign Language"}, ["rtc"] = {"Rungtu Chin"}, ["rth"] = {"Ratahan"}, ["rtm"] = {"Rotuman"}, ["rts"] = {"Yurats"}, ["rtw"] = {"Rathawi"}, ["rub"] = {"Gungu"}, ["ruc"] = {"Ruuli"}, ["rue"] = {"Rusyn"}, ["ruf"] = {"Luguru"}, ["rug"] = {"Roviana"}, ["ruh"] = {"Ruga"}, ["rui"] = {"Rufiji"}, ["ruk"] = {"Che"}, ["ruo"] = {"Istro Romanian"}, ["rup"] = {"Macedo-Romanian", "Aromanian", "Arumanian"}, ["ruq"] = {"Megleno Romanian"}, ["rut"] = {"Rutul"}, ["ruu"] = {"Lanas Lobu"}, ["ruy"] = {"Mala (Nigeria)"}, ["ruz"] = {"Ruma"}, ["rwa"] = {"Rawo"}, ["rwk"] = {"Rwa"}, ["rwm"] = {"Amba (Uganda)"}, ["rwo"] = {"Rawa"}, ["rwr"] = {"Marwari (India)"}, ["rxd"] = {"Ngardi"}, ["rxw"] = {"Karuwali", "Garuwali"}, ["ryn"] = {"Northern Amami-Oshima"}, ["rys"] = {"Yaeyama"}, ["ryu"] = {"Central Okinawan"}, ["rzh"] = {"Rāziḥī"}, ["saa"] = {"Saba"}, ["sab"] = {"Buglere"}, ["sac"] = {"Meskwaki"}, ["sad"] = {"Sandawe"}, ["sae"] = {"Sabanê"}, ["saf"] = {"Safaliba"}, ["sah"] = {"Yakut"}, ["sai"] = {"South American Indian languages"}, ["saj"] = {"Sahu"}, ["sak"] = {"Sake"}, ["sal"] = {"Salishan languages"}, ["sam"] = {"Samaritan Aramaic"}, ["sao"] = {"Sause"}, ["saq"] = {"Samburu"}, ["sar"] = {"Saraveca"}, ["sas"] = {"Sasak"}, ["sat"] = {"Santali"}, ["sau"] = {"Saleman"}, ["sav"] = {"Saafi-Saafi"}, ["saw"] = {"Sawi"}, ["sax"] = {"Sa"}, ["say"] = {"Saya"}, ["saz"] = {"Saurashtra"}, ["sba"] = {"Ngambay"}, ["sbb"] = {"Simbo"}, ["sbc"] = {"Kele (Papua New Guinea)"}, ["sbd"] = {"Southern Samo"}, ["sbe"] = {"Saliba"}, ["sbf"] = {"Chabu", "Shabo"}, ["sbg"] = {"Seget"}, ["sbh"] = {"Sori-Harengan"}, ["sbi"] = {"Seti"}, ["sbj"] = {"Surbakhal"}, ["sbk"] = {"Safwa"}, ["sbl"] = {"Botolan Sambal"}, ["sbm"] = {"Sagala"}, ["sbn"] = {"Sindhi Bhil"}, ["sbo"] = {"Sabüm"}, ["sbp"] = {"Sangu (Tanzania)"}, ["sbq"] = {"Sileibi"}, ["sbr"] = {"Sembakung Murut"}, ["sbs"] = {"Subiya"}, ["sbt"] = {"Kimki"}, ["sbu"] = {"Stod Bhoti"}, ["sbv"] = {"Sabine"}, ["sbw"] = {"Simba"}, ["sbx"] = {"Seberuang"}, ["sby"] = {"Soli"}, ["sbz"] = {"Sara Kaba"}, ["scb"] = {"Chut"}, ["sce"] = {"Dongxiang"}, ["scf"] = {"San Miguel Creole French"}, ["scg"] = {"Sanggau"}, ["sch"] = {"Sakachep"}, ["sci"] = {"Sri Lankan Creole Malay"}, ["sck"] = {"Sadri"}, ["scl"] = {"Shina"}, ["scn"] = {"Sicilian"}, ["sco"] = {"Scots"}, ["scp"] = {"Hyolmo", "Helambu Sherpa"}, ["scq"] = {"Sa'och"}, ["scs"] = {"North Slavey"}, ["sct"] = {"Southern Katang"}, ["scu"] = {"Shumcho"}, ["scv"] = {"Sheni"}, ["scw"] = {"Sha"}, ["scx"] = {"Sicel"}, ["sda"] = {"Toraja-Sa'dan"}, ["sdb"] = {"Shabak"}, ["sdc"] = {"Sassarese Sardinian"}, ["sde"] = {"Surubu"}, ["sdf"] = {"Sarli"}, ["sdg"] = {"Savi"}, ["sdh"] = {"Southern Kurdish"}, ["sdj"] = {"Suundi"}, ["sdk"] = {"Sos Kundi"}, ["sdl"] = {"Saudi Arabian Sign Language"}, ["sdn"] = {"Gallurese Sardinian"}, ["sdo"] = {"Bukar-Sadung Bidayuh"}, ["sdp"] = {"Sherdukpen"}, ["sdq"] = {"Semandang"}, ["sdr"] = {"Oraon Sadri"}, ["sds"] = {"Sened"}, ["sdt"] = {"Shuadit"}, ["sdu"] = {"Sarudu"}, ["sdv"] = {"Eastern Sudanic languages"}, ["sdx"] = {"Sibu Melanau"}, ["sdz"] = {"Sallands"}, ["sea"] = {"Semai"}, ["seb"] = {"Shempire Senoufo"}, ["sec"] = {"Sechelt"}, ["sed"] = {"Sedang"}, ["see"] = {"Seneca"}, ["sef"] = {"Cebaara Senoufo"}, ["seg"] = {"Segeju"}, ["seh"] = {"Sena"}, ["sei"] = {"Seri"}, ["sej"] = {"Sene"}, ["sek"] = {"Sekani"}, ["sel"] = {"Selkup"}, ["sem"] = {"Semitic languages"}, ["sen"] = {"Nanerigé Sénoufo"}, ["seo"] = {"Suarmin"}, ["sep"] = {"Sìcìté Sénoufo"}, ["seq"] = {"Senara Sénoufo"}, ["ser"] = {"Serrano"}, ["ses"] = {"Koyraboro Senni Songhai"}, ["set"] = {"Sentani"}, ["seu"] = {"Serui-Laut"}, ["sev"] = {"Nyarafolo Senoufo"}, ["sew"] = {"Sewa Bay"}, ["sey"] = {"Secoya"}, ["sez"] = {"Senthang Chin"}, ["sfb"] = {"Langue des signes de Belgique Francophone", "French Belgian Sign Language"}, ["sfe"] = {"Eastern Subanen"}, ["sfm"] = {"Small Flowery Miao"}, ["sfs"] = {"South African Sign Language"}, ["sfw"] = {"Sehwi"}, ["sga"] = {"Old Irish (to 900)"}, ["sgb"] = {"Mag-antsi Ayta"}, ["sgc"] = {"Kipsigis"}, ["sgd"] = {"Surigaonon"}, ["sge"] = {"Segai"}, ["sgg"] = {"Swiss-German Sign Language"}, ["sgh"] = {"Shughni"}, ["sgi"] = {"Suga"}, ["sgj"] = {"Surgujia"}, ["sgk"] = {"Sangkong"}, ["sgm"] = {"Singa"}, ["sgn"] = {"Sign languages"}, ["sgp"] = {"Singpho"}, ["sgr"] = {"Sangisari"}, ["sgs"] = {"Samogitian"}, ["sgt"] = {"Brokpake"}, ["sgu"] = {"Salas"}, ["sgw"] = {"Sebat Bet Gurage"}, ["sgx"] = {"Sierra Leone Sign Language"}, ["sgy"] = {"Sanglechi"}, ["sgz"] = {"Sursurunga"}, ["sha"] = {"Shall-Zwall"}, ["shb"] = {"Ninam"}, ["shc"] = {"Sonde"}, ["shd"] = {"Kundal Shahi"}, ["she"] = {"Sheko"}, ["shg"] = {"Shua"}, ["shh"] = {"Shoshoni"}, ["shi"] = {"Tachelhit"}, ["shj"] = {"Shatt"}, ["shk"] = {"Shilluk"}, ["shl"] = {"Shendu"}, ["shm"] = {"Shahrudi"}, ["shn"] = {"Shan"}, ["sho"] = {"Shanga"}, ["shp"] = {"Shipibo-Conibo"}, ["shq"] = {"Sala"}, ["shr"] = {"Shi"}, ["shs"] = {"Shuswap"}, ["sht"] = {"Shasta"}, ["shu"] = {"Chadian Arabic"}, ["shv"] = {"Shehri"}, ["shw"] = {"Shwai"}, ["shx"] = {"She"}, ["shy"] = {"Tachawit"}, ["shz"] = {"Syenara Senoufo"}, ["sia"] = {"Akkala Sami"}, ["sib"] = {"Sebop"}, ["sid"] = {"Sidamo"}, ["sie"] = {"Simaa"}, ["sif"] = {"Siamou"}, ["sig"] = {"Paasaal"}, ["sih"] = {"Zire", "Sîshëë"}, ["sii"] = {"Shom Peng"}, ["sij"] = {"Numbami"}, ["sik"] = {"Sikiana"}, ["sil"] = {"Tumulung Sisaala"}, ["sim"] = {"Mende (Papua New Guinea)"}, ["sio"] = {"Siouan languages"}, ["sip"] = {"Sikkimese"}, ["siq"] = {"Sonia"}, ["sir"] = {"Siri"}, ["sis"] = {"Siuslaw"}, ["sit"] = {"Sino-Tibetan languages"}, ["siu"] = {"Sinagen"}, ["siv"] = {"Sumariup"}, ["siw"] = {"Siwai"}, ["six"] = {"Sumau"}, ["siy"] = {"Sivandi"}, ["siz"] = {"Siwi"}, ["sja"] = {"Epena"}, ["sjb"] = {"Sajau Basap"}, ["sjd"] = {"Kildin Sami"}, ["sje"] = {"Pite Sami"}, ["sjg"] = {"Assangori"}, ["sjk"] = {"Kemi Sami"}, ["sjl"] = {"Sajalong", "Miji"}, ["sjm"] = {"Mapun"}, ["sjn"] = {"Sindarin"}, ["sjo"] = {"Xibe"}, ["sjp"] = {"Surjapuri"}, ["sjr"] = {"Siar-Lak"}, ["sjs"] = {"Senhaja De Srair"}, ["sjt"] = {"Ter Sami"}, ["sju"] = {"Ume Sami"}, ["sjw"] = {"Shawnee"}, ["ska"] = {"Skagit"}, ["skb"] = {"Saek"}, ["skc"] = {"Ma Manda"}, ["skd"] = {"Southern Sierra Miwok"}, ["ske"] = {"Seke (Vanuatu)"}, ["skf"] = {"Sakirabiá"}, ["skg"] = {"Sakalava Malagasy"}, ["skh"] = {"Sikule"}, ["ski"] = {"Sika"}, ["skj"] = {"Seke (Nepal)"}, ["skm"] = {"Kutong"}, ["skn"] = {"Kolibugan Subanon"}, ["sko"] = {"Seko Tengah"}, ["skp"] = {"Sekapan"}, ["skq"] = {"Sininkere"}, ["skr"] = {"Saraiki", "Seraiki"}, ["sks"] = {"Maia"}, ["skt"] = {"Sakata"}, ["sku"] = {"Sakao"}, ["skv"] = {"Skou"}, ["skw"] = {"Skepi Creole Dutch"}, ["skx"] = {"Seko Padang"}, ["sky"] = {"Sikaiana"}, ["skz"] = {"Sekar"}, ["sla"] = {"Slavic languages"}, ["slc"] = {"Sáliba"}, ["sld"] = {"Sissala"}, ["sle"] = {"Sholaga"}, ["slf"] = {"Swiss-Italian Sign Language"}, ["slg"] = {"Selungai Murut"}, ["slh"] = {"Southern Puget Sound Salish"}, ["sli"] = {"Lower Silesian"}, ["slj"] = {"Salumá"}, ["sll"] = {"Salt-Yui"}, ["slm"] = {"Pangutaran Sama"}, ["sln"] = {"Salinan"}, ["slp"] = {"Lamaholot"}, ["slq"] = {"Salchuq"}, ["slr"] = {"Salar"}, ["sls"] = {"Singapore Sign Language"}, ["slt"] = {"Sila"}, ["slu"] = {"Selaru"}, ["slw"] = {"Sialum"}, ["slx"] = {"Salampasu"}, ["sly"] = {"Selayar"}, ["slz"] = {"Ma'ya"}, ["sma"] = {"Southern Sami"}, ["smb"] = {"Simbari"}, ["smc"] = {"Som"}, ["smd"] = {"Sama"}, ["smf"] = {"Auwe"}, ["smg"] = {"Simbali"}, ["smh"] = {"Samei"}, ["smi"] = {"Sami languages"}, ["smj"] = {"Lule Sami"}, ["smk"] = {"Bolinao"}, ["sml"] = {"Central Sama"}, ["smm"] = {"Musasa"}, ["smn"] = {"Inari Sami"}, ["smp"] = {"Samaritan"}, ["smq"] = {"Samo"}, ["smr"] = {"Simeulue"}, ["sms"] = {"Skolt Sami"}, ["smt"] = {"Simte"}, ["smu"] = {"Somray"}, ["smv"] = {"Samvedi"}, ["smw"] = {"Sumbawa"}, ["smx"] = {"Samba"}, ["smy"] = {"Semnani"}, ["smz"] = {"Simeku"}, ["snb"] = {"Sebuyau"}, ["snc"] = {"Sinaugoro"}, ["sne"] = {"Bau Bidayuh"}, ["snf"] = {"Noon"}, ["sng"] = {"Sanga (Democratic Republic of Congo)"}, ["sni"] = {"Sensi"}, ["snj"] = {"Riverain Sango"}, ["snk"] = {"Soninke"}, ["snl"] = {"Sangil"}, ["snm"] = {"Southern Ma'di"}, ["snn"] = {"Siona"}, ["sno"] = {"Snohomish"}, ["snp"] = {"Siane"}, ["snq"] = {"Sangu (Gabon)"}, ["snr"] = {"Sihan"}, ["sns"] = {"South West Bay", "Nahavaq"}, ["snu"] = {"Senggi", "Viid"}, ["snv"] = {"Sa'ban"}, ["snw"] = {"Selee"}, ["snx"] = {"Sam"}, ["sny"] = {"Saniyo-Hiyewe"}, ["snz"] = {"Kou"}, ["soa"] = {"Thai Song"}, ["sob"] = {"Sobei"}, ["soc"] = {"So (Democratic Republic of Congo)"}, ["sod"] = {"Songoora"}, ["soe"] = {"Songomeno"}, ["sog"] = {"Sogdian"}, ["soh"] = {"Aka"}, ["soi"] = {"Sonha"}, ["soj"] = {"Soi"}, ["sok"] = {"Sokoro"}, ["sol"] = {"Solos"}, ["son"] = {"Songhai languages"}, ["soo"] = {"Songo"}, ["sop"] = {"Songe"}, ["soq"] = {"Kanasi"}, ["sor"] = {"Somrai"}, ["sos"] = {"Seeku"}, ["sou"] = {"Southern Thai"}, ["sov"] = {"Sonsorol"}, ["sow"] = {"Sowanda"}, ["sox"] = {"Swo"}, ["soy"] = {"Miyobe"}, ["soz"] = {"Temi"}, ["spb"] = {"Sepa (Indonesia)"}, ["spc"] = {"Sapé"}, ["spd"] = {"Saep"}, ["spe"] = {"Sepa (Papua New Guinea)"}, ["spg"] = {"Sian"}, ["spi"] = {"Saponi"}, ["spk"] = {"Sengo"}, ["spl"] = {"Selepet"}, ["spm"] = {"Akukem"}, ["spn"] = {"Sanapaná"}, ["spo"] = {"Spokane"}, ["spp"] = {"Supyire Senoufo"}, ["spq"] = {"Loreto-Ucayali Spanish"}, ["spr"] = {"Saparua"}, ["sps"] = {"Saposa"}, ["spt"] = {"Spiti Bhoti"}, ["spu"] = {"Sapuan"}, ["spv"] = {"Sambalpuri", "Kosli"}, ["spx"] = {"South Picene"}, ["spy"] = {"Sabaot"}, ["sqa"] = {"Shama-Sambuga"}, ["sqh"] = {"Shau"}, ["sqj"] = {"Albanian languages"}, ["sqk"] = {"Albanian Sign Language"}, ["sqm"] = {"Suma"}, ["sqn"] = {"Susquehannock"}, ["sqo"] = {"Sorkhei"}, ["sqq"] = {"Sou"}, ["sqr"] = {"Siculo Arabic"}, ["sqs"] = {"Sri Lankan Sign Language"}, ["sqt"] = {"Soqotri"}, ["squ"] = {"Squamish"}, ["sra"] = {"Saruga"}, ["srb"] = {"Sora"}, ["src"] = {"Logudorese Sardinian"}, ["sre"] = {"Sara"}, ["srf"] = {"Nafi"}, ["srg"] = {"Sulod"}, ["srh"] = {"Sarikoli"}, ["sri"] = {"Siriano"}, ["srk"] = {"Serudung Murut"}, ["srl"] = {"Isirawa"}, ["srm"] = {"Saramaccan"}, ["srn"] = {"Sranan Tongo"}, ["sro"] = {"Campidanese Sardinian"}, ["srq"] = {"Sirionó"}, ["srr"] = {"Serer"}, ["srs"] = {"Sarsi"}, ["srt"] = {"Sauri"}, ["sru"] = {"Suruí"}, ["srv"] = {"Southern Sorsoganon"}, ["srw"] = {"Serua"}, ["srx"] = {"Sirmauri"}, ["sry"] = {"Sera"}, ["srz"] = {"Shahmirzadi"}, ["ssa"] = {"Nilo-Saharan languages"}, ["ssb"] = {"Southern Sama"}, ["ssc"] = {"Suba-Simbiti"}, ["ssd"] = {"Siroi"}, ["sse"] = {"Balangingi", "Bangingih Sama"}, ["ssf"] = {"Thao"}, ["ssg"] = {"Seimat"}, ["ssh"] = {"Shihhi Arabic"}, ["ssi"] = {"Sansi"}, ["ssj"] = {"Sausi"}, ["ssk"] = {"Sunam"}, ["ssl"] = {"Western Sisaala"}, ["ssm"] = {"Semnam"}, ["ssn"] = {"Waata"}, ["sso"] = {"Sissano"}, ["ssp"] = {"Spanish Sign Language"}, ["ssq"] = {"So'a"}, ["ssr"] = {"Swiss-French Sign Language"}, ["sss"] = {"Sô"}, ["sst"] = {"Sinasina"}, ["ssu"] = {"Susuami"}, ["ssv"] = {"Shark Bay"}, ["ssx"] = {"Samberigi"}, ["ssy"] = {"Saho"}, ["ssz"] = {"Sengseng"}, ["sta"] = {"Settla"}, ["stb"] = {"Northern Subanen"}, ["std"] = {"Sentinel"}, ["ste"] = {"Liana-Seti"}, ["stf"] = {"Seta"}, ["stg"] = {"Trieng"}, ["sth"] = {"Shelta"}, ["sti"] = {"Bulo Stieng"}, ["stj"] = {"Matya Samo"}, ["stk"] = {"Arammba"}, ["stl"] = {"Stellingwerfs"}, ["stm"] = {"Setaman"}, ["stn"] = {"Owa"}, ["sto"] = {"Stoney"}, ["stp"] = {"Southeastern Tepehuan"}, ["stq"] = {"Saterfriesisch"}, ["str"] = {"Straits Salish"}, ["sts"] = {"Shumashti"}, ["stt"] = {"Budeh Stieng"}, ["stu"] = {"Samtao"}, ["stv"] = {"Silt'e"}, ["stw"] = {"Satawalese"}, ["sty"] = {"Siberian Tatar"}, ["sua"] = {"Sulka"}, ["sub"] = {"Suku"}, ["suc"] = {"Western Subanon"}, ["sue"] = {"Suena"}, ["sug"] = {"Suganga"}, ["sui"] = {"Suki"}, ["suj"] = {"Shubi"}, ["suk"] = {"Sukuma"}, ["suq"] = {"Suri"}, ["sur"] = {"Mwaghavul"}, ["sus"] = {"Susu"}, ["sut"] = {"Subtiaba"}, ["suv"] = {"Puroik"}, ["suw"] = {"Sumbwa"}, ["sux"] = {"Sumerian"}, ["suy"] = {"Suyá"}, ["suz"] = {"Sunwar"}, ["sva"] = {"Svan"}, ["svb"] = {"Ulau-Suain"}, ["svc"] = {"Vincentian Creole English"}, ["sve"] = {"Serili"}, ["svk"] = {"Slovakian Sign Language"}, ["svm"] = {"Slavomolisano"}, ["svs"] = {"Savosavo"}, ["svx"] = {"Skalvian"}, ["swb"] = {"Maore Comorian"}, ["swc"] = {"Congo Swahili"}, ["swf"] = {"Sere"}, ["swg"] = {"Swabian"}, ["swh"] = {"Swahili (individual language)", "Kiswahili"}, ["swi"] = {"Sui"}, ["swj"] = {"Sira"}, ["swk"] = {"Malawi Sena"}, ["swl"] = {"Swedish Sign Language"}, ["swm"] = {"Samosa"}, ["swn"] = {"Sawknah"}, ["swo"] = {"Shanenawa"}, ["swp"] = {"Suau"}, ["swq"] = {"Sharwa"}, ["swr"] = {"Saweru"}, ["sws"] = {"Seluwasan"}, ["swt"] = {"Sawila"}, ["swu"] = {"Suwawa"}, ["swv"] = {"Shekhawati"}, ["sww"] = {"Sowa"}, ["swx"] = {"Suruahá"}, ["swy"] = {"Sarua"}, ["sxb"] = {"Suba"}, ["sxc"] = {"Sicanian"}, ["sxe"] = {"Sighu"}, ["sxg"] = {"Shuhi", "Shixing"}, ["sxk"] = {"Southern Kalapuya"}, ["sxl"] = {"Selian"}, ["sxm"] = {"Samre"}, ["sxn"] = {"Sangir"}, ["sxo"] = {"Sorothaptic"}, ["sxr"] = {"Saaroa"}, ["sxs"] = {"Sasaru"}, ["sxu"] = {"Upper Saxon"}, ["sxw"] = {"Saxwe Gbe"}, ["sya"] = {"Siang"}, ["syb"] = {"Central Subanen"}, ["syc"] = {"Classical Syriac"}, ["syd"] = {"Samoyedic languages"}, ["syi"] = {"Seki"}, ["syk"] = {"Sukur"}, ["syl"] = {"Sylheti"}, ["sym"] = {"Maya Samo"}, ["syn"] = {"Senaya"}, ["syo"] = {"Suoy"}, ["syr"] = {"Syriac"}, ["sys"] = {"Sinyar"}, ["syw"] = {"Kagate"}, ["syx"] = {"Samay"}, ["syy"] = {"Al-Sayyid Bedouin Sign Language"}, ["sza"] = {"Semelai"}, ["szb"] = {"Ngalum"}, ["szc"] = {"Semaq Beri"}, ["szd"] = {"Seru"}, ["sze"] = {"Seze"}, ["szg"] = {"Sengele"}, ["szl"] = {"Silesian"}, ["szn"] = {"Sula"}, ["szp"] = {"Suabo"}, ["szs"] = {"Solomon Islands Sign Language"}, ["szv"] = {"Isu (Fako Division)"}, ["szw"] = {"Sawai"}, ["szy"] = {"Sakizaya"}, ["taa"] = {"Lower Tanana"}, ["tab"] = {"Tabassaran"}, ["tac"] = {"Lowland Tarahumara"}, ["tad"] = {"Tause"}, ["tae"] = {"Tariana"}, ["taf"] = {"Tapirapé"}, ["tag"] = {"Tagoi"}, ["tai"] = {"Tai languages"}, ["taj"] = {"Eastern Tamang"}, ["tak"] = {"Tala"}, ["tal"] = {"Tal"}, ["tan"] = {"Tangale"}, ["tao"] = {"Yami"}, ["tap"] = {"Taabwa"}, ["taq"] = {"Tamasheq"}, ["tar"] = {"Central Tarahumara"}, ["tas"] = {"Tay Boi"}, ["tau"] = {"Upper Tanana"}, ["tav"] = {"Tatuyo"}, ["taw"] = {"Tai"}, ["tax"] = {"Tamki"}, ["tay"] = {"Atayal"}, ["taz"] = {"Tocho"}, ["tba"] = {"Aikanã"}, ["tbc"] = {"Takia"}, ["tbd"] = {"Kaki Ae"}, ["tbe"] = {"Tanimbili"}, ["tbf"] = {"Mandara"}, ["tbg"] = {"North Tairora"}, ["tbh"] = {"Dharawal", "Thurawal"}, ["tbi"] = {"Gaam"}, ["tbj"] = {"Tiang"}, ["tbk"] = {"Calamian Tagbanwa"}, ["tbl"] = {"Tboli"}, ["tbm"] = {"Tagbu"}, ["tbn"] = {"Barro Negro Tunebo"}, ["tbo"] = {"Tawala"}, ["tbp"] = {"Taworta", "Diebroud"}, ["tbq"] = {"Tibeto-Burman languages"}, ["tbr"] = {"Tumtum"}, ["tbs"] = {"Tanguat"}, ["tbt"] = {"Tembo (Kitembo)"}, ["tbu"] = {"Tubar"}, ["tbv"] = {"Tobo"}, ["tbw"] = {"Tagbanwa"}, ["tbx"] = {"Kapin"}, ["tby"] = {"Tabaru"}, ["tbz"] = {"Ditammari"}, ["tca"] = {"Ticuna"}, ["tcb"] = {"Tanacross"}, ["tcc"] = {"Datooga"}, ["tcd"] = {"Tafi"}, ["tce"] = {"Southern Tutchone"}, ["tcf"] = {"Malinaltepec Me'phaa", "Malinaltepec Tlapanec"}, ["tcg"] = {"Tamagario"}, ["tch"] = {"Turks And Caicos Creole English"}, ["tci"] = {"Wára"}, ["tck"] = {"Tchitchege"}, ["tcl"] = {"Taman (Myanmar)"}, ["tcm"] = {"Tanahmerah"}, ["tcn"] = {"Tichurong"}, ["tco"] = {"Taungyo"}, ["tcp"] = {"Tawr Chin"}, ["tcq"] = {"Kaiy"}, ["tcs"] = {"Torres Strait Creole", "Yumplatok"}, ["tct"] = {"T'en"}, ["tcu"] = {"Southeastern Tarahumara"}, ["tcw"] = {"Tecpatlán Totonac"}, ["tcx"] = {"Toda"}, ["tcy"] = {"Tulu"}, ["tcz"] = {"Thado Chin"}, ["tda"] = {"Tagdal"}, ["tdb"] = {"Panchpargania"}, ["tdc"] = {"Emberá-Tadó"}, ["tdd"] = {"Tai Nüa"}, ["tde"] = {"Tiranige Diga Dogon"}, ["tdf"] = {"Talieng"}, ["tdg"] = {"Western Tamang"}, ["tdh"] = {"Thulung"}, ["tdi"] = {"Tomadino"}, ["tdj"] = {"Tajio"}, ["tdk"] = {"Tambas"}, ["tdl"] = {"Sur"}, ["tdm"] = {"Taruma"}, ["tdn"] = {"Tondano"}, ["tdo"] = {"Teme"}, ["tdq"] = {"Tita"}, ["tdr"] = {"Todrah"}, ["tds"] = {"Doutai"}, ["tdt"] = {"Tetun Dili"}, ["tdv"] = {"Toro"}, ["tdx"] = {"Tandroy-Mahafaly Malagasy"}, ["tdy"] = {"Tadyawan"}, ["tea"] = {"Temiar"}, ["teb"] = {"Tetete"}, ["tec"] = {"Terik"}, ["ted"] = {"Tepo Krumen"}, ["tee"] = {"Huehuetla Tepehua"}, ["tef"] = {"Teressa"}, ["teg"] = {"Teke-Tege"}, ["teh"] = {"Tehuelche"}, ["tei"] = {"Torricelli"}, ["tek"] = {"Ibali Teke"}, ["tem"] = {"Timne"}, ["ten"] = {"Tama (Colombia)"}, ["teo"] = {"Teso"}, ["tep"] = {"Tepecano"}, ["teq"] = {"Temein"}, ["ter"] = {"Tereno"}, ["tes"] = {"Tengger"}, ["tet"] = {"Tetum"}, ["teu"] = {"Soo"}, ["tev"] = {"Teor"}, ["tew"] = {"Tewa (USA)"}, ["tex"] = {"Tennet"}, ["tey"] = {"Tulishi"}, ["tez"] = {"Tetserret"}, ["tfi"] = {"Tofin Gbe"}, ["tfn"] = {"Tanaina"}, ["tfo"] = {"Tefaro"}, ["tfr"] = {"Teribe"}, ["tft"] = {"Ternate"}, ["tga"] = {"Sagalla"}, ["tgb"] = {"Tobilung"}, ["tgc"] = {"Tigak"}, ["tgd"] = {"Ciwogai"}, ["tge"] = {"Eastern Gorkha Tamang"}, ["tgf"] = {"Chalikha"}, ["tgh"] = {"Tobagonian Creole English"}, ["tgi"] = {"Lawunuia"}, ["tgj"] = {"Tagin"}, ["tgn"] = {"Tandaganon"}, ["tgo"] = {"Sudest"}, ["tgp"] = {"Tangoa"}, ["tgq"] = {"Tring"}, ["tgr"] = {"Tareng"}, ["tgs"] = {"Nume"}, ["tgt"] = {"Central Tagbanwa"}, ["tgu"] = {"Tanggu"}, ["tgv"] = {"Tingui-Boto"}, ["tgw"] = {"Tagwana Senoufo"}, ["tgx"] = {"Tagish"}, ["tgy"] = {"Togoyo"}, ["tgz"] = {"Tagalaka"}, ["thd"] = {"Kuuk Thaayorre", "Thayore"}, ["the"] = {"Chitwania Tharu"}, ["thf"] = {"Thangmi"}, ["thh"] = {"Northern Tarahumara"}, ["thi"] = {"Tai Long"}, ["thk"] = {"Tharaka", "Kitharaka"}, ["thl"] = {"Dangaura Tharu"}, ["thm"] = {"Aheu"}, ["thn"] = {"Thachanadan"}, ["thp"] = {"Thompson"}, ["thq"] = {"Kochila Tharu"}, ["thr"] = {"Rana Tharu"}, ["ths"] = {"Thakali"}, ["tht"] = {"Tahltan"}, ["thu"] = {"Thuri"}, ["thv"] = {"Tahaggart Tamahaq"}, ["thw"] = {"Thudam"}, ["thy"] = {"Tha"}, ["thz"] = {"Tayart Tamajeq"}, ["tia"] = {"Tidikelt Tamazight"}, ["tic"] = {"Tira"}, ["tif"] = {"Tifal"}, ["tig"] = {"Tigre"}, ["tih"] = {"Timugon Murut"}, ["tii"] = {"Tiene"}, ["tij"] = {"Tilung"}, ["tik"] = {"Tikar"}, ["til"] = {"Tillamook"}, ["tim"] = {"Timbe"}, ["tin"] = {"Tindi"}, ["tio"] = {"Teop"}, ["tip"] = {"Trimuris"}, ["tiq"] = {"Tiéfo"}, ["tis"] = {"Masadiit Itneg"}, ["tit"] = {"Tinigua"}, ["tiu"] = {"Adasen"}, ["tiv"] = {"Tiv"}, ["tiw"] = {"Tiwi"}, ["tix"] = {"Southern Tiwa"}, ["tiy"] = {"Tiruray"}, ["tiz"] = {"Tai Hongjin"}, ["tja"] = {"Tajuasohn"}, ["tjg"] = {"Tunjung"}, ["tji"] = {"Northern Tujia"}, ["tjj"] = {"Tjungundji"}, ["tjl"] = {"Tai Laing"}, ["tjm"] = {"Timucua"}, ["tjn"] = {"Tonjon"}, ["tjo"] = {"Temacine Tamazight"}, ["tjp"] = {"Tjupany"}, ["tjs"] = {"Southern Tujia"}, ["tju"] = {"Tjurruru"}, ["tjw"] = {"Djabwurrung"}, ["tka"] = {"Truká"}, ["tkb"] = {"Buksa"}, ["tkd"] = {"Tukudede"}, ["tke"] = {"Takwane"}, ["tkf"] = {"Tukumanféd"}, ["tkg"] = {"Tesaka Malagasy"}, ["tkl"] = {"Tokelau"}, ["tkm"] = {"Takelma"}, ["tkn"] = {"Toku-No-Shima"}, ["tkp"] = {"Tikopia"}, ["tkq"] = {"Tee"}, ["tkr"] = {"Tsakhur"}, ["tks"] = {"Takestani"}, ["tkt"] = {"Kathoriya Tharu"}, ["tku"] = {"Upper Necaxa Totonac"}, ["tkv"] = {"Mur Pano"}, ["tkw"] = {"Teanu"}, ["tkx"] = {"Tangko"}, ["tkz"] = {"Takua"}, ["tla"] = {"Southwestern Tepehuan"}, ["tlb"] = {"Tobelo"}, ["tlc"] = {"Yecuatla Totonac"}, ["tld"] = {"Talaud"}, ["tlf"] = {"Telefol"}, ["tlg"] = {"Tofanma"}, ["tlh"] = {"Klingon", "tlhIngan Hol"}, ["tli"] = {"Tlingit"}, ["tlj"] = {"Talinga-Bwisi"}, ["tlk"] = {"Taloki"}, ["tll"] = {"Tetela"}, ["tlm"] = {"Tolomako"}, ["tln"] = {"Talondo'"}, ["tlo"] = {"Talodi"}, ["tlp"] = {"Filomena Mata-Coahuitlán Totonac"}, ["tlq"] = {"Tai Loi"}, ["tlr"] = {"Talise"}, ["tls"] = {"Tambotalo"}, ["tlt"] = {"Sou Nama", "Teluti"}, ["tlu"] = {"Tulehu"}, ["tlv"] = {"Taliabu"}, ["tlx"] = {"Khehek"}, ["tly"] = {"Talysh"}, ["tma"] = {"Tama (Chad)"}, ["tmb"] = {"Katbol", "Avava"}, ["tmc"] = {"Tumak"}, ["tmd"] = {"Haruai"}, ["tme"] = {"Tremembé"}, ["tmf"] = {"Toba-Maskoy"}, ["tmg"] = {"Ternateño"}, ["tmh"] = {"Tamashek"}, ["tmi"] = {"Tutuba"}, ["tmj"] = {"Samarokena"}, ["tmk"] = {"Northwestern Tamang"}, ["tml"] = {"Tamnim Citak"}, ["tmm"] = {"Tai Thanh"}, ["tmn"] = {"Taman (Indonesia)"}, ["tmo"] = {"Temoq"}, ["tmq"] = {"Tumleo"}, ["tmr"] = {"Jewish Babylonian Aramaic (ca. 200-1200 CE)"}, ["tms"] = {"Tima"}, ["tmt"] = {"Tasmate"}, ["tmu"] = {"Iau"}, ["tmv"] = {"Tembo (Motembo)"}, ["tmw"] = {"Temuan"}, ["tmy"] = {"Tami"}, ["tmz"] = {"Tamanaku"}, ["tna"] = {"Tacana"}, ["tnb"] = {"Western Tunebo"}, ["tnc"] = {"Tanimuca-Retuarã"}, ["tnd"] = {"Angosturas Tunebo"}, ["tng"] = {"Tobanga"}, ["tnh"] = {"Maiani"}, ["tni"] = {"Tandia"}, ["tnk"] = {"Kwamera"}, ["tnl"] = {"Lenakel"}, ["tnm"] = {"Tabla"}, ["tnn"] = {"North Tanna"}, ["tno"] = {"Toromono"}, ["tnp"] = {"Whitesands"}, ["tnq"] = {"Taino"}, ["tnr"] = {"Ménik"}, ["tns"] = {"Tenis"}, ["tnt"] = {"Tontemboan"}, ["tnu"] = {"Tay Khang"}, ["tnv"] = {"Tangchangya"}, ["tnw"] = {"Tonsawang"}, ["tnx"] = {"Tanema"}, ["tny"] = {"Tongwe"}, ["tnz"] = {"Ten'edn"}, ["tob"] = {"Toba"}, ["toc"] = {"Coyutla Totonac"}, ["tod"] = {"Toma"}, ["tof"] = {"Gizrra"}, ["tog"] = {"Tonga (Nyasa)"}, ["toh"] = {"Gitonga"}, ["toi"] = {"Tonga (Zambia)"}, ["toj"] = {"Tojolabal"}, ["tol"] = {"Tolowa"}, ["tom"] = {"Tombulu"}, ["too"] = {"Xicotepec De Juárez Totonac"}, ["top"] = {"Papantla Totonac"}, ["toq"] = {"Toposa"}, ["tor"] = {"Togbo-Vara Banda"}, ["tos"] = {"Highland Totonac"}, ["tou"] = {"Tho"}, ["tov"] = {"Upper Taromi"}, ["tow"] = {"Jemez"}, ["tox"] = {"Tobian"}, ["toy"] = {"Topoiyo"}, ["toz"] = {"To"}, ["tpa"] = {"Taupota"}, ["tpc"] = {"Azoyú Me'phaa", "Azoyú Tlapanec"}, ["tpe"] = {"Tippera"}, ["tpf"] = {"Tarpia"}, ["tpg"] = {"Kula"}, ["tpi"] = {"Tok Pisin"}, ["tpj"] = {"Tapieté"}, ["tpk"] = {"Tupinikin"}, ["tpl"] = {"Tlacoapa Me'phaa", "Tlacoapa Tlapanec"}, ["tpm"] = {"Tampulma"}, ["tpn"] = {"Tupinambá"}, ["tpo"] = {"Tai Pao"}, ["tpp"] = {"Pisaflores Tepehua"}, ["tpq"] = {"Tukpa"}, ["tpr"] = {"Tuparí"}, ["tpt"] = {"Tlachichilco Tepehua"}, ["tpu"] = {"Tampuan"}, ["tpv"] = {"Tanapag"}, ["tpw"] = {"Tupí"}, ["tpx"] = {"Acatepec Me'phaa", "Acatepec Tlapanec"}, ["tpy"] = {"Trumai"}, ["tpz"] = {"Tinputz"}, ["tqb"] = {"Tembé"}, ["tql"] = {"Lehali"}, ["tqm"] = {"Turumsa"}, ["tqn"] = {"Tenino"}, ["tqo"] = {"Toaripi"}, ["tqp"] = {"Tomoip"}, ["tqq"] = {"Tunni"}, ["tqr"] = {"Torona"}, ["tqt"] = {"Western Totonac"}, ["tqu"] = {"Touo"}, ["tqw"] = {"Tonkawa"}, ["tra"] = {"Tirahi"}, ["trb"] = {"Terebu"}, ["trc"] = {"Copala Triqui"}, ["trd"] = {"Turi"}, ["tre"] = {"East Tarangan"}, ["trf"] = {"Trinidadian Creole English"}, ["trg"] = {"Lishán Didán"}, ["trh"] = {"Turaka"}, ["tri"] = {"Trió"}, ["trj"] = {"Toram"}, ["trk"] = {"Turkic languages"}, ["trl"] = {"Traveller Scottish"}, ["trm"] = {"Tregami"}, ["trn"] = {"Trinitario"}, ["tro"] = {"Tarao Naga"}, ["trp"] = {"Kok Borok"}, ["trq"] = {"San Martín Itunyoso Triqui"}, ["trr"] = {"Taushiro"}, ["trs"] = {"Chicahuaxtla Triqui"}, ["trt"] = {"Tunggare"}, ["tru"] = {"Turoyo", "Surayt"}, ["trv"] = {"Taroko"}, ["trw"] = {"Torwali"}, ["trx"] = {"Tringgus-Sembaan Bidayuh"}, ["try"] = {"Turung"}, ["trz"] = {"Torá"}, ["tsa"] = {"Tsaangi"}, ["tsb"] = {"Tsamai"}, ["tsc"] = {"Tswa"}, ["tsd"] = {"Tsakonian"}, ["tse"] = {"Tunisian Sign Language"}, ["tsg"] = {"Tausug"}, ["tsh"] = {"Tsuvan"}, ["tsi"] = {"Tsimshian"}, ["tsj"] = {"Tshangla"}, ["tsk"] = {"Tseku"}, ["tsl"] = {"Ts'ün-Lao"}, ["tsm"] = {"Turkish Sign Language", "Türk İşaret Dili"}, ["tsp"] = {"Northern Toussian"}, ["tsq"] = {"Thai Sign Language"}, ["tsr"] = {"Akei"}, ["tss"] = {"Taiwan Sign Language"}, ["tst"] = {"Tondi Songway Kiini"}, ["tsu"] = {"Tsou"}, ["tsv"] = {"Tsogo"}, ["tsw"] = {"Tsishingini"}, ["tsx"] = {"Mubami"}, ["tsy"] = {"Tebul Sign Language"}, ["tsz"] = {"Purepecha"}, ["tta"] = {"Tutelo"}, ["ttb"] = {"Gaa"}, ["ttc"] = {"Tektiteko"}, ["ttd"] = {"Tauade"}, ["tte"] = {"Bwanabwana"}, ["ttf"] = {"Tuotomb"}, ["ttg"] = {"Tutong"}, ["tth"] = {"Upper Ta'oih"}, ["tti"] = {"Tobati"}, ["ttj"] = {"Tooro"}, ["ttk"] = {"Totoro"}, ["ttl"] = {"Totela"}, ["ttm"] = {"Northern Tutchone"}, ["ttn"] = {"Towei"}, ["tto"] = {"Lower Ta'oih"}, ["ttp"] = {"Tombelala"}, ["ttq"] = {"Tawallammat Tamajaq"}, ["ttr"] = {"Tera"}, ["tts"] = {"Northeastern Thai"}, ["ttt"] = {"Muslim Tat"}, ["ttu"] = {"Torau"}, ["ttv"] = {"Titan"}, ["ttw"] = {"Long Wat"}, ["tty"] = {"Sikaritai"}, ["ttz"] = {"Tsum"}, ["tua"] = {"Wiarumus"}, ["tub"] = {"Tübatulabal"}, ["tuc"] = {"Mutu"}, ["tud"] = {"Tuxá"}, ["tue"] = {"Tuyuca"}, ["tuf"] = {"Central Tunebo"}, ["tug"] = {"Tunia"}, ["tuh"] = {"Taulil"}, ["tui"] = {"Tupuri"}, ["tuj"] = {"Tugutil"}, ["tul"] = {"Tula"}, ["tum"] = {"Tumbuka"}, ["tun"] = {"Tunica"}, ["tuo"] = {"Tucano"}, ["tup"] = {"Tupi languages"}, ["tuq"] = {"Tedaga"}, ["tus"] = {"Tuscarora"}, ["tut"] = {"Altaic languages"}, ["tuu"] = {"Tututni"}, ["tuv"] = {"Turkana"}, ["tuw"] = {"Tungus languages"}, ["tux"] = {"Tuxináwa"}, ["tuy"] = {"Tugen"}, ["tuz"] = {"Turka"}, ["tva"] = {"Vaghua"}, ["tvd"] = {"Tsuvadi"}, ["tve"] = {"Te'un"}, ["tvk"] = {"Southeast Ambrym"}, ["tvl"] = {"Tuvalu"}, ["tvm"] = {"Tela-Masbuar"}, ["tvn"] = {"Tavoyan"}, ["tvo"] = {"Tidore"}, ["tvs"] = {"Taveta"}, ["tvt"] = {"Tutsa Naga"}, ["tvu"] = {"Tunen"}, ["tvw"] = {"Sedoa"}, ["tvx"] = {"Taivoan"}, ["tvy"] = {"Timor Pidgin"}, ["twa"] = {"Twana"}, ["twb"] = {"Western Tawbuid"}, ["twc"] = {"Teshenawa"}, ["twd"] = {"Twents"}, ["twe"] = {"Tewa (Indonesia)"}, ["twf"] = {"Northern Tiwa"}, ["twg"] = {"Tereweng"}, ["twh"] = {"Tai Dón"}, ["twl"] = {"Tawara"}, ["twm"] = {"Tawang Monpa"}, ["twn"] = {"Twendi"}, ["two"] = {"Tswapong"}, ["twp"] = {"Ere"}, ["twq"] = {"Tasawaq"}, ["twr"] = {"Southwestern Tarahumara"}, ["twt"] = {"Turiwára"}, ["twu"] = {"Termanu"}, ["tww"] = {"Tuwari"}, ["twx"] = {"Tewe"}, ["twy"] = {"Tawoyan"}, ["txa"] = {"Tombonuo"}, ["txb"] = {"Tokharian B"}, ["txc"] = {"Tsetsaut"}, ["txe"] = {"Totoli"}, ["txg"] = {"Tangut"}, ["txh"] = {"Thracian"}, ["txi"] = {"Ikpeng"}, ["txj"] = {"Tarjumo"}, ["txm"] = {"Tomini"}, ["txn"] = {"West Tarangan"}, ["txo"] = {"Toto"}, ["txq"] = {"Tii"}, ["txr"] = {"Tartessian"}, ["txs"] = {"Tonsea"}, ["txt"] = {"Citak"}, ["txu"] = {"Kayapó"}, ["txx"] = {"Tatana"}, ["txy"] = {"Tanosy Malagasy"}, ["tya"] = {"Tauya"}, ["tye"] = {"Kyanga"}, ["tyh"] = {"O'du"}, ["tyi"] = {"Teke-Tsaayi"}, ["tyj"] = {"Tai Do", "Tai Yo"}, ["tyl"] = {"Thu Lao"}, ["tyn"] = {"Kombai"}, ["typ"] = {"Thaypan"}, ["tyr"] = {"Tai Daeng"}, ["tys"] = {"Tày Sa Pa"}, ["tyt"] = {"Tày Tac"}, ["tyu"] = {"Kua"}, ["tyv"] = {"Tuvinian"}, ["tyx"] = {"Teke-Tyee"}, ["tyz"] = {"Tày"}, ["tza"] = {"Tanzanian Sign Language"}, ["tzh"] = {"Tzeltal"}, ["tzj"] = {"Tz'utujil"}, ["tzl"] = {"Talossan"}, ["tzm"] = {"Central Atlas Tamazight"}, ["tzn"] = {"Tugun"}, ["tzo"] = {"Tzotzil"}, ["tzx"] = {"Tabriak"}, ["uam"] = {"Uamué"}, ["uan"] = {"Kuan"}, ["uar"] = {"Tairuma"}, ["uba"] = {"Ubang"}, ["ubi"] = {"Ubi"}, ["ubl"] = {"Buhi'non Bikol"}, ["ubr"] = {"Ubir"}, ["ubu"] = {"Umbu-Ungu"}, ["uby"] = {"Ubykh"}, ["uda"] = {"Uda"}, ["ude"] = {"Udihe"}, ["udg"] = {"Muduga"}, ["udi"] = {"Udi"}, ["udj"] = {"Ujir"}, ["udl"] = {"Wuzlam"}, ["udm"] = {"Udmurt"}, ["udu"] = {"Uduk"}, ["ues"] = {"Kioko"}, ["ufi"] = {"Ufim"}, ["uga"] = {"Ugaritic"}, ["ugb"] = {"Kuku-Ugbanh"}, ["uge"] = {"Ughele"}, ["ugn"] = {"Ugandan Sign Language"}, ["ugo"] = {"Ugong"}, ["ugy"] = {"Uruguayan Sign Language"}, ["uha"] = {"Uhami"}, ["uhn"] = {"Damal"}, ["uis"] = {"Uisai"}, ["uiv"] = {"Iyive"}, ["uji"] = {"Tanjijili"}, ["uka"] = {"Kaburi"}, ["ukg"] = {"Ukuriguma"}, ["ukh"] = {"Ukhwejo"}, ["uki"] = {"Kui (India)"}, ["ukk"] = {"Muak Sa-aak"}, ["ukl"] = {"Ukrainian Sign Language"}, ["ukp"] = {"Ukpe-Bayobiri"}, ["ukq"] = {"Ukwa"}, ["uks"] = {"Urubú-Kaapor Sign Language", "Kaapor Sign Language"}, ["uku"] = {"Ukue"}, ["ukv"] = {"Kuku"}, ["ukw"] = {"Ukwuani-Aboh-Ndoni"}, ["uky"] = {"Kuuk-Yak"}, ["ula"] = {"Fungwa"}, ["ulb"] = {"Ulukwumi"}, ["ulc"] = {"Ulch"}, ["ule"] = {"Lule"}, ["ulf"] = {"Usku", "Afra"}, ["uli"] = {"Ulithian"}, ["ulk"] = {"Meriam Mir"}, ["ull"] = {"Ullatan"}, ["ulm"] = {"Ulumanda'"}, ["uln"] = {"Unserdeutsch"}, ["ulu"] = {"Uma' Lung"}, ["ulw"] = {"Ulwa"}, ["uma"] = {"Umatilla"}, ["umb"] = {"Umbundu"}, ["umc"] = {"Marrucinian"}, ["umd"] = {"Umbindhamu"}, ["umg"] = {"Morrobalama", "Umbuygamu"}, ["umi"] = {"Ukit"}, ["umm"] = {"Umon"}, ["umn"] = {"Makyan Naga"}, ["umo"] = {"Umotína"}, ["ump"] = {"Umpila"}, ["umr"] = {"Umbugarla"}, ["ums"] = {"Pendau"}, ["umu"] = {"Munsee"}, ["una"] = {"North Watut"}, ["und"] = {"Undetermined"}, ["une"] = {"Uneme"}, ["ung"] = {"Ngarinyin"}, ["unk"] = {"Enawené-Nawé"}, ["unm"] = {"Unami"}, ["unn"] = {"Kurnai"}, ["unr"] = {"Mundari"}, ["unu"] = {"Unubahe"}, ["unx"] = {"Munda"}, ["unz"] = {"Unde Kaili"}, ["upi"] = {"Umeda"}, ["upv"] = {"Uripiv-Wala-Rano-Atchin"}, ["ura"] = {"Urarina"}, ["urb"] = {"Urubú-Kaapor", "Kaapor"}, ["urc"] = {"Urningangg"}, ["ure"] = {"Uru"}, ["urf"] = {"Uradhi"}, ["urg"] = {"Urigina"}, ["urh"] = {"Urhobo"}, ["uri"] = {"Urim"}, ["urj"] = {"Uralic languages"}, ["urk"] = {"Urak Lawoi'"}, ["url"] = {"Urali"}, ["urm"] = {"Urapmin"}, ["urn"] = {"Uruangnirin"}, ["uro"] = {"Ura (Papua New Guinea)"}, ["urp"] = {"Uru-Pa-In"}, ["urr"] = {"Lehalurup", "Löyöp"}, ["urt"] = {"Urat"}, ["uru"] = {"Urumi"}, ["urv"] = {"Uruava"}, ["urw"] = {"Sop"}, ["urx"] = {"Urimo"}, ["ury"] = {"Orya"}, ["urz"] = {"Uru-Eu-Wau-Wau"}, ["usa"] = {"Usarufa"}, ["ush"] = {"Ushojo"}, ["usi"] = {"Usui"}, ["usk"] = {"Usaghade"}, ["usp"] = {"Uspanteco"}, ["uss"] = {"us-Saare"}, ["usu"] = {"Uya"}, ["uta"] = {"Otank"}, ["ute"] = {"Ute-Southern Paiute"}, ["uth"] = {"ut-Hun"}, ["utp"] = {"Amba (Solomon Islands)"}, ["utr"] = {"Etulo"}, ["utu"] = {"Utu"}, ["uum"] = {"Urum"}, ["uun"] = {"Kulon-Pazeh"}, ["uur"] = {"Ura (Vanuatu)"}, ["uuu"] = {"U"}, ["uve"] = {"West Uvean", "Fagauvea"}, ["uvh"] = {"Uri"}, ["uvl"] = {"Lote"}, ["uwa"] = {"Kuku-Uwanh"}, ["uya"] = {"Doko-Uyanga"}, ["uzn"] = {"Northern Uzbek"}, ["uzs"] = {"Southern Uzbek"}, ["vaa"] = {"Vaagri Booli"}, ["vae"] = {"Vale"}, ["vaf"] = {"Vafsi"}, ["vag"] = {"Vagla"}, ["vah"] = {"Varhadi-Nagpuri"}, ["vai"] = {"Vai"}, ["vaj"] = {"Sekele", "Northwestern ǃKung", "Vasekele"}, ["val"] = {"Vehes"}, ["vam"] = {"Vanimo"}, ["van"] = {"Valman"}, ["vao"] = {"Vao"}, ["vap"] = {"Vaiphei"}, ["var"] = {"Huarijio"}, ["vas"] = {"Vasavi"}, ["vau"] = {"Vanuma"}, ["vav"] = {"Varli"}, ["vay"] = {"Wayu"}, ["vbb"] = {"Southeast Babar"}, ["vbk"] = {"Southwestern Bontok"}, ["vec"] = {"Venetian"}, ["ved"] = {"Veddah"}, ["vel"] = {"Veluws"}, ["vem"] = {"Vemgo-Mabas"}, ["veo"] = {"Ventureño"}, ["vep"] = {"Veps"}, ["ver"] = {"Mom Jango"}, ["vgr"] = {"Vaghri"}, ["vgt"] = {"Vlaamse Gebarentaal", "Flemish Sign Language"}, ["vic"] = {"Virgin Islands Creole English"}, ["vid"] = {"Vidunda"}, ["vif"] = {"Vili"}, ["vig"] = {"Viemo"}, ["vil"] = {"Vilela"}, ["vin"] = {"Vinza"}, ["vis"] = {"Vishavan"}, ["vit"] = {"Viti"}, ["viv"] = {"Iduna"}, ["vka"] = {"Kariyarra"}, ["vki"] = {"Ija-Zuba"}, ["vkj"] = {"Kujarge"}, ["vkk"] = {"Kaur"}, ["vkl"] = {"Kulisusu"}, ["vkm"] = {"Kamakan"}, ["vko"] = {"Kodeoha"}, ["vkp"] = {"Korlai Creole Portuguese"}, ["vkt"] = {"Tenggarong Kutai Malay"}, ["vku"] = {"Kurrama"}, ["vlp"] = {"Valpei"}, ["vls"] = {"Vlaams"}, ["vma"] = {"Martuyhunira"}, ["vmb"] = {"Barbaram"}, ["vmc"] = {"Juxtlahuaca Mixtec"}, ["vmd"] = {"Mudu Koraga"}, ["vme"] = {"East Masela"}, ["vmf"] = {"Mainfränkisch"}, ["vmg"] = {"Lungalunga"}, ["vmh"] = {"Maraghei"}, ["vmi"] = {"Miwa"}, ["vmj"] = {"Ixtayutla Mixtec"}, ["vmk"] = {"Makhuwa-Shirima"}, ["vml"] = {"Malgana"}, ["vmm"] = {"Mitlatongo Mixtec"}, ["vmp"] = {"Soyaltepec Mazatec"}, ["vmq"] = {"Soyaltepec Mixtec"}, ["vmr"] = {"Marenje"}, ["vms"] = {"Moksela"}, ["vmu"] = {"Muluridyi"}, ["vmv"] = {"Valley Maidu"}, ["vmw"] = {"Makhuwa"}, ["vmx"] = {"Tamazola Mixtec"}, ["vmy"] = {"Ayautla Mazatec"}, ["vmz"] = {"Mazatlán Mazatec"}, ["vnk"] = {"Vano", "Lovono"}, ["vnm"] = {"Vinmavis", "Neve'ei"}, ["vnp"] = {"Vunapu"}, ["vor"] = {"Voro"}, ["vot"] = {"Votic"}, ["vra"] = {"Vera'a"}, ["vro"] = {"Võro"}, ["vrs"] = {"Varisi"}, ["vrt"] = {"Burmbar", "Banam Bay"}, ["vsi"] = {"Moldova Sign Language"}, ["vsl"] = {"Venezuelan Sign Language"}, ["vsv"] = {"Valencian Sign Language", "Llengua de signes valenciana"}, ["vto"] = {"Vitou"}, ["vum"] = {"Vumbu"}, ["vun"] = {"Vunjo"}, ["vut"] = {"Vute"}, ["vwa"] = {"Awa (China)"}, ["waa"] = {"Walla Walla"}, ["wab"] = {"Wab"}, ["wac"] = {"Wasco-Wishram"}, ["wad"] = {"Wandamen"}, ["wae"] = {"Walser"}, ["waf"] = {"Wakoná"}, ["wag"] = {"Wa'ema"}, ["wah"] = {"Watubela"}, ["wai"] = {"Wares"}, ["waj"] = {"Waffa"}, ["wak"] = {"Wakashan languages"}, ["wal"] = {"Wolaytta", "Wolaitta"}, ["wam"] = {"Wampanoag"}, ["wan"] = {"Wan"}, ["wao"] = {"Wappo"}, ["wap"] = {"Wapishana"}, ["waq"] = {"Wagiman"}, ["war"] = {"Waray (Philippines)"}, ["was"] = {"Washo"}, ["wat"] = {"Kaninuwa"}, ["wau"] = {"Waurá"}, ["wav"] = {"Waka"}, ["waw"] = {"Waiwai"}, ["wax"] = {"Watam", "Marangis"}, ["way"] = {"Wayana"}, ["waz"] = {"Wampur"}, ["wba"] = {"Warao"}, ["wbb"] = {"Wabo"}, ["wbe"] = {"Waritai"}, ["wbf"] = {"Wara"}, ["wbh"] = {"Wanda"}, ["wbi"] = {"Vwanji"}, ["wbj"] = {"Alagwa"}, ["wbk"] = {"Waigali"}, ["wbl"] = {"Wakhi"}, ["wbm"] = {"Wa"}, ["wbp"] = {"Warlpiri"}, ["wbq"] = {"Waddar"}, ["wbr"] = {"Wagdi"}, ["wbs"] = {"West Bengal Sign Language"}, ["wbt"] = {"Warnman"}, ["wbv"] = {"Wajarri"}, ["wbw"] = {"Woi"}, ["wca"] = {"Yanomámi"}, ["wci"] = {"Waci Gbe"}, ["wdd"] = {"Wandji"}, ["wdg"] = {"Wadaginam"}, ["wdj"] = {"Wadjiginy"}, ["wdk"] = {"Wadikali"}, ["wdu"] = {"Wadjigu"}, ["wdy"] = {"Wadjabangayi"}, ["wea"] = {"Wewaw"}, ["wec"] = {"Wè Western"}, ["wed"] = {"Wedau"}, ["weg"] = {"Wergaia"}, ["weh"] = {"Weh"}, ["wei"] = {"Kiunum"}, ["wem"] = {"Weme Gbe"}, ["wen"] = {"Sorbian languages"}, ["weo"] = {"Wemale"}, ["wep"] = {"Westphalien"}, ["wer"] = {"Weri"}, ["wes"] = {"Cameroon Pidgin"}, ["wet"] = {"Perai"}, ["weu"] = {"Rawngtu Chin"}, ["wew"] = {"Wejewa"}, ["wfg"] = {"Yafi", "Zorop"}, ["wga"] = {"Wagaya"}, ["wgb"] = {"Wagawaga"}, ["wgg"] = {"Wangkangurru", "Wangganguru"}, ["wgi"] = {"Wahgi"}, ["wgo"] = {"Waigeo"}, ["wgu"] = {"Wirangu"}, ["wgy"] = {"Warrgamay"}, ["wha"] = {"Sou Upaa", "Manusela"}, ["whg"] = {"North Wahgi"}, ["whk"] = {"Wahau Kenyah"}, ["whu"] = {"Wahau Kayan"}, ["wib"] = {"Southern Toussian"}, ["wic"] = {"Wichita"}, ["wie"] = {"Wik-Epa"}, ["wif"] = {"Wik-Keyangan"}, ["wig"] = {"Wik Ngathan"}, ["wih"] = {"Wik-Me'anha"}, ["wii"] = {"Minidien"}, ["wij"] = {"Wik-Iiyanh"}, ["wik"] = {"Wikalkan"}, ["wil"] = {"Wilawila"}, ["wim"] = {"Wik-Mungkan"}, ["win"] = {"Ho-Chunk"}, ["wir"] = {"Wiraféd"}, ["wiu"] = {"Wiru"}, ["wiv"] = {"Vitu"}, ["wiy"] = {"Wiyot"}, ["wja"] = {"Waja"}, ["wji"] = {"Warji"}, ["wka"] = {"Kw'adza"}, ["wkb"] = {"Kumbaran"}, ["wkd"] = {"Wakde", "Mo"}, ["wkl"] = {"Kalanadi"}, ["wkr"] = {"Keerray-Woorroong"}, ["wku"] = {"Kunduvadi"}, ["wkw"] = {"Wakawaka"}, ["wky"] = {"Wangkayutyuru"}, ["wla"] = {"Walio"}, ["wlc"] = {"Mwali Comorian"}, ["wle"] = {"Wolane"}, ["wlg"] = {"Kunbarlang"}, ["wlh"] = {"Welaun"}, ["wli"] = {"Waioli"}, ["wlk"] = {"Wailaki"}, ["wll"] = {"Wali (Sudan)"}, ["wlm"] = {"Middle Welsh"}, ["wlo"] = {"Wolio"}, ["wlr"] = {"Wailapa"}, ["wls"] = {"Wallisian"}, ["wlu"] = {"Wuliwuli"}, ["wlv"] = {"Wichí Lhamtés Vejoz"}, ["wlw"] = {"Walak"}, ["wlx"] = {"Wali (Ghana)"}, ["wly"] = {"Waling"}, ["wma"] = {"Mawa (Nigeria)"}, ["wmb"] = {"Wambaya"}, ["wmc"] = {"Wamas"}, ["wmd"] = {"Mamaindé"}, ["wme"] = {"Wambule"}, ["wmh"] = {"Waima'a"}, ["wmi"] = {"Wamin"}, ["wmm"] = {"Maiwa (Indonesia)"}, ["wmn"] = {"Waamwang"}, ["wmo"] = {"Wom (Papua New Guinea)"}, ["wms"] = {"Wambon"}, ["wmt"] = {"Walmajarri"}, ["wmw"] = {"Mwani"}, ["wmx"] = {"Womo"}, ["wnb"] = {"Wanambre"}, ["wnc"] = {"Wantoat"}, ["wnd"] = {"Wandarang"}, ["wne"] = {"Waneci"}, ["wng"] = {"Wanggom"}, ["wni"] = {"Ndzwani Comorian"}, ["wnk"] = {"Wanukaka"}, ["wnm"] = {"Wanggamala"}, ["wnn"] = {"Wunumara"}, ["wno"] = {"Wano"}, ["wnp"] = {"Wanap"}, ["wnu"] = {"Usan"}, ["wnw"] = {"Wintu"}, ["wny"] = {"Wanyi", "Waanyi"}, ["woa"] = {"Kuwema", "Tyaraity"}, ["wob"] = {"Wè Northern"}, ["woc"] = {"Wogeo"}, ["wod"] = {"Wolani"}, ["woe"] = {"Woleaian"}, ["wof"] = {"Gambian Wolof"}, ["wog"] = {"Wogamusin"}, ["woi"] = {"Kamang"}, ["wok"] = {"Longto"}, ["wom"] = {"Wom (Nigeria)"}, ["won"] = {"Wongo"}, ["woo"] = {"Manombai"}, ["wor"] = {"Woria"}, ["wos"] = {"Hanga Hundi"}, ["wow"] = {"Wawonii"}, ["woy"] = {"Weyto"}, ["wpc"] = {"Maco"}, ["wra"] = {"Warapu"}, ["wrb"] = {"Waluwarra", "Warluwara"}, ["wrd"] = {"Warduji"}, ["wrg"] = {"Warungu", "Gudjal"}, ["wrh"] = {"Wiradjuri"}, ["wri"] = {"Wariyangga"}, ["wrk"] = {"Garrwa"}, ["wrl"] = {"Warlmanpa"}, ["wrm"] = {"Warumungu"}, ["wrn"] = {"Warnang"}, ["wro"] = {"Worrorra"}, ["wrp"] = {"Waropen"}, ["wrr"] = {"Wardaman"}, ["wrs"] = {"Waris"}, ["wru"] = {"Waru"}, ["wrv"] = {"Waruna"}, ["wrw"] = {"Gugu Warra"}, ["wrx"] = {"Wae Rana"}, ["wry"] = {"Merwari"}, ["wrz"] = {"Waray (Australia)"}, ["wsa"] = {"Warembori"}, ["wsg"] = {"Adilabad Gondi"}, ["wsi"] = {"Wusi"}, ["wsk"] = {"Waskia"}, ["wsr"] = {"Owenia"}, ["wss"] = {"Wasa"}, ["wsu"] = {"Wasu"}, ["wsv"] = {"Wotapuri-Katarqalai"}, ["wtf"] = {"Watiwa"}, ["wth"] = {"Wathawurrung"}, ["wti"] = {"Berta"}, ["wtk"] = {"Watakataui"}, ["wtm"] = {"Mewati"}, ["wtw"] = {"Wotu"}, ["wua"] = {"Wikngenchera"}, ["wub"] = {"Wunambal"}, ["wud"] = {"Wudu"}, ["wuh"] = {"Wutunhua"}, ["wul"] = {"Silimo"}, ["wum"] = {"Wumbvu"}, ["wun"] = {"Bungu"}, ["wur"] = {"Wurrugu"}, ["wut"] = {"Wutung"}, ["wuu"] = {"Wu Chinese"}, ["wuv"] = {"Wuvulu-Aua"}, ["wux"] = {"Wulna"}, ["wuy"] = {"Wauyai"}, ["wwa"] = {"Waama"}, ["wwb"] = {"Wakabunga"}, ["wwo"] = {"Wetamut", "Dorig"}, ["wwr"] = {"Warrwa"}, ["www"] = {"Wawa"}, ["wxa"] = {"Waxianghua"}, ["wxw"] = {"Wardandi"}, ["wya"] = {"Wyandot"}, ["wyb"] = {"Wangaaybuwan-Ngiyambaa"}, ["wyi"] = {"Woiwurrung"}, ["wym"] = {"Wymysorys"}, ["wyr"] = {"Wayoró"}, ["wyy"] = {"Western Fijian"}, ["xaa"] = {"Andalusian Arabic"}, ["xab"] = {"Sambe"}, ["xac"] = {"Kachari"}, ["xad"] = {"Adai"}, ["xae"] = {"Aequian"}, ["xag"] = {"Aghwan"}, ["xai"] = {"Kaimbé"}, ["xaj"] = {"Ararandewára"}, ["xak"] = {"Máku"}, ["xal"] = {"Kalmyk", "Oirat"}, ["xam"] = {"ǀXam"}, ["xan"] = {"Xamtanga"}, ["xao"] = {"Khao"}, ["xap"] = {"Apalachee"}, ["xaq"] = {"Aquitanian"}, ["xar"] = {"Karami"}, ["xas"] = {"Kamas"}, ["xat"] = {"Katawixi"}, ["xau"] = {"Kauwera"}, ["xav"] = {"Xavánte"}, ["xaw"] = {"Kawaiisu"}, ["xay"] = {"Kayan Mahakam"}, ["xbb"] = {"Lower Burdekin"}, ["xbc"] = {"Bactrian"}, ["xbd"] = {"Bindal"}, ["xbe"] = {"Bigambal"}, ["xbg"] = {"Bunganditj"}, ["xbi"] = {"Kombio"}, ["xbj"] = {"Birrpayi"}, ["xbm"] = {"Middle Breton"}, ["xbn"] = {"Kenaboi"}, ["xbo"] = {"Bolgarian"}, ["xbp"] = {"Bibbulman"}, ["xbr"] = {"Kambera"}, ["xbw"] = {"Kambiwá"}, ["xby"] = {"Batjala", "Batyala"}, ["xcb"] = {"Cumbric"}, ["xcc"] = {"Camunic"}, ["xce"] = {"Celtiberian"}, ["xcg"] = {"Cisalpine Gaulish"}, ["xch"] = {"Chemakum", "Chimakum"}, ["xcl"] = {"Classical Armenian"}, ["xcm"] = {"Comecrudo"}, ["xcn"] = {"Cotoname"}, ["xco"] = {"Chorasmian"}, ["xcr"] = {"Carian"}, ["xct"] = {"Classical Tibetan"}, ["xcu"] = {"Curonian"}, ["xcv"] = {"Chuvantsy"}, ["xcw"] = {"Coahuilteco"}, ["xcy"] = {"Cayuse"}, ["xda"] = {"Darkinyung"}, ["xdc"] = {"Dacian"}, ["xdk"] = {"Dharuk"}, ["xdm"] = {"Edomite"}, ["xdo"] = {"Kwandu"}, ["xdy"] = {"Malayic Dayak"}, ["xeb"] = {"Eblan"}, ["xed"] = {"Hdi"}, ["xeg"] = {"ǁXegwi"}, ["xel"] = {"Kelo"}, ["xem"] = {"Kembayan"}, ["xep"] = {"Epi-Olmec"}, ["xer"] = {"Xerénte"}, ["xes"] = {"Kesawai"}, ["xet"] = {"Xetá"}, ["xeu"] = {"Keoru-Ahia"}, ["xfa"] = {"Faliscan"}, ["xga"] = {"Galatian"}, ["xgb"] = {"Gbin"}, ["xgd"] = {"Gudang"}, ["xgf"] = {"Gabrielino-Fernandeño"}, ["xgg"] = {"Goreng"}, ["xgi"] = {"Garingbal"}, ["xgl"] = {"Galindan"}, ["xgm"] = {"Dharumbal", "Guwinmal"}, ["xgn"] = {"Mongolian languages"}, ["xgr"] = {"Garza"}, ["xgu"] = {"Unggumi"}, ["xgw"] = {"Guwa"}, ["xha"] = {"Harami"}, ["xhc"] = {"Hunnic"}, ["xhd"] = {"Hadrami"}, ["xhe"] = {"Khetrani"}, ["xhr"] = {"Hernican"}, ["xht"] = {"Hattic"}, ["xhu"] = {"Hurrian"}, ["xhv"] = {"Khua"}, ["xib"] = {"Iberian"}, ["xii"] = {"Xiri"}, ["xil"] = {"Illyrian"}, ["xin"] = {"Xinca"}, ["xir"] = {"Xiriâna"}, ["xis"] = {"Kisan"}, ["xiv"] = {"Indus Valley Language"}, ["xiy"] = {"Xipaya"}, ["xjb"] = {"Minjungbal"}, ["xjt"] = {"Jaitmatang"}, ["xka"] = {"Kalkoti"}, ["xkb"] = {"Northern Nago"}, ["xkc"] = {"Kho'ini"}, ["xkd"] = {"Mendalam Kayan"}, ["xke"] = {"Kereho"}, ["xkf"] = {"Khengkha"}, ["xkg"] = {"Kagoro"}, ["xki"] = {"Kenyan Sign Language"}, ["xkj"] = {"Kajali"}, ["xkk"] = {"Kaco'"}, ["xkl"] = {"Mainstream Kenyah"}, ["xkn"] = {"Kayan River Kayan"}, ["xko"] = {"Kiorr"}, ["xkp"] = {"Kabatei"}, ["xkq"] = {"Koroni"}, ["xkr"] = {"Xakriabá"}, ["xks"] = {"Kumbewaha"}, ["xkt"] = {"Kantosi"}, ["xku"] = {"Kaamba"}, ["xkv"] = {"Kgalagadi"}, ["xkw"] = {"Kembra"}, ["xkx"] = {"Karore"}, ["xky"] = {"Uma' Lasan"}, ["xkz"] = {"Kurtokha"}, ["xla"] = {"Kamula"}, ["xlb"] = {"Loup B"}, ["xlc"] = {"Lycian"}, ["xld"] = {"Lydian"}, ["xle"] = {"Lemnian"}, ["xlg"] = {"Ligurian (Ancient)"}, ["xli"] = {"Liburnian"}, ["xln"] = {"Alanic"}, ["xlo"] = {"Loup A"}, ["xlp"] = {"Lepontic"}, ["xls"] = {"Lusitanian"}, ["xlu"] = {"Cuneiform Luwian"}, ["xly"] = {"Elymian"}, ["xma"] = {"Mushungulu"}, ["xmb"] = {"Mbonga"}, ["xmc"] = {"Makhuwa-Marrevone"}, ["xmd"] = {"Mbudum"}, ["xme"] = {"Median"}, ["xmf"] = {"Mingrelian"}, ["xmg"] = {"Mengaka"}, ["xmh"] = {"Kugu-Muminh"}, ["xmj"] = {"Majera"}, ["xmk"] = {"Ancient Macedonian"}, ["xml"] = {"Malaysian Sign Language"}, ["xmm"] = {"Manado Malay"}, ["xmn"] = {"Manichaean Middle Persian"}, ["xmo"] = {"Morerebi"}, ["xmp"] = {"Kuku-Mu'inh"}, ["xmq"] = {"Kuku-Mangk"}, ["xmr"] = {"Meroitic"}, ["xms"] = {"Moroccan Sign Language"}, ["xmt"] = {"Matbat"}, ["xmu"] = {"Kamu"}, ["xmv"] = {"Antankarana Malagasy", "Tankarana Malagasy"}, ["xmw"] = {"Tsimihety Malagasy"}, ["xmx"] = {"Maden"}, ["xmy"] = {"Mayaguduna"}, ["xmz"] = {"Mori Bawah"}, ["xna"] = {"Ancient North Arabian"}, ["xnb"] = {"Kanakanabu"}, ["xnd"] = {"Na-Dene languages"}, ["xng"] = {"Middle Mongolian"}, ["xnh"] = {"Kuanhua"}, ["xni"] = {"Ngarigu"}, ["xnk"] = {"Nganakarti"}, ["xnm"] = {"Ngumbarl"}, ["xnn"] = {"Northern Kankanay"}, ["xno"] = {"Anglo-Norman"}, ["xnr"] = {"Kangri"}, ["xns"] = {"Kanashi"}, ["xnt"] = {"Narragansett"}, ["xnu"] = {"Nukunul"}, ["xny"] = {"Nyiyaparli"}, ["xnz"] = {"Kenzi", "Mattoki"}, ["xoc"] = {"O'chi'chi'"}, ["xod"] = {"Kokoda"}, ["xog"] = {"Soga"}, ["xoi"] = {"Kominimung"}, ["xok"] = {"Xokleng"}, ["xom"] = {"Komo (Sudan)"}, ["xon"] = {"Konkomba"}, ["xoo"] = {"Xukurú"}, ["xop"] = {"Kopar"}, ["xor"] = {"Korubo"}, ["xow"] = {"Kowaki"}, ["xpa"] = {"Pirriya"}, ["xpb"] = {"Northeastern Tasmanian", "Pyemmairrener"}, ["xpc"] = {"Pecheneg"}, ["xpd"] = {"Oyster Bay Tasmanian"}, ["xpe"] = {"Liberia Kpelle"}, ["xpf"] = {"Southeast Tasmanian", "Nuenonne"}, ["xpg"] = {"Phrygian"}, ["xph"] = {"North Midlands Tasmanian", "Tyerrenoterpanner"}, ["xpi"] = {"Pictish"}, ["xpj"] = {"Mpalitjanh"}, ["xpk"] = {"Kulina Pano"}, ["xpl"] = {"Port Sorell Tasmanian"}, ["xpm"] = {"Pumpokol"}, ["xpn"] = {"Kapinawá"}, ["xpo"] = {"Pochutec"}, ["xpp"] = {"Puyo-Paekche"}, ["xpq"] = {"Mohegan-Pequot"}, ["xpr"] = {"Parthian"}, ["xps"] = {"Pisidian"}, ["xpt"] = {"Punthamara"}, ["xpu"] = {"Punic"}, ["xpv"] = {"Northern Tasmanian", "Tommeginne"}, ["xpw"] = {"Northwestern Tasmanian", "Peerapper"}, ["xpx"] = {"Southwestern Tasmanian", "Toogee"}, ["xpy"] = {"Puyo"}, ["xpz"] = {"Bruny Island Tasmanian"}, ["xqa"] = {"Karakhanid"}, ["xqt"] = {"Qatabanian"}, ["xra"] = {"Krahô"}, ["xrb"] = {"Eastern Karaboro"}, ["xrd"] = {"Gundungurra"}, ["xre"] = {"Kreye"}, ["xrg"] = {"Minang"}, ["xri"] = {"Krikati-Timbira"}, ["xrm"] = {"Armazic"}, ["xrn"] = {"Arin"}, ["xrr"] = {"Raetic"}, ["xrt"] = {"Aranama-Tamique"}, ["xru"] = {"Marriammu"}, ["xrw"] = {"Karawa"}, ["xsa"] = {"Sabaean"}, ["xsb"] = {"Sambal"}, ["xsc"] = {"Scythian"}, ["xsd"] = {"Sidetic"}, ["xse"] = {"Sempan"}, ["xsh"] = {"Shamang"}, ["xsi"] = {"Sio"}, ["xsj"] = {"Subi"}, ["xsl"] = {"South Slavey"}, ["xsm"] = {"Kasem"}, ["xsn"] = {"Sanga (Nigeria)"}, ["xso"] = {"Solano"}, ["xsp"] = {"Silopi"}, ["xsq"] = {"Makhuwa-Saka"}, ["xsr"] = {"Sherpa"}, ["xss"] = {"Assan"}, ["xsu"] = {"Sanumá"}, ["xsv"] = {"Sudovian"}, ["xsy"] = {"Saisiyat"}, ["xta"] = {"Alcozauca Mixtec"}, ["xtb"] = {"Chazumba Mixtec"}, ["xtc"] = {"Katcha-Kadugli-Miri"}, ["xtd"] = {"Diuxi-Tilantongo Mixtec"}, ["xte"] = {"Ketengban"}, ["xtg"] = {"Transalpine Gaulish"}, ["xth"] = {"Yitha Yitha"}, ["xti"] = {"Sinicahua Mixtec"}, ["xtj"] = {"San Juan Teita Mixtec"}, ["xtl"] = {"Tijaltepec Mixtec"}, ["xtm"] = {"Magdalena Peñasco Mixtec"}, ["xtn"] = {"Northern Tlaxiaco Mixtec"}, ["xto"] = {"Tokharian A"}, ["xtp"] = {"San Miguel Piedras Mixtec"}, ["xtq"] = {"Tumshuqese"}, ["xtr"] = {"Early Tripuri"}, ["xts"] = {"Sindihui Mixtec"}, ["xtt"] = {"Tacahua Mixtec"}, ["xtu"] = {"Cuyamecalco Mixtec"}, ["xtv"] = {"Thawa"}, ["xtw"] = {"Tawandê"}, ["xty"] = {"Yoloxochitl Mixtec"}, ["xua"] = {"Alu Kurumba"}, ["xub"] = {"Betta Kurumba"}, ["xud"] = {"Umiida"}, ["xug"] = {"Kunigami"}, ["xuj"] = {"Jennu Kurumba"}, ["xul"] = {"Ngunawal", "Nunukul"}, ["xum"] = {"Umbrian"}, ["xun"] = {"Unggaranggu"}, ["xuo"] = {"Kuo"}, ["xup"] = {"Upper Umpqua"}, ["xur"] = {"Urartian"}, ["xut"] = {"Kuthant"}, ["xuu"] = {"Kxoe", "Khwedam"}, ["xve"] = {"Venetic"}, ["xvi"] = {"Kamviri"}, ["xvn"] = {"Vandalic"}, ["xvo"] = {"Volscian"}, ["xvs"] = {"Vestinian"}, ["xwa"] = {"Kwaza"}, ["xwc"] = {"Woccon"}, ["xwd"] = {"Wadi Wadi"}, ["xwe"] = {"Xwela Gbe"}, ["xwg"] = {"Kwegu"}, ["xwj"] = {"Wajuk"}, ["xwk"] = {"Wangkumara"}, ["xwl"] = {"Western Xwla Gbe"}, ["xwo"] = {"Written Oirat"}, ["xwr"] = {"Kwerba Mamberamo"}, ["xwt"] = {"Wotjobaluk"}, ["xww"] = {"Wemba Wemba"}, ["xxb"] = {"Boro (Ghana)"}, ["xxk"] = {"Ke'o"}, ["xxm"] = {"Minkin"}, ["xxr"] = {"Koropó"}, ["xxt"] = {"Tambora"}, ["xya"] = {"Yaygir"}, ["xyb"] = {"Yandjibara"}, ["xyj"] = {"Mayi-Yapi"}, ["xyk"] = {"Mayi-Kulan"}, ["xyl"] = {"Yalakalore"}, ["xyt"] = {"Mayi-Thakurti"}, ["xyy"] = {"Yorta Yorta"}, ["xzh"] = {"Zhang-Zhung"}, ["xzm"] = {"Zemgalian"}, ["xzp"] = {"Ancient Zapotec"}, ["yaa"] = {"Yaminahua"}, ["yab"] = {"Yuhup"}, ["yac"] = {"Pass Valley Yali"}, ["yad"] = {"Yagua"}, ["yae"] = {"Pumé"}, ["yaf"] = {"Yaka (Democratic Republic of Congo)"}, ["yag"] = {"Yámana"}, ["yah"] = {"Yazgulyam"}, ["yai"] = {"Yagnobi"}, ["yaj"] = {"Banda-Yangere"}, ["yak"] = {"Yakama"}, ["yal"] = {"Yalunka"}, ["yam"] = {"Yamba"}, ["yan"] = {"Mayangna"}, ["yao"] = {"Yao"}, ["yap"] = {"Yapese"}, ["yaq"] = {"Yaqui"}, ["yar"] = {"Yabarana"}, ["yas"] = {"Nugunu (Cameroon)"}, ["yat"] = {"Yambeta"}, ["yau"] = {"Yuwana"}, ["yav"] = {"Yangben"}, ["yaw"] = {"Yawalapití"}, ["yax"] = {"Yauma"}, ["yay"] = {"Agwagwune"}, ["yaz"] = {"Lokaa"}, ["yba"] = {"Yala"}, ["ybb"] = {"Yemba"}, ["ybe"] = {"West Yugur"}, ["ybh"] = {"Yakha"}, ["ybi"] = {"Yamphu"}, ["ybj"] = {"Hasha"}, ["ybk"] = {"Bokha"}, ["ybl"] = {"Yukuben"}, ["ybm"] = {"Yaben"}, ["ybn"] = {"Yabaâna"}, ["ybo"] = {"Yabong"}, ["ybx"] = {"Yawiyo"}, ["yby"] = {"Yaweyuha"}, ["ych"] = {"Chesu"}, ["ycl"] = {"Lolopo"}, ["ycn"] = {"Yucuna"}, ["ycp"] = {"Chepya"}, ["yda"] = {"Yanda"}, ["ydd"] = {"Eastern Yiddish"}, ["yde"] = {"Yangum Dey"}, ["ydg"] = {"Yidgha"}, ["ydk"] = {"Yoidik"}, ["yea"] = {"Ravula"}, ["yec"] = {"Yeniche"}, ["yee"] = {"Yimas"}, ["yei"] = {"Yeni"}, ["yej"] = {"Yevanic"}, ["yel"] = {"Yela"}, ["yer"] = {"Tarok"}, ["yes"] = {"Nyankpa"}, ["yet"] = {"Yetfa"}, ["yeu"] = {"Yerukula"}, ["yev"] = {"Yapunda"}, ["yey"] = {"Yeyi"}, ["yga"] = {"Malyangapa"}, ["ygi"] = {"Yiningayi"}, ["ygl"] = {"Yangum Gel"}, ["ygm"] = {"Yagomi"}, ["ygp"] = {"Gepo"}, ["ygr"] = {"Yagaria"}, ["ygs"] = {"Yolŋu Sign Language"}, ["ygu"] = {"Yugul"}, ["ygw"] = {"Yagwoia"}, ["yha"] = {"Baha Buyang"}, ["yhd"] = {"Judeo-Iraqi Arabic"}, ["yhl"] = {"Hlepho Phowa"}, ["yhs"] = {"Yan-nhaŋu Sign Language"}, ["yia"] = {"Yinggarda"}, ["yif"] = {"Ache"}, ["yig"] = {"Wusa Nasu"}, ["yih"] = {"Western Yiddish"}, ["yii"] = {"Yidiny"}, ["yij"] = {"Yindjibarndi"}, ["yik"] = {"Dongshanba Lalo"}, ["yil"] = {"Yindjilandji"}, ["yim"] = {"Yimchungru Naga"}, ["yin"] = {"Riang Lai", "Yinchia"}, ["yip"] = {"Pholo"}, ["yiq"] = {"Miqie"}, ["yir"] = {"North Awyu"}, ["yis"] = {"Yis"}, ["yit"] = {"Eastern Lalu"}, ["yiu"] = {"Awu"}, ["yiv"] = {"Northern Nisu"}, ["yix"] = {"Axi Yi"}, ["yiz"] = {"Azhe"}, ["yka"] = {"Yakan"}, ["ykg"] = {"Northern Yukaghir"}, ["yki"] = {"Yoke"}, ["ykk"] = {"Yakaikeke"}, ["ykl"] = {"Khlula"}, ["ykm"] = {"Kap"}, ["ykn"] = {"Kua-nsi"}, ["yko"] = {"Yasa"}, ["ykr"] = {"Yekora"}, ["ykt"] = {"Kathu"}, ["yku"] = {"Kuamasi"}, ["yky"] = {"Yakoma"}, ["yla"] = {"Yaul"}, ["ylb"] = {"Yaleba"}, ["yle"] = {"Yele"}, ["ylg"] = {"Yelogu"}, ["yli"] = {"Angguruk Yali"}, ["yll"] = {"Yil"}, ["ylm"] = {"Limi"}, ["yln"] = {"Langnian Buyang"}, ["ylo"] = {"Naluo Yi"}, ["ylr"] = {"Yalarnnga"}, ["ylu"] = {"Aribwaung"}, ["yly"] = {"Nyâlayu", "Nyelâyu"}, ["ymb"] = {"Yambes"}, ["ymc"] = {"Southern Muji"}, ["ymd"] = {"Muda"}, ["yme"] = {"Yameo"}, ["ymg"] = {"Yamongeri"}, ["ymh"] = {"Mili"}, ["ymi"] = {"Moji"}, ["ymk"] = {"Makwe"}, ["yml"] = {"Iamalele"}, ["ymm"] = {"Maay"}, ["ymn"] = {"Yamna", "Sunum"}, ["ymo"] = {"Yangum Mon"}, ["ymp"] = {"Yamap"}, ["ymq"] = {"Qila Muji"}, ["ymr"] = {"Malasar"}, ["yms"] = {"Mysian"}, ["ymx"] = {"Northern Muji"}, ["ymz"] = {"Muzi"}, ["yna"] = {"Aluo"}, ["ynd"] = {"Yandruwandha"}, ["yne"] = {"Lang'e"}, ["yng"] = {"Yango"}, ["ynk"] = {"Naukan Yupik"}, ["ynl"] = {"Yangulam"}, ["ynn"] = {"Yana"}, ["yno"] = {"Yong"}, ["ynq"] = {"Yendang"}, ["yns"] = {"Yansi"}, ["ynu"] = {"Yahuna"}, ["yob"] = {"Yoba"}, ["yog"] = {"Yogad"}, ["yoi"] = {"Yonaguni"}, ["yok"] = {"Yokuts"}, ["yol"] = {"Yola"}, ["yom"] = {"Yombe"}, ["yon"] = {"Yongkom"}, ["yot"] = {"Yotti"}, ["yox"] = {"Yoron"}, ["yoy"] = {"Yoy"}, ["ypa"] = {"Phala"}, ["ypb"] = {"Labo Phowa"}, ["ypg"] = {"Phola"}, ["yph"] = {"Phupha"}, ["ypk"] = {"Yupik languages"}, ["ypm"] = {"Phuma"}, ["ypn"] = {"Ani Phowa"}, ["ypo"] = {"Alo Phola"}, ["ypp"] = {"Phupa"}, ["ypz"] = {"Phuza"}, ["yra"] = {"Yerakai"}, ["yrb"] = {"Yareba"}, ["yre"] = {"Yaouré"}, ["yrk"] = {"Nenets"}, ["yrl"] = {"Nhengatu"}, ["yrm"] = {"Yirrk-Mel"}, ["yrn"] = {"Yerong"}, ["yro"] = {"Yaroamë"}, ["yrs"] = {"Yarsun"}, ["yrw"] = {"Yarawata"}, ["yry"] = {"Yarluyandi"}, ["ysc"] = {"Yassic"}, ["ysd"] = {"Samatao"}, ["ysg"] = {"Sonaga"}, ["ysl"] = {"Yugoslavian Sign Language"}, ["ysn"] = {"Sani"}, ["yso"] = {"Nisi (China)"}, ["ysp"] = {"Southern Lolopo"}, ["ysr"] = {"Sirenik Yupik"}, ["yss"] = {"Yessan-Mayo"}, ["ysy"] = {"Sanie"}, ["yta"] = {"Talu"}, ["ytl"] = {"Tanglang"}, ["ytp"] = {"Thopho"}, ["ytw"] = {"Yout Wam"}, ["yty"] = {"Yatay"}, ["yua"] = {"Yucateco", "Yucatec Maya"}, ["yub"] = {"Yugambal"}, ["yuc"] = {"Yuchi"}, ["yud"] = {"Judeo-Tripolitanian Arabic"}, ["yue"] = {"Yue Chinese", "Cantonese"}, ["yuf"] = {"Havasupai-Walapai-Yavapai"}, ["yug"] = {"Yug"}, ["yui"] = {"Yurutí"}, ["yuj"] = {"Karkar-Yuri"}, ["yuk"] = {"Yuki"}, ["yul"] = {"Yulu"}, ["yum"] = {"Quechan"}, ["yun"] = {"Bena (Nigeria)"}, ["yup"] = {"Yukpa"}, ["yuq"] = {"Yuqui"}, ["yur"] = {"Yurok"}, ["yut"] = {"Yopno"}, ["yuw"] = {"Yau (Morobe Province)"}, ["yux"] = {"Southern Yukaghir"}, ["yuy"] = {"East Yugur"}, ["yuz"] = {"Yuracare"}, ["yva"] = {"Yawa"}, ["yvt"] = {"Yavitero"}, ["ywa"] = {"Kalou"}, ["ywg"] = {"Yinhawangka"}, ["ywl"] = {"Western Lalu"}, ["ywn"] = {"Yawanawa"}, ["ywq"] = {"Wuding-Luquan Yi"}, ["ywr"] = {"Yawuru"}, ["ywt"] = {"Xishanba Lalo", "Central Lalo"}, ["ywu"] = {"Wumeng Nasu"}, ["yww"] = {"Yawarawarga"}, ["yxa"] = {"Mayawali"}, ["yxg"] = {"Yagara"}, ["yxl"] = {"Yardliyawarra"}, ["yxm"] = {"Yinwum"}, ["yxu"] = {"Yuyu"}, ["yxy"] = {"Yabula Yabula"}, ["yyr"] = {"Yir Yoront"}, ["yyu"] = {"Yau (Sandaun Province)"}, ["yyz"] = {"Ayizi"}, ["yzg"] = {"E'ma Buyang"}, ["yzk"] = {"Zokhuo"}, ["zaa"] = {"Sierra de Juárez Zapotec"}, ["zab"] = {"Western Tlacolula Valley Zapotec", "San Juan Guelavía Zapotec"}, ["zac"] = {"Ocotlán Zapotec"}, ["zad"] = {"Cajonos Zapotec"}, ["zae"] = {"Yareni Zapotec"}, ["zaf"] = {"Ayoquesco Zapotec"}, ["zag"] = {"Zaghawa"}, ["zah"] = {"Zangwal"}, ["zai"] = {"Isthmus Zapotec"}, ["zaj"] = {"Zaramo"}, ["zak"] = {"Zanaki"}, ["zal"] = {"Zauzou"}, ["zam"] = {"Miahuatlán Zapotec"}, ["zao"] = {"Ozolotepec Zapotec"}, ["zap"] = {"Zapotec"}, ["zaq"] = {"Aloápam Zapotec"}, ["zar"] = {"Rincón Zapotec"}, ["zas"] = {"Santo Domingo Albarradas Zapotec"}, ["zat"] = {"Tabaa Zapotec"}, ["zau"] = {"Zangskari"}, ["zav"] = {"Yatzachi Zapotec"}, ["zaw"] = {"Mitla Zapotec"}, ["zax"] = {"Xadani Zapotec"}, ["zay"] = {"Zayse-Zergulla", "Zaysete"}, ["zaz"] = {"Zari"}, ["zba"] = {"Balaibalan"}, ["zbc"] = {"Central Berawan"}, ["zbe"] = {"East Berawan"}, ["zbl"] = {"Blissymbols", "Bliss", "Blissymbolics"}, ["zbt"] = {"Batui"}, ["zbw"] = {"West Berawan"}, ["zca"] = {"Coatecas Altas Zapotec"}, ["zch"] = {"Central Hongshuihe Zhuang"}, ["zdj"] = {"Ngazidja Comorian"}, ["zea"] = {"Zeeuws"}, ["zeg"] = {"Zenag"}, ["zeh"] = {"Eastern Hongshuihe Zhuang"}, ["zen"] = {"Zenaga"}, ["zga"] = {"Kinga"}, ["zgb"] = {"Guibei Zhuang"}, ["zgh"] = {"Standard Moroccan Tamazight"}, ["zgm"] = {"Minz Zhuang"}, ["zgn"] = {"Guibian Zhuang"}, ["zgr"] = {"Magori"}, ["zhb"] = {"Zhaba"}, ["zhd"] = {"Dai Zhuang"}, ["zhi"] = {"Zhire"}, ["zhn"] = {"Nong Zhuang"}, ["zhw"] = {"Zhoa"}, ["zhx"] = {"Chinese (family)"}, ["zia"] = {"Zia"}, ["zib"] = {"Zimbabwe Sign Language"}, ["zik"] = {"Zimakani"}, ["zil"] = {"Zialo"}, ["zim"] = {"Mesme"}, ["zin"] = {"Zinza"}, ["ziw"] = {"Zigula"}, ["ziz"] = {"Zizilivakan"}, ["zka"] = {"Kaimbulawa"}, ["zkb"] = {"Koibal"}, ["zkd"] = {"Kadu"}, ["zkg"] = {"Koguryo"}, ["zkh"] = {"Khorezmian"}, ["zkk"] = {"Karankawa"}, ["zkn"] = {"Kanan"}, ["zko"] = {"Kott"}, ["zkp"] = {"São Paulo Kaingáng"}, ["zkr"] = {"Zakhring"}, ["zkt"] = {"Kitan"}, ["zku"] = {"Kaurna"}, ["zkv"] = {"Krevinian"}, ["zkz"] = {"Khazar"}, ["zle"] = {"East Slavic languages"}, ["zlj"] = {"Liujiang Zhuang"}, ["zlm"] = {"Malay (individual language)"}, ["zln"] = {"Lianshan Zhuang"}, ["zlq"] = {"Liuqian Zhuang"}, ["zls"] = {"South Slavic languages"}, ["zlw"] = {"West Slavic languages"}, ["zma"] = {"Manda (Australia)"}, ["zmb"] = {"Zimba"}, ["zmc"] = {"Margany"}, ["zmd"] = {"Maridan"}, ["zme"] = {"Mangerr"}, ["zmf"] = {"Mfinu"}, ["zmg"] = {"Marti Ke"}, ["zmh"] = {"Makolkol"}, ["zmi"] = {"Negeri Sembilan Malay"}, ["zmj"] = {"Maridjabin"}, ["zmk"] = {"Mandandanyi"}, ["zml"] = {"Matngala"}, ["zmm"] = {"Marimanindji", "Marramaninyshi"}, ["zmn"] = {"Mbangwe"}, ["zmo"] = {"Molo"}, ["zmp"] = {"Mpuono"}, ["zmq"] = {"Mituku"}, ["zmr"] = {"Maranunggu"}, ["zms"] = {"Mbesa"}, ["zmt"] = {"Maringarr"}, ["zmu"] = {"Muruwari"}, ["zmv"] = {"Mbariman-Gudhinma"}, ["zmw"] = {"Mbo (Democratic Republic of Congo)"}, ["zmx"] = {"Bomitaba"}, ["zmy"] = {"Mariyedi"}, ["zmz"] = {"Mbandja"}, ["zna"] = {"Zan Gula"}, ["znd"] = {"Zande languages"}, ["zne"] = {"Zande (individual language)"}, ["zng"] = {"Mang"}, ["znk"] = {"Manangkari"}, ["zns"] = {"Mangas"}, ["zoc"] = {"Copainalá Zoque"}, ["zoh"] = {"Chimalapa Zoque"}, ["zom"] = {"Zou"}, ["zoo"] = {"Asunción Mixtepec Zapotec"}, ["zoq"] = {"Tabasco Zoque"}, ["zor"] = {"Rayón Zoque"}, ["zos"] = {"Francisco León Zoque"}, ["zpa"] = {"Lachiguiri Zapotec"}, ["zpb"] = {"Yautepec Zapotec"}, ["zpc"] = {"Choapan Zapotec"}, ["zpd"] = {"Southeastern Ixtlán Zapotec"}, ["zpe"] = {"Petapa Zapotec"}, ["zpf"] = {"San Pedro Quiatoni Zapotec"}, ["zpg"] = {"Guevea De Humboldt Zapotec"}, ["zph"] = {"Totomachapan Zapotec"}, ["zpi"] = {"Santa María Quiegolani Zapotec"}, ["zpj"] = {"Quiavicuzas Zapotec"}, ["zpk"] = {"Tlacolulita Zapotec"}, ["zpl"] = {"Lachixío Zapotec"}, ["zpm"] = {"Mixtepec Zapotec"}, ["zpn"] = {"Santa Inés Yatzechi Zapotec"}, ["zpo"] = {"Amatlán Zapotec"}, ["zpp"] = {"El Alto Zapotec"}, ["zpq"] = {"Zoogocho Zapotec"}, ["zpr"] = {"Santiago Xanica Zapotec"}, ["zps"] = {"Coatlán Zapotec"}, ["zpt"] = {"San Vicente Coatlán Zapotec"}, ["zpu"] = {"Yalálag Zapotec"}, ["zpv"] = {"Chichicapan Zapotec"}, ["zpw"] = {"Zaniza Zapotec"}, ["zpx"] = {"San Baltazar Loxicha Zapotec"}, ["zpy"] = {"Mazaltepec Zapotec"}, ["zpz"] = {"Texmelucan Zapotec"}, ["zqe"] = {"Qiubei Zhuang"}, ["zra"] = {"Kara (Korea)"}, ["zrg"] = {"Mirgan"}, ["zrn"] = {"Zerenkel"}, ["zro"] = {"Záparo"}, ["zrp"] = {"Zarphatic"}, ["zrs"] = {"Mairasi"}, ["zsa"] = {"Sarasira"}, ["zsk"] = {"Kaskean"}, ["zsl"] = {"Zambian Sign Language"}, ["zsm"] = {"Standard Malay"}, ["zsr"] = {"Southern Rincon Zapotec"}, ["zsu"] = {"Sukurum"}, ["zte"] = {"Elotepec Zapotec"}, ["ztg"] = {"Xanaguía Zapotec"}, ["ztl"] = {"Lapaguía-Guivini Zapotec"}, ["ztm"] = {"San Agustín Mixtepec Zapotec"}, ["ztn"] = {"Santa Catarina Albarradas Zapotec"}, ["ztp"] = {"Loxicha Zapotec"}, ["ztq"] = {"Quioquitani-Quierí Zapotec"}, ["zts"] = {"Tilquiapan Zapotec"}, ["ztt"] = {"Tejalapan Zapotec"}, ["ztu"] = {"Güilá Zapotec"}, ["ztx"] = {"Zaachila Zapotec"}, ["zty"] = {"Yatee Zapotec"}, ["zua"] = {"Zeem"}, ["zuh"] = {"Tokano"}, ["zum"] = {"Kumzari"}, ["zun"] = {"Zuni"}, ["zuy"] = {"Zumaya"}, ["zwa"] = {"Zay"}, ["zxx"] = {"No linguistic content", "Not applicable"}, ["zyb"] = {"Yongbei Zhuang"}, ["zyg"] = {"Yang Zhuang"}, ["zyj"] = {"Youjiang Zhuang"}, ["zyn"] = {"Yongnan Zhuang"}, ["zyp"] = {"Zyphe Chin"}, ["zza"] = {"Zaza", "Dimili", "Dimli (macrolanguage)", "Kirdki", "Kirmanjki (macrolanguage)", "Zazaki"}, ["zzj"] = {"Zuojiang Zhuang"} } hib8n6ygcrv16qz34bs9abfrtl21fuw Modulo:Language/data/iana regions 828 21060 366816 2020-06-01T19:16:44Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- File-Date: 2020-04-01 return { ["AC"] = {"Ascension Island"}, ["AD"] = {"Andorra"}, ["AE"] = {"United Arab Emirates"}, ["AF"] = {"Afghanistan"}, ["AG"] = {"Antigua and Barbud... Scribunto text/plain -- File-Date: 2020-04-01 return { ["AC"] = {"Ascension Island"}, ["AD"] = {"Andorra"}, ["AE"] = {"United Arab Emirates"}, ["AF"] = {"Afghanistan"}, ["AG"] = {"Antigua and Barbuda"}, ["AI"] = {"Anguilla"}, ["AL"] = {"Albania"}, ["AM"] = {"Armenia"}, ["AO"] = {"Angola"}, ["AQ"] = {"Antarctica"}, ["AR"] = {"Argentina"}, ["AS"] = {"American Samoa"}, ["AT"] = {"Austria"}, ["AU"] = {"Australia"}, ["AW"] = {"Aruba"}, ["AX"] = {"Åland Islands"}, ["AZ"] = {"Azerbaijan"}, ["BA"] = {"Bosnia and Herzegovina"}, ["BB"] = {"Barbados"}, ["BD"] = {"Bangladesh"}, ["BE"] = {"Belgium"}, ["BF"] = {"Burkina Faso"}, ["BG"] = {"Bulgaria"}, ["BH"] = {"Bahrain"}, ["BI"] = {"Burundi"}, ["BJ"] = {"Benin"}, ["BL"] = {"Saint Barthélemy"}, ["BM"] = {"Bermuda"}, ["BN"] = {"Brunei Darussalam"}, ["BO"] = {"Bolivia"}, ["BQ"] = {"Bonaire, Sint Eustatius and Saba"}, ["BR"] = {"Brazil"}, ["BS"] = {"Bahamas"}, ["BT"] = {"Bhutan"}, ["BV"] = {"Bouvet Island"}, ["BW"] = {"Botswana"}, ["BY"] = {"Belarus"}, ["BZ"] = {"Belize"}, ["CA"] = {"Canada"}, ["CC"] = {"Cocos (Keeling) Islands"}, ["CD"] = {"The Democratic Republic of the Congo"}, ["CF"] = {"Central African Republic"}, ["CG"] = {"Congo"}, ["CH"] = {"Switzerland"}, ["CI"] = {"Côte d'Ivoire"}, ["CK"] = {"Cook Islands"}, ["CL"] = {"Chile"}, ["CM"] = {"Cameroon"}, ["CN"] = {"China"}, ["CO"] = {"Colombia"}, ["CP"] = {"Clipperton Island"}, ["CR"] = {"Costa Rica"}, ["CU"] = {"Cuba"}, ["CV"] = {"Cabo Verde", "Cape Verde"}, ["CW"] = {"Curaçao"}, ["CX"] = {"Christmas Island"}, ["CY"] = {"Cyprus"}, ["CZ"] = {"Czechia", "Czech Republic"}, ["DE"] = {"Germany"}, ["DG"] = {"Diego Garcia"}, ["DJ"] = {"Djibouti"}, ["DK"] = {"Denmark"}, ["DM"] = {"Dominica"}, ["DO"] = {"Dominican Republic"}, ["DZ"] = {"Algeria"}, ["EA"] = {"Ceuta, Melilla"}, ["EC"] = {"Ecuador"}, ["EE"] = {"Estonia"}, ["EG"] = {"Egypt"}, ["EH"] = {"Western Sahara"}, ["ER"] = {"Eritrea"}, ["ES"] = {"Spain"}, ["ET"] = {"Ethiopia"}, ["EU"] = {"European Union"}, ["EZ"] = {"Eurozone"}, ["FI"] = {"Finland"}, ["FJ"] = {"Fiji"}, ["FK"] = {"Falkland Islands (Malvinas)"}, ["FM"] = {"Federated States of Micronesia"}, ["FO"] = {"Faroe Islands"}, ["FR"] = {"France"}, ["GA"] = {"Gabon"}, ["GB"] = {"United Kingdom"}, ["GD"] = {"Grenada"}, ["GE"] = {"Georgia"}, ["GF"] = {"French Guiana"}, ["GG"] = {"Guernsey"}, ["GH"] = {"Ghana"}, ["GI"] = {"Gibraltar"}, ["GL"] = {"Greenland"}, ["GM"] = {"Gambia"}, ["GN"] = {"Guinea"}, ["GP"] = {"Guadeloupe"}, ["GQ"] = {"Equatorial Guinea"}, ["GR"] = {"Greece"}, ["GS"] = {"South Georgia and the South Sandwich Islands"}, ["GT"] = {"Guatemala"}, ["GU"] = {"Guam"}, ["GW"] = {"Guinea-Bissau"}, ["GY"] = {"Guyana"}, ["HK"] = {"Hong Kong"}, ["HM"] = {"Heard Island and McDonald Islands"}, ["HN"] = {"Honduras"}, ["HR"] = {"Croatia"}, ["HT"] = {"Haiti"}, ["HU"] = {"Hungary"}, ["IC"] = {"Canary Islands"}, ["ID"] = {"Indonesia"}, ["IE"] = {"Ireland"}, ["IL"] = {"Israel"}, ["IM"] = {"Isle of Man"}, ["IN"] = {"India"}, ["IO"] = {"British Indian Ocean Territory"}, ["IQ"] = {"Iraq"}, ["IR"] = {"Islamic Republic of Iran"}, ["IS"] = {"Iceland"}, ["IT"] = {"Italy"}, ["JE"] = {"Jersey"}, ["JM"] = {"Jamaica"}, ["JO"] = {"Jordan"}, ["JP"] = {"Japan"}, ["KE"] = {"Kenya"}, ["KG"] = {"Kyrgyzstan"}, ["KH"] = {"Cambodia"}, ["KI"] = {"Kiribati"}, ["KM"] = {"Comoros"}, ["KN"] = {"Saint Kitts and Nevis"}, ["KP"] = {"Democratic People's Republic of Korea"}, ["KR"] = {"Republic of Korea"}, ["KW"] = {"Kuwait"}, ["KY"] = {"Cayman Islands"}, ["KZ"] = {"Kazakhstan"}, ["LA"] = {"Lao People's Democratic Republic"}, ["LB"] = {"Lebanon"}, ["LC"] = {"Saint Lucia"}, ["LI"] = {"Liechtenstein"}, ["LK"] = {"Sri Lanka"}, ["LR"] = {"Liberia"}, ["LS"] = {"Lesotho"}, ["LT"] = {"Lithuania"}, ["LU"] = {"Luxembourg"}, ["LV"] = {"Latvia"}, ["LY"] = {"Libya"}, ["MA"] = {"Morocco"}, ["MC"] = {"Monaco"}, ["MD"] = {"Moldova"}, ["ME"] = {"Montenegro"}, ["MF"] = {"Saint Martin (French part)"}, ["MG"] = {"Madagascar"}, ["MH"] = {"Marshall Islands"}, ["MK"] = {"North Macedonia"}, ["ML"] = {"Mali"}, ["MM"] = {"Myanmar"}, ["MN"] = {"Mongolia"}, ["MO"] = {"Macao"}, ["MP"] = {"Northern Mariana Islands"}, ["MQ"] = {"Martinique"}, ["MR"] = {"Mauritania"}, ["MS"] = {"Montserrat"}, ["MT"] = {"Malta"}, ["MU"] = {"Mauritius"}, ["MV"] = {"Maldives"}, ["MW"] = {"Malawi"}, ["MX"] = {"Mexico"}, ["MY"] = {"Malaysia"}, ["MZ"] = {"Mozambique"}, ["NA"] = {"Namibia"}, ["NC"] = {"New Caledonia"}, ["NE"] = {"Niger"}, ["NF"] = {"Norfolk Island"}, ["NG"] = {"Nigeria"}, ["NI"] = {"Nicaragua"}, ["NL"] = {"Netherlands"}, ["NO"] = {"Norway"}, ["NP"] = {"Nepal"}, ["NR"] = {"Nauru"}, ["NU"] = {"Niue"}, ["NZ"] = {"New Zealand"}, ["OM"] = {"Oman"}, ["PA"] = {"Panama"}, ["PE"] = {"Peru"}, ["PF"] = {"French Polynesia"}, ["PG"] = {"Papua New Guinea"}, ["PH"] = {"Philippines"}, ["PK"] = {"Pakistan"}, ["PL"] = {"Poland"}, ["PM"] = {"Saint Pierre and Miquelon"}, ["PN"] = {"Pitcairn"}, ["PR"] = {"Puerto Rico"}, ["PS"] = {"State of Palestine"}, ["PT"] = {"Portugal"}, ["PW"] = {"Palau"}, ["PY"] = {"Paraguay"}, ["QA"] = {"Qatar"}, ["RE"] = {"Réunion"}, ["RO"] = {"Romania"}, ["RS"] = {"Serbia"}, ["RU"] = {"Russian Federation"}, ["RW"] = {"Rwanda"}, ["SA"] = {"Saudi Arabia"}, ["SB"] = {"Solomon Islands"}, ["SC"] = {"Seychelles"}, ["SD"] = {"Sudan"}, ["SE"] = {"Sweden"}, ["SG"] = {"Singapore"}, ["SH"] = {"Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha"}, ["SI"] = {"Slovenia"}, ["SJ"] = {"Svalbard and Jan Mayen"}, ["SK"] = {"Slovakia"}, ["SL"] = {"Sierra Leone"}, ["SM"] = {"San Marino"}, ["SN"] = {"Senegal"}, ["SO"] = {"Somalia"}, ["SR"] = {"Suriname"}, ["SS"] = {"South Sudan"}, ["ST"] = {"Sao Tome and Principe"}, ["SV"] = {"El Salvador"}, ["SX"] = {"Sint Maarten (Dutch part)"}, ["SY"] = {"Syrian Arab Republic"}, ["SZ"] = {"Eswatini", "eSwatini", "Swaziland"}, ["TA"] = {"Tristan da Cunha"}, ["TC"] = {"Turks and Caicos Islands"}, ["TD"] = {"Chad"}, ["TF"] = {"French Southern Territories"}, ["TG"] = {"Togo"}, ["TH"] = {"Thailand"}, ["TJ"] = {"Tajikistan"}, ["TK"] = {"Tokelau"}, ["TL"] = {"Timor-Leste"}, ["TM"] = {"Turkmenistan"}, ["TN"] = {"Tunisia"}, ["TO"] = {"Tonga"}, ["TR"] = {"Turkey"}, ["TT"] = {"Trinidad and Tobago"}, ["TV"] = {"Tuvalu"}, ["TW"] = {"Taiwan, Province of China"}, ["TZ"] = {"United Republic of Tanzania"}, ["UA"] = {"Ukraine"}, ["UG"] = {"Uganda"}, ["UM"] = {"United States Minor Outlying Islands"}, ["UN"] = {"United Nations"}, ["US"] = {"United States"}, ["UY"] = {"Uruguay"}, ["UZ"] = {"Uzbekistan"}, ["VA"] = {"Holy See (Vatican City State)"}, ["VC"] = {"Saint Vincent and the Grenadines"}, ["VE"] = {"Venezuela"}, ["VG"] = {"British Virgin Islands"}, ["VI"] = {"U.S. Virgin Islands"}, ["VN"] = {"Viet Nam"}, ["VU"] = {"Vanuatu"}, ["WF"] = {"Wallis and Futuna"}, ["WS"] = {"Samoa"}, ["YE"] = {"Yemen"}, ["YT"] = {"Mayotte"}, ["ZA"] = {"South Africa"}, ["ZM"] = {"Zambia"}, ["ZW"] = {"Zimbabwe"}, ["001"] = {"World"}, ["002"] = {"Africa"}, ["003"] = {"North America"}, ["005"] = {"South America"}, ["009"] = {"Oceania"}, ["011"] = {"Western Africa"}, ["013"] = {"Central America"}, ["014"] = {"Eastern Africa"}, ["015"] = {"Northern Africa"}, ["017"] = {"Middle Africa"}, ["018"] = {"Southern Africa"}, ["019"] = {"Americas"}, ["021"] = {"Northern America"}, ["029"] = {"Caribbean"}, ["030"] = {"Eastern Asia"}, ["034"] = {"Southern Asia"}, ["035"] = {"South-Eastern Asia"}, ["039"] = {"Southern Europe"}, ["053"] = {"Australia and New Zealand"}, ["054"] = {"Melanesia"}, ["057"] = {"Micronesia"}, ["061"] = {"Polynesia"}, ["142"] = {"Asia"}, ["143"] = {"Central Asia"}, ["145"] = {"Western Asia"}, ["150"] = {"Europe"}, ["151"] = {"Eastern Europe"}, ["154"] = {"Northern Europe"}, ["155"] = {"Western Europe"}, ["202"] = {"Sub-Saharan Africa"}, ["419"] = {"Latin America and the Caribbean"} } 540ijjtv6mbhj55rpnhzuxy384xe0y2 Modulo:Language/data/iana scripts 828 21061 366817 2020-06-01T19:17:06Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- File-Date: 2020-04-01 return { ["Adlm"] = {"Adlam"}, ["Afak"] = {"Afaka"}, ["Aghb"] = {"Caucasian Albanian"}, ["Ahom"] = {"Ahom", "Tai Ahom"}, ["Arab"] = {"Arabic"}, ["Aran"... Scribunto text/plain -- File-Date: 2020-04-01 return { ["Adlm"] = {"Adlam"}, ["Afak"] = {"Afaka"}, ["Aghb"] = {"Caucasian Albanian"}, ["Ahom"] = {"Ahom", "Tai Ahom"}, ["Arab"] = {"Arabic"}, ["Aran"] = {"Arabic (Nastaliq variant)"}, ["Armi"] = {"Imperial Aramaic"}, ["Armn"] = {"Armenian"}, ["Avst"] = {"Avestan"}, ["Bali"] = {"Balinese"}, ["Bamu"] = {"Bamum"}, ["Bass"] = {"Bassa Vah"}, ["Batk"] = {"Batak"}, ["Beng"] = {"Bengali", "Bangla"}, ["Bhks"] = {"Bhaiksuki"}, ["Blis"] = {"Blissymbols"}, ["Bopo"] = {"Bopomofo"}, ["Brah"] = {"Brahmi"}, ["Brai"] = {"Braille"}, ["Bugi"] = {"Buginese"}, ["Buhd"] = {"Buhid"}, ["Cakm"] = {"Chakma"}, ["Cans"] = {"Unified Canadian Aboriginal Syllabics"}, ["Cari"] = {"Carian"}, ["Cham"] = {"Cham"}, ["Cher"] = {"Cherokee"}, ["Chrs"] = {"Chorasmian"}, ["Cirt"] = {"Cirth"}, ["Copt"] = {"Coptic"}, ["Cpmn"] = {"Cypro-Minoan"}, ["Cprt"] = {"Cypriot syllabary"}, ["Cyrl"] = {"Cyrillic"}, ["Cyrs"] = {"Cyrillic (Old Church Slavonic variant)"}, ["Deva"] = {"Devanagari", "Nagari"}, ["Diak"] = {"Dives Akuru"}, ["Dogr"] = {"Dogra"}, ["Dsrt"] = {"Deseret", "Mormon"}, ["Dupl"] = {"Duployan shorthand", "Duployan stenography"}, ["Egyd"] = {"Egyptian demotic"}, ["Egyh"] = {"Egyptian hieratic"}, ["Egyp"] = {"Egyptian hieroglyphs"}, ["Elba"] = {"Elbasan"}, ["Elym"] = {"Elymaic"}, ["Ethi"] = {"Ethiopic", "Geʻez", "Ge'ez"}, ["Geok"] = {"Khutsuri (Asomtavruli and Nuskhuri)"}, ["Geor"] = {"Georgian (Mkhedruli and Mtavruli)"}, ["Glag"] = {"Glagolitic"}, ["Gong"] = {"Gunjala Gondi"}, ["Gonm"] = {"Masaram Gondi"}, ["Goth"] = {"Gothic"}, ["Gran"] = {"Grantha"}, ["Grek"] = {"Greek"}, ["Gujr"] = {"Gujarati"}, ["Guru"] = {"Gurmukhi"}, ["Hanb"] = {"Han with Bopomofo (alias for Han + Bopomofo)"}, ["Hang"] = {"Hangul", "Hangŭl", "Hangeul"}, ["Hani"] = {"Han", "Hanzi", "Kanji", "Hanja"}, ["Hano"] = {"Hanunoo", "Hanunóo"}, ["Hans"] = {"Han (Simplified variant)"}, ["Hant"] = {"Han (Traditional variant)"}, ["Hatr"] = {"Hatran"}, ["Hebr"] = {"Hebrew"}, ["Hira"] = {"Hiragana"}, ["Hluw"] = {"Anatolian Hieroglyphs", "Luwian Hieroglyphs", "Hittite Hieroglyphs"}, ["Hmng"] = {"Pahawh Hmong"}, ["Hmnp"] = {"Nyiakeng Puachue Hmong"}, ["Hrkt"] = {"Japanese syllabaries (alias for Hiragana + Katakana)"}, ["Hung"] = {"Old Hungarian", "Hungarian Runic"}, ["Inds"] = {"Indus", "Harappan"}, ["Ital"] = {"Old Italic (Etruscan, Oscan, etc.)"}, ["Jamo"] = {"Jamo (alias for Jamo subset of Hangul)"}, ["Java"] = {"Javanese"}, ["Jpan"] = {"Japanese (alias for Han + Hiragana + Katakana)"}, ["Jurc"] = {"Jurchen"}, ["Kali"] = {"Kayah Li"}, ["Kana"] = {"Katakana"}, ["Khar"] = {"Kharoshthi"}, ["Khmr"] = {"Khmer"}, ["Khoj"] = {"Khojki"}, ["Kitl"] = {"Khitan large script"}, ["Kits"] = {"Khitan small script"}, ["Knda"] = {"Kannada"}, ["Kore"] = {"Korean (alias for Hangul + Han)"}, ["Kpel"] = {"Kpelle"}, ["Kthi"] = {"Kaithi"}, ["Lana"] = {"Tai Tham", "Lanna"}, ["Laoo"] = {"Lao"}, ["Latf"] = {"Latin (Fraktur variant)"}, ["Latg"] = {"Latin (Gaelic variant)"}, ["Latn"] = {"Latin"}, ["Leke"] = {"Leke"}, ["Lepc"] = {"Lepcha", "Róng"}, ["Limb"] = {"Limbu"}, ["Lina"] = {"Linear A"}, ["Linb"] = {"Linear B"}, ["Lisu"] = {"Lisu", "Fraser"}, ["Loma"] = {"Loma"}, ["Lyci"] = {"Lycian"}, ["Lydi"] = {"Lydian"}, ["Mahj"] = {"Mahajani"}, ["Maka"] = {"Makasar"}, ["Mand"] = {"Mandaic", "Mandaean"}, ["Mani"] = {"Manichaean"}, ["Marc"] = {"Marchen"}, ["Maya"] = {"Mayan hieroglyphs"}, ["Medf"] = {"Medefaidrin", "Oberi Okaime", "Oberi Ɔkaimɛ"}, ["Mend"] = {"Mende Kikakui"}, ["Merc"] = {"Meroitic Cursive"}, ["Mero"] = {"Meroitic Hieroglyphs"}, ["Mlym"] = {"Malayalam"}, ["Modi"] = {"Modi", "Moḍī"}, ["Mong"] = {"Mongolian"}, ["Moon"] = {"Moon", "Moon code", "Moon script", "Moon type"}, ["Mroo"] = {"Mro", "Mru"}, ["Mtei"] = {"Meitei Mayek", "Meithei", "Meetei"}, ["Mult"] = {"Multani"}, ["Mymr"] = {"Myanmar", "Burmese"}, ["Nand"] = {"Nandinagari"}, ["Narb"] = {"Old North Arabian", "Ancient North Arabian"}, ["Nbat"] = {"Nabataean"}, ["Newa"] = {"Newa", "Newar", "Newari", "Nepāla lipi"}, ["Nkdb"] = {"Naxi Dongba", "na²¹ɕi³³ to³³ba²¹", "Nakhi Tomba"}, ["Nkgb"] = {"Naxi Geba", "na²¹ɕi³³ gʌ²¹ba²¹", "'Na-'Khi ²Ggŏ-¹baw", "Nakhi Geba"}, ["Nkoo"] = {"N’Ko", "N'Ko"}, ["Nshu"] = {"Nüshu"}, ["Ogam"] = {"Ogham"}, ["Olck"] = {"Ol Chiki", "Ol Cemet'", "Ol", "Santali"}, ["Orkh"] = {"Old Turkic", "Orkhon Runic"}, ["Orya"] = {"Oriya", "Odia"}, ["Osge"] = {"Osage"}, ["Osma"] = {"Osmanya"}, ["Palm"] = {"Palmyrene"}, ["Pauc"] = {"Pau Cin Hau"}, ["Perm"] = {"Old Permic"}, ["Phag"] = {"Phags-pa"}, ["Phli"] = {"Inscriptional Pahlavi"}, ["Phlp"] = {"Psalter Pahlavi"}, ["Phlv"] = {"Book Pahlavi"}, ["Phnx"] = {"Phoenician"}, ["Piqd"] = {"Klingon (KLI pIqaD)"}, ["Plrd"] = {"Miao", "Pollard"}, ["Prti"] = {"Inscriptional Parthian"}, ["Rjng"] = {"Rejang", "Redjang", "Kaganga"}, ["Rohg"] = {"Hanifi Rohingya"}, ["Roro"] = {"Rongorongo"}, ["Runr"] = {"Runic"}, ["Samr"] = {"Samaritan"}, ["Sara"] = {"Sarati"}, ["Sarb"] = {"Old South Arabian"}, ["Saur"] = {"Saurashtra"}, ["Sgnw"] = {"SignWriting"}, ["Shaw"] = {"Shavian", "Shaw"}, ["Shrd"] = {"Sharada", "Śāradā"}, ["Shui"] = {"Shuishu"}, ["Sidd"] = {"Siddham", "Siddhaṃ", "Siddhamātṛkā"}, ["Sind"] = {"Khudawadi", "Sindhi"}, ["Sinh"] = {"Sinhala"}, ["Sogd"] = {"Sogdian"}, ["Sogo"] = {"Old Sogdian"}, ["Sora"] = {"Sora Sompeng"}, ["Soyo"] = {"Soyombo"}, ["Sund"] = {"Sundanese"}, ["Sylo"] = {"Syloti Nagri"}, ["Syrc"] = {"Syriac"}, ["Syre"] = {"Syriac (Estrangelo variant)"}, ["Syrj"] = {"Syriac (Western variant)"}, ["Syrn"] = {"Syriac (Eastern variant)"}, ["Tagb"] = {"Tagbanwa"}, ["Takr"] = {"Takri", "Ṭākrī", "Ṭāṅkrī"}, ["Tale"] = {"Tai Le"}, ["Talu"] = {"New Tai Lue"}, ["Taml"] = {"Tamil"}, ["Tang"] = {"Tangut"}, ["Tavt"] = {"Tai Viet"}, ["Telu"] = {"Telugu"}, ["Teng"] = {"Tengwar"}, ["Tfng"] = {"Tifinagh", "Berber"}, ["Tglg"] = {"Tagalog", "Baybayin", "Alibata"}, ["Thaa"] = {"Thaana"}, ["Thai"] = {"Thai"}, ["Tibt"] = {"Tibetan"}, ["Tirh"] = {"Tirhuta"}, ["Ugar"] = {"Ugaritic"}, ["Vaii"] = {"Vai"}, ["Visp"] = {"Visible Speech"}, ["Wara"] = {"Warang Citi", "Varang Kshiti"}, ["Wcho"] = {"Wancho"}, ["Wole"] = {"Woleai"}, ["Xpeo"] = {"Old Persian"}, ["Xsux"] = {"Sumero-Akkadian cuneiform"}, ["Yezi"] = {"Yezidi"}, ["Yiii"] = {"Yi"}, ["Zanb"] = {"Zanabazar Square", "Zanabazarin Dörböljin Useg", "Xewtee Dörböljin Bicig", "Horizontal Square Script"}, ["Zinh"] = {"Code for inherited script"}, ["Zmth"] = {"Mathematical notation"}, ["Zsye"] = {"Symbols (Emoji variant)"}, ["Zsym"] = {"Symbols"}, ["Zxxx"] = {"Code for unwritten documents"}, ["Zyyy"] = {"Code for undetermined script"}, ["Zzzz"] = {"Code for uncoded script"} } 5l51i28kn3774f1kv9tvdp326yso2qw Modulo:Language/data/iana suppressed scripts 828 21062 366818 2020-06-01T19:17:30Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- File-Date: 2020-04-01 return { ["Arab"] = {"ar", "fa", "ps", "ur"}, ["Armn"] = {"hy"}, ["Beng"] = {"as", "bn"}, ["Blis"] = {"zbl"}, ["Cyrl"] = {"ab", "be", "bg", "kk", "mk",... Scribunto text/plain -- File-Date: 2020-04-01 return { ["Arab"] = {"ar", "fa", "ps", "ur"}, ["Armn"] = {"hy"}, ["Beng"] = {"as", "bn"}, ["Blis"] = {"zbl"}, ["Cyrl"] = {"ab", "be", "bg", "kk", "mk", "ru", "uk"}, ["Deva"] = {"hi", "mr", "ne", "kok", "mai"}, ["Ethi"] = {"am", "ti"}, ["Geor"] = {"ka"}, ["Grek"] = {"el"}, ["Gujr"] = {"gu"}, ["Guru"] = {"pa"}, ["Hebr"] = {"he", "yi"}, ["Jpan"] = {"ja"}, ["Khmr"] = {"km"}, ["Knda"] = {"kn"}, ["Kore"] = {"ko"}, ["Laoo"] = {"lo"}, ["Latn"] = {"af", "ay", "bs", "ca", "ch", "cs", "cy", "da", "de", "en", "eo", "es", "et", "eu", "fi", "fj", "fo", "fr", "fy", "ga", "gl", "gn", "gv", "hr", "ht", "hu", "id", "is", "it", "kl", "la", "lb", "ln", "lt", "lv", "mg", "mh", "ms", "mt", "na", "nb", "nd", "nl", "nn", "no", "nr", "ny", "om", "pl", "pt", "qu", "rm", "rn", "ro", "rw", "sg", "sk", "sl", "sm", "so", "sq", "ss", "st", "sv", "sw", "tl", "tn", "to", "tr", "ts", "ve", "vi", "xh", "zu", "dsb", "frr", "frs", "gsw", "hsb", "men", "nds", "niu", "nso", "tem", "tkl", "tmh", "tpi", "tvl"}, ["Mlym"] = {"ml"}, ["Mymr"] = {"my"}, ["Nkoo"] = {"nqo"}, ["Orya"] = {"or"}, ["Sinh"] = {"si"}, ["Taml"] = {"ta"}, ["Telu"] = {"te"}, ["Thaa"] = {"dv"}, ["Thai"] = {"th"}, ["Tibt"] = {"dz"} } 7ut5ckokwb3y1s99220jd3ulqseeprc Modulo:Language/data/iana variants 828 21063 366819 2020-06-01T19:17:49Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- File-Date: 2020-04-01 return { ["1606nict"] = { ["descriptions"] = {"Late Middle French (to 1606)"}, ["prefixes"] = {"frm"}, }, ["1694acad"] = { ["descriptions"] = {"Ear... Scribunto text/plain -- File-Date: 2020-04-01 return { ["1606nict"] = { ["descriptions"] = {"Late Middle French (to 1606)"}, ["prefixes"] = {"frm"}, }, ["1694acad"] = { ["descriptions"] = {"Early Modern French"}, ["prefixes"] = {"fr"}, }, ["1901"] = { ["descriptions"] = {"Traditional German orthography"}, ["prefixes"] = {"de"}, }, ["1959acad"] = { ["descriptions"] = {"\"Academic\" (\"governmental\") variant of Belarusian as codified in 1959"}, ["prefixes"] = {"be"}, }, ["1994"] = { ["descriptions"] = {"Standardized Resian orthography"}, ["prefixes"] = {"sl-rozaj", "sl-rozaj-biske", "sl-rozaj-njiva", "sl-rozaj-osojs", "sl-rozaj-solba"}, }, ["1996"] = { ["descriptions"] = {"German orthography of 1996"}, ["prefixes"] = {"de"}, }, ["abl1943"] = { ["descriptions"] = {"Orthographic formulation of 1943 - Official in Brazil (Formulário Ortográfico de 1943 - Oficial no Brasil)"}, ["prefixes"] = {"pt-br"}, }, ["akuapem"] = { ["descriptions"] = {"Akuapem Twi"}, ["prefixes"] = {"tw"}, }, ["alalc97"] = { ["descriptions"] = {"ALA-LC Romanization, 1997 edition"}, ["prefixes"] = {}, }, ["aluku"] = { ["descriptions"] = {"Aluku dialect", "Boni dialect"}, ["prefixes"] = {"djk"}, }, ["ao1990"] = { ["descriptions"] = {"Portuguese Language Orthographic Agreement of 1990 (Acordo Ortográfico da Língua Portuguesa de 1990)"}, ["prefixes"] = {"pt", "gl"}, }, ["aranes"] = { ["descriptions"] = {"Aranese"}, ["prefixes"] = {"oc"}, }, ["asante"] = { ["descriptions"] = {"Asante Twi", "Ashanti Twi"}, ["prefixes"] = {"tw"}, }, ["auvern"] = { ["descriptions"] = {"Auvergnat"}, ["prefixes"] = {"oc"}, }, ["baku1926"] = { ["descriptions"] = {"Unified Turkic Latin Alphabet (Historical)"}, ["prefixes"] = {"az", "ba", "crh", "kk", "krc", "ky", "sah", "tk", "tt", "uz"}, }, ["balanka"] = { ["descriptions"] = {"The Balanka dialect of Anii"}, ["prefixes"] = {"blo"}, }, ["barla"] = { ["descriptions"] = {"The Barlavento dialect group of Kabuverdianu"}, ["prefixes"] = {"kea"}, }, ["basiceng"] = { ["descriptions"] = {"Basic English"}, ["prefixes"] = {"en"}, }, ["bauddha"] = { ["descriptions"] = {"Buddhist Hybrid Sanskrit"}, ["prefixes"] = {"sa"}, }, ["biscayan"] = { ["descriptions"] = {"Biscayan dialect of Basque"}, ["prefixes"] = {"eu"}, }, ["biske"] = { ["descriptions"] = {"The San Giorgio dialect of Resian", "The Bila dialect of Resian"}, ["prefixes"] = {"sl-rozaj"}, }, ["bohoric"] = { ["descriptions"] = {"Slovene in Bohorič alphabet"}, ["prefixes"] = {"sl"}, }, ["boont"] = { ["descriptions"] = {"Boontling"}, ["prefixes"] = {"en"}, }, ["bornholm"] = { ["descriptions"] = {"Bornholmsk"}, ["prefixes"] = {"da"}, }, ["cisaup"] = { ["descriptions"] = {"Cisalpine"}, ["prefixes"] = {"oc"}, }, ["colb1945"] = { ["descriptions"] = {"Portuguese-Brazilian Orthographic Convention of 1945 (Convenção Ortográfica Luso-Brasileira de 1945)"}, ["prefixes"] = {"pt"}, }, ["cornu"] = { ["descriptions"] = {"Cornu-English", "Cornish English", "Anglo-Cornish"}, ["prefixes"] = {"en"}, }, ["creiss"] = { ["descriptions"] = {"Occitan variants of the Croissant area"}, ["prefixes"] = {"oc"}, }, ["dajnko"] = { ["descriptions"] = {"Slovene in Dajnko alphabet"}, ["prefixes"] = {"sl"}, }, ["ekavsk"] = { ["descriptions"] = {"Serbian with Ekavian pronunciation"}, ["prefixes"] = {"sr", "sr-latn", "sr-cyrl"}, }, ["emodeng"] = { ["descriptions"] = {"Early Modern English (1500-1700)"}, ["prefixes"] = {"en"}, }, ["fonipa"] = { ["descriptions"] = {"International Phonetic Alphabet"}, ["prefixes"] = {}, }, ["fonkirsh"] = { ["descriptions"] = {"Kirshenbaum Phonetic Alphabet"}, ["prefixes"] = {}, }, ["fonnapa"] = { ["descriptions"] = {"North American Phonetic Alphabet", "Americanist Phonetic Notation"}, ["prefixes"] = {}, }, ["fonupa"] = { ["descriptions"] = {"Uralic Phonetic Alphabet"}, ["prefixes"] = {}, }, ["fonxsamp"] = { ["descriptions"] = {"X-SAMPA transcription"}, ["prefixes"] = {}, }, ["gascon"] = { ["descriptions"] = {"Gascon"}, ["prefixes"] = {"oc"}, }, ["grclass"] = { ["descriptions"] = {"Classical Occitan orthography"}, ["prefixes"] = {"oc"}, }, ["grital"] = { ["descriptions"] = {"Italian-inspired Occitan orthography"}, ["prefixes"] = {"oc"}, }, ["grmistr"] = { ["descriptions"] = {"Mistralian or Mistralian-inspired Occitan orthography"}, ["prefixes"] = {"oc"}, }, ["hepburn"] = { ["descriptions"] = {"Hepburn romanization"}, ["prefixes"] = {"ja-latn"}, }, ["hognorsk"] = { ["descriptions"] = {"Norwegian in Høgnorsk (High Norwegian) orthography"}, ["prefixes"] = {"nn"}, }, ["hsistemo"] = { ["descriptions"] = {"Standard H-system orthographic fallback for spelling Esperanto"}, ["prefixes"] = {"eo"}, }, ["ijekavsk"] = { ["descriptions"] = {"Serbian with Ijekavian pronunciation"}, ["prefixes"] = {"sr", "sr-latn", "sr-cyrl"}, }, ["itihasa"] = { ["descriptions"] = {"Epic Sanskrit"}, ["prefixes"] = {"sa"}, }, ["ivanchov"] = { ["descriptions"] = {"Bulgarian in 1899 orthography"}, ["prefixes"] = {"bg"}, }, ["jauer"] = { ["descriptions"] = {"Jauer dialect of Romansh"}, ["prefixes"] = {"rm"}, }, ["jyutping"] = { ["descriptions"] = {"Jyutping Cantonese Romanization"}, ["prefixes"] = {"yue"}, }, ["kkcor"] = { ["descriptions"] = {"Common Cornish orthography of Revived Cornish"}, ["prefixes"] = {"kw"}, }, ["kociewie"] = { ["descriptions"] = {"The Kociewie dialect of Polish"}, ["prefixes"] = {"pl"}, }, ["kscor"] = { ["descriptions"] = {"Standard Cornish orthography of Revived Cornish", "Kernowek Standard"}, ["prefixes"] = {"kw"}, }, ["laukika"] = { ["descriptions"] = {"Classical Sanskrit"}, ["prefixes"] = {"sa"}, }, ["lemosin"] = { ["descriptions"] = {"Limousin"}, ["prefixes"] = {"oc"}, }, ["lengadoc"] = { ["descriptions"] = {"Languedocien"}, ["prefixes"] = {"oc"}, }, ["lipaw"] = { ["descriptions"] = {"The Lipovaz dialect of Resian", "The Lipovec dialect of Resian"}, ["prefixes"] = {"sl-rozaj"}, }, ["luna1918"] = { ["descriptions"] = {"Post-1917 Russian orthography"}, ["prefixes"] = {"ru"}, }, ["metelko"] = { ["descriptions"] = {"Slovene in Metelko alphabet"}, ["prefixes"] = {"sl"}, }, ["monoton"] = { ["descriptions"] = {"Monotonic Greek"}, ["prefixes"] = {"el"}, }, ["ndyuka"] = { ["descriptions"] = {"Ndyuka dialect", "Aukan dialect"}, ["prefixes"] = {"djk"}, }, ["nedis"] = { ["descriptions"] = {"Natisone dialect", "Nadiza dialect"}, ["prefixes"] = {"sl"}, }, ["newfound"] = { ["descriptions"] = {"Newfoundland English"}, ["prefixes"] = {"en-ca"}, }, ["nicard"] = { ["descriptions"] = {"Niçard"}, ["prefixes"] = {"oc"}, }, ["njiva"] = { ["descriptions"] = {"The Gniva dialect of Resian", "The Njiva dialect of Resian"}, ["prefixes"] = {"sl-rozaj"}, }, ["nulik"] = { ["descriptions"] = {"Volapük nulik", "Volapük perevidöl", "Volapük nulädik", "de Jong's Volapük", "New Volapük", "Revised Volapük", "Modern Volapük"}, ["prefixes"] = {"vo"}, }, ["osojs"] = { ["descriptions"] = {"The Oseacco dialect of Resian", "The Osojane dialect of Resian"}, ["prefixes"] = {"sl-rozaj"}, }, ["oxendict"] = { ["descriptions"] = {"Oxford English Dictionary spelling"}, ["prefixes"] = {"en"}, }, ["pahawh2"] = { ["descriptions"] = {"Pahawh Hmong Second Stage Reduced orthography"}, ["prefixes"] = {"mww", "hnj"}, }, ["pahawh3"] = { ["descriptions"] = {"Pahawh Hmong Third Stage Reduced orthography"}, ["prefixes"] = {"mww", "hnj"}, }, ["pahawh4"] = { ["descriptions"] = {"Pahawh Hmong Final Version orthography"}, ["prefixes"] = {"mww", "hnj"}, }, ["pamaka"] = { ["descriptions"] = {"Pamaka dialect"}, ["prefixes"] = {"djk"}, }, ["peano"] = { ["descriptions"] = {"Latino Sine Flexione", "Interlingua de API", "Interlingua de Peano"}, ["prefixes"] = {"la"}, }, ["petr1708"] = { ["descriptions"] = {"Petrine orthography"}, ["prefixes"] = {"ru"}, }, ["pinyin"] = { ["descriptions"] = {"Pinyin romanization"}, ["prefixes"] = {"zh-latn", "bo-latn"}, }, ["polyton"] = { ["descriptions"] = {"Polytonic Greek"}, ["prefixes"] = {"el"}, }, ["provenc"] = { ["descriptions"] = {"Provençal"}, ["prefixes"] = {"oc"}, }, ["puter"] = { ["descriptions"] = {"Puter idiom of Romansh"}, ["prefixes"] = {"rm"}, }, ["rigik"] = { ["descriptions"] = {"Volapük rigik", "Schleyer's Volapük", "Original Volapük", "Classic Volapük"}, ["prefixes"] = {"vo"}, }, ["rozaj"] = { ["descriptions"] = {"Resian", "Resianic", "Rezijan"}, ["prefixes"] = {"sl"}, }, ["rumgr"] = { ["descriptions"] = {"Rumantsch Grischun"}, ["prefixes"] = {"rm"}, }, ["scotland"] = { ["descriptions"] = {"Scottish Standard English"}, ["prefixes"] = {"en"}, }, ["scouse"] = { ["descriptions"] = {"Scouse"}, ["prefixes"] = {"en"}, }, ["simple"] = { ["descriptions"] = {"Simplified form"}, ["prefixes"] = {}, }, ["solba"] = { ["descriptions"] = {"The Stolvizza dialect of Resian", "The Solbica dialect of Resian"}, ["prefixes"] = {"sl-rozaj"}, }, ["sotav"] = { ["descriptions"] = {"The Sotavento dialect group of Kabuverdianu"}, ["prefixes"] = {"kea"}, }, ["spanglis"] = { ["descriptions"] = {"Spanglish"}, ["prefixes"] = {"en", "es"}, }, ["surmiran"] = { ["descriptions"] = {"Surmiran idiom of Romansh"}, ["prefixes"] = {"rm"}, }, ["sursilv"] = { ["descriptions"] = {"Sursilvan idiom of Romansh"}, ["prefixes"] = {"rm"}, }, ["sutsilv"] = { ["descriptions"] = {"Sutsilvan idiom of Romansh"}, ["prefixes"] = {"rm"}, }, ["tarask"] = { ["descriptions"] = {"Belarusian in Taraskievica orthography"}, ["prefixes"] = {"be"}, }, ["uccor"] = { ["descriptions"] = {"Unified Cornish orthography of Revived Cornish"}, ["prefixes"] = {"kw"}, }, ["ucrcor"] = { ["descriptions"] = {"Unified Cornish Revised orthography of Revived Cornish"}, ["prefixes"] = {"kw"}, }, ["ulster"] = { ["descriptions"] = {"Ulster dialect of Scots"}, ["prefixes"] = {"sco"}, }, ["unifon"] = { ["descriptions"] = {"Unifon phonetic alphabet"}, ["prefixes"] = {"en", "hup", "kyh", "tol", "yur"}, }, ["vaidika"] = { ["descriptions"] = {"Vedic Sanskrit"}, ["prefixes"] = {"sa"}, }, ["valencia"] = { ["descriptions"] = {"Valencian"}, ["prefixes"] = {"ca"}, }, ["vallader"] = { ["descriptions"] = {"Vallader idiom of Romansh"}, ["prefixes"] = {"rm"}, }, ["vivaraup"] = { ["descriptions"] = {"Vivaro-Alpine"}, ["prefixes"] = {"oc"}, }, ["wadegile"] = { ["descriptions"] = {"Wade-Giles romanization"}, ["prefixes"] = {"zh-latn"}, }, ["xsistemo"] = { ["descriptions"] = {"Standard X-system orthographic fallback for spelling Esperanto"}, ["prefixes"] = {"eo"}, } } jei1b2i110b7lchmod52wkml3zmvb00 Modulo:Language/data/wp languages 828 21064 366820 2020-06-01T19:18:15Z Anfrx 16583 Pagina nova: return { -- wp preferred names -- IANA language names and notes --ISO 639-1 codes ["ab"] = {"Abkhaz"}, -- Abkhazian ["an"] = {"Aragonese"}, -... Scribunto text/plain return { -- wp preferred names -- IANA language names and notes --ISO 639-1 codes ["ab"] = {"Abkhaz"}, -- Abkhazian ["an"] = {"Aragonese"}, -- Aragonese; same, delete? ["av"] = {"Avar"}, -- Avaric ["bh"] = {"Bihari"}, -- Bihari languages; collective ["bo"] = {"Standard Tibetan"}, -- Tibetan ["cu"] = {"Old Church Slavonic"}, -- Church Slavic, Church Slavonic, Old Bulgarian, Old Church Slavonic, Old Slavonic ["de-AT"] = {"Austrian German"}, ["el"] = {"Greek"}, -- Modern Greek (1453-) ["en-AU"] = {"Australian English"}, ["en-CA"] = {"Canadian English"}, ["en-GB"] = {"British English"}, ["en-IE"] = {"Irish English"}, ["en-NZ"] = {"New Zealand English"}, ["en-SA"] = {"South African English"}, ["en-US"] = {"American English"}, ["ff"] = {"Fula"}, -- Fulah ["fy"] = {"Frisian"}, -- Western Frisian ["ht"] = {"Haitian Creole"}, -- Haitian, Haitian Creole ["hz"] = {"Otjiherero"}, -- Herero ["ia"] = {"Interlingua"}, -- Interlingua (International Auxiliary Language Association) ["ii"] = {"Yi"}, -- Sichuan Yi, Nuosu ["ki"] = {"Gikuyu"}, -- Kikuyu, Gikuyu ["kk"] = {"Kazakh"}, -- Kazakh; same, delete? ["kl"] = {"Greenlandic"}, -- Kalaallisut, Greenlandic ["km"] = {"Khmer"}, -- Central Khmer ["ky"] = {"Kyrgyz"}, -- Kirghiz, Kyrgyz ["lg"] = {"Luganda"}, -- Ganda ["li"] = {"Limburgish"}, -- Limburgan, Limburger, Limburgish ["mi"] = {"Māori"}, -- Maori ["ms"] = {"Malay"}, -- Malay (macrolanguage) ["na"] = {"Nauruan"}, -- Nauru ["nb"] = {"Bokmål"}, -- Norwegian Bokmål ["nd"] = {"Northern Ndebele"}, -- North Ndebele ["ne"] = {"Nepali"}, -- Nepali (macrolanguage) ["nn"] = {"Nynorsk"}, -- Norwegian Nynorsk ["nr"] = {"Southern Ndebele"}, -- South Ndebele ["ny"] = {"Chichewa"}, -- Nyanja, Chewa, Chichewa ["oc"] = {"Occitan"}, -- Occitan (post 1500) ["oj"] = {"Ojibwe"}, -- Ojibwa ["or"] = {"Odia"}, -- Oriya (macrolanguage), Odia (macrolanguage) ["pa"] = {"Punjabi"}, -- Panjabi, Punjabi ["pi"] = {"Pali"}, -- Pali; same, delete? ["rn"] = {"Kirundi"}, -- Rundi ["ro"] = {"Romanian"}, -- Romanian, Moldavian, Moldovan; same as first in IANA list, delete? ["rw"] = {"Kinyarwanda"}, -- Kinyarwanda; same, delete? ["si"] = {"Sinhalese"}, -- Sinhala, Sinhalese ["sl"] = {"Slovene"}, -- Slovenian ["sr-Cyrl"] = {"Serbian Cyrillic"}, -- sr = Serbian; Cyrillic is the alphabet ["ss"] = {"Swazi"}, -- Swati ["st"] = {"Sotho"}, -- Southern Sotho ["sw"] = {"Swahili"}, -- Swahili (macrolanguage) ["to"] = {"Tongan"}, -- Tonga (Tonga Islands) ["za"] = {"Zhuang"}, -- Zhuang, Chuang; ; same as first in IANA list, delete? -- ISO 639-2 codes ["ber"] = {"Berber"}, -- Berber languages ["cel"] = {"Proto-Celtic"}, -- Celtic languages ["gem"] = {"Proto-Germanic"}, -- Germanic languages ["myn"] = {"Mayan"}, -- Mayan languages ["nah"] = {"Nahuatl"}, -- Nahuatl languages ["pra"] = {"Prakrit"}, -- Prakrit languages -- ["roa"] = {"Jèrriais"}, -- Romance languages ["sal"] = {"Salish"}, -- Salishan languages ["sla"] = {"Slavic"}, -- Slavic languages ["son"] = {"Songhay"}, -- Songhai languages ["wen"] = {"Sorbian"}, -- Sorbian languages -- ISO 639-3 codes ["abk"] = {"Abkhaz"}, -- not in IANA; see code ab ["ace"] = {"Acehnese"}, -- Achinese ["aec"] = {"Sa'idi Arabic"}, -- Saidi Arabic ["ain"] = {"Ainu"}, -- Ainu (Japan) ["akl"] = {"Aklan"}, -- Aklanon ["alt"] = {"Altay"}, -- Southern Altai ["ang"] = {"Old English"}, -- Old English (ca. 450-1100) ["apm"] = {"Mescalero-Chiricahua"}, -- Mescalero-Chiricahua Apache ["bal"] = {"Balochi"}, -- Baluchi -- ["bar"] = {"Austro-Bavarian"}, -- Bavarian ["bcl"] = {"Central Bicolano"}, -- Central Bikol ["bin"] = {"Edo"}, -- Bini, Edo ["bpy"] = {"Bishnupriya Manipuri"}, -- Bishnupriya ["brx"] = {"Bodo"}, -- Bodo (India) ["chg"] = {"Chagatay"}, -- Chagatai ["chm"] = {"Mari"}, -- Mari (Russia) ["ckb"] = {"Sorani Kurdish"}, -- Central Kurdish ["cnu"] = {"Shenwa"}, -- Chenoua ["coc"] = {"Cocopah"}, -- Cocopa ["deu"] = {"early German"}, -- not in IANA; see code de ["diq"] = {"Zazaki"}, -- Dimli (individual language) ["egy"] = {"Egyptian"}, -- Egyptian (Ancient) ["ell"] = {"Modern Greek"}, -- not in IANA; see code el ["enm"] = {"Middle English"}, -- Middle English (1100-1500) ["fit"] = {"Meänkieli"}, -- Tornedalen Finnish ["fkv"] = {"Kven"}, -- Kven Finnish ["frk"] = {"Old Frankish"}, -- Frankish ["frm"] = {"Middle French"}, -- Middle French (ca. 1400-1600) ["fro"] = {"Old French"}, -- Old French (842-ca. 1400) ["fry"] = {"West Frisian"}, -- not in IANA; see code fy ["gez"] = {"Ge'ez"}, -- Geez ["gju"] = {"Gujari "}, -- Gujari; same, delete? ["gmh"] = {"Middle High German"}, -- Middle High German (ca. 1050-1500) ["goh"] = {"Old High German"}, -- Old High German (ca. 750-1050) ["grc"] = {"Ancient Greek"}, -- Ancient Greek (to 1453) ["gsw"] = {"Alemannic German"}, -- Swiss German, Alemannic, Alsatian ["gul"] = {"Gullah"}, -- Sea Island Creole English ["hak"] = {"Hakka"}, -- Hakka Chinese ["hbo"] = {"Biblical Hebrew"}, -- Ancient Hebrew ["hnd"] = {"Hindko"}, -- Southern Hindko ["ikt"] = {"Inuvialuk"}, -- Inuinnaqtun, Western Canadian Inuktitut -- ["ilo"] = {"Ilokano"}, -- Iloko; disabled here in favor of Ilocano in Module:Lang/data ["kaa"] = {"Karakalpak"}, -- Kara-Kalpak ["khb"] = {"Tai Lü"}, -- Lü ["kmr"] = {"Kurmanji Kurdish"}, -- Northern Kurdish ["knn"] = {"Konkani"}, -- Konkani (individual language) ["kok"] = {"Konkani"}, -- Konkani (macrolanguage) ["kpo"] = {"Kposo"}, -- Ikposo ["krj"] = {"Kinaray-a"}, -- Kinaray-A -- ["ksh"] = {"Ripuarian"}, -- Kölsch; --ksh is the code of Colognian, but ksh.wiki is the Ripuarian Wikipedia; disabled here so that: -- ksh -> IANA/ISO-639-3 Kölsch; mis-x-colog -> Colognian & mis-x-ripuar -> Ripuarian both defined in Module:Lang/data ["ktz"] = {"Juǀ'hoan"}, -- Ju/'hoan, Juǀʼhoan, Juǀʼhoansi ["lez"] = {"Lezgian"}, -- Lezghian ["liv"] = {"Livonian"}, -- Liv ["lng"] = {"Lombardic"}, -- Langobardic -- ["maz"] = {"Mazovian"}, -- Central Mazahua; a misuse of code for an unrelated language; ["mga"] = {"Middle Irish"}, -- Middle Irish (900-1200) ["mhr"] = {"Mari"}, -- Eastern Mari ["mia"] = {"Miami-Illinois"}, -- Miami ["miq"] = {"Miskito"}, -- Mískito ["mix"] = {"Mixtec"}, -- Mixtepec Mixtec -- ["mla"] = {"Medieval Latin"}, -- Malo; clearly a misuse of code mla; ["mni"] = {"Meitei"}, -- Manipuri ["mol"] = {"Moldovan", "ro"}, -- Moldavian, Moldovan (639-3, both retired) ["mrj"] = {"Hill Mari"}, -- Western Mari ["mww"] = {"White Hmong"}, -- Hmong Daw ["mzn"] = {"Mazanderani"}, -- Mazanderani -- ["nan"] = {"Taiwanese Hokkien"}, -- Min Nan Chinese; disabled here so that nan -> Min Nan Chinese; nan-tw -> Taiwanese Hokkien in Module:Lang/data ["naq"] = {"Khoekhoe"}, -- Khoekhoe, Nama (Namibia); same as first in IANA list, delete? -- ["naz"] = {"North Azeri"}, -- Coatepec Nahuatl; clearly a misuse of code naz ["nci"] = {"Classical Nahuatl"}, -- Classical Nahuatl; same, delete? ["nds-nl"] = {"Dutch Low Saxon"}, -- Low German, Low Saxon; as spoken in the Netherlands; see code nsd ["new"] = {"Nepal Bhasa"}, -- Newari, Nepal Bhasa -- ["nrm"] = {"Norman"}, -- Narom; clearly a misuse of code nrm -- ["nsd"] = {"Dutch Low Saxon"}, -- Southern Nisu; how can this be right? typo related to code nds-nl? ["nso"] = {"Northern Sotho"}, -- Pedi, Northern Sotho, Sepedi ["nwc"] = {"Classical Nepal Bhasa"}, -- Classical Newari, Classical Nepal Bhasa, Old Newari ["oci"] = {"Provençal"}, -- oc ["ood"] = {"O'odham"}, -- Tohono O'odham ["ota"] = {"Ottoman Turkish"}, -- Ottoman Turkish (1500-1928) ["otk"] = {"Old Turkic"}, -- Old Turkish ["pal"] = {"Middle Persian"}, -- Pahlavi ["pam"] = {"Kapampangan"}, -- Pampanga, Kapampangan ["peo"] = {"Old Persian"}, -- Old Persian (ca. 600-400 B.C.) ["phr"] = {"Potwari"}, -- Pahari-Potwari ["pka"] = {"Jain Prakrit"}, -- Ardhamāgadhī Prākrit ["pnb"] = {"Punjabi"}, -- Western Panjabi ["psu"] = {"Shauraseni"}, -- Sauraseni Prākrit ["rap"] = {"Rapa Nui"}, -- Rapanui ["rar"] = {"Cook Islands Māori"}, -- Rarotongan, Cook Islands Maori ["rmu"] = {"Scandoromani"}, -- Tavringer Romani ["rom"] = {"Romani"}, -- Romany ["rup"] = {"Aromanian"}, -- Macedo-Romanian, Aromanian, Arumanian ["rus"] = {"Russian"}, -- not in IANA; see code ru ["ryu"] = {"Okinawan"}, -- Central Okinawan -- ["sah"] = {"Sakha"}, -- Yakut; article moved to Yakut with this disucssion: Talk:Yakut_language#Requested_move_21_September_2015 ["sdc"] = {"Sassarese"}, -- Sassarese Sardinian ["sdn"] = {"Gallurese"}, -- Gallurese Sardinian ["sga"] = {"Old Irish"}, -- Old Irish (to 900) ["shp"] = {"Shipibo"}, -- Shipibo-Conibo ["skr"] = {"Saraiki"}, -- Saraiki, Seraiki; same as first in IANA list, delete? ["src"] = {"Logudorese"}, -- Logudorese Sardinian ["sro"] = {"Campidanese"}, -- Campidanese Sardinian ["tkl"] = {"Tokelauan"}, -- Tokelau ["tvl"] = {"Tuvaluan"}, -- Tuvalu ["tyv"] = {"Tuvan"}, -- Tuvinian ["vls"] = {"West Flemish"}, -- Vlaams ["war"] = {"Waray"}, -- Waray (Philippines) ["wep"] = {"Westphalian"}, -- Westphalien ["xal"] = {"Oirat"}, -- Kalmyk, Oirat ["xal-RU"] = {"Kalmyk Oirat"}, ["xcl"] = {"Old Armenian"}, -- Classical Armenian ["yua"] = {"Yucatec Maya"}, -- Yucateco, Yucatec Maya -- non-standard codes ["bat-smg"] = {"Samogitian"}, -- bat = Baltic languages (639-2); dialect of Lithuanian has it's own IANA code sgs; bat-smg ["be-x-old "] = {"Belarusian (Taraškievica)"}, -- be = Belarusian; x-old = private use tag; be-x-old.wikipedia.org; space char in index may indicate that this code not used ["cbk-zam"] = {"Chavacano"}, -- cbk = Chavacano; zam = Zamboangueño? zam is not an IANA-registered extlang; cbk-zam.wikipedia.org -- ["cg"] = {"Montenegrin", "sr-ME"}, -- IANA / ISO 639-3 code is cnr ["en-emodeng"] = {"Early Modern English"}, -- emodeng is not an IANA-registered variant ["fiu-vro"] = {"Võro"}, -- fiu = Finno-Ugrian languages (639-2); vro = Võro (639-3); fiu-vro.wikipedia.org ["gkm"] = {"Medieval Greek", "grc"}, ["grc-gre"] = {"Greek", "grc"}, -- grc = Ancient Greek (to 1453); gre not an IANA-registered code; used by Template:lang-grc-gre ["map-bms"] = {"Banyumasan"}, -- dialect of Javanese; map = Austronesian languages (639-2); bms is an IANA registered code not related to Javanese; map-bms.wikipedia.org ["roa-rup"] = {"Aromanian"}, -- roa = Romance languages (639-2); rup = Macedo-Romanian, Aromanian, Arumanian (639-3); roa-rup.wikipedia.org ["roa-tara"] = {"Tarantino"}, -- roa = Romance languages (639-2); tara is not an IANA registered script; roa-tara.wikipedia.org ["simple"] = {"Simple English"}, -- simple is not an IANA registered variant; simple.wikipedia.org ["zh-classical"] = {"Classical Chinese"}, -- zh = Chinese; classical is not an IANA-registered variant; zh-classical.wikipedia.org ["zh-min-nan"] = {"Min Nan"}, -- zh-min-nan = Minnan, Hokkien, Amoy, Taiwanese, Southern Min, Southern Fujian, Hoklo, Southern Fukien, Ho-lo; granfathered in IANA, nan preferred; zh-min-nan.wikipedia.org ["zh-yue"] = {"Cantonese"} -- zh-yue = Cantonese; redundant in IANA, yue preferred; zh-yue.wikipedia.org } c2aotkixqoiqbslddpe2kfgkq3xiuzz Modulo:Language/name/data 828 21065 366821 2020-06-01T19:18:40Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- put tables and their tables together local function __coalesce(...) local coalesced = {} for _, langslist in ipairs{...} do for langcode, langnames in pairs(langsl... Scribunto text/plain -- put tables and their tables together local function __coalesce(...) local coalesced = {} for _, langslist in ipairs{...} do for langcode, langnames in pairs(langslist) do for _, langname in pairs(langnames) do if not coalesced[langcode] then coalesced[langcode] = {} end table.insert(coalesced[langcode], langname) end end end return coalesced end -- make the keys lowercase local function __preprocess(t, first_of_array_in_array) local preprocessed = {} if first_of_array_in_array then -- keep only the 1st language name for each code, excluding synonyms for k, v in pairs(t) do preprocessed[k:lower()] = {v[1]} end else for k, v in pairs(t) do preprocessed[k:lower()] = v end end return preprocessed end -- all valid primary language subtags for BCP47 from IANA (most of them from ISO 639-1, -2 and -3 with some exclusions) local __iana_languages = __preprocess(require("Module:Language/data/iana languages")); -- ISO 639-3 contains additional 3-letter codes not inserted in the IANA database as they are aliased to 2-letter codes, -- but excludes some deleted codes still valid in BCP47 (some of them are aliased) local __iso_639_3 = __preprocess(require("Module:Language/data/ISO 639-3")); -- Wikimedia wikis uses some non-standard codes and a subset of IANA codes, plus composite codes local __wp_languages = __preprocess(require("Module:Language/data/wp languages"), true); -- all valid script subtags for BCP47 from IANA (excluding special ISO 15924 codes) local iana_scripts = __preprocess(require("Module:Language/data/iana scripts")); -- all valid region subtags for BCP47 from IANA (derived from ISO 3166-1 excluding special codes, and from 3-digit UN M.49 codes for groups of countries) local iana_regions = __preprocess(require("Module:Language/data/iana regions")); -- variant subtags from IANA; table format differs from the other IANA data tables local iana_variants = __preprocess(require("Module:Language/data/iana variants")); -- suppressed script subtags from IANA; local iana_suppressed_scripts = __preprocess (require("Module:Language/data/iana suppressed scripts")); return { lang = __coalesce(__wp_languages, __iana_languages, __iso_639_3), lang_iana = __iana_languages, script = iana_scripts, region = iana_regions, variant = iana_variants, suppressed = iana_suppressed_scripts, } 053aid48tsmggzkzq8137e5wj9sbvtm Modulo:List 828 21066 366822 2020-06-01T19:19:06Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module outputs different kinds of lists. At the moment, bulleted, -- unbulleted, horizontal, ordered, and horizontal ordered lists are supported. local libUtil = require('li... Scribunto text/plain -- This module outputs different kinds of lists. At the moment, bulleted, -- unbulleted, horizontal, ordered, and horizontal ordered lists are supported. local libUtil = require('libraryUtil') local checkType = libUtil.checkType local mTableTools = require('Module:TableTools') local p = {} local listTypes = { ['bulleted'] = true, ['unbulleted'] = true, ['horizontal'] = true, ['ordered'] = true, ['horizontal_ordered'] = true } function p.makeListData(listType, args) -- Constructs a data table to be passed to p.renderList. local data = {} -- Classes data.classes = {} if listType == 'horizontal' or listType == 'horizontal_ordered' then table.insert(data.classes, 'hlist hlist-separated') elseif listType == 'unbulleted' then table.insert(data.classes, 'plainlist') end table.insert(data.classes, args.class) -- Main div style data.style = args.style -- Indent for horizontal lists if listType == 'horizontal' or listType == 'horizontal_ordered' then local indent = tonumber(args.indent) indent = indent and indent * 1.6 or 0 if indent > 0 then data.marginLeft = indent .. 'em' end end -- List style types for ordered lists -- This could be "1, 2, 3", "a, b, c", or a number of others. The list style -- type is either set by the "type" attribute or the "list-style-type" CSS -- property. if listType == 'ordered' or listType == 'horizontal_ordered' then data.listStyleType = args.list_style_type or args['list-style-type'] data.type = args['type'] -- Detect invalid type attributes and attempt to convert them to -- list-style-type CSS properties. if data.type and not data.listStyleType and not tostring(data.type):find('^%s*[1AaIi]%s*$') then data.listStyleType = data.type data.type = nil end end -- List tag type if listType == 'ordered' or listType == 'horizontal_ordered' then data.listTag = 'ol' else data.listTag = 'ul' end -- Start number for ordered lists data.start = args.start if listType == 'horizontal_ordered' then -- Apply fix to get start numbers working with horizontal ordered lists. local startNum = tonumber(data.start) if startNum then data.counterReset = 'listitem ' .. tostring(startNum - 1) end end -- List style -- ul_style and ol_style are included for backwards compatibility. No -- distinction is made for ordered or unordered lists. data.listStyle = args.list_style -- List items -- li_style is included for backwards compatibility. item_style was included -- to be easier to understand for non-coders. data.itemStyle = args.item_style or args.li_style data.items = {} for i, num in ipairs(mTableTools.numKeys(args)) do local item = {} item.content = args[num] item.style = args['item' .. tostring(num) .. '_style'] or args['item_style' .. tostring(num)] item.value = args['item' .. tostring(num) .. '_value'] or args['item_value' .. tostring(num)] table.insert(data.items, item) end return data end function p.renderList(data) -- Renders the list HTML. -- Return the blank string if there are no list items. if type(data.items) ~= 'table' or #data.items < 1 then return '' end -- Render the main div tag. local root = mw.html.create('div') for i, class in ipairs(data.classes or {}) do root:addClass(class) end root:css{['margin-left'] = data.marginLeft} if data.style then root:cssText(data.style) end -- Render the list tag. local list = root:tag(data.listTag or 'ul') list :attr{start = data.start, type = data.type} :css{ ['counter-reset'] = data.counterReset, ['list-style-type'] = data.listStyleType } if data.listStyle then list:cssText(data.listStyle) end -- Render the list items for i, t in ipairs(data.items or {}) do local item = list:tag('li') if data.itemStyle then item:cssText(data.itemStyle) end if t.style then item:cssText(t.style) end item :attr{value = t.value} :wikitext(t.content) end return tostring(root) end function p.renderTrackingCategories(args) local isDeprecated = false -- Tracks deprecated parameters. for k, v in pairs(args) do k = tostring(k) if k:find('^item_style%d+$') or k:find('^item_value%d+$') then isDeprecated = true break end end local ret = '' if isDeprecated then ret = ret .. '[[Category:List templates with deprecated parameters]]' end return ret end function p.makeList(listType, args) if not listType or not listTypes[listType] then error(string.format( "bad argument #1 to 'makeList' ('%s' is not a valid list type)", tostring(listType) ), 2) end checkType('makeList', 2, args, 'table') local data = p.makeListData(listType, args) local list = p.renderList(data) local trackingCategories = p.renderTrackingCategories(args) return list .. trackingCategories end for listType in pairs(listTypes) do p[listType] = function (frame) local mArguments = require('Module:Arguments') local origArgs = mArguments.getArgs(frame, { valueFunc = function (key, value) if not value or not mw.ustring.find(value, '%S') then return nil end if mw.ustring.find(value, '^%s*[%*#;:]') then return value else return value:match('^%s*(.-)%s*$') end return nil end }) -- Copy all the arguments to a new table, for faster indexing. local args = {} for k, v in pairs(origArgs) do args[k] = v end return p.makeList(listType, args) end end return p 1kfxv6e8upfdko23gc41ky0lax25kzs Modulo:Lua banner 828 21067 367340 367339 2020-06-05T14:37:12Z Anfrx 16583 Scribunto text/plain -- Stu modulu implementa u template {{lua}}. local yesno = require('Modulo:Yesno') local mList = require('Modulo:List') local mTableTools = require('Modulo:TableTools') local mMessageBox = require('Modulo:Message box') local p = {} function p.main(frame) local origArgs = frame:getParent().args local args = {} for k, v in pairs(origArgs) do v = v:match('^%s*(.-)%s*$') if v ~= '' then args[k] = v end end return p._main(args) end function p._main(args) local modules = mTableTools.compressSparseArray(args) local box = p.renderBox(modules) local trackingCategories = p.renderTrackingCategories(args, modules) return box .. trackingCategories end function p.renderBox(modules) local boxArgs = {} if #modules < 1 then boxArgs.text = '<strong class="error">Errore : nisun modulu specificatu</strong>' else local moduleLinks = {} for i, module in ipairs(modules) do moduleLinks[i] = string.format('[[:%s]]', module) end local moduleList = mList.makeList('bulleted', moduleLinks) local title = mw.title.getCurrentTitle() if title.subpageText == "doc" then title = title.basePageTitle end if title.contentModel == "Scribunto" then boxArgs.text = 'Stu modulu dipende da i seguenti altri moduli :' .. moduleList else boxArgs.text = 'Questu template usa [[Wikipedia:Lua|Lua]]:\n' .. moduleList end end boxArgs.type = 'notice' boxArgs.small = true boxArgs.image = '[[File:Lua-logo-nolabel.svg|30px|alt=|link=]]' return mMessageBox.main('mbox', boxArgs) end function p.renderTrackingCategories(args, modules, titleObj) if yesno(args.nocat) then return '' end local cats = {} -- Kategoria d'errore if #modules < 1 then cats[#cats + 1] = 'I mudelli (o templates) di Lua cù errori' end -- Categorie Lua di mudelli titleObj = titleObj or mw.title.getCurrentTitle() local subpageBlacklist = { doc = true, sandbox = true, sandbox2 = true, testcases = true } if not subpageBlacklist[titleObj.subpageText] then local protCatName if titleObj.namespace == 10 then local category = args.category if not category then local categories = { ['Modulo:String'] = 'Lua String-based templates', ['Modulo:Math'] = 'Templates basati nantu à u modulu Math Lua', ['Modulo:BaseConvert'] = 'Templates based on the BaseConvert Lua module', ['Modulo:Citation'] = 'Lua-based citation templates' } categories['Module:Citation/CS1'] = categories ['Module:Citation'] category = modules[1] and categories[modules[1]] category = category or 'Lua-based templates' end cats[#cats + 1] = category protCatName = "Mudelli utilizendu moduli Lua sottu protetti" elseif titleObj.namespace == 828 then protCatName = "Moduli secondu di moduli sottoprotetti" end if not args.noprotcat and protCatName then local protLevels = { autoconfirmed = 1, extendedconfirmed = 2, templateeditor = 3, sysop = 4 } local currentProt if titleObj.id ~= 0 then -- id is 0 (page does not exist) if am previewing before creating a template. currentProt = titleObj.protectionLevels["edit"][1] end if currentProt == nil then currentProt = 0 else currentProt = protLevels[currentProt] end for i, module in ipairs(modules) do if module ~= "WP:libraryUtil" then local moduleProt = mw.title.new(module).protectionLevels["edit"][1] if moduleProt == nil then moduleProt = 0 else moduleProt = protLevels[moduleProt] end if moduleProt < currentProt then cats[#cats + 1] = protCatName break end end end end end for i, cat in ipairs(cats) do cats[i] = string.format('[[Category:%s]]', cat) end return table.concat(cats) end return p 7pqo1vw4wcfvu8192mnyldc5trbjyab Modulo:Message box 828 21068 367388 366824 2020-06-05T16:19:20Z Anfrx 16583 Scribunto text/plain -- Questu hè un meta-modulu per pruduce mudelli di scatuli di messageria, cumprese -- {{mbox}}, {{ambox}}, {{imbox}}, {{tmbox}}, {{ombox}}, {{cmbox}} è {{fmbox}}. -- Carichi i moduli necessarii. require('Modulo:No globals') local getArgs local yesno = require('Modulo:Yesno') -- Ottene un oggettu di lingua per formatDate è ucfirst.. local lang = mw.language.getContentLanguage() -- Definisce constanti local CONFIG_MODULE = 'Modulo:Message box/configuration' local DEMOSPACES = {talk = 'tmbox', image = 'imbox', file = 'imbox', category = 'cmbox', article = 'ambox', main = 'ambox'} -------------------------------------------------------------------------------- -- Funzioni di aiutu -------------------------------------------------------------------------------- local function getTitleObject(...) -- Ottene l'ughjettu di u titulu, passendu a funzione à traversu pcall in -- casu chì simu più di u limitu caru di u conte di funzione. local success, title = pcall(mw.title.new, ...) if success then return title end end local function union(t1, t2) -- Ritorna l'unione di dui arrays. local vals = {} for i, v in ipairs(t1) do vals[v] = true end for i, v in ipairs(t2) do vals[v] = true end local ret = {} for k in pairs(vals) do table.insert(ret, k) end table.sort(ret) return ret end local function getArgNums(args, prefix) local nums = {} for k, v in pairs(args) do local num = mw.ustring.match(tostring(k), '^' .. prefix .. '([1-9]%d*)$') if num then table.insert(nums, tonumber(num)) end end table.sort(nums) return nums end -------------------------------------------------------------------------------- -- Definizione classa di Box -------------------------------------------------------------------------------- local MessageBox = {} MessageBox.__index = MessageBox function MessageBox.new(boxType, args, cfg) args = args or {} local obj = {} -- Stituite l'ughjettu di u titulu è u spaziu di nomi. obj.title = getTitleObject(args.page) or mw.title.getCurrentTitle() -- Stituite l'ughjettu di u titulu è u pudere di nomi. obj.cfg = cfg[boxType] if not obj.cfg then local ns = obj.title.namespace -- boxType hè "mbox" o input invalidu if args.demospace and args.demospace ~= '' then -- implementà u paràmetru demospace di mbox local demospace = string.lower(args.demospace) if DEMOSPACES[demospace] then -- utilizate mudellu di DEMOSPACES obj.cfg = cfg[DEMOSPACES[demospace]] elseif string.find( demospace, 'talk' ) then -- demo cum'è una pagina di discussione obj.cfg = cfg.tmbox else -- predefinitu à ombox obj.cfg = cfg.ombox end elseif ns == 0 then obj.cfg = cfg.ambox -- main namespace elseif ns == 6 then obj.cfg = cfg.imbox -- file namespace elseif ns == 14 then obj.cfg = cfg.cmbox -- category namespace else local nsTable = mw.site.namespaces[ns] if nsTable and nsTable.isTalk then obj.cfg = cfg.tmbox -- any talk namespace else obj.cfg = cfg.ombox -- other namespaces or invalid input end end end -- Stituisce l'argumenti, è sguassate tutte l'argumenti in biancu fora -- di quelli listati in cfg.allowBlankParams. do local newArgs = {} for k, v in pairs(args) do if v ~= '' then newArgs[k] = v end end for i, param in ipairs(obj.cfg.allowBlankParams or {}) do newArgs[param] = args[param] end obj.args = newArgs end -- Define internal data structure. obj.categories = {} obj.classes = {} -- For lazy loading of [[Module:Category handler]]. obj.hasCategories = false return setmetatable(obj, MessageBox) end function MessageBox:addCat(ns, cat, sort) if not cat then return nil end if sort then cat = string.format('[[Category:%s|%s]]', cat, sort) else cat = string.format('[[Category:%s]]', cat) end self.hasCategories = true self.categories[ns] = self.categories[ns] or {} table.insert(self.categories[ns], cat) end function MessageBox:addClass(class) if not class then return nil end table.insert(self.classes, class) end function MessageBox:setParameters() local args = self.args local cfg = self.cfg -- Get type data. self.type = args.type local typeData = cfg.types[self.type] self.invalidTypeError = cfg.showInvalidTypeError and self.type and not typeData typeData = typeData or cfg.types[cfg.default] self.typeClass = typeData.class self.typeImage = typeData.image -- Find if the box has been wrongly substituted. self.isSubstituted = cfg.substCheck and args.subst == 'SUBST' -- Find whether we are using a small message box. self.isSmall = cfg.allowSmall and ( cfg.smallParam and args.small == cfg.smallParam or not cfg.smallParam and yesno(args.small) ) -- Add attributes, classes and styles. self.id = args.id self.name = args.name if self.name then self:addClass('box-' .. string.gsub(self.name,' ','_')) end if yesno(args.plainlinks) ~= false then self:addClass('plainlinks') end for _, class in ipairs(cfg.classes or {}) do self:addClass(class) end if self.isSmall then self:addClass(cfg.smallClass or 'mbox-small') end self:addClass(self.typeClass) self:addClass(args.class) self.style = args.style self.attrs = args.attrs -- Set text style. self.textstyle = args.textstyle -- Find if we are on the template page or not. This functionality is only -- used if useCollapsibleTextFields is set, or if both cfg.templateCategory -- and cfg.templateCategoryRequireName are set. self.useCollapsibleTextFields = cfg.useCollapsibleTextFields if self.useCollapsibleTextFields or cfg.templateCategory and cfg.templateCategoryRequireName then if self.name then local templateName = mw.ustring.match( self.name, '^[tT][eE][mM][pP][lL][aA][tT][eE][%s_]*:[%s_]*(.*)$' ) or self.name templateName = 'Template:' .. templateName self.templateTitle = getTitleObject(templateName) end self.isTemplatePage = self.templateTitle and mw.title.equals(self.title, self.templateTitle) end -- Process data for collapsible text fields. At the moment these are only -- used in {{ambox}}. if self.useCollapsibleTextFields then -- Get the self.issue value. if self.isSmall and args.smalltext then self.issue = args.smalltext else local sect if args.sect == '' then sect = 'This ' .. (cfg.sectionDefault or 'page') elseif type(args.sect) == 'string' then sect = 'This ' .. args.sect end local issue = args.issue issue = type(issue) == 'string' and issue ~= '' and issue or nil local text = args.text text = type(text) == 'string' and text or nil local issues = {} table.insert(issues, sect) table.insert(issues, issue) table.insert(issues, text) self.issue = table.concat(issues, ' ') end -- Get the self.talk value. local talk = args.talk -- Show talk links on the template page or template subpages if the talk -- parameter is blank. if talk == '' and self.templateTitle and ( mw.title.equals(self.templateTitle, self.title) or self.title:isSubpageOf(self.templateTitle) ) then talk = '#' elseif talk == '' then talk = nil end if talk then -- If the talk value is a talk page, make a link to that page. Else -- assume that it's a section heading, and make a link to the talk -- page of the current page with that section heading. local talkTitle = getTitleObject(talk) local talkArgIsTalkPage = true if not talkTitle or not talkTitle.isTalkPage then talkArgIsTalkPage = false talkTitle = getTitleObject( self.title.text, mw.site.namespaces[self.title.namespace].talk.id ) end if talkTitle and talkTitle.exists then local talkText = 'Relevant discussion may be found on' if talkArgIsTalkPage then talkText = string.format( '%s [[%s|%s]].', talkText, talk, talkTitle.prefixedText ) else talkText = string.format( '%s the [[%s#%s|talk page]].', talkText, talkTitle.prefixedText, talk ) end self.talk = talkText end end -- Get other values. self.fix = args.fix ~= '' and args.fix or nil local date if args.date and args.date ~= '' then date = args.date elseif args.date == '' and self.isTemplatePage then date = lang:formatDate('F Y') end if date then self.date = string.format(" <small class='date-container'>''(<span class='date'>%s</span>)''</small>", date) end self.info = args.info if yesno(args.removalnotice) then self.removalNotice = cfg.removalNotice end end -- Set the non-collapsible text field. At the moment this is used by all box -- types other than ambox, and also by ambox when small=yes. if self.isSmall then self.text = args.smalltext or args.text else self.text = args.text end -- Set the below row. self.below = cfg.below and args.below -- General image settings. self.imageCellDiv = not self.isSmall and cfg.imageCellDiv self.imageEmptyCell = cfg.imageEmptyCell if cfg.imageEmptyCellStyle then self.imageEmptyCellStyle = 'border:none;padding:0px;width:1px' end -- Left image settings. local imageLeft = self.isSmall and args.smallimage or args.image if cfg.imageCheckBlank and imageLeft ~= 'blank' and imageLeft ~= 'none' or not cfg.imageCheckBlank and imageLeft ~= 'none' then self.imageLeft = imageLeft if not imageLeft then local imageSize = self.isSmall and (cfg.imageSmallSize or '30x30px') or '40x40px' self.imageLeft = string.format('[[File:%s|%s|link=|alt=]]', self.typeImage or 'Imbox notice.png', imageSize) end end -- Right image settings. local imageRight = self.isSmall and args.smallimageright or args.imageright if not (cfg.imageRightNone and imageRight == 'none') then self.imageRight = imageRight end end function MessageBox:setMainspaceCategories() local args = self.args local cfg = self.cfg if not cfg.allowMainspaceCategories then return nil end local nums = {} for _, prefix in ipairs{'cat', 'category', 'all'} do args[prefix .. '1'] = args[prefix] nums = union(nums, getArgNums(args, prefix)) end -- The following is roughly equivalent to the old {{Ambox/category}}. local date = args.date date = type(date) == 'string' and date local preposition = 'from' for _, num in ipairs(nums) do local mainCat = args['cat' .. tostring(num)] or args['category' .. tostring(num)] local allCat = args['all' .. tostring(num)] mainCat = type(mainCat) == 'string' and mainCat allCat = type(allCat) == 'string' and allCat if mainCat and date and date ~= '' then local catTitle = string.format('%s %s %s', mainCat, preposition, date) self:addCat(0, catTitle) catTitle = getTitleObject('Category:' .. catTitle) if not catTitle or not catTitle.exists then self:addCat(0, 'Articles with invalid date parameter in template') end elseif mainCat and (not date or date == '') then self:addCat(0, mainCat) end if allCat then self:addCat(0, allCat) end end end function MessageBox:setTemplateCategories() local args = self.args local cfg = self.cfg -- Add template categories. if cfg.templateCategory then if cfg.templateCategoryRequireName then if self.isTemplatePage then self:addCat(10, cfg.templateCategory) end elseif not self.title.isSubpage then self:addCat(10, cfg.templateCategory) end end -- Add template error categories. if cfg.templateErrorCategory then local templateErrorCategory = cfg.templateErrorCategory local templateCat, templateSort if not self.name and not self.title.isSubpage then templateCat = templateErrorCategory elseif self.isTemplatePage then local paramsToCheck = cfg.templateErrorParamsToCheck or {} local count = 0 for i, param in ipairs(paramsToCheck) do if not args[param] then count = count + 1 end end if count > 0 then templateCat = templateErrorCategory templateSort = tostring(count) end if self.categoryNums and #self.categoryNums > 0 then templateCat = templateErrorCategory templateSort = 'C' end end self:addCat(10, templateCat, templateSort) end end function MessageBox:setAllNamespaceCategories() -- Set categories for all namespaces. if self.invalidTypeError then local allSort = (self.title.namespace == 0 and 'Main:' or '') .. self.title.prefixedText self:addCat('all', 'Wikipedia message box parameter needs fixing', allSort) end if self.isSubstituted then self:addCat('all', 'Pages with incorrectly substituted templates') end end function MessageBox:setCategories() if self.title.namespace == 0 then self:setMainspaceCategories() elseif self.title.namespace == 10 then self:setTemplateCategories() end self:setAllNamespaceCategories() end function MessageBox:renderCategories() if not self.hasCategories then -- No categories added, no need to pass them to Category handler so, -- if it was invoked, it would return the empty string. -- So we shortcut and return the empty string. return "" end -- Convert category tables to strings and pass them through -- [[Module:Category handler]]. return require('Module:Category handler')._main{ main = table.concat(self.categories[0] or {}), template = table.concat(self.categories[10] or {}), all = table.concat(self.categories.all or {}), nocat = self.args.nocat, page = self.args.page } end function MessageBox:export() local root = mw.html.create() -- Add the subst check error. if self.isSubstituted and self.name then root:tag('b') :addClass('error') :wikitext(string.format( 'Template <code>%s[[Template:%s|%s]]%s</code> has been incorrectly substituted.', mw.text.nowiki('{{'), self.name, self.name, mw.text.nowiki('}}') )) end -- Create the box table. local boxTable = root:tag('table') boxTable:attr('id', self.id or nil) for i, class in ipairs(self.classes or {}) do boxTable:addClass(class or nil) end boxTable :cssText(self.style or nil) :attr('role', 'presentation') if self.attrs then boxTable:attr(self.attrs) end -- Add the left-hand image. local row = boxTable:tag('tr') if self.imageLeft then local imageLeftCell = row:tag('td'):addClass('mbox-image') if self.imageCellDiv then -- If we are using a div, redefine imageLeftCell so that the image -- is inside it. Divs use style="width: 52px;", which limits the -- image width to 52px. If any images in a div are wider than that, -- they may overlap with the text or cause other display problems. imageLeftCell = imageLeftCell:tag('div'):css('width', '52px') end imageLeftCell:wikitext(self.imageLeft or nil) elseif self.imageEmptyCell then -- Some message boxes define an empty cell if no image is specified, and -- some don't. The old template code in templates where empty cells are -- specified gives the following hint: "No image. Cell with some width -- or padding necessary for text cell to have 100% width." row:tag('td') :addClass('mbox-empty-cell') :cssText(self.imageEmptyCellStyle or nil) end -- Add the text. local textCell = row:tag('td'):addClass('mbox-text') if self.useCollapsibleTextFields then -- The message box uses advanced text parameters that allow things to be -- collapsible. At the moment, only ambox uses this. textCell:cssText(self.textstyle or nil) local textCellDiv = textCell:tag('div') textCellDiv :addClass('mbox-text-span') :wikitext(self.issue or nil) if (self.talk or self.fix) and not self.isSmall then textCellDiv:tag('span') :addClass('hide-when-compact') :wikitext(self.talk and (' ' .. self.talk) or nil) :wikitext(self.fix and (' ' .. self.fix) or nil) end textCellDiv:wikitext(self.date and (' ' .. self.date) or nil) if self.info and not self.isSmall then textCellDiv :tag('span') :addClass('hide-when-compact') :wikitext(self.info and (' ' .. self.info) or nil) end if self.removalNotice then textCellDiv:tag('small') :addClass('hide-when-compact') :tag('i') :wikitext(string.format(" (%s)", self.removalNotice)) end else -- Default text formatting - anything goes. textCell :cssText(self.textstyle or nil) :wikitext(self.text or nil) end -- Add the right-hand image. if self.imageRight then local imageRightCell = row:tag('td'):addClass('mbox-imageright') if self.imageCellDiv then -- If we are using a div, redefine imageRightCell so that the image -- is inside it. imageRightCell = imageRightCell:tag('div'):css('width', '52px') end imageRightCell :wikitext(self.imageRight or nil) end -- Add the below row. if self.below then boxTable:tag('tr') :tag('td') :attr('colspan', self.imageRight and '3' or '2') :addClass('mbox-text') :cssText(self.textstyle or nil) :wikitext(self.below or nil) end -- Add error message for invalid type parameters. if self.invalidTypeError then root:tag('div') :css('text-align', 'center') :wikitext(string.format( 'This message box is using an invalid "type=%s" parameter and needs fixing.', self.type or '' )) end -- Add categories. root:wikitext(self:renderCategories() or nil) return tostring(root) end -------------------------------------------------------------------------------- -- Exports -------------------------------------------------------------------------------- local p, mt = {}, {} function p._exportClasses() -- For testing. return { MessageBox = MessageBox } end function p.main(boxType, args, cfgTables) local box = MessageBox.new(boxType, args, cfgTables or mw.loadData(CONFIG_MODULE)) box:setParameters() box:setCategories() return box:export() end function mt.__index(t, k) return function (frame) if not getArgs then getArgs = require('Module:Arguments').getArgs end return t.main(k, getArgs(frame, {trim = false, removeBlanks = false})) end end return setmetatable(p, mt) fzkomirrjpal6ro15ikixc780zjodwb Modulo:Message box/configuration 828 21069 367840 367837 2020-06-12T09:42:11Z Anfrx 16583 Scribunto text/plain -------------------------------------------------------------------------------- -- Message box configuration -- -- -- -- This module contains configuration data for [[Module:Message box]]. -- -------------------------------------------------------------------------------- return { ambox = { types = { speedy = { class = 'ambox-speedy', image = 'Ambox warning pn.svg' }, delete = { class = 'ambox-delete', image = 'Ambox warning pn.svg' }, content = { class = 'ambox-content', image = 'Ambox important.svg' }, style = { class = 'ambox-style', image = 'Edit-clear.svg' }, move = { class = 'ambox-move', image = 'Merge-split-transwiki default.svg' }, protection = { class = 'ambox-protection', image = 'Semi-protection-shackle-keyhole.svg' }, notice = { class = 'ambox-notice', image = 'Information icon4.svg' } }, default = 'notice', allowBlankParams = {'talk', 'sect', 'date', 'issue', 'fix', 'subst', 'hidden'}, allowSmall = true, smallParam = 'left', smallClass = 'mbox-small-left', substCheck = true, classes = {'metadata', 'ambox'}, imageEmptyCell = true, imageCheckBlank = true, imageSmallSize = '20x20px', imageCellDiv = true, useCollapsibleTextFields = true, imageRightNone = true, sectionDefault = 'article', allowMainspaceCategories = true, templateCategory = 'Article message templates', templateCategoryRequireName = true, templateErrorCategory = 'Article message templates with missing parameters', templateErrorParamsToCheck = {'issue', 'fix', 'subst'}, removalNotice = '[[Help:Maintenance template removal|Learn how and when to remove this template message]]' }, cmbox = { types = { speedy = { class = 'cmbox-speedy', image = 'Ambox warning pn.svg' }, delete = { class = 'cmbox-delete', image = 'Ambox warning pn.svg' }, content = { class = 'cmbox-content', image = 'Ambox important.svg' }, style = { class = 'cmbox-style', image = 'Edit-clear.svg' }, move = { class = 'cmbox-move', image = 'Merge-split-transwiki default.svg' }, protection = { class = 'cmbox-protection', image = 'Semi-protection-shackle-keyhole.svg' }, notice = { class = 'cmbox-notice', image = 'Information icon4.svg' } }, default = 'notice', showInvalidTypeError = true, classes = {'cmbox'}, imageEmptyCell = true }, fmbox = { types = { warning = { class = 'fmbox-warning', image = 'Ambox warning pn.svg' }, editnotice = { class = 'fmbox-editnotice', image = 'Information icon4.svg' }, system = { class = 'fmbox-system', image = 'Information icon4.svg' } }, default = 'system', showInvalidTypeError = true, classes = {'fmbox'}, imageEmptyCell = false, imageRightNone = false }, imbox = { types = { speedy = { class = 'imbox-speedy', image = 'Ambox warning pn.svg' }, delete = { class = 'imbox-delete', image = 'Ambox warning pn.svg' }, content = { class = 'imbox-content', image = 'Ambox important.svg' }, style = { class = 'imbox-style', image = 'Edit-clear.svg' }, move = { class = 'imbox-move', image = 'Merge-split-transwiki default.svg' }, protection = { class = 'imbox-protection', image = 'Semi-protection-shackle-keyhole.svg' }, license = { class = 'imbox-license licensetpl', image = 'Imbox license.png' -- @todo We need an SVG version of this }, featured = { class = 'imbox-featured', image = 'Cscr-featured.svg' }, notice = { class = 'imbox-notice', image = 'Information icon4.svg' } }, default = 'notice', showInvalidTypeError = true, classes = {'imbox'}, imageEmptyCell = true, below = true, templateCategory = 'Caselle di fugliale' }, ombox = { types = { speedy = { class = 'ombox-speedy', image = 'Ambox warning pn.svg' }, delete = { class = 'ombox-delete', image = 'Ambox warning pn.svg' }, content = { class = 'ombox-content', image = 'Ambox important.svg' }, style = { class = 'ombox-style', image = 'Edit-clear.svg' }, move = { class = 'ombox-move', image = 'Merge-split-transwiki default.svg' }, protection = { class = 'ombox-protection', image = 'Semi-protection-shackle-keyhole.svg' }, notice = { class = 'ombox-notice', image = 'Information icon4.svg' } }, default = 'notice', showInvalidTypeError = true, classes = {'ombox'}, allowSmall = true, imageEmptyCell = true, imageRightNone = true }, tmbox = { types = { speedy = { class = 'tmbox-speedy', image = 'Ambox warning pn.svg' }, delete = { class = 'tmbox-delete', image = 'Ambox warning pn.svg' }, content = { class = 'tmbox-content', image = 'Ambox important.svg' }, style = { class = 'tmbox-style', image = 'Edit-clear.svg' }, move = { class = 'tmbox-move', image = 'Merge-split-transwiki default.svg' }, protection = { class = 'tmbox-protection', image = 'Semi-protection-shackle-keyhole.svg' }, notice = { class = 'tmbox-notice', image = 'Information icon4.svg' } }, default = 'notice', showInvalidTypeError = true, classes = {'tmbox'}, allowSmall = true, imageRightNone = true, imageEmptyCell = true, imageEmptyCellStyle = true, templateCategory = 'Caselle di discussione' } } aec6ghqj0all45t6lic8wiqpkk6lcrv Modulo:Navbar 828 21070 367988 367979 2020-06-14T10:41:04Z Anfrx 16583 Scribunto text/plain local p = {} local getArgs local ul function p.addItem (mini, full, link, descrip, args, url) local l if url then l = {'[', '', ']'} else l = {'[[', '|', ']]'} end ul:tag('li') :addClass('nv-'..full) :wikitext(l[1] .. link .. l[2]) :tag(args.mini and 'abbr' or 'span') :attr('title', descrip..' this template') :cssText(args.fontstyle) :wikitext(args.mini and mini or full) :done() :wikitext(l[3]) end function p.brackets (position, c, args, div) if args.brackets then div :tag('span') :css('margin-'..position, '-0.125em') :cssText(args.fontstyle) :wikitext(c) end end function p._navbar(args) local show = {true, true, true, false, false, false} local titleArg = 1 if args.collapsible then titleArg = 2 if not args.plain then args.mini = 1 end if args.fontcolor then args.fontstyle = 'color:' .. args.fontcolor .. ';' end args.style = 'float:left; text-align:left' end if args.template then titleArg = 'template' show = {true, false, false, false, false, false} local index = {t = 2, d = 2, e = 3, h = 4, m = 5, w = 6, talk = 2, edit = 3, hist = 4, move = 5, watch = 6} for k,v in ipairs(require ('Module:TableTools').compressSparseArray(args)) do local num = index[v] if num then show[num] = true end end end if args.noedit then show[3] = false end local titleText = args[titleArg] or (':' .. mw.getCurrentFrame():getParent():getTitle()) local title = mw.title.new(mw.text.trim(titleText), 'Template') if not title then error('Invalid title ' .. titleText) end local talkpage = title.talkPageTitle and title.talkPageTitle.fullText or '' local div = mw.html.create():tag('div') div :addClass('plainlinks') :addClass('hlist') :addClass('navbar') :cssText(args.style) if args.mini then div:addClass('mini') end if not (args.mini or args.plain) then div :tag('span') :css('word-spacing', 0) :cssText(args.fontstyle) :wikitext(args.text or 'This box:') :wikitext(' ') end p.brackets('right', '&#91; ', args, div) ul = div:tag('ul') if show[1] then p.addItem('v', 'vistaw', title.fullText, 'Vista', args) end if show[2] then p.addItem('d', 'discussioni', talkpage, 'Discuss', args) end if show[3] then p.addItem('e', 'edità', title:fullUrl('action=edit'), 'Edità', args, true) end if show[4] then p.addItem('c', 'crono', title:fullUrl('action=history'), 'Cronolugia di', args, true) end if show[5] then local move = mw.title.new ('Special:Movepage') p.addItem('m', 'move', move:fullUrl('target='..title.fullText), 'Move', args, true) end if show[6] then p.addItem('f', 'fighjate', title:fullUrl('action=watch'), 'Fighjate', args, true) end p.brackets('left', ' &#93;', args, div) if args.collapsible then div :done() :tag('div') :css('font-size', '114%') :css('margin', args.mini and '0 4em' or '0 7em') :cssText(args.fontstyle) :wikitext(args[1]) end return tostring(div:done()) end function p.navbar(frame) if not getArgs then getArgs = require('Module:Arguments').getArgs end return p._navbar(getArgs(frame)) end return p 3klu8sp1mvll8d7k7uze70ncg9xharf Modulo:Navbox 828 21071 367989 367709 2020-06-14T10:42:18Z Anfrx 16583 Scribunto text/plain -- -- This module implements {{Navbox}} -- local p = {} local navbar = require('Module:Navbar')._navbar local getArgs -- lazily initialized local args local border local listnums local ODD_EVEN_MARKER = '\127_ODDEVEN_\127' local RESTART_MARKER = '\127_ODDEVEN0_\127' local REGEX_MARKER = '\127_ODDEVEN(%d?)_\127' local function striped(wikitext) -- Return wikitext with markers replaced for odd/even striping. -- Child (subgroup) navboxes are flagged with a category that is removed -- by parent navboxes. The result is that the category shows all pages -- where a child navbox is not contained in a parent navbox. local orphanCat = '[[Categoria:Navbox orfni]]' if border == 'subgroup' and args.orphan ~= 'yes' then -- No change; striping occurs in outermost navbox. return wikitext .. orphanCat end local first, second = 'odd', 'even' if args.evenodd then if args.evenodd == 'swap' then first, second = second, first else first = args.evenodd second = first end end local changer if first == second then changer = first else local index = 0 changer = function (code) if code == '0' then -- Current occurrence is for a group before a nested table. -- Set it to first as a valid although pointless class. -- The next occurrence will be the first row after a title -- in a subgroup and will also be first. index = 0 return first end index = index + 1 return index % 2 == 1 and first or second end end local regex = orphanCat:gsub('([%[%]])', '%%%1') return (wikitext:gsub(regex, ''):gsub(REGEX_MARKER, changer)) -- () omits gsub count end local function processItem(item, nowrapitems) if item:sub(1, 2) == '{|' then -- Applying nowrap to lines in a table does not make sense. -- Add newlines to compensate for trim of x in |parm=x in a template. return '\n' .. item ..'\n' end if nowrapitems == 'yes' then local lines = {} for line in (item .. '\n'):gmatch('([^\n]*)\n') do local prefix, content = line:match('^([*:;#]+)%s*(.*)') if prefix and not content:match('^<span class="nowrap">') then line = prefix .. '<span class="nowrap">' .. content .. '</span>' end table.insert(lines, line) end item = table.concat(lines, '\n') end if item:match('^[*:;#]') then return '\n' .. item ..'\n' end return item end local function renderNavBar(titleCell) if args.navbar ~= 'off' and args.navbar ~= 'plain' and not (not args.name and mw.getCurrentFrame():getParent():getTitle():gsub('/sandbox$', '') == 'Template:Navbox') then titleCell:wikitext(navbar{ args.name, mini = 1, fontstyle = (args.basestyle or '') .. ';' .. (args.titlestyle or '') .. ';background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;' }) end end -- -- Title row -- local function renderTitleRow(tbl) if not args.title then return end local titleRow = tbl:tag('tr') if args.titlegroup then titleRow :tag('th') :attr('scope', 'row') :addClass('navbox-group') :addClass(args.titlegroupclass) :cssText(args.basestyle) :cssText(args.groupstyle) :cssText(args.titlegroupstyle) :wikitext(args.titlegroup) end local titleCell = titleRow:tag('th'):attr('scope', 'col') if args.titlegroup then titleCell :css('border-left', '2px solid #fdfdfd') :css('width', '100%') end local titleColspan = 2 if args.imageleft then titleColspan = titleColspan + 1 end if args.image then titleColspan = titleColspan + 1 end if args.titlegroup then titleColspan = titleColspan - 1 end titleCell :cssText(args.basestyle) :cssText(args.titlestyle) :addClass('navbox-title') :attr('colspan', titleColspan) renderNavBar(titleCell) titleCell :tag('div') -- id for aria-labelledby attribute :attr('id', mw.uri.anchorEncode(args.title)) :addClass(args.titleclass) :css('font-size', '114%') :css('margin', '0 4em') :wikitext(processItem(args.title)) end -- -- Above/Below rows -- local function getAboveBelowColspan() local ret = 2 if args.imageleft then ret = ret + 1 end if args.image then ret = ret + 1 end return ret end local function renderAboveRow(tbl) if not args.above then return end tbl:tag('tr') :tag('td') :addClass('navbox-abovebelow') :addClass(args.aboveclass) :cssText(args.basestyle) :cssText(args.abovestyle) :attr('colspan', getAboveBelowColspan()) :tag('div') -- id for aria-labelledby attribute, if no title :attr('id', args.title and nil or mw.uri.anchorEncode(args.above)) :wikitext(processItem(args.above, args.nowrapitems)) end local function renderBelowRow(tbl) if not args.below then return end tbl:tag('tr') :tag('td') :addClass('navbox-abovebelow') :addClass(args.belowclass) :cssText(args.basestyle) :cssText(args.belowstyle) :attr('colspan', getAboveBelowColspan()) :tag('div') :wikitext(processItem(args.below, args.nowrapitems)) end -- -- List rows -- local function renderListRow(tbl, index, listnum) local row = tbl:tag('tr') if index == 1 and args.imageleft then row :tag('td') :addClass('navbox-image') :addClass(args.imageclass) :css('width', '1px') -- Minimize width :css('padding', '0px 2px 0px 0px') :cssText(args.imageleftstyle) :attr('rowspan', #listnums) :tag('div') :wikitext(processItem(args.imageleft)) end if args['group' .. listnum] then local groupCell = row:tag('th') -- id for aria-labelledby attribute, if lone group with no title or above if listnum == 1 and not (args.title or args.above or args.group2) then groupCell :attr('id', mw.uri.anchorEncode(args.group1)) end groupCell :attr('scope', 'row') :addClass('navbox-group') :addClass(args.groupclass) :cssText(args.basestyle) :css('width', args.groupwidth or '1%') -- If groupwidth not specified, minimize width groupCell :cssText(args.groupstyle) :cssText(args['group' .. listnum .. 'style']) :wikitext(args['group' .. listnum]) end local listCell = row:tag('td') if args['group' .. listnum] then listCell :css('text-align', 'left') :css('border-left-width', '2px') :css('border-left-style', 'solid') else listCell:attr('colspan', 2) end if not args.groupwidth then listCell:css('width', '100%') end local rowstyle -- usually nil so cssText(rowstyle) usually adds nothing if index % 2 == 1 then rowstyle = args.oddstyle else rowstyle = args.evenstyle end local listText = args['list' .. listnum] local oddEven = ODD_EVEN_MARKER if listText:sub(1, 12) == '</div><table' then -- Assume list text is for a subgroup navbox so no automatic striping for this row. oddEven = listText:find('<th[^>]*"navbox%-title"') and RESTART_MARKER or 'odd' end listCell :css('padding', '0px') :cssText(args.liststyle) :cssText(rowstyle) :cssText(args['list' .. listnum .. 'style']) :addClass('navbox-list') :addClass('navbox-' .. oddEven) :addClass(args.listclass) :addClass(args['list' .. listnum .. 'class']) :tag('div') :css('padding', (index == 1 and args.list1padding) or args.listpadding or '0em 0.25em') :wikitext(processItem(listText, args.nowrapitems)) if index == 1 and args.image then row :tag('td') :addClass('navbox-image') :addClass(args.imageclass) :css('width', '1px') -- Minimize width :css('padding', '0px 0px 0px 2px') :cssText(args.imagestyle) :attr('rowspan', #listnums) :tag('div') :wikitext(processItem(args.image)) end end -- -- Tracking categories -- local function needsHorizontalLists() if border == 'subgroup' or args.tracking == 'no' then return false end local listClasses = { ['plainlist'] = true, ['hlist'] = true, ['hlist hnum'] = true, ['hlist hwrap'] = true, ['hlist vcard'] = true, ['vcard hlist'] = true, ['hlist vevent'] = true, } return not (listClasses[args.listclass] or listClasses[args.bodyclass]) end local function hasBackgroundColors() for _, key in ipairs({'titlestyle', 'groupstyle', 'basestyle', 'abovestyle', 'belowstyle'}) do if tostring(args[key]):find('background', 1, true) then return true end end end local function hasBorders() for _, key in ipairs({'groupstyle', 'basestyle', 'abovestyle', 'belowstyle'}) do if tostring(args[key]):find('border', 1, true) then return true end end end local function isIllegible() local styleratio = require('Module:Color contrast')._styleratio for key, style in pairs(args) do if tostring(key):match("style$") then if styleratio{mw.text.unstripNoWiki(style)} < 4.5 then return true end end end return false end local function getTrackingCategories() local cats = {} if needsHorizontalLists() then table.insert(cats, 'Navigational boxes without horizontal lists') end if hasBackgroundColors() then table.insert(cats, 'Navboxes using background colours') end if isIllegible() then table.insert(cats, 'Potentially illegible navboxes') end if hasBorders() then table.insert(cats, 'Navboxes using borders') end return cats end local function renderTrackingCategories(builder) local title = mw.title.getCurrentTitle() if title.namespace ~= 10 then return end -- not in template space local subpage = title.subpageText if subpage == 'doc' or subpage == 'sandbox' or subpage == 'testcases' then return end for _, cat in ipairs(getTrackingCategories()) do builder:wikitext('[[Categoria:' .. cat .. ']]') end end -- -- Main navbox tables -- local function renderMainTable() local tbl = mw.html.create('table') :addClass('nowraplinks') :addClass(args.bodyclass) if args.title and (args.state ~= 'plain' and args.state ~= 'off') then if args.state == 'collapsed' then args.state = 'mw-collapsed' end tbl :addClass('mw-collapsible') :addClass(args.state or 'autocollapse') end tbl:css('border-spacing', 0) if border == 'subgroup' or border == 'none' then tbl :addClass('navbox-subgroup') :cssText(args.bodystyle) :cssText(args.style) else -- regular navbox - bodystyle and style will be applied to the wrapper table tbl :addClass('navbox-inner') :css('background', 'transparent') :css('color', 'inherit') end tbl:cssText(args.innerstyle) renderTitleRow(tbl) renderAboveRow(tbl) for i, listnum in ipairs(listnums) do renderListRow(tbl, i, listnum) end renderBelowRow(tbl) return tbl end function p._navbox(navboxArgs) args = navboxArgs listnums = {} for k, _ in pairs(args) do if type(k) == 'string' then local listnum = k:match('^list(%d+)$') if listnum then table.insert(listnums, tonumber(listnum)) end end end table.sort(listnums) border = mw.text.trim(args.border or args[1] or '') if border == 'child' then border = 'subgroup' end -- render the main body of the navbox local tbl = renderMainTable() -- render the appropriate wrapper around the navbox, depending on the border param local res = mw.html.create() if border == 'none' then local nav = res:tag('div') :attr('role', 'navigation') :node(tbl) -- aria-labelledby title, otherwise above, otherwise lone group if args.title or args.above or (args.group1 and not args.group2) then nav:attr('aria-labelledby', mw.uri.anchorEncode(args.title or args.above or args.group1)) else nav:attr('aria-label', 'Navbox') end elseif border == 'subgroup' then -- We assume that this navbox is being rendered in a list cell of a parent navbox, and is -- therefore inside a div with padding:0em 0.25em. We start with a </div> to avoid the -- padding being applied, and at the end add a <div> to balance out the parent's </div> res :wikitext('</div>') :node(tbl) :wikitext('<div>') else local nav = res:tag('div') :attr('role', 'navigation') :addClass('navbox') :addClass(args.navboxclass) :cssText(args.bodystyle) :cssText(args.style) :css('padding', '3px') :node(tbl) -- aria-labelledby title, otherwise above, otherwise lone group if args.title or args.above or (args.group1 and not args.group2) then nav:attr('aria-labelledby', mw.uri.anchorEncode(args.title or args.above or args.group1)) else nav:attr('aria-label', 'Navbox') end end if (args.nocat or 'false'):lower() == 'false' then renderTrackingCategories(res) end return striped(tostring(res)) end function p.navbox(frame) if not getArgs then getArgs = require('Module:Arguments').getArgs end args = getArgs(frame, {wrappers = {'Template:Navbox', 'Template:Navbox subgroup'}}) if frame.args.border then -- This allows Template:Navbox_subgroup to use {{#invoke:Navbox|navbox|border=...}}. args.border = frame.args.border end -- Read the arguments in the order they'll be output in, to make references number in the right order. local _ _ = args.title _ = args.above for i = 1, 20 do _ = args["group" .. tostring(i)] _ = args["list" .. tostring(i)] end _ = args.below return p._navbox(args) end return p b3y1ex1lzfk4fd1lhcyklb1gii14ckh Modulo:No globals 828 21072 367603 366828 2020-06-09T11:44:20Z Anfrx 16583 Scribunto text/plain local mt = getmetatable(_G) or {} function mt.__index (t, k) if k ~= 'arg' then error('Pruvatu di leghje nil global ' .. tostring(k), 2) end return nil end function mt.__newindex(t, k, v) if k ~= 'arg' then error('Pruvatu di scrive globale ' .. tostring(k), 2) end rawset(t, k, v) end setmetatable(_G, mt) mbrd3267pifpprzoq6fe242oz5i5zt1 Modulo:Protection banner 828 21073 366829 2020-06-01T19:21:45Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module implements {{pp-meta}} and its daughter templates such as -- {{pp-dispute}}, {{pp-vandalism}} and {{pp-sock}}. -- Initialise necessary modules. require('Module:No glo... Scribunto text/plain -- This module implements {{pp-meta}} and its daughter templates such as -- {{pp-dispute}}, {{pp-vandalism}} and {{pp-sock}}. -- Initialise necessary modules. require('Module:No globals') local makeFileLink = require('Module:File link')._main local effectiveProtectionLevel = require('Module:Effective protection level')._main local effectiveProtectionExpiry = require('Module:Effective protection expiry')._main local yesno = require('Module:Yesno') -- Lazily initialise modules and objects we don't always need. local getArgs, makeMessageBox, lang -- Set constants. local CONFIG_MODULE = 'Module:Protection banner/config' -------------------------------------------------------------------------------- -- Helper functions -------------------------------------------------------------------------------- local function makeCategoryLink(cat, sort) if cat then return string.format( '[[%s:%s|%s]]', mw.site.namespaces[14].name, cat, sort ) end end -- Validation function for the expiry and the protection date local function validateDate(dateString, dateType) if not lang then lang = mw.language.getContentLanguage() end local success, result = pcall(lang.formatDate, lang, 'U', dateString) if success then result = tonumber(result) if result then return result end end error(string.format( 'invalid %s: %s', dateType, tostring(dateString) ), 4) end local function makeFullUrl(page, query, display) return string.format( '[%s %s]', tostring(mw.uri.fullUrl(page, query)), display ) end -- Given a directed graph formatted as node -> table of direct successors, -- get a table of all nodes reachable from a given node (though always -- including the given node). local function getReachableNodes(graph, start) local toWalk, retval = {[start] = true}, {} while true do -- Can't use pairs() since we're adding and removing things as we're iterating local k = next(toWalk) -- This always gets the "first" key if k == nil then return retval end toWalk[k] = nil retval[k] = true for _,v in ipairs(graph[k]) do if not retval[v] then toWalk[v] = true end end end end -------------------------------------------------------------------------------- -- Protection class -------------------------------------------------------------------------------- local Protection = {} Protection.__index = Protection Protection.supportedActions = { edit = true, move = true, autoreview = true, upload = true } Protection.bannerConfigFields = { 'text', 'explanation', 'tooltip', 'alt', 'link', 'image' } function Protection.new(args, cfg, title) local obj = {} obj._cfg = cfg obj.title = title or mw.title.getCurrentTitle() -- Set action if not args.action then obj.action = 'edit' elseif Protection.supportedActions[args.action] then obj.action = args.action else error(string.format( 'invalid action: %s', tostring(args.action) ), 3) end -- Set level obj.level = args.demolevel or effectiveProtectionLevel(obj.action, obj.title) if not obj.level or (obj.action == 'move' and obj.level == 'autoconfirmed') then -- Users need to be autoconfirmed to move pages anyway, so treat -- semi-move-protected pages as unprotected. obj.level = '*' end -- Set expiry local effectiveExpiry = effectiveProtectionExpiry(obj.action, obj.title) if effectiveExpiry == 'infinity' then obj.expiry = 'indef' elseif effectiveExpiry ~= 'unknown' then obj.expiry = validateDate(effectiveExpiry, 'expiry date') end -- Set reason if args[1] then obj.reason = mw.ustring.lower(args[1]) if obj.reason:find('|') then error('reasons cannot contain the pipe character ("|")', 3) end end -- Set protection date if args.date then obj.protectionDate = validateDate(args.date, 'protection date') end -- Set banner config do obj.bannerConfig = {} local configTables = {} if cfg.banners[obj.action] then configTables[#configTables + 1] = cfg.banners[obj.action][obj.reason] end if cfg.defaultBanners[obj.action] then configTables[#configTables + 1] = cfg.defaultBanners[obj.action][obj.level] configTables[#configTables + 1] = cfg.defaultBanners[obj.action].default end configTables[#configTables + 1] = cfg.masterBanner for i, field in ipairs(Protection.bannerConfigFields) do for j, t in ipairs(configTables) do if t[field] then obj.bannerConfig[field] = t[field] break end end end end return setmetatable(obj, Protection) end function Protection:isProtected() return self.level ~= '*' end function Protection:isTemporary() return type(self.expiry) == 'number' end function Protection:makeProtectionCategory() local cfg = self._cfg local title = self.title -- Exit if the page is not protected. if not self:isProtected() then return '' end -- Get the expiry key fragment. local expiryFragment if self.expiry == 'indef' then expiryFragment = self.expiry elseif type(self.expiry) == 'number' then expiryFragment = 'temp' end -- Get the namespace key fragment. local namespaceFragment = cfg.categoryNamespaceKeys[title.namespace] if not namespaceFragment and title.namespace % 2 == 1 then namespaceFragment = 'talk' end -- Define the order that key fragments are tested in. This is done with an -- array of tables containing the value to be tested, along with its -- position in the cfg.protectionCategories table. local order = { {val = expiryFragment, keypos = 1}, {val = namespaceFragment, keypos = 2}, {val = self.reason, keypos = 3}, {val = self.level, keypos = 4}, {val = self.action, keypos = 5} } --[[ -- The old protection templates used an ad-hoc protection category system, -- with some templates prioritising namespaces in their categories, and -- others prioritising the protection reason. To emulate this in this module -- we use the config table cfg.reasonsWithNamespacePriority to set the -- reasons for which namespaces have priority over protection reason. -- If we are dealing with one of those reasons, move the namespace table to -- the end of the order table, i.e. give it highest priority. If not, the -- reason should have highest priority, so move that to the end of the table -- instead. --]] table.insert(order, table.remove(order, self.reason and cfg.reasonsWithNamespacePriority[self.reason] and 2 or 3)) --[[ -- Define the attempt order. Inactive subtables (subtables with nil "value" -- fields) are moved to the end, where they will later be given the key -- "all". This is to cut down on the number of table lookups in -- cfg.protectionCategories, which grows exponentially with the number of -- non-nil keys. We keep track of the number of active subtables with the -- noActive parameter. --]] local noActive, attemptOrder do local active, inactive = {}, {} for i, t in ipairs(order) do if t.val then active[#active + 1] = t else inactive[#inactive + 1] = t end end noActive = #active attemptOrder = active for i, t in ipairs(inactive) do attemptOrder[#attemptOrder + 1] = t end end --[[ -- Check increasingly generic key combinations until we find a match. If a -- specific category exists for the combination of key fragments we are -- given, that match will be found first. If not, we keep trying different -- key fragment combinations until we match using the key -- "all-all-all-all-all". -- -- To generate the keys, we index the key subtables using a binary matrix -- with indexes i and j. j is only calculated up to the number of active -- subtables. For example, if there were three active subtables, the matrix -- would look like this, with 0 corresponding to the key fragment "all", and -- 1 corresponding to other key fragments. -- -- j 1 2 3 -- i -- 1 1 1 1 -- 2 0 1 1 -- 3 1 0 1 -- 4 0 0 1 -- 5 1 1 0 -- 6 0 1 0 -- 7 1 0 0 -- 8 0 0 0 -- -- Values of j higher than the number of active subtables are set -- to the string "all". -- -- A key for cfg.protectionCategories is constructed for each value of i. -- The position of the value in the key is determined by the keypos field in -- each subtable. --]] local cats = cfg.protectionCategories for i = 1, 2^noActive do local key = {} for j, t in ipairs(attemptOrder) do if j > noActive then key[t.keypos] = 'all' else local quotient = i / 2 ^ (j - 1) quotient = math.ceil(quotient) if quotient % 2 == 1 then key[t.keypos] = t.val else key[t.keypos] = 'all' end end end key = table.concat(key, '|') local attempt = cats[key] if attempt then return makeCategoryLink(attempt, title.text) end end return '' end function Protection:isIncorrect() local expiry = self.expiry return not self:isProtected() or type(expiry) == 'number' and expiry < os.time() end function Protection:isTemplateProtectedNonTemplate() local action, namespace = self.action, self.title.namespace return self.level == 'templateeditor' and ( (action ~= 'edit' and action ~= 'move') or (namespace ~= 10 and namespace ~= 828) ) end function Protection:makeCategoryLinks() local msg = self._cfg.msg local ret = { self:makeProtectionCategory() } if self:isIncorrect() then ret[#ret + 1] = makeCategoryLink( msg['tracking-category-incorrect'], self.title.text ) end if self:isTemplateProtectedNonTemplate() then ret[#ret + 1] = makeCategoryLink( msg['tracking-category-template'], self.title.text ) end return table.concat(ret) end -------------------------------------------------------------------------------- -- Blurb class -------------------------------------------------------------------------------- local Blurb = {} Blurb.__index = Blurb Blurb.bannerTextFields = { text = true, explanation = true, tooltip = true, alt = true, link = true } function Blurb.new(protectionObj, args, cfg) return setmetatable({ _cfg = cfg, _protectionObj = protectionObj, _args = args }, Blurb) end -- Private methods -- function Blurb:_formatDate(num) -- Formats a Unix timestamp into dd Month, YYYY format. lang = lang or mw.language.getContentLanguage() local success, date = pcall( lang.formatDate, lang, self._cfg.msg['expiry-date-format'] or 'j F Y', '@' .. tostring(num) ) if success then return date end end function Blurb:_getExpandedMessage(msgKey) return self:_substituteParameters(self._cfg.msg[msgKey]) end function Blurb:_substituteParameters(msg) if not self._params then local parameterFuncs = {} parameterFuncs.CURRENTVERSION = self._makeCurrentVersionParameter parameterFuncs.EDITREQUEST = self._makeEditRequestParameter parameterFuncs.EXPIRY = self._makeExpiryParameter parameterFuncs.EXPLANATIONBLURB = self._makeExplanationBlurbParameter parameterFuncs.IMAGELINK = self._makeImageLinkParameter parameterFuncs.INTROBLURB = self._makeIntroBlurbParameter parameterFuncs.INTROFRAGMENT = self._makeIntroFragmentParameter parameterFuncs.PAGETYPE = self._makePagetypeParameter parameterFuncs.PROTECTIONBLURB = self._makeProtectionBlurbParameter parameterFuncs.PROTECTIONDATE = self._makeProtectionDateParameter parameterFuncs.PROTECTIONLEVEL = self._makeProtectionLevelParameter parameterFuncs.PROTECTIONLOG = self._makeProtectionLogParameter parameterFuncs.TALKPAGE = self._makeTalkPageParameter parameterFuncs.TOOLTIPBLURB = self._makeTooltipBlurbParameter parameterFuncs.TOOLTIPFRAGMENT = self._makeTooltipFragmentParameter parameterFuncs.VANDAL = self._makeVandalTemplateParameter self._params = setmetatable({}, { __index = function (t, k) local param if parameterFuncs[k] then param = parameterFuncs[k](self) end param = param or '' t[k] = param return param end }) end msg = msg:gsub('${(%u+)}', self._params) return msg end function Blurb:_makeCurrentVersionParameter() -- A link to the page history or the move log, depending on the kind of -- protection. local pagename = self._protectionObj.title.prefixedText if self._protectionObj.action == 'move' then -- We need the move log link. return makeFullUrl( 'Special:Log', {type = 'move', page = pagename}, self:_getExpandedMessage('current-version-move-display') ) else -- We need the history link. return makeFullUrl( pagename, {action = 'history'}, self:_getExpandedMessage('current-version-edit-display') ) end end function Blurb:_makeEditRequestParameter() local mEditRequest = require('Module:Submit an edit request') local action = self._protectionObj.action local level = self._protectionObj.level -- Get the edit request type. local requestType if action == 'edit' then if level == 'autoconfirmed' then requestType = 'semi' elseif level == 'extendedconfirmed' then requestType = 'extended' elseif level == 'templateeditor' then requestType = 'template' end end requestType = requestType or 'full' -- Get the display value. local display = self:_getExpandedMessage('edit-request-display') return mEditRequest._link{type = requestType, display = display} end function Blurb:_makeExpiryParameter() local expiry = self._protectionObj.expiry if type(expiry) == 'number' then return self:_formatDate(expiry) else return expiry end end function Blurb:_makeExplanationBlurbParameter() -- Cover special cases first. if self._protectionObj.title.namespace == 8 then -- MediaWiki namespace return self:_getExpandedMessage('explanation-blurb-nounprotect') end -- Get explanation blurb table keys local action = self._protectionObj.action local level = self._protectionObj.level local talkKey = self._protectionObj.title.isTalkPage and 'talk' or 'subject' -- Find the message in the explanation blurb table and substitute any -- parameters. local explanations = self._cfg.explanationBlurbs local msg if explanations[action][level] and explanations[action][level][talkKey] then msg = explanations[action][level][talkKey] elseif explanations[action][level] and explanations[action][level].default then msg = explanations[action][level].default elseif explanations[action].default and explanations[action].default[talkKey] then msg = explanations[action].default[talkKey] elseif explanations[action].default and explanations[action].default.default then msg = explanations[action].default.default else error(string.format( 'could not find explanation blurb for action "%s", level "%s" and talk key "%s"', action, level, talkKey ), 8) end return self:_substituteParameters(msg) end function Blurb:_makeImageLinkParameter() local imageLinks = self._cfg.imageLinks local action = self._protectionObj.action local level = self._protectionObj.level local msg if imageLinks[action][level] then msg = imageLinks[action][level] elseif imageLinks[action].default then msg = imageLinks[action].default else msg = imageLinks.edit.default end return self:_substituteParameters(msg) end function Blurb:_makeIntroBlurbParameter() if self._protectionObj:isTemporary() then return self:_getExpandedMessage('intro-blurb-expiry') else return self:_getExpandedMessage('intro-blurb-noexpiry') end end function Blurb:_makeIntroFragmentParameter() if self._protectionObj:isTemporary() then return self:_getExpandedMessage('intro-fragment-expiry') else return self:_getExpandedMessage('intro-fragment-noexpiry') end end function Blurb:_makePagetypeParameter() local pagetypes = self._cfg.pagetypes return pagetypes[self._protectionObj.title.namespace] or pagetypes.default or error('no default pagetype defined', 8) end function Blurb:_makeProtectionBlurbParameter() local protectionBlurbs = self._cfg.protectionBlurbs local action = self._protectionObj.action local level = self._protectionObj.level local msg if protectionBlurbs[action][level] then msg = protectionBlurbs[action][level] elseif protectionBlurbs[action].default then msg = protectionBlurbs[action].default elseif protectionBlurbs.edit.default then msg = protectionBlurbs.edit.default else error('no protection blurb defined for protectionBlurbs.edit.default', 8) end return self:_substituteParameters(msg) end function Blurb:_makeProtectionDateParameter() local protectionDate = self._protectionObj.protectionDate if type(protectionDate) == 'number' then return self:_formatDate(protectionDate) else return protectionDate end end function Blurb:_makeProtectionLevelParameter() local protectionLevels = self._cfg.protectionLevels local action = self._protectionObj.action local level = self._protectionObj.level local msg if protectionLevels[action][level] then msg = protectionLevels[action][level] elseif protectionLevels[action].default then msg = protectionLevels[action].default elseif protectionLevels.edit.default then msg = protectionLevels.edit.default else error('no protection level defined for protectionLevels.edit.default', 8) end return self:_substituteParameters(msg) end function Blurb:_makeProtectionLogParameter() local pagename = self._protectionObj.title.prefixedText if self._protectionObj.action == 'autoreview' then -- We need the pending changes log. return makeFullUrl( 'Special:Log', {type = 'stable', page = pagename}, self:_getExpandedMessage('pc-log-display') ) else -- We need the protection log. return makeFullUrl( 'Special:Log', {type = 'protect', page = pagename}, self:_getExpandedMessage('protection-log-display') ) end end function Blurb:_makeTalkPageParameter() return string.format( '[[%s:%s#%s|%s]]', mw.site.namespaces[self._protectionObj.title.namespace].talk.name, self._protectionObj.title.text, self._args.section or 'top', self:_getExpandedMessage('talk-page-link-display') ) end function Blurb:_makeTooltipBlurbParameter() if self._protectionObj:isTemporary() then return self:_getExpandedMessage('tooltip-blurb-expiry') else return self:_getExpandedMessage('tooltip-blurb-noexpiry') end end function Blurb:_makeTooltipFragmentParameter() if self._protectionObj:isTemporary() then return self:_getExpandedMessage('tooltip-fragment-expiry') else return self:_getExpandedMessage('tooltip-fragment-noexpiry') end end function Blurb:_makeVandalTemplateParameter() return require('Module:Vandal-m')._main{ self._args.user or self._protectionObj.title.baseText } end -- Public methods -- function Blurb:makeBannerText(key) -- Validate input. if not key or not Blurb.bannerTextFields[key] then error(string.format( '"%s" is not a valid banner config field', tostring(key) ), 2) end -- Generate the text. local msg = self._protectionObj.bannerConfig[key] if type(msg) == 'string' then return self:_substituteParameters(msg) elseif type(msg) == 'function' then msg = msg(self._protectionObj, self._args) if type(msg) ~= 'string' then error(string.format( 'bad output from banner config function with key "%s"' .. ' (expected string, got %s)', tostring(key), type(msg) ), 4) end return self:_substituteParameters(msg) end end -------------------------------------------------------------------------------- -- BannerTemplate class -------------------------------------------------------------------------------- local BannerTemplate = {} BannerTemplate.__index = BannerTemplate function BannerTemplate.new(protectionObj, cfg) local obj = {} obj._cfg = cfg -- Set the image filename. local imageFilename = protectionObj.bannerConfig.image if imageFilename then obj._imageFilename = imageFilename else -- If an image filename isn't specified explicitly in the banner config, -- generate it from the protection status and the namespace. local action = protectionObj.action local level = protectionObj.level local namespace = protectionObj.title.namespace local reason = protectionObj.reason -- Deal with special cases first. if ( namespace == 10 or namespace == 828 or reason and obj._cfg.indefImageReasons[reason] ) and action == 'edit' and level == 'sysop' and not protectionObj:isTemporary() then -- Fully protected modules and templates get the special red "indef" -- padlock. obj._imageFilename = obj._cfg.msg['image-filename-indef'] else -- Deal with regular protection types. local images = obj._cfg.images if images[action] then if images[action][level] then obj._imageFilename = images[action][level] elseif images[action].default then obj._imageFilename = images[action].default end end end end return setmetatable(obj, BannerTemplate) end function BannerTemplate:renderImage() local filename = self._imageFilename or self._cfg.msg['image-filename-default'] or 'Transparent.gif' return makeFileLink{ file = filename, size = (self.imageWidth or 20) .. 'px', alt = self._imageAlt, link = self._imageLink, caption = self.imageCaption } end -------------------------------------------------------------------------------- -- Banner class -------------------------------------------------------------------------------- local Banner = setmetatable({}, BannerTemplate) Banner.__index = Banner function Banner.new(protectionObj, blurbObj, cfg) local obj = BannerTemplate.new(protectionObj, cfg) -- This doesn't need the blurb. obj.imageWidth = 40 obj.imageCaption = blurbObj:makeBannerText('alt') -- Large banners use the alt text for the tooltip. obj._reasonText = blurbObj:makeBannerText('text') obj._explanationText = blurbObj:makeBannerText('explanation') obj._page = protectionObj.title.prefixedText -- Only makes a difference in testing. return setmetatable(obj, Banner) end function Banner:__tostring() -- Renders the banner. makeMessageBox = makeMessageBox or require('Module:Message box').main local reasonText = self._reasonText or error('no reason text set', 2) local explanationText = self._explanationText local mbargs = { page = self._page, type = 'protection', image = self:renderImage(), text = string.format( "'''%s'''%s", reasonText, explanationText and '<br />' .. explanationText or '' ) } return makeMessageBox('mbox', mbargs) end -------------------------------------------------------------------------------- -- Padlock class -------------------------------------------------------------------------------- local Padlock = setmetatable({}, BannerTemplate) Padlock.__index = Padlock function Padlock.new(protectionObj, blurbObj, cfg) local obj = BannerTemplate.new(protectionObj, cfg) -- This doesn't need the blurb. obj.imageWidth = 20 obj.imageCaption = blurbObj:makeBannerText('tooltip') obj._imageAlt = blurbObj:makeBannerText('alt') obj._imageLink = blurbObj:makeBannerText('link') obj._indicatorName = cfg.padlockIndicatorNames[protectionObj.action] or cfg.padlockIndicatorNames.default or 'pp-default' return setmetatable(obj, Padlock) end function Padlock:__tostring() local frame = mw.getCurrentFrame() -- The nowiki tag helps prevent whitespace at the top of articles. return frame:extensionTag{name = 'nowiki'} .. frame:extensionTag{ name = 'indicator', args = {name = self._indicatorName}, content = self:renderImage() } end -------------------------------------------------------------------------------- -- Exports -------------------------------------------------------------------------------- local p = {} function p._exportClasses() -- This is used for testing purposes. return { Protection = Protection, Blurb = Blurb, BannerTemplate = BannerTemplate, Banner = Banner, Padlock = Padlock, } end function p._main(args, cfg, title) args = args or {} cfg = cfg or require(CONFIG_MODULE) local protectionObj = Protection.new(args, cfg, title) local ret = {} -- If a page's edit protection is equally or more restrictive than its -- protection from some other action, then don't bother displaying anything -- for the other action (except categories). if protectionObj.action == 'edit' or args.demolevel or not getReachableNodes( cfg.hierarchy, protectionObj.level )[effectiveProtectionLevel('edit', protectionObj.title)] then -- Initialise the blurb object local blurbObj = Blurb.new(protectionObj, args, cfg) -- Render the banner if protectionObj:isProtected() then ret[#ret + 1] = tostring( (yesno(args.small) and Padlock or Banner) .new(protectionObj, blurbObj, cfg) ) end end -- Render the categories if yesno(args.category) ~= false then ret[#ret + 1] = protectionObj:makeCategoryLinks() end return table.concat(ret) end function p.main(frame, cfg) cfg = cfg or require(CONFIG_MODULE) -- Find default args, if any. local parent = frame.getParent and frame:getParent() local defaultArgs = parent and cfg.wrappers[parent:getTitle():gsub('/sandbox$', '')] -- Find user args, and use the parent frame if we are being called from a -- wrapper template. getArgs = getArgs or require('Module:Arguments').getArgs local userArgs = getArgs(frame, { parentOnly = defaultArgs, frameOnly = not defaultArgs }) -- Build the args table. User-specified args overwrite default args. local args = {} for k, v in pairs(defaultArgs or {}) do args[k] = v end for k, v in pairs(userArgs) do args[k] = v end return p._main(args, cfg) end return p ice162y8kua930ie41kredxjaxhzy3y Modulo:Protection banner/config 828 21074 366830 2020-06-01T19:22:12Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module provides configuration data for [[Module:Protection banner]]. return { -------------------------------------------------------------------------------- -- --... Scribunto text/plain -- This module provides configuration data for [[Module:Protection banner]]. return { -------------------------------------------------------------------------------- -- -- BANNER DATA -- -------------------------------------------------------------------------------- --[[ -- Banner data consists of six fields: -- * text - the main protection text that appears at the top of protection -- banners. -- * explanation - the text that appears below the main protection text, used -- to explain the details of the protection. -- * tooltip - the tooltip text you see when you move the mouse over a small -- padlock icon. -- * link - the page that the small padlock icon links to. -- * alt - the alt text for the small padlock icon. This is also used as tooltip -- text for the large protection banners. -- * image - the padlock image used in both protection banners and small padlock -- icons. -- -- The module checks in three separate tables to find a value for each field. -- First it checks the banners table, which has values specific to the reason -- for the page being protected. Then the module checks the defaultBanners -- table, which has values specific to each protection level. Finally, the -- module checks the masterBanner table, which holds data for protection -- templates to use if no data has been found in the previous two tables. -- -- The values in the banner data can take parameters. These are specified -- using ${TEXTLIKETHIS} (a dollar sign preceding a parameter name -- enclosed in curly braces). -- -- Available parameters: -- -- ${CURRENTVERSION} - a link to the page history or the move log, with the -- display message "current-version-edit-display" or -- "current-version-move-display". -- -- ${EDITREQUEST} - a link to create an edit request for the current page. -- -- ${EXPLANATIONBLURB} - an explanation blurb, e.g. "Please discuss any changes -- on the talk page; you may submit a request to ask an administrator to make -- an edit if it is minor or supported by consensus." -- -- ${IMAGELINK} - a link to set the image to, depending on the protection -- action and protection level. -- -- ${INTROBLURB} - the PROTECTIONBLURB parameter, plus the expiry if an expiry -- is set. E.g. "Editing of this page by new or unregistered users is currently -- disabled until dd Month YYYY." -- -- ${INTROFRAGMENT} - the same as ${INTROBLURB}, but without final punctuation -- so that it can be used in run-on sentences. -- -- ${PAGETYPE} - the type of the page, e.g. "article" or "template". -- Defined in the cfg.pagetypes table. -- -- ${PROTECTIONBLURB} - a blurb explaining the protection level of the page, e.g. -- "Editing of this page by new or unregistered users is currently disabled" -- -- ${PROTECTIONDATE} - the protection date, if it has been supplied to the -- template. -- -- ${PROTECTIONLEVEL} - the protection level, e.g. "fully protected" or -- "semi-protected". -- -- ${PROTECTIONLOG} - a link to the protection log or the pending changes log, -- depending on the protection action. -- -- ${TALKPAGE} - a link to the talk page. If a section is specified, links -- straight to that talk page section. -- -- ${TOOLTIPBLURB} - uses the PAGETYPE, PROTECTIONTYPE and EXPIRY parameters to -- create a blurb like "This template is semi-protected", or "This article is -- move-protected until DD Month YYYY". -- -- ${VANDAL} - links for the specified username (or the root page name) -- using Module:Vandal-m. -- -- Functions -- -- For advanced users, it is possible to use Lua functions instead of strings -- in the banner config tables. Using functions gives flexibility that is not -- possible just by using parameters. Functions take two arguments, the -- protection object and the template arguments, and they must output a string. -- -- For example: -- -- text = function (protectionObj, args) -- if protectionObj.level == 'autoconfirmed' then -- return 'foo' -- else -- return 'bar' -- end -- end -- -- Some protection object properties and methods that may be useful: -- protectionObj.action - the protection action -- protectionObj.level - the protection level -- protectionObj.reason - the protection reason -- protectionObj.expiry - the expiry. Nil if unset, the string "indef" if set -- to indefinite, and the protection time in unix time if temporary. -- protectionObj.protectionDate - the protection date in unix time, or nil if -- unspecified. -- protectionObj.bannerConfig - the banner config found by the module. Beware -- of editing the config field used by the function, as it could create an -- infinite loop. -- protectionObj:isProtected - returns a boolean showing whether the page is -- protected. -- protectionObj:isTemporary - returns a boolean showing whether the expiry is -- temporary. -- protectionObj:isIncorrect - returns a boolean showing whether the protection -- template is incorrect. --]] -- The master banner data, used if no values have been found in banners or -- defaultBanners. masterBanner = { text = '${INTROBLURB}', explanation = '${EXPLANATIONBLURB}', tooltip = '${TOOLTIPBLURB}', link = '${IMAGELINK}', alt = 'Page ${PROTECTIONLEVEL}' }, -- The default banner data. This holds banner data for different protection -- levels. -- *required* - this table needs edit, move, autoreview and upload subtables. defaultBanners = { edit = {}, move = {}, autoreview = { default = { alt = 'Page protected with pending changes', tooltip = 'All edits by unregistered and new users are subject to review prior to becoming visible to unregistered users', image = 'Pending-protection-shackle.svg' } }, upload = {} }, -- The banner data. This holds banner data for different protection reasons. -- In fact, the reasons specified in this table control which reasons are -- valid inputs to the first positional parameter. -- -- There is also a non-standard "description" field that can be used for items -- in this table. This is a description of the protection reason for use in the -- module documentation. -- -- *required* - this table needs edit, move, autoreview and upload subtables. banners = { edit = { blp = { description = 'For pages protected to promote compliance with the' .. ' [[Wikipedia:Biographies of living persons' .. '|biographies of living persons]] policy', text = '${INTROFRAGMENT} to promote compliance with' .. ' [[Wikipedia:Biographies of living persons' .. "|Wikipedia's&nbsp;policy on&nbsp;the&nbsp;biographies" .. ' of&nbsp;living&nbsp;people]].', tooltip = '${TOOLTIPFRAGMENT} to promote compliance with the policy on' .. ' biographies of living persons', }, dmca = { description = 'For pages protected by the Wikimedia Foundation' .. ' due to [[Digital Millennium Copyright Act]] takedown requests', explanation = function (protectionObj, args) local ret = 'Pursuant to a rights owner notice under the Digital' .. ' Millennium Copyright Act (DMCA) regarding some content' .. ' in this article, the Wikimedia Foundation acted under' .. ' applicable law and took down and restricted the content' .. ' in question.' if args.notice then ret = ret .. ' A copy of the received notice can be found here: ' .. args.notice .. '.' end ret = ret .. ' For more information, including websites discussing' .. ' how to file a counter-notice, please see' .. " [[Wikipedia:Office actions]] and the article's ${TALKPAGE}." .. "'''Do not remove this template from the article until the" .. " restrictions are withdrawn'''." return ret end, image = 'Office-protection-shackle.svg', }, dispute = { description = 'For pages protected due to editing disputes', text = function (protectionObj, args) -- Find the value of "disputes". local display = 'disputes' local disputes if args.section then disputes = string.format( '[[%s:%s#%s|%s]]', mw.site.namespaces[protectionObj.title.namespace].talk.name, protectionObj.title.text, args.section, display ) else disputes = display end -- Make the blurb, depending on the expiry. local msg if type(protectionObj.expiry) == 'number' then msg = '${INTROFRAGMENT} or until editing %s have been resolved.' else msg = '${INTROFRAGMENT} until editing %s have been resolved.' end return string.format(msg, disputes) end, explanation = "This protection is '''not''' an endorsement of the" .. ' ${CURRENTVERSION}. ${EXPLANATIONBLURB}', tooltip = '${TOOLTIPFRAGMENT} due to editing disputes', }, ecp = { description = 'For articles in topic areas authorized by' .. ' [[Wikipedia:Arbitration Committee|ArbCom]] or' .. ' meets the criteria for community use', tooltip = 'This ${PAGETYPE} is extended-confirmed protected', alt = 'Extended-protected ${PAGETYPE}', }, mainpage = { description = 'For pages protected for being displayed on the [[Main Page]]', text = 'This file is currently' .. ' [[Wikipedia:This page is protected|protected]] from' .. ' editing because it is currently or will soon be displayed' .. ' on the [[Main Page]].', explanation = 'Images on the Main Page are protected due to their high' .. ' visibility. Please discuss any necessary changes on the ${TALKPAGE}.' .. '<br /><span style="font-size:90%;">' .. "'''Administrators:''' Once this image is definitely off the Main Page," .. ' please unprotect this file, or reduce to semi-protection,' .. ' as appropriate.</span>', }, office = { description = 'For pages protected by the Wikimedia Foundation', text = function (protectionObj, args) local ret = 'This ${PAGETYPE} is currently under the' .. ' scrutiny of the' .. ' [[Wikipedia:Office actions|Wikimedia Foundation Office]]' .. ' and is protected.' if protectionObj.protectionDate then ret = ret .. ' It has been protected since ${PROTECTIONDATE}.' end return ret end, explanation = "If you can edit this page, please discuss all changes and" .. " additions on the ${TALKPAGE} first. '''Do not remove protection from this" .. " page unless you are authorized by the Wikimedia Foundation to do" .. " so.'''", image = 'Office-protection-shackle.svg', }, reset = { description = 'For pages protected by the Wikimedia Foundation and' .. ' "reset" to a bare-bones version', text = 'This ${PAGETYPE} is currently under the' .. ' scrutiny of the' .. ' [[Wikipedia:Office actions|Wikimedia Foundation Office]]' .. ' and is protected.', explanation = function (protectionObj, args) local ret = '' if protectionObj.protectionDate then ret = ret .. 'On ${PROTECTIONDATE} this ${PAGETYPE} was' else ret = ret .. 'This ${PAGETYPE} has been' end ret = ret .. ' reduced to a' .. ' simplified, "bare bones" version so that it may be completely' .. ' rewritten to ensure it meets the policies of' .. ' [[WP:NPOV|Neutral Point of View]] and [[WP:V|Verifiability]].' .. ' Standard Wikipedia policies will apply to its rewriting—which' .. ' will eventually be open to all editors—and will be strictly' .. ' enforced. The ${PAGETYPE} has been ${PROTECTIONLEVEL} while' .. ' it is being rebuilt.\n\n' .. 'Any insertion of material directly from' .. ' pre-protection revisions of the ${PAGETYPE} will be removed, as' .. ' will any material added to the ${PAGETYPE} that is not properly' .. ' sourced. The associated talk page(s) were also cleared on the' .. " same date.\n\n" .. "If you can edit this page, please discuss all changes and" .. " additions on the ${TALKPAGE} first. '''Do not override" .. " this action, and do not remove protection from this page," .. " unless you are authorized by the Wikimedia Foundation" .. " to do so. No editor may remove this notice.'''" return ret end, image = 'Office-protection-shackle.svg', }, sock = { description = 'For pages protected due to' .. ' [[Wikipedia:Sock puppetry|sock puppetry]]', text = '${INTROFRAGMENT} to prevent [[Wikipedia:Sock puppetry|sock puppets]] of' .. ' [[Wikipedia:Blocking policy|blocked]] or' .. ' [[Wikipedia:Banning policy|banned users]]' .. ' from editing it.', tooltip = '${TOOLTIPFRAGMENT} to prevent sock puppets of blocked or banned users from' .. ' editing it', }, template = { description = 'For [[Wikipedia:High-risk templates|high-risk]]' .. ' templates and Lua modules', text = 'This is a permanently [[Help:Protection|protected]] ${PAGETYPE},' .. ' as it is [[Wikipedia:High-risk templates|high-risk]].', explanation = 'Please discuss any changes on the ${TALKPAGE}; you may' .. ' ${EDITREQUEST} to ask an' .. ' [[Wikipedia:Administrators|administrator]] or' .. ' [[Wikipedia:Template editor|template editor]] to make an edit if' .. ' it is [[Help:Minor edit#When to mark an edit as a minor edit' .. '|uncontroversial]] or supported by' .. ' [[Wikipedia:Consensus|consensus]]. You can also' .. ' [[Wikipedia:Requests for page protection|request]] that the page be' .. ' unprotected.', tooltip = 'This high-risk ${PAGETYPE} is permanently ${PROTECTIONLEVEL}' .. ' to prevent vandalism', alt = 'Permanently protected ${PAGETYPE}', }, usertalk = { description = 'For pages protected against disruptive edits by a' .. ' particular user', text = '${INTROFRAGMENT} to prevent ${VANDAL} from using it to make disruptive edits,' .. ' such as abusing the' .. ' &#123;&#123;[[Template:unblock|unblock]]&#125;&#125; template.', explanation = 'If you cannot edit this user talk page and you need to' .. ' make a change or leave a message, you can' .. ' [[Wikipedia:Requests for page protection' .. '#Current requests for edits to a protected page' .. '|request an edit]],' .. ' [[Wikipedia:Requests for page protection' .. '#Current requests for reduction in protection level' .. '|request unprotection]],' .. ' [[Special:Userlogin|log in]],' .. ' or [[Special:UserLogin/signup|create an account]].', }, vandalism = { description = 'For pages protected against' .. ' [[Wikipedia:Vandalism|vandalism]]', text = '${INTROFRAGMENT} due to [[Wikipedia:Vandalism|vandalism]].', explanation = function (protectionObj, args) local ret = '' if protectionObj.level == 'sysop' then ret = ret .. "This protection is '''not''' an endorsement of the" .. ' ${CURRENTVERSION}. ' end return ret .. '${EXPLANATIONBLURB}' end, tooltip = '${TOOLTIPFRAGMENT} due to vandalism', } }, move = { dispute = { description = 'For pages protected against page moves due to' .. ' disputes over the page title', explanation = "This protection is '''not''' an endorsement of the" .. ' ${CURRENTVERSION}. ${EXPLANATIONBLURB}', image = 'Move-protection-shackle.svg' }, vandalism = { description = 'For pages protected against' .. ' [[Wikipedia:Vandalism#Page-move vandalism' .. ' |page-move vandalism]]' } }, autoreview = {}, upload = {} }, -------------------------------------------------------------------------------- -- -- GENERAL DATA TABLES -- -------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------- -- Protection blurbs -------------------------------------------------------------------------------- -- This table produces the protection blurbs available with the -- ${PROTECTIONBLURB} parameter. It is sorted by protection action and -- protection level, and is checked by the module in the following order: -- 1. page's protection action, page's protection level -- 2. page's protection action, default protection level -- 3. "edit" protection action, default protection level -- -- It is possible to use banner parameters inside this table. -- *required* - this table needs edit, move, autoreview and upload subtables. protectionBlurbs = { edit = { default = 'This ${PAGETYPE} is currently [[Help:Protection|' .. 'protected]] from editing', autoconfirmed = 'Editing of this ${PAGETYPE} by [[Wikipedia:User access' .. ' levels#New users|new]] or [[Wikipedia:User access levels#Unregistered' .. ' users|unregistered]] users is currently [[Help:Protection|disabled]]', extendedconfirmed = 'This ${PAGETYPE} is currently under extended confirmed protection', }, move = { default = 'This ${PAGETYPE} is currently [[Help:Protection|protected]]' .. ' from [[Help:Moving a page|page moves]]' }, autoreview = { default = 'All edits made to this ${PAGETYPE} by' .. ' [[Wikipedia:User access levels#New users|new]] or' .. ' [[Wikipedia:User access levels#Unregistered users|unregistered]]' .. ' users are currently' .. ' [[Wikipedia:Pending changes|subject to review]]' }, upload = { default = 'Uploading new versions of this ${PAGETYPE} is currently disabled' } }, -------------------------------------------------------------------------------- -- Explanation blurbs -------------------------------------------------------------------------------- -- This table produces the explanation blurbs available with the -- ${EXPLANATIONBLURB} parameter. It is sorted by protection action, -- protection level, and whether the page is a talk page or not. If the page is -- a talk page it will have a talk key of "talk"; otherwise it will have a talk -- key of "subject". The table is checked in the following order: -- 1. page's protection action, page's protection level, page's talk key -- 2. page's protection action, page's protection level, default talk key -- 3. page's protection action, default protection level, page's talk key -- 4. page's protection action, default protection level, default talk key -- -- It is possible to use banner parameters inside this table. -- *required* - this table needs edit, move, autoreview and upload subtables. explanationBlurbs = { edit = { autoconfirmed = { subject = 'See the [[Wikipedia:Protection policy|' .. 'protection policy]] and ${PROTECTIONLOG} for more details. If you' .. ' cannot edit this ${PAGETYPE} and you wish to make a change, you can' .. ' ${EDITREQUEST}, discuss changes on the ${TALKPAGE},' .. ' [[Wikipedia:Requests for page protection' .. '#Current requests for reduction in protection level' .. '|request unprotection]], [[Special:Userlogin|log in]], or' .. ' [[Special:UserLogin/signup|create an account]].', default = 'See the [[Wikipedia:Protection policy|' .. 'protection policy]] and ${PROTECTIONLOG} for more details. If you' .. ' cannot edit this ${PAGETYPE} and you wish to make a change, you can' .. ' [[Wikipedia:Requests for page protection' .. '#Current requests for reduction in protection level' .. '|request unprotection]], [[Special:Userlogin|log in]], or' .. ' [[Special:UserLogin/signup|create an account]].', }, extendedconfirmed = { default = 'Extended confirmed protection prevents edits from all unregistered editors' .. ' and registered users with fewer than 30 days tenure and 500 edits.' .. ' The [[Wikipedia:Protection policy#extended|policy on community use]]' .. ' specifies that extended confirmed protection can be applied to combat' .. ' disruption, if semi-protection has proven to be ineffective.' .. ' Extended confirmed protection may also be applied to enforce' .. ' [[Wikipedia:Arbitration Committee|arbitration sanctions]].' .. ' Please discuss any changes on the ${TALKPAGE}; you may' .. ' ${EDITREQUEST} to ask for uncontroversial changes supported by' .. ' [[Wikipedia:Consensus|consensus]].' }, default = { subject = 'See the [[Wikipedia:Protection policy|' .. 'protection policy]] and ${PROTECTIONLOG} for more details.' .. ' Please discuss any changes on the ${TALKPAGE}; you' .. ' may ${EDITREQUEST} to ask an' .. ' [[Wikipedia:Administrators|administrator]] to make an edit if it' .. ' is [[Help:Minor edit#When to mark an edit as a minor edit' .. '|uncontroversial]] or supported by [[Wikipedia:Consensus' .. '|consensus]]. You may also [[Wikipedia:Requests for' .. ' page protection#Current requests for reduction in protection level' .. '|request]] that this page be unprotected.', default = 'See the [[Wikipedia:Protection policy|' .. 'protection policy]] and ${PROTECTIONLOG} for more details.' .. ' You may [[Wikipedia:Requests for page' .. ' protection#Current requests for edits to a protected page|request an' .. ' edit]] to this page, or [[Wikipedia:Requests for' .. ' page protection#Current requests for reduction in protection level' .. '|ask]] for it to be unprotected.' } }, move = { default = { subject = 'See the [[Wikipedia:Protection policy|' .. 'protection policy]] and ${PROTECTIONLOG} for more details.' .. ' The page may still be edited but cannot be moved' .. ' until unprotected. Please discuss any suggested moves on the' .. ' ${TALKPAGE} or at [[Wikipedia:Requested moves]]. You can also' .. ' [[Wikipedia:Requests for page protection|request]] that the page be' .. ' unprotected.', default = 'See the [[Wikipedia:Protection policy|' .. 'protection policy]] and ${PROTECTIONLOG} for more details.' .. ' The page may still be edited but cannot be moved' .. ' until unprotected. Please discuss any suggested moves at' .. ' [[Wikipedia:Requested moves]]. You can also' .. ' [[Wikipedia:Requests for page protection|request]] that the page be' .. ' unprotected.' } }, autoreview = { default = { default = 'See the [[Wikipedia:Protection policy|' .. 'protection policy]] and ${PROTECTIONLOG} for more details.' .. ' Edits to this ${PAGETYPE} by new and unregistered users' .. ' will not be visible to readers until they are accepted by' .. ' a reviewer. To avoid the need for your edits to be' .. ' reviewed, you may' .. ' [[Wikipedia:Requests for page protection' .. '#Current requests for reduction in protection level' .. '|request unprotection]], [[Special:Userlogin|log in]], or' .. ' [[Special:UserLogin/signup|create an account]].' }, }, upload = { default = { default = 'See the [[Wikipedia:Protection policy|' .. 'protection policy]] and ${PROTECTIONLOG} for more details.' .. ' The page may still be edited but new versions of the file' .. ' cannot be uploaded until it is unprotected. You can' .. ' request that a new version be uploaded by using a' .. ' [[Wikipedia:Edit requests|protected edit request]], or you' .. ' can [[Wikipedia:Requests for page protection|request]]' .. ' that the file be unprotected.' } } }, -------------------------------------------------------------------------------- -- Protection levels -------------------------------------------------------------------------------- -- This table provides the data for the ${PROTECTIONLEVEL} parameter, which -- produces a short label for different protection levels. It is sorted by -- protection action and protection level, and is checked in the following -- order: -- 1. page's protection action, page's protection level -- 2. page's protection action, default protection level -- 3. "edit" protection action, default protection level -- -- It is possible to use banner parameters inside this table. -- *required* - this table needs edit, move, autoreview and upload subtables. protectionLevels = { edit = { default = 'protected', templateeditor = 'template-protected', extendedconfirmed = 'extended-protected', autoconfirmed = 'semi-protected', }, move = { default = 'move-protected' }, autoreview = { }, upload = { default = 'upload-protected' } }, -------------------------------------------------------------------------------- -- Images -------------------------------------------------------------------------------- -- This table lists different padlock images for each protection action and -- protection level. It is used if an image is not specified in any of the -- banner data tables, and if the page does not satisfy the conditions for using -- the ['image-filename-indef'] image. It is checked in the following order: -- 1. page's protection action, page's protection level -- 2. page's protection action, default protection level images = { edit = { default = 'Full-protection-shackle.svg', templateeditor = 'Template-protection-shackle.svg', extendedconfirmed = 'Extended-protection-shackle.svg', autoconfirmed = 'Semi-protection-shackle.svg' }, move = { default = 'Move-protection-shackle.svg', }, autoreview = { default = 'Pending-protection-shackle.svg' }, upload = { default = 'Upload-protection-shackle.svg' } }, -- Pages with a reason specified in this table will show the special "indef" -- padlock, defined in the 'image-filename-indef' message, if no expiry is set. indefImageReasons = { template = true }, -------------------------------------------------------------------------------- -- Image links -------------------------------------------------------------------------------- -- This table provides the data for the ${IMAGELINK} parameter, which gets -- the image link for small padlock icons based on the page's protection action -- and protection level. It is checked in the following order: -- 1. page's protection action, page's protection level -- 2. page's protection action, default protection level -- 3. "edit" protection action, default protection level -- -- It is possible to use banner parameters inside this table. -- *required* - this table needs edit, move, autoreview and upload subtables. imageLinks = { edit = { default = 'Wikipedia:Protection policy#full', templateeditor = 'Wikipedia:Protection policy#template', extendedconfirmed = 'Wikipedia:Protection policy#extended', autoconfirmed = 'Wikipedia:Protection policy#semi' }, move = { default = 'Wikipedia:Protection policy#move' }, autoreview = { default = 'Wikipedia:Protection policy#pending' }, upload = { default = 'Wikipedia:Protection policy#upload' } }, -------------------------------------------------------------------------------- -- Padlock indicator names -------------------------------------------------------------------------------- -- This table provides the "name" attribute for the <indicator> extension tag -- with which small padlock icons are generated. All indicator tags on a page -- are displayed in alphabetical order based on this attribute, and with -- indicator tags with duplicate names, the last tag on the page wins. -- The attribute is chosen based on the protection action; table keys must be a -- protection action name or the string "default". padlockIndicatorNames = { autoreview = 'pp-autoreview', default = 'pp-default' }, -------------------------------------------------------------------------------- -- Protection categories -------------------------------------------------------------------------------- --[[ -- The protection categories are stored in the protectionCategories table. -- Keys to this table are made up of the following strings: -- -- 1. the expiry date -- 2. the namespace -- 3. the protection reason (e.g. "dispute" or "vandalism") -- 4. the protection level (e.g. "sysop" or "autoconfirmed") -- 5. the action (e.g. "edit" or "move") -- -- When the module looks up a category in the table, first it will will check to -- see a key exists that corresponds to all five parameters. For example, a -- user page semi-protected from vandalism for two weeks would have the key -- "temp-user-vandalism-autoconfirmed-edit". If no match is found, the module -- changes the first part of the key to "all" and checks the table again. It -- keeps checking increasingly generic key combinations until it finds the -- field, or until it reaches the key "all-all-all-all-all". -- -- The module uses a binary matrix to determine the order in which to search. -- This is best demonstrated by a table. In this table, the "0" values -- represent "all", and the "1" values represent the original data (e.g. -- "indef" or "file" or "vandalism"). -- -- expiry namespace reason level action -- order -- 1 1 1 1 1 1 -- 2 0 1 1 1 1 -- 3 1 0 1 1 1 -- 4 0 0 1 1 1 -- 5 1 1 0 1 1 -- 6 0 1 0 1 1 -- 7 1 0 0 1 1 -- 8 0 0 0 1 1 -- 9 1 1 1 0 1 -- 10 0 1 1 0 1 -- 11 1 0 1 0 1 -- 12 0 0 1 0 1 -- 13 1 1 0 0 1 -- 14 0 1 0 0 1 -- 15 1 0 0 0 1 -- 16 0 0 0 0 1 -- 17 1 1 1 1 0 -- 18 0 1 1 1 0 -- 19 1 0 1 1 0 -- 20 0 0 1 1 0 -- 21 1 1 0 1 0 -- 22 0 1 0 1 0 -- 23 1 0 0 1 0 -- 24 0 0 0 1 0 -- 25 1 1 1 0 0 -- 26 0 1 1 0 0 -- 27 1 0 1 0 0 -- 28 0 0 1 0 0 -- 29 1 1 0 0 0 -- 30 0 1 0 0 0 -- 31 1 0 0 0 0 -- 32 0 0 0 0 0 -- -- In this scheme the action has the highest priority, as it is the last -- to change, and the expiry has the least priority, as it changes the most. -- The priorities of the expiry, the protection level and the action are -- fixed, but the priorities of the reason and the namespace can be swapped -- through the use of the cfg.bannerDataNamespaceHasPriority table. --]] -- If the reason specified to the template is listed in this table, -- namespace data will take priority over reason data in the protectionCategories -- table. reasonsWithNamespacePriority = { vandalism = true, }, -- The string to use as a namespace key for the protectionCategories table for each -- namespace number. categoryNamespaceKeys = { [ 2] = 'user', [ 3] = 'user', [ 4] = 'project', [ 6] = 'file', [ 8] = 'mediawiki', [ 10] = 'template', [ 12] = 'project', [ 14] = 'category', [100] = 'portal', [828] = 'module', }, protectionCategories = { ['all|all|all|all|all'] = 'Wikipedia fully protected pages', ['all|all|office|all|all'] = 'Wikipedia Office-protected pages', ['all|all|reset|all|all'] = 'Wikipedia Office-protected pages', ['all|all|dmca|all|all'] = 'Wikipedia Office-protected pages', ['all|all|mainpage|all|all'] = 'Wikipedia fully-protected main page files', ['all|all|all|extendedconfirmed|all'] = 'Wikipedia extended-confirmed-protected pages', ['all|all|ecp|extendedconfirmed|all'] = 'Wikipedia extended-confirmed-protected pages', ['all|template|all|all|edit'] = 'Wikipedia fully protected templates', ['all|all|all|autoconfirmed|edit'] = 'Wikipedia semi-protected pages', ['indef|all|all|autoconfirmed|edit'] = 'Wikipedia indefinitely semi-protected pages', ['all|all|blp|autoconfirmed|edit'] = 'Wikipedia indefinitely semi-protected biographies of living people', ['temp|all|blp|autoconfirmed|edit'] = 'Wikipedia temporarily semi-protected biographies of living people', ['all|all|dispute|autoconfirmed|edit'] = 'Wikipedia pages semi-protected due to dispute', ['all|all|sock|autoconfirmed|edit'] = 'Wikipedia pages semi-protected from banned users', ['all|all|vandalism|autoconfirmed|edit'] = 'Wikipedia pages semi-protected against vandalism', ['all|category|all|autoconfirmed|edit'] = 'Wikipedia semi-protected categories', ['all|file|all|autoconfirmed|edit'] = 'Wikipedia semi-protected files', ['all|portal|all|autoconfirmed|edit'] = 'Wikipedia semi-protected portals', ['all|project|all|autoconfirmed|edit'] = 'Wikipedia semi-protected project pages', ['all|talk|all|autoconfirmed|edit'] = 'Wikipedia semi-protected talk pages', ['all|template|all|autoconfirmed|edit'] = 'Wikipedia semi-protected templates', ['all|user|all|autoconfirmed|edit'] = 'Wikipedia semi-protected user and user talk pages', ['all|template|all|templateeditor|edit'] = 'Wikipedia template-protected templates', ['all|all|blp|sysop|edit'] = 'Wikipedia indefinitely protected biographies of living people', ['temp|all|blp|sysop|edit'] = 'Wikipedia temporarily protected biographies of living people', ['all|all|dispute|sysop|edit'] = 'Wikipedia pages protected due to dispute', ['all|all|sock|sysop|edit'] = 'Wikipedia pages protected from banned users', ['all|all|vandalism|sysop|edit'] = 'Wikipedia pages protected against vandalism', ['all|category|all|sysop|edit'] = 'Wikipedia fully protected categories', ['all|file|all|sysop|edit'] = 'Wikipedia fully-protected files', ['all|project|all|sysop|edit'] = 'Wikipedia fully-protected project pages', ['all|talk|all|sysop|edit'] = 'Wikipedia fully-protected talk pages', ['all|template|all|sysop|edit'] = 'Wikipedia fully protected templates', ['all|user|all|sysop|edit'] = 'Wikipedia fully protected user and user talk pages', ['all|module|all|all|edit'] = 'Wikipedia fully-protected modules', ['all|module|all|templateeditor|edit'] = 'Wikipedia template-protected modules', ['all|module|all|autoconfirmed|edit'] = 'Wikipedia semi-protected modules', ['all|all|all|sysop|move'] = 'Wikipedia move-protected pages', ['indef|all|all|sysop|move'] = 'Wikipedia indefinitely move-protected pages', ['all|all|dispute|sysop|move'] = 'Wikipedia pages move-protected due to dispute', ['all|all|vandalism|sysop|move'] = 'Wikipedia pages move-protected due to vandalism', ['all|portal|all|sysop|move'] = 'Wikipedia move-protected portals', ['all|portal|all|sysop|move'] = 'Wikipedia move-protected portals', ['all|project|all|sysop|move'] = 'Wikipedia move-protected project pages', ['all|talk|all|sysop|move'] = 'Wikipedia move-protected talk pages', ['all|template|all|sysop|move'] = 'Wikipedia move-protected templates', ['all|user|all|sysop|move'] = 'Wikipedia move-protected user and user talk pages', ['all|all|all|autoconfirmed|autoreview'] = 'Wikipedia pending changes protected pages', ['all|file|all|all|upload'] = 'Wikipedia upload-protected files', }, -------------------------------------------------------------------------------- -- Expiry category config -------------------------------------------------------------------------------- -- This table configures the expiry category behaviour for each protection -- action. -- * If set to true, setting that action will always categorise the page if -- an expiry parameter is not set. -- * If set to false, setting that action will never categorise the page. -- * If set to nil, the module will categorise the page if: -- 1) an expiry parameter is not set, and -- 2) a reason is provided, and -- 3) the specified reason is not blacklisted in the reasonsWithoutExpiryCheck -- table. expiryCheckActions = { edit = nil, move = false, autoreview = true, upload = false }, reasonsWithoutExpiryCheck = { blp = true, template = true, }, -------------------------------------------------------------------------------- -- Pagetypes -------------------------------------------------------------------------------- -- This table produces the page types available with the ${PAGETYPE} parameter. -- Keys are namespace numbers, or the string "default" for the default value. pagetypes = { [0] = 'article', [6] = 'file', [10] = 'template', [14] = 'category', [828] = 'module', default = 'page' }, -------------------------------------------------------------------------------- -- Strings marking indefinite protection -------------------------------------------------------------------------------- -- This table contains values passed to the expiry parameter that mean the page -- is protected indefinitely. indefStrings = { ['indef'] = true, ['indefinite'] = true, ['indefinitely'] = true, ['infinite'] = true, }, -------------------------------------------------------------------------------- -- Group hierarchy -------------------------------------------------------------------------------- -- This table maps each group to all groups that have a superset of the original -- group's page editing permissions. hierarchy = { sysop = {}, reviewer = {'sysop'}, filemover = {'sysop'}, templateeditor = {'sysop'}, extendedconfirmed = {'sysop'}, autoconfirmed = {'reviewer', 'filemover', 'templateeditor', 'extendedconfirmed'}, user = {'autoconfirmed'}, ['*'] = {'user'} }, -------------------------------------------------------------------------------- -- Wrapper templates and their default arguments -------------------------------------------------------------------------------- -- This table contains wrapper templates used with the module, and their -- default arguments. Templates specified in this table should contain the -- following invocation, and no other template content: -- -- {{#invoke:Protection banner|main}} -- -- If other content is desired, it can be added between -- <noinclude>...</noinclude> tags. -- -- When a user calls one of these wrapper templates, they will use the -- default arguments automatically. However, users can override any of the -- arguments. wrappers = { ['Template:Pp'] = {}, ['Template:Pp-extended'] = {'ecp'}, ['Template:Pp-blp'] = {'blp'}, -- we don't need Template:Pp-create ['Template:Pp-dispute'] = {'dispute'}, ['Template:Pp-main-page'] = {'mainpage'}, ['Template:Pp-move'] = {action = 'move'}, ['Template:Pp-move-dispute'] = {'dispute', action = 'move'}, -- we don't need Template:Pp-move-indef ['Template:Pp-move-vandalism'] = {'vandalism', action = 'move'}, ['Template:Pp-office'] = {'office'}, ['Template:Pp-office-dmca'] = {'dmca'}, ['Template:Pp-pc'] = {action = 'autoreview', small = true}, ['Template:Pp-pc1'] = {action = 'autoreview', small = true}, ['Template:Pp-reset'] = {'reset'}, ['Template:Pp-semi-indef'] = {small = true}, ['Template:Pp-sock'] = {'sock'}, ['Template:Pp-template'] = {'template', small = true}, ['Template:Pp-upload'] = {action = 'upload'}, ['Template:Pp-usertalk'] = {'usertalk'}, ['Template:Pp-vandalism'] = {'vandalism'}, }, -------------------------------------------------------------------------------- -- -- MESSAGES -- -------------------------------------------------------------------------------- msg = { -------------------------------------------------------------------------------- -- Intro blurb and intro fragment -------------------------------------------------------------------------------- -- These messages specify what is produced by the ${INTROBLURB} and -- ${INTROFRAGMENT} parameters. If the protection is temporary they use the -- intro-blurb-expiry or intro-fragment-expiry, and if not they use -- intro-blurb-noexpiry or intro-fragment-noexpiry. -- It is possible to use banner parameters in these messages. ['intro-blurb-expiry'] = '${PROTECTIONBLURB} until ${EXPIRY}.', ['intro-blurb-noexpiry'] = '${PROTECTIONBLURB}.', ['intro-fragment-expiry'] = '${PROTECTIONBLURB} until ${EXPIRY},', ['intro-fragment-noexpiry'] = '${PROTECTIONBLURB}', -------------------------------------------------------------------------------- -- Tooltip blurb -------------------------------------------------------------------------------- -- These messages specify what is produced by the ${TOOLTIPBLURB} parameter. -- If the protection is temporary the tooltip-blurb-expiry message is used, and -- if not the tooltip-blurb-noexpiry message is used. -- It is possible to use banner parameters in these messages. ['tooltip-blurb-expiry'] = 'This ${PAGETYPE} is ${PROTECTIONLEVEL} until ${EXPIRY}.', ['tooltip-blurb-noexpiry'] = 'This ${PAGETYPE} is ${PROTECTIONLEVEL}.', ['tooltip-fragment-expiry'] = 'This ${PAGETYPE} is ${PROTECTIONLEVEL} until ${EXPIRY},', ['tooltip-fragment-noexpiry'] = 'This ${PAGETYPE} is ${PROTECTIONLEVEL}', -------------------------------------------------------------------------------- -- Special explanation blurb -------------------------------------------------------------------------------- -- An explanation blurb for pages that cannot be unprotected, e.g. for pages -- in the MediaWiki namespace. -- It is possible to use banner parameters in this message. ['explanation-blurb-nounprotect'] = 'See the [[Wikipedia:Protection policy|' .. 'protection policy]] and ${PROTECTIONLOG} for more details.' .. ' Please discuss any changes on the ${TALKPAGE}; you' .. ' may ${EDITREQUEST} to ask an' .. ' [[Wikipedia:Administrators|administrator]] to make an edit if it' .. ' is [[Help:Minor edit#When to mark an edit as a minor edit' .. '|uncontroversial]] or supported by [[Wikipedia:Consensus' .. '|consensus]].', -------------------------------------------------------------------------------- -- Protection log display values -------------------------------------------------------------------------------- -- These messages determine the display values for the protection log link -- or the pending changes log link produced by the ${PROTECTIONLOG} parameter. -- It is possible to use banner parameters in these messages. ['protection-log-display'] = 'protection log', ['pc-log-display'] = 'pending changes log', -------------------------------------------------------------------------------- -- Current version display values -------------------------------------------------------------------------------- -- These messages determine the display values for the page history link -- or the move log link produced by the ${CURRENTVERSION} parameter. -- It is possible to use banner parameters in these messages. ['current-version-move-display'] = 'current title', ['current-version-edit-display'] = 'current version', -------------------------------------------------------------------------------- -- Talk page -------------------------------------------------------------------------------- -- This message determines the display value of the talk page link produced -- with the ${TALKPAGE} parameter. -- It is possible to use banner parameters in this message. ['talk-page-link-display'] = 'talk page', -------------------------------------------------------------------------------- -- Edit requests -------------------------------------------------------------------------------- -- This message determines the display value of the edit request link produced -- with the ${EDITREQUEST} parameter. -- It is possible to use banner parameters in this message. ['edit-request-display'] = 'submit an edit request', -------------------------------------------------------------------------------- -- Expiry date format -------------------------------------------------------------------------------- -- This is the format for the blurb expiry date. It should be valid input for -- the first parameter of the #time parser function. ['expiry-date-format'] = 'F j, Y "at" H:i e', -------------------------------------------------------------------------------- -- Tracking categories -------------------------------------------------------------------------------- -- These messages determine which tracking categories the module outputs. ['tracking-category-incorrect'] = 'Wikipedia pages with incorrect protection templates', ['tracking-category-template'] = 'Wikipedia template-protected pages other than templates and modules', -------------------------------------------------------------------------------- -- Images -------------------------------------------------------------------------------- -- These are images that are not defined by their protection action and protection level. ['image-filename-indef'] = 'Full-protection-shackle.svg', ['image-filename-default'] = 'Transparent.gif', -------------------------------------------------------------------------------- -- End messages -------------------------------------------------------------------------------- } -------------------------------------------------------------------------------- -- End configuration -------------------------------------------------------------------------------- } scj9exx3uf3stq00uy4gpnlbwru3gox Modulo:Purge 828 21075 366831 2020-06-01T19:22:32Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module implements [[Template:Purge]]. local p = {} local function makeUrlLink(url, display) return string.format('[%s %s]', url, display) end function p._main(args) -- M... Scribunto text/plain -- This module implements [[Template:Purge]]. local p = {} local function makeUrlLink(url, display) return string.format('[%s %s]', url, display) end function p._main(args) -- Make the URL local url do local title if args.page then title = mw.title.new(args.page) if not title then error(string.format( "'%s' is not a valid page name", args.page ), 2) end else title = mw.title.getCurrentTitle() end if args.anchor then title.fragment = args.anchor end url = title:fullUrl{action = 'purge'} end -- Make the display local display if args.page then display = args[1] or 'Purge' else display = mw.html.create('span') display :attr('title', 'Purge this page') :wikitext(args[1] or 'Purge') display = tostring(display) end -- Output the HTML local root = mw.html.create('span') root :addClass('noprint') :addClass('plainlinks') :addClass('purgelink') :wikitext(makeUrlLink(url, display)) return tostring(root) end function p.main(frame) local args = frame:getParent().args return p._main(args) end return p 7zn4wpraqp0o2q6ovvb2j9zno19p3zp Modulo:Anchor 828 21076 366832 2020-06-01T19:24:12Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module implements {{anchor}}. local getArgs = require('Module:Arguments').getArgs local tableTools = require('Module:TableTools') local p = {} function p.main(frame) -- G... Scribunto text/plain -- This module implements {{anchor}}. local getArgs = require('Module:Arguments').getArgs local tableTools = require('Module:TableTools') local p = {} function p.main(frame) -- Get the positional arguments from #invoke, remove any nil values, -- and pass them to p._main. local args = getArgs(frame) local argArray = tableTools.compressSparseArray(args) return p._main(unpack(argArray)) end function p._main(...) -- Generate the list of anchors. local anchors = {...} local ret = {} for _, anchor in ipairs(anchors) do ret[#ret + 1] = '<span id="' .. anchor .. '"></span>' end return table.concat(ret) end return p na5loe2ne1o9yhs2k5p73tr355hey7t Modulo:Arguments 828 21077 366833 2020-06-01T19:24:38Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module provides easy processing of arguments passed to Scribunto from -- #invoke. It is intended for use by other Lua modules, and should not be -- called from #invoke direct... Scribunto text/plain -- This module provides easy processing of arguments passed to Scribunto from -- #invoke. It is intended for use by other Lua modules, and should not be -- called from #invoke directly. local libraryUtil = require('libraryUtil') local checkType = libraryUtil.checkType local arguments = {} -- Generate four different tidyVal functions, so that we don't have to check the -- options every time we call it. local function tidyValDefault(key, val) if type(val) == 'string' then val = val:match('^%s*(.-)%s*$') if val == '' then return nil else return val end else return val end end local function tidyValTrimOnly(key, val) if type(val) == 'string' then return val:match('^%s*(.-)%s*$') else return val end end local function tidyValRemoveBlanksOnly(key, val) if type(val) == 'string' then if val:find('%S') then return val else return nil end else return val end end local function tidyValNoChange(key, val) return val end local function matchesTitle(given, title) local tp = type( given ) return (tp == 'string' or tp == 'number') and mw.title.new( given ).prefixedText == title end local translate_mt = { __index = function(t, k) return k end } function arguments.getArgs(frame, options) checkType('getArgs', 1, frame, 'table', true) checkType('getArgs', 2, options, 'table', true) frame = frame or {} options = options or {} --[[ -- Set up argument translation. --]] options.translate = options.translate or {} if getmetatable(options.translate) == nil then setmetatable(options.translate, translate_mt) end if options.backtranslate == nil then options.backtranslate = {} for k,v in pairs(options.translate) do options.backtranslate[v] = k end end if options.backtranslate and getmetatable(options.backtranslate) == nil then setmetatable(options.backtranslate, { __index = function(t, k) if options.translate[k] ~= k then return nil else return k end end }) end --[[ -- Get the argument tables. If we were passed a valid frame object, get the -- frame arguments (fargs) and the parent frame arguments (pargs), depending -- on the options set and on the parent frame's availability. If we weren't -- passed a valid frame object, we are being called from another Lua module -- or from the debug console, so assume that we were passed a table of args -- directly, and assign it to a new variable (luaArgs). --]] local fargs, pargs, luaArgs if type(frame.args) == 'table' and type(frame.getParent) == 'function' then if options.wrappers then --[[ -- The wrappers option makes Module:Arguments look up arguments in -- either the frame argument table or the parent argument table, but -- not both. This means that users can use either the #invoke syntax -- or a wrapper template without the loss of performance associated -- with looking arguments up in both the frame and the parent frame. -- Module:Arguments will look up arguments in the parent frame -- if it finds the parent frame's title in options.wrapper; -- otherwise it will look up arguments in the frame object passed -- to getArgs. --]] local parent = frame:getParent() if not parent then fargs = frame.args else local title = parent:getTitle():gsub('/sandbox$', '') local found = false if matchesTitle(options.wrappers, title) then found = true elseif type(options.wrappers) == 'table' then for _,v in pairs(options.wrappers) do if matchesTitle(v, title) then found = true break end end end -- We test for false specifically here so that nil (the default) acts like true. if found or options.frameOnly == false then pargs = parent.args end if not found or options.parentOnly == false then fargs = frame.args end end else -- options.wrapper isn't set, so check the other options. if not options.parentOnly then fargs = frame.args end if not options.frameOnly then local parent = frame:getParent() pargs = parent and parent.args or nil end end if options.parentFirst then fargs, pargs = pargs, fargs end else luaArgs = frame end -- Set the order of precedence of the argument tables. If the variables are -- nil, nothing will be added to the table, which is how we avoid clashes -- between the frame/parent args and the Lua args. local argTables = {fargs} argTables[#argTables + 1] = pargs argTables[#argTables + 1] = luaArgs --[[ -- Generate the tidyVal function. If it has been specified by the user, we -- use that; if not, we choose one of four functions depending on the -- options chosen. This is so that we don't have to call the options table -- every time the function is called. --]] local tidyVal = options.valueFunc if tidyVal then if type(tidyVal) ~= 'function' then error( "bad value assigned to option 'valueFunc'" .. '(function expected, got ' .. type(tidyVal) .. ')', 2 ) end elseif options.trim ~= false then if options.removeBlanks ~= false then tidyVal = tidyValDefault else tidyVal = tidyValTrimOnly end else if options.removeBlanks ~= false then tidyVal = tidyValRemoveBlanksOnly else tidyVal = tidyValNoChange end end --[[ -- Set up the args, metaArgs and nilArgs tables. args will be the one -- accessed from functions, and metaArgs will hold the actual arguments. Nil -- arguments are memoized in nilArgs, and the metatable connects all of them -- together. --]] local args, metaArgs, nilArgs, metatable = {}, {}, {}, {} setmetatable(args, metatable) local function mergeArgs(tables) --[[ -- Accepts multiple tables as input and merges their keys and values -- into one table. If a value is already present it is not overwritten; -- tables listed earlier have precedence. We are also memoizing nil -- values, which can be overwritten if they are 's' (soft). --]] for _, t in ipairs(tables) do for key, val in pairs(t) do if metaArgs[key] == nil and nilArgs[key] ~= 'h' then local tidiedVal = tidyVal(key, val) if tidiedVal == nil then nilArgs[key] = 's' else metaArgs[key] = tidiedVal end end end end end --[[ -- Define metatable behaviour. Arguments are memoized in the metaArgs table, -- and are only fetched from the argument tables once. Fetching arguments -- from the argument tables is the most resource-intensive step in this -- module, so we try and avoid it where possible. For this reason, nil -- arguments are also memoized, in the nilArgs table. Also, we keep a record -- in the metatable of when pairs and ipairs have been called, so we do not -- run pairs and ipairs on the argument tables more than once. We also do -- not run ipairs on fargs and pargs if pairs has already been run, as all -- the arguments will already have been copied over. --]] metatable.__index = function (t, key) --[[ -- Fetches an argument when the args table is indexed. First we check -- to see if the value is memoized, and if not we try and fetch it from -- the argument tables. When we check memoization, we need to check -- metaArgs before nilArgs, as both can be non-nil at the same time. -- If the argument is not present in metaArgs, we also check whether -- pairs has been run yet. If pairs has already been run, we return nil. -- This is because all the arguments will have already been copied into -- metaArgs by the mergeArgs function, meaning that any other arguments -- must be nil. --]] if type(key) == 'string' then key = options.translate[key] end local val = metaArgs[key] if val ~= nil then return val elseif metatable.donePairs or nilArgs[key] then return nil end for _, argTable in ipairs(argTables) do local argTableVal = tidyVal(key, argTable[key]) if argTableVal ~= nil then metaArgs[key] = argTableVal return argTableVal end end nilArgs[key] = 'h' return nil end metatable.__newindex = function (t, key, val) -- This function is called when a module tries to add a new value to the -- args table, or tries to change an existing value. if type(key) == 'string' then key = options.translate[key] end if options.readOnly then error( 'could not write to argument table key "' .. tostring(key) .. '"; the table is read-only', 2 ) elseif options.noOverwrite and args[key] ~= nil then error( 'could not write to argument table key "' .. tostring(key) .. '"; overwriting existing arguments is not permitted', 2 ) elseif val == nil then --[[ -- If the argument is to be overwritten with nil, we need to erase -- the value in metaArgs, so that __index, __pairs and __ipairs do -- not use a previous existing value, if present; and we also need -- to memoize the nil in nilArgs, so that the value isn't looked -- up in the argument tables if it is accessed again. --]] metaArgs[key] = nil nilArgs[key] = 'h' else metaArgs[key] = val end end local function translatenext(invariant) local k, v = next(invariant.t, invariant.k) invariant.k = k if k == nil then return nil elseif type(k) ~= 'string' or not options.backtranslate then return k, v else local backtranslate = options.backtranslate[k] if backtranslate == nil then -- Skip this one. This is a tail call, so this won't cause stack overflow return translatenext(invariant) else return backtranslate, v end end end metatable.__pairs = function () -- Called when pairs is run on the args table. if not metatable.donePairs then mergeArgs(argTables) metatable.donePairs = true end return translatenext, { t = metaArgs } end local function inext(t, i) -- This uses our __index metamethod local v = t[i + 1] if v ~= nil then return i + 1, v end end metatable.__ipairs = function (t) -- Called when ipairs is run on the args table. return inext, t, 0 end return args end return arguments 5qx9tzlul9ser30uxj9nbasjt92cevn Modulo:Check for unknown parameters 828 21078 366834 2020-06-01T19:25:00Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module may be used to compare the arguments passed to the parent -- with a list of arguments, returning a specified result if an argument is -- not on the list local p = {}... Scribunto text/plain -- This module may be used to compare the arguments passed to the parent -- with a list of arguments, returning a specified result if an argument is -- not on the list local p = {} local function trim(s) return s:match('^%s*(.-)%s*$') end local function isnotempty(s) return s and s:match('%S') end local function clean(text) -- Return text cleaned for display and truncated if too long. -- Strip markers are replaced with dummy text representing the original wikitext. local pos, truncated local function truncate(text) if truncated then return '' end if mw.ustring.len(text) > 25 then truncated = true text = mw.ustring.sub(text, 1, 25) .. '...' end return mw.text.nowiki(text) end local parts = {} for before, tag, remainder in text:gmatch('([^\127]*)\127[^\127]*%-(%l+)%-[^\127]*\127()') do pos = remainder table.insert(parts, truncate(before) .. '&lt;' .. tag .. '&gt;...&lt;/' .. tag .. '&gt;') end table.insert(parts, truncate(text:sub(pos or 1))) return table.concat(parts) end function p._check(args, pargs) if type(args) ~= "table" or type(pargs) ~= "table" then -- TODO: error handling return end local ignoreblank = isnotempty(args['ignoreblank']) local showblankpos = isnotempty(args['showblankpositional']) local knownargs = {} local unknown = args['unknown'] or 'Found _VALUE_, ' local preview = args['preview'] local values = {} local res = {} local regexps = {} -- create the list of known args, regular expressions, and the return string for k, v in pairs(args) do if type(k) == 'number' then v = trim(v) knownargs[v] = 1 elseif k:find('^regexp[1-9][0-9]*$') then table.insert(regexps, '^' .. v .. '$') end end if isnotempty(preview) then preview = '<div class="hatnote" style="color:red"><strong>Warning:</strong> ' .. preview .. ' (this message is shown only in preview).</div>' elseif preview == nil then preview = unknown end -- loop over the parent args, and make sure they are on the list for k, v in pairs(pargs) do if type(k) == 'string' and knownargs[k] == nil then local knownflag = false for _, regexp in ipairs(regexps) do if mw.ustring.match(k, regexp) then knownflag = true break end end if not knownflag and ( not ignoreblank or isnotempty(v) ) then table.insert(values, clean(k)) end elseif type(k) == 'number' and knownargs[tostring(k)] == nil and ( showblankpos or isnotempty(v) ) then table.insert(values, k .. ' = ' .. clean(v)) end end -- add results to the output tables if #values > 0 then if mw.getCurrentFrame():preprocess( "{{REVISIONID}}" ) == "" then unknown = preview end for _, v in pairs(values) do if v == '' then -- Fix odd bug for | = which gets stripped to the empty string and -- breaks category links v = ' ' end -- avoid error with v = 'example%2' ("invalid capture index") local r = unknown:gsub('_VALUE_', {_VALUE_ = v}) table.insert(res, r) end end return table.concat(res) end function p.check(frame) local args = frame.args local pargs = frame:getParent().args return p._check(args, pargs) end return p fai6f8jbbmvoyopkl9xbkhi5th8yqh4 Modulo:Citation/CS1 828 21079 367939 366835 2020-06-12T14:48:48Z Anfrx 16583 Scribunto text/plain --[[--------------------------< F O R W A R D D E C L A R A T I O N S >-------------------------------------- ]] local dates, year_date_check, reformat_dates, date_hyphen_to_dash, -- functions in Module:Citation/CS1/Date_validation date_name_xlate local is_set, in_array, substitute, error_comment, set_error, select_one, -- functions in Module:Citation/CS1/Utilities add_maint_cat, wrap_style, safe_for_italics, is_wikilink, make_wikilink, strip_apostrophe_markup; local z ={}; -- tables in Module:Citation/CS1/Utilities local extract_ids, extract_id_access_levels, build_id_list, is_embargoed; -- functions in Module:Citation/CS1/Identifiers local make_coins_title, get_coins_pages, COinS; -- functions in Module:Citation/CS1/COinS local cfg = {}; -- table of configuration tables that are defined in Module:Citation/CS1/Configuration local whitelist = {}; -- table of tables listing valid template parameter names; defined in Module:Citation/CS1/Whitelist --[[--------------------------< P A G E S C O P E V A R I A B L E S >-------------------------------------- delare variables here that have page-wide scope that are not brought in from other modules; thatare created here and used here ]] local added_deprecated_cat; -- boolean flag so that the category is added only once local added_prop_cats = {}; -- list of property categories that have been added to z.properties_cats local added_vanc_errs; -- boolean flag so we only emit one Vancouver error / category local Frame; -- holds the module's frame table --[[--------------------------< F I R S T _ S E T >------------------------------------------------------------ Locates and returns the first set value in a table of values where the order established in the table, left-to-right (or top-to-bottom), is the order in which the values are evaluated. Returns nil if none are set. This version replaces the original 'for _, val in pairs do' and a similar version that used ipairs. With the pairs version the order of evaluation could not be guaranteed. With the ipairs version, a nil value would terminate the for-loop before it reached the actual end of the list. ]] local function first_set (list, count) local i = 1; while i <= count do -- loop through all items in list if is_set( list[i] ) then return list[i]; -- return the first set list member end i = i + 1; -- point to next end end --[[--------------------------< A D D _ P R O P _ C A T >-------------------------------------------------------- Adds a category to z.properties_cats using names from the configuration file with additional text if any. foreign_lang_source and foreign_lang_source_2 keys have a language code appended to them so that multiple languages may be categorized but multiples of the same language are not categorized. added_prop_cats is a table declared in page scope variables above ]] local function add_prop_cat (key, arguments) if not added_prop_cats [key] then added_prop_cats [key] = true; -- note that we've added this category key = key:gsub ('(foreign_lang_source_?2?)%a%a%a?[%a%-]*', '%1'); -- strip lang code from keyname table.insert( z.properties_cats, substitute (cfg.prop_cats [key], arguments)); -- make name then add to table end end --[[--------------------------< A D D _ V A N C _ E R R O R >---------------------------------------------------- Adds a single Vancouver system error message to the template's output regardless of how many error actually exist. To prevent duplication, added_vanc_errs is nil until an error message is emitted. added_vanc_errs is a boolean declared in page scope variables above ]] local function add_vanc_error (source) if not added_vanc_errs then added_vanc_errs = true; -- note that we've added this category table.insert( z.message_tail, { set_error( 'vancouver', {source}, true ) } ); end end --[[--------------------------< I S _ S C H E M E >------------------------------------------------------------ does this thing that purports to be a uri scheme seem to be a valid scheme? The scheme is checked to see if it is in agreement with http://tools.ietf.org/html/std66#section-3.1 which says: Scheme names consist of a sequence of characters beginning with a letter and followed by any combination of letters, digits, plus ("+"), period ("."), or hyphen ("-"). returns true if it does, else false ]] local function is_scheme (scheme) return scheme and scheme:match ('^%a[%a%d%+%.%-]*:'); -- true if scheme is set and matches the pattern end --[=[-------------------------< I S _ D O M A I N _ N A M E >-------------------------------------------------- Does this thing that purports to be a domain name seem to be a valid domain name? Syntax defined here: http://tools.ietf.org/html/rfc1034#section-3.5 BNF defined here: https://tools.ietf.org/html/rfc4234 Single character names are generally reserved; see https://tools.ietf.org/html/draft-ietf-dnsind-iana-dns-01#page-15; see also [[Single-letter second-level domain]] list of tlds: https://www.iana.org/domains/root/db rfc952 (modified by rfc 1123) requires the first and last character of a hostname to be a letter or a digit. Between the first and last characters the name may use letters, digits, and the hyphen. Also allowed are IPv4 addresses. IPv6 not supported domain is expected to be stripped of any path so that the last character in the last character of the tld. tld is two or more alpha characters. Any preceding '//' (from splitting a url with a scheme) will be stripped here. Perhaps not necessary but retained incase it is necessary for IPv4 dot decimal. There are several tests: the first character of the whole domain name including subdomains must be a letter or a digit internationalized domain name (ascii characters with .xn-- ASCII Compatible Encoding (ACE) prefix xn-- in the tld) see https://tools.ietf.org/html/rfc3490 single-letter/digit second-level domains in the .org, .cash, and .today TLDs q, x, and z SL domains in the .com TLD i and q SL domains in the .net TLD single-letter SL domains in the ccTLDs (where the ccTLD is two letters) two-character SL domains in gTLDs (where the gTLD is two or more letters) three-plus-character SL domains in gTLDs (where the gTLD is two or more letters) IPv4 dot-decimal address format; TLD not allowed returns true if domain appears to be a proper name and tld or IPv4 address, else false ]=] local function is_domain_name (domain) if not domain then return false; -- if not set, abandon end domain = domain:gsub ('^//', ''); -- strip '//' from domain name if present; done here so we only have to do it once if not domain:match ('^[%w]') then -- first character must be letter or digit return false; end if domain:match ('^%a+:') then -- hack to detect things that look like s:Page:Title where Page: is namespace at wikisource return false; end local patterns = { -- patterns that look like urls '%f[%w][%w][%w%-]+[%w]%.%a%a+$', -- three or more character hostname.hostname or hostname.tld '%f[%w][%w][%w%-]+[%w]%.xn%-%-[%w]+$', -- internationalized domain name with ACE prefix '%f[%a][qxz]%.com$', -- assigned one character .com hostname (x.com times out 2015-12-10) '%f[%a][iq]%.net$', -- assigned one character .net hostname (q.net registered but not active 2015-12-10) '%f[%w][%w]%.%a%a$', -- one character hostname and cctld (2 chars) '%f[%w][%w][%w]%.%a%a+$', -- two character hostname and tld '^%d%d?%d?%.%d%d?%d?%.%d%d?%d?%.%d%d?%d?', -- IPv4 address } for _, pattern in ipairs (patterns) do -- loop through the patterns list if domain:match (pattern) then return true; -- if a match then we think that this thing that purports to be a url is a url end end for _, d in ipairs ({'cash', 'company', 'today', 'org'}) do -- look for single letter second level domain names for these top level domains if domain:match ('%f[%w][%w]%.' .. d) then return true end end return false; -- no matches, we don't know what this thing is end --[[--------------------------< I S _ U R L >------------------------------------------------------------------ returns true if the scheme and domain parts of a url appear to be a valid url; else false. This function is the last step in the validation process. This function is separate because there are cases that are not covered by split_url(), for example is_parameter_ext_wikilink() which is looking for bracketted external wikilinks. ]] local function is_url (scheme, domain) if is_set (scheme) then -- if scheme is set check it and domain return is_scheme (scheme) and is_domain_name (domain); else return is_domain_name (domain); -- scheme not set when url is protocol relative end end --[[--------------------------< S P L I T _ U R L >------------------------------------------------------------ Split a url into a scheme, authority indicator, and domain. First remove Fully Qualified Domain Name terminator (a dot following tld) (if any) and any path(/), query(?) or fragment(#). If protocol relative url, return nil scheme and domain else return nil for both scheme and domain. When not protocol relative, get scheme, authority indicator, and domain. If there is an authority indicator (one or more '/' characters immediately following the scheme's colon), make sure that there are only 2. Strip off any port and path; ]] local function split_url (url_str) local scheme, authority, domain; url_str = url_str:gsub ('([%a%d])%.?[/%?#].*$', '%1'); -- strip FQDN terminator and path(/), query(?), fragment (#) (the capture prevents false replacement of '//') if url_str:match ('^//%S*') then -- if there is what appears to be a protocol relative url domain = url_str:match ('^//(%S*)') elseif url_str:match ('%S-:/*%S+') then -- if there is what appears to be a scheme, optional authority indicator, and domain name scheme, authority, domain = url_str:match ('(%S-:)(/*)(%S+)'); -- extract the scheme, authority indicator, and domain portions authority = authority:gsub ('//', '', 1); -- replace place 1 pair of '/' with nothing; if is_set(authority) then -- if anything left (1 or 3+ '/' where authority should be) then return scheme; -- return scheme only making domain nil which will cause an error message end domain = domain:gsub ('(%a):%d+', '%1'); -- strip port number if present end return scheme, domain; end --[[--------------------------< L I N K _ P A R A M _ O K >--------------------------------------------------- checks the content of |title-link=, |series-link=, |author-link= etc for properly formatted content: no wikilinks, no urls Link parameters are to hold the title of a wikipedia article so none of the WP:TITLESPECIALCHARACTERS are allowed: # < > [ ] | { } _ except the underscore which is used as a space in wiki urls and # which is used for section links returns false when the value contains any of these characters. When there are no illegal characters, this function returns TRUE if value DOES NOT appear to be a valid url (the |<param>-link= parameter is ok); else false when value appears to be a valid url (the |<param>-link= parameter is NOT ok). ]] local function link_param_ok (value) local scheme, domain; if value:find ('[<>%[%]|{}]') then -- if any prohibited characters return false; end scheme, domain = split_url (value); -- get scheme or nil and domain or nil from url; return not is_url (scheme, domain); -- return true if value DOES NOT appear to be a valid url end --[[--------------------------< L I N K _ T I T L E _ O K >--------------------------------------------------- Use link_param_ok() to validate |<param>-link= value and its matching |<title>= value. |<title>= may be wikilinked but not when |<param>-link= has a value. This function emits an error message when that condition exists ]] local function link_title_ok (link, lorig, title, torig) local orig; if is_set (link) then -- don't bother if <param>-link doesn't have a value if not link_param_ok (link) then -- check |<param>-link= markup orig = lorig; -- identify the failing link parameter elseif title:find ('%[%[') then -- check |title= for wikilink markup orig = torig; -- identify the failing |title= parameter end end if is_set (orig) then table.insert( z.message_tail, { set_error( 'bad_paramlink', orig)}); -- url or wikilink in |title= with |title-link=; end end --[[--------------------------< C H E C K _ U R L >------------------------------------------------------------ Determines whether a URL string appears to be valid. First we test for space characters. If any are found, return false. Then split the url into scheme and domain portions, or for protocol relative (//example.com) urls, just the domain. Use is_url() to validate the two portions of the url. If both are valid, or for protocol relative if domain is valid, return true, else false. Because it is different from a standard url, and because this module used external_link() to make external links that work for standard and news: links, we validate newsgroup names here. The specification for a newsgroup name is at https://tools.ietf.org/html/rfc5536#section-3.1.4 ]] local function check_url( url_str ) if nil == url_str:match ("^%S+$") then -- if there are any spaces in |url=value it can't be a proper url return false; end local scheme, domain; scheme, domain = split_url (url_str); -- get scheme or nil and domain or nil from url; if 'news:' == scheme then -- special case for newsgroups return domain:match('^[%a%d%+%-_]+%.[%a%d%+%-_%.]*[%a%d%+%-_]$'); end return is_url (scheme, domain); -- return true if value appears to be a valid url end --[=[-------------------------< I S _ P A R A M E T E R _ E X T _ W I K I L I N K >---------------------------- Return true if a parameter value has a string that begins and ends with square brackets [ and ] and the first non-space characters following the opening bracket appear to be a url. The test will also find external wikilinks that use protocol relative urls. Also finds bare urls. The frontier pattern prevents a match on interwiki links which are similar to scheme:path urls. The tests that find bracketed urls are required because the parameters that call this test (currently |title=, |chapter=, |work=, and |publisher=) may have wikilinks and there are articles or redirects like '//Hus' so, while uncommon, |title=[[//Hus]] is possible as might be [[en://Hus]]. ]=] local function is_parameter_ext_wikilink (value) local scheme, domain; if value:match ('%f[%[]%[%a%S*:%S+.*%]') then -- if ext wikilink with scheme and domain: [xxxx://yyyyy.zzz] scheme, domain = split_url (value:match ('%f[%[]%[(%a%S*:%S+).*%]')); elseif value:match ('%f[%[]%[//%S+.*%]') then -- if protocol relative ext wikilink: [//yyyyy.zzz] scheme, domain = split_url (value:match ('%f[%[]%[(//%S+).*%]')); elseif value:match ('%a%S*:%S+') then -- if bare url with scheme; may have leading or trailing plain text scheme, domain = split_url (value:match ('(%a%S*:%S+)')); elseif value:match ('//%S+') then -- if protocol relative bare url: //yyyyy.zzz; may have leading or trailing plain text scheme, domain = split_url (value:match ('(//%S+)')); -- what is left should be the domain else return false; -- didn't find anything that is obviously a url end return is_url (scheme, domain); -- return true if value appears to be a valid url end --[[-------------------------< C H E C K _ F O R _ U R L >----------------------------------------------------- loop through a list of parameters and their values. Look at the value and if it has an external link, emit an error message. ]] local function check_for_url (parameter_list) local error_message = ''; for k, v in pairs (parameter_list) do -- for each parameter in the list if is_parameter_ext_wikilink (v) then -- look at the value; if there is a url add an error message if is_set(error_message) then -- once we've added the first portion of the error message ... error_message=error_message .. ", "; -- ... add a comma space separator end error_message=error_message .. "&#124;" .. k .. "="; -- add the failed parameter end end if is_set (error_message) then -- done looping, if there is an error message, display it table.insert( z.message_tail, { set_error( 'param_has_ext_link', {error_message}, true ) } ); end end --[[--------------------------< S A F E _ F O R _ U R L >------------------------------------------------------ Escape sequences for content that will be used for URL descriptions ]] local function safe_for_url( str ) if str:match( "%[%[.-%]%]" ) ~= nil then table.insert( z.message_tail, { set_error( 'wikilink_in_url', {}, true ) } ); end return str:gsub( '[%[%]\n]', { ['['] = '&#91;', [']'] = '&#93;', ['\n'] = ' ' } ); end --[[--------------------------< E X T E R N A L _ L I N K >---------------------------------------------------- Format an external link with error checking ]] local function external_link( URL, label, source, access) local error_str = ""; local domain; local path; local base_url; if not is_set( label ) then label = URL; if is_set( source ) then error_str = set_error( 'bare_url_missing_title', { wrap_style ('parameter', source) }, false, " " ); else error( cfg.messages["bare_url_no_origin"] ); end end if not check_url( URL ) then error_str = set_error( 'bad_url', {wrap_style ('parameter', source)}, false, " " ) .. error_str; end domain, path = URL:match ('^([/%.%-%+:%a%d]+)([/%?#].*)$'); -- split the url into scheme plus domain and path if path then -- if there is a path portion path = path:gsub ('[%[%]]', {['[']='%5b',[']']='%5d'}); -- replace '[' and ']' with their percent encoded values URL = table.concat ({domain, path}); -- and reassemble end base_url = table.concat({ "[", URL, " ", safe_for_url (label), "]" }); -- assemble a wikimarkup url if is_set (access) then -- access level (subscription, registration, limited) base_url = substitute (cfg.presentation['ext-link-access-signal'], {cfg.presentation[access].class, cfg.presentation[access].title, base_url}); -- add the appropriate icon end return table.concat ({base_url, error_str}); end --[[--------------------------< D E P R E C A T E D _ P A R A M E T E R >-------------------------------------- Categorize and emit an error message when the citation contains one or more deprecated parameters. The function includes the offending parameter name to the error message. Only one error message is emitted regardless of the number of deprecated parameters in the citation. added_deprecated_cat is a boolean declared in page scope variables above ]] local function deprecated_parameter(name) if not added_deprecated_cat then added_deprecated_cat = true; -- note that we've added this category table.insert( z.message_tail, { set_error( 'deprecated_params', {name}, true ) } ); -- add error message end end --[=[-------------------------< K E R N _ Q U O T E S >-------------------------------------------------------- Apply kerning to open the space between the quote mark provided by the Module and a leading or trailing quote mark contained in a |title= or |chapter= parameter's value. This function will positive kern either single or double quotes: "'Unkerned title with leading and trailing single quote marks'" " 'Kerned title with leading and trailing single quote marks' " (in real life the kerning isn't as wide as this example) Double single quotes (italic or bold wikimarkup) are not kerned. Replaces unicode quotemarks in plain text or in the label portion of a [[L|D]] style wikilink with typewriter quote marks regardless of the need for kerning. Unicode quote marks are not replaced in simple [[D]] wikilinks. Call this function for chapter titles, for website titles, etc; not for book titles. ]=] local function kern_quotes (str) local cap=''; local cap2=''; local wl_type, label, link; wl_type, label, link = is_wikilink (str); -- wl_type is: 0, no wl (text in label variable); 1, [[D]]; 2, [[L|D]] if 1 == wl_type then -- [[D]] simple wikilink with or without quote marks if mw.ustring.match (str, '%[%[[\"“”\'‘’].+[\"“”\'‘’]%]%]') then -- leading and trailing quote marks str = substitute (cfg.presentation['kern-wl-both'], str); elseif mw.ustring.match (str, '%[%[[\"“”\'‘’].+%]%]') then -- leading quote marks str = substitute (cfg.presentation['kern-wl-left'], str); elseif mw.ustring.match (str, '%[%[.+[\"“”\'‘’]%]%]') then -- trailing quote marks str = substitute (cfg.presentation['kern-wl-right'], str); end else -- plain text or [[L|D]]; text in label variable label= mw.ustring.gsub (label, '[“”]', '\"'); -- replace “” (U+201C & U+201D) with " (typewriter double quote mark) label= mw.ustring.gsub (label, '[‘’]', '\''); -- replace ‘’ (U+2018 & U+2019) with ' (typewriter single quote mark) cap, cap2 = mw.ustring.match (label, "^([\"\'])([^\'].+)"); -- match leading double or single quote but not doubled single quotes (italic markup) if is_set (cap) then label = substitute (cfg.presentation['kern-left'], {cap, cap2}); end cap, cap2 = mw.ustring.match (label, "^(.+[^\'])([\"\'])$") -- match trailing double or single quote but not doubled single quotes (italic markup) if is_set (cap) then label = substitute (cfg.presentation['kern-right'], {cap, cap2}); end if 2 == wl_type then str = make_wikilink (link, label); -- reassemble the wikilink else str = label; end end return str; end --[[--------------------------< F O R M A T _ S C R I P T _ V A L U E >---------------------------------------- |script-title= holds title parameters that are not written in Latin based scripts: Chinese, Japanese, Arabic, Hebrew, etc. These scripts should not be italicized and may be written right-to-left. The value supplied by |script-title= is concatenated onto Title after Title has been wrapped in italic markup. Regardless of language, all values provided by |script-title= are wrapped in <bdi>...</bdi> tags to isolate rtl languages from the English left to right. |script-title= provides a unique feature. The value in |script-title= may be prefixed with a two-character ISO639-1 language code and a colon: |script-title=ja:*** *** (where * represents a Japanese character) Spaces between the two-character code and the colon and the colon and the first script character are allowed: |script-title=ja : *** *** |script-title=ja: *** *** |script-title=ja :*** *** Spaces preceding the prefix are allowed: |script-title = ja:*** *** The prefix is checked for validity. If it is a valid ISO639-1 language code, the lang attribute (lang="ja") is added to the <bdi> tag so that browsers can know the language the tag contains. This may help the browser render the script more correctly. If the prefix is invalid, the lang attribute is not added. At this time there is no error message for this condition. Supports |script-title=, |script-chapter=, |script-<periodical>= ]] local function format_script_value (script_value, script_param) local lang=''; -- initialize to empty string local name; if script_value:match('^%l%l%l?%s*:') then -- if first 3 or 4 non-space characters are script language prefix lang = script_value:match('^(%l%l%l?)%s*:%s*%S.*'); -- get the language prefix or nil if there is no script if not is_set (lang) then table.insert( z.message_tail, { set_error( 'script_parameter', {script_param, 'missing title part'}, true ) } ); -- prefix without 'title'; add error message return ''; -- script_value was just the prefix so return empty string end -- if we get this far we have prefix and script name = cfg.lang_code_remap[lang] or mw.language.fetchLanguageName( lang, cfg.this_wiki_code ); -- get language name so that we can use it to categorize if is_set (name) then -- is prefix a proper ISO 639-1 language code? script_value = script_value:gsub ('^%l+%s*:%s*', ''); -- strip prefix from script -- is prefix one of these language codes? if in_array (lang, cfg.script_lang_codes) then add_prop_cat ('script_with_name', {name, lang}) else table.insert( z.message_tail, { set_error( 'script_parameter', {script_param, 'unknown language code'}, true ) } ); -- unknown script-language; add error message end lang = ' lang="' .. lang .. '" '; -- convert prefix into a lang attribute else table.insert( z.message_tail, { set_error( 'script_parameter', {script_param, 'invalid language code'}, true ) } ); -- invalid language code; add error message lang = ''; -- invalid so set lang to empty string end else table.insert( z.message_tail, { set_error( 'script_parameter', {script_param, 'missing prefix'}, true ) } ); -- no language code prefix; add error message end script_value = substitute (cfg.presentation['bdi'], {lang, script_value}); -- isolate in case script is rtl return script_value; end --[[--------------------------< S C R I P T _ C O N C A T E N A T E >------------------------------------------ Initially for |title= and |script-title=, this function concatenates those two parameter values after the script value has been wrapped in <bdi> tags. ]] local function script_concatenate (title, script, script_param) if is_set (script) then script = format_script_value (script, script_param); -- <bdi> tags, lang atribute, categorization, etc; returns empty string on error if is_set (script) then title = title .. ' ' .. script; -- concatenate title and script title end end return title; end --[[--------------------------< W R A P _ M S G >-------------------------------------------------------------- Applies additional message text to various parameter values. Supplied string is wrapped using a message_list configuration taking one argument. Supports lower case text for {{citation}} templates. Additional text taken from citation_config.messages - the reason this function is similar to but separate from wrap_style(). ]] local function wrap_msg (key, str, lower) if not is_set( str ) then return ""; end if true == lower then local msg; msg = cfg.messages[key]:lower(); -- set the message to lower case before return substitute( msg, str ); -- including template text else return substitute( cfg.messages[key], str ); end end --[[--------------------------< W I K I S O U R C E _ U R L _ M A K E >---------------------------------------- makes a wikisource url from wikisource interwiki link. returns the url and appropriate label; nil else. str is the value assigned to |chapter= (or aliases) or |title= or |title-link= ]] local function wikisource_url_make (str) local wl_type, D, L; local ws_url, ws_label; local wikisource_prefix = table.concat ({'https://', cfg.this_wiki_code, '.wikisource.org/wiki/'}); wl_type, D, L = is_wikilink (str); -- wl_type is 0 (not a wikilink), 1 (simple wikilink), 2 (complex wikilink) if 0 == wl_type then -- not a wikilink; might be from |title-link= str = D:match ('^[Ww]ikisource:(.+)') or D:match ('^[Ss]:(.+)'); -- article title from interwiki link with long-form or short-form namespace if is_set (str) then ws_url = table.concat ({ -- build a wikisource url wikisource_prefix, -- prefix str, -- article title }); ws_label = str; -- label for the url end elseif 1 == wl_type then -- simple wikilink: [[Wikisource:ws article]] str = D:match ('^[Ww]ikisource:(.+)') or D:match ('^[Ss]:(.+)'); -- article title from interwiki link with long-form or short-form namespace if is_set (str) then ws_url = table.concat ({ -- build a wikisource url wikisource_prefix, -- prefix str, -- article title }); ws_label = str; -- label for the url end elseif 2 == wl_type then -- non-so-simple wikilink: [[Wikisource:ws article|displayed text]] ([[L|D]]) str = L:match ('^[Ww]ikisource:(.+)') or L:match ('^[Ss]:(.+)'); -- article title from interwiki link with long-form or short-form namespace if is_set (str) then ws_label = D; -- get ws article name from display portion of interwiki link ws_url = table.concat ({ -- build a wikisource url wikisource_prefix, -- prefix str, -- article title without namespace from link portion of wikilink }); end end if ws_url then ws_url = mw.uri.encode (ws_url, 'WIKI'); -- make a usable url ws_url = ws_url:gsub ('%%23', '#'); -- undo percent encoding of fragment marker end return ws_url, ws_label, L or D; -- return proper url or nil and a label or nil end --[[--------------------------< F O R M A T _ P E R I O D I C A L >-------------------------------------------- Format the three periodical parameters: |script-<periodical>=, |<periodical>=, and |trans-<periodical>= into a single Periodical meta- parameter. ]] local function format_periodical (script_periodical, script_periodical_source, periodical, trans_periodical) local periodical_error = ''; if not is_set (periodical) then periodical = ''; -- to be safe for concatenation else periodical = wrap_style ('italic-title', periodical); -- style end periodical = script_concatenate (periodical, script_periodical, script_periodical_source); -- <bdi> tags, lang atribute, categorization, etc; must be done after title is wrapped if is_set (trans_periodical) then trans_periodical = wrap_style ('trans-italic-title', trans_periodical); if is_set (periodical) then periodical = periodical .. ' ' .. trans_periodical; else -- here when trans-periodical without periodical or script-periodical periodical = trans_periodical; periodical_error = ' ' .. set_error ('trans_missing_title', {'periodical'}); end end return periodical .. periodical_error; end --[[--------------------------< F O R M A T _ C H A P T E R _ T I T L E >-------------------------------------- Format the four chapter parameters: |script-chapter=, |chapter=, |trans-chapter=, and |chapter-url= into a single Chapter meta- parameter (chapter_url_source used for error messages). ]] local function format_chapter_title (scriptchapter, script_chapter_source, chapter, transchapter, chapterurl, chapter_url_source, no_quotes, access) local chapter_error = ''; local ws_url, ws_label, L = wikisource_url_make (chapter); -- make a wikisource url and label from a wikisource interwiki link if ws_url then ws_label = ws_label:gsub ('_', ''); -- replace underscore separaters with space characters chapter = ws_label; end if not is_set (chapter) then chapter = ''; -- to be safe for concatenation else if false == no_quotes then chapter = kern_quotes (chapter); -- if necessary, separate chapter title's leading and trailing quote marks from Module provided quote marks chapter = wrap_style ('quoted-title', chapter); end end chapter = script_concatenate (chapter, scriptchapter, script_chapter_source); -- <bdi> tags, lang atribute, categorization, etc; must be done after title is wrapped if is_set (chapterurl) then chapter = external_link (chapterurl, chapter, chapter_url_source, access); -- adds bare_url_missing_title error if appropriate elseif ws_url then chapter = external_link (ws_url, chapter .. '&nbsp;', 'ws link in chapter'); -- adds bare_url_missing_title error if appropriate; space char to move icon away from chap text; TODO: better way to do this? chapter = substitute (cfg.presentation['interwiki-icon'], {cfg.presentation['class-wikisource'], L, chapter}); end if is_set (transchapter) then transchapter = wrap_style ('trans-quoted-title', transchapter); if is_set (chapter) then chapter = chapter .. ' ' .. transchapter; else -- here when transchapter without chapter or script-chapter chapter = transchapter; chapter_error = ' ' .. set_error ('trans_missing_title', {'chapter'}); end end return chapter .. chapter_error; end --[[--------------------------< H A S _ I N V I S I B L E _ C H A R S >---------------------------------------- This function searches a parameter's value for nonprintable or invisible characters. The search stops at the first match. This function will detect the visible replacement character when it is part of the wikisource. Detects but ignores nowiki and math stripmarkers. Also detects other named stripmarkers (gallery, math, pre, ref) and identifies them with a slightly different error message. See also coins_cleanup(). Output of this function is an error message that identifies the character or the Unicode group, or the stripmarker that was detected along with its position (or, for multi-byte characters, the position of its first byte) in the parameter value. ]] local function has_invisible_chars (param, v) local position = ''; -- position of invisible char or starting position of stripmarker local dummy; -- end of matching string; not used but required to hold end position when a capture is returned local capture; -- used by stripmarker detection to hold name of the stripmarker local i=1; local stripmarker, apostrophe; capture = string.match (v, '[%w%p ]*'); -- Test for values that are simple ASCII text and bypass other tests if true if capture == v then -- if same there are no unicode characters return; end while cfg.invisible_chars[i] do local char=cfg.invisible_chars[i][1] -- the character or group name local pattern=cfg.invisible_chars[i][2] -- the pattern used to find it position, dummy, capture = mw.ustring.find (v, pattern) -- see if the parameter value contains characters that match the pattern if position and (char == 'zero width joiner') then -- if we found a zero width joiner character if mw.ustring.find (v, cfg.indic_script) then -- its ok if one of the indic scripts position = nil; -- unset position end end if position then if 'nowiki' == capture or 'math' == capture or -- nowiki and math stripmarkers (not an error condition) ('templatestyles' == capture and in_array (param, {'id', 'quote'})) then -- templatestyles stripmarker allowed in these parameters stripmarker = true; -- set a flag elseif true == stripmarker and 'delete' == char then -- because stripmakers begin and end with the delete char, assume that we've found one end of a stripmarker position = nil; -- unset else local err_msg; if capture then err_msg = capture .. ' ' .. char; else err_msg = char .. ' ' .. 'character'; end table.insert( z.message_tail, { set_error( 'invisible_char', {err_msg, wrap_style ('parameter', param), position}, true ) } ); -- add error message return; -- and done with this parameter end end i=i+1; -- bump our index end end --[[--------------------------< A R G U M E N T _ W R A P P E R >---------------------------------------------- Argument wrapper. This function provides support for argument mapping defined in the configuration file so that multiple names can be transparently aliased to single internal variable. ]] local function argument_wrapper( args ) local origin = {}; return setmetatable({ ORIGIN = function( self, k ) local dummy = self[k]; --force the variable to be loaded. return origin[k]; end }, { __index = function ( tbl, k ) if origin[k] ~= nil then return nil; end local args, list, v = args, cfg.aliases[k]; if type( list ) == 'table' then v, origin[k] = select_one( args, list, 'redundant_parameters' ); if origin[k] == nil then origin[k] = ''; -- Empty string, not nil end elseif list ~= nil then v, origin[k] = args[list], list; else -- maybe let through instead of raising an error? -- v, origin[k] = args[k], k; error( cfg.messages['unknown_argument_map'] .. ': ' .. k); end -- Empty strings, not nil; if v == nil then -- v = cfg.defaults[k] or ''; v = ''; origin[k] = ''; end tbl = rawset( tbl, k, v ); return v; end, }); end --[[--------------------------< N O W R A P _ D A T E >-------------------------------------------------------- When date is YYYY-MM-DD format wrap in nowrap span: <span ...>YYYY-MM-DD</span>. When date is DD MMMM YYYY or is MMMM DD, YYYY then wrap in nowrap span: <span ...>DD MMMM</span> YYYY or <span ...>MMMM DD,</span> YYYY DOES NOT yet support MMMM YYYY or any of the date ranges. ]] local function nowrap_date (date) local cap=''; local cap2=''; if date:match("^%d%d%d%d%-%d%d%-%d%d$") then date = substitute (cfg.presentation['nowrap1'], date); elseif date:match("^%a+%s*%d%d?,%s+%d%d%d%d$") or date:match ("^%d%d?%s*%a+%s+%d%d%d%d$") then cap, cap2 = string.match (date, "^(.*)%s+(%d%d%d%d)$"); date = substitute (cfg.presentation['nowrap2'], {cap, cap2}); end return date; end --[[--------------------------< S E T _ T I T L E T Y P E >---------------------------------------------------- This function sets default title types (equivalent to the citation including |type=<default value>) for those templates that have defaults. Also handles the special case where it is desirable to omit the title type from the rendered citation (|type=none). ]] local function set_titletype (cite_class, title_type) if is_set(title_type) then if cfg.keywords_xlate[title_type] == 'none' then title_type = ""; -- if |type=none then type parameter not displayed end return title_type; -- if |type= has been set to any other value use that value end return cfg.title_types [cite_class] or ''; -- set template's default title type; else empty string for concatenation end --[[--------------------------< H Y P H E N _ T O _ D A S H >-------------------------------------------------- Converts a hyphen to a dash under certain conditions. The hyphen must separate like items; unlike items are returned unmodified. These forms are modified: letter - letter (A - B) digit - digit (4-5) digit separator digit - digit separator digit (4.1-4.5 or 4-1-4-5) letterdigit - letterdigit (A1-A5) (an optional separator between letter and digit is supported – a.1-a.5 or a-1-a-5) digitletter - digitletter (5a - 5d) (an optional separator between letter and digit is supported – 5.a-5.d or 5-a-5-d) any other forms are returned unmodified. str may be a comma- or semicolon-separated list ]] local function hyphen_to_dash( str ) if not is_set (str) then return str; end str, count = str:gsub ('^%(%((.+)%)%)$', '%1'); -- remove accept-this-as-written markup when it wraps all of str if 0 ~= count then -- non-zero when markup removed; zero else return str; -- nothing to do, we're done end str = str:gsub ('&[nm]dash;', {['&ndash;'] = '–', ['&mdash;'] = '—'}); -- replace &mdash; and &ndash; entities with their characters; semicolon mucks up the text.split str = str:gsub ('&#45;', '-'); -- replace html numeric entity with hyphen character str = str:gsub ('&nbsp;', ' '); -- replace &nbsp; entity with generic keyboard space character local out = {}; local list = mw.text.split (str, '%s*[,;]%s*'); -- split str at comma or semicolon separators if there are any for _, item in ipairs (list) do -- for each item in the list if mw.ustring.match (item, '^%w*[%.%-]?%w+%s*[%-–—]%s*%w*[%.%-]?%w+$') then -- if a hyphenated range or has endash or emdash separators if item:match ('^%a+[%.%-]?%d+%s*%-%s*%a+[%.%-]?%d+$') or -- letterdigit hyphen letterdigit (optional separator between letter and digit) item:match ('^%d+[%.%-]?%a+%s*%-%s*%d+[%.%-]?%a+$') or -- digitletter hyphen digitletter (optional separator between digit and letter) item:match ('^%d+[%.%-]%d+%s*%-%s*%d+[%.%-]%d+$') or -- digit separator digit hyphen digit separator digit item:match ('^%d+%s*%-%s*%d+$') or -- digit hyphen digit item:match ('^%a+%s*%-%s*%a+$') then -- letter hyphen letter item = item:gsub ('(%w*[%.%-]?%w+)%s*%-%s*(%w*[%.%-]?%w+)', '%1–%2'); -- replace hyphen, remove extraneous space characters else item = mw.ustring.gsub (item, '%s*[–—]%s*', '–'); -- for endash or emdash separated ranges, replace em with en, remove extraneous white space end end item = item:gsub ('^%(%((.+)%)%)$', '%1'); -- remove the accept-this-as-written markup table.insert (out, item); -- add the (possibly modified) item to the output table end return table.concat (out, ', '); -- concatenate the output table into a comma separated string end --[[--------------------------< S A F E _ J O I N >------------------------------------------------------------ Joins a sequence of strings together while checking for duplicate separation characters. ]] local function safe_join( tbl, duplicate_char ) local f = {}; -- create a function table appropriate to type of 'dupicate character' if 1 == #duplicate_char then -- for single byte ascii characters use the string library functions f.gsub=string.gsub f.match=string.match f.sub=string.sub else -- for multi-byte characters use the ustring library functions f.gsub=mw.ustring.gsub f.match=mw.ustring.match f.sub=mw.ustring.sub end local str = ''; -- the output string local comp = ''; -- what does 'comp' mean? local end_chr = ''; local trim; for _, value in ipairs( tbl ) do if value == nil then value = ''; end if str == '' then -- if output string is empty str = value; -- assign value to it (first time through the loop) elseif value ~= '' then if value:sub(1,1) == '<' then -- Special case of values enclosed in spans and other markup. comp = value:gsub( "%b<>", "" ); -- remove html markup (<span>string</span> -> string) else comp = value; end -- typically duplicate_char is sepc if f.sub(comp, 1,1) == duplicate_char then -- is first character same as duplicate_char? why test first character? -- Because individual string segments often (always?) begin with terminal punct for the -- preceding segment: 'First element' .. 'sepc next element' .. etc? trim = false; end_chr = f.sub(str, -1,-1); -- get the last character of the output string -- str = str .. "<HERE(enchr=" .. end_chr.. ")" -- debug stuff? if end_chr == duplicate_char then -- if same as separator str = f.sub(str, 1,-2); -- remove it elseif end_chr == "'" then -- if it might be wikimarkup if f.sub(str, -3,-1) == duplicate_char .. "''" then -- if last three chars of str are sepc'' str = f.sub(str, 1, -4) .. "''"; -- remove them and add back '' elseif f.sub(str, -5,-1) == duplicate_char .. "]]''" then -- if last five chars of str are sepc]]'' trim = true; -- why? why do this and next differently from previous? elseif f.sub(str, -4,-1) == duplicate_char .. "]''" then -- if last four chars of str are sepc]'' trim = true; -- same question end elseif end_chr == "]" then -- if it might be wikimarkup if f.sub(str, -3,-1) == duplicate_char .. "]]" then -- if last three chars of str are sepc]] wikilink trim = true; elseif f.sub(str, -3,-1) == duplicate_char .. '"]' then -- if last three chars of str are sepc"] quoted external link trim = true; elseif f.sub(str, -2,-1) == duplicate_char .. "]" then -- if last two chars of str are sepc] external link trim = true; elseif f.sub(str, -4,-1) == duplicate_char .. "'']" then -- normal case when |url=something & |title=Title. trim = true; end elseif end_chr == " " then -- if last char of output string is a space if f.sub(str, -2,-1) == duplicate_char .. " " then -- if last two chars of str are <sepc><space> str = f.sub(str, 1,-3); -- remove them both end end if trim then if value ~= comp then -- value does not equal comp when value contains html markup local dup2 = duplicate_char; if f.match(dup2, "%A" ) then dup2 = "%" .. dup2; end -- if duplicate_char not a letter then escape it value = f.gsub(value, "(%b<>)" .. dup2, "%1", 1 ) -- remove duplicate_char if it follows html markup else value = f.sub(value, 2, -1 ); -- remove duplicate_char when it is first character end end end str = str .. value; --add it to the output string end end return str; end --[[--------------------------< I S _ S U F F I X >------------------------------------------------------------ returns true is suffix is properly formed Jr, Sr, or ordinal in the range 2–9. Puncutation not allowed. ]] local function is_suffix (suffix) if in_array (suffix, {'Jr', 'Sr', '2nd', '3rd'}) or suffix:match ('^%dth$') then return true; end return false; end --[[--------------------------< I S _ G O O D _ V A N C _ N A M E >-------------------------------------------- For Vancouver Style, author/editor names are supposed to be rendered in Latin (read ASCII) characters. When a name uses characters that contain diacritical marks, those characters are to converted to the corresponding Latin character. When a name is written using a non-Latin alphabet or logogram, that name is to be transliterated into Latin characters. These things are not currently possible in this module so are left to the editor to do. This test allows |first= and |last= names to contain any of the letters defined in the four Unicode Latin character sets [http://www.unicode.org/charts/PDF/U0000.pdf C0 Controls and Basic Latin] 0041–005A, 0061–007A [http://www.unicode.org/charts/PDF/U0080.pdf C1 Controls and Latin-1 Supplement] 00C0–00D6, 00D8–00F6, 00F8–00FF [http://www.unicode.org/charts/PDF/U0100.pdf Latin Extended-A] 0100–017F [http://www.unicode.org/charts/PDF/U0180.pdf Latin Extended-B] 0180–01BF, 01C4–024F |lastn= also allowed to contain hyphens, spaces, and apostrophes. (http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK7271/box/A35029/) |firstn= also allowed to contain hyphens, spaces, apostrophes, and periods This original test: if nil == mw.ustring.find (last, "^[A-Za-zÀ-ÖØ-öø-ƿDŽ-ɏ%-%s%']*$") or nil == mw.ustring.find (first, "^[A-Za-zÀ-ÖØ-öø-ƿDŽ-ɏ%-%s%'%.]+[2-6%a]*$") then was written ouside of the code editor and pasted here because the code editor gets confused between character insertion point and cursor position. The test has been rewritten to use decimal character escape sequence for the individual bytes of the unicode characters so that it is not necessary to use an external editor to maintain this code. \195\128-\195\150 – À-Ö (U+00C0–U+00D6 – C0 controls) \195\152-\195\182 – Ø-ö (U+00D8-U+00F6 – C0 controls) \195\184-\198\191 – ø-ƿ (U+00F8-U+01BF – C0 controls, Latin extended A & B) \199\132-\201\143 – DŽ-ɏ (U+01C4-U+024F – Latin extended B) ]] local function is_good_vanc_name (last, first) local first, suffix = first:match ('(.-),?%s*([%dJS][%drndth]+)%.?$') or first; -- if first has something that looks like a generational suffix, get it if is_set (suffix) then if not is_suffix (suffix) then add_vanc_error (cfg.err_msg_supl.suffix); return false; -- not a name with an appropriate suffix end end if nil == mw.ustring.find (last, "^[A-Za-z\195\128-\195\150\195\152-\195\182\195\184-\198\191\199\132-\201\143%-%s%']*$") or nil == mw.ustring.find (first, "^[A-Za-z\195\128-\195\150\195\152-\195\182\195\184-\198\191\199\132-\201\143%-%s%'%.]*$") then add_vanc_error (cfg.err_msg_supl['non-Latin character']); return false; -- not a string of latin characters; Vancouver requires Romanization end; return true; end --[[--------------------------< R E D U C E _ T O _ I N I T I A L S >------------------------------------------ Attempts to convert names to initials in support of |name-list-format=vanc. Names in |firstn= may be separated by spaces or hyphens, or for initials, a period. See http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK7271/box/A35062/. Vancouver style requires family rank designations (Jr, II, III, etc) to be rendered as Jr, 2nd, 3rd, etc. See http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK7271/box/A35085/. This code only accepts and understands generational suffix in the Vancouver format because Roman numerals look like, and can be mistaken for, initials. This function uses ustring functions because firstname initials may be any of the unicode Latin characters accepted by is_good_vanc_name (). ]] local function reduce_to_initials(first) local name, suffix = mw.ustring.match(first, "^(%u+) ([%dJS][%drndth]+)$"); if not name then -- if not initials and a suffix name = mw.ustring.match(first, "^(%u+)$"); -- is it just intials? end if name then -- if first is initials with or without suffix if 3 > mw.ustring.len (name) then -- if one or two initials if suffix then -- if there is a suffix if is_suffix (suffix) then -- is it legitimate? return first; -- one or two initials and a valid suffix so nothing to do else add_vanc_error (cfg.err_msg_supl.suffix); -- one or two initials with invalid suffix so error message return first; -- and return first unmolested end else return first; -- one or two initials without suffix; nothing to do end end end -- if here then name has 3 or more uppercase letters so treat them as a word local initials, names = {}, {}; -- tables to hold name parts and initials local i = 1; -- counter for number of initials names = mw.text.split (first, '[%s,]+'); -- split into a table of names and possible suffix while names[i] do -- loop through the table if 1 < i and names[i]:match ('[%dJS][%drndth]+%.?$') then -- if not the first name, and looks like a suffix (may have trailing dot) names[i] = names[i]:gsub ('%.', ''); -- remove terminal dot if present if is_suffix (names[i]) then -- if a legitimate suffix table.insert (initials, ' ' .. names[i]); -- add a separator space, insert at end of initials table break; -- and done because suffix must fall at the end of a name end -- no error message if not a suffix; possibly because of Romanization end if 3 > i then table.insert (initials, mw.ustring.sub(names[i],1,1)); -- insert the intial at end of initials table end i = i+1; -- bump the counter end return table.concat(initials) -- Vancouver format does not include spaces. end --[[--------------------------< L I S T _ P E O P L E >------------------------------------------------------- Formats a list of people (e.g. authors / editors) ]] local function list_people(control, people, etal) local sep; local namesep; local format = control.format local maximum = control.maximum local lastauthoramp = control.lastauthoramp; local text = {} if 'vanc' == format then -- Vancouver-like author/editor name styling? sep = cfg.presentation['sep_nl_vanc']; -- name-list separator between authors is a comma namesep = cfg.presentation['sep_name_vanc']; -- last/first separator is a space lastauthoramp = nil; -- unset because isn't used by Vancouver style else sep = cfg.presentation['sep_nl']; -- name-list separator between authors is a semicolon namesep = cfg.presentation['sep_name']; -- last/first separator is <comma><space> end if sep:sub(-1,-1) ~= " " then sep = sep .. " " end if is_set (maximum) and maximum < 1 then return "", 0; end -- returned 0 is for EditorCount; not used for authors for i,person in ipairs(people) do if is_set(person.last) then local mask = person.mask local one local sep_one = sep; if is_set (maximum) and i > maximum then etal = true; break; elseif (mask ~= nil) then local n = tonumber(mask) if (n ~= nil) then one = string.rep("&mdash;",n) else one = mask; sep_one = " "; end else one = person.last local first = person.first if is_set(first) then if ( "vanc" == format ) then -- if vancouver format one = one:gsub ('%.', ''); -- remove periods from surnames (http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK7271/box/A35029/) if not person.corporate and is_good_vanc_name (one, first) then -- and name is all Latin characters; corporate authors not tested first = reduce_to_initials(first) -- attempt to convert first name(s) to initials end end one = one .. namesep .. first; end end if is_set (person.link) then one = make_wikilink (person.link, one); -- link author/editor end table.insert (text, one) table.insert (text, sep_one) end end local count = #text / 2; -- (number of names + number of separators) divided by 2 if count > 0 then if count > 1 and is_set(lastauthoramp) and not etal then text[#text-2] = " & "; -- replace last separator with ampersand text end text[#text] = nil; -- erase the last separator end local result = table.concat(text) -- construct list if etal and is_set (result) then -- etal may be set by |display-authors=etal but we might not have a last-first list result = result .. sep .. ' ' .. cfg.messages['et al']; -- we've go a last-first list and etal so add et al. end return result, count end --[[--------------------------< A N C H O R _ I D >------------------------------------------------------------ Generates a CITEREF anchor ID if we have at least one name or a date. Otherwise returns an empty string. namelist is one of the contributor-, author-, or editor-name lists chosen in that order. year is Year or anchor_year. ]] local function anchor_id (namelist, year) local names={}; -- a table for the one to four names and year for i,v in ipairs (namelist) do -- loop through the list and take up to the first four last names names[i] = v.last if i == 4 then break end -- if four then done end table.insert (names, year); -- add the year at the end local id = table.concat(names); -- concatenate names and year for CITEREF id if is_set (id) then -- if concatenation is not an empty string return "CITEREF" .. id; -- add the CITEREF portion else return ''; -- return an empty string; no reason to include CITEREF id in this citation end end --[[--------------------------< N A M E _ H A S _ E T A L >---------------------------------------------------- Evaluates the content of name parameters (author, editor, etc) for variations on the theme of et al. If found, the et al. is removed, a flag is set to true and the function returns the modified name and the flag. This function never sets the flag to false but returns it's previous state because it may have been set by previous passes through this function or by the associated |display-<names>=etal parameter ]] local function name_has_etal (name, etal, nocat, param) if is_set (name) then -- name can be nil in which case just return local patterns = cfg.et_al_patterns; --get patterns from configuration for _, pattern in ipairs (patterns) do -- loop through all of the patterns if name:match (pattern) then -- if this 'et al' pattern is found in name name = name:gsub (pattern, ''); -- remove the offending text etal = true; -- set flag (may have been set previously here or by |display-<names>=etal) if not nocat then -- no categorization for |vauthors= table.insert( z.message_tail, {set_error ('etal', {param})}); -- and set an error if not added end end end end return name, etal; -- end --[[--------------------------< N A M E _ I S _ N U M E R I C >------------------------------------------------ Add maint cat when name parameter value does not contain letters. Does not catch mixed alphanumeric names so |last=A. Green (1922-1987) does not get caught in the current version of this test but |first=(1888) is caught. returns nothing ]] local function name_is_numeric (name, list_name) if is_set (name) then if mw.ustring.match (name, '^[%A]+$') then -- when name does not contain any letters add_maint_cat ('numeric_names', cfg.special_case_translation [list_name]); -- add a maint cat for this template end end end --[[--------------------------< N A M E _ H A S _ E D _ M A R K U P >------------------------------------------ Evaluates the content of author and editor parameters for extranious editor annotations: ed, ed., eds, (Ed.), etc. These annotation do not belong in author parameters and are redundant in editor parameters. If found, the function adds the editor markup maintenance category. returns nothing ]] local function name_has_ed_markup (name, list_name) local patterns = cfg.editor_markup_patterns; -- get patterns from configuration if is_set (name) then for _, pattern in ipairs (patterns) do -- spin through patterns table and if name:match (pattern) then add_maint_cat ('extra_text_names', cfg.special_case_translation [list_name]); -- add a maint cat for this template break; end end end end --[[--------------------------< N A M E _ H A S _ M U L T _ N A M E S >---------------------------------------- Evaluates the content of author and editor (surnames only) parameters for multiple names. Multiple names are indicated if there is more than one comma and or semicolon. If found, the function adds the multiple name (author or editor) maintenance category. returns nothing ]] local function name_has_mult_names (name, list_name) local _, count; if is_set (name) then _, count = name:gsub ('[;,]', ''); -- count the number of separator-like characters if 1 < count then -- param could be |author= or |editor= so one separator character is acceptable add_maint_cat ('mult_names', cfg.special_case_translation [list_name]); -- more than one separator indicates multiple names so add a maint cat for this template end end end --[[--------------------------< N A M E _ C H E C K S >-------------------------------------------------------- This function calls various name checking functions used to validate the content of the various name-holding parameters. ]] local function name_checks (last, first, list_name) if is_set (last) then if last:match ('^%(%(.*%)%)$') then -- if wrapped in doubled parentheses, accept as written last = last:match ('^%(%((.*)%)%)$'); -- strip parens else name_has_mult_names (last, list_name); -- check for multiple names in the parameter (last only) name_has_ed_markup (last, list_name); -- check for extraneous 'editor' annotation name_is_numeric (last, list_name); -- check for names that are compsed of digits and punctuation end end if is_set (first) then if first:match ('^%(%(.*%)%)$') then -- if wrapped in doubled parentheses, accept as written first = first:match ('^%(%((.*)%)%)$'); -- strip parens else name_has_ed_markup (first, list_name); -- check for extraneous 'editor' annotation name_is_numeric (first, list_name); -- check for names that are compsed of digits and punctuation end end return last, first; -- done end --[[--------------------------< E X T R A C T _ N A M E S >---------------------------------------------------- Gets name list from the input arguments Searches through args in sequential order to find |lastn= and |firstn= parameters (or their aliases), and their matching link and mask parameters. Stops searching when both |lastn= and |firstn= are not found in args after two sequential attempts: found |last1=, |last2=, and |last3= but doesn't find |last4= and |last5= then the search is done. This function emits an error message when there is a |firstn= without a matching |lastn=. When there are 'holes' in the list of last names, |last1= and |last3= are present but |last2= is missing, an error message is emitted. |lastn= is not required to have a matching |firstn=. When an author or editor parameter contains some form of 'et al.', the 'et al.' is stripped from the parameter and a flag (etal) returned that will cause list_people() to add the static 'et al.' text from Module:Citation/CS1/Configuration. This keeps 'et al.' out of the template's metadata. When this occurs, the page is added to a maintenance category. ]] local function extract_names(args, list_name) local names = {}; -- table of names local last; -- individual name components local first; local link; local mask; local i = 1; -- loop counter/indexer local n = 1; -- output table indexer local count = 0; -- used to count the number of times we haven't found a |last= (or alias for authors, |editor-last or alias for editors) local etal=false; -- return value set to true when we find some form of et al. in an author parameter local last_alias, first_alias, link_alias; -- selected parameter aliases used in error messaging while true do last, last_alias = select_one( args, cfg.aliases[list_name .. '-Last'], 'redundant_parameters', i ); -- search through args for name components beginning at 1 first, first_alias = select_one( args, cfg.aliases[list_name .. '-First'], 'redundant_parameters', i ); link, link_alias = select_one( args, cfg.aliases[list_name .. '-Link'], 'redundant_parameters', i ); mask = select_one( args, cfg.aliases[list_name .. '-Mask'], 'redundant_parameters', i ); last, etal = name_has_etal (last, etal, false, last_alias); -- find and remove variations on et al. first, etal = name_has_etal (first, etal, false, first_alias); -- find and remove variations on et al. last, first= name_checks (last, first, list_name); -- multiple names, extraneous annotation, etc checks if first and not last then -- if there is a firstn without a matching lastn table.insert( z.message_tail, { set_error( 'first_missing_last', {first_alias, first_alias:gsub('first', 'last')}, true ) } ); -- add this error message elseif not first and not last then -- if both firstn and lastn aren't found, are we done? count = count + 1; -- number of times we haven't found last and first if 2 <= count then -- two missing names and we give up break; -- normal exit or there is a two-name hole in the list; can't tell which end else -- we have last with or without a first link_title_ok (link, link_alias, last, last_alias); -- check for improper wikimarkup if first then link_title_ok (link, link_alias, first, first_alias); -- check for improper wikimarkup end names[n] = {last = last, first = first, link = link, mask = mask, corporate=false}; -- add this name to our names list (corporate for |vauthors= only) n = n + 1; -- point to next location in the names table if 1 == count then -- if the previous name was missing table.insert( z.message_tail, { set_error( 'missing_name', {list_name:match ("(%w+)List"):lower(), i-1}, true ) } ); -- add this error message end count = 0; -- reset the counter, we're looking for two consecutive missing names end i = i + 1; -- point to next args location end return names, etal; -- all done, return our list of names end --[[--------------------------< G E T _ I S O 6 3 9 _ C O D E >------------------------------------------------ Validates language names provided in |language= parameter if not an ISO639-1 or 639-2 code. Returns the language name and associated two- or three-character code. Because case of the source may be incorrect or different from the case that WikiMedia uses, the name comparisons are done in lower case and when a match is found, the Wikimedia version (assumed to be correct) is returned along with the code. When there is no match, we return the original language name string. mw.language.fetchLanguageNames(<local wiki language>, 'all') returns a list of languages that in some cases may include extensions. For example, code 'cbk-zam' and its associated name 'Chavacano de Zamboanga' (MediaWiki does not support code 'cbk' or name 'Chavacano'. Most (all?) of these languages are not used a 'language' codes per se, rather they are used as sub-domain names: cbk-zam.wikipedia.org. A list of language names and codes supported by fetchLanguageNames() can be found at Template:Citation Style documentation/language/doc Names that are included in the list will be found if that name is provided in the |language= parameter. For example, if |language=Chavacano de Zamboanga, that name will be found with the associated code 'cbk-zam'. When names are found and the associated code is not two or three characters, this function returns only the WikiMedia language name. Some language names have multiple entries under different codes: Aromanian has code rup and code roa-rup When this occurs, this function returns the language name and the 2- or 3-character code Adapted from code taken from Module:Check ISO 639-1. ]] local function get_iso639_code (lang, this_wiki_code) if cfg.lang_name_remap[lang:lower()] then -- if there is a remapped name (because MediaWiki uses something that we don't think is correct) return cfg.lang_name_remap[lang:lower()][1], cfg.lang_name_remap[lang:lower()][2]; -- for this language 'name', return a possibly new name and appropriate code end local ietf_code; -- because some languages have both ietf-like codes and iso 639-like codes local ietf_name; local languages = mw.language.fetchLanguageNames(this_wiki_code, 'all') -- get a list of language names known to Wikimedia -- ('all' is required for North Ndebele, South Ndebele, and Ojibwa) local langlc = mw.ustring.lower(lang); -- lower case version for comparisons for code, name in pairs(languages) do -- scan the list to see if we can find our language if langlc == mw.ustring.lower(name) then if 2 == code:len() or 3 == code:len() then -- two- or three-character codes only; extensions not supported return name, code; -- so return the name and the code end ietf_code = code; -- remember that we found an ietf-like code and save its name ietf_name = name; -- but keep looking for a 2- or 3-char code end end -- didn't find name with 2- or 3-char code; if ietf-like code found return return ietf_code and ietf_name or lang; -- associated name; return original language text else end --[[--------------------------< L A N G U A G E _ P A R A M E T E R >------------------------------------------ Gets language name from a provided two- or three-character ISO 639 code. If a code is recognized by MediaWiki, use the returned name; if not, then use the value that was provided with the language parameter. When |language= contains a recognized language (either code or name), the page is assigned to the category for that code: Category:Norwegian-language sources (no). For valid three-character code languages, the page is assigned to the single category for '639-2' codes: Category:CS1 ISO 639-2 language sources. Languages that are the same as the local wiki are not categorized. MediaWiki does not recognize three-character equivalents of two-character codes: code 'ar' is recognized but code 'ara' is not. This function supports multiple languages in the form |language=nb, French, th where the language names or codes are separated from each other by commas with optional space characters. ]] local function language_parameter (lang) local code; -- the two- or three-character language code local name; -- the language name local language_list = {}; -- table of language names to be rendered local names_table = {}; -- table made from the value assigned to |language= local this_wiki_name = mw.language.fetchLanguageName(cfg.this_wiki_code, cfg.this_wiki_code); -- get this wiki's language name names_table = mw.text.split (lang, '%s*,%s*'); -- names should be a comma separated list for _, lang in ipairs (names_table) do -- reuse lang name = cfg.lang_code_remap[lang:lower()]; -- first see if this is a code that is not supported by MediaWiki but is in remap if name then -- there was a remapped code so if not lang:match ('^%a%a%a?%-x%-%a+$') then -- if not a private ietf tag lang = lang:gsub ('^(%a%a%a?)%-.*', '%1'); -- strip ietf tags from code end else lang = lang:gsub ('^(%a%a%a?)%-.*', '%1'); -- strip any ietf-like tags from code if 2 == lang:len() or 3 == lang:len() then -- if two-or three-character code name = mw.language.fetchLanguageName (lang:lower(), cfg.this_wiki_code); -- get language name if |language= is a proper code end end if is_set (name) then -- if |language= specified a valid code code = lang:lower(); -- save it else name, code = get_iso639_code (lang, cfg.this_wiki_code); -- attempt to get code from name (assign name here so that we are sure of proper capitalization) end if is_set (code) then -- only 2- or 3-character codes name = cfg.lang_code_remap[code] or name; -- override wikimedia when they misuse language codes/names if cfg.this_wiki_code ~= code then -- when the language is not the same as this wiki's language if 2 == code:len() then -- and is a two-character code add_prop_cat ('foreign_lang_source' .. code, {name, code}); -- categorize it; code appended to allow for multiple language categorization else -- or is a recognized language (but has a three-character code) add_prop_cat ('foreign_lang_source_2' .. code, {code}); -- categorize it differently TODO: support mutliple three-character code categories per cs1|2 template end elseif cfg.local_lang_cat_enable then -- when the language and this wiki's language are the same and categorization is enabled add_prop_cat ('local_lang_source', {name, code}); -- categorize it end else add_maint_cat ('unknown_lang'); -- add maint category if not already added end table.insert (language_list, name); name = ''; -- so we can reuse it end code = #language_list -- reuse code as number of languages in the list if 2 >= code then name = table.concat (language_list, cfg.messages['parameter-pair-separator']) -- insert '<space>and<space>' between two language names elseif 2 < code then name = table.concat (language_list, cfg.messages['parameter-separator'], 1, code-1); -- concatenate all but last name = table.concat ({name, language_list[code]}, cfg.messages['parameter-final-separator']); -- concatenate last with final separator end if this_wiki_name == name then return ''; -- if one language and that language is this wiki's return an empty string (no annotation) end return (" " .. wrap_msg ('language', name)); -- otherwise wrap with '(in ...)' --[[ TODO: should only return blank or name rather than full list so we can clean up the bunched parenthetical elements Language, Type, Format ]] end --[[--------------------------< S E T _ C S 1 _ S T Y L E >---------------------------------------------------- Set style settings for CS1 citation templates. Returns separator and postscript settings At en.wiki, for cs1: ps gets: '.' sep gets: '.' ]] local function set_cs1_style (ps) if not is_set (ps) then -- unless explicitly set to something ps = cfg.presentation['ps_cs1']; -- terminate the rendered citation end return cfg.presentation['sep_cs1'], ps; -- element separator end --[[--------------------------< S E T _ C S 2 _ S T Y L E >---------------------------------------------------- Set style settings for CS2 citation templates. Returns separator, postscript, ref settings At en.wiki, for cs2: ps gets: '' (empty string - no terminal punctuation) sep gets: ',' ]] local function set_cs2_style (ps, ref) if not is_set (ps) then -- if |postscript= has not been set, set cs2 default ps = cfg.presentation['ps_cs2']; -- terminate the rendered citation end if not is_set (ref) then -- if |ref= is not set ref = "harv"; -- set default |ref=harv end return cfg.presentation['sep_cs2'], ps, ref; -- element separator end --[[--------------------------< G E T _ S E T T I N G S _ F R O M _ C I T E _ C L A S S >---------------------- When |mode= is not set or when its value is invalid, use config.CitationClass and parameter values to establish rendered style. ]] local function get_settings_from_cite_class (ps, ref, cite_class) local sep; if (cite_class == "citazione") then -- for citation templates (CS2) sep, ps, ref = set_cs2_style (ps, ref); else -- not a citation template so CS1 sep, ps = set_cs1_style (ps); end return sep, ps, ref -- return them all end --[[--------------------------< S E T _ S T Y L E >------------------------------------------------------------ Establish basic style settings to be used when rendering the citation. Uses |mode= if set and valid or uses config.CitationClass from the template's #invoke: to establish style. ]] local function set_style (mode, ps, ref, cite_class) local sep; if 'cs2' == mode then -- if this template is to be rendered in CS2 (citation) style sep, ps, ref = set_cs2_style (ps, ref); elseif 'cs1' == mode then -- if this template is to be rendered in CS1 (cite xxx) style sep, ps = set_cs1_style (ps); else -- anything but cs1 or cs2 sep, ps, ref = get_settings_from_cite_class (ps, ref, cite_class); -- get settings based on the template's CitationClass end if cfg.keywords_xlate[ps:lower()] == 'none' then -- if assigned value is 'none' then ps = ''; -- set to empty string end return sep, ps, ref end --[=[-------------------------< I S _ P D F >------------------------------------------------------------------ Determines if a url has the file extension that is one of the pdf file extensions used by [[MediaWiki:Common.css]] when applying the pdf icon to external links. returns true if file extension is one of the recognized extensions, else false ]=] local function is_pdf (url) return url:match ('%.pdf$') or url:match ('%.PDF$') or url:match ('%.pdf[%?#]') or url:match ('%.PDF[%?#]') or url:match ('%.PDF&#035') or url:match ('%.pdf&#035'); end --[[--------------------------< S T Y L E _ F O R M A T >------------------------------------------------------ Applies css style to |format=, |chapter-format=, etc. Also emits an error message if the format parameter does not have a matching url parameter. If the format parameter is not set and the url contains a file extension that is recognized as a pdf document by MediaWiki's commons.css, this code will set the format parameter to (PDF) with the appropriate styling. ]] local function style_format (format, url, fmt_param, url_param) if is_set (format) then format = wrap_style ('format', format); -- add leading space, parentheses, resize if not is_set (url) then format = format .. set_error( 'format_missing_url', {fmt_param, url_param} ); -- add an error message end elseif is_pdf (url) then -- format is not set so if url is a pdf file then format = wrap_style ('format', 'PDF'); -- set format to pdf else format = ''; -- empty string for concatenation end return format; end --[[--------------------------< G E T _ D I S P L A Y _ N A M E S >-------------------------------------------- Returns a number that defines the number of names displayed for author and editor name lists and a boolean flag to indicate when et al. should be appended to the name list. When the value assigned to |display-xxxxors= is a number greater than or equal to zero, return the number and the previous state of the 'etal' flag (false by default but may have been set to true if the name list contains some variant of the text 'et al.'). When the value assigned to |display-xxxxors= is the keyword 'etal', return a number that is one greater than the number of authors in the list and set the 'etal' flag true. This will cause the list_people() to display all of the names in the name list followed by 'et al.' In all other cases, returns nil and the previous state of the 'etal' flag. inputs: max: A['DisplayAuthors'] or A['DisplayEditors']; a number or some flavor of etal count: #a or #e list_name: 'authors' or 'editors' etal: author_etal or editor_etal ]] local function get_display_names (max, count, list_name, etal) if is_set (max) then if 'etal' == max:lower():gsub("[ '%.]", '') then -- the :gsub() portion makes 'etal' from a variety of 'et al.' spellings and stylings max = count + 1; -- number of authors + 1 so display all author name plus et al. etal = true; -- overrides value set by extract_names() elseif max:match ('^%d+$') then -- if is a string of numbers max = tonumber (max); -- make it a number if max >= count then -- if |display-xxxxors= value greater than or equal to number of authors/editors add_maint_cat ('disp_name', cfg.special_case_translation [list_name]); end else -- not a valid keyword or number table.insert( z.message_tail, { set_error( 'invalid_param_val', {'display-' .. list_name, max}, true ) } ); -- add error message max = nil; -- unset; as if |display-xxxxors= had not been set end end return max, etal; end --[[--------------------------< E X T R A _ T E X T _ I N _ P A G E _ C H E C K >------------------------------ Adds page to Category:CS1 maint: extra text if |page= or |pages= has what appears to be some form of p. or pp. abbreviation in the first characters of the parameter content. check Page and Pages for extraneous p, p., pp, and pp. at start of parameter value: good pattern: '^P[^%.P%l]' matches when |page(s)= begins PX or P# but not Px where x and X are letters and # is a dgiit bad pattern: '^[Pp][Pp]' matches matches when |page(s)= begins pp or pP or Pp or PP ]] local function extra_text_in_page_check (page) local good_pattern = '^P[^%.Pp]'; -- ok to begin with uppercase P: P7 (pg 7 of section P) but not p123 (page 123) TODO: add Gg for PG or Pg? local bad_pattern = '^[Pp]?[Pp]%.?[ %d]'; if not page:match (good_pattern) and (page:match (bad_pattern) or page:match ('^[Pp]ages?')) then add_maint_cat ('extra_text'); end end --[=[-------------------------< G E T _ V _ N A M E _ T A B L E >---------------------------------------------- split apart a |vauthors= or |veditors= parameter. This function allows for corporate names, wrapped in doubled parentheses to also have commas; in the old version of the code, the doubled parnetheses were included in the rendered citation and in the metadata. Individual author names may be wikilinked |vauthors=Jones AB, [[E. B. White|White EB]], ((Black, Brown, and Co.)) ]=] local function get_v_name_table (vparam, output_table, output_link_table) local name_table = mw.text.split(vparam, "%s*,%s*"); -- names are separated by commas local wl_type, label, link; -- wl_type not used here; just a place holder local i = 1; while name_table[i] do if name_table[i]:match ('^%(%(.*[^%)][^%)]$') then -- first segment of corporate with one or more commas; this segment has the opening doubled parens local name = name_table[i]; i=i+1; -- bump indexer to next segment while name_table[i] do name = name .. ', ' .. name_table[i]; -- concatenate with previous segments if name_table[i]:match ('^.*%)%)$') then -- if this table member has the closing doubled parens break; -- and done reassembling so end i=i+1; -- bump indexer end table.insert (output_table, name); -- and add corporate name to the output table table.insert (output_link_table, ''); -- no wikilink else wl_type, label, link = is_wikilink (name_table[i]); -- wl_type is: 0, no wl (text in label variable); 1, [[D]]; 2, [[L|D]] table.insert (output_table, label); -- add this name if 1 == wl_type then table.insert (output_link_table, label); -- simple wikilink [[D]] else table.insert (output_link_table, link); -- no wikilink or [[L|D]]; add this link if there is one, else empty string end end i = i+1; end return output_table; end --[[--------------------------< P A R S E _ V A U T H O R S _ V E D I T O R S >-------------------------------- This function extracts author / editor names from |vauthors= or |veditors= and finds matching |xxxxor-maskn= and |xxxxor-linkn= in args. It then returns a table of assembled names just as extract_names() does. Author / editor names in |vauthors= or |veditors= must be in Vancouver system style. Corporate or institutional names may sometimes be required and because such names will often fail the is_good_vanc_name() and other format compliance tests, are wrapped in doubled paranethese ((corporate name)) to suppress the format tests. Supports generational suffixes Jr, 2nd, 3rd, 4th–6th. This function sets the vancouver error when a reqired comma is missing and when there is a space between an author's initials. ]] local function parse_vauthors_veditors (args, vparam, list_name) local names = {}; -- table of names assembled from |vauthors=, |author-maskn=, |author-linkn= local v_name_table = {}; local v_link_table = {}; -- when name is wikilinked, targets go in this table local etal = false; -- return value set to true when we find some form of et al. vauthors parameter local last, first, link, mask, suffix; local corporate = false; vparam, etal = name_has_etal (vparam, etal, true); -- find and remove variations on et al. do not categorize (do it here because et al. might have a period) v_name_table = get_v_name_table (vparam, v_name_table, v_link_table); -- names are separated by commas for i, v_name in ipairs(v_name_table) do if v_name:match ('^%(%(.+%)%)$') then -- corporate authors are wrapped in doubled parentheses to supress vanc formatting and error detection first = ''; -- set to empty string for concatenation and because it may have been set for previous author/editor last = v_name:match ('^%(%((.+)%)%)$') -- remove doubled parntheses corporate = true; -- flag used in list_people() elseif string.find(v_name, "%s") then if v_name:find('[;%.]') then -- look for commonly occurring punctuation characters; add_vanc_error (cfg.err_msg_supl.punctuation); end local lastfirstTable = {} lastfirstTable = mw.text.split(v_name, "%s") first = table.remove(lastfirstTable); -- removes and returns value of last element in table which should be author intials if is_suffix (first) then -- if a valid suffix suffix = first -- save it as a suffix and first = table.remove(lastfirstTable); -- get what should be the initials from the table end -- no suffix error message here because letter combination may be result of Romanization; check for digits? last = table.concat(lastfirstTable, " ") -- returns a string that is the concatenation of all other names that are not initials if mw.ustring.match (last, '%a+%s+%u+%s+%a+') then add_vanc_error (cfg.err_msg_supl['missing comma']); -- matches last II last; the case when a comma is missing end if mw.ustring.match (v_name, ' %u %u$') then -- this test is in the wrong place TODO: move or replace with a more appropriate test add_vanc_error (cfg.err_msg_supl.name); -- matches a space between two intiials end else first = ''; -- set to empty string for concatenation and because it may have been set for previous author/editor last = v_name; -- last name or single corporate name? Doesn't support multiword corporate names? do we need this? end if is_set (first) then if not mw.ustring.match (first, "^%u?%u$") then -- first shall contain one or two upper-case letters, nothing else add_vanc_error (cfg.err_msg_supl.initials); -- too many initials; mixed case initials (which may be ok Romanization); hyphenated initials end is_good_vanc_name (last, first); -- check first and last before restoring the suffix which may have a non-Latin digit if is_set (suffix) then first = first .. ' ' .. suffix; -- if there was a suffix concatenate with the initials suffix = ''; -- unset so we don't add this suffix to all subsequent names end else if not corporate then is_good_vanc_name (last, ''); end end link = select_one( args, cfg.aliases[list_name .. '-Link'], 'redundant_parameters', i ) or v_link_table[i]; mask = select_one( args, cfg.aliases[list_name .. '-Mask'], 'redundant_parameters', i ); names[i] = {last = last, first = first, link = link, mask = mask, corporate=corporate}; -- add this assembled name to our names list end return names, etal; -- all done, return our list of names end --[[--------------------------< S E L E C T _ A U T H O R _ E D I T O R _ S O U R C E >------------------------ Select one of |authors=, |authorn= / |lastn / firstn=, or |vauthors= as the source of the author name list or select one of |editors=, |editorn= / editor-lastn= / |editor-firstn= or |veditors= as the source of the editor name list. Only one of these appropriate three will be used. The hierarchy is: |authorn= (and aliases) highest and |authors= lowest and similarly, |editorn= (and aliases) highest and |editors= lowest When looking for |authorn= / |editorn= parameters, test |xxxxor1= and |xxxxor2= (and all of their aliases); stops after the second test which mimicks the test used in extract_names() when looking for a hole in the author name list. There may be a better way to do this, I just haven't discovered what that way is. Emits an error message when more than one xxxxor name source is provided. In this function, vxxxxors = vauthors or veditors; xxxxors = authors or editors as appropriate. ]] local function select_author_editor_source (vxxxxors, xxxxors, args, list_name) local lastfirst = false; if select_one( args, cfg.aliases[list_name .. '-Last'], 'none', 1 ) or -- do this twice incase we have a |first1= without a |last1=; this ... select_one( args, cfg.aliases[list_name .. '-First'], 'none', 1 ) or -- ... also catches the case where |first= is used with |vauthors= select_one( args, cfg.aliases[list_name .. '-Last'], 'none', 2 ) or select_one( args, cfg.aliases[list_name .. '-First'], 'none', 2 ) then lastfirst=true; end if (is_set (vxxxxors) and true == lastfirst) or -- these are the three error conditions (is_set (vxxxxors) and is_set (xxxxors)) or (true == lastfirst and is_set (xxxxors)) then local err_name; if 'AuthorList' == list_name then -- figure out which name should be used in error message err_name = 'author'; else err_name = 'editor'; end table.insert( z.message_tail, { set_error( 'redundant_parameters', {err_name .. '-name-list parameters'}, true ) } ); -- add error message end if true == lastfirst then return 1 end; -- return a number indicating which author name source to use if is_set (vxxxxors) then return 2 end; if is_set (xxxxors) then return 3 end; return 1; -- no authors so return 1; this allows missing author name test to run in case there is a first without last end --[[--------------------------< I S _ V A L I D _ P A R A M E T E R _ V A L U E >------------------------------ This function is used to validate a parameter's assigned value for those parameters that have only a limited number of allowable values (yes, y, true, live, dead, etc). When the parameter value has not been assigned a value (missing or empty in the source template) the function returns the value specified by ret_val. If the parameter value is one of the list of allowed values returns the translated value; else, emits an error message and returns the value specified by ret_val. ]] local function is_valid_parameter_value (value, name, possible, ret_val) if not is_set (value) then return ret_val; -- an empty parameter is ok elseif in_array (value, possible) then return cfg.keywords_xlate[value]; -- return translation of parameter keyword else table.insert( z.message_tail, { set_error( 'invalid_param_val', {name, value}, true ) } ); -- not an allowed value so add error message return ret_val; end end --[[--------------------------< T E R M I N A T E _ N A M E _ L I S T >---------------------------------------- This function terminates a name list (author, contributor, editor) with a separator character (sepc) and a space when the last character is not a sepc character or when the last three characters are not sepc followed by two closing square brackets (close of a wikilink). When either of these is true, the name_list is terminated with a single space character. ]] local function terminate_name_list (name_list, sepc) if (string.sub (name_list,-3,-1) == sepc .. '. ') then -- if already properly terminated return name_list; -- just return the name list elseif (string.sub (name_list,-1,-1) == sepc) or (string.sub (name_list,-3,-1) == sepc .. ']]') then -- if last name in list ends with sepc char return name_list .. " "; -- don't add another else return name_list .. sepc .. ' '; -- otherwise terninate the name list end end --[[-------------------------< F O R M A T _ V O L U M E _ I S S U E >---------------------------------------- returns the concatenation of the formatted volume and issue parameters as a single string; or formatted volume or formatted issue, or an empty string if neither are set. ]] local function format_volume_issue (volume, issue, cite_class, origin, sepc, lower) if not is_set (volume) and not is_set (issue) then return ''; end if 'magazine' == cite_class or (in_array (cite_class, {'citazione', 'map'}) and 'magazine' == origin) then if is_set (volume) and is_set (issue) then return wrap_msg ('vol-no', {sepc, volume, issue}, lower); elseif is_set (volume) then return wrap_msg ('vol', {sepc, volume}, lower); else return wrap_msg ('issue', {sepc, issue}, lower); end end if 'podcast' == cite_class and is_set (issue) then return wrap_msg ('issue', {sepc, issue}, lower); end local vol = ''; -- here for all cites except magazine if is_set (volume) then if volume:match ('^[MDCLXVI]+$') or volume:match ('^%d+$')then -- volume value is all digits or all uppercase roman numerals vol = substitute (cfg.presentation['vol-bold'], {sepc, hyphen_to_dash(volume)}); -- render in bold face elseif (4 < mw.ustring.len(volume)) then -- not all digits or roman numerals and longer than 4 characters vol = substitute (cfg.messages['j-vol'], {sepc, volume}); -- not bold add_prop_cat ('long_vol'); else -- four or less characters vol = substitute (cfg.presentation['vol-bold'], {sepc, hyphen_to_dash(volume)}); -- bold end end if is_set (issue) then return vol .. substitute (cfg.messages['j-issue'], issue); end return vol; end --[[-------------------------< F O R M A T _ P A G E S _ S H E E T S >----------------------------------------- adds static text to one of |page(s)= or |sheet(s)= values and returns it with all of the others set to empty strings. The return order is: page, pages, sheet, sheets Singular has priority over plural when both are provided. ]] local function format_pages_sheets (page, pages, sheet, sheets, cite_class, origin, sepc, nopp, lower) if 'map' == cite_class then -- only cite map supports sheet(s) as in-source locators if is_set (sheet) then if 'journal' == origin then return '', '', wrap_msg ('j-sheet', sheet, lower), ''; else return '', '', wrap_msg ('sheet', {sepc, sheet}, lower), ''; end elseif is_set (sheets) then if 'journal' == origin then return '', '', '', wrap_msg ('j-sheets', sheets, lower); else return '', '', '', wrap_msg ('sheets', {sepc, sheets}, lower); end end end local is_journal = 'journal' == cite_class or (in_array (cite_class, {'citazione', 'map', 'interview'}) and 'journal' == origin); if is_set (page) then if is_journal then return substitute (cfg.messages['j-page(s)'], page), '', '', ''; elseif not nopp then return substitute (cfg.messages['p-prefix'], {sepc, page}), '', '', ''; else return substitute (cfg.messages['nopp'], {sepc, page}), '', '', ''; end elseif is_set(pages) then if is_journal then return substitute (cfg.messages['j-page(s)'], pages), '', '', ''; elseif tonumber(pages) ~= nil and not nopp then -- if pages is only digits, assume a single page number return '', substitute (cfg.messages['p-prefix'], {sepc, pages}), '', ''; elseif not nopp then return '', substitute (cfg.messages['pp-prefix'], {sepc, pages}), '', ''; else return '', substitute (cfg.messages['nopp'], {sepc, pages}), '', ''; end end return '', '', '', ''; -- return empty strings end --[[--------------------------< I N S O U R C E _ L O C _ G E T >---------------------------------------------- returns one of the in-source locators: page, pages, or at. If any of these are interwiki links to wikisource, returns the label portion of the interwikilink as plain text for use in COinS. This COinS thing is done because here we convert an interwiki link to and external link and add an icon span around that; get_coins_pages() doesn't know about the span. TODO: should it? TODO: add support for sheet and sheets?; streamline; TODO: make it so that this function returns only one of the three as the single in-source (the return value assigned to a new name)? ]] local function insource_loc_get (page, pages, at) local ws_url, ws_label, coins_pages, L; -- for wikisource interwikilinks; TODO: this corrupts page metadata (span remains in place after cleanup; fix there?) if is_set (page) then if is_set (pages) or is_set(at) then pages = ''; -- unset the others at = ''; end extra_text_in_page_check (page); -- add this page to maint cat if |page= value begins with what looks like p. or pp. ws_url, ws_label, L = wikisource_url_make (page); -- make ws url from |page= interwiki link; link portion L becomes tool tip label if ws_url then page = external_link (ws_url, ws_label .. '&nbsp;', 'ws link in page'); -- space char after label to move icon away from in-source text; TODO: a better way to do this? page = substitute (cfg.presentation['interwiki-icon'], {cfg.presentation['class-wikisource'], L, page}); coins_pages = ws_label; end elseif is_set (pages) then if is_set (at) then at = ''; -- unset end extra_text_in_page_check (pages); -- add this page to maint cat if |pages= value begins with what looks like p. or pp. ws_url, ws_label, L = wikisource_url_make (pages); -- make ws url from |pages= interwiki link; link portion L becomes tool tip label if ws_url then pages = external_link (ws_url, ws_label .. '&nbsp;', 'ws link in pages'); -- space char after label to move icon away from in-source text; TODO: a better way to do this? pages = substitute (cfg.presentation['interwiki-icon'], {cfg.presentation['class-wikisource'], L, pages}); coins_pages = ws_label; end elseif is_set (at) then ws_url, ws_label, L = wikisource_url_make (at); -- make ws url from |at= interwiki link; link portion L becomes tool tip label if ws_url then at = external_link (ws_url, ws_label .. '&nbsp;', 'ws link in at'); -- space char after label to move icon away from in-source text; TODO: a better way to do this? at = substitute (cfg.presentation['interwiki-icon'], {cfg.presentation['class-wikisource'], L, at}); coins_pages = ws_label; end end return page, pages, at, coins_pages; end --[=[-------------------------< A R C H I V E _ U R L _ C H E C K >-------------------------------------------- Check archive.org urls to make sure they at least look like they are pointing at valid archives and not to the save snapshot url or to calendar pages. When the archive url is 'https://web.archive.org/save/' (or http://...) archive.org saves a snapshot of the target page in the url. That is something that Wikipedia should not allow unwitting readers to do. When the archive.org url does not have a complete timestamp, archive.org chooses a snapshot according to its own algorithm or provides a calendar 'search' result. [[WP:ELNO]] discourages links to search results. This function looks at the value assigned to |archive-url= and returns empty strings for |archive-url= and |archive-date= and an error message when: |archive-url= holds an archive.org save command url |archive-url= is an archive.org url that does not have a complete timestamp (YYYYMMDDhhmmss 14 digits) in the correct place otherwise returns |archive-url= and |archive-date= There are two mostly compatible archive.org urls: //web.archive.org/<timestamp>... -- the old form //web.archive.org/web/<timestamp>... -- the new form The old form does not support or map to the new form when it contains a display flag. There are four identified flags ('id_', 'js_', 'cs_', 'im_') but since archive.org ignores others following the same form (two letters and an underscore) we don't check for these specific flags but we do check the form. This function supports a preview mode. When the article is rendered in preview mode, this funct may return a modified archive url: for save command errors, return undated wildcard (/*/) for timestamp errors when the timestamp has a wildcard, return the url unmodified for timestamp errors when the timestamp does not have a wildcard, return with timestamp limited to six digits plus wildcard (/yyyymm*/) ]=] local function archive_url_check (url, date) local err_msg = ''; -- start with the error message empty local path, timestamp, flag; -- portions of the archive.or url if (not url:match('//web%.archive%.org/')) and (not url:match('//liveweb%.archive%.org/')) then -- also deprecated liveweb Wayback machine url return url, date; -- not an archive.org archive, return ArchiveURL and ArchiveDate end if url:match('//web%.archive%.org/save/') then -- if a save command url, we don't want to allow saving of the target page err_msg = cfg.err_msg_supl.save; url = url:gsub ('(//web%.archive%.org)/save/', '%1/*/', 1); -- for preview mode: modify ArchiveURL elseif url:match('//liveweb%.archive%.org/') then err_msg = cfg.err_msg_supl.liveweb; else path, timestamp, flag = url:match('//web%.archive%.org/([^%d]*)(%d+)([^/]*)/'); -- split out some of the url parts for evaluation if not is_set(timestamp) or 14 ~= timestamp:len() then -- path and flag optional, must have 14-digit timestamp here err_msg = cfg.err_msg_supl.timestamp; if '*' ~= flag then url=url:gsub ('(//web%.archive%.org/[^%d]*%d?%d?%d?%d?%d?%d?)[^/]*', '%1*', 1) -- for preview, modify ts to be yearmo* max (0-6 digits plus splat) end elseif is_set(path) and 'web/' ~= path then -- older archive urls do not have the extra 'web/' path element err_msg = cfg.err_msg_supl.path; elseif is_set (flag) and not is_set (path) then -- flag not allowed with the old form url (without the 'web/' path element) err_msg = cfg.err_msg_supl.flag; elseif is_set (flag) and not flag:match ('%a%a_') then -- flag if present must be two alpha characters and underscore (requires 'web/' path element) err_msg = cfg.err_msg_supl.flag; else return url, date; -- return ArchiveURL and ArchiveDate end end -- if here, something not right so table.insert( z.message_tail, { set_error( 'archive_url', {err_msg}, true ) } ); -- add error message and if is_set (Frame:preprocess('{{REVISIONID}}')) then return '', ''; -- return empty strings for ArchiveURL and ArchiveDate else return url, date; -- preview mode so return ArchiveURL and ArchiveDate end end --[[--------------------------< P L A C E _ C H E C K >-------------------------------------------------------- check |place=, |publication-place=, |location= to see if these params include digits. This function added because many editors mis-use location to specify the in-source location (|page(s)= and |at= are supposed to do that) returns the original parameter value without modification; added maint cat when parameter value contains digits ]] local function place_check (param_val) if not is_set (param_val) then -- parameter empty or omitted return param_val; -- return that empty state end if mw.ustring.find (param_val, '%d') then -- not empty, are there digits in the parameter value add_maint_cat ('location'); -- yep, add maint cat end return param_val; -- and done end --[[--------------------------< C I T A T I O N 0 >------------------------------------------------------------ This is the main function doing the majority of the citation formatting. ]] local function citation0( config, args) --[[ Load Input Parameters The argument_wrapper facilitates the mapping of multiple aliases to single internal variable. ]] local A = argument_wrapper( args ); local i -- Pick out the relevant fields from the arguments. Different citation templates -- define different field names for the same underlying things. local Mode = is_valid_parameter_value (A['Mode'], A:ORIGIN('Mode'), cfg.keywords_lists['mode'], ''); local author_etal; local a = {}; -- authors list from |lastn= / |firstn= pairs or |vauthors= local Authors; local NameListFormat = is_valid_parameter_value (A['NameListFormat'], A:ORIGIN('NameListFormat'), cfg.keywords_lists['name-list-format'], ''); local Collaboration = A['Collaboration']; do -- to limit scope of selected local selected = select_author_editor_source (A['Vauthors'], A['Authors'], args, 'AuthorList'); if 1 == selected then a, author_etal = extract_names (args, 'AuthorList'); -- fetch author list from |authorn= / |lastn= / |firstn=, |author-linkn=, and |author-maskn= elseif 2 == selected then NameListFormat = 'vanc'; -- override whatever |name-list-format= might be a, author_etal = parse_vauthors_veditors (args, args.vauthors, 'AuthorList'); -- fetch author list from |vauthors=, |author-linkn=, and |author-maskn= elseif 3 == selected then Authors = A['Authors']; -- use content of |authors= if 'authors' == A:ORIGIN('Authors') then -- but add a maint cat if the parameter is |authors= add_maint_cat ('authors'); -- because use of this parameter is discouraged; what to do about the aliases is a TODO: end end if is_set (Collaboration) then author_etal = true; -- so that |display-authors=etal not required end end local Others = A['Others']; local editor_etal; local e = {}; -- editors list from |editor-lastn= / |editor-firstn= pairs or |veditors= local Editors; do -- to limit scope of selected local selected = select_author_editor_source (A['Veditors'], A['Editors'], args, 'EditorList'); if 1 == selected then e, editor_etal = extract_names (args, 'EditorList'); -- fetch editor list from |editorn= / |editor-lastn= / |editor-firstn=, |editor-linkn=, and |editor-maskn= elseif 2 == selected then NameListFormat = 'vanc'; -- override whatever |name-list-format= might be e, editor_etal = parse_vauthors_veditors (args, args.veditors, 'EditorList'); -- fetch editor list from |veditors=, |editor-linkn=, and |editor-maskn= elseif 3 == selected then Editors = A['Editors']; -- use content of |editors= add_maint_cat ('editors'); -- but add a maint cat because use of this parameter is discouraged end end local translator_etal; local t = {}; -- translators list from |translator-lastn= / translator-firstn= pairs local Translators; -- assembled translators name list t = extract_names (args, 'TranslatorList'); -- fetch translator list from |translatorn= / |translator-lastn=, -firstn=, -linkn=, -maskn= local interviewer_etal; local interviewers_list = {}; local Interviewers; -- used later interviewers_list = extract_names (args, 'InterviewerList'); -- process preferred interviewers parameters local contributor_etal; local c = {}; -- contributors list from |contributor-lastn= / contributor-firstn= pairs local Contributors; -- assembled contributors name list local Contribution = A['Contribution']; -- TODO: move to after chapter use if A:ORIGIN ('Chapter') ... to set Contribution; this to remove duplicate in aliases list if in_array(config.CitationClass, {"libru","citazione"}) and not is_set(A['Periodical']) then -- |contributor= and |contribution= only supported in book cites c = extract_names (args, 'ContributorList'); -- fetch contributor list from |contributorn= / |contributor-lastn=, -firstn=, -linkn=, -maskn= if 0 < #c then if not is_set (Contribution) then -- |contributor= requires |contribution= table.insert( z.message_tail, { set_error( 'contributor_missing_required_param', 'contribution')}); -- add missing contribution error message c = {}; -- blank the contributors' table; it is used as a flag later end if 0 == #a then -- |contributor= requires |author= table.insert( z.message_tail, { set_error( 'contributor_missing_required_param', 'author')}); -- add missing author error message c = {}; -- blank the contributors' table; it is used as a flag later end end else -- if not a book cite if select_one (args, cfg.aliases['ContributorList-Last'], 'redundant_parameters', 1 ) then -- are there contributor name list parameters? table.insert( z.message_tail, { set_error( 'contributor_ignored')}); -- add contributor ignored error message end Contribution = nil; -- unset end if is_set (Others) then if 0 == #a and 0 == #e then -- add maint cat when |others= has value and used without |author=, |editor= add_maint_cat ('others'); end end local Year = A['Year']; local PublicationDate = A['PublicationDate']; local OrigYear = A['OrigYear']; local Date = A['Date']; local LayDate = A['LayDate']; ------------------------------------------------- Get title data local Title = A['Title']; local ScriptTitle = A['ScriptTitle']; local BookTitle = A['BookTitle']; local Conference = A['Conference']; local TransTitle = A['TransTitle']; local TitleNote = A['TitleNote']; local TitleLink = A['TitleLink']; link_title_ok (TitleLink, A:ORIGIN ('TitleLink'), Title, 'title'); -- check for wikimarkup in |title-link= or wikimarkup in |title= when |title-link= is set local Chapter = A['Chapter']; -- TODO: insert test, assignment, and then unset Chapter when |section= in cite map; test is at c. line 3220 local ScriptChapter = A['ScriptChapter']; local ScriptChapterOrigin = A:ORIGIN ('ScriptChapter'); local ChapterLink -- = A['ChapterLink']; -- deprecated as a parameter but still used internally by cite episode local TransChapter = A['TransChapter']; local TitleType = A['TitleType']; local Degree = A['Degree']; local Docket = A['Docket']; local ArchiveFormat = A['ArchiveFormat']; local ArchiveDate; local ArchiveURL; ArchiveURL, ArchiveDate = archive_url_check (A['ArchiveURL'], A['ArchiveDate']) local UrlStatus = is_valid_parameter_value (A['UrlStatus'], A:ORIGIN('UrlStatus'), cfg.keywords_lists['url-status'], ''); local URL = A['URL'] local URLorigin = A:ORIGIN('URL'); -- get name of parameter that holds URL local ChapterURL = A['ChapterURL']; local ChapterURLorigin = A:ORIGIN('ChapterURL'); -- get name of parameter that holds ChapterURL local ConferenceFormat = A['ConferenceFormat']; local ConferenceURL = A['ConferenceURL']; local ConferenceURLorigin = A:ORIGIN('ConferenceURL'); -- get name of parameter that holds ConferenceURL -- TODO: mailinglist should be removed from Periodical alias list; Periodical should be assigned value from |mailinglist= here wh local Periodical = A['Periodical']; -- cite mailinglist or citation and |mailinglist=; error check for duplicate work params (Periodical already set) local Periodical_origin = ''; if is_set (Periodical) then Periodical_origin = A:ORIGIN('Periodical'); -- get the name of the periodical parameter local i; Periodical, i = strip_apostrophe_markup (Periodical); -- strip appostrophe markup so that metadata isn't contaminated if i then -- non-zero when markup was stripped so emit an error message table.insert( z.message_tail, {set_error ('apostrophe_markup', {Periodical_origin}, true)}); end end -- TODO: mailinglist assignment here? iff Periodical not set; err msg else; see TODO c. line 2607 local ScriptPeriodical = A['ScriptPeriodical']; local ScriptPeriodical_origin = A:ORIGIN('ScriptPeriodical'); -- web and news not tested for now because of -- Wikipedia:Administrators%27_noticeboard#Is_there_a_semi-automated_tool_that_could_fix_these_annoying_"Cite_Web"_errors? if not (is_set (Periodical) or is_set (ScriptPeriodical)) then -- 'periodical' templates require periodical parameter -- local p = {['journal'] = 'journal', ['magazine'] = 'magazine', ['news'] = 'newspaper', ['web'] = 'website'}; -- for error message local p = {['journal'] = 'journal', ['magazine'] = 'magazine'}; -- for error message if p[config.CitationClass] then table.insert( z.message_tail, {set_error ('missing_periodical', {config.CitationClass, p[config.CitationClass]}, true)}); end end local TransPeriodical = A['TransPeriodical']; local Series = A['Series']; local Volume; local Issue; local Page; local Pages; local At; if 'citazione' == config.CitationClass then if is_set (Periodical) then if not in_array (Periodical_origin, {'website', 'mailinglist'}) then -- {{citation}} does not render volume for these 'periodicals' Volume = A['Volume']; -- but does for all other 'periodicals' end elseif is_set (ScriptPeriodical) then if 'script-website' ~= ScriptPeriodical_origin then -- {{citation}} does not render volume for |script-website= Volume = A['Volume']; -- but does for all other 'periodicals' end else Volume = A['Volume']; -- and does for non-'periodical' cites end elseif in_array (config.CitationClass, cfg.templates_using_volume) then -- render |volume= for cs1 according to the configuration settings Volume = A['Volume']; end if 'citazione' == config.CitationClass then if is_set (Periodical) and in_array (Periodical_origin, {'journal', 'magazine', 'newspaper', 'periodical', 'work'}) or -- {{citation}} renders issue for these 'periodicals' is_set (ScriptPeriodical) and in_array (ScriptPeriodical_origin, {'script-journal', 'script-magazine', 'script-newspaper', 'script-periodical', 'script-work'}) then -- and these 'script-periodicals' Issue = hyphen_to_dash (A['Issue']); end elseif in_array (config.CitationClass, cfg.templates_using_issue) then -- conference & map books do not support issue; {{citation}} listed here because included in settings table if not (in_array (config.CitationClass, {'conference', 'map', 'citazione'}) and not (is_set (Periodical) or is_set (ScriptPeriodical))) then Issue = hyphen_to_dash (A['Issue']); end end local Position = ''; if not in_array (config.CitationClass, cfg.templates_not_using_page) then Page = A['Page']; Pages = hyphen_to_dash (A['Pages']); At = A['At']; end local Edition = A['Edition']; local PublicationPlace = place_check (A['PublicationPlace'], A:ORIGIN('PublicationPlace')); local Place = place_check (A['Place'], A:ORIGIN('Place')); local PublisherName = A['PublisherName']; local PublisherName_origin = A:ORIGIN('PublisherName'); if is_set (PublisherName) then local i=0; PublisherName, i = strip_apostrophe_markup (PublisherName); -- strip appostrophe markup so that metadata isn't contaminated; publisher is never italicized if i then -- non-zero when markup was stripped so emit an error message table.insert( z.message_tail, {set_error ('apostrophe_markup', {PublisherName_origin}, true)}); end end local Newsgroup = A['Newsgroup']; -- TODO: strip apostrophe markup? local Newsgroup_origin = A:ORIGIN('Newsgroup'); if 'newsgroup' == config.CitationClass then if is_set (PublisherName) then -- general use parmeter |publisher= not allowed in cite newsgroup local error_text = set_error ('parameter_ignored', {PublisherName_origin}, true); if is_set (error_text) then table.insert( z.message_tail, {error_text, error_state} ); end end PublisherName = nil; -- ensure that this parameter is unset for the time being; will be used again after COinS end local UrlAccess = is_valid_parameter_value (A['UrlAccess'], A:ORIGIN('UrlAccess'), cfg.keywords_lists['url-access'], nil); if not is_set(URL) and is_set(UrlAccess) then UrlAccess = nil; table.insert( z.message_tail, { set_error( 'param_access_requires_param', {'url'}, true ) } ); end local ChapterUrlAccess = is_valid_parameter_value (A['ChapterUrlAccess'], A:ORIGIN('ChapterUrlAccess'), cfg.keywords_lists['url-access'], nil); if not is_set(ChapterURL) and is_set(ChapterUrlAccess) then ChapterUrlAccess = nil; table.insert( z.message_tail, { set_error( 'param_access_requires_param', {A:ORIGIN('ChapterUrlAccess'):gsub ('%-access', '')}, true ) } ); end local MapUrlAccess = is_valid_parameter_value (A['MapUrlAccess'], A:ORIGIN('MapUrlAccess'), cfg.keywords_lists['url-access'], nil); if not is_set(A['MapURL']) and is_set(MapUrlAccess) then MapUrlAccess = nil; table.insert( z.message_tail, { set_error( 'param_access_requires_param', {'map-url'}, true ) } ); end local Via = A['Via']; local AccessDate = A['AccessDate']; local Agency = A['Agency']; local Language = A['Language']; local Format = A['Format']; local ChapterFormat = A['ChapterFormat']; local DoiBroken = A['DoiBroken']; local ID = A['ID']; local ASINTLD = A['ASINTLD']; local IgnoreISBN = is_valid_parameter_value (A['IgnoreISBN'], A:ORIGIN('IgnoreISBN'), cfg.keywords_lists['yes_true_y'], nil); local Embargo = A['Embargo']; local Class = A['Class']; -- arxiv class identifier local ID_list = extract_ids( args ); if is_set (DoiBroken) and not ID_list['DOI'] then table.insert( z.message_tail, { set_error( 'doibroken_missing_doi', A:ORIGIN('DoiBroken'))}); end local ID_access_levels = extract_id_access_levels( args, ID_list ); local Quote = A['Quote']; local LayFormat = A['LayFormat']; local LayURL = A['LayURL']; local LaySource = A['LaySource']; local Transcript = A['Transcript']; local TranscriptFormat = A['TranscriptFormat']; local TranscriptURL = A['TranscriptURL'] local TranscriptURLorigin = A:ORIGIN('TranscriptURL'); -- get name of parameter that holds TranscriptURL local LastAuthorAmp = is_valid_parameter_value (A['LastAuthorAmp'], A:ORIGIN('LastAuthorAmp'), cfg.keywords_lists['yes_true_y'], nil); local no_tracking_cats = is_valid_parameter_value (A['NoTracking'], A:ORIGIN('NoTracking'), cfg.keywords_lists['yes_true_y'], nil); --local variables that are not cs1 parameters local use_lowercase; -- controls capitalization of certain static text local this_page = mw.title.getCurrentTitle(); -- also used for COinS and for language local anchor_year; -- used in the CITEREF identifier local COinS_date = {}; -- holds date info extracted from |date= for the COinS metadata by Module:Date verification local DF = is_valid_parameter_value (A['DF'], A:ORIGIN('DF'), cfg.keywords_lists['df'], ''); if not is_set (DF) then DF = cfg.global_df; -- local df if present overrides global df set by {{use xxx date}} template end local sepc; -- separator between citation elements for CS1 a period, for CS2, a comma local PostScript; local Ref = A['Ref']; if 'harv' == Ref then add_maint_cat ('ref_harv'); -- add maint cat to identify templates that have this now-extraneous param value elseif not is_set (Ref) then Ref = 'harv'; -- set as default when not set externally end sepc, PostScript, Ref = set_style (Mode:lower(), A['PostScript'], Ref, config.CitationClass); use_lowercase = ( sepc == ',' ); -- used to control capitalization for certain static text --check this page to see if it is in one of the namespaces that cs1 is not supposed to add to the error categories if not is_set (no_tracking_cats) then -- ignore if we are already not going to categorize this page if in_array (this_page.nsText, cfg.uncategorized_namespaces) then no_tracking_cats = "true"; -- set no_tracking_cats end for _,v in ipairs (cfg.uncategorized_subpages) do -- cycle through page name patterns if this_page.text:match (v) then -- test page name against each pattern no_tracking_cats = "true"; -- set no_tracking_cats break; -- bail out if one is found end end end -- check for extra |page=, |pages= or |at= parameters. (also sheet and sheets while we're at it) select_one (args, {'page', 'p', 'pp', 'pages', 'at', 'sheet', 'sheets'}, 'redundant_parameters'); -- this is a dummy call simply to get the error message and category local coins_pages; Page, Pages, At, coins_pages = insource_loc_get (Page, Pages, At); local NoPP = is_valid_parameter_value (A['NoPP'], A:ORIGIN('NoPP'), cfg.keywords_lists['yes_true_y'], nil); if is_set (PublicationPlace) and is_set (Place) then -- both |publication-place= and |place= (|location=) allowed if different add_prop_cat ('location test'); -- add property cat to evaluate how often PublicationPlace and Place are used together if PublicationPlace == Place then Place = ''; -- unset; don't need both if they are the same end elseif not is_set (PublicationPlace) and is_set (Place) then -- when only |place= (|location=) is set ... PublicationPlace = Place; -- promote |place= (|location=) to |publication-place end if PublicationPlace == Place then Place = ''; end -- don't need both if they are the same --[[ Parameter remapping for cite encyclopedia: When the citation has these parameters: |encyclopedia and |title then map |title to |article and |encyclopedia to |title |encyclopedia and |article then map |encyclopedia to |title |trans-title maps to |trans-chapter when |title is re-mapped |url maps to |chapterurl when |title is remapped All other combinations of |encyclopedia, |title, and |article are not modified ]] local Encyclopedia = A['Encyclopedia']; if ( config.CitationClass == "encyclopaedia" ) or ( config.CitationClass == "citazione" and is_set (Encyclopedia)) then -- test code for citation if is_set (Periodical) then -- Periodical is set when |encyclopedia is set if is_set(Title) or is_set (ScriptTitle) then if not is_set(Chapter) then Chapter = Title; -- |encyclopedia and |title are set so map |title to |article and |encyclopedia to |title ScriptChapter = ScriptTitle; ScriptChapterOrigin = A:ORIGIN('ScriptTitle') TransChapter = TransTitle; ChapterURL = URL; ChapterURLorigin = A:ORIGIN('URL') ChapterUrlAccess = UrlAccess; if not is_set (ChapterURL) and is_set (TitleLink) then Chapter = make_wikilink (TitleLink, Chapter); end Title = Periodical; ChapterFormat = Format; Periodical = ''; -- redundant so unset TransTitle = ''; URL = ''; Format = ''; TitleLink = ''; ScriptTitle = ''; end elseif is_set (Chapter) then -- |title not set Title = Periodical; -- |encyclopedia set and |article set so map |encyclopedia to |title Periodical = ''; -- redundant so unset end end end -- Special case for cite techreport. if (config.CitationClass == "techreport") then -- special case for cite techreport if is_set(A['Number']) then -- cite techreport uses 'number', which other citations alias to 'issue' if not is_set(ID) then -- can we use ID for the "number"? ID = A['Number']; -- yes, use it else -- ID has a value so emit error message table.insert( z.message_tail, { set_error('redundant_parameters', {wrap_style ('parameter', 'id') .. ' and ' .. wrap_style ('parameter', 'number')}, true )}); end end end -- special case for cite mailing list if (config.CitationClass == "mailinglist") then -- TODO: move this to Periodical assignment; see TODOs at c. line 2360 Periodical = A ['MailingList']; elseif 'mailinglist' == Periodical_origin then Periodical = ''; -- unset because mailing list is only used for cite mailing list end -- Account for the oddity that is {{cite conference}}, before generation of COinS data. if 'conference' == config.CitationClass then if is_set(BookTitle) then Chapter = Title; -- ChapterLink = TitleLink; -- |chapterlink= is deprecated ChapterURL = URL; ChapterUrlAccess = UrlAccess; ChapterURLorigin = URLorigin; URLorigin = ''; ChapterFormat = Format; TransChapter = TransTitle; Title = BookTitle; Format = ''; -- TitleLink = ''; TransTitle = ''; URL = ''; end elseif 'speech' ~= config.CitationClass then Conference = ''; -- not cite conference or cite speech so make sure this is empty string end -- cite map oddities local Cartography = ""; local Scale = ""; local Sheet = A['Sheet'] or ''; local Sheets = A['Sheets'] or ''; if config.CitationClass == "map" then Chapter = A['Map']; ChapterURL = A['MapURL']; ChapterURLorigin = A:ORIGIN('MapURL'); TransChapter = A['TransMap']; ScriptChapter = A['ScriptMap'] ScriptChapterOrigin = A:ORIGIN('ScriptMap') ChapterUrlAccess = MapUrlAccess; ChapterFormat = A['MapFormat']; Cartography = A['Cartography']; if is_set( Cartography ) then Cartography = sepc .. " " .. wrap_msg ('cartography', Cartography, use_lowercase); end Scale = A['Scale']; if is_set( Scale ) then Scale = sepc .. " " .. Scale; end end -- Account for the oddities that are {{cite episode}} and {{cite serial}}, before generation of COinS data. if 'episode' == config.CitationClass or 'serial' == config.CitationClass then local SeriesLink = A['SeriesLink']; link_title_ok (SeriesLink, A:ORIGIN ('SeriesLink'), Series, 'series'); -- check for wikimarkup in |series-link= or wikimarkup in |series= when |series-link= is set local Network = A['Network']; local Station = A['Station']; local s, n = {}, {}; -- do common parameters first if is_set(Network) then table.insert(n, Network); end if is_set(Station) then table.insert(n, Station); end ID = table.concat(n, sepc .. ' '); if 'episode' == config.CitationClass then -- handle the oddities that are strictly {{cite episode}} local Season = A['Season']; local SeriesNumber = A['SeriesNumber']; if is_set (Season) and is_set (SeriesNumber) then -- these are mutually exclusive so if both are set table.insert( z.message_tail, { set_error( 'redundant_parameters', {wrap_style ('parameter', 'season') .. ' and ' .. wrap_style ('parameter', 'seriesno')}, true ) } ); -- add error message SeriesNumber = ''; -- unset; prefer |season= over |seriesno= end -- assemble a table of parts concatenated later into Series if is_set(Season) then table.insert(s, wrap_msg ('season', Season, use_lowercase)); end if is_set(SeriesNumber) then table.insert(s, wrap_msg ('seriesnum', SeriesNumber, use_lowercase)); end if is_set(Issue) then table.insert(s, wrap_msg ('episode', Issue, use_lowercase)); end Issue = ''; -- unset because this is not a unique parameter Chapter = Title; -- promote title parameters to chapter ScriptChapter = ScriptTitle; ScriptChapterOrigin = A:ORIGIN('ScriptTitle'); ChapterLink = TitleLink; -- alias episodelink TransChapter = TransTitle; ChapterURL = URL; ChapterUrlAccess = UrlAccess; ChapterURLorigin = A:ORIGIN('URL'); Title = Series; -- promote series to title TitleLink = SeriesLink; Series = table.concat(s, sepc .. ' '); -- this is concatenation of season, seriesno, episode number if is_set (ChapterLink) and not is_set (ChapterURL) then -- link but not URL Chapter = make_wikilink (ChapterLink, Chapter); elseif is_set (ChapterLink) and is_set (ChapterURL) then -- if both are set, URL links episode; Series = make_wikilink (ChapterLink, Series); end URL = ''; -- unset TransTitle = ''; ScriptTitle = ''; else -- now oddities that are cite serial Issue = ''; -- unset because this parameter no longer supported by the citation/core version of cite serial Chapter = A['Episode']; -- TODO: make |episode= available to cite episode someday? if is_set (Series) and is_set (SeriesLink) then Series = make_wikilink (SeriesLink, Series); end Series = wrap_style ('italic-title', Series); -- series is italicized end end -- end of {{cite episode}} stuff -- Account for the oddities that are {{cite arxiv}}, {{cite biorxiv}}, {{cite citeseerx}}, {{cite ssrn}}, before generation of COinS data. do if in_array (config.CitationClass, whitelist.preprint_template_list) then if not is_set (ID_list[config.CitationClass:upper()]) then -- |arxiv= or |eprint= required for cite arxiv; |biorxiv= & |citeseerx= required for their templates table.insert( z.message_tail, { set_error( config.CitationClass .. '_missing', {}, true ) } ); -- add error message end Periodical = ({['arxiv'] = 'arXiv', ['biorxiv'] = 'bioRxiv', ['citeseerx'] = 'CiteSeerX', ['ssrn'] = 'Social Science Research Network'})[config.CitationClass]; end end -- handle type parameter for those CS1 citations that have default values if in_array(config.CitationClass, {"AV-media-notes", "interview", "mailinglist", "map", "podcast", "pressrelease", "report", "techreport", "thesis"}) then TitleType = set_titletype (config.CitationClass, TitleType); if is_set(Degree) and "Thesis" == TitleType then -- special case for cite thesis TitleType = Degree .. ' ' .. cfg.title_types ['thesis']:lower(); end end if is_set(TitleType) then -- if type parameter is specified TitleType = substitute( cfg.messages['type'], TitleType); -- display it in parentheses -- TODO: Hack on TitleType to fix bunched parentheses problem end -- legacy: promote PublicationDate to Date if neither Date nor Year are set. local Date_origin; -- to hold the name of parameter promoted to Date; required for date error messaging if not is_set (Date) then Date = Year; -- promote Year to Date Year = nil; -- make nil so Year as empty string isn't used for CITEREF if not is_set (Date) and is_set(PublicationDate) then -- use PublicationDate when |date= and |year= are not set Date = PublicationDate; -- promote PublicationDate to Date PublicationDate = ''; -- unset, no longer needed Date_origin = A:ORIGIN('PublicationDate'); -- save the name of the promoted parameter else Date_origin = A:ORIGIN('Year'); -- save the name of the promoted parameter end else Date_origin = A:ORIGIN('Date'); -- not a promotion; name required for error messaging end if PublicationDate == Date then PublicationDate = ''; end -- if PublicationDate is same as Date, don't display in rendered citation --[[ Go test all of the date-holding parameters for valid MOS:DATE format and make sure that dates are real dates. This must be done before we do COinS because here is where we get the date used in the metadata. Date validation supporting code is in Module:Citation/CS1/Date_validation ]] do -- create defined block to contain local variables error_message, date_parameters_list, mismatch local error_message = ''; -- AirDate has been promoted to Date so not necessary to check it local date_parameters_list = { ['access-date'] = {val=AccessDate, name=A:ORIGIN ('AccessDate')}, ['archive-date'] = {val=ArchiveDate, name=A:ORIGIN ('ArchiveDate')}, ['date'] = {val=Date, name=Date_origin}, ['doi-broken-date'] = {val=DoiBroken, name=A:ORIGIN ('DoiBroken')}, ['embargo'] = {val=Embargo, name=A:ORIGIN ('Embargo')}, ['lay-date'] = {val=LayDate, name=A:ORIGIN ('LayDate')}, ['publication-date'] ={val=PublicationDate, name=A:ORIGIN ('PublicationDate')}, ['year'] = {val=Year, name=A:ORIGIN ('Year')}, }; anchor_year, Embargo, error_message = dates(date_parameters_list, COinS_date); -- start temporary Julian / Gregorian calendar uncertainty categorization if COinS_date.inter_cal_cat then add_prop_cat ('jul_greg_uncertainty'); end -- end temporary Julian / Gregorian calendar uncertainty categorization if is_set (Year) and is_set (Date) then -- both |date= and |year= not normally needed; local mismatch = year_date_check (Year, Date) if 0 == mismatch then -- |year= does not match a year-value in |date= if is_set (error_message) then -- if there is already an error message error_message = error_message .. ', '; -- tack on this additional message end error_message = error_message .. '&#124;year= / &#124;date= mismatch'; elseif 1 == mismatch then -- |year= matches year-value in |date= add_maint_cat ('date_year'); end end if not is_set(error_message) then -- error free dates only local modified = false; -- flag if is_set (DF) then -- if we need to reformat dates modified = reformat_dates (date_parameters_list, DF, false); -- reformat to DF format, use long month names if appropriate end if true == date_hyphen_to_dash (date_parameters_list) then -- convert hyphens to dashes where appropriate modified = true; add_maint_cat ('date_format'); -- hyphens were converted so add maint category end -- for those wikis that can and want to have English date names translated to the local language, -- uncomment these three lines. Not supported by en.wiki (for obvious reasons) -- set date_name_xlate() second argument to true to translate English digits to local digits (will translate ymd dates) -- if date_name_xlate (date_parameters_list, false) then -- modified = true; -- end if modified then -- if the date_parameters_list values were modified AccessDate = date_parameters_list['access-date'].val; -- overwrite date holding parameters with modified values ArchiveDate = date_parameters_list['archive-date'].val; Date = date_parameters_list['date'].val; DoiBroken = date_parameters_list['doi-broken-date'].val; LayDate = date_parameters_list['lay-date'].val; PublicationDate = date_parameters_list['publication-date'].val; end else table.insert( z.message_tail, { set_error( 'bad_date', {error_message}, true ) } ); -- add this error message end end -- end of do -- Account for the oddity that is {{cite journal}} with |pmc= set and |url= not set. Do this after date check but before COInS. -- Here we unset Embargo if PMC not embargoed (|embargo= not set in the citation) or if the embargo time has expired. Otherwise, holds embargo date Embargo = is_embargoed (Embargo); if config.CitationClass == "journal" and not is_set(URL) and is_set(ID_list['PMC']) then if not is_set (Embargo) then -- if not embargoed or embargo has expired URL=cfg.id_handlers['PMC'].prefix .. ID_list['PMC']; -- set url to be the same as the PMC external link if not embargoed URLorigin = cfg.id_handlers['PMC'].parameters[1]; -- set URLorigin to parameter name for use in error message if citation is missing a |title= if is_set(AccessDate) then -- access date requires |url=; pmc created url is not |url= table.insert( z.message_tail, { set_error( 'accessdate_missing_url', {}, true ) } ); AccessDate = ''; -- unset end end end -- At this point fields may be nil if they weren't specified in the template use. We can use that fact. -- Test if citation has no title if not is_set(Title) and not is_set(TransTitle) and not is_set(ScriptTitle) then if 'episode' == config.CitationClass then -- special case for cite episode; TODO: is there a better way to do this? table.insert( z.message_tail, { set_error( 'citation_missing_title', {'series'}, true ) } ); else table.insert( z.message_tail, { set_error( 'citation_missing_title', {'title'}, true ) } ); end end if cfg.keywords_xlate[Title] == 'none' and in_array (config.CitationClass, {'journal', 'citazione'}) and (is_set (Periodical) or is_set (ScriptPeriodical)) and ('journal' == Periodical_origin or 'script-journal' == ScriptPeriodical_origin) then -- special case for journal cites Title = ''; -- set title to empty string add_maint_cat ('untitled'); end check_for_url ({ -- add error message when any of these parameters hold a URL ['title']=Title, [A:ORIGIN('Chapter')]=Chapter, [Periodical_origin] = Periodical, [PublisherName_origin] = PublisherName }); -- COinS metadata (see <http://ocoins.info/>) for automated parsing of citation information. -- handle the oddity that is cite encyclopedia and {{citation |encyclopedia=something}}. Here we presume that -- when Periodical, Title, and Chapter are all set, then Periodical is the book (encyclopedia) title, Title -- is the article title, and Chapter is a section within the article. So, we remap local coins_chapter = Chapter; -- default assuming that remapping not required local coins_title = Title; -- et tu if 'encyclopaedia' == config.CitationClass or ('citazione' == config.CitationClass and is_set (Encyclopedia)) then if is_set (Chapter) and is_set (Title) and is_set (Periodical) then -- if all are used then coins_chapter = Title; -- remap coins_title = Periodical; end end local coins_author = a; -- default for coins rft.au if 0 < #c then -- but if contributor list coins_author = c; -- use that instead end -- this is the function call to COinS() local OCinSoutput = COinS({ ['Periodical'] = strip_apostrophe_markup (Periodical), -- no markup in the metadata ['Encyclopedia'] = strip_apostrophe_markup (Encyclopedia), ['Chapter'] = make_coins_title (coins_chapter, ScriptChapter), -- Chapter and ScriptChapter stripped of bold / italic wikimarkup ['Degree'] = Degree; -- cite thesis only ['Title'] = make_coins_title (coins_title, ScriptTitle), -- Title and ScriptTitle stripped of bold / italic wikimarkup ['PublicationPlace'] = PublicationPlace, ['Date'] = COinS_date.rftdate, -- COinS_date has correctly formatted date if Date is valid; ['Season'] = COinS_date.rftssn, ['Chron'] = COinS_date.rftchron or (not COinS_date.rftdate and Date) or '', -- chron but if not set and invalid date format use Date; keep this last bit? ['Series'] = Series, ['Volume'] = Volume, ['Issue'] = Issue, ['Pages'] = coins_pages or get_coins_pages (first_set ({Sheet, Sheets, Page, Pages, At}, 5)), -- pages stripped of external links ['Edition'] = Edition, ['PublisherName'] = PublisherName or Newsgroup, -- any apostrophe markup already removed from PublisherName ['URL'] = first_set ({ChapterURL, URL}, 2), ['Authors'] = coins_author, ['ID_list'] = ID_list, ['RawPage'] = this_page.prefixedText, }, config.CitationClass); -- Account for the oddities that are {{cite arxiv}}, {{cite biorxiv}}, {{cite citeseerx}}, and {{cite ssrn}} AFTER generation of COinS data. if in_array (config.CitationClass, whitelist.preprint_template_list) then -- we have set rft.jtitle in COinS to arXiv, bioRxiv, CiteSeerX, or ssrn now unset so it isn't displayed Periodical = ''; -- periodical not allowed in these templates; if article has been published, use cite journal end -- special case for cite newsgroup. Do this after COinS because we are modifying Publishername to include some static text if 'newsgroup' == config.CitationClass and is_set (Newsgroup) then PublisherName = substitute (cfg.messages['newsgroup'], external_link( 'news:' .. Newsgroup, Newsgroup, Newsgroup_origin, nil )); end -- Now perform various field substitutions. -- We also add leading spaces and surrounding markup and punctuation to the -- various parts of the citation, but only when they are non-nil. local EditorCount; -- used only for choosing {ed.) or (eds.) annotation at end of editor name-list do local last_first_list; local control = { format = NameListFormat, -- empty string or 'vanc' maximum = nil, -- as if display-authors or display-editors not set lastauthoramp = LastAuthorAmp, mode = Mode }; do -- do editor name list first because the now unsupported coauthors used to modify control table control.maximum , editor_etal = get_display_names (A['DisplayEditors'], #e, 'editors', editor_etal); last_first_list, EditorCount = list_people(control, e, editor_etal); if is_set (Editors) then Editors, editor_etal = name_has_etal (Editors, editor_etal, false, 'editors'); -- find and remove variations on et al. if editor_etal then Editors = Editors .. ' ' .. cfg.messages['et al']; -- add et al. to editors parameter beause |display-editors=etal end EditorCount = 2; -- we don't know but assume |editors= is multiple names; spoof to display (eds.) annotation else Editors = last_first_list; -- either an author name list or an empty string end if 1 == EditorCount and (true == editor_etal or 1 < #e) then -- only one editor displayed but includes etal then EditorCount = 2; -- spoof to display (eds.) annotation end end do -- now do interviewers control.maximum , interviewer_etal = get_display_names (A['DisplayInterviewers'], #interviewers_list, 'interviewers', interviewer_etal); Interviewers = list_people (control, interviewers_list, interviewer_etal); end do -- now do translators control.maximum , translator_etal = get_display_names (A['DisplayTranslators'], #t, 'translators', translator_etal); Translators = list_people (control, t, translator_etal); end do -- now do contributors control.maximum , contributor_etal = get_display_names (A['DisplayContributors'], #c, 'contributors', contributor_etal); Contributors = list_people (control, c, contributor_etal); end do -- now do authors control.maximum , author_etal = get_display_names (A['DisplayAuthors'], #a, 'authors', author_etal); last_first_list = list_people(control, a, author_etal); if is_set (Authors) then Authors, author_etal = name_has_etal (Authors, author_etal, false, 'authors'); -- find and remove variations on et al. if author_etal then Authors = Authors .. ' ' .. cfg.messages['et al']; -- add et al. to authors parameter end else Authors = last_first_list; -- either an author name list or an empty string end end -- end of do if is_set (Authors) and is_set (Collaboration) then Authors = Authors .. ' (' .. Collaboration .. ')'; -- add collaboration after et al. end end -- apply |[xx-]format= styling; at the end, these parameters hold correctly styled format annotation, -- an error message if the associated url is not set, or an empty string for concatenation ArchiveFormat = style_format (ArchiveFormat, ArchiveURL, 'archive-format', 'archive-url'); ConferenceFormat = style_format (ConferenceFormat, ConferenceURL, 'conference-format', 'conference-url'); Format = style_format (Format, URL, 'format', 'url'); LayFormat = style_format (LayFormat, LayURL, 'lay-format', 'lay-url'); TranscriptFormat = style_format (TranscriptFormat, TranscriptURL, 'transcript-format', 'transcripturl'); -- special case for chapter format so no error message or cat when chapter not supported if not (in_array(config.CitationClass, {'web', 'news', 'journal', 'magazine', 'pressrelease', 'podcast', 'newsgroup', 'arxiv', 'biorxiv', 'citeseerx', 'ssrn'}) or ('citazione' == config.CitationClass and (is_set (Periodical) or is_set (ScriptPeriodical)) and not is_set (Encyclopedia))) then ChapterFormat = style_format (ChapterFormat, ChapterURL, 'chapter-format', 'chapter-url'); end if not is_set(URL) then if in_array(config.CitationClass, {"web","podcast", "mailinglist"}) or -- |url= required for cite web, cite podcast, and cite mailinglist ('citazione' == config.CitationClass and ('website' == Periodical_origin or 'script-website' == ScriptPeriodical_origin)) then -- and required for {{citation}} with |website= or |script-website= table.insert( z.message_tail, { set_error( 'cite_web_url', {}, true ) } ); end -- do we have |accessdate= without either |url= or |chapter-url=? if is_set(AccessDate) and not is_set(ChapterURL)then -- ChapterURL may be set when URL is not set; table.insert( z.message_tail, { set_error( 'accessdate_missing_url', {}, true ) } ); AccessDate = ''; end end local OriginalURL, OriginalURLorigin, OriginalFormat, OriginalAccess; UrlStatus = UrlStatus:lower(); -- used later when assembling archived text if is_set( ArchiveURL ) then if is_set (ChapterURL) then -- if chapter-url is set apply archive url to it OriginalURL = ChapterURL; -- save copy of source chapter's url for archive text OriginalURLorigin = ChapterURLorigin; -- name of chapter-url parameter for error messages OriginalFormat = ChapterFormat; -- and original |chapter-format= if 'live' ~= UrlStatus then ChapterURL = ArchiveURL -- swap-in the archive's url ChapterURLorigin = A:ORIGIN('ArchiveURL') -- name of archive-url parameter for error messages ChapterFormat = ArchiveFormat or ''; -- swap in archive's format ChapterUrlAccess = nil; -- restricted access levels do not make sense for archived urls end elseif is_set (URL) then OriginalURL = URL; -- save copy of original source URL OriginalURLorigin = URLorigin; -- name of url parameter for error messages OriginalFormat = Format; -- and original |format= OriginalAccess = UrlAccess; if 'live' ~= UrlStatus then -- if URL set then archive-url applies to it URL = ArchiveURL -- swap-in the archive's url URLorigin = A:ORIGIN('ArchiveURL') -- name of archive url parameter for error messages Format = ArchiveFormat or ''; -- swap in archive's format UrlAccess = nil; -- restricted access levels do not make sense for archived urls end end end if in_array(config.CitationClass, {'web','news','journal', 'magazine', 'pressrelease', 'podcast', 'newsgroup', 'arxiv', 'biorxiv', 'citeseerx', 'ssrn'}) or -- if any of the 'periodical' cites except encyclopedia ('citazione' == config.CitationClass and (is_set (Periodical) or is_set (ScriptPeriodical)) and not is_set (Encyclopedia)) then local chap_param; if is_set (Chapter) then -- get a parameter name from one of these chapter related meta-parameters chap_param = A:ORIGIN ('Chapter') elseif is_set (TransChapter) then chap_param = A:ORIGIN ('TransChapter') elseif is_set (ChapterURL) then chap_param = A:ORIGIN ('ChapterURL') elseif is_set (ScriptChapter) then chap_param = ScriptChapterOrigin; else is_set (ChapterFormat) chap_param = A:ORIGIN ('ChapterFormat') end if is_set (chap_param) then -- if we found one table.insert( z.message_tail, { set_error( 'chapter_ignored', {chap_param}, true ) } ); -- add error message Chapter = ''; -- and set them to empty string to be safe with concatenation TransChapter = ''; ChapterURL = ''; ScriptChapter = ''; ChapterFormat = ''; end else -- otherwise, format chapter / article title local no_quotes = false; -- default assume that we will be quoting the chapter parameter value if is_set (Contribution) and 0 < #c then -- if this is a contribution with contributor(s) if in_array (Contribution:lower(), cfg.keywords_lists.contribution) then -- and a generic contribution title no_quotes = true; -- then render it unquoted end end Chapter = format_chapter_title (ScriptChapter, ScriptChapterOrigin, Chapter, TransChapter, ChapterURL, ChapterURLorigin, no_quotes, ChapterUrlAccess); -- Contribution is also in Chapter if is_set (Chapter) then Chapter = Chapter .. ChapterFormat ; if 'map' == config.CitationClass and is_set (TitleType) then Chapter = Chapter .. ' ' .. TitleType; -- map annotation here; not after title end Chapter = Chapter.. sepc .. ' '; elseif is_set (ChapterFormat) then -- |chapter= not set but |chapter-format= is so ... Chapter = ChapterFormat .. sepc .. ' '; -- ... ChapterFormat has error message, we want to see it end end -- Format main title. TODO: add support for non-English versions of 'Archived copy' when used on other-language wikis if is_set (ArchiveURL) and (mw.ustring.match (mw.ustring.lower(Title), cfg.special_case_translation.archived_copy.en) or -- if title is 'Archived copy' (place holder added by bots that can't find proper title) mw.ustring.match (mw.ustring.lower(Title), cfg.special_case_translation.archived_copy['local'])) then -- local-wiki's form add_maint_cat ('archived_copy'); -- add maintenance category before we modify the content of Title end if Title:match ('^%(%(.*%)%)$') then -- if keep as written markup: Title= Title:gsub ('^%(%((.*)%)%)$', '%1') -- remove the markup else if '...' == Title:sub (-3) then -- if elipsis is the last three characters of |title= Title = Title:gsub ('(%.%.%.)%.+$', '%1'); -- limit the number of dots to three elseif not mw.ustring.find (Title, '%.%s*%a%.$') and -- end of title is not a 'dot-(optional space-)letter-dot' initialism ... not mw.ustring.find (Title, '%s+%a%.$') then -- ...and not a 'space-letter-dot' initial (''Allium canadense'' L.) Title = mw.ustring.gsub(Title, '%'..sepc..'$', ''); -- remove any trailing separator character; sepc and ms.ustring() here for languages that use multibyte separator characters end end if in_array(config.CitationClass, {'web', 'news', 'journal', 'magazine', 'pressrelease', 'podcast', 'newsgroup', 'mailinglist', 'interview', 'arxiv', 'biorxiv', 'citeseerx', 'ssrn'}) or ('citazione' == config.CitationClass and (is_set (Periodical) or is_set (ScriptPeriodical)) and not is_set (Encyclopedia)) or ('map' == config.CitationClass and (is_set (Periodical) or is_set (ScriptPeriodical))) then -- special case for cite map when the map is in a periodical treat as an article Title = kern_quotes (Title); -- if necessary, separate title's leading and trailing quote marks from Module provided quote marks Title = wrap_style ('quoted-title', Title); Title = script_concatenate (Title, ScriptTitle, 'script-title'); -- <bdi> tags, lang atribute, categorization, etc; must be done after title is wrapped TransTitle= wrap_style ('trans-quoted-title', TransTitle ); elseif 'report' == config.CitationClass then -- no styling for cite report Title = script_concatenate (Title, ScriptTitle, 'script-title'); -- <bdi> tags, lang atribute, categorization, etc; must be done after title is wrapped TransTitle= wrap_style ('trans-quoted-title', TransTitle ); -- for cite report, use this form for trans-title else Title = wrap_style ('italic-title', Title); Title = script_concatenate (Title, ScriptTitle, 'script-title'); -- <bdi> tags, lang atribute, categorization, etc; must be done after title is wrapped TransTitle = wrap_style ('trans-italic-title', TransTitle); end local TransError = ""; if is_set(TransTitle) then if is_set(Title) then TransTitle = " " .. TransTitle; else TransError = " " .. set_error( 'trans_missing_title', {'title'} ); end end if is_set (Title) then -- TODO: is this the right place to be making wikisource urls? if not is_set (TitleLink) and is_set (URL) then Title = external_link (URL, Title, URLorigin, UrlAccess) .. TransTitle .. TransError .. Format; URL = ''; -- unset these because no longer needed Format = ""; elseif is_set (TitleLink) and not is_set (URL) then local ws_url; ws_url = wikisource_url_make (TitleLink); -- ignore ws_label return; not used here if ws_url then Title = external_link (ws_url, Title .. '&nbsp;', 'ws link in title-link'); -- space char after Title to move icon away from italic text; TODO: a better way to do this? Title = substitute (cfg.presentation['interwiki-icon'], {cfg.presentation['class-wikisource'], TitleLink, Title}); Title = Title .. TransTitle .. TransError; else Title = make_wikilink (TitleLink, Title) .. TransTitle .. TransError; end else local ws_url, ws_label; -- Title has italic or quote markup by the time we get here which causes is_wikilink() to return 0 (not a wikilink) ws_url, ws_label, L = wikisource_url_make (Title:gsub('[\'"](.-)[\'"]', '%1')); -- make ws url from |title= interwiki link (strip italic or quote markup); link portion L becomes tool tip label if ws_url then Title = Title:gsub ('%b[]', ws_label); -- replace interwiki link with ws_label to retain markup Title = external_link (ws_url, Title .. '&nbsp;', 'ws link in title'); -- space char after Title to move icon away from italic text; TODO: a better way to do this? Title = substitute (cfg.presentation['interwiki-icon'], {cfg.presentation['class-wikisource'], L, Title}); Title = Title .. TransTitle .. TransError; else Title = Title .. TransTitle .. TransError; end end else Title = TransTitle .. TransError; end if is_set(Place) then Place = " " .. wrap_msg ('written', Place, use_lowercase) .. sepc .. " "; end if is_set (Conference) then if is_set (ConferenceURL) then Conference = external_link( ConferenceURL, Conference, ConferenceURLorigin, nil ); end Conference = sepc .. " " .. Conference .. ConferenceFormat; elseif is_set(ConferenceURL) then Conference = sepc .. " " .. external_link( ConferenceURL, nil, ConferenceURLorigin, nil ); end if not is_set(Position) then local Minutes = A['Minutes']; local Time = A['Time']; if is_set(Minutes) then if is_set (Time) then table.insert( z.message_tail, { set_error( 'redundant_parameters', {wrap_style ('parameter', 'minutes') .. ' and ' .. wrap_style ('parameter', 'time')}, true ) } ); end Position = " " .. Minutes .. " " .. cfg.messages['minutes']; else if is_set(Time) then local TimeCaption = A['TimeCaption'] if not is_set(TimeCaption) then TimeCaption = cfg.messages['event']; if sepc ~= '.' then TimeCaption = TimeCaption:lower(); end end Position = " " .. TimeCaption .. " " .. Time; end end else Position = " " .. Position; At = ''; end Page, Pages, Sheet, Sheets = format_pages_sheets (Page, Pages, Sheet, Sheets, config.CitationClass, Periodical_origin, sepc, NoPP, use_lowercase); At = is_set(At) and (sepc .. " " .. At) or ""; Position = is_set(Position) and (sepc .. " " .. Position) or ""; if config.CitationClass == 'map' then -- TODO copy this line and local Section = A['Section']; -- TODO move this line to c. line 2337 so that separate Sections in aliases{} not required? then unset Chapter? local Sections = A['Sections']; local Inset = A['Inset']; if is_set( Inset ) then Inset = sepc .. " " .. wrap_msg ('inset', Inset, use_lowercase); end if is_set( Sections ) then Section = sepc .. " " .. wrap_msg ('sections', Sections, use_lowercase); elseif is_set( Section ) then Section = sepc .. " " .. wrap_msg ('section', Section, use_lowercase); end At = At .. Inset .. Section; end if is_set (Language) then Language = language_parameter (Language); -- format, categories, name from ISO639-1, etc else Language=""; -- language not specified so make sure this is an empty string; --[[ TODO: need to extract the wrap_msg from language_parameter so that we can solve parentheses bunching problem with Format/Language/TitleType ]] end Others = is_set(Others) and (sepc .. " " .. Others) or ""; if is_set (Translators) then Others = safe_join ({sepc .. ' ', wrap_msg ('translated', Translators, use_lowercase), Others}, sepc); end if is_set (Interviewers) then Others = safe_join ({sepc .. ' ', wrap_msg ('interview', Interviewers, use_lowercase), Others}, sepc); end TitleNote = is_set(TitleNote) and (sepc .. " " .. TitleNote) or ""; if is_set (Edition) then if Edition:match ('%f[%a][Ee]d%.?$') or Edition:match ('%f[%a][Ee]dition$') then add_maint_cat ('extra_text', 'edition'); end Edition = " " .. wrap_msg ('edition', Edition); else Edition = ''; end Series = is_set (Series) and wrap_msg ('series', {sepc, Series}) or ""; -- not the same as SeriesNum OrigYear = is_set (OrigYear) and wrap_msg ('origyear', OrigYear) or ''; Agency = is_set (Agency) and wrap_msg ('agency', {sepc, Agency}) or ""; Volume = format_volume_issue (Volume, Issue, config.CitationClass, Periodical_origin, sepc, use_lowercase); ------------------------------------ totally unrelated data Via = is_set (Via) and wrap_msg ('via', Via) or ''; if is_set(AccessDate) then local retrv_text = " " .. cfg.messages['retrieved'] AccessDate = nowrap_date (AccessDate); -- wrap in nowrap span if date in appropriate format if (sepc ~= ".") then retrv_text = retrv_text:lower() end -- if mode is cs2, lower case AccessDate = substitute (retrv_text, AccessDate); -- add retrieved text AccessDate = substitute (cfg.presentation['accessdate'], {sepc, AccessDate}); -- allow editors to hide accessdates end if is_set(ID) then ID = sepc .." ".. ID; end if "thesis" == config.CitationClass and is_set(Docket) then ID = sepc .." Docket ".. Docket .. ID; end if "report" == config.CitationClass and is_set(Docket) then -- for cite report when |docket= is set ID = sepc .. ' ' .. Docket; -- overwrite ID even if |id= is set end ID_list = build_id_list( ID_list, {IdAccessLevels=ID_access_levels, DoiBroken = DoiBroken, ASINTLD = ASINTLD, IgnoreISBN = IgnoreISBN, Embargo=Embargo, Class = Class} ); if is_set(URL) then URL = " " .. external_link( URL, nil, URLorigin, UrlAccess ); end if is_set(Quote) then if Quote:sub(1,1) == '"' and Quote:sub(-1,-1) == '"' then -- if first and last characters of quote are quote marks Quote = Quote:sub(2,-2); -- strip them off end Quote = sepc .." " .. wrap_style ('quoted-text', Quote ); -- wrap in <q>...</q> tags PostScript = ""; -- cs1|2 does not supply terminal punctuation when |quote= is set end local Archived if is_set(ArchiveURL) then local arch_text; if not is_set(ArchiveDate) then ArchiveDate = set_error('archive_missing_date'); end if "live" == UrlStatus then arch_text = cfg.messages['archived']; if sepc ~= "." then arch_text = arch_text:lower() end Archived = sepc .. " " .. substitute( cfg.messages['archived-live'], { external_link( ArchiveURL, arch_text, A:ORIGIN('ArchiveURL'), nil ) .. ArchiveFormat, ArchiveDate } ); if not is_set (OriginalURL) then Archived = Archived .. " " .. set_error('archive_missing_url'); end elseif is_set(OriginalURL) then -- UrlStatus is empty, 'dead', 'unfit', 'usurped', 'bot: unknown' if in_array (UrlStatus, {'unfit', 'usurped', 'bot: unknown'}) then arch_text = cfg.messages['archived-unfit']; if sepc ~= "." then arch_text = arch_text:lower() end Archived = sepc .. " " .. arch_text .. ArchiveDate; -- format already styled if 'bot: unknown' == UrlStatus then add_maint_cat ('bot:_unknown'); -- and add a category if not already added else add_maint_cat ('unfit'); -- and add a category if not already added end else -- UrlStatus is empty, 'dead' arch_text = cfg.messages['archived-dead']; if sepc ~= "." then arch_text = arch_text:lower() end Archived = sepc .. " " .. substitute( arch_text, { external_link( OriginalURL, cfg.messages['original'], OriginalURLorigin, OriginalAccess ) .. OriginalFormat, ArchiveDate } ); -- format already styled end else -- OriginalUrl not set arch_text = cfg.messages['archived-missing']; if sepc ~= "." then arch_text = arch_text:lower() end Archived = sepc .. " " .. substitute( arch_text, { set_error('archive_missing_url'), ArchiveDate } ); end elseif is_set (ArchiveFormat) then Archived = ArchiveFormat; -- if set and ArchiveURL not set ArchiveFormat has error message else Archived = "" end local Lay = ''; if is_set(LayURL) then if is_set(LayDate) then LayDate = " (" .. LayDate .. ")" end if is_set(LaySource) then LaySource = " &ndash; ''" .. safe_for_italics(LaySource) .. "''"; else LaySource = ""; end if sepc == '.' then Lay = sepc .. " " .. external_link( LayURL, cfg.messages['lay summary'], A:ORIGIN('LayURL'), nil ) .. LayFormat .. LaySource .. LayDate else Lay = sepc .. " " .. external_link( LayURL, cfg.messages['lay summary']:lower(), A:ORIGIN('LayURL'), nil ) .. LayFormat .. LaySource .. LayDate end elseif is_set (LayFormat) then -- Test if |lay-format= is given without giving a |lay-url= Lay = sepc .. LayFormat; -- if set and LayURL not set, then LayFormat has error message end if is_set(Transcript) then if is_set(TranscriptURL) then Transcript = external_link( TranscriptURL, Transcript, TranscriptURLorigin, nil ); end Transcript = sepc .. ' ' .. Transcript .. TranscriptFormat; elseif is_set(TranscriptURL) then Transcript = external_link( TranscriptURL, nil, TranscriptURLorigin, nil ); end local Publisher; if is_set(PublicationDate) then PublicationDate = wrap_msg ('published', PublicationDate); end if is_set(PublisherName) then if is_set(PublicationPlace) then Publisher = sepc .. " " .. PublicationPlace .. ": " .. PublisherName .. PublicationDate; else Publisher = sepc .. " " .. PublisherName .. PublicationDate; end elseif is_set(PublicationPlace) then Publisher= sepc .. " " .. PublicationPlace .. PublicationDate; else Publisher = PublicationDate; end -- Several of the above rely upon detecting this as nil, so do it last. if (is_set (Periodical) or is_set (ScriptPeriodical) or is_set (TransPeriodical)) then if is_set(Title) or is_set(TitleNote) then Periodical = sepc .. " " .. format_periodical (ScriptPeriodical, ScriptPeriodical_origin, Periodical, TransPeriodical); else Periodical = format_periodical (ScriptPeriodical, ScriptPeriodical_origin, Periodical, TransPeriodical); end end --[[ Handle the oddity that is cite speech. This code overrides whatever may be the value assigned to TitleNote (through |department=) and forces it to be " (Speech)" so that the annotation directly follows the |title= parameter value in the citation rather than the |event= parameter value (if provided). ]] if "speech" == config.CitationClass then -- cite speech only TitleNote = " (Speech)"; -- annotate the citation if is_set (Periodical) then -- if Periodical, perhaps because of an included |website= or |journal= parameter if is_set (Conference) then -- and if |event= is set Conference = Conference .. sepc .. " "; -- then add appropriate punctuation to the end of the Conference variable before rendering end end end -- Piece all bits together at last. Here, all should be non-nil. -- We build things this way because it is more efficient in LUA -- not to keep reassigning to the same string variable over and over. local tcommon; local tcommon2; -- used for book cite when |contributor= is set if in_array(config.CitationClass, {"journal","citazione"}) and is_set(Periodical) then if is_set(Others) then Others = safe_join ({Others, sepc .. " "}, sepc) end -- add terminal punctuation & space; check for dup sepc; TODO why do we need to do this here? tcommon = safe_join( {Others, Title, TitleNote, Conference, Periodical, Format, TitleType, Series, Language, Edition, Publisher, Agency, Volume}, sepc ); elseif in_array(config.CitationClass, {"libru","citazione"}) and not is_set(Periodical) then -- special cases for book cites if is_set (Contributors) then -- when we are citing foreword, preface, introduction, etc tcommon = safe_join( {Title, TitleNote}, sepc ); -- author and other stuff will come after this and before tcommon2 tcommon2 = safe_join( {Conference, Periodical, Format, TitleType, Series, Language, Volume, Others, Edition, Publisher, Agency}, sepc ); else tcommon = safe_join( {Title, TitleNote, Conference, Periodical, Format, TitleType, Series, Language, Volume, Others, Edition, Publisher, Agency}, sepc ); end elseif 'map' == config.CitationClass then -- special cases for cite map if is_set (Chapter) then -- map in a book; TitleType is part of Chapter tcommon = safe_join( {Title, Format, Edition, Scale, Series, Language, Cartography, Others, Publisher, Volume}, sepc ); elseif is_set (Periodical) then -- map in a periodical tcommon = safe_join( {Title, TitleType, Format, Periodical, Scale, Series, Language, Cartography, Others, Publisher, Volume}, sepc ); else -- a sheet or stand-alone map tcommon = safe_join( {Title, TitleType, Format, Edition, Scale, Series, Language, Cartography, Others, Publisher}, sepc ); end elseif 'episode' == config.CitationClass then -- special case for cite episode tcommon = safe_join( {Title, TitleNote, TitleType, Series, Language, Edition, Publisher}, sepc ); else -- all other CS1 templates tcommon = safe_join( {Title, TitleNote, Conference, Periodical, Format, TitleType, Series, Language, Volume, Others, Edition, Publisher, Agency}, sepc ); end if #ID_list > 0 then ID_list = safe_join( { sepc .. " ", table.concat( ID_list, sepc .. " " ), ID }, sepc ); else ID_list = ID; end local idcommon; if 'audio-visual' == config.CitationClass or 'episode' == config.CitationClass then -- special case for cite AV media & cite episode position transcript idcommon = safe_join( { ID_list, URL, Archived, Transcript, AccessDate, Via, Lay, Quote }, sepc ); else idcommon = safe_join( { ID_list, URL, Archived, AccessDate, Via, Lay, Quote }, sepc ); end local text; local pgtext = Position .. Sheet .. Sheets .. Page .. Pages .. At; if is_set(Date) then if is_set (Authors) or is_set (Editors) then -- date follows authors or editors when authors not set Date = " (" .. Date ..")" .. OrigYear .. sepc .. " "; -- in paranetheses else -- neither of authors and editors set if (string.sub(tcommon,-1,-1) == sepc) then -- if the last character of tcommon is sepc Date = " " .. Date .. OrigYear; -- Date does not begin with sepc else Date = sepc .. " " .. Date .. OrigYear; -- Date begins with sepc end end end if is_set(Authors) then if (not is_set (Date)) then -- when date is set it's in parentheses; no Authors termination Authors = terminate_name_list (Authors, sepc); -- when no date, terminate with 0 or 1 sepc and a space end if is_set(Editors) then local in_text = " "; local post_text = ""; if is_set(Chapter) and 0 == #c then in_text = in_text .. cfg.messages['in'] .. " " if (sepc ~= '.') then in_text = in_text:lower() -- lowercase for cs2 end end if EditorCount <= 1 then post_text = " (" .. cfg.messages['editor'] .. ")"; -- be consistent with no-author, no-date case else post_text = " (" .. cfg.messages['editors'] .. ")"; end Editors = terminate_name_list (in_text .. Editors .. post_text, sepc); -- terminate with 0 or 1 sepc and a space end if is_set (Contributors) then -- book cite and we're citing the intro, preface, etc local by_text = sepc .. ' ' .. cfg.messages['by'] .. ' '; if (sepc ~= '.') then by_text = by_text:lower() end -- lowercase for cs2 Authors = by_text .. Authors; -- author follows title so tweak it here if is_set (Editors) and is_set (Date) then -- when Editors make sure that Authors gets terminated Authors = terminate_name_list (Authors, sepc); -- terminate with 0 or 1 sepc and a space end if (not is_set (Date)) then -- when date is set it's in parentheses; no Contributors termination Contributors = terminate_name_list (Contributors, sepc); -- terminate with 0 or 1 sepc and a space end text = safe_join( {Contributors, Date, Chapter, tcommon, Authors, Place, Editors, tcommon2, pgtext, idcommon }, sepc ); else text = safe_join( {Authors, Date, Chapter, Place, Editors, tcommon, pgtext, idcommon }, sepc ); end elseif is_set(Editors) then if is_set(Date) then if EditorCount <= 1 then Editors = Editors .. ", " .. cfg.messages['editor']; else Editors = Editors .. ", " .. cfg.messages['editors']; end else if EditorCount <= 1 then Editors = Editors .. " (" .. cfg.messages['editor'] .. ")" .. sepc .. " " else Editors = Editors .. " (" .. cfg.messages['editors'] .. ")" .. sepc .. " " end end text = safe_join( {Editors, Date, Chapter, Place, tcommon, pgtext, idcommon}, sepc ); else if in_array(config.CitationClass, {"journal","citazione"}) and is_set(Periodical) then text = safe_join( {Chapter, Place, tcommon, pgtext, Date, idcommon}, sepc ); else text = safe_join( {Chapter, Place, tcommon, Date, pgtext, idcommon}, sepc ); end end if is_set(PostScript) and PostScript ~= sepc then text = safe_join( {text, sepc}, sepc ); --Deals with italics, spaces, etc. text = text:sub(1,-sepc:len()-1); end text = safe_join( {text, PostScript}, sepc ); -- Now enclose the whole thing in a <cite/> element local options = {}; if is_set(config.CitationClass) and config.CitationClass ~= "citazione" then options.class = config.CitationClass; options.class = "citazione " .. config.CitationClass; -- class=citation required for blue highlight when used with |ref= else options.class = "citazione"; end if is_set(Ref) and 'none' ~= cfg.keywords_xlate[Ref:lower()] then local id = Ref if ('harv' == Ref ) then local namelist = {}; -- holds selected contributor, author, editor name list local year = first_set ({Year, anchor_year}, 2); -- Year first for legacy citations and for YMD dates that require disambiguation if #c > 0 then -- if there is a contributor list namelist = c; -- select it elseif #a > 0 then -- or an author list namelist = a; elseif #e > 0 then -- or an editor list namelist = e; end if #namelist > 0 then -- if there are names in namelist id = anchor_id (namelist, year); -- go make the CITEREF anchor else id = ''; -- unset end end options.id = id; end if string.len(text:gsub("<span[^>/]*>(.-)</span>", "%1"):gsub("%b<>","")) <= 2 then -- remove <span> tags and other html-like markup; then get length of what remains z.error_categories = {}; text = set_error('citazione_viotu'); z.message_tail = {}; end local render = {}; -- here we collect the final bits for concatenation into the rendered citation if is_set(options.id) then -- here we wrap the rendered citation in <cite ...>...</cite> tags table.insert (render, substitute (cfg.presentation['cite-id'], {mw.uri.anchorEncode(options.id), mw.text.nowiki(options.class), text})); -- when |ref= is set else table.insert (render, substitute (cfg.presentation['cite'], {mw.text.nowiki(options.class), text})); -- all other cases end table.insert (render, substitute (cfg.presentation['ocins'], {OCinSoutput})); -- append metadata to the citation if 0 ~= #z.message_tail then table.insert (render, ' '); for i,v in ipairs( z.message_tail ) do if is_set(v[1]) then if i == #z.message_tail then table.insert (render, error_comment( v[1], v[2] )); else table.insert (render, error_comment( v[1] .. "; ", v[2] )); end end end end if 0 ~= #z.maintenance_cats then local maint_msgs = {}; -- here we collect all of the maint messages for _, v in ipairs( z.maintenance_cats ) do -- append maintenance categories local maint = {}; -- here we assemble a maintenence message table.insert (maint, v); -- maint msg is the category name table.insert (maint, ' ('); -- open the link text table.insert (maint, make_wikilink (':Category:' .. v, 'link')); -- add the link table.insert (maint, ')'); -- and close it table.insert (maint_msgs, table.concat (maint)); -- assemble new maint message and add it to the maint_msgs table end table.insert (render, substitute (cfg.presentation['hidden-maint'], table.concat (maint_msgs, ' '))); -- wrap the group of maint message with proper presentation and save end if not no_tracking_cats then for _, v in ipairs( z.error_categories ) do table.insert (render, make_wikilink ('Category:' .. v)); end for _, v in ipairs( z.maintenance_cats ) do -- append maintenance categories table.insert (render, make_wikilink ('Category:' .. v)); end for _, v in ipairs( z.properties_cats ) do -- append properties categories table.insert (render, make_wikilink ('Category:' .. v)); end end return table.concat (render); end --[[--------------------------< V A L I D A T E >-------------------------------------------------------------- Looks for a parameter's name in one of several whitelists. Parameters in the whitelist can have three values: true - active, supported parameters false - deprecated, supported parameters nil - unsupported parameters ]] local function validate (name, cite_class) local name = tostring (name); local state; local function state_test (state, name) -- local function to do testing of state values if true == state then return true; end -- valid actively supported parameter if false == state then deprecated_parameter (name); -- parameter is deprecated but still supported return true; end return nil; end if name:find ('#') then -- # is a cs1|2 reserved character so parameters with # not permitted return nil; end if in_array (cite_class, whitelist.preprint_template_list ) then -- limited parameter sets allowed for these templates state = whitelist.limited_basic_arguments[name]; if true == state_test (state, name) then return true; end state = whitelist.preprint_arguments[cite_class][name]; -- look in the parameter-list for the template identified by cite_class if true == state_test (state, name) then return true; end -- limited enumerated parameters list name = name:gsub("%d+", "#" ); -- replace digit(s) with # (last25 becomes last#) (mw.ustring because non-Western 'local' digits) state = whitelist.limited_numbered_arguments[name]; if true == state_test (state, name) then return true; end return false; -- not supported because not found or name is set to nil end -- end limited parameter-set templates if in_array (cite_class, whitelist.unique_param_template_list) then -- experiment for template-specific parameters for templates that accept parameters from the basic argument list state = whitelist.unique_arguments[cite_class][name]; -- look in the template-specific parameter-lists for the template identified by cite_class if true == state_test (state, name) then return true; end end -- if here, fall into general validation state = whitelist.basic_arguments[name]; -- all other templates; all normal parameters allowed if true == state_test (state, name) then return true; end -- all enumerated parameters allowed name = name:gsub("%d+", "#" ); -- replace digit(s) with # (last25 becomes last#) (mw.ustring because non-Western 'local' digits) state = whitelist.numbered_arguments[name]; if true == state_test (state, name) then return true; end return false; -- not supported because not found or name is set to nil end --[[--------------------------< M I S S I N G _ P I P E _ C H E C K >------------------------------------------ Look at the contents of a parameter. If the content has a string of characters and digits followed by an equal sign, compare the alphanumeric string to the list of cs1|2 parameters. If found, then the string is possibly a parameter that is missing its pipe: {{cite ... |title=Title access-date=2016-03-17}} cs1|2 shares some parameter names with xml/html atributes: class=, title=, etc. To prevent false positives xml/html tags are removed before the search. If a missing pipe is detected, this function adds the missing pipe maintenance category. ]] local function missing_pipe_check (parameter, value) local capture; value = value:gsub ('%b<>', ''); -- remove xml/html tags because attributes: class=, title=, etc capture = value:match ('%s+(%a[%w%-]+)%s*=') or value:match ('^(%a[%w%-]+)%s*='); -- find and categorize parameters with possible missing pipes if capture and validate (capture) then -- if the capture is a valid parameter name table.insert( z.message_tail, {set_error ('missing_pipe',parameter)}); end end --[[--------------------------< H A S _ E X T R A N E O U S _ P U N C T >-------------------------------------- look for extraneous terminal punctuation in most parameter values; parameters listed in skip table are not checked ]] local function has_extraneous_punc (param, value) if cfg.punct_skip[param] then return; -- parameter name found in the skip table so done end if value:match ('[,;:]$') then add_maint_cat ('extra_punct'); -- has extraneous punctuation; add maint cat end end --[[--------------------------< C I T A T I O N >-------------------------------------------------------------- This is used by templates such as {{cite book}} to create the actual citation text. ]] local function citation(frame) Frame = frame; -- save a copy incase we need to display an error message in preview mode local pframe = frame:getParent() local validation, utilities, identifiers, metadata, styles; if nil ~= string.find (frame:getTitle(), 'sandbox', 1, true) then -- did the {{#invoke:}} use sandbox version? cfg = mw.loadData ('Modulo:Citation/CS1/Configuration/sandbox'); -- load sandbox versions of support modules whitelist = mw.loadData ('Module:Citation/CS1/Whitelist/sandbox'); utilities = require ('Module:Citation/CS1/Utilities/sandbox'); validation = require ('Module:Citation/CS1/Date_validation/sandbox'); identifiers = require ('Module:Citation/CS1/Identifiers/sandbox'); metadata = require ('Module:Citation/CS1/COinS/sandbox'); styles = 'Module:Citation/CS1/sandbox/styles.css'; else -- otherwise cfg = mw.loadData ('Module:Citation/CS1/Configuration'); -- load live versions of support modules whitelist = mw.loadData ('Module:Citation/CS1/Whitelist'); utilities = require ('Module:Citation/CS1/Utilities'); validation = require ('Module:Citation/CS1/Date_validation'); identifiers = require ('Module:Citation/CS1/Identifiers'); metadata = require ('Module:Citation/CS1/COinS'); styles = 'Module:Citation/CS1/styles.css'; end utilities.set_selected_modules (cfg); -- so that functions in Utilities can see the cfg tables identifiers.set_selected_modules (cfg, utilities); -- so that functions in Identifiers can see the selected cfg tables and selected Utilities module validation.set_selected_modules (cfg, utilities); -- so that functions in Date validataion can see selected cfg tables and the selected Utilities module metadata.set_selected_modules (cfg, utilities); -- so that functions in COinS can see the selected cfg tables and selected Utilities module dates = validation.dates; -- imported functions from Module:Citation/CS1/Date validation year_date_check = validation.year_date_check; reformat_dates = validation.reformat_dates; date_hyphen_to_dash = validation.date_hyphen_to_dash; date_name_xlate = validation.date_name_xlate; is_set = utilities.is_set; -- imported functions from Module:Citation/CS1/Utilities in_array = utilities.in_array; substitute = utilities.substitute; error_comment = utilities.error_comment; set_error = utilities.set_error; select_one = utilities.select_one; add_maint_cat = utilities.add_maint_cat; wrap_style = utilities.wrap_style; safe_for_italics = utilities.safe_for_italics; is_wikilink = utilities.is_wikilink; make_wikilink = utilities.make_wikilink; strip_apostrophe_markup = utilities.strip_apostrophe_markup; z = utilities.z; -- table of error and category tables in Module:Citation/CS1/Utilities extract_ids = identifiers.extract_ids; -- imported functions from Module:Citation/CS1/Identifiers build_id_list = identifiers.build_id_list; is_embargoed = identifiers.is_embargoed; extract_id_access_levels = identifiers.extract_id_access_levels; make_coins_title = metadata.make_coins_title; -- imported functions from Module:Citation/CS1/COinS get_coins_pages = metadata.get_coins_pages; COinS = metadata.COinS; local args = {}; -- table where we store all of the template's arguments local suggestions = {}; -- table where we store suggestions if we need to loadData them local error_text, error_state; local config = {}; -- table to store parameters from the module {{#invoke:}} for k, v in pairs( frame.args ) do config[k] = v; -- args[k] = v; -- debug tool that allows us to render a citation from module {{#invoke:}} end local capture; -- the single supported capture when matching unknown parameters using patterns for k, v in pairs( pframe.args ) do if v ~= '' then if ('string' == type (k)) then k = mw.ustring.gsub (k, '%d', cfg.date_names.local_digits); -- for enumerated parameters, translate 'local' digits to Western 0-9 end if not validate( k, config.CitationClass ) then error_text = ""; if type( k ) ~= 'string' then -- Exclude empty numbered parameters if v:match("%S+") ~= nil then error_text, error_state = set_error( 'text_ignored', {v}, true ); end elseif validate( k:lower(), config.CitationClass ) then error_text, error_state = set_error( 'parameter_ignored_suggest', {k, k:lower()}, true ); -- suggest the lowercase version of the parameter else if nil == suggestions.suggestions then -- if this table is nil then we need to load it if nil ~= string.find (frame:getTitle(), 'sandbox', 1, true) then -- did the {{#invoke:}} use sandbox version? suggestions = mw.loadData( 'Module:Citation/CS1/Suggestions/sandbox' ); -- use the sandbox version else suggestions = mw.loadData( 'Module:Citation/CS1/Suggestions' ); -- use the live version end end for pattern, param in pairs (suggestions.patterns) do -- loop through the patterns to see if we can suggest a proper parameter capture = k:match (pattern); -- the whole match if no caputre in pattern else the capture if a match if capture then -- if the pattern matches param = substitute (param, capture); -- add the capture to the suggested parameter (typically the enumerator) if validate (param, config.CitationClass) then -- validate the suggestion to make sure that the suggestion is supported by this template (necessary for limited parameter lists) error_text, error_state = set_error ('parameter_ignored_suggest', {k, param}, true); -- set the suggestion error message else error_text, error_state = set_error( 'parameter_ignored', {param}, true ); -- suggested param not supported by this template v = ''; -- unset end end end if not is_set (error_text) then -- couldn't match with a pattern, is there an expicit suggestion? if suggestions.suggestions[ k:lower() ] ~= nil then error_text, error_state = set_error( 'parameter_ignored_suggest', {k, suggestions.suggestions[ k:lower() ]}, true ); else error_text, error_state = set_error( 'parameter_ignored', {k}, true ); v = ''; -- unset value assigned to unrecognized parameters (this for the limited parameter lists) end end end if error_text ~= '' then table.insert( z.message_tail, {error_text, error_state} ); end end missing_pipe_check (k, v); -- do we think that there is a parameter that is missing a pipe? -- TODO: is this the best place for this translation? args[k] = v; elseif args[k] ~= nil or (k == 'postscript') then -- here when v is empty string args[k] = v; -- why do we do this? we don't support 'empty' parameters end end for k, v in pairs( args ) do if 'string' == type (k) then -- don't evaluate positional parameters has_invisible_chars (k, v); has_extraneous_punc (k, v); -- look for extraneous terminal punctuation in parameter values end end return table.concat ({citation0( config, args), frame:extensionTag ('templatestyles', '', {src=styles})}); end --[[--------------------------< E X P O R T E D F U N C T I O N S >------------------------------------------ ]] return {citation = citation}; 2i27vtzmxu6d9a3rxn9euyccypud3dg Modulo:Citation/CS1/COinS 828 21080 366836 2020-06-01T19:25:45Z Anfrx 16583 Pagina nova: --[[--------------------------< F O R W A R D D E C L A R A T I O N S >-------------------------------------- ]] local is_set, in_array, remove_wiki_link, strip_apostrophe_markup... Scribunto text/plain --[[--------------------------< F O R W A R D D E C L A R A T I O N S >-------------------------------------- ]] local is_set, in_array, remove_wiki_link, strip_apostrophe_markup; -- functions in Module:Citation/CS1/Utilities local cfg; -- table of configuration tables that are defined in Module:Citation/CS1/Configuration --[[--------------------------< M A K E _ C O I N S _ T I T L E >---------------------------------------------- Makes a title for COinS from Title and / or ScriptTitle (or any other name-script pairs) Apostrophe markup (bold, italics) is stripped from each value so that the COinS metadata isn't corrupted with strings of %27%27... ]] local function make_coins_title (title, script) if is_set (title) then title = strip_apostrophe_markup (title); -- strip any apostrophe markup else title=''; -- if not set, make sure title is an empty string end if is_set (script) then script = script:gsub ('^%l%l%s*:%s*', ''); -- remove language prefix if present (script value may now be empty string) script = strip_apostrophe_markup (script); -- strip any apostrophe markup else script=''; -- if not set, make sure script is an empty string end if is_set (title) and is_set (script) then script = ' ' .. script; -- add a space before we concatenate end return title .. script; -- return the concatenation end --[[--------------------------< E S C A P E _ L U A _ M A G I C _ C H A R S >---------------------------------- Returns a string where all of lua's magic characters have been escaped. This is important because functions like string.gsub() treat their pattern and replace strings as patterns, not literal strings. ]] local function escape_lua_magic_chars (argument) argument = argument:gsub("%%", "%%%%"); -- replace % with %% argument = argument:gsub("([%^%$%(%)%.%[%]%*%+%-%?])", "%%%1"); -- replace all other lua magic pattern characters return argument; end --[[--------------------------< G E T _ C O I N S _ P A G E S >------------------------------------------------ Extract page numbers from external wikilinks in any of the |page=, |pages=, or |at= parameters for use in COinS. ]] local function get_coins_pages (pages) local pattern; if not is_set (pages) then return pages; end -- if no page numbers then we're done while true do pattern = pages:match("%[(%w*:?//[^ ]+%s+)[%w%d].*%]"); -- pattern is the opening bracket, the url and following space(s): "[url " if nil == pattern then break; end -- no more urls pattern = escape_lua_magic_chars (pattern); -- pattern is not a literal string; escape lua's magic pattern characters pages = pages:gsub(pattern, ""); -- remove as many instances of pattern as possible end pages = pages:gsub("[%[%]]", ""); -- remove the brackets pages = pages:gsub("–", "-" ); -- replace endashes with hyphens pages = pages:gsub("&%w+;", "-" ); -- and replace html entities (&ndash; etc.) with hyphens; do we need to replace numerical entities like &#32; and the like? return pages; end --[=[-------------------------< C O I N S _ R E P L A C E _ M A T H _ S T R I P M A R K E R >------------------ There are three options for math markup rendering that depend on the editor's math preference settings. These settings are at [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering]] and are PNG images TeX source MathML with SVG or PNG fallback All three are heavy with html and css which doesn't belong in the metadata. Without this function, the metadata saved in the raw wikitext contained the rendering determined by the settings of the last editor to save the page. This function gets the rendered form of an equation according to the editor's preference before the page is saved. It then searches the rendering for the text equivalent of the rendered equation and replaces the rendering with that so that the page is saved without extraneous html/css markup and with a reasonably readable text form of the equation. When a replacement is made, this function returns true and the value with replacement; otherwise false and the intital value. To replace multipe equations it is necesary to call this function from within a loop. ]=] local function coins_replace_math_stripmarker (value) local stripmarker = cfg.stripmarkers['math']; local rendering = value:match (stripmarker); -- is there a math stripmarker if not rendering then -- when value doesn't have a math stripmarker, abandon this test return false, value; end rendering = mw.text.unstripNoWiki (rendering); -- convert stripmarker into rendered value (or nil? ''? when math render error) if rendering:match ('alt="[^"]+"') then -- if PNG math option rendering = rendering:match ('alt="([^"]+)"'); -- extract just the math text elseif rendering:match ('$%s+.+%s+%$') then -- if TeX math option; $ is legit character that is escapes as \$ rendering = rendering:match ('$%s+(.+)%s+%$') -- extract just the math text elseif rendering:match ('<annotation[^>]+>.+</annotation>') then -- if MathML math option rendering = rendering:match ('<annotation[^>]+>(.+)</annotation>') -- extract just the math text else return false, value; -- had math stripmarker but not one of the three defined forms end return true, value:gsub (stripmarker, rendering, 1); end --[[--------------------------< C O I N S _ C L E A N U P >---------------------------------------------------- Cleanup parameter values for the metadata by removing or replacing invisible characters and certain html entities. 2015-12-10: there is a bug in mw.text.unstripNoWiki (). It replaces math stripmarkers with the appropriate content when it shouldn't. See https://phabricator.wikimedia.org/T121085 and Wikipedia_talk:Lua#stripmarkers_and_mw.text.unstripNoWiki.28.29 TODO: move the replacement patterns and replacement values into a table in /Configuration similar to the invisible characters table? ]] local function coins_cleanup (value) local replaced = true; -- default state to get the do loop running while replaced do -- loop until all math stripmarkers replaced replaced, value = coins_replace_math_stripmarker (value); -- replace math stripmarker with text representation of the equation end value = value:gsub (cfg.stripmarkers['math'], "MATH RENDER ERROR"); -- one or more couldn't be replaced; insert vague error message value = mw.text.unstripNoWiki (value); -- replace nowiki stripmarkers with their content value = value:gsub ('<span class="nowrap" style="padding%-left:0%.1em;">&#39;(s?)</span>', "'%1"); -- replace {{'}} or {{'s}} with simple apostrophe or apostrophe-s value = value:gsub ('&nbsp;', ' '); -- replace &nbsp; entity with plain space value = value:gsub ('\226\128\138', ' '); -- replace hair space with plain space if not mw.ustring.find (value, cfg.indic_script) then -- don't remove zero width joiner characters from indic script value = value:gsub ('&zwj;', ''); -- remove &zwj; entities value = mw.ustring.gsub (value, '[\226\128\141\226\128\139\194\173]', ''); -- remove zero-width joiner, zero-width space, soft hyphen end value = value:gsub ('[\009\010\013]', ' '); -- replace horizontal tab, line feed, carriage return with plain space return value; end --[[--------------------------< C O I N S >-------------------------------------------------------------------- COinS metadata (see <http://ocoins.info/>) allows automated tools to parse the citation information. ]] local function COinS(data, class) if 'table' ~= type(data) or nil == next(data) then return ''; end for k, v in pairs (data) do -- spin through all of the metadata parameter values if 'ID_list' ~= k and 'Authors' ~= k then -- except the ID_list and Author tables (author nowiki stripmarker done when Author table processed) data[k] = coins_cleanup (v); end end local ctx_ver = "Z39.88-2004"; -- treat table strictly as an array with only set values. local OCinSoutput = setmetatable( {}, { __newindex = function(self, key, value) if is_set(value) then rawset( self, #self+1, table.concat{ key, '=', mw.uri.encode( remove_wiki_link( value ) ) } ); end end }); if in_array (class, {'arxiv', 'biorxiv', 'citeseerx', 'ssrn', 'journal', 'news', 'magazine'}) or (in_array (class, {'conference', 'interview', 'map', 'press release', 'web'}) and is_set(data.Periodical)) or ('citation' == class and is_set(data.Periodical) and not is_set (data.Encyclopedia)) then OCinSoutput.rft_val_fmt = "info:ofi/fmt:kev:mtx:journal"; -- journal metadata identifier if in_array (class, {'arxiv', 'biorxiv', 'citeseerx', 'ssrn'}) then -- set genre according to the type of citation template we are rendering OCinSoutput["rft.genre"] = "preprint"; -- cite arxiv, cite biorxiv, cite citeseerx, cite ssrn elseif 'conference' == class then OCinSoutput["rft.genre"] = "conference"; -- cite conference (when Periodical set) elseif 'web' == class then OCinSoutput["rft.genre"] = "unknown"; -- cite web (when Periodical set) else OCinSoutput["rft.genre"] = "article"; -- journal and other 'periodical' articles end OCinSoutput["rft.jtitle"] = data.Periodical; -- journal only OCinSoutput["rft.atitle"] = data.Title; -- 'periodical' article titles -- these used only for periodicals OCinSoutput["rft.ssn"] = data.Season; -- keywords: winter, spring, summer, fall OCinSoutput["rft.chron"] = data.Chron; -- free-form date components OCinSoutput["rft.volume"] = data.Volume; -- does not apply to books OCinSoutput["rft.issue"] = data.Issue; OCinSoutput["rft.pages"] = data.Pages; -- also used in book metadata elseif 'thesis' ~= class then -- all others except cite thesis are treated as 'book' metadata; genre distinguishes OCinSoutput.rft_val_fmt = "info:ofi/fmt:kev:mtx:book"; -- book metadata identifier if 'report' == class or 'techreport' == class then -- cite report and cite techreport OCinSoutput["rft.genre"] = "report"; elseif 'conference' == class then -- cite conference when Periodical not set OCinSoutput["rft.genre"] = "conference"; OCinSoutput["rft.atitle"] = data.Chapter; -- conference paper as chapter in proceedings (book) elseif in_array (class, {'book', 'citation', 'encyclopaedia', 'interview', 'map'}) then if is_set (data.Chapter) then OCinSoutput["rft.genre"] = "bookitem"; OCinSoutput["rft.atitle"] = data.Chapter; -- book chapter, encyclopedia article, interview in a book, or map title else if 'map' == class or 'interview' == class then OCinSoutput["rft.genre"] = 'unknown'; -- standalone map or interview else OCinSoutput["rft.genre"] = 'book'; -- book and encyclopedia end end else --{'audio-visual', 'AV-media-notes', 'DVD-notes', 'episode', 'interview', 'mailinglist', 'map', 'newsgroup', 'podcast', 'press release', 'serial', 'sign', 'speech', 'web'} OCinSoutput["rft.genre"] = "unknown"; end OCinSoutput["rft.btitle"] = data.Title; -- book only OCinSoutput["rft.place"] = data.PublicationPlace; -- book only OCinSoutput["rft.series"] = data.Series; -- book only OCinSoutput["rft.pages"] = data.Pages; -- book, journal OCinSoutput["rft.edition"] = data.Edition; -- book only OCinSoutput["rft.pub"] = data.PublisherName; -- book and dissertation else -- cite thesis OCinSoutput.rft_val_fmt = "info:ofi/fmt:kev:mtx:dissertation"; -- dissertation metadata identifier OCinSoutput["rft.title"] = data.Title; -- dissertation (also patent but that is not yet supported) OCinSoutput["rft.degree"] = data.Degree; -- dissertation only OCinSoutput['rft.inst'] = data.PublisherName; -- book and dissertation end -- and now common parameters (as much as possible) OCinSoutput["rft.date"] = data.Date; -- book, journal, dissertation for k, v in pairs( data.ID_list ) do -- what to do about these? For now assume that they are common to all? if k == 'ISBN' then v = v:gsub( "[^-0-9X]", "" ); end local id = cfg.id_handlers[k].COinS; if string.sub( id or "", 1, 4 ) == 'info' then -- for ids that are in the info:registry OCinSoutput["rft_id"] = table.concat{ id, "/", v }; elseif string.sub (id or "", 1, 3 ) == 'rft' then -- for isbn, issn, eissn, etc that have defined COinS keywords OCinSoutput[ id ] = v; elseif id then -- when cfg.id_handlers[k].COinS is not nil OCinSoutput["rft_id"] = table.concat{ cfg.id_handlers[k].prefix, v }; -- others; provide a url end end local last, first; for k, v in ipairs( data.Authors ) do last, first = coins_cleanup (v.last), coins_cleanup (v.first or ''); -- replace any nowiki strip markers, non-printing or invisible characers if k == 1 then -- for the first author name only if is_set(last) and is_set(first) then -- set these COinS values if |first= and |last= specify the first author name OCinSoutput["rft.aulast"] = last; -- book, journal, dissertation OCinSoutput["rft.aufirst"] = first; -- book, journal, dissertation elseif is_set(last) then OCinSoutput["rft.au"] = last; -- book, journal, dissertation -- otherwise use this form for the first name end else -- for all other authors if is_set(last) and is_set(first) then OCinSoutput["rft.au"] = table.concat{ last, ", ", first }; -- book, journal, dissertation elseif is_set(last) then OCinSoutput["rft.au"] = last; -- book, journal, dissertation end end end OCinSoutput.rft_id = data.URL; OCinSoutput.rfr_id = table.concat{ "info:sid/", mw.site.server:match( "[^/]*$" ), ":", data.RawPage }; OCinSoutput = setmetatable( OCinSoutput, nil ); -- sort with version string always first, and combine. --table.sort( OCinSoutput ); table.insert( OCinSoutput, 1, "ctx_ver=" .. ctx_ver ); -- such as "Z39.88-2004" return table.concat(OCinSoutput, "&"); end --[[--------------------------< S E T _ S E L E C T E D _ M O D U L E S >-------------------------------------- Sets local cfg table and imported functions table to same (live or sandbox) as that used by the other modules. ]] local function set_selected_modules (cfg_table_ptr, utilities_page_ptr) cfg = cfg_table_ptr; is_set = utilities_page_ptr.is_set; -- import functions from selected Module:Citation/CS1/Utilities module in_array = utilities_page_ptr.in_array; remove_wiki_link = utilities_page_ptr.remove_wiki_link; strip_apostrophe_markup = utilities_page_ptr.strip_apostrophe_markup; end --[[--------------------------< E X P O R T E D F U N C T I O N S >------------------------------------------ ]] return { make_coins_title = make_coins_title, get_coins_pages = get_coins_pages, COinS = COinS, set_selected_modules = set_selected_modules, } l8s94fpb0lbhviey5aqaamradc5q20u Modulo:Citation/CS1/Configuration 828 21081 369047 367947 2020-10-03T16:19:11Z Anfrx 16583 Scribunto text/plain --[[--------------------------< U N C A T E G O R I Z E D _ N A M E S P A C E S >------------------------------ List of namespaces that should not be included in citation error categories. Same as setting notracking = true by default Note: Namespace names should use underscores instead of spaces. ]] local uncategorized_namespaces = { 'User', 'Talk', 'User_talk', 'Wikipedia_talk', 'File_talk', 'Template_talk', 'Help_talk', 'Category_talk', 'Portal_talk', 'Book_talk', 'Draft_talk', 'Education_Program_talk', 'Module_talk', 'MediaWiki_talk' }; local uncategorized_subpages = {'/[Ss]andbox', '/[Tt]estcases'}; -- list of Lua patterns found in page names of pages we should not categorize --[[--------------------------< M E S S A G E S >-------------------------------------------------------------- Translation table The following contains fixed text that may be output as part of a citation. This is separated from the main body to aid in future translations of this module. ]] local messages = { ['agency'] = '$1 $2', -- $1 is sepc, $2 is agency ['archived-dead'] = 'Archived from $1 on $2', ['archived-live'] = '$1 from the original on $2', ['archived-missing'] = 'Archived from the original$1 on $2', ['archived-unfit'] = 'Archived from the original on ', ['archived'] = 'Archived', ['by'] = 'By', -- contributions to authored works: introduction, foreword, afterword ['cartography'] = 'Cartography by $1', ['editor'] = 'ed.', ['editors'] = 'eds.', ['edition'] = '($1 ed.)', ['episode'] = 'Episode $1', ['et al'] = 'et al.', ['in'] = 'In', -- edited works ['inactive'] = 'inactive', ['inset'] = '$1 inset', ['interview'] = 'Interviewed by $1', ['lay summary'] = 'Lay summary', ['newsgroup'] = '[[Usenet newsgroup|Newsgroup]]:&nbsp;$1', ['original'] = 'the original', ['origyear'] = ' [$1]', ['published'] = ' (published $1)', ['retrieved'] = 'Retrieved $1', ['season'] = 'Season $1', ['section'] = '§ $1', ['sections'] = '§§ $1', ['series'] = '$1 $2', -- $1 is sepc, $2 is series ['seriesnum'] = 'Series $1', ['translated'] = 'Translated by $1', ['type'] = ' ($1)', -- for titletype ['written'] = 'Written at $1', ['vol'] = '$1 Vol.&nbsp;$2', -- $1 is sepc; bold journal style volume is in presentation{} ['vol-no'] = '$1 Vol.&nbsp;$2 no.&nbsp;$3', -- sepc, volume, issue ['issue'] = '$1 No.&nbsp;$2', -- $1 is sepc ['j-vol'] = '$1 $2', -- sepc, volume; bold journal volume is in presentation{} ['j-issue'] = ' ($1)', ['nopp'] = '$1 $2'; -- page(s) without prefix; $1 is sepc ['p-prefix'] = "$1 p.&nbsp;$2", -- $1 is sepc ['pp-prefix'] = "$1 pp.&nbsp;$2", -- $1 is sepc ['j-page(s)'] = ': $1', -- same for page and pages ['sheet'] = '$1 Sheet&nbsp;$2', -- $1 is sepc ['sheets'] = '$1 Sheets&nbsp;$2', -- $1 is sepc ['j-sheet'] = ': Sheet&nbsp;$1', ['j-sheets'] = ': Sheets&nbsp;$1', ['language'] = '(in $1)', ['via'] = " &ndash; via $1", ['event'] = 'Avvenimentu succede à', ['minutes'] = 'minuti in', ['parameter-separator'] = ', ', ['parameter-final-separator'] = ', è ', ['parameter-pair-separator'] = ' è ', -- Determines the location of the help page ['help page link'] = 'Help:CS1 errors', ['help page label'] = 'help', -- Internal errors (should only occur if configuration is bad) ['undefined_error'] = 'Chjamatu cù una cundizione d’errore micca definita', ['unknown_manual_ID'] = 'Modu d’ID manuale micca ricunnisciutu', ['unknown_ID_mode'] = 'Modu ID scunnisciutu', ['unknown_argument_map'] = 'Mappa d’argumenti micca definitu per sta variabile', ['bare_url_no_origin'] = 'U URL urientu truvatu, ma l’indicatore d’origine hè nulu o svu', } --[=[-------------------------< E T _ A L _ P A T T E R N S >-------------------------------------------------- This table provides Lua patterns for the phrase "et al" and variants in name text (author, editor, etc.). The main module uses these to identify and emit the 'etal' message. ]=] local et_al_patterns = { "[;,]? *[\"']*%f[%a][Ee][Tt]%.? *[Aa][Ll][%.\"']*$", -- variations on the 'et al' theme "[;,]? *[\"']*%f[%a][Ee][Tt]%.? *[Aa][Ll][Ii][Aa][%.\"']*$", -- variations on the 'et alia' theme "[;,]? *%f[%a]and [Oo]thers", -- and alternate to et al. "%[%[ *[Ee][Tt]%.? *[Aa][Ll]%.? *%]%]", -- a wikilinked form "[%(%[] *[Ee][Tt]%.? *[Aa][Ll]%.? *[%)%]]", -- a bracketed form } --[[--------------------------< E D I T O R _ M A R K U P _ P A T T E R N S >---------------------------------- This table provides Lua patterns for the phrase "ed" and variants in name text (author, editor, etc.). The main module uses these to identify and emit the 'extra_text_names' message. (It is not the only series of patterns for this message.) ]] local editor_markup_patterns = { -- these patterns match annotations at end of name '%f[%(%[][%(%[]%s*[Ee][Dd][Ss]?%.?%s*[%)%]]?$', -- (ed) or (eds): leading '(', case insensitive 'ed', optional 's', '.' and/or ')' '[,%.%s]%f[e]eds?%.?$', -- ed or eds: without '('or ')'; case sensitive (ED could be initials Ed could be name) '%f[%(%[][%(%[]%s*[Ee][Dd][Ii][Tt][Oo][Rr][Ss]?%.?%s*[%)%]]?$', -- (editor) or (editors): leading '(', case insensitive, optional '.' and/or ')' '[,%.%s]%f[Ee][Dd][Ii][Tt][Oo][Rr][Ss]?%.?$', -- editor or editors: without '('or ')'; case insensitive -- these patterns match annotations at beginning of name '^eds?[%.,;]', -- ed. or eds.: lower case only, optional 's', requires '.' '^[%(%[]%s*[Ee][Dd][Ss]?%.?%s*[%)%]]', -- (ed) or (eds): also sqare brackets, case insensitive, optional 's', '.' '^[%(%[]?%s*[Ee][Dd][Ii][Tt][Oo][Rr][Ss]?%A', -- (editor or (editors: also sq brackets, case insensitive, optional brackets, 's' '^[%(%[]?%s*[Ee][Dd][Ii][Tt][Ee][Dd]%A', -- (edited: also sq brackets, case insensitive, optional brackets -- these patterns match annotations that are the 'name' '^[Ee][Dd][Ii][Tt][Oo][Rr][Ss]?%.?$', -- editor or editors; case insensitive } --[[--------------------------< P R E S E N T A T I O N >------------------------------------------------------ Fixed presentation markup. Originally part of citation_config.messages it has been moved into its own, more semantically correct place. ]] local presentation = { -- Error output -- .error class is specified at https://git.wikimedia.org/blob/mediawiki%2Fcore.git/9553bd02a5595da05c184f7521721fb1b79b3935/skins%2Fcommon%2Fshared.css#L538 -- .citation-comment class is specified at Help:CS1_errors#Controlling_error_message_display ['hidden-error'] = '<span class="cs1-hidden-error error citation-comment">$1</span>', ['visible-error'] = '<span class="cs1-visible-error error citation-comment">$1</span>', ['hidden-maint'] = '<span class="cs1-maint citation-comment">$1</span>', ['accessdate'] = '<span class="reference-accessdate">$1$2</span>', -- to allow editors to hide accessdate using personal css ['bdi'] = '<bdi$1>$2</bdi>', -- bidirectional isolation used with |script-title= and the like ['cite'] = '<cite class="$1">$2</cite>'; -- |ref= not set so no id="..." attribute ['cite-id'] = '<cite id="$1" class="$2">$3</cite>'; -- for use when |ref= is set ['format'] = ' <span class="cs1-format">($1)</span>', -- for |format=, |chapter-format=, etc -- various access levels, for |access=, |doi-access=, |arxiv=, ... -- narrow no-break space &#8239; may work better than nowrap css. Or not? browser support? ['ext-link-access-signal'] = '<span class="$1" title="$2">$3</span>', -- external link with appropriate lock icon ['free'] = {class='cs1-lock-free', title='Freely accessible'}, -- classes defined in Module:Citation/CS1/styles.css ['registration'] = {class='cs1-lock-registration', title='Free registration required'}, ['limited'] = {class='cs1-lock-limited', title='Free access subject to limited trial, subscription normally required'}, ['subscription'] = {class='cs1-lock-subscription', title='Paid subscription required'}, ['interwiki-icon'] = '<span class="$1" title="$2">$3</span>', ['class-wikisource'] = 'cs1-ws-icon', ['italic-title'] = "''$1''", ['kern-left'] = '<span class="cs1-kern-left">$1</span>$2', -- spacing to use when title contains leading single or double quote mark ['kern-right'] = '$1<span class="cs1-kern-right">$2</span>', -- spacing to use when title contains trailing single or double quote mark -- these for simple wikilinked titles [["text]], [[text"]] and [["text"]] -- span wraps entire wikilink ['kern-wl-left'] = '<span class="cs1-kern-wl-left">$1</span>', -- when title contains leading single or double quote mark ['kern-wl-right'] = '<span class="cs1-kern-wl-left">$1</span>', -- when title contains trailing single or double quote mark ['kern-wl-both'] = '<span class="cs1-kern-wl-left cs1-kern-wl-right">$1</span>', -- when title contains leading and trailing single or double quote marks ['nowrap1'] = '<span class="nowrap">$1</span>', -- for nowrapping an item: <span ...>yyyy-mm-dd</span> ['nowrap2'] = '<span class="nowrap">$1</span> $2', -- for nowrapping portions of an item: <span ...>dd mmmm</span> yyyy (note white space) ['ocins'] = '<span title="$1" class="Z3988"></span>', ['parameter'] = '<code class="cs1-code">&#124;$1=</code>', ['ps_cs1'] = '.'; -- cs1 style postscript (terminal) character ['ps_cs2'] = ''; -- cs2 style postscript (terminal) character (empty string) ['quoted-text'] = '<q>$1</q>', -- for wrapping |quote= content ['quoted-title'] = '"$1"', ['sep_cs1'] = '.', -- cs1 element separator ['sep_cs2'] = ',', -- cs2 separator ['sep_nl'] = ';', -- cs1|2 style name-list separator between authors is a semicolon ['sep_name'] = ', ', -- cs1|2 style last/first separator is <comma><space> ['sep_nl_vanc'] = ',', -- Vancouver style name-list separator between authors is a comma ['sep_name_vanc'] = ' ', -- Vancouver style last/first separator is a space ['trans-italic-title'] = "&#91;''$1''&#93;", ['trans-quoted-title'] = "&#91;$1&#93;", ['vol-bold'] = '$1 <b>$2</b>', -- sepc, volume; for bold journal cites; for other cites ['vol'] in messages{} } --[[--------------------------< A L I A S E S >---------------------------------------------------------------- Aliases table for commonly passed parameters. Parameter names on the right side in the assignements in this table must have been defined in the Whitelist before they will be recognized as valid parameter names ]] local aliases = { ['AccessDate'] = {'access-date', 'accessdate'}, -- Used by InternetArchiveBot ['Agency'] = 'agency', -- ['AirDate'] = {'air-date', 'airdate'}, ['ArchiveDate'] = {'archive-date', 'archivedate'}, -- Used by InternetArchiveBot ['ArchiveFormat'] = 'archive-format', ['ArchiveURL'] = {'archive-url', 'archiveurl'}, -- Used by InternetArchiveBot ['ASINTLD'] = 'asin-tld', ['At'] = 'at', -- Used by InternetArchiveBot ['Authors'] = {'authors', 'people', 'credits'}, ['BookTitle'] = {'book-title', 'booktitle'}, ['Cartography'] = 'cartography', ['Chapter'] = {'chapter', 'contribution', 'entry', 'article', 'section'}, ['ChapterFormat'] = {'chapter-format', 'contribution-format', 'entry-format', 'article-format', 'section-format'}; ['ChapterURL'] = {'chapter-url', 'chapterurl', 'contribution-url', 'contributionurl', 'entry-url', 'article-url', 'section-url', 'sectionurl'}, -- Used by InternetArchiveBot ['ChapterUrlAccess'] = {'chapter-url-access', 'contribution-url-access', 'entry-url-access', 'article-url-access', 'section-url-access'}, -- Used by InternetArchiveBot ['Class'] = 'class', -- cite arxiv and arxiv identifiers ['Collaboration'] = 'collaboration', ['Conference'] = {'conference', 'event'}, ['ConferenceFormat'] = {'conference-format', 'event-format'}, ['ConferenceURL'] = {'conference-url', 'conferenceurl', 'event-url', 'eventurl'}, -- Used by InternetArchiveBot ['Contribution'] = 'contribution', -- introduction, foreword, afterword, etc; required when |contributor= set; TODO: make internal only see TODO in main module -- ['Date'] = 'date', ['Date'] = {'date', 'air-date', 'airdate'}, -- air-date and airdate for cite episode and cite serial only ['Degree'] = 'degree', ['DF'] = 'df', ['DisplayAuthors'] = {'display-authors', 'displayauthors'}, ['DisplayContributors'] = 'display-contributors', ['DisplayEditors'] = {'display-editors', 'displayeditors'}, ['DisplayInterviewers'] = 'display-interviewers', ['DisplayTranslators'] = 'display-translators', ['Docket'] = 'docket', ['DoiBroken'] = {'doi-broken', 'doi-broken-date', 'doi-inactive-date'}, ['Edition'] = 'edition', ['Editors'] = 'editors', ['Embargo'] = 'embargo', ['Encyclopedia'] = {'encyclopedia', 'encyclopaedia'}, -- this one only used by citation ['Episode'] = 'episode', -- cite serial only TODO: make available to cite episode? ['Format'] = 'format', ['ID'] = {'id', 'ID'}, ['IgnoreISBN'] = {'ignore-isbn-error', 'ignoreisbnerror'}, ['Inset'] = 'inset', ['Issue'] = {'issue', 'number'}, ['Language'] = {'language', 'lang'}, ['LastAuthorAmp'] = {'last-author-amp', 'lastauthoramp'}, ['LayDate'] = {'lay-date', 'laydate'}, ['LayFormat'] = 'lay-format', ['LaySource'] = {'lay-source', 'laysource'}, ['LayURL'] = {'lay-url', 'layurl'}, -- Used by InternetArchiveBot ['MailingList'] = {'mailing-list', 'mailinglist'}, -- cite mailing list only ['Map'] = 'map', -- cite map only ['MapFormat'] = 'map-format', -- cite map only ['MapURL'] = {'map-url', 'mapurl'}, -- cite map only -- Used by InternetArchiveBot ['MapUrlAccess'] = 'map-url-access', -- cite map only -- Used by InternetArchiveBot -- ['MessageID'] = 'message-id', ['Minutes'] = 'minutes', ['Mode'] = 'mode', ['NameListFormat'] = 'name-list-format', ['Network'] = 'network', ['Newsgroup'] = 'newsgroup', -- cite newsgroup only ['NoPP'] = {'no-pp', 'nopp'}, ['NoTracking'] = {'template-doc-demo', 'no-cat', 'nocat', 'no-tracking', 'notracking'}, ['Number'] = 'number', -- this case only for cite techreport ['OrigYear'] = {'orig-year', 'origyear'}, ['Others'] = 'others', ['Page'] = {'page', 'p'}, -- Used by InternetArchiveBot ['Pages'] = {'pages', 'pp'}, -- Used by InternetArchiveBot ['Periodical'] = {'journal', 'magazine', 'newspaper', 'periodical', 'website', 'work', 'encyclopedia', 'encyclopaedia', 'dictionary', 'mailinglist'}, -- these masquerade as periodicals but aren't TODO: find a better way to handle these? ['Place'] = {'place', 'location'}, ['PostScript'] = 'postscript', ['PublicationDate'] = {'publication-date', 'publicationdate'}, ['PublicationPlace'] = {'publication-place', 'publicationplace'}, -- ['PublisherName'] = {'publisher', 'institution', 'newsgroup'}, ['PublisherName'] = {'publisher', 'institution'}, ['Quote'] = {'quote', 'quotation'}, ['Ref'] = 'ref', ['Scale'] = 'scale', ['ScriptChapter'] = {'script-chapter', 'script-contribution', 'script-entry', 'script-article', 'script-section'}, ['ScriptMap'] = 'script-map', ['ScriptPeriodical'] = {'script-journal', 'script-magazine', 'script-newspaper', 'script-periodical', 'script-website', 'script-work'}, ['ScriptTitle'] = 'script-title', -- Used by InternetArchiveBot ['Section'] = 'section', ['Season'] = 'season', ['Sections'] = 'sections', -- cite map only ['Series'] = {'series', 'version'}, ['SeriesSeparator'] = 'series-separator', ['SeriesLink'] = {'series-link', 'serieslink'}, ['SeriesNumber'] = {'series-number', 'series-no', 'seriesnumber', 'seriesno'}, ['Sheet'] = 'sheet', -- cite map only ['Sheets'] = 'sheets', -- cite map only ['Station'] = 'station', ['Time'] = 'time', ['TimeCaption'] = {'time-caption', 'timecaption'}, ['Title'] = 'title', -- Used by InternetArchiveBot ['TitleLink'] = {'title-link', 'episode-link', 'titlelink', 'episodelink'}, -- Used by InternetArchiveBot ['TitleNote'] = 'department', ['TitleType'] = {'type', 'medium'}, ['TransChapter'] = {'trans-article', 'trans-chapter', 'trans-contribution', 'trans-entry', 'trans-section'}, ['Transcript'] = 'transcript', ['TranscriptFormat'] = 'transcript-format', ['TranscriptURL'] = {'transcript-url', 'transcripturl'}, -- Used by InternetArchiveBot ['TransMap'] = 'trans-map', -- cite map only ['TransPeriodical'] = {'trans-journal', 'trans-magazine', 'trans-newspaper', 'trans-periodical', 'trans-website', 'trans-work'}, ['TransTitle'] = 'trans-title', -- Used by InternetArchiveBot ['URL'] = {'url', 'URL'}, -- Used by InternetArchiveBot ['UrlAccess'] = 'url-access', -- Used by InternetArchiveBot ['UrlStatus'] = 'url-status', -- Used by InternetArchiveBot ['Vauthors'] = 'vauthors', ['Veditors'] = 'veditors', ['Via'] = 'via', ['Volume'] = 'volume', ['Year'] = 'year', ['AuthorList-First'] = {"first#", "author-first#", "author#-first", "given#"}, ['AuthorList-Last'] = {"last#", "author-last#", "author#-last", "author#", "surname#", "subject#", 'host#'}, ['AuthorList-Link'] = {"author-link#", "author#-link", "authorlink#", "author#link", "subject-link#", "subject#-link", "subjectlink#", "subject#link"}, ['AuthorList-Mask'] = {"author-mask#", "author#-mask", "authormask#", "author#mask"}, ['ContributorList-First'] = {'contributor-first#', 'contributor#-first', 'contributor-given#', 'contributor#-given'}, ['ContributorList-Last'] = {'contributor-last#', 'contributor#-last', 'contributor#', 'contributor-surname#', 'contributor#-surname'}, ['ContributorList-Link'] = {'contributor-link#', 'contributor#-link'}, ['ContributorList-Mask'] = {'contributor-mask#', 'contributor#-mask'}, ['EditorList-First'] = {"editor-first#", "editor#-first", "editor-given#", "editor#-given"}, ['EditorList-Last'] = {"editor-last#", "editor#-last", "editor#", "editor-surname#", "editor#-surname"}, ['EditorList-Link'] = {"editor-link#", "editor#-link", "editorlink#", "editor#link"}, ['EditorList-Mask'] = {"editor-mask#", "editor#-mask", "editormask#", "editor#mask"}, ['InterviewerList-First'] = {'interviewer-first#', 'interviewer#-first'}, ['InterviewerList-Last'] = {'interviewer-last#', 'interviewer#-last', 'interviewer#'}, ['InterviewerList-Link'] = {'interviewer-link#', 'interviewer#-link'}, ['InterviewerList-Mask'] = {'interviewer-mask#', 'interviewer#-mask'}, ['TranslatorList-First'] = {'translator-first#', 'translator#-first', 'translator-given#', 'translator#-given'}, ['TranslatorList-Last'] = {'translator-last#', 'translator#-last', 'translator#', 'translator-surname#', 'translator#-surname'}, ['TranslatorList-Link'] = {'translator-link#', 'translator#-link'}, ['TranslatorList-Mask'] = {'translator-mask#', 'translator#-mask'}, } --[[--------------------------< P U N C T _ S K I P >---------------------------------------------------------- builds a table of parameter names that the extraneous terminal punctuation check should not check. ]] local punct_skip = {}; local meta_params = { -- table of aliases[] keys (meta parameters); each key has a table of parameter names for a value 'BookTitle', 'Chapter', 'ScriptChapter', 'ScriptTitle', 'Title', 'TransChapter', 'Transcript', 'TransMap', 'TransTitle', -- title-holding parameters 'PostScript', 'Quote', 'Ref', -- miscellaneous 'ArchiveURL', 'ChapterURL', 'ConferenceURL', 'LayURL', 'MapURL', 'TranscriptURL', 'URL', -- url-holding parameters } for _, meta_param in ipairs (meta_params) do -- for each meta parameter key local params = aliases[meta_param]; -- get the parameter or the table of parameters associated with the meta parameter name if 'string' == type (params) then punct_skip[params] = 1; -- just a single parameter else for _, param in ipairs (params) do -- get the parameter name punct_skip[param] = 1; -- add the parameter name to the skip table end end end --[[--------------------------< S P E C I A L C A S E T R A N S L A T I O N S >---------------------------- This table is primarily here to support internationalization. Translations in this table are used, for example, when an error message, category name, etc is extracted from the English alias key. There may be other cases where this translation table may be useful. ]] local special_case_translation = { ['AuthorList'] = 'authors list', -- used to assemble maintenance category names ['ContributorList'] = 'contributors list', -- translation of these names plus translation of the base mainenance category names in maint_cats{} table below ['EditorList'] = 'editors list', -- must match the names of the actual categories ['InterviewerList'] = 'interviewers list', -- this group or translations used by name_has_ed_markup() and name_has_mult_names() ['TranslatorList'] = 'translators list', ['authors'] = 'authors', -- used to assemble maintenance category names ['contributors'] = 'contributors', -- translation of these names plus translation of the base mainenance category names in maint_cats{} table below ['editors'] = 'editors', -- must match the names of the actual categories ['interviewers'] = 'interviewers', -- this group of translations used by get_display_names() ['translators'] = 'translators', -- lua patterns to match pseudo title used by Internet Archive bot and others as place holder for unknown |title= value ['archived_copy'] = { -- used with CS1 maint: Archived copy as title ['en'] = '^archived?%s+copy$', -- for English; translators: keep this because templates imported from en.wiki ['local'] = '^archived?%s+copy$', -- for the local language; lowercase only } } --[[--------------------------< D A T E _ N A M E S >---------------------------------------------------------- This table of tables lists local language date names and fallback English date names. The code in Date_validation will look first in the local table for valid date names. If date names are not found in the local table, the code will look in the English table. Because citations can be copied to the local wiki from en.wiki, the English is required when the date-name translation function date_name_xlate() is used. In these tables, season numbering is defined by ISO DIS 8601:2016 part 2 §4.7 'Divisions of a year'. The standard defines various divisions using numbers 21-41. cs1|2 only supports generic seasons. ISO DIS 8601:2016 does support the distinction between north and south hemispere seasons but cs1|2 has no way to make that distinction. The standard does not address 'named' dates so, for the purposes of cs1|2, Christmas is defined here as 99, which should be out of the ISO DIS 8601:2016 range of uses for a while. ]] local date_names = { ['en'] = { -- English ['long'] = {['January']=1, ['February']=2, ['March']=3, ['April']=4, ['May']=5, ['June']=6, ['July']=7, ['August']=8, ['September']=9, ['October']=10, ['November']=11, ['December']=12}, ['short'] = {['Jan']=1, ['Feb']=2, ['Mar']=3, ['Apr']=4, ['May']=5, ['Jun']=6, ['Jul']=7, ['Aug']=8, ['Sep']=9, ['Oct']=10, ['Nov']=11, ['Dec']=12}, ['season'] = {['Winter']=24, ['Spring']=21, ['Summer']=22, ['Fall']=23, ['Autumn']=23}, ['named'] = {['Christmas']=99}, }, ['local'] = { -- replace these English date names with the local language equivalents ['long'] = {['January']=1, ['February']=2, ['March']=3, ['April']=4, ['May']=5, ['June']=6, ['July']=7, ['August']=8, ['September']=9, ['October']=10, ['November']=11, ['December']=12}, ['short'] = {['Jan']=1, ['Feb']=2, ['Mar']=3, ['Apr']=4, ['May']=5, ['Jun']=6, ['Jul']=7, ['Aug']=8, ['Sep']=9, ['Oct']=10, ['Nov']=11, ['Dec']=12}, ['season'] = {['Winter']=24, ['Spring']=21, ['Summer']=22, ['Fall']=23, ['Autumn']=23}, ['named'] = {['Christmas']=99}, }, ['inv_local_l'] = {}, -- used in date reformatting; copy of date_names['local'].long where k/v are inverted: [1]='<local name>' etc ['inv_local_s'] = {}, -- used in date reformatting; copy of date_names['local'].short where k/v are inverted: [1]='<local name>' etc ['local_digits'] = {['0'] = '0', ['1'] = '1', ['2'] = '2', ['3'] = '3', ['4'] = '4', ['5'] = '5', ['6'] = '6', ['7'] = '7', ['8'] = '8', ['9'] = '9'}, -- used to convert local language digits to Western 0-9 ['xlate_digits'] = {}, } for name, i in pairs (date_names['local'].long) do -- this table is ['name'] = i date_names['inv_local_l'][i] = name; -- invert to get [i] = 'name' for conversions from ymd end for name, i in pairs (date_names['local'].short) do -- this table is ['name'] = i date_names['inv_local_s'][i] = name; -- invert to get [i] = 'name' for conversions from ymd end for ld, ed in pairs (date_names.local_digits) do -- make a digit translation table for simple date translation from en to local language using local_digits table date_names.xlate_digits [ed] = ld; -- en digit becomes index with local digit as the value end local df_template_patterns = { -- table of redirects to {{Use dmy dates}} and {{Use mdy dates}} '{{ *[Uu]se (dmy) dates *[|}]', -- 915k -- sorted by approximate transclusion count '{{ *[Uu]se *(mdy) *dates *[|}]', -- 161k '{{ *[Uu]se (DMY) dates *[|}]', -- 2929 '{{ *[Uu]se *(dmy) *[|}]', -- 250 + 34 '{{ *([Dd]my) *[|}]', -- 272 '{{ *[Uu]se (MDY) dates *[|}]', -- 173 '{{ *[Uu]se *(mdy) *[|}]', -- 59 + 12 '{{ *([Mm]dy) *[|}]', -- 9 '{{ *[Uu]se (MDY) *[|}]', -- 3 '{{ *([Dd]MY) *[|}]', -- 2 '{{ *([Mm]DY) *[|}]', -- 0 -- '{{ *[Uu]se(mdy) *[|}]', -- '{{ *[Uu]se(mdy)dates *[|}]', -- '{{ *[Uu]se(dmy) *[|}]', } local function get_date_format () local content = mw.title.getCurrentTitle():getContent() or ''; -- get the content of the article or ''; new pages edited w/ve do not have 'content' until saved; ve does not preview; phab:T221625 for _, pattern in ipairs (df_template_patterns) do -- loop through the patterns looking for {{Use dmy dates}} or {{Use mdy dates}} or any of their redirects local start, _, match = content:find(pattern); -- match is the three letters indicating desired date format if match then content = content:match ('%b{}', start); -- get the whole template if content:match ('| *cs1%-dates *= *[lsy][sy]?') then -- look for |cs1-dates=publication date length access-/archive-date length return match:lower() .. '-' .. content:match ('| *cs1%-dates *= *([lsy][sy]?)'); else return match:lower() .. '-all'; -- no |cs1-dates= k/v pair; return value appropriate for use in |df= end end end end local global_df = get_date_format (); --[[--------------------------< V O L U M E , I S S U E , P A G E S >---------------------------------------- These tables hold cite class values (from the template invocation) and identify those templates that support |volume=, |issue=, and |page(s)= parameters. Cite conference and cite map require further qualification which is handled in the main module. ]] local templates_using_volume = {'citation', 'audio-visual', 'book', 'conference', 'encyclopaedia', 'interview', 'journal', 'magazine', 'map', 'news', 'report', 'techreport', 'thesis'} local templates_using_issue = {'citation', 'conference', 'episode', 'interview', 'journal', 'magazine', 'map', 'news', 'podcast'} local templates_not_using_page = {'audio-visual', 'episode', 'mailinglist', 'newsgroup', 'podcast', 'serial', 'sign', 'speech'} --[[--------------------------< K E Y W O R D S >-------------------------------------------------------------- These tables hold keywords for those parameters that have defined sets of acceptible keywords. ]] --[[--------------------------< K E Y W O R D S T A B L E >-------------------------------------------------- this is a list of keywords; each key in the list is associated with a table of synonymous keywords possibly from different languages. for i18n: add local-language keywords to value table; do not change the key. For example, adding the German keyword 'ja': ['affirmative'] = {'yes', 'true', 'y', 'ja'}, Because cs1|2 templates from en.wiki articles are often copied to other local wikis, it is recommended that the English keywords remain in these tables. ]] local keywords = { ['affirmative'] = {'yes', 'true', 'y'}, -- ignore-isbn-error, last-author-amp, no-tracking, nopp -- Used by InternetArchiveBot ['afterword'] = {'afterword'}, -- contribution ['bot: unknown'] = {'bot: unknown'}, -- url-status -- Used by InternetArchiveBot ['cs1'] = {'cs1'}, -- mode ['cs2'] = {'cs2'}, -- mode ['dead'] = {'dead'}, -- url-status -- Used by InternetArchiveBot ['dmy'] = {'dmy'}, -- df ['dmy-all'] = {'dmy-all'}, -- df ['foreword'] = {'foreword'}, -- contribution ['free'] = {'free'}, -- url-access -- Used by InternetArchiveBot ['introduction'] = {'introduction'}, -- contribution ['limited'] = {'limited'}, -- url-access -- Used by InternetArchiveBot ['live'] = {'live'}, -- url-status -- Used by InternetArchiveBot ['mdy'] = {'mdy'}, -- df ['mdy-all'] = {'mdy-all'}, -- df ['none'] = {'none'}, -- postscript, ref, title, type -- Used by InternetArchiveBot ['preface'] = {'preface'}, -- contribution ['registration'] = {'registration'}, -- url-access -- Used by InternetArchiveBot ['subscription'] = {'subscription'}, -- url-access -- Used by InternetArchiveBot ['unfit'] = {'unfit'}, -- url-status -- Used by InternetArchiveBot ['usurped'] = {'usurped'}, -- url-status -- Used by InternetArchiveBot ['vanc'] = {'vanc'}, -- name-list-format ['ymd'] = {'ymd'}, -- df ['ymd-all'] = {'ymd-all'}, -- df -- ['yMd'] = {'yMd'}, -- df; not supported at en.wiki -- ['yMd-all'] = {'yMd-all'}, -- df; not supported at en.wiki } --[[--------------------------< X L A T E _ K E Y W O R D S >-------------------------------------------------- this function builds a list, keywords_xlate{}, of the keywords found in keywords{} where the values from keywords{} become the keys in keywords_xlate{} and the keys from keywords{} become the values in keywords_xlate{}: ['affirmative'] = {'yes', 'true', 'y'}, -- in keywords{} becomes ['yes'] = 'affirmative', -- in keywords_xlate{} ['true'] = 'affirmative', ['y'] = 'affirmative', the purpose of this function is to act as a translator between a non-English keyword and its English equivalent that may be used in other modules of this suite ]] local function xlate_keywords () local out_table = {}; -- output goes here for k, keywords_t in pairs (keywords) do -- spin through the keywords table for _, keyword in ipairs (keywords_t) do -- for each keyword out_table[keyword] = k; -- create an entry in the output table where keyword is the key end end return out_table; end local keywords_xlate = xlate_keywords (); -- the list of translated keywords --[[--------------------------< M A K E _ K E Y W O R D S _ L I S T >------------------------------------------ this function assembles, for parameter-value validation, the list of keywords appropriate to that parameter. keywords_lists{}, is a table of tables from keywords{} ]] local function make_keywords_list (keywords_lists) local out_table = {}; -- output goes here for _, keyword_list in ipairs (keywords_lists) do -- spin through keywords_lists{} and get a table of keywords for _, keyword in ipairs (keyword_list) do -- spin through keyword_list{} and add each keyword, ... table.insert (out_table, keyword); -- ... as plain text, to the output list end end return out_table; end --[[--------------------------< K E Y W O R D S _ L I S T S >-------------------------------------------------- this is a list of lists of valid keywords for the various parameters in [key]. Generally the keys in this table are the canonical en.wiki parameter names though some are contrived because of use in multiple differently named parameters: ['yes_true_y'], ['id-access']. The function make_keywords_list() extracts the individual keywords from the appropriate list in keywords{}. The lists in this table are used to validate the keyword assignment for the parameters named in this table's keys. ]] local keywords_lists = { ['yes_true_y'] = make_keywords_list ({keywords.affirmative}), ['contribution'] = make_keywords_list ({keywords.afterword, keywords.foreword, keywords.introduction, keywords.preface}), ['df'] = make_keywords_list ({keywords.dmy, keywords['dmy-all'], keywords.mdy, keywords['mdy-all'], keywords.ymd, keywords['ymd-all']}), -- ['df'] = make_keywords_list ({keywords.dmy, keywords['dmy-all'], keywords.mdy, keywords['mdy-all'], keywords.ymd, keywords['ymd-all'], keywords.yMd, keywords['yMd-all']}), -- not supported at en.wiki ['mode'] = make_keywords_list ({keywords.cs1, keywords.cs2}), ['name-list-format'] = make_keywords_list ({keywords.vanc}), ['url-access'] = make_keywords_list ({keywords.subscription, keywords.limited, keywords.registration}), ['url-status'] = make_keywords_list ({keywords.dead, keywords.live, keywords.unfit, keywords.usurped, keywords['bot: unknown']}), ['id-access'] = make_keywords_list ({keywords.free}), } --[[--------------------------< S T R I P M A R K E R S >------------------------------------------------------ Common pattern definition location for stripmarkers so that we don't have to go hunting for them if (when) MediaWiki changes their form. ]] local stripmarkers = { ['any'] = '\127[^\127]*UNIQ%-%-(%a+)%-[%a%d]+%-QINU[^\127]*\127', -- capture returns name of stripmarker ['math'] = '\127[^\127]*UNIQ%-%-math%-[%a%d]+%-QINU[^\127]*\127' -- math stripmarkers used in coins_cleanup() and coins_replace_math_stripmarker() } --[[--------------------------< I N V I S I B L E _ C H A R A C T E R S >-------------------------------------- This table holds non-printing or invisible characters indexed either by name or by Unicode group. Values are decimal representations of UTF-8 codes. The table is organized as a table of tables because the lua pairs keyword returns table data in an arbitrary order. Here, we want to process the table from top to bottom because the entries at the top of the table are also found in the ranges specified by the entries at the bottom of the table. Also here is a pattern that recognizes stripmarkers that begin and end with the delete characters. The nowiki stripmarker is not an error but some others are because the parameter values that include them become part of the template's metadata before stripmarker replacement. ]] local invisible_chars = { {'replacement', '\239\191\189'}, -- U+FFFD, EF BF BD {'zero width joiner', '\226\128\141'}, -- U+200D, E2 80 8D {'zero width space', '\226\128\139'}, -- U+200B, E2 80 8B {'hair space', '\226\128\138'}, -- U+200A, E2 80 8A {'soft hyphen', '\194\173'}, -- U+00AD, C2 AD {'horizontal tab', '\009'}, -- U+0009 (HT), 09 {'line feed', '\010'}, -- U+000A (LF), 0A {'no-break space', '\194\160'}, -- U+00A0 (NBSP), C2 A0 {'carriage return', '\013'}, -- U+000D (CR), 0D {'stripmarker', stripmarkers.any}, -- stripmarker; may or may not be an error; capture returns the stripmaker type {'delete', '\127'}, -- U+007F (DEL), 7F; must be done after stripmarker test {'C0 control', '[\000-\008\011\012\014-\031]'}, -- U+0000–U+001F (NULL–US), 00–1F (except HT, LF, CR (09, 0A, 0D)) {'C1 control', '[\194\128-\194\159]'}, -- U+0080–U+009F (XXX–APC), C2 80 – C2 9F -- {'Specials', '[\239\191\185-\239\191\191]'}, -- U+FFF9-U+FFFF, EF BF B9 – EF BF BF -- {'Private use area', '[\238\128\128-\239\163\191]'}, -- U+E000–U+F8FF, EE 80 80 – EF A3 BF -- {'Supplementary Private Use Area-A', '[\243\176\128\128-\243\191\191\189]'}, -- U+F0000–U+FFFFD, F3 B0 80 80 – F3 BF BF BD -- {'Supplementary Private Use Area-B', '[\244\128\128\128-\244\143\191\189]'}, -- U+100000–U+10FFFD, F4 80 80 80 – F4 8F BF BD } --[[ Indic script makes use of zero width joiner as a character modifier so zwj characters must be left in. This pattern covers all of the unicode characters for these languages: Devanagari 0900–097F – https://unicode.org/charts/PDF/U0900.pdf Devanagari extended A8E0–A8FF – https://unicode.org/charts/PDF/UA8E0.pdf Bengali 0980–09FF – https://unicode.org/charts/PDF/U0980.pdf Gurmukhi 0A00–0A7F – https://unicode.org/charts/PDF/U0A00.pdf Gujarati 0A80–0AFF – https://unicode.org/charts/PDF/U0A80.pdf Oriya 0B00–0B7F – https://unicode.org/charts/PDF/U0B00.pdf Tamil 0B80–0BFF – https://unicode.org/charts/PDF/U0B80.pdf Telugu 0C00–0C7F – https://unicode.org/charts/PDF/U0C00.pdf Kannada 0C80–0CFF – https://unicode.org/charts/PDF/U0C80.pdf Malayalam 0D00–0D7F – https://unicode.org/charts/PDF/U0D00.pdf plus the not-necessarily Indic scripts for Sinhala and Burmese: Sinhala 0D80-0DFF - https://unicode.org/charts/PDF/U0D80.pdf Myanmar 1000-109F - https://unicode.org/charts/PDF/U1000.pdf Myanmar extended A AA60-AA7F - https://unicode.org/charts/PDF/UAA60.pdf Myanmar extended B A9E0-A9FF - https://unicode.org/charts/PDF/UA9E0.pdf the pattern is used by has_invisible_chars() and coins_cleanup() TODO: find a better place for this? ]] local indic_script = '[\224\164\128-\224\181\191\224\163\160-\224\183\191\225\128\128-\225\130\159\234\167\160-\234\167\191\234\169\160-\234\169\191]'; --[[--------------------------< L A N G U A G E S U P P O R T >---------------------------------------------- These tables and constants support various language-specific functionality. ]] local this_wiki_code = mw.getContentLanguage():getCode(); -- get this wiki's language code if string.match (mw.site.server, 'wikidata') then this_wiki_code = mw.getCurrentFrame():preprocess('{{int:lang}}'); -- on wikidata so use interface language setting instead end local local_lang_cat_enable = false; -- set to true to categorize pages where |language=<local wiki's language> --[[--------------------------< S C R I P T _ L A N G _ C O D E S >-------------------------------------------- This table is used to hold ISO 639-1 two-character language codes that apply only to |script-title= and |script-chapter= ]] local script_lang_codes = { 'am', 'ar', 'be', 'bg', 'bn', 'bo', 'bs', 'dv', 'dz', 'el', 'fa', -- ISO 639-1 codes only for |script-title= and |script-chapter= 'gu', 'he', 'hi', 'hy', 'ja', 'ka', 'kk', 'km', 'kn', 'ko', 'ku', 'mk', 'ml', 'mn', 'mr', 'my', 'ne', 'ota', 'ps', 'ru', 'sd', 'si', 'sr', 'ta', 'tg', 'th', 'ug', 'uk', 'ur', 'uz', 'yi', 'zh' }; --[[--------------------------< L A N G U A G E R E M A P P I N G >------------------------------------------ These tables hold language information that is different (correct) from MediaWiki's definitions For each ['code'] = 'language name' in lang_code_remap{} there must be a matching ['language name'] = {'language name', 'code'} in lang_name_remap{} lang_code_remap{}: key is always lowercase ISO 639-1, -2, -3 language code or a valid lowercase IETF language tag value is properly spelled and capitalized language name associated with key only one language name per key; key/value pair must have matching entry in lang_name_remap{} lang_name_remap{}: key is always lowercase language name value is a table the holds correctly spelled and capitalized language name [1] and associated code [2] (code must match a code key in lang_code_remap{}) may have multiple keys referring to a common preferred name and code; For example: ['kolsch'] and ['kölsch'] both refer to 'Kölsch' and 'ksh' ]] local lang_code_remap = { -- used for |language= and |script-title= / |script-chapter= ['als'] = 'Tosk Albanian', -- MediaWiki returns Alemannisch ['bh'] = 'Bihari', -- MediaWiki uses 'bh' as a subdomain name for Bhojpuri Wikipedia: bh.wikipedia.org ['bla'] = 'Blackfoot', -- MediaWiki/IANA/ISO 639: Siksika; use en.wiki preferred name ['bn'] = 'Bengali', -- MediaWiki returns Bangla ['ca-valencia'] = 'Valencian', -- IETF variant of Catalan ['crh'] = 'Crimean Tatar', -- synonymous with Crimean Turkish (return value from {{#language:crh|en}}) ['ilo'] = 'Ilocano', -- MediaWiki/IANA/ISO 639: Iloko; use en.wiki preferred name ['ksh'] = 'Kölsch', -- MediaWiki: Colognian; use IANA/ISO 639 preferred name ['ksh-x-colog'] = 'Colognian', -- override MediaWiki ksh; no IANA/ISO 639 code for Colognian; IETF private code created at Module:Lang/data ['mis-x-ripuar'] = 'Ripuarian', -- override MediaWiki ksh; no IANA/ISO 639 code for Ripuarian; IETF private code created at Module:Lang/data ['nan-tw'] = 'Taiwanese Hokkien', -- make room for MediaWiki/IANA/ISO 639 nan: Min Nan Chinese and support en.wiki preferred name } local lang_name_remap = { -- used for |language= ['alemannisch'] = {'Swiss German', 'gsw'}, -- not an ISO or IANA language name; MediaWiki uses 'als' as a subdomain name for Alemannic Wikipedia: als.wikipedia.org ['bangla'] = {'Bengali', 'bn'}, -- MediaWiki returns Bangla (the endonym) but we want Bengali (the exonym); here we remap ['bengali'] = {'Bengali', 'bn'}, -- MediaWiki doesn't use exonym so here we provide correct language name and 639-1 code ['bhojpuri'] = {'Bhojpuri', 'bho'}, -- MediaWiki uses 'bh' as a subdomain name for Bhojpuri Wikipedia: bh.wikipedia.org ['bihari'] = {'Bihari', 'bh'}, -- MediaWiki replaces 'Bihari' with 'Bhojpuri' so 'Bihari' cannot be found ['blackfoot'] = {'Blackfoot', 'bla'}, -- MediaWiki/IANA/ISO 639: Siksika; use en.wiki preferred name ['colognian'] = {'Colognian', 'ksh-x-colog'}, -- MediaWiki preferred name for ksh ['crimean tatar'] = {'Crimean Tatar', 'crh'}, -- MediaWiki uses 'crh' as a subdomain name for Crimean Tatar Wikipedia: crh.wikipedia.org ['ilocano'] = {'Ilocano', 'ilo'}, -- MediaWiki/IANA/ISO 639: Iloko; use en.wiki preferred name ['kolsch'] = {'Kölsch', 'ksh'}, -- use IANA/ISO 639 preferred name (use non-diacritical o instead of umlaut ö) ['kölsch'] = {'Kölsch', 'ksh'}, -- use IANA/ISO 639 preferred name ['ripuarian'] = {'Ripuarian', 'mis-x-ripuar'}, -- group of dialects; no code in MediaWiki or in IANA/ISO 639 -- ['siksika'] = {'Siksika', 'bla'}, -- MediaWiki/IANA/ISO 639 preferred name: Siksika ['taiwanese hokkien'] = {'Taiwanese Hokkien', 'nan-TW'}, -- make room for MediaWiki/IANA/ISO 639 nan: Min Nan Chinese ['tosk albanian'] = {'Tosk Albanian', 'als'}, -- MediaWiki replaces 'Tosk Albanian' with 'Alemannisch' so 'Tosk Albanian' cannot be found ['valencian'] = {'Valencian', 'ca'}, -- variant of Catalan; categorizes as Catalan } --[[--------------------------< M A I N T E N A N C E _ C A T E G O R I E S >---------------------------------- Here we name maintenance categories to be used in maintenance messages. ]] local maint_cats = { ['ASIN'] = 'CS1 maint: ASIN uses ISBN', ['archived_copy'] = 'CS1 maint: archived copy as title', ['authors'] = 'CS1 maint: uses authors parameter', ['bot:_unknown'] = 'CS1 maint: BOT: original-url status unknown', ['date_format'] = 'CS1 maint: date format', ['date_year'] = 'CS1 maint: date and year', ['disp_name'] = 'CS1 maint: display-$1', -- $1 is 'authors', 'contributors', 'editors', 'interviewers', 'translators'; gets value from special_case_translation table ['editors'] = 'CS1 maint: uses editors parameter', ['embargo'] = 'CS1 maint: PMC embargo expired', ['extra_punct'] = 'CS1 maint: extra punctuation', ['extra_text'] = 'CS1 maint: extra text', ['extra_text_names'] = 'CS1 maint: extra text: $1', -- $1 is '<name>s list'; gets value from special_case_translation table ['ignore_isbn_err'] = 'CS1 maint: ignored ISBN errors', ['location'] = 'CS1 maint: location', ['mult_names'] = 'CS1 maint: multiple names: $1', -- $1 is '<name>s list'; gets value from special_case_translation table ['numeric_names'] = 'CS1 maint: numeric names: $1', -- $1 is '<name>s list'; gets value from special_case_translation table ['others'] = 'CS1 maint: others', ['pmc_format'] = 'CS1 maint: PMC format', ['ref_harv'] = 'CS1 maint: ref=harv', ['unfit'] = 'CS1 maint: unfit url', ['unknown_lang'] = 'CS1 maint: unrecognized language', ['untitled'] = 'CS1 maint: untitled periodical', ['zbl'] = 'CS1 maint: ZBL', } --[[--------------------------< P R O P E R T I E S _ C A T E G O R I E S >------------------------------------ Here we name properties categories ]] local prop_cats = { ['foreign_lang_source'] = 'CS1 $1-language sources ($2)', -- |language= categories; $1 is foreign-language name, $2 is ISO639-1 code ['foreign_lang_source_2'] = 'CS1 foreign language sources (ISO 639-2)|$1', -- |language= category; a cat for ISO639-2 languages; $1 is the ISO 639-2 code used as a sort key ['local_lang_source'] = 'CS1 $1-language sources ($2)', -- |language= categories; $1 is local-language name, $2 is ISO639-1 code; not emitted when local_lang_cat_enable is false ['location test'] = 'CS1 location test', ['script'] = 'CS1 uses foreign language script', -- when language specified by |script-title=xx: doesn't have its own category ['script_with_name'] = 'CS1 uses $1-language script ($2)', -- |script-title=xx: has matching category; $1 is language name, $2 is ISO639-1 code ['jul_greg_uncertainty'] = 'CS1: Julian–Gregorian uncertainty', -- probably temporary cat to identify scope of template with dates 1 October 1582 – 1 January 1926 ['long_vol'] = 'CS1: long volume value', -- probably temporary cat to identify scope of |volume= values longer than 4 charachters } --[[--------------------------< T I T L E _ T Y P E S >-------------------------------------------------------- Here we map a template's CitationClass to TitleType (default values for |type= parameter) ]] local title_types = { ['AV-media-notes'] = 'Media notes', ['interview'] = 'Interview', ['mailinglist'] = 'Mailing list', ['map'] = 'Map', ['podcast'] = 'Podcast', ['pressrelease'] = 'Press release', ['report'] = 'Report', ['techreport'] = 'Technical report', ['thesis'] = 'Thesis', } --[[=========================<< E R R O R M E S S A G I N G >>=============================================== ]] --[[--------------------------< E R R O R M E S S A G E S U P P L I M E N T S >---------------------------- i18n for those messages that are supplimented with additional specific text that describes the reason for the error TODO: merge this with special_case_translations{}? ]] local err_msg_supl = { ['char'] = 'invalid character', -- isbn, sbn ['check'] = 'checksum', -- isbn, sbn ['flag'] = 'flag', -- archive-url ['form'] = 'invalid form', -- isbn, sbn ['group'] = 'invalid group id', -- isbn ['initials'] = 'initials', -- vancouver ['journal'] = 'journal', -- bibcode ['length'] = 'length', -- isbn, bibcode, sbn ['liveweb'] = 'liveweb', -- archive-url ['missing comma'] = 'missing comma', -- vancouver ['name'] = 'name', -- vancouver ['non-Latin char'] = 'non-Latin character', -- vancouver ['path'] = 'path', -- archive-url ['prefix'] = 'invalid prefix', -- isbn ['punctuation'] = 'punctuation', -- vancouver ['save'] = 'save command', -- archive-url ['suffix'] = 'suffix', -- vancouver ['timestamp'] = 'timestamp', -- archive-url ['value'] = 'value', -- bibcode ['year'] = 'year', -- bibcode } --[[--------------------------< E R R O R _ C O N D I T I O N S >---------------------------------------------- Error condition table The following contains a list of IDs for various error conditions defined in the code. For each ID, we specify a text message to display, an error category to include, and whether the error message should be wrapped as a hidden comment. Anchor changes require identical changes to matching anchor in Help:CS1 errors ]] local error_conditions = { accessdate_missing_url = { message = '<code class="cs1-code">&#124;access-date=</code> richiede <code class="cs1-code">&#124;url=</code>', anchor = 'accessdate_missing_url', category = 'Pagine cù citazioni cù accessdate è senza URL', hidden = false }, apostrophe_markup = { message = 'Italic or bold markup not allowed in: <code class="cs1-code">&#124;$1=</code>', -- $1 is parameter name anchor = 'apostrophe_markup', category = 'CS1 errors: markup', hidden = false }, archive_missing_date = { message = '<code class="cs1-code">&#124;archive-url=</code> richiede <code class="cs1-code">&#124;archive-date=</code>', anchor = 'archive_missing_date', category = 'Pages with archiveurl citation errors', hidden = false }, archive_missing_url = { message = '<code class="cs1-code">&#124;archive-url=</code> richiede <code class="cs1-code">&#124;url=</code>', anchor = 'archive_missing_url', category = 'Pages with archiveurl citation errors', hidden = false }, archive_url = { message = '<code class="cs1-code">&#124;archive-url=</code> is malformed: $1', -- $1 is error message detail anchor = 'archive_url', category = 'Pages with archiveurl citation errors', hidden = false }, arxiv_missing = { message = '<code class="cs1-code">&#124;arxiv=</code> richiestu', anchor = 'arxiv_missing', category = 'CS1 errors: arXiv', -- same as bad arxiv hidden = false }, arxiv_params_not_supported = { message = 'Unsupported parameter(s) in cite arXiv', anchor = 'arxiv_params_not_supported', category = 'CS1 errors: arXiv', -- same as bad arxiv hidden = false }, bad_arxiv = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;arxiv=</code> value', anchor = 'bad_arxiv', category = 'CS1 errors: arXiv', hidden = false }, bad_asin = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;asin=</code> value', anchor = 'bad_asin', category ='CS1 errors: ASIN', hidden = false }, bad_bibcode = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;bibcode=</code> $1', -- $1 is error message detail anchor = 'bad_bibcode', category = 'CS1 errors: bibcode', hidden = false }, bad_biorxiv = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;biorxiv=</code> value', anchor = 'bad_biorxiv', category = 'CS1 errors: bioRxiv', hidden = false }, bad_citeseerx = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;citeseerx=</code> value', anchor = 'bad_citeseerx', category = 'CS1 errors: citeseerx', hidden = false }, bad_date = { message = 'Check date values in: <code class="cs1-code">$1</code>', -- $1 is parameter name anchor = 'bad_date', category = 'CS1 errors: dates', hidden = false }, bad_doi = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;doi=</code> value', anchor = 'bad_doi', category = 'CS1 errors: DOI', hidden = false }, bad_hdl = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;hdl=</code> value', anchor = 'bad_hdl', category = 'CS1 errors: HDL', hidden = false }, bad_isbn = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;isbn=</code> value: $1', -- $1 is error message detail anchor = 'bad_isbn', category = 'CS1 errors: ISBN', hidden = false }, bad_ismn = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;ismn=</code> value', anchor = 'bad_ismn', category = 'CS1 errors: ISMN', hidden = false }, bad_issn = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;$1issn=</code> value', -- $1 is 'e' or '' for eissn or issn anchor = 'bad_issn', category = 'CS1 errors: ISSN', hidden = false }, bad_jfm = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;jfm=</code> value', anchor = 'bad_jfm', category = 'CS1 errors: JFM', hidden = false }, bad_lccn = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;lccn=</code> value', anchor = 'bad_lccn', category = 'CS1 errors: LCCN', hidden = false }, bad_usenet_id = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;message-id=</code> value', anchor = 'bad_message_id', category = 'CS1 errors: message-id', hidden = false }, bad_mr = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;mr=</code> value', anchor = 'bad_mr', category = 'CS1 errors: MR', hidden = false }, bad_ol = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;ol=</code> value', anchor = 'bad_ol', category = 'CS1 errors: OL', hidden = false }, bad_paramlink = { -- for |title-link=, |author/editor/translator-link=, |series-link=, |episode-link= message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;$1=</code> value', -- $1 is parameter name anchor = 'bad_paramlink', category = 'CS1 errors: parameter link', hidden = false }, bad_pmc = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;pmc=</code> value', anchor = 'bad_pmc', category = 'CS1 errors: PMC', hidden = false }, bad_pmid = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;pmid=</code> value', anchor = 'bad_pmid', category = 'CS1 errors: PMID', hidden = false }, bad_oclc = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;oclc=</code> value', anchor = 'bad_oclc', category = 'CS1 errors: OCLC', hidden = false }, bad_s2cid = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;s2cid=</code> value', anchor = 'bad_s2cid', category = 'CS1 errors: S2CID', hidden = false }, bad_sbn = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;sbn=</code> value: $1', -- $1 is error message detail anchor = 'bad_sbn', category = 'CS1 errors: SBN', hidden = false }, bad_ssrn = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;ssrn=</code> value', anchor = 'bad_ssrn', category = 'CS1 errors: SSRN', hidden = false }, bad_url = { message = 'Check $1 value', -- $1 is parameter name anchor = 'bad_url', category = 'Pagine cù errori URL', hidden = false }, bad_zbl = { message = 'Check <code class="cs1-code">&#124;zbl=</code> value', anchor = 'bad_zbl', category = 'CS1 errors: ZBL', hidden = false }, bare_url_missing_title = { message = '$1 missing title', -- $1 is parameter name anchor = 'bare_url_missing_title', category = 'Pagine cù citazioni chì anu URL nudi', hidden = false }, biorxiv_missing = { message = '<code class="cs1-code">&#124;biorxiv=</code> richiestu', anchor = 'biorxiv_missing', category = 'CS1 errors: bioRxiv', -- same as bad bioRxiv hidden = false }, chapter_ignored = { message = '<code class="cs1-code">&#124;$1=</code> ignuratu', -- $1 is parameter name anchor = 'chapter_ignored', category = 'CS1 errors: chapter ignored', hidden = false }, citation_missing_title = { message = 'Manca o vojta <code class="cs1-code">&#124;$1=</code>', -- $1 is parameter name anchor = 'citation_missing_title', category = 'Pagine cù citazioni mancanti di tituli', hidden = false }, citeseerx_missing = { message = '<code class="cs1-code">&#124;citeseerx=</code> richiestu', anchor = 'citeseerx_missing', category = 'CS1 errors: citeseerx', -- same as bad citeseerx hidden = false }, cite_web_url = { -- this error applies to cite web and to cite podcast message = 'Manca o vojta <code class="cs1-code">&#124;url=</code>', anchor = 'cite_web_url', category = 'Pagine cù citazioni web senza URL', hidden = false }, class_ignored = { message = '<code class="cs1-code">&#124;class=</code> ignuratu', anchor = 'class_ignored', category = 'CS1 errors: class', hidden = false }, contributor_ignored = { message = '<code class="cs1-code">&#124;contributor=</code> ignuratu', anchor = 'contributor_ignored', category = 'CS1 errors: contributor', hidden = false }, contributor_missing_required_param = { message = '<code class="cs1-code">&#124;contributor=</code> richiede <code class="cs1-code">&#124;$1=</code>', -- $1 is parameter name anchor = 'contributor_missing_required_param', category = 'CS1 errors: contributor', hidden = false }, deprecated_params = { message = 'Cite uses deprecated parameter <code class="cs1-code">&#124;$1=</code>', -- $1 is parameter name anchor = 'deprecated_params', category = 'CS1 errors: deprecated parameters', hidden = false }, doibroken_missing_doi = { message = '<code class="cs1-code">&#124;$1=</code> richiede <code class="cs1-code">&#124;doi=</code>', -- $1 is parameter name anchor = 'doibroken_missing_doi', category = 'CS1 errors: DOI', hidden = false }, empty_citation = { message = 'Empty citation', anchor = 'empty_citation', category = 'Pagine cù citazione viote', hidden = false }, etal = { message = 'Explicit use of et al. in: <code class="cs1-code">&#124;$1=</code>', -- $1 is parameter name anchor = 'explicit_et_al', category = 'CS1 errors: explicit use of et al.', hidden = false }, first_missing_last = { message = '<code class="cs1-code">&#124;$1=</code> missing <code class="cs1-code">&#124;$2=</code>', -- $1 is first alias, $2 is matching last alias anchor = 'first_missing_last', category = 'CS1 errors: missing name', -- author, contributor, editor, interviewer, translator hidden = false }, format_missing_url = { message = '<code class="cs1-code">&#124;$1=</code> richiede <code class="cs1-code">&#124;$2=</code>', -- $1 is format parameter $2 is url parameter anchor = 'format_missing_url', category = 'Pagine cù citazioni cù furmatu è senza URL', hidden = false }, invalid_param_val = { message = 'Invalid <code class="cs1-code">&#124;$1=$2</code>', -- $1 is parameter name $2 is paramter value anchor = 'invalid_param_val', category = 'CS1 errors: invalid parameter value', hidden = false }, invisible_char = { message = '$1 in $2 at position $3', -- $1 is invisible char $2 is parameter name $3 is position number anchor = 'invisible_char', category = 'CS1 errors: invisible characters', hidden = false }, missing_name = { message = 'Missing <code class="cs1-code">&#124;$1$2=</code>', -- $1 is modified NameList; $2 is enumerator anchor = 'missing_name', category = 'CS1 errors: missing name', -- author, contributor, editor, interviewer, translator hidden = false }, missing_periodical = { message = 'Cite $1 richiede <code class="cs1-code">&#124;$2=</code>', -- $1 is cs1 template name; $2 is canonical periodical parameter name for cite $1 anchor = 'missing_periodical', category = 'CS1 errors: missing periodical', hidden = true }, missing_pipe = { message = 'Missing pipe in: <code class="cs1-code">&#124;$1=</code>', -- $1 is parameter name anchor = 'missing_pipe', category = 'CS1 errors: missing pipe', hidden = false }, param_access_requires_param = { message = '<code class="cs1-code">&#124;$1-access=</code> richiede <code class="cs1-code">&#124;$1=</code>', -- $1 is parameter name anchor = 'param_access_requires_param', category = 'CS1 errors: param-access', hidden = false }, param_has_ext_link = { message = 'Ligame esternu in <code class="cs1-code">$1</code>', -- $1 is parameter name anchor = 'param_has_ext_link', category = 'CS1 errors: external links', hidden = false }, parameter_ignored = { message = 'Paràmetru scunnisciutu <code class="cs1-code">&#124;$1=</code> ignuratu', -- $1 is parameter name anchor = 'parameter_ignored', category = 'Pagine cù citazioni utilizendu parametri micca supportati', hidden = false }, parameter_ignored_suggest = { message = 'Paràmetru scunnisciutu <code class="cs1-code">&#124;$1=</code> ignuratu (<code class="cs1-code">&#124;$2=</code> suggerì)', -- $1 is unknown paramter $2 is suggested parameter name anchor = 'parameter_ignored_suggest', category = 'Pagine cù citazioni utilizendu parametri micca supportati', hidden = false }, redundant_parameters = { message = 'More than one of $1 specified', -- $1 is error message detail anchor = 'redundant_parameters', category = 'Pagine cù citazioni chì anu parametri ridondanti', hidden = false }, script_parameter = { message = 'Invalid <code class="cs1-code">&#124;$1=</code>: $2', -- $1 is parameter name $2 is script language code or error detail anchor = 'script_parameter', category = 'CS1 errors: script parameters', hidden = false }, ssrn_missing = { message = '<code class="cs1-code">&#124;ssrn=</code> richiestu', anchor = 'ssrn_missing', category = 'CS1 errors: ssrn', -- same as bad arxiv hidden = false }, text_ignored = { message = 'Testu "$1" ignuratu', -- $1 is ignored text anchor = 'text_ignored', category = 'Pagine cù citazioni utilizendu parametri senza nome', hidden = false }, trans_missing_title = { message = '<code class="cs1-code">&#124;trans-$1=</code> richiede <code class="cs1-code">&#124;$1=</code>', -- $1 is base parameter name anchor = 'trans_missing_title', category = 'CS1 errors: translated title', hidden = false }, vancouver = { message = 'Vancouver style error: $1', -- $1 is error detail anchor = 'vancouver', category = 'CS1 errors: Vancouver style', hidden = false }, wikilink_in_url = { message = 'URL–wikilink conflict', -- uses ndash anchor = 'wikilink_in_url', category = 'CS1 errors: URL–wikilink conflict', -- uses ndash hidden = false }, } --[[--------------------------< I D _ L I M I T S >------------------------------------------------------------ certain identifiers have limits set upon their values so that typographic errors may be detected. These (max) limits are defined here so that those limits may be automatically included in the template documentation and error message help text. ]] local id_limits = { pmc = 7500000, -- |pmc= pmid = 33000000, -- |pmid= ssrn = 4000000, -- |ssrn= s2cid = 230000000, -- |s2cid= } --[[--------------------------< I D _ H A N D L E R S >-------------------------------------------------------- The following contains a list of values for various defined identifiers. For each identifier we specify a variety of information necessary to properly render the identifier in the citation. parameters: a list of parameter aliases for this identifier; first in the list is the canonical form link: Wikipedia article name redirect: a local redirect to a local Wikipedia article name; at en.wiki, 'ISBN (identifier)' is a redirect to 'International Standard Book Number' q: wikidata q number for the identifier label: the label preceeding the identifier; label is linked to a wikipedia article (in this order): redirect from id_handlers['<id>'].redirect when use_identifier_redirects is true wikidata-supplied article name for the local wiki from id_handlers['<id>'].q local article name from id_handlers['<id>'].link mode: 'manual' when there is a specific function in the code to handle the identifier; 'external' for identifiers that link outside of Wikipedia; prefix: the first part of a url that will be concatenated with a second part which usually contains the identifier encode: true if uri should be percent encoded; otherwise false COinS: identifier link or keyword for use in COinS: for identifiers registered at info-uri.info use: info:.... for identifiers that have COinS keywords, use the keyword: rft.isbn, rft.issn, rft.eissn for others make a url using the value in prefix, use the keyword: pre (not checked; any text other than 'info' or 'rft' works here) set to nil to leave the identifier out of the COinS separator: character or text between label and the identifier in the rendered citation access: use this parameter to set the access level for all instances of this identifier. the value must be a valid access level for an identifier (see ['id-access'] in this file). custom_access: to enable custom access level for an identifier, set this parameter to the parameter that should control it (normally 'id-access') ]] local id_handlers = { ['ARXIV'] = { parameters = {'arxiv', 'eprint'}, link = 'arXiv', redirect = 'arXiv (identifier)', q = 'Q118398', label = 'arXiv', mode = 'manual', prefix = '//arxiv.org/abs/', -- protocol relative tested 2013-09-04 encode = false, COinS = 'info:arxiv', separator = ':', access = 'free', -- free to read }, ['ASIN'] = { parameters = { 'asin', 'ASIN' }, link = 'Amazon Standard Identification Number', redirect = 'ASIN (identifier)', q = 'Q1753278', label = 'ASIN', mode = 'manual', prefix = '//www.amazon.', COinS = nil, -- no COinS for this id (needs thinking on implementation because |asin-tld=) separator = '&nbsp;', encode = false; }, ['BIBCODE'] = { parameters = {'bibcode'}, link = 'Bibcode', redirect = 'Bibcode (identifier)', q = 'Q25754', label = 'Bibcode', mode = 'manual', prefix = 'https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/', encode = false, COinS = 'info:bibcode', separator = ':', custom_access = 'bibcode-access', }, ['BIORXIV'] = { parameters = {'biorxiv'}, link = 'bioRxiv', redirect = 'bioRxiv (identifier)', q = 'Q19835482', label = 'bioRxiv', mode = 'manual', prefix = '//doi.org/', COinS = 'pre', -- use prefix value access = 'free', -- free to read encode = true, separator = '&nbsp;', }, ['CITESEERX'] = { parameters = {'citeseerx'}, link = 'CiteSeerX', redirect = 'CiteSeerX (identifier)', q = 'Q2715061', label = 'CiteSeerX', mode = 'manual', -- manual for custom validation of the "doi" prefix = '//citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=', COinS = 'pre', -- use prefix value access = 'free', -- free to read encode = true, separator = '&nbsp;', }, ['DOI'] = { -- Used by InternetArchiveBot parameters = { 'doi', 'DOI' }, link = 'Digital object identifier', redirect = 'doi (identifier)', q = 'Q25670', label = 'doi', mode = 'manual', prefix = '//doi.org/', COinS = 'info:doi', separator = ':', encode = true, custom_access = 'doi-access', }, ['EISSN'] = { parameters = {'eissn', 'EISSN'}, link = 'International_Standard_Serial_Number#Electronic_ISSN', redirect = 'eISSN (identifier)', q = 'Q46339674', label = 'eISSN', mode = 'manual', prefix = '//www.worldcat.org/issn/', COinS = 'rft.eissn', encode = false, separator = '&nbsp;', }, ['HDL'] = { parameters = { 'hdl', 'HDL' }, link = 'Handle System', redirect = 'hdl (identifier)', q = 'Q3126718', label = 'hdl', mode = 'manual', prefix = '//hdl.handle.net/', COinS = 'info:hdl', separator = ':', encode = true, custom_access = 'hdl-access', }, ['ISBN'] = { -- Used by InternetArchiveBot parameters = {'isbn', 'ISBN', 'isbn13', 'ISBN13'}, link = 'International Standard Book Number', redirect = 'ISBN (identifier)', q = 'Q33057', label = 'ISBN', mode = 'manual', prefix = 'Special:BookSources/', COinS = 'rft.isbn', separator = '&nbsp;', }, ['ISMN'] = { parameters = {'ismn', 'ISMN'}, link = 'International Standard Music Number', redirect = 'ISMN (identifier)', q = 'Q1666938', label = 'ISMN', mode = 'manual', prefix = '', -- not currently used; COinS = 'nil', -- nil because we can't use pre or rft or info: separator = '&nbsp;', }, ['ISSN'] = { parameters = {'issn', 'ISSN'}, link = 'International Standard Serial Number', redirect = 'ISSN (identifier)', q = 'Q131276', label = 'ISSN', mode = 'manual', prefix = '//www.worldcat.org/issn/', COinS = 'rft.issn', encode = false, separator = '&nbsp;', }, ['JFM'] = { parameters = {'jfm', 'JFM'}, link = 'Jahrbuch über die Fortschritte der Mathematik', redirect = 'JFM (identifier)', q = '', label = 'JFM', mode = 'manual', prefix = '//zbmath.org/?format=complete&q=an:', COinS = 'pre', -- use prefix value encode = true, separator = '&nbsp;', }, ['JSTOR'] = { parameters = {'jstor', 'JSTOR'}, link = 'JSTOR', redirect = 'JSTOR (identifier)', q = 'Q1420342', label = 'JSTOR', mode = 'external', prefix = '//www.jstor.org/stable/', -- protocol relative tested 2013-09-04 COinS = 'pre', -- use prefix value encode = false, separator = '&nbsp;', custom_access = 'jstor-access', }, ['LCCN'] = { parameters = {'lccn', 'LCCN'}, link = 'Library of Congress Control Number', redirect = 'LCCN (identifier)', q = 'Q620946', label = 'LCCN', mode = 'manual', prefix = '//lccn.loc.gov/', -- protocol relative tested 2015-12-28 COinS = 'info:lccn', -- use prefix value encode = false, separator = '&nbsp;', }, ['MR'] = { parameters = {'mr', 'MR'}, link = 'Mathematical Reviews', redirect = 'MR (identifier)', q = 'Q211172', label = 'MR', mode = 'manual', prefix = '//www.ams.org/mathscinet-getitem?mr=', -- protocol relative tested 2013-09-04 COinS = 'pre', -- use prefix value encode = true, separator = '&nbsp;', }, ['OCLC'] = { parameters = {'oclc', 'OCLC'}, link = 'OCLC', redirect = 'OCLC (identifier)', q = 'Q190593', label = 'OCLC', mode = 'manual', prefix = '//www.worldcat.org/oclc/', COinS = 'info:oclcnum', encode = true, separator = '&nbsp;', }, ['OL'] = { parameters = { 'ol', 'OL' }, link = 'Open Library', redirect = 'OL (identifier)', q = 'Q1201876', label = 'OL', mode = 'manual', prefix = '//openlibrary.org/', COinS = nil, -- no COinS for this id (needs thinking on implementation because /authors/books/works/OL) separator = '&nbsp;', encode = true, custom_access = 'ol-access', }, ['OSTI'] = { parameters = {'osti', 'OSTI'}, link = 'Office of Scientific and Technical Information', redirect = 'OSTI (identifier)', q = 'Q2015776', label = 'OSTI', mode = 'external', prefix = '//www.osti.gov/biblio/', -- protocol relative tested 2018-09-12 COinS = 'pre', -- use prefix value encode = true, separator = '&nbsp;', custom_access = 'osti-access', }, ['PMC'] = { parameters = {'pmc', 'PMC'}, link = 'PubMed Central', redirect = 'PMC (identifier)', q = 'Q229883', label = 'PMC', mode = 'manual', prefix = '//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC', suffix = " ", COinS = 'pre', -- use prefix value encode = true, separator = '&nbsp;', access = 'free', -- free to read }, ['PMID'] = { parameters = {'pmid', 'PMID'}, link = 'PubMed Identifier', redirect = 'PMID (identifier)', q = '', label = 'PMID', mode = 'manual', prefix = '//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/', COinS = 'info:pmid', encode = false, separator = '&nbsp;', }, ['RFC'] = { parameters = {'rfc', 'RFC'}, link = 'Request for Comments', redirect = 'RFC (identifier)', q = 'Q212971', label = 'RFC', mode = 'external', prefix = '//tools.ietf.org/html/rfc', COinS = 'pre', -- use prefix value encode = false, separator = '&nbsp;', access = 'free', -- free to read }, ['SBN'] = { parameters = {'sbn', 'SBN'}, link = 'Standard Book Number', -- redirect to International_Standard_Book_Number#History redirect = 'SBN (identifier)', label = 'SBN', mode = 'manual', prefix = 'Special:BookSources/0-', -- prefix has leading zero necessary to make 9-digit sbn a 10-digit isbn COinS = nil, -- nil because we can't use pre or rft or info: separator = '&nbsp;', }, ['SSRN'] = { parameters = {'ssrn', 'SSRN'}, link = 'Social Science Research Network', redirect = 'SSRN (identifier)', q = 'Q7550801', label = 'SSRN', mode = 'manual', prefix = '//ssrn.com/abstract=', -- protocol relative tested 2013-09-04 COinS = 'pre', -- use prefix value encode = true, separator = '&nbsp;', access = 'free', -- always free to read }, ['S2CID'] = { parameters = {'s2cid', 'S2CID'}, link = 'Semantic Scholar', redirect = 'S2CID (identifier)', q = 'Q22908627', label = 'S2CID', mode = 'manual', prefix = 'https://api.semanticscholar.org/CorpusID:', COinS = 'pre', -- use prefix value encode = false, separator = '&nbsp;', custom_access = 's2cid-access', }, ['USENETID'] = { parameters = {'message-id'}, link = 'Usenet', redirect = 'Usenet (identifier)', q = 'Q193162', label = 'Usenet:', mode = 'manual', prefix = 'news:', encode = false, COinS = 'pre', -- use prefix value separator = '&nbsp;', }, ['ZBL'] = { parameters = {'zbl', 'ZBL' }, link = 'Zentralblatt MATH', redirect = 'Zbl (identifier)', q = 'Q190269', label = 'Zbl', mode = 'manual', prefix = '//zbmath.org/?format=complete&q=an:', COinS = 'pre', -- use prefix value encode = true, separator = '&nbsp;', }, } --[[--------------------------< E X P O R T S >---------------------------------------------------------------- ]] return { use_identifier_redirects = true, -- when true use redirect name for identifier label links aliases = aliases, special_case_translation = special_case_translation, date_names = date_names, err_msg_supl = err_msg_supl, error_conditions = error_conditions, editor_markup_patterns = editor_markup_patterns, et_al_patterns = et_al_patterns, global_df = global_df, id_handlers = id_handlers, id_limits = id_limits, keywords_lists = keywords_lists, keywords_xlate = keywords_xlate, stripmarkers=stripmarkers, invisible_chars = invisible_chars, indic_script = indic_script, local_lang_cat_enable = local_lang_cat_enable, maint_cats = maint_cats, messages = messages, presentation = presentation, prop_cats = prop_cats, punct_skip = punct_skip, script_lang_codes = script_lang_codes, lang_code_remap = lang_code_remap, lang_name_remap = lang_name_remap, this_wiki_code = this_wiki_code, title_types = title_types, uncategorized_namespaces = uncategorized_namespaces, uncategorized_subpages = uncategorized_subpages, templates_using_volume = templates_using_volume, templates_using_issue = templates_using_issue, templates_not_using_page = templates_not_using_page, } j80vgi1m6tbxkqrcuba82bzsgycgn7m Modulo:Citation/CS1/Date validation 828 21082 366838 2020-06-01T19:26:45Z Anfrx 16583 Pagina nova: --[[--------------------------< F O R W A R D D E C L A R A T I O N S >-------------------------------------- ]] local is_set, in_array; -- imported functions from... Scribunto text/plain --[[--------------------------< F O R W A R D D E C L A R A T I O N S >-------------------------------------- ]] local is_set, in_array; -- imported functions from selected Module:Citation/CS1/Utilities local cfg; -- table of tables imported from selected Module:Citation/CS1/Configuration --[[--------------------------< F I L E - S C O P E D E C L A R A T I O N S >-------------------------------- File-scope variables are declared here ]] local lang_object = mw.getContentLanguage(); -- used by is_valid_accessdate(), is_valid_year(), date_name_xlate(); TODO: move to ~/Configuration? local year_limit; -- used by is_valid_year() --[=[-------------------------< I S _ V A L I D _ A C C E S S D A T E >---------------------------------------- returns true if: Wikipedia start date <= accessdate < today + 2 days Wikipedia start date is 2001-01-15T00:00:00 UTC which is 979516800 seconds after 1970-01-01T00:00:00 UTC (the start of Unix time) accessdate is the date provided in |accessdate= at time 00:00:00 UTC today is the current date at time 00:00:00 UTC plus 48 hours if today is 2015-01-01T00:00:00 then adding 24 hours gives 2015-01-02T00:00:00 – one second more than today adding 24 hours gives 2015-01-03T00:00:00 – one second more than tomorrow This function does not work if it is fed month names for languages other than English. Wikimedia #time: parser apparently doesn't understand non-Engish date month names. This function will always return false when the date contains a non-English month name because good1 is false after the call to lang.formatDate(). To get around that call this function with YYYY-MM-DD format dates. ]=] local function is_valid_accessdate (accessdate) local good1, good2; local access_ts, tomorrow_ts; -- to hold unix time stamps representing the dates good1, access_ts = pcall (lang_object.formatDate, lang_object, 'U', accessdate ); -- convert accessdate value to unix timesatmp good2, tomorrow_ts = pcall (lang_object.formatDate, lang_object, 'U', 'today + 2 days' ); -- today midnight + 2 days is one second more than all day tomorrow if good1 and good2 then -- lang.formatDate() returns a timestamp in the local script which which tonumber() may not understand access_ts = tonumber (access_ts) or lang_object:parseFormattedNumber (access_ts); -- convert to numbers for the comparison; tomorrow_ts = tonumber (tomorrow_ts) or lang_object:parseFormattedNumber (tomorrow_ts); else return false; -- one or both failed to convert to unix time stamp end if 979516800 <= access_ts and access_ts < tomorrow_ts then -- Wikipedia start date <= accessdate < tomorrow's date return true; else return false; -- accessdate out of range end end --[[--------------------------< G E T _ M O N T H _ N U M B E R >---------------------------------------------- returns a number according to the month in a date: 1 for January, etc. Capitalization and spelling must be correct. If not a valid month, returns 0 ]] local function get_month_number (month) return cfg.date_names['local'].long[month] or cfg.date_names['local'].short[month] or -- look for local names first cfg.date_names['en'].long[month] or cfg.date_names['en'].short[month] or -- failing that, look for English names 0; -- not a recognized month name end --[[--------------------------< I S _ V A L I D _ E M B A R G O _ D A T E >------------------------------------ returns true and date value if that value has proper dmy, mdy, ymd format. returns false and 9999 (embargoed forever) when date value is not proper format; assumes that when |embargo= is set, the editor intended to embargo a pmc but |embargo= does not hold a single date. ]] local function is_valid_embargo_date (v) if v:match ('^%d%d%d%d%-%d%d%-%d%d$') or -- ymd v:match ('^%d%d?%s+%a+%s+%d%d%d%d$') or -- dmy v:match ('^%a+%s+%d%d?%s*,%s*%d%d%d%d$') then -- mdy return true, v; end return false, '9999'; -- if here not good date so return false and set embargo date to long time in future end --[[--------------------------< G E T _ S E A S O N _ N U M B E R >-------------------------------------------- returns a number according to the sequence of seasons in a year: 1 for Winter, etc. Capitalization and spelling must be correct. If not a valid season, returns 0 Uses ISO DIS 8601 2016 part 2 §4.7 Divisions of a year for hemishpere-independent seasons: 21-24 = Spring, Summer, Autumn, Winter, independent of “Hemisphere” These additional divisions not currently supported: 25-28 = Spring - Northern Hemisphere, Summer- Northern Hemisphere, Autumn - Northern Hemisphere, Winter - Northern Hemisphere 29-32 = Spring – Southern Hemisphere, Summer– Southern Hemisphere, Autumn – Southern Hemisphere, Winter - Southern Hemisphere 33-36 = Quarter 1, Quarter 2, Quarter 3, Quarter 4 (3 months each) 37-39 = Quadrimester 1, Quadrimester 2, Quadrimester 3 (4 months each) 40-41 = Semestral 1, Semestral-2 (6 months each) ]] local function get_season_number (season) return cfg.date_names['local'].season[season] or -- look for local names first cfg.date_names['en'].season[season] or -- failing that, look for English names 0; -- not a recognized season name end --[[--------------------------< I S _ P R O P E R _ N A M E >-------------------------------------------------- returns a non-zero number if date contains a recognized proper name. Capitalization and spelling must be correct. ]] local function is_proper_name (name) return cfg.date_names['local'].named[name] or -- look for local names dates first cfg.date_names['en'].named[name] or -- failing that, look for English names 0; -- not a recognized named date end --[[--------------------------< I S _ V A L I D _ M O N T H _ O R _ S E A S O N >------------------------------ --returns true if month or season is valid (properly spelled, capitalized, abbreviated) ]] local function is_valid_month_or_season (month_season) if 0 == get_month_number (month_season) then -- if month text isn't one of the twelve months, might be a season if 0 == get_season_number (month_season) then -- not a month, is it a season? return false; -- return false not a month or one of the five seasons end end return true; end --[[--------------------------< I S _ V A L I D _ Y E A R >---------------------------------------------------- Function gets current year from the server and compares it to year from a citation parameter. Years more than one year in the future are not acceptable. ]] local function is_valid_year(year) if not is_set(year_limit) then year_limit = tonumber(os.date("%Y"))+1; -- global variable so we only have to fetch it once end year = tonumber (year) or lang_object:parseFormattedNumber (year); -- convert to numbers for the comparison; return year and (year <= year_limit) or false; end --[[--------------------------< I S _ V A L I D _ D A T E >---------------------------------------------------- Returns true if day is less than or equal to the number of days in month and year is no farther into the future than next year; else returns false. Assumes Julian calendar prior to year 1582 and Gregorian calendar thereafter. Accounts for Julian calendar leap years before 1582 and Gregorian leap years after 1582. Where the two calendars overlap (1582 to approximately 1923) dates are assumed to be Gregorian. ]] local function is_valid_date (year, month, day) local days_in_month = {31, 28, 31, 30, 31, 30, 31, 31, 30, 31, 30, 31}; local month_length; if not is_valid_year(year) then -- no farther into the future than next year return false; end month = tonumber(month); -- required for YYYY-MM-DD dates if (2==month) then -- if February month_length = 28; -- then 28 days unless if 1582 > tonumber(year) then -- Julian calendar if 0==(year%4) then -- is a leap year? month_length = 29; -- if leap year then 29 days in February end else -- Gregorian calendar if (0==(year%4) and (0~=(year%100) or 0==(year%400))) then -- is a leap year? month_length = 29; -- if leap year then 29 days in February end end else month_length=days_in_month[month]; end if tonumber (day) > month_length then return false; end return true; end --[[--------------------------< I S _ V A L I D _ M O N T H _ R A N G E _ S T Y L E >-------------------------- Months in a range are expected to have the same style: Jan–Mar or October–December but not February–Mar or Jul–August. There is a special test for May because it can be either short or long form. Returns true when style for both months is the same ]] local function is_valid_month_range_style (month1, month2) local len1 = month1:len(); local len2 = month2:len(); if len1 == len2 then return true; -- both months are short form so return true elseif 'May' == month1 or 'May'== month2 then return true; -- both months are long form so return true elseif 3 == len1 or 3 == len2 then return false; -- months are mixed form so return false else return true; -- both months are long form so return true end end --[[--------------------------< I S _ V A L I D _ M O N T H _ S E A S O N _ R A N G E >------------------------ Check a pair of months or seasons to see if both are valid members of a month or season pair. Month pairs are expected to be left to right, earliest to latest in time. All season ranges are accepted as valid because there are publishers out there who have published a Summer–Spring YYYY issue so ... ok ]] local function is_valid_month_season_range(range_start, range_end) local range_start_number = get_month_number (range_start); local range_end_number; if 0 == range_start_number then -- is this a month range? range_start_number = get_season_number (range_start); -- not a month; is it a season? get start season number range_end_number = get_season_number (range_end); -- get end season number if (0 ~= range_start_number) and (0 ~= range_end_number) then return true; -- any season pairing is accepted end return false; -- range_start and/or range_end is not a season end -- here when range_start is a month range_end_number = get_month_number (range_end); -- get end month number if range_start_number < range_end_number then -- range_start is a month; does range_start precede range_end? if is_valid_month_range_style (range_start, range_end) then -- do months have the same style? return true; -- proper order and same style end end return false; -- range_start month number is greater than or equal to range end number; or range end isn't a month end --[[--------------------------< M A K E _ C O I N S _ D A T E >------------------------------------------------ This function receives a table of date parts for one or two dates and an empty table reference declared in Module:Citation/CS1. The function is called only for |date= parameters and only if the |date=<value> is determined to be a valid date format. The question of what to do with invalid date formats is not answered here. The date parts in the input table are converted to an ISO 8601 conforming date string: single whole dates: yyyy-mm-dd month and year dates: yyyy-mm year dates: yyyy ranges: yyyy-mm-dd/yyyy-mm-dd yyyy-mm/yyyy-mm yyyy/yyyy Dates in the Julian calendar are reduced to year or year/year so that we don't have to do calendar conversion from Julian to Proleptic Gregorian. The input table has: year, year2 – always present; if before 1582, ignore months and days if present month, month2 – 0 if not provided, 1-12 for months, 21-24 for seasons; 99 Christmas day, day2 – 0 if not provided, 1-31 for days the output table receives: rftdate: an IS8601 formatted date rftchron: a free-form version of the date, usually without year which is in rftdate (season ranges and propername dates) rftssn: one of four season keywords: winter, spring, summer, fall (lowercase) ]] local function make_COinS_date (input, tCOinS_date) local date; -- one date or first date in a range local date2 = ''; -- end of range date -- start temporary Julian / Gregorian calendar uncertainty detection local year = tonumber(input.year); -- this temporary code to determine the extent of sources dated to the Julian/Gregorian local month = tonumber(input.month); -- interstice 1 October 1582 – 1 January 1926 local day = tonumber (input.day); if (0 ~= day) and -- day must have a value for this to be a whole date (((1582 == year) and (10 <= month) and (12 >= month)) or -- any whole 1582 date from 1 october to 31 December or ((1926 == year) and (1 == month) and (1 == input.day)) or -- 1 January 1926 or ((1582 < year) and (1925 >= year))) then -- any date 1 January 1583 – 31 December 1925 tCOinS_date.inter_cal_cat = true; -- set category flag true end -- end temporary Julian / Gergorian calendar uncertainty detection if 1582 > tonumber(input.year) or 20 < tonumber(input.month) then -- Julian calendar or season so &rft.date gets year only date = input.year; if 0 ~= input.year2 and input.year ~= input.year2 then -- if a range, only the second year portion when not the same as range start year date = string.format ('%.4d/%.4d', tonumber(input.year), tonumber(input.year2)) -- assemble the date range end if 20 < tonumber(input.month) then -- if season or propername date local season = {[24]='winter', [21]='spring', [22]='summer', [23]='fall', [99]='Christmas'}; -- seasons lowercase, no autumn; proper names use title case if 0 == input.month2 then -- single season date if 30 <tonumber(input.month) then tCOinS_date.rftchron = season[input.month]; -- proper name dates else tCOinS_date.rftssn = season[input.month]; -- seasons end else -- season range with a second season specified if input.year ~= input.year2 then -- season year – season year range or season year–year tCOinS_date.rftssn = season[input.month]; -- start of range season; keep this? if 0~= input.month2 then tCOinS_date.rftchron = string.format ('%s %s – %s %s', season[input.month], input.year, season[input.month2], input.year2); end else -- season–season year range tCOinS_date.rftssn = season[input.month]; -- start of range season; keep this? tCOinS_date.rftchron = season[input.month] .. '–' .. season[input.month2]; -- season–season year range end end end tCOinS_date.rftdate = date; return; -- done end if 0 ~= input.day then date = string.format ('%s-%.2d-%.2d', input.year, tonumber(input.month), tonumber(input.day)); -- whole date elseif 0 ~= input.month then date = string.format ('%s-%.2d', input.year, tonumber(input.month)); -- year and month else date = string.format ('%s', input.year); -- just year end if 0 ~= input.year2 then if 0 ~= input.day2 then date2 = string.format ('/%s-%.2d-%.2d', input.year2, tonumber(input.month2), tonumber(input.day2)); -- whole date elseif 0 ~= input.month2 then date2 = string.format ('/%s-%.2d', input.year2, tonumber(input.month2)); -- year and month else date2 = string.format ('/%s', input.year2); -- just year end end tCOinS_date.rftdate = date .. date2; -- date2 has the '/' separator return; end --[[--------------------------< P A T T E R N S >-------------------------------------------------------------- this is the list of patterns for date formats that this module recognizes. Approximately the first half of these patterns represent formats that might be reformatted into another format. Those that might be reformatted have 'indicator' letters that identify the content of the matching capture: 'd' (day), 'm' (month), 'a' (anchor year), 'y' (year); second day, month, year have a '2' suffix. These patterns are used for both date validation and for reformatting. This table should not be moved to ~/Configuration because changes to this table require changes to check_date() and to reformatter() and reformat_date() ]] local patterns = { -- year-initial numerical year-month-day ['ymd'] = {'^(%d%d%d%d)%-(%d%d)%-(%d%d)$', 'y', 'm', 'd'}, -- month-initial: month day, year ['Mdy'] = {'^(%D-) +([1-9]%d?), +((%d%d%d%d?)%a?)$', 'm', 'd', 'a', 'y'}, -- month-initial day range: month day–day, year; days are separated by endash ['Md-dy'] = {'^(%D-) +([1-9]%d?)[%-–]([1-9]%d?), +((%d%d%d%d)%a?)$', 'm', 'd', 'd2', 'a', 'y'}, -- day-initial: day month year ['dMy'] = {'^([1-9]%d?) +(%D-) +((%d%d%d%d?)%a?)$', 'd', 'm', 'a', 'y'}, -- year-initial: year month day; day: 1 or 2 two digits, leading zero allowed; not supported at en.wiki -- ['yMd'] = {'^((%d%d%d%d?)%a?) +(%D-) +(%d%d?)$', 'a', 'y', 'm', 'd'}, -- day-range-initial: day–day month year; days are separated by endash ['d-dMy'] = {'^([1-9]%d?)[%-–]([1-9]%d?) +(%D-) +((%d%d%d%d)%a?)$', 'd', 'd2', 'm', 'a', 'y'}, -- day initial month-day-range: day month - day month year; uses spaced endash ['dM-dMy'] = {'^([1-9]%d?) +(%D-) +[%-–] +([1-9]%d?) +(%D-) +((%d%d%d%d)%a?)$', 'd', 'm', 'd2', 'm2', 'a', 'y'}, -- month initial month-day-range: month day – month day, year; uses spaced endash ['Md-Mdy'] = {'^(%D-) +([1-9]%d?) +[%-–] +(%D-) +([1-9]%d?), +((%d%d%d%d)%a?)$','m', 'd', 'm2', 'd2', 'a', 'y'}, -- day initial month-day-year-range: day month year - day month year; uses spaced endash ['dMy-dMy'] = {'^([1-9]%d?) +(%D-) +(%d%d%d%d) +[%-–] +([1-9]%d?) +(%D-) +((%d%d%d%d)%a?)$', 'd', 'm', 'y', 'd2', 'm2', 'a', 'y2'}, -- month initial month-day-year-range: month day, year – month day, year; uses spaced endash ['Mdy-Mdy'] = {'^(%D-) +([1-9]%d?), +(%d%d%d%d) +[%-–] +(%D-) +([1-9]%d?), +((%d%d%d%d)%a?)$', 'm', 'd', 'y', 'm2', 'd2', 'a', 'y2'}, -- these date formats cannot be converted, per se, but month name can be rendered short or long -- month/season year - month/season year; separated by spaced endash ['My-My'] = {'^(%D-) +(%d%d%d%d) +[%-–] +(%D-) +((%d%d%d%d)%a?)$', 'm', 'y', 'm2', 'a', 'y2'}, -- month/season range year; months separated by endash ['M-My'] = {'^(%D-)[%-–](%D-) +((%d%d%d%d)%a?)$', 'm', 'm2', 'a', 'y'}, -- month/season year or proper-name year ['My'] = {'^([^%d–]-) +((%d%d%d%d)%a?)$', 'm', 'a', 'y'}, -- this way because endash is a member of %D; %D- will match January–March 2019 when it shouldn't -- these date formats cannot be converted ['Sy4-y2'] = {'^(%D-) +((%d%d)%d%d)[%-–]((%d%d)%a?)$'}, -- special case Winter/Summer year-year (YYYY-YY); year separated with unspaced endash ['Sy-y'] = {'^(%D-) +(%d%d%d%d)[%-–]((%d%d%d%d)%a?)$'}, -- special case Winter/Summer year-year; year separated with unspaced endash ['y-y'] = {'^(%d%d%d%d?)[%-–]((%d%d%d%d?)%a?)$'}, -- year range: YYY-YYY or YYY-YYYY or YYYY–YYYY; separated by unspaced endash; 100-9999 ['y4-y2'] = {'^((%d%d)%d%d)[%-–]((%d%d)%a?)$'}, -- year range: YYYY–YY; separated by unspaced endash ['y'] = {'^((%d%d%d%d?)%a?)$'}, -- year; here accept either YYY or YYYY } --[[--------------------------< C H E C K _ D A T E >---------------------------------------------------------- Check date format to see that it is one of the formats approved by WP:DATESNO or WP:DATERANGE. Exception: only allowed range separator is endash. Additionally, check the date to see that it is a real date: no 31 in 30-day months; no 29 February when not a leap year. Months, both long-form and three character abbreviations, and seasons must be spelled correctly. Future years beyond next year are not allowed. If the date fails the format tests, this function returns false and does not return values for anchor_year and COinS_date. When this happens, the date parameter is used in the COinS metadata and the CITEREF identifier gets its year from the year parameter if present otherwise CITEREF does not get a date value. Inputs: date_string - date string from date-holding parameters (date, year, accessdate, embargo, archivedate, etc.) Returns: false if date string is not a real date; else true, anchor_year, COinS_date anchor_year can be used in CITEREF anchors COinS_date is ISO 8601 format date; see make_COInS_date() ]] local function check_date (date_string, tCOinS_date, test_accessdate) local year; -- assume that year2, months, and days are not used; local year2=0; -- second year in a year range local month=0; local month2=0; -- second month in a month range local day=0; local day2=0; -- second day in a day range local anchor_year; local coins_date; if date_string:match (patterns['ymd'][1]) then -- year-initial numerical year month day format year, month, day=date_string:match (patterns['ymd'][1]); if 12 < tonumber(month) or 1 > tonumber(month) or 1582 > tonumber(year) or 0 == tonumber(day) then return false; end -- month or day number not valid or not Gregorian calendar anchor_year = year; elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['Mdy'][1]) then -- month-initial: month day, year month, day, anchor_year, year=mw.ustring.match(date_string, patterns['Mdy'][1]); month = get_month_number (month); if 0 == month then return false; end -- return false if month text isn't one of the twelve months elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['Md-dy'][1]) then -- month-initial day range: month day–day, year; days are separated by endash month, day, day2, anchor_year, year=mw.ustring.match(date_string, patterns['Md-dy'][1]); if tonumber(day) >= tonumber(day2) then return false; end -- date range order is left to right: earlier to later; dates may not be the same; month = get_month_number (month); if 0 == month then return false; end -- return false if month text isn't one of the twelve months month2=month; -- for metadata year2=year; elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['dMy'][1]) then -- day-initial: day month year day, month, anchor_year, year=mw.ustring.match(date_string, patterns['dMy'][1]); month = get_month_number (month); if 0 == month then return false; end -- return false if month text isn't one of the twelve months --[[ NOT supported at en.wiki elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['yMd'][1]) then -- year-initial: year month day; day: 1 or 2 two digits, leading zero allowed anchor_year, year, month, day=mw.ustring.match(date_string, patterns['yMd'][1]); month = get_month_number (month); if 0 == month then return false; end -- return false if month text isn't one of the twelve months -- end NOT supported at en.wiki ]] elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['d-dMy'][1]) then -- day-range-initial: day–day month year; days are separated by endash day, day2, month, anchor_year, year=mw.ustring.match(date_string, patterns['d-dMy'][1]); if tonumber(day) >= tonumber(day2) then return false; end -- date range order is left to right: earlier to later; dates may not be the same; month = get_month_number (month); if 0 == month then return false; end -- return false if month text isn't one of the twelve months month2=month; -- for metadata year2=year; elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['dM-dMy'][1]) then -- day initial month-day-range: day month - day month year; uses spaced endash day, month, day2, month2, anchor_year, year=mw.ustring.match(date_string, patterns['dM-dMy'][1]); if (not is_valid_month_season_range(month, month2)) or not is_valid_year(year) then return false; end -- date range order is left to right: earlier to later; month = get_month_number (month); -- for metadata month2 = get_month_number (month2); year2=year; elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['Md-Mdy'][1]) then -- month initial month-day-range: month day – month day, year; uses spaced endash month, day, month2, day2, anchor_year, year=mw.ustring.match(date_string, patterns['Md-Mdy'][1]); if (not is_valid_month_season_range(month, month2)) or not is_valid_year(year) then return false; end month = get_month_number (month); -- for metadata month2 = get_month_number (month2); year2=year; elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['dMy-dMy'][1]) then -- day initial month-day-year-range: day month year - day month year; uses spaced endash day, month, year, day2, month2, anchor_year, year2=mw.ustring.match(date_string, patterns['dMy-dMy'][1]); if tonumber(year2) <= tonumber(year) then return false; end -- must be sequential years, left to right, earlier to later if not is_valid_year(year2) or not is_valid_month_range_style(month, month2) then return false; end -- year2 no more than one year in the future; months same style month = get_month_number (month); -- for metadata month2 = get_month_number (month2); elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['Mdy-Mdy'][1]) then -- month initial month-day-year-range: month day, year – month day, year; uses spaced endash month, day, year, month2, day2, anchor_year, year2=mw.ustring.match(date_string, patterns['Mdy-Mdy'][1]); if tonumber(year2) <= tonumber(year) then return false; end -- must be sequential years, left to right, earlier to later if not is_valid_year(year2) or not is_valid_month_range_style(month, month2) then return false; end -- year2 no more than one year in the future; months same style month = get_month_number (month); -- for metadata month2 = get_month_number (month2); elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['Sy4-y2'][1]) then -- special case Winter/Summer year-year (YYYY-YY); year separated with unspaced endash local century; month, year, century, anchor_year, year2=mw.ustring.match(date_string, patterns['Sy4-y2'][1]); if 'Winter' ~= month and 'Summer' ~= month then return false end; -- 'month' can only be Winter or Summer anchor_year=year..'–'..anchor_year; -- assemble anchor_year from both years year2 = century..year2; -- add the century to year2 for comparisons if 1 ~= tonumber(year2) - tonumber(year) then return false; end -- must be sequential years, left to right, earlier to later if not is_valid_year(year2) then return false; end -- no year farther in the future than next year month = get_season_number (month); elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['Sy-y'][1]) then -- special case Winter/Summer year-year; year separated with unspaced endash month, year, anchor_year, year2=mw.ustring.match(date_string, patterns['Sy-y'][1]); if 'Winter' ~= month and 'Summer' ~= month then return false end; -- 'month' can only be Winter or Summer anchor_year=year..'–'..anchor_year; -- assemble anchor_year from both years if 1 ~= tonumber(year2) - tonumber(year) then return false; end -- must be sequential years, left to right, earlier to later if not is_valid_year(year2) then return false; end -- no year farther in the future than next year month = get_season_number (month); -- for metadata elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['My-My'][1]) then -- month/season year - month/season year; separated by spaced endash month, year, month2, anchor_year, year2=mw.ustring.match(date_string, patterns['My-My'][1]); anchor_year=year..'–'..anchor_year; -- assemble anchor_year from both years if tonumber(year) >= tonumber(year2) then return false; end -- left to right, earlier to later, not the same if not is_valid_year(year2) then return false; end -- no year farther in the future than next year if 0 ~= get_month_number(month) and 0 ~= get_month_number(month2) and is_valid_month_range_style(month, month2) then -- both must be month year, same month style month = get_month_number(month); month2 = get_month_number(month2); elseif 0 ~= get_season_number(month) and 0 ~= get_season_number(month2) then -- both must be or season year, not mixed month = get_season_number(month); month2 = get_season_number(month2); else return false; end elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['M-My'][1]) then -- month/season range year; months separated by endash month, month2, anchor_year, year=mw.ustring.match(date_string, patterns['M-My'][1]); if (not is_valid_month_season_range(month, month2)) or (not is_valid_year(year)) then return false; end if 0 ~= get_month_number(month) then -- determined to be a valid range so just check this one to know if month or season month = get_month_number(month); month2 = get_month_number(month2); else month = get_season_number(month); month2 = get_season_number(month2); end year2=year; elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['My'][1]) then -- month/season year or proper-name year month, anchor_year, year=mw.ustring.match(date_string, patterns['My'][1]); if not is_valid_year(year) then return false; end if not is_valid_month_or_season (month) and 0 == is_proper_name (month) then return false; end if 0 ~= get_month_number(month) then -- determined to be a valid range so just check this one to know if month or season month = get_month_number(month); elseif 0 ~= get_season_number(month) then month = get_season_number(month); else month = is_proper_name (month); -- must be proper name; not supported in COinS end elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['y-y'][1]) then -- Year range: YYY-YYY or YYY-YYYY or YYYY–YYYY; separated by unspaced endash; 100-9999 year, anchor_year, year2=mw.ustring.match(date_string, patterns['y-y'][1]); anchor_year=year..'–'..anchor_year; -- assemble anchor year from both years if tonumber(year) >= tonumber(year2) then return false; end -- left to right, earlier to later, not the same if not is_valid_year(year2) then return false; end -- no year farther in the future than next year elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['y4-y2'][1]) then -- Year range: YYYY–YY; separated by unspaced endash local century; year, century, anchor_year, year2=mw.ustring.match(date_string, patterns['y4-y2'][1]); anchor_year=year..'–'..anchor_year; -- assemble anchor year from both years if 13 > tonumber(year2) then return false; end -- don't allow 2003-05 which might be May 2003 year2 = century..year2; -- add the century to year2 for comparisons if tonumber(year) >= tonumber(year2) then return false; end -- left to right, earlier to later, not the same if not is_valid_year(year2) then return false; end -- no year farther in the future than next year elseif mw.ustring.match (date_string, patterns['y'][1]) then -- year; here accept either YYY or YYYY anchor_year, year=mw.ustring.match (date_string, patterns['y'][1]); if false == is_valid_year(year) then return false; end else return false; -- date format not one of the MOS:DATE approved formats end if test_accessdate then -- test accessdate here because we have numerical date parts if 0 ~= year and 0 ~= month and 0 ~= day and -- all parts of a single date required 0 == year2 and 0 == month2 and 0 == day2 then -- none of these; accessdate must not be a range if not is_valid_accessdate (year..'-'..month..'-'..day) then return false; -- return false when accessdate out of bounds end else return false; -- return false when accessdate is a range of two dates end end local result=true; -- check whole dates for validity; assume true because not all dates will go through this test if 0 ~= year and 0 ~= month and 0 ~= day and 0 == year2 and 0 == month2 and 0 == day2 then -- YMD (simple whole date) result=is_valid_date(year,month,day); elseif 0 ~= year and 0 ~= month and 0 ~= day and 0 == year2 and 0 == month2 and 0 ~= day2 then -- YMD-d (day range) result=is_valid_date(year,month,day); result=result and is_valid_date(year,month,day2); elseif 0 ~= year and 0 ~= month and 0 ~= day and 0 == year2 and 0 ~= month2 and 0 ~= day2 then -- YMD-md (day month range) result=is_valid_date(year,month,day); result=result and is_valid_date(year,month2,day2); elseif 0 ~= year and 0 ~= month and 0 ~= day and 0 ~= year2 and 0 ~= month2 and 0 ~= day2 then -- YMD-ymd (day month year range) result=is_valid_date(year,month,day); result=result and is_valid_date(year2,month2,day2); end if false == result then return false; end if nil ~= tCOinS_date then -- this table only passed into this function when testing |date= parameter values make_COinS_date ({year=year, month=month, day=day, year2=year2, month2=month2, day2=day2}, tCOinS_date); -- make an ISO 8601 date string for COinS end return true, anchor_year; -- format is good and date string represents a real date end --[[--------------------------< D A T E S >-------------------------------------------------------------------- Cycle the date-holding parameters in passed table date_parameters_list through check_date() to check compliance with MOS:DATE. For all valid dates, check_date() returns true. The |date= parameter test is unique, it is the only date holding parameter from which values for anchor_year (used in CITEREF identifiers) and COinS_date (used in the COinS metadata) are derived. The |date= parameter is the only date-holding parameter that is allowed to contain the no-date keywords "n.d." or "nd" (without quotes). Unlike most error messages created in this module, only one error message is created by this function. Because all of the date holding parameters are processed serially, a single error message is created as the dates are tested. ]] local function dates(date_parameters_list, tCOinS_date) local anchor_year; -- will return as nil if the date being tested is not |date= local COinS_date; -- will return as nil if the date being tested is not |date= local embargo_date; -- if embargo date is a good dmy, mdy, ymd date then holds original value else reset to 9999 local error_message = ""; local good_date = false; for k, v in pairs(date_parameters_list) do -- for each date-holding parameter in the list if is_set(v.val) then -- if the parameter has a value v.val = mw.ustring.gsub (v.val, '%d', cfg.date_names.local_digits); -- translate 'local' digits to Western 0-9 if v.val:match("^c%. [1-9]%d%d%d?%a?$") then -- special case for c. year or with or without CITEREF disambiguator - only |date= and |year= local year = v.val:match("c%. ([1-9]%d%d%d?)%a?"); -- get the year portion so it can be tested if 'date'==k then anchor_year, COinS_date = v.val:match("((c%. [1-9]%d%d%d?)%a?)"); -- anchor year and COinS_date only from |date= parameter good_date = is_valid_year(year); elseif 'year'==k then good_date = is_valid_year(year); end elseif 'date'==k then -- if the parameter is |date= if v.val:match("^n%.d%.%a?$") then -- if |date=n.d. with or without a CITEREF disambiguator good_date, anchor_year, COinS_date = true, v.val:match("((n%.d%.)%a?)"); --"n.d."; no error when date parameter is set to no date elseif v.val:match("^nd%a?$") then -- if |date=nd with or without a CITEREF disambiguator good_date, anchor_year, COinS_date = true, v.val:match("((nd)%a?)"); --"nd"; no error when date parameter is set to no date else good_date, anchor_year, COinS_date = check_date (v.val, tCOinS_date); -- go test the date end elseif 'year'==k then -- if the parameter is |year= it should hold only a year value if v.val:match("^[1-9]%d%d%d?%a?$") then -- if |year= 3 or 4 digits only with or without a CITEREF disambiguator good_date, anchor_year, COinS_date = true, v.val:match("((%d+)%a?)"); end elseif 'access-date'==k then -- if the parameter is |date= good_date = check_date (v.val, nil, true); -- go test the date; nil is a placeholder; true is the test_accessdate flag elseif 'embargo'==k then -- if the parameter is |embargo= good_date = check_date (v.val); -- go test the date if true == good_date then -- if the date is a valid date good_date, embargo_date = is_valid_embargo_date (v.val); -- is |embargo= date a single dmy, mdy, or ymd formatted date? yes:returns embargo; no: returns 9999 end else -- any other date-holding parameter good_date = check_date (v.val); -- go test the date end if false==good_date then -- assemble one error message so we don't add the tracking category multiple times if is_set(error_message) then -- once we've added the first portion of the error message ... error_message=error_message .. ", "; -- ... add a comma space separator end error_message=error_message .. "&#124;" .. v.name .. "="; -- add the failed parameter end end end return anchor_year, embargo_date, error_message; -- and done end --[[--------------------------< Y E A R _ D A T E _ C H E C K >------------------------------------------------ Compare the value provided in |year= with the year value(s) provided in |date=. This function returns a numeric value: 0 - year value does not match the year value in date 1 - (default) year value matches the year value in date or one of the year values when date contains two years 2 - year value matches the year value in date when date is in the form YYYY-MM-DD and year is disambiguated (|year=YYYYx) ]] local function year_date_check (year_string, date_string) local year; local date1; local date2; local result = 1; -- result of the test; assume that the test passes year = year_string:match ('(%d%d%d%d?)'); if date_string:match ('%d%d%d%d%-%d%d%-%d%d') and year_string:match ('%d%d%d%d%a') then --special case where both date and year are required YYYY-MM-DD and YYYYx date1 = date_string:match ('(%d%d%d%d)'); year = year_string:match ('(%d%d%d%d)'); if year ~= date1 then result = 0; -- years don't match else result = 2; -- years match; but because disambiguated, don't add to maint cat end elseif date_string:match ("%d%d%d%d?.-%d%d%d%d?") then -- any of the standard range formats of date with two three- or four-digit years date1, date2 = date_string:match ("(%d%d%d%d?).-(%d%d%d%d?)"); if year ~= date1 and year ~= date2 then result = 0; end elseif mw.ustring.match(date_string, "%d%d%d%d[%-–]%d%d") then -- YYYY-YY date ranges local century; date1, century, date2 = mw.ustring.match(date_string, "((%d%d)%d%d)[%-–]+(%d%d)"); date2 = century..date2; -- convert YY to YYYY if year ~= date1 and year ~= date2 then result = 0; end elseif date_string:match ("%d%d%d%d?") then -- any of the standard formats of date with one year date1 = date_string:match ("(%d%d%d%d?)"); if year ~= date1 then result = 0; end else result = 0; -- no recognizable year in date end return result; end --[[--------------------------< R E F O R M A T T E R >-------------------------------------------------------- reformat 'date' into new format specified by format_param if pattern_idx (the current format of 'date') can be reformatted. Does the grunt work for reformat_dates(). The table re_formats maps patern_idx (current format) and format_param (desired format) to a table that holds: format string used by string.format() identifier letters ('d', 'm', 'y', 'd2', 'm2', 'y2') that serve as indexes into a table t{} that holds captures from mw.ustring.match() for the various date parts specified by patterns[pattern_idx][1] Items in patterns{} have the general form: ['ymd'] = {'^(%d%d%d%d)%-(%d%d)%-(%d%d)$', 'y', 'm', 'd'}, where: ['ymd'] is pattern_idx patterns['ymd'][1] is the match pattern with captures for mw.ustring.match() patterns['ymd'][2] is an indicator letter identifying the content of the first capture patterns['ymd'][3] ... the second capture etc when a pattern matches a date, the captures are loaded into table t{} in capture order using the idemtifier characters as indexes into t{} For the above, a ymd date is in t{} as: t.y = first capture (year), t.m = second capture (month), t.d = third capture (day) To reformat, this function is called with the pattern_idx that matches the current format of the date and with format_param set to the desired format. This function loads table t{} as described and then calls string.format() with the format string specified by re_format[pattern_idx][format_param][1] using values taken from t{} according to the capture identifier letters specified by patterns[pattern_idx][format_param][n] where n is 2.. ]] local re_formats = { ['ymd'] = { -- date format is ymd; reformat to: ['mdy'] = {'%s %s, %s', 'm', 'd', 'y'}, -- |df=mdy ['dmy'] = {'%s %s %s', 'd', 'm', 'y'}, -- |df=dmy -- ['yMd'] = {'%s %s %s', 'y', 'm', 'd'}, -- |df=yMd; not supported at en.wiki }, ['Mdy'] = { -- date format is Mdy; reformat to: ['mdy'] = {'%s %s, %s', 'm', 'd', 'y'}, -- for long/short reformatting ['dmy'] = {'%s %s %s', 'd', 'm', 'y'}, -- |df=dmy ['ymd'] = {'%s-%s-%s', 'y', 'm', 'd'}, -- |df=ymd -- ['yMd'] = {'%s %s %s', 'y', 'm', 'd'}, -- |df=yMd; not supported at en.wiki }, ['dMy'] = { -- date format is dMy; reformat to: ['dmy'] = {'%s %s %s', 'd', 'm', 'y'}, -- for long/short reformatting ['mdy'] = {'%s %s, %s', 'm', 'd', 'y'}, -- |df=mdy ['ymd'] = {'%s-%s-%s', 'y', 'm', 'd'}, -- |df=ymd -- ['yMd'] = {'%s %s %s', 'y', 'm', 'd'}, -- |df=yMd; not supported at en.wiki }, ['Md-dy'] = { -- date format is Md-dy; reformat to: ['mdy'] = {'%s %s–%s, %s', 'm', 'd', 'd2', 'y'}, -- for long/short reformatting ['dmy'] = {'%s–%s %s %s', 'd', 'd2', 'm', 'y'}, -- |df=dmy -> d-dMy }, ['d-dMy'] = { -- date format is d-d>y; reformat to: ['dmy'] = {'%s–%s %s %s', 'd', 'd2', 'm', 'y'}, -- for long/short reformatting ['mdy'] = {'%s %s–%s, %s', 'm', 'd', 'd2', 'y'}, -- |df=mdy -> Md-dy }, ['dM-dMy'] = { -- date format is dM-dMy; reformat to: ['dmy'] = {'%s %s – %s %s %s', 'd', 'm', 'd2', 'm2', 'y'}, -- for long/short reformatting ['mdy'] = {'%s %s – %s %s, %s', 'm', 'd', 'm2', 'd2', 'y'}, -- |df=mdy -> Md-Mdy }, ['Md-Mdy'] = { -- date format is Md-Mdy; reformat to: ['mdy'] = {'%s %s – %s %s, %s', 'm', 'd', 'm2', 'd2', 'y'}, -- for long/short reformatting ['dmy'] = {'%s %s – %s %s %s', 'd', 'm', 'd2', 'm2', 'y'}, -- |df=dmy -> dM-dMy }, ['dMy-dMy'] = { -- date format is dMy-dMy; reformat to: ['dmy'] = {'%s %s %s – %s %s %s', 'd', 'm', 'y', 'd2', 'm2', 'y2'}, -- for long/short reformatting ['mdy'] = {'%s %s, %s – %s %s, %s', 'm', 'd', 'y', 'm2', 'd2', 'y2'}, -- |df=mdy -> Mdy-Mdy }, ['Mdy-Mdy'] = { -- date format is Mdy-Mdy; reformat to: ['mdy'] = {'%s %s, %s – %s %s, %s', 'm', 'd', 'y', 'm2', 'd2', 'y2'}, -- for long/short reformatting ['dmy'] = {'%s %s %s – %s %s %s', 'd', 'm', 'y', 'd2', 'm2', 'y2'}, -- |df=dmy -> dMy-dMy }, ['My-My'] = { -- these for long/short reformatting ['any'] = {'%s %s – %s %s', 'm', 'y', 'm2', 'y2'}, -- dmy/mdy agnostic }, ['M-My'] = { -- these for long/short reformatting ['any'] = {'%s–%s %s', 'm', 'm2', 'y'}, -- dmy/mdy agnostic }, ['My'] = { -- these for long/short reformatting ['any'] = {'%s %s', 'm', 'y'}, -- dmy/mdy agnostic }, -- ['yMd'] = { -- not supported at en.wiki -- ['mdy'] = {'%s %s, %s', 'm', 'd', 'y'}, -- |df=mdy -- ['dmy'] = {'%s %s %s', 'd', 'm', 'y'}, -- |df=dmy -- ['ymd'] = {'%s-%s-%s', 'y', 'm', 'd'}, -- |df=ymd -- }, } local function reformatter (date, pattern_idx, format_param, mon_len) if not in_array (pattern_idx, {'ymd', 'Mdy', 'Md-dy', 'dMy', 'yMd', 'd-dMy', 'dM-dMy', 'Md-Mdy', 'dMy-dMy', 'Mdy-Mdy', 'My-My', 'M-My', 'My'}) then return; -- not in this set of date format patterns then not a reformattable date end if 'ymd' == format_param and in_array (pattern_idx, {'ymd', 'Md-dy', 'd-dMy', 'dM-dMy', 'Md-Mdy', 'dMy-dMy', 'Mdy-Mdy', 'My-My', 'M-My', 'My'}) then return; -- ymd date ranges not supported at en.wiki; no point in reformatting ymd to ymd end if in_array (pattern_idx, {'My', 'M-My', 'My-My'}) then -- these are not dmy/mdy so can't be 'reformatted' into either format_param = 'any'; -- so format-agnostic end -- if 'yMd' == format_param and in_array (pattern_idx, {'yMd', 'Md-dy', 'd-dMy', 'dM-dMy', 'Md-Mdy', 'dMy-dMy', 'Mdy-Mdy'}) then -- not supported at en.wiki if 'yMd' == format_param then -- not supported at en.wiki return; -- not a reformattable date end local c1, c2, c3, c4, c5, c6, c7; -- these hold the captures specified in patterns[pattern_idx][1] c1, c2, c3, c4, c5, c6, c7 = mw.ustring.match (date, patterns[pattern_idx][1]); -- get the captures local t = { -- table that holds k/v pairs of date parts from the captures and patterns[pattern_idx][2..] [patterns[pattern_idx][2]] = c1; -- at minimum there is always one capture with a matching indicator letter [patterns[pattern_idx][3] or 'x'] = c2; -- patterns can have a variable number of captures; each capture requires an indicator letter; [patterns[pattern_idx][4] or 'x'] = c3; -- where there is no capture, there is no indicator letter so n in patterns[pattern_idx][n] will be nil; [patterns[pattern_idx][5] or 'x'] = c4; -- the 'x' here spoofs an indicator letter to prevent 'table index is nil' error [patterns[pattern_idx][6] or 'x'] = c5; [patterns[pattern_idx][7] or 'x'] = c6; [patterns[pattern_idx][8] or 'x'] = c7; }; if tonumber(t.m) then -- if raw month is a number (converting from ymd) if 's' == mon_len then -- if we are to use abbreviated month names t.m = cfg.date_names['inv_local_s'][tonumber(t.m)]; -- convert it to a month name else t.m = cfg.date_names['inv_local_l'][tonumber(t.m)]; -- convert it to a month name end t.d = t.d:gsub ('0(%d)', '%1'); -- strip leading '0' from day if present elseif 'ymd' == format_param then -- when converting to ymd if 1582 > tonumber(t.y) then -- ymd format dates not allowed before 1582 return; end t.m = string.format ('%02d', get_month_number (t.m)); -- make sure that month and day are two digits t.d = string.format ('%02d', t.d); elseif mon_len then -- if mon_len is set to either 'short' or 'long' for _, mon in ipairs ({'m', 'm2'}) do -- because there can be two month names, check both if t[mon] then t[mon] = get_month_number (t[mon]); -- get the month number for this month (is length agnostic) if 0 == t[mon] then return; end -- seasons and named dates can't be converted t[mon] = (('s' == mon_len) and cfg.date_names['inv_local_s'][t[mon]]) or cfg.date_names['inv_local_l'][t[mon]]; -- fetch month name according to length end end end local new_date = string.format (re_formats[pattern_idx][format_param][1], -- format string t[re_formats[pattern_idx][format_param][2]], -- named captures from t{} t[re_formats[pattern_idx][format_param][3]], t[re_formats[pattern_idx][format_param][4]], t[re_formats[pattern_idx][format_param][5]], t[re_formats[pattern_idx][format_param][6]], t[re_formats[pattern_idx][format_param][7]], t[re_formats[pattern_idx][format_param][8]] ); return new_date; end --[[-------------------------< R E F O R M A T _ D A T E S >-------------------------------------------------- Reformats existing dates into the format specified by format. format is one of several manual keywords: dmy, dmy-all, mdy, mdy-all, ymd, ymd-all. The -all version includes access- and archive-dates; otherwise these dates are not reformatted. This function allows automatic date formatting. In ~/Configuration, the article source is searched for one of the {{use xxx dates}} templates. If found, xxx becomes the global date format as xxx-all. If |cs1-dates= in {{use xxx dates}} has legitimate value then that value determines how cs1|2 dates will be rendered. Legitimate values for |cs1-dates= are: l - all dates are rendered with long month names ls - publication dates use long month names; access-/archive-dates use abbreviated month names ly - publication dates use long month names; access-/archive-dates rendered in ymd format s - all dates are rendered with abbreviated (short) month names sy - publication dates use abbreviated month names; access-/archive-dates rendered in ymd format y - all dates are rendered in ymd format the format argument for automatic date formatting will be the format specified by {{use xxx dates}} with the value supplied by |cs1-dates so one of: xxx-l, xxx-ls, xxx-ly, xxx-s, xxx-sy, xxx-y, or simply xxx (|cs1-dates= empty, omitted, or invalid) where xxx shall be either of dmy or mdy. dates are extracted from date_parameters_list, reformatted (if appropriate), and then written back into the list in the new format. Dates in date_parameters_list are presumed here to be valid (no errors). This function returns true when a date has been reformatted, false else. Actual reformatting is done by reformatter(). ]] local function reformat_dates (date_parameters_list, format) local all = false; -- set to false to skip access- and archive-dates local len_p = 'l'; -- default publication date length shall be long local len_a = 'l'; -- default access-/archive-date length shall be long local result = false; local new_date; if format:match('%a+%-all') then -- manual df keyword; auto df keyword when length not specified in {{use xxx dates}}; format = format:match('(%a+)%-all'); -- extract the format all = true; -- all dates are long format dates because this keyword doesn't specify length elseif format:match('%a+%-[lsy][sy]?') then -- auto df keywords; internal only all = true; -- auto df applies to all dates; use length specified by capture len_p for all dates format, len_p, len_a = format:match('(%a+)%-([lsy])([sy]?)'); -- extract the format and length keywords if 'y' == len_p then -- because allowed by MOS:DATEUNIFY (sort of) range dates and My dates not reformatted format = 'ymd'; -- override {{use xxx dates}} elseif (not is_set(len_a)) or (len_p == len_a) then -- no access-/archive-date length specified or same length as publication dates then len_a = len_p; -- in case len_a not set end end -- else only publication dates and they are long for param_name, param_val in pairs (date_parameters_list) do -- for each date-holding parameter in the list if is_set (param_val.val) then -- if the parameter has a value if not (not all and in_array (param_name, {'access-date', 'archive-date'})) then -- skip access- or archive-date unless format is xxx-all; yeah, ugly; TODO: find a better way for pattern_idx, pattern in pairs (patterns) do if mw.ustring.match (param_val.val, pattern[1]) then if all and in_array (param_name, {'access-date', 'archive-date'}) then -- if this date is an access- or archive-date new_date = reformatter (param_val.val, pattern_idx, (('y' == len_a) and 'ymd') or format, len_a); -- choose ymd or dmy/mdy according to len_a setting else -- all other dates new_date = reformatter (param_val.val, pattern_idx, format, len_p); end if new_date then -- set when date was reformatted date_parameters_list[param_name].val = new_date; -- update date in date list result = true; -- and announce that changes have been made end end -- if end -- for end -- if end -- if end -- for return result; -- declare boolean result and done end --[[--------------------------< D A T E _ H Y P H E N _ T O _ D A S H >---------------------------------------- Loops through the list of date-holding parameters and converts any hyphen to an ndash. Not called if the cs1|2 template has any date errors. Modifies the date_parameters_list and returns true if hyphens are replaced, else returns false. ]] local function date_hyphen_to_dash (date_parameters_list) local result = false; local n; for param_name, param_val in pairs(date_parameters_list) do -- for each date-holding parameter in the list if is_set (param_val.val) then if not mw.ustring.match (param_val.val, '%d%d%d%d%-%d%d%-%d%d') then -- for those that are not ymd dates (ustring because here digits may not be western) param_val.val, n = param_val.val:gsub ('%-', '–'); -- replace any hyphen with ndash if 0 ~= n then date_parameters_list[param_name].val = param_val.val; -- update the list result = true; end end end end return result; -- so we know if any hyphens were replaced end --[[-------------------------< D A T E _ N A M E _ X L A T E >------------------------------------------------ Attempts to translate English month names to local-language month names using names supplied by MediaWiki's date parser function. This is simple name-for-name replacement and may not work for all languages. if xlat_dig is true, this function will also translate western (English) digits to the local language's digits. This will also translate ymd dates. ]] local function date_name_xlate (date_parameters_list, xlt_dig) local xlate; local mode; -- long or short month names local modified = false; local date; for param_name, param_val in pairs(date_parameters_list) do -- for each date-holding parameter in the list if is_set(param_val.val) then -- if the parameter has a value date = param_val.val; for month in mw.ustring.gmatch (date, '%a+') do -- iterate through all dates in the date (single date or date range) if cfg.date_names.en.long[month] then mode = 'F'; -- English name is long so use long local name elseif cfg.date_names.en.short[month] then mode = 'M'; -- English name is short so use short local name else mode = nil; -- not an English month name; could be local language month name or an English season name end if mode then -- might be a season xlate = lang_object:formatDate(mode, '1' .. month); -- translate the month name to this local language date = mw.ustring.gsub (date, month, xlate); -- replace the English with the translation date_parameters_list[param_name].val = date; -- save the translated date modified = true; end end if xlt_dig then -- shall we also translate digits? date = date:gsub ('%d', cfg.date_names.xlate_digits); -- translate digits from western to 'local digits' date_parameters_list[param_name].val = date; -- save the translated date modified = true; end end end return modified; end --[[--------------------------< S E T _ S E L E C T E D _ M O D U L E S >-------------------------------------- Sets local imported functions table to same (live or sandbox) as that used by the other modules. ]] local function set_selected_modules (cfg_table_ptr, utilities_page_ptr) is_set = utilities_page_ptr.is_set; -- import functions from selected Module:Citation/CS1/Utilities module in_array = utilities_page_ptr.in_array; -- import functions from selected Module:Citation/CS1/Utilities module cfg = cfg_table_ptr; -- import tables from selected Module:Citation/CS1/Configuration end --[[--------------------------< E X P O R T E D F U N C T I O N S >------------------------------------------ ]] return { -- return exported functions dates = dates, year_date_check = year_date_check, reformat_dates = reformat_dates, date_hyphen_to_dash = date_hyphen_to_dash, date_name_xlate = date_name_xlate, set_selected_modules = set_selected_modules } 2ksocezo4158y8wxm8kabhtrvrzutja Modulo:Citation/CS1/Identifiers 828 21083 366839 2020-06-01T19:27:09Z Anfrx 16583 Pagina nova: --[[--------------------------< F O R W A R D D E C L A R A T I O N S >-------------------------------------- ]] local is_set, in_array, set_error, select_one, add_maint_cat, sub... Scribunto text/plain --[[--------------------------< F O R W A R D D E C L A R A T I O N S >-------------------------------------- ]] local is_set, in_array, set_error, select_one, add_maint_cat, substitute, make_wikilink; -- functions in Module:Citation/CS1/Utilities local z; -- table of tables defined in Module:Citation/CS1/Utilities local cfg; -- table of configuration tables that are defined in Module:Citation/CS1/Configuration --============================<< H E L P E R F U N C T I O N S >>============================================ --[[--------------------------< W I K I D A T A _ A R T I C L E _ N A M E _ G E T >---------------------------- as an aid to internationalizing identifier-label wikilinks, gets identifier article names from wikidata. returns :<lang code>:<article title> when <q> has an <article title> for <lang code>; nil else for identifiers that do not have q, returns nil for wikis that do not have mw.wikibase installed, returns nil The call to mw.wikibase.getEntity() bumps the expensive parser function count ]] local function wikidata_article_name_get (q) if not is_set (q) or (q and not mw.wikibase) then -- when no q number or when a q number but mw.wikibase not installed on this wiki return nil; -- abandon end local wd_article; local this_wiki_code = cfg.this_wiki_code; -- wikipedia subdomain; 'en' for en.wikipedia.org wd_article = mw.wikibase.getEntity (q):getSitelink (this_wiki_code .. 'wiki'); -- fetch article title from wd; nil when no title available at this wiki; bumps expensive parser function count if wd_article then wd_article = table.concat ({':', this_wiki_code, ':', wd_article}); -- interwiki-style link without brackets if taken from wd; leading colon required end return wd_article; -- article title from wd; nil else end --[[--------------------------< E X T E R N A L _ L I N K _ I D >---------------------------------------------- Formats a wiki style external link ]] local function external_link_id(options) local url_string = options.id; local ext_link; local this_wiki_code = cfg.this_wiki_code; -- wikipedia subdomain; 'en' for en.wikipedia.org local wd_article; -- article title from wikidata if options.encode == true or options.encode == nil then url_string = mw.uri.encode( url_string ); end ext_link = mw.ustring.format ('[%s%s%s %s]', options.prefix, url_string, options.suffix or "", mw.text.nowiki(options.id)); if is_set(options.access) then ext_link = substitute (cfg.presentation['ext-link-access-signal'], {cfg.presentation[options.access].class, cfg.presentation[options.access].title, ext_link}); -- add the free-to-read / paywall lock end if not (cfg.use_identifier_redirects and is_set (options.redirect)) then -- redirect has priority so if enabled and available don't fetch from wikidata because expensive wd_article = wikidata_article_name_get (options.q); -- if wikidata has an article title for this wiki, get it; end local label_link = (cfg.use_identifier_redirects and is_set (options.redirect) and options.redirect) or wd_article or options.link; return table.concat ({ make_wikilink (label_link, options.label), -- redirect, wikidata link, or locally specified link (in that order) options.separator or '&nbsp;', ext_link }); end --[[--------------------------< I N T E R N A L _ L I N K _ I D >---------------------------------------------- Formats a wiki style internal link ]] local function internal_link_id(options) local id = mw.ustring.gsub (options.id, '%d', cfg.date_names.local_digits); -- translate 'local' digits to Western 0-9 if not (cfg.use_identifier_redirects and is_set (options.redirect)) then -- redirect has priority so if enabled and available don't fetch from wikidata because expensive wd_article = wikidata_article_name_get (options.q); -- if wikidata has an article title for this wiki, get it; end local label_link = (cfg.use_identifier_redirects and is_set (options.redirect) and options.redirect) or wd_article or options.link; return table.concat ( { make_wikilink (label_link, options.label), -- wiki link the identifier label options.separator or '&nbsp;', -- add the separator make_wikilink ( table.concat ( { options.prefix, id, -- translated to western digits options.suffix or '' }), substitute (cfg.presentation['bdi'], {'', mw.text.nowiki (options.id)}) -- bdi tags to prevent Latn script identifiers from being reversed at rtl language wikis ); -- nowiki because MediaWiki still has magic links for ISBN and the like; TODO: is it really required? }); end --[[--------------------------< I S _ E M B A R G O E D >------------------------------------------------------ Determines if a PMC identifier's online version is embargoed. Compares the date in |embargo= against today's date. If embargo date is in the future, returns the content of |embargo=; otherwise, returns and empty string because the embargo has expired or because |embargo= was not set in this cite. ]] local function is_embargoed (embargo) if is_set (embargo) then local lang = mw.getContentLanguage(); local good1, embargo_date, good2, todays_date; good1, embargo_date = pcall( lang.formatDate, lang, 'U', embargo ); good2, todays_date = pcall( lang.formatDate, lang, 'U' ); if good1 and good2 then -- if embargo date and today's date are good dates if tonumber( embargo_date ) >= tonumber( todays_date ) then -- is embargo date is in the future? return embargo; -- still embargoed else add_maint_cat ('embargo') return ''; -- unset because embargo has expired end end end return ''; -- |embargo= not set return empty string end --[=[-------------------------< I S _ V A L I D _ B I O R X I V _ D A T E >------------------------------------ returns true if: 2019-12-11T00:00Z <= biorxiv_date < today + 2 days The dated form of biorxiv identifier has a start date of 2019-12-11. The unix timestamp for that date is {{#time:U|2019-12-11}} = 1576022400 biorxiv_date is the date provided in those |biorxiv= parameter values that are dated at time 00:00:00 UTC today is the current date at time 00:00:00 UTC plus 48 hours if today is 2015-01-01T00:00:00 then adding 24 hours gives 2015-01-02T00:00:00 – one second more than today adding 24 hours gives 2015-01-03T00:00:00 – one second more than tomorrow This function does not work if it is fed month names for languages other than English. Wikimedia #time: parser apparently doesn't understand non-Engish date month names. This function will always return false when the date contains a non-English month name because good1 is false after the call to lang.formatDate(). To get around that call this function with YYYY-MM-DD format dates. ]=] local function is_valid_biorxiv_date (biorxiv_date) local good1, good2; local biorxiv_ts, tomorrow_ts; -- to hold unix time stamps representing the dates local lang_object = mw.getContentLanguage(); good1, biorxiv_ts = pcall (lang_object.formatDate, lang_object, 'U', biorxiv_date ); -- convert biorxiv_date value to unix timesatmp good2, tomorrow_ts = pcall (lang_object.formatDate, lang_object, 'U', 'today + 2 days' ); -- today midnight + 2 days is one second more than all day tomorrow if good1 and good2 then -- lang.formatDate() returns a timestamp in the local script which which tonumber() may not understand biorxiv_ts = tonumber (biorxiv_ts) or lang_object:parseFormattedNumber (biorxiv_ts); -- convert to numbers for the comparison; tomorrow_ts = tonumber (tomorrow_ts) or lang_object:parseFormattedNumber (tomorrow_ts); else return false; -- one or both failed to convert to unix time stamp end return ((1576022400 <= biorxiv_ts) and (biorxiv_ts < tomorrow_ts)) -- 2012-12-11T00:00Z <= biorxiv_date < tomorrow's date end --[[--------------------------< IS _ V A L I D _ I S X N >----------------------------------------------------- ISBN-10 and ISSN validator code calculates checksum across all isbn/issn digits including the check digit. ISBN-13 is checked in isbn(). If the number is valid the result will be 0. Before calling this function, issbn/issn must be checked for length and stripped of dashes, spaces and other non-isxn characters. ]] local function is_valid_isxn (isxn_str, len) local temp = 0; isxn_str = { isxn_str:byte(1, len) }; -- make a table of byte values '0' → 0x30 .. '9' → 0x39, 'X' → 0x58 len = len+1; -- adjust to be a loop counter for i, v in ipairs( isxn_str ) do -- loop through all of the bytes and calculate the checksum if v == string.byte( "X" ) then -- if checkdigit is X (compares the byte value of 'X' which is 0x58) temp = temp + 10*( len - i ); -- it represents 10 decimal else temp = temp + tonumber( string.char(v) )*(len-i); end end return temp % 11 == 0; -- returns true if calculation result is zero end --[[--------------------------< IS _ V A L I D _ I S X N _ 1 3 >----------------------------------------------- ISBN-13 and ISMN validator code calculates checksum across all 13 isbn/ismn digits including the check digit. If the number is valid, the result will be 0. Before calling this function, isbn-13/ismn must be checked for length and stripped of dashes, spaces and other non-isxn-13 characters. ]] local function is_valid_isxn_13 (isxn_str) local temp=0; isxn_str = { isxn_str:byte(1, 13) }; -- make a table of byte values '0' → 0x30 .. '9' → 0x39 for i, v in ipairs( isxn_str ) do temp = temp + (3 - 2*(i % 2)) * tonumber( string.char(v) ); -- multiply odd index digits by 1, even index digits by 3 and sum; includes check digit end return temp % 10 == 0; -- sum modulo 10 is zero when isbn-13/ismn is correct end --[[--------------------------< N O R M A L I Z E _ L C C N >-------------------------------------------------- lccn normalization (http://www.loc.gov/marc/lccn-namespace.html#normalization) 1. Remove all blanks. 2. If there is a forward slash (/) in the string, remove it, and remove all characters to the right of the forward slash. 3. If there is a hyphen in the string: a. Remove it. b. Inspect the substring following (to the right of) the (removed) hyphen. Then (and assuming that steps 1 and 2 have been carried out): 1. All these characters should be digits, and there should be six or less. (not done in this function) 2. If the length of the substring is less than 6, left-fill the substring with zeroes until the length is six. Returns a normalized lccn for lccn() to validate. There is no error checking (step 3.b.1) performed in this function. ]] local function normalize_lccn (lccn) lccn = lccn:gsub ("%s", ""); -- 1. strip whitespace if nil ~= string.find (lccn,'/') then lccn = lccn:match ("(.-)/"); -- 2. remove forward slash and all character to the right of it end local prefix local suffix prefix, suffix = lccn:match ("(.+)%-(.+)"); -- 3.a remove hyphen by splitting the string into prefix and suffix if nil ~= suffix then -- if there was a hyphen suffix=string.rep("0", 6-string.len (suffix)) .. suffix; -- 3.b.2 left fill the suffix with 0s if suffix length less than 6 lccn=prefix..suffix; -- reassemble the lccn end return lccn; end --============================<< I D E N T I F I E R F U N C T I O N S >>==================================== --[[--------------------------< A R X I V >-------------------------------------------------------------------- See: http://arxiv.org/help/arxiv_identifier format and error check arXiv identifier. There are three valid forms of the identifier: the first form, valid only between date codes 9108 and 0703 is: arXiv:<archive>.<class>/<date code><number><version> where: <archive> is a string of alpha characters - may be hyphenated; no other punctuation <class> is a string of alpha characters - may be hyphenated; no other punctuation; not the same as |class= parameter which is not supported in this form <date code> is four digits in the form YYMM where YY is the last two digits of the four-digit year and MM is the month number January = 01 first digit of YY for this form can only 9 and 0 <number> is a three-digit number <version> is a 1 or more digit number preceded with a lowercase v; no spaces (undocumented) the second form, valid from April 2007 through December 2014 is: arXiv:<date code>.<number><version> where: <date code> is four digits in the form YYMM where YY is the last two digits of the four-digit year and MM is the month number January = 01 <number> is a four-digit number <version> is a 1 or more digit number preceded with a lowercase v; no spaces the third form, valid from January 2015 is: arXiv:<date code>.<number><version> where: <date code> and <version> are as defined for 0704-1412 <number> is a five-digit number ]] local function arxiv (id, class) local handler = cfg.id_handlers['ARXIV']; local year, month, version; local err_cat = false; -- assume no error message local text; -- output text if id:match("^%a[%a%.%-]+/[90]%d[01]%d%d%d%d$") or id:match("^%a[%a%.%-]+/[90]%d[01]%d%d%d%dv%d+$") then -- test for the 9108-0703 format w/ & w/o version year, month = id:match("^%a[%a%.%-]+/([90]%d)([01]%d)%d%d%d[v%d]*$"); year = tonumber(year); month = tonumber(month); if ((not (90 < year or 8 > year)) or (1 > month or 12 < month)) or -- if invalid year or invalid month ((91 == year and 7 > month) or (7 == year and 3 < month)) then -- if years ok, are starting and ending months ok? err_cat = true; -- flag for error message end elseif id:match("^%d%d[01]%d%.%d%d%d%d$") or id:match("^%d%d[01]%d%.%d%d%d%dv%d+$") then -- test for the 0704-1412 w/ & w/o version year, month = id:match("^(%d%d)([01]%d)%.%d%d%d%d[v%d]*$"); year = tonumber(year); month = tonumber(month); if ((7 > year) or (14 < year) or (1 > month or 12 < month)) or -- is year invalid or is month invalid? (doesn't test for future years) ((7 == year) and (4 > month)) then --or -- when year is 07, is month invalid (before April)? err_cat = true; -- flag for error message end elseif id:match("^%d%d[01]%d%.%d%d%d%d%d$") or id:match("^%d%d[01]%d%.%d%d%d%d%dv%d+$") then -- test for the 1501- format w/ & w/o version year, month = id:match("^(%d%d)([01]%d)%.%d%d%d%d%d[v%d]*$"); year = tonumber(year); month = tonumber(month); if ((15 > year) or (1 > month or 12 < month)) then -- is year invalid or is month invalid? (doesn't test for future years) err_cat = true; -- flag for error message end else err_cat = true; -- not a recognized format; flag for error message end err_cat = err_cat and table.concat ({' ', set_error ('bad_arxiv')}) or ''; -- set error message if flag is true text = external_link_id ({link=handler.link, label=handler.label, q=handler.q, redirect=handler.redirect, prefix=handler.prefix,id=id,separator=handler.separator, encode=handler.encode, access=handler.access}) .. err_cat; if is_set (class) then if id:match ('^%d+') then text = table.concat ({text, ' [[//arxiv.org/archive/', class, ' ', class, ']]'}); -- external link within square brackets, not wikilink else text = table.concat ({text, ' ', set_error ('class_ignored')}); end end return text; end --[[--------------------------< B I B C O D E >-------------------------------------------------------------------- Validates (sort of) and formats a bibcode id. Format for bibcodes is specified here: http://adsabs.harvard.edu/abs_doc/help_pages/data.html#bibcodes But, this: 2015arXiv151206696F is apparently valid so apparently, the only things that really matter are length, 19 characters and first four digits must be a year. This function makes these tests: length must be 19 characters characters in position 1–4 must be digits and must represent a year in the range of 1000 – next year 5 must be a letter 6–8 must be letter, digit, ampersand, or dot (ampersand cannot directly precede a dot; &. ) 9–18 must be letter, digit, or dot 19 must be a letter or dot ]] local function bibcode (id, access) local handler = cfg.id_handlers['BIBCODE']; local err_type; local year; local text = external_link_id ({link=handler.link, label=handler.label, q=handler.q, redirect=handler.redirect, prefix=handler.prefix, id=id, separator=handler.separator, encode=handler.encode, access=access}); if 19 ~= id:len() then err_type = cfg.err_msg_supl.length; else year = id:match ("^(%d%d%d%d)[%a][%w&%.][%w&%.][%w&%.][%w.]+[%a%.]$") -- if not year then -- if nil then no pattern match err_type = cfg.err_msg_supl.value; -- so value error else local next_year = tonumber(os.date ('%Y'))+1; -- get the current year as a number and add one for next year year = tonumber (year); -- convert year portion of bibcode to a number if (1000 > year) or (year > next_year) then err_type = cfg.err_msg_supl.year; -- year out of bounds end if id:find('&%.') then err_type = cfg.err_msg_supl.journal; -- journal abbreviation must not have '&.' (if it does its missing a letter) end end end if is_set (err_type) then -- if there was an error detected text = text .. ' ' .. set_error( 'bad_bibcode', {err_type}); end return text; end --[[--------------------------< B I O R X I V >----------------------------------------------------------------- Format bioRxiv id and do simple error checking. Before 2019-12-11, biorXiv ids were 10.1101/ followed by exactly 6 digits. After 2019-12-11, biorXiv ids retained the six-digit identifier but prefixed that with a yyyy.mm.dd. date and suffixed with an optional version identifier. The bioRxiv id is the string of characters: https://doi.org/10.1101/078733 -> 10.1101/078733 or a date followed by a six-digit number followed by an optional version indicator 'v' and one or more digits: https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2019.12.11.123456v2 -> 10.1101/2019.12.11.123456v2 see https://www.biorxiv.org/about-biorxiv ]] local function biorxiv(id) local handler = cfg.id_handlers['BIORXIV']; local err_cat = true; -- flag; assume that there will be an error local patterns = { '^10.1101/%d%d%d%d%d%d$', -- simple 6-digit identifier (before 2019-12-11) '^10.1101/(20[1-9]%d)%.([01]%d)%.([0-3]%d)%.%d%d%d%d%d%dv%d+$', -- y.m.d. date + 6-digit identifier + version (after 2019-12-11) '^10.1101/(20[1-9]%d)%.([01]%d)%.([0-3]%d)%.%d%d%d%d%d%d$', -- y.m.d. date + 6-digit identifier (after 2019-12-11) } for _, pattern in ipairs (patterns) do -- spin through the patterns looking for a match if id:match (pattern) then local y, m, d = id:match (pattern); -- found a match, attempt to get year, month and date from the identifier if m then -- m is nil when id is the six-digit form if not is_valid_biorxiv_date (y .. '-' .. m .. '-' .. d) then -- validate the encoded date; TODO: don't ignore leapyear and actual month lengths ({{#time:}} is a poor date validator) break; -- date fail; break out early so we don't unset the error message end end err_cat = nil; -- we found a match so unset the error message break; -- and done end end -- err_cat remains set here when no match return external_link_id ({link=handler.link, label=handler.label, q=handler.q, redirect=handler.redirect, prefix=handler.prefix,id=id,separator=handler.separator, encode=handler.encode, access=handler.access}) .. (err_cat and (' ' .. set_error( 'bad_biorxiv')) or ''); end --[[--------------------------< C I T E S E E R X >------------------------------------------------------------ CiteSeerX use their own notion of "doi" (not to be confused with the identifiers resolved via doi.org). The description of the structure of this identifier can be found at Help_talk:Citation_Style_1/Archive_26#CiteSeerX_id_structure ]] local function citeseerx (id) local handler = cfg.id_handlers['CITESEERX']; local matched; local text = external_link_id ({link=handler.link, label=handler.label, q=handler.q, redirect=handler.redirect, prefix=handler.prefix, id=id, separator=handler.separator, encode=handler.encode, access=handler.access}); matched = id:match ("^10%.1%.1%.[1-9]%d?%d?%d?%.[1-9]%d?%d?%d?$"); if not matched then text = text .. ' ' .. set_error( 'bad_citeseerx' ); end return text; end --[[--------------------------< D O I >------------------------------------------------------------------------ Formats a DOI and checks for DOI errors. DOI names contain two parts: prefix and suffix separated by a forward slash. Prefix: directory indicator '10.' followed by a registrant code Suffix: character string of any length chosen by the registrant This function checks a DOI name for: prefix/suffix. If the doi name contains spaces or endashes, or, if it ends with a period or a comma, this function will emit a bad_doi error message. DOI names are case-insensitive and can incorporate any printable Unicode characters so the test for spaces, endash, and terminal punctuation may not be technically correct but it appears, that in practice these characters are rarely if ever used in doi names. ]] local function doi(id, inactive, access) local cat = "" local handler = cfg.id_handlers['DOI']; local text; if is_set(inactive) then local inactive_year = inactive:match("%d%d%d%d") or ''; -- try to get the year portion from the inactive date local inactive_month, good; if is_set (inactive_year) then if 4 < inactive:len() then -- inactive date has more than just a year (could be anything) local lang_obj = mw.getContentLanguage(); -- get a language object for this wiki good, inactive_month = pcall (lang_obj.formatDate, lang_obj, 'F', inactive); -- try to get the month name from the inactive date if not good then inactive_month = nil; -- something went wrong so make sure this is unset end end else inactive_year = nil; -- |doi-broken= has something but it isn't a date end if is_set(inactive_year) and is_set (inactive_month) then table.insert( z.error_categories, 'Pages with DOIs inactive as of ' .. inactive_year .. ' ' .. inactive_month); -- use inactive month in category name elseif is_set(inactive_year) then table.insert( z.error_categories, 'Pages with DOIs inactive as of ' .. inactive_year); else table.insert( z.error_categories, 'Pages with inactive DOIs'); -- when inactive doesn't contain a recognizable date end inactive = " (" .. cfg.messages['inactive'] .. ' ' .. inactive .. ')'; end text = external_link_id ({link=handler.link, label=handler.label, q=handler.q, redirect=handler.redirect, prefix=handler.prefix,id=id,separator=handler.separator, encode=handler.encode, access=access}) .. (inactive or '') local registrant = id:match ('^10%.([^/]+)/[^%s–]-[^%.,]$'); -- registrant set when doi has the proper basic form registrant_err_patterns = { -- these patterns are for code ranges that are not supported '^[^1-3]%d%d%d%d%.%d%d*$', -- 5 digits with subcode (0xxxx, 40000+); accecpts: 10000–39999 '^[^1-3]%d%d%d%d$', -- 5 digits without subcode (0xxxx, 40000+); accecpts: 10000–39999 '^[^1-9]%d%d%d%.%d%d*$', -- 4 digits with subcode (0xxx); accecpts: 1000–9999 '^[^1-9]%d%d%d$', -- 4 digits without subcode (0xxx); accecpts: 1000–9999 '^%d%d%d%d%d%d+', -- 6 or more digits '^%d%d?%d?$', -- less than 4 digits without subcode (with subcode is legitimate) '^5555$', -- test registrant will never resolve '%s', -- any space character in registrant } if registrant then -- when doi has proper form for i, pattern in ipairs (registrant_err_patterns) do -- spin through error patterns if registrant:match (pattern) then -- to validate registrant codes cat = ' ' .. set_error ('bad_doi'); -- when found, mark this doi as bad break; -- and done end end else cat = ' ' .. set_error ('bad_doi'); -- invalid directory or malformed end return text .. cat end --[[--------------------------< H D L >------------------------------------------------------------------------ Formats an HDL with minor error checking. HDL names contain two parts: prefix and suffix separated by a forward slash. Prefix: character string using any character in the UCS-2 character set except '/' Suffix: character string of any length using any character in the UCS-2 character set chosen by the registrant This function checks a HDL name for: prefix/suffix. If the HDL name contains spaces, endashes, or, if it ends with a period or a comma, this function will emit a bad_hdl error message. HDL names are case-insensitive and can incorporate any printable Unicode characters so the test for endashes and terminal punctuation may not be technically correct but it appears, that in practice these characters are rarely if ever used in HDLs. Query string parameters are named here: http://www.handle.net/proxy_servlet.html. query strings are not displayed but since '?' is anallowed character in an hdl, '?' followed by one of the query parameters is the only way we have to detect the query string so that it isn't url encoded with the rest of the identifier. ]] local function hdl(id, access) local handler = cfg.id_handlers['HDL']; local query_params = { -- list of known query parameters from http://www.handle.net/proxy_servlet.html 'noredirect', 'ignore_aliases', 'auth', 'cert', 'index', 'type', 'urlappend', 'locatt', 'action', } local hdl, suffix, param = id:match ('(.-)(%?(%a+).+)$'); -- look for query string local found; if hdl then -- when there are query strings, this is the handle identifier portion for _, q in ipairs (query_params) do -- spin through the list of query parameters if param:match ('^' .. q) then -- if the query string begins with one of the parameters found = true; -- announce a find break; -- and stop looking end end end if found then id = hdl; -- found so replace id with the handle portion; this will be url encoded, suffix will not else suffix = ''; -- make sure suffix is empty string for concatenation else end local text = external_link_id ({link=handler.link, label=handler.label, q=handler.q, redirect=handler.redirect, prefix=handler.prefix, id=id, suffix=suffix, separator=handler.separator, encode=handler.encode, access=access}) if nil == id:match("^[^%s–]-/[^%s–]-[^%.,]$") then -- hdl must contain a fwd slash, must not contain spaces, endashes, and must not end with period or comma text = text .. ' ' .. set_error( 'bad_hdl' ); end return text; end --[[--------------------------< I S B N >---------------------------------------------------------------------- Determines whether an ISBN string is valid ]] local function isbn( isbn_str ) if nil ~= isbn_str:match("[^%s-0-9X]") then return false, cfg.err_msg_supl.char; -- fail if isbn_str contains anything but digits, hyphens, or the uppercase X end isbn_str = isbn_str:gsub( "-", "" ):gsub( " ", "" ); -- remove hyphens and spaces local len = isbn_str:len(); if len ~= 10 and len ~= 13 then return false, cfg.err_msg_supl.length; -- fail if incorrect length end if len == 10 then if isbn_str:match( "^%d*X?$" ) == nil then -- fail if isbn_str has 'X' anywhere but last position return false, cfg.err_msg_supl.form; end return is_valid_isxn(isbn_str, 10), cfg.err_msg_supl.check; else if isbn_str:match( "^%d+$" ) == nil then return false, cfg.err_msg_supl.char; -- fail if isbn13 is not all digits end if isbn_str:match( "^97[89]%d*$" ) == nil then return false, cfg.err_msg_supl.prefix; -- fail when isbn13 does not begin with 978 or 979 end if isbn_str:match ('^9790') then return false, cfg.err_msg_supl.group; -- group identifier '0' is reserved to ismn end return is_valid_isxn_13 (isbn_str), cfg.err_msg_supl.check; end end --[[--------------------------< A M A Z O N >------------------------------------------------------------------ Formats a link to Amazon. Do simple error checking: asin must be mix of 10 numeric or uppercase alpha characters. If a mix, first character must be uppercase alpha; if all numeric, asins must be 10-digit isbn. If 10-digit isbn, add a maintenance category so a bot or awb script can replace |asin= with |isbn=. Error message if not 10 characters, if not isbn10, if mixed and first character is a digit. This function is positioned here because it calls isbn() ]] local function asin(id, domain) local err_cat = "" if not id:match("^[%d%u][%d%u][%d%u][%d%u][%d%u][%d%u][%d%u][%d%u][%d%u][%d%u]$") then err_cat = ' ' .. set_error ('bad_asin'); -- asin is not a mix of 10 uppercase alpha and numeric characters else if id:match("^%d%d%d%d%d%d%d%d%d[%dX]$") then -- if 10-digit numeric (or 9 digits with terminal X) if isbn( id ) then -- see if asin value is isbn10 add_maint_cat ('ASIN'); elseif not is_set (err_cat) then err_cat = ' ' .. set_error ('bad_asin'); -- asin is not isbn10 end elseif not id:match("^%u[%d%u]+$") then err_cat = ' ' .. set_error ('bad_asin'); -- asin doesn't begin with uppercase alpha end end if not is_set(domain) then domain = "com"; elseif in_array (domain, {'jp', 'uk'}) then -- Japan, United Kingdom domain = "co." .. domain; elseif in_array (domain, {'au', 'br', 'mx'}) then -- Australia, Brazil, Mexico domain = "com." .. domain; end local handler = cfg.id_handlers['ASIN']; return external_link_id ({link=handler.link, label=handler.label, q=handler.q, redirect=handler.redirect, prefix=handler.prefix .. domain .. "/dp/", id=id, encode=handler.encode, separator = handler.separator}) .. err_cat; end --[[--------------------------< I S M N >---------------------------------------------------------------------- Determines whether an ISMN string is valid. Similar to isbn-13, ismn is 13 digits begining 979-0-... and uses the same check digit calculations. See http://www.ismn-international.org/download/Web_ISMN_Users_Manual_2008-6.pdf section 2, pages 9–12. ]] local function ismn (id) local handler = cfg.id_handlers['ISMN']; local text; local valid_ismn = true; local id_copy; id_copy = id; -- save a copy because this testing is destructive id=id:gsub( "[%s-–]", "" ); -- strip spaces, hyphens, and endashes from the ismn if 13 ~= id:len() or id:match( "^9790%d*$" ) == nil then -- ismn must be 13 digits and begin 9790 valid_ismn = false; else valid_ismn=is_valid_isxn_13 (id); -- validate ismn end -- text = internal_link_id ({link=handler.link, label=handler.label, q=handler.q, redirect=handler.redirect, -- use this (or external version) when there is some place to link to -- prefix=handler.prefix, id=id_copy, separator=handler.separator, encode=handler.encode}) text = table.concat ( { make_wikilink (handler.link, handler.label), handler.separator, id_copy }); -- because no place to link to yet if false == valid_ismn then text = text .. ' ' .. set_error( 'bad_ismn' ) -- add an error message if the ismn is invalid end return text; end --[[--------------------------< I S S N >---------------------------------------------------------------------- Validate and format an issn. This code fixes the case where an editor has included an ISSN in the citation but has separated the two groups of four digits with a space. When that condition occurred, the resulting link looked like this: |issn=0819 4327 gives: [http://www.worldcat.org/issn/0819 4327 0819 4327] -- can't have spaces in an external link This code now prevents that by inserting a hyphen at the issn midpoint. It also validates the issn for length and makes sure that the checkdigit agrees with the calculated value. Incorrect length (8 digits), characters other than 0-9 and X, or checkdigit / calculated value mismatch will all cause a check issn error message. The issn is always displayed with a hyphen, even if the issn was given as a single group of 8 digits. ]] local function issn(id, e) local issn_copy = id; -- save a copy of unadulterated issn; use this version for display if issn does not validate local handler; local text; local valid_issn = true; if e then handler = cfg.id_handlers['EISSN']; else handler = cfg.id_handlers['ISSN']; end id=id:gsub( "[%s-–]", "" ); -- strip spaces, hyphens, and endashes from the issn if 8 ~= id:len() or nil == id:match( "^%d*X?$" ) then -- validate the issn: 8 digits long, containing only 0-9 or X in the last position valid_issn=false; -- wrong length or improper character else valid_issn=is_valid_isxn(id, 8); -- validate issn end if true == valid_issn then id = string.sub( id, 1, 4 ) .. "-" .. string.sub( id, 5 ); -- if valid, display correctly formatted version else id = issn_copy; -- if not valid, use the show the invalid issn with error message end text = external_link_id ({link=handler.link, label=handler.label, q=handler.q, redirect=handler.redirect, prefix=handler.prefix,id=id,separator=handler.separator, encode=handler.encode}) if false == valid_issn then text = text .. ' ' .. set_error( 'bad_issn', e and 'e' or '' ) -- add an error message if the issn is invalid end return text end --[[--------------------------< J F M >----------------------------------------------------------------------- A numerical identifier in the form nn.nnnn.nn ]] local function jfm (id) local handler = cfg.id_handlers['JFM']; local id_num; local err_cat = ''; id_num = id:match ('^[Jj][Ff][Mm](.*)$'); -- identifier with jfm prefix; extract identifier if is_set (id_num) then add_maint_cat ('jfm_format'); else -- plain number without mr prefix id_num = id; -- if here id does not have prefix end if id_num and id_num:match('^%d%d%.%d%d%d%d%.%d%d$') then id = id_num; -- jfm matches pattern else err_cat = ' ' .. set_error( 'bad_jfm' ); -- set an error message end return external_link_id ({link=handler.link, label=handler.label, q=handler.q, redirect=handler.redirect, prefix=handler.prefix,id=id,separator=handler.separator, encode=handler.encode}) .. err_cat; end --[[--------------------------< L C C N >---------------------------------------------------------------------- Format LCCN link and do simple error checking. LCCN is a character string 8-12 characters long. The length of the LCCN dictates the character type of the first 1-3 characters; the rightmost eight are always digits. http://info-uri.info/registry/OAIHandler?verb=GetRecord&metadataPrefix=reg&identifier=info:lccn/ length = 8 then all digits length = 9 then lccn[1] is lower case alpha length = 10 then lccn[1] and lccn[2] are both lower case alpha or both digits length = 11 then lccn[1] is lower case alpha, lccn[2] and lccn[3] are both lower case alpha or both digits length = 12 then lccn[1] and lccn[2] are both lower case alpha ]] local function lccn(lccn) local handler = cfg.id_handlers['LCCN']; local err_cat = ''; -- presume that LCCN is valid local id = lccn; -- local copy of the lccn id = normalize_lccn (id); -- get canonical form (no whitespace, hyphens, forward slashes) local len = id:len(); -- get the length of the lccn if 8 == len then if id:match("[^%d]") then -- if LCCN has anything but digits (nil if only digits) err_cat = ' ' .. set_error( 'bad_lccn' ); -- set an error message end elseif 9 == len then -- LCCN should be adddddddd if nil == id:match("%l%d%d%d%d%d%d%d%d") then -- does it match our pattern? err_cat = ' ' .. set_error( 'bad_lccn' ); -- set an error message end elseif 10 == len then -- LCCN should be aadddddddd or dddddddddd if id:match("[^%d]") then -- if LCCN has anything but digits (nil if only digits) ... if nil == id:match("^%l%l%d%d%d%d%d%d%d%d") then -- ... see if it matches our pattern err_cat = ' ' .. set_error( 'bad_lccn' ); -- no match, set an error message end end elseif 11 == len then -- LCCN should be aaadddddddd or adddddddddd if not (id:match("^%l%l%l%d%d%d%d%d%d%d%d") or id:match("^%l%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d")) then -- see if it matches one of our patterns err_cat = ' ' .. set_error( 'bad_lccn' ); -- no match, set an error message end elseif 12 == len then -- LCCN should be aadddddddddd if not id:match("^%l%l%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d") then -- see if it matches our pattern err_cat = ' ' .. set_error( 'bad_lccn' ); -- no match, set an error message end else err_cat = ' ' .. set_error( 'bad_lccn' ); -- wrong length, set an error message end if not is_set (err_cat) and nil ~= lccn:find ('%s') then err_cat = ' ' .. set_error( 'bad_lccn' ); -- lccn contains a space, set an error message end return external_link_id ({link=handler.link, label=handler.label, q=handler.q, redirect=handler.redirect, prefix=handler.prefix,id=lccn,separator=handler.separator, encode=handler.encode}) .. err_cat; end --[[--------------------------< M R >-------------------------------------------------------------------------- A seven digit number; if not seven digits, zero-fill leading digits to make seven digits. ]] local function mr (id) local handler = cfg.id_handlers['MR']; local id_num; local id_len; local err_cat = ''; id_num = id:match ('^[Mm][Rr](%d+)$'); -- identifier with mr prefix if is_set (id_num) then add_maint_cat ('mr_format'); else -- plain number without mr prefix id_num = id:match ('^%d+$'); -- if here id is all digits end id_len = id_num and id_num:len() or 0; if (7 >= id_len) and (0 ~= id_len) then id = string.rep ('0', 7-id_len ) .. id_num; -- zero-fill leading digits else err_cat = ' ' .. set_error( 'bad_mr' ); -- set an error message end return external_link_id ({link=handler.link, label=handler.label, q=handler.q, redirect=handler.redirect, prefix=handler.prefix,id=id,separator=handler.separator, encode=handler.encode}) .. err_cat; end --[[--------------------------< O C L C >---------------------------------------------------------------------- Validate and format an oclc id. https://www.oclc.org/batchload/controlnumber.en.html {{dead link}} archived at: https://web.archive.org/web/20161228233804/https://www.oclc.org/batchload/controlnumber.en.html ]] local function oclc (id) local handler = cfg.id_handlers['OCLC']; local number; local err_msg = ''; -- empty string for concatenation if id:match('^ocm%d%d%d%d%d%d%d%d$') then -- ocm prefix and 8 digits; 001 field (12 characters) number = id:match('ocm(%d+)'); -- get the number elseif id:match('^ocn%d%d%d%d%d%d%d%d%d$') then -- ocn prefix and 9 digits; 001 field (12 characters) number = id:match('ocn(%d+)'); -- get the number elseif id:match('^on%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d+$') then -- on prefix and 10 or more digits; 001 field (12 characters) number = id:match('^on(%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d+)$'); -- get the number elseif id:match('^%(OCoLC%)[1-9]%d*$') then -- (OCoLC) prefix and variable number digits; no leading zeros; 035 field number = id:match('%(OCoLC%)([1-9]%d*)'); -- get the number if 9 < number:len() then number = nil; -- contrain to 1 to 9 digits; change this when oclc issues 10-digit numbers end elseif id:match('^%d+$') then -- no prefix number = id; -- get the number if 10 < number:len() then number = nil; -- contrain to 1 to 10 digits; change this when oclc issues 11-digit numbers end end if number then -- proper format id = number; -- exclude prefix, if any, from external link else err_msg = ' ' .. set_error( 'bad_oclc' ) -- add an error message if the id is malformed end local text = external_link_id ({link=handler.link, label=handler.label, q=handler.q, redirect=handler.redirect, prefix=handler.prefix, id=id, separator=handler.separator, encode=handler.encode}) .. err_msg; return text; end --[[--------------------------< O P E N L I B R A R Y >-------------------------------------------------------- Formats an OpenLibrary link, and checks for associated errors. ]] local function openlibrary(id, access) local code; local handler = cfg.id_handlers['OL']; local ident; ident, code = id:gsub('^OL', ''):match("^(%d+([AMW]))$"); -- optional OL prefix followed immediately by digits followed by 'A', 'M', or 'W'; remove OL prefix if not is_set (ident) then -- if malformed return an error return external_link_id ({link=handler.link, label=handler.label, q=handler.q, redirect=handler.redirect, prefix=handler.prefix .. 'OL', id=id, separator=handler.separator, encode = handler.encode, access = access}) .. ' ' .. set_error( 'bad_ol' ); end id = ident; -- use ident without the optional OL prefix (it has been removed) if ( code == "A" ) then return external_link_id ({link=handler.link, label=handler.label, q=handler.q, redirect=handler.redirect, prefix=handler.prefix .. 'authors/OL', id=id, separator=handler.separator, encode = handler.encode, access = access}) end if ( code == "M" ) then return external_link_id ({link=handler.link, label=handler.label, q=handler.q, redirect=handler.redirect, prefix=handler.prefix .. 'books/OL', id=id, separator=handler.separator, encode = handler.encode, access = access}) end if ( code == "W" ) then return external_link_id ({link=handler.link, label=handler.label, q=handler.q, redirect=handler.redirect, prefix=handler.prefix .. 'works/OL', id=id, separator=handler.separator, encode = handler.encode, access = access}) end end --[[--------------------------< P M C >------------------------------------------------------------------------ Format a PMC, do simple error checking, and check for embargoed articles. The embargo parameter takes a date for a value. If the embargo date is in the future the PMC identifier will not be linked to the article. If the embargo date is today or in the past, or if it is empty or omitted, then the PMC identifier is linked to the article through the link at cfg.id_handlers['PMC'].prefix. PMC embargo date testing is done in function is_embargoed () which is called earlier because when the citation has |pmc=<value> but does not have a |url= then |title= is linked with the PMC link. Function is_embargoed () returns the embargo date if the PMC article is still embargoed, otherwise it returns an empty string. PMCs are sequential numbers beginning at 1 and counting up. This code checks the PMC to see that it contains only digits and is less than test_limit; the value in local variable test_limit will need to be updated periodically as more PMCs are issued. ]] local function pmc(id, embargo) local test_limit = cfg.id_limits.pmc; -- update this value as PMCs approach local handler = cfg.id_handlers['PMC']; local err_cat = ''; -- presume that PMC is valid local id_num; local text; id_num = id:match ('^[Pp][Mm][Cc](%d+)$'); -- identifier with pmc prefix if is_set (id_num) then add_maint_cat ('pmc_format'); else -- plain number without pmc prefix id_num = id:match ('^%d+$'); -- if here id is all digits end if is_set (id_num) then -- id_num has a value so test it id_num = tonumber(id_num); -- convert id_num to a number for range testing if 1 > id_num or test_limit < id_num then -- if PMC is outside test limit boundaries err_cat = ' ' .. set_error( 'bad_pmc' ); -- set an error message else id = tostring (id_num); -- make sure id is a string end else -- when id format incorrect err_cat = ' ' .. set_error( 'bad_pmc' ); -- set an error message end if is_set (embargo) then -- is PMC is still embargoed? text = table.concat ( -- still embargoed so no external link { make_wikilink (handler.link, handler.label), handler.separator, id, err_cat }); else text = external_link_id ({link=handler.link, label=handler.label, q=handler.q, redirect=handler.redirect, -- no embargo date or embargo has expired, ok to link to article prefix=handler.prefix,id=id,separator=handler.separator, encode=handler.encode, access=handler.access}) .. err_cat; end return text; end --[[--------------------------< P M I D >---------------------------------------------------------------------- Format PMID and do simple error checking. PMIDs are sequential numbers beginning at 1 and counting up. This code checks the PMID to see that it contains only digits and is less than test_limit; the value in local variable test_limit will need to be updated periodically as more PMIDs are issued. ]] local function pmid(id) local test_limit = cfg.id_limits.pmid; -- update this value as PMIDs approach local handler = cfg.id_handlers['PMID']; local err_cat = ''; -- presume that PMID is valid if id:match("[^%d]") then -- if PMID has anything but digits err_cat = ' ' .. set_error( 'bad_pmid' ); -- set an error message else -- PMID is only digits local id_num = tonumber(id); -- convert id to a number for range testing if 1 > id_num or test_limit < id_num then -- if PMID is outside test limit boundaries err_cat = ' ' .. set_error( 'bad_pmid' ); -- set an error message end end return external_link_id ({link=handler.link, label=handler.label, q=handler.q, redirect=handler.redirect, prefix=handler.prefix,id=id,separator=handler.separator, encode=handler.encode}) .. err_cat; end --[[--------------------------< S 2 C I D >-------------------------------------------------------------------- Format an s2cid, do simple error checking S2CIDs are sequential numbers beginning at 1 and counting up. This code checks the s2cid to see that it is only digits and is less than test_limit; the value in local variable test_limit will need to be updated periodically as more S2CIDs are issued. ]] local function s2cid (id, access) local test_limit = cfg.id_limits.s2cid; -- update this value as S2CIDs approach local handler = cfg.id_handlers['S2CID']; local err_cat = ''; -- presume that S2CID is valid local id_num; local text; id_num = id:match ('^[1-9]%d+$'); -- id must be all digits; must not begin with 0; no open access flag if is_set (id_num) then -- id_num has a value so test it id_num = tonumber(id_num); -- convert id_num to a number for range testing if test_limit < id_num then -- if S2CID is outside test limit boundaries err_cat = ' ' .. set_error( 'bad_s2cid' ); -- set an error message end else -- when id format incorrect err_cat = ' ' .. set_error( 'bad_s2cid' ); -- set an error message end text = external_link_id ({link=handler.link, label=handler.label, q=handler.q, redirect=handler.redirect, prefix=handler.prefix, id=id:gsub ('%.%a%a', ''), separator=handler.separator, encode=handler.encode, access=access}) .. err_cat; return text; end --[[--------------------------< S B N >------------------------------------------------------------------------ 9-digit form of isbn10; uses same check-digit validation when sbn is prefixed with an additional '0' to make 10 digits ]] local function sbn (id) local check; local err_type = ''; if nil ~= id:match("[^%s-0-9X]") then return false, cfg.err_msg_supl.char; -- fail if sbn contains anything but digits, hyphens, or the uppercase X end id=id:gsub( "[%s-]", "" ); -- strip spaces and hyphens from the sbn if 9 ~= id:len() then return false, cfg.err_msg_supl.length; -- fail if incorrect length end if id:match( "^%d*X?$" ) == nil then -- fail if sbn has 'X' anywhere but last position return false, cfg.err_msg_supl.form; end return is_valid_isxn('0' .. id, 10), cfg.err_msg_supl.check; -- prefix sbn with '0' and validate as isbn10 end --[[--------------------------< S S R N >---------------------------------------------------------------------- Format an ssrn, do simple error checking SSRNs are sequential numbers beginning at 100? and counting up. This code checks the ssrn to see that it is only digits and is greater than 99 and less than test_limit; the value in local variable test_limit will need to be updated periodically as more SSRNs are issued. ]] local function ssrn (id) local test_limit = cfg.id_limits.ssrn; -- update this value as SSRNs approach local handler = cfg.id_handlers['SSRN']; local err_cat = ''; -- presume that SSRN is valid local id_num; local text; id_num = id:match ('^%d+$'); -- id must be all digits if is_set (id_num) then -- id_num has a value so test it id_num = tonumber(id_num); -- convert id_num to a number for range testing if 100 > id_num or test_limit < id_num then -- if SSRN is outside test limit boundaries err_cat = ' ' .. set_error( 'bad_ssrn' ); -- set an error message end else -- when id format incorrect err_cat = ' ' .. set_error( 'bad_ssrn' ); -- set an error message end text = external_link_id ({link=handler.link, label=handler.label, q=handler.q, redirect=handler.redirect, prefix=handler.prefix,id=id,separator=handler.separator, encode=handler.encode, access=handler.access}) .. err_cat; return text; end --[[--------------------------< U S E N E T _ I D >------------------------------------------------------------ Validate and format a usenet message id. Simple error checking, looks for 'id-left@id-right' not enclosed in '<' and/or '>' angle brackets. ]] local function usenet_id (id) local handler = cfg.id_handlers['USENETID']; local text = external_link_id ({link=handler.link, label=handler.label, q=handler.q, redirect=handler.redirect, prefix=handler.prefix,id=id,separator=handler.separator, encode=handler.encode}) if not id:match('^.+@.+$') or not id:match('^[^<].*[^>]$')then -- doesn't have '@' or has one or first or last character is '< or '>' text = text .. ' ' .. set_error( 'bad_usenet_id' ) -- add an error message if the message id is invalid end return text end --[[--------------------------< Z B L >----------------------------------------------------------------------- A numerical identifier in the form nnnn.nnnnn - leading zeros in the first quartet optional format described here: http://emis.mi.sanu.ac.rs/ZMATH/zmath/en/help/search/ temporary format is apparently eight digits. Anything else is an error ]] local function zbl (id) local handler = cfg.id_handlers['ZBL']; local err_cat = ''; if id:match('^%d%d%d%d%d%d%d%d$') then -- is this identifier using temporary format? add_maint_cat ('zbl'); -- yes, add maint cat elseif not id:match('^%d?%d?%d?%d%.%d%d%d%d%d$') then -- not temporary, is it normal format? err_cat = ' ' .. set_error( 'bad_zbl' ); -- no, set an error message end return external_link_id ({link=handler.link, label=handler.label, q=handler.q, redirect=handler.redirect, prefix=handler.prefix,id=id,separator=handler.separator, encode=handler.encode}) .. err_cat; end --============================<< I N T E R F A C E F U N C T I O N S >>========================================== --[[--------------------------< B U I L D _ I D _ L I S T >-------------------------------------------------------- Takes a table of IDs created by extract_ids() and turns it into a table of formatted ID outputs. inputs: id_list – table of identifiers built by extract_ids() options – table of various template parameter values used to modify some manually handled identifiers ]] local function build_id_list( id_list, options ) local new_list, handler = {}; local function fallback(k) return { __index = function(t,i) return cfg.id_handlers[k][i] end } end; for k, v in pairs( id_list ) do -- k is uc identifier name as index to cfg.id_handlers; e.g. cfg.id_handlers['ISBN'], v is a table -- fallback to read-only cfg handler = setmetatable( { ['id'] = v, ['access'] = options.IdAccessLevels[k] }, fallback(k) ); if handler.mode == 'external' then table.insert( new_list, {handler.label, external_link_id( handler ) } ); elseif handler.mode == 'internal' then table.insert( new_list, {handler.label, internal_link_id( handler ) } ); elseif handler.mode ~= 'manual' then error( cfg.messages['unknown_ID_mode'] ); elseif k == 'ARXIV' then table.insert( new_list, {handler.label, arxiv( v, options.Class ) } ); elseif k == 'ASIN' then table.insert( new_list, {handler.label, asin( v, options.ASINTLD ) } ); elseif k == 'BIBCODE' then table.insert( new_list, {handler.label, bibcode( v, handler.access ) } ); elseif k == 'BIORXIV' then table.insert( new_list, {handler.label, biorxiv( v ) } ); elseif k == 'CITESEERX' then table.insert( new_list, {handler.label, citeseerx( v ) } ); elseif k == 'DOI' then table.insert( new_list, {handler.label, doi( v, options.DoiBroken, handler.access ) } ); elseif k == 'EISSN' then table.insert( new_list, {handler.label, issn( v, true ) } ); -- true distinguishes eissn from issn elseif k == 'HDL' then table.insert( new_list, {handler.label, hdl( v, handler.access ) } ); elseif k == 'ISBN' then local ISBN = internal_link_id( handler ); local check; local err_type = ''; check, err_type = isbn( v ); if not check then if is_set(options.IgnoreISBN) then -- ISBN is invalid; if |ignore-isbn-error= set add_maint_cat ('ignore_isbn_err'); -- ad a maint category else ISBN = ISBN .. set_error( 'bad_isbn', {err_type}, false, " ", "" ); -- else display an error message end elseif is_set(options.IgnoreISBN) then -- ISBN is OK; if |ignore-isbn-error= set add_maint_cat ('ignore_isbn_err'); -- because |ignore-isbn-error= unnecessary end table.insert( new_list, {handler.label, ISBN } ); elseif k == 'ISMN' then table.insert( new_list, {handler.label, ismn( v ) } ); elseif k == 'ISSN' then table.insert( new_list, {handler.label, issn( v ) } ); elseif k == 'JFM' then table.insert( new_list, {handler.label, jfm( v ) } ); elseif k == 'LCCN' then table.insert( new_list, {handler.label, lccn( v ) } ); elseif k == 'MR' then table.insert( new_list, {handler.label, mr( v ) } ); elseif k == 'OCLC' then table.insert( new_list, {handler.label, oclc( v ) } ); elseif k == 'OL' or k == 'OLA' then table.insert( new_list, {handler.label, openlibrary( v, handler.access ) } ); elseif k == 'PMC' then table.insert( new_list, {handler.label, pmc( v, options.Embargo ) } ); elseif k == 'PMID' then table.insert( new_list, {handler.label, pmid( v ) } ); elseif k == 'S2CID' then table.insert( new_list, {handler.label, s2cid( v, handler.access ) } ); elseif k == 'SBN' then local SBN = internal_link_id (handler); local check; -- boolean validation result local err_type = ''; check, err_type = sbn (v); if not check then SBN = SBN .. set_error( 'bad_sbn', {err_type}, false, " ", "" ); -- display an error message end table.insert( new_list, {handler.label, SBN } ); elseif k == 'SSRN' then table.insert( new_list, {handler.label, ssrn( v ) } ); elseif k == 'USENETID' then table.insert( new_list, {handler.label, usenet_id( v ) } ); elseif k == 'ZBL' then table.insert( new_list, {handler.label, zbl( v ) } ); else error( cfg.messages['unknown_manual_ID'] ); end end local function comp( a, b ) -- used in following table.sort() return a[1]:lower() < b[1]:lower(); end table.sort( new_list, comp ); for k, v in ipairs( new_list ) do new_list[k] = v[2]; end return new_list; end --[[--------------------------< E X T R A C T _ I D S >------------------------------------------------------------ Populates ID table from arguments using configuration settings. Loops through cfg.id_handlers and searches args for any of the parameters listed in each cfg.id_handlers['...'].parameters. If found, adds the parameter and value to the identifier list. Emits redundant error message is more than one alias exists in args ]] local function extract_ids( args ) local id_list = {}; -- list of identifiers found in args for k, v in pairs( cfg.id_handlers ) do -- k is uc identifier name as index to cfg.id_handlers; e.g. cfg.id_handlers['ISBN'], v is a table v = select_one( args, v.parameters, 'redundant_parameters' ); -- v.parameters is a table of aliases for k; here we pick one from args if present if is_set(v) then id_list[k] = v; end -- if found in args, add identifier to our list end return id_list; end --[[--------------------------< E X T R A C T _ I D _ A C C E S S _ L E V E L S >-------------------------------------- Fetches custom id access levels from arguments using configuration settings. Parameters which have a predefined access level (e.g. arxiv) do not use this function as they are directly rendered as free without using an additional parameter. access-level values must match the case used in cfg.keywords_lists['id-access'] (lowercase unless there is some special reason for something else) ]] local function extract_id_access_levels( args, id_list ) local id_accesses_list = {}; for k, v in pairs( cfg.id_handlers ) do local access_param = v.custom_access; -- name of identifier's access-level parameter if is_set(access_param) then local access_level = args[access_param]; -- get the assigned value if there is one if is_set (access_level) then if not in_array (access_level, cfg.keywords_lists['id-access']) then -- exact match required table.insert( z.message_tail, { set_error( 'invalid_param_val', {access_param, access_level}, true ) } ); access_level = nil; -- invalid so unset end if not is_set(id_list[k]) then -- identifer access-level must have a matching identifier table.insert( z.message_tail, { set_error( 'param_access_requires_param', {k:lower()}, true ) } ); -- param name is uppercase in cfg.id_handlers (k); lowercase for error message end id_accesses_list[k] = cfg.keywords_xlate[access_level]; -- get translated keyword end end end return id_accesses_list; end --[[--------------------------< S E T _ S E L E C T E D _ M O D U L E S >-------------------------------------- Sets local cfg table and imported functions table to same (live or sandbox) as that used by the other modules. ]] local function set_selected_modules (cfg_table_ptr, utilities_page_ptr) cfg = cfg_table_ptr; is_set = utilities_page_ptr.is_set; -- import functions from select Module:Citation/CS1/Utilities module in_array = utilities_page_ptr.in_array; set_error = utilities_page_ptr.set_error; select_one = utilities_page_ptr.select_one; add_maint_cat = utilities_page_ptr.add_maint_cat; substitute = utilities_page_ptr.substitute; make_wikilink = utilities_page_ptr.make_wikilink; z = utilities_page_ptr.z; -- table of tables in Module:Citation/CS1/Utilities end --[[--------------------------< E X P O R T E D F U N C T I O N S >------------------------------------------ ]] return { build_id_list = build_id_list, extract_ids = extract_ids, extract_id_access_levels = extract_id_access_levels, is_embargoed = is_embargoed; set_selected_modules = set_selected_modules; } 3blms0k8weuk0elr5ur90yji32ow8pj Modulo:Citation/CS1/Utilities 828 21084 366840 2020-06-01T19:27:31Z Anfrx 16583 Pagina nova: local z = { error_categories = {}; -- for categorizing citations that contain errors error_ids = {}; message_tail = {}; maintenance_cats = {}; -- for c... Scribunto text/plain local z = { error_categories = {}; -- for categorizing citations that contain errors error_ids = {}; message_tail = {}; maintenance_cats = {}; -- for categorizing citations that aren't erroneous per se, but could use a little work properties_cats = {}; -- for categorizing citations based on certain properties, language of source for instance }; --[[--------------------------< F O R W A R D D E C L A R A T I O N S >-------------------------------------- ]] local cfg; -- table of tables imported from selected Module:Citation/CS1/Configuration --[[--------------------------< I S _ S E T >------------------------------------------------------------------ Returns true if argument is set; false otherwise. Argument is 'set' when it exists (not nil) or when it is not an empty string. ]] local function is_set( var ) return not (var == nil or var == ''); end --[[--------------------------< I N _ A R R A Y >-------------------------------------------------------------- Whether needle is in haystack ]] local function in_array( needle, haystack ) if needle == nil then return false; end for n,v in ipairs( haystack ) do if v == needle then return n; end end return false; end --[[--------------------------< S U B S T I T U T E >---------------------------------------------------------- Populates numbered arguments in a message string using an argument table. ]] local function substitute( msg, args ) return args and mw.message.newRawMessage( msg, args ):plain() or msg; end --[[--------------------------< E R R O R _ C O M M E N T >---------------------------------------------------- Wraps error messages with css markup according to the state of hidden. ]] local function error_comment( content, hidden ) return substitute( hidden and cfg.presentation['hidden-error'] or cfg.presentation['visible-error'], content ); end --[=[-------------------------< M A K E _ W I K I L I N K >---------------------------------------------------- Makes a wikilink; when bot link and display text is provided, returns a wikilink in the form [[L|D]]; if only link is provided, returns a wikilink in the form [[L]]; if neither are provided or link is omitted, returns an empty string. ]=] local function make_wikilink (link, display) if is_set (link) then if is_set (display) then return table.concat ({'[[', link, '|', display, ']]'}); else return table.concat ({'[[', link, ']]'}); end else return ''; end end --[[--------------------------< S E T _ E R R O R >-------------------------------------------------------------- Sets an error condition and returns the appropriate error message. The actual placement of the error message in the output is the responsibility of the calling function. ]] local function set_error( error_id, arguments, raw, prefix, suffix ) local error_state = cfg.error_conditions[ error_id ]; prefix = prefix or ""; suffix = suffix or ""; if error_state == nil then error( cfg.messages['undefined_error'] ); -- because missing error handler in Module:Citation/CS1/Configuration elseif is_set( error_state.category ) then table.insert( z.error_categories, error_state.category ); end local message = substitute( error_state.message, arguments ); message = table.concat ( { message, ' (', make_wikilink ( table.concat ( { cfg.messages['help page link'], '#', error_state.anchor }), cfg.messages['help page label']), ')' }); z.error_ids[ error_id ] = true; if in_array( error_id, { 'bare_url_missing_title', 'trans_missing_title' } ) and z.error_ids['citation_missing_title'] then return '', false; end message = table.concat({ prefix, message, suffix }); if raw == true then return message, error_state.hidden; end return error_comment( message, error_state.hidden ); end --[[-------------------------< I S _ A L I A S _ U S E D >----------------------------------------------------- This function is used by select_one() to determine if one of a list of alias parameters is in the argument list provided by the template. Input: args – pointer to the arguments table from calling template alias – one of the list of possible aliases in the aliases lists from Module:Citation/CS1/Configuration index – for enumerated parameters, identifies which one enumerated – true/false flag used choose how enumerated aliases are examined value – value associated with an alias that has previously been selected; nil if not yet selected selected – the alias that has previously been selected; nil if not yet selected error_list – list of aliases that are duplicates of the alias already selected Returns: value – value associated with alias we selected or that was previously selected or nil if an alias not yet selected selected – the alias we selected or the alias that was previously selected or nil if an alias not yet selected ]] local function is_alias_used (args, alias, index, enumerated, value, selected, error_list) if enumerated then -- is this a test for an enumerated parameters? alias = alias:gsub ('#', index); -- replace '#' with the value in index else alias = alias:gsub ('#', ''); -- remove '#' if it exists end if is_set(args[alias]) then -- alias is in the template's argument list if value ~= nil and selected ~= alias then -- if we have already selected one of the aliases local skip; for _, v in ipairs(error_list) do -- spin through the error list to see if we've added this alias if v == alias then skip = true; break; -- has been added so stop looking end end if not skip then -- has not been added so table.insert( error_list, alias ); -- add error alias to the error list end else value = args[alias]; -- not yet selected an alias, so select this one selected = alias; end end return value, selected; -- return newly selected alias, or previously selected alias end --[[--------------------------< A D D _ M A I N T _ C A T >------------------------------------------------------ Adds a category to z.maintenance_cats using names from the configuration file with additional text if any. To prevent duplication, the added_maint_cats table lists the categories by key that have been added to z.maintenance_cats. ]] local added_maint_cats = {} -- list of maintenance categories that have been added to z.maintenance_cats local function add_maint_cat (key, arguments) if not added_maint_cats [key] then added_maint_cats [key] = true; -- note that we've added this category table.insert( z.maintenance_cats, substitute (cfg.maint_cats [key], arguments)); -- make name then add to table end end --[[--------------------------< S A F E _ F O R _ I T A L I C S >---------------------------------------------- Protects a string that will be wrapped in wiki italic markup '' ... '' Note: We cannot use <i> for italics, as the expected behavior for italics specified by ''...'' in the title is that they will be inverted (i.e. unitalicized) in the resulting references. In addition, <i> and '' tend to interact poorly under Mediawiki's HTML tidy. ]] local function safe_for_italics( str ) if not is_set(str) then return str; else if str:sub(1,1) == "'" then str = "<span></span>" .. str; end if str:sub(-1,-1) == "'" then str = str .. "<span></span>"; end -- Remove newlines as they break italics. return str:gsub( '\n', ' ' ); end end --[[--------------------------< W R A P _ S T Y L E >---------------------------------------------------------- Applies styling to various parameters. Supplied string is wrapped using a message_list configuration taking one argument; protects italic styled parameters. Additional text taken from citation_config.presentation - the reason this function is similar to but separate from wrap_msg(). ]] local function wrap_style (key, str) if not is_set( str ) then return ""; elseif in_array( key, { 'italic-title', 'trans-italic-title' } ) then str = safe_for_italics( str ); end return substitute( cfg.presentation[key], {str} ); end --[[--------------------------< S E L E C T _ O N E >---------------------------------------------------------- Chooses one matching parameter from a list of parameters to consider. The list of parameters to consider is just names. For parameters that may be enumerated, the position of the numerator in the parameter name is identified by the '#' so |author-last1= and |author1-last= are represented as 'author-last#' and 'author#-last'. Because enumerated parameter |<param>1= is an alias of |<param>= we must test for both possibilities. Generates an error if more than one match is present. ]] local function select_one( args, aliases_list, error_condition, index ) local value = nil; -- the value assigned to the selected parameter local selected = ''; -- the name of the parameter we have chosen local error_list = {}; if index ~= nil then index = tostring(index); end for _, alias in ipairs( aliases_list ) do -- for each alias in the aliases list if alias:match ('#') then -- if this alias can be enumerated if '1' == index then -- when index is 1 test for enumerated and non-enumerated aliases value, selected = is_alias_used (args, alias, index, false, value, selected, error_list); -- first test for non-enumerated alias end value, selected = is_alias_used (args, alias, index, true, value, selected, error_list); -- test for enumerated alias else value, selected = is_alias_used (args, alias, index, false, value, selected, error_list); --test for non-enumerated alias end end if #error_list > 0 and 'none' ~= error_condition then -- for cases where this code is used outside of extract_names() local error_str = ""; for _, k in ipairs( error_list ) do if error_str ~= "" then error_str = error_str .. cfg.messages['parameter-separator'] end error_str = error_str .. wrap_style ('parameter', k); end if #error_list > 1 then error_str = error_str .. cfg.messages['parameter-final-separator']; else error_str = error_str .. cfg.messages['parameter-pair-separator']; end error_str = error_str .. wrap_style ('parameter', selected); table.insert( z.message_tail, { set_error( error_condition, {error_str}, true ) } ); end return value, selected; end --[=[-------------------------< R E M O V E _ W I K I _ L I N K >---------------------------------------------- Gets the display text from a wikilink like [[A|B]] or [[B]] gives B The str:gsub() returns either A|B froma [[A|B]] or B from [[B]] or B from B (no wikilink markup). In l(), l:gsub() removes the link and pipe (if they exist); the second :gsub() trims white space from the label if str was wrapped in wikilink markup. Presumably, this is because without wikimarkup in str, there is no match in the initial gsub, the replacement function l() doesn't get called. ]=] local function remove_wiki_link (str) return (str:gsub( "%[%[([^%[%]]*)%]%]", function(l) return l:gsub( "^[^|]*|(.*)$", "%1" ):gsub("^%s*(.-)%s*$", "%1"); end)); end --[=[-------------------------< I S _ W I K I L I N K >-------------------------------------------------------- Determines if str is a wikilink, extracts, and returns the the wikilink type, link text, and display text parts. If str is a complex wikilink ([[L|D]]): returns wl_type 2 and D and L from [[L|D]]; if str is a simple wikilink ([[D]]) returns wl_type 1 and D from [[D]] and L as empty string; if not a wikilink: returns wl_type 0, str as D, and L as empty string. trims leading and trailing white space and pipes from L and D ([[L|]] and [[|D]] are accepted by MediaWiki and treated like [[D]]; while [[|D|]] is not accepted by MediaWiki, here, we accept it and return D without the pipes). ]=] local function is_wikilink (str) local D, L local wl_type = 2; -- assume that str is a complex wikilink [[L|D]] if not str:match ('^%[%[[^%]]+%]%]$') then -- is str some sort of a wikilink (must have some sort of content) return 0, str, ''; -- not a wililink; return wl_type as 0, str as D, and empty string as L end L, D = str:match ('^%[%[([^|]+)|([^%]]+)%]%]$'); -- get L and D from [[L|D]] if not is_set (D) then -- if no separate display D = str:match ('^%[%[([^%]]*)|*%]%]$'); -- get D from [[D]] or [[D|]] wl_type = 1; end D = mw.text.trim (D, '%s|'); -- trim white space and pipe characters -- L = L and mw.text.trim (L, '%s|'); return wl_type, D, L or ''; end --[[--------------------------< S T R I P _ A P O S T R O P H E _ M A R K U P >-------------------------------- Strip wiki italic and bold markup from argument so that it doesn't contaminate COinS metadata. This function strips common patterns of apostrophe markup. We presume that editors who have taken the time to markup a title have, as a result, provided valid markup. When they don't, some single apostrophes are left behind. Returns the argument without wiki markup and a number; the number is more-or-less meaningless except as a flag to indicate that markup was replaced; do not rely on it as an indicator of how many of any kind of markup was removed; returns the argument and nil when no markup removed ]] local function strip_apostrophe_markup (argument) if not is_set (argument) then return argument, nil; -- no argument, nothing to do end if nil == argument:find ( "''", 1, true ) then -- Is there at least one double apostrophe? If not, exit. return argument, nil; end local flag; while true do if argument:find ( "'''''", 1, true ) then -- bold italic (5) argument, flag=argument:gsub("%'%'%'%'%'", ""); -- remove all instances of it elseif argument:find ( "''''", 1, true ) then -- italic start and end without content (4) argument, flag=argument:gsub("%'%'%'%'", ""); elseif argument:find ( "'''", 1, true ) then -- bold (3) argument, flag=argument:gsub("%'%'%'", ""); elseif argument:find ( "''", 1, true ) then -- italic (2) argument, flag=argument:gsub("%'%'", ""); else break; end end return argument, flag; -- done end --[[--------------------------< S E T _ S E L E C T E D _ M O D U L E S >-------------------------------------- Sets local cfg table to same (live or sandbox) as that used by the other modules. ]] local function set_selected_modules (cfg_table_ptr) cfg = cfg_table_ptr; end --[[--------------------------< E X P O R T S >---------------------------------------------------------------- ]] return { is_set = is_set, -- exported functions in_array = in_array, substitute = substitute, error_comment = error_comment, set_error = set_error, select_one = select_one, add_maint_cat = add_maint_cat, wrap_style = wrap_style, safe_for_italics = safe_for_italics, remove_wiki_link = remove_wiki_link, is_wikilink = is_wikilink, make_wikilink = make_wikilink, set_selected_modules = set_selected_modules, strip_apostrophe_markup = strip_apostrophe_markup, z = z, -- exported table } 5rfrtuc4s7uvjwnzsho5aib4ou956cd Modulo:Citation/CS1/Whitelist 828 21085 366841 2020-06-01T19:28:02Z Anfrx 16583 Pagina nova: --[[--------------------------< S U P P O R T E D P A R A M E T E R S >-------------------------------------- Because a steady-state signal conveys no useful information, whiteli... Scribunto text/plain --[[--------------------------< S U P P O R T E D P A R A M E T E R S >-------------------------------------- Because a steady-state signal conveys no useful information, whitelist.basic_arguments[] list items can have three values: true - these parameters are valid and supported parameters false - these parameters are deprecated but still supported nil - these parameters are no longer supported. remove entirely ]] local whitelist = {} local basic_arguments = { ['accessdate'] = true, ['access-date'] = true, ['agency'] = true, -- ['airdate'] = true, -- cite episode and cite serial only -- ['air-date'] = true, -- cite episode and cite serial only ['archivedate'] = true, ['archive-date'] = true, ['archive-format'] = true, ['archiveurl'] = true, ['archive-url'] = true, ['article'] = true, ['article-format'] = true, ['article-url'] = true, ['article-url-access'] = true, ['arxiv'] = true, ['asin'] = true, ['ASIN'] = true, ['asin-tld'] = true, ['at'] = true, ['author'] = true, ['author-first'] = true, ['author-last'] = true, ['authorlink'] = true, ['author-link'] = true, ['authormask'] = true, ['author-mask'] = true, ['authors'] = true, ['bibcode'] = true, ['bibcode-access'] = true, ['biorxiv'] = true, ['booktitle'] = true, ['book-title'] = true, ['cartography'] = true, ['chapter'] = true, ['chapter-format'] = true, ['chapterurl'] = true, ['chapter-url'] = true, ['chapter-url-access'] = true, ['citeseerx'] = true, ['collaboration'] = true, ['conference'] = true, ['conference-format'] = true, ['conferenceurl'] = true, ['conference-url'] = true, ['contribution'] = true, ['contribution-format'] = true, ['contributionurl'] = true, ['contribution-url'] = true, ['contribution-url-access'] = true, ['contributor'] = true, ['contributor-first'] = true, ['contributor-last'] = true, ['contributor-given'] = true, ['contributor-surname'] = true, ['contributor-link'] = true, ['contributor-mask'] = true, -- ['credits'] = true, -- cite episode, cite serial ['date'] = true, ['degree'] = true, ['department'] = true, ['df'] = true, ['dictionary'] = true, ['displayauthors'] = true, ['display-authors'] = true, ['display-contributors'] = true, ['displayeditors'] = true, ['display-editors'] = true, ['display-interviewers'] = true, ['display-translators'] = true, ['docket'] = true, ['doi'] = true, ['DOI'] = true, ['doi-access'] = true, ['doi-broken'] = true, ['doi-broken-date'] = true, ['doi-inactive-date'] = true, ['edition'] = true, ['editor'] = true, ['editor-first'] = true, ['editor-given'] = true, ['editor-last'] = true, ['editorlink'] = true, ['editor-link'] = true, ['editormask'] = true, ['editor-mask'] = true, ['editors'] = true, ['editor-surname'] = true, ['eissn'] = true, ['EISSN'] = true, ['embargo'] = true, ['encyclopaedia'] = true, ['encyclopedia'] = true, ['entry'] = true, ['entry-format'] = true, ['entry-url'] = true, ['entry-url-access'] = true, -- ['episode'] = true, -- cite serial only TODO: make available to cite episode? -- ['episodelink'] = true, -- cite episode and cite serial -- ['episode-link'] = true, -- cite episode and cite serial ['eprint'] = true, -- cite arxiv; here because allowed in cite ... as identifier ['event'] = true, ['event-format'] = true, ['eventurl'] = true, ['event-url'] = true, ['first'] = true, ['format'] = true, ['given'] = true, ['hdl'] = true, ['HDL'] = true, ['hdl-access'] = true, ['host'] = true, ['id'] = true, ['ID'] = true, ['ignoreisbnerror'] = true, ['ignore-isbn-error'] = true, ['inset'] = true, ['institution'] = true, ['interviewer'] = true, ['interviewer-first'] = true, ['interviewer-last'] = true, ['interviewerlink'] = true, ['interviewer-link'] = true, ['interviewermask'] = true, ['interviewer-mask'] = true, ['isbn'] = true, ['ISBN'] = true, ['isbn13'] = true, ['ISBN13'] = true, ['ismn'] = true, ['ISMN'] = true, ['issn'] = true, ['ISSN'] = true, ['issue'] = true, ['jfm'] = true, ['JFM'] = true, ['journal'] = true, ['jstor'] = true, ['JSTOR'] = true, ['jstor-access'] = true, ['lang'] = true, ['language'] = true, ['last'] = true, ['lastauthoramp'] = true, ['last-author-amp'] = true, ['laydate'] = true, ['lay-date'] = true, ['laysource'] = true, ['lay-source'] = true, ['lay-format'] = true, ['layurl'] = true, ['lay-url'] = true, ['lccn'] = true, ['LCCN'] = true, ['location'] = true, ['magazine'] = true, ['mailinglist'] = true, -- cite mailing list only ['mailing-list'] = true, -- cite mailing list only ['map'] = true, -- cite map only ['map-format'] = true, -- cite map only ['mapurl'] = true, -- cite map only ['map-url'] = true, -- cite map only ['map-url-access'] = true, -- cite map only ['medium'] = true, -- ['message-id'] = true, -- cite newsgroup ['minutes'] = true, ['mode'] = true, ['mr'] = true, ['MR'] = true, ['name-list-format'] = true, -- ['network'] = true, -- cite episode and cite serial only -- ['newsgroup'] = true, -- cite newsgroup ['newspaper'] = true, ['nocat'] = true, ['no-cat'] = true, ['nopp'] = true, ['no-pp'] = true, ['notracking'] = true, ['no-tracking'] = true, ['number'] = true, ['oclc'] = true, ['OCLC'] = true, ['ol'] = true, ['OL'] = true, ['ol-access'] = true, ['origyear'] = true, ['orig-year'] = true, ['osti'] = true, ['OSTI'] = true, ['osti-access'] = true, ['others'] = true, ['p'] = true, ['page'] = true, ['pages'] = true, ['people'] = true, ['periodical'] = true, ['place'] = true, ['pmc'] = true, ['PMC'] = true, ['pmid'] = true, ['PMID'] = true, ['postscript'] = true, ['pp'] = true, ['publicationdate'] = true, ['publication-date'] = true, ['publicationplace'] = true, ['publication-place'] = true, ['publisher'] = true, ['quotation'] = true, ['quote'] = true, ['ref'] = true, ['rfc'] = true, ['RFC'] = true, ['sbn'] = true, ['SBN'] = true, ['scale'] = true, ['script-article'] = true, ['script-chapter'] = true, ['script-contribution'] = true, ['script-entry'] = true, ['script-journal'] = true, ['script-magazine'] = true, ['script-map'] = true, ['script-newspaper'] = true, ['script-periodical'] = true, ['script-section'] = true, ['script-title'] = true, ['script-website'] = true, ['script-work'] = true, ['season'] = true, ['section'] = true, ['section-format'] = true, ['sections'] = true, -- cite map only ['sectionurl'] = true, ['section-url'] = true, ['section-url-access'] = true, ['series'] = true, ['serieslink'] = true, ['series-link'] = true, ['seriesno'] = true, ['series-no'] = true, ['seriesnumber'] = true, ['series-number'] = true, ['series-separator'] = true, ['sheet'] = true, -- cite map only ['sheets'] = true, -- cite map only ['ssrn'] = true, ['SSRN'] = true, -- ['station'] = true, -- cite episode and cite serial only ['subject'] = true, ['subjectlink'] = true, ['subject-link'] = true, ['surname'] = true, ['s2cid'] = true, ['S2CID'] = true, ['s2cid-access'] = true, ['template-doc-demo'] = true, ['time'] = true, ['timecaption'] = true, ['time-caption'] = true, ['title'] = true, ['titlelink'] = true, ['title-link'] = true, ['trans-map'] = true, ['transcript'] = true, ['transcript-format'] = true, ['transcripturl'] = true, ['transcript-url'] = true, ['translator'] = true, ['translator-first'] = true, ['translator-last'] = true, ['translator-given'] = true, ['translator-surname'] = true, ['translator-link'] = true, ['translator-mask'] = true, ['trans-article'] = true, ['trans-chapter'] = true, ['trans-contribution'] = true, ['trans-entry'] = true, ['trans-journal'] = true, ['trans-magazine'] = true, ['trans-newspaper'] = true, ['trans-periodical'] = true, ['trans-section'] = true, ['trans-title'] = true, ['trans-website'] = true, ['trans-work'] = true, ['type'] = true, ['url'] = true, ['URL'] = true, ['url-access'] = true, ['url-status'] = true, ['vauthors'] = true, ['veditors'] = true, ['version'] = true, ['via'] = true, ['volume'] = true, ['website'] = true, ['work'] = true, ['year'] = true, ['zbl'] = true, ['ZBL'] = true, } local numbered_arguments = { ['author#'] = true, ['author-first#'] = true, ['author#-first'] = true, ['author-last#'] = true, ['author#-last'] = true, ['author-link#'] = true, ['author#link'] = true, ['author#-link'] = true, ['authorlink#'] = true, ['author-mask#'] = true, ['author#mask'] = true, ['author#-mask'] = true, ['authormask#'] = true, ['contributor#'] = true, ['contributor-first#'] = true, ['contributor#-first'] = true, ['contributor-last#'] = true, ['contributor#-last'] = true, ['contributor-given#'] = true, ['contributor#-given'] = true, ['contributor-surname#'] = true, ['contributor#-surname'] = true, ['contributor-link#'] = true, ['contributor#-link'] = true, ['contributor-mask#'] = true, ['contributor#-mask'] = true, ['editor#'] = true, ['editor-first#'] = true, ['editor#-first'] = true, ['editor#-given'] = true, ['editor-given#'] = true, ['editor-last#'] = true, ['editor#-last'] = true, ['editor-link#'] = true, ['editor#link'] = true, ['editor#-link'] = true, ['editorlink#'] = true, ['editor-mask#'] = true, ['editor#mask'] = true, ['editor#-mask'] = true, ['editormask#'] = true, ['editor#-surname'] = true, ['editor-surname#'] = true, ['first#'] = true, ['given#'] = true, ['host#'] = true, ['interviewer#'] = true, ['interviewer-first#'] = true, ['interviewer#-first'] = true, ['interviewer-last#'] = true, ['interviewer#-last'] = true, ['interviewer-link#'] = true, ['interviewer#-link'] = true, ['interviewer-mask#'] = true, ['interviewer#-mask'] = true, ['last#'] = true, ['subject#'] = true, ['subject-link#'] = true, ['subject#link'] = true, ['subject#-link'] = true, ['subjectlink#'] = true, ['surname#'] = true, ['translator#'] = true, ['translator-first#'] = true, ['translator#-first'] = true, ['translator-last#'] = true, ['translator#-last'] = true, ['translator-given#'] = true, ['translator#-given'] = true, ['translator-surname#'] = true, ['translator#-surname'] = true, ['translator-link#'] = true, ['translator#-link'] = true, ['translator-mask#'] = true, ['translator#-mask'] = true, } --[[--------------------------< P R E P R I N T S U P P O R T E D P A R A M E T E R S >-------------------- Cite arXiv, cite biorxiv, cite citeseerx, and cite ssrn are preprint templates that use the limited set of parameters defined in the limited_basic_arguments and limited_numbered_arguments tables. Those lists are supplemented with a template-specific list of parameters that are required by the particular template and may be exclusive to one of the preprint templates. Some of these parameters may also be available to the general cs1|2 templates. Same conventions for true/false/nil as above. ]] local preprint_arguments = { arxiv = { ['arxiv'] = true, -- cite arxiv and arxiv identifiers ['class'] = true, -- cite arxiv only ['eprint'] = true, -- cite arxiv and arxiv identifiers }, biorxiv = { ['biorxiv'] = true, }, citeseerx = { ['citeseerx'] = true, }, ssrn = { ['ssrn'] = true, ['SSRN'] = true, }, } --[[--------------------------< L I M I T E D S U P P O R T E D P A R A M E T E R S >---------------------- This is an experiment that attempts to use validate() and a limited list of valid parameters to validate the parameters provided in a cite arxiv, cite biorxiv, or cite citeseerx templates. These parameters are common to all three templates Same conventions for true/false/nil as above. ]] local limited_basic_arguments = { ['at'] = true, ['author'] = true, ['author-first'] = true, ['author-last'] = true, ['authorlink'] = true, ['author-link'] = true, ['authormask'] = true, ['author-mask'] = true, ['authors'] = true, ['collaboration'] = true, ['date'] = true, ['df'] = true, ['displayauthors'] = true, ['display-authors'] = true, ['first'] = true, ['given'] = true, ['language'] = true, ['last'] = true, ['lastauthoramp'] = true, ['last-author-amp'] = true, ['mode'] = true, ['name-list-format'] = true, ['nocat'] = true, ['no-cat'] = true, ['notracking'] = true, ['no-tracking'] = true, ['p'] = true, ['page'] = true, ['pages'] = true, ['postscript'] = true, ['pp'] = true, ['quotation'] = true, ['quote'] = true, ['ref'] = true, ['surname'] = true, ['template-doc-demo'] = true, ['title'] = true, ['url'] = true, ['URL'] = true, ['vauthors'] = true, ['year'] = true, } local limited_numbered_arguments = { ['author#'] = true, ['author-first#'] = true, ['author#-first'] = true, ['author-last#'] = true, ['author#-last'] = true, ['author-link#'] = true, ['author#link'] = true, ['author#-link'] = true, ['authorlink#'] = true, ['author-mask#'] = true, ['author#mask'] = true, ['author#-mask'] = true, ['authormask#'] = true, ['first#'] = true, ['given#'] = true, ['last#'] = true, ['surname#'] = true, } --[[--------------------------< U N I Q U E _ A R G U M E N T S >---------------------------------------------- some templates have unique parameters. Those templates and their unique parameters are listed here. Keys in this table are the template's CitationClass parameter value Same conventions for true/false/nil as above. ]] local unique_arguments = { episode = { ['airdate'] = true, ['air-date'] = true, ['credits'] = true, ['episodelink'] = true, -- aliases of |title-link= ['episode-link'] = true, ['network'] = true, ['station'] = true, }, newsgroup = { ['message-id'] = true, ['newsgroup'] = true, }, serial = { ['airdate'] = true, ['air-date'] = true, ['credits'] = true, ['episode'] = true, -- cite serial only TODO: make available to cite episode? ['episodelink'] = true, -- aliases of |title-link= ['episode-link'] = true, ['network'] = true, ['station'] = true, }, } --[[--------------------------< T E M P L A T E _ L I S T _ G E T >-------------------------------------------- gets a list of the templates from table t ]] local function template_list_get (t) local out = {}; -- a table for output for k, _ in pairs (t) do -- spin through the table and collect the keys table.insert (out, k) -- add each key to the output table end return out; -- and done end --[[--------------------------< E X P O R T E D T A B L E S >------------------------------------------------ ]] return { basic_arguments = basic_arguments, numbered_arguments = numbered_arguments, limited_basic_arguments = limited_basic_arguments, limited_numbered_arguments = limited_numbered_arguments, preprint_arguments = preprint_arguments, preprint_template_list = template_list_get (preprint_arguments), -- make a template list from preprint_arguments{} table unique_arguments = unique_arguments, unique_param_template_list = template_list_get (unique_arguments), -- make a template list from unique_arguments{} table }; 6busmgl196te3keptqmitbtxfaxtdia Modulo:Citation/CS1/styles.css 828 21086 366842 2020-06-01T19:28:39Z Anfrx 16583 Pagina nova: /*-------------------------< P R O T E C T I O N I C O N >-------------------- the following line controls the page-protection icon in the upper right corner it must remain within... sanitized-css text/css /*-------------------------< P R O T E C T I O N I C O N >-------------------- the following line controls the page-protection icon in the upper right corner it must remain within this comment {{sandbox other||{{pp-template}}}} */ /*-------------------------< O V E R R I D E S >-------------------------------- cs1|2 references are wrapped in <cite>...</cite> tags. Some wikis have not chosen to override the generic user agent italic styling as en.wiki has. This (untested) styling should override the user agent default when cs1|2 templates are rendered. Similarly, some languages use different quotation punctuation so that setting is also made available here. */ cite.citation { /* Reset italic styling set by user agent (only for cs1|2 templates; the reason for the .citation qualifier) */ font-style: inherit; } .citation q { /* Straight quote marks for <q>; keep same as [[MediaWiki:Common.css]] */ quotes: '"' '"' "'" "'"; } /* ID and URL access Both core and Common.css have selector .mw-parser-output a[href$=".pdf"].external for PDF pages. All TemplateStyles pages are hoisted to .mw-parser-output. We need to have specificity equal to a[href$=".pdf"].external for locks to override PDF icon. the .id-lock-... selectors are for use by non-citation templates like {{Catalog lookup link}} */ .id-lock-free a, .citation .cs1-lock-free a { background-image: url(//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png); background-image: linear-gradient(transparent, transparent), url(//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg); background-repeat: no-repeat; background-size: 9px; background-position: right .1em center; } .id-lock-limited a, .id-lock-registration a, .citation .cs1-lock-limited a, .citation .cs1-lock-registration a { background-image: url(//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png); background-image: linear-gradient(transparent, transparent), url(//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg); background-repeat: no-repeat; background-size: 9px; background-position: right .1em center; } .id-lock-subscription a, .citation .cs1-lock-subscription a { background-image: url(//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png); background-image: linear-gradient(transparent, transparent), url(//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg); background-repeat: no-repeat; background-size: 9px; background-position: right .1em center; } .cs1-subscription, .cs1-registration { color: #555; } .cs1-subscription span, .cs1-registration span { border-bottom: 1px dotted; cursor: help; } /* Wikisource icon Experiment to see if it is possible/practical to add support for a wikisource icon when |chapter= or |title= is wikilinked to a source in wikisource ala cite wikisource */ .cs1-ws-icon a { background-image: url(//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/12px-Wikisource-logo.svg.png); background-image: linear-gradient(transparent, transparent), url(//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg); background-repeat: no-repeat; background-size: 12px; background-position: right .1em center; } /* Errors and maintenance */ code.cs1-code { /* <code>...</code> style override: mediawiki's css definition is specified here: https://git.wikimedia.org/blob/mediawiki%2Fcore.git/69cd73811f7aadd093050dbf20ed70ef0b42a713/skins%2Fcommon%2FcommonElements.css#L199 */ color: inherit; background: inherit; border: inherit; /* code editor doesn't like inherit with border? https://www.w3.org/wiki/CSS/Properties/border suggests that inherit is ok the actual spec says the code editor is correct: https://www.w3.org/TR/css-backgrounds-3/#borders */ padding: inherit; } .cs1-hidden-error { display: none; font-size: 100%; } .cs1-visible-error { font-size: 100%; } .cs1-maint { display: none; color: #33aa33; margin-left: 0.3em; } /* Small text size Set small text size in one place. 0.95 (here) * 0.9 (from references list) is ~0.85, which is the lower bound for size for accessibility. Old styling for this was just 0.85. We could write the rule so that when this template is inside references/reflist, only then does it multiply by 0.95; else multiply by 0.85 */ .cs1-subscription, .cs1-registration, .cs1-format { font-size: 95%; } /* kerning */ .cs1-kern-left, .cs1-kern-wl-left { padding-left: 0.2em; } .cs1-kern-right, .cs1-kern-wl-right { padding-right: 0.2em; } /* selflinks – avoid bold font style when cs1|2 template links to the current page */ .citation .mw-selflink { font-weight: inherit; } 8ryajwyk0nayscee4lq07orx1ekke4v Modulo:Color contrast 828 21087 366843 2020-06-01T19:29:03Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- -- This module implements -- {{Color contrast ratio}} -- {{Greater color contrast ratio}} -- {{ColorToLum}} -- {{RGBColorToLum}} -- local p = {} local HTMLcolor = mw.loadData(... Scribunto text/plain -- -- This module implements -- {{Color contrast ratio}} -- {{Greater color contrast ratio}} -- {{ColorToLum}} -- {{RGBColorToLum}} -- local p = {} local HTMLcolor = mw.loadData( 'Module:Color contrast/colors' ) local function sRGB (v) if (v <= 0.03928) then v = v / 12.92 else v = math.pow((v+0.055)/1.055, 2.4) end return v end local function rgbdec2lum(R, G, B) if ( 0 <= R and R < 256 and 0 <= G and G < 256 and 0 <= B and B < 256 ) then return 0.2126 * sRGB(R/255) + 0.7152 * sRGB(G/255) + 0.0722 * sRGB(B/255) else return '' end end local function hsl2lum(h, s, l) if ( 0 <= h and h < 360 and 0 <= s and s <= 1 and 0 <= l and l <= 1 ) then local c = (1 - math.abs(2*l - 1))*s local x = c*(1 - math.abs( math.fmod(h/60, 2) - 1) ) local m = l - c/2 local r, g, b = m, m, m if( 0 <= h and h < 60 ) then r = r + c g = g + x elseif( 60 <= h and h < 120 ) then r = r + x g = g + c elseif( 120 <= h and h < 180 ) then g = g + c b = b + x elseif( 180 <= h and h < 240 ) then g = g + x b = b + c elseif( 240 <= h and h < 300 ) then r = r + x b = b + c elseif( 300 <= h and h < 360 ) then r = r + c b = b + x end return rgbdec2lum(255*r, 255*g, 255*b) else return '' end end local function color2lum(c) if (c == nil) then return '' end -- html '#' entity c = c:gsub("&#35;", "#") -- whitespace c = c:match( '^%s*(.-)[%s;]*$' ) -- unstrip nowiki strip markers c = mw.text.unstripNoWiki(c) -- lowercase c = c:lower() -- first try to look it up local L = HTMLcolor[c] if (L ~= nil) then return L end -- convert from hsl if mw.ustring.match(c,'^hsl%([%s]*[0-9][0-9%.]*[%s]*,[%s]*[0-9][0-9%.]*%%[%s]*,[%s]*[0-9][0-9%.]*%%[%s]*%)$') then local h, s, l = mw.ustring.match(c,'^hsl%([%s]*([0-9][0-9%.]*)[%s]*,[%s]*([0-9][0-9%.]*)%%[%s]*,[%s]*([0-9][0-9%.]*)%%[%s]*%)$') return hsl2lum(tonumber(h), tonumber(s)/100, tonumber(l)/100) end -- convert from rgb if mw.ustring.match(c,'^rgb%([%s]*[0-9][0-9]*[%s]*,[%s]*[0-9][0-9]*[%s]*,[%s]*[0-9][0-9]*[%s]*%)$') then local R, G, B = mw.ustring.match(c,'^rgb%([%s]*([0-9][0-9]*)[%s]*,[%s]*([0-9][0-9]*)[%s]*,[%s]*([0-9][0-9]*)[%s]*%)$') return rgbdec2lum(tonumber(R), tonumber(G), tonumber(B)) end -- convert from rgb percent if mw.ustring.match(c,'^rgb%([%s]*[0-9][0-9%.]*%%[%s]*,[%s]*[0-9][0-9%.]*%%[%s]*,[%s]*[0-9][0-9%.]*%%[%s]*%)$') then local R, G, B = mw.ustring.match(c,'^rgb%([%s]*([0-9][0-9%.]*)%%[%s]*,[%s]*([0-9][0-9%.]*)%%[%s]*,[%s]*([0-9][0-9%.]*)%%[%s]*%)$') return rgbdec2lum(255*tonumber(R)/100, 255*tonumber(G)/100, 255*tonumber(B)/100) end -- remove leading # (if there is one) and whitespace c = mw.ustring.match(c, '^[%s#]*([a-f0-9]*)[%s]*$') -- split into rgb local cs = mw.text.split(c or '', '') if( #cs == 6 ) then local R = 16*tonumber('0x' .. cs[1]) + tonumber('0x' .. cs[2]) local G = 16*tonumber('0x' .. cs[3]) + tonumber('0x' .. cs[4]) local B = 16*tonumber('0x' .. cs[5]) + tonumber('0x' .. cs[6]) return rgbdec2lum(R, G, B) elseif ( #cs == 3 ) then local R = 16*tonumber('0x' .. cs[1]) + tonumber('0x' .. cs[1]) local G = 16*tonumber('0x' .. cs[2]) + tonumber('0x' .. cs[2]) local B = 16*tonumber('0x' .. cs[3]) + tonumber('0x' .. cs[3]) return rgbdec2lum(R, G, B) end -- failure, return blank return '' end -- This exports the function for use in other modules. -- The colour is passed as a string. function p._lum(color) return color2lum(color) end function p._greatercontrast(args) local bias = tonumber(args['bias'] or '0') or 0 local css = (args['css'] and args['css'] ~= '') and true or false local v1 = color2lum(args[1] or '') local c2 = args[2] or '#FFFFFF' local v2 = color2lum(c2) local c3 = args[3] or '#000000' local v3 = color2lum(c3) local ratio1 = -1; local ratio2 = -1; if (type(v1) == 'number' and type(v2) == 'number') then ratio1 = (v2 + 0.05)/(v1 + 0.05) ratio1 = (ratio1 < 1) and 1/ratio1 or ratio1 end if (type(v1) == 'number' and type(v3) == 'number') then ratio2 = (v3 + 0.05)/(v1 + 0.05) ratio2 = (ratio2 < 1) and 1/ratio2 or ratio2 end if css then local c1 = args[1] or '' if mw.ustring.match(c1, '^[A-Fa-f0-9][A-Fa-f0-9][A-Fa-f0-9]$') or mw.ustring.match(c1, '^[A-Fa-f0-9][A-Fa-f0-9][A-Fa-f0-9][A-Fa-f0-9][A-Fa-f0-9][A-Fa-f0-9]$') then c1 = '#' .. c1 end if mw.ustring.match(c2, '^[A-Fa-f0-9][A-Fa-f0-9][A-Fa-f0-9]$') or mw.ustring.match(c2, '^[A-Fa-f0-9][A-Fa-f0-9][A-Fa-f0-9][A-Fa-f0-9][A-Fa-f0-9][A-Fa-f0-9]$') then c2 = '#' .. c2 end if mw.ustring.match(v3, '^[A-Fa-f0-9][A-Fa-f0-9][A-Fa-f0-9]$') or mw.ustring.match(v3, '^[A-Fa-f0-9][A-Fa-f0-9][A-Fa-f0-9][A-Fa-f0-9][A-Fa-f0-9][A-Fa-f0-9]$') then c3 = '#' .. c3 end return 'background-color:' .. c1 .. '; color:' .. ((ratio1 > 0) and (ratio2 > 0) and ((ratio1 + bias > ratio2) and c2 or c3) or '') .. ';' end return (ratio1 > 0) and (ratio2 > 0) and ((ratio1 + bias > ratio2) and c2 or c3) or '' end function p._ratio(args) local v1 = color2lum(args[1]) local v2 = color2lum(args[2]) if (type(v1) == 'number' and type(v2) == 'number') then -- v1 should be the brighter of the two. if v2 > v1 then v1, v2 = v2, v1 end return (v1 + 0.05)/(v2 + 0.05) else return args['error'] or '?' end end function p._styleratio(args) local style = (args[1] or ''):lower() local bg, fg = 'white', 'black' local lum_bg, lum_fg = 1, 0 if args[2] then local lum = color2lum(args[2]) if lum ~= '' then bg, lum_bg = args[2], lum end end if args[3] then local lum = color2lum(args[3]) if lum ~= '' then fg, lum_fg = args[3], lum end end local slist = mw.text.split(mw.ustring.gsub(mw.ustring.gsub(style or '', '&#[Xx]23;', '#'), '&#35;', '#'), ';') for k = 1,#slist do local s = slist[k] local k,v = s:match( '^[%s]*([^:]-):([^:]-)[%s;]*$' ) k = k or '' v = v or '' if (k:match('^[%s]*(background)[%s]*$') or k:match('^[%s]*(background%-color)[%s]*$')) then local lum = color2lum(v) if( lum ~= '' ) then bg, lum_bg = v, lum end elseif (k:match('^[%s]*(color)[%s]*$')) then local lum = color2lum(v) if( lum ~= '' ) then bg, lum_fg = v, lum end end end if lum_bg > lum_fg then return (lum_bg + 0.05)/(lum_fg + 0.05) else return (lum_fg + 0.05)/(lum_bg + 0.05) end end --[[ Use {{#invoke:Color contrast|somecolor}} directly or {{#invoke:Color contrast}} from a wrapper template. Parameters: -- |1= — required; A color to check. --]] function p.lum(frame) local color = frame.args[1] or frame:getParent().args[1] return p._lum(color) end function p.ratio(frame) local args = frame.args[1] and frame.args or frame:getParent().args return p._ratio(args) end function p.styleratio(frame) local args = frame.args[1] and frame.args or frame:getParent().args return p._styleratio(args) end function p.greatercontrast(frame) local args = frame.args[1] and frame.args or frame:getParent().args return p._greatercontrast(args) end return p 3j3oaih63ygo9p806h5yxpscaqh3xu9 Modulo:Color contrast/colors 828 21088 366844 2020-06-01T19:29:27Z Anfrx 16583 Pagina nova: return { aliceblue = 0.92880068253475, antiquewhite = 0.84646951707754, aqua = 0.7874, aquamarine = 0.8078549208338, azure... Scribunto text/plain return { aliceblue = 0.92880068253475, antiquewhite = 0.84646951707754, aqua = 0.7874, aquamarine = 0.8078549208338, azure = 0.97265264954166, beige = 0.8988459998705, bisque = 0.80732327372979, black = 0, blanchedalmond = 0.85084439608156, blue = 0.0722, blueviolet = 0.12622014321946, brown = 0.098224287876511, burlywood = 0.51559844533893, cadetblue = 0.29424681085422, chartreuse = 0.76032025902623, chocolate = 0.23898526114557, coral = 0.37017930872924, cornflowerblue = 0.30318641994179, cornsilk = 0.93562110372965, crimson = 0.16042199953026, cyan = 0.7874, darkblue = 0.018640801980939, darkcyan = 0.20329317839046, darkgoldenrod = 0.27264703559993, darkgray = 0.39675523072563, darkgreen = 0.091143429047575, darkgrey = 0.39675523072563, darkkhaki = 0.45747326349994, darkmagenta = 0.07353047651207, darkolivegreen = 0.12651920884889, darkorange = 0.40016167026524, darkorchid = 0.13413142174857, darkred = 0.054889674531132, darksalmon = 0.40541471563381, darkseagreen = 0.43789249325969, darkslateblue = 0.065792846227988, darkslategray = 0.067608151928044, darkslategrey = 0.067608151928044, darkturquoise = 0.4874606277449, darkviolet = 0.10999048339343, deeppink = 0.23866895828276, deepskyblue = 0.44481603395575, dimgray = 0.14126329114027, dimgrey = 0.14126329114027, dodgerblue = 0.27442536991456, firebrick = 0.10724525535015, floralwhite = 0.95922484825004, forestgreen = 0.18920812076002, fuchsia = 0.2848, gainsboro = 0.71569350050648, ghostwhite = 0.94311261886323, gold = 0.69860877428159, goldenrod = 0.41919977809569, gray = 0.2158605001139, green = 0.15438342968146, greenyellow = 0.80609472611453, grey = 0.2158605001139, honeydew = 0.96336535554782, hotpink = 0.34658438169715, indianred = 0.21406134963884, indigo = 0.03107561486337, ivory = 0.99071270600615, khaki = 0.77012343394121, lavender = 0.80318750514521, lavenderblush = 0.90172748631046, lawngreen = 0.73905893124963, lemonchiffon = 0.94038992245622, lightblue = 0.63709141280807, lightcoral = 0.35522120733135, lightcyan = 0.94587293494829, lightgoldenrodyellow = 0.93348351018297, lightgray = 0.65140563741982, lightgreen = 0.69091979956865, lightgrey = 0.65140563741982, lightpink = 0.58566152734898, lightsalmon = 0.4780675225206, lightseagreen = 0.35050145117042, lightskyblue = 0.56195637618331, lightslategray = 0.23830165007287, lightslategrey = 0.23830165007287, lightsteelblue = 0.53983888284666, lightyellow = 0.98161818392882, lime = 0.7152, limegreen = 0.44571042246098, linen = 0.88357340984379, magenta = 0.2848, maroon = 0.045891942324215, mediumaquamarine = 0.49389703310801, mediumblue = 0.044077780212328, mediumorchid = 0.21639251153773, mediumpurple = 0.22905858091648, mediumseagreen = 0.34393112338131, mediumslateblue = 0.20284629471622, mediumspringgreen = 0.70704308194184, mediumturquoise = 0.5133827926448, mediumvioletred = 0.14371899849357, midnightblue = 0.02071786635086, mintcream = 0.97834604947588, mistyrose = 0.82183047859185, moccasin = 0.80083000991567, navajowhite = 0.76519682342785, navy = 0.015585128108224, oldlace = 0.91900633405549, olive = 0.20027537200568, olivedrab = 0.22593150951929, orange = 0.4817026703631, orangered = 0.25516243753416, orchid = 0.31348806761439, palegoldenrod = 0.78792647887614, palegreen = 0.77936759006353, paleturquoise = 0.76436077921714, palevioletred = 0.28754994117889, papayawhip = 0.87797100199835, peachpuff = 0.74905589878251, peru = 0.30113074877936, pink = 0.63271070702466, plum = 0.45734221587969, powderblue = 0.68254586500605, purple = 0.061477070432439, rebeccapurple = 0.07492341159447, red = 0.2126, rosybrown = 0.32319457649407, royalblue = 0.16663210743188, saddlebrown = 0.097922285020521, salmon = 0.36977241527596, sandybrown = 0.46628543696283, seagreen = 0.19734199706275, seashell = 0.92737862206922, sienna = 0.13697631337098, silver = 0.52711512570581, skyblue = 0.55291668518184, slateblue = 0.14784278062136, slategray = 0.20896704076536, slategrey = 0.20896704076536, snow = 0.96533341834849, springgreen = 0.73052306068529, steelblue = 0.20562642207625, tan = 0.48237604163921, teal = 0.16996855778968, thistle = 0.56818401093733, tomato = 0.30638612719415, turquoise = 0.5895536427578, violet = 0.40315452986676, wheat = 0.74909702820482, white = 1, whitesmoke = 0.91309865179342, yellow = 0.9278, yellowgreen = 0.50762957208707, } chi69ar1btd4wp6xbk3uez6sfu0vipn Modulo:Cs1 documentation support 828 21089 366845 2020-06-01T19:30:02Z Anfrx 16583 Pagina nova: require('Module:No globals'); local getArgs = require ('Module:Arguments').getArgs; local cfg = mw.loadData ('Module:Citation/CS1/Configuration'); -- load the configuration modu... Scribunto text/plain require('Module:No globals'); local getArgs = require ('Module:Arguments').getArgs; local cfg = mw.loadData ('Module:Citation/CS1/Configuration'); -- load the configuration module local exclusion_lists = { -- TODO: move these tables into a separate ~/data module and mw.loadData() it ['cite book'] = { ['agency'] = true, ['air-date'] = true, ['arxiv'] = true, ['biorxiv'] = true, ['citeseerx'] = true, ['class'] = true, ['conference'] = true, ['conference-format'] = true, ['conference-url'] = true, ['degree'] = true, ['department'] = true, ['display-interviewers'] = true, ['docket'] = true, ['episode'] = true, ['interviewer#'] = true, ['interviewer-first#'] = true, ['interviewer-link#'] = true, ['interviewer-mask#'] = true, ['ismn'] = true, ['issn'] = true, ['issue'] = true, ['jfm'] = true, ['journal'] = true, ['jstor'] = true, ['mailinglist'] = true, ['message-id'] = true, ['minutes'] = true, ['MR'] = true, ['network'] = true, ['number'] = true, ['RFC'] = true, ['script-journal'] = true, ['season'] = true, ['section'] = true, ['sections'] = true, ['series-link'] = true, ['series-number'] = true, ['series-separator'] = true, ['sheet'] = true, ['sheets'] = true, ['SSRN'] = true, ['station'] = true, ['time'] = true, ['time-caption'] = true, ['trans-article'] = true, ['trans-journal'] = true, ['transcript'] = true, ['transcript-format'] = true, ['transcript-url'] = true, ['ZBL'] = true, }, ['cite journal'] = { ['agency'] = true, ['air-date'] = true, ['book-title'] = true, ['chapter'] = true, ['chapter-format'] = true, ['chapter-url'] = true, ['chapter-url-access'] = true, ['class'] = true, ['conference'] = true, ['conference-format'] = true, ['conference-url'] = true, ['contribution'] = true, ['contributor#'] = true, ['contributor-first#'] = true, ['contributor-link#'] = true, ['contributor-mask#'] = true, ['degree'] = true, ['department'] = true, ['display-interviewers'] = true, ['docket'] = true, ['edition'] = true, ['editor#'] = true, ['editor-first#'] = true, ['editor-link#'] = true, ['editor-mask#'] = true, ['editors'] = true, ['encyclopedia'] = true, ['episode'] = true, ['ignore-isbn-error'] = true, ['interviewer#'] = true, ['interviewer-first#'] = true, ['interviewer-link#'] = true, ['interviewer-mask#'] = true, ['isbn'] = true, ['ismn'] = true, ['LCCN'] = true, ['mailinglist'] = true, ['message-id'] = true, ['minutes'] = true, ['network'] = true, ['script-chapter'] = true, ['season'] = true, ['section'] = true, ['sections'] = true, ['series-link'] = true, ['series-number'] = true, ['series-separator'] = true, ['sheet'] = true, ['sheets'] = true, ['station'] = true, ['time'] = true, ['time-caption'] = true, ['trans-article'] = true, ['transcript'] = true, ['transcript-format'] = true, ['transcript-url'] = true, }, } --[[-------------------------< A D D _ T O _ L I S T >--------------------------------------------------------- adds code/name pair to code_list and name/code pair to name_list; code/name pairs in override_list replace those taken from the MediaWiki list; these are marked with a superscripted dagger. |script-<param>= lang codes always use override names so dagger is omitted ]] local function add_to_list (code_list, name_list, override_list, code, name, dagger) if false == dagger then dagger = ''; -- no dagger for |script-<param>= codes and names else dagger = '<sup>†</sup>'; -- dagger for all other lists using override end if override_list[code] then -- look in the override table for this code code_list[code] = override_list[code] .. dagger; -- use the name from the override table; mark with dagger name_list[override_list[code]] = code .. dagger; else code_list[code] = name; -- use the MediaWiki name and code name_list[name] = code; end end --[[-------------------------< L I S T _ F O R M A T >--------------------------------------------------------- formats key/value pair into a string for rendering ['k'] = 'v' → k: v ]] local function list_format (result, list) for k, v in pairs (list) do table.insert (result, k .. ': ' .. v); end end --[[-------------------------< L A N G _ L I S T E R >--------------------------------------------------------- Module entry point Crude documentation tool that returns one of several lists of language codes and names. Used in Template:Citation Style documentation/language/doc {{#invoke:cs1 documentation support|lang_lister|list=<selector>}} where <selector> is one of the values: 2char – list of ISO 639-1 codes and names sorted by code 3char – list of ISO 639-2, -3 codes and names sorted by code ietf – list of IETF language tags and names sorted by tag -- partial support for these by cs1|2 |language= parameter name – list of language names and codes sorted by name -- IETF tags omitted because not supported by cs1|2 |language= parameter ]] local function lang_lister (frame) local source_list = mw.language.fetchLanguageNames(mw.getContentLanguage():getCode(), 'all'); local override = cfg.lang_code_remap; local code_1_list={}; local code_2_list={}; local ietf_list={}; local name_list={}; if not ({['2char']=true, ['3char']=true, ['ietf']=true, ['name']=true})[frame.args.list] then return '<span style="font-size:100%" class="error">unknown list selector: ' .. frame.args.list .. '</span>'; end for code, name in pairs (source_list) do if 2 == code:len() then add_to_list (code_1_list, name_list, override, code, name); elseif 3 == code:len() then add_to_list (code_2_list, name_list, override, code, name); else -- ietf codes only partically supported by cs1|2 |language= parameter add_to_list (ietf_list, name_list, override, code, name); end end local result = {}; local out = {}; if '2char' == frame.args.list then list_format (result, code_1_list); elseif '3char' == frame.args.list then list_format (result, code_2_list); elseif 'ietf' == frame.args.list then list_format (result, ietf_list); else --must be 'name' list_format (result, name_list); end table.sort (result); table.insert (result, 1, '<div class="div-col columns column-width" style="column-width:20em">'); table.insert (out, table.concat (result, '\n*')); table.insert (out, '</div>'); return table.concat (out, '\n'); end --[[--------------------------< S C R I P T _ L A N G _ L I S T E R >------------------------------------------ Module entry point Crude documentation tool that returns list of language codes and names supported by the various |script-<param>= parameters. used in Help:CS1 errors {{#invoke:cs1 documentation support|script_lang_lister}} ]] local function script_lang_lister () local lang_code_src = cfg.script_lang_codes ; -- get list of allowed script language codes local override = cfg.lang_code_remap; local this_wiki_lang = mw.language.getContentLanguage().code; -- get this wiki's language local code_list = {}; -- interim list of aliases local name_list={}; -- not used; defined here so that we can reuse add_to_list() local out = {}; -- final output (for now an unordered list) for _, code in ipairs (lang_code_src) do -- loop through the list of codes local name = mw.language.fetchLanguageName (code, this_wiki_lang); -- get the language name associated with this code add_to_list (code_list, name_list, override, code, name, false); -- name_list{} not used but provided so that we can reuse add_to_list(); don't add superscript dagger end local result = {}; local out = {}; list_format (result, code_list); table.sort (result); table.insert (result, 1, '<div class="div-col columns column-width" style="column-width:20em">'); table.insert (out, table.concat (result, '\n*')); table.insert (out, '</div>'); return table.concat (out, '\n'); end --[[--------------------------< A L I A S _ L I S T E R >------------------------------------------------------ experimental code that lists parameters and their aliases. Perhaps basis for some sort of documentation? {{#invoke:cs1 documentation support|alias_lister}} ]] local function alias_lister () local alias_src = cfg.aliases; -- get master list of aliases local key; -- key for k/v in a new table local list = {}; -- interim list of aliases local out = {}; -- final output (for now an unordered list) for _, aliases in pairs (alias_src) do -- loop throu the master list of aliases if 'table' == type (aliases) then -- table only when there are aliases for i, alias in ipairs (aliases) do -- loop through all of the aliases if 1 == i then -- first 'alias' is the canonical parameter name key = alias; -- so it becomes the key in list else list[key] = list[key] and (list[key] .. ', ' .. alias) or alias; -- make comma-separated list of aliases list[alias] = 'see ' .. key; -- make a back reference from this alias to the canonical parameter end end end end for k, v in pairs (list) do -- loop through the list to make a simple unordered list table.insert (out, table.concat ({'*', k, ': ', v})); end table.sort (out); -- sort it return table.concat (out, '\010'); -- concatenate with \n -- return (mw.dumpObject (list)) end --[[--------------------------< C A N O N I C A L _ P A R A M _ L I S T E R >---------------------------------- experimental code that lists canonical parameter names. Perhaps basis for some sort of documentation? returns a comma separated, alpha sorted, list of the canonical parameters. If given a template name, excludes parameters listed in that template's exclusion_list[<template>]{} table (if a table has been defined). {{#invoke:cs1 documentation support|canonical_param_lister|<template>}} ]] local function canonical_param_lister (frame) local template = frame.args[1]; if '' == template then template = nil; end if template then template = mw.text.trim (template:lower()); end local alias_src = cfg.aliases; -- get master list of aliases local id_src = cfg.id_handlers; -- get master list of identifiers local list = {}; -- interim list of aliases local out = {}; -- final output (for now an unordered list) for _, aliases in pairs (alias_src) do -- loop through the master list of aliases local name; if 'table' == type (aliases) then -- table only when there are aliases name = aliases[1]; -- first member of an aliases table is declared canonical else name = aliases; -- for those parameters that do not have any aliases, the parameter is declared canonical end if not template then -- no template name, add this parameter table.insert (list, name); elseif not exclusion_lists[template] then -- template name but no exclusion list table.insert (list, name); elseif not exclusion_lists[template][name] then -- template name and exclusion list but name not in list table.insert (list, name); end end for k, ids in pairs (id_src) do -- spin through the list of identifiers local name = id_src[k].parameters[1]; -- get the first (left-most) parameter name local access = id_src[k].custom_access; -- get the access-icon parameter if it exists for this identifier if not template then -- no template name table.insert (list, name); -- add this parameter if access then table.insert (list, access); -- add this access-icon parameter end elseif not exclusion_lists[template] then -- template name but no exclusion list table.insert (list, name); if access then table.insert (list, access); end elseif not exclusion_lists[template][name] then -- template name and exclusion list but name not in list table.insert (list, name); if access then table.insert (list, access); end end end for _, param in ipairs (list) do -- loop through the list to make a simple unordered list table.insert (out, table.concat ({'*', param})); end local function comp( a, b ) -- used in following table.sort() return a:lower() < b:lower(); end table.sort (out, comp); -- sort the list return table.concat (out, '\010'); -- concatenate with \n -- return (mw.dumpObject (list)) end --[[--------------------------< C A N O N I C A L _ N A M E _ G E T >------------------------------------------ returns first (canonical) name when metaparameter is assigned a table of names returns name when metaparameter is assigned a single name returns empty string when metaparameter name not found in alias_src{}, id_src{}, or id_src[meta].custom_access metaparameter <metaparam> is the key in Module:Citation/CS1 aliases{} table or id_handlers{} table. Because access-icon don't have <metaparam> keys, per se, we create pseudo <metaparam> keys by appending 'access' to the identifier <metaparam>: the <metaparam> for |doi-access= is, for the purposes of this function, DOIaccess, etc Some lists of aliases might be better served when a particular alias is identified as the canonical alias for a particular use case. If, for example, <metaparam> Perodical lists: 'journal', 'magazine', 'newspaper', 'periodical', 'website', 'work' that order works fine for {{cite journal}} documentation but doesn't work so well for {{cite magazine}}, {{cite news}}, or {{cite web}}. So, for using this function to document {{cite magazine}} the returned value should be the parameter best suited for that template so we can specify magazine in the override (frame.args[2]) While for this function, it would be just as simple to not use the function, this mechanism is implemented here to match similar functionality in alias_names_get() (there are slight differences) <override> must exist in the alias list does not apply to the access icon parameters (ignored - these have no aliases) (and which would be best for {{cite news}}? |newspaper= or |work=? can't solve all of the worlds problems at once). output format is controlled by |format= plain - renders in plain text in a <span> tag; may have id attribute para - renders as it would in {{para|<param>}} {{#invoke:cs1 documentation support|canonical_name_get|<metaparam>|<override>|id=<attribute>|format=[plain|para]}} ]] local function canonical_name_get (frame) local alias_src = cfg.aliases; -- get master list of aliases local id_src = cfg.id_handlers; -- get master list of identifiers local args = getArgs (frame); local name; local meta = args[1] local override = args[2]; local access; -- for id-access parameters if meta:match ('^(%u+)access') then -- the metaparameter (which is not used in ~/Configuration) is id_handlers key concatenated with access: BIBCODEaccess meta, access = meta:gsub ('^(%u+)access', '%1'); -- strip 'access' text from meta and use returned count value as a flag end if alias_src[meta] then name = alias_src[meta]; -- name is a string or a table if 'table' == type (name) then -- table only when there are aliases if not override then name = name[1]; -- first member of an aliases table is declared canonical else for _, v in ipairs (name) do -- here when override is set; spin throu the aliases to make sure override matches alias in table if v == override then name = v; -- declare override to be the canonical param for this use case break; end end end end elseif id_src[meta]then -- if there is an id handler if access then -- and if this is a request for the handler's custom access parameter if id_src[meta].custom_access then -- if there is a custom access parameter name = id_src[meta].custom_access; -- use it else return ''; -- nope, return empty string end else if not override then name = id_src[meta].parameters[1]; -- get canonical id handler parameter else for _, v in ipairs (id_src[meta].parameters) do -- here when override is set; spin throu the aliases to make sure override matches alias in table if v == override then name = v; -- declare override to be the canonical param for this use case break; end end end end else return ''; -- metaparameter not specified, or no such metaparameter end if 'plain' == args.format then -- format and return the output if args.id then return string.format ('<span id="%s">%s</span>', args.id, name); -- plain text with id attribute else return name; -- plain text end elseif 'para' == args.format then return string.format ('<code class="nowrap">|%s=</code>', name); -- same as {{para|<param>}} end return string.format ('<b id="%s">%s</b>', args.id or '', name); -- because {{csdoc}} bolds param names end --[[--------------------------< A L I A S _ N A M E S _ G E T >------------------------------------------------ returns list of aliases for metaparameter <metaparam> returns empty string when there are no aliases returns empty string when <metaparam> name not found in alias_src{} or id_src{}; access icon parameters have no aliases so ignored metaparameter <metaparam> is the key in Module:Citation/CS1 aliases{} table or id_handlers{} table. Some lists of aliases might be better served when a particular alias is identified as the canonical alias for a particular use case. If, for example, <metaparam> Perodical lists: 'journal', 'magazine', 'newspaper', 'periodical', 'website', 'work' that order works fine for {{cite journal}} documentation but doesn't work so well for {{cite magazine}}, {{cite news}}, or {{cite web}}. So, for using this function to document {{cite magazine}} the returned value should be the aliases that are not best suited for that template so we can specify magazine in the override (frame.args[2]) to be the canonical parameter so it won't be listed with the rest of the aliases (normal canonical journal will be) <override> must exist in the alias list except: when <override> value is 'all', returns the canonical parameter plus all of the aliases output format is controlled by |format= plain - renders in plain text in a <span> tag; may have id attribute para - renders as it would in {{para|<param>}} when not specified, refurns the default bold format used for {{csdoc}} {{#invoke:cs1 documentation support|alias_name_get|<metaparam>|<override>|format=[plain|para]}} ]] local function alias_names_get (frame) local alias_src = cfg.aliases; -- get master list of aliases local id_src = cfg.id_handlers; -- get master list of identifiers local args = getArgs (frame); local meta = args[1]; local override = args[2]; local out = {}; local source; -- selected parameter or id aliases list local aliases; source = alias_src[meta] or (id_src[meta] and id_src[meta].parameters); if not source then if meta:match ('%u+access') then return 'no' == args.none and '' or 'none'; -- custom access parameters don't have aliases else return ''; -- no such meta end elseif not source[2] then -- id_source[meta] is always a table; if no second member, no aliases return 'no' == args.none and '' or 'none'; end if not override then aliases = source; -- normal skip-canonical param case else local flag = 'all' == override and true or nil; -- so that we know that <override> parameter is a valid alias; spoof when override == 'all' aliases = {[1] = ''}; -- spoof to push alias_src[meta][1] and id_src[meta][1] into aliases[2] for _, v in ipairs (source) do -- here when override is set; spin through the aliases to make sure override matches alias in table if v ~= override then table.insert (aliases, v); -- add all but overridden param to the the aliases list for this use case else flag = true; -- set the flag so we know that <override> is a valid alias end end if not flag then aliases = {} -- unset the table as error indicator end end if 'table' == type (aliases) then -- table only when there are aliases for i, alias in ipairs (aliases) do if 1 ~= i then -- aliases[1] is the canonical name; don't include it if 'plain' == args.format then -- format and return the output table.insert (out, alias); -- plain text elseif 'para' == args.format then table.insert (out, string.format ('<code class="nowrap">|%s=</code>', alias)); -- same as {{para|<param>}} else table.insert (out, string.format ("'''%s'''", alias)); -- because csdoc bolds param names end end end return table.concat (out, ', '); -- make pretty list and quit end return 'no' == args.none and '' or 'none'; -- no metaparameter with that name or no aliases end --[[--------------------------< I S _ B O O K _ C I T E _ T E M P L A T E >------------------------------------ fetch the title of the current page; if it is a preprint template, return true; empty string else ]] local book_cite_templates = { ['citation'] = true, ['cite book'] = true, } local function is_book_cite_template () local title = mw.title.getCurrentTitle().rootText; -- get title of current page without namespace and without sub-pages; from Template:Cite book/new -> Cite book title = title and title:lower() or ''; return book_cite_templates[title] or ''; end --[[--------------------------< I S _ L I M I T E D _ P A R A M _ T E M P L A T E >---------------------------- fetch the title of the current page; if it is a preprint template, return true; empty string else ]] local limited_param_templates = { -- if ever there is a need to fetch info from ~/Whitelist then ['cite arxiv'] = true, -- this list could also be fetched from there ['cite biorxiv'] = true, ['citeseerx'] = true, ['ssrn'] = true, } local function is_limited_param_template () local title = mw.title.getCurrentTitle().rootText; -- get title of current page without namespace and without sub-pages; from Template:Cite book/new -> Cite book title = title and title:lower() or ''; return limited_param_templates[title] or ''; end --[[--------------------------< H E A D E R _ M A K E >-------------------------------------------------------- makes a section header from <header_text> and <level>; <level> defaults to 2; cannot be less than 2 ]] local function header_make (frame) local args = getArgs (frame); if not args[1] then return ''; -- no header text end local level = args[2] and tonumber (args[2]) or 2; level = string.rep ('=', level); return level .. args[1] .. level; end --[[--------------------------< I D _ L I M I T S _ G E T >---------------------------------------------------- return the limit values for named identifier parameters that have <id> limits (pmc, pmid, ssrn, s2cid); the return value used in template documentation and error message help-text {{#invoke:Cs1 documentation support|id_limits_get|<id>}} ]] local function id_limits_get (frame) local args = getArgs (frame) local id_limits = cfg.id_limits; -- get id_limits {} table from ~/Configuration return args[1] and id_limits[args[1]:lower()] or ''; -- local args = getArgs (frame); -- TODO: use this version at the next module suite update -- local handlers = cfg.id_handlers; -- get id_handlers {} table from ~/Configuration -- return args[1] and handlers[args[1]:upper()].id_limit or ''; end --[[-------------------------< E X P O R T E D F U N C T I O N S >------------------------------------------ ]] return { alias_lister = alias_lister, alias_names_get = alias_names_get, canonical_param_lister = canonical_param_lister, canonical_name_get = canonical_name_get, header_make = header_make, id_limits_get = id_limits_get, is_book_cite_template = is_book_cite_template, is_limited_param_template = is_limited_param_template, lang_lister = lang_lister, script_lang_lister = script_lang_lister, }; l4kg0q0t2wgnsa82ihmukqy5ci04y4p Modulo:Documentation 828 21090 367392 367391 2020-06-05T16:40:36Z Anfrx 16583 Scribunto text/plain -- Stu modulu implementa {{Documentazione}}. -- Avè moduli necessarii. local getArgs = require('Modulo:Arguments').getArgs local messageBox = require('Modulo:Message box') -- Uttene u tabellu di cunfigurazione. local cfg = mw.loadData('Modulo:Documentation/config') local p = {} -- Funzioni spessu usati. local ugsub = mw.ustring.gsub ---------------------------------------------------------------------------- -- Funzioni di aiutu -- -- Queste sò definite cum'è funzioni lucali, ma sò dispunibuli in a -- tabella x per a prova. ---------------------------------------------------------------------------- local function message(cfgKey, valArray, expectType) --[[ -- Ottene un messagiu da a tavola di cfg è li formate se appropritatu. -- A funzione suscite un errore se u valore da a tavola cfg ùn hè micca -- di u tipu expectType. U tipu predefinitu per expectType hè 'string'. -- Sè u tavulinu valArray hè presente, catene cum'è $1, $2 etc. in u -- i missaghji sò sustituiti cù valori da e chjavi di a tabella [1], [2] etc. -- Per esempiu, se u messagiu "foo-message" avia u valore 'Foo $2 bar $1.', -- missaghju ('foo-message', {'baz', 'qux'}) vultà "Foo qux bar baz." --]] local msg = cfg[cfgKey] expectType = expectType or 'string' if type(msg) ~= expectType then error('message: type error in message cfg.' .. cfgKey .. ' (' .. expectType .. ' expected, got ' .. type(msg) .. ')', 2) end if not valArray then return msg end local function getMessageVal(match) match = tonumber(match) return valArray[match] or error('message: no value found for key $' .. match .. ' in message cfg.' .. cfgKey, 4) end local ret = ugsub(msg, '$([1-9][0-9]*)', getMessageVal) return ret end p.message = message local function makeWikilink(page, display) if display then return mw.ustring.format('[[%s|%s]]', page, display) else return mw.ustring.format('[[%s]]', page) end end p.makeWikilink = makeWikilink local function makeCategoryLink(cat, sort) local catns = mw.site.namespaces[14].name return makeWikilink(catns .. ':' .. cat, sort) end p.makeCategoryLink = makeCategoryLink local function makeUrlLink(url, display) return mw.ustring.format('[%s %s]', url, display) end p.makeUrlLink = makeUrlLink local function makeToolbar(...) local ret = {} local lim = select('#', ...) if lim < 1 then return nil end for i = 1, lim do ret[#ret + 1] = select(i, ...) end return '<small style="font-style: normal;">(' .. table.concat(ret, ' &#124; ') .. ')</small>' end p.makeToolbar = makeToolbar ---------------------------------------------------------------------------- -- Argument processing ---------------------------------------------------------------------------- local function makeInvokeFunc(funcName) return function (frame) local args = getArgs(frame, { valueFunc = function (key, value) if type(value) == 'string' then value = value:match('^%s*(.-)%s*$') -- Remove whitespace. if key == 'heading' or value ~= '' then return value else return nil end else return value end end }) return p[funcName](args) end end ---------------------------------------------------------------------------- -- Main function ---------------------------------------------------------------------------- p.main = makeInvokeFunc('_main') function p._main(args) --[[ -- Questa funzione definisce u flussu logicu per u modulu. -- @args - tabella d'argumenti passata da l'utilizatore -- -- Missaghji : -- 'main-div-id' --> 'template-documentation' -- 'main-div-classes' --> 'template-documentation iezoomfix' --]] local env = p.getEnvironment(args) local root = mw.html.create() root :wikitext(p.protectionTemplate(env)) :wikitext(p.sandboxNotice(args, env)) -- Questa tag div hè da {{documentation/start box}}, ma movendu quì -- per chì ùn ci deve micca da preoccupassi di tag tagliate. :tag('div') :attr('id', message('main-div-id')) :addClass(message('main-div-classes')) :newline() :wikitext(p._startBox(args, env)) :wikitext(p._content(args, env)) :tag('div') :css('clear', 'both') -- Tali articuli flussu di dritta o di sinistra ùn esce micca da a scatula doc. :newline() :done() :done() :wikitext(p._endBox(args, env)) :wikitext(p.addTrackingCategories(env)) return tostring(root) end ---------------------------------------------------------------------------- -- Paràmetri di l'ambiente ---------------------------------------------------------------------------- function p.getEnvironment(args) --[[ -- Ritorna una tavula cun informazioni riguardanti l'ambiente, cumprese l'uggetti di titulu è altre spaziu di nomi- o -- dati riguardanti caminu. -- @args - tabella d'argumenti passata da l'utilizatore -- -- L'uggetti di titulu include : -- env.title - a pagina per a quale facemu documentazione (in solitu u titulu attuale) -- env.templateTitle - u template (o modulu, fugliale, etc.) -- env.docTitle - a subpagna /man. -- env.sandboxTitle - a subpagna /sandbox. -- env.testcasesTitle - a subpagna /testcases. -- env.printTitle - a versione stampata di u mudellu, situata à a subpagna /Print. -- -- I dati include : -- env.protectionLevels - a tavola di livelli di prutezzione di l'ughjettu di u titulu. -- env.subjectSpace - u numeru di u spaziu di nomi di u sughjettu. -- env.docSpace - u numeru di u spaziu di nomi u titulu mette a so documentazioni in. -- env.docpageBase - u testu di a pagina di basa di e pagine /man, /sandbox è /testcases, cù spaziu di nomi. -- env.compareUrl - URL di Special:ComparePages paragunendu a sandbox cù u mudellu. -- -- Tutte e ricerche di tavule sò passate per pcall in modu chì sò sbagliati. Se si produce un errore, u valore -- vultatu sarà nil. --]] local env, envFuncs = {}, {} -- Set up the metatable. If triggered we call the corresponding function in the envFuncs table. The value -- returned by that function is memoized in the env table so that we don't call any of the functions -- more than once. (Nils won't be memoized.) setmetatable(env, { __index = function (t, key) local envFunc = envFuncs[key] if envFunc then local success, val = pcall(envFunc) if success then env[key] = val -- Memoise the value. return val end end return nil end }) function envFuncs.title() -- The title object for the current page, or a test page passed with args.page. local title local titleArg = args.page if titleArg then title = mw.title.new(titleArg) else title = mw.title.getCurrentTitle() end return title end function envFuncs.templateTitle() --[[ -- The template (or module, etc.) title object. -- Messages: -- 'sandbox-subpage' --> 'sandbox' -- 'testcases-subpage' --> 'testcases' --]] local subjectSpace = env.subjectSpace local title = env.title local subpage = title.subpageText if subpage == message('sandbox-subpage') or subpage == message('testcases-subpage') then return mw.title.makeTitle(subjectSpace, title.baseText) else return mw.title.makeTitle(subjectSpace, title.text) end end function envFuncs.docTitle() --[[ -- Title object of the /doc subpage. -- Messages: -- 'doc-subpage' --> 'doc' --]] local title = env.title local docname = args[1] -- User-specified doc page. local docpage if docname then docpage = docname else docpage = env.docpageBase .. '/' .. message('doc-subpage') end return mw.title.new(docpage) end function envFuncs.sandboxTitle() --[[ -- Title object for the /sandbox subpage. -- Messages: -- 'sandbox-subpage' --> 'sandbox' --]] return mw.title.new(env.docpageBase .. '/' .. message('sandbox-subpage')) end function envFuncs.testcasesTitle() --[[ -- Title object for the /testcases subpage. -- Messages: -- 'testcases-subpage' --> 'testcases' --]] return mw.title.new(env.docpageBase .. '/' .. message('testcases-subpage')) end function envFuncs.printTitle() --[[ -- Title object for the /Print subpage. -- Messages: -- 'print-subpage' --> 'Print' --]] return env.templateTitle:subPageTitle(message('print-subpage')) end function envFuncs.protectionLevels() -- The protection levels table of the title object. return env.title.protectionLevels end function envFuncs.subjectSpace() -- The subject namespace number. return mw.site.namespaces[env.title.namespace].subject.id end function envFuncs.docSpace() -- The documentation namespace number. For most namespaces this is the same as the -- subject namespace. However, pages in the Article, File, MediaWiki or Category -- namespaces must have their /doc, /sandbox and /testcases pages in talk space. local subjectSpace = env.subjectSpace if subjectSpace == 0 or subjectSpace == 6 or subjectSpace == 8 or subjectSpace == 14 then return subjectSpace + 1 else return subjectSpace end end function envFuncs.docpageBase() -- The base page of the /doc, /sandbox, and /testcases subpages. -- For some namespaces this is the talk page, rather than the template page. local templateTitle = env.templateTitle local docSpace = env.docSpace local docSpaceText = mw.site.namespaces[docSpace].name -- Assemble the link. docSpace is never the main namespace, so we can hardcode the colon. return docSpaceText .. ':' .. templateTitle.text end function envFuncs.compareUrl() -- Diff link between the sandbox and the main template using [[Special:ComparePages]]. local templateTitle = env.templateTitle local sandboxTitle = env.sandboxTitle if templateTitle.exists and sandboxTitle.exists then local compareUrl = mw.uri.fullUrl( 'Special:ComparePages', {page1 = templateTitle.prefixedText, page2 = sandboxTitle.prefixedText} ) return tostring(compareUrl) else return nil end end return env end ---------------------------------------------------------------------------- -- Auxiliary templates ---------------------------------------------------------------------------- function p.sandboxNotice(args, env) --[=[ -- Generates a sandbox notice for display above sandbox pages. -- @args - a table of arguments passed by the user -- @env - environment table containing title objects, etc., generated with p.getEnvironment -- -- Messages: -- 'sandbox-notice-image' --> '[[Image:Sandbox.svg|50px|alt=|link=]]' -- 'sandbox-notice-blurb' --> 'This is the $1 for $2.' -- 'sandbox-notice-diff-blurb' --> 'This is the $1 for $2 ($3).' -- 'sandbox-notice-pagetype-template' --> '[[Wikipedia:Template test cases|template sandbox]] page' -- 'sandbox-notice-pagetype-module' --> '[[Wikipedia:Template test cases|module sandbox]] page' -- 'sandbox-notice-pagetype-other' --> 'sandbox page' -- 'sandbox-notice-compare-link-display' --> 'diff' -- 'sandbox-notice-testcases-blurb' --> 'See also the companion subpage for $1.' -- 'sandbox-notice-testcases-link-display' --> 'test cases' -- 'sandbox-category' --> 'Template sandboxes' --]=] local title = env.title local sandboxTitle = env.sandboxTitle local templateTitle = env.templateTitle local subjectSpace = env.subjectSpace if not (subjectSpace and title and sandboxTitle and templateTitle and mw.title.equals(title, sandboxTitle)) then return nil end -- Build the table of arguments to pass to {{ombox}}. We need just two fields, "image" and "text". local omargs = {} omargs.image = message('sandbox-notice-image') -- Get the text. We start with the opening blurb, which is something like -- "This is the template sandbox for [[Template:Foo]] (diff)." local text = '' local pagetype if subjectSpace == 10 then pagetype = message('sandbox-notice-pagetype-template') elseif subjectSpace == 828 then pagetype = message('sandbox-notice-pagetype-module') else pagetype = message('sandbox-notice-pagetype-other') end local templateLink = makeWikilink(templateTitle.prefixedText) local compareUrl = env.compareUrl if compareUrl then local compareDisplay = message('sandbox-notice-compare-link-display') local compareLink = makeUrlLink(compareUrl, compareDisplay) text = text .. message('sandbox-notice-diff-blurb', {pagetype, templateLink, compareLink}) else text = text .. message('sandbox-notice-blurb', {pagetype, templateLink}) end -- Get the test cases page blurb if the page exists. This is something like -- "See also the companion subpage for [[Template:Foo/testcases|test cases]]." local testcasesTitle = env.testcasesTitle if testcasesTitle and testcasesTitle.exists then if testcasesTitle.contentModel == "Scribunto" then local testcasesLinkDisplay = message('sandbox-notice-testcases-link-display') local testcasesRunLinkDisplay = message('sandbox-notice-testcases-run-link-display') local testcasesLink = makeWikilink(testcasesTitle.prefixedText, testcasesLinkDisplay) local testcasesRunLink = makeWikilink(testcasesTitle.talkPageTitle.prefixedText, testcasesRunLinkDisplay) text = text .. '<br />' .. message('sandbox-notice-testcases-run-blurb', {testcasesLink, testcasesRunLink}) else local testcasesLinkDisplay = message('sandbox-notice-testcases-link-display') local testcasesLink = makeWikilink(testcasesTitle.prefixedText, testcasesLinkDisplay) text = text .. '<br />' .. message('sandbox-notice-testcases-blurb', {testcasesLink}) end end -- Add the sandbox to the sandbox category. text = text .. makeCategoryLink(message('sandbox-category')) omargs.text = text local ret = '<div style="clear: both;"></div>' ret = ret .. messageBox.main('ombox', omargs) return ret end function p.protectionTemplate(env) -- Generates the padlock icon in the top right. -- @env - environment table containing title objects, etc., generated with p.getEnvironment -- Messages: -- 'protection-template' --> 'pp-template' -- 'protection-template-args' --> {docusage = 'yes'} local protectionLevels, mProtectionBanner local title = env.title protectionLevels = env.protectionLevels if not protectionLevels then return nil end local editProt = protectionLevels.edit and protectionLevels.edit[1] local moveProt = protectionLevels.move and protectionLevels.move[1] if editProt then -- The page is edit-protected. mProtectionBanner = require('Modulo:Protection banner') local reason = message('protection-reason-edit') return mProtectionBanner._main{reason, small = true} elseif moveProt and moveProt ~= 'autoconfirmed' then -- The page is move-protected but not edit-protected. Exclude move -- protection with the level "autoconfirmed", as this is equivalent to -- no move protection at all. mProtectionBanner = require('Modulo:Protection banner') return mProtectionBanner._main{action = 'move', small = true} else return nil end end ---------------------------------------------------------------------------- -- Start box ---------------------------------------------------------------------------- p.startBox = makeInvokeFunc('_startBox') function p._startBox(args, env) --[[ -- This function generates the start box. -- @args - a table of arguments passed by the user -- @env - environment table containing title objects, etc., generated with p.getEnvironment -- -- U travagliu veru hè fattu da p.makeStartBoxLinksData è p.renderStartBoxLinks -- chì facenu a [vista] [edit] [cronulugia] [purga] i ligami, è da p.makeStartBoxData -- è p.renderStartBox chì generanu a casella HTML. --]] env = env or p.getEnvironment(args) local links local content = args.content if not content or args[1] then -- No need to include the links if the documentation is on the template page itself. local linksData = p.makeStartBoxLinksData(args, env) if linksData then links = p.renderStartBoxLinks(linksData) end end -- Generate the start box html. local data = p.makeStartBoxData(args, env, links) if data then return p.renderStartBox(data) else -- User specified no heading. return nil end end function p.makeStartBoxLinksData(args, env) --[[ -- U prucessu iniziale di dati per fà i ligami [vista] [edità] [cronulugia] [purga]. -- @args - una tabella d'argumenti passata da l'utilizatore -- @env - tabella ambiente chì cuntene oggetti di titulu, ecc, generatu cun p.getEnvironment -- -- Missaghji : -- 'view-link-display' --> 'vista' -- 'edit-link-display' --> 'edità' -- 'history-link-display' --> 'cronulugia' -- 'purge-link-display' --> 'purga' -- 'file-docpage-preload' --> 'Template:Documentation/preload-filespace' -- 'module-preload' --> 'Template:Documentation/preload-module-doc' -- 'docpage-preload' --> 'Template:Documentation/preload' -- 'create-link-display' --> 'creà' --]] local subjectSpace = env.subjectSpace local title = env.title local docTitle = env.docTitle if not title or not docTitle then return nil end if docTitle.isRedirect then docTitle = docTitle.redirectTarget end local data = {} data.title = title data.docTitle = docTitle -- Ligami vista, affaccà, edità, and purga si /man essiste. data.viewLinkDisplay = message('view-link-display') data.editLinkDisplay = message('edit-link-display') data.historyLinkDisplay = message('history-link-display') data.purgeLinkDisplay = message('purge-link-display') -- Crea un ligame se /man ùn esiste micca. local preload = args.preload if not preload then if subjectSpace == 6 then -- File namespace preload = message('file-docpage-preload') elseif subjectSpace == 828 then -- Module namespace preload = message('module-preload') else preload = message('docpage-preload') end end data.preload = preload data.createLinkDisplay = message('create-link-display') return data end function p.renderStartBoxLinks(data) --[[ -- Genera i ligami [vista] [edità] [cronulugia] [purga] o [creà] da a tavola di dati. -- @data - una tabella di dati generati da p.makeStartBoxLinksData --]] local function escapeBrackets(s) -- Escapes square brackets with HTML entities. s = s:gsub('%[', '&#91;') -- Replace square brackets with HTML entities. s = s:gsub('%]', '&#93;') return s end local ret local docTitle = data.docTitle local title = data.title if docTitle.exists then local viewLink = makeWikilink(docTitle.prefixedText, data.viewLinkDisplay) local editLink = makeUrlLink(docTitle:fullUrl{action = 'edit'}, data.editLinkDisplay) local historyLink = makeUrlLink(docTitle:fullUrl{action = 'history'}, data.historyLinkDisplay) local purgeLink = makeUrlLink(title:fullUrl{action = 'purge'}, data.purgeLinkDisplay) ret = '[%s] [%s] [%s] [%s]' ret = escapeBrackets(ret) ret = mw.ustring.format(ret, viewLink, editLink, historyLink, purgeLink) else local createLink = makeUrlLink(docTitle:fullUrl{action = 'edit', preload = data.preload}, data.createLinkDisplay) ret = '[%s]' ret = escapeBrackets(ret) ret = mw.ustring.format(ret, createLink) end return ret end function p.makeStartBoxData(args, env, links) --[=[ -- U processamentu iniziale di dati per passà à a funzione di rende di u principiu-box, p.renderStartBox. -- @args - una tabella d'argumenti passata da l'utilizatore -- @env - tabella ambiente chì cuntene oggetti di titulu, ecc, generatu cun p.getEnvironment -- @links - una catena chì cuntene i [vista] [edit] [cronulugia] [purga] i ligami - puderia esse nulu se ci hè un errore. -- -- Missaghji : -- 'documentation-icon-wikitext' --> '[[File:Test Template Info-Icon - Version (2).svg|50px|link=|alt=]]' -- 'template-namespace-heading' --> 'Documentazione di template' -- 'module-namespace-heading' --> 'Documentazione di modulo' -- 'file-namespace-heading' --> 'Summariu' -- 'other-namespaces-heading' --> 'Documentatzione' -- 'start-box-linkclasses' --> 'mw-editsection-like plainlinks' -- 'start-box-link-id' --> 'doc_editlinks' -- 'testcases-create-link-display' --> 'creà' --]=] local subjectSpace = env.subjectSpace if not subjectSpace then -- Default to an "other namespaces" namespace, so that we get at least some output -- if an error occurs. subjectSpace = 2 end local data = {} -- Heading local heading = args.heading -- Blank values are not removed. if heading == '' then -- Don't display the start box if the heading arg is defined but blank. return nil end if heading then data.heading = heading elseif subjectSpace == 10 then -- Template namespace data.heading = message('documentation-icon-wikitext') .. ' ' .. message('template-namespace-heading') elseif subjectSpace == 828 then -- Module namespace data.heading = message('documentation-icon-wikitext') .. ' ' .. message('module-namespace-heading') elseif subjectSpace == 6 then -- File namespace data.heading = message('file-namespace-heading') else data.heading = message('other-namespaces-heading') end -- Heading CSS local headingStyle = args['heading-style'] if headingStyle then data.headingStyleText = headingStyle elseif subjectSpace == 10 then -- We are in the template or template talk namespaces. data.headingFontWeight = 'bold' data.headingFontSize = '125%' else data.headingFontSize = '150%' end -- Data for the [view][edit][history][purge] or [create] links. if links then data.linksClass = message('start-box-linkclasses') data.linksId = message('start-box-link-id') data.links = links end return data end function p.renderStartBox(data) -- Renders the start box html. -- @data - a table of data generated by p.makeStartBoxData. local sbox = mw.html.create('div') sbox :css('padding-bottom', '3px') :css('border-bottom', '1px solid #aaa') :css('margin-bottom', '1ex') :newline() :tag('span') :cssText(data.headingStyleText) :css('font-weight', data.headingFontWeight) :css('font-size', data.headingFontSize) :wikitext(data.heading) local links = data.links if links then sbox:tag('span') :addClass(data.linksClass) :attr('id', data.linksId) :wikitext(links) end return tostring(sbox) end ---------------------------------------------------------------------------- -- Documentation content ---------------------------------------------------------------------------- p.content = makeInvokeFunc('_content') function p._content(args, env) -- Displays the documentation contents -- @args - a table of arguments passed by the user -- @env - environment table containing title objects, etc., generated with p.getEnvironment env = env or p.getEnvironment(args) local docTitle = env.docTitle local content = args.content if not content and docTitle and docTitle.exists then content = args._content or mw.getCurrentFrame():expandTemplate{title = docTitle.prefixedText} end -- The line breaks below are necessary so that "=== Headings ===" at the start and end -- of docs are interpreted correctly. return '\n' .. (content or '') .. '\n' end p.contentTitle = makeInvokeFunc('_contentTitle') function p._contentTitle(args, env) env = env or p.getEnvironment(args) local docTitle = env.docTitle if not args.content and docTitle and docTitle.exists then return docTitle.prefixedText else return '' end end ---------------------------------------------------------------------------- -- End box ---------------------------------------------------------------------------- p.endBox = makeInvokeFunc('_endBox') function p._endBox(args, env) --[=[ -- This function generates the end box (also known as the link box). -- @args - a table of arguments passed by the user -- @env - environment table containing title objects, etc., generated with p.getEnvironment -- -- Messages: -- 'fmbox-id' --> 'documentation-meta-data' -- 'fmbox-style' --> 'background-color: #ecfcf4' -- 'fmbox-textstyle' --> 'font-style: italic' -- -- The HTML is generated by the {{fmbox}} template, courtesy of [[Module:Message box]]. --]=] -- Get environment data. env = env or p.getEnvironment(args) local subjectSpace = env.subjectSpace local docTitle = env.docTitle if not subjectSpace or not docTitle then return nil end -- Check whether we should output the end box at all. Add the end -- box by default if the documentation exists or if we are in the -- user, module or template namespaces. local linkBox = args['link box'] if linkBox == 'off' or not ( docTitle.exists or subjectSpace == 2 or subjectSpace == 828 or subjectSpace == 10 ) then return nil end -- Assemble the arguments for {{fmbox}}. local fmargs = {} fmargs.id = message('fmbox-id') -- Sets 'documentation-meta-data' fmargs.image = 'none' fmargs.style = message('fmbox-style') -- Sets 'background-color: #ecfcf4' fmargs.textstyle = message('fmbox-textstyle') -- 'font-style: italic;' -- Assemble the fmbox text field. local text = '' if linkBox then text = text .. linkBox else text = text .. (p.makeDocPageBlurb(args, env) or '') -- "Sta documentazione hè trasclusa da [[Foo]]." if subjectSpace == 2 or subjectSpace == 10 or subjectSpace == 828 then -- Semu in i nomi di utilizatori, template o moduli. -- Aghjunghjite sandbox è testi di ligami. -- "L'editori pò sperimentà in queste pagine di sabbia è testiche di u mudellu." text = text .. (p.makeExperimentBlurb(args, env) or '') text = text .. '<br />' if not args.content and not args[1] then -- "Per piacè aghjunghje categorie in a subpaga /man." -- Ùn mostrate micca stu messagiu cù docs inline o cù una pagina doc specificata, -- cum'è allora ùn ci hè chjaru induve aghjunghje e categurie. text = text .. (p.makeCategoriesBlurb(args, env) or '') end text = text .. ' ' .. (p.makeSubpagesBlurb(args, env) or '') --"Sottopagini di stu mudellu" local printBlurb = p.makePrintBlurb(args, env) -- Blurbing di duie linee su versioni stampate di mudelli. if printBlurb then text = text .. '<br />' .. printBlurb end end end fmargs.text = text return messageBox.main('fmbox', fmargs) end function p.makeDocPageBlurb(args, env) --[=[ -- Fa u scuppiamentu "Questa documentazione hè trascludita da [[Template:Foo]] (edit, history)". -- @args - una tabella d'argumenti passata da l'utilizatore -- @env - tabella ambiente chì cuntene oggetti di titulu, ecc, generatu cun p.getEnvironment -- -- Missaghji : -- 'edit-link-display' --> 'edit' -- 'history-link-display' --> 'history' -- 'transcluded-from-blurb' --> -- 'The above [[Wikipedia:Template documentation|documentation]] -- is [[Wikipedia:Transclusion|transcluded]] from $1.' -- 'module-preload' --> 'Template:Documentation/preload-module-doc' -- 'create-link-display' --> 'create' -- 'create-module-doc-blurb' --> -- 'You might want to $1 a documentation page for this [[Wikipedia:Lua|Scribunto module]].' --]=] local docTitle = env.docTitle if not docTitle then return nil end local ret if docTitle.exists then -- /man esiste; ligame. local docLink = makeWikilink(docTitle.prefixedText) local editUrl = docTitle:fullUrl{action = 'edit'} local editDisplay = message('edit-link-display') local editLink = makeUrlLink(editUrl, editDisplay) local historyUrl = docTitle:fullUrl{action = 'history'} local historyDisplay = message('history-link-display') local historyLink = makeUrlLink(historyUrl, historyDisplay) ret = message('transcluded-from-blurb', {docLink}) .. ' ' .. makeToolbar(editLink, historyLink) .. '<br />' elseif env.subjectSpace == 828 then -- /man ùn esiste micca; dumandà à creà lu. local createUrl = docTitle:fullUrl{action = 'edit', preload = message('module-preload')} local createDisplay = message('create-link-display') local createLink = makeUrlLink(createUrl, createDisplay) ret = message('create-module-doc-blurb', {createLink}) .. '<br />' end return ret end function p.makeExperimentBlurb(args, env) --[[ -- Rende u testu "L'Edituri ponu sperimentà in e pagine sandbox di stu mudellu (edit|diff) è testcases (edit)." -- @args - una tabella d'argumenti passata da l'utilizatore -- @env - tabella ambiente chì cuntene oggetti di titulu, ecc, generatu cun p.getEnvironment -- -- Messages: -- 'sandbox-link-display' --> 'sandbox' -- 'sandbox-edit-link-display' --> 'edit' -- 'compare-link-display' --> 'diff' -- 'module-sandbox-preload' --> 'Template:Documentation/preload-module-sandbox' -- 'template-sandbox-preload' --> 'Template:Documentation/preload-sandbox' -- 'sandbox-create-link-display' --> 'create' -- 'mirror-edit-summary' --> 'Create sandbox version of $1' -- 'mirror-link-display' --> 'mirror' -- 'mirror-link-preload' --> 'Template:Documentation/mirror' -- 'sandbox-link-display' --> 'sandbox' -- 'testcases-link-display' --> 'testcases' -- 'testcases-edit-link-display'--> 'edit' -- 'template-sandbox-preload' --> 'Template:Documentation/preload-sandbox' -- 'testcases-create-link-display' --> 'create' -- 'testcases-link-display' --> 'testcases' -- 'testcases-edit-link-display' --> 'edit' -- 'module-testcases-preload' --> 'Template:Documentation/preload-module-testcases' -- 'template-testcases-preload' --> 'Template:Documentation/preload-testcases' -- 'experiment-blurb-module' --> 'Editors can experiment in this module's $1 and $2 pages.' -- 'experiment-blurb-template' --> 'Editors can experiment in this template's $1 and $2 pages.' --]] local subjectSpace = env.subjectSpace local templateTitle = env.templateTitle local sandboxTitle = env.sandboxTitle local testcasesTitle = env.testcasesTitle local templatePage = templateTitle.prefixedText if not subjectSpace or not templateTitle or not sandboxTitle or not testcasesTitle then return nil end -- Make links. local sandboxLinks, testcasesLinks if sandboxTitle.exists then local sandboxPage = sandboxTitle.prefixedText local sandboxDisplay = message('sandbox-link-display') local sandboxLink = makeWikilink(sandboxPage, sandboxDisplay) local sandboxEditUrl = sandboxTitle:fullUrl{action = 'edit'} local sandboxEditDisplay = message('sandbox-edit-link-display') local sandboxEditLink = makeUrlLink(sandboxEditUrl, sandboxEditDisplay) local compareUrl = env.compareUrl local compareLink if compareUrl then local compareDisplay = message('compare-link-display') compareLink = makeUrlLink(compareUrl, compareDisplay) end sandboxLinks = sandboxLink .. ' ' .. makeToolbar(sandboxEditLink, compareLink) else local sandboxPreload if subjectSpace == 828 then sandboxPreload = message('module-sandbox-preload') else sandboxPreload = message('template-sandbox-preload') end local sandboxCreateUrl = sandboxTitle:fullUrl{action = 'edit', preload = sandboxPreload} local sandboxCreateDisplay = message('sandbox-create-link-display') local sandboxCreateLink = makeUrlLink(sandboxCreateUrl, sandboxCreateDisplay) local mirrorSummary = message('mirror-edit-summary', {makeWikilink(templatePage)}) local mirrorPreload = message('mirror-link-preload') local mirrorUrl = sandboxTitle:fullUrl{action = 'edit', preload = mirrorPreload, summary = mirrorSummary} if subjectSpace == 828 then mirrorUrl = sandboxTitle:fullUrl{action = 'edit', preload = templateTitle.prefixedText, summary = mirrorSummary} end local mirrorDisplay = message('mirror-link-display') local mirrorLink = makeUrlLink(mirrorUrl, mirrorDisplay) sandboxLinks = message('sandbox-link-display') .. ' ' .. makeToolbar(sandboxCreateLink, mirrorLink) end if testcasesTitle.exists then local testcasesPage = testcasesTitle.prefixedText local testcasesDisplay = message('testcases-link-display') local testcasesLink = makeWikilink(testcasesPage, testcasesDisplay) local testcasesEditUrl = testcasesTitle:fullUrl{action = 'edit'} local testcasesEditDisplay = message('testcases-edit-link-display') local testcasesEditLink = makeUrlLink(testcasesEditUrl, testcasesEditDisplay) -- for Modules, add testcases run link if exists if testcasesTitle.contentModel == "Scribunto" and testcasesTitle.talkPageTitle and testcasesTitle.talkPageTitle.exists then local testcasesRunLinkDisplay = message('testcases-run-link-display') local testcasesRunLink = makeWikilink(testcasesTitle.talkPageTitle.prefixedText, testcasesRunLinkDisplay) testcasesLinks = testcasesLink .. ' ' .. makeToolbar(testcasesEditLink, testcasesRunLink) else testcasesLinks = testcasesLink .. ' ' .. makeToolbar(testcasesEditLink) end else local testcasesPreload if subjectSpace == 828 then testcasesPreload = message('module-testcases-preload') else testcasesPreload = message('template-testcases-preload') end local testcasesCreateUrl = testcasesTitle:fullUrl{action = 'edit', preload = testcasesPreload} local testcasesCreateDisplay = message('testcases-create-link-display') local testcasesCreateLink = makeUrlLink(testcasesCreateUrl, testcasesCreateDisplay) testcasesLinks = message('testcases-link-display') .. ' ' .. makeToolbar(testcasesCreateLink) end local messageName if subjectSpace == 828 then messageName = 'experiment-blurb-module' else messageName = 'experiment-blurb-template' end return message(messageName, {sandboxLinks, testcasesLinks}) end function p.makeCategoriesBlurb(args, env) --[[ -- Generates the text "Per piacè aghjunghje categorie à a subpagna /man." -- @args - una tabella d'argumenti passata da l'utilizatore -- @env - tabella ambiente chì cuntene oggetti di titulu, ecc, generatu cun p.getEnvironment -- Missaghji : -- 'doc-link-display' --> '/man' -- 'add-categories-blurb' --> 'Per piacè, aghjunghje categurie à a subpagna $1.' --]] local docTitle = env.docTitle if not docTitle then return nil end local docPathLink = makeWikilink(docTitle.prefixedText, message('doc-link-display')) return message('add-categories-blurb', {docPathLink}) end function p.makeSubpagesBlurb(args, env) --[[ -- Genera u ligame "Subpages di stu mudellu". -- @args - una tabella d'argumenti passata da l'utilizatore -- @env - tabella ambiente chì cuntene oggetti di titulu, ecc, generatu cun p.getEnvironment -- Missaghji : -- 'template-pagetype' --> 'template' -- 'module-pagetype' --> 'modulo' -- 'default-pagetype' --> 'pagina' -- 'subpages-link-display' --> 'Subpagna of this di questu $1' --]] local subjectSpace = env.subjectSpace local templateTitle = env.templateTitle if not subjectSpace or not templateTitle then return nil end local pagetype if subjectSpace == 10 then pagetype = message('template-pagetype') elseif subjectSpace == 828 then pagetype = message('module-pagetype') else pagetype = message('default-pagetype') end local subpagesLink = makeWikilink( 'Special:PrefixIndex/' .. templateTitle.prefixedText .. '/', message('subpages-link-display', {pagetype}) ) return message('subpages-blurb', {subpagesLink}) end function p.makePrintBlurb(args, env) --[=[ -- Generates the blurb displayed when there is a print version of the template available. -- @args - a table of arguments passed by the user -- @env - environment table containing title objects, etc., generated with p.getEnvironment -- -- Messages: -- 'print-link-display' --> '/Print' -- 'print-blurb' --> 'Una versione stampata' -- .. ' di stu mudellu esiste à $1.' -- .. ' Sè facete un cambiamentu in questu mudellu, per piacè aghjurnà dinò a versione stampata.' -- 'display-print-category' --> vera -- 'print-category' --> 'Templates cù versioni stampate' --]=] local printTitle = env.printTitle if not printTitle then return nil end local ret if printTitle.exists then local printLink = makeWikilink(printTitle.prefixedText, message('print-link-display')) ret = message('print-blurb', {printLink}) local displayPrintCategory = message('display-print-category', nil, 'boolean') if displayPrintCategory then ret = ret .. makeCategoryLink(message('print-category')) end end return ret end ---------------------------------------------------------------------------- -- Tracking categories ---------------------------------------------------------------------------- function p.addTrackingCategories(env) --[[ -- Verificate se {{documentation}} hè trascrittu nantu à una pagina di /man o /testcases. -- @env - tabella ambiente chì cuntene oggetti di titulu, ecc, generatu cun p.getEnvironment -- Missaghji : -- 'display-strange-usage-category' --> vera -- 'doc-subpage' --> 'man' -- 'testcases-subpage' --> 'testcases' -- 'strange-usage-category' --> 'Pagine di Wikipedia cun un usu di ((documentation))' -- -- pagine /testcases in u spazio di nomi di u modulu ùn sò micca categurizate, postu chì puderanu -- {{documentation}} traslocate automaticamente. --]] local title = env.title local subjectSpace = env.subjectSpace if not title or not subjectSpace then return nil end local subpage = title.subpageText local ret = '' if message('display-strange-usage-category', nil, 'boolean') and ( subpage == message('doc-subpage') or subjectSpace ~= 828 and subpage == message('testcases-subpage') ) then ret = ret .. makeCategoryLink(message('strange-usage-category')) end return ret end return p 1sqrkrs3jfysf191s0qoykj5avils3m Modulo:Documentation/config 828 21091 367417 367395 2020-06-05T18:56:55Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:BC9B:F133:F045:880D Scribunto text/plain ---------------------------------------------------------------------------------------------------- -- -- Configurazione per u Modulu:Documentazione -- -- Quì pudete indittà i valori di i paràmetri è i missaghji imprudzati in Modulu: Documentazione -- per lucalizà in u vostru wiki è a vostra lingua. Almenu ch'ellu' ùn sia specificatu altrimente, i -- valori dati quì devenu esse valori di stringa. ---------------------------------------------------------------------------------------------------- local cfg = {} -- Ùn editate micca sta linea. ---------------------------------------------------------------------------------------------------- -- Configurazione mudellu di prutezzione ---------------------------------------------------------------------------------------------------- -- cfg['protection-reason-edit'] -- U mutivu di prutezzione per passà mudelli di protetti da edità -- [[Modulo:Protection banner]]. cfg['protection-reason-edit'] = 'template' --[[ ---------------------------------------------------------------------------------------------------- -- Configurazione di avvisi di Sandbox -- -- Nantu à e pagine di sandbox, u modulu pò visualizà un mudellu per annunzià l'utilizatori chì a -- pagina attuale hè un sandbox, è u locu di e pagine di casi di prova, etc. U modulu decide se a -- pagina hè una sandbox o micca basata nantu à u valore di cfg ['sandbox- subpagina ']. I seguenti -- paràmetri configuranu i missaghji chì cuntenenu l'avisi. ---------------------------------------------------------------------------------------------------- --]] -- cfg['sandbox-notice-image'] -- L'imagine affissata in l'avvisu sandbox. cfg['sandbox-notice-image'] = '[[Image:Sandbox.svg|50px|alt=|link=]]' --[[ -- cfg['sandbox-notice-pagetype-template'] -- cfg['sandbox-notice-pagetype-module'] -- cfg['sandbox-notice-pagetype-other'] -- U tippu di pagina di a pagina sandbox. U messagiu chì hè visualizatu dipende -- da u spaziu di nomi attuale sughjettu. Stu messagiu hè adupratu in ognunu -- cfg['sandbox-notice-blurb'] o cfg['sandbox-notice-diff-blurb']. --]] cfg['sandbox-notice-pagetype-template'] = 'pagina [[Wikipedia:Template test cases|template sandbox]]' cfg['sandbox-notice-pagetype-module'] = 'pagina [[Wikipedia:Template test cases|module sandbox]] ' cfg['sandbox-notice-pagetype-other'] = 'pagina sandbox' --[[ -- cfg['sandbox-notice-blurb'] -- cfg['sandbox-notice-diff-blurb'] -- cfg['sandbox-notice-diff-display'] -- Sia cfg ['sandbox-notice-blurb'] sia cfg ['sandbox-notice-diff-blurb'] sò a sintenza -- d'apertura di a nota di sandbox. L'ultima hà una ligame diff, ma a prima ùn hà micca. -- $1 hè u tippu di pagina, chì sia cfg ['sandbox-notice-pagetype-template'] -- cfg ['sandbox-notice-pagetype-module'] o cfg ['sandbox-notice-pagetype-other'] -- sicondu quale spazio nomi sò in. $ 2 hè un ligame per a pagina principale di mudellu, -- è $ 3 hè un ligame diff trà u sandbox è u mudellu principalu. U valore di visualizazione -- di u link diff hè stabilitu da cfg['sandbox-notice-compare-link-display']. --]] cfg['sandbox-notice-blurb'] = 'Eccu u $1 per $2.' cfg['sandbox-notice-diff-blurb'] = 'Eccu u $1 per $2 ($3).' cfg['sandbox-notice-compare-link-display'] = 'diff' --[[ -- cfg['sandbox-notice-testcases-blurb'] -- cfg['sandbox-notice-testcases-link-display'] -- cfg['sandbox-notice-testcases-run-blurb'] -- cfg['sandbox-notice-testcases-run-link-display'] -- cfg['sandbox-notice-testcases-blurb'] hè una sintenza chì hà infurmatu à l'utilizatore chì ci hè una -- pagina di casi di test chì currisponde à questu sandbox chì puderanu edità. $1 hè un ligame à a pagina -- di i casi di prova. -- cfg['sandbox-notice-testcases-link-display'] hè u valore di visualizazione per quellu ligame. -- cfg['sandbox-notice-testcases-run-blurb'] hè una sintenza chì hà infurmatu à l'utente chì ci hè una -- pagina di casi di test chì currisponde à questu sandbox chì ponu edità, inseme cù un ligame per -- esecutallu. $1 hè un ligame nantu à a pagina di i casi di prova, è $ 2 hè un ligame à a pagina per eseguisce. -- cfg['sandbox-notice-testcases-run-link-display'] hè u valore di visualizazione per u ligame per esecutà i casi -- di prova. --]] cfg['sandbox-notice-testcases-blurb'] = 'Vede ancu a subpagina di cumpagnu per $1.' cfg['sandbox-notice-testcases-link-display'] = 'test cases' cfg['sandbox-notice-testcases-run-blurb'] = 'Vede ancu a subpagina di cumpagnu per $1 ($2).' cfg['sandbox-notice-testcases-run-link-display'] = 'affiche' -- cfg['sandbox-category'] -- A category to add to all template sandboxes. cfg['sandbox-category'] = 'Template sandboxes' ---------------------------------------------------------------------------------------------------- -- Start box configuration ---------------------------------------------------------------------------------------------------- -- cfg['documentation-icon-wikitext'] -- The wikitext for the icon shown at the top of the template. cfg['documentation-icon-wikitext'] = '[[File:Test Template Info-Icon - Version (2).svg|50px|link=|alt=]]' -- cfg['template-namespace-heading'] -- The heading shown in the template namespace. cfg['template-namespace-heading'] = 'Documentazione di template' -- cfg['module-namespace-heading'] -- The heading shown in the module namespace. cfg['module-namespace-heading'] = 'Documentazione di modulo' -- cfg['file-namespace-heading'] -- The heading shown in the file namespace. cfg['file-namespace-heading'] = 'Summariu' -- cfg['other-namespaces-heading'] -- The heading shown in other namespaces. cfg['other-namespaces-heading'] = 'Documentazione' -- cfg['view-link-display'] -- The text to display for "view" links. cfg['view-link-display'] = 'vista' -- cfg['edit-link-display'] -- The text to display for "edit" links. cfg['edit-link-display'] = 'edità' -- cfg['history-link-display'] -- The text to display for "history" links. cfg['history-link-display'] = 'cronulugia' -- cfg['purge-link-display'] -- The text to display for "purge" links. cfg['purge-link-display'] = 'purga' -- cfg['create-link-display'] -- The text to display for "create" links. cfg['create-link-display'] = 'creà' ---------------------------------------------------------------------------------------------------- -- Link box (end box) configuration ---------------------------------------------------------------------------------------------------- -- cfg['transcluded-from-blurb'] -- Notice displayed when the docs are transcluded from another page. $1 is a wikilink to that page. cfg['transcluded-from-blurb'] = 'The above [[Wikipedia:Template documentation|documentation]] is [[Wikipedia:Transclusion|transcluded]] from $1.' --[[ -- cfg['create-module-doc-blurb'] -- Notice displayed in the module namespace when the documentation subpage does not exist. -- $1 is a link to create the documentation page with the preload cfg['module-preload'] and the -- display cfg['create-link-display']. --]] cfg['create-module-doc-blurb'] = 'You might want to $1 a documentation page for this [[Wikipedia:Lua|Scribunto module]].' ---------------------------------------------------------------------------------------------------- -- Experiment blurb configuration ---------------------------------------------------------------------------------------------------- --[[ -- cfg['experiment-blurb-template'] -- cfg['experiment-blurb-module'] -- The experiment blurb is the text inviting editors to experiment in sandbox and test cases pages. -- It is only shown in the template and module namespaces. With the default English settings, it -- might look like this: -- -- Editors can experiment in this template's sandbox (edit | diff) and testcases (edit) pages. -- -- In this example, "sandbox", "edit", "diff", "testcases", and "edit" would all be links. -- -- There are two versions, cfg['experiment-blurb-template'] and cfg['experiment-blurb-module'], depending -- on what namespace we are in. -- -- Parameters: -- -- $1 is a link to the sandbox page. If the sandbox exists, it is in the following format: -- -- cfg['sandbox-link-display'] (cfg['sandbox-edit-link-display'] | cfg['compare-link-display']) -- -- If the sandbox doesn't exist, it is in the format: -- -- cfg['sandbox-link-display'] (cfg['sandbox-create-link-display'] | cfg['mirror-link-display']) -- -- The link for cfg['sandbox-create-link-display'] link preloads the page with cfg['template-sandbox-preload'] -- or cfg['module-sandbox-preload'], depending on the current namespace. The link for cfg['mirror-link-display'] -- loads a default edit summary of cfg['mirror-edit-summary']. -- -- $2 is a link to the test cases page. If the test cases page exists, it is in the following format: -- -- cfg['testcases-link-display'] (cfg['testcases-edit-link-display'] | cfg['testcases-run-link-display']) -- -- If the test cases page doesn't exist, it is in the format: -- -- cfg['testcases-link-display'] (cfg['testcases-create-link-display']) -- -- If the test cases page doesn't exist, the link for cfg['testcases-create-link-display'] preloads the -- page with cfg['template-testcases-preload'] or cfg['module-testcases-preload'], depending on the current -- namespace. --]] cfg['experiment-blurb-template'] = "L'editori pò sperimentà in e pagine di stu template $1 è $2." cfg['experiment-blurb-module'] = "L'editori pò sperimentà in e pagine di stu modulu $1 è $2." ---------------------------------------------------------------------------------------------------- -- Sandbox link configuration ---------------------------------------------------------------------------------------------------- -- cfg['sandbox-subpage'] -- The name of the template subpage typically used for sandboxes. cfg['sandbox-subpage'] = 'sandbox' -- cfg['template-sandbox-preload'] -- Preload file for template sandbox pages. cfg['template-sandbox-preload'] = 'Template:Documentation/preload-sandbox' -- cfg['module-sandbox-preload'] -- Preload file for Lua module sandbox pages. cfg['module-sandbox-preload'] = 'Template:Documentation/preload-module-sandbox' -- cfg['sandbox-link-display'] -- The text to display for "sandbox" links. cfg['sandbox-link-display'] = 'sandbox' -- cfg['sandbox-edit-link-display'] -- The text to display for sandbox "edit" links. cfg['sandbox-edit-link-display'] = 'edità' -- cfg['sandbox-create-link-display'] -- The text to display for sandbox "create" links. cfg['sandbox-create-link-display'] = 'creà' -- cfg['compare-link-display'] -- The text to display for "compare" links. cfg['compare-link-display'] = 'diff' -- cfg['mirror-edit-summary'] -- The default edit summary to use when a user clicks the "mirror" link. $1 is a wikilink to the -- template page. cfg['mirror-edit-summary'] = 'Create sandbox version of $1' -- cfg['mirror-link-display'] -- The text to display for "mirror" links. cfg['mirror-link-display'] = 'specchiu' -- cfg['mirror-link-preload'] -- The page to preload when a user clicks the "mirror" link. cfg['mirror-link-preload'] = 'Template:Documentation/mirror' ---------------------------------------------------------------------------------------------------- -- Test cases link configuration ---------------------------------------------------------------------------------------------------- -- cfg['testcases-subpage'] -- The name of the template subpage typically used for test cases. cfg['testcases-subpage'] = 'testcases' -- cfg['template-testcases-preload'] -- Preload file for template test cases pages. cfg['template-testcases-preload'] = 'Template:Documentation/preload-testcases' -- cfg['module-testcases-preload'] -- Preload file for Lua module test cases pages. cfg['module-testcases-preload'] = 'Template:Documentation/preload-module-testcases' -- cfg['testcases-link-display'] -- The text to display for "testcases" links. cfg['testcases-link-display'] = 'testcases' -- cfg['testcases-edit-link-display'] -- The text to display for test cases "edit" links. cfg['testcases-edit-link-display'] = 'edità' -- cfg['testcases-run-link-display'] -- The text to display for test cases "run" links. cfg['testcases-run-link-display'] = 'affiche' -- cfg['testcases-create-link-display'] -- The text to display for test cases "create" links. cfg['testcases-create-link-display'] = 'creà' ---------------------------------------------------------------------------------------------------- -- Add categories blurb configuration ---------------------------------------------------------------------------------------------------- --[[ -- cfg['add-categories-blurb'] -- Text to direct users to add categories to the /doc subpage. Not used if the "content" or -- "docname fed" arguments are set, as then it is not clear where to add the categories. $1 is a -- link to the /doc subpage with a display value of cfg['doc-link-display']. --]] cfg['add-categories-blurb'] = 'Per piacè, aghjunghje categurie à a subpagna $1.' -- cfg['doc-link-display'] -- The text to display when linking to the /doc subpage. cfg['doc-link-display'] = '/man' ---------------------------------------------------------------------------------------------------- -- Subpages link configuration ---------------------------------------------------------------------------------------------------- --[[ -- cfg['subpages-blurb'] -- The "Subpages of this template" blurb. $1 is a link to the main template's subpages with a -- display value of cfg['subpages-link-display']. In the English version this blurb is simply -- the link followed by a period, and the link display provides the actual text. --]] cfg['subpages-blurb'] = '$1.' --[[ -- cfg['subpages-link-display'] -- The text to display for the "subpages of this page" link. $1 is cfg['template-pagetype'], -- cfg['module-pagetype'] or cfg['default-pagetype'], depending on whether the current page is in -- the template namespace, the module namespace, or another namespace. --]] cfg['subpages-link-display'] = 'Subpagne di questu $1' -- cfg['template-pagetype'] -- The pagetype to display for template pages. cfg['template-pagetype'] = 'template' -- cfg['module-pagetype'] -- The pagetype to display for Lua module pages. cfg['module-pagetype'] = 'modulo' -- cfg['default-pagetype'] -- The pagetype to display for pages other than templates or Lua modules. cfg['default-pagetype'] = 'pagina' ---------------------------------------------------------------------------------------------------- -- Doc link configuration ---------------------------------------------------------------------------------------------------- -- cfg['doc-subpage'] -- The name of the subpage typically used for documentation pages. cfg['doc-subpage'] = 'man' -- cfg['file-docpage-preload'] -- Preload file for documentation page in the file namespace. cfg['file-docpage-preload'] = 'Template:Documentation/preload-filespace' -- cfg['docpage-preload'] -- Preload file for template documentation pages in all namespaces. cfg['docpage-preload'] = 'Template:Documentation/preload' -- cfg['module-preload'] -- Preload file for Lua module documentation pages. cfg['module-preload'] = 'Template:Documentation/preload-module-doc' ---------------------------------------------------------------------------------------------------- -- Print version configuration ---------------------------------------------------------------------------------------------------- -- cfg['print-subpage'] -- The name of the template subpage used for print versions. cfg['print-subpage'] = 'Stampà' -- cfg['print-link-display'] -- The text to display when linking to the /Print subpage. cfg['print-link-display'] = '/Stampà' -- cfg['print-blurb'] -- Text to display if a /Print subpage exists. $1 is a link to the subpage with a display value of cfg['print-link-display']. cfg['print-blurb'] = 'A [[Help:Books/for experts#Improving the book layout|print version]] of this template exists at $1.' .. ' If you make a change to this template, please update the print version as well.' -- cfg['display-print-category'] -- Set to true to enable output of cfg['print-category'] if a /Print subpage exists. -- This should be a boolean value (either true or false). cfg['display-print-category'] = true -- cfg['print-category'] -- Category to output if cfg['display-print-category'] is set to true, and a /Print subpage exists. cfg['print-category'] = 'Templates cù versioni stampate' ---------------------------------------------------------------------------------------------------- -- HTML and CSS configuration ---------------------------------------------------------------------------------------------------- -- cfg['main-div-id'] -- The "id" attribute of the main HTML "div" tag. cfg['main-div-id'] = 'template-documentation' -- cfg['main-div-classes'] -- The CSS classes added to the main HTML "div" tag. cfg['main-div-classes'] = 'template-documentation iezoomfix' -- cfg['start-box-linkclasses'] -- The CSS classes used for the [view][edit][history] or [create] links in the start box. cfg['start-box-linkclasses'] = 'mw-editsection-like plainlinks' -- cfg['start-box-link-id'] -- The HTML "id" attribute for the links in the start box. cfg['start-box-link-id'] = 'doc_editlinks' ---------------------------------------------------------------------------------------------------- -- {{fmbox}} template configuration ---------------------------------------------------------------------------------------------------- -- cfg['fmbox-id'] -- The id sent to the "id" parameter of the {{fmbox}} template. cfg['fmbox-id'] = 'documentation-meta-data' -- cfg['fmbox-style'] -- The value sent to the style parameter of {{fmbox}}. cfg['fmbox-style'] = 'background-color: #ecfcf4' -- cfg['fmbox-textstyle'] -- The value sent to the "textstyle parameter of {{fmbox}}. cfg['fmbox-textstyle'] = 'font-style: italic' ---------------------------------------------------------------------------------------------------- -- Tracking category configuration ---------------------------------------------------------------------------------------------------- -- cfg['display-strange-usage-category'] -- Set to true to enable output of cfg['strange-usage-category'] if the module is used on a /doc subpage -- or a /testcases subpage. This should be a boolean value (either true or false). cfg['display-strange-usage-category'] = true -- cfg['strange-usage-category'] -- Category to output if cfg['display-strange-usage-category'] is set to true and the module is used on a -- /doc subpage or a /testcases subpage. cfg['strange-usage-category'] = 'Pagine di Wikipedia cun usu stranu ((documentazione))' --[[ ---------------------------------------------------------------------------------------------------- -- End configuration -- -- Don't edit anything below this line. ---------------------------------------------------------------------------------------------------- --]] return cfg df11ipkpevslpo6fg5qatmd4k477rhp Modulo:Effective protection expiry 828 21092 366848 2020-06-01T19:31:13Z Anfrx 16583 Pagina nova: local p = {} -- Returns the expiry of a restriction of an action on a given title, or unknown if it cannot be known. -- If no title is specified, the title of the page being display... Scribunto text/plain local p = {} -- Returns the expiry of a restriction of an action on a given title, or unknown if it cannot be known. -- If no title is specified, the title of the page being displayed is used. function p._main(action, pagename) local title if type(pagename) == 'table' and pagename.prefixedText then title = pagename elseif pagename then title = mw.title.new(pagename) else title = mw.title.getCurrentTitle() end pagename = title.prefixedText if action == 'autoreview' then local stabilitySettings = mw.ext.FlaggedRevs.getStabilitySettings(title) return stabilitySettings and stabilitySettings.expiry or 'unknown' elseif action ~= 'edit' and action ~= 'move' and action ~= 'create' and action ~= 'upload' then error( 'First parameter must be one of edit, move, create, upload, autoreview', 2 ) end local rawExpiry = mw.getCurrentFrame():callParserFunction('PROTECTIONEXPIRY', action, pagename) if rawExpiry == 'infinity' then return 'infinity' elseif rawExpiry == '' then return 'unknown' else local year, month, day, hour, minute, second = rawExpiry:match( '^(%d%d%d%d)(%d%d)(%d%d)(%d%d)(%d%d)(%d%d)$' ) if year then return string.format( '%s-%s-%sT%s:%s:%s', year, month, day, hour, minute, second ) else error('internal error in Module:Effective protection expiry; malformed expiry timestamp') end end end setmetatable(p, { __index = function(t, k) return function(frame) return t._main(k, frame.args[1]) end end }) return p i1wms02y1w048cq6uttka18a5pjzp63 Modulo:Effective protection level 828 21093 366849 2020-06-01T19:31:33Z Anfrx 16583 Pagina nova: local p = {} -- Returns the permission required to perform a given action on a given title. -- If no title is specified, the title of the page being displayed is used. function p._m... Scribunto text/plain local p = {} -- Returns the permission required to perform a given action on a given title. -- If no title is specified, the title of the page being displayed is used. function p._main(action, pagename) local title if type(pagename) == 'table' and pagename.prefixedText then title = pagename elseif pagename then title = mw.title.new(pagename) else title = mw.title.getCurrentTitle() end pagename = title.prefixedText if action == 'autoreview' then local level = mw.ext.FlaggedRevs.getStabilitySettings(title) level = level and level.autoreview if level == 'review' then return 'reviewer' elseif level ~= '' then return level else return nil -- not '*'. a page not being PC-protected is distinct from it being PC-protected with anyone able to review. also not '', as that would mean PC-protected but nobody can review end elseif action ~= 'edit' and action ~= 'move' and action ~= 'create' and action ~= 'upload' then error( 'First parameter must be one of edit, move, create, upload, autoreview', 2 ) end if title.namespace == 8 then -- MediaWiki namespace if title.contentModel == 'javascript' or title.contentModel == 'css' then -- site JS or CSS page return 'interfaceadmin' else -- any non-JS/CSS MediaWiki page return 'sysop' end elseif title.namespace == 2 and title.isSubpage then if title.contentModel == 'javascript' or title.contentModel == 'css' then -- user JS or CSS page return 'interfaceadmin' elseif title.contentModel == 'json' then -- user JSON page return 'sysop' end end local level = title.protectionLevels[action] and title.protectionLevels[action][1] if level == 'sysop' or level == 'editprotected' then return 'sysop' elseif title.cascadingProtection.restrictions[action] and title.cascadingProtection.restrictions[action][1] then -- used by a cascading-protected page return 'sysop' elseif level == 'templateeditor' then return 'templateeditor' elseif action == 'move' then local blacklistentry = mw.ext.TitleBlacklist.test('edit', pagename) -- Testing action edit is correct, since this is for the source page. The target page name gets tested with action move. if blacklistentry and not blacklistentry.params.autoconfirmed then return 'templateeditor' elseif title.namespace == 6 then return 'filemover' elseif level == 'extendedconfirmed' then return 'extendedconfirmed' else return 'autoconfirmed' end end local blacklistentry = mw.ext.TitleBlacklist.test(action, pagename) if blacklistentry then if not blacklistentry.params.autoconfirmed then return 'templateeditor' elseif level == 'extendedconfirmed' then return 'extendedconfirmed' else return 'autoconfirmed' end elseif level == 'editsemiprotected' then -- create-semiprotected pages return this for some reason return 'autoconfirmed' elseif level then return level elseif action == 'upload' then return 'autoconfirmed' elseif action == 'create' and title.namespace % 2 == 0 and title.namespace ~= 118 then -- You need to be registered, but not autoconfirmed, to create non-talk pages other than drafts return 'user' else return '*' end end setmetatable(p, { __index = function(t, k) return function(frame) return t._main(k, frame.args[1]) end end }) return p o3wd8v4s0af0nabjp4xwsgqxlffn3mz Modulo:Exponential search 828 21094 366850 2020-06-01T19:31:56Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module provides a generic exponential search algorithm. local checkType = require('libraryUtil').checkType local floor = math.floor local function midPoint(lower, upper) r... Scribunto text/plain -- This module provides a generic exponential search algorithm. local checkType = require('libraryUtil').checkType local floor = math.floor local function midPoint(lower, upper) return floor(lower + (upper - lower) / 2) end local function search(testFunc, i, lower, upper) if testFunc(i) then if i + 1 == upper then return i end lower = i if upper then i = midPoint(lower, upper) else i = i * 2 end return search(testFunc, i, lower, upper) else upper = i i = midPoint(lower, upper) return search(testFunc, i, lower, upper) end end return function (testFunc, init) checkType('Exponential search', 1, testFunc, 'function') checkType('Exponential search', 2, init, 'number', true) if init and (init < 1 or init ~= floor(init) or init == math.huge) then error(string.format( "invalid init value '%s' detected in argument #2 to " .. "'Exponential search' (init value must be a positive integer)", tostring(init) ), 2) end init = init or 2 if not testFunc(1) then return nil end return search(testFunc, init, 1, nil) end ndcjiubm1yvxboo7en7zf00no0kec02 Modulo:File link 828 21095 366851 2020-06-01T19:32:48Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module provides a library for formatting file wikilinks. local yesno = require('Module:Yesno') local checkType = require('libraryUtil').checkType local p = {} function p._... Scribunto text/plain -- This module provides a library for formatting file wikilinks. local yesno = require('Module:Yesno') local checkType = require('libraryUtil').checkType local p = {} function p._main(args) checkType('_main', 1, args, 'table') -- This is basically libraryUtil.checkTypeForNamedArg, but we are rolling our -- own function to get the right error level. local function checkArg(key, val, level) if type(val) ~= 'string' then error(string.format( "type error in '%s' parameter of '_main' (expected string, got %s)", key, type(val) ), level) end end local ret = {} -- Adds a positional parameter to the buffer. local function addPositional(key) local val = args[key] if not val then return nil end checkArg(key, val, 4) ret[#ret + 1] = val end -- Adds a named parameter to the buffer. We assume that the parameter name -- is the same as the argument key. local function addNamed(key) local val = args[key] if not val then return nil end checkArg(key, val, 4) ret[#ret + 1] = key .. '=' .. val end -- Filename checkArg('file', args.file, 3) ret[#ret + 1] = 'File:' .. args.file -- Format if args.format then checkArg('format', args.format) if args.formatfile then checkArg('formatfile', args.formatfile) ret[#ret + 1] = args.format .. '=' .. args.formatfile else ret[#ret + 1] = args.format end end -- Border if yesno(args.border) then ret[#ret + 1] = 'border' end addPositional('location') addPositional('alignment') addPositional('size') addNamed('upright') addNamed('link') addNamed('alt') addNamed('page') addNamed('class') addNamed('lang') addNamed('start') addNamed('end') addNamed('thumbtime') addPositional('caption') return string.format('[[%s]]', table.concat(ret, '|')) end function p.main(frame) local origArgs = require('Module:Arguments').getArgs(frame, { wrappers = 'Template:File link' }) if not origArgs.file then error("'file' parameter missing from [[Template:File link]]", 0) end -- Copy the arguments that were passed to a new table to avoid looking up -- every possible parameter in the frame object. local args = {} for k, v in pairs(origArgs) do -- Make _BLANK a special argument to add a blank parameter. For use in -- conditional templates etc. it is useful for blank arguments to be -- ignored, but we still need a way to specify them so that we can do -- things like [[File:Example.png|link=]]. if v == '_BLANK' then v = '' end args[k] = v end return p._main(args) end return p bzc22v133v9z5yc4aisazripn6l94p8 Modulo:Hatnote 828 21096 366852 2020-06-01T19:33:28Z Anfrx 16583 Pagina nova: -------------------------------------------------------------------------------- -- Module:Hatnote -- --... Scribunto text/plain -------------------------------------------------------------------------------- -- Module:Hatnote -- -- -- -- This module produces hatnote links and links to related articles. It -- -- implements the {{hatnote}} and {{format link}} meta-templates and includes -- -- helper functions for other Lua hatnote modules. -- -------------------------------------------------------------------------------- local libraryUtil = require('libraryUtil') local checkType = libraryUtil.checkType local mArguments -- lazily initialise [[Module:Arguments]] local yesno -- lazily initialise [[Module:Yesno]] local p = {} -------------------------------------------------------------------------------- -- Helper functions -------------------------------------------------------------------------------- local function getArgs(frame) -- Fetches the arguments from the parent frame. Whitespace is trimmed and -- blanks are removed. mArguments = require('Module:Arguments') return mArguments.getArgs(frame, {parentOnly = true}) end local function removeInitialColon(s) -- Removes the initial colon from a string, if present. return s:match('^:?(.*)') end function p.findNamespaceId(link, removeColon) -- Finds the namespace id (namespace number) of a link or a pagename. This -- function will not work if the link is enclosed in double brackets. Colons -- are trimmed from the start of the link by default. To skip colon -- trimming, set the removeColon parameter to false. checkType('findNamespaceId', 1, link, 'string') checkType('findNamespaceId', 2, removeColon, 'boolean', true) if removeColon ~= false then link = removeInitialColon(link) end local namespace = link:match('^(.-):') if namespace then local nsTable = mw.site.namespaces[namespace] if nsTable then return nsTable.id end end return 0 end function p.formatPages(...) -- Formats a list of pages using formatLink and returns it as an array. Nil -- values are not allowed. local pages = {...} local ret = {} for i, page in ipairs(pages) do ret[i] = p._formatLink(page) end return ret end function p.formatPageTables(...) -- Takes a list of page/display tables and returns it as a list of -- formatted links. Nil values are not allowed. local pages = {...} local links = {} for i, t in ipairs(pages) do checkType('formatPageTables', i, t, 'table') local link = t[1] local display = t[2] links[i] = p._formatLink(link, display) end return links end function p.makeWikitextError(msg, helpLink, addTrackingCategory, title) -- Formats an error message to be returned to wikitext. If -- addTrackingCategory is not false after being returned from -- [[Module:Yesno]], and if we are not on a talk page, a tracking category -- is added. checkType('makeWikitextError', 1, msg, 'string') checkType('makeWikitextError', 2, helpLink, 'string', true) yesno = require('Module:Yesno') title = title or mw.title.getCurrentTitle() -- Make the help link text. local helpText if helpLink then helpText = ' ([[' .. helpLink .. '|help]])' else helpText = '' end -- Make the category text. local category if not title.isTalkPage and yesno(addTrackingCategory) ~= false then category = 'Hatnote templates with errors' category = string.format( '[[%s:%s]]', mw.site.namespaces[14].name, category ) else category = '' end return string.format( '<strong class="error">Error: %s%s.</strong>%s', msg, helpText, category ) end function p.disambiguate(page, disambiguator) -- Formats a page title with a disambiguation parenthetical, -- i.e. "Example" → "Example (disambiguation)". checkType('disambiguate', 1, page, 'string') checkType('disambiguate', 2, disambiguator, 'string', true) disambiguator = disambiguator or 'disambiguation' return string.format('%s (%s)', page, disambiguator) end -------------------------------------------------------------------------------- -- Format link -- -- Makes a wikilink from the given link and display values. Links are escaped -- with colons if necessary, and links to sections are detected and displayed -- with " § " as a separator rather than the standard MediaWiki "#". Used in -- the {{format hatnote link}} template. -------------------------------------------------------------------------------- function p.formatLink(frame) local args = getArgs(frame) local link = args[1] local display = args[2] if not link then return p.makeWikitextError( 'no link specified', 'Template:Format hatnote link#Errors', args.category ) end return p._formatLink(link, display) end function p._formatLink(link, display) checkType('_formatLink', 1, link, 'string') checkType('_formatLink', 2, display, 'string', true) -- Remove the initial colon for links where it was specified manually. link = removeInitialColon(link) -- Find whether a faux display value has been added with the {{!}} magic -- word. if not display then local prePipe, postPipe = link:match('^(.-)|(.*)$') link = prePipe or link display = postPipe end -- Find the display value. if not display then local page, section = link:match('^(.-)#(.*)$') if page then display = page .. ' §&nbsp;' .. section end end -- Assemble the link. if display then return string.format( '[[:%s|%s]]', string.gsub(link, '|(.*)$', ''), --display overwrites manual piping display ) else return string.format('[[:%s]]', link) end end -------------------------------------------------------------------------------- -- Hatnote -- -- Produces standard hatnote text. Implements the {{hatnote}} template. -------------------------------------------------------------------------------- function p.hatnote(frame) local args = getArgs(frame) local s = args[1] local options = {} if not s then return p.makeWikitextError( 'no text specified', 'Template:Hatnote#Errors', args.category ) end options.extraclasses = args.extraclasses options.selfref = args.selfref return p._hatnote(s, options) end function p._hatnote(s, options) checkType('_hatnote', 1, s, 'string') checkType('_hatnote', 2, options, 'table', true) options = options or {} local classes = {'hatnote', 'navigation-not-searchable'} local extraclasses = options.extraclasses local selfref = options.selfref if type(extraclasses) == 'string' then classes[#classes + 1] = extraclasses end if selfref then classes[#classes + 1] = 'selfref' end return string.format( '<div role="note" class="%s">%s</div>', table.concat(classes, ' '), s ) end return p c5z31x97gktc3q7nnp8mf48t01l4qst Modulo:Hatnote inline 828 21097 366853 2020-06-01T19:33:49Z Anfrx 16583 Pagina nova: -------------------------------------------------------------------------------- -- Module:Hatnote-inline -- --... Scribunto text/plain -------------------------------------------------------------------------------- -- Module:Hatnote-inline -- -- -- -- This module produces hatnote-style links and links to related articles, -- -- but inside a <span>, instead of the <div> used by Module:Hatnote. It -- -- implements the {{hatnote-inline}} meta-template. -- -------------------------------------------------------------------------------- local mHatnote = require('Module:Hatnote') local mArguments = require('Module:Arguments') local yesno = require('Module:Yesno') local p = {} function p.hatnoteInline (frame) local args = mArguments.getArgs(frame) local hatnote = mHatnote.hatnote(frame) if args.inline == nil or yesno(args.inline, true) then local subs = { ['^<div'] = '<span', ['</div>$'] = '</span>' } for k, v in pairs(subs) do hatnote = string.gsub(hatnote, k, v) end end return hatnote end p.hatnote = p.hatnoteInline --alias return p jb6gsg1d59p7ypwzurylxxtvacyh17t Modulo:High-use 828 21098 366873 366872 2020-06-01T20:06:34Z Anfrx 16583 Scribunto text/plain local p = {} local _fetch = require('Modulo:Transclusion_count').fetch function p.num(frame, count) if count == nil then count = _fetch(frame) end -- Build output string local return_value = "" if count == nil then if frame.args[1] == "risk" then return_value = "a very large number of" else return_value = "many" end else -- Use 2 sigfigs for smaller numbers and 3 for larger ones local sigfig = 2 if count >= 100000 then sigfig = 3 end -- Prepare to round to appropriate number of sigfigs local f = math.floor(math.log10(count)) - sigfig + 1 -- Round and insert "apprxomimately" or "+" when appropriate if (frame.args[2] == "yes") or (mw.ustring.sub(frame.args[1],-1) == "+") then -- Round down return_value = string.format("%s+", mw.getContentLanguage():formatNum(math.floor( (count / 10^(f)) ) * (10^(f))) ) else -- Round to nearest return_value = string.format("approximately&#x20;%s", mw.getContentLanguage():formatNum(math.floor( (count / 10^(f)) + 0.5) * (10^(f))) ) end -- Insert percent of pages if frame.args["all-pages"] and frame.args["all-pages"] ~= "" then local percent = math.floor( ( (count/frame:callParserFunction('NUMBEROFPAGES', 'R') ) * 100) + 0.5) return_value = string.format("%s&#x20;pages, or roughly %s%% of all", return_value, percent) end end return return_value end function p.risk(frame) local return_value = "" if frame.args[1] == "risk" then return_value = "risk" else local count = _fetch(frame) if count and count >= 100000 then return_value = "risk" end end return return_value end function p.text(frame, count) if count == nil then count = _fetch(frame) end local return_value = {} local title = mw.title.getCurrentTitle() if title.subpageText == "doc" or title.subpageText == "sandbox" then title = title.basePageTitle end local templatecount = string.format("https://tools.wmflabs.org/templatecount/index.php?lang=en&namespace=%s&name=%s",mw.title.getCurrentTitle().namespace,mw.uri.encode(title.text)) local used_on_text = string.format("'''This %s is used on [%s %s pages]'''", (mw.title.getCurrentTitle().namespace == 828 and "Lua modulo" or "template"), templatecount, p.num(frame, count) ) local sandbox_text = string.format("%s's [[%s/sandbox|/sandbox]] or [[%s/testcases|/testcases]] subpages%s ", (mw.title.getCurrentTitle().namespace == 828 and "modulo" or "template"), title.fullText, title.fullText, (mw.title.getCurrentTitle().namespace == 828 and "." or ", or in your own [[Wikipedia:Subpages#How to create user subpages|user subpage]].") ) if (frame.args[1] == "risk" or (count and count >= 100000) ) then local info = "" if frame.args["info"] and frame.args["info"] ~= "" then info = "<br />" .. frame.args["info"] end sandbox_text = string.format(".%s<br /> To avoid major disruption and server load, any changes should be tested in the %sThe tested changes can be added to this page in a single edit.&#x20;", info, sandbox_text ) else sandbox_text = string.format(" and changes may be widely noticed. Test changes in the %s", sandbox_text ) end local discussion_text = "Consider discussing changes " if frame.args["2"] and frame.args["2"] ~= "" and frame.args["2"] ~= "yes" then discussion_text = string.format("%sat [[%s]]", discussion_text, frame.args["2"]) else discussion_text = string.format("%son the [[%s|talk page]]", discussion_text, title.talkPageTitle.fullText ) end return table.concat({used_on_text, sandbox_text, discussion_text, " before implementing them."}) end function p.main(frame) local count = _fetch(frame) local return_value = "" local image = "[[File:Ambox warning yellow.svg|40px|alt=Warning|link=]]" local type_param = "style" if (frame.args[1] == "risk" or (count and count >= 100000) ) then image = "[[File:Ambox warning orange.svg|40px|alt=Warning|link=]]" type_param = "content" end if frame.args["form"] == "editnotice" then return_value = frame:expandTemplate{ title = 'editnotice', args = { ["image"] = image, ["text"] = p.text(frame, count), ["expiry"] = (frame.args["expiry"] or "") } } else return_value = frame:expandTemplate{ title = 'ombox', args = { ["type"] = type_param, ["image"] = image, ["text"] = p.text(frame, count), ["expiry"] = (frame.args["expiry"] or "") } } end return return_value end return p cqh68rbc7rp4mzp9uym3xaplbk11dsg Template:Anchor 10 21100 372918 366858 2021-06-02T04:09:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{{{{|safesubst:}}}#invoke:anchor|main}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> 3kqpwpc0qip6gnlyoe0ljdozew0u9g5 Template:AWB standard installation 10 21101 372911 372424 2021-06-02T04:09:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ mbox | image = [[File:AWB logo draft.svg|44x50px|alt=|link=]] | text = This template is used by the standard installation of [[Wikipedia:AutoWikiBrowser|AutoWikiBrowser]] (AWB). If you are planning to make changes to this template, how it should be used, or nominate it for deletion, please notify AWB's user base and maintainers beforehand at [[Wikipedia talk:AutoWikiBrowser|Wikipedia talk:AWB]] as a courtesy.{{#if:{{{1|}}}|<p> {{{1}}}}}}}<includeonly>{{#if:{{{nocat|}}}||{{#ifeq:{{PAGENAME}}|{{BASEPAGENAME}}|[[Category:Templates used by AutoWikiBrowser|{{PAGENAME}}]]}}}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}<!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --></noinclude> ocyisg6zf2zk3lcfx5ulzxkl4iqjphq Template:Category link 10 21102 372953 367886 2021-06-02T04:10:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#ifeq:{{#titleparts:{{PAGENAME}}|1}}|Stub types for deletion |[[:Categoria:{{{1}}}|Cat:{{{1}}}]] | [[:Categoria:{{{1}}}|{{{2|Categoria:{{{1}}}}}}]]{{#ifeq:{{Yesno|{{{count|no}}}}}|yes|<small> {{#ifexpr:{{PAGESINCAT:{{{1}}}|{{UC:{{{count_type|ALL}}}}}|R}}>={{{backlog|{{#expr:{{PAGESINCAT:{{{1}}}|{{UC:{{{count_type|ALL}}}}}|R}}+1}}}}}|<span style="font-weight: bold; color: #DD0000;">}}(&thinsp;{{PAGESINCAT:{{{1}}}|{{UC:{{{count_type|ALL}}}}}}}&thinsp;){{#ifexpr:{{PAGESINCAT:{{{1}}}|{{UC:{{{count_type|ALL}}}}}|R}}>={{{backlog|{{#expr:{{PAGESINCAT:{{{1}}}|{{UC:{{{count_type|ALL}}}}}|R}}+1}}}}}|</span>}}</small>}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> 78i0dzo7bqlyhcxjrt9a30is7i4iw0n Template:Citation Style 1 10 21103 372967 366862 2021-06-02T04:10:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = Citation Style 1 | title = [[Help:Citation Style 1|Citation Style 1]] | below = [[Help talk:Citation Style 1|Citation Style 1 noticeboard]] | state = {{{state|autocollapse}}} | listclass = hlist | selected = {{{1|}}} | group1 = General <br />templates | list1 = ; {{tl|Cite arXiv}} : [[arXiv]] preprints ; {{tl|cite bioRxiv}} : [[bioRxiv]] preprints ; {{tl|Cite book}} : books ; {{tl|Cite conference}} : conference papers ; {{tl|Cite encyclopedia}} : edited collections ; {{tl|Cite interview}} : interviews ; {{tl|Cite journal}} : academic journals and papers ; {{tl|Cite magazine}} : magazines ; {{tl|Cite mailing list}} : public mailing lists ; {{tl|Cite map}} : maps ; {{tl|Cite news}} : news articles ; {{tl|Cite newsgroup}} : online newsgroups ; {{tl|Cite press release}} : press releases ; {{tl|Cite report}} : unpublished reports ; {{tl|Cite sign}} : signs, plaques ; {{tl|Cite speech}} : speeches ; {{tl|Cite techreport}} : technical reports ; {{tl|Cite thesis}} : theses ; {{tl|Cite web}} : web sources | group2 = Audiovisual-related | list2 = * {{tl|Cite AV media}} * {{tl|Cite AV media notes}} * {{tl|Cite episode}} * {{tl|Cite podcast}} * {{tl|Cite serial}} | group3 = Categories | list3 = * [[:Category:Citation Style 1 templates|Citation Style 1 templates]] * [[:Category:Citation Style 1 specific-source templates|Citation Style 1 specific-source templates]] | group4 = Documentation | list4 = * {{tl|Citation Style documentation}} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> o2kdgkpgqkuwnerumkmjfof2x37t2uf Template:NCJ 10 21104 373152 366863 2021-06-02T04:15:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[National Criminal Justice Reference Service|NCJ]] [//www.ncjrs.gov/App/Publications/abstract.aspx?ID={{{1}}} {{{1}}}]<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> 6wkr7c536nj650pudckbdlmp3qf5emj Template:Mbox 10 21105 373141 366865 2021-06-02T04:15:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#invoke:Message box|mbox}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> 71y3cb2ba1huaqkb3wkwfusvh7ibpd2 Template:Markup2 10 21106 373137 366866 2021-06-02T04:15:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#if: {{{t|}}}|'''{{{t|}}}''' *<code>{{{m|}}}</code> :{{{r|}}}|*<code>{{{m|}}}</code> :{{{r|}}}}}{{#if: {{{m2|}}}| *<code>{{{m2|}}}</code> :{{{r2|}}}}}{{#if: {{{m3|}}}| *<code>{{{m3|}}}</code> :{{{r3|}}}}}{{#if: {{{m4|}}}| *<code>{{{m4|}}}</code> :{{{r4|}}}}}{{#if: {{{m5|}}}| *<code>{{{m5|}}}</code> :{{{r5|}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> hz0di888wsch3l9ony0dygjb083j1st Template:Main other 10 21107 373133 366867 2021-06-02T04:15:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#switch: <!--If no or empty "demospace" parameter then detect namespace--> {{#if:{{{demospace|}}} | {{lc: {{{demospace}}} }} <!--Use lower case "demospace"--> | {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:0}} | main | other }} }} | main = {{{1|}}} | other | #default = {{{2|}}} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> s0kqbvv6nupylknap7ibyuomu1uzz8v Template:Lua 10 21108 367337 366868 2020-06-05T14:11:05Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Lua banner|main}}</includeonly><noinclude> {{Lua|Modulo:Lua banner}} {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> redstgix14fg4o3rmd5fdp8b7dn7bby Template:High-use 10 21109 373069 366871 2021-06-02T04:13:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#invoke:High-use|main|1={{{1|}}}|2={{{2|}}}|all-pages={{{all-pages|}}}|info={{{info|}}}|demo={{{demo|}}}|form={{{form|}}}|expiry={{{expiry|}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- Add categories to the /doc subpage; interwiki links go to Wikidata, thank you! --> </noinclude> 05h0xeag7p7h2a8pkcuq35mo2n6wm8n Modulo:Transclusion count/data/H 828 21110 366874 2020-06-01T20:08:04Z Anfrx 16583 Pagina nova: return { ["H:title"] = 5800, ["HABS"] = 2000, ["HDS"] = 4000, ["HD_color"] = 2700, ["HKG"] = 2700, ["HMAS"] = 7100, ["HMCS"] = 4900, ["HMM"] = 5200, ["HMS"] = 32000, ["HNLMS"] = 2100... Scribunto text/plain return { ["H:title"] = 5800, ["HABS"] = 2000, ["HDS"] = 4000, ["HD_color"] = 2700, ["HKG"] = 2700, ["HMAS"] = 7100, ["HMCS"] = 4900, ["HMM"] = 5200, ["HMS"] = 32000, ["HNLMS"] = 2100, ["HOUR"] = 2300, ["HRV"] = 4000, ["HUN"] = 9300, ["Hab"] = 10000, ["Hair_space"] = 3300, ["Hansard-contribs"] = 9300, ["Harv"] = 6400, ["Harvard_citation"] = 6900, ["Harvard_citation_no_brackets"] = 36000, ["Harvard_citation_text"] = 5200, ["Harvid"] = 50000, ["Harvnb"] = 36000, ["Harvp"] = 2600, ["Harvtxt"] = 5200, ["Hat"] = 10000, ["Hatnote"] = 348000, ["Hatnote_inline"] = 3000, ["Hatnote_inline/invoke"] = 3000, ["Hebrew"] = 3600, ["Height"] = 107000, ["Help_me-helped"] = 13000, ["Helpbox"] = 2500, ["Helpme-helped"] = 2100, ["Hex2dec"] = 2200, ["Hidden"] = 342000, ["Hidden/FC"] = 3300, ["Hidden_archive_bottom"] = 11000, ["Hidden_archive_top"] = 10000, ["Hidden_begin"] = 372000, ["Hidden_category"] = 6100, ["Hidden_end"] = 372000, ["Hidden_ping"] = 2300, ["Hidden_sort_key"] = 15000, ["Hide_in_print"] = 73000, ["High-Class"] = 15000, ["High-importance"] = 16000, ["High-use"] = 3000, ["Highlight"] = 4600, ["Highlight/core"] = 4700, ["Hilite"] = 2900, ["Historical"] = 82000, ["Historical_populations"] = 30000, ["History_icon"] = 9000, ["History_icon2"] = 9000, ["Hlist"] = 142000, ["Hmbox"] = 21000, ["Hmmm"] = 3500, ["Hndis"] = 59000, ["HockeyDB"] = 4300, ["Hockeydb"] = 4100, ["Hong_Kong_English"] = 2500, ["Horizontal_TOC"] = 4100, ["Horizontal_TOC/styles.css"] = 4100, ["Horse_racing"] = 3200, ["HoursElapsed"] = 40000, ["Hours_elapsed"] = 40000, ["Hover_title"] = 19000, ["How_to_request_photo_in"] = 2100, ["Howtoreqphotoin"] = 2000, ["Hr"] = 2500, ["Hs"] = 15000, ["Hugman"] = 5700, ["Human_name_disambiguation"] = 62000, ["Hurricane"] = 2600, ["Hurricane_season_bar"] = 2200, ["Hurricane_season_bar/button"] = 2200, ["Hurricane_season_bar/end"] = 2200, ["Hurricane_season_bar/start"] = 2200, ["Hurricane_status_small"] = 2200, ["Module:HTMLDecode"] = 458000, ["Module:Hatnote"] = 1370000, ["Module:Hatnote_inline"] = 3000, ["Module:Hatnote_list"] = 881000, ["Module:Hidden_ping"] = 2300, ["Module:High-use"] = 3000, ["Module:Highest_archive_number"] = 95000, ["Module:Historical_populations"] = 30000, ["Module:Hms"] = 223000, } 2runsqu1h9v64usoihk4apcv94hub7v Template:Hatnote inline/invoke 10 21111 373068 367888 2021-06-02T04:13:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Hatnote inline|hatnote}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation|content=Questa hè una parte inclusiva [[Template:Hatnote inline]].}}</noinclude> 10udutvtkm2cia5yqx1r1tipm4ciw70 Template:Ombox 10 21112 373191 366876 2021-06-02T04:16:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#invoke:Message box|ombox}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> qcn474bf6e4ak3bu3xktvlmb4q7g4hj Template:Ombox/testcases 10 21113 366877 2020-06-01T20:12:11Z Anfrx 16583 Pagina nova: {{template test cases notice}} = Intentional changes = == small=y text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|small=y|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|small=y|text=text}} {{cle... wikitext text/x-wiki {{template test cases notice}} = Intentional changes = == small=y text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|small=y|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|small=y|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|small=y|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|small=y|text=text}} {{clear}} == small=true text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|small=true|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|small=true|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|small=true|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|small=true|text=text}} {{clear}} == small=1 text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|small=1|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|small=1|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|small=1|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|small=1|text=text}} {{clear}} == nocat=yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|nocat=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|nocat=yes|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|nocat=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|nocat=yes|text=text}} {{clear}} == nocat=y text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|nocat=y|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|nocat=y|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|nocat=y|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|nocat=y|text=text}} {{clear}} == nocat=1 text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|nocat=1|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|nocat=1|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|nocat=1|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|nocat=1|text=text}} {{clear}} == nocat=no text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|nocat=no|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|nocat=no|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|nocat=no|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|nocat=no|text=text}} {{clear}} == nocat=n text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|nocat=n|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|nocat=n|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|nocat=n|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|nocat=n|text=text}} {{clear}} == nocat=0 text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|nocat=0|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|nocat=0|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|nocat=0|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|nocat=0|text=text}} {{clear}} == cat4=cat4 text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|cat4=[[cat4]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|cat4=[[cat4]]|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|cat4=[[cat4]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|cat4=[[cat4]]|text=text}} {{clear}} == category4=category4 text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|category4=[[category4]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|category4=[[category4]]|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|category4=[[category4]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|category4=[[category4]]|text=text}} {{clear}} == all4=all4 text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|all4=[[all4]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|all4=[[all4]]|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|all4=[[all4]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|all4=[[all4]]|text=text}} {{clear}} == talk= name=foo page=template:foo text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|talk=|name=foo|page=template:foo|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|talk=|name=foo|page=template:foo|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|talk=|name=foo|page=template:foo|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|talk=|name=foo|page=template:foo|text=text}} {{clear}} == talk= name=foo page=template:foo text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|talk= |name=foo|page=template:foo|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|talk= |name=foo|page=template:foo|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|talk= |name=foo|page=template:foo|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|talk= |name=foo|page=template:foo|text=text}} {{clear}} == name=foo page=template:foo text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|name=foo|page=template:foo|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|name=foo|page=template:foo|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|name=foo|page=template:foo|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|name=foo|page=template:foo|text=text}} {{clear}} == date= name=foo page=template:foo text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|date=|name=foo|page=template:foo|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|date=|name=foo|page=template:foo|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|date=|name=foo|page=template:foo|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|date=|name=foo|page=template:foo|text=text}} {{clear}} == date= name=foo page=template:foo text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|date= |name=foo|page=template:foo|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|date= |name=foo|page=template:foo|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|date= |name=foo|page=template:foo|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|date= |name=foo|page=template:foo|text=text}} {{clear}} == name=foo page=template:foo text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|name=foo|page=template:foo|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|name=foo|page=template:foo|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|name=foo|page=template:foo|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|name=foo|page=template:foo|text=text}} {{clear}} == page=Template:Foo name=Foo text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|page=Template:Foo|name=Foo|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|page=Template:Foo|name=Foo|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|page=Template:Foo|name=Foo|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|page=Template:Foo|name=Foo|text=text}} {{clear}} == page=Template:Foo name=Foo issue=issue text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|page=Template:Foo|name=Foo|issue=issue|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|page=Template:Foo|name=Foo|issue=issue|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|page=Template:Foo|name=Foo|issue=issue|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|page=Template:Foo|name=Foo|issue=issue|text=text}} {{clear}} == page=Template:Foo name=Foo fix=fix text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|page=Template:Foo|name=Foo|fix=fix|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|page=Template:Foo|name=Foo|fix=fix|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|page=Template:Foo|name=Foo|fix=fix|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|page=Template:Foo|name=Foo|fix=fix|text=text}} {{clear}} == page=Template:Foo name=Foo subst=subst text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|page=Template:Foo|name=Foo|subst=subst|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|page=Template:Foo|name=Foo|subst=subst|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|page=Template:Foo|name=Foo|subst=subst|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|page=Template:Foo|name=Foo|subst=subst|text=text}} {{clear}} == page=Template:Foo name=Foo subst=subst issue=issue fix=fix text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|page=Template:Foo|name=Foo|subst=subst|issue=issue|fix=fix|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|page=Template:Foo|name=Foo|subst=subst|issue=issue|fix=fix|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|page=Template:Foo|name=Foo|subst=subst|issue=issue|fix=fix|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|page=Template:Foo|name=Foo|subst=subst|issue=issue|fix=fix|text=text}} {{clear}} == page=Template:Foo name=Foo category1=category1 text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|page=Template:Foo|name=Foo|category1=[[category1]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|page=Template:Foo|name=Foo|category1=[[category1]]|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|page=Template:Foo|name=Foo|category1=[[category1]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|page=Template:Foo|name=Foo|category1=[[category1]]|text=text}} {{clear}} == page=Template:Foo name=Foo category2=category2 text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|page=Template:Foo|name=Foo|category2=[[category2]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|page=Template:Foo|name=Foo|category2=[[category2]]|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|page=Template:Foo|name=Foo|category2=[[category2]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|page=Template:Foo|name=Foo|category2=[[category2]]|text=text}} {{clear}} == page=Template:Foo name=Foo category3=category3 text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|page=Template:Foo|name=Foo|category3=[[category3]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|page=Template:Foo|name=Foo|category3=[[category3]]|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|page=Template:Foo|name=Foo|category3=[[category3]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|page=Template:Foo|name=Foo|category3=[[category3]]|text=text}} {{clear}} = Cases that should be the same as the existing template output = == subst=SUBST text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|subst=SUBST|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|subst=SUBST|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|subst=SUBST|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|subst=SUBST|text=text}} {{clear}} == subst= SUBST text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|subst= SUBST |text=text}}</nowiki></code> {{ombox|subst= SUBST |text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|subst= SUBST |text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|subst= SUBST |text=text}} {{clear}} == subst=subst text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|subst=subst|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|subst=subst|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|subst=subst|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|subst=subst|text=text}} {{clear}} == subst=foo text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|subst=foo|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|subst=foo|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|subst=foo|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|subst=foo|text=text}} {{clear}} == subst= text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|subst= |text=text}}</nowiki></code> {{ombox|subst= |text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|subst= |text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|subst= |text=text}} {{clear}} == subst= text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|subst=|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|subst=|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|subst=|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|subst=|text=text}} {{clear}} == subst=SUBST name=Foo text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|subst=SUBST|name=Foo|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|subst=SUBST|name=Foo|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|subst=SUBST|name=Foo|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|subst=SUBST|name=Foo|text=text}} {{clear}} == name=Foo text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|name=Foo|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|name=Foo|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|name=Foo|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|name=Foo|text=text}} {{clear}} == name= Foo text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|name= Foo |text=text}}</nowiki></code> {{ombox|name= Foo |text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|name= Foo |text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|name= Foo |text=text}} {{clear}} == name= text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|name= |text=text}}</nowiki></code> {{ombox|name= |text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|name= |text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|name= |text=text}} {{clear}} == name= text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|name=|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|name=|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|name=|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|name=|text=text}} {{clear}} == type=speedy text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=speedy|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=speedy|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=speedy|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=speedy|text=text}} {{clear}} == type=delete text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=delete|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=delete|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=delete|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=delete|text=text}} {{clear}} == type=content text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=content|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=content|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=content|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=content|text=text}} {{clear}} == type=style text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=style|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=style|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=style|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=style|text=text}} {{clear}} == type=move text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=move|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=move|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=move|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=move|text=text}} {{clear}} == type=protection text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=protection|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=protection|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=protection|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=protection|text=text}} {{clear}} == type=licence text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=licence|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=licence|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=licence|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=licence|text=text}} {{clear}} == type=featured text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=featured|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=featured|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=featured|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=featured|text=text}} {{clear}} == type=warning text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=warning|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=warning|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=warning|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=warning|text=text}} {{clear}} == type=editnotice text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=editnotice|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=editnotice|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=editnotice|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=editnotice|text=text}} {{clear}} == type=system text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=system|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=system|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=system|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=system|text=text}} {{clear}} == type=notice text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=notice|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=notice|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=notice|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=notice|text=text}} {{clear}} == type= speedy text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type= speedy |text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type= speedy |text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type= speedy |text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type= speedy |text=text}} {{clear}} == small=yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|small=yes|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|small=yes|text=text}} {{clear}} == small= yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|small= yes |text=text}}</nowiki></code> {{ombox|small= yes |text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|small= yes |text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|small= yes |text=text}} {{clear}} == small=left text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|small=left|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|small=left|text=text}} {{clear}} == small=foo text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|small=foo|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|small=foo|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|small=foo|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|small=foo|text=text}} {{clear}} == type=speedy small=yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=speedy|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=speedy|small=yes|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=speedy|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=speedy|small=yes|text=text}} {{clear}} == type=delete small=yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=delete|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=delete|small=yes|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=delete|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=delete|small=yes|text=text}} {{clear}} == type=content small=yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=content|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=content|small=yes|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=content|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=content|small=yes|text=text}} {{clear}} == type=style small=yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=style|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=style|small=yes|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=style|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=style|small=yes|text=text}} {{clear}} == type=move small=yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=move|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=move|small=yes|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=move|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=move|small=yes|text=text}} {{clear}} == type=protection small=yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=protection|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=protection|small=yes|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=protection|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=protection|small=yes|text=text}} {{clear}} == type=licence small=yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=licence|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=licence|small=yes|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=licence|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=licence|small=yes|text=text}} {{clear}} == type=featured small=yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=featured|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=featured|small=yes|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=featured|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=featured|small=yes|text=text}} {{clear}} == type=warning small=yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=warning|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=warning|small=yes|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=warning|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=warning|small=yes|text=text}} {{clear}} == type=editnotice small=yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=editnotice|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=editnotice|small=yes|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=editnotice|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=editnotice|small=yes|text=text}} {{clear}} == type=system small=yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=system|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=system|small=yes|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=system|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=system|small=yes|text=text}} {{clear}} == type=notice small=yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=notice|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=notice|small=yes|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=notice|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=notice|small=yes|text=text}} {{clear}} == type=speedy small=left text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=speedy|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=speedy|small=left|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=speedy|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=speedy|small=left|text=text}} {{clear}} == type=delete small=left text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=delete|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=delete|small=left|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=delete|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=delete|small=left|text=text}} {{clear}} == type=content small=left text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=content|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=content|small=left|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=content|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=content|small=left|text=text}} {{clear}} == type=style small=left text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=style|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=style|small=left|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=style|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=style|small=left|text=text}} {{clear}} == type=move small=left text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=move|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=move|small=left|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=move|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=move|small=left|text=text}} {{clear}} == type=protection small=left text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=protection|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=protection|small=left|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=protection|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=protection|small=left|text=text}} {{clear}} == type=licence small=left text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=licence|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=licence|small=left|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=licence|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=licence|small=left|text=text}} {{clear}} == type=featured small=left text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=featured|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=featured|small=left|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=featured|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=featured|small=left|text=text}} {{clear}} == type=warning small=left text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=warning|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=warning|small=left|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=warning|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=warning|small=left|text=text}} {{clear}} == type=editnotice small=left text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=editnotice|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=editnotice|small=left|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=editnotice|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=editnotice|small=left|text=text}} {{clear}} == type=system small=left text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=system|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=system|small=left|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=system|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=system|small=left|text=text}} {{clear}} == type=notice small=left text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|type=notice|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|type=notice|small=left|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|type=notice|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|type=notice|small=left|text=text}} {{clear}} == image=none type=notice small=yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|image=none|type=notice|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|image=none|type=notice|small=yes|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|image=none|type=notice|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|image=none|type=notice|small=yes|text=text}} {{clear}} == image=none type=notice small=left text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|image=none|type=notice|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|image=none|type=notice|small=left|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|image=none|type=notice|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|image=none|type=notice|small=left|text=text}} {{clear}} == image=none type=notice text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|image=none|type=notice|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|image=none|type=notice|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|image=none|type=notice|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|image=none|type=notice|text=text}} {{clear}} == image=blank type=notice small=yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|image=blank|type=notice|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|image=blank|type=notice|small=yes|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|image=blank|type=notice|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|image=blank|type=notice|small=yes|text=text}} {{clear}} == image=blank type=notice small=left text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|image=blank|type=notice|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|image=blank|type=notice|small=left|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|image=blank|type=notice|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|image=blank|type=notice|small=left|text=text}} {{clear}} == image=blank type=notice text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|image=blank|type=notice|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|image=blank|type=notice|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|image=blank|type=notice|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|image=blank|type=notice|text=text}} {{clear}} == image=File:Example.png 35x35px text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|image=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|image=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|image=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|image=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|text=text}} {{clear}} == smallimage=File:Example.png 25x25px text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|smallimage=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|smallimage=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|smallimage=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|smallimage=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|text=text}} {{clear}} == smallimage=File:Example.png 25x25px image=File:Example.png 35x35px text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|smallimage=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|image=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|smallimage=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|image=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|smallimage=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|image=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|smallimage=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|image=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|text=text}} {{clear}} == imageright=File:Example.png 35x35px text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|imageright=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|imageright=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|imageright=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|imageright=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|text=text}} {{clear}} == smallimageright=File:Example.png 25x25px text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|smallimageright=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|smallimageright=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|smallimageright=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|smallimageright=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|text=text}} {{clear}} == smallimageright=File:Example.png 25x25px imageright=File:Example.png 35x35px text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|smallimageright=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|imageright=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|smallimageright=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|imageright=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|smallimageright=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|imageright=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|smallimageright=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|imageright=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|text=text}} {{clear}} == image=File:Example.png 35x35px small=yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|image=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|image=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=yes|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|image=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|image=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=yes|text=text}} {{clear}} == smallimage=File:Example.png 25x25px small=yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|smallimage=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|smallimage=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|small=yes|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|smallimage=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|smallimage=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|small=yes|text=text}} {{clear}} == smallimage=File:Example.png 25x25px image=File:Example.png 35x35px small=yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|smallimage=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|image=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|smallimage=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|image=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=yes|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|smallimage=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|image=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|smallimage=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|image=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=yes|text=text}} {{clear}} == imageright=File:Example.png 35x35px small=yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|imageright=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|imageright=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=yes|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|imageright=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|imageright=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=yes|text=text}} {{clear}} == smallimageright=File:Example.png 25x25px small=yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|smallimageright=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|smallimageright=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|small=yes|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|smallimageright=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|smallimageright=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|small=yes|text=text}} {{clear}} == smallimageright=File:Example.png 25x25px imageright=File:Example.png 35x35px small=yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|smallimageright=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|imageright=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|smallimageright=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|imageright=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=yes|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|smallimageright=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|imageright=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|smallimageright=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|imageright=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=yes|text=text}} {{clear}} == image=File:Example.png 35x35px small=left text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|image=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|image=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=left|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|image=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|image=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=left|text=text}} {{clear}} == smallimage=File:Example.png 25x25px small=left text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|smallimage=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|smallimage=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|small=left|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|smallimage=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|smallimage=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|small=left|text=text}} {{clear}} == smallimage=File:Example.png 25x25px image=File:Example.png 35x35px small=left text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|smallimage=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|image=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|smallimage=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|image=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=left|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|smallimage=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|image=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|smallimage=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|image=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=left|text=text}} {{clear}} == imageright=File:Example.png 35x35px small=left text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|imageright=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|imageright=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=left|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|imageright=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|imageright=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=left|text=text}} {{clear}} == smallimageright=File:Example.png 25x25px small=left text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|smallimageright=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|smallimageright=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|small=left|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|smallimageright=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|smallimageright=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|small=left|text=text}} {{clear}} == smallimageright=File:Example.png 25x25px imageright=File:Example.png 35x35px small=left text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|smallimageright=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|imageright=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|smallimageright=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|imageright=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=left|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|smallimageright=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|imageright=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|smallimageright=[[File:Bad Title Example.png|25x25px]]|imageright=[[File:Bad Title Example.png|35x35px]]|small=left|text=text}} {{clear}} == class=ambox-style text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|class=ambox-style|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|class=ambox-style|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|class=ambox-style|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|class=ambox-style|text=text}} {{clear}} == style=font-size:120%; text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|style=font-size:120%;|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|style=font-size:120%;|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|style=font-size:120%;|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|style=font-size:120%;|text=text}} {{clear}} == textstyle=font-size:80%; text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|textstyle=font-size:80%;|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|textstyle=font-size:80%;|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|textstyle=font-size:80%;|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|textstyle=font-size:80%;|text=text}} {{clear}} == smalltext=smalltext == ;Main <code><nowiki>{{ombox|smalltext=smalltext}}</nowiki></code> {{ombox|smalltext=smalltext}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|smalltext=smalltext}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|smalltext=smalltext}} {{clear}} == smalltext=smalltext small=yes == ;Main <code><nowiki>{{ombox|smalltext=smalltext|small=yes}}</nowiki></code> {{ombox|smalltext=smalltext|small=yes}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|smalltext=smalltext|small=yes}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|smalltext=smalltext|small=yes}} {{clear}} == smalltext=smalltext small=left == ;Main <code><nowiki>{{ombox|smalltext=smalltext|small=left}}</nowiki></code> {{ombox|smalltext=smalltext|small=left}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|smalltext=smalltext|small=left}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|smalltext=smalltext|small=left}} {{clear}} == smalltext=smalltext text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|smalltext=smalltext|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|smalltext=smalltext|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|smalltext=smalltext|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|smalltext=smalltext|text=text}} {{clear}} == smalltext=smalltext text=text small=yes == ;Main <code><nowiki>{{ombox|smalltext=smalltext|text=text|small=yes}}</nowiki></code> {{ombox|smalltext=smalltext|text=text|small=yes}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|smalltext=smalltext|text=text|small=yes}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|smalltext=smalltext|text=text|small=yes}} {{clear}} == smalltext=smalltext text=text small=left == ;Main <code><nowiki>{{ombox|smalltext=smalltext|text=text|small=left}}</nowiki></code> {{ombox|smalltext=smalltext|text=text|small=left}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|smalltext=smalltext|text=text|small=left}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|smalltext=smalltext|text=text|small=left}} {{clear}} == talk=talk text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|talk=talk|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|talk=talk|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|talk=talk|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|talk=talk|text=text}} {{clear}} == talk=talk small=yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|talk=talk|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|talk=talk|small=yes|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|talk=talk|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|talk=talk|small=yes|text=text}} {{clear}} == talk=talk small=left text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|talk=talk|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|talk=talk|small=left|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|talk=talk|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|talk=talk|small=left|text=text}} {{clear}} == sect=sect text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|sect=sect|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|sect=sect|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|sect=sect|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|sect=sect|text=text}} {{clear}} == sect=sect small=yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|sect=sect|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|sect=sect|small=yes|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|sect=sect|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|sect=sect|small=yes|text=text}} {{clear}} == sect=sect small=left text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|sect=sect|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|sect=sect|small=left|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|sect=sect|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|sect=sect|small=left|text=text}} {{clear}} == issue=issue text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|issue=issue|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|issue=issue|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|issue=issue|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|issue=issue|text=text}} {{clear}} == issue=issue small=yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|issue=issue|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|issue=issue|small=yes|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|issue=issue|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|issue=issue|small=yes|text=text}} {{clear}} == issue=issue small=left text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|issue=issue|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|issue=issue|small=left|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|issue=issue|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|issue=issue|small=left|text=text}} {{clear}} == text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|text=text}} {{clear}} == text=text small=yes == ;Main <code><nowiki>{{ombox|text=text|small=yes}}</nowiki></code> {{ombox|text=text|small=yes}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|text=text|small=yes}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|text=text|small=yes}} {{clear}} == text=text small=left == ;Main <code><nowiki>{{ombox|text=text|small=left}}</nowiki></code> {{ombox|text=text|small=left}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|text=text|small=left}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|text=text|small=left}} {{clear}} == fix=fix text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|fix=fix|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|fix=fix|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|fix=fix|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|fix=fix|text=text}} {{clear}} == fix=fix small=yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|fix=fix|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|fix=fix|small=yes|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|fix=fix|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|fix=fix|small=yes|text=text}} {{clear}} == fix=fix small=left text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|fix=fix|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|fix=fix|small=left|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|fix=fix|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|fix=fix|small=left|text=text}} {{clear}} == date=date text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|date=date|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|date=date|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|date=date|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|date=date|text=text}} {{clear}} == date=date small=yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|date=date|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|date=date|small=yes|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|date=date|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|date=date|small=yes|text=text}} {{clear}} == date=date small=left text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|date=date|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|date=date|small=left|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|date=date|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|date=date|small=left|text=text}} {{clear}} == info=info text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|info=info|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|info=info|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|info=info|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|info=info|text=text}} {{clear}} == info=info small=yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|info=info|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|info=info|small=yes|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|info=info|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|info=info|small=yes|text=text}} {{clear}} == info=info small=left text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|info=info|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|info=info|small=left|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|info=info|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|info=info|small=left|text=text}} {{clear}} == sect=sect issue=issue text=text fix=fix date=date info=info text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|sect=sect|issue=issue|fix=fix|date=date|info=info|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|sect=sect|issue=issue|fix=fix|date=date|info=info|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|sect=sect|issue=issue|fix=fix|date=date|info=info|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|sect=sect|issue=issue|fix=fix|date=date|info=info|text=text}} {{clear}} == sect=sect issue=issue text=text fix=fix date=date info=info small=yes text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|sect=sect|issue=issue|fix=fix|date=date|info=info|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|sect=sect|issue=issue|fix=fix|date=date|info=info|small=yes|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|sect=sect|issue=issue|fix=fix|date=date|info=info|small=yes|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|sect=sect|issue=issue|fix=fix|date=date|info=info|small=yes|text=text}} {{clear}} == sect=sect issue=issue text=text fix=fix date=date info=info small=left text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|sect=sect|issue=issue|fix=fix|date=date|info=info|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|sect=sect|issue=issue|fix=fix|date=date|info=info|small=left|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|sect=sect|issue=issue|fix=fix|date=date|info=info|small=left|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|sect=sect|issue=issue|fix=fix|date=date|info=info|small=left|text=text}} {{clear}} == sect=sect issue=issue text=text fix=fix date=date info=info small=left text=text smalltext=smalltext == ;Main <code><nowiki>{{ombox|sect=sect|issue=issue|fix=fix|date=date|info=info|small=left|text=text|smalltext=smalltext}}</nowiki></code> {{ombox|sect=sect|issue=issue|fix=fix|date=date|info=info|small=left|text=text|smalltext=smalltext}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|sect=sect|issue=issue|fix=fix|date=date|info=info|small=left|text=text|smalltext=smalltext}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|sect=sect|issue=issue|fix=fix|date=date|info=info|small=left|text=text|smalltext=smalltext}} {{clear}} == sect=sect issue=issue text=text fix=fix date=date info=info small=yes text=text smalltext=smalltext == ;Main <code><nowiki>{{ombox|sect=sect|issue=issue|fix=fix|date=date|info=info|small=yes|text=text|smalltext=smalltext}}</nowiki></code> {{ombox|sect=sect|issue=issue|fix=fix|date=date|info=info|small=yes|text=text|smalltext=smalltext}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|sect=sect|issue=issue|fix=fix|date=date|info=info|small=yes|text=text|smalltext=smalltext}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|sect=sect|issue=issue|fix=fix|date=date|info=info|small=yes|text=text|smalltext=smalltext}} {{clear}} == nocat=true text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|nocat=true|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|nocat=true|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|nocat=true|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|nocat=true|text=text}} {{clear}} == nocat=false text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|nocat=false|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|nocat=false|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|nocat=false|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|nocat=false|text=text}} {{clear}} == cat=cat text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|cat=[[cat]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|cat=[[cat]]|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|cat=[[cat]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|cat=[[cat]]|text=text}} {{clear}} == cat1=cat1 text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|cat1=[[cat1]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|cat1=[[cat1]]|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|cat1=[[cat1]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|cat1=[[cat1]]|text=text}} {{clear}} == cat2=cat2 text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|cat2=[[cat2]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|cat2=[[cat2]]|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|cat2=[[cat2]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|cat2=[[cat2]]|text=text}} {{clear}} == cat3=cat3 text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|cat3=[[cat3]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|cat3=[[cat3]]|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|cat3=[[cat3]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|cat3=[[cat3]]|text=text}} {{clear}} == category=category text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|category=[[category]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|category=[[category]]|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|category=[[category]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|category=[[category]]|text=text}} {{clear}} == category1=category1 text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|category1=[[category1]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|category1=[[category1]]|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|category1=[[category1]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|category1=[[category1]]|text=text}} {{clear}} == category2=category2 text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|category2=[[category2]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|category2=[[category2]]|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|category2=[[category2]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|category2=[[category2]]|text=text}} {{clear}} == category3=category3 text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|category3=[[category3]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|category3=[[category3]]|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|category3=[[category3]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|category3=[[category3]]|text=text}} {{clear}} == all=all text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|all=[[all]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|all=[[all]]|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|all=[[all]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|all=[[all]]|text=text}} {{clear}} ″餓 == all1=all1 text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|all1=[[all1]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|all1=[[all1]]|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|all1=[[all1]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|all1=[[all1]]|text=text}} {{clear}} == all2=all2 text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|all2=[[all2]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|all2=[[all2]]|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|all2=[[all2]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|all2=[[all2]]|text=text}} {{clear}} == all3=all3 text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|all3=[[all3]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|all3=[[all3]]|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|all3=[[all3]]|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|all3=[[all3]]|text=text}} {{clear}} == below=below text=text == ;Main <code><nowiki>{{ombox|below=below|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|below=below|text=text}} {{clear}} ;Sandbox <code><nowiki>{{ombox/sandbox|below=below|text=text}}</nowiki></code> {{ombox/sandbox|below=below|text=text}} {{clear}} rl8h08xzyf2zdnp00q57oi4169kocpd Template:Ombox/shortcut/testcases 10 21114 373534 366878 2021-06-02T05:01:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{template test cases notice}} <div style="overflow:auto;"> <div style="float:left; width:48%;"> ==Main== <code><nowiki>{{ombox|imageright={{Ombox/shortcut|MOS:DTAB|MOS:LTAB}}|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|imageright={{Ombox/shortcut|MOS:DTAB|MOS:LTAB}}|text=text}} </div> <div style="float:right; width:48%;"> ==Sandbox== <code><nowiki>{{ombox|imageright={{Ombox/shortcut/sandbox|MOS:DTAB|MOS:LTAB}}|text=text}}</nowiki></code> {{ombox|imageright={{Ombox/shortcut/sandbox|MOS:DTAB|MOS:LTAB}}|text=text}} </div> </div> == With minus sign == * <code><nowiki>{{ombox|imageright={{Ombox/shortcut|WP:ID-NAME|WP:IDNAME|WP:ID-SPELLING}}|text=Some of the shortcuts have a minus sign. They shouldn't wrap.}}</nowiki></code> '''Main''' {{ombox|imageright={{Ombox/shortcut|WP:ID-NAME|WP:IDNAME|WP:ID-SPELLING}}|text=Some of the shortcuts have a minus sign. They shouldn't wrap.}} '''Sandbox''' {{ombox|imageright={{Ombox/shortcut/sandbox|WP:ID-NAME|WP:IDNAME|WP:ID-SPELLING}}|text=Some of the shortcuts have a minus sign. They shouldn't wrap.}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> tr45utz8y8yjo20u5kxldom6lhmhpqk Template:Ombox/sandbox 10 21115 366879 2020-06-01T20:13:15Z Anfrx 16583 Pagina nova: {{#invoke:Message box/sandbox|ombox}}<noinclude> {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> wikitext text/x-wiki {{#invoke:Message box/sandbox|ombox}}<noinclude> {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> nwd9y4hqzul8ef1zjsalo1nxm04kjeq Modulo:Message box/sandbox 828 21116 366880 2020-06-01T20:16:25Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This is a meta-module for producing message box templates, including -- {{mbox}}, {{ambox}}, {{imbox}}, {{tmbox}}, {{ombox}}, {{cmbox}} and {{fmbox}}. -- Load necessary modules.... Scribunto text/plain -- This is a meta-module for producing message box templates, including -- {{mbox}}, {{ambox}}, {{imbox}}, {{tmbox}}, {{ombox}}, {{cmbox}} and {{fmbox}}. -- Load necessary modules. require('Module:No globals') local getArgs local yesno = require('Module:Yesno') -- Get a language object for formatDate and ucfirst. local lang = mw.language.getContentLanguage() -- Define constants local CONFIG_MODULE = 'Module:Message box/configuration/sandbox' local DEMOSPACES = {talk = 'tmbox', image = 'imbox', file = 'imbox', category = 'cmbox', article = 'ambox', main = 'ambox'} -------------------------------------------------------------------------------- -- Helper functions -------------------------------------------------------------------------------- local function getTitleObject(...) -- Get the title object, passing the function through pcall -- in case we are over the expensive function count limit. local success, title = pcall(mw.title.new, ...) if success then return title end end local function union(t1, t2) -- Returns the union of two arrays. local vals = {} for i, v in ipairs(t1) do vals[v] = true end for i, v in ipairs(t2) do vals[v] = true end local ret = {} for k in pairs(vals) do table.insert(ret, k) end table.sort(ret) return ret end local function getArgNums(args, prefix) local nums = {} for k, v in pairs(args) do local num = mw.ustring.match(tostring(k), '^' .. prefix .. '([1-9]%d*)$') if num then table.insert(nums, tonumber(num)) end end table.sort(nums) return nums end -------------------------------------------------------------------------------- -- Box class definition -------------------------------------------------------------------------------- local MessageBox = {} MessageBox.__index = MessageBox function MessageBox.new(boxType, args, cfg) args = args or {} local obj = {} -- Set the title object and the namespace. obj.title = getTitleObject(args.page) or mw.title.getCurrentTitle() -- Set the config for our box type. obj.cfg = cfg[boxType] if not obj.cfg then local ns = obj.title.namespace -- boxType is "mbox" or invalid input if args.demospace and args.demospace ~= '' then -- implement demospace parameter of mbox local demospace = string.lower(args.demospace) if DEMOSPACES[demospace] then -- use template from DEMOSPACES obj.cfg = cfg[DEMOSPACES[demospace]] elseif string.find( demospace, 'talk' ) then -- demo as a talk page obj.cfg = cfg.tmbox else -- default to ombox obj.cfg = cfg.ombox end elseif ns == 0 then obj.cfg = cfg.ambox -- main namespace elseif ns == 6 then obj.cfg = cfg.imbox -- file namespace elseif ns == 14 then obj.cfg = cfg.cmbox -- category namespace else local nsTable = mw.site.namespaces[ns] if nsTable and nsTable.isTalk then obj.cfg = cfg.tmbox -- any talk namespace else obj.cfg = cfg.ombox -- other namespaces or invalid input end end end -- Set the arguments, and remove all blank arguments except for the ones -- listed in cfg.allowBlankParams. do local newArgs = {} for k, v in pairs(args) do if v ~= '' then newArgs[k] = v end end for i, param in ipairs(obj.cfg.allowBlankParams or {}) do newArgs[param] = args[param] end obj.args = newArgs end -- Define internal data structure. obj.categories = {} obj.classes = {} -- For lazy loading of [[Module:Category handler]]. obj.hasCategories = false return setmetatable(obj, MessageBox) end function MessageBox:addCat(ns, cat, sort) if not cat then return nil end if sort then cat = string.format('[[Category:%s|%s]]', cat, sort) else cat = string.format('[[Category:%s]]', cat) end self.hasCategories = true self.categories[ns] = self.categories[ns] or {} table.insert(self.categories[ns], cat) end function MessageBox:addClass(class) if not class then return nil end table.insert(self.classes, class) end function MessageBox:setParameters() local args = self.args local cfg = self.cfg -- Get type data. self.type = args.type local typeData = cfg.types[self.type] self.invalidTypeError = cfg.showInvalidTypeError and self.type and not typeData typeData = typeData or cfg.types[cfg.default] self.typeClass = typeData.class self.typeImage = typeData.image -- Find if the box has been wrongly substituted. self.isSubstituted = cfg.substCheck and args.subst == 'SUBST' -- Find whether we are using a small message box. self.isSmall = cfg.allowSmall and ( cfg.smallParam and args.small == cfg.smallParam or not cfg.smallParam and yesno(args.small) ) -- Add attributes, classes and styles. self.id = args.id self.name = args.name if self.name then self:addClass('box-' .. string.gsub(self.name,' ','_')) end if yesno(args.plainlinks) ~= false then self:addClass('plainlinks') end for _, class in ipairs(cfg.classes or {}) do self:addClass(class) end if self.isSmall then self:addClass(cfg.smallClass or 'mbox-small') end self:addClass(self.typeClass) self:addClass(args.class) self.style = args.style self.attrs = args.attrs -- Set text style. self.textstyle = args.textstyle -- Find if we are on the template page or not. This functionality is only -- used if useCollapsibleTextFields is set, or if both cfg.templateCategory -- and cfg.templateCategoryRequireName are set. self.useCollapsibleTextFields = cfg.useCollapsibleTextFields if self.useCollapsibleTextFields or cfg.templateCategory and cfg.templateCategoryRequireName then if self.name then local templateName = mw.ustring.match( self.name, '^[tT][eE][mM][pP][lL][aA][tT][eE][%s_]*:[%s_]*(.*)$' ) or self.name templateName = 'Template:' .. templateName self.templateTitle = getTitleObject(templateName) end self.isTemplatePage = self.templateTitle and mw.title.equals(self.title, self.templateTitle) end -- Process data for collapsible text fields. At the moment these are only -- used in {{ambox}}. if self.useCollapsibleTextFields then -- Get the self.issue value. if self.isSmall and args.smalltext then self.issue = args.smalltext else local sect if args.sect == '' then sect = 'This ' .. (cfg.sectionDefault or 'page') elseif type(args.sect) == 'string' then sect = 'This ' .. args.sect end local issue = args.issue issue = type(issue) == 'string' and issue ~= '' and issue or nil local text = args.text text = type(text) == 'string' and text or nil local issues = {} table.insert(issues, sect) table.insert(issues, issue) table.insert(issues, text) self.issue = table.concat(issues, ' ') end -- Get the self.talk value. local talk = args.talk -- Show talk links on the template page or template subpages if the talk -- parameter is blank. if talk == '' and self.templateTitle and ( mw.title.equals(self.templateTitle, self.title) or self.title:isSubpageOf(self.templateTitle) ) then talk = '#' elseif talk == '' then talk = nil end if talk then -- If the talk value is a talk page, make a link to that page. Else -- assume that it's a section heading, and make a link to the talk -- page of the current page with that section heading. local talkTitle = getTitleObject(talk) local talkArgIsTalkPage = true if not talkTitle or not talkTitle.isTalkPage then talkArgIsTalkPage = false talkTitle = getTitleObject( self.title.text, mw.site.namespaces[self.title.namespace].talk.id ) end if talkTitle and talkTitle.exists then local talkText = 'Relevant discussion may be found on' if talkArgIsTalkPage then talkText = string.format( '%s [[%s|%s]].', talkText, talk, talkTitle.prefixedText ) else talkText = string.format( '%s the [[%s#%s|talk page]].', talkText, talkTitle.prefixedText, talk ) end self.talk = talkText end end -- Get other values. self.fix = args.fix ~= '' and args.fix or nil local date if args.date and args.date ~= '' then date = args.date elseif args.date == '' and self.isTemplatePage then date = lang:formatDate('F Y') end if date then self.date = string.format(" <small class='date-container'>''(<span class='date'>%s</span>)''</small>", date) end self.info = args.info if yesno(args.removalnotice) then self.removalNotice = cfg.removalNotice end end -- Set the non-collapsible text field. At the moment this is used by all box -- types other than ambox, and also by ambox when small=yes. if self.isSmall then self.text = args.smalltext or args.text else self.text = args.text end -- Set the below row. self.below = cfg.below and args.below -- General image settings. self.imageCellDiv = not self.isSmall and cfg.imageCellDiv self.imageEmptyCell = cfg.imageEmptyCell if cfg.imageEmptyCellStyle then self.imageEmptyCellStyle = 'border:none;padding:0px;width:1px' end -- Left image settings. local imageLeft = self.isSmall and args.smallimage or args.image if cfg.imageCheckBlank and imageLeft ~= 'blank' and imageLeft ~= 'none' or not cfg.imageCheckBlank and imageLeft ~= 'none' then self.imageLeft = imageLeft if not imageLeft then local imageSize = self.isSmall and (cfg.imageSmallSize or '30x30px') or '40x40px' self.imageLeft = string.format('[[File:%s|%s|link=|alt=]]', self.typeImage or 'OOjs UI icon information-progressive.svg', imageSize) end end -- Right image settings. local imageRight = self.isSmall and args.smallimageright or args.imageright if not (cfg.imageRightNone and imageRight == 'none') then self.imageRight = imageRight end end function MessageBox:setMainspaceCategories() local args = self.args local cfg = self.cfg if not cfg.allowMainspaceCategories then return nil end local nums = {} for _, prefix in ipairs{'cat', 'category', 'all'} do args[prefix .. '1'] = args[prefix] nums = union(nums, getArgNums(args, prefix)) end -- The following is roughly equivalent to the old {{Ambox/category}}. local date = args.date date = type(date) == 'string' and date local preposition = 'from' for _, num in ipairs(nums) do local mainCat = args['cat' .. tostring(num)] or args['category' .. tostring(num)] local allCat = args['all' .. tostring(num)] mainCat = type(mainCat) == 'string' and mainCat allCat = type(allCat) == 'string' and allCat if mainCat and date and date ~= '' then local catTitle = string.format('%s %s %s', mainCat, preposition, date) self:addCat(0, catTitle) catTitle = getTitleObject('Category:' .. catTitle) if not catTitle or not catTitle.exists then self:addCat(0, 'Articles with invalid date parameter in template') end elseif mainCat and (not date or date == '') then self:addCat(0, mainCat) end if allCat then self:addCat(0, allCat) end end end function MessageBox:setTemplateCategories() local args = self.args local cfg = self.cfg -- Add template categories. if cfg.templateCategory then if cfg.templateCategoryRequireName then if self.isTemplatePage then self:addCat(10, cfg.templateCategory) end elseif not self.title.isSubpage then self:addCat(10, cfg.templateCategory) end end -- Add template error categories. if cfg.templateErrorCategory then local templateErrorCategory = cfg.templateErrorCategory local templateCat, templateSort if not self.name and not self.title.isSubpage then templateCat = templateErrorCategory elseif self.isTemplatePage then local paramsToCheck = cfg.templateErrorParamsToCheck or {} local count = 0 for i, param in ipairs(paramsToCheck) do if not args[param] then count = count + 1 end end if count > 0 then templateCat = templateErrorCategory templateSort = tostring(count) end if self.categoryNums and #self.categoryNums > 0 then templateCat = templateErrorCategory templateSort = 'C' end end self:addCat(10, templateCat, templateSort) end end function MessageBox:setAllNamespaceCategories() -- Set categories for all namespaces. if self.invalidTypeError then local allSort = (self.title.namespace == 0 and 'Main:' or '') .. self.title.prefixedText self:addCat('all', 'Wikipedia message box parameter needs fixing', allSort) end if self.isSubstituted then self:addCat('all', 'Pages with incorrectly substituted templates') end end function MessageBox:setCategories() if self.title.namespace == 0 then self:setMainspaceCategories() elseif self.title.namespace == 10 then self:setTemplateCategories() end self:setAllNamespaceCategories() end function MessageBox:renderCategories() if not self.hasCategories then -- No categories added, no need to pass them to Category handler so, -- if it was invoked, it would return the empty string. -- So we shortcut and return the empty string. return "" end -- Convert category tables to strings and pass them through -- [[Module:Category handler]]. return require('Module:Category handler')._main{ main = table.concat(self.categories[0] or {}), template = table.concat(self.categories[10] or {}), all = table.concat(self.categories.all or {}), nocat = self.args.nocat, page = self.args.page } end function MessageBox:export() local root = mw.html.create() -- Add the subst check error. if self.isSubstituted and self.name then root:tag('b') :addClass('error') :wikitext(string.format( 'Template <code>%s[[Template:%s|%s]]%s</code> has been incorrectly substituted.', mw.text.nowiki('{{'), self.name, self.name, mw.text.nowiki('}}') )) end -- Create the box table. local boxTable = root:tag('table') boxTable:attr('id', self.id or nil) for i, class in ipairs(self.classes or {}) do boxTable:addClass(class or nil) end boxTable :cssText(self.style or nil) :attr('role', 'presentation') if self.attrs then boxTable:attr(self.attrs) end -- Add the left-hand image. local row = boxTable:tag('tr') if self.imageLeft then local imageLeftCell = row:tag('td'):addClass('mbox-image') if self.imageCellDiv then -- If we are using a div, redefine imageLeftCell so that the image -- is inside it. Divs use style="width: 52px;", which limits the -- image width to 52px. If any images in a div are wider than that, -- they may overlap with the text or cause other display problems. imageLeftCell = imageLeftCell:tag('div'):css('width', '52px') end imageLeftCell:wikitext(self.imageLeft or nil) elseif self.imageEmptyCell then -- Some message boxes define an empty cell if no image is specified, and -- some don't. The old template code in templates where empty cells are -- specified gives the following hint: "No image. Cell with some width -- or padding necessary for text cell to have 100% width." row:tag('td') :addClass('mbox-empty-cell') :cssText(self.imageEmptyCellStyle or nil) end -- Add the text. local textCell = row:tag('td'):addClass('mbox-text') if self.useCollapsibleTextFields then -- The message box uses advanced text parameters that allow things to be -- collapsible. At the moment, only ambox uses this. textCell:cssText(self.textstyle or nil) local textCellDiv = textCell:tag('div') textCellDiv :addClass('mbox-text-span') :wikitext(self.issue or nil) if (self.talk or self.fix) and not self.isSmall then textCellDiv:tag('span') :addClass('hide-when-compact') :wikitext(self.talk and (' ' .. self.talk) or nil) :wikitext(self.fix and (' ' .. self.fix) or nil) end textCellDiv:wikitext(self.date and (' ' .. self.date) or nil) if self.info and not self.isSmall then textCellDiv :tag('span') :addClass('hide-when-compact') :wikitext(self.info and (' ' .. self.info) or nil) end if self.removalNotice then textCellDiv:tag('small') :addClass('hide-when-compact') :tag('i') :wikitext(string.format(" (%s)", self.removalNotice)) end else -- Default text formatting - anything goes. textCell :cssText(self.textstyle or nil) :wikitext(self.text or nil) end -- Add the right-hand image. if self.imageRight then local imageRightCell = row:tag('td'):addClass('mbox-imageright') if self.imageCellDiv then -- If we are using a div, redefine imageRightCell so that the image -- is inside it. imageRightCell = imageRightCell:tag('div'):css('width', '52px') end imageRightCell :wikitext(self.imageRight or nil) end -- Add the below row. if self.below then boxTable:tag('tr') :tag('td') :attr('colspan', self.imageRight and '3' or '2') :addClass('mbox-text') :cssText(self.textstyle or nil) :wikitext(self.below or nil) end -- Add error message for invalid type parameters. if self.invalidTypeError then root:tag('div') :css('text-align', 'center') :wikitext(string.format( 'This message box is using an invalid "type=%s" parameter and needs fixing.', self.type or '' )) end -- Add categories. root:wikitext(self:renderCategories() or nil) return tostring(root) end -------------------------------------------------------------------------------- -- Exports -------------------------------------------------------------------------------- local p, mt = {}, {} function p._exportClasses() -- For testing. return { MessageBox = MessageBox } end function p.main(boxType, args, cfgTables) local box = MessageBox.new(boxType, args, cfgTables or mw.loadData(CONFIG_MODULE)) box:setParameters() box:setCategories() return box:export() end function mt.__index(t, k) return function (frame) if not getArgs then getArgs = require('Module:Arguments').getArgs end return t.main(k, getArgs(frame, {trim = false, removeBlanks = false})) end end return setmetatable(p, mt) pkmsoyd653isfuavcwbjagpehyypumz Template:Ombox/shortcut 10 21117 373192 366881 2021-06-02T04:16:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div role="note" class="shortcutbox noprint" style="float: right; border: 1px solid #aaa; padding: .4em 1em .4em 1em; text-align: center; line-height: 1.4em; font-weight: bold; font-size: smaller; background-color:white;"><!-- Putting anchors on page: -->{{#if:{{{1|}}}|<span id="{{{1|}}}"></span> }}{{#if:{{{2|}}}|<span id="{{{2|}}}"></span> }}{{#if:{{{3|}}}|<span id="{{{3|}}}"></span> }}{{#if:{{{4|}}}|<span id="{{{4|}}}"></span> }}{{#if:{{{5|}}}|<span id="{{{5|}}}"></span> }}<!-- Adding the shortcut links: --><div style="display: inline-block; border-bottom: 1px solid #aaa; line-height: 1.5em; font-weight: normal; margin-bottom: .2em;">[[Wikipedia:Shortcut|Shortcut{{#if:{{{2|}}}|s}}]]</div><!-- -->{{#if:{{{1|}}}|{{ubl|{{nowrap|{{no redirect|{{{1}}}}}}}|{{#if:{{{2|}}}|{{nowrap|{{no redirect|{{{2}}}}}}}}}|{{#if:{{{3|}}}|{{nowrap|{{no redirect|{{{3}}}}}}}}}|{{#if:{{{4|}}}|{{nowrap|{{no redirect|{{{4}}}}}}}}}|{{#if:{{{5|}}}|{{nowrap|{{no redirect|{{{5}}}}}}}}}}}}} </div> <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> j909pv43te6492groln2cf4t15aojw0 Template:Hatnote inline 10 21118 373067 366882 2021-06-02T04:13:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Hatnote inline/invoke|1={{{1|{{{text|{{{content}}}}}}}}}|extraclasses={{{class|{{{extraclasses|}}}}}}|selfref={{#if:{{{printworthy|{{{selfref|}}}}}}||yes}}|category={{{category|}}}|inline=true}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> g343xbbag39slu3vkt4q13gtew5pgjt Template:End 10 21119 373028 366883 2021-06-02T04:12:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> 12kp3z6xhvcompsgmubicwvljpoffyo Template:Em 10 21120 373025 366884 2021-06-02T04:12:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <em {{#if:{{{role|}}}|role="{{{role}}}"}} {{#if:{{{class|}}}|class="{{{class}}}"}} {{#if:{{{id|}}}|id="{{{id}}}"}} {{#if:{{{style|}}}|style="{{{style}}}"}} {{#if:{{{title|}}}|title="{{{title}}}"}}>{{{1}}}</em><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Add categories to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> f55ecl7wzq64zebsoa29xryww4v2chx Template:Diff 10 21121 373015 366885 2021-06-02T04:11:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span class="plainlinks">[{{#if:{{{title|{{{page|{{{1|}}}}}}}}} |{{fullurl:{{{title|{{{page|{{{1}}}}}}}}}|{{#if:{{{diff|{{{2|}}}}}} |diff={{trim|{{{diff|{{{2}}}}}}}}& }}oldid={{trim|{{{oldid|{{{3|}}}}}}}}}} |{{SERVER}}{{SCRIPTPATH}}/index.php?title={{#if:{{{diff|{{{2|}}}}}} |&diff={{trim|{{{diff|{{{2}}}}}}}} }}&oldid={{trim|{{{oldid|{{{3|}}}}}}}} }}{{#ifeq:{{{diffonly|}}}|yes|&diffonly=1}} {{{label|{{{4|}}}}}}]</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> cv4gjhy2bs8mj4fk7mpzcasgc3e5r0o Template:Date 10 21122 368111 366886 2020-06-22T17:39:49Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Data]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Data]] 8momsa6w5v2uxassk0brqdjkndm9y8t Template:Csdoc 10 21123 366887 2020-06-01T20:20:06Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Citation Style documentation]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Citation Style documentation]]{{R from template shortcut}} 1wt7ij6rzt3vfufgon1tw1ycigvclx0 Template:Citation Style documentation 10 21124 372968 366888 2021-06-02T04:10:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Template wrapper|wrap|_template=Citation Style documentation/{{{1|}}}|_include-positional=yes}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 3a7k7d9bahcte4yx7nt6i08sjzv9e06 Template:Cs1 10 21125 366889 2020-06-01T20:20:46Z Anfrx 16583 Pagina nova: [[Help:Citation Style 1|Citation Style 1]]<noinclude> [[Category:Documentation assistance templates]] </noinclude> wikitext text/x-wiki [[Help:Citation Style 1|Citation Style 1]]<noinclude> [[Category:Documentation assistance templates]] </noinclude> 3gpz7ptxi5prfsj5lb0kawozsw3dsyw Template:Crossreference 10 21126 372998 367887 2021-06-02T04:11:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Hatnote inline|1={{{1|{{{text|{{{content|<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] cuntenutu di mostra</noinclude>}}}}}}}}}|extraclasses={{{class|{{{extraclasses|}}}}}}|selfref={{#if:{{{selfref|{{{printworthy|{{{unprintworthy|}}}}}}}}}||yes}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> m2tyefhdx9rcsiy2dqb4hu7pw3miock Template:Crossref 10 21127 366891 2020-06-01T20:21:27Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Crossreference]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Crossreference]] {{Rcat shell| {{R from template shortcut}} }} pq7z0nmw7a74xqvemqbunajs03rcg15 Template:Rcat shell 10 21128 367679 366892 2020-06-09T20:16:57Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Redirect category shell]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Redirect category shell]] {{Redirect category shell|{{r to redirect template}}{{r from template shortcut}}}} rr6oj1sbu8ysj42xdb3d40yxnozjxrm Template:Cat 10 21129 372949 366894 2021-06-02T04:10:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[:Categoria:{{PAGENAME:{{{1}}}}}]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> nm56w3082fp7kprda5pmfx39bfelyx1 Template:Code 10 21130 372979 366895 2021-06-02T04:11:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#tag:syntaxhighlight|{{{code|{{{1}}}}}}|lang={{{lang|{{{2|text}}}}}}|class={{{class|}}}|id={{{id|}}}|style={{{style|}}}|inline=1}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> qesk7dc0awb03w1gk4mj9cay1x4suvo Template:Cl 10 21131 366896 2020-06-01T20:23:33Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Category link]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Category link]] {{R from move}} sxb6uqb5pxx7i9ck11lxcop05gxni7w Template:R from move 10 21132 367594 367332 2020-06-09T11:24:10Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Redirect da muvimenti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Redirect da muvimenti]] jpwzbnfs2mk59m9avlaba41kgexgj5k Template:Hatnote 10 21133 373066 366898 2021-06-02T04:13:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Hatnote|hatnote}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> 5mctddogn7rpenptw3uk5yg4wjd6vz3 Template:This is a redirect/rcat 10 21134 367383 367381 2020-06-05T15:45:42Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Questu hè un redirectu/rcat]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Questu hè un redirectu/rcat]] 32dlpcwlppc0mdh5cjbu1w54w0xe2ny Template:Small 10 21135 373302 366900 2021-06-02T04:18:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span style="font-size:85%;">{{{1}}}</span><includeonly>{{SAFESUBST:#if:{{{1|}}}||[[Category:Pages using small with an empty input parameter]]}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}<!--Categories and interwikis go in the /doc sub-page.--> </noinclude> 61ehopv2g1ri147dnocsafh7j8kyjnc Template:Redirect template 10 21136 373256 366901 2021-06-02T04:17:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#invoke:Redirect template|main}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> n5wc5prb91586gfgwckghuzpjhycju0 Modulo:Redirect template 828 21137 367676 367665 2020-06-09T20:11:43Z Anfrx 16583 Scribunto text/plain require('Modulo:No globals') local p = {} -- key is beginning of arg name. value is table with namespace number and link -- alternatively, a function taking the namespace number and returning a validity -- can be used local namespaceCategories = { all = { function() return true end }, main = { 0, '[[wp:mainspace|main]]' }, help = { 12, '[[wp:help namespace|help]]' }, portal = { 100, '[[wp:portal|portal]]' }, talk = { function(n) return n > 0 and n%2 == 1 end, '[[Help:Using talk pages|talk]]' }, template = { 10, '[[wp:template namespace|template]]' }, wikipedia = { 4, '[[wp:project namespace|Wikipedia project]]' }, category = { 14, '[[wp:categorization|category]]' }, user = { 2, '[[wp:user pages|user]]' }, } -- remove whitespaces from beginning and end of args local function valueFunc(key, val) if type(val) == 'string' then val = val:match('^%s*(.-)%s*$') if val == '' then return nil end end return val end local function getPrettyName(args) for k in pairs(namespaceCategories) do if args[k .. ' categoria'] then return string.format("'''[[:Categoria:%s|%s]]''': ", args[k .. ' categoria'], args.name) end end return string.format("'''%s''': ", args.name) end function p.main(frame) local args = require('Modulo:Arguments').getArgs(frame, {wrappers = 'Template:Redirect template', valueFunc = valueFunc}) local namespace = mw.title.getCurrentTitle().namespace --- XXX: this is a HORRIBLE HACK. kill it with fire as soon as https://bugzilla.wikimedia.org/show_bug.cgi?id=12974 is fixed local beCompatibleWithBug12974 = args.info and (args.info:find('^[:;#*]', 1) == 1 or args.info:find('{|', 1, true) == 1) and '\n' or ' ' local content = string.format('\n<div class="rcat %s">\n*%sQuestu hè un redirectu%s%s.%s%s</div>', args.class or '', args.name and getPrettyName(args) or '', args.from and (' da ' .. args.from) or '', args.to and (' à ' .. args.to) or '', args.info and beCompatibleWithBug12974 or '', args.info or '' ) for k,v in pairs(namespaceCategories) do if args[k .. ' categoria'] then if type(v[1]) == 'function' and v[1](namespace) or v[1] == namespace then content = content .. string.format('[[Categoria:%s]]', args[k .. ' categoria']) elseif args['other category'] then content = content .. string.format('[[Categoria:%s]]', args['altra categuria']) else content = content .. frame:expandTemplate{title = 'Incorrect redirect template', args = {v[2]}} end end end if namespace == 0 then local yesno = require('Modulo:Yesno') if yesno(args.printworthy) == true then return content .. '[[Category:Printworthy redirects]]' elseif yesno(args.printworthy) == false then return content .. '[[Category:Unprintworthy redirects]]' end end return content end return p g3gnjzw0iw0v55uodlisyaphuh0gbeo Template:Navbox 10 21138 373158 366903 2021-06-02T04:15:47Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Navbox|navbox}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> d527koxpex2xoy64875oxmwsbmae6j9 Template:NotRef 10 21139 373177 366904 2021-06-02T04:16:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki This {{#ifeq: {{FULLPAGENAME}} | Wikipedia:External links |guideline|guidance}} does not restrict linking to websites that are being used as [[Wikipedia:Citing sources|sources]] to provide content in articles.<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] ;Documentation :Text of the caveat which applies to guidance preferring free content as target for external links, above web resources with a more [[Help:Citation Style 1#Registration or subscription required|restricted access]] (including subscription, registration, or otherwise limited access). :This caveat is used multiple times in the [[WP:EL]] guidance, but, for instance, also applies to urls in cite templates. </noinclude> 7rc8r6pw7wthyma04kiq2o05qgsto4h Modulo:Citation/CS1/Suggestions 828 21140 367088 366907 2020-06-04T09:42:56Z Anfrx 16583 Scribunto text/plain --Please insert new suggestions in alphabetical order --The form is ['incorrect'] = 'correct', suggestions = { ['accessmonth'] = 'data di accessu', -- no longer supported by us, but still by citation templates mirrored in foreign WPs; can be emulated using 'access-date' ['accesso'] = 'data di accessu', -- Italian ['accessyear'] = 'data di accessu', -- no longer supported by us, but still by citation templates mirrored in foreign WPs; can be emulated using 'access-date' ['address'] = 'locu', ['année'] = 'annu', -- French ['año'] = 'annu', ['año-original'] = 'annu uriginale', ['añoacceso'] = 'data di accessu', -- Spanish ['annoaccesso'] = 'data di accessu', -- Italian ['annodiaccesso'] = 'data di accessu', -- Italian ['apellido'] = 'cognome', -- Spanish ['archiv-datum'] = 'data d’archiviu', -- German ['archive date'] = 'data d’archiviu', ['archiv-url'] = 'url d’archiviu', -- German ['archive url'] = 'url d’archiviu', -- Spanish ['artist'] = 'altri', ['auflage'] = 'edizione', -- German ['auteur'] = 'autore', -- French ['auther'] = 'autore', ['author link'] = 'autore-ligame', -- Polish ['author link2'] = 'autore-ligame2', -- Polish ['autor'] = 'autore', -- German (singular and plural) ['autore'] = 'autore', -- Italian ['autthor'] = 'autore', ['band'] = 'voluminu', -- German ['chapter_title'] = 'capitulu', ['cita'] = 'citazione', -- Spanish ['citazione'] = 'citazione', -- Italian ['coauthor'] = 'autore', ['coauthors'] = 'autore', ['coautores'] = 'autore', -- Spanish ['coautori'] = 'autore', -- Italian ['cognome'] = 'cognome', -- Italian ['consulté le'] = 'data di accessu', -- French ['czasopismo'] = 'ghjurnale', -- Polish ['data'] = 'data', -- Polish, Italian ['dataarchivio'] = 'data d’archiviu', -- Italian ['data dostępu'] = 'data di accessu', -- Polish ['datum'] = 'data', -- German ['deadlink'] = 'url-status', ['distributor'] = 'editore', ['dnb'] = 'id', -- German (as 'id={{DNB-IDN|...}}') (not yet supported by us directly) ['éditeur'] = 'editore', -- French ['editon'] = 'edizione', ['editoin'] = 'edizione', ['editora'] = 'editore', -- Portuguese ['editorial'] = 'editore', ['en ligne le'] = 'data d’archiviu', -- French ['encyclopædia'] = 'encyclopedia', ['enlaceautor'] = 'ligame d’autore', -- Spanish ['fecha'] = 'data', -- Spanish ['fechaacceso'] = 'data di accessu', -- Spanish ['fechaarchivo'] = 'data d’archiviu', -- Spanish ['filetype'] = 'furmatu', ['first 1'] = 'nomu1', ['foramt'] = 'furmatu', ['formato'] = 'furmatu', -- Spanish, Italian, Polish ['frist'] = 'nomu', ['herausgeber'] = 'editori', -- German (singular and plural) ['idioma'] = 'lingua', -- Spanish, Italian ['imię'] = 'nomu', -- Polish ['isbnistformalfalsch'] = 'isbn hè sbagliatu', -- German ['isnb'] = 'isbn', ['jahr'] = 'annu', -- German ['kapitel'] = 'capitulu', -- German -- ['kommentar'] = 'cumentà', -- German (not yet supported by us) ['lang'] = 'lingua', ['langauge'] = 'lingua', ['langue'] = 'lingua', -- French ['last 1'] = 'cognome1', ['lieu'] = 'locu', -- French ['lingua'] = 'lingua', -- Italian ['lire en ligne'] = 'url', -- French ['lizenznummer'] = 'id', -- German (as 'id=License ...') ['loaction'] = 'locu', ['locatoin'] = 'locu', ['lugar'] = 'locu', -- Spanish ['miejsce'] = 'locu', -- Polish ['miesiąc'] = 'data', -- Polish ['mois'] = 'data', -- French ['monat'] = 'data', -- German -- ['name'] = 'autore', -- 'name' is often erroneously used for 'title' and 'work' as well, so no suggestion is better than a wrong suggestion ['nazwisko'] = 'cognome', -- Polish ['nespaper'] = 'newspaper', ['newpaper'] = 'newspaper', ['news'] = 'newspaper', ['nom'] = 'cognome', -- French ['nom1'] = 'cognome1', -- French ['nombre'] = 'nomu', -- Spanish ['nome'] = 'nomu', -- Italian ['nummer'] = 'numeru', -- German ['obra'] = 'travaglià', -- Spanish ['odpowiedzialność'] = 'agenzia', -- Polish ['offline'] = 'url-status', -- German ['online'] = 'url', -- German (not a direct replacement, but can be emulated) ['opublikowany'] = 'agenzia', -- Polish ['opera'] = 'travaglià', -- Italian ['origdate'] = 'orig-year', ['originaljahr'] = 'orig-year', -- German ['originalort'] = 'locu', -- German (if 'ort' is specified at the same time, the latter should be put in 'publication-place') ['originalsprache'] = 'lingua', -- German ['originaltitel'] = 'titulu', -- German (if 'originaltitel' is specified, any possible contents of 'title' should be put in 'trans-title') ['ort'] = 'locu', -- German ['other'] = 'altri', ['oznaczenie'] = 'agenzia', -- Polish ['pagees'] = 'pagine', ['página'] = 'pagina', -- Spanish, Italian ['páginas'] = 'pagine', -- Spanish, Italian ['passage'] = 'pagine', -- French ['pagina'] = 'pagine', -- Italian ['pagine'] = 'pagine', -- Italian ['périodique'] = 'editore', -- French ['plublisher'] = 'editore', ['pmcid'] = 'pmc', ['praca'] = 'travaglià', -- Polish ['prénom'] = 'nomu', -- French ['prénom1'] = 'nomu1', -- French ['ps'] = 'postscrittu', ['pub'] = 'editore', ['pulbication-place'] = 'lochi di publicazione', ['reihe'] = 'serie', -- German ['retrieved'] = 'data di accessu', ['rok'] = 'data', -- Polish ['sammelwerk'] = 'travaglià', -- German ['seiten'] = 'pagine', -- German ['seria'] = 'serie', -- Polish ['série'] = 'serie', -- French *RECHECK* ['service'] = 'agenzia', ['sitioweb'] = 'situ web', --Spanish ['sito'] = 'situ web', --Italian ['stron'] = 'pagina', -- Polish ['strony'] = 'pagine', -- Polish ['spalten'] = 'at', -- German (not a direct replacement, but can be emulated) ['sprache'] = 'lingua', -- German ['suscripción'] = 'abbunamentu', -- Spanish, Polish ['tag'] = 'data', -- German ['tile'] = 'titulu', ['tite'] = 'titulu', ['titel'] = 'titulu', -- German ['titel-p'] = 'titulu', -- German ('postscript=none' should be added as well) ['titelerg'] = 'cuntribuzione', -- German (not a direct replacement, but can be emulated) ['titolo'] = 'titulu', -- Spanish, Italian ['titre'] = 'titulu', -- French ['títle'] = 'titulu', ['título'] = 'titulu', -- Spanish ['transchapter'] = 'trascapitulu', ['translator'] = 'traduttore', ['transtitle'] = 'trastitulu', ['typ'] = 'maschera d’autore', -- German (not a direct replacement, but the only valid argument 'typ=wl' can be emulated using 'author-mask') ['tytuł'] = 'titulu', -- Polish ['ubicación'] = 'locu', -- Spanish ['urlarchivo'] = 'url d’archiviu', -- Spanish ['urlarchivio'] = 'url d’archiviu', -- Italian ['urn'] = 'id', -- German (as 'id={{URN|...}}') (not yet supported by us directly) ['übersetzer'] = 'traduttore', -- German (singular and plural) ['verlag'] = 'editore', -- German ['vol'] = 'voluminu', ['volumen'] = 'voluminu', -- Spanish ['werk'] = 'travaglià', -- German ['werkerg'] = 'cuntribuzione', -- German (not a direct replacement, but can be emulated) ['wkautore'] = 'ligame d’autore', -- Italian ['wolumin'] = 'voluminu', -- Polish ['wydanie'] = 'numeru', -- Polish ['wydawca'] = 'editore', -- French ['zaprezentowany'] = 'editore', -- French ['zdb'] = 'id', -- German (as 'id={{ZDB|...}}') (not yet supported by us directly) ['zitat'] = 'citazione', -- German ['zugriff'] = 'data di accessu', -- German } --[[--------------------------< P A T T E R N S >-------------------------------------------------------------- Here we use Lua patterns to make suggestions. The form is ['pattern'] = 'correct', Lua patterns are not regex though they are similar. The escape character is '%', not '\'. For more information about lua patterns, see: Extension:Scribunto/Lua_reference_manual#Patterns Patterns should probably always include the '^' and '$' anchor assertions to prevent a partial match from incorrectly suggesting the wrong parameter name. For instance, the pattern 'a[utho]+r' matches 'author' in the no-longer-supported parameter |author-separator= so the code suggests '|author='; the same pattern also matches the no-longer-supported parameter |separator= (returning 'ator') so again, the code suggests '|author='. One capture is supported, typically the enumerator from an enumerated parameter (the '6' in |author6=, etc.) The value from the capture replaces $1 in the 'correct' value. ]] local patterns = { ['^ac+es+ ?d?a?t?e?$'] = 'data di accessu', ['^a[utho]+r$'] = 'autore', ['^a[utho]+r(%d+)$'] = 'autore$1', -- enumerated ['^pu[blish]+ers?$'] = 'editore', } return {suggestions = suggestions, patterns=patterns}; 9r21vbpy2ym96pk73v8my1dklwvluoe Template:Cite book/TemplateData 10 21141 366965 366909 2020-06-02T19:00:11Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Cita libru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Cita libru]] elecijcfsgure6i8nwmuwbkkfd85gqw Template:Collapse top 10 21142 372981 366910 2021-06-02T04:11:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div style="margin-left:{{{indent|0}}}"><!-- NOTE: width renders incorrectly if added to main STYLE section --> {| <!-- Template:Collapse top --> class="mw-collapsible {{{{{|safesubst:}}}#if:{{{expand|{{{collapse|}}}}}}||mw-collapsed}} {{{class|}}}" style="background: {{{bg1|transparent}}}; text-align: left; border: {{{border|1px}}} solid {{{b-color|Silver}}}; margin: 0.2em auto auto; width:{{{{{|safesubst:}}}#if:{{{width|}}}|{{{width}}}|100%}}; clear: {{{clear|both}}}; padding: 1px;" |- ! style="background: {{{bg|#{{main other|F0F2F5|CCFFCC}}}}}; font-size:87%; padding:0.2em 0.3em; text-align:{{{{{|safesubst:}}}#if:{{{left|}}}|left|center}}; {{{{{|safesubst:}}}#if:{{{fc|}}}|color: {{{fc}}};|}}" | <div style="display:inline;font-size:115%">{{{1|{{{title|{{{reason|{{{header|{{{heading|{{{result|Extended content}}}}}}}}}}}}}}}}}}</div> {{{{{|safesubst:}}}#if:{{{warning|{{{2|}}}}}} |{{{{{|safesubst:}}}!}}- {{{{{|safesubst:}}}!}} style="text-align:center; font-style:italic;" {{{{{|safesubst:}}}!}} {{{2|The following is a closed debate. {{strongbad|Please do not modify it.}} }}} }} |- | style="border: solid {{{border2|1px Silver}}}; padding: {{{padding|0.6em}}}; background: {{{bg2|White}}};" {{{{{|safesubst:}}}!}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{lorem ipsum|3}} {{Collapse bottom}} {{Documentation}} {{Collapse top/TemplateData}} </noinclude> 2hehe525rp8nnd2o9qprmatnuijjwdb Template:TemplateData header 10 21143 373328 367760 2021-06-02T04:19:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div class="templatedata-header">{{#if:{{{noheader|}}}|<!-- noheader: -->{{Template parameter usage}}|<!-- +header: -->Eccu u {{#if:{{{nolink|}}}|<!-- +header, nolink TD -->TemplateData|<!-- +header, +link [[TD]]; DEFAULT: -->[[Wikipedia:TemplateData|TemplateData]]}}<!-- e.o. #if:nolink; DEFAULT: --> documentazioni per stu mudellu adupratu da [[Wikipedia:VisualEditor|VisualEditor]] è altri arnesi ; {{Template parameter usage|lc=yes}}<!-- e.o. #if:noheader -->}} '''TemplateData per {{{1|{{BASEPAGENAME}}}}}''' </div><includeonly><!-- cuntrolla i paràmetri -->{{#invoke:Check for unknown parameters|check |unknown={{template other|1=[[Categoria:Pagine chì utilizanu un capu di TemplateData cù paràmetri scunnisciuti|_VALUE_]]}} |template=Template:TemplateData header |1 |nolink |noheader |preview=<div class="error" style="font-weight:normal">Unknown parameter '_VALUE_' in [[Template:TemplateData header]].</div> }}<!-- -->{{template other|{{sandbox other|| [[Categoria:Templates aduprendu TemplateData]] }}}}</includeonly><!-- --><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> 7q1oa8kuw2nsevt6ko1v1iag6294fgk Template:Documentation 10 21144 367103 366912 2020-06-05T09:55:56Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Documentazione]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Documentazione]] inatwf87cf2bk96ifaogpsg58lg2gm6 Template:Documentation/doc 10 21145 367104 367057 2020-06-05T09:56:45Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Documentazione/man]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Documentazione/man]] jaotc88490qnggte2mbptzmiylc5njd Modulo:Transclusion count/data/D 828 21146 366914 2020-06-02T16:20:16Z Anfrx 16583 Pagina nova: return { ["D&D"] = 3900, ["D&D_to-do"] = 5400, ["D-da"] = 3400, ["DANFS"] = 8800, ["DC-Comics-trademark-copyright"] = 2100, ["DDR"] = 2700, ["DEC"] = 7700, ["DECADE"] = 187000, ["DEN... Scribunto text/plain return { ["D&D"] = 3900, ["D&D_to-do"] = 5400, ["D-da"] = 3400, ["DANFS"] = 8800, ["DC-Comics-trademark-copyright"] = 2100, ["DDR"] = 2700, ["DEC"] = 7700, ["DECADE"] = 187000, ["DEN"] = 5800, ["DEU"] = 16000, ["DMC"] = 22000, ["DMCA"] = 1480000, ["DMCAT"] = 2500, ["DNB"] = 8500, ["DNB_portal"] = 2600, ["DNK"] = 6900, ["DNZB"] = 3300, ["DOI"] = 4900, ["DOWs"] = 2500, ["DPP"] = 74000, ["DPP/logo"] = 74000, ["DRV_links"] = 2800, ["DYKC"] = 6700, ["DYKF"] = 2100, ["DYK_blue"] = 3500, ["DYK_checklist"] = 3300, ["DYK_conditions"] = 39000, ["DYK_files"] = 2100, ["DYK_header"] = 5900, ["DYK_nompage_links"] = 50000, ["DYK_talk"] = 91000, ["DYK_talk/date"] = 91000, ["DYK_tools"] = 37000, ["DYKfile"] = 11000, ["DZA"] = 2400, ["Dab"] = 13000, ["Dablink"] = 3300, ["Dagger"] = 9500, ["Dashboard.wikiedu.org_assignment"] = 30000, ["Dashboard.wikiedu.org_course_header"] = 3600, ["Dashboard.wikiedu.org_course_header/edit-note"] = 3600, ["Dashboard.wikiedu.org_sandbox"] = 54000, ["Dashboard.wikiedu.org_student_editor"] = 39000, ["Dashboard.wikiedu.org_student_program_sandbox"] = 54000, ["Dashboard.wikiedu.org_talk_course_link"] = 41000, ["Dashboard.wikiedu.org_user_talk"] = 2200, ["Date"] = 44000, ["Date-mf"] = 29000, ["Date_table_sorting"] = 31000, ["Dated_maintenance_category"] = 1550000, ["Day+1"] = 6100, ["Day-1"] = 7500, ["Dbox"] = 3300, ["Dda"] = 3500, ["Dead_link"] = 272000, ["Death-date"] = 8800, ["Death-date_and_age"] = 8200, ["Death_date"] = 8600, ["Death_date_and_age"] = 285000, ["Death_year_and_age"] = 12000, ["Decade_link"] = 21000, ["Decimals"] = 4300, ["Decline"] = 2200, ["Declined"] = 2900, ["Decrease"] = 25000, ["Define"] = 4500, ["Deg2DMS"] = 3200, ["Deletion_review_log_header"] = 4500, ["Deletion_review_log_header/Core"] = 4500, ["Delink"] = 1390000, ["Delink_question_hyphen-minus"] = 251000, ["Delrevxfd"] = 3100, ["Democratic_Party_(US)/meta/color"] = 13000, ["Democratic_Party_(US)/meta/shading"] = 20000, ["Democratic_Party_(US)/meta/shortname"] = 11000, ["Democratic_Party_(United_States)/meta/color"] = 11000, ["Democratic_Party_(United_States)/meta/shortname"] = 10000, ["Demography"] = 2100, ["Description_missing"] = 10000, ["Designation/abbreviation"] = 7400, ["Designation/color"] = 74000, ["Designation/colour"] = 76000, ["Designation/colour2"] = 14000, ["Designation/divbox"] = 23000, ["Designation/text"] = 37000, ["Designation_list"] = 4400, ["Details"] = 6600, ["DetailsLink"] = 4900, ["Detect_singular"] = 526000, ["Deutsche_Bahn_station_codes"] = 2100, ["DfE_performance_tables"] = 4100, ["Diff"] = 26000, ["Diff2"] = 8100, ["Digits"] = 13000, ["Directories_box"] = 3500, ["Disamb"] = 2100, ["Disambig"] = 65000, ["Disambig-Class"] = 11000, ["DisambigProj"] = 12000, ["DisambigProject"] = 152000, ["Disambigproject"] = 5000, ["Disambiguation"] = 193000, ["Disambiguation/cat"] = 193000, ["Disambiguation_needed"] = 3500, ["Disambiguation_page_short_description"] = 313000, ["Discogs_artist"] = 8300, ["Discogs_master"] = 7800, ["Discogs_release"] = 2200, ["Discussion_bottom"] = 11000, ["Discussion_top"] = 10000, ["DisestcatCountry"] = 8200, ["DisestcatCountry/core"] = 8200, ["DisestcatCountryDecade"] = 2400, ["DisestcatUSstate"] = 4300, ["DisestcatUSstate/core"] = 4300, ["Disputed"] = 2200, ["Distinguish"] = 69000, ["Disused_Rail_Start"] = 3100, ["Disused_rail_start"] = 3700, ["Disused_style"] = 3800, ["Div_col"] = 301000, ["Div_col_end"] = 229000, ["Divbox"] = 206000, ["Divbox/styles.css"] = 230000, ["Dmbox"] = 402000, ["Dmbox/styles.css"] = 378000, ["Dmoz"] = 3600, ["Dn"] = 2700, ["Do_not_move_to_Commons"] = 13000, ["Doc"] = 3000, ["Documentation"] = 76000, ["Documentation_subpage"] = 80000, ["Dog_opentask"] = 3900, ["Doi"] = 21000, ["Doing"] = 3300, ["Don't_edit_this_line"] = 69000, ["Don't_edit_this_line_always_display"] = 288000, ["Don't_edit_this_line_extinct"] = 288000, ["Don't_edit_this_line_link_target"] = 288000, ["Don't_edit_this_line_link_text"] = 288000, ["Don't_edit_this_line_parent"] = 288000, ["Don't_edit_this_line_rank"] = 288000, ["Don't_edit_this_line_refs"] = 69000, ["Don't_edit_this_line_same_as"] = 288000, ["Done"] = 81000, ["Done-t"] = 2200, ["Doppelganger"] = 2600, ["Dot"] = 3000, ["Double-dagger"] = 8500, ["Dr"] = 3600, ["Dr-logno"] = 3600, ["Dr-make"] = 3600, ["Dr-yr"] = 3600, ["Draft_article"] = 2100, ["Draft_article_check"] = 2200, ["Draft_other"] = 116000, ["Draw"] = 2200, ["Draw_key"] = 15000, ["Drep"] = 3600, ["Drugbankcite"] = 4700, ["Drugbox"] = 7400, ["Drugs.com"] = 3200, ["Ds/editnotice"] = 2200, ["Ds/talk_notice"] = 3500, ["Ds/topics"] = 5700, ["Dsindex"] = 2200, ["Dts"] = 30000, ["Dubious"] = 7300, ["Duck"] = 2200, ["Dummytab"] = 3700, ["Duration"] = 34000, ["Dyktalk"] = 44000, ["Dynamic_IP"] = 5500, ["Dynamic_list"] = 6800, ["Module:DYK_checklist"] = 3300, ["Module:DYK_checklist/data"] = 3300, ["Module:DYK_nompage_links"] = 50000, ["Module:Data"] = 134000, ["Module:Date"] = 1060000, ["Module:DateI18n"] = 2900, ["Module:Date_table_sorting"] = 31000, ["Module:Delink"] = 1430000, ["Module:Demography"] = 2100, ["Module:Distinguish"] = 69000, ["Module:Documentation"] = 111000, ["Module:Documentation/config"] = 111000, ["Module:Duration"] = 224000, } 5papvroh9503e47rblxmrn6do3wivpa Wikipedia:TemplateData 4 21147 368936 368460 2020-09-24T09:41:40Z Jumpy01 11155 deleting not localized sections wikitext text/x-wiki '''{{En}}''' {{for|a tutorial|Wikipedia:TemplateData/Tutorial}} {{hatnote|For additional technical information, see [[mw:Help:TemplateData]] and [[mw:Extension:TemplateData]].}} {{Short description|Information page on the use of TemplateData on Wikipedia}} {{Backlog}}{{out of date}} {{VisualEditor navbox}} {{stack|{{Shortcuts|WP:VE/TD|WP:TDATA}}}} __TOC__ == What is TemplateData? == TemplateData is the standardized description of a template, used by [[Wikipedia:VisualEditor|VisualEditor]], the [[mw:2017 wikitext editor|2017 wikitext editor]] and other tools to improve the template-editing experience for the user. Both VisualEditor and the 2017 wikitext editor include a wizard to edit templates, but for the wizard to be most useful, it needs to present specific information to the user about each template, such as a short description of the template's purpose and its parameters. This information is codified formally (by any wiki editor) using TemplateData. === Editing without TemplateData === Without TemplateData, each parameter needs to be added manually when inserting a new template. [[File:VisualEditor - Template without TemplateData.png|frameless|500px]] No information is provided about what the value of the parameter should be. [[File:VisualEditor - Template without TemplateData2.png|frameless|500px]] === Editing with TemplateData === With TemplateData, a list of supported parameters (and their description) is provided for the template. [[File:VisualEditor - Template with TemplateData1.png|frameless|500px]] TemplateData provides context for each parameter, and makes it much easier for users to modify templates. [[File:VisualEditor - Template with TemplateData2.png|frameless|500px]] == Adding TemplateData == Anyone can help by adding TemplateData to templates (particularly high-profile ones, such as [[WP:INFOBOX|infoboxes]]) so that they are easier to edit in VisualEditor. The following is a minimal example, placed on a template's documentation page: <source lang="javascript"> <templatedata>{ "description": "insert description here", "params": { "first parameter": { "label": "x", "description": "x", "type": "string", "default": "default value", "required": false } } }</templatedata> </source> You can also add or edit TemplateData using a [[GUI]], by pressing the following button which appears at the top of the edit page: <span class="oo-ui-widget oo-ui-widget-enabled oo-ui-buttonElement oo-ui-buttonElement-framed oo-ui-labelElement oo-ui-buttonWidget" style="display:inline-block;vertical-align:middle;margin-right: 0.5em;"><span class="oo-ui-buttonElement-button" style="color: #757575;border: solid 1px #cdcdcd;margin: 0.1em 0;padding: 0.2em 0.8em;border-radius: 2px;transition: background 0.1s ease-in-out,color 0.1s ease-in-out,box-shadow 0.1s ease-in-out;font-weight: bold;display: inline-block;vertical-align: top;text-align: center;cursor: pointer;"><span class="oo-ui-labelElement-label" style="line-height: 1.9em;">Manage TemplateData</span></span></span> The '''[[Wikipedia:VisualEditor/TemplateData tutorial|TemplateData tutorial]]''' explains in detail how to add TemplateData information to a template. ==See also== *[[Wikipedia:VisualEditor/TemplateData/List]] A list of all pages with TemplateData [[Category:Wikipedia]] 8o5sq8v37saatvge7ga4viekh2k9dz8 Template:For 10 21148 373044 366916 2021-06-02T04:12:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:For|For}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> ookkjm3dt1dphzt29o9zw69gzqbiyob Modulo:For 828 21149 366917 2020-06-02T16:22:00Z Anfrx 16583 Pagina nova: local mArguments --initialize lazily local mHatlist = require('Module:Hatnote list') local mHatnote = require('Module:Hatnote') local yesNo = require('Module:Yesno') local p = {} --... Scribunto text/plain local mArguments --initialize lazily local mHatlist = require('Module:Hatnote list') local mHatnote = require('Module:Hatnote') local yesNo = require('Module:Yesno') local p = {} --Implements {{For}} from the frame --uses capitalized "For" to avoid collision with Lua reserved word "for" function p.For (frame) mArguments = require('Module:Arguments') return p._For(mArguments.getArgs(frame)) end --Implements {{For}} but takes a manual arguments table function p._For (args) local use = args[1] if (not use) then return mHatnote.makeWikitextError( 'no context parameter provided. Use {{other uses}} for "other uses" hatnotes.', 'Template:For#Errors', args.category ) end local pages = {} function two (a, b) return a, b, 1 end --lets us run ipairs from 2 for k, v in two(ipairs(args)) do table.insert(pages, v) end return mHatnote._hatnote( mHatlist.forSeeTableToString({{use = use, pages = pages}}), {selfref = args.selfref} ) .. ( (use == 'other uses') and yesNo(args.category) and '[[Category:Hatnote templates using unusual parameters]]' or '' ) end return p srmkrwhq60pn7xsihj11bbl69b9dh96 Template:Template parameter usage 10 21150 373339 367047 2021-06-02T04:19:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#switch:{{{label|}}} |={{#ifeq:{{yesno-no|{{{lc}}}}}|no|S|v}}ede u mensuale [https://bambots.brucemyers.com/TemplateParam.php?wiki=enwiki&template={{Urlencode:{{#if:{{{1|}}}|{{ROOTPAGENAME:{{{1|}}}}}|{{ROOTPAGENAME}}}}}} rapportu d'usu di paràmetru] para {{#if:{{{1|}}}|[[Template:{{ROOTPAGENAME:{{{1|}}}}}]]|questu mudellu}}. |None|none=[https://bambots.brucemyers.com/TemplateParam.php?wiki=enwiki&template={{Urlencode:{{#if:{{{1|}}}|{{ROOTPAGENAME:{{{1|}}}}}|{{ROOTPAGENAME}}}}}} Parameter usage report] |for|For=[https://bambots.brucemyers.com/TemplateParam.php?wiki=enwiki&template={{Urlencode:{{#if:{{{1|}}}|{{ROOTPAGENAME:{{{1|}}}}}|{{ROOTPAGENAME}}}}}} Parameter usage report] for {{#if:{{{1|}}}|[[Template:{{ROOTPAGENAME:{{{1|}}}}}]]|[[Template:{{ROOTPAGENAME}}]]}}. |#default=[https://bambots.brucemyers.com/TemplateParam.php?wiki=enwiki&template={{Urlencode:{{#if:{{{1|}}}|{{ROOTPAGENAME:{{{1|}}}}}|{{ROOTPAGENAME}}}}}} {{{label|}}}] }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> tlh3or7evrvkw1n0a77imj0xyddkale Template:Short description 10 21151 373296 366919 2021-06-02T04:18:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#ifeq:{{{1|}}}|none||<div class="shortdescription nomobile noexcerpt noprint searchaux" style="display:none">{{{1|}}}{{SHORTDESC:{{{1|}}}|{{{2|}}}}}</div>}}<includeonly>[[Category:{{{pagetype|{{pagetype |defaultns = extended |plural=y}}}}} with short description]]</includeonly><!-- Start tracking -->{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{Main other|[[Category:Pages using short description with unknown parameters|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Page using [[Template:Short description]] with unknown parameter "_VALUE_"|ignoreblank=y| 1 | 2 | pagetype | bot |plural }}<!-- -->{{#if: {{{bot|}}} | [[Category:{{{pagetype|{{pagetype |defaultns = extended |plural=y}}}}} with short description added by {{{bot|}}}]]}}{{#ifexpr:{{#invoke:String|len|{{{1|}}}}}>100|[[Category:{{{pagetype|{{pagetype |defaultns = extended |plural=y}}}}} with long short description]]}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- to implement this, set the class to display:none and remove the inline style here --> {{Documentation}}</noinclude> 9poon56j1wijmv2cxla1tcyr6aakn70 Template:Stack 10 21152 373311 366920 2021-06-02T04:19:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <templatestyles src="Stack/styles.css"/><div class="mw-stack stack-container {{#switch:{{{float|right}}}|left=stack-{{#switch:{{{clear|}}}|left|true=clear-}}left|right=stack-{{#switch:{{{clear|}}}|right|true=clear-}}right}} mobile-float-reset"><!-- -->{{#if:{{{1|}}}|<div style="overflow: hidden; margin: {{{cellspacing|1}}}px;">{{{1}}}</div> }}{{#if:{{{2|}}}|<div style="overflow: hidden; margin: {{{cellspacing|1}}}px;">{{{2}}}</div> }}{{#if:{{{3|}}}|<div style="overflow: hidden; margin: {{{cellspacing|1}}}px;">{{{3}}}</div> }}{{#if:{{{4|}}}|<div style="overflow: hidden; margin: {{{cellspacing|1}}}px;">{{{4}}}</div> }}{{#if:{{{5|}}}|<div style="overflow: hidden; margin: {{{cellspacing|1}}}px;">{{{5}}}</div> }}{{#if:{{{6|}}}|<div style="overflow: hidden; margin: {{{cellspacing|1}}}px;">{{{6}}}</div> }}{{#if:{{{7|}}}|<div style="overflow: hidden; margin: {{{cellspacing|1}}}px;">{{{7}}}</div> }}{{#if:{{{8|}}}|<div style="overflow: hidden; margin: {{{cellspacing|1}}}px;">{{{8}}}</div> }}{{#if:{{{9|}}}|<div style="overflow: hidden; margin: {{{cellspacing|1}}}px;">{{{9}}}</div> }}</div>{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown=[[Category:Pages using stack with unknown parameters|_VALUE_{{PAGENAME}}]]|preview=Page using [[Template:Stack]] with unknown parameter "_VALUE_"|ignoreblank=y| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | cellspacing | clear | float }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> 1bwkqdg4a75yp3g3x8o1w527t01aori Template:Stack/styles.css 10 21153 366922 2020-06-02T16:25:16Z Anfrx 16583 Pagina nova: /* Styling for Template:Stack */ /* {{pp-template}} */ @media all and (max-width: 720px) { .mobile-float-reset { float: none !important; width: 100% !important; } } .stack-c... sanitized-css text/css /* Styling for Template:Stack */ /* {{pp-template}} */ @media all and (max-width: 720px) { .mobile-float-reset { float: none !important; width: 100% !important; } } .stack-container { box-sizing: border-box; } .stack-clear-left { float: left; clear: left; } .stack-clear-right { float: right; clear: right; } .stack-left { float: left; } .stack-right { float: right; } .stack-object { margin: 1px; overflow: hidden; } 6gvzvlx5h7u44l3cqwwfa1yogrxpd82 Template:VisualEditor navbox 10 21154 366923 2020-06-02T16:25:45Z Anfrx 16583 Pagina nova: <div class="plainlinks" style="float:right; clear:right; margin:0 0 5px 5px; font-size: 90%; border:1px solid #AAAAAA;background:#FFFFFF; width:21em; padding:.5em;"> File:VisualEdi... wikitext text/x-wiki <div class="plainlinks" style="float:right; clear:right; margin:0 0 5px 5px; font-size: 90%; border:1px solid #AAAAAA;background:#FFFFFF; width:21em; padding:.5em;"> [[File:VisualEditor-logo.svg|center|200px|link=Wikipedia:VisualEditor]] ---- * [[Wikipedia:VisualEditor|Main page]] * [[mw:VisualEditor/Feedback|Feedback at MediaWiki]] or [[Wikipedia:VisualEditor/Feedback|local feedback]] * [https://en.wikipedia.org/wiki/Draft:Sandbox?veaction=edit Sandbox] <small>(no account required)</small> ---- <div style="text-align:center;">About</div> ---- * [[Wikipedia:VisualEditor/Why|Why are the developers building this?]] ** [[Wikipedia:VisualEditor/Why/User Test Data|User Test Data]] * Documentation: ** [[Help:Introduction|Introductory tutorial]] ** [[Wikipedia:VisualEditor/User guide|User guide]] ** [[Wikipedia:VisualEditor/Keyboard shortcuts|Keyboard shortcuts]] ** [[Wikipedia:VisualEditor/FAQ|Frequently Asked Questions]] (or [[mw:VisualEditor/FAQ|at MediaWiki]]) * Development: ** [[mw:VisualEditor/Roadmap|Roadmap]] ** [[Wikipedia:VisualEditor/Updates|Updates]] ** [[mw:VisualEditor/changelog|Weekly status reports]] ---- <div style="text-align:center;">Help out</div> ---- * [[Wikipedia:VisualEditor/Help|Update the help pages]] * [[Wikipedia:TemplateData|Add TemplateData]] ([[Wikipedia:TemplateData/Tutorial|Tutorial]]) * [[mw:VisualEditor/Portal/Localization|Translate and localize documentation]] ---- <div style="text-align:center;">Research</div> ---- * [[meta:Research:VisualEditor's effect on newly registered editors|Main research page]] ---- <div style="text-align:center;">Other</div> ---- * [[Wikipedia:VisualEditor/Customization|Customization]] * [[Wikipedia:VisualEditor/Known problems|Known problems]] * Requests for Comments (RfCs): [[Wikipedia:VisualEditor/RFC|Jul 2013 a]], [[Wikipedia:VisualEditor/Default_State_RFC|Jul 2013 b]], [[Wikipedia:Village_pump_(proposals)/Archive_125#Discussion_-_Gradually_enabling_VisualEditor_for_new_accounts|Jul 2015]], [[Wikipedia:Village_pump_(proposals)/Archive_127#Enabling_VisualEditor_for_existing_accounts_which_are_dormant_or_inexperienced|Sep 2015]] </div><noinclude> [[Category:VisualEditor]]</noinclude> q6obzt787j2db2wm9acclm5xsnaso1s Template:Backlog 10 21155 372928 366924 2021-06-02T04:10:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{CatTrack|Error=no}}{{#switch: {{#if:{{{1|}}} | {{#ifexpr:{{PAGESINCATEGORY:{{PAGENAME}}|R}} >= {{{1|}}} | report | noreport }} | report }} | noreport = {{#ifeq:{{{silent|}}}|yes|| {{cmbox <!-- Cmbox since autoreport is only for category pages. --> | image = [[File:Less busy desk red.svg|50x50px|link=|alt=]] | textstyle = text-align: center; | text = If this category has {{#ifeq:{{{2|{{{1|}}}}}} | 1 | any items | {{{2|{{{1|}}}}}} {{plural:{{{2|{{{1|}}}}}}|item|items}} or more }}, it will report as a [[:Category:Wikipedia backlog|backlog]]. <small>({{purge|recount}})</small> }} }} | report | #default = {{mbox | demospace = {{{demospace|}}} <!-- For the examples in the /doc. --> | type = style | style = text-align: center; | image = [[File:Busy desk red.svg|50x50px|link=|alt=]] | text = {{{page|This {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|Category|category|page}}}}} has a '''[[:Category:Wikipedia backlog|backlog]]''' that requires the attention of willing editors. <br> {{ #if:{{{1|}}} | ''This notice will hide itself when this category has {{plural:{{{2|{{{1|}}}}}}|no|fewer than {{{2|{{{1|}}}}}}}} items.'' <small>({{purge|recount}})</small> | {{#ifeq:{{{auto}}}|yes|<small>This notice will automatically hide itself when the backlog is cleared.</small>|''Please remove this notice if and when the backlog is cleared.''}} }} }}<includeonly>{{#ifeq:{{SUBJECTSPACE}}|{{ns:user}} | <!-- Don't categorise when on user or user talk pages. --> | {{{category|[[Category:Wikipedia backlog|{{PAGENAME}}]]}}} }}</includeonly> }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> n4cz2rkqya8ozxhx679mme90myhohhn Template:CatTrack 10 21156 372950 366925 2021-06-02T04:10:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!--CatTrack-->{{#ifeq:{{{Error | yes}}} | no || {{Category other | | <big>{{Red|Only pages in the '''Category''' Namespace will be tracked}}</big>}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> otp1jsdb4s13zsctspiuxhpog2zmw4u Template:Category other 10 21157 372955 366926 2021-06-02T04:10:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#switch: <!--If no or empty "demospace" parameter then detect namespace--> {{#if:{{{demospace|}}} | {{lc: {{{demospace}}} }} <!--Use lower case "demospace"--> | {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:Category}} | category | other }} }} | category = {{{1|}}} | other | #default = {{{2|}}} }}<!--End switch--><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> 58d32bmuluuasfkocbn2gt651xgp6cd Template:Update 10 21158 366927 2020-06-02T16:28:43Z Anfrx 16583 Pagina nova: {{ {{{|safesubst:}}}#invoke:Unsubst||date=__DATE__ |$B= {{main other | demospace = {{{demospace|}}} |{{ambox | name = Update | subst = <includeonly>{{subst:substcheck}}</incl... wikitext text/x-wiki {{ {{{|safesubst:}}}#invoke:Unsubst||date=__DATE__ |$B= {{main other | demospace = {{{demospace|}}} |{{ambox | name = Update | subst = <includeonly>{{subst:substcheck}}</includeonly> | type = content | class = ambox-Update | image = [[File:{{Ambox globe current red}}|42px|link=]] | issue = {{#if:{{{part|{{{1|}}}}}} |{{#ifeq:{{{part|{{{1|}}}}}}|section |{{#if:{{{inaccurate|}}} |This section's '''[[Wikipedia:Accuracy dispute|factual accuracy]] may be compromised due to out-of-date information''' |This section needs to be '''updated'''}} |{{#if:{{{inaccurate|}}} |The '''[[Wikipedia:Accuracy dispute|factual accuracy]]''' of parts of this article (those related to {{{part|{{{1|}}}}}}) '''may be compromised due to out-of-date information''' |Parts of this article (those related to {{{part|{{{1|}}}}}}) need to be '''updated'''}} }} |{{#if:{{{inaccurate|}}} |This article's '''[[Wikipedia:Accuracy dispute|factual accuracy]] may be compromised due to out-of-date information''' |This article needs to be '''updated'''}} }}. {{#if:{{{reason|}}}|The reason given is: {{{reason}}}.}} | fix = Please update this {{{type|{{SUBJECTSPACE formatted}}}}} to reflect recent events or newly available information. {{#if:{{{2|{{{updated|}}}}}} |<br /><small>Last update: {{{2|{{{updated}}}}}}</small> }} | talk = {{{talk|{{{talksection|{{{discuss|}}}}}}}}} | date = {{{date|}}} | cat = {{#if:{{{inaccurate|}}}|Articles with obsolete information|Wikipedia articles in need of updating}} | all = All Wikipedia articles in need of updating | all2 = {{{cat|}}} }} |{{mbox | name = Update | subst = <includeonly>{{subst:substcheck}}</includeonly> | type = content | class = ambox-Update | image = [[File:{{Ambox globe current red}}|42px|link=]] | text = {{#if:{{{part|{{{1|}}}}}} |{{#if:{{{inaccurate|}}} |The '''[[Wikipedia:Accuracy dispute|factual accuracy]]''' of parts of this {{{type|{{SUBJECTSPACE formatted}}}}} (those related to {{{part|{{{1|}}}}}}) '''may be compromised due to out-of-date information''' |Parts of this {{{type|{{SUBJECTSPACE formatted}}}}} (those related to {{{part|{{{1|}}}}}}) need to be '''updated'''}} |{{#if:{{{inaccurate|}}} |The '''[[Wikipedia:Accuracy dispute|factual accuracy]]''' of this {{{type|{{SUBJECTSPACE formatted}}}}} '''may be compromised due to out-of-date information''' |This {{{type|{{SUBJECTSPACE formatted}}}}} needs to be '''updated'''}} }}. {{#if:{{{reason|}}}|The reason given is: {{{reason}}}.}} Please update this {{{type|{{SUBJECTSPACE formatted}}}}} to reflect recent events or newly available information. {{#ifexist: {{TALKPAGENAME}} |Relevant discussion may be found on {{#if: {{{talk|{{{talksection|{{{discuss|}}}}}}}}} | [[{{TALKPAGENAME}}#{{{talk|{{{talksection|{{{discuss}}}}}}}}}|the talk page]] | [[{{TALKPAGENAME}}| the talk page]] }}.}} {{#if:{{{date|}}}|<small>''({{{date}}})''</small>}} {{#if:{{{2|{{{updated|}}}}}} |<br /><small>Last update: {{{2|{{{updated}}}}}}</small> }} }} }} }}<noinclude> <!-- Place categories on /doc subpage; interwikis go to Wikidata. --> {{Documentation}} </noinclude> l0m2z8jyr2v01hm5d0sxu4jojlp7mn1 Modulo:Unsubst 828 21159 366928 2020-06-02T16:29:40Z Anfrx 16583 Pagina nova: local checkType = require('libraryUtil').checkType local p = {} local BODY_PARAM = '$B' local specialParams = { ['$params'] = 'parameter list', ['$aliases'] = 'parameter aliases... Scribunto text/plain local checkType = require('libraryUtil').checkType local p = {} local BODY_PARAM = '$B' local specialParams = { ['$params'] = 'parameter list', ['$aliases'] = 'parameter aliases', ['$flags'] = 'flags', ['$B'] = 'template content' } function p.main(frame, body) -- If we are substing, this function returns a template invocation, and if -- not, it returns the template body. The template body can be specified in -- the body parameter, or in the template parameter defined in the -- BODY_PARAM variable. This function can be called from Lua or from -- #invoke. -- Return the template body if we aren't substing. if not mw.isSubsting() then if body ~= nil then return body elseif frame.args[BODY_PARAM] ~= nil then return frame.args[BODY_PARAM] else error(string.format( "no template content specified (use parameter '%s' from #invoke)", BODY_PARAM ), 2) end end -- Sanity check for the frame object. if type(frame) ~= 'table' or type(frame.getParent) ~= 'function' or not frame:getParent() then error( "argument #1 to 'main' must be a frame object with a parent " .. "frame available", 2 ) end -- Find the invocation name. local mTemplateInvocation = require('Module:Template invocation') local name = mTemplateInvocation.name(frame:getParent():getTitle()) -- Combine passed args with passed defaults local args = {} if string.find( ','..(frame.args['$flags'] or '')..',', ',%s*override%s*,' ) then for k, v in pairs( frame:getParent().args ) do args[k] = v end for k, v in pairs( frame.args ) do if not specialParams[k] then if v == '__DATE__' then v = mw.getContentLanguage():formatDate( 'F Y' ) end args[k] = v end end else for k, v in pairs( frame.args ) do if not specialParams[k] then if v == '__DATE__' then v = mw.getContentLanguage():formatDate( 'F Y' ) end args[k] = v end end for k, v in pairs( frame:getParent().args ) do args[k] = v end end -- Trim parameters, if not specified otherwise if not string.find( ','..(frame.args['$flags'] or '')..',', ',%s*keep%-whitespace%s*,' ) then for k, v in pairs( args ) do args[k] = mw.ustring.match(v, '^%s*(.*)%s*$') or '' end end -- Pull information from parameter aliases local aliases = {} if frame.args['$aliases'] then local list = mw.text.split( frame.args['$aliases'], '%s*,%s*' ) for k, v in ipairs( list ) do local tmp = mw.text.split( v, '%s*>%s*' ) aliases[tonumber(mw.ustring.match(tmp[1], '^[1-9][0-9]*$')) or tmp[1]] = ((tonumber(mw.ustring.match(tmp[2], '^[1-9][0-9]*$'))) or tmp[2]) end end for k, v in pairs( aliases ) do if args[k] and ( not args[v] or args[v] == '' ) then args[v] = args[k] end args[k] = nil end -- Remove empty parameters, if specified if string.find( ','..(frame.args['$flags'] or '')..',', ',%s*remove%-empty%s*,' ) then local tmp = 0 for k, v in ipairs( args ) do if v ~= '' or ( args[k+1] and args[k+1] ~= '' ) or ( args[k+2] and args[k+2] ~= '' ) then tmp = k else break end end for k, v in pairs( args ) do if v == '' then if not (type(k) == 'number' and k < tmp) then args[k] = nil end end end end -- Order parameters if frame.args['$params'] then local params, tmp = mw.text.split( frame.args['$params'], '%s*,%s*' ), {} for k, v in ipairs(params) do v = tonumber(mw.ustring.match(v, '^[1-9][0-9]*$')) or v if args[v] then tmp[v], args[v] = args[v], nil end end for k, v in pairs(args) do tmp[k], args[k] = args[k], nil end args = tmp end return mTemplateInvocation.invocation(name, args) end p[''] = p.main -- For backwards compatibility return p dnfbu3ol9y1rn4f58ap519pwafevpgq Modulo:Hatnote list 828 21160 366929 2020-06-02T16:30:20Z Anfrx 16583 Pagina nova: -------------------------------------------------------------------------------- -- Module:Hatnote list -- --... Scribunto text/plain -------------------------------------------------------------------------------- -- Module:Hatnote list -- -- -- -- This module produces and formats lists for use in hatnotes. In particular, -- -- it implements the for-see list, i.e. lists of "For X, see Y" statements, -- -- as used in {{about}}, {{redirect}}, and their variants. Also introduced -- -- are andList & orList helpers for formatting lists with those conjunctions. -- -------------------------------------------------------------------------------- local mArguments --initialize lazily local mHatnote = require('Module:Hatnote') local libraryUtil = require('libraryUtil') local checkType = libraryUtil.checkType local p = {} -------------------------------------------------------------------------------- -- List stringification helper functions -- -- These functions are used for stringifying lists, usually page lists inside -- the "Y" portion of "For X, see Y" for-see items. -------------------------------------------------------------------------------- --default options table used across the list stringification functions local stringifyListDefaultOptions = { conjunction = "and", separator = ",", altSeparator = ";", space = " ", formatted = false } -- Stringifies a list generically; probably shouldn't be used directly function stringifyList(list, options) -- Type-checks, defaults, and a shortcut checkType("stringifyList", 1, list, "table") if #list == 0 then return nil end checkType("stringifyList", 2, options, "table", true) options = options or {} for k, v in pairs(stringifyListDefaultOptions) do if options[k] == nil then options[k] = v end end local s = options.space -- Format the list if requested if options.formatted then list = mHatnote.formatPages(unpack(list)) end -- Set the separator; if any item contains it, use the alternate separator local separator = options.separator --searches display text only function searchDisp(t, f) return string.find(string.sub(t, (string.find(t, '|') or 0) + 1), f) end for k, v in pairs(list) do if searchDisp(v, separator) then separator = options.altSeparator break end end -- Set the conjunction, apply Oxford comma, and force a comma if #1 has "§" local conjunction = s .. options.conjunction .. s if #list == 2 and searchDisp(list[1], "§") or #list > 2 then conjunction = separator .. conjunction end -- Return the formatted string return mw.text.listToText(list, separator .. s, conjunction) end --DRY function function conjList (conj, list, fmt) return stringifyList(list, {conjunction = conj, formatted = fmt}) end -- Stringifies lists with "and" or "or" function p.andList (...) return conjList("and", ...) end function p.orList (...) return conjList("or", ...) end -------------------------------------------------------------------------------- -- For see -- -- Makes a "For X, see [[Y]]." list from raw parameters. Intended for the -- {{about}} and {{redirect}} templates and their variants. -------------------------------------------------------------------------------- --default options table used across the forSee family of functions local forSeeDefaultOptions = { andKeyword = 'and', title = mw.title.getCurrentTitle().text, otherText = 'other uses', forSeeForm = 'For %s, see %s.', } --Collapses duplicate punctuation function punctuationCollapse (text) local replacements = { ["%.%.$"] = ".", ["%?%.$"] = "?", ["%!%.$"] = "!", ["%.%]%]%.$"] = ".]]", ["%?%]%]%.$"] = "?]]", ["%!%]%]%.$"] = "!]]" } for k, v in pairs(replacements) do text = string.gsub(text, k, v) end return text end -- Structures arguments into a table for stringification, & options function p.forSeeArgsToTable (args, from, options) -- Type-checks and defaults checkType("forSeeArgsToTable", 1, args, 'table') checkType("forSeeArgsToTable", 2, from, 'number', true) from = from or 1 checkType("forSeeArgsToTable", 3, options, 'table', true) options = options or {} for k, v in pairs(forSeeDefaultOptions) do if options[k] == nil then options[k] = v end end -- maxArg's gotten manually because getArgs() and table.maxn aren't friends local maxArg = 0 for k, v in pairs(args) do if type(k) == 'number' and k > maxArg then maxArg = k end end -- Structure the data out from the parameter list: -- * forTable is the wrapper table, with forRow rows -- * Rows are tables of a "use" string & a "pages" table of pagename strings -- * Blanks are left empty for defaulting elsewhere, but can terminate list local forTable = {} local i = from local terminated = false -- If there is extra text, and no arguments are given, give nil value -- to not produce default of "For other uses, see foo (disambiguation)" if options.extratext and i > maxArg then return nil end -- Loop to generate rows repeat -- New empty row local forRow = {} -- On blank use, assume list's ended & break at end of this loop forRow.use = args[i] if not args[i] then terminated = true end -- New empty list of pages forRow.pages = {} -- Insert first pages item if present table.insert(forRow.pages, args[i + 1]) -- If the param after next is "and", do inner loop to collect params -- until the "and"'s stop. Blanks are ignored: "1|and||and|3" → {1, 3} while args[i + 2] == options.andKeyword do if args[i + 3] then table.insert(forRow.pages, args[i + 3]) end -- Increment to next "and" i = i + 2 end -- Increment to next use i = i + 2 -- Append the row table.insert(forTable, forRow) until terminated or i > maxArg return forTable end -- Stringifies a table as formatted by forSeeArgsToTable function p.forSeeTableToString (forSeeTable, options) -- Type-checks and defaults checkType("forSeeTableToString", 1, forSeeTable, "table", true) checkType("forSeeTableToString", 2, options, "table", true) options = options or {} for k, v in pairs(forSeeDefaultOptions) do if options[k] == nil then options[k] = v end end -- Stringify each for-see item into a list local strList = {} if forSeeTable then for k, v in pairs(forSeeTable) do local useStr = v.use or options.otherText local pagesStr = p.andList(v.pages, true) or mHatnote._formatLink(mHatnote.disambiguate(options.title)) local forSeeStr = string.format(options.forSeeForm, useStr, pagesStr) forSeeStr = punctuationCollapse(forSeeStr) table.insert(strList, forSeeStr) end end if options.extratext then table.insert(strList, punctuationCollapse(options.extratext..'.')) end -- Return the concatenated list return table.concat(strList, ' ') end -- Produces a "For X, see [[Y]]" string from arguments. Expects index gaps -- but not blank/whitespace values. Ignores named args and args < "from". function p._forSee (args, from, options) local forSeeTable = p.forSeeArgsToTable(args, from, options) return p.forSeeTableToString(forSeeTable, options) end -- As _forSee, but uses the frame. function p.forSee (frame, from, options) mArguments = require('Module:Arguments') return p._forSee(mArguments.getArgs(frame), from, options) end return p 2hmyydi47hep0hexbh8sw7ybxc07m5k Template:Tlf 10 21161 366930 2020-06-02T16:31:37Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Template link with link off]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Template link with link off]] {{Redirect category shell| {{R from move}} }} 9mrb4gzoa8i94zzxq5i6opzke6v5ntr Template:Template link with link off 10 21162 373333 366931 2021-06-02T04:19:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Tlg|nowrap=yes|nolink=yes|subst={{{subst|}}}|{{{1|}}}<!-- -->|2{{#ifeq:{{{2}}}|{{{2|x}}}||x}}={{{2}}}<!-- -->|3{{#ifeq:{{{3}}}|{{{3|x}}}||x}}={{{3}}}<!-- -->|4{{#ifeq:{{{4}}}|{{{4|x}}}||x}}={{{4}}}<!-- -->|5{{#ifeq:{{{5}}}|{{{5|x}}}||x}}={{{5}}}<!-- -->|6{{#ifeq:{{{6}}}|{{{6|x}}}||x}}={{{6}}}<!-- -->|7{{#ifeq:{{{7}}}|{{{7|x}}}||x}}={{{7}}}<!-- -->|8{{#ifeq:{{{8}}}|{{{8|x}}}||x}}={{{8}}}<!-- -->|9{{#ifeq:{{{9}}}|{{{9|x}}}||x}}={{{9}}}<!-- -->|10{{#ifeq:{{{10}}}|{{{10|x}}}||x}}={{{10}}}<!-- -->|11{{#ifeq:{{{11}}}|{{{11|x}}}||x}}={{{11}}}<!-- -->|12{{#ifeq:{{{12}}}|{{{12|x}}}||x}}={{{12}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc sub-page, not here! --> </noinclude> afrr98k14l2ccc1fxw49t23yl7apd9q Template:Tlg 10 21163 373357 366932 2021-06-02T04:20:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#Invoke:Tlg|main}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> 8phrth6ibu0i0yghinmxct12vwbkiel Template:Redirect category shell 10 21164 373254 367605 2021-06-02T04:17:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Mbox | name = Redirect category shell | type = move | image = none | style = margin-top: 1.1em; border: solid 1px darkblue; border-left-width: 0.5em; | textstyle = padding-top: 0.9em; padding-bottom: 0.9em; | text = [[File:Symbol redirect arrow with gradient.svg|25px|link=]] '''Questa pagina hè una [[Wikipedia:Redirect|redirezzione]] :'''{{#if:{{{h|}}} |:: ''{{{h}}}'' }}<!-- Detetta automaticamente i redirecti protetti : --><includeonly>{{#switch: {{PROTECTIONLEVEL:move}} |sysop|templateeditor|extendedconfirmed={{pp-move|small=yes}} }}{{#switch: {{PROTECTIONLEVEL:edit}} |sysop={{pp-protected|small=yes}}{{R protected|embed=yes}} |templateeditor={{pp-protected|small=yes}}{{R template protected|embed=yes}} |extendedconfirmed={{pp-protected|small=yes}}{{R extended-protected|embed=yes}} |autoconfirmed={{pp-protected|small=yes}}{{R semi-protected|embed=yes}} | <!--Not protected, or only semi-move-protected--> }}</includeonly>{{#if: {{{1|}}}||<includeonly> * {{red|'''Impurtante - Leghjite puru ! {{maroon|Stu mudellu ùn deve esse applicatu senza paràmetri da bot nè da un prucessu automatizatu o semi-automatizatu. Ùn deve esse adupratu senza paràmetri a menu chì vulete amparà cumu categurizà i redirecti. Per l'editori chì volenu amparà à categurizà i redirezzioni, stu mudellu hè un strumentu di guadagnà. Solu quelli editori chì anu intenzione di vultà à u redirettore per amparà chì rcats à utilizà duveranu applicà stu mudellu senza parametri, o cun un primu paràmetru viotu!}}'''}}</includeonly> * Se l'aiutu hè necessariu per determinà e categurie appropritate, questu reindirizzamentu abite '''{{Cat|Miscellaneous redirects}}'''. I monitori di quella categuria verificanu questu redirectu è aghjunghje o caccià [[WP:RCAT|rcat]]s secondu bisognu.{{#ifeq: {{lc:{{{nocat|false}}}}} | false |{{{category|<includeonly>[[Category:Miscellaneous redirects]]</includeonly>}}}}} }} {{#if: {{{2|}}}|{{{2}}}|{{{1|}}}}} ''<small>Quandu appropritatu, [[Wikipedia:Protection policy|i livelli di prutezzione]] sò sensibilizati automaticamente, descritti è categurizzati.</small>'' }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> 0wjfmjfip1i5wz6j12yry7gszqzvm1a Template:Documentation subpage 10 21165 373018 367083 2021-06-02T04:12:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly><!-- -->{{#ifeq:{{lc:{{SUBPAGENAME}}}} |{{{override|doc}}} | <!--(this template has been transcluded on a /doc or /{{{override}}} page)--> </includeonly><!-- -->{{#ifeq:{{{doc-notice|show}}} |show | {{Mbox | type = notice | style = margin-bottom:1.0em; | image = [[File:Edit-copy green.svg|40px|alt=|link=]] | text = '''Questu hè un [[Wikipedia:Template documentation|documentation]] [[Wikipedia:Subpages|subpage]] per {{{1|[[:{{SUBJECTSPACE}}:{{BASEPAGENAME}}]]}}}'''.<br />Hè cuntenuta infurmazione d'usu, [[Wikipedia:Categorization|categuri]] è altru cuntenutu chì ùn hà micca appartenutu à l'uriginale {{#if:{{{text2|}}} |{{{text2}}} |{{#if:{{{text1|}}} |{{{text1}}} |{{#ifeq:{{SUBJECTSPACE}} |{{ns:User}} |{{lc:{{SUBJECTSPACE}}}} template page |{{#if:{{SUBJECTSPACE}} |{{lc:{{SUBJECTSPACE}}}} page|article}}}}}}}}. }} }}<!-- -->{{DEFAULTSORT:{{{defaultsort|{{PAGENAME}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{inhibit|}}} |<!--(don't categorize)--> | <includeonly><!-- -->{{#ifexist:{{NAMESPACE}}:{{BASEPAGENAME}} | [[Category:{{#switch:{{SUBJECTSPACE}} |Template=Template |Module=Module |User=User |#default=Wikipedia}} documentation pages]] | [[Category:Documentation subpages without corresponding pages]] }}<!-- --></includeonly> }}<!-- (completing initial #ifeq: at start of template:) --><includeonly> | <!--(this template has not been transcluded on a /doc or /{{{override}}} page)--> }}<!-- --></includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> 9iihc3yntqcgmjmsrqu5mpmc1lfyhlt Template:Distinguish 10 21166 373016 366935 2021-06-02T04:11:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#invoke:Distinguish|distinguish}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- splitting these lines causes {{Documentation}} template to terminate green shading when Distinguish is used in /doc pages. --> {{Documentation}} <!-- Add categories to the /doc subpage and interwikis to Wikidata, not here! --> </noinclude> b963qaf1qme8u8cye0yjzs2nucluox9 Modulo:Distinguish 828 21167 366936 2020-06-02T16:35:35Z Anfrx 16583 Pagina nova: local mHatnote = require('Module:Hatnote') local mHatlist = require('Module:Hatnote list') local mArguments --initialize lazily local mTableTools --initialize lazily local libraryUti... Scribunto text/plain local mHatnote = require('Module:Hatnote') local mHatlist = require('Module:Hatnote list') local mArguments --initialize lazily local mTableTools --initialize lazily local libraryUtil = require('libraryUtil') local checkType = libraryUtil.checkType local p = {} function p.distinguish(frame) mArguments = require('Module:Arguments') mTableTools = require('Module:TableTools') local args = mArguments.getArgs(frame) local selfref = args.selfref local text = args.text args = mTableTools.compressSparseArray(args) return p._distinguish(args, text, selfref) end function p._distinguish(args, text, selfref) checkType("_distinguish", 1, args, 'table') if #args == 0 and not text then return '' end local text = string.format( 'Not to be confused with %s.', text or mHatlist.orList(args, true) ) hnOptions = {selfref = selfref} return mHatnote._hatnote(text, hnOptions) end return p 0e9s40s10w9aih1qwh96v3jypzotm48 Template:Pp-semi-indef 10 21168 373218 366937 2021-06-02T04:17:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Protection banner|main}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> mktvuftxv8vyqctkqh8skgoznb9qkl4 Template:Template shortcut 10 21169 373340 366938 2021-06-02T04:19:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div role="note" class="shortcutbox shortcutbox-left plainlist plainlinks noprint" style="<!-- -->{{#switch:{{{clear|}}} |true=clear:{{{float|right}}}; |left|right|both=clear:{{{clear|}}}; |#default=}}<!-- -->float: {{#ifeq:{{{float|}}}|left|left|right}};<!-- -->margin: {{{top|0em}}} {{#ifeq:{{{float|}}}|left|1em 0em 0em|0em 0em 1em}};<!-- -->border: 1px solid #aaa; background: #fff; padding: 0.3em 0.6em 0.2em 0.6em; text-align: center; font-size: 85%; font-weight: bold;"><!-- Adding the shortcut links: --><div style="display: inline-block; border-bottom: 1px solid #aaa; line-height: 1.5em; font-weight: normal; margin-bottom: .2em;">{{#if:{{{redirect|}}} |Redirect |Shortcut}}{{#if:{{{2|}}}|s}}</div> {{bulleted list | {{#if: {{{1|<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{PAGENAME}}</noinclude>}}} | &#123;&#123;{{{pre|}}}{{#ifexist:Template:{{{1}}} |[{{fullurl:Template:{{{1}}}|redirect=no}} {{#if:true|{{{1}}}}}] |[[Template:{{{1|<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{PAGENAME}}</noinclude>}}}|{{#if:true|{{{1|<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{PAGENAME}}</noinclude>}}}}}]]}}&#125;&#125; }}<!-- --> | {{#if:{{{2|}}} | &#123;&#123;{{{pre2|}}}{{#ifexist:Template:{{{2}}} |[{{fullurl:Template:{{{2}}}|redirect=no}} {{#if:true|{{{2}}}}}] |[[Template:{{{2}}}|{{#if:true|{{{2}}}}}]]}}&#125;&#125; }}<!-- --> | {{#if:{{{3|}}} | &#123;&#123;{{{pre3|}}}{{#ifexist:Template:{{{3}}} |[{{fullurl:Template:{{{3}}}|redirect=no}} {{#if:true|{{{3}}}}}] |[[Template:{{{3}}}|{{#if:true|{{{3}}}}}]]}}&#125;&#125; }}<!-- --> | {{#if:{{{4|}}} | &#123;&#123;{{{pre4|}}}{{#ifexist:Template:{{{4}}} |[{{fullurl:Template:{{{4}}}|redirect=no}} {{#if:true|{{{4}}}}}] |[[Template:{{{4}}}|{{#if:true|{{{4}}}}}]]}}&#125;&#125; }}<!-- --> | {{#if:{{{5|}}} | &#123;&#123;{{{pre5|}}}{{#ifexist:Template:{{{5}}} |[{{fullurl:Template:{{{5}}}|redirect=no}} {{#if:true|{{{5}}}}}] |[[Template:{{{5}}}|{{#if:true|{{{5}}}}}]]}}&#125;&#125; }}<!-- --> | {{#if:{{{6|}}} | &#123;&#123;{{{pre6|}}}{{#ifexist:Template:{{{6}}} |[{{fullurl:Template:{{{6}}}|redirect=no}} {{#if:true|{{{6}}}}}] |[[Template:{{{6}}}|{{#if:true|{{{6}}}}}]]}}&#125;&#125; }}<!-- --> | {{#if:{{{7|}}} | &#123;&#123;{{{pre7|}}}{{#ifexist:Template:{{{7}}} |[{{fullurl:Template:{{{7}}}|redirect=no}} {{#if:true|{{{7}}}}}] |[[Template:{{{7}}}|{{#if:true|{{{7}}}}}]]}}&#125;&#125; }}<!-- --> | {{#if:{{{8|}}} | &#123;&#123;{{{pre8|}}}{{#ifexist:Template:{{{8}}} |[{{fullurl:Template:{{{8}}}|redirect=no}} {{#if:true|{{{8}}}}}] |[[Template:{{{8}}}|{{#if:true|{{{8}}}}}]]}}&#125;&#125; }}<!-- --> | {{#if:{{{9|}}} | &#123;&#123;{{{pre9|}}}{{#ifexist:Template:{{{9}}} |[{{fullurl:Template:{{{9}}}|redirect=no}} {{#if:true|{{{9}}}}}] |[[Template:{{{9}}}|{{#if:true|{{{9}}}}}]]}}&#125;&#125; }}<!-- --> | {{#if:{{{10|}}} | &#123;&#123;{{{pre10|}}}{{#ifexist:Template:{{{10}}} |[{{fullurl:Template:{{{10}}}|redirect=no}} {{#if:true|{{{10}}}}}] |[[Template:{{{10}}}|{{#if:true|{{{10}}}}}]]}}&#125;&#125; }}<!-- -->}}<!-- --></div><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> lvukfb3zbf88zicg84q7rde37cmh4kn Template:Bulleted list 10 21170 372940 366939 2021-06-02T04:10:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{<includeonly>safesubst:</includeonly>#invoke:list|bulleted}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> 977q40roc9egd8ikzpc7x8j9xxwt3g2 Template:Protetta 10 21171 367089 366940 2020-06-04T12:13:40Z Jumpy01 11155 Jumpy01 ha spostato la pagina [[Template:Pp]] a [[Template:Protetta]] tramite redirect: in corsu wikitext text/x-wiki {{#invoke:Protection banner|main}}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> 8rt1snyv5yit3jnuzrbl00negaj27e5 Template:Protected 10 21172 367092 366941 2020-06-04T13:21:26Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Template:Protetta]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Template:Protetta]] 3d6i3b699adcnuhwanmgqazd9vnix5b Template:Template other 10 21173 373338 366942 2021-06-02T04:19:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#switch: <!--If no or empty "demospace" parameter then detect namespace--> {{#if:{{{demospace|}}} | {{lc: {{{demospace}}} }} <!--Use lower case "demospace"--> | {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:Template}} | template | other }} }} | template = {{{1|}}} | other | #default = {{{2|}}} }}<!--End switch--><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> piac896alawu4ys4w2rxh958ow772sz Template:Collapse bottom 10 21174 372980 366943 2021-06-02T04:11:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |}</div><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation|Template:Collapse top/doc}} <!-- PLEASE ADD THIS TEMPLATE'S CATEGORIES AND INTERWIKIS TO THE /doc SUBPAGE, THANKS --> </noinclude> nyesa2f6x2hrxdz96hw3zbw852szbpo Template:Sandbox other 10 21176 373281 366945 2021-06-02T04:18:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#if:{{#ifeq:{{#invoke:String|sublength|s={{SUBPAGENAME}}|i=0|len=7}}|sandbox|1}}{{#ifeq:{{SUBPAGENAME}}|doc|1}}{{#invoke:String|match|{{PAGENAME}}|/sandbox/styles.css$|plain=false|nomatch=}}|{{{1|}}}|{{{2|}}}}}<!-- --><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> 5jxdwaysfsb0q8bme7xu5dhym3ibhr0 Template:Tl 10 21177 373353 366947 2021-06-02T04:20:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki &#123;&#123;[[Template:{{{1}}}|{{{1}}}]]&#125;&#125;<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> b4lwcktx8d61wn6s3scpvt22u7d091c Template:Tlxs 10 21178 373367 366948 2021-06-02T04:20:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly><code><nowiki>{{</nowiki>{{#ifeq:{{{link subst|yes}}}|yes |[[Wikipedia:Substitution|subst]] |subst }}:{{#if:{{{bold|{{{boldlink|{{{boldname|}}}}}}}}}|'''}}[[Template:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|{{#ifeq:{{lcfirst:{{{1|{{PAGENAME}}}}}}}|{{lc:{{{1|{{PAGENAME}}}}}}}|{{lcfirst:{{{1|{{PAGENAME}}}}}}}|{{{1|{{PAGENAME}}}}}}}]]{{#if:{{{bold|{{{boldlink|{{{boldname|}}}}}}}}}|'''}}<!-- -->{{#ifeq:{{{2|+}}}|{{{2|-}}}|&#124;{{{2}}}}}<!-- -->{{#ifeq:{{{3|+}}}|{{{3|-}}}|&#124;{{{3}}}}}<!-- -->{{#ifeq:{{{4|+}}}|{{{4|-}}}|&#124;{{{4}}}}}<!-- -->{{#ifeq:{{{5|+}}}|{{{5|-}}}|&#124;{{{5}}}}}<!-- -->{{#ifeq:{{{6|+}}}|{{{6|-}}}|&#124;{{{6}}}}}<!-- -->{{#ifeq:{{{7|+}}}|{{{7|-}}}|&#124;{{{7}}}}}<!-- -->{{#ifeq:{{{8|+}}}|{{{8|-}}}|&#124;{{{8}}}}}<!-- -->{{#ifeq:{{{9|+}}}|{{{9|-}}}|&#124;{{{9}}}}}<!-- -->{{#ifeq:{{{10|+}}}|{{{10|-}}}|&#124;{{{10}}}}}<!-- -->{{#ifeq:{{{11|+}}}|{{{11|-}}}|&#124;<i>...</i>}}<!-- --><nowiki>}}</nowiki></code></includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> 3uf4bvg0h4uwqkmrydndoalfxtiwe3b Template:Yesno-no 10 21179 373414 367101 2021-06-02T04:21:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{safesubst:<noinclude />yesno|{{{1}}}|yes={{{yes|yes}}}|no={{{no|no}}}|blank={{{blank|no}}}|¬={{{¬|no}}}|def={{{def|no}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation|Template:Yesno/man}} <!--Categories go in the doc page referenced above; interwikis go in Wikidata.--> </noinclude> grrtkchhvaeha9l9kuq5tu5se68by3p Template:Yesno 10 21180 373413 366951 2021-06-02T04:21:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{<includeonly>safesubst:</includeonly>#switch: {{<includeonly>safesubst:</includeonly>lc: {{{1|¬}}} }} |no |n |false |off |0 = {{{no|<!-- null -->}}} | = {{{blank|{{{no|<!-- null -->}}}}}} |¬ = {{{¬|}}} |yes |y |true |on |1 = {{{yes|yes}}} |#default = {{{def|{{{yes|yes}}}}}} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> 67hsg1c6xpluzi2ti8krjaq1ees7pmn Template:Tlx 10 21181 373364 366952 2021-06-02T04:20:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly><!-- --><code><!-- --><nowiki>{{</nowiki>{{#if:{{{subst|}}} |[[Help:Substitution|subst]]:}}<!-- -->[[{{{LANG|}}}{{{SISTER|}}}{{ns:Template}}:{{{1|}}}|{{{1|}}}]]<!-- -->{{#if:{{{2|}}} |&#124;{{{2}}}}}<!-- -->{{#if:{{{3|}}} |&#124;{{{3}}}}}<!-- -->{{#if:{{{4|}}} |&#124;{{{4}}}}}<!-- -->{{#if:{{{5|}}} |&#124;{{{5}}}}}<!-- -->{{#if:{{{6|}}} |&#124;{{{6}}}}}<!-- -->{{#if:{{{7|}}} |&#124;{{{7}}}}}<!-- -->{{#if:{{{8|}}} |&#124;{{{8}}}}}<!-- -->{{#if:{{{9|}}} |&#124;{{{9}}}}}<!-- -->{{#if:{{{10|}}} |&#124;{{{10}}}}}<!-- -->{{#if:{{{11|}}} |&#124;{{{11}}}}}<!-- -->{{#if:{{{12|}}} |&#124;{{{12}}}}}<!-- -->{{#if:{{{13|}}} |&#124;{{{13}}}}}<!-- -->{{#if:{{{14|}}} |&#124;{{{14}}}}}<!-- -->{{#if:{{{15|}}} |&#124;{{{15}}}}}<!-- -->{{#if:{{{16|}}} |&#124;{{{16}}}}}<!-- -->{{#if:{{{17|}}} |&#124;{{{17}}}}}<!-- -->{{#if:{{{18|}}} |&#124;{{{18}}}}}<!-- -->{{#if:{{{19|}}} |&#124;{{{19}}}}}<!-- -->{{#if:{{{20|}}} |&#124;{{{20}}}}}<!-- -->{{#if:{{{21|}}} |&#124;''...''}}<!-- --><nowiki>}}</nowiki><!-- --></code><!-- --></includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> qawv7od5l3z90w8birhhf83mmr9ce0t Template:Tracked 10 21182 373372 366953 2021-06-02T04:20:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div role="note" style="float:{{{float|right}}}; clear:{{{float|right}}}; border:1px solid #72777d; border-radius: 2px; background-color:#eaecf0; font-size:85%; text-align:center; padding:0.5em; margin-left:1em; margin-bottom:1em; width:12em" class="plainlinks {{#if:{{{1|}}}|mw-trackedTemplate}}">Tracked in [[phabricator:|Phabricator]]<br />{{#if:{{{1|}}}|'''[[phabricator:{{ #ifeq: {{padleft: | 1 | {{ uc: {{{1}}} }} }} | T | {{ uc: {{{1}}} }} | T{{ #expr: {{{1}}} + 2000 }} }}|<span class="trakfab-{{ #ifeq: {{padleft: | 1 | {{ uc: {{{1}}} }} }} | T | {{ uc: {{{1}}} }} | T{{ #expr: {{{1}}} + 2000 }} }}"> Task {{ #ifeq: {{padleft: | 1 | {{ uc: {{{1}}} }} }} | T | {{ uc: {{{1}}} }} | T{{ #expr: {{{1}}} + 2000 }} }}</span>]]'''}} {{#switch:{{lc:{{{2|}}}}} |resolved|fixed=<span style="color:green; font-weight:bold; text-transform:uppercase">Resolved</span> |invalid=<span style="color:black; font-weight:bold; text-transform:uppercase">Invalid</span> |duplicate=<span style="color:black; font-weight:bold; text-transform:uppercase">Duplicate</span> |declined|wontfix=<span style="color:black; font-weight:bold; text-transform:uppercase">Declined</span> |stalled|later=<span style="color:black; font-weight:bold; text-transform:uppercase">Stalled</span> |open=<span style="color:black; font-weight:bold; text-transform:uppercase">Open</span> }}</div><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> k0glgpqpby2unn6k5e6rz4jwutwuvrq Template:UF-COinS 10 21183 366954 2020-06-02T16:54:03Z Anfrx 16583 Pagina nova: ''This template produces [[w:COinS|COinS]] metadata; see [[Wikipedia:COinS|COinS in Wikipedia]] for background information.''<includeonly>Category:Templates generating COinS|{{PAGE... wikitext text/x-wiki ''This template produces [[w:COinS|COinS]] metadata; see [[Wikipedia:COinS|COinS in Wikipedia]] for background information.''<includeonly>[[Category:Templates generating COinS|{{PAGENAME}}]]</includeonly><noinclude> {{documentation}} <!--Categories--> [[Category:Templates generating COinS| ]] </noinclude> 1n3rm9n7cdau9vmi62cqpw4slpm8k1c Template:Wikipedia referencing 10 21184 373403 366955 2021-06-02T04:21:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{navbox | name = Wikipedia referencing | state = {{{state<includeonly>|{{{1|autocollapse}}}</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | title = [[Wikipedia:Verifiability|Wikipedia referencing]] | group1 = Policies and guidelines | list1 = * [[Wikipedia:Verifiability|Verifiability]] * [[Wikipedia:No original research|No original research]] * [[Wikipedia:Biographies of living persons|Biographies of living persons]] * [[Wikipedia:Reliable sources|Reliable sources]] ** [[Wikipedia:Identifying reliable sources (medicine)|Medicine]] * [[Wikipedia:Citing sources|Citing sources]] * [[Wikipedia:Scientific citation guidelines|Scientific citations]] | group2 = General advice | list2 = * [[Wikipedia:Citation needed|Citation needed]] * [[Help:Find sources|Find sources]] * [[Wikipedia:Combining sources|Combining sources]] * [[Wikipedia:Offline sources|Offline sources]] * [[Help:Overview of referencing styles|Referencing styles]] | group3 = [[Wikipedia:Citing sources|Citing sources]] | list3 = * [[Help:Citation Style 1|Citation Style 1]] * [[Help:Citation Style 2|Citation Style 2]] * [[Help:Citation Style Vancouver|Citation Style Vancouver]] * [[:Category:LSA style citation templates|LSA]] * [[:Category:Comics citation templates|Comics]] * [[Wikipedia:Citation templates|Citation templates]] * [[Template:Reflist|Reflist template]] | group4 = [[Wikipedia:Inline citation|Inline citations]] | list4 = * [[Help:Footnotes|Footnotes]] * [[Wikipedia:Parenthetical referencing|Parenthetical referencing]] * [[Wikipedia:Manual of Style#Punctuation and footnotes|Punctuation and footnotes]] * [[Help:Shortened footnotes|Shortened footnotes]] * [[Wikipedia:Nesting footnotes|Nesting footnotes]] | group5 = [[Help:Referencing for beginners|Help for beginners]] | list5 = * [[Help:Reftags|Reference-tags]] * [[Help:Citations quick reference|Citations quick reference]] * [[Help:Introduction to referencing with Wiki Markup/1|Introduction to referencing]] * [[Help:Referencing for beginners with citation templates|Referencing with citation templates]] * [[Help:Referencing for beginners without using templates|Referencing without using templates]] * [[Wikipedia:References dos and don'ts|Referencing dos and don'ts]] * [[Wikipedia:Citing Wikipedia|Citing Wikipedia]] | group6 = Advanced help | list6 = * [[Help:Cite link labels|Cite link labels]] * [[Help:Citation tools|Citation tools]] * [[Help:Cite errors|Cite errors]] * [[Help:Cite messages|Cite messages]] * [[Help:Converting between references formats|Converting between references formats]] * [[Help:Reference display customization|Reference display customization]] * [[Help:References and page numbers|References and page numbers]] * [[Wikipedia:Guidance on source reviewing at FAC|Guidance on source reviewing at FAC]] | group7 = Template documentation | list7 = * {{tl|Edit refs}} * {{tl|Refref}} * {{tl|Refref2}} * {{tl|Refstart}} | group8 = Tools | list8 = * [[Wikipedia:The Wikipedia Library|Wikipedia Library]] }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> q49kfj2z68rilslwaa3rdsk2wikpy3d Template:Var 10 21185 373384 366956 2021-06-02T04:21:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <var {{#if:{{{class|}}}|class="{{{class}}}"}} {{#if:{{{id|}}}|id="{{{id}}}"}} style="padding-right: 1px;{{{style|}}}" {{#if:{{{lang|}}}|lang="{{{lang}}}"}} {{#if:{{{title|}}}|title="{{{title}}}"}}>{{{1}}}</var><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!--Categories and interwikis go near the bottom of the /doc page.--> {{Documentation}} </noinclude> ofr0gfsa1vyjxwzpnosfno11js5eca6 Template:Xt 10 21186 373410 366957 2021-06-02T04:21:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:0}}|{{FormattingError|[[:{{#invoke:TEMPLATENAME|main}}]] is only for examples of style and formatting. Do not use it in actual articles.}}|<span class="example" style="font-family: Georgia, 'DejaVu Serif', serif; color: #006400;" {{#if:{{{title|}}}|title="{{{title}}}"}}>{{{1|Example text}}}</span>}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> pbx1rq7efwvpiryvyocnbp5ohg1y3xy Template:Section link 10 21187 373284 366958 2021-06-02T04:18:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#invoke:Section link|main}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> 54gggrcun3v261mexpw89w8m62o6q8j Template:Sfnote 10 21188 373292 366959 2021-06-02T04:18:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[Help:Shortened footnotes|{{#ifeq:{{{lc}}}|{{{lc|}}}|shortened footnotes|Shortened footnotes}}]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> g3hfdd4p0qc30vuiiqmksc38dv0wy86 Template:Str left 10 21189 373313 366960 2021-06-02T04:19:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{safesubst:padleft:|{{{2|1}}}|{{{1}}}}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> 47te29go6e6yfvoygcuuy2vy3trvq43 Template:Sup 10 21190 373321 366961 2021-06-02T04:19:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly><sup>{{{1}}}</sup></includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Add cats and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> jj762rkbnumi1xu0d0t909ii7nx3kh0 Template:Tag 10 21191 373325 366962 2021-06-02T04:19:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <code class="{{#ifeq:{{{wrap|}}}|yes|wrap|nowrap}}" style="{{#ifeq:{{{style|}}}|plain|border:none;background:transparent;|{{{style|}}}}}"><!-- Opening tag -->{{#switch:{{{2|pair}}} |c|close = |e|empty|s|single|v|void |o|open |p|pair = &lt;{{#if:{{{link|}}}|[[HTML element#{{{1|tag}}}|{{{1|tag}}}]]|{{{1|tag}}}}}{{#if:{{{params|{{{attribs|}}}}}}|&#32;{{{params|{{{attribs}}}}}}}} }}<!-- Content between tags -->{{#switch:{{{2|pair}}} |c|close = {{{content|}}} |e|empty|s|single|v|void = &#32;&#47;&gt; |o|open = &gt;{{{content|}}} |p|pair = {{#ifeq:{{{1|tag}}}|!--||&gt;}}{{{content|...}}} }}<!-- Closing tag -->{{#switch:{{{2|pair}}} |e|empty|s|single|v|void |o|open = |c|close |p|pair = {{#ifeq:{{{1|tag}}}|!--|--&gt;|&lt;&#47;{{{1|tag}}}&gt;}} }}<!-- --></code><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> s1mufnn8kjbk8g62pr1uxi92ltaxjer Template:' 10 21192 372900 366963 2021-06-02T04:09:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span class="nowrap" style="padding-left:0.1em;">&#39;</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> p8h1bswidoby2gq0bpdn5ans4u4lu19 Template:R 10 21193 373229 366966 2021-06-02T04:17:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{r/ref|{{{1}}}|{{{group|{{{grp|{{{g|}}}}}}}}}|{{{p|{{{p1|{{{page|{{{page1|{{{pp|{{{pp1|{{{pages|{{{pages1|}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}|{{{q|{{{q1|{{{quote|{{{quote1|}}}}}}}}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{2|}}}|{{r/ref|{{{2}}}|{{{group|{{{grp|{{{g|}}}}}}}}}|{{{p2|{{{page2|{{{pp2|{{{pages2|}}}}}}}}}}}}|{{{q2|{{{quote2|}}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{3|}}}|{{r/ref|{{{3}}}|{{{group|{{{grp|{{{g|}}}}}}}}}|{{{p3|{{{page3|{{{pp3|{{{pages3|}}}}}}}}}}}}|{{{q3|{{{quote3|}}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{4|}}}|{{r/ref|{{{4}}}|{{{group|{{{grp|{{{g|}}}}}}}}}|{{{p4|{{{page4|{{{pp4|{{{pages4|}}}}}}}}}}}}|{{{q4|{{{quote4|}}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{5|}}}|{{r/ref|{{{5}}}|{{{group|{{{grp|{{{g|}}}}}}}}}|{{{p5|{{{page5|{{{pp5|{{{pages5|}}}}}}}}}}}}|{{{q5|{{{quote5|}}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{6|}}}|{{r/ref|{{{6}}}|{{{group|{{{grp|{{{g|}}}}}}}}}|{{{p6|{{{page6|{{{pp6|{{{pages6|}}}}}}}}}}}}|{{{q6|{{{quote6|}}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{7|}}}|{{r/ref|{{{7}}}|{{{group|{{{grp|{{{g|}}}}}}}}}|{{{p7|{{{page7|{{{pp7|{{{pages7|}}}}}}}}}}}}|{{{q7|{{{quote7|}}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{8|}}}|{{r/ref|{{{8}}}|{{{group|{{{grp|{{{g|}}}}}}}}}|{{{p8|{{{page8|{{{pp8|{{{pages8|}}}}}}}}}}}}|{{{q8|{{{quote8|}}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{9|}}}|{{r/ref|{{{9}}}|{{{group|{{{grp|{{{g|}}}}}}}}}|{{{p9|{{{page9|{{{pp9|{{{pages9|}}}}}}}}}}}}|{{{q9|{{{quote9|}}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{10|}}}|<sup class="error" style="font-size:0.9em; line-height:0;">The template only supports up to 9 references ([[Template:R|edit it]]!).</sup> <!-- -->}}}}}}}}}}}}}}}}}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> fn1nd06sgrm6zcxd83b913zb58o3fht Template:Purge 10 21194 373222 366967 2021-06-02T04:17:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#invoke:Purge|main}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> rvakk4rwrb18b90vfy5qlnd2je060q1 Template:Pipe 10 21195 373210 366968 2021-06-02T04:16:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki &#124;<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> kzvt9uu38nq89ao9lo7y3oplcrx55ls Template:Paren 10 21196 366969 2020-06-02T19:03:03Z Anfrx 16583 Pagina nova: [[Wikipedia:Parenthetical referencing|{{#ifeq:{{{lc}}}|{{{lc|}}}|parenthetical referencing|Parenthetical referencing}}]]<noinclude>{{documentation|content= ==Usage== ===Optional=== F... wikitext text/x-wiki [[Wikipedia:Parenthetical referencing|{{#ifeq:{{{lc}}}|{{{lc|}}}|parenthetical referencing|Parenthetical referencing}}]]<noinclude>{{documentation|content= ==Usage== ===Optional=== For the first letter to be in lower case, use: {{para|lc|<var>y</var>}} }} [[Category:Documentation assistance templates]] </noinclude> lbo8pmvijutb03hj6ovwnswic8o5249 Template:Para 10 21197 373205 366970 2021-06-02T04:16:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <code class="nowrap" style="{{SAFESUBST:<noinclude />#if:{{{plain|}}}|border: none; background-color: inherit;}} {{SAFESUBST:<noinclude />#if:{{{plain|}}}{{{mxt|}}}{{{green|}}}{{{!mxt|}}}{{{red|}}}|color: {{SAFESUBST:<noinclude />#if:{{{mxt|}}}{{{green|}}}|#006400|{{SAFESUBST:<noinclude />#if:{{{!mxt|}}}{{{red|}}}|#8B0000|inherit}}}};}} {{SAFESUBST:<noinclude />#if:{{{style|}}}|{{{style}}}}}">&#124;{{SAFESUBST:<noinclude />#if:{{{1|}}}|{{{1}}}&#61;}}{{{2|}}}</code><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!--Categories and interwikis go near the bottom of the /doc subpage.--> </noinclude> 779tr53eud6135wh140g4oqy803gl61 Template:Hover title 10 21198 373072 366971 2021-06-02T04:13:36Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#ifeq:{{{link}}}|yes |[[{{{2}}}|<span title="{{{1}}}" class="rt-commentedText" {{#ifeq:{{{dotted|yes}}}|no| |style="border-bottom:1px dotted" }}>{{{2}}}</span>]] |<span title="{{{1}}}" class="rt-commentedText" {{#ifeq:{{{dotted|yes}}}|no| |style="border-bottom:1px dotted" }}>{{{2}}}</span> }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 0dymardp2kmrispywduc906hdxeq7q8 Template:High-risk 10 21199 366972 2020-06-02T19:05:16Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:High-use]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:High-use]] {{Rcat shell| {{Wikidata redirect}} {{R from merge}} {{R from template shortcut}} }} 5ypw8nzs5x9l9hs9og1m6vi8vbxlq11 Template:R/ref 10 21200 373230 366973 2021-06-02T04:17:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#tag:ref||name={{{1}}}|group={{{2}}}}}{{#if:{{{3}}}|<sup class="reference nowrap"><nowiki>:</nowiki><span {{#if:{{{4|}}}|style="border-bottom: 1px dashed;" title='"{{#tag:nowiki|{{#invoke:String|replace|{{trim quotes|s={{{4}}}}}|"|&quot;}}}}"'}}>{{{3}}}</span></sup>}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> phh514dntlvldippaaznlq5q9gmbxkr Template:Slink 10 21201 366974 2020-06-02T19:10:09Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Section link]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Section link]] {{Rcat shell|{{R from template shortcut}}{{R from short name}}}} rxsqtl2bid5ld047zo0nwjyyagc5wz1 Template:R from template shortcut 10 21202 374115 373246 2021-06-02T11:58:39Z Minorax 15175 fx wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{This is a redirect/rcat}} </noinclude>{{Redirect template |name=Da un shortcut di mudellu |from=un nome di pàgina di scurciatu '''in ''ogni'' [[WP:namespace|spaziu di nomi]]''' |to=una pagina in [[WP:template namespace|spazii di nomi]] |info=** ''Se a pagina di destinazione hè '' 'micca' '' un mudellu, allora usa {{tl|R from shortcut}} invece.'' ** I shortcuts di u mudellu sò [[wikilink]] ed in pagine di a comunità, pagine di discussione è edite summari, ma micca in articuli [[wp:mainspace|mainspace]]. [[WP:Transclusion|Trasclusione]] in u spaziu principale sò cumuni è ùn anu micca bisognu di esse [[WP:NOTBROKEN|fissa]]. ** '''Note:''' ''Nota: E pagine di discussione di mudelli sò in un [[wp:talk namespace|spaziu di nomi di discussione]] ; sò '''''micca''''' in u spaziu di nomi di mudellu. Tutte e scorciare à e pagine di parlà duveranu esse taggate cun {{tlc|R from shortcut}}.'' |all category=Redirects from template shortcuts |printworthy=no }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Place categories on /doc subpage; interwikis go to Wikidata. --> {{Documentation}} </noinclude> k2tqmf2xglqt2ngkmoqy2jatedc46j2 Template:R from short name 10 21203 373244 366976 2021-06-02T04:17:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{This is a redirect/rcat}} </noinclude>{{Redirect template |name=From a short name |from=a title that is a shortened form of a person's full name, a book title, or other more complete article title{{#if:{{{of|}}}|<nowiki />; the long version is: {{{of}}}}} |info=** Use this rcat (''not'' {{tl|R from initialism}}) to tag redirects that are the initials of a person's name. |all category=Redirects from short names }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Place categories on /doc subpage; interwikis go to Wikidata. --> {{Documentation}} </noinclude> sd5bgudyc8j3cwycubvuwtheiuydep5 Template:R from initialism 10 21204 373240 366977 2021-06-02T04:17:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{This is a redirect/rcat}} </noinclude>{{Redirect template |name=From an initialism |from=an initialism |to=a related topic, such as the expansion of the initialism |info=** Use {{tl|R from acronym}}, ''instead'', for abbreviations that are pronounced as words, such as NATO and RADAR. ** Use {{tl|R from short name}}, ''instead'', for the initials of a person's name. |main category=Redirects from initialisms }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Place categories on /doc subpage; interwikis go to Wikidata. --> {{Documentation}} </noinclude> 6m87g7akfgfxh0rqsh5lhi4w2bwb37j Template:Incorrect redirect template 10 21205 373087 366978 2021-06-02T04:13:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#ifeq:{{#invoke:redirect|isRedirect|{{FULLPAGENAME}}}}|yes|</includeonly>{{Mbox | type = content | image = [[File:Stop hand orange.svg|50px]] | text = {{Error|The above [[WP:RCAT|rcat]] should only be used to categorize redirects that are {{#ifeq:{{{3}}}|outside|outside|in}} the ''{{{1}}}'' namespace{{#if:{{{2|}}}|{{nbsp}}{{#if:{{{3|}}}|and|or}} the ''{{{2}}}'' namespace.|.}}}} }}<includeonly>[[Category:Pages with templates in the wrong namespace]]}}{{#ifeq: {{NAMESPACE}}|Category|{{Mbox | type = content | image = [[File:Stop hand orange.svg|50px]] | text = {{Error|The above [[WP:RCAT|rcat]] should only be used to categorize redirects that are {{#ifeq:{{{3}}}|outside|outside|in}} the ''{{{1}}}'' namespace{{#if:{{{2|}}}|{{nbsp}}{{#if:{{{3|}}}|and|or}} the ''{{{2}}}'' namespace.|.}}}} }}[[Category:Pages with templates in the wrong namespace]]}}{{#ifeq: {{NAMESPACE}}|User|{{Mbox | type = content | image = [[File:Stop hand orange.svg|50px]] | text = {{Error|The above [[WP:RCAT|rcat]] should only be used to categorize redirects that are {{#ifeq:{{{3}}}|outside|outside|in}} the ''{{{1}}}'' namespace{{#if:{{{2|}}}|{{nbsp}}{{#if:{{{3|}}}|and|or}} the ''{{{2}}}'' namespace.|.}}}} }}[[Category:Pages with templates in the wrong namespace]]}}{{#ifeq: {{NAMESPACE}}|Wikipedia|{{#ifeq:{{#invoke:redirect|isRedirect|{{FULLPAGENAME}}}}|yes||{{#ifeq:{{FULLPAGENAME}}|Wikipedia:Sandbox||{{#ifeq:{{FULLPAGENAME}}|Wikipedia:Template index/Redirect pages||{{#ifeq:{{FULLPAGENAME}}|Wikipedia:WikiProject Scouting/Templates||{{Mbox | type = content | image = [[File:Stop hand orange.svg|50px]] | text = {{Error|The above [[WP:RCAT|rcat]] should only be used to categorize redirects that are {{#ifeq:{{{3}}}|outside|outside|in}} the ''{{{1}}}'' namespace{{#if:{{{2|}}}|{{nbsp}}{{#if:{{{3|}}}|and|or}} the ''{{{2}}}'' namespace.|.}}}} }}[[Category:Pages with templates in the wrong namespace]]}}}}}}}}}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> ajcdw5q2w7sdklb2vt9skqd7cywa9pa Template:Error 10 21206 367613 366979 2020-06-09T11:56:57Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Errore]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Errore]] sgx10iwaad1h7xbl0pdcvkdm958bvuk Modulo:Error 828 21207 366980 2020-06-02T19:16:13Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module implements {{error}}. local p = {} local function _error(args) local tag = mw.ustring.lower(tostring(args.tag)) -- Work out what html tag we should use.... Scribunto text/plain -- This module implements {{error}}. local p = {} local function _error(args) local tag = mw.ustring.lower(tostring(args.tag)) -- Work out what html tag we should use. if not (tag == 'p' or tag == 'span' or tag == 'div') then tag = 'strong' end -- Generate the html. return tostring(mw.html.create(tag) :addClass('error') :wikitext(tostring(args.message or args[1] or error('no message specified', 2))) ) end function p.error(frame) local args if type(frame.args) == 'table' then -- We're being called via #invoke. The args are passed through to the module -- from the template page, so use the args that were passed into the template. args = frame.args else -- We're being called from another module or from the debug console, so assume -- the args are passed in directly. args = frame end -- if the message parameter is present but blank, change it to nil so that Lua will -- consider it false. if args.message == "" then args.message = nil end return _error(args) end return p swpvwjcdmj2mkkmx9f7rbsdrfsnmirh Template:Smallcaps 10 21208 373303 366981 2021-06-02T04:18:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{<includeonly>safesubst:</includeonly>ifsubst | 1=<span style="font-variant:small-caps">{{{1}}}</span> | 2=<templatestyles src="smallcaps/styles.css"/><span class="smallcaps">{{{1}}}</span> }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> {{documentation}} </noinclude> 1k55lgh6ivb133jdrlxg5o75zrk1br0 Template:Ifsubst 10 21209 373083 366982 2021-06-02T04:13:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ {{{|safesubst:}}}#if:{{{demo|}}} |{{ {{{|safesubst:}}}#ifeq:{{{demo}}} |no |{{{no|{{{2|}}}}}} |{{{yes|{{{1|}}}}}} }} |{{ {{{|safesubst:}}}#ifeq:{{ {{{|safesubst:}}}NAMESPACE}}|{{NAMESPACE}} |{{{no|{{{2|}}}}}} |{{{yes|{{{1|}}}}}} }}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> m92zigdzm5j7z8t6h5fnvzcoa2em81w Template:R from acronym 10 21210 373237 366983 2021-06-02T04:17:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{This is a redirect/rcat}} </noinclude>{{Redirect template |name=From an acronym |from=an [[acronym]] |to=a related topic, such as the expansion of the acronym |info=** Remember that an acronym is a special type of [[initialism]] that can be spoken as a word, such as "NATO" or "radar" or "[[ANOVA]]". ** Use {{tl|R from initialism}} for abbreviations that have letters that are pronounced separately, such as "OAU" or "USSR" or "[[DoD]]". |main category=Redirects from acronyms }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Place categories on /doc subpage; interwikis go to Wikidata. --> {{Documentation}} </noinclude> eup0lfix2xewa0lxxq88f5zbofn2gle Template:Smallcaps/styles.css 10 21211 366984 2020-06-02T19:19:28Z Anfrx 16583 Pagina nova: /* {{pp-template}} Styling for Template:Smallcaps */ span.smallcaps { font-variant: small-caps; } span.smallcaps-smaller { font-size: 85%; } sanitized-css text/css /* {{pp-template}} Styling for Template:Smallcaps */ span.smallcaps { font-variant: small-caps; } span.smallcaps-smaller { font-size: 85%; } 8lffmue4iv1b62pje3u895huur4gnpe Template:Cite web/sandbox 10 21212 366985 2020-06-02T19:26:55Z Anfrx 16583 Pagina nova: <includeonly>{{#invoke:citation/CS1|citation |CitationClass=web }}</includeonly><noinclude> {{documentation}} </noinclude> [[Categoria:Template citazione fonti]] Categoria:Mudellu... wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:citation/CS1|citation |CitationClass=web }}</includeonly><noinclude> {{documentation}} </noinclude> [[Categoria:Template citazione fonti]] [[Categoria:Mudellu]] <noinclude/> 2cn1ranxh2uq4gw8lyf68gy6e74h5do Template:Cite web 10 21213 367066 366987 2020-06-03T17:24:42Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Cita web]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Cita web]] 2p9fzjpuqptm3mb2cj8ji8ntkibkugq Template:Citation 10 21214 367130 366988 2020-06-05T10:26:04Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Cita]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Cita]] 1uvoghe2kxm01in1k69byfadyik5ywy Template:Citation/fcite book 10 21215 366989 2020-06-02T19:38:09Z Anfrx 16583 Pagina nova: <noinclude>{{historical}}<!-- --=================================================================== -- Template Fcite_book - Fast footnote for author, title, URL, etc. --============... wikitext text/x-wiki <noinclude>{{historical}}<!-- --=================================================================== -- Template Fcite_book - Fast footnote for author, title, URL, etc. --=================================================================== -- (see NOTES at bottom) --></noinclude>{{main other|2=<span class="citation book" {{ #if:{{{ref|}}} |{{#ifeq:{{{ref}}}|harv |<!--then anchor authors/editors+year --> id="CITEREF{{anchorencode:{{ #if:{{{last|{{{last1|{{{author|{{{author1|}}} }}} }}} }}} |{{{last|{{{last1|{{{author|{{{author1}}}}}}}}}}}}<!-- -->{{{last2|{{{author2|}}}}}}<!-- -->{{{last3|{{{author3|}}}}}}<!-- -->{{{last4|{{{author4|}}}}}}<!-- --else-->|{{{editor-last|{{{editor1-last|}}}}}}<!-- -->{{{editor2-last|}}}{{{editor3-last|}}}{{{editor4-last|}}} }}<!-- -->{{{year|{{<!--else year from date/pub-date or use pub-date 2010b--> #if: {{{date|}}} |{{ #iferror: {{#time:Y|{{{date|}}} }} |{{#iferror: {{#time:Y|{{{publication-date|einval}}} }} |<!--none-->|{{#time:Y|{{{publication-date|}}} }} }} | {{#time:Y|{{{date|}}} }} }}<!--endiferror-else #time|{date} --> |{{{publication-date|}}}<!--else pub like: 2010b --> }}<!--endif-else {date} -->}}}|}}"<!--end-anchorencode--> | id="{{anchorencode:{{{ref}}}}}" }}<!--endif-else ref="harv" --> }}>{{ #if:{{{author|}}}|<!--if author set-->{{ #if:{{{authorlink|{{{author1-link|}}} }}}|<!--if authorlink set then link-->[[{{{authorlink|{{{author1-link}}}}}}|{{{author}}}]]<!-- else-->|{{{author}}}<!--full-->}}<!-- else-->|{{<!--NOT {author}--> #if:{{{last|{{{last1|{{{author1|}}} }}} }}}|<!--if last set-->{{ #if:{{{authorlink|{{{author1-link|}}} }}}|<!--if authorlink set --then-wikilink-->[[{{{authorlink|{{{author1-link}}}}}}|<!-- -->{{{last|{{{last1|{{{author1}}}}}}}}}<!--last name-->{{ #if:{{{first|{{{first1|}}}}}}|<!--if first set -->, {{{first|{{{first1}}}}}} }}<!--endif first name -->]]<!--close link-->|<!-- --else-no-link-->{{{last|{{{last1|{{{author1}}}}}}}}}<!--last name-->{{ #if:{{{first|{{{first1|}}}}}}|<!--if first set -->, {{{first|{{{first1}}}}}}}}<!--endif first name -->}}<!--endif authorlink -->}}<!--endif last/last1 -->}}<!--endif author -->{{#if: {{{last2|{{{author2|}}} }}}<!--if last2 -->|<nowiki/>{{{author-separator|;}}} {{{last2|<!-- -->{{{author2|}}}}}}{{ #if:{{{first2|}}}|, {{{first2}}}}}{{ #if:{{{last3|{{{author3|}}} }}} |<nowiki/>{{{author-separator|;}}} {{{last3|{{{author3}}}}}}{{ #if:{{{first3|}}}|, {{{first3}}} }}{{ #if:{{{last4|{{{author4|}}} }}} |<nowiki/>{{{author-separator|;}}} {{{last4|{{{author4}}}}}}{{ #if:{{{first4|}}}|, {{{first4}}} }}{{ #if:{{{last5|{{{author5|}}} }}} |<nowiki/>{{{author-separator|;}}} {{{last5|{{{author5}}}}}}{{ #if:{{{first5|}}}|, {{{first5}}} }} }}<!--endif last5-->{{ #if:{{{last6|{{{author6|}}} }}} |<nowiki/>{{{author-separator|;}}} {{{last6|{{{author6}}}}}}{{ #if:{{{first6|}}}|, {{{first6}}} }} }}<!--endif last6-->{{ #if:{{{last7|{{{author7|}}} }}} |<nowiki/>{{{author-separator|;}}} {{{last7|{{{author7}}}}}}{{ #if:{{{first7|}}}|, {{{first7}}} }} }}<!--endif last7-->{{ #if:{{{last8|{{{author8|}}} }}} |<nowiki/>{{{author-separator|;}}} {{{last8|{{{author8}}}}}}{{ #if:{{{first8|}}}|, {{{first8}}} }} }}<!--endif last8--> }}<!--endif last4--> }}<!--endif last3--> }}<!--endif name 2 -->{{#if: {{{coauthors|{{{coauthor|}}} }}}<!--when more coauthors--> |<nowiki/>{{{author-separator|;}}} {{{coauthors|{{{coauthor}}}}}} }}<!--endif {coauthors..} -------------------------------------------------------- Editors no authors -->{{ #if:{{{editor|{{{editor-last|{{{editor1-last|}}} }}} }}}<!--editors set#1--> |{{#if:{{{author|{{{last|{{{last1|{{{author1|}}} }}} }}} }}} |<!--then skip editors until later--> |<!--else -->{{{editor|{{{editor-last|{{{editor1-last}}}}}}}}}{{ #if:{{{editor-first|{{{editor1-first|}}} }}} |, {{{editor-first|{{{editor1-first}}}}}} }}{{ #if:{{{editor2|{{{editor2-last|}}} }}}<!--if editor2 set--> |<nowiki/>{{{author-separator|;}}} <!--separator -->{{{editor2|{{{editor2-last}}}}}}{{ #if:{{{editor2-first|}}}|, {{{editor2-first}}} }}{{ #if:{{{editor3|{{{editor3-last|}}} }}}<!--if editor3 set--> |<nowiki/>{{{author-separator|;}}} <!--separator -->{{{editor3|{{{editor3-last}}}}}}{{ #if:{{{editor3-first|}}}|, {{{editor3-first}}} }}{{ #if:{{{editor4|{{{editor4-last|}}} }}}<!--if editor4 set--> |<nowiki/>{{{author-separator|;}}} <!--separator -->{{{editor4|{{{editor4-last}}}}}}{{ #if:{{{editor4-first|}}}|, {{{editor4-first}}} }} }}<!--endif {editor4|editor4-last} --> }}<!--endif {editor3|editor3-last} --><nowiki/>{{{author-separator|;}}} eds.&#32; |<!--else no editor2--><nowiki/>{{{author-separator|;}}} ed.&#32; }}<!--endif {editor2|editor2-last} --> }}<!--endif {author|last...} --> }}<!--endif {editor|editor1-last} ----------------------------------------------------- Date if authors/editors -->{{ #if:{{{last|{{{author|{{{last1|{{{author1|{{{editor|{{{editor1-last|<!-- -->}}} }}} }}} }}} }}} }}} |{{<!--check if date here--> #if:{{{date|{{{year|{{{month|}}} }}} }}} |&#32;({{{date|{{ #if:{{{month|}}} |{{{month}}}{{#if:{{{year|}}}&#32;}} }}{{{year|}}}|}}}){{ #if:{{{origyear|}}}|&#32;[{{{origyear}}}] }}{{{sep|.}}}&#32; |<nowiki/>{{{author-separator|;}}}&#32;<!-- -->}}<!--endif {date|year|month} -->}}<!--endif {last|author|last1|author1|editor...} --------------------------------------------------------- If work/journal -->{{#if: {{{work|{{{journal|}}} }}} |{{#if:{{{url|}}} |{{#if:{{{title|{{{chapter|{{{contribution|}}} }}} }}}|<!-- -->[{{{url|http://www.HuH.com}}}{{{urlx|}}} <!--url+urlx -->"{{{chapter|{{{contribution|{{{title}}}}}}}}}"]<!-- -->|<!--else no {chapter|title} -->[{{{url|http://www.HuH.com}}}{{{urlx|}}} <!--url+urlx -->''{{{work|{{{journal}}} }}}'']<!-- -->}}<!--endif-else {title}-->{{ #if:{{{language|}}}|&#32;({{{language}}}) }}<!-- -->|<!--else no URL-->{{ #if:{{{title|{{{chapter|{{{contribution|}}} }}} }}} |"{{{chapter|{{{contribution|{{{title}}}}}}}}}" }}<!-- -->{{{sep|.}}} ''{{{work|{{{journal}}}}}}''<!-- -->}}<!--endif-else {url} --------------------------------------------------------- No work/journal -->|<!--else no {work|journal|...}-->{{ #if:{{{url|}}} |[{{{url|http://www.HuH.com/SearCh}}}{{{urlx|}}} <!--url+urlx-->{{ #if:{{{chapter|{{{contribution|}}} }}} | "{{{chapter|{{{contribution}}}}}}" | ''{{{title}}}''}}]<!--endif {chapter..}--> |<!--else no url-->{{ #if:{{{pmc|}}} |[http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=<!-- -->pmcentrez&artid={{{pmc}}} "{{{chapter|{{{title}}}}}}"]<!-- else-->|<!--no PMC link-->{{ #if:{{{chapter|{{{contribution|}}} }}} | "{{{chapter|{{{contribution}}}}}}" | ''{{{title}}}'' }}<!--endif-else {chapter...}--> }}<!--endif-else pmc--> }}<!--endif-else url-->{{ #if:{{{language|}}}|&#32;({{{language}}}) }}{{ #if:{{{chapter|{{{contribution|}}} }}} | <nowiki/>{{{sep|.}}} <!--space here ----------------------------------------------------------- If editors later -->{{ #if:{{{editor|{{{editor-last|{{{editor1-last|}}} }}} }}}<!--editors set#2--> |{{#if:{{{author|{{{last|{{{last1|{{{author1|}}} }}} }}} }}} |<!--then list editors later here -->{{#ifeq:{{{sep|.}}}|.|I|i}}n&nbsp;<!-- -->{{{editor|{{{editor-last|{{{editor1-last}}}}}}}}}{{ #if:{{{editor-first|{{{editor1-first|}}} }}} |, {{{editor-first|{{{editor1-first}}}}}} }}{{ #if:{{{editor2|{{{editor2-last|}}} }}}<!--if editor2 set--> |<nowiki/>{{{author-separator|;}}} <!--separator -->{{{editor2|{{{editor2-last}}}}}}{{ #if:{{{editor2-first|}}}|, {{{editor2-first}}} }}{{ #if:{{{editor3|{{{editor3-last|}}} }}}<!--if editor3 set--> |<nowiki/>{{{author-separator|;}}} <!--separator -->{{{editor3|{{{editor3-last}}}}}}{{ #if:{{{editor3-first|}}}|, {{{editor3-first}}} }}{{ #if:{{{editor4|{{{editor4-last|}}} }}}<!--if editor4 set--> |<nowiki/>{{{author-separator|;}}} <!--separator -->{{{editor4|{{{editor4-last}}}}}}{{ #if:{{{editor4-first|}}}|, {{{editor4-first}}} }} }}<!--endif {editor4|editor4-last} --> }}<!--endif {editor3|editor3-last} --><nowiki/>{{{author-separator|;}}} eds. |<!--else no editor2--><nowiki/>{{{author-separator|;}}} ed. }}<!--endif {editor2|editor2-last} --> }}<!--endif {author|last...}--> }}<!--endif {editor|editor1-last} --> ''{{{title}}}'' }} }}<!--endif-else {work|journal|...} ------------------------------------------------------- -->{{ #if:{{{publisher|{{{volume|{{{location|{{{edition|{{{series|{{{agency|<!-- -->}}} }}} }}} }}} }}} }}} |<!--then take time to check each of 7 or more...-->{{ #if:{{{series|{{{version|}}} }}} |{{{sep|.}}} {{{series|{{{version}}}}}} }}{{ #if:{{{edition|}}} |&#32;({{{edition}}} ed.)}}{{ #if:{{{volume|}}} |{{{sep|.}}}&nbsp;'''{{{volume|I}}}'''}}{{ #if:{{{volumename|}}} |{{{sep|.}}} {{{volumename|Volume: Africa}}} }}{{ #if:{{{issue|{{{number|}}} }}} |&#32;({{{issue|{{{number}}}}}}) }}{{ #if:{{{location|{{{publisher|{{{agency|}}} }}} }}} |{{{sep|.}}}&#32;{{ #if:{{{location|}}} |{{{location|London}}}{{ #if:{{{publisher|{{{agency|}}} }}} |<nowiki/>: {{{publisher|{{{agency|[[Reuters]]}}}}}} }} |{{{publisher|{{{agency|[[Reuters]]}}}}}} }}<!--endif location--> }}<!--endif {location|publisher..} -->}}<!--endif {pub|vol|loc|ed...} set-->{{ #if:{{{date|{{{year|{{{month|}}} }}} }}} |<!--check to put date here-->{{ #if:{{{last|{{{author|{{{last1|{{{author1|{{{editor|{{{editor-last|<!-- -->{{{editor1-last|}}} }}} }}} }}} }}} }}} }}} |<!--then omit date here--> |{{{sep|.}}} {{{month|}}} {{{date|{{{year|}}}}}}{{ #if:{{{origyear|}}}|&#32;[{{{origyear}}}] }} }}<!--endif {last|author|last1|author1|editor...} -->}}<!--endif {date|year|month}-->{{ #if:{{{archiveurl|}}} |. Archived from [{{{archiveurl}}}{{{archiveurlx|}}}<!--url+urlx --> the original]{{ #if:{{{archivedate|}}} | &#32;on {{{archivedate}}} }}<!-- -->}}<!--endif archiveurl -------------------------------------------------------- Pages/page/at -->{{ #if:{{{pages|{{{page|{{{at|}}} }}} }}} |{{{sep|.}}}<!--then check each of the options...-->{{ #if:{{{page|}}} |&#32;{{#if:{{{nopp|}}}||p.&nbsp;}}{{{page}}} |<!--else-->{{ #if:{{{pages|}}} |&#32;{{#if:{{{nopp|}}}||pp.&nbsp;}}{{{pages|7-9}}} |<!--else-->&#32;{{{at}}} }}<!--endif-else pages--> }}<!--endif-else page--> }}<!--endif {pages|at} set --------------------------------------------------------- ISBN / ISSN -->{{ #if:{{{isbn|{{{issn|{{{ISSN|}}} }}} }}} |<!--then check each of the options...-->{{ #if:{{{isbn|}}} |{{{sep|.}}} {{hide in print |[[International Standard Book Number|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/{{{isbn}}}|{{{isbn}}}]] }}{{only in print |ISBN&nbsp;{{{isbn}}}|}} }}<!--endif isbn-->{{ #if:{{{issn|{{{ISSN|}}} }}} |{{{sep|.}}} {{hide in print |[[International Standard Serial Number|ISSN]]&nbsp;[//www.worldcat.org/issn/{{{issn|{{{ISSN}}}}}} {{#tag:nowiki|{{{issn|{{{ISSN}}}}}}}}] }}{{only in print |ISSN&nbsp;{{{issn|{{{ISSN}}}}}}|}} }}<!--endif {issn|ISSN}--> }}<!--endif {isbn|issn} ---------------------------------------------------------- PMC / PMID / DOI -->{{ #if:{{{pmc|{{{pmid|{{{doi|}}} }}} }}} |{{<!--------------------------- PMC --> #if: {{{pmc|}}} |{{{sep|,}}} {{citation/identifier |identifier=pmc |input1={{{pmc}}} }} }}{{<!-------------------------- PMID --> #if: {{{pmid|}}} |{{{sep|.}}} [[PubMed Identifier|PMID]] [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/{{{pmid}}} {{{pmid}}}] }}{{<!-------------------------- DOI --> #if:{{{doi|}}} |{{{sep|.}}} {{citation/identifier |identifier=doi |input1={{{doi}}} |input2={{{doibroken|}}} |input3={{{template doc demo|}}}}} }} }}<!-- ---------------------------------------------------------- ArXiv/ASIN/Bibcode -->{{ #if:{{{arxiv|{{{asin|{{{bibcode|{{{jfm|{{{jstor|{{{lccn|{{{mr|{{{oclc|{{{ol|{{{osti|{{{rfc|{{{ssrn|{{{zbl|{{{id|<!-- -->}}} }}} }}} }}} }}} }}} }}} }}} }}} }}} }}} }}} }}} }}} |{{ <!--============ arXiv ==============--> #if: {{{arxiv|}}} |{{{sep|.}}} {{citation/identifier |identifier=arxiv |input1={{{arxiv}}} }} }}{{ <!--============ ASIN ===============--> #if: {{{asin|}}} |{{{sep|,}}} {{citation/identifier |identifier=asin |input1={{{asin}}} |input2={{{ASIN-TLD|}}} }} }}{{ <!--============ BIBCODE ============--> #if: {{{bibcode|}}} |{{{sep|,}}} {{citation/identifier |identifier=bibcode |input1={{{bibcode}}} }} }}{{ <!--============ JFM ================--> #if: {{{jfm|}}} |{{{sep|,}}} {{citation/identifier |identifier=jfm |input1={{{jfm}}} }} }}{{ <!--============ JSTOR ==============--> #if: {{{jstor|}}} |{{{sep|,}}} {{citation/identifier |identifier=jstor |input1={{{jstor}}} }} }}{{ <!--============ LCCN ===============--> #if: {{{lccn|}}} |{{{sep|,}}} {{citation/identifier |identifier=lccn |input1={{{lccn}}} }} }}{{ <!--============ MR =================--> #if: {{{mr|}}} |{{{sep|,}}} {{citation/identifier |identifier=mr |input1={{{mr|}}} }} }}{{ <!--============ OCLC ===============--> #if: {{{oclc|}}} |{{{sep|,}}} {{citation/identifier |identifier=oclc |input1={{{oclc|}}} }} }}{{ <!--============ OL =================--> #if: {{{ol|}}} |{{{sep|,}}} {{citation/identifier |identifier=ol |input1={{{ol|}}} }} }}{{ <!--============ OSTI ===============--> #if: {{{osti|}}} |{{{sep|,}}} {{citation/identifier |identifier=osti |input1={{{osti}}} }} }}{{ <!--============ RFC ================--> #if: {{{rfc|}}} |{{{sep|,}}} {{citation/identifier |identifier=rfc|input1={{{rfc}}} }} }}{{ <!--============ SSRN ================--> #if: {{{ssrn|}}} |{{{sep|,}}} {{citation/identifier |identifier=ssrn |input1={{{ssrn}}} }} }}{{ <!--============ ZBL ================--> #if: {{{zbl|}}} |{{{sep|,}}} {{citation/identifier |identifier=zbl |input1={{{zbl}}} }} }}{{ <!--============ Misc. Identifier ============--> #if: {{{id|}}} |{{{sep|,}}} {{{id}}} }} }}<!--endif arxiv/asin/bibcode... ---------------------------------------------------------- Access date -->{{ #if:{{{accessdate|{{{acc|}}} }}} |. Retrieved {{{accessdate|{{{acc|2010-06-21}}} }}} }}<!-- ---------------------------------------------------------- Rare options -->{{ #ifeq:{{{1|none}}}|none|<!--if nothing then-->.<!--end main citation else-->|{{ #if:{{{laysummary|}}} |{{{sep|.}}}&#32;[{{{laysummary}}} Lay summary]{{ #if: {{{laysource|}}} |&nbsp;&ndash;&nbsp;''<nowiki />{{{laysource}}}<nowiki />''}} }}{{ #if:{{{laydate|}}} | &#32;({{{laydate}}}) }}<!-- -->.<!--end main citation --------------------------------------------------------- Quote / postscript -->{{ #if:{{{quote|}}} |&#32;"{{{quote}}}"}}{{ #if:{{{postscript|{{{notes|}}} }}} |&#32;{{{postscript|{{{notes}}}}}} }}<!--endif {postscript|notes} --></span><!--end citation span --------------------------------------------------------- Help option -->{{ #ifeq:{{{1|}}}|help|{{ #if:{{{author-1|{{{ISBN|{{{last-1|{{{last-2|{{{author-link1|{{{day|<!-- -->}}} }}} }}} }}} }}} }}} |<br>'''[[Template:Fcite_book|Fcite_book]]''': Found unknown parameters - }}{{ #if:{{{ISBN|}}}|<br>'''Fcite_book''': Found "ISBN=" - use "isbn=". }}{{ #if:{{{author-1|}}}|<br>'''Fcite_book''': Found "author-1=" - use "author=". }}{{ #if:{{{authorlink1|}}} |<br>'''Fcite_book''': Found "authorlink1=" - use "authorlink=". }}{{ #if:{{{last-1|}}}|<br>'''Fcite_book''': Found "last-1=" - use "last1=". }}{{ #if:{{{last-2|}}}|<br>'''Fcite_book''': Found "last-2=" - use "last2=". }}{{ #if:{{{last-3|}}}|<br>'''Fcite_book''': Found "last-3=" - use "last3=". }}{{ #if:{{{surname1|}}}|<br>'''Fcite_book''': Found "surname1=" - use "last1=". }}{{ #if:{{{surname3|}}}|<br>'''Fcite_book''': Found "surname3=" - use "last3=". }}{{ #if:{{{editor-1|}}}|<br>'''Fcite_book''': Found "editor-1=" - use "editor=". }}{{ #if:{{{editorlast|}}}|<br>'''Fcite_book''': <!-- -->Found "editorlast=" - use "editor1-last=". }}{{ #if:{{{author-link1|}}} |<br>'''Fcite_book''': Found "author-link1=" - use "author1-link=". }}{{ #if:{{{day|}}}|<br>'''Fcite_book''': Found "day=" - use "date=". }} }}<!--endif {1}=help --> }}<!--endif-else {1}=none --------------------------------------------------- Unsupported parameters -->{{ #if:{{{authormask|{{{surname1|{{{editor1|}}} }}} }}} |{{ #if:{{{surname|}}}|<br>'''Fcite_book''': Found "surname=" - use "last=". }}{{ #if:{{{surname1|}}}|<br>'''Fcite_book''': Found "surname1=" - use "last=". }}{{ #if:{{{surname2|}}}|<br>'''Fcite_book''': Found "surname2=" - use "last2=". }}{{ #if:{{{editor1|}}}|<br>'''Fcite_book''': Found "editor1=" - use "editor=". }}{{ #if:{{{editor2|}}}|<br>'''Fcite_book''': <!-- -->Found "editor2=" - use {[[Template:Cite_book|Cite_book]]}. }}{{ #if:{{{authormask|}}}|<br>'''Fcite_book''': <!-- -->Found "authormask=" - use {[[Template:Cite_book|Cite_book]]}. }}{{ #if:{{{last9|}}}|<br>'''Fcite_book''': Found "last9=" - use "coauthors=". }} }}<!--endif unsupported parameters --></span>}}<noinclude><!-- ----------------------------------------------------------------------- --NOTES: -- Template:Fcite_book defaults to show italicized {title}, or -- if {book} or {work} specified, then to quote "{title}" such as -- a short-story title, after showing {book}/{work} italicized. -- -- NOTE A1: This template checks parameters for some common -- misspellings & allows splitting a long URL as 2 parts. -- The optional parameter "urlx=" can be used to append -- more url text for a longer URL address. -- -- NOTE C2: When the url is hyperlinked to the title=zzz, -- then the website name in parameter url=xx is first -- downcased to become all lower-case text in the link. -- Example: url=MyWeb.coM links as "http://myweb.com". -- This lowercase formatting, of the website name, is -- typical for all Wikipedia hyperlinks to external -- websites. The URL's CGI text (following another "/") -- is NOT downcased but rather, left as mixed-case text. -- -- NOTE U3: The check of the url=xxx examines the prefix of -- the parameter "url" and if not "http:/" then it -- prepends "http://" to the {url} text in the link. -- ------------------------------------------------------------------------ --HISTORY: --04Jul12 Created to run {cite_book} fast & validate parameters. --04Jul12 Put NOTES comments to explain template coding. --04Jul12 Put HISTORY comments to log major changes. --04Jul12 Added parameters: urlx to extend URL & acc for accessdate. --13Jul12 Optimized by checking 7 or 8 rare parameters in single #if. --13Jul12 Added parameters last1/first1... last3/first3 but warn if last4. --13Jul12 Fixed by "<nowiki/>" to allow any separator such as ";" or ":". --13Jul12 Added parameter "coauthor" same as plural "coauthors". --13Jul12 Supported parameter "ref=harv" as in Cite_web, Cite_book, etc. --14Jul12 Added: arvix, asin, bibcode, doi, lccn, mr, oclc, pmc, pmid, zbl. --14Jul12 Set doc text as separate /doc for interwiki links. --14Jul12 Linked ISBN & ISSN by {hide in print} & {only in print}. --16Jul12 New parameters: at, last4, first4, editor1-last, editor1-first. --19Jul12 Supported "author1-link"; linked title to PMC site if no {url}. --19Jul12 New parameter {1}=help will validate parameters. --19Jul12 New parameter {1}=<anything> will activate rare parameters. --19Jul12 New: ISSN, origyear, laysummary, laysource, laydate, postscript. --19Jul12 Italicized '{title}' if no {work}/{journal}; warned if "surname=". --19Jul12 New {nopp} omits "pp." as in {Cite_book}; put {sep} at {location}. --20Jul12 New parameters: chapter, series, version. --21Jul12 Shows "chapter" when also {title}; moved {series} before publisher. --22Jul12 For {ref}=harv, defaulted {year} as {#time:Y|date/publication-date}. --22Jul12 New parameters: editor2-last/editor2-first... editor4-last/first. --22Jul12 Process omitted date 3x faster (checked before author/editor names). --23Jul12 For {ref}=harv, also linked by editor[1]-last or editor2-last. --25Jul12 Changed to <span class="citation book" id="xx"> to handle "ref=". --25Jul12 Listed coauthors/coauthor after last2/last3 (etc.). --26Jul12 New parameters: last5/first5 to last8, contribution, editor-last. --26Jul12 Fixed when authors to list editors later. --27Jul12 Moved volume before publisher; warns if authormask used. --27Jul12 New parameters: editor-first, editor2 to editor4. --01Aug12 Fixed "ref=" to set span-tag id="x" not {anchor|x}. --> {{documentation|Template:citation/fcite_book/doc}} <!--PUT INTERWIKI LINKS in /doc page, not here --> </noinclude> 9wq8g4e0ce5hjabjkfntr1i251q2exu Template:Historical 10 21216 373070 366990 2021-06-02T04:13:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{mbox | type = notice | image = [[File:Historical.svg|30px|alt=|link= WP:HISPAGES]] | imageright = {{#if:{{{1<includeonly>|</includeonly>}}} | {{Ombox/shortcut|{{{1|}}}|{{{2|}}}|{{{3|}}}|{{{4|}}}|{{{5|}}} }} }} | text = {{#switch:{{NAMESPACE}} |User|User talk='''This user {{#ifeq:{{BASEPAGENAME}}|{{PAGENAME}}||sub}}page is currently inactive and is retained for ''historical'' reference.'''<br /><span style="font-size: 90%">{{#if: {{{last|}}}{{{date|}}}|It was last substantively updated {{{last|{{{date|}}}}}}.}}<br />If you want to revive discussion regarding the subject, you might try contacting [[User talk:{{ROOTPAGENAME}}|the user in question]] or seeking broader input via a forum such as the [[Wikipedia:Village pump (proposals)|village pump]].</span> |#default={{#switch:{{{type}}} |policy='''This former [[Wikipedia:Policies and guidelines|Wikipedia policy]], no longer backed by community consensus, is retained for historical reference.''' |guideline='''This former [[Wikipedia:Policies and guidelines|Wikipedia guideline]], no longer backed by community consensus, is retained for historical reference.''' |woundup='''This page has been closed down by [[Wikipedia:Consensus|community consensus]], and is retained only for [[WP:HISPAGES|historical]] reference.'''<br /><span style="font-size: 90%">If you wish to restart discussion on the status of this page, seek community input at a forum such as the [[Wikipedia:Village pump|village pump]].</span> |#default='''This page is currently inactive and is retained for [[WP:HISPAGES|historical]] reference.'''{{#if: {{{brief|}}}||<br /><span style="font-size: 90%">Either the page is no longer relevant or consensus on its purpose has become unclear. To revive discussion, seek broader input via a forum such as the [[Wikipedia:Village pump (proposals)|village pump]].</span> }} }} }} <span style="font-size: 90%">{{{comment|}}} {{#if: {{{last|}}}|It was last updated {{{last}}}.}}</span> }}<includeonly>{{#switch:{{NAMESPACE}}|User|User talk=|#default={{#ifeq:{{{category}}}|no||[[Category:Inactive project pages|{{PAGENAME}}]]}}}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}<!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> jzzzw4lhruys3jh5lvh921ei5ghq24f Template:Citation/sandbox 10 21217 366991 2020-06-02T19:39:37Z Anfrx 16583 Pagina nova: <includeonly>{{#invoke:citation/CS1|citation |CitationClass=citation }}</includeonly><noinclude> {{Documentation}} </noinclude> wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:citation/CS1|citation |CitationClass=citation }}</includeonly><noinclude> {{Documentation}} </noinclude> c5vwsrpqyl5vzwjnrpazsisamya1wve Template:Citation/lua 10 21218 366992 2020-06-02T19:40:05Z Anfrx 16583 Pagina nova: <includeonly>{{ #if: {{{inventor-surname|{{{inventor1-surname|{{{inventor-last|{{{inventor1-last|{{{inventor|{{{invent1|{{{invent-1|{{{country-code|{{{3|}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}... wikitext text/x-wiki <includeonly>{{ #if: {{{inventor-surname|{{{inventor1-surname|{{{inventor-last|{{{inventor1-last|{{{inventor|{{{invent1|{{{invent-1|{{{country-code|{{{3|}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}} <!-- CITATIONS FOR PATENTS --> |{{Citation/patent |Surname1 = {{{inventor-surname|{{{inventor1-surname|{{{inventor-last|{{{inventor1-last|{{{inventor|{{{invent-1|{{{invent1|}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}} |Surname2={{{inventor2-surname|{{{inventor2-last|{{{inventor2|{{{invent2|}}}}}}}}}}}} |Surname3={{{inventor3-surname|{{{inventor3-last|{{{inventor3|{{{invent3|}}}}}}}}}}}} |Surname4={{{inventor4-surname|{{{inventor4-last|{{{inventor4|{{{invent4|}}}}}}}}}}}} |Given1 = {{{inventor-given|{{{inventor1-given|{{{inventor-first|{{{inventor1-first|}}}}}}}}}}}} |Given2={{{inventor2-given|{{{inventor2-first|}}}}}} |Given3={{{inventor3-given|{{{inventor3-first|}}}}}} |Given4={{{inventor4-given|{{{inventor4-first|}}}}}} |Inventorlink1={{{inventorlink1|{{{inventorlink|}}}}}} |Inventorlink2={{{inventorlink2|}}} |Inventorlink3={{{inventorlink3|}}} |Inventorlink4={{{inventorlink4|}}} |Title={{{title|}}} |CountryCode={{{country-code|{{{country|{{{1|}}}}}}}}} |PublicationNumber={{{publication-number|{{{patent-number|{{{number|{{{2|}}}}}}}}}}}} |Description={{{description|{{{status|{{{3|}}}}}}}}} |PublicationDate={{{publication-date|{{{pubdate|}}}}}} |IssueDate={{{issue-date|{{{gdate|}}}}}} |Year={{{year}}} |FilingDate={{{fdate|}}} |PriorityDate={{{pridate|}}} |Assignee1={{{assign1|}}} |Assignee2={{{assign2|}}} |Ref={{{ref|harv}}} |Sep = {{#ifeq:{{{separator|{{{seperator}}}}}}|;|&#059;|{{{separator|{{{seperator|,}}}}}}}} |PS = {{#if:{{{quote|}}}||{{{postscript|}}}|.}} |AuthorSep = {{#ifeq:{{{author-separator|}}}|;|&#059;|{{{author-separator|&#059;}}}}}&#32; }}<!-- CITATIONS FOR THINGS LIKE BOOKS AND PERIODICALS --> |{{#invoke:citation/CS1|citation |CitationClass=citation |separator=, |ref=harv |postscript= }} }}{{#if:{{{accessdaymonth|}}}{{{accessmonthday|}}}{{{accessday|}}}{{{accessmonth|}}}{{{accessyear|}}}{{{day|}}}{{{access-date|}}}{{{dateformat|}}}|[[Category:Pages containing cite templates with deprecated parameters|{{NAMESPACE}} {{PAGENAME}}]]}}</includeonly><noinclude> {{documentation|content= {{lua|Module:Citation/CS1}} The '''Template:Citation/lua''' uses the [[Lua script]] interface with [[Module:Citation/CS1]] to format cites using the [[wp:CS1|Citation Style 1]] for cite parameters. }} [[Category:Lua-based templates]] </noinclude> m65gwuvl0faulum0ae0h2qg4uy8zgaw Template:Citation/testcases 10 21219 366993 2020-06-02T19:40:52Z Anfrx 16583 Pagina nova: {{Testcases notice}} This page contains test cases for {{tl|Citation}}. Further cases specifically testing the archiving features are available at Template:Citation/testcases/arch... wikitext text/x-wiki {{Testcases notice}} This page contains test cases for {{tl|Citation}}. Further cases specifically testing the archiving features are available at [[Template:Citation/testcases/archive]] Format of page *Code used **Version using current {{tl|Citation}} **Version using sandbox {{tl|Citation/Sandbox}} {{Testcase| <nowiki>{{Citation | title=Title | url= | archiveurl= | archivedate= }}</nowiki> | {{Citation | title=Title | url= | archiveurl= | archivedate= }} | {{Citation/sandbox | title=Title | url= | archiveurl= | archivedate= }} |}} {{Testcase| <nowiki>{{Citation | title=Title | url=http://url/ | archiveurl= | archivedate= }}</nowiki> | {{Citation || title=Title | url=http://url/ | archiveurl= | archivedate= }} | {{Citation/sandbox || title=Title | url=http://url/ | archiveurl= | archivedate= }} |}} {{Testcase| <nowiki>{{Citation | title=Title | url= | archiveurl=http://archiveurl/ | archivedate= }}</nowiki> | {{Citation | title=Title | url= | archiveurl=http://archiveurl/ | archivedate= }} | {{Citation/sandbox | title=Title | url= | archiveurl=http://archiveurl/ | archivedate= }} |}} {{Testcase| <nowiki>{{Citation | title=Title | url= | archiveurl= | archivedate=28 June 2008 }}</nowiki> | {{Citation | title=Title | url= | archiveurl= | archivedate=28 June 2008 }} | {{Citation/sandbox | title=Title | url= | archiveurl= | archivedate=28 June 2008 }} |}} {{Testcase| <nowiki>{{Citation | title=Title | url=http://url/ | archiveurl=http://archiveurl/ | archivedate= }}</nowiki> | {{Citation | title=Title | url=http://url/ | archiveurl=http://archiveurl/ | archivedate= }} | {{Citation/sandbox | title=Title | url=http://url/ | archiveurl=http://archiveurl/ | archivedate= }} |}} {{Testcase| <nowiki>{{Citation | title=Title | url=http://url/ | archiveurl= | archivedate=28 June 2008 }}</nowiki> | {{Citation | title=Title | url=http://url/ | archiveurl= | archivedate=28 June 2008 }} | {{Citation/sandbox | title=Title | url=http://url/ | archiveurl= | archivedate=28 June 2008 }} |}} {{Testcase| <nowiki>{{Citation | title=Title | url= | archiveurl=http://archiveurl/ | archivedate=28 June 2008 }}</nowiki> | {{Citation | title=Title | url= | archiveurl=http://archiveurl/ | archivedate=28 June 2008 }} | {{Citation/sandbox | title=Title | url= | archiveurl=http://archiveurl/ | archivedate=28 June 2008 }} |}} {{Testcase| <nowiki>{{Citation | title=Title | url=http://url/ | archiveurl=http://archiveurl/ | archivedate=28 June 2008 }}</nowiki> | {{Citation | title=Title | url=http://url/ | archiveurl=http://archiveurl/ | archivedate=28 June 2008 }} | {{Citation/sandbox | title=Title | url=http://url/ | archiveurl=http://archiveurl/ | archivedate=28 June 2008 }} |}} {{Testcase| <nowiki>{{Citation | contribution=Contribution | contribution-url= | archiveurl= | archivedate= }}</nowiki> | {{Citation | contribution=Contribution | contribution-url= | archiveurl= | archivedate= }} | {{Citation/sandbox | contribution=Contribution | contribution-url= | archiveurl= | archivedate= }} |}} {{Testcase| <nowiki>{{Citation | contribution=Contribution | contribution-url=http://url/ | archiveurl= | archivedate= }}</nowiki> | {{Citation || contribution=Contribution | contribution-url=http://url/ | archiveurl= | archivedate= }} | {{Citation/sandbox || contribution=Contribution | contribution-url=http://url/ | archiveurl= | archivedate= }} |}} {{Testcase| <nowiki>{{Citation | contribution=Contribution | contribution-url= | archiveurl=http://archiveurl/ | archivedate= }}</nowiki> | {{Citation | contribution=Contribution | contribution-url= | archiveurl=http://archiveurl/ | archivedate= }} | {{Citation/sandbox | contribution=Contribution | contribution-url= | archiveurl=http://archiveurl/ | archivedate= }} |}} {{Testcase| <nowiki>{{Citation | contribution=Contribution | contribution-url= | archiveurl= | archivedate=28 June 2008 }}</nowiki> | {{Citation | contribution=Contribution | contribution-url= | archiveurl= | archivedate=28 June 2008 }} | {{Citation/sandbox | contribution=Contribution | contribution-url= | archiveurl= | archivedate=28 June 2008 }} |}} {{Testcase| <nowiki>{{Citation | contribution=Contribution | contribution-url=http://url/ | archiveurl=http://archiveurl/ | archivedate= }}</nowiki> | {{Citation | contribution=Contribution | contribution-url=http://url/ | archiveurl=http://archiveurl/ | archivedate= }} | {{Citation/sandbox | contribution=Contribution | contribution-url=http://url/ | archiveurl=http://archiveurl/ | archivedate= }} |}} {{Testcase| <nowiki>{{Citation | contribution=Contribution | contribution-url=http://url/ | archiveurl= | archivedate=28 June 2008 }}</nowiki> | {{Citation | contribution=Contribution | contribution-url=http://url/ | archiveurl= | archivedate=28 June 2008 }} | {{Citation/sandbox | contribution=Contribution | contribution-url=http://url/ | archiveurl= | archivedate=28 June 2008 }} |}} {{Testcase| <nowiki>{{Citation | contribution=Contribution | contribution-url= | archiveurl=http://archiveurl/ | archivedate=28 June 2008 }}</nowiki> | {{Citation | contribution=Contribution | contribution-url= | archiveurl=http://archiveurl/ | archivedate=28 June 2008 }} | {{Citation/sandbox | contribution=Contribution | contribution-url= | archiveurl=http://archiveurl/ | archivedate=28 June 2008 }} |}} {{Testcase| <nowiki>{{Citation | contribution=Contribution | contribution-url=http://url/ | archiveurl=http://archiveurl/ | archivedate=28 June 2008 }}</nowiki> | {{Citation | contribution=Contribution | contribution-url=http://url/ | archiveurl=http://archiveurl/ | archivedate=28 June 2008 }} | {{Citation/sandbox | contribution=Contribution | contribution-url=http://url/ | archiveurl=http://archiveurl/ | archivedate=28 June 2008 }} |}} {{Testcase| <nowiki>{{Citation | contribution=Contribution |last=lastA |first=firstA |coauthors=cofirst1 colast1, cofirst2 colast2 |title=title |year=2010}}</nowiki> | {{Citation | contribution=Contribution |last=lastA |first=firstA |coauthors=cofirst1 colast1, cofirst2 colast2 |title=title |year=2010}} | {{Citation/sandbox | contribution=Contribution |last=lastA |first=firstA |coauthors=cofirst1 colast1, cofirst2 colast2 |title=title |year=2010}} |}} {{Testcase| <nowiki>{{Citation | contribution=Contribution |last1=lastB1 |first=firstB1 |last2=last2 |first2=first2 |coauthors=coauthor1, coauthor2 |title=title |year=2010}}</nowiki> | {{Citation | contribution=Contribution |last1=lastB1 |first=firstB1 |last2=last2 |first2=first2 |coauthors=coauthor1, coauthor2 |title=title |year=2010}} | {{Citation/sandbox | contribution=Contribution |last1=lastB1 |first=firstB1 |last2=last2 |first2=first2 |coauthors=coauthor1, coauthor2 |title=title |year=2010}} |}} {{Testcase| <nowiki>{{Citation | contribution=Contribution |author=firstC1 lastC1 |coauthors=cofirst1 colast1, cofirst2 colast2 |title=title |year=2010}}</nowiki> | {{Citation | contribution=Contribution |author=firstC1 lastC1 |coauthors=cofirst1 colast1, cofirst2 colast2 |title=title |year=2010}} |{{Citation/sandbox | contribution=Contribution |author=firstC1 lastC1 |coauthors=cofirst1 colast1, cofirst2 colast2 |title=title |year=2010}} |}} {{Testcase| <nowiki>{{Citation | contribution=Contribution |author1=firstD1 lastD1 | author2=first2 last2 |coauthors=cofirst1 colast1, cofirst2 colast2 |title=title |year=2010}}</nowiki> | {{Citation | contribution=Contribution |author1=firstD1 lastD1 | author2=first2 last2 |coauthors=cofirst1 colast1, cofirst2 colast2 |title=title |year=2010}} | {{Citation/sandbox | contribution=Contribution |author1=firstD1 lastD1 | author2=first2 last2 |coauthors=cofirst1 colast1, cofirst2 colast2 |title=title |year=2010}} |}} ==separator parameter== {| style="float: left; border: none;" |<pre>{{Citation |last1 = Biermann |first1 = Christpher J. |authorlink1 = |last2 = |first2 = |editor1-first = |editor1-last = |editor1-link = |others = |title = Handbook of Pulping and Papermaking |url = |format = |accessdate = |edition = 2nd |series = |volume = |date = |year = 1996 |month = |origyear = |publisher = Academic Press |location = |language = |isbn = 0-12-097362-6 |oclc = |doi = |id = |page = |pages = 72–73 |chapter = 3 |chapterurl = |quote = |ref = |bibcode = |laysummary = |laydate = |separator = |postscript = |lastauthoramp = }}</pre> |} {{clear}} ;sandbox *{{Citation/sandbox |last1 = Biermann |first1 = Christpher J. |authorlink1 = |last2 = |first2 = |editor1-first = |editor1-last = |editor1-link = |others = |title = Handbook of Pulping and Papermaking |url = |format = |accessdate = |edition = 2nd |series = |volume = |date = |year = 1996 |month = |origyear = |publisher = Academic Press |location = |language = |isbn = 0-12-097362-6 |oclc = |doi = |id = |page = |pages = 72–73 |chapter = 3 |chapterurl = |quote = |ref = |bibcode = |laysummary = |laydate = |separator = |postscript = |lastauthoramp = }} ;installed *{{Citation |last1 = Biermann |first1 = Christpher J. |authorlink1 = |last2 = |first2 = |editor1-first = |editor1-last = |editor1-link = |others = |title = Handbook of Pulping and Papermaking |url = |format = |accessdate = |edition = 2nd |series = |volume = |date = |year = 1996 |month = |origyear = |publisher = Academic Press |location = |language = |isbn = 0-12-097362-6 |oclc = |doi = |id = |page = |pages = 72–73 |chapter = 3 |chapterurl = |quote = |ref = |bibcode = |laysummary = |laydate = |separator = |postscript = |lastauthoramp = }} {| style="float: left; border: none;" |<pre>{{Citation |last1 = Biermann |first1 = Christpher J. |title = Handbook of Pulping and Papermaking |edition = 2nd |year = 1996 |isbn = 0-12-097362-6 |pages = 72–73 |chapter = 3 |publisher = Academic Press }}</pre> |} {{clear}} ;sandbox *{{Citation/sandbox |last1 = Biermann |first1 = Christpher J. |title = Handbook of Pulping and Papermaking |edition = 2nd |year = 1996 |isbn = 0-12-097362-6 |pages = 72–73 |chapter = 3 |publisher = Academic Press }} ;installed *{{Citation |last1 = Biermann |first1 = Christpher J. |title = Handbook of Pulping and Papermaking |edition = 2nd |year = 1996 |isbn = 0-12-097362-6 |pages = 72–73 |chapter = 3 |publisher = Academic Press }} ==Quote== ;sandbox *{{Citation/sandbox |last1 = Biermann |first1 = Christpher J. |title = Handbook of Pulping and Papermaking |edition = 2nd |year = 1996 |quote=This is a test of the quote feature. }} ;installed *{{Citation |last1 = Biermann |first1 = Christpher J. |title = Handbook of Pulping and Papermaking |edition = 2nd |year = 1996 |quote=This is a test of the quote feature. }} mxyn7ohaaz8cyk3fewsi9pr9eswd23d Template:Citation/core/doc 10 21220 366994 2020-06-02T19:42:08Z Anfrx 16583 Pagina nova: {{documentation subpage}} <!-- EDIT TEMPLATE DOCUMENTATION BELOW THIS LINE --> {{esoteric}} {{Mbox | demospace = {{{demospace|}}} | type = style | image = File:Ambox important.svg|... wikitext text/x-wiki {{documentation subpage}} <!-- EDIT TEMPLATE DOCUMENTATION BELOW THIS LINE --> {{esoteric}} {{Mbox | demospace = {{{demospace|}}} | type = style | image = [[File:Ambox important.svg|40px|alt=|link=]] | text = Do not modify. '''{{PAGENAME}}''' is preserved as an historical reference against which current Lua-based cs1{{!}}2 templates may be compared. }} == About this template == [[Template:Citation/core]] can be thought of as an engine producing consistent output for Wikipedia's citations. Templates such as {{tl|Citation}} provide this core template with a list of parameters, which it uses to produce a formatted text (HTML) output, which contains embedded [[COinS]] metadata. This metadata allows many readers to find cited references more easily, or to extract their details to a [[reference manager]]. The presence of a central template makes individual citation templates simpler to code and amend, and produces a consistent look throughout the encyclopaedia. == Templates using this 'engine' == Changes to this central template can affect the output of several 'upstream' templates. A list of some templates directly using citation/core is provided below for testing purposes. *[[Template:Cite IETF]] *[[Template:Cite wikisource]] Almost all templates that previously used Citation/core have been converted to use [[Module:Citation/CS1]]. == Parameter details == Note that the examples below are common uses of each parameter, intended to help editors understand the functioning of this template. In the most part, there is nothing wrong with passing different data to any of the parameters below if it produces the output that is desired. The exception is in parameters which are associated with a [[COinS]] field— these parameters are indicated by ⊗. *{{para|AccessDate}} date when the {{para|URL}} was accessed. Should not be wikilinked. * archive parameters ''(if used, must be used both of them together)'' **{{para|ArchiveURL}} the URL of an [[Web archiving|archived]] copy of a web page, if (or in case) the url becomes unavailable. Typically used to refer to services like [[WebCite]] and [[Internet Archive|Archive.org]]. ** {{para|ArchiveDate}} date when the item was archived. Should not be wikilinked. *{{para|OriginalURL}} If an archived URL is provided elsewhere, the original URL should be specified here. *{{para|amp}} When set to any value, changes the separator between the last two names in lists of authors to an ampersand (&). Defaults to a semicolon and space(; ), else {{para|AuthorSep}} if set. * ⊗ {{para|ARXIV}} [[ArXiv]] ID. * ⊗ {{para|ASIN}} [[Amazon Standard Identification Number]]. * ⊗ {{para|At}} page reference within the source. *{{para|Authorlink1}} title of an existing Wikipedia article about the first author. *{{para|Authorlink2}}, {{para|Authorlink3}}, ..., {{para|Authorlink8}} title of an existing Wikipedia article about up to seven additional authors. *{{para|AuthorMask}} Primarily intended for use in bibliographies for some styles where multiple works by a single author are listed. It replaces the name of the first author with a strike-thru dash (—) AuthorMask em in length enclosed in {{tag|del|o}} tags. If {{para|AuthorMask|1}} then the dash will be one em in length and so on. Set AuthorMask to a text value to display a word instead:– for example, 'with'. You must still include the parameters for all authors for metadata purposes. Do not use in a list generated by {{tl|reflist}} or {{tag|references|s}} as there is no control as to the order that references will display. *{{para|AuthorSep}} Separator between author names; defaults to semicolon (;). * ⊗ {{para|BIBCODE}} A [[Bibcode]] ID. *{{para|Citation class}} adds the specified HTML class to the span that encloses the citation. The name must be one word (separate words are separate classes) and must meet the name rules.<ref>{{Cite web|title=HTML class Attribute |url=http://www.w3schools.com/tags/att_global_class.asp |work=w3schools.com}}</ref> * ⊗ {{para|DOI}} [[Digital object identifier]]. * ⊗ {{para|Date}} date of the authorship, if different from date of publication. *{{para|DeadURL}} indicates if the original link is [[WP:LINKROT|dead]] or live ({{para|DeadURL|no}}). Used to change the main citation link when {{para|ArchiveURL}} is set. *{{para|DoiBroken}} Date the DOI is broken * ⊗ {{para|Edition}} number or name of the edition, if not the first; for example: {{para|Edition|2nd.}} *{{para|EditorGiven1}} first editor's first or given name(s). *{{para|EditorGiven2}}, {{para|EditorGiven3}} second and third editors’ first or given name(s). *{{para|EditorSurname1}} first editor's surname or last name. *{{para|EditorSurname2}}, {{para|EditorSurname3}}, {{para|EditorSurname4}} second, third, and fourth editors’ surname or last name. The fourth is not actually used, but causes 'et al.' to be generated. *{{para|Editorlink1}} title of an existing Wikipedia article about the first editor. *{{para|Editorlink2}}, {{para|Editorlink3}} title of existing Wikipedia articles about the second and third editors. *{{para|format}} file format of the source, if not the common format. Or; "Free full text", "abstract", or similar descriptor * ⊗ {{para|Given1}} first author's first or given name(s). * ⊗ {{para|Given2}}, {{para|Given3}}, ..., {{para|Given8}} up to seven additional authors' first or given name(s). *{{para|ID}} miscellaneous identifier, other than {{para|DOI}}, {{para|ISBN}}, {{para|ISSN}}, {{para|OCLC}}, {{para|PMID}}, or {{para|PMC}}. * ⊗ {{para|ISBN}} [[International Standard Book Number]]. * ⊗ {{para|ISSN}} [[International Standard Serial Number]] identifying the periodical. * ⊗ {{para|IncludedWorkTitle}} Specific title, to be displayed in quotation marks. Contrast with {{para|Title}}, which is displayed in italics. In some cases (e.g. [[Template:Cite web]]) it may be desirable to use IncludedWorkTitle for the title, and not use the Title parameter at all. * ⊗ {{para|IncludedWorkURL}} [[Uniform Resource Locator|URL]] of the contribution or chapter, or other included work. * ⊗ {{para|Issue}} issue number of the periodical. * ⊗ {{para|JFM}} [[Jahrbuch über die Fortschritte der Mathematik]] * ⊗ {{para|JSTOR}} [[JSTOR]] ID. *{{para|language}} specifies the language in which the source is written, if not English. * {{para|laysummary}} Summary of the source in a [[layman]]-friendly journal - for instance a BBC news article about a paper in [[Nature (journal)|Nature]]. ** {{para|laydate}} Date of a lay summary. ** {{para|laysource}} Name of the source, such as the magazine or journal. * ⊗ {{para|LCCN}} [[Library of Congress Control Number]] ID. * ⊗ {{para|MR}} [[Mathematical Reviews]] ID. *{{para|NameSep}} Separator between last and first names; defaults to a comma and space (, ). * ⊗ {{para|OCLC}}[[Online Computer Library Center]] ID number. * ⊗ {{para|OL}} [[Open Library]] ID. * ⊗ {{para|OSTI}} [[Office of Scientific and Technical Information]] ID. *{{para|Other}} Other details to be inserted in a particular place. * ⊗ {{para|PMC}} [[PubMed Central]] article number for full-text free repository of an article. * ⊗ {{para|PMID}} [[PMID|PubMed Unique Identifier]]. *{{para|Periodical}} name of the periodical, journal, or magazine. This parameter controls whether or not the template will generate a citation in the style appropriate to a periodical, journal, magazine, or other serial publication. When set, {{para|Publisher}} and {{para|PublicationPlace}} are formatted in parentheses. *{{para|Place}} place where the item was created (outputs "written at <var>location</var>"); this parameter should not be used for location of publication; see {{para|PublicationPlace}}, below. *{{para|PublicationDate}} date of publication. * ⊗ {{para|PublicationPlace}} city of publication. * ⊗ {{para|Publisher}} name of the publisher. *{{para|quote}} text to be quoted from the source. If supplied, this is enclosed in double-quotes. *{{para|PS}} postscript terminating the citation. This is empty by default. *{{para|Ref}} A reference name - if the citation is referred to using the [[Template:Harv|Harvard referencing suite of templates]]. * ⊗ {{para|RFC}} [[Request for Comments]] ID. *{{para|Sep}} specifies the punctuation mark used to separate fields. This usually defaults to a period, but may occasionally be a comma. For technical reasons, the template will malfunction if a semicolon is passed as a separator. To circumvent this, the calling template should encode semicolons:<br/><code><nowiki>|Sep = {{#ifeq:{{{separator}}}|;|&amp;#059;|{{{separator|!}}}}}</nowiki></code><br/>Replace the exclamation mark with a default separator, if one different to a period is desired. * ⊗ {{para|Series}} series of which this periodical is a part. * ⊗ {{para|SSRN}} [[Social Science Research Network]] ID. * ⊗ {{para|Surname1}} first author's surname or last name. * ⊗ {{para|Surname2}}, {{para|Surname3}}, ..., {{para|Surname9}} up to eight additional authors’ surnames or last names. The ninth is not actually used, but causes ''et al.'' to be generated. * ⊗ {{para|Title}} Title, to be displayed in italics after {{para|IncludedWorkTitle}}. Used, for example, when citing the title of a book; the chapter title would be passed to IncludedWorkTitle * {{para|template doc demo}} The archive parameters have error checking to ensure that all the required parameters are included, else {{tl|citation error}} is invoked. On errors, main, help and template pages are placed into [[:Category:Articles with incorrect citation syntax]]. Set {{para|template doc demo|true}} to disable categorization. *{{para|TitleNote}} appears after Title; shows only if Title and Periodical are defined. *{{para|TitleType}} specific type of item cited. Example: PhD thesis. Appears in parentheses immediately after Title or TransTitle. *{{para|TransItalic}} Translated italicized title, in case the original title is in a foreign language. Can be used in conjunction with TransTitle, e.g. for book and chapter title, respectively. This translated string will appear in square brackets, following the italicized book title, with the same URL link. *{{para|TransTitle}} Translated title, in case the original title is in a foreign language. The translated title will appear inside square brackets, enclosed within the quotation marks of the IncludedWorkTitle. *{{para|Trunc}} Sets the number of authors to display before ''et al.'' is shown. * ⊗ {{para|URL}} [[Uniform Resource Locator]] of an online location where the article can be found. * ⊗ {{para|Volume}} volume number of a multi-volume book or compilation. *{{para|YearNote}} Note to accompany the year. Example: First published 1886. *{{para|Year}} year of authorship or publication. * ⊗ {{para|ZBL}} [[Zentralblatt MATH]] ID. == Supporting CSS == Rules are defined in [[MediaWiki:Common.css]] to control the appearance of citations. The raw URL is rendered at the end of the citation, but is hidden except when printed. <source lang="css"> /* For linked citation numbers and document IDs, where the number need not be shown on a screen or a handheld, but should be included in the printed version */ @media screen, handheld { .citation .printonly { display: none; } } </source> == See also == * {{tl|Citation/author}} == References == {{reflist}} <includeonly>{{sandbox other|| [[Category:Citation templates]] }}</includeonly> 78fgp1pgh1a9ygarqfanh2ghxe0vfb8 Template:Citation/author 10 21221 372964 366995 2021-06-02T04:10:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ #if: {{{AuthorMask|}}} |{{ #iferror: {{ #expr: 1*{{{AuthorMask}}} }} |{{{AuthorMask}}} |<del>{{loop|{{{AuthorMask}}}|2=&emsp;}}</del> }} |{{ #if: {{{Authorlink1|}}} |[[{{{Authorlink1}}} |{{{Surname1}}}{{ #if: {{{Given1|}}} |{{{NameSep}}}{{{Given1}}} }}]] |{{{Surname1|}}}{{ #if: {{{Given1|}}} |{{{NameSep}}}{{{Given1}}} }} }} }}{{ #if: {{{Surname2|}}} |{{#ifexpr:{{{Trunc}}}<2 |{{{EtAl}}} |{{ #iferror: {{ #expr: 1*0.0{{{AuthorMask|}}} }} |&#32;<!-- then punctuation should be included in AuthorMask --> |{{ #if: {{{Surname3|}}} |{{{AuthorSep}}} |{{#if:{{{amp|}}}|&#32;&amp;&#32;|{{{AuthorSep}}}}} }} }}{{ #if: {{{Authorlink2|}}} |[[{{{Authorlink2}}} |{{{Surname2}}}{{ #if: {{{Given2|}}} |{{{NameSep}}}{{{Given2}}} }}]] |{{{Surname2}}}{{ #if: {{{Given2|}}} |{{{NameSep}}}{{{Given2}}} }} }}{{ #if: {{{Surname3|}}} |{{#ifexpr:{{{Trunc}}}<3 |{{{EtAl}}} |{{ #if: {{{Surname4|}}} |{{{AuthorSep}}} |{{#if:{{{amp|}}}|&#32;&amp;&#32;|{{{AuthorSep}}}}} }}{{ #if: {{{Authorlink3|}}} |[[{{{Authorlink3}}} |{{{Surname3}}}{{ #if: {{{Given3|}}} |{{{NameSep}}}{{{Given3}}} }}]] |{{{Surname3}}}{{ #if: {{{Given3|}}} |{{{NameSep}}}{{{Given3}}} }} }}{{ #if:{{{Surname4|}}} |{{#ifexpr:{{{Trunc}}}<4 |{{{EtAl}}} |{{ #if: {{{Surname5|}}} |{{{AuthorSep}}} |{{#if:{{{amp|}}}|&#32;&amp;&#32;|{{{AuthorSep}}}}} }}{{ #if: {{{Authorlink4|}}} |[[{{{Authorlink4}}} |{{{Surname4}}}{{ #if: {{{Given4|}}} |{{{NameSep}}}{{{Given4}}} }}]] |{{{Surname4}}}{{ #if: {{{Given4|}}} |{{{NameSep}}}{{{Given4}}} }} }}{{ #if:{{{Surname5|}}} |{{#ifexpr:{{{Trunc}}}<5 |{{{EtAl}}} |{{ #if: {{{Surname6|}}} |{{{AuthorSep}}} |{{#if:{{{amp|}}}|&#32;&amp;&#32;|{{{AuthorSep}}}}} }}{{ #if: {{{Authorlink5|}}} |[[{{{Authorlink5}}} |{{{Surname5}}}{{ #if: {{{Given5|}}} |{{{NameSep}}}{{{Given5}}} }}]] |{{{Surname5}}}{{ #if: {{{Given5|}}} |{{{NameSep}}}{{{Given5}}} }} }}{{ #if:{{{Surname6|}}} |{{#ifexpr:{{{Trunc}}}<6 |{{{EtAl}}} |{{ #if: {{{Surname7|}}} |{{{AuthorSep}}} |{{#if:{{{amp|}}}|&#32;&amp;&#32;|{{{AuthorSep}}}}} }}{{ #if: {{{Authorlink6|}}} |[[{{{Authorlink6}}} |{{{Surname6}}}{{ #if: {{{Given6|}}} |{{{NameSep}}}{{{Given6}}} }}]] |{{{Surname6}}}{{ #if: {{{Given6|}}} |{{{NameSep}}}{{{Given6}}} }} }}{{ #if:{{{Surname7|}}} |{{#ifexpr:{{{Trunc}}}<7 |{{{EtAl}}} |{{ #if: {{{Surname8|}}} |{{{AuthorSep}}} |{{#if:{{{amp|}}}|&#32;&amp;&#32;|{{{AuthorSep}}}}} }}{{ #if: {{{Authorlink7|}}} |[[{{{Authorlink7}}} |{{{Surname7}}}{{ #if: {{{Given7|}}} |{{{NameSep}}}{{{Given7}}} }}]] |{{{Surname7}}}{{ #if: {{{Given7|}}} |{{{NameSep}}}{{{Given7}}} }} }}{{ #if:{{{Surname8|}}} |{{#ifexpr:{{{Trunc}}}<8 |{{{EtAl}}} |{{ #if: {{{Surname9|}}} |{{{AuthorSep}}} |{{#if:{{{amp|}}}|&#32;&amp;&#32;|{{{AuthorSep}}}}} }}{{ #if: {{{Authorlink8|}}} |[[{{{Authorlink8}}} |{{{Surname8}}}{{ #if: {{{Given8|}}} |{{{NameSep}}}{{{Given8}}} }}]] |{{{Surname8}}}{{ #if: {{{Given8|}}} |{{{NameSep}}}{{{Given8}}} }} }}{{ #if:{{{Surname9|}}} |{{{EtAl}}} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> oqmhv4hk3w2ucgbxlu2z9vzyw9qni5e Template:Cite wikisource 10 21222 372975 366996 2021-06-02T04:10:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#if:{{{firsticon|}}}{{{iconfirst|}}}|[[File:wikisource-logo.svg|12px|class=noviewer|alt=Wikisource reference]]&nbsp;}}<!-- optional verbatim message, not included by default -->{{#if:{{{prescript|}}}{{{vb|}}}|This article incorporates text from a publication now in the [[public domain]]:&nbsp;|}}<!-- end of optional message, begin standard citation code: -->{{#invoke:template wrapper|{{#if:{{{_debug|}}}|list|wrap}}|_template=citation |_exclude=anchor, class, contribution, firsticon, iconfirst, noicon, plainchapter, plaintitle, prescript, scan, wslanguage, wslink, wsat, wspage, wspages, vb, _debug |_alias-map=1:title, 2:author, 3:language |_reuse=chapter, title, page, pages, at, language <!-- these are reused --> |title = {{ #if:{{{plaintitle|}}} | {{{plaintitle}}}<!-- just text, no linking --> |{{cite wikisource/make link |language={{{wslanguage|{{{3|}}}}}} |link={{{wslink|{{{title|{{{1|}}}}}}}}} |anchor={{{anchor|}}} |label={{{title|{{{1|}}}}}} |noicon={{{noicon|}}} }} }}<!-- end #if plaintitle --> |at = {{ #if:{{{wsat|}}} |{{cite wikisource/make link |language={{{wslanguage|{{{3|}}}}}} |link={{{wslink|{{{title|{{{1|}}}}}}}}} |chapter={{{chapter|{{{contribution|}}}}}} |anchor={{{wsat|}}} |label={{{at|{{{wsat|}}}}}} |noicon={{{noicon|}}} }}|{{{at|}}}}} |page = {{ #if:{{{wspage|}}} |{{cite wikisource/make link |language={{{wslanguage|{{{3|}}}}}} |link={{{wslink|{{{title|{{{1|}}}}}}}}} |chapter={{{chapter|{{{contribution|}}}}}} |anchor={{{wspage|}}} |label={{{page|{{{wspage|}}}}}} |noicon={{{noicon|}}} }}|{{{page|}}}}} |pages = {{ #if:{{{wspages|}}} |{{cite wikisource/make link |language={{{wslanguage|{{{3|}}}}}} |link={{{wslink|{{{title|{{{1|}}}}}}}}} |chapter={{{chapter|{{{contribution|}}}}}} |anchor={{{wspages|}}} |label={{{pages|{{{wspages|}}}}}} |noicon={{{noicon|}}} }}|{{{pages|}}}}} |chapter = {{ #if:{{{chapter|}}}{{{contribution|}}} |{{ #if:{{{plainchapter|}}} |{{{plainchapter}}}<!-- just text --> |{{<!-- else #if NOT plainchapter --> #if:{{{wslink|}}}{{{title|}}}{{{plaintitle|}}}{{{1|}}} |{{cite wikisource/make link |language={{{wslanguage|{{{3|}}}}}} |link={{{wslink|{{{title|{{{plaintitle|{{{1|}}}}}}}}}}}} |chapter={{{chapter|{{{contribution|}}}}}} |anchor={{{anchor|}}} |label={{{chapter|{{{contribution|}}}}}} |noicon={{{noicon|}}} }} |<!-- else #if NOT wslink, title, plaintitle OR parameter #1 -->{{{chapter|{{{contribution|}}}}}}<!-- cs1|2 will emit a missing title error message here because no title --> }}<!-- end #if wslink, title, plaintitle OR parameter #1 --> }}<!-- end #if plainchapter --> }}<!-- end #if chapter OR contribution --> |via = [[Wikisource]] |mode = {{{mode|cs1}}} |language = {{#if:{{{wslanguage|{{{3|}}}}}}|{{{wslanguage|{{{3|}}}}}}|{{{language|{{{lang|}}}}}}}} }}{{#if:{{{scan|}}}|&nbsp;[{{smaller|[[wikisource:{{#if:{{{wslanguage|{{{3|}}}}}}|{{{wslanguage|{{{3|}}}}}}:}}{{{scan|}}}{{!}}{{noitalic|scan}}]]}}{{#if:{{{noicon|}}}||&nbsp;[[File:Wikisource-logo.svg|12px|class=noviewer|alt=Wikisource link]]}}]}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 2ocvxjsglysgrgpqxufpn9jm7a35sak Template:Cite IETF 10 21223 372969 366997 2021-06-02T04:10:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:template wrapper|{{#if:{{{_debug|}}}|list|wrap}}|_template=citation <!-- {{#invoke:template wrapper|list|_template=citation --> |_exclude= appendix, autolink, bcp, draft, fyi, idanchor, idlink, idlinktype, ien, nosec, page-url, referenceid, rfc, rtr, sections, sectionname, separator, seperator, std, _debug |_reuse=at, id, ID, doi, DOI, page, pages, ref, section, section-url, title, url <!-- these are reused --> |mode={{{mode|cs1}}} |title = {{ #if:{{{title|}}} |{{{title}}} |{{ #if:{{{sectionname|}}} ||{{ #if:{{{rfc|}}}{{{std|}}}{{{bcp|}}}{{{fyi|}}}{{{draft|}}}{{{ien|}}}{{{rtr|}}}{{{id|}}}{{{ID|}}} |{{Cite IETF/doctypes |Id = {{ #if:{{{id|}}}{{{ID|}}} |{{{id|{{{ID|}}}}}} |{{Cite IETF/refanchor |Sep = {{ <!-- #if:{{#ifeq:{{yesno|{{{autolink|}}}|blank=yes}}|yes|x}}{{{url|}}}{{{archiveurl|}}}{{{idlink|}}}{{{idanchor|}}} --> #if:{{#ifeq:{{yesno|{{{autolink|}}}|blank=yes}}|yes|x}}{{{url|}}}{{{idlink|}}}{{{idanchor|}}} ||{{#tag:nowiki}} }} |Rfc = {{{rfc|}}} |Std = {{{std|}}} |Bcp = {{{bcp|}}} |Fyi = {{{fyi|}}} |Draft = {{{draft|}}} |Ien = {{{ien|}}} |Rtr = {{{rtr|}}} }} }} |Idlink = {{ <!-- #if:{{{archiveurl|}}}{{{url|}}} --> #if:{{{url|}}} ||{{ #if:{{{idlink|}}} |{{{idlink}}} |{{ #if:{{{idanchor|}}} |#{{anchorencode:{{ #ifeq:{{lc:{{{idanchor}}}}}|ietf |{{Cite IETF/refanchor |Prefix = IETF |Id = {{{id|{{{ID|}}}}}} |Rfc = {{{rfc|}}} |Std = {{{std|}}} |Bcp = {{{bcp|}}} |Fyi = {{{fyi|}}} |Draft = {{{draft|}}} |Ien = {{{ien|}}} |Rtr = {{{rtr|}}} }} |{{{idanchor}}} }}}} }} }} }} }} }} }} }} |url = {{ #if:{{{title|}}}{{#if:{{{idlink|}}}{{{idanchor|}}}||{{{rfc|}}}{{{std|}}}{{{bcp|}}}{{{fyi|}}}{{{draft|}}}{{{ien|}}}{{{rtr|}}}}} |{{Cite IETF/makelink <!-- |Url = {{{archiveurl|{{{url|}}}}}} --> |Url = {{{url|}}} |Anchor = {{ #if:{{{sectionname|}}} ||{{ #if:{{{section|}}}{{{appendix|}}}{{{referenceid|}}}{{{page|}}} |&#035;{{ #if:{{{section|}}} |section-{{{section}}} |{{ #if:{{{appendix|}}} |appendix-{{{appendix}}} |{{ #if:{{{referenceid|}}} |ref-{{{referenceid}}} |{{ #if:{{{page|}}} |page-{{{page}}} }} }} }} }} }} }} |Autolink = {{{autolink|}}} |Rfc = {{{rfc|}}} |Std = {{{std|}}} |Bcp = {{{bcp|}}} |Fyi = {{{fyi|}}} |Draft = {{{draft|}}} |Ien = {{{ien|}}} |Rtr = {{{rtr|}}} }} }} |at = {{ #if:{{{pages|}}} |{{#if:{{{nopp|}}}||pp.&nbsp;}}{{{pages}}} |{{ #if:{{{page|}}} |{{#if:{{{nopp|}}}||p.&nbsp;}}{{{page}}} }} }}{{ #if:{{{section|}}}{{{appendix|}}} |{{ #if:{{{pages|}}}{{{page|}}} |{{#ifeq:{{{separator|{{{seperator}}}}}}|;|&#059;|{{{separator|{{{seperator|.}}}}}}}}&nbsp; }}{{#if:{{{nosec|}}}||sec.&nbsp;}}{{{sections|{{{section|{{{appendix}}}}}}}}} }} |section = {{{sectionname|}}} |section-url = {{ #if:{{{sectionname|}}} |{{ #if:{{{section-url|}}}{{{page-url|}}} |{{{section-url|{{{page-url}}}}}} |{{ #if:{{{section|}}}{{{appendix|}}}{{{referenceid|}}}{{{page|}}} |{{Cite IETF/makelink <!-- |Url = {{{archiveurl|{{{url|}}}}}} --> |Url = {{{url|}}} |Anchor = &#035;{{ #if:{{{section|}}} |section-{{{section}}} |{{ #if:{{{appendix|}}} |appendix-{{{appendix}}} |{{ #if:{{{referenceid|}}} |ref-{{{referenceid}}} |{{ #if:{{{page|}}} |page-{{{page}}} }} }} }} }} |Autolink = {{{autolink|}}} |Rfc = {{{rfc|}}} |Std = {{{std|}}} |Bcp = {{{bcp|}}} |Fyi = {{{fyi|}}} |Draft = {{{draft|}}} |Ien = {{{ien|}}} |Rtr = {{{rtr|}}} }} }} }} }} |id = {{ #if:{{{title|}}}{{{sectionname|}}} |{{Cite IETF/doctypes |Id = {{{id|{{{ID|}}}}}} |Sep = {{#ifeq:{{{separator|{{{seperator}}}}}}|;|&#059;|{{{separator|{{{seperator|.}}}}}}}} |Std = {{{std|}}} |Bcp = {{{bcp|}}} |Fyi = {{{fyi|}}} |Rfc = {{{rfc|}}} |Draft = {{{draft|}}} |Ien = {{{ien|}}} |Rtr = {{{rtr|}}} |Idlink = {{ #if:{{{idlink|}}} |{{{idlink}}} |{{ #if:{{{idanchor|}}} |#{{anchorencode:{{ #ifeq:{{lc:{{{idanchor}}}}}|ietf |{{Cite IETF/refanchor |Prefix = IETF |Id = {{{id|{{{ID|}}}}}} |Rfc = {{{rfc|}}} |Std = {{{std|}}} |Bcp = {{{bcp|}}} |Fyi = {{{fyi|}}} |Draft = {{{draft|}}} |Ien = {{{ien|}}} |Rtr = {{{rtr|}}} }} |{{{idanchor}}} }}}} }} }} |Idlinktype = {{ #if:{{{idlinktype|}}} |{{{idlinktype}}} |{{ #if:{{{id|}}}{{{ID|}}} ||{{ #if:{{{idlink|}}}{{{idanchor|}}} |{{ #if:{{{rfc|}}} |rfc |{{ #if:{{{std|}}} |std |{{ #if:{{{bcp|}}} |bcp |{{ #if:{{{fyi|}}} |fyi |{{ #if:{{{draft|}}} |draft |{{ #if:{{{ien|}}} |ien |{{ #if:{{{rtr|}}} |rtr }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} |doi-access={{{doi-access|{{#if:{{{rfc|}}}|free}}}}} |doi = {{{doi|{{{DOI|{{#if:{{{rfc|}}}|10.17487/RFC{{padleft:{{{rfc}}}|4}}}}}}}}}} <!-- |OriginalURL = {{ #if:{{{archiveurl|}}} |{{Cite IETF/makelink |Url = {{{url|}}} |Autolink = {{{autolink|}}} |Rfc = {{{rfc|}}} |Std = {{{std|}}} |Bcp = {{{bcp|}}} |Fyi = {{{fyi|}}} |Draft = {{{draft|}}} |Ien = {{{ien|}}} |Rtr = {{{rtr|}}} }} }} --> |ref = {{ #ifeq:{{lc:{{{ref|}}}}}|ietf |{{Cite IETF/refanchor |Prefix = IETF |Id = {{{id|{{{ID|}}}}}} |Rfc = {{{rfc|}}} |Std = {{{std|}}} |Bcp = {{{bcp|}}} |Fyi = {{{fyi|}}} |Draft = {{{draft|}}} |Ien = {{{ien|}}} |Rtr = {{{rtr|}}} }} |{{{ref|}}} }} }}{{ #if:{{{section-url|}}}{{{page-url|}}} |{{ #if:{{{sectionname|}}} ||{{Citation error|you must specify {{para|sectionname}} when you use {{para|{{#if:{{{section-url|}}}|section-url|page-url}}}}|cite IETF}} }} }}{{ #if:{{{idlink|}}}{{{idanchor|}}} |{{ #if:{{{rfc|}}}{{{std|}}}{{{bcp|}}}{{{fyi|}}}{{{draft|}}}{{{ien|}}}{{{rtr|}}}{{{id|}}}{{{ID|}}} ||{{Citation error|you must specify one of {{para|rfc}}, {{para|std}}, {{para|bcp}}, {{para|fyi}}, {{para|draft}}, {{para|ien}}, {{para|rtr}}, or {{para|id}} when you use {{para|{{#if:{{{idlink|}}}|idlink|idanchor}}}}|cite IETF}} }} }}{{ #if:{{{idlinktype|}}} |{{ #if:{{{idlink|}}}{{{idanchor|}}} ||{{Citation error|you must specify {{para|idanchor}} or {{para|idlink}} when you use {{para|idlinktype}}|cite IETF}} }}{{ #switch:{{lc:{{{idlinktype}}}}} <!-- silently ignore 'id' --> |rfc |std |bcp |fyi |draft |ien |rtr |id = |#default = {{Citation error|unknown value: <code><var>{{{idlinktype}}}</var></code> passed to {{para|idlinktype}}, must be one of: <code>rfc, std, bcp, fyi, draft, ien, rtr</code>|cite IETF}} }} }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> fmgrc0nrio476fv9j4s8uxeixjftbgp Template:Esoteric 10 21224 367100 367099 2020-06-05T09:49:41Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Template complesso]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Template complesso]] s5e34agn5auxrqipvbyqi4mub0p74be Template:Intricate template/text 10 21225 367049 366999 2020-06-03T16:41:39Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Template complesso/testu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Template complesso/testu]] r550xph8n3vodr2s323qkpont7iai65 Template:SUBJECTSPACE formatted 10 21226 367000 2020-06-02T19:45:03Z Anfrx 16583 Pagina nova: {{Soft redirect|MW:Help:Magic words#Namespaces}} wikitext text/x-wiki {{Soft redirect|MW:Help:Magic words#Namespaces}} sa4kci1xnz5funer2kfiwfkns2b1bim Template:Soft redirect 10 21227 373306 367667 2021-06-02T04:19:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Softredirarrow.svg|64px|Soft redirect to:|link=]]<span class="redirectText" id="softredirect">[[:{{#invoke:String|match|1={{{1}}}|2=^:*(.-)$}}|{{{2|{{#invoke:String|match|1={{{1}}}|2=^:*(.-)$}}}}}]]</span><br /><span style="font-size:85%; padding-left:48px;">Questa pagina hè una [[Wikipedia:Soft redirect|redirezzione suave]].</span><includeonly>{{#ifeq:{{{category|¬}}}|¬|{{#switch: {{NAMESPACE}} | {{ns:0}} = [[Categoria:Wikipedia soft redirects|{{PAGENAME}}]] | {{ns:Category}} = [[Categoria:Wikipedia soft redirected categories|{{PAGENAME}}]]<!-- -->{{#ifeq:{{PAGESINCATEGORY:{{PAGENAME}}}}|0||[[Categoria:Wikipedia non-empty soft redirected categories|{{PAGENAME}}]]}} | {{ns:User}} | {{ns:User talk}} = [[Category:User soft redirects|{{PAGENAME}}]] | {{ns:Wikipedia}} | {{ns:Help}} = [[Categoria:Wikipedia soft redirected project pages|{{PAGENAME}}]] | {{ns:Template}} = [[Categoria:Wikipedia soft redirected templates|{{PAGENAME}}]] | {{TALKSPACE}} = [[Categoria:Wikipedia soft redirected talk pages]] | #default = [[Categoria:Wikipedia soft redirects|{{PAGENAME}}]] }}{{#ifeq:{{Is interwiki link|{{{1}}}}}|yes|[[Categoria:Wikipedia interwiki soft redirects|{{PAGENAME}}]]|{{#ifexist:{{{1}}}||[[Categoria:Wikipedia soft redirects to nonexistent targets|{{PAGENAME}}|]]}}}} }}{{Soft redirect protection}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> 0u91trx6fkw4i9845zocn5h027hrsux Template:Citation/core 10 21228 372965 367002 2021-06-02T04:10:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span class="citation {{{Citation class|{{{Citation type|}}}}}}" {{ #switch:{{{Ref|}}} ||none = |#default = id="{{anchorencode:{{{Ref}}}}}" |harv = {{#if:{{{Surname1|}}}{{{EditorSurname1|}}} |id="CITEREF{{anchorencode:{{#if:{{{Surname1|}}} |{{{Surname1}}}{{{Surname2|}}}{{{Surname3|}}}{{{Surname4|}}} |{{{EditorSurname1|}}}{{{EditorSurname2|}}}{{{EditorSurname3|}}}{{{EditorSurname4|}}} }}{{{Year|{{{Date|}}}}}}}}" }} }}>{{ <!--============ Author or editor and date ============--> #if:{{{Surname1|}}} |{{ #if: {{{AuthorMask|}}} |{{ #iferror: {{ #expr: 1*{{{AuthorMask}}} }} |{{{AuthorMask}}} |{{loop|{{{AuthorMask}}}|2=&mdash;}} }} |{{ #if: {{{Authorlink1|}}} |[[{{{Authorlink1}}} |{{{Surname1}}}{{ #if: {{{Given1|}}} |{{{NameSep|,&#32;}}}{{{Given1}}} }}]] |{{{Surname1}}}{{ #if: {{{Given1|}}} |{{{NameSep|,&#32;}}}{{{Given1}}} }} }} }}{{ #if: {{{Surname2|}}} |{{#ifexpr:{{{Trunc|8}}}<2 |&#32;et al{{#ifeq:{{{Sep}}}|.|{{#if:{{{Date|}}}|.}}|.}} |{{ #iferror: {{ #expr: 1*0.0{{{AuthorMask|}}} }} |&#32;<!-- then punctuation should be included in AuthorMask --> |{{ #if: {{{Surname3|}}} |{{{AuthorSep|&#059;&#32;}}} |{{#if:{{{amp|}}}|&#32;&amp;&#32;|{{{AuthorSep|&#059;&#32;}}}}} }} }}{{ #if: {{{Authorlink2|}}} |[[{{{Authorlink2}}} |{{{Surname2}}}{{ #if: {{{Given2|}}} |{{{NameSep|,&#32;}}}{{{Given2}}} }}]] |{{{Surname2}}}{{ #if: {{{Given2|}}} |{{{NameSep|,&#32;}}}{{{Given2}}} }} }}{{ #if: {{{Surname3|}}} |{{#ifexpr:{{{Trunc|8}}}<3 |&#32;et al{{#ifeq:{{{Sep}}}|.|{{#if:{{{Date|}}}|.}}|.}} |{{ #if: {{{Surname4|}}} |{{{AuthorSep|&#059;&#32;}}} |{{#if:{{{amp|}}}|&#32;&amp;&#32;|{{{AuthorSep|&#059;&#32;}}}}} }}{{ #if: {{{Authorlink3|}}} |[[{{{Authorlink3}}} |{{{Surname3}}}{{ #if: {{{Given3|}}} |{{{NameSep|,&#32;}}}{{{Given3}}} }}]] |{{{Surname3}}}{{ #if: {{{Given3|}}} |{{{NameSep|,&#32;}}}{{{Given3}}} }} }}{{ #if:{{{Surname4|}}} |{{#ifexpr:{{{Trunc|8}}}<4 |&#32;et al{{#ifeq:{{{Sep}}}|.|{{#if:{{{Date|}}}|.}}|.}} |{{ #if: {{{Surname5|}}} |{{{AuthorSep|&#059;&#32;}}} |{{#if:{{{amp|}}}|&#32;&amp;&#32;|{{{AuthorSep|&#059;&#32;}}}}} }}{{ #if: {{{Authorlink4|}}} |[[{{{Authorlink4}}} |{{{Surname4}}}{{ #if: {{{Given4|}}} |{{{NameSep|,&#32;}}}{{{Given4}}} }}]] |{{{Surname4}}}{{ #if: {{{Given4|}}} |{{{NameSep|,&#32;}}}{{{Given4}}} }} }}{{ #if:{{{Surname5|}}} |{{#ifexpr:{{{Trunc|8}}}<5 |&#32;et al{{#ifeq:{{{Sep}}}|.|{{#if:{{{Date|}}}|.}}|.}} |{{ #if: {{{Surname6|}}} |{{{AuthorSep|&#059;&#32;}}} |{{#if:{{{amp|}}}|&#32;&amp;&#32;|{{{AuthorSep|&#059;&#32;}}}}} }}{{ #if: {{{Authorlink5|}}} |[[{{{Authorlink5}}} |{{{Surname5}}}{{ #if: {{{Given5|}}} |{{{NameSep|,&#32;}}}{{{Given5}}} }}]] |{{{Surname5}}}{{ #if: {{{Given5|}}} |{{{NameSep|,&#32;}}}{{{Given5}}} }} }}{{ #if:{{{Surname6|}}} |{{#ifexpr:{{{Trunc|8}}}<6 |&#32;et al{{#ifeq:{{{Sep}}}|.|{{#if:{{{Date|}}}|.}}|.}} |{{ #if: {{{Surname7|}}} |{{{AuthorSep|&#059;&#32;}}} |{{#if:{{{amp|}}}|&#32;&amp;&#32;|{{{AuthorSep|&#059;&#32;}}}}} }}{{ #if: {{{Authorlink6|}}} |[[{{{Authorlink6}}} |{{{Surname6}}}{{ #if: {{{Given6|}}} |{{{NameSep|,&#32;}}}{{{Given6}}} }}]] |{{{Surname6}}}{{ #if: {{{Given6|}}} |{{{NameSep|,&#32;}}}{{{Given6}}} }} }}{{ #if:{{{Surname7|}}} |{{#ifexpr:{{{Trunc|8}}}<7 |&#32;et al{{#ifeq:{{{Sep}}}|.|{{#if:{{{Date|}}}|.}}|.}} |{{ #if: {{{Surname8|}}} |{{{AuthorSep|&#059;&#32;}}} |{{#if:{{{amp|}}}|&#32;&amp;&#32;|{{{AuthorSep|&#059;&#32;}}}}} }}{{ #if: {{{Authorlink7|}}} |[[{{{Authorlink7}}} |{{{Surname7}}}{{ #if: {{{Given7|}}} |{{{NameSep|,&#32;}}}{{{Given7}}} }}]] |{{{Surname7}}}{{ #if: {{{Given7|}}} |{{{NameSep|,&#32;}}}{{{Given7}}} }} }}{{ #if:{{{Surname8|}}} |{{#ifexpr:{{{Trunc|8}}}<8 |&#32;et al{{#ifeq:{{{Sep}}}|.|{{#if:{{{Date|}}}|.}}|.}} |{{ #if: {{{Surname9|}}} |{{{AuthorSep|&#059;&#32;}}} |{{#if:{{{amp|}}}|&#32;&amp;&#32;|{{{AuthorSep|&#059;&#32;}}}}} }}{{ #if: {{{Authorlink8|}}} |[[{{{Authorlink8}}} |{{{Surname8}}}{{ #if: {{{Given8|}}} |{{{NameSep|,&#32;}}}{{{Given8}}} }}]] |{{{Surname8}}}{{ #if: {{{Given8|}}} |{{{NameSep|,&#32;}}}{{{Given8}}} }} }}{{ #if:{{{Surname9|}}} |&#32;et al{{#ifeq:{{{Sep}}}|.|{{#if:{{{Date|}}}|.}}|.}} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }}{{ #if: {{{Coauthors|}}} |{{{AuthorSep|&#059;&#32;}}}{{{Coauthors|}}}| }}{{ #if: {{{Date|}}} |&#32;({{{Date}}}){{ #if:{{{YearNote|}}} |&#32;[{{{YearNote}}}] }} }} |{{<!-- ============== No author: display editors first == --> #if: {{{EditorSurname1|}}} |{{ #if: {{{Editorlink1|}}} |[[{{{Editorlink1}}} |{{{EditorSurname1}}}{{ #if: {{{EditorGiven1|}}} |, {{{EditorGiven1}}} }}]] |{{{EditorSurname1}}}{{ #if: {{{EditorGiven1|}}} |, {{{EditorGiven1}}} }} }}{{ #if: {{{EditorSurname2|}}} |{{ #if: {{{EditorSurname3|}}} |{{{AuthorSep|&#059;&#32;}}} |{{#if:{{{amp|}}}|&#32;&amp;&#32;|{{{AuthorSep|&#059;&#32;}}}}} }}{{ #if: {{{Editorlink2|}}} |[[{{{Editorlink2}}} |{{{EditorSurname2}}}{{ #if: {{{EditorGiven2|}}} |, {{{EditorGiven2}}} }}]] |{{{EditorSurname2}}}{{ #if: {{{EditorGiven2|}}} |, {{{EditorGiven2}}} }} }}{{ #if: {{{EditorSurname3|}}} |{{ #if: {{{EditorSurname4|}}} |{{{AuthorSep|&#059;&#32;}}} |{{#if:{{{amp|}}}|&#32;&amp;&#32;|{{{AuthorSep|&#059;&#32;}}}}} }}{{ #if: {{{Editorlink3|}}} |[[{{{Editorlink3}}} |{{{EditorSurname3}}}{{ #if: {{{EditorGiven3|}}} |, {{{EditorGiven3}}} }}]] |{{{EditorSurname3}}}{{ #if: {{{EditorGiven3|}}} |, {{{EditorGiven3}}} }} }}{{ #if:{{{EditorSurname4|}}} |&#32;et al{{#ifeq:{{{Sep}}}|.|{{#if:{{{Date|}}}|.}}|.}} }} }} }}, ed{{#if:{{{EditorSurname2|}}}|s}}{{#ifeq:{{{Sep}}}|.|{{#if:{{{Date|}}}|.}}|.}}{{ #if: {{{Date|}}} |&#32;({{{Date}}}){{ #if:{{{YearNote|}}} |&#32;[{{{YearNote}}}] }} }} }} }}{{ <!--============ Title of included work ============--> #if: {{{IncludedWorkTitle|}}}{{#if:{{{Periodical|}}}||{{#if:{{{TransItalic|}}}||{{{TransTitle|}}}}}}} |{{ #if:{{{Surname1|}}}{{{EditorSurname1|}}} |{{{Sep|,}}}&#32; }}{{Citation/make link | 1={{ #if: {{{IncludedWorkURL|}}} |{{{IncludedWorkURL}}} |{{ #if: {{{URL|}}} |{{{URL}}} }} }} | 2={{ #if: {{{Periodical|}}} |''<nowiki />{{{IncludedWorkTitle}}}<nowiki />'' |"{{{IncludedWorkTitle|}}}{{ #if: {{{TransTitle|}}} |{{ #if: {{{IncludedWorkTitle|}}} |&#32; }}&#91;{{{TransTitle}}}&#93; }}" }} }} }}{{ <!--============ Place (if different than PublicationPlace) ============--> #if: {{{Place|}}} |{{ #ifeq: {{{Place|}}} | {{{PublicationPlace|}}} | |{{ #if: {{{Surname1|}}}{{{EditorSurname1|}}}{{{IncludedWorkTitle|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;written at {{{Place}}} }} }} }}{{ <!--============ Editor of compilation ============--> #if: {{{EditorSurname1|}}} |{{ #if: {{{Surname1|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{ #if: {{{IncludedWorkTitle|}}} |{{#ifeq:{{{Sep|}}}|.|I|i}}n&#32; }}{{ #if: {{{Editorlink1|}}} |[[{{{Editorlink1}}} |{{{EditorSurname1}}}{{ #if: {{{EditorGiven1|}}} |, {{{EditorGiven1}}} }}]] |{{{EditorSurname1}}}{{ #if: {{{EditorGiven1|}}} |, {{{EditorGiven1}}} }}}}{{ #if: {{{EditorSurname2|}}} |{{ #if: {{{EditorSurname3|}}} |{{{AuthorSep|&#059;&#32;}}} |{{#if:{{{amp|}}}|&#32;&amp;&#32;|{{{AuthorSep|&#059;&#32;}}}}} }}{{ #if: {{{Editorlink2|}}} |[[{{{Editorlink2}}}|{{{EditorSurname2}}}{{ #if: {{{EditorGiven2|}}} |, {{{EditorGiven2}}} }}]] |{{{EditorSurname2}}}{{ #if: {{{EditorGiven2|}}} |, {{{EditorGiven2}}} }} }}{{ #if: {{{EditorSurname3|}}} |{{ #if: {{{EditorSurname4|}}} |&#059;&#32; |{{#if:{{{amp|}}}|&#32;&amp;&#32;|{{{AuthorSep|&#059;&#32;}}}}} }}{{ #if: {{{Editorlink3|}}} |[[{{{Editorlink3}}}|{{{EditorSurname3}}}{{ #if: {{{EditorGiven3|}}} |, {{{EditorGiven3}}} }}]] |{{{EditorSurname3}}}{{ #if: {{{EditorGiven3|}}} |, {{{EditorGiven3}}} }} }}{{ #if:{{{EditorSurname4|}}} |&#32;et al{{#ifeq:{{{Sep}}}|.|{{#if:{{{Date|}}}|.}}|.}} }} }} }}{{ #if: {{{IncludedWorkTitle|}}} | |{{{Sep|,}}}&#32;ed{{#if:{{{EditorSurname2|}}}|s}}{{#ifeq:{{{Sep}}}|.||.}} }} }} }}{{ <!--============ Periodicals ============--> #if: {{{Periodical|}}} |{{ #if: {{{Other|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{{Other|}}} }}{{ #if: {{{Surname1|}}}{{{EditorSurname1|}}}{{{IncludedWorkTitle|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;}}{{ #if: {{{Title|}}}{{{TransTitle|}}} |{{Citation/make link | 1={{ #if: {{{IncludedWorkTitle|}}} |{{ #if: {{{IncludedWorkURL|}}} |{{ #if: {{{URL|}}} |{{{URL}}} }} }} |{{ #if: {{{URL|}}} |{{{URL}}} }} }} | 2="{{{Title}}}{{ #if: {{{TransTitle|}}} |{{ #if: {{{Title|}}} |&#32; }}&#91;{{{TransTitle}}}&#93; }}" }}{{ #if: {{{TitleNote|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{{TitleNote}}} }} }} }}{{ #if: {{{language|}}} |&#32;(in {{{language}}}) }}{{ #if: {{{format|}}} |&#32;({{{format}}}) }}{{ #if: {{{Periodical|}}} |{{ #if:{{{IncludedWorkTitle|}}}{{{Title|}}}{{{TransTitle|}}} |{{{Sep|,}}}&#32; }}''<nowiki />{{{Periodical}}}<nowiki />''{{ #if: {{{Series|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{{Series}}} }}{{ #if: {{{PublicationPlace|}}} |{{ #if: {{{Publisher|}}} |&#32;({{{PublicationPlace}}}<nowiki>: </nowiki>{{{Publisher}}}) |&#32;({{{PublicationPlace}}}) }} |{{ #if: {{{Publisher|}}} |&#32;({{{Publisher}}}) }} }}{{ #if: {{{Volume|}}} |&#32;{{#if:{{{Periodical|}}}|'''<nowiki />{{{Volume}}}<nowiki />'''|{{{Volume}}}}}{{ #if: {{{Issue|}}} |&#32;({{{Issue}}}) }} |{{ #if: {{{Issue|}}} |&#32;({{{Issue}}}) }} }}{{ #if: {{{At|}}} |<nowiki>: </nowiki> {{{At}}} }} |{{ <!--============ Anything else with a title, including books ============--> #if: {{{Title|}}}{{{TransItalic|}}} |{{ #if: {{{Surname1|}}}{{{EditorSurname1|}}}{{{IncludedWorkTitle|}}}{{{Periodical|}}} |{{{Sep|,}}} }}&#32;{{Citation/make link | 1={{ #if: {{{IncludedWorkTitle|}}} |{{ #if: {{{IncludedWorkURL|}}} |{{ #if: {{{URL|}}} |{{{URL}}} }} }} |{{ #if: {{{URL|}}} |{{{URL}}} }} }} | 2=''<nowiki />{{{Title|}}}{{ #if:{{{TransItalic|}}}|&#32;&#91;{{{TransItalic}}}&#93; }}<nowiki />'' }} }}{{ #if: {{{TitleType|}}} |&#32;({{{TitleType}}}) }}{{ #if: {{{Series|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{{Series}}} }}{{ #if: {{{Volume|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;'''<nowiki />{{{Volume}}}<nowiki />''' }}{{ #if: {{{Other|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{{Other|}}} }}{{ #if: {{{Edition|}}} |&#32;({{{Edition}}} ed.) }}{{ #if: {{{PublicationPlace|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{{PublicationPlace}}} }}{{ #if: {{{Publisher|}}} |{{ #if: {{{PublicationPlace|}}} |<nowiki>:</nowiki> |{{{Sep|,}}} }}&#32;{{{Publisher}}} }} }}{{ <!--============ Date (if no author/editor) ============--> #if: {{{Surname1|}}}{{{EditorSurname1|}}} | |{{ #if: {{{Date|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{{Date}}}{{ #if:{{{YearNote|}}} |&#32;[{{{YearNote}}}] }} }} }}{{ <!--============ Publication date ============--> #if: {{{PublicationDate|}}} |{{ #ifeq: {{{PublicationDate|}}} | {{{Date|}}} | |{{ #if: {{{EditorSurname1|}}} |{{ #if: {{{Surname1|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{{PublicationDate}}} |&#32;(published {{{PublicationDate}}}) }} |{{ #if: {{{Periodical|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{{PublicationDate}}} |&#32;(published {{{PublicationDate}}}) }} }} }} }}{{ <!--============ Page within included work ============--> #if: {{{Periodical|}}} | |{{ #if: {{{At|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{{At}}} }} }}{{ <!--============ arXiv ==============--> #if: {{{ARXIV|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{citation/identifier |identifier=arxiv |input1={{{ARXIV|}}} }} }}{{ <!--============ ASIN ===============--> #if: {{{ASIN|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{citation/identifier |identifier=asin |input1={{{ASIN|}}} |input2={{{ASIN-TLD|}}} }} }}{{ <!--============ BIBCODE ============--> #if: {{{BIBCODE|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{citation/identifier |identifier=bibcode |input1={{{BIBCODE|}}} }} }}{{ <!--============ DOI ================--> #if:{{{DOI|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{citation/identifier |identifier=doi |input1={{{DOI|}}} |input2={{{DoiBroken|}}} |input3={{{template doc demo|}}}}} }}{{ <!--============ ISBN ===============--> #if: {{{ISBN|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{citation/identifier |identifier=isbn |input1={{{ISBN|}}} }} }}{{ <!--============ ISSN ===============--> #if: {{{ISSN|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{citation/identifier |identifier=issn |input1={{{ISSN|}}} }} }}{{ <!--============ JFM ================--> #if: {{{JFM|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{citation/identifier |identifier=jfm |input1={{{JFM|}}} }} }}{{ <!--============ JSTOR ==============--> #if: {{{JSTOR|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{citation/identifier |identifier=jstor |input1={{{JSTOR|}}} }} }}{{ <!--============ LCCN ===============--> #if: {{{LCCN|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{citation/identifier |identifier=lccn |input1={{{LCCN|}}} }} }}{{ <!--============ MR =================--> #if: {{{MR|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{citation/identifier |identifier=mr |input1={{{MR|}}} }} }}{{ <!--============ OCLC ===============--> #if: {{{OCLC|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{citation/identifier |identifier=oclc |input1={{{OCLC|}}} }} }}{{ <!--============ OL =================--> #if: {{{OL|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{citation/identifier |identifier=ol |input1={{{OL|}}} }} }}{{ <!--============ OSTI ===============--> #if: {{{OSTI|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{citation/identifier |identifier=osti |input1={{{OSTI|}}} }} }}{{ <!--============ PMC ================--> #if: {{{PMC|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{citation/identifier |identifier=pmc |input1={{{PMC|}}} }} }}{{ <!--============ PMID ===============--> #if: {{{PMID|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{citation/identifier |identifier=pmid |input1={{{PMID|}}} }} }}{{ <!--============ RFC ================--> #if: {{{RFC|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{citation/identifier |identifier=rfc|input1={{{RFC|}}} }} }}{{ <!--============ SSRN ================--> #if: {{{SSRN|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{citation/identifier |identifier=ssrn |input1={{{SSRN|}}} }} }}{{ <!--============ ZBL ================--> #if: {{{ZBL|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{citation/identifier |identifier=zbl |input1={{{ZBL|}}} }} }}{{ <!--============ Misc. Identifier ============--> #if: {{{ID|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{{ID}}} }}{{ <!--============ Archive data, etc ===========--> #if: {{{Archive|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;{{{Archive}}}[[Category:Pages using deprecated citation archive parameters]] |{{ #if:{{{ArchiveURL|}}}{{{ArchiveDate|}}} | {{{Sep|,}}}&#32;{{#ifeq: {{{DeadURL|}}} | no | {{#if:{{{ArchiveURL|}}} |{{Citation/make link|{{{ArchiveURL|}}}|{{#ifeq:{{{Sep}}}|.|A|a}}rchived}}&#32;from the original |{{#ifeq:{{{Sep}}}|.|A|a}}rchived }} | {{#ifeq:{{{Sep}}}|.|A|a}}rchived{{#if:{{{OriginalURL|}}}{{{IncludedWorkURL|}}} |{{#if:{{{ArchiveURL|}}}|&#32;from {{Citation/make link|{{{OriginalURL|{{{IncludedWorkURL|}}}}}}|the original}}}} }} }}{{#if:{{{ArchiveDate|}}}|&#32;on {{{ArchiveDate}}}}}{{ #if:{{#if:{{{ArchiveURL|}}}||A}}{{#if:{{{OriginalURL|}}}{{{IncludedWorkURL|}}}||B}}{{#if:{{{ArchiveDate|}}}||C}} |. {{citation error|nocat={{{template doc demo|}}} |If you specify <code>&#124;{{#if:{{{ArchiveURL|}}}|archiveurl|archivedate}}&#61;</code>{{#ifeq:{{{DeadURL|}}}|no|{{#if:{{{OriginalURL|}}}{{{IncludedWorkURL|}}}||&#32;and <code>&#124;deadurl&#61;no</code>}}}}, you must {{#if:{{{OriginalURL|}}}{{{IncludedWorkURL|}}}| also specify <code>&#124;{{#if:{{{ArchiveURL|}}}|archivedate|archiveurl}}&#61;</code>| {{#ifeq:{{{DeadURL|}}}|no|also|first}} specify <code>&#124;url&#61;</code>}}}} }} }} }}{{ <!--============ URL and AccessDate ============--> #if: {{{URL|}}}{{{IncludedWorkURL|}}}{{#ifeq:{{{DeadURL|}}}|no|{{{ArchiveURL|}}}|}} |{{ #if: {{{Title|}}}{{{IncludedWorkTitle|}}}{{{TransTitle|}}} |<span class="printonly">{{{Sep|,}}}&#32;{{ #if: {{{IncludedWorkURL|}}} |{{{IncludedWorkURL}}} |{{{URL}}} }}</span> |{{{Sep|,}}}&#32;{{ #if: {{{IncludedWorkURL|}}} |{{{IncludedWorkURL}}} |{{{URL}}} }} }}{{ #if: {{{AccessDate|}}} | <span class="reference-accessdate">{{#ifeq:{{{Sep|}}}|,|,&#32;r|.&#32;R}}etrieved {{{AccessDate}}}</span> }} }}{{#if:{{{laysummary|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;[{{{laysummary}}} Lay summary]{{#if: {{{laysource|}}}|&nbsp;&ndash;&nbsp;''<nowiki />{{{laysource}}}<nowiki />''}} }}{{#if:{{{laydate|}}} | &#32;({{{laydate}}}) }}{{#if:{{{quote|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;"{{{quote}}}" }}{{{PS|}}}</span><!-- === This is a COinS tag (http://ocoins.info), which allows automated tools to parse the citation information: === --><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt={{urlencode:info:ofi/fmt:kev:mtx:}}{{ #if: {{{Periodical|}}} |journal&rft.genre=article&rft.atitle={{urlencode:{{{Title|}}}}}&rft.jtitle={{urlencode:{{{Periodical|}}}}} |book{{ #if: {{{IncludedWorkTitle|}}} |&rft.genre=bookitem&rft.btitle={{urlencode:{{{IncludedWorkTitle|}}}}}&rft.atitle={{urlencode:{{{Title|}}}}} |&rft.genre=book&rft.btitle={{urlencode:{{{Title|}}}}} }} }}{{ #if: {{{Surname1|}}} |&rft.aulast={{urlencode:{{{Surname1}}}}}{{ #if: {{{Given1|}}} |&rft.aufirst={{urlencode:{{{Given1}}}}} }} }}{{ #if: {{{Surname1|}}} |&rft.au={{urlencode:{{{Surname1}}}}}{{ #if: {{{Given1|}}} |{{urlencode:{{{NameSep|,&#32;}}}{{{Given1}}}}} }} }}{{ #if: {{{Surname2|}}} |&rft.au={{urlencode:{{{Surname2}}}}}{{ #if: {{{Given2|}}} |{{urlencode:{{{NameSep|,&#32;}}}{{{Given2}}}}} }} }}{{ #if: {{{Surname3|}}} |&rft.au={{urlencode:{{{Surname3}}}}}{{ #if: {{{Given3|}}} |{{urlencode:{{{NameSep|,&#32;}}}{{{Given3}}}}} }} }}{{ #if: {{{Surname4|}}} |&rft.au={{urlencode:{{{Surname4}}}}}{{ #if: {{{Given4|}}} |{{urlencode:{{{NameSep|,&#32;}}}{{{Given4}}}}} }} }}{{ #if: {{{Surname5|}}} |&rft.au={{urlencode:{{{Surname5}}}}}{{ #if: {{{Given5|}}} |{{urlencode:{{{NameSep|,&#32;}}}{{{Given5}}}}} }} }}{{ #if: {{{Surname6|}}} |&rft.au={{urlencode:{{{Surname6}}}}}{{ #if: {{{Given6|}}} |{{urlencode:{{{NameSep|,&#32;}}}{{{Given6}}}}} }} }}{{ #if: {{{Surname7|}}} |&rft.au={{urlencode:{{{Surname7}}}}}{{ #if: {{{Given7|}}} |{{urlencode:{{{NameSep|,&#32;}}}{{{Given7}}}}} }} }}{{ #if: {{{Surname8|}}} |&rft.au={{urlencode:{{{Surname8}}}}}{{ #if: {{{Given8|}}} |{{urlencode:{{{NameSep|,&#32;}}}{{{Given8}}}}} }} }}{{ #if: {{{Surname9|}}} |&rft.au={{urlencode:{{{Surname9}}}}}{{ #if: {{{Given9|}}} |{{urlencode:{{{NameSep|,&#32;}}}{{{Given9}}}}} }} }}{{ #if: {{{Date|}}} |&rft.date={{urlencode:{{{Date}}}}} }}{{ #if: {{{Series|}}} |&rft.series={{urlencode:{{{Series}}}}} }}{{ #if: {{{Volume|}}} |&rft.volume={{urlencode:{{{Volume}}}}} }}{{ #if: {{{Issue|}}} |&rft.issue={{urlencode:{{{Issue}}}}} }}{{ #if: {{{At|}}} |&rft.pages={{urlencode:{{{At}}}}} }}{{ #if: {{{Edition|}}} |&rft.edition={{urlencode:{{{Edition}}}}} }}{{ #if: {{{PublicationPlace|}}}{{{Place|}}} |&rft.place={{urlencode:{{{PublicationPlace|{{{Place}}}}}}}} }}{{ #if: {{{Publisher|}}} |&rft.pub={{urlencode:{{{Publisher}}}}} }}{{ #if: {{{ARXIV|}}} |&rft_id=info:arxiv/{{urlencode:{{{ARXIV}}}}} }}{{ #if: {{{ASIN|}}} |&rft_id=info:asin/{{urlencode:{{{ASIN}}}}} }}{{ #if: {{{BIBCODE|}}} |&rft_id=info:bibcode/{{urlencode:{{{BIBCODE}}}}} }}{{ #if: {{{DOI|}}} |&rft_id=info:doi/{{urlencode:{{{DOI}}}}} }}{{ #if: {{{ISBN|}}} |&rft.isbn={{urlencode:{{{ISBN}}}}} }}{{ #if: {{{ISSN|}}} |&rft.issn={{urlencode:{{{ISSN}}}}} }}{{ #if: {{{JFM|}}} |&rft.jfm={{urlencode:{{{JFM}}}}} }}{{ #if: {{{JSTOR|}}} |&rft.jstor={{urlencode:{{{JSTOR}}}}} }}{{ #if: {{{LCCN|}}} |&rft.lccn={{urlencode:{{{LCCN}}}}} }}{{ #if: {{{OCLC|}}} |&rft_id=info:oclcnum/{{urlencode:{{{OCLC}}}}} }}{{ #if: {{{OL|}}} |&rft_id=info:olnum/{{urlencode:{{{OL}}}}} }}{{ #if: {{{OSTI|}}} |&rft_id=info:osti/{{urlencode:{{{OSTI}}}}} }}{{ #if: {{{MR|}}} |&rft.mr={{urlencode:{{{MR}}}}} }}{{ #if: {{{PMC|}}} |&rft_id=info:pmc/{{urlencode:{{{PMC}}}}} }}{{ #if: {{{PMID|}}} |&rft_id=info:pmid/{{urlencode:{{{PMID}}}}} }}{{ #if: {{{RFC|}}} |&rft_id=info:rfc/{{urlencode:{{{RFC}}}}} }}{{ #if: {{{SSRN|}}} |&rft_id=info:ssrn/{{urlencode:{{{SSRN}}}}} }}{{ #if: {{{ZBL|}}} |&rft_id=info:zbl/{{urlencode:{{{ZBL}}}}} }}{{ #if: {{{URL|}}}{{{IncludedWorkURL|}}} |&rft_id={{urlencode:{{{URL|{{{IncludedWorkURL|}}}}}}}} }}&rfr_id=info:sid/en.wikipedia.org:{{FULLPAGENAMEE}}"><span style="display: none;">&nbsp;</span></span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> t0qmjrxx23oyclhr7j19mo9htdnla7o Template:Soft redirect protection 10 21229 373307 367003 2021-06-02T04:19:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#switch:{{PROTECTIONLEVEL:edit}} |autoconfirmed=[[Category:Protected soft redirects]] |extendedconfirmed|templateeditor |sysop=[[Category:Protected soft redirects]] }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> fjw2k15rd5ardrp3fpyrreokywv4uwv Template:Clear 10 21230 372976 367004 2021-06-02T04:11:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div style="clear:{{{1|both}}};"></div><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> gv4yr37niywruqxovp3tj47n4603qrh Template:Testcase 10 21231 367005 2020-06-02T19:47:47Z Anfrx 16583 Pagina nova: {| class="collapsible {{#ifeq:{{{2|}}}|{{{3|}}}|collapsed|}}" style="background-color: transparent;width:100%; border: solid silver 1px" |- ! colspan="2" style="background-color:{{#i... wikitext text/x-wiki {| class="collapsible {{#ifeq:{{{2|}}}|{{{3|}}}|collapsed|}}" style="background-color: transparent;width:100%; border: solid silver 1px" |- ! colspan="2" style="background-color:{{#ifeq:{{{2|}}}|{{{3|}}}|lightgreen|yellow}};" | {{{title|{{{id|{{{1|}}}}}}}}} |- | colspan="2" | <pre<includeonly></includeonly> style="background:none; border:none; padding:0; margin:0; white-space: pre-wrap; word-wrap: break-word;">{{{1}}}</pre> |- | {{{2}}} {{#ifeq:{{{layout|vertical}}}|vertical|{{!}}-}} | {{{3}}} |- | colspan="2" | {| class="wikitable collapsible collapsed" style="width:100%; margin:0; padding:0;" ! Expanded code |- | {{#tag:syntaxhighlight|{{{2}}}|lang=html5|enclose="none"}} {{#ifeq:{{{source-layout|vertical}}}|vertical|{{!}}-}} | {{#tag:syntaxhighlight|{{{3}}}|lang=html5|enclose="none"}} |} |}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> i4fnvooenhxdoq8ti6j8cpetvk8a3n4 Template:Citation/Sandbox 10 21232 372963 367006 2021-06-02T04:10:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:citation/CS1|citation |CitationClass=citation }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> 7u72jdv17d27a43whwmczk0wa0ar8im Template:Testcases notice 10 21233 373342 367007 2021-06-02T04:20:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|User||{{#ifexist:{{FULLBASEPAGENAME}}||{{db-g8}}}}}}{{ombox | image = [[File:Gnome-applications-science.svg|42px]] | text = This is the [[Wikipedia:Template sandbox and test cases|template test cases]] page for the <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] [[Template:Template test cases notice/sandbox|sandbox]]</noinclude><includeonly>[[{{{sandbox link|{{#if:{{{1|}}}|{{{1|}}}|{{NAMESPACE}}:{{BASEPAGENAME}}}}/{{{subpage-name|sandbox}}}}}}|{{{sandbox name|{{{subpage-name|sandbox}}}}}}]]</includeonly> of [[:{{#if:{{{1|}}}|{{{1|}}}|{{NAMESPACE}}:{{BASEPAGENAME}}}}]]. {{Purge|Purge this page}} to update the examples. <br> <small>If there are many examples of a complicated template, later ones may break due to [[Wikipedia:Template limits|limits in MediaWiki]], see the HTML comment "NewPP limit report" in the rendered page. <br> You can also use [[Special:ExpandTemplates]] to examine the results of template uses. <br> You can test how this page looks in the different skins with these links:</small> <div style="text-align:center;font-size:90%;">{{select skin}}</div> }}<includeonly>{{{category|[[Category:Template test cases]]}}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> b4cy7t60ublkrol7xyixmttpdusxx0d Template:Db-g8 10 21234 367008 2020-06-02T19:50:31Z Anfrx 16583 Pagina nova: {{SAFESUBST:<noinclude />#invoke:Unsubst||$B={{Db-meta |bot={{{bot|}}} |raw={{{raw|}}} |rationale={{{rationale|}}} |criterion=G8 |temp={{{temp|}}} |self=yes |1=&#32;as {{#if:{{{1|}}}... wikitext text/x-wiki {{SAFESUBST:<noinclude />#invoke:Unsubst||$B={{Db-meta |bot={{{bot|}}} |raw={{{raw|}}} |rationale={{{rationale|}}} |criterion=G8 |temp={{{temp|}}} |self=yes |1=&#32;as {{#if:{{{1|}}}|{{{1}}}|a dependent page of a page}} which does not exist, has been deleted, or is itself currently tagged for speedy deletion |2={{{does_not_include|This does '''not''' include pages which are useful to the project such as user subpages and talk pages, talk page archives, information for a future article, Articles for Creation drafts, etc}}} |notes={{#if:{{{1|}}}|{{{notes|}}}|Please use a more specific template - {{Tl|Db-talk}}, {{Tl|Db-subpage}}, {{Tl|Db-imagepage}}, {{Tl|Db-redirnone}} or {{Tl|Db-templatecat}} where possible.}} |summary={{#if:{{{summary|}}} |{{{summary}}} |{{#switch:{{NAMESPACE}} |Category = Populated by deleted or retargeted template |Template = Component or documentation of a deleted template |#default = Page dependent on a deleted or nonexistent page }} }} |help={{{help|}}} }}{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:file_talk}}|{{#ifexist:Media:{{PAGENAME}} |<div class="error" style="font-size: larger;">''This image talk page is '''not''' orphaned! It is the talk page of an image from Commons.''</div> }}}}<includeonly>{{Category handler | all = [[Category:Candidates for speedy deletion]][[Category:Candidates for speedy deletion as dependent on a non-existent page]] | nocat = {{{nocat|}}} | category2 = {{{category|¬}}} | page = Foo <!--CIRCUMVENT BLACKLIST--> }}</includeonly>}}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude> pzp9nx95y5t4glm5psv7msh1eclnbe7 Template:Db-meta 10 21235 367009 2020-06-02T19:50:52Z Anfrx 16583 Pagina nova: {{#ifeq: {{{raw|}}} | yes <!-- If raw=yes, include a short deletion message with no message box --> | <b>{{ucfirst:{{{1}}}}}<!-- -->{{#if: {{{2|}}} | .</b>&#32;<i>{{{2}}}</i>. <... wikitext text/x-wiki {{#ifeq: {{{raw|}}} | yes <!-- If raw=yes, include a short deletion message with no message box --> | <b>{{ucfirst:{{{1}}}}}<!-- -->{{#if: {{{2|}}} | .</b>&#32;<i>{{{2}}}</i>. <b> | .&#32;}}<!-- -->{{#ifeq:{{{criterion}}} | NA | | See [[Wikipedia:Criteria for speedy deletion#{{uc:{{{criterion}}}}}|CSD {{uc:{{{criterion}}}}}]]. }}</b><!-- -->{{#if: {{{rationale|}}} | &#32;<span style="color:red; font-weight:bold;">{{{rationale}}}</span> }} <!-- If raw != yes, then include the full deletion template with message box --> |<includeonly>__NOINDEX__</includeonly><!-- -->{{mbox | class = mbox-db | type = speedy | image = none | style = font-size:95%; | text = <b><i>This {{pagetype|defaultns=all}} {{#if:{{{bot|}}}|was tagged by [[User:{{{bot}}}|{{{bot}}}]], because it}} may meet Wikipedia's [[Wikipedia:Criteria for speedy deletion|criteria for speedy deletion]]</i>{{{1}}}{{#if:{{{2|}}}|.</b>&#32;<i>{{{2}}}</i>. <b>|.&#32;}}{{#ifeq:{{{criterion}}}|NA||See [[Wikipedia:Criteria for speedy deletion#{{uc:{{{criterion}}}}}|CSD {{uc:{{{criterion}}}}}]].}}</b><span id="delete-reason" style="display:none">{{urlencode:{{#ifeq:{{{criterion}}}|NA||[[WP:CSD#{{uc:{{{criterion}}}}}|{{uc:{{{criterion}}}}}]]:}} {{{summary|}}}}}</span><span id="delete-criterion" style="display:none">{{uc:{{{criterion}}}}}</span>{{#if:{{{rationale|}}}|&#32;<span style="color:red; font-weight:bold;">{{{rationale}}}</span>}} <p class="verbose">If this {{pagetype|defaultns=all}} does not meet the criteria for speedy deletion, {{#ifeq:{{{self}}}|yes|please remove this notice.<br /></p>|or you intend to fix it, please remove this notice, but '''do not remove this notice from {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|File|files you have uploaded|pages that you have created yourself}}'''. If you {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|File|uploaded this file|created this page}} and you disagree with the given reason for deletion, you can click the button below and leave a message explaining why you believe it should not be deleted. You can {{talk other|check back later to see|also [[{{TALKPAGENAME}}|visit the talk page]] to check}} if you have received a response to your message. </p> <!-- "Contest this speedy deletion" button --> {{#tag: inputbox | type=commenttitle default=Contested deletion preload=Template:Hangon preload {{#switch:{{uc:{{{criterion|NA}}}}}|G3|G10|G11|G12|G14|A1|A2|A3|A7|A9|A10|A11|R3|F1|F2|F3|F4|F5|F6|F7|F8|F9|F10|F11|C1|T2|T3={{uc:{{{criterion}}}}}|#default=generic}} hidden=yes page={{#titleparts:{{TALKPAGENAME}}|255}} buttonlabel=Contest this speedy deletion break=no editintro=Template:Hangon preload editintro }} <p class="verbose">Note that once tagged with this notice, this {{pagetype|defaultns=all}} may be deleted at any time if it unquestionably meets the speedy deletion criteria, or if an explanation {{talk other|added below this notice|posted to the talk page}} is found to be insufficient.</p><!-- -->{{#ifeq:{{{help}}}|off|| <!-- -- Text for the warning message to substitute on user talk pages -- -->{{#if: {{{temp|}}} | :<small>'''''Nominator''': Please consider placing the [[Help:Template|template]]:''</small> :''<small><code><nowiki>{{subst:</nowiki>[[Template:{{{temp}}}|{{{temp}}}]]<nowiki>|</nowiki>{{FULLPAGENAME}}<nowiki>|header=1</nowiki>{{{temp2|}}}<nowiki>}} </nowiki>{{#ifeq:{{{sig|x}}}|x|<nowiki>~~~~</nowiki>}}</code></small>'' :''<small>on the talk page of the author.</small>'' <!-- -->}}}}<!-- Add notice about using the talk page, or a notice for administrators if the talk page exists --> {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{TALKSPACE}}||{{#ifexist:{{TALKPAGENAME}}|{{Hang on/notice3}}|<div class="verbose">{{Hang on/notice2}}</div>}}}}}} <!--Space for other notes --> {{#if:{{{notes|}}}|{{{notes}}}<br />}}<!-- -- Message for admins -- --><small><span class="sysop-show">''Administrators: check [[Special:Whatlinkshere/{{FULLPAGENAME}}|links]], [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=history}} history] ([{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|diff=0}} last]), and [{{fullurl:Special:Log|page={{FULLPAGENAMEE}}}} logs] before [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|wpReason={{urlencode:{{#ifeq:{{{criterion}}}|NA||[[WP:CSD#{{uc:{{{criterion}}}}}|{{uc:{{{criterion}}}}}]]:}} {{{summary|}}}}}&action=delete}} deletion]{{#if:{{{bot|}}}|, as this page was tagged by a [[Wikipedia:Bot policy|bot]]}}{{#if:{{{anote|}}}|{{{anote}}}|.}} {{#ifeq:{{{self}}}|yes||Consider [[google:{{urlencode:{{PAGENAME}}}}|checking Google]].}}''<br/></span>This page was [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|diff=cur}} last edited] {{#if: {{REVISIONUSER}} | by [[{{ns:2}}:{{REVISIONUSER2}}|{{REVISIONUSER2}}]] <small>{{toolbar|1=[[Special:Contributions/{{REVISIONUSER2}}|contribs]]|2=[[Special:Log/{{REVISIONUSER2}}|logs]]}}</small> }} at {{#time:H:i, j F Y (e)|{{REVISIONTIMESTAMP}}}} ([{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=purge}} {{time ago|{{REVISIONTIMESTAMP}}}}])</small> <!-- -- Add image to the right of the message box -- -->{{#if: {{{image|}}} |</td><td style="text-align:center;padding:0;font-size:x-small;">[[{{#if:{{{wiki|}}}|{{{wiki}}}:}}Image:{{{image}}}|150x175px]]<br/>''[[:{{#if:{{{wiki|}}}|{{{wiki}}}:}}Image:{{{image}}}|{{{image}}}]]'' }}<!-- -->}}<!-- -- End main mbox code, start courtesy blanking notices and div blanking tag -- -->{{#if: {{{blanked|}}} | {{mbox|image=none|text= {{{blanked-text|This page has been [[Wikipedia:Deletion policy#Courtesy blanking|blanked as a courtesy]].}}}}} |}}{{#if: {{{pleaseblank|}}} | {{mbox|type=delete|text=<big>{{red|Please [[Wikipedia:Courtesy blanking|blank this page]] so that it only contains the deletion template.}}</big>}} |}}{{#if: {{{divblank|}}} | <div id="AttackPage" style="display:none"><!--do not close this div tag; it is there to ensure that any content remaining on the page does not display --> |}} }}<!-- End if statement for "raw" parameter-->{{NOINDEX}}<noinclude> {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> 80wtsz01p6092vz6m6bi8hbq8ucz2dv Template:Select skin 10 21236 373285 367010 2021-06-02T04:18:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#if:{{{view|}}}|View {{#if:{{{1|}}}|[[{{{1}}}]]|this page}} in the [[WP:Skin|skin]]:<br/>}}<span class="noprint plainlinks nowraplinks" style="{{{style|}}}"><!-- -->[{{fullurl:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}|useskin=cologneblue}} {{int:skinname-cologneblue}}]{{middot}} <!-- -->[//en.m.wikipedia.org{{localurl:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}|useskin=minerva}} {{int:skinname-minerva}}] (mobile){{middot}} <!-- -->[{{fullurl:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}|useskin=modern}} {{int:skinname-modern}}]{{middot}} <!-- -->[{{fullurl:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}|useskin=monobook}} {{int:skinname-monobook}}]{{middot}} <!-- -->[{{fullurl:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}|useskin=timeless}} {{int:skinname-timeless}}]{{middot}} <!-- -->[{{fullurl:{{{1|{{FULLPAGENAME}}}}}|useskin=vector}} {{int:skinname-vector}}]<!-- --></span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- PLEASE ADD THIS TEMPLATE'S CATEGORIES TO THE /doc SUBPAGE, THANKS --> </noinclude> 8zr19lcbcdcfkqnn96itxfl8kwl78is Template:Middot 10 21237 367011 2020-06-02T19:57:48Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:·]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:·]] <noinclude> [[Category:Wikipedia formatting and function templates|{{PAGENAME}}]] </noinclude> oj0c5l93h9kyxf3fkdkzyn5ilzlr3pz Template:· 10 21238 373417 367012 2021-06-02T04:21:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki &nbsp;<b>&middot;</b>&#32;<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> dfuinj92wujxn5n9kdusttet99veoz6 Template:Talk other 10 21239 373326 367013 2021-06-02T04:19:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#switch: <!--If no or empty "demospace" parameter then detect namespace--> {{#if:{{{demospace|}}} | {{lc: {{{demospace}}} }} <!--Use lower case "demospace"--> | {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{TALKSPACE}} | talk | other }} }} | talk = {{{1|}}} | other | #default = {{{2|}}} }}<!--End switch--><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> hudqy8l87ywpvulnbhncu88p85but4t Template:Toolbar 10 21240 373370 367014 2021-06-02T04:20:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{<includeonly>safesubst:</includeonly>#invoke:Toolbar|main}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> suk6k9k94bljyg7gaxgnf7uhaq8q1xg Modulo:Toolbar 828 21241 367015 2020-06-02T19:59:29Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module implements {{toolbar}}. local mArguments -- Lazily initialise [[Module:Arguments]] local mTableTools = require('Module:TableTools') local yesno = require('Module:Yesn... Scribunto text/plain -- This module implements {{toolbar}}. local mArguments -- Lazily initialise [[Module:Arguments]] local mTableTools = require('Module:TableTools') local yesno = require('Module:Yesno') local p = {} function p.main(frame) mArguments = require('Module:Arguments') local args = mArguments.getArgs(frame) return p._main(args) end function p._main(args) local toolbarItems = p.makeToolbarItems(args) if not toolbarItems then -- Return the blank string if no arguments were specified, rather than -- returning empty brackets. return '' elseif yesno(args.span) == false then return string.format( '(%s)', toolbarItems ) else return string.format( '<span class="plainlinks%s"%s>(%s)</span>', type(args.class) == 'string' and ' ' .. args.class or '', type(args.style) == 'string' and string.format(' style="%s"', args.style) or '', toolbarItems ) end end function p.makeToolbarItems(args) local nums = mTableTools.numKeys(args) local sep = (args.separator or 'pipe') .. '-separator' sep = mw.message.new(sep):plain() local ret = {} for i, v in ipairs(nums) do ret[#ret + 1] = mw.ustring.gsub(args[v], "%[%[::+(.-)%]%]", "[[:%1]]") end if #ret > 0 then return table.concat(ret, sep) else return nil end end return p dat0yzyzu635n4je30cyef668afrodq Template:REVISIONUSER2 10 21242 373231 367016 2021-06-02T04:17:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{encodefirst|{{#if:{{{1|}}}|{{REVISIONUSER:{{{1|}}}}}|{{REVISIONUSER}}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> qb6fdds08l9c49euj48999vktvp57ld Template:Encodefirst 10 21243 373027 367017 2021-06-02T04:12:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#switch:{{padleft:|1|{{{1|}}}}}|:=&#58;{{str right|{{{1}}}|1}}|;=&#59;{{str right|{{{1}}}|1}}|*=&#42;{{str right|{{{1}}}|1}}|#=&#35;{{str right|{{{1}}}|1}}|#default={{{1|}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> qdlsbzer64ok1ixh3xdkne1488n9iew Template:NOINDEX 10 21244 373153 367018 2021-06-02T04:15:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>__NOINDEX__{{#ifeq:{{{visible|}}}|yes|{{{text|This page has been removed from search engines' indexes.}}}}}{{#ifeq:{{NAMESPACENUMBER}}|0|[[Category:Noindexed articles]]}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 5p45us3que2o015rscivcvdejp8lbhf Template:Pagetype 10 21245 373204 367019 2021-06-02T04:16:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{<includeonly>safesubst:</includeonly>#invoke:pagetype|main}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> 4ag0gv1v8y40udwzzi3x881mnlgpd02 Modulo:Pagetype 828 21246 367020 2020-06-02T20:09:34Z Anfrx 16583 Pagina nova: -------------------------------------------------------------------------------- -- -- --... Scribunto text/plain -------------------------------------------------------------------------------- -- -- -- PAGETYPE -- -- -- -- This is a meta-module intended to replace {{pagetype}} and similar -- -- templates. It automatically detects namespaces, and allows for a -- -- great deal of customisation. It can easily be ported to other -- -- wikis by changing the values in the [[Module:Pagetype/config]]. -- -- -- -------------------------------------------------------------------------------- -- Load config. local cfg = mw.loadData('Module:Pagetype/config') -- Load required modules. local getArgs = require('Module:Arguments').getArgs local yesno = require('Module:Yesno') local nsDetectModule = require('Module:Namespace detect') local nsDetect = nsDetectModule._main local getParamMappings = nsDetectModule.getParamMappings local getPageObject = nsDetectModule.getPageObject local p = {} local function shallowCopy(t) -- Makes a shallow copy of a table. local ret = {} for k, v in pairs(t) do ret[k] = v end return ret end local function checkPagetypeInput(namespace, val) -- Checks to see whether we need the default value for the given namespace, -- and if so gets it from the pagetypes table. -- The yesno function returns true/false for "yes", "no", etc., and returns -- val for other input. local ret = yesno(val, val) if ret and type(ret) ~= 'string' then ret = cfg.pagetypes[namespace] end return ret end local function getPagetypeFromClass(class, param, aliasTable, default) -- Gets the pagetype from a class specified from the first positional -- parameter. param = yesno(param, param) if param ~= false then -- No check if specifically disallowed. for _, alias in ipairs(aliasTable) do if class == alias then if type(param) == 'string' then return param else return default end end end end end local function getNsDetectValue(args) -- Builds the arguments to pass to [[Module:Namespace detect]] and returns -- the result. -- Get the default values. local ndArgs = {} local defaultns = args[cfg.defaultns] if defaultns == cfg.defaultnsAll then ndArgs = shallowCopy(cfg.pagetypes) else local defaultnsArray if defaultns == cfg.defaultnsExtended then defaultnsArray = cfg.extendedNamespaces elseif defaultns == cfg.defaultnsNone then defaultnsArray = {} else defaultnsArray = cfg.defaultNamespaces end for _, namespace in ipairs(defaultnsArray) do ndArgs[namespace] = cfg.pagetypes[namespace] end end --[[ -- Add custom values passed in from the arguments. These overwrite the -- defaults. The possible argument names are fetched from -- Module:Namespace detect automatically in case new namespaces are -- added. Although we accept namespace aliases as parameters, we only pass -- the local namespace name as a parameter to Module:Namespace detect. -- This means that the "image" parameter can overwrite defaults for the -- File: namespace, which wouldn't work if we passed the parameters through -- separately. --]] local mappings = getParamMappings() for ns, paramAliases in pairs(mappings) do -- Copy the aliases table, as # doesn't work with tables returned from -- mw.loadData. paramAliases = shallowCopy(paramAliases) local paramName = paramAliases[1] -- Iterate backwards along the array so that any values for the local -- namespace names overwrite those for namespace aliases. for i = #paramAliases, 1, -1 do local paramAlias = paramAliases[i] local ndArg = checkPagetypeInput(paramAlias, args[paramAlias]) if ndArg == false then -- If any arguments are false, convert them to nil to protect -- against breakage by future changes to -- [[Module:Namespace detect]]. ndArgs[paramName] = nil elseif ndArg then ndArgs[paramName] = ndArg end end end -- Check for disambiguation-class and N/A-class pages in mainspace. if ndArgs.main then local class = args[1] if type(class) == 'string' then -- Put in lower case so e.g. "Dab" and "dab" will both match. class = mw.ustring.lower(class) end local dab = getPagetypeFromClass( class, args[cfg.dab], cfg.dabAliases, cfg.dabDefault ) if dab then ndArgs.main = dab else local na = getPagetypeFromClass( class, args[cfg.na], cfg.naAliases, cfg.naDefault ) if na then ndArgs.main = na end end end -- If there is no talk value specified, use the corresponding subject -- namespace for talk pages. if not ndArgs.talk then ndArgs.subjectns = true end -- Add the fallback value. This can also be customised, but it cannot be -- disabled. local other = args[cfg.other] -- We will ignore true/false/nil results from yesno here, but using it -- anyway for consistency. other = yesno(other, other) if type(other) == 'string' then ndArgs.other = other else ndArgs.other = cfg.otherDefault end -- Allow custom page values. ndArgs.page = args.page return nsDetect(ndArgs) end local function detectRedirects(args) local redirect = args[cfg.redirect] -- The yesno function returns true/false for "yes", "no", etc., and returns -- redirect for other input. redirect = yesno(redirect, redirect) if redirect == false then -- Detect redirects unless they have been explicitly disallowed with -- "redirect=no" or similar. return end local pageObject = getPageObject(args.page) -- If we are using subject namespaces elsewhere, do so here as well. if pageObject and not yesno(args.talk, true) and args[cfg.defaultns] ~= cfg.defaultnsAll then pageObject = getPageObject( pageObject.subjectNsText .. ':' .. pageObject.text ) end -- Allow custom values for redirects. if pageObject and pageObject.isRedirect then if type(redirect) == 'string' then return redirect else return cfg.redirectDefault end end end function p._main(args) local redirect = detectRedirects(args) local pagetype = "" if redirect then pagetype = redirect else pagetype = getNsDetectValue(args) end if yesno(args.plural, false) then if cfg.irregularPlurals[pagetype] then pagetype = cfg.irregularPlurals[pagetype] else pagetype = pagetype .. cfg.plural -- often 's' end end return pagetype end function p.main(frame) local args = getArgs(frame) return p._main(args) end return p pffu9pmd5dx7kb2q672d9txyum4v9bx Template:Citation/make link 10 21247 372966 367021 2021-06-02T04:10:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#if:{{{1|}}} |[{{{1}}} {{{2}}}] |{{{2}}} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Code notes (here so that people /read/ it) 1. Parameter #2 is always nonempty when called from {{Citation/core}}. 2. It's up to {{Citation/core}} to stop italicized "'foo' & 'bar'" from becoming "'''foo' & 'bar'''". Citation/core does this by having a <nowiki></nowiki> at both beginning and end of the call to this template. Since this is only needed once, it's more efficient to do it in {{Citation/core}} than here. -->{{documentation}}</noinclude> c50qe2898g1nefqvq7gkzkyxw70adb5 Template:Align 10 21248 372916 367024 2021-06-02T04:09:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#switch: {{lc:{{{1|center}}}}} |left = <div style="float: left;{{#if: {{{style|}}} | {{{style}}};}}">{{{2}}}</div> |right = <div style="float: right;{{#if: {{{style|}}} | {{{style}}};}}">{{{2}}}</div> |center = {{center|{{{2}}}|style={{{style|}}} }} |#default = Error in [[Template:Align]]: the alignment setting "{{{1}}}" is invalid. }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 5hs4g0nkjhuopi4bsagw2l0ow1879vl Template:Center 10 21249 372956 367025 2021-06-02T04:10:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly><div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;{{#if: {{{style|}}} | {{{style}}};}}">{{{1}}}</div>{{#if:{{{1|}}}||[[Category:Pages using center with no arguments]]}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> bebzbuy6rgauc8rfgcczlwvcsln1pwg Template:Cite news 10 21250 372970 367026 2021-06-02T04:10:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:citation/CS1|citation |CitationClass=news }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 4vogsofsq28s98hzu4rkpf3adqmxkoz Template:Color 10 21251 372983 367027 2021-06-02T04:11:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span style="color:{{{1|}}}">{{{2|{{{1|}}}}}}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}<!-- PLEASE ADD THIS TEMPLATE'S CATEGORIES AND INTERWIKIS TO THE /doc SUBPAGE, THANKS --></noinclude> mxnt4yo8rnpjl1nixaeld2c6qvgi03d Template:Cs1 wrapper 10 21252 372999 367028 2021-06-02T04:11:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{mbox|text=This template is a {{#switch:{{lc:{{{type|}}}}} |meta=[[:Category:Citation Style 1 meta-templates|Citation Style 1 meta-template]] |source=[[:Category:Citation Style 1 specific-source templates|Citation Style 1 specific-source template]] |#default=Citation Style 1 [[Wikipedia:Wrapper templates|wrapper template]] }} based on {{#switch:{{lc:{{str left|{{{base}}}|7}}}} |module:=[[{{{base}}}]]. |#default={{tl|{{ucfirst:{{{base}}}}}}}. }} For centrali{{#switch:{{lc:{{{spell|}}}}}|z=z|s|#default=s}}ed [[Help:Citation Style 1|Citation Style 1]] discussions, see [[Help talk:Citation Style 1]].}}<includeonly>{{category handler |template = {{#switch:{{lc:{{SUBPAGENAME}}}} |doc |sandbox |testcases=<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- do not categorize template maintenance subpages --></noinclude> |#default=[[Category:Templates that wrap {{ucfirst:{{{base}}}}}]] }} |nocat = {{{nocat|}}} }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> 1ax47qs5jgnatb8qct0wqw2i5pji2v3 Template:!! 10 21253 372895 369049 2021-06-02T04:09:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki ||<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentazione}} </noinclude> iafeqrgyy8gcsprra4mb51a1ydebsqw Template:Edit 10 21254 373023 367030 2021-06-02T04:12:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span class="noprint plainlinks" title="{{#if:{{{tooltip|}}}|{{{tooltip}}}|Edit {{{1}}}}}">[{{fullurl:{{#if:{{{1|}}}|{{{1}}}|{{FULLPAGENAME}}}}|action=edit{{#if:{{{section|}}}|&section={{{section}}}}}{{#if:{{{editintro|}}}|&editintro={{urlencode:{{{editintro}}}|wiki}}}}{{#if:{{{preload|}}}|&preload={{urlencode:{{{preload}}}|wiki}}}}{{#if:{{{preloadtitle|}}}|&preloadtitle={{urlencode:{{{preloadtitle}}}}}}}}} {{{2|edit}}}]</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 3wtzx7387d9432npdvvtr0um8hj9rt5 Template:Ns 10 21255 373184 367031 2021-06-02T04:16:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{padleft:|{{#expr: {{{1|3}}}*6 }}|&#160;}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 9qhcheahwzcb2kg99nj2sl2nj8s3wc4 Modulo:Month translator 828 21256 367032 2020-06-02T20:24:35Z Anfrx 16583 Pagina nova: require ('Module:No globals') local data = mw.loadData ('Module:month translator/data'); --[[--------------------------< M O N T H _ X L A T E >-----------------------------------... Scribunto text/plain require ('Module:No globals') local data = mw.loadData ('Module:month translator/data'); --[[--------------------------< M O N T H _ X L A T E >-------------------------------------------------------- {{#invoke:Sandbox/trappist the monk/month translator|month_xlate|<date>}} ]] local function month_xlate (frame) local t = {}; local day, month, year; if 'dump' == frame.args[1] then -- frame.args[1] = 'dump' to dump month_names table; return mw.dumpObject (data.month_names); end for i, pattern in ipairs (data.patterns) do -- spin through the patterns table looking for a match local c1, c2, c3; -- captures in the 'pattern' from the pattern table go here c1, c2, c3 = mw.ustring.match (mw.text.trim(frame.args[1]), pattern[1]); -- one or more captures set if source matches patterns[i][1]) if c1 then -- c1 always set on match t = { [pattern[2] or 'x'] = c1, -- fill the table of captures with the captures [pattern[3] or 'x'] = c2, -- take index names from pattern table and assign sequential captures [pattern[4] or 'x'] = c3, -- index name may be nil in pattern table so "or 'x'" spoofs a name for this index in this table }; day = t.d or ''; -- translate table contents to named variables; month = mw.ustring.lower (t.m or ''); -- absent table entries are nil so set unused parts to empty string; lowercase for indexing month = data.override_names[month] or data.month_names[month]; -- replace non-English name with English name from translation tables year= t.y or ''; if month then local df = table.concat ({pattern[2], pattern[3], pattern[4]}, ''); -- extract date format from pattern table (pattern[2], pattern[3], pattern[4]) if 'dmy' == df then -- for dmy dates return table.concat ({day, month, year}, ' '); -- assemble an English language dmy date elseif 'my' == df then -- for month year dates return table.concat ({month, year}, ' '); -- assemble an English language dmy date elseif 'mdy' == df then -- for mdy dates return string.format ('%s %s, %s', month, day, year); -- assemble an English language mdy date elseif 'm' == df then -- must be month (only valid option remaining) return month; -- none of the above, return the translated month; end end break; -- and done; if here found pattern match but did not find non-English month name in month_names{} end end return frame.args[1]; -- if here, couldn't translate so return the original date end --[[--------------------------< E X P O R T E D F U N C T I O N S >------------------------------------------ ]] return {month_xlate = month_xlate}; mabbxezp8y2wjfhpacpquc3w22z6sj7 Modulo:Month translator/data 828 21257 367033 2020-06-02T20:25:16Z Anfrx 16583 Pagina nova: --[[--------------------------< L A N G U A G E S >------------------------------------------------------------ Table of ISO 639 codes for languages supported by this module. Li... Scribunto text/plain --[[--------------------------< L A N G U A G E S >------------------------------------------------------------ Table of ISO 639 codes for languages supported by this module. List of MediaWiki supported languages and their codes can be found at: Template:Citation_Style_documentation/language/doc ]] local langs = {'ca', 'de', 'es', 'fi', 'fr', 'it', 'pl', 'pt', 'ru', 'sv'}; --[[--------------------------< E N G L I S H M O N T H N A M E S >---------------------------------------- Table of local language month names filled by month_names_get() ]] local en_months = {}; --[[--------------------------< P A T T E R N S >-------------------------------------------------------------- table of tables that hold pattern and other information used to extract date parts for translation and reconstrution Tables have the form: [1] - pattern for a particular date format; must include captures for the requiste date components: day, month, year which ever are included in the date format [2] - a letter 'd', 'm', or 'y' that identified the content of the first (left-most) capture [3] - same as [2] for the second capture [4] - same as [2] for the last (right-most) capture ymd numeric dates have no hames so are not translated; use |df= parameter in the cs1|2 template for that. ]] local patterns = { {'^(%d%d?) +(%a+) +(%d%d%d%d%a?)$', 'd', 'm', 'y'}, -- dd Mmm yyyy {'^(%d%d?) +de +(%a+) +de +(%d%d%d%d%a?)$', 'd', 'm', 'y'}, -- dd de Mmm de yyyy {'^(%a+) +(%d%d%d%d%a?)$', 'm', 'y'}, -- Mmm yyyy {'^(%a+) +de +(%d%d%d%d%a?)$', 'm', 'y'}, -- Mmm de yyyy {'^(%a+) +(%d%d?) *, +(%d%d%d%d%a?)$', 'm', 'd', 'y'}, -- Mmm dd, yyyy {'^(%a+)$', 'm'}, -- month only; mostly for debug purposes }; --[[--------------------------< O V E R R I D E _ N A M E S >-------------------------------------------------- table of non-English month names that are valid but are not in the list of names taken from MediaWiki with month_names_get(). Items in this list have the form: ['<non-English month name>'] = 'English month name', '<non-English month name>' must be lowercase ]] local override_names = { [''] = '', } --[[--------------------------< M O N T H _ N A M E S _ G E T >------------------------------------------------ creates a translation table of non-English month names listed in lang{} mapped to English month names listed in en_months{} (which this function also fills). ]] local function month_names_get () local month_names = {}; local lang_obj = mw.language.getContentLanguage(); -- make a language object for the local language for i=1, 12 do -- loop 12x and en_months[i] = lang_obj:formatDate('F', '2018-' .. i) -- get month names for each i end for _, lang in ipairs (langs) do -- spin through the languages table lang_obj = mw.getLanguage (lang); -- make a language object for the current language for i, en_month in ipairs (en_months) do -- spin through the English month-names table month_names[lang_obj:formatDate('F', en_month):lower()] = en_month; -- translate the English name to the current language and store in the translations table if 'pl' == lang then -- for polish and other languages that have nominative and genitive forms month_names[lang_obj:formatDate('xg', en_month):lower()] = en_month; -- translate English to genitive form and save end end end return month_names; end --[[--------------------------< E X P O R T E D T A B L E S >------------------------------------------------ ]] return { month_names = month_names_get (), override_names = override_names, patterns = patterns, } 8rs82tv9iosyrx28xvjxxrr2y8l6dex Modulo:Namespace detect/config 828 21258 367034 2020-06-02T20:25:50Z Anfrx 16583 Pagina nova: -------------------------------------------------------------------------------- -- Namespace detect configuration data -- --... Scribunto text/plain -------------------------------------------------------------------------------- -- Namespace detect configuration data -- -- -- -- This module stores configuration data for Module:Namespace detect. Here -- -- you can localise the module to your wiki's language. -- -- -- -- To activate a configuration item, you need to uncomment it. This means -- -- that you need to remove the text "-- " at the start of the line. -- -------------------------------------------------------------------------------- local cfg = {} -- Don't edit this line. -------------------------------------------------------------------------------- -- Parameter names -- -- These configuration items specify custom parameter names. Values added -- -- here will work in addition to the default English parameter names. -- -- To add one extra name, you can use this format: -- -- -- -- cfg.foo = 'parameter name' -- -- -- -- To add multiple names, you can use this format: -- -- -- -- cfg.foo = {'parameter name 1', 'parameter name 2', 'parameter name 3'} -- -------------------------------------------------------------------------------- ---- This parameter displays content for the main namespace: -- cfg.main = 'main' ---- This parameter displays in talk namespaces: -- cfg.talk = 'talk' ---- This parameter displays content for "other" namespaces (namespaces for which ---- parameters have not been specified): -- cfg.other = 'other' ---- This parameter makes talk pages behave as though they are the corresponding ---- subject namespace. Note that this parameter is used with [[Module:Yesno]]. ---- Edit that module to change the default values of "yes", "no", etc. -- cfg.subjectns = 'subjectns' ---- This parameter sets a demonstration namespace: -- cfg.demospace = 'demospace' ---- This parameter sets a specific page to compare: cfg.demopage = 'page' -------------------------------------------------------------------------------- -- Table configuration -- -- These configuration items allow customisation of the "table" function, -- -- used to generate a table of possible parameters in the module -- -- documentation. -- -------------------------------------------------------------------------------- ---- The header for the namespace column in the wikitable containing the list of ---- possible subject-space parameters. -- cfg.wikitableNamespaceHeader = 'Namespace' ---- The header for the wikitable containing the list of possible subject-space ---- parameters. -- cfg.wikitableAliasesHeader = 'Aliases' -------------------------------------------------------------------------------- -- End of configuration data -- -------------------------------------------------------------------------------- return cfg -- Don't edit this line. 1o6ozz56i8q0xgyl6xa41n2v7kelhli Modulo:Namespace detect/data 828 21259 367035 2020-06-02T20:26:25Z Anfrx 16583 Pagina nova: -------------------------------------------------------------------------------- -- Namespace detect data -- -- This module holds... Scribunto text/plain -------------------------------------------------------------------------------- -- Namespace detect data -- -- This module holds data for [[Module:Namespace detect]] to be loaded per -- -- page, rather than per #invoke, for performance reasons. -- -------------------------------------------------------------------------------- local cfg = require('Module:Namespace detect/config') local function addKey(t, key, defaultKey) if key ~= defaultKey then t[#t + 1] = key end end -- Get a table of parameters to query for each default parameter name. -- This allows wikis to customise parameter names in the cfg table while -- ensuring that default parameter names will always work. The cfg table -- values can be added as a string, or as an array of strings. local defaultKeys = { 'main', 'talk', 'other', 'subjectns', 'demospace', 'demopage' } local argKeys = {} for i, defaultKey in ipairs(defaultKeys) do argKeys[defaultKey] = {defaultKey} end for defaultKey, t in pairs(argKeys) do local cfgValue = cfg[defaultKey] local cfgValueType = type(cfgValue) if cfgValueType == 'string' then addKey(t, cfgValue, defaultKey) elseif cfgValueType == 'table' then for i, key in ipairs(cfgValue) do addKey(t, key, defaultKey) end end cfg[defaultKey] = nil -- Free the cfg value as we don't need it any more. end local function getParamMappings() --[[ -- Returns a table of how parameter names map to namespace names. The keys -- are the actual namespace names, in lower case, and the values are the -- possible parameter names for that namespace, also in lower case. The -- table entries are structured like this: -- { -- [''] = {'main'}, -- ['wikipedia'] = {'wikipedia', 'project', 'wp'}, -- ... -- } --]] local mappings = {} local mainNsName = mw.site.subjectNamespaces[0].name mainNsName = mw.ustring.lower(mainNsName) mappings[mainNsName] = mw.clone(argKeys.main) mappings['talk'] = mw.clone(argKeys.talk) for nsid, ns in pairs(mw.site.subjectNamespaces) do if nsid ~= 0 then -- Exclude main namespace. local nsname = mw.ustring.lower(ns.name) local canonicalName = mw.ustring.lower(ns.canonicalName) mappings[nsname] = {nsname} if canonicalName ~= nsname then table.insert(mappings[nsname], canonicalName) end for _, alias in ipairs(ns.aliases) do table.insert(mappings[nsname], mw.ustring.lower(alias)) end end end return mappings end return { argKeys = argKeys, cfg = cfg, mappings = getParamMappings() } ojp6d3pc8mql5nufaqdg576c9so3479 Template:Cite journal 10 21260 367095 367067 2020-06-04T17:04:18Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Template:Cita libru]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Template:Cita libru]] ctlat9oyh3m6f2dysgy90rdiw36qk3n Template:Invoke 10 21263 373090 367042 2021-06-02T04:14:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:LuaCall|invoke}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Doc}}</noinclude> ehos64g7wfp4l8fpp9ejipo5sjg528u Modulo:LuaCall 828 21264 367397 367043 2020-06-05T17:03:44Z Anfrx 16583 Scribunto text/plain local p={} function p.main(frame) local parent=frame.getParent(frame) or {} local reserved_value={} local reserved_function,reserved_contents for k,v in pairs(parent.args or {}) do _G[k]=tonumber(v) or v -- transfer every parameter directly to the global variable table end for k,v in pairs(frame.args or {}) do _G[k]=tonumber(v) or v -- transfer every parameter directly to the global variable table end --- Alas Scribunto does NOT implement coroutines, according to --- http://www.mediawiki.org/wiki/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual#string.format --- this will not stop us from trying to implement one single lousy function call if _G[1] then reserved_function,reserved_contents=mw.ustring.match(_G[1],"^%s*(%a[^%s%(]*)%(([^%)]*)%)%s*$") end if reserved_contents then local reserved_counter=0 repeat reserved_counter=reserved_counter+1 reserved_value[reserved_counter]=_G[mw.ustring.match(reserved_contents,"([^%,]+)")] reserved_contents=mw.ustring.match(reserved_contents,"[^%,]+,(.*)$") until not reserved_contents end local reserved_arraypart=_G while mw.ustring.match(reserved_function,"%.") do reserved_functionpart,reserved_function=mw.ustring.match(reserved_function,"^(%a[^%.]*)%.(.*)$") reserved_arraypart=reserved_arraypart[reserved_functionpart] end local reserved_call=reserved_arraypart[reserved_function] if type(reserved_call)~="function" then return tostring(reserved_call) else reserved_output={reserved_call(unpack(reserved_value))} return reserved_output[reserved_return or 1] end end local function tonumberOrString(v) return tonumber(v) or v:gsub("^\\", "", 1) end local function callWithTonumberOrStringOnPairs(f, ...) local args = {} for _, v in ... do table.insert(args, tonumberOrString(v)) end return (f(unpack(args))) end --[[ ------------------------------------------------------------------------------------ -- ipairsAtOffset -- This is an iterator for arrays. It can be used like ipairs, but with -- specified i as first index to iterate. i is an offset from 1 -- ------------------------------------------------------------------------------------ --]] local function ipairsAtOffset(t, i) local f, s, i0 = ipairs(t) return f, s, i0+i end local function get(s) local G = _G; for _ in mw.text.gsplit( mw.text.trim(s, '%s'), '%s*%.%s*' ) do G = G[_] end return G end --[[ ------------------------------------------------------------------------------------ -- call -- -- This function is usually useful for debugging template parameters. -- -- Example: -- {{#invoke:LuaCall|call|mw.log|a|1|2|3}} will return results of mw.log('a', 1, 2, 3) -- {{#invoke:LuaCall|call|mw.logObject|a|321}} will return results of mw.logObject('a', 321) -- -- This example show the debugging to see which Unicode characters are allowed in template parameters, -- {{#invoke:LuaCall|call|mw.ustring.codepoint|{{#invoke:LuaCall|call|mw.ustring.char|0x0061}}}} return 97 -- {{#invoke:LuaCall|call|mw.ustring.codepoint|{{#invoke:LuaCall|call|mw.ustring.char|0x0000}}}} return 65533 -- {{#invoke:LuaCall|call|mw.ustring.codepoint|{{#invoke:LuaCall|call|mw.ustring.char|0x0001}}}} return 65533 -- {{#invoke:LuaCall|call|string.format|0x%04x|{{#invoke:LuaCall|call|mw.ustring.codepoint|{{#invoke:LuaCall|call|mw.ustring.char|0x0002}}}}}} return 0xfffd -- {{#invoke:LuaCall|call|string.format|0x%04x|{{#invoke:LuaCall|call|mw.ustring.codepoint|{{#invoke:LuaCall|call|mw.ustring.char|0x007e}}}}}} return 0x007e -- {{#invoke:LuaCall|call|string.format|0x%04x|{{#invoke:LuaCall|call|mw.ustring.codepoint|{{#invoke:LuaCall|call|mw.ustring.char|0x007f}}}}}} return 0x007f -- {{#invoke:LuaCall|call|string.format|0x%04x|{{#invoke:LuaCall|call|mw.ustring.codepoint|{{#invoke:LuaCall|call|mw.ustring.char|0x0080}}}}}} return 0x0080 -- {{#invoke:LuaCall|call|string.format|0x%04x|{{#invoke:LuaCall|call|mw.ustring.codepoint|{{#invoke:LuaCall|call|mw.ustring.char|0x00a0}}}}}} return 0x00a0 -- ------------------------------------------------------------------------------------ --]] function p.call(frame) return callWithTonumberOrStringOnPairs(get(frame.args[1]), ipairsAtOffset(frame.args, 1) ) end --local TableTools = require('Module:TableTools') --[[ ------------------------------------------------------------------------------------ -- get -- -- Example: -- {{#invoke:LuaCall|get| math.pi }} will return value of math.pi -- {{#invoke:LuaCall|get|math|pi}} will return value of math.pi -- {{#invoke:LuaCall|get| math |pi}} will return value of _G[' math '].pi -- {{#invoke:LuaCall|get|_G| math.pi }} will return value of _G[' math.pi '] -- {{#invoke:LuaCall|get|obj.a.5.c}} will return value of obj.a['5'].c -- {{#invoke:LuaCall|get|obj|a|5|c}} will return value of obj.a[5].c -- ------------------------------------------------------------------------------------ --]] function p.get(frame) -- #frame.args always return 0, regardless of number of unnamed -- template parameters, so check manually instead if frame.args[2] == nil then -- not do tonumber() for this args style, -- always treat it as string, -- so 'obj.1' will mean obj['1'] rather obj[1] return get(frame.args[1]) else local G = _G for _, v in ipairs(frame.args) do G = G[tonumberOrString(v)] end return G end end --[[ ------------------------------------------------------------------------------------ -- invoke -- -- This function is used by Template:Invoke -- ------------------------------------------------------------------------------------ --]] function p.invoke(frame) local func local offset if frame.args[1] ~= nil then local m = require('Modulo:' .. frame.args[1]) if frame.args[2] ~= nil then func = m[frame.args[2]] frame.args = frame:getParent().args offset = 0 else frame.args = frame:getParent().args func = m[frame.args[1]] offset = 1 end else frame.args = frame:getParent().args func = require('Modulo:' .. frame.args[1])[frame.args[2]] offset = 2 end local args = {} for _, v in ipairsAtOffset(frame.args, offset) do table.insert(args, v) end frame.args = args return func(frame) end return p rympaq98xxavnxc2q1wem7c8tyyxqw1 Template:Cita libru/TemplateData 10 21265 367759 367091 2020-06-10T10:32:59Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki {{TemplateData header}} <templatedata> { "description": "Il template {{Cita libru}} serve per citare le fonti in Wikipedia, quando queste sono libri, utilizzando un formato standard e omogeneo, conforme a quanto previsto dalle convenzioni bibliografiche della Wikipedia.", "params": { "autore": { "label": "Autore", "description": "Nome e cognome dell'autore", "type": "string", "aliases": ["author"] }, "wkautore": { "label": "Wiki Autore", "description": "Wikilink alla voce di wikipedia sull'autore. Non si devono creare collegamenti alla stessa pagina, ad esempio se cito un libro di Adam Smith nella sua voce, questo campo non deve avere wikilink", "type": "string", "aliases": ["author-link"] }, "autore2": { "label": "Autore 2", "description": "Nome completo dell'eventuale secondo autore", "type": "string", "aliases": ["author2"] }, "autore3": { "label": "Autore 3", "description": "Nome completo dell'eventuale terzo autore", "type": "string", "aliases": ["author3"] }, "nome": { "label": "Nome", "description": "Nome dell'autore", "type": "string", "aliases": [ "1", "first" ] }, "cognome": { "label": "Cognome", "description": "funziona solo se compilato il parametro ''nome''", "type": "string", "aliases": [ "2", "surname", "last" ] }, "curatore": { "label": "Curatore", "description": "Nome del curatore. Non aggiungere altro testo, come per esempio (ed.)", "type": "string", "aliases": ["editor"] }, "nome2": { "type": "string", "label": "Nome 2", "aliases": ["first2"] }, "cognome2": { "type": "string", "label": "Cognome 2", "aliases": [ "last2", "surname2"] }, "wkautore2": { "type": "string", "label": "Wiki Autore 2", "aliases": ["author-link2"] }, "nome3": { "type": "string", "label": "Nome 3", "aliases": ["first3"] }, "cognome3": { "type": "string", "label": "Cognome 3", "aliases": ["last3", "surname3"] }, "altri": { "label": "Altri", "description": "Per aggiungere informazioni del tipo illustrazioni di Smith o tradotto da Smith", "type": "string", "aliases": ["others"] }, "titolo": { "label": "Titolo", "description": "Titolo del libro. Questo è l'unico parametro obbligatorio. Può avere wikilink, specialmente se esiste la voce su wikipedia. Non usare il corsivo", "type": "string", "required": true, "aliases": [ "3", "title" ] }, "url": { "label": "URL", "description": "URL di un libro on-line. Non può essere usato se il campo titolo contiene wikilink", "type": "string", "aliases": ["URL"] }, "formato": { "label": "Formato", "description": "Formato del libro on-line, ad esempio PDF, RTF, TXT, XLS. Non specificare se HTML, è specificato in automatico", "type": "string" }, "accesso": { "label": "Data di accesso", "description": "Data dell'ultimo accesso al libro on-line, indicata nel formato esteso giorno mese anno. Consigliato quando si usa il campo URL. Non deve avere wikilink. Sinonimo: accesso ", "type": "string" }, "edizione": { "label": "Edizione", "description": "Se il libro ha avuto più di una edizione, indicare il numero dell'edizione", "type": "string" }, "ed": { "label": "Edizione (solo n°)", "description": "Per indicare solo il numero dell'edizione, verrà inserito automaticamente come numerale", "type": "string", "aliases": ["edition"] }, "collana": { "label": "Collana", "description": "Per indicare la collana in cui è pubblicato un libro", "type": "string", "aliases": ["series", "version"] }, "dataoriginale": { "label": "Data originale", "description": "Data completa della pubblicazione dell'edizione originale, indicata nel formato esteso, ad esempio 17 febbraio 2006. Non deve avere wikilink", "type": "string" }, "annooriginale": { "label": "Anno originale", "description": "Anno della pubblicazione dell'edizione originale (4 cifre). Non deve avere wikilink. Da usare in alternativa a dataoriginale", "type": "number", "aliases": ["origyear", "orig-year"] }, "data": { "label": "Data", "description": "Data completa della pubblicazione, indicata nel formato esteso, ad esempio 17 febbraio 2006. Non deve avere wikilink", "type": "string", "aliases": ["date"] }, "anno": { "label": "Anno", "description": "Anno della pubblicazione (4 cifre). Non deve avere wikilink. Da usare in alternativa a Data", "type": "number", "aliases": [ "4", "year" ] }, "editore": { "label": "Editore", "description": "Casa editrice", "type": "string", "aliases": [ "5", "publisher" ] }, "città": { "label": "Città", "description": "Città di pubblicazione", "type": "string", "aliases": [ "6", "place" ] }, "lingua": { "label": "Lingua", "description": "Lingua in cui è scritto il libro, se diversa dall'italiano. (esempi: inglese, tedesco, spagnolo, russo, eccetera). Nel caso di più lingue separarle con una virgola", "type": "string", "aliases": ["language"] }, "p": { "label": "Pagina", "description": "Numero della pagina rilevante per la citazione", "type": "number", "aliases": [ "pagina", "page" ] }, "pp": { "label": "Pagine", "description": "Intervallo di pagine rilevanti per la citazione. Non usarlo per indicare la lunghezza del libro", "type": "string", "aliases": [ "pagine", "pages" ] }, "posizione": { "label": "Posizione", "description": "Per i casi in cui il punto da specificare non è una pagina, per esempio il frontespizio o il retro di copertina. Campo a compilazione libera", "type": "string", "aliases": ["at"] }, "volume": { "label": "Volume", "description": "Volume rilevante per la citazione, per un libro in più volumi. È possibile specificare un numero puro oppure Vol. 22", "type": "string" }, "opera": { "label": "Opera", "description": "Indicare l'opera della quale fa parte il titolo del libro", "type": "string", "aliases": ["work"] }, "capitolo": { "label": "Capitolo", "description": "Titolo del capitolo del libro", "type": "string", "aliases": ["chapter"] }, "url_capitolo": { "label": "URL capitolo", "description": "URL del singolo capitolo in un libro on-line", "type": "string", "aliases": ["chapter-url"] }, "citazione": { "label": "Citazione", "description": "Citazioni importanti tratte dal libro", "type": "string", "aliases": ["quote"] }, "cid": { "label": "Cid", "description": "Codice da assegnare al libro. Permette l'uso del template in coppia con il Template:Cita", "type": "string", "aliases": ["ref"] }, "OCLC": { "type": "string", "label": "OCLC", "description": "codice Online Computer Library Center del libro", "aliases": ["oclc"] }, "LCCN": { "type": "string", "label": "LCCN", "description": "Codice Library of Congress Control Number del libro", "aliases": ["lccn"] }, "ISBN": { "label": "ISBN", "description": "Codice ISBN, inserire solo il codice, per esempio 1-111-22222-9", "type": "string", "aliases": [ "isbn" ] }, "DOI": { "label": "DOI", "description": "Codice Digital Object Identifier del libro", "type": "string", "aliases": ["doi"] }, "SBN": { "description": "Codice SBN del libro", "type": "string", "label": "SBN", "aliases": ["sbn"] }, "traduttore": { "label": "Traduttore", "description": "per indicare il nome di un eventuale traduttore", "type": "string" }, "illustratore": { "label": "Illustratore", "description": "per indicare il nome di un eventuale illustratore", "type": "string" } }, "maps": { "citoid": { "contributor": [ [ "nome", "cognome" ], [ "nome2", "cognome2" ], [ "nome3", "cognome3" ] ], "author": [ [ "nome", "cognome" ], [ "nome2", "cognome2" ], [ "nome3", "cognome3" ] ], "title": "titolo", "bookTitle": "titolo", "url": "url", "accessDate": "accesso", "edition": "edizione", "series": "collana", "date": "data", "publisher": "editore", "location": "città", "language": "lingua", "pages": "pp", "volume": "volume", "publicationTitle": "opera", "ISBN": [ "ISBN" ], "oclc": "OCLC", "DOI": "DOI" } }, "paramOrder": [ "autore", "nome", "cognome", "wkautore", "autore2", "nome2", "cognome2", "wkautore2", "nome3", "cognome3", "autore3", "curatore", "traduttore", "illustratore", "altri", "titolo", "url", "formato", "accesso", "edizione", "ed", "collana", "dataoriginale", "annooriginale", "data", "anno", "editore", "città", "lingua", "p", "pp", "posizione", "volume", "opera", "capitolo", "url_capitolo", "citazione", "cid", "OCLC", "LCCN", "ISBN", "DOI", "SBN" ], "format": "inline" } </templatedata> p30atzx64tvx0dwvhf49rlhim263nlh Template:Template complesso/testu 10 21266 373618 367085 2021-06-02T05:02:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''Questu impiega caratteristiche intricate di sintassi di mudellu.''' <div style="padding-bottom:2px;">Hè cunsigliatu di familiarizà si incù a so cunfigurazione è [[m:Help:Parser function|funzioni parser]] prima di edità u mudellu. S'è a vostra edizione caghjuneghja prublemi inesperti, ci vole per piacè à [[Help:Reverting#Undo|annulà]] subitu, postu chì stu mudellu pò appare annantu à un grande numeru di pagine.<br/> Pudete fà sperimenti, è duvite pruvà tutti i cambiamenti principali, sia in <span class="nowraplinks">[[{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/Sandbox|/Sandbox|{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/test sandbox|/test sandbox|{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/Test sandbox|/Test sandbox|{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/test|/test|{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/Test|/Test|/sandbox}}}}}}}}}}|sandbox di stu mudellu]]</span>, u [[Template:Template sandbox|mudellu di sandbox generale]], o u vostru spaziu d'usadore prima di cambià qualcosa quì.</div><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> 9qznll392s4xha9tbzriukejj6a44eb Modulo:Format TemplateData 828 21267 367055 2020-06-03T16:52:13Z Anfrx 16583 Pagina nova: local TemplateData = { serial = "2017-11-06", suite = "TemplateData" } local plaintext = require("Module:Plain text") --[=[ improve template:TemplateData ]=]... Scribunto text/plain local TemplateData = { serial = "2017-11-06", suite = "TemplateData" } local plaintext = require("Module:Plain text") --[=[ improve template:TemplateData ]=] local Config = { -- multiple #invoke option names mapped into unique internal fields cat = "strange", classNoNumTOC = "suppressTOCnum", -- classParams = "classTable", cssParams = "stylesTable", cssParWrap = "stylesTabWrap", debug = false, docpageCreate = "suffix", docpageDetect = "subpage", msgDescMiss = "solo", -- classTable = false, -- class for params table loudly = false, -- show exported element, etc. solo = false, -- complaint on missing description strange = false, -- title of maintenance category stylesTable = false, -- styles for params table stylesTabWrap = false, -- styles for params table wrapper subpage = false, -- pattern to identify subpage suffix = false, -- subpage creation scheme suppressTOCnum = false -- class for TOC number suppression } local Data = { div = false, -- <div class="mw-templatedata-doc-wrap"> got = false, -- table, initial templatedata object heirs = false, -- table, params that are inherited less = false, -- main description missing lasting = false, -- old syntax encountered lazy = false, -- doc mode; do not generate effective <templatedata> leading = false, -- show TOC -- low = false, -- 1= mode order = false, -- parameter sequence params = false, -- table, exported parameters scream = false, -- error messages slang = false, -- project language code slim = false, -- JSON reduced to plain source = false, -- JSON input strip = false, -- <templatedata> evaluation tag = false, -- table, exported root element title = false, -- page tree = false -- table, rewritten templatedata object } local Permit = { styles = { required = "border-left: 3px solid black;", suggested = "border-left: 3px solid #888;", optional = "border-left: 3px solid #ccc", deprecated = "border-left: 3px dotted red; background-color: #FDD;", tableheadbg = "background-color: #B3B7FF;" }, params = { aliases = "table", autovalue = "string", default = "string table I18N nowiki", deprecated = "boolean string", description = "string table I18N", example = "string table I18N nowiki", label = "string table I18N", inherits = "string", required = "boolean", suggested = "boolean", type = "string" }, root = { description = "string table I18N", format = "string", maps = "table", params = "table", paramOrder = "table", sets = "table" }, search = "[{,]%%s*(['\"])%s%%1%%s*:%%s*%%{", types = { boolean = true, content = true, date = true, line = true, number = true, string = true, unknown = true, url = true, ["wiki-file-name"] = true, ["wiki-page-name"] = true, ["wiki-template-name"] = true, ["wiki-user-name"] = true, ["unbalanced-wikitext"] = true, ["string/line"] = "line", ["string/wiki-page-name"] = "wiki-page-name", ["string/wiki-user-name"] = "wiki-user-name" } } -- -- Generic utility functions -- local function Fault( alert ) -- Memorize error message -- Parameter: -- alert -- string, error message if Data.scream then Data.scream = string.format( "%s *** %s", Data.scream, alert ) else Data.scream = alert end end -- Fault() local function collapseWhitespace ( a ) -- Collapses whitespace, HTML style. return a:gsub( "%s*\n%s*", " " ) :gsub( "%s%s+", " " ) end -- collapseWhitespace -------------------------------------------------------------------------------- -- local function facet( ask, at ) -- Find physical position of parameter definition in JSON -- Parameter: -- ask -- string, parameter name -- at -- number, physical position within definition -- Returns number, or nil local seek = string.format( Permit.search, ask:gsub( "%%", "%%%%" ) :gsub( "([%-.()+*?^$%[%]])", "%%%1" ) ) local i, k = Data.source:find( seek, at ) local r, slice, source while i and not r do source = Data.source:sub( k + 1 ) slice = source:match( "^%s*\"([^\"]+)\"s*:" ) if not slice then slice = source:match( "^%s*'([^']+)'%s*:" ) end if ( slice and Permit.params[ slice ] ) or source:match( "^%s*%}" ) then r = k else i, k = Data.source:find( seek, k ) end end -- while i return r end -- facet() local function getLocalizedText( adapt ) -- Retrieve localized text from system message -- Parameter: -- adapt -- string, message ID after "templatedata-" -- Returns string, with localized text return mw.message.new( "templatedata-" .. adapt ):plain() end -- getLocalizedText() local function faculty( adjust ) -- Test template arg for boolean -- adjust -- string or nil -- Returns boolean local s = type( adjust ) local r if s == "string" then r = mw.text.trim( adjust ) r = ( r ~= "" and r ~= "0" ) elseif s == "boolean" then r = adjust else r = false end return r end -- faculty() local function failures() -- Retrieve error collection and category -- Returns string local r if Data.scream then local e = mw.html.create( "span" ) :addClass( "error" ) :wikitext( Data.scream ) r = tostring( e ) mw.addWarning( "'''TemplateData'''<br />" .. Data.scream ) if Config.strange then r = string.format( "%s[[category:%s]]", r, Config.strange ) end else r = "" end return r end -- failures() local function handleNoexportWhitespace( adjust ) -- Reduces runs of spaces, including newlines, to a single space, so the -- whole string is on one line. <noexport> blocks are left alone, but the -- <noexport> tags themselves are removed. -- adjust -- string -- Returns string, with adjusted text local r if adjust:find( "<noexport>", 1, true ) then local i = 1 local j, k = adjust:find( "<noexport>", i, true ) r = "" while j do if j > 1 then r = r .. collapseWhitespace( adjust:sub( i, j - 1 ) ) end i = k + 1 j, k = adjust:find( "</noexport>", i, true ) if j then r = r .. adjust:sub( i, j - 1 ) i = k + 1 j, k = adjust:find( "<noexport>", i, true ) else Fault( "missing </noexport>" ) end end -- while j r = r .. adjust:sub( i ) else r = collapseWhitespace( adjust ) end return r end -- handleNoexportWhitespace() local function faraway( alternatives ) -- Retrieve project language version from multilingual text -- Parameter: -- alternatives -- table, to be evaluated -- Returns -- 1 -- string, with best match -- 2 -- table of other versions, if any local n = 0 local variants = { } local r1, r2 if not Data.slang then Data.slang = mw.language.getContentLanguage():getCode() end for k, v in pairs( alternatives ) do if type( v ) == "string" then v = mw.text.trim( v ) if v ~= "" then variants[ k ] = v n = n + 1 end end end -- for k, v if n > 0 then for k, v in pairs( variants ) do if v then if n == 1 then r1 = v elseif k:lower() == Data.slang then variants[ k ] = nil r1 = v r2 = variants break -- for k, v end end end -- for k, v if not r1 then local seek = string.format( "^%s-", Data.slang ) for k, v in pairs( variants ) do if v and k:lower():match( seek ) then variants[ k ] = nil r1 = v r2 = variants break -- for k, v end end -- for k, v if not r1 then local others = mw.language.getFallbacksFor( slang ) table.insert( others, "en" ) for i = 1, #others do seek = others[ i ] if variants[ seek ] then r1 = variants[ seek ] variants[ seek ] = nil r2 = variants break -- for i end end -- i = 1, #others end if not r1 then for k, v in pairs( variants ) do if v then variants[ k ] = nil r1 = v r2 = variants break -- for k, v end end -- for k, v end end if r2 then for k, v in pairs( r2 ) do if v then local baseCode = k:match( "^%s*(%a%a%a?)-?%a*%s*$" ) if not baseCode or not mw.language.isKnownLanguageTag( baseCode ) then Fault( string.format( "Invalid <code>lang=%s</code>", k )) end end end -- for k, v end end return r1, r2 end -- faraway() local function fathers() -- Merge params with inherited values local n = 0 local p = Data.params local t = Data.tree.params local p2, t2 for k, v in pairs( Data.heirs ) do n = n + 1 end -- for k, v for i = 1, n do for k, v in pairs( Data.heirs ) do if v and not Data.heirs[ v ] then n = n - 1 t[ k ].inherits = nil Data.heirs[ k ] = nil p2 = { } t2 = { } for k2, v2 in pairs( p[ v ] ) do p2[ k2 ] = v2 end -- for k2, v2 if p[ k ] then for k2, v2 in pairs( p[ k ] ) do if type( v2 ) ~= "nil" then p2[ k2 ] = v2 end end -- for k2, v2 end p[ k ] = p2 for k2, v2 in pairs( t[ v ] ) do t2[ k2 ] = v2 end -- for k2, v2 for k2, v2 in pairs( t[ k ] ) do if type( v2 ) ~= "nil" then t2[ k2 ] = v2 end end -- for k2, v2 t[ k ] = t2 end end -- for k, v end -- i = 1, n if n > 0 then local s for k, v in pairs( Data.heirs ) do if v then if s then s = string.format( "%s &#124; %s", s, k ) else s = "Circular inherits: " .. k end end end -- for k, v Fault( s ) end end -- fathers() local function feasible( about, asked ) -- Create description head -- Parameter: -- about -- table, supposed to contain description -- asked -- true, if mandatory description -- Returns <block>, with head, or nil local para = mw.html.create( "div" ) local plus, r if about and about.description then if type( about.description ) == "string" then para:wikitext( about.description ) else para:wikitext( about.description[ 1 ] ) plus = mw.html.create( "ul" ) if not Config.loudly then plus:addClass( "templatedata-maintain" ) :css( "display", "none" ) end for k, v in pairs( about.description[ 2 ] ) do plus:node( mw.html.create( "li" ) :node( mw.html.create( "code" ) :wikitext( k ) ) :node( mw.html.create( "br" ) ) :wikitext( handleNoexportWhitespace( v ) ) ) end -- for k, v end elseif Config.solo and asked then para:addClass( "error" ) :wikitext( Config.solo ) Data.less = true else para = false end if para then if plus then r = mw.html.create( "div" ) :node( para ) :node( plus ) else r = para end end return r end -- feasible() local function feat() -- Check and store parameter sequence if Data.source then local i = 0 local s for k, v in pairs( Data.tree.params ) do if i == 0 then Data.order = { } i = 1 s = k else i = 2 break -- for k, v end end -- for k, v if i > 1 then local pointers = { } local points = { } for k, v in pairs( Data.tree.params ) do i = facet( k, 1 ) if i then table.insert( points, i ) pointers[ i ] = k i = facet( k, i ) if i then s = "Parameter '%s' detected twice" Fault( string.format( s, k ) ) end else s = "Parameter '%s' not detected" Fault( string.format( s, k ) ) end end -- for k, v table.sort( points ) for i = 1, #points do table.insert( Data.order, pointers[ points[ i ] ] ) end -- i = 1, #points elseif s then table.insert( Data.order, s ) end end end -- feat() local function feature( access ) -- Create table row for parameter, check and display violations -- Parameter: -- access -- string, with name -- Returns <tr> local mode, s, status local fine = function ( a ) s = mw.text.trim( a ) return a == s and a ~= "" and not a:find( "%|=\n" ) and not a:find( "%s%s" ) end local begin = mw.html.create( "td" ) local code = mw.html.create( "code" ) local desc = mw.html.create( "td" ) local legal = true local param = Data.tree.params[ access ] local ranking = { "required", "suggested", "optional", "deprecated" } local r = mw.html.create( "tr" ) local sort, typed for k, v in pairs( param ) do if v == "" then param[ k ] = false end end -- for k, v -- label sort = param.label or access if sort:match( "^%d+$" ) then begin:attr( "data-sort-value", string.format( "%05d", tonumber( sort ) ) ) end begin:css( "font-weight", "bold" ) :wikitext( sort ) -- name and aliases code:css( "font-size", "92%" ) :css( "white-space", "nowrap" ) :wikitext( access ) if not fine( access ) then code:addClass( "error" ) Fault( string.format( "Bad ID params.<code>%s</code>", access ) ) legal = false begin:attr( "data-sort-value", " " .. sort ) end code = mw.html.create( "td" ) :node( code ) if access:match( "^%d+$" ) then code:attr( "data-sort-value", string.format( "%05d", tonumber( access ) ) ) end if type( param.aliases ) == "table" then local lapsus for k, v in pairs( param.aliases ) do code:tag( "br" ) if type( v ) == "string" then if not fine( v ) then lapsus = true code:node( mw.html.create( "span" ) :addClass( "error" ) :css( "font-style", "italic" ) :wikitext( "string" ) ) end code:wikitext( s ) else lapsus = true code:node( mw.html.create( "code" ) :addClass( "error" ) :wikitext( type( v ) ) ) end end -- for k, v if lapsus then s = string.format( "params.<code>%s</code>.aliases", access ) Fault( getLocalizedText( "invalid-value" ):gsub( "$1", s ) ) legal = false end end -- description etc. s = feasible( param ) if s then desc:node( s ) end if param.default or param.example or param.autovalue then local details = { "default", "example", "autovalue" } local dl = mw.html.create( "dl" ) local dd, section, show for i = 1, #details do s = details[ i ] show = param[ s ] if show then section = getLocalizedText( "doc-param-" .. s ) dt = mw.html.create( "dt" ):wikitext( section ) dd = mw.html.create( "dd" ) if (string.len(show) < 80) then dt:cssText("float: left;margin-right: 1.6em;") end if param.type == "boolean" then if show == "0" then dd:wikitext("<span style=\"color: #610; font-weight: bold;\">False</span> (<code>0</code>)") elseif show == "1" then dd:wikitext("<span style=\"color: #050; font-weight: bold;\">True</span> (<code>1</code>)") else dd:wikitext( show ) end else dd:wikitext( show ) end dl:node( dt ) :node( dd ) end end -- i = 1, #details desc:node( dl ) end -- type if param.type then s = Permit.types[ param.type ] typed = mw.html.create( "td" ) if s then if s == "string" then Data.params[ access ].type = s typed:wikitext( getLocalizedText( "doc-param-type-" .. s ) ) :tag( "br" ) typed:node( mw.html.create( "span" ) :addClass( "error" ) :wikitext( param.type ) ) Data.lasting = true else s = getLocalizedText( "doc-param-type-" .. param.type ) typed:wikitext( s ) end else Data.params[ access ].type = "unknown" typed:addClass( "error" ) :wikitext( "INVALID" ) s = string.format( "params.<code>%s</code>.type", access ) Fault( getLocalizedText( "invalid-value" ):gsub( "$1", s ) ) legal = false end else typed = mw.html.create( "td" ) :wikitext( getLocalizedText( "doc-param-type-unknown" ) ) end -- status if param.required then mode = 1 if param.deprecated then Fault( string.format( "Required deprecated <code>%s</code>", access ) ) legal = false end elseif param.deprecated then mode = 4 elseif param.suggested then mode = 2 else mode = 3 end status = ranking[ mode ] ranking = getLocalizedText( "doc-param-status-" .. status ) if mode == 1 or mode == 4 then ranking = mw.html.create( "span" ) :css( "font-weight", "bold" ) :wikitext( ranking ) if type( param.deprecated ) == "string" then ranking:tag( "br" ) ranking:wikitext( param.deprecated ) end end -- <tr> r:attr( "id", "templatedata:" .. mw.uri.anchorEncode( access ) ) :cssText( Permit.styles[ status ] ) :node( begin ) :node( code ) :node( desc ) :node( typed ) :node( mw.html.create( "td" ) :attr( "data-sort-value", tostring( mode ) ) :node( ranking ) ) :newline() if not legal then r:css( "border", "#FF0000 3px solid" ) end return r end -- feature() local function features() -- Create <table> for parameters -- Returns <table>, or nil local r if Data.tree and Data.tree.params then local style = Permit.styles.tableheadbg local tbl = mw.html.create( "table" ) :addClass( "wikitable" ) local tr = mw.html.create( "tr" ) feat() if Data.order and #Data.order > 1 then tbl:addClass( "sortable" ) end -- if Config.classTable then -- tbl:addClass( Config.classTable ) -- end if Config.stylesTable then tbl:cssText( Config.stylesTable ) end tr:node( mw.html.create( "th" ) :attr( "colspan", "2" ) :cssText( style ) :wikitext( getLocalizedText( "doc-param-name" ) ) ) :node( mw.html.create( "th" ) :cssText( style ) :wikitext( getLocalizedText( "doc-param-desc" ) ) ) :node( mw.html.create( "th" ) :cssText( style ) :wikitext( getLocalizedText( "doc-param-type" ) ) ) :node( mw.html.create( "th" ) :cssText( style ) :wikitext( getLocalizedText( "doc-param-status" ) ) ) tbl:newline() -- :node( mw.html.create( "thead" ) :node( tr ) -- ) :newline() if Data.order then for i = 1, #Data.order do tbl:node( feature( Data.order[ i ] ) ) end -- for i = 1, #Data.order end if Config.stylesTabWrap then r = mw.html.create( "div" ) :cssText( Config.stylesTabWrap ) :node( tbl ) else r = tbl end end return r end -- features() local function finalize() -- Wrap presentation into frame -- Returns string local r if Data.div then r = tostring( Data.div ) elseif Data.strip then r = Data.strip else r = "" end return r .. failures() end -- finalize() local function find() -- Find JSON data within page source (title) -- Returns string, or nil local s = Data.title:getContent() local i, j = s:find( "<templatedata>", 1, true ) local r if i then local k = s:find( "</templatedata>", j, true ) if k then r = mw.text.trim( s:sub( j + 1, k - 1 ) ) end end return r end -- find() local function flat( adjust ) -- Remove formatting from text string -- Parameter: -- arglist -- string, to be stripped, or nil -- Returns string, or nil local r if adjust then r = adjust:gsub( "\n", " " ) if r:find( "<noexport>", 1, true ) then r = r:gsub( "<noexport>(.*)</noexport>", "" ) end r = plaintext._main(r) if r:find( "&", 1, true ) then r = mw.text.decode( r ) end end return r end -- flat() local function flush() -- JSON encode narrowed input; obey unnamed (numerical) parameters -- Returns <templatedata> JSON string local r if Data.tag then r = mw.text.jsonEncode( Data.tag ):gsub( "%}$", "," ) else r = "{" end r = r .. "\n\"params\":{" if Data.order then local sep = "" local s for i = 1, #Data.order do s = Data.order[ i ] r = string.format( "%s%s\n%s:%s", r, sep, mw.text.jsonEncode( s ), mw.text.jsonEncode( Data.params[ s ] ) ) sep = ",\n" end -- for i = 1, #Data.order end r = r .. "\n}\n}" return r end -- flush() local function focus( access ) -- Check components; focus multilingual description, build trees -- Parameter: -- access -- string, name of parameter, nil for root local f = function ( a, at ) local r if at then r = string.format( "<code>params.%s</code>", at ) else r = "''root''" end if a then r = string.format( "%s<code>.%s</code>", r, a ) end return r end local parent if access then parent = Data.got.params[ access ] else parent = Data.got end if type( parent ) == "table" then local elem, got, permit, s, scope, slot, tag, target if access then permit = Permit.params if type( access ) == "number" then slot = tostring( access ) else slot = access end else permit = Permit.root end for k, v in pairs( parent ) do scope = permit[ k ] if scope then s = type( v ) if s == "string" then v = mw.text.trim( v ) end if scope:find( s, 1, true ) then if scope:find( "I18N", 1, true ) then if s == "string" then elem = handleNoexportWhitespace( v ) else local translated v, translated = faraway( v ) if v then if translated and k == "description" then elem = { [ 1 ] = handleNoexportWhitespace( v ), [ 2 ] = translated } else elem = handleNoexportWhitespace( v ) end else elem = false end end if v then if scope:find( "nowiki", 1, true ) then elem = mw.text.nowiki( v ) else v = flat( v ) end end else if k == "params" and not access then v = nil elem = nil elseif k == "format" and not access then v = mw.text.decode( v ) elem = v elseif k == "inherits" then elem = v if not Data.heirs then Data.heirs = { } end Data.heirs[ slot ] = v v = nil elseif s == "string" then v = mw.text.nowiki( v ) elem = v else elem = v end end if type( elem ) ~= "nil" then if not target then if access then if not Data.tree.params then Data.tree.params = { } end Data.tree.params[ slot ] = { } target = Data.tree.params[ slot ] else Data.tree = { } target = Data.tree end end target[ k ] = elem elem = false end if type( v ) ~= "nil" then if not tag then if access then if not Data.params then Data.params = { } end Data.params[ slot ] = { } tag = Data.params[ slot ] else Data.tag = { } tag = Data.tag end end tag[ k ] = v end else s = string.format( "Type <code>%s</code> bad for %s", scope, f( k, slot ) ) Fault( s ) end else Fault( "Unknown component " .. f( k, slot ) ) end end -- for k, v else Fault( f() .. " needs to be of <code>object</code> type" ) end end -- focus() local function format() -- Build presented documentation -- Returns <div> local r = mw.html.create( "div" ) local s = feasible( Data.tree, true ) if s then r:node( s ) end if Data.leading then local toc = mw.html.create( "div" ) if Config.suppressTOCnum then toc:addClass( Config.suppressTOCnum ) end toc:css( "margin-top", "0.5em" ) :wikitext( "__TOC__" ) r:newline() :node( toc ) :newline() end s = features() if s then if Data.leading then r:node( mw.html.create( "h2" ) :wikitext( getLocalizedText( "doc-params" ) ) ) :newline() end r:node( s ) end if Data.tree and Data.tree.format then local e, style s = Data.tree.format:lower( Data.tree.format ) if s == "inline" or s == "block" then style = "i" else style = "code" end r:node( mw.html.create( "p" ) :wikitext( "Format: " ) :node( mw.html.create( style ) :wikitext( s ) ) ) end return r end -- format() local function free() -- Remove JSON comment lines Data.source:gsub( "([{,\"'])(%s*\n%s*//.*\n%s*)([},\"'])", "%1%3" ) end -- free() local function full() -- Build HTML table for display from JSON data, and append an invisible -- <templatedata> block. Data.div = mw.html.create( "div" ) :addClass( "mw-templatedata-doc-wrap" ) focus() if Data.tag then if type( Data.got.params ) == "table" then for k, v in pairs( Data.got.params ) do focus( k ) end -- for k, v if Data.heirs then fathers() end end end Data.div:node( format() ) if not Data.lazy then Data.slim = flush() if TemplateData.frame then local div = mw.html.create( "div" ) local tdata = { [ 1 ] = "templatedata", [ 2 ] = Data.slim } Data.strip = TemplateData.frame:callParserFunction( "#tag", tdata ) div:wikitext( Data.strip ) if Config.loudly then -- Display raw templatedata table all the time. Data.div:node( mw.html.create( "hr" ) ) Data.div:node( div ) else -- Creates an expand link to check raw templatedata table. local wrapper = mw.html.create( "div" ) wrapper:addClass( "mw-collapsible" ) wrapper:addClass( "mw-collapsed" ) wrapper:css( "font-size", "85%" ) div:addClass( "mw-collapsible-content" ) wrapper:wikitext( "'''Test of raw TemplateData output''': " ) wrapper:node( div ) Data.div:node( wrapper ) end end end end -- full() local function furnish( adapt, arglist ) -- Called by f, this function is the first to do any real work when the -- module is invoked. -- Parameter: -- adapt -- table, #invoke parameters -- arglist -- table, template parameters -- Returns string --local spy="" local source for k, v in pairs( Config ) do if adapt[ k ] and adapt[ k ] ~= "" then Config[ v ] = adapt[ k ] end end -- for k, v Config.loudly = faculty( arglist.debug or adapt.debug ) --if mw.site.server:find( "//de.wikipedia.beta.wmflabs.org", 1, true ) then -- Config.loudly = true --end Data.lazy = faculty( arglist.lazy ) and not Config.loudly Data.leading = faculty( arglist.TOC ) if arglist.JSON then source = arglist.JSON elseif arglist[ 1 ] then local s = mw.text.trim( arglist[ 1 ] ) local start = s:sub( 1, 1 ) if start == "<" then Data.strip = s elseif start == "{" then source = s elseif mw.ustring.sub( s, 1, 8 ) == mw.ustring.char( 127, 39, 34, 96, 85, 78, 73, 81 ) then -- <DEL> ' " ` U N I Q Data.strip = s end end if not source then Data.title = mw.title.getCurrentTitle() source = find() if not source and Config.subpage and Config.suffix and not Data.title.text:match( Config.subpage ) then local s = string.format( Config.suffix, Data.title.prefixedText ) Data.title = mw.title.new( s ) if Data.title.exists then source = find() end end --if source and -- ( source:find( "|", 1, true ) or -- source:find( "}}", 1, true ) ) then -- -- <ref --spy=string.format( "[[category:%s]]", Config.strange ) --end end if not Data.lazy and Config.subpage then if not Data.title then Data.title = mw.title.getCurrentTitle() end Data.lazy = Data.title.text:match( Config.subpage ) end TemplateData.getPlainJSON( source ) return finalize() --return spy .. finalize() end -- furnish() TemplateData.failsafe = function ( assert ) -- Checks the age of this implementation against some minimum ("assert"). local r if not assert or assert <= TemplateData.serial then r = TemplateData.serial else r = false end return r end -- TemplateData.failsafe() TemplateData.getPlainJSON = function ( adapt ) -- Reduce enhanced JSON data to plain text localized JSON -- Parameter: -- adapt -- string, with enhanced JSON -- Returns string, or not if type( adapt ) == "string" then Data.source = adapt free() Data.got = mw.text.jsonDecode( Data.source ) if Data.got then full() if Data.lasting then Fault( "deprecated type syntax" ) end if Data.less then Fault( Config.solo ) end elseif not Data.strip then Fault( "fatal JSON error" ) end end return Data.slim end -- TemplateData.getPlainJSON() TemplateData.test = function ( adapt, arglist ) TemplateData.frame = mw.getCurrentFrame() return furnish( adapt, arglist ) end -- TemplateData.test() -- Export local p = { } p.f = function ( frame ) -- The entry point for templates invoking the module. -- Just wraps furnish in an exception handler. local lucky, result TemplateData.frame = frame lucky, result = pcall( furnish, frame.args, frame:getParent().args ) if not lucky then Fault( "INTERNAL: " .. result ) result = failures() end return result end -- p.f() p.failsafe = function ( frame ) -- Versioning interface local s = type( frame ) local since if s == "table" then since = frame.args[ 1 ] elseif s == "string" then since = frame end if since then since = mw.text.trim( since ) if since == "" then since = false end end return TemplateData.failsafe( since ) or "" end -- p.failsafe() p.TemplateData = function () -- Module interface return TemplateData end return p o9jopjzl3yndhcqb3gdc76siaew435z Template:BASEPAGENAME 10 21268 372922 367058 2021-06-02T04:09:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{BASEPAGENAME:{{{1|}}}}}<includeonly>[[Category:Pages which use a template in place of a magic word|A{{PAGENAME}}]]</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> olm88ygcni351mvh5qump97v4doxhzi Template:Commonscat 10 21269 367059 2020-06-03T17:17:27Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Commons category]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Commons category]] eck4ul9ci6v627hyx9wdv4ezz0ylzi4 Template:Commons category 10 21270 372988 368201 2021-06-02T04:11:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Sister project | position = {{{position|}}} | project = commons | text = Wikimedia Commons hà una {{{alt-term|media riguardanti}}} '''''[[commons:{{#if:{{{1|}}}|Categuria:{{{1|}}}|{{if then show|{{#invoke:WikidataIB |getCommonsLink|qid={{{qid|}}}|onlycat=True}}|Categuria:{{PAGENAME}}}}}}|<span style="{{#ifeq:{{{nowrap|no}}}|yes|white-space:nowrap;}} {{#ifeq:{{{italic|no}}}|yes|font-style: italic; }}">{{#ifeq:{{{lcf|{{{lcfirst|no}}}}}}|yes|{{lcfirst:{{{2|{{#if:{{{1|}}} | {{{1|}}} <!-- -->|{{if then show|{{#invoke:String|replace|{{#invoke:WikidataIB |getCommonsLink|qid={{{qid|}}}|onlycat=True}}|Category:|}}<!-- --> |{{PAGENAME}} }} }} }}} }}<!-- -->|{{{2|{{#if:{{{1|}}} | {{{1|}}} <!-- -->|{{if then show|{{#invoke:String|replace|{{#invoke:WikidataIB |getCommonsLink|qid={{{qid|}}}|onlycat=True}}|Category:|}}<!-- --> |{{PAGENAME}} }} }} }}} }}</span>]]'''''.<!-- A fine di u codice mudellu, avà aghjunghje categorie di tracciamentu pertinenti --><includeonly>{{#switch:{{NAMESPACE}}||{{ns:14}}=<!-- Only add tracking categories to articles and categories. -->{{#if:{{{1|}}}|{{#ifeq:Category:{{replace|{{{1|}}}|_|&#32;}}|{{#invoke:WikidataIB |getCommonsLink|qid={{{qid|}}}|onlycat=True|fallback=False}}|<!-- -->|{{#ifeq:{{replace|{{{1|}}}|_|&#32;}}|{{PAGENAME}}|<!-- ... the local parameter is the same as the local pagename, but not the same as on Wikidata -->[[Category:Commons category link is defined as the pagename]]{{#invoke:Preview warning|main|Commons category does not match the Commons sitelink on Wikidata - [[Template:Commons_category#Resolving_discrepancies|please check]]}}<!-- ... the local parameter does not match either of these -->|[[Category:Commons category link is locally defined]]{{#invoke:Preview warning|main|Commons category does not match the Commons sitelink on Wikidata - [[Template:Commons_category#Resolving_discrepancies|please check]]}}}} }}<!-- We don't have a locally-defined link -->|{{#if:{{#invoke:WikidataIB |getCommonsLink|qid={{{qid|}}}|onlycat=True|fallback=False}}|<!-- ... so we're using Wikidata -->[[Category:Commons category link from Wikidata]]<!-- <!-- ... or we're using P373 -->|{{#ifeq:{{#invoke:WikidataIB |getCommonsLink |qid={{{qid|}}}|onlycat=True|fallback=True}}|{{#invoke:WikidataIB |getCommonsLink |qid={{{qid|}}}|onlycat=True|fallback=False}}|[[Category:Commons category link is the pagename]]{{#invoke:Preview warning|main|Commons category does not match the Commons sitelink on Wikidata - [[Template:Commons_category#Resolving_discrepancies|please check]]}}|[[Category:Commons category link is on Wikidata using P373]]{{#invoke:Preview warning|main|Commons category does not match the Commons sitelink on Wikidata - [[Template:Commons_category#Resolving_discrepancies|please check]]}}}} }} }} }}</includeonly> }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- Add categories to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> ev8w750r3jfufkxyqtn7jdukgm0qwfu Template:Sister project 10 21271 373300 367061 2021-06-02T04:18:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Side box | metadata=no | position = {{{position|}}} | image = {{#switch: {{{image|}}} | none = <!-- "image=none", do nothing --> | = <!-- No image fed, select an image --> [[File:{{#switch: {{lc: {{{project|}}} }} | commons = Commons-logo.svg | meta|metawiki|m = Wikimedia Community Logo.svg | wikibooks|wbk|wb|b = Wikibooks-logo-en-noslogan.svg | wikidata|data = Wikidata-logo.svg | wikiquote|quote|wqt|q = Wikiquote-logo.svg | wikipedia|wp|w = Wikipedia-logo-v2.svg | wikisource|source|ws|s = Wikisource-logo.svg | wiktionary|wkt|wdy|d = Wiktionary-logo-en-v2.svg | wikinews|news|wnw|n = Wikinews-logo.svg | wikispecies|species = Wikispecies-logo.svg | wikiversity|wvy|v = Wikiversity-logo.svg | wikivoyage|voyage|voy = Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg | mediawiki|mw = Mediawiki.png | outreachwiki|outreach = Wikimedia Outreach.png | incubator = Incubator-notext.svg | #default = Wikimedia-logo.svg }}|40x40px|class=noviewer|alt=|link= ]] | #default = {{{image|}}} }} | text = {{{text}}} | below = {{{below|}}} | imageright = {{{imageright|}}} | class = plainlinks sistersitebox }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}<!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --></noinclude> 0n2j3g8wnjar9t9w2mc99ky8kkhkda9 Template:Side box 10 21272 373298 367062 2021-06-02T04:18:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#invoke:Side box|main}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> 4jv6fiyns3t0q7ct1mbafzdkmypo2n0 Modulo:Side box 828 21273 367063 2020-06-03T17:18:56Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module implements {{side box}}. local yesno = require('Module:Yesno') local p = {} function p.main(frame) local origArgs = frame:getParent().args local args = {} for k,... Scribunto text/plain -- This module implements {{side box}}. local yesno = require('Module:Yesno') local p = {} function p.main(frame) local origArgs = frame:getParent().args local args = {} for k, v in pairs(origArgs) do v = v:match('%s*(.-)%s*$') if v ~= '' then args[k] = v end end return p._main(args) end function p._main(args) local data = p.makeData(args) return p.renderSidebox(data) end function p.makeData(args) local data = {} -- Main table classes data.classes = {} if yesno(args.metadata) ~= false then table.insert(data.classes, 'metadata') end if args.position and args.position:lower() == 'left' then table.insert(data.classes, 'mbox-small-left') else table.insert(data.classes, 'mbox-small') end table.insert(data.classes, args.class) -- Image if args.image and args.image ~= 'none' then data.image = args.image end -- Copy over data that doesn't need adjusting local argsToCopy = { -- Styles 'style', 'textstyle', -- Above row 'above', 'abovestyle', -- Body row 'text', 'imageright', -- Below row 'below', } for i, key in ipairs(argsToCopy) do data[key] = args[key] end return data end function p.renderSidebox(data) -- Renders the sidebox HTML. -- Table root local root = mw.html.create('table') root:attr('role', 'presentation') for i, class in ipairs(data.classes or {}) do root:addClass(class) end root:css{border = '1px solid #aaa', ['background-color'] = '#f9f9f9', color = '#000'} if data.style then root:cssText(data.style) end -- The "above" row if data.above then local aboveCell = root:newline():tag('tr'):tag('td') aboveCell :attr('colspan', data.imageright and 3 or 2) :addClass('mbox-text') if data.textstyle then aboveCell:cssText(data.textstyle) end if data.abovestyle then aboveCell:cssText(data.abovestyle) end aboveCell :newline() :wikitext(data.above) end -- The body row local bodyRow = root:newline():tag('tr'):newline() if data.image then bodyRow:tag('td') :addClass('mbox-image') :wikitext(data.image) else bodyRow:tag('td'):css('width', '1px') end local textCell = bodyRow:newline():tag('td') textCell:addClass('mbox-text plainlist') if data.textstyle then textCell:cssText(data.textstyle) end textCell:wikitext(data.text) if data.imageright then bodyRow:newline():tag('td') :addClass('mbox-imageright') :wikitext(data.imageright) end -- The below row if data.below then local belowCell = root:newline():tag('tr'):tag('td') belowCell :attr('colspan', data.imageright and 3 or 2) :addClass('mbox-text') if data.textstyle then belowCell:cssText(data.textstyle) end belowCell:wikitext(data.below) end root:newline() return tostring(root) end return p dv8zqfc1qz5h1eftaqbuoxpfew96q44 Template:Cita ghjurnale 10 21274 372961 367071 2021-06-02T04:10:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Citation/CS1|citation |CitationClass=ghjurnale }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 112o8ar26axfegoyga4ftrsl0wnv54q Template:Cita rivista 10 21275 372962 367072 2021-06-02T04:10:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Citation/CS1|citation |CitationClass=rivista }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> t65no5aplqcfrf1epuezzkegpsmcncn Modulo:Pagetype/config 828 21276 367084 367080 2020-06-03T19:35:15Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:ADE7:1FAA:DF96:BCAA Scribunto text/plain -------------------------------------------------------------------------------- -- Module:Pagetype configuration data -- -- This page holds localisation and configuration data for Module:Pagetype. -- -------------------------------------------------------------------------------- local cfg = {} -- Don't edit this line. -------------------------------------------------------------------------------- -- Start configuration data -- -------------------------------------------------------------------------------- -- This table holds the values to use for "main=true", "user=true", etc. Keys to -- this table should be namespace parameters that can be used with -- [[Module:Namespace detect]]. cfg.pagetypes = { ['main'] = 'articulu', ['user'] = 'pagina d’usadore', ['project'] = 'pagina di u prugettu', ['wikipedia'] = 'pagina di u prugettu', ['wp'] = 'pagina di u prugettu', ['file'] = 'fugliale', ['image'] = 'imagine', ['mediawiki'] = 'pagina d’interfaccia', ['template'] = 'mudellu', ['help'] = 'pagina d’aiutu', ['category'] = 'categuria', ['portal'] = 'portale', ['book'] = 'libru', ['draft'] = 'abbozzu', ['education program'] = 'pagina di prugrammi d’educazione', ['timedtext'] = 'Pianu di testu di tempu', ['module'] = 'modulu', ['topic'] = 'sughjettu', ['gadget'] = 'gadget', ['gadget definition'] = 'definizione di u gadget', ['talk'] = 'pagina di discussione', ['special'] = 'pagina spiciale', ['media'] = 'media', } -- This table holds the names of the namespaces to be looked up from -- cfg.pagetypes by default. cfg.defaultNamespaces = { 'main', 'file', 'template', 'category', 'module', 'book' } -- This table holds the names of the namespaces to be looked up from -- cfg.pagetypes if cfg.defaultnsExtended is set. cfg.extendedNamespaces = { 'main', 'user', 'project', 'file', 'mediawiki', 'template', 'category', 'help', 'portal', 'module', 'book', 'draft' } -- The parameter name to set which default namespace values to be looked up from -- cfg.pagetypes. cfg.defaultns = 'defaultns' -- The value of cfg.defaultns to set all namespaces, including talk. cfg.defaultnsAll = 'all' -- The value of cfg.defaultns to set the namespaces listed in -- cfg.extendedNamespaces cfg.defaultnsExtended = 'extended' -- The value of cfg.defaultns to set no default namespaces. cfg.defaultnsNone = 'none' -- The parameter name to use for disambiguation pages page. cfg.dab = 'dab' -- This table holds the different possible aliases for disambiguation-class -- pages. These should be lower-case. cfg.dabAliases = { 'disambiguation', 'disambig', 'disamb', 'dab' } -- The default value for disambiguation pages. cfg.dabDefault = 'page' -- The parameter name to use for N/A-class page. cfg.na = 'na' -- This table holds the different possible aliases for N/A-class pages. These -- should be lower-case. cfg.naAliases = {'na', 'n/a'} -- The default value for N/A-class pages. cfg.naDefault = 'page' -- The parameter name to use for redirects. cfg.redirect = 'redirect' -- The default value to use for redirects. cfg.redirectDefault = 'redirect' -- The parameter name for undefined namespaces. cfg.other = 'other' -- The value used if the module detects an undefined namespace. cfg.otherDefault = 'page' -- This table holds plurals not formed by a simple suffix. cfg.irregularPlurals = { ["category"] = "categurie" } -------------------------------------------------------------------------------- -- End configuration data -- -------------------------------------------------------------------------------- return cfg -- Don't edit this line h5pho44ilvss2tfa7db9j4fzsq5udup Template:Pp 10 21277 367090 2020-06-04T12:13:41Z Jumpy01 11155 Jumpy01 ha spostato la pagina [[Template:Pp]] a [[Template:Protetta]] tramite redirect: in corsu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Template:Protetta]] 3d6i3b699adcnuhwanmgqazd9vnix5b Template:Documentazione 10 21278 367102 2020-06-05T09:55:37Z Anfrx 16583 Pagina nova: {{#invoke:documentation|main|_content={{ {{#invoke:documentation|contentTitle}}}}}}<noinclude> <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> wikitext text/x-wiki {{#invoke:documentation|main|_content={{ {{#invoke:documentation|contentTitle}}}}}}<noinclude> <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> o4ddn701tao1ufdnkxe1wdgz5b5ga84 Template:Documentazione/man 10 21279 367850 367105 2020-06-12T09:53:18Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:4C8F:7393:4E64:327E wikitext text/x-wiki {{template shortcut|doc}} <noinclude>{{pp-semi-indef}} </noinclude>{{Distinguish|Template:Documentation subpage}} {{Documentation subpage}} {{High-use| 71768 }} {{stack|{{Lua|Module:Documentation}}}} <!---- Categories where indicated at the bottom of this page, please; interwikis at Wikidata ----> Eccu u mudellu di '''{{tlf|Documentation}}''' imprudatu in guasi ogni pagina di mudellu per cuntene e struzzione è infurmazione documentate di quellu mudellu, ancu[[Wikipedia:TemplateData|<templatedata>]]. Per struzzione precise nantu à cumu è quandu aduprà stu mudellu, vede [[Wikipedia:Template documentation]] (shortcut: [[WP:TDOC]]). Stu mudellu visualizza una casella di documentazione verdi cum'è vi vede avà è carica automaticamente u cuntenutu da una subpagina / doc. Pudete ancu carà u cuntenutu da altri posti, se hè struitu per. Stu mudellu hè destinatu à documentà mudelli è altre pagine chì sò [[Wikipedia:Transclusion|transclus]] in altre pagine. Pò esse usatu in u [[Wikipedia:Template namespace|mudellu namespace]] è a maiò parte di altre [[Wikipedia:Namespace|spazii di nomi]]. L'usu di stu mudellu permette chì i mudelli sianu [[Wikipedia:Protection policy|prutettu]] induv'ellu hè necessariu, mentre ch'ellu permette à qualchissia di edità a ducumentazione è e categurie. ===U so usu=== Nurmalmente stu mudellu hè adupratu senza paràmetri, postu in u fondu di u mudellu o di a pagina ducumentata, in un {{tag|noinclude}} containeru : <source lang="xml+smarty"> <!--Last line of your template code--><noinclude> {{Documentation}} <!-- Add categories to the /doc subpage, interwikis to Wikidata, not here --> </noinclude> </source> Allora questu mudellu carica automaticamente u cuntenutu da a pagina sottu / doc di u mudellu chì hè utilizatu. Stu mudellu pò ancu carricà u cuntenutu da qualsiasi altra pagina. Cum'è què: <source lang="xml+smarty"> <!--Last line of your template code--><noinclude> {{Documentation |Template:Other page/doc}} </noinclude> </source> Nota chì quandu caricate a documentazione da una pagina altru da a pagina locale / doc diventa difficile per trattà di e categurie. U cuntenutu pò ancu esse alimentatu direttamente cum'è testu. Cum'è què: <source lang="xml+smarty"> <!--Last line of your template code--><noinclude> {{Documentation | content = (some documentation) }}</noinclude> </source> Quandu si usa u parametru {{para|content}}, a casella doc ùn mostra normalmente i ligami [edit] [purge] in u cantonu superiore dirittu. Innota chì se a pagina / doc esiste, un ligame per ellu hè sempre mostratu in a scatula di ligame sottu a casella doc. U parametru {{para | 1}} è u parametru {{para|content}} ponu ancu esse cumminati, cum'è questu: <source lang="xml+smarty"> <!--Last line of your template code--><noinclude> {{Documentation |1=Template:Any page/doc | content = {{Template:Any page/doc |parameters}} }}</noinclude> </source> Allora u pagename alimentatu cum'è paràmetru 1 hè usatu per i ligami [edit] [purge] è per u ligame / doc in a casella di ligame sottu a casella doc. Ma u paràmetru '''cuntenutu''' hè usatu per u cuntenutu mostratu in a casella doc. U codice sopra significa chì u cuntenutu hè trascrittu cum'è {{tnull|Template:Any page/doc{{!}}parameters}}. In questu esempiu un paràmetru hè alimentatu ancu à a pagina / doc. === Locu è tag === Stu codice deve esse aghjuntu à u fondu di u codice di mudellu, senza poche di spazii prima {{Tag|noinclude|o}} (chì causaria più spaziu nant'à e pagine induve u mudellu hè adupratu):<syntaxhighlight lang=moin><noinclude> {{documentation}} </noinclude></syntaxhighlight> Per inserisce automaticamente i [[Wikipedia: Noinclude | noinclude tags]], a chjama di mudellu è u cumentu di guida, pudete ancu aduprà sta shortcut di codice [[Wikipedia:Substitution|substitution]] : {{tlxs|doc-code}} Which results in: <syntaxhighlight lang=moin><noinclude> {{documentation}} <!-- Add categories to the /doc subpage and interwikis in Wikidata, not here! --> </noinclude></syntaxhighlight> === Certa prassi === I categurie chì applicanu à u mudellu stessu deve esse aghjuntu à u fondu di a subpage / doc, à l'internu {{tag|noinclude|p|content={{((}}Sandbox other{{!!}}...{{))}}}}. I ligami Interwiki chì applicanu à u mudellu sò deve esse elencu in [[d:|Wikidata]] (più à [[Wikipedia:Wikidata]]). Per casi più cumplessi, vede [[Wikipedia:Template documentation#Categories è ligami interwiki]]. Se a pagina di documentazione cuntene {{tag|includeonly|o}} o {{tag|noinclude|o}} etichette cum'è parte di u testu di a documentazione visibile, rimpiazzate u "<code>&lt;</code>" cun "<code>&amp;lt;</code>" o usà [[Template:tag]]. === Intestazione === Quandu in u nome di spazi Template, stu mudellu mostra sta rubrica : :[[File:Test Template Info-Icon - Version (2).svg|32px|link=[[Wikipedia:Template documentation]]]] '''Template documentation''' In a maiò parte di altri spazii di nomi, cum'è "Wikipedia:", mostra sta rubrica : :'''Documentation''' Ma quandu nantu à e pagine File (image) mostra sta rubrica: : '''Sintesi''' U paràmetru '''intestazione''' pò esse usatu per stabilisce l'intestazione à qualcosa altru. Cum'è què: :<code><nowiki>{{Documentation |heading=Infobox documentation}}</nowiki></code> Se u paràmetru '' 'intestazione' '' hè viotu ma definitu, ùn hè micca mostratu alcun rubricu è ùn ci sò affissati alcuni [edit] [purge]. Cum'è què: :<code><nowiki>{{Documentation |heading=}}</nowiki></code> The '''heading-style''' parameter can be fed optional [[Cascading Style Sheets|CSS]] values. Without quotation marks <code>" "</code> but with the ending semicolons <code>;</code>. For example: :<code>heading-style=font-size:150%;color:red;</code> ===Link box=== Below the big doc box is a small link box that shows some meta-data about the documentation. The link box shows different things depending on what parameters are fed to this template, and in which namespace it is used. In some cases the link box is not shown at all. To hide the link box, add the parameter : {{para|link box|off}}. You can also insert customised text into the link box, by setting the {{para|link box}} parameter. For example: <pre style="width:auto; overflow:scroll"> |link box=This documentation is automatically generated by [[Template:Country showdata]] </pre> ===Automatic functions=== If the documentation page does not exist, the [create] link includes a [[mw:Manual:Creating pages with preloaded text|preload]] page so that clicking it will pre-fill the edit form with the basic documentation page format. Preload text is also used for the /sandbox and /testcases [create] links. When this template is on a protected template page it now automatically adds {{tl|pp-template}}, which shows the grey or red padlock in the top right corner. So no need to manually add {{tlf|pp-template}} to templates that use {{tl|Documentation}}. When this template is on a /sandbox subpage it automatically adds the {{tl|Template sandbox notice}}. ===Subject namespaces vs. talk namespaces=== Terminology: ''Subject namespaces'' are the opposite of ''talk namespaces''. For instance "Template:" is the subject space of "Template talk:". This template is usually placed in a subject namespace, within {{tag|noinclude|o}} tags. But in some cases this template needs to be on the talk page: * In the Mediawiki namespace, since {{tag|noinclude|}} often does not work in system messages, and since the Mediawiki namespace needs to be kept clean for performance reasons. When placed on talk pages, this template usually is placed near the top of the page and without {{tag|noinclude}} tags. The /doc, /sandbox and /testcases pages should normally be in the subject namespace, except in the namespaces that do not have the MediaWiki [[meta:Help:Link#Subpage feature|subpage feature]] enabled: Main, File, Mediawiki and Category. (But currently we only show the /sandbox and /testcases links from User, User talk, Template and Template talk namespaces.) There are also a whole bunch of other technical reasons why the /doc page must be stored under the talk page for those (but only those) namespaces. This template automatically points its [create] links for the /doc, /sandbox and /testcases to the right namespace. ===Testing=== You can simulate the output for a given page by using the {{para|page}} parameter. For example, if you use the code {{para|page|Template:Edit protected}}, the template will behave exactly as if it were on the page [[Template:Edit protected]], including showing the documentation from [[Template:Edit protected/doc]], linking to [[Template:Edit protected/sandbox]], etc. This parameter is useful for testing and is used extensively on the [[Module:Documentation/testcases|module testcases page]]. ===Technical details=== The preload page for the /doc [create] link is [[Template:Documentation/preload]]. The preload pages for the /sandbox and /testcases [create] links are [[Template:Documentation/preload-sandbox]] and [[Template:Documentation/preload-testcases]]. The preload page for the /sandbox [mirror] link is [[Template:Documentation/mirror]]. For more details, see the [[Template talk:Documentation|talk page]]. ====Full syntax==== <pre> {{Documentation}} {{Documentation | content = }} {{Documentation | [path to documentation page] | heading-style = | heading = | link box = }} </pre> ===See also=== * {{tl|Documentation subpage}}, a notice placed at the top of a /doc subpage explaining its role and including a link to the page it documents. * {{tl|Barnstar documentation}}, a variant of {{tl|Documentation}} for use with [[Wikipedia:Barnstars|barnstar]] templates. * {{tl|Documentation/color scheme}} presents the color scheme used by {{tl|Documentation}}. * [[Wikipedia:Template documentation]] is a how-to guide to template documentation. * [[Wikipedia:Template sandbox and test cases]] explains the use of /sandbox and /testcases subpages and includes more information about template testing. * [[User:Technical 13/Scripts/editTemplateNoDoc.js]], a beta script that enables documentation to be hidden by default when editing templates. <includeonly><!-- Make sure that only page [[Template:Documentation]] is categorised. No other page (no subpages, not when transcluded). -->{{#ifeq:{{FULLPAGENAME}}|Template:Documentation| [[Category:Template documentation| ]] [[Category:Template namespace templates|Documentation]] }}</includeonly> 0hwjlasxxypxvzkh3wcl7nz1rtybm3y Template:Tnull 10 21280 373369 367109 2021-06-02T04:20:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <code>&#123;&#123;{{#if:{{{1|}}}|{{{1}}}| tnull&#124;...}}{{#if:{{{2|}}}|&#124;{{{2}}}|}}{{#if:{{{3|}}}|&#124;{{{3}}}|}}{{#if:{{{4|}}}|&#124;{{{4}}}|}}{{#if:{{{5|}}}|&#124;{{{5}}}|}}{{#if:{{{6|}}}|&#124;{{{6}}}|}}{{#if:{{{7|}}}|&#124;{{{7}}}|}}{{#if:{{{8|}}}|&#124;{{{8}}}|}}{{#if:{{{9|}}}|&#124;{{{9}}}|}}{{#if:{{{10|}}}|&#124;{{{10}}}|}}{{#if:{{{11|}}}|&#124;{{{11}}}|}}&#125;&#125;</code><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> 6cc0kdo5eqcln5edpmnuxdf6nb8ex2u Template:1x 10 21281 372907 367110 2021-06-02T04:09:36Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{{1}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> nel25a57q204xpaxlaank578blqe13r Template:Param 10 21282 373206 367111 2021-06-02T04:16:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{SAFESUBST:<noinclude />#ifeq:{{SAFESUBST:<noinclude />Yesno|{{{nested|no}}}}}|yes||<{{{tag|code}}}>}}&#123;&#123;&#123;{{{1<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] |foo</noinclude>}}}{{SAFESUBST:<noinclude />#ifeq:{{{2}}}|{{{2|}}} |&#124;}}{{{2|}}}&#125;&#125;&#125;{{SAFESUBST:<noinclude />#ifeq:{{SAFESUBST:<noinclude />Yesno|{{{nested|no}}}}}|yes||</{{{tag|code}}}>}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS TO THE /doc SUBPAGE, THANKS --> </noinclude> 5y9s14ad77amvfqngrmt16y67cl184j Template:Aligned table 10 21283 372917 367112 2021-06-02T04:09:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{<includeonly>safesubst:</includeonly>#invoke:aligned table|table}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> b6uypoy80e5rqm167q33mmtwgdaaynq Modulo:Aligned table 828 21284 367113 2020-06-05T10:08:28Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module implements {{aligned table}} local p = {} local function isnotempty(s) return s and s:match( '^%s*(.-)%s*$' ) ~= '' end function p.table(frame) local args = (frame... Scribunto text/plain -- This module implements {{aligned table}} local p = {} local function isnotempty(s) return s and s:match( '^%s*(.-)%s*$' ) ~= '' end function p.table(frame) local args = (frame.args[3] ~= nil) and frame.args or frame:getParent().args local entries = {} local colclass = {} local colstyle = {} local cols = tonumber(args['cols']) or 2 -- create the root table local root = mw.html.create('table') -- add table style for fullwidth if isnotempty(args['fullwidth']) then root :css('width', '100%') :css('border-collapse', 'collapse') :css('border-spacing', '0px 0px') :css('border', 'none') end -- add table classes if isnotempty(args['class']) then root:addClass(args['class']) end -- add table style if isnotempty(args['style']) then root:cssText(args['style']) end -- build arrays with the column styles and classes if isnotempty(args['leftright']) then colstyle[1] = 'text-align:left;' colstyle[2] = 'text-align:right;' end if isnotempty(args['rightleft']) then colstyle[1] = 'text-align:right;' colstyle[2] = 'text-align:left;' end for i = 1,cols do colclass[ i ] = colclass[ i ] or '' colstyle[ i ] = colstyle[ i ] or '' if isnotempty(args['colstyle']) then colstyle[ i ] = args['colstyle'] .. ';' .. colstyle[ i ] end if isnotempty(args['colalign' .. tostring(i)]) then colstyle[ i ] = 'text-align:' .. args['colalign' .. tostring(i)] .. ';' .. colstyle[ i ] elseif isnotempty(args['col' .. tostring(i) .. 'align']) then colstyle[ i ] = 'text-align:' .. args['col' .. tostring(i) .. 'align'] .. ';' .. colstyle[ i ] elseif isnotempty(args['align' .. tostring(i)]) then colstyle[ i ] = 'text-align:' .. args['align' .. tostring(i)] .. ';' .. colstyle[ i ] end if isnotempty(args['colnowrap' .. tostring(i)]) then colstyle[ i ] = 'white-space:nowrap;' .. colstyle[ i ] elseif isnotempty(args['col' .. tostring(i) .. 'nowrap']) then colstyle[ i ] = 'white-space:nowrap;' .. colstyle[ i ] elseif isnotempty(args['nowrap' .. tostring(i)]) then colstyle[ i ] = 'white-space:nowrap;' .. colstyle[ i ] end if isnotempty(args['colwidth' .. tostring(i)]) then colstyle[ i ] = 'width:' .. args['colwidth' .. tostring(i)] .. ';' .. colstyle[ i ] elseif isnotempty(args['col' .. tostring(i) .. 'width']) then colstyle[ i ] = 'width:' .. args['col' .. tostring(i) .. 'width'] .. ';' .. colstyle[ i ] elseif isnotempty(args['colwidth']) then colstyle[ i ] = 'width:' .. args['colwidth'] .. ';' .. colstyle[ i ] end if isnotempty(args['colstyle' .. tostring(i)]) then colstyle[ i ] = colstyle[ i ] .. args['colstyle' .. tostring(i)] elseif isnotempty(args['col' .. tostring(i) .. 'style']) then colstyle[ i ] = colstyle[ i ] .. args['col' .. tostring(i) .. 'style'] elseif isnotempty(args['style' .. tostring(i)]) then colstyle[ i ] = colstyle[ i ] .. args['style' .. tostring(i)] end if isnotempty(args['colclass' .. tostring(i)]) then colclass[ i ] = args['colclass' .. tostring(i)] elseif isnotempty(args['col' .. tostring(i) .. 'class']) then colclass[ i ] = args['col' .. tostring(i) .. 'class'] elseif isnotempty(args['class' .. tostring(i)]) then colclass[ i ] = args['class' .. tostring(i)] end end -- compute the maximum cell index local cellcount = 0 for k, v in pairs( args ) do if type( k ) == 'number' then cellcount = math.max(cellcount, k) end end -- compute the number of rows local rows = math.ceil(cellcount / cols) -- build the table content if isnotempty(args['title']) then local caption = root:tag('caption') caption:cssText(args['titlestyle']) caption:wikitext(args['title']) end if isnotempty(args['above']) then local row = root:tag('tr') local cell = row:tag('th') cell:attr('colspan', cols) cell:cssText(args['abovestyle']) cell:wikitext(args['above']) end for j=1,rows do -- start a new row local row = root:tag('tr') if isnotempty(args['rowstyle']) then row:cssText(args['rowstyle']) else row:css('vertical-align', 'top') end -- loop over the cells in the row for i=1,cols do local cell if isnotempty(args['row' .. tostring(j) .. 'header']) then cell = row:tag('th'):attr('scope','col') elseif isnotempty(args['col' .. tostring(i) .. 'header']) then cell = row:tag('th'):attr('scope','row') else cell = row:tag('td') end if args['class' .. tostring(j) .. '.' .. tostring(i)] then cell:addClass(args['class' .. tostring(j) .. '.' .. tostring(i)]) else if args['rowclass' .. tostring(j)] then cell:addClass(args['rowclass' .. tostring(j)]) elseif args['row' .. tostring(j) .. 'class'] then cell:addClass(args['row' .. tostring(j) .. 'class']) elseif args['rowevenclass'] and math.fmod(j,2) == 0 then cell:addClass(args['rowevenclass']) elseif args['rowoddclass'] and math.fmod(j,2) == 1 then cell:addClass(args['rowoddclass']) end if colclass[i] ~= '' then cell:addClass(colclass[i]) end end if args['style' .. tostring(j) .. '.' .. tostring(i)] then cell:cssText(args['style' .. tostring(j) .. '.' .. tostring(i)]) else if args['rowstyle' .. tostring(j)] then cell:cssText(args['rowstyle' .. tostring(j)]) elseif args['rowevenstyle'] and math.fmod(j,2) == 0 then cell:cssText(args['rowevenstyle']) elseif args['rowoddstyle'] and math.fmod(j,2) == 1 then cell:cssText(args['rowoddstyle']) elseif args['row' .. tostring(j) .. 'style'] then cell:cssText(args['row' .. tostring(j) .. 'style']) end if isnotempty(colstyle[i]) then cell:cssText(colstyle[i]) end end cell:wikitext(mw.ustring.gsub(args[cols*(j - 1) + i] or '', '^(.-)%s*$', '%1') or '') end end -- return the root table return tostring(root) end return p lkoars5bco6x4lfsuz77evrgpgjjg0r Modulo:Transclusion count/data/A 828 21285 367114 2020-06-05T10:09:36Z Anfrx 16583 Pagina nova: return { ["A-Class"] = 5600, ["AARTalk"] = 8600, ["AFB_game_box_end"] = 2300, ["AFB_game_box_start"] = 2300, ["AFC_comment"] = 14000, ["AFC_submission"] = 38000, ["AFC_submission/com... Scribunto text/plain return { ["A-Class"] = 5600, ["AARTalk"] = 8600, ["AFB_game_box_end"] = 2300, ["AFB_game_box_start"] = 2300, ["AFC_comment"] = 14000, ["AFC_submission"] = 38000, ["AFC_submission/comments"] = 24000, ["AFC_submission/declined"] = 24000, ["AFC_submission/declinedivbox"] = 24000, ["AFC_submission/draft"] = 13000, ["AFC_submission/helptools"] = 36000, ["AFC_submission/reject_reasons"] = 2800, ["AFC_submission/rejected"] = 2800, ["AFC_submission_category_header"] = 4500, ["AFC_submission_category_header/day"] = 4300, ["AFC_submission_category_header/td"] = 4300, ["AFD_help"] = 37000, ["AFI_film"] = 5100, ["AFL_Car"] = 2200, ["AFL_Col"] = 2100, ["AFL_Ess"] = 2100, ["AFL_Gee"] = 2200, ["AFL_Mel"] = 2400, ["AFL_Ric"] = 2100, ["AFL_StK"] = 2500, ["AFL_Tables"] = 11000, ["AFL_Year"] = 2400, ["ALG"] = 2100, ["AMARB"] = 4700, ["AML"] = 4800, ["AMQ"] = 4800, ["AM_station_data"] = 4600, ["ARG"] = 6100, ["ASCII_code"] = 28000, ["ASIN"] = 2100, ["ASN"] = 3400, ["ATP"] = 3500, ["AUS"] = 13000, ["AUT"] = 8000, ["A_note"] = 7700, ["A_or_an"] = 15000, ["Aan"] = 31000, ["Abbr"] = 642000, ["Abbrlink"] = 12000, ["Abot"] = 2100, ["About"] = 134000, ["Acad"] = 6100, ["Access_icon"] = 2300, ["According_to_whom"] = 3800, ["AchievementTable"] = 9700, ["Active_politician"] = 4000, ["AdSenseSummary"] = 3000, ["Adjacent_communities"] = 24000, ["Adjacent_stations"] = 7800, ["Adjacent_stations/styles.css"] = 7800, ["Admin"] = 12000, ["Administrator_note"] = 5700, ["Adminnote"] = 3200, ["Advert"] = 20000, ["Aet"] = 2800, ["AfC_date_category"] = 153000, ["AfD_categories_horizontal_shortnames"] = 3200, ["AfD_count_link"] = 3600, ["Afc_comment"] = 14000, ["Afd-merged-from"] = 6000, ["AfricaProject"] = 32000, ["Africa_topic"] = 5700, ["After_extra_time"] = 2800, ["Age"] = 30000, ["Age_in_days"] = 2600, ["Age_in_years,_months,_weeks_and_days"] = 2800, ["Age_in_years,_months_and_days"] = 14000, ["Age_in_years_and_days"] = 2600, ["Ahnentafel"] = 8400, ["Ahnentafel/styles.css"] = 8400, ["Air_Force_Historical_Research_Agency"] = 4300, ["Air_force"] = 5200, ["Air_force/core"] = 5200, ["Aircontent"] = 9100, ["Aircraft_specs"] = 8900, ["Aircraft_specs/convert"] = 8900, ["Aircraft_specs/eng"] = 8900, ["Aircraft_specs/length"] = 8900, ["Aircraft_specs/range"] = 8900, ["Aircraft_specs/speed"] = 8900, ["Airport-dest-list"] = 3600, ["Airport_codes"] = 15000, ["Airport_destination_list"] = 4800, ["Al"] = 53000, ["Album"] = 229000, ["Album_chart"] = 15000, ["Album_chart/chartnote"] = 22000, ["Album_cover_fur"] = 51000, ["Album_label_category"] = 2000, ["Album_label_category/core"] = 2000, ["Album_ratings"] = 87000, ["Album_reviews"] = 6500, ["Albumchart"] = 8200, ["Albums"] = 8000, ["Albums_category"] = 23000, ["Albums_category/core"] = 23000, ["Albums_category/type/default"] = 23000, ["Align"] = 125000, ["Aligned_table"] = 9300, ["AllIrelandByCountyCatNav"] = 2200, ["AllMovie_name"] = 5000, ["AllMovie_title"] = 25000, ["AllMusic"] = 79000, ["All_plot"] = 2200, ["Allcaps"] = 27000, ["Allcaps/styles.css"] = 27000, ["Allmovie"] = 3800, ["Allmovie_title"] = 2600, ["Allmusic"] = 75000, ["Allow_wrap"] = 34000, ["Ambox"] = 1360000, ["American_English"] = 6500, ["American_football_roster/Footer"] = 2400, ["American_football_roster/Header"] = 2400, ["American_football_roster/Player"] = 2400, ["Amg_movie"] = 11000, ["Amg_name"] = 3300, ["Anchor"] = 75000, ["Angle_bracket"] = 2100, ["Anglican_navbox_titlestyle"] = 13000, ["Anglicise_rank"] = 479000, ["Animal_tasks"] = 11000, ["Ann"] = 9200, ["Annotated_link"] = 3400, ["Annual_readership"] = 18000, ["Anon_block"] = 4500, ["Anonblock"] = 42000, ["Antonym_of_(dis)establish"] = 2900, ["ArbCom_Arab-Israeli_enforcement"] = 2600, ["Arbitration_Committee_candidate/data"] = 39000, ["Archive"] = 7700, ["Archive-nav"] = 6100, ["Archive_bottom"] = 19000, ["Archive_box"] = 19000, ["Archive_list"] = 48000, ["Archive_navigation"] = 7100, ["Archive_top"] = 18000, ["Archivebottom"] = 3300, ["Archivebox"] = 2400, ["Archives"] = 38000, ["Archivetop"] = 3300, ["Army"] = 11000, ["Army/core"] = 11000, ["Art_UK_bio"] = 2200, ["Art_UK_bio/plural"] = 2200, ["Article"] = 2800, ["ArticleHistory"] = 31000, ["Article_alerts_box"] = 3100, ["Article_history"] = 41000, ["Articles_by_Quality"] = 2500, ["Articles_by_Quality/down"] = 2500, ["Articles_by_Quality/total"] = 2500, ["Articles_by_Quality/up"] = 2500, ["As_of"] = 64000, ["Asbox"] = 2310000, ["Asia_topic"] = 9000, ["Asof"] = 5900, ["Assessed-Class"] = 17000, ["Assignment"] = 3800, ["Assignment_milestones"] = 3200, ["AstDys"] = 2800, ["AthAbbr"] = 2200, ["Atnhead"] = 5900, ["Atop"] = 2200, ["Attached_KML"] = 11000, ["Audio"] = 15000, ["Audio_sample"] = 3300, ["AustralianFootball"] = 6800, ["Australian_party_style"] = 4700, ["Australian_politics/name"] = 2700, ["Australian_politics/party_colours"] = 4800, ["Austria_metadata_Wikidata"] = 2100, ["Austria_population_Wikidata"] = 2100, ["Aut"] = 8700, ["Authority_control"] = 1340000, ["Auto_archiving_notice"] = 8800, ["Auto_link"] = 70000, ["Autobiography"] = 2300, ["Automated_tools"] = 77000, ["Automated_tools/core"] = 77000, ["Automatic_Taxobox"] = 2100, ["Automatic_archive_navigator"] = 44000, ["Automatic_taxobox"] = 43000, ["Award2"] = 2400, ["Awards"] = 2100, ["Awards_table"] = 2800, ["Awards_table/styles.css"] = 2800, ["Aye"] = 14000, ["Module:AFC_submission_catcheck"] = 314000, ["Module:A_or_an"] = 15000, ["Module:A_or_an/words"] = 15000, ["Module:About"] = 134000, ["Module:Adjacent_stations"] = 45000, ["Module:Adjacent_stations/i18n"] = 45000, ["Module:Age"] = 955000, ["Module:Ahnentafel"] = 8400, ["Module:Airport_destination_list"] = 4800, ["Module:Album_ratings"] = 87000, ["Module:Aligned_table"] = 9300, ["Module:Anchor"] = 75000, ["Module:Ancient_Egypt_era"] = 2800, ["Module:Ancient_Egypt_era/data"] = 2800, ["Module:Ancient_Egypt_kings"] = 2800, ["Module:Ancient_Egypt_kings/data"] = 2800, ["Module:Ancient_Olympiads"] = 2800, ["Module:Ancient_Olympiads/data"] = 2800, ["Module:Archive_list"] = 49000, ["Module:Arguments"] = 24600000, ["Module:Armenian"] = 2800, ["Module:Article_history"] = 41000, ["Module:Article_history/Category"] = 41000, ["Module:Article_history/config"] = 41000, ["Module:Asbox"] = 2310000, ["Module:Asbox_stubtree"] = 31000, ["Module:Attached_KML"] = 11000, ["Module:Australian_place_map"] = 15000, ["Module:Authority_control"] = 1350000, ["Module:Automated_taxobox"] = 43000, ["Module:AutomaticArchiveNavigator"] = 95000, ["Module:AutomaticArchiveNavigator/config"] = 95000, ["Module:Autotaxobox"] = 479000, } bdii7vgmusf15utcs0xbw9kbprya92n Template:\ 10 21286 373416 367115 2021-06-02T04:21:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki &nbsp;/&#32;<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> 2dv8bf38xgihzjv66fqz69mx3hipo5b Template:Thin space 10 21287 373345 367116 2021-06-02T04:20:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{#tag:syntaxhighlight|</noinclude><span style="white-space:nowrap">&thinsp;</span>{{#if:{{{1|}}}|{{{1}}}&thinsp;}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] |lang=html}} {{documentation}} </noinclude> b619znhm44vl6mgcti720p4nzqjhcxb Template:Inline spacing templates 10 21288 367118 2020-06-05T10:13:51Z Anfrx 16583 Pagina nova: {{Navbox | name = Inline spacing templates | title = [[:Category:Inline spacing templates|Inline spacing templates]] | listclass = hlist | state = {{{state|expanded}... wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = Inline spacing templates | title = [[:Category:Inline spacing templates|Inline spacing templates]] | listclass = hlist | state = {{{state|expanded}}} | above = | image = | group1 = Non-breaking space characters | list1 = * {{tl|Figure space}} * {{tl|Hair space}} * {{tl|Nb5}} * {{tl|Nb10}} * {{tl|Narrow no-break space}} * {{tl|Ns}} * {{tl|Quad}} * {{tl|Spaces}} * {{tl|Thin space}} * {{tl|Zero width joiner}} | group2 = Breaking space characters | list2 = * {{tl|Sp}} * {{tl|Zero width space}} | group3 = Non-character spaces | list3 = * {{tl|Gaps}} * {{tl|In5}} * {{tl|Indent}} * {{tl|Pad}} * {{tl|Px2}} * {{tl|Vpad}} | below = }}<includeonly>{{#ifeq:{{SUBPAGENAME}}|sandbox||[[Category:Inline spacing templates]]}}</includeonly><noinclude> [[Category:Documentation see also templates]] </noinclude> 6nzf5u7l58xrrrjdkt3yt9nppac6dj6 Template:Template data header 10 21289 367119 2020-06-05T10:14:23Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:TemplateData header]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:TemplateData header]] 4f5j00d4fbzl99id7id41c4xn7tyk03 Template:Template link with bold 10 21290 373332 367120 2021-06-02T04:19:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Tlg|bold=yes|subst={{{subst|}}}|{{{1|}}}<!-- -->|2{{#ifeq:{{{2}}}|{{{2|x}}}||x}}={{{2}}}<!-- -->|3{{#ifeq:{{{3}}}|{{{3|x}}}||x}}={{{3}}}<!-- -->|4{{#ifeq:{{{4}}}|{{{4|x}}}||x}}={{{4}}}<!-- -->|5{{#ifeq:{{{5}}}|{{{5|x}}}||x}}={{{5}}}<!-- -->|6{{#ifeq:{{{6}}}|{{{6|x}}}||x}}={{{6}}}<!-- -->|7{{#ifeq:{{{7}}}|{{{7|x}}}||x}}={{{7}}}<!-- -->|8{{#ifeq:{{{8}}}|{{{8|x}}}||x}}={{{8}}}<!-- -->|9{{#ifeq:{{{9}}}|{{{9|x}}}||x}}={{{9}}}<!-- -->|10{{#ifeq:{{{10}}}|{{{10|x}}}||x}}={{{10}}}<!-- -->|11{{#ifeq:{{{11}}}|{{{11|x}}}||x}}={{{11}}}<!-- -->|12{{#ifeq:{{{12}}}|{{{12|x}}}||x}}={{{12}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- Add categories to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> bnmoefnumry7oi6lks4j4ussb492ekt Template:Thinsp 10 21291 367121 2020-06-05T10:14:57Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Thin space]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Thin space]] {{Redirect category shell| {{R from move}} {{R from modification}} {{R from template shortcut}} }} 4941qieximsr0q2fo341kznw6m833it Template:R from move/except 10 21292 367596 367592 2020-06-09T11:25:35Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Redirect da muvimenti/eccetto]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Redirect da muvimenti/eccetto]] c2eixyre55hhn72h2mtb6dknnou4wz7 Template:R from modification 10 21293 373243 367123 2021-06-02T04:17:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{This is a redirect/rcat}} </noinclude>{{Redirect template |name=From a modification |from=a modification of the target's title or a closely related title. For example, the words may be rearranged{{#if: {{{1|{{{reason|{{{of|}}}}}}}}}|. This redirect is a modification of {{{1|{{{reason|{{{of|}}}}}}}}}}} |info= ** Please note that there are many {{em|more specific templates}}. Please use {{tl|R from alternative spelling}} for spelling changes (including punctuation and spacing); see subcategories of [[:Category:Redirects from modifications]] for other options (capitals, abbreviations, diacritics, plurals, stylizations, transliteration, ligatures, different parts of speech, etc.). If you are unsure which to use, this template is fine; someone will make it more specific later if necessary. ** In cases of modification from distinctly longer or shorter names, please use {{tl|R from long name}} or {{tl|R from short name}}, respectively. Abbreviations (including acronyms) should also receive {{tl|R from abbreviation}}. ** Use this [[WP:rcat|rcat]] instead of {{tl|R from other capitalisation}} and {{tl|R from plural}} in namespaces other than [[WP:Mainspace|mainspace]] for those types of modification. This may also apply to several other subcategories of modification; please check those templates' output before saving if using outside of mainspace. |all category={{#ifeq:{{{demo}}}|yes||Redirects from modifications}} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Place categories on /doc subpage; interwikis go to Wikidata. --> {{Documentation}} </noinclude> dn7i9zpz9xpq2yjlsdmagtlockxfffi Template:Tlb 10 21294 367124 2020-06-05T10:17:01Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Template link with bold]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Template link with bold]] {{Redirect category shell| {{R from move}} }} 914a40dvcixa43myb6gpqzvhlc5mk8g Modulo:Coordinates 828 21295 367125 2020-06-05T10:17:27Z Anfrx 16583 Pagina nova: --[[ This module is intended to replace the functionality of {{Coord}} and related templates. It provides several methods, including {{#invoke:Coordinates | coord }} : General func... Scribunto text/plain --[[ This module is intended to replace the functionality of {{Coord}} and related templates. It provides several methods, including {{#invoke:Coordinates | coord }} : General function formatting and displaying coordinate values. {{#invoke:Coordinates | dec2dms }} : Simple function for converting decimal degree values to DMS format. {{#invoke:Coordinates | dms2dec }} : Simple function for converting DMS format to decimal degree format. {{#invoke:Coordinates | link }} : Export the link used to reach the tools ]] require('Module:No globals') local math_mod = require("Module:Math") local coordinates = {}; local current_page = mw.title.getCurrentTitle() local page_name = mw.uri.encode( current_page.prefixedText, 'WIKI' ); local coord_link = '//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?pagename=' .. page_name .. '&params=' --[[ Helper function, replacement for {{coord/display/title}} ]] local function displaytitle(s, notes) local l = "[[Geographic coordinate system|Coordinates]]: " .. s local co = '<span id="coordinates">' .. l .. notes .. '</span>'; return '<span style="font-size: small;">' .. co .. '</span>'; end --[[ Helper function, Replacement for {{coord/display/inline}} ]] local function displayinline(s, notes) return s .. notes end --[[ Helper function, used in detecting DMS formatting ]] local function dmsTest(first, second) if type(first) ~= 'string' or type(second) ~= 'string' then return nil end local s = (first .. second):upper() return s:find('^[NS][EW]$') or s:find('^[EW][NS]$') end --[[ Wrapper function to grab args, see Module:Arguments for this function's documentation. ]] local function makeInvokeFunc(funcName) return function (frame) local args = require('Module:Arguments').getArgs(frame, { wrappers = 'Template:Coord' }) return coordinates[funcName](args, frame) end end --[[ Helper function, handle optional args. ]] local function optionalArg(arg, supplement) return arg and arg .. supplement or '' end --[[ Formats any error messages generated for display ]] local function errorPrinter(errors) local result = "" for i,v in ipairs(errors) do local errorHTML = '<strong class="error">Coordinates: ' .. v[2] .. '</strong>' result = result .. errorHTML .. "<br />" end return result end --[[ Determine the required CSS class to display coordinates Usually geo-nondefault is hidden by CSS, unless a user has overridden this for himself default is the mode as specificied by the user when calling the {{coord}} template mode is the display mode (dec or dms) that we will need to determine the css class for ]] local function displayDefault(default, mode) if default == "" then default = "dec" end if default == mode then return "geo-default" else return "geo-nondefault" end end --[[ specPrinter Output formatter. Takes the structure generated by either parseDec or parseDMS and formats it for inclusion on Wikipedia. ]] local function specPrinter(args, coordinateSpec) local uriComponents = coordinateSpec["param"] if uriComponents == "" then -- RETURN error, should never be empty or nil return "ERROR param was empty" end if args["name"] then uriComponents = uriComponents .. "&title=" .. mw.uri.encode(coordinateSpec["name"]) end local geodmshtml = '<span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">' .. '<span class="latitude">' .. coordinateSpec["dms-lat"] .. '</span> ' .. '<span class="longitude">' ..coordinateSpec["dms-long"] .. '</span>' .. '</span>' local lat = tonumber( coordinateSpec["dec-lat"] ) or 0 local geodeclat if lat < 0 then -- FIXME this breaks the pre-existing precision geodeclat = tostring(coordinateSpec["dec-lat"]):sub(2) .. "°S" else geodeclat = (coordinateSpec["dec-lat"] or 0) .. "°N" end local long = tonumber( coordinateSpec["dec-long"] ) or 0 local geodeclong if long < 0 then -- FIXME does not handle unicode minus geodeclong = tostring(coordinateSpec["dec-long"]):sub(2) .. "°W" else geodeclong = (coordinateSpec["dec-long"] or 0) .. "°E" end local geodechtml = '<span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">' .. geodeclat .. ' ' .. geodeclong .. '</span>' local geonumhtml = '<span class="geo">' .. coordinateSpec["dec-lat"] .. '; ' .. coordinateSpec["dec-long"] .. '</span>' local inner = '<span class="' .. displayDefault(coordinateSpec["default"], "dms" ) .. '">' .. geodmshtml .. '</span>' .. '<span class="geo-multi-punct">&#xfeff; / &#xfeff;</span>' .. '<span class="' .. displayDefault(coordinateSpec["default"], "dec" ) .. '">'; if not args["name"] then inner = inner .. geodechtml .. '<span style="display:none">&#xfeff; / ' .. geonumhtml .. '</span></span>' else inner = inner .. '<span class="vcard">' .. geodechtml .. '<span style="display:none">&#xfeff; / ' .. geonumhtml .. '</span>' .. '<span style="display:none">&#xfeff; (<span class="fn org">' .. args["name"] .. '</span>)</span></span></span>' end return '<span class="plainlinks nourlexpansion">' .. '[' .. coord_link .. uriComponents .. ' ' .. inner .. ']' .. '</span>' end --[[ Helper function, convert decimal to degrees ]] local function convert_dec2dms_d(coordinate) local d = math_mod._round( coordinate, 0 ) .. "°" return d .. "" end --[[ Helper function, convert decimal to degrees and minutes ]] local function convert_dec2dms_dm(coordinate) coordinate = math_mod._round( coordinate * 60, 0 ); local m = coordinate % 60; coordinate = math.floor( (coordinate - m) / 60 ); local d = coordinate % 360 .."°" return d .. string.format( "%02d′", m ) end --[[ Helper function, convert decimal to degrees, minutes, and seconds ]] local function convert_dec2dms_dms(coordinate) coordinate = math_mod._round( coordinate * 60 * 60, 0 ); local s = coordinate % 60 coordinate = math.floor( (coordinate - s) / 60 ); local m = coordinate % 60 coordinate = math.floor( (coordinate - m) / 60 ); local d = coordinate % 360 .."°" return d .. string.format( "%02d′", m ) .. string.format( "%02d″", s ) end --[[ Helper function, convert decimal latitude or longitude to degrees, minutes, and seconds format based on the specified precision. ]] local function convert_dec2dms(coordinate, firstPostfix, secondPostfix, precision) local coord = tonumber(coordinate) local postfix if coord >= 0 then postfix = firstPostfix else postfix = secondPostfix end precision = precision:lower(); if precision == "dms" then return convert_dec2dms_dms( math.abs( coord ) ) .. postfix; elseif precision == "dm" then return convert_dec2dms_dm( math.abs( coord ) ) .. postfix; elseif precision == "d" then return convert_dec2dms_d( math.abs( coord ) ) .. postfix; end end --[[ Convert DMS format into a N or E decimal coordinate ]] local function convert_dms2dec(direction, degrees_str, minutes_str, seconds_str) local degrees = tonumber(degrees_str) local minutes = tonumber(minutes_str) or 0 local seconds = tonumber(seconds_str) or 0 local factor = 1 if direction == "S" or direction == "W" then factor = -1 end local precision = 0 if seconds_str then precision = 5 + math.max( math_mod._precision(seconds_str), 0 ); elseif minutes_str and minutes_str ~= '' then precision = 3 + math.max( math_mod._precision(minutes_str), 0 ); else precision = math.max( math_mod._precision(degrees_str), 0 ); end local decimal = factor * (degrees+(minutes+seconds/60)/60) return string.format( "%." .. precision .. "f", decimal ) -- not tonumber since this whole thing is string based. end --[[ Checks input values to for out of range errors. ]] local function validate( lat_d, lat_m, lat_s, long_d, long_m, long_s, source, strong ) local errors = {}; lat_d = tonumber( lat_d ) or 0; lat_m = tonumber( lat_m ) or 0; lat_s = tonumber( lat_s ) or 0; long_d = tonumber( long_d ) or 0; long_m = tonumber( long_m ) or 0; long_s = tonumber( long_s ) or 0; if strong then if lat_d < 0 then table.insert(errors, {source, "latitude degrees < 0 with hemisphere flag"}) end if long_d < 0 then table.insert(errors, {source, "longitude degrees < 0 with hemisphere flag"}) end --[[ #coordinates is inconsistent about whether this is an error. If globe: is specified, it won't error on this condition, but otherwise it will. For not simply disable this check. if long_d > 180 then table.insert(errors, {source, "longitude degrees > 180 with hemisphere flag"}) end ]] end if lat_d > 90 then table.insert(errors, {source, "latitude degrees > 90"}) end if lat_d < -90 then table.insert(errors, {source, "latitude degrees < -90"}) end if lat_m >= 60 then table.insert(errors, {source, "latitude minutes >= 60"}) end if lat_m < 0 then table.insert(errors, {source, "latitude minutes < 0"}) end if lat_s >= 60 then table.insert(errors, {source, "latitude seconds >= 60"}) end if lat_s < 0 then table.insert(errors, {source, "latitude seconds < 0"}) end if long_d >= 360 then table.insert(errors, {source, "longitude degrees >= 360"}) end if long_d <= -360 then table.insert(errors, {source, "longitude degrees <= -360"}) end if long_m >= 60 then table.insert(errors, {source, "longitude minutes >= 60"}) end if long_m < 0 then table.insert(errors, {source, "longitude minutes < 0"}) end if long_s >= 60 then table.insert(errors, {source, "longitude seconds >= 60"}) end if long_s < 0 then table.insert(errors, {source, "longitude seconds < 0"}) end return errors; end --[[ parseDec Transforms decimal format latitude and longitude into the structure to be used in displaying coordinates ]] local function parseDec( lat, long, format ) local coordinateSpec = {} local errors = {} if not long then return nil, {{"parseDec", "Missing longitude"}} elseif not tonumber(long) then return nil, {{"parseDec", "Longitude could not be parsed as a number: " .. long}} end errors = validate( lat, nil, nil, long, nil, nil, 'parseDec', false ); coordinateSpec["dec-lat"] = lat; coordinateSpec["dec-long"] = long; local mode = coordinates.determineMode( lat, long ); coordinateSpec["dms-lat"] = convert_dec2dms( lat, "N", "S", mode) -- {{coord/dec2dms|{{{1}}}|N|S|{{coord/prec dec|{{{1}}}|{{{2}}}}}}} coordinateSpec["dms-long"] = convert_dec2dms( long, "E", "W", mode) -- {{coord/dec2dms|{{{2}}}|E|W|{{coord/prec dec|{{{1}}}|{{{2}}}}}}} if format then coordinateSpec.default = format else coordinateSpec.default = "dec" end return coordinateSpec, errors end --[[ parseDMS Transforms degrees, minutes, seconds format latitude and longitude into the a structure to be used in displaying coordinates ]] local function parseDMS( lat_d, lat_m, lat_s, lat_f, long_d, long_m, long_s, long_f, format ) local coordinateSpec, errors, backward = {}, {} lat_f = lat_f:upper(); long_f = long_f:upper(); -- Check if specified backward if lat_f == 'E' or lat_f == 'W' then lat_d, long_d, lat_m, long_m, lat_s, long_s, lat_f, long_f, backward = long_d, lat_d, long_m, lat_m, long_s, lat_s, long_f, lat_f, true; end errors = validate( lat_d, lat_m, lat_s, long_d, long_m, long_s, 'parseDMS', true ); if not long_d then return nil, {{"parseDMS", "Missing longitude" }} elseif not tonumber(long_d) then return nil, {{"parseDMS", "Longitude could not be parsed as a number:" .. long_d }} end if not lat_m and not lat_s and not long_m and not long_s and #errors == 0 then if math_mod._precision( lat_d ) > 0 or math_mod._precision( long_d ) > 0 then if lat_f:upper() == 'S' then lat_d = '-' .. lat_d; end if long_f:upper() == 'W' then long_d = '-' .. long_d; end return parseDec( lat_d, long_d, format ); end end coordinateSpec["dms-lat"] = lat_d.."°"..optionalArg(lat_m,"′") .. optionalArg(lat_s,"″") .. lat_f coordinateSpec["dms-long"] = long_d.."°"..optionalArg(long_m,"′") .. optionalArg(long_s,"″") .. long_f coordinateSpec["dec-lat"] = convert_dms2dec(lat_f, lat_d, lat_m, lat_s) -- {{coord/dms2dec|{{{4}}}|{{{1}}}|0{{{2}}}|0{{{3}}}}} coordinateSpec["dec-long"] = convert_dms2dec(long_f, long_d, long_m, long_s) -- {{coord/dms2dec|{{{8}}}|{{{5}}}|0{{{6}}}|0{{{7}}}}} if format then coordinateSpec.default = format else coordinateSpec.default = "dms" end return coordinateSpec, errors, backward end --[[ Check the input arguments for coord to determine the kind of data being provided and then make the necessary processing. ]] local function formatTest(args) local result, errors local backward, primary = false, false local function getParam(args, lim) local ret = {} for i = 1, lim do ret[i] = args[i] or '' end return table.concat(ret, '_') end if not args[1] then -- no lat logic return errorPrinter( {{"formatTest", "Missing latitude"}} ) elseif not tonumber(args[1]) then -- bad lat logic return errorPrinter( {{"formatTest", "Unable to parse latitude as a number:" .. args[1]}} ) elseif not args[4] and not args[5] and not args[6] then -- dec logic result, errors = parseDec(args[1], args[2], args.format) if not result then return errorPrinter(errors); end -- formatting for geohack: geohack expects D_N_D_E notation or D;D notation -- wikiminiatlas doesn't support D;D notation -- #coordinates parserfunction doesn't support negative decimals with NSWE result.param = table.concat({ math.abs(tonumber(args[1])), ((tonumber(args[1]) or 0) < 0) and 'S' or 'N', math.abs(tonumber(args[2])), ((tonumber(args[2]) or 0) < 0) and 'W' or 'E', args[3] or ''}, '_') elseif dmsTest(args[4], args[8]) then -- dms logic result, errors, backward = parseDMS(args[1], args[2], args[3], args[4], args[5], args[6], args[7], args[8], args.format) if args[10] then table.insert(errors, {'formatTest', 'Extra unexpected parameters'}) end if not result then return errorPrinter(errors) end result.param = getParam(args, 9) elseif dmsTest(args[3], args[6]) then -- dm logic result, errors, backward = parseDMS(args[1], args[2], nil, args[3], args[4], args[5], nil, args[6], args['format']) if args[8] then table.insert(errors, {'formatTest', 'Extra unexpected parameters'}) end if not result then return errorPrinter(errors) end result.param = getParam(args, 7) elseif dmsTest(args[2], args[4]) then -- d logic result, errors, backward = parseDMS(args[1], nil, nil, args[2], args[3], nil, nil, args[4], args.format) if args[6] then table.insert(errors, {'formatTest', 'Extra unexpected parameters'}) end if not result then return errorPrinter(errors) end result.param = getParam(args, 5) else -- Error return errorPrinter({{"formatTest", "Unknown argument format"}}) end result.name = args.name local extra_param = {'dim', 'globe', 'scale', 'region', 'source', 'type'} for _, v in ipairs(extra_param) do if args[v] then table.insert(errors, {'formatTest', 'Parameter: "' .. v .. '=" should be "' .. v .. ':"' }) end end local ret = specPrinter(args, result) if #errors > 0 then ret = ret .. ' ' .. errorPrinter(errors) .. '[[Category:Pages with malformed coordinate tags]]' end return ret, backward end --[[ Generate Wikidata tracking categories. ]] local function makeWikidataCategories(qid) local ret if mw.wikibase and current_page.namespace == 0 then local entity = qid and mw.wikibase.getEntityObject(qid) or mw.wikibase.getEntityObject() if entity and entity.claims and entity.claims.P625 and entity.claims.P625[1] then local snaktype = entity.claims.P625[1].mainsnak.snaktype if snaktype == 'value' then -- coordinates exist both here and on Wikidata, and can be compared. ret = 'Coordinates on Wikidata' elseif snaktype == 'somevalue' then ret = 'Coordinates on Wikidata set to unknown value' elseif snaktype == 'novalue' then ret = 'Coordinates on Wikidata set to no value' end else -- We have to either import the coordinates to Wikidata or remove them here. ret = 'Coordinates not on Wikidata' end end if ret then return string.format('[[Category:%s]]', ret) else return '' end end --[[ link Simple function to export the coordinates link for other uses. Usage: {{#invoke:Coordinates | link }} ]] function coordinates.link(frame) return coord_link; end --[[ dec2dms Wrapper to allow templates to call dec2dms directly. Usage: {{#invoke:Coordinates | dec2dms | decimal_coordinate | positive_suffix | negative_suffix | precision }} decimal_coordinate is converted to DMS format. If positive, the positive_suffix is appended (typical N or E), if negative, the negative suffix is appended. The specified precision is one of 'D', 'DM', or 'DMS' to specify the level of detail to use. ]] coordinates.dec2dms = makeInvokeFunc('_dec2dms') function coordinates._dec2dms(args) local coordinate = args[1] local firstPostfix = args[2] or '' local secondPostfix = args[3] or '' local precision = args[4] or '' return convert_dec2dms(coordinate, firstPostfix, secondPostfix, precision) end --[[ Helper function to determine whether to use D, DM, or DMS format depending on the precision of the decimal input. ]] function coordinates.determineMode( value1, value2 ) local precision = math.max( math_mod._precision( value1 ), math_mod._precision( value2 ) ); if precision <= 0 then return 'd' elseif precision <= 2 then return 'dm'; else return 'dms'; end end --[[ dms2dec Wrapper to allow templates to call dms2dec directly. Usage: {{#invoke:Coordinates | dms2dec | direction_flag | degrees | minutes | seconds }} Converts DMS values specified as degrees, minutes, seconds too decimal format. direction_flag is one of N, S, E, W, and determines whether the output is positive (i.e. N and E) or negative (i.e. S and W). ]] coordinates.dms2dec = makeInvokeFunc('_dms2dec') function coordinates._dms2dec(args) local direction = args[1] local degrees = args[2] local minutes = args[3] local seconds = args[4] return convert_dms2dec(direction, degrees, minutes, seconds) end --[[ coord Main entry point for Lua function to replace {{coord}} Usage: {{#invoke:Coordinates | coord }} {{#invoke:Coordinates | coord | lat | long }} {{#invoke:Coordinates | coord | lat | lat_flag | long | long_flag }} ... Refer to {{coord}} documentation page for many additional parameters and configuration options. Note: This function provides the visual display elements of {{coord}}. In order to load coordinates into the database, the {{#coordinates:}} parser function must also be called, this is done automatically in the Lua version of {{coord}}. ]] coordinates.coord = makeInvokeFunc('_coord') function coordinates._coord(args) if not tonumber(args[1]) and not args[2] then args[3] = args[1]; args[1] = nil local entity = mw.wikibase.getEntityObject(args.qid) if entity and entity.claims and entity.claims.P625 and entity.claims.P625[1].mainsnak.snaktype == 'value' then local precision = entity.claims.P625[1].mainsnak.datavalue.value.precision args[1] = entity.claims.P625[1].mainsnak.datavalue.value.latitude args[2] = entity.claims.P625[1].mainsnak.datavalue.value.longitude if precision then precision = -math_mod._round(math.log(precision)/math.log(10),0) args[1] = math_mod._round(args[1],precision) args[2] = math_mod._round(args[2],precision) end end end local contents, backward = formatTest(args) local Notes = args.notes or '' local Display = args.display and args.display:lower() or 'inline' local function isInline(s) -- Finds whether coordinates are displayed inline. return s:find('inline') ~= nil or s == 'i' or s == 'it' or s == 'ti' end local function isInTitle(s) -- Finds whether coordinates are displayed in the title. return s:find('title') ~= nil or s == 't' or s == 'it' or s == 'ti' end local function coord_wrapper(in_args) -- Calls the parser function {{#coordinates:}}. return mw.getCurrentFrame():callParserFunction('#coordinates', in_args) or '' end local text = '' if isInline(Display) then text = text .. displayinline(contents, Notes) end if isInTitle(Display) then text = text .. displaytitle(contents, Notes) .. makeWikidataCategories(args.qid) end if not args.nosave then local page_title, count = mw.title.getCurrentTitle(), 1 if backward then local tmp = {} while not string.find((args[count-1] or ''), '[EW]') do tmp[count] = (args[count] or ''); count = count+1 end tmp.count = count; count = 2*(count-1) while count >= tmp.count do table.insert(tmp, 1, (args[count] or '')); count = count-1 end for i, v in ipairs(tmp) do args[i] = v end else while count <= 9 do args[count] = (args[count] or ''); count = count+1 end end if isInTitle(Display) and not page_title.isTalkPage and page_title.subpageText ~= 'doc' and page_title.subpageText ~= 'testcases' then args[10] = 'primary' end args.notes, args.format, args.display = nil text = text .. coord_wrapper(args) end return text end --[[ coord2text Extracts a single value from a transclusion of {{Coord}}. IF THE GEOHACK LINK SYNTAX CHANGES THIS FUNCTION MUST BE MODIFIED. Usage: {{#invoke:Coordinates | coord2text | {{Coord}} | parameter }} Valid values for the second parameter are: lat (signed integer), long (signed integer), type, scale, dim, region, globe, source ]] function coordinates.coord2text(frame) if frame.args[1] == '' or frame.args[2] == '' or not frame.args[2] then return nil end frame.args[2] = mw.text.trim(frame.args[2]) if frame.args[2] == 'lat' or frame.args[2] == 'long' then local result, negative = mw.text.split((mw.ustring.match(frame.args[1],'[%.%d]+°[NS] [%.%d]+°[EW]') or ''), ' ') if frame.args[2] == 'lat' then result, negative = result[1], 'S' else result, negative = result[2], 'W' end result = mw.text.split(result, '°') if result[2] == negative then result[1] = '-'..result[1] end return result[1] else return mw.ustring.match(frame.args[1], 'params=.-_'..frame.args[2]..':(.-)[ _]') end end --[[ coordinsert Injects some text into the Geohack link of a transclusion of {{Coord}} (if that text isn't already in the transclusion). Outputs the modified transclusion of {{Coord}}. IF THE GEOHACK LINK SYNTAX CHANGES THIS FUNCTION MUST BE MODIFIED. Usage: {{#invoke:Coordinates | coordinsert | {{Coord}} | parameter:value | parameter:value | … }} Do not make Geohack unhappy by inserting something which isn't mentioned in the {{Coord}} documentation. ]] function coordinates.coordinsert(frame) for i, v in ipairs(frame.args) do if i ~= 1 then if not mw.ustring.find(frame.args[1], (mw.ustring.match(frame.args[i], '^(.-:)') or '')) then frame.args[1] = mw.ustring.gsub(frame.args[1], '(params=.-)_? ', '%1_'..frame.args[i]..' ') end end end if frame.args.name then if not mw.ustring.find(frame.args[1], '<span class="vcard">') then local namestr = frame.args.name frame.args[1] = mw.ustring.gsub(frame.args[1], '(<span class="geo%-default">)(<span[^<>]*>[^<>]*</span><span[^<>]*>[^<>]*<span[^<>]*>[^<>]*</span></span>)(</span>)', '%1<span class="vcard">%2<span style="display:none">&#xfeff; (<span class="fn org">' .. namestr .. '</span>)</span></span>%3') frame.args[1] = mw.ustring.gsub(frame.args[1], '(&params=[^&"<>%[%] ]*) ', '%1&title=' .. mw.uri.encode(namestr) .. ' ') end end return frame.args[1] end return coordinates 80b4ph5p6mpsmszbrt2obj5aszyds5q Template:Category link with count 10 21296 372954 369056 2021-06-02T04:10:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[:Categoria:{{#ifeq:{{str left|{{{1}}}|9}}|Categoria:|{{str right|{{{1}}}|9}}|{{{1}}}}}|<!-- -->{{#if:{{{name|}}}|{{{name}}}|Categoria:{{#ifeq:{{str left|{{{1}}}|9}}|Categoria:|{{str right|{{{1}}}|9}}|{{{1}}}}}}}<!-- -->]]&nbsp;({{PAGESINCATEGORY:{{#ifeq:{{str left|{{{1}}}|9}}|Category:|{{str right|{{{1}}}|9}}|{{{1}}}}}|{{{2|all}}}}})<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> 24vl5359ay8jmty7j1r8gx4atfiv74d Template:Cls 10 21297 372977 367127 2021-06-02T04:11:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[:Category:{{PAGENAME:{{{1}}}}}|Cat:{{PAGENAME:{{{1}}}}}]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> o6j3xy1yjaxydqmeoqsxlo27vnnqdr9 Template:Lc 10 21298 367128 2020-06-05T10:19:28Z Anfrx 16583 Pagina nova: {{Lx |1=:Category: |2={{PAGENAME:{{{1|<includeonly>{{</includeonly>PAGENAME<includeonly>}}</includeonly>}}}}} |3=Category talk |4=talk}}<!-- --><noinclude>{{Documentation|Template:L... wikitext text/x-wiki {{Lx |1=:Category: |2={{PAGENAME:{{{1|<includeonly>{{</includeonly>PAGENAME<includeonly>}}</includeonly>}}}}} |3=Category talk |4=talk}}<!-- --><noinclude>{{Documentation|Template:Ln/doc}} {{sandbox other| | [[Category:Internal category-link templates]] }}</noinclude> huzq6apcppxgo8njafsk738q40ria05 Template:Quote/styles.css 10 21299 367131 2020-06-05T11:19:28Z Anfrx 16583 Pagina nova: /* {{pp-template}} */ .templatequote { overflow: hidden; margin: 1em 0; padding: 0 40px; } .templatequote .templatequotecite { line-height: 1.5em; /* @noflip */ text-... sanitized-css text/css /* {{pp-template}} */ .templatequote { overflow: hidden; margin: 1em 0; padding: 0 40px; } .templatequote .templatequotecite { line-height: 1.5em; /* @noflip */ text-align: left; /* @noflip */ padding-left: 1.6em; margin-top: 0; } 5iyknyu9w0qaq7phpi470ml3qjlihah Template:Template link with parameters 10 21300 373335 367136 2021-06-02T04:19:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span class="nowrap">&#123;&#123;[[Template:{{{1}}}|{{{1}}}]]<!-- -->{{#ifeq:{{{2|x}}}|{{{2|}}}| &#124;{{{2}}} }}<!-- -->{{#ifeq:{{{3|x}}}|{{{3|}}}| &#124;{{{3}}} }}<!-- -->{{#ifeq:{{{4|x}}}|{{{4|}}}| &#124;{{{4}}} }}<!-- -->{{#ifeq:{{{5|x}}}|{{{5|}}}| &#124;{{{5}}} }}<!-- -->{{#ifeq:{{{6|x}}}|{{{6|}}}| &#124;{{{6}}} }}<!-- -->{{#ifeq:{{{7|x}}}|{{{7|}}}| &#124;{{{7}}} }}<!-- -->{{#ifeq:{{{8|x}}}|{{{8|}}}| &#124;{{{8}}} }}<!-- -->{{#ifeq:{{{9|x}}}|{{{9|}}}| &#124;{{{9}}} }}<!-- -->&#125;&#125;</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> evbmhxgslu33jqulds04u5dr5yk5z3h Template:(( 10 21301 372902 367137 2021-06-02T04:09:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 445x3924cpsgoaiwt9i8nlqc31xvg5q Template:)) 10 21302 372904 367138 2021-06-02T04:09:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> pu63o4mw7qft9pt6ovw57r9fjiczidf Template:Resize 10 21303 367139 2020-06-05T12:01:19Z Anfrx 16583 Pagina nova: {{safesubst<noinclude />:#if:{{{2|}}} |<span style="font-size:{{{1|}}};">{{{2|}}}</span> |<span style="font-size:90%;">{{{1}}}</span> }}<noinclude> {{documentation}} {{Resize/Templat... wikitext text/x-wiki {{safesubst<noinclude />:#if:{{{2|}}} |<span style="font-size:{{{1|}}};">{{{2|}}}</span> |<span style="font-size:90%;">{{{1}}}</span> }}<noinclude> {{documentation}} {{Resize/TemplateData}} <!--PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS TO THE /doc SUBPAGE, THANKS--> </noinclude> il8z48xrh0jofetyf2ro2ri98zf6zix Template:Resize/TemplateData 10 21304 367141 367140 2020-06-05T12:04:16Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki == TemplateData == {{TemplateData header}} <templatedata>{ "description": "Hè per cambià a dimensione di fonti di una catena di testu. Duie forme {{resize|<size>|<text>}} è {{resize|<text>}} sò pussibuli.", "params": { "1": { "label": "Dimensione/Testo", "description": "Specifica una css size size e.g. '80%', '1.2em', 'x-large', 'larger'. In a versione di u paràmetru u primu paràmetru hè u testu è a dimensione di font hè '90%'.", "type": "string", "required": true }, "2": { "label": "Testu quandu a dimensione hè datu", "description": "U testu à affaccià in a versione di dui paràmetri.", "type": "string", "required": false } } } </templatedata> mgtfhkw844da47mpsira29enxrk1e5g Template:Resize shortcuts 10 21305 367142 2020-06-05T12:05:05Z Anfrx 16583 Pagina nova: <noinclude>{{Notice |style=margin-bottom:1.5em; |''This template is transcluded as part of [[Template:Resize]] and associated pages' documentation.''}}</noinclude> {| class="wikitabl... wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Notice |style=margin-bottom:1.5em; |''This template is transcluded as part of [[Template:Resize]] and associated pages' documentation.''}}</noinclude> {| class="wikitable" |+ List of Resize Shortcuts {{view|Template:Resize shortcuts|edit|brackets=y}} |- ! Code !! Equivalent !! Result |- | {{[[Template:smaller|smaller]]|text}} || {{tlf|resize|90%|text}} || {{smaller|text}} |- | {{[[Template:larger|larger]]|text}} || {{tlf|resize|110%|text}} || {{larger|text}} |- | {{[[Template:large|large]]|text}} || {{tlf|resize|large|text}} || {{large|text}} |}<noinclude> [[Category:Resizing templates| ]] </noinclude> loechni0zoooalromqtedill2ldf046 Template:Tl2 10 21306 373354 367143 2021-06-02T04:20:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!-- Subst of {{Tl2}} follows --><code><nowiki>{{</nowiki>[[:{{ {{{|safesubst:}}}#if: {{{sister|}}} | {{{sister}}}: }}{{ {{{|safesubst:}}}#if: {{{lang|}}} | {{{lang}}}: }}{{ {{{|safesubst:}}}ns:Template }}:{{{1}}}|{{{1}}}]]{{ {{{|safesubst:}}}#if: {{{2|}}} | &#124;{{{2}}} }}{{ {{{|safesubst:}}}#if: {{{3|}}} | &#124;{{{3}}} }}<nowiki>}}</nowiki></code><!-- Subst of {{Tl2}} ends --><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> ohveqzgcxpe84zxm19w2v7d2jgg8lii Template:Dtl 10 21307 373020 367144 2021-06-02T04:12:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki &#123;&#123;[[d:Template:{{{1}}}|d:{{{1}}}]]&#125;&#125;<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> m5gx5xslffclz37didzjx24dwomjhlr Template:Elc 10 21308 373024 367145 2021-06-02T04:12:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <code>[<nowiki/>[{{{1}}}{{#if:{{{2|}}}|{{!}}{{{2}}}}}]<nowiki/>]{{{3|}}}</code><!-- --><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 9e5rg6krdrsv3cocfjr923lf47uchxf Template:If 10 21309 373078 367146 2021-06-02T04:13:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ {{{|safesubst:}}}p{{ {{{|safesubst:}}}#ifeq:{{{1}}}|eq|1|2}}|{{ {{{|safesubst:}}}p{{ {{{|safesubst:}}}#ifeq:{{{2}}}|{{{3}}}|1|2}}|{{{4|}}}|{{{5|}}}}}|{{ {{{|safesubst:}}}p{{ {{{|safesubst:}}}#if{{{1}}}:{{{2}}}|1|2}}|{{{3}}}|{{{4|}}}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> ncrhi3evrnkrtpy7ihn9opiamgbqggz Template:P2 10 21310 373197 367147 2021-06-02T04:16:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{{2}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> rs2392jh0acmml27bw9p7l1epgtbkyg Modulo:Demo 828 21311 367148 2020-06-05T12:09:05Z Anfrx 16583 Pagina nova: local p = {} --creates a frame object that cannot access any of the parent's args --unless a table containing a list keys of not to inherit is provided function disinherit(frame, on... Scribunto text/plain local p = {} --creates a frame object that cannot access any of the parent's args --unless a table containing a list keys of not to inherit is provided function disinherit(frame, onlyTheseKeys) local parent = frame:getParent() or frame local orphan = parent:newChild{} orphan.getParent = parent.getParent --returns nil orphan.args = {} if onlyTheseKeys then local family = {parent, frame} for f = 1, 2 do for k, v in pairs(family[f] and family[f].args or {}) do orphan.args[k] = orphan.args[k] or v end end parent.args = mw.clone(orphan.args) setmetatable(orphan.args, nil) for _, k in ipairs(onlyTheseKeys) do rawset(orphan.args, k, nil) end end return orphan, parent end function p.get(frame, arg, passArgs) local orphan, frame = disinherit(frame, passArgs and {arg or 1}) local code, noWiki, preserve = frame.args[arg or 1] or '' if code:match'nowiki' then local placeholder, preserve = ('6'):char(), {} code = mw.text.unstripNoWiki(code) noWiki = code:gsub('%%', placeholder):gsub('&lt;', '<'):gsub('&gt;', '>') for k in noWiki:gmatch('&.-;') do if not preserve[k] then preserve[k] = true table.insert(preserve, (k:gsub('&', '&amp;'))) noWiki = noWiki:gsub('(&.-;)', '%%%s') end end noWiki = mw.text.nowiki(noWiki):format(unpack(preserve)):gsub(placeholder, '%%') end local kill_categories = frame.args.demo_kill_categories or frame.args.nocat return { source = noWiki or code, output = orphan:preprocess(code):gsub(kill_categories and '%[%[Category.-%]%]' or '', ''), frame = frame } end function p.main(frame, demoTable) local show = demoTable or p.get(frame) local args = show.frame.args args.br = tonumber(args.br or 1) and ('<br>'):rep(args.br or 1) or args.br or '' if show[args.result_arg] then return show[args.result_arg] end return string.format('<pre%s>%s</pre>%s%s', args.style and string.format(" style='%s'", args.style) or '', show.source, args.br, show.output) end -- Alternate function to return an inline result function p.inline(frame, demoTable) local show = demoTable or p.get(frame) local args = show.frame.args if show[args.result_arg] then return show[args.result_arg] end return string.format('<code%s>%s</code>%s%s', args.style and string.format(" style='%s'", args.style) or '', show.source, ' → ', show.output) end --passing of args into other module without preprocessing function p.module(frame) local orphan, frame = disinherit(frame, { 'demo_template', 'demo_module', 'demo_module_func', 'demo_main', 'demo_br', 'demo_result_arg', 'demo_kill_categories', 'nocat' }) local template = frame.args.demo_template and 'Template:'..frame.args.demo_template local demoFunc = frame.args.demo_module_func or 'main\n' local demoModule = require('Module:' .. frame.args.demo_module)[demoFunc:match('^%s*(.-)%s*$')] frame.args.br, frame.args.result_arg = frame.args.demo_br, frame.args.demo_result_arg local kill_categories = frame.args.demo_kill_categories or frame.args.nocat if demoModule then local named = {insert = function(self, ...) table.insert(self, ...) return self end} local source = {insert = named.insert, '{{', frame.args.demo_template or frame.args.demo_module, '\n'} if not template then source:insert(2, '#invoke:'):insert(4, '|'):insert(5, demoFunc) end local insertNamed = #source + 1 for k, v in pairs(orphan.args) do local nan, insert = type(k) ~= 'number', {v} local target = nan and named or source target:insert'|' if nan then target:insert(k):insert'=':insert'\n' table.insert(insert, 1, #target) end target:insert(unpack(insert)) local nowiki = v:match('nowiki') if nowiki or v:match('{{.-}}') then orphan.args[k] = frame:preprocess(nowiki and mw.text.unstripNoWiki(v) or v) end end source:insert'}}' table.insert(source, insertNamed, table.concat(named)) return p.main(orphan, { source = mw.text.encode(table.concat(source), "<>'|=~"), output = tostring(demoModule(orphan)):gsub(kill_categories and '%[%[Category.-%]%]' or '', ''), frame = frame }) else return "ERROR: Invalid module function: "..demoFunc end end return p 08uvmdyhn9eogp77cx79fdjj1lkvpch Template:Hlist 10 21312 373071 367149 2021-06-02T04:13:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{<includeonly>safesubst:</includeonly>#invoke:list|horizontal}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> 4g2quqlvd26ra7vg0gzy0wdpvvwr43k Template:!- 10 21313 372897 367150 2021-06-02T04:09:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |-<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 8y2vjr1cyt41exij3rirkedmm1kk0hf Template:Fmbox 10 21314 373042 367151 2021-06-02T04:12:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#invoke:Message box|fmbox}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> c9zn5bv8dsdg2fgdsvf8sx2dkgyuqj2 Template:Column-width 10 21315 372985 367152 2021-06-02T04:11:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>-moz-column-width: {{{1|30em}}}; -webkit-column-width: {{{1|30em}}}; column-width: {{{1|30em}}};</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> te1jy4nqhcrnwcr3hbnz1heurz0c9pa Template:Columns-list 10 21316 372986 367153 2021-06-02T04:11:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#if:{{{1|}}}|{{div col <!-- Support for previous parameter 1= aka cols= has been removed after being deprecated for compatibility reasons; use the more accessible parameter colwidth= instead. --> | colwidth = {{{colwidth|30em}}} | gap = {{{gap|}}} | rules = {{{rules|}}} | small = {{{small|}}} | style = {{{style|}}} | content = {{{1|}}}{{#if:{{{2|}}}|<div class="hatnote" style="color:red">The unnamed parameter 2= is no longer supported. Please see the documentation for {{tl|columns-list}}.</div>{{{2|}}}}} }}}}</includeonly>{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|[[Category:Pages using columns-list with unknown parameters|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Page using [[Template:Columns-list]] with unknown parameter "_VALUE_"|ignoreblank=y| 1 | colwidth | gap | rules | small | style }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> i5steeuu8l09vruwhao7vyjhuz889y4 Template:Cslist 10 21317 373000 367154 2021-06-02T04:11:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <templatestyles src="Cslist/styles.css" />{{#invoke:Cslist |makelist}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> dhbhvjfqwhvq47r7zj1rvnpcl4uc4hx Template:Cslist/styles.css 10 21318 367155 2020-06-05T12:12:14Z Anfrx 16583 Pagina nova: /* {{pp-template}} */ /* make an inline list with either comma or semicolon separators */ ul.cslist, ul.sslist { margin: 0; padding: 0; display: inline-block; list-style... sanitized-css text/css /* {{pp-template}} */ /* make an inline list with either comma or semicolon separators */ ul.cslist, ul.sslist { margin: 0; padding: 0; display: inline-block; list-style: none; } .cslist li, .sslist li { margin: 0; padding: 0 0.25em 0 0; display: inline-block; } .cslist li:after { content: ", "; } .sslist li:after { content: "; "; } .cslist li:last-child:after, .sslist li:last-child:after { content: none; } 0whq2o7cswj1dv6rj7z3rz9409lbwl2 Template:Colored list 10 21319 372984 367156 2021-06-02T04:11:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#invoke:Colored list|list}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- Please add categories to the /doc subpage; interwikis go to Wikidata --> </noinclude> 73cfsenel160iddnh7mo4zp79qf46tt Modulo:Colored list 828 21320 367157 2020-06-05T12:13:08Z Anfrx 16583 Pagina nova: local sequences = { excel = { [0]='#274', [1]='#36C', [2]='#C33', [3]='#85B', [4]='#072', [5]='#B38', [6]='#B40', [7]='#279' }, calc = { [0] = '#0000FF', [1] =... Scribunto text/plain local sequences = { excel = { [0]='#274', [1]='#36C', [2]='#C33', [3]='#85B', [4]='#072', [5]='#B38', [6]='#B40', [7]='#279' }, calc = { [0] = '#0000FF', [1] = '#FF0000', [2] = '#FF00FF', [3] = '#008000', [4] = '#000080', [5] = '#800000', [6] = '#800080', [7] = '#808000' }, accent = { [0]='#7fc97f', [1]='#beaed4', [2]='#fdc086', [3]='#ffff99', [4]='#386cb0', [5]='#f0027f', [6]='#bf5b17', [7]='#666666' }, dark2 = { [0]='#1b9e77', [1]='#d95f02', [2]='#7570b3', [3]='#e7298a', [4]='#66a61e', [5]='#e6ab02', [6]='#a6761d', [7]='#666666' }, category10 = { [0]='#1f77b4', [1]='#ff7f0e', [2]='#2ca02c', [3]='#d62728', [4]='#9467bd', [5]='#8c564b', [6]='#e377c2', [7]='#7f7f7f', [8]='#bcbd22', [9]='#17becf' }, set1 = { [0]='#e41a1c', [1]='#377eb8', [2]='#4daf4a', [3]='#984ea3', [4]='#ff7f00', [5]='#ffff33', [6]='#a65628', [7]='#f781bf', [8]='#999999' }, tableau10 = { [0]='#4e79a7', [1]='#f28e2c', [2]='#e15759', [3]='#76b7b2', [4]='#59a14f', [5]='#edc949', [6]='#af7aa1', [7]='#ff9da7', [8]='#9c755f', [9]='#bab0ab', }, google = { [0]='#F92', [1]='#739', [2]='#2AC', [3]='#A14', [4]='#48F', [5]='#FB2', [6]='#6B4', [7]='#754', [8]='#999', [9]='#EC4', [10]='#45A', [11]='#CD4', }, category20 = { [0]='#1f77b4', [1]='#aec7e8', [2]='#ff7f0e', [3]='#ffbb78', [4]='#2ca02c', [5]='#98df8a', [6]='#d62728', [7]='#ff9896', [8]='#9467bd', [9]='#c5b0d5', [10]='#8c564b', [11]='#c49c94', [12]='#e377c2', [13]='#f7b6d2', [14]='#7f7f7f', [15]='#c7c7c7', [16]='#bcbd22', [17]='#dbdb8d', [18]='#17becf', [19]='#9edae5' }, category20b = { [0]='#393b79', [1]='#5254a3', [2]='#6b6ecf', [3]='#9c9ede', [4]='#637939', [5]='#8ca252', [6]='#b5cf6b', [7]='#cedb9c', [8]='#8c6d31', [9]='#bd9e39', [10]='#e7ba52', [11]='#e7cb94', [12]='#843c39', [13]='#ad494a', [14]='#d6616b', [15]='#e7969c', [16]='#7b4173', [17]='#a55194', [18]='#ce6dbd', [19]='#de9ed6', }, category20c = { [0]='#3182bd', [1]='#6baed6', [2]='#9ecae1', [3]='#c6dbef', [4]='#e6550d', [5]='#fd8d3c', [6]='#fdae6b', [7]='#fdd0a2', [8]='#31a354', [9]='#74c476', [10]='#a1d99b', [11]='#c7e9c0', [12]='#756bb1', [13]='#9e9ac8', [14]='#bcbddc', [15]='#dadaeb', [16]='#636363', [17]='#969696', [18]='#bdbdbd', [19]='#d9d9d9' } } sequences.dark = sequences.dark2 sequences.category = sequences.category10 sequences.set = sequences.set1 sequences.tableau = sequences.tableau10 local p = {} function p._list(args) local sequence = sequences[args.sequence] or sequences[args.s] or sequences.category10 local class1, class2 = '','' if (args.class or '') ~= '' then class1 = '<div class="' .. args.class .. '">\n' class2 = '</div>' end output, i = {}, 1 for k, v in pairs(args) do if tonumber(k) then output[i] = (args.pre or '* ') .. '<' .. (args.tag or 'span') .. ' style="color:' .. sequence[math.mod( (i-1),(#sequence + 1))] .. ';' .. (args.style or '') .. '">' .. (v or '') .. '</' .. (args.tag or 'span') .. '>' i = i + 1 end end return class1 .. table.concat( output,(args.sep or '\n') ) .. class2 end function p.list(frame) return p._list(frame:getParent().args[1] and frame:getParent().args or frame.args) end return p ep9gesy3q5fdakm8ghi3hk12bl88zbl Template:Defn 10 21321 373010 367158 2021-06-02T04:11:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <dd class="glossary {{{class|}}}" {{#if:{{{id|}}}|id="{{{id}}}"|{{#if:{{{term|}}}|id="{{{term}}}-defn{{{2|{{{no|1}}}}}}"|}}|}} {{#if:{{{style|}}}|style="{{{style}}}"|}}>{{#if:{{{2|{{{no|}}}}}}|{{{2|{{{no}}}}}}.&nbsp;&nbsp;|}}{{{defn|{{{1|{{{content}}}}}}}}}</dd><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}<!--Categories go in the /doc subpage.--> </noinclude> sydr9jnf2azvtnzg414ry0l7a7datbq Template:Flatlist 10 21322 373040 367159 2021-06-02T04:12:36Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div class="hlist hlist-separated {{{class|}}}" {{#if:{{{style|}}}{{{indent|}}}|style="{{#if:{{{indent|}}}|margin-left: {{#expr:{{{indent}}}*1.6}}em;}} {{{style|}}}"}}>{{#if:{{{1|}}}| {{{1}}} </div>}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] </div> {{documentation}} </noinclude> 5qndtck4nbb0i417ejupfpoofz6tt9q Template:Flowlist 10 21323 373041 367160 2021-06-02T04:12:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <templatestyles src="Flowlist/styles.css" /><div class="flowlist {{{class|}}}" {{#if: {{{style|}}}|style="{{{style}}}"}}>{{#if:{{{1|}}}| {{{1}}} </div>}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] </div> {{documentation}} </noinclude> gaunmc1elbqn5usukyfxjvd87mdwrez Template:Flowlist/styles.css 10 21324 367161 2020-06-05T12:14:30Z Anfrx 16583 Pagina nova: .flowlist ul { overflow-x: hidden; margin-left: 0; padding-left: 1.6em; } .flowlist ol { overflow-x: hidden; margin-left: 0; padding-left: 3.2em; } .flowlist dl { overflow-x:... sanitized-css text/css .flowlist ul { overflow-x: hidden; margin-left: 0; padding-left: 1.6em; } .flowlist ol { overflow-x: hidden; margin-left: 0; padding-left: 3.2em; } .flowlist dl { overflow-x: hidden; } igrr8xl5xvxo8f8317d995u5rnberye Template:For loop 10 21325 373046 367162 2021-06-02T04:12:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{<includeonly>safesubst:</includeonly>#invoke:For loop|main}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> l92k6gj67atfd6klrdn2jr66yl9qec6 Modulo:For loop 828 21326 367163 2020-06-05T12:15:07Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module implements {{for loop}}. local getArgs = require('Module:Arguments').getArgs local yesno = require('Module:Yesno') local p = {} function p.main(frame) local args =... Scribunto text/plain -- This module implements {{for loop}}. local getArgs = require('Module:Arguments').getArgs local yesno = require('Module:Yesno') local p = {} function p.main(frame) local args = getArgs(frame, { trim = false, removeBlanks = false }) return p._main(args) end function p._main(args) local template = args['call'] or 'void' local calltemplates = yesno(args.substall or "", true) or not mw.isSubsting() local variableParam = args.pv variableParam = tonumber(variableParam) or variableParam or 1 -- fix for positional parameters local variableValPrefix = args.prefix or '' local variableValPostfix = args.postfix or '' local sep = args[1] or '' local constantArgs = p.getConstants(args) local variableVals = p.getVariableVals(args) local result = '' local addSeparator = false; for _, v in ipairs(variableVals) do v = mw.text.trim(v) if #v > 0 or not yesno(args.skipBlanks) then if addSeparator then result = result .. sep end addSeparator = true; local targs = constantArgs targs[variableParam] = variableValPrefix .. v .. variableValPostfix if calltemplates then local output = p.callTemplate(template, targs) if #mw.text.trim(output) == 0 then addSeparator = false end result = result .. output else local makeTemplate = require('Module:Template invocation').invocation result = result .. makeTemplate(template, targs) end end end return result end function p.getConstants(args) local constantArgNums = p.getArgNums(args, 'pc', 'n') local constantArgs = {} for _, num in ipairs(constantArgNums) do local keyArg = 'pc' .. tostring(num) .. 'n' local valArg = 'pc' .. tostring(num) .. 'v' local key = args[keyArg] key = tonumber(key) or key local value = args[valArg] constantArgs[key] = value end return constantArgs end function p.getVariableVals(args) local variableVals = {} if args.start or args.stop or args.by then if args[2] then error("Both start/stop/by and numbered parameters specified") end local start = tonumber(args.start or 1) local stop = tonumber(args.stop or 1) local by = tonumber(args.by or 1) for i = start, stop, by do variableVals [#variableVals + 1] = i end else for i, v in ipairs(args) do if i ~= 1 then variableVals[i - 1] = v end end end return variableVals end function p.getArgNums(args, prefix, suffix) -- Returns a table containing the numbers of the arguments that exist -- for the specified prefix and suffix. local nums = {} local pattern = '^' .. prefix .. '([1-9]%d*)' .. suffix .. '$' for k, _ in pairs(args) do local num = tostring(k):match(pattern) if num then nums[#nums + 1] = tonumber(num) end end table.sort(nums) return nums end function p.callTemplate(template, targs) return mw.getCurrentFrame():expandTemplate{title = template, args = targs} end return p 97htb8pbha3ivt9w9d0odbcxo0moteq Template:Format item 10 21327 373047 367164 2021-06-02T04:12:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Item|format}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{doc}} </noinclude> hiqkjleiqhm2vonjti2t6tziejeswwf Template:Doc 10 21328 367165 2020-06-05T12:16:07Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Documentazione]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Documentazione]] inatwf87cf2bk96ifaogpsg58lg2gm6 Template:Glossary 10 21329 373054 367166 2021-06-02T04:13:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <dl class="glossary {{{class|}}}" {{#if:{{{style|}}}|style="{{{style}}}"|}} {{#if:{{{id|}}}|id="{{{id}}}"|}}><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{glossary end}} <!--Categories and interwikis go on the /doc page.--> {{Documentation}} </noinclude> 2dza9kc6hkjewiultktjsa581bg0fsd Template:Glossary end 10 21330 373055 367167 2021-06-02T04:13:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki </dl><!--end glossary--><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation|Template:Glossary/doc}}<!--Categories go in the /doc subpage.--> </noinclude> 4lc2pcrind8xt6rk1zl0p6t8iga0kqv Template:HTML lists 10 21331 367168 2020-06-05T12:17:01Z Anfrx 16583 Pagina nova: {{navbox |name=Template:HTML lists |title=HTML lists |state=<includeonly>collapsed</includeonly> |above = More information: {{hlist | [[Help:List]] | [[WP:List dos and don'ts]] | [... wikitext text/x-wiki {{navbox |name=Template:HTML lists |title=HTML lists |state=<includeonly>collapsed</includeonly> |above = More information: {{hlist | [[Help:List]] | [[WP:List dos and don'ts]] | [[WP:Manual of Style/Embedded lists]] | {{section link|WP:Manual of Style/Accessibility#Lists}} | [[WP:WikiProject Lists]] }} | group1=Flat | list1=<nowiki /> {{{!}} {{!}}- ! class="navbox-group" style="font-weight: normal; width:25em; text-align:center;" {{!}} {{mono|{{tl|hlist}}}} ! rowspan=3 style="width:2em; background-color:transparent;" {{!}} ! class="navbox-group" style="font-weight: normal; width:25em; text-align:center;" {{!}} {{mono|{{tl|flatlist}}}} ! rowspan=3 style="width:2em; background-color:transparent;" {{!}} ! class="navbox-group" style="font-weight: normal; width:25em; text-align:center;" {{!}} {{mono|{{tl|cslist}}}} {{!}}- {{!}} style="vertical-align: top;" {{!}} {{tlx|hlist |item1&nbsp;|item2&nbsp;|...}} {{!}} style="vertical-align: top;" {{!}} {{tlx|flatlist|<br /> <nowiki />* item1<br /> <nowiki />* item2<br /> <nowiki />* ...<br /> }} {{!}} style="vertical-align: top;" {{!}} {{tlx|cslist |item1&nbsp;|item2&nbsp;|...}} {{!}}- {{!}}<hr /> {{hlist |item1 |item2 |...}} {{!}} style="vertical-align: top;" {{!}} <hr /> {{flatlist| * item1 * item2 * ... }} {{!}}<hr /> {{cslist |item1 |item2 |...}} {{!}}} | group3 =Bulleted and Ordered | list3 ={{{!}} {{!}}- ! class="navbox-group" style="font-weight: normal; width:25em; text-align:center;" {{!}} {{mono|{{tl|bulleted list}}}} ! rowspan=3 style="width:2em; background-color:transparent;" {{!}} ! class="navbox-group" style="font-weight: normal; width:25em; text-align:center;" {{!}} {{mono|{{tl|ordered list}}}} {{!}}- {{!}} style="vertical-align: top;" {{!}} {{tlx|bulleted list |item1&nbsp;|item2&nbsp;|...}} {{!}} style="vertical-align: top;" {{!}} {{tlx|Ordered list |list_style_type{{=}}lower-alpha&nbsp;|first&nbsp;|second&nbsp;|...}} {{!}}- {{!}}<hr /> {{bulleted list |item1 |item2 |...}} {{!}}<hr /> {{Ordered list |list_style_type=lower-alpha |first |second |...}} {{!}}} | group5 =Unbulleted | list5 =<nowiki /> {{{!}} {{!}}- ! class="navbox-group" style="font-weight: normal; width:25em; text-align:center;" {{!}} {{mono|{{tl|unbulleted list}}}} ! rowspan=3 style="width:2em; background-color:transparent;" {{!}} ! class="navbox-group" style="font-weight: normal; width:25em; text-align:center;" {{!}} {{mono|{{tl|plainlist}}}} ! rowspan=3 style="width:2em; background-color:transparent;" {{!}} ! class="navbox-group" style="font-weight: normal; text-align:center;" {{!}} {{mono|{{tl|glossary}}}}<br />([[Wikipedia:Manual of Style/Glossaries|glossary]], description, definition, association) {{!}}- {{!}} style="vertical-align: top;" {{!}} {{tlx|unbulleted list |item1&nbsp;|item2&nbsp;|...}} {{!}} style="vertical-align: top;" {{!}} {{tlx|plainlist|<br /> <nowiki />*item1<br /> <nowiki />*item2<br /> <nowiki />*...<br /> }} {{!}} style="vertical-align: top;" {{!}} {{tlx|glossary}}<br /> {{tlx|term|first term}} {{tlx|defn|first description}}<br /> {{tnull|term|second term}} {{tnull|defn|second description}}<br /> {{tnull|term|...}} {{tnull|defn|....}}<br /> {{mono|{{tl|glossary end}}}} {{!}}- {{!}}<hr /> {{unbulleted list|item1|item2|...}} {{!}} style="vertical-align: top;" {{!}} <hr /> {{plainlist| *item1 *item2 *... }} {{!}}<hr /> {{glossary}} {{term|first term}} {{defn|first description}} {{term|second term}} {{defn|second description}} {{term|...}} {{defn|....}} {{glossary end}} {{!}}} | group16 = Other | list16 = {{{!}} {{!}}- ! class="navbox-group" style="font-weight: normal; text-align:center;" {{!}} {{mono|{{tl|flowlist}}}} ! rowspan=3 style="width:2em; background-color:transparent;" {{!}} ! class="navbox-group" style="font-weight: normal; text-align:center;" {{!}} {{mono|{{tl|columns-list}}}} ! rowspan=3 style="width:2em; background-color:transparent;" {{!}} ! class="navbox-group" style="font-weight: normal; text-align:center;" {{!}} {{mono|{{tl|colored list}}}} {{!}}- {{!}} style="vertical-align: top;" {{!}} <code><nowiki>[[File:Bad Title Example.png|left|thumb|100px]]</nowiki></code><br /> {{tlx|flowlist|<br />*item1<br />*item2<br />*...<br />}} {{!}} style="vertical-align: top;" {{!}} {{tlx|columns-list|colwidth{{=}}5em| <br /> <nowiki />#first<br /> <nowiki />#second<br /> <nowiki />#third<br /> <nowiki />#...<br />}} {{!}} style="vertical-align: top;" {{!}} {{tlx|colored list |item1&nbsp;|item2&nbsp;|item3&nbsp;|...}} {{!}}- {{!}}<hr /> [[File:Bad Title Example.png|left|thumb|100px]] {{flowlist| *item1 *item2 *... }} {{!}}<hr /> {{columns-list|colwidth=5em| #first #second #third #... }} {{!}}<hr /> {{colored list |item1&nbsp;|item2&nbsp;|item3&nbsp;|...}} {{!}}} |below = {{cl|List formatting and function templates‎}} }}<!-- --><noinclude> {{Documentation}} <!-- Please add categories to the /doc subpage; interwikis go to Wikidata --> </noinclude> rjvja0rgqw3j8fl926cn0x6t9jse23r Template:Item 10 21332 373093 367169 2021-06-02T04:14:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Item|pack}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{doc}} </noinclude> 0l46bbd6tajhydrkabqhmzoxq8uwdbp Template:Markup 10 21333 373135 367170 2021-06-02T04:15:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{| style="table-layout:fixed; width:{{{width|100%}}}; margin-top:0;margin-left:{{{margin-left|{{{margin|0}}}}}}; border-width:medium; padding:0; {{{style|}}}" {{#if:{{{title|}}} |{{!}}+ '''{{{title}}}'''}} {{#if:{{{noheaders|}}}{{{notitle|}}} | |! scope="col" style="width:50%;{{{colheaderstyle|}}}{{{col1headerstyle|}}}"{{!}} {{{col1|{{{t1|Markup}}}}}} {{!!}}<!-- -->scope="col" style="width:50%;{{{colheaderstyle|}}}{{{col2headerstyle|}}}"{{!}} {{{col2|{{{t2|Renders as}}}}}} }}<!-- -->{{for loop||call=format item|pc1n=template|pc1v=Markup/row|pc2n=c1style|pc2v={{{col1style|{{{codestyle|{{{markupstyle|}}}}}}}}}|pc3n=c2style|pc3v={{{col2style|{{{outputstyle|}}}}}}|pv=item|{{item|c1={{{1|}}}|c2={{{2|}}}}}|{{item|c1={{{3|}}}|c2={{{4|}}}}}|{{item|c1={{{5|}}}|c2={{{6|}}}}}|{{item|c1={{{7|}}}|c2={{{8|}}}}}|{{item|c1={{{9|}}}|c2={{{10|}}}}}|{{item|c1={{{11|}}}|c2={{{12|}}}}}|{{item|c1={{{13|}}}|c2={{{14|}}}}}|{{item|c1={{{15|}}}|c2={{{16|}}}}}|{{item|c1={{{17|}}}|c2={{{18|}}}}}|{{item|c1={{{19|}}}|c2={{{20|}}}}}|{{item|c1={{{21|}}}|c2={{{22|}}}}}|{{item|c1={{{23|}}}|c2={{{24|}}}}}|{{item|c1={{{25|}}}|c2={{{26|}}}}}|{{item|c1={{{27|}}}|c2={{{28|}}}}}|{{item|c1={{{29|}}}|c2={{{30|}}}}}|{{item|c1={{{31|}}}|c2={{{32|}}}}}|{{item|c1={{{33|}}}|c2={{{34|}}}}}|{{item|c1={{{35|}}}|c2={{{36|}}}}}|{{item|c1={{{37|}}}|c2={{{38|}}}}}|{{item|c1={{{39|}}}|c2={{{40|}}}}}}} |- |style="width:50%; border-width:1px;border-style:solid none none none;border-color:#ddd; padding:5px; vertical-align:top;"| |style="width:50%; border-width:1px;border-style:solid none none none;border-color:#ddd; padding:5px; vertical-align:top;"| |}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> 5ijjomtvkbked63s3poele65hkgtop6 Template:Fake citation needed 10 21334 373036 367171 2021-06-02T04:12:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{fake fix |link=Wikipedia:Citation needed |text=citation needed |nocat=yes }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!--Categories and interwikis go on the /doc subpage.--> </noinclude> mhrje958yf417kwcsgstqf5e5fgx152 Template:Fake fix 10 21335 367172 2020-06-05T12:18:25Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Fix]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Fix]] {{rcat shell| {{Wikidata redirect}} {{R from alternative name}} }} 8d8wp4oxl0kb4uifbw52sml9gxi4wbx Template:Fix 10 21336 373039 367173 2021-06-02T04:12:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#switch:{{{subst|¬}}} |¬={{category handler |template=[[Category:Templates needing substitution checking]] |nocat={{{nocat|<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] true</noinclude>}}} }} |SUBST=[[Category:Pages with incorrectly substituted templates]] }}{{Category handler |main={{Fix/category |cat-date={{{cat-date|}}} |cat={{{cat|}}} |cat-date2={{{cat-date2|}}} |cat2={{{cat2|}}} |cat-date3={{{cat-date3|}}} |cat3={{{cat3|}}} |date={{{date|}}} }} |template={{#if:{{{name|}}}|{{#ifeq:{{{name}}}|{{ROOTPAGENAME}}||{{#if:{{{date|}}}||[[Category:Templates including undated clean-up tags]]}}}}}} |subpage=no }}{{#if:{{{text|}}} |<sup class="noprint Inline-Template {{{class|}}}" style="white-space:nowrap;">&#91;<i>{{#if:{{{pre-text|}}} |{{{pre-text}}}&#32; }}[[{{{link|Wikipedia:Cleanup}}}|<span title="{{delink|1={{{title|{{{link|Wikipedia:Cleanup}}}}}}{{#if:{{{date|}}}|&#32;({{{date}}})}}}}">{{{text|}}}</span>]]{{#if:{{{post-text|}}} |&#32;{{{post-text}}} }}</i>&#93;</sup>|{{{special|}}} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- Add cats and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> c220w4e3sru93ng7t1noki1kvmdvsdl Template:Category handler 10 21337 372952 367174 2021-06-02T04:10:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#invoke:Category handler|main}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Add categories to the /doc subpage, and interwikis to Wikidata. --> </noinclude> m6af37s1ew2tm7xg8ixxo06h470l58g Modulo:Category handler 828 21338 367175 2020-06-05T12:20:00Z Anfrx 16583 Pagina nova: -------------------------------------------------------------------------------- -- -- --... Scribunto text/plain -------------------------------------------------------------------------------- -- -- -- CATEGORY HANDLER -- -- -- -- This module implements the {{category handler}} template in Lua, -- -- with a few improvements: all namespaces and all namespace aliases -- -- are supported, and namespace names are detected automatically for -- -- the local wiki. This module requires [[Module:Namespace detect]] -- -- and [[Module:Yesno]] to be available on the local wiki. It can be -- -- configured for different wikis by altering the values in -- -- [[Module:Category handler/config]], and pages can be blacklisted -- -- from categorisation by using [[Module:Category handler/blacklist]]. -- -- -- -------------------------------------------------------------------------------- -- Load required modules local yesno = require('Module:Yesno') -- Lazily load things we don't always need local mShared, mappings local p = {} -------------------------------------------------------------------------------- -- Helper functions -------------------------------------------------------------------------------- local function trimWhitespace(s, removeBlanks) if type(s) ~= 'string' then return s end s = s:match('^%s*(.-)%s*$') if removeBlanks then if s ~= '' then return s else return nil end else return s end end -------------------------------------------------------------------------------- -- CategoryHandler class -------------------------------------------------------------------------------- local CategoryHandler = {} CategoryHandler.__index = CategoryHandler function CategoryHandler.new(data, args) local obj = setmetatable({ _data = data, _args = args }, CategoryHandler) -- Set the title object do local pagename = obj:parameter('demopage') local success, titleObj if pagename then success, titleObj = pcall(mw.title.new, pagename) end if success and titleObj then obj.title = titleObj if titleObj == mw.title.getCurrentTitle() then obj._usesCurrentTitle = true end else obj.title = mw.title.getCurrentTitle() obj._usesCurrentTitle = true end end -- Set suppression parameter values for _, key in ipairs{'nocat', 'categories'} do local value = obj:parameter(key) value = trimWhitespace(value, true) obj['_' .. key] = yesno(value) end do local subpage = obj:parameter('subpage') local category2 = obj:parameter('category2') if type(subpage) == 'string' then subpage = mw.ustring.lower(subpage) end if type(category2) == 'string' then subpage = mw.ustring.lower(category2) end obj._subpage = trimWhitespace(subpage, true) obj._category2 = trimWhitespace(category2) -- don't remove blank values end return obj end function CategoryHandler:parameter(key) local parameterNames = self._data.parameters[key] local pntype = type(parameterNames) if pntype == 'string' or pntype == 'number' then return self._args[parameterNames] elseif pntype == 'table' then for _, name in ipairs(parameterNames) do local value = self._args[name] if value ~= nil then return value end end return nil else error(string.format( 'invalid config key "%s"', tostring(key) ), 2) end end function CategoryHandler:isSuppressedByArguments() return -- See if a category suppression argument has been set. self._nocat == true or self._categories == false or ( self._category2 and self._category2 ~= self._data.category2Yes and self._category2 ~= self._data.category2Negative ) -- Check whether we are on a subpage, and see if categories are -- suppressed based on our subpage status. or self._subpage == self._data.subpageNo and self.title.isSubpage or self._subpage == self._data.subpageOnly and not self.title.isSubpage end function CategoryHandler:shouldSkipBlacklistCheck() -- Check whether the category suppression arguments indicate we -- should skip the blacklist check. return self._nocat == false or self._categories == true or self._category2 == self._data.category2Yes end function CategoryHandler:matchesBlacklist() if self._usesCurrentTitle then return self._data.currentTitleMatchesBlacklist else mShared = mShared or require('Module:Category handler/shared') return mShared.matchesBlacklist( self.title.prefixedText, mw.loadData('Module:Category handler/blacklist') ) end end function CategoryHandler:isSuppressed() -- Find if categories are suppressed by either the arguments or by -- matching the blacklist. return self:isSuppressedByArguments() or not self:shouldSkipBlacklistCheck() and self:matchesBlacklist() end function CategoryHandler:getNamespaceParameters() if self._usesCurrentTitle then return self._data.currentTitleNamespaceParameters else if not mappings then mShared = mShared or require('Module:Category handler/shared') mappings = mShared.getParamMappings(true) -- gets mappings with mw.loadData end return mShared.getNamespaceParameters( self.title, mappings ) end end function CategoryHandler:namespaceParametersExist() -- Find whether any namespace parameters have been specified. -- We use the order "all" --> namespace params --> "other" as this is what -- the old template did. if self:parameter('all') then return true end if not mappings then mShared = mShared or require('Module:Category handler/shared') mappings = mShared.getParamMappings(true) -- gets mappings with mw.loadData end for ns, params in pairs(mappings) do for i, param in ipairs(params) do if self._args[param] then return true end end end if self:parameter('other') then return true end return false end function CategoryHandler:getCategories() local params = self:getNamespaceParameters() local nsCategory for i, param in ipairs(params) do local value = self._args[param] if value ~= nil then nsCategory = value break end end if nsCategory ~= nil or self:namespaceParametersExist() then -- Namespace parameters exist - advanced usage. if nsCategory == nil then nsCategory = self:parameter('other') end local ret = {self:parameter('all')} local numParam = tonumber(nsCategory) if numParam and numParam >= 1 and math.floor(numParam) == numParam then -- nsCategory is an integer ret[#ret + 1] = self._args[numParam] else ret[#ret + 1] = nsCategory end if #ret < 1 then return nil else return table.concat(ret) end elseif self._data.defaultNamespaces[self.title.namespace] then -- Namespace parameters don't exist, simple usage. return self._args[1] end return nil end -------------------------------------------------------------------------------- -- Exports -------------------------------------------------------------------------------- local p = {} function p._exportClasses() -- Used for testing purposes. return { CategoryHandler = CategoryHandler } end function p._main(args, data) data = data or mw.loadData('Module:Category handler/data') local handler = CategoryHandler.new(data, args) if handler:isSuppressed() then return nil end return handler:getCategories() end function p.main(frame, data) data = data or mw.loadData('Module:Category handler/data') local args = require('Module:Arguments').getArgs(frame, { wrappers = data.wrappers, valueFunc = function (k, v) v = trimWhitespace(v) if type(k) == 'number' then if v ~= '' then return v else return nil end else return v end end }) return p._main(args, data) end return p letwavu3yvlayfzew66uuwixmwebq5b Modulo:Category handler/blacklist 828 21339 367176 2020-06-05T12:20:43Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module contains the blacklist used by [[Module:Category handler]]. -- Pages that match Lua patterns in this list will not be categorised unless -- categorisation is explicitl... Scribunto text/plain -- This module contains the blacklist used by [[Module:Category handler]]. -- Pages that match Lua patterns in this list will not be categorised unless -- categorisation is explicitly requested. return { '^Main Page$', -- don't categorise the main page. -- Don't categorise the following pages or their subpages. -- "%f[/\0]" matches if the next character is "/" or the end of the string. '^Wikipedia:Cascade%-protected items%f[/\0]', '^User:UBX%f[/\0]', -- The userbox "template" space. '^User talk:UBX%f[/\0]', -- Don't categorise subpages of these pages, but allow -- categorisation of the base page. '^Wikipedia:Template index/.*$', -- Don't categorise archives. '/[aA]rchive', "^Wikipedia:Administrators' noticeboard/IncidentArchive%d+$", } fsv1drcay6t25e91hzhqxtyp7pckbpx Modulo:Category handler/config 828 21340 367177 2020-06-05T12:20:57Z Anfrx 16583 Pagina nova: -------------------------------------------------------------------------------- -- [[Module:Category handler]] configuration data -- -- Language-sp... Scribunto text/plain -------------------------------------------------------------------------------- -- [[Module:Category handler]] configuration data -- -- Language-specific parameter names and values can be set here. -- -- For blacklist config, see [[Module:Category handler/blacklist]]. -- -------------------------------------------------------------------------------- local cfg = {} -- Don't edit this line. -------------------------------------------------------------------------------- -- Start configuration data -- -------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------- -- Parameter names -- -- These configuration items specify custom parameter names. -- -- To add one extra name, you can use this format: -- -- -- -- foo = 'parameter name', -- -- -- -- To add multiple names, you can use this format: -- -- -- -- foo = {'parameter name 1', 'parameter name 2', 'parameter name 3'}, -- -------------------------------------------------------------------------------- cfg.parameters = { -- The nocat and categories parameter suppress -- categorisation. They are used with Module:Yesno, and work as follows: -- -- cfg.nocat: -- Result of yesno() Effect -- true Categorisation is suppressed -- false Categorisation is allowed, and -- the blacklist check is skipped -- nil Categorisation is allowed -- -- cfg.categories: -- Result of yesno() Effect -- true Categorisation is allowed, and -- the blacklist check is skipped -- false Categorisation is suppressed -- nil Categorisation is allowed nocat = 'nocat', categories = 'categories', -- The parameter name for the legacy "category2" parameter. This skips the -- blacklist if set to the cfg.category2Yes value, and suppresses -- categorisation if present but equal to anything other than -- cfg.category2Yes or cfg.category2Negative. category2 = 'category2', -- cfg.subpage is the parameter name to specify how to behave on subpages. subpage = 'subpage', -- The parameter for data to return in all namespaces. all = 'all', -- The parameter name for data to return if no data is specified for the -- namespace that is detected. other = 'other', -- The parameter name used to specify a page other than the current page; -- used for testing and demonstration. demopage = 'page', } -------------------------------------------------------------------------------- -- Parameter values -- -- These are set values that can be used with certain parameters. Only one -- -- value can be specified, like this: -- -- -- -- cfg.foo = 'value name' -- -- -------------------------------------------------------------------------------- -- The following settings are used with the cfg.category2 parameter. Setting -- cfg.category2 to cfg.category2Yes skips the blacklist, and if cfg.category2 -- is present but equal to anything other than cfg.category2Yes or -- cfg.category2Negative then it supresses cateogrisation. cfg.category2Yes = 'yes' cfg.category2Negative = '¬' -- The following settings are used with the cfg.subpage parameter. -- cfg.subpageNo is the value to specify to not categorise on subpages; -- cfg.subpageOnly is the value to specify to only categorise on subpages. cfg.subpageNo = 'no' cfg.subpageOnly = 'only' -------------------------------------------------------------------------------- -- Default namespaces -- -- This is a table of namespaces to categorise by default. The keys are the -- -- namespace numbers. -- -------------------------------------------------------------------------------- cfg.defaultNamespaces = { [ 0] = true, -- main [ 6] = true, -- file [ 12] = true, -- help [ 14] = true, -- category [100] = true, -- portal [108] = true, -- book } -------------------------------------------------------------------------------- -- Wrappers -- -- This is a wrapper template or a list of wrapper templates to be passed to -- -- [[Module:Arguments]]. -- -------------------------------------------------------------------------------- cfg.wrappers = 'Template:Category handler' -------------------------------------------------------------------------------- -- End configuration data -- -------------------------------------------------------------------------------- return cfg -- Don't edit this line. 6ga9hbq2pdwalsvx68i53dmbr421rq5 Modulo:Category handler/data 828 21341 367178 2020-06-05T12:21:09Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module assembles data to be passed to [[Module:Category handler]] using -- mw.loadData. This includes the configuration data and whether the current -- page matches the title... Scribunto text/plain -- This module assembles data to be passed to [[Module:Category handler]] using -- mw.loadData. This includes the configuration data and whether the current -- page matches the title blacklist. local data = require('Module:Category handler/config') local mShared = require('Module:Category handler/shared') local blacklist = require('Module:Category handler/blacklist') local title = mw.title.getCurrentTitle() data.currentTitleMatchesBlacklist = mShared.matchesBlacklist( title.prefixedText, blacklist ) data.currentTitleNamespaceParameters = mShared.getNamespaceParameters( title, mShared.getParamMappings() ) return data k26mwixuaeijisfddb0sxkg82iux8v4 Modulo:Category handler/shared 828 21342 367179 2020-06-05T12:21:26Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module contains shared functions used by [[Module:Category handler]] -- and its submodules. local p = {} function p.matchesBlacklist(page, blacklist) for i, pattern in ipa... Scribunto text/plain -- This module contains shared functions used by [[Module:Category handler]] -- and its submodules. local p = {} function p.matchesBlacklist(page, blacklist) for i, pattern in ipairs(blacklist) do local match = mw.ustring.match(page, pattern) if match then return true end end return false end function p.getParamMappings(useLoadData) local dataPage = 'Module:Namespace detect/data' if useLoadData then return mw.loadData(dataPage).mappings else return require(dataPage).mappings end end function p.getNamespaceParameters(titleObj, mappings) -- We don't use title.nsText for the namespace name because it adds -- underscores. local mappingsKey if titleObj.isTalkPage then mappingsKey = 'talk' else mappingsKey = mw.site.namespaces[titleObj.namespace].name end mappingsKey = mw.ustring.lower(mappingsKey) return mappings[mappingsKey] or {} end return p omlsnhudxz6juptvtxz7ns97jutbzc5 Template:Fake heading 10 21343 373037 367180 2021-06-02T04:12:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{main other |1={{error|Per [[WP:PSEUDOHEADING]] fake headings should not be used in articles.}}[[Category:Pages with templates in the wrong namespace]] |2=<div style="color: #000000; background: none; overflow: hidden; page-break-after: avoid; {{#switch: {{{level|{{{sub|}}}}}} | 1 = font-size: 1.8em; font-family: Georgia,Times,serif; margin-top: 1em; margin-bottom: 0.25em; line-height: 1.3; padding: 0; border-bottom: 1px solid #AAAAAA; | 2 | #default = font-size: 1.5em; font-family: Georgia,Times,serif; margin-top: 1em; margin-bottom: 0.25em; line-height: 1.3; padding: 0; border-bottom: 1px solid #AAAAAA; | 3 = font-size: 1.17em; font-weight: bold; margin-top: 0.3em; margin-bottom: 0; line-height: 1.6; padding-top: 0.5em; padding-bottom: 0; | 4 = font-size: 100%; font-weight: bold; margin-top: 0.3em; margin-bottom: 0; line-height: 1.6; padding-top: 0.5em; padding-bottom: 0; | 5 = font-size: 100%; font-weight: bold; margin-top: 0.3em; margin-bottom: 0; line-height: 1.6; padding-top: 0.5em; padding-bottom: 0; | 6 = font-size: 100%; font-weight: bold; margin-top: 0.3em; margin-bottom: 0; line-height: 1.6; padding-top: 0.5em; padding-bottom: 0; }}">{{{1|Section}}}</div>}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> e67owog8sm6goect4qzx5zo7pb8438e Template:R from alternative name 10 21344 373238 367685 2021-06-02T04:17:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{This is a redirect/rcat}} </noinclude>{{Redirect template |name=Da un nomu alternativu |from=un titulu chì hè un altru nome o identità cum'è un alter ego, un pseudonimu, un nickname, o un sinonimu di destinazione, o un nome assuciatu à u target {{#if:{{{of|}}}|&#32;(in stu casu, u nome più cumuni hè : ''{{{of}}}'')}} |info=** Questa redirezzione porta à u tìtulu in cunfurmità cù e convenzioni di denominazione per [[WP:common names|nomi cumuni]] per aiutà e ricerche è a scrittura. Ùn hè necessariu rimpiazzà questi ligami rindirizzati cun un [[WP:piped link|ligame piped]]. ** Se stu redirectu hè un nome sbagliatu per u destinatu, allora {{tl|R from incorrect name}} deve esse usatu invece. |all category=Redirect da nomi alternattivi }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Place categories on /doc subpage; interwikis go to Wikidata. --> {{Documentation}} </noinclude> p7klaessy9zqzd9mpigedqz8tt8w41o Template:TOC right/styles.css 10 21345 367182 2020-06-05T12:22:40Z Anfrx 16583 Pagina nova: /* {{pp-template}} */ .tocright { float: right; clear: right; width: auto; background: none; padding: .5em 0 .8em 1.4em; margin-bottom: .5em; } .tocright-clear-left { clear:... sanitized-css text/css /* {{pp-template}} */ .tocright { float: right; clear: right; width: auto; background: none; padding: .5em 0 .8em 1.4em; margin-bottom: .5em; } .tocright-clear-left { clear: left; } .tocright-clear-both { clear: both; } .tocright-clear-none { clear: none; } ahbm3qa6ych3s7m5nymbfe32voxs9fk Template:TOC right 10 21346 373322 367183 2021-06-02T04:19:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <templatestyles src="Template:TOC_right/styles.css" />{{#if:{{{limit|}}}|<templatestyles src="Template:TOC limit/styles.css" />}}<!-- --><div class="tocright {{#if:{{{clear|}}}|tocright-clear-{{{clear|}}}}} {{#if:{{{limit|}}}|toclimit-{{{limit}}}}}" style="{{#if:{{{width|{{{1|}}}}}}|width: {{{width|{{{1}}}}}};}}">__TOC__</div><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Add cats and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> fkrxxr82rmwc18m463atn2a3bjn4rll Template:TOC limit/styles.css 10 21347 367184 2020-06-05T12:23:15Z Anfrx 16583 Pagina nova: /* {{pp-template}} Allow limiting of which header levels are shown in a TOC; <div class="toclimit-3">, for instance, will limit to showing ==headings== and ===headings=== b... sanitized-css text/css /* {{pp-template}} Allow limiting of which header levels are shown in a TOC; <div class="toclimit-3">, for instance, will limit to showing ==headings== and ===headings=== but no further (as long as there are no =headings= on the page, which there shouldn't be according to the MoS). */ .toclimit-2 .toclevel-1 ul, .toclimit-3 .toclevel-2 ul, .toclimit-4 .toclevel-3 ul, .toclimit-5 .toclevel-4 ul, .toclimit-6 .toclevel-5 ul, .toclimit-7 .toclevel-6 ul { display: none; } clkz25e6xu067l6ec31e9unokrhkflm Template:Mono 10 21348 373149 367185 2021-06-02T04:15:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{<includeonly>safesubst:</includeonly>ifsubst|1=|2=<templatestyles src="Mono/styles.css" />}}<span class="monospaced">{{{2|{{{1}}}}}}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> n362miyy10bscibymmg2aspouy9i5hy Template:Mono/styles.css 10 21349 367186 2020-06-05T12:23:47Z Anfrx 16583 Pagina nova: /* {{pp-template}} */ .monospaced { /* "monospace, monospace" per [[WP:MONO]] */ font-family: monospace, monospace; } sanitized-css text/css /* {{pp-template}} */ .monospaced { /* "monospace, monospace" per [[WP:MONO]] */ font-family: monospace, monospace; } np4jqak6c9salmg4ht0lxddkoh7wqt0 Template:Navbox lists 10 21350 367187 2020-06-05T12:24:12Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:HTML lists]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:HTML lists]] {{R from move}} g95cnhimutsd14rvq5fqfs6l9bicefi Template:Ordered list 10 21351 373194 367188 2021-06-02T04:16:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{<includeonly>safesubst:</includeonly>#invoke:list|ordered}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> 5yje8s9bk810blb3mccr1ut04znp0ny Template:Pre2 10 21352 373220 367189 2021-06-02T04:17:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <pre<includeonly></includeonly> style="{{#ifeq:{{{1}}}|scroll|overflow:auto; white-space:pre; width:auto;{{{style|}}}">{{#switch:{{{2}}}|nowiki|nw={{#tag:nowiki|{{{3}}}}}|{{{2}}}}}|white-space:-moz-pre-wrap; white-space:-pre-wrap; white-space:-o-pre-wrap; white-space:pre-wrap; word-wrap:break-word;{{{style|}}}">{{#switch:{{{1}}}|nowiki|nw={{#tag:nowiki|{{{2}}}}}|{{{1}}}}} }}</pre><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS TO THE /doc SUBPAGE, THANKS --> </noinclude> aud46nii2jg15cacw1epgsfi0kectr7 Template:Table 10 21353 373324 367190 2021-06-02T04:19:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki class="wikitable {{{{{|safesubst:}}}#switch:{{{1|}}} | show|hidable|collapsible = collapsible | auto|autocollapse = collapsible autocollapse | hide|collapse|collapsed = collapsible collapsed | sort|sortable = sortable | outer|outercollapse = outercollapse | inner|innercollapse = innercollapse | }} {{{{{|safesubst:}}}#switch:{{{2|}}} | show|hidable|collapsible = collapsible | auto|autocollapse = collapsible autocollapse | hide|collapse|collapsed = collapsible collapsed | sort|sortable = sortable | outer|outercollapse = outercollapse | inner|innercollapse = innercollapse | }} {{{{{|safesubst:}}}#switch:{{{3|}}} | show|hidable|collapsible = collapsible | auto|autocollapse = collapsible autocollapse | hide|collapse|collapsed = collapsible collapsed | sort|sortable = sortable | outer|outercollapse = outercollapse | inner|innercollapse = innercollapse | }} {{{class|}}}"<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> j39ddrh9xuranzb8x8296k4mq3vp1ab Template:T1 10 21354 367191 2020-06-05T12:25:44Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Tl]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Tl]] cdpzj9yp99pn5v093b404f4sc7cybv1 Template:Term 10 21355 373341 367192 2021-06-02T04:20:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <dt class="glossary {{{class|}}}" id="{{#invoke:delink|delink|{{#invoke:String|replace|source={{lc:{{{id|{{{term|{{{1}}}}}}}}}}}|"|<!--blank to strip out double quote mark-->}}}}" style="{{#if:{{{multi|}}}|margin-top: -0.2em;|margin-top: 0.4em; {{{style|}}}}}">{{#if:{{{nondefining|}}}||<dfn class="glossary">}}{{{content|{{{2|{{{term|{{{1}}}}}}}}}}}}{{#if:{{{nondefining|}}}||</dfn>}}</dt><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> cxj19yk5q91lgt7s6r6ax22oru3q0v9 Modulo:Delink 828 21356 367193 2020-06-05T12:27:02Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module de-links most wikitext. require('Module:No globals') local p = {} local getArgs local function delinkReversePipeTrick(s) if s:match("^%[%[|.*[|\n]") then -- Ch... Scribunto text/plain -- This module de-links most wikitext. require('Module:No globals') local p = {} local getArgs local function delinkReversePipeTrick(s) if s:match("^%[%[|.*[|\n]") then -- Check for newlines or multiple pipes. return s else return s:match("%[%[|(.*)%]%]") end end local function delinkPipeTrick(s) local linkarea, display = "", "" -- We need to deal with colons, brackets, and commas, per [[Help:Pipe trick]]. -- First, remove the text before the first colon, if any. if s:match(":") then s = s:match("%[%[.-:(.*)|%]%]") -- If there are no colons, grab all of the text apart from the square brackets and the pipe. else s = s:match("%[%[(.*)|%]%]") end -- Next up, brackets and commas. if s:match("%(.-%)$") then -- Brackets trump commas. s = s:match("(.-) ?%(.-%)$") elseif s:match(",") then -- If there are no brackets, display only the text before the first comma. s = s:match("(.-),.*$") end return s end local function delinkWikilink(s) local result = s -- Deal with the reverse pipe trick. if result:match("%[%[|") then return delinkReversePipeTrick(result) end result = mw.uri.decode(result, "PATH") -- decode percent-encoded entities. Leave underscores and plus signs. result = mw.text.decode(result, true) -- decode HTML entities. -- Check for bad titles. To do this we need to find the -- title area of the link, i.e. the part before any pipes. local titlearea if result:match("|") then -- Find if we're dealing with a piped link. titlearea = result:match("^%[%[(.-)|.*%]%]") else titlearea = result:match("^%[%[(.-)%]%]") end -- Check for bad characters. if mw.ustring.match(titlearea, "[%[%]<>{}%%%c\n]") then return s end -- Check for categories, interwikis, and files. local colonprefix = result:match("%[%[(.-):.*%]%]") or "" -- Get the text before the first colon. local ns = mw.site.namespaces[colonprefix] -- see if this is a known namespace if mw.language.isKnownLanguageTag(colonprefix) or ( ns and ( ns.canonicalName == "File" or ns.canonicalName == "Category" ) ) then return "" end -- Remove the colon if the link is using the [[Help:Colon trick]]. if result:match("%[%[:") then result = "[[" .. result:match("%[%[:(.*%]%])") end -- Deal with links using the [[Help:Pipe trick]]. if mw.ustring.match(result, "^%[%[[^|]*|%]%]") then return delinkPipeTrick(result) end -- Find the display area of the wikilink if result:match("|") then -- Find if we're dealing with a piped link. result = result:match("^%[%[.-|(.+)%]%]") -- Remove new lines from the display of multiline piped links, -- where the pipe is before the first new line. result = result:gsub("\n", "") else result = result:match("^%[%[(.-)%]%]") end return result end local function delinkURL(s) -- Assume we have already delinked internal wikilinks, and that -- we have been passed some text between two square brackets [foo]. -- If the text contains a line break it is not formatted as a URL, regardless of other content. if s:match("\n") then return s end -- Check if the text has a valid URL prefix and at least one valid URL character. local valid_url_prefixes = {"//", "http://", "https://", "ftp://", "gopher://", "mailto:", "news:", "irc://"} local url_prefix for i,v in ipairs(valid_url_prefixes) do if mw.ustring.match(s, '^%[' .. v ..'[^"%s].*%]' ) then url_prefix = v break end end -- Get display text if not url_prefix then return s end s = s:match("^%[" .. url_prefix .. "(.*)%]") -- Grab all of the text after the URL prefix and before the final square bracket. s = s:match('^.-(["<> ].*)') or "" -- Grab all of the text after the first URL separator character ("<> ). s = mw.ustring.match(s, "^%s*(%S.*)$") or "" -- If the separating character was a space, trim it off. local s_decoded = mw.text.decode(s, true) if mw.ustring.match(s_decoded, "%c") then return s else return s_decoded end end local function delinkLinkClass(s, pattern, delinkFunction) if not type(s) == "string" then error("Attempt to de-link non-string input.", 2) end if not ( type(pattern) == "string" and mw.ustring.sub(pattern, 1, 1) == "^" ) then error('Invalid pattern detected. Patterns must begin with "^".', 2) end -- Iterate over the text string, and replace any matched text. using the -- delink function. We need to iterate character by character rather -- than just use gsub, otherwise nested links aren't detected properly. local result = "" while s ~= '' do -- Replace text using one iteration of gsub. s = mw.ustring.gsub(s, pattern, delinkFunction, 1) -- Append the left-most character to the result string. result = result .. mw.ustring.sub(s, 1, 1) s = mw.ustring.sub(s, 2, -1) end return result end function p._delink(args) local text = args[1] or "" if args.refs == "yes" then -- Remove any [[Help:Strip markers]] representing ref tags. In most situations -- this is not a good idea - only use it if you know what you are doing! text = mw.ustring.gsub(text, "UNIQ%w*%-ref%-%d*%-QINU", "") end if not (args.comments == "no") then text = text:gsub("<!%-%-.-%-%->", "") -- Remove html comments. end if not (args.wikilinks == "no") then text = delinkLinkClass(text, "^%[%[.-%]%]", delinkWikilink) -- De-link wikilinks. end if not (args.urls == "no") then text = delinkLinkClass(text, "^%[.-%]", delinkURL) -- De-link URLs. end if not (args.whitespace == "no") then -- Replace single new lines with a single space, but leave double new lines -- and new lines only containing spaces or tabs before a second new line. text = mw.ustring.gsub(text, "([^\n \t][ \t]*)\n([ \t]*[^\n \t])", "%1 %2") text = text:gsub("[ \t]+", " ") -- Remove extra tabs and spaces. end return text end function p.delink(frame) if not getArgs then getArgs = require('Module:Arguments').getArgs end return p._delink(getArgs(frame, {wrappers = 'Template:Delink'})) end return p 9uut60bk5e8nnvyxo8jbf7qt3b17a4v Template:Strongbad 10 21357 373316 367194 2021-06-02T04:19:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{main other|{{FormattingError|Template:Strongbad is only for use in template documentation, guidelines and other Wikipedia-internal purposes. Do not use it in actual articles.}}|{{strong|1={{{1}}}|style=color: red; {{{style|}}} |role={{{role|}}} |class={{{class|}}} |id={{{id|}}} |title={{{title|}}} }}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Add cats and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> ey8hyit28fkx8731q0h4kmtd0nprm3i Template:Strong 10 21358 373315 367195 2021-06-02T04:19:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <strong {{#if:{{{role|}}}|role="{{{role}}}"}} {{#if:{{{class|}}}|class="{{{class}}}"}} {{#if:{{{id|}}}|id="{{{id}}}"}} {{#if:{{{style|}}}|style="{{{style}}}"}} {{#if:{{{title|}}}|title="{{{title}}}"}}>{{{1}}}</strong><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Add cats and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> qchdpzwwf74kfanjtc4ksqty3cl5c4o Template:Linear-gradient 10 21359 373111 367196 2021-06-02T04:14:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>background-image: -moz-linear-gradient({{{1|}}}, {{{2|}}}); background-image: -o-linear-gradient({{{1|}}}, {{{2|}}}); background-image: -webkit-linear-gradient({{{1|}}}, {{{2|}}}); background-image: linear-gradient({{#switch: {{{1|}}} | top = to bottom | bottom = to top | left = to right | right = to left | top left | left top = to bottom right | top right | right top = to bottom left | bottom left | left bottom = to top right | bottom right | right bottom = to top left | #default = {{{1}}} }}, {{{2|}}});</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 6eg8ycpz8zjjlm2fi7balr1re6r1t0v Template:Key press 10 21360 373096 367197 2021-06-02T04:14:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{{{{♥|safesubst:}}}#invoke:key|keypress}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> ozm8klrp6ok4l73qa1dkpc9y7rkn2zb Template:Key top 10 21361 367198 2020-06-05T12:28:42Z Anfrx 16583 Pagina nova: <onlyinclude><kbd class="keyboard-key nowrap" style="border: 0.1em solid #AAA; border-radius:0.2em; {{box-shadow|0.1em|0.2em|0.2em|#DDD}} background-color: #F9F9F9; {{linear-gradient... wikitext text/x-wiki <onlyinclude><kbd class="keyboard-key nowrap" style="border: 0.1em solid #AAA; border-radius:0.2em; {{box-shadow|0.1em|0.2em|0.2em|#DDD}} background-color: #F9F9F9; {{linear-gradient|top|#EEE, #F9F9F9, #EEE}} padding: 0.1em 0.3em; font-family: inherit; font-size: 0.85em;">{{#switch:{{lc:{{{1}}}}} | shift lock = [[Shift Lock|⇪ {{{2|{{{1}}}}}}]] | second level lock | 2nd level lock | l2 lock | level 2 lock = ⇫ {{{2|{{{1}}}}}} | capitals lock | caps lock = [[Caps Lock|⇬ {{{2|{{{1}}}}}}]] | numeric lock = ⇭ {{{2|{{{1}}}}}} | num | num lock = {{{2|{{{1}}}}}} ⇩ | third level lock | 3rd level lock | l3 lock | level 3 lock = ⇯ {{{2|{{{1}}}}}} | generalized lock | generalised lock | lock | general lock = ⇩ {{{2|{{{1}}}}}} | group lock = ⇰ {{{2|{{{1}}}}}} | scrolling | scrolling lock = ⇳ {{{2|{{{1}}}}}} | scroll | scroll lock = {{{2|{{{1}}}}}} ⇩ | pause = ⎉ {{{2|{{{1}}}}}} | break = ⎊ {{{2|{{{1}}}}}} <!-- sleep ☾, hibernate, power ⌽, suspend | sysrq | sysreq | system request = {{{2|{{{1}}}}}} --> <!-- level and group switching, modifiers --> | second level | 2nd level | level 2 select | level 2 selector | level 2 | shift = [[Shift key|⇧ {{{2|{{{1}}}}}}]] | alternate graphic | alt graph | alt graphic | alt grill | alt car | alt char | right alt | ralt | alt group | alternate group | altgroup | altgr | alt gr | third level | 3rd level | level 3 select | level 3 selector | level 3 = [[AltGr key|⇮ {{{2|{{{1}}}}}}]] | group select | group selector | group = ⇨ {{{2|{{{1}}}}}} <!-- Enter and Return --> | enter = [[Enter key|⌅ {{{2|{{{1}}}}}}]] | return = [[Return key|{{#switch:{{{3|}}}|thin|narrow=↵|thick|hollow=⏎|bend||#default=↩}} {{{2|{{{1}}}}}}]] | submit | send = ⎆ {{{2|{{{1}}}}}} <!-- Option and Alt --> | opt | option = [[Option key|⌥ {{{2|{{{1}}}}}}]] | alternate | left alt | lalt | alt = [[Alt key|⎇ {{{2|{{{1}}}}}}]] <!-- Pre-IBM keys --> | greek = [[Space-cadet keyboard|{{{2|{{{1}}}}}}]] | top = [[Space-cadet keyboard|{{{2|{{{1}}}}}}]] | super = [[Super key (keyboard button)|❖ {{{2|{{{1}}}}}}]] | hyper = [[Space-cadet keyboard|✦ {{{2|{{{1}}}}}}]] | repeat = [[Space-cadet keyboard|{{{2|{{{1}}}}}}]] | code = [[MSX|⌃ {{{2|{{{1}}}}}}]] | graph = [[MSX|⎇ {{{2|{{{1}}}}}}]] | meta = [[Meta key|◆ {{{2|{{{1}}}}}}]] <!-- Laptop keys --> | function | fn = [[Fn key|{{{2|{{{1}}}}}}]] <!-- deleting and erasing --> | backwards erase | erase | backspace = [[Backspace|{{#if:{{{3|}}}|⟵|⌫}} {{{2|{{{1}}}}}}]] | del | delete = [[Delete|⌦ {{{2|{{{1}}}}}}]] | ins | insert = {{#if:{{{3|}}}|⎀|⌤}} {{{2|{{{1}}}}}} <!-- ! --> | clear input = ⌧ {{{2|Clear}}} <!-- ! --> <!-- Escape --> | esc | escape = [[Escape key|⎋ {{{2|{{{1}}}}}}]] <!-- Control (symbol either ISO ⎈ or Apple ⌃) --> | ctrl | control | helm = [[Control key|{{#if:{{{3|}}}|⎈|⌃}} {{{2|{{{1}}}}}}]] <!-- Vendor keys, Command (⊞ resembles the Windows logo) --> | os | vendor | cmd | command = [[Command key|⌘ {{{2|{{{1}}}}}}]] | windows | win = [[Windows key|{{#if:{{{3|}}}|⊞|⌘}} {{{2|{{{1}}}}}}]] | apple = [[Command key|⌘ {{{2|}}}]] <!--▤--> | menu = [[Menu key|≣ {{{2|{{{1}}}}}}]] <!-- Compose --> | cmp | compose = [[Compose key|⎄ {{{2|{{{1}}}}}}]] <!-- arrow cursor movement --> | /\ = ⇡ {{{2|Up}}} | up | up arrow | move up = [[Arrow keys|{{#if:{{{3|}}}|🔼|↑}} {{{2|{{{1}}}}}}]] | \/ = ⇣ {{{2|Down}}} | down | down arrow | move down = [[Arrow keys|{{#if:{{{3|}}}|🔽|↓}} {{{2|{{{1}}}}}}]] | <- = ⇠ {{{2|Left}}} | left | left arrow | move left = [[Arrow keys|{{#if:{{{3|}}}|◀|←}} {{{2|{{{1}}}}}}]] | -> = ⇢ {{{2|Right}}} | right | right arrow | move right = [[Arrow keys|{{#if:{{{3|}}}|▶|→}} {{{2|{{{1}}}}}}]] | north west | north-west | nw | <\ | top-left | top left = ↖ | south east | south-east | se | \> | bottom-right | bottom right = ↘ | north east | north-east | ne | /> | top-right | top right = ↗ | south west | south-west | sw | </ | bottom-left | bottom left = ↙ <!-- tab --> | tabulator | htab | horizontal tab | horizontal tabulator | tab = [[Tab key|{{{2|{{{1}}}}}} ↹]] | right tab = [[Tab key|{{{2|Tab}}} ⇥]] <!-- ! --> | shift tab | left tab = [[Tab key|⇤ {{{2|Tab}}}]] <!-- ! --> | vertical tab | vertical tabulator = ↨ {{{2|{{{1}}}}}} <!--Home/End--> | pos1 | start | home = [[Home key|{{#if:{{{3|}}}|↖|⇱}} {{{2|{{{1}}}}}}]] | end = [[End key|{{#if:{{{3|}}}|↘|⇲}} {{{2|{{{1}}}}}}]] | line start = ⇤ {{{2|{{{1}}}}}} | line end = ⇥ {{{2|{{{1}}}}}} | page start | top = ⤒ {{{2|{{{1}}}}}} | page end | bottom = ⤓ {{{2|{{{1}}}}}} <!-- paged media --> | page up | pgup | pg up = [[Page Up and Page Down keys|⇞ {{{2|{{{1}}}}}}]] | page down | pgdn | pgdown | pg down = [[Page Up and Page Down keys|⇟ {{{2|{{{1}}}}}}]] | left page | prev page | prev. page = ⎗ {{{2|{{{1}}}}}} | previous page = ⎗ {{{2|{{{1}}}}}} | right page | next page = ⎘ {{{2|{{{1}}}}}} <!-- screen, note “clear input” ⌧ --> | prtscr | prt scr | prtsc | prt sc | print, print screen = ⎙ {{{2|{{{1}}}}}} | clrscr | clr scr | cls | clr sc | clear | clear screen = ⎚ {{{2|{{{1}}}}}} <!-- multimedia control; possible inconsistencies --> | play | playback | start playback | scroll right = ▶ {{{2|{{{1}}}}}} | play reverse | reverse | scroll left = ◀ {{{2|{{{1}}}}}} | play/pause | play pause = ⏯ {{{2|{{{1}}}}}} | pause | pause playback = ‖ {{{2|{{{1}}}}}} | stop = {{#if:{{{3|}}}|◼|■}} {{{2|{{{1}}}}}} | eject = ⏏ {{{2|{{{1}}}}}} | record = {{#if:{{{3|}}}|🔴|●}} {{{2|{{{1}}}}}} | fwd | forward = ⏭ {{{2|{{{1}}}}}} | skip | skip forward = ⏭ {{{2|{{{1}}}}}} | skip back | skip backward = ⏮ {{{2|{{{1}}}}}} | backward | backwards | rewind = ⏪ {{{2|{{{1}}}}}} | ffad | fast forward = ⏩ {{{2|{{{1}}}}}} | downward | downwards = ⏬ {{{2|{{{1}}}}}} | skip down | scroll down = 🔽 {{{2|{{{1}}}}}} | upward | upwards = ⏫ {{{2|{{{1}}}}}} | skip up | scroll up = 🔼 {{{2|{{{1}}}}}} | random | randomize | rnd | rand = 🔀 {{{2|{{{1}}}}}} | repeat | rpt = 🔁 {{{2|{{{1}}}}}} | repeat once | rpt1 = 🔂 {{{2|{{{1}}}}}} | reload | refresh = 🔄 {{{2|{{{1}}}}}} | reception = 📶 {{{2|{{{1}}}}}} | mute = 🔇 {{{2|{{{1}}}}}} | volume down | quieter = 🔉 {{{2|{{{1}}}}}} | volume up | louder = 🔊 {{{2|{{{1}}}}}} | home | house = ⌂ {{{2|{{{1}}}}}} <!-- telephones and other telematic devices, also numpad --> | initiator | phone star = ✲ {{{2|{{{1}}}}}} | terminator | phone hash = ⌗ {{{2|{{{1}}}}}} | times | multiply | num star = × {{{2|{{{1}}}}}} | divide | num slash = ÷ {{{2|{{{1}}}}}} <!-- spaces → | space | sp | space bar = ␣ {{{2|{{{1}}}}}} | nbsp | non-breaking space = ⍽ {{{2|{{{1}}}}}} <!-- problematic characters --> | asterisk | star | * = <nowiki>*</nowiki> | hash | hash sign | pound | pound sign | # = [[Number sign|#]] | colon | : = [[Colon (punctuation)|:]] | pipe symbol | vertical bar | pipe = [[Pipe symbol|{{!}}]] | semicolon = <nowiki>;</nowiki> | equals = <nowiki>=</nowiki> <!-- PlayStation --> | ex = × | circle = ○ | square = □ | triangle = △ <!-- default --> | #default = {{{1}}} }}</kbd></onlyinclude><noinclude> {{Documentation}}<!-- Add categories and interwikis links to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> dwqx8mfe1e0nppr8hmsky74l9ex2nqm Template:Kbd 10 21362 373095 367199 2021-06-02T04:14:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <kbd {{#if:{{{class|}}}|class="{{{class}}}"}} {{#if:{{{id|}}}|id="{{{id}}}"}} style="background:#EEEEEE; {{#if:{{{spacing|}}}| padding-left:{{{padding|0.2em}}}; padding-right:{{{padding|0.2em}}};| letter-spacing:0.05em; padding-left:0.25em; padding-right:0.2em;}}{{#if:{{{style|}}}|{{{style}}}}}" {{#if:{{{lang|}}}|lang="{{{lang}}}" xml:lang="{{{lang}}}"}} {{#if:{{{title|}}}|title="{{{title}}}"}}>{{{1}}}</kbd><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!--Categories and interwikis go near the bottom of the /doc page.--> {{Documentation}} </noinclude> ael8p6ope7hihlyuojnuvoe95pnkqnr Template:Lower 10 21363 373119 367200 2021-06-02T04:14:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span style="position: relative; top: {{safesubst<noinclude />:#if:{{{2|}}}|{{{1}}}|0.6em}};">{{{2|{{{1}}}}}}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> ddhchgp6iwn1ntq7o6zklmnypj86z8m Template:Mxt 10 21364 367201 2020-06-05T12:29:26Z Anfrx 16583 Pagina nova: {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:0}}|{{FormattingError|[[:{{#invoke:TEMPLATENAME|main}}]] is only for examples of style and formatting. Do not use it in actual articles.}}|<span class="exa... wikitext text/x-wiki {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:0}}|{{FormattingError|[[:{{#invoke:TEMPLATENAME|main}}]] is only for examples of style and formatting. Do not use it in actual articles.}}|<span class="example monospaced example-mono" style="font-family: monospace, monospace; color: #006400;" {{#if:{{{title|}}}|title="{{{title}}}"}}>{{{1|Example text}}}</span>}}<!--"monospace, monospace" needed per Wikipedia:Typography#The_monospace_'bug'--><noinclude> {{Documentation|Template:Xt/doc}} <!--This category has to be done on a per-template basis, not in the shared docs, since it only apply to four templates in the family.--> [[Category:Programming typing-aid templates]] </noinclude> kkafvzhztoumy7mqkdvt56nke7gmw9e Template:Mxtd 10 21365 367202 2020-06-05T12:29:41Z Anfrx 16583 Pagina nova: {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:0}}|{{FormattingError|[[:{{#invoke:TEMPLATENAME|main}}]] is only for examples of style and formatting. Do not use it in actual articles.}}|<span class="exa... wikitext text/x-wiki {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:0}}|{{FormattingError|[[:{{#invoke:TEMPLATENAME|main}}]] is only for examples of style and formatting. Do not use it in actual articles.}}|<span class="example deprecated-content example-deprecated monospaced example-mono" style="font-family: monospace, monospace; color: #696969;" {{#if:{{{title|}}}|title="{{{title}}}"}}>{{{1|Example text}}}</span>}}<!--"monospace, monospace" needed per Wikipedia:Typography#The_monospace_'bug'--><noinclude> {{Documentation|Template:Xt/doc}} <!--This category has to be done on a per-template basis, not in the shared docs, since it only apply to four templates in the family.--> [[Category:Programming typing-aid templates]] </noinclude> 2o4thsvzk7cavlqmgejak80jceu631w Template:Mxtn 10 21366 367203 2020-06-05T12:29:56Z Anfrx 16583 Pagina nova: {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:0}}|{{FormattingError|[[:{{#invoke:TEMPLATENAME|main}}]] is only for examples of style and formatting. Do not use it in actual articles.}}|<span class="exa... wikitext text/x-wiki {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:0}}|{{FormattingError|[[:{{#invoke:TEMPLATENAME|main}}]] is only for examples of style and formatting. Do not use it in actual articles.}}|<span class="example example-neutral monospaced example-mono" style="font-family:monospace, monospace;" {{#if:{{{title|}}}|title="{{{title}}}"}}>{{{1|Example text}}}</span>}}<!--"monospace, monospace" needed per Wikipedia:Typography#The_monospace_'bug'--><noinclude> {{Documentation|Template:Xt/doc}} <!--This category has to be done on a per-template basis, not in the shared docs, since it only apply to four templates in the family.--> [[Category:Programming typing-aid templates]] </noinclude> k7y3h0917lb1v5vcng252tyn6ywpicg Template:PlayStation key press 10 21367 373213 367204 2021-06-02T04:17:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#switch:{{lc:{{{1|x}}}}} |o|0|circle = <kbd class="playstation-key nowrap" style="border:1px solid #aaa; border-radius:1.5em; {{box-shadow|1px|2px|2px|#ddd}} background-color:#333; padding:0.1em 0.4em; font-size:1.25em; font-weight:bold; font-family:inherit; color: tomato">○</kbd> |x = <kbd class="playstation-key nowrap" style="border:1px solid #aaa; border-radius:1.5em; {{box-shadow|1px|2px|2px|#ddd}} background-color:#333; padding:0.1em 0.4em; font-size:1.25em; font-weight:bold; font-family:inherit; color: lightblue">×</kbd> |a|t|tr|triangle|∆|△ = <kbd class="playstation-key nowrap" style="border:1px solid #aaa; border-radius:1.5em; {{box-shadow|1px|2px|2px|#ddd}} background-color:#333; padding:0.1em 0.4em; font-size:1.25em; font-weight:bold; font-family:inherit; color: lightgreen">△</kbd> |s|sq|square|□ = <kbd class="playstation-key nowrap" style="border:1px solid #aaa; border-radius:1.5em; {{box-shadow|1px|2px|2px|#ddd}} background-color:#333; padding:0.1em 0.4em; font-size:1.25em; font-weight:bold; font-family:inherit; color: pink">□</kbd> }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Please add this template's categories to the /doc subpage - thanks! --> </noinclude> cn38cbubxu7hhwaecvuiga0ghbb2z0n Template:Semantic markup templates 10 21368 373287 367205 2021-06-02T04:18:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = Semantic markup templates | state = {{{state|{{{1|<includeonly>collapsed</includeonly>}}}}}} | title = {{c|Semantic markup templates}} | liststyle = font-size:110%; | tracking = no <!-- keep the documented templates out of the hlist tracking category --> | list1 = {{Aligned table |cols=3 |class=sortable |style=line-height:1.35em;text-align:left; |colstyle=<!--vertical-align:middle;-->padding-right:1.0em; |col2style=white-space:nowrap; |col3style=white-space:normal; |row1style=line-height:1.6em; |row1header=on | Template&nbsp; | Example output&nbsp; | Use&nbsp; | {{tlxb|strong}} | {{strong|Important!}} | To indicate [[HTML element#strong|<nowiki><strong></nowiki>]] importance, seriousness, or urgency instead of just simple typographical boldfacing | {{tlxb|strongbad}} | "{{strongbad|Never}} use&thinsp;..." | Same as {{braces|strong}} but in red | {{tlxb|stronggood}} | "{{stronggood|Only}} use&thinsp;..." | Same as {{braces|strong}} but in green | {{tlxb|em}} | "An {{em|emphatic phrase}}" | To indicate [[HTML element#em|<nowiki><em></nowiki>]] stress emphasis (not just purely typographical italicization like for book titles or foreign terms) | {{tlxb|var}} | {{var|strPrefix}} | To indicate text is a variable name. Use for any variable names except those including "I" (uppercase&nbsp;i) and/or "l" (lowercase&nbsp;L); for these, {{braces|varserif}} should be used to ensure a noticeable distinction | {{tlxb|varserif}} | {{varserif|strIllustratePrefix}} | (see {{braces|var}} above) | {{tlxb|tld}} | {{tld|DEFAULTSORT:Y, X}} | To display wikicode variables and [[Help:Magic words|magic words]] as they would appear in code | {{tlxb|para}} | {{para|year|2008}} | To display template parameters with or without values | {{tlxb|param}} | {{param|title|alt}} | To display parameters as used in code (i.e. with triple braces), especially to indicate relationships between them. May be combined with {{braces|para}} above | {{tlxb|tlx}} etc. | {{tlx|Template|{{var|1}}|{{var|2}}|...|{{var|10}}}} | To display a template call (with or without parameters and values) as code | {{tlxb|tag}} | {{resize|95%|"The {{tag|img}} tags&thinsp;..."}} | To render [[HTML element]]s ("tags") in prose | {{tlxb|code}}/{{tlxb|codett}} | {{nowrap|{{resize|95%|"Ensure the {{code|1=alt=}} parameter&thinsp;..."}}}} | To indicate text is source code. To nest other templates within {{braces|code}}, use {{tag|code}}. {{tl|codett}} differs only in styling: {{code|someMethod}} becomes {{codett|someMethod}} | {{tlxs|codenowiki}} | <code><nowiki>{{small|small text}}</nowiki></code> | To wrap example code in {{code|<code><<nowiki>nowiki</nowiki>>...<<nowiki>/nowiki</nowiki>></code>}} | {{tlxs|kbdnowiki}} | <kbd><nowiki>{{big|big text}}</nowiki></kbd> | To wrap example code in {{code|<kbd><<nowiki>nowiki</nowiki>>...<<nowiki>/nowiki</nowiki>></kbd>}} | {{tlxb|syntaxhighlight}} | &nbsp; &nbsp; <sub>[this is a block template]</sub> | ({{thin space|or {{tlx|sxhl}}}})&nbsp; Wrapper for {{tag|syntaxhighlight}}, but will wrap overflowing text | {{tlxb|deprecated code}} | "Do not use {{tag|{{deprecated code|blink}}|o}}." | ({{thin space|or {{tlx|dc}}}})&nbsp; To indicate [[Deprecation|deprecated]] source code in template documentation, articles on HTML specs, etc. The {{tlx|dc2}} variant uses {{nowrap|strike-through}} ({{tag|{{dc2|blink}}|o}}) while {{tlx|dcr}} uses red ({{tag|{{dcr|blink}}|o}}). | {{tlxb|pre}} | &nbsp; &nbsp; <sub>[this is a block template]</sub> | For larger blocks of source code and other pre-formatted text | {{tlxb|quote}} | &nbsp; &nbsp; <sub>[this is a block template]</sub> | For block quotations (only – never for non-quotations) | {{tlxb|block indent}} | &nbsp; &nbsp; <sub>[this is a block template]</sub> | For indented blocks of material; visually identical to {{tlx|quote}} but without quote markup | {{tlxb|kbd}} | {{kbd|user input}} | To indicate user input | {{tlxb|key press}} | {{key press|Ctrl|x}} | To indicate specific-keystroke input, including combinations | {{tlxb|key top}} | {{key top|Left shift}} | Similar; includes more symbols, but does not directly support combinations | {{tlxb|PlayStation key press}} | {{lower|0.17em|{{PlayStation key press|square}}}} | To indicate PlayStation-style gamepad key presses<span style{{=}}"display: inline-block; padding-top: 0.3em; padding-bottom: 0.1em;">&nbsp;</span> | {{tlxb|button}} | {{button|Don't save}} | To indicate a button in a user interface | {{tlxb|samp}} | {{samp|example output}} | To indicate sample or example output }} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> b4lpxhcum00buzbzui2cvoabada7d0o Template:Stronggood 10 21369 373317 367206 2021-06-02T04:19:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:0}}|{{FormattingError|Template:Stronggood is only for use in template documentation, guidelines and other Wikipedia-internal purposes. Do not use it in actual articles.}}|{{strong|1={{{1}}}|style=color:green;{{{style|}}} |role={{{role|}}} |class={{{class|}}} |id={{{id|}}} |title={{{title|}}} }} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Add cats and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> lwzqdcabmkv8km4myhxa6g3manlk4cf Template:Tlxb 10 21370 373365 367207 2021-06-02T04:20:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Tlg|bold=yes|tt=yes|subst={{{subst|}}}|{{{1|}}}<!-- -->|2{{#ifeq:{{{2}}}|{{{2|x}}}||x}}={{{2}}}<!-- -->|3{{#ifeq:{{{3}}}|{{{3|x}}}||x}}={{{3}}}<!-- -->|4{{#ifeq:{{{4}}}|{{{4|x}}}||x}}={{{4}}}<!-- -->|5{{#ifeq:{{{5}}}|{{{5|x}}}||x}}={{{5}}}<!-- -->|6{{#ifeq:{{{6}}}|{{{6|x}}}||x}}={{{6}}}<!-- -->|7{{#ifeq:{{{7}}}|{{{7|x}}}||x}}={{{7}}}<!-- -->|8{{#ifeq:{{{8}}}|{{{8|x}}}||x}}={{{8}}}<!-- -->|9{{#ifeq:{{{9}}}|{{{9|x}}}||x}}={{{9}}}<!-- -->|10{{#ifeq:{{{10}}}|{{{10|x}}}||x}}={{{10}}}<!-- -->|11{{#ifeq:{{{11}}}|{{{11|x}}}||x}}={{{11}}}<!-- -->|12{{#ifeq:{{{12}}}|{{{12|x}}}||x}}={{{12}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- Please add this template's categories to the /doc subpage and language links to Wikidata - thanks! --> </noinclude> qpkhut4qs10gdmn7i389mhn2a0ncsjo Template:Var serif 10 21371 373385 367208 2021-06-02T04:21:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <var class="times-serif {{#if:{{{class|}}}|{{{class}}}}}" {{#if:{{{id|}}}|id="{{{id}}}"}} {{#if:{{{style|}}}|style="{{{style}}}"}} {{#if:{{{lang|}}}|lang="{{{lang}}}" xml:lang="{{{lang}}}"}} {{#if:{{{title|}}}|title="{{{title}}}"}}>{{{1}}}</var><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!--Categories and interwikis go near the bottom of the /doc page.--> {{Documentation}} </noinclude> 5dp4vldpyr933ap94xkcvdhxlp401a7 Template:Varserif 10 21372 367209 2020-06-05T12:31:28Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Var serif]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Var serif]] {{R from move}} r2jmpnw0ku1aued39vnrn5oq8b5wgcz Template:Xtd 10 21373 373411 367210 2021-06-02T04:21:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:0}}|{{FormattingError|[[:{{#invoke:TEMPLATENAME|main}}]] is only for examples of style and formatting. Do not use it in actual articles.}}|<span class="example deprecated-content example-deprecated" style="font-family: Georgia, 'DejaVu Serif', serif; color: #696969;" {{#if:{{{title|}}}|title="{{{title}}}"}}>{{{1|Example text}}}</span>}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation|Template:Xt/doc}} </noinclude> mf9btsa2mkqrpr3xx7ilz2yc6vzkcor Template:Xtn 10 21374 373412 367211 2021-06-02T04:21:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:0}}|{{FormattingError|[[:{{#invoke:TEMPLATENAME|main}}]] is only for examples of style and formatting. Do not use it in actual articles.}}|<span class="example example-neutral" style="font-family: Georgia, 'DejaVu Serif', serif;" {{#if:{{{title|}}}|title="{{{title}}}"}}>{{{1|Example text}}}</span>}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation|Template:Xt/doc}} </noinclude> raszpyftni2aica2k1hcwhg4ksusye6 Modulo:Key 828 21375 367212 2020-06-05T12:32:08Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module implements {{key press}}. local kbdPrefix = '<kbd class=' .. '"keyboard-key nowrap" ' .. 'style="border: 1px solid #aaa; ' .. -- The following is an expansion of... Scribunto text/plain -- This module implements {{key press}}. local kbdPrefix = '<kbd class=' .. '"keyboard-key nowrap" ' .. 'style="border: 1px solid #aaa; ' .. -- The following is an expansion of {{border-radius|0.2em}} '-moz-border-radius: 0.2em; -webkit-border-radius: 0.2em; border-radius: 0.2em; ' .. -- The following is an expansion of {{box-shadow|0.1em|0.1em|0.2em|rgba(0,0,0,0.1)}} '-moz-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.2em rgba(0,0,0,0.1); -webkit-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.2em rgba(0,0,0,0.1); box-shadow: 0.1em 0.1em 0.2em rgba(0,0,0,0.1); ' .. 'background-color: #f9f9f9; ' .. -- The following is an expansion of {{linear-gradient|top|#eee, #f9f9f9, #eee}} 'background-image: -moz-linear-gradient(top, #eee, #f9f9f9, #eee); background-image: -o-linear-gradient(top, #eee, #f9f9f9, #eee); background-image: -webkit-linear-gradient(top, #eee, #f9f9f9, #eee); background-image: linear-gradient(to bottom, #eee, #f9f9f9, #eee); ' .. -- Force black color to fix [[phab:T200258]] 'color: #000; ' .. 'padding: 0.1em 0.3em; ' .. 'font-family: inherit; ' .. 'font-size: 0.85em;">' local kbdSuffix = '</kbd>' local keyText = { ['caps lock'] = '⇪ Caps Lock', ['[[caps lock]]'] = '⇪ [[Caps Lock]]', ['shift'] = '⇧ Shift', ['[[shift key|shift]]'] = '⇧ [[Shift key|Shift]]', ['enter'] = '↵ Enter', ['[[enter key|enter]]'] = '↵ [[Enter key|Enter]]', ['cmd'] = '⌘ Cmd', ['[[command key|cmd]]'] = '⌘ [[Command key|Cmd]]', ['command'] = '⌘ Command', ['[[command key|command]]'] = '⌘ [[Command key|Command]]', ['opt'] = '⌥ Opt', ['[[option key|opt]]'] = '⌥ [[Option key|Opt]]', ['option'] = '⌥ Option', ['[[option key|option]]'] = '⌥ [[Option key|Option]]', ['tab'] = 'Tab ↹', ['[[tab key|tab]]'] = '[[Tab key|Tab]] ↹', ['backspace'] = '← Backspace', ['[[backspace]]'] = '← [[Backspace]]', ['win'] = '⊞ Win', ['[[windows key|win]]'] = '⊞ [[Windows key|Win]]', ['menu'] = '≣ Menu', ['[[menu key|menu]]'] = '≣ [[Menu key|Menu]]', ['up'] = '↑', ['[[arrow keys|up]]'] = '[[Arrow keys|↑]]', ['down'] = '↓', ['[[arrow keys|down]]'] = '[[Arrow keys|↓]]', ['left'] = '←', ['[[arrow keys|left]]'] = '[[Arrow keys|←]]', ['right'] = '→', ['[[arrow keys|right]]'] = '[[Arrow keys|→]]', ['asterisk'] = '&#42;', ['hash'] = '&#35;', ['[[#]]'] = '[[Number sign|#]]', ['colon'] = '&#58;', ['[[:]]'] = '[[Colon (punctuation)|:]]', ['pipe'] = '&#124;', ['[[|]]'] = '[[Pipe symbol|&#124;]]', ['semicolon'] = '&#59;', ['[[;]]'] = '[[Semi-colon|&#59;]]', ['equals'] = '&#61;', -- Left & right analog sticks. ['l up'] = 'L↑', ['l down'] = 'L↓', ['l left'] = 'L←', ['l right'] = 'L→', ['l ne'] = 'L↗', ['l se'] = 'L↘', ['l nw'] = 'L↖', ['l sw'] = 'L↙', ['r up'] = 'R↑', ['r down'] = 'R↓', ['r left'] = 'R←', ['r right'] = 'R→', ['r ne'] = 'R↗', ['r se'] = 'R↘', ['r nw'] = 'R↖', ['r sw'] = 'R↙', -- PlayStation. ['ex'] = '×', ['circle'] = '○', ['square'] = '□', ['triangle'] = '△', -- Nintendo 64 and GameCube. ['c up'] = 'C↑', ['c down'] = 'C↓', ['c left'] = 'C←', ['c right'] = 'C→', ['c ne'] = 'C↗', ['c se'] = 'C↘', ['c nw'] = 'C↖', ['c sw'] = 'C↙', } local keyAlias = { -- ['alternate name for key (alias)'] = 'name for key used in key table' ['[[cmd key|cmd]]'] = '[[command key|cmd]]', ['[[cmd key|command]]'] = '[[command key|command]]', ['[[opt key|opt]]'] = '[[option key|opt]]', ['[[option key]]'] = '[[option key|option]]', ['[[opt key|option]]'] = '[[option key|option]]', ['[[win key|win]]'] = '[[windows key|win]]', ['*'] = 'asterisk', ['#'] = 'hash', [':'] = 'colon', [';'] = 'semicolon', ['l-up'] = 'l up', ['l-down'] = 'l down', ['l-left'] = 'l left', ['l-right'] = 'l right', ['l-ne'] = 'l ne', ['l-se'] = 'l se', ['l-nw'] = 'l nw', ['l-sw'] = 'l sw', ['r-up'] = 'r up', ['r-down'] = 'r down', ['r-left'] = 'r left', ['r-right'] = 'r right', ['r-ne'] = 'r ne', ['r-se'] = 'r se', ['r-nw'] = 'r nw', ['r-sw'] = 'r sw', ['ps x'] = 'ex', ['ps c'] = 'circle', ['ps s'] = 'square', ['ps t'] = 'triangle', ['c-up'] = 'c up', ['c-down'] = 'c down', ['c-left'] = 'c left', ['c-right'] = 'c right', ['c-ne'] = 'c ne', ['c-se'] = 'c se', ['c-nw'] = 'c nw', ['c-sw'] = 'c sw', } local Collection = {} Collection.__index = Collection do function Collection:add(item) if item ~= nil then self.n = self.n + 1 self[self.n] = item end end function Collection:join(sep) return table.concat(self, sep) end function Collection:sort(comp) table.sort(self, comp) end function Collection.new() return setmetatable({n = 0}, Collection) end end local function keyPress(args) local chainNames = { 'chain first', 'chain second', 'chain third', 'chain fourth', 'chain fifth', 'chain sixth', 'chain seventh', 'chain eighth', 'chain ninth', } local result = Collection.new() local chainDefault = args.chain or '+' for i, id in ipairs(args) do if i > 1 then result:add(args[chainNames[i - 1]] or chainDefault) end local lc = id:lower() local text = keyText[lc] or keyText[keyAlias[lc]] or id result:add(kbdPrefix .. text .. kbdSuffix) end return result:join() end local function keypress(frame) -- Called by "{{key press|...}}". -- Using the template doubles the post‐expand include size. return keyPress(frame:getParent().args) end local function press(frame) -- Called by "{{#invoke:key|press|...}}". return keyPress(frame.args) end return { keypress = keypress, press = press, } imfifbs6u0mrvjyf96ewl4jhju9x8iz Template:Samp 10 21376 373280 367213 2021-06-02T04:18:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <samp {{#if:{{{class|}}}|class="{{{class}}}"}} {{#if:{{{id|}}}|id="{{{id}}}"}} style="padding-left:0.4em; padding-right:0.4em; color:{{#if:{{{color|}}}|{{{color}}}|#666666}};{{#if:{{{style|}}}| {{{style}}}|}}" {{{#if:{{{lang|}}}|lang="{{{lang}}}" xml:lang="{{{lang}}}"}} {{#if:{{{title|}}}|title="{{{title}}}"}}>{{{1}}}</samp><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!--Categories and interwikis go near the bottom of the /doc page.--> {{Documentation}} </noinclude> m6pruvqaoov1gghra120md4tu30hm2c Template:Quote box/styles.css 10 21377 367214 2020-06-05T12:32:56Z Anfrx 16583 Pagina nova: /* {{pp-template}} */ .quotebox { background-color: #F9F9F9; border: 1px solid #aaa; box-sizing: border-box; padding: 10px; font-size: 88%; max-width: 100%; } .quotebox.floatle... sanitized-css text/css /* {{pp-template}} */ .quotebox { background-color: #F9F9F9; border: 1px solid #aaa; box-sizing: border-box; padding: 10px; font-size: 88%; max-width: 100%; } .quotebox.floatleft { margin: 0.5em 1.4em 0.8em 0; } .quotebox.floatright { margin: 0.5em 0 0.8em 1.4em; } .quotebox.centered { margin: 0.5em auto 0.8em auto; } .quotebox.floatleft p, .quotebox.floatright p { font-style: inherit; } .quotebox-title { background-color: #F9F9F9; text-align: center; font-size: larger; font-weight: bold; } .quotebox-quote.quoted:before { font-family:'Times New Roman',serif; font-weight:bold; font-size: large; color: gray; content: ' “ '; vertical-align: -45%; line-height: 0; } .quotebox-quote.quoted:after { font-family:'Times New Roman',serif; font-weight:bold; font-size: large; color: gray; content: ' ” '; line-height: 0; } .quotebox .left-aligned { text-align: left; } .quotebox .right-aligned { text-align: right; } .quotebox .center-aligned { text-align: center; } .quotebox cite { display:block; font-style:normal; } @media screen and (max-width:360px) { .quotebox { /*override inline styles */ min-width: 100%; margin: 0 0 0.8em !important; float: none !important; } } jirliizulxyp7m7mcaenqch37cboik1 Template:Quote box 10 21378 373227 367215 2021-06-02T04:17:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div class="quotebox pullquote {{#switch: {{lc:{{{align|}}}}} | center = centered | left = floatleft | none = | floatright }} {{{class|}}}" style=" {{#if:{{{width|}}} |width:{{{width}}};}} {{#ifeq:{{{border}}}|none|border:none;|{{#if:{{{border|}}}|border-width: {{{border}}}}};}} {{#if:{{{fontsize|}}}|font-size: {{{fontsize}}};}} {{#if:{{{bgcolor|}}}|background-color: {{#ifeq:{{{bgcolor|}}}|none|transparent|{{{bgcolor}}}}};}} {{{style|}}}"><templatestyles src="Template:Quote_box/styles.css" /> {{#if:{{{title|}}} |<div class="quotebox-title {{{tclass|}}}" style=" {{#if:{{{title_bg|{{{bgcolor|}}}}}}|background-color: {{#ifeq:{{{title_bg|{{{bgcolor}}}}}}|none|transparent|{{{title_bg|{{{bgcolor}}}}}}}};}} {{#if:{{{title_fnt|}}}|color: {{{title_fnt}}};}} {{{tstyle|}}}">{{{title}}}</div> }} <div class="quotebox-quote {{main other||{{#if:{{{quoted|}}}|quoted}}}} {{#switch: {{lc:{{{qalign|{{{halign|left}}}}}}}} |right = right-aligned |center = center-aligned |left-aligned }} {{{qclass|}}}" style=" {{{qstyle|}}}"><!-- -->{{{text|{{{content|{{{quotetext|{{{quote|{{{1|<includeonly>{{error|Error: No text given for quotation (or equals sign used in the actual argument to an unnamed parameter)}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{lorem ipsum}}</noinclude>}}}}}}}}}}}}}}}<!-- --></div> {{#if:{{{author|{{{source|}}}}}}{{{2|}}}{{{3|}}}|<cite class="{{#switch: {{lc:{{{salign|{{{qalign|{{{halign|left}}} }}} }}} }} |right = right-aligned |center = center-aligned |left-aligned }}" style="{{{sstyle|}}}"><!--Manually inserted dashes will need to be removed from uses of the template first, I guess, then enable this:--><!--—&thinsp;-->{{{author|{{{2|}}}}}}{{#if:{{{author|}}}{{{2|}}}|{{#if:{{{source|}}}{{{3|}}}|<!--Display comma-space only if both cite parameters are present.-->,&#32;}}}}{{{source|{{{3|}}}}}}</cite>}} </div>{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|[[Category:Pages using quote box with unknown parameters|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Page using [[Template:Quote box]] with unknown parameter "_VALUE_"|ignoreblank=y| 1 | 2 | 3 | align | author | bgcolor | border | class | content | fontsize | halign | qalign | qclass | qstyle | quote | quoted | quotetext | salign | source | sstyle | style | tclass | text | title | title_bg | title_fnt | tstyle | width }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> rjs5ouren1fdbzyq2rukg2ggxsh8ba5 Template:Lang-fr 10 21379 373100 367217 2021-06-02T04:14:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:lang|lang_xx_italic |code=fr }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation|Template:Lang-x/doc}} </noinclude> cb7wlgngzzrb5nda0xe1a97uaa1ve9b Template:Lang-en-US 10 21380 367218 2020-06-05T12:33:57Z Anfrx 16583 Pagina nova: <includeonly>{{#invoke:lang|lang_xx_inherit |code=en-US }}</includeonly><noinclude> {{Documentation|content= {{COinS safe|n}} {{lua|Module:lang}} ==Usage== {{Lang-en-XX usage|1=Eve... wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:lang|lang_xx_inherit |code=en-US }}</includeonly><noinclude> {{Documentation|content= {{COinS safe|n}} {{lua|Module:lang}} ==Usage== {{Lang-en-XX usage|1=Everyone should come over and we'll eat hotdogs and watch football on TV.}} ==See also== *{<nowiki />{[[Template:Lang|Lang]]&nbsp;{{!}}en-US}<nowiki />} &ndash; no language name link ({{Lang|en-US|metadata only}}) *{{tl|Lang-en-GB}}, etc., in [[:Category:English dialect multilingual support templates]] <!--Categories go below this line.--> }} </noinclude> mvhd3d4gccgdfjwjzdgwum66skibwty Template:Lang-en-GB 10 21381 367219 2020-06-05T12:34:21Z Anfrx 16583 Pagina nova: <includeonly>{{#invoke:lang|lang_xx_inherit |code=en-GB }}</includeonly><noinclude> {{Documentation|content= {{COinS safe|n}} {{lua|Module:lang}} ==Usage== {{Lang-en-XX usage|1=Blim... wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:lang|lang_xx_inherit |code=en-GB }}</includeonly><noinclude> {{Documentation|content= {{COinS safe|n}} {{lua|Module:lang}} ==Usage== {{Lang-en-XX usage|1=Blimey, that lorry crash at the railway was a gobsmacking cockup.}} ==See also== *{<nowiki />{[[Template:Lang|Lang]]&nbsp;{{!}}en-GB}<nowiki />} &ndash; no language name link ({{Lang|en-GB|metadata only}}) *{{tl|Lang-en-US}}, etc., in [[:Category:English dialect multilingual support templates]] <!--Categories go below this line.--> }}</noinclude> d1z2ozxvoci6i2x6985luss08u83izb Template:Gray 10 21382 367732 367220 2020-06-10T09:30:00Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Grisgiu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Grisgiu]] i75cinndbpd5m2qocehf2wte3xj174c Template:Glossary templates see also 10 21383 373057 367221 2021-06-02T04:13:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!--This is transcluded into all these templates' /doc pages to save time.--> <div style="float:right; padding:0 1em;">{{navbar|Glossary templates see also|plain=y}}</div> * {{tlx|glossary}} {{aka}} {{tlx|gloss}} – Half of a template pair; uses {{tag|dl|o}} with a class to open the structured glossary definition list that {{tnull|glossend}} closes. * {{tlx|glossary end}} a.k.a. {{tlx|glossend}} – The other half of this template pair; uses {{tag|dl|c}} to close the definition list that {{tnull|gloss}} opens. * {{tlx|term}} – The glossary term to which the {{tnull|defn}} definition applies; a customized {{tag|dt|o}} with a class and an embedded {{tag|dfn|o}}. * {{tlx|defn}} – The definition that applies to the {{tnull|term}}; uses {{tag|dd|o}} with a class * {{tlx|ghat}} – a hatnote template properly formatted for the top of a {{tnull|defn}} definition * {{tlx|gbq}} a.k.a. {{tlx|gquote}} – a block quotation template properly formatted for inclusion in a {{tnull|defn}} definition * {{tlx|glossary link}} – meta-template for creating shortcut templates for linking to definitions in specific glossaries * [[Wikipedia:Manual of Style/Glossaries]] <!-- --><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS TO THE /doc PAGE, NOT HERE, THANKS --> {{documentation}} </noinclude> lr2vkkbgvdem5bcfqijlki60m5nl1i5 Template:Glossary link 10 21384 373056 367222 2021-06-02T04:13:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <dfn id="{{{id|}}}">[[{{{glossary|}}}#{{lc:{{{term|{{{1}}}}}}}}|<span title="See entry {{#if:{{{glossary|}}}|at: {{{glossary}}}|on this page at}} &sect;&#8198;{{{term|{{{1}}}}}}" style="color:{{{color|inherit}}}; {{{style|}}}" class="glossary-link {{{class|}}}">{{#if:{{{text|{{{2|}}}}}}|{{{text|{{{2}}}}}}|{{{term|{{{1}}}}}}}}</span>]]</dfn><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!--Categories go in the /doc subpage.--> {{Documentation}} </noinclude> 5hyjtmv8iy1tyq5nuzrwh059im530al Template:Ghat 10 21385 373052 367223 2021-06-02T04:12:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <p class="glossary-hatnote"><!--We are using p not div here for a reason.-->{{hatnote inline|1={{{1}}}}}<!--We are not passing the selfref parameter for a reason.--></p><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}<!--Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on WikiData.--> </noinclude> hd3fmb7d0wy1noc0ics8pm9y1d9bx7c Template:Gbq 10 21386 373051 367224 2021-06-02T04:12:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{quote|style=margin-top: 0; margin-bottom: -0.5em;{{{style|}}}|class=glossary-blockquote {{{class|}}}|id={{{id|}}}|title={{{title|}}}|by={{{sign|{{{cite|{{{author|{{{by|{{{2|}}}}}}}}}}}}}}}|source={{{source|{{{ts|{{{3|}}}}}}}}}|diff={{{diff|{{{4|}}}}}}|text={{{text|{{{quote|{{{1}}}}}}}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!--Categories go near the bottom of the /doc page.--> {{Documentation}} </noinclude> o2kp1kvl7v08u1oop4n2a3sy2xlna87 Template:Dc 10 21387 367225 2020-06-05T12:35:44Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Deprecated code]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Deprecated code]] 3nk6qkdjqloltzt5k65vfv5ziiuq5gu Template:Deprecated code 10 21388 373013 367226 2021-06-02T04:11:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <del class="deprecated-content {{{class|}}}" style="color:{{#if:{{{red|}}}|#8B0000|#808080}}; text-decoration:none; {{#if:{{{style|}}}|{{{style}}}|}}" {{#if:{{{id|}}}|id="{{{id}}}"|}} {{#if:{{{title|{{{2|}}}}}}|title="{{{title|{{{2}}}}}}"|}}>{{{1}}}</del><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!--Categories and interwikis go on the /doc subpage.--> </noinclude> 3xyp9yrn0nifmhherlopmw82fqx0z3q Template:Cuegloss 10 21389 373001 367227 2021-06-02T04:11:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{glossary link |glossary=Glossary of cue sports terms |term={{{1}}} |text={{{2|}}} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!--Categories go on the /doc subpage.--> {{Documentation}} </noinclude> anbfd0kems39t6a8u3qltflgdcyg5dp Template:Bxt 10 21390 372942 367228 2021-06-02T04:10:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:0}}|{{FormattingError|[[:{{#invoke:TEMPLATENAME|main}}]] is only for examples of style and formatting. Do not use it in actual articles.}}|<span class="example example-bold" style="font-weight: bold; color: #006400;" {{#if:{{{title|}}}|title="{{{title}}}"}}>{{{1|Example text}}}</span>}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation|Template:Xt/doc}} </noinclude> 6daw2jvuiss9d0mlbgg5vqcz0eczgaa Template:Block indent 10 21391 372936 367229 2021-06-02T04:10:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div {{#if:{{{class|}}}|class="{{{class}}}"}} style="padding-left: {{{left|{{{em|3}}}}}}em; padding-right:{{{right|0}}}em; overflow: hidden; {{#if:{{{style|}}}|{{{style}}}}}">{{{1|{{{text|{{{content|{{{quote|<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{lorem ipsum}}</noinclude><includeonly>{{error|Error: No content given to indent (or equals sign used in the actual argument to an unnamed parameter)}}</includeonly>}}}}}}}}}}}}</div><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> l9e8cdmqwn1jcuqvsnmp0n1bp56ms8i Template:Blockindent 10 21392 367230 2020-06-05T12:37:06Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Block indent]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Block indent]] czdq3n5rn493o9foqng2yx25qytm47d Template:Aka 10 21393 372915 367231 2021-06-02T04:09:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <abbr title="also known as">{{#if:{{{AKA|}}}{{{uc|}}}|AKA|a.k.a.}}</abbr><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> bry383g4cxvijc2d4aelfsfu4qbfncv Template:!bxt 10 21394 372898 367232 2021-06-02T04:09:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:0}}|{{FormattingError|[[:{{#invoke:TEMPLATENAME|main}}]] is only for examples of style and formatting. Do not use it in actual articles.}}|<span class="example deprecated-content example-bad example-bold" style="font-weight: bold; color: #8B0000;" {{#if:{{{title|}}}|title="{{{title}}}"}}>{{{1|Example text}}}</span>}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation|Template:Xt/doc}} </noinclude> tdf3rdnomtacscgvrn6eu1dvdsi1u0f Template:Unbulleted list 10 21395 373380 367233 2021-06-02T04:20:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{<includeonly>safesubst:</includeonly>#invoke:list|unbulleted}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> srvutfnp6jrpw97ev9pxyccoon7f8yx Modulo:Cslist 828 21396 367234 2020-06-05T12:39:54Z Anfrx 16583 Pagina nova: p = {} p.makelist = function(frame) local args = frame.args if not args[1] then args = frame:getParent().args if not args[1] then return end end local semi = (args.semi or "... Scribunto text/plain p = {} p.makelist = function(frame) local args = frame.args if not args[1] then args = frame:getParent().args if not args[1] then return end end local semi = (args.semi or ""):sub(1,1):lower() semi = (semi == "t") or (semi == "y") local out = "" for k, v in ipairs(args) do v = mw.text.trim(v) if v ~= "" then out = out .. "<li>" .. v .. "</li>" end end if out ~= "" then if semi then return '<ul class="sslist">' .. out .. '</ul>' else return '<ul class="cslist">' .. out .. '</ul>' end end end return p dtxuz4jlgr947cn1p1wes1cji8usygv Template:Pad 10 21397 373201 367235 2021-06-02T04:16:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly><span style="padding-left:{{{1|1.0em}}};">&nbsp;</span></includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> m34tg3yf4199vks298ufxruxh9gy9f6 Template:Tld 10 21398 373356 367236 2021-06-02T04:20:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Tlg|code=yes|nolink=yes|subst={{{subst|}}}|nowrap={{#if:{{{allowlinebreak|}}}||yes}}|{{{1|}}}<!-- -->|2{{#ifeq:{{{2}}}|{{{2|x}}}||x}}={{{2}}}<!-- -->|3{{#ifeq:{{{3}}}|{{{3|x}}}||x}}={{{3}}}<!-- -->|4{{#ifeq:{{{4}}}|{{{4|x}}}||x}}={{{4}}}<!-- -->|5{{#ifeq:{{{5}}}|{{{5|x}}}||x}}={{{5}}}<!-- -->|6{{#ifeq:{{{6}}}|{{{6|x}}}||x}}={{{6}}}<!-- -->|7{{#ifeq:{{{7}}}|{{{7|x}}}||x}}={{{7}}}<!-- -->|8{{#ifeq:{{{8}}}|{{{8|x}}}||x}}={{{8}}}<!-- -->|9{{#ifeq:{{{9}}}|{{{9|x}}}||x}}={{{9}}}<!-- -->|10{{#ifeq:{{{10}}}|{{{10|x}}}||x}}={{{10}}}<!-- -->|11{{#ifeq:{{{11}}}|{{{11|x}}}||x}}={{{11}}}<!-- -->|12{{#ifeq:{{{12}}}|{{{12|x}}}||x}}={{{12}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation|Template:Tlc/doc}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> oh6dq4j3bpvon3ajtrd305ne26f4f2t Template:Sans-serif 10 21399 367237 2020-06-05T12:41:06Z Anfrx 16583 Pagina nova: <noinclude><pre></noinclude><span style="font-family:sans-serif;">{{{1}}}</span><noinclude></pre> [[Category:Text-specific formatting and function templates]] </noinclude> wikitext text/x-wiki <noinclude><pre></noinclude><span style="font-family:sans-serif;">{{{1}}}</span><noinclude></pre> [[Category:Text-specific formatting and function templates]] </noinclude> ji4suc347jcnxc591ovm74u01o0ne04 Template:Box-shadow 10 21400 372937 367238 2021-06-02T04:10:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>-moz-box-shadow: {{{1|4px}}} {{{2|4px}}} {{{3|4px}}} {{{4|#CCC}}}; -webkit-box-shadow: {{{1|4px}}} {{{2|4px}}} {{{3|4px}}} {{{4|#CCC}}}; box-shadow: {{{1|4px}}} {{{2|4px}}} {{{3|4px}}} {{{4|#CCC}}};</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> fatn3dwrydd6hurp3mhmqka5u1iz5xk Template:Braces 10 21401 372939 367239 2021-06-02T04:10:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#if:{{{code|{{{tt|}}}}}}|<code>}}<!-- --><nowiki>{{</nowiki>{{{1|{{thin space}}}}}<!-- -->{{#if:{{{2|}}} |{{thin space}}{{!}}{{thin space}}{{{2}}}}}<!-- -->{{#if:{{{3|}}} |{{thin space}}{{!}}{{thin space}}{{{3}}}}}<!-- -->{{#if:{{{4|}}} |{{thin space}}{{!}}{{thin space}}{{{4}}}}}<!-- -->{{#if:{{{5|}}} |{{thin space}}{{!}}{{thin space}}{{{5}}}}}<!-- -->{{#if:{{{6|}}} |{{thin space}}{{!}}{{thin space}}{{{6}}}}}<!-- -->{{#if:{{{7|}}} |{{thin space}}{{!}}{{thin space}}{{{7}}}}}<!-- -->{{#if:{{{8|}}} |{{thin space}}{{!}}{{thin space}}{{{8}}}}}<!-- -->{{#if:{{{9|}}} |{{thin space}}{{!}}{{thin space}}{{{9}}}}}<!-- --><nowiki>}}</nowiki><!-- -->{{#if:{{{code|{{{tt|}}}}}}|</code>}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> nf3rjllymgfkb51rux6d6i09wpfffxp Template:Button 10 21402 372941 367242 2021-06-02T04:10:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <kbd class="nowrap button" title="{{{tooltip|This is not a clickable button; it illustrates the button one should find.}}}" style="padding:{{{padTB|.2em}}} {{{padLR|.6em}}}; border:1px solid; border-color:#AAA #555 #555 #AAA; border-radius:3px; background-color: {{{bgcolor|#F2F2F2}}}; color: {{{fgcolor|#000}}}; {{linear-gradient|top|{{{bgcolor1|#FCFCFC}}}, {{{bgcolor2|#E0E0E0}}}}} {{#ifeq:{{{format|}}}|bold|font-weight: bold;}} font-family:sans-serif; {{{style|}}}">{{{text|{{{1|Hola tutti !}}}}}}</kbd><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 49lykrm40xpk5v3sp9n2ytr05qh52rs Modulo:Transclusion count/data/other 828 21403 367243 2020-06-05T12:43:25Z Anfrx 16583 Pagina nova: return { ["!!"] = 159000, ["!(("] = 2100, ["!)"] = 242000, ["!-"] = 46000, ["!xt"] = 3900, ["'"] = 59000, ["'\""] = 2700, ["'s"] = 10000, ["(!"] = 241000, ["(("] = 85000, ["(Dis)esta... Scribunto text/plain return { ["!!"] = 159000, ["!(("] = 2100, ["!)"] = 242000, ["!-"] = 46000, ["!xt"] = 3900, ["'"] = 59000, ["'\""] = 2700, ["'s"] = 10000, ["(!"] = 241000, ["(("] = 85000, ["(Dis)establishments_in_year_category_header"] = 2400, ["(Dis)establishments_in_year_category_header/core"] = 2400, [")"] = 5100, ["))"] = 85000, ["))!"] = 2100, ["*"] = 81000, [","] = 7000, ["-"] = 257000, ["-!-"] = 2900, ["-\""] = 3000, ["-Class"] = 11000, ["-r"] = 207000, ["0"] = 35000, ["0expr"] = 2000, ["16TeamBracket-Compact-NoSeeds-Byes"] = 2500, ["16TeamBracket-Compact-Tennis3"] = 7100, ["16TeamBracket-Compact-Tennis3-Byes"] = 6900, ["1x"] = 130000, ["20th_Century_Press_Archives"] = 3400, ["4TeamBracket"] = 2800, ["4TeamBracket-Tennis3"] = 6700, ["50k_Invite"] = 3800, ["8TeamBracket"] = 2600, ["8TeamBracket-Tennis3"] = 3300, [";"] = 423000, [";)"] = 3400, ["="] = 468000, ["=)"] = 11000, ["@"] = 5000, ["\\"] = 28000, ["^"] = 356000, ["`"] = 31000, ["`s"] = 4100, ["·"] = 275000, ["•"] = 146000, } ornodrcni4t18ao4x3p02iwuywafh5m Template:= 10 21404 372909 367244 2021-06-02T04:09:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki =<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> hgc36jhznn5vsbintkapi3pjo6o25zx Template:Colon 10 21405 367247 367245 2020-06-05T12:45:25Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Culunellu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Culunellu]] je1hwk2pympltniaielmvjflj09zalk Template:Culunellu 10 21406 373002 367246 2021-06-02T04:11:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki &#58;<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> duyjln0i8qbpbtmqsqrgy0t0j0xm3la Template:Demo 10 21407 373012 367248 2021-06-02T04:11:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#invoke:Demo|main}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> t5rxfmv1xo0zn3pirx1qlna629op3rm Template:La 10 21408 373097 367251 2021-06-02T04:14:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#ifeq:{{{noanchor|no}}}|yes|<!--nothing-->|<span id="{{anchorencode:{{{1}}}}}"></span>}}<span class="plainlinks nourlexpansion lx">[[:{{ucfirst:{{{1|Articulu}}}}}]] ([{{fullurl:{{{1}}}|action=edit}} edità]&nbsp;&#124; [[Discussione:{{{1}}}|Discussione]]&nbsp;&#124; [{{fullurl:{{{1}}}|action=cronolugia}} cronolugia]<span class="sysop-show">&nbsp;&#124; [{{fullurl:{{{1}}}|action=protect}} prutege]&nbsp;&#124; [{{fullurl:{{{1}}}|action=delete}} eliminà]</span>&nbsp;&#124; [{{fullurl:Special:Whatlinkshere/{{{1}}}|limit=999}} ligami]&nbsp;&#124; [{{fullurl:{{{1}}}|action=watch}} fighjà]&nbsp;&#124; [{{fullurl:Special:Log|page={{urlencode:{{{1}}}}}}} logs]&nbsp;&#124; [//tools.wmflabs.org/pageviews?pages={{urlencode:{{{1}}}|WIKI}}&project=co.wikipedia.org veduti])</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> k7dxwmfnfi76fn87l63c25gj1dpyavz Template:Lat 10 21409 373101 367256 2021-06-02T04:14:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lx|1=Discussione:|2={{ucfirst:{{{1}}}}}|3=|4=articulu}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation|Template:Ln/man}} </noinclude> d8icvplllrzl8xi458htvmr2gjwd8iu Template:Lb 10 21410 373102 367255 2021-06-02T04:14:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lx|1=Libru:|2={{ucfirst:{{{1}}}}}|3=Discorsu di libru|4=Discussione}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation|Template:Ln/man}} </noinclude> cs8e7aevsqvwlk2kr5cxk43d0n5zc4k Template:Lbt 10 21411 373103 367254 2021-06-02T04:14:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lx|1=Discussione di libru:|2={{ucfirst:{{{1}}}}}|3=Libru|4=Libru}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation|Template:Ln/man}} </noinclude> f3v2pwqu7kfab4ucg5xeb1sf4pk81oe Template:Lct 10 21412 373105 367257 2021-06-02T04:14:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lx|1=Discussione di Categoria:|2={{PAGENAME:{{{1|<includeonly>{{</includeonly>PAGENAME<includeonly>}}</includeonly>}}}}}|3=:Categoria|4=categoria}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation|Template:Ln/man}} </noinclude> 1jw0u2z49v1it85up0mpvk3w8ej40na Template:Ld 10 21413 373106 367258 2021-06-02T04:14:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lx|1=Copia di progetto:|2={{ucfirst:{{{1}}}}}|3=Discussione di Copia di progetto|4=discussione}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation|Template:Ln/man}} </noinclude> s8z9nl3sd6b9v5ss44pdz0h1l630nyp Template:Ldt 10 21414 373107 367259 2021-06-02T04:14:36Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lx|1=Discussione di Copia di progretto:|2={{ucfirst:{{{1}}}}}|3=Copia di progrett|4=copia di progrett}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation|Template:Ln/man}} </noinclude> jvgselajclno0aos5xpsaccyrbu33w0 Template:Lf 10 21415 373109 367260 2021-06-02T04:14:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lx|1=:Fugliale:|2={{ucfirst:{{{1}}}}}|3=Discussione di fugliale|4=discussione}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation|Template:Ln/man}} </noinclude> co5rrtvs6he2l4y00sszudf0dr4ihwh Template:Lft 10 21416 373110 367261 2021-06-02T04:14:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lx|1=Discussione di fugliale:|2={{ucfirst:{{{1}}}}}|3=:Fugliale|4=fugliale}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation|Template:Ln/man}} </noinclude> axgbwoc3gt3nz1rsu7tr9d0e6pk3kum Template:Lm 10 21417 373113 367262 2021-06-02T04:14:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lx|1=MediaWiki:|2={{ucfirst:{{{1}}}}}|3=Discussione di MediaWiki|4=discussione}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation|Template:Ln/man}} </noinclude> cxzmphghw1a58akht8a0tvj6vpoh230 Template:Lmt 10 21418 373114 367263 2021-06-02T04:14:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lx|1=Discussione di MediaWiki:|2={{ucfirst:{{{1}}}}}|3=MediaWiki|4=missaghju}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation|Template:Ln/man}} </noinclude> rzuswj0mh9ijstm7cjgr7xa510olkbl Template:Ln 10 21419 373115 367264 2021-06-02T04:14:47Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lx|1={{#if:{{{1|}}}|:{{ucfirst:{{{1}}}}}:}}|2={{ucfirst:{{{2}}}}}|3=:{{{1}}} discussione|4=discussione}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> bkqz8asr8tkrybr4ttwot5tbjnyyo02 Template:Lnt 10 21420 373116 367265 2021-06-02T04:14:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lx|1={{ucfirst:{{{1}}}}} discussione:|2={{ucfirst:{{{2}}}}}|3=:{{{1}}}|4={{lcfirst:{{{1}}}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation|Template:Ln/man}} </noinclude> c8wopiuo4jgwd21gjh885hwn2ju4j3n Template:Lp 10 21421 373120 367266 2021-06-02T04:14:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lx|1=Portale:|2={{ucfirst:{{{1}}}}}|3=discussione di portale|4=discussione}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation|Template:Ln/man}} </noinclude> 17pptjuqjlk4fxmqtg318behf2t7ykk Template:Lpt 10 21422 373121 367267 2021-06-02T04:14:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lx|1=Discussione di portale:|2={{ucfirst:{{{1}}}}}|3=Portale|4=portale}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation|Template:Ln/man}} </noinclude> h4whvx2u4nb0l48di6vgdbcsv8d20r5 Template:Lt 10 21423 373122 367306 2021-06-02T04:14:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lx|1=Template:|2={{ucfirst:{{{1}}}}}|3=Discussioni template|4=Discussione}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation|Template:Ln/man}} </noinclude> 8a5sm17rh3jz26ss0x0ktogdumiy8x9 Template:Lts 10 21424 373123 367305 2021-06-02T04:14:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span style="padding-right:3px;">[[:Template:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|Template:{{ucfirst:{{{1|{{PAGENAME}}}}}}}]]</span><!-- --><span class="plainlinks nourlexpansion lx" style="font-size: 85%;"><!-- -->([{{fullurl:Template:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|action=edit}} Edità]&#160;<!-- -->| [[:Discussioni template:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|Disucssione]]&#160;<!-- -->| [{{fullurl:Special:Whatlinkshere/Template:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|limit=500}} Ligami]&#160;<!-- -->| [{{fullurl:Template:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|action=history}} Cronulugia]<!-- -->)</span><!-- --><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> 7tvhzbayze919nqv4qmke1pti7bljm9 Template:Ltt 10 21425 373124 367270 2021-06-02T04:14:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lx|1=Discussioni Template:|2={{ucfirst:{{{1}}}}}|3=Template|4=template}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation|Template:Ln/man}} </noinclude> st8qpwsgye9udkhqbgvx27s09ng7ynt Template:Lu 10 21426 373125 367271 2021-06-02T04:14:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lx|Utente:|{{{1}}}|Discussioni utente|discussione}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation|Template:Ln/man}} </noinclude> 6ruada7635z2lnr7figsr6ye6kfk5w4 Template:Lut 10 21427 373126 367272 2021-06-02T04:15:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lx|1=Discussioni utente:|2={{ucfirst:{{{1}}}}}|3=Utente|4=pagina d'utilizatori}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation|Template:Ln/man}} </noinclude> p9v9k543lm5pz9qccf4jwod77i7v4gl Template:Lw 10 21428 373127 367273 2021-06-02T04:15:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lx|1=Wikipedia:|2={{ucfirst:{{{1}}}}}|3=Discussioni Wikipedia|4=discussione}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation|Template:Ln/man}} </noinclude> d14j0dgh8e11vz9k8x66hcmn51n4sg2 Template:Lwt 10 21429 373128 367274 2021-06-02T04:15:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{lx|1=Discussioni Wikipedia:|2={{ucfirst:{{{1}}}}}|3=Wikipedia|4=pagina di u prugettu}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation|Template:Ln/man}} </noinclude> cs34lyql05w118gwtwstdm1kybx2q1b Template:Page-multi 10 21430 373203 367275 2021-06-02T04:16:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{ {{{|safesubst:}}}#invoke:PageLinks|main}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 6bdt9tp00w9z9dcb2caqiv6iqzaix2b Template:Pagelinks 10 21431 367276 2020-06-05T13:14:16Z Anfrx 16583 Pagina nova: {{#ifeq:{{NAMESPACE:{{{1}}}}}|{{SUBJECTSPACE:{{{1}}}}} |<!-- Ligami per a pagina di sughjetti -->{{page-multi|separator=pipe|page={{{1|Esempiu}}} | edità| t | h | wlh | w | tl }} |<... wikitext text/x-wiki {{#ifeq:{{NAMESPACE:{{{1}}}}}|{{SUBJECTSPACE:{{{1}}}}} |<!-- Ligami per a pagina di sughjetti -->{{page-multi|separator=pipe|page={{{1|Esempiu}}} | edità| t | h | wlh | w | tl }} |<!-- Ligami per a pagina di discussione -->{{lx|1={{NAMESPACE:{{{1}}}}}:|2={{PAGENAME:{{{1}}}}}|3={{#if:{{SUBJECTSPACE:{{{1}}}}}|:{{SUBJECTSPACE:{{{1}}}}}}}|4=sughjettu}} }}<noinclude> {{documentation|Template:Ln/man}} </noinclude> es7zpmrpjxlyq2ca8ov6o6dkxaaw314 Modulo:PageLinks 828 21432 367277 2020-06-05T13:14:41Z Anfrx 16583 Pagina nova: local ToolbarBuilder = require('Module:Toolbar') local p = {} -- Page object local trackingCategories = {} -- Table for storing the tracking categories. local demo -- Define a cust... Scribunto text/plain local ToolbarBuilder = require('Module:Toolbar') local p = {} -- Page object local trackingCategories = {} -- Table for storing the tracking categories. local demo -- Define a custom error message for this module. local function err(msg, section) local help if section then help = ' ([[Template:Page-multi#' .. section .. '|help]])' else help = '' end local cat if demo == 'yes' then cat = '' else cat = '[[Category:PageLinks transclusions with errors]]' end return '<span class="error">[[Template:Page-multi|Page-multi]] error: ' .. msg .. help .. '.</span>' .. cat end ---------------------------------------------------------------------------------------------- -- To add more link types, write a function that produces an individual link, and put -- -- it at the bottom of the list below. Then, add a link code for your function to the -- -- "linktypes" table. Try and make the code three letters or less. -- -- If you want more helper strings, you can define them in the generatePageDataStrings -- -- function below. -- ---------------------------------------------------------------------------------------------- ---------------------------------------------------------------------------------------------- -- LINK FUNCTIONS START -- ---------------------------------------------------------------------------------------------- local function makePageLink() return p.fullText and '[[:' .. p.fullText .. '|' .. p.fullText .. ']]' or '' end local function makeTalkLink() return '[[' .. tostring(p.talkPageTitle) .. '|talk]]' end local function makeWhatLinksHereLink() return '[[Special:WhatLinksHere/' .. p.fullText .. '|links]]' end local function makeRelatedChangesLink() return '[[Special:RelatedChanges/' .. p.fullText .. '|related]]' end local function makeEditLink() local url = p:fullUrl( 'action=edit' ); return '[' .. url .. ' edit]' end local function makeHistoryLink() local url = p:fullUrl( 'action=history' ); return '[' .. url .. ' history]' end local function makeWatchLink() local url = p:fullUrl( 'action=watch' ); return '[' .. url .. ' watch]' end local function makeTargetLogsLink() local url = mw.uri.fullUrl( 'Special:Log', 'page=' .. mw.uri.encode(p.fullText) ) return '[' .. tostring(url) .. ' logs]' end local function makeEditFilterLogLink() local url = mw.uri.fullUrl( 'Special:AbuseLog', 'wpSearchTitle=' .. mw.uri.encode(p.fullText) ) return '[' .. tostring(url) .. ' abuse&nbsp;filter&nbsp;log]' end local function StatsGrokSeURL(lang) local url = 'http://stats.grok.se/' .. lang .. '/latest60/' .. mw.uri.encode( p.fullText, "PATH" ) return url end local function makeViewsLastMonthStatsGrokSeLink() return '[' .. StatsGrokSeURL('en') .. ' stats]' end local function pageViewsURL(project, startDate, endDate) local url = tostring(mw.uri.fullUrl('Toollabs:pageviews')) .. '?start=' .. startDate .. '&end=' .. endDate .. '&project=' .. project .. '&pages=' .. mw.uri.encode((string.gsub(p.fullText, " ", "_"))) return url end local function makePageViews(args) local endDate, startDate = "", "" if args.date then local date = string.gsub(args.date,"-","") date = os.time{year=string.sub(date,1,4), month=string.sub(date,5,6), day=string.sub(date,7,8)} endDate = os.date("%Y-%m-%d", date - (1*86400)) startDate = os.date("%Y-%m-%d", date - (30*86400)) else endDate = os.date("%Y-%m-%d") startDate = os.date("%Y-%m-%d", os.time() - (60*86400)) end return '[' .. pageViewsURL('en.wikipedia.org', startDate, endDate) .. ' stats]' end local function makeHistory500Link() local url = p:fullUrl( 'action=history&limit=500' ); return '[' .. url .. ' long history]' end ---------------------------------------------------------------------------------------------- -- LINK FUNCTIONS END -- -- To enable new link functions, add the code to the "linktypes" table directly below. -- ---------------------------------------------------------------------------------------------- local linktypes = { {'t' , makeTalkLink}, {'wlh' , makeWhatLinksHereLink}, {'rc' , makeRelatedChangesLink}, {'edit', makeEditLink}, {'h' , makeHistoryLink}, {'w' , makeWatchLink}, {'tl' , makeTargetLogsLink}, {'efl' , makeEditFilterLogLink}, {'vlm-sgs' , makePageViews}, {'pv' , makePageViews}, {'h500', makeHistory500Link}, } local function getLink(linktype, args) local linkNumber for i, value in ipairs(linktypes) do if value[1] == linktype then linkNumber = i break end end if not linkNumber then return err('"' .. linktype .. '" is not a valid link code', 'Not a valid link code') end local result = linktypes[linkNumber][2](args) if type(result) ~= 'string' then return err( 'the function for code "' .. linktype .. '" did not return a string value', 'Function did not return a string value' ) end return result end local function makeToolbar(args) local targs = {} local numArgsExist = false for k, v in pairs(args) do if type(k) == 'number' and p then numArgsExist = true targs[k] = getLink(v, args) end end targs.style = args.small and 'font-size: 90%;' targs.separator = args.separator or 'dot' targs.class = 'lx' if numArgsExist == false then return nil -- Don't return a toolbar if no numeric arguments exist. -- this bit looks odd else return ToolbarBuilder.main(targs) end end local function generatePageDataStrings(args) -- If the page name is absent or blank, return an error and a tracking category. if args.page == '' or not args.page then return err('no page detected') end local noError noError, p = pcall(mw.title.new, args.page) if not noError then return err('pcall mw.title failed') end if args.exists and (not p or p['id'] == 0) then return err('page not found') end end local function generateTrackingCategories() if demo == 'yes' then return '' else return table.concat(trackingCategories) end end -- This function generates a table of all available link types, with their previews. -- It is used in the module documentation. local function getLinkTable(args) demo = args.demo -- Set the demo variable. -- Generate the page data strings and return any errors. local dataStringError = generatePageDataStrings(args) if dataStringError then return dataStringError end -- Build a table of all of the links. local result = '<table class="wikitable plainlinks sortable">' .. '\n<tr><th>Code</th><th>Preview</th></tr>' for i, value in ipairs(linktypes) do local code = value[1] result = result .. "\n<tr><td>'''" .. code .. "'''</td><td>" .. getLink(code, args) .. '</td></tr>' end result = result .. '\n</table>' return result end local function getSingleLink(args) demo = args.demo -- Set the demo variable. -- Generate the page data strings and return any errors. local dataStringError = generatePageDataStrings(args) if dataStringError then return dataStringError end local linktype = args[1] if not linktype then return err('no link type specified') end local result = getLink(linktype, args) result = result .. generateTrackingCategories() return result end local function getLinksToolbar(args) demo = args.demo -- Set the demo variable. -- Generate the page data strings and return any errors. local dataStringError = generatePageDataStrings(args) if dataStringError then return dataStringError end -- Build the template output. local result = makeToolbar(args) -- Get the toolbar contents. result = (result or '') .. generateTrackingCategories() return result end local function getLinks(args) local result = getLinksToolbar(args) if result then if args.sup then result = '<sup>' .. result .. '</sup>' end result = '&nbsp;' .. result else result = '' -- If there are no links specified, don't return the toolbar at all. end if args.nopage then result = '<span>' .. result .. '</span>' else if p then result = '<span>' .. makePageLink() .. result .. '</span>' else result = '<span>[[' .. args.page .. ']]' .. result .. '</span>' end end return result end local function getExampleLinks(args) -- This function enables example output without having to specify any -- parameters to #invoke. args.demo = 'yes' args.page = 'Example' return getLinks(args) end local function makeWrapper(func) return function (frame) -- If called via #invoke, use the args passed into the invoking template. -- Otherwise, for testing purposes, assume args are being passed directly in. local origArgs if frame == mw.getCurrentFrame() then origArgs = frame:getParent().args for k, v in pairs(frame.args) do origArgs = frame.args break end else origArgs = frame end -- Strip whitespace, and treat blank arguments as nil. -- 'page', and 'separator' have different behaviour depending on -- whether they are blank or nil, so keep them as they are. local args = {} for k, v in pairs(origArgs) do v = mw.text.trim(v) if v ~= '' or k == 'page' or k == 'separator' then args[k] = v end end return func(args) end end return { main = makeWrapper(getLinks), single = makeWrapper(getSingleLink), toolbar = makeWrapper(getLinksToolbar), linktable = makeWrapper(getLinkTable), example = makeWrapper(getExampleLinks) } b5uwzt5mvhcx4ue7ypkhw2y7g9emklm Template:Lx 10 21433 373129 367278 2021-06-02T04:15:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly><span class="plainlinks nourlexpansion lx"><!-- -->[[{{{1}}}{{{2}}}]]&nbsp;<!-- --><span style="font-size:90%;">(<!-- -->{{#if:{{{noedit|}}}||[{{fullurl:{{{1}}}{{{2}}}|action=edit}} edità] &#124;}} <!-- -->{{#if:{{{notalk|}}}||[[{{{3}}}{{{5|:}}}{{{2}}}|{{{4}}}]] &#124;}} <!-- -->{{#if:{{{nohistory|}}}||[{{fullurl:{{{1}}}{{{2}}}|action=history}} cronulugia] &#124;}} <!-- -->{{#if:{{{nolinks|}}}||[{{fullurl:Special:Whatlinkshere/{{{1}}}{{{2}}}}} ligami] &#124;}} <!-- -->{{#if:{{{nowatch|}}}||[{{fullurl:{{{1}}}{{{2}}}|action=watch}} fighjà] &#124;}} <!-- -->{{#if:{{{nologs|}}}||[{{fullurl:Special:Log|page={{urlencode:{{{1}}}{{{2}}}}}}} logs]}}<!-- -->)</span></span><!-- --></includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> itbnmbdjmz1o3eakgob7i46ao7x70q7 Template:Notice 10 21434 373182 367279 2021-06-02T04:16:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Mbox | name = Notice | demospace = {{{demospace|}}} | style = {{#if:{{{style|}}} |{{#if:{{{small|}}}||width:80%;}} {{{style}}} }} | subst = <includeonly>{{subst:substcheck}}</includeonly> | type = notice | image = {{#if:{{{image|}}} |[[File:{{{image}}}|40px|Notice]]}} | small = {{{small|}}} | smallimage = {{#if:{{{image|}}} |[[File:{{{image}}}|30px|Notice]]}} | imageright = {{#if:{{{imageright|}}} |{{{imageright}}} |{{#if:{{{shortcut|{{{shortcut1|}}}}}} |{{Ombox/shortcut|{{{shortcut|{{{shortcut1|}}}}}}|{{{shortcut2|}}}|{{{shortcut3|}}}|{{{shortcut4|}}}|{{{shortcut5|}}}}}}} }} | textstyle = {{{textstyle|text-align: {{#if:{{{center|}}}|center|{{{align|left}}}}};}}} | text = {{#if:{{{header|{{{heading|{{{title|}}}}}}}}} |<div style="{{{headstyle|text-align: {{#if:{{{center|}}}|center|left}};}}}">'''{{{header|{{{heading|{{{title|}}}}}}}}}'''</div>}}<!-- -->{{{text|{{{content|{{{reason|{{{1}}}}}}}}}}}} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> q2lootegb2xhofnq0ghqkja0mzhl7sv Template:View 10 21435 373391 367280 2021-06-02T04:21:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#invoke:navbar|navbar|plain = 1|template = {{{template|{{{1|}}}}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation|Template:Navbar/man}} </noinclude> cbene6m6m0rbwp75l2q392coun9pkja Template:Smaller 10 21436 367281 2020-06-05T13:18:33Z Anfrx 16583 Pagina nova: {{Resize|90%|{{{1}}}}}<noinclude> {{Documentation|Template:Resize/man}} {{/TemplateData}} </noinclude> wikitext text/x-wiki {{Resize|90%|{{{1}}}}}<noinclude> {{Documentation|Template:Resize/man}} {{/TemplateData}} </noinclude> nhcpiyvwor42val2s396zb1kb5za78a Template:Smaller/TemplateData 10 21437 367282 2020-06-05T13:19:11Z Anfrx 16583 Pagina nova: ==TemplateData== {{TemplateData header}} <templatedata> { "description": "Resizes text by 90%", "params": { "1": { "label": "Testu", "description": "U testu à... wikitext text/x-wiki ==TemplateData== {{TemplateData header}} <templatedata> { "description": "Resizes text by 90%", "params": { "1": { "label": "Testu", "description": "U testu à affissà", "type": "string", "required": true } } } </templatedata> roxrjmave3mblhyl3m8674i6p1qtz2x Template:Comma separated entries 10 21438 372987 367285 2021-06-02T04:11:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{<includeonly>safesubst:</includeonly>#invoke:Separated entries|comma}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> heywog6r0vxiy6xxttvhnsu6a9zgvg1 Modulo:Separated entries 828 21439 367367 367286 2020-06-05T15:15:31Z Anfrx 16583 Scribunto text/plain -- This module takes positional parameters as input and concatenates them with -- an optional separator. The final separator (the "conjunction") can be -- specified independently, enabling natural-language lists like -- "foo, bar, baz and qux". The starting parameter can also be specified. local compressSparseArray = require('Modulo:TableTools').compressSparseArray local p = {} function p._main(args) local separator = args.separator -- Decode (convert to Unicode) HTML escape sequences, such as "&#32;" for space. and mw.text.decode(args.separator) or '' local conjunction = args.conjunction and mw.text.decode(args.conjunction) or separator -- Discard values before the starting parameter. local start = tonumber(args.start) if start then for i = 1, start - 1 do args[i] = nil end end -- Discard named parameters. local values = compressSparseArray(args) return mw.text.listToText(values, separator, conjunction) end local function makeInvokeFunction(separator, conjunction, first) return function (frame) local args = require('Modulo:Arguments').getArgs(frame) args.separator = separator or args.separator args.conjunction = conjunction or args.conjunction args.first = first or args.first return p._main(args) end end p.main = makeInvokeFunction() p.br = makeInvokeFunction('<br />') p.comma = makeInvokeFunction(mw.message.new('comma-separator'):plain()) return p ht8m455ah8s858r7hc9w1pvcjx257ft Template:Wikidata redirect 10 21440 367623 367620 2020-06-09T16:07:45Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:C42E:B032:B990:91DF wikitext text/x-wiki {{ambox | style = border-left-width: 0.5em; | image=[[File:Wikidata-logo-en.svg|40px|link=Wikidata|alt=Wikidata]]|text='''{{c|Wikidata redirects|Da un reindirizzamentu cruciale}}''' : Questu hè un reindirizzamentu chì hè adupratu cum'è cunnessione à altri prugetti Wikimedia. Un elementu [https://www.wikidata.org Wikidata] hè ligatu à sta pagina : : {{Q|{{#if:{{{1|}}}|{{{1}}}|{{#invoke:wd|label|raw}}}}}}. }}<includeonly>[[Categuria:Wikidata redirects]]</includeonly><noinclude> {{documentation}} </noinclude> axu5kca1k4almj6edb6quw0qm1sd4hv Template:Ambox 10 21441 367288 2020-06-05T13:23:11Z Anfrx 16583 Pagina nova: {{#invoke:Message box|ambox}}{{#ifeq:{{{small}}}|left|[[Category:Articles using small message boxes]]}}<noinclude> {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and inter... wikitext text/x-wiki {{#invoke:Message box|ambox}}{{#ifeq:{{{small}}}|left|[[Category:Articles using small message boxes]]}}<noinclude> {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> j0j11qao0sl45x6kzzme1ycda7wiz9f Template:COinS safe 10 21442 372946 367289 2021-06-02T04:10:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{notice |image={{#ifeq: {{{1|}}}|n|Stop hand nuvola.svg}} |{{#ifeq: {{{1|}}}|n |Stu mudellu ùn deve micca esse usatu in mudelli di citazione cum'è [[Help:Citation Style 1|Citation Style 1]] è [[Help:Citation Style 2|Citation Style 2]], perchè include marcatura chì contaminerà [[COinS]] metadata chì producenu; vede [[Wikipedia:COinS]]. {{{addtext|}}}{{Sandbox other||[[Category:Templates not safe for use in citation templates]]}} |Stu mudellu hè sicuru per aduprà in i mudelli di citazione chì producenu [[COinS]] metadata ; vede [[Wikipedia:COinS]]. Se HTML o un altru marcatu hè aghjuntu, allura u mudellu deve esse rivalutatu. {{{addtext|}}} }} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- Please add categories to the /doc subpage, and interwikis at Wikidata (see Wikipedia:Wikidata) --> </noinclude> 6ie0k2ziz21q3rmzy1fp1z1hsjzr49s Template:Larger 10 21443 367290 2020-06-05T13:27:31Z Anfrx 16583 Pagina nova: {{Resize|110%|{{{1}}}}}<noinclude> {{Documentation|Template:Resize/man}} {{/TemplateData}} </noinclude> wikitext text/x-wiki {{Resize|110%|{{{1}}}}}<noinclude> {{Documentation|Template:Resize/man}} {{/TemplateData}} </noinclude> q7r8iwp0kt4j81ikoa2rz8srif0o6cb Template:Larger/TemplateData 10 21444 367291 2020-06-05T13:27:58Z Anfrx 16583 Pagina nova: ==TemplateData== {{TemplateData header}} <templatedata> { "description": "Resizes text by 110%", "params": { "1": { "label": "Testu", "description": "U testu à... wikitext text/x-wiki ==TemplateData== {{TemplateData header}} <templatedata> { "description": "Resizes text by 110%", "params": { "1": { "label": "Testu", "description": "U testu à affissà", "type": "string", "required": true } } } </templatedata> 58fpk8zdt3l6hkwpizg0h36rbqubgl5 Template:Pf 10 21445 373208 367292 2021-06-02T04:16:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{((}}{{ #switch: {{lc: {{{1|if}}} }} | expr | if | ifeq | iferror | ifexpr | ifexist | rel2abs | switch | time | titleparts = [[mw:Help:Extension:ParserFunctions#.23{{lc:{{{1|if}}}}}|#{{{1|if}}}]] | lc | uc | lcfirst | ucfirst | urlencode | anchorencode | ns = [[meta:Help:Parser function#{{uc:{{{1}}}}}|{{{1}}}]] | localurl | localurle | fullurl | fullurle = [[meta:Help:Parser function#URLs etc.|{{{1}}}]] | language = [[meta:Help:Parser function#.23{{lc:{{{1}}}}}:|#{{{1}}}]] | pagesincategory | pagesincat = [[meta:Help:Parser function#Pages in category|{{{1}}}]] | section | section-x | section-h | lst | lstx | lsth = [[Help:Labeled section transclusion|#{{{1}}}]] | #default = {{{1}}}<!-- This will link to a help section in the documentation about unrecognised parser functions. In the meantime, it's just a hidden comment. --> }}{{ #if: {{{2|}}} | {{colon}}{{{2|}}} }}{{ #if: {{{3|}}} | {{ #ifeq: {{{2|}}} | | {{colon}}{{!}} }}{{!}}{{{3}}} }}{{ #if: {{{4|}}} | {{ #ifeq: {{{2|}}} | | {{colon}}{{!}} }}{{ #ifeq: {{{3|}}} | | {{!}} }}{{!}}{{{4}}} }}{{ #if: {{{5|}}} | {{ #ifeq: {{{2|}}} | | {{colon}}{{!}} }}{{ #ifeq: {{{3|}}} | | {{!}} }}{{ #ifeq: {{{4|}}} | | {{!}} }}{{!}}{{{5}}} }}{{))}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> eh2vfkw7o5n8wfn8l93ctg7nxt57y93 Template:P1 10 21446 373196 367293 2021-06-02T04:16:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{{1}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> dvitwiizsc5awky25c33srbaq0pdfht Template:Navbar 10 21447 373157 367294 2021-06-02T04:15:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Navbar|navbar}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> tqdbarj4011jpyvsw7mcwgxn2klih1a Template:N/a 10 21448 373529 367295 2021-06-02T05:01:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" |- | <onlyinclude>data-sort-value="{{{sort|}}}" style="background: #ececec; color: #2C2C2C; vertical-align: middle; text-align: {{{align|center}}}; {{{style|}}}" class="table-na" <!-- -->| {{{1|N/A}}}</onlyinclude> |} {{documentation}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> gtn8mp03i8mbriiqepi3ia803ubc23t Template:Ml 10 21449 373143 367297 2021-06-02T04:15:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki &#123;&#123;#invoke:{{{{{|safesubst:}}}#invoke:Separated entries|main|[[Module:{{{1}}}|{{{1}}}]]|{{{2|''funzione''}}}|separator=&#124;}}&#125;&#125;<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> 3ucu24re1f6qho2c3r5u7mgapb15utn Template:Mlx 10 21450 373144 367299 2021-06-02T04:15:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <code>&#123;&#123;#invoke:{{{{{|safesubst:}}}#invoke:Separated entries|main|[[Modulo:{{{1}}}|{{{1}}}]]|{{{2|''funzione''}}}|separator=&#124;}}&#125;&#125;</code><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> 720h6py9w287j7xebkqqqe32ursyopt Template:T links 10 21451 373323 367300 2021-06-02T04:19:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#if:{{yesno|{{{sandboxlinks|no}}}|yes=yes|no=}}{{#ifeq:{{#invoke:String|match|s={{{1|_}}} |pattern=%/sandbox%d*$ |plain=false |nomatch=no}}|no||yes2}}<!-- /sandbox -->|{{T links/sandbox links|1={{#invoke:String|replace|source={{{1|_}}} |pattern=%/sandbox%d*$ |plain=false |replace=}} |sandboxname={{{sandboxname|sandbox}}} |module={{{module|}}} }}<!-- ----- -->|<span class="plainlinks nourlexpansion"><!-- -->[[:Template:{{{1|Esempiu}}}|{{ucfirst:{{{1|Esempiu}}}}}]]&#x20;<!-- --><span style="font-size:85%; {{{liststyle|}}}">(<!-- -->[{{fullurl:Template:{{ucfirst:{{{1|Esempiu}}}}}|action=edit}} edit]<!-- --> [[Discussioni template:{{{1|Esempiu}}}|discussione]]<!-- --> [{{fullurl:Template:{{ucfirst:{{{1|Esempiu}}}}}|action=history}} cronulugia]<!-- --> [{{fullurl:Special:Whatlinkshere/Template:{{ucfirst:{{{1|Esempiu}}}}}|limit=999}} ligami]<!-- -->&nbsp;[//tools.wmflabs.org/templatecount/index.php?lang=en&namespace=10&name={{urlencode:{{{1|}}}}} #]<!-- --> [{{fullurl:Special:PrefixIndex/Template:{{ucfirst:{{{1|Esempiu}}}}}/}} /subpaga]<!-- --> [[Template:{{{1|Esempiu}}}/man|/man]]<!-- -->&nbsp;[{{fullurl:Template:{{ucfirst:{{{1|Esempiu}}}}}/doc|action=edit}} /doc&nbsp;edit]<!-- --> [[Template:{{{1|Esempiu}}}/{{{sandboxname|sandbox}}}|/sbox]]<!-- -->&nbsp;[{{fullurl:Special:ComparePages|page1={{urlencode:Template:{{ucfirst:{{{1|Esempiu}}}}}}}&page2={{urlencode:Template:{{ucfirst:{{{1|Esempiu}}}}}/{{{sandboxname|sandbox}}}}}}} /sbox&nbsp;diff]<!-- --> [[Template:{{{1|Esempiu}}}/testcases|/prova]]<!-- -->)</span></span><!-- -->}}<!--end /sandbox test ----- module ----- --><span style="font-size:85%; {{{liststyle|}}}">{{#if:{{{module|}}}| {{#ifeq:{{{module|}}}|no||<!--by param-->{{middot}}[[Modulo:{{{modulo|}}}]]|{{#ifexist:Module:{{{1|}}}|{{middot}}[[Modulo:{{{1|}}}]]}}}}|<!-- blank so no link -->}}</span><!-- --><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> 59b3vjf7rllkyqijgdhsiwuuoht275z Template:Example 10 21452 367301 2020-06-05T13:36:55Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Esempiu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Esempiu]] 6coqxp6p7vfvl8emt5kvhpte5anfn6p Template:Esempiu 10 21453 373031 367302 2021-06-02T04:12:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div class="wikipediauserbox" style="float:left;margin:1px;border:1px solid #999;"> {| style="<!--width:262px;-->background:#eee;" cellspacing="0" |- style="vertical-align:middle;" |style="padding:4px 0 0 4px;"| [[File:Cube.svg|40px|alt=|link=]] |style="font-size:8pt;height:45px;padding:0 4px;vertical-align:middle;text-align:left;line-height:1.25em;color:black;"| {{nowrap|This is an example of a template.<br/>Per aiutu cù templates (o mudelli), vede [[Aiutu:Template]].}} |} </div><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{clear}}{{Documentation}}</noinclude> rafmzw0dgklnugjmawamir1diyzq6yo Template:Template-linking templates 10 21454 367303 2020-06-05T13:38:40Z Anfrx 16583 Pagina nova: <includeonly>{{navbar|Template-linking templates|text=These tables:|style=float: right;}}</includeonly><!-- --><noinclude>{{template shortcut|tl-nav|tl templates}}{{-}}</noinclude><!... wikitext text/x-wiki <includeonly>{{navbar|Template-linking templates|text=These tables:|style=float: right;}}</includeonly><!-- --><noinclude>{{template shortcut|tl-nav|tl templates}}{{-}}</noinclude><!-- --> ===General-purpose formatting=== {| class="wikitable" |+ Comparison of template-linking templates according to their style |- ! style=*" | ! style="background-color: #fcc;" | Link style → ! style="background-color: #fee;" | Linked ! style="background-color: #fee;" | Unlinked ! style="background-color: #fee;" | Linked with subst ! style="background-color: #fee;" | Linked including braces ! style="background-color: #fee;" | Linked with alternative&nbsp;text |- ! style="background-color: #ccf;" | Text style ↓ | '''↓ {{tlx|tlg}} options<sup>1</sup> →''' | {{n/a|DEFAULT}} | {{code|nolink{{=}}yes}} | {{code|subst{{=}}yes}} | {{code|braceinside{{=}}yes}} | {{code|alttext{{=}}Foo}}<br />{{code|2{{=}}Foo}} |- | style="background-color: #eef;" | normal | {{n/a|DEFAULT}} | {{nowrap|{{tlx|tlg}}<sup>1</sup>}}<br />{{tlx|tl}}<br />{{tlx|tlp}}<sup>2</sup><br />{{tlx|tlu}}<sup>3</sup> | {{tlx|tlf}}<sup>2</sup> | {{tlx|tls}}<br />{{tlx|tlsp}}<br />{{tlx|tlsu}}<sup>3</sup> | {{tlx|tn}} | {{tlx|tla}} |- | style="background-color: #eef;" | <code>code</code> | {{code|code{{=}}yes}} | {{tlx|tl2}}<br />{{tlx|tlx}}<br />{{tlx|tlxu}}<sup>3</sup> | {{tlx|tlc}}<sup>2</sup><br />{{tlx|tld}}<sup>2</sup><br />{{tlx|tnull}} | {{tlx|tlxs}} | colspan="2" rowspan="2" {{n/a}} |- | style="background-color: #eef;" | <span style="font-family:monospace; font-size:larger;">monospace</span><br /><kbd>kbd</kbd> | {{code|plaincode{{=}}yes}}<sup>4</sup><br />{{code|kbd{{=}}yes}}<sup>5</sup> | {{tlx|tltt}}<sup>5</sup><br />{{tlx|tltt2}}<sup>5</sup> | {{n/a}} | {{tlx|tltss}}<sup>6</sup> |- | style="background-color: #eef;" | '''bold''' | {{code|bold{{=}}yes}} | {{tlx|tlb}} | rowspan="3" colspan="4" {{n/a}} |- | style="background-color: #eef;" | '''<code>bold+code</code>''' | {{code|bold{{=}}yes{{!}}code{{=}}yes}} | {{tlx|tlxb}} |- | style="background-color: #eef;" | ''<code>italic+code</code>'' | {{code|italic{{=}}yes{{!}}code{{=}}yes}} | {{tlx|tlxi}} |- | colspan="7" style="background-color:#eee; padding-left:1em;" | {{plainlist | * <sup>1</sup>&nbsp; {{tlx|tlg}} is the most general, allowing any combination of text style and/or link style options. * <sup>2</sup>&nbsp; Prevents wrapping of text by placing it inside {{tag|span|params=class="nowrap"}} tags. * <sup>3</sup>&nbsp; Allows links to templates in any namespace. * <sup>4</sup>&nbsp; {{tld|tlg|plaincode{{=}}yes}} uses [[HTML element#code|{{tag|code|params=style="border:none; background-color:transparent;"}}]]. * <sup>5</sup>&nbsp; Displays [[monospaced font]] using [[HTML element#kbd|{{tag|kbd}}]] tags (changed from [[HTML element#tt|{{tag|tt}}]] for [[HTML5|HTML 5]] compliance). * <sup>6</sup>&nbsp; Displays monospaced font using {{tag|span|params=style="font-family:monospace;"}}. }} |} {{clear}} ===Other formatting templates=== {| class="wikitable sortable" ! Code example !! Effect !! Notes |- | {{tlx|tl2|<nowiki>Hatnote|lang=fr</nowiki>}} || {{tl2|hatnote|lang=fr}} || Supports linking to sister projects (e.g., fr:Hatnote) |- | {{tlx|tlu|User:Ahunt/SSHFS}} || {{tlu|User:Ahunt/SSHFS}} || Supports linking to any namespace |- | {{tlx|demo|<nowiki><nowiki>{{Hatnote|lang=fr|Some text}}</nowiki></nowiki>}} || {{demo|<nowiki>{{hatnote|lang=fr|Some text}}</nowiki>}} || Shows code and example |- | {{tlx|xpd|<nowiki>Hatnote|Some hatnote text</nowiki>}} || {{xpd|hatnote|Some hatnote text}} || Shows code, example and a link to expand the template code |- | {{tlx|tln|Hatnote}} || {{tln|Hatnote}} || Produces a normal link to the template |- <!-- Yes, I know these two aren't actually template-linking templates, but they're a heck of a lot easier to find if listed in the docs for e.g. {{tl}} --> | {{tlx|elc|Template:Hatnote}}<br />{{tlx|elc|<nowiki>Template:Hatnote|Hatnote</nowiki>}} || {{elc|Template:Hatnote}}<br />{{elc|<nowiki>Template:Hatnote|Hatnote</nowiki>}} || Formats wikilink, with optional piped link text and blended suffix |- | {{tlx|ml|Example|hello}} || {{ml|Example|hello}} || Counterpart to {{tl|tl}} for linking to Lua modules |- | {{tlx|mlx|Example|hello}} || {{mlx|Example|hello}} || Counterpart to {{tl|tlx}} for linking to Lua modules |- | {{tlx|para|<nowiki>title|<var>book title</var></nowiki>}} || {{para|title|<var>book title</var>}} || Formats template parameters for display, with or without values |- | {{tlx|sclx|LASTING}} || {{sclx|LASTING}} || Takes a shortcut suffix in project namespace and displays it with brackets and the [[WP:ALIAS|WP: alias]] in a [[WP:CODE|{{tag|code}}]] tag. |- | {{tlx|tag|ref}}<br />{{tlx|xtag|templatedata}} || {{tag|ref}}<br />{{xtag|templatedata}} || Formats [X]HTML tags; can add content, choose opening, closing, or self-closing |- | {{tlx|dtl|Ping project}} || {{dtl|Ping project}} || Wikidata counterpart to {{tl|tl}} |- | {{tlx|pf|if}}<br />{{tlx|pf|if|<nowiki>{{{1}}}</nowiki>|true|false}} || {{pf|if}}<br />{{pf|if|<nowiki>{{{1}}}</nowiki>|true|false}} || [[Help:Parser functions|Parser function]] equivalent to {{tl|tl}} |} ===With utility links=== {| class="wikitable sortable" ! Code example !! Effect |- | {{tlx|lt|Hatnote}} || {{lt|hatnote}} |- | {{tlx|lts|Hatnote}} || {{lts|hatnote}} |- | {{tlx|t links|Hatnote}} || {{t links|hatnote}} |- | {{tlx|tfd links|Hatnote}} || {{tfd links|hatnote}} |- | {{tlx|tltt|Hatnote}} || {{tltt|Hatnote}} |- | {{tlx|tetl|Hatnote}} || {{tetl|Hatnote}} |- | {{tlx|tsetl|Hatnote}} || {{tsetl|Hatnote}} |- | {{tlx|ti|Hatnote}} || {{ti|Hatnote}} |- | {{tlx|tic|Hatnote}} || {{tic|Hatnote}} |- | {{tlx|tim|Hatnote}} || {{tim|Hatnote}} |- | {{tlx|tiw|Hatnote}} || {{tiw|Hatnote}} |- | {{tlx|tlt|Hatnote}} || {{tlt|Hatnote}} |- | {{tlx|ttl|Hatnote}} || {{ttl|Hatnote}} |- | {{tlx|twlh|Hatnote}} || {{twlh|Hatnote}} |} <noinclude> [[Category:Documentation see also templates]] </noinclude> aujsmlk68vpe8jf0a2z9a0fazuouquu Template:Tfd links 10 21455 373344 367307 2021-06-02T04:20:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#invoke:Tfd links|main}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> eslchfuar6sjywl9re5zu8s39c7n0uy Modulo:Tfd links 828 21456 367308 2020-06-05T13:42:52Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module implements [[Template:Tfd links]] local p = {} local function urlencode(text) -- Return equivalent of {{urlencode:text}}. local function byte(char) return string.... Scribunto text/plain -- This module implements [[Template:Tfd links]] local p = {} local function urlencode(text) -- Return equivalent of {{urlencode:text}}. local function byte(char) return string.format('%%%02X', string.byte(char)) end return text:gsub('[^ %w%-._]', byte):gsub(' ', '+') end local function fullurllink(t, a, s) return '[//en.wikipedia.org/w/index.php?title=' .. urlencode(t) .. '&' .. a .. ' ' .. s .. ']' end function p.main(frame) local args = frame:getParent().args local ns = ((args['catfd'] and args['catfd'] ~= '') and 'Category') or ((args['module'] and args['module'] ~= '') and 'Module') or 'Template' local tname = mw.getContentLanguage():ucfirst(args['1'] or 'Example') local fname = ns .. ':' .. tname local ymd = args['2'] or '' local fullpagename = (ymd ~= '') and 'WP:Templates for discussion/Log/' .. ymd or frame:preprocess('{{FULLPAGENAME}}') local sep = '&nbsp;<b>·</b> ' local res = '<span id="' .. ns .. ':' .. tname .. '" class="plainlinks nourlexpansion 1x">' .. '[[:' .. ns .. ':' .. tname .. ']]&nbsp;(' if ymd ~= '' then local dmy = frame:expandTemplate{ title='date', args={ymd, 'dmy'} } res = res .. '[[' .. fullpagename .. '#' .. fname .. '|' .. dmy .. ']]) (' end res = res .. fullurllink(fname, 'action=edit', 'edit') .. sep res = res .. '[[' .. ns .. ' talk:' .. tname .. '|talk]]' .. sep res = res .. fullurllink(fname, 'action=history', 'history') .. sep if ns ~= 'Category' then res = res .. fullurllink('Special:Whatlinkshere/' .. fname, 'limit=5000', 'links') .. sep res = res .. fullurllink('Special:Whatlinkshere/' .. fname, 'limit=5000&hidelinks=1', 'transclusions') .. sep end res = res .. fullurllink('Special:Log', 'page=' .. urlencode(fname), 'logs') .. sep res = res .. '[[Special:PrefixIndex/' .. fname .. '/|subpages]]' res = res .. '<span class="sysop-show">' .. sep .. fullurllink(fname, 'action=delete&wpReason=' .. urlencode('[[' .. fullpagename .. '#' .. fname .. ']]'), 'delete') .. '</span>' res = res .. ')</span>' return res end return p jbudz71qtjwlf3f80lz6ekloi4r8c5j Template:Ti 10 21457 373346 367309 2021-06-02T04:20:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''[[Template:{{{1}}}]]'''&nbsp;([[Discussioni template:{{{1}}}|Discussione]]{{int:dot-separator}}[[Special:Whatlinkshere/Template:{{{1}}}|Ligami]]{{int:dot-separator}}[{{SERVER}}{{localurl:Template:{{{1}}}|action=edit}} Edictà])<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> 3fulxxj3l27sblwf6d6xvac5b49jr9i Template:Tic 10 21458 373347 367311 2021-06-02T04:20:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span class="plainlinks">[[Template:{{{1}}}]]&nbsp;([[Discussioni template:{{{1}}}|Discussione]] [{{SERVER}}{{localurl:Special:Whatlinkshere/Template:{{{1}}}|limit=500}} Ligami] [{{SERVER}} {{localurl:Template:{{{1}}}|action=edit}} Edità])</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> ghxj568277gua60w183rgz9wb2ir2bn Template:Tim 10 21459 373349 367312 2021-06-02T04:20:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[m:Template:{{{1|{{PAGENAME}}}}}]]&nbsp;{{smaller|([[m:Special:Whatlinkshere/Template:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|backlinks]] [{{fullurl:m:Template:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|action=edit}} Edità])}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> rsrped1bzm2hvj21nrjro033bk9izy0 Template:Tiw 10 21460 373352 367314 2021-06-02T04:20:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span class="plainlinks">{{#if:{{{2|}}} | [[:{{#if:{{{1|}}}|{{{1}}}:|}}Template:{{{2}}}]]&nbsp;{{smaller|([[:{{#if:{{{1|}}}|{{{1}}}:|}}Special:Whatlinkshere/Template:{{{2}}}|Backlinks]] [{{fullurl:{{{1}}}:Template:{{{2}}}|action=edit}} Edità])}} | [[Template:{{{1|{{PAGENAME}}}}}]]&nbsp;{{smaller|([[Special:Whatlinkshere/Template:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|Backlinks]] [{{fullurl:w:Template:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|action=edit}} Edità])}} }}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> ikp19e8a3189rocu17skn9gwncr0138 Template:Tlt 10 21461 373359 367315 2021-06-02T04:20:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki &#123;{[[Template:{{{1}}}|{{{1}}}]]}} ([[Discussioni template:{{{1}}}|Discussione]])<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> kdrxp426uzwdkjtyvth1l4skusm9crf Template:Tltt 10 21462 373361 367316 2021-06-02T04:20:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <kbd title="{{{2}}}">&#123;&#123;[[Template:{{{1}}}|{{{1}}}]]{{#if:{{{par|}}}|{{!}}{{{par}}}}}{{#if:{{{par2|}}}|{{!}}{{{par2}}}}}&#125;&#125;</kbd><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> djq3c9ljnnqbhwbwuzpx2pf60vs3l6v Template:Tlu 10 21463 373363 367317 2021-06-02T04:20:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <nowiki>{{</nowiki>{{#if:{{{subst|}}}| [[WP:SUBST|subst]]:|}}[[{{{1}}}]]<!-- -->{{#if:{{{2|}}}| &#124;{{{2}}} }}<!-- -->{{#if:{{{3|}}}| &#124;{{{3}}} }}<!-- -->{{#if:{{{4|}}}| &#124;{{{4}}} }}<!-- -->{{#if:{{{5|}}}| &#124;{{{5}}} }}<!-- -->{{#if:{{{6|}}}| &#124;{{{6}}} }}<!-- -->{{#if:{{{7|}}}| &#124;{{{7}}} }}<!-- -->{{#if:{{{8|}}}| &#124;{{{8}}} }}<!-- -->{{#if:{{{9|}}}| &#124;{{{9}}} }}<!-- -->{{#if:{{{10|}}}| &#124;{{{10}}} }}<!-- -->{{#if:{{{11|}}}| &#124;{{{11}}} }}<!-- -->{{#if:{{{12|}}}| &#124;''...'' }}<nowiki>}}</nowiki><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Add categories and interwikis to the /doc page, not here, thanks --> {{documentation}} </noinclude> l5kse8hzrdp6hdhsifzre9skosg6isa Template:Tsetl 10 21464 373377 367318 2021-06-02T04:20:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{<!-- -->[[Wikipedia:Template substitution|subst]]:<!-- -->[[Template:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|{{{1|{{PAGENAME}}}}}]]<!-- -->{{#if:{{{2|}}} | &#124;{{{2}}}}}<!-- -->{{#if:{{{3|}}} | &#124;{{{3}}}}}<!-- -->{{#if:{{{4|}}} | &#124;{{{4}}}}}<!-- -->{{#if:{{{5|}}} | &#124;<i>etc.</i>}}<!-- -->}}<br/>&#160;<!-- --><span class="plainlinksneverexpand"><!-- --><small>[{{fullurl:Special:Whatlinkshere/Template:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|limit=500}} Ligami]&#160;<!-- -->[[:Discussioni template{{{1|{{PAGENAME}}}}}|Discussione]]&#160;<!-- -->[{{fullurl:Template:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|action=edit}} Edità]<!-- --></small><!-- --></span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- Please add categories to the /doc subpage; interwikis go to Wikidata --> </noinclude> qvwxvhz988ry9ytgq571klfwpe2i3iw Template:Ttl 10 21465 367319 2020-06-05T13:51:49Z Anfrx 16583 Pagina nova: {{main other|{{error|Did you mean {{tl|s-ttl}}?}}}}&#123;{[[Template:{{{1}}}|{{{1}}}]]}}&nbsp;([[Discussioni template:{{{1}}}|t]]/[{{SERVER}}{{localurl:Special:Whatlinkshere/Template... wikitext text/x-wiki {{main other|{{error|Did you mean {{tl|s-ttl}}?}}}}&#123;{[[Template:{{{1}}}|{{{1}}}]]}}&nbsp;([[Discussioni template:{{{1}}}|t]]/[{{SERVER}}{{localurl:Special:Whatlinkshere/Template:{{{1}}}|limit=999}} l])<noinclude> {{pp-template|small=yes}} [[Category:Internal template-link templates]] </noinclude> 1l5sy6qlb26ofrw7zanmnkansvbq50t Template:Pp-template 10 21466 373219 367320 2021-06-02T04:17:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Protection banner|main}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> mktvuftxv8vyqctkqh8skgoznb9qkl4 Template:Twlh 10 21467 367321 2020-06-05T13:52:46Z Anfrx 16583 Pagina nova: [[Template:{{{1}}}]] ([[Special:Whatlinkshere/Template:{{{1}}}|Ligami]], [[Discussioni template:{{{1}}}|Discussione]])<noinclude> [[Category:Internal template-link templates]] </noin... wikitext text/x-wiki [[Template:{{{1}}}]] ([[Special:Whatlinkshere/Template:{{{1}}}|Ligami]], [[Discussioni template:{{{1}}}|Discussione]])<noinclude> [[Category:Internal template-link templates]] </noinclude> leclvmvpmq21sn7vw3zae24z5i4fmfp Template:Void 10 21468 373393 367322 2021-06-02T04:21:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> 0uq5lyvm7gai720t29pc33vdq2h9z98 Template:Xpd 10 21469 373404 367323 2021-06-02T04:21:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{{{{substnp|}}}if|subst={{{substnp|}}}|eq|{{{4|+}}}|{{{4|-}}}|{{xpd3|d={{{d|}}}|gives={{{gives|gives}}}|l={{{l|}}}|{{{1}}}|{{{2|}}}|{{{3|}}}|{{{4}}}}}|{{{{{substnp|}}}if|subst={{{substnp|}}}|eq|{{{3|-}}}|{{{3|+}}}|{{xpd2|d={{{d|}}}|gives={{{gives|gives}}}|l={{{l|}}}|{{{1}}}|{{{2|}}}|{{{3}}}}}|{{{{{substnp|}}}if|subst={{{substnp|}}}|eq|{{{2|-}}}|{{{2|+}}}|{{xpd1|d={{{d|}}}|gives={{{gives|gives}}}|l={{{l|}}}|{{{1|}}}|{{{2|}}}}}|{{xpd0|d={{{d|}}}|gives={{{gives|gives}}}|l={{{l|}}}|{{{1}}}}}}}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> eem7h4tel8vrtwljkmujxjad71r8tii Template:Xpd0 10 21470 373408 367324 2021-06-02T04:21:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly><code>"{&#123;{{#if:{{{l|}}}|{{xpd/wl|{{{1}}}}}|<nowiki/>{{{1}}}}}}&#125;"</code> {{{gives|{{{s|gives}}}}}} "{{{{{1}}}}}" {{#ifeq:{{{gives}}}|{{!!}}|{{!!}}}} [{{fullurl:special:ExpandTemplates|wpInput=%22%7B%7B{{urlencode:{{{1}}}}}%7D%7D%22}}]</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> 424zj948r5s299bg7pe8vzrdzi5ij7z Template:Xpd/code 10 21471 373405 367325 2021-06-02T04:21:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#switch:p{{{1}}}q|p q=&s|p q=&nl|p*q=&*|p#q=&#|p:q=&:|{{{1}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> pkysq7epbowxnfmfr4g8oxscsur5oiw Template:Xpd/url 10 21472 373406 367326 2021-06-02T04:21:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#switch:p{{{1}}}q|p *q|p **q|p ***q|p #q|p ##q|p ###q|p :q|p ::q|p :::q=%0d}}{{#switch:{{{1}}}|&p=%7c|&e=%3d|&s=+|&nl=%0d|&*=%2a|&#=%23|&:=%3a|{{urlencode:{{{1}}}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> 12fhepx09cd1p0gyxkq94t1moqkihem Template:Xpd/w 10 21473 373407 367327 2021-06-02T04:21:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#switch:p{{{1}}}q|p *q|p **q|p ***q|p #q|p ##q|p ###q|p :q|p ::q|p :::q=<br>}}{{#switch:{{{1}}}|{=&#123;|&p=&#124;|}=&#125;|&e=&#61;|&nl=<br>|&*=<nowiki/>*|&#=<nowiki/>#|&:=<nowiki/>:}}{{ {{#switch:{{{1}}}|{|&p|}|&e|&s|&nl|&*|&#|&:|*|**|***|#|##|###|:|::|:::|;=void|1x}}|{{#tag:nowiki|{{{1}}}}}}}{{#switch:{{{1}}}|*=<nowiki>*</nowiki>|**=<nowiki>**</nowiki>|***=<nowiki>***</nowiki>|#=<nowiki>#</nowiki>|##=<nowiki>##</nowiki>|###=<nowiki>###</nowiki>|:=<nowiki>:</nowiki>|::=<nowiki>::</nowiki>|:::=<nowiki>:::</nowiki>|;=<nowiki>;</nowiki>}}{{ {{#switch:{{{1}}}|&s=1x|void}}|&nbsp;}}{{#ifeq:{{{1}}}|&|amp;}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> hj4fn4lmwnoswkelorecctbk4hd3frj Template:Xpd1 10 21474 373409 367328 2021-06-02T04:21:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly><code>"{&#123;{{#if:{{{l|}}}|{{xpd/wl|{{{1}}}}}|<nowiki/>{{{1}}}}}&#124;{{xpd/w|{{xpd/code|{{{2}}}}}}}}&#125;"</code> {{{gives|gives}}} "{{{{{1}}}|{{{2}}}}}" [{{fullurl:special:ExpandTemplates|wpInput=%22%7B%7B{{urlencode:{{{1}}}}}%7c{{xpd/url|{{xpd/code|{{{2}}}}}}}%7D%7D%22}}]</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> e8kgohdrmpfh0u5fjmdqlsesghiwwza Template:Xtag 10 21475 367329 2020-06-05T13:55:35Z Anfrx 16583 Pagina nova: <code class="nowrap">{{#switch:{{{2|pair}}} |c|close = <!--nothing--> |s|single |o|open |p|pair = &lt;{{#switch:{{{1|}}} |categorytree=mw:Extension:CategoryTree|categorytre... wikitext text/x-wiki <code class="nowrap">{{#switch:{{{2|pair}}} |c|close = <!--nothing--> |s|single |o|open |p|pair = &lt;{{#switch:{{{1|}}} |categorytree=[[mw:Extension:CategoryTree|categorytree]] |charinsert=[[mw:Extension:CharInsert|charinsert]] |ce=[[Help:Displaying a formula#Chemistry|ce]] |chem=[[Help:Displaying a formula#Chemistry|chem]] |gallery=[[Help:Gallery tag|gallery]] |graph=[[Help:Graph|graph]] |hiero=[[mw:Extension:WikiHiero|hiero]] |includeonly=[[Help:Template#Noinclude, includeonly, and onlyinclude|includeonly]] |indicator=[[mw:Help:Page status indicators|indicator]] |imagemap=[[mw:Extension:ImageMap|imagemap]] |inputbox=[[mw:Extension:InputBox|inputbox]] |mapframe=[[mw:Extension:Kartographer|mapframe]] |maplink=[[mw:Extension:Kartographer#<maplink>|maplink]] |math=[[mw:Extension:Math|math]] |math chem=[[Help:Displaying a formula#Chemistry|math chem]] |noinclude=[[Help:Template#Noinclude, includeonly, and onlyinclude|noinclude]] |nowiki=[[Help:Nowiki|nowiki]] |onlyinclude=[[Help:Template#Noinclude, includeonly, and onlyinclude|onlyinclude]] |poem=[[mw:Extension:Poem|poem]] |pre=[[WP:PRE|pre]] |ref=[[mw:Extension:Cite/Cite.php|ref]] |references=[[mw:Extension:Cite/Cite.php|references]] |score=[[Help:Score|score]] |section=[[mw:Extension:Labeled Section Transclusion|section]] |source=[[mw:Extension:SyntaxHighlight|source]] |syntaxhighlight=[[mw:Extension:SyntaxHighlight|syntaxhighlight]] |templatedata=[[Wikipedia:TemplateData/Tutorial|templatedata]] |templatestyles=[[mw:Extension:TemplateStyles|templatestyles]] |timeline=[[mw:Extension:EasyTimeline|timeline]] |#default={{{1|}}}[[Category:Pages using xtag template with unsupported tag name]] }}{{#if:{{{params|}}}|&#32;{{{params}}}}} }}{{#switch:{{{2|open}}} |c|close = {{{content|}}} |s|single = &#32;/&gt; |o|open = &gt;{{{content|}}} |p|pair = &gt;{{{content|...}}} }}{{#switch:{{{2|open}}} |s|single |o|open = <!--nothing--> |c|close |p|pair = &lt;/{{{1|tag}}}&gt; }}</code><noinclude> {{documentation}} </noinclude> 4la5a5vxsl3ky1njkzhvnecnlvco3m8 Modulo:Transclusion count/data/T 828 21476 367330 2020-06-05T13:56:08Z Anfrx 16583 Pagina nova: return { ["T"] = 269000, ["T1"] = 8100, ["T:TDYK"] = 2800, ["TAFI/Picture_box"] = 2600, ["TAFI/Picture_box/show_picture"] = 2500, ["TBA"] = 2900, ["TCH"] = 2200, ["TCMDb_name"] = 210... Scribunto text/plain return { ["T"] = 269000, ["T1"] = 8100, ["T:TDYK"] = 2800, ["TAFI/Picture_box"] = 2600, ["TAFI/Picture_box/show_picture"] = 2500, ["TBA"] = 2900, ["TCH"] = 2200, ["TCMDb_name"] = 2100, ["TCMDb_title"] = 9900, ["TDMCA"] = 18000, ["TFAFULL"] = 6600, ["TFAIMAGE"] = 3100, ["TFAfooter"] = 7400, ["TFArecentlist"] = 2900, ["THA"] = 3700, ["TOC_bottom"] = 58000, ["TOC_left"] = 3100, ["TOC_left/styles.css"] = 3100, ["TOC_limit"] = 18000, ["TOC_limit/styles.css"] = 20000, ["TOC_right"] = 40000, ["TOC_right/styles.css"] = 40000, ["TOC_top"] = 58000, ["TOClimit"] = 3400, ["TOCright"] = 4900, ["TUR"] = 7400, ["TV.com_episode"] = 6300, ["TV.com_show"] = 6500, ["TVDebutsEndingsAntonym"] = 6100, ["TVQ"] = 2700, ["TWA/Logo/3"] = 52000, ["TWA/Navigation2"] = 5200, ["TWA_nav_inner_black"] = 26000, ["TWP"] = 4500, ["Tab"] = 3700, ["Tag"] = 4500, ["Talk"] = 4200, ["Talk_archive"] = 125000, ["Talk_archive_navigation"] = 51000, ["Talk_header"] = 509000, ["Talk_other"] = 150000, ["Talk_page"] = 4800, ["Talk_page_of_redirect"] = 12000, ["Talk_page_stalker"] = 10000, ["Talk_quote_block"] = 7600, ["Talk_quote_block/styles.css"] = 7600, ["Talk_quote_inline"] = 56000, ["Talk_quote_inline/styles.css"] = 56000, ["Talkarchive"] = 97000, ["Talkarchivenav"] = 26000, ["Talkback"] = 69000, ["Talkheader"] = 127000, ["Talkpage"] = 5700, ["Talkquote"] = 5600, ["Talkspace_detect"] = 356000, ["Tan"] = 3100, ["Tasks"] = 635000, ["Taxobox"] = 190000, ["Taxobox/Error_colour"] = 409000, ["Taxobox/core"] = 410000, ["Taxobox/species"] = 60000, ["Taxobox_colour"] = 479000, ["Taxobox_name"] = 126000, ["Taxon_info"] = 243000, ["Taxon_italics"] = 173000, ["Taxonbar"] = 405000, ["Taxonbar/candidate"] = 406000, ["Taxonomy"] = 365000, ["Taxonomy/Acanthomorpha"] = 11000, ["Taxonomy/Acanthopterygii"] = 11000, ["Taxonomy/Acari"] = 2300, ["Taxonomy/Actinopteri"] = 20000, ["Taxonomy/Actinopterygii"] = 20000, ["Taxonomy/Adephaga"] = 7300, ["Taxonomy/Afrophidia"] = 2500, ["Taxonomy/Alethinophidia"] = 2900, ["Taxonomy/Amniota"] = 33000, ["Taxonomy/Amphibia"] = 7900, ["Taxonomy/Amphiesmenoptera"] = 37000, ["Taxonomy/Anartioptera"] = 2900, ["Taxonomy/Angiosperms"] = 61000, ["Taxonomy/Animalia"] = 212000, ["Taxonomy/Anthophila"] = 2900, ["Taxonomy/Antliophora"] = 8900, ["Taxonomy/Anura"] = 6700, ["Taxonomy/Apocrita"] = 7100, ["Taxonomy/Apoditrysia"] = 33000, ["Taxonomy/Apoidea"] = 3400, ["Taxonomy/Arachnida"] = 14000, ["Taxonomy/Arachnomorpha"] = 15000, ["Taxonomy/Araneae"] = 12000, ["Taxonomy/Araneoidea"] = 2400, ["Taxonomy/Araneomorphae"] = 10000, ["Taxonomy/Archaeplastida"] = 67000, ["Taxonomy/Archosauria"] = 4900, ["Taxonomy/Archosauria/skip"] = 3800, ["Taxonomy/Arctiinae"] = 5600, ["Taxonomy/Arctiini"] = 3600, ["Taxonomy/Arthropoda"] = 104000, ["Taxonomy/Artiodactyla"] = 2100, ["Taxonomy/Ascomycota"] = 2400, ["Taxonomy/Asilomorpha"] = 2600, ["Taxonomy/Asparagales"] = 7700, ["Taxonomy/Asterales"] = 2500, ["Taxonomy/Asterids"] = 16000, ["Taxonomy/Australaves"] = 10000, ["Taxonomy/Avemetatarsalia"] = 3800, ["Taxonomy/Aves"] = 17000, ["Taxonomy/Aves/skip"] = 17000, ["Taxonomy/Batrachia"] = 7600, ["Taxonomy/Batrachomorpha"] = 8400, ["Taxonomy/Bilateria"] = 208000, ["Taxonomy/Bombycoidea"] = 2200, ["Taxonomy/Boreoeutheria"] = 12000, ["Taxonomy/Brachycera"] = 7600, ["Taxonomy/Caenogastropoda"] = 8800, ["Taxonomy/Caenophidia"] = 2500, ["Taxonomy/Calyptratae"] = 2600, ["Taxonomy/Campanulids"] = 4400, ["Taxonomy/Carabidae"] = 6700, ["Taxonomy/Caraboidea"] = 6700, ["Taxonomy/Caryophyllales"] = 3000, ["Taxonomy/Cephalopoda"] = 2400, ["Taxonomy/Chelicerata"] = 15000, ["Taxonomy/Chordata"] = 80000, ["Taxonomy/Chrysomelidae"] = 2300, ["Taxonomy/Chrysomeloidea"] = 3300, ["Taxonomy/Cladotheria"] = 14000, ["Taxonomy/Cnidaria"] = 2600, ["Taxonomy/Coelolepida"] = 36000, ["Taxonomy/Coleoptera"] = 20000, ["Taxonomy/Colubroides"] = 2500, ["Taxonomy/Commelinids"] = 7700, ["Taxonomy/Condylognatha"] = 4600, ["Taxonomy/Conoidea"] = 6100, ["Taxonomy/Core_eudicots"] = 39000, ["Taxonomy/Cucujiformia"] = 7900, ["Taxonomy/Curculionoidea"] = 2300, ["Taxonomy/Cyclorrhapha"] = 3900, ["Taxonomy/Cyprinidae"] = 3700, ["Taxonomy/Cypriniformes"] = 4700, ["Taxonomy/Cypriniphysae"] = 4700, ["Taxonomy/Cyprinoidea"] = 3700, ["Taxonomy/Deuterostomia"] = 81000, ["Taxonomy/Diaphoretickes"] = 68000, ["Taxonomy/Diapsida"] = 13000, ["Taxonomy/Dicondylia"] = 85000, ["Taxonomy/Dikarya"] = 3200, ["Taxonomy/Dinosauria"] = 3200, ["Taxonomy/Dinosauriformes"] = 3200, ["Taxonomy/Dinosauromorpha"] = 3200, ["Taxonomy/Diptera"] = 8800, ["Taxonomy/Ditrysia"] = 36000, ["Taxonomy/Dracohors"] = 3200, ["Taxonomy/Ecdysozoa"] = 105000, ["Taxonomy/Elpistostegalia"] = 42000, ["Taxonomy/Embryophytes"] = 65000, ["Taxonomy/Embryophytes/Plantae"] = 65000, ["Taxonomy/Endopterygota"] = 74000, ["Taxonomy/Entelegynae"] = 2800, ["Taxonomy/Eotetrapodiformes"] = 42000, ["Taxonomy/Epidendroideae"] = 3300, ["Taxonomy/Erebidae"] = 8600, ["Taxonomy/Eremoneura"] = 3900, ["Taxonomy/Ericales"] = 2400, ["Taxonomy/Euarchontoglires"] = 5400, ["Taxonomy/Eudicots"] = 41000, ["Taxonomy/Eufalconimorphae"] = 10000, ["Taxonomy/Eugnathostomata"] = 63000, ["Taxonomy/Eukaryota"] = 284000, ["Taxonomy/Eulepidoptera"] = 36000, ["Taxonomy/Eumetabola"] = 79000, ["Taxonomy/Eumetazoa"] = 211000, ["Taxonomy/Eureptilia"] = 13000, ["Taxonomy/Euteleostomi"] = 42000, ["Taxonomy/Eutheria"] = 13000, ["Taxonomy/Euthyneura"] = 2300, ["Taxonomy/Exafroplacentalia"] = 12000, ["Taxonomy/Fabaceae"] = 2300, ["Taxonomy/Fabales"] = 2600, ["Taxonomy/Fabids"] = 6700, ["Taxonomy/Ferungulata"] = 3900, ["Taxonomy/Filozoa"] = 212000, ["Taxonomy/Fungi"] = 3500, ["Taxonomy/Gastropoda"] = 15000, ["Taxonomy/Geadephaga"] = 6700, ["Taxonomy/Gekkota"] = 2300, ["Taxonomy/Gelechioidea"] = 2900, ["Taxonomy/Gentianales"] = 3000, ["Taxonomy/Geometridae"] = 4900, ["Taxonomy/Geometroidea"] = 4900, ["Taxonomy/Glires"] = 3900, ["Taxonomy/Glossata"] = 36000, ["Taxonomy/Gnathostomata"] = 63000, ["Taxonomy/Graminid_clade"] = 3000, ["Taxonomy/Hemiptera"] = 4600, ["Taxonomy/Heterobranchia"] = 2400, ["Taxonomy/Heteroneura"] = 36000, ["Taxonomy/Heteroptera"] = 2900, ["Taxonomy/Hexapoda"] = 87000, ["Taxonomy/Holomycota"] = 3500, ["Taxonomy/Holotheria"] = 14000, ["Taxonomy/Holozoa"] = 212000, ["Taxonomy/Hyloidea"] = 3300, ["Taxonomy/Hymenoptera"] = 7300, ["Taxonomy/Hymenopterida"] = 7300, ["Taxonomy/Hypsogastropoda"] = 8700, ["Taxonomy/Inopinaves"] = 12000, ["Taxonomy/Insecta"] = 86000, ["Taxonomy/Lamiales"] = 4500, ["Taxonomy/Lamiids"] = 8800, ["Taxonomy/Larentiinae"] = 2300, ["Taxonomy/Laurasiatheria"] = 6500, ["Taxonomy/Leotiomyceta"] = 2200, ["Taxonomy/Lepidoptera"] = 37000, ["Taxonomy/Lepidosauria"] = 10000, ["Taxonomy/Lepidosauromorpha"] = 10000, ["Taxonomy/Life"] = 288000, ["Taxonomy/Lissamphibia"] = 7900, ["Taxonomy/Lophotrochozoa"] = 21000, ["Taxonomy/Macroheterocera"] = 19000, ["Taxonomy/Malpighiales"] = 3400, ["Taxonomy/Malvids"] = 12000, ["Taxonomy/Mammalia"] = 14000, ["Taxonomy/Mammaliaformes"] = 14000, ["Taxonomy/Mammaliaformes/skip"] = 14000, ["Taxonomy/Metapterygota"] = 83000, ["Taxonomy/Mollusca"] = 20000, ["Taxonomy/Monocots"] = 17000, ["Taxonomy/Muroidea"] = 2300, ["Taxonomy/Muscomorpha"] = 4600, ["Taxonomy/Myoglossata"] = 36000, ["Taxonomy/Myomorpha"] = 2400, ["Taxonomy/Myrtaceae"] = 2800, ["Taxonomy/Myrtales"] = 3800, ["Taxonomy/Myrtoideae"] = 2800, ["Taxonomy/Neoaves"] = 16000, ["Taxonomy/Neobatrachia"] = 6100, ["Taxonomy/Neodiapsida"] = 13000, ["Taxonomy/Neogastropoda"] = 7900, ["Taxonomy/Neognathae"] = 17000, ["Taxonomy/Neolepidoptera"] = 36000, ["Taxonomy/Neoptera"] = 83000, ["Taxonomy/Neopterygii"] = 20000, ["Taxonomy/Nephrozoa"] = 208000, ["Taxonomy/Noctuidae"] = 2200, ["Taxonomy/Noctuoidea"] = 11000, ["Taxonomy/Obazoa"] = 215000, ["Taxonomy/Obtectomera"] = 26000, ["Taxonomy/Oestroidea"] = 2300, ["Taxonomy/Olfactores"] = 63000, ["Taxonomy/Ophidia"] = 3300, ["Taxonomy/Opisthokonta"] = 215000, ["Taxonomy/Opisthothelae"] = 12000, ["Taxonomy/Orchidaceae"] = 5000, ["Taxonomy/Ornithodira"] = 3800, ["Taxonomy/Orthoptera"] = 2600, ["Taxonomy/Orthopterida"] = 2900, ["Taxonomy/Ostariophysi"] = 7300, ["Taxonomy/Osteichthyes"] = 20000, ["Taxonomy/Otophysi"] = 7300, ["Taxonomy/Ovalentaria"] = 4400, ["Taxonomy/Palaeoptera"] = 2100, ["Taxonomy/Panarthropoda"] = 105000, ["Taxonomy/Pancrustacea"] = 89000, ["Taxonomy/Panorpida"] = 46000, ["Taxonomy/Panorthoptera"] = 2600, ["Taxonomy/Papilionoidea"] = 4000, ["Taxonomy/ParaHoxozoa"] = 211000, ["Taxonomy/Paraneoptera"] = 5100, ["Taxonomy/Passeri"] = 7200, ["Taxonomy/Passerida"] = 4900, ["Taxonomy/Passeriformes"] = 9200, ["Taxonomy/Passeroidea"] = 2400, ["Taxonomy/Percomorpha"] = 8300, ["Taxonomy/Pezizomycotina"] = 2300, ["Taxonomy/Phytophaga"] = 3300, ["Taxonomy/Placentalia"] = 13000, ["Taxonomy/Plantae"] = 65000, ["Taxonomy/Poaceae"] = 3000, ["Taxonomy/Poales"] = 5800, ["Taxonomy/Polyneoptera"] = 3500, ["Taxonomy/Polyorthoptera"] = 2900, ["Taxonomy/Polyphaga"] = 13000, ["Taxonomy/Polysporangiophytes"] = 64000, ["Taxonomy/Polysporangiophytes/Plantae"] = 64000, ["Taxonomy/Protostomia"] = 127000, ["Taxonomy/Psittacopasserae"] = 9900, ["Taxonomy/Pterygota"] = 85000, ["Taxonomy/Pyraloidea"] = 3700, ["Taxonomy/Ranoidea"] = 2100, ["Taxonomy/Reptilia"] = 14000, ["Taxonomy/Reptiliomorpha"] = 33000, ["Taxonomy/Rhipidistia"] = 42000, ["Taxonomy/Rodentia"] = 3800, ["Taxonomy/Romeriida"] = 13000, ["Taxonomy/Rosales"] = 2100, ["Taxonomy/Rosids"] = 19000, ["Taxonomy/Saccharomyceta"] = 2300, ["Taxonomy/Salientia"] = 6800, ["Taxonomy/Salticidae"] = 2000, ["Taxonomy/Sarcopterygii"] = 42000, ["Taxonomy/Sauria"] = 13000, ["Taxonomy/Saurischia"] = 2200, ["Taxonomy/Sauropsida"] = 17000, ["Taxonomy/Schizophora"] = 3900, ["Taxonomy/Scrotifera"] = 5800, ["Taxonomy/Serpentes"] = 3300, ["Taxonomy/Siluriformes"] = 2200, ["Taxonomy/Spermatophyta"] = 62000, ["Taxonomy/Spermatophytes/Plantae"] = 62000, ["Taxonomy/Spiralia"] = 22000, ["Taxonomy/Squamata"] = 10000, ["Taxonomy/Stegocephalia"] = 42000, ["Taxonomy/Superasterids"] = 19000, ["Taxonomy/Superrosids"] = 20000, ["Taxonomy/Synapsida"] = 15000, ["Taxonomy/Tachinidae"] = 2200, ["Taxonomy/Tactopoda"] = 104000, ["Taxonomy/Teleostei"] = 20000, ["Taxonomy/Teleostomi"] = 61000, ["Taxonomy/Telluraves"] = 12000, ["Taxonomy/Tetrapoda"] = 41000, ["Taxonomy/Tetrapodomorpha"] = 42000, ["Taxonomy/Theria"] = 13000, ["Taxonomy/Tortricidae"] = 2100, ["Taxonomy/Tortricoidea"] = 2100, ["Taxonomy/Toxicofera"] = 4700, ["Taxonomy/Tracheophyta"] = 64000, ["Taxonomy/Tracheophytes/Plantae"] = 64000, ["Taxonomy/Trechnotheria"] = 14000, ["Taxonomy/Tribosphenida"] = 14000, ["Taxonomy/Trochida"] = 2300, ["Taxonomy/Trochoidea"] = 2300, ["Taxonomy/Ungulata"] = 2200, ["Taxonomy/Unicalcarida"] = 7100, ["Taxonomy/Unikonta"] = 215000, ["Taxonomy/Vertebrata"] = 63000, ["Taxonomy/Vetigastropoda"] = 3600, ["Taxonomy/Virus"] = 2600, ["Taxonomy/Zatheria"] = 14000, ["Taxonomy/Zoosporia"] = 3500, ["Taxonomy/nobreak"] = 365000, ["Taxonomy_key"] = 69000, ["Taxonomy_preload"] = 69000, ["Tb"] = 14000, ["Tcmdb_title"] = 9200, ["Team_appearances_list"] = 12000, ["Team_roster_navbox"] = 28000, ["Technical"] = 3600, ["TelevisionWikiProject"] = 5300, ["Television_episode_redirect_handler"] = 2300, ["Television_episode_short_description"] = 11000, ["Template"] = 3100, ["Template-Class"] = 13000, ["TemplateData_header"] = 12000, ["Template_category"] = 25000, ["Template_for_discussion/dated"] = 2200, ["Template_link_with_link_off"] = 11000, ["Template_link_with_linked_braces"] = 3300, ["Template_link_with_parameters"] = 70000, ["Template_link_with_subst"] = 19000, ["Template_link_with_subst_and_parameters"] = 6500, ["Template_other"] = 4370000, ["Template_parameter_usage"] = 12000, ["Template_parameter_value"] = 4000, ["Template_reference_list"] = 5900, ["Template_shortcut"] = 2600, ["TennisEventInfo"] = 5600, ["Tennis_events"] = 9900, ["Tennis_icon"] = 2300, ["Tennis_icon2"] = 2300, ["Testcases_notice"] = 3000, ["Tfd_links"] = 4500, ["Tfm/dated"] = 53000, ["Thank_you"] = 3800, ["The_Africa_Destubathon_banner"] = 2000, ["The_edit-summary_field"] = 9500, ["Their"] = 8700, ["They_have"] = 11000, ["Thin_space"] = 3200, ["Thinsp"] = 2300, ["Third-party"] = 7700, ["This_is_a_new_user"] = 4300, ["Thoroughbred_racing"] = 5000, ["Thursday"] = 2500, ["Tick"] = 68000, ["Time/JST_offset"] = 93000, ["Time_ago"] = 135000, ["Title_case"] = 4800, ["Title_decade"] = 17000, ["Title_disambig_text"] = 204000, ["Title_without_disambig"] = 3200, ["Title_year"] = 162000, ["Tl"] = 4850000, ["Tlc"] = 619000, ["Tld"] = 120000, ["Tlf"] = 11000, ["Tlg"] = 156000, ["Tlp"] = 70000, ["Tls"] = 28000, ["Tlsp"] = 6700, ["Tlu"] = 11000, ["Tlx"] = 2590000, ["Tlxs"] = 3400, ["Tmbox"] = 2700000, ["Tn"] = 12000, ["Tnull"] = 6800, ["To_do"] = 8000, ["Tocright"] = 6300, ["Todo"] = 3500, ["Tomorrow"] = 3700, ["Tone"] = 8900, ["Tone-cmn"] = 2300, ["Toolbar"] = 287000, ["Tooltip"] = 33000, ["Top-Class"] = 15000, ["Top-importance"] = 15000, ["Top_icon"] = 60000, ["Totd"] = 3700, ["Totd_nav"] = 4800, ["Tp"] = 2400, ["Tps"] = 9300, ["Tq"] = 54000, ["Track_gauge"] = 21000, ["Track_listing"] = 90000, ["Tracking_category"] = 2700, ["Tracklist"] = 37000, ["Trademark"] = 8600, ["Trademarked"] = 5700, ["TrainsWikiProject"] = 41000, ["Trans"] = 3100, ["Transclude"] = 26000, ["Transclude_lead_excerpt"] = 2700, ["Transl"] = 36000, ["Translated"] = 15000, ["Translated_page"] = 63000, ["Translation"] = 5600, ["Translation/Base"] = 2400, ["Translation/Information"] = 2100, ["Translation/Summary"] = 2100, ["Tree_chart"] = 5800, ["Tree_chart/end"] = 5700, ["Tree_chart/start"] = 5700, ["Trim"] = 1460000, ["Trim_brackets"] = 3600, ["Trim_quotes"] = 23000, ["Trunc"] = 6500, ["Tuesday"] = 2500, ["Tv.com_episode"] = 5800, ["Tv.com_show"] = 6400, ["Twitter"] = 16000, ["TwoLegResult"] = 4100, ["TwoLegStart"] = 3000, ["TwoLeg_start"] = 4100, ["Two_digit_year"] = 4800, ["Module:TableTools"] = 4380000, ["Module:Table_empty_cell"] = 20000, ["Module:TaxonItalics"] = 479000, ["Module:TaxonList"] = 10000, ["Module:Taxonbar"] = 405000, ["Module:Taxonbar/candidate"] = 406000, ["Module:Taxonbar/conf"] = 406000, ["Module:Taxonbar/exists"] = 406000, ["Module:TeamBracket"] = 9100, ["Module:TeamBracket-Tennis"] = 19000, ["Module:Team_appearances_list"] = 12000, ["Module:Team_appearances_list/data"] = 12000, ["Module:Team_bracket_tracking"] = 14000, ["Module:Team_roster_navbox"] = 28000, ["Module:Television_episode_redirect_handler"] = 2300, ["Module:Television_episode_short_description"] = 13000, ["Module:Television_infoboxes_disambiguation_check"] = 55000, ["Module:TemplatePar"] = 47000, ["Module:Template_parameter_value"] = 4000, ["Module:Template_wrapper"] = 146000, ["Module:Tennis_events_nav"] = 15000, ["Module:Tfd_links"] = 4500, ["Module:Time_ago"] = 135000, ["Module:Tlg"] = 156000, ["Module:Toolbar"] = 1100000, ["Module:Track_gauge"] = 21000, ["Module:Track_gauge/data"] = 21000, ["Module:Track_listing"] = 90000, ["Module:Transclusion_count"] = 3000, ["Module:Tree_chart"] = 5800, ["Module:Tree_chart/data"] = 5800, ["Module:Trim_quotes"] = 31000, ["Module:Type_in_location"] = 62000, } owe3bzdbp4tstyr9s3o918br37zdu3f Template:Tlp 10 21477 367331 2020-06-05T13:56:24Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Template link with parameters]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Template link with parameters]] {{R from move}} 6l74hww4lk18kiq6ytyy69dsjvrnwju Template:Tetl 10 21478 373343 367335 2021-06-02T04:20:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{<!-- -->[[Template:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|{{{1|{{PAGENAME}}}}}]]<!-- -->{{#if:{{{2|}}} | &#124;{{{2}}} }}<!-- -->{{#if:{{{3|}}} | &#124;{{{3}}} }}<!-- -->{{#if:{{{4|}}} | &#124;{{{4}}} }}<!-- -->{{#if:{{{5|}}} | &#124;<i>etc.</i> }}<!-- -->}}<br/><!-- --><span class="plainlinksneverexpand"><!-- --><small>[{{fullurl:Special:Whatlinkshere/Template:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|limit=500}} Ligami]</small>&#160;<!-- --><small>[[:Discussioni template:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|Discussione]]</small>&#160;<!-- --><small>[{{fullurl:Template:{{{1|{{PAGENAME}}}}}|action=edit}} Edità]</small><!-- --></span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- Please add categories to the /doc subpage, and interwikis at Wikidata (see [[Wikipedia:Wikidata]]) --> </noinclude> qimgu1dykzjdgwtwgite8hxtv8itx37 Template:Sclx 10 21479 373283 367336 2021-06-02T04:18:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly><!-- --><code><!-- --><nowiki>[[</nowiki>[[{{#ifexpr:{{#invoke:String|find|{{{1}}}|:}}||WP:}}{{uc:{{{1|}}}}}]]<nowiki>]]</nowiki><!-- --></code><!-- --></includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}<!-- Add categories to the /doc sub-page --> </noinclude> 2dk3cgudskp71htkq2qx8sc8nt5zf3w Template:Lcs 10 21480 373104 367341 2021-06-02T04:14:33Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span class="plainlinksneverexpand" style="padding-right:3px;"><!-- -->[[:Categuria:{{PAGENAME:{{{1|<includeonly>{{</includeonly>PAGENAME<includeonly>}}</includeonly>}}}}}<!-- -->|Categuria:{{PAGENAME:{{{1|<includeonly>{{</includeonly>PAGENAME<includeonly>}}</includeonly>}}}}}<!-- -->]]</span><!-- --><span class="plainlinks" style="font-size:85%;"><!-- -->([{{fullurl:Categuria:{{PAGENAME:{{{1|<includeonly>{{</includeonly>PAGENAME<includeonly>}}</includeonly>}}}}}|action=edit}} Edità]&#160;<!--(&#160;=nbsp) -->[[:Discussioni categuria:{{PAGENAME:{{{1|<includeonly>{{</includeonly>PAGENAME<includeonly>}}</includeonly>}}}}}|Discussione]]&#160;<!-- -->[{{fullurl:Special:Whatlinkshere/Category:{{PAGENAME:{{{1|<includeonly>{{</includeonly>PAGENAME<includeonly>}}</includeonly>}}}}}|limit=500}} Ligami]&#160;<!-- -->[{{fullurl:Categuria:{{PAGENAME:{{{1|<includeonly>{{</includeonly>PAGENAME<includeonly>}}</includeonly>}}}}}|action=history}} Cronulugia]<!-- -->)<!-- --></span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> tdrkqvhndwerrdacidsax7s4j48xc28 Template:Internal category-link templates 10 21481 373508 367342 2021-06-02T05:00:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| style="width:100%;margin:0;padding:0;" cellspacing="1" cellpadding="0" |- style="vertical-align:top;" | style="width:50%;" | {| style="margin:0;padding:0;line-height:1.15em;padding-right:2.5em;" |- | style="width:12.5em;" | '''Template''' | style="text-align:left;" | '''Prestatu''' |- | {{tl|c}} | style="text-align:left;" | {{c|Esempiu}} |- | {{tl|cl}} | style="text-align:left;" | {{cl|Esempiu}} |- | {{tl|cls}} | style="text-align:left;" | {{cls|Esempiu}} |} | {| style="margin:0;padding:0;line-height:1.15em;padding-right:2.5em;" |- | style="width:12.5em;" | '''Template''' | style="text-align:left;" | '''Prestatu''' |- | {{tl|clc}} | style="text-align:left;" | {{clc|Esempiu}} |- | {{tl|lc}} | style="text-align:left;" | {{lc|Esempiu}} |- | {{tl|lcs}} | style="text-align:left;" | {{lcs|Esempiu}} |} |}<noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> b9qy26lmp3g6bpf8qsyvha3ynwz1ace Template:Clc 10 21482 367343 2020-06-05T14:45:46Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Category link with count]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Category link with count]] 092gm3mu5vr84eif0gc6y7q98csnc9h Template:Str right 10 21483 373314 367344 2021-06-02T04:19:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{{{{|safesubst:}}}#ifexpr: {{{2|0}}} < 0 |{{{1}}} |{{{{{|safesubst:}}}#ifexpr: {{{2|0}}}+1 > {{{{{|safesubst:}}}#invoke:String|len|s={{{1}}}}} | | {{{{{|safesubst:}}}#Invoke:String|sub|s={{{1}}}|{{{{{|safesubst:}}}#expr:{{{2|0}}}+1}}|nocategory={{{nocategory|}}}}} }} }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> evtd3jdzkcob1fekwx8ydhqwj1d80kk Template:Tlc 10 21484 373355 367345 2021-06-02T04:20:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span class="nowrap"><code>{{#if:{{{a|}}}|<nowiki>* </nowiki>}}&#123;&#123;{{#if:{{{1|}}}|{{{1}}}| tlc&#124;...}}<!-- -->{{#ifeq:{{{2|x}}}|{{{2|}}}| &#124;{{{2}}} | }}<!-- -->{{#ifeq:{{{3|x}}}|{{{3|}}}| &#124;{{{3}}} | }}<!-- -->{{#ifeq:{{{4|x}}}|{{{4|}}}| &#124;{{{4}}} | }}<!-- -->{{#ifeq:{{{5|x}}}|{{{5|}}}| &#124;{{{5}}} | }}<!-- -->{{#ifeq:{{{6|x}}}|{{{6|}}}| &#124;{{{6}}} | }}<!-- -->{{#ifeq:{{{7|x}}}|{{{7|}}}| &#124;{{{7}}} | }}<!-- -->{{#ifeq:{{{8|x}}}|{{{8|}}}| &#124;{{{8}}} | }}<!-- -->{{#ifeq:{{{9|x}}}|{{{9|}}}| &#124;{{{9}}} | }}<!-- -->&#125;&#125;</code></span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> bnnyruhnv9qs9muy5iw1ruf0l7uw0sd Template:Module other 10 21485 373147 367346 2021-06-02T04:15:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#switch: <!--If no or empty "demospace" parameter then detect namespace--> {{#if:{{{demospace|}}} | {{lc: {{{demospace}}} }} <!--Use lower case "demospace"--> | {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:Modulo}} | module | other }} }} | module = {{{1|}}} | other | #default = {{{2|}}} }}<!--End switch--><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Add categories to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> tc5k6tol934ijln725ruasjmpcv8t4n Template:Module rating 10 21486 373148 367347 2021-06-02T04:15:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{Module other|{{ombox | type = notice | image = {{#switch: {{{1|}}} | pre-alpha | prealpha | pa = [[File:Ambox warning blue construction.svg|40x40px|link=|alt=Pre-alpha]] | alpha | a = [[File:Alpha lowercase.svg|26x26px|link=|alt=Alpha]] | beta | b = [[File:Greek lc beta.svg|40x40px|link=|alt=Beta]] | release | r | general | g = [[File:Green check.svg|40x40px|link=|alt=Ready for use]] | protected | protect | p = [[File:{{#switch:{{#invoke:Effective protection level|edit|{{#switch:{{SUBPAGENAME}}|doc|sandbox={{FULLBASEPAGENAME}}|{{FULLPAGENAME}}}}}}|autoconfirmed=Semi|extendedconfirmed=Extended|accountcreator|templateeditor=Template|#default=Full}}-protection-shackle.svg|40x40px|link=|alt=Protected]] | semiprotected | semiprotect | semi =[[File:Semi-protection-shackle.svg|40x40px|link=|alt=Semi-protected]] }} | style = | textstyle = | text = {{#switch: {{{1|}}} | pre-alpha | prealpha | pa = Stu modulu hè qualificatu cum'è [[:Category:Modules in pre-alpha development|pre-alfa]]. Ùn hè micca finitu, è pò esse o ùn pò esse in sviluppu attivu. Ùn deve micca esse aduprate da e pagine di spazii di nomi d'articuli. I muduli permanenu pre-alfa finu à chì l'editore uriginale (o qualchissia chì piglia unu si hè abbandunatu da qualchì tempu) hè cuntentu di a struttura di basa.<!-- -->{{#switch: {{SUBPAGENAME}}|doc|sandbox=<!-- No category for /doc or /sandbox subpages --> | {{#ifeq: {{{nocat|}}} | true | <!-- No category if user sets nocat=true --> | [[Category:Modules in pre-alpha development|{{PAGENAME}}]] }} }} | alpha | a = Stu modulu hè qualificatu cum'è [[:Category:Modules in alpha|alpha]]. Hè pronta per l'input di terzu, è pò esse adupratu annantu à parechje pagine per vede se i prublemi si sorgianu, ma duveru esse guardatu. Suggerimenti per e novi funzioni o cambiamenti in i so miccanismi di input è output sò benvenuti.<!-- -->{{#switch: {{SUBPAGENAME}}|doc|sandbox=<!-- No category for /doc or /sandbox subpages --> | {{#ifeq: {{{nocat|}}} | true | <!-- No category if user sets nocat=true --> | [[Category:Modules in alpha|{{PAGENAME}}]] }} }} | beta | b = Stu modulu hè qualificatu cum'è [[:Category:Modules in beta|beta]], è hè prontu per un usu generalizatu. Hè sempre nuvellu è si deve esse adupratu cun qualchì prudenza per assicurà chì i risultati sò cumu esperatu.<!-- -->{{#switch: {{SUBPAGENAME}}|doc|sandbox=<!-- No category for /doc or /sandbox subpages --> | {{#ifeq: {{{nocat|}}} | true | <!-- No category if user sets nocat=true --> | [[Category:Modules in beta|{{PAGENAME}}]] }} }} | release | r | general | g = Stu modulu hè qualificatu cum'è [[:Category:Modules for general use|pronti per usu generale]]. Hè ghjuntu à una forma matura è hè pensatu per esse senza bug è pronta per l'usu induve hè adattatu. Hè prontu à mintuvà in e pagine di aiutu è altre risorse di Wikipedia cum'è una opzione per novi utilizatori per amparà. Per riduce a carica di u server è a mala produzzione, duverebbe esse migliuratu cù [[Wikipedia:Template sandbox and test cases|teste di sandbox]] piuttostu cà à edità di prova è d'errore ripetuta.<!-- -->{{#switch: {{SUBPAGENAME}}|doc|sandbox=<!-- No category for /doc or /sandbox subpages --> | {{#ifeq: {{{nocat|}}} | true | <!-- No category if user sets nocat=true --> | [[Category:Modules for general use|{{PAGENAME}}]] }} }} | protected | protect | p = Stu modulu hè [[:Category:Modules subject to page protection|sottumessu à a prutezzione di pagina]]. Hè un [[Wikipedia:High-risk templates|modulu altamente visibile]] in usu da un numeru assai di pagine, o hè [[Wikipedia:Substitution|sustituitu]] assai spessu. Perchè vandalismu o sbagli puderianu affettà parechje pagine, è ancu una editazione triviale puderia causà carichi sostanziali nantu à i servitori, hè [[Wikipedia:Protection policy|protetta]] da l'edizione.<!-- -->{{#switch: {{SUBPAGENAME}}|doc|sandbox=<!-- No category for /doc or /sandbox subpages --> | {{#ifeq: {{{nocat|}}} | true | <!-- No category if user sets nocat=true --> | [[Category:Modules subject to page protection|{{PAGENAME}}]] }} }} | semiprotected | semiprotect | semi = Stu modulu hè [[:Category:Modules subject to page protection|sottumessu à a prutezzione di pagina]]. Hè un [[Wikipedia:High-risk templates|modulu altamente visibile]] in usu da un numeru assai di pagine, o hè [[Wikipedia:Substitution|sustituitu]] assai spessu. Perchè vandalismu o sbagli puderianu affettà parechje pagine, è ancu una editazione triviale puderia causà carichi sustanziali nantu à i servitori, hè [[WP:SEMI|semi-protetto]] da edità.<!-- -->{{#switch: {{SUBPAGENAME}}|doc|sandbox=<!-- No category for /doc or /sandbox subpages --> | {{#ifeq: {{{nocat|}}} | true | <!-- No category if user sets nocat=true --> | [[Category:Modules subject to page protection|{{PAGENAME}}]] }} }} | #default = {{error|Module rating is invalid or not specified.}} }} }}|{{error|Error: {{tl|Module rating}} must be placed in the Module namespace.}} [[Category:Pages with templates in the wrong namespace]]|demospace={{{demospace|<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] module</noinclude>}}}}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{module rating|release|nocat=true|demospace=module}} {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go in Wikidata. --> </noinclude> 3uzer8l4y15wteyrxnddg51zsnlqcdt Template:Tltss 10 21487 373360 367348 2021-06-02T04:20:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span title="{{{2}}}" style="font-family:monospace;"><!-- -->&#123;&#123;<span title="Per piacè aduprate a sustituzione di mudellu cù questu mudellu.">[[Wikipedia:Template substitution|subst]]:</span><!-- -->[[Template:{{{1}}}|<span title="{{{2}}}">{{{1}}}</span>]]<!-- -->{{#if:{{{par|}}} |{{!}}{{{par}}}}}<!-- -->{{#if:{{{par2|}}} |{{!}}{{{par2}}}}}<!-- -->&#125;&#125;</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> euivmks8j0huv1jwpbbcookv3kdykrb Template:Tltt2 10 21488 373362 367349 2021-06-02T04:20:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <kbd title="{{{3|}}}">{{[[Template:{{{1|}}}|{{{1|}}}]]|{{{2|}}}}}</kbd><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> kxei4cala86ugrmikeq0ln0xahlyrjm Template:Tracks Wikidata 10 21489 373373 367350 2021-06-02T04:20:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Sister project | image = [[File:Wikidata-logo-with-magnifying-glass-icon.svg|40px|link=Wikipedia:Wikidata]] | position = {{{position|}}} | text = Questu {{template other | template | {{module other | module | {{category other | category | page <!-- not template, module, or category --> }} }} }} [[:Category:{{{cat|Wikidata tracking categories}}}|piste]] {{#if:{{{section|}}} | una o più proprietà [[Wikidata]] ; vede [[#{{{section}}}|§&nbsp;{{{section}}}]] per più dettagli. | a pruprietà [[Wikidata]] {{#invoke:Uses Wikidata|usesProperty}} }} }}<includeonly>{{#switch:{{SUBPAGENAME}} |sandbox |testcases |doc= <!--no category--> |#default = {{template other | [[Category:Templates tracking Wikidata]] | {{module other | [[Category:Modules tracking Wikidata]] | {{category other | <!-- if used in a category, don't automatically add parent category --> | <!-- not template, module, or category --> }} }} }} }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}<!-- Add categories and interwikis to the /doc sub-page --> </noinclude> 8akli87p7i8b1qxz8vhea4zpk5mgwrl Modulo:Uses Wikidata 828 21490 367351 2020-06-05T15:01:47Z Anfrx 16583 Pagina nova: local p = {} function p.usesProperty(frame) local args = frame.getParent(frame).args or nil if mw.text.trim(args[1] or '') == '' then args = frame.args end local result = ''... Scribunto text/plain local p = {} function p.usesProperty(frame) local args = frame.getParent(frame).args or nil if mw.text.trim(args[1] or '') == '' then args = frame.args end local result = '' local ii = 1 while true do local p_num = mw.text.trim(args[ii] or '') if p_num ~= '' then local label = mw.wikibase.getLabel(p_num) or "NO LABEL" result = result .. "<ul><li>[[File:Disc Plain blue dark.svg|middle|4px|link=]] <b><i>[[d:Property talk:" .. p_num .. "|" .. label .. " (" .. string.upper(p_num) .. ")]]</i></b> (see <span class='plainlinks'>[https://query.wikidata.org/embed.html#SELECT%20%3FWikiData_item_%20%3FWikiData_item_Label%20%3Fvalue%20%3FvalueLabel%20%3FEnglish_WikiPedia_article%20%23Show%20data%20in%20this%20order%0A%7B%0A%09%3FWikiData_item_%20wdt%3A" .. p_num .. "%20%3Fvalue%20.%20%23Collecting%20all%20items%20which%20have%20" .. p_num .. "%20data%2C%20from%20whole%20WikiData%20item%20pages%0A%09OPTIONAL%20%7B%3FEnglish_WikiPedia_article%20schema%3Aabout%20%3FWikiData_item_%3B%20schema%3AisPartOf%20%3Chttps%3A%2F%2Fen.wikipedia.org%2F%3E%20.%7D%20%23If%20collected%20item%20has%20link%20to%20English%20WikiPedia%2C%20show%20that%0A%09SERVICE%20wikibase%3Alabel%20%7B%20bd%3AserviceParam%20wikibase%3Alanguage%20%22en%22%20%20%7D%20%23Show%20label%20in%20this%20language.%20%22en%22%20is%20English.%20%20%20%0A%7D%0ALIMIT%201000 uses]</span>)</li></ul>" ii = ii + 1 else break end end return result end function p.tuProperty(frame) local parent = frame.getParent(frame) local result = '' local ii = 1 while true do local p_num = mw.text.trim(parent.args[ii] or '') if p_num ~= '' then local label = mw.wikibase.getLabel(p_num) or "NO LABEL" result = result .. "<ul><li><span style='font-size:90%;line-height:1;'>●</span>&nbsp;&nbsp;<b>[[d:Property:" .. p_num .. "|" .. label .. "]]</b> <span style='font-size:90%;'>([[d:Property talk:" .. string.upper(p_num) .. "|" .. p_num .. "]])</span></li></ul>" ii = ii + 1 else break end end return result end return p kcrjm67q4ay6ss1a0coabqbebwr791g Template:Tlxi 10 21491 373366 367352 2021-06-02T04:20:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Tlg|italic=yes|code=yes|subst={{{subst|}}}|{{{1|}}}<!-- -->|2{{#ifeq:{{{2}}}|{{{2|x}}}||x}}={{{2}}}<!-- -->|3{{#ifeq:{{{3}}}|{{{3|x}}}||x}}={{{3}}}<!-- -->|4{{#ifeq:{{{4}}}|{{{4|x}}}||x}}={{{4}}}<!-- -->|5{{#ifeq:{{{5}}}|{{{5|x}}}||x}}={{{5}}}<!-- -->|6{{#ifeq:{{{6}}}|{{{6|x}}}||x}}={{{6}}}<!-- -->|7{{#ifeq:{{{7}}}|{{{7|x}}}||x}}={{{7}}}<!-- -->|8{{#ifeq:{{{8}}}|{{{8|x}}}||x}}={{{8}}}<!-- -->|9{{#ifeq:{{{9}}}|{{{9|x}}}||x}}={{{9}}}<!-- -->|10{{#ifeq:{{{10}}}|{{{10|x}}}||x}}={{{10}}}<!-- -->|11{{#ifeq:{{{11}}}|{{{11|x}}}||x}}={{{11}}}<!-- -->|12{{#ifeq:{{{12}}}|{{{12|x}}}||x}}={{{12}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- Please add this template's categories to the /doc subpage and language links to Wikidata - thanks! --> </noinclude> ls7rtfc4inlb3m4m3jv2jw2owkijcti Modulo:Math 828 21492 367353 2020-06-05T15:03:30Z Anfrx 16583 Pagina nova: --[[ This module provides a number of basic mathematical operations. ]] local yesno, getArgs -- lazily initialized local p = {} -- Holds functions to be returned from #invoke, an... Scribunto text/plain --[[ This module provides a number of basic mathematical operations. ]] local yesno, getArgs -- lazily initialized local p = {} -- Holds functions to be returned from #invoke, and functions to make available to other Lua modules. local wrap = {} -- Holds wrapper functions that process arguments from #invoke. These act as intemediary between functions meant for #invoke and functions meant for Lua. --[[ Helper functions used to avoid redundant code. ]] local function err(msg) -- Generates wikitext error messages. return mw.ustring.format('<strong class="error">Formatting error: %s</strong>', msg) end local function unpackNumberArgs(args) -- Returns an unpacked list of arguments specified with numerical keys. local ret = {} for k, v in pairs(args) do if type(k) == 'number' then table.insert(ret, v) end end return unpack(ret) end local function makeArgArray(...) -- Makes an array of arguments from a list of arguments that might include nils. local args = {...} -- Table of arguments. It might contain nils or non-number values, so we can't use ipairs. local nums = {} -- Stores the numbers of valid numerical arguments. local ret = {} for k, v in pairs(args) do v = p._cleanNumber(v) if v then nums[#nums + 1] = k args[k] = v end end table.sort(nums) for i, num in ipairs(nums) do ret[#ret + 1] = args[num] end return ret end local function fold(func, ...) -- Use a function on all supplied arguments, and return the result. The function must accept two numbers as parameters, -- and must return a number as an output. This number is then supplied as input to the next function call. local vals = makeArgArray(...) local count = #vals -- The number of valid arguments if count == 0 then return -- Exit if we have no valid args, otherwise removing the first arg would cause an error. nil, 0 end local ret = table.remove(vals, 1) for _, val in ipairs(vals) do ret = func(ret, val) end return ret, count end --[[ Fold arguments by selectively choosing values (func should return when to choose the current "dominant" value). ]] local function binary_fold(func, ...) local value = fold((function(a, b) if func(a, b) then return a else return b end end), ...) return value end --[[ random Generate a random number Usage: {{#invoke: Math | random }} {{#invoke: Math | random | maximum value }} {{#invoke: Math | random | minimum value | maximum value }} ]] function wrap.random(args) local first = p._cleanNumber(args[1]) local second = p._cleanNumber(args[2]) return p._random(first, second) end function p._random(first, second) math.randomseed(mw.site.stats.edits + mw.site.stats.pages + os.time() + math.floor(os.clock() * 1000000000)) -- math.random will throw an error if given an explicit nil parameter, so we need to use if statements to check the params. if first and second then if first <= second then -- math.random doesn't allow the first number to be greater than the second. return math.random(first, second) end elseif first then return math.random(first) else return math.random() end end --[[ order Determine order of magnitude of a number Usage: {{#invoke: Math | order | value }} ]] function wrap.order(args) local input_string = (args[1] or args.x or '0'); local input_number = p._cleanNumber(input_string); if input_number == nil then return err('order of magnitude input appears non-numeric') else return p._order(input_number) end end function p._order(x) if x == 0 then return 0 end return math.floor(math.log10(math.abs(x))) end --[[ precision Detemines the precision of a number using the string representation Usage: {{ #invoke: Math | precision | value }} ]] function wrap.precision(args) local input_string = (args[1] or args.x or '0'); local trap_fraction = args.check_fraction; local input_number; if not yesno then yesno = require('Module:Yesno') end if yesno(trap_fraction, true) then -- Returns true for all input except nil, false, "no", "n", "0" and a few others. See [[Module:Yesno]]. local pos = string.find(input_string, '/', 1, true); if pos ~= nil then if string.find(input_string, '/', pos + 1, true) == nil then local denominator = string.sub(input_string, pos+1, -1); local denom_value = tonumber(denominator); if denom_value ~= nil then return math.log10(denom_value); end end end end input_number, input_string = p._cleanNumber(input_string); if input_string == nil then return err('precision input appears non-numeric') else return p._precision(input_string) end end function p._precision(x) if type(x) == 'number' then x = tostring(x) end x = string.upper(x) local decimal = x:find('%.') local exponent_pos = x:find('E') local result = 0; if exponent_pos ~= nil then local exponent = string.sub(x, exponent_pos + 1) x = string.sub(x, 1, exponent_pos - 1) result = result - tonumber(exponent) end if decimal ~= nil then result = result + string.len(x) - decimal return result end local pos = string.len(x); while x:byte(pos) == string.byte('0') do pos = pos - 1 result = result - 1 if pos <= 0 then return 0 end end return result end --[[ max Finds the maximum argument Usage: {{#invoke:Math| max | value1 | value2 | ... }} Note, any values that do not evaluate to numbers are ignored. ]] function wrap.max(args) return p._max(unpackNumberArgs(args)) end function p._max(...) local max_value = binary_fold((function(a, b) return a > b end), ...) if max_value then return max_value end end --[[ median Find the median of set of numbers Usage: {{#invoke:Math | median | number1 | number2 | ...}} OR {{#invoke:Math | median }} ]] function wrap.median(args) return p._median(unpackNumberArgs(args)) end function p._median(...) local vals = makeArgArray(...) local count = #vals table.sort(vals) if count == 0 then return 0 end if p._mod(count, 2) == 0 then return (vals[count/2] + vals[count/2+1])/2 else return vals[math.ceil(count/2)] end end --[[ min Finds the minimum argument Usage: {{#invoke:Math| min | value1 | value2 | ... }} OR {{#invoke:Math| min }} When used with no arguments, it takes its input from the parent frame. Note, any values that do not evaluate to numbers are ignored. ]] function wrap.min(args) return p._min(unpackNumberArgs(args)) end function p._min(...) local min_value = binary_fold((function(a, b) return a < b end), ...) if min_value then return min_value end end --[[ sum Finds the sum Usage: {{#invoke:Math| sum | value1 | value2 | ... }} OR {{#invoke:Math| sum }} Note, any values that do not evaluate to numbers are ignored. ]] function wrap.sum(args) return p._sum(unpackNumberArgs(args)) end function p._sum(...) local sums, count = fold((function(a, b) return a + b end), ...) if not sums then return 0 else return sums end end --[[ average Finds the average Usage: {{#invoke:Math| average | value1 | value2 | ... }} OR {{#invoke:Math| average }} Note, any values that do not evaluate to numbers are ignored. ]] function wrap.average(args) return p._average(unpackNumberArgs(args)) end function p._average(...) local sum, count = fold((function(a, b) return a + b end), ...) if not sum then return 0 else return sum / count end end --[[ round Rounds a number to specified precision Usage: {{#invoke:Math | round | value | precision }} --]] function wrap.round(args) local value = p._cleanNumber(args[1] or args.value or 0) local precision = p._cleanNumber(args[2] or args.precision or 0) if value == nil or precision == nil then return err('round input appears non-numeric') else return p._round(value, precision) end end function p._round(value, precision) local rescale = math.pow(10, precision or 0); return math.floor(value * rescale + 0.5) / rescale; end --[[ log10 returns the log (base 10) of a number Usage: {{#invoke:Math | log10 | x }} ]] function wrap.log10(args) return math.log10(args[1]) end --[[ mod Implements the modulo operator Usage: {{#invoke:Math | mod | x | y }} --]] function wrap.mod(args) local x = p._cleanNumber(args[1]) local y = p._cleanNumber(args[2]) if not x then return err('first argument to mod appears non-numeric') elseif not y then return err('second argument to mod appears non-numeric') else return p._mod(x, y) end end function p._mod(x, y) local ret = x % y if not (0 <= ret and ret < y) then ret = 0 end return ret end --[[ gcd Calculates the greatest common divisor of multiple numbers Usage: {{#invoke:Math | gcd | value 1 | value 2 | value 3 | ... }} --]] function wrap.gcd(args) return p._gcd(unpackNumberArgs(args)) end function p._gcd(...) local function findGcd(a, b) local r = b local oldr = a while r ~= 0 do local quotient = math.floor(oldr / r) oldr, r = r, oldr - quotient * r end if oldr < 0 then oldr = oldr * -1 end return oldr end local result, count = fold(findGcd, ...) return result end --[[ precision_format Rounds a number to the specified precision and formats according to rules originally used for {{template:Rnd}}. Output is a string. Usage: {{#invoke: Math | precision_format | number | precision }} ]] function wrap.precision_format(args) local value_string = args[1] or 0 local precision = args[2] or 0 return p._precision_format(value_string, precision) end function p._precision_format(value_string, precision) -- For access to Mediawiki built-in formatter. local lang = mw.getContentLanguage(); local value value, value_string = p._cleanNumber(value_string) precision = p._cleanNumber(precision) -- Check for non-numeric input if value == nil or precision == nil then return err('invalid input when rounding') end local current_precision = p._precision(value) local order = p._order(value) -- Due to round-off effects it is neccesary to limit the returned precision under -- some circumstances because the terminal digits will be inaccurately reported. if order + precision >= 14 then if order + p._precision(value_string) >= 14 then precision = 13 - order; end end -- If rounding off, truncate extra digits if precision < current_precision then value = p._round(value, precision) current_precision = p._precision(value) end local formatted_num = lang:formatNum(math.abs(value)) local sign -- Use proper unary minus sign rather than ASCII default if value < 0 then sign = '−' else sign = '' end -- Handle cases requiring scientific notation if string.find(formatted_num, 'E', 1, true) ~= nil or math.abs(order) >= 9 then value = value * math.pow(10, -order) current_precision = current_precision + order precision = precision + order formatted_num = lang:formatNum(math.abs(value)) else order = 0; end formatted_num = sign .. formatted_num -- Pad with zeros, if needed if current_precision < precision then local padding if current_precision <= 0 then if precision > 0 then local zero_sep = lang:formatNum(1.1) formatted_num = formatted_num .. zero_sep:sub(2,2) padding = precision if padding > 20 then padding = 20 end formatted_num = formatted_num .. string.rep('0', padding) end else padding = precision - current_precision if padding > 20 then padding = 20 end formatted_num = formatted_num .. string.rep('0', padding) end end -- Add exponential notation, if necessary. if order ~= 0 then -- Use proper unary minus sign rather than ASCII default if order < 0 then order = '−' .. lang:formatNum(math.abs(order)) else order = lang:formatNum(order) end formatted_num = formatted_num .. '<span style="margin:0 .15em 0 .25em">×</span>10<sup>' .. order .. '</sup>' end return formatted_num end --[[ Helper function that interprets the input numerically. If the input does not appear to be a number, attempts evaluating it as a parser functions expression. ]] function p._cleanNumber(number_string) if type(number_string) == 'number' then -- We were passed a number, so we don't need to do any processing. return number_string, tostring(number_string) elseif type(number_string) ~= 'string' or not number_string:find('%S') then -- We were passed a non-string or a blank string, so exit. return nil, nil; end -- Attempt basic conversion local number = tonumber(number_string) -- If failed, attempt to evaluate input as an expression if number == nil then local success, result = pcall(mw.ext.ParserFunctions.expr, number_string) if success then number = tonumber(result) number_string = tostring(number) else number = nil number_string = nil end else number_string = number_string:match("^%s*(.-)%s*$") -- String is valid but may contain padding, clean it. number_string = number_string:match("^%+(.*)$") or number_string -- Trim any leading + signs. if number_string:find('^%-?0[xX]') then -- Number is using 0xnnn notation to indicate base 16; use the number that Lua detected instead. number_string = tostring(number) end end return number, number_string end --[[ Wrapper function that does basic argument processing. This ensures that all functions from #invoke can use either the current frame or the parent frame, and it also trims whitespace for all arguments and removes blank arguments. ]] local mt = { __index = function(t, k) return function(frame) if not getArgs then getArgs = require('Module:Arguments').getArgs end return wrap[k](getArgs(frame)) -- Argument processing is left to Module:Arguments. Whitespace is trimmed and blank arguments are removed. end end } return setmetatable(p, mt) rp27wodkcpetzw9mjays09ovm4ps8al Template:Tls 10 21493 367354 2020-06-05T15:05:39Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Template link with subst]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Template link with subst]] {{Redirect category shell| {{R from move}} }} m5t5gg1c10dl3ux1kp8r2aljo5rhcci Template:Tlsp 10 21494 367355 2020-06-05T15:06:34Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Template link with subst and parameters]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Template link with subst and parameters]] {{Redirect category shell| {{R from move}} }} dw9w7e8kqpz1d9jd7yp2rbox912jkht Template:Tlspt 10 21495 367356 2020-06-05T15:06:58Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Tsetl]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Tsetl]] h3ri33c0kli8j88wsdvwjq0jvjieals Template:Template link with subst 10 21496 373336 367357 2021-06-02T04:19:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{tlg|subst=yes|1={{{1|}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> pqw9wgxdp2tgi361wma5nw5igmsxbim Template:Template link with subst and parameters 10 21497 373337 367358 2021-06-02T04:19:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{[[Wikipedia:Substitution|subst]]:[[{{ns:Template}}:{{{1|Tlsp}}}|{{{1|Tlsp}}}]]{{#if:{{{2|}}}|&#124;{{{2}}}}}{{#if:{{{3|}}}|&#124;{{{3}}}}}{{#if:{{{4|}}}|&#124;{{{4}}}}}{{#if:{{{5|}}}|&#124;{{{5}}}}}{{#if:{{{6|}}}|&#124;{{{6}}}}}{{#if:{{{subst|}}}|&#124;subst={{{subst}}}}}}}{{#if:{{{7|}}}|{{error|{{tl|tlsp}} accumpagna solu finu à 5 paràmetri di mudellu}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> h1236oh83iq87xpkqv2sdl3b7ffd82s Template:Tlsu 10 21498 373358 367359 2021-06-02T04:20:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{[[Wikipedia:Substitution|subst]]:[[{{{1}}}]]<!-- -->{{#if:{{{2|}}}| &#124;{{{2}}} }}<!-- -->{{#if:{{{3|}}}| &#124;{{{3}}} }}<!-- -->{{#if:{{{4|}}}| &#124;{{{4}}} }}<!-- -->{{#if:{{{5|}}}| &#124;{{{5}}} }}<!-- -->{{#if:{{{6|}}}| &#124;{{{6}}} }}<!-- -->{{#if:{{{7|}}}| &#124;{{{7}}} }}<!-- -->{{#if:{{{8|}}}| &#124;{{{8}}} }}<!-- -->{{#if:{{{9|}}}| &#124;{{{9}}} }}<!-- -->{{#if:{{{10|}}}| &#124;{{{10}}} }}<!-- -->{{#if:{{{11|}}}| &#124;{{{11}}} }}<!-- -->{{#if:{{{12|}}}| &#124;''...'' }}<nowiki>}}</nowiki><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Add categories and interwikis to the /doc page, not here, thanks --> {{documentation}} </noinclude> r6c11s7sj9574tlpbjlt6v4h84up0g2 Template:Tl templates 10 21499 367360 2020-06-05T15:10:44Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Template-linking templates]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Template-linking templates]] ikf4tjn24y1nw54qtmykc3amaiaw70w Template:Tl-nav 10 21500 367361 2020-06-05T15:11:05Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Template-linking templates]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Template-linking templates]] {{R from move}} s8gd16ldc8qfc1ijc7reu1d234zbhh7 Template:Tn 10 21501 367362 2020-06-05T15:11:37Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Template link with linked braces]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Template link with linked braces]] {{Redirect category shell| {{R from move}} }} qfldmewjfsjexjv4f22i180hgbylarn Template:Template link with linked braces 10 21502 373334 367363 2021-06-02T04:19:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{tlg|brace=yes|1={{{1|}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}<!-- Add categories to the /doc subpageand interwikis to Wikidata, not here! --> </noinclude> peexjmr718mjfgrakhy7rlt6j5av9j2 Template:Tla 10 21503 367364 2020-06-05T15:12:30Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Template link with alternate text]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Template link with alternate text]] {{Redirect category shell| {{R from move}} }} a5y15g6h6c42e4kt2bvqk2c2vejgg6y Template:Template link with alternate text 10 21504 373331 367365 2021-06-02T04:19:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Tlg|subst={{{subst|}}}|nowrap={{{nowrap|}}}|{{{1|}}}<!-- -->|alttext{{#ifeq:{{{2}}}|{{{2|x}}}||x}}={{{2}}}<!-- -->|3{{#ifeq:{{{3}}}|{{{3|x}}}||x}}={{{3}}}<!-- -->|4{{#ifeq:{{{4}}}|{{{4|x}}}||x}}={{{4}}}<!-- -->|5{{#ifeq:{{{5}}}|{{{5|x}}}||x}}={{{5}}}<!-- -->|6{{#ifeq:{{{6}}}|{{{6|x}}}||x}}={{{6}}}<!-- -->|7{{#ifeq:{{{7}}}|{{{7|x}}}||x}}={{{7}}}<!-- -->|8{{#ifeq:{{{8}}}|{{{8|x}}}||x}}={{{8}}}<!-- -->|9{{#ifeq:{{{9}}}|{{{9|x}}}||x}}={{{9}}}<!-- -->|10{{#ifeq:{{{10}}}|{{{10|x}}}||x}}={{{10}}}<!-- -->|11{{#ifeq:{{{11}}}|{{{11|x}}}||x}}={{{11}}}<!-- -->|12{{#ifeq:{{{12}}}|{{{12|x}}}||x}}={{{12}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> 6ri2yueakbcx6n19wo4wa3a4xfzgxm6 Template:Tlxu 10 21505 373368 367366 2021-06-02T04:20:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <code><nowiki>{{</nowiki>[[{{{1}}}]]<!-- -->{{#if:{{{2|}}}| &#124;{{{2}}} }}<!-- -->{{#if:{{{3|}}}| &#124;{{{3}}} }}<!-- -->{{#if:{{{4|}}}| &#124;{{{4}}} }}<!-- -->{{#if:{{{5|}}}| &#124;{{{5}}} }}<!-- -->{{#if:{{{6|}}}| &#124;{{{6}}} }}<!-- -->{{#if:{{{7|}}}| &#124;{{{7}}} }}<!-- -->{{#if:{{{8|}}}| &#124;{{{8}}} }}<!-- -->{{#if:{{{9|}}}| &#124;{{{9}}} }}<!-- -->{{#if:{{{10|}}}| &#124;{{{10}}} }}<!-- -->{{#if:{{{11|}}}| &#124;{{{11}}} }}<!-- -->{{#if:{{{12|}}}| &#124;''...'' }}<nowiki>}}</nowiki></code><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Add categories and interwikis to the /doc page, not here, thanks --> {{documentation}} </noinclude> ak59f5h7dmmugcdandpfn7z2rzlu8ws Template:If empty 10 21506 373081 367369 2021-06-02T04:13:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{<includeonly>safesubst:</includeonly>#invoke:If empty|main}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> 004bit23mimwkrrc5e0e2vlt0gi8cku Modulo:If empty 828 21507 367371 367370 2020-06-05T15:33:17Z Anfrx 16583 Scribunto text/plain local p = {} function p.main(frame) local args = require('Modulo:Arguments').getArgs(frame, {wrappers = 'Template:If empty', removeBlanks = false}) -- Per mutivi di cumpatibilità ind'i ritornu, i primi 8 paràmetri ponu esse -- discepati invece di esse bianchi, ancu sì ùn ci hè veramente un casu -- d'usu legittimu per questu. In un certu momentu, questu serà sguassatu. local lowestNil = math.huge for i = 8,1,-1 do if args[i] == nil then args[i] = '' lowestNil = i end end for k,v in ipairs(args) do if v ~= '' then if lowestNil < k then -- Sè qualchì usu di stu mudellu dipende da u cumpurtamentu di -- u sopra, aghjunghje à una categuria di tracciamentu. Questa -- hè una manera piuttostu fragile, cunvoluta, pirate di fà, ma -- assicura chì a pruduzione di stu modulu ùn serà micca -- modificata da ellu. frame:extensionTag('ref', '[[Category:Instances of Template:If_empty missing arguments]]', {group = 'TrackingCategory'}) frame:extensionTag('references', '', {group = 'TrackingCategory'}) end return v end end end return p q27j71di9vv1iyl521n65hz1puqeght Template:Ifempty 10 21508 367372 2020-06-05T15:34:12Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:If empty]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:If empty]] {{R from move}} tqhdkvia95v0x34t6gb6ztmvlvdv0gx Template:First nonempty 10 21509 367373 2020-06-05T15:34:34Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:If empty]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:If empty]]{{redirect category shell|{{R long}}{{rcon}}}} 18qsqt9ls2ci7y1nymuxhpof3qt1rjl Template:Use first nonempty 10 21510 367374 2020-06-05T15:35:01Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:If empty]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:If empty]] {{redirect category shell|{{R long}}{{rcon}}}} hy85ylnec4epcoa13skacxyq5b8xjpx Template:R long 10 21511 367375 2020-06-05T15:35:32Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:R from long name]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:R from long name]] {{Redirect category shell| {{R to redirect template}} {{R from template shortcut}} }} 9enk1x3uu3qr2uqkuau7ew3v9z0h4ra Template:R to redirect template 10 21512 367630 367628 2020-06-09T17:21:25Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:C42E:B032:B990:91DF wikitext text/x-wiki <noinclude>{{This is a redirect/rcat}} </noinclude>{{Redirect template |name=À un mudellu (template) di categorie rindirizzatu (rcat) |from=un alias/scurciatu (di solitu), o da un reindirizzamentu chì hè u risultatu di un cullucamentu di pagine/rinumate, |to=un mudellu (template) di categurie di ridirezzione ([[WP:RCAT|rcat]]) |template category=Redirect à redirect mudelli (templates) |other category=Redirects to template namespace |printworthy=no }}<includeonly>{{{categoria|[[Categoria:Redirects to redirect templates]]}}}</includeonly><noinclude> <!-- Place categories on /doc subpage; interwikis go to Wikidata. --> {{Documentation}} </noinclude> h6bm64gc5jwrqzy8zf9y9sp4hbisuvt Template:Questu hè un redirectu/rcat 10 21513 373226 367744 2021-06-02T04:17:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|Template talk||'''{{small|{{smallcaps|Quand'ellu hè usatu cù u}} {{smallcaps|template :}} "Rindirizzà a cunchiglia di categuria" (Rcat shell)}}}}''' {{Mbox | name = Quessa hè un reindirizzamentu/rcat | type = move | image = none | style = margin-top: 1.1em; border: solid 1px darkblue; border-left-width: 0.5em; | textstyle = padding-top: 0.9em; padding-bottom: 0.9em; | text = [[File:Symbol redirect arrow with gradient.svg|25px|link=]] '''Quessa hè un [[Wikipedia:Redirectu|reindirizzamentu]]:''' {{#ifeq:{{PAGENAME}}|R evitò u doppiu reindirizzamentu|<includeonly>{{{text|{{ {{#switch:{{PAGENAME}}|Questu hè un reindirizzamentu/rcat=|Questu hè un reindirizzamentu/rcat/sandbox=|#default={{PAGENAME}}}}|embed=yes}}}}}</includeonly>| <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] * (Testu di rcat)</noinclude><includeonly>{{{text|{{ {{#switch:{{PAGENAME}}|Questu hè un reindirizzamentu/rcat=|Questu hè un redirectu/rcat/sandbox=|#default={{PAGENAME}}}}|embed=yes}}}}}</includeonly>}} ''<small>In casu mai, livelli di prutezzione sò ricunnisciuti automaticamente, descritti è categurizati.</small>'' }} :''{{small|Template {{tl|Redirect category shell}} pò esse adupratu per aghjunghje un mudellu (template) o più [[WP:RCAT|rcat]], à tempu cù i so paràmetri è e categurie, versu un reindirizzamentu. {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|Template talk||Per avè di più infurmazione, vede a pagina di documentazione quì sottu.}}}}''{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|Template talk|| <br /> '''{{small|{{smallcaps|Quandu l'usu stessu :}}}}'''}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> k8kontbyf440mmo5j15n2ol5yopra5h Template:R from shortcut 10 21514 373245 367384 2021-06-02T04:17:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Template:This is a redirect/rcat|from shortcut}} </noinclude>{{Redirect template |name=Da un cortazzu |from=un cortazzu '''in ''qualsiasi'' spaziu di nomi''' |to=una pagina in qualsiasi spaziu di nomi fora di u nome di spazio di nomi {{#if:{{{of|}}}{{{for|}}}|. U referente di sta scurciatoia hè : {{{of|{{{for}}}}}}}} |info=** ''Se a pagina di destinazione '''hè''' un mudellu, allora usa {{tl|R from template shortcut}} invece.'' I shortcuts sò [[wikilink]]ed in pagine di a comunità, pagine di discussione è edite resumi, ma micca in [[wp:mainspace|spazio principale]]. ** '''Note:''' ''I pagine di discussione di mudelli sò in un[[wp:talk namespace|spaziu di nomi di discussione]] ; sò '' '' 'micca' '' '' in u spaziu di nomi di mudellu. Tutte e scorciare à e pagine di parlà duveranu esse taggate cun {{tl|R from shortcut}}.'' |all category=Redirects from shortcuts |printworthy=no }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Place categories on /doc subpage; interwikis go to Wikidata. --> {{Documentation}} </noinclude> g6qs0ewpmeheu7tmv4khrai79vk7pwr Template:Rcon 10 21515 367385 2020-06-05T15:55:24Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:R for convenience]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:R for convenience]] {{Redirect category shell| {{R to redirect template}} {{R from template shortcut}} }} k6gym4t7jf9f8du2r2elgx25qk3wb2r Template:R for convenience 10 21516 373236 367387 2021-06-02T04:17:30Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{This is a redirect/rcat}} </noinclude>{{Redirect template |name=Adupratu per cunvenzione |from=un titulu chì hè distinatu à fà più faciule da uttene |to=a pagina di destinazione; u scopu hè una pagina più adatta per u scopu di u titulu rindirizzatu. Questu [[wp:rcat|rcat]] hè riservatu à redirects chì destinanu pagine di discussione per centralizà a discussione è i redirecti chì ùn puderanu micca adattà altre descrizioni. |info=** Per esempiu, questu pò esse un redirectu da un tìtulu chì hè adupratu ''colloquialmente'' ; in ogni modu, hè ''micca attualmente un <u>terminu accettatu ufficialmente</u>'', ancu se pò esse statu in u passatu. Portà à u tìtulu in cunfurmità cù e convenzioni di denominazione per [[wp:nome cumunu|nome cumuni]] è pò aiutà à scrive è ricerche. Questa redirect ùn hè micca bisognu di esse rimpiazzata da un [[wp:piped link|ligame piped]]. |all category=Redirects for convenience }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Place categories on /doc subpage; interwikis go to Wikidata. --> {{Documentation}} </noinclude> dwdg1x2d4f6wg2jdmm7xn5cp63mll4p Template:R from long name 10 21517 373241 367399 2021-06-02T04:17:36Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{This is a redirect/rcat}} </noinclude>{{Redirect template |name=Da un titulu più longu |from=un titulu chì hè una versione cumpleta, più completa o più longa ch'è u nome di u tema {{#if:{{{of|}}}|<nowiki/> ; a versione corta hè : {{{of}}}}} |info=Portà à u tìtulu in cunfurmità cù e convenzioni di denominazione per [[WP:COMMONNAME|nomi cumuni]] è pò aiutà à scrive è ricerche. In ogni casu, ùn rimpiazzate micca sti ligami ridirezziunati da un [[WP:piped link|ligame]] à menu chì a pagina sia aghjurnata per un altru mutivu. |all category=Redirect da nomi longu }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Place categories on /doc subpage; interwikis go to Wikidata. --> {{Documentation}} </noinclude> pja0rxl1422m5x37pz5e952us1pwrs1 Template:If either 10 21518 373080 367401 2021-06-02T04:13:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#if:{{{1|}}} |{{{3|}}} |{{#if:{{{2|}}} |{{{3|}}} |{{{4|}}} }} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> r5f3y1l50081znkuq83he8wqj9ay2k8 Template:If all 10 21519 373079 367403 2021-06-02T04:13:47Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#ifexpr:{{{n|0}}}>=1|{{#if:{{{1|}}} |{{#ifexpr:{{{n|0}}}>=2|{{#if:{{{2|}}} |{{#ifexpr:{{{n|0}}}>=3|{{#if:{{{3|}}} |{{#ifexpr:{{{n|0}}}>=4|{{#if:{{{4|}}} |{{#ifexpr:{{{n|0}}}>=5|{{#if:{{{5|}}} |{{#ifexpr:{{{n|0}}}>=6|{{#if:{{{6|}}} |{{#ifexpr:{{{n|0}}}>=7|{{#if:{{{7|}}} |{{#ifexpr:{{{n|0}}}>=8|{{#if:{{{8|}}} |{{#ifexpr:{{{n|0}}}>=9|{{#if:{{{9|}}} |{{#ifexpr:{{{n|0}}}=10|{{#if:{{{10|}}}|{{{then|}}}|{{{else|}}} }}}}{{#ifexpr:{{{n|0}}}=9|{{{then|}}}}}|{{{else|}}} }}}}{{#ifexpr:{{{n|0}}}=8|{{{then|}}}}}|{{{else|}}} }}}}{{#ifexpr:{{{n|0}}}=7|{{{then|}}}}}|{{{else|}}} }}}}{{#ifexpr:{{{n|0}}}=6|{{{then|}}}}}|{{{else|}}} }}}}{{#ifexpr:{{{n|0}}}=5|{{{then|}}}}}|{{{else|}}} }}}}{{#ifexpr:{{{n|0}}}=4|{{{then|}}}}}|{{{else|}}} }}}}{{#ifexpr:{{{n|0}}}=3|{{{then|}}}}}|{{{else|}}} }}}}{{#ifexpr:{{{n|0}}}=2|{{{then|}}}}}|{{{else|}}} }}}}{{#ifexpr:{{{n|0}}}=1|{{{then|}}}}}|{{{else|}}} }}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS TO THE /doc SUBPAGE, THANKS --> <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] h01iebbirx2t0hm9xo57wnb1cv2n2hh Modulo:WPMILHIST Infobox style 828 21520 367404 2020-06-05T18:20:56Z Anfrx 16583 Pagina nova: local retval = { main_box_raw_auto_width = 'border-spacing:2px;', header_raw = 'background-color:#C3D6EF;text-align:center;vertical-align:middle;font-size:110%;', sub_header_raw =... Scribunto text/plain local retval = { main_box_raw_auto_width = 'border-spacing:2px;', header_raw = 'background-color:#C3D6EF;text-align:center;vertical-align:middle;font-size:110%;', sub_header_raw = 'background-color:#DCDCDC;text-align:center;vertical-align:middle;', header_color = 'background-color:#C3D6EF;', nav_box = 'margin:0;float:right;clear:right;width:25.5em;margin-bottom:0.5em;margin-left:1em;', nav_box_child = 'margin:0;float:right;clear:right;width:25em;margin-bottom:0.5em;', nav_box_wide = '', nav_box_header = 'background-color:#C3D6EF;', nav_box_wide_header = 'background-color:#C3D6EF;', nav_box_label = 'background-color:#DCDCDC;', image_box_raw = 'text-align:center;border-bottom:1px solid #aaa;line-height:1.5em;', image_box_plain_raw = 'text-align:center;line-height:1.5em;', internal_border = '1px dotted #aaa;', section_border = '1px solid #aaa;' } retval.main_box_raw = 'width:25.5em;' .. retval.main_box_raw_auto_width retval.header_bar = 'style="' .. retval.header_raw .. '"' retval.sub_header_bar = 'style="' .. retval.sub_header_raw .. '"' retval.image_box = 'style="' .. retval.image_box_raw .. '"' retval.image_box_plain = 'style="' .. retval.image_box_plain_raw .. '"' return retval 1tomfkparxvvdx9uq3aaa3n15vfzkwe Modulo:Wd 828 21521 367405 2020-06-05T18:23:07Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- Original module located at [[:en:Module:Wd]] and [[:en:Module:Wd/i18n]]. local p = {} local arg = ... local i18n local function loadI18n(aliasesP, frame) local title if frame... Scribunto text/plain -- Original module located at [[:en:Module:Wd]] and [[:en:Module:Wd/i18n]]. local p = {} local arg = ... local i18n local function loadI18n(aliasesP, frame) local title if frame then -- current module invoked by page/template, get its title from frame title = frame:getTitle() else -- current module included by other module, get its title from ... title = arg end if not i18n then i18n = require(title .. "/i18n").init(aliasesP) end end p.claimCommands = { property = "property", properties = "properties", qualifier = "qualifier", qualifiers = "qualifiers", reference = "reference", references = "references" } p.generalCommands = { label = "label", title = "title", description = "description", alias = "alias", aliases = "aliases", badge = "badge", badges = "badges" } p.flags = { linked = "linked", short = "short", raw = "raw", multilanguage = "multilanguage", unit = "unit", ------------- preferred = "preferred", normal = "normal", deprecated = "deprecated", best = "best", future = "future", current = "current", former = "former", edit = "edit", editAtEnd = "edit@end", mdy = "mdy", single = "single", sourced = "sourced" } p.args = { eid = "eid", page = "page", date = "date" } local aliasesP = { coord = "P625", ----------------------- image = "P18", author = "P50", publisher = "P123", importedFrom = "P143", statedIn = "P248", pages = "P304", language = "P407", hasPart = "P527", publicationDate = "P577", startTime = "P580", endTime = "P582", chapter = "P792", retrieved = "P813", referenceURL = "P854", sectionVerseOrParagraph = "P958", archiveURL = "P1065", title = "P1476", formatterURL = "P1630", quote = "P1683", shortName = "P1813", definingFormula = "P2534", archiveDate = "P2960", inferredFrom = "P3452", typeOfReference = "P3865", column = "P3903" } local aliasesQ = { percentage = "Q11229", prolepticJulianCalendar = "Q1985786", citeWeb = "Q5637226", citeQ = "Q22321052" } local parameters = { property = "%p", qualifier = "%q", reference = "%r", alias = "%a", badge = "%b", separator = "%s", general = "%x" } local formats = { property = "%p[%s][%r]", qualifier = "%q[%s][%r]", reference = "%r", propertyWithQualifier = "%p[ <span style=\"font-size:85\\%\">(%q)</span>][%s][%r]", alias = "%a[%s]", badge = "%b[%s]" } local hookNames = { -- {level_1, level_2} [parameters.property] = {"getProperty"}, [parameters.reference] = {"getReferences", "getReference"}, [parameters.qualifier] = {"getAllQualifiers"}, [parameters.qualifier.."\\d"] = {"getQualifiers", "getQualifier"}, [parameters.alias] = {"getAlias"}, [parameters.badge] = {"getBadge"} } -- default value objects, should NOT be mutated but instead copied local defaultSeparators = { ["sep"] = {" "}, ["sep%s"] = {","}, ["sep%q"] = {"; "}, ["sep%q\\d"] = {", "}, ["sep%r"] = nil, -- none ["punc"] = nil -- none } local rankTable = { ["preferred"] = 1, ["normal"] = 2, ["deprecated"] = 3 } local Config = {} -- allows for recursive calls function Config:new() local cfg = {} setmetatable(cfg, self) self.__index = self cfg.separators = { -- single value objects wrapped in arrays so that we can pass by reference ["sep"] = {copyTable(defaultSeparators["sep"])}, ["sep%s"] = {copyTable(defaultSeparators["sep%s"])}, ["sep%q"] = {copyTable(defaultSeparators["sep%q"])}, ["sep%r"] = {copyTable(defaultSeparators["sep%r"])}, ["punc"] = {copyTable(defaultSeparators["punc"])} } cfg.entity = nil cfg.entityID = nil cfg.propertyID = nil cfg.propertyValue = nil cfg.qualifierIDs = {} cfg.qualifierIDsAndValues = {} cfg.bestRank = true cfg.ranks = {true, true, false} -- preferred = true, normal = true, deprecated = false cfg.foundRank = #cfg.ranks cfg.flagBest = false cfg.flagRank = false cfg.periods = {true, true, true} -- future = true, current = true, former = true cfg.flagPeriod = false cfg.atDate = {parseDate(os.date('!%Y-%m-%d'))} -- today as {year, month, day} cfg.mdyDate = false cfg.singleClaim = false cfg.sourcedOnly = false cfg.editable = false cfg.editAtEnd = false cfg.inSitelinks = false cfg.langCode = mw.language.getContentLanguage().code cfg.langName = mw.language.fetchLanguageName(cfg.langCode, cfg.langCode) cfg.langObj = mw.language.new(cfg.langCode) cfg.siteID = mw.wikibase.getGlobalSiteId() cfg.states = {} cfg.states.qualifiersCount = 0 cfg.curState = nil cfg.prefetchedRefs = nil return cfg end local State = {} function State:new(cfg, type) local stt = {} setmetatable(stt, self) self.__index = self stt.conf = cfg stt.type = type stt.results = {} stt.parsedFormat = {} stt.separator = {} stt.movSeparator = {} stt.puncMark = {} stt.linked = false stt.rawValue = false stt.shortName = false stt.anyLanguage = false stt.unitOnly = false stt.singleValue = false return stt end local function replaceAlias(id) if aliasesP[id] then id = aliasesP[id] end return id end local function errorText(code, param) local text = i18n["errors"][code] if param then text = mw.ustring.gsub(text, "$1", param) end return text end local function throwError(errorMessage, param) error(errorText(errorMessage, param)) end local function replaceDecimalMark(num) return mw.ustring.gsub(num, "[.]", i18n['numeric']['decimal-mark'], 1) end local function padZeros(num, numDigits) local numZeros local negative = false if num < 0 then negative = true num = num * -1 end num = tostring(num) numZeros = numDigits - num:len() for _ = 1, numZeros do num = "0"..num end if negative then num = "-"..num end return num end local function replaceSpecialChar(chr) if chr == '_' then -- replace underscores with spaces return ' ' else return chr end end local function replaceSpecialChars(str) local chr local esc = false local strOut = "" for i = 1, #str do chr = str:sub(i,i) if not esc then if chr == '\\' then esc = true else strOut = strOut .. replaceSpecialChar(chr) end else strOut = strOut .. chr esc = false end end return strOut end local function buildWikilink(target, label) if not label or target == label then return "[[" .. target .. "]]" else return "[[" .. target .. "|" .. label .. "]]" end end -- used to make frame.args mutable, to replace #frame.args (which is always 0) -- with the actual amount and to simply copy tables function copyTable(tIn) if not tIn then return nil end local tOut = {} for i, v in pairs(tIn) do tOut[i] = v end return tOut end -- used to merge output arrays together; -- note that it currently mutates the first input array local function mergeArrays(a1, a2) for i = 1, #a2 do a1[#a1 + 1] = a2[i] end return a1 end local function split(str, del) local out = {} local i, j = str:find(del) if i and j then out[1] = str:sub(1, i - 1) out[2] = str:sub(j + 1) else out[1] = str end return out end local function parseWikidataURL(url) local id if url:match('^http[s]?://') then id = split(url, "Q") if id[2] then return "Q" .. id[2] end end return nil end function parseDate(dateStr, precision) precision = precision or "d" local i, j, index, ptr local parts = {nil, nil, nil} if dateStr == nil then return parts[1], parts[2], parts[3] -- year, month, day end -- 'T' for snak values, '/' for outputs with '/Julian' attached i, j = dateStr:find("[T/]") if i then dateStr = dateStr:sub(1, i-1) end local from = 1 if dateStr:sub(1,1) == "-" then -- this is a negative number, look further ahead from = 2 end index = 1 ptr = 1 i, j = dateStr:find("-", from) if i then -- year parts[index] = tonumber(mw.ustring.gsub(dateStr:sub(ptr, i-1), "^\+(.+)$", "%1"), 10) -- remove '+' sign (explicitly give base 10 to prevent error) if parts[index] == -0 then parts[index] = tonumber("0") -- for some reason, 'parts[index] = 0' may actually store '-0', so parse from string instead end if precision == "y" then -- we're done return parts[1], parts[2], parts[3] -- year, month, day end index = index + 1 ptr = i + 1 i, j = dateStr:find("-", ptr) if i then -- month parts[index] = tonumber(dateStr:sub(ptr, i-1), 10) if precision == "m" then -- we're done return parts[1], parts[2], parts[3] -- year, month, day end index = index + 1 ptr = i + 1 end end if dateStr:sub(ptr) ~= "" then -- day if we have month, month if we have year, or year parts[index] = tonumber(dateStr:sub(ptr), 10) end return parts[1], parts[2], parts[3] -- year, month, day end local function datePrecedesDate(aY, aM, aD, bY, bM, bD) if aY == nil or bY == nil then return nil end aM = aM or 1 aD = aD or 1 bM = bM or 1 bD = bD or 1 if aY < bY then return true end if aY > bY then return false end if aM < bM then return true end if aM > bM then return false end if aD < bD then return true end return false end local function getHookName(param, index) if hookNames[param] then return hookNames[param][index] elseif param:len() > 2 then return hookNames[param:sub(1, 2).."\\d"][index] else return nil end end local function alwaysTrue() return true end -- The following function parses a format string. -- -- The example below shows how a parsed string is structured in memory. -- Variables other than 'str' and 'child' are left out for clarity's sake. -- -- Example: -- "A %p B [%s[%q1]] C [%r] D" -- -- Structure: -- [ -- { -- str = "A " -- }, -- { -- str = "%p" -- }, -- { -- str = " B ", -- child = -- [ -- { -- str = "%s", -- child = -- [ -- { -- str = "%q1" -- } -- ] -- } -- ] -- }, -- { -- str = " C ", -- child = -- [ -- { -- str = "%r" -- } -- ] -- }, -- { -- str = " D" -- } -- ] -- local function parseFormat(str) local chr, esc, param, root, cur, prev, new local params = {} local function newObject(array) local obj = {} -- new object obj.str = "" array[#array + 1] = obj -- array{object} obj.parent = array return obj end local function endParam() if param > 0 then if cur.str ~= "" then cur.str = "%"..cur.str cur.param = true params[cur.str] = true cur.parent.req[cur.str] = true prev = cur cur = newObject(cur.parent) end param = 0 end end root = {} -- array root.req = {} cur = newObject(root) prev = nil esc = false param = 0 for i = 1, #str do chr = str:sub(i,i) if not esc then if chr == '\\' then endParam() esc = true elseif chr == '%' then endParam() if cur.str ~= "" then cur = newObject(cur.parent) end param = 2 elseif chr == '[' then endParam() if prev and cur.str == "" then table.remove(cur.parent) cur = prev end cur.child = {} -- new array cur.child.req = {} cur.child.parent = cur cur = newObject(cur.child) elseif chr == ']' then endParam() if cur.parent.parent then new = newObject(cur.parent.parent.parent) if cur.str == "" then table.remove(cur.parent) end cur = new end else if param > 1 then param = param - 1 elseif param == 1 then if not chr:match('%d') then endParam() end end cur.str = cur.str .. replaceSpecialChar(chr) end else cur.str = cur.str .. chr esc = false end prev = nil end endParam() -- make sure that at least one required parameter has been defined if not next(root.req) then throwError("missing-required-parameter") end -- make sure that the separator parameter "%s" is not amongst the required parameters if root.req[parameters.separator] then throwError("extra-required-parameter", parameters.separator) end return root, params end local function sortOnRank(claims) local rankPos local ranks = {{}, {}, {}, {}} -- preferred, normal, deprecated, (default) local sorted = {} for _, v in ipairs(claims) do rankPos = rankTable[v.rank] or 4 ranks[rankPos][#ranks[rankPos] + 1] = v end sorted = ranks[1] sorted = mergeArrays(sorted, ranks[2]) sorted = mergeArrays(sorted, ranks[3]) return sorted end -- if id == nil then item connected to current page is used function Config:getLabel(id, raw, link, short) local label = nil local title = nil local prefix= "" if not id then id = mw.wikibase.getEntityIdForCurrentPage() if not id then return "" end end id = id:upper() -- just to be sure if raw then -- check if given id actually exists if mw.wikibase.isValidEntityId(id) and mw.wikibase.entityExists(id) then label = id if id:sub(1,1) == "P" then prefix = "Property:" end end prefix = "d:" .. prefix title = label -- may be nil else -- try short name first if requested if short then label = p._property{aliasesP.shortName, [p.args.eid] = id} -- get short name if label == "" then label = nil end end -- get label if not label then label = mw.wikibase.getLabelByLang(id, self.langCode) end end if not label then label = "" elseif link then -- build a link if requested if not title then if id:sub(1,1) == "Q" then title = mw.wikibase.getSitelink(id) elseif id:sub(1,1) == "P" then -- properties have no sitelink, link to Wikidata instead title = id prefix = "d:Property:" end end if title then label = buildWikilink(prefix .. title, label) end end return label end function Config:getEditIcon() local value = "" local prefix = "" local front = "&nbsp;" local back = "" if self.entityID:sub(1,1) == "P" then prefix = "Property:" end if self.editAtEnd then front = '<span style="float:' if self.langObj:isRTL() then front = front .. 'left' else front = front .. 'right' end front = front .. '">' back = '</span>' end value = "[[File:OOjs UI icon edit-ltr-progressive.svg|frameless|text-top|10px|alt=" .. i18n['info']['edit-on-wikidata'] .. "|link=https://www.wikidata.org/wiki/" .. prefix .. self.entityID .. "?uselang=" .. self.langCode if self.propertyID then value = value .. "#" .. self.propertyID elseif self.inSitelinks then value = value .. "#sitelinks-wikipedia" end value = value .. "|" .. i18n['info']['edit-on-wikidata'] .. "]]" return front .. value .. back end -- used to create the final output string when it's all done, so that for references the -- function extensionTag("ref", ...) is only called when they really ended up in the final output function Config:concatValues(valuesArray) local outString = "" local j, skip for i = 1, #valuesArray do -- check if this is a reference if valuesArray[i].refHash then j = i - 1 skip = false -- skip this reference if it is part of a continuous row of references that already contains the exact same reference while valuesArray[j] and valuesArray[j].refHash do if valuesArray[i].refHash == valuesArray[j].refHash then skip = true break end j = j - 1 end if not skip then -- add <ref> tag with the reference's hash as its name (to deduplicate references) outString = outString .. mw.getCurrentFrame():extensionTag("ref", valuesArray[i][1], {name = valuesArray[i].refHash}) end else outString = outString .. valuesArray[i][1] end end return outString end function Config:convertUnit(unit, raw, link, short, unitOnly) local space = " " local label = "" local itemID if unit == "" or unit == "1" then return nil end if unitOnly then space = "" end itemID = parseWikidataURL(unit) if itemID then if itemID == aliasesQ.percentage then return "%" else label = self:getLabel(itemID, raw, link, short) if label ~= "" then return space .. label end end end return "" end function State:getValue(snak) return self.conf:getValue(snak, self.rawValue, self.linked, self.shortName, self.anyLanguage, self.unitOnly, false, self.type:sub(1,2)) end function Config:getValue(snak, raw, link, short, anyLang, unitOnly, noSpecial, type) if snak.snaktype == 'value' then local datatype = snak.datavalue.type local subtype = snak.datatype local datavalue = snak.datavalue.value if datatype == 'string' then if subtype == 'url' and link then -- create link explicitly if raw then -- will render as a linked number like [1] return "[" .. datavalue .. "]" else return "[" .. datavalue .. " " .. datavalue .. "]" end elseif subtype == 'commonsMedia' then if link then return buildWikilink("c:File:" .. datavalue, datavalue) elseif not raw then return "[[File:" .. datavalue .. "]]" else return datavalue end elseif subtype == 'geo-shape' and link then return buildWikilink("c:" .. datavalue, datavalue) elseif subtype == 'math' and not raw then local attribute = nil if (type == parameters.property or (type == parameters.qualifier and self.propertyID == aliasesP.hasPart)) and snak.property == aliasesP.definingFormula then attribute = {qid = self.entityID} end return mw.getCurrentFrame():extensionTag("math", datavalue, attribute) elseif subtype == 'external-id' and link then local url = p._property{aliasesP.formatterURL, [p.args.eid] = snak.property} -- get formatter URL if url ~= "" then url = mw.ustring.gsub(url, "$1", datavalue) return "[" .. url .. " " .. datavalue .. "]" else return datavalue end else return datavalue end elseif datatype == 'monolingualtext' then if anyLang or datavalue['language'] == self.langCode then return datavalue['text'] else return nil end elseif datatype == 'quantity' then local value = "" local unit if not unitOnly then -- get value and strip + signs from front value = mw.ustring.gsub(datavalue['amount'], "^\+(.+)$", "%1") if raw then return value end -- replace decimal mark based on locale value = replaceDecimalMark(value) -- add delimiters for readability value = i18n.addDelimiters(value) end unit = self:convertUnit(datavalue['unit'], raw, link, short, unitOnly) if unit then value = value .. unit end return value elseif datatype == 'time' then local y, m, d, p, yDiv, yRound, yFull, value, calendarID, dateStr local yFactor = 1 local sign = 1 local prefix = "" local suffix = "" local mayAddCalendar = false local calendar = "" local precision = datavalue['precision'] if precision == 11 then p = "d" elseif precision == 10 then p = "m" else p = "y" yFactor = 10^(9-precision) end y, m, d = parseDate(datavalue['time'], p) if y < 0 then sign = -1 y = y * sign end -- if precision is tens/hundreds/thousands/millions/billions of years if precision <= 8 then yDiv = y / yFactor -- if precision is tens/hundreds/thousands of years if precision >= 6 then mayAddCalendar = true if precision <= 7 then -- round centuries/millenniums up (e.g. 20th century or 3rd millennium) yRound = math.ceil(yDiv) if not raw then if precision == 6 then suffix = i18n['datetime']['suffixes']['millennium'] else suffix = i18n['datetime']['suffixes']['century'] end suffix = i18n.getOrdinalSuffix(yRound) .. suffix else -- if not verbose, take the first year of the century/millennium -- (e.g. 1901 for 20th century or 2001 for 3rd millennium) yRound = (yRound - 1) * yFactor + 1 end else -- precision == 8 -- round decades down (e.g. 2010s) yRound = math.floor(yDiv) * yFactor if not raw then prefix = i18n['datetime']['prefixes']['decade-period'] suffix = i18n['datetime']['suffixes']['decade-period'] end end if raw and sign < 0 then -- if BCE then compensate for "counting backwards" -- (e.g. -2019 for 2010s BCE, -2000 for 20th century BCE or -3000 for 3rd millennium BCE) yRound = yRound + yFactor - 1 end else local yReFactor, yReDiv, yReRound -- round to nearest for tens of thousands of years or more yRound = math.floor(yDiv + 0.5) if yRound == 0 then if precision <= 2 and y ~= 0 then yReFactor = 1e6 yReDiv = y / yReFactor yReRound = math.floor(yReDiv + 0.5) if yReDiv == yReRound then -- change precision to millions of years only if we have a whole number of them precision = 3 yFactor = yReFactor yRound = yReRound end end if yRound == 0 then -- otherwise, take the unrounded (original) number of years precision = 5 yFactor = 1 yRound = y mayAddCalendar = true end end if precision >= 1 and y ~= 0 then yFull = yRound * yFactor yReFactor = 1e9 yReDiv = yFull / yReFactor yReRound = math.floor(yReDiv + 0.5) if yReDiv == yReRound then -- change precision to billions of years if we're in that range precision = 0 yFactor = yReFactor yRound = yReRound else yReFactor = 1e6 yReDiv = yFull / yReFactor yReRound = math.floor(yReDiv + 0.5) if yReDiv == yReRound then -- change precision to millions of years if we're in that range precision = 3 yFactor = yReFactor yRound = yReRound end end end if not raw then if precision == 3 then suffix = i18n['datetime']['suffixes']['million-years'] elseif precision == 0 then suffix = i18n['datetime']['suffixes']['billion-years'] else yRound = yRound * yFactor if yRound == 1 then suffix = i18n['datetime']['suffixes']['year'] else suffix = i18n['datetime']['suffixes']['years'] end end else yRound = yRound * yFactor end end else yRound = y mayAddCalendar = true end if mayAddCalendar then calendarID = parseWikidataURL(datavalue['calendarmodel']) if calendarID and calendarID == aliasesQ.prolepticJulianCalendar then if not raw then if link then calendar = " ("..buildWikilink(i18n['datetime']['julian-calendar'], i18n['datetime']['julian'])..")" else calendar = " ("..i18n['datetime']['julian']..")" end else calendar = "/"..i18n['datetime']['julian'] end end end if not raw then local ce = nil if sign < 0 then ce = i18n['datetime']['BCE'] elseif precision <= 5 then ce = i18n['datetime']['CE'] end if ce then if link then ce = buildWikilink(i18n['datetime']['common-era'], ce) end suffix = suffix .. " " .. ce end value = tostring(yRound) if m then dateStr = self.langObj:formatDate("F", "1-"..m.."-1") if d then if self.mdyDate then dateStr = dateStr .. " " .. d .. "," else dateStr = d .. " " .. dateStr end end value = dateStr .. " " .. value end value = prefix .. value .. suffix .. calendar else value = padZeros(yRound * sign, 4) if m then value = value .. "-" .. padZeros(m, 2) if d then value = value .. "-" .. padZeros(d, 2) end end value = value .. calendar end return value elseif datatype == 'globecoordinate' then -- logic from https://github.com/DataValues/Geo (v4.0.1) local precision, unitsPerDegree, numDigits, strFormat, value, globe local latitude, latConv, latValue, latLink local longitude, lonConv, lonValue, lonLink local latDirection, latDirectionN, latDirectionS, latDirectionEN local lonDirection, lonDirectionE, lonDirectionW, lonDirectionEN local degSymbol, minSymbol, secSymbol, separator local latDegrees = nil local latMinutes = nil local latSeconds = nil local lonDegrees = nil local lonMinutes = nil local lonSeconds = nil local latDegSym = "" local latMinSym = "" local latSecSym = "" local lonDegSym = "" local lonMinSym = "" local lonSecSym = "" local latDirectionEN_N = "N" local latDirectionEN_S = "S" local lonDirectionEN_E = "E" local lonDirectionEN_W = "W" if not raw then latDirectionN = i18n['coord']['latitude-north'] latDirectionS = i18n['coord']['latitude-south'] lonDirectionE = i18n['coord']['longitude-east'] lonDirectionW = i18n['coord']['longitude-west'] degSymbol = i18n['coord']['degrees'] minSymbol = i18n['coord']['minutes'] secSymbol = i18n['coord']['seconds'] separator = i18n['coord']['separator'] else latDirectionN = latDirectionEN_N latDirectionS = latDirectionEN_S lonDirectionE = lonDirectionEN_E lonDirectionW = lonDirectionEN_W degSymbol = "/" minSymbol = "/" secSymbol = "/" separator = "/" end latitude = datavalue['latitude'] longitude = datavalue['longitude'] if latitude < 0 then latDirection = latDirectionS latDirectionEN = latDirectionEN_S latitude = math.abs(latitude) else latDirection = latDirectionN latDirectionEN = latDirectionEN_N end if longitude < 0 then lonDirection = lonDirectionW lonDirectionEN = lonDirectionEN_W longitude = math.abs(longitude) else lonDirection = lonDirectionE lonDirectionEN = lonDirectionEN_E end precision = datavalue['precision'] if not precision or precision <= 0 then precision = 1 / 3600 -- precision not set (correctly), set to arcsecond end -- remove insignificant detail latitude = math.floor(latitude / precision + 0.5) * precision longitude = math.floor(longitude / precision + 0.5) * precision if precision >= 1 - (1 / 60) and precision < 1 then precision = 1 elseif precision >= (1 / 60) - (1 / 3600) and precision < (1 / 60) then precision = 1 / 60 end if precision >= 1 then unitsPerDegree = 1 elseif precision >= (1 / 60) then unitsPerDegree = 60 else unitsPerDegree = 3600 end numDigits = math.ceil(-math.log10(unitsPerDegree * precision)) if numDigits <= 0 then numDigits = tonumber("0") -- for some reason, 'numDigits = 0' may actually store '-0', so parse from string instead end strFormat = "%." .. numDigits .. "f" if precision >= 1 then latDegrees = strFormat:format(latitude) lonDegrees = strFormat:format(longitude) if not raw then latDegSym = replaceDecimalMark(latDegrees) .. degSymbol lonDegSym = replaceDecimalMark(lonDegrees) .. degSymbol else latDegSym = latDegrees .. degSymbol lonDegSym = lonDegrees .. degSymbol end else latConv = math.floor(latitude * unitsPerDegree * 10^numDigits + 0.5) / 10^numDigits lonConv = math.floor(longitude * unitsPerDegree * 10^numDigits + 0.5) / 10^numDigits if precision >= (1 / 60) then latMinutes = latConv lonMinutes = lonConv else latSeconds = latConv lonSeconds = lonConv latMinutes = math.floor(latSeconds / 60) lonMinutes = math.floor(lonSeconds / 60) latSeconds = strFormat:format(latSeconds - (latMinutes * 60)) lonSeconds = strFormat:format(lonSeconds - (lonMinutes * 60)) if not raw then latSecSym = replaceDecimalMark(latSeconds) .. secSymbol lonSecSym = replaceDecimalMark(lonSeconds) .. secSymbol else latSecSym = latSeconds .. secSymbol lonSecSym = lonSeconds .. secSymbol end end latDegrees = math.floor(latMinutes / 60) lonDegrees = math.floor(lonMinutes / 60) latDegSym = latDegrees .. degSymbol lonDegSym = lonDegrees .. degSymbol latMinutes = latMinutes - (latDegrees * 60) lonMinutes = lonMinutes - (lonDegrees * 60) if precision >= (1 / 60) then latMinutes = strFormat:format(latMinutes) lonMinutes = strFormat:format(lonMinutes) if not raw then latMinSym = replaceDecimalMark(latMinutes) .. minSymbol lonMinSym = replaceDecimalMark(lonMinutes) .. minSymbol else latMinSym = latMinutes .. minSymbol lonMinSym = lonMinutes .. minSymbol end else latMinSym = latMinutes .. minSymbol lonMinSym = lonMinutes .. minSymbol end end latValue = latDegSym .. latMinSym .. latSecSym .. latDirection lonValue = lonDegSym .. lonMinSym .. lonSecSym .. lonDirection value = latValue .. separator .. lonValue if link then globe = parseWikidataURL(datavalue['globe']) if globe then globe = mw.wikibase.getLabelByLang(globe, "en"):lower() else globe = "earth" end latLink = table.concat({latDegrees, latMinutes, latSeconds}, "_") lonLink = table.concat({lonDegrees, lonMinutes, lonSeconds}, "_") value = "[https://tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language="..self.langCode.."&params="..latLink.."_"..latDirectionEN.."_"..lonLink.."_"..lonDirectionEN.."_globe:"..globe.." "..value.."]" end return value elseif datatype == 'wikibase-entityid' then local label local itemID = datavalue['numeric-id'] if subtype == 'wikibase-item' then itemID = "Q" .. itemID elseif subtype == 'wikibase-property' then itemID = "P" .. itemID else return '<strong class="error">' .. errorText('unknown-data-type', subtype) .. '</strong>' end label = self:getLabel(itemID, raw, link, short) if label == "" then label = nil end return label else return '<strong class="error">' .. errorText('unknown-data-type', datatype) .. '</strong>' end elseif snak.snaktype == 'somevalue' and not noSpecial then if raw then return " " -- single space represents 'somevalue' else return i18n['values']['unknown'] end elseif snak.snaktype == 'novalue' and not noSpecial then if raw then return "" -- empty string represents 'novalue' else return i18n['values']['none'] end else return nil end end function Config:getSingleRawQualifier(claim, qualifierID) local qualifiers if claim.qualifiers then qualifiers = claim.qualifiers[qualifierID] end if qualifiers and qualifiers[1] then return self:getValue(qualifiers[1], true) -- raw = true else return nil end end function Config:snakEqualsValue(snak, value) local snakValue = self:getValue(snak, true) -- raw = true if snakValue and snak.snaktype == 'value' and snak.datavalue.type == 'wikibase-entityid' then value = value:upper() end return snakValue == value end function Config:setRank(rank) local rankPos if rank == p.flags.best then self.bestRank = true self.flagBest = true -- mark that 'best' flag was given return end if rank:sub(1,9) == p.flags.preferred then rankPos = 1 elseif rank:sub(1,6) == p.flags.normal then rankPos = 2 elseif rank:sub(1,10) == p.flags.deprecated then rankPos = 3 else return end -- one of the rank flags was given, check if another one was given before if not self.flagRank then self.ranks = {false, false, false} -- no other rank flag given before, so unset ranks self.bestRank = self.flagBest -- unsets bestRank only if 'best' flag was not given before self.flagRank = true -- mark that a rank flag was given end if rank:sub(-1) == "+" then for i = rankPos, 1, -1 do self.ranks[i] = true end elseif rank:sub(-1) == "-" then for i = rankPos, #self.ranks do self.ranks[i] = true end else self.ranks[rankPos] = true end end function Config:setPeriod(period) local periodPos if period == p.flags.future then periodPos = 1 elseif period == p.flags.current then periodPos = 2 elseif period == p.flags.former then periodPos = 3 else return end -- one of the period flags was given, check if another one was given before if not self.flagPeriod then self.periods = {false, false, false} -- no other period flag given before, so unset periods self.flagPeriod = true -- mark that a period flag was given end self.periods[periodPos] = true end function Config:qualifierMatches(claim, id, value) local qualifiers if claim.qualifiers then qualifiers = claim.qualifiers[id] end if qualifiers then for _, v in pairs(qualifiers) do if self:snakEqualsValue(v, value) then return true end end elseif value == "" then -- if the qualifier is not present then treat it the same as the special value 'novalue' return true end return false end function Config:rankMatches(rankPos) if self.bestRank then return (self.ranks[rankPos] and self.foundRank >= rankPos) else return self.ranks[rankPos] end end function Config:timeMatches(claim) local startTime = nil local startTimeY = nil local startTimeM = nil local startTimeD = nil local endTime = nil local endTimeY = nil local endTimeM = nil local endTimeD = nil if self.periods[1] and self.periods[2] and self.periods[3] then -- any time return true end startTime = self:getSingleRawQualifier(claim, aliasesP.startTime) if startTime and startTime ~= "" and startTime ~= " " then startTimeY, startTimeM, startTimeD = parseDate(startTime) end endTime = self:getSingleRawQualifier(claim, aliasesP.endTime) if endTime and endTime ~= "" and endTime ~= " " then endTimeY, endTimeM, endTimeD = parseDate(endTime) end if startTimeY ~= nil and endTimeY ~= nil and datePrecedesDate(endTimeY, endTimeM, endTimeD, startTimeY, startTimeM, startTimeD) then -- invalidate end time if it precedes start time endTimeY = nil endTimeM = nil endTimeD = nil end if self.periods[1] then -- future if startTimeY and datePrecedesDate(self.atDate[1], self.atDate[2], self.atDate[3], startTimeY, startTimeM, startTimeD) then return true end end if self.periods[2] then -- current if (startTimeY == nil or not datePrecedesDate(self.atDate[1], self.atDate[2], self.atDate[3], startTimeY, startTimeM, startTimeD)) and (endTimeY == nil or datePrecedesDate(self.atDate[1], self.atDate[2], self.atDate[3], endTimeY, endTimeM, endTimeD)) then return true end end if self.periods[3] then -- former if endTimeY and not datePrecedesDate(self.atDate[1], self.atDate[2], self.atDate[3], endTimeY, endTimeM, endTimeD) then return true end end return false end function Config:processFlag(flag) if not flag then return false end if flag == p.flags.linked then self.curState.linked = true return true elseif flag == p.flags.raw then self.curState.rawValue = true if self.curState == self.states[parameters.reference] then -- raw reference values end with periods and require a separator (other than none) self.separators["sep%r"][1] = {" "} end return true elseif flag == p.flags.short then self.curState.shortName = true return true elseif flag == p.flags.multilanguage then self.curState.anyLanguage = true return true elseif flag == p.flags.unit then self.curState.unitOnly = true return true elseif flag == p.flags.mdy then self.mdyDate = true return true elseif flag == p.flags.single then self.singleClaim = true return true elseif flag == p.flags.sourced then self.sourcedOnly = true return true elseif flag == p.flags.edit then self.editable = true return true elseif flag == p.flags.editAtEnd then self.editable = true self.editAtEnd = true return true elseif flag == p.flags.best or flag:match('^'..p.flags.preferred..'[+-]?$') or flag:match('^'..p.flags.normal..'[+-]?$') or flag:match('^'..p.flags.deprecated..'[+-]?$') then self:setRank(flag) return true elseif flag == p.flags.future or flag == p.flags.current or flag == p.flags.former then self:setPeriod(flag) return true elseif flag == "" then -- ignore empty flags and carry on return true else return false end end function Config:processFlagOrCommand(flag) local param = "" if not flag then return false end if flag == p.claimCommands.property or flag == p.claimCommands.properties then param = parameters.property elseif flag == p.claimCommands.qualifier or flag == p.claimCommands.qualifiers then self.states.qualifiersCount = self.states.qualifiersCount + 1 param = parameters.qualifier .. self.states.qualifiersCount self.separators["sep"..param] = {copyTable(defaultSeparators["sep%q\\d"])} elseif flag == p.claimCommands.reference or flag == p.claimCommands.references then param = parameters.reference else return self:processFlag(flag) end if self.states[param] then return false end -- create a new state for each command self.states[param] = State:new(self, param) -- use "%x" as the general parameter name self.states[param].parsedFormat = parseFormat(parameters.general) -- will be overwritten for param=="%p" -- set the separator self.states[param].separator = self.separators["sep"..param] -- will be nil for param=="%p", which will be set separately if flag == p.claimCommands.property or flag == p.claimCommands.qualifier or flag == p.claimCommands.reference then self.states[param].singleValue = true end self.curState = self.states[param] return true end function Config:processSeparators(args) local sep for i, v in pairs(self.separators) do if args[i] then sep = replaceSpecialChars(args[i]) if sep ~= "" then self.separators[i][1] = {sep} else self.separators[i][1] = nil end end end end function Config:setFormatAndSeparators(state, parsedFormat) state.parsedFormat = parsedFormat state.separator = self.separators["sep"] state.movSeparator = self.separators["sep"..parameters.separator] state.puncMark = self.separators["punc"] end -- determines if a claim has references by prefetching them from the claim using getReferences, -- which applies some filtering that determines if a reference is actually returned, -- and caches the references for later use function State:isSourced(claim) self.conf.prefetchedRefs = self:getReferences(claim) return (#self.conf.prefetchedRefs > 0) end function State:resetCaches() -- any prefetched references of the previous claim must not be used self.conf.prefetchedRefs = nil end function State:claimMatches(claim) local matches, rankPos -- first of all, reset any cached values used for the previous claim self:resetCaches() -- if a property value was given, check if it matches the claim's property value if self.conf.propertyValue then matches = self.conf:snakEqualsValue(claim.mainsnak, self.conf.propertyValue) else matches = true end -- if any qualifier values were given, check if each matches one of the claim's qualifier values for i, v in pairs(self.conf.qualifierIDsAndValues) do matches = (matches and self.conf:qualifierMatches(claim, i, v)) end -- check if the claim's rank and time period match rankPos = rankTable[claim.rank] or 4 matches = (matches and self.conf:rankMatches(rankPos) and self.conf:timeMatches(claim)) -- if only claims with references must be returned, check if this one has any if self.conf.sourcedOnly then matches = (matches and self:isSourced(claim)) -- prefetches and caches references end return matches, rankPos end function State:out() local result -- collection of arrays with value objects local valuesArray -- array with value objects local sep = nil -- value object local out = {} -- array with value objects local function walk(formatTable, result) local valuesArray = {} -- array with value objects for i, v in pairs(formatTable.req) do if not result[i] or not result[i][1] then -- we've got no result for a parameter that is required on this level, -- so skip this level (and its children) by returning an empty result return {} end end for _, v in ipairs(formatTable) do if v.param then valuesArray = mergeArrays(valuesArray, result[v.str]) elseif v.str ~= "" then valuesArray[#valuesArray + 1] = {v.str} end if v.child then valuesArray = mergeArrays(valuesArray, walk(v.child, result)) end end return valuesArray end -- iterate through the results from back to front, so that we know when to add separators for i = #self.results, 1, -1 do result = self.results[i] -- if there is already some output, then add the separators if #out > 0 then sep = self.separator[1] -- fixed separator result[parameters.separator] = {self.movSeparator[1]} -- movable separator else sep = nil result[parameters.separator] = {self.puncMark[1]} -- optional punctuation mark end valuesArray = walk(self.parsedFormat, result) if #valuesArray > 0 then if sep then valuesArray[#valuesArray + 1] = sep end out = mergeArrays(valuesArray, out) end end -- reset state before next iteration self.results = {} return out end -- level 1 hook function State:getProperty(claim) local value = {self:getValue(claim.mainsnak)} -- create one value object if #value > 0 then return {value} -- wrap the value object in an array and return it else return {} -- return empty array if there was no value end end -- level 1 hook function State:getQualifiers(claim, param) local qualifiers if claim.qualifiers then qualifiers = claim.qualifiers[self.conf.qualifierIDs[param]] end if qualifiers then -- iterate through claim's qualifier statements to collect their values; -- return array with multiple value objects return self.conf.states[param]:iterate(qualifiers, {[parameters.general] = hookNames[parameters.qualifier.."\\d"][2], count = 1}) -- pass qualifier state with level 2 hook else return {} -- return empty array end end -- level 2 hook function State:getQualifier(snak) local value = {self:getValue(snak)} -- create one value object if #value > 0 then return {value} -- wrap the value object in an array and return it else return {} -- return empty array if there was no value end end -- level 1 hook function State:getAllQualifiers(claim, param, result, hooks) local out = {} -- array with value objects local sep = self.conf.separators["sep"..parameters.qualifier][1] -- value object -- iterate through the output of the separate "qualifier(s)" commands for i = 1, self.conf.states.qualifiersCount do -- if a hook has not been called yet, call it now if not result[parameters.qualifier..i] then self:callHook(parameters.qualifier..i, hooks, claim, result) end -- if there is output for this particular "qualifier(s)" command, then add it if result[parameters.qualifier..i] and result[parameters.qualifier..i][1] then -- if there is already some output, then add the separator if #out > 0 and sep then out[#out + 1] = sep end out = mergeArrays(out, result[parameters.qualifier..i]) end end return out end -- level 1 hook function State:getReferences(claim) if self.conf.prefetchedRefs then -- return references that have been prefetched by isSourced return self.conf.prefetchedRefs end if claim.references then -- iterate through claim's reference statements to collect their values; -- return array with multiple value objects return self.conf.states[parameters.reference]:iterate(claim.references, {[parameters.general] = hookNames[parameters.reference][2], count = 1}) -- pass reference state with level 2 hook else return {} -- return empty array end end -- level 2 hook function State:getReference(statement) local key, citeWeb, citeQ, label local params = {} local citeParams = {['web'] = {}, ['q'] = {}} local citeMismatch = {} local useCite = nil local useParams = nil local value = "" local ref = {} local version = 1 -- increment this each time the below logic is changed to avoid conflict errors if statement.snaks then -- don't include "imported from", which is added by a bot if statement.snaks[aliasesP.importedFrom] then statement.snaks[aliasesP.importedFrom] = nil end -- don't include "inferred from", which is added by a bot if statement.snaks[aliasesP.inferredFrom] then statement.snaks[aliasesP.inferredFrom] = nil end -- don't include "type of reference" if statement.snaks[aliasesP.typeOfReference] then statement.snaks[aliasesP.typeOfReference] = nil end -- don't include "image" to prevent littering if statement.snaks[aliasesP.image] then statement.snaks[aliasesP.image] = nil end -- don't include "language" if it is equal to the local one if self:getReferenceDetail(statement.snaks, aliasesP.language) == self.conf.langName then statement.snaks[aliasesP.language] = nil end -- retrieve all the parameters for i in pairs(statement.snaks) do label = "" -- multiple authors may be given if i == aliasesP.author then params[i] = self:getReferenceDetails(statement.snaks, i, false, self.linked, true) -- link = true/false, anyLang = true else params[i] = {self:getReferenceDetail(statement.snaks, i, false, (self.linked or (i == aliasesP.statedIn)) and (statement.snaks[i][1].datatype ~= 'url'), true)} -- link = true/false, anyLang = true end if #params[i] == 0 then params[i] = nil else if statement.snaks[i][1].datatype == 'external-id' then key = "external-id" label = self.conf:getLabel(i) if label ~= "" then label = label .. " " end else key = i end -- add the parameter to each matching type of citation for j in pairs(citeParams) do -- do so if there was no mismatch with a previous parameter if not citeMismatch[j] then -- check if this parameter is not mismatching itself if i18n['cite'][j][key] then -- continue if an option is available in the corresponding cite template if i18n['cite'][j][key] ~= "" then citeParams[j][i18n['cite'][j][key]] = label .. params[i][1] -- if there are multiple parameter values (authors), add those too for k=2, #params[i] do citeParams[j][i18n['cite'][j][key]..k] = label .. params[i][k] end end else citeMismatch[j] = true end end end end end -- get title of general template for citing web references citeWeb = split(mw.wikibase.getSitelink(aliasesQ.citeWeb) or "", ":")[2] -- split off namespace from front -- get title of template that expands stated-in references into citations citeQ = split(mw.wikibase.getSitelink(aliasesQ.citeQ) or "", ":")[2] -- split off namespace from front -- (1) use the general template for citing web references if there is a match and if at least both "reference URL" and "title" are present if citeWeb and not citeMismatch['web'] and citeParams['web'][i18n['cite']['web'][aliasesP.referenceURL]] and citeParams['web'][i18n['cite']['web'][aliasesP.title]] then useCite = citeWeb useParams = citeParams['web'] -- (2) use the template that expands stated-in references into citations if there is a match and if at least "stated in" is present elseif citeQ and not citeMismatch['q'] and citeParams['q'][i18n['cite']['q'][aliasesP.statedIn]] then -- we need the raw "stated in" Q-identifier for the this template citeParams['q'][i18n['cite']['q'][aliasesP.statedIn]] = self:getReferenceDetail(statement.snaks, aliasesP.statedIn, true) -- raw = true useCite = citeQ useParams = citeParams['q'] end if useCite and useParams then -- if this module is being substituted then build a regular template call, otherwise expand the template if mw.isSubsting() then for i, v in pairs(useParams) do value = value .. "|" .. i .. "=" .. v end value = "{{" .. useCite .. value .. "}}" else value = mw.getCurrentFrame():expandTemplate{title=useCite, args=useParams} end -- (3) else, do some default rendering of name-value pairs, but only if at least "stated in", "reference URL" or "title" is present elseif params[aliasesP.statedIn] or params[aliasesP.referenceURL] or params[aliasesP.title] then citeParams['default'] = {} -- start by adding authors up front if params[aliasesP.author] and #params[aliasesP.author] > 0 then citeParams['default'][#citeParams['default'] + 1] = table.concat(params[aliasesP.author], " & ") end -- combine "reference URL" and "title" into one link if both are present if params[aliasesP.referenceURL] and params[aliasesP.title] then citeParams['default'][#citeParams['default'] + 1] = '[' .. params[aliasesP.referenceURL][1] .. ' "' .. params[aliasesP.title][1] .. '"]' elseif params[aliasesP.referenceURL] then citeParams['default'][#citeParams['default'] + 1] = params[aliasesP.referenceURL][1] elseif params[aliasesP.title] then citeParams['default'][#citeParams['default'] + 1] = '"' .. params[aliasesP.title][1] .. '"' end -- then add "stated in" if params[aliasesP.statedIn] then citeParams['default'][#citeParams['default'] + 1] = "''" .. params[aliasesP.statedIn][1] .. "''" end -- remove previously added parameters so that they won't be added a second time params[aliasesP.author] = nil params[aliasesP.referenceURL] = nil params[aliasesP.title] = nil params[aliasesP.statedIn] = nil -- add the rest of the parameters for i, v in pairs(params) do i = self.conf:getLabel(i) if i ~= "" then citeParams['default'][#citeParams['default'] + 1] = i .. ": " .. v[1] end end value = table.concat(citeParams['default'], "; ") if value ~= "" then value = value .. "." end end if value ~= "" then value = {value} -- create one value object if not self.rawValue then -- this should become a <ref> tag, so save the reference's hash for later value.refHash = "wikidata-" .. statement.hash .. "-v" .. (tonumber(i18n['cite']['version']) + version) end ref = {value} -- wrap the value object in an array end end return ref end -- gets a detail of one particular type for a reference function State:getReferenceDetail(snaks, dType, raw, link, anyLang) local switchLang = anyLang local value = nil if not snaks[dType] then return nil end -- if anyLang, first try the local language and otherwise any language repeat for _, v in ipairs(snaks[dType]) do value = self.conf:getValue(v, raw, link, false, anyLang and not switchLang, false, true) -- noSpecial = true if value then break end end if value or not anyLang then break end switchLang = not switchLang until anyLang and switchLang return value end -- gets the details of one particular type for a reference function State:getReferenceDetails(snaks, dType, raw, link, anyLang) local values = {} if not snaks[dType] then return {} end for _, v in ipairs(snaks[dType]) do -- if nil is returned then it will not be added to the table values[#values + 1] = self.conf:getValue(v, raw, link, false, anyLang, false, true) -- noSpecial = true end return values end -- level 1 hook function State:getAlias(object) local value = object.value local title = nil if value and self.linked then if self.conf.entityID:sub(1,1) == "Q" then title = mw.wikibase.getSitelink(self.conf.entityID) elseif self.conf.entityID:sub(1,1) == "P" then title = "d:Property:" .. self.conf.entityID end if title then value = buildWikilink(title, value) end end value = {value} -- create one value object if #value > 0 then return {value} -- wrap the value object in an array and return it else return {} -- return empty array if there was no value end end -- level 1 hook function State:getBadge(value) value = self.conf:getLabel(value, self.rawValue, self.linked, self.shortName) if value == "" then value = nil end value = {value} -- create one value object if #value > 0 then return {value} -- wrap the value object in an array and return it else return {} -- return empty array if there was no value end end function State:callHook(param, hooks, statement, result) local valuesArray, refHash -- call a parameter's hook if it has been defined and if it has not been called before if not result[param] and hooks[param] then valuesArray = self[hooks[param]](self, statement, param, result, hooks) -- array with value objects -- add to the result if #valuesArray > 0 then result[param] = valuesArray result.count = result.count + 1 else result[param] = {} -- an empty array to indicate that we've tried this hook already return true -- miss == true end end return false end -- iterate through claims, claim's qualifiers or claim's references to collect values function State:iterate(statements, hooks, matchHook) matchHook = matchHook or alwaysTrue local matches = false local rankPos = nil local result, gotRequired for _, v in ipairs(statements) do -- rankPos will be nil for non-claim statements (e.g. qualifiers, references, etc.) matches, rankPos = matchHook(self, v) if matches then result = {count = 0} -- collection of arrays with value objects local function walk(formatTable) local miss for i2, v2 in pairs(formatTable.req) do -- call a hook, adding its return value to the result miss = self:callHook(i2, hooks, v, result) if miss then -- we miss a required value for this level, so return false return false end if result.count == hooks.count then -- we're done if all hooks have been called; -- returning at this point breaks the loop return true end end for _, v2 in ipairs(formatTable) do if result.count == hooks.count then -- we're done if all hooks have been called; -- returning at this point prevents further childs from being processed return true end if v2.child then walk(v2.child) end end return true end gotRequired = walk(self.parsedFormat) -- only append the result if we got values for all required parameters on the root level if gotRequired then -- if we have a rankPos (only with matchHook() for complete claims), then update the foundRank if rankPos and self.conf.foundRank > rankPos then self.conf.foundRank = rankPos end -- append the result self.results[#self.results + 1] = result -- break if we only need a single value if self.singleValue then break end end end end return self:out() end local function getEntityId(arg, eid, page, allowOmitPropPrefix) local id = nil local prop = nil if arg then if arg:sub(1,1) == ":" then page = arg eid = nil elseif arg:sub(1,1):upper() == "Q" or arg:sub(1,9):lower() == "property:" or allowOmitPropPrefix then eid = arg page = nil else prop = arg end end if eid then if eid:sub(1,9):lower() == "property:" then id = replaceAlias(mw.text.trim(eid:sub(10))) if id:sub(1,1):upper() ~= "P" then id = "" end else id = replaceAlias(eid) end elseif page then if page:sub(1,1) == ":" then page = mw.text.trim(page:sub(2)) end id = mw.wikibase.getEntityIdForTitle(page) or "" end if not id then id = mw.wikibase.getEntityIdForCurrentPage() or "" end id = id:upper() if not mw.wikibase.isValidEntityId(id) then id = "" end return id, prop end local function nextArg(args) local arg = args[args.pointer] if arg then args.pointer = args.pointer + 1 return mw.text.trim(arg) else return nil end end local function claimCommand(args, funcName) local cfg = Config:new() cfg:processFlagOrCommand(funcName) -- process first command (== function name) local lastArg, parsedFormat, formatParams, claims, value local hooks = {count = 0} -- set the date if given; -- must come BEFORE processing the flags if args[p.args.date] then cfg.atDate = {parseDate(args[p.args.date])} cfg.periods = {false, true, false} -- change default time constraint to 'current' end -- process flags and commands repeat lastArg = nextArg(args) until not cfg:processFlagOrCommand(lastArg) -- get the entity ID from either the positional argument, the eid argument or the page argument cfg.entityID, cfg.propertyID = getEntityId(lastArg, args[p.args.eid], args[p.args.page]) if cfg.entityID == "" then return "" -- we cannot continue without a valid entity ID end cfg.entity = mw.wikibase.getEntity(cfg.entityID) if not cfg.propertyID then cfg.propertyID = nextArg(args) end cfg.propertyID = replaceAlias(cfg.propertyID) if not cfg.entity or not cfg.propertyID then return "" -- we cannot continue without an entity or a property ID end cfg.propertyID = cfg.propertyID:upper() if not cfg.entity.claims or not cfg.entity.claims[cfg.propertyID] then return "" -- there is no use to continue without any claims end claims = cfg.entity.claims[cfg.propertyID] if cfg.states.qualifiersCount > 0 then -- do further processing if "qualifier(s)" command was given if #args - args.pointer + 1 > cfg.states.qualifiersCount then -- claim ID or literal value has been given cfg.propertyValue = nextArg(args) end for i = 1, cfg.states.qualifiersCount do -- check if given qualifier ID is an alias and add it cfg.qualifierIDs[parameters.qualifier..i] = replaceAlias(nextArg(args) or ""):upper() end elseif cfg.states[parameters.reference] then -- do further processing if "reference(s)" command was given cfg.propertyValue = nextArg(args) end -- check for special property value 'somevalue' or 'novalue' if cfg.propertyValue then cfg.propertyValue = replaceSpecialChars(cfg.propertyValue) if cfg.propertyValue ~= "" and mw.text.trim(cfg.propertyValue) == "" then cfg.propertyValue = " " -- single space represents 'somevalue', whereas empty string represents 'novalue' else cfg.propertyValue = mw.text.trim(cfg.propertyValue) end end -- parse the desired format, or choose an appropriate format if args["format"] then parsedFormat, formatParams = parseFormat(args["format"]) elseif cfg.states.qualifiersCount > 0 then -- "qualifier(s)" command given if cfg.states[parameters.property] then -- "propert(y|ies)" command given parsedFormat, formatParams = parseFormat(formats.propertyWithQualifier) else parsedFormat, formatParams = parseFormat(formats.qualifier) end elseif cfg.states[parameters.property] then -- "propert(y|ies)" command given parsedFormat, formatParams = parseFormat(formats.property) else -- "reference(s)" command given parsedFormat, formatParams = parseFormat(formats.reference) end -- if a "qualifier(s)" command and no "propert(y|ies)" command has been given, make the movable separator a semicolon if cfg.states.qualifiersCount > 0 and not cfg.states[parameters.property] then cfg.separators["sep"..parameters.separator][1] = {";"} end -- if only "reference(s)" has been given, set the default separator to none (except when raw) if cfg.states[parameters.reference] and not cfg.states[parameters.property] and cfg.states.qualifiersCount == 0 and not cfg.states[parameters.reference].rawValue then cfg.separators["sep"][1] = nil end -- if exactly one "qualifier(s)" command has been given, make "sep%q" point to "sep%q1" to make them equivalent if cfg.states.qualifiersCount == 1 then cfg.separators["sep"..parameters.qualifier] = cfg.separators["sep"..parameters.qualifier.."1"] end -- process overridden separator values; -- must come AFTER tweaking the default separators cfg:processSeparators(args) -- define the hooks that should be called (getProperty, getQualifiers, getReferences); -- only define a hook if both its command ("propert(y|ies)", "reference(s)", "qualifier(s)") and its parameter ("%p", "%r", "%q1", "%q2", "%q3") have been given for i, v in pairs(cfg.states) do -- e.g. 'formatParams["%q1"] or formatParams["%q"]' to define hook even if "%q1" was not defined to be able to build a complete value for "%q" if formatParams[i] or formatParams[i:sub(1, 2)] then hooks[i] = getHookName(i, 1) hooks.count = hooks.count + 1 end end -- the "%q" parameter is not attached to a state, but is a collection of the results of multiple states (attached to "%q1", "%q2", "%q3", ...); -- so if this parameter is given then this hook must be defined separately, but only if at least one "qualifier(s)" command has been given if formatParams[parameters.qualifier] and cfg.states.qualifiersCount > 0 then hooks[parameters.qualifier] = getHookName(parameters.qualifier, 1) hooks.count = hooks.count + 1 end -- create a state for "properties" if it doesn't exist yet, which will be used as a base configuration for each claim iteration; -- must come AFTER defining the hooks if not cfg.states[parameters.property] then cfg.states[parameters.property] = State:new(cfg, parameters.property) -- if the "single" flag has been given then this state should be equivalent to "property" (singular) if cfg.singleClaim then cfg.states[parameters.property].singleValue = true end end -- if the "sourced" flag has been given then create a state for "reference" if it doesn't exist yet, using default values, -- which must exist in order to be able to determine if a claim has any references; -- must come AFTER defining the hooks if cfg.sourcedOnly and not cfg.states[parameters.reference] then cfg:processFlagOrCommand(p.claimCommands.reference) -- use singular "reference" to minimize overhead end -- set the parsed format and the separators (and optional punctuation mark); -- must come AFTER creating the additonal states cfg:setFormatAndSeparators(cfg.states[parameters.property], parsedFormat) -- process qualifier matching values, analogous to cfg.propertyValue for i, v in pairs(args) do i = tostring(i) if i:match('^[Pp]%d+$') or aliasesP[i] then v = replaceSpecialChars(v) -- check for special qualifier value 'somevalue' if v ~= "" and mw.text.trim(v) == "" then v = " " -- single space represents 'somevalue' end cfg.qualifierIDsAndValues[replaceAlias(i):upper()] = v end end -- first sort the claims on rank to pre-define the order of output (preferred first, then normal, then deprecated) claims = sortOnRank(claims) -- then iterate through the claims to collect values value = cfg:concatValues(cfg.states[parameters.property]:iterate(claims, hooks, State.claimMatches)) -- pass property state with level 1 hooks and matchHook -- if desired, add a clickable icon that may be used to edit the returned values on Wikidata if cfg.editable and value ~= "" then value = value .. cfg:getEditIcon() end return value end local function generalCommand(args, funcName) local cfg = Config:new() cfg.curState = State:new(cfg) local lastArg local value = nil repeat lastArg = nextArg(args) until not cfg:processFlag(lastArg) -- get the entity ID from either the positional argument, the eid argument or the page argument cfg.entityID = getEntityId(lastArg, args[p.args.eid], args[p.args.page], true) if cfg.entityID == "" or not mw.wikibase.entityExists(cfg.entityID) then return "" -- we cannot continue without an entity end -- serve according to the given command if funcName == p.generalCommands.label then value = cfg:getLabel(cfg.entityID, cfg.curState.rawValue, cfg.curState.linked, cfg.curState.shortName) elseif funcName == p.generalCommands.title then cfg.inSitelinks = true if cfg.entityID:sub(1,1) == "Q" then value = mw.wikibase.getSitelink(cfg.entityID) end if cfg.curState.linked and value then value = buildWikilink(value) end elseif funcName == p.generalCommands.description then value = mw.wikibase.getDescription(cfg.entityID) else local parsedFormat, formatParams local hooks = {count = 0} cfg.entity = mw.wikibase.getEntity(cfg.entityID) if funcName == p.generalCommands.alias or funcName == p.generalCommands.badge then cfg.curState.singleValue = true end if funcName == p.generalCommands.alias or funcName == p.generalCommands.aliases then if not cfg.entity.aliases or not cfg.entity.aliases[cfg.langCode] then return "" -- there is no use to continue without any aliasses end local aliases = cfg.entity.aliases[cfg.langCode] -- parse the desired format, or parse the default aliases format if args["format"] then parsedFormat, formatParams = parseFormat(args["format"]) else parsedFormat, formatParams = parseFormat(formats.alias) end -- process overridden separator values; -- must come AFTER tweaking the default separators cfg:processSeparators(args) -- define the hook that should be called (getAlias); -- only define the hook if the parameter ("%a") has been given if formatParams[parameters.alias] then hooks[parameters.alias] = getHookName(parameters.alias, 1) hooks.count = hooks.count + 1 end -- set the parsed format and the separators (and optional punctuation mark) cfg:setFormatAndSeparators(cfg.curState, parsedFormat) -- iterate to collect values value = cfg:concatValues(cfg.curState:iterate(aliases, hooks)) elseif funcName == p.generalCommands.badge or funcName == p.generalCommands.badges then if not cfg.entity.sitelinks or not cfg.entity.sitelinks[cfg.siteID] or not cfg.entity.sitelinks[cfg.siteID].badges then return "" -- there is no use to continue without any badges end local badges = cfg.entity.sitelinks[cfg.siteID].badges cfg.inSitelinks = true -- parse the desired format, or parse the default aliases format if args["format"] then parsedFormat, formatParams = parseFormat(args["format"]) else parsedFormat, formatParams = parseFormat(formats.badge) end -- process overridden separator values; -- must come AFTER tweaking the default separators cfg:processSeparators(args) -- define the hook that should be called (getBadge); -- only define the hook if the parameter ("%b") has been given if formatParams[parameters.badge] then hooks[parameters.badge] = getHookName(parameters.badge, 1) hooks.count = hooks.count + 1 end -- set the parsed format and the separators (and optional punctuation mark) cfg:setFormatAndSeparators(cfg.curState, parsedFormat) -- iterate to collect values value = cfg:concatValues(cfg.curState:iterate(badges, hooks)) end end value = value or "" if cfg.editable and value ~= "" then -- if desired, add a clickable icon that may be used to edit the returned value on Wikidata value = value .. cfg:getEditIcon() end return value end -- modules that include this module should call the functions with an underscore prepended, e.g.: p._property(args) local function establishCommands(commandList, commandFunc) for _, commandName in pairs(commandList) do local function wikitextWrapper(frame) local args = copyTable(frame.args) args.pointer = 1 loadI18n(aliasesP, frame) return commandFunc(args, commandName) end p[commandName] = wikitextWrapper local function luaWrapper(args) args = copyTable(args) args.pointer = 1 loadI18n(aliasesP) return commandFunc(args, commandName) end p["_" .. commandName] = luaWrapper end end establishCommands(p.claimCommands, claimCommand) establishCommands(p.generalCommands, generalCommand) -- main function that is supposed to be used by wrapper templates function p.main(frame) local f, args loadI18n(aliasesP, frame) -- get the parent frame to take the arguments that were passed to the wrapper template frame = frame:getParent() or frame if not frame.args[1] then throwError("no-function-specified") end f = mw.text.trim(frame.args[1]) if f == "main" then throwError("main-called-twice") end assert(p["_"..f], errorText('no-such-function', f)) -- copy arguments from immutable to mutable table args = copyTable(frame.args) -- remove the function name from the list table.remove(args, 1) return p["_"..f](args) end return p d676bdka4cnkgqhgqc73ti65xl5mngq Modulo:Wd/i18n 828 21522 367411 367410 2020-06-05T18:53:43Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:BC9B:F133:F045:880D Scribunto text/plain -- The values and functions in this submodule should be localized per wiki. local p = {} function p.init(aliasesP) p = { ["errors"] = { ["unknown-data-type"] = "Tipu di dati scunnisciutu o micca suppurtatu '$1'.", ["missing-required-parameter"] = "Nisunu parametru necessariu definitu, ci ne vole almenu unu", ["extra-required-parameter"] = "U paràmetru '$1' deve esse definitu cum'è ozzionale", ["no-function-specified"] = "Duvete specificà una funzione per chjamà", -- equal to the standard module error message ["main-called-twice"] = 'A funzione "principale" o "main") ùn pò esse chjamata duie volte', ["no-such-function"] = 'A funzione "$1" ùn esiste micca' -- equal to the standard module error message }, ["info"] = { ["edit-on-wikidata"] = "Edità quessa nantu à Wikidata" }, ["numeric"] = { ["decimal-mark"] = ".", ["delimiter"] = "," }, ["datetime"] = { ["prefixes"] = { ["decade-period"] = "" }, ["suffixes"] = { ["millennium"] = "millenniu", ["century"] = "seculu", ["million-years"] = "millioni d'anni", ["billion-years"] = "miliardi d’anni", ["year"] = "annu", ["years"] = "anni" }, ["julian-calendar"] = "Calendariu di Giuulianu", -- linked page title ["julian"] = "Giulianu", ["BCE"] = "BCE", ["CE"] = "CE", ["common-era"] = "Era cumuna" -- linked page title }, ["coord"] = { ["latitude-north"] = "N", ["latitude-south"] = "S", ["longitude-east"] = "E", ["longitude-west"] = "W", ["degrees"] = "°", ["minutes"] = "'", ["seconds"] = '"', ["separator"] = ", " }, ["values"] = { ["unknown"] = "scunnisciutu", ["none"] = "nimu" }, ["cite"] = { ["version"] = "2", -- increment this each time the below parameters are changed to avoid conflict errors ["web"] = { -- <= left side: all allowed reference properties for *web page sources* per https://www.wikidata.org/wiki/Help:Sources -- => right side: corresponding parameter names in (equivalent of) [[:en:Template:Cite web]] (if non-existent, keep empty i.e. "") [aliasesP.statedIn] = "situ web", [aliasesP.referenceURL] = "url", [aliasesP.publicationDate] = "data", [aliasesP.retrieved] = "data di accessu", [aliasesP.title] = "titulu", [aliasesP.archiveURL] = "url d'archiviu", [aliasesP.archiveDate] = "archive-date", [aliasesP.language] = "linguaghju", [aliasesP.author] = "autore", -- existence of author1, author2, author3, etc. is assumed [aliasesP.publisher] = "editore", [aliasesP.quote] = "citazione", [aliasesP.pages] = "pagine" -- extra option }, ["q"] = { -- <= left side: all allowed reference properties for *sources other than web pages* per https://www.wikidata.org/wiki/Help:Sources -- => right side: corresponding parameter names in (equivalent of) [[:en:Template:Cite Q]] (if non-existent, keep empty i.e. "") [aliasesP.statedIn] = "1", [aliasesP.pages] = "pagine", [aliasesP.column] = "at", [aliasesP.chapter] = "capitulu", [aliasesP.sectionVerseOrParagraph] = "sezzione", ["external-id"] = "id", -- used for any type of database property ID [aliasesP.title] = "titulu", [aliasesP.publicationDate] = "data", [aliasesP.retrieved] = "data di accessu" } } } p.getOrdinalSuffix = function(num) if tostring(num):sub(-2,-2) == '1' then return "th" -- 10th, 11th, 12th, 13th, ... 19th end num = tostring(num):sub(-1) if num == '1' then return "st" elseif num == '2' then return "nd" elseif num == '3' then return "rd" else return "th" end end p.addDelimiters = function(n) local left, num, right = string.match(n, "^([^%d]*%d)(%d*)(.-)$") if left and num and right then return left .. (num:reverse():gsub("(%d%d%d)", "%1" .. p['numeric']['delimiter']):reverse()) .. right else return n end end return p end return p mj8ol9ysihwt9pvsy5wp3lck9e6w3u8 Modulo:Webarchive 828 21523 367409 367408 2020-06-05T18:31:59Z Anfrx 16583 Scribunto text/plain --[[ ---------------------------------- Lua module implementing the {{webarchive}} template. A merger of the functionality of three templates: {{wayback}}, {{webcite}} and {{cite archives}} ]] --[[--------------------------< D E P E N D E N C I E S >------------------------------------------------------ ]] require('Modulo:No globals'); local getArgs = require ('Modulo:Arguments').getArgs; --[[--------------------------< F O R W A R D D E C L A R A T I O N S >-------------------------------------- ]] local categories = {}; -- category names local config = {}; -- global configuration settings local digits = {}; -- for i18n; table that translates local-wiki digits to western digits local err_warn_msgs = {}; -- error and warning messages local excepted_pages = {}; local month_num = {}; -- for i18n; table that translates local-wiki month names to western digits local prefixes = {}; -- service provider tail string prefixes local services = {}; -- archive service provider data from local s_text = {}; -- table of static text strings used to build final rendering local uncategorized_namespaces = {}; -- list of namespaces that we should not categorize local uncategorized_subpages = {}; -- list of subpages that should not be categorized --[[--------------------------< P A G E S C O P E I D E N T I F I E R S >---------------------------------- ]] local non_western_digits; -- boolean flag set true when data.digits.enable is true local this_page = mw.title.getCurrentTitle(); local track = {}; -- Associative array to hold tracking categories local ulx = {}; -- Associative array to hold template data --[[--------------------------< S U B S T I T U T E >---------------------------------------------------------- Populates numbered arguments in a message string using an argument table. ]] local function substitute (msg, args) return args and mw.message.newRawMessage (msg, args):plain() or msg; end --[[--------------------------< tableLength >----------------------- Given a 1-D table, return number of elements ]] local function tableLength(T) local count = 0 for _ in pairs(T) do count = count + 1 end return count end --[=[-------------------------< M A K E _ W I K I L I N K >---------------------------------------------------- Makes a wikilink; when both link and display text is provided, returns a wikilink in the form [[L|D]]; if only link is provided, returns a wikilink in the form [[L]]; if neither are provided or link is omitted, returns an empty string. ]=] local function make_wikilink (link, display, no_link) if nil == no_link then if link and ('' ~= link) then if display and ('' ~= display) then return table.concat ({'[[', link, '|', display, ']]'}); else return table.concat ({'[[', link, ']]'}); end end return display or ''; -- link not set so return the display text else -- no_link if display and ('' ~= display) then -- if there is display text return display; -- return that else return link or ''; -- return the target article name or empty string end end end --[[--------------------------< createTracking >----------------------- Return data in track[] ie. tracking categories ]] local function createTracking() if not excepted_pages[this_page.fullText] then -- namespace:title/fragment is allowed to be categorized (typically this module's / template's testcases page(s)) if uncategorized_namespaces[this_page.nsText] then return ''; -- this page not to be categorized so return empty string end for _,v in ipairs (uncategorized_subpages) do -- cycle through page name patterns if this_page.text:match (v) then -- test page name against each pattern return ''; -- this subpage type not to be categorized so return empty string end end end local out = {}; if tableLength(track) > 0 then for key, _ in pairs(track) do -- loop through table table.insert (out, make_wikilink (key)); -- and convert category names to links end end return table.concat (out); -- concat into one big string; empty string if table is empty end --[[--------------------------< inlineError >----------------------- Critical error. Render output completely in red. Add to tracking category. This function called as the last thing before abandoning this module ]] local function inlineError (msg, args) track[categories.error] = 1 return table.concat ({ '<span style="font-size:100%" class="error citation-comment">Error in ', -- open the error message span config.tname, -- insert the local language template name ' template: ', substitute (msg, args), -- insert the formatted error message '.</span>', -- close the span createTracking() -- add the category }) end --[[--------------------------< inlineRed >----------------------- Render a text fragment in red, such as a warning as part of the final output. Add tracking category. ]] local function inlineRed(msg, trackmsg) if trackmsg == "warning" then track[categories.warning] = 1; elseif trackmsg == "error" then track[categories.error] = 1; end return '<span style="font-size:100%" class="error citation-comment">' .. msg .. '</span>' end --[[--------------------------< base62 >----------------------- Convert base-62 to base-10 Credit: https://de.wikipedia.org/wiki/Modul:Expr ]] local function base62( value ) local r = 1 -- default return value is input value is malformed if value:match ('%W') then -- value must only be in the set [0-9a-zA-Z] return; -- nil return when value contains extraneous characters end local n = #value -- number of characters in value local k = 1 local c r = 0 for i = n, 1, -1 do -- loop through all characters in value from ls digit to ms digit c = value:byte( i, i ) if c >= 48 and c <= 57 then -- character is digit 0-9 c = c - 48 elseif c >= 65 and c <= 90 then -- character is ascii a-z c = c - 55 else -- must be ascii A-Z c = c - 61 end r = r + c * k -- accumulate this base62 character's value k = k * 62 -- bump for next end -- for i return r end --[[--------------------------< D E C O D E _ D A T E >-------------------------------------------------------- Given a date string, return it in iso format along with an indicator of the date's format. Except that month names must be recognizable as legitimate month names with proper capitalization, and that the date string must match one of the recognized date formats, no error checking is done here; return nil else ]] local function decode_date (date_str) local patterns = { ['dmy'] = {'^(%d%d?) +([^%s%d]+) +(%d%d%d%d)$', 'd', 'm', 'y'}, -- %a does not recognize unicode combining characters used by some languages ['mdy'] = {'^([^%s%d]+) (%d%d?), +(%d%d%d%d)$', 'm', 'd', 'y'}, ['ymd'] = {'^(%d%d%d%d) +([^%s%d]+) (%d%d?)$', 'y', 'm', 'd'}, -- not mos compliant at en.wiki but may be acceptible at other wikis }; local t = {}; if non_western_digits then -- this wiki uses non-western digits? date_str = mw.ustring.gsub (date_str, '%d', digits); -- convert this wiki's non-western digits to western digits end if date_str:match ('^%d%d%d%d%-%d%d%-%d%d$') then -- already an iso format date, return western digits form return date_str, 'iso'; end for k, v in pairs (patterns) do local c1, c2, c3 = mw.ustring.match (date_str, patterns[k][1]); -- c1 .. c3 are captured but we don't know what they hold if c1 then -- set on match t = { -- translate unspecified captures to y, m, and d [patterns[k][2]] = c1, -- fill the table of captures with the captures [patterns[k][3]] = c2, -- take index names from src_pattern table and assign sequential captures [patterns[k][4]] = c3, }; if month_num[t.m] then -- when month not already a number t.m = month_num[t.m]; -- replace valid month name with a number else return nil, 'iso'; -- not a valid date form because month not valid end return mw.ustring.format ('%.4d-%.2d-%.2d', t.y, t.m, t.d), k; -- return date in iso format end end return nil, 'iso'; -- date could not be decoded; return nil and default iso date end --[[--------------------------< makeDate >----------------------- Given year, month, day numbers, (zero-padded or not) return a full date in df format where df may be one of: mdy, dmy, iso, ymd on entry, year, month, day are presumed to be correct for the date that they represent; all are required in this module, makeDate() is sometimes given an iso-format date in year: makeDate (2018-09-20, nil, nil, df) this works because table.concat() sees only one table member ]] local function makeDate (year, month, day, df) local format = { ['dmy'] = 'j F Y', ['mdy'] = 'F j, Y', ['ymd'] = 'Y F j', ['iso'] = 'Y-m-d', }; local date = table.concat ({year, month, day}, '-'); -- assemble year-initial numeric-format date (zero padding not required here) if non_western_digits then --this wiki uses non-western digits? date = mw.ustring.gsub (date, '%d', digits); -- convert this wiki's non-western digits to western digits end return mw.getContentLanguage():formatDate (format[df], date); end --[[--------------------------< I S _ V A L I D _ D A T E >---------------------------------------------------- Returns true if date is after 31 December 1899 (why is 1900 the min year? shouldn't the internet's date-of-birth be min year?), not after today's date, and represents a valid date (29 February 2017 is not a valid date). Applies Gregorian leapyear rules. all arguments are required ]] local function is_valid_date (year, month, day) local days_in_month = {31, 28, 31, 30, 31, 30, 31, 31, 30, 31, 30, 31}; local month_length; local y, m, d; local today = os.date ('*t'); -- fetch a table of current date parts if not year or '' == year or not month or '' == month or not day or '' == day then return false; -- something missing end y = tonumber (year); m = tonumber (month); d = tonumber (day); if 1900 > y or today.year < y or 1 > m or 12 < m then -- year and month are within bounds TODO: 1900? return false; end if (2==m) then -- if February month_length = 28; -- then 28 days unless if (0==(y%4) and (0~=(y%100) or 0==(y%400))) then -- is a leap year? month_length = 29; -- if leap year then 29 days in February end else month_length=days_in_month[m]; end if 1 > d or month_length < d then -- day is within bounds return false; end -- here when date parts represent a valid date return os.time({['year']=y, ['month']=m, ['day']=d, ['hour']=0}) <= os.time(); -- date at midnight must be less than or equal to current date/time end --[[--------------------------< decodeWebciteDate >----------------------- Given a URI-path to Webcite (eg. /67xHmVFWP) return the encoded date in df format returns date string in df format - webcite date is a unix timestamp encoded as bae62 or the string 'query' ]] local function decodeWebciteDate(path, df) local dt = {}; local decode; dt = mw.text.split(path, "/") -- valid URL formats that are not base62 -- http://www.webcitation.org/query?id=1138911916587475 -- http://www.webcitation.org/query?url=http..&date=2012-06-01+21:40:03 -- http://www.webcitation.org/1138911916587475 -- http://www.webcitation.org/cache/73e53dd1f16cf8c5da298418d2a6e452870cf50e -- http://www.webcitation.org/getfile.php?fileid=1c46e791d68e89e12d0c2532cc3cf629b8bc8c8e if dt[2]:find ('query', 1, true) or dt[2]:find ('cache', 1, true) or dt[2]:find ('getfile', 1, true) or tonumber(dt[2]) then return 'query'; end decode = base62(dt[2]); -- base62 string -> exponential number if not decode then return nil; -- nil return when dt[2] contains characters not in %w end dt = os.date('*t', string.format("%d", decode):sub(1,10)) -- exponential number -> text -> first 10 characters (a unix timestamp) -> a table of date parts decode = makeDate (dt.year, dt.month, dt.day, 'iso'); -- date comparisons are all done in iso format with western digits if non_western_digits then --this wiki uses non-western digits? decode = mw.ustring.gsub (decode, '%d', digits); -- convert this wiki's non-western digits to western digits end return decode; end --[[--------------------------< decodeWaybackDate >----------------------- Given a URI-path to Wayback (eg. /web/20160901010101/http://example.com ) or Library of Congress Web Archives (/all/20160901010101/http://example.com) return the formatted date eg. "September 1, 2016" in df format Handle non-digits in snapshot ID such as "re_" and "-" and "*" returns two values: first value is one of these: valid date string in df format - wayback date is valid (including the text string 'index' when date is '/*/') empty string - wayback date is malformed (less than 8 digits, not a valid date) nil - wayback date is '/save/' or otherwise not a number second return value is an appropriate 'message' may or may not be formatted ]] local function decodeWaybackDate(path, df) local msg, snapdate; snapdate = path:gsub ('^/all/', ''):gsub ('^/web/', ''):gsub ('^/', ''); -- remove leading '/all/', leading '/web/' or leading '/' snapdate = snapdate:match ('^[^/]+'); -- get timestamp if snapdate == "*" then -- eg. /web/*/http.. or /all/*/http.. return 'index'; -- return indicator that this url has an index date end snapdate = snapdate:gsub ('%a%a_%d?$', ''):gsub ('%-', ''); -- from date, remove any trailing "re_", dashes msg = ''; if snapdate:match ('%*$') then -- a trailing '*' causes calendar display at archive .org snapdate = snapdate:gsub ('%*$', ''); -- remove so not part of length calc later msg = inlineRed (err_warn_msgs.ts_cal, 'warning'); -- make a message end if not tonumber(snapdate) then return nil, 'ts_nan'; -- return nil (fatal error flag) and message selector end local dlen = snapdate:len(); if dlen < 8 then -- we need 8 digits TODO: but shouldn't this be testing for 14 digits? return '', inlineRed (err_warn_msgs.ts_short, 'error'); -- return empty string and error message end local year, month, day = snapdate:match ('(%d%d%d%d)(%d%d)(%d%d)'); -- no need for snapdatelong here if not is_valid_date (year, month, day) then return '', inlineRed (err_warn_msgs.ts_date, 'error'); -- return empty string and error message end snapdate = table.concat ({year, month, day}, '-'); -- date comparisons are all done in iso format if 14 == dlen then return snapdate, msg; -- return date with message if any else return snapdate, msg .. inlineRed (err_warn_msgs.ts_len, 'warning'); -- return date with warning message(s) end end --[[--------------------------< decodeArchiveisDate >----------------------- Given an Archive.is "long link" URI-path (e.g. /2016.08.28-144552/http://example.com) return the date in df format (e.g. if df = dmy, return 28 August 2016) Handles "." and "-" in snapshot date, so 2016.08.28-144552 is same as 20160828144552 returns two values: first value is one of these: valid date string in df format - archive.is date is valid (including the text string 'short link' when url is the short form) empty string - wayback date is malformed (not a number, less than 8 digits, not a valid date) nil - wayback date is '/save/' second return value is an appropriate 'message' may or may not be formatted ]] local function decodeArchiveisDate(path, df) local snapdate if path:match ('^/%w+$') then -- short form url path is '/' followed by some number of base 62 digits and nothing else return "short link" -- e.g. http://archive.is/hD1qz end snapdate = mw.text.split (path, '/')[2]:gsub('[%.%-]', ''); -- get snapshot date, e.g. 2016.08.28-144552; remove periods and hyphens local dlen = string.len(snapdate) if dlen < 8 then -- we need 8 digits TODO: but shouldn't this be testing for 14 digits? return '', inlineRed (err_warn_msgs.ts_short, 'error'); -- return empty string and error message end local year, month, day = snapdate:match ('(%d%d%d%d)(%d%d)(%d%d)'); -- no need for snapdatelong here if not is_valid_date (year, month, day) then return '', inlineRed (err_warn_msgs.ts_date, 'error'); -- return empty string and error message end snapdate = table.concat ({year, month, day}, '-'); -- date comparisons are all done in iso format if 14 == dlen then return snapdate; -- return date else return snapdate, inlineRed (err_warn_msgs.ts_len, 'warning'); -- return date with warning message end end --[[--------------------------< serviceName >----------------------- Given a domain extracted by mw.uri.new() (eg. web.archive.org) set tail string and service ID ]] local function serviceName(host, no_link) local tracking; local index; host = host:lower():gsub ('^web%.(.+)', '%1'):gsub ('^www%.(.+)', '%1'); -- lowercase, remove web. and www. subdomains if services[host] then index = host; else for k, _ in pairs (services) do if host:find ('%f[%a]'..k:gsub ('([%.%-])', '%%%1')) then index = k; break; end end end if index then local out = {''}; -- empty string in [1] so that concatenated result has leading single space ulx.url1.service = services[index][4] or 'other'; tracking = services[index][5] or categories.other; -- build tail string if false == services[index][1] then -- select prefix table.insert (out, prefixes.at); elseif true == services[index][1] then table.insert (out, prefixes.atthe); else table.insert (out, services[index][1]); end table.insert (out, make_wikilink (services[index][2], services[index][3], no_link)); -- add article wikilink if services[index][6] then -- add tail postfix if it exists table.insert (out, services[index][6]); end ulx.url1.tail = table.concat (out, ' '); -- put it all together; result has leading space character else -- here when unknown archive ulx.url1.service = 'other'; tracking = categories.unknown; ulx.url1.tail = table.concat ({'', prefixes.at, host, inlineRed (err_warn_msgs.unknown_url, error)}, ' '); end track[tracking] = 1 end --[[--------------------------< parseExtraArgs >----------------------- Parse numbered arguments starting at 2, such as url2..url10, date2..date10, title2..title10 For example: {{webarchive |url=.. |url4=.. |url7=..}} Three url arguments not in numeric sequence (1..4..7). Function only processes arguments numbered 2 or greater (in this case 4 and 7) It creates numeric sequenced table entries like: urlx.url2.url = <argument value for url4> urlx.url3.url = <argument value for url7> Returns the number of URL arguments found numbered 2 or greater (in this case returns "2") ]] local function parseExtraArgs(args) local i, j, argurl, argurl2, argdate, argtitle j = 2 for i = 2, config.maxurls do argurl = "url" .. i if args[argurl] then argurl2 = "url" .. j ulx[argurl2] = {} ulx[argurl2]["url"] = args[argurl] argdate = "date" .. j if args[argdate] then ulx[argurl2]["date"] = args[argdate] else ulx[argurl2]["date"] = inlineRed (err_warn_msgs.date_miss, 'warning'); end argtitle = "title" .. j if args[argtitle] then ulx[argurl2]["title"] = args[argtitle] else ulx[argurl2]["title"] = nil end j = j + 1 end end if j == 2 then return 0 else return j - 2 end end --[[--------------------------< comma >----------------------- Given a date string, return "," if it's MDY ]] local function comma(date) return (date and date:match ('%a+ +%d%d?(,) +%d%d%d%d')) or ''; end --[[--------------------------< createRendering >----------------------- Return a rendering of the data in ulx[][] ]] local function createRendering() local displayfield local out = {}; local index_date, msg = ulx.url1.date:match ('(index)(.*)'); -- when ulx.url1.date extract 'index' text and message text (if there is a message) ulx.url1.date = ulx.url1.date:gsub ('index.*', 'index'); -- remove message if 'none' == ulx.url1.format then -- For {{wayback}}, {{webcite}} table.insert (out, '['); -- open extlink markup table.insert (out, ulx.url1.url); -- add url if ulx.url1.title then table.insert (out, ' ') -- the required space table.insert (out, ulx.url1.title) -- the title table.insert (out, ']'); -- close extlink markup table.insert (out, ulx.url1.tail); -- tail text if ulx.url1.date then table.insert (out, '&#32;('); -- open date text; TODO: why the html entity? replace with regular space? table.insert (out, 'index' == ulx.url1.date and s_text.archive or s_text.archived); -- add text table.insert (out, ' '); -- insert a space table.insert (out, ulx.url1.date); -- add date table.insert (out, ')'); -- close date text end else -- no title if index_date then -- when url date is 'index' table.insert (out, table.concat ({' ', s_text.Archive_index, ']'})); -- add the index link label table.insert (out, msg or ''); -- add date mismatch message when url date is /*/ and |date= has valid date else table.insert (out, table.concat ({' ', s_text.Archived, '] '})); -- add link label for url has timestamp date (will include mismatch message if there is one) end if ulx.url1.date then if 'index' ~= ulx.url1.date then table.insert (out, ulx.url1.date); -- add date when data is not 'index' end table.insert (out, comma(ulx.url1.date)); -- add ',' if date format is mdy table.insert (out, ulx.url1.tail); -- add tail text else -- no date table.insert (out, ulx.url1.tail); -- add tail text end end if 0 < ulx.url1.extraurls then -- For multiple archive URLs local tot = ulx.url1.extraurls + 1 table.insert (out, '.') -- terminate first url table.insert (out, table.concat ({' ', s_text.addlarchives, ': '})); -- add header text for i=2, tot do -- loop through the additionals local index = table.concat ({'url', i}); -- make an index displayfield = ulx[index]['title'] and 'title' or 'date'; -- choose display text table.insert (out, '['); -- open extlink markup table.insert (out, ulx[index]['url']); -- add the url table.insert (out, ' '); -- the required space table.insert (out, ulx[index][displayfield]); -- add the label table.insert (out, ']'); -- close extlink markup table.insert (out, i==tot and '.' or ', '); -- add terminator end end return table.concat (out); -- make a big string and done else -- For {{cite archives}} if 'addlarchives' == ulx.url1.format then -- Multiple archive services table.insert (out, table.concat ({s_text.addlarchives, ': '})); -- add header text else -- Multiple pages from the same archive table.insert (out, table.concat ({s_text.addlpages, ' '})); -- add header text table.insert (out, ulx.url1.date); -- add date to header text table.insert (out, ': '); -- close header text end local tot = ulx.url1.extraurls + 1; for i=1, tot do -- loop through the additionals local index = table.concat ({'url', i}); -- make an index table.insert (out, '['); -- open extlink markup table.insert (out, ulx[index]['url']); -- add url table.insert (out, ' '); -- add required space displayfield = ulx[index]['title']; if 'addlarchives' == ulx.url1.format then if not displayfield then displayfield = ulx[index]['date'] end else -- must be addlpages if not displayfield then displayfield = table.concat ({s_text.Page, ' ', i}); end end table.insert (out, displayfield); -- add title, date, page label text table.insert (out, ']'); -- close extlink markup table.insert (out, (i==tot and '.' or ', ')); -- add terminator end return table.concat (out); -- make a big string and done end end --[[--------------------------< P A R A M E T E R _ N A M E _ X L A T E >-------------------------------------- for internaltionalization, translate local-language parameter names to their English equivalents TODO: return error message if multiple aliases of the same canonical parameter name are found? returns two tables: new_args - holds canonical form parameters and their values either from translation or because the parameter was already in canonical form origin - maps canonical-form parameter names to their untranslated (local language) form for error messaging in the local language unrecognized parameters are ignored ]] local function parameter_name_xlate (args, params, enum_params) local name; -- holds modifiable name of the parameter name during evaluation local enum; -- for enumerated parameters, holds the enumerator during evaluation local found = false; -- flag used to break out of nested for loops local new_args = {}; -- a table that holds canonical and translated parameter k/v pairs local origin = {}; -- a table that maps original (local language) parameter names to their canonical name for local language error messaging local unnamed_params; -- set true when unsupported positional parameters are detected for k, v in pairs (args) do -- loop through all of the arguments in the args table name = k; -- copy of original parameter name if 'string' == type (k) then if non_western_digits then -- true when non-western digits supported at this wiki name = mw.ustring.gsub (name, '%d', digits); -- convert this wiki's non-western digits to western digits end enum = name:match ('%d+$'); -- get parameter enumerator if it exists; nil else if not enum then -- no enumerator so looking for non-enumnerated parameters -- TODO: insert shortcut here? if params[name] then name holds the canonical parameter name; no need to search further for pname, aliases in pairs (params) do -- loop through each parameter the params table for _, alias in ipairs (aliases) do -- loop through each alias in the parameter's aliases table if name == alias then new_args[pname] = v; -- create a new entry in the new_args table origin [pname] = k; -- create an entry to make canonical parameter name to original local language parameter name found = true; -- flag so that we can break out of these nested for loops break; -- no need to search the rest of the aliases table for name so go on to the next k, v pair end end if found then -- true when we found an alias that matched name found = false; -- reset the flag break; -- go do next args k/v pair end end else -- enumerated parameters name = name:gsub ('%d$', '#'); -- replace enumeration digits with place holder for table search -- TODO: insert shortcut here? if num_params[name] then name holds the canonical parameter name; no need to search further for pname, aliases in pairs (enum_params) do -- loop through each parameter the num_params table for _, alias in ipairs (aliases) do -- loop through each alias in the parameter's aliases table if name == alias then pname = pname:gsub ('#$', enum); -- replace the '#' place holder with the actual enumerator new_args[pname] = v; -- create a new entry in the new_args table origin [pname] = k; -- create an entry to make canonical parameter name to original local language parameter name found = true; -- flag so that we can break out of these nested for loops break; -- no need to search the rest of the aliases table for name so go on to the next k, v pair end end if found then -- true when we found an alias that matched name found = false; -- reset the flag break; -- go do next args k/v pair end end end else unnamed_params = true; -- flag for unsupported positional parameters end end -- for k, v return new_args, origin, unnamed_params; end --[[--------------------------< W E B A R C H I V E >---------------------------------------------------------- template entry point ]] local function webarchive(frame) local args = getArgs (frame); local data = mw.loadData (table.concat ({ -- make a data module name; sandbox or live 'Modulo:Webarchive/data', frame:getTitle():find('sandbox', 1, true) and '/sandbox' or '' -- this instance is ./sandbox then append /sandbox })); categories = data.categories; -- fill in the forward declarations config = data.config; if data.digits.enable then digits = data.digits; -- for i18n; table of digits in the local wiki's language non_western_digits = true; -- use_non_western_digits end err_warn_msgs = data.err_warn_msgs; excepted_pages = data.excepted_pages; month_num = data.month_num; -- for i18n; table of month names in the local wiki's language prefixes = data.prefixes; services = data.services; s_text = data.s_text; uncategorized_namespaces = data.uncategorized_namespaces; uncategorized_subpages = data.uncategorized_subpages; local origin = {}; -- holds a map of English to local language parameter names used in the current template; not currently used local unnamed_params; -- boolean set to true when template call has unnamed parameters args, origin, unnamed_params = parameter_name_xlate (args, data.params, data.enum_params); -- translate parameter names in args to English local date, format, msg, udate, uri, url; local ldf = 'iso'; -- when there is no |date= parameter, render url dates in iso format if args.url and args.url1 then -- URL argument (first) return inlineError (data.crit_err_msgs.conflicting, {origin.url, origin.url1}); end url = args.url or args.url1; if not url then return inlineError (data.crit_err_msgs.empty); end -- these iabot bugs perportedly fixed; removing these causes lua script error --[[ -- at Template:Webarchive/testcases/Production; resolve that before deleting these tests if mw.ustring.find( url, "https://web.http", 1, true ) then -- track bug - TODO: IAbot bug; not known if the bug has been fixed; deferred track[categories.error] = 1; return inlineError (data.crit_err_msgs.iabot1); end if url == "https://web.archive.org/http:/" then -- track bug - TODO: IAbot bug; not known if the bug has been fixed; deferred track[categories.error] = 1; return inlineError (data.crit_err_msgs.iabot2); end ]] if not (url:lower():find ('^http') or url:find ('^//')) then return inlineError (data.crit_err_msgs.invalid_url ); end ulx.url1 = {} ulx.url1.url = url ulx.url1.extraurls = parseExtraArgs(args) local good = false; good, uri = pcall (mw.uri.new, ulx.url1.url); -- get a table of uri parts from this url; protected mode to prevent lua error when ulx.url1.url is malformed if not good or nil == uri.host then -- abandon when ulx.url1.url is malformed return inlineError (data.crit_err_msgs.invalid_url); end serviceName(uri.host, args.nolink) if args.date and args.date1 then -- Date argument return inlineError (data.crit_err_msgs.conflicting, {origin.date, origin.date1}); end date = args.date or args.date1; date = date and date:gsub (' +', ' '); -- replace multiple spaces with a single space if date and config.verifydates then if '*' == date then date = 'index'; ldf = 'iso'; -- set to default format else date, ldf = decode_date (date); -- get an iso format date from date and get date's original format end end if 'wayback' == ulx.url1.service or 'locwebarchives' == ulx.url1.service then if date then if config.verifydates then if ldf then udate, msg = decodeWaybackDate (uri.path); -- get the url date in iso format and format of date in |date=; 'index' when wayback url date is * if not udate then -- this is the only 'fatal' error return return inlineError (data.crit_err_msgs[msg]); end if udate ~= date then -- date comparison using iso format dates date = udate; msg = table.concat ({ inlineRed (err_warn_msgs.mismatch, 'warning'), -- add warning message msg, -- add message if there is one }); end end end else -- no |date= udate, msg = decodeWaybackDate (uri.path); if not udate then -- this is the only 'fatal' error return return inlineError (data.crit_err_msgs[msg]); end if '' == udate then date = nil; -- unset else date = udate; end end elseif 'webcite' == ulx.url1.service then if date then if config.verifydates then if ldf then udate = decodeWebciteDate (uri.path); -- get the url date in iso format if 'query' ~= udate then -- skip if query if udate ~= date then -- date comparison using iso format dates date = udate; msg = table.concat ({ inlineRed (err_warn_msgs.mismatch, 'warning'), }); end end end end else date = decodeWebciteDate( uri.path, "iso" ) if date == "query" then date = nil; -- unset msg = inlineRed (err_warn_msgs.date_miss, 'warning'); elseif not date then -- invalid base62 string date = inlineRed (err_warn_msgs.date1, 'error'); end end elseif 'archiveis' == ulx.url1.service then if date then if config.verifydates then if ldf then udate, msg = decodeArchiveisDate (uri.path) -- get the url date in iso format if 'short link' ~= udate then -- skip if short link if udate ~= date then -- date comparison using iso format dates date = udate; msg = table.concat ({ inlineRed (err_warn_msgs.mismatch, 'warning'), -- add warning message msg, -- add message if there is one }); end end end end else -- no |date= udate, msg = decodeArchiveisDate( uri.path, "iso" ) if udate == "short link" then date = nil; -- unset msg = inlineRed (err_warn_msgs.date_miss, 'warning'); elseif '' == udate then date = nil; -- unset else date = udate; end end else -- some other service if not date then msg = inlineRed (err_warn_msgs.date_miss, 'warning'); end end if 'index' == date then ulx.url1.date = date .. (msg or ''); -- create index + message (if there is one) elseif date then ulx.url1.date = makeDate (date, nil, nil, ldf) .. (msg or ''); -- create a date in the wiki's local language + message (if there is one) else ulx.url1.date = msg; end format = args.format; -- Format argument if not format then format = "none" else for k, v in pairs (data.format_vals) do -- |format= accepts two specific values loop through a table of those values local found; -- declare a nil flag for _, p in ipairs (v) do -- loop through local language variants if format == p then -- when |format= value matches format = k; -- use name from table key found = true; -- declare found so that we can break out of outer for loop break; -- break out of inner for loop end end if found then break; end end if format == "addlpages" then if not ulx.url1.date then format = "none" end elseif format == "addlarchives" then format = "addlarchives" else format = "none" end end ulx.url1.format = format if args.title and args.title1 then -- Title argument return inlineError (data.crit_err_msgs.conflicting, {origin.title, origin.title1}); end ulx.url1.title = args.title or args.title1; local rend = createRendering() if not rend then return inlineError (data.crit_err_msgs.unknown); end return rend .. ((unnamed_params and inlineRed (err_warn_msgs.unnamed_params, 'warning')) or '') .. createTracking(); end --[[--------------------------< E X P O R T E D F U N C T I O N S >------------------------------------------ ]] return {webarchive = webarchive}; aknvcbs8b9pa7msuov49x9b1osebe5s Modulo:Webarchive/data 828 21524 367412 2020-06-05T18:54:14Z Anfrx 16583 Pagina nova: --[[--------------------------< C O N F I G U R A T I O N >---------------------------------------------------- global configuration settings ]] local config = { maxurls = 10,... Scribunto text/plain --[[--------------------------< C O N F I G U R A T I O N >---------------------------------------------------- global configuration settings ]] local config = { maxurls = 10, -- Max number of URLs allowed. tname = 'Webarchive', -- name of calling template. Change if template rename. verifydates = true, -- See documentation. Set false to disable. } --[[--------------------------< U N C A T E G O R I Z E D _ N A M E S P A C E S >------------------------------ List of namespaces that should not be included in citation error categories. Note: Namespace names should use underscores instead of spaces. ]] local uncategorized_namespaces = { -- same list as specified at [[Module:Citation/CS1/Configuration]] ['User']=true, ['Talk']=true, ['User_talk']=true, ['Wikipedia_talk']=true, ['File_talk']=true, ['Template_talk']=true, ['Help_talk']=true, ['Category_talk']=true, ['Portal_talk']=true, ['Book_talk']=true, ['Draft_talk']=true, ['Education_Program_talk']=true, ['Module_talk']=true, ['MediaWiki_talk']=true, } local uncategorized_subpages = {'/[Ss]andbox', '/[Tt]estcases'}; -- list of Lua patterns found in page names of pages we should not categorize local excepted_pages = { -- these pages will be categorized if set true; set to nil to disable ['Module talk:Webarchive/testcases'] = true, -- test cases pages used during development ['Template:Webarchive/testcases/Production'] = true, } --[[--------------------------< C A T E G O R I E S >---------------------------------------------------------- this is a table of all categories supported by Module:Webarchive ]] local categories = { archiveis = 'Category:Webarchive template archiveis links', error = 'Category:Webarchive template errors', other = 'Category:Webarchive template other archives', unknown = 'Category:Webarchive template unknown archives', warning = 'Category:Webarchive template warnings', wayback = 'Category:Webarchive template wayback links', webcite = 'Category:Webarchive template webcite links', } --[[--------------------------< P R E F I X E S >-------------------------------------------------------------- used only with serviceName(), this table holds the two generic tail-text prefixes specified by services['<service name>'][1] ]] local prefixes = { at = 'at', atthe = 'at the', } --[=[-------------------------< S E R V I C E S >-------------------------------------------------------------- this is a table of tables for archive services. Each service table has: [1]=prefix; may be boolean true or false, or text string where: true indicates that the prefix is taken from prefixes.atthe false indicates that the prefix is taken from prefixes.at 'text string' is used in lieu of the typical 'at' or 'at the' prefix [2]=wikilink target article that describes the service; set to nil if not used [3]=wikilink label; the label in [[target|label]]; set to nil if not used; when there is not article ([2] is nil) use this to name the service; see wikiwix in the table [4]=service ID; set to nil if not used [5]=tracking category key from the categories table; set to nil if not used [6]=postfix; text string to be appended at the end of the tail string - see webarchive.loc.gov in the table ]=] local services = { ['archive.ec'] = {false, 'Archive.today', nil, 'archiveis', categories.archiveis}, ['archive.fo'] = {false, 'Archive.today', nil, 'archiveis', categories.archiveis}, ['archive.is'] = {false, 'Archive.today', nil, 'archiveis', categories.archiveis}, ['archive.li'] = {false, 'Archive.today', nil, 'archiveis', categories.archiveis}, ['archive.md'] = {false, 'Archive.today', nil, 'archiveis', categories.archiveis}, ['archive.org'] = {true, 'Wayback Machine', nil, 'wayback', categories.wayback}, ['archive.ph'] = {false, 'Archive.today', nil, 'archiveis', categories.archiveis}, ['archive.today'] = {false, 'Archive.today', nil, 'archiveis', categories.archiveis}, ['archive.vn'] = {false, 'Archive.today', nil, 'archiveis', categories.archiveis}, ['archive-it.org'] = {false, 'Archive-It', nil, 'archiveit'}, ['arquivo.pt'] = {true, nil, 'Archiviu Web Portoghese'}, ['bibalex.org'] = {false, 'Bibliotheca Alexandrina#Internet Archive partnership', 'Bibliotheca Alexandrina'}, ['collectionscanada'] = {true, 'Archiviu Web di u Guvernu Canadianu'}, ['europarchive.org'] = {true, 'Biblioteca Naziunale d’Irlanda'}, ['freezepage.com'] = {false, nil, 'Freezepage'}, ['haw.nsk'] = {true, 'Archiviu Web Croatu (HAW)'}, ['langzeitarchivierung.bib-bvb.de'] = {false, 'Biblioteca statale di Bavaria'}, ['loc.gov'] = {true, 'Biblioteca di u Cungressu'}, ['nationalarchives.gov.uk'] = {true, 'Archiviu web di u guvernu britannicu'}, ['nlb.gov.sg'] = {false, 'Archiviu Web Singapore'}, ['pandora.nla.gov.au'] = {false, 'Archiviu Pandora'}, ['parliament.uk'] = {true, 'Archiviu di u Web di u Parlamentu di u RU'}, ['perma.cc'] = {false, 'Perma.cc'}, ['perma-archives.cc'] = {false, 'Perma.cc'}, ['proni.gov'] = {true, 'Uffiziu di u Registru Publicu di l’Irlanda di u Nordu'}, ['screenshots.com'] = {false, nil, 'Screenshots'}, ['stanford.edu'] = {true, 'Biblioteche di l’Università di Stanford', 'Archiviu Web di Stanford'}, ['timetravel.mementoweb.org'] = {false, 'Prughjettu Memento'}, ['uni-lj.si'] = {true, nil, 'Archiviu Web Slovenu'}, ['veebiarhiiv.digar.ee'] = {true, nil, 'Archiviu Web Estonianu'}, ['vefsafn.is'] = {true, 'Biblioteca Naziunale è Universitaria di l’Islanda'}, ['webarchive.bac-lac.gc.ca'] = {false, 'Biblioteca è Archivi Canada'}, ['webarchive.loc.gov'] = {true, 'Biblioteca di u Cungressu', nil, 'locwebarchives', nil, 'Archivi Web'}, ['webarchive.org.uk'] = {true, 'Archiviu Web di u RU'}, ['webcache.googleusercontent.com'] = {false, nil, 'Google Cache'}, ['webcitation.org'] = {false, 'WebCite', nil, 'webcite', categories.webcite}, ['webharvest.gov'] = {true, 'L’Archivi Naziunali è l’Amministrazione di i Rècords'}, ['webrecorder.io'] = {false, 'webrecorder.io'}, ['wikiwix.com'] = {false, nil, 'Wikiwix'}, ['yorku.ca'] = {false, 'Biblioteche di l’Università di York', 'Biblioteca Digitale di l’Università di York'}, } --[[--------------------------< S T A T I C T E X T >-------------------------------------------------------- for internationalzation ]] local s_text = { addlarchives = 'Archivi supplementarii', addlpages = 'Pagine addiziale archivate annantu', -- TODO why the &nbsp; there? replace with regular space? Archive_index = 'Indice di l’archiviu', Archived = 'Archiviu', archived = 'archiviu', archive = 'archiviu', Page = 'Pagine', } --[[--------------------------< E R R _ W A R N _ M S G S >---------------------------------------------------- these tables hold error and warning message text ]] local err_warn_msgs = { date_err = '[Errore di data]', -- decodeWebciteDate, decodeWaybackDate, decodeArchiveisDate date_miss = '[Data mancatu]', -- parseExtraArgs ts_short = '[A lunghezza di a data di a marca]', -- decodeWaybackDate timestamp less than 8 digits ts_date = '[A data di a marca ùn hè micca valida]', -- decodeWaybackDate timestamp not a valid date unknown_url = '[Errore : URL di archiviu scunnisciutu]', -- serviceName unnamed_params = '[Paràmetri pusitivi ignorate]', --warnings mismatch = '<sup>[Incapacità di data]</sup>', -- webarchive ts_len = '<sup>[Larghezza di a marca]</sup>', -- decodeWaybackDate, decodeArchiveisDate timestamp not 14 digits ts_cal = '<sup>[Calendario]</sup>', -- decodeWaybackDate timestamp has trailing splat } local crit_err_msgs = { -- critical error messages conflicting = 'Conflictori |$1= è |$2=', empty = 'Empty url', -- iabot1 = 'https://web.http', -- TODO: these iabot bugs perportedly fixed; removing these causes lua script error -- iabot2 = 'URL micca validu', -- at Template:Webarchive/testcases/Production; resolve that before deleting these messages invalid_url = 'URL micca validu', ts_nan = 'Timestamp ùn hè micca un numeru', unknown = 'Problema scunnisciuta. Per piacè riferite nantu à a pagina di discussione di mudellu', } --[[--------------------------< D A T E I N T E R N A T I O N A L I Z A T I O N >---------------------------- these tables hold data that is used when converting date formats from non-English languages (because mw.language.getContentLanguage:formatDate() doesn't understand non-English month names) ]] local month_num = { -- retain English language names even though they may not be strictly required on the local wiki ['Ghjinnaghju'] = 1, ['Febbraiu'] = 2, ['Marzu'] = 3, ['Aprile'] = 4, ['Maghju'] = 5, ['Ghjugnu'] = 6, ['Lugliu'] = 7, ['Aostu'] = 8, ['Sittembre'] = 9, ['Ottobre'] = 10, ['Nuvembre'] = 11, ['Dicembre'] = 12, ['Ghji'] = 1, ['Feb'] = 2, ['Mar'] = 3, ['Apr'] = 4, ['Magh'] = 5, ['Ghju'] = 6, ['Lug'] = 7, ['Aos'] = 8, ['Sit'] = 9, ['Ott'] = 10, ['Nuv'] = 11, ['Dic'] = 12, -- add local wiki month-names to number translation here -- [''] = 1, [''] = 2, [''] = 3, [''] = 4, [''] = 5, [''] = 6, [''] = 7, [''] = 8, [''] = 9, [''] = 10, [''] = 11, [''] = 12, }; -- when the local wiki uses non-western digits in dates, local wiki digits must be -- translated to western digits; lua only understands western digits local digits = { -- use this table to aid translation -- [''] = 0, [''] = 1, [''] = 2, [''] = 3, [''] = 4, [''] = 5, [''] = 6, [''] = 7, [''] = 8, [''] = 9, -- fill these table indexes with local digits enable = false -- set to true to enable local-digit to western-digit translation }; --[[--------------------------< P A R A M E T E R I N T E R N A T I O N A L I Z A T I O N >------------------ this table holds tables of parameter names and their non-English aliases. In the enum_params table '#' is a single character placeholder for 1 or more digit characters parameter names in this table shall be lowercase ]] local params = { ['url'] = {'url'}, ['date'] = {'data', 'datum'}, ['title'] = {'titulu'}, ['nolink'] = {'senzaligame'}, ['format'] = {'furmatu'} } local enum_params = { ['url#'] = {'url#'}, ['date#'] = {'data#', 'datum#'}, ['title#'] = {'titulu#'}, } local format_vals = { -- |format= accepts two values; add local language variants here ['addlpages'] = {'aghjustatepagine'}, ['addlarchives'] = {'aghjunghjearchivi'}, } --[[--------------------------< E X P O R T E D T A B L E S >------------------------------------------------ ]] return { categories = categories, config = config, crit_err_msgs = crit_err_msgs, digits = digits, enum_params = enum_params, err_warn_msgs = err_warn_msgs, excepted_pages = excepted_pages, format_vals = format_vals, month_num = month_num, params = params, prefixes = prefixes, services = services, s_text = s_text, uncategorized_namespaces = uncategorized_namespaces, uncategorized_subpages = uncategorized_subpages, } t3685dhtncaenh1ceodjae55hei35lp Modulo:ResolveEntityId 828 21525 367413 2020-06-05T18:55:05Z Anfrx 16583 Pagina nova: local p = {} function p._entityid(_,id,alt) -- backwards compatibility for deprecated _entityid function return p._id(id,alt) end function p._id(id,alt) if type(id) == 'string'... Scribunto text/plain local p = {} function p._entityid(_,id,alt) -- backwards compatibility for deprecated _entityid function return p._id(id,alt) end function p._id(id,alt) if type(id) == 'string' then id = mw.ustring.upper(mw.ustring.sub(id,1,1))..mw.ustring.sub(id,2) if mw.ustring.match(id,'^Q%d+$') then -- id is in the proper format for a Wikidata entity if mw.wikibase.isValidEntityId(id) then -- id is valid id = mw.wikibase.getEntity(id) if id then -- entity exists return id.id end end else id = mw.wikibase.getEntityIdForTitle(id) if id then -- id is a title that matches a Wikidata entity local instanceOf = mw.wikibase.getBestStatements(id, 'P31')[1] --instance of if instanceOf and instanceOf.mainsnak.datavalue.value.id ~= 'Q4167410' then -- not disambiguation return mw.wikibase.getEntity(id).id elseif instanceOf == nil then -- id is a title, but is missing an instance-of value return mw.wikibase.getEntity(id).id end end end end return alt or nil end function p.entityid(frame) return p._id(frame.args[1], frame.args[2]) end return p dli4n6qadyck5v1020efiabil2x2mhz Modulo:Redirect hatnote 828 21526 367414 2020-06-05T18:55:40Z Anfrx 16583 Pagina nova: --[[ -- This module produces a "redirect" hatnote. It looks like this: -- '"X" redirects here. For other uses, see Y.' -- It implements the {{redirect}} template. --]] local mHatnot... Scribunto text/plain --[[ -- This module produces a "redirect" hatnote. It looks like this: -- '"X" redirects here. For other uses, see Y.' -- It implements the {{redirect}} template. --]] local mHatnote = require('Modulo:Hatnote') local mHatList = require('Modulo:Hatnote list') local mArguments --lazily initialize local libraryUtil = require('libraryUtil') local checkType = libraryUtil.checkType local checkTypeMulti = libraryUtil.checkTypeMulti local p = {} local function getTitle(...) local success, titleObj = pcall(mw.title.new, ...) if success then return titleObj else return nil end end function p.redirect(frame) mArguments = require('Modulo:Arguments') local args = mArguments.getArgs(frame, {parentOnly=true}) --Get number of redirects local numRedirects = tonumber(frame.args[1]) or 1 -- Create the options table. local options = {} options.selfref = args.selfref return p._redirect(args, numRedirects, options) end function p._redirect(args, numRedirects, options, currentTitle, redirectTitle, targetTitle) -- Validate the input. Don't bother checking currentTitle, redirectTitle or -- targetTitle, as they are only used in testing. checkType('_redirect', 1, args, 'table') checkType('_redirect', 2, numRedirects, 'number', true) numRedirects = numRedirects or 1 checkType('_redirect', 3, options, 'table', true) options = options or {} currentTitle = currentTitle or mw.title.getCurrentTitle() -- Get the table of redirects local redirect = {} for i = 1, numRedirects do -- Return an error if a redirect parameter is missing. if not args[i] then return mHatnote.makeWikitextError( 'missing redirect parameter', 'Template:Redirect#Errors', args.category ) end redirect[i] = args[i] end -- Generate the text. local formattedRedirect = {} for k,v in pairs(redirect) do formattedRedirect[k] = '"' .. v .. '"' end local text = { mHatList.andList(formattedRedirect) .. ' ' .. (#redirect == 1 and 'redirects' or 'redirect') .. ' here.', mHatList._forSee(args, #redirect + 1, {title = redirect[1], extratext = args.text}) } text = table.concat(text, ' ') -- Functionality for adding categories local categoryTable = {} function addCategory(cat) if cat and cat ~= '' then -- Add by index to avoid duplicates categoryTable[string.format('[[Category:%s]]', cat)] = true end end --Generate tracking categories local mhOptions = {} for k,v in pairs(redirect) do -- We don't need a tracking category if the template invocation has been -- copied directly from the docs, or if we aren't in main- or category-space. if not v:find('^REDIRECT%d*$') and v ~= 'TERM' -- and currentTitle.namespace == 0 or currentTitle.namespace == 14 then redirectTitle = redirectTitle or getTitle(v) if not redirectTitle or not redirectTitle.exists then addCategory('Missing redirects') elseif not redirectTitle.isRedirect then addCategory('Articles with redirect hatnotes needing review') else local mRedirect = require('Module:Redirect') local target = mRedirect.getTarget(redirectTitle) targetTitle = targetTitle or target and getTitle(target) if targetTitle and targetTitle ~= currentTitle then addCategory('Articles with redirect hatnotes needing review') end end end -- Generate the options to pass to [[Module:Hatnote]]. if currentTitle.namespace == 0 and not mhOptions.selfref and redirectTitle and redirectTitle.namespace ~= 0 then -- We are on a mainspace page, and the hatnote starts with something -- like "Wikipedia:Foo redirects here", so automatically label it as -- a self-reference. mhOptions.selfref = true else mhOptions.selfref = options.selfref end end --concatenate all the categories local category = '' for k,v in pairs(categoryTable) do category = category .. k end return mHatnote._hatnote(text, mhOptions) .. category end return p g43pbufov84go7q6ajm3v3f28bua3pz Modulo:Redirect 828 21527 367415 2020-06-05T18:56:33Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module provides functions for getting the target of a redirect page. local p = {} -- Gets a mw.title object, using pcall to avoid generating script errors if we -- are over... Scribunto text/plain -- This module provides functions for getting the target of a redirect page. local p = {} -- Gets a mw.title object, using pcall to avoid generating script errors if we -- are over the expensive function count limit (among other possible causes). local function getTitle(...) local success, titleObj = pcall(mw.title.new, ...) if success then return titleObj else return nil end end -- Gets the name of a page that a redirect leads to, or nil if it isn't a -- redirect. function p.getTargetFromText(text) return string.match( text, "^%s*#[Rr][Ee][Dd][Ii][Rr][Ee][Cc][Tt]%s*:?%s*%[%[([^%[%]|]-)%]%]" ) or string.match( text, "^%s*#[Rr][Ee][Dd][Ii][Rr][Ee][Cc][Tt]%s*:?%s*%[%[([^%[%]|]-)|[^%[%]]-%]%]" ) end -- Gets the target of a redirect. If the page specified is not a redirect, -- returns nil. function p.getTarget(page, fulltext) -- Get the title object. Both page names and title objects are allowed -- as input. local titleObj if type(page) == 'string' or type(page) == 'number' then titleObj = getTitle(page) elseif type(page) == 'table' and type(page.getContent) == 'function' then titleObj = page else error(string.format( "bad argument #1 to 'getTarget'" .. " (string, number, or title object expected, got %s)", type(page) ), 2) end if not titleObj or not titleObj.isRedirect then return nil end -- Find the target by using string matching on the page content. local target = p.getTargetFromText(titleObj:getContent() or "") if target then local targetTitle = getTitle(target) if targetTitle then if fulltext then return targetTitle.fullText else return targetTitle.prefixedText end else return nil end else -- The page is a redirect, but matching failed. This indicates a bug in -- the redirect matching pattern, so throw an error. error(string.format( 'could not parse redirect on page "%s"', fulltext and titleObj.fullText or titleObj.prefixedText )) end end --[[ -- Given a single page name determines what page it redirects to and returns the -- target page name, or the passed page name when not a redirect. The passed -- page name can be given as plain text or as a page link. -- -- Returns page name as plain text, or when the bracket parameter is given, as a -- page link. Returns an error message when page does not exist or the redirect -- target cannot be determined for some reason. --]] function p.luaMain(rname, bracket, fulltext) if type(rname) ~= "string" or not rname:find("%S") then return nil end bracket = bracket and "[[%s]]" or "%s" rname = rname:match("%[%[(.+)%]%]") or rname local target = p.getTarget(rname, fulltext) local ret = target or rname ret = getTitle(ret) if ret then if fulltext then ret = ret.fullText else ret = ret.prefixedText end return bracket:format(ret) else return nil end end -- Provides access to the luaMain function from wikitext. function p.main(frame) local args = require('Module:Arguments').getArgs(frame, {frameOnly = true}) return p.luaMain(args[1], args.bracket, args.fulltext) or '' end -- Returns true if the specified page is a redirect, and false otherwise. function p.luaIsRedirect(page) local titleObj = getTitle(page) if not titleObj then return false end if titleObj.isRedirect then return true else return false end end -- Provides access to the luaIsRedirect function from wikitext, returning 'yes' -- if the specified page is a redirect, and the blank string otherwise. function p.isRedirect(frame) local args = require('Module:Arguments').getArgs(frame, {frameOnly = true}) if p.luaIsRedirect(args[1]) then return 'yes' else return '' end end return p ada8ml76e2w9edlkodgxumwd5ucz0bf Modulo:Pp-move-indef 828 21528 367416 2020-06-05T18:56:53Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module implements [[Template:Pp-move-indef]]. local p = {} function p.main(title) if type(title) == 'string' then title = mw.title.new(title) elseif type(title) ~= 'tab... Scribunto text/plain -- This module implements [[Template:Pp-move-indef]]. local p = {} function p.main(title) if type(title) == 'string' then title = mw.title.new(title) elseif type(title) ~= 'table' or not title.text or not title.getContent then -- The title parameter is absent or not a title object. It could be a -- frame object if we are being called from #invoke. title = mw.title.getCurrentTitle() end local level = title and title.protectionLevels and title.protectionLevels.move and title.protectionLevels.move[1] local namespace = title and title.namespace local category if level == 'sysop' or level == 'templateeditor' then if namespace == 2 or namespace == 3 then category = 'Wikipedia move-protected user and user talk pages' elseif namespace == 4 or namepace == 12 then category = 'Wikipedia move-protected project pages' elseif namespace == 100 then category = 'Wikipedia move-protected portals' elseif title.isTalkPage then category = 'Wikipedia move-protected talk pages' else category = 'Wikipedia indefinitely move-protected pages' end else category = 'Wikipedia pages with incorrect protection templates' end return string.format( '[[%s:%s|%s]]', mw.site.namespaces[14].name, -- "Category" category, title.text -- equivalent of {{PAGENAME}} ) end return p atx7059h6idmnrzpafno6seeehksu5k Modulo:Portal/images/w 828 21529 367418 2020-06-05T18:58:41Z Anfrx 16583 Pagina nova: --[==[ This is the "W" list of portal image names. It contains a list of portal images for use with [[Module:Portal]] -- for portal names that start with the letter "W". For aliases... Scribunto text/plain --[==[ This is the "W" list of portal image names. It contains a list of portal images for use with [[Module:Portal]] -- for portal names that start with the letter "W". For aliases to existing portal names, and for portal names that -- start with other letters, please use the appropriate page from the following list: -- [[Module:Portal/images/a]] - for portal names beginning with "A". -- [[Module:Portal/images/b]] - for portal names beginning with "B". -- [[Module:Portal/images/c]] - for portal names beginning with "C". -- [[Module:Portal/images/d]] - for portal names beginning with "D". -- [[Module:Portal/images/e]] - for portal names beginning with "E". -- [[Module:Portal/images/f]] - for portal names beginning with "F". -- [[Module:Portal/images/g]] - for portal names beginning with "G". -- [[Module:Portal/images/h]] - for portal names beginning with "H". -- [[Module:Portal/images/i]] - for portal names beginning with "I". -- [[Module:Portal/images/j]] - for portal names beginning with "J". -- [[Module:Portal/images/k]] - for portal names beginning with "K". -- [[Module:Portal/images/l]] - for portal names beginning with "L". -- [[Module:Portal/images/m]] - for portal names beginning with "M". -- [[Module:Portal/images/n]] - for portal names beginning with "N". -- [[Module:Portal/images/o]] - for portal names beginning with "O". -- [[Module:Portal/images/p]] - for portal names beginning with "P". -- [[Module:Portal/images/q]] - for portal names beginning with "Q". -- [[Module:Portal/images/r]] - for portal names beginning with "R". -- [[Module:Portal/images/s]] - for portal names beginning with "S". -- [[Module:Portal/images/t]] - for portal names beginning with "T". -- [[Module:Portal/images/u]] - for portal names beginning with "U". -- [[Module:Portal/images/v]] - for portal names beginning with "V". -- [[Module:Portal/images/x]] - for portal names beginning with "X". -- [[Module:Portal/images/y]] - for portal names beginning with "Y". -- [[Module:Portal/images/z]] - for portal names beginning with "Z". -- [[Module:Portal/images/other]] - for portal names beginning with any other letters. This includes numbers, -- letters with diacritics, and letters in non-Latin alphabets. -- [[Module:Portal/images/aliases]] - for adding aliases for existing portal names. Use this page for variations -- in spelling and diacritics, etc., no matter what letter the portal begins with. -- When adding entries, please use alphabetical order. The format of the images table entries is as follows: -- ["portal name"] = "image.svg", -- The portal name should be the name of your portal, in lower case. For example, the portal name for -- "Portal:United Kingdom" would be "united kingdom". The image name should be capitalised normally, and the "File:" -- namespace prefix should be omitted. ]==] return { ["waffle"] = "Vuliu surtite per i waffles questa mattina ma poi ricordati chì aghju avutu qualchì iniziale di sourdough in u frigorifero da @hilaryahartman, cusì aghju fattu u mo propiu. -) (15238444812).jpg|link=|alt=", ["waffles"] = "Vuliu surtite per i waffles questa mattina ma poi ricordati chì aghju avutu qualchì iniziale di sourdough in u frigorifero da @hilaryahartman, cusì aghju fattu u mo propiu. -) (15238444812).jpg|link=|alt=", ["wake island"] = "Flag of Wake Island.svg|border|link=|alt=flag", ["wales"] = "Flag of Wales 2.svg|border|link=|alt=flag", ["walgreens"] = "Walgreens Logo.svg|link=|alt=logo", ["wallis and futuna"] = "Flag of Wallis and Futuna.svg|border|link=|alt=flag", ["war"] = "Bluetank.png|link=|alt=", ["war of 1812"] = "USS Constitution vs Guerriere.jpg|link=|alt=", ["warwickshire"] = "Flag of Warwickshire.svg|link=|alt=flag", ["washington metro"] = "WMATA Metro Logo.svg|link=|alt=logo", ["washington (state)"] = "Flag of Washington.svg|border|link=|alt=flag", ["washington & jefferson college"] = "W&J seal old updated color.svg|link=|alt=", ["washington roads"] = "WA-blank.svg|link=|alt=", ["washington university in st. louis"] = "The Kansas City review of science and industry (1884) (14598227079).jpg|link=|alt=image", ["washington, d.c."] = "Flag of Washington, D.C..svg|border|link=|alt=flag", ["waste"] = "Dumpster-non.JPG|link=|alt=", ["wastewater"] = "Discharge pipe.jpg|link=|alt=", ["water"] = "Drinking water.jpg|alt=icon", ["water sports"] = "Kitesurfing.jpg|link=|alt=", ["waterfalls"] = "Victoria falls, zambia.jpg|link=|alt=icon", ["weapons of mass destruction"] = "Operation Castle - Romeo 001.jpg|link=|alt=", ["weather"] = "Cumulus clouds in fair weather.jpeg|alt=icon", ["weimar republic"] = "Wappen Deutsches Reich (Weimarer Republik).svg|alt=icon", ["west bengal"] = "BengaliScriptKo.svg|link=|alt=", ["west germany"] = "Flag of Germany.svg|border|link=|alt=flag", ["west sussex"] = "EnglandWestSussex.svg|link=|alt=", ["west virginia"] = "Flag of West Virginia.svg|border|link=|alt=flag", ["west virginia university"] = "West Virginia Mountaineers logo.svg|link=|alt=logo", ["western asia"] = "W-asia.png|border|link=|alt=map", ["western australia"] = "Flag of Western Australia.svg|border|link=|alt=flag", ["western region (ghana)"] = "Flag of Western Region (Ghana).gif|border|link=|alt=flag", ["western sahara"] = "Flag of the Sahrawi Arab Democratic Republic.svg|border|link=|alt=flag", ["wetlands"] = "Atchafalaya Basin.jpg|link=|alt=", ["whisky"] = "Glencairn Whisky Glass.jpg|link=|alt=", ["whitney houston"] = "Flickr Whitney Houston performing on GMA 2009 2.jpg|alt=icon", ["wicca"] = "Pentacle 2.svg|link=|alt=", ["wikipedia"] = "Wikipedia-logo-v2.svg|link=|alt=", ["william shakespeare"] = "Shakespeare (oval-cropped).png|link=|alt=", ["wiltshire"] = "EnglandWiltshire.png|alt=icon", ["wind power"] = "Micon-Turbine.JPG|alt=icon", ["wine"] = "Glass of wine.png|alt=icon", ["winemaking"] = "Bouteille.jpg|link=|alt=", ["windsor, ontario"] = "Wappen von Windsor O in Kanada.jpg|link=|alt=", ["winter paralympics"] = "IPC logo (2004).svg|link=|alt=", ["wisconsin"] = "Flag of Wisconsin.svg|border|link=|alt=flag", ["women in red"] = "Women in Red logo.svg|link=|alt=logo", ["women scientists"] = "Women Geologists, Spedizione XII, Italiantartide 1995-96.jpg|link=|alt=photo", ["women's association football"] = "Womens-soccer-icon.png|alt=icon", ["women's sport"] = "Netball.svg|link=|alt=", ["world war i"] = "Fokker Dr. I (117710246).jpg|border|alt=icon", ["world war ii"] = "Heinkel He 111 during the Battle of Britain.jpg|border|link=|alt=", ["writing"] = "Nuvola apps kmessedwords.png|alt=icon", ["wyoming"] = "Flag of Wyoming.svg|border|link=|alt=flag" } 9xv7rkwoaelzvkslvl4i06aeyukcayu Modulo:Portal/images/f 828 21530 367419 2020-06-05T19:00:11Z Anfrx 16583 Pagina nova: --[==[ This is the "F" list of portal image names. It contains a list of portal images for use with [[Module:Portal]] -- for portal names that start with the letter "F". For aliases... Scribunto text/plain --[==[ This is the "F" list of portal image names. It contains a list of portal images for use with [[Module:Portal]] -- for portal names that start with the letter "F". For aliases to existing portal names, and for portal names that -- start with other letters, please use the appropriate page from the following list: -- [[Module:Portal/images/a]] - for portal names beginning with "A". -- [[Module:Portal/images/b]] - for portal names beginning with "B". -- [[Module:Portal/images/c]] - for portal names beginning with "C". -- [[Module:Portal/images/d]] - for portal names beginning with "D". -- [[Module:Portal/images/e]] - for portal names beginning with "E". -- [[Module:Portal/images/g]] - for portal names beginning with "G". -- [[Module:Portal/images/h]] - for portal names beginning with "H". -- [[Module:Portal/images/i]] - for portal names beginning with "I". -- [[Module:Portal/images/j]] - for portal names beginning with "J". -- [[Module:Portal/images/k]] - for portal names beginning with "K". -- [[Module:Portal/images/l]] - for portal names beginning with "L". -- [[Module:Portal/images/m]] - for portal names beginning with "M". -- [[Module:Portal/images/n]] - for portal names beginning with "N". -- [[Module:Portal/images/o]] - for portal names beginning with "O". -- [[Module:Portal/images/p]] - for portal names beginning with "P". -- [[Module:Portal/images/q]] - for portal names beginning with "Q". -- [[Module:Portal/images/r]] - for portal names beginning with "R". -- [[Module:Portal/images/s]] - for portal names beginning with "S". -- [[Module:Portal/images/t]] - for portal names beginning with "T". -- [[Module:Portal/images/u]] - for portal names beginning with "U". -- [[Module:Portal/images/v]] - for portal names beginning with "V". -- [[Module:Portal/images/w]] - for portal names beginning with "W". -- [[Module:Portal/images/x]] - for portal names beginning with "X". -- [[Module:Portal/images/y]] - for portal names beginning with "Y". -- [[Module:Portal/images/z]] - for portal names beginning with "Z". -- [[Module:Portal/images/other]] - for portal names beginning with any other letters. This includes numbers, -- letters with diacritics, and letters in non-Latin alphabets. -- [[Module:Portal/images/aliases]] - for adding aliases for existing portal names. Use this page for variations -- in spelling and diacritics, etc., no matter what letter the portal begins with. -- When adding entries, please use alphabetical order. The format of the images table entries is as follows: -- ["portal name"] = "image.svg", -- The portal name should be the name of your portal, in lower case. For example, the portal name for -- "Portal:United Kingdom" would be "united kingdom". The image name should be capitalised normally, and the "File:" -- namespace prefix should be omitted. ]==] return { ["faisalabad"] = "Flag of Punjab.svg|border|link=|alt=flag", ["falkland islands"] = "Flag of the Falkland Islands.svg|border|link=|alt=flag", ["falun gong"] = "Falun Gong Logo.svg|alt=icon", ["family guy"] = "Family Guy television set.svg|alt=icon", ["fantasy"] = "Masked man.svg|link=|alt=icon", ["faroe islands"] = "Flag of the Faroe Islands.svg|border|link=|alt=flag", ["fascism"] = "Fasces lictoriae.svg|link=|alt=", ["fashion"] = "BathingSuit1920s.jpg|link=|alt=", ["fast food"] = "Fries.svg|link=|alt=", ["fatimid caliphate"] = "Calif al Muizz Misr Cairo 969 CE.png|alt=logo", ["fbi"] = "Seal of the Federal Bureau of Investigation.svg|link=|alt=seal", ["federated states of micronesia"] = "Flag of the Federated States of Micronesia.svg|border|link=|alt=flag", ["feminism"] = "Woman-power emblem.svg|link=|alt=", ["fencing"] = "Fencing pictogram.svg|link=|alt=", ["fergie (singer)"] = "Fergie 2012.png|alt=icon", ["ferrari"] = "Scarsdale Concours Enzo 2.jpg|alt=icon", ["fictional characters"] = "Friendly stickman.svg|link=|alt=", ["figure skating"] = "Figure-skates-1.jpg|link=|alt=", ["fiji"] = "Flag of Fiji.svg|border|link=|alt=flag", ["film"] = "Video-x-generic.svg|link=|alt=", ["film in the united states"] = "United States film.svg|alt=icon", ["film/canadian cinema task force"] = "Canadafilm.svg|alt=icon", ["final fantasy"] = "Final Fantasy wordmark.svg|link=|alt=", ["finance"] = "10k Coins.png|border|link=|alt=flag", ["finger lakes"] = "Fingerlakesmap2.PNG|alt=icon", ["finland"] = "Flag of Finland.svg|border|link=|alt=flag", ["fire"] = "Large bonfire.jpg|alt=icon", ["fish"] = "Antennarius striatus.jpg|link=|alt=", ["fishing"] = "Fish icon.svg|link=|alt=", ["flatbread"] = "Fladenbrot-2.jpg|link=|alt=", ["flatbreads"] = "Fladenbrot-2.jpg|link=|alt=", ["florence"] = "FlorenceCoA.svg|alt=icon", ["florida"] = "Flag of Florida.svg|border|link=|alt=flag", ["florida international university"] = "Florida International University FIU logo.svg|link=|alt=logo", ["flute"] = "Flute (1843) - The Noun Project.svg|link=|alt=", ["flutes"] = "Flute (1843) - The Noun Project.svg|link=|alt=", ["flutes and whistles"] = "Flute (1843) - The Noun Project.svg|link=|alt=", ["folklore"] = "Horseshoe and devil.svg|link=|alt=", ["food"] = "Foodlogo2.svg|alt=icon", ["food preservation"] = "Boite de conserve.svg|link=|alt=", ["football in africa"] = "Africa Football 3.svg|link=|alt=", ["football in argentina"] = "ArgentinaFootball.png|link=|alt=", ["football in germany"] = "Football Germany.png|link=|alt=icon", ["football in india"] = "Football India.png|link=|alt=icon", ["fordham university"] = "Initial fordham.svg|link=|alt=", ["forestry"] = "Pine forest in Sweden.jpg|alt=icon", ["formula one"] = "Motorsport current event.svg|alt=icon", ["france"] = "Flag of France.svg|border|link=|alt=flag", ["franco-americans"] = "Drapeau Franco-Américain.svg|border|alt=icon", ["frank zappa"] = "Zappa.jpg|alt=icon", ["free and open-source software"] = "Free and open-source software logo (2009).svg|link=|alt=", ["freedom of speech"] = "Sample 09-F9 protest art, Free Speech Flag by John Marcotte.svg|link=|alt=", ["freemasonry"] = "Square compasses.svg|alt=icon", ["french"] = "New-Map-Francophone World.PNG|border|link=|alt=map", ["french africa"] = "Flag of France.svg|border|link=|alt=flag", ["french and francophone literature"] = "Open book nae French flag.png|link=|alt=", ["french guiana"] = "Flag of French Guiana.svg|border|link=|alt=flag", ["french language and french-speaking world"] = "New-Map-Francophone World.PNG|link=|alt=", ["french military history"] = "Flag of France.svg|border|link=|alt=flag", ["french politics"] = "Hémicycle 2 Palais Bourbon scropped and smaller.jpg|alt=icon", ["french polynesia"] = "Flag of French Polynesia.svg|border|link=|alt=flag", ["french southern and antarctic lands"] = "Flag of the French Southern and Antarctic Lands.svg|border|link=|alt=flag", ["friends"] = "Friends logo.svg|link=|alt=", ["frogs"] = "Variegated golden frog (Mantella baroni) Ranomafana.jpg|link=|alt=", ["frogs and toads"] = "Variegated golden frog (Mantella baroni) Ranomafana.jpg|link=|alt=", ["fruit"] = "Apples and Bananas.JPG|link=|alt=", ["fruits"] = "Apples and Bananas.JPG|link=|alt=", ["fujairah"] = "Flag of Fujairah.svg|border|link=|alt=flag", ["fungi"] = "Karl Johanssvamp, Iduns kokbok.png|link=|alt=", ["furry"] = "Furry blue paw logo.png|alt=icon", ["futurama"] = "Futurama flag of Earth.svg|border|link=|alt=flag", ["futures studies"] = "Stanford Torus interior.jpg|link=|alt=illustration" } ckgg5mb30bb5109vns7a1tmehv3p1k1 Modulo:Portal-inline 828 21531 367420 2020-06-05T19:00:37Z Anfrx 16583 Pagina nova: local getImageName = require( 'Module:Portal' ).image local p = {} local function checkPortalExists(portal) return not (mw.title.makeTitle(100, portal).id == 0) end local trackin... Scribunto text/plain local getImageName = require( 'Module:Portal' ).image local p = {} local function checkPortalExists(portal) return not (mw.title.makeTitle(100, portal).id == 0) end local trackingEnabled = true -- Check whether to do tracking in this namespace -- Returns true unless the page is one of the banned namespaces local function checkTrackingNamespace() local thisPage = mw.title.getCurrentTitle() if (thisPage.namespace == 1) -- Talk or (thisPage.namespace == 2) -- User or (thisPage.namespace == 3) -- User talk or (thisPage.namespace == 5) -- Wikipedia talk or (thisPage.namespace == 7) -- File talk or (thisPage.namespace == 11) -- Template talk or (thisPage.namespace == 15) -- Category talk or (thisPage.namespace == 101) -- Portal talk or (thisPage.namespace == 118) -- Draft or (thisPage.namespace == 119) -- Draft talk or (thisPage.namespace == 829) -- Module talk then return false end return true end -- Check whether to do tracking on this pagename -- Returns false if the page title matches one of the banned strings -- Otherwise returns true local function checkTrackingPagename() local thisPage = mw.title.getCurrentTitle() local thisPageLC = mw.ustring.lower(thisPage.text) if (string.match(thisPageLC, "/archive") ~= nil) then return false end if (string.match(thisPageLC, "/doc") ~= nil) then return false end if (string.match(thisPageLC, "/test") ~= nil) then return false end return true end function p._main(portals, args) local root = "" mw.logObject(args) -- ignore extra portals listed -- If no portals have been specified, display an error and add the page to a tracking category. -- Tracking is on by default. -- It is disabled if any of the following is true -- 1/ the parameter "tracking" is set to 'no, 'n', or 'false' -- 2/ the current page fails the namespace tests in checkTrackingNamespace() -- 3/ the current page fails the pagename tests in checkTrackingPagename() if (args.tracking == 'no') or (args.tracking == 'n') or (args.tracking == 'false') then trackingEnabled = false end if (checkTrackingNamespace() == false) then trackingEnabled = false end if (checkTrackingPagename() == false) then trackingEnabled = false end if not portals[1] then root = '<span style="font-size:100%;" class="error">error: missing portal name.</span></strong>"' if trackingEnabled then root = root .. '[[Category:Portal templates without a parameter]][[Category:Portal-inline template without a parameter]]' end return tostring(root) end if portals[2] or portals[3] then root = '<span style="font-size:100%;" class="error">error: Template:portal-inline accepts only one portal as a parameter</span></strong> &nbsp; &nbsp; "' if trackingEnabled then root = root .. '[[Category:Portal-inline template with more than one portal parameter]]' end end if not pcall(checkPortalExists, portals[1]) or not checkPortalExists(portals[1]) then -- Getting here means a redlinked portal has been found if not ((args.redlinks == 'yes') or (args.redlinks == 'y') or (args.redlinks == 'true') or (args.redlinks == 'include')) then -- just return if redlinks is not "yes" or similar if trackingEnabled then if portals[2] or portals[3] then root = root .. '[[Category:Portal templates with redlinked portals]][[Category:Portal-inline template with redlinked portals]]' else root = root .. '[[Category:Portal templates with all redlinked portals]][[Category:Portal-inline template with redlinked portals]]' end end return tostring(root) end if trackingEnabled then root = '[[Category:Portal templates with redlinked portals]][[Category:Portal-inline template with redlinked portals]]' end end if args['size'] == "tiny" then args['size'] = "16x16px" else args['size'] = "32x28px" end local displayName = "" if not (args['text'] == "" or args['text'] == nil) then displayName = args['text'] elseif not (args.short == "" or args.short == nil) then displayName = portals[1] else displayName = portals[1] .. "&#32;portal" end -- display portal-inline content root = root .. string.format('[[File:%s|class=noviewer|%s]] [[Portal:%s|%s]]', getImageName{ portals[1] }, args['size'], portals[1], displayName) return tostring(root) end -- copied from [[Module:Portal]] local function processPortalArgs(args) -- This function processes a table of arguments and returns two tables: an array of portal names for processing by ipairs, and a table of -- the named arguments that specify style options, etc. We need to use ipairs because we want to list all the portals in the order -- they were passed to the template, but we also want to be able to deal with positional arguments passed explicitly, for example -- {{portal-inline|Politics}}. The behaviour of ipairs is undefined if nil values are present, so we need to make sure they are all removed. args = type(args) == 'table' and args or {} local portals = {} local namedArgs = {} for k, v in pairs(args) do if type(k) == 'number' and type(v) == 'string' then -- Make sure we have no non-string portal names. table.insert(portals, k) elseif type(k) ~= 'number' then namedArgs[k] = v end end table.sort(portals) for i, v in ipairs(portals) do portals[i] = args[v] end return portals, namedArgs end local function makeWrapper(funcName) -- Processes external arguments and sends them to the other functions. return function (frame) -- If called via #invoke, use the args passed into the invoking -- template, or the args passed to #invoke if any exist. Otherwise -- assume args are being passed directly in from the debug console -- or from another Lua module. local origArgs if type(frame.getParent) == 'function' then origArgs = frame:getParent().args for k, v in pairs(frame.args) do origArgs = frame.args break end else origArgs = frame end -- Trim whitespace and remove blank arguments. local args = {} for k, v in pairs(origArgs) do if type(v) == 'string' then v = mw.text.trim(v) end if v ~= '' then args[k] = v end end return p[funcName](processPortalArgs(args)) -- passes two tables to func: an array of portal names, and a table of named arguments. end end for _, funcName in ipairs{'main'} do p[funcName] = makeWrapper('_' .. funcName) end return p 1zwk3531ecgl1qig4yoqsno6j572l52 Modulo:Portal 828 21532 367421 2020-06-05T19:01:09Z Anfrx 16583 Pagina nova: --[==[ This module is a Lua implementation of the old {{Portal}} template. As of February 2019 it is used on nearly 7,900,000 articles. -- Please take care when updating it! It outpu... Scribunto text/plain --[==[ This module is a Lua implementation of the old {{Portal}} template. As of February 2019 it is used on nearly 7,900,000 articles. -- Please take care when updating it! It outputs two functions: p.portal, which generates a list of portals, and p.image, which -- produces the image name for an individual portal. -- The portal image data is kept in submodules of [[Module:Portal/images]], listed below: -- [[Module:Portal/images/a]] - for portal names beginning with "A". -- [[Module:Portal/images/b]] - for portal names beginning with "B". -- [[Module:Portal/images/c]] - for portal names beginning with "C". -- [[Module:Portal/images/d]] - for portal names beginning with "D". -- [[Module:Portal/images/e]] - for portal names beginning with "E". -- [[Module:Portal/images/f]] - for portal names beginning with "F". -- [[Module:Portal/images/g]] - for portal names beginning with "G". -- [[Module:Portal/images/h]] - for portal names beginning with "H". -- [[Module:Portal/images/i]] - for portal names beginning with "I". -- [[Module:Portal/images/j]] - for portal names beginning with "J". -- [[Module:Portal/images/k]] - for portal names beginning with "K". -- [[Module:Portal/images/l]] - for portal names beginning with "L". -- [[Module:Portal/images/m]] - for portal names beginning with "M". -- [[Module:Portal/images/n]] - for portal names beginning with "N". -- [[Module:Portal/images/o]] - for portal names beginning with "O". -- [[Module:Portal/images/p]] - for portal names beginning with "P". -- [[Module:Portal/images/q]] - for portal names beginning with "Q". -- [[Module:Portal/images/r]] - for portal names beginning with "R". -- [[Module:Portal/images/s]] - for portal names beginning with "S". -- [[Module:Portal/images/t]] - for portal names beginning with "T". -- [[Module:Portal/images/u]] - for portal names beginning with "U". -- [[Module:Portal/images/v]] - for portal names beginning with "V". -- [[Module:Portal/images/w]] - for portal names beginning with "W". -- [[Module:Portal/images/x]] - for portal names beginning with "X". -- [[Module:Portal/images/y]] - for portal names beginning with "Y". -- [[Module:Portal/images/z]] - for portal names beginning with "Z". -- [[Module:Portal/images/other]] - for portal names beginning with any other letters. This includes numbers, -- letters with diacritics, and letters in non-Latin alphabets. -- [[Module:Portal/images/aliases]] - for adding aliases for existing portal names. Use this page for variations -- in spelling and diacritics, etc., no matter what letter the portal begins with. -- -- The images data pages are separated by the first letter to reduce server load when images are added, changed, or removed. -- Previously all the images were on one data page at [[Module:Portal/images]], but this had the disadvantage that all -- 5,000,000 pages using this module needed to be refreshed every time an image was added or removed. ]==] local p = {} local trackingEnabled = true local templatestyles = 'Module:Portal/styles.css' -- Check whether to do tracking in this namespace -- Returns true unless the page is one of the banned namespaces local function checkTrackingNamespace() local thisPage = mw.title.getCurrentTitle() if (thisPage.namespace == 1) -- Talk or (thisPage.namespace == 2) -- User or (thisPage.namespace == 3) -- User talk or (thisPage.namespace == 5) -- Wikipedia talk or (thisPage.namespace == 7) -- File talk or (thisPage.namespace == 11) -- Template talk or (thisPage.namespace == 15) -- Category talk or (thisPage.namespace == 101) -- Portal talk or (thisPage.namespace == 109) -- Book talk or (thisPage.namespace == 118) -- Draft or (thisPage.namespace == 119) -- Draft talk or (thisPage.namespace == 829) -- Module talk then return false end return true end -- Check whether to do tracking on this pagename -- Returns false if the page title matches one of the banned strings -- Otherwise returns true local function checkTrackingPagename() local thisPage = mw.title.getCurrentTitle() local thisPageLC = mw.ustring.lower(thisPage.text) if (string.match(thisPageLC, "/archive") ~= nil) then return false end if (string.match(thisPageLC, "/doc") ~= nil) then return false end if (string.match(thisPageLC, "/test") ~= nil) then return false end return true end local function matchImagePage(s) -- Finds the appropriate image subpage given a lower-case -- portal name plus the first letter of that portal name. if type(s) ~= 'string' or #s < 1 then return end local firstLetter = mw.ustring.sub(s, 1, 1) local imagePage if mw.ustring.find(firstLetter, '^[a-z]') then imagePage = 'Module:Portal/images/' .. firstLetter else imagePage = 'Module:Portal/images/other' end return mw.loadData(imagePage)[s] end local function getAlias(s) -- Gets an alias from the image alias data page. local aliasData = mw.loadData('Module:Portal/images/aliases') for portal, aliases in pairs(aliasData) do for _, alias in ipairs(aliases) do if alias == s then return portal end end end end local function getImageName(s) -- Gets the image name for a given string. local default = 'Portal-puzzle.svg|link=|alt=' if type(s) ~= 'string' or #s < 1 then return default end s = mw.ustring.lower(s) return matchImagePage(s) or matchImagePage(getAlias(s)) or default end local function checkPortalExists(portal) return not (mw.title.makeTitle(100, portal).id == 0) end function p._portal(portals, args) -- This function builds the portal box used by the {{portal}} template. local root = mw.html.create('div') :attr('role', 'navigation') :attr('aria-label', 'Portals') :addClass('noprint portal plainlist') :addClass(args.left and 'tleft' or 'tright') :css('margin', args.margin or nil) :newline() -- Tracking is on by default. -- It is disabled if any of the following is true -- 1/ the parameter "tracking" is set to 'no, 'n', or 'false' -- 2/ the current page fails the namespace tests in checkTrackingNamespace() -- 3/ the current page fails the pagename tests in checkTrackingPagename() if (args.tracking == 'no') or (args.tracking == 'n') or (args.tracking == 'false') then trackingEnabled = false end if (checkTrackingNamespace() == false) then trackingEnabled = false end if (checkTrackingPagename() == false) then trackingEnabled = false end -- If no portals have been specified, display an error and add the page to a tracking category. if not portals[1] then if (args.nominimum == 'yes') or (args.nominimum == 'y') or (args.nominimum == 'true') then -- if nominimum as been set to yes (or similar), omit the warning else root:wikitext('<strong class="error">No portals specified: please specify at least one portal</strong>') end if (trackingEnabled) then root:wikitext('[[Category:Portal templates without a parameter]]') end return tostring(root) end -- scan for nonexistent portals, if they exist remove them from the portals table. If redlinks=yes, then don't remove local portallen = #portals -- traverse the list backwards to ensure that no portals are missed (table.remove also moves down the portals in the list, so that the next portal isn't checked if going fowards. -- going backwards allows us to circumvent this issue for i=portallen,1,-1 do -- the use of pcall here catches any errors that may occour when attempting to locate pages when the page name is invalid -- if pcall returns true, then rerun the function to find if the page exists if not pcall(checkPortalExists, portals[i]) or not checkPortalExists(portals[i]) then -- Getting here means a redlinked portal has been found if (args.redlinks == 'yes') or (args.redlinks == 'y') or (args.redlinks == 'true') or (args.redlinks == 'include') then -- if redlinks as been set to yes (or similar), add the cleanup category and then break the loop before the portal is removed from the list if (trackingEnabled) then root:wikitext('[[Category:Portal templates with redlinked portals]]') end break end -- remove the portal (this does not happen if redlinks=yes) table.remove(portals,i) end end -- if the length of the table is different, then rows were removed from the table, so portals were removed. If this is the case add the cleanup category if not (portallen == #portals) then if (trackingEnabled) then if #portals == 0 then return '[[Category:Portal templates with all redlinked portals]]' else root:wikitext('[[Category:Portal templates with redlinked portals]]') end end end -- Start the list. This corresponds to the start of the wikitext table in the old [[Template:Portal]]. local listroot = root:tag('ul') :css('width', type(args.boxsize) == 'string' and (args.boxsize .. 'px') or nil) -- Display the portals specified in the positional arguments. for _, portal in ipairs(portals) do local image = getImageName(portal) -- Generate the html for the image and the portal name. listroot :newline() :tag('li') :tag('span') :wikitext(string.format('[[File:%s|32x28px|class=noviewer]]', image)) :done() :tag('span') :wikitext(string.format('[[Portal:%s|%s%sportal]]', portal, portal, args['break'] and '<br />' or ' ')) end return tostring(root) end function p._image(portals) -- Wrapper function to allow getImageName() to be accessed through #invoke. local name = getImageName(portals[1]) return name:match('^(.-)|') or name -- FIXME: use a more elegant way to separate borders etc. from the image name end local function getAllImageTables() -- Returns an array containing all image subpages (minus aliases) as loaded by mw.loadData. local images = {} for i, subpage in ipairs{'a', 'b', 'c', 'd', 'e', 'f', 'g', 'h', 'i', 'j', 'k', 'l', 'm', 'n', 'o', 'p', 'q', 'r', 's', 't', 'u', 'v', 'w', 'x', 'y', 'z', 'other'} do images[i] = mw.loadData('Module:Portal/images/' .. subpage) end return images end function p._displayAll(portals, args) -- This function displays all portals that have portal images. This function is for maintenance purposes and should not be used in -- articles, for two reasons: 1) there are over 1500 portals with portal images, and 2) the module doesn't record how the portal -- names are capitalized, so the portal links may be broken. local lang = mw.language.getContentLanguage() local count = 1 for _, imageTable in ipairs(getAllImageTables()) do for portal in pairs(imageTable) do portals[count] = lang:ucfirst(portal) count = count + 1 end end return p._portal(portals, args) end function p._imageDupes() -- This function searches the image subpages to find duplicate images. If duplicate images exist, it is not necessarily a bad thing, -- as different portals might just happen to choose the same image. However, this function is helpful in identifying images that -- should be moved to a portal alias for ease of maintenance. local exists, dupes = {}, {} for _, imageTable in ipairs(getAllImageTables()) do for portal, image in pairs(imageTable) do if not exists[image] then exists[image] = portal else table.insert(dupes, string.format('The image "[[:File:%s|%s]]" is used for both portals "%s" and "%s".', image, image, exists[image], portal)) end end end if #dupes < 1 then return 'No duplicate images found.' else return 'The following duplicate images were found:\n* ' .. table.concat(dupes, '\n* ') end end local function processPortalArgs(args) -- This function processes a table of arguments and returns two tables: an array of portal names for processing by ipairs, and a table of -- the named arguments that specify style options, etc. We need to use ipairs because we want to list all the portals in the order -- they were passed to the template, but we also want to be able to deal with positional arguments passed explicitly, for example -- {{portal|2=Politics}}. The behaviour of ipairs is undefined if nil values are present, so we need to make sure they are all removed. args = type(args) == 'table' and args or {} local portals = {} local namedArgs = {} for k, v in pairs(args) do if type(k) == 'number' and type(v) == 'string' then -- Make sure we have no non-string portal names. table.insert(portals, k) elseif type(k) ~= 'number' then namedArgs[k] = v end end table.sort(portals) for i, v in ipairs(portals) do portals[i] = args[v] end return portals, namedArgs end local function makeWrapper(funcName) -- Processes external arguments and sends them to the other functions. return function (frame) -- If called via #invoke, use the args passed into the invoking -- template, or the args passed to #invoke if any exist. Otherwise -- assume args are being passed directly in from the debug console -- or from another Lua module. local origArgs if type(frame.getParent) == 'function' then origArgs = frame:getParent().args for k, v in pairs(frame.args) do origArgs = frame.args break end else origArgs = frame end -- Trim whitespace and remove blank arguments. local args = {} for k, v in pairs(origArgs) do if type(v) == 'string' then v = mw.text.trim(v) end if v ~= '' then args[k] = v end end local results = '' if funcName == '_portal' or funcName == '_displayAll' then results = frame:extensionTag{ name = 'templatestyles', args = { src = templatestyles} } end return results .. p[funcName](processPortalArgs(args)) -- passes two tables to func: an array of portal names, and a table of named arguments. end end for _, funcName in ipairs{'portal', 'image', 'imageDupes', 'displayAll'} do p[funcName] = makeWrapper('_' .. funcName) end return p d228q5eahsty3jgixxfb7nnw68be9y1 Modulo:Ns has subpages 828 21533 367422 2020-06-05T19:03:45Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module implements [[Template:Ns has subpages]]. -- While the template is fairly simple, this information is made available to -- Lua directly, so using a module means that we... Scribunto text/plain -- This module implements [[Template:Ns has subpages]]. -- While the template is fairly simple, this information is made available to -- Lua directly, so using a module means that we don't have to update the -- template as new namespaces are added. local p = {} function p._main(ns, frame) -- Get the current namespace if we were not passed one. if not ns then ns = mw.title.getCurrentTitle().namespace end -- Look up the namespace table from mw.site.namespaces. This should work -- for a majority of cases. local nsTable = mw.site.namespaces[ns] -- Try using string matching to get the namespace from page names. -- Do a quick and dirty bad title check to try and make sure we do the same -- thing as {{NAMESPACE}} in most cases. if not nsTable and type(ns) == 'string' and not ns:find('[<>|%[%]{}]') then local nsStripped = ns:gsub('^[_%s]*:', '') nsStripped = nsStripped:gsub(':.*$', '') nsTable = mw.site.namespaces[nsStripped] end -- If we still have no match then try the {{NAMESPACE}} parser function, -- which should catch the remainder of cases. Don't use a mw.title object, -- as this would increment the expensive function count for each new page -- tested. if not nsTable then frame = frame or mw.getCurrentFrame() local nsProcessed = frame:callParserFunction('NAMESPACE', ns) nsTable = nsProcessed and mw.site.namespaces[nsProcessed] end return nsTable and nsTable.hasSubpages end function p.main(frame) local ns = frame:getParent().args[1] if ns then ns = ns:match('^%s*(.-)%s*$') -- trim whitespace ns = tonumber(ns) or ns end local hasSubpages = p._main(ns, frame) return hasSubpages and 'yes' or '' end return p qb0b1z2vff7kifnw21v205d791esbiz Modulo:Namespace detect 828 21534 367423 2020-06-05T19:05:45Z Anfrx 16583 Pagina nova: --[[ -------------------------------------------------------------------------------- -- -- --... Scribunto text/plain --[[ -------------------------------------------------------------------------------- -- -- -- NAMESPACE DETECT -- -- -- -- This module implements the {{namespace detect}} template in Lua, with a -- -- few improvements: all namespaces and all namespace aliases are supported, -- -- and namespace names are detected automatically for the local wiki. The -- -- module can also use the corresponding subject namespace value if it is -- -- used on a talk page. Parameter names can be configured for different wikis -- -- by altering the values in the "cfg" table in -- -- Module:Namespace detect/config. -- -- -- -------------------------------------------------------------------------------- --]] local data = mw.loadData('Modulo:Namespace detect/data') local argKeys = data.argKeys local cfg = data.cfg local mappings = data.mappings local yesno = require('Modulo:Yesno') local mArguments -- Lazily initialise Module:Arguments local mTableTools -- Lazily initilalise Module:TableTools local ustringLower = mw.ustring.lower local p = {} local function fetchValue(t1, t2) -- Fetches a value from the table t1 for the first key in array t2 where -- a non-nil value of t1 exists. for i, key in ipairs(t2) do local value = t1[key] if value ~= nil then return value end end return nil end local function equalsArrayValue(t, value) -- Returns true if value equals a value in the array t. Otherwise -- returns false. for i, arrayValue in ipairs(t) do if value == arrayValue then return true end end return false end function p.getPageObject(page) -- Get the page object, passing the function through pcall in case of -- errors, e.g. being over the expensive function count limit. if page then local success, pageObject = pcall(mw.title.new, page) if success then return pageObject else return nil end else return mw.title.getCurrentTitle() end end -- Provided for backward compatibility with other modules function p.getParamMappings() return mappings end local function getNamespace(args) -- This function gets the namespace name from the page object. local page = fetchValue(args, argKeys.demopage) if page == '' then page = nil end local demospace = fetchValue(args, argKeys.demospace) if demospace == '' then demospace = nil end local subjectns = fetchValue(args, argKeys.subjectns) local ret if demospace then -- Handle "demospace = main" properly. if equalsArrayValue(argKeys.main, ustringLower(demospace)) then ret = mw.site.namespaces[0].name else ret = demospace end else local pageObject = p.getPageObject(page) if pageObject then if pageObject.isTalkPage then -- Get the subject namespace if the option is set, -- otherwise use "talk". if yesno(subjectns) then ret = mw.site.namespaces[pageObject.namespace].subject.name else ret = 'talk' end else ret = pageObject.nsText end else return nil -- return nil if the page object doesn't exist. end end ret = ret:gsub('_', ' ') return ustringLower(ret) end function p._main(args) -- Check the parameters stored in the mappings table for any matches. local namespace = getNamespace(args) or 'other' -- "other" avoids nil table keys local params = mappings[namespace] or {} local ret = fetchValue(args, params) --[[ -- If there were no matches, return parameters for other namespaces. -- This happens if there was no text specified for the namespace that -- was detected or if the demospace parameter is not a valid -- namespace. Note that the parameter for the detected namespace must be -- completely absent for this to happen, not merely blank. --]] if ret == nil then ret = fetchValue(args, argKeys.other) end return ret end function p.main(frame) mArguments = require('Module:Arguments') local args = mArguments.getArgs(frame, {removeBlanks = false}) local ret = p._main(args) return ret or '' end function p.table(frame) --[[ -- Create a wikitable of all subject namespace parameters, for -- documentation purposes. The talk parameter is optional, in case it -- needs to be excluded in the documentation. --]] -- Load modules and initialise variables. mTableTools = require('Modulo:TableTools') local namespaces = mw.site.namespaces local cfg = data.cfg local useTalk = type(frame) == 'table' and type(frame.args) == 'table' and yesno(frame.args.talk) -- Whether to use the talk parameter. -- Get the header names. local function checkValue(value, default) if type(value) == 'string' then return value else return default end end local nsHeader = checkValue(cfg.wikitableNamespaceHeader, 'Namespace') local aliasesHeader = checkValue(cfg.wikitableAliasesHeader, 'Aliases') -- Put the namespaces in order. local mappingsOrdered = {} for nsname, params in pairs(mappings) do if useTalk or nsname ~= 'talk' then local nsid = namespaces[nsname].id -- Add 1, as the array must start with 1; nsid 0 would be lost otherwise. nsid = nsid + 1 mappingsOrdered[nsid] = params end end mappingsOrdered = mTableTools.compressSparseArray(mappingsOrdered) -- Build the table. local ret = '{| class="wikitable"' .. '\n|-' .. '\n! ' .. nsHeader .. '\n! ' .. aliasesHeader for i, params in ipairs(mappingsOrdered) do for j, param in ipairs(params) do if j == 1 then ret = ret .. '\n|-' .. '\n| <code>' .. param .. '</code>' .. '\n| ' elseif j == 2 then ret = ret .. '<code>' .. param .. '</code>' else ret = ret .. ', <code>' .. param .. '</code>' end end end ret = ret .. '\n|-' .. '\n|}' return ret end return p kjwpr9qpu2a8bhh50jmwfzyf6td7fhk Modulo:MultiReplace 828 21535 367424 2020-06-05T19:06:21Z Anfrx 16583 Pagina nova: p = {} local function MultiReplace(args) local input = args[1] or "{{{1}}}" local plain = args.plain == "yes" local i = 1 local changeList = {} while args[i * 2] do local ch... Scribunto text/plain p = {} local function MultiReplace(args) local input = args[1] or "{{{1}}}" local plain = args.plain == "yes" local i = 1 local changeList = {} while args[i * 2] do local change = {pattern = args[i * 2], repl = args[i * 2 + 1]} if not change.repl then return require('Modulo:Error').error{ 'MultiReplace: Unpaired argument: <code>' .. (i * 2) .. ' = ' .. change.pattern .. '</code>' } end changeList[i] = change i = i + 1 end local matchList = {} local pos = 1 local len = mw.ustring.len(input) local result = "" while pos <= len do local bestStart = len + 1 local bestStop = len local bestChange for _, change in ipairs(changeList) do local start, stop = mw.ustring.find(input, change.pattern, pos, plain) if start and (start < bestStart) then bestStart = start bestStop = stop bestChange = change end end result = result .. mw.ustring.sub(input, pos, bestStart - 1) if bestChange then local fragment = mw.ustring.sub(input, bestStart, bestStop) result = result .. (plain and bestChange.repl or mw.ustring.gsub(fragment, bestChange.pattern, bestChange.repl, 1)) end pos = bestStop + 1 end return result end function p.main(frame, ...) local args = type(frame) ~= 'table' and {frame, ...} or type(frame.args) ~= 'table' and frame or frame.args[1] and frame.args or frame:getParent().args return MultiReplace(args) end return p 11pg3qeu3ykxzhuroeotd1ak8n24hkp Modulo:Military navigation 828 21536 367425 2020-06-05T19:06:54Z Anfrx 16583 Pagina nova: local p = { } local Navbox = require('Modulo:Navbox') local Styles = require('Modulo:WPMILHIST Infobox style') local function isblank(s) return (not s) or s == '' end local functi... Scribunto text/plain local p = { } local Navbox = require('Modulo:Navbox') local Styles = require('Modulo:WPMILHIST Infobox style') local function isblank(s) return (not s) or s == '' end local function isnotblank(s) return s and s ~= '' end function p.main(frame) local args = { } local pargs = frame:getParent().args local sargs = {} local tcats = '' -- process bodystyle and titlestyle if (pargs['style'] or '') == 'wide' then args['titlestyle'] = Styles['nav_box_wide_header'] args['bodystyle'] = Styles['nav_box_wide'] else args['titlestyle'] = Styles['nav_box_header'] if (pargs['border'] or '') == 'child' or (pargs['border'] or '') == 'subgroup' then args['bodystyle'] = Styles['nav_box_child'] tcats = tcats .. '[[Category:Pages using military navigation subgroups without wide style]]' else args['bodystyle'] = Styles['nav_box'] end end sargs['titlestyle'] = 1 sargs['bodystyle'] = 1 -- process groupstyle, abovestyle, belowstyle args['groupstyle'] = Styles['nav_box_label'] .. (pargs['groupstyle'] or '') sargs['groupstyle'] = 1 args['abovestyle'] = Styles['nav_box_label'] .. (pargs['abovestyle'] or '') sargs['abovestyle'] = 1 args['belowstyle'] = Styles['nav_box_label'] .. (pargs['belowstyle'] or '') sargs['belowstyle'] = 1 -- process oddstyle, evenstyle args['oddstyle'] = isnotblank(pargs['odd_color']) and ('background:' .. pargs['odd_color']) or nil sargs['oddstyle'] = 1 args['evenstyle'] = isnotblank(pargs['even_color']) and ('background:' .. pargs['even_color']) or nil sargs['evenstyle'] = 1 -- process name and rawname args['name'] = (isnotblank(pargs['name']) and pargs['name']) or pargs['rawname'] if isblank(args['name']) then args['navbar'] = 'plain' end sargs['name'] = 1 sargs['rawname'] = 1 -- copy the remaining args for k, v in pairs(pargs) do if v and v ~= '' and sargs[k] == nil then args[k] = v end end -- add allow wrap if args['title'] and (pargs['style'] or '') ~= 'wide' then if not mw.ustring.match(args['title'], '<span class="wrap">') then -- probably a more efficient way to match 15 or more characters local m = '[^%[%]<>|][^%[%]<>|][^%[%]<>|][^%[%]<>|][^%[%]<>|]' m = m .. m .. m args['title'] = mw.ustring.gsub(args['title'], '%[%[(' .. m .. '[^%[%]<>|]*)%]%]', '[[%1|<span class="wrap">%1</span>]]') args['title'] = mw.ustring.gsub(args['title'], '%[%[([^%[%]<>|]*)|(' .. m .. '[^%[%]<>|]*)%]%]', '[[%1|<span class="wrap">%2</span>]]') end end -- add navbox-vertical for non-wide format if (pargs['style'] or '') ~= 'wide' then args['bodyclass'] = 'navbox-vertical' .. (args['bodyclass'] and (' ' .. args['bodyclass']) or '') end return tcats .. Navbox._navbox(args) end return p f4w0nt44e1hed4jwi4vos5bjittrlm9 Modulo:Main 828 21537 367427 367426 2020-06-05T19:09:51Z Anfrx 16583 Scribunto text/plain --[[ -- This module produces a link to a main article or articles. It implements the -- template {{main}}. -- -- If the module is used in category or category talk space, it produces "The -- main article for this category is xxx". Otherwise, it produces -- "Main article: xxx". --]] local mHatnote = require('Modulo:Hatnote') local mHatlist = require('Modulo:Hatnote list') local mArguments -- lazily initialise local p = {} function p.main(frame) mArguments = require('Modulo:Arguments') local args = mArguments.getArgs(frame, {parentOnly = true}) local pages = {} for k, v in pairs(args) do if type(k) == 'number' then local display = args['label ' .. k] or args['l' .. k] local page = display and string.format('%s|%s', string.gsub(v, '|.*$', ''), display) or v pages[#pages + 1] = page end end if #pages == 0 and mw.title.getCurrentTitle().namespace == 0 then return mHatnote.makeWikitextError( 'no page names specified', 'Template:Main#Errors', args.category ) end local options = { selfref = args.selfref } return p._main(pages, options) end function p._main(args, options) -- Get the list of pages. If no first page was specified we use the current -- page name. local currentTitle = mw.title.getCurrentTitle() if #args == 0 then args = {currentTitle.text} end local firstPage = string.gsub(args[1], '|.*$', '') -- Find the pagetype. local pageType = mHatnote.findNamespaceId(firstPage) == 0 and 'articulu' or 'pagina' -- Make the formatted link text list = mHatlist.andList(args, true) -- Build the text. local isPlural = #args > 1 local mainForm local curNs = currentTitle.namespace if (curNs == 14) or (curNs == 15) then --category/talk namespaces mainForm = isPlural and 'U principale %ss per questu[[Help:Categories|category]] sò %s' or 'U principale %s per questu [[Help:Categories|category]] é %s' else mainForm = isPlural and 'Principale %ss: %s' or 'Principale %s: %s' end local text = string.format(mainForm, pageType, list) -- Process the options and pass the text to the _rellink function in -- [[Modulo:Hatnote]]. options = options or {} local hnOptions = { selfref = options.selfref } return mHatnote._hatnote(text, hnOptions) end return p 12rf4fxvh22r0d7o3ehxkuaceyic1zx Modulo:Labelled list hatnote 828 21538 367429 367428 2020-06-05T19:12:02Z Anfrx 16583 Scribunto text/plain -------------------------------------------------------------------------------- -- Labelled list -- -- -- -- This module does the core work of creating a hatnote composed of a list -- -- prefixed by a colon-terminated label, i.e. "LABEL: [andList of pages]", -- -- for {{see also}} and similar templates. -- -------------------------------------------------------------------------------- local mHatnote = require('Module:Hatnote') local mHatlist = require('Module:Hatnote list') local mArguments --initialize lazily local p = {} -- Defaults global to this module local defaults = { label = 'Vede ancu', --Final fallback for label argument labelForm = '%s: %s', prefixes = {'label', 'label ', 'l'}, template = 'Modulo:Labelled list hatnote' } -- Helper function that pre-combines display parameters into page arguments. -- Also compresses sparse arrays, as a desirable side-effect. function p.preprocessDisplays (args, prefixes) -- Prefixes specify which parameters, in order, to check for display options -- They each have numbers auto-appended, e.g. 'label1', 'label 1', & 'l1' prefixes = prefixes or defaults.prefixes local pages = {} for k, v in pairs(args) do if type(k) == 'numeru' then local display for i = 1, #prefixes do display = args[prefixes[i] .. k] if display then break end end local page = display and string.format('%s|%s', string.gsub(v, '|.*$', ''), display) or v pages[#pages + 1] = page end end return pages end -- Produces a labelled pages-list hatnote. -- The main frame (template definition) takes 1 or 2 arguments, for a singular -- and (optionally) plural label respectively: -- * {{#invoke:Labelled list hatnote|labelledList|Singular label|Plural label}} -- The resulting template takes pagename & label parameters normally. function p.labelledList (frame) mArguments = require('Modulo:Arguments') local labels = {frame.args[1] or defaults.label} labels[2] = frame.args[2] or labels[1] local template = frame:getParent():getTitle() local args = mArguments.getArgs(frame, {parentOnly = true}) local pages = p.preprocessDisplays(args) local options = { extraclasses = frame.args.extraclasses, category = args.category, selfref = frame.args.selfref or args.selfref, template = template } return p._labelledList(pages, labels, options) end function p._labelledList (pages, labels, options) labels = labels or {} if #pages == 0 then return mHatnote.makeWikitextError( 'senza nome di pagina specificata', (options.template or defaults.template) .. '#Errors', options.category ) end label = (#pages == 1 and labels[1] or labels[2]) or defaults.label local text = string.format( options.labelForm or defaults.labelForm, label, mHatlist.andList(pages, true) ) local hnOptions = { extraclasses = options.extraclasses, selfref = options.selfref } return mHatnote._hatnote(text, hnOptions) end return p idjpnkf1a6asasgtpbisui8arq4thgh Modulo:Is infobox in lead 828 21539 367430 2020-06-05T19:12:54Z Anfrx 16583 Pagina nova: local p = {} function p.main (frame) return p._main (frame.args[1]) end function p._main (searchString) local content = mw.title.getCurrentTitle():getContent() local offset = st... Scribunto text/plain local p = {} function p.main (frame) return p._main (frame.args[1]) end function p._main (searchString) local content = mw.title.getCurrentTitle():getContent() local offset = string.find(content, "==", 1 , true) if offset then local lead = string.sub(content, 1, offset-1) if (string.find(lead, searchString)) then lead = lead :gsub( "{{%s-[Ii]nfobox%s-mapframe", "") --don't check for infobox mapframe :gsub( "{{%s-[Ii]nfobo[^}]-%|%s-embed%s-=%s-yes", "") --don't check for embeded infoboxes :gsub( "{{%s-[Ii]nfobo[^}]-%|%s-child%s-=%s-yes", "") --don't check for child infoboxes local iter = string.gmatch(lead, "{{%s-[Ii]nfobox") iter() if not iter() then --if able to find two infoboxes in the lead, then don't return true local iter2 = string.gmatch(content, searchString) iter2() if not iter2() then --if able to find two of the specific infobox in the article, then don't return true return true end end end end end return p qralhfzph32qupea7uosgiiue6lqdbo Modulo:InfoboxImage 828 21540 367431 2020-06-05T19:13:42Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- Inputs: -- image - Can either be a bare filename (with or without the File:/Image: prefix) or a fully formatted image link -- page - page to display for multipage images (Dj... Scribunto text/plain -- Inputs: -- image - Can either be a bare filename (with or without the File:/Image: prefix) or a fully formatted image link -- page - page to display for multipage images (DjVu) -- size - size to display the image -- maxsize - maximum size for image -- sizedefault - default size to display the image if size param is blank -- alt - alt text for image -- title - title text for image -- border - set to yes if border -- center - set to yes, if the image has to be centered -- upright - upright image param -- suppressplaceholder - if yes then checks to see if image is a placeholder and suppresses it -- link - page to visit when clicking on image -- Outputs: -- Formatted image. -- More details available at the "Module:InfoboxImage/doc" page local i = {}; local placeholder_image = { "Blue - Replace this image female.svg", "Blue - Replace this image male.svg", "Female no free image yet.png", "Flag of None (square).svg", "Flag of None.svg", "Flag of.svg", "Green - Replace this image female.svg", "Green - Replace this image male.svg", "Image is needed female.svg", "Image is needed male.svg", "Location map of None.svg", "Male no free image yet.png", "Missing flag.png", "No flag.svg", "No free portrait.svg", "No portrait (female).svg", "No portrait (male).svg", "Red - Replace this image female.svg", "Red - Replace this image male.svg", "Replace this image female (blue).svg", "Replace this image female.svg", "Replace this image male (blue).svg", "Replace this image male.svg", "Silver - Replace this image female.svg", "Silver - Replace this image male.svg", "Replace this image.svg", "Cricket no pic.png", "CarersLogo.gif", "Diagram Needed.svg", "Example.jpg", "Image placeholder.png", "No male portrait.svg", "Nocover-upload.png", "NoDVDcover copy.png", "Noribbon.svg", "No portrait-BFD-test.svg", "Placeholder barnstar ribbon.png", "Project Trains no image.png", "Image-request.png", "Sin bandera.svg", "Sin escudo.svg", "Replace this image - temple.png", "Replace this image butterfly.png", "Replace this image.svg", "Replace this image1.svg", "Resolution angle.png", "Image-No portrait-text-BFD-test.svg", "Insert image here.svg", "No image available.png", "NO IMAGE YET square.png", "NO IMAGE YET.png", "No Photo Available.svg", "No Screenshot.svg", "No-image-available.jpg", "Null.png", "PictureNeeded.gif", "Place holder.jpg", "Unbenannt.JPG", "UploadACopyrightFreeImage.svg", "UploadAnImage.gif", "UploadAnImage.svg", "UploadAnImageShort.svg", "CarersLogo.gif", "Diagram Needed.svg", "No male portrait.svg", "NoDVDcover copy.png", "Placeholder barnstar ribbon.png", "Project Trains no image.png", "Image-request.png", "Noimage.gif", } function i.IsPlaceholder(image) -- change underscores to spaces image = mw.ustring.gsub(image, "_", " "); assert(image ~= nil, 'mw.ustring.gsub(image, "_", " ") must not return nil') -- if image starts with [[ then remove that and anything after | if mw.ustring.sub(image,1,2) == "[[" then image = mw.ustring.sub(image,3); image = mw.ustring.gsub(image, "([^|]*)|.*", "%1"); assert(image ~= nil, 'mw.ustring.gsub(image, "([^|]*)|.*", "%1") must not return nil') end -- Trim spaces image = mw.ustring.gsub(image, '^[ ]*(.-)[ ]*$', '%1'); assert(image ~= nil, "mw.ustring.gsub(image, '^[ ]*(.-)[ ]*$', '%1') must not return nil") -- remove prefix if exists local allNames = mw.site.namespaces[6].aliases allNames[#allNames + 1] = mw.site.namespaces[6].name allNames[#allNames + 1] = mw.site.namespaces[6].canonicalName for i, name in ipairs(allNames) do if mw.ustring.lower(mw.ustring.sub(image, 1, mw.ustring.len(name) + 1)) == mw.ustring.lower(name .. ":") then image = mw.ustring.sub(image, mw.ustring.len(name) + 2); break end end -- Trim spaces image = mw.ustring.gsub(image, '^[ ]*(.-)[ ]*$', '%1'); -- capitalise first letter image = mw.ustring.upper(mw.ustring.sub(image,1,1)) .. mw.ustring.sub(image,2); for i,j in pairs(placeholder_image) do if image == j then return true end end return false end function i.InfoboxImage(frame) local image = frame.args["image"]; if image == "" or image == nil then return ""; end if image == "&nbsp;" then return image; end if frame.args["suppressplaceholder"] ~= "no" then if i.IsPlaceholder(image) == true then return ""; end end if mw.ustring.lower(mw.ustring.sub(image,1,5)) == "http:" then return ""; end if mw.ustring.lower(mw.ustring.sub(image,1,6)) == "[http:" then return ""; end if mw.ustring.lower(mw.ustring.sub(image,1,7)) == "[[http:" then return ""; end if mw.ustring.lower(mw.ustring.sub(image,1,6)) == "https:" then return ""; end if mw.ustring.lower(mw.ustring.sub(image,1,7)) == "[https:" then return ""; end if mw.ustring.lower(mw.ustring.sub(image,1,8)) == "[[https:" then return ""; end if mw.ustring.sub(image,1,2) == "[[" then -- search for thumbnail images and add to tracking cat if found local cat = ""; if mw.title.getCurrentTitle().namespace == 0 and (mw.ustring.find(image, "|%s*thumb%s*[|%]]") or mw.ustring.find(image, "|%s*thumbnail%s*[|%]]")) then cat = "[[Category:Pages using infoboxes with thumbnail images]]"; elseif mw.title.getCurrentTitle().namespace == 0 then cat = "[[Category:Pages using deprecated image syntax]]"; end return image .. cat; elseif mw.ustring.sub(image,1,2) == "{{" and mw.ustring.sub(image,1,3) ~= "{{{" then return image; elseif mw.ustring.sub(image,1,1) == "<" then return image; elseif mw.ustring.sub(image,1,5) == mw.ustring.char(127).."UNIQ" then -- Found strip marker at begining, so pass don't process at all return image; elseif mw.ustring.sub(image,4,9) == "`UNIQ-" then -- Found strip marker at begining, so pass don't process at all return image; else local result = ""; local page = frame.args["page"]; local size = frame.args["size"]; local maxsize = frame.args["maxsize"]; local sizedefault = frame.args["sizedefault"]; local alt = frame.args["alt"]; local link = frame.args["link"]; local title = frame.args["title"]; local border = frame.args["border"]; local upright = frame.args["upright"] or ""; local thumbtime = frame.args["thumbtime"] or ""; local center= frame.args["center"]; -- remove prefix if exists local allNames = mw.site.namespaces[6].aliases allNames[#allNames + 1] = mw.site.namespaces[6].name allNames[#allNames + 1] = mw.site.namespaces[6].canonicalName for i, name in ipairs(allNames) do if mw.ustring.lower(mw.ustring.sub(image, 1, mw.ustring.len(name) + 1)) == mw.ustring.lower(name .. ":") then image = mw.ustring.sub(image, mw.ustring.len(name) + 2); break end end if maxsize ~= "" and maxsize ~= nil then -- if no sizedefault then set to maxsize if sizedefault == "" or sizedefault == nil then sizedefault = maxsize end -- check to see if size bigger than maxsize if size ~= "" and size ~= nil then local sizenumber = tonumber(mw.ustring.match(size,"%d*")) or 0; local maxsizenumber = tonumber(mw.ustring.match(maxsize,"%d*")) or 0; if sizenumber>maxsizenumber and maxsizenumber>0 then size = maxsize; end end end -- add px to size if just a number if (tonumber(size) or 0) > 0 then size = size .. "px"; end -- add px to sizedefault if just a number if (tonumber(sizedefault) or 0) > 0 then sizedefault = sizedefault .. "px"; end result = "[[File:" .. image; if page ~= "" and page ~= nil then result = result .. "|page=" .. page; end if size ~= "" and size ~= nil then result = result .. "|" .. size; elseif sizedefault ~= "" and sizedefault ~= nil then result = result .. "|" .. sizedefault; else result = result .. "|frameless"; end if center == "yes" then result = result .. "|center" end if alt ~= "" and alt ~= nil then result = result .. "|alt=" .. alt; end if link ~= "" and link ~= nil then result = result .. "|link=" .. link; end if border == "yes" then result = result .. "|border"; end if upright == "yes" then result = result .. "|upright"; elseif upright ~= "" then result = result .. "|upright=" .. upright; end if thumbtime ~= "" then result = result .. "|thumbtime=" .. thumbtime; end if title ~= "" and title ~= nil then result = result .. "|" .. title; elseif alt ~= "" and alt ~= nil then result = result .. "|" .. alt; end result = result .. "]]"; return result; end end return i; tokoxmq8k6xg8hz3ed4w86r9v6ed3vl Modulo:Footnotes/whitelist 828 21541 367432 2020-06-05T19:28:01Z Anfrx 16583 Pagina nova: --[[--------------------------< W R A P P E R _ T E M P L A T E _ D E F A U L T S >---------------------------- A list of wrapper templates by their canonical names – spelling and... Scribunto text/plain --[[--------------------------< W R A P P E R _ T E M P L A T E _ D E F A U L T S >---------------------------- A list of wrapper templates by their canonical names – spelling and capitalization is important. Each wrapper template has a table of two values: [1] is the wrapper's default name-list as it is used in an anchor ID; [2] is the default year. This table is indexed indirectly through the wrapper_templates table. This table is not available externally. ]] local wrapper_template_defaults = { -- keys are canonical template names ['Cite EB1911'] = {'Chisholm', '1911'}, -- tables with default name and default year ['EB1911'] = {'Chisholm', '1911'}, } --[[--------------------------< W R A P P E R _ T E M P L A T E S >-------------------------------------------- A list of wrapper templates and their redirects – spelling and capitalization is important; first character is always uppercase. Each wrapper template gets its value from a k/v pair in the wrapper_template_defaults table. ]] local wrapper_templates = { -- keys are names of wrapper templates and their redirects ['EB1911'] = wrapper_template_defaults['EB1911'], ['1911'] = wrapper_template_defaults['EB1911'], ['1911s'] = wrapper_template_defaults['EB1911'], ['Britannica 1911'] = wrapper_template_defaults['EB1911'], ['Encyclopedia Britannica 1911'] = wrapper_template_defaults['EB1911'], ['Encyclopædia Britannica 1911'] = wrapper_template_defaults['EB1911'], ['Cite EB1911'] = wrapper_template_defaults['Cite EB1911'], ['1911EB'] = wrapper_template_defaults['Cite EB1911'], ['EB1911 cite'] = wrapper_template_defaults['Cite EB1911'], ['Wikisource1911Enc Citation'] = wrapper_template_defaults['Cite EB1911'], ['Wikisource1911Enc citation'] = wrapper_template_defaults['Cite EB1911'], } --[[--------------------------< T E M P L A T E _ N A M E S >-------------------------------------------------- This table holds the names of templates and the names of their redirects. Template names must be written exactly as they are named at their templatespace page. This same also applies to redirects. The indexes in this table are not critical but should be short and concise. ]] local template_names = { ['al-Tabari'] = {'The History of al-Tabari', 'The History of Al-Tabari', 'The History of al-Ṭabarī'}, ['Butt_Stations'] = {'Butt-Stations', 'Butt-stations'}, ['Cam_Hist_Iran'] = {'Cambridge History of Iran', 'The Cambridge History of Iran'}, ['Catholic'] = {'Catholic Encyclopedia', 'Catholic encyclopedia', '1913Catholic', 'CatholicEncyclopedia', 'CE1913', 'Catholic', 'CE13', 'Cite Catholic Encyclopedia', 'CathEncy', 'Cite Catholic Encyclopædia', 'Cite CE1913'}, ['DNB'] = {'Cite DNB', 'DNB', 'DNB Cite', 'Cite DNBSupp', 'DNBSupp', 'Cite DNB12', 'Cite DNBIE', 'DNB12', 'DNBIE'}, ['EB1911'] = {'EB1911', 'Cite EB1911', '1911'}, ['EI2'] = {'EI2', 'Encyclopaedia of Islam, New Edition'}, ['ODB'] = {'ODB', 'Oxford Dictionary of Byzantium'}, ['ODLA'] = {'ODLA', 'Oxford Dictionary of Late Antiquity'}, ['ODNB'] = {'Cite ODNB', 'Cite odnb', 'DNBweb', 'ODNB', 'ODNBref', 'ODNBweb'} } --[[--------------------------< S P E C I A L _ P A T T E R N S >---------------------------------------------- Lua patterns. These are scanned sequentially which costs time and processing far and above the time and processing needed to index into whitelist{}. Do not create a pattern here if a normal whitelist entry or entries can be created. ]] local special_patterns = { 'CITEREFACAD%u%u%u?%u?%d+%u%u?', -- {{Acad}} ID appears to be 2-4 letters, then 3 numbers, then 1-2 letters 'CITEREFAHD%d+', -- {{Cite AHD}} 'CITEREFHistoric_England%d+', -- {{National Heritage List for England}} & {{PastScape}} 'CITEREFHistoric_Environment_Scotland%u%u%u?%u?%d', -- {{Historic Environment Scotland}} %u can be BTL, GLD, HMPA, LB, SM 'CITEREFQHR%d+', -- {{Cite QHR}} } --[[--------------------------< D N B _ S P E C I A L _ P A T T E R N S >-------------------------------------- Lua patterns. Note at special_patterns applies. These for the DNB templates only; these will be tried only when there is a DNB template in the article. Pretty much any author name during the period 1885–1901 inclusive, and 1912. The DNBIE was published in 1903, and Template:DNBIE says that its use is deprecated, but we do not fight that battle here. ]] local DNB_special_patterns = { 'CITEREF%a[%a%-_\']*188[5-9]', -- 1885–1889 'CITEREF%a[%a%-_\']*189%d', -- 1890–1899 'CITEREF%a[%a%-_\']*190[0-1]', -- 1900–1901 'CITEREF%a[%a%-_\']*1903', -- 1903 IE 'CITEREF%a[%a%-_\']*1912', -- 1912 supplement } --[[--------------------------< W H I T E L I S T >------------------------------------------------------------ This is a list of anchor IDs known to be associated with specific wrapper templates. The anchor ID serves as an index into the table. The assigned value is another table that lists the associate template and any redirects. Except for year disambiguators, anchor IDs must have the same form as the anchor creator makes; must be the anchor-encoded form. Remove the year disambiguator. Template names must be written exactly as they are named at their templatespace page. This same also applies to redirects. Module:Footnotes reads the template names left to right so most-commonly-used template or redirect name should appear first. When there are more than one name and when those templates have various anchor IDs the template namelist should be added to the template_names{} table. Note that references to Template:EB1911 are listed under "E" in the alphabetical list below to keep them organized. ]] local whitelist = { ----------< A >---------- ['CITEREFAGA_1884–1897'] = {'Schubert\'s compositions (references)'}, ['CITEREFATOC2009'] = {'ATOCConnectingCommunitiesReportS10'}, ['CITEREFA\'Becket1907'] = {'Cite CE1913'}, ['CITEREFAdamson1878'] = {'Cite EB9'}, ['CITEREFAhrons1927'] = {'Book-Ahrons-British Steam Railway Locomotive'}, ['CITEREFAl-Imad2015'] = {'EI3'}, ['CITEREFAl-Tabari1985–2007'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFAlbert_Schumann1886'] = {'Cite ADB'}, ['CITEREFAldrich1969'] = {'Aldrich-LocosGER7'}, ['CITEREFAllenBoddyBrownFry1970'] = {'RCTS-LocosLNER-8A'}, ['CITEREFAllenBoddyBrownFry1971'] = {'RCTS-LocosLNER-8B'}, ['CITEREFAllenBoddyBrownFry1983'] = {'RCTS-LocosLNER-8A'}, ['CITEREFAmerican_Railway_Association1922'] = {'1922 Locomotive Cyclopedia'}, ['CITEREFArrey_von_Dommer1875'] = {'Cite ADB'}, ['CITEREFAsmus1966'] = {'NDB'}, ['CITEREFAvdoyan2018'] = template_names['ODLA'], ['CITEREFAwdry1990'] = {'Awdry-RailCo', 'Carnarvonshire Railway'}, ----------< B >---------- ['CITEREFBabinger1978'] = {'Mehmed the Conqueror and His Time'}, ['CITEREFBabinger1992'] = {'Mehmed the Conqueror and His Time'}, ['CITEREFBaltzer1916'] = {'Baltzer-Kolonialbahnen'}, ['CITEREFBaxter1971'] = {'Baxter-BritishLocoCat1'}, ['CITEREFBaxter1977'] = {'Baxter-BritishLocoCat1'}, ['CITEREFBaxter1978'] = {'Baxter-BritishLocoCat2A'}, ['CITEREFBaxter1979'] = {'Baxter-BritishLocoCat2B'}, ['CITEREFBaxter1982'] = {'Baxter-BritishLocoCat3A', 'Baxter-BritishLocoCat3B'}, ['CITEREFBaxter1984'] = {'Baxter-BritishLocoCat4'}, ['CITEREFBaxter1986'] = {'Baxter-BritishLocoCat5A'}, ['CITEREFBaxter1988'] = {'Baxter-BritishLocoCat5B'}, ['CITEREFBaxter2012'] = {'Baxter-BritishLocoCat6'}, ['CITEREFBaynes1878'] = {'Cite EB9'}, ['CITEREFBaynesSmith1880'] = {'Cite EB9'}, ['CITEREFBaynesSmith1880'] = {'Cite EB9'}, ['CITEREFBezilla1980'] = {'Bezilla-PRR-Electric-Traction'}, ['CITEREFBivar1983'] = template_names['Cam_Hist_Iran'], ['CITEREFBlankinship1989'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFBlankinship1993'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFBlankinship1994'] = {'The End of the Jihâd State', 'The End of the Jihad State'}, ['CITEREFBock1978'] = {'Audie-bock-directors'}, ['CITEREFBoddyBrownFryHennigan1968'] = {'RCTS-LocosLNER-4'}, ['CITEREFBoddyBrownFryHennigan1975'] = {'RCTS-LocosLNER-2B'}, ['CITEREFBoddyBrownFryHennigan1977'] = {'RCTS-LocosLNER-9A', 'RCTS-LocosLNER-9B'}, ['CITEREFBoddyBrownFryHennigan1979'] = {'RCTS-LocosLNER-3A'}, ['CITEREFBoddyBrownHenniganHoole1984'] = {'RCTS-LocosLNER-6C'}, ['CITEREFBoddyBrownHenniganNeve1981'] = {'RCTS-LocosLNER-3B'}, ['CITEREFBoddyBrownNeveYeadon1983'] = {'RCTS-LocosLNER-6B'}, ['CITEREFBoddyFryHenniganHoole1990'] = {'RCTS-LocosLNER-10B'}, ['CITEREFBoddyFryHenniganProud1963'] = {'RCTS-LocosLNER-1'}, ['CITEREFBoddyNeveTeeYeadon1982'] = {'RCTS-LocosLNER-6A'}, ['CITEREFBoddyNeveYeadon1973'] = {'RCTS-LocosLNER-2A'}, ['CITEREFBody1989'] = {'Body-Railways-Vol2'}, ['CITEREFBon1969'] = {'La Morée franque'}, ['CITEREFBonner2010'] = {'New Cambridge History of Islam'}, ['CITEREFBonnett2005'] = {'Bonnett Practical Rail Engineering'}, ['CITEREFBooth2000'] = {'Shakespeare sonnets bibliography'}, ['CITEREFBossert1914'] = {'Schaff-Herzog'}, ['CITEREFBosworth1968'] = {'Cambridge History of Iran'}, ['CITEREFBosworth1975'] = template_names['Cam_Hist_Iran'], ['CITEREFBosworth1987'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFBosworth1989'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFBosworth1991'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFBosworth1999'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFBosworth2013'] = {'EI3'}, ['CITEREFBoyd1970'] = {'Boyd-MidWales'}, ['CITEREFBoyd1975'] = {'Boyd-FR1'}, ['CITEREFBoyd1985'] = {'Boyd-NCaerns2Penrhyn'}, ['CITEREFBoyd1986'] = {'Boyd-NCaerns3Dinorwic'}, ['CITEREFBoyd1988'] = {'Boyd-SCaerns1'}, ['CITEREFBoyd1989'] = {'Boyd-SCaerns2'}, ['CITEREFBoyd1990'] = {'Boyd-NCaerns1'}, ['CITEREFBradshaw1968'] = {'Bradshaw-1910April'}, ['CITEREFBradshaw1985'] = {'Bradshaw-1922July'}, ['CITEREFBradshaw2011'] = {'Bradshaw-1895December'}, ['CITEREFBradshaw2012'] = {'Bradshaw-1850March'}, ['CITEREFBrand1968'] = {'Byzantium Confronts the West'}, ['CITEREFBray2010'] = {'Bray-SDJR'}, ['CITEREFBrett2010'] = {'New Cambridge History of Islam'}, ['CITEREFBrinner1986'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFBrinner1991'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFBrock1908'] = {'Cite CE1913'}, ['CITEREFBrockett1997'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFBrunner1975'] = template_names['Cam_Hist_Iran'], ['CITEREFBrunner1983'] = template_names['Cam_Hist_Iran'], ['CITEREFBryan1886'] = {'Bryan (3rd edition)'}, ['CITEREFBunsen1878'] = {'Cite EB9'}, ['CITEREFBurant1987'] = {'Cite DCB'}, ['CITEREFBurant1987'] = {'Cite DCB'}, ['CITEREFBurch1911'] = {'Burch Electric Traction'}, ['CITEREFBurke1866'] = {'O\'Donnell family tree'}, ['CITEREFBurns1907'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFBurns1907'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFBurrowsWallace1999'] = {'Cite gotham'}, ['CITEREFButt1995'] = template_names['Butt_Stations'], ----------< C >---------- ['CITEREFCalifornia1988'] = {'CA-Rail Passenger Development Plan-1988'}, ['CITEREFCanepa2018'] = {'ODLA'}, ['CITEREFCanny2008'] = {'O\'Donnell family tree'}, ['CITEREFCappelCutlerKazhdan1991'] = {'ODB'}, ['CITEREFCarl_von_Prantl1879'] = {'Cite ADB'}, ['CITEREFCaro1974'] = {'Cite Power Broker'}, ['CITEREFCarruthersWard1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFCarter2006'] = {'Carter-RailwaysMotivePowerArgentina'}, ['CITEREFCasserley1968'] = {'Casserley-joint'}, ['CITEREFCasserleyJohnston1966'] = {'Casserley-LocoGrouping3'}, ['CITEREFCasserleyJohnston1974'] = {'Casserley-LocoGrouping3', 'Casserley-LocoGrouping2', '0-7110-0554-0'}, ['CITEREFCasway1984'] = {'O\'Donnell family tree'}, ['CITEREFCawley2011'] = {'MLCC'}, ['CITEREFChaléardChanson-JabeurBéranger2006'] = {'Chaléard-Le cdf en Afrique'}, ['CITEREFCheyneBlack1899'] = {'Cite Biblica'}, ['CITEREFCheyneBlack1901'] = {'Cite Biblica'}, ['CITEREFCheyneBlack1902'] = {'Cite Biblica'}, ['CITEREFCheyneBlack1903'] = {'Cite Biblica'}, ['CITEREFChristides2015'] = {'EI3'}, ['CITEREFChurchman_&amp;_Hurst2001'] = {'Churchman & Hurst Railways of New Zealand'}, ['CITEREFChurella2013'] = {'Churella-PRR-1'}, ['CITEREFClementsMcMahon2008'] = {'ClementsMcMahon-GSR Locomotives'}, ['CITEREFClinker1978'] = {'Clinker-Stations'}, ['CITEREFClinker1988'] = {'Clinker-Stations'}, ['CITEREFClugnet1908'] = {'Cite CE1913'}, ['CITEREFCoates1990'] = {'Coates-Reading'}, ['CITEREFConolly1998'] = {'IanAllan-PreGroup-Atlas1998'}, ['CITEREFCoulthard-Clark2002'] = {'Australian Dictionary of Biography'}, ['CITEREFCousin1910'] = {'A Short Biographical Dictionary of English Literature', 'Cite SBDEL'}, ['CITEREFCox1967'] = {'Cox-Upper Darby'}, ['CITEREFCox2011'] = {'Cox-Dixie'}, ['CITEREFCrone1980'] = {'Slaves on Horses'}, ['CITEREFCroughtonKidnerYoung1982'] = {'Croughton-PrivateStations'}, ['CITEREFCudahy2002'] = {'Cudahy-Hudson'}, ['CITEREFCudahy2003'] = {'Cudahy-Subways'}, ----------< Catholic Encyclopedia >---------- ['CITEREFArendzen1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFBacchus1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFBandelier1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFBechtel1910'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFBecket1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFBeecher1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFBenigni1909'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFBenigni1912'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFBesse1907'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFBoudinhon1910'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFBoudinhon1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFBraun1912'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFBurton1908'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFBurton1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFCabrol1911'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFCamm1908'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFChapman1909'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFClifford1907'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFCoghlan1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFColeman1907'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFD\'Alton1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFDelamarre1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFDevine1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFDinneen1909'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFDonovan1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFDorin1972'] = {'Dorin-North Western'}, ['CITEREFDrum1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFDégert1909'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFFalkiner1901'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFFallow1911'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFFanning1907'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFFanning1908'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFFenlon1910'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFFenlon1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFFord1912'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFForget1910'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFFortescue1908'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFFortescue1909'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFFortescue1912'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFGerard1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFGietmann1908'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFGildas1907'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFGruber1910'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFHealy1912'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFHenry1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFHerbermann1908'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFHerbermann1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFHind1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFHofmann1911'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFHogan1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFHughes1915'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFHunt1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFJenner1907'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFJenner1909'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFKellyOjetti1908'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFKennedy1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFKirsch1908'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFKirsch1911'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFLeclercq1910'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFLejay1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFLöffler1912'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFMann1909'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFMcMahon1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFMcNeill1911'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFMershman1912'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFMooney1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFMyers1910'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFOestreich1907'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFOtt1909'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFOtt1910'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFOtt1911'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFOtt1912'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFOtt1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFPlassmann1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFPolle1909'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFPétridès1910'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFPétridès1911'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFRemy1910'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFRobinson1910'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFRock1909'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFRudge1910'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFScannell1909'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFSchrantz1908'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFSchweitzer1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFSeroczynski1911'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFShahan1907'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFShahan1908'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFShahan1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFSicard1907'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFSinclair1911'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFSollier1907'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFSollier1908'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFSollier1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFSouvay1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFSpillane1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFThurston1908'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFTierney1909'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFTierney1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFVailhé1912'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFVenice:_Catholic_Encyclopedia'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFWainewright1910'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFWalsh1913'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFWeber1912'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFWeber1913'] = template_names['Catholic'], ----------< D >---------- ['CITEREFDBI'] = {'DBI', 'Dizionario Biografico degli Italiani'}, ['CITEREFDaftary1990'] = {'Daftary-The Ismailis'}, ['CITEREFDaftary2007'] = {'Daftary-The Ismailis'}, ['CITEREFDanielsDench1963'] = {'Daniels-NoMore'}, ['CITEREFDanielsDench1973'] = {'Daniels-NoMore'}, ['CITEREFDarleyCanepa2018'] = {'Oxford Dictionary of Late Antiquity'}, ['CITEREFDaryaeeCanepa2018'] = {'ODLA'}, ['CITEREFDavies1997'] = {'Davies-NordLocoList'}, ['CITEREFDavies2001'] = {'Davies-EstLocoList3', 'Davies-ÉtatLocoList'}, ['CITEREFDavies2003'] = {'Davies-SNCFLocoList'}, ['CITEREFDaviesFirthLuckingThomas1966'] = {'RCTS-LocosGWR-10'}, ['CITEREFDeutsch1951'] = {'Schubert\'s compositions (references)'}, ['CITEREFDeutsch1978'] = {'Schubert\'s compositions (references)'}, ['CITEREFDewick2005'] = {'Dewick-Atlas'}, ['CITEREFDickens2018'] = template_names['ODLA'], ['CITEREFDolkart1998'] = {'Cite morningside'}, ['CITEREFDonner1993'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFDonohue2003'] = {'The Buwayhid Dynasty in Iraq'}, ['CITEREFDouglas1878'] = {'Cite EB9'}, ['CITEREFDow1962'] = {'Dow-GC2'}, ['CITEREFDow1965'] = {'Dow-GC3'}, ['CITEREFDow1985'] = {'Dow-GC1'}, ['CITEREFDowney2007'] = {'Downey-Chicago'}, ['CITEREFDrury1985'] = {'Drury Historical Guide 1985'}, ['CITEREFDrury1993'] = {'Drury-North American Steam'}, ['CITEREFDuke1995'] = {'Duke-Santa Fe-1'}, ['CITEREFDukeKeilty1990'] = {'Duke-RDC'}, ['CITEREFDunlop1895'] = {'O\'Donnell family tree'}, ['CITEREFDunn2013'] = {'Dunn-Comeng-5'}, ['CITEREFDurrant1972'] = {'Durrant-Steam Locos Eastern Europe'}, ['CITEREFDurrant1981'] = {'Durrant-Garratt-Rev'}, ['CITEREFDurrantLewisJorgensen1981'] = {'Durrant-SteamAfrica'}, ----------< DNB and Cite DNB >---------- -- replaced by pattern search above -- ----------< E >---------- ['CITEREFEI3'] = {'Encyclopaedia of Islam, THREE', 'EI3'}, ['CITEREFEl-Hibri2010'] = {'New Cambridge History of Islam'}, ['CITEREFEldredgeHorenstein2014'] = {'Cite concrete'}, ['CITEREFEuDalySchaferJessupBoyd2009'] = {'Complete Book of North American Railroading'}, ----------< EB1911 and EB 1922 >---------- ---- Please do not add CITEREFEB1911. It should be corrected instead, typically to Chisholm 1911. ---- --[[ ['CITEREFAbrahams1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFAdamsonMitchell1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFAlphandéry1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFAnchel1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFAnonymous1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFArcher1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFAshby1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFAtkinson1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFBain1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFBarclay1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFBarker1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFBarron1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFBateson1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFBauerman1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFBealby1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFBeazley1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFBeck1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFBecke1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFBhownagree1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFBlunt1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFBourchier1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFBousset1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFBrandin1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFBraun1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFBryant1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFBunburyCaspariGardner1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFBury1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFButler1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFBémont1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFCana1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFCantor1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFCaspari1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFCastle1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFChadwick1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFChambers1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFChapman1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFCharles1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFChisholm1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFChurch1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFClark1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFClerke1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFCollier1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFCollins1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFColvin1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFConway1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFConybeare1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFCoolidge1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFCorbin1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFCraies1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFDarlow1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFDavis1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFDelehaye1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFDobson1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFDoughty1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFDouglas1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFDriesch1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFDumrath1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFErskine_Holland1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFEsmein1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFFallow1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFFilon1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFFitzmaurice-Kelly1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFFlett1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFFoster1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFFowlerMitchell1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFFox1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFFrantz1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFFreese1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFGardner1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFGarnett1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFGaster1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFGeikie1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFGibson1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFGiles1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFGilrayMacfadyen1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFGordon1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFGosse1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFGrant1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFGrieve1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFGriffith1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFHalphen1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFHannay1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFHashagen1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFHaverfield1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFHayes1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFHeadlam1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFHeath1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFHenderson1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFHodgkin1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFHogarth1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFHogg1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFHoldich1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFHolland1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFHoughton1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFHowe1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFHunt1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFIngram1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFIsaac1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFJackson1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFJacobs1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFJastrow1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFJebb1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFJones1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFKeltie1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFKingsford1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFKitchin1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFKnox1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFKonody1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFKropotkin1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFLake1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFLang1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFLankester1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFLaughton1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFLawrence1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFLayard1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFLeach1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFLejay1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFLias1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFLow1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFLydekker1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFLöffler1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFMacalister1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFMacfadyen1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFMacneill1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFMarzials1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFMaude1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFMaus1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFMayChisholm1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFMcLean1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFMcNeill1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFMeyer1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFMijatovich1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFMinns1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFMirbt1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFMitchell1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFMorley1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFMudge1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFMullinger1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFNicholsonYule1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFNorthcote1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFOelsner1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFPaues1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFPeters1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFPhillimore1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFPhillip1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFPhillips1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFPhillipsAtkinson1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFPlummer1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFPollard1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFPostgate1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFPrestage1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFPrince1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFPrinet1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFProthero1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFRambaut1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFRavenstein1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFReid1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFRenton1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFRichardson1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFRobertson1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFRobertsonShotwell1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFRobinson1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFRockwell1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFRose1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFRossetti1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFRossettiJones1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFRound1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFRudler1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFSaintsbury1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFSandys1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFSayce1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFSchlesinger1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFScott1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFSeccombe1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFShedden-Ralston1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFSmith_Reid1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFSpencer1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFSpiers1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFSquire1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFStanton1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFStebbing1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFSteed1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFStephens1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFSturt1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFSwinburne1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFSymonds1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFTedder1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFThatcher1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFThomas1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFTilley1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFTod1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFTout1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFTovey1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFTozer1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFTuke1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFValois1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFVenables1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFViard1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFVillari1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFWalker1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFWallace1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFWalton1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFWard1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFWarren1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFWaugh1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFWebster1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFWedmore1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFWestcott1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFWilliamson1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFWolff1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFWoodward1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFYork1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFYorke1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFYorkeChisholm1911'] = template_names['EB1911'], ['CITEREFvon_Hügel1911'] = template_names['EB1911'], ]] ['CITEREFChisholm1922'] = {'EB1922', 'Cite EB1922'}, ----------< EI2 (probably needs a pattern; valid years are [12][90][67890][012345678] ) > --------- ['CITEREFAl-Bakhit1995'] = template_names['EI2'], ['CITEREFAnastassiadou2002'] = template_names['EI2'], ['CITEREFBartholdGolden1978'] = template_names['EI2'], ['CITEREFBecker1960'] = template_names['EI2'], ['CITEREFBerthelsBrujin1993'] = template_names['EI2'], ['CITEREFBianquis1997'] = template_names['EI2'], ['CITEREFBianquis2002'] = template_names['EI2'], ['CITEREFBlois2004'] = template_names['EI2'], ['CITEREFBosworth1965'] = template_names['EI2'], ['CITEREFBosworth1993'] = template_names['EI2'], ['CITEREFBosworth1995'] = template_names['EI2'], ['CITEREFBosworth1997'] = template_names['EI2'], ['CITEREFBosworth2002'] = template_names['EI2'], ['CITEREFBowen1993'] = template_names['EI2'], ['CITEREFCahen1960'] = template_names['EI2'], ['CITEREFCanard1960'] = template_names['EI2'], ['CITEREFCanard1965'] = template_names['EI2'], ['CITEREFCanard1971'] = template_names['EI2'], ['CITEREFCanard1978'] = template_names['EI2'], ['CITEREFCanardCahen1960'] = template_names['EI2'], ['CITEREFCarmona2002'] = template_names['EI2'], ['CITEREFCarra_de_VauxHodgson1965'] = template_names['EI2'], ['CITEREFCaskel1960'] = template_names['EI2'], ['CITEREFChristides1993'] = template_names['EI2'], ['CITEREFChristides2000'] = template_names['EI2'], ['CITEREFCobb2000'] = template_names['EI2'], ['CITEREFCrone1993'] = template_names['EI2'], ['CITEREFDachraoui1991'] = template_names['EI2'], ['CITEREFDedoyan2002'] = template_names['EI2'], ['CITEREFDella_Vida1978'] = template_names['EI2'], ['CITEREFDella_Vida2000'] = template_names['EI2'], ['CITEREFDella_VidaBosworth2000'] = template_names['EI2'], ['CITEREFDietrich1965'] = template_names['EI2'], ['CITEREFDietrich1971'] = template_names['EI2'], ['CITEREFDunlop1965'] = template_names['EI2'], ['CITEREFDuri1960'] = template_names['EI2'], ['CITEREFDuri1965'] = template_names['EI2'], ['CITEREFEI2'] = template_names['EI2'], ['CITEREFEisener1997'] = template_names['EI2'], ['CITEREFEisenstein1993'] = template_names['EI2'], ['CITEREFElisséeff1965'] = template_names['EI2'], ['CITEREFElisséeff1971'] = template_names['EI2'], ['CITEREFFrye1960'] = template_names['EI2'], ['CITEREFGabrieli1960'] = template_names['EI2'], ['CITEREFGibb1960'] = template_names['EI2'], ['CITEREFGibb1993'] = template_names['EI2'], ['CITEREFGordon2000'] = template_names['EI2'], ['CITEREFGottschalk1986'] = template_names['EI2'], ['CITEREFGrabar1986'] = template_names['EI2'], ['CITEREFGrohmannKennedy1995'] = template_names['EI2'], ['CITEREFHartmannLewis1960'] = template_names['EI2'], ['CITEREFHassan1960'] = template_names['EI2'], ['CITEREFHawting1971'] = template_names['EI2'], ['CITEREFHawting1993'] = template_names['EI2'], ['CITEREFHawting1995'] = template_names['EI2'], ['CITEREFHawting2002'] = template_names['EI2'], ['CITEREFHinds1991'] = template_names['EI2'], ['CITEREFHinds1993'] = template_names['EI2'], ['CITEREFHuart1986'] = template_names['EI2'], ['CITEREFJomier1965'] = template_names['EI2'], ['CITEREFJones1971'] = template_names['EI2'], ['CITEREFKennedy1993'] = template_names['EI2'], ['CITEREFKennedy2002'] = template_names['EI2'], ['CITEREFKhoury2002'] = template_names['EI2'], ['CITEREFKramers2000'] = template_names['EI2'], ['CITEREFLatham1960'] = template_names['EI2'], ['CITEREFLathamFernández-Puertas1993'] = template_names['EI2'], ['CITEREFLecker1997'] = template_names['EI2'], ['CITEREFLecker2000'] = template_names['EI2'], ['CITEREFLecker2004'] = template_names['EI2'], ['CITEREFLewicki1995'] = template_names['EI2'], ['CITEREFLévi-Provençal1993'] = template_names['EI2'], ['CITEREFMadelung1971'] = template_names['EI2'], ['CITEREFMadelung1978'] = template_names['EI2'], ['CITEREFMagued1971'] = template_names['EI2'], ['CITEREFMarçaisSchacht1960'] = template_names['EI2'], ['CITEREFMeinecke1995'] = template_names['EI2'], ['CITEREFMolina2000'] = template_names['EI2'], ['CITEREFMordtmann1986'] = template_names['EI2'], ['CITEREFMorony1993'] = template_names['EI2'], ['CITEREFMoscati1960'] = template_names['EI2'], ['CITEREFMurphey2002'] = template_names['EI2'], ['CITEREFOmar1971'] = template_names['EI2'], ['CITEREFOry1971'] = template_names['EI2'], ['CITEREFPellat1960'] = template_names['EI2'], ['CITEREFPellat1971'] = template_names['EI2'], ['CITEREFPinto1965'] = template_names['EI2'], ['CITEREFReckendorf1960'] = template_names['EI2'], ['CITEREFRekaya1991'] = template_names['EI2'], ['CITEREFRentzMulligan1960'] = template_names['EI2'], ['CITEREFRosenthal1965'] = template_names['EI2'], ['CITEREFRotter1991'] = template_names['EI2'], ['CITEREFSavvides2000'] = template_names['EI2'], ['CITEREFSeybold1960'] = template_names['EI2'], ['CITEREFSezgin1986'] = template_names['EI2'], ['CITEREFShahîd1991'] = template_names['EI2'], ['CITEREFShahîd1995'] = template_names['EI2'], ['CITEREFSidarus2004'] = template_names['EI2'], ['CITEREFSmoor1986'] = template_names['EI2'], ['CITEREFSourdel1960'] = template_names['EI2'], ['CITEREFSourdel1965'] = template_names['EI2'], ['CITEREFSourdel1971'] = template_names['EI2'], ['CITEREFSourdel1978'] = template_names['EI2'], ['CITEREFStern1960'] = template_names['EI2'], ['CITEREFStreck1978'] = template_names['EI2'], ['CITEREFStreckDuri1960'] = template_names['EI2'], ['CITEREFTalbi1971'] = template_names['EI2'], ['CITEREFVaglieri1971'] = template_names['EI2'], ['CITEREFVeccia_Vaglieri1971'] = template_names['EI2'], ['CITEREFVernet1971'] = template_names['EI2'], ['CITEREFWensinck1960'] = template_names['EI2'], ['CITEREFWiet1960'] = template_names['EI2'], ['CITEREFYerolimpos2000'] = template_names['EI2'], ['CITEREFZaman2002'] = template_names['EI2'], ['CITEREFZetterstéen1960'] = template_names['EI2'], ['CITEREFZetterstéen1995'] = template_names['EI2'], ['CITEREFZetterstéenBosworth1993'] = template_names['EI2'], ['CITEREFZetterstéenBosworthvan_Donzel2002'] = template_names['EI2'], ['CITEREFZetterstéenGabrieli1960'] = template_names['EI2'], ['CITEREFZetterstéenPellat1960'] = template_names['EI2'], ['CITEREFvon_Wissmann1960'] = template_names['EI2'], ----------< F >---------- ['CITEREFFiaccadori1991'] = {'ODB'}, ['CITEREFFields1987'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFFine1994'] = {'The Late Medieval Balkans'}, ['CITEREFFishbein1990'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFFishbein1992'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFFishbein1997'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFFletcher,_Great_Tank_Scandal'] = {'Book-Fletcher-Great Tank Scandal'}, ['CITEREFFletcher,_Universal_Tank'] = {'Book-Fletcher-Universal Tank'}, ['CITEREFFluckMarshallWilson1996'] = {'FluMarWil-LocRailCR'}, ['CITEREFFornaçon,_Siegfried1957'] = {'NDB'}, ['CITEREFForrestal1999'] = {'Forrestal-Wineries'}, ['CITEREFFoss1991'] = {'ODB'}, ['CITEREFFoster1996'] = {'Foster-Field Guide'}, ['CITEREFFrailey2010'] = {'Frailey-Twilight'}, ['CITEREFFranz_Schnorr_von_Carolsfeld1883'] = {'Cite ADB'}, ['CITEREFFriedmann1992'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFFriedrich_Wilhelm_Bautz1975'] = {'BBKL'}, ['CITEREFFriedrich_Wilhelm_Bautz1990'] = {'BBKL'}, ['CITEREFFry1964'] = {'RCTS-LocosLNER-7'}, ['CITEREFFry1966'] = {'RCTS-LocosLNER-5'}, ['CITEREFFrye1975'] = {'The Cambridge History of Iran'}, ['CITEREFFrye1983'] = template_names['Cam_Hist_Iran'], ['CITEREFFultonHarris1991'] = {'Fulton-Harris'}, ----------< G >---------- ['CITEREFGareyJohnson1979'] = {'Garey-Johnson'}, ['CITEREFGeanakoplos1959'] = {'Emperor Michael Palaeologus and the West'}, ['CITEREFGeorg_von_Dadelsen1953'] = {'NDB'}, ['CITEREFGibb1923'] = {'The Arab Conquests in Central Asia'}, ['CITEREFGil1997'] = {'A History of Palestine, 634-1099', 'A History of Palestine, 634–1099'}, ['CITEREFGillham2001'] = {'Gillham-Waterloo-City'}, ['CITEREFGilliland1969'] = {'Gilliland'}, ['CITEREFGilliland1994'] = {'Pop Chronicles 40s'}, ['CITEREFGilmanPeckColby1905'] = {'New International Encyclopedia', 'NIE'}, ['CITEREFGilmanPeckColby1916'] = {'New International Encyclopedia', 'NIE'}, ['CITEREFGlischinski1997'] = {'Glischinski-Santa Fe'}, ['CITEREFGocheleishvili2014'] = {'EI3'}, ['CITEREFGoldberg1981'] = {'Goldberg-Amtrak'}, ['CITEREFGordon2001'] = {'Gordon-The Breaking of a Thousand Swords'}, ['CITEREFGrant1994'] = {'Grant-Death'}, ['CITEREFGrant2010'] = {'Grant-Twilight'}, ['CITEREFGrant2017'] = {'Grant-RailCo'}, ['CITEREFGreenlaw2007'] = {'Greenlaw-Via Rail'}, ['CITEREFGregory1991'] = {'ODB'}, ['CITEREFGrete_Schemann1957'] = {'NDB'}, ['CITEREFGriffithsSmith1999'] = {'Griffiths-Sheds1'}, ['CITEREFGriffithsSmith2000'] = {'Griffiths-Sheds2'}, ['CITEREFGrothendieckDieudonné1960'] = {'EGA'}, ['CITEREFGrothendieckDieudonné1961'] = {'EGA'}, ['CITEREFGrothendieckDieudonné1963'] = {'EGA'}, ['CITEREFGrothendieckDieudonné1964'] = {'EGA'}, ['CITEREFGrothendieckDieudonné1965'] = {'EGA'}, ['CITEREFGrothendieckDieudonné1966'] = {'EGA'}, ['CITEREFGrothendieckDieudonné1966'] = {'EGA'}, ['CITEREFGrothendieckDieudonné1967'] = {'EGA'}, ['CITEREFGrothendieckDieudonné1971'] = {'EGA'}, ['CITEREFGroves2005'] = {'MSW3 Primates', 'MSW3 Groves'}, ['CITEREFGulino2005'] = {'DBI', 'Dizionario Biografico degli Italiani'}, ['CITEREFGunzburg1984'] = {'Gunzburg-History WAGR Steam'}, ----------< H >---------- ['CITEREFHalliday1985'] = {'Halliday-AustWineCompend'}, ['CITEREFHalliday2008'] = {'Halliday-JHWAtlasAust2008'}, ['CITEREFHalliday2009'] = {'Halliday-AustWineEncyc'}, ['CITEREFHalpenny1990'] = {'Canadabio'}, ['CITEREFHans_Heinrich_Borcherdt1955'] = {'NDB'}, ['CITEREFHartig1910'] = {'Cite CE1913'}, ['CITEREFHartshorne1977'] = {'Hartshorne AG'}, ['CITEREFHasumi2003'] = {'Hasumi-shiguehiko-ozu-2003'}, ['CITEREFHawting1989'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFHawting1996'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFHawting2000'] = {'The First Dynasty of Islam'}, ['CITEREFHealy1911'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFHermann_Palm1876'] = {'Cite ADB'}, ['CITEREFHerr2000'] = {'Herr-LN'}, ['CITEREFHidyHidyScottHofsummer2004'] = {'Hidy-Great Northern'}, ['CITEREFHildHellenkemper1990'] = {'Tabula Imperii Byzantini'}, ['CITEREFHildRestle1981'] = {'Tabula Imperii Byzantini'}, ['CITEREFHillenbrand1989'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFHills,_Power_from_Steam'] = {'Book-Hills-Power from Steam'}, ['CITEREFHills1989'] = {'Book-Hills-Power from Steam'}, ['CITEREFHilton1980'] = {'Hilton-Amtrak'}, ['CITEREFHilton1990'] = {'Hilton Narrow Gauge'}, ['CITEREFHiltonDue1960'] = {'Hilton-Interurban'}, ['CITEREFHinds1990'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFHistoric_Environment_ScotlandLB33744'] = {'Historic Environment Scotland'}, ['CITEREFHistoric_Environment_ScotlandLB50114'] = {'Historic Environment Scotland'}, ['CITEREFHolland1988'] = {'Cite DCB'}, ['CITEREFHolland2001'] = {'Holland-Classic'}, ['CITEREFHollingsworth1980'] = {'Hollingsworth-Atlas-Rigby'}, ['CITEREFHollingsworth1991'] = {'ODB', 'Oxford Dictionary of Byzantium'}, ['CITEREFHollingsworthCutler1991'] = {'ODB', 'Oxford Dictionary of Byzantium'}, ['CITEREFHolmgren2003'] = {'EFloras'}, ['CITEREFHoltBiddle1986'] = {'Holt-NorthWest'}, ['CITEREFHolton1989'] = {'Holton-Reading-1'}, ['CITEREFHopley1983'] = {'Australian Dictionary of Biography'}, ['CITEREFHoward1990'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFHughes1990'] = {'Hughes-IndianLocos1'}, ['CITEREFHughes1992'] = {'Hughes-IndianLocos2'}, ['CITEREFHughes1994'] = {'Hughes-IndianLocos3'}, ['CITEREFHughes1996'] = {'Hughes-IndianLocos4'}, ['CITEREFHumphreys1990'] = template_names['al-Tabari'], ----------< I >---------- ['CITEREFImber2002'] = {'Imber-The Ottoman Empire, 1300–1650'}, ['CITEREFIshino1998'] = {'Teishajo'}, ----------< J >---------- ['CITEREFJackson1995'] = {'Cite enc-nyc'}, ['CITEREFJackson2010'] = {'Cite enc-nyc2'}, ['CITEREFJacobs1904'] = {'Cite Jewish Encyclopedia'}, ['CITEREFJacobs1904'] = {'Cite Jewish Encyclopedia'}, ['CITEREFJohnstonWelshSchafer2001'] = {'Johnston-Streamliner'}, ['CITEREFJordan2002'] = {'Jordan-WineWABest'}, ['CITEREFJoslen2003'] = {'Joslen-OOB'}, ['CITEREFJowett1989'] = {'Jowett-Atlas', 'Carnarvonshire Railway'}, ['CITEREFJowett2000'] = {'Jowett-Nationalised'}, ['CITEREFJuynboll1989'] = template_names['al-Tabari'], ----------< K >---------- ['CITEREFKadinsky2016'] = {'Cite Hidden Waters NYC'}, ['CITEREFKaegi1991'] = {'ODB'}, ['CITEREFKarl_Frohnmeyer1953'] = {'NDB'}, ['CITEREFKazhdan1991'] = {'ODB', 'Oxford Dictionary of Byzantium'}, ['CITEREFKazhdanCutler1991'] = {'ODB', 'Oxford Dictionary of Byzantium'}, ['CITEREFKazhdanŠevčenko1991'] = {'ODB'}, ['CITEREFKemper2013'] = {'EI3'}, ['CITEREFKennedy1990'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFKennedy2001'] = {'Kennedy-The Armies of the Caliphs'}, ['CITEREFKennedy2004'] = {'The Prophet and the Age of the Caliphates'}, ['CITEREFKennedy2007'] = {'Kennedy-The Great Arab Conquests'}, ['CITEREFKennedy2016'] = {'The Prophet and the Age of the Caliphates'}, ['CITEREFKerrigan1995'] = {'Shakespeare sonnets bibliography'}, ['CITEREFKhan2012'] = {'Cite Banglapedia'}, ['CITEREFKlein2006'] = {'Klein-UP-2'}, ['CITEREFKoderHild1976'] = {'Tabula Imperii Byzantini'}, ['CITEREFKonrad_Ameln1985'] = {'NDB'}, ['CITEREFKraemer1989'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFKratville1962'] = {'Kratville-SSL'}, ['CITEREFKube2009'] = {'Schubert\'s compositions (references)'}, ['CITEREFKülzer2008'] = {'Tabula Imperii Byzantini'}, ----------< L >---------- ['CITEREFLadefogedMaddieson1996'] = {'SOWL'}, ['CITEREFLandau-Tasseron1998'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFLaërtius1925'] = {'Cite Lives of the Eminent Philosophers', 'Cite LotEP'}, ['CITEREFLe_Strange1905'] = {'Lands of the Eastern Caliphate'}, ['CITEREFLee1903'] = {'Cite DNBIE'}, ['CITEREFLewis1969'] = {'Setton-A History of the Crusades'}, ['CITEREFLewis1986'] = {'Lewis-Shortline-1986'}, ['CITEREFLewis1991'] = {'Lewis-Shortline-1991'}, ['CITEREFLewis1996'] = {'Lewis-Shortline-1996'}, ['CITEREFLiederNet_Archive'] = {'Schubert\'s compositions (references)'}, ['CITEREFLighthouses_of_Australia_Inc'] = {'Cite loa'}, ['CITEREFLongnon1969'] = {'Setton-A History of the Crusades'}, ['CITEREFLoughlin1907'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFLuttrell1975'] = {'Setton-A History of the Crusades'}, ['CITEREFLynch2005'] = {'Lynch-New Haven passenger'}, ['CITEREFle_Fleming1953'] = {'RCTS-LocosGWR-8'}, ['CITEREFle_Fleming1960'] = {'RCTS-LocosGWR-8'}, ['CITEREFLe_Strange1900'] = {'Baghdad During the Abbasid Caliphate'}, ----------< M >---------- ['CITEREFMadelung1975'] = template_names['Cam_Hist_Iran'], ['CITEREFMailer2004'] ={'Mailer-Omaha Road'}, ['CITEREFManfred_Knedlik2007'] = {'BBKL'}, ['CITEREFMarshall2001'] = {'Marshall-INGSR'}, ['CITEREFMartin_Persch1992'] = {'BBKL'}, ['CITEREFMartin_Persch1993'] = {'BBKL'}, ['CITEREFMartin_Persch1996'] = {'BBKL'}, ['CITEREFMartindale1980'] = {'Prosopography of the Later Roman Empire', 'PLRE'}, ['CITEREFMartindale1992'] = {'Prosopography of the Later Roman Empire', 'PLRE'}, ['CITEREFMartindaleJonesMorris1971'] = {'Prosopography of the Later Roman Empire', 'PLRE'}, ['CITEREFMarzolph2007'] = {'EI3'}, ['CITEREFMayGray2006'] = {'MayGray-WAGRPassCar'}, ['CITEREFMcAuliffe1995'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFMcCurdyRogers1902'] = {'Cite Jewish Encyclopedia'}, ['CITEREFMcDonald1987'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFMcDonnell2015'] = {'McDonnell-Locomotives-2nd'}, ['CITEREFMeints2005'] = {'Meints-Lines'}, ['CITEREFMiddleton1961'] = {'Middleton-Interurban'}, ['CITEREFMiddleton2001'] = {'Middleton-Electrified-2nd'}, ['CITEREFMiddletonSmerkDiehl2007'] = {'Encyclopedia of North American Railroads'}, ['CITEREFMillar2011'] = {'NZR Steam Locomotive'}, ['CITEREFMiller1908'] = {'The Latins in the Levant', 'Latins in the Levant'}, ['CITEREFMiramar_Ship_Index'] = {'Csr', 'Cite ship register'}, ['CITEREFMittermeierKonstantHawkinsLouis2006'] = {'LoM2'}, ['CITEREFMittermeierLouisRichardsonSchwitzer2010'] = {'LoM3'}, ['CITEREFMittermeierTattersallKonstantMeyers1994'] = {'LoM1'}, ['CITEREFMorony1987'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFMottahedeh1975'] = template_names['Cam_Hist_Iran'], ['CITEREFMurray2006'] = {'Murray-Illinois Central'}, ['CITEREFMüller,_Hans-Christian1966'] = {'NDB'}, ----------< N >---------- ['CITEREFNSA_II,_15'] = {'Schubert\'s compositions (references)'}, ['CITEREFNSA_scores'] = {'Schubert\'s compositions (references)'}, ['CITEREFNSA_website'] = {'Schubert\'s compositions (references)'}, ['CITEREFNersessian2018'] = {'ODLA'}, ['CITEREFNicholsonCanepaDaryaee2018'] = {'ODLA'}, ['CITEREFNicol1988'] = {'Byzantium and Venice: A Study in Diplomatic and Cultural Relations'}, ['CITEREFNicol1993'] = {'The Last Centuries of Byzantium, 1261–1453', 'The Last Centuries of Byzantium'}, ['CITEREFNock1974'] = {'Nock-EustonGlasgow'}, ----------< O >---------- ['CITEREFODB'] = {'Oxford Dictionary of Byzantium'}, ['CITEREFODLA'] = template_names['ODLA'], ['CITEREFO\'ConnorRobertson2000'] = {'MacTutor Biography', 'MacTutor'}, ['CITEREFOfficial_Guide_of_the_Railways1950'] = {'Official Guide of the Railways'}, ['CITEREFOgorek2012'] = {'Ogorek-South Shore'}, ['CITEREFOikonomides1991'] = {'ODB'}, ----------< ODNB >---------- ['CITEREFArmstrongLarminie2008'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFBennett2007'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFBlaikie2004'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFBrock2004'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFCranfield2006'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFDurston2008'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFFincham2008'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFFincham2011'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFFoster2004'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFFoster2005'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFGordon2004'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFHenderson2004'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFHughes2004'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFJones2004'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFKeane2004'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFKelsey2004'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFLloyd2004'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFMoore2008'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFMorrell2004'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFMuir2004'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFQuinault2004'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFRanger2004'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFReynolds2004'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFSambrook2004'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFSchweizer2004'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFShenton2015'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFStrong2004'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFSummerson2004'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFSykes2004'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFThompson2004'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFThomson2008'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFWright2009'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFvan_Houts2004'] = template_names['ODNB'], ----------< P >---------- ['CITEREFPLP'] = {'Prosopographisches Lexikon der Palaiologenzeit', 'PLP'}, ['CITEREFPalmer1875'] = {'Cite ADB'}, ['CITEREFPalmer_&amp;_Stewart1965'] = {'Palmer & Stewart'}, ['CITEREFPaxtonBourne1985'] = {'Paxton-Bourne'}, ['CITEREFPerlmann1987'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFPinkepank1973'] = {'Pinkepank diesel spotters guide 2'}, ['CITEREFPlantlist2016'] = {'Plantlist'}, ['CITEREFPmbZ'] = {'Prosopographie der mittelbyzantinischen Zeit', 'PMBZ'}, ['CITEREFPoonawala1990'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFPopovkin2007'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFPowers1989'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFPrawer1985'] = {'Setton-A History of the Crusades'}, ['CITEREFProsopographie_der_mittelbyz._Zeit'] = {'Prosopographie der mittelbyzantinischen Zeit'}, ----------< Q >---------- ['CITEREFQuick2009'] = {'Quick-Stations'}, ['CITEREFQuick2019'] = {'Quick-stations-5'}, ----------< R >---------- ['CITEREFRamaer1974'] = {'Ramaer-SteamLocosEAR'}, ['CITEREFReed1953'] = {'RCTS-LocosGWR-2'}, ['CITEREFReed1975'] = {'Reed-Streamline era'}, ['CITEREFReed1997'] = {'Schubert\'s compositions (references)'}, ['CITEREFReinhard_Tenberg1990'] = {'BBKL'}, ['CITEREFReynolds1921'] = {'Cite Collier\'s'}, ['CITEREFRines1920'] = {'Cite Americana'}, ['CITEREFRipleyDana1879'] = {'Cite AmCyc'}, ['CITEREFRoltKichenside1982'] = {'Rolt-Red'}, ['CITEREFRosenfeld1974'] ={'NDB'}, ['CITEREFRosenthal1985'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFRosenthal1989'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFRosenzweigBlackmar1992'] = {'Cite Central Park history'}, ['CITEREFRowledge1975'] = {'Rowledge-Engines of the LMS'}, ['CITEREFRowledge1993'] = {'Rowledge-Irish Steam Register'}, ['CITEREFRowlett'] = {'Cite rowlett'}, ['CITEREFRowson1989'] = template_names['al-Tabari'], ----------< S >---------- ['CITEREFSaliba1985'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFSanders2003'] = {'Sanders-Indiana'}, ['CITEREFSanders2006'] = {'Sanders-Heartland'}, ['CITEREFSanders2007'] = {'Sanders-Akron'}, ['CITEREFSaunders2001'] = {'Saunders-Merging Lines'}, ['CITEREFSayce1878'] = {'Cite EB9'}, ['CITEREFSchafer1996'] = {'Schafer-Classic-Railroads-1'}, ['CITEREFSchafer1998'] = {'Schafer-Vintage Diesel'}, ['CITEREFSchafer2000'] = {'Schafer-More-Classic'}, ['CITEREFSchafer2003'] = {'Schafer-Classic-Railroads-3'}, ['CITEREFSchaferSolomon1997'] = {'Schafer-Pennsylvania'}, ['CITEREFSchaferWelsh1997'] = {'Schafer-Classic'}, ['CITEREFSchilling1997'] = {'Schilling-pop-culture'}, ['CITEREFSchlitter2005'] = {'MSW3 Tubulidentata'}, ['CITEREFSchroeter1961'] = {'Schroeter-Eisenbahnen'}, ['CITEREFSchroeterRamaer1993'] = {'Schroeter-Ramaer-Eisenbahnen'}, ['CITEREFSchwieterman2001'] = {'Schwieterman-Leaves-Eastern'}, ['CITEREFScottNegus2011'] = {'Scott-Negus-Cellar Door'}, ['CITEREFScribbins1970'] = {'Scribbins-Hiawatha'}, ['CITEREFScribbins2008'] = {'Scribbins-400-2008', 'Scribbins-Remembered'}, ['CITEREFSearle'] = {'Cite sslidx'}, ['CITEREFSellwood1983'] = template_names['Cam_Hist_Iran'], ['CITEREFSemmensGoldfinch2000'] = {'Book-Semmens-Goldfinch-How Steam Locomotives Really Work'}, ['CITEREFSetton1976'] = {'The Papacy and the Levant'}, ['CITEREFSetton1978'] = {'The Papacy and the Levant'}, ['CITEREFShahîd2010'] = {'EI3'}, ['CITEREFShaughnessy1997'] = {'Shaughnessy-DH'}, ['CITEREFShaw1978'] = {'Shaw-RailroadAccidents'}, ['CITEREFShindo2004'] = {'Kaneto-shindo-shinario-jinsei'}, ['CITEREFSilke2006'] = {'O\'Donnell family tree'}, ['CITEREFSimon1966'] = {'Simon-Wines Australia'}, ['CITEREFSimonWarner2011'] = {'Amtrak By the Numbers'}, ['CITEREFSkoulatos1980'] = {'Les personnages byzantins de l\'Alexiade'}, ['CITEREFSmith1870'] = {'DGRBM'}, ['CITEREFSmith1878'] = {'Cite EB9'}, ['CITEREFSmith1994'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFSmith2010'] = {'Smith-Cruise Ships-2010'}, ['CITEREFSolomentsev2001'] = {'Springer', 'SpringerEOM'}, ['CITEREFSolomon2000'] = {'Solomon-American Diesel', 'Solomon-UP'}, ['CITEREFSolomon2003'] = {'Solomon-Masterpieces'}, ['CITEREFSolomon2004'] = {'Solomon-Amtrak'}, ['CITEREFSolomon2005'] = {'Solomon-SP-Passenger'}, ['CITEREFSolomon2006'] = {'Solomon-EMD Locomotives'}, ['CITEREFSolomon2011'] = {'Solomon-Electro-Motive'}, ['CITEREFSolomon2011'] = {'Solomon-Modern Diesel'}, ['CITEREFSolomon2014'] = {'Solomon-GE and EMD'}, ['CITEREFSolomonSchafer2007'] = {'Solomon-New York Central'}, ['CITEREFSoustalKoder1981'] = {'Tabula Imperii Byzantini'}, ['CITEREFSpringirth2016'] = {'Springirth-Philadelphia'}, ['CITEREFStagner1993'] = {'Stagner-Transition'}, ['CITEREFStaufer1993'] = {'Staufer-Pennsy_III'}, ['CITEREFStauferPennypacker1962'] = {'Staufer-Pennsy'}, ['CITEREFStaunton1988'] = {'Australian Dictionary of Biography'}, ['CITEREFStewart1974'] = {'When Steam Was King'}, ['CITEREFStrickland1983'] = {'Strickland Locomotive Directory'}, ['CITEREFSusanne_Schurr1992'] = {'BBKL'}, ['CITEREFSusanne_Siebert1992'] = {'BBKL'}, ----------< T >---------- ['CITEREFTaber1977'] = {'Taber-DLW-19th'}, ['CITEREFTaberTaber1980'] = {'Taber-DLW-20th-1'}, ['CITEREFTaberTaber1981'] = {'Taber-DLW-20th-2'}, ['CITEREFTalbot1991'] = {'ODB'}, ['CITEREFTer-Ghewondyan1976'] = {'The Arab Emirates in Bagratid Armenia'}, ['CITEREFThomas1971'] = {'Thomas-History-VI'}, ['CITEREFTodt1996'] = {'BBKL'}, ['CITEREFToke1909'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFTonks1988'] = {'Tonks ironstone'}, ['CITEREFTonks1992'] = {'Tonks ironstone'}, ['CITEREFTopping1975'] = {'Setton-A History of the Crusades'}, ['CITEREFTourret1995'] = {'Tourret-Allied Military Locomotives'}, ['CITEREFTreadgold1988'] = {'The Byzantine Revival, 780–842'}, ['CITEREFTreadgold1997'] = {'A History of the Byzantine State and Society'}, ['CITEREFTurim1998'] = {'Turim-oshima'}, ['CITEREFTurner2010'] = {'EI3'}, ['CITEREFTurner2013'] = {'EI3'}, ----------< U >---------- ['CITEREFUwe_Eckardt2001'] = {'BBKL'}, ['CITEREFunknown_author1881'] = {'Cite ADB'}, ['CITEREFunknown_author1882'] = {'Cite ADB'}, ----------< V >---------- ['CITEREFVan_Cleve1969'] = {'Setton-A History of the Crusades'}, ['CITEREFVan_Riemsdijk,_Compound_Locomotives'] = {'Book-Van Riemsdijk-Compound Locomotives'}, ['CITEREFVan_Tricht2011'] = {'The Latin Renovatio of Byzantium'}, ['CITEREFVarzos1984'] = {'Η Γενεαλογία των Κομνηνών', 'Varzos-Genealogy of the Komnenoi'}, ['CITEREFVolkmer1991'] = {'Volkmer-Pennsy-Electric'}, ['CITEREFvan_Berkel2013'] = {'EI3'}, ['CITEREFvon_Prantl1879'] = {'Cite ADB'}, ----------< W >---------- ['CITEREFWaines1992'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFWalker2011'] = {'EI3'}, ['CITEREFWalker2017'] = {'EI3'}, ['CITEREFWalter_Asmus1966'] = {'NDB'}, ['CITEREFWattMcDonald1989'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFWayner1972'] = {'Wayner - Car names, numbers, consists'}, ['CITEREFWayner1973'] = {'Wayner-Spotter-2nd'}, ['CITEREFWegman2008'] = {'Wegman-Illustrated'}, ['CITEREFWeinrebHibbertKeayKeay2008'] = {'London encyclopedia'}, ['CITEREFWellhausen1927'] = {'The Arab Kingdom and its Fall'}, ['CITEREFWells1982'] = {'Accents of English'}, ['CITEREFWelsh2006'] = {'Welsh-Broadway'}, ['CITEREFWelsh2008'] = {'Welsh-UP'}, ['CITEREFWerner_Raupp2001'] = {'BBKL'}, ['CITEREFWestermayer,_Georg1882'] = {'Cite ADB'}, ['CITEREFWham1997'] = {'Wham-Ayrshire'}, ['CITEREFWharton1991'] = {'ODB'}, ['CITEREFWhite1985'] = {'White-Passenger-1985'}, ['CITEREFWhiteWillenskyLeadon2010'] = {'Cite aia5'}, ['CITEREFWhitehurst1973'] = {'Whitehurst GW Engines from 1940'}, ['CITEREFWhittow1996'] = {'The Making of Byzantium, 600–1025'}, ['CITEREFWiesehöfer2018'] = template_names['ODLA'], ['CITEREFWilhelm1908'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFWilliams1985'] = template_names['al-Tabari'], ['CITEREFWilliams1998'] = {'Williams-Philadelphia'}, ['CITEREFWilliamson1912'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFWillis1750'] = {'Cite Notitia Parliamentaria'}, ['CITEREFWilson2017'] = {'Wilson-Guide'}, ['CITEREFWilsonFiske1891'] = {'Appletons\'', 'Cite Appletons\'', 'Appletons'}, ['CITEREFWilsonFiske1900'] = {'Appletons\'', 'Cite Appletons\'', 'Appletons'}, ['CITEREFWiltshire2000'] = {'Lloyd-Margaret River'}, ['CITEREFWinfieldLyon2004'] = {'Winfield'}, ['CITEREFWolff1969'] = {'Setton-A History of the Crusades'}, ['CITEREFWood1907'] = {'Cite Nuttall'}, ['CITEREFWood1907'] = {'Nuttall'}, ['CITEREFWozencraft2005'] = {'MSW3 Carnivora'}, ----------< X >---------- ----------< Y >---------- ['CITEREFYarshater1985–2007'] = {'The History of al-Tabari'}, ['CITEREFYenne2005'] = {'Yenne-Chiefs'}, ['CITEREFYonge1990'] = {'Quail-4'}, ['CITEREFYonge1994'] = {'Quail-5'}, ['CITEREFYonge2002'] = {'Quail-5'}, ['CITEREFYonge2008'] = {'Quail-5'}, ['CITEREFYonge2016'] = {'Quail-2-2016'}, ['CITEREFYongePadgettSzwenk2013'] = {'Quail-4-Paper-3rdEd'}, ----------< Z >---------- ['CITEREFZekulich2000'] = {'Zekulich-WineWA'}, ['CITEREFZimmermann2004'] = {'Zimmermann-Burlington'}, ['CITEREFZimmermann2007'] = {'Zimmermann-GrandLuxe'}, ------- unsorted-------- ['CITEREFAbramowitzStegun1983'] = {'Abramowitz Stegun ref'}, ['CITEREFCarlson2010'] = {'Dlmf'}, ['CITEREFSuetin2001'] = {'Springer', 'SpringerEOM'}, ['CITEREFStauferPennypacker1968'] = {'Staufer-Pennsy Power II'}, ['CITEREFDavies1996'] = {'Davies-PLMLocoList'}, ['CITEREFHolland1972'] = {'Holland-Vol 2'}, ['CITEREFDunbar1969'] = {'Dunbar-Railroads'}, ['CITEREFMeints1992'] = {'Meints-Companies'}, ['CITEREFHaynes2011'] = {'RubberBible92nd'}, ['CITEREFColledgeWarlow2006'] = {'Colledge'}, ['CITEREFRigo2005'] = {'ODB'}, ['CITEREFBrand1991'] = {'DBI'}, ['CITEREFBulliet2000'] = template_names['EI2'], ['CITEREFAhlgrimm1969'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFBachAgricola1754'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFBeißwenger1991'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFBlanken2019'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFBonporti1712'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFDadelsen1957'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFDaniel2010'] = {'New Cambridge History of Islam'}, ['CITEREFDavid1961'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFDürrJones2006'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFDürrKobayashi1998'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFEichberg1976'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFFeder1958'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFForkelTerry1920'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFHaarmann1986'] = template_names['EI2'], ['CITEREFHeinichen1728'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFKirnberger1774'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFKirnberger1780'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFKobayashi1978'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFLynch2004'] = {'Lynch-Penn Central'}, ['CITEREFMelamed1988'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFMelamed1995'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFPerreault2004'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFPfau2008'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFPlaten1976'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFSchicht1805'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFSchmieder1950'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFSchmieder1990'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFSchneider1907'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFSchulze1983'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFSpitta1899'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFThielemann2012'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFTittel1966'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFUS-NHub_Music_Deposit_31_(Klavierbüchlein_für_W._F._Bach)_at_Bach_Digital'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFWilliams2003'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFWollny2015'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFZahn1889–1893'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFZarrinkub1975'] = template_names['Cam_Hist_Iran'], ['CITEREFZuccaric._1747'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFBuhle1909'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFDirksen1998'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFDirksen2010'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFDirksen2016'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFDömlingKohlhase1971'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFDürr1952'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFDürr1954'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFDürr1987'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFEppstein1966'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFEppstein1982'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFGlöckner1983'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFHellmann1965'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFHenrici1725'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFHoffmann1738'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFHofmann1983'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFHofmann1987'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFHofmann1999'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFKeller1937'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFKenyon2011'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFKoska2011'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFKretzschmar1910'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFLandmann1907'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFLeisingerWollny1993'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFMorana1993'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFScheide1960'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFSchneider1912'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFScholze1736'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFSchulenberg2010'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFSchulenberg2013'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFSchulze1980'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFSchulze1984'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFSiegele1957'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFSpitta1894'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFTorri2013'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFVetter1713'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFWright2000'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFvan_Leyden1956'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFMeiningen1704'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFActa_Lipsiensium1723'] = {'Bach\'s compositions (sources)'}, ['CITEREFHarriss2004'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFCarpenter2004'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFHuffman2004'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFWaite2004'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFMatthew2004'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFRichards2004'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFLloydSeccombe2004'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFGash2004'] = template_names['ODNB'], ['CITEREFRose1857'] = {'Cite Newgenbio'}, ['CITEREFLe_Strange1900'] = {'Baghdad During the Abbasid Caliphate'}, ['CITEREFLe_Strange1922'] = {'Baghdad During the Abbasid Caliphate'}, ['CITEREFNeukirch1999'] = {'Neukirch ANT'}, ['CITEREFBourbaki1994'] = {'Bourbaki EHM'}, ['CITEREFInalcik1989'] = {'Setton-A History of the Crusades'}, ['CITEREFKoderHild1976'] = {'Tabula Imperii Byzantini'}, ['CITEREFHildRestle1981'] = {'Tabula Imperii Byzantini'}, ['CITEREFSoustalKoder1981'] = {'Tabula Imperii Byzantini'}, ['CITEREFKoderHild1976'] = {'Tabula Imperii Byzantini'}, ['CITEREFBelkeRestle1984'] = {'Tabula Imperii Byzantini'}, ['CITEREFHildHellenkemper1990'] = {'Tabula Imperii Byzantini'}, ['CITEREFSoustal1991'] = {'Tabula Imperii Byzantini'}, ['CITEREFBelkeMersisch1990'] = {'Tabula Imperii Byzantini'}, ['CITEREFHildHellenkemper1994'] = {'Tabula Imperii Byzantini'}, ['CITEREFBelke1996'] = {'Tabula Imperii Byzantini'}, ['CITEREFKoderSoustalKoder1998'] = {'Tabula Imperii Byzantini'}, ['CITEREFKülzer2008'] = {'Tabula Imperii Byzantini'}, ['CITEREFTodtVest2014'] = {'Tabula Imperii Byzantini'}, ['CITEREFCIC1983'] = {'CIC1983bib'}, ['CITEREFStreckLongrigg1960'] = template_names['EI2'], ['CITEREFLessner1978'] = template_names['EI2'], ['CITEREFHeywood1993'] = template_names['EI2'], ['CITEREFFaroqhi1997'] = template_names['EI2'], ['CITEREFBrand1991'] = template_names['ODB'], ['CITEREFBartusis1991'] = template_names['ODB'], ['CITEREFİnalcık1991'] = template_names['EI2'], ['CITEREFThurston1907'] = template_names['Catholic'], ['CITEREFPeck1898'] = {'HDCA'}, ['CITEREFSchaff-Herzog'] = {'Schaff-Herzog'}, ['CITEREFEuDaly2009'] = {'Complete Book of North American Railroading'}, ['CITEREFHaswell-Smith2004'] = {'Haswell-Smith'}, ['CITEREFGleaves1921'] = {'Gleaves'}, ['CITEREFTrapp1991'] = template_names['ODB'], ['CITEREFAlexiou2010'] = {'Cite flatiron'}, ['CITEREFNew_York_City_Landmarks_Preservation_CommissionDolkartPostal2009'] = {'Cite nycland'}, ['CITEREFKarnow1989'] = {'Cite-Karnow'}, ['CITEREFİnalcık1965'] = template_names['EI2'], ['CITEREFSetton1975'] = {'Setton-A History of the Crusades'}, ['CITEREFLuttrell1987'] = {'DBI'}, ['CITEREFMiller1921'] = {'Essays on the Latin Orient'}, ['CITEREFChurchmanHurst2001'] ={'Churchman & Hurst Railways of New Zealand'}, ['CITEREFBaldwinKazhdan1991'] =template_names['ODB'], } --[[--------------------------< E X P O R T E D T A B L E S >------------------------------------------------ ]] return { DNB_special_patterns = DNB_special_patterns, DNB_template_names = template_names['DNB'], special_patterns = special_patterns, whitelist = whitelist, wrapper_templates = wrapper_templates, } 8qy89f5xhxs8a687tlekxn9i0e2vppd Modulo:Footnotes 828 21542 367433 2020-06-05T19:30:15Z Anfrx 16583 Pagina nova: require('Module:No globals'); local getArgs = require ('Module:Arguments').getArgs; --[[--------------------------< A R G S _ D E F A U L T >---------------------------------------... Scribunto text/plain require('Module:No globals'); local getArgs = require ('Module:Arguments').getArgs; --[[--------------------------< A R G S _ D E F A U L T >------------------------------------------------------ a table to specify initial values. ]] local args_default = { bracket_left = '', bracket_right = '', bracket_year_left = '', bracket_year_right = '', postscript = '', page = '', pages = '', location = '', page_sep = ", p.&nbsp;", pages_sep = ", pp.&nbsp;", ref = '', template = 'harv', -- if template name not provided in {{#invoke:}} use this }; --[[--------------------------< T A R G E T _ C H E C K >------------------------------------------------------ look for anchor_id (CITEREF name-list and year or text from |ref=) in anchor_id_list the 'no target' error may be suppressed with |ignore-err=yes when target cannot be found because target is inside a template that wraps another template; 'multiple targets' error may not be suppressed ]] local function target_check (anchor_id, args) local namespace = mw.title.getCurrentTitle().namespace; local anchor_id_list_module = mw.loadData ('Module:Footnotes/anchor_id_list'); local anchor_id_list = anchor_id_list_module.anchor_id_list; local article_whitelist = anchor_id_list_module.article_whitelist; local template_list = anchor_id_list_module.template_list; local whitelist_module = mw.loadData ('Module:Footnotes/whitelist'); local whitelist = whitelist_module.whitelist; local special_patterns = whitelist_module.special_patterns; local DNB_special_patterns = whitelist_module.DNB_special_patterns; local DNB_template_names = whitelist_module.DNB_template_names; if 10 == namespace then return ''; -- automatic form of |template-doc-demo=true; TODO: is this too broad? end local tally = anchor_id_list[anchor_id]; -- nil when anchor_id not in list; else a tally local msg; local category; if not tally then if args.ignore then return ''; -- if ignore is true then no message, no category end if article_whitelist and article_whitelist[anchor_id] then -- if an article-local whitelist and anchor ID is in it return ''; -- done end local wl_anchor_id = anchor_id; -- copy to be modified to index into the whitelist if args.year then -- for anchor IDs created by this template (not in |ref=) that have a date if args.year:match ('%d%l$') or -- use the date value to determine if we should remove the disambiguator args.year:match ('n%.d%.%l$') or args.year:match ('nd%l$') then wl_anchor_id = wl_anchor_id:gsub ('%l$', ''); -- remove the disambiguator end end local t_tbl = whitelist[wl_anchor_id]; -- get list of templates associated with this anchor ID if t_tbl then -- when anchor ID not whitelisted t_tbl is nil for _, t in ipairs (t_tbl) do -- spin through the list of templates associated with this anchor ID if template_list[t] then -- if associated template is found in the list of templates in the article return ''; -- anchor ID is whitlisted and article has matching template so no error end end end for _, pattern in ipairs (special_patterns) do -- spin through the spcial patterns and try to match if anchor_id:match (pattern) then return ''; end end for _, dnb_t in ipairs (DNB_template_names or {}) do -- getting desparate now, are there any DNB templates? DNB_template_names may be nil; empty table prevents script error if template_list[dnb_t] then -- if the article has this DNB template for _, pattern in ipairs (DNB_special_patterns) do -- spin through the DNB-specifiec wildcard patterns if anchor_id:match (pattern) then -- and attempt a match return ''; -- found a match end end end end msg = 'no target: ' .. anchor_id; -- anchor_id not found category = '[[Category:Harv and Sfn no-target errors]]'; elseif 1 < tally then msg = 'multiple targets (' .. tally .. '×): ' .. anchor_id; -- more than one anchor_id in this article category = '[[Category:Harv and Sfn multiple-target errors]]'; end -- category = 0 == namespace and '[[Category:Harv and Sfn template errors]]' or ''; -- only categorize in article space category = 0 == namespace and category or ''; -- only categorize in article space --use this version to show error messages -- return msg and '<span class="error harv-error" style="display: inline; font-size:100%"> ' .. args.template .. ' error: ' .. msg .. ' ([[:Category:Harv and Sfn template errors|help]])</span>' .. category or ''; --use this version to hide error messages return msg and '<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%"> ' .. args.template .. ' error: ' .. msg .. ' ([[:Category:Harv and Sfn template errors|help]])</span>' .. category or ''; end --[[--------------------------< I S _ Y E A R >---------------------------------------------------------------- evaluates param to see if it is one of these forms with or without lowercase letter disambiguator: YYYY n.d. nd c. YYYY YYYY–YYYY (separator is endash) YYYY–YY (separator is endash) return true when param has a recognized form; false else ]] local patterns_date= { '^%d%d%d%d?%l?$', '^n%.d%.%l?$', '^nd%l?$', '^c%. %d%d%d%d?%l?$', '^%d%d%d%d–%d%d%d%d%l?$', '^%d%d%d%d–%d%d%l?$', } local function is_year (param, args) args.year = ''; -- used for harv error; for _, pattern in ipairs (patterns_date) do if mw.ustring.match (param, pattern) then args.year = param; -- used for harv error; return true; end end end --[[--------------------------< C O R E >---------------------------------------------------------------------- returns an anchor link (CITEREF) formed from one to four author names, year, and insource location (|p=, |pp=, loc=) ]] local function core( args ) local result; local err_msg = '' if args.P5 ~= '' then if is_year (args.P5, args) then result = table.concat ({args.P1, ' et al. ', args.bracket_year_left, args.P5, args.bracket_year_right}); else args.P5 = ''; -- when P5 not a year don't include in anchor result = table.concat ({args.P1, ' et al.'}); -- and don't render it end elseif args.P4 ~= '' then if is_year (args.P4, args) then result = table.concat ({args.P1, ', ', args.P2, ' &amp; ', args.P3, ' ', args.bracket_year_left, args.P4, args.bracket_year_right}); -- three names and a year else result = table.concat ({args.P1, ' et al.'}); -- four names end elseif args.P3 ~= '' then if is_year (args.P3, args) then result = table.concat ({args.P1, ' &amp; ', args.P2, ' ', args.bracket_year_left, args.P3, args.bracket_year_right}); -- two names and a year else result = table.concat ({args.P1, ', ', args.P2, ' ', ' &amp; ', args.P3}); -- three names end elseif args.P2 ~= '' then if is_year (args.P2, args) then result = table.concat ({args.P1, ' ', args.bracket_year_left, args.P2, args.bracket_year_right}); -- one name and year else result = table.concat ({args.P1, ' &amp; ', args.P2}); -- two names end else result = args.P1; -- one name end -- when author-date result ends with a dot (typically when the last positional parameter holds 'n.d.') -- and when no in-source location (no |p=, |pp=, or |loc=) -- and when the first or only character in args.postscript is a dot -- remove the author-date result trailing dot -- the author-date result trailing dot will be replaced later with the content of args.postscript (usually a dot) if ('.' == result:sub(-1)) and ('.' == args.postscript:sub(1)) and ('' == args.page) and ('' == args.pages) and ('' == args.location) then result = result:gsub ('%.$', ''); end if args.ref ~= 'none' then local anchor_id; if args.ref ~= '' then anchor_id = mw.uri.anchorEncode (args.ref); err_msg = target_check (anchor_id, args); result = table.concat ({'[[#', anchor_id, '|', result, ']]'}); else anchor_id = mw.uri.anchorEncode (table.concat ({'CITEREF', args.P1, args.P2, args.P3, args.P4, args.P5})); err_msg = target_check (anchor_id, args); result = table.concat ({'[[#', anchor_id, '|', result, ']]'}); end end if args.page ~= '' then result = table.concat ({result, args.page_sep, args.page}); elseif args.pages ~= ''then result = table.concat ({result, args.pages_sep, args.pages}); end if args.location ~= '' then result = table.concat ({result, ', ', args.location}); end result = table.concat ({args.bracket_left, result, args.bracket_right, args.postscript}):gsub ('%s+', ' '); -- strip redundant spaces return result .. err_msg; end --[[--------------------------< A R G S _ F E T C H >--------------------------------------------------------- Because all of the templates share a common set of parameters, a single common function to fetch those parameters from frame and parent frame. ]] local function args_fetch (frame, ps) local args = args_default; -- create a copy of the default table local pframe = frame:getParent(); -- point to the template's parameter table for k, v in pairs (frame.args) do -- override defaults with values provided in the #invoke: if any args[k] = v; end args.postscript = pframe.args.postscript or pframe.args.ps or ps; if 'none' == args.postscript then args.postscript = ''; end args.page = pframe.args.p or pframe.args.page or ''; args.pages = pframe.args.pp or pframe.args.pages or ''; args.location = pframe.args.loc or ''; args.ref = pframe.args.ref or pframe.args.Ref or ''; args.ignore = ('yes' == pframe.args['ignore-false-positive']) or ('yes' == pframe.args['ignore-err']); for i, v in ipairs ({'P1', 'P2', 'P3', 'P4', 'P5'}) do -- loop through the five positional parameters and trim if set else empty string args[v] = (pframe.args[i] and mw.text.trim (pframe.args[i])) or ''; end if args.P5 and not is_year (args.P5, args) then local i = 6; -- initialize the indexer to the sixth positional parameter while pframe.args[i] do -- in case there are too many authors loop through the authors looking for a year local v = mw.text.trim (pframe.args[i]); -- trim if is_year (v, args) then -- if a year args.P5 = v; -- overwrite whatever was in args.P5 with year break; -- and abandon the search end i = i + 1; -- bump the indexer end end return args; end --[[--------------------------< H A R V A R D _ C I T A T I O N >---------------------------------------------- common entry point for: {{harvard citation}} aka {{harv}} {{Harvard citation no brackets}} aka {{harvnb}} {{harvcol}} {{harvcolnb}} {{harvcoltxt}} {{Harvard citation text}} aka {{harvtxt}} {{Harvp}} Distinguishing features (brackets and page separators) are specified in this module's {{#invoke}} in the respective templates. ]] local function harvard_citation (frame) local args = args_fetch (frame, ''); -- get the template and invoke parameters; default postscript is empty string return core (args); end --[[--------------------------< S T R I P _ U R L >------------------------------------------------------------ used by sfn() and sfnm(). This function fixes an issue with reference tooltip gadget where the tooltip is not displayed when an insource locator (|p=, |pp=, |loc=) has an external wikilink that contains a # character strip uri-reserved characters from urls in |p=, |pp-, and |loc= parameters The researved characters are: !#$&'()*+,/:;=?@[] ]] local function strip_url (pages) local escaped_uri; if not pages or ('' == pages) then return pages; end for uri in pages:gmatch ('%[(%a[%w%+%.%-]*://%S+)') do -- for each external link get the uri escaped_uri = uri:gsub ("([%(%)%.%%%+%-%*%?%[%^%$%]])", "%%%1" ); -- save a copy with lua pattern characters escaped uri = uri:gsub ("[!#%$&'%(%)%*%+,/:;=%?@%[%]%.%%]", ''); -- remove reserved characters and '%' because '%20' (space character) is a lua 'invalid capture index' pages = pages:gsub (escaped_uri, uri, 1); -- replace original uri with the stripped version end return pages; end --[[--------------------------< S F N >------------------------------------------------------------------------ entry point for {{sfn}} and {{sfnp}} ]] local function sfn (frame) local args = args_fetch (frame, '.'); -- get the template and invoke parameters; default postscript is a dot local result = core (args); -- go make a CITEREF anchor -- put it all together and then strip redundant spaces local name = table.concat ({'FOOTNOTE', args.P1, args.P2, args.P3, args.P4, args.P5, strip_url (args.page), strip_url (args.pages), strip_url (args.location)}):gsub ('%s+', ' '); return frame:extensionTag ({name='ref', args={name=name}, content=result}); end --[[--------------------------< S F N M >---------------------------------------------------------------------- common entry point for {{sfnm}} and {{sfnmp}} Distinguishing features (brackets) are specified in this module's {{#invoke}} in the respective templates. ]] local function sfnm (frame) local args = args_default; -- create a copy of the default table local pframe = frame:getParent(); -- point to the template's parameter table local n = 1; -- index of source; this is the 'n' in na1, ny, etc local first_pnum = 1; -- first of a pair of positional parameters local second_pnum = 2; -- second of a pair of positional parameters local last_ps = 0; -- index of the last source with |nps= set local last_index = 0; -- index of the last source; these used to determine which of |ps= or |nps= will terminate the whole rendering local out = {}; -- table to hold rendered sources local footnote = {'FOOTNOTE'}; -- all author, date, insource location stuff becomes part of the reference's footnote id; added as we go for k, v in pairs (frame.args) do -- override defaults with values provided in the #invoke: if any args[k] = v; end while true do if not pframe.args[table.concat ({n, 'a1'})] and not pframe.args[first_pnum] then break; -- no na1 or matching positional parameter so done end if pframe.args[table.concat ({n, 'a1'})] then -- does this source use named parameters? for _, v in ipairs ({'P1', 'P2', 'P3', 'P4', 'P5'}) do -- initialize for this source args[v] = ''; end for i, v in ipairs ({'P1', 'P2', 'P3', 'P4', 'P5'}) do -- extract author and year parameters for this source args[v] = pframe.args[table.concat ({n, 'a', i})] or ''; -- attempt to assign author name if '' == args[v] then -- when there wasn't an author name args[v] = pframe.args[table.concat ({n, 'y'})] or ''; -- attempt to assign year break; -- done with author/date for this source end end else -- this source uses positional parameters args.P1 = mw.text.trim (pframe.args[first_pnum]); -- yes, only one author supported args.P2 = (pframe.args[second_pnum] and mw.text.trim (pframe.args[second_pnum])) or ''; -- when positional author, year must also be positional for _, v in ipairs ({'P3', 'P4', 'P5'}) do -- blank the rest of these for this source args[v] = ''; end first_pnum = first_pnum + 2; -- source must use positional author and positional year second_pnum = first_pnum + 1; -- bump these for possible next positional source end args.postscript = pframe.args[table.concat ({n, 'ps'})] or ''; if 'none' == args.postscript then -- this for compatibility with other footnote templates; does nothing args.postscript = ''; end args.ref = pframe.args[table.concat ({n, 'ref'})] or ''; -- alternate reference for this source args.page = pframe.args[table.concat ({n, 'p'})] or ''; -- insource locations for this source args.pages = pframe.args[table.concat ({n, 'pp'})] or ''; args.location = pframe.args[table.concat ({n, 'loc'})] or ''; args.ignore = ('yes' == pframe.args[table.concat ({n, 'ignore-false-positive'})]) or ('yes' == pframe.args[table.concat ({n, 'ignore-err'})]); -- args.ignore = 'yes' == pframe.args[table.concat ({n, 'ignore-err'})]; table.insert (out, core (args)); -- save the rendering of this source for k, v in ipairs ({'P1', 'P2', 'P3', 'P4', 'P5'}) do -- create the FOOTNOTE id if '' ~= args[v] then table.insert (footnote, args[v]); end end for k, v in ipairs ({'page', 'pages', 'location'}) do -- these done separately so that we can strip uri-reserved characters from extlinked page numbers if '' ~= args[v] then table.insert (footnote, strip_url (args[v])) end end last_index = n; -- flags used to select terminal postscript from nps or from end_ps if '' ~= args.postscript then last_ps = n; end n = n+1; -- bump for the next one end local name = table.concat (footnote):gsub ('%s+', ' '); -- put the footnote together and strip redundant space args.end_ps = pframe.args.postscript or pframe.args.ps or '.'; -- this is the postscript for the whole not for the individual sources if 'none' == args.end_ps then -- not an original sfnm parameter value; added for compatibility with other footnote templates args.end_ps = ''; end local result = table.concat ({table.concat (out, '; '), (last_index == last_ps) and '' or args.end_ps}); return frame:extensionTag ({name='ref', args={name=name}, content=result}); end --[[--------------------------< S F N R E F >------------------------------------------------------------------ implements {{sfnref}} ]] local function sfnref (frame) local args = getArgs (frame); local out = {}; for i=1, 5 do -- get the first five args if there are five args if args[i] then out[i] = args[i]; else break; -- less than 5 args break out end end if 5 == #out then -- when we have seen five args there may bemore local i = 6; -- initialize the indexer to the sixth positional parameter while args[i] do -- in case there are too many authors loop through the authors looking for a year if is_year (args[i], args) then -- if a year out[5] = args[i]; -- overwrite whatever was in args[5] with year break; -- and abandon the search end i = i + 1; -- bump the indexer end end return mw.uri.anchorEncode ('CITEREF' .. table.concat (out)); end --[[--------------------------< E X P O R T E D F U N C T I O N S >------------------------------------------ ]] return { harvard_citation = harvard_citation, sfn = sfn, sfnm = sfnm, sfnref = sfnref, }; gs79159nf5bjg8zmela2e6y5ooubgnd Modulo:Footnotes/anchor id list/data 828 21543 367434 2020-06-05T19:30:35Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- copied from Module:Ref info/data - maybe overkill here? -- for this application make lists from the redirect lists and force all template names first character uppercase require(... Scribunto text/plain -- copied from Module:Ref info/data - maybe overkill here? -- for this application make lists from the redirect lists and force all template names first character uppercase require('Module:No globals'); --[[--------------------------< C S 1 _ T E M P L A T E _ P A T T E R N S >------------------------------------ These are patterns for cs1 templates and their redirects. These patterns exclude redirects that are vcite-like which redirects should be deleted because vcite is not cs1. ]] local cs1_template_patterns = { -- lua patterns of the cannonical names and redirects '[Cc]ite ar[Xx]iv', -- arXiv is the canonical name '[Cc]ite ArXiv', '[Cc]ite AV media', -- canonical '[Cc]ite audio', '[Cc]ite AV', '[Cc]ite AV ?Media', '[Cc]ite av media', '[Cc]ite cd', '[Cc]ite DVD', '[Cc]ite dvd', '[Cc]ite film', '[Cc]ite image', '[Cc]ite media', '[Cc]ite movie', '[Cc]ite music video', '[Cc]ite radio', '[Cc]ite song', '[Cc]ite ?video', '[Cc]ite visual', '[Cc]ite You[Tt]ube', '[Cc]ita vídeo', -- non-English redirect; TODO: tally separately? '[Cc]ite AV media notes', -- canonical '[Cc]ite album[ %-]notes', '[Cc]ite av media notes', '[Cc]ite DVD[ %-]notes', '[Cc]ite dvd%-notes', '[Cc]ite liner notes', '[Cc]ite music release notes', '[Ll]iner notes', '[Cc]ite bio[Rr]xiv', -- bioRxiv is the canonical form '[Cc]ite [Bb]ook', -- book is the canonical form '[Bb]ook cite', '[Bb]ook reference', '[Bb]ook reference url', '[Cc] book', '[Cc]it book', '[Cc]ite books', '[Cc]ite chapter', '[Cc]ite ebook', '[Cc]ite manual', '[Cc]ite page', '[Cc]ite publication', '[Cc]ite score', '[Cc]ite work', '[Cc]ite%-?book', '[Bb]okref', '[Cc]itace monografie', '[Cc]itar livro', -- non-English redirects; TODO: tally separately? '[Cc]iteer boek', '[Oo]uvrage', '[Rr]ef%-llibre', '서적 인용', '[Cc]ite citeseerx', -- canonical '[Cc]ite conference', -- canonical '[Cc]ita conferenza', '[Cc]ite proceedings', '[Cc]onference reference', -- cita conferenza is non-English; TODO: tally separately? '[Cc]ite ?encyclopedia', -- cite encyclopedia is the canonical name '[Cc]ite contribution', '[Cc]ite dic', '[Cc]ite dictionary', '[Cc]ite encyclopaedia', '[Cc]ite encyclopædia', '[Ee]ncyclopedia', '[Cc]ite [Ee]pisode', -- episode is the canonical form '[Cc]ite show', '[Cc]ite interview', -- canonical '[Cc]ite ?journal', -- cite journal is the canonical form '[Cc] journal', '[Cc]itation journal', '[Cc]ite abstract', '[Cc]ite document', '[Cc]ite Journal', '[Cc]ite journal zh', '[Cc]ite ?paper', '[Vv]cite2 journal', '[Cc]ita pubblicazione', '[Cc]itace periodika', '[Cc]itar jornal', -- non-English redirects; TODO: tally separately? '[Cc]itar publicació', '[Cc]ytuj pismo', '[Tt]idskriftsref', 'Навод из стручног часописа', '저널 인용', '[Cc]ite [Mm]agazine', -- magazine is the canonical form '[Cc]ite mag', '[Cc]ite magazine article', '[Cc]ite newsletter', '[Cc]ite periodical', '[Cc]ite mailing ?list', -- mailing list is the canonical form '[Cc]ite list', '[Cc]ite maps?', -- map is the canonical form '[Cc]ite[ %-]?news', -- cite news is the canonical form '[Cc] news', '[Cc]it news', '[Cc]itation news', '[Cc]ite article', '[Cc]ite n', '[Cc]ite new', '[Cc]ite newspaper', '[Cc]ite News', '[Cc]ite news%-q', '[Cc]ite news2', '[Cc]itenewsauthor', '[Cc]ute news', '[Cc]itar notícia', '[Hh]aber kaynağı', '[Tt]idningsref', 'استشهاد بخبر', -- non-English redirects; TODO: tally separately? '뉴스 인용', '[Cc]ite newsgroup', -- canonical '[Cc]ite usenet', '[Cc]ite podcast', -- canonical '[Cc]ite [Pp]ress release', -- press release is the canonical form '[Cc]ite media release', '[Cc]ite news release', '[Cc]ite pr', '[Cc]ite press', '[Cc]ite press release\.', '[Cc]ite press[%-]?release', '[Cc]ite report', -- canonical '[Cc]ite serial', -- canonical '[Cc]ite sign', -- canonical '[Cc]ite plaque', '[Cc]ite speech', -- canonical '[Cc]ite ssrn', -- canonical '[Cc]ite SSRN', '[Cc]ite tech ?report', -- techreport is the canonical form '[Cc]ite standard', '[Cc]ite technical report', '[Tt]echrep reference', '[Cc]ite thesis', -- canonical '[Cc]ite dissertation', '[Cc]itar tese', -- non-English redirect; TODO: tally separately? '[Cc]ite [Ww]eb', -- web is the canonical form '[Cc] web', '[Cc]it web', '[Cc]ite blog', '[Cc]ite URL', '[Cc]ite url', '[Cc]ite w', '[Cc]ite wb', '[Cc]ite we', '[Cc]ite web\.', '[Cc]ite webpage', '[Cc]ite website', '[Cc]ite website article', '[Cc]ite%-?web', '[Cc]itweb', '[Cc]w', '[Rr]ef web', '[Ww]eb citation', '[Ww]eb cite', '[Ww]eb link', '[Ww]eb[ %-]reference', '[Ww]eblink', '[Cc]hú thích web', '[Cc]ita web', '[Cc]itace elektronické monografie', -- non-English redirects; TODO: tally separately? '[Cc]itat web', 'مرجع ويب', 'یادکرد وب', '웹 인용', } --[[--------------------------< C S 2 _ T E M P L A T E _ P A T T E R N S >------------------------------------ These are patterns for cs2 templates redirects. ]] local cs2_template_patterns = { -- lua patterns of the cannonical names and redirects '[Cc]itation', '[Cc]ite', '[Cc]ite citation', '[Cc]ite study', '[Cc]ite [Tt]echnical standard', } --[[--------------------------< V C I T E _ T E M P L A T E _ P A T T E R N S >-------------------------------- These are patterns for Vcite-family templates and their redirects. ]] local vcite_template_patterns = { '[Vv]cite book', -- canonical '[Vv]ancite book', '[Vv]ancite report', '[Vv]cite encyclopedia', '[Vv]cite report', '[Vv]cite journal', -- canonical '[Cc]it journal', '[Cc]it paper', '[Vv]ancite journal', '[Vv]cite paper', '[Vv]cite news', -- canonical '[Vv]ancite news', '[Vv]cite web', -- canonical '[Vv]ancite web', } --[[--------------------------< H A R V C _ T E M P L A T E _ P A T T E R N S >-------------------------------- These are patterns for the harvc template and its redirects. ]] local harvc_template_patterns = { '[Hh]arvc', -- canonical '[Cc]itec', } --[[--------------------------< C S 1 _ L I K E _ T E M P L A T E _ P A T T E R N S >-------------------------- These are patterns for miscellaneous templates and their redirects that 'look like' cs1 templates (begin with cite ...) Because they 'look like' cs1 templates they are handled as if they were cs1 templates. These templates are NOT wrapper templates; names and dates are always to be extracted from the article instantiation of the template. ]] local cs1_like_template_patterns = { '[Cc]ite LSA', -- canonical } --[[--------------------------< W I K I C I T E _ T E M P L A T E _ P A T T E R N S >-------------------------- These are patterns for the wikicite template and its redirects. ]] local wikicite_template_patterns = { '[Ww]ikicite', -- canonical } --[[--------------------------< A N C H O R _ T E M P L A T E _ P A T T E R N S >------------------------------ These are patterns for the anchor template and its redirects. ]] local anchor_template_patterns = { '[Aa]nchors?', -- anchor is canonical form '[Aa]nchor for redirect', '[Aa]nchro', '[Aa]ncor', } --[[--------------------------< S F N _ W H I T E L I S T _ P A T T E R N S >---------------------------------- These are patterns for the anchor template and its redirects. ]] local sfn_whitelist_patterns = { '[Ss]fn whitelist', -- canonical '[Hh]arv whitelist', } --[[--------------------------< K N O W N _ T E M P L A T E S >------------------------------------------------ These tables are created from the *_template_patterns tables. To make these tables, entries in the source tables are evaluated to replace lua patterns with the appropriate characters to create names for the output tables. First charqacter is always uppercase For example: [Cc]ite ar[Xx]iv becomes Cite arXiv Cite arxiv ]] local known_templates_cs12 = {}; -- the exported tables local known_templates_vcite = {}; local known_templates_harvc = {}; local known_templates_wikicite = {}; local known_templates_anchor = {}; local known_templates_sfn_whitelist = {}; local function add_stripped (list, name) if not list[name] then list[name] = true; end end local function pattern_convert (pattern, list) local lead, tail, c, l, name; local first_char_patterns = { '^%[(%a)%a%]', -- leading character (usually uppercase) '^%[%a(%a)%]', -- leading character (usually lowercase) } c = tostring (pattern:match ('%u')); -- tostring() required because I don't know why; lua chokes complaining that c is not a string name = pattern:gsub ('^%[%a%a%]', c); -- replace bracketed first character [Xx] with selected character from the match if name:match ('(.-)%[(%a)(%a)%](.*)') then -- mixed case optional letters lead, c, l, tail = name:match ('(.-)%[(%a)(%a)%](.*)'); add_stripped (list, lead .. c .. tail); -- uppercase add_stripped (list, lead .. l .. tail); -- lowercase elseif name:match ('^([^%[]+)(%[ %%%-%]%?)(.+)$') then -- [ %-]? lead, c, tail = name:match ('^([^%[]+)(%[ %%%-%]%?)(.+)$'); add_stripped (list, lead .. tail); -- neither char add_stripped (list, lead .. ' ' .. tail); -- space add_stripped (list, lead .. '-' .. tail); -- hyphen elseif name:match ('^([^%[]+)(%[%%%-%]%?)(.+)$') then -- [%-]? lead, c, tail = name:match ('^([^%[]+)(%[%%%-%]%?)(.+)$'); add_stripped (list, lead .. tail); -- no hyphen add_stripped (list, lead .. '-' .. tail); -- hyphen elseif name:match ('^([^%[]+)(%[ %%%-%])(.+)$') then -- [ %-] lead, c, tail = name:match ('^([^%[]+)(%[ %%%-%])(.+)$'); add_stripped (list, lead .. ' ' .. tail); -- space add_stripped (list, lead .. '-' .. tail); -- hyphen elseif name:match ('^([^%?]+)(%%%-%?)(.+)$') then -- %-? lead, c, tail = name:match ('^([^%?]+)(%%%-%?)(.+)$'); add_stripped (list, lead .. tail); -- no hyphen add_stripped (list, lead .. '-' .. tail); -- hyphen elseif name:match ('^(.-)(%%%-)(.+)$') then -- %- lead, c, tail = name:match ('^(.-)(%%%-)(.+)$'); add_stripped (list, lead .. '-' .. tail); -- hyphen elseif name:match ('^(.-)(.)%?(.*)$') then -- .? lead, c, tail = name:match ('^(.-)(.)%?(.*)$'); add_stripped (list, lead .. tail); -- no character add_stripped (list, lead .. c .. tail); -- character else add_stripped (list, name); -- no patterns so save as is end end for _, t in ipairs ({ {cs1_template_patterns, known_templates_cs12}, {cs2_template_patterns, known_templates_cs12}, {cs1_like_template_patterns, known_templates_cs12}, {vcite_template_patterns, known_templates_vcite}, {harvc_template_patterns, known_templates_harvc}, {wikicite_template_patterns, known_templates_wikicite}, {anchor_template_patterns, known_templates_anchor}, {sfn_whitelist_patterns, known_templates_sfn_whitelist}, }) do for _, pattern in ipairs (t[1]) do -- for each patern in *_template_patterns pattern_convert (pattern, t[2]) -- convert and store in known_templates_* end end --[[--------------------------< E X P O R T S >---------------------------------------------------------------- ]] return { known_templates_anchor = known_templates_anchor, known_templates_cs12 = known_templates_cs12, known_templates_harvc = known_templates_harvc, known_templates_vcite = known_templates_vcite, known_templates_wikicite = known_templates_wikicite, known_templates_sfn_whitelist = known_templates_sfn_whitelist, } bht9pmjzuvuqajea0fn73uv88hds8sh Modulo:Footnotes/anchor id list 828 21544 367435 2020-06-05T19:31:21Z Anfrx 16583 Pagina nova: require('Module:No globals'); local data = mw.loadData ('Module:Footnotes/anchor id list/data'); local whitelist = mw.loadData ('Module:Footnotes/whitelist'); local Lang_obj = mw.lan... Scribunto text/plain require('Module:No globals'); local data = mw.loadData ('Module:Footnotes/anchor id list/data'); local whitelist = mw.loadData ('Module:Footnotes/whitelist'); local Lang_obj = mw.language.getContentLanguage(); -- used by template_list_add() to uppercase first letter of template name TODO: better way to do that? local redirects_date = { ['date'] = true, ['datetomos'] = true, ['formatdate'] = true, ['isotodmymdy'] = true, ['isotomos'] = true, } local redirects_patent = { -- special case cs1-like templates because uses different parameters for name and date in anchor ID ['Cite patent'] = true, ['Citeref patent'] = true, ['Ref patent'] = true, } local redirects_sfnref = { ['sfnref'] = true, ['harvid'] = true, } local aliases_author = { -- these use pseudo-patterns in the same way as cs1|2; '#' represents 1 or more enumerator digits 'last#', 'author#', 'surname#', 'author-last#', 'author#-last', 'subject#', 'host#', } local aliases_contributor = { 'contributor#', 'contributor-last#', 'contributor#-last', 'contributor-surname#', 'contributor#-surname', } local aliases_editor = { 'editor#', 'editor-last#', 'editor#-last', 'editor-surname#', 'editor#-surname', } local aliases_harvc_author = { 'last#', 'author#', } local aliases_inventor = { -- cite patent 'inventor#', 'inventor-last#', 'inventor#-last', 'inventor-surname#', 'inventor#-surname', 'invent#', 'invent-#', } local alias_patterns_date = { -- normal lua patterns for most cs1|2-like templates '|%s*year%s*=%s*', '|%s*date%s*=%s*', '|%s*publication%-?date%s*=%s*', } local alias_patterns_harvc_date = { -- normal lua patterns for harvc template '|%s*anchor%-year%s*=%s*', '|%s*year%s*=%s*', } local alias_patterns_patent_date = { -- normal lua patterns for cite patent templates '|%s*issue%-date%s*=%s*', '|%s*gdate%s*=%s*', '|%s*publication%-date%s*=%s*', '|%s*pubdate%s*=%s*', } local patterns_date = { -- normal lua patterns '(%d%d%d%d–%d%d%d%d%l?)$', -- YYYY–YYYY four-digit year range at end (Season YYYY–YYYY); with or without dab '^(%d%d%d%d–%d%d%l?)$', -- YYYY–YY two-digit year range; with or without dab '^(c%. %d%d%d%d?%l?)$', -- three- or four-digit circa year; with or without dab '(%d%d%d%d?%l?)$', -- three- or four-digit year at end of date (dmy or mdy); with or without dab '^(%d%d%d%d?%l?)', -- three- or four-digit year at beginning of date (ymd or YYYY); with or without dab '^(n%.d%.%l?)$', -- 'no date' with dots; with or without dab '^(nd%l?)$', -- 'no date' without dots; with or without dab } local patterns_tags = { '<nowiki>.-</nowiki>', '<!%-%-.-%-%->', '<pre>.-</pre>', '<syntaxhighlight.->.-</syntaxhighlight>', '<source.->.-</source>', -- deprecated alias of syntaxhighlight tag } local template_skip = { -- templates to be skipped for whatever reason; mostly because they resemble cs1-like templates ['Citation-attribution'] = true, } local Article_content; local anchor_id_list = {}; -- exported tables local template_list = {}; local article_whitelist = {}; --[[--------------------------< A R T I C L E _ C O N T E N T _ G E T >---------------------------------------- get article content, remove certain html-like tags and their content so that this code doesn't include any citation templates inside the tags as valid tagets; they are not. ]] local function article_content_get () if not Article_content then Article_content = mw.title.getCurrentTitle():getContent() or ''; -- get the content of the article or ''; new pages edited w/ve do not have 'content' until saved; ve does not preview; phab:T221625 for _, tag in ipairs (patterns_tags) do Article_content = Article_content:gsub (tag, ''); -- remove certain html-like tags and their content end end end --[[--------------------------< S F N R E F _ G E T >---------------------------------------------------------- make an anchor id from the contents of {{sfnref}} or {{harvid}}. this function assumes that {{sfnref}} and {{harvid}} are correctly formed. ]] local function sfnref_get (template) template = template:gsub ('{{%s*(.-)%s*}}', '%1'); -- strip bounding template markup and trim local parts = mw.text.split (template, '%s*|%s*'); -- split at the pipe and remove extraneous space characters local anchor_id = {}; if redirects_sfnref[parts[1]:lower()] then anchor_id[1] = 'CITEREF'; else return nil; -- not an sfnref or harvid template end local i = 2; -- indexer into parts{} table local j = 2; -- indexer into anchor_id{} table which already has 'CITEREF' at [1] while parts[i] and 7 > j do -- loop through what should be just positional parameters for names and year (2-6 four names and a date) if not parts[i]:find ('=') then -- look for equal sign (named paraneter in a template that doesn't support named parameters) anchor_id[j] = parts[i]; -- positional parameters are saved j = j+1; -- bump the anchor_id{} indexer end i = i+ 1; -- bump the parts{} indexer end return table.concat (anchor_id, ''); end --[[--------------------------< D A T E _ G E T >-------------------------------------------------------------- extract year from one of |year=, |date=, |publicationdate=, or |publication-date in that order. Does not error check (that is left to the cs1|2 templates to do) also gets date from |<date alias>={{date|...}} ]] local function date_get (template, aliases) local date; local rvalue; for _, pattern in ipairs (aliases) do -- spin through the date alias patterns rvalue = tostring(template):match (pattern); -- is this |<date alias>= used (tostring() because something makes match() think template is a table) if rvalue then rvalue = tostring(template):match (pattern .. '(%b{})'); -- is rvalue a template? if rvalue then rvalue = rvalue:gsub ('{{%s*(.-)%s*}}', '%1'); -- strip bounding template markup and trim local parts = mw.text.split (rvalue, '%s*|%s*'); -- split at the pipe and remove extraneous space characters if redirects_date[parts[1]:lower()] then -- if parts[1] names {{date}} or redirect rvalue = parts[2]; -- assume that date template is properly formed, first positional parameter is the date else return ''; -- |date= holds some other template than {{date}} or redirect end else rvalue = template:match (pattern .. '([^|}]+)'); if rvalue then -- if rvalue is something rvalue = mw.text.trim (rvalue); -- trim it end if not rvalue or '' == rvalue then -- if rvale was nothing or trimed to nothing rvalue = nil; -- ensure that it is unset so we can try the next parameter in the list end end if rvalue then for _, pattern in ipairs (patterns_date) do -- spin through the recognized date formats date = rvalue:match (pattern); -- attempt to extract year portion according to the pattern if date then return date; -- matched so return; end end break; -- found a date but it was malformed so abandon end end end return ''; -- no date param or date param doesn't hold a recognized date; empty string for concatenation end --[[--------------------------< V N A M E S _ G E T >---------------------------------------------------------- extract names from |vauthors= or |veditors=; there is no |vcontributors= parameter. splits the v parameter value at the comma; correctly handles accept-as-witten markup when used to wrap a comma- separated names (corporate) ]] local function vnames_get (params, vparam) local vnames = {}; -- first four author or editor names go here local split = {}; -- temp table to assist in decoding accept-as-witten-markup if params[vparam] then -- test for |vauthors= or |veditor= split = mw.text.split (params[vparam], '%s*,%s*'); -- this will separate portions of ((Black, Brown, White, an Co.)) local i = 1; -- an indexer while split[i] do if split[i]:match ('^%(%(.*[^%)][^%)]$') then -- first segment of comma-separated accept-as-witten; this segment has the opening doubled parens local name = split[i]; i=i+1; -- bump indexer to next segment while split[i] do name = name .. ', ' .. split[i]; -- concatenate with previous segments if split[i]:match ('^.*%)%)$') then -- if this table member has the closing doubled parens break; -- and done reassembling so end i=i+1; -- bump indexer end table.insert (vnames, name); -- and add accept-as-witten name to the vnames table else table.insert (vnames, split[i]); -- and add name to the vnames table end i=i+1; -- bump indexer if 5 == i then break; end -- limit to four names end for i, vname in ipairs (vnames) do if not vname:match ('%(%(.-%)%)') then -- without accept-this-value-as-written markup vnames[i] = vname:gsub ('(.-)%s+%u+$', '%1'); -- extract and save surname(s) end end for i, vname in ipairs (vnames) do -- repeat, this time for accept-this-value-as-written markup vnames[i] = vname:gsub ('%(%((.-)%)%)', '%1'); -- remove markup if present and save the whole name end end return 0 ~= #vnames and table.concat (vnames) or nil -- return a concatenation of the vnames; nil else end --[[--------------------------< N A M E S _ G E T >------------------------------------------------------------ cs1|2 makes anchor id from contributor, author, or editor name-lists in that order get the names from the cs1|2 template; if there are no contributor names, try author names, then try editor names. returns concatenated names in enumeration order when successful; nil else empty name (nameholding parameter n is present without value) and missing name (nameholding parameter n is not present) are included as empty string with all other names ]] local function names_get (params, aliases_list) local names = {}; -- first four author or editor names go here local enum_alias; -- alias with '#' replaced with a digit for enum=1, 4 do -- four names only for i, alias in ipairs (aliases_list) do if not names[enum] then -- hanven't found a previous alias with this [enum]? see if we can find this alias with this enum enum_alias = alias:gsub ('#', enum); -- replace '#' to make 'lastn' if 1 == enum then -- because |last= and last1= are exact aliases if params[enum_alias] then -- test |last1= first names[enum] = params[enum_alias]; -- found so save the value assigned to |last1= break; -- next enum else enum_alias = alias:gsub ('#', ''); -- replace '#' to make 'last' if params[enum_alias] then names[enum] = params[enum_alias]; -- found so save the value assigned to |last= break; -- next enum end end else -- here for enum 2, 3, 4 if params[enum_alias] then names[enum] = params[enum_alias]; -- found so save the value assigned to |lastn= break; -- next enum end end end end end for enum=1, 4 do -- spin through the names table and local name = names[enum]; if not name then -- when nameholding parameter n is not present (nil) name = ''; -- convert to empty string for concatenation end name = name:gsub('%(%((.-)%)%)', '%1'); -- remove accept-as-written markup if present names[enum] = name; -- save the modified name end local name_str = table.concat (names); -- concatenate the names return '' ~= name_str and name_str or nil; -- return the concatenation if not empty string; nil else end --[[--------------------------< T E M P L A T E _ S T R I P >-------------------------------------------------- removes the citation or havrc template's {{ and }} markup then removes, in whole, any templates found inside the citation or harvc template. Templates are not allowed in parameters that are made part of COinS metadata; yet, they will appear. cs1|2 does not see the template markup but instead sees the result of the template as html. cs1|2 strips the html which leaves the displayed value for the anchor id. We can't do that here so, because templates aren't allowed in parameters, we simply discard any templates found in the cs1|2 template. this may leave a |lastn= parameter empty which will be treated as if it were really empty as cs1|2 do (three authors, |last2= empty -> CITEREFLast1Last3YYYY (the harv and sfn render: 'Last1, & Last3 YYYY' with CITEREFLast1Last3YYYY). ]] local function template_strip (template) template = template:gsub ('^{{', ''):gsub ('}}$', '', 1); -- remove outer {{ and }} (cs1|2 template delimiters) template = template:gsub ('%b{}', ''); -- remove any templates from the cs1|2 template return template; end --[[--------------------------< E S C A P E _ L U A _ M A G I C _ C H A R S >---------------------------------- Returns a string where all of lua's magic characters have been escaped. This is important because functions like string.gsub() treat their pattern and replace strings as patterns, not literal strings. ]] local function escape_lua_magic_chars (argument) argument = argument:gsub("%%", "%%%%"); -- replace % with %% argument = argument:gsub("([%^%$%(%)%.%[%]%*%+%-%?])", "%%%1"); -- replace all other lua magic pattern characters return argument; end --[=[-------------------------< W I K I L I N K _ S T R I P >-------------------------------------------------- Wikilink markup does not belong in an anchor id and can / does confuse the code that parses apart citation and harvc templates so here we remove any wiki markup: [[link|label]] -> label [[link]] -> link ]=] local function wikilink_strip (template) for wikilink in template:gmatch ('%[%b[]%]') do -- get a wikilink template = template:gsub ('%[%b[]%]', '__57r1P__', 1); -- install a marker if wikilink:match ('%[%[.-|(.-)%]%]') then wikilink = wikilink:match ('%[%[.-|(.-)%]%]'); -- extract label from complex [[link|label]] wikilink else wikilink = wikilink:match ('%[%[(.-)%]%]'); -- extract link from simple [[link]] wikilinks end wikilink = escape_lua_magic_chars (wikilink); -- in case there are lua magic characters in wikilink template = template:gsub ('__57r1P__', wikilink, 1); -- replace the marker with the appropriate text end return template; end --[[--------------------------< T E M P L A T E _ N A M E _ G E T >-------------------------------------------- return the citation or harvc template's name; convert to lower case and trim leading and trailing whitespace; when the template is a sandbox the subpage portion of the template name is omitted from the returned template name {{Cite book/new |...}} returns cite book ]] local function template_name_get (template) local template_name = template:match ('^{{%s*([^/|}]+)'); -- get template name; ignore subpages ~/new, ~/sandbox; parser functions if not template_name or template_name:match ('^#') then -- parser functions, magic words don't count as templates return nil; -- could not get template name from (possibly corrupt) template; extraneous opening { mid template can cause this; end; template_name = template_name:gsub ('%s*$', ''); -- trim trailing whitespace; leading whitespace already removed return Lang_obj:ucfirst (template_name); -- first character in template name must be uppercase (same as canonical template name) TODO: better way to do this? end --[[--------------------------< T E M P L A T E _ P A R A M S _ G E T >---------------------------------------- parse apart a template's parameters and store in the params table where key is the parameter's name and value is the parameter's value; empty parameters are not saved ]] local function template_params_get (template, params) template = wikilink_strip (template); -- because piped wikilinks confuse code that builds params{} and because wikilinks not allowed in an anchor id -- strip templates after getting |ref= value because |ref={{sfnref}} and |ref={{harvid}} are allowed template = template_strip (template); -- because template markup can confuse code that builds params{} and because templates in name parameters are not allowed template = template:gsub ('|%s*|', '|'); -- when pipe follows pipe with or without white space, remove extraneous pipe for param, value in template:gmatch ('|%s*([^=]-)%s*=%s*([^|}]+)') do -- build a table of template parameters and their values if value then -- there must be a value if '' ~= value and not value:match ('^%s$') then -- skip when value is empty string or only whitespace params[param] = mw.text.trim (value); -- add trimmed value else end end end end --[[--------------------------< C I T E R E F _ M A K E _ H A R V C >------------------------------------------ makes anchor_id from {{harvc}} or redirects ]] local function anchor_id_make_harvc (template) local date = date_get (template, alias_patterns_harvc_date); -- get date; done here because might be in {{date}}; return date if valid; empty string else local anchor_id; local params = {}; -- table of harvc parameters local id; -- custom anchor id for this {{harvc}} template id = template:match ('|%s*id%s*=%s*(%b{})'); -- in case |id={{sfnref}}; done here because templates will be stripped template_params_get (template, params); -- build a table of template parameters and their values; this strips wikilinks and templates if id then -- when set is {{sfnref}} or {{harvid}} template return sfnref_get (id); -- returns content of {{sfnref}} or {{harvid}}; nil else end if params.id then -- custom anchor for this {{harvc}} template (text) return params.id; -- |id= value as written end anchor_id = names_get (params, aliases_harvc_author); -- get the harvc contributor names if anchor_id then -- if names were gotten return 'CITEREF' .. anchor_id .. date; end return nil; -- no names; no anchor_id end --[[--------------------------< A N C H O R _ I D _ M A K E _ W R A P P E R >---------------------------------- for wrapper templates inspect externally visible |ref= to decide what to do: |ref= - empty or missing: get names and date from whitelist defaults; override defaults from externally visible template parameters |ref=harv - same as empty or missing |ref={{SfnRef|name|name|name|name|year}} - assemble an anchor id from {{sfnref}} positional parameters |ref={{Harvid|name|name|name|name|year}} - assemble an anchor id from {{harvid}} positional parameters |ref=none - skip; do nothing because an anchor id intentionally suppressed; TODO: keep with a type code of '0'? |ref=<text> - save param value because may match an anchor id override value in {{harv}} template |ref= parameter or {{harvc}} |id= parameter ]] local function anchor_id_make_wrapper (template) local ref; -- content of |ref= local template_name; -- name of the template local anchor_id; -- the assembled anchor id from this template local date; local params = {}; -- table of template parameters template_name = template_name_get (template); -- get first char uppercase trimmed template name; ignore subpages ~/new, ~/sandbox if not template_name or template_skip[template_name] then return nil; -- could not extract template name from (possibly corrupted) template (extraneous opening { in the template will cause this) end date = date_get (template, alias_patterns_date); -- get date; done here because might be in {{date}} if '' == date then date = whitelist.wrapper_templates[template_name][2] or ''; -- no externally visible date so get default date end ref = template:match ('|%s*ref%s*=%s*(%b{})'); -- first look for |ref={{sfnref}} or |ref={{harvid}} because we will strip templates from the wrapper template if not ref then if template:match ('|%s*ref%s*=([^|}]+)') then -- |ref={{template}} not found; if there is a |ref= param with an assigned value ref = template:match ('|%s*ref%s*=([^|}]+)'); -- get the value; whitespace is a 'value' if ref then -- nil when |ref=|... or when |ref=}} (no spaces between assignment operator and pipe or closing brace) ref = mw.text.trim (ref); -- something, could be just whitespace, so trim leading / trailing whitespace if '' == ref then -- trimming a string of whitespace makes an empty string ref = nil; -- make empty ref same as missing ref end end end end template_params_get (template, params); -- build a table of template parameters and their values if 'harv' == ref or not ref then -- |ref=harv specified or |ref= missing or empty anchor_id = names_get (params, aliases_contributor) or -- get contributor, author, or editor names names_get (params, aliases_author) or vnames_get (params, 'vauthors') or -- |vauthors= names_get (params, aliases_editor) or vnames_get (params, 'veditors') or -- |veditors= whitelist.wrapper_templates[template_name][1]; -- default names from whitelist if anchor_id then -- if names were gotten anchor_id = 'CITEREF' .. anchor_id .. date; end elseif ref:match ('%b{}') then -- ref holds a template anchor_id = sfnref_get (ref); -- returns content of {{sfnref}} or {{harvid}}; nil else elseif 'none' == ref then -- |ref=none return nil; -- anchor id expicitly suppressed else anchor_id = ref; -- |ref=<text> may match an anchor id override value in {{harv}} template |ref= parameter end return anchor_id; -- anchor_id text; nil else end --[[--------------------------< A N C H O R _ I D _ M A K E _ C S 1 2 >---------------------------------------- for cs1|2 template and cs1-like templates inspect |ref= to decide what to do: |ref= - empty or missing: get names and date from template parameters; all cs1|2 create CITEREF anchor IDs |ref=harv - get names and date from template parameters |ref={{SfnRef|name|name|name|name|year}} - assemble an anchor id from {{sfnref}} positional parameters |ref={{Harvid|name|name|name|name|year}} - assemble an anchor id from {{harvid}} positional parameters |ref=none - skip; do nothing because an anchor id intentionally suppressed; TODO: keep with a type code of '0'? |ref=<text> - save param value because may match an anchor id override value in {{harv}} template |ref= parameter or {{harvc}} |id= parameter ]] local function anchor_id_make_cs12 (template) local ref; -- content of |ref= local template_name; -- name of the template local anchor_id; -- the assembled anchor id from this template local date; local params = {}; -- table of template parameters template_name = template_name_get (template); -- get first char uppercase trimmed template name; ignore subpages ~/new, ~/sandbox if not template_name or template_skip[template_name] then return nil; -- could not extract template name from (possibly corrupted) template (extraneous opening { in the template will cause this) end if redirects_patent[template_name] then date = date_get (template, alias_patterns_patent_date); -- get date; done here because might be in {{date}} else date = date_get (template, alias_patterns_date); end ref = template:match ('|%s*ref%s*=%s*(%b{})'); -- first look for |ref={{sfnref}} or |ref={{harvid}} because we will strip templates from the cs1|2 template if not ref then if template:match ('|%s*ref%s*=([^|}]+)') then -- |ref={{template}} not found; if there is a |ref= param with an assigned value ref = template:match ('|%s*ref%s*=([^|}]+)'); -- get the value; whitespace is a 'value' if ref then -- nil when |ref=|... or when |ref=}} (no spaces between assignment operator and pipe or closing brace) ref = mw.text.trim (ref); -- something, could be just whitespace, so trim leading / trailing whitespace if '' == ref then -- trimming a string of whitespace makes an empty string ref = nil; -- make empty ref same as missing ref end end end end template_params_get (template, params); -- build a table of template parameters and their values if not ref then -- |ref= not set, might be cite LSA which doesn't support |ref= if 'cite lsa' == template_name then return 'CITEREF' .. (params.last or '') .. (params.year or ''); -- cite LSA always creates an anchor id using only |last= and |year= (no aliases) end end if 'harv' == ref or not ref then -- |ref=harv specified or |ref= missing or empty if redirects_patent[template_name] then -- if this is a cite patent template anchor_id = names_get (params, aliases_inventor); -- inventor names only else -- cs1|2 template anchor_id = names_get (params, aliases_contributor) or -- get contributor, author, or editor names names_get (params, aliases_author) or vnames_get (params, 'vauthors') or -- |vauthors= names_get (params, aliases_editor) or vnames_get (params, 'veditors'); -- |veditors= end if anchor_id then -- if names were gotten anchor_id = 'CITEREF' .. anchor_id .. date; end elseif ref:match ('%b{}') then -- ref holds a template anchor_id = sfnref_get (ref); -- returns content of {{sfnref}} or {{harvid}}; nil else elseif 'none' == ref and not redirects_patent[template_name] then -- |ref=none; not supported by cite patent return nil; -- anchor id expicitly suppressed else anchor_id = ref; -- |ref=<text> may match an anchor id override value in {{harv}} template |ref= parameter end return anchor_id; -- anchor_id text; nil else end --[[--------------------------< L I S T _ A D D >-------------------------------------------------------------- adds an <item> to <list> table; for anchor IDs, the boolean <encode> argument must be set true; no return value ]] local function list_add (item, list, encode) if item then -- if there was an item if encode then -- for anchor IDs ... item = mw.uri.anchorEncode (item); -- encode to remove wikimarkup, convert spaces to underscores etc end if not list[item] then -- if not already saved list[item] = 1; -- save it else -- here when this item already saved list[item] = list[item] + 1; -- to indicate that there are multiple items end end end --[[--------------------------< A N C H O R _ I D _ M A K E _ A N C H O R >------------------------------------ make anchor IDs from {{anchor}}; there may be more than one because {{anchor}} is not limited to the number of anchors it may hold. ]] local function anchor_id_make_anchor (template, anchor_id_list) template = template:gsub ('^{{[^|]+|', ''):gsub ('}}$', '', 1); -- remove outer {{ and }} and template name template = wikilink_strip (template); -- strip any wikilink markup (there shouldn't be any but just in case) local params = {}; local anchor_id; for param in template:gmatch ('%b{}') do -- loop through the template; remove and save templates (presumed to be sfnref or harvid) table.insert (params, param); -- save it template = template:gsub ('%b{}', '', 1); -- remove it from source template end for _, t in ipairs (params) do -- spin through the templates in params anchor_id = sfnref_get (t); -- attempt to decode {{sfnref}} and {{harvid}} if anchor_id then -- nil when not {{sfnref}} or {{harvid}} list_add (anchor_id, anchor_id_list, true); -- add anchor ID to the list end end template = template:gsub ('|%s*|', '|'); -- when pipe follows pipe with or without white space, remove extraneous pipe template = template:gsub ('^|', ''):gsub('|$', ''); -- remove extraneous leading and trailing pipes params = mw.text.split (template, '%s*|%s*'); -- split at the pipe and remove extraneous space characters for _, t in ipairs (params) do -- spin through the anchor IDs anchor_id = mw.text.trim (t); -- trim white space if '' ~= anchor_id then -- should always have something list_add (anchor_id, anchor_id_list, true); -- add anchor ID to the list end end end --[[--------------------------< T E M P L A T E _ L I S T _ A D D >-------------------------------------------- makes a list of templates use in the article. ]] local function template_list_add (template) local template = template:match ('{{%s*(.-)[|}]'); -- keep the case of the template - this is different from template_name_get() if template and not template:match ('^#') then -- found a template or magic word; ignore magic words template=mw.text.trim (template); -- trim whitespace template = Lang_obj:ucfirst (template); -- first character in template name must be uppercase (same as canonical template name) TODO: better way to do this? list_add (template, template_list); -- add to list with (unused) tally end end --[[--------------------------< A N C H O R _ I D _ L I S T _ M A K E >---------------------------------------- makes a list of anchor ids from cs1|2, cs1|2-like, vcite xxx, harvc, anchor, wikicite templates Because cs1|2 wrapper templates can, and often do, hide the author and date parameters inside the wrapper, these parameters are not available in the article's wikisource so {{harv}}, {{sfn}}, and {{harvc}} templates that link correctly to those wrapper templates will incorrectly show error messages. Use |ignore-err=yes in the {{harv}}, {{sfn}}, and {{harvc}} templates to supress the error message. creates a list of templates used in the article for use with the whitelist creates a list of article-local whitelisted anchor IDs from {{sfn whitelist}} ]] local function anchor_id_list_make () article_content_get (); -- attempt to get this article's content if '' == Article_content then -- when there is no article content return ''; -- no point in continuing end local template; -- place to hold the template that we found local template_name; local anchor_id; -- place to hold an anchor id as it is extracted / decoded local find_pattern = '%f[{]{{[^{]'; local tstart, tend = Article_content:find (find_pattern); -- find the first template; do not find template variables: {{{template var|}}} while tstart do template = Article_content:match ('%b{}', tstart); -- get the whole template if not template then break; -- template is nil for some reason (last template missing closing }} for example) so declare ourselves done end template_name = template_name_get (template); -- get first char uppercase trimmed template name; ignore subpages ~/new, ~/sandbox template_list_add (template); -- add this template's name to the list if data.known_templates_cs12 [template_name] then anchor_id = anchor_id_make_cs12 (template); -- extract an anchor id from this template list_add (anchor_id, anchor_id_list, true) elseif data.known_templates_vcite [template_name] then local ref = template:match ('|%s*ref%s*=%s*(%b{})'); -- first look for |ref={{sfnref}} or |ref={{harvid}} because we will strip templates from the vcite template if ref then -- |ref={{template}} anchor_id = sfnref_get (ref); -- returns content of {{sfnref}} or {{harvid}}; nil else list_add (anchor_id, anchor_id_list, true); else local params = {}; template_params_get (template, params); -- build a table of template parameters and their values anchor_id = params['ref']; -- when both set, vcite uses value from |ref= if not anchor_id and params['harvid'] then anchor_id = 'CITEREF' .. params['harvid']; -- in vcite, |harvid= auto-adds 'CITEREF' prefix to the value in |harvid= end list_add (anchor_id, anchor_id_list, true); end elseif data.known_templates_harvc [template_name] then anchor_id = anchor_id_make_harvc (template); -- extract an anchor id from this template list_add (anchor_id, anchor_id_list, true); elseif data.known_templates_wikicite [template_name] then local ref = template:match ('|%s*ref%s*=%s*(%b{})'); -- first look for |ref={{sfnref}} or |ref={{harvid}} if ref then anchor_id = sfnref_get (ref); elseif template:match ('|%s*ref%s*=([^|}]+)') then anchor_id = template:match ('|%s*ref%s*=([^|}]+)'); -- plain-text elseif template:match ('|%s*id%s*=%s*(%b{})') then ref = template:match ('|%s*id%s*=%s*(%b{})'); anchor_id = 'Reference-' .. sfnref_get (ref); elseif template:match ('|%s*id%s*=([^|}]+)') then anchor_id = 'Reference-' .. template:match ('|%s*id%s*=([^|}]+)'); -- plain-text else anchor_id = nil; -- no matches, ensure that anchor_id has no value end if anchor_id then list_add (anchor_id, anchor_id_list, true); end elseif data.known_templates_anchor [template_name] then anchor_id_make_anchor (template, anchor_id_list); -- extract anchor ids from this template if any elseif data.known_templates_sfn_whitelist [template_name] then template = template:gsub ('^{{[^|]+|', ''):gsub ('}}$', '', 1); -- remove outer {{ and }} and template name template = mw.text.trim (template, '%s|'); -- trim leading trailing white space and pipes template = mw.text.split (template, '%s*|%s*'); -- make a table of the template's parameters for _, anchor_id in ipairs (template) do -- spin through this template's parameter if '' ~= anchor_id and not article_whitelist[anchor_id] then article_whitelist[anchor_id] = 1; -- add to the whitelist end end elseif template_name and whitelist.wrapper_templates[template_name] then anchor_id = anchor_id_make_wrapper (template); -- extract an anchor id from this template if possible list_add (anchor_id, anchor_id_list, true); elseif template_name and template_name:match ('^Cit[ea]') then -- not known, not known wrapper; last gasp, try as cs1-like anchor_id = anchor_id_make_cs12 (template); -- extract an anchor id from this template if possible list_add (anchor_id, anchor_id_list, true); end tstart, tend = Article_content:find (find_pattern, tend); -- search for another template; begin at end of last search end mw.logObject (anchor_id_list, 'anchor_id_list'); mw.logObject (template_list, 'template_list'); mw.logObject (article_whitelist, 'article_whitelist'); return anchor_id_list; end --[[--------------------------< E X P O R T E D _ T A B L E S >------------------------------------------------ ]] return { anchor_id_list = anchor_id_list_make(), -- table of anchor ids available in this article article_whitelist = article_whitelist, -- table of anchor ids with false-positive error message to be suppressed template_list = template_list, -- table of templates used in this article } iyqzpglw6tfq87cds3392f36luw5845 Modulo:EditAtWikidata 828 21545 367436 2020-06-05T19:32:29Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- Module to display an icon with a tooltip such as "Edit this at Wikidata". -- Icon will be linked to the Wikidata entry for the article where this is placed. -- This message is onl... Scribunto text/plain -- Module to display an icon with a tooltip such as "Edit this at Wikidata". -- Icon will be linked to the Wikidata entry for the article where this is placed. -- This message is only displayed if a local_parameter is not supplied -- i.e. when called from a template, it can be coded not to display the message -- when a local parameter is in use, preventing the value form Wikidata being fetched. -- The qid of a Wikidata entry can optionally be supplied for testing outside the article. -- Usage: -- {{#invoke:EditAtWikidata|showMessage|local_parameter}} -- {{#invoke:EditAtWikidata|showMessage|qid=<ArticleID>|local_parameter}} local p = {} local i18n = { ["message"] = "Edit this at Wikidata" } p.showMessage = function(frame) -- There may be a local parameter supplied, if it's blank, set it to nil local local_parm = mw.text.trim(frame.args[1] or "") if local_parm and (local_parm == "") then local_parm = nil end -- If there is a local parameter used, we don't want to display the message if local_parm then return nil end -- Can take a named parameter |qid which is the Wikidata ID for the article. -- This will not normally be used except for testing outside the article. local qid = frame.args.qid if qid and (qid == "") then qid = nil end -- The module can take a parameter pid= -- which will create a link to that property in the Wikidata entry for the article local propertyID = mw.text.trim(frame.args.pid or "") -- Get the object containing all the claims for the article local entity = mw.wikibase.getEntityObject(qid) if entity then local thisQid if qid then thisQid = qid else thisQid = entity.id end -- Named parameter nbsp allows replacing the leading space with &nbsp; local space if frame.args.nbsp and (frame.args.nbsp ~= "") then space = "&nbsp;" else space = " " end return space .. "[[File:OOjs UI icon edit-ltr-progressive.svg |frameless |text-top |10px |alt=" .. i18n.message .. " |link=https://www.wikidata.org/wiki/" .. thisQid .. (propertyID == "" and "" or ("#" .. propertyID)) .. "|" .. i18n.message .. "]]" end end return p o4d9gud4xssetqk3mqm4x4v7qgokh43 Modulo:Date 828 21546 367437 2020-06-05T19:34:32Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- Date functions for use by other modules. -- I18N and time zones are not supported. local MINUS = '−' -- Unicode U+2212 MINUS SIGN local floor = math.floor local Date, DateDif... Scribunto text/plain -- Date functions for use by other modules. -- I18N and time zones are not supported. local MINUS = '−' -- Unicode U+2212 MINUS SIGN local floor = math.floor local Date, DateDiff, diffmt -- forward declarations local uniq = { 'unique identifier' } local function is_date(t) -- The system used to make a date read-only means there is no unique -- metatable that is conveniently accessible to check. return type(t) == 'table' and t._id == uniq end local function is_diff(t) return type(t) == 'table' and getmetatable(t) == diffmt end local function _list_join(list, sep) return table.concat(list, sep) end local function collection() -- Return a table to hold items. return { n = 0, add = function (self, item) self.n = self.n + 1 self[self.n] = item end, join = _list_join, } end local function strip_to_nil(text) -- If text is a string, return its trimmed content, or nil if empty. -- Otherwise return text (convenient when Date fields are provided from -- another module which may pass a string, a number, or another type). if type(text) == 'string' then text = text:match('(%S.-)%s*$') end return text end local function is_leap_year(year, calname) -- Return true if year is a leap year. if calname == 'Julian' then return year % 4 == 0 end return (year % 4 == 0 and year % 100 ~= 0) or year % 400 == 0 end local function days_in_month(year, month, calname) -- Return number of days (1..31) in given month (1..12). if month == 2 and is_leap_year(year, calname) then return 29 end return ({ 31, 28, 31, 30, 31, 30, 31, 31, 30, 31, 30, 31 })[month] end local function h_m_s(time) -- Return hour, minute, second extracted from fraction of a day. time = floor(time * 24 * 3600 + 0.5) -- number of seconds local second = time % 60 time = floor(time / 60) return floor(time / 60), time % 60, second end local function hms(date) -- Return fraction of a day from date's time, where (0 <= fraction < 1) -- if the values are valid, but could be anything if outside range. return (date.hour + (date.minute + date.second / 60) / 60) / 24 end local function julian_date(date) -- Return jd, jdz from a Julian or Gregorian calendar date where -- jd = Julian date and its fractional part is zero at noon -- jdz = same, but assume time is 00:00:00 if no time given -- http://www.tondering.dk/claus/cal/julperiod.php#formula -- Testing shows this works for all dates from year -9999 to 9999! -- JDN 0 is the 24-hour period starting at noon UTC on Monday -- 1 January 4713 BC = (-4712, 1, 1) Julian calendar -- 24 November 4714 BC = (-4713, 11, 24) Gregorian calendar local offset local a = floor((14 - date.month)/12) local y = date.year + 4800 - a if date.calendar == 'Julian' then offset = floor(y/4) - 32083 else offset = floor(y/4) - floor(y/100) + floor(y/400) - 32045 end local m = date.month + 12*a - 3 local jd = date.day + floor((153*m + 2)/5) + 365*y + offset if date.hastime then jd = jd + hms(date) - 0.5 return jd, jd end return jd, jd - 0.5 end local function set_date_from_jd(date) -- Set the fields of table date from its Julian date field. -- Return true if date is valid. -- http://www.tondering.dk/claus/cal/julperiod.php#formula -- This handles the proleptic Julian and Gregorian calendars. -- Negative Julian dates are not defined but they work. local calname = date.calendar local low, high -- min/max limits for date ranges −9999-01-01 to 9999-12-31 if calname == 'Gregorian' then low, high = -1930999.5, 5373484.49999 elseif calname == 'Julian' then low, high = -1931076.5, 5373557.49999 else return end local jd = date.jd if not (type(jd) == 'number' and low <= jd and jd <= high) then return end local jdn = floor(jd) if date.hastime then local time = jd - jdn -- 0 <= time < 1 if time >= 0.5 then -- if at or after midnight of next day jdn = jdn + 1 time = time - 0.5 else time = time + 0.5 end date.hour, date.minute, date.second = h_m_s(time) else date.second = 0 date.minute = 0 date.hour = 0 end local b, c if calname == 'Julian' then b = 0 c = jdn + 32082 else -- Gregorian local a = jdn + 32044 b = floor((4*a + 3)/146097) c = a - floor(146097*b/4) end local d = floor((4*c + 3)/1461) local e = c - floor(1461*d/4) local m = floor((5*e + 2)/153) date.day = e - floor((153*m + 2)/5) + 1 date.month = m + 3 - 12*floor(m/10) date.year = 100*b + d - 4800 + floor(m/10) return true end local function fix_numbers(numbers, y, m, d, H, M, S, partial, hastime, calendar) -- Put the result of normalizing the given values in table numbers. -- The result will have valid m, d values if y is valid; caller checks y. -- The logic of PHP mktime is followed where m or d can be zero to mean -- the previous unit, and -1 is the one before that, etc. -- Positive values carry forward. local date if not (1 <= m and m <= 12) then date = Date(y, 1, 1) if not date then return end date = date + ((m - 1) .. 'm') y, m = date.year, date.month end local days_hms if not partial then if hastime and H and M and S then if not (0 <= H and H <= 23 and 0 <= M and M <= 59 and 0 <= S and S <= 59) then days_hms = hms({ hour = H, minute = M, second = S }) end end if days_hms or not (1 <= d and d <= days_in_month(y, m, calendar)) then date = date or Date(y, m, 1) if not date then return end date = date + (d - 1 + (days_hms or 0)) y, m, d = date.year, date.month, date.day if days_hms then H, M, S = date.hour, date.minute, date.second end end end numbers.year = y numbers.month = m numbers.day = d if days_hms then -- Don't set H unless it was valid because a valid H will set hastime. numbers.hour = H numbers.minute = M numbers.second = S end end local function set_date_from_numbers(date, numbers, options) -- Set the fields of table date from numeric values. -- Return true if date is valid. if type(numbers) ~= 'table' then return end local y = numbers.year or date.year local m = numbers.month or date.month local d = numbers.day or date.day local H = numbers.hour local M = numbers.minute or date.minute or 0 local S = numbers.second or date.second or 0 local need_fix if y and m and d then date.partial = nil if not (-9999 <= y and y <= 9999 and 1 <= m and m <= 12 and 1 <= d and d <= days_in_month(y, m, date.calendar)) then if not date.want_fix then return end need_fix = true end elseif y and date.partial then if d or not (-9999 <= y and y <= 9999) then return end if m and not (1 <= m and m <= 12) then if not date.want_fix then return end need_fix = true end else return end if date.partial then H = nil -- ignore any time M = nil S = nil else if H then -- It is not possible to set M or S without also setting H. date.hastime = true else H = 0 end if not (0 <= H and H <= 23 and 0 <= M and M <= 59 and 0 <= S and S <= 59) then if date.want_fix then need_fix = true else return end end end date.want_fix = nil if need_fix then fix_numbers(numbers, y, m, d, H, M, S, date.partial, date.hastime, date.calendar) return set_date_from_numbers(date, numbers, options) end date.year = y -- -9999 to 9999 ('n BC' → year = 1 - n) date.month = m -- 1 to 12 (may be nil if partial) date.day = d -- 1 to 31 (* = nil if partial) date.hour = H -- 0 to 59 (*) date.minute = M -- 0 to 59 (*) date.second = S -- 0 to 59 (*) if type(options) == 'table' then for _, k in ipairs({ 'am', 'era', 'format' }) do if options[k] then date.options[k] = options[k] end end end return true end local function make_option_table(options1, options2) -- If options1 is a string, return a table with its settings, or -- if it is a table, use its settings. -- Missing options are set from table options2 or defaults. -- If a default is used, a flag is set so caller knows the value was not intentionally set. -- Valid option settings are: -- am: 'am', 'a.m.', 'AM', 'A.M.' -- 'pm', 'p.m.', 'PM', 'P.M.' (each has same meaning as corresponding item above) -- era: 'BCMINUS', 'BCNEGATIVE', 'BC', 'B.C.', 'BCE', 'B.C.E.', 'AD', 'A.D.', 'CE', 'C.E.' -- Option am = 'am' does not mean the hour is AM; it means 'am' or 'pm' is used, depending on the hour, -- and am = 'pm' has the same meaning. -- Similarly, era = 'BC' means 'BC' is used if year <= 0. -- BCMINUS displays a MINUS if year < 0 and the display format does not include %{era}. -- BCNEGATIVE is similar but displays a hyphen. local result = { bydefault = {} } if type(options1) == 'table' then result.am = options1.am result.era = options1.era elseif type(options1) == 'string' then -- Example: 'am:AM era:BC' or 'am=AM era=BC'. for item in options1:gmatch('%S+') do local lhs, rhs = item:match('^(%w+)[:=](.+)$') if lhs then result[lhs] = rhs end end end options2 = type(options2) == 'table' and options2 or {} local defaults = { am = 'am', era = 'BC' } for k, v in pairs(defaults) do if not result[k] then if options2[k] then result[k] = options2[k] else result[k] = v result.bydefault[k] = true end end end return result end local ampm_options = { -- lhs = input text accepted as an am/pm option -- rhs = code used internally ['am'] = 'am', ['AM'] = 'AM', ['a.m.'] = 'a.m.', ['A.M.'] = 'A.M.', ['pm'] = 'am', -- same as am ['PM'] = 'AM', ['p.m.'] = 'a.m.', ['P.M.'] = 'A.M.', } local era_text = { -- Text for displaying an era with a positive year (after adjusting -- by replacing year with 1 - year if date.year <= 0). -- options.era = { year<=0 , year>0 } ['BCMINUS'] = { 'BC' , '' , isbc = true, sign = MINUS }, ['BCNEGATIVE'] = { 'BC' , '' , isbc = true, sign = '-' }, ['BC'] = { 'BC' , '' , isbc = true }, ['B.C.'] = { 'B.C.' , '' , isbc = true }, ['BCE'] = { 'BCE' , '' , isbc = true }, ['B.C.E.'] = { 'B.C.E.', '' , isbc = true }, ['AD'] = { 'BC' , 'AD' }, ['A.D.'] = { 'B.C.' , 'A.D.' }, ['CE'] = { 'BCE' , 'CE' }, ['C.E.'] = { 'B.C.E.', 'C.E.' }, } local function get_era_for_year(era, year) return (era_text[era] or era_text['BC'])[year > 0 and 2 or 1] or '' end local function strftime(date, format, options) -- Return date formatted as a string using codes similar to those -- in the C strftime library function. local sformat = string.format local shortcuts = { ['%c'] = '%-I:%M %p %-d %B %-Y %{era}', -- date and time: 2:30 pm 1 April 2016 ['%x'] = '%-d %B %-Y %{era}', -- date: 1 April 2016 ['%X'] = '%-I:%M %p', -- time: 2:30 pm } if shortcuts[format] then format = shortcuts[format] end local codes = { a = { field = 'dayabbr' }, A = { field = 'dayname' }, b = { field = 'monthabbr' }, B = { field = 'monthname' }, u = { fmt = '%d' , field = 'dowiso' }, w = { fmt = '%d' , field = 'dow' }, d = { fmt = '%02d', fmt2 = '%d', field = 'day' }, m = { fmt = '%02d', fmt2 = '%d', field = 'month' }, Y = { fmt = '%04d', fmt2 = '%d', field = 'year' }, H = { fmt = '%02d', fmt2 = '%d', field = 'hour' }, M = { fmt = '%02d', fmt2 = '%d', field = 'minute' }, S = { fmt = '%02d', fmt2 = '%d', field = 'second' }, j = { fmt = '%03d', fmt2 = '%d', field = 'dayofyear' }, I = { fmt = '%02d', fmt2 = '%d', field = 'hour', special = 'hour12' }, p = { field = 'hour', special = 'am' }, } options = make_option_table(options, date.options) local amopt = options.am local eraopt = options.era local function replace_code(spaces, modifier, id) local code = codes[id] if code then local fmt = code.fmt if modifier == '-' and code.fmt2 then fmt = code.fmt2 end local value = date[code.field] if not value then return nil -- an undefined field in a partial date end local special = code.special if special then if special == 'hour12' then value = value % 12 value = value == 0 and 12 or value elseif special == 'am' then local ap = ({ ['a.m.'] = { 'a.m.', 'p.m.' }, ['AM'] = { 'AM', 'PM' }, ['A.M.'] = { 'A.M.', 'P.M.' }, })[ampm_options[amopt]] or { 'am', 'pm' } return (spaces == '' and '' or '&nbsp;') .. (value < 12 and ap[1] or ap[2]) end end if code.field == 'year' then local sign = (era_text[eraopt] or {}).sign if not sign or format:find('%{era}', 1, true) then sign = '' if value <= 0 then value = 1 - value end else if value >= 0 then sign = '' else value = -value end end return spaces .. sign .. sformat(fmt, value) end return spaces .. (fmt and sformat(fmt, value) or value) end end local function replace_property(spaces, id) if id == 'era' then -- Special case so can use local era option. local result = get_era_for_year(eraopt, date.year) if result == '' then return '' end return (spaces == '' and '' or '&nbsp;') .. result end local result = date[id] if type(result) == 'string' then return spaces .. result end if type(result) == 'number' then return spaces .. tostring(result) end if type(result) == 'boolean' then return spaces .. (result and '1' or '0') end -- This occurs if id is an undefined field in a partial date, or is the name of a function. return nil end local PERCENT = '\127PERCENT\127' return (format :gsub('%%%%', PERCENT) :gsub('(%s*)%%{(%w+)}', replace_property) :gsub('(%s*)%%(%-?)(%a)', replace_code) :gsub(PERCENT, '%%') ) end local function _date_text(date, fmt, options) -- Return a formatted string representing the given date. if not is_date(date) then error('date:text: need a date (use "date:text()" with a colon)', 2) end if type(fmt) == 'string' and fmt:match('%S') then if fmt:find('%', 1, true) then return strftime(date, fmt, options) end elseif date.partial then fmt = date.month and 'my' or 'y' else fmt = 'dmy' if date.hastime then fmt = (date.second > 0 and 'hms ' or 'hm ') .. fmt end end local function bad_format() -- For consistency with other format processing, return given format -- (or cleaned format if original was not a string) if invalid. return mw.text.nowiki(fmt) end if date.partial then -- Ignore days in standard formats like 'ymd'. if fmt == 'ym' or fmt == 'ymd' then fmt = date.month and '%Y-%m %{era}' or '%Y %{era}' elseif fmt == 'my' or fmt == 'dmy' or fmt == 'mdy' then fmt = date.month and '%B %-Y %{era}' or '%-Y %{era}' elseif fmt == 'y' then fmt = date.month and '%-Y %{era}' or '%-Y %{era}' else return bad_format() end return strftime(date, fmt, options) end local function hm_fmt() local plain = make_option_table(options, date.options).bydefault.am return plain and '%H:%M' or '%-I:%M %p' end local need_time = date.hastime local t = collection() for item in fmt:gmatch('%S+') do local f if item == 'hm' then f = hm_fmt() need_time = false elseif item == 'hms' then f = '%H:%M:%S' need_time = false elseif item == 'ymd' then f = '%Y-%m-%d %{era}' elseif item == 'mdy' then f = '%B %-d, %-Y %{era}' elseif item == 'dmy' then f = '%-d %B %-Y %{era}' else return bad_format() end t:add(f) end fmt = t:join(' ') if need_time then fmt = hm_fmt() .. ' ' .. fmt end return strftime(date, fmt, options) end local day_info = { -- 0=Sun to 6=Sat [0] = { 'Sun', 'Sunday' }, { 'Mon', 'Monday' }, { 'Tue', 'Tuesday' }, { 'Wed', 'Wednesday' }, { 'Thu', 'Thursday' }, { 'Fri', 'Friday' }, { 'Sat', 'Saturday' }, } local month_info = { -- 1=Jan to 12=Dec { 'Jan', 'January' }, { 'Feb', 'February' }, { 'Mar', 'March' }, { 'Apr', 'April' }, { 'May', 'May' }, { 'Jun', 'June' }, { 'Jul', 'July' }, { 'Aug', 'August' }, { 'Sep', 'September' }, { 'Oct', 'October' }, { 'Nov', 'November' }, { 'Dec', 'December' }, } local function name_to_number(text, translate) if type(text) == 'string' then return translate[text:lower()] end end local function day_number(text) return name_to_number(text, { sun = 0, sunday = 0, mon = 1, monday = 1, tue = 2, tuesday = 2, wed = 3, wednesday = 3, thu = 4, thursday = 4, fri = 5, friday = 5, sat = 6, saturday = 6, }) end local function month_number(text) return name_to_number(text, { jan = 1, january = 1, feb = 2, february = 2, mar = 3, march = 3, apr = 4, april = 4, may = 5, jun = 6, june = 6, jul = 7, july = 7, aug = 8, august = 8, sep = 9, september = 9, sept = 9, oct = 10, october = 10, nov = 11, november = 11, dec = 12, december = 12, }) end local function _list_text(list, fmt) -- Return a list of formatted strings from a list of dates. if not type(list) == 'table' then error('date:list:text: need "list:text()" with a colon', 2) end local result = { join = _list_join } for i, date in ipairs(list) do result[i] = date:text(fmt) end return result end local function _date_list(date, spec) -- Return a possibly empty numbered table of dates meeting the specification. -- Dates in the list are in ascending order (oldest date first). -- The spec should be a string of form "<count> <day> <op>" -- where each item is optional and -- count = number of items wanted in list -- day = abbreviation or name such as Mon or Monday -- op = >, >=, <, <= (default is > meaning after date) -- If no count is given, the list is for the specified days in date's month. -- The default day is date's day. -- The spec can also be a positive or negative number: -- -5 is equivalent to '5 <' -- 5 is equivalent to '5' which is '5 >' if not is_date(date) then error('date:list: need a date (use "date:list()" with a colon)', 2) end local list = { text = _list_text } if date.partial then return list end local count, offset, operation local ops = { ['>='] = { before = false, include = true }, ['>'] = { before = false, include = false }, ['<='] = { before = true , include = true }, ['<'] = { before = true , include = false }, } if spec then if type(spec) == 'number' then count = floor(spec + 0.5) if count < 0 then count = -count operation = ops['<'] end elseif type(spec) == 'string' then local num, day, op = spec:match('^%s*(%d*)%s*(%a*)%s*([<>=]*)%s*$') if not num then return list end if num ~= '' then count = tonumber(num) end if day ~= '' then local dow = day_number(day:gsub('[sS]$', '')) -- accept plural days if not dow then return list end offset = dow - date.dow end operation = ops[op] else return list end end offset = offset or 0 operation = operation or ops['>'] local datefrom, dayfirst, daylast if operation.before then if offset > 0 or (offset == 0 and not operation.include) then offset = offset - 7 end if count then if count > 1 then offset = offset - 7*(count - 1) end datefrom = date + offset else daylast = date.day + offset dayfirst = daylast % 7 if dayfirst == 0 then dayfirst = 7 end end else if offset < 0 or (offset == 0 and not operation.include) then offset = offset + 7 end if count then datefrom = date + offset else dayfirst = date.day + offset daylast = date.monthdays end end if not count then if daylast < dayfirst then return list end count = floor((daylast - dayfirst)/7) + 1 datefrom = Date(date, {day = dayfirst}) end for i = 1, count do if not datefrom then break end -- exceeds date limits list[i] = datefrom datefrom = datefrom + 7 end return list end -- A table to get the current date/time (UTC), but only if needed. local current = setmetatable({}, { __index = function (self, key) local d = os.date('!*t') self.year = d.year self.month = d.month self.day = d.day self.hour = d.hour self.minute = d.min self.second = d.sec return rawget(self, key) end }) local function extract_date(newdate, text) -- Parse the date/time in text and return n, o where -- n = table of numbers with date/time fields -- o = table of options for AM/PM or AD/BC or format, if any -- or return nothing if date is known to be invalid. -- Caller determines if the values in n are valid. -- A year must be positive ('1' to '9999'); use 'BC' for BC. -- In a y-m-d string, the year must be four digits to avoid ambiguity -- ('0001' to '9999'). The only way to enter year <= 0 is by specifying -- the date as three numeric parameters like ymd Date(-1, 1, 1). -- Dates of form d/m/y, m/d/y, y/m/d are rejected as potentially ambiguous. local date, options = {}, {} if text:sub(-1) == 'Z' then -- Extract date/time from a Wikidata timestamp. -- The year can be 1 to 16 digits but this module handles 1 to 4 digits only. -- Examples: '+2016-06-21T14:30:00Z', '-0000000180-00-00T00:00:00Z'. local sign, y, m, d, H, M, S = text:match('^([+%-])(%d+)%-(%d%d)%-(%d%d)T(%d%d):(%d%d):(%d%d)Z$') if sign then y = tonumber(y) if sign == '-' and y > 0 then y = -y end if y <= 0 then options.era = 'BCE' end date.year = y m = tonumber(m) d = tonumber(d) H = tonumber(H) M = tonumber(M) S = tonumber(S) if m == 0 then newdate.partial = true return date, options end date.month = m if d == 0 then newdate.partial = true return date, options end date.day = d if H > 0 or M > 0 or S > 0 then date.hour = H date.minute = M date.second = S end return date, options end return end local function extract_ymd(item) -- Called when no day or month has been set. local y, m, d = item:match('^(%d%d%d%d)%-(%w+)%-(%d%d?)$') if y then if date.year then return end if m:match('^%d%d?$') then m = tonumber(m) else m = month_number(m) end if m then date.year = tonumber(y) date.month = m date.day = tonumber(d) return true end end end local function extract_day_or_year(item) -- Called when a day would be valid, or -- when a year would be valid if no year has been set and partial is set. local number, suffix = item:match('^(%d%d?%d?%d?)(.*)$') if number then local n = tonumber(number) if #number <= 2 and n <= 31 then suffix = suffix:lower() if suffix == '' or suffix == 'st' or suffix == 'nd' or suffix == 'rd' or suffix == 'th' then date.day = n return true end elseif suffix == '' and newdate.partial and not date.year then date.year = n return true end end end local function extract_month(item) -- A month must be given as a name or abbreviation; a number could be ambiguous. local m = month_number(item) if m then date.month = m return true end end local function extract_time(item) local h, m, s = item:match('^(%d%d?):(%d%d)(:?%d*)$') if date.hour or not h then return end if s ~= '' then s = s:match('^:(%d%d)$') if not s then return end end date.hour = tonumber(h) date.minute = tonumber(m) date.second = tonumber(s) -- nil if empty string return true end local item_count = 0 local index_time local function set_ampm(item) local H = date.hour if H and not options.am and index_time + 1 == item_count then options.am = ampm_options[item] -- caller checked this is not nil if item:match('^[Aa]') then if not (1 <= H and H <= 12) then return end if H == 12 then date.hour = 0 end else if not (1 <= H and H <= 23) then return end if H <= 11 then date.hour = H + 12 end end return true end end for item in text:gsub(',', ' '):gsub('&nbsp;', ' '):gmatch('%S+') do item_count = item_count + 1 if era_text[item] then -- Era is accepted in peculiar places. if options.era then return end options.era = item elseif ampm_options[item] then if not set_ampm(item) then return end elseif item:find(':', 1, true) then if not extract_time(item) then return end index_time = item_count elseif date.day and date.month then if date.year then return -- should be nothing more so item is invalid end if not item:match('^(%d%d?%d?%d?)$') then return end date.year = tonumber(item) elseif date.day then if not extract_month(item) then return end elseif date.month then if not extract_day_or_year(item) then return end elseif extract_month(item) then options.format = 'mdy' elseif extract_ymd(item) then options.format = 'ymd' elseif extract_day_or_year(item) then if date.day then options.format = 'dmy' end else return end end if not date.year or date.year == 0 then return end local era = era_text[options.era] if era and era.isbc then date.year = 1 - date.year end return date, options end local function autofill(date1, date2) -- Fill any missing month or day in each date using the -- corresponding component from the other date, if present, -- or with 1 if both dates are missing the month or day. -- This gives a good result for calculating the difference -- between two partial dates when no range is wanted. -- Return filled date1, date2 (two full dates). local function filled(a, b) local fillmonth, fillday if not a.month then fillmonth = b.month or 1 end if not a.day then fillday = b.day or 1 end if fillmonth or fillday then -- need to create a new date if (fillmonth or a.month) == 2 and (fillday or a.day) == 29 then -- Avoid invalid date, for example with {{age|2013|29 Feb 2016}} or {{age|Feb 2013|29 Jan 2015}}. if not is_leap_year(a.year, a.calendar) then fillday = 28 end end a = Date(a, { month = fillmonth, day = fillday }) end return a end return filled(date1, date2), filled(date2, date1) end local function date_add_sub(lhs, rhs, is_sub) -- Return a new date from calculating (lhs + rhs) or (lhs - rhs), -- or return nothing if invalid. -- The result is nil if the calculated date exceeds allowable limits. -- Caller ensures that lhs is a date; its properties are copied for the new date. if lhs.partial then -- Adding to a partial is not supported. -- Can subtract a date or partial from a partial, but this is not called for that. return end local function is_prefix(text, word, minlen) local n = #text return (minlen or 1) <= n and n <= #word and text == word:sub(1, n) end local function do_days(n) local forcetime, jd if floor(n) == n then jd = lhs.jd else forcetime = not lhs.hastime jd = lhs.jdz end jd = jd + (is_sub and -n or n) if forcetime then jd = tostring(jd) if not jd:find('.', 1, true) then jd = jd .. '.0' end end return Date(lhs, 'juliandate', jd) end if type(rhs) == 'number' then -- Add/subtract days, including fractional days. return do_days(rhs) end if type(rhs) == 'string' then -- rhs is a single component like '26m' or '26 months' (with optional sign). -- Fractions like '3.25d' are accepted for the units which are handled as days. local sign, numstr, id = rhs:match('^%s*([+-]?)([%d%.]+)%s*(%a+)$') if sign then if sign == '-' then is_sub = not (is_sub and true or false) end local y, m, days local num = tonumber(numstr) if not num then return end id = id:lower() if is_prefix(id, 'years') then y = num m = 0 elseif is_prefix(id, 'months') then y = floor(num / 12) m = num % 12 elseif is_prefix(id, 'weeks') then days = num * 7 elseif is_prefix(id, 'days') then days = num elseif is_prefix(id, 'hours') then days = num / 24 elseif is_prefix(id, 'minutes', 3) then days = num / (24 * 60) elseif is_prefix(id, 'seconds') then days = num / (24 * 3600) else return end if days then return do_days(days) end if numstr:find('.', 1, true) then return end if is_sub then y = -y m = -m end assert(-11 <= m and m <= 11) y = lhs.year + y m = lhs.month + m if m > 12 then y = y + 1 m = m - 12 elseif m < 1 then y = y - 1 m = m + 12 end local d = math.min(lhs.day, days_in_month(y, m, lhs.calendar)) return Date(lhs, y, m, d) end end if is_diff(rhs) then local days = rhs.age_days if (is_sub or false) ~= (rhs.isnegative or false) then days = -days end return lhs + days end end local full_date_only = { dayabbr = true, dayname = true, dow = true, dayofweek = true, dowiso = true, dayofweekiso = true, dayofyear = true, gsd = true, juliandate = true, jd = true, jdz = true, jdnoon = true, } -- Metatable for a date's calculated fields. local datemt = { __index = function (self, key) if rawget(self, 'partial') then if full_date_only[key] then return end if key == 'monthabbr' or key == 'monthdays' or key == 'monthname' then if not self.month then return end end end local value if key == 'dayabbr' then value = day_info[self.dow][1] elseif key == 'dayname' then value = day_info[self.dow][2] elseif key == 'dow' then value = (self.jdnoon + 1) % 7 -- day-of-week 0=Sun to 6=Sat elseif key == 'dayofweek' then value = self.dow elseif key == 'dowiso' then value = (self.jdnoon % 7) + 1 -- ISO day-of-week 1=Mon to 7=Sun elseif key == 'dayofweekiso' then value = self.dowiso elseif key == 'dayofyear' then local first = Date(self.year, 1, 1, self.calendar).jdnoon value = self.jdnoon - first + 1 -- day-of-year 1 to 366 elseif key == 'era' then -- Era text (never a negative sign) from year and options. value = get_era_for_year(self.options.era, self.year) elseif key == 'format' then value = self.options.format or 'dmy' elseif key == 'gsd' then -- GSD = 1 from 00:00:00 to 23:59:59 on 1 January 1 AD Gregorian calendar, -- which is from jd 1721425.5 to 1721426.49999. value = floor(self.jd - 1721424.5) elseif key == 'juliandate' or key == 'jd' or key == 'jdz' then local jd, jdz = julian_date(self) rawset(self, 'juliandate', jd) rawset(self, 'jd', jd) rawset(self, 'jdz', jdz) return key == 'jdz' and jdz or jd elseif key == 'jdnoon' then -- Julian date at noon (an integer) on the calendar day when jd occurs. value = floor(self.jd + 0.5) elseif key == 'isleapyear' then value = is_leap_year(self.year, self.calendar) elseif key == 'monthabbr' then value = month_info[self.month][1] elseif key == 'monthdays' then value = days_in_month(self.year, self.month, self.calendar) elseif key == 'monthname' then value = month_info[self.month][2] end if value ~= nil then rawset(self, key, value) return value end end, } -- Date operators. local function mt_date_add(lhs, rhs) if not is_date(lhs) then lhs, rhs = rhs, lhs -- put date on left (it must be a date for this to have been called) end return date_add_sub(lhs, rhs) end local function mt_date_sub(lhs, rhs) if is_date(lhs) then if is_date(rhs) then return DateDiff(lhs, rhs) end return date_add_sub(lhs, rhs, true) end end local function mt_date_concat(lhs, rhs) return tostring(lhs) .. tostring(rhs) end local function mt_date_tostring(self) return self:text() end local function mt_date_eq(lhs, rhs) -- Return true if dates identify same date/time where, for example, -- Date(-4712, 1, 1, 'Julian') == Date(-4713, 11, 24, 'Gregorian') is true. -- This is called only if lhs and rhs have the same type and the same metamethod. if lhs.partial or rhs.partial then -- One date is partial; the other is a partial or a full date. -- The months may both be nil, but must be the same. return lhs.year == rhs.year and lhs.month == rhs.month and lhs.calendar == rhs.calendar end return lhs.jdz == rhs.jdz end local function mt_date_lt(lhs, rhs) -- Return true if lhs < rhs, for example, -- Date('1 Jan 2016') < Date('06:00 1 Jan 2016') is true. -- This is called only if lhs and rhs have the same type and the same metamethod. if lhs.partial or rhs.partial then -- One date is partial; the other is a partial or a full date. if lhs.calendar ~= rhs.calendar then return lhs.calendar == 'Julian' end if lhs.partial then lhs = lhs.partial.first end if rhs.partial then rhs = rhs.partial.first end end return lhs.jdz < rhs.jdz end --[[ Examples of syntax to construct a date: Date(y, m, d, 'julian') default calendar is 'gregorian' Date(y, m, d, H, M, S, 'julian') Date('juliandate', jd, 'julian') if jd contains "." text output includes H:M:S Date('currentdate') Date('currentdatetime') Date('1 April 1995', 'julian') parse date from text Date('1 April 1995 AD', 'julian') using an era sets a flag to do the same for output Date('04:30:59 1 April 1995', 'julian') Date(date) copy of an existing date Date(date, t) same, updated with y,m,d,H,M,S fields from table t Date(t) date with y,m,d,H,M,S fields from table t ]] function Date(...) -- for forward declaration above -- Return a table holding a date assuming a uniform calendar always applies -- (proleptic Gregorian calendar or proleptic Julian calendar), or -- return nothing if date is invalid. -- A partial date has a valid year, however its month may be nil, and -- its day and time fields are nil. -- Field partial is set to false (if a full date) or a table (if a partial date). local calendars = { julian = 'Julian', gregorian = 'Gregorian' } local newdate = { _id = uniq, calendar = 'Gregorian', -- default is Gregorian calendar hastime = false, -- true if input sets a time hour = 0, -- always set hour/minute/second so don't have to handle nil minute = 0, second = 0, options = {}, list = _date_list, subtract = function (self, rhs, options) return DateDiff(self, rhs, options) end, text = _date_text, } local argtype, datetext, is_copy, jd_number, tnums local numindex = 0 local numfields = { 'year', 'month', 'day', 'hour', 'minute', 'second' } local numbers = {} for _, v in ipairs({...}) do v = strip_to_nil(v) local vlower = type(v) == 'string' and v:lower() or nil if v == nil then -- Ignore empty arguments after stripping so modules can directly pass template parameters. elseif calendars[vlower] then newdate.calendar = calendars[vlower] elseif vlower == 'partial' then newdate.partial = true elseif vlower == 'fix' then newdate.want_fix = true elseif is_date(v) then -- Copy existing date (items can be overridden by other arguments). if is_copy or tnums then return end is_copy = true newdate.calendar = v.calendar newdate.partial = v.partial newdate.hastime = v.hastime newdate.options = v.options newdate.year = v.year newdate.month = v.month newdate.day = v.day newdate.hour = v.hour newdate.minute = v.minute newdate.second = v.second elseif type(v) == 'table' then if tnums then return end tnums = {} local tfields = { year=1, month=1, day=1, hour=2, minute=2, second=2 } for tk, tv in pairs(v) do if tfields[tk] then tnums[tk] = tonumber(tv) end if tfields[tk] == 2 then newdate.hastime = true end end else local num = tonumber(v) if not num and argtype == 'setdate' and numindex == 1 then num = month_number(v) end if num then if not argtype then argtype = 'setdate' end if argtype == 'setdate' and numindex < 6 then numindex = numindex + 1 numbers[numfields[numindex]] = num elseif argtype == 'juliandate' and not jd_number then jd_number = num if type(v) == 'string' then if v:find('.', 1, true) then newdate.hastime = true end elseif num ~= floor(num) then -- The given value was a number. The time will be used -- if the fractional part is nonzero. newdate.hastime = true end else return end elseif argtype then return elseif type(v) == 'string' then if v == 'currentdate' or v == 'currentdatetime' or v == 'juliandate' then argtype = v else argtype = 'datetext' datetext = v end else return end end end if argtype == 'datetext' then if tnums or not set_date_from_numbers(newdate, extract_date(newdate, datetext)) then return end elseif argtype == 'juliandate' then newdate.partial = nil newdate.jd = jd_number if not set_date_from_jd(newdate) then return end elseif argtype == 'currentdate' or argtype == 'currentdatetime' then newdate.partial = nil newdate.year = current.year newdate.month = current.month newdate.day = current.day if argtype == 'currentdatetime' then newdate.hour = current.hour newdate.minute = current.minute newdate.second = current.second newdate.hastime = true end newdate.calendar = 'Gregorian' -- ignore any given calendar name elseif argtype == 'setdate' then if tnums or not set_date_from_numbers(newdate, numbers) then return end elseif not (is_copy or tnums) then return end if tnums then newdate.jd = nil -- force recalculation in case jd was set before changes from tnums if not set_date_from_numbers(newdate, tnums) then return end end if newdate.partial then local year = newdate.year local month = newdate.month local first = Date(year, month or 1, 1, newdate.calendar) month = month or 12 local last = Date(year, month, days_in_month(year, month), newdate.calendar) newdate.partial = { first = first, last = last } else newdate.partial = false -- avoid index lookup end setmetatable(newdate, datemt) local readonly = {} local mt = { __index = newdate, __newindex = function(t, k, v) error('date.' .. tostring(k) .. ' is read-only', 2) end, __add = mt_date_add, __sub = mt_date_sub, __concat = mt_date_concat, __tostring = mt_date_tostring, __eq = mt_date_eq, __lt = mt_date_lt, } return setmetatable(readonly, mt) end local function _diff_age(diff, code, options) -- Return a tuple of integer values from diff as specified by code, except that -- each integer may be a list of two integers for a diff with a partial date, or -- return nil if the code is not supported. -- If want round, the least significant unit is rounded to nearest whole unit. -- For a duration, an extra day is added. local wantround, wantduration, wantrange if type(options) == 'table' then wantround = options.round wantduration = options.duration wantrange = options.range else wantround = options end if not is_diff(diff) then local f = wantduration and 'duration' or 'age' error(f .. ': need a date difference (use "diff:' .. f .. '()" with a colon)', 2) end if diff.partial then -- Ignore wantround, wantduration. local function choose(v) if type(v) == 'table' then if not wantrange or v[1] == v[2] then -- Example: Date('partial', 2005) - Date('partial', 2001) gives -- diff.years = { 3, 4 } to show the range of possible results. -- If do not want a range, choose the second value as more expected. return v[2] end end return v end if code == 'ym' or code == 'ymd' then if not wantrange and diff.iszero then -- This avoids an unexpected result such as -- Date('partial', 2001) - Date('partial', 2001) -- giving diff = { years = 0, months = { 0, 11 } } -- which would be reported as 0 years and 11 months. return 0, 0 end return choose(diff.partial.years), choose(diff.partial.months) end if code == 'y' then return choose(diff.partial.years) end if code == 'm' or code == 'w' or code == 'd' then return choose({ diff.partial.mindiff:age(code), diff.partial.maxdiff:age(code) }) end return nil end local extra_days = wantduration and 1 or 0 if code == 'wd' or code == 'w' or code == 'd' then local offset = wantround and 0.5 or 0 local days = diff.age_days + extra_days if code == 'wd' or code == 'd' then days = floor(days + offset) if code == 'd' then return days end return floor(days/7), days % 7 end return floor(days/7 + offset) end local H, M, S = diff.hours, diff.minutes, diff.seconds if code == 'dh' or code == 'dhm' or code == 'dhms' or code == 'h' or code == 'hm' or code == 'hms' then local days = floor(diff.age_days + extra_days) local inc_hour if wantround then if code == 'dh' or code == 'h' then if M >= 30 then inc_hour = true end elseif code == 'dhm' or code == 'hm' then if S >= 30 then M = M + 1 if M >= 60 then M = 0 inc_hour = true end end else -- Nothing needed because S is an integer. end if inc_hour then H = H + 1 if H >= 24 then H = 0 days = days + 1 end end end if code == 'dh' or code == 'dhm' or code == 'dhms' then if code == 'dh' then return days, H elseif code == 'dhm' then return days, H, M else return days, H, M, S end end local hours = days * 24 + H if code == 'h' then return hours elseif code == 'hm' then return hours, M end return hours, M, S end if wantround then local inc_hour if code == 'ymdh' or code == 'ymwdh' then if M >= 30 then inc_hour = true end elseif code == 'ymdhm' or code == 'ymwdhm' then if S >= 30 then M = M + 1 if M >= 60 then M = 0 inc_hour = true end end elseif code == 'ymd' or code == 'ymwd' or code == 'yd' or code == 'md' then if H >= 12 then extra_days = extra_days + 1 end end if inc_hour then H = H + 1 if H >= 24 then H = 0 extra_days = extra_days + 1 end end end local y, m, d = diff.years, diff.months, diff.days if extra_days > 0 then d = d + extra_days if d > 28 or code == 'yd' then -- Recalculate in case have passed a month. diff = diff.date1 + extra_days - diff.date2 y, m, d = diff.years, diff.months, diff.days end end if code == 'ymd' then return y, m, d elseif code == 'yd' then if y > 0 then -- It is known that diff.date1 > diff.date2. diff = diff.date1 - (diff.date2 + (y .. 'y')) end return y, floor(diff.age_days) elseif code == 'md' then return y * 12 + m, d elseif code == 'ym' or code == 'm' then if wantround then if d >= 16 then m = m + 1 if m >= 12 then m = 0 y = y + 1 end end end if code == 'ym' then return y, m end return y * 12 + m elseif code == 'ymw' then local weeks = floor(d/7) if wantround then local days = d % 7 if days > 3 or (days == 3 and H >= 12) then weeks = weeks + 1 end end return y, m, weeks elseif code == 'ymwd' then return y, m, floor(d/7), d % 7 elseif code == 'ymdh' then return y, m, d, H elseif code == 'ymwdh' then return y, m, floor(d/7), d % 7, H elseif code == 'ymdhm' then return y, m, d, H, M elseif code == 'ymwdhm' then return y, m, floor(d/7), d % 7, H, M end if code == 'y' then if wantround and m >= 6 then y = y + 1 end return y end return nil end local function _diff_duration(diff, code, options) if type(options) ~= 'table' then options = { round = options } end options.duration = true return _diff_age(diff, code, options) end -- Metatable for some operations on date differences. diffmt = { -- for forward declaration above __concat = function (lhs, rhs) return tostring(lhs) .. tostring(rhs) end, __tostring = function (self) return tostring(self.age_days) end, __index = function (self, key) local value if key == 'age_days' then if rawget(self, 'partial') then local function jdz(date) return (date.partial and date.partial.first or date).jdz end value = jdz(self.date1) - jdz(self.date2) else value = self.date1.jdz - self.date2.jdz end end if value ~= nil then rawset(self, key, value) return value end end, } function DateDiff(date1, date2, options) -- for forward declaration above -- Return a table with the difference between two dates (date1 - date2). -- The difference is negative if date1 is older than date2. -- Return nothing if invalid. -- If d = date1 - date2 then -- date1 = date2 + d -- If date1 >= date2 and the dates have no H:M:S time specified then -- date1 = date2 + (d.years..'y') + (d.months..'m') + d.days -- where the larger time units are added first. -- The result of Date(2015,1,x) + '1m' is Date(2015,2,28) for -- x = 28, 29, 30, 31. That means, for example, -- d = Date(2015,3,3) - Date(2015,1,31) -- gives d.years, d.months, d.days = 0, 1, 3 (excluding date1). if not (is_date(date1) and is_date(date2) and date1.calendar == date2.calendar) then return end local wantfill if type(options) == 'table' then wantfill = options.fill end local isnegative = false local iszero = false if date1 < date2 then isnegative = true date1, date2 = date2, date1 elseif date1 == date2 then iszero = true end -- It is known that date1 >= date2 (period is from date2 to date1). if date1.partial or date2.partial then -- Two partial dates might have timelines: ---------------------A=================B--- date1 is from A to B inclusive --------C=======D-------------------------- date2 is from C to D inclusive -- date1 > date2 iff A > C (date1.partial.first > date2.partial.first) -- The periods can overlap ('April 2001' - '2001'): -------------A===B------------------------- A=2001-04-01 B=2001-04-30 --------C=====================D------------ C=2001-01-01 D=2001-12-31 if wantfill then date1, date2 = autofill(date1, date2) else local function zdiff(date1, date2) local diff = date1 - date2 if diff.isnegative then return date1 - date1 -- a valid diff in case we call its methods end return diff end local function getdate(date, which) return date.partial and date.partial[which] or date end local maxdiff = zdiff(getdate(date1, 'last'), getdate(date2, 'first')) local mindiff = zdiff(getdate(date1, 'first'), getdate(date2, 'last')) local years, months if maxdiff.years == mindiff.years then years = maxdiff.years if maxdiff.months == mindiff.months then months = maxdiff.months else months = { mindiff.months, maxdiff.months } end else years = { mindiff.years, maxdiff.years } end return setmetatable({ date1 = date1, date2 = date2, partial = { years = years, months = months, maxdiff = maxdiff, mindiff = mindiff, }, isnegative = isnegative, iszero = iszero, age = _diff_age, duration = _diff_duration, }, diffmt) end end local y1, m1 = date1.year, date1.month local y2, m2 = date2.year, date2.month local years = y1 - y2 local months = m1 - m2 local d1 = date1.day + hms(date1) local d2 = date2.day + hms(date2) local days, time if d1 >= d2 then days = d1 - d2 else months = months - 1 -- Get days in previous month (before the "to" date) given December has 31 days. local dpm = m1 > 1 and days_in_month(y1, m1 - 1, date1.calendar) or 31 if d2 >= dpm then days = d1 - hms(date2) else days = dpm - d2 + d1 end end if months < 0 then years = years - 1 months = months + 12 end days, time = math.modf(days) local H, M, S = h_m_s(time) return setmetatable({ date1 = date1, date2 = date2, partial = false, -- avoid index lookup years = years, months = months, days = days, hours = H, minutes = M, seconds = S, isnegative = isnegative, iszero = iszero, age = _diff_age, duration = _diff_duration, }, diffmt) end return { _current = current, _Date = Date, _days_in_month = days_in_month, } l9afwtlrbun48614hnx9n633ci3101z Modulo:Convert/text 828 21547 367440 367439 2020-06-05T19:51:20Z Anfrx 16583 Scribunto text/plain -- Text used by Module:Convert for enwiki. -- This is a separate module to simplify translation for use on another wiki. -- See [[:en:Template:Convert/Transwiki guide]] if copying to another wiki. -- Some units accept an SI prefix before the unit code, such as "kg" for kilogram. local SIprefixes = { -- The prefix field is what the prefix should be, if different from the prefix used. ['Y'] = { exponent = 24, name = 'yotta', }, ['Z'] = { exponent = 21, name = 'zetta', }, ['E'] = { exponent = 18, name = 'exa' , }, ['P'] = { exponent = 15, name = 'peta' , }, ['T'] = { exponent = 12, name = 'tera' , }, ['G'] = { exponent = 9, name = 'giga' , }, ['M'] = { exponent = 6, name = 'mega' , }, ['k'] = { exponent = 3, name = 'kilo' , }, ['h'] = { exponent = 2, name = 'hecto', }, ['da']= { exponent = 1, name = 'deca' , name_us = 'deka' }, ['d'] = { exponent = -1, name = 'deci' , }, ['c'] = { exponent = -2, name = 'centi', }, ['m'] = { exponent = -3, name = 'milli', }, ['μ'] = { exponent = -6, name = 'micro', }, -- key = 'GREEK SMALL LETTER MU' (U+03BC) utf-8 CE BC ['µ'] = { exponent = -6, name = 'micro', prefix = 'μ' }, -- key = 'MICRO SIGN' (U+00B5) utf-8 C2 B5 ['u'] = { exponent = -6, name = 'micro', prefix = 'μ' }, -- not an SI prefix, but allow for people typing this ['n'] = { exponent = -9, name = 'nano' , }, ['p'] = { exponent =-12, name = 'pico' , }, ['f'] = { exponent =-15, name = 'femto', }, ['a'] = { exponent =-18, name = 'atto' , }, ['z'] = { exponent =-21, name = 'zepto', }, ['y'] = { exponent =-24, name = 'yocto', }, } -- Some units can be qualified with one of the following prefixes, when linked. local customary_units = { { "US", link = "United States customary units" }, { "U.S.", link = "United States customary units" }, { "imperial", link = "Imperial units" }, { "imp", link = "Imperial units" }, } -- Names when using engineering notation (a prefix of "eN" where N is a number; example "e6km"). -- key = { "name", link = "article title", exponent = numeric_key_value } -- If lk=on and link is defined, the name of the number will appear as a link. local eng_scales = { ["3"] = { "mille", exponent = 3 }, ["6"] = { "milioni", exponent = 6 }, ["9"] = { "miliardi", link = "1000000000 (numeru)", exponent = 9 }, ["12"] = { "trilione", link = "1000000000000 (numeru)", exponent = 12 }, ["15"] = { "quadrilone", link = "1000000000000000 (numeru)", exponent = 15 }, } local all_categories = { unit = "[[Category:Convert errors]]", option = "[[Category:Convert errors]]", warning = '[[Category:Convert invalid options]]', tracking = '[[Category:Convert tracking]]', } -- For some error messages, the following puts the wanted style around -- each unit code marked like '...%{ft%}...'. local unitcode_regex = '%%([{}])' local unitcode_replace = { ['{'] = '"', ['}'] = '"' } -- no longer need the more elaborate substitute used before 2013-09-28 -- All messages that may be displayed if a problem occurs. local all_messages = { -- Message format string: $1=titulu, $2=testu, $3=categuria, $4=ancor. -- Each displayed message starts with "Convert:" so can easily locate by searching article. cvt_format = '<sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">[<i>[[Help:Convert messages#$4|<span title="Convert: $1">convert: $2</span>]]</i>]</sup>$3<span class="error"></span>', cvt_format2 = '<sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">[[Help:Convert messages#$4|<span title="Convert: $1">$2</span>]]</sup>$3<span class="error"></span>', cvt_format_preview = '<strong class="error">Error in convert: $1 [[Help:Convert messages#$4|(help)]]</strong>$3', -- Ogni messagiu seguitu hè un tavulinu : -- { [1] = 'titulu', -- mouseover title text -- [2] = 'testu', -- link text displayed in article -- [3] = 'chjave di categuria', -- key to lookup category in all_categories -- [4] = 'ancor', -- anchor for link to relevant section on help page -- regex = gsub_regex, -- replace = gsub_table, -- } Mouseover title text Link text CatKey Anchor cvt_bad_input = { 'input "$1" deve esse un numeru è unità' , 'input invalidu' , 'opzione', 'invalid_input' }, cvt_bad_num = { 'U valore "$1" deve esse un numeru' , 'numeru micca validu' , 'opzione', 'invalid_number' }, cvt_big_prec = { 'A precisione "$1" hè troppu grande' , 'precisione troppu grande' , 'opzione', 'precision_too_large' }, cvt_invalid_num = { 'U numeru hà sbulicatu' , 'overflow di numeru' , 'opzione', 'number_overflow' }, cvt_no_num = { 'Necesita u numeru per esse cunvertitu' , 'hà bisognu di un numeru' , 'opzione', 'needs_number' }, cvt_no_num2 = { 'Ne hà bisognu di un altru numeru per un intervallu' , 'hà bisognu di un altru numeru', 'opzione', 'needs_another_number' }, cvt_bad_frac = { '"$1" hà bisognu di un interu sopra à 1' , 'frazione invalida' , 'opzione', 'invalid_fraction' }, cvt_bad_prec = { 'Una precisione "$1" deve esse un interu' , 'precisione invalida' , 'opzione', 'invalid_precision' }, cvt_bad_sigfig = { '"$1" hà bisognu di un interu pusitivu' , 'sigfig invalidu' , 'opzione', 'invalid_sigfig' }, cvt_empty_option = { 'Opzione viota ignorata "$1"' , 'opzione viota' , 'opzione', 'empty_option' }, cvt_deprecated = { 'L’opzione "$1" hè inutilizata' , '*' , 'opzione', 'deprecated_option', format = 'cvt_format2', nowarn = true }, cvt_no_spell = { 'L’ortografia ùn hè micca dispunibile' , 'bug, dumandate aiutu' , 'opzione', 'ask_for_help' }, cvt_unknown_option = { 'Opzione invalida "$1" ignorata' , 'opzione non valida' , 'opzione', 'invalid_option' }, cvt_wd_fail = { 'Impossibile accede à Wikidata' , 'wikidata problem' , 'opzione', 'wikidata_problem' }, cvt_bad_default = { 'A unità "$1" hà un difettu invalidu' , 'bug, dumandate aiutu' , 'unità' , 'ask_for_help' }, cvt_bad_unit = { 'A unità "$1" ùn hè micca valida quì' , 'unità ùn valida quì' , 'unità' , 'unit_invalid_here' }, cvt_no_default = { 'A unità "$1" ùn hà micca unità di output predeterminata' , 'bug, dumandate aiutu' , 'unità' , 'ask_for_help' }, cvt_no_unit = { 'Necesite u nome di unità' , 'hà bisognu di nome di unità' , 'unità' , 'needs_unit_name' }, cvt_unknown = { 'U nome di unità "$1" ùn hè micca cunnisciutu' , 'unità scunnisciuta' , 'unità' , 'unknown_unit' }, cvt_should_be = { '$1' , 'unità ambigua' , 'unità' , 'ambiguous_unit', regex = unitcode_regex, replace = unitcode_replace }, cvt_mismatch = { 'Ùn si pò cunvertisce "$1" à "$2"' , 'scumpartimentu unità' , 'unità' , 'unit_mismatch' }, cvt_bug_convert = { 'Bug : Ùn pò esse cunverte tra unità specificate', 'bug, dumandate aiutu' , 'unità' , 'ask_for_help' }, cvt_lookup = { 'A unità "$1" hè definita incorrectamente' , 'bug, dumandate aiutu' , 'unità' , 'ask_for_help' }, } -- Text to join input value/unit with output value/unit. local disp_joins = { -- [1]=before output, [2]=after output, [3]=between outputs in a combination; default "; " -- [wantname] gives default abbr=off ["or"] = { " o " , "" , " o ", wantname = true }, ["sqbr-sp"] = { " [" , "]" }, ["sqbr-nbsp"] = { "&nbsp;[" , "]" }, ["comma"] = { ", " , "" , ", " }, ["slash-sp"] = { " / " , "" , wantname = true }, ["slash-nbsp"] = { "&nbsp;/ ", "" , wantname = true }, ["slash-nosp"] = { "/" , "" , wantname = true }, ["b"] = { " (" , ")" }, ["(or)"] = { " (" , ")", " or " }, ["br"] = { "<br />" , "" , wantname = true }, ["br()"] = { "<br />(" , ")", wantname = true }, } -- Text to separate values in a range. local range_types = { -- Specifying a table requires either: -- * "off" and "on" values (for "abbr=off" and "abbr=on"), or -- * "input" and "output" values (for LHS and RHS); -- other fields are optional. -- When "adj=on|abbr=off" applies, spaces in range text are replaced with hyphens. -- With "exception = true", that also occurs with "adj=on|abbr=on". -- If "adj" is defined here, that text (unchanged) is used with "adj=on". ["+"] = " + ", [","] = ",&nbsp;", [", and"] = ", è ", [", or"] = ", o ", ["by"] = " da ", ["-"] = "–", ["to about"] = " à circa ", ["and"] = { off = " è ", on = " è ", exception = true }, ["and(-)"] = { input = " è ", pruduzzione = "–" }, ["or"] = { off = " o " , on = " o " , exception = true }, ["to"] = { off = " a " , on = " a " , exception = true }, ["to(-)"] = { input = "&nbsp;a ", pruduzzione = "–" }, ["+/-"] = { off = "&nbsp;±&nbsp;", on = "&nbsp;±&nbsp;", adj = "&nbsp;±&nbsp;", is_range_change = true }, ["by(x)"] = { input = " da ", pruduzzione = " ×&nbsp;", out_range_x = true }, ["x"] = { off = " da ", on = " ×&nbsp;", abbr_range_x = true }, ["xx"] = "&nbsp;×&nbsp;", ["*"] = "×", ["/"] = "&thinsp;/&thinsp;", -- for a table of high/low temperatures with {{convert|83|/|63|F|disp=br()|abbr=values}} } local range_aliases = { -- ["alternative name for a range"] = "standard range name" ["–"] = "-", ["&ndash;"] = "-", ["×"] = "x", ["&times;"] = "x", ["±"] = "+/-", ["&plusmn;"] = "+/-", } -- Convert accepts range text delimited with whitespace, for example, {{convert|1 to 2|ft}}. -- In addition, the following "words" are accepted without spaces, for example, {{convert|1-2|ft}}. -- Words must be in correct order for searching, for example, 'x' after 'xx'. local range_words = { '-', '–', 'xx', 'x', '*' } local ranges = { types = range_types, aliases = range_aliases, words = range_words, } -- Valid option names. local en_option_name = { -- ["local text for option name"] = "en name used in this module" ["$"] = "$", ["abbr"] = "abbr", ["adj"] = "adj", ["comma"] = "comma", ["debug"] = "debug", ["disp"] = "disp", ["frac"] = "frac", ["input"] = "input", ["lang"] = "lang", ["lk"] = "lk", ["order"] = "order", ["qid"] = "qid", ["qual"] = "qual", ["qualifier"] = "qual", ["round"] = "round", ["sigfig"] = "sigfig", ["sing"] = "adj", -- "sing" is an old alias for "adj" ["sortable"] = "sortable", ["sp"] = "sp", ["spell"] = "spell", ["stylein"] = "stylein", ["styleout"] = "styleout", ["tracking"] = "tracking", } -- Valid option values. -- Convention: parms.opt_xxx refers to an option that is set here -- (not intended to be set by the template which invokes this module). -- Example: At enwiki, "abbr" includes: -- ["comma"] = "opt_nocomma" -- As a result, if the template uses abbr=comma, Module:Convert sets: -- parms["opt_nocomma"] = true -- parms["abbr"] = nil -- Therefore parms.abbr will be nil, or will have one of the listed values -- that do not start with "opt_". -- An option value of form "xxx?" is the same as "xxx" but shows the input as deprecated. local en_option_value = { -- $=x is handled as a special case: x should be a currency symbol that will be used instead of "$" ["abbr"] = { -- ["local text for option value"] = "en value used in this module" ["def"] = "", -- ignored (some wrapper templates call convert with "abbr=def" to mean "default abbreviation") ["h"] = "on", -- abbr=on + use "h" for hand unit (default) ["hh"] = "opt_hand_hh", -- abbr=on + use "hh" for hand unit ["in"] = "in", -- use symbol for LHS unit ["none"] = "off", -- old name for "off" ["off"] = "off", -- use name for all units ["on"] = "on", -- use symbol for all units ["out"] = "out", -- use symbol for RHS unit (default) ["unit"] = "unit", -- abbr=on but abbreviate units only: e6km → million km (not ×10⁶ km) ["values"] = "opt_values", -- show only input and output numbers, not units ["~"] = "opt_also_symbol", -- show input unit symbol as well as name }, ["adj"] = { ["mid"] = "opt_adjectival, opt_adj_mid", -- adj=on with user-specified text after input unit (between input and output) ["off"] = "", -- ignored (off is the default) ["on"] = "opt_adjectival", -- unit name is singular and hyphenated ["pre"] = "opt_one_preunit", -- user-specified text before input unit ["ri0"] = "opt_ri=0", -- round input with precision = 0 ["ri1"] = "opt_ri=1", -- round input with precision = 1 ["ri2"] = "opt_ri=2", -- round input with precision = 2 ["ri3"] = "opt_ri=3", -- round input with precision = 3 }, ["comma"] = { ["5"] = "opt_comma5", -- only use numsep grouping if 5 or more digits ["gaps"] = "opt_gaps", -- use gaps, not numsep, to separate groups of digits ["gaps3"] = "opt_gaps, opt_gaps3", -- group only in threes rather than default of no gap before a single digit after decimal mark ["off"] = "opt_nocomma", -- no numsep in input or output numbers }, ["debug"] = { ["yes"] = "opt_sortable_debug", -- make the normally hidden sort key visible }, ["disp"] = { ["5"] = "opt_round=5?", -- round output value to nearest 5 ["b"] = "b", -- join: '(...)' ["(or)"] = "(or)", -- join: '(...)' with 'or' between outputs in a combination ["br"] = "br", -- join: '<br />' ["br()"] = "br()", -- join: '<br />(...)' ["comma"] = "comma", -- join: ',' ["flip"] = "opt_flip", -- reverse order of input/output ["number"] = "opt_output_number_only", -- display output value (not input, and not output symbol/name) ["or"] = "o", -- join: 'or' ["out"] = "opt_output_only", ["output number only"] = "opt_output_number_only", ["output only"] = "opt_output_only", ["preunit"] = "opt_two_preunits", -- user-specified text before input and output units ["sqbr"] = "sqbr", -- join: '[...]' ["table"] = "opt_table", -- output is suitable for a table cell with align="right" ["tablecen"] = "opt_tablecen", -- output is suitable for a table cell with align="center" ["unit"] = "opt_input_unit_only", -- display input symbol/name (not output, and not input value) ["unit or text"] = "opt_input_unit_only, opt_ignore_error", -- display input symbol/name, or given unit code if not known ["unit2"] = "opt_output_unit_only", ["x"] = "x", -- join: <first>...<second> (user-specified text) }, -- frac=x is handled as a special case: x must be an integer (possibly in local language) = 2 or more -- input=x is handled as a special case: x should be <value><space><unitcode> or <wikidata-property-id> ["lang"] = { -- language for output digits (both en and local digits are always accepted for input) ["en"] = "opt_lang_en", -- use en digits for numbers, regardless of local language ["local"] = "opt_lang_local", -- use local digits for numbers (default, although config can change default to en) }, ["lk"] = { ["in"] = "in", -- link LHS unit name or symbol ["off"] = "off", -- do not link: same as default except for hand unit ["on"] = "on", -- link all unit names or symbols (but not twice for the same unit) ["out"] = "out", -- link RHS unit name or symbol }, ["order"] = { ["flip"] = "opt_flip", -- reverse order of input/output ["out"] = "opt_order_out", -- do not show input; instead, use order in output combination, with the first output shown as the input }, -- qid=x is handled as a special case: x should be a Wikidata Q item identifier. -- qual=x is handled as a special case: x should be a Wikidata Q item identifier. ["round"] = { ["0.5"] = "opt_round=0.5", -- round output value to nearest 0.5 ["5"] = "opt_round=5", -- round output value to nearest 5 ["10"] = "opt_round=10", -- round output value to nearest 10 (same as but clearer than "|-1") ["25"] = "opt_round=25", -- round output value to nearest 25 ["50"] = "opt_round=50", -- round output value to nearest 50 ["each"] = "opt_round_each", -- using default precision in a range, round each output separately (default uses highest precision of each item in range) }, -- sigfig=x is handled as a special case: x must be an integer (possibly in local language) = 1 or more ["sortable"] = { ["off"] = "", -- ignored (off is the default) ["on"] = "opt_sortable_on", -- output sort key for use in a sortable table, based on value from converting to a standard base unit ["debug"] = "opt_sortable_on, opt_sortable_debug", -- |sortable=debug is the same as |sortable=on|debug=yes }, ["sp"] = { ["us"] = "opt_sp_us", -- use U.S. spelling (like "meter" instead of default "metre") }, ["spell"] = { -- only English spelling is supported; not scientific notation; only some fractions ["in"] = "opt_spell_in", -- spell input value in words ["In"] = "opt_spell_in, opt_spell_upper", -- spell input value in words with first letter uppercase ["on"] = "opt_spell_in, opt_spell_out", -- spell input and output values in words ["On"] = "opt_spell_in, opt_spell_out, opt_spell_upper", -- same, with first letter of first word in result uppercase }, -- stylein=x is handled as a special case: x can be any text -- styleout=x is handled as a special case: x can be any text -- tracking=x is handled as a special case: x can be any text } return { SIprefixes = SIprefixes, all_categories = all_categories, all_messages = all_messages, currency = { ['$'] = true, ['£'] = true, ['€'] = true, ['₱'] = true, ['₽'] = true, ['¥'] = true }, customary_units = customary_units, disp_joins = disp_joins, en_option_name = en_option_name, en_option_value = en_option_value, eng_scales = eng_scales, ranges = ranges, } ktmjmedaprvfqhc3v67qjxiz1c92o34 Modulo:Convert/data 828 21548 367441 2020-06-05T20:16:46Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- Conversion data used by [[Module:Convert]] which uses mw.loadData() for -- read-only access to this module so that it is loaded only once per page. -- See [[:en:Template:Convert/T... Scribunto text/plain -- Conversion data used by [[Module:Convert]] which uses mw.loadData() for -- read-only access to this module so that it is loaded only once per page. -- See [[:en:Template:Convert/Transwiki guide]] if copying to another wiki. -- -- These data tables follow: -- all_units all properties for a unit, including default output -- default_exceptions exceptions for default output ('kg' and 'g' have different defaults) -- link_exceptions exceptions for links ('kg' and 'g' have different links) -- -- These tables are generated by a script which reads the wikitext of a page that -- documents the required properties of each unit; see [[:en:Module:Convert/doc]]. --------------------------------------------------------------------------- -- Do not change the data in this table because it is created by running -- -- a script that reads the wikitext from a wiki page (see note above). -- --------------------------------------------------------------------------- local all_units = { ["Gy"] = { _name1 = "gray", _symbol = "Gy", utype = "absorbed radiation dose", scale = 1, prefixes = 1, default = "rad", link = "Gray (unit)", }, ["rad"] = { _name1 = "rad", _symbol = "rad", utype = "absorbed radiation dose", scale = 0.01, prefixes = 1, default = "Gy", link = "Rad (unit)", }, ["cm/s2"] = { name1 = "centimetru per secondu quadratu", name1_us = "centimetru per secondu quadratu", name2 = "centimetri per seconda quadratu", name2_us = "centimetri per seconda quadratu", symbol = "cm/s<sup>2</sup>", utype = "accelerazione", scale = 0.01, default = "ft/s2", link = "Gal (unit)", }, ["ft/s2"] = { name1 = "pedi per secondu quadratu", name2 = "pedi per secondu quadratu", symbol = "ft/s<sup>2</sup>", utype = "accelerazione", scale = 0.3048, default = "m/s2", }, ["g0"] = { name1 = "gravità standard", name2 = "gravità standard", symbol = "''g<sub>0</sub>''", utype = "accelerazione", scale = 9.80665, default = "m/s2", }, ["km/hs"] = { name1 = "chilometru per ora per seconda", name1_us = "chilometru per ora per seconda", name2 = "chilometri per ora per seconda", name2_us = "chilometri per ora per seconda", symbol = "km/(h⋅s)", utype = "accelerazione", scale = 0.27777777777777779, default = "mph/s", link = "Accelerazione", }, ["km/s2"] = { name1 = "chilometru per secondu quadratu", name1_us = "chilometru per secondu quadratu", name2 = "chilometri per seconda quadratu", name2_us = "chilometri per seconda quadratu", symbol = "km/s<sup>2</sup>", utype = "accelerazione", scale = 1000, default = "mph/s", link = "Accelerazione", }, ["m/s2"] = { name1 = "metru per secondu quadratu", name1_us = "metru per secondu quadratu", name2 = "metri per secondu quadratu", name2_us = "metri per secondu quadratu", symbol = "m/s<sup>2</sup>", utype = "accelerazione", scale = 1, default = "ft/s2", }, ["mph/s"] = { name1 = "chilometru per ora per seconda", name2 = "chilometri per ora per seconda", symbol = "mph/s", utype = "accelerazione", scale = 0.44704, default = "km/hs", link = "Acceleration", }, ["km/h/s"] = { target = "km/hs", }, ["standard gravity"] = { target = "g0", }, ["1000sqft"] = { name1 = "mila piedi quadrati", name2 = "mila piedi quadrati", symbol = "1000&nbsp;sq&nbsp;ft", utype = "area", scale = 92.90304, default = "m2", link = "Pianu quadratu", }, ["a"] = { _name1 = "are", _symbol = "a", utype = "area", scale = 100, prefixes = 1, default = "sqft", link = "Hectare#Are", }, ["acre"] = { symbol = "acre", usename = 1, utype = "area", scale = 4046.8564224, default = "ha", subdivs = { ["rood"] = { 4, default = "ha" }, ["sqperch"] = { 160, default = "ha" } }, }, ["acre-sing"] = { target = "acre", }, ["arpent"] = { symbol = "arpent", usename = 1, utype = "area", scale = 3418.89, default = "ha", }, ["cda"] = { name1 = "cuerda", symbol = "cda", utype = "area", scale = 3930.395625, default = "ha acre", }, ["daa"] = { name1 = "decare", symbol = "daa", utype = "area", scale = 1000, default = "km2 sqmi", }, ["dunam"] = { symbol = "dunam", usename = 1, utype = "area", scale = 1000, default = "km2 sqmi", }, ["dunum"] = { symbol = "dunum", usename = 1, utype = "area", scale = 1000, default = "km2 sqmi", link = "Dunam", }, ["ha"] = { name1 = "hectare", symbol = "ha", utype = "area", scale = 10000, default = "acre", }, ["hectare"] = { name1 = "hectare", symbol = "ha", usename = 1, utype = "area", scale = 10000, default = "acre", }, ["Irish acre"] = { name1 = "Irish acre", symbol = "Irish&nbsp;acres", utype = "area", scale = 6555.2385024, default = "ha", link = "Acre (Irish)", }, ["m2"] = { _name1 = "metru quadru", _name1_us= "metru quadru", _symbol = "m<sup>2</sup>", prefix_position= 8, utype = "area", scale = 1, prefixes = 2, default = "sqft", link = "Square metre", }, ["pondemaat"] = { name1 = "pondemaat", name2 = "pondemaat", symbol = "pond", utype = "area", scale = 3674.363358816, default = "m2", link = ":nl:pondemaat", }, ["pyeong"] = { name2 = "pyeong", symbol = "pyeong", usename = 1, utype = "area", scale = 3.3057851239669422, default = "m2", }, ["rai"] = { name2 = "rai", symbol = "rai", utype = "area", scale = 1600, default = "m2", link = "Rai (unit)", }, ["rood"] = { symbol = "rood", usename = 1, utype = "area", scale = 1011.7141056, default = "sqft m2", subdivs = { ["sqperch"] = { 40, default = "m2" } }, link = "Rood (unit)", }, ["sqfoot"] = { name1 = "pedu quadratu", name2 = "pedu quadratu", symbol = "sq&nbsp;ft", utype = "area", scale = 0.09290304, default = "m2", }, ["sqft"] = { name1 = "pedu quadratu", name2 = "piedi quadrati", symbol = "sq&nbsp;ft", utype = "area", scale = 0.09290304, default = "m2", }, ["sqin"] = { name1 = "pollice quadratu", name2 = "pollici quadrati", symbol = "sq&nbsp;in", utype = "area", scale = 0.00064516, default = "cm2", }, ["sqmi"] = { name1 = "chilometru quadru", symbol = "sq&nbsp;mi", utype = "area", scale = 2589988.110336, default = "km2", }, ["sqnmi"] = { name1 = "chilometri nautica quadrata", symbol = "sq&nbsp;nmi", utype = "area", scale = 3429904, default = "km2 sqmi", link = "Miglia nauticu", }, ["sqperch"] = { name2 = "perche", symbol = "perca", usename = 1, utype = "area", scale = 25.29285264, default = "m2", link = "Perch (unit)#Area", }, ["sqverst"] = { symbol = "verst quadratu", usename = 1, utype = "area", scale = 1138062.24, default = "km2 sqmi", link = "Verst", }, ["sqyd"] = { name1 = "jardinu quadru", symbol = "sq&nbsp;yd", utype = "area", scale = 0.83612736, default = "m2", }, ["tsubo"] = { name2 = "tsubo", symbol = "tsubo", usename = 1, utype = "area", scale = 3.3057851239669422, default = "m2", link = "Japanese units of measurement#Area", }, ["acres"] = { target = "acre", }, ["are"] = { target = "a", }, ["decare"] = { target = "daa", }, ["foot2"] = { target = "sqfoot", }, ["ft2"] = { target = "sqft", }, ["in2"] = { target = "sqin", symbol = "in<sup>2</sup>", }, ["km²"] = { target = "km2", }, ["mi2"] = { target = "sqmi", }, ["million acre"] = { target = "e6acre", }, ["million acres"] = { target = "e6acre", }, ["million hectares"] = { target = "e6ha", }, ["m²"] = { target = "m2", }, ["nmi2"] = { target = "sqnmi", }, ["pond"] = { target = "pondemaat", }, ["sq arp"] = { target = "arpent", }, ["sqkm"] = { target = "km2", }, ["sqm"] = { target = "m2", }, ["square verst"] = { target = "sqverst", }, ["verst2"] = { target = "sqverst", }, ["yd2"] = { target = "sqyd", }, ["m2/ha"] = { name1 = "metru quadru per ettaro", name1_us = "metru quadru per ettaro", name2 = "metri quadrati per ettaro", name2_us = "metri quadrati per ettaro", symbol = "m<sup>2</sup>/ha", utype = "area per unità di unità", scale = 0.0001, default = "sqft/acre", link = "Basal area", }, ["sqft/acre"] = { name1 = "metru quadru per acre", name2 = "piedi quadrati per acre", symbol = "sq&nbsp;ft/acre", utype = "area per unità di unità", scale = 2.295684113865932e-5, default = "m2/ha", link = "Basal area", }, ["cent"] = { name1 = "centu", symbol = "¢", utype = "centu", scale = 1, default = "centu", link = "Centu (valuta)", }, ["¢"] = { target = "centu", }, ["A.h"] = { name1 = "ora ampere", symbol = "A⋅h", utype = "carica", scale = 3600, default = "coulomb", }, ["coulomb"] = { _name1 = "coulomb", _symbol = "C", utype = "carica", scale = 1, prefixes = 1, default = "e", link = "Coulomb", }, ["e"] = { name1 = "carica elementaria", symbol = "''e''", utype = "carica", scale = 1.602176487e-19, default = "coulomb", }, ["g-mol"] = { name1 = "gram-mole", symbol = "g&#8209;mol", utype = "chemical amount", scale = 1, default = "lbmol", link = "Mole (unit)", }, ["gmol"] = { name1 = "gram-mole", symbol = "gmol", utype = "chemical amount", scale = 1, default = "lbmol", link = "Mole (unit)", }, ["kmol"] = { name1 = "kilomole", symbol = "kmol", utype = "quantità chimica", scale = 1000, default = "lbmol", link = "Mole (unit)", }, ["lb-mol"] = { name1 = "pound-mole", symbol = "lb&#8209;mol", utype = "quantità chimica", scale = 453.59237, default = "mol", link = "Mole (unit)#Other units called \"mole\"", }, ["lbmol"] = { name1 = "pound-mole", symbol = "lbmol", utype = "quantità chimica", scale = 453.59237, default = "mol", link = "Mole (unit)#Other units called \"mole\"", }, ["mol"] = { name1 = "mole", symbol = "mol", utype = "quantità chimica", scale = 1, default = "lbmol", link = "Mole (unit)", }, ["kgCO2/L"] = { name1 = "kilogrammu per litru", name1_us = "kilogrammu per litru", name2 = "kilogrammi per litru", name2_us = "kilogrammi per litru", symbol = "kg(CO<sub>2</sub>)/L", utype = "co2 per unità di voluminu", scale = 1000, default = "lbCO2/USgal", link = "U gasu di scaricamentu", }, ["lbCO2/USgal"] = { name1 = "libbra per gallone US", name2 = "liri per gallone US", symbol = "lbCO2/US&nbsp;gal", utype = "co2 per unità di voluminu", scale = 119.82642731689663, default = "kgCO2/L", link = "U gasu di scaricamentu", }, ["oz/lb"] = { per = { "oz", "lb" }, utype = "cuncentrazione", default = "mg/kg", }, ["mg/kg"] = { per = { "mg", "kg" }, utype = "cuncentrazione", default = "oz/lb", }, ["g/dm3"] = { name1 = "gramma per decimetre cubicu", name1_us = "gramma per decimetre cubicu", name2 = "grammi per decimetre cubicu", name2_us = "grammi per decimetre cubicu", symbol = "g/dm<sup>3</sup>", utype = "densità", scale = 1, default = "kg/m3", link = "Densità", }, ["g/L"] = { name1 = "grammu per litru", name1_us = "grammu per litru", name2 = "grammi per litru", name2_us = "grammi per litru", symbol = "g/L", utype = "densità", scale = 1, default = "lb/cuin", link = "Densità", }, ["g/mL"] = { name1 = "gram per millilitre", name1_us = "gram per milliliter", name2 = "grams per millilitre", name2_us = "grams per milliliter", symbol = "g/mL", utype = "density", scale = 1000, default = "lb/cuin", link = "Density", }, ["g/ml"] = { name1 = "gram per millilitre", name1_us = "gram per milliliter", name2 = "grams per millilitre", name2_us = "grams per milliliter", symbol = "g/ml", utype = "density", scale = 1000, default = "lb/cuin", link = "Density", }, ["kg/dm3"] = { name1 = "kilogram per cubic decimetre", name1_us = "kilogram per cubic decimeter", name2 = "kilograms per cubic decimetre", name2_us = "kilograms per cubic decimeter", symbol = "kg/dm<sup>3</sup>", utype = "density", scale = 1000, default = "lb/cuft", link = "Density", }, ["kg/L"] = { name1 = "kilogram per litre", name1_us = "kilogram per liter", name2 = "kilograms per litre", name2_us = "kilograms per liter", symbol = "kg/L", utype = "density", scale = 1000, default = "lb/USgal", link = "Density", }, ["kg/l"] = { name1 = "kilogram per litre", name1_us = "kilogram per liter", name2 = "kilograms per litre", name2_us = "kilograms per liter", symbol = "kg/l", utype = "density", scale = 1000, default = "lb/USgal", link = "Density", }, ["kg/m3"] = { name1 = "kilogram per cubic metre", name1_us = "kilogram per cubic meter", name2 = "kilograms per cubic metre", name2_us = "kilograms per cubic meter", symbol = "kg/m<sup>3</sup>", utype = "density", scale = 1, default = "lb/cuyd", link = "Density", }, ["lb/cuft"] = { name1 = "pound per cubic foot", name2 = "pounds per cubic foot", symbol = "lb/cu&nbsp;ft", utype = "density", scale = 16.018463373960142, default = "g/cm3", link = "Density", }, ["lb/cuin"] = { name1 = "pound per cubic inch", name2 = "pounds per cubic inch", symbol = "lb/cu&nbsp;in", utype = "density", scale = 27679.904710203122, default = "g/cm3", link = "Density", }, ["lb/cuyd"] = { name1 = "pound per cubic yard", name2 = "pounds per cubic yard", symbol = "lb/cu&nbsp;yd", utype = "density", scale = 0.5932764212577829, default = "kg/m3", link = "Density", }, ["lb/impgal"] = { name1 = "pound per imperial gallon", name2 = "pounds per imperial gallon", symbol = "lb/imp&nbsp;gal", utype = "density", scale = 99.776372663101697, default = "kg/L", link = "Density", }, ["lb/in3"] = { name1 = "pound per cubic inch", name2 = "pounds per cubic inch", symbol = "lb/cu&thinsp;in", utype = "density", scale = 27679.904710203122, default = "g/cm3", link = "Density", }, ["lb/U.S.gal"] = { name1 = "pound per U.S. gallon", name2 = "pounds per U.S. gallon", symbol = "lb/U.S.&nbsp;gal", utype = "density", scale = 119.82642731689663, default = "kg/L", link = "Density", }, ["lb/USbu"] = { name1 = "pound per US bushel", name2 = "pounds per US bushel", symbol = "lb/US&nbsp;bu", utype = "density", scale = 12.871859780974471, default = "kg/m3", link = "Bushel", }, ["lb/USgal"] = { name1 = "pound per US gallon", name2 = "pounds per US gallon", symbol = "lb/US&nbsp;gal", utype = "density", scale = 119.82642731689663, default = "kg/L", link = "Density", }, ["lbm/cuin"] = { name1 = "pound mass per cubic inch", name2 = "pounds mass per cubic inch", symbol = "lbm/cu&thinsp;in", utype = "density", scale = 27679.904710203122, default = "g/cm3", link = "Density", }, ["mg/L"] = { name1 = "milligram per litre", name1_us = "milligram per liter", name2 = "milligrams per litre", name2_us = "milligrams per liter", symbol = "mg/L", utype = "density", scale = 0.001, default = "lb/cuin", link = "Density", }, ["oz/cuin"] = { name1 = "ounce per cubic inch", name2 = "ounces per cubic inch", symbol = "oz/cu&nbsp;in", utype = "density", scale = 1729.9940443876951, default = "g/cm3", link = "Density", }, ["g/cm3"] = { per = { "g", "cm3" }, utype = "density", default = "lb/cuin", }, ["g/m3"] = { per = { "g", "m3" }, utype = "density", default = "lb/cuyd", link = "Density", }, ["Mg/m3"] = { per = { "Mg", "m3" }, utype = "density", default = "lb/cuft", }, ["mg/l"] = { per = { "mg", "l" }, utype = "density", default = "oz/cuin", }, ["μg/dL"] = { per = { "μg", "dL" }, utype = "density", default = "lb/cuin", }, ["μg/l"] = { per = { "μg", "l" }, utype = "density", default = "oz/cuin", }, ["lb/ft3"] = { target = "lb/cuft", }, ["lb/yd3"] = { target = "lb/cuyd", }, ["lbm/in3"] = { target = "lbm/cuin", }, ["mcg/dL"] = { target = "μg/dL", }, ["oz/in3"] = { target = "oz/cuin", }, ["ug/dL"] = { target = "μg/dL", }, ["ug/l"] = { target = "μg/l", }, ["B.O.T.U."] = { name1 = "Board of Trade Unit", symbol = "B.O.T.U.", utype = "energy", scale = 3600000, default = "MJ", link = "Watt-hour", }, ["bboe"] = { name1 = "barrel of oil equivalent", name2 = "barrels of oil equivalent", symbol = "bboe", utype = "energy", scale = 6117863200, default = "GJ", }, ["BOE"] = { name1 = "barrel of oil equivalent", name2 = "barrels of oil equivalent", symbol = "BOE", utype = "energy", scale = 6117863200, default = "GJ", }, ["BTU"] = { name1 = "British thermal unit", symbol = "BTU", utype = "energy", scale = 1055.05585262, default = "kJ", }, ["Btu"] = { name1 = "British thermal unit", symbol = "Btu", utype = "energy", scale = 1055.05585262, default = "kJ", }, ["BTU-39F"] = { name1 = "British thermal unit (39°F)", name2 = "British thermal units (39°F)", symbol = "BTU<sub>39°F</sub>", utype = "energy", scale = 1059.67, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["Btu-39F"] = { name1 = "British thermal unit (39°F)", name2 = "British thermal units (39°F)", symbol = "Btu<sub>39°F</sub>", utype = "energy", scale = 1059.67, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["BTU-59F"] = { name1 = "British thermal unit (59°F)", name2 = "British thermal units (59°F)", symbol = "BTU<sub>59°F</sub>", utype = "energy", scale = 1054.804, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["Btu-59F"] = { name1 = "British thermal unit (59°F)", name2 = "British thermal units (59°F)", symbol = "Btu<sub>59°F</sub>", utype = "energy", scale = 1054.804, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["BTU-60F"] = { name1 = "British thermal unit (60°F)", name2 = "British thermal units (60°F)", symbol = "BTU<sub>60°F</sub>", utype = "energy", scale = 1054.68, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["Btu-60F"] = { name1 = "British thermal unit (60°F)", name2 = "British thermal units (60°F)", symbol = "Btu<sub>60°F</sub>", utype = "energy", scale = 1054.68, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["BTU-63F"] = { name1 = "British thermal unit (63°F)", name2 = "British thermal units (63°F)", symbol = "BTU<sub>63°F</sub>", utype = "energy", scale = 1054.6, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["Btu-63F"] = { name1 = "British thermal unit (63°F)", name2 = "British thermal units (63°F)", symbol = "Btu<sub>63°F</sub>", utype = "energy", scale = 1054.6, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["BTU-ISO"] = { name1 = "British thermal unit (ISO)", name2 = "British thermal units (ISO)", symbol = "BTU<sub>ISO</sub>", utype = "energy", scale = 1055.056, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["Btu-ISO"] = { target = "BTU-ISO", }, ["BTU-IT"] = { name1 = "British thermal unit (IT)", name2 = "British thermal units (IT)", symbol = "BTU<sub>IT</sub>", utype = "energy", scale = 1055.05585262, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["Btu-IT"] = { name1 = "British thermal unit (IT)", name2 = "British thermal units (IT)", symbol = "Btu<sub>IT</sub>", utype = "energy", scale = 1055.05585262, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["BTU-mean"] = { name1 = "British thermal unit (mean)", name2 = "British thermal units (mean)", symbol = "BTU<sub>mean</sub>", utype = "energy", scale = 1055.87, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["Btu-mean"] = { name1 = "British thermal unit (mean)", name2 = "British thermal units (mean)", symbol = "Btu<sub>mean</sub>", utype = "energy", scale = 1055.87, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["BTU-th"] = { name1 = "British thermal unit (thermochemical)", name2 = "British thermal units (thermochemical)", symbol = "BTU<sub>th</sub>", utype = "energy", scale = 1054.35026444, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["Btu-th"] = { name1 = "British thermal unit (thermochemical)", name2 = "British thermal units (thermochemical)", symbol = "Btu<sub>th</sub>", utype = "energy", scale = 1054.35026444, default = "kJ", link = "British thermal unit", }, ["Cal"] = { name1 = "calorie", symbol = "Cal", utype = "energy", scale = 4184, default = "kJ", }, ["cal"] = { name1 = "calorie", symbol = "cal", utype = "energy", scale = 4.184, default = "J", }, ["Cal-15"] = { name1 = "Calorie (15°C)", name2 = "Calories (15°C)", symbol = "Cal<sub>15</sub>", utype = "energy", scale = 4185.8, default = "kJ", link = "Calorie", }, ["cal-15"] = { name1 = "calorie (15°C)", name2 = "calories (15°C)", symbol = "cal<sub>15</sub>", utype = "energy", scale = 4.1858, default = "J", link = "Calorie", }, ["Cal-IT"] = { name1 = "Calorie (International Steam Table)", name2 = "Calories (International Steam Table)", symbol = "Cal<sub>IT</sub>", utype = "energy", scale = 4186.8, default = "kJ", link = "Calorie", }, ["cal-IT"] = { name1 = "calorie (International Steam Table)", name2 = "calories (International Steam Table)", symbol = "cal<sub>IT</sub>", utype = "energy", scale = 4.1868, default = "J", link = "Calorie", }, ["Cal-th"] = { name1 = "Calorie (thermochemical)", name2 = "Calories (thermochemical)", symbol = "Cal<sub>th</sub>", utype = "energy", scale = 4184, default = "kJ", link = "Calorie", }, ["cal-th"] = { name1 = "calorie (thermochemical)", name2 = "calories (thermochemical)", symbol = "cal<sub>th</sub>", utype = "energy", scale = 4.184, default = "J", link = "Calorie", }, ["ccatm"] = { name1 = "cubic centimetre-atmosphere", name1_us = "cubic centimeter-atmosphere", symbol = "cc⋅atm", utype = "energy", scale = 0.101325, default = "mJ", link = "Atmosphere (unit)", }, ["CHU-IT"] = { name1 = "Celsius heat unit (International Table)", name2 = "Celsius heat units (International Table)", symbol = "CHU<sub>IT</sub>", utype = "energy", scale = 1899.100534716, default = "kJ", link = "Conversion of units#Energy", }, ["cm3atm"] = { name1 = "cubic centimetre-atmosphere", name1_us = "cubic centimeter-atmosphere", symbol = "cm<sup>3</sup>⋅atm", utype = "energy", scale = 0.101325, default = "mJ", link = "Atmosphere (unit)", }, ["cufootatm"] = { name1 = "cubic foot of atmosphere", name2 = "cubic foot of atmosphere", symbol = "cu&nbsp;ft&nbsp;atm", utype = "energy", scale = 2869.2044809344, default = "kJ", link = "Atmosphere (unit)", }, ["cufootnaturalgas"] = { name1 = "cubic foot of natural gas", name2 = "cubic foot of natural gas", symbol = "cuftnaturalgas", usename = 1, utype = "energy", scale = 1055055.85262, default = "MJ", link = "Conversion of units#Energy", }, ["cuftatm"] = { name1 = "cubic foot of atmosphere", name2 = "cubic feet of atmosphere", symbol = "cu&nbsp;ft&nbsp;atm", utype = "energy", scale = 2869.2044809344, default = "kJ", link = "Atmosphere (unit)", }, ["cuftnaturalgas"] = { name1 = "cubic foot of natural gas", name2 = "cubic feet of natural gas", symbol = "cuftnaturalgas", usename = 1, utype = "energy", scale = 1055055.85262, default = "MJ", link = "Conversion of units#Energy", }, ["cuydatm"] = { name1 = "cubic yard of atmosphere", name2 = "cubic yards of atmosphere", symbol = "cu&nbsp;yd&nbsp;atm", utype = "energy", scale = 77468.5209852288, default = "kJ", link = "Atmosphere (unit)", }, ["Eh"] = { name1 = "Hartree", symbol = "''E''<sub>h</sub>", utype = "energy", scale = 4.35974417e-18, default = "eV", }, ["erg"] = { symbol = "erg", utype = "energy", scale = 0.0000001, default = "μJ", }, ["eV"] = { name1 = "electronvolt", symbol = "eV", utype = "energy", scale = 1.602176487e-19, default = "aJ", }, ["feV"] = { name1 = "femtoelectronvolt", symbol = "feV", utype = "energy", scale = 1.602176487e-34, default = "yJ", link = "Electronvolt", }, ["foe"] = { symbol = "foe", utype = "energy", scale = 1e44, default = "YJ", link = "Foe (unit)", }, ["ftlb"] = { name1 = "foot-pound", symbol = "ft⋅lb", utype = "energy", alttype = "torque", scale = 1.3558179483314004, default = "J", link = "Foot-pound (energy)", }, ["ftlb-f"] = { name1 = "foot-pound force", name2 = "foot-pounds force", symbol = "ft⋅lb<sub>f</sub>", utype = "energy", alttype = "torque", scale = 1.3558179483314004, default = "J", link = "Foot-pound (energy)", }, ["ftlbf"] = { name1 = "foot-pound force", name2 = "foot-pounds force", symbol = "ft⋅lbf", utype = "energy", alttype = "torque", scale = 1.3558179483314004, default = "J", link = "Foot-pound (energy)", }, ["ftpdl"] = { name1 = "foot-poundal", symbol = "ft⋅pdl", utype = "energy", scale = 0.0421401100938048, default = "J", }, ["GeV"] = { name1 = "gigaelectronvolt", symbol = "GeV", utype = "energy", scale = 1.602176487e-10, default = "nJ", link = "Electronvolt", }, ["GLatm"] = { name1 = "gigalitre-atmosphere", name1_us = "gigaliter-atmosphere", symbol = "GL⋅atm", utype = "energy", scale = 101325000000, default = "GJ", link = "Atmosphere (unit)", }, ["Glatm"] = { name1 = "gigalitre-atmosphere", name1_us = "gigaliter-atmosphere", symbol = "Gl⋅atm", utype = "energy", scale = 101325000000, default = "GJ", link = "Atmosphere (unit)", }, ["gTNT"] = { name2 = "grams of TNT", symbol = "gram of TNT", usename = 1, utype = "energy", scale = 4184, default = "kJ", link = "TNT equivalent", }, ["Gtoe"] = { name1 = "gigatonne of oil equivalent", name2 = "gigatonnes of oil equivalent", symbol = "Gtoe", utype = "energy", scale = 4.1868e19, default = "EJ", link = "Tonne of oil equivalent", }, ["GtonTNT"] = { name2 = "gigatons of TNT", symbol = "gigaton of TNT", usename = 1, utype = "energy", scale = 4.184e18, default = "EJ", link = "TNT equivalent", }, ["GtTNT"] = { name2 = "gigatonnes of TNT", symbol = "gigatonne of TNT", usename = 1, utype = "energy", scale = 4.184e18, default = "EJ", link = "TNT equivalent", }, ["GW.h"] = { name1 = "gigawatt-hour", symbol = "GW⋅h", utype = "energy", scale = 3.6e12, default = "TJ", link = "Watt-hour", }, ["GWh"] = { name1 = "gigawatt-hour", symbol = "GWh", utype = "energy", scale = 3.6e12, default = "TJ", link = "Watt-hour", }, ["hph"] = { name1 = "horsepower-hour", symbol = "hp⋅h", utype = "energy", scale = 2684519.537696172792, default = "kWh", link = "Horsepower", }, ["impgalatm"] = { name1 = "imperial gallon-atmosphere", symbol = "imp gal⋅atm", utype = "energy", scale = 460.63256925, default = "J", link = "Atmosphere (unit)", }, ["inlb"] = { name1 = "inch-pound", symbol = "in⋅lb", utype = "energy", alttype = "torque", scale = 0.1129848290276167, default = "mJ", link = "Foot-pound (energy)", }, ["inlb-f"] = { name1 = "inch-pound force", name2 = "inch-pounds force", symbol = "in⋅lb<sub>f</sub>", utype = "energy", alttype = "torque", scale = 0.1129848290276167, default = "mJ", link = "Foot-pound (energy)", }, ["inlbf"] = { name1 = "inch-pound force", name2 = "inch-pounds force", symbol = "in⋅lbf", utype = "energy", alttype = "torque", scale = 0.1129848290276167, default = "mJ", link = "Foot-pound (energy)", }, ["inoz-f"] = { name1 = "inch-ounce force", name2 = "inch-ounces force", symbol = "in⋅oz<sub>f</sub>", utype = "energy", alttype = "torque", scale = 0.00706155181422604375, default = "mJ", link = "Foot-pound (energy)", }, ["inozf"] = { name1 = "inch-ounce force", name2 = "inch-ounces force", symbol = "in⋅ozf", utype = "energy", alttype = "torque", scale = 0.00706155181422604375, default = "mJ", link = "Foot-pound (energy)", }, ["J"] = { _name1 = "joule", _symbol = "J", utype = "energy", scale = 1, prefixes = 1, default = "cal", link = "Joule", }, ["kBOE"] = { name1 = "kilo barrel of oil equivalent", name2 = "kilo barrels of oil equivalent", symbol = "kBOE", utype = "energy", scale = 6.1178632e12, default = "TJ", link = "Barrel of oil equivalent", }, ["kcal"] = { name1 = "kilocalorie", symbol = "kcal", utype = "energy", scale = 4184, default = "kJ", link = "Calorie", }, ["kcal-15"] = { name1 = "kilocalorie (15°C)", name2 = "kilocalories (15°C)", symbol = "kcal<sub>15</sub>", utype = "energy", scale = 4185.8, default = "kJ", link = "Calorie", }, ["kcal-IT"] = { name1 = "kilocalorie (International Steam Table)", name2 = "kilocalories (International Steam Table)", symbol = "kcal<sub>IT</sub>", utype = "energy", scale = 4186.8, default = "kJ", link = "Calorie", }, ["kcal-th"] = { name1 = "kilocalorie (thermochemical)", name2 = "kilocalories (thermochemical)", symbol = "kcal<sub>th</sub>", utype = "energy", scale = 4184, default = "kJ", link = "Calorie", }, ["kerg"] = { name1 = "kiloerg", symbol = "kerg", utype = "energy", scale = 0.0001, default = "mJ", link = "Erg", }, ["keV"] = { name1 = "kiloelectronvolt", symbol = "keV", utype = "energy", scale = 1.602176487e-16, default = "fJ", link = "Electronvolt", }, ["kgTNT"] = { name2 = "kilograms of TNT", symbol = "kilogram of TNT", usename = 1, utype = "energy", scale = 4184000, default = "MJ", link = "TNT equivalent", }, ["kLatm"] = { name1 = "kilolitre-atmosphere", name1_us = "kiloliter-atmosphere", symbol = "kL⋅atm", utype = "energy", scale = 101325, default = "kJ", link = "Atmosphere (unit)", }, ["klatm"] = { name1 = "kilolitre-atmosphere", name1_us = "kiloliter-atmosphere", symbol = "kl⋅atm", utype = "energy", scale = 101325, default = "kJ", link = "Atmosphere (unit)", }, ["kt(TNT)"] = { name1 = "kilotonne", name1_us = "kiloton", symbol = "kt", utype = "energy", scale = 4.184e12, default = "TJ", link = "TNT equivalent", }, ["ktoe"] = { name1 = "kilotonne of oil equivalent", name2 = "kilotonnes of oil equivalent", symbol = "ktoe", utype = "energy", scale = 4.1868e13, default = "TJ", link = "Tonne of oil equivalent", }, ["ktonTNT"] = { name1 = "kiloton of TNT", name2 = "kilotons of TNT", symbol = "kt", utype = "energy", scale = 4.184e12, default = "TJ", link = "TNT equivalent", }, ["ktTNT"] = { name2 = "kilotonnes of TNT", symbol = "kilotonne of TNT", usename = 1, utype = "energy", scale = 4.184e12, default = "TJ", link = "TNT equivalent", }, ["kW.h"] = { name1 = "kilowatt-hour", symbol = "kW⋅h", utype = "energy", scale = 3600000, default = "MJ", link = "Watt-hour", }, ["kWh"] = { name1 = "kilowatt-hour", symbol = "kWh", utype = "energy", scale = 3600000, default = "MJ", link = "Watt-hour", }, ["Latm"] = { name1 = "litre-atmosphere", name1_us = "liter-atmosphere", symbol = "L⋅atm", utype = "energy", scale = 101.325, default = "J", link = "Atmosphere (unit)", }, ["latm"] = { name1 = "litre-atmosphere", name1_us = "liter-atmosphere", symbol = "l⋅atm", utype = "energy", scale = 101.325, default = "J", link = "Atmosphere (unit)", }, ["m3atm"] = { name1 = "cubic metre-atmosphere", name1_us = "cubic meter-atmosphere", symbol = "m<sup>3</sup>⋅atm", utype = "energy", scale = 101325, default = "kJ", link = "Atmosphere (unit)", }, ["Mcal"] = { name1 = "megacalorie", symbol = "Mcal", utype = "energy", scale = 4184000, default = "MJ", link = "Calorie", }, ["mcal"] = { name1 = "millicalorie", symbol = "mcal", utype = "energy", scale = 0.004184, default = "mJ", link = "Calorie", }, ["Mcal-15"] = { name1 = "megacalorie (15°C)", name2 = "megacalories (15°C)", symbol = "Mcal<sub>15</sub>", utype = "energy", scale = 4185800, default = "MJ", link = "Calorie", }, ["mcal-15"] = { name1 = "millicalorie (15°C)", name2 = "millicalories (15°C)", symbol = "mcal<sub>15</sub>", utype = "energy", scale = 0.0041858, default = "mJ", link = "Calorie", }, ["Mcal-IT"] = { name1 = "megacalorie (International Steam Table)", name2 = "megacalories (International Steam Table)", symbol = "Mcal<sub>IT</sub>", utype = "energy", scale = 4186800, default = "MJ", link = "Calorie", }, ["mcal-IT"] = { name1 = "millicalorie (International Steam Table)", name2 = "millicalories (International Steam Table)", symbol = "mcal<sub>IT</sub>", utype = "energy", scale = 0.0041868, default = "mJ", link = "Calorie", }, ["Mcal-th"] = { name1 = "megacalorie (thermochemical)", name2 = "megacalories (thermochemical)", symbol = "Mcal<sub>th</sub>", utype = "energy", scale = 4184000, default = "MJ", link = "Calorie", }, ["mcal-th"] = { name1 = "millicalorie (thermochemical)", name2 = "millicalories (thermochemical)", symbol = "mcal<sub>th</sub>", utype = "energy", scale = 0.004184, default = "mJ", link = "Calorie", }, ["Merg"] = { name1 = "megaerg", symbol = "Merg", utype = "energy", scale = 0.1, default = "J", link = "Erg", }, ["merg"] = { name1 = "millierg", symbol = "merg", utype = "energy", scale = 0.0000000001, default = "μJ", link = "Erg", }, ["MeV"] = { name1 = "megaelectronvolt", symbol = "MeV", utype = "energy", scale = 1.602176487e-13, default = "pJ", link = "Electronvolt", }, ["meV"] = { name1 = "millielectronvolt", symbol = "meV", utype = "energy", scale = 1.602176487e-22, default = "zJ", link = "Electronvolt", }, ["MLatm"] = { name1 = "megalitre-atmosphere", name1_us = "megaliter-atmosphere", symbol = "ML⋅atm", utype = "energy", scale = 101325000, default = "MJ", link = "Atmosphere (unit)", }, ["Mlatm"] = { name1 = "megalitre-atmosphere", name1_us = "megaliter-atmosphere", symbol = "Ml⋅atm", utype = "energy", scale = 101325000, default = "MJ", link = "Atmosphere (unit)", }, ["mLatm"] = { name1 = "millilitre-atmosphere", name1_us = "milliliter-atmosphere", symbol = "L⋅atm", utype = "energy", scale = 0.101325, default = "mJ", link = "Atmosphere (unit)", }, ["mlatm"] = { name1 = "millilitre-atmosphere", name1_us = "milliliter-atmosphere", symbol = "l⋅atm", utype = "energy", scale = 0.101325, default = "mJ", link = "Atmosphere (unit)", }, ["MMBtu"] = { name1 = "million British thermal units", name2 = "million British thermal units", symbol = "MMBtu", utype = "energy", scale = 1055055852.62, default = "GJ", link = "British thermal unit", }, ["Mt(TNT)"] = { name1 = "megatonne", name1_us = "megaton", symbol = "Mt", utype = "energy", scale = 4.184e15, default = "PJ", link = "TNT equivalent", }, ["Mtoe"] = { name1 = "megatonne of oil equivalent", name2 = "megatonnes of oil equivalent", symbol = "Mtoe", utype = "energy", scale = 4.1868e16, default = "PJ", link = "Tonne of oil equivalent", }, ["MtonTNT"] = { name1 = "megaton of TNT", name2 = "megatons of TNT", symbol = "Mt", utype = "energy", scale = 4.184e15, default = "PJ", link = "TNT equivalent", }, ["mtonTNT"] = { name2 = "millitons of TNT", symbol = "milliton of TNT", usename = 1, utype = "energy", scale = 4184000, default = "MJ", link = "TNT equivalent", }, ["MtTNT"] = { name2 = "megatonnes of TNT", symbol = "megatonne of TNT", usename = 1, utype = "energy", scale = 4.184e15, default = "PJ", link = "TNT equivalent", }, ["mtTNT"] = { name2 = "millitonnes of TNT", symbol = "millitonne of TNT", usename = 1, utype = "energy", scale = 4184000, default = "MJ", link = "TNT equivalent", }, ["MW.h"] = { name1 = "megawatt-hour", symbol = "MW⋅h", utype = "energy", scale = 3600000000, default = "GJ", link = "Watt-hour", }, ["mW.h"] = { name1 = "milliwatt-hour", symbol = "mW⋅h", utype = "energy", scale = 3.6, default = "J", link = "Watt-hour", }, ["MWh"] = { name1 = "megawatt-hour", symbol = "MWh", utype = "energy", scale = 3600000000, default = "GJ", link = "Watt-hour", }, ["mWh"] = { name1 = "milliwatt-hour", symbol = "mWh", utype = "energy", scale = 3.6, default = "J", link = "Watt-hour", }, ["neV"] = { name1 = "nanoelectronvolt", symbol = "neV", utype = "energy", scale = 1.602176487e-28, default = "yJ", link = "Electronvolt", }, ["PeV"] = { name1 = "petaelectronvolt", symbol = "PeV", utype = "energy", scale = 0.0001602176487, default = "mJ", link = "Electronvolt", }, ["peV"] = { name1 = "picoelectronvolt", symbol = "peV", utype = "energy", scale = 1.602176487e-31, default = "yJ", link = "Electronvolt", }, ["PSh"] = { name1 = "Pferdestärkenstunde", symbol = "PSh", utype = "energy", scale = 2647795.5, default = "kWh", }, ["quad"] = { name1 = "quadrillion British thermal units", name2 = "quadrillion British thermal units", symbol = "quad", utype = "energy", scale = 1.054804e18, default = "EJ", link = "Quad (unit)", }, ["Ry"] = { name1 = "rydberg", symbol = "Ry", utype = "energy", scale = 2.1798741e-18, default = "eV", link = "Rydberg constant", }, ["scc"] = { name1 = "standard cubic centimetre", name1_us = "standard cubic centimeter", symbol = "scc", utype = "energy", scale = 0.101325, default = "mJ", link = "Atmosphere (unit)", }, ["scf"] = { name1 = "standard cubic foot", name2 = "standard cubic feet", symbol = "scf", utype = "energy", scale = 2869.2044809344, default = "kJ", link = "Atmosphere (unit)", }, ["scfoot"] = { name1 = "standard cubic foot", name2 = "standard cubic foot", symbol = "scf", utype = "energy", scale = 2869.2044809344, default = "kJ", link = "Atmosphere (unit)", }, ["scy"] = { name1 = "standard cubic yard", symbol = "scy", utype = "energy", scale = 77468.5209852288, default = "kJ", link = "Atmosphere (unit)", }, ["sl"] = { name1 = "standard litre", name1_us = "standard liter", symbol = "sl", utype = "energy", scale = 101.325, default = "J", link = "Atmosphere (unit)", }, ["t(TNT)"] = { name1 = "tonne", name1_us = "ton", symbol = "t", utype = "energy", scale = 4184000000, default = "GJ", link = "TNT equivalent", }, ["TeV"] = { name1 = "teraelectronvolt", symbol = "TeV", utype = "energy", scale = 1.602176487e-7, default = "μJ", link = "Electronvolt", }, ["th"] = { name1 = "thermie", symbol = "th", utype = "energy", scale = 4186800, default = "MJ", link = "Conversion of units#Energy", }, ["thm-EC"] = { name1 = "therm (EC)", name2 = "therms (EC)", symbol = "thm (EC)", utype = "energy", scale = 105506000, default = "MJ", link = "Therm", }, ["thm-UK"] = { name1 = "therm (UK)", name2 = "therms (UK)", symbol = "thm (UK)", utype = "energy", scale = 105505585.257348, default = "MJ", link = "Therm", }, ["thm-US"] = { name1 = "therm (US)", name1_us = "therm (U.S.)", name2 = "therms (US)", name2_us = "therms (U.S.)", symbol = "thm (US)", sym_us = "thm (U.S.)", utype = "energy", scale = 105480400, default = "MJ", link = "Therm", }, ["toe"] = { name1 = "tonne of oil equivalent", name2 = "tonnes of oil equivalent", symbol = "toe", utype = "energy", scale = 41868000000, default = "GJ", }, ["tonTNT"] = { name2 = "tons of TNT", symbol = "ton of TNT", usename = 1, utype = "energy", scale = 4184000000, default = "GJ", link = "TNT equivalent", }, ["tTNT"] = { name2 = "tonnes of TNT", symbol = "tonne of TNT", usename = 1, utype = "energy", scale = 4184000000, default = "GJ", link = "TNT equivalent", }, ["TtonTNT"] = { name2 = "teratons of TNT", symbol = "teraton of TNT", usename = 1, utype = "energy", scale = 4.184e21, default = "ZJ", link = "TNT equivalent", }, ["TtTNT"] = { name2 = "teratonnes of TNT", symbol = "teratonne of TNT", usename = 1, utype = "energy", scale = 4.184e21, default = "ZJ", link = "TNT equivalent", }, ["TW.h"] = { name1 = "terawatt-hour", symbol = "TW⋅h", utype = "energy", scale = 3.6e15, default = "PJ", link = "Watt-hour", }, ["TWh"] = { name1 = "terawatt-hour", symbol = "TWh", utype = "energy", scale = 3.6e15, default = "PJ", link = "Watt-hour", }, ["USgalatm"] = { name1 = "US gallon-atmosphere", name1_us = "U.S. gallon-atmosphere", symbol = "US&nbsp;gal⋅atm", sym_us = "U.S.&nbsp;gal⋅atm", utype = "energy", scale = 383.5568490138, default = "J", link = "Atmosphere (unit)", }, ["W.h"] = { name1 = "watt-hour", symbol = "W⋅h", utype = "energy", scale = 3600, default = "kJ", }, ["Wh"] = { name1 = "watt-hour", symbol = "Wh", utype = "energy", scale = 3600, default = "kJ", }, ["μerg"] = { name1 = "microerg", symbol = "μerg", utype = "energy", scale = 1e-13, default = "nJ", link = "Erg", }, ["μeV"] = { name1 = "microelectronvolt", symbol = "μeV", utype = "energy", scale = 1.602176487e-25, default = "yJ", link = "Electronvolt", }, ["μW.h"] = { name1 = "microwatt-hour", symbol = "μW⋅h", utype = "energy", scale = 0.0036, default = "mJ", link = "Watt-hour", }, ["μWh"] = { name1 = "microwatt-hour", symbol = "μWh", utype = "energy", scale = 0.0036, default = "mJ", link = "Watt-hour", }, ["-kW.h"] = { target = "kW.h", link = "Kilowatt hour", }, ["btu"] = { target = "BTU", }, ["Calorie"] = { target = "Cal", }, ["ft.lbf"] = { target = "ftlbf", }, ["ft·lbf"] = { target = "ftlbf", }, ["g-cal-15"] = { target = "cal-15", }, ["g-cal-IT"] = { target = "cal-IT", }, ["g-cal-th"] = { target = "cal-th", }, ["g-kcal-15"] = { target = "kcal-15", }, ["g-kcal-IT"] = { target = "kcal-IT", }, ["g-kcal-th"] = { target = "kcal-th", }, ["g-Mcal-15"] = { target = "Mcal-15", }, ["g-mcal-15"] = { target = "mcal-15", }, ["g-Mcal-IT"] = { target = "Mcal-IT", }, ["g-mcal-IT"] = { target = "mcal-IT", }, ["g-Mcal-th"] = { target = "Mcal-th", }, ["g-mcal-th"] = { target = "mcal-th", }, ["GW-h"] = { target = "GW.h", }, ["GW·h"] = { target = "GW.h", }, ["Hartree"] = { target = "Eh", }, ["hp.h"] = { target = "hph", }, ["in.lb-f"] = { target = "inlb-f", }, ["in.lbf"] = { target = "inlbf", }, ["in.oz-f"] = { target = "inoz-f", }, ["in.ozf"] = { target = "inozf", }, ["kbboe"] = { target = "kBOE", symbol = "kbboe", }, ["kg-cal-15"] = { target = "Cal-15", }, ["kg-cal-IT"] = { target = "Cal-IT", }, ["kg-cal-th"] = { target = "Cal-th", }, ["kW-h"] = { target = "kW.h", }, ["kW·h"] = { target = "kW.h", }, ["MW-h"] = { target = "MW.h", }, ["mW-h"] = { target = "mW.h", }, ["MW·h"] = { target = "MW.h", }, ["TW-h"] = { target = "TW.h", }, ["U.S.galatm"] = { target = "USgalatm", sp_us = true, }, ["uerg"] = { target = "μerg", }, ["ueV"] = { target = "μeV", }, ["usgalatm"] = { target = "USgalatm", }, ["uW-h"] = { target = "μW.h", }, ["uW.h"] = { target = "μW.h", }, ["uWh"] = { target = "μWh", }, ["W-h"] = { target = "W.h", }, ["eVpar"] = { _name1 = "electronvolt", _symbol = "eV", utype = "energy per chemical amount", scale = 96485.329522144166, prefixes = 1, default = "kcal/mol", link = "Electronvolt", }, ["kcal/mol"] = { per = { "kcal", "mol" }, utype = "energy per chemical amount", default = "kJ/mol", link = "Kilocalorie per mole", }, ["kJ/mol"] = { per = { "kJ", "mol" }, utype = "energy per chemical amount", default = "kcal/mol", link = "Joule per mole", }, ["kWh/100 km"] = { name1 = "kilowatt-hour per 100 kilometres", name1_us = "kilowatt-hour per 100 kilometers", name2 = "kilowatt-hours per 100 kilometres", name2_us = "kilowatt-hours per 100 kilometers", symbol = "kW⋅h/100&nbsp;km", utype = "energy per unit length", scale = 36, default = "MJ/km kWh/mi", link = "Watt-hour", }, ["kWh/100 mi"] = { name1 = "kilowatt-hour per 100 miles", name2 = "kilowatt-hours per 100 miles", symbol = "kW⋅h/100&nbsp;mi", utype = "energy per unit length", scale = 22.3694, default = "mpge", link = "Miles per gallon gasoline equivalent", }, ["MJ/100 km"] = { name1 = "megajoule per 100 kilometres", name1_us = "megajoule per 100 kilometers", name2 = "megajoules per 100 kilometres", name2_us = "megajoules per 100 kilometers", symbol = "MJ/100&nbsp;km", utype = "energy per unit length", scale = 10, default = "BTU/mi", link = "British thermal unit", }, ["mpge"] = { name1 = "mile per gallon gasoline equivalent", name2 = "miles per gallon gasoline equivalent", symbol = "mpg&#8209;e", utype = "energy per unit length", scale = 13e-6, invert = -1, iscomplex= true, default = "kWh/100 mi", link = "Miles per gallon gasoline equivalent", }, ["BTU/mi"] = { per = { "BTU", "mi" }, utype = "energy per unit length", default = "v > 1525 ! M ! k ! J/km", }, ["kJ/km"] = { per = { "kJ", "km" }, utype = "energy per unit length", default = "BTU/mi", }, ["kWh/km"] = { per = { "-kW.h", "km" }, utype = "energy per unit length", default = "MJ/km kWh/mi", }, ["kWh/mi"] = { per = { "-kW.h", "mi" }, utype = "energy per unit length", default = "kWh/km MJ/km", }, ["MJ/km"] = { per = { "MJ", "km" }, utype = "energy per unit length", default = "BTU/mi", }, ["mpg-e"] = { target = "mpge", }, ["BTU/lb"] = { name1 = "British thermal unit per pound", name2 = "British thermal units per pound", symbol = "BTU/lb", utype = "energy per unit mass", scale = 429.92261414790346, default = "kJ/kg", link = "British thermal unit", }, ["cal/g"] = { name1 = "calorie per gram", name2 = "calories per gram", symbol = "cal/g", utype = "energy per unit mass", scale = 4184, default = "J/g", }, ["GJ/kg"] = { name1 = "gigajoule per kilogram", name2 = "gigajoules per kilogram", symbol = "GJ/kg", utype = "energy per unit mass", scale = 1e9, default = "ktTNT/t", link = "Specific energy", }, ["J/g"] = { name1 = "joule per gram", name2 = "joules per gram", symbol = "J/g", utype = "energy per unit mass", scale = 1000, default = "kcal/g", link = "Specific energy", }, ["kcal/g"] = { name1 = "kilocalorie per gram", name2 = "kilocalories per gram", symbol = "kcal/g", utype = "energy per unit mass", scale = 4184000, default = "kJ/g", }, ["kJ/g"] = { name1 = "kilojoule per gram", name2 = "kilojoules per gram", symbol = "kJ/g", utype = "energy per unit mass", scale = 1000000, default = "kcal/g", link = "Specific energy", }, ["kJ/kg"] = { name1 = "kilojoule per kilogram", name2 = "kilojoules per kilogram", symbol = "kJ/kg", utype = "energy per unit mass", scale = 1000, default = "BTU/lb", link = "Specific energy", }, ["ktonTNT/MT"] = { name2 = "kilotons of TNT per metric ton", symbol = "kiloton of TNT per metric ton", usename = 1, utype = "energy per unit mass", scale = 4184000000, default = "GJ/kg", link = "TNT equivalent", }, ["ktTNT/t"] = { name2 = "kilotonnes of TNT per tonne", symbol = "kilotonne of TNT per tonne", usename = 1, utype = "energy per unit mass", scale = 4184000000, default = "GJ/kg", link = "TNT equivalent", }, ["MtonTNT/MT"] = { name2 = "megatons of TNT per metric ton", symbol = "megaton of TNT per metric ton", usename = 1, utype = "energy per unit mass", scale = 4.184e12, default = "TJ/kg", link = "TNT equivalent", }, ["MtTNT/MT"] = { name2 = "megatonnes of TNT per tonne", symbol = "megatonne of TNT per tonne", usename = 1, utype = "energy per unit mass", scale = 4.184e12, default = "TJ/kg", link = "TNT equivalent", }, ["TJ/kg"] = { name1 = "terajoule per kilogram", name2 = "terajoules per kilogram", symbol = "TJ/kg", utype = "energy per unit mass", scale = 1e12, default = "MtTNT/MT", link = "Specific energy", }, ["Cal/g"] = { per = { "Cal", "g" }, utype = "energy per unit mass", default = "kJ/g", }, ["BTU/cuft"] = { per = { "BTU", "cuft" }, utype = "energy per unit volume", default = "kJ/L", }, ["Cal/12USoz(mL)serve"] = { per = { "Cal", "-12USoz(mL)serve" }, utype = "energy per unit volume", default = "kJ/L", }, ["Cal/12USoz(ml)serve"] = { per = { "Cal", "-12USoz(ml)serve" }, utype = "energy per unit volume", default = "kJ/l", }, ["Cal/12USozserve"] = { per = { "Cal", "-12USozserve" }, utype = "energy per unit volume", default = "kJ/L", }, ["Cal/USoz"] = { per = { "Cal", "USoz" }, utype = "energy per unit volume", default = "kJ/ml", }, ["kJ/L"] = { per = { "kJ", "L" }, utype = "energy per unit volume", default = "BTU/cuft", }, ["kJ/l"] = { per = { "kJ", "l" }, utype = "energy per unit volume", default = "BTU/cuft", }, ["kJ/ml"] = { per = { "kJ", "ml" }, utype = "energy per unit volume", default = "Cal/USoz", }, ["MJ/m3"] = { per = { "MJ", "m3" }, utype = "energy per unit volume", default = "BTU/cuft", }, ["Sv"] = { _name1 = "sievert", _symbol = "Sv", utype = "equivalent radiation dose", scale = 1, prefixes = 1, default = "rem", link = "Sievert", }, ["rem"] = { _name1 = "rem", _symbol = "rem", utype = "equivalent radiation dose", scale = 0.01, prefixes = 1, default = "Sv", link = "Roentgen equivalent man", }, ["g/km"] = { name1 = "gram per kilometre", name1_us = "gram per kilometer", name2 = "grams per kilometre", name2_us = "grams per kilometer", symbol = "g/km", utype = "exhaust emission", scale = 1e-6, default = "oz/mi", link = "Exhaust gas", }, ["g/mi"] = { name1 = "gram per mile", name2 = "grams per mile", symbol = "g/mi", utype = "exhaust emission", scale = 6.2137119223733397e-7, default = "g/km", link = "Exhaust gas", }, ["gCO2/km"] = { name1 = "gram of CO<sub>2</sub> per kilometre", name1_us = "gram of CO<sub>2</sub> per kilometer", name2 = "grams of CO<sub>2</sub> per kilometre", name2_us = "grams of CO<sub>2</sub> per kilometer", symbol = "g(CO<sub>2</sub>)/km", utype = "exhaust emission", scale = 1e-6, default = "ozCO2/mi", link = "Exhaust gas", }, ["gCO2/mi"] = { name1 = "gram of CO<sub>2</sub> per mile", name2 = "grams of CO<sub>2</sub> per mile", symbol = "g(CO<sub>2</sub>)/mi", utype = "exhaust emission", scale = 6.2137119223733397e-7, default = "gCO2/km", link = "Exhaust gas", }, ["kg/km"] = { name1 = "kilogram per kilometre", name1_us = "kilogram per kilometer", name2 = "kilograms per kilometre", name2_us = "kilograms per kilometer", symbol = "kg/km", utype = "exhaust emission", scale = 0.001, default = "lb/mi", link = "Exhaust gas", }, ["kgCO2/km"] = { name1 = "kilogram of CO<sub>2</sub> per kilometre", name1_us = "kilogram of CO<sub>2</sub> per kilometer", name2 = "kilograms of CO<sub>2</sub> per kilometre", name2_us = "kilograms of CO<sub>2</sub> per kilometer", symbol = "kg(CO<sub>2</sub>)/km", utype = "exhaust emission", scale = 0.001, default = "lbCO2/mi", link = "Exhaust gas", }, ["lb/mi"] = { name1 = "pound per mile", name2 = "pounds per mile", symbol = "lb/mi", utype = "exhaust emission", scale = 0.00028184923173665794, default = "kg/km", link = "Exhaust gas", }, ["lbCO2/mi"] = { name1 = "pound of CO<sub>2</sub> per mile", name2 = "pounds of CO<sub>2</sub> per mile", symbol = "lb(CO<sub>2</sub>)/mi", utype = "exhaust emission", scale = 0.00028184923173665794, default = "kgCO2/km", link = "Exhaust gas", }, ["oz/mi"] = { name1 = "ounce per mile", name2 = "ounces per mile", symbol = "oz/mi", utype = "exhaust emission", scale = 1.7615576983541121e-5, default = "g/km", link = "Exhaust gas", }, ["ozCO2/mi"] = { name1 = "ounce of CO<sub>2</sub> per mile", name2 = "ounces of CO<sub>2</sub> per mile", symbol = "oz(CO<sub>2</sub>)/mi", utype = "exhaust emission", scale = 1.7615576983541121e-5, default = "gCO2/km", link = "Exhaust gas", }, ["cuft/a"] = { name1 = "cubic foot per annum", name2 = "cubic feet per annum", symbol = "cu&nbsp;ft/a", utype = "flow", scale = 8.9730672142368242e-10, default = "m3/a", link = "Cubic foot per second", }, ["cuft/d"] = { name1 = "cubic foot per day", name2 = "cubic feet per day", symbol = "cu&nbsp;ft/d", utype = "flow", scale = 3.2774128000000003e-7, default = "m3/d", link = "Cubic foot per second", }, ["cuft/h"] = { name1 = "cubic foot per hour", name2 = "cubic feet per hour", symbol = "cu&nbsp;ft/h", utype = "flow", scale = 7.8657907200000004e-6, default = "m3/h", link = "Cubic foot per second", }, ["cuft/min"] = { name1 = "cubic foot per minute", name2 = "cubic feet per minute", symbol = "cu&nbsp;ft/min", utype = "flow", scale = 0.00047194744319999999, default = "m3/min", link = "Cubic foot#cubic foot per second", }, ["cuft/s"] = { name1 = "cubic foot per second", name2 = "cubic feet per second", symbol = "cu&nbsp;ft/s", utype = "flow", scale = 28316846592e-12, default = "m3/s", }, ["cumi/a"] = { name1 = "cubic mile per annum", name2 = "cubic miles per annum", symbol = "cu&nbsp;mi/a", utype = "flow", scale = 132.08171170940057, default = "km3/a", link = "Cubic foot per second", }, ["cuyd/h"] = { name1 = "cubic yard per hour", name2 = "cubic yards per hour", symbol = "cuyd/h", utype = "flow", scale = 0.00021237634944000001, default = "m3/h", link = "Cubic foot per minute", }, ["cuyd/s"] = { name1 = "cubic yard per second", name2 = "cubic yards per second", symbol = "cu&nbsp;yd/s", utype = "flow", scale = 0.76455485798400002, default = "m3/s", }, ["Goilbbl/a"] = { name1 = "billion barrels per year", name2 = "billion barrels per year", symbol = "Gbbl/a", utype = "flow", scale = 5.0380033629933836, default = "v * 1.58987294928 < 10 ! e6 ! e9 ! m3/a", link = "Barrel per day", }, ["impgal/h"] = { name1 = "imperial gallon per hour", name2 = "imperial gallons per hour", symbol = "imp&nbsp;gal/h", utype = "flow", scale = 1.2628027777777779e-6, default = "m3/h", link = "Gallon", }, ["impgal/min"] = { name1 = "imperial gallon per minute", name2 = "imperial gallons per minute", symbol = "imp gal/min", utype = "flow", scale = 7.5768166666666671e-5, default = "m3/s", link = "Gallon", }, ["impgal/s"] = { name1 = "imperial gallon per second", name2 = "imperial gallons per second", symbol = "impgal/s", utype = "flow", scale = 0.00454609, default = "m3/s", link = "Imperial gallons per second", }, ["km3/a"] = { name1 = "cubic kilometre per annum", name1_us = "cubic kilometer per annum", name2 = "cubic kilometres per annum", name2_us = "cubic kilometers per annum", symbol = "km<sup>3</sup>/a", utype = "flow", scale = 31.68808781402895, default = "cumi/a", link = "Cubic metre per second", }, ["km3/d"] = { name1 = "cubic kilometre per day", name1_us = "cubic kilometer per day", name2 = "cubic kilometres per day", name2_us = "cubic kilometers per day", symbol = "km<sup>3</sup>/d", utype = "flow", scale = 11574.074074074075, default = "cuft/d", link = "Cubic metre per second", }, ["koilbbl/a"] = { name1 = "thousand barrels per year", name2 = "thousand barrels per year", symbol = "kbbl/a", utype = "flow", scale = 5.0380033629933841e-6, default = "v * 1.58987294928 < 10 ! ! e3 ! m3/a", link = "Barrel per day", }, ["koilbbl/d"] = { name1 = "thousand barrels per day", name2 = "thousand barrels per day", symbol = "kbbl/d", utype = "flow", scale = 0.0018401307283333335, default = "v * 1.58987294928 < 10 ! ! e3 ! m3/d", link = "Barrel per day", }, ["L/h"] = { name1 = "litre per hour", name1_us = "liter per hour", name2 = "litres per hour", name2_us = "liters per hour", symbol = "L/h", utype = "flow", scale = 2.7777777777777776e-7, default = "impgal/h USgal/h", link = "Cubic metre per second", }, ["L/min"] = { name1 = "litre per minute", name1_us = "liter per minute", name2 = "litres per minute", name2_us = "liters per minute", symbol = "L/min", utype = "flow", scale = 1.6666666666666667e-5, default = "impgal/min USgal/min", link = "Cubic metre per second", }, ["L/s"] = { name1 = "litre per second", name1_us = "liter per second", name2 = "litres per second", name2_us = "liters per second", symbol = "L/s", utype = "flow", scale = 0.001, default = "cuft/s", link = "Cubic metre per second", }, ["m3/a"] = { name1 = "cubic metre per annum", name1_us = "cubic meter per annum", name2 = "cubic metres per annum", name2_us = "cubic meters per annum", symbol = "m<sup>3</sup>/a", utype = "flow", scale = 3.1688087814028947e-8, default = "cuft/a", link = "Cubic metre per second", }, ["m3/d"] = { name1 = "cubic metre per day", name1_us = "cubic meter per day", name2 = "cubic metres per day", name2_us = "cubic meters per day", symbol = "m<sup>3</sup>/d", utype = "flow", scale = 1.1574074074074073e-5, default = "cuft/d", link = "Cubic metre per second", }, ["m3/h"] = { name1 = "cubic metre per hour", name1_us = "cubic meter per hour", name2 = "cubic metres per hour", name2_us = "cubic meters per hour", symbol = "m<sup>3</sup>/h", utype = "flow", scale = 0.00027777777777777778, default = "cuft/h", link = "Cubic metre per second", }, ["m3/min"] = { name1 = "cubic metre per minute", name1_us = "cubic meter per minute", name2 = "cubic metres per minute", name2_us = "cubic meters per minute", symbol = "m<sup>3</sup>/min", utype = "flow", scale = 0.016666666666666666, default = "cuft/min", link = "Cubic metre per second", }, ["m3/s"] = { name1 = "cubic metre per second", name1_us = "cubic meter per second", name2 = "cubic metres per second", name2_us = "cubic meters per second", symbol = "m<sup>3</sup>/s", utype = "flow", scale = 1, default = "cuft/s", }, ["Moilbbl/a"] = { name1 = "million barrels per year", name2 = "million barrels per year", symbol = "Mbbl/a", utype = "flow", scale = 0.0050380033629933837, default = "v * 1.58987294928 < 10 ! e3 ! e6 ! m3/a", link = "Barrel per day", }, ["Moilbbl/d"] = { name1 = "million barrels per day", name2 = "million barrels per day", symbol = "Mbbl/d", utype = "flow", scale = 1.8401307283333335, default = "v * 1.58987294928 < 10 ! e3 ! e6 ! m3/d", link = "Barrel per day", }, ["oilbbl/a"] = { name1 = "barrel per year", name2 = "barrels per year", symbol = "bbl/a", utype = "flow", scale = 5.0380033629933841e-9, default = "m3/a", link = "Barrel per day", }, ["oilbbl/d"] = { name1 = "barrel per day", name2 = "barrels per day", symbol = "bbl/d", utype = "flow", scale = 1.8401307283333336e-6, default = "m3/d", }, ["Toilbbl/a"] = { name1 = "trillion barrels per year", name2 = "trillion barrels per year", symbol = "Tbbl/a", utype = "flow", scale = 5038.0033629933832, default = "v * 1.58987294928 < 10 ! e9 ! e12 ! m3/a", link = "Barrel per day", }, ["U.S.gal/d"] = { name1 = "U.S. gallon per day", name2 = "U.S. gallons per day", symbol = "U.S.&nbsp;gal/d", utype = "flow", scale = 4.3812636388888893e-8, default = "m3/s", customary= 1, }, ["U.S.gal/h"] = { name1 = "gallon per hour", name2 = "gallons per hour", symbol = "gal/h", utype = "flow", scale = 1.0515032733333334e-6, default = "m3/h", link = "Gallon", customary= 2, }, ["U.S.gal/min"] = { name1 = "U.S. gallon per minute", name2 = "U.S. gallons per minute", symbol = "U.S.&nbsp;gal/min", utype = "flow", scale = 6.3090196400000003e-5, default = "m3/s", link = "Gallon", }, ["USgal/a"] = { name1 = "US gallon per year", name2 = "US gallons per year", symbol = "US&nbsp;gal/a", utype = "flow", scale = 1.1995246102365199e-10, default = "m3/s", }, ["USgal/d"] = { name1 = "US gallon per day", name2 = "US gallons per day", symbol = "US&nbsp;gal/d", utype = "flow", scale = 4.3812636388888893e-8, default = "m3/s", }, ["USgal/h"] = { name1 = "gallon per hour", name2 = "gallons per hour", symbol = "gal/h", utype = "flow", scale = 1.0515032733333334e-6, default = "m3/h", link = "Gallon", customary= 1, }, ["USgal/min"] = { name1 = "US gallon per minute", name2 = "US gallons per minute", symbol = "US&nbsp;gal/min", utype = "flow", scale = 6.3090196400000003e-5, default = "m3/s", link = "Gallon", }, ["USgal/s"] = { name1 = "US gallon per second", name1_us = "U.S. gallon per second", name2 = "US gallons per second", name2_us = "U.S. gallons per second", symbol = "USgal/s", utype = "flow", scale = 0.003785411784, default = "m3/s", link = "US gallons per second", }, ["ft3/a"] = { target = "cuft/a", }, ["ft3/d"] = { target = "cuft/d", }, ["ft3/h"] = { target = "cuft/h", }, ["ft3/s"] = { target = "cuft/s", }, ["Gcuft/a"] = { target = "e9cuft/a", }, ["Gcuft/d"] = { target = "e9cuft/d", }, ["kcuft/a"] = { target = "e3cuft/a", }, ["kcuft/d"] = { target = "e3cuft/d", }, ["kcuft/s"] = { target = "e3cuft/s", }, ["Mcuft/a"] = { target = "e6cuft/a", }, ["Mcuft/d"] = { target = "e6cuft/d", }, ["Mcuft/s"] = { target = "e6cuft/s", }, ["m³/s"] = { target = "m3/s", }, ["Tcuft/a"] = { target = "e12cuft/a", }, ["Tcuft/d"] = { target = "e12cuft/d", }, ["u.s.gal/min"] = { target = "U.S.gal/min", }, ["usgal/min"] = { target = "USgal/min", }, ["-LTf"] = { name1 = "long ton-force", name2 = "long tons-force", symbol = "LTf", utype = "force", scale = 9964.01641818352, default = "kN", }, ["-STf"] = { name1 = "short ton-force", name2 = "short tons-force", symbol = "STf", utype = "force", scale = 8896.443230521, default = "kN", }, ["dyn"] = { name1 = "dyne", symbol = "dyn", utype = "force", scale = 0.00001, default = "gr-f", }, ["g-f"] = { name1 = "gram-force", name2 = "grams-force", symbol = "g<sub>f</sub>", utype = "force", scale = 0.00980665, default = "mN oz-f", link = "Kilogram-force", }, ["gf"] = { name1 = "gram-force", name2 = "grams-force", symbol = "gf", utype = "force", scale = 0.00980665, default = "mN ozf", link = "Kilogram-force", }, ["gr-f"] = { name1 = "grain-force", name2 = "grains-force", symbol = "gr<sub>f</sub>", utype = "force", scale = 0.0006354602307515, default = "μN", link = "Pound (force)", }, ["grf"] = { name1 = "grain-force", name2 = "grains-force", symbol = "grf", utype = "force", scale = 0.0006354602307515, default = "μN", link = "Pound (force)", }, ["kdyn"] = { name1 = "kilodyne", symbol = "kdyn", utype = "force", scale = 0.01, default = "oz-f", link = "Dyne", }, ["kg-f"] = { name1 = "kilogram-force", name2 = "kilograms-force", symbol = "kg<sub>f</sub>", utype = "force", scale = 9.80665, default = "N lb-f", }, ["kgf"] = { name1 = "kilogram-force", name2 = "kilograms-force", symbol = "kgf", utype = "force", scale = 9.80665, default = "N lbf", }, ["kp"] = { name1 = "kilopond", symbol = "kp", utype = "force", scale = 9.80665, default = "N lb-f", link = "Kilogram-force", }, ["L/T-f"] = { name1 = "long ton-force", name2 = "long tons-force", symbol = "L/T<sub>f</sub>", utype = "force", scale = 9964.01641818352, default = "kN", }, ["L/Tf"] = { name1 = "long ton-force", name2 = "long tons-force", symbol = "L/Tf", utype = "force", scale = 9964.01641818352, default = "kN", }, ["lb-f"] = { name1 = "pound-force", name2 = "pounds-force", symbol = "lb<sub>f</sub>", utype = "force", scale = 4.4482216152605, default = "N", link = "Pound (force)", }, ["lbf"] = { name1 = "pound-force", name2 = "pounds-force", symbol = "lbf", utype = "force", scale = 4.4482216152605, default = "N", link = "Pound (force)", }, ["lb(f)"] = { name1 = "pound", symbol = "lb", utype = "force", scale = 4.4482216152605, default = "N", link = "Pound (force)", }, ["LT-f"] = { name1 = "long ton-force", name2 = "long tons-force", symbol = "LT<sub>f</sub>", utype = "force", scale = 9964.01641818352, default = "kN", }, ["LTf"] = { name1 = "long ton-force", name2 = "long tons-force", symbol = "LTf", usename = 1, utype = "force", scale = 9964.01641818352, default = "kN", }, ["Mdyn"] = { name1 = "megadyne", symbol = "Mdyn", utype = "force", scale = 10, default = "lb-f", link = "Dyne", }, ["mdyn"] = { name1 = "millidyne", symbol = "mdyn", utype = "force", scale = 0.00000001, default = "gr-f", link = "Dyne", }, ["mg-f"] = { name1 = "milligram-force", name2 = "milligrams-force", symbol = "mg<sub>f</sub>", utype = "force", scale = 0.00000980665, default = "μN gr-f", link = "Kilogram-force", }, ["mgf"] = { name1 = "milligram-force", name2 = "milligrams-force", symbol = "mgf", utype = "force", scale = 0.00000980665, default = "μN grf", link = "Kilogram-force", }, ["Mp"] = { name1 = "megapond", symbol = "Mp", utype = "force", scale = 9806.65, default = "kN LT-f ST-f", link = "Kilogram-force", }, ["mp"] = { name1 = "millipond", symbol = "mp", utype = "force", scale = 0.00000980665, default = "μN gr-f", link = "Kilogram-force", }, ["N"] = { _name1 = "newton", _symbol = "N", utype = "force", scale = 1, prefixes = 1, default = "lb-f", link = "Newton (unit)", }, ["oz-f"] = { name1 = "ounce-force", name2 = "ounces-force", symbol = "oz<sub>f</sub>", utype = "force", scale = 0.2780138203095378125, default = "mN", link = "Pound (force)", }, ["ozf"] = { name1 = "ounce-force", name2 = "ounces-force", symbol = "ozf", utype = "force", scale = 0.2780138203095378125, default = "mN", link = "Pound (force)", }, ["p"] = { name1 = "pond", symbol = "p", utype = "force", scale = 0.00980665, default = "mN oz-f", link = "Kilogram-force", }, ["pdl"] = { name1 = "poundal", symbol = "pdl", utype = "force", scale = 0.138254954376, default = "N", }, ["S/T-f"] = { name1 = "short ton-force", name2 = "short tons-force", symbol = "S/T<sub>f</sub>", utype = "force", scale = 8896.443230521, default = "kN", }, ["S/Tf"] = { name1 = "short ton-force", name2 = "short tons-force", symbol = "S/Tf", utype = "force", scale = 8896.443230521, default = "kN", }, ["ST-f"] = { name1 = "short ton-force", name2 = "short tons-force", symbol = "ST<sub>f</sub>", utype = "force", scale = 8896.443230521, default = "kN", }, ["STf"] = { name1 = "short ton-force", name2 = "short tons-force", symbol = "STf", usename = 1, utype = "force", scale = 8896.443230521, default = "kN", }, ["t-f"] = { name1 = "tonne-force", name2 = "tonnes-force", symbol = "t<sub>f</sub>", utype = "force", scale = 9806.65, default = "kN LT-f ST-f", link = "Ton-force#Tonne-force", }, ["tf"] = { name1 = "tonne-force", name2 = "tonnes-force", symbol = "tf", utype = "force", scale = 9806.65, default = "kN LTf STf", link = "Ton-force#Tonne-force", }, ["dyne"] = { target = "dyn", }, ["newtons"] = { target = "N", }, ["poundal"] = { target = "pdl", }, ["tonne-force"] = { target = "tf", }, ["impgal/mi"] = { per = { "@impgal", "mi" }, utype = "fuel efficiency", invert = 1, iscomplex= true, default = "l/km USgal/mi", }, ["km/L"] = { per = { "km", "L" }, utype = "fuel efficiency", invert = -1, iscomplex= true, default = "mpgimp mpgus", }, ["km/l"] = { per = { "km", "l" }, utype = "fuel efficiency", invert = -1, iscomplex= true, default = "mpgimp mpgus", }, ["L/100 km"] = { per = { "L", "100km" }, utype = "fuel efficiency", invert = 1, iscomplex= true, default = "mpgimp mpgus", symlink = "[[Fuel economy in automobiles#Units of measure|L/100&nbsp;km]]", }, ["l/100 km"] = { per = { "l", "100km" }, utype = "fuel efficiency", invert = 1, iscomplex= true, default = "mpgimp mpgus", symlink = "[[Fuel economy in automobiles#Units of measure|l/100&nbsp;km]]", }, ["L/km"] = { per = { "L", "km" }, utype = "fuel efficiency", invert = 1, iscomplex= true, default = "mpgimp mpgus", }, ["l/km"] = { per = { "l", "km" }, utype = "fuel efficiency", invert = 1, iscomplex= true, default = "mpgimp mpgus", }, ["mi/impqt"] = { per = { "mi", "impqt" }, utype = "fuel efficiency", invert = -1, iscomplex= true, default = "km/L", }, ["mi/U.S.qt"] = { per = { "mi", "U.S.qt" }, utype = "fuel efficiency", invert = -1, iscomplex= true, default = "km/L", }, ["mi/USqt"] = { per = { "mi", "USqt" }, utype = "fuel efficiency", invert = -1, iscomplex= true, default = "km/L", }, ["mi/usqt"] = { per = { "mi", "usqt" }, utype = "fuel efficiency", invert = -1, iscomplex= true, default = "km/L", }, ["mpgimp"] = { per = { "mi", "@impgal" }, symbol = "mpg<sub>&#8209;imp</sub>", utype = "fuel efficiency", invert = -1, iscomplex= true, default = "L/100 km+mpgus", symlink = "[[Fuel economy in automobiles#Units of measure|mpg]]<sub>&#8209;[[Imperial units|imp]]</sub>", }, ["mpgus"] = { per = { "mi", "+USgal" }, symbol = "mpg<sub>&#8209;US</sub>", utype = "fuel efficiency", invert = -1, iscomplex= true, default = "L/100 km+mpgimp", symlink = "[[Fuel economy in automobiles#Units of measure|mpg]]<sub>&#8209;[[United States customary units|US]]</sub>", }, ["U.S.gal/mi"] = { per = { "*U.S.gal", "mi" }, sp_us = true, utype = "fuel efficiency", invert = 1, iscomplex= true, default = "l/km impgal/mi", }, ["usgal/mi"] = { per = { "+USgal", "mi" }, utype = "fuel efficiency", invert = 1, iscomplex= true, default = "l/km impgal/mi", }, ["L/100km"] = { target = "L/100 km", }, ["l/100km"] = { target = "l/100 km", }, ["mpg"] = { shouldbe = "Use %{mpgus%} for miles per US gallon or %{mpgimp%} for miles per imperial gallon (not %{mpg%})", }, ["mpgU.S."] = { target = "mpgus", symbol = "mpg<sub>&#8209;U.S.</sub>", sp_us = true, symlink = "[[Fuel economy in automobiles#Units of measure|mpg]]<sub>&#8209;[[United States customary units|U.S.]]</sub>", }, ["mpgu.s."] = { target = "mpgus", symbol = "mpg<sub>&#8209;U.S.</sub>", sp_us = true, symlink = "[[Fuel economy in automobiles#Units of measure|mpg]]<sub>&#8209;[[United States customary units|U.S.]]</sub>", }, ["mpgUS"] = { target = "mpgus", }, ["USgal/mi"] = { target = "usgal/mi", }, ["kPa/m"] = { per = { "kPa", "-m-frac" }, utype = "fracture gradient", default = "psi/ft", }, ["psi/ft"] = { per = { "psi", "-ft-frac" }, utype = "fracture gradient", default = "kPa/m", }, ["cm/km"] = { name1 = "centimetre per kilometre", name1_us = "centimeter per kilometer", name2 = "centimetres per kilometre", name2_us = "centimeters per kilometer", symbol = "cm/km", utype = "gradient", scale = 0.00001, default = "ft/mi", link = "Grade (slope)", }, ["ft/mi"] = { name1 = "foot per mile", name2 = "feet per mile", symbol = "ft/mi", utype = "gradient", scale = 0.00018939393939393939, default = "v < 5.28 ! c ! ! m/km", link = "Grade (slope)", }, ["ft/nmi"] = { name1 = "foot per nautical mile", name2 = "feet per nautical mile", symbol = "ft/nmi", utype = "gradient", scale = 0.00016457883369330455, default = "v < 6.076 ! c ! ! m/km", link = "Grade (slope)", }, ["in/ft"] = { name1 = "inch per foot", name2 = "inches per foot", symbol = "in/ft", utype = "gradient", scale = 0.083333333333333329, default = "mm/m", link = "Grade (slope)", }, ["in/mi"] = { name1 = "inch per mile", name2 = "inches per mile", symbol = "in/mi", utype = "gradient", scale = 1.5782828282828283e-5, default = "v < 0.6336 ! m ! c ! m/km", link = "Grade (slope)", }, ["m/km"] = { name1 = "metre per kilometre", name1_us = "meter per kilometer", name2 = "metres per kilometre", name2_us = "meters per kilometer", symbol = "m/km", utype = "gradient", scale = 0.001, default = "ft/mi", link = "Grade (slope)", }, ["mm/km"] = { name1 = "millimetre per kilometre", name1_us = "millimeter per kilometer", name2 = "millimetres per kilometre", name2_us = "millimeters per kilometer", symbol = "mm/km", utype = "gradient", scale = 0.000001, default = "in/mi", link = "Grade (slope)", }, ["mm/m"] = { name1 = "millimetre per metre", name1_us = "millimeter per meter", name2 = "millimetres per metre", name2_us = "millimeters per meter", symbol = "mm/m", utype = "gradient", scale = 0.001, default = "in/ft", link = "Grade (slope)", }, ["admi"] = { name1 = "admiralty mile", symbol = "nmi&nbsp;(admiralty)", utype = "length", scale = 1853.184, default = "km mi", link = "Nautical mile", }, ["AU"] = { name1 = "astronomical unit", symbol = "AU", utype = "length", scale = 149597870700, default = "km mi", }, ["Brnmi"] = { name1 = "British nautical mile", symbol = "(Brit)&nbsp;nmi", utype = "length", scale = 1853.184, default = "km mi", link = "Nautical mile", }, ["bu"] = { name2 = "bu", symbol = "bu", usename = 1, utype = "length", scale = 0.0030303030303030303, default = "mm", link = "Japanese units of measurement#Length", }, ["ch"] = { name1 = "chain", symbol = "ch", utype = "length", scale = 20.1168, default = "ft m", subdivs = { ["ft"] = { 66, default = "m" }, ["yd"] = { 22, default = "m" } }, link = "Chain (unit)", }, ["chlk"] = { name1 = "[[Chain (unit)|chain]]", symbol = "[[Chain (unit)|ch]]", utype = "length", scale = 20.1168, default = "ft m", link = "", }, ["chain"] = { symbol = "chain", usename = 1, utype = "length", scale = 20.1168, default = "ft m", subdivs = { ["ft"] = { 66, default = "m" }, ["yd"] = { 22, default = "m" } }, link = "Chain (unit)", }, ["chainlk"] = { symbol = "[[Chain (unit)|chain]]", usename = 1, utype = "length", scale = 20.1168, default = "ft m", link = "", }, ["dpcm"] = { name2 = "dot/cm", symbol = "dot/cm", utype = "length", scale = 100, invert = -1, iscomplex= true, default = "dpi", link = "Dots per inch", }, ["dpi"] = { name2 = "DPI", symbol = "DPI", utype = "length", scale = 39.370078740157481, invert = -1, iscomplex= true, default = "pitch", link = "Dots per inch", }, ["fathom"] = { symbol = "fathom", usename = 1, utype = "length", scale = 1.8288, default = "ft m", }, ["foot"] = { name1 = "foot", name2 = "foot", symbol = "ft", utype = "length", scale = 0.3048, default = "m", subdivs = { ["in"] = { 12, default = "m" } }, link = "Foot (unit)", }, ["ft"] = { name1 = "foot", name2 = "feet", symbol = "ft", utype = "length", scale = 0.3048, exception= "integer_more_precision", default = "m", subdivs = { ["in"] = { 12, default = "m" } }, link = "Foot (unit)", }, ["furlong"] = { symbol = "furlong", usename = 1, utype = "length", scale = 201.168, default = "ft m", }, ["Gly"] = { name1 = "gigalight-year", symbol = "Gly", utype = "length", scale = 9.4607304725808e24, default = "Mpc", link = "Light-year#Definitions", }, ["Gpc"] = { name1 = "gigaparsec", symbol = "Gpc", utype = "length", scale = 3.0856775814671916e25, default = "Gly", link = "Parsec#Megaparsecs and gigaparsecs", }, ["hand"] = { name1 = "hand", symbol = "h", utype = "length", builtin = "hand", scale = 0.1016, iscomplex= true, default = "in cm", link = "Hand (unit)", }, ["in"] = { name1 = "inch", name2 = "inches", symbol = "in", utype = "length", scale = 0.0254, exception= "subunit_more_precision", default = "mm", }, ["inabbreviated"] = { name2 = "in", symbol = "in", utype = "length", scale = 0.0254, default = "mm", link = "Inch", }, ["kly"] = { name1 = "kilolight-year", symbol = "kly", utype = "length", scale = 9.4607304725808e18, default = "pc", link = "Light-year#Definitions", }, ["kpc"] = { name1 = "kiloparsec", symbol = "kpc", utype = "length", scale = 3.0856775814671916e19, default = "kly", link = "Parsec#Parsecs and kiloparsecs", }, ["LD"] = { name1 = "lunar distance", symbol = "LD", utype = "length", scale = 384403000, default = "km mi", link = "Lunar distance (astronomy)", }, ["league"] = { symbol = "league", usename = 1, utype = "length", scale = 4828.032, default = "km", link = "League (unit)", }, ["ly"] = { name1 = "light-year", symbol = "ly", utype = "length", scale = 9.4607304725808e15, default = "AU", }, ["m"] = { _name1 = "metre", _name1_us= "meter", _symbol = "m", utype = "length", scale = 1, prefixes = 1, default = "v > 0 and v < 3 ! ftin ! ft", link = "Metre", }, ["mi"] = { name1 = "mile", symbol = "mi", utype = "length", scale = 1609.344, default = "km", subdivs = { ["ch"] = { 80, default = "km" }, ["chlk"] = { 80, default = "km" }, ["chain"] = { 80, default = "km" }, ["chainlk"] = { 80, default = "km" }, ["ft"] = { 5280, default = "km" }, ["furlong"] = { 8, default = "km" }, ["yd"] = { 1760, default = "km" } }, }, ["mil"] = { symbol = "mil", usename = 1, utype = "length", scale = 0.0000254, default = "mm", link = "Thousandth of an inch", }, ["Mly"] = { name1 = "megalight-year", symbol = "Mly", utype = "length", scale = 9.4607304725808e21, default = "kpc", link = "Light-year#Definitions", }, ["Mpc"] = { name1 = "megaparsec", symbol = "Mpc", utype = "length", scale = 3.0856775814671916e22, default = "Mly", link = "Parsec#Megaparsecs and gigaparsecs", }, ["NM"] = { name1 = "nautical mile", symbol = "NM", utype = "length", scale = 1852, default = "km mi", }, ["nmi"] = { name1 = "nautical mile", symbol = "nmi", utype = "length", scale = 1852, default = "km mi", }, ["oldUKnmi"] = { name1 = "nautical mile", symbol = "nmi", utype = "length", scale = 1853.184, default = "km mi", }, ["oldUSnmi"] = { name1 = "nautical mile", symbol = "nmi", utype = "length", scale = 1853.24496, default = "km mi", }, ["pc"] = { name1 = "parsec", symbol = "pc", utype = "length", scale = 3.0856775814671916e16, default = "ly", }, ["perch"] = { name2 = "perches", symbol = "perch", usename = 1, utype = "length", scale = 5.0292, default = "ft m", link = "Rod (unit)", }, ["pitch"] = { name2 = "μm", symbol = "μm", utype = "length", scale = 1e-6, default = "dpi", defkey = "pitch", linkey = "pitch", link = "Dots per inch", }, ["pole"] = { symbol = "pole", usename = 1, utype = "length", scale = 5.0292, default = "ft m", link = "Rod (unit)", }, ["pre1954U.S.nmi"] = { name1 = "(pre-1954&nbsp;U.S.) nautical mile", symbol = "(pre&#8209;1954&nbsp;U.S.) nmi", utype = "length", scale = 1853.24496, default = "km mi", link = "Nautical mile", }, ["pre1954USnmi"] = { name1 = "(pre-1954&nbsp;US) nautical mile", name1_us = "(pre-1954&nbsp;U.S.) nautical mile", symbol = "(pre&#8209;1954&nbsp;US) nmi", sym_us = "(pre&#8209;1954&nbsp;U.S.) nmi", utype = "length", scale = 1853.24496, default = "km mi", link = "Nautical mile", }, ["rd"] = { name1 = "rod", symbol = "rd", utype = "length", scale = 5.0292, default = "ft m", link = "Rod (unit)", }, ["royal cubit"] = { name1 = "royal cubit", symbol = "cu", utype = "length", scale = 0.524, default = "mm", }, ["rtkm"] = { name1 = "route kilometre", name1_us = "route kilometer", symbol = "km", utype = "length", scale = 1000, default = "mi", link = "Kilometre", }, ["rtmi"] = { name1 = "route mile", symbol = "mi", utype = "length", scale = 1609.344, default = "km", link = "Mile", }, ["shaku"] = { name2 = "shaku", symbol = "shaku", usename = 1, utype = "length", scale = 0.30303030303030304, default = "m", link = "Shaku (unit)", }, ["sm"] = { name1 = "smoot", symbol = "sm", utype = "length", scale = 1.70180, default = "m", link = "Smoot (unit)", }, ["smi"] = { name1 = "statute mile", symbol = "mi", utype = "length", scale = 1609.344, default = "km", subdivs = { ["chain"] = { 80, default = "km" } }, }, ["solar radius"] = { name1 = "solar radius", name2 = "solar radii", symbol = "''R''<sub>☉</sub>", utype = "length", scale = 695700e3, default = "km", }, ["sun"] = { name2 = "sun", symbol = "sun", usename = 1, utype = "length", scale = 0.030303030303030304, default = "mm", link = "Japanese units of measurement#Length", }, ["thou"] = { name2 = "thou", symbol = "thou", usename = 1, utype = "length", scale = 0.0000254, default = "mm", link = "Thousandth of an inch", }, ["verst"] = { symbol = "verst", usename = 1, utype = "length", scale = 1066.8, default = "km mi", }, ["yd"] = { name1 = "yard", symbol = "yd", utype = "length", scale = 0.9144, default = "m", subdivs = { ["ft"] = { 3, default = "m" } }, }, ["μin"] = { name1 = "microinch", name2 = "microinches", symbol = "μin", utype = "length", scale = 0.0000000254, default = "nm", link = "SI prefix#Non-metric units", }, ["Å"] = { name1 = "ångström", symbol = "Å", utype = "length", scale = 0.0000000001, default = "in", }, ["Hz"] = { _name1 = "hertz", _name2 = "hertz", _symbol = "Hz", utype = "length", scale = 3.3356409519815204e-9, invert = -1, iscomplex= true, prefixes = 1, default = "m", link = "Hertz", }, ["-ft-frac"] = { target = "ft", link = "Fracture gradient", }, ["-in-stiff"] = { target = "in", link = "Stiffness", }, ["-m-frac"] = { target = "m", link = "Fracture gradient", }, ["-m-stiff"] = { target = "m", link = "Stiffness", }, ["100km"] = { target = "km", multiplier= 100, }, ["admiralty nmi"] = { target = "oldUKnmi", }, ["angstrom"] = { target = "Å", }, ["au"] = { target = "AU", symbol = "au", }, ["feet"] = { target = "ft", }, ["hands"] = { target = "hand", }, ["inch"] = { target = "in", }, ["light-year"] = { target = "ly", }, ["meter"] = { target = "m", sp_us = true, }, ["meters"] = { target = "m", sp_us = true, }, ["metre"] = { target = "m", }, ["metres"] = { target = "m", }, ["micrometre"] = { target = "μm", }, ["micron"] = { target = "μm", default = "μin", }, ["mile"] = { target = "mi", }, ["miles"] = { target = "mi", }, ["parsec"] = { target = "pc", }, ["rod"] = { target = "rd", }, ["smoot"] = { target = "sm", }, ["uin"] = { target = "μin", }, ["yard"] = { target = "yd", }, ["yards"] = { target = "yd", }, ["yds"] = { target = "yd", }, ["dtex"] = { name1 = "decitex", name2 = "decitex", symbol = "dtex", utype = "linear density", scale = 1e-7, default = "lb/yd", link = "Units of textile measurement#Tex", }, ["kg/cm"] = { name1 = "kilogram per centimetre", name1_us = "kilogram per centimeter", name2 = "kilograms per centimetre", name2_us = "kilograms per centimeter", symbol = "kg/cm", utype = "linear density", scale = 100, default = "lb/yd", link = "Linear density", }, ["kg/m"] = { name1 = "kilogram per metre", name1_us = "kilogram per meter", name2 = "kilograms per metre", name2_us = "kilograms per meter", symbol = "kg/m", utype = "linear density", scale = 1, default = "lb/yd", link = "Linear density", }, ["lb/ft"] = { name1 = "pound per foot", name2 = "pounds per foot", symbol = "lb/ft", utype = "linear density", scale = 1.4881639435695539, default = "kg/m", link = "Linear density", }, ["lb/yd"] = { name1 = "pound per yard", name2 = "pounds per yard", symbol = "lb/yd", utype = "linear density", scale = 0.49605464785651798, default = "kg/m", link = "Linear density", }, ["G"] = { _name1 = "gauss", _name2 = "gauss", _symbol = "G", utype = "magnetic field strength", scale = 0.0001, prefixes = 1, default = "T", link = "Gauss (unit)", }, ["T"] = { _name1 = "tesla", _symbol = "T", utype = "magnetic field strength", scale = 1, prefixes = 1, default = "G", link = "Tesla (unit)", }, ["A/m"] = { name1 = "ampere per metre", name1_us = "ampere per meter", name2 = "amperes per metre", name2_us = "amperes per meter", symbol = "A/m", utype = "magnetizing field", scale = 1, default = "Oe", link = "Magnetic field#Units", }, ["kA/m"] = { name1 = "kiloampere per metre", name1_us = "kiloampere per meter", name2 = "kiloamperes per metre", name2_us = "kiloamperes per meter", symbol = "kA/m", utype = "magnetizing field", scale = 1000, default = "kOe", link = "Magnetic field#Units", }, ["MA/m"] = { name1 = "megaampere per metre", name1_us = "megaampere per meter", name2 = "megaamperes per metre", name2_us = "megaamperes per meter", symbol = "MA/m", utype = "magnetizing field", scale = 1e6, default = "kOe", link = "Magnetic field#Units", }, ["Oe"] = { _name1 = "oersted", _symbol = "Oe", utype = "magnetizing field", scale = 79.5774715, prefixes = 1, default = "kA/m", link = "Oersted", }, ["-Lcwt"] = { name1 = "hundredweight", name2 = "hundredweight", symbol = "cwt", utype = "mass", scale = 50.80234544, default = "lb", }, ["-Scwt"] = { name1 = "hundredweight", name2 = "hundredweight", symbol = "cwt", utype = "mass", scale = 45.359237, default = "lb", }, ["-ST"] = { name1 = "short ton", symbol = "ST", utype = "mass", scale = 907.18474, default = "t", }, ["carat"] = { symbol = "carat", usename = 1, utype = "mass", scale = 0.0002, default = "g", link = "Carat (mass)", }, ["drachm"] = { name1_us = "dram", symbol = "drachm", usename = 1, utype = "mass", scale = 0.001771845195, default = "g", link = "Dram (unit)", }, ["dram"] = { target = "drachm", }, ["dwt"] = { name1 = "pennyweight", symbol = "dwt", utype = "mass", scale = 0.00155517384, default = "oz g", }, ["DWton"] = { symbol = "deadweight ton", usename = 1, utype = "mass", scale = 1016.0469088, default = "DWtonne", link = "Tonnage", }, ["DWtonne"] = { symbol = "deadweight tonne", usename = 1, utype = "mass", scale = 1000, default = "DWton", link = "Tonnage", }, ["g"] = { _name1 = "gram", _symbol = "g", utype = "mass", scale = 0.001, prefixes = 1, default = "oz", link = "Gram", }, ["gr"] = { name1 = "grain", symbol = "gr", utype = "mass", scale = 0.00006479891, default = "g", link = "Grain (unit)", }, ["Gt"] = { name1 = "gigatonne", symbol = "Gt", utype = "mass", scale = 1000000000000, default = "LT ST", link = "Tonne", }, ["impgalh2o"] = { name1 = "imperial gallon of water", name2 = "imperial gallons of water", symbol = "imp&nbsp;gal H<sub>2</sub>O", utype = "mass", scale = 4.5359236999999499, default = "lb kg", link = "Imperial gallon", }, ["kt"] = { name1 = "kilotonne", symbol = "kt", utype = "mass", scale = 1000000, default = "LT ST", link = "Tonne", }, ["lb"] = { name1 = "pound", symbol = "lb", utype = "mass", scale = 0.45359237, exception= "integer_more_precision", default = "kg", subdivs = { ["oz"] = { 16, default = "kg" } }, link = "Pound (mass)", }, ["Lcwt"] = { name1 = "long hundredweight", name2 = "long hundredweight", symbol = "Lcwt", usename = 1, utype = "mass", scale = 50.80234544, default = "lb", subdivs = { ["qtr"] = { 4, default = "kg" }, ["st"] = { 8, default = "kg" } }, link = "Hundredweight", }, ["long cwt"] = { name1 = "long hundredweight", name2 = "long hundredweight", symbol = "long&nbsp;cwt", utype = "mass", scale = 50.80234544, default = "lb kg", subdivs = { ["qtr"] = { 4, default = "kg" } }, link = "Hundredweight", }, ["long qtr"] = { name1 = "long quarter", symbol = "long&nbsp;qtr", utype = "mass", scale = 12.70058636, default = "lb kg", link = "Avoirdupois", }, ["LT"] = { symbol = "long ton", usename = 1, utype = "mass", scale = 1016.0469088, default = "t", subdivs = { ["Lcwt"] = { 20, default = "t", unit = "-Lcwt" } }, }, ["lt"] = { name1 = "long ton", symbol = "LT", utype = "mass", scale = 1016.0469088, default = "t", subdivs = { ["Lcwt"] = { 20, default = "t", unit = "-Lcwt" } }, }, ["metric ton"] = { symbol = "metric ton", usename = 1, utype = "mass", scale = 1000, default = "long ton", link = "Tonne", }, ["MT"] = { name1 = "metric ton", symbol = "t", utype = "mass", scale = 1000, default = "LT ST", link = "Tonne", }, ["Mt"] = { name1 = "megatonne", symbol = "Mt", utype = "mass", scale = 1000000000, default = "LT ST", link = "Tonne", }, ["oz"] = { name1 = "ounce", symbol = "oz", utype = "mass", scale = 0.028349523125, default = "g", }, ["ozt"] = { name1 = "troy ounce", symbol = "ozt", utype = "mass", scale = 0.0311034768, default = "oz g", }, ["pdr"] = { name1 = "pounder", symbol = "pdr", utype = "mass", scale = 0.45359237, default = "kg", link = "Pound (mass)", }, ["qtr"] = { name1 = "quarter", symbol = "qtr", utype = "mass", scale = 12.70058636, default = "lb kg", subdivs = { ["lb"] = { 28, default = "kg" } }, link = "Avoirdupois", }, ["Scwt"] = { name1 = "short hundredweight", name2 = "short hundredweight", symbol = "Scwt", usename = 1, utype = "mass", scale = 45.359237, default = "lb", link = "Hundredweight", }, ["short cwt"] = { name1 = "short hundredweight", name2 = "short hundredweight", symbol = "short&nbsp;cwt", utype = "mass", scale = 45.359237, default = "lb kg", link = "Hundredweight", }, ["short qtr"] = { name1 = "short quarter", symbol = "short&nbsp;qtr", utype = "mass", scale = 11.33980925, default = "lb kg", link = "Avoirdupois", }, ["ST"] = { symbol = "short ton", usename = 1, utype = "mass", scale = 907.18474, default = "t", subdivs = { ["Scwt"] = { 20, default = "t", unit = "-Scwt" } }, }, ["shtn"] = { name1 = "short ton", symbol = "sh&nbsp;tn", utype = "mass", scale = 907.18474, default = "t", }, ["shton"] = { symbol = "ton", usename = 1, utype = "mass", scale = 907.18474, default = "t", }, ["solar mass"] = { name1 = "solar mass", name2 = "solar masses", symbol = "''M''<sub>☉</sub>", utype = "mass", scale = 1.98855e30, default = "kg", }, ["st"] = { name1 = "stone", name2 = "stone", symbol = "st", utype = "mass", scale = 6.35029318, default = "lb kg", subdivs = { ["lb"] = { 14, default = "kg lb" } }, link = "Stone (unit)", }, ["t"] = { name1 = "tonne", name1_us = "metric ton", symbol = "t", utype = "mass", scale = 1000, default = "LT ST", }, ["tonne"] = { name1 = "tonne", name1_us = "metric ton", symbol = "t", utype = "mass", scale = 1000, default = "shton", }, ["troy pound"] = { symbol = "troy pound", usename = 1, utype = "mass", scale = 0.3732417216, default = "lb kg", link = "Troy weight", }, ["usgalh2o"] = { name1 = "US gallon of water", name1_us = "U.S. gallon of water", name2 = "US gallons of water", name2_us = "U.S. gallons of water", symbol = "US&nbsp;gal H<sub>2</sub>O", utype = "mass", scale = 3.7776215836051126, default = "lb kg", link = "United States customary units#Fluid volume", }, ["viss"] = { name2 = "viss", symbol = "viss", utype = "mass", scale = 1.632932532, default = "kg", link = "Myanmar units of measurement#Mass", }, ["billion tonne"] = { target = "e9t", }, ["kilogram"] = { target = "kg", }, ["kilotonne"] = { target = "kt", }, ["lbs"] = { target = "lb", }, ["lbt"] = { target = "troy pound", }, ["lcwt"] = { target = "Lcwt", }, ["long ton"] = { target = "LT", }, ["mcg"] = { target = "μg", }, ["million tonne"] = { target = "e6t", }, ["scwt"] = { target = "Scwt", }, ["short ton"] = { target = "ST", }, ["stone"] = { target = "st", }, ["thousand tonne"] = { target = "e3t", }, ["tonnes"] = { target = "t", }, ["kg/kW"] = { name1 = "kilogram per kilowatt", name2 = "kilograms per kilowatt", symbol = "kg/kW", utype = "mass per unit power", scale = 0.001, default = "lb/hp", link = "Kilowatt", }, ["lb/hp"] = { name1 = "pound per horsepower", name2 = "pounds per horsepower", symbol = "lb/hp", utype = "mass per unit power", scale = 0.00060827738784176115, default = "kg/kW", link = "Horsepower", }, ["kg/h"] = { per = { "kg", "h" }, utype = "mass per unit time", default = "lb/h", }, ["lb/h"] = { per = { "lb", "h" }, utype = "mass per unit time", default = "kg/h", }, ["g-mol/d"] = { name1 = "gram-mole per day", name2 = "gram-moles per day", symbol = "g&#8209;mol/d", utype = "molar rate", scale = 1.1574074074074073e-5, default = "μmol/s", link = "Mole (unit)", }, ["g-mol/h"] = { name1 = "gram-mole per hour", name2 = "gram-moles per hour", symbol = "g&#8209;mol/h", utype = "molar rate", scale = 0.00027777777777777778, default = "mmol/s", link = "Mole (unit)", }, ["g-mol/min"] = { name1 = "gram-mole per minute", name2 = "gram-moles per minute", symbol = "g&#8209;mol/min", utype = "molar rate", scale = 0.016666666666666666, default = "g-mol/s", link = "Mole (unit)", }, ["g-mol/s"] = { name1 = "gram-mole per second", name2 = "gram-moles per second", symbol = "g&#8209;mol/s", utype = "molar rate", scale = 1, default = "lb-mol/min", link = "Mole (unit)", }, ["gmol/d"] = { name1 = "gram-mole per day", name2 = "gram-moles per day", symbol = "gmol/d", utype = "molar rate", scale = 1.1574074074074073e-5, default = "μmol/s", link = "Mole (unit)", }, ["gmol/h"] = { name1 = "gram-mole per hour", name2 = "gram-moles per hour", symbol = "gmol/h", utype = "molar rate", scale = 0.00027777777777777778, default = "mmol/s", link = "Mole (unit)", }, ["gmol/min"] = { name1 = "gram-mole per minute", name2 = "gram-moles per minute", symbol = "gmol/min", utype = "molar rate", scale = 0.016666666666666666, default = "gmol/s", link = "Mole (unit)", }, ["gmol/s"] = { name1 = "gram-mole per second", name2 = "gram-moles per second", symbol = "gmol/s", utype = "molar rate", scale = 1, default = "lbmol/min", link = "Mole (unit)", }, ["kmol/d"] = { name1 = "kilomole per day", name2 = "kilomoles per day", symbol = "kmol/d", utype = "molar rate", scale = 0.011574074074074073, default = "mmol/s", link = "Mole (unit)", }, ["kmol/h"] = { name1 = "kilomole per hour", name2 = "kilomoles per hour", symbol = "kmol/h", utype = "molar rate", scale = 0.27777777777777779, default = "mol/s", link = "Mole (unit)", }, ["kmol/min"] = { name1 = "kilomole per minute", name2 = "kilomoles per minute", symbol = "kmol/min", utype = "molar rate", scale = 16.666666666666668, default = "mol/s", link = "Kilomole (unit)", }, ["kmol/s"] = { name1 = "kilomole per second", name2 = "kilomoles per second", symbol = "kmol/s", utype = "molar rate", scale = 1000, default = "lb-mol/s", link = "Mole (unit)", }, ["lb-mol/d"] = { name1 = "pound-mole per day", name2 = "pound-moles per day", symbol = "lb&#8209;mol/d", utype = "molar rate", scale = 0.0052499116898148141, default = "mmol/s", link = "Mole (unit)#Other units called \"mole\"", }, ["lb-mol/h"] = { name1 = "pound-mole per hour", name2 = "pound-moles per hour", symbol = "lb&#8209;mol/h", utype = "molar rate", scale = 0.12599788055555555, default = "mol/s", link = "Mole (unit)#Other units called \"mole\"", }, ["lb-mol/min"] = { name1 = "pound-mole per minute", name2 = "pound-moles per minute", symbol = "lb&#8209;mol/min", utype = "molar rate", scale = 7.5598728333333334, default = "mol/s", link = "Mole (unit)#Other units called \"mole\"", }, ["lb-mol/s"] = { name1 = "pound-mole per second", name2 = "pound-moles per second", symbol = "lb&#8209;mol/s", utype = "molar rate", scale = 453.59237, default = "kmol/s", link = "Mole (unit)#Other units called \"mole\"", }, ["lbmol/d"] = { name1 = "pound-mole per day", name2 = "pound-moles per day", symbol = "lbmol/d", utype = "molar rate", scale = 0.0052499116898148141, default = "mmol/s", link = "Mole (unit)#Other units called \"mole\"", }, ["lbmol/h"] = { name1 = "pound-mole per hour", name2 = "pound-moles per hour", symbol = "lbmol/h", utype = "molar rate", scale = 0.12599788055555555, default = "mol/s", link = "Mole (unit)#Other units called \"mole\"", }, ["lbmol/min"] = { name1 = "pound-mole per minute", name2 = "pound-moles per minute", symbol = "lbmol/min", utype = "molar rate", scale = 7.5598728333333334, default = "mol/s", link = "Mole (unit)#Other units called \"mole\"", }, ["lbmol/s"] = { name1 = "pound-mole per second", name2 = "pound-moles per second", symbol = "lbmol/s", utype = "molar rate", scale = 453.59237, default = "kmol/s", link = "Mole (unit)#Other units called \"mole\"", }, ["mmol/s"] = { name1 = "millimole per second", name2 = "millimoles per second", symbol = "mmol/s", utype = "molar rate", scale = 0.001, default = "lb-mol/d", link = "Mole (unit)", }, ["mol/d"] = { name1 = "mole per day", name2 = "moles per day", symbol = "mol/d", utype = "molar rate", scale = 1.1574074074074073e-5, default = "μmol/s", link = "Mole (unit)", }, ["mol/h"] = { name1 = "mole per hour", name2 = "moles per hour", symbol = "mol/h", utype = "molar rate", scale = 0.00027777777777777778, default = "mmol/s", link = "Mole (unit)", }, ["mol/min"] = { name1 = "mole per minute", name2 = "moles per minute", symbol = "mol/min", utype = "molar rate", scale = 0.016666666666666666, default = "mol/s", link = "Mole (unit)", }, ["mol/s"] = { name1 = "mole per second", name2 = "moles per second", symbol = "mol/s", utype = "molar rate", scale = 1, default = "lb-mol/min", link = "Mole (unit)", }, ["μmol/s"] = { name1 = "micromole per second", name2 = "micromoles per second", symbol = "μmol/s", utype = "molar rate", scale = 0.000001, default = "lb-mol/d", link = "Mole (unit)", }, ["umol/s"] = { target = "μmol/s", }, ["/acre"] = { name1 = "per acre", name2 = "per acre", symbol = "/acre", utype = "per unit area", scale = 0.00024710538146716532, default = "/ha", link = "Acre", }, ["/ha"] = { name1 = "per hectare", name2 = "per hectare", symbol = "/ha", utype = "per unit area", scale = 100e-6, default = "/acre", link = "Hectare", }, ["/sqcm"] = { name1 = "per square centimetre", name1_us = "per square centimeter", name2 = "per square centimetre", name2_us = "per square centimeter", symbol = "/cm<sup>2</sup>", utype = "per unit area", scale = 1e4, default = "/sqin", link = "Square centimetre", }, ["/sqin"] = { name1 = "per square inch", name2 = "per square inch", symbol = "/in<sup>2</sup>", utype = "per unit area", scale = 1550.0031000062002, default = "/sqcm", link = "Square inch", }, ["/sqkm"] = { name1 = "per square kilometre", name1_us = "per square kilometer", name2 = "per square kilometre", name2_us = "per square kilometer", symbol = "/km<sup>2</sup>", utype = "per unit area", scale = 1e-6, default = "/sqmi", link = "Square kilometre", }, ["/sqmi"] = { name1 = "per square mile", name2 = "per square mile", symbol = "/sq&nbsp;mi", utype = "per unit area", scale = 3.8610215854244582e-7, default = "/sqkm", link = "Square mile", }, ["PD/acre"] = { name1 = "inhabitant per acre", name2 = "inhabitants per acre", symbol = "/acre", utype = "per unit area", scale = 0.00024710538146716532, default = "PD/ha", link = "Acre", }, ["PD/ha"] = { name1 = "inhabitant per hectare", name2 = "inhabitants per hectare", symbol = "/ha", utype = "per unit area", scale = 100e-6, default = "PD/acre", link = "Hectare", }, ["PD/sqkm"] = { name1 = "inhabitant per square kilometre", name1_us = "inhabitant per square kilometer", name2 = "inhabitants per square kilometre", name2_us = "inhabitants per square kilometer", symbol = "/km<sup>2</sup>", utype = "per unit area", scale = 1e-6, default = "PD/sqmi", link = "Square kilometre", }, ["PD/sqmi"] = { name1 = "inhabitant per square mile", name2 = "inhabitants per square mile", symbol = "/sq&nbsp;mi", utype = "per unit area", scale = 3.8610215854244582e-7, default = "PD/sqkm", link = "Square mile", }, ["/cm2"] = { target = "/sqcm", }, ["/in2"] = { target = "/sqin", }, ["/km2"] = { target = "/sqkm", }, ["pd/acre"] = { target = "PD/acre", }, ["pd/ha"] = { target = "PD/ha", }, ["PD/km2"] = { target = "PD/sqkm", }, ["pd/km2"] = { target = "PD/sqkm", }, ["PD/km²"] = { target = "PD/sqkm", }, ["pd/sqkm"] = { target = "PD/sqkm", }, ["pd/sqmi"] = { target = "PD/sqmi", }, ["/l"] = { name1 = "per litre", name1_us = "per liter", name2 = "per litre", name2_us = "per liter", symbol = "/l", utype = "per unit volume", scale = 1000, default = "/usgal", link = "Litre", }, ["/USgal"] = { name1 = "per gallon", name2 = "per gallon", symbol = "/gal", utype = "per unit volume", scale = 264.172052, default = "/l", link = "US gallon", customary= 2, }, ["/usgal"] = { target = "/USgal", }, ["bhp"] = { name1 = "brake horsepower", name2 = "brake horsepower", symbol = "bhp", utype = "power", scale = 745.69987158227022, default = "kW", link = "Horsepower#Brake horsepower", }, ["Cal/d"] = { name1 = "large calorie per day", name2 = "large calories per day", symbol = "Cal/d", utype = "power", scale = 0.048425925925925928, default = "kJ/d", link = "Calorie", }, ["Cal/h"] = { name1 = "large calorie per hour", name2 = "large calories per hour", symbol = "Cal/h", utype = "power", scale = 1.1622222222222223, default = "kJ/h", link = "Calorie", }, ["cal/h"] = { name1 = "calorie per hour", name2 = "calories per hour", symbol = "cal/h", utype = "power", scale = 0.0011622222222222223, default = "W", link = "Calorie", }, ["CV"] = { name1 = "metric horsepower", name2 = "metric horsepower", symbol = "CV", utype = "power", scale = 735.49875, default = "kW", }, ["hk"] = { name1 = "metric horsepower", name2 = "metric horsepower", symbol = "hk", utype = "power", scale = 735.49875, default = "kW", }, ["hp"] = { name1 = "horsepower", name2 = "horsepower", symbol = "hp", utype = "power", scale = 745.69987158227022, default = "kW", }, ["hp-electric"] = { name1 = "electric horsepower", name2 = "electric horsepower", symbol = "hp", utype = "power", scale = 746, default = "kW", link = "Horsepower#Electrical horsepower", }, ["hp-electrical"] = { name1 = "electrical horsepower", name2 = "electrical horsepower", symbol = "hp", utype = "power", scale = 746, default = "kW", link = "Horsepower#Electrical horsepower", }, ["hp-metric"] = { name1 = "metric horsepower", name2 = "metric horsepower", symbol = "hp", utype = "power", scale = 735.49875, default = "kW", }, ["ihp"] = { name1 = "indicated horsepower", name2 = "indicated horsepower", symbol = "ihp", utype = "power", scale = 745.69987158227022, default = "kW", link = "Horsepower#Indicated horsepower", }, ["kcal/h"] = { name1 = "kilocalorie per hour", name2 = "kilocalories per hour", symbol = "kcal/h", utype = "power", scale = 1.1622222222222223, default = "kW", link = "Calorie", }, ["kJ/d"] = { name1 = "kilojoule per day", name2 = "kilojoules per day", symbol = "kJ/d", utype = "power", scale = 0.011574074074074073, default = "Cal/d", link = "Kilojoule", }, ["kJ/h"] = { name1 = "kilojoule per hour", name2 = "kilojoules per hour", symbol = "kJ/h", utype = "power", scale = 0.27777777777777779, default = "W", link = "Kilojoule", }, ["PS"] = { name1 = "metric horsepower", name2 = "metric horsepower", symbol = "PS", utype = "power", scale = 735.49875, default = "kW", }, ["shp"] = { name1 = "shaft horsepower", name2 = "shaft horsepower", symbol = "shp", utype = "power", scale = 745.69987158227022, default = "kW", link = "Horsepower#Shaft horsepower", }, ["W"] = { _name1 = "watt", _symbol = "W", utype = "power", scale = 1, prefixes = 1, default = "hp", link = "Watt", }, ["BTU/h"] = { per = { "BTU", "h" }, utype = "power", default = "W", }, ["Btu/h"] = { per = { "Btu", "h" }, utype = "power", default = "W", }, ["BHP"] = { target = "bhp", }, ["btu/h"] = { target = "BTU/h", }, ["HP"] = { target = "hp", }, ["Hp"] = { target = "hp", }, ["hp-mechanical"] = { target = "hp", }, ["IHP"] = { target = "ihp", }, ["SHP"] = { target = "shp", }, ["whp"] = { target = "hp", }, ["hp/lb"] = { name1 = "horsepower per pound", name2 = "horsepower per pound", symbol = "hp/lb", utype = "power per unit mass", scale = 1643.986806, default = "kW/kg", link = "Power-to-weight ratio", }, ["hp/LT"] = { name1 = "horsepower per long ton", name2 = "horsepower per long ton", symbol = "hp/LT", utype = "power per unit mass", scale = 0.73392268125000004, default = "kW/t", link = "Power-to-weight ratio", }, ["hp/ST"] = { name1 = "horsepower per short ton", name2 = "horsepower per short ton", symbol = "hp/ST", utype = "power per unit mass", scale = 0.821993403, default = "kW/t", link = "Power-to-weight ratio", }, ["hp/t"] = { name1 = "horsepower per tonne", name2 = "horsepower per tonne", symbol = "hp/t", utype = "power per unit mass", scale = 0.74569987158227022, default = "kW/t", link = "Power-to-weight ratio", }, ["kW/kg"] = { name1 = "kilowatt per kilogram", name2 = "kilowatts per kilogram", symbol = "kW/kg", utype = "power per unit mass", scale = 1000, default = "hp/lb", link = "Power-to-weight ratio", }, ["kW/t"] = { name1 = "kilowatt per tonne", name2 = "kilowatts per tonne", symbol = "kW/t", utype = "power per unit mass", scale = 1, default = "PS/t", link = "Power-to-weight ratio", }, ["PS/t"] = { name1 = "metric horsepower per tonne", name2 = "metric horsepower per tonne", symbol = "PS/t", utype = "power per unit mass", scale = 0.73549875, default = "kW/t", link = "Power-to-weight ratio", }, ["shp/lb"] = { name1 = "shaft horsepower per pound", name2 = "shaft horsepower per pound", symbol = "shp/lb", utype = "power per unit mass", scale = 1643.986806, default = "kW/kg", link = "Power-to-weight ratio", }, ["hp/tonne"] = { target = "hp/t", symbol = "hp/tonne", default = "kW/tonne", }, ["kW/tonne"] = { target = "kW/t", symbol = "kW/tonne", }, ["-lb/in2"] = { name1 = "pound per square inch", name2 = "pounds per square inch", symbol = "lb/in<sup>2</sup>", utype = "pressure", scale = 6894.7572931683608, default = "kPa kgf/cm2", link = "Pounds per square inch", }, ["atm"] = { name1 = "standard atmosphere", symbol = "atm", utype = "pressure", scale = 101325, default = "kPa", link = "Atmosphere (unit)", }, ["Ba"] = { name1 = "barye", symbol = "Ba", utype = "pressure", scale = 0.1, default = "Pa", }, ["bar"] = { symbol = "bar", utype = "pressure", scale = 100000, default = "kPa", link = "Bar (unit)", }, ["dbar"] = { name1 = "decibar", symbol = "dbar", utype = "pressure", scale = 10000, default = "kPa", link = "Bar (unit)", }, ["inHg"] = { name1 = "inch of mercury", name2 = "inches of mercury", symbol = "inHg", utype = "pressure", scale = 3386.388640341, default = "kPa", }, ["kBa"] = { name1 = "kilobarye", symbol = "kBa", utype = "pressure", scale = 100, default = "hPa", link = "Barye", }, ["kg-f/cm2"] = { name1 = "kilogram-force per square centimetre", name1_us = "kilogram-force per square centimeter", name2 = "kilograms-force per square centimetre", name2_us = "kilograms-force per square centimeter", symbol = "kg<sub>f</sub>/cm<sup>2</sup>", utype = "pressure", scale = 98066.5, default = "psi", link = "Kilogram-force", }, ["kg/cm2"] = { name1 = "kilogram per square centimetre", name1_us = "kilogram per square centimeter", name2 = "kilograms per square centimetre", name2_us = "kilograms per square centimeter", symbol = "kg/cm<sup>2</sup>", utype = "pressure", scale = 98066.5, default = "psi", link = "Kilogram-force", }, ["kgf/cm2"] = { name1 = "kilogram-force per square centimetre", name1_us = "kilogram-force per square centimeter", name2 = "kilograms-force per square centimetre", name2_us = "kilograms-force per square centimeter", symbol = "kgf/cm<sup>2</sup>", utype = "pressure", scale = 98066.5, default = "psi", link = "Kilogram-force", }, ["ksi"] = { name1 = "kilopound per square inch", name2 = "kilopounds per square inch", symbol = "ksi", utype = "pressure", scale = 6894757.2931683613, default = "MPa", link = "Pounds per square inch", }, ["lbf/in2"] = { name1 = "pound-force per square inch", name2 = "pounds-force per square inch", symbol = "lbf/in<sup>2</sup>", utype = "pressure", scale = 6894.7572931683608, default = "kPa kgf/cm2", link = "Pounds-force per square inch", }, ["mb"] = { name1 = "millibar", symbol = "mb", utype = "pressure", scale = 100, default = "hPa", link = "Bar (unit)", }, ["mbar"] = { name1 = "millibar", symbol = "mbar", utype = "pressure", scale = 100, default = "hPa", link = "Bar (unit)", }, ["mmHg"] = { name1 = "millimetre of mercury", name1_us = "millimeter of mercury", name2 = "millimetres of mercury", name2_us = "millimeters of mercury", symbol = "mmHg", utype = "pressure", scale = 133.322387415, default = "kPa", link = "Millimeter of mercury", }, ["Pa"] = { _name1 = "pascal", _symbol = "Pa", utype = "pressure", scale = 1, prefixes = 1, default = "psi", link = "Pascal (unit)", }, ["psf"] = { name1 = "pound per square foot", name2 = "pounds per square foot", symbol = "psf", utype = "pressure", scale = 47.880258980335839, default = "kPa", link = "Pounds per square inch", }, ["psi"] = { name1 = "pound per square inch", name2 = "pounds per square inch", symbol = "psi", utype = "pressure", scale = 6894.7572931683608, default = "kPa", link = "Pounds per square inch", }, ["Torr"] = { name1 = "torr", symbol = "Torr", utype = "pressure", scale = 133.32236842105263, default = "kPa", }, ["N/cm2"] = { per = { "N", "cm2" }, utype = "pressure", default = "psi", }, ["N/m2"] = { per = { "N", "m2" }, utype = "pressure", default = "psi", }, ["g/cm2"] = { per = { "g", "cm2" }, utype = "pressure", default = "lb/sqft", multiplier= 9.80665, }, ["g/m2"] = { per = { "g", "m2" }, utype = "pressure", default = "lb/sqft", multiplier= 9.80665, }, ["kg/ha"] = { per = { "kg", "ha" }, utype = "pressure", default = "lb/acre", multiplier= 9.80665, }, ["kg/m2"] = { per = { "kg", "m2" }, utype = "pressure", default = "lb/sqft", multiplier= 9.80665, }, ["lb/1000sqft"] = { per = { "lb", "1000sqft" }, utype = "pressure", default = "g/m2", multiplier= 9.80665, }, ["lb/acre"] = { per = { "lb", "acre" }, utype = "pressure", default = "kg/ha", multiplier= 9.80665, }, ["lb/sqft"] = { per = { "lb", "sqft" }, utype = "pressure", default = "kg/m2", multiplier= 9.80665, }, ["lb/sqyd"] = { per = { "lb", "sqyd" }, utype = "pressure", default = "kg/m2", multiplier= 9.80665, }, ["LT/acre"] = { per = { "LT", "acre" }, utype = "pressure", default = "t/ha", multiplier= 9.80665, }, ["MT/ha"] = { per = { "MT", "ha" }, utype = "pressure", default = "LT/acre ST/acre", multiplier= 9.80665, }, ["oz/sqft"] = { per = { "oz", "sqft" }, utype = "pressure", default = "g/m2", multiplier= 9.80665, }, ["oz/sqyd"] = { per = { "oz", "sqyd" }, utype = "pressure", default = "g/m2", multiplier= 9.80665, }, ["ST/acre"] = { per = { "ST", "acre" }, utype = "pressure", default = "t/ha", multiplier= 9.80665, }, ["t/ha"] = { per = { "t", "ha" }, utype = "pressure", default = "LT/acre ST/acre", multiplier= 9.80665, }, ["tonne/acre"] = { per = { "tonne", "acre" }, utype = "pressure", default = "tonne/ha", multiplier= 9.80665, }, ["tonne/ha"] = { per = { "tonne", "ha" }, utype = "pressure", default = "tonne/acre", multiplier= 9.80665, }, ["kgfpsqcm"] = { target = "kgf/cm2", }, ["kgpsqcm"] = { target = "kg/cm2", }, ["kN/m2"] = { target = "kPa", }, ["lb/in2"] = { target = "lbf/in2", }, ["torr"] = { target = "Torr", }, ["Bq"] = { _name1 = "becquerel", _symbol = "Bq", utype = "radioactivity", scale = 1, prefixes = 1, default = "pCi", link = "Becquerel", }, ["Ci"] = { _name1 = "curie", _symbol = "Ci", utype = "radioactivity", scale = 3.7e10, prefixes = 1, default = "GBq", link = "Curie", }, ["Rd"] = { _name1 = "rutherford", _symbol = "Rd", utype = "radioactivity", scale = 1e6, prefixes = 1, default = "MBq", link = "Rutherford (unit)", }, ["cm/h"] = { name1 = "centimetre per hour", name1_us = "centimeter per hour", name2 = "centimetres per hour", name2_us = "centimeters per hour", symbol = "cm/h", utype = "speed", scale = 2.7777777777777775e-6, default = "in/h", link = "Metre per second", }, ["cm/s"] = { name1 = "centimetre per second", name1_us = "centimeter per second", name2 = "centimetres per second", name2_us = "centimeters per second", symbol = "cm/s", utype = "speed", scale = 0.01, default = "in/s", link = "Metre per second", }, ["cm/year"] = { name1 = "centimetre per year", name1_us = "centimeter per year", name2 = "centimetres per year", name2_us = "centimeters per year", symbol = "cm/year", utype = "speed", scale = 3.168873850681143e-10, default = "in/year", link = "Orders of magnitude (speed)", }, ["foot/s"] = { name1 = "foot per second", name2 = "foot per second", symbol = "ft/s", utype = "speed", scale = 0.3048, default = "m/s", }, ["ft/min"] = { name1 = "foot per minute", name2 = "feet per minute", symbol = "ft/min", utype = "speed", scale = 0.00508, default = "m/min", link = "Feet per second", }, ["ft/s"] = { name1 = "foot per second", name2 = "feet per second", symbol = "ft/s", utype = "speed", scale = 0.3048, default = "m/s", link = "Feet per second", }, ["furlong per fortnight"] = { name2 = "furlongs per fortnight", symbol = "furlong per fortnight", usename = 1, utype = "speed", scale = 0.00016630952380952381, default = "km/h mph", link = "FFF system", }, ["in/h"] = { name1 = "inch per hour", name2 = "inches per hour", symbol = "in/h", utype = "speed", scale = 7.0555555555555559e-6, default = "cm/h", link = "Inch", }, ["in/s"] = { name1 = "inch per second", name2 = "inches per second", symbol = "in/s", utype = "speed", scale = 0.0254, default = "cm/s", link = "Inch", }, ["in/year"] = { name1 = "inch per year", name2 = "inches per year", symbol = "in/year", utype = "speed", scale = 8.0489395807301024e-10, default = "cm/year", link = "Orders of magnitude (speed)", }, ["isp"] = { name1 = "second", symbol = "s", utype = "speed", scale = 9.80665, default = "km/s", link = "Specific impulse", }, ["km/d"] = { name1 = "kilometre per day", name1_us = "kilometer per day", name2 = "kilometres per day", name2_us = "kilometers per day", symbol = "km/d", utype = "speed", scale = 1.1574074074074074e-2, default = "mi/d", link = "Orders of magnitude (speed)", }, ["km/h"] = { name1 = "kilometre per hour", name1_us = "kilometer per hour", name2 = "kilometres per hour", name2_us = "kilometers per hour", symbol = "km/h", utype = "speed", scale = 0.27777777777777779, default = "mph", link = "Kilometres per hour", }, ["km/s"] = { name1 = "kilometre per second", name1_us = "kilometer per second", name2 = "kilometres per second", name2_us = "kilometers per second", symbol = "km/s", utype = "speed", scale = 1000, default = "mi/s", link = "Metre per second", }, ["kn"] = { name1 = "knot", symbol = "kn", utype = "speed", scale = 0.51444444444444448, default = "km/h mph", link = "Knot (unit)", }, ["kNs/kg"] = { name2 = "kN&#8209;s/kg", symbol = "kN&#8209;s/kg", utype = "speed", scale = 1000, default = "isp", link = "Specific impulse", }, ["m/min"] = { name1 = "metre per minute", name1_us = "meter per minute", name2 = "metres per minute", name2_us = "meters per minute", symbol = "m/min", utype = "speed", scale = 0.016666666666666666, default = "ft/min", link = "Metre per second", }, ["m/s"] = { name1 = "metre per second", name1_us = "meter per second", name2 = "metres per second", name2_us = "meters per second", symbol = "m/s", utype = "speed", scale = 1, default = "ft/s", }, ["Mach"] = { name2 = "Mach", symbol = "Mach", utype = "speed", builtin = "mach", scale = 0, iscomplex= true, default = "km/h mph", link = "Mach number", }, ["mi/d"] = { name1 = "mile per day", name2 = "miles per day", symbol = "mi/d", utype = "speed", scale = 1.8626666666666667e-2, default = "km/d", link = "Orders of magnitude (speed)", }, ["mi/s"] = { name1 = "mile per second", name2 = "miles per second", symbol = "mi/s", utype = "speed", scale = 1609.344, default = "km/s", link = "Mile", }, ["mm/h"] = { name1 = "millimetre per hour", name1_us = "millimeter per hour", name2 = "millimetres per hour", name2_us = "millimeters per hour", symbol = "mm/h", utype = "speed", scale = 2.7777777777777781e-7, default = "in/h", link = "Metre per second", }, ["mph"] = { name1 = "mile per hour", name2 = "miles per hour", symbol = "mph", utype = "speed", scale = 0.44704, default = "km/h", link = "Miles per hour", }, ["Ns/kg"] = { name2 = "N&#8209;s/kg", symbol = "N&#8209;s/kg", utype = "speed", scale = 1, default = "isp", link = "Specific impulse", }, ["si tsfc"] = { name2 = "g/(kN⋅s)", symbol = "g/(kN⋅s)", utype = "speed", scale = 9.9999628621379242e-7, invert = -1, iscomplex= true, default = "tsfc", link = "Thrust specific fuel consumption", }, ["tsfc"] = { name2 = "lb/(lbf⋅h)", symbol = "lb/(lbf⋅h)", utype = "speed", scale = 2.832545036049801e-5, invert = -1, iscomplex= true, default = "si tsfc", link = "Thrust specific fuel consumption", }, ["cm/y"] = { target = "cm/year", }, ["cm/yr"] = { target = "cm/year", }, ["in/y"] = { target = "in/year", }, ["in/yr"] = { target = "in/year", }, ["knot"] = { target = "kn", }, ["knots"] = { target = "kn", }, ["kph"] = { target = "km/h", }, ["mi/h"] = { target = "mph", }, ["mm/s"] = { per = { "mm", "s" }, utype = "speed", default = "in/s", link = "Metre per second", }, ["C"] = { name1 = "degree Celsius", name2 = "degrees Celsius", symbol = "°C", usesymbol= 1, utype = "temperature", scale = 1, offset = -273.15, iscomplex= true, istemperature= true, default = "F", link = "Celsius", }, ["F"] = { name1 = "degree Fahrenheit", name2 = "degrees Fahrenheit", symbol = "°F", usesymbol= 1, utype = "temperature", scale = 0.55555555555555558, offset = 32-273.15*(9/5), iscomplex= true, istemperature= true, default = "C", link = "Fahrenheit", }, ["K"] = { _name1 = "kelvin", _symbol = "K", usesymbol= 1, utype = "temperature", scale = 1, offset = 0, iscomplex= true, istemperature= true, prefixes = 1, default = "C F", link = "Kelvin", }, ["keVT"] = { name1 = "kiloelectronvolt", symbol = "keV", utype = "temperature", scale = 11.604505e6, offset = 0, iscomplex= true, default = "MK", link = "Electronvolt", }, ["R"] = { name1 = "degree Rankine", name2 = "degrees Rankine", symbol = "°R", usesymbol= 1, utype = "temperature", scale = 0.55555555555555558, offset = 0, iscomplex= true, istemperature= true, default = "K F C", link = "Rankine scale", }, ["Celsius"] = { target = "C", }, ["°C"] = { target = "C", }, ["°F"] = { target = "F", }, ["°R"] = { target = "R", }, ["C-change"] = { name1 = "degree Celsius change", name2 = "degrees Celsius change", symbol = "°C", usesymbol= 1, utype = "temperature change", scale = 1, default = "F-change", link = "Celsius", }, ["F-change"] = { name1 = "degree Fahrenheit change", name2 = "degrees Fahrenheit change", symbol = "°F", usesymbol= 1, utype = "temperature change", scale = 0.55555555555555558, default = "C-change", link = "Fahrenheit", }, ["K-change"] = { name1 = "kelvin change", name2 = "kelvins change", symbol = "K", usesymbol= 1, utype = "temperature change", scale = 1, default = "F-change", link = "Kelvin", }, ["°C-change"] = { target = "C-change", }, ["°F-change"] = { target = "F-change", }, ["century"] = { name1 = "century", name2 = "centuries", symbol = "ha", utype = "time", scale = 3155760000, default = "Gs", }, ["d"] = { name1 = "day", symbol = "d", utype = "time", scale = 86400, default = "ks", }, ["decade"] = { name1 = "decade", symbol = "daa", utype = "time", scale = 315576000, default = "Ms", }, ["dog year"] = { name1 = "dog year", symbol = "dog yr", utype = "time", scale = 220903200, default = "years", link = "List of unusual units of measurement#Dog year", }, ["fortnight"] = { symbol = "fortnight", usename = 1, utype = "time", scale = 1209600, default = "week", }, ["h"] = { name1 = "hour", symbol = "h", utype = "time", scale = 3600, default = "ks", }, ["long billion year"] = { name1 = "billion years", name2 = "billion years", symbol = "Ta", utype = "time", scale = 31557600000000000000, default = "Es", link = "Annum", }, ["millennium"] = { name1 = "millennium", name2 = "millennia", symbol = "ka", utype = "time", scale = 31557600000, default = "Gs", }, ["milliard year"] = { name1 = "milliard years", name2 = "milliard years", symbol = "Ga", utype = "time", scale = 31557600000000000, default = "Ps", link = "Annum", }, ["million year"] = { name1 = "million years", name2 = "million years", symbol = "Ma", utype = "time", scale = 31557600000000, default = "Ts", link = "Annum", }, ["min"] = { name1 = "minute", symbol = "min", utype = "time", scale = 60, default = "s", }, ["month"] = { symbol = "month", usename = 1, utype = "time", scale = 2629800, default = "Ms", }, ["months"] = { name1 = "month", symbol = "mo", utype = "time", scale = 2629800, default = "year", }, ["s"] = { _name1 = "second", _symbol = "s", utype = "time", scale = 1, prefixes = 1, default = "min", link = "Second", }, ["short billion year"] = { name1 = "billion years", name2 = "billion years", symbol = "Ga", utype = "time", scale = 31557600000000000, default = "Ps", link = "Annum", }, ["short trillion year"] = { name1 = "trillion years", name2 = "trillion years", symbol = "Ta", utype = "time", scale = 31557600000000000000, default = "Es", link = "Annum", }, ["thousand million year"] = { name1 = "thousand million years", name2 = "thousand million years", symbol = "Ga", utype = "time", scale = 31557600000000000, default = "Ps", link = "Annum", }, ["wk"] = { symbol = "week", usename = 1, utype = "time", scale = 604800, default = "Ms", }, ["year"] = { name1 = "year", symbol = "a", utype = "time", scale = 31557600, default = "Ms", link = "Annum", }, ["years"] = { name1 = "year", symbol = "yr", utype = "time", scale = 31557600, default = "Ms", link = "Annum", }, ["byr"] = { target = "short billion year", }, ["day"] = { target = "d", }, ["days"] = { target = "d", }, ["dog yr"] = { target = "dog year", }, ["Gyr"] = { target = "thousand million year", }, ["hour"] = { target = "h", }, ["hours"] = { target = "h", }, ["kMyr"] = { target = "thousand million year", }, ["kmyr"] = { target = "thousand million year", }, ["kyr"] = { target = "millennium", }, ["long byr"] = { target = "long billion year", }, ["minute"] = { target = "min", }, ["minutes"] = { target = "min", }, ["mth"] = { target = "month", }, ["Myr"] = { target = "million year", }, ["myr"] = { target = "million year", }, ["second"] = { target = "s", }, ["seconds"] = { target = "s", }, ["tmyr"] = { target = "thousand million year", }, ["tryr"] = { target = "short trillion year", }, ["tyr"] = { target = "millennium", }, ["week"] = { target = "wk", }, ["weeks"] = { target = "wk", }, ["yr"] = { target = "year", }, ["kg.m"] = { name1 = "kilogram metre", name1_us = "kilogram meter", symbol = "kg⋅m", utype = "torque", scale = 9.80665, default = "Nm lbft", link = "Kilogram metre (torque)", }, ["kgf.m"] = { name1 = "kilogram force-metre", name1_us = "kilogram force-meter", symbol = "kgf⋅m", utype = "torque", scale = 9.80665, default = "Nm lbfft", link = "Kilogram metre (torque)", }, ["kgm"] = { name1 = "kilogram metre", name1_us = "kilogram meter", symbol = "kg⋅m", utype = "torque", scale = 9.80665, default = "Nm lbfft", link = "Kilogram metre (torque)", }, ["lb-fft"] = { name1 = "pound force-foot", name2 = "pound force-feet", symbol = "ft⋅lb<sub>f</sub>", utype = "torque", scale = 1.3558179483314004, default = "Nm", link = "Pound-foot (torque)", }, ["lb.ft"] = { name1 = "pound force-foot", name2 = "pound force-feet", symbol = "lb⋅ft", utype = "torque", scale = 1.3558179483314004, default = "Nm", link = "Pound-foot (torque)", }, ["lb.in"] = { name1 = "pound force-inch", symbol = "lb⋅in", utype = "torque", scale = 0.1129848290276167, default = "mN.m", link = "Pound-foot (torque)", }, ["lbfft"] = { name1 = "pound force-foot", name2 = "pound force-feet", symbol = "lbf⋅ft", utype = "torque", scale = 1.3558179483314004, default = "Nm", link = "Pound-foot (torque)", }, ["lbft"] = { name1 = "pound-foot", name2 = "pound-feet", symbol = "lb⋅ft", utype = "torque", scale = 1.3558179483314004, default = "Nm", link = "Pound-foot (torque)", }, ["m.kg-f"] = { name1 = "metre kilogram-force", name1_us = "meter kilogram-force", name2 = "metre kilograms-force", name2_us = "meter kilograms-force", symbol = "m⋅kg<sub>f</sub>", utype = "torque", scale = 9.80665, default = "Nm lbfft", link = "Kilogram metre (torque)", }, ["m.kgf"] = { name1 = "metre kilogram-force", name1_us = "meter kilogram-force", name2 = "metre kilograms-force", name2_us = "meter kilograms-force", symbol = "m⋅kgf", utype = "torque", scale = 9.80665, default = "Nm lbfft", link = "Kilogram metre (torque)", }, ["mN.m"] = { name1 = "millinewton metre", name1_us = "millinewton meter", symbol = "mN⋅m", utype = "torque", scale = 0.001, default = "lb.in", link = "Newton metre", }, ["Nm"] = { _name1 = "newton metre", _name1_us= "newton meter", _symbol = "N⋅m", utype = "torque", alttype = "energy", scale = 1, prefixes = 1, default = "lbfft", link = "Newton metre", }, ["kN/m"] = { per = { "kN", "-m-stiff" }, utype = "torque", default = "lbf/in", }, ["lbf/in"] = { per = { "lbf", "-in-stiff" }, utype = "torque", default = "kN/m", }, ["lb-f.ft"] = { target = "lb-fft", }, ["lbf.ft"] = { target = "lbfft", }, ["lbf·ft"] = { target = "lbfft", }, ["lb·ft"] = { target = "lb.ft", }, ["mkg-f"] = { target = "m.kg-f", }, ["mkgf"] = { target = "m.kgf", }, ["N.m"] = { target = "Nm", }, ["N·m"] = { target = "Nm", }, ["-12USoz(mL)serve"] = { name1_us = "12&nbsp;U.S.&nbsp;fl&nbsp;oz (355&nbsp;mL) serving", symbol = "12&nbsp;US&nbsp;fl&nbsp;oz (355&nbsp;mL) serving", sym_us = "12&nbsp;U.S.&nbsp;fl&nbsp;oz (355&nbsp;mL) serving", utype = "volume", scale = 0.00035488235475000004, default = "mL", link = "Beverage can#Standard sizes", }, ["-12USoz(ml)serve"] = { name1_us = "12&nbsp;U.S.&nbsp;fl&nbsp;oz (355&nbsp;ml) serving", symbol = "12&nbsp;US&nbsp;fl&nbsp;oz (355&nbsp;ml) serving", sym_us = "12&nbsp;U.S.&nbsp;fl&nbsp;oz (355&nbsp;ml) serving", utype = "volume", scale = 0.00035488235475000004, default = "ml", link = "Beverage can#Standard sizes", }, ["-12USozserve"] = { name1_us = "12&nbsp;U.S.&nbsp;fl&nbsp;oz serving", symbol = "12&nbsp;US&nbsp;fl&nbsp;oz serving", sym_us = "12&nbsp;U.S.&nbsp;fl&nbsp;oz serving", utype = "volume", scale = 0.00035488235475000004, default = "mL", link = "Beverage can#Standard sizes", }, ["acre foot"] = { name1 = "acre foot", name2 = "acre foot", symbol = "acre⋅ft", utype = "volume", scale = 1233.48183754752, default = "m3", }, ["acre ft"] = { name1 = "acre foot", name2 = "acre feet", symbol = "acre⋅ft", utype = "volume", scale = 1233.48183754752, default = "m3", }, ["AUtbsp"] = { name1 = "Australian tablespoon", symbol = "AU&nbsp;tbsp", utype = "volume", scale = 0.000020, default = "ml", }, ["Bcuft"] = { name1 = "billion cubic foot", name2 = "billion cubic feet", symbol = "billion cu&nbsp;ft", utype = "volume", scale = 28316846.592, default = "Gl", link = "Cubic foot", }, ["bdft"] = { name1 = "board foot", name2 = "board feet", symbol = "bd&nbsp;ft", utype = "volume", scale = 0.0023597372167, default = "m3", }, ["board feet"] = { name2 = "board feet", symbol = "board foot", usename = 1, utype = "volume", scale = 0.0023597372167, default = "m3", }, ["board foot"] = { name2 = "board foot", symbol = "board foot", usename = 1, utype = "volume", scale = 0.0023597372167, default = "m3", }, ["cc"] = { name1 = "cubic centimetre", name1_us = "cubic centimeter", symbol = "cc", utype = "volume", scale = 0.000001, default = "cuin", }, ["CID"] = { name1 = "cubic inch", name2 = "cubic inches", symbol = "cu&nbsp;in", utype = "volume", scale = 0.000016387064, default = "cc", link = "Cubic inch#Engine displacement", }, ["cord"] = { symbol = "cord", utype = "volume", scale = 3.624556363776, default = "m3", link = "Cord (unit)", }, ["cufoot"] = { name1 = "cubic foot", name2 = "cubic foot", symbol = "cu&nbsp;ft", utype = "volume", scale = 0.028316846592, default = "m3", }, ["cuft"] = { name1 = "cubic foot", name2 = "cubic feet", symbol = "cu&nbsp;ft", utype = "volume", scale = 0.028316846592, default = "m3", }, ["cuin"] = { name1 = "cubic inch", name2 = "cubic inches", symbol = "cu&nbsp;in", utype = "volume", scale = 0.000016387064, default = "cm3", }, ["cumi"] = { name1 = "cubic mile", symbol = "cu&nbsp;mi", utype = "volume", scale = 4168181825.440579584, default = "km3", }, ["cuyd"] = { name1 = "cubic yard", symbol = "cu&nbsp;yd", utype = "volume", scale = 0.764554857984, default = "m3", }, ["firkin"] = { symbol = "firkin", usename = 1, utype = "volume", scale = 0.04091481, default = "l impgal USgal", link = "Firkin (unit)", }, ["foot3"] = { target = "cufoot", }, ["Goilbbl"] = { name1 = "billion barrels", name2 = "billion barrels", symbol = "Gbbl", utype = "volume", scale = 158987294.928, default = "v * 1.58987294928 < 10 ! e6 ! e9 ! m3", link = "Barrel (unit)#Oil barrel", }, ["gr water"] = { name1 = "grains water", name2 = "grains water", symbol = "gr H<sub>2</sub>O", utype = "volume", scale = 0.00000006479891, default = "cm3", link = "Grain (unit)", }, ["grt"] = { name1 = "gross register ton", symbol = "grt", utype = "volume", scale = 2.8316846592, default = "m3", link = "Gross register tonnage", }, ["impbbl"] = { name1 = "imperial barrel", symbol = "imp&nbsp;bbl", utype = "volume", scale = 0.16365924, default = "l impgal USgal", link = "Barrel (unit)", }, ["impbsh"] = { name1 = "imperial bushel", symbol = "imp&nbsp;bsh", utype = "volume", scale = 0.03636872, default = "l impgal USdrygal", }, ["impbu"] = { name1 = "imperial bushel", symbol = "imp&nbsp;bu", utype = "volume", scale = 0.03636872, default = "m3", }, ["impgal"] = { name1 = "imperial gallon", symbol = "imp&nbsp;gal", utype = "volume", scale = 0.00454609, default = "l USgal", }, ["impgi"] = { name1 = "gill", symbol = "gi", utype = "volume", scale = 0.0001420653125, default = "ml USoz", link = "Gill (unit)", }, ["impkenning"] = { name1 = "imperial kenning", symbol = "kenning", utype = "volume", scale = 0.01818436, default = "l USdrygal", link = "Kenning (unit)", }, ["impoz"] = { name1 = "imperial fluid ounce", symbol = "imp&nbsp;fl&nbsp;oz", utype = "volume", scale = 0.0000284130625, default = "ml USoz", }, ["imppk"] = { name1 = "imperial peck", symbol = "pk", utype = "volume", scale = 0.00909218, default = "l USdrygal", link = "Peck", }, ["imppt"] = { name1 = "imperial pint", symbol = "imp&nbsp;pt", utype = "volume", scale = 0.00056826125, default = "l", }, ["impqt"] = { name1 = "imperial quart", symbol = "imp&nbsp;qt", utype = "volume", scale = 0.0011365225, default = "ml USoz", customary= 3, }, ["kilderkin"] = { symbol = "kilderkin", usename = 1, utype = "volume", scale = 0.08182962, default = "l impgal USgal", }, ["koilbbl"] = { name1 = "thousand barrels", name2 = "thousand barrels", symbol = "kbbl", utype = "volume", scale = 158.987294928, default = "v * 1.58987294928 < 10 ! ! e3 ! m3", link = "Barrel (unit)#Oil barrel", }, ["L"] = { _name1 = "litre", _name1_us= "liter", _symbol = "L", utype = "volume", scale = 0.001, prefixes = 1, default = "impgal USgal", link = "Litre", }, ["l"] = { _name1 = "litre", _name1_us= "liter", _symbol = "l", utype = "volume", scale = 0.001, prefixes = 1, default = "impgal USgal", link = "Litre", }, ["m3"] = { _name1 = "cubic metre", _name1_us= "cubic meter", _symbol = "m<sup>3</sup>", prefix_position= 7, utype = "volume", scale = 1, prefixes = 3, default = "cuft", link = "Cubic metre", }, ["Mbbl"] = { name1 = "thousand barrels", name2 = "thousand barrels", symbol = "Mbbl", utype = "volume", scale = 158.987294928, default = "v * 1.58987294928 < 10 ! e3 ! ! m3", link = "Barrel (unit)#Oil barrel", }, ["MMoilbbl"] = { name1 = "million barrels", name2 = "million barrels", symbol = "MMbbl", utype = "volume", scale = 158987.294928, default = "v * 1.58987294928 < 10 ! e3 ! e6 ! m3", link = "Barrel (unit)#Oil barrel", }, ["Moilbbl"] = { name1 = "million barrels", name2 = "million barrels", symbol = "Mbbl", utype = "volume", scale = 158987.294928, default = "v * 1.58987294928 < 10 ! e3 ! e6 ! m3", link = "Barrel (unit)#Oil barrel", }, ["MTON"] = { name1 = "measurement ton", symbol = "MTON", utype = "volume", scale = 1.13267386368, default = "m3", }, ["MUSgal"] = { name1 = "million US gallons", name1_us = "million U.S. gallons", name2 = "million US gallons", name2_us = "million U.S. gallons", symbol = "million US&nbsp;gal", sym_us = "million U.S.&nbsp;gal", utype = "volume", scale = 3785.411784, default = "Ml", link = "US gallon", }, ["oilbbl"] = { name1 = "barrel", symbol = "bbl", utype = "volume", scale = 0.158987294928, default = "m3", link = "Barrel (unit)#Oil barrel", }, ["stere"] = { symbol = "stere", usename = 1, utype = "volume", scale = 1, default = "cuft", }, ["Toilbbl"] = { name1 = "trillion barrels", name2 = "trillion barrels", symbol = "Tbbl", utype = "volume", scale = 158987294928, default = "v * 1.58987294928 < 10 ! e9 ! e12 ! m3", link = "Barrel (unit)#Oil barrel", }, ["USbbl"] = { name1 = "US barrel", name1_us = "U.S. barrel", symbol = "US&nbsp;bbl", sym_us = "U.S.&nbsp;bbl", utype = "volume", scale = 0.119240471196, default = "l USgal impgal", link = "Barrel (unit)", }, ["USbeerbbl"] = { name1 = "US beer barrel", name1_us = "U.S. beer barrel", symbol = "US&nbsp;bbl", sym_us = "U.S.&nbsp;bbl", utype = "volume", scale = 0.117347765304, default = "l USgal impgal", link = "Barrel (unit)", }, ["USbsh"] = { name1 = "US bushel", name1_us = "U.S. bushel", symbol = "US&nbsp;bsh", sym_us = "U.S.&nbsp;bsh", utype = "volume", scale = 0.03523907016688, default = "l USdrygal impgal", link = "Bushel", }, ["USbu"] = { name1 = "US bushel", name1_us = "U.S. bushel", symbol = "US&nbsp;bu", sym_us = "U.S.&nbsp;bu", utype = "volume", scale = 0.03523907016688, default = "l USdrygal impgal", link = "Bushel", }, ["USdrybbl"] = { name1 = "US dry barrel", name1_us = "U.S. dry barrel", symbol = "US&nbsp;dry&nbsp;bbl", sym_us = "U.S.&nbsp;dry&nbsp;bbl", utype = "volume", scale = 0.11562819898508, default = "m3", link = "Barrel (unit)", }, ["USdrygal"] = { name1 = "US dry gallon", name1_us = "U.S. dry gallon", symbol = "US&nbsp;dry&nbsp;gal", sym_us = "U.S.&nbsp;dry&nbsp;gal", utype = "volume", scale = 0.00440488377086, default = "l", link = "Gallon", }, ["USdrypt"] = { name1 = "US dry pint", name1_us = "U.S. dry pint", symbol = "US&nbsp;dry&nbsp;pt", sym_us = "U.S.&nbsp;dry&nbsp;pt", utype = "volume", scale = 0.0005506104713575, default = "ml", link = "Pint", }, ["USdryqt"] = { name1 = "US dry quart", name1_us = "U.S. dry quart", symbol = "US&nbsp;dry&nbsp;qt", sym_us = "U.S.&nbsp;dry&nbsp;qt", utype = "volume", scale = 0.001101220942715, default = "ml", link = "Quart", }, ["USflgal"] = { name1 = "US gallon", name1_us = "U.S. gallon", symbol = "US fl gal", sym_us = "U.S.&nbsp;fl&nbsp;gal", utype = "volume", scale = 0.003785411784, default = "l impgal", link = "Gallon", }, ["USgal"] = { name1 = "US gallon", name1_us = "U.S. gallon", symbol = "US&nbsp;gal", sym_us = "U.S.&nbsp;gal", utype = "volume", scale = 0.003785411784, default = "l impgal", }, ["USgi"] = { name1 = "gill", symbol = "gi", utype = "volume", scale = 0.0001182941183, default = "ml impoz", link = "Gill (unit)", }, ["USkenning"] = { name1 = "US kenning", name1_us = "U.S. kenning", symbol = "US&nbsp;kenning", sym_us = "U.S.&nbsp;kenning", utype = "volume", scale = 0.01761953508344, default = "l impgal", link = "Kenning (unit)", }, ["USmin"] = { name1 = "US minim", name1_us = "U.S. minim", symbol = "US&nbsp;min", sym_us = "U.S.&nbsp;min", utype = "volume", scale = 0.000000061611519921875, default = "ml", link = "Minim (unit)", }, ["USoz"] = { name1 = "US fluid ounce", name1_us = "U.S. fluid ounce", symbol = "US&nbsp;fl&nbsp;oz", sym_us = "U.S.&nbsp;fl&nbsp;oz", utype = "volume", scale = 0.0000295735295625, default = "ml", }, ["USpk"] = { name1 = "US peck", name1_us = "U.S. peck", symbol = "US&nbsp;pk", sym_us = "U.S.&nbsp;pk", utype = "volume", scale = 0.00880976754172, default = "l impgal", link = "Peck", }, ["USpt"] = { name1 = "US pint", name1_us = "U.S. pint", symbol = "US&nbsp;pt", sym_us = "U.S.&nbsp;pt", utype = "volume", scale = 0.000473176473, default = "l imppt", link = "Pint", }, ["USqt"] = { name1 = "US quart", name1_us = "U.S. quart", symbol = "US&nbsp;qt", sym_us = "U.S.&nbsp;qt", utype = "volume", scale = 0.000946352946, default = "ml", link = "Quart", customary= 1, }, ["USquart"] = { name1 = "US quart", name1_us = "U.S. quart", symbol = "US&nbsp;qt", sym_us = "U.S.&nbsp;qt", utype = "volume", scale = 0.000946352946, default = "ml impoz", link = "Quart", }, ["UStbsp"] = { name1 = "US tablespoon", name1_us = "U.S. tablespoon", symbol = "US&nbsp;tbsp", sym_us = "U.S.&nbsp;tbsp", utype = "volume", scale = 1.4786764781250001e-5, default = "ml", }, ["winecase"] = { symbol = "case", usename = 1, utype = "volume", scale = 0.009, default = "l", link = "Case (goods)", }, ["*U.S.drygal"] = { target = "USdrygal", sp_us = true, customary= 2, }, ["*U.S.gal"] = { target = "USgal", sp_us = true, default = "L impgal", customary= 2, }, ["+USdrygal"] = { target = "USdrygal", customary= 1, }, ["+usfloz"] = { target = "USoz", link = "Fluid ounce", customary= 1, }, ["+USgal"] = { target = "USgal", customary= 1, }, ["+USoz"] = { target = "USoz", customary= 1, }, ["@impgal"] = { target = "impgal", link = "Gallon", customary= 3, }, ["acre feet"] = { target = "acre ft", }, ["acre-feet"] = { target = "acre ft", }, ["acre-ft"] = { target = "acre ft", }, ["acre.foot"] = { target = "acre foot", }, ["acre.ft"] = { target = "acre ft", }, ["acre·ft"] = { target = "acre ft", }, ["bushels"] = { target = "USbsh", }, ["cid"] = { target = "CID", }, ["ft3"] = { target = "cuft", }, ["gal"] = { target = "USgal", }, ["gallon"] = { shouldbe = "Use %{USgal%} for US gallons or %{impgal%} for imperial gallons (not %{gallon%})", }, ["gallons"] = { shouldbe = "Use %{USgal%} for US gallons or %{impgal%} for imperial gallons (not %{gallons%})", }, ["Gcuft"] = { target = "e9cuft", }, ["impfloz"] = { target = "impoz", }, ["Impgal"] = { target = "impgal", }, ["in3"] = { target = "cuin", symbol = "in<sup>3</sup>", }, ["kcuft"] = { target = "e3cuft", }, ["kcum"] = { target = "e3m3", }, ["km³"] = { target = "km3", }, ["liter"] = { target = "L", sp_us = true, }, ["liters"] = { target = "L", sp_us = true, }, ["litre"] = { target = "L", }, ["litres"] = { target = "L", }, ["Mcuft"] = { target = "e6cuft", }, ["Mcum"] = { target = "e6m3", }, ["Mft3"] = { target = "e6cuft", }, ["mi3"] = { target = "cumi", }, ["m³"] = { target = "m3", }, ["Pcuft"] = { target = "e15cuft", }, ["pt"] = { shouldbe = "Use %{USpt%} for US pints or %{imppt%} for imperial pints (not %{pt%})", }, ["qt"] = { shouldbe = "Use %{USqt%} for US quarts or %{impqt%} for imperial quarts (not %{qt%})", }, ["Tcuft"] = { target = "e12cuft", }, ["Tft3"] = { target = "e12cuft", }, ["U.S.bbl"] = { target = "USbbl", sp_us = true, default = "l U.S.gal impgal", }, ["U.S.beerbbl"] = { target = "USbeerbbl", sp_us = true, default = "l U.S.gal impgal", }, ["U.S.bsh"] = { target = "USbsh", sp_us = true, default = "l U.S.drygal impgal", }, ["U.S.bu"] = { target = "USbu", sp_us = true, default = "l U.S.drygal impgal", }, ["U.S.drybbl"] = { target = "USdrybbl", sp_us = true, }, ["U.S.drygal"] = { target = "USdrygal", sp_us = true, }, ["U.S.drypt"] = { target = "USdrypt", sp_us = true, }, ["U.S.dryqt"] = { target = "USdryqt", sp_us = true, }, ["U.S.flgal"] = { target = "USflgal", sp_us = true, }, ["U.S.floz"] = { target = "USoz", sp_us = true, }, ["U.S.gal"] = { target = "USgal", sp_us = true, default = "L impgal", link = "U.S. gallon", }, ["u.s.gal"] = { target = "USgal", sp_us = true, default = "L impgal", link = "U.S. gallon", }, ["U.S.gi"] = { target = "USgi", sp_us = true, }, ["U.S.kenning"] = { target = "USkenning", sp_us = true, }, ["U.S.oz"] = { target = "USoz", sp_us = true, }, ["U.S.pk"] = { target = "USpk", sp_us = true, }, ["U.S.pt"] = { target = "USpt", sp_us = true, }, ["U.S.qt"] = { target = "USqt", sp_us = true, default = "L impqt", customary= 2, }, ["usbbl"] = { target = "USbbl", }, ["usbeerbbl"] = { target = "USbeerbbl", }, ["usbsh"] = { target = "USbsh", }, ["usbu"] = { target = "USbu", }, ["usdrybbl"] = { target = "USdrybbl", }, ["usdrygal"] = { target = "USdrygal", }, ["usdrypt"] = { target = "USdrypt", }, ["usdryqt"] = { target = "USdryqt", }, ["USfloz"] = { target = "USoz", }, ["usfloz"] = { target = "USoz", }, ["USGAL"] = { target = "USgal", }, ["usgal"] = { target = "USgal", }, ["usgi"] = { target = "USgi", }, ["uskenning"] = { target = "USkenning", }, ["usoz"] = { target = "USoz", }, ["uspk"] = { target = "USpk", }, ["uspt"] = { target = "USpt", }, ["usqt"] = { target = "USqt", }, ["yd3"] = { target = "cuyd", }, ["cuft/sqmi"] = { per = { "cuft", "sqmi" }, utype = "volume per unit area", default = "m3/km2", }, ["m3/ha"] = { name1 = "cubic metre per hectare", name1_us = "cubic meter per hectare", name2 = "cubic metres per hectare", name2_us = "cubic meters per hectare", symbol = "m<sup>3</sup>/ha", utype = "volume per unit area", scale = 0.0001, default = "USbu/acre", link = "Hectare", }, ["m3/km2"] = { per = { "m3", "km2" }, utype = "volume per unit area", default = "cuft/sqmi", }, ["U.S.gal/acre"] = { per = { "U.S.gal", "acre" }, utype = "volume per unit area", default = "m3/km2", }, ["USbu/acre"] = { name2 = "US bushels per acre", symbol = "US bushel per acre", usename = 1, utype = "volume per unit area", scale = 8.7077638761350888e-6, default = "m3/ha", link = "Bushel", }, ["USgal/acre"] = { per = { "USgal", "acre" }, utype = "volume per unit area", default = "m3/km2", }, ["cuyd/mi"] = { per = { "cuyd", "mi" }, utype = "volume per unit length", default = "m3/km", }, ["m3/km"] = { per = { "m3", "km" }, utype = "volume per unit length", default = "cuyd/mi", }, ["mich"] = { combination= { "ch", "mi" }, multiple = { 80 }, utype = "length", }, ["michlk"] = { combination= { "chlk", "mi" }, multiple = { 80 }, utype = "length", }, ["michainlk"] = { combination= { "chainlk", "mi" }, multiple = { 80 }, utype = "length", }, ["miydftin"] = { combination= { "in", "ft", "yd", "mi" }, multiple = { 12, 3, 1760 }, utype = "length", }, ["mift"] = { combination= { "ft", "mi" }, multiple = { 5280 }, utype = "length", }, ["ydftin"] = { combination= { "in", "ft", "yd" }, multiple = { 12, 3 }, utype = "length", }, ["ydft"] = { combination= { "ft", "yd" }, multiple = { 3 }, utype = "length", }, ["ftin"] = { combination= { "in", "ft" }, multiple = { 12 }, utype = "length", }, ["footin"] = { combination= { "in", "foot" }, multiple = { 12 }, utype = "length", }, ["handin"] = { combination= { "in", "hand" }, multiple = { 4 }, utype = "length", }, ["lboz"] = { combination= { "oz", "lb" }, multiple = { 16 }, utype = "mass", }, ["stlb"] = { combination= { "lb", "st" }, multiple = { 14 }, utype = "mass", }, ["stlboz"] = { combination= { "oz", "lb", "st" }, multiple = { 16, 14 }, utype = "mass", }, ["st and lb"] = { combination= { "lb", "st" }, multiple = { 14 }, utype = "mass", }, ["GN LTf"] = { combination= { "GN", "-LTf" }, utype = "force", }, ["GN LTf STf"] = { combination= { "GN", "-LTf", "-STf" }, utype = "force", }, ["GN STf"] = { combination= { "GN", "-STf" }, utype = "force", }, ["GN STf LTf"] = { combination= { "GN", "-STf", "-LTf" }, utype = "force", }, ["kN LTf"] = { combination= { "kN", "-LTf" }, utype = "force", }, ["kN LTf STf"] = { combination= { "kN", "-LTf", "-STf" }, utype = "force", }, ["kN STf"] = { combination= { "kN", "-STf" }, utype = "force", }, ["kN STf LTf"] = { combination= { "kN", "-STf", "-LTf" }, utype = "force", }, ["LTf STf"] = { combination= { "-LTf", "-STf" }, utype = "force", }, ["MN LTf"] = { combination= { "MN", "-LTf" }, utype = "force", }, ["MN LTf STf"] = { combination= { "MN", "-LTf", "-STf" }, utype = "force", }, ["MN STf"] = { combination= { "MN", "-STf" }, utype = "force", }, ["MN STf LTf"] = { combination= { "MN", "-STf", "-LTf" }, utype = "force", }, ["STf LTf"] = { combination= { "-STf", "-LTf" }, utype = "force", }, ["L/100 km mpgimp"] = { combination= { "L/100 km", "mpgimp" }, utype = "fuel efficiency", }, ["l/100 km mpgimp"] = { combination= { "l/100 km", "mpgimp" }, utype = "fuel efficiency", }, ["L/100 km mpgUS"] = { combination= { "L/100 km", "mpgus" }, utype = "fuel efficiency", }, ["L/100 km mpgus"] = { combination= { "L/100 km", "mpgus" }, utype = "fuel efficiency", }, ["l/100 km mpgus"] = { combination= { "l/100 km", "mpgus" }, utype = "fuel efficiency", }, ["mpgimp L/100 km"] = { combination= { "mpgimp", "L/100 km" }, utype = "fuel efficiency", }, ["LT ST t"] = { combination= { "lt", "-ST", "t" }, utype = "mass", }, ["LT t ST"] = { combination= { "lt", "t", "-ST" }, utype = "mass", }, ["ST LT t"] = { combination= { "-ST", "lt", "t" }, utype = "mass", }, ["ST t LT"] = { combination= { "-ST", "t", "lt" }, utype = "mass", }, ["t LT ST"] = { combination= { "t", "lt", "-ST" }, utype = "mass", }, ["ton"] = { combination= { "LT", "ST" }, utype = "mass", }, ["kPa kg/cm2"] = { combination= { "kPa", "kgf/cm2" }, utype = "pressure", }, ["kPa lb/in2"] = { combination= { "kPa", "-lb/in2" }, utype = "pressure", }, ["floz"] = { combination= { "impoz", "USoz" }, utype = "volume", }, } --------------------------------------------------------------------------- -- Do not change the data in this table because it is created by running -- -- a script that reads the wikitext from a wiki page (see note above). -- --------------------------------------------------------------------------- local default_exceptions = { -- Prefixed units with a default different from that of the base unit. -- Each key item is a prefixed symbol (unitcode for engineering notation). ["cm<sup>2</sup>"] = "sqin", ["dm<sup>2</sup>"] = "sqin", ["e3acre"] = "km2", ["e3m2"] = "e6sqft", ["e6acre"] = "km2", ["e6ha"] = "e6acre", ["e6km2"] = "e6sqmi", ["e6m2"] = "e6sqft", ["e6sqft"] = "v * 9.290304 < 100 ! e3 ! e6 ! m2", ["e6sqmi"] = "e6km2", ["hm<sup>2</sup>"] = "acre", ["km<sup>2</sup>"] = "sqmi", ["mm<sup>2</sup>"] = "sqin", ["aJ"] = "eV", ["e3BTU"] = "MJ", ["e6BTU"] = "GJ", ["EJ"] = "kWh", ["fJ"] = "keV", ["GJ"] = "kWh", ["MJ"] = "kWh", ["PJ"] = "kWh", ["pJ"] = "MeV", ["TJ"] = "kWh", ["YJ"] = "kWh", ["yJ"] = "μeV", ["ZJ"] = "kWh", ["zJ"] = "meV", ["e12cuft/a"] = "v * 2.8316846592 < 100 ! e9 ! e12 ! m3/a", ["e12cuft/d"] = "v * 2.8316846592 < 100 ! e9 ! e12 ! m3/d", ["e12m3/a"] = "Tcuft/a", ["e12m3/d"] = "Tcuft/d", ["e3cuft/a"] = "v * 2.8316846592 < 100 ! ! e3 ! m3/a", ["e3cuft/d"] = "v * 2.8316846592 < 100 ! ! e3 ! m3/d", ["e3cuft/s"] = "v * 2.8316846592 < 100 ! ! e3 ! m3/s", ["e3m3/a"] = "v < 28.316846592 ! k ! M ! cuft/a", ["e3m3/d"] = "v < 28.316846592 ! k ! M ! cuft/d", ["e3m3/s"] = "v < 28.316846592 ! k ! M ! cuft/s", ["e3USgal/a"] = "v * 3.785411784 < 1000 ! ! e3 ! m3/a", ["e6cuft/a"] = "v * 2.8316846592 < 100 ! e3 ! e6 ! m3/a", ["e6cuft/d"] = "v * 2.8316846592 < 100 ! e3 ! e6 ! m3/d", ["e6cuft/s"] = "v * 2.8316846592 < 100 ! e3 ! e6 ! m3/s", ["e6m3/a"] = "v < 28.316846592 ! M ! G ! cuft/a", ["e6m3/d"] = "v < 28.316846592 ! M ! G ! cuft/d", ["e6m3/s"] = "v < 28.316846592 ! e6 ! e9 ! cuft/s", ["e6USgal/a"] = "v * 3.785411784 < 1000 ! e3 ! e6 ! m3/a", ["e9cuft/a"] = "m3/a", ["e9cuft/d"] = "v * 2.8316846592 < 100 ! e6 ! e9 ! m3/d", ["e9m3/a"] = "v < 28.316846592 ! G ! T ! cuft/a", ["e9m3/d"] = "v < 28.316846592 ! G ! T ! cuft/d", ["e9m3/s"] = "v < 28.316846592 ! e9 ! e12 ! cuft/s", ["e9USgal/a"] = "v * 3.785411784 < 1000 ! e6 ! e9 ! m3/a", ["e9USgal/s"] = "v * 3.785411784 < 1000 ! e6 ! e9 ! m3/s", ["nN"] = "gr-f", ["μN"] = "gr-f", ["mN"] = "oz-f", ["am"] = "in", ["cm"] = "in", ["dam"] = "ft", ["dm"] = "in", ["e12km"] = "e12mi", ["e12mi"] = "e12km", ["e3AU"] = "ly", ["e3km"] = "e3mi", ["e3mi"] = "e3km", ["e6km"] = "e6mi", ["e6mi"] = "e6km", ["e9km"] = "AU", ["e9mi"] = "e9km", ["Em"] = "mi", ["fm"] = "in", ["Gm"] = "mi", ["hm"] = "ft", ["km"] = "mi", ["mm"] = "in", ["Mm"] = "mi", ["nm"] = "in", ["Pm"] = "mi", ["pm"] = "in", ["Tm"] = "mi", ["Ym"] = "mi", ["ym"] = "in", ["Zm"] = "mi", ["zm"] = "in", ["μm"] = "in", ["e12lb"] = "v * 4.5359237 < 10 ! Mt ! Gt", ["e3lb"] = "v * 4.5359237 < 10 ! kg ! t", ["e3ozt"] = "v * 0.311034768 < 10 ! kg ! t", ["e3t"] = "LT ST", ["e6carat"] = "t", ["e6lb"] = "v * 4.5359237 < 10 ! t ! kilotonne", ["e6ozt"] = "lb kg", ["e6ST"] = "Mt", ["e6t"] = "LT ST", ["e9lb"] = "v * 4.5359237 < 10 ! kilotonne ! Mt", ["e9t"] = "LT ST", ["Gg"] = "lb", ["kg"] = "lb", ["mg"] = "gr", ["Mg"] = "LT ST", ["ng"] = "gr", ["μg"] = "gr", ["mBq"] = "fCi", ["kBq"] = "nCi", ["MBq"] = "μCi", ["GBq"] = "mCi", ["TBq"] = "Ci", ["PBq"] = "kCi", ["EBq"] = "kCi", ["fCi"] = "mBq", ["pCi"] = "Bq", ["nCi"] = "Bq", ["μCi"] = "kBq", ["mCi"] = "MBq", ["kCi"] = "TBq", ["MCi"] = "PBq", ["ns"] = "μs", ["μs"] = "ms", ["ms"] = "s", ["ks"] = "h", ["Ms"] = "week", ["Gs"] = "decade", ["Ts"] = "millennium", ["Ps"] = "million year", ["Es"] = "thousand million year", ["MK"] = "keVT", ["cL"] = "impoz usoz", ["cl"] = "impoz usoz", ["cm<sup>3</sup>"] = "cuin", ["dL"] = "impoz usoz", ["dl"] = "impoz usoz", ["mm<sup>3</sup>"] = "cuin", ["dm<sup>3</sup>"] = "cuin", ["e12cuft"] = "v * 2.8316846592 < 100 ! e9 ! e12 ! m3", ["e12impgal"] = "v * 4.54609 < 1000 ! T ! P ! l", ["e12m3"] = "v < 28.316846592 ! T ! P ! cuft", ["e12U.S.gal"] = "v * 3.785411784 < 1000 ! T ! P ! l", ["e12USgal"] = "v * 3.785411784 < 1000 ! T ! P ! l", ["e15cuft"] = "v * 2.8316846592 < 100 ! e12 ! e15 ! m3", ["e15m3"] = "Pcuft", ["e3bdft"] = "v * 0.23597372167 < 100 ! e3 ! e6 ! m3", ["e3cuft"] = "v * 2.8316846592 < 100 ! ! e3 ! m3", ["e3impgal"] = "v * 4.54609 < 1000 ! k ! M ! l", ["e3m3"] = "v < 28.316846592 ! k ! M ! cuft", ["e3U.S.gal"] = "v * 3.785411784 < 1000 ! k ! M ! l", ["e3USgal"] = "v * 3.785411784 < 1000 ! k ! M ! l", ["e6bdft"] = "v * 0.23597372167 < 100 ! e3 ! e6 ! m3", ["e6cuft"] = "v * 2.8316846592 < 100 ! e3 ! e6 ! m3", ["e6cuyd"] = "v * 7.64554857984 < 10 ! e3 ! e6 ! m3", ["e6impgal"] = "v * 4.54609 < 1000 ! M ! G ! l", ["e6L"] = "USgal", ["e6m3"] = "v < 28.316846592 ! M ! G ! cuft", ["e6U.S.gal"] = "v * 3.785411784 < 1000 ! M ! G ! l", ["e6USgal"] = "v * 3.785411784 < 1000 ! M ! G ! l", ["e9bdft"] = "v * 0.23597372167 < 100 ! e6 ! e9 ! m3", ["e9cuft"] = "v * 2.8316846592 < 100 ! e6 ! e9 ! m3", ["e9impgal"] = "v * 4.54609 < 1000 ! G ! T ! l", ["e9m3"] = "v < 28.316846592 ! G ! T ! cuft", ["e9U.S.gal"] = "v * 3.785411784 < 1000 ! G ! T ! l", ["e9USgal"] = "v * 3.785411784 < 1000 ! G ! T ! l", ["GL"] = "cuft", ["Gl"] = "cuft", ["kL"] = "cuft", ["kl"] = "cuft", ["km<sup>3</sup>"] = "cumi", ["mL"] = "impoz usoz", ["ml"] = "impoz usoz", ["Ml"] = "v < 28.316846592 ! e3 ! e6 ! cuft", ["ML"] = "v < 28.316846592 ! e3 ! e6 ! cuft", ["TL"] = "cumi", ["Tl"] = "cumi", ["μL"] = "cuin", ["μl"] = "cuin", } --------------------------------------------------------------------------- -- Do not change the data in this table because it is created by running -- -- a script that reads the wikitext from a wiki page (see note above). -- --------------------------------------------------------------------------- local link_exceptions = { -- Prefixed units with a linked article different from that of the base unit. -- Each key item is a prefixed symbol (not unitcode). ["mm<sup>2</sup>"] = "Millimetru quadru", ["cm<sup>2</sup>"] = "Centimetru quadru", ["dm<sup>2</sup>"] = "Decimetru quadru", ["km<sup>2</sup>"] = "Chilometru quadru", ["kJ"] = "Kilojoule", ["MJ"] = "Megajoule", ["fm"] = "Femtometre", ["pm"] = "Picometru", ["nm"] = "Nanometru", ["μm"] = "Micrometru", ["mm"] = "Millimetru", ["cm"] = "Centimetru", ["dm"] = "Decimetre", ["dam"] = "Decametre", ["hm"] = "Hectometre", ["km"] = "Chilometru", ["Mm"] = "Megametre", ["Gm"] = "Gigametre", ["Tm"] = "Terametre", ["Pm"] = "Petametre", ["Em"] = "Exametre", ["Zm"] = "Zettametre", ["Ym"] = "Yottametre", ["μg"] = "Microgramma", ["mg"] = "Miligramma", ["kg"] = "Kilogramma", ["Mg"] = "Tonne", ["yW"] = "Yoctowatt", ["zW"] = "Zeptowatt", ["aW"] = "Attowatt", ["fW"] = "Femtowatt", ["pW"] = "Picowatt", ["nW"] = "Nanowatt", ["μW"] = "Microwatt", ["mW"] = "Milliwatt", ["kW"] = "Kilowatt", ["MW"] = "Megawatt", ["GW"] = "Gigawatt", ["TW"] = "Terawatt", ["PW"] = "Petawatt", ["EW"] = "Exawatt", ["ZW"] = "Zettawatt", ["YW"] = "Yottawatt", ["as"] = "Attosecondi", ["fs"] = "Femtoseconda", ["ps"] = "Picosecondi", ["ns"] = "Nanoseconda", ["μs"] = "Microseconda", ["ms"] = "Millisecondi", ["ks"] = "Kilosecund", ["Ms"] = "Megaseconda", ["Gs"] = "Gigasecundo", ["Ts"] = "Teraseconda", ["Ps"] = "Petasecondi", ["Es"] = "Exasecondi", ["Zs"] = "Zettasecond", ["Ys"] = "Yottasecond", ["mm<sup>3</sup>"] = "Milimetru cubicu", ["cm<sup>3</sup>"] = "Centimetru cúbicu", ["dm<sup>3</sup>"] = "Decimetre cubicu", ["dam<sup>3</sup>"] = "Decametre cúbicu", ["km<sup>3</sup>"] = "Chilometru cubicu", ["μL"] = "Microlitru", ["μl"] = "Microlitru", ["mL"] = "Mililitru", ["ml"] = "Mililitru", ["cL"] = "Centilitre", ["cl"] = "Centilitre", ["dL"] = "Decilitre", ["dl"] = "Decilitre", ["daL"] = "Decalitre", ["dal"] = "Decalitre", ["hL"] = "Hectolitre", ["hl"] = "Hectolitre", ["kL"] = "Kiloliter", ["kl"] = "Kiloliter", ["ML"] = "Megalitre", ["Ml"] = "Megalitre", ["GL"] = "Gigalitre", ["Gl"] = "Gigalitre", ["TL"] = "Teralitre", ["Tl"] = "Teralitre", ["PL"] = "Petalitre", ["Pl"] = "Petalitre", } --------------------------------------------------------------------------- -- Do not change the data in this table because it is created by running -- -- a script that reads the wikitext from a wiki page (see note above). -- --------------------------------------------------------------------------- local per_unit_fixups = { -- Automatically created per units of form "x/y" may have their unit type -- changed, for example, "length/time" is changed to "speed". -- Other adjustments can also be specified. ["/area"] = "per unit area", ["/volume"] = "per unit volume", ["area/area"] = "area per unit area", ["energy/length"] = "energy per unit length", ["energy/mass"] = "energy per unit mass", ["energy/time"] = { utype = "power", link = "Power (physics)" }, ["energy/volume"] = "energy per unit volume", ["force/area"] = { utype = "pressure", link = "Pressure" }, ["length/length"] = { utype = "gradient", link = "Grade (slope)" }, ["length/time"] = { utype = "rapidità", link = "Aapidità" }, ["length/time/time"] = { utype = "acelerazione", link = "Acelerazione" }, ["mass/area"] = { utype = "prissioni", multiplier = 9.80665 }, ["mass/length"] = "densità lineare", ["mass/mass"] = "cuncentrazione", ["mass/power"] = "massa per unità di potenza", ["mass/time"] = "massa per unità di tempu", ["mass/volume"] = { utype = "densità", link = "densità" }, ["power/mass"] = "putenza per unità di massa", ["power/volume"] = { link = "Densità di potenza" }, ["pressure/length"] = "gradiente di frattura", ["speed/time"] = { utype = "accelerazione", link = "Accelerazione" }, ["volume/area"] = "voluminu per unità di unità", ["volume/length"] = "vulume per lunghezza unità", ["volume/time"] = "flussu", } return { all_units = all_units, default_exceptions = default_exceptions, link_exceptions = link_exceptions, per_unit_fixups = per_unit_fixups, } dqw2qbjonla06qz4tgix3879izlrsvx Modulo:Convert 828 21549 367442 2020-06-05T20:17:16Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- Convert a value from one unit of measurement to another. -- Example: {{convert|123|lb|kg}} --> 123 pounds (56 kg) -- See [[:en:Template:Convert/Transwiki guide]] if copying to ano... Scribunto text/plain -- Convert a value from one unit of measurement to another. -- Example: {{convert|123|lb|kg}} --> 123 pounds (56 kg) -- See [[:en:Template:Convert/Transwiki guide]] if copying to another wiki. local MINUS = '−' -- Unicode U+2212 MINUS SIGN (UTF-8: e2 88 92) local abs = math.abs local floor = math.floor local format = string.format local log10 = math.log10 local ustring = mw.ustring local ulen = ustring.len local usub = ustring.sub -- Configuration options to keep magic values in one location. -- Conversion data and message text are defined in separate modules. local config, maxsigfig local numdot -- must be '.' or ',' or a character which works in a regex local numsep, numsep_remove, numsep_remove2 local data_code, all_units local text_code local varname -- can be a code to use variable names that depend on value local from_en_table -- to translate an output string of en digits to local language local to_en_table -- to translate an input string of digits in local language to en -- Use translation_table in convert/text to change the following. local en_default -- true uses lang=en unless convert has lang=local or local digits local group_method = 3 -- code for how many digits are in a group local per_word = 'per' -- for units like "liters per kilometer" local plural_suffix = 's' -- only other useful value is probably '' to disable plural unit names local omitsep -- true to omit separator before local symbol/name -- All units should be defined in the data module. However, to cater for quick changes -- and experiments, any unknown unit is looked up in an extra data module, if it exists. -- That module would be transcluded in only a small number of pages, so there should be -- little server overhead from making changes, and changes should propagate quickly. local extra_module -- name of module with extra units local extra_units -- nil or table of extra units from extra_module -- Some options in the invoking template can set variables used later in the module. local currency_text -- for a user-defined currency symbol: {{convert|12|$/ha|$=€}} (euro replaces dollar) local function from_en(text) -- Input is a string representing a number in en digits with '.' decimal mark, -- without digit grouping (which is done just after calling this). -- Return the translation of the string with numdot and digits in local language. if numdot ~= '.' then text = text:gsub('%.', numdot) end if from_en_table then text = text:gsub('%d', from_en_table) end return text end local function to_en(text) -- Input is a string representing a number in the local language with -- an optional numdot decimal mark and numsep digit grouping. -- Return the translation of the string with '.' mark and en digits, -- and no separators (they have to be removed here to handle cases like -- numsep = '.' and numdot = ',' with input "1.234.567,8"). if to_en_table then text = ustring.gsub(text, '%d', to_en_table) end if numsep_remove then text = text:gsub(numsep_remove, '') end if numsep_remove2 then text = text:gsub(numsep_remove2, '') end if numdot ~= '.' then text = text:gsub(numdot, '.') end return text end local function decimal_mark(text) -- Return ',' if text probably is using comma for decimal mark, or has no decimal mark. -- Return '.' if text probably is using dot for decimal mark. -- Otherwise return nothing (decimal mark not known). if not text:find('[.,]') then return ',' end text = text:gsub('^%-', ''):gsub('%+%d+/%d+$', ''):gsub('[Ee]%-?%d+$', '') local decimal = text:match('^0?([.,])%d+$') or text:match('%d([.,])%d?%d?$') or text:match('%d([.,])%d%d%d%d+$') if decimal then return decimal end if text:match('%.%d+%.') then return ',' end if text:match('%,%d+,') then return '.' end end local add_warning, with_separator -- forward declarations local function to_en_with_check(text, parms) -- Version of to_en() for a wiki using numdot = ',' and numsep = '.' to check -- text (an input number as a string) which might have been copied from enwiki. -- For example, in '1.234' the '.' could be a decimal mark or a group separator. -- From viwiki. if to_en_table then text = ustring.gsub(text, '%d', to_en_table) end if decimal_mark(text) == '.' then local original = text text = text:gsub(',', '') -- for example, interpret "1,234.5" as an enwiki value if parms then add_warning(parms, 0, 'cvt_enwiki_num', original, with_separator({}, text)) end else if numsep_remove then text = text:gsub(numsep_remove, '') end if numsep_remove2 then text = text:gsub(numsep_remove2, '') end if numdot ~= '.' then text = text:gsub(numdot, '.') end end return text end local function omit_separator(id) -- Return true if there should be no separator before id (a unit symbol or name). -- For zhwiki, there should be no separator if id uses local characters. -- The following kludge should be a sufficient test. if omitsep then if id:sub(1, 2) == '-{' then -- for "-{...}-" content language variant return true end if id:byte() > 127 then local first = usub(id, 1, 1) if first ~= 'Å' and first ~= '°' and first ~= 'µ' then return true end end end return id:sub(1, 1) == '/' -- no separator before units like "/ha" end local spell_module -- name of module that can spell numbers local speller -- function from that module to handle spelling (set if needed) local wikidata_module, wikidata_data_module -- names of Wikidata modules local wikidata_code, wikidata_data -- exported tables from those modules (set if needed) local function set_config(args) -- Set configuration options from template #invoke or defaults. config = args maxsigfig = config.maxsigfig or 14 -- maximum number of significant figures local data_module, text_module local sandbox = config.sandbox and ('/' .. config.sandbox) or '' data_module = "Module:Convert/data" .. sandbox text_module = "Module:Convert/text" .. sandbox extra_module = "Module:Convert/extra" .. sandbox wikidata_module = "Module:Convert/wikidata" .. sandbox wikidata_data_module = "Module:Convert/wikidata/data" .. sandbox spell_module = "Module:ConvertNumeric" data_code = mw.loadData(data_module) text_code = mw.loadData(text_module) all_units = data_code.all_units local translation = text_code.translation_table if translation then numdot = translation.numdot numsep = translation.numsep if numdot == ',' and numsep == '.' then if text_code.all_messages.cvt_enwiki_num then to_en = to_en_with_check end end if translation.group then group_method = translation.group end if translation.per_word then per_word = translation.per_word end if translation.plural_suffix then plural_suffix = translation.plural_suffix end varname = translation.varname from_en_table = translation.from_en local use_workaround = true if use_workaround then -- 2013-07-05 workaround bug by making a copy of the required table. -- mw.ustring.gsub fails with a table (to_en_table) as the replacement, -- if the table is accessed via mw.loadData. local source = translation.to_en if source then to_en_table = {} for k, v in pairs(source) do to_en_table[k] = v end end else to_en_table = translation.to_en end if translation.lang == 'en default' then en_default = true -- for hiwiki end omitsep = translation.omitsep -- for zhwiki end numdot = config.numdot or numdot or '.' -- decimal mark before fractional digits numsep = config.numsep or numsep or ',' -- group separator for numbers -- numsep should be ',' or '.' or '' or '&nbsp;' or a Unicode character. -- numsep_remove must work in a regex to identify separators to be removed. if numsep ~= '' then numsep_remove = (numsep == '.') and '%.' or numsep end if numsep ~= ',' and numdot ~= ',' then numsep_remove2 = ',' -- so numbers copied from enwiki will work end end local function collection() -- Return a table to hold items. return { n = 0, add = function (self, item) self.n = self.n + 1 self[self.n] = item end, } end local function divide(numerator, denominator) -- Return integers quotient, remainder resulting from dividing the two -- given numbers, which should be unsigned integers. local quotient, remainder = floor(numerator / denominator), numerator % denominator if not (0 <= remainder and remainder < denominator) then -- Floating point limits may need this, as in {{convert|160.02|Ym|ydftin}}. remainder = 0 end return quotient, remainder end local function split(text, delimiter) -- Return a numbered table with fields from splitting text. -- The delimiter is used in a regex without escaping (for example, '.' would fail). -- Each field has any leading/trailing whitespace removed. local t = {} text = text .. delimiter -- to get last item for item in text:gmatch('%s*(.-)%s*' .. delimiter) do table.insert(t, item) end return t end local function strip(text) -- If text is a string, return its content with no leading/trailing -- whitespace. Otherwise return nil (a nil argument gives a nil result). if type(text) == 'string' then return text:match("^%s*(.-)%s*$") end end local function table_len(t) -- Return length (<100) of a numbered table to replace #t which is -- documented to not work if t is accessed via mw.loadData(). for i = 1, 100 do if t[i] == nil then return i - 1 end end end local function wanted_category(catkey, catsort, want_warning) -- Return message category if it is wanted in current namespace, -- otherwise return ''. local cat local title = mw.title.getCurrentTitle() if title then local nsdefault = '0' -- default namespace: '0' = article; '0,10' = article and template local namespace = title.namespace for _, v in ipairs(split(config.nscat or nsdefault, ',')) do if namespace == tonumber(v) then cat = text_code.all_categories[want_warning and 'warning' or catkey] if catsort and catsort ~= '' and cat:sub(-2) == ']]' then cat = cat:sub(1, -3) .. '|' .. mw.text.nowiki(usub(catsort, 1, 20)) .. ']]' end break end end end return cat or '' end local function message(parms, mcode, is_warning) -- Return wikitext for an error message, including category if specified -- for the message type. -- mcode = numbered table specifying the message: -- mcode[1] = 'cvt_xxx' (string used as a key to get message info) -- mcode[2] = 'parm1' (string to replace '$1' if any in message) -- mcode[3] = 'parm2' (string to replace '$2' if any in message) -- mcode[4] = 'parm3' (string to replace '$3' if any in message) local msg if type(mcode) == 'table' then if mcode[1] == 'cvt_no_output' then -- Some errors should cause convert to output an empty string, -- for example, for an optional field in an infobox. return '' end msg = text_code.all_messages[mcode[1]] end parms.have_problem = true local function subparm(fmt, ...) local rep = {} for i, v in ipairs({...}) do rep['$' .. i] = v end return (fmt:gsub('$%d+', rep)) end if msg then local parts = {} local regex, replace = msg.regex, msg.replace for i = 1, 3 do local limit = 40 local s = mcode[i + 1] if s then if regex and replace then s = s:gsub(regex, replace) limit = nil -- allow long "should be" messages end -- Escape user input so it does not break the message. -- To avoid tags (like {{convert|1<math>23</math>|m}}) breaking -- the mouseover title, any strip marker starting with char(127) is -- replaced with '...' (text not needing i18n). local append local pos = s:find(string.char(127), 1, true) if pos then append = '...' s = s:sub(1, pos - 1) end if limit and ulen(s) > limit then s = usub(s, 1, limit) append = '...' end s = mw.text.nowiki(s) .. (append or '') else s = '?' end parts['$' .. i] = s end local function ispreview() -- Return true if a prominent message should be shown. if parms.test == 'preview' or parms.test == 'nopreview' then -- For testing, can preview a real message or simulate a preview -- when running automated tests. return parms.test == 'preview' end local success, revid = pcall(function () return (parms.frame):preprocess('{{REVISIONID}}') end) return success and (revid == '') end local want_warning = is_warning and not config.warnings and -- show unobtrusive warnings if config.warnings not configured not msg.nowarn -- but use msg settings, not standard warning, if specified local title = string.gsub(msg[1] or 'Missing message', '$%d+', parts) local text = want_warning and '*' or msg[2] or 'Missing message' local cat = wanted_category(msg[3], mcode[2], want_warning) local anchor = msg[4] or '' local fmtkey = ispreview() and 'cvt_format_preview' or (want_warning and 'cvt_format2' or msg.format or 'cvt_format') local fmt = text_code.all_messages[fmtkey] or 'convert: bug' return subparm(fmt, title:gsub('"', '&quot;'), text, cat, anchor) end return 'Convert internal error: unknown message' end function add_warning(parms, level, key, text1, text2) -- for forward declaration above -- If enabled, add a warning that will be displayed after the convert result. -- A higher level is more verbose: more kinds of warnings are displayed. -- To reduce output noise, only the first warning is displayed. if level <= (tonumber(config.warnings) or 1) then if parms.warnings == nil then parms.warnings = message(parms, { key, text1, text2 }, true) end end end local function spell_number(parms, inout, number, numerator, denominator) -- Return result of spelling (number, numerator, denominator), or -- return nil if spelling is not available or not supported for given text. -- Examples (each value must be a string or nil): -- number numerator denominator output -- ------ --------- ----------- ------------------- -- "1.23" nil nil one point two three -- "1" "2" "3" one and two thirds -- nil "2" "3" two thirds if not speller then local function get_speller(module) return require(module).spell_number end local success success, speller = pcall(get_speller, spell_module) if not success or type(speller) ~= 'function' then add_warning(parms, 1, 'cvt_no_spell', 'spell') return nil end end local case if parms.spell_upper == inout then case = true parms.spell_upper = nil -- only uppercase first word in a multiple unit end local sp = not parms.opt_sp_us local adj = parms.opt_adjectival return speller(number, numerator, denominator, case, sp, adj) end ------------------------------------------------------------------------ -- BEGIN: Code required only for built-in units. -- LATER: If need much more code, move to another module to simplify this module. local function speed_of_sound(altitude) -- This is for the Mach built-in unit of speed. -- Return speed of sound in metres per second at given altitude in feet. -- If no altitude given, use default (zero altitude = sea level). -- Table gives speed of sound in miles per hour at various altitudes: -- altitude = -17,499 to 302,499 feet -- mach_table[a + 4] = s where -- a = (altitude / 5000) rounded to nearest integer (-3 to 60) -- s = speed of sound (mph) at that altitude -- LATER: Should calculate result from an interpolation between the next -- lower and higher altitudes in table, rather than rounding to nearest. -- From: http://www.aerospaceweb.org/question/atmosphere/q0112.shtml local mach_table = { -- a = 799.5, 787.0, 774.2, 761.207051, -- -3 to 0 748.0, 734.6, 721.0, 707.0, 692.8, 678.3, 663.5, 660.1, 660.1, 660.1, -- 1 to 10 660.1, 660.1, 660.1, 662.0, 664.3, 666.5, 668.9, 671.1, 673.4, 675.6, -- 11 to 20 677.9, 683.7, 689.9, 696.0, 702.1, 708.1, 714.0, 719.9, 725.8, 731.6, -- 21 to 30 737.3, 737.7, 737.7, 736.2, 730.5, 724.6, 718.8, 712.9, 707.0, 701.1, -- 31 to 40 695.0, 688.9, 682.8, 676.6, 670.4, 664.1, 657.8, 652.9, 648.3, 643.7, -- 41 to 50 639.1, 634.4, 629.6, 624.8, 620.0, 615.2, 613.2, 613.2, 613.2, 613.5, -- 51 to 60 } altitude = altitude or 0 local a = (altitude < 0) and -altitude or altitude a = floor(a / 5000 + 0.5) if altitude < 0 then a = -a end if a < -3 then a = -3 elseif a > 60 then a = 60 end return mach_table[a + 4] * 0.44704 -- mph converted to m/s end -- END: Code required only for built-in units. ------------------------------------------------------------------------ local function get_range(word) -- Return a range (string or table) corresponding to word (like "to"), -- or return nil if not a range word. local ranges = text_code.ranges return ranges.types[word] or ranges.types[ranges.aliases[word]] end local function check_mismatch(unit1, unit2) -- If unit1 cannot be converted to unit2, return an error message table. -- This allows conversion between units of the same type, and between -- Nm (normally torque) and ftlb (energy), as in gun-related articles. -- This works because Nm is the base unit (scale = 1) for both the -- primary type (torque), and the alternate type (energy, where Nm = J). -- A match occurs if the primary types are the same, or if unit1 matches -- the alternate type of unit2, and vice versa. That provides a whitelist -- of which conversions are permitted between normally incompatible types. if unit1.utype == unit2.utype or (unit1.utype == unit2.alttype and unit1.alttype == unit2.utype) then return nil end return { 'cvt_mismatch', unit1.utype, unit2.utype } end local function override_from(out_table, in_table, fields) -- Copy the specified fields from in_table to out_table, but do not -- copy nil fields (keep any corresponding field in out_table). for _, field in ipairs(fields) do if in_table[field] then out_table[field] = in_table[field] end end end local function shallow_copy(t) -- Return a shallow copy of table t. -- Do not need the features and overhead of the Scribunto mw.clone(). local result = {} for k, v in pairs(t) do result[k] = v end return result end local unit_mt = { -- Metatable to get missing values for a unit that does not accept SI prefixes. -- Warning: The boolean value 'false' is returned for any missing field -- so __index is not called twice for the same field in a given unit. __index = function (self, key) local value if key == 'name1' or key == 'sym_us' then value = self.symbol elseif key == 'name2' then value = self.name1 .. plural_suffix elseif key == 'name1_us' then value = self.name1 if not rawget(self, 'name2_us') then -- If name1_us is 'foot', do not make name2_us by appending plural_suffix. self.name2_us = self.name2 end elseif key == 'name2_us' then local raw1_us = rawget(self, 'name1_us') if raw1_us then value = raw1_us .. plural_suffix else value = self.name2 end elseif key == 'link' then value = self.name1 else value = false end rawset(self, key, value) return value end } local function prefixed_name(unit, name, index) -- Return unit name with SI prefix inserted at correct position. -- index = 1 (name1), 2 (name2), 3 (name1_us), 4 (name2_us). -- The position is a byte (not character) index, so use Lua's sub(). local pos = rawget(unit, 'prefix_position') if type(pos) == 'string' then pos = tonumber(split(pos, ',')[index]) end if pos then return name:sub(1, pos - 1) .. unit.si_name .. name:sub(pos) end return unit.si_name .. name end local unit_prefixed_mt = { -- Metatable to get missing values for a unit that accepts SI prefixes. -- Before use, fields si_name, si_prefix must be defined. -- The unit must define _symbol, _name1 and -- may define _sym_us, _name1_us, _name2_us -- (_sym_us, _name2_us may be defined for a language using sp=us -- to refer to a variant unrelated to U.S. units). __index = function (self, key) local value if key == 'symbol' then value = self.si_prefix .. self._symbol elseif key == 'sym_us' then value = rawget(self, '_sym_us') if value then value = self.si_prefix .. value else value = self.symbol end elseif key == 'name1' then value = prefixed_name(self, self._name1, 1) elseif key == 'name2' then value = rawget(self, '_name2') if value then value = prefixed_name(self, value, 2) else value = self.name1 .. plural_suffix end elseif key == 'name1_us' then value = rawget(self, '_name1_us') if value then value = prefixed_name(self, value, 3) else value = self.name1 end elseif key == 'name2_us' then value = rawget(self, '_name2_us') if value then value = prefixed_name(self, value, 4) elseif rawget(self, '_name1_us') then value = self.name1_us .. plural_suffix else value = self.name2 end elseif key == 'link' then value = self.name1 else value = false end rawset(self, key, value) return value end } local unit_per_mt = { -- Metatable to get values for a per unit of form "x/y". -- This is never called to determine a unit name or link because per units -- are handled as a special case. -- Similarly, the default output is handled elsewhere, and for a symbol -- this is only called from get_default() for default_exceptions. __index = function (self, key) local value if key == 'symbol' then local per = self.per local unit1, unit2 = per[1], per[2] if unit1 then value = unit1[key] .. '/' .. unit2[key] else value = '/' .. unit2[key] end elseif key == 'sym_us' then value = self.symbol elseif key == 'scale' then local per = self.per local unit1, unit2 = per[1], per[2] value = (unit1 and unit1.scale or 1) * self.scalemultiplier / unit2.scale else value = false end rawset(self, key, value) return value end } local function make_per(unitcode, unit_table, ulookup) -- Return true, t where t is a per unit with unit codes expanded to unit tables, -- or return false, t where t is an error message table. local result = { unitcode = unitcode, utype = unit_table.utype, per = {} } override_from(result, unit_table, { 'invert', 'iscomplex', 'default', 'link', 'symbol', 'symlink' }) result.symbol_raw = (result.symbol or false) -- to distinguish between a defined exception and a metatable calculation local prefix for i, v in ipairs(unit_table.per) do if i == 1 and v == '' then -- First unit symbol can be empty; that gives a nil first unit table. elseif i == 1 and text_code.currency[v] then prefix = currency_text or v else local success, t = ulookup(v) if not success then return false, t end result.per[i] = t end end local multiplier = unit_table.multiplier if not result.utype then -- Creating an automatic per unit. local unit1 = result.per[1] local utype = (unit1 and unit1.utype or prefix or '') .. '/' .. result.per[2].utype local t = data_code.per_unit_fixups[utype] if t then if type(t) == 'table' then utype = t.utype or utype result.link = result.link or t.link multiplier = multiplier or t.multiplier else utype = t end end result.utype = utype end result.scalemultiplier = multiplier or 1 result.vprefix = prefix or false -- set to non-nil to avoid calling __index return true, setmetatable(result, unit_per_mt) end local function lookup(parms, unitcode, what, utable, fails, depth) -- Return true, t where t is a copy of the unit's converter table, -- or return false, t where t is an error message table. -- Parameter 'what' determines whether combination units are accepted: -- 'no_combination' : single unit only -- 'any_combination' : single unit or combination or output multiple -- 'only_multiple' : single unit or output multiple only -- Parameter unitcode is a symbol (like 'g'), with an optional SI prefix (like 'kg'). -- If, for example, 'kg' is in this table, that entry is used; -- otherwise the prefix ('k') is applied to the base unit ('g'). -- If unitcode is a known combination code (and if allowed by what), -- a table of output multiple unit tables is included in the result. -- For compatibility with the old template, an underscore in a unitcode is -- replaced with a space so usage like {{convert|350|board_feet}} works. -- Wikignomes may also put two spaces or "&nbsp;" in combinations, so -- replace underscore, "&nbsp;", and multiple spaces with a single space. utable = utable or parms.unittable or all_units fails = fails or {} depth = depth and depth + 1 or 1 if depth > 9 then -- There are ways to mistakenly define units which result in infinite -- recursion when lookup() is called. That gives a long delay and very -- confusing error messages, so the depth parameter is used as a guard. return false, { 'cvt_lookup', unitcode } end if unitcode == nil or unitcode == '' then return false, { 'cvt_no_unit' } end unitcode = unitcode:gsub('_', ' '):gsub('&nbsp;', ' '):gsub(' +', ' ') local function call_make_per(t) return make_per(unitcode, t, function (ucode) return lookup(parms, ucode, 'no_combination', utable, fails, depth) end ) end local t = utable[unitcode] if t then if t.shouldbe then return false, { 'cvt_should_be', t.shouldbe } end if t.sp_us then parms.opt_sp_us = true end local target = t.target -- nil, or unitcode is an alias for this target if target then local success, result = lookup(parms, target, what, utable, fails, depth) if not success then return false, result end override_from(result, t, { 'customary', 'default', 'link', 'symbol', 'symlink' }) local multiplier = t.multiplier if multiplier then result.multiplier = tostring(multiplier) result.scale = result.scale * multiplier end return true, result end if t.per then return call_make_per(t) end local combo = t.combination -- nil or a table of unitcodes if combo then local multiple = t.multiple if what == 'no_combination' or (what == 'only_multiple' and not multiple) then return false, { 'cvt_bad_unit', unitcode } end -- Recursively create a combination table containing the -- converter table of each unitcode. local result = { utype = t.utype, multiple = multiple, combination = {} } local cvt = result.combination for i, v in ipairs(combo) do local success, t = lookup(parms, v, multiple and 'no_combination' or 'only_multiple', utable, fails, depth) if not success then return false, t end cvt[i] = t end return true, result end local result = shallow_copy(t) result.unitcode = unitcode if result.prefixes then result.si_name = '' result.si_prefix = '' return true, setmetatable(result, unit_prefixed_mt) end return true, setmetatable(result, unit_mt) end local SIprefixes = text_code.SIprefixes for plen = SIprefixes[1] or 2, 1, -1 do -- Look for an SI prefix; should never occur with an alias. -- Check for longer prefix first ('dam' is decametre). -- SIprefixes[1] = prefix maximum #characters (as seen by mw.ustring.sub). local prefix = usub(unitcode, 1, plen) local si = SIprefixes[prefix] if si then local t = utable[usub(unitcode, plen+1)] if t and t.prefixes then local result = shallow_copy(t) result.unitcode = unitcode result.si_name = parms.opt_sp_us and si.name_us or si.name result.si_prefix = si.prefix or prefix result.scale = t.scale * 10 ^ (si.exponent * t.prefixes) return true, setmetatable(result, unit_prefixed_mt) end end end -- Accept user-defined combinations like "acre+m2+ha" or "acre m2 ha" for output. -- If '+' is used, each unit code can include a space, and any error is fatal. -- If ' ' is used and if each space-separated word is a unit code, it is a combo, -- but errors are not fatal so the unit code can be looked up as an extra unit. local err_is_fatal local combo = collection() if unitcode:find('+', 1, true) then err_is_fatal = true for item in (unitcode .. '+'):gmatch('%s*(.-)%s*%+') do if item ~= '' then combo:add(item) end end elseif unitcode:find('%s') then for item in unitcode:gmatch('%S+') do combo:add(item) end end if combo.n > 1 then local function lookup_combo() if what == 'no_combination' or what == 'only_multiple' then return false, { 'cvt_bad_unit', unitcode } end local result = { combination = {} } local cvt = result.combination for i, v in ipairs(combo) do local success, t = lookup(parms, v, 'only_multiple', utable, fails, depth) if not success then return false, t end if i == 1 then result.utype = t.utype else local mismatch = check_mismatch(result, t) if mismatch then return false, mismatch end end cvt[i] = t end return true, result end local success, result = lookup_combo() if success or err_is_fatal then return success, result end end -- Accept any unit with an engineering notation prefix like "e6cuft" -- (million cubic feet), but not chained prefixes like "e3e6cuft", -- and not if the unit is a combination or multiple, -- and not if the unit has an offset or is a built-in. -- Only en digits are accepted. local exponent, baseunit = unitcode:match('^e(%d+)(.*)') if exponent then local engscale = text_code.eng_scales[exponent] if engscale then local success, result = lookup(parms, baseunit, 'no_combination', utable, fails, depth) if success and not (result.offset or result.builtin or result.engscale) then result.unitcode = unitcode -- 'e6cuft' not 'cuft' result.defkey = unitcode -- key to lookup default exception result.engscale = engscale result.scale = result.scale * 10 ^ tonumber(exponent) return true, result end end end -- Look for x/y; split on right-most slash to get scale correct (x/y/z is x/y per z). local top, bottom = unitcode:match('^(.-)/([^/]+)$') if top and not unitcode:find('e%d') then -- If valid, create an automatic per unit for an "x/y" unit code. -- The unitcode must not include extraneous spaces. -- Engineering notation (apart from at start and which has been stripped before here), -- is not supported so do not make a per unit if find text like 'e3' in unitcode. local success, result = call_make_per({ per = {top, bottom} }) if success then return true, result end end if not parms.opt_ignore_error and not get_range(unitcode) then -- Want the "what links here" list for the extra_module to show only cases -- where an extra unit is used, so do not require it if invoked from {{val}} -- or if looking up a range word which cannot be a unit. if not extra_units then local success, extra = pcall(function () return require(extra_module).extra_units end) if success and type(extra) == 'table' then extra_units = extra end end if extra_units then -- A unit in one data table might refer to a unit in the other table, so -- switch between them, relying on fails or depth to terminate loops. if not fails[unitcode] then fails[unitcode] = true local other = (utable == all_units) and extra_units or all_units local success, result = lookup(parms, unitcode, what, other, fails, depth) if success then return true, result end end end end if to_en_table then -- At fawiki it is common to translate all digits so a unit like "km2" becomes "km۲". local en_code = ustring.gsub(unitcode, '%d', to_en_table) if en_code ~= unitcode then return lookup(parms, en_code, what, utable, fails, depth) end end return false, { 'cvt_unknown', unitcode } end local function valid_number(num) -- Return true if num is a valid number. -- In Scribunto (different from some standard Lua), when expressed as a string, -- overflow or other problems are indicated with text like "inf" or "nan" -- which are regarded as invalid here (each contains "n"). if type(num) == 'number' and tostring(num):find('n', 1, true) == nil then return true end end local function hyphenated(name, parts) -- Return a hyphenated form of given name (for adjectival usage). -- The name may be linked and the target of the link must not be changed. -- Hypothetical examples: -- [[long ton|ton]] → [[long ton|ton]] (no change) -- [[tonne|long ton]] → [[tonne|long-ton]] -- [[metric ton|long ton]] → [[metric ton|long-ton]] -- [[long ton]] → [[long ton|long-ton]] -- Input can also have multiple links in a single name like: -- [[United States customary units|U.S.]] [[US gallon|gallon]] -- [[mile]]s per [[United States customary units|U.S.]] [[quart]] -- [[long ton]]s per [[short ton]] -- Assume that links cannot be nested (never like "[[abc[[def]]ghi]]"). -- This uses a simple and efficient procedure that works for most cases. -- Some units (if used) would require more, and can later think about -- adding a method to handle exceptions. -- The procedure is to replace each space with a hyphen, but -- not a space after ')' [for "(pre-1954&nbsp;US) nautical mile"], and -- not spaces immediately before '(' or in '(...)' [for cases like -- "British thermal unit (ISO)" and "Calorie (International Steam Table)"]. if name:find(' ', 1, true) then if parts then local pos if name:sub(1, 1) == '(' then pos = name:find(')', 1, true) if pos then return name:sub(1, pos+1) .. name:sub(pos+2):gsub(' ', '-') end elseif name:sub(-1) == ')' then pos = name:find('(', 1, true) if pos then return name:sub(1, pos-2):gsub(' ', '-') .. name:sub(pos-1) end end return name:gsub(' ', '-') end parts = collection() for before, item, after in name:gmatch('([^[]*)(%[%[[^[]*%]%])([^[]*)') do if item:find(' ', 1, true) then local prefix local plen = item:find('|', 1, true) if plen then prefix = item:sub(1, plen) item = item:sub(plen + 1, -3) else prefix = item:sub(1, -3) .. '|' item = item:sub(3, -3) end item = prefix .. hyphenated(item, parts) .. ']]' end parts:add(before:gsub(' ', '-') .. item .. after:gsub(' ', '-')) end if parts.n == 0 then -- No link like "[[...]]" was found in the original name. parts:add(hyphenated(name, parts)) end return table.concat(parts) end return name end local function hyphenated_maybe(parms, want_name, sep, id, inout) -- Return s, f where -- s = id, possibly modified -- f = true if hyphenated -- Possible modifications: hyphenate; prepend '-'; append mid text. if id == nil or id == '' then return '' end local mid = (inout == (parms.opt_flip and 'out' or 'in')) and parms.mid or '' if want_name then if parms.opt_adjectival then return '-' .. hyphenated(id) .. mid, true end if parms.opt_add_s and id:sub(-1) ~= 's' then id = id .. 's' -- for nowiki end end return sep .. id .. mid end local function use_minus(text) -- Return text with Unicode minus instead of '-', if present. if text:sub(1, 1) == '-' then return MINUS .. text:sub(2) end return text end local function digit_groups(parms, text, method) -- Return a numbered table of groups of digits (left-to-right, in local language). -- Parameter method is a number or nil: -- 3 for 3-digit grouping (default), or -- 2 for 3-then-2 grouping (only for digits before decimal mark). local len_right local len_left = text:find('.', 1, true) if len_left then len_right = #text - len_left len_left = len_left - 1 else len_left = #text end local twos = method == 2 and len_left > 5 local groups = collection() local run = len_left local n if run < 4 or (run == 4 and parms.opt_comma5) then if parms.opt_gaps then n = run else n = #text end elseif twos then n = run % 2 == 0 and 1 or 2 else n = run % 3 == 0 and 3 or run % 3 end while run > 0 do groups:add(n) run = run - n n = (twos and run > 3) and 2 or 3 end if len_right then if groups.n == 0 then groups:add(0) end if parms.opt_gaps and len_right > 3 then local want4 = not parms.opt_gaps3 -- true gives no gap before trailing single digit local isfirst = true run = len_right while run > 0 do n = (want4 and run == 4) and 4 or (run > 3 and 3 or run) if isfirst then isfirst = false groups[groups.n] = groups[groups.n] + 1 + n else groups:add(n) end run = run - n end else groups[groups.n] = groups[groups.n] + 1 + len_right end end local pos = 1 for i, length in ipairs(groups) do groups[i] = from_en(text:sub(pos, pos + length - 1)) pos = pos + length end return groups end function with_separator(parms, text) -- for forward declaration above -- Input text is a number in en digits with optional '.' decimal mark. -- Return an equivalent, formatted for display: -- with a custom decimal mark instead of '.', if wanted -- with thousand separators inserted, if wanted -- digits in local language -- The given text is like '123' or '123.' or '12345.6789'. -- The text has no sign (caller inserts that later, if necessary). -- When using gaps, they are inserted before and after the decimal mark. -- Separators are inserted only before the decimal mark. -- A trailing dot (as in '123.') is removed because their use appears to -- be accidental, and such a number should be shown as '123' or '123.0'. -- It is useful for convert to suppress the dot so, for example, '4000.' -- is a simple way of indicating that all the digits are significant. if text:sub(-1) == '.' then text = text:sub(1, -2) end if #text < 4 or parms.opt_nocomma or numsep == '' then return from_en(text) end local groups = digit_groups(parms, text, group_method) if parms.opt_gaps then if groups.n <= 1 then return groups[1] or '' end local nowrap = '<span style="white-space: nowrap">' local gap = '<span style="margin-left: 0.25em">' local close = '</span>' return nowrap .. groups[1] .. gap .. table.concat(groups, close .. gap, 2, groups.n) .. close .. close end return table.concat(groups, numsep) end -- An input value like 1.23e12 is displayed using scientific notation (1.23×10¹²). -- That also makes the output use scientific notation, except for small values. -- In addition, very small or very large output values use scientific notation. -- Use format(fmtpower, significand, '10', exponent) where each argument is a string. local fmtpower = '%s<span style="margin:0 .15em 0 .25em">×</span>%s<sup>%s</sup>' local function with_exponent(parms, show, exponent) -- Return wikitext to display the implied value in scientific notation. -- Input uses en digits; output uses digits in local language. return format(fmtpower, with_separator(parms, show), from_en('10'), use_minus(from_en(tostring(exponent)))) end local function make_sigfig(value, sigfig) -- Return show, exponent that are equivalent to the result of -- converting the number 'value' (where value >= 0) to a string, -- rounded to 'sigfig' significant figures. -- The returned items are: -- show: a string of digits; no sign and no dot; -- there is an implied dot before show. -- exponent: a number (an integer) to shift the implied dot. -- Resulting value = tonumber('.' .. show) * 10^exponent. -- Examples: -- make_sigfig(23.456, 3) returns '235', 2 (.235 * 10^2). -- make_sigfig(0.0023456, 3) returns '235', -2 (.235 * 10^-2). -- make_sigfig(0, 3) returns '000', 1 (.000 * 10^1). if sigfig <= 0 then sigfig = 1 elseif sigfig > maxsigfig then sigfig = maxsigfig end if value == 0 then return string.rep('0', sigfig), 1 end local exp, fracpart = math.modf(log10(value)) if fracpart >= 0 then fracpart = fracpart - 1 exp = exp + 1 end local digits = format('%.0f', 10^(fracpart + sigfig)) if #digits > sigfig then -- Overflow (for sigfig=3: like 0.9999 rounding to "1000"; need "100"). digits = digits:sub(1, sigfig) exp = exp + 1 end assert(#digits == sigfig, 'Bug: rounded number has wrong length') return digits, exp end -- Fraction output format. local fracfmt = { { -- Like {{frac}} (fraction slash). -- 1/2 : sign, numerator, denominator -- 1+2/3 : signed_wholenumber, numerator, denominator '<span class="frac nowrap">%s<sup>%s</sup>&frasl;<sub>%s</sub></span>', '<span class="frac nowrap">%s<span class="visualhide">&nbsp;</span><sup>%s</sup>&frasl;<sub>%s</sub></span>', }, { -- Like {{sfrac}} (fraction horizontal bar). -- 1//2 : sign, numerator, denominator (sign should probably be before the fraction, but then it can wrap, and html is already too long) -- 1+2//3 : signed_wholenumber, numerator, denominator '<span class="sfrac nowrap" style="display:inline-block; vertical-align:-0.5em; font-size:85%%; text-align:center;"><span style="display:block; line-height:1em; padding:0 0.1em;">%s%s</span><span class="visualhide">/</span><span style="display:block; line-height:1em; padding:0 0.1em; border-top:1px solid;">%s</span></span>', '<span class="sfrac nowrap">%s<span class="visualhide">&nbsp;</span><span style="display:inline-block; vertical-align:-0.5em; font-size:85%%; text-align:center;"><span style="display:block; line-height:1em; padding:0 0.1em;">%s</span><span class="visualhide">/</span><span style="display:block; line-height:1em; padding:0 0.1em; border-top:1px solid;">%s</span></span></span>', }, } local function format_fraction(parms, inout, negative, wholestr, numstr, denstr, do_spell, style) -- Return wikitext for a fraction, possibly spelled. -- Inputs use en digits and have no sign; output uses digits in local language. local wikitext if not style then style = parms.opt_fraction_horizontal and 2 or 1 end if wholestr == '' then wholestr = nil end if wholestr then local decorated = with_separator(parms, wholestr) if negative then decorated = MINUS .. decorated end local fmt = fracfmt[style][2] wikitext = format(fmt, decorated, from_en(numstr), from_en(denstr)) else local sign = negative and MINUS or '' wikitext = format(fracfmt[style][1], sign, from_en(numstr), from_en(denstr)) end if do_spell then if negative then if wholestr then wholestr = '-' .. wholestr else numstr = '-' .. numstr end end wikitext = spell_number(parms, inout, wholestr, numstr, denstr) or wikitext end return wikitext end local function format_number(parms, show, exponent, isnegative) -- Parameter show is a string or a table containing strings. -- Each string is a formatted number in en digits and optional '.' decimal mark. -- A table represents a fraction: integer, numerator, denominator; -- if a table is given, exponent must be nil. -- Return t where t is a table with fields: -- show = wikitext formatted to display implied value -- (digits in local language) -- is_scientific = true if show uses scientific notation -- clean = unformatted show (possibly adjusted and with inserted '.') -- (en digits) -- sign = '' or MINUS -- exponent = exponent (possibly adjusted) -- The clean and exponent fields can be used to calculate the -- rounded absolute value, if needed. -- -- The value implied by the arguments is found from: -- exponent is nil; and -- show is a string of digits (no sign), with an optional dot; -- show = '123.4' is value 123.4, '1234' is value 1234.0; -- or: -- exponent is an integer indicating where dot should be; -- show is a string of digits (no sign and no dot); -- there is an implied dot before show; -- show does not start with '0'; -- show = '1234', exponent = 3 is value 0.1234*10^3 = 123.4. -- -- The formatted result: -- * Is for an output value and is spelled if wanted and possible. -- * Includes a Unicode minus if isnegative and not spelled. -- * Uses a custom decimal mark, if wanted. -- * Has digits grouped where necessary, if wanted. -- * Uses scientific notation if requested, or for very small or large values -- (which forces result to not be spelled). -- * Has no more than maxsigfig significant digits -- (same as old template and {{#expr}}). local xhi, xlo -- these control when scientific notation (exponent) is used if parms.opt_scientific then xhi, xlo = 4, 2 -- default for output if input uses e-notation elseif parms.opt_scientific_always then xhi, xlo = 0, 0 -- always use scientific notation (experimental) else xhi, xlo = 10, 4 -- default end local sign = isnegative and MINUS or '' local maxlen = maxsigfig local tfrac if type(show) == 'table' then tfrac = show show = tfrac.wholestr assert(exponent == nil, 'Bug: exponent given with fraction') end if not tfrac and not exponent then local integer, dot, decimals = show:match('^(%d*)(%.?)(.*)') if integer == '0' or integer == '' then local zeros, figs = decimals:match('^(0*)([^0]?.*)') if #figs == 0 then if #zeros > maxlen then show = '0.' .. zeros:sub(1, maxlen) end elseif #zeros >= xlo then show = figs exponent = -#zeros elseif #figs > maxlen then show = '0.' .. zeros .. figs:sub(1, maxlen) end elseif #integer >= xhi then show = integer .. decimals exponent = #integer else maxlen = maxlen + #dot if #show > maxlen then show = show:sub(1, maxlen) end end end if exponent then local function zeros(n) return string.rep('0', n) end if #show > maxlen then show = show:sub(1, maxlen) end if exponent > xhi or exponent <= -xlo or (exponent == xhi and show ~= '1' .. zeros(xhi - 1)) then -- When xhi, xlo = 10, 4 (the default), scientific notation is used if the -- rounded value satisfies: value >= 1e9 or value < 1e-4 (1e9 = 0.1e10), -- except if show is '1000000000' (1e9), for example: -- {{convert|1000000000|m|m|sigfig=10}} → 1,000,000,000 metres (1,000,000,000 m) local significand if #show > 1 then significand = show:sub(1, 1) .. '.' .. show:sub(2) else significand = show end return { clean = '.' .. show, exponent = exponent, sign = sign, show = sign .. with_exponent(parms, significand, exponent-1), is_scientific = true, } end if exponent >= #show then show = show .. zeros(exponent - #show) -- result has no dot elseif exponent <= 0 then show = '0.' .. zeros(-exponent) .. show else show = show:sub(1, exponent) .. '.' .. show:sub(exponent+1) end end local formatted_show if tfrac then show = tostring(tfrac.value) -- to set clean in returned table formatted_show = format_fraction(parms, 'out', isnegative, tfrac.wholestr, tfrac.numstr, tfrac.denstr, parms.opt_spell_out) else if isnegative and show:match('^0.?0*$') then sign = '' -- don't show minus if result is negative but rounds to zero end formatted_show = sign .. with_separator(parms, show) if parms.opt_spell_out then formatted_show = spell_number(parms, 'out', sign .. show) or formatted_show end end return { clean = show, sign = sign, show = formatted_show, is_scientific = false, -- to avoid calling __index } end local function extract_fraction(parms, text, negative) -- If text represents a fraction, return -- value, altvalue, show, denominator -- where -- value is a number (value of the fraction in argument text) -- altvalue is an alternate interpretation of any fraction for the hands -- unit where "12.1+3/4" means 12 hands 1.75 inches -- show is a string (formatted text for display of an input value, -- and is spelled if wanted and possible) -- denominator is value of the denominator in the fraction -- Otherwise, return nil. -- Input uses en digits and '.' decimal mark (input has been translated). -- Output uses digits in local language and local decimal mark, if any. ------------------------------------------------------------------------ -- Originally this function accepted x+y/z where x, y, z were any valid -- numbers, possibly with a sign. For example '1.23e+2+1.2/2.4' = 123.5, -- and '2-3/8' = 1.625. However, such usages were found to be errors or -- misunderstandings, so since August 2014 the following restrictions apply: -- x (if present) is an integer or has a single digit after decimal mark -- y and z are unsigned integers -- e-notation is not accepted -- The overall number can start with '+' or '-' (so '12+3/4' and '+12+3/4' -- and '-12-3/4' are valid). -- Any leading negative sign is removed by the caller, so only inputs -- like the following are accepted here (may have whitespace): -- negative = false false true (there was a leading '-') -- text = '2/3' '+2/3' '2/3' -- text = '1+2/3' '+1+2/3' '1-2/3' -- text = '12.3+1/2' '+12.3+1/2' '12.3-1/2' -- Values like '12.3+1/2' are accepted, but are intended only for use -- with the hands unit (not worth adding code to enforce that). ------------------------------------------------------------------------ local leading_plus, prefix, numstr, slashes, denstr = text:match('^%s*(%+?)%s*(.-)%s*(%d+)%s*(/+)%s*(%d+)%s*$') if not leading_plus then -- Accept a single U+2044 fraction slash because that may be pasted. leading_plus, prefix, numstr, denstr = text:match('^%s*(%+?)%s*(.-)%s*(%d+)%s*⁄%s*(%d+)%s*$') slashes = '/' end local numerator = tonumber(numstr) local denominator = tonumber(denstr) if numerator == nil or denominator == nil or (negative and leading_plus ~= '') then return nil end local whole, wholestr if prefix == '' then wholestr = '' whole = 0 else -- Any prefix must be like '12+' or '12-' (whole number and fraction sign); -- '12.3+' and '12.3-' are also accepted (single digit after decimal point) -- because '12.3+1/2 hands' is valid (12 hands 3½ inches). local num1, num2, frac_sign = prefix:match('^(%d+)(%.?%d?)%s*([+%-])$') if num1 == nil then return nil end if num2 == '' then -- num2 must be '' or like '.1' but not '.' or '.12' wholestr = num1 else if #num2 ~= 2 then return nil end wholestr = num1 .. num2 end if frac_sign ~= (negative and '-' or '+') then return nil end whole = tonumber(wholestr) if whole == nil then return nil end end local value = whole + numerator / denominator if not valid_number(value) then return nil end local altvalue = whole + numerator / (denominator * 10) local style = #slashes -- kludge: 1 or 2 slashes can be used to select style if style > 2 then style = 2 end local wikitext = format_fraction(parms, 'in', negative, leading_plus .. wholestr, numstr, denstr, parms.opt_spell_in, style) return value, altvalue, wikitext, denominator end local function extract_number(parms, text, another, no_fraction) -- Return true, info if can extract a number from text, -- where info is a table with the result, -- or return false, t where t is an error message table. -- Input can use en digits or digits in local language and can -- have references at the end. Accepting references is intended -- for use in infoboxes with a field for a value passed to convert. -- Parameter another = true if the expected value is not the first. -- Before processing, the input text is cleaned: -- * Any thousand separators (valid or not) are removed. -- * Any sign is replaced with '-' (if negative) or '' (otherwise). -- That replaces Unicode minus with '-'. -- If successful, the returned info table contains named fields: -- value = a valid number -- altvalue = a valid number, usually same as value but different -- if fraction used (for hands unit) -- singular = true if value is 1 or -1 (to use singular form of units) -- clean = cleaned text with any separators and sign removed -- (en digits and '.' decimal mark) -- show = text formatted for output, possibly with ref strip markers -- (digits in local language and custom decimal mark) -- The resulting show: -- * Is for an input value and is spelled if wanted and possible. -- * Has a rounded value, if wanted. -- * Has digits grouped where necessary, if wanted. -- * If negative, a Unicode minus is used; otherwise the sign is -- '+' (if the input text used '+'), or is '' (if no sign in input). text = strip(text or '') local reference local pos = text:find('\127', 1, true) if pos then local before = text:sub(1, pos - 1) local remainder = text:sub(pos) local refs = {} while #remainder > 0 do local ref, spaces ref, spaces, remainder = remainder:match('^(\127[^\127]*UNIQ[^\127]*%-ref[^\127]*\127)(%s*)(.*)') if ref then table.insert(refs, ref) else refs = {} break end end if #refs > 0 then text = strip(before) reference = table.concat(refs) end end local clean = to_en(text, parms) if clean == '' then return false, { another and 'cvt_no_num2' or 'cvt_no_num' } end local isnegative, propersign = false, '' -- most common case local singular, show, denominator local value = tonumber(clean) local altvalue if value then local sign = clean:sub(1, 1) if sign == '+' or sign == '-' then propersign = (sign == '+') and '+' or MINUS clean = clean:sub(2) end if value < 0 then isnegative = true value = -value end else local valstr for _, prefix in ipairs({ '-', MINUS, '&minus;' }) do -- Including '-' sets isnegative in case input is a fraction like '-2-3/4'. local plen = #prefix if clean:sub(1, plen) == prefix then valstr = clean:sub(plen + 1) if valstr:match('^%s') then -- "- 1" is invalid but "-1 - 1/2" is ok return false, { 'cvt_bad_num', text } end break end end if valstr then isnegative = true propersign = MINUS clean = valstr value = tonumber(clean) end if value == nil then if not no_fraction then value, altvalue, show, denominator = extract_fraction(parms, clean, isnegative) end if value == nil then return false, { 'cvt_bad_num', text } end if value <= 1 then singular = true -- for example, "½ mile" or "one half mile" (singular unit) end end end if not valid_number(value) then -- for example, "1e310" may overflow return false, { 'cvt_invalid_num' } end if show == nil then -- clean is a non-empty string with no spaces, and does not represent a fraction, -- and value = tonumber(clean) is a number >= 0. -- If the input uses e-notation, show will be displayed using a power of ten, but -- we use the number as given so it might not be normalized scientific notation. -- The input value is spelled if specified so any e-notation is ignored; -- that allows input like 2e6 to be spelled as "two million" which works -- because the spell module converts '2e6' to '2000000' before spelling. local function rounded(value, default, exponent) local precision = parms.opt_ri if precision then local fmt = '%.' .. format('%d', precision) .. 'f' local result = fmt:format(tonumber(value) + 2e-14) -- fudge for some common cases of bad rounding if not exponent then singular = (tonumber(result) == 1) end return result end return default end singular = (value == 1) local scientific local significand, exponent = clean:match('^([%d.]+)[Ee]([+%-]?%d+)') if significand then show = with_exponent(parms, rounded(significand, significand, exponent), exponent) scientific = true else show = with_separator(parms, rounded(value, clean)) end show = propersign .. show if parms.opt_spell_in then show = spell_number(parms, 'in', propersign .. rounded(value, clean)) or show scientific = false end if scientific then parms.opt_scientific = true end end if isnegative and (value ~= 0) then value = -value altvalue = -(altvalue or value) end return true, { value = value, altvalue = altvalue or value, singular = singular, clean = clean, show = show .. (reference or ''), denominator = denominator, } end local function get_number(text) -- Return v, f where: -- v = nil (text is not a number) -- or -- v = value of text (text is a number) -- f = true if value is an integer -- Input can use en digits or digits in local language, -- but no separators, no Unicode minus, and no fraction. if text then local number = tonumber(to_en(text)) if number then local _, fracpart = math.modf(number) return number, (fracpart == 0) end end end local function gcd(a, b) -- Return the greatest common denominator for the given values, -- which are known to be positive integers. if a > b then a, b = b, a end if a <= 0 then return b end local r = b % a if r <= 0 then return a end if r == 1 then return 1 end return gcd(r, a) end local function fraction_table(value, denominator) -- Return value as a string or a table: -- * If result is a string, there is no fraction, and the result -- is value formatted as a string of en digits. -- * If result is a table, it represents a fraction with named fields: -- wholestr, numstr, denstr (strings of en digits for integer, numerator, denominator). -- The result is rounded to the nearest multiple of (1/denominator). -- If the multiple is zero, no fraction is included. -- No fraction is included if value is very large as the fraction would -- be unhelpful, particularly if scientific notation is required. -- Input value is a non-negative number. -- Input denominator is a positive integer for the desired fraction. if value <= 0 then return '0' end if denominator <= 0 or value > 1e8 then return format('%.2f', value) end local integer, decimals = math.modf(value) local numerator = floor((decimals * denominator) + 0.5 + 2e-14) -- add fudge for some common cases of bad rounding if numerator >= denominator then integer = integer + 1 numerator = 0 end local wholestr = tostring(integer) if numerator > 0 then local div = gcd(numerator, denominator) if div > 1 then numerator = numerator / div denominator = denominator / div end return { wholestr = (integer > 0) and wholestr or '', numstr = tostring(numerator), denstr = tostring(denominator), value = value, } end return wholestr end local function preunits(count, preunit1, preunit2) -- If count is 1: -- ignore preunit2 -- return p1 -- else: -- preunit1 is used for preunit2 if the latter is empty -- return p1, p2 -- where: -- p1 is text to insert before the input unit -- p2 is text to insert before the output unit -- p1 or p2 may be nil to mean "no preunit" -- Using '+' gives output like "5+ feet" (no space before, but space after). local function withspace(text, wantboth) -- Return text with space before and, if wantboth, after. -- However, no space is added if there is a space or '&nbsp;' or '-' -- at that position ('-' is for adjectival text). -- There is also no space if text starts with '&' -- (e.g. '&deg;' would display a degree symbol with no preceding space). local char = text:sub(1, 1) if char == '&' then return text -- an html entity can be used to specify the exact display end if not (char == ' ' or char == '-' or char == '+') then text = ' ' .. text end if wantboth then char = text:sub(-1, -1) if not (char == ' ' or char == '-' or text:sub(-6, -1) == '&nbsp;') then text = text .. ' ' end end return text end local PLUS = '+ ' preunit1 = preunit1 or '' local trim1 = strip(preunit1) if count == 1 then if trim1 == '' then return nil end if trim1 == '+' then return PLUS end return withspace(preunit1, true) end preunit1 = withspace(preunit1) preunit2 = preunit2 or '' local trim2 = strip(preunit2) if trim1 == '+' then if trim2 == '' or trim2 == '+' then return PLUS, PLUS end preunit1 = PLUS end if trim2 == '' then if trim1 == '' then return nil, nil end preunit2 = preunit1 elseif trim2 == '+' then preunit2 = PLUS elseif trim2 == '&#32;' then -- trick to make preunit2 empty preunit2 = nil else preunit2 = withspace(preunit2) end return preunit1, preunit2 end local function range_text(range, want_name, parms, before, after, inout) -- Return before .. rtext .. after -- where rtext is the text that separates two values in a range. local rtext, adj_text, exception if type(range) == 'table' then -- Table must specify range text for ('off' and 'on') or ('input' and 'output'), -- and may specify range text for 'adj=on', -- and may specify exception = true. rtext = range[want_name and 'off' or 'on'] or range[((inout == 'in') == (parms.opt_flip == true)) and 'output' or 'input'] adj_text = range['adj'] exception = range['exception'] else rtext = range end if parms.opt_adjectival then if want_name or (exception and parms.abbr_org == 'on') then rtext = adj_text or rtext:gsub(' ', '-'):gsub('&nbsp;', '-') end end if rtext == '–' and after:sub(1, #MINUS) == MINUS then rtext = '&nbsp;– ' end return before .. rtext .. after end local function get_composite(parms, iparm, in_unit_table) -- Look for a composite input unit. For example, {{convert|1|yd|2|ft|3|in}} -- would result in a call to this function with -- iparm = 3 (parms[iparm] = "2", just after the first unit) -- in_unit_table = (unit table for "yd"; contains value 1 for number of yards) -- Return true, iparm, unit where -- iparm = index just after the composite units (7 in above example) -- unit = composite unit table holding all input units, -- or return true if no composite unit is present in parms, -- or return false, t where t is an error message table. local default, subinfo local composite_units, count = { in_unit_table }, 1 local fixups = {} local total = in_unit_table.valinfo[1].value local subunit = in_unit_table while subunit.subdivs do -- subdivs is nil or a table of allowed subdivisions local subcode = strip(parms[iparm+1]) local subdiv = subunit.subdivs[subcode] or subunit.subdivs[(all_units[subcode] or {}).target] if not subdiv then break end local success success, subunit = lookup(parms, subcode, 'no_combination') if not success then return false, subunit end -- should never occur success, subinfo = extract_number(parms, parms[iparm]) if not success then return false, subinfo end iparm = iparm + 2 subunit.inout = 'in' subunit.valinfo = { subinfo } -- Recalculate total as a number of subdivisions. -- subdiv[1] = number of subdivisions per previous unit (integer > 1). total = total * subdiv[1] + subinfo.value if not default then -- set by the first subdiv with a default defined default = subdiv.default end count = count + 1 composite_units[count] = subunit if subdiv.unit or subdiv.name then fixups[count] = { unit = subdiv.unit, name = subdiv.name, valinfo = subunit.valinfo } end end if count == 1 then return true -- no error and no composite unit end for i, fixup in pairs(fixups) do local unit = fixup.unit local name = fixup.name if not unit or (count > 2 and name) then composite_units[i].fixed_name = name else local success, alternate = lookup(parms, unit, 'no_combination') if not success then return false, alternate end -- should never occur alternate.inout = 'in' alternate.valinfo = fixup.valinfo composite_units[i] = alternate end end return true, iparm, { utype = in_unit_table.utype, scale = subunit.scale, -- scale of last (least significant) unit valinfo = { { value = total, clean = subinfo.clean, denominator = subinfo.denominator } }, composite = composite_units, default = default or in_unit_table.default } end local function translate_parms(parms, kv_pairs) -- Update fields in parms by translating each key:value in kv_pairs to terms -- used by this module (may involve translating from local language to English). -- Also, checks are performed which may display warnings, if enabled. -- Return true if successful or return false, t where t is an error message table. currency_text = nil -- local testing can hold module in memory; must clear globals local accept_any_text = { input = true, qid = true, qual = true, stylein = true, styleout = true, tracking = true, } if kv_pairs.adj and kv_pairs.sing then -- For enwiki (before translation), warn if attempt to use adj and sing -- as the latter is a deprecated alias for the former. if kv_pairs.adj ~= kv_pairs.sing and kv_pairs.sing ~= '' then add_warning(parms, 1, 'cvt_unknown_option', 'sing=' .. kv_pairs.sing) end kv_pairs.sing = nil end kv_pairs.comma = kv_pairs.comma or config.comma -- for plwiki who want default comma=5 for loc_name, loc_value in pairs(kv_pairs) do local en_name = text_code.en_option_name[loc_name] if en_name then local en_value if en_name == '$' or en_name == 'frac' or en_name == 'sigfig' then if loc_value == '' then add_warning(parms, 2, 'cvt_empty_option', loc_name) elseif en_name == '$' then -- Value should be a single character like "€" for the euro currency symbol, but anything is accepted. currency_text = (loc_value == 'euro') and '€' or loc_value else local minimum local number, is_integer = get_number(loc_value) if en_name == 'frac' then minimum = 2 if number and number < 0 then parms.opt_fraction_horizontal = true number = -number end else minimum = 1 end if number and is_integer and number >= minimum then en_value = number else add_warning(parms, 1, (en_name == 'frac' and 'cvt_bad_frac' or 'cvt_bad_sigfig'), loc_name .. '=' .. loc_value) end end elseif accept_any_text[en_name] then en_value = loc_value ~= '' and loc_value or nil -- accept non-empty user text with no validation if en_name == 'input' then -- May have something like {{convert|input=}} (empty input) if source is an infobox -- with optional fields. In that case, want to output nothing rather than an error. parms.input_text = loc_value -- keep input because parms.input is nil if loc_value == '' end else en_value = text_code.en_option_value[en_name][loc_value] if en_value and en_value:sub(-1) == '?' then en_value = en_value:sub(1, -2) add_warning(parms, -1, 'cvt_deprecated', loc_name .. '=' .. loc_value) end if en_value == nil then if loc_value == '' then add_warning(parms, 2, 'cvt_empty_option', loc_name) else add_warning(parms, 1, 'cvt_unknown_option', loc_name .. '=' .. loc_value) end elseif en_value == '' then en_value = nil -- an ignored option like adj=off elseif type(en_value) == 'string' and en_value:sub(1, 4) == 'opt_' then for _, v in ipairs(split(en_value, ',')) do local lhs, rhs = v:match('^(.-)=(.+)$') if rhs then parms[lhs] = tonumber(rhs) or rhs else parms[v] = true end end en_value = nil end end parms[en_name] = en_value else add_warning(parms, 1, 'cvt_unknown_option', loc_name .. '=' .. loc_value) end end local abbr_entered = parms.abbr local cfg_abbr = config.abbr if cfg_abbr then -- Don't warn if invalid because every convert would show that warning. if cfg_abbr == 'on always' then parms.abbr = 'on' elseif cfg_abbr == 'off always' then parms.abbr = 'off' elseif parms.abbr == nil then if cfg_abbr == 'on default' then parms.abbr = 'on' elseif cfg_abbr == 'off default' then parms.abbr = 'off' end end end if parms.abbr then if parms.abbr == 'unit' then parms.abbr = 'on' parms.number_word = true end parms.abbr_org = parms.abbr -- original abbr, before any flip elseif parms.opt_hand_hh then parms.abbr_org = 'on' parms.abbr = 'on' else parms.abbr = 'out' -- default is to abbreviate output only (use symbol, not name) end if parms.opt_order_out then -- Disable options that do not work in a useful way with order=out. parms.opt_flip = nil -- override adj=flip parms.opt_spell_in = nil parms.opt_spell_out = nil parms.opt_spell_upper = nil end if parms.opt_spell_out and not abbr_entered then parms.abbr = 'off' -- should show unit name when spelling the output value end if parms.opt_flip then local function swap_in_out(option) local value = parms[option] if value == 'in' then parms[option] = 'out' elseif value == 'out' then parms[option] = 'in' end end swap_in_out('abbr') swap_in_out('lk') if parms.opt_spell_in and not parms.opt_spell_out then -- For simplicity, and because it does not appear to be needed, -- user cannot set an option to spell the output only. parms.opt_spell_in = nil parms.opt_spell_out = true end end if parms.opt_spell_upper then parms.spell_upper = parms.opt_flip and 'out' or 'in' end if parms.opt_table or parms.opt_tablecen then if abbr_entered == nil and parms.lk == nil then parms.opt_values = true end parms.table_align = parms.opt_table and 'right' or 'center' end if parms.table_align or parms.opt_sortable_on then parms.need_table_or_sort = true end local disp_joins = text_code.disp_joins local default_joins = disp_joins['b'] parms.join_between = default_joins[3] or '; ' local disp = parms.disp if disp == nil then -- special case for the most common setting parms.joins = default_joins elseif disp == 'x' then -- Later, parms.joins is set from the input parameters. else -- Old template does this. local abbr = parms.abbr if disp == 'slash' then if abbr_entered == nil then disp = 'slash-nbsp' elseif abbr == 'in' or abbr == 'out' then disp = 'slash-sp' else disp = 'slash-nosp' end elseif disp == 'sqbr' then if abbr == 'on' then disp = 'sqbr-nbsp' else disp = 'sqbr-sp' end end parms.joins = disp_joins[disp] or default_joins parms.join_between = parms.joins[3] or parms.join_between parms.wantname = parms.joins.wantname end if (en_default and not parms.opt_lang_local and (parms[1] or ''):find('%d')) or parms.opt_lang_en then from_en_table = nil end if en_default and from_en_table then -- For hiwiki: localized symbol/name is defined with the US symbol/name field, -- and is used if output uses localized numbers. parms.opt_sp_us = true end return true end local function get_values(parms) -- If successful, update parms and return true, v, i where -- v = table of input values -- i = index to next entry in parms after those processed here -- or return false, t where t is an error message table. local valinfo = collection() -- numbered table of input values local range = collection() -- numbered table of range items (having, for example, 2 range items requires 3 input values) local had_nocomma -- true if removed "nocomma" kludge from second parameter (like "tonocomma") local parm2 = strip(parms[2]) if parm2 and parm2:sub(-7, -1) == 'nocomma' then parms[2] = strip(parm2:sub(1, -8)) parms.opt_nocomma = true had_nocomma = true end local function extractor(i) -- If the parameter is not a value, try unpacking it as a range ("1-23" for "1 to 23"). -- However, "-1-2/3" is a negative fraction (-1⅔), so it must be extracted first. -- Do not unpack a parameter if it is like "3-1/2" which is sometimes incorrectly -- used instead of "3+1/2" (and which should not be interpreted as "3 to ½"). -- Unpacked items are inserted into the parms table. -- The tail recursion allows combinations like "1x2 to 3x4". local valstr = strip(parms[i]) -- trim so any '-' as a negative sign will be at start local success, result = extract_number(parms, valstr, i > 1) if not success and valstr and i < 20 then -- check i to limit abuse local lhs, sep, rhs = valstr:match('^(%S+)%s+(%S+)%s+(%S.*)') if lhs and not (sep == '-' and rhs:match('/')) then if sep:find('%d') then return success, result -- to reject {{convert|1 234 567|m}} with a decent message (en only) end parms[i] = rhs table.insert(parms, i, sep) table.insert(parms, i, lhs) return extractor(i) end if not valstr:match('%-.*/') then for _, sep in ipairs(text_code.ranges.words) do local start, stop = valstr:find(sep, 2, true) -- start at 2 to skip any negative sign for range '-' if start then parms[i] = valstr:sub(stop + 1) table.insert(parms, i, sep) table.insert(parms, i, valstr:sub(1, start - 1)) return extractor(i) end end end end return success, result end local i = 1 local is_change while true do local success, info = extractor(i) -- need to set parms.opt_nocomma before calling this if not success then return false, info end i = i + 1 if is_change then info.is_change = true -- value is after "±" and so is a change (significant for range like {{convert|5|±|5|°C}}) is_change = nil end valinfo:add(info) local range_item = get_range(strip(parms[i])) if not range_item then break end i = i + 1 range:add(range_item) if type(range_item) == 'table' then -- For range "x", if append unit to some values, append it to all. parms.in_range_x = parms.in_range_x or range_item.in_range_x parms.out_range_x = parms.out_range_x or range_item.out_range_x parms.abbr_range_x = parms.abbr_range_x or range_item.abbr_range_x is_change = range_item.is_range_change end end if range.n > 0 then if range.n > 30 then -- limit abuse, although 4 is a more likely upper limit return false, { 'cvt_invalid_num' } -- misleading message but it will do end parms.range = range elseif had_nocomma then return false, { 'cvt_unknown', parm2 } end return true, valinfo, i end local function simple_get_values(parms) -- If input is like "{{convert|valid_value|valid_unit|...}}", -- return true, i, in_unit, in_unit_table -- i = index in parms of what follows valid_unit, if anything. -- The valid_value is not negative and does not use a fraction, and -- no options requiring further processing of the input are used. -- Otherwise, return nothing or return false, parm1 for caller to interpret. -- Testing shows this function is successful for 96% of converts in articles, -- and that on average it speeds up converts by 8%. local clean = to_en(strip(parms[1] or ''), parms) if parms.opt_ri or parms.opt_spell_in or #clean > 10 or not clean:match('^[0-9.]+$') then return false, clean end local value = tonumber(clean) if not value then return end local info = { value = value, altvalue = value, singular = (value == 1), clean = clean, show = with_separator(parms, clean), } local in_unit = strip(parms[2]) local success, in_unit_table = lookup(parms, in_unit, 'no_combination') if not success then return end in_unit_table.valinfo = { info } return true, 3, in_unit, in_unit_table end local function wikidata_call(parms, operation, ...) -- Return true, s where s is the result of a Wikidata operation, -- or return false, t where t is an error message table. local function worker(...) wikidata_code = wikidata_code or require(wikidata_module) wikidata_data = wikidata_data or mw.loadData(wikidata_data_module) return wikidata_code[operation](wikidata_data, ...) end local success, status, result = pcall(worker, ...) if success then return status, result end if parms.opt_sortable_debug then -- Use debug=yes to crash if an error while accessing Wikidata. error('Error accessing Wikidata: ' .. status, 0) end return false, { 'cvt_wd_fail' } end local function get_parms(parms, args) -- If successful, update parms and return true, unit where -- parms is a table of all arguments passed to the template -- converted to named arguments, and -- unit is the input unit table; -- or return false, t where t is an error message table. -- For special processing (not a convert), can also return -- true, wikitext where wikitext is the final result. -- The returned input unit table may be for a fake unit using the specified -- unit code as the symbol and name, and with bad_mcode = message code table. -- MediaWiki removes leading and trailing whitespace from the values of -- named arguments. However, the values of numbered arguments include any -- whitespace entered in the template, and whitespace is used by some -- parameters (example: the numbered parameters associated with "disp=x"). local kv_pairs = {} -- table of input key:value pairs where key is a name; needed because cannot iterate parms and add new fields to it for k, v in pairs(args) do if type(k) == 'number' or k == 'test' then -- parameter "test" is reserved for testing and is not translated parms[k] = v else kv_pairs[k] = v end end if parms.test == 'wikidata' then local ulookup = function (ucode) -- Use empty table for parms so it does not accumulate results when used repeatedly. return lookup({}, ucode, 'no_combination') end return wikidata_call(parms, '_listunits', ulookup) end local success, msg = translate_parms(parms, kv_pairs) if not success then return false, msg end if parms.input then success, msg = wikidata_call(parms, '_adjustparameters', parms, 1) if not success then return false, msg end end local success, i, in_unit, in_unit_table = simple_get_values(parms) if not success then if type(i) == 'string' and i:match('^NNN+$') then -- Some infoboxes have examples like {{convert|NNN|m}} (3 or more "N"). -- Output an empty string for these. return false, { 'cvt_no_output' } end local valinfo success, valinfo, i = get_values(parms) if not success then return false, valinfo end in_unit = strip(parms[i]) i = i + 1 success, in_unit_table = lookup(parms, in_unit, 'no_combination') if not success then in_unit = in_unit or '' if parms.opt_ignore_error then -- display given unit code with no error (for use with {{val}}) in_unit_table = '' -- suppress error message and prevent processing of output unit end in_unit_table = setmetatable({ symbol = in_unit, name2 = in_unit, utype = in_unit, scale = 1, default = '', defkey = '', linkey = '', bad_mcode = in_unit_table }, unit_mt) end in_unit_table.valinfo = valinfo end if parms.test == 'msg' then -- Am testing the messages produced when no output unit is specified, and -- the input unit has a missing or invalid default. -- Set two units for testing that. -- LATER: Remove this code. if in_unit == 'chain' then in_unit_table.default = nil -- no default elseif in_unit == 'rd' then in_unit_table.default = "ft!X!m" -- an invalid expression end end in_unit_table.inout = 'in' -- this is an input unit if not parms.range then local success, inext, composite_unit = get_composite(parms, i, in_unit_table) if not success then return false, inext end if composite_unit then in_unit_table = composite_unit i = inext end end if in_unit_table.builtin == 'mach' then -- As with old template, a number following Mach as the input unit is the altitude, -- and there is no way to specify an altitude for the output unit. -- Could put more code in this function to get any output unit and check for -- an altitude following that unit. local success, info = extract_number(parms, parms[i], false, true) if success then i = i + 1 in_unit_table.altitude = info.value end end local word = strip(parms[i]) i = i + 1 local precision, is_bad_precision local function set_precision(text) local number, is_integer = get_number(text) if number then if is_integer then precision = number else precision = text is_bad_precision = true end return true -- text was used for precision, good or bad end end if word and not set_precision(word) then parms.out_unit = parms.out_unit or word if set_precision(strip(parms[i])) then i = i + 1 end end if parms.opt_adj_mid then word = parms[i] i = i + 1 if word then -- mid-text words if word:sub(1, 1) == '-' then parms.mid = word else parms.mid = ' ' .. word end end end if parms.opt_one_preunit then parms[parms.opt_flip and 'preunit2' or 'preunit1'] = preunits(1, parms[i]) i = i + 1 end if parms.disp == 'x' then -- Following is reasonably compatible with the old template. local first = parms[i] or '' local second = parms[i+1] or '' i = i + 2 if strip(first) == '' then -- user can enter '&#32;' rather than ' ' to avoid the default first = ' [&nbsp;' .. first second = '&nbsp;]' .. second end parms.joins = { first, second } elseif parms.opt_two_preunits then local p1, p2 = preunits(2, parms[i], parms[i+1]) i = i + 2 if parms.preunit1 then -- To simplify documentation, allow unlikely use of adj=pre with disp=preunit -- (however, an output unit must be specified with adj=pre and with disp=preunit). parms.preunit1 = parms.preunit1 .. p1 parms.preunit2 = p2 else parms.preunit1, parms.preunit2 = p1, p2 end end if precision == nil then if set_precision(strip(parms[i])) then i = i + 1 end end if is_bad_precision then add_warning(parms, 1, 'cvt_bad_prec', precision) else parms.precision = precision end for j = i, i + 3 do local parm = parms[j] -- warn if find a non-empty extraneous parameter if parm and parm:match('%S') then add_warning(parms, 1, 'cvt_unknown_option', parm) break end end return true, in_unit_table end local function record_default_precision(parms, out_current, precision) -- If necessary, adjust parameters and return a possibly adjusted precision. -- When converting a range of values where a default precision is required, -- that default is calculated for each value because the result sometimes -- depends on the precise input and output values. This function may cause -- the entire convert process to be repeated in order to ensure that the -- same default precision is used for each individual convert. -- If that were not done, a range like 1000 to 1000.4 may give poor results -- because the first output could be heavily rounded, while the second is not. -- For range 1000.4 to 1000, this function can give the second convert the -- same default precision that was used for the first. if not parms.opt_round_each then local maxdef = out_current.max_default_precision if maxdef then if maxdef < precision then parms.do_convert_again = true out_current.max_default_precision = precision else precision = out_current.max_default_precision end else out_current.max_default_precision = precision end end return precision end local function default_precision(parms, invalue, inclean, denominator, outvalue, in_current, out_current, extra) -- Return a default value for precision (an integer like 2, 0, -2). -- If denominator is not nil, it is the value of the denominator in inclean. -- Code follows procedures used in old template. local fudge = 1e-14 -- {{Order of magnitude}} adds this, so we do too local prec, minprec, adjust local subunit_ignore_trailing_zero local subunit_more_precision -- kludge for "in" used in input like "|2|ft|6|in" local composite = in_current.composite if composite then subunit_ignore_trailing_zero = true -- input "|2|st|10|lb" has precision 0, not -1 if composite[#composite].exception == 'subunit_more_precision' then subunit_more_precision = true -- do not use standard precision with input like "|2|ft|6|in" end end if denominator and denominator > 0 then prec = math.max(log10(denominator), 1) else -- Count digits after decimal mark, handling cases like '12.345e6'. local exponent local integer, dot, decimals, expstr = inclean:match('^(%d*)(%.?)(%d*)(.*)') local e = expstr:sub(1, 1) if e == 'e' or e == 'E' then exponent = tonumber(expstr:sub(2)) end if dot == '' then prec = subunit_ignore_trailing_zero and 0 or -integer:match('0*$'):len() else prec = #decimals end if exponent then -- So '1230' and '1.23e3' both give prec = -1, and '0.00123' and '1.23e-3' give 5. prec = prec - exponent end end if in_current.istemperature and out_current.istemperature then -- Converting between common temperatures (°C, °F, °R, K); not keVT. -- Kelvin value can be almost zero, or small but negative due to precision problems. -- Also, an input value like -300 C (below absolute zero) gives negative kelvins. -- Calculate minimum precision from absolute value. adjust = 0 local kelvin = abs((invalue - in_current.offset) * in_current.scale) if kelvin < 1e-8 then -- assume nonzero due to input or calculation precision problem minprec = 2 else minprec = 2 - floor(log10(kelvin) + fudge) -- 3 sigfigs in kelvin end else if invalue == 0 or outvalue <= 0 then -- We are never called with a negative outvalue, but it might be zero. -- This is special-cased to avoid calculation exceptions. return record_default_precision(parms, out_current, 0) end if out_current.exception == 'integer_more_precision' and floor(invalue) == invalue then -- With certain output units that sometimes give poor results -- with default rounding, use more precision when the input -- value is equal to an integer. An example of a poor result -- is when input 50 gives a smaller output than input 49.5. -- Experiment shows this helps, but it does not eliminate all -- surprises because it is not clear whether "50" should be -- interpreted as "from 45 to 55" or "from 49.5 to 50.5". adjust = -log10(in_current.scale) elseif subunit_more_precision then -- Conversion like "{{convert|6|ft|1|in|cm}}" (where subunit is "in") -- has a non-standard adjust value, to give more output precision. adjust = log10(out_current.scale) + 2 else adjust = log10(abs(invalue / outvalue)) end adjust = adjust + log10(2) -- Ensure that the output has at least two significant figures. minprec = 1 - floor(log10(outvalue) + fudge) end if extra then adjust = extra.adjust or adjust minprec = extra.minprec or minprec end return record_default_precision(parms, out_current, math.max(floor(prec + adjust), minprec)) end local function convert(parms, invalue, info, in_current, out_current) -- Convert given input value from one unit to another. -- Return output_value (a number) if a simple convert, or -- return f, t where -- f = true, t = table of information with results, or -- f = false, t = error message table. local inscale = in_current.scale local outscale = out_current.scale if not in_current.iscomplex and not out_current.iscomplex then return invalue * (inscale / outscale) -- minimize overhead for most common case end if in_current.invert or out_current.invert then -- Inverted units, such as inverse length, inverse time, or -- fuel efficiency. Built-in units do not have invert set. if (in_current.invert or 1) * (out_current.invert or 1) < 0 then return 1 / (invalue * inscale * outscale) end return invalue * (inscale / outscale) elseif in_current.offset then -- Temperature (there are no built-ins for this type of unit). if info.is_change then return invalue * (inscale / outscale) end return (invalue - in_current.offset) * (inscale / outscale) + out_current.offset else -- Built-in unit. local in_builtin = in_current.builtin local out_builtin = out_current.builtin if in_builtin and out_builtin then if in_builtin == out_builtin then return invalue end -- There are no cases (yet) where need to convert from one -- built-in unit to another, so this should never occur. return false, { 'cvt_bug_convert' } end if in_builtin == 'mach' or out_builtin == 'mach' then local adjust if in_builtin == 'mach' then inscale = speed_of_sound(in_current.altitude) adjust = outscale / 0.1 else outscale = speed_of_sound(out_current.altitude) adjust = 0.1 / inscale end return true, { outvalue = invalue * (inscale / outscale), adjust = log10(adjust) + log10(2), } elseif in_builtin == 'hand' then -- 1 hand = 4 inches; 1.2 hands = 6 inches. -- Decimals of a hand are only defined for the first digit, and -- the first fractional digit should be a number of inches (1, 2 or 3). -- However, this code interprets the entire fractional part as the number -- of inches / 10 (so 1.75 inches would be 0.175 hands). -- A value like 12.3 hands is exactly 12*4 + 3 inches; base default precision on that. local integer, fracpart = math.modf(invalue) local inch_value = 4 * integer + 10 * fracpart -- equivalent number of inches local factor = inscale / outscale if factor == 4 then -- Am converting to inches: show exact result, and use "inches" not "in" by default. if parms.abbr_org == nil then out_current.usename = true end local show = format('%g', abs(inch_value)) -- show and clean are unsigned if not show:find('e', 1, true) then return true, { invalue = inch_value, outvalue = inch_value, clean = show, show = show, } end end local outvalue = (integer + 2.5 * fracpart) * factor local fracstr = info.clean:match('%.(.*)') or '' local fmt if fracstr == '' then fmt = '%.0f' else fmt = '%.' .. format('%d', #fracstr - 1) .. 'f' end return true, { invalue = inch_value, clean = format(fmt, inch_value), outvalue = outvalue, minprec = 0, } end end return false, { 'cvt_bug_convert' } -- should never occur end local function user_style(parms, i) -- Return text for a user-specified style for a table cell, or '' if none, -- given i = 1 (input style) or 2 (output style). local style = parms[(i == 1) and 'stylein' or 'styleout'] if style then style = style:gsub('"', '') if style ~= '' then if style:sub(-1) ~= ';' then style = style .. ';' end return style end end return '' end local function make_table_or_sort(parms, invalue, info, in_current, scaled_top) -- Set options to handle output for a table or a sort key, or both. -- The text sort key is based on the value resulting from converting -- the input to a fake base unit with scale = 1, and other properties -- required for a conversion derived from the input unit. -- For other modules, return the sort key in a hidden span element, and -- the scaled value used to generate the sort key. -- If scaled_top is set, it is the scaled value of the numerator of a per unit -- to be combined with this unit (the denominator) to make the sort key. -- Scaling only works with units that convert with a factor (not temperature). local sortkey, scaled_value if parms.opt_sortable_on then local base = { -- a fake unit with enough fields for a valid convert scale = 1, invert = in_current.invert and 1, iscomplex = in_current.iscomplex, offset = in_current.offset and 0, } local outvalue, extra = convert(parms, invalue, info, in_current, base) if extra then outvalue = extra.outvalue end if in_current.istemperature then -- Have converted to kelvin; assume numbers close to zero have a -- rounding error and should be zero. if abs(outvalue) < 1e-12 then outvalue = 0 end end if scaled_top and outvalue ~= 0 then outvalue = scaled_top / outvalue end scaled_value = outvalue if not valid_number(outvalue) then if outvalue < 0 then sortkey = '1000000000000000000' else sortkey = '9000000000000000000' end elseif outvalue == 0 then sortkey = '5000000000000000000' else local mag = floor(log10(abs(outvalue)) + 1e-14) local prefix if outvalue > 0 then prefix = 7000 + mag else prefix = 2999 - mag outvalue = outvalue + 10^(mag+1) end sortkey = format('%d', prefix) .. format('%015.0f', floor(outvalue * 10^(14-mag))) end end local sortspan if sortkey and not parms.table_align then sortspan = parms.opt_sortable_debug and '<span data-sort-value="' .. sortkey .. '♠"><span style="border:1px solid">' .. sortkey .. '♠</span></span>' or '<span data-sort-value="' .. sortkey .. '♠"></span>' parms.join_before = sortspan end if parms.table_align then local sort if sortkey then sort = ' data-sort-value="' .. sortkey .. '"' if parms.opt_sortable_debug then parms.join_before = '<span style="border:1px solid">' .. sortkey .. '</span>' end else sort = '' end local style = 'style="text-align:' .. parms.table_align .. ';' local joins = {} for i = 1, 2 do joins[i] = (i == 1 and '' or '\n|') .. style .. user_style(parms, i) .. '"' .. sort .. '|' end parms.table_joins = joins end return sortspan, scaled_value end local cvt_to_hand local function cvtround(parms, info, in_current, out_current) -- Return true, t where t is a table with the conversion results; fields: -- show = rounded, formatted string with the result of converting value in info, -- using the rounding specified in parms. -- singular = true if result (after rounding and ignoring any negative sign) -- is "1", or like "1.00", or is a fraction with value < 1; -- (and more fields shown below, and a calculated 'absvalue' field). -- or return false, t where t is an error message table. -- Input info.clean uses en digits (it has been translated, if necessary). -- Output show uses en or non-en digits as appropriate, or can be spelled. if out_current.builtin == 'hand' then return cvt_to_hand(parms, info, in_current, out_current) end local invalue = in_current.builtin == 'hand' and info.altvalue or info.value local outvalue, extra = convert(parms, invalue, info, in_current, out_current) if parms.need_table_or_sort then parms.need_table_or_sort = nil -- process using first input value only make_table_or_sort(parms, invalue, info, in_current) end if extra then if not outvalue then return false, extra end invalue = extra.invalue or invalue outvalue = extra.outvalue end if not valid_number(outvalue) then return false, { 'cvt_invalid_num' } end local isnegative if outvalue < 0 then isnegative = true outvalue = -outvalue end local precision, show, exponent local denominator = out_current.frac if denominator then show = fraction_table(outvalue, denominator) else precision = parms.precision if not precision then if parms.sigfig then show, exponent = make_sigfig(outvalue, parms.sigfig) elseif parms.opt_round then local n = parms.opt_round if n == 0.5 then local integer, fracpart = math.modf(floor(2 * outvalue + 0.5) / 2) if fracpart == 0 then show = format('%.0f', integer) else show = format('%.1f', integer + fracpart) end else show = format('%.0f', floor((outvalue / n) + 0.5) * n) end else local inclean = info.clean if extra then inclean = extra.clean or inclean show = extra.show end if not show then precision = default_precision(parms, invalue, inclean, info.denominator, outvalue, in_current, out_current, extra) end end end end if precision then if precision >= 0 then local fudge if precision <= 8 then -- Add a fudge to handle common cases of bad rounding due to inability -- to precisely represent some values. This makes the following work: -- {{convert|-100.1|C|K}} and {{convert|5555000|um|m|2}}. -- Old template uses #expr round, which invokes PHP round(). -- LATER: Investigate how PHP round() works. fudge = 2e-14 else fudge = 0 end local fmt = '%.' .. format('%d', precision) .. 'f' local success success, show = pcall(format, fmt, outvalue + fudge) if not success then return false, { 'cvt_big_prec', tostring(precision) } end else precision = -precision -- #digits to zero (in addition to any digits after dot) local shift = 10 ^ precision show = format('%.0f', outvalue/shift) if show ~= '0' then exponent = #show + precision end end end local t = format_number(parms, show, exponent, isnegative) if type(show) == 'string' then -- Set singular using match because on some systems 0.99999999999999999 is 1.0. if exponent then t.singular = (exponent == 1 and show:match('^10*$')) else t.singular = (show == '1' or show:match('^1%.0*$')) end else t.fraction_table = show t.singular = (outvalue <= 1) -- cannot have 'fraction == 1', but if it were possible it would be singular end t.raw_absvalue = outvalue -- absolute value before rounding return true, setmetatable(t, { __index = function (self, key) if key == 'absvalue' then -- Calculate absolute value after rounding, if needed. local clean, exponent = rawget(self, 'clean'), rawget(self, 'exponent') local value = tonumber(clean) -- absolute value (any negative sign has been ignored) if exponent then value = value * 10^exponent end rawset(self, key, value) return value end end }) end function cvt_to_hand(parms, info, in_current, out_current) -- Convert input to hands, inches. -- Return true, t where t is a table with the conversion results; -- or return false, t where t is an error message table. if parms.abbr_org == nil then out_current.usename = true -- default is to show name not symbol end local precision = parms.precision local frac = out_current.frac if not frac and precision and precision > 1 then frac = (precision == 2) and 2 or 4 end local out_next = out_current.out_next if out_next then -- Use magic knowledge to determine whether the next unit is inches without requiring i18n. -- The following ensures that when the output combination "hand in" is used, the inches -- value is rounded to match the hands value. Also, displaying say "61½" instead of 61.5 -- is better as 61.5 implies the value is not 61.4. if out_next.exception == 'subunit_more_precision' then out_next.frac = frac end end -- Convert to inches; calculate hands from that. local dummy_unit_table = { scale = out_current.scale / 4, frac = frac } local success, outinfo = cvtround(parms, info, in_current, dummy_unit_table) if not success then return false, outinfo end local tfrac = outinfo.fraction_table local inches = outinfo.raw_absvalue if tfrac then inches = floor(inches) -- integer part only; fraction added later else inches = floor(inches + 0.5) -- a hands measurement never shows decimals of an inch end local hands, inches = divide(inches, 4) outinfo.absvalue = hands + inches/4 -- supposed to be the absolute rounded value, but this is close enough local inchstr = tostring(inches) -- '0', '1', '2' or '3' if precision and precision <= 0 then -- using negative or 0 for precision rounds to nearest hand hands = floor(outinfo.raw_absvalue/4 + 0.5) inchstr = '' elseif tfrac then -- Always show an integer before fraction (like "15.0½") because "15½" means 15-and-a-half hands. inchstr = numdot .. format_fraction(parms, 'out', false, inchstr, tfrac.numstr, tfrac.denstr) else inchstr = numdot .. from_en(inchstr) end outinfo.show = outinfo.sign .. with_separator(parms, format('%.0f', hands)) .. inchstr return true, outinfo end local function evaluate_condition(value, condition) -- Return true or false from applying a conditional expression to value, -- or throw an error if invalid. -- A very limited set of expressions is supported: -- v < 9 -- v * 9 < 9 -- where -- 'v' is replaced with value -- 9 is any number (as defined by Lua tonumber) -- only en digits are accepted -- '<' can also be '<=' or '>' or '>=' -- In addition, the following form is supported: -- LHS and RHS -- where -- LHS, RHS = any of above expressions. local function compare(value, text) local arithop, factor, compop, limit = text:match('^%s*v%s*([*]?)(.-)([<>]=?)(.*)$') if arithop == nil then error('Invalid default expression', 0) elseif arithop == '*' then factor = tonumber(factor) if factor == nil then error('Invalid default expression', 0) end value = value * factor end limit = tonumber(limit) if limit == nil then error('Invalid default expression', 0) end if compop == '<' then return value < limit elseif compop == '<=' then return value <= limit elseif compop == '>' then return value > limit elseif compop == '>=' then return value >= limit end error('Invalid default expression', 0) -- should not occur end local lhs, rhs = condition:match('^(.-%W)and(%W.*)') if lhs == nil then return compare(value, condition) end return compare(value, lhs) and compare(value, rhs) end local function get_default(value, unit_table) -- Return true, s where s = name of unit's default output unit, -- or return false, t where t is an error message table. -- Some units have a default that depends on the input value -- (the first value if a range of values is used). -- If '!' is in the default, the first bang-delimited field is an -- expression that uses 'v' to represent the input value. -- Example: 'v < 120 ! small ! big ! suffix' (suffix is optional) -- evaluates 'v < 120' as a boolean with result -- 'smallsuffix' if (value < 120), or 'bigsuffix' otherwise. -- Input must use en digits and '.' decimal mark. local default = data_code.default_exceptions[unit_table.defkey or unit_table.symbol] or unit_table.default if not default then local per = unit_table.per if per then local function a_default(v, u) local success, ucode = get_default(v, u) if not success then return '?' -- an unlikely error has occurred; will cause lookup of default to fail end -- Attempt to use only the first unit if a combination or output multiple. -- This is not bulletproof but should work for most cases. -- Where it does not work, the convert will need to specify the wanted output unit. local t = all_units[ucode] if t then local combo = t.combination if combo then -- For a multiple like ftin, the "first" unit (ft) is last in the combination. local i = t.multiple and table_len(combo) or 1 ucode = combo[i] end else -- Try for an automatically generated combination. local item = ucode:match('^(.-)%+') or ucode:match('^(%S+)%s') if all_units[item] then return item end end return ucode end local unit1, unit2 = per[1], per[2] local def1 = (unit1 and a_default(value, unit1) or unit_table.vprefix or '') local def2 = a_default(1, unit2) -- 1 because per unit of denominator return true, def1 .. '/' .. def2 end return false, { 'cvt_no_default', unit_table.symbol } end if default:find('!', 1, true) == nil then return true, default end local t = split(default, '!') if #t == 3 or #t == 4 then local success, result = pcall(evaluate_condition, value, t[1]) if success then default = result and t[2] or t[3] if #t == 4 then default = default .. t[4] end return true, default end end return false, { 'cvt_bad_default', unit_table.symbol } end local linked_pages -- to record linked pages so will not link to the same page more than once local function unlink(unit_table) -- Forget that the given unit has previously been linked (if it has). -- That is needed when processing a range of inputs or outputs when an id -- for the first range value may have been evaluated, but only an id for -- the last value is displayed, and that id may need to be linked. linked_pages[unit_table.unitcode or unit_table] = nil end local function make_link(link, id, unit_table) -- Return wikilink "[[link|id]]", possibly abbreviated as in examples: -- [[Mile|mile]] --> [[mile]] -- [[Mile|miles]] --> [[mile]]s -- However, just id is returned if: -- * no link given (so caller does not need to check if a link was defined); or -- * link has previously been used during the current convert (to avoid overlinking). local link_key if unit_table then link_key = unit_table.unitcode or unit_table else link_key = link end if not link or link == '' or linked_pages[link_key] then return id end linked_pages[link_key] = true -- Following only works for language en, but it should be safe on other wikis, -- and overhead of doing it generally does not seem worthwhile. local l = link:sub(1, 1):lower() .. link:sub(2) if link == id or l == id then return '[[' .. id .. ']]' elseif link .. 's' == id or l .. 's' == id then return '[[' .. id:sub(1, -2) .. ']]s' else return '[[' .. link .. '|' .. id .. ']]' end end local function variable_name(clean, unit_table) -- For slwiki, a unit name depends on the value. -- Parameter clean is the unsigned rounded value in en digits, as a string. -- Value Source Example for "m" -- integer 1: name1 meter (also is the name of the unit) -- integer 2: var{1} metra -- integer 3 and 4: var{2} metri -- integer else: var{3} metrov (0 and 5 or more) -- real/fraction: var{4} metra -- var{i} means the i'th field in unit_table.varname if it exists and has -- an i'th field, otherwise name2. -- Fields are separated with "!" and are not empty. -- A field for a unit using an SI prefix has the prefix name inserted, -- replacing '#' if found, or before the field otherwise. local vname if clean == '1' then vname = unit_table.name1 elseif unit_table.varname then local i if clean == '2' then i = 1 elseif clean == '3' or clean == '4' then i = 2 elseif clean:find('.', 1, true) then i = 4 else i = 3 end if i > 1 and varname == 'pl' then i = i - 1 end vname = split(unit_table.varname, '!')[i] end if vname then local si_name = rawget(unit_table, 'si_name') or '' local pos = vname:find('#', 1, true) if pos then vname = vname:sub(1, pos - 1) .. si_name .. vname:sub(pos + 1) else vname = si_name .. vname end return vname end return unit_table.name2 end local function linked_id(parms, unit_table, key_id, want_link, clean) -- Return final unit id (symbol or name), optionally with a wikilink, -- and update unit_table.sep if required. -- key_id is one of: 'symbol', 'sym_us', 'name1', 'name1_us', 'name2', 'name2_us'. local abbr_on = (key_id == 'symbol' or key_id == 'sym_us') if abbr_on and want_link then local symlink = rawget(unit_table, 'symlink') if symlink then return symlink -- for exceptions that have the linked symbol built-in end end local multiplier = rawget(unit_table, 'multiplier') local per = unit_table.per if per then local paren1, paren2 = '', '' -- possible parentheses around bottom unit local unit1 = per[1] -- top unit_table, or nil local unit2 = per[2] -- bottom unit_table if abbr_on then if not unit1 then unit_table.sep = '' -- no separator in "$2/acre" end if not want_link then local symbol = unit_table.symbol_raw if symbol then return symbol -- for exceptions that have the symbol built-in end end if (unit2.symbol):find('⋅', 1, true) then paren1, paren2 = '(', ')' end end local key_id2 -- unit2 is always singular if key_id == 'name2' then key_id2 = 'name1' elseif key_id == 'name2_us' then key_id2 = 'name1_us' else key_id2 = key_id end local result if abbr_on then result = '/' elseif omitsep then result = per_word elseif unit1 then result = ' ' .. per_word .. ' ' else result = per_word .. ' ' end if want_link and unit_table.link then if abbr_on or not varname then result = (unit1 and linked_id(parms, unit1, key_id, false, clean) or '') .. result .. linked_id(parms, unit2, key_id2, false, '1') else result = (unit1 and variable_name(clean, unit1) or '') .. result .. variable_name('1', unit2) end if omit_separator(result) then unit_table.sep = '' end return make_link(unit_table.link, result, unit_table) end if unit1 then result = linked_id(parms, unit1, key_id, want_link, clean) .. result if unit1.sep then unit_table.sep = unit1.sep end elseif omitsep then unit_table.sep = '' end return result .. paren1 .. linked_id(parms, unit2, key_id2, want_link, '1') .. paren2 end if multiplier then -- A multiplier (like "100" in "100km") forces the unit to be plural. multiplier = from_en(multiplier) if not omitsep then multiplier = multiplier .. (abbr_on and '&nbsp;' or ' ') end if not abbr_on then if key_id == 'name1' then key_id = 'name2' elseif key_id == 'name1_us' then key_id = 'name2_us' end end else multiplier = '' end local id = unit_table.fixed_name or ((varname and not abbr_on) and variable_name(clean, unit_table) or unit_table[key_id]) if omit_separator(id) then unit_table.sep = '' end if want_link then local link = data_code.link_exceptions[unit_table.linkey or unit_table.symbol] or unit_table.link if link then local before = '' local i = unit_table.customary if i == 1 and parms.opt_sp_us then i = 2 -- show "U.S." not "US" end if i == 3 and abbr_on then i = 4 -- abbreviate "imperial" to "imp" end local customary = text_code.customary_units[i] if customary then -- LATER: This works for language en only, but it's esoteric so ignore for now. local pertext if id:sub(1, 1) == '/' then -- Want unit "/USgal" to display as "/U.S. gal", not "U.S. /gal". pertext = '/' id = id:sub(2) elseif id:sub(1, 4) == 'per ' then -- Similarly want "per U.S. gallon", not "U.S. per gallon" (but in practice this is unlikely to be used). pertext = 'per ' id = id:sub(5) else pertext = '' end -- Omit any "US"/"U.S."/"imp"/"imperial" from start of id since that will be inserted. local removes = (i < 3) and { 'US&nbsp;', 'US ', 'U.S.&nbsp;', 'U.S. ' } or { 'imp&nbsp;', 'imp ', 'imperial ' } for _, prefix in ipairs(removes) do local plen = #prefix if id:sub(1, plen) == prefix then id = id:sub(plen + 1) break end end before = pertext .. make_link(customary.link, customary[1]) .. ' ' end id = before .. make_link(link, id, unit_table) end end return multiplier .. id end local function make_id(parms, which, unit_table) -- Return id, f where -- id = unit name or symbol, possibly modified -- f = true if id is a name, or false if id is a symbol -- using the value for index 'which', and for 'in' or 'out' (unit_table.inout). -- Result is '' if no symbol/name is to be used. -- In addition, set unit_table.sep = ' ' or '&nbsp;' or '' -- (the separator that caller will normally insert before the id). if parms.opt_values then unit_table.sep = '' return '' end local inout = unit_table.inout local info = unit_table.valinfo[which] local abbr_org = parms.abbr_org local adjectival = parms.opt_adjectival local lk = parms.lk local want_link = (lk == 'on' or lk == inout) local usename = unit_table.usename local singular = info.singular local want_name if usename then want_name = true else if abbr_org == nil then if parms.wantname then want_name = true end if unit_table.usesymbol then want_name = false end end if want_name == nil then local abbr = parms.abbr if abbr == 'on' or abbr == inout or (abbr == 'mos' and inout == 'out') then want_name = false else want_name = true end end end local key if want_name then if lk == nil and unit_table.builtin == 'hand' then want_link = true end if parms.opt_use_nbsp then unit_table.sep = '&nbsp;' else unit_table.sep = ' ' end if parms.opt_singular then local value if inout == 'in' then value = info.value else value = info.absvalue end if value then -- some unusual units do not always set value field value = abs(value) singular = (0 < value and value < 1.0001) end end if unit_table.engscale then -- engscale: so "|1|e3kg" gives "1 thousand kilograms" (plural) singular = false end key = (adjectival or singular) and 'name1' or 'name2' if parms.opt_sp_us then key = key .. '_us' end else if unit_table.builtin == 'hand' then if parms.opt_hand_hh then unit_table.symbol = 'hh' -- LATER: might want i18n applied to this end end unit_table.sep = '&nbsp;' key = parms.opt_sp_us and 'sym_us' or 'symbol' end return linked_id(parms, unit_table, key, want_link, info.clean), want_name end local function decorate_value(parms, unit_table, which, number_word) -- If needed, update unit_table so values will be shown with extra information. -- For consistency with the old template (but different from fmtpower), -- the style to display powers of 10 includes "display:none" to allow some -- browsers to copy, for example, "10³" as "10^3", rather than as "103". local info local engscale = unit_table.engscale local prefix = unit_table.vprefix if engscale or prefix then info = unit_table.valinfo[which] if info.decorated then return -- do not redecorate if repeating convert end info.decorated = true if engscale then local inout = unit_table.inout local abbr = parms.abbr if (abbr == 'on' or abbr == inout) and not parms.number_word then info.show = info.show .. '<span style="margin-left:0.2em">×<span style="margin-left:0.1em">' .. from_en('10') .. '</span></span><s style="display:none">^</s><sup>' .. from_en(tostring(engscale.exponent)) .. '</sup>' elseif number_word then local number_id local lk = parms.lk if lk == 'on' or lk == inout then number_id = make_link(engscale.link, engscale[1]) else number_id = engscale[1] end -- WP:NUMERAL recommends "&nbsp;" in values like "12 million". info.show = info.show .. (parms.opt_adjectival and '-' or '&nbsp;') .. number_id end end if prefix then info.show = prefix .. info.show end end end local function process_input(parms, in_current) -- Processing required once per conversion. -- Return block of text to represent input (value/unit). if parms.opt_output_only or parms.opt_output_number_only or parms.opt_output_unit_only then parms.joins = { '', '' } return '' end local first_unit local composite = in_current.composite -- nil or table of units if composite then first_unit = composite[1] else first_unit = in_current end local id1, want_name = make_id(parms, 1, first_unit) local sep = first_unit.sep -- separator between value and unit, set by make_id local preunit = parms.preunit1 if preunit then sep = '' -- any separator is included in preunit else preunit = '' end if parms.opt_input_unit_only then parms.joins = { '', '' } if composite then local parts = { id1 } for i, unit in ipairs(composite) do if i > 1 then table.insert(parts, (make_id(parms, 1, unit))) end end id1 = table.concat(parts, ' ') end if want_name and parms.opt_adjectival then return preunit .. hyphenated(id1) end return preunit .. id1 end if parms.opt_also_symbol and not composite and not parms.opt_flip then local join1 = parms.joins[1] if join1 == ' (' or join1 == ' [' then parms.joins = { ' [' .. first_unit[parms.opt_sp_us and 'sym_us' or 'symbol'] .. ']' .. join1 , parms.joins[2] } end end if in_current.builtin == 'mach' and first_unit.sep ~= '' then -- '' means omitsep with non-enwiki name local prefix = id1 .. '&nbsp;' local range = parms.range local valinfo = first_unit.valinfo local result = prefix .. valinfo[1].show if range then -- For simplicity and because more not needed, handle one range item only. local prefix2 = make_id(parms, 2, first_unit) .. '&nbsp;' result = range_text(range[1], want_name, parms, result, prefix2 .. valinfo[2].show, 'in') end return preunit .. result end if composite then -- Simplify: assume there is no range, and no decoration. local mid = (not parms.opt_flip) and parms.mid or '' local sep1 = '&nbsp;' local sep2 = ' ' if parms.opt_adjectival and want_name then sep1 = '-' sep2 = '-' end if omitsep and sep == '' then -- Testing the id of the most significant unit should be sufficient. sep1 = '' sep2 = '' end local parts = { first_unit.valinfo[1].show .. sep1 .. id1 } for i, unit in ipairs(composite) do if i > 1 then table.insert(parts, unit.valinfo[1].show .. sep1 .. (make_id(parms, 1, unit))) end end return table.concat(parts, sep2) .. mid end local add_unit = (parms.abbr == 'mos') or parms[parms.opt_flip and 'out_range_x' or 'in_range_x'] or (not want_name and parms.abbr_range_x) local range = parms.range if range and not add_unit then unlink(first_unit) end local id = range and make_id(parms, range.n + 1, first_unit) or id1 local extra, was_hyphenated = hyphenated_maybe(parms, want_name, sep, id, 'in') if was_hyphenated then add_unit = false end local result local valinfo = first_unit.valinfo if range then for i = 0, range.n do local number_word if i == range.n then add_unit = false number_word = true end decorate_value(parms, first_unit, i+1, number_word) local show = valinfo[i+1].show if add_unit then show = show .. first_unit.sep .. (i == 0 and id1 or make_id(parms, i+1, first_unit)) end if i == 0 then result = show else result = range_text(range[i], want_name, parms, result, show, 'in') end end else decorate_value(parms, first_unit, 1, true) result = valinfo[1].show end return result .. preunit .. extra end local function process_one_output(parms, out_current) -- Processing required for each output unit. -- Return block of text to represent output (value/unit). local inout = out_current.inout -- normally 'out' but can be 'in' for order=out local id1, want_name = make_id(parms, 1, out_current) local sep = out_current.sep -- set by make_id local preunit = parms.preunit2 if preunit then sep = '' -- any separator is included in preunit else preunit = '' end if parms.opt_output_unit_only then if want_name and parms.opt_adjectival then return preunit .. hyphenated(id1) end return preunit .. id1 end if out_current.builtin == 'mach' and out_current.sep ~= '' then -- '' means omitsep with non-enwiki name local prefix = id1 .. '&nbsp;' local range = parms.range local valinfo = out_current.valinfo local result = prefix .. valinfo[1].show if range then -- For simplicity and because more not needed, handle one range item only. result = range_text(range[1], want_name, parms, result, prefix .. valinfo[2].show, inout) end return preunit .. result end local add_unit = (parms[parms.opt_flip and 'in_range_x' or 'out_range_x'] or (not want_name and parms.abbr_range_x)) and not parms.opt_output_number_only local range = parms.range if range and not add_unit then unlink(out_current) end local id = range and make_id(parms, range.n + 1, out_current) or id1 local extra, was_hyphenated = hyphenated_maybe(parms, want_name, sep, id, inout) if was_hyphenated then add_unit = false end local result local valinfo = out_current.valinfo if range then for i = 0, range.n do local number_word if i == range.n then add_unit = false number_word = true end decorate_value(parms, out_current, i+1, number_word) local show = valinfo[i+1].show if add_unit then show = show .. out_current.sep .. (i == 0 and id1 or make_id(parms, i+1, out_current)) end if i == 0 then result = show else result = range_text(range[i], want_name, parms, result, show, inout) end end else decorate_value(parms, out_current, 1, true) result = valinfo[1].show end if parms.opt_output_number_only then return result end return result .. preunit .. extra end local function make_output_single(parms, in_unit_table, out_unit_table) -- Return true, item where item = wikitext of the conversion result -- for a single output (which is not a combination or a multiple); -- or return false, t where t is an error message table. if parms.opt_order_out and in_unit_table.unitcode == out_unit_table.unitcode then out_unit_table.valinfo = in_unit_table.valinfo else out_unit_table.valinfo = collection() for _, v in ipairs(in_unit_table.valinfo) do local success, info = cvtround(parms, v, in_unit_table, out_unit_table) if not success then return false, info end out_unit_table.valinfo:add(info) end end return true, process_one_output(parms, out_unit_table) end local function make_output_multiple(parms, in_unit_table, out_unit_table) -- Return true, item where item = wikitext of the conversion result -- for an output which is a multiple (like 'ftin'); -- or return false, t where t is an error message table. local inout = out_unit_table.inout -- normally 'out' but can be 'in' for order=out local multiple = out_unit_table.multiple -- table of scaling factors (will not be nil) local combos = out_unit_table.combination -- table of unit tables (will not be nil) local abbr = parms.abbr local abbr_org = parms.abbr_org local disp = parms.disp local want_name = (abbr_org == nil and (disp == 'or' or disp == 'slash')) or not (abbr == 'on' or abbr == inout or abbr == 'mos') local want_link = (parms.lk == 'on' or parms.lk == inout) local mid = parms.opt_flip and parms.mid or '' local sep1 = '&nbsp;' local sep2 = ' ' if parms.opt_adjectival and want_name then sep1 = '-' sep2 = '-' end local do_spell = parms.opt_spell_out parms.opt_spell_out = nil -- so the call to cvtround does not spell the value local function make_result(info, isfirst) local fmt, outvalue, sign local results = {} for i = 1, #combos do local tfrac, thisvalue, strforce local out_current = combos[i] out_current.inout = inout local scale = multiple[i] if i == 1 then -- least significant unit ('in' from 'ftin') local decimals out_current.frac = out_unit_table.frac local success, outinfo = cvtround(parms, info, in_unit_table, out_current) if not success then return false, outinfo end if isfirst then out_unit_table.valinfo = { outinfo } -- in case output value of first least significant unit is needed end sign = outinfo.sign tfrac = outinfo.fraction_table if outinfo.is_scientific then strforce = outinfo.show decimals = '' elseif tfrac then decimals = '' else local show = outinfo.show -- number as a string in local language local p1, p2 = show:find(numdot, 1, true) decimals = p1 and show:sub(p2 + 1) or '' -- text after numdot, if any end fmt = '%.' .. ulen(decimals) .. 'f' -- to reproduce precision if decimals == '' then if tfrac then outvalue = floor(outinfo.raw_absvalue) -- integer part only; fraction added later else outvalue = floor(outinfo.raw_absvalue + 0.5) -- keep all integer digits of least significant unit end else outvalue = outinfo.absvalue end end if scale then outvalue, thisvalue = divide(outvalue, scale) else thisvalue = outvalue end local id if want_name then if varname then local clean if strforce or tfrac then clean = '.1' -- dummy value to force name for floating point else clean = format(fmt, thisvalue) end id = variable_name(clean, out_current) else local key = 'name2' if parms.opt_adjectival then key = 'name1' elseif tfrac then if thisvalue == 0 then key = 'name1' end elseif parms.opt_singular then if 0 < thisvalue and thisvalue < 1.0001 then key = 'name1' end else if thisvalue == 1 then key = 'name1' end end id = out_current[key] end else id = out_current['symbol'] end if i == 1 and omit_separator(id) then -- Testing the id of the least significant unit should be sufficient. sep1 = '' sep2 = '' end if want_link then local link = out_current.link if link then id = make_link(link, id, out_current) end end local strval local spell_inout = (i == #combos or outvalue == 0) and inout or '' -- trick so the last value processed (first displayed) has uppercase, if requested if strforce and outvalue == 0 then sign = '' -- any sign is in strforce strval = strforce -- show small values in scientific notation; will only use least significant unit elseif tfrac then local wholestr = (thisvalue > 0) and tostring(thisvalue) or nil strval = format_fraction(parms, spell_inout, false, wholestr, tfrac.numstr, tfrac.denstr, do_spell) else strval = (thisvalue == 0) and from_en('0') or with_separator(parms, format(fmt, thisvalue)) if do_spell then strval = spell_number(parms, spell_inout, strval) or strval end end table.insert(results, strval .. sep1 .. id) if outvalue == 0 then break end fmt = '%.0f' -- only least significant unit can have a non-integral value end local reversed, count = {}, #results for i = 1, count do reversed[i] = results[count + 1 - i] end return true, sign .. table.concat(reversed, sep2) end local valinfo = in_unit_table.valinfo local success, result = make_result(valinfo[1], true) if not success then return false, result end local range = parms.range if range then for i = 1, range.n do local success, result2 = make_result(valinfo[i+1]) if not success then return false, result2 end result = range_text(range[i], want_name, parms, result, result2, inout) end end return true, result .. mid end local function process(parms, in_unit_table, out_unit_table) -- Return true, s, outunit where s = final wikitext result, -- or return false, t where t is an error message table. linked_pages = {} local success, bad_output local bad_input_mcode = in_unit_table.bad_mcode -- nil if input unit is a valid convert unit local out_unit = parms.out_unit if out_unit == nil or out_unit == '' or type(out_unit) == 'function' then if bad_input_mcode or parms.opt_input_unit_only then bad_output = '' else local getdef = type(out_unit) == 'function' and out_unit or get_default success, out_unit = getdef(in_unit_table.valinfo[1].value, in_unit_table) parms.out_unit = out_unit if not success then bad_output = out_unit end end end if not bad_output and not out_unit_table then success, out_unit_table = lookup(parms, out_unit, 'any_combination') if success then local mismatch = check_mismatch(in_unit_table, out_unit_table) if mismatch then bad_output = mismatch end else bad_output = out_unit_table end end local lhs, rhs local flipped = parms.opt_flip and not bad_input_mcode if bad_output then rhs = (bad_output == '') and '' or message(parms, bad_output) elseif parms.opt_input_unit_only then rhs = '' else local combos -- nil (for 'ft' or 'ftin'), or table of unit tables (for 'm ft') if not out_unit_table.multiple then -- nil/false ('ft' or 'm ft'), or table of factors ('ftin') combos = out_unit_table.combination end local frac = parms.frac -- nil or denominator of fraction for output values if frac then -- Apply fraction to the unit (if only one), or to non-SI units (if a combination), -- except that if a precision is also specified, the fraction only applies to -- the hand unit; that allows the following result: -- {{convert|156|cm|in hand|1|frac=2}} → 156 centimetres (61.4 in; 15.1½ hands) -- However, the following is handled elsewhere as a special case: -- {{convert|156|cm|hand in|1|frac=2}} → 156 centimetres (15.1½ hands; 61½ in) if combos then local precision = parms.precision for _, unit in ipairs(combos) do if unit.builtin == 'hand' or (not precision and not unit.prefixes) then unit.frac = frac end end else out_unit_table.frac = frac end end local outputs = {} local imax = combos and #combos or 1 -- 1 (single unit) or number of unit tables if imax == 1 then parms.opt_order_out = nil -- only useful with an output combination end if not flipped and not parms.opt_order_out then -- Process left side first so any duplicate links (from lk=on) are suppressed -- on right. Example: {{convert|28|e9pc|e9ly|abbr=off|lk=on}} lhs = process_input(parms, in_unit_table) end for i = 1, imax do local success, item local out_current = combos and combos[i] or out_unit_table out_current.inout = 'out' if i == 1 then if imax > 1 and out_current.builtin == 'hand' then out_current.out_next = combos[2] -- built-in hand can influence next unit in a combination end if parms.opt_order_out then out_current.inout = 'in' end end if out_current.multiple then success, item = make_output_multiple(parms, in_unit_table, out_current) else success, item = make_output_single(parms, in_unit_table, out_current) end if not success then return false, item end outputs[i] = item end if parms.opt_order_out then lhs = outputs[1] table.remove(outputs, 1) end local sep = parms.table_joins and parms.table_joins[2] or parms.join_between rhs = table.concat(outputs, sep) end if flipped or not lhs then local input = process_input(parms, in_unit_table) if flipped then lhs = rhs rhs = input else lhs = input end end if parms.join_before then lhs = parms.join_before .. lhs end local wikitext if bad_input_mcode then if bad_input_mcode == '' then wikitext = lhs else wikitext = lhs .. message(parms, bad_input_mcode) end elseif parms.table_joins then wikitext = parms.table_joins[1] .. lhs .. parms.table_joins[2] .. rhs else wikitext = lhs .. parms.joins[1] .. rhs .. parms.joins[2] end if parms.warnings and not bad_input_mcode then wikitext = wikitext .. parms.warnings end return true, wikitext, out_unit_table end local function main_convert(frame) -- Do convert, and if needed, do it again with higher default precision. local parms = { frame = frame } -- will hold template arguments, after translation set_config(frame.args) local success, result = get_parms(parms, frame:getParent().args) if success then if type(result) ~= 'table' then return tostring(result) end local in_unit_table = result local out_unit_table for _ = 1, 2 do -- use counter so cannot get stuck repeating convert success, result, out_unit_table = process(parms, in_unit_table, out_unit_table) if success and parms.do_convert_again then parms.do_convert_again = false else break end end end -- If input=x gives a problem, the result should be just the user input -- (if x is a property like P123 it has been replaced with ''). -- An unknown input unit would display the input and an error message -- with success == true at this point. -- Also, can have success == false with a message that outputs an empty string. if parms.input_text then if success and not parms.have_problem then return result end local cat if parms.tracking then -- Add a tracking category using the given text as the category sort key. -- There is currently only one type of tracking, but in principle multiple -- items could be tracked, using different sort keys for convenience. cat = wanted_category('tracking', parms.tracking) end return parms.input_text .. (cat or '') end return success and result or message(parms, result) end local function _unit(unitcode, options) -- Helper function for Module:Val to look up a unit. -- Parameter unitcode must be a string to identify the wanted unit. -- Parameter options must be nil or a table with optional fields: -- value = number (for sort key; default value is 1) -- scaled_top = nil for a normal unit, or a number for a unit which is -- the denominator of a per unit (for sort key) -- si = { 'symbol', 'link' } -- (a table with two strings) to make an SI unit -- that will be used for the look up -- link = true if result should be [[linked]] -- sort = 'on' or 'debug' if result should include a sort key in a -- span element ('debug' makes the key visible) -- name = true for the name of the unit instead of the symbol -- us = true for the US spelling of the unit, if any -- Return nil if unitcode is not a non-empty string. -- Otherwise return a table with fields: -- text = requested symbol or name of unit, optionally linked -- scaled_value = input value adjusted by unit scale; used for sort key -- sortspan = span element with sort key like that provided by {{ntsh}}, -- calculated from the result of converting value -- to a base unit with scale 1. -- unknown = true if the unitcode was not known unitcode = strip(unitcode) if unitcode == nil or unitcode == '' then return nil end set_config({}) linked_pages = {} options = options or {} local parms = { abbr = options.name and 'off' or 'on', lk = options.link and 'on' or nil, opt_sp_us = options.us and true or nil, opt_ignore_error = true, -- do not add pages using this function to 'what links here' for Module:Convert/extra opt_sortable_on = options.sort == 'on' or options.sort == 'debug', opt_sortable_debug = options.sort == 'debug', } if options.si then -- Make a dummy table of units (just one unit) for lookup to use. -- This makes lookup recognize any SI prefix in the unitcode. local symbol = options.si[1] or '?' parms.unittable = { [symbol] = { _name1 = symbol, _name2 = symbol, _symbol = symbol, utype = symbol, scale = symbol == 'g' and 0.001 or 1, prefixes = 1, default = symbol, link = options.si[2], }} end local success, unit_table = lookup(parms, unitcode, 'no_combination') if not success then unit_table = setmetatable({ symbol = unitcode, name2 = unitcode, utype = unitcode, scale = 1, default = '', defkey = '', linkey = '' }, unit_mt) end local value = tonumber(options.value) or 1 local clean = tostring(abs(value)) local info = { value = value, altvalue = value, singular = (clean == '1'), clean = clean, show = clean, } unit_table.inout = 'in' unit_table.valinfo = { info } local sortspan, scaled_value if options.sort then sortspan, scaled_value = make_table_or_sort(parms, value, info, unit_table, options.scaled_top) end return { text = make_id(parms, 1, unit_table), sortspan = sortspan, scaled_value = scaled_value, unknown = not success and true or nil, } end return { convert = main_convert, _unit = _unit } 0wz2itriwu36ivaewc8hvypercj5qrn Modulo:Check isxn 828 21550 367443 2020-06-05T20:17:32Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This template is a copy of the ISXN validation code from [[Module:Citation/CS1]] -- which allows for validating ISBN, ISMN, and ISSN without invoking a citation template local p... Scribunto text/plain -- This template is a copy of the ISXN validation code from [[Module:Citation/CS1]] -- which allows for validating ISBN, ISMN, and ISSN without invoking a citation template local p = {} --[[--------------------------< IS _ V A L I D _ I S X N >----------------------------------------------------- ISBN-10 and ISSN validator code calculates checksum across all isbn/issn digits including the check digit. ISBN-13 is checked in check_isbn(). If the number is valid the result will be 0. Before calling this function, issbn/issn must be checked for length and stripped of dashes, spaces and other non-isxn characters. ]] local function is_valid_isxn (isxn_str, len) local temp = 0; isxn_str = { isxn_str:byte(1, len) }; -- make a table of byte values '0' → 0x30 .. '9' → 0x39, 'X' → 0x58 len = len+1; -- adjust to be a loop counter for i, v in ipairs( isxn_str ) do -- loop through all of the bytes and calculate the checksum if v == string.byte( "X" ) then -- if checkdigit is X (compares the byte value of 'X' which is 0x58) temp = temp + 10*( len - i ); -- it represents 10 decimal else temp = temp + tonumber( string.char(v) )*(len-i); end end return temp % 11 == 0; -- returns true if calculation result is zero end --[[--------------------------< IS _ V A L I D _ I S X N _ 1 3 >---------------------------------------------- ISBN-13 and ISMN validator code calculates checksum across all 13 isbn/ismn digits including the check digit. If the number is valid, the result will be 0. Before calling this function, isbn-13/ismn must be checked for length and stripped of dashes, spaces and other non-isxn-13 characters. ]] local function is_valid_isxn_13 (isxn_str) local temp=0; isxn_str = { isxn_str:byte(1, 13) }; -- make a table of byte values '0' → 0x30 .. '9' → 0x39 for i, v in ipairs( isxn_str ) do temp = temp + (3 - 2*(i % 2)) * tonumber( string.char(v) ); -- multiply odd index digits by 1, even index digits by 3 and sum; includes check digit end return temp % 10 == 0; -- sum modulo 10 is zero when isbn-13/ismn is correct end --[[--------------------------< C H E C K _ I S B N >------------------------------------------------------------ Determines whether an ISBN string is valid ]] local function check_isbn( isbn_str, error_string ) if nil ~= isbn_str:match("[^%s-0-9X]") then -- fail if isbn_str contains anything but digits, hyphens, or the uppercase X return error_string; end isbn_str = isbn_str:gsub( "-", "" ):gsub( " ", "" ); -- remove hyphens and spaces local len = isbn_str:len(); if len ~= 10 and len ~= 13 then return error_string; end if len == 10 then if isbn_str:match( "^%d*X?$" ) == nil then return error_string; end return is_valid_isxn(isbn_str, 10) and '' or error_string; else local temp = 0; if isbn_str:match( "^97[89]%d*$" ) == nil then -- isbn13 begins with 978 or 979; ismn begins with 979 return error_string; end return is_valid_isxn_13 (isbn_str) and '' or error_string; end end --[[--------------------------< C H E C K _ I S M N >------------------------------------------------------------ Determines whether an ISMN string is valid. Similar to isbn-13, ismn is 13 digits begining 979-0-... and uses the same check digit calculations. See http://www.ismn-international.org/download/Web_ISMN_Users_Manual_2008-6.pdf section 2, pages 9–12. ]] local function check_ismn (id, error_string) local text; local valid_ismn = true; id=id:gsub( "[%s-–]", "" ); -- strip spaces, hyphens, and endashes from the ismn if 13 ~= id:len() or id:match( "^9790%d*$" ) == nil then -- ismn must be 13 digits and begin 9790 valid_ismn = false; else valid_ismn=is_valid_isxn_13 (id); -- validate ismn end return valid_ismn and '' or error_string end --[[--------------------------< I S S N >---------------------------------------------------------------------- Validate and format an issn. This code fixes the case where an editor has included an ISSN in the citation but has separated the two groups of four digits with a space. When that condition occurred, the resulting link looked like this: |issn=0819 4327 gives: [http://www.worldcat.org/issn/0819 4327 0819 4327] -- can't have spaces in an external link This code now prevents that by inserting a hyphen at the issn midpoint. It also validates the issn for length and makes sure that the checkdigit agrees with the calculated value. Incorrect length (8 digits), characters other than 0-9 and X, or checkdigit / calculated value mismatch will all cause a check issn error message. ]] local function check_issn(id, error_string) local issn_copy = id; -- save a copy of unadulterated issn; use this version for display if issn does not validate local text; local valid_issn = true; if not id:match ('^%d%d%d%d%-%d%d%d[%dX]$') then return error_string; end id=id:gsub( "[%s-–]", "" ); -- strip spaces, hyphens, and endashes from the issn if 8 ~= id:len() or nil == id:match( "^%d*X?$" ) then -- validate the issn: 8 digits long, containing only 0-9 or X in the last position valid_issn=false; -- wrong length or improper character else valid_issn=is_valid_isxn(id, 8); -- validate issn end return valid_issn and '' or error_string end ------------------------------< E N T R Y P O I N T S >--------------------------------------------------==== function p.check_isbn(frame) return check_isbn(frame.args[1] or frame:getParent().args[1], frame.args['error'] or frame:getParent().args['error'] or 'error') end function p.check_ismn(frame) return check_ismn(frame.args[1] or frame:getParent().args[1], frame.args['error'] or frame:getParent().args['error'] or 'error') end function p.check_issn(frame) return check_issn(frame.args[1] or frame:getParent().args[1], frame.args['error'] or frame:getParent().args['error'] or 'error') end return p m39a8k5gmtbg6x3k2f7rizj3jk5on20 Modulo:Catalog lookup link 828 21551 367444 2020-06-05T20:17:46Z Anfrx 16583 Pagina nova: --[[ |1=, |2=, |3=, |4=, |5=, |6=, |7=, |8=, |9=: Optional unnamed parameters for 0 to 9 items to be listed. Whitespace is trimmed off both ends and the strings are urlencoded as if... Scribunto text/plain --[[ |1=, |2=, |3=, |4=, |5=, |6=, |7=, |8=, |9=: Optional unnamed parameters for 0 to 9 items to be listed. Whitespace is trimmed off both ends and the strings are urlencoded as if they were query strings. |article-link=: Optional Wikipedia article name to link to. |article-name=: Optional alternative text to be displayed for |article-link= link in front of catalog link. If not specified, |article-link= is used for display as well. If both parameters are not specified, the prefix is omitted completely. |article-suffix=: Optional symbol to be displayed after article name or link (f.e. ":"; omitted, if not defined). |link-prefix=: Optional prefix portion of url to external catalog item(s). |link-suffix=: Optional suffix portion of url to external catalog item(s). |item-prefix=: Optional text displayed in front of each external link (omitted, if not defined) |item-suffix=: Optional text displayed immediately after each external link (omitted, if not defined) |list-separator=: Optional alternative separator displayed between list items (default: ", ", if not specified). Whitespace must be encoded. |list-leadout=: Optional alternative leadout text displayed between the last two list items (f.e. "and", "or", "as well as", etc., default is the |list-separator= or ", ".) |leadout-suffix=: Optional alternative suffix text of the leadout (see |list-leadout=) displayed between the last two list items. This gets added in front of the last list item instead of the default whitespace which is added without this parameter. This may be necessary if |list-separator= is used not only to define the list separator but also parts of the item prefix (except for the first one). (At present, this is used only to cope with format oddities of the {{MR}} template.) new parameters that support access icons: |allowed_icons= – comma-separated list of keywords: free, limited, registration, subscription, none, all (default; 'all' implied when this parameter empty or omitted) the icons specified in the following parameters are checked agains the list in |allowed-icons=; not in the list? not displayed |url-access-all= – applies specified icon to all items in the list; accepted keywords: free, limited, registration, subscription; |url-accessn= – applies specified icon to item n of the list (the nth positional parameter); accepted keywords: free, limited, registration, subscription; ]] require('Module:No globals'); local getArgs = require ('Module:Arguments').getArgs; local lock_icons = { --icon classes are defined in Module:Citation/CS1/styles.css ['free'] = {'cs1-lock-free', 'Freely accessible'}, ['registration'] = {'cs1-lock-registration', 'Free registration required'}, ['limited'] = {'cs1-lock-limited', 'Free access subject to limited trial, subscription normally required'}, ['subscription'] = {'cs1-lock-subscription', 'Paid subscription required'}, } --[[--------------------------< I S _ S E T >------------------------------------------------------------------ Returns true if argument is set; false otherwise. Argument is 'set' when it exists (not nil) or when it is not an empty string. ]] local function is_set( var ) return not (var == nil or var == ''); end --[=[-------------------------< M A K E _ L A B E L >---------------------------------------------------------- Makes a wikilinked or plain text label from arguments; when both link and display text is provided, makes a wikilink in the form [[L|D]]; if only link is provided, makes a wikilinked label in the form [[L]]; if only display is provided, makes a plain-text label; if neither are provided makes a label from suffix, returns an empty string else. ]=] local function make_label (link, display, suffix) local label = ''; if is_set (link) then if is_set (display) then label = table.concat ({'[[', link, '|', display, ']]'}); -- make [[L|D]] wikilinked label else label = table.concat ({'[[', link, ']]'}); -- make [[L]] wikilinked label end elseif is_set (display) then label = display; -- plain-text label end if is_set (label) then return table.concat ({label, suffix, '&nbsp;'}); -- assemble the complete label else return suffix; -- no space after suffix if no label end end --[[--------------------------< I C O N _ I N D E X _ G E T >-------------------------------------------------- returns index into lock_icons[] if value assigned to |url-access= or |url-access-all= is a valid icon selector (free, limited, registration, subscription) icon selection may be limited to a subset of the icons with: |allow_icons=<comma-separated list of allowed icons> <comma-separated list of allowed icons> may be any of the keywords: free, limited, registration, subscription, none, all keyword 'all' is default condition; 'all' is implied when |allowed=icons= is empty or omitted keyword 'none' for use with identifiers where icons are inappropriate (isbn, issn, oclc) Templates using this module should set: |allow_icons=free for most identifiers; |allow_icons=none for isbn, issn, oclc, etc |url-access= is alias of |url-access1= ]] local function icon_index_get (args, k) local icon; local param_name = (1 == k and is_set (args['url-access']) and 'url-access') or table.concat ({'url-access', k}); -- make an enumerated parameter name if is_set (args['url-access-all']) and lock_icons[args['url-access-all']] then -- if set and valid icon = args['url-access-all']; -- tentatively elseif is_set (args[param_name]) and lock_icons[args[param_name]] then -- if set and valid icon = args[param_name]; -- tentatively else return nil; -- neither |url-access-all= nor |url-accessn= set so return nil end if args['allow_icons'] and args['allow_icons']:find ('none') then -- if 'none' keyword is present return nil; -- icons display not allowed end if not is_set (args['allow_icons']) or args['allow_icons']:find ('all') or args['allow_icons']:find (icon) then --if all allowed or specified icon is allowed return icon; -- return selected icon as index into icon table end end --[[--------------------------< M A I N >---------------------------------------------------------------------- Template entrypoint to this module; arguments come primarily from the parent frame though in templates that use this module, |allowed-icons= is typically set, if needed, in the {{#invoke:}}. ]] local function main (frame) local args = getArgs (frame); local out_text = ''; if is_set(args[1]) then local result = {}; local label; local article_suffix = args['article-suffix'] or args['article-postfix'] or ''; local link_prefix = args['link-prefix'] or ''; local link_suffix = args['link-suffix'] or args['link-postfix'] or ''; local item_prefix = args['item-prefix'] or ''; local item_suffix = args['item-suffix'] or args['item-postfix'] or ''; local list_separator = args['list-separator'] or ', '; local leadout_suffix = args['leadout-suffix'] or args['leadout-postfix'] or ' '; local list_leadout; local icon_index; if is_set (args['list-leadout']) then list_leadout = table.concat ({ mw.ustring.gsub (args['list-leadout'], '^(%a)', ' %1'), -- insert leading space if first character is a letter leadout_suffix, }); else list_leadout = ''; end label = make_label (args['article-link'], args['article-name'], article_suffix); for k, item in ipairs (args) do -- for each of the positional parameters item = mw.text.trim (item); -- remove extraneous whitespace if is_set (link_prefix) then -- if there is link prefix... item = table.concat ({ -- create an external link item '[', -- open ext link markup link_prefix, -- url prefix mw.uri.encode (item), -- item is part of url link_suffix, -- url suffix ' ', -- required space between url and label item_prefix, -- label prefix item, -- item as label item_suffix, -- item suffix ']' -- close ext link markup }); icon_index = icon_index_get (args, k); -- set if icon specified and allowed for this item; nil else if icon_index then item = table.concat ({ -- add access icon markup to this item '<span class="', -- open the opening span tag; icon classes are defined in Module:Citation/CS1/styles.css lock_icons[icon_index][1], -- add the appropriate lock icon class '" title="', -- and the title attribute lock_icons[icon_index][2], -- for an appropriate tool tip '">', -- close the opening span tag item, '</span>', -- and close the span }); end else item = table.concat ({ -- create an unlinked item item_prefix, -- label prefix item, -- item as label item_suffix, -- item suffix }); end table.insert (result, item); -- add the item to the result list end if is_set (args['list-leadout']) then out_text = table.concat ({label, mw.text.listToText (result, list_separator, list_leadout)}); else out_text = table.concat ({label, table.concat (result, list_separator)}); end end --is_set (args[1]) return out_text end return {main = main}; n299uh6h04ym5bcsx9iehhpn6bdllyn Modulo:Authority control 828 21552 367445 2020-06-05T20:17:59Z Anfrx 16583 Pagina nova: require('Module:No globals') local p = {} local title = mw.title.getCurrentTitle() local namespace = title.namespace local testcases = (string.sub(title.subpageText,1,9) == 'testcas... Scribunto text/plain require('Module:No globals') local p = {} local title = mw.title.getCurrentTitle() local namespace = title.namespace local testcases = (string.sub(title.subpageText,1,9) == 'testcases') --[[==========================================================================]] --[[ Category functions ]] --[[==========================================================================]] function p.getCatForId( id ) local catName = '' if namespace == 0 then catName = 'Wikipedia articles with '..id..' identifiers' elseif namespace == 2 and not title.isSubpage then catName = 'User pages with '..id..' identifiers' else catName = 'Miscellaneous pages with '..id..' identifiers' end return '[[Category:'..catName..']]'..p.redCatLink(catName) end function p.redCatLink( catName ) --catName == 'Blah', not 'Category:Blah', not '[[Category:Blah]]' if catName and catName ~= '' and testcases == false and mw.title.new(catName, 14).exists == false then return '[[Category:Pages with red-linked authority control categories]]' end return '' end --[[==========================================================================]] --[[ Property formatting functions ]] --[[==========================================================================]] function p.aagLink( id ) --P3372's format regex: \d+ (e.g. 1) if not id:match( '^%d+$' ) then return false end return '[https://www.aucklandartgallery.com/explore-art-and-ideas/artist/'..id..'/ '..id..']'..p.getCatForId( 'AAG' ) end function p.acmLink( id ) --P864's format regex: \d{11} (e.g. 12345678901) if not id:match( '^%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d$' ) then return false end return '[https://dl.acm.org/profile/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'ACM-DL' ) end function p.adbLink( id ) --P1907's format regex: [a-z][-a-z]+-([1-2]\d|[1-9])\d{0,3} (e.g. barton-sir-edmund-toby-71) if not id:match( '^[a-z][-a-z]+-[1-2]%d%d?%d?%d?$' ) and not id:match( '^[a-z][-a-z]+-[1-9]%d?%d?%d?$' ) then return false end return '[http://adb.anu.edu.au/biography/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'ADB' ) end function p.agsaLink( id ) --P6804's format regex: [1-9]\d* (e.g. 3625) if not id:match( '^[1-9]%d*$' ) then return false end return '[https://www.agsa.sa.gov.au/collection-publications/collection/creators/_/'..id..'/ '..id..']'..p.getCatForId( 'AGSA' ) end function p.autoresuyLink( id ) --P2558's format regex: [1-9]\d{0,4} (e.g. 12345) if not id:match( '^[1-9]%d?%d?%d?%d?$' ) then return false end return '[https://autores.uy/autor/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'autores.uy' ) end function p.awrLink( id ) --P4186's format regex: (([A-Z]{3}\d{4})|([A-Z]{2}\d{5}))[a-z] (e.g. PR00768b) if not id:match( '^[A-Z][A-Z][A-Z]%d%d%d%d[a-z]$' ) and not id:match( '^[A-Z][A-Z]%d%d%d%d%d[a-z]$' ) then return false end return '[http://www.womenaustralia.info/biogs/'..id..'.htm '..id..']'..p.getCatForId( 'AWR' ) end function p.balatLink( id ) --P3293's format regex: \d+ (e.g. 1) if not id:match( '^%d+$' ) then return false end return '[http://balat.kikirpa.be/object/104257'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'BALaT' ) --no https as of 9/2019 end function p.bibsysLink( id ) --P1015's format regex: [1-9]\d* or [1-9](\d{0,8}|\d{12}) (e.g. 1234567890123) --TODO: follow up @ [[d:Property talk:P1015#Discrepancy between the 2 regex constraints]] or escalate/investigate if not id:match( '^[1-9]%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?$' ) and not id:match( '^[1-9]%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d$' ) then return false end return '[https://authority.bibsys.no/authority/rest/authorities/html/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'BIBSYS' ) end function p.bildLink( id ) --P2092's format regex: \d+ (e.g. 1) if not id:match( '^%d+$' ) then return false end return '[https://www.bildindex.de/document/obj'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'Bildindex' ) end function p.bncLink( id ) --P1890's format regex: \d{9} (e.g. 123456789) if not id:match( '^%d%d%d%d%d%d%d%d%d$' ) then return false end return '[http://www.bncatalogo.cl/F?func=direct&local_base=red10&doc_number='..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'BNC' ) end function p.bneLink( id ) --P950's format regex: (XX|FF|a)\d{4,7}|(bima|bimo|bica|bis[eo]|bivi|Mise|Mimo|Mima)\d{10} (e.g. XX1234567) if not id:match( '^[XF][XF]%d%d%d%d%d?%d?%d?$' ) and not id:match( '^a%d%d%d%d%d?%d?%d?$' ) and not id:match( '^bi[mcsv][aoei]%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d$' ) and not id:match( '^Mi[sm][eoa]%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d$' ) then return false end return '[http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id='..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'BNE' ) --no https as of 9/2019 end function p.bnfLink( id ) --P268's format regex: \d{8}[0-9bcdfghjkmnpqrstvwxz] (e.g. 123456789) if not id:match( '^c?b?%d%d%d%d%d%d%d%d[0-9bcdfghjkmnpqrstvwxz]$' ) then return false end --Add cb prefix if it has been removed if not id:match( '^cb.+$' ) then id = 'cb'..id end return '[https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/'..id..' '..id..'] [https://data.bnf.fr/ark:/12148/'..id..' (data)]'..p.getCatForId( 'BNF' ) end function p.botanistLink( id ) --P428's format regex: ('t )?(d')?(de )?(la )?(van (der )?)?(Ma?c)?(De)?(Di)?\p{Lu}?C?['\p{Ll}]*([-'. ]*(van )?(y )?(d[ae][nr]?[- ])?(Ma?c)?[\p{Lu}bht]?C?['\p{Ll}]*)*\.? ?f?\.? (e.g. L.) --not easily/meaningfully implementable in Lua's regex since "(this)?" is not allowed... if not mw.ustring.match( id, "^[%u%l%d%. '-]+$" ) then --better than nothing return false end local id2 = id:gsub(' +', '%%20') return '[https://www.ipni.org/ipni/advAuthorSearch.do?find_abbreviation='..id2..' '..id..']'..p.getCatForId( 'Botanist' ) end function p.bpnLink( id ) --P651's format regex: \d{6,8} (e.g. 00123456) if not id:match( '^%d%d%d%d%d%d%d%d$' ) and --original format regex, changed 8/2019 to not id:match( '^0?%d%d%d%d%d%d%d$' ) and --allow 1-2 leading 0s, allowed by the website not id:match( '^0?0?%d%d%d%d%d%d$' ) then return false end return '[http://www.biografischportaal.nl/en/persoon/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'BPN' ) --no https as of 9/2019 end function p.canticLink( id ) --P1273's format regex: a\d{7}[0-9x] (e.g. a10640745) if not id:match( '^a%d%d%d%d%d%d%d[%dx]$' ) then return false end return '[http://cantic.bnc.cat/registres/CUCId/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'CANTIC' ) --no https as of 10/2019 end function p.ciniiLink( id ) --P271's format regex: DA\d{7}[\dX] (e.g. DA12345678) if not id:match( '^DA%d%d%d%d%d%d%d[%dX]$' ) then return false end return '[https://ci.nii.ac.jp/author/'..id..'?l=en '..id..']'..p.getCatForId( 'CINII' ) end function p.daaoLink( id ) --P1707's format regex: [a-z\-]+\d* (e.g. rolf-harris) if not id:match( '^[a-z%-]+%d*$' ) then return false end return '[https://www.daao.org.au/bio/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'DAAO' ) end function p.dblpLink( id ) --P2456's format regex: \d{2,3} /\d+(-\d+)?|[a-z] /[a-zA-Z][0-9A-Za-z]*(-\d+)? (e.g. 123/123) if not id:match( '^%d%d%d?/%d+$' ) and not id:match( '^%d%d%d?/%d+%-%d+$' ) and not id:match( '^[a-z]/[a-zA-Z][0-9A-Za-z]*$' ) and not id:match( '^[a-z]/[a-zA-Z][0-9A-Za-z]*%-%d+$' ) then return false end return '[https://dblp.org/pid/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'DBLP' ) end function p.dsiLink( id ) --P2349's format regex: [1-9]\d* (e.g. 1538) if not id:match( '^[1-9]%d*$' ) then return false end return '[http://www.uni-stuttgart.de/hi/gnt/dsi2/index.php?table_name=dsi&function=details&where_field=id&where_value='..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'DSI' ) end function p.fnzaLink( id ) --P6792's format regex: [1-9]\d* (e.g. 9785) if not id:match( '^[1-9]%d*$' ) then return false end return '[https://findnzartists.org.nz/artist/'..id..'/ '..id..']'..p.getCatForId( 'FNZA' ) end function p.gndLink( id ) --P227's format regex: 1[012]?\d{7}[0-9X]|[47]\d{6}-\d|[1-9]\d{0,7}-[0-9X]|3\d{7}[0-9X] (e.g. 4079154-3) if not id:match( '^1[012]?%d%d%d%d%d%d%d[0-9X]$' ) and not id:match( '^[47]%d%d%d%d%d%d%-%d$' ) and not id:match( '^[1-9]%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?%-[0-9X]$' ) and not id:match( '^3%d%d%d%d%d%d%d[0-9X]$' ) then return false end return '[https://d-nb.info/gnd/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'GND' ) end function p.hdsLink( id ) --P902's format regex: \d{6} (e.g. 050123) if not id:match( '^%d%d%d%d%d%d$' ) then return false end return '[https://hls-dhs-dss.ch/fr/articles/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'HDS' ) end function p.iaafLink( id ) --P1146's format regex: [0-9][0-9]* (e.g. 012) if not id:match( '^%d+$' ) then return false end return '[https://www.iaaf.org/athletes/_/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'IAAF' ) end function p.iciaLink( id ) --P1736's format regex: \d+ (e.g. 1) if not id:match( '^%d+$' ) then return false end return '[https://www.imj.org.il/artcenter/newsite/en/?artist='..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'ICIA' ) end function p.isniLink( id ) id = p.validateIsni( id ) --e.g. 0000-0000-6653-4145 if not id then return false end return '[http://isni.org/isni/'..id..' '..id:sub( 1, 4 )..' '..id:sub( 5, 8 )..' '..id:sub( 9, 12 )..' '..id:sub( 13, 16 )..']'..p.getCatForId( 'ISNI' ) --no https as of 9/2019 end function p.jocondeLink( id ) --P347's format regex: [\-0-9A-Za-z]{11} (e.g. 12345678901) local regex = '^'..string.rep('[%-0-9A-Za-z]', 11)..'$' if not id:match( regex ) then return false end return '[https://www.pop.culture.gouv.fr/notice/joconde/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'Joconde' ) end function p.kulturnavLink( id ) --P1248's format regex: [0-9a-f]{8}\-[0-9a-f]{4}\-[0-9a-f]{4}\-[0-9a-f]{4}\-[0-9a-f]{12} (e.g. 12345678-1234-1234-1234-1234567890AB) if not id:match( '^%x%x%x%x%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x$' ) then return false end return '[http://kulturnav.org/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'KULTURNAV' ) --no https as of 9/2019 end function p.lccnLink( id ) local parts = p.splitLccn( id ) --e.g. n78039510 if not parts then return false end local lccnType = parts[1] ~= 'sh' and 'names' or 'subjects' id = parts[1] .. parts[2] .. p.append( parts[3], '0', 6 ) return '[https://id.loc.gov/authorities/'..lccnType..'/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'LCCN' ) end function p.lirLink( id ) --P886's format regex: \d+ (e.g. 1) if not id:match( '^%d+$' ) then return false end return '[http://www.e-lir.ch/e-LIR___Lexicon.'..id..'.450.0.html '..id..']'..p.getCatForId( 'LIR' ) --no https as of 9/2019 end function p.lnbLink( id ) --P1368's format regex: \d{9} (e.g. 123456789) if not id:match( '^%d%d%d%d%d%d%d%d%d$' ) then return false end return '[https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&local_base=lnc10&doc_number='..id..'&P_CON_LNG=ENG '..id..']'..p.getCatForId( 'LNB' ) end function p.leonoreLink( id ) --P640's format regex: LH/\d{1,4}/\d{1,3}|19800035/\d{1,4}/\d{1,5}(Bis)?|C/0/\d{1,2} (e.g. LH/2064/18) if not id:match( '^LH/%d%d?%d?%d?/%d%d?%d?$' ) and --IDs from LH/1/1 to LH/2794/54 (legionaries) not id:match( '^19800035/%d%d?%d?%d?/%d%d?%d?%d?%d?$' ) and --IDs from 19800035/1/1 to 19800035/385/51670 (legionnaires who died 1954-1977 & some who died < 1954) not id:match( '^C/0/%d%d?$' ) then --IDs from C/0/1 to C/0/84 (84 famous legionaries) return false end return '[http://www.culture.gouv.fr/public/mistral/leonore_fr?ACTION=CHERCHER&FIELD_1=COTE&VALUE_1='..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'Léonore' ) --no https as of 9/2019 end function p.mbaLink( id ) --P434's format regex: [0-9a-f]{8}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{12} (e.g. 12345678-1234-1234-1234-1234567890AB) if not id:match( '^%x%x%x%x%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x$' ) then return false end return '[https://musicbrainz.org/artist/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'MusicBrainz' ) --special category name end function p.mbareaLink( id ) --P982's format regex: [0-9a-f]{8}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{12} (e.g. 12345678-1234-1234-1234-1234567890AB) if not id:match( '^%x%x%x%x%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x$' ) then return false end return '[https://musicbrainz.org/area/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'MusicBrainz area' ) --special category name end function p.mbiLink( id ) --P1330's format regex: [0-9a-f]{8}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{12} (e.g. 12345678-1234-1234-1234-1234567890AB) if not id:match( '^%x%x%x%x%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x$' ) then return false end return '[https://musicbrainz.org/instrument/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'MusicBrainz instrument' ) --special category name end function p.mblLink( id ) --P966's format regex: [0-9a-f]{8}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{12} (e.g. 12345678-1234-1234-1234-1234567890AB) if not id:match( '^%x%x%x%x%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x$' ) then return false end return '[https://musicbrainz.org/label/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'MusicBrainz label' ) --special category name end function p.mbpLink( id ) --P1004's format regex: [0-9a-f]{8}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{12} (e.g. 12345678-1234-1234-1234-1234567890AB) if not id:match( '^%x%x%x%x%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x$' ) then return false end return '[https://musicbrainz.org/place/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'MusicBrainz place' ) --special category name end function p.mbrgLink( id ) --P436's format regex: [0-9a-f]{8}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{12} (e.g. 12345678-1234-1234-1234-1234567890AB) if not id:match( '^%x%x%x%x%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x$' ) then return false end return '[https://musicbrainz.org/release-group/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'MusicBrainz release group' ) --special category name end function p.mbsLink( id ) --P1407's format regex: [0-9a-f]{8}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{12} (e.g. 12345678-1234-1234-1234-1234567890AB) if not id:match( '^%x%x%x%x%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x$' ) then return false end return '[https://musicbrainz.org/series/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'MusicBrainz series' ) --special category name end function p.mbwLink( id ) --P435's format regex: [0-9a-f]{8}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{12} (e.g. 12345678-1234-1234-1234-1234567890AB) if not id:match( '^%x%x%x%x%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x$' ) then return false end return '[https://musicbrainz.org/work/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'MusicBrainz work' ) --special category name end function p.mgpLink( id ) --P549's format regex: \d{1,6} (e.g. 123456) if not id:match( '^%d%d?%d?%d?%d?%d?$' ) then return false end return '[https://genealogy.math.ndsu.nodak.edu/id.php?id='..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'MGP' ) end function p.naraLink( id ) --P1225's format regex: ^([1-9]\d{0,8})$ (e.g. 123456789) if not id:match( '^[1-9]%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?$' ) then return false end return '[https://catalog.archives.gov/id/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'NARA' ) end function p.nclLink( id ) --P1048's format regex: \d+ (e.g. 1081436) if not id:match( '^%d+$' ) then return false end return '[http://aleweb.ncl.edu.tw/F/?func=accref&acc_sequence='..id..'&CON_LNG=ENG '..id..']'..p.getCatForId( 'NCL' ) --no https as of 9/2019 end function p.ndlLink( id ) --P349's format regex: 0?\d{8} (e.g. 012345678) if not id:match( '^0?%d%d%d%d%d%d%d%d$' ) then return false end return '[https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'NDL' ) end function p.ngvLink( id ) --P2041's format regex: \d+ (e.g. 12354) if not id:match( '^%d+$' ) then return false end return '[https://www.ngv.vic.gov.au/explore/collection/artist/'..id..'/ '..id..']'..p.getCatForId( 'NGV' ) end function p.nkcLink( id ) --P691's format regex: [a-z]{2,4}[0-9]{2,14} (e.g. abcd12345678901234) if not id:match( '^[a-z][a-z][a-z]?[a-z]?%d%d%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?$' ) then return false end return '[https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica='..id..'&CON_LNG=ENG '..id..']'..p.getCatForId( 'NKC' ) end function p.nlaLink( id ) --P409's format regex: [1-9][0-9]{0,11} (e.g. 123456789012) if not id:match( '^[1-9]%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?$' ) then return false end return '[https://nla.gov.au/anbd.aut-an'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'NLA' ) end function p.nlgLink( id ) --P3348's format regex: [1-9]\d* (e.g. 1) if not id:match( '^[1-9]%d*$' ) then return false end return '[https://data.nlg.gr/resource/authority/record'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'NLG' ) end function p.nliLink( id ) --P949's format regex: \d{9} (e.g. 123456789) if not id:match( '^%d%d%d%d%d%d%d%d%d$' ) then return false end return '[http://uli.nli.org.il/F/?func=direct&doc_number='..id..'&local_base=nlx10'..' '..id..']'..p.getCatForId( 'NLI' ) end function p.nlkLink( id ) --P5034's format regex: KA.(19|20).{7} (e.g. KAC201501465) if not id:match( '^KA.19.......$' ) and not id:match( '^KA.20.......$' ) then return false end return '[https://nl.go.kr/authorities/resource/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'NLK' ) end function p.nlpLink( id ) --P1695's format regex: 9810[0-9]\d* or A[0-9]{7}[0-9X] (e.g. 9810123456789012345 or A10414836) if not id:match( '^9810%d+$' ) and not id:match( '^A%d%d%d%d%d%d%d[%dX]$' ) then return false end return '[https://tools.wmflabs.org/wikidata-externalid-url?p=1695&id='..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'NLP' ) end function p.nlrLink( id ) --P1003's format regex: \d{9} (e.g. 123456789) if not id:match( '^%d%d%d%d%d%d%d%d%d$' ) then return false end return '[http://alephnew.bibnat.ro:8991/F?func=find-b&request='..id..'&find_code=SYS&adjacent=Y&local_base=NLR10 '..id..']'..p.getCatForId( 'NLR' ) end function p.nskLink( id ) --P1375's format regex: \d{9} (e.g. 123456789) if not id:match( '^%d%d%d%d%d%d%d%d%d$' ) then return false end return '[http://katalog.nsk.hr/F/?func=direct&doc_number='..id..'&local_base=nsk10 '..id..']'..p.getCatForId( 'NSK' ) --no https as of 9/2019 end function p.ntaLink( id ) --P1006's format regex: \d{8}[\dX] (e.g. 12345678X) if not id:match( '^%d%d%d%d%d%d%d%d[%dX]$' ) then return false end return '[http://data.bibliotheken.nl/id/thes/p'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'NTA' ) end function p.orcidLink( id ) id = p.validateIsni( id ) --e.g. 0000-0002-7398-5483 if not id then return false end id = id:sub( 1, 4 )..'-'..id:sub( 5, 8 )..'-'..id:sub( 9, 12 )..'-'..id:sub( 13, 16 ) return '[https://orcid.org/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'ORCID' ) end function p.picLink( id ) --P2750's format regex: [1-9]\d* (e.g. 1) if not id:match( '^[1-9]%d*$' ) then return false end return '[https://pic.nypl.org/constituents/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'PIC' ) end function p.ridLink( id ) --P1053's format regex: [A-Z]-\d{4}-(19|20)\d\d (e.g. A-1234-1934) if not id:match( '^[A-Z]%-%d%d%d%d%-19%d%d$' ) and not id:match( '^[A-Z]%-%d%d%d%d%-20%d%d$' ) then return false end return '[https://www.researcherid.com/rid/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'RID' ) end function p.reroLink( id ) --P3065's format regex: 0[1-2]-[A-Z0-9]{1,10} (e.g. 02-A012345678) if not id:match( '^0[1-2]%-[A-Z%d][A-Z%d]?[A-Z%d]?[A-Z%d]?[A-Z%d]?[A-Z%d]?[A-Z%d]?[A-Z%d]?[A-Z%d]?[A-Z%d]?$' ) then return false end return '[http://data.rero.ch/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'RERO' ) end function p.rkdartistsLink( id ) --P650's format regex: [1-9]\d{0,5} (e.g. 123456) if not id:match( '^[1-9]%d?%d?%d?%d?%d?$' ) then return false end return '[https://rkd.nl/en/explore/artists/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'RKDartists' ) end function p.rkdidLink( id ) --P350's format regex: [1-9]\d{0,5} (e.g. 123456) if not id:match( '^[1-9]%d?%d?%d?%d?%d?$' ) then return false end return '[https://rkd.nl/nl/explore/images/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'RKDID' ) end function p.rslLink( id ) --P947's format regex: \d{1,9} (e.g. 123456789) if not id:match( '^%d%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?$' ) then return false end return '[http://aleph.rsl.ru/F?func=find-b&find_code=SYS&adjacent=Y&local_base=RSL11&request='..id..'&CON_LNG=ENG '..id..']'..p.getCatForId( 'RSL' ) --no https as of 9/2019 end function p.sbnLink( id ) --P396's format regex: IT\\ICCU\\(\d{10}|\D\D[\D\d]\D\\\d{6}) (e.g. IT\ICCU\CFIV\000163) if not id:match( '^IT\\ICCU\\%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d$' ) and not id:match( '^IT\\ICCU\\%u%u[%u%d]%u\\%d%d%d%d%d%d$' ) then --legacy: %u used here instead of %D (but the faulty ID cat is empty, out of ~12k uses) return false end return '[https://opac.sbn.it/opacsbn/opac/iccu/scheda_authority.jsp?bid='..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'SBN' ) end function p.selibrLink( id ) --P906's format regex: [1-9]\d{4,5} (e.g. 123456) if not id:match( '^[1-9]%d%d%d%d%d?$' ) then return false end return '[https://libris.kb.se/auth/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'SELIBR' ) end function p.sikartLink( id ) --P781's format regex: \d{7,9} (e.g. 123456789) if not id:match( '^%d%d%d%d%d%d%d%d?%d?$' ) then return false end return '[http://www.sikart.ch/KuenstlerInnen.aspx?id='..id..'&lng=en '..id..']'..p.getCatForId( 'SIKART' ) --no https as of 9/2019 end function p.snacLink( id ) --P3430's format regex: \d*[A-Za-z][0-9A-Za-z]* (e.g. A) if not id:match( '^%d*[A-Za-z][0-9A-Za-z]*$' ) then return false end return '[https://snaccooperative.org/ark:/99166/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'SNAC-ID' ) end function p.sudocLink( id ) --P269's format regex: (\d{8}[\dX]|) (e.g. 026927608) if not id:match( '^%d%d%d%d%d%d%d%d[%dxX]$' ) then --legacy: allow lowercase 'x' return false end return '[https://www.idref.fr/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'SUDOC' ) end function p.s2authoridLink( id ) --P4012's format regex: [1-9]\d* (e.g. 1796130) if not id:match( '^[1-9]%d*$' ) then return false end return '[https://www.semanticscholar.org/author/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'Semantic Scholar author' ) --special category name end function p.ta98Link( id ) --P1323's format regex: A\d{2}\.\d\.\d{2}\.\d{3}[FM]? (e.g. A12.3.45.678) if not id:match( '^A%d%d%.%d%.%d%d%.%d%d%d[FM]?$' ) then return false end return '[http://tools.wmflabs.org/wikidata-externalid-url/?p=1323&url_prefix=https:%2F%2Fwww.unifr.ch%2Fifaa%2FPublic%2FEntryPage%2FTA98%20Tree%2FEntity%20TA98%20EN%2F&url_suffix=%20Entity%20TA98%20EN.htm&id='..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'TA98' ) end function p.tdviaLink( id ) --P7314's format regex: [a-z/-]+] (e.g. barkan-omer-lutfi) if not id:match( '^[a-z/-]+$' ) then return false end return '[https://islamansiklopedisi.org.tr/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'TDVİA' ) end function p.teLink( id ) --P1693's format regex: E[1-8]\.\d{1,2}\.\d{1,2}\.\d{1,2}\.\d{1}\.\d{1}\.\d{1,3} (e.g. E1.23.45.67.8.9.0) local e1, e2 = id:match( '^E([1-8])%.(%d%d?)%.%d%d?%.%d%d?%.%d%.%d%.%d%d?%d?$' ) if not e1 then return false end local TEnum = 'TEe0'..e1 --no formatter URL in WD, probably due to this complexity if e1 == '5' or e1 == '7' then if #e2 == 1 then e2 = '0'..e2 end TEnum = TEnum..e2 end return '[http://www.unifr.ch/ifaa/Public/EntryPage/ViewTE/'..TEnum..'.html '..id..']'..p.getCatForId( 'TE' ) end function p.tepapaLink( id ) --P3544's format regex: \d+ (e.g. 1) if not id:match( '^%d+$' ) then return false end return '[https://collections.tepapa.govt.nz/agent/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'TePapa' ) end function p.thLink( id ) --P1694's format regex: H\d\.\d{2}\.\d{2}\.\d\.\d{5} (e.g. H1.23.45.6.78901) local h1, h2 = id:match( '^H(%d)%.(%d%d)%.%d%d%.%d%.%d%d%d%d%d$' ) if not h1 then return false end local THnum = 'THh'..h1..h2 --no formatter URL in WD, probably due to this complexity return '[http://www.unifr.ch/ifaa/Public/EntryPage/ViewTH/'..THnum..'.html '..id..']'..p.getCatForId( 'TH' ) end function p.tlsLink( id ) local id2 = id:gsub(' +', '_') --P1362's format regex: \p{Lu}[\p{L}\d_',\.\-\(\)\*/–]{3,59} (e.g. Abcd) local class = "[%a%d_',%.%-%(%)%*/–]" local regex = "^%u"..string.rep(class, 3)..string.rep(class.."?", 56).."$" if not mw.ustring.match( id2, regex ) then return false end return '[http://tls.theaterwissenschaft.ch/wiki/'..id2..' '..id..']'..p.getCatForId( 'TLS' ) --no https as of 9/2019 end function p.troveLink( id ) --P1315's format regex: [1-9]\d{5,7} (e.g. 12345678) if not id:match( '^[1-9]%d%d%d%d%d%d?%d?$' ) then return false end return '[https://trove.nla.gov.au/people/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'Trove' ) end function p.ulanLink( id ) --P245's format regex: 500\d{6} (e.g. 500123456) if not id:match( '^500%d%d%d%d%d%d$' ) then return false end return '[https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid='..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'ULAN' ) end function p.uscongressLink( id ) --P1157's format regex: [A-Z]00[01]\d{3} (e.g. A000123) if not id:match( '^[A-Z]00[01]%d%d%d$' ) then return false end return '[http://bioguide.congress.gov/scripts/biodisplay.pl?index='..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'USCongress' ) --no https as of 9/2019 end function p.viafLink( id ) --P214's format regex: [1-9]\d(\d{0,7}|\d{17,20}) (e.g. 123456789, 1234567890123456789012) if not id:match( '^[1-9]%d%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?$' ) and not id:match( '^[1-9]%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d?%d?%d?$' ) then return false end return '[https://viaf.org/viaf/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'VIAF' ) end --[[=========================== Helper functions =============================]] function p.append(str, c, length) while str:len() < length do str = c .. str end return str end --Returns the ISNI check digit isni must be a string where the 15 first elements are digits, e.g. 0000000066534145 function p.getIsniCheckDigit( isni ) local total = 0 for i = 1, 15 do local digit = isni:byte( i ) - 48 --Get integer value total = (total + digit) * 2 end local remainder = total % 11 local result = (12 - remainder) % 11 if result == 10 then return "X" end return tostring( result ) end --Validate ISNI (and ORCID) and retuns it as a 16 characters string or returns false if it's invalid --See http://support.orcid.org/knowledgebase/articles/116780-structure-of-the-orcid-identifier function p.validateIsni( id ) --P213 (ISNI) format regex: [0-9]{4} [0-9]{4} [0-9]{4} [0-9]{3}[0-9X] (e.g. 0000-0000-6653-4145) --P496 (ORCID) format regex: 0000-000(1-[5-9]|2-[0-9]|3-[0-4])\d{3}-\d{3}[\dX] (e.g. 0000-0002-7398-5483) id = id:gsub( '[ %-]', '' ):upper() if not id:match( '^%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d[%dX]$' ) then return false end if p.getIsniCheckDigit( id ) ~= string.char( id:byte( 16 ) ) then return false end return id end function p.splitLccn( id ) --P244's format regex: (n|nb|nr|no|ns|sh)([4-9][0-9]|00|20[0-1][0-9])[0-9]{6} (e.g. n78039510) if id:match( '^%l%l?%l?%d%d%d%d%d%d%d%d%d?%d?$' ) then id = id:gsub( '^(%l+)(%d+)(%d%d%d%d%d%d)$', '%1/%2/%3' ) end if id:match( '^%l%l?%l?/%d%d%d?%d?/%d+$' ) then return mw.text.split( id, '/' ) end return false end --[[==========================================================================]] --[[ Wikidata, navigation bar, and documentation functions ]] --[[==========================================================================]] function p.getIdsFromWikidata( itemId, property ) local ids = {} local statements = mw.wikibase.getBestStatements( itemId, property ) if statements then for _, statement in ipairs( statements ) do if statement.mainsnak.datavalue then table.insert( ids, statement.mainsnak.datavalue.value ) end end end return ids end function p.matchesWikidataRequirements( itemId, reqs ) for _, group in ipairs( reqs ) do local property = 'P'..group[1] local qid = group[2] local statements = mw.wikibase.getBestStatements( itemId, property ) if statements then for _, statement in ipairs( statements ) do if statement.mainsnak.datavalue then if statement.mainsnak.datavalue.value['numeric-id'] == qid then return true end end end end end return false end function p.createRow( id, label, rawValue, link, withUid, specialCat ) if link then if withUid then return '*<span class="nowrap">'..label..' <span class="uid">'..link..'</span></span>\n' end return '*<span class="nowrap">'..label..' '..link..'</span>\n' end local catName = 'Wikipedia articles with faulty '..(specialCat or id)..' identifiers' return '* <span class="error">The '..id..' id '..rawValue..' is not valid.</span>[[Category:'..catName..']]'..p.redCatLink(catName)..'\n' end -- Creates a human-readable standalone wikitable version of p.conf, and tracking categories with page counts, for use in the documentation function p.docConfTable( frame ) local wikiTable = '{| class="wikitable sortable"\n'.. '! rowspan=2 | Parameter\n'.. '! rowspan=2 | Label\n'.. '! rowspan=2; data-sort-type=number | Wikidata property\n'.. '! colspan=4 | Tracking categories and page counts\n'.. '|-\n'.. '! [[:Category:Wikipedia articles with authority control information|'.. 'Articles]]\n'.. '! [[:Category:User pages with authority control information|'.. 'User pages]]\n'.. '! [[:Category:Miscellaneous pages with authority control information|'.. 'Misc. pages]]\n'.. '! [[:Category:Wikipedia articles with faulty authority control information|'..'Faulty IDs]]\n'.. '|-\n' local lang = mw.getContentLanguage() for _, conf in pairs( p.conf ) do local param, link, pid = conf[1], conf[2], conf[3] local category = conf.category or param local args = { id = 'f', pid } local wpl = frame:expandTemplate{ title = 'Wikidata property link', args = args } --cats local articleCat = 'Wikipedia articles with '..category..' identifiers' local userCat = 'User pages with '..category..' identifiers' local miscCat = 'Miscellaneous pages with '..category..' identifiers' local faultyCat = 'Wikipedia articles with faulty '..category..' identifiers' --counts local articleCount = lang:formatNum( mw.site.stats.pagesInCategory(articleCat, 'pages') ) local userCount = lang:formatNum( mw.site.stats.pagesInCategory(userCat, 'pages') ) local miscCount = lang:formatNum( mw.site.stats.pagesInCategory(miscCat, 'pages') ) local faultyCount = lang:formatNum( mw.site.stats.pagesInCategory(faultyCat, 'pages') ) --concat wikiTable = wikiTable..'\n'.. '|-\n'.. '||'..param.. '||'..link.. '||data-sort-value='..pid..'|'..wpl.. '||style="text-align: right;"|[[:Category:'..articleCat..'|'..articleCount..']]'.. '||style="text-align: right;"|[[:Category:'.. userCat..'|'.. userCount..']]'.. '||style="text-align: right;"|[[:Category:'.. miscCat..'|'.. miscCount..']]'.. '||style="text-align: right;"|[[:Category:'.. faultyCat..'|'.. faultyCount..']]' end return wikiTable..'\n|}' end --[[==========================================================================]] --[[ Configuration ]] --[[==========================================================================]] -- If a specific "(identifier) redirect" exists for an identifier, please route through this particular redirect rather than linking directly to the target page. This reduces clutter in "What links here" and improves reverse lookup of articles where a manifestation of this particular identifier is used. -- Check that the Wikidata item has this property-->value before adding it local reqs = {} -- Parameter format: { 'parameter name', 'label', propertyId # in Wikidata, formatting/validation function } p.conf = { { 'AAG', '[[Auckland Art Gallery Toi o Tāmaki|AAG]]', 3372, p.aagLink }, { 'ACM-DL', '[[ACM Digital Library|ACM DL]]', 864, p.acmLink }, { 'ADB', '[[Australian Dictionary of Biography|ADB]]', 1907, p.adbLink }, { 'AGSA', '[[Art Gallery of South Australia|AGSA]]', 6804, p.agsaLink }, { 'autores.uy', '[[autores.uy]]', 2558, p.autoresuyLink }, { 'AWR', '[[Australian Women\'s Register|AWR]]', 4186, p.awrLink }, { 'BALaT', '[[Royal Institute for Cultural Heritage#Online artworks pages|BALaT]]', 3293, p.balatLink }, { 'BIBSYS', '[[Bibsys|BIBSYS]]', 1015, p.bibsysLink }, { 'Bildindex', '[[Marburg Picture Index|Bildindex]]', 2092, p.bildLink }, { 'BNC', '[[Biblioteca Nacional de Chile|BNC]]', 1890, p.bncLink }, { 'BNE', '[[Biblioteca Nacional de España|BNE]]', 950, p.bneLink }, { 'BNF', '[[BNF (identifier)|BNF]]', 268, p.bnfLink }, { 'Botanist', '[[Author citation (botany)|Botanist]]', 428, p.botanistLink }, { 'BPN', '[[Biografisch Portaal|BPN]]', 651, p.bpnLink }, { 'CANTIC', '[[Name and Title Authority File of Catalonia|CANTIC]]', 1273, p.canticLink }, { 'CINII', '[[CiNii (identifier)|CiNii]]', 271, p.ciniiLink }, { 'DAAO', '[[Dictionary of Australian Artists|DAAO]]', 1707, p.daaoLink }, { 'DBLP', '[[DBLP]]', 2456, p.dblpLink }, { 'DSI', '[[Stuttgart Database of Scientific Illustrators 1450–1950|DSI]]', 2349, p.dsiLink }, { 'FNZA', '[[:d:Property:P6792|FNZA]]', 6792, p.fnzaLink }, { 'GND', '[[GND (identifier)|GND]]', 227, p.gndLink }, { 'HDS', '[[Historical Dictionary of Switzerland|HDS]]', 902, p.hdsLink }, { 'IAAF', '[[World Athletics]]', 1146, p.iaafLink }, { 'ICIA', '[[Information Center for Israeli Art|ICIA]]', 1736, p.iciaLink }, { 'ISNI', '[[ISNI (identifier)|ISNI]]', 213, p.isniLink }, { 'Joconde', '[[Joconde]]' , 347, p.jocondeLink }, { 'KULTURNAV', '[[KulturNav]]', 1248, p.kulturnavLink }, { 'LCCN', '[[LCCN (identifier)|LCCN]]', 244, p.lccnLink }, { 'LIR', '[[Historical Dictionary of Switzerland#Lexicon_Istoric_Retic|LIR]]', 886, p.lirLink }, { 'LNB', '[[National Library of Latvia|LNB]]', 1368, p.lnbLink }, { 'Léonore', '[[Base Léonore|Léonore]]', 640, p.leonoreLink }, { 'MBA', '[[MusicBrainz]]', 434, p.mbaLink, category = 'MusicBrainz' }, --special category name { 'MBAREA', '[[MusicBrainz]]', 982, p.mbareaLink, category = 'MusicBrainz area' }, --special category name { 'MBI', '[[MusicBrainz]]', 1330, p.mbiLink, category = 'MusicBrainz instrument' }, --special category name { 'MBL', '[[MusicBrainz]]', 966, p.mblLink, category = 'MusicBrainz label' }, --special category name { 'MBP', '[[MusicBrainz]]', 1004, p.mbpLink, category = 'MusicBrainz place' }, --special category name { 'MBRG', '[[MusicBrainz]] release group', 436, p.mbrgLink, category = 'MusicBrainz release group' }, --special category name { 'MBS', '[[MusicBrainz]]', 1407, p.mbsLink, category = 'MusicBrainz series' }, --special category name { 'MBW', '[[MusicBrainz]] work', 435, p.mbwLink, category = 'MusicBrainz work' }, --special category name { 'MGP', '[[Mathematics Genealogy Project|MGP]]', 549, p.mgpLink }, { 'NARA', '[[National Archives and Records Administration|NARA]]', 1225, p.naraLink }, { 'NCL', '[[National Central Library|NCL]]', 1048, p.nclLink }, { 'NDL', '[[National Diet Library|NDL]]', 349, p.ndlLink }, { 'NGV', '[[National Gallery of Victoria|NGV]]', 2041, p.ngvLink }, { 'NKC', '[[National Library of the Czech Republic|NKC]]', 691, p.nkcLink }, { 'NLA', '[[National Library of Australia|NLA]]', 409, p.nlaLink }, { 'NLG', '[[National Library of Greece|NLG]]', 3348, p.nlgLink }, { 'NLI', '[[National Library of Israel|NLI]]', 949, p.nliLink }, { 'NLK', '[[National Library of Korea|NLK]]', 5034, p.nlkLink }, { 'NLP', '[[National Library of Poland|NLP]]', 1695, p.nlpLink }, { 'NLR', '[[National Library of Romania|NLR]]', 1003, p.nlrLink }, { 'NSK', '[[National and University Library in Zagreb|NSK]]', 1375, p.nskLink }, { 'NTA', '[[Royal Library of the Netherlands|NTA]]', 1006, p.ntaLink }, { 'ORCID', '[[ORCID (identifier)|ORCID]]', 496, p.orcidLink }, { 'PIC', '[[:d:Q23892012|PIC]]', 2750, p.picLink }, { 'RID', '[[ResearcherID]]', 1053, p.ridLink }, { 'RERO', '[[RERO (Library Network of Western Switzerland)|RERO]]', 3065, p.reroLink }, { 'RKDartists', '[[Netherlands Institute for Art History#Online artist pages|RKD]]', 650, p.rkdartistsLink }, { 'RKDID', '[[:d:Q17299580|RKDimages ID]]', 350, p.rkdidLink }, { 'RSL', '[[Russian State Library|RSL]]', 947, p.rslLink }, { 'SBN', '[[ICCU (identifier)|ICCU]]', 396, p.sbnLink }, { 'SELIBR', '[[SELIBR (identifier)|SELIBR]]', 906, p.selibrLink }, { 'SIKART', '[[SIKART]]', 781, p.sikartLink }, { 'SNAC-ID', '[[SNAC]]', 3430, p.snacLink }, { 'SUDOC', '[[SUDOC (identifier)|SUDOC]]', 269, p.sudocLink }, { 'S2AuthorId', '[[Semantic Scholar|S2AuthorId]]', 4012, p.s2authoridLink, category = 'Semantic Scholar author' }, --special category name { 'TA98', '[[Terminologia Anatomica|TA98]]', 1323, p.ta98Link }, { 'TDVİA', '[[:d:Q21527102|TDVİA]]', 7314, p.tdviaLink }, { 'TE', '[[Terminologia Embryologica|TE]]', 1693, p.teLink }, { 'TePapa', '[[Museum of New Zealand Te Papa Tongarewa|TePapa]]', 3544, p.tepapaLink }, { 'TH', '[[Terminologia Histologica|TH]]', 1694, p.thLink }, { 'TLS', '[[Theaterlexikon der Schweiz|TLS]]', 1362, p.tlsLink }, { 'Trove', '[[Trove]]', 1315, p.troveLink }, --formerly NLA-person { 'ULAN', '[[Union List of Artist Names|ULAN]]', 245, p.ulanLink }, { 'USCongress', '[[Biographical Directory of the United States Congress|US Congress]]', 1157, p.uscongressLink }, { 'VIAF', '[[VIAF (identifier)|VIAF]]', 214, p.viafLink }, { 'WORLDCATID', '[[WorldCat Identities]]', 7859, nil }, } -- Legitimate aliases to p.conf, for convenience -- Format: { 'alias', 'parameter name in p.conf' } p.aliases = { { 'RLS', 'RSL' }, { 'MusicBrainz', 'MBA' }, { 'MusicBrainz artist', 'MBA' }, { 'MusicBrainz label', 'MBL' }, { 'MusicBrainz release group', 'MBRG' }, { 'MusicBrainz work', 'MBW' }, { 'Leonore', 'Léonore' }, { 'TDVIA', 'TDVİA' }, } -- Deprecated aliases to p.conf; tracked in [[Category:Wikipedia articles with deprecated authority control identifiers]] -- Format: { 'deprecated parameter name', 'replacement parameter name in p.conf' } p.deprecated = { { 'GKD', 'GND' }, { 'PND', 'GND' }, { 'SWD', 'GND' }, { 'NARA-organization', 'NARA' }, { 'NARA-person', 'NARA' }, } --[[==========================================================================]] --[[ Main ]] --[[==========================================================================]] function p.authorityControl( frame ) local resolveEntity = require( "Module:ResolveEntityId" ) local parentArgs = frame:getParent().args local elements = {} --create/insert rows later local worldcatCat = '' local suppressedIdCat = '' local deprecatedIdCat = '' --Redirect aliases to proper parameter names for _, a in pairs( p.aliases ) do local alias, param = a[1], a[2] if (parentArgs[param] == nil or parentArgs[param] == '') and parentArgs[alias] then parentArgs[param] = parentArgs[alias] end end --Redirect deprecated parameters to proper parameter names, and assign tracking cat for _, d in pairs( p.deprecated ) do local dep, param = d[1], d[2] if (parentArgs[param] == nil or parentArgs[param] == '') and parentArgs[dep] then parentArgs[param] = parentArgs[dep] if namespace == 0 then deprecatedIdCat = '[[Category:Wikipedia articles with deprecated authority control identifiers|'..dep..']]' end end end --Use QID= parameter for testing/example purposes only local itemId = nil if namespace ~= 0 then local qid = parentArgs['qid'] or parentArgs['QID'] if qid then itemId = 'Q'..mw.ustring.gsub(qid, '^[Qq]', '') itemId = resolveEntity._id(itemId) --nil if unresolvable end else itemId = mw.wikibase.getEntityIdForCurrentPage() end --Wikidata fallback if requested if itemId then for _, params in ipairs( p.conf ) do if params[3] > 0 then local val = parentArgs[params[1]] if val == nil or val == '' then local canUseWikidata = nil if reqs[params[1]] then canUseWikidata = p.matchesWikidataRequirements( itemId, reqs[params[1]] ) else canUseWikidata = true end if canUseWikidata then local wikidataIds = p.getIdsFromWikidata( itemId, 'P'..params[3] ) if wikidataIds[1] then if val == '' and (namespace == 0 or testcases) then suppressedIdCat = '[[Category:Wikipedia articles with suppressed authority control identifiers|'..params[1]..']]' else parentArgs[params[1]] = wikidataIds[1] end end end end end end end --Configured rows local rct = 0 for _, params in ipairs( p.conf ) do local val = parentArgs[params[1]] if val and val ~= '' and type(params[4]) == 'function' then table.insert( elements, p.createRow( params[1], params[2]..':', val, params[4]( val ), true, params.category ) ) rct = rct + 1 end end --WorldCat local worldcatId = parentArgs['WORLDCATID'] if worldcatId and worldcatId ~= '' then --if WORLDCATID present & unsuppressed table.insert( elements, p.createRow( 'WORLDCATID', '', worldcatId, '[[WorldCat Identities]]: [https://www.worldcat.org/identities/'..mw.uri.encode(worldcatId, 'PATH')..' '..worldcatId..']', false ) ) --Validation? worldcatCat = '[[Category:Wikipedia articles with WorldCat identifiers]]' elseif worldcatId == nil then --if WORLDCATID absent but unsuppressed local viafId = parentArgs['VIAF'] local lccnId = parentArgs['LCCN'] if viafId and viafId ~= '' and p.viafLink( viafId ) then --VIAF must be present, unsuppressed, & validated table.insert( elements, p.createRow( 'VIAF', '', viafId, '[[WorldCat Identities]] (via VIAF): [https://www.worldcat.org/identities/containsVIAFID/'..viafId..' '..viafId..']', false ) ) if namespace == 0 then worldcatCat = '[[Category:Wikipedia articles with WorldCat-VIAF identifiers]]' end elseif lccnId and lccnId ~= '' and p.lccnLink( lccnId ) then --LCCN must be present, unsuppressed, & validated local lccnParts = p.splitLccn( lccnId ) if lccnParts and lccnParts[1] ~= 'sh' then local lccnIdFmtd = lccnParts[1]..lccnParts[2]..'-'..lccnParts[3] table.insert( elements, p.createRow( 'LCCN', '', lccnId, '[[WorldCat Identities]] (via LCCN): [https://www.worldcat.org/identities/lccn-'..lccnIdFmtd..' '..lccnIdFmtd..']', false ) ) if namespace == 0 then worldcatCat = '[[Category:Wikipedia articles with WorldCat-LCCN identifiers]]' end end end elseif worldcatId == '' then --if WORLDCATID suppressed suppressedIdCat = '[[Category:Wikipedia articles with suppressed authority control identifiers|WORLDCATID]]' end local Navbox = require('Module:Navbox') local elementsCat = '' if rct >= 25 then local eCat = 'AC with '..rct..' elements' elementsCat = '[[Category:'..eCat..']]'..p.redCatLink(eCat) end local outString = '' if #elements > 0 then local args = {} if testcases and itemId then args = { qid = itemId } end --expensive local pencil = frame:expandTemplate{ title = 'EditAtWikidata', args = args} outString = Navbox._navbox( { name = 'Authority control', navboxclass = 'authority-control', bodyclass = 'hlist', group1 = '[[Help:Authority control|Authority control]]'..pencil, list1 = table.concat( elements ) } ) local auxCats = worldcatCat .. elementsCat .. suppressedIdCat .. deprecatedIdCat if testcases then auxCats = mw.ustring.gsub(auxCats, '(%[%[)(Category)', '%1:%2') --for easier checking end outString = outString .. auxCats if namespace ~= 0 then outString = mw.ustring.gsub(outString, '(%[%[)(Category:Wikipedia articles)', '%1:%2') --by definition end end return outString end return p hyzva0lzwe9dl5w2c45e2dqb8jqluzr Modulo:Age 828 21553 367446 2020-06-05T20:18:38Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- Implement various "age of" and other date-related templates. local mtext = { -- Message and other text that should be localized. ['mt-bad-param1'] = 'Invalid parame... Scribunto text/plain -- Implement various "age of" and other date-related templates. local mtext = { -- Message and other text that should be localized. ['mt-bad-param1'] = 'Invalid parameter $1', ['mt-bad-param2'] = 'Parameter $1=$2 is invalid', ['mt-bad-show'] = 'Parameter show=$1 is not supported here', ['mt-cannot-add'] = 'Cannot add "$1"', ['mt-conflicting-show'] = 'Parameter show=$1 conflicts with round=$2', ['mt-date-wrong-order'] = 'The second date must be later in time than the first date', ['mt-dd-future'] = 'Death date (first date) must not be in the future', ['mt-dd-wrong-order'] = 'Death date (first date) must be later in time than the birth date (second date)', ['mt-invalid-bd-age'] = 'Invalid birth date for calculating age', ['mt-invalid-dates-age'] = 'Invalid dates for calculating age', ['mt-invalid-end'] = 'Invalid end date in second parameter', ['mt-invalid-start'] = 'Invalid start date in first parameter', ['mt-need-jdn'] = 'Need valid Julian date number', ['mt-need-valid-bd'] = 'Need valid birth date: year, month, day', ['mt-need-valid-bd2'] = 'Need valid birth date (second date): year, month, day', ['mt-need-valid-date'] = 'Need valid date', ['mt-need-valid-dd'] = 'Need valid death date (first date): year, month, day', ['mt-need-valid-ymd'] = 'Need valid year, month, day', ['mt-need-valid-ymd-current'] = 'Need valid year|month|day or "currentdate"', ['mt-need-valid-ymd2'] = 'Second date should be year, month, day', ['mt-template-bad-name'] = 'The specified template name is not valid', ['mt-template-x'] = 'The template invoking this must have "|template=x" where x is the wanted operation', ['txt-age'] = '(age&nbsp;', ['txt-aged'] = ' (aged&nbsp;', ['txt-and'] = ' and ', ['txt-comma-and'] = ', and ', ['txt-error'] = 'Error: ', ['txt-or'] = '&nbsp;or ', } local translate, from_en, to_en, isZero if translate then -- Functions to translate from en to local language and reverse go here. -- See example at [[:bn:Module:বয়স]]. else from_en = function (text) return text end isZero = function (text) return tonumber(text) == 0 end end local _Date, _currentDate local function getExports(frame) -- Return objects exported from the date module or its sandbox. if not _Date then local sandbox = frame:getTitle():find('sandbox', 1, true) and '/sandbox' or '' local datemod = require('Module:Date' .. sandbox) local realDate = datemod._Date _currentDate = datemod._current if to_en then _Date = function (...) local args = {} for i, v in ipairs({...}) do args[i] = to_en(v) end return realDate(unpack(args)) end else _Date = realDate end end return _Date, _currentDate end local Collection -- a table to hold items Collection = { add = function (self, item) if item ~= nil then self.n = self.n + 1 self[self.n] = item end end, join = function (self, sep) return table.concat(self, sep) end, remove = function (self, pos) if self.n > 0 and (pos == nil or (0 < pos and pos <= self.n)) then self.n = self.n - 1 return table.remove(self, pos) end end, sort = function (self, comp) table.sort(self, comp) end, new = function () return setmetatable({n = 0}, Collection) end } Collection.__index = Collection local function stripToNil(text) -- If text is a string, return its trimmed content, or nil if empty. -- Otherwise return text (which may, for example, be nil). if type(text) == 'string' then text = text:match('(%S.-)%s*$') end return text end local function yes(parameter) -- Return true if parameter should be interpreted as "yes". -- Do not want to accept mixed upper/lowercase unless done by current templates. -- Need to accept "on" because "round=on" is wanted. return ({ y = true, yes = true, on = true })[parameter] end local function message(msg, id) -- Return formatted message text for an error or warning. local function getText(msg) return mtext[msg] or error('Bug: message "' .. tostring(msg) .. '" not defined') end local text if type(msg) == 'table' then text = getText(msg[1]) local rep = {} for i, v in ipairs(msg) do if i > 1 then rep['$' .. (i - 1)] = v end end text = text:gsub('$%d+', rep) else text = getText(msg) end local categories = { error = '[[Category:Age error]]', warning = '[[Category:Age error]]', -- same as error until determine whether 'Age warning' would be worthwhile } local a, b, category if id == 'warning' then a = '<sup>[<i>' b = '</i>]</sup>' else a = '<strong class="error">' .. getText('txt-error') b = '</strong>' end if mw.title.getCurrentTitle():inNamespaces(0) then -- Category only in namespaces: 0=article. category = categories[id or 'error'] end return a .. mw.text.nowiki(text) .. b .. (category or '') end local function formatNumber(number) -- Return the given number formatted with commas as group separators, -- given that the number is an integer. local numstr = tostring(number) local length = #numstr local places = Collection.new() local pos = 0 repeat places:add(pos) pos = pos + 3 until pos >= length places:add(length) local groups = Collection.new() for i = places.n, 2, -1 do local p1 = length - places[i] + 1 local p2 = length - places[i - 1] groups:add(numstr:sub(p1, p2)) end return groups:join(',') end local function spellNumber(number, options, i) -- Return result of spelling number, or -- return number (as a string) if cannot spell it. -- i == 1 for the first number which can optionally start with an uppercase letter. number = tostring(number) return require('Module:ConvertNumeric').spell_number( number, nil, -- fraction numerator nil, -- fraction denominator i == 1 and options.upper, -- true: 'One' instead of 'one' not options.us, -- true: use 'and' between tens/ones etc options.adj, -- true: hyphenated options.ordinal -- true: 'first' instead of 'one' ) or number end local function makeExtra(args, flagCurrent) -- Return extra text that will be inserted before the visible result -- but after any sort key. local extra = args.prefix or '' if mw.ustring.len(extra) > 1 then -- Parameter "~" gives "~3" whereas "over" gives "over 3". if extra:sub(-6, -1) ~= '&nbsp;' then extra = extra .. ' ' end end if flagCurrent then extra = '<span class="currentage"></span>' .. extra end return extra end local function makeSort(value, sortable) -- Return a sort key if requested. -- Assume value is a valid number which has not overflowed. if sortable == 'sortable_table' or sortable == 'sortable_on' or sortable == 'sortable_debug' then local sortKey if value == 0 then sortKey = '5000000000000000000' else local mag = math.floor(math.log10(math.abs(value)) + 1e-14) if value > 0 then sortKey = 7000 + mag else sortKey = 2999 - mag value = value + 10^(mag+1) end sortKey = string.format('%d', sortKey) .. string.format('%015.0f', math.floor(value * 10^(14-mag))) end local result if sortable == 'sortable_table' then result = 'data-sort-value="_SORTKEY_"|' elseif sortable == 'sortable_debug' then result = '<span data-sort-value="_SORTKEY_♠"><span style="border:1px solid">_SORTKEY_♠</span></span>' else result = '<span data-sort-value="_SORTKEY_♠"></span>' end return result:gsub('_SORTKEY_', sortKey) end end local translateParameters = { abbr = { off = 'abbr_off', on = 'abbr_on', }, disp = { age = 'disp_age', raw = 'disp_raw', }, format = { raw = 'format_raw', commas = 'format_commas', }, round = { on = 'on', yes = 'on', months = 'ym', weeks = 'ymw', days = 'ymd', hours = 'ymdh', }, sep = { comma = 'sep_comma', [','] = 'sep_comma', serialcomma = 'sep_serialcomma', space = 'sep_space', }, show = { hide = { id = 'hide' }, y = { 'y', id = 'y' }, ym = { 'y', 'm', id = 'ym' }, ymd = { 'y', 'm', 'd', id = 'ymd' }, ymw = { 'y', 'm', 'w', id = 'ymw' }, ymwd = { 'y', 'm', 'w', 'd', id = 'ymwd' }, yd = { 'y', 'd', id = 'yd', keepZero = true }, m = { 'm', id = 'm' }, md = { 'm', 'd', id = 'md' }, w = { 'w', id = 'w' }, wd = { 'w', 'd', id = 'wd' }, h = { 'H', id = 'h' }, hm = { 'H', 'M', id = 'hm' }, hms = { 'H', 'M', 'S', id = 'hms' }, d = { 'd', id = 'd' }, dh = { 'd', 'H', id = 'dh' }, dhm = { 'd', 'H', 'M', id = 'dhm' }, dhms = { 'd', 'H', 'M', 'S', id = 'dhms' }, ymdh = { 'y', 'm', 'd', 'H', id = 'ymdh' }, ymdhm = { 'y', 'm', 'd', 'H', 'M', id = 'ymdhm' }, ymwdh = { 'y', 'm', 'w', 'd', 'H', id = 'ymwdh' }, ymwdhm = { 'y', 'm', 'w', 'd', 'H', 'M', id = 'ymwdhm' }, }, sortable = { off = false, on = 'sortable_on', table = 'sortable_table', debug = 'sortable_debug', }, } local spellOptions = { cardinal = {}, Cardinal = { upper = true }, cardinal_us = { us = true }, Cardinal_us = { us = true, upper = true }, ordinal = { ordinal = true }, Ordinal = { ordinal = true, upper = true }, ordinal_us = { ordinal = true, us = true }, Ordinal_us = { ordinal = true, us = true, upper = true }, } local function dateExtract(frame) -- Return part of a date after performing an optional operation. local Date = getExports(frame) local args = frame:getParent().args local parms = {} for i, v in ipairs(args) do parms[i] = v end if yes(args.fix) then table.insert(parms, 'fix') end if yes(args.partial) then table.insert(parms, 'partial') end local show = stripToNil(args.show) or 'dmy' local date = Date(unpack(parms)) if not date then if show == 'format' then return 'error' end return message('mt-need-valid-date') end local add = stripToNil(args.add) if add then for item in add:gmatch('%S+') do date = date + item if not date then return message({ 'mt-cannot-add', item }) end end end local sortKey, result local sortable = translateParameters.sortable[args.sortable] if sortable then local value = (date.partial and date.partial.first or date).jdz sortKey = makeSort(value, sortable) end if show ~= 'hide' then result = date[show] if result == nil then result = from_en(date:text(show)) elseif type(result) == 'boolean' then result = result and '1' or '0' else result = from_en(tostring(result)) end end return (sortKey or '') .. makeExtra(args) .. (result or '') end local function rangeJoin(range) -- Return text to be used between a range of ages. return range == 'dash' and '–' or mtext['txt-or'] end local function makeText(values, components, names, options, noUpper) -- Return wikitext representing an age or duration. local text = Collection.new() local count = #values local sep = names.sep or '' for i, v in ipairs(values) do -- v is a number (say 4 for 4 years), or a table ({4,5} for 4 or 5 years). local islist = type(v) == 'table' if (islist or v > 0) or (text.n == 0 and i == count) or (text.n > 0 and components.keepZero) then local fmt, vstr if options.spell then fmt = function(number) return spellNumber(number, options.spell, noUpper or i) end elseif i == 1 and options.format == 'format_commas' then -- Numbers after the first should be small and not need formatting. fmt = formatNumber else fmt = tostring end if islist then vstr = fmt(v[1]) .. rangeJoin(options.range) noUpper = true vstr = vstr .. fmt(v[2]) else vstr = fmt(v) end local name = names[components[i]] if name then local plural = names.plural if not plural or (islist and v[2] or v) == 1 then plural = '' end text:add(vstr .. sep .. name .. plural) else text:add(vstr) end end end local first, last if options.join == 'sep_space' then first = ' ' last = ' ' elseif options.join == 'sep_comma' then first = ', ' last = ', ' elseif options.join == 'sep_serialcomma' and text.n > 2 then first = ', ' last = mtext['txt-comma-and'] else first = ', ' last = mtext['txt-and'] end for i, v in ipairs(text) do if i < text.n then text[i] = v .. (i + 1 < text.n and first or last) end end local sign = '' if options.isnegative then -- Do not display negative zero. if text.n > 1 or (text.n == 1 and text[1]:sub(1, 1) ~= '0' ) then if options.format == 'format_raw' then sign = '-' -- plain hyphen so result can be used in a calculation else sign = '−' -- Unicode U+2212 MINUS SIGN end end end return (options.sortKey or '') .. (options.extra or '') .. sign .. text:join() .. (options.suffix or '') end local function dateDifference(parms) -- Return a formatted date difference using the given parameters -- which have been validated. local names = { abbr_off = { plural = 's', sep = '&nbsp;', y = 'year', m = 'month', w = 'week', d = 'day', H = 'hour', M = 'minute', S = 'second', }, abbr_on = { y = 'y', m = 'm', w = 'w', d = 'd', H = 'h', M = 'm', S = 's', }, abbr_infant = { -- for {{age for infant}} plural = 's', sep = '&nbsp;', y = 'yr', m = 'mo', w = 'wk', d = 'day', H = 'hr', M = 'min', S = 'sec', }, abbr_raw = {}, } local diff = parms.diff -- must be a valid date difference local show = parms.show -- may be nil; default is set below local abbr = parms.abbr or 'abbr_off' local defaultJoin if abbr ~= 'abbr_off' then defaultJoin = 'sep_space' end if not show then show = 'ymd' if parms.disp == 'disp_age' then if diff.years < 3 then defaultJoin = 'sep_space' if diff.years >= 1 then show = 'ym' else show = 'md' end else show = 'y' end end end if type(show) ~= 'table' then show = translateParameters.show[show] end if parms.disp == 'disp_raw' then defaultJoin = 'sep_space' abbr = 'abbr_raw' elseif parms.wantSc then defaultJoin = 'sep_serialcomma' end local diffOptions = { round = parms.round, duration = parms.wantDuration, range = parms.range and true or nil, } local sortKey if parms.sortable then local value = diff.age_days + (parms.wantDuration and 1 or 0) -- days and fraction of a day if diff.isnegative then value = -value end sortKey = makeSort(value, parms.sortable) end local textOptions = { extra = parms.extra, format = parms.format, join = parms.sep or defaultJoin, isnegative = diff.isnegative, range = parms.range, sortKey = sortKey, spell = parms.spell, suffix = parms.suffix, -- not currently used } if show.id == 'hide' then return sortKey or '' end local values = { diff:age(show.id, diffOptions) } if values[1] then return makeText(values, show, names[abbr], textOptions) end if diff.partial then -- Handle a more complex range such as -- {{age_yd|20 Dec 2001|2003|range=yes}} → 1 year, 12 days or 2 years, 11 days local opt = { format = textOptions.format, join = textOptions.join, isnegative = textOptions.isnegative, spell = textOptions.spell, } return (textOptions.sortKey or '') .. makeText({ diff.partial.mindiff:age(show.id, diffOptions) }, show, names[abbr], opt) .. rangeJoin(textOptions.range) .. makeText({ diff.partial.maxdiff:age(show.id, diffOptions) }, show, names[abbr], opt, true) .. (textOptions.suffix or '') end return message({ 'mt-bad-show', show.id }) end local function getDates(frame, getopt) -- Parse template parameters and return one of: -- * date (a date table, if single) -- * date1, date2 (two date tables, if not single) -- * text (a string error message) -- A missing date is optionally replaced with the current date. -- If wantMixture is true, a missing date component is replaced -- from the current date, so can get a bizarre mixture of -- specified/current y/m/d as has been done by some "age" templates. -- Some results may be placed in table getopt. local Date, currentDate = getExports(frame) getopt = getopt or {} local function flagCurrent(text) -- This allows the calling template to detect if the current date has been used, -- that is, whether both dates have been entered in a template expecting two. -- For example, an infobox may want the age when an event occurred, not the current age. -- Don't bother detecting if wantMixture is used because not needed and it is a poor option. if not text then if getopt.noMissing then return nil -- this gives a nil date which gives an error end text = 'currentdate' if getopt.flag == 'usesCurrent' then getopt.usesCurrent = true end end return text end local args = frame:getParent().args local fields = {} local isNamed = args.year or args.year1 or args.year2 or args.month or args.month1 or args.month2 or args.day or args.day1 or args.day2 if isNamed then fields[1] = args.year1 or args.year fields[2] = args.month1 or args.month fields[3] = args.day1 or args.day fields[4] = args.year2 fields[5] = args.month2 fields[6] = args.day2 else for i = 1, 6 do fields[i] = args[i] end end local imax = 0 for i = 1, 6 do fields[i] = stripToNil(fields[i]) if fields[i] then imax = i end if getopt.omitZero and i % 3 ~= 1 then -- omit zero months and days as unknown values but keep year 0 which is 1 BCE if isZero(fields[i]) then fields[i] = nil getopt.partial = true end end end local fix = getopt.fix and 'fix' or '' local partialText = getopt.partial and 'partial' or '' local dates = {} if isNamed or imax >= 3 then local nrDates = getopt.single and 1 or 2 if getopt.wantMixture then -- Cannot be partial since empty fields are set from current. local components = { 'year', 'month', 'day' } for i = 1, nrDates * 3 do fields[i] = fields[i] or currentDate[components[i > 3 and i - 3 or i]] end for i = 1, nrDates do local index = i == 1 and 1 or 4 local y, m, d = fields[index], fields[index+1], fields[index+2] if (m == 2 or m == '2') and (d == 29 or d == '29') then -- Workaround error with following which attempt to use invalid date 2001-02-29. -- {{age_ymwd|year1=2001|year2=2004|month2=2|day2=29}} -- {{age_ymwd|year1=2001|month1=2|year2=2004|month2=1|day2=29}} -- TODO Get rid of wantMixture because even this ugly code does not handle -- 'Feb' or 'February' or 'feb' or 'february'. if not ((y % 4 == 0 and y % 100 ~= 0) or y % 400 == 0) then d = 28 end end dates[i] = Date(y, m, d) end else -- If partial dates are allowed, accept -- year only, or -- year and month only -- Do not accept year and day without a month because that makes no sense -- (and because, for example, Date('partial', 2001, nil, 12) sets day = nil, not 12). for i = 1, nrDates do local index = i == 1 and 1 or 4 local y, m, d = fields[index], fields[index+1], fields[index+2] if (getopt.partial and y and (m or not d)) or (y and m and d) then dates[i] = Date(fix, partialText, y, m, d) elseif not y and not m and not d then dates[i] = Date(flagCurrent()) end end end else getopt.textdates = true -- have parsed each date from a single text field dates[1] = Date(fix, partialText, flagCurrent(fields[1])) if not getopt.single then dates[2] = Date(fix, partialText, flagCurrent(fields[2])) end end if not dates[1] then return message(getopt.missing1 or 'mt-need-valid-ymd') end if getopt.single then return dates[1] end if not dates[2] then return message(getopt.missing2 or 'mt-need-valid-ymd2') end return dates[1], dates[2] end local function ageGeneric(frame) -- Return the result required by the specified template. -- Can use sortable=x where x = on/table/off/debug in any supported template. -- Some templates default to sortable=on but can be overridden. local name = frame.args.template if not name then return message('mt-template-x') end local args = frame:getParent().args local specs = { age_days = { -- {{age in days}} show = 'd', disp = 'disp_raw', }, age_days_nts = { -- {{age in days nts}} show = 'd', disp = 'disp_raw', format = 'format_commas', sortable = 'on', }, duration_days = { -- {{duration in days}} show = 'd', disp = 'disp_raw', duration = true, }, duration_days_nts = { -- {{duration in days nts}} show = 'd', disp = 'disp_raw', format = 'format_commas', sortable = 'on', duration = true, }, age_full_years = { -- {{age}} show = 'y', abbr = 'abbr_raw', flag = 'usesCurrent', omitZero = true, range = 'no', }, age_full_years_nts = { -- {{age nts}} show = 'y', abbr = 'abbr_raw', format = 'format_commas', sortable = 'on', }, age_in_years = { -- {{age in years}} show = 'y', abbr = 'abbr_raw', negative = 'error', range = 'dash', }, age_in_years_nts = { -- {{age in years nts}} show = 'y', abbr = 'abbr_raw', negative = 'error', range = 'dash', format = 'format_commas', sortable = 'on', }, age_infant = { -- {{age for infant}} -- Do not set show because special processing is done later. abbr = yes(args.abbr) and 'abbr_infant' or 'abbr_off', disp = 'disp_age', sep = 'sep_space', sortable = 'on', }, age_m = { -- {{age in months}} show = 'm', disp = 'disp_raw', }, age_w = { -- {{age in weeks}} show = 'w', disp = 'disp_raw', }, age_wd = { -- {{age in weeks and days}} show = 'wd', }, age_yd = { -- {{age in years and days}} show = 'yd', format = 'format_commas', sep = args.sep ~= 'and' and 'sep_comma' or nil, }, age_yd_nts = { -- {{age in years and days nts}} show = 'yd', format = 'format_commas', sep = args.sep ~= 'and' and 'sep_comma' or nil, sortable = 'on', }, age_ym = { -- {{age in years and months}} show = 'ym', sep = 'sep_comma', }, age_ymd = { -- {{age in years, months and days}} show = 'ymd', range = true, }, age_ymwd = { -- {{age in years, months, weeks and days}} show = 'ymwd', wantMixture = true, }, } local spec = specs[name] if not spec then return message('mt-template-bad-name') end if name == 'age_days' then local su = stripToNil(args['show unit']) if su then if su == 'abbr' or su == 'full' then spec.disp = nil spec.abbr = su == 'abbr' and 'abbr_on' or nil end end end local partial, autofill local range = stripToNil(args.range) or spec.range if range then -- Suppose partial dates are used and age could be 11 or 12 years. -- "|range=" (empty value) has no effect (spec is used). -- "|range=yes" or spec.range == true sets range = true (gives "11 or 12") -- "|range=dash" or spec.range == 'dash' sets range = 'dash' (gives "11–12"). -- "|range=no" or spec.range == 'no' sets range = nil and fills each date in the diff (gives "12"). -- ("on" is equivalent to "yes", and "off" is equivalent to "no"). -- "|range=OTHER" sets range = nil and rejects partial dates. range = ({ dash = 'dash', off = 'no', no = 'no', [true] = true })[range] or yes(range) if range then partial = true -- accept partial dates with a possible age range for the result if range == 'no' then autofill = true -- missing month/day in first or second date are filled from other date or 1 range = nil end end end local getopt = { fix = yes(args.fix), flag = stripToNil(args.flag) or spec.flag, omitZero = spec.omitZero, partial = partial, wantMixture = spec.wantMixture, } local date1, date2 = getDates(frame, getopt) if type(date1) == 'string' then return date1 end local format = stripToNil(args.format) local spell = spellOptions[format] if format then format = 'format_' .. format elseif name == 'age_days' and getopt.textdates then format = 'format_commas' end local parms = { diff = date2:subtract(date1, { fill = autofill }), wantDuration = spec.duration or yes(args.duration), range = range, wantSc = yes(args.sc), show = args.show == 'hide' and 'hide' or spec.show, abbr = spec.abbr, disp = spec.disp, extra = makeExtra(args, getopt.usesCurrent and format ~= 'format_raw'), format = format or spec.format, round = yes(args.round), sep = spec.sep, sortable = translateParameters.sortable[args.sortable or spec.sortable], spell = spell, } if (spec.negative or frame.args.negative) == 'error' and parms.diff.isnegative then return message('mt-date-wrong-order') end return from_en(dateDifference(parms)) end local function bda(frame) -- Implement [[Template:Birth date and age]]. local args = frame:getParent().args local options = { missing1 = 'mt-need-valid-bd', noMissing = true, single = true, } local date = getDates(frame, options) if type(date) == 'string' then return date -- error text end local Date = getExports(frame) local diff = Date('currentdate') - date if diff.isnegative or diff.years > 150 then return message('mt-invalid-bd-age') end local disp, show = 'disp_raw', 'y' if diff.years < 2 then disp = 'disp_age' if diff.years == 0 and diff.months == 0 then show = 'd' else show = 'm' end end local df = stripToNil(args.df) -- day first (dmy); default is month first (mdy) local result = '(<span class="bday">%-Y-%m-%d</span>) </span>' .. (df and '%-d %B %-Y' or '%B %-d, %-Y') result = from_en('<span style="display:none"> ' .. date:text(result) .. '<span class="noprint ForceAgeToShow"> ' .. mtext['txt-age'] .. dateDifference({ diff = diff, show = show, abbr = 'abbr_off', disp = disp, sep = 'sep_space', }) .. ')</span>') local warnings = tonumber(frame.args.warnings) if warnings and warnings > 0 then local good = { df = true, mf = true, day = true, day1 = true, month = true, month1 = true, year = true, year1 = true, } local invalid local imax = options.textdates and 1 or 3 for k, _ in pairs(args) do if type(k) == 'number' then if k > imax then invalid = tostring(k) break end else if not good[k] then invalid = k break end end end if invalid then result = result .. message({ 'mt-bad-param1', invalid }, 'warning') end end return result end local function dda(frame) -- Implement [[Template:Death date and age]]. local args = frame:getParent().args local options = { missing1 = 'mt-need-valid-dd', missing2 = 'mt-need-valid-bd2', noMissing = true, partial = true, } local date1, date2 = getDates(frame, options) if type(date1) == 'string' then return date1 end local diff = date1 - date2 if diff.isnegative then return message('mt-dd-wrong-order') end local Date = getExports(frame) local today = Date('currentdate') + 1 -- one day in future allows for timezones if date1 > today then return message('mt-dd-future') end local years if diff.partial then years = diff.partial.years years = type(years) == 'table' and years[2] or years else years = diff.years end if years > 150 then return message('mt-invalid-dates-age') end local df = stripToNil(args.df) -- day first (dmy); default is month first (mdy) local result if date1.day then -- y, m, d known result = (df and '%-d %B %-Y' or '%B %-d, %-Y') .. '<span style="display:none">(%-Y-%m-%d)</span>' elseif date1.month then -- y, m known; d unknown result = '%B %-Y' .. '<span style="display:none">(%-Y-%m-00)</span>' else -- y known; m, d unknown result = '%-Y' .. '<span style="display:none">(%-Y-00-00)</span>' end result = from_en(date1:text(result) .. mtext['txt-aged'] .. dateDifference({ diff = diff, show = 'y', abbr = 'abbr_off', disp = 'disp_raw', range = 'dash', sep = 'sep_space', }) .. ')') local warnings = tonumber(frame.args.warnings) if warnings and warnings > 0 then local good = { df = true, mf = true, } local invalid local imax = options.textdates and 2 or 6 for k, _ in pairs(args) do if type(k) == 'number' then if k > imax then invalid = tostring(k) break end else if not good[k] then invalid = k break end end end if invalid then result = result .. message({ 'mt-bad-param1', invalid }, 'warning') end end return result end local function dateToGsd(frame) -- Implement [[Template:Gregorian serial date]]. -- Return Gregorian serial date of the given date, or the current date. -- The returned value is negative for dates before 1 January 1 AD -- despite the fact that GSD is not defined for such dates. local date = getDates(frame, { wantMixture=true, single=true }) if type(date) == 'string' then return date end return tostring(date.gsd) end local function jdToDate(frame) -- Return formatted date from a Julian date. -- The result includes a time if the input includes a fraction. -- The word 'Julian' is accepted for the Julian calendar. local Date = getExports(frame) local args = frame:getParent().args local date = Date('juliandate', args[1], args[2]) if date then return from_en(date:text()) end return message('mt-need-jdn') end local function dateToJd(frame) -- Return Julian date (a number) from a date which may include a time, -- or the current date ('currentdate') or current date and time ('currentdatetime'). -- The word 'Julian' is accepted for the Julian calendar. local Date = getExports(frame) local args = frame:getParent().args local date = Date(args[1], args[2], args[3], args[4], args[5], args[6], args[7]) if date then return tostring(date.jd) end return message('mt-need-valid-ymd-current') end local function timeInterval(frame) -- Implement [[Template:Time interval]]. -- There are two positional arguments: date1, date2. -- The default for each is the current date and time. -- Result is date2 - date1 formatted. local Date = getExports(frame) local args = frame:getParent().args local parms = { extra = makeExtra(args), wantDuration = yes(args.duration), range = yes(args.range) or (args.range == 'dash' and 'dash' or nil), wantSc = yes(args.sc), } local fix = yes(args.fix) and 'fix' or '' local date1 = Date(fix, 'partial', stripToNil(args[1]) or 'currentdatetime') if not date1 then return message('mt-invalid-start') end local date2 = Date(fix, 'partial', stripToNil(args[2]) or 'currentdatetime') if not date2 then return message('mt-invalid-end') end parms.diff = date2 - date1 for argname, translate in pairs(translateParameters) do local parm = stripToNil(args[argname]) if parm then parm = translate[parm] if parm == nil then -- test for nil because false is a valid setting return message({ 'mt-bad-param2', argname, args[argname] }) end parms[argname] = parm end end if parms.round then local round = parms.round local show = parms.show if round ~= 'on' then if show then if show.id ~= round then return message({ 'mt-conflicting-show', args.show, args.round }) end else parms.show = translateParameters.show[round] end end parms.round = true end return from_en(dateDifference(parms)) end return { age_generic = ageGeneric, -- can emulate several age templates birth_date_and_age = bda, -- Template:Birth_date_and_age death_date_and_age = dda, -- Template:Death_date_and_age gsd = dateToGsd, -- Template:Gregorian_serial_date extract = dateExtract, -- Template:Extract jd_to_date = jdToDate, -- Template:? JULIANDAY = dateToJd, -- Template:JULIANDAY time_interval = timeInterval, -- Template:Time_interval } k9lft6dingwzz931ecelh93w2wuzd4x Modulo:About 828 21554 367447 2020-06-05T20:18:57Z Anfrx 16583 Pagina nova: local mArguments --initialize lazily local mHatnote = require('Module:Hatnote') local mHatList = require('Module:Hatnote list') local libraryUtil = require('libraryUtil') local check... Scribunto text/plain local mArguments --initialize lazily local mHatnote = require('Module:Hatnote') local mHatList = require('Module:Hatnote list') local libraryUtil = require('libraryUtil') local checkType = libraryUtil.checkType local p = {} function p.about (frame) -- A passthrough that gets args from the frame and all mArguments = require('Module:Arguments') args = mArguments.getArgs(frame) return p._about(args) end function p._about (args, options) -- Produces "about" hatnote. -- Type checks and defaults checkType('_about', 1, args, 'table', true) args = args or {} checkType('_about', 2, options, 'table', true) options = options or {} local defaultOptions = { aboutForm = 'This %s is about %s. ', PageType = require('Module:Pagetype').main(), namespace = mw.title.getCurrentTitle().namespace, otherText = nil, --included for complete list sectionString = 'section' } for k, v in pairs(defaultOptions) do if options[k] == nil then options[k] = v end end -- Set initial "about" string local pageType = (args.section and options.sectionString) or options.PageType local about = '' if args[1] then about = string.format(options.aboutForm, pageType, args[1]) end --Allow passing through certain options local fsOptions = { otherText = options.otherText, extratext = args.text } local hnOptions = { selfref = args.selfref } -- Set for-see list local forSee = mHatList._forSee(args, 2, fsOptions) -- Concatenate and return return mHatnote._hatnote(about .. forSee, hnOptions) end return p sues5orgepkp4a2wup57qbry8xl812l Template:Yesno-yes 10 21555 373415 367448 2021-06-02T04:21:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{SAFESUBST:<noinclude />yesno|{{{1}}}|yes={{{yes|yes}}}|no={{{no|no}}}|blank={{{blank|yes}}}|¬={{{¬|yes}}}|def={{{def|yes}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation|Template:Yesno/doc}} <!--Categories go in the doc page referenced above; interwikis go in Wikidata.--> </noinclude> jqt36q2igbfcvvif9cnsvhjgya0x0jb Template:Who 10 21556 367452 367450 2020-06-05T20:22:29Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Chì]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Chì]] qqgecpr5j6kkvhwkhw11psnmrilyzcq Template:Chì 10 21557 372957 367451 2021-06-02T04:10:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ {{{|safesubst:}}}#invoke:Unsubst||date=__DATE__ |$B= <!--{{Who}} begin-->{{Fix | subst = <includeonly>{{subst:</includeonly><includeonly>substcheck}}</includeonly> | link = Wikipedia:Manual of Style/Words to watch#Unsupported attributions | text = chì ? | title = U materiale vicinu à questu tag utilize possibbilmente una parullazione troppu vaga o parolle inùbule. | date = {{{date|}}} | cat = [[Category:All articles with specifically marked weasel-worded phrases]] | cat-date = Category:Articles with specifically marked weasel-worded phrases}}<!-- {{Who}} end--> }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- PLEASE ADD THIS TEMPLATE'S CATEGORIES AND INTERWIKIS TO THE /doc SUBPAGE, THANKS --> </noinclude> jjsv282k04z2gk8047eg8y9ih8zs536 Template:Delink 10 21558 373011 367453 2021-06-02T04:11:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{<includeonly>safesubst:</includeonly>#invoke:delink|delink}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> ijse9rn8uw3cw4uy5kuzwidwo7l22ba Template:Webarchive 10 21559 373398 367454 2021-06-02T04:21:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:webarchive|webarchive}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS TO THE /doc SUBPAGE, THANKS --> </noinclude> bizqrnh9e39sunejyjd1cnru0pmyjca Template:Use dmy dates 10 21560 373382 367455 2021-06-02T04:20:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ {{{|safesubst:}}}#invoke:Unsubst||date=__DATE__ |$B= {{DMCA|Use dmy dates|from|{{{date|}}}}}{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|[[Category:Pages using Use dmy dates template with unknown parameters|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Page using [[Template:Use dmy dates]] with unknown parameter "_VALUE_"|ignoreblank=y| cs1-dates | date }}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> 5sofcvvpaohcwe6pxt7b6yomwvsjmy5 Template:DMY 10 21561 367458 2020-06-05T20:27:41Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Use dmy dates]] wikitext text/x-wiki #redirect [[Template:Use dmy dates]] rkdpeicnxxmdn5js17gqw597lvqjcj7 Template:Dmy 10 21562 367459 2020-06-05T20:28:13Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Use dmy dates]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Use dmy dates]] ebqo99aaf4et9qycg8cvnr5nl0g7ppd Template:Use Oxford spelling 10 21563 373381 367460 2021-06-02T04:20:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ {{{|safesubst:}}}#invoke:Unsubst||date=__DATE__ |$B= {{DMCA|Use Oxford spelling|from|{{{date|}}}}} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> nkwzwcppn6dvqf0ugq717xn9ti8qnb0 Template:DMCA 10 21564 373004 367461 2021-06-02T04:11:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Dated maintenance category |onlyarticles=yes |1={{{1|}}} |2={{{2|}}} |3={{{3|}}} |4={{{4|}}} |5={{{5|}}} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation|Template:Dated maintenance category/doc}} </noinclude> ixooy4fgin2wdk350pyqqr4h4ymuevm Template:Dated maintenance category 10 21565 373007 367463 2021-06-02T04:11:47Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <nowiki/><!--This nowiki helps to prevent whitespace at the top of articles-->{{#ifeq:{{FULLROOTPAGENAME}}|Wikipedia:Template messages|<!--Do not categorize-->|<!-- -->{{#ifexpr:{{#if:{{NAMESPACE}}|0|1}}+{{#ifeq:{{{onlyarticles|no}}}|yes|0|1}} |{{#if:{{{3|}}} |[[Category:{{{1}}} {{{2}}} {{{3}}}]]<!-- -->{{#ifexist:Categuria:{{{1}}} {{{2}}} {{{3}}} |<!-- -->|[[Category:Articles with invalid date parameter in template]]<!-- -->}} |[[Categuria:{{#if:{{{5|}}} |{{{5}}}<!-- -->|{{{1}}}<!-- -->}}]]<!-- -->}}{{#if:{{{4|}}} |[[Categuria:{{{4}}}]]}}<!-- -->}}<!-- -->}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> rkst35lod96uszs7fb9yes7l62ttnz6 Template:When 10 21566 367464 2020-06-05T20:30:48Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Quandu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Quandu]] nklmztd5msbed5wbsty5ect5xsmo5gu Template:Quandu 10 21567 367466 367465 2020-06-05T20:31:22Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki {{ {{{|safesubst:}}}#invoke:Unsubst||date=__DATE__ |$B= <!--{{When}} begin-->{{Fix | link = Wikipedia:Manual of Style/Dates and numbers#Chronological items | text = quandu ? | title = {{{reason|The time period mentioned near this tag is ambiguous.}}} | date = {{{data|}}} | cat = [[Category:All articles with vague or ambiguous time]] | cat-date = Category:Vague or ambiguous time }}<!--{{When}} end--> }}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude> qnyc9oz1u5iwx9uufll2ld24kxc6fp7 Template:Trim 10 21568 373375 367467 2021-06-02T04:20:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{ {{{|safesubst:}}}#if:1|{{{x|{{{1|}}}}}}}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> rf5jork7k9rv1fq9scpekgh6hy3ea18 Template:Top icon 10 21569 373371 367468 2021-06-02T04:20:46Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly><nowiki /><!-- This nowiki tag helps prevent whitespace at the top of articles. -->{{#tag:indicator|[[File:{{{image|{{{imagename|{{{1|}}}}}}}}}|{{#if:{{{width|}}}|{{{width}}}|20}}x{{#if:{{{height|}}}|{{{height}}}|20}}px |{{#ifeq:{{{link|+}}}|{{{link|-}}}|link={{{link}}}|{{#ifeq:{{{wikilink|+}}}|{{{wikilink|-}}}|link={{{wikilink}}}|{{#ifeq:{{{2|+}}}|{{{2|-}}}|link={{{2}}}|}}}}}} |{{#if:{{{alt|}}}|alt={{{alt}}}}} |{{{text|{{{description|{{{3|}}}}}}}}}]] |name = {{#if:{{{sortkey|}}}|{{{sortkey}}}-}}{{#if:{{{name|}}}|{{{name}}}|{{#if:{{{id|}}}|{{{id}}}|{{{image|{{{imagename|{{{1|}}}}}}}}}}}}}}}{{Category handler |user = {{{usercat|}}} |main = {{{maincat|}}} |subpage = {{{subpage|no}}} |nocat = {{{nocat|}}} }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> cy1op5t6l5v7g7lqkvedy1778qxc3rt Template:Use British English Oxford spelling 10 21570 367469 2020-06-05T20:32:15Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Use Oxford spelling]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Use Oxford spelling]] {{Redirect category shell| {{R from move}} }} joo691ch87lcpkczinn3q2ypg867mba Template:Square bracket open 10 21571 373310 367470 2021-06-02T04:19:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [{{safesubst:<noinclude />#ifeq:{{{1|}}}|2|[}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 20686e123gh9yfa0atj9xyx2lw81owx Template:Square bracket close 10 21572 373309 367471 2021-06-02T04:19:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki ]{{safesubst:<noinclude />#ifeq:{{{1|}}}|2|]}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 3rb1krnjzvbkzy71g3hk1n5yd4s7no4 Template:Sister project links 10 21573 373301 367472 2021-06-02T04:18:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly><div role="navigation" aria-labelledby="sister-projects" class="metadata plainlinks sistersitebox plainlist mbox-small{{#ifeq:{{lc:{{{position|}}}}}|left|-left}} {{#if:{{{collapsible|}}}|mw-collapsible {{#ifeq:{{{collapsible|}}}|collapsed |mw-collapsed}}}}" style="border:1px solid #aaa; padding:0; background:#f9f9f9; {{{style|}}}"><!-- --><div style="{{#if:{{{collapsible|}}}|clear: both;}} padding: 0.75em 0; text-align: center;"><!-- --><b style="display:block;">{{{display|{{{1|{{PAGENAME}}}}}}}}</b><!-- -->at Wikipedia's [[Wikipedia:Wikimedia sister projects|<span id="sister-projects">sister projects</span>]]<!-- --></div><!-- --><ul {{#if:{{{collapsible|}}}|class="mw-collapsible-content"}} style="border-top:1px solid #aaa; padding: 0.75em 0; width:217px; margin:0 auto;"><!-- -->{{#ifeq:{{{wikt|}}}|no|| <li style="min-height: 31px;"><!-- --><span style="display: inline-block; width: 31px; line-height: 31px; vertical-align: middle; text-align: center;">[[File:Wiktionary-logo-v2.svg|27x27px|middle|link=|alt=]]</span><!-- --><span style="display: inline-block; margin-left: 4px; width: 182px; vertical-align: middle;">[[wikt:{{{wikt|Special:Search/{{{1|{{PAGENAME}}}}}}}}|Definitions]] from Wiktionary</span> </li> }}<!-- -->{{#ifeq:{{{c|{{{commons|}}}}}}|no|| <li style="min-height: 31px;"><!-- -->{{#ifeq:{{{commonscat|no}}}|yes| <span style="display: inline-block; width: 31px; line-height: 31px; vertical-align: middle; text-align: center;">[[File:Commons-logo.svg|27x27px|middle|link=|alt=]]</span><!-- --><span style="display: inline-block; margin-left: 4px; width: 182px; vertical-align: middle;">[[c:Special:Search/Category:{{{c|{{{commons|{{{1|{{PAGENAME}}}}}}}}}}}|Media]] from Wikimedia Commons</span> | <span style="display: inline-block; width: 31px; line-height: 31px; vertical-align: middle; text-align: center;">[[File:Commons-logo.svg|27x27px|middle|link=|alt=]]</span><!-- --><span style="display: inline-block; margin-left: 4px; width: 182px; vertical-align: middle;">[[c:{{{c|{{{commons|Special:Search/{{{1|{{PAGENAME}}}}}}}}}}}|Media]] from Wikimedia Commons</span> }} </li> }}<!-- -->{{#ifeq:{{{n|}}}|no|| <li style="min-height: 31px;"><!-- --><span style="display: inline-block; width: 31px; line-height: 31px; vertical-align: middle; text-align: center;">[[File:Wikinews-logo.svg|27x27px|middle|link=|alt=]]</span><!-- --><span style="display: inline-block; margin-left: 4px; width: 182px; vertical-align: middle;">[[n:{{{n|Special:Search/{{{1|{{PAGENAME}}}}}}}}|News]] from Wikinews</span> </li> }}<!-- -->{{#ifeq:{{{q|}}}|no|| <li style="min-height: 31px;"><!-- --><span style="display: inline-block; width: 31px; line-height: 31px; vertical-align: middle; text-align: center;">[[File:Wikiquote-logo.svg|27x27px|middle|link=|alt=]]</span><!-- --><span style="display: inline-block; margin-left: 4px; width: 182px; vertical-align: middle;">[[q:{{{q|Special:Search/{{{1|{{PAGENAME}}}}}}}}|Quotations]] from Wikiquote</span> </li> }}<!-- -->{{#ifeq:{{{s|}}}|no|| <li style="min-height: 31px;"><!-- -->{{#ifeq:{{{author|no}}}|yes| <span style="display: inline-block; width: 31px; line-height: 31px; vertical-align: middle; text-align: center;">[[File:Wikisource-logo.svg|27x27px|middle|link=|alt=]]</span><!-- --><span style="display: inline-block; margin-left: 4px; width: 182px; vertical-align: middle;">[[s:Special:Search/Author:{{{s|{{{1|{{PAGENAME}}}}}}}}|Texts]] from Wikisource</span> | <span style="display: inline-block; width: 31px; line-height: 31px; vertical-align: middle; text-align: center;">[[File:Wikisource-logo.svg|27x27px|middle|link=|alt=]]</span><!-- --><span style="display: inline-block; margin-left: 4px; width: 182px; vertical-align: middle;">[[s:{{{s|Special:Search/{{{1|{{PAGENAME}}}}}}}}|Texts]] from Wikisource</span> }} </li> }}<!-- -->{{#ifeq:{{{b|}}}|no|| <li style="min-height: 31px;"><!-- --><span style="display: inline-block; width: 31px; line-height: 31px; vertical-align: middle; text-align: center;">[[File:Wikibooks-logo.svg|27x27px|middle|link=|alt=]]</span><!-- --><span style="display: inline-block; margin-left: 4px; width: 182px; vertical-align: middle;">[[b:{{{b|Special:Search/{{{1|{{PAGENAME}}}}}}}}|Textbooks]] from Wikibooks</span> </li> }}<!-- -->{{#ifeq: <!-- Show Wikivoyage if the "voy" parameter is anything other than blank, empty or "no" --> {{#switch: {{{voy|<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] yes</noinclude>}}} | | no = false | #default = true }} | true | <li style="min-height: 31px;"><!-- --><span style="display: inline-block; width: 31px; line-height: 31px; vertical-align: middle; text-align: center;">[[File:Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg|27x27px|middle|link=|alt=]]</span><!-- --><span style="display: inline-block; margin-left: 4px; width: 182px; vertical-align: middle;">[[voy:{{#if:{{{voy|}}}|{{{voy}}}|Special:Search/{{{1|{{PAGENAME}}}}}}}|Travel {{#if: {{{voy|}}}| guide| information}}]] from Wikivoyage</span> </li> }}<!-- -->{{#ifeq:{{{v|}}}|no|| <li style="min-height: 31px;"><!-- --><span style="display: inline-block; width: 31px; line-height: 31px; vertical-align: middle; text-align: center;">[[File:Wikiversity-logo-Snorky.svg|27x27px|middle|link=|alt=]]</span><!-- --><span style="display: inline-block; margin-left: 4px; width: 182px; vertical-align: middle;">[[v:{{{v|Special:Search/{{{1|{{PAGENAME}}}}}}}}|Resources]] from Wikiversity</span> </li> }}<!-- -->{{#ifeq:{{{d|no}}}|no|| <li style="min-height: 31px;"><!-- --><span style="display: inline-block; width: 31px; line-height: 31px; vertical-align: middle; text-align: center;">[[File:Wikidata-logo.svg|27x27px|middle|link=|alt=]]</span><!-- --><span style="display: inline-block; margin-left: 4px; width: 182px; vertical-align: middle;">[[d:{{{d<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] |{{{1|Special:ItemByTitle/enwiki/{{PAGENAME}}}}}</noinclude>}}}|Data]] from Wikidata</span> </li> }}<!-- -->{{#ifeq:{{{species|no}}}|no|| <li style="min-height: 31px;"><!-- --><span style="display: inline-block; width: 31px; line-height: 31px; vertical-align: middle; text-align: center;">[[File:Wikispecies-logo.svg|27x27px|middle|link=|alt=]]</span><!-- --><span style="display: inline-block; margin-left: 4px; width: 182px; vertical-align: middle;">[[species:{{{species<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] |Special:Search/{{{1|{{PAGENAME}}}}}</noinclude>}}}|Taxonomy]] from Wikispecies</span> </li> }}<!-- -->{{#ifeq:{{{species_author|no}}}|no|| <li style="min-height: 31px;"><!-- --><span style="display: inline-block; width: 31px; line-height: 31px; vertical-align: middle; text-align: center;">[[File:Wikispecies-logo.svg|27x27px|middle|link=|alt=]]</span><!-- --><span style="display: inline-block; margin-left: 4px; width: 182px; vertical-align: middle;">[[species:{{{species_author<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] |Special:Search/{{{1|{{PAGENAME}}}}}</noinclude>}}}|Species author {{{species_author<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] |</noinclude>}}}]] on Wikispecies</span> </li> }}<!-- -->{{#ifeq:{{lc:{{{m|no}}}}}|no|| <li style="min-height: 31px;"><!-- -->{{#ifeq:{{lc:{{{m}}}}}|yes| <span style="display: inline-block; width: 31px; line-height: 31px; vertical-align: middle; text-align: center;">[[File:Wikimedia Community Logo.svg|27x27px|middle|link=|alt=]]</span><!-- --><span style="display: inline-block; margin-left: 4px; width: 182px; vertical-align: middle;">[[m:Special:Search/{{{1|{{PAGENAME}}}}}|Discussion]] from Meta-Wiki</span> | <span style="display: inline-block; width: 31px; line-height: 31px; vertical-align: middle; text-align: center;">[[File:Wikimedia Community Logo.svg|27x27px|middle|link=|alt=]]</span><!-- --><span style="display: inline-block; margin-left: 4px; width: 182px; vertical-align: middle;">[[m:{{{m}}}|Discussion]] from Meta-Wiki</span> }} </li> }}<!-- -->{{#ifeq:{{{mw|no}}}|no|| <li style="min-height: 31px;"><!-- --><span style="display: inline-block; width: 31px; line-height: 31px; vertical-align: middle; text-align: center;">[[File:MediaWiki-logo.svg|27x27px|middle|link=|alt=]]</span><!-- --><span style="display: inline-block; margin-left: 4px; width: 182px; vertical-align: middle;">[[mw:{{{mw<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] |{{{1|Special:Search/{{PAGENAME}}}}}</noinclude>}}}|Documentation]] from MediaWiki</span> </li> }}<!-- --></ul> </div></includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> stbmggehhj1saro97iomuk4dg66q5oa Template:Cite encyclopedia 10 21574 367473 2020-06-05T20:36:26Z Anfrx 16583 Pagina nova: <includeonly>{{#invoke:citation/CS1|citation |CitationClass=encyclopaedia }}</includeonly><noinclude> {{documentation}} [[Category:Lua-based templates]] </noinclude> wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:citation/CS1|citation |CitationClass=encyclopaedia }}</includeonly><noinclude> {{documentation}} [[Category:Lua-based templates]] </noinclude> jdzpxvlfcwjuua45ovk7i5lcp6qre48 Template:Citation needed 10 21575 367475 367474 2020-06-05T20:37:18Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki {{ {{{|safesubst:}}}#invoke:Unsubst||date=__DATE__ |$B= {{Fix |name={{{name|Citazione necessaria}}} |link=Wikipedia:Citation needed |text=Citazione necessaria |class=Template-Fact |title={{{reason|This claim needs references to reliable sources.}}} |date={{{date|}}} |cat=[[Category:All articles with unsourced statements]] |cat-date=Category:Articles with unsourced statements }}{{#if:{{{1|}}}|[[Category:Pages containing citation needed template with deprecated parameters]]}} }}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude> ogp714vcr0chjnpbf7qqfuvyn9toplx Template:Circa 10 21576 372959 367476 2021-06-02T04:10:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#if:{{{sortable|}}} |<span style="display:none; speak:none;">{{padleft:{{{1|}}}|4|0}}&nbsp;</span> }}{{#if:{{{i|}}} |<nowiki/>'' }}{{#switch:{{{lk|}}} |no|off = <span title="circa">c.</span> |yes|on = [[Circa|c.]] |abbr |#default = {{Abbr|c.|circa}} }}{{#if:{{{i|}}} |''<nowiki/> }}{{#if:{{{1|}}} |<span style="white-space:nowrap;">&thinsp;{{{1}}}</span> }}{{#if:{{{2|}}} |&nbsp;– c.<span style="white-space:nowrap;">&thinsp;{{{2}}}</span> }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- -------------------------------------------- HISTORY: 25Nov2007 Created to format/link "c." years. 10Sep2009 Add new parameter "sortable=yes". 07Apr2016 Pad sortkey+"0" for years <1000. 07Apr2016 Set sortable=y span "speak:none". --> {{Documentation}} </noinclude> 14fs91pudo9gqu95mvfjc3arn548yao Template:Abbr 10 21577 372913 367477 2021-06-02T04:09:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <abbr {{#if:{{{class|}}}|class="{{{class}}}"}} {{#if:{{{id|}}}|id="{{{id}}}"}} {{#if:{{{style|}}}|style="{{{style}}}"}} title="{{#tag:nowiki|{{#invoke:String|replace|{{{2|}}}|"|&quot;}}}}">{{#switch: {{{3|}}} | i | IPA = {{IPA|{{{1|}}}}} | {{{1|}}} }}</abbr><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> 26w6u4ipf5im8i58fjh28q1j19iayhp Template:Catalog lookup link 10 21578 372951 367478 2021-06-02T04:10:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css" />{{#invoke:Catalog lookup link|main}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 7fmkg0j7vbe4rjnwvcm31mvxbnd6qiz Template:CSS image crop 10 21579 372947 367479 2021-06-02T04:10:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#if:{{{Image|}}}|<div class="{{#if:{{{Description|}}}|thumb <!-- -->{{#switch:{{{Location|}}} | none | tnone = tnone | left | tleft = tleft | right | tright = tright | center = center | #default = tright }}|<!-- if no description: -->{{#switch:{{{Location|}}} | none = floatnone | left = floatleft | right = floatright | center = center }}}}"> {{#if:{{{Description|}}}|<div class="thumbinner" style="width: {{#expr:{{{cWidth}}}+2}}px;">}} <div {{#if:{{{Description|}}}|class="thumbimage"}} style="width: {{{cWidth}}}px; height: {{{cHeight}}}px; overflow: hidden;"> <div style="position: relative; top: -{{{oTop|0}}}px; left: -{{{oLeft|0}}}px; width: {{{bSize}}}px"><!-- --><div class="noresize">[[File:{{{Image}}}|{{{bSize}}}px|alt={{{Alt|{{{Description|{{{Image}}}}}}}}}{{#if:{{{Link|}}}|{{!}}link={{{Link}}}}}{{#if:{{{Page|}}}|{{!}}page={{{Page}}}}}]]</div><!-- --></div> {{#if:{{{Description|}}}|</div> <div class="thumbcaption"> <div class="magnify">[[:{{#if:{{{magnify-link|}}}|{{{magnify-link}}}|File:{{{Image}}}}}| ]]</div>{{{Description}}} </div>}} </div> </div>{{#ifeq:1|{{ifnumber|{{{cWidth|}}}{{{cHeight|}}}{{{oTop|}}}{{{oLeft|}}}{{{bSize|}}}}}||[[Category:CSS image crop using invalid parameters]]}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> sm75q8afzpbvriupdm8ae838cpqmfr5 Template:Br separated entries 10 21580 372938 367480 2021-06-02T04:10:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{<includeonly>safesubst:</includeonly>#invoke:Separated entries|br}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 00322vacpzi0f862x5uzl62xph8j91j Template:Birth date 10 21581 367481 2020-06-05T20:40:11Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Data di nascita]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Data di nascita]] jkbg85avy2bfumev6uq2gavq6aj6a0c Template:Data di nascita 10 21582 373006 367482 2021-06-02T04:11:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span style="display:none">(<span class="bday">{{{1|{{{year}}}}}}-{{padleft:{{MONTHNUMBER|{{{2|{{{month}}}}}}}}|2|0}}-{{padleft:{{{3|{{{day}}}}}}|2|0}}</span>)</span>{{#if:{{{df|}}} |{{#expr:{{{3|{{{day}}}}}}}} {{MONTHNAME|{{{2|{{{month}}}}}}}} |{{MONTHNAME|{{{2|{{{month<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] |1</noinclude>}}}}}}}} {{#expr:{{{3|{{{day<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] |1</noinclude>}}}}}}}}, }} {{#expr:{{{1|{{{year<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] |1900</noinclude>}}}}}}}}<includeonly><!-- -- Error checks -- -->{{#ifexpr: ( {{{1|{{{year}}}}}} > {{CURRENTYEAR}} ) | &#32;{{error|invalid year}}{{main other|[[Category:Pages using age template with invalid date]]}} }}{{#if:{{{2|}}}|{{#ifexpr: ( {{{2|{{{month}}}}}} > 12 ) OR ( {{{2|{{{month}}}}}} < 1 ) | &#32;{{error|invalid month}}{{main other|[[Category:Pages using age template with invalid date]]}}|}} }}{{#if:{{{3|}}}|{{#ifexpr: ( {{{3|{{{day}}}}}} > 31 ) OR ( {{{3|{{{day}}}}}} < 1 ) | &#32;{{error|invalid day}}{{main other|[[Category:Pages using age template with invalid date]]}}|}} }}{{#ifeq: {{NAMESPACENUMBER}} | 0 | {{#if: {{#invoke:wd|label|raw}} | {{#if: {{#invoke:String|match|{{#invoke:wd|properties|raw|P31}},|Q5,|1|1|true|}} | {{#if: {{#invoke:wd|properties|raw|P569}} | | [[Category:Date of birth not in Wikidata]] }} }} | [[Category:Articles without Wikidata item]] }} }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> ejxfyqqe3qt1zfnybk5nof0porhfie8 Template:MONTHNAME 10 21583 373130 367802 2021-06-02T04:15:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#if:{{{1|}}}|{{#switch:{{MONTHNUMBER|{{{1}}}}}|1=ghjinnaghju|2=febbraiu|3=marzu|4=aprile|5=maghju|6=ghjugnu|7=lugliu|8=aostu|9=sittembre|10=ottobre|11=nuvembre|12=dicembre|Paràmetru necessariu incorrecte 1=''mese''!}}|Manca u paràmetru necessariu 1=''mese''!}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> mju3eemuwfu8kd5mrt323v9xovnd6g3 Template:Authority control 10 21584 367484 2020-06-05T20:43:54Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Control di l'autorità]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Control di l'autorità]] tuh1cc36ig4yt5nset1pvya6y3rlnia Template:Control di l'autorità 10 21585 372989 367485 2021-06-02T04:11:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#invoke:Authority control|authorityControl}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude><includeonly><!-- tracking categories to compare with Wikidata -->{{#switch:{{NAMESPACE}}||{{ns:14}}=<!-- Only articles and categories. -->{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown=[[Category:Pages using authority control with parameters]]|preview=Page using [[Template:Authority control]] with "_VALUE_", please move this to Wikidata if possible}}<!-- -->{{#ifeq:{{{VIAF|}}}| |<!-- empty or no VIAF in template --> |<!-- VIAF in template -->{{#ifeq:{{#property:P214}}| |<!-- no property P214 at Wikidata --> [[Category:VIAF not on Wikidata]] <!-- These we still need to import --> |<!-- property P214 at Wikidata --> {{#ifeq:{{{VIAF|}}}|{{#property:P214}} |<!-- same ID: We want to end up here --> |[[Category:VIAF different on Wikidata]] <!-- Figure out the best link, FIXME: multiple values on Wikidata --> }} }} }} }}</includeonly> h93paayc6wkpxmo1l6oem33ff8bfmg4 Template:About 10 21586 372914 367486 2021-06-02T04:09:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:about|about}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> n6ngpbcezlemoazxtd3icbqm6ve6twg Template:ASIN 10 21587 372910 367487 2021-06-02T04:09:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{hide in print |[[ASIN (identifier)|ASIN]]&nbsp;[https://www.amazon<!-- -->{{#if:{{{country|}}} |{{#ifeq:{{{country|}}}|uk|.co}}.{{{country}}} |.com }}/dp/{{1x|1={{{1}}} }} {{{1}}}]<!-- -->{{#if:{{{title|<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] x</noinclude>}}} |, ''{{{title}}}'' }}<!-- -->{{#if:{{{date|<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] x</noinclude>}}} |&nbsp;({{{date}}}) }}<!-- -->}}<!-- -->{{only in print |ASIN{{#if:{{{country|}}}|&nbsp;({{lc:amazon{{#ifeq:{{{country|}}}|uk|.co}}.{{{country|}}}}})}}:&nbsp;{{{1}}}<!-- -->{{#if:{{{title|<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] x</noinclude>}}} |, ''{{{title}}}'' }}<!-- -->{{#if:{{{date|<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] x</noinclude>}}} |&nbsp;({{{date}}}) }}<!-- -->}}<!-- --><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 7157ynnlqmx1mn94l1qw1d9sctnguw8 Template:Only in print 10 21588 373193 367488 2021-06-02T04:16:31Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#if:{{hide in print|1}}||{{{1|}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> fqhbgb12n049zl75ag6vp0qjs7wnam8 Template:Hide in print 10 21589 367489 2020-06-05T20:46:46Z Anfrx 16583 Pagina nova: <includeonly>{{{1|}}}</includeonly><noinclude> {{documentation}} [[Category:Exclude in print|!]] </noinclude> wikitext text/x-wiki <includeonly>{{{1|}}}</includeonly><noinclude> {{documentation}} [[Category:Exclude in print|!]] </noinclude> 73og27prhvo5g5zugn2d87cnvzb68h8 Template:20th Century Press Archives 10 21590 372908 367491 2021-06-02T04:09:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#if: {{{FID|}}} | [http://purl.org/pressemappe20/folder/{{{FID}}} {{#if: {{{TEXT|}}} | {{{TEXT}}} | Newspaper clippings about }} {{#if: {{{NAME|}}}| {{{NAME}}}] |{{PAGENAMEBASE}}] }} in u [[20th Century Press Archives]] di u [[German National Library of Economics|ZBW]] | <span class="error">*[[Template:20th Century Press Archives]] – FID mancante o micca valida*</span> }} <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> 6voamsfv57kvmvzcj2a8gposjnxo5k9 Template:Legend 10 21591 373108 367492 2021-06-02T04:14:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly><div class="legend" style="-webkit-column-break-inside: avoid;page-break-inside: avoid;break-inside: avoid-column"><span class="legend-color" style="display:inline-block; width:1.5em; height:1.5em; margin:1px 0; border:{{{border|1px solid {{{outline|black}}}}}}; background-color:{{trim|{{{1|transparent}}}}}; color:{{{textcolor|black}}}; font-size:{{{size|100%}}}; text-align:center;">{{#if:{{{text|}}}|<span class="legend-text">{{{text}}}</span>|&nbsp;}}</span>&nbsp;{{{2|}}}</div></includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> 5nt3h5qy7969j09ff7otrgj4bvovdei Template:Longitem 10 21592 373117 367493 2021-06-02T04:14:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;{{{style|}}}">{{{1}}}</div><includeonly>{{#if:{{{2|}}}|[[Category:Pages using Template:Longitem with unnamed style parameter]]}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> q1bor3vd9ocdzr37aa5it1o1nmtow5v Template:MONTHNUMBER 10 21593 367495 367494 2020-06-05T20:52:26Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:NUMERUMESU]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:NUMERUMESU]] ce7f1icj7adjunwjb63spx5mbqfhx8u Template:NUMERUMESU 10 21594 373154 367496 2021-06-02T04:15:42Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#if:{{{1|}}} |{{#switch:{{lc:{{{1}}}}} |ghjinnaghju|ghji=1 |febbraiu|feb=2 |marzu|mar=3 |apr|aprile=4 |magh|mag=5 |ghjugnu|ghju=6 |lugliu|lug=7 |aostu|aos=8 |sittembre|sit|sit=9 |ottobre|ott=10 |nuvembre|nuv=11 |dicembre|dic=12 |{{#ifexpr:{{{1}}}<0 |{{#ifexpr:(({{{1}}})round 0)!=({{{1}}}) |{{#expr:12-(((0.5-({{{1}}}))round 0)mod 12)}} |{{#expr:12-(((11.5-({{{1}}}))round 0)mod 12)}} }} |{{#expr:(((10.5+{{{1}}})round 0)mod 12)+1}} }} }} |Missing required parameter 1=''mese''! }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> b71sd2xx2zudkufdre6ol07ype5gltf Template:Main 10 21595 373132 367497 2021-06-02T04:15:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#invoke:main|main}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> mwp88oyu1wfjppk31bbjgwcv4zxv3to Template:Marriage 10 21596 367501 367499 2020-06-05T20:55:13Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Matrimoniu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Matrimoniu]] 269wt1ezu2gz3vithc9eqvplfha27so Template:Matrimoniu 10 21597 373140 367500 2021-06-02T04:15:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <div style="display:inline;line-height:normal;{{#if:{{{1|<br>}}}{{{end|{{{reason|}}}}}}|margin:2px 0px;}}">{{#if:{{{1|}}} |{{trim|{{#if:{{{end|{{{reason|}}}}}} | {{#if:{{{2|}}}|{{MultiReplace|{{{1|}}}|<br />||<br >||<br/>||<br>|}}|{{#if:{{{3|}}}|{{{1|}}}|{{MultiReplace|{{{1|}}}|<br />||<br >||<br/>||<br>|}}|{{{1|}}}}}}} |{{{1}}} }}|}}{{#if:{{{end|{{{reason|}}}}}}|{{#if:{{{2|}}}|<br />|{{#if:{{{2|}}}{{{3|}}}|&#32;|<br />}}}}|&#32;}}}}&#40;{{#if:{{{2|}}} |{{abbr|m.|married}}&nbsp;{{#ifeq:{{{2|}}}|{{get year|{{{2|}}}}} |{{{2|}}} |{{hover title|dotted=no|2={{get year|{{{2|}}}}}|1={{{2|{{#time:F j, Y}}}}}}} }} |{{#if:{{{3|}}}||{{main other|[[Category:Marriage template errors|U{{PAGENAME}}]]}}<span style="color:red">senza data</span>{{#if:{{{end|{{{reason|}}}}}}|&#44;&#32;}}}} }}{{#if:{{{3|}}} |{{#ifeq:{{{end|{{{reason|}}}}}}| |{{#if:{{{2|}}}|&#x2060;&#8211;&#x2060;|before&nbsp;}} |{{#if:{{{2|}}} |&#59;&#32; }}{{#switch:{{{end|{{{reason|}}}}}} | d | d. | died = died&nbsp;<!-- this used to be {{abbr|d.|died}} but caused confusion with "divorced" --> | div | div. | divorce | divorced = {{abbr|div.|divorced}}&nbsp; | w | w. | wid | wid. | widow | widowed = {{main other|[[Category:Marriage template errors|W{{PAGENAME}}]]}}{{dc|{{abbr|wid.|widowed}}&nbsp;}} | = <!--(reason marriage ended not supplied)--> | #default = {{{end|{{{reason|}}}}}}&nbsp; }} }}{{#ifeq:{{{3|}}}|{{get year|{{{3|}}}}} |{{{3|}}} |{{hover title|dotted=no|2={{get year|{{{3|}}}}}|1={{{3|}}}}} }} |{{#if:{{{2|}}} |{{#if:{{{end|{{{reason|}}}}}}|&#44;&#32;|}} }}{{#switch:{{{end|{{{reason|}}}}}} | d | d. | died = morse | div | div. | divorced = divorziatu | w | w. | wid | wid. | widow | widowed = {{main other|[[Category:Marriage template errors|W{{PAGENAME}}]]}}{{dc|widowed}} | = <!--(reason marriage ended not supplied)--> | #default = {{{end|{{{reason|}}}}}} }} }}&#41;</div>{{#ifeq:{{{4|+}}}|{{{4|-}}} |{{main other|[[Category:Marriage template errors|*U{{PAGENAME}}]]}} }}<!-- --><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> 43u72sayim7qbmdy4z86wpsfjr2znzi Template:Military navigation 10 21598 367502 2020-06-05T20:55:32Z Anfrx 16583 Pagina nova: <includeonly>{{#invoke:Military navigation|main}}</includeonly><noinclude> {{Documentation|Wikipedia:WikiProject Military history/Military navigation}} Category:Navigational box w... wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Military navigation|main}}</includeonly><noinclude> {{Documentation|Wikipedia:WikiProject Military history/Military navigation}} [[Category:Navigational box wrapper templates]] [[Category:Military navigational boxes| ]] </noinclude> jsqaco52t54gvty1nu6j5uyt0oisg74 Template:MultiReplace 10 21599 373150 367503 2021-06-02T04:15:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{safesubst:<noinclude/>#invoke:MultiReplace|main}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{doc}} k12x0o67e06mv3s4r6wbd3tsuy7binu Template:Ndash 10 21600 367504 2020-06-05T20:56:05Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:En dash]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:En dash]] {{R from move}} ssqanqaonjuwk8wsu3kxu1uva83sxtu Template:En dash 10 21601 373026 367505 2021-06-02T04:12:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki –<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> pe91j5m28aa4eigwx1mvdmcksg6gtn4 Template:Notelist 10 21602 373181 367506 2021-06-02T04:16:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{reflist|{{{1|{{{colwidth|}}}}}}|refs={{{refs|{{{notes|}}}}}}|group={{#switch: {{{group|}}} | note | upper-alpha | upper-roman | lower-alpha | lower-greek | lower-roman = {{{group|}}} | #default = lower-alpha }}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> 9fwc0wofmr62mj8zhxkjothhb1msqjg Template:Ns has subpages 10 21603 373185 367507 2021-06-02T04:16:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{<includeonly>safesubst:</includeonly>#invoke:Ns has subpages|main}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> jxr5ub72c7mk2j4xx5pq81s947oa4fb Template:PAGENAMEBASE 10 21604 373198 367508 2021-06-02T04:16:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{{{{|safesubst:}}}#Invoke:String|replace|{{{1|{{{{{|safesubst:}}}PAGENAME}}}}}|%s+%b()$||1|false}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> h0iilph8yf3iiuvv7dpmeskn1vp9aqn Template:PM20 10 21605 367509 2020-06-05T20:57:43Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:20th Century Press Archives]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:20th Century Press Archives]] ad7jpezg1ut311kv5ukb14vjlyof0ts Template:Portal-inline 10 21606 373215 367510 2021-06-02T04:17:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly><!-- -->{{#invoke:portal-inline|main}}<!-- --></includeonly><!-- --><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> 8jqasjtqarm28t65kqwpq3pgaz4euge Template:Pp-move-indef 10 21607 373217 367511 2021-06-02T04:17:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Pp-move-indef|main}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> ly2n1r4a5mj0lk2egoz6rocungk4n0n Template:Pp-semi 10 21608 367575 367512 2020-06-07T12:32:25Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Template:Protetta]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Template:Protetta]] [[Category:Top icon protection templates|{{PAGENAME}}]] kohjf066r3y84bk1yshh9tm8zhz5sh1 Template:Quantify 10 21609 367517 367516 2020-06-05T21:00:12Z Anfrx 16583 Modificata destinazione reindirizzamento da [[Template:Quantify]] a [[Template:Quantificà]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Quantificà]] 3e6tga9qm8q6sjis6wtjyry6a2cxwbw Template:Quantificà 10 21610 373225 367515 2021-06-02T04:17:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ {{{|safesubst:}}}#invoke:Unsubst||date=__DATE__|$B= {{Fix | subst = <includeonly>{{subst:substcheck}}</includeonly> | link = Wikipedia:Manual of Style/Dates and numbers | text = quantificà | class = Template-Fact | title = Stu termine richiede quantificazione. | date = {{{date|}}} | cat = [[Category:All articles with unsourced statements]] | cat-date = Category:Articles with unsourced statements }} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> bbaudydajkdhe39jt773uiqea95hgb5 Template:Redirect 10 21611 373253 367518 2021-06-02T04:17:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:redirect hatnote|redirect|1}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> 0qu4ctriybfddnptqfcbdy2rsjn6sad Template:Refbegin 10 21612 373257 367519 2021-06-02T04:17:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly><templatestyles src="Refbegin/styles.css" /><!-- --><div class="refbegin reflist <!-- -->{{#if: {{{indent|}}} | refbegin-hanging-indents }} <!-- -->{{#if: {{{normalfont|}}} | refbegin-100 }} <!-- -->{{#if: {{{1|}}} | columns {{#iferror: {{#ifexpr: {{{1|1}}} > 1 }} | references-column-width | references-column-count references-column-count-{{#if:1|{{{1}}}}} }} | {{#if: {{{colwidth|}}} | references-column-width }} }}" style="<!-- -->{{#if: {{{1|}}} | {{#iferror: {{#ifexpr: {{{1|1}}} > 1 }} | {{column-width|{{#if:1|{{{1}}}}}}} | {{column-count|{{#if:1|{{{1}}}}}}} }} | {{#if: {{{colwidth|}}} | {{column-width|{{{colwidth}}}}} }} }}"><!-- -->{{#if: {{{normalfont|}}} | [[Category:Pages using refbegin with normalfont parameter]]}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> i47uvc7ut14xsyke9x9ffye6lda22zw Template:Refbegin/styles.css 10 21613 367520 2020-06-05T21:01:26Z Anfrx 16583 Pagina nova: /* {{pp-template}} */ .refbegin { font-size: 90%; /* Default font-size */ margin-bottom: 0.5em; } /* Hanging indentation for Template:Refbegin */ .refbegin-hanging-inden... sanitized-css text/css /* {{pp-template}} */ .refbegin { font-size: 90%; /* Default font-size */ margin-bottom: 0.5em; } /* Hanging indentation for Template:Refbegin */ .refbegin-hanging-indents > ul { list-style-type: none; margin-left: 0; } /* Definition list version is deprecated */ .refbegin-hanging-indents > ul > li, .refbegin-hanging-indents > dl > dd { margin-left: 0; padding-left: 3.2em; text-indent: -3.2em; list-style: none; } /* Option for normal fontsize in {{refbegin}} */ .refbegin-100 { font-size: 100%; } td80povo597100rvxukfatnollga2xs Template:Refend 10 21614 367521 2020-06-05T21:01:49Z Anfrx 16583 Pagina nova: <includeonly></div></includeonly><noinclude> {{template doc|Template:refbegin/doc}} {{TemplateDataHeader}} <templatedata> { "description": "Finisce un listinu di riferimentu cumi... wikitext text/x-wiki <includeonly></div></includeonly><noinclude> {{template doc|Template:refbegin/doc}} {{TemplateDataHeader}} <templatedata> { "description": "Finisce un listinu di riferimentu cuminciatu da {{refbegin}}.", "params": { } } </templatedata> </noinclude> 4r3n7pqianw6bs6hb8oreizzrekhpfs Template:Template doc 10 21615 367576 367522 2020-06-07T12:32:35Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Template:Documentazione]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Template:Documentazione]] {{Redirect category shell| {{R from merge}} {{R convenience}} }} [[Category:Template documentation]] [[Category:Wikipedia formatting and function templates]] dvb027qzpb5k8dgzueb817gf44nw93c Template:R from merge 10 21616 373242 367523 2021-06-02T04:17:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{This is a redirect/rcat}} </noinclude>{{Redirect template |name=Da una fusione |from=una pagina unita in un'altra pagina |info=Questa redirezione hè stata cunservata per priservà a pagina di questu <span class="editlink plainlinks">[{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|action=history}} '''edità a storia''']</span> dopu chì u so cuntenutu hè statu fusionatu in {{#if:{{{1|}}}|'''[[{{{1}}}]]'''|the target page's content}}. Per piacè ''ùn'' ùn caccià u tag chì genera stu testu (salvu micca dimustratu a necessità di ricreà u cuntenutu nant'à sta pagina) o di sguassà sta pagina. ** Per redirects cù sustantivu [[Help:page histories|storii di pagine]] chì ''ùn hà micca risultatu da fusioni di pagine'' usu {{tl|R with history}} invece . |all category=Redirects from merges }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Place categories on /doc subpage; interwikis go to Wikidata. --> {{Documentation}} </noinclude> 4mi3gtroa5pvlzykf5cbtubdltrqszv Template:R convenience 10 21617 367524 2020-06-05T21:05:13Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:R for convenience]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:R for convenience]] {{Redirect category shell| {{R to redirect template}} {{R from template shortcut}} }} k6gym4t7jf9f8du2r2elgx25qk3wb2r Template:Replace 10 21618 373259 367525 2021-06-02T04:18:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{{{{|safesubst:}}}#invoke:String|replace|source={{{1}}}|{{{2}}}|{{{3}}}|count={{{count|}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> h4h9d8lc3sdmpxohkl6jplog8rplv74 Template:TemplateDataHeader 10 21619 367526 2020-06-05T21:06:12Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:TemplateData header]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:TemplateData header]] {{R from move}} bfnm7z66t4q2d8otfa0y3vtgkcwrfao Template:S-aft 10 21620 373264 367527 2021-06-02T04:18:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>| style="width: 30%; text-align: center;" rowspan="{{{rows|1}}}"| Succeeded&nbsp;by<br /><span style="font-weight: bold">{{Delink question hyphen-minus|{{{after}}}}}{{S-aft/filter|{{{after2|}}}}}{{S-aft/filter|{{{after3|}}}}}{{S-aft/filter|{{{after4|}}}}}{{S-aft/filter|{{{after5|}}}}}{{S-aft/filter|{{{after6|}}}}}{{S-aft/filter|{{{after7|}}}}}{{S-aft/filter|{{{after8|}}}}}{{S-aft/filter|{{{after9|}}}}}{{S-aft/filter|{{{after10|}}}}}</span>{{#if:{{{as|}}}|<br /><small>'''''as {{{as}}}'''''</small>}} |-</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 00qrwdgr0ggj7onq4qrpxl50lf6bofx Template:S-aft/filter 10 21621 373265 367528 2021-06-02T04:18:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#if:{{{1|}}}|<br />{{Delink question hyphen-minus|{{{1}}}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> klgvmp5wu80r29h3aqqvz4mo92gfb4j Template:S-bef 10 21622 373266 367529 2021-06-02T04:18:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>|- style="text-align:center;" |style="width:30%;" rowspan="{{{rows|1}}}"|Preceded&nbsp;by<br /><span style="font-weight: bold">{{Delink question hyphen-minus|{{{before}}}}}{{S-bef/filter|{{{before2|}}}}}{{S-bef/filter|{{{before3|}}}}}{{S-bef/filter|{{{before4|}}}}}{{S-bef/filter|{{{before5|}}}}}{{S-bef/filter|{{{before6|}}}}}{{S-bef/filter|{{{before7|}}}}}{{S-bef/filter|{{{before8|}}}}}{{S-bef/filter|{{{before9|}}}}}{{S-bef/filter|{{{before10|}}}}}</span>{{#if:{{{as|}}}|<br /><small>'''''as {{{as}}}'''''</small>}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 30nmz958bj30rpq276wjtdb51i8739f Template:S-bef/filter 10 21623 373267 367530 2021-06-02T04:18:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#if:{{{1|}}}|<br />{{Delink question hyphen-minus|{{{1}}}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> klgvmp5wu80r29h3aqqvz4mo92gfb4j Template:S-break 10 21624 367531 2020-06-05T21:07:51Z Anfrx 16583 Pagina nova: <includeonly>|-</includeonly><noinclude> {{documentation}} {{/TemplateData}} </noinclude> wikitext text/x-wiki <includeonly>|-</includeonly><noinclude> {{documentation}} {{/TemplateData}} </noinclude> p0u5ltv315b2e13ldvseji8ozkg482v Template:S-break/TemplateData 10 21625 367532 2020-06-05T21:08:32Z Anfrx 16583 Pagina nova: ==TemplateData== {{TemplateData header}} <templatedata> { "description": "Adupratu quandu hè necessariu una nova fila in a tavula, aghjunghje u codice di tabella '|-'. Generalme... wikitext text/x-wiki ==TemplateData== {{TemplateData header}} <templatedata> { "description": "Adupratu quandu hè necessariu una nova fila in a tavula, aghjunghje u codice di tabella '|-'. Generalmente hè sicuru d'utilizà ma hè qualchì volta redundante.", "params": { } } </templatedata> bm6f4ry0s3uf8oj7k0tvbt2i5hc9hm8 Template:S-end 10 21626 373268 367533 2021-06-02T04:18:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> d4vip0xm08w13jrsyjx93icvt07w9gw Template:S-hou 10 21627 373269 367534 2021-06-02T04:18:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>|- | colspan="3" style="border-top: 5px solid #FFD700; text-align:center;" | <div>{{{name|{{#if:{{{inhibit|}}}|<!-- do nothing -->|{{PAGENAME}} }} }}}</div><!-- -->{{#if:{{{1|}}} |<div>'''{{{1}}}'''</div>}}<!-- -->{{#if:{{{6|}}} |<div style="font-size:90%">{{{branch|Cadet branch}}} of the '''{{{6}}}'''</div>}}<!-- -->{{#if:{{{3|}}}|<span style="white-space:nowrap; font-size:90%; margin:2em">'''Born:''' {{{2|}}} {{{3}}}</span>}}<!-- -->{{#if:{{{5|}}}|<span style="white-space:nowrap; font-size:90%; margin:2em">&nbsp;'''Died:''' {{{4|}}} {{{5}}}</span>}}<!-- --></includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here. --> </noinclude> dze3g4ue3jk825kv9u3xo5hwmaytzup Template:S-new 10 21628 373270 367535 2021-06-02T04:18:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{s-start}} </noinclude>|- | style="width: 30%; text-align: center;" rowspan="{{{rows|1}}}"|'''{{#switch:{{lc:{{{1|}}}}} |award = New award |assembly = New assembly |championship = New championship |chart = New chart |command = New command |constituency = New constituency |convention = New convention |creation = New creation |dicastery = New dicastery |diocese = New diocese |district = New district |division = New division |institution = New institution |first = First |forum = New forum |loss = Loss of title |minister = New ministerial post |office = New office |party = New political party |regiment = New regiment |seat = New seat |tv = New television show |show = New show |sports = New sporting event |parliament = New parliament |#default = New title }}'''{{#if:{{{reason<includeonly>|</includeonly>}}}|<br><div style="font-size:90%">{{{reason}}}</div>}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{s-end}} {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here. --> </noinclude> cpmb7hzltncyhxaecvgjdyh7jm8zrw0 Template:S-start 10 21629 367537 367536 2020-06-05T21:10:24Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable succession-box" style="margin:0.5em auto; font-size:95%;{{#if:{{{noclear|}}}||clear:both;}}"<noinclude> |''Partenza di tavuletta centrata'' |} {{documentation}} {{/TemplateData}} <!--NB Add metadata to the /doc page linked above, not here; thanks!--> </noinclude> evnd9dhzvd3xsrza0dk6uuqzr0cz3fp Template:S-start/TemplateData 10 21630 367539 367538 2020-06-05T21:13:25Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki ==TemplateData== {{TemplateData header}} <templatedata> { "description": "Cumincia una casella di successione. A casella duverà finisce cù {{S-end}} è ponu include parechji altri mudelli in a famiglia di casella di successione cumprese {{s-break}} : pause, {{s-bef}} : predecessori, {{s-aft}} : successori, {{s-ttl}} : tituli è anni, {{s-new}} : novi tituli, {{s-non}} : senza successori, {{s-inc}} : Per i titulari, {{s-vac}} : tituli vacanti (predecessore o successore), {{s-tul}} : monarchi titulari, {{s-hou}} : casa reale / informazioni individuale, {{s-ref}} : referenze, {{s-line}}: rete ferroviaria / subterranea / sotterranea.", "params": { "noclear": { "label": "senza chjaru", "description": "Se u soffiu supprime u chjaru normale: e duie funzione.", "type": "string", "required": false } } } </templatedata> c1zdaknqg5zqaylpbfdcoa6bw54x8ne Template:S-non 10 21631 373271 367540 2021-06-02T04:18:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>| style="width: 30%; text-align: center;" {{#if:{{{rows|}}}|rowspan="{{{rows}}}"}}|'''{{{reason}}}'''{{#if:{{{reason2|}}}|<br /><div style="font-size:90%">{{{reason2}}}</div>}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here. --> </noinclude> ja4anpyoy17732223e3389ia6o4d0j9 Template:S-off 10 21632 373272 367541 2021-06-02T04:18:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>|- ! colspan="3" style="border-top: 5px solid #ccccff;" | Political offices </includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> fcj55iqbsxqfhjmbzvql1uizyb0ch7m Template:S-pre 10 21633 373275 367542 2021-06-02T04:18:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>|- ! colspan="3" style="border-top: 5px solid #79DBFF;" | [[Pretender|Titles in pretence]] </includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> js7t2fbx22stl4i8a5vwb4agllz8rio Template:S-reg 10 21634 373276 367543 2021-06-02T04:18:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |- ! colspan="3" style="border-top: 5px solid #ACE777;" | {{#if:{{{1}}}||Regnal titles}}{{#switch:{{{1}}} |#default={{#if:{{{1}}}|Regnal titles}} |arl=[[Kingdom of Arles|Arelat nobility]] |be=[[Belgian nobility]] |cm=Cambodian nobility |cn=[[Chinese nobility]] |de=[[German nobility]] |dk=[[Danish nobility]] |en=[[Peerage of England]] |en-bt=[[List of extant baronetcies|Baronetage of England]] |es=[[Spanish nobility]] |fr=[[French nobility]] |gb=[[Peerage of Great Britain]] |gb-bt=[[List of extant baronetcies|Baronetage of Great Britain]] |ie-bt=[[List of extant baronetcies|Baronetage of Ireland]] |ie=[[Peerage of Ireland]] |im=Head of State of the [[Isle of Man]] |it=[[Italian nobility]] |jp=[[Imperial House of Japan|Japanese royalty]] |leg=Legendary titles |nv=[[Kingdom of Navarre|Navarrese royalty]] |nl=[[List of Dutch noble families|Dutch nobility]] |pt=[[Portuguese nobility]] |sct=[[Peerage of Scotland]] |sct-bt=[[List of extant baronetcies|Baronetage of Nova Scotia]] |sr=[[Serbian nobility]] |to=[[Tongan nobles|Tongan nobility]] |uk=[[Peerage of the United Kingdom]] |uk-bt=[[List of extant baronetcies|Baronetage of the United Kingdom]] |vn=[[Vietnamese nobility]] |other=Titles of nobility }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here. --> </noinclude> rausugzu80cyfmwgeizhh3lf91mphuf Template:S-ttl 10 21635 373277 367544 2021-06-02T04:18:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>| style="width: 40%; text-align: center;" rowspan="{{{rows|1}}}"|'''{{#if:{{{order|}}}|{{{order}}} }} {{{title}}}<nowiki></nowiki>'''{{#if:{{{district|}}}|<br /><small>'''''Representative for {{{district}}}'''''</small>|}}{{#if:{{{dynasty|}}}|<br />''{{{dynasty}}}''|}}{{#if:{{{creation|}}}|<br />''{{{creation}}}''|}}{{#if:{{{years|}}}|<br />{{{years}}}|}}{{#if:{{{regent1|}}}|<br />''with {{{regent1}}}''|}} {{#if:{{{years1|}}}| <small>'' ({{{years1}}})''</small>|}}{{#if:{{{regent2|}}}|<br />''{{{regent2}}}''|}} {{#if:{{{years2|}}}| <small>'' ({{{years2}}})''</small>|}}{{#if:{{{regent3|}}}|<br />''{{{regent3}}}''|}} {{#if:{{{years3|}}}| <small>'' ({{{years3}}})''</small>|}}{{#if:{{{regent4|}}}|<br />''{{{regent4}}}''|}} {{#if:{{{years4|}}}| <small>'' ({{{years4}}})''</small>|}}{{#if:{{{regent5|}}}|<br />''{{{regent5}}}''|}} {{#if:{{{years5|}}}| <small>'' ({{{years5}}})''</small>|}}{{#if:{{{regent6|}}}|<br />''{{{regent6}}}''|}} {{#if:{{{years6|}}}| <small>'' ({{{years6}}})''</small>|}}{{#if:{{{regent7|}}}|<br />''{{{regent7}}}''|}} {{#if:{{{years7|}}}| <small>'' ({{{years7}}})''</small>|}}{{#if:{{{regent8|}}}|<br />''{{{regent8}}}''|}} {{#if:{{{years8|}}}| <small>'' ({{{years8}}})''</small>|}}{{#if:{{{alongside|}}}|<br /><small>Served alongside: '''{{{alongside}}}'''</small>|}}{{#if:{{{with|}}}|<br /><small>With: '''{{{with}}}{{#if:{{{with2|}}}|<br />{{{with2}}}|}}{{#if:{{{with3|}}}|<br />{{{with3}}}|}}{{#if:{{{with4|}}}|<br />{{{with4}}}|}}{{#if:{{{with5|}}}|<br />{{{with5}}}|}}{{#if:{{{with6|}}}|<br />{{{with6}}}|}}{{#if:{{{with7|}}}|<br />{{{with7}}}|}}{{#if:{{{with8|}}}|<br />{{{with8}}}|}}{{#if:{{{with9|}}}|<br />{{{with9}}}|}}{{#if:{{{with10|}}}|<br />{{{with10}}}|}}{{#if:{{{with11|}}}|<br />{{{with11}}}|}}{{#if:{{{with12|}}}|<br />{{{with12}}}|}}{{#if:{{{with13|}}}|<br />{{{with13}}}|}}{{#if:{{{with14|}}}|<br />{{{with14}}}|}}{{#if:{{{with15|}}}|<br />{{{with15}}}|}}{{#if:{{{with16|}}}|<br />{{{with16}}}|}}{{#if:{{{with17|}}}|<br />{{{with17}}}|}}{{#if:{{{with18|}}}|<br />{{{with18}}}|}}{{#if:{{{with19|}}}|<br />{{{with19}}}|}}{{#if:{{{with20|}}}|<br />{{{with20}}}|}}{{#if:{{{with21|}}}|<br />{{{with21}}}|}}{{#if:{{{with22|}}}|<br />{{{with22}}}|}}{{#if:{{{with23|}}}|<br />{{{with23}}}|}}{{#if:{{{with24|}}}|<br />{{{with24}}}|}}{{#if:{{{with25|}}}|<br />{{{with25}}}|}}'''</small>|}}{{#if:{{{lords|}}}|<br /><small>''Member of the [[House of Lords]]''<br />''({{{lords}}})''</small>|}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 3k1r69y1lgud57bvcr96wjm2wjkrl0r Template:S-tul 10 21636 373278 367545 2021-06-02T04:18:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>| style="width: 40%; text-align: center;" rowspan="{{{rows|1}}}"|<small>'''—&nbsp;TITULAR&nbsp;—'''</small><br />'''''{{{title}}}'''''{{#if:{{{line|}}}|<br /><span style="font-size: 90%;">'''{{{line}}}'''</span>|}}{{#if:{{{years|}}}|<br />{{{years}}}|}}<!-- -->{{#if:{{{reason|}}}|<br /><span style="font-size: 90%;">Reason for succession failure:</span><br /><span style="font-size: 90%;">{{{reason}}}</span>}}{{#if:{{{start|}}}|<br />([[{{{start}}}]]}}{{#if:{{{end|}}}|-[[{{{end}}}]])}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here. --> {{documentation}} </noinclude> hxhu9bnh8j8fcp1gwzzqzttm3zo8a6s Template:S-vac 10 21637 373279 367546 2021-06-02T04:18:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>| style="width: 30%; text-align: center;" rowspan="{{{rows|1}}}"|{{#if:{{{1|}}}|{{#switch:{{{1}}} |#default={{#if:{{{1}}}|'''Vacant'''}} |ab='''In abeyance''' |co='''In commission''' |di='''Disclaimed''' |do='''Dormant''' |re='''Recreated''' |su='''Suspended''' |sede='''''[[Sede vacante]]''''' |unkn='''Unknown''' |abeyance='''In abeyance''' |commission='''In commission''' |disclaimed='''Disclaimed''' |dormant='''Dormant''' |extinct='''Extinct''' |forfeit='''Forfeit''' |recreated='''Recreated''' |suspended='''Suspended''' |sedevacante='''''[[Sede vacante]]''''' |unknown='''Unknown''' }}|'''Vacant'''}}{{#if:{{{reason|}}}|<div style="font-size:90%">{{{reason}}}</div>}}{{#if:{{{last|}}}|<div style="font-size:90%">Title last held by</div>'''{{{last}}}'''}}{{#if:{{{next|}}}|<div style="font-size:90%">Title next held by</div>'''{{{next}}}'''}}{{#if:{{{unknlast|}}}|<div style="font-size:90%">Last known title holder:</div>'''{{{unknlast}}}'''}}{{#if:{{{unknnext|}}}|<div style="font-size:90%">Next known title holder:</div>'''{{{unknnext}}}'''}}{{#if:{{{as|}}}|<br><small>'''''as {{{as}}}'''''</small>}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here. --> </noinclude> ejttcbdfh6yjcysja7xtwvkmbwrhybn Template:See also 10 21638 367547 2020-06-05T21:16:02Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Vede ancu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Vede ancu]] mbleoxgt8x1ka0vrvicy3cbxgusx5ry Template:Vede ancu 10 21639 373389 367548 2021-06-02T04:21:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Labelled list hatnote|labelledList|See also}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> jg0fdfz67xpbi59t5vnywkhc4f4dsbz Template:Separated entries 10 21640 373288 367549 2021-06-02T04:18:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{{{{|safesubst:}}}#invoke:Separated entries|main}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation|Module:Separated entries/doc}} </noinclude> ee3gfe4fjhzzwlmgep68al2nk8mhjym Template:Sfn 10 21641 373289 367550 2021-06-02T04:18:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Footnotes|sfn|template=sfn}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 0atgz42npl70yq19xyprsxv84pefnr0 Template:Ship 10 21642 373294 367551 2021-06-02T04:18:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- add unlinked prefix: --></noinclude>{{safesubst:<noinclude />#switch:{{safesubst:<noinclude />lc:{{{up|no}}}}}|yes|y|1|true={{{1|}}}&#32;}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- prefix outside the link build the wikilink: --></noinclude>{{safesubst:<noinclude />Yesno|{{safesubst:<noinclude />#if:{{{wl|}}}|{{{wl|}}}|yes}}|no=|yes={{safesubst:<noinclude />Square bracket open|2}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- target page: --></noinclude>{{safesubst:<noinclude />#if:{{{1|}}}|{{{1}}}&#32;}}{{{2|}}}{{safesubst:<noinclude />#if:{{{3|}}}|&#32;({{{3|}}})}}{{safesubst:<noinclude />!}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- wikilabel: --></noinclude>{{safesubst:<noinclude />#switch:{{{4|}}} ||4|#default={{safesubst:<noinclude />#if:{{{1|}}}|{{safesubst:<noinclude />#switch:{{safesubst:<noinclude />lc:{{{up|no}}}}}|yes|y|true|1=<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- prefix not part of the link --></noinclude>|#default={{{1|}}}&nbsp;}}}}{{safesubst:<noinclude />#if:{{{2|}}}|''{{{2|}}}''}}{{safesubst:<noinclude />#if:{{{3|}}}|&nbsp;{{nowrap|({{{3}}})}}}} |1 = {{{3|}}} |2 = {{safesubst:<noinclude />#if:{{{2|}}}|''{{{2|}}}''}} |3 = {{safesubst:<noinclude />#if:{{{2|}}}|''{{{2|}}}''}}{{safesubst:<noinclude />#if:{{{3|}}}|&nbsp;{{nowrap|({{{3}}})}}}} |5 = {{safesubst:<noinclude />#if:{{{1|}}}|{{{1|}}}&#32;}}''{{nowrap|{{{3|}}}}}'' |6 = {{safesubst:<noinclude />#ifeq:{{{up|no}}}|yes||{{safesubst:<noinclude />#if:{{{1|}}}|{{{1}}}&nbsp;}}}}{{safesubst:<noinclude />#if:{{{2|}}}|''{{{2|}}}''}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- close the wikilink: --></noinclude>{{safesubst:<noinclude />Yesno|{{safesubst:<noinclude />#if:{{{wl|}}}|{{{wl|}}}|yes}}|no=|yes={{safesubst:<noinclude />Square bracket close|2}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- tracking categories: --></noinclude>{{safesubst:<noinclude />Ship/maintenancecategory|message=<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- --></noinclude>{{safesubst:<noinclude />#if:{{{2|}}}||{{safesubst:<noinclude />#switch:{{{4|0}}}|1|5=|#default=N}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- --></noinclude>{{safesubst:<noinclude />#switch:{{{4|}}} |= |1 = {{safesubst:<noinclude />#if:{{{3|}}}||A}} |2 = |3 = {{safesubst:<noinclude />#if:{{{3|}}}||C}} |4 = |5 = {{safesubst:<noinclude />#if:{{{3|}}}||E}} |6 = |#default=0}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- --></noinclude>{{safesubst:<noinclude />#switch:{{lc:{{{up|}}}}}||yes|y|1|true=|no|0|false=|#default=W}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- --></noinclude>}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- eo subtemplate --></noinclude>{{safesubst:<noinclude />#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|1=[[Category:Pages using Ship with unknown parameters|_VALUE_ {{safesubst:<noinclude />PAGENAME}}]]}}|preview=Page using [[Template:Ship]] with unknown parameter "_VALUE_"|ignoreblank=y|showblankpositional=1|1|2|3|4|up|wl}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- --></noinclude><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> 1923uuvmvuff4s3a7yvpruolso2oqnm Template:Ship/maintenancecategory 10 21643 373295 367552 2021-06-02T04:18:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{safesubst:<noinclude />#if:{{{message|}}}|{{safesubst:<noinclude />#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:0}}|1=[[Category:WPSHIPS: Template Ship parameter errors|{{{message}}}]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- --></noinclude>{{safesubst:<noinclude />#invoke:Preview warning|main|From [[Template:Ship]], or a prefix-template like <nowiki>{{HMS}}</nowiki>: {{safesubst:<noinclude />#switch:{{{message|}}} |0=format parameter not in range 1&ndash;6 |A|B|C|E=disambiguator missing (hull number, pennant number) |D=format code 4 is used |N=ship's name (parameter 2) is missing |W=parameter {{para|up}} has unclear value, should be ''yes'' or ''y'' |#default=parameter error }}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- --></noinclude>}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> iwtelf5o0dr8adizayp9utdxamv653b Modulo:Preview warning 828 21644 367622 367585 2020-06-09T16:05:08Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:C42E:B032:B990:91DF Scribunto text/plain local p = {} --[[ main This function returns parameter 1 as a warning if the page containing it is being previewed. Usage: {{#invoke:Preview warning|main|warning_text}} ]] function p.main(frame) local preview = frame.args[1]:match('^%s*(.-)%s*$') or '' if preview == '' then preview = 'Ci hè qualchì sbagliu incù stu mudellu' end if frame:preprocess( "{{REVISIONID}}" ) == "" then return '<div class="hatnote" style="color:red"><strong>Warning:</strong> ' .. preview .. ' (stu messagiu hè mostratu solu in anticipazione)</div>' end end return p ejx46ho28qelkrx39fn78tq9f7r947f Template:If then show 10 21645 369271 367588 2020-10-19T19:35:23Z Yurik 148 Localizing [[mw:Template:If then show]] to use this wiki's template and module names. ([[mw:Special:MyLanguage/WP:TNT|docs]]) wikitext text/x-wiki {{#if:{{{1|}}}|{{{3|}}}{{{1|}}}{{{4|}}}|{{{2|}}}}}<noinclude> {{Man}} </noinclude> cxu1deu3xu8f3lzhx4mylz0pg6hwd0q Modulo:WikidataIB/nolinks 828 21646 367589 2020-06-09T11:17:17Z Anfrx 16583 Pagina nova: local p ={} --[[ The values here are the English sitelinks for items that should not be linked. These 36 are not definitive and may be altered to suit. --]] p.items = { "Australia"... Scribunto text/plain local p ={} --[[ The values here are the English sitelinks for items that should not be linked. These 36 are not definitive and may be altered to suit. --]] p.items = { "Australia", "Austria", "Belgica", "Canada", "China", "Danimarcu", "Inghilterra", "Francia", "Alemagna", "Grecia", "Ungheria", "Islanda", "India", "Repubblica d’Irlanda", "Israele", "Italia", "Jamaica", "Giappone", "Lussemburgu", "Messicu", "Paesi Bassi", "Nova Zelanda", "Irlanda di u Nordu", "Nurvegia", "Pulonia", "Portugallu", "Russia", "Scozia", "Africa di u Sudu", "Spagna", "Svezia", "Svizzera", "Turchia", "Regnu Unitu", "RU", "Stati Uniti", "USA", "Gales", } --[[ This provides a convenient way to create a test whether an item is on the list. --]] p.itemsindex = {} for i, v in ipairs(p.items) do p.itemsindex[v] = true end return p 37qrh9xxsz3i4twgv9e6qtw5ew9tmit Template:Wikidata entity link 10 21647 373402 367590 2021-06-02T04:21:24Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#if: {{{1|}}} | {{#switch: {{uc:{{padleft:|1|{{#if:1|{{{1}}}}}}}}} | Q | P = [[d:Special:EntityPage/{{#if:1|{{{1}}}}}|{{#invoke:wd|label|{{{1}}}}} <small>({{#if:1|{{{1}}}}})</small>]] | #default = [[d:Special:EntityPage/Q{{#if:1|{{{1}}}}}|{{#invoke:wd|label|Q{{#if:1|{{{1}}}}}}} <small>(Q{{#if:1|{{{1|}}}}})</small>]] }} | {{#if:{{#invoke:wd|label|raw}} | [[d:Special:EntityPage/{{#invoke:wd|label|raw}}|{{#invoke:wd|label}} <small>({{#invoke:wd|label|raw}})</small>]] | <small>(no entity)</small> }} }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> tkwxe8oas53map33hnfgi42wa4or2vo Template:Q 10 21648 367591 2020-06-09T11:20:20Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Wikidata entity link]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Wikidata entity link]] {{R from move}} [[Category:Wikidata templates]] j851uhsi5pdm11p9iea321gsiy5vwgp Template:Redirect da muvimenti 10 21649 367601 367593 2020-06-09T11:38:31Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{hatnote|Stu mudellu rcat hè aghjuntu automaticamente à tutti i novi redirezzioni chì risultanu di i movimenti di pagine; deve esse aghjustatu manualmente à i redirecti più antichi quandu appropritatu.}}{{This is a redirect/rcat}} </noinclude>{{Redirect template |name=Da un passaghju di pagina |from=una pagina chì hè stata spustata (rinumata) |info=Questa pagina hè stata mantenuta cum'è un redirectu per evità di rompe ligami, sia interni sia esterni, chì puderanu esse fatte à u nome di pagina antica. |all category=Redirect da muvimenti }}<includeonly>{{Redirect da muvimenti/eccetto}}</includeonly><noinclude> <!-- Place categories on /doc subpage; interwikis go to Wikidata. --> {{Documentation}} </noinclude> dfegcig506ywidsquh61xhg3vz7ssle Template:Redirect da muvimenti/eccetto 10 21650 373255 367638 2021-06-02T04:17:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] Questa hè a pagina di eccezzioni per {{tl|Redirect da muvimenti}}. Questa pagina fa eccezzioni chì includenu alcune pagine chì ùn deveru micca abbità {{cat|Unsynchronized talk page redirects}} or {{cat|Redirect da muvimenti}}. In casu di necessariu, si pò aghjunte novi eccezzioni senza necessità di edità u mudellu principale, {{tl|Redirect da muvimenti}}. </noinclude>{{#switch: {{FULLPAGENAME}} |MediaWiki:Move-redirect-text= |Template:Redirect da muvimenti/eccetto= |#default=[[Categoria:Redirect da muvimenti]] }}{{#ifeq: {{NAMESPACENUMBER}}|1| {{#ifeq: {{#invoke:redirect|isRedirect|{{FULLPAGENAME}}}}|yes| {{#ifeq: {{#invoke:redirect|isRedirect|{{SUBJECTPAGENAME}}}}|yes| {{#ifeq: {{PAGENAME:{{#invoke:redirect|main|{{TALKPAGENAME}}}}}}|{{PAGENAME:{{#invoke:redirect|main|{{SUBJECTPAGENAME}}}}}}|| {{#ifeq: {{FULLPAGENAME}}|{{SUBJECTPAGENAME}}|| {{#ifeq: {{Str left|{{PAGENAME}}|16}}|List of ships of||[[Category:Unsynchronized talk page redirects]] }} }} }} |{{#ifexist:{{SUBJECTPAGENAME}}| {{#ifeq: {{SUBJECTPAGENAME}}|{{Target of|{{SUBJECTPAGENAME:{{Target of|{{FULLPAGENAME}}}}}}}}|[[Category:Articles with unsynchronized talk page redirects]]|[[Category:Articles with talk page redirects]]}} }} }} |{{error|A pagina ùn hè micca una redirezzione, sbagliata [[Template:Redirect da muvimenti]]}} }} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation|Template:Redirect da muvimenti/man}} </noinclude> msqi07huxyq5t02qr3qw97xo36fmipe Categoria:Redirects from moves 14 21651 367627 367597 2020-06-09T17:01:22Z Anfrx 16583 Rimosso il reindirizzamento a [[Categuria:Redirect da muvimenti]] wikitext text/x-wiki Categoria chì include redirezzioni. nhr4nd4x5j0dj74zkg81avwxb62tyf7 Categoria:Redirect da muvimenti 14 21653 367640 367639 2020-06-09T17:43:13Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki Categoria chì include redirezzioni. nhr4nd4x5j0dj74zkg81avwxb62tyf7 Template:Red 10 21654 367608 367606 2020-06-09T11:53:49Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Rossu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Rossu]] 2kkj0wae7n6n9z6nwwoq1p4p9ksg0k3 Template:Rossu 10 21655 373261 367607 2021-06-02T04:18:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span style="color: red;">{{{1}}}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> {{Documentation}} </noinclude> 2d81vuvxv1f5iue5iecwdb9j145ipp0 Template:Spaces 10 21656 367609 2020-06-09T11:54:40Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Spazi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Spazi]] oj7pam6aw4sc2ribnhd9gjlmblie1di Template:Spazi 10 21657 373308 367610 2021-06-02T04:19:02Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span class="nowrap">{{#iferror:{{#expr:{{{1|1}}}}} |{{#switch:{{{1}}} |fig=&#8199; |en=&ensp; |em=&emsp; |thin=&thinsp; |hair=&#8202; |&nbsp; }} |{{#invoke:String|rep|{{#switch:{{{2}}} |fig=&#8199; |en=&ensp; |em=&emsp; |thin=&thinsp; |hair=&#8202; |&nbsp; }}|{{{1|1}}}}} }}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 0e79bnfodxqfaph9hsqvpkxuhs8ljs7 Modulo:Transclusion count/data/S 828 21658 367611 2020-06-09T11:55:35Z Anfrx 16583 Pagina nova: return { ["S-aca"] = 5700, ["S-ach"] = 15000, ["S-aft"] = 200000, ["S-aft/filter"] = 200000, ["S-bef"] = 205000, ["S-bef/filter"] = 205000, ["S-break"] = 3500, ["S-civ"] = 2300, ["S-... Scribunto text/plain return { ["S-aca"] = 5700, ["S-ach"] = 15000, ["S-aft"] = 200000, ["S-aft/filter"] = 200000, ["S-bef"] = 205000, ["S-bef/filter"] = 205000, ["S-break"] = 3500, ["S-civ"] = 2300, ["S-dip"] = 4800, ["S-end"] = 242000, ["S-gov"] = 6400, ["S-hon"] = 3300, ["S-hou"] = 9100, ["S-inc"] = 11000, ["S-legal"] = 8400, ["S-line"] = 21000, ["S-line/side_cell"] = 21000, ["S-mil"] = 9800, ["S-new"] = 12000, ["S-non"] = 7400, ["S-note"] = 2400, ["S-npo"] = 2900, ["S-off"] = 37000, ["S-par"] = 45000, ["S-par/en"] = 3100, ["S-par/gb"] = 3200, ["S-par/uk"] = 11000, ["S-par/us-hs"] = 11000, ["S-par/us-sen"] = 2000, ["S-ppo"] = 11000, ["S-rail"] = 26000, ["S-rail-start"] = 24000, ["S-rail/lines"] = 26000, ["S-reg"] = 17000, ["S-rel"] = 16000, ["S-roy"] = 2500, ["S-s"] = 3600, ["S-sports"] = 8600, ["S-start"] = 221000, ["S-title"] = 2100, ["S-ttl"] = 210000, ["S-vac"] = 4800, ["SCO"] = 3900, ["SECOND"] = 2300, ["SG"] = 2800, ["SGP"] = 2300, ["SIA"] = 2700, ["SLO"] = 3400, ["SMS"] = 6900, ["SPI_archive_notice"] = 53000, ["SPIarchive_notice"] = 52000, ["SPIcat"] = 3800, ["SPIclose"] = 3300, ["SPIpriorcases"] = 48000, ["SR/Olympics_profile"] = 5100, ["SRB"] = 3000, ["SS"] = 18000, ["SSPa"] = 2600, ["STN"] = 12000, ["SUBJECTSPACE_formatted"] = 35000, ["SUI"] = 7400, ["SVG"] = 7400, ["SVG-Logo"] = 18000, ["SVG-Res"] = 13000, ["SVG-logo"] = 3700, ["SVK"] = 4400, ["SVN"] = 4200, ["SWE"] = 12000, ["Sandbox_other"] = 103000, ["Saturday"] = 2500, ["Saved_book"] = 58000, ["Sc"] = 2900, ["Schlüsselconverter"] = 13000, ["School_block"] = 27000, ["School_disambiguation"] = 3100, ["Schoolblock"] = 20000, ["Schooldis"] = 2500, ["Schoolip"] = 14000, ["Scientist_icon"] = 15000, ["Scientist_icon2"] = 15000, ["Sclass-"] = 26000, ["Sclass/core"] = 28000, ["Sclass2-"] = 7700, ["Script/Hebrew"] = 7000, ["Script/Nastaliq"] = 10000, ["Script/styles_hebrew.css"] = 7000, ["Search_box"] = 33000, ["Search_link"] = 5600, ["Section_link"] = 37000, ["See"] = 8900, ["See_also"] = 148000, ["Seealso"] = 6700, ["Select_skin"] = 3300, ["Self"] = 71000, ["Self-published_inline"] = 3900, ["Self-published_source"] = 5800, ["Self/migration"] = 50000, ["Self2"] = 3000, ["Selfref"] = 2300, ["Sent_off"] = 9500, ["Sentoff"] = 2500, ["Separated_entries"] = 103000, ["Serial_killer_opentask"] = 2100, ["Series_overview"] = 4600, ["Set_category"] = 32000, ["Set_index_article"] = 4700, ["Sets_taxobox_colour"] = 190000, ["Sfn"] = 100000, ["SfnRef"] = 112000, ["Sfnp"] = 11000, ["Sfnref"] = 14000, ["Sfrac"] = 3200, ["SharedIP"] = 7500, ["SharedIPEDU"] = 27000, ["Shared_IP"] = 32000, ["Shared_IP_advice"] = 11000, ["Shared_IP_corp"] = 6900, ["Shared_IP_edu"] = 148000, ["Shared_IP_gov"] = 4000, ["Sharedip"] = 10000, ["Sharedipedu"] = 15000, ["Sherdog"] = 2300, ["Ship"] = 73000, ["Ship/maintenancecategory"] = 73000, ["Ship_index"] = 6400, ["Shipboxflag"] = 15000, ["Shipboxflag/core"] = 15000, ["Shipindex"] = 6100, ["Shipwrecks_navbox_footer"] = 4600, ["Short_description"] = 2330000, ["Short_pages_monitor"] = 11000, ["Short_pages_monitor/maximum_length"] = 11000, ["Shortcut"] = 20000, ["Shortcut/styles.css"] = 20000, ["Should_be_SVG"] = 12000, ["Show_button"] = 1960000, ["Sic"] = 22000, ["Sica"] = 2500, ["Side_box"] = 966000, ["Sidebar"] = 165000, ["Sidebar_games_events"] = 30000, ["Sidebar_with_collapsible_lists"] = 74000, ["Sigfig"] = 3200, ["Significant_figures"] = 3800, ["Significant_figures/rnd"] = 3500, ["Silver02"] = 13000, ["Silver2"] = 38000, ["Silver_medal"] = 4100, ["Single+double"] = 3700, ["Single-innings_cricket_match"] = 2300, ["Single_chart"] = 27000, ["Single_chart/chartnote"] = 27000, ["Single_namespace"] = 132000, ["Singlechart"] = 23000, ["Singles"] = 34000, ["Sister-inline"] = 139000, ["Sister_project"] = 958000, ["Sister_project_links"] = 8700, ["Sisterlinks"] = 3300, ["Skip_to_talk"] = 9800, ["Sky"] = 2300, ["Slink"] = 2600, ["Small"] = 908000, ["Small_Solar_System_bodies"] = 3500, ["Smallcaps"] = 15000, ["Smallcaps/styles.css"] = 17000, ["Smallcaps_all"] = 3500, ["Smalldiv"] = 12000, ["Smaller"] = 85000, ["Smallsup"] = 19000, ["Smiley"] = 34000, ["Snd"] = 15000, ["Snds"] = 5500, ["Soccer_icon"] = 112000, ["Soccer_icon2"] = 112000, ["Soccer_icon4"] = 4700, ["Soccerbase"] = 13000, ["Soccerbase_season"] = 5300, ["Soccerway"] = 54000, ["Sock"] = 41000, ["Sockcat"] = 2200, ["Sockmaster"] = 8100, ["Sockpuppet"] = 195000, ["Sockpuppet/categorise"] = 195000, ["SockpuppetCheckuser"] = 5500, ["Sockpuppet_category"] = 40000, ["Sockpuppet_category/confirmed"] = 18000, ["Sockpuppet_category/suspected"] = 22000, ["Sockpuppetcheckuser"] = 3600, ["Sockpuppeteer"] = 19000, ["Soft_redirect"] = 5700, ["Soft_redirect_protection"] = 7300, ["Softredirect"] = 3000, ["Solar_luminosity"] = 3400, ["Solar_mass"] = 4000, ["Solar_radius"] = 3200, ["Soldier_icon"] = 3900, ["Soldier_icon2"] = 3900, ["Song"] = 7600, ["Songs"] = 19000, ["Songs_category"] = 6700, ["Songs_category/core"] = 6700, ["Sort"] = 99000, ["Sortname"] = 41000, ["Sourcecheck"] = 987000, ["South_America_topic"] = 2400, ["Sp"] = 182000, ["Space"] = 53000, ["Space+double"] = 3000, ["Spaced_en_dash"] = 41000, ["Spaced_en_dash_space"] = 5500, ["Spaced_ndash"] = 21000, ["Spaces"] = 2430000, ["Spain_metadata_Wikidata"] = 7100, ["Spamlink"] = 11000, ["Spanish_name"] = 21000, ["Spanish_name/text"] = 21000, ["Spanish_name_2"] = 4600, ["Species_Latin_name_abbreviation_disambiguation"] = 2100, ["Species_list"] = 9400, ["Speciesbox"] = 173000, ["Speciesbox/getGenus"] = 173000, ["Speciesbox/getSpecies"] = 173000, ["Speciesbox/hybrid_name"] = 12000, ["Speciesbox/name"] = 173000, ["Speciesbox/parameterCheck"] = 173000, ["Speciesbox/trim"] = 173000, ["Specieslist"] = 2900, ["Spilomelinae-stub"] = 2300, ["Split_article"] = 2800, ["Sport_icon"] = 14000, ["Sport_icon2"] = 14000, ["Sports-reference"] = 2100, ["SportsYearCatUSstate"] = 4900, ["SportsYearCatUSstate/core"] = 4900, ["Sports_links"] = 4000, ["Sports_reference"] = 9600, ["Squad_maintenance"] = 2300, ["Square_bracket_close"] = 73000, ["Square_bracket_open"] = 76000, ["Stack"] = 21000, ["Stack/styles.css"] = 22000, ["StaleIP"] = 2600, ["Standings_Table_End"] = 37000, ["Standings_Table_Entry"] = 37000, ["Standings_Table_Entry/record"] = 37000, ["Standings_Table_Start"] = 37000, ["Standings_Table_Start/colheader"] = 37000, ["Standings_Table_Start/colspan"] = 37000, ["Starbox_astrometry"] = 4300, ["Starbox_begin"] = 4600, ["Starbox_catalog"] = 4500, ["Starbox_character"] = 4300, ["Starbox_detail"] = 4100, ["Starbox_end"] = 4600, ["Starbox_observe"] = 4400, ["Starbox_reference"] = 4400, ["Start-Class"] = 97000, ["Start-date"] = 4700, ["Start_box"] = 7500, ["Start_date"] = 335000, ["Start_date_and_age"] = 79000, ["Start_date_and_years_ago"] = 5500, ["Start_of_course_timeline"] = 3600, ["Start_of_course_week"] = 3800, ["Start_tab"] = 3700, ["Startflatlist"] = 91000, ["Static_IP"] = 11000, ["Station"] = 4300, ["Station_link"] = 4800, ["Stdinchicite"] = 10000, ["Steady"] = 10000, ["Stl"] = 2700, ["Stn"] = 3800, ["Stnlnk"] = 24000, ["Storm_colour"] = 4300, ["Str_crop"] = 2300, ["Str_endswith"] = 143000, ["Str_find"] = 597000, ["Str_find0"] = 201000, ["Str_find_long"] = 5500, ["Str_index"] = 14000, ["Str_left"] = 1610000, ["Str_len"] = 753000, ["Str_letter"] = 169000, ["Str_letter/trim"] = 9400, ["Str_mid"] = 3600, ["Str_mid/core"] = 4100, ["Str_number"] = 9700, ["Str_number/trim"] = 24000, ["Str_rep"] = 525000, ["Str_right"] = 60000, ["Str_rightc"] = 378000, ["Str_rightmost"] = 75000, ["Str_sub"] = 17000, ["Str_sub_long"] = 418000, ["Str_sub_new"] = 26000, ["Str_sub_old"] = 447000, ["Str_trim"] = 6000, ["Str_≤_len"] = 8200, ["Str_≥_len"] = 3700, ["Strfind_short"] = 6300, ["Strikethrough"] = 7800, ["Strip_whitespace"] = 27000, ["Strlen_quick"] = 7000, ["Strong"] = 17000, ["Structurae"] = 2000, ["Stub-Class"] = 74000, ["Stub_Category"] = 12000, ["Stub_category"] = 15000, ["Stub_documentation"] = 31000, ["Student_editor"] = 27000, ["Student_sandbox"] = 4500, ["Student_table_row"] = 3300, ["Students_table"] = 3300, ["Su"] = 10000, ["Su-census1989"] = 4100, ["Sub"] = 2600, ["Subinfobox_bodystyle"] = 28000, ["Subject_bar"] = 15000, ["Subject_bar/styles.css"] = 15000, ["Suboff"] = 5100, ["Subon"] = 5200, ["Subscription"] = 4200, ["Subscription_required"] = 27000, ["Subsidebar_bodystyle"] = 9300, ["Subst_only"] = 5000, ["Substituted_comment"] = 19000, ["Substr_any"] = 7700, ["Succession_box"] = 115000, ["Succession_links"] = 114000, ["Summer_Olympics_by_year_category_navigation"] = 2400, ["Summer_Olympics_by_year_category_navigation/core"] = 2400, ["Sunday"] = 2500, ["Sup"] = 49000, ["Superimpose2/base"] = 2800, ["Superimpose5"] = 2600, ["Surname"] = 55000, ["Swiss_populations"] = 2400, ["Swiss_populations_NC"] = 3000, ["Swiss_populations_ref"] = 2400, ["Module:Science_redirect"] = 213000, ["Module:Science_redirect/conf"] = 213000, ["Module:Section_link"] = 37000, ["Module:See_also_if_exists"] = 43000, ["Module:Separated_entries"] = 1810000, ["Module:Series_overview"] = 4600, ["Module:Settlement_short_description"] = 586000, ["Module:Shortcut"] = 20000, ["Module:Shortcut/config"] = 20000, ["Module:Side_box"] = 975000, ["Module:Sidebar"] = 229000, ["Module:Sidebar_games_events"] = 30000, ["Module:Singles"] = 34000, ["Module:Sort_title"] = 14000, ["Module:Sortkey"] = 155000, ["Module:Sports_career"] = 16000, ["Module:Sports_color"] = 55000, ["Module:Sports_color/baseball"] = 29000, ["Module:Sports_color/basketball"] = 19000, ["Module:Sports_rbr_table"] = 7000, ["Module:Sports_rbr_table/styles.css"] = 7000, ["Module:Sports_reference"] = 9600, ["Module:Sports_results"] = 8200, ["Module:Sports_table"] = 39000, ["Module:Sports_table/WDL"] = 36000, ["Module:Sports_table/WL"] = 2100, ["Module:Sports_table/argcheck"] = 39000, ["Module:Sports_table/sub"] = 39000, ["Module:Sports_table/totalscheck"] = 29000, ["Module:Stock_tickers/NYSE"] = 2200, ["Module:String"] = 7920000, ["Module:String2"] = 241000, ["Module:Su"] = 11000, ["Module:Subject_bar"] = 15000, } ncz8bho7j1ujganrmuraeeiwuv4rqd0 Template:Errore 10 21659 373030 367612 2021-06-02T04:12:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#invoke:Error|error|{{{message|{{{1}}}}}}|tag={{{tag|}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> g84is26wljyiv1zfwro5sp07hlr2ewr Template:Target of 10 21660 367614 2020-06-09T11:58:31Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Destinatu di]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Destinatu di]] 8fp92vw0m7gs6qev8z7p9eq3s0c82zm Template:Destinatu di 10 21661 373014 367615 2021-06-02T04:11:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Redirect|main|{{{1|}}}}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 4guxpx7p9a5b11mxsic5461ks8ilvmx Modulo:Target of 828 21662 367616 2020-06-09T12:05:36Z Anfrx 16583 Pagina nova: local getTarget = require('Modulo:Redirect').getTarget local p = {} function p.line(frame) local pageTitle = frame.args[1] local target = getTarget(pageTitle) if target then... Scribunto text/plain local getTarget = require('Modulo:Redirect').getTarget local p = {} function p.line(frame) local pageTitle = frame.args[1] local target = getTarget(pageTitle) if target then return string.format('%s', target) end return string.format('%s', pageTitle) end return p teikbz9hkpzv7u4vu7c32p5prfo8fw4 Modulo:Transclusion count/data/R 828 21663 367617 2020-06-09T12:08:50Z Anfrx 16583 Pagina nova: return { ["R"] = 13000, ["R/ref"] = 13000, ["RA"] = 7700, ["RMS"] = 5600, ["RMnac"] = 3700, ["ROM"] = 2500, ["ROU"] = 5800, ["RPGproject"] = 2800, ["RSA"] = 4200, ["RSS-Atom_feed_not... Scribunto text/plain return { ["R"] = 13000, ["R/ref"] = 13000, ["RA"] = 7700, ["RMS"] = 5600, ["RMnac"] = 3700, ["ROM"] = 2500, ["ROU"] = 5800, ["RPGproject"] = 2800, ["RSA"] = 4200, ["RSS-Atom_feed_notice"] = 240000, ["RUS"] = 14000, ["R_ambig"] = 6100, ["R_avoided_double_redirect"] = 11000, ["R_for_convenience"] = 5100, ["R_from_ATC_code"] = 4700, ["R_from_ATCvet_code"] = 5400, ["R_from_DOI_prefix"] = 2900, ["R_from_IMO_number"] = 3600, ["R_from_ISO_4"] = 40000, ["R_from_ISO_4_abbreviation"] = 43000, ["R_from_ISO_639"] = 8700, ["R_from_ISO_639_code"] = 8700, ["R_from_NLM"] = 4100, ["R_from_NLM_abbreviation"] = 4200, ["R_from_UN/LOCODE"] = 7100, ["R_from_US_postal_abbreviation"] = 42000, ["R_from_Unicode"] = 27000, ["R_from_Unicode_character"] = 28000, ["R_from_abbreviation"] = 17000, ["R_from_adjective"] = 2300, ["R_from_airport_code"] = 4400, ["R_from_album"] = 5900, ["R_from_alternate_name"] = 14000, ["R_from_alternate_spelling"] = 6700, ["R_from_alternative_capitalization"] = 2300, ["R_from_alternative_disambiguation"] = 5500, ["R_from_alternative_language"] = 55000, ["R_from_alternative_name"] = 127000, ["R_from_alternative_punctuation"] = 26000, ["R_from_alternative_scientific_name"] = 91000, ["R_from_alternative_spelling"] = 91000, ["R_from_alternative_title"] = 3100, ["R_from_ambiguous"] = 2200, ["R_from_ambiguous_page"] = 8300, ["R_from_ambiguous_sort_name"] = 31000, ["R_from_ambiguous_term"] = 24000, ["R_from_birth_name"] = 3100, ["R_from_case_citation"] = 2900, ["R_from_diacritic"] = 8300, ["R_from_domain_name"] = 3900, ["R_from_drug_trade_name"] = 21000, ["R_from_fictional_character"] = 38000, ["R_from_fictional_element"] = 4600, ["R_from_former_name"] = 11000, ["R_from_full_name"] = 10000, ["R_from_gene_symbol"] = 10000, ["R_from_historic_name"] = 5300, ["R_from_incomplete_disambiguation"] = 35000, ["R_from_incorrect_disambiguation"] = 2100, ["R_from_incorrect_name"] = 6800, ["R_from_initialism"] = 4900, ["R_from_list_topic"] = 5400, ["R_from_long_name"] = 25000, ["R_from_member"] = 2100, ["R_from_merge"] = 47000, ["R_from_miscapitalisation"] = 7400, ["R_from_misspelling"] = 38000, ["R_from_modification"] = 463000, ["R_from_molecular_formula"] = 5800, ["R_from_monotypic_taxon"] = 6000, ["R_from_more_specific_name"] = 2200, ["R_from_move"] = 1570000, ["R_from_move/except"] = 1570000, ["R_from_other_capitalisation"] = 403000, ["R_from_other_capitalization"] = 3200, ["R_from_other_disambiguation"] = 9000, ["R_from_other_name"] = 5100, ["R_from_plural"] = 20000, ["R_from_related_topic"] = 3400, ["R_from_related_word"] = 6500, ["R_from_remote_page"] = 5900, ["R_from_remote_talk_page"] = 5900, ["R_from_school"] = 2900, ["R_from_scientific_name"] = 28000, ["R_from_short_name"] = 25000, ["R_from_shortcut"] = 22000, ["R_from_song"] = 29000, ["R_from_sort_name"] = 101000, ["R_from_subpage"] = 4000, ["R_from_subtopic"] = 36000, ["R_from_surname"] = 20000, ["R_from_synonym"] = 2200, ["R_from_television_episode"] = 16000, ["R_from_template_shortcut"] = 3300, ["R_from_title_with_diacritics"] = 5900, ["R_from_title_without_diacritics"] = 404000, ["R_from_trade_name"] = 21000, ["R_from_unnecessary_disambiguation"] = 22000, ["R_from_year"] = 3900, ["R_printworthy"] = 29000, ["R_shell"] = 4400, ["R_to_Swiss_municipality_(,_Switzerland)"] = 2300, ["R_to_Swiss_municipality_(canton)"] = 3500, ["R_to_Swiss_municipality_2L"] = 2600, ["R_to_TV_episode_list_entry"] = 8600, ["R_to_anchor"] = 44000, ["R_to_anchor_2"] = 2300, ["R_to_diacritic"] = 409000, ["R_to_diacritics"] = 2900, ["R_to_disambiguation"] = 2700, ["R_to_disambiguation_page"] = 217000, ["R_to_list"] = 33000, ["R_to_list_entry"] = 50000, ["R_to_monotypic_taxon"] = 9400, ["R_to_project_namespace"] = 7800, ["R_to_redirect_template"] = 2200, ["R_to_related_topic"] = 35000, ["R_to_scientific_name"] = 82000, ["R_to_section"] = 215000, ["R_to_short_name"] = 2200, ["R_to_subpage"] = 2800, ["R_unprintworthy"] = 62000, ["R_with_history"] = 4800, ["R_with_possibilities"] = 60000, ["RadioStationsProject"] = 9200, ["Radio_formats"] = 10000, ["Rail-interchange"] = 28000, ["RailGauge"] = 11000, ["Rail_color"] = 5500, ["Rail_color_box"] = 7800, ["Rail_line"] = 11000, ["Rail_navbox_titlestyle"] = 13000, ["Rail_pass_box"] = 10000, ["Rail_start"] = 2100, ["Raise"] = 7000, ["Rand"] = 4500, ["Random_number"] = 10000, ["Random_page_in_category"] = 3100, ["Random_subpage"] = 4500, ["Rating"] = 92000, ["Rayment"] = 2300, ["Rayment-bt"] = 2100, ["Rayment-hc"] = 6000, ["Rcat_shell"] = 77000, ["Rcb"] = 3400, ["Rcr"] = 4600, ["Re"] = 39000, ["Recent_AfDs"] = 3200, ["Recent_AfDs/core"] = 3200, ["Red"] = 280000, ["Redir_from_US_postal_ab"] = 41000, ["Redirect"] = 41000, ["Redirect-Class"] = 10000, ["Redirect-distinguish"] = 2200, ["Redirect_category"] = 2000, ["Redirect_category_shell"] = 1050000, ["Redirect_from_modification"] = 117000, ["Redirect_from_move"] = 4000, ["Redirect_shell"] = 231000, ["Redirect_template"] = 4590000, ["Redirect_to_section"] = 3500, ["Redr"] = 4300, ["Ref"] = 62000, ["Ref_begin"] = 2800, ["Ref_end"] = 2600, ["Ref_improve"] = 4400, ["Ref_label"] = 14000, ["Refbegin"] = 163000, ["Refbegin/styles.css"] = 163000, ["Refend"] = 161000, ["Refideas"] = 8000, ["Refimprove"] = 153000, ["Refimprove_section"] = 6100, ["Reflist"] = 5060000, ["Reflist-talk"] = 57000, ["Reflist_talk"] = 4600, ["Refn"] = 24000, ["Region_history_sidebar_title"] = 4900, ["Regional_notice_board_box"] = 3700, ["Registered_Historic_Places"] = 2400, ["ReleaseVersionParameters"] = 2300, ["Reliable_sources_for_medical_articles"] = 14000, ["Remove_file_prefix"] = 16000, ["Remove_first_word"] = 77000, ["Repeat_vandal"] = 6200, ["Repeated_IP_abuse"] = 14000, ["Repeatvandal"] = 7000, ["Replace"] = 985000, ["Reply"] = 13000, ["Reply_to"] = 194000, ["Replyto"] = 13000, ["Republican_Party_(US)/meta/color"] = 12000, ["Republican_Party_(US)/meta/shading"] = 19000, ["Republican_Party_(US)/meta/shortname"] = 11000, ["Republican_Party_(United_States)/meta/color"] = 11000, ["Republican_Party_(United_States)/meta/shortname"] = 9900, ["Reqmapin"] = 5700, ["Reqphoto"] = 80000, ["Request_edit"] = 4900, ["Request_edit/answered"] = 2900, ["Request_edit/declined"] = 2100, ["Resize"] = 200000, ["Resolved"] = 16000, ["Respell"] = 8600, ["Retired"] = 5500, ["Retrieved"] = 3000, ["Reverse_date"] = 23000, ["Reviewer_topicon"] = 2400, ["RfA_watchlist_notice"] = 4800, ["Rfd_log_header"] = 5100, ["Ribbon_devices"] = 3400, ["Ribbon_devices/alt"] = 3300, ["Ribbon_devices/device"] = 2800, ["Ribbon_devices/device_layout"] = 2800, ["Right"] = 6500, ["Rint"] = 18000, ["River"] = 3100, ["Rlp"] = 8800, ["Rlp/Positions"] = 8800, ["Rmri"] = 2200, ["Rnd"] = 28000, ["Rollback_topicon"] = 2900, ["Roman"] = 2200, ["Romania_metadata_Wikidata"] = 3200, ["RomanianSoccer"] = 2200, ["Rotten-tomatoes"] = 11000, ["Rotten_Tomatoes"] = 22000, ["Round"] = 282000, ["Round4-with_third"] = 2900, ["Round_corners"] = 8400, ["RouteBox"] = 6100, ["Routemap"] = 15000, ["Routemap/styles.css"] = 15000, ["RoutemapRouteIcon"] = 2400, ["Rp"] = 38000, ["Rshell"] = 2100, ["Rtl-lang"] = 3600, ["Rto"] = 2200, ["Ru"] = 3700, ["Ru-census"] = 3500, ["Ru-census2002"] = 3700, ["Ru-census2010"] = 3900, ["Ru-pop-ref"] = 5600, ["Rugby_league_squad2_coach"] = 2200, ["Rugbybox"] = 2700, ["RussiaAdmMunRef"] = 5000, ["Russia_Time_Zone_Wikidata"] = 5500, ["Russia_Time_Zone_Wikidata/getQID"] = 5400, ["Rut"] = 3900, ["Rwd"] = 2700, ["Rws"] = 19000, ["Module:R_avoided_double_redirect"] = 11000, ["Module:Rail-interchange_multi"] = 8300, ["Module:Random"] = 8600, ["Module:Redirect"] = 5150000, ["Module:Redirect-distinguish"] = 2200, ["Module:Redirect_hatnote"] = 42000, ["Module:Redirect_template"] = 4590000, ["Module:Redirect_template_handler"] = 3400, ["Module:Reply_to"] = 194000, ["Module:ResolveEntityId"] = 1750000, ["Module:Respell"] = 8600, ["Module:Road_data"] = 12000, ["Module:Road_data/RJL_types"] = 14000, ["Module:Road_data/browse"] = 16000, ["Module:Road_data/countrymask"] = 23000, ["Module:Road_data/parser"] = 29000, ["Module:Road_data/parser/hooks"] = 9800, ["Module:Road_data/parser/sandbox"] = 12000, ["Module:Road_data/strings/JPN"] = 2100, ["Module:Road_data/util"] = 14000, ["Module:Roman"] = 4600, ["Module:RoundN"] = 8100, ["Module:Routemap"] = 17000, } 89gmywzcf5b2murptut6evfxfytsgcw Modulo:WikidataIB 828 21664 367872 367863 2020-06-12T13:32:15Z Anfrx 16583 Scribunto text/plain -- Module to implement use of a blacklist and whitelist for infobox fields -- Can take a named parameter |qid which is the Wikidata ID for the article -- if not supplied, it will use the Wikidata ID associated with the current page. -- Fields in blacklist are never to be displayed, i.e. module must return nil in all circumstances -- Fields in whitelist return local value if it exists or the Wikidata value otherwise -- The name of the field that this function is called from is passed in named parameter |name -- The name is compulsory when blacklist or whitelist is used, -- so the module returns nil if it is not supplied. -- blacklist is passed in named parameter |suppressfields (or |spf) -- whitelist is passed in named parameter |fetchwikidata (or |fwd) local p = {} local cdate -- initialise as nil and only load _complex_date function if needed -- [[Module:Complex date]] is loaded lazily and has the following dependencies: -- Module:I18n/complex date, Module:ISOdate, Module:DateI18n (alternative for Module:Date), -- Module:Formatnum, Module:I18n/date, Module:Yesno, Module:Linguistic, Module:Calendar -- The following, taken from https://www.mediawiki.org/wiki/Wikibase/DataModel#Dates_and_times, -- is needed to use Module:Complex date which seemingly requires date precision as a string. -- It would work better if only the authors of the mediawiki page could spell 'millennium'. local dp = { [6] = "millenniu", [7] = "seculu", [8] = "dicenniu", [9] = "annu", [10] = "mese", [11] = "ghjornu", } local i18n = { ["errors"] = { ["property-not-found"] = "Pruprietà micca truvata.", ["No property supplied"] = "Nessuna pruprietà furnita.", ["entity-not-found"] = "Entità Wikidata micca truvata.", ["unknown-claim-type"] = "Tipu di reclamazione micca cunnisciutu.", ["unknown-entity-type"] = "Tipu d'entità scunnisciutu.", ["qualifier-not-found"] = "Qualificatore micca trovu.", ["site-not-found"] = "U prugettu Wikimedia ùn hè micca statu truvatu.", ["labels-not-found"] = "Nessuna etichetta truvata.", ["descriptions-not-found"] = "Nessuna descrizione truvata.", ["aliases-not-found"] = "Ùn ci hè alcunu alias.", ["unknown-datetime-format"] = "Formatu di dati di data scunnisciutu.", ["local-article-not-found"] = "L'articulu hè dispunibule nantu à Wikidata, ma micca nantu à Wikipedia.", ["dab-page"] = " (dab)", }, ["months"] = { "Ghjinnaghju", "Febbraiu", "Marzu", "Aprile", "Maghju", "Ghjugnu", "Lugliu", "Aostu", "Sittembre", "Ottobre", "Nuvembre", "Dicembre" }, ["century"] = "seculu", ["BC"] = "BC", ["BCE"] = "BCE", ["ordinal"] = { [1] = "è", [2] = "è", [3] = "è", ["default"] = "è" }, ["filespace"] = "File", ["Unknown"] = "Scunnisciutu", ["NaN"] = "Micca un numeru", -- set the following to the name of a tracking category, -- e.g. "[[Category:Articles with missing Wikidata information]]", or "" to disable: ["missinginfocat"] = "[[Categuria:Articles with missing Wikidata information]]", ["editonwikidata"] = "Edite questu nantu à Wikidata.", ["latestdatequalifier"] = function (date) return "prima" .. date end, -- some languages, e.g. Bosnian use a period as a suffix after each number in a date ["datenumbersuffix"] = "", ["list separator"] = ", ", ["multipliers"] = { [0] = "", [3] = " mille", [6] = " milioni", [9] = " miliardi", [12] = " trilione", } } -- This allows an internationisation module to override the above table if 'en' ~= mw.getContentLanguage():getCode() then require("Modulo:i18n").loadI18n("Modulo:WikidataIB/i18n", i18n) end -- This piece of html implements a collapsible container. Check the classes exist on your wiki. local collapsediv = '<div class="mw-collapsible mw-collapsed" style="width:100%; overflow:auto;" data-expandtext="{{int:show}}" data-collapsetext="{{int:hide}}">' -- Some items should not be linked. -- Each wiki can create a list of those in Module:WikidataIB/nolinks -- It should return a table called itemsindex, containing true for each item not to be linked local donotlink = {} local nolinks_exists, nolinks = pcall(mw.loadData, "Modulo:WikidataIB/nolinks") if nolinks_exists then donotlink = nolinks.itemsindex end -- To satisfy Wikipedia:Manual of Style/Titles, certain types of items are italicised, and others are quoted. -- The submodule [[Module:WikidataIB/titleformats]] lists the entity-ids used in 'instance of' (P31), -- which allows this module to identify the values that should be formatted. -- WikidataIB/titleformats exports a table p.formats, which is indexed by entity-id, and contains the value " or '' local formats = {} local titleformats_exists, titleformats = pcall(mw.loadData, "Modulo:WikidataIB/titleformats") if titleformats_exists then formats = titleformats.formats end ------------------------------------------------------------------------------- -- Private functions ------------------------------------------------------------------------------- -- ------------------------------------------------------------------------------- -- makeOrdinal needs to be internationalised along with the above: -- takes cardinal number as a numeric and returns the ordinal as a string -- we need three exceptions in English for 1st, 2nd, 3rd, 21st, .. 31st, etc. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- local makeOrdinal = function(cardinal) local ordsuffix = i18n.ordinal.default if cardinal % 10 == 1 then ordsuffix = i18n.ordinal[1] elseif cardinal % 10 == 2 then ordsuffix = i18n.ordinal[2] elseif cardinal % 10 == 3 then ordsuffix = i18n.ordinal[3] end -- In English, 1, 21, 31, etc. use 'st', but 11, 111, etc. use 'th' -- similarly for 12 and 13, etc. if (cardinal % 100 == 11) or (cardinal % 100 == 12) or (cardinal % 100 == 13) then ordsuffix = i18n.ordinal.default end return tostring(cardinal) .. ordsuffix end ------------------------------------------------------------------------------- -- findLang takes a "langcode" parameter if supplied and valid -- otherwise it tries to create it from the user's set language ({{int:lang}}) -- failing that it uses the wiki's content language. -- It returns a language object ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- local findLang = function(langcode) local langobj langcode = mw.text.trim(langcode or "") if mw.language.isKnownLanguageTag(langcode) then langobj = mw.language.new( langcode ) else langcode = mw.getCurrentFrame():preprocess( '{{int:lang}}' ) if mw.language.isKnownLanguageTag(langcode) then langobj = mw.language.new( langcode ) else langobj = mw.language.getContentLanguage() end end return langobj end ------------------------------------------------------------------------------- -- _getItemLangCode takes a qid parameter (using the current page's qid if blank) -- If the item for that qid has property country (P17) it looks at the first preferred value -- If the country has an official language (P37), it looks at the first preferred value -- If that official language has a language code (P424), it returns the first preferred value -- Otherwise it returns nothing. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- local _getItemLangCode = function(qid) qid = mw.text.trim(qid or ""):upper() if qid == "" then qid = mw.wikibase.getEntityIdForCurrentPage() end if not qid then return end local prop17 = mw.wikibase.getBestStatements(qid, "P17")[1] if not prop17 or prop17.mainsnak.snaktype ~= "value" then return end local qid17 = prop17.mainsnak.datavalue.value.id local prop37 = mw.wikibase.getBestStatements(qid17, "P37")[1] if not prop37 or prop37.mainsnak.snaktype ~= "value" then return end local qid37 = prop37.mainsnak.datavalue.value.id local prop424 = mw.wikibase.getBestStatements(qid37, "P424")[1] if not prop424 or prop424.mainsnak.snaktype ~= "value" then return end return prop424.mainsnak.datavalue.value end ------------------------------------------------------------------------------- -- roundto takes a number (x) -- and returns it rounded to (sf) significant figures ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- local roundto = function(x, sf) if x == 0 then return 0 end local s = 1 if x < 0 then x = -x s = -1 end if sf < 1 then sf = 1 end local p = 10 ^ (math.floor(math.log10(x)) - sf + 1) x = math.floor(x / p + 0.5) * p * s -- if it's integral, cast to an integer: if x == math.floor(x) then x = math.floor(x) end return x end ------------------------------------------------------------------------------- -- decimalToDMS takes a decimal degrees (x) with precision (p) -- and returns degrees/minutes/seconds according to the precision ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- local decimalToDMS = function(x, p) -- if p is not supplied, use a precision around 0.1 seconds if not tonumber(p) then p = 1e-4 end local d = math.floor(x) local ms = (x - d) * 60 if p > 0.5 then -- precision is > 1/2 a degree if ms > 30 then d = d + 1 end ms = 0 end local m = math.floor(ms) local s = (ms - m) * 60 if p > 0.008 then -- precision is > 1/2 a minute if s > 30 then m = m +1 end s = 0 elseif p > 0.00014 then -- precision is > 1/2 a second s = math.floor(s + 0.5) elseif p > 0.000014 then -- precision is > 1/20 second s = math.floor(10 * s + 0.5) / 10 elseif p > 0.0000014 then -- precision is > 1/200 second s = math.floor(100 * s + 0.5) / 100 else -- cap it at 3 dec places for now s = math.floor(1000 * s + 0.5) / 1000 end return d, m, s end ------------------------------------------------------------------------------- -- decimalPrecision takes a decimal (x) with precision (p) -- and returns x rounded approximately to the given precision -- precision should be between 1 and 1e-6, preferably a power of 10. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- local decimalPrecision = function(x, p) local s = 1 if x < 0 then x = -x s = -1 end -- if p is not supplied, pick an arbitrary precision if not tonumber(p) then p = 1e-4 elseif p > 1 then p = 1 elseif p < 1e-6 then p = 1e-6 else p = 10 ^ math.floor(math.log10(p)) end x = math.floor(x / p + 0.5) * p * s -- if it's integral, cast to an integer: if x == math.floor(x) then x = math.floor(x) end -- if it's less than 1e-4, it will be in exponent form, so return a string with 6dp -- 9e-5 becomes 0.000090 if math.abs(x) < 1e-4 then x = string.format("%f", x) end return x end ------------------------------------------------------------------------------- -- formatDate takes a datetime of the usual format from mw.wikibase.entity:formatPropertyValues -- like "1 August 30 BCE" as parameter 1 -- and formats it according to the df (date format) and bc parameters -- df = ["dmy" / "mdy" / "y"] default will be "dmy" -- bc = ["BC" / "BCE"] default will be "BCE" ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- local format_Date = function(datetime, dateformat, bc) local datetime = datetime or "1 August 30 BCE" -- in case of nil value -- chop off multiple vales and/or any hours, mins, etc. -- keep anything before punctuation - we just want a single date: local dateval = string.match( datetime, "[%w ]+") local dateformat = string.lower(dateformat or "dmy") -- default to dmy local bc = string.upper(bc or "") -- can't use nil for bc -- we only want to accept two possibilities: BC or default to BCE if bc == "BC" then bc = "&nbsp;" .. i18n["BC"] -- prepend a non-breaking space. else bc = "&nbsp;" .. i18n["BCE"] end local postchrist = true -- start by assuming no BCE local dateparts = {} for word in string.gmatch(dateval, "%w+") do if word == "BCE" or word == "BC" then -- *** internationalise later *** postchrist = false else -- we'll keep the parts that are not 'BCE' in a table dateparts[#dateparts + 1] = word end end if postchrist then bc = "" end -- set AD dates to no suffix *** internationalise later *** local sep = "&nbsp;" -- separator is nbsp local fdate = table.concat(dateparts, sep) -- set formatted date to same order as input -- if we have day month year, check dateformat if #dateparts == 3 then if dateformat == "y" then fdate = dateparts[3] elseif dateformat == "mdy" then fdate = dateparts[2] .. sep .. dateparts[1] .. "," .. sep .. dateparts[3] end elseif #dateparts == 2 and dateformat == "y" then fdate = dateparts[2] end return fdate .. bc end ------------------------------------------------------------------------------- -- dateFormat is the handler for properties that are of type "time" -- It takes timestamp, precision (6 to 11 per mediawiki), dateformat (y/dmy/mdy), BC format (BC/BCE), -- a plaindate switch (yes/no/adj) to en/disable "sourcing circumstances"/use adjectival form, -- any qualifiers for the property, the language, and any adjective to use like 'before'. -- It passes the date through the "complex date" function -- and returns a string with the internatonalised date formatted according to preferences. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: findLang(); cdate(); dp[] ------------------------------------------------------------------------------- local dateFormat = function(timestamp, dprec, df, bcf, pd, qualifiers, lang, adj, model) -- output formatting according to preferences (y/dmy/mdy/ymd) df = (df or ""):lower() -- if ymd is required, return the part of the timestamp in YYYY-MM-DD form -- but apply Year zero#Astronomers fix: 1 BC = 0000; 2 BC = -0001; etc. if df == "ymd" then if timestamp:sub(1,1) == "+" then return timestamp:sub(2,11) else local yr = tonumber(timestamp:sub(2,5)) - 1 yr = ("000" .. yr):sub(-4) if yr ~= "0000" then yr = "-" .. yr end return yr .. timestamp:sub(6,11) end end -- A year can be stored like this: "+1872-00-00T00:00:00Z", -- which is processed here as if it were the day before "+1872-01-01T00:00:00Z", -- and that's the last day of 1871, so the year is wrong. -- So fix the month 0, day 0 timestamp to become 1 January instead: timestamp = timestamp:gsub("%-00%-00T", "-01-01T") -- just in case date precision is missing dprec = dprec or 11 -- override more precise dates if required dateformat is year alone: if df == "y" and dprec > 9 then dprec = 9 end -- complex date only deals with precisions from 6 to 11, so clip range dprec = dprec>11 and 11 or dprec dprec = dprec<6 and 6 or dprec -- BC format is "BC" or "BCE" bcf = (bcf or ""):upper() -- plaindate only needs the first letter (y/n/a) pd = (pd or ""):sub(1,1):lower() if pd == "" or pd == "n" or pd == "f" or pd == "0" then pd = false end -- in case language isn't passed lang = lang or findLang().code -- set adj as empty if nil adj = adj or "" -- extract the day, month, year from the timestamp local bc = timestamp:sub(1, 1)=="-" and "BC" or "" local year, month, day = timestamp:match("[+-](%d*)-(%d*)-(%d*)T") local iso = tonumber(year) -- if year is missing, let it throw an error -- this will adjust the date format to be compatible with cdate -- possible formats are Y, YY, YYY0, YYYY, YYYY-MM, YYYY-MM-DD if dprec == 6 then iso = math.floor( (iso - 1) / 1000 ) + 1 end if dprec == 7 then iso = math.floor( (iso - 1) / 100 ) + 1 end if dprec == 8 then iso = math.floor( iso / 10 ) .. "0" end if dprec == 10 then iso = year .. "-" .. month end if dprec == 11 then iso = year .. "-" .. month .. "-" .. day end -- add "circa" (Q5727902) from "sourcing circumstances" (P1480) local sc = not pd and qualifiers and qualifiers.P1480 if sc then for k1, v1 in pairs(sc) do if v1.datavalue and v1.datavalue.value.id == "Q5727902" then adj = "circa" break end end end -- deal with Julian dates: -- no point in saying that dates before 1582 are Julian - they are by default -- doesn't make sense for dates less precise than year -- we can suppress it by setting |plaindate, e.g. for use in constructing categories. local calendarmodel = "" if tonumber(year) > 1582 and dprec > 8 and not pd and model == "http://www.wikidata.org/entity/Q1985786" then calendarmodel = "julian" end if not cdate then cdate = require("Module:Complex date")._complex_date end local fdate = cdate(calendarmodel, adj, tostring(iso), dp[dprec], bc, "", "", "", "", lang, 1) -- this may have QuickStatements info appended to it in a div, so remove that fdate = fdate:gsub(' <div style="display: none;">[^<]*</div>', '') -- it may also be returned wrapped in a microformat, so remove that fdate = fdate:gsub("<[^>]*>", "") -- there may be leading zeros that we should remove fdate = fdate:gsub("^0*", "") -- if a plain date is required, then remove any links (like BC linked) if pd then fdate = fdate:gsub("%[%[.*|", ""):gsub("]]", "") end -- if 'circa', use the abbreviated form *** internationalise later *** fdate = fdate:gsub('circa ', '<abbr title="circa">c.</abbr>&nbsp;') -- deal with BC/BCE if bcf == "BCE" then fdate = fdate:gsub('BC', 'BCE') end -- deal with mdy format if df == "mdy" then fdate = fdate:gsub("(%d+) (%w+) (%d+)", "%2 %1, %3") end -- deal with adjectival form *** internationalise later *** if pd == "a" then fdate = fdate:gsub(' century', '-century') end return fdate end ------------------------------------------------------------------------------- -- parseParam takes a (string) parameter, e.g. from the list of frame arguments, -- and makes "false", "no", and "0" into the (boolean) false -- it makes the empty string and nil into the (boolean) value passed as default -- allowing the parameter to be true or false by default. -- It returns a boolean. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- local parseParam = function(param, default) if type(param) == "boolean" then param = tostring(param) end if param and param ~= "" then param = param:lower() if (param == "false") or (param:sub(1,1) == "n") or (param == "0") then return false else return true end else return default end end ------------------------------------------------------------------------------- -- _getSitelink takes the qid of a Wikidata entity passed as |qid= -- It takes an optional parameter |wiki= to determine which wiki is to be checked for a sitelink -- If the parameter is blank, then it uses the local wiki. -- If there is a sitelink to an article available, it returns the plain text link to the article -- If there is no sitelink, it returns nil. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- local _getSitelink = function(qid, wiki) qid = (qid or ""):upper() if qid == "" then qid = mw.wikibase.getEntityIdForCurrentPage() end if not qid then return nil end wiki = wiki or "" local sitelink if wiki == "" then sitelink = mw.wikibase.getSitelink(qid) else sitelink = mw.wikibase.getSitelink(qid, wiki) end return sitelink end ------------------------------------------------------------------------------- -- _getCommonslink takes an optional qid of a Wikidata entity passed as |qid= -- It returns one of the following in order of preference: -- the Commons sitelink of the Wikidata entity - but not if onlycat=true and it's not a category; -- the Commons sitelink of the topic's main category of the Wikidata entity; -- the Commons category of the Wikidata entity - unless fallback=false. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: _getSitelink(); parseParam() ------------------------------------------------------------------------------- local _getCommonslink = function(qid, onlycat, fallback) qid = (qid or ""):upper() if qid == "" then qid = mw.wikibase.getEntityIdForCurrentPage() end if not qid then return nil end onlycat = parseParam(onlycat, false) if fallback == "" then fallback = nil end local sitelink = _getSitelink(qid, "commonswiki") if onlycat and sitelink and sitelink:sub(1,9) ~= "Category:" then sitelink = nil end if not sitelink then -- check for topic's main category local prop910 = mw.wikibase.getBestStatements(qid, "P910")[1] if prop910 then local tmcid = prop910.mainsnak.datavalue and prop910.mainsnak.datavalue.value.id sitelink = _getSitelink(tmcid, "commonswiki") end if not sitelink then -- check for list's main category local prop1754 = mw.wikibase.getBestStatements(qid, "P1754")[1] if prop1754 then local tmcid = prop1754.mainsnak.datavalue and prop1754.mainsnak.datavalue.value.id sitelink = _getSitelink(tmcid, "commonswiki") end end end if not sitelink and fallback then -- check for Commons category (string value) local prop373 = mw.wikibase.getBestStatements(qid, "P373")[1] if prop373 then sitelink = prop373.mainsnak.datavalue and prop373.mainsnak.datavalue.value if sitelink then sitelink = "Category:" .. sitelink end end end return sitelink end ------------------------------------------------------------------------------- -- The label in a Wikidata item is subject to vulnerabilities -- that an attacker might try to exploit. -- It needs to be 'sanitised' by removing any wikitext before use. -- If it doesn't exist, return the id for the item -- a second (boolean) value is also returned, value is true when the label exists ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- local labelOrId = function(id, lang) if lang == "default" then lang = findLang().code end local label if lang then label = mw.wikibase.getLabelByLang(id, lang) else label = mw.wikibase.getLabel(id) end if label then return mw.text.nowiki(label), true else return id, false end end ------------------------------------------------------------------------------- -- linkedItem takes an entity-id and returns a string, linked if possible. -- This is the handler for "wikibase-item". Preferences: -- 1. Display linked disambiguated sitelink if it exists -- 2. Display linked label if it is a redirect -- 3. TBA: Display an inter-language link for the label if it exists other than in default language -- 4. Display unlinked label if it exists -- 5. Display entity-id for now to indicate a label could be provided -- dtxt is text to be used instead of label, or nil. -- shortname is boolean switch to use P1813 (short name) instead of label if true. -- lang is the current language code. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: labelOrId(); donotlink[] ------------------------------------------------------------------------------- local linkedItem = function(id, lprefix, lpostfix, prefix, postfix, dtxt, shortname, lang) lprefix = lprefix or "" -- toughen against nil values passed lpostfix = lpostfix or "" prefix = prefix or "" postfix = postfix or "" lang = lang or "en" -- fallback to default if missing -- see if item might need italics or quotes local fmt = "" for k, v in ipairs( mw.wikibase.getBestStatements(id, "P31") ) do if v.mainsnak.datavalue and formats[v.mainsnak.datavalue.value.id] then fmt = formats[v.mainsnak.datavalue.value.id] break -- pick the first match end end local disp local sitelink = mw.wikibase.getSitelink(id) local label, islabel if dtxt then label, islabel = dtxt, true elseif shortname then -- see if there is a shortname in our language, and set label to it for k, v in ipairs( mw.wikibase.getBestStatements(id, "P1813") ) do if v.mainsnak.datavalue.value.language == lang then label, islabel = v.mainsnak.datavalue.value.text, true break end -- test for language match end -- loop through values of short name -- if we have no label set, then there was no shortname available if not islabel then label, islabel = labelOrId(id) shortname = false end else label, islabel = labelOrId(id) end if mw.site.siteName ~= "Wikimedia Commons" then if sitelink then if not (dtxt or shortname) then -- strip any namespace or dab from the sitelink local pos = sitelink:find(":") or 0 local slink = sitelink if pos > 0 then local prefix = sitelink:sub(1,pos-1) if mw.site.namespaces[prefix] then -- that prefix is a valid namespace, so remove it slink = sitelink:sub(pos+1) end end -- remove stuff after commas or inside parentheses - ie. dabs slink = slink:gsub("%s%(.+%)$", ""):gsub(",.+$", "") -- use that as label, preserving label case - find("^%u") is true for 1st char uppercase if label:find("^%u") then label = slink:gsub("^(%l)", string.upper) else label = slink:gsub("^(%u)", string.lower) end end if donotlink[label] then disp = prefix .. fmt .. label .. fmt .. postfix else disp = "[[" .. lprefix .. sitelink .. lpostfix .. "|" .. prefix .. fmt .. label .. fmt .. postfix .. "]]" end elseif islabel then -- no sitelink, label exists, so check if a redirect with that title exists local artitle = mw.title.new(label, 0) -- only nil if label has invalid chars if not donotlink[label] and artitle and artitle.redirectTarget then -- there's a redirect with the same title as the label, so let's link to that disp = "[[".. lprefix .. label .. lpostfix .. "|" .. prefix .. fmt .. label .. fmt .. postfix .. "]]" else -- either (donotlink is true) or (no sitelink, label exists, not redirect) -- so output unlinked label with italics or quotes as needed disp = prefix .. fmt .. label .. fmt .. postfix end -- test if article title exists as redirect on current Wiki else -- no sitelink and no label, so return whatever was returned from labelOrId for now -- add tracking category [[Category:Articles with missing Wikidata information]] disp = prefix .. label .. postfix .. i18n.missinginfocat end else local ccat = mw.wikibase.getBestStatements(id, "P373")[1] if ccat and ccat.mainsnak.datavalue then ccat = ccat.mainsnak.datavalue.value disp = "[[" .. lprefix .. "Category:" .. ccat .. lpostfix .. "|" .. prefix .. label .. postfix .. "]]" elseif sitelink then -- this asumes that if a sitelink exists, then a label also exists disp = "[[" .. lprefix .. sitelink .. lpostfix .. "|" .. prefix .. label .. postfix .. "]]" else -- no sitelink and no Commons cat, so return label from labelOrId for now disp = prefix .. label .. postfix end end return disp end ------------------------------------------------------------------------------- -- sourced takes a table representing a statement that may or may not have references -- it looks for a reference sourced to something not containing the word "wikipedia" -- it returns a boolean = true if it finds a sourced reference. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- local sourced = function(claim) if claim.references then for kr, vr in pairs(claim.references) do local ref = mw.wikibase.renderSnaks(vr.snaks) if not ref:find("Wiki") then return true end end end end ------------------------------------------------------------------------------- -- setRanks takes a flag (parameter passed) that requests the values to return -- "b[est]" returns preferred if available, otherwise normal -- "p[referred]" returns preferred -- "n[ormal]" returns normal -- "d[eprecated]" returns deprecated -- multiple values are allowed, e.g. "preferred normal" (which is the default) -- "best" will override the other flags, and set p and n ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- local setRanks = function(rank) rank = (rank or ""):lower() -- if nothing passed, return preferred and normal -- if rank == "" then rank = "p n" end local ranks = {} for w in string.gmatch(rank, "%a+") do w = w:sub(1,1) if w == "b" or w == "p" or w == "n" or w == "d" then ranks[w] = true end end -- check if "best" is requested or no ranks requested; and if so, set preferred and normal if ranks.b or not next(ranks) then ranks.p = true ranks.n = true end return ranks end ------------------------------------------------------------------------------- -- parseInput processes the Q-id , the blacklist and the whitelist -- if an input parameter is supplied, it returns that and ends the call. -- it returns (1) either the qid or nil indicating whether or not the call should continue -- and (2) a table containing all of the statements for the propertyID and relevant Qid -- if "best" ranks are requested, it returns those instead of all non-deprecated ranks ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- local parseInput = function(frame, input_parm, property_id) -- There may be a local parameter supplied, if it's blank, set it to nil input_parm = mw.text.trim(input_parm or "") if input_parm == "" then input_parm = nil end -- return nil if Wikidata is not available if not mw.wikibase then return false, input_parm end local args = frame.args -- can take a named parameter |qid which is the Wikidata ID for the article. -- if it's not supplied, use the id for the current page local qid = args.qid or "" if qid == "" then qid = mw.wikibase.getEntityIdForCurrentPage() end -- if there's no Wikidata item for the current page return nil if not qid then return false, input_parm end -- The blacklist is passed in named parameter |suppressfields local blacklist = args.suppressfields or args.spf or "" -- The whitelist is passed in named parameter |fetchwikidata local whitelist = args.fetchwikidata or args.fwd or "" if whitelist == "" then whitelist = "NONE" end -- The name of the field that this function is called from is passed in named parameter |name local fieldname = args.name or "" if blacklist ~= "" then -- The name is compulsory when blacklist is used, so return nil if it is not supplied if fieldname == "" then return false, nil end -- If this field is on the blacklist, then return nil if blacklist:find(fieldname) then return false, nil end end -- If we got this far then we're not on the blacklist -- The blacklist overrides any locally supplied parameter as well -- If a non-blank input parameter was supplied return it if input_parm then return false, input_parm end -- We can filter out non-valid properties if property_id:sub(1,1):upper() ~="P" or property_id == "P0" then return false, nil end -- Otherwise see if this field is on the whitelist: -- needs a bit more logic because find will return its second value = 0 if fieldname is "" -- but nil if fieldname not found on whitelist local _, found = whitelist:find(fieldname) found = ((found or 0) > 0) if whitelist ~= 'ALL' and (whitelist:upper() == "NONE" or not found) then return false, nil end -- See what's on Wikidata (the call always returns a table, but it may be empty): local props = {} if args.reqranks.b then props = mw.wikibase.getBestStatements(qid, property_id) else props = mw.wikibase.getAllStatements(qid, property_id) end if props[1] then return qid, props end -- no property on Wikidata return false, nil end ------------------------------------------------------------------------------- -- createicon assembles the "Edit at Wikidata" pen icon. -- It returns a wikitext string inside a span class="penicon" ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: i18n[]; ------------------------------------------------------------------------------- local createicon = function(langcode, entityID, propertyID) local icon = "&nbsp;<span class='penicon'>[[" -- "&nbsp;<span data-bridge-edit-flow='overwrite' class='penicon'>[[" -> enable Wikidata Bridge .. i18n["filespace"] .. ":OOjs UI icon edit-ltr-progressive.svg |frameless |text-top |10px |alt=" .. i18n["editonwikidata"] .. "|link=https://www.wikidata.org/wiki/" .. entityID .. "?uselang=" .. langcode if propertyID then icon = icon .. "#" .. propertyID end icon = icon .. "|" .. i18n["editonwikidata"] .. "]]</span>" return icon end ------------------------------------------------------------------------------- -- assembleoutput takes the sequence table containing the property values -- and formats it according to switches given. It returns a string or nil. -- It needs the entityID and propertyID to create a link in the pen icon. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: parseParam(); ------------------------------------------------------------------------------- local assembleoutput = function(out, args, entityID, propertyID) -- sorted is a boolean passed to enable sorting of the values returned -- if nothing or an empty string is passed set it false -- if "false" or "no" or "0" is passed set it false local sorted = parseParam(args.sorted, false) -- noicon is a boolean passed to suppress the trailing "edit at Wikidata" icon -- for use when the value is processed further by the infobox -- if nothing or an empty string is passed set it false -- if "false" or "no" or "0" is passed set it false local noic = parseParam(args.noicon, false) -- list is the name of a template that a list of multiple values is passed through -- examples include "hlist" and "ubl" -- setting it to "prose" produces something like "1, 2, 3, and 4" local list = args.list or "" -- sep is a string that is used to separate multiple returned values -- if nothing or an empty string is passed set it to the default -- any double-quotes " are stripped out, so that spaces may be passed -- e.g. |sep=" - " local sepdefault = i18n["list separator"] local separator = args.sep or "" separator = string.gsub(separator, '"', '') if separator == "" then separator = sepdefault end -- collapse is a number that determines the maximum number of returned values -- before the output is collapsed. -- Zero or not a number result in no collapsing (default becomes 0). local collapse = tonumber(args.collapse) or 0 -- replacetext (rt) is a string that is returned instead of any non-empty Wikidata value -- this is useful for tracking and debugging local replacetext = mw.text.trim(args.rt or args.replacetext or "") -- if there's anything to return, then return a list -- comma-separated by default, but may be specified by the sep parameter -- optionally specify a hlist or ubl or a prose list, etc. local strout if #out > 0 then if sorted then table.sort(out) end -- if a pen icon is wanted add it the end of the last value if not noic then out[#out] = out[#out] .. createicon(args.langobj.code, entityID, propertyID) end if list == "" then strout = table.concat(out, separator) elseif list:lower() == "prose" then strout = mw.text.listToText( out ) else strout = mw.getCurrentFrame():expandTemplate{title = list, args = out} end if collapse >0 and #out > collapse then strout = collapsediv .. strout .. "</div>" end else strout = nil -- no items had valid reference end if replacetext ~= "" and strout then strout = replacetext end return strout end ------------------------------------------------------------------------------- -- rendersnak takes a table (propval) containing the information stored on one property value -- and returns the value as a string and its language if monolingual text. -- It handles data of type: -- wikibase-item -- time -- string, url, commonsMedia, external-id -- quantity -- globe-coordinate -- monolingualtext -- It also requires linked, the link/pre/postfixes, uabbr, and the arguments passed from frame. -- The optional filter parameter allows quantities to be be filtered by unit Qid. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: parseParam(); labelOrId(); i18n[]; dateFormat(); -- roundto(); decimalPrecision(); decimalToDMS(); linkedItem(); ------------------------------------------------------------------------------- local rendersnak = function(propval, args, linked, lpre, lpost, pre, post, uabbr, filter) lpre = lpre or "" lpost = lpost or "" pre = pre or "" post = post or "" args.lang = args.lang or findLang().code -- allow values to display a fixed text instead of label local dtxt = args.displaytext or args.dt if dtxt == "" then dtxt = nil end -- switch to use display of short name (P1813) instead of label local shortname = args.shortname or args.sn shortname = parseParam(shortname, false) local snak = propval.mainsnak or propval local dtype = snak.datatype local dv = snak.datavalue dv = dv and dv.value -- value and monolingual text language code returned local val, mlt if propval.rank and not args.reqranks[propval.rank:sub(1, 1)] then -- val is nil: value has a rank that isn't requested ------------------------------------ elseif snak.snaktype == "somevalue" then -- value is unknown val = i18n["Unknown"] ------------------------------------ elseif snak.snaktype == "novalue" then -- value is none -- val = "No value" -- don't return anything ------------------------------------ elseif dtype == "wikibase-item" then -- data type is a wikibase item: -- it's wiki-linked value, so output as link if enabled and possible local qnumber = dv.id if linked then val = linkedItem(qnumber, lpre, lpost, pre, post, dtxt, shortname, args.lang) else -- no link wanted so check for display-text, otherwise test for lang code local label, islabel if dtxt then label = dtxt else label, islabel = labelOrId(qnumber) local langlabel = mw.wikibase.getLabelByLang(qnumber, args.lang) if langlabel then label = mw.text.nowiki( langlabel ) end end val = pre .. label .. post end -- test for link required ------------------------------------ elseif dtype == "time" then -- data type is time: -- time is in timestamp format -- date precision is integer per mediawiki -- output formatting according to preferences (y/dmy/mdy) -- BC format as BC or BCE -- plaindate is passed to disable looking for "sourcing cirumstances" -- or to set the adjectival form -- qualifiers (if any) is a nested table or nil -- lang is given, or user language, or site language -- -- Here we can check whether args.df has a value -- If not, use code from Module:Sandbox/RexxS/Getdateformat to set it from templates like {{Use mdy dates}} val = dateFormat(dv.time, dv.precision, args.df, args.bc, args.pd, propval.qualifiers, args.lang, "", dv.calendarmodel) ------------------------------------ -- data types which are strings: elseif dtype == "commonsMedia" or dtype == "external-id" or dtype == "string" or dtype == "url" then -- commonsMedia or external-id or string or url -- all have mainsnak.datavalue.value as string if (lpre == "" or lpre == ":") and lpost == "" then -- don't link if no linkpre/postfix or linkprefix is just ":" val = pre .. dv .. post elseif dtype == "external-id" then val = "[" .. lpre .. dv .. lpost .. " " .. pre .. dv .. post .. "]" else val = "[[" .. lpre .. dv .. lpost .. "|" .. pre .. dv .. post .. "]]" end -- check for link requested (i.e. either linkprefix or linkpostfix exists) ------------------------------------ -- data types which are quantities: elseif dtype == "quantity" then -- quantities have mainsnak.datavalue.value.amount and mainsnak.datavalue.value.unit -- the unit is of the form http://www.wikidata.org/entity/Q829073 -- -- implement a switch to turn on/off numerical formatting later local fnum = true -- -- a switch to turn on/off conversions - only for en-wiki local conv = parseParam(args.conv or args.convert, false) -- if we have conversions, we won't have formatted numbers or scales if conv then uabbr = true fnum = false args.scale = "0" end -- -- a switch to turn on/off showing units, default is true local showunits = parseParam(args.su or args.showunits, true) -- -- convert amount to a number local amount = tonumber(dv.amount) or i18n["NaN"] -- -- scale factor for millions, billions, etc. local sc = tostring(args.scale or ""):sub(1,1):lower() local scale if sc == "a" then -- automatic scaling if amount > 1e15 then scale = 12 elseif amount > 1e12 then scale = 9 elseif amount > 1e9 then scale = 6 elseif amount > 1e6 then scale = 3 else scale = 0 end else scale = tonumber(args.scale) or 0 if scale < 0 or scale > 12 then scale = 0 end scale = math.floor(scale/3) * 3 end local factor = 10^scale amount = amount / factor -- ranges: local range = "" -- check if upper and/or lower bounds are given and significant local upb = tonumber(dv.upperBound) local lowb = tonumber(dv.lowerBound) if upb and lowb then -- differences rounded to 2 sig fig: local posdif = roundto(upb - amount, 2) / factor local negdif = roundto(amount - lowb, 2) / factor upb, lowb = amount + posdif, amount - negdif -- round scaled numbers to integers or 4 sig fig if (scale > 0 or sc == "a") then if amount < 1e4 then amount = roundto(amount, 4) else amount = math.floor(amount + 0.5) end end if fnum then amount = args.langobj:formatNum( amount ) end if posdif ~= negdif then -- non-symmetrical range = " +" .. posdif .. " -" .. negdif elseif posdif ~= 0 then -- symmetrical and non-zero range = " ±" .. posdif else -- otherwise range is zero, so leave it as "" end else -- round scaled numbers to integers or 4 sig fig if (scale > 0 or sc == "a") then if amount < 1e4 then amount = roundto(amount, 4) else amount = math.floor(amount + 0.5) end end if fnum then amount = args.langobj:formatNum( amount ) end end -- unit names and symbols: -- extract the qid in the form 'Qnnn' from the value.unit url -- and then fetch the label from that - or symbol if unitabbr is true local unit = "" local usep = "" local usym = "" local unitqid = string.match( dv.unit, "(Q%d+)" ) if filter and unitqid ~= filter then return nil end if unitqid and showunits then local uname = mw.wikibase.getLabelByLang(unitqid, args.lang) or "" if uname ~= "" then usep, unit = " ", uname end if uabbr then -- see if there's a unit symbol (P5061) local unitsymbols = mw.wikibase.getBestStatements(unitqid, "P5061") -- construct fallback table, add local lang and multiple languages local fbtbl = mw.language.getFallbacksFor( args.lang ) table.insert( fbtbl, 1, args.lang ) table.insert( fbtbl, 1, "mul" ) local found = false for idx1, us in ipairs(unitsymbols) do for idx2, fblang in ipairs(fbtbl) do if us.mainsnak.datavalue.value.language == fblang then usym = us.mainsnak.datavalue.value.text found = true break end if found then break end end -- loop through fallback table end -- loop through values of P5061 if found then usep, unit = "&nbsp;", usym end end end -- format display: if conv then if range == "" then val = mw.getCurrentFrame():expandTemplate{title = "cvt", args = {amount, unit}} else val = mw.getCurrentFrame():expandTemplate{title = "cvt", args = {lowb, "to", upb, unit}} end elseif unit == "$" or unit == "£" then val = unit .. amount .. range .. i18n.multipliers[scale] else val = amount .. range .. i18n.multipliers[scale] .. usep .. unit end ------------------------------------ -- datatypes which are global coordinates: elseif dtype == "globe-coordinate" then -- 'display' parameter defaults to "inline, title" *** unused for now *** -- local disp = args.display or "" -- if disp == "" then disp = "inline, title" end -- -- format parameter switches from deg/min/sec to decimal degrees -- default is deg/min/sec -- decimal degrees needs |format = dec local form = (args.format or ""):lower():sub(1,3) if form ~= "dec" then form = "dms" end -- not needed for now -- -- show parameter allows just the latitude, or just the longitude, or both -- to be returned as a signed decimal, ignoring the format parameter. local show = (args.show or ""):lower() if show ~= "longlat" then show = show:sub(1,3) end -- local lat, long, prec = dv.latitude, dv.longitude, dv.precision if show == "lat" then val = decimalPrecision(lat, prec) elseif show == "lon" then val = decimalPrecision(long, prec) elseif show == "longlat" then val = decimalPrecision(long, prec) .. ", " .. decimalPrecision(lat, prec) else local ns = "N" local ew = "E" if lat < 0 then ns = "S" lat = - lat end if long < 0 then ew = "W" long = - long end if form == "dec" then lat = decimalPrecision(lat, prec) long = decimalPrecision(long, prec) val = lat .. "°" .. ns .. " " .. long .. "°" .. ew else local latdeg, latmin, latsec = decimalToDMS(lat, prec) local longdeg, longmin, longsec = decimalToDMS(long, prec) if latsec == 0 and longsec == 0 then if latmin == 0 and longmin == 0 then val = latdeg .. "°" .. ns .. " " .. longdeg .. "°" .. ew else val = latdeg .. "°" .. latmin .. "′" .. ns .. " " val = val .. longdeg .. "°".. longmin .. "′" .. ew end else val = latdeg .. "°" .. latmin .. "′" .. latsec .. "″" .. ns .. " " val = val .. longdeg .. "°" .. longmin .. "′" .. longsec .. "″" .. ew end end end ------------------------------------ elseif dtype == "monolingualtext" then -- data type is Monolingual text: -- has mainsnak.datavalue.value as a table containing language/text pairs -- collect all the values in 'out' and languages in 'mlt' and process them later val = pre .. dv.text .. post mlt = dv.language ------------------------------------ else -- some other data type so write a specific handler val = "unknown data type: " .. dtype end -- of datatype/unknown value/sourced check return val, mlt end ------------------------------------------------------------------------------- -- propertyvalueandquals takes a property object, the arguments passed from frame, -- and a qualifier propertyID. -- It returns a sequence (table) of values representing the values of that property -- and qualifiers that match the qualifierID if supplied. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: parseParam(); sourced(); labelOrId(); i18n.latestdatequalifier(); format_Date(); -- makeOrdinal(); roundto(); decimalPrecision(); decimalToDMS(); assembleoutput(); ------------------------------------------------------------------------------- local function propertyvalueandquals(objproperty, args, qualID) -- needs this style of declaration because it's re-entrant -- onlysourced is a boolean passed to return only values sourced to other than Wikipedia -- if nothing or an empty string is passed set it true local onlysrc = parseParam(args.onlysourced or args.osd, true) -- linked is a a boolean that enables the link to a local page via sitelink -- if nothing or an empty string is passed set it true local linked = parseParam(args.linked, true) -- prefix is a string that may be nil, empty (""), or a string of characters -- this is prefixed to each value -- useful when when multiple values are returned -- any double-quotes " are stripped out, so that spaces may be passed local prefix = (args.prefix or ""):gsub('"', '') -- postfix is a string that may be nil, empty (""), or a string of characters -- this is postfixed to each value -- useful when when multiple values are returned -- any double-quotes " are stripped out, so that spaces may be passed local postfix = (args.postfix or ""):gsub('"', '') -- linkprefix is a string that may be nil, empty (""), or a string of characters -- this creates a link and is then prefixed to each value -- useful when when multiple values are returned and indirect links are needed -- any double-quotes " are stripped out, so that spaces may be passed local lprefix = (args.linkprefix or args.lp or ""):gsub('"', '') -- linkpostfix is a string that may be nil, empty (""), or a string of characters -- this is postfixed to each value when linking is enabled with lprefix -- useful when when multiple values are returned -- any double-quotes " are stripped out, so that spaces may be passed local lpostfix = (args.linkpostfix or ""):gsub('"', '') -- wdlinks is a boolean passed to enable links to Wikidata when no article exists -- if nothing or an empty string is passed set it false local wdl = parseParam(args.wdlinks or args.wdl, false) -- unitabbr is a boolean passed to enable unit abbreviations for common units -- if nothing or an empty string is passed set it false local uabbr = parseParam(args.unitabbr or args.uabbr, false) -- qualsonly is a boolean passed to return just the qualifiers -- if nothing or an empty string is passed set it false local qualsonly = parseParam(args.qualsonly or args.qo, false) -- maxvals is a string that may be nil, empty (""), or a number -- this determines how many items may be returned when multiple values are available -- setting it = 1 is useful where the returned string is used within another call, e.g. image local maxvals = tonumber(args.maxvals) or 0 -- pd (plain date) is a string: yes/true/1 | no/false/0 | adj -- to disable/enable "sourcing cirumstances" or use adjectival form for the plain date local pd = args.plaindate or args.pd or "no" args.pd = pd -- allow qualifiers to have a different date format; default to year args.qdf = args.qdf or args.qualifierdateformat or args.df or "y" local lang = args.lang or findlang().code -- all proper values of a Wikidata property will be the same type as the first -- qualifiers don't have a mainsnak, properties do local datatype = objproperty[1].datatype or objproperty[1].mainsnak.datatype -- out[] holds the values for this property -- mlt[] holds the language code if the datatype is monolingual text local out = {} local mlt = {} for k, v in ipairs(objproperty) do local hasvalue = true if (onlysrc and not sourced(v)) then -- no value: it isn't sourced when onlysourced=true hasvalue = false else local val, lcode = rendersnak(v, args, linked, lprefix, lpostfix, prefix, postfix, uabbr) if not val then hasvalue = false -- rank doesn't match elseif qualsonly and qualID then -- suppress value returned: only qualifiers are requested else out[#out+1], mlt[#out+1] = val, lcode end end -- See if qualifiers are to be returned: local snak = v.mainsnak or v if hasvalue and v.qualifiers and qualID and snak.snaktype~="novalue" then local qsep = (args.qsep or ""):gsub('"', '') local qargs = { ["osd"] = "false", ["linked"] = tostring(linked), ["prefix"] = args.qprefix, ["postfix"] = args.qpostfix, ["linkprefix"] = args.qlinkprefix or args.qlp, ["linkpostfix"] = args.qlinkpostfix, ["wdl"] = "false", ["unitabbr"] = tostring(uabbr), ["maxvals"] = 0, ["sorted"] = tostring(args.qsorted), ["noicon"] = "true", ["list"] = args.qlist, ["sep"] = qsep, ["langobj"] = args.langobj, ["lang"] = args.langobj.code, ["df"] = args.qdf, ["sn"] = parseParam(args.qsn or args.qshortname, false), } local qlist = {} local t1, t2 = "", "" -- see if we want all qualifiers if qualID == "ALL" then if v["qualifiers-order"] then -- the values in the order table are the keys for the qualifiers table: for k1, v1 in ipairs(v["qualifiers-order"]) do if v1 == "P1326" then local ts = v.qualifiers[v1][1].datavalue.value.time local dp = v.qualifiers[v1][1].datavalue.value.precision qlist[#qlist + 1] = dateFormat(ts, dp, args.qdf, args.bc, pd, "", lang, "before") elseif v1 == "P1319" then local ts = v.qualifiers[v1][1].datavalue.value.time local dp = v.qualifiers[v1][1].datavalue.value.precision qlist[#qlist + 1] = dateFormat(ts, dp, args.qdf, args.bc, pd, "", lang, "after") else local q = assembleoutput(propertyvalueandquals(v.qualifiers[v1], qargs), qargs) -- we already deal with circa via 'sourcing circumstances' if the datatype was time -- circa may be either linked or unlinked *** internationalise later *** if datatype ~= "time" or q ~= "circa" and not (type(q) == "string" and q:find("circa]]")) then qlist[#qlist + 1] = q end end end else -- are there cases where qualifiers-order doesn't exist? local ql = propertyvalueandquals(v.qualifiers, qargs) for k1, v1 in ipairs(ql) do -- we already deal with circa via 'sourcing circumstances' if the datatype was time -- circa may be either linked or unlinked *** internationalise later *** if datatype ~= "time" or v1 ~= "circa" and not (type(v1) == "string" and v1:find("circa]]")) then qlist[#qlist + 1] = v1 end end end -- see if we want date/range elseif qualID == "DATES" then qargs.maxvals = 1 for k1, v1 in pairs(v.qualifiers) do if k1 == "P580" then -- P580 is "start time" t1 = propertyvalueandquals(v1, qargs)[1] or "" elseif k1 == "P582" then -- P582 is "end time" t2 = propertyvalueandquals(v1, qargs)[1] or "" end end -- otherwise process qualID as a list of qualifiers else for q in mw.text.gsplit(qualID, "%p") do -- split at punctuation and iterate q = mw.text.trim(q):upper() -- remove whitespace and capitalise if q == "P1326" then -- latest date, so supply 'before' as well. Assume one date value. for k1, v1 in pairs(v.qualifiers) do if k1 == "P1326" then local ts = v1[1].datavalue.value.time local dp = v1[1].datavalue.value.precision qlist[#qlist + 1] = dateFormat(ts, dp, args.qdf, args.bc, pd, "", lang, "before") end end else for k1, v1 in pairs(v.qualifiers) do if k1 == q then local ql = propertyvalueandquals(v1, qargs) for k2, v2 in ipairs(ql) do qlist[#qlist + 1] = v2 end end end end end -- of loop through list of qualifiers in qualID end -- of testing for what qualID is local t = t1 .. t2 -- *** internationalise date separators later *** local dsep = "&ndash;" if t:find("%s") or t:find("&nbsp;") then dsep = " &ndash; " end if #qlist > 0 then local qstr = assembleoutput(qlist, qargs) if qualsonly then out[#out+1] = qstr else out[#out] = out[#out] .. " (" .. qstr .. ")" end elseif t > "" then if qualsonly then out[#out+1] = t1 .. dsep .. t2 else out[#out] = out[#out] .. " (" .. t1 .. dsep .. t2 .. ")" end end end -- of test for qualifiers wanted if maxvals > 0 and #out >= maxvals then break end end -- of for each value loop -- we need to pick one value to return if the datatype was "monolingualtext" -- if there's only one value, use that -- otherwise look through the fallback languages for a match if datatype == "monolingualtext" and #out >1 then lang = mw.text.split( lang, '-', true )[1] local fbtbl = mw.language.getFallbacksFor( lang ) table.insert( fbtbl, 1, lang ) local bestval = "" local found = false for idx1, lang1 in ipairs(fbtbl) do for idx2, lang2 in ipairs(mlt) do if (lang1 == lang2) and not found then bestval = out[idx2] found = true break end end -- loop through values of property end -- loop through fallback languages if found then -- replace output table with a table containing the best value out = { bestval } else -- more than one value and none of them on the list of fallback languages -- sod it, just give them the first one out = { out[1] } end end return out end ------------------------------------------------------------------------------- -- Common code for p.getValueByQual and p.getValueByLang ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: parseParam; setRanks; parseInput; sourced; assembleoutput; ------------------------------------------------------------------------------- local _getvaluebyqual = function(frame, qualID, checkvalue) -- The property ID that will have a qualifier is the first unnamed parameter local propertyID = mw.text.trim(frame.args[1] or "") if propertyID == "" then return "nessuna prupietà furnita" end if qualID == "" then return "no qualifier supplied" end -- onlysourced is a boolean passed to return property values -- only when property values are sourced to something other than Wikipedia -- if nothing or an empty string is passed set it true -- if "false" or "no" or 0 is passed set it false local onlysrc = parseParam(frame.args.onlysourced or frame.args.osd, true) -- set the requested ranks flags frame.args.reqranks = setRanks(frame.args.rank) -- set a language object and code in the frame.args table frame.args.langobj = findLang(frame.args.lang) frame.args.lang = frame.args.langobj.code local args = frame.args -- check for locally supplied parameter in second unnamed parameter -- success means no local parameter and the property exists local qid, props = parseInput(frame, args[2], propertyID) local linked = parseParam(args.linked, true) local lpre = (args.linkprefix or args.lp or ""):gsub('"', '') local lpost = (args.linkpostfix or ""):gsub('"', '') local pre = (args.prefix or ""):gsub('"', '') local post = (args.postfix or ""):gsub('"', '') local uabbr = parseParam(args.unitabbr or args.uabbr, false) local filter = (args.unit or ""):upper() if filter == "" then filter = nil end if qid then local out = {} -- Scan through the values of the property -- we want something like property is "pronunciation audio (P443)" in propertyID -- with a qualifier like "language of work or name (P407)" in qualID -- whose value has the required ID, like "British English (Q7979)", in qval for k1, v1 in ipairs(props) do if v1.mainsnak.snaktype == "value" then -- check if it has the right qualifier local v1q = v1.qualifiers if v1q and v1q[qualID] then if onlysrc == false or sourced(v1) then -- if we've got this far, we have a (sourced) claim with qualifiers -- so see if matches the required value -- We'll only deal with wikibase-items and strings for now if v1q[qualID][1].datatype == "wikibase-item" then if checkvalue(v1q[qualID][1].datavalue.value.id) then out[#out + 1] = rendersnak(v1, args, linked, lpre, lpost, pre, post, uabbr, filter) end elseif v1q[qualID][1].datatype == "string" then if checkvalue(v1q[qualID][1].datavalue.value) then out[#out + 1] = rendersnak(v1, args, linked, lpre, lpost, pre, post, uabbr, filter) end end end -- of check for sourced end -- of check for matching required value and has qualifiers else return nil end -- of check for string end -- of loop through values of propertyID return assembleoutput(out, frame.args, qid, propertyID) else return props -- either local parameter or nothing end -- of test for success return nil end ------------------------------------------------------------------------------- -- _location takes Q-id and follows P276 (location) -- or P131 (located in the administrative territorial entity) or P706 (located on terrain feature) -- from the initial item to higher level territories/locations until it reaches the highest. -- An optional boolean, 'first', determines whether the first item is returned (default: false). -- An optional boolean 'skip' toggles the display to skip to the last item (default: false). -- It returns a table containing the locations - linked where possible, except for the highest. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: findLang(); labelOrId(); linkedItem ------------------------------------------------------------------------------- local _location = function(qid, first, skip) first = parseParam(first, false) skip = parseParam(skip, false) local locs = {"P276", "P131", "P706"} local out = {} local langcode = findLang():getCode() local finished = false local count = 0 local prevqid = "Q0" repeat local prop for i1, v1 in ipairs(locs) do local proptbl = mw.wikibase.getBestStatements(qid, v1) if #proptbl > 1 then -- there is more than one higher location local prevP131, prevP131id if prevqid ~= "Q0" then prevP131 = mw.wikibase.getBestStatements(prevqid, "P131")[1] prevP131id = prevP131 and prevP131.mainsnak.datavalue and prevP131.mainsnak.datavalue.value.id end for i2, v2 in ipairs(proptbl) do parttbl = v2.qualifiers and v2.qualifiers.P518 if parttbl then -- this higher location has qualifier 'applies to part' (P518) for i3, v3 in ipairs(parttbl) do if v3.snaktype == "value" and v3.datavalue.value.id == prevqid then -- it has a value equal to the previous location prop = proptbl[i2] break end -- of test for matching last location end -- of loop through values of 'applies to part' else -- there's no qualifier 'applies to part' (P518) -- so check if the previous location had a P131 that matches this alternate if qid == prevP131id then prop = proptbl[i2] break end -- of test for matching previous P131 end end -- of loop through parent locations -- fallback to second value if match not found prop = prop or proptbl[2] elseif #proptbl > 0 then prop = proptbl[1] end if prop then break end end -- check if it's an instance of (P31) a country (Q6256) and terminate the chain if it is local inst = mw.wikibase.getAllStatements(qid, "P31") if #inst > 0 then for k, v in ipairs(inst) do local instid = v.mainsnak.datavalue.value.id -- stop if it's a country (or a country within the United Kingdom if skip is true) if instid == "Q6256" or (skip and instid == "Q3336843") then prop = nil -- this will ensure this is treated as top-level location break end end end -- get the name of this location and update qid to point to the parent location if prop and prop.mainsnak.datavalue then if not skip or count == 0 then out[#out+1] = linkedItem(qid, ":", "", "", "") -- get a linked value if we can end qid, prevqid = prop.mainsnak.datavalue.value.id, qid else -- This is top-level location, so get short name except when this is the first item -- Use full label if there's no short name or this is the first item local prop1813 = mw.wikibase.getAllStatements(qid, "P1813") -- if there's a short name and this isn't the only item if prop1813[1] and (#out > 0)then local shortname -- short name is monolingual text, so look for match to the local language -- choose the shortest 'short name' in that language for k, v in pairs(prop1813) do if v.mainsnak.datavalue.value.language == langcode then local name = v.mainsnak.datavalue.value.text if (not shortname) or (#name < #shortname) then shortname = name end end end -- add the shortname if one is found, fallback to the label -- but skip it if it's "USA" if shortname ~= "USA" then out[#out+1] = shortname or labelOrId(qid) else if skip then out[#out+1] = "US" end end else -- no shortname, so just add the label local loc = labelOrId(qid) -- exceptions go here: if loc == "United States of America" then out[#out+1] = "United States" else out[#out+1] = loc end end finished = true end count = count + 1 until finished or count >= 10 -- limit to 10 levels to avoid infinite loops -- remove the first location if not required if not first then table.remove(out, 1) end -- we might have duplicate text for consecutive locations, so remove them if #out > 2 then local plain = {} for i, v in ipairs(out) do -- strip any links plain[i] = v:gsub("^%[%[[^|]*|", ""):gsub("]]$", "") end local idx = 2 repeat if plain[idx] == plain[idx-1] then -- duplicate found local removeidx = 0 if (plain[idx] ~= out[idx]) and (plain[idx-1] == out[idx-1]) then -- only second one is linked, so drop the first removeidx = idx - 1 elseif (plain[idx] == out[idx]) and (plain[idx-1] ~= out[idx-1]) then -- only first one is linked, so drop the second removeidx = idx else -- pick one removeidx = idx - (os.time()%2) end table.remove(out, removeidx) table.remove(plain, removeidx) else idx = idx +1 end until idx >= #out end return out end ------------------------------------------------------------------------------- -- _getsumofparts scans the property 'has part' (P527) for values matching a list. -- The list (args.vlist) consists of a string of Qids separated by spaces or any usual punctuation. -- If the matched values have a qualifer 'quantity' (P1114), those quantites are summed. -- The sum is returned as a number (i.e. 0 if none) -- a table of arguments is supplied implementing the usual parameters. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: setRanks; parseParam; parseInput; sourced; assembleoutput; ------------------------------------------------------------------------------- local _getsumofparts = function(args) local vallist = (args.vlist or ""):upper() if vallist == "" then return end args.reqranks = setRanks(args.rank) local f = {} f.args = args local qid, props = parseInput(f, "", "P527") if not qid then return 0 end local onlysrc = parseParam(args.onlysourced or args.osd, true) local sum = 0 for k1, v1 in ipairs(props) do if (onlysrc == false or sourced(v1)) and v1.mainsnak.snaktype == "value" and v1.mainsnak.datavalue.type == "wikibase-entityid" and vallist:match( v1.mainsnak.datavalue.value.id ) and v1.qualifiers then local quals = v1.qualifiers["P1114"] if quals then for k2, v2 in ipairs(quals) do sum = sum + v2.datavalue.value.amount end end end end return sum end ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- -- Public functions ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- -- _getValue makes the functionality of getValue available to other modules ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: setRanks; parseInput; propertyvalueandquals; assembleoutput; parseParam; sourced; -- labelOrId; i18n.latestdatequalifier; format_Date; makeOrdinal; roundto; decimalPrecision; decimalToDMS; ------------------------------------------------------------------------------- p._getValue = function(args) -- parameter sets for commonly used groups of parameters local paraset = tonumber(args.ps or args.parameterset or 0) if paraset == 1 then -- a common setting args.rank = "best" args.fetchwikidata = "ALL" args.onlysourced = "no" args.noicon = "true" elseif paraset == 2 then -- equivalent to raw args.rank = "best" args.fetchwikidata = "ALL" args.onlysourced = "no" args.noicon = "true" args.linked = "no" args.pd = "true" elseif paraset == 3 then -- third set goes here end -- implement eid parameter local eid = args.eid if eid == "" then return nil elseif eid then args.qid = eid end local propertyID = mw.text.trim(args[1] or "") args.reqranks = setRanks(args.rank) -- replacetext (rt) is a string that is returned instead of any non-empty Wikidata value -- this is useful for tracking and debugging, so we set fetchwikidata=ALL to fill the whitelist local replacetext = mw.text.trim(args.rt or args.replacetext or "") if replacetext ~= "" then args.fetchwikidata = "ALL" end local f = {} f.args = args local entityid, props = parseInput(f, f.args[2], propertyID) if not entityid then return props -- either the input parameter or nothing end -- qual is a string containing the property ID of the qualifier(s) to be returned -- if qual == "ALL" then all qualifiers returned -- if qual == "DATES" then qualifiers P580 (start time) and P582 (end time) returned -- if nothing or an empty string is passed set it nil -> no qualifiers returned local qualID = mw.text.trim(args.qual or ""):upper() if qualID == "" then qualID = nil end -- set a language object and code in the args table args.langobj = findLang(args.lang) args.lang = args.langobj.code -- table 'out' stores the return value(s): local out = propertyvalueandquals(props, args, qualID) -- format the table of values and return it as a string: return assembleoutput(out, args, entityid, propertyID) end ------------------------------------------------------------------------------- -- getValue is used to get the value(s) of a property -- The property ID is passed as the first unnamed parameter and is required. -- A locally supplied parameter may optionaly be supplied as the second unnamed parameter. -- The function will now also return qualifiers if parameter qual is supplied ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: _getValue; setRanks; parseInput; propertyvalueandquals; assembleoutput; parseParam; sourced; -- labelOrId; i18n.latestdatequalifier; format_Date; makeOrdinal; roundto; decimalPrecision; decimalToDMS; ------------------------------------------------------------------------------- p.getValue = function(frame) local args= frame.args if not args[1] then args = frame:getParent().args if not args[1] then return i18n.errors["Nessuna prupietà furnita"] end end return p._getValue(args) end ------------------------------------------------------------------------------- -- getPreferredValue is used to get a value, -- (or a comma separated list of them if multiple values exist). -- If preferred ranks are set, it will return those values, otherwise values with normal ranks -- now redundant to getValue with |rank=best ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: p.getValue; setRanks; parseInput; propertyvalueandquals; assembleoutput; -- parseParam; sourced; labelOrId; i18n.latestdatequalifier; format_Date; -- makeOrdinal; roundto; decimalPrecision; decimalToDMS; ------------------------------------------------------------------------------- p.getPreferredValue = function(frame) frame.args.rank = "best" return p.getValue(frame) end ------------------------------------------------------------------------------- -- getCoords is used to get coordinates for display in an infobox -- whitelist and blacklist are implemented -- optional 'display' parameter is allowed, defaults to "inline, title" ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: setRanks(); parseInput(); decimalPrecision(); ------------------------------------------------------------------------------- p.getCoords = function(frame) local propertyID = "P625" -- if there is a 'display' parameter supplied, use it -- otherwise default to "inline, title" local disp = frame.args.display or "" if disp == "" then disp = "inline, title" end -- there may be a format parameter to switch from deg/min/sec to decimal degrees -- default is deg/min/sec -- decimal degrees needs |format = dec local form = (frame.args.format or ""):lower():sub(1,3) if form ~= "dec" then form = "dms" end -- just deal with best values frame.args.reqranks = setRanks("best") local qid, props = parseInput(frame, frame.args[1], propertyID) if not qid then return props -- either local parameter or nothing else local dv = props[1].mainsnak.datavalue.value local lat, long, prec = dv.latitude, dv.longitude, dv.precision lat = decimalPrecision(lat, prec) long = decimalPrecision(long, prec) local lat_long = { lat, long } lat_long["display"] = disp lat_long["format"] = form -- invoke template Coord with the values stored in the table return frame:expandTemplate{title = 'coord', args = lat_long} end end ------------------------------------------------------------------------------- -- getQualifierValue is used to get a formatted value of a qualifier -- -- The call needs: a property (the unnamed parameter or 1=) -- a target value for that property (pval=) -- a qualifier for that target value (qual=) -- The usual whitelisting and blacklisting of the property is implemented -- The boolean onlysourced= parameter can be set to return nothing -- when the property is unsourced (or only sourced to Wikipedia) ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: parseParam(); setRanks(); parseInput(); sourced(); -- propertyvalueandquals(); assembleoutput(); -- labelOrId(); i18n.latestdatequalifier(); format_Date(); -- findLang(); makeOrdinal(); roundto(); decimalPrecision(); decimalToDMS(); ------------------------------------------------------------------------------- p.getQualifierValue = function(frame) -- The property ID that will have a qualifier is the first unnamed parameter local propertyID = mw.text.trim(frame.args[1] or "") -- The value of the property we want to match whose qualifier value is to be returned -- is passed in named parameter |pval= local propvalue = frame.args.pval -- The property ID of the qualifier -- whose value is to be returned is passed in named parameter |qual= local qualifierID = frame.args.qual -- onlysourced is a boolean passed to return qualifiers -- only when property values are sourced to something other than Wikipedia -- if nothing or an empty string is passed set it true -- if "false" or "no" or 0 is passed set it false local onlysrc = parseParam(frame.args.onlysourced or frame.args.osd, true) -- set a language object and language code in the frame.args table frame.args.langobj = findLang(frame.args.lang) frame.args.lang = frame.args.langobj.code -- set the requested ranks flags frame.args.reqranks = setRanks(frame.args.rank) -- check for locally supplied parameter in second unnamed parameter -- success means no local parameter and the property exists local qid, props = parseInput(frame, frame.args[2], propertyID) if qid then local out = {} -- Scan through the values of the property -- we want something like property is P793, significant event (in propertyID) -- whose value is something like Q385378, construction (in propvalue) -- then we can return the value(s) of a qualifier such as P580, start time (in qualifierID) for k1, v1 in pairs(props) do if v1.mainsnak.snaktype == "value" and v1.mainsnak.datavalue.type == "wikibase-entityid" then -- It's a wiki-linked value, so check if it's the target (in propvalue) -- and if it has qualifiers if v1.mainsnak.datavalue.value.id == propvalue and v1.qualifiers then if onlysrc == false or sourced(v1) then -- if we've got this far, we have a (sourced) claim with qualifiers -- which matches the target, so find the value(s) of the qualifier we want local quals = v1.qualifiers[qualifierID] if quals then -- can't reference qualifer, so set onlysourced = "no" (not boolean) local qargs = frame.args qargs.onlysourced = "no" local vals = propertyvalueandquals(quals, qargs, qid) for k, v in ipairs(vals) do out[#out + 1] = v end end end -- of check for sourced end -- of check for matching required value and has qualifiers end -- of check for wikibase entity end -- of loop through values of propertyID return assembleoutput(out, frame.args, qid, propertyID) else return props -- either local parameter or nothing end -- of test for success return nil end ------------------------------------------------------------------------------- -- getSumOfParts scans the property 'has part' (P527) for values matching a list. -- The list is passed in parameter vlist. -- It consists of a string of Qids separated by spaces or any usual punctuation. -- If the matched values have a qualifier 'quantity' (P1114), those quantities are summed. -- The sum is returned as a number or nothing if zero. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: _getsumofparts; ------------------------------------------------------------------------------- p.getSumOfParts = function(frame) local sum = _getsumofparts(frame.args) if sum == 0 then return end return sum end ------------------------------------------------------------------------------- -- getValueByQual gets the value of a property which has a qualifier with a given entity value -- The call needs: -- a property ID (the unnamed parameter or 1=Pxxx) -- the ID of a qualifier for that property (qualID=Pyyy) -- either the Wikibase-entity ID of a value for that qualifier (qvalue=Qzzz) -- or a string value for that qualifier (qvalue=abc123) -- The usual whitelisting, blacklisting, onlysourced, etc. are implemented ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: _getvaluebyqual; parseParam; setRanks; parseInput; sourced; -- assembleoutput; ------------------------------------------------------------------------------- p.getValueByQual = function(frame) local qualID = frame.args.qualID -- The Q-id of the value for the qualifier we want to match is in named parameter |qvalue= local qval = frame.args.qvalue or "" if qval == "" then return "no qualifier value supplied" end local function checkQID(id) return id == qval end return _getvaluebyqual(frame, qualID, checkQID) end ------------------------------------------------------------------------------- -- getValueByLang gets the value of a property which has a qualifier P407 -- ("language of work or name") whose value has the given language code -- The call needs: -- a property ID (the unnamed parameter or 1=Pxxx) -- the MediaWiki language code to match the language (lang=xx[-yy]) -- (if no code is supplied, it uses the default language) -- The usual whitelisting, blacklisting, onlysourced, etc. are implemented ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: _getvaluebyqual; parseParam; setRanks; parseInput; sourced; assembleoutput; ------------------------------------------------------------------------------- p.getValueByLang = function(frame) -- The language code for the qualifier we want to match is in named parameter |lang= local langcode = findLang(frame.args.lang).code local function checkLanguage(id) -- id should represent a language like "British English (Q7979)" -- it should have string property "Wikimedia language code (P424)" -- qlcode will be a table: local qlcode = mw.wikibase.getBestStatements(id, "P424") if (#qlcode > 0) and (qlcode[1].mainsnak.datavalue.value == langcode) then return true end end return _getvaluebyqual(frame, "P407", checkLanguage) end ------------------------------------------------------------------------------- -- getValueByRefSource gets the value of a property which has a reference "stated in" (P248) -- whose value has the given entity-ID. -- The call needs: -- a property ID (the unnamed parameter or 1=Pxxx) -- the entity ID of a value to match where the reference is stated in (match=Qzzz) -- The usual whitelisting, blacklisting, onlysourced, etc. are implemented ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: parseParam; setRanks; parseInput; sourced; propertyvalueandquals assembleoutput; ------------------------------------------------------------------------------- p.getValueByRefSource = function(frame) -- The property ID that we want to check is the first unnamed parameter local propertyID = mw.text.trim(frame.args[1] or ""):upper() if propertyID == "" then return "no property supplied" end -- The Q-id of the value we want to match is in named parameter |qvalue= local qval = (frame.args.match or ""):upper() if qval == "" then qval = "Q21540096" end local unit = (frame.args.unit or ""):upper() if unit == "" then unit = "Q4917" end local onlysrc = parseParam(frame.args.onlysourced or frame.args.osd, true) -- set the requested ranks flags frame.args.reqranks = setRanks(frame.args.rank) -- set a language object and code in the frame.args table frame.args.langobj = findLang(frame.args.lang) frame.args.lang = frame.args.langobj.code local linked = parseParam(frame.args.linked, true) local uabbr = parseParam(frame.args.uabbr or frame.args.unitabbr, false) -- qid not nil means no local parameter and the property exists local qid, props = parseInput(frame, frame.args[2], propertyID) if qid then local out = {} local mlt= {} for k1, v1 in ipairs(props) do if onlysrc == false or sourced(v1) then if v1.references then for k2, v2 in ipairs(v1.references) do if v2.snaks.P248 then for k3, v3 in ipairs(v2.snaks.P248) do if v3.datavalue.value.id == qval then out[#out+1], mlt[#out+1] = rendersnak(v1, frame.args, linked, "", "", "", "", uabbr, unit) if not mlt[#out] then -- we only need one match per property value -- unless datatype was monolingual text break end end -- of test for match end -- of loop through values "stated in" end -- of test that "stated in" exists end -- of loop through references end -- of test that references exist end -- of test for sourced end -- of loop through values of propertyID if #mlt > 0 then local langcode = frame.args.lang langcode = mw.text.split( langcode, '-', true )[1] local fbtbl = mw.language.getFallbacksFor( langcode ) table.insert( fbtbl, 1, langcode ) local bestval = "" local found = false for idx1, lang1 in ipairs(fbtbl) do for idx2, lang2 in ipairs(mlt) do if (lang1 == lang2) and not found then bestval = out[idx2] found = true break end end -- loop through values of property end -- loop through fallback languages if found then -- replace output table with a table containing the best value out = { bestval } else -- more than one value and none of them on the list of fallback languages -- sod it, just give them the first one out = { out[1] } end end return assembleoutput(out, frame.args, qid, propertyID) else return props -- no property or local parameter supplied end -- of test for success end ------------------------------------------------------------------------------- -- getPropertyIDs takes most of the usual parameters. -- The usual whitelisting, blacklisting, onlysourced, etc. are implemented. -- It returns the Entity-IDs (Qids) of the values of a property if it is a Wikibase-Entity. -- Otherwise it returns nothing. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: parseParam; setRanks; parseInput; sourced; propertyvalueandquals assembleoutput; ------------------------------------------------------------------------------- p.getPropertyIDs = function(frame) local args = frame.args args.reqranks = setRanks(args.rank) args.langobj = findLang(args.lang) args.lang = args.langobj.code -- change default for noicon to true args.noicon = tostring(parseParam(args.noicon or "", true)) local f = {} f.args = args local pid = mw.text.trim(args[1] or ""):upper() -- get the qid and table of claims for the property, or nothing and the local value passed local qid, props = parseInput(f, args[2], pid) if not qid then return props end if not props[1] then return nil end local onlysrc = parseParam(args.onlysourced or args.osd, true) local maxvals = tonumber(args.maxvals) or 0 out = {} for i, v in ipairs(props) do local snak = v.mainsnak if ( snak.datatype == "wikibase-item" ) and ( v.rank and args.reqranks[v.rank:sub(1, 1)] ) and ( snak.snaktype == "value" ) and ( sourced(v) or not onlysrc ) then out[#out+1] = snak.datavalue.value.id end if maxvals > 0 and #out >= maxvals then break end end return assembleoutput(out, args, qid, pid) end ------------------------------------------------------------------------------- -- getQualifierIDs takes most of the usual parameters. -- The usual whitelisting, blacklisting, onlysourced, etc. are implemented. -- It takes a property-id as the first unnamed parameter, and an optional parameter qlist -- which is a list of qualifier property-ids to search for (default is "ALL") -- It returns the Entity-IDs (Qids) of the values of a property if it is a Wikibase-Entity. -- Otherwise it returns nothing. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: parseParam; setRanks; parseInput; sourced; propertyvalueandquals assembleoutput; ------------------------------------------------------------------------------- p.getQualifierIDs = function(frame) local args = frame.args args.reqranks = setRanks(args.rank) args.langobj = findLang(args.lang) args.lang = args.langobj.code -- change default for noicon to true args.noicon = tostring(parseParam(args.noicon or "", true)) local f = {} f.args = args local pid = mw.text.trim(args[1] or ""):upper() -- get the qid and table of claims for the property, or nothing and the local value passed local qid, props = parseInput(f, args[2], pid) if not qid then return props end if not props[1] then return nil end -- get the other parameters local onlysrc = parseParam(args.onlysourced or args.osd, true) local maxvals = tonumber(args.maxvals) or 0 local qlist = args.qlist or "" if qlist == "" then qlist = "ALL" end qlist = qlist:gsub("[%p%s]+", " ") .. " " out = {} for i, v in ipairs(props) do local snak = v.mainsnak if ( v.rank and args.reqranks[v.rank:sub(1, 1)] ) and ( snak.snaktype == "value" ) and ( sourced(v) or not onlysrc ) then if v.qualifiers then for k1, v1 in pairs(v.qualifiers) do if qlist == "ALL " or qlist:match(k1 .. " ") then for i2, v2 in ipairs(v1) do if v2.datatype == "wikibase-item" and v2.snaktype == "value" then out[#out+1] = v2.datavalue.value.id end -- of test that id exists end -- of loop through qualifier values end -- of test for kq in qlist end -- of loop through qualifiers end -- of test for qualifiers end -- of test for rank value, sourced, and value exists if maxvals > 0 and #out >= maxvals then break end end -- of loop through property values return assembleoutput(out, args, qid, pid) end ------------------------------------------------------------------------------- -- getPropOfProp takes two propertyIDs: prop1 and prop2 (as well as the usual parameters) -- If the value(s) of prop1 are of type "wikibase-item" then it returns the value(s) of prop2 -- of each of those wikibase-items. -- The usual whitelisting, blacklisting, onlysourced, etc. are implemented ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: parseParam; setRanks; parseInput; sourced; propertyvalueandquals assembleoutput; ------------------------------------------------------------------------------- p.getPropOfProp = function(frame) frame.args.reqranks = setRanks(frame.args.rank) frame.args.langobj = findLang(frame.args.lang) frame.args.lang = frame.args.langobj.code local args = frame.args local pid1 = args.prop1 or args.pid1 or "" local pid2 = args.prop2 or args.pid2 or "" local localval = mw.text.trim(args[1] or "") if pid1 == "" or pid2 == "" then return nil end local qid1, statements1 = parseInput(frame, localval, pid1) if not qid1 then return localval end local onlysrc = parseParam(args.onlysourced or args.osd, true) local maxvals = tonumber(args.maxvals) or 0 local qualID = mw.text.trim(args.qual or ""):upper() if qualID == "" then qualID = nil end local out = {} for k, v in ipairs(statements1) do if not onlysrc or sourced(v) then local snak = v.mainsnak if snak.datatype == "wikibase-item" and snak.snaktype == "value" then local qid2 = snak.datavalue.value.id local statements2 = {} if args.reqranks.b then statements2 = mw.wikibase.getBestStatements(qid2, pid2) else statements2 = mw.wikibase.getAllStatements(qid2, pid2) end if statements2[1] then local out2 = propertyvalueandquals(statements2, args, qualID) out[#out+1] = assembleoutput(out2, args, qid2, pid2) end end -- of test for valid property1 value end -- of test for sourced if maxvals > 0 and #out >= maxvals then break end end -- of loop through values of property1 return assembleoutput(out, args, qid1, pid1) end ------------------------------------------------------------------------------- -- getAwardCat takes most of the usual parameters. If the item has values of P166 (award received), -- then it examines each of those awards for P2517 (category for recipients of this award). -- If it exists, it returns the corresponding category, -- with the item's P734 (family name) as sort key, or no sort key if there is no family name. -- The sort key may be overridden by the parameter |sortkey (alias |sk). -- The usual whitelisting, blacklisting, onlysourced, etc. are implemented ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: parseParam; setRanks; parseInput; sourced; propertyvalueandquals assembleoutput; ------------------------------------------------------------------------------- p.getAwardCat = function(frame) frame.args.reqranks = setRanks(frame.args.rank) frame.args.langobj = findLang(frame.args.lang) frame.args.lang = frame.args.langobj.code local args = frame.args args.sep = " " local pid1 = args.prop1 or "P166" local pid2 = args.prop2 or "P2517" if pid1 == "" or pid2 == "" then return nil end -- locally supplied value: local localval = mw.text.trim(args[1] or "") local qid1, statements1 = parseInput(frame, localval, pid1) if not qid1 then return localval end -- linkprefix (strip quotes) local lp = (args.linkprefix or args.lp or ""):gsub('"', '') -- sort key (strip quotes, hyphens and periods): local sk = (args.sortkey or args.sk or ""):gsub('["-.]', '') -- family name: local famname = "" if sk == "" then local p734 = mw.wikibase.getBestStatements(qid1, "P734")[1] local p734id = p734 and p734.mainsnak.snaktype == "value" and p734.mainsnak.datavalue.value.id or "" famname = mw.wikibase.getSitelink(p734id) or "" -- strip namespace and disambigation local pos = famname:find(":") or 0 famname = famname:sub(pos+1):gsub("%s%(.+%)$", "") if famname == "" then local lbl = mw.wikibase.getLabel(p734id) famname = lbl and mw.text.nowiki(lbl) or "" end end local onlysrc = parseParam(args.onlysourced or args.osd, true) local maxvals = tonumber(args.maxvals) or 0 local qualID = mw.text.trim(args.qual or ""):upper() if qualID == "" then qualID = nil end local out = {} for k, v in ipairs(statements1) do if not onlysrc or sourced(v) then local snak = v.mainsnak if snak.datatype == "wikibase-item" and snak.snaktype == "value" then local qid2 = snak.datavalue.value.id local statements2 = {} if args.reqranks.b then statements2 = mw.wikibase.getBestStatements(qid2, pid2) else statements2 = mw.wikibase.getAllStatements(qid2, pid2) end if statements2[1] and statements2[1].mainsnak.snaktype == "value" then local qid3 = statements2[1].mainsnak.datavalue.value.id local sitelink = mw.wikibase.getSitelink(qid3) -- if there's no local sitelink, create the sitelink from English label if not sitelink then local lbl = mw.wikibase.getLabelByLang(qid3, "en") if lbl then if lbl:sub(1,9) == "Category:" then sitelink = mw.text.nowiki(lbl) else sitelink = "Category:" .. mw.text.nowiki(lbl) end end end if sitelink then if sk ~= "" then out[#out+1] = "[[" .. lp .. sitelink .. "|" .. sk .. "]]" elseif famname ~= "" then out[#out+1] = "[[" .. lp .. sitelink .. "|" .. famname .. "]]" else out[#out+1] = "[[" .. lp .. sitelink .. "]]" end -- of check for sort keys end -- of test for sitelink end -- of test for category end -- of test for wikibase item has a value end -- of test for sourced if maxvals > 0 and #out >= maxvals then break end end -- of loop through values of property1 return assembleoutput(out, args, qid1, pid1) end ------------------------------------------------------------------------------- -- getIntersectCat takes most of the usual parameters. -- The usual whitelisting, blacklisting, onlysourced, etc. are implemented -- It takes two properties, |prop1 and |prop2 (e.g. occupation and country of citizenship) -- Each property's value is a wiki-base entity -- For each value of the first parameter (ranks implemented) it fetches the value's main category -- and then each value of the second parameter (possibly substituting a simpler description) -- then it returns all of the categories representing the intersection of those properties, -- (e.g. Category:Actors from Canada). A joining term may be supplied (e.g. |join=from). -- The item's P734 (family name) is the sort key, or no sort key if there is no family name. -- The sort key may be overridden by the parameter |sortkey (alias |sk). ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: parseParam; setRanks; parseInput; sourced; propertyvalueandquals assembleoutput; ------------------------------------------------------------------------------- p.getIntersectCat = function(frame) frame.args.reqranks = setRanks(frame.args.rank) frame.args.langobj = findLang(frame.args.lang) frame.args.lang = frame.args.langobj.code local args = frame.args args.sep = " " args.linked = "no" local pid1 = args.prop1 or "P106" local pid2 = args.prop2 or "P27" if pid1 == "" or pid2 == "" then return nil end local qid, statements1 = parseInput(frame, "", pid1) if not qid then return nil end local qid, statements2 = parseInput(frame, "", pid2) if not qid then return nil end -- topics like countries may have different names in categories from their label in Wikidata local subs_exists, subs = pcall(mw.loadData, "Module:WikidataIB/subs") local join = args.join or "" local onlysrc = parseParam(args.onlysourced or args.osd, true) local maxvals = tonumber(args.maxvals) or 0 -- linkprefix (strip quotes) local lp = (args.linkprefix or args.lp or ""):gsub('"', '') -- sort key (strip quotes, hyphens and periods): local sk = (args.sortkey or args.sk or ""):gsub('["-.]', '') -- family name: local famname = "" if sk == "" then local p734 = mw.wikibase.getBestStatements(qid, "P734")[1] local p734id = p734 and p734.mainsnak.snaktype == "value" and p734.mainsnak.datavalue.value.id or "" famname = mw.wikibase.getSitelink(p734id) or "" -- strip namespace and disambigation local pos = famname:find(":") or 0 famname = famname:sub(pos+1):gsub("%s%(.+%)$", "") if famname == "" then local lbl = mw.wikibase.getLabel(p734id) famname = lbl and mw.text.nowiki(lbl) or "" end end local cat1 = {} for k, v in ipairs(statements1) do if not onlysrc or sourced(v) then -- get the ID representing the value of the property local pvalID = (v.mainsnak.snaktype == "value") and v.mainsnak.datavalue.value.id if pvalID then -- get the topic's main category (P910) for that entity local p910 = mw.wikibase.getBestStatements(pvalID, "P910")[1] if p910 and p910.mainsnak.snaktype == "value" then local tmcID = p910.mainsnak.datavalue.value.id -- use sitelink or the English label for the cat local cat = mw.wikibase.getSitelink(tmcID) if not cat then local lbl = mw.wikibase.getLabelByLang(tmcID, "en") if lbl then if lbl:sub(1,9) == "Category:" then cat = mw.text.nowiki(lbl) else cat = "Category:" .. mw.text.nowiki(lbl) end end end cat1[#cat1+1] = cat end -- of test for topic's main category exists end -- of test for property has vaild value end -- of test for sourced if maxvals > 0 and #cat1 >= maxvals then break end end local cat2 = {} for k, v in ipairs(statements2) do if not onlysrc or sourced(v) then local cat = rendersnak(v, args) if subs[cat] then cat = subs[cat] end cat2[#cat2+1] = cat end if maxvals > 0 and #cat2 >= maxvals then break end end out = {} for k1, v1 in ipairs(cat1) do for k2, v2 in ipairs(cat2) do if sk ~= "" then out[#out+1] = "[[" .. lp .. v1 .. " " .. join .. " " .. v2 .. "|" .. sk .. "]]" elseif famname ~= "" then out[#out+1] = "[[" .. lp .. v1 .. " " .. join .. " " .. v2 .. "|" .. famname .. "]]" else out[#out+1] = "[[" .. lp .. v1 .. " " .. join .. " " .. v2 .. "]]" end -- of check for sort keys end end args.noicon = "true" return assembleoutput(out, args, qid, pid1) end ------------------------------------------------------------------------------- -- qualsToTable takes most of the usual parameters. -- The usual whitelisting, blacklisting, onlysourced, etc. are implemented. -- A qid may be given, and the first unnamed parameter is the property ID, which is of type wikibase item. -- It takes a list of qualifier property IDs as |quals= -- For a given qid and property, it creates the rows of an html table, -- each row being a value of the property (optionally only if the property matches the value in |pval= ) -- each cell being the first value of the qualifier corresponding to the list in |quals ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: parseParam; setRanks; parseInput; sourced; ------------------------------------------------------------------------------- p.qualsToTable = function(frame) local args = frame.args local quals = args.quals or "" if quals == "" then return "" end args.reqranks = setRanks(args.rank) local propertyID = mw.text.trim(args[1] or "") local f = {} f.args = args local entityid, props = parseInput(f, "", propertyID) if not entityid then return "" end args.langobj = findLang(args.lang) args.lang = args.langobj.code local pval = args.pval or "" local qplist = mw.text.split(quals, "%p") -- split at punctuation and make a sequential table for i, v in ipairs(qplist) do qplist[i] = mw.text.trim(v):upper() -- remove whitespace and capitalise end local col1 = args.firstcol or "" if col1 ~= "" then col1 = col1 .. "</td><td>" end local emptycell = args.emptycell or "&nbsp;" -- construct a 2-D array of qualifier values in qvals local qvals = {} for i, v in ipairs(props) do local skip = false if pval ~= "" then local pid = v.mainsnak.datavalue and v.mainsnak.datavalue.value.id if pid ~= pval then skip = true end end if not skip then local qval = {} local vqualifiers = v.qualifiers or {} -- go through list of wanted qualifier properties for i1, v1 in ipairs(qplist) do -- check for that property ID in the statement's qualifiers local qv, qtype if vqualifiers[v1] then qtype = vqualifiers[v1][1].datatype if qtype == "time" then if vqualifiers[v1][1].snaktype == "value" then qv = mw.wikibase.renderSnak(vqualifiers[v1][1]) qv = frame:expandTemplate{title="dts", args={qv}} else qv = "?" end elseif qtype == "url" then qv = mw.wikibase.renderSnak(vqualifiers[v1][1]) local display = mw.ustring.match( mw.uri.decode(qv, "WIKI"), "([%w ]+)$" ) if display then qv = "[" .. qv .. " " .. display .. "]" end else qv = mw.wikibase.formatValue(vqualifiers[v1][1]) end end -- record either the value or a placeholder qval[i1] = qv or emptycell end -- of loop through list of qualifiers -- add the list of qualifier values as a "row" in the main list qvals[#qvals+1] = qval end end -- of for each value loop local out = {} for i, v in ipairs(qvals) do out[i] = "<tr><td>" .. col1 .. table.concat(qvals[i], "</td><td>") .. "</td></tr>" end return table.concat(out, "\n") end ------------------------------------------------------------------------------- -- getGlobe takes an optional qid of a Wikidata entity passed as |qid= -- otherwise it uses the linked item for the current page. -- If returns the Qid of the globe used in P625 (coordinate location), -- or nil if there isn't one. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- p.getGlobe = function(frame) local qid = frame.args.qid or frame.args[1] or "" if qid == "" then qid = mw.wikibase.getEntityIdForCurrentPage() end local coords = mw.wikibase.getBestStatements(qid, "P625")[1] local globeid if coords and coords.mainsnak.snaktype == "value" then globeid = coords.mainsnak.datavalue.value.globe:match("(Q%d+)") end return globeid end ------------------------------------------------------------------------------- -- getCommonsLink takes an optional qid of a Wikidata entity passed as |qid= -- It returns one of the following in order of preference: -- the Commons sitelink of the linked Wikidata item; -- the Commons sitelink of the topic's main category of the linked Wikidata item; ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: _getCommonslink(); _getSitelink(); parseParam() ------------------------------------------------------------------------------- p.getCommonsLink = function(frame) local oc = frame.args.onlycat or frame.args.onlycategories local fb = parseParam(frame.args.fallback or frame.args.fb, true) return _getCommonslink(frame.args.qid, oc, fb) end ------------------------------------------------------------------------------- -- getSitelink takes the qid of a Wikidata entity passed as |qid= -- It takes an optional parameter |wiki= to determine which wiki is to be checked for a sitelink -- If the parameter is blank, then it uses the local wiki. -- If there is a sitelink to an article available, it returns the plain text link to the article -- If there is no sitelink, it returns nil. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- p.getSiteLink = function(frame) return _getSitelink(frame.args.qid, frame.args.wiki or mw.text.trim(frame.args[1] or "")) end ------------------------------------------------------------------------------- -- getLink has the qid of a Wikidata entity passed as the first unnamed parameter or as |qid= -- If there is a sitelink to an article on the local Wiki, it returns a link to the article -- with the Wikidata label as the displayed text. -- If there is no sitelink, it returns the label as plain text. -- If there is no label in the local language, it displays the qid instead. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- p.getLink = function(frame) local itemID = mw.text.trim(frame.args[1] or frame.args.qid or "") if itemID == "" then return end local sitelink = mw.wikibase.getSitelink(itemID) local label = labelOrId(itemID) if sitelink then return "[[:" .. sitelink .. "|" .. label .. "]]" else return label end end ------------------------------------------------------------------------------- -- getLabel has the qid of a Wikidata entity passed as the first unnamed parameter or as |qid= -- It returns the Wikidata label for the local language as plain text. -- If there is no label in the local language, it displays the qid instead. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- p.getLabel = function(frame) local itemID = mw.text.trim(frame.args[1] or frame.args.qid or "") if itemID == "" then return end local lang = frame.args.lang or "" if lang == "" then lang = nil end local label = labelOrId(itemID, lang) return label end ------------------------------------------------------------------------------- -- label has the qid of a Wikidata entity passed as the first unnamed parameter or as |qid= -- if no qid is supplied, it uses the qid associated with the current page. -- It returns the Wikidata label for the local language as plain text. -- If there is no label in the local language, it returns nil. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- p.label = function(frame) local qid = mw.text.trim(frame.args[1] or frame.args.qid or "") if qid == "" then qid = mw.wikibase.getEntityIdForCurrentPage() end if not qid then return end local lang = frame.args.lang or "" if lang == "" then lang = nil end local label, success = labelOrId(qid, lang) if success then return label end end ------------------------------------------------------------------------------- -- getAT (Article Title) -- has the qid of a Wikidata entity passed as the first unnamed parameter or as |qid= -- If there is a sitelink to an article on the local Wiki, it returns the sitelink as plain text. -- If there is no sitelink or qid supplied, it returns nothing. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- p.getAT = function(frame) local itemID = mw.text.trim(frame.args[1] or frame.args.qid or "") if itemID == "" then return end return mw.wikibase.getSitelink(itemID) end ------------------------------------------------------------------------------- -- getDescription has the qid of a Wikidata entity passed as |qid= -- (it defaults to the associated qid of the current article if omitted) -- and a local parameter passed as the first unnamed parameter. -- Any local parameter passed (other than "Wikidata" or "none") becomes the return value. -- It returns the article description for the Wikidata entity if the local parameter is "Wikidata". -- Nothing is returned if the description doesn't exist or "none" is passed as the local parameter. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- p.getDescription = function(frame) local desc = mw.text.trim(frame.args[1] or "") local itemID = mw.text.trim(frame.args.qid or "") if itemID == "" then itemID = nil end if desc:lower() == 'wikidata' then return mw.wikibase.getDescription(itemID) elseif desc:lower() == 'none' then return nil else return desc end end ------------------------------------------------------------------------------- -- getAliases has the qid of a Wikidata entity passed as |qid= -- (it defaults to the associated qid of the current article if omitted) -- and a local parameter passed as the first unnamed parameter. -- It implements blacklisting and whitelisting with a field name of "alias" by default. -- Any local parameter passed becomes the return value. -- Otherwise it returns the aliases for the Wikidata entity with the usual list options. -- Nothing is returned if the aliases do not exist. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: findLang(); assembleoutput() ------------------------------------------------------------------------------- p.getAliases = function(frame) local args = frame.args local fieldname = args.name or "" if fieldname == "" then fieldname = "alias" end local blacklist = args.suppressfields or args.spf or "" if blacklist:find(fieldname) then return nil end local localval = mw.text.trim(args[1] or "") if localval ~= "" then return localval end local whitelist = args.fetchwikidata or args.fwd or "" if whitelist == "" then whitelist = "NONE" end if not (whitelist == 'ALL' or whitelist:find(fieldname)) then return nil end local qid = mw.text.trim(args.qid or "") if qid == "" then qid = nil end local entity = mw.wikibase.getEntity(qid) if not entity then return nil end local aliases = entity.aliases if not aliases then return nil end if not qid then qid= mw.wikibase.getEntityIdForCurrentPage() end args.langobj = findLang(args.lang) local langcode = args.langobj.code args.lang = langcode local out = {} for k1, v1 in pairs(aliases) do if v1[1].language == langcode then for k1, v2 in ipairs(v1) do out[#out+1] = v2.value end break end end return assembleoutput(out, args, qid) end ------------------------------------------------------------------------------- -- pageId returns the page id (entity ID, Qnnn) of the current page -- returns nothing if the page is not connected to Wikidata ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- p.pageId = function(frame) return mw.wikibase.getEntityIdForCurrentPage() end ------------------------------------------------------------------------------- -- formatDate is a wrapper to export the private function format_Date ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: format_Date(); ------------------------------------------------------------------------------- p.formatDate = function(frame) return format_Date(frame.args[1], frame.args.df, frame.args.bc) end ------------------------------------------------------------------------------- -- location is a wrapper to export the private function _location -- it takes the entity-id as qid or the first unnamed parameter -- optional boolean parameter first toggles the display of the first item -- optional boolean parameter skip toggles the display to skip to the last item -- parameter debug=<y/n> (default 'n') adds error msg if not a location ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: _location(); ------------------------------------------------------------------------------- p.location = function(frame) local debug = (frame.args.debug or ""):sub(1, 1):lower() if debug == "" then debug = "n" end local qid = mw.text.trim(frame.args.qid or frame.args[1] or ""):upper() if qid == "" then qid=mw.wikibase.getEntityIdForCurrentPage() end if not qid then if debug ~= "n" then return i18n.errors["entity-not-found"] else return nil end end local first = mw.text.trim(frame.args.first or "") local skip = mw.text.trim(frame.args.skip or "") return table.concat( _location(qid, first, skip), ", " ) end ------------------------------------------------------------------------------- -- checkBlacklist implements a test to check whether a named field is allowed -- returns true if the field is not blacklisted (i.e. allowed) -- returns false if the field is blacklisted (i.e. disallowed) -- {{#if:{{#invoke:WikidataIB |checkBlacklist |name=Joe |suppressfields=Dave; Joe; Fred}} | not blacklisted | blacklisted}} -- displays "blacklisted" -- {{#if:{{#invoke:WikidataIB |checkBlacklist |name=Jim |suppressfields=Dave; Joe; Fred}} | not blacklisted | blacklisted}} -- displays "not blacklisted" ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- p.checkBlacklist = function(frame) local blacklist = frame.args.suppressfields or frame.args.spf or "" local fieldname = frame.args.name or "" if blacklist ~= "" and fieldname ~= "" then if blacklist:find(fieldname) then return false else return true end else -- one of the fields is missing: let's call that "not on the list" return true end end ------------------------------------------------------------------------------- -- emptyor returns nil if its first unnamed argument is just punctuation, whitespace or html tags -- otherwise it returns the argument unchanged (including leading/trailing space). -- If the argument may contain "=", then it must be called explicitly: -- |1=arg -- (In that case, leading and trailing spaces are trimmed) -- It finds use in infoboxes where it can replace tests like: -- {{#if: {{#invoke:WikidatIB |getvalue |P99 |fwd=ALL}} | <span class="xxx">{{#invoke:WikidatIB |getvalue |P99 |fwd=ALL}}</span> | }} -- with a form that uses just a single call to Wikidata: -- {{#invoke |WikidataIB |emptyor |1= <span class="xxx">{{#invoke:WikidataIB |getvalue |P99 |fwd=ALL}}</span> }} ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- p.emptyor = function(frame) local s = frame.args[1] or "" if s == "" then return nil end local sx = s:gsub("%s", ""):gsub("<[^>]*>", ""):gsub("%p", "") if sx == "" then return nil else return s end end ------------------------------------------------------------------------------- -- labelorid is a public function to expose the output of labelOrId() -- Pass the Q-number as |qid= or as an unnamed parameter. -- It returns the Wikidata label for that entity or the qid if no label exists. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: labelOrId ------------------------------------------------------------------------------- p.labelorid = function(frame) return (labelOrId(frame.args.qid or frame.args[1])) end ------------------------------------------------------------------------------- -- getLang returns the MediaWiki language code of the current content. -- If optional parameter |style=full, it returns the language name. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- p.getLang = function(frame) local style = (frame.args.style or ""):lower() local langcode = mw.language.getContentLanguage().code if style == "full" then return mw.language.fetchLanguageName( langcode ) end return langcode end ------------------------------------------------------------------------------- -- getItemLangCode takes a qid parameter (using the current page's qid if blank) -- If the item for that qid has property country (P17) it looks at the first preferred value -- If the country has an official language (P37), it looks at the first preferred value -- If that official language has a language code (P424), it returns the first preferred value -- Otherwise it returns nothing. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: _getItemLangCode() ------------------------------------------------------------------------------- p.getItemLangCode = function(frame) return _getItemLangCode(frame.args.qid or frame.args[1]) end ------------------------------------------------------------------------------- -- findLanguage exports the local findLang() function -- It takes an optional language code and returns, in order of preference: -- the code if a known language; -- the user's language, if set; -- the server's content language. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: findLang ------------------------------------------------------------------------------- p.findLanguage = function(frame) return findLang(frame.args.lang or frame.args[1]).code end ------------------------------------------------------------------------------- -- getQid returns the qid, if supplied -- failing that, the Wikidata entity ID of the "category's main topic (P301)", if it exists -- failing that, the Wikidata entity ID associated with the current page, if it exists -- otherwise, nothing ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- p.getQid = function(frame) local qid = (frame.args.qid or ""):upper() -- check if a qid was passed; if so, return it: if qid ~= "" then return qid end -- check if there's a "category's main topic (P301)": qid = mw.wikibase.getEntityIdForCurrentPage() if qid then local prop301 = mw.wikibase.getBestStatements(qid, "P301") if prop301[1] then local mctid = prop301[1].mainsnak.datavalue.value.id if mctid then return mctid end end end -- otherwise return the page qid (if any) return qid end ------------------------------------------------------------------------------- -- followQid takes three optional parameters: qid, props, and all. -- If qid is not given, it uses the qid for the connected page -- or returns nil if there isn't one. -- props is a list of properties, separated by punctuation. -- If props is given, the Wikidata item for the qid is examined for each property in turn. -- If that property contains a value that is another Wikibase-item, that item's qid is returned, -- and the search terminates, unless |all=y when all of the qids are returned, sparated by spaces. -- If props is not given, the qid is returned. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: parseParam() ------------------------------------------------------------------------------- p.followQid = function(frame) local qid = (frame.args.qid or ""):upper() local all = parseParam(frame.args.all, false) if qid == "" then qid = mw.wikibase.getEntityIdForCurrentPage() end if not qid then return nil end local out = {} local props = (frame.args.props or ""):upper() if props ~= "" then for p in mw.text.gsplit(props, "%p") do -- split at punctuation and iterate p = mw.text.trim(p) for i, v in ipairs( mw.wikibase.getBestStatements(qid, p) ) do local linkedid = v.mainsnak.datavalue and v.mainsnak.datavalue.value.id if linkedid then if all then out[#out+1] = linkedid else return linkedid end -- test for all or just the first one found end -- test for value exists for that property end -- loop through values of property to follow end -- loop through list of properties to follow end if #out > 0 then return table.concat(out, " ") else return qid end end ------------------------------------------------------------------------------- -- globalSiteID returns the globalSiteID for the current wiki -- e.g. returns "enwiki" for the English Wikipedia, "enwikisource" for English Wikisource, etc. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- p.globalSiteID = function(frame) return mw.wikibase.getGlobalSiteId() end ------------------------------------------------------------------------------- -- siteID returns the root of the globalSiteID -- e.g. "en" for "enwiki", "enwikisource", etc. -- treats "en-gb" as "en", etc. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- p.siteID = function(frame) local txtlang = frame:preprocess( "{{int:lang}}" ) or "" -- This deals with specific exceptions: be-tarask -> be-x-old if txtlang == "be-tarask" then return "be_x_old" end local pos = txtlang:find("-") local ret = "" if pos then ret = txtlang:sub(1, pos-1) else ret = txtlang end return ret end ------------------------------------------------------------------------------- -- projID returns the code used to link to the reader's language's project -- e.g "en" for [[:en:WikidataIB]] -- treats "en-gb" as "en", etc. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- p.projID = function(frame) local txtlang = frame:preprocess( "{{int:lang}}" ) or "" -- This deals with specific exceptions: be-tarask -> be-x-old if txtlang == "be-tarask" then return "be-x-old" end local pos = txtlang:find("-") local ret = "" if pos then ret = txtlang:sub(1, pos-1) else ret = txtlang end return ret end ------------------------------------------------------------------------------- -- formatNumber formats a number according to the the supplied language code ("|lang=") -- or the default language if not supplied. -- The number is the first unnamed parameter or "|num=" ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: findLang() ------------------------------------------------------------------------------- p.formatNumber = function(frame) local lang local num = tonumber(frame.args[1] or frame.args.num) or 0 lang = findLang(frame.args.lang) return lang:formatNum( num ) end ------------------------------------------------------------------------------- -- examine dumps the property (the unnamed parameter or pid) -- from the item given by the parameter 'qid' (or the other unnamed parameter) -- or from the item corresponding to the current page if qid is not supplied. -- e.g. {{#invoke:WikidataIB |examine |pid=P26 |qid=Q42}} -- or {{#invoke:WikidataIB |examine |P26 |Q42}} or any combination of these -- or {{#invoke:WikidataIB |examine |P26}} for the current page. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- p.examine = function( frame ) local args if frame.args[1] or frame.args.pid or frame.args.qid then args = frame.args else args = frame:getParent().args end local par = {} local pid = (args.pid or ""):upper() local qid = (args.qid or ""):upper() par[1] = mw.text.trim( args[1] or "" ):upper() par[2] = mw.text.trim( args[2] or "" ):upper() table.sort(par) if par[2]:sub(1,1) == "P" then par[1], par[2] = par[2], par[1] end if pid == "" then pid = par[1] end if qid == "" then qid = par[2] end local q1 = qid:sub(1,1) if pid:sub(1,1) ~= "P" then return "No property supplied" end if q1 ~= "Q" and q1 ~= "M" then qid = mw.wikibase.getEntityIdForCurrentPage() end if not qid then return "No item for this page" end return "<pre>" .. mw.dumpObject( mw.wikibase.getAllStatements( qid, pid ) ) .. "</pre>" end ------------------------------------------------------------------------------- -- checkvalue looks for 'val' as a wikibase-item value of a property (the unnamed parameter or pid) -- from the item given by the parameter 'qid' -- or from the Wikidata item associated with the current page if qid is not supplied. -- If property is not supplied, then P31 (instance of) is assumed. -- It returns val if found or nothing if not found. -- e.g. {{#invoke:WikidataIB |checkvalue |val=Q5 |pid=P31 |qid=Q42}} -- or {{#invoke:WikidataIB |checkvalue |val=Q5 |P31 |qid=Q42}} -- or {{#invoke:WikidataIB |checkvalue |val=Q5 |qid=Q42}} -- or {{#invoke:WikidataIB |checkvalue |val=Q5 |P31}} for the current page. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- p.checkvalue = function( frame ) local args if frame.args.val then args = frame.args else args = frame:getParent().args end local val = args.val if not val then return nil end local pid = mw.text.trim(args.pid or args[1] or "P31"):upper() local qid = (args.qid or ""):upper() if pid:sub(1,1) ~= "P" then return nil end if qid:sub(1,1) ~= "Q" then qid = mw.wikibase.getEntityIdForCurrentPage() end if not qid then return nil end local stats = mw.wikibase.getAllStatements( qid, pid ) if not stats[1] then return nil end if stats[1].mainsnak.datatype == "wikibase-item" then for k, v in pairs( stats ) do if v.mainsnak.snaktype == "value" and v.mainsnak.datavalue.value.id == val then return val end end end return nil end ------------------------------------------------------------------------------- -- url2 takes a parameter url= that is a proper url and formats it for use in an infobox. -- If no parameter is supplied, it returns nothing. -- This is the equivalent of Template:URL -- but it keeps the "edit at Wikidata" pen icon out of the microformat. -- Usually it will take its url parameter directly from a Wikidata call: -- e.g. {{#invoke:WikidataIB |url2 |url={{wdib |P856 |qid=Q23317 |fwd=ALL |osd=no}} ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- p.url2 = function(frame) local txt = frame.args.url or "" if txt == "" then return nil end local url, icon = txt:match("(.+)&nbsp;(.+)") url = url or txt icon = icon or "" local prot, addr = url:match("(http[s]*://)(.+)") prot = prot or url addr = addr or "" local disp, n = addr:gsub("%.", "<wbr/>%.") return '<span class="url">[' .. prot .. addr .. " " .. disp .. "]</span>&nbsp;" .. icon end ------------------------------------------------------------------------------- -- getWebsite fetches the Official website (P856) and formats it for use in an infobox. -- This is similar to Template:Official website but with a url displayed, -- and it adds the "edit at Wikidata" pen icon beyond the microformat if enabled. -- A local value will override the Wikidata value. "NONE" returns nothing. -- e.g. {{#invoke:WikidataIB |getWebsite |qid= |noicon= |lang= |url= }} ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: findLang(); parseParam(); ------------------------------------------------------------------------------- p.getWebsite = function(frame) local url = frame.args.url or "" if url:upper() == "NONE" then return nil end local qid = frame.args.qid or "" if qid == "" then qid = mw.wikibase.getEntityIdForCurrentPage() end if not qid then return nil end local urls = {} local quals = {} if url == "" then local prop856 = mw.wikibase.getBestStatements(qid, "P856") for k, v in pairs(prop856) do if v.mainsnak.snaktype == "value" then urls[#urls+1] = v.mainsnak.datavalue.value if v.qualifiers and v.qualifiers["P1065"] then -- just take the first archive url (P1065) local au = v.qualifiers["P1065"][1] if au.snaktype == "value" then quals[#urls] = au.datavalue.value end -- test for archive url having a value end -- test for qualifers end -- test for website having a value end -- loop through website(s) else urls[1] = url end if #urls == 0 then return nil end local out = {} for i, u in ipairs(urls) do local link = quals[i] or u local prot, addr = u:match("(http[s]*://)(.+)") addr = addr or u local disp, n = addr:gsub("%.", "<wbr/>%.") out[#out+1] = '<span class="url">[' .. link .. " " .. disp .. "]</span>" end local langcode = findLang(frame.args.lang).code local noicon = parseParam(frame.args.noicon, false) if url == "" and not noicon then out[#out] = out[#out] .. createicon(langcode, qid, "P856") end local ret = "" if #out > 1 then ret = mw.getCurrentFrame():expandTemplate{title = "ubl", args = out} else ret = out[1] end return ret end ------------------------------------------------------------------------------- -- getAllLabels fetches the set of labels and formats it for display as wikitext. -- It takes a parameter 'qid' for arbitrary access, otherwise it uses the current page. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- p.getAllLabels = function(frame) local args = frame.args or frame:getParent().args or {} local qid = args.qid if qid == "" then qid = nil end local entity = mw.wikibase.getEntity(qid) if not entity then return i18n["entity-not-found"] end local labels = entity.labels if not labels then return i18n["labels-not-found"] end local out = {} for k, v in pairs(labels) do out[#out+1] = v.value .. " (" .. v.language .. ")" end return table.concat(out, "; ") end ------------------------------------------------------------------------------- -- getAllDescriptions fetches the set of descriptions and formats it for display as wikitext. -- It takes a parameter 'qid' for arbitrary access, otherwise it uses the current page. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- p.getAllDescriptions = function(frame) local args = frame.args or frame:getParent().args or {} local qid = args.qid if qid == "" then qid = nil end local entity = mw.wikibase.getEntity(qid) if not entity then return i18n["entity-not-found"] end local descriptions = entity.descriptions if not descriptions then return i18n["descriptions-not-found"] end local out = {} for k, v in pairs(descriptions) do out[#out+1] = v.value .. " (" .. v.language .. ")" end return table.concat(out, "; ") end ------------------------------------------------------------------------------- -- getAllAliases fetches the set of aliases and formats it for display as wikitext. -- It takes a parameter 'qid' for arbitrary access, otherwise it uses the current page. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- p.getAllAliases = function(frame) local args = frame.args or frame:getParent().args or {} local qid = args.qid if qid == "" then qid = nil end local entity = mw.wikibase.getEntity(qid) if not entity then return i18n["entity-not-found"] end local aliases = entity.aliases if not aliases then return i18n["aliases-not-found"] end local out = {} for k1, v1 in pairs(aliases) do local lang = v1[1].language local val = {} for k1, v2 in ipairs(v1) do val[#val+1] = v2.value end out[#out+1] = table.concat(val, ", ") .. " (" .. lang .. ")" end return table.concat(out, "; ") end ------------------------------------------------------------------------------- -- showNoLinks displays the article titles that should not be linked. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- p.showNoLinks = function(frame) local out = {} for k, v in pairs(donotlink) do out[#out+1] = k end table.sort( out ) return table.concat(out, "; ") end ------------------------------------------------------------------------------- -- checkValidity checks whether the first unnamed parameter represents a valid entity-id, -- that is, something like Q1235 or P123. -- It returns the strings "true" or "false". -- Change false to nil to return "true" or "" (easier to test with #if:). ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: none ------------------------------------------------------------------------------- function p.checkValidity(frame) local id = mw.text.trim(frame.args[1] or "") if mw.wikibase.isValidEntityId(id) then return true else return false end end ------------------------------------------------------------------------------- -- getEntityFromTitle returns the Entity-ID (Q-number) for a given title. -- Modification of Module:ResolveEntityId -- The title is the first unnamed parameter. -- The site parameter determines the site/language for the title. Defaults to current wiki. -- The showdab parameter determines whether dab pages should return the Q-number or nil. Defaults to true. -- Returns the Q-number or nil if it does not exist. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: parseParam ------------------------------------------------------------------------------- function p.getEntityFromTitle(frame) local args=frame.args if not args[1] then args=frame:getParent().args end if not args[1] then return nil end local title = mw.text.trim(args[1]) local site = args.site or "" local showdab = parseParam(args.showdab, true) qid = mw.wikibase.getEntityIdForTitle(title, site) if qid then local prop31 = mw.wikibase.getBestStatements(qid, "P31")[1] if not showdab and prop31 and prop31.mainsnak.datavalue.value.id == "Q4167410" then return nil else return qid end end end ------------------------------------------------------------------------------- -- getDatePrecision returns the number representing the precision of the first best date value -- for the given property. -- It takes the qid and property ID -- The meanings are given at https://www.mediawiki.org/wiki/Wikibase/DataModel#Dates_and_times -- 0 = 1 billion years .. 6 = millennium, 7 = century, 8 = decade, 9 = year, 10 = month, 11 = day -- Returns nil if it does not exist. ------------------------------------------------------------------------------- -- Dependencies: parseParam ------------------------------------------------------------------------------- function p.getDatePrecision(frame) local args=frame.args if not args[1] then args=frame:getParent().args end local prop = mw.text.trim(args[1] or "") if prop == "" then return nil end local qid = args.qid or "" if qid == "" then qid = mw.wikibase.getEntityIdForCurrentPage() end local onlysrc = parseParam(args.onlysourced or args.osd, true) local stat = mw.wikibase.getBestStatements(qid, prop) for i, v in ipairs(stat) do local prec = (onlysrc == false or sourced(v)) and v.mainsnak.datavalue and v.mainsnak.datavalue.value and v.mainsnak.datavalue.value.precision if prec then return prec end end end return p ------------------------------------------------------------------------------- -- List of exported functions ------------------------------------------------------------------------------- --[[ _getValue getValue getPreferredValue getCoords getQualifierValue getSumOfParts getValueByQual getValueByLang getValueByRefSource getPropertyIDs getQualifierIDs getPropOfProp getAwardCat getIntersectCat getGlobe getCommonsLink getSiteLink getLink getLabel label getAT getDescription getAliases pageId formatDate location checkBlacklist emptyor labelorid getLang getItemLangCode findLanguage getQID followQid globalSiteID siteID projID formatNumber examine checkvalue url2 getWebsite getAllLabels getAllDescriptions getAllAliases showNoLinks checkValidity getEntityFromTitle getDatePrecision --]] ------------------------------------------------------------------------------- joyjg600rlb8ng3uzkg9q87oqk2i0ib Modulo:I18n 828 21665 367625 2020-06-09T16:18:14Z Anfrx 16583 Pagina nova: local p = {} -- Credit to http://stackoverflow.com/a/1283608/2644759 -- cc-by-sa 3.0 local function tableMerge(t1, t2, overwrite) for k,v in pairs(t2) do if type(v) == "table" an... Scribunto text/plain local p = {} -- Credit to http://stackoverflow.com/a/1283608/2644759 -- cc-by-sa 3.0 local function tableMerge(t1, t2, overwrite) for k,v in pairs(t2) do if type(v) == "table" and type(t1[k]) == "table" then -- since type(t1[k]) == type(v) == "table", so t1[k] and v is true tableMerge(t1[k], v, overwrite) -- t2[k] == v else if overwrite or t1[k] == nil then t1[k] = v end end end return t1 end function p.loadI18n(name, i18n_arg) local exist, res = pcall(require, name) if exist and next(res) ~= nil then if i18n_arg then tableMerge(i18n_arg, res.i18n, true) elseif type(i18n) == "table" then -- merge to global i18n tableMerge(i18n, res.i18n, true) end end end function p.loadI18nFrame(frame, i18n_arg) p.loadI18n(frame:getTitle().."/i18n", i18n_arg) end return p pggbb6d78fzqixjoboirtmh9ljkxsuq Modulo:I18n/complex date 828 21666 367626 2020-06-09T16:21:22Z Anfrx 16583 Pagina nova: --[[ __ __ _ _ ___ _ ___ __ _ _ _ | \/ | ___ __| |_ _| | ___ _|_ _/ |( _ ) _ __ / /... Scribunto text/plain --[[ __ __ _ _ ___ _ ___ __ _ _ _ | \/ | ___ __| |_ _| | ___ _|_ _/ |( _ ) _ __ / /__ ___ _ __ ___ _ __ | | _____ __ __| | __ _| |_ ___ | |\/| |/ _ \ / _` | | | | |/ _ (_)| || |/ _ \| '_ \ / / __/ _ \| '_ ` _ \| '_ \| |/ _ \ \/ / / _` |/ _` | __/ _ \ | | | | (_) | (_| | |_| | | __/_ | || | (_) | | | |/ / (_| (_) | | | | | | |_) | | __/> < | (_| | (_| | || __/ |_| |_|\___/ \__,_|\__,_|_|\___(_)___|_|\___/|_| |_/_/ \___\___/|_| |_| |_| .__/|_|\___/_/\_\ \__,_|\__,_|\__\___| |_| This code was copied from Commons please request changes there. Maintainers: *Jarekt ]] local function Ordinal(...) return require('Module:Ordinal-cd')._Ordinal(...) end local function Roman(...) return require('Module:Roman-cd')._Numeral(...) end -- ========================================================================== -- === Local Helper functions ============================================== -- ========================================================================== -- form of French "of" based on "precision", which is wikibase compatible date precision format: -- 6=millennium, 7=century, 8=decade, 9=year, 10=month, 11=day -- 1 2 3 4 5 mill cent deca year month day local frOf = {'du','du','du','du','du', 'du', 'du', 'de', 'de', 'de', 'du'} local function decYear(state,lang,case) --Declension of word "year" in several languages if state.precision == 9 then yearCase = { fi={xxx='vuosien', gen='vuoden', ill='vuoteen', ptv='vuotta', ela='vuodesta', ine='vuonna'}, sl={insP='letoma', ins='letom', gen='leta', loc='letu'}, hsb={insP='lětami', ins='lětom', gen='lěta', loc='lěće'} } return yearCase[lang][case] .. ' ' else return '' end end local function decCentury(lang,case) --Declension of word "century" in several languages centuryCase = { pl={nom='wiek', gen='wieku', ins='wiekiem', loc='wieku', default = 'wiek'}, hsb={nom='lětstotk', gen='lětstotka', ins='lětstotkom', loc='lětstotku', default = 'lětstotk'} } return centuryCase[lang][case] or centuryCase[lang]['default'] end local function decMillennium(lang,case) --Declension of word "century" in several languages millenniumCase = { pl={nom='tysiąclecie', gen='tysiąclecia', ins='tysiącleciem', loc='tysiącleciu', default = 'tysiąclecie'}, hsb={nom='lěttysac', gen='lěttysaca', ins='lěttysacom', loc='lěttysacu', default = 'lěttysac'} } return millenniumCase[lang][case] or millenniumCase[lang]['default'] end -- ========================================================================== -- === Output data structure =============================================== -- ========================================================================== local p = {} --[[ Multiple formats are possible: 1) string with key words "$date1" and "$date2" which will be replaced later by the date strings 2) function which can be used to create output string * Function INPUTS: - date1 and date2 string with date strings. "$date1" and "$date2" can also be used which will be replaced latter - state is a table with full description of the phrase we are trying to construct. It includes state.precision1 (and 2) which is wikibase compatible date precision format: 6=millennium, 7=century, 8=decade, 9=year, 10=month, 11=day 3) table with following fields: * table[1] is either string or a function * table.case is a 2 element table with Grammatical cases used by given language to alter month name or other adjective related to date # 1 and 2 ]] p.Translations = { -- ========================================== -- === Two date phrases ===================== -- ========================================== ['from-until'] = { nDates = 2, ar='من $date1 إلى $date2', ['be-tarask']={'з $date1 да $date2', case={'gen','gen'}}, bn='$date1 থেকে $date2 পর্যন্ত', ca='$date1 fins $date2', ckb='لە $date1 تاوەکوو $date2', cs='$date1 až $date2', da='fra $date1 til $date2', de='$date1 bis $date2', el='από $date1 έως $date2', en='from $date1 until $date2', ['en-gb']='from $date1 until $date2', ['en-ca']='from $date1 until $date2', eo='de $date1 al $date2', es='de $date1 a $date2', et='$date1 kuni $date2', fa='از $date1 تا $date2', fi='$date1–$date2', -- välisenä aikana fr=function(date1, date2, state) -- could actually be better should be "d'octobre à mars 2013' not "de octore 2013 à mars 2013" if state.precision > 10 then -- precision > month return 'du $date1 au $date2' else -- "DE septebmbre" / "D'octobre" return require("Module:Linguistic").of(date1, 'fr') .. " à $date2" end end, gl='de $date1 a $date2', --Template:From until used 'desde $date1 ata $date2' he='מ- $date1 עד $date2', hr='od $date1 do $date2', hsb={'wot $date1 do $date2', case={'gen','gen'}}, hu='$date1 – $date2', it='dal $date1 al $date2', ja='$date1から$date2まで', mk='од $date1 до $date2', ml='$date1 മുതൽ $date2 വരെ', nb='fra $date1 til $date2', nds='$date1 bet $date2', nn='fra $date1 til $date2', nl='$date1 tot $date2', no='fra $date1 til $date2', pl={'od $date1 do $date2', case={'gen','gen'}}, ro='din $date1 până în $date2', pt='de $date1 a $date2', qu="$date1 p'unchawmanta $date2 p\'unchawkama", ru={'с $date1 по $date2', case={'gen','gen'}}, sk={'od $date1 do $date2', case={'gen','gen'}}, sl={'od $date1 do $date2', case={'gen','gen'}}, sv='från $date1 till $date2', uk={'з $date1 до $date2', case={'gen','gen'}}, ur='از $date1 تا $date2', vi='từ $date1 đến $date2', ['zh-hans']='从$date1到$date2', ['zh-hant']='從$date1到$date2', default='<span style="color:red">$date1 - $date2</span>', }, ['between']={ nDates = 2, ar='بين $date1 و $date2', ['be-tarask']={'між $date1 і $date2', case={'ins','ins'}}, bn='$date1 এবং $date2-এর মাঝামাঝি', ca='entre $date1 i $date2', ckb='لەنێوان $date1 و $date2', cs={'mezi $date1 a $date2', case={'ins','ins'}}, da='mellem $date1 og $date2', de='zwischen $date1 und $date2', el='μεταξύ $date1 και $date2', en='between $date1 and $date2', ['en-gb']='between $date1 and $date2', ['en-ca']='between $date1 and $date2', eo='inter $date1 kaj $date2', es='entre $date1 y $date2', et='$date1 ja $date2 vahel', fa='بین $date1 و $date2', fi={function(date1, date2, state) return decYear(state,'fi','xxx') .. '$date1 ja $date2 välisenä aikana' end, case={'gen','gen'}}, fr='entre $date1 et $date2', gl='entre $date1 e $date2', he='בין $date1 ו- $date2', hr='između $date1 i $date2', hsb={'mjez $date1 a $date2', case={'ins','ins'}}, hu='$date1 és $date2 között', hi='$date1 और $date2 के बीच', it='tra il $date1 e il $date2', ja='$date1と$date2の間', mk='помеѓу $date1 и $date2', ml='$date1, $date2 എന്നിവയ്ക്കിടയ്ക്ക്', nb='mellom $date1 og $date2', nds='twischen $date1 un $date2', nn='mellom $date1 og $date2', nl='tussen $date1 en $date2', no='mellom $date1 og $date2', pl={'między $date1 a $date2', case={'ins','ins'}}, ro='între $date1 și $date2', pt='entre $date1 e $date2', qu="$date1 p'unchawpa $date2 p'unchawpapas chawpin", ru={'между $date1 и $date2', case={'ins','ins'}}, sk={'medzi $date1 a $date2', case={'ins','ins'}}, sl={function(date1, date2, state) return 'med ' .. decYear(state,'sl','insP') .. '$date1 in $date2' end, case={'ins','ins'}}, sv='mellan $date1 och $date2', uk={'між $date1 та $date2', case={'ins','ins'}}, ur='بین $date1 و $date2', vec='tra el $date1 e el $date2', vi='giữa $date1 và $date2', ['zh-hans']='在$date1到$date2之间', ['zh-hant']='在$date1到$date2之間', default='<span style="color:red">$date1 - $date2</span>', }, ['or'] = { nDates = 2, ar='$date1 أو $date2', ['be-tarask']='$date1 ці $date2', bn='$date1 অথবা $date2', ca='$date1 o $date2', ckb='$date1 یان $date2', cs='$date1 nebo $date2', da='$date1 eller $date2', de='$date1 oder $date2', el='$date1 ή $date2', en='$date1 or $date2', ['en-gb']='$date1 or $date2', ['en-ca']='$date1 or $date2', eo='$date1 aŭ $date2', es='$date1 o $date2', et='$date1 või $date2', fa='$date1 یا $date2', fi='$date1 tai $date2', fr='$date1 ou $date2', gl='$date1 ou $date2', he='$date1 או $date2', hr='$date1 ili $date2', hsb='$date1 abo $date2', hu='$date1 vagy $date2', it='$date1 o $date2', ja='$date1または$date2', mk='$date1 или $date2', ml='$date1 അഥവാ $date2', nb='$date1 eller $date2', nn='$date1 eller $date2', nds='$date1 oder $date2', nl='$date1 of $date2', no='$date1 eller $date2', pl='$date1 lub $date2', pt='$date1 ou $date2', qu='$date1 icha $date2', ro='$date1 sau $date2', ru='$date1 или $date2', sk='$date1 alebo $date2', sl='$date1 ali $date2', sv='$date1 eller $date2', uk='$date1 або $date2', ur='$date1 یا $date2', th='$date1 หรือ $date2', vi='$date1 hoặc $date2', ['zh-hans']='$date1或$date2', ['zh-hant']='$date1或$date2', default=function(date1, date2, state) return require("Module:linguistic").conj({date1, date2}, state.lang, 'or') end, }, ['and'] = { nDates = 2, ar='$date1 و $date2', ['be-tarask']='$date1 і $date2', bn='$date1 এবং $date2', ca='$date1 i $date2', ckb='$date1 و $date2', cs='$date1 a $date2', da='$date1 og $date2', de='$date1 und $date2', el='$date1 και $date2', en='$date1 and $date2', ['en-gb']='$date1 and $date2', ['en-ca']='$date1 and $date2', eo='$date1 kaj $date2', es='$date1 y $date2', et='$date1 ja $date2', fa='$date1 و $date2', fi='$date1 ja $date2', fr='$date1 et $date2', gl='$date1 e $date2', he='$date1 ו- $date2', hu='$date1 és $date2', hsb='$date1 a $date2', it='$date1 e $date2', ja='$date1および$date2', mk='$date1 и $date2', ml='$date1 ഒപ്പം $date2', nb='$date1 og $date2', nn='$date1 og $date2', nds='$date1 un $date2', nl='$date1 en $date2', no='$date1 og $date2', pl='$date1 i $date2', pt='$date1 e $date2', qu='$date1wan $date2pas', ro='$date1 și $date2', ru='$date1 и $date2', sk='$date1 a $date2', sl='$date1 in $date2', sv='$date1 och $date2', uk='$date1 та $date2', ur='$date1 و $date2', vi='$date1 và $date2', ['zh-hans']='$date1和$date2', ['zh-hant']='$date1和$date2', default=function(date1, date2, state) return require("Module:linguistic").conj({date1, date2}, state.lang, 'and') end, }, -- ========================================== -- === Prepositions ========================= -- ========================================== ['by'] = { nDates = 1, ar='حوالي $date1', ['be-tarask']={'да $date1', case={'gen',''}}, bn='$date1 কর্তৃক', ca='vers $date1', ckb='نزیکی $date1', cs={'kolem $date1', case={'gen',''}}, da='mod $date1', de='spätestens $date1', el='έως $date1', en='by $date1', ['en-gb']='by $date1', ['en-ca']='by $date1', eo='ne post $date1', es='para $date1', et='hiljemalt $date1', fa='توسط $date1', fi={function(date1, state) return decYear(state,'fi','ill') .. '$date1 mennessä' end, case={'ill',''}}, fr='$date1 (au plus tard)', gl='cara a $date1', he='עד $date1', hr='do $date1', hsb={'do $date1', case={'gen',''}}, it='entro il $date1', ja='$date1まで', mk='кон $date1', ml='$date1-ൽ', nb='innen $date1', nn='innan $date1', nds='$date1 oder vördem al', nl='tegen $date1', no='innen $date1', pl={'przed $date1', case={'ins',''}}, pt='por $date1', qu="$date1 p'unchawkama", ro='de $date1', ru={'к $date1', case={'dat',''}}, sk={'okolo $date1', case={'gen',''}}, sl={function(date1, state) return 'najpozneje ' .. decYear(state,'sl','gen') .. ' $date1' end, case={'gen',''}}, sv='senast $date1', uk={'до $date1', case={'dat',''}}, ur='توسط $date1', vi='vào $date1', -- need to insert "đã" somewhere later in the sentence --> ['zh-hans']='$date1前后', ['zh-hant']='$date1前后', default='<span style="color:red">by $date1</span>', }, ['before'] = { nDates = 1, ar='قبل $date1', ['be-tarask']={'перад $date1', case={'ins',''}}, bn='$date1-এর আগে', bg='Преди $date1', ca='abans $date1', ckb='پێش $date1', cs={'před $date1', case={'ins',''}}, da='før $date1', de='vor $date1', el='πριν από $date1', en='before $date1', ['en-gb']='before $date1', ['en-ca']='before $date1', eo='antaŭ $date1', es='antes de $date1', et='enne $date1', fa='پیش از $date1', fi={function(date1, state) return 'ennen ' .. decYear(state,'fi','ptv') .. '$date1' end, case={'ptv',''}}, fr='avant $date1', gl='antes do $date1', he='לפני $date1', hr='prije $date1', hsb={'do $date1', case={'gen',''}}, hu='$date1 előtt', it='prima del $date1', ja='$date1より前', mk='пред $date1', ml='$date1-നു മുമ്പ്', nb='før $date1', nn='før $date1', nds='vör $date1', nl='voor $date1', no='før $date1', pl={'przed $date1', case={'ins',''}}, pt='antes de $date1', qu="$date1 p'unchaw ñawpan", ro='înainte de $date1', ru={'ранее $date1', case={'gen',''}}, sk={'pred $date1', case={'ins',''}}, sl={function(date1, state) return 'pred ' .. decYear(state,'sl','ins') .. ' $date1' end, case={'ins',''}}, sv='före $date1', uk={'до $date1', case={'gen',''}}, ur='قبل $date1', vi='trước $date1', ['zh-hans']='在$date1之前', ['zh-hant']='在$date1之前', default='<span style="color:red">before $date1</span>', }, ['from'] = { nDates = 1, ar='من $date1', ['be-tarask']={'з $date1', case={'gen',''}}, bn='$date1 থেকে', ckb='لە $date1', cs={'od $date1', case={'gen',''}}, de='Seit $date1', el='από $date1', en='from $date1', ['en-gb']='from $date1', ['en-ca']='from $date1', eo='ekde $date1', es='desde $date1', et='alates $date1', fa='از $date1', fi={function(date1, state) return decYear(state,'fi','ela') .. '$date1 alkaen' end, case={'ela',''}}, fr= function(date1, state) return 'à partir '.. frOf[state.precision] ..' $date1' end, gl='desde o $date1', he='מ- $date1', hr='od $date1', hsb={'wot $date1', case={'gen',''}}, it='dal $date1', ja='$date1から', nds='vonaf $date1', mk='од $date1', nb='fra $date1', nn='frå $date1', ml='$date1 മുതൽ', nl='vanaf $date1', no='fra $date1', pl={'od $date1', case={'gen',''}}, qu="$date1 p'unchawmanta", ro='din $date1', ru={'С $date1', case={'gen',''}}, sk={'od $date1', case={'gen',''}}, sl={function(date1, state) return 'od ' .. decYear(state,'sl','gen') .. ' $date1' end, case={'gen',''}}, sv='från $date1', uk={'з $date1', case={'gen',''}}, ur='از $date1', vi='từ $date1', ['zh-hans']='自$date1', ['zh-hant']='自$date1', default='<span style="color:red">from $date1</span>', }, ['until'] = { nDates = 1, ['be-tarask']={'усутыч да $date1', case={'gen',''}}, bn='$date1 পর্যন্ত', ckb='تاوەکوو $date1', cs={'do $date1', case={'gen', ''}}, de='bis $date1', en='until $date1', ['en-gb']='until $date1', ['en-ca']='until $date1', eo='ĝis $date1', es='hasta $date1', fr=function(date1, state) if state.precision > 10 then -- precision > month return "jusqu'au $date1" else return "jusqu'à $date1" end end, hr='do $date1', hsb={'do $date1', case={'gen',''}}, it='al $date1', nb='til $date1', nl='tot $date1', nn='til $date1', ml='$date1 വരെ', pl={'do $date1', case={'gen',''}}, ru={'вплоть до $date1', case={'gen',''}}, sk={'do $date1', case={'gen', ''}}, uk={'аж до $date1', case={'gen',''}}, ur='تک $date1', ['zh-hans']='直到$date1', ['zh-hant']='直到$date1', default='<span style="color:red">until $date1</span>', }, ['after'] = { nDates = 1, ar='بعد $date1', ['be-tarask']={'пасьля $date1', case={'gen',''}}, bn='$date1-এর পরে', ca='després de $date1', ckb='دوای $date1', cs={'po $date1', case={'loc',''}}, de='nach $date1', da='efter $date1', el='μετά από $date1', en='after $date1', ['en-gb']='after $date1', ['en-ca']='after $date1', eo='post $date1', es='después de $date1', et='pärast $date1', fa='پس از $date1', fi={function(date1, state) return decYear(state,'fi','gen') .. '$date1 jälkeen' end, case={'gen',''}}, fr='après $date1', gl='despois do $date1', he='לאחר $date1', hr='nakon $date1', hu='$date1 után', hsb={'po $date1', case={'loc',''}}, it='dopo il $date1', ja='$date1より後', mk='по $date1', ml='$date1-നു ശേഷം', nb='etter $date1', nn='etter $date1', nds='na $date1', nl='na $date1', no='etter $date1', pl={'po $date1', case={'loc',''}}, pt='após $date1', qu="$date1 p'unchaw qhipan", ro='după $date1', ru={'после $date1', case={'gen',''}}, sk={'po $date1', case={'loc',''}}, sl={function(date1, state) return 'po ' .. decYear(state,'sl','loc') .. ' $date1' end, case={'loc',''}}, sv='efter $date1', uk={'після $date1', case={'gen',''}}, ur='بعد $date1', vi='sau $date1', ['zh-hans']='在$date1之后', ['zh-hant']='在$date1之後', default='<span style="color:red">after $date1</span>', }, -- ========================================== -- === Adjectives =========================== -- ========================================== ['early'] = { nDates = 1, ar='بداية $date1', ['be-tarask']={'пачатак $date1', case={'gen',''}}, bn='$date1-এর শুরুতে', ca='al principi de $date1', ckb='سەرەتای $date1', cs={'začátek $date1', case={'gen',''}}, da='tidlig $date1', de='Anfang $date1', el='αρχές του $date1', en='early $date1', ['en-gb']='early $date1', ['en-ca']='early $date1', eo='komence de $date1', es='a principios de $date1', et='$date1 algus', fa='اوایل $date1', fi={function(date1, state) return decYear(state,'fi','gen') .. '$date1 alku' end, case={'gen',''}}, fr='début $date1', gl='a principios de $date1', he='תחילת $date1', hr='početak $date1', hsb={'spočatk $date1', case={'gen',''}}, hu='$date1 elején', it='inizio del $date1', ja='$date1初頭', mk='почеток на $date1', ml='$date1 ആദ്യപാദം', nb='tidlig $date1', nn='tidleg $date1', nds='Anfang $date1', nl='begin $date1', no='tidlig $date1', pl={'początek $date1', case={'gen',''}}, pt='a princípios de $date1', qu="$date1 ñawpaq p'unchawkunapi", ro='începând cu $date1', ru={'начало $date1', case={'gen',''}}, sk={'začiatok $date1', case={'gen',''}}, sl=function(date1, state)-- could actually be better should be "d'octobre à mars 2013' not "de octore 2013 à mars 2013" if state.precision == 9 then -- precision > month return 'zgodnje leto $date1' else -- "DE septebmbre" / "D'octobre" return 'zgodnji $date1' end end, sv='början av $date1', uk={'початок $date1', case={'gen',''}}, ur='ابتدا $date1', vi='đầu năm $date1', ['zh-hans']='$date1早期', ['zh-hant']='$date1早期', default='<span style="color:red">early $date1</span>', }, ['mid'] = { nDates = 1, ar='منتصف $date1', ['be-tarask']={'сярэдзіна $date1', case={'gen',''}}, bn='$date1-এর মাঝামাঝি', ca='a mitjan $date1', ckb='ناوەڕاستی $date1', cs={'polovina $date1', case={'gen',''}}, da='midten af $date1', de='Mitte $date1', el='μέσα του $date1', en='mid $date1', ['en-gb']='mid $date1', ['en-ca']='mid $date1', eo='meze de $date1', es='a mediados de $date1', et='$date1 keskel', fa='اواسط $date1', fi={function(date1, state) return decYear(state,'fi','gen') .. '$date1 puoliväli' end, case={'gen',''}}, fr='mi $date1', gl='a mediados de $date1', he='אמצע $date1', hr='sredina $date1', hsb={'srjedź $date1', case={'gen',''}}, hu='$date1 közepén', it='metà del $date1', ja='$date1半ば', mk='средина на $date1', ml='$date1 മദ്ധ്യം', nb='midten av $date1', nn='midten av $date1', nds='Midd $date1', nl='midden $date1', no='midten av $date1', pl={'środek $date1', case={'gen',''}}, pt='meados de $date1', qu="$date1 chawpin p'unchawkunapi", ro='mijlocul lui $date1', ru={'середина $date1', case={'gen',''}}, sk={'polovica $date1', case={'gen',''}}, sl={function(date1, state) return 'sredina ' .. decYear(state,'sl','gen') .. ' $date1' end, case={'gen',''}}, sv='mitten av $date1', uk={'середина $date1', case={'gen',''}}, ur='وسط $date1', vi='giữa năm $date1', ['zh-hans']='$date1中期', ['zh-hant']='$date1中期', default='<span style="color:red">mid $date1</span>', }, ['late'] = { nDates = 1, ar='نهاية $date1', bn='$date1-এর শেষে', ['be-tarask']={'канец $date1', case={'gen',''}}, ca='al final de $date1', ckb='کۆتاییی $date1', cs='konec $date1', da='sen $date1', de='Ende $date1', el='τέλη του $date1', en='late $date1', ['en-gb']='late $date1', ['en-ca']='late $date1', eo='fine de $date1', es='a fines de $date1', et='$date1 lõpp', fa='اواخر $date1', fi={function(date1, state) return decYear(state,'fi','gen') .. '$date1 loppu' end, case={'gen',''}}, fr='fin $date1', gl='a finais de $date1', he='סוף $date1', hr='kraj $date1', hsb={'kónc $date1', case={'gen',''}}, hu='$date1 végén', it='fine del $date1', ja='$date1末', mk='крајот на $date1', ml='$date1 അന്ത്യപാദം', nb='sent $date1', no='seint $date1', nds='Enn $date1', nl='eind $date1', no='sent $date1', pl={'koniec $date1', case={'gen',''}}, pt='ao final de $date1', qu="$date1 qhipaq p'unchawkunapi", ro='sfârșitul lui $date1', ru={'конец $date1', case={'gen',''}}, sk={'koniec $date1', case={'gen',''}}, sl={function(date1, state) return 'pozno ' .. decYear(state,'sl','gen') .. ' $date1' end, case={'gen',''}}, sv='slutet av $date1', uk={'кінець $date1', case={'gen',''}}, ur='اخیر $date1', vi='cuối năm $date1', ['zh-hans']='$date1晚期', ['zh-hant']='$date1晚期', default='<span style="color:red">late $date1</span>', }, ['circa'] = { nDates = 1, ar='حوالي $date1', ['be-tarask']={'каля $date1', case={'gen',''}}, bn='প্রায় $date1', ckb='بەنزیکی $date1', ca='cap a $date1', cs='cca $date1', da='ca. $date1', de='etwa $date1', el='περ. $date1', en='circa $date1', ['en-gb']='circa $date1', ['en-ca']='circa $date1', eo='ĉirkaŭ $date1', es='hacia $date1', -- suggestion use "hacia"/"hacia el" or leave the latin circa or ca. et='ca. $date1', fa='حوالی $date1', -- template:Circa used 'حدود $date1' fi={function(date1, state) return 'suunnilleen ' .. decYear(state,'fi','ine') .. '$date1' end, case={'ine',''}}, -- template:Circa used 'noin $date1' fr=function(date1, state) if state.precision >= 11 then -- precision >= day return 'vers le $date1' else return 'vers $date1' end end, gl='entre $date1', -- template:Circa used 'cara a $date1' he='בסביבות $date1', hr='oko $date1', hsb={'wokoło $date1', case={'gen',''}}, hu='$date1 körül', it='$date1 circa', ja='$date1頃', ko='$date1경', mk='~ $date1', -- template:Circa used 'o. $date1' ml= 'ഉദ്ദേശം $date1', nb='ca. $date1', nn='ca. $date1', nds='üm un bi $date1', nl='ca. $date1', no='ca. $date1', pl={'około $date1', case={'gen',''}}, pt='cerca de $date1', qu='$date1chá', ro='circa $date1', ru={'около $date1', case={'gen',''}}, sk='cca $date1', sl={function(date1, state) return 'ok. ' .. decYear(state,'sl','gen') .. ' $date1' end, case={'gen',''}}, sv='c:a $date1', -- template:Circa used 'ca $date1' uk={'близько $date1', case={'gen', ''}}, ur='قریباً $date1', vi='vào khoảng $date1', ['zh-hans']='约$date1', ['zh-hant']='約$date1', default='<span style="color:red">circa $date1</span>', }, ['uncertain'] = { nDates = 1, ['zh-hans']='$date1(?)', ['zh-hant']='$date1(?)', default='$date1 (?)', }, probably = { -- see Q56644435 nDates = 1, ast = 'probablemente $date1', bn = 'সম্ভবত $date1', ca = 'probablement $date1', ckb = 'لەوانەیە $date1', cs = 'pravděpodobně $date1', de = 'wahrscheinlich $date1', el = 'πιθανόν $date1', en = 'probably $date1', ['en-gb']='probably $date1', ['en-ca']='probably $date1', eo = 'probable $date1', es = 'probable $date1', fa = 'احتمالاً $date1', fr = 'probablement $date1', he = 'כפי הנראה $date1', hu = 'feltehetőleg $date1', it = 'probabile $date1', mk = 'веројатно $date1', ml = 'ഒരുപക്ഷേ $date1', nl = 'waarschijnlijk $date1', pl = 'prawdopodobnie $date1', pt = 'provavelmente $date1', ru = 'вероятно $date1', sv = 'antagligen $date1', uk = 'ймовірно $date1', default='<span style="color:red">probably $date1</span>', }, possibly = { -- see Q30230067 nDates = 1, ast = 'posiblemente $date1', bn = 'যথাসম্ভব $date1', ckb = 'لەوانەیە $date1', cs = 'možná $date1', de = 'möglicherweise $date1', en = 'possibly $date1', ['en-gb']='possibly $date1', ['en-ca']='possibly $date1', eo = 'eble $date1', el = 'πιθανόν $date1', fa = 'احتمالاً $date1', fr = 'peut-être $date1', hu = 'talán $date1', mk = 'можеби $date1', ml = 'മിക്കവാറും $date1', nl = 'mogelijk $date1', pl = 'być może $date1', pt = 'possivelmente $date1', ro = 'poate $date1', ru = 'возможно $date1', sv = 'möjligen $date1', uk = 'можливо $date1', default='<span style="color:red">possibly $date1</span>', }, presumably = { -- see Q18122778 nDates = 1, ast = 'presumiblemente $date1', ckb = 'دەشێت $date1', de = 'vermutlich $date1', en = 'presumably $date1', ['en-gb']='presumably $date1', ['en-ca']='presumably $date1', fr = 'présumé $date1', it = 'presumibilmente $date1', ml = 'ഊഹപ്രകാരം $date1', ru = 'предположительно $date1', pl = 'przypuszczalnie $date1', uk = 'здогадно $date1', default='<span style="color:red">presumably $date1</span>', }, ['year unknown']= { nDates = 0, ca='Any desconegut', ['be-tarask']='Год невядомы', bn='অজানা বছর', ckb='ساڵی نەزاندراو', cs='neznámý rok', de='Jahr unbekannt', el='άγνωστο έτος', en='year unknown', ['en-gb']='year unknown', ['en-ca']='year unknown', eo='jaro nesciata', es='Año desconocido', fa='سال نامعلوم', fi='tuntematon vuosi', fr='Année inconnue', he='שנה לא ידועה', hsb='lěto njeznate', hr='nepoznata godina', it='anno sconosciuto', ja='年代不明', la='Sine anno', ml='വർഷം ലഭ്യമല്ല', mk='непозната година', nb='ukjent år', nn='ukjent år', nl='zonder jaar', no='ukjent år', pl='rok nieznany', qu='Mana riqsisqa wata', ru='Год неизвестен', sk='neznámy rok', sl='neznano leto', sv='Okänt år', uk='рік невідомий', ur='سال نامعلوم', vi='không rõ năm', ['zh-hans']='年份未知', ['zh-hant']='年份未知', default='<span style="color:red">year unknown</span>', }, -- ========================================== -- === Parts of a whole ===================== -- ========================================== ['firsthalf'] = { nDates = 1, ar='النصف الأول من $date1', ['be-tarask']={'першая палова $date1', case={'gen',''}}, bn='$date1-এর প্রথমার্ধ', ca='1a meitat de $date1', ckb='نیوەی یەکەمی $date1', cs={'1. polovina $date1', case={'gen',''}}, da='1. halvdel af $date1', de='1. Hälfte $date1', el='πρώτο μισό του $date1', en='first half of $date1', ['en-gb']='first half of $date1', ['en-ca']='first half of $date1', eo='unua duono de $date1', es='primera mitad de $date1', et='$date1 esimene pool', fa='نیمهٔ نخست $date1', fi={function(date1, state) return decYear(state,'fi','gen') .. '$date1 alkupuolisko' end, case={'gen',''}}, fr='1<sup>re</sup> moitié de $date1', gl='primeira metade de $date1', he='במחצית הראשונה של $date1', hsb={'prěnja połojca $date1', case={'gen',''}}, hu='$date1 első felében', hr='prva polovina $date1', it='prima metà del $date1', ja='$date1上半期', mk='прва половина на $date1', ml='$date1 ആദ്യപകുതി', nb='første halvdel av $date1', nn='fyrste halvdelen av $date1', nds='1. Helft $date1', nl='eerste helft $date1', no='første halvdel av $date1', pl={'pierwsza połowa $date1', case={'gen',''}}, pt='primeira metade de $date1', qu='$date1 ñawpaq kuskanpi', ro='prima jumătate a lui $date1', ru={'первая половина $date1', case={'gen',''}}, sk={'1. polovica $date1', case={'gen',''}}, sl={function(date1, state) return 'prva polovica ' .. decYear(state,'sl','gen') .. ' $date1' end, case={'gen',''}}, sv='första halvan av $date1', uk={'перша половина $date1', case={'gen',''}}, ur='نصف اول $date1', vi='nửa đầu năm $date1', ['zh-hans']='$date1上半期', ['zh-hant']='$date1上半期', default='<span style="color:red">first half of $date1</span>', }, ['secondhalf'] = { nDates = 1, ar='النصف الثاني من $date1', ['be-tarask']={'другая палова $date1', case={'gen',''}}, bn='$date1-এর দ্বিতীয়ার্ধ', ca='2a meitat de $date1', ckb='نیوەی دووەمی $date1', cs={'2. polovina $date1', case={'gen',''}}, da='2. halvdel af $date1', de='2. Hälfte $date1', el='δεύτερο μισό του $date1', en='second half of $date1', ['en-gb']='second half of $date1', ['en-ca']='second half of $date1', eo='dua duono de $date1', es='segunda mitad de $date1', et='$date1 teine pool', fa='نیمهٔ دوم $date1', fi={function(date1, state) return decYear(state,'fi','gen') .. '$date1 loppupuolisko' end, case={'gen',''}}, fr='2<sup>e</sup> moitié de $date1', gl='segunda metade de $date1', he='במחצית השנייה של $date1', hsb={'druha połojca $date1', case={'gen',''}}, hr='druga polovina $date1', hu='$date1 második felében', it='seconda metà del $date1', ja='$date1下半期', mk='втора половина на $date1', ml='$date1 രണ്ടാം പകുതി', nb='andre halvdel av $date1', nn='andre halvdelen av $date1', nds='2. Helft vun $date1', nl='tweede helft $date1', no='andre halvdel av $date1', pl={'druga połowa $date1', case={'gen',''}}, pt='segunda metade de $date1', qu='$date1 qhipaq kuskanpi', ro='a doua jumătate a lui $date1', ru={'вторая половина $date1', case={'gen',''}}, sk={'2. polovica $date1', case={'gen',''}}, sl={'druga polovica {{IfNum | $date0 | leta}} $date1', case={'gen',''}}, sv='andra halvan av $date1', uk={'друга половина $date1', case={'gen',''}}, ur='نصف آخر $date1', vi='nửa cuối năm $date1', ['zh-hans']='$date1下半期', ['zh-hant']='$date1下半期', default='<span style="color:red">second half of $date1</span>', }, ['1quarter']= { nDates = 1, bn='$date1-এর প্রথম ত্রৈমাসিক', ['be-tarask']={'першая чвэрць $date1', case={'gen',''}}, ckb='چارەکی یەکەمی $date1', cs={'1. čtvrtina $date1', case={'gen',''}}, de='erstes Viertel $date1', en='first quarter of $date1', ['en-gb']='first quarter of $date1', ['en-ca']='first quarter of $date1', eo='unua kvarono de $date1', es='primer cuarto del $date1', fa='ربع نخست $date1', fi={function(date1, state) return decYear(state,'fi','gen') .. '$date1 ensimmäinen neljännes' end, case={'gen',''}}, fr= function(date1, state) return 'premier quart '.. frOf[state.precision] ..' $date1' end, he='רבעון ראשון של $date1', hsb={'prěnja štwórćina $date1', case={'gen',''}}, hr='prva četvrtina $date1', it='primo quarto del $date1', ja='$date1第1四半期', ml='$date1 ഒന്നാം ത്രൈമാസം', nb='første kvartal av $date1', nl='eerste kwart $date1', nn='fyrste kvartalet av $date1', no='første kvartal av $date1', pl={'pierwsza ćwiartka $date1', case={'gen',''}}, qu='$date1 ñawpaq ñiqin tawa phatmanpi', ru={'первая четверть $date1', case={'gen',''}}, sk={'1. štvrtina $date1', case={'gen',''}}, sl={'prva četrtina {{IfNum | $date0 | leta}} $date1', case={'gen',''}}, sl={function(date1, state) return 'prva četrtina ' .. decYear(state,'sl','gen') .. ' $date1' end, case={'gen',''}}, sv='första kvartalet av $date1', uk={'1-ша чверть $date1', case={'gen',''}}, ur='پہلی سہ ماہی $date1', vi='quý 1 năm $date1', ['zh-hans']='$date1第一季度', ['zh-hant']='$date1第一季度', default='<span style="color:red">first quarter of $date1</span>', }, ['2quarter']= { nDates = 1, ['be-tarask']={'другая чвэрць $date1', case={'gen',''}}, bn='$date1-এর দ্বিতীয় ত্রৈমাসিক', ckb='چارەکی دووەمی $date1', cs={'2. čtvrtina $date1', case={'gen',''}}, de='zweites Viertel $date1', en='second quarter of $date1', ['en-gb']='second quarter of $date1', ['en-ca']='second quarter of $date1', eo='dua kvarono de $date1', es='segundo cuarto del $date1', fa='ربع دوم $date1', fi={function(date1, state) return decYear(state,'fi','gen') .. '$date1 toinen neljännes' end, case={'gen',''}}, fr= function(date1, state) return 'deuxième quart '.. frOf[state.precision] ..' $date1' end, he='רבעון שני של $date1', hsb={'druha štwórćina $date1', case={'gen',''}}, hr='druga četvrtina $date1', it='secondo quarto del $date1', ja='$date1第2四半期', ml='$date1 രണ്ടാം ത്രൈമാസം', nb='andre kvartal av $date1', nl='tweede kwart $date1', nn='andre kvartalet av $date1', no='andre kvartal av $date1', pl={'druga ćwiartka $date1', case={'gen',''}}, qu='$date1 iskay ñiqin tawa phatmanpi', ru={'вторая четверть $date1', case={'gen',''}}, sk={'2. štvrtina $date1', case={'gen',''}}, sl={function(date1, state) return 'druga četrtina ' .. decYear(state,'sl','gen') .. ' $date1' end, case={'gen',''}}, sv='andra kvartalet av $date1', uk={'2-га чверть $date1', case={'gen',''}}, ur='دوسری سہ ماہی $date1', vi='quý 2 năm $date1', ['zh-hans']='$date1第二季度', ['zh-hant']='$date1第二季度', default='<span style="color:red">second quarter of $date1</span>', }, ['3quarter']= { nDates = 1, ['be-tarask']={'трэцяя чвэрць $date1', case={'gen',''}}, bn='$date1-এর তৃতীয় ত্রৈমাসিক', ckb='چارەکی سێیەمی $date1', cs={'3. čtvrtina $date1', case={'gen',''}}, de='drittes Viertel $date1', en='third quarter of $date1', ['en-gb']='third quarter of $date1', ['en-ca']='third quarter of $date1', eo='tria kvarono de $date1', es='tercer cuarto del $date1', fa='ربع سوم $date1', fi={function(date1, state) return decYear(state,'fi','gen') .. '$date1 kolmas neljännes' end, case={'gen',''}}, fr= function(date1, state) return 'troisième quart '.. frOf[state.precision] ..' $date1' end, he='רבעון שלישי של $date1', hsb={'třeća štwórćina $date1', case={'gen',''}}, hr='treća četvrtina $date1', it='terzo quarto del $date1', ja='$date1第3四半期', ml='$date1 മൂന്നാം ത്രൈമാസം', nb='tredje kvartal av $date1', nl='derde kwart $date1', nn='tredje kvartalet av $date1', no='tredje kvartal av $date1', pl={'trzecia ćwiartka $date1', case={'gen',''}}, qu='$date1 kimsa ñiqin tawa phatmanpi', sk={'3. štvrtina $date1', case={'gen',''}}, sl={function(date1, state) return 'tretja četrtina ' .. decYear(state,'sl','gen') .. ' $date1' end, case={'gen',''}}, ru={'третья четверть $date1', case={'gen',''}}, sv='tredje kvartalet av $date1', uk={'3-тя чверть $date1', case={'gen',''}}, ur='تیسری سہ ماہی $date1', vi='quý 3 năm $date1', ['zh-hans']='$date1第三季度', ['zh-hant']='$date1第三季度', default='<span style="color:red">third quarter of $date1</span>', }, ['4quarter']= { nDates = 1, ['be-tarask']={'чацьвёртая чвэрць $date1', case={'gen',''}}, bn='$date1-এর চতুর্থ ত্রৈমাসিক', ckb='چارەکی چوارەمی $date1', cs={'4. čtvrtina $date1', case={'gen',''}}, de='letztes Viertel $date1', en='fourth quarter of $date1', ['en-gb']='fourth quarter of $date1', ['en-ca']='fourth quarter of $date1', eo='kvara kvarono de $date1', es='último cuarto del $date1', fa='ربع چهارم $date1', fi={function(date1, state) return decYear(state,'fi','gen') .. '$date1 viimeinen neljännes' end, case={'gen',''}}, fr= function(date1, state) return 'quatrième quart '.. frOf[state.precision] ..' $date1' end, he='רבעון רביעי של $date1', hsb={'poslednja štwórćina $date1', case={'gen',''}}, hr='četvrta četvrtina $date1', it='quarto quarto del $date1', ja='$date1第4四半期', ml='$date1 നാലാം ത്രൈമാസം', nb='fjerde kvartal av $date1', nl='vierde kwart $date1', nn='tredje kvartalet av $date1', no='fjerde kvartal av $date1', pl={'czwarta ćwiartka $date1', case={'gen',''}}, qu='$date1 qhipaq ñiqin tawa phatmanpi', ru={'последняя четверть $date1', case={'gen',''}}, sk={'4. štvrtina $date1', case={'gen',''}}, sl={function(date1, state) return 'zadnja četrtina ' .. decYear(state,'sl','gen') .. ' $date1' end, case={'gen',''}}, sv='fjärde kvartalet av $date1', uk={'4-та чверть $date1', case={'gen',''}}, ur='چوتھی سہ ماہی $date1', vi='quý 4 năm $date1', ['zh-hans']='$date1第四季度', ['zh-hant']='$date1第四季度', default='<span style="color:red">forth quarter of $date1</span>', }, -- ========================================== -- === Seasons ============================== -- ========================================== ['spring'] = { nDates = 1, ar='ربيع $date1', ['be-tarask']='вясна $date1', bn='বসন্তকাল $date1', ca='primavera $date1', ckb='بەھاری $date1', cs={'jaro $date1', case={'gen', ''}}, da='Forår $date1', de='Frühling $date1', en='Spring $date1', ['en-gb']='Spring $date1', ['en-ca']='Spring $date1', eo='printempo $date1', es='primavera de $date1', et='$date1 kevad', fa='بهار $date1', fi='Kevät $date1', fr='printemps $date1', gl='primavera $date1', he='אביב $date1', hr='proljeće $date1', hsb='nalěćo $date1', hu='$date1 tavasza', it='primavera $date1', ja='{{#if:$date1|$date1年}}春', mk='пролет $date1', ml='$date1 വസന്തം', nb='våren $date1', nds='Vörjohr $date1', nn='våren $date1', nl='voorjaar $date1', no='våren $date1', pl='wiosna $date1', pt='primavera de $date1', ro='primăvara lui $date1', ru='весна $date1', sk={'jar $date1', case={'gen', ''}}, sl='pomlad $date1', sv='våren $date1', uk='весна $date1', ur='بہار $date1', vi='mùa đông năm $date1', ['zh-hans']='{{#if:$date1|$date1年}}春季', ['zh-hant']='{{#if:$date1|$date1年}}春季', default='<span style="color:red">Spring $date1</span>', }, ['summer'] = { nDates = 1, ar='صيف $date1', ['be-tarask']='лета $date1', bn='গ্রীষ্মকাল $date1', ca='estiu $date1', ckb='ھاوینی $date1', cs={'léto $date1', case={'gen', ''}}, da='Sommer $date1', de='Sommer $date1', en='Summer $date1', ['en-gb']='Summer $date1', ['en-ca']='Summer $date1', eo='somero $date1', es='verano de $date1', et='$date1 suvi', fa='تابستان $date1', fi='Kesä $date1', fr='été $date1', gl='verán $date1', he='קיץ $date1', hr='ljeto $date1', hsb='lěćo $date1', hu='$date1 nyara', it='estate $date1', ja='{{#if:$date1|$date1年}}夏', mk='лето $date1', ml='$date1 വേനൽ', nb='sommeren $date1', nds='Sommer $date1', nn='sumaren $date1', nl='zomer $date1', no='sommeren $date1', pl='lato $date1', pt='verão de $date1', ro='vara lui $date1', ru='лето $date1', sk={'leto $date1', case={'gen', ''}}, sl='poletje $date1', sv='sommaren $date1', uk='літо $date1', ur='گرما $date1', vi='mùa hè năm $date1', ['zh-hans']='{{#if:$date1|$date1年}}夏季', ['zh-hant']='{{#if:$date1|$date1年}}夏季', default='<span style="color:red">Summer $date1</span>', }, ['autumn'] = { nDates = 1, ar='خريف $date1', ['be-tarask']='восень $date1', bn='শরত্কাল $date1', ca='tardor $date1', ckb='پاییزی $date1', cs={'podzim $date1', case={'gen', ''}}, da='Efterår $date1', de='Herbst $date1', en='Autumn $date1', ['en-gb']='Autumn $date1', ['en-ca']='Autumn $date1', eo='aŭtuno $date1', es='otoño de $date1', et='$date1 sügis', fa='پاییز $date1', fi='Syksy $date1', fr='automne $date1', gl='outono $date1', he='סתיו $date1', hr='jesen $date1', hsb='nazyma $date1', hu='$date1 ősze', it='autunno $date1', ja='{{#if:$date1|$date1年}}秋', mk='есен $date1', ml='$date1 ശരത്കാലം', nb='høsten $date1', nds='Harvst $date1', nn='hausten $date1', nl='herfst $date1', no='høsten $date1', pl='jesień $date1', pt='outono de $date1', ro='toamna lui $date1', ru='осень $date1', sk={'jeseň $date1', case={'gen', ''}}, sl='jesen $date1', sv='hösten $date1', uk='осінь $date1', ur='خزاں $date1', vi='mùa thu năm $date1', ['zh-hans']='{{#if:$date1|$date1年}}秋季', ['zh-hant']='{{#if:$date1|$date1年}}秋季', default='<span style="color:red">Autumn $date1</span>', }, ['winter'] = { nDates = 1, ar='شتاء $date1', ['be-tarask']='зіма $date1', bn='শীতকাল $date1', ca='hivern $date1', ckb='زستانی $date1', cs={'zima $date1', case={'gen', ''}}, da='Vinter $date1', de='Winter $date1', en='Winter $date1', ['en-gb']='Winter $date1', ['en-ca']='Winter $date1', eo='vintro $date1', es='invierno de $date1', et='$date1 talv', fa='زمستان $date1', fi='Talvi $date1', fr='hiver $date1', gl='inverno $date1', he='חורף $date1', hr='zima $date1', hsb='zyma $date1', hu='$date1 tele', it='inverno $date1', ja='{{#if:$date1|$date1年}}冬', mk='зима $date1', ml='$date1 ശൈത്യകാലം', nds='Winter $date1', nl='winter $date1', nb='vinteren $date1', nn='vinteren $date1', no='vinteren $date1', pl='zima $date1', pt='inverno de $date1', ro='iarna lui $date1', ru='зима $date1', sk={'zima $date1', case={'gen', ''}}, sl='zima $date1', sv='vintern $date1', uk='зима $date1', ur='سرما $date1', vi='mùa đông năm $date1', ['zh-hans']='{{#if:$date1|$date1年}}冬季', ['zh-hant']='{{#if:$date1|$date1年}}冬季', default='<span style="color:red">Winter $date1</span>', }, -- ========================================== -- === Decade/Century/Millennium ============ -- ========================================== ['decade'] = { nDates = 1, ar='أعوام $date1', ['be-tarask']='$date1-я гады', bn='$date1-এর দশক', ca='dècada del $date1', ckb='دەیەی $date1', cs=function(date1, state) return ((date1 % 100 == 0) and 'první dekáda' or ((date1 % 100) .. '. léta')) .. ' ' .. (math.floor(date1 / 100) + 1) .. '. století' end, da="$date1'erne", de='$date1er-Jahre', el='δεκαετία του $date1', en='$date1s', ['en-gb']='$date1s', ['en-ca']='$date1s', eo='$date1-aj jaroj', es='años $date1', et='$date1ndad', fa='دههٔ $date1', fi='$date1-luvulla', fr='années $date1', gl='anos $date1', he='שנות ה-$date1', hr='$date1-ih', hsb='$date1te lěta', hu='$date1-s évek', it="{{#ifexpr: $date1 mod 100 = 0 | primo decennio del {{Roman|{{#expr: ($date1 / 100) + 1}}}} sec. | anni '{{#expr: $date1 mod 100 }} del {{Roman|{{#expr: floor($date1 / 100) + 1}}}} sec.}}", ja='$date1年代', mk='$date1-ти', ml='ദശകം $date1-ൽ', nb='$date1-årene', nn='$date1-åra', nds='Johren $date1', nl='jaren $date1', no='$date1-årene', pl=function(date1, state) local str = 'lata '..(date1 % 100)..'. ' if (date1 % 100 == 0) then str = 'pierwsza dekada ' elseif (date1 % 100 == 10) then str = 'druga dekada ' end return str .. Roman(math.floor(date1 / 100) + 1) .. ' wieku' end, pt='década de $date1', qu='$date1 watakuna', ro='anii $date1', ru='$date1-е годы', sk=function(date1, state) return ((date1 % 100 == 0) and 'prvé desaťročie' or ((date1 % 100) .. '. roky')) .. ' ' .. (math.floor(date1 / 100) + 1) .. '. storočia' end, sl='$date1-ta leta', sv='$date1-talet{{#switch:$date1|1300|1400|1500|1600|1700|1800|1900|2000|2100=&nbsp;(decennium)}}', uk='$date1-ті роки', ur='دہائی $date1', vi='thập niên $date1', ['zh-hans']='$date1年代', ['zh-hant']='$date1年代', default='<span style="color:red">$date1s</span>', }, ['century'] = { nDates = 1, ar='القرن $date1', ['be-tarask']=function(date1, state) return Ordinal(date1, 'be-tarask') .. ' стагодзьдзе' end, bn=function(date1, state) return Ordinal(date1, 'bn') .. ' শতাব্দী' end, ca='segle {{small-caps|{{lc:{{Roman year|$date1}}}}}}', ckb='سەدەی $date1', cs='$date1. století', da='$date1. århundrede', de='$date1. Jahrhundert', el='$date1ος αιώνας', en=function(date1, state) return Ordinal(date1, 'en') .. ' century' end, ['en-gb']=function(date1, state) return Ordinal(date1, 'en-gb') .. ' century' end, ['en-ca']=function(date1, state) return Ordinal(date1, 'en-ca') .. ' century' end, eo='$date1-a jarcento', es=function(date1, state) return 'siglo ' .. Roman(date1) end, et='$date1. sajand', fa='سدهٔ $date1', fi='{{#expr: ($date1 - 1) * 100}}-luvulla', fr=function(date1, state) return Ordinal(date1, 'fr', 'roman', 'm') .. ' siècle' end, gl=function(date1, state) return 'século ' .. Roman(date1) end, he='המאה ה-$date1', hr='$date1. stoljeće', hsb='$date1. lětstotk', hu='$date1. évszázad', it=function(date1, state) return Roman(date1) .. ' sec.' end, ja='$date1世紀', la='saeculum $date1', mk=function(date1, state) return Roman(date1) .. ' век' end, ml='$date1-ആം നൂറ്റാണ്ട്', nb=function(date1, state) return Ordinal(date1, 'nb') .. ' århundre' end, nn=function(date1, state) return 'det ' .. Ordinal(date1, 'no') .. ' århundre' end, nds='$date1. Johrhunnert', nl='$date1e eeuw', no=function(date1, state) return Ordinal(date1, 'no') .. ' århundre' end, pl=function(date1, state) return Roman(date1) .. ' ' .. decCentury('pl',state.case) end, pt=function(date1, state) return 'século ' .. Roman(date1) end, qu='$date1 ñiqin pachakwata', ro='secolul al $date1-lea', ru=function(date1, state) return Roman(date1) .. ' век' end, sk='$date1. storočie', sl=function(date1, state) return Ordinal(date1, 'sl') .. '. stoletje' end, sv='{{#expr:$date1 - 1}}00-talet', tt=function(date1, state) return Roman(date1) .. ' гасыр' end, uk=function(date1, state) return Roman(date1) .. ' ст.' end, ur='صدی $date1', vi='thế kỷ $date1', ['zh-hans']='$date1世纪', ['zh-hant']='$date1世紀', default='<span style="color:red">$date1 century</span>', }, ['millennium'] = { nDates = 1, ['be-tarask']=function(date1, state) return Ordinal(date1, 'be-tarask') .. ' тысячагодзьдзе' end, bn=function(date1, state) return Ordinal(date1, 'bn') .. ' সহস্রাব্দ' end, ckb=function(date1, state) return 'ھەزارەی ' .. Ordinal(date1, 'ckb') end, cs='$date1. tisíciletí', de='$date1. Jahrtausend', en=function(date1, state) return Ordinal(date1, 'en') .. ' millennium' end, ['en-gb']=function(date1, state) return Ordinal(date1, 'en-gb') .. ' millennium' end, ['en-ca']=function(date1, state) return Ordinal(date1, 'en-ca') .. ' millennium' end, eo='$date1-a jarmilo', es=function(date1, state) return Roman(date1) .. ' milenio' end, fa=function(date1, state) return 'هزارهٔ ' .. Ordinal(date1, 'fa') end, fr=function(date1, state) return Ordinal(date1, 'fr', 'roman', 'm') .. ' millénaire' end, hr='$date1. tisućljeće', hsb='$date1. lěttysac', it=function(date1, state) return Roman(date1) .. ' millennio' end, ja='$date1千年紀', la='millennium $date1', ml='$date1-മത്തെ സഹസ്രാബ്ദം', nb=function(date1, state) return Ordinal(date1, 'nb') .. ' årtusen' end, nn=function(date1, state) return Ordinal(date1, 'no') .. ' tusenår' end, nl='$date1e millennium', no=function(date1, state) return Ordinal(date1, 'no') .. ' årtusen' end, pl=function(date1, state) return Roman(date1) .. ' ' .. decMillennium('pl',state.case) end, pt=function(date1, state) return Roman(date1) .. ' milénio' end, qu='$date1 ñiqin waranqawata', ru=function(date1, state) return Roman(date1) .. ' тысячелетие' end, sk='$date1. tisícročie', sl=function(date1, state) return Ordinal(date1, 'sl') .. '. tisočletje' end, sv=function(date1, state) return Ordinal(date1, 'sv') .. ' årtusendet' end, uk=function(date1, state) return Roman(date1) .. ' тис.' end, ur=function(date1, state) return 'ہزارہ ' .. Ordinal(date1, 'ur') end, vi='thiên niên kỷ $date1', ['zh-hans']=function(date1, state) return Ordinal(date1, 'zh-hans') .. '千年' end, ['zh-hant']=function(date1, state) return Ordinal(date1, 'zh-hant') .. '千年' end, --default='{{Please translate|$date1 millennium|Module:I18n/complex date}}', default='<span style="color:red">$date1 millennium</span>', }, ['million'] = { ckb = '$date1 میلیۆن ساڵ', de = '$date1 Millionen Jahre', en = '$date1 million years', ['en-gb'] = '$date1 million years', ['en-ca'] = '$date1 million years', eo = '$date1 milionoj da jaroj', es = '$date1 millones de años', nl = '$date1e miljoen jaar', fr = '$date1 millions d’années', it = '$date1 milioni di anni', ml = function(date1, state) if date1 >= 10 then return (date1 / 10) .. ' കോടി വർഷങ്ങൾ' -- 100 lakh = 1 crore else return (date1 * 10) .. ' ലക്ഷം വർഷങ്ങൾ' end end, nb = '$date1 millioner år', nl = '$date1 miljoen jaar', nn = '$date1 millionar år', pl = '$date1 milionów lat', pt = '$date1 milhões de anos', ru = '$date1 миллиона лет', uk = '$date1 мільйони років', ur = '$date1 ملین سال', ['zh-hans'] = '$date1百万年', ['zh-hant'] = '$date1百万年', default='<span style="color:red">$date1 million years</span>', nDates = 1, }, ['billion'] = { ckb = '$date1 بیلیۆن ساڵ', de = '$date1 Milliarden Jahre', en = '$date1 billion years', ['en-gb'] = '$date1 billion years', ['en-ca'] = '$date1 billion years', es = '$date1 mil millones de años', nl = '$date1e miljard jaar', fr = '$date1 milliard d’années', it = '$date1 miliardi di anni', ml = function(date1, state) return (date1 * 10) .. ' കോടി വർഷങ്ങൾ' end, nb = '$date1 milliarder år', nl = '$date1 miljard jaar', nn = '$date1 milliardar år', pl = '$date1 miliardów lat', pt = '$date1 mil milhões de anos', ru = '$date1 миллиардов лет', uk = '$date1 мільярдів років', ur = '$date1 بلین سال', ['zh-hans'] = '$date1十亿年', ['zh-hant'] = '$date1十億年', default='<span style="color:red$date1 billion years</span>', nDates = 1, }, -- ========================================== -- === Complex phrases ====================== -- ========================================== -- Phrases which for some languages can be build out of simpler phrases -- Their "default" state, used when no translation in the requested language was found, returns a "state" like -- table which is used to call the function again and built the phrase out of simple phrases -- $date1 - original date - 1 -- $date2 - original date -- if era is BC than $date1 and $date2 are swapped ['turn of the century'] = { nDates = 2, ['be-tarask']=function(date1, date2, state) return 'канец ' .. Roman(date1) ..' — пачатак ' .. Roman(date2) ..' стагодзьдзя' end, bn=function(date1, date2, state) return '$date1/' .. Ordinal(date2, 'bn') .. ' শতাব্দীর পালাবদলে' end, ckb=function(date1, date2, state) return 'سەردەمی $date1/' .. Ordinal(date2, 'ckb') .. ' سەدە' end, cs='přelom $date1. a $date2. století', de=function(date1, date2, state) return 'Jahrhundertwende $date1/' .. Ordinal(date2, 'de') end, en=function(date1, date2, state) return 'turn of the $date1/' .. Ordinal(date2, 'en') .. ' century' end, ['en-gb']=function(date1, date2, state) return 'turn of the $date1/' .. Ordinal(date2, 'en-gb') .. ' century' end, ['en-ca']=function(date1, date2, state) return 'turn of the $date1/' .. Ordinal(date2, 'en-ca') .. ' century' end, eo='ŝanĝo de la $date1-a al la $date2-a jarcentoj', es=function(date1, date2, state) return 'hacia finales del siglo ' .. Roman(date1) .. ' y principios del siglo ' .. Roman(date2) .. '' end, fi='{{#expr: $date1 * 100-100}}-luvun loppu ja {{#expr: $date2 * 100-100}}-luvun alku', fr=function(date1, date2, state) return 'fin du ' .. Ordinal(date1, 'fr', 'roman', 'm') .. ' siècle / début du ' .. Ordinal(date2, 'fr', 'roman', 'm') end, hr='kraj $date1. i početak $date2. stoljeća', hsb=function(date1, date2, state) return 'přechod ' .. Roman(date1) ..' do ' .. Roman(date2) ..' lětstotka' end, it=function(date1, date2, state) return 'fine del ' .. Roman(date1) .. ' sec. e inizio del ' .. Roman(date2) .. ' sec.' end, ja='$date1世紀から$date2世紀への変わり目', ml='$date1 നൂറ്റാണ്ട് അവസാനവും $date2 നൂറ്റാണ്ട് ആദ്യവും', nb=function(date1, date2, state) return 'slutten av det ' .. Ordinal(date1, 'nb') .. ' århundre/begynnelsen av det ' .. Ordinal(date2, 'nb') .. ' århundre' end, nl=function(date1, date2, state) return 'eind $date1e/begin $date2e eeuw' end, nn=function(date1, date2, state) return 'slutten av det ' .. Ordinal(date1, 'nn') .. ' hundreåret/byrjinga av det ' .. Ordinal(date2, 'nn') .. ' hundreåret' end, pl=function(date1, date2, state) return 'przełom ' .. Roman(date1) ..' i ' .. Roman(date2) ..' wieku' end, qu="$date1 ñiqin waranqawatamanta $date2 ñiqin waranqawataman t'ikrasqanpi", ru=function(date1, date2, state) return 'конец ' .. Roman(date1) ..' — начало ' .. Roman(date2) ..' века' end, sk='prelom $date1. a $date2. storočia', sl=function(date1, date2, state) return 'pozno ' .. Ordinal(date1, 'sl') .. '. in zgodnje ' .. Ordinal(date2, 'sl') .. '. stoletje' end, sv=function(date1, date2, state) return '$date1/' .. Ordinal(date2, 'sv') .. ' årtusendets sekelskifte' end, uk=function(date1, date2, state) return 'кін. ' .. Roman(date1) ..' ст. — поч. ' .. Roman(date2) ..' ст.' end, vi='bước sang thế kỷ $date2', ['zh-hans']=function(date1, date2, state) return '$date1世纪末' .. Ordinal(date2, 'zh-hans') .. '世纪初' end, ['zh-hant']=function(date1, date2, state) return '$date1世紀末' .. Ordinal(date2, 'zh-hant') .. '世紀初' end, default=function(date1, date2, state) return {conj='and', adj1 = 'late', unit1='century', era1=state.era1, adj2 = 'early', unit2='century', era2=state.era2} end, }, -- $date1 - original date - 10 -- $date2 - original date -- if era is BC than $date1 and $date2 are swapped ['turn of the decade']={ nDates = 2, ['be-tarask']='канец $date1-х — пачатак $date2-х гг.', bn='$date1-এর দশকের শেষে এবং $date2-এর দশকের শুরুতে', cs=function(date1, date2, state) local decade1 = math.floor((date1 % 100) / 10) local decade2 = math.floor((date2 % 100) / 10) local century1 = math.floor( date1 / 100) + 1 local century2 = math.floor( date2 / 100) + 1 if decade1 == 0 and date1 < date2 then return "přelom 1. a 2. dekády " .. century1 .. ". století" elseif decade2 == 0 and date2 < date1 then return "přelom 9. a 10. dekády " .. century1 .. ". století" elseif (decade1 == 9 and date1 < date2) or (decade2 == 9 and date2 < date1) then return "přelom " .. century1 .. ". a " .. century2 .. ". století" else return "přelom " .. decade1 .. "0. a " .. decade2 .. "0. let " .. century1 .. ". století" end end, de='späte $date1er und frühe $date2er', ckb='کۆتایییەکانی $date1 و سەرەتاکانی $date2', en='late $date1s and early $date2s', ['en-gb']='late $date1s and early $date2s', ['en-ca']='late $date1s and early $date2s', eo='ŝanĝo de la $date1-a al la $date2-a jardekoj', es='finales de los años $date1 y principios de los años $date2', fa='اواخر دههٔ $date1 و اوایل دههٔ $date2', fi='$date1-luvun loppu ja $date2-luvun alku', fr='fin des années $date1 / début des années $date2', hr='kraj $date1-ih i početak $date2-ih', hsb='pózdnje $date1te a zažne $date2te lěta', it='fine degli anni $date1 / inizio degli anni $date2', ja='$date1年代末から$date2年代初頭', ml='$date1കൾ അവസാനവും $date2കൾ ആദ്യവും', nb = 'sent på $date1-tallet og tidlig på $date2-tallet', nl = 'eind $date1e/begin $date2e decennium', nn = 'seint på $date1-talet og tidleg på $date2-talet', pl=function(date1, date2, state) local decade1 = math.floor(date1 % 100) local decade2 = math.floor(date2 % 100) local century1 = Roman(math.floor( date1 / 100) + 1) local century2 = Roman(math.floor( date2 / 100) + 1) if decade1 == 0 and date1 < date2 then return "przełom pierwszej i drugiej dekady " .. century1 .. " wieku" elseif decade1 == 10 and date1 < date2 then return "przełom drugiej dekady i lat 20. " .. century1 .. " wieku" elseif decade1 == 90 and decade2 == 0 then return "przełom ostatniej dekady " .. century1 .. " i pierwszej dekady " .. century2 .. " wieku" else return "przełom lat " .. decade1 .. ". i " .. decade2 .. ". " .. century1 .. " wieku" end end, qu='qhipaq $date1 watakuna ñawpaq $date2 watakunapas', ru='конец $date1-х — начало $date2-х гг.', sv='sena $date1-talet och tidiga $date2-talet', sk=function(date1, date2, state) local decade1 = math.floor((date1 % 100) / 10) local decade2 = math.floor((date2 % 100) / 10) local century1 = math.floor( date1 / 100) + 1 local century2 = math.floor( date2 / 100) + 1 if decade1 == 0 and date1 < date2 then return "prelom 1. a 2. desaťročia " .. century1 .. ". storočia" elseif decade2 == 0 and date2 < date1 then return "prelom 9. a 10. desaťročia " .. century1 .. ". storočia" elseif (decade1 == 9 and date1 < date2) or (decade2 == 9 and date2 < date1) then return "prelom " .. century1 .. ". a " .. century2 .. ". storočia" else return "prelom " .. decade1 .. "0. a " .. decade2 .. "0. rokov " .. century1 .. ". storočia" end end, sl='pozna $date1-ta in zgodnja $date2-ta leta', uk='кінець $date1-х — початок $date2-х рр.', ur='اخیر دہائی $date1 و ابتدا دہائی $date2', vi='bước sang thập niên $date2', ['zh-hans']='$date1年代末$date2年代初', ['zh-hant']='$date1年代末$date2年代初', default=function(date1, date2, state) return {conj='and', adj1 = 'late', unit1='decade', era1=state.era1, adj2 = 'early', unit2='decade', era2=state.era2} end, }, -- $date1 - original date - 1 -- $date2 - original date -- if era is BC than $date1 and $date2 are swapped ['turn of the year']={ nDates = 2, ['be-tarask']='канец $date1 — пачатак $date2 г.', bn='$date1-এর শেষে এবং $date2-এর শুরুতে', ckb='کۆتاییی $date1 و سەرەتای $date2', cs='přelom roku $date1/$date2', de='Jahreswechsel $date1/$date2', en='late $date1 and early $date2', ['en-gb']='late $date1 and early $date2', ['en-ca']='late $date1 and early $date2', eo='jarŝanĝo $date1 / $date2', es='finales de $date1 y principios de $date2', fa='اواخر $date1 و اوایل $date2', fi='vuoden $date1 loppu ja vuoden $date2 alku', fr='fin $date1 / début $date2', hsb='kónc $date1/spočatk $date2', ja='$date1年末から$date2年初め', ml='$date1 അവസാനവും $date2 ആദ്യവും', nb='årsskiftet $date1/$date2', nl='eind $date1 en begin $date2', nn='årsskiftet $date1/$date2', pl='koniec $date1 i początek $date2 roku', qu="$date1 qhipaq p'unchawkuna $date2 ñawpaq p'unchawkunapas", ru='конец $date1 — начало $date2 г.', sk='prelom rokov $date1/$date2', sl='konec leta $date1 in začetek $date2', sv='sena $date1 och tidiga $date2', uk='кінець $date1 — початок $date2 р.', ur='اخیر $date1 و ابتدا $date2', vi='bước sang năm $date2', ['zh-hans']='$date1年末$date2年初', ['zh-hant']='$date1年末$date2年初', default=function(date1, date2, state) return {conj='and', adj1 = 'late', unit1='year', era1=state.era1, adj2 = 'early', unit2='year', era2=state.era2} end, }, ['circa2'] = { nDates = 2, ar='حوالي $date1 – $date2', ['be-tarask']={'прыкладна з $date1 да прыкладна $date2', case={'gen','gen'}}, bn='প্রায় $date1 এবং প্রায় $date2-এর মাঝামাঝি', ca='cap a $date1 o $date2', ckb='بە نزیکی لەنێوان $date1 و $date2', cs='cca $date1 až $date2', da='ca. mellem $date1 og $date2', de='etwa $date1 bis $date2', el='περίπου μεταξύ $date1 και $date2', en='between circa $date1 and circa $date2', ['en-gb']='between circa $date1 and circa $date2', ['en-ca']='between circa $date1 and circa $date2', eo='proksimume de $date1 ĝis $date2', es='hacia $date1 o $date2', et='ca. $date1 ja $date2 vahel', fa='حدوداً بین $date1 و $date2', fi={function(date1, date2, state) return 'suunnilleen ' .. decYear(state,'fi','xxx') .. '$date1 ja $date2 välisenä aikana' end, case={'gen','gen'}}, fr='vers $date1-$date2', gl='entre $date1 e $date2', he='בסביבות ה- $date1 עד $date2', hr='oko između $date1 i $date2', hsb={'wot něhdźe $date1 do něhdźe $date2', case={'gen','gen'}}, hu='$date1 és $date2 között', it='tra il $date1 e il $date2 circa', ja='$date1頃と$date2頃の間', mk='~ помеѓу $date1 и $date2', ml='ഉദ്ദേശം $date1-നും ഉദ്ദേശം $date2-നും ഇടയ്ക്ക്', nb='ca. mellom $date1 og $date2', nn='ca. mellom $date1 og $date2', nds='üm un bi $date1 bet $date2', nl='ca. $date1 tot $date2', no='ca. mellom $date1 og $date2', pl={'od około $date1 do około $date2', case={'gen','gen'}}, pt='cerca de $date1 a $date2', qu="$date1 p'unchawmantachá $date2 p'unchawkamachá", ro='circa $date1 – $date2', ru={'с около $date1 до, примерно, $date2', case={'gen','gen'}}, sk='cca $date1 až $date2', sl={function(date1, date2, state) return 'ok. ' .. decYear(state,'sl','gen') .. ' $date1 do $date2' end, case={'gen','gen'}}, sv='c:a $date1 till $date2', uk={'з близько $date1 до, приблизно, $date2', case={'gen','gen'}}, ur='قریباً بین $date1 و $date2', vi='giữa vào khoảng $date1 và vào khoảng $date2', ['zh-hans']='约$date1~$date2间', ['zh-hant']='約$date1~$date2間', default=function(date1, date2, state) return {conj='between', adj1 = 'circa', unit1=state.unit1, era1=state.era1, adj2 = 'circa', unit2=state.unit2, era2=state.era2} end, }, -- ========================================== -- === Eras and calendars =================== -- ========================================== ['julian'] = { nDates = 2, ar='$date1 ($date2 حسب [[w:ar:التقويم اليولياني|تقويم يولياني]])', ['be-tarask']='$date1 ($date2 паводле [[w:be-tarask:Юліянскі каляндар|ст. ст.]]', bn='$date1 (জুলিয়ান ক্যালেন্ডারে $date2)', ca='$date1 ($date2 segons el [[w:ca:Calendari julià|calendari julià]])', ckb='$date1 ($date2 بەپێی [[w:ڕۆژژمێری جولیانی|ڕۆژژمێری جولیانی]])', cs='$date1 ($date2 podle [[w:cs:Juliánský kalendář|juliánského kalendáře]])', da='$date1 ($date2 [[w:da:Julianske kalender|Julianske kalender]])', de='$date1 ($date2 [[w:de:Julianischer Kalender|Julianischer Kalender]])', el='$date1 ($date2 με το [[w:el:Ιουλιανό ημερολόγιο|Ιουλιανό ημερολόγιο]])', en='$date1 ($date2 in [[w:Old Style and New Style dates|Julian calendar]])', ['en-gb']='$date1 ($date2 in [[w:Old Style and New Style dates|Julian calendar]])', ['en-ca']='$date1 ($date2 in [[w:Old Style and New Style dates|Julian calendar]])', fa='$date1 ($date2 در [[w:fa:Old Style and New Style dates|تقویم جولیان]])', eo='$date1 ($date2 laŭ la [[w:eo:Julia kalendaro|Julia Kalendaro]])', es='$date1 ($date2 según el [[w:es:Calendario juliano|calendario juliano]])', et='$date1 ($date2 [[w:et:Juliuse kalender|Juliuse kalendris]])', fi='$date1 ($date2 [[w:fi:juliaaninen kalenteri|juliaanisen kalenterin]] mukaan)', fr='$date1 ($date2 dans le [[w:fr:calendrier julien|calendrier julien]])', gl='$date1 ($date2 segundo o [[w:gl:Calendario xuliano|calendario xuliano]])', hu='$date1 ($date2 a [[w:hu:Julianus-naptár|Julián naptárban]])', hr='$date1 ($date2 prema [[w:hr:Julijanski kalendar|julijanskom kalendaru]])', he='$date1 ($date2 ב[[w:he:לוח היוליאני|הלוח היוליאני]])', hsb='$date1 ($date2 po julianiskej protyce)', it='$date1 ($date2 secondo il [[w:it:Calendario giuliano|calendario giuliano]])', ja='$date1([[w:ja:ユリウス暦|ユリウス暦]] $date2)', mk='$date1 ($date2 по [[w:mk:Јулијански календар|Јулијанскиот календар]])', ml='$date1 ([[w:ml:ജൂലിയൻ കാലഗണനാരീതി|ജൂലിയൻ വർഷത്തിൽ]] $date2)', ml='$date1 ([[w:Old Style and New Style dates|ജൂലിയൻ കാലഗണനാരീതിയിൽ]] $date2)', nds='$date1 ($date2 na’n [[w:nds:Juliaansch Klenner|Juliaanschen Klenner]])', nb='$date1 ($date2 etter [[w:no:Juliansk kalender|den julianske kalenderen]])', nn='$date1 ($date2 etter [[w:no:Juliansk kalender|den julianske kalenderen]])', nl='$date1 ($date2 volgens de [[w:nl:Juliaanse kalender|Juliaanse kalender]])', no='$date1 ($date2 etter [[w:no:Juliansk kalender|den julianske kalender]])', pl='$date1 ($date2 wedle [[w:pl:Daty nowego i starego porządku|kalendarza juliańskiego]])', pt='$date1 ($date2 no [[w:pt:Mudança para o calendário gregoriano|calendário juliano]])', qu='$date1 ($date2 [[w:qu:Hulyanu kalindaryu|Hulyanu kalindaryupi]])', ro='$date1 ($date2 în [[w:ro:calendarul iulian|calendarul iulian]])', ru='$date1 ($date2 [[w:ru:Юлианский календарь|по ст. ст.]])', sk='$date1 ($date2 podľa [[w:sk:Juliánsky kalendár|juliánskeho kalendára]])', sl='$date1 ($date2 po [[w:sl:Julijanski koledar|julijanskem koledarju]])', sv='$date1 ($date2 [[w:sv:Gamla stilen|gamla stilen]])', uk='$date1 ($date2 [[w:uk:Юліанський календар|Юліанський календар]])', ur='$date1 ($date2 حسب [[w:ur:نئے اور پانے انداز کی تاریخ|جولین تقویم]])', vi='$date1 ($date2 trong [[w:vi:Lịch Julius|lịch Juliêng]])', ['zh-hans']='$date1([[w:Old Style and New Style dates|格里历]]$date2)', ['zh-hant']='$date1([[w:Old Style and New Style dates|格里曆]]$date2)', default='<span style="color:red">$date1 ($date2 in [[w:Old Style and New Style dates|Julian calendar]])</span>', }, ['ad'] = { nDates = 1, ['be-tarask']='$date1 [[w:be-tarask:ад Нараджэньня Хрыста|пасьля Н. Х.]]', bn ='$date1 খ্রিস্টাব্দ', ca ='$date1 dC', ckb ='$date1 [[w:ckb:ئانۆ دۆمینی|پاز]]', cs ='$date1 n. l.', de ='$date1 n. Chr.', el ='$date1 μ.Χ.', en ='$date1 [[w:en:Anno Domini|AD]]', ['en-gb'] ='$date1 [[w:en:Anno Domini|AD]]', ['en-ca'] ='$date1 [[w:en:Anno Domini|AD]]', eo ='$date1 pK', es ='$date1 [[w:es:Anno Dómini|d. C.]]', fa ='$date1 م.', fi ='$date1 jaa.', fr ='$date1 ap. J.-C.', gl ='$date1 d.C.', he ='$date1 לספירה', hu ='i. sz. $date1', hr ='$date1 p. Kr.', hsb='$date1 po Chr.', it ='$date1 d.C.', ja ='西暦$date1', mk ='$date1 н.е.', ml ='ക്രി.വ. $date1', nb ='$date1 e.Kr.', nl ='$date1 n.Chr.', nn ='$date1 e.Kr.', no ='$date1 e.Kr.', pl ='$date1 [[w:pl:naszej ery|n.e.]]', ro ='$date1 d.Hr.', ru ='$date1 н. э.', sk ='$date1 po Kr.', sl ='$date1 n. št.', sv ='$date1 [[w:sv:Efter Kristus|e.Kr.]]', uk ='$date1 н. е.', ur ='$date1 ء', vi ='$date1 [[w:vi:Công Nguyên|CN]]', ['zh-hans'] ='[[w:zh:基督纪年|公元]]$date1', ['zh-hant'] ='[[w:zh:基督纪年|公元]]$date1', default='<span style="color:red">$date1 [[w:en:Anno Domini|AD]]</span>', }, ['ah'] = { nDates = 1, ['be-tarask']='$date1 [[w:be-tarask:Ісламскі каляндар|хіджры]]', bn ='$date1 [[w:bn:ইসলামি বর্ষপঞ্জি|হিজরী]]', ckb ='$date1 [[w:ckb:ساڵی کۆچی|سک]]', cs ='$date1 [[w:cs:Anno Hegirae|AH]]', en ='$date1 [[w:en:Hijri year|AH]]', ['en-gb'] ='$date1 [[w:en:Hijri year|AH]]', ['en-ca'] ='$date1 [[w:en:Hijri year|AH]]', eo ='$date1 post la [[w:eo:Heĝiro|Heĝiro]]', fa ='$date1 ه.ق.', fr ='$date1 [[w:fr:Calendrier musulman|A.H.]]', he ="$date1 [[w:he:הלוח המוסלמי|להג'רה]]", hr ='$date1 god. hidžre', ja ='[[w:ja:ヒジュラ暦|ヒジュラ暦]]$date1', ml ='$date1 [[w:ml:ഇസ്‌ലാമിക കലണ്ടർ|ഹിജ്റ]]', nb ='$date1 [[w:no:Den muslimske kalenderen|A.H.]]', nn ='$date1 [[w:nn:Den muslimske kalenderen|A.H.]]', pl ='$date1 [[w:pl:Kalendarz muzułmański|A.H.]]', ru ='$date1 [[w:ru:Исламский календарь|хиджры]]', sk ='$date1 [[w:sk:A. H.|A. H.]]', sv ='$date1 [[w:sv:Muslimska kalendern|A.H.]]', uk ='$date1 [[w:uk:Мусульманський календар|хіджри]]', ur ='$date1 ھ', vi ='$date1 [[w:vi:Lịch Hồi giáo|AH]]', ['zh-hans'] ='[[w:en:Hijri year|Hijri历]]$date1', ['zh-hant'] ='[[w:en:Hijri year|Hijri曆]]$date1', default='<span style="color:red">$date1 [[w:en:Hijri year|AH]]</span>', }, ['bc'] = { nDates = 1, ar ='$date1 ق.م.', ['be-tarask']='$date1 [[w:be-tarask:да Нараджэньня Хрыста|да Н. Х.]]', bn ='খ্রিস্টপূর্ব $date1', ca ='$date1 [[w:ca:Abans de Crist|aC]]', ckb ='$date1 [[w:ckb:پێش زایین|پز]]', cs ='$date1 [[w:cs:Př. n. l.|př. n. l.]]', de ='$date1 [[w:de:v. Chr.|v. Chr.]]', el ='$date1 π.Χ.', en ='$date1 [[w:en:Ante Christum Natum|BC]]', ['en-gb'] ='$date1 [[w:en:Ante Christum Natum|BC]]', ['en-ca'] ='$date1 [[w:en:Ante Christum Natum|BC]]', eo ='$date1 aK', es ='$date1 [[w:es:Antes de Cristo|a. C.]]', fa ='$date1 پ.م.', fi ='$date1 eaa.', fr ='$date1 av. J.-C.', gl ='$date1 [[w:gl:Antes de Cristo|a.C.]]', he ='$date1 לפני הספירה', hr ='$date1 [[w:hr:Pr. Kr.|pr. Kr.]]', hsb='$date1 do Chr.', hu ='i. e. $date1', it ='$date1 [[w:it:Avanti Cristo|a.C.]]', ja ='[[w:ja:紀元前|紀元前]]$date1', mk ='$date1 п.н.е.', ml ='ക്രി.മു. $date1', nds='$date1 vör uns Tied', nb ='$date1 f.Kr.', nl ='$date1 v.Chr.', nn ='$date1 f.Kr.', no ='$date1 f.Kr.', pl ='$date1 [[w:pl:przed naszą erą|p.n.e.]]', ro ='$date1 î.Hr.', ru ='$date1 до н. э.', sk ='$date1 [[w:sk:Pred Kristom|pred Kr.]]', sl ='$date1 pr. n. št.', sv ='$date1 [[w:sv:Före Kristus|f.Kr.]]', uk ='$date1 до н. е.', ur ='$date1 ق م', vi ='$date1 [[w:vi:Trước Công Nguyên|TCN]]', ['zh-hans'] ='[[w:zh:基督纪年|公元前]]$date1', ['zh-hant'] ='[[w:zh:基督纪年|公元前]]$date1', default='<span style="color:red">$date1 [[w:en:Ante Christum Natum|BC]]</span>', }, ['bp'] = { nDates = 1, ar ='$date1 [[w:ar:قبل الحاضر|قبل الحاضر]]', be ='$date1 [[w:be-tarask:Да нашых дзён|Да нашых дзён]]', ['be-tarask']='$date1 [[w:be-tarask:Да нашых дзён|Да нашых дзён]]', bn ='বর্তমানের আগে $date1', ca ='$date1 [[w:ca:BP (unitat de temps)|BP]]', ckb ='$date1 [[w:ckb:پێش ئێستا|پێش ئێستا]]', cs ='$date1 [[w:cs:B. P.|B. P.]]', de ='$date1 [[w:de:Before Present|BP]]', el ='$date1 [[w:en:Before Present|BP]]', en ='$date1 [[w:en:Before Present|BP]]', ['en-gb'] ='$date1 [[w:en:Before Present|BP]]', ['en-ca'] ='$date1 [[w:en:Before Present|BP]]', eo='$date1 [[w:eo:Before Present|BP]]', es ='$date1 [[w:es:Before Present|BP]]', et ='$date1 [[w:et:Before Present|BP]]', fa ='$date1 پیش از اکنون', fi ='$date1 [[w:fi:BP (ajanlasku)|BP]]', fr ='$date1 [[w:fr:Avant le présent|avant le présent]]', hr ='$date1 [[w:hr:BP|prije današnjice]]', it ='$date1 [[w:it:Before Present|BP]]', ja ='$date1 [[w:ja:BP (年代測定)|BP]]', lv ='$date1 [[w:lv:Pirms mūsdienām|Pirms mūsdienām]]', mk ='$date1 [[w:mk:Пред сегашноста|п.с.]]', ml ='[[w:en:Before Present|ഇന്നത്തെ കാലത്തിനു മുമ്പ്]] $date1', nb ='$date1 [[w:no:Before Present|BP]]', nn ='$date1 [[w:nn:Before Present|BP]]', nl ='$date1 [[w:nl:Before Present|BP]]', no ='$date1 [[w:no:Before Present|BP]]', pl ='$date1 [[w:pl:Before Present|BP]]', pt ='$date1 [[w:pt:Antes do Presente|Antes do Presente]]', ru ='$date1 [[w:ru:До настоящего времени|до н. в.]]', sk ='$date1 [[w:sk:BP (čas)|BP]]', sl ='$date1 [[w:sl:pred sedanjostjo|p. s.]]', sr ='$date1 [[w:sr:Прије садашњости|Прије садашњости]]', sv ='$date1 [[w:sv:B.P.|B.P.]]', uk ='$date1 [[w:uk:Років тому|Років тому]]', ur ='$date1 قبل حاضر', vi ='$date1 [[w:en:Before Present|trước ngày nay]]', ['zh-hans'] ='[[w:zh:距今|距今]]$date1', ['zh-hant'] ='[[w:zh:距今|距今]]$date1', default='<span style="color:red">$date1 [[w:en:Before Present|BP]]</span>', }, } -- List of possible string inputs to "adj", "junction", "era", and "precision" fields -- Each term is matched to its synonym and the role: a - adjective, e - era -- p - precision, c - calendar and combos, r - certainty and j - conjunction p.Synonyms = { -- adjectives and prepositions ['quarter1']={'1quarter','a'}, ['1stquarter']={'1quarter','a'}, ['1st quarter']={'1quarter','a'}, ['first quarter']={'1quarter','a'}, ['1quarter']={'1quarter','a'}, ['quarter2']={'2quarter','a'}, ['2ndquarter']={'2quarter','a'}, ['2nd quarter']={'2quarter','a'}, ['second quarter']={'2quarter','a'}, ['2quarter']={'2quarter','a'}, ['quarter3']={'3quarter','a'}, ['3rdquarter']={'3quarter','a'}, ['3rd quarter']={'3quarter','a'}, ['third quarter']={'3quarter','a'}, ['3quarter']={'3quarter','a'}, ['quarter4']={'4quarter','a'}, ['4thquarter']={'4quarter','a'}, ['4th quarter']={'4quarter','a'}, ['fourth quarter']={'4quarter','a'}, ['4quarter']={'4quarter','a'}, ['spring']={'spring','a'}, ['summer']={'summer','a'}, ['fall']={'autumn','a'}, ['autumn']={'autumn','a'}, ['winter']={'winter','a'}, ['beginning']={'early','a'}, ['early']={'early','a'}, ['1half']={'firsthalf','a'}, ['1sthalf']={'firsthalf','a'}, ['1st half']={'firsthalf','a'}, ['firsthalf']={'firsthalf','a'}, ['first half']={'firsthalf','a'}, ['end']={'late','a'}, ['late']={'late','a'}, ['middle']={'mid','a'}, ['mid']={'mid','a'}, ['2half']={'secondhalf','a'}, ['2ndhalf']={'secondhalf','a'}, ['2nd half']={'secondhalf','a'}, ['secondhalf']={'secondhalf','a'}, ['second half']={'secondhalf','a'}, ['<']={'before','a'}, ['b']={'before','a'}, ['before']={'before','a'}, ['>']={'after','a'}, ['a']={'after','a'}, ['after']={'after','a'}, ['~']={'circa','a'}, ['c']={'circa','a'}, ['ca']={'circa','a'}, ['circa']={'circa','a'}, ['by']={'by','a'}, ['from']={'from','a'}, ['until']={'until','a'}, ['uncertain']={'uncertain','r'}, ['possibly']={'possibly','r'}, ['probably']={'probably','r'}, ['presumably']={'presumably','r'}, -- eras ['bc']={'bc','e'}, ['bce']={'bc','e'}, ['before present']={'bp','e'}, ['bp']={'bp','e'}, ['ce']={'ad','e'}, ['ad']={'ad','e'}, ['ah']={'ah','e'}, -- conjunctions ['&']={'and','j'}, ['and']={'and','j'}, ['or']={'or','j'}, ['-']={'from-until','j'}, ['–']={'from-until','j'}, ['from-until']={'from-until','j'}, ['between']={'between','j'}, ['circa2']={'circa2','a'}, -- precision ['day']={'day','p'}, ['month']={'month','p'}, ['year']={'year','p'}, ['s']={'decade','p'}, ['decade']={'decade','p'}, ['century']={'century','p'}, ['millennium']={'millennium','p'}, ['million']={'million','p'}, ['billion']={'billion','p'}, -- calendar ['julian']={'julian','c'}, ['islamic']={'islamic','c'}, ['hijri']={'islamic','c'}, -- "Turn of the ..." options are a combos which will be handled in similar way as calendars ['turn of the century']={'turn of the century','c'}, ['century turn']={'turn of the century','c'}, ['turn of the decade']={'turn of the decade','c'}, ['decade turn']={'turn of the decade','c'}, ['turn of the year']={'turn of the year','c'}, ['year turn']={'turn of the year','c'}, -- other dates which will be handled in similar way as calendars ['?']={'unknown','c'}, ['unknown']={'unknown','c'}, ['unknown year']={'year unknown','c'}, ['year unknown']={'year unknown','c'}, } return p dewwfi4vqnuvm2x2yyc13jj2an5fuuv Modulo:I18n/ordinal 828 21667 367629 2020-06-09T17:20:40Z Anfrx 16583 Pagina nova: local p = {} --[[ Different languages use different schemes for ordinals, and some of these schemes are shared between languages. "SchemeFromLang" picks an ordinal scheme based on... Scribunto text/plain local p = {} --[[ Different languages use different schemes for ordinals, and some of these schemes are shared between languages. "SchemeFromLang" picks an ordinal scheme based on a specified language. All unlisted languages default to the "period-scheme", i.e. "104." is the ordinal for the value "104". Languages will follow the regular language fallback chain. For example, "de-formal" would fallback to scheme for "de", and only if that does not exist would the "period-scheme" be used. ]] p.SchemeFromLang = { ['ast'] = 'ast-scheme', -- Asturian ['bn'] = 'bn-scheme', -- Bengali ['br'] = 'br-scheme', -- Breton ['ca'] = 'ca-scheme', -- Catalan ['co'] = 'co-scheme', -- Corsu ['cs'] = 'period-scheme', -- Czech ['da'] = 'period-scheme', -- Danish ['de'] = 'period-scheme', -- German ['el'] = 'el-scheme', -- Greek ['en-gb'] = 'en-scheme', -- British English ['en-ca'] = 'en-scheme', -- Canadian English ['en'] = 'en-scheme', -- English ['eo'] = 'eo-scheme', -- Esperanto ['es'] = 'es-scheme', -- Spanish ['et'] = 'period-scheme', -- Estonian ['eu'] = 'roman-scheme', -- Basque ['fa'] = 'fa-scheme', -- Persian ['fi'] = 'period-scheme', -- Finnish ['fr'] = 'fr-scheme', -- French ['hr'] = 'period-scheme', -- Croatian ['hu'] = 'period-scheme', -- Hungarian ['hy'] = 'hy-scheme', -- Armenian ['ia'] = 'ia-scheme', -- Interlingua ['it'] = 'romance-scheme', -- Italian ['ja'] = 'ja-scheme', -- Japanese ['km'] = 'km-scheme', -- Khmer ['ko'] = 'ko-scheme', -- Korean ['la'] = 'la-scheme', -- Latin ['lo'] = 'lo-scheme', -- Laothian ['mk'] = 'mk-scheme', -- Macedonian ['ml'] = 'ml-scheme', -- Malayalam ['ms'] = 'ms-scheme', -- Malay ['nds'] = 'period-scheme', -- Low German ['nb'] = 'period-scheme', -- Norwegian Bokmål ['nl'] = 'nl-scheme', -- Dutch ['nn'] = 'period-scheme', -- Norwegian Nynorsk ['no'] = 'period-scheme', -- Norwegian ['pl'] = 'pl-scheme', -- Polish ['pt'] = 'romance-scheme', -- Portuguese ['ru'] = 'ru-scheme', -- Russian ['sk'] = 'period-scheme', -- Slovak ['sl'] = 'period-scheme', -- Slovene ['sv'] = 'sv-scheme', -- Swedish ['ta'] = 'ta-scheme', -- Tamil ['th'] = 'th-scheme', -- Thai ['uk'] = 'uk-scheme', -- Ukrainian ['vi'] = 'vi-scheme', -- Vietnamese ['zh-hans'] = 'zh-scheme', -- Simplified Chinese ['zh-hant'] = 'zh-scheme', -- Traditional Chinese } --[[ Text used to internationalize the various schemes. Styles are supported by suffixing "/style" to key. Styles that are superscripted set "superscript" to true (this style can be disabled, e.g. in category and page names not supporting HTML styling tags). Scheme set was developed to match the output of the pre-Lua {{Ordinal}} template, preserved as {{Ordinal/old}} ]] p.Scheme = { -- the null scheme, i.e. just the number (normally not used except in technical contexts expecting only numbers) ['null-scheme'] = { }, -- the period scheme, i.e. "<value>." used for at least: cs, de, fi, hu ['period-scheme'] = { rules = 'suffix', suffix = '.' }, -- Roman (Basque, Galician, Italian, and Classical Latin) ['roman-scheme'] = { period = false, superscript = false, formatlang = 'roman' }, -- Romance (Italian, Portuguese) ['romance-scheme'] = { rules = 'gendered-suffix', superscript = true, period = false, suffix = 'o', suffix_m = 'o', suffix_f = 'a', suffix_n = 'o', }, -- Asturian ['ast-scheme'] = { rules = 'gendered-suffix', superscript = true, period = false, suffix = 'u', suffix_m = 'u', suffix_f = 'a', suffix_n = 'o', }, -- Bengali (reference: https://www.bissoy.com/701365/) ['bn-scheme'] = { rules = 'suffix', suffix = 'তম', suffix_0 = 'ম', suffix_1 = 'ম', suffix_2 = 'য়', suffix_3 = 'য়', suffix_4 = 'র্থ়', suffix_5 = 'ম', suffix_6 = 'ষ্ঠ', suffix_7 = 'ম', suffix_8 = 'ম', suffix_9 = 'ম', }, -- Breton ['br-scheme'] = { -- non-breaking hyphen ("‑", U+2011) is used below rules = 'suffix', suffix = '‑vet', formatlang = 'eo' -- pre-Lua {{Ordinal}} template used "eo" number formatting for "br" ordinals (???FIXME???) }, -- Catalan ['ca-scheme'] = { rules = 'gendered-suffix-n', superscript = false, period = false, suffix = 'è', suffix_f = 'a', suffix_1 = 'r', suffix_1_f = 'a', suffix_2 = 'n', suffix_2_f = 'a', suffix_3 = 'r', suffix_3_f = 'a', suffix_4 = 't', suffix_4_f = 'a' }, -- Greek ['el-scheme'] = { rules = 'gendered-suffix', suffix = 'ος', suffix_m = 'ος', suffix_f = 'η', suffix_n = 'ο', }, -- the English scheme, i.e. "1st", "2nd", "3rd", "4th". ['en-scheme'] = { rules = 'skip-tens', superscript = true, suffix = 'th', suffix_1 = 'st', suffix_2 = 'nd', suffix_3 = 'rd', }, -- the English scheme using the "d" style, i.e. "23d". ['en-scheme/d'] = { rules = 'suffix', suffix = 'd' }, -- Esperanto ['eo-scheme'] = { rules = 'suffix', -- non-breaking hyphen ("‑", U+2011) is used below suffix = '‑a', }, -- Spanish (period plus Romance) ['es-scheme'] = { rules = 'gendered-suffix', superscript = true, period = true, suffix = 'o', suffix_m = 'o', suffix_f = 'a', suffix_n = 'o', }, -- Persian ['fa-scheme'] = { rules = 'suffix', suffix = 'م', }, -- French ['fr-scheme'] = { rules = 'gendered-suffix-one', superscript = true, suffix = 'e', suffix_1 = 'e', -- there's NO neutral gender in French (this is only for unspecified gender) suffix_1_m = 'er', suffix_1_f = 're', }, -- French alternate specific style for 2nd (used only when the 2nd is also the *last* one in a pair, including World Wars) ['fr-scheme/pair'] = { rules = 'gendered-suffix-n', superscript = true, suffix = 'e', suffix_1 = 'e', suffix_1_m = 'er', suffix_1_f = 're', suffix_2 = 'e', suffix_2_m = 'nd', suffix_2_f = 'de', }, -- Corsu ['co-scheme'] = { rules = 'suffix', suffix = 'è' }, -- the French scheme using the "roman" style ("roman year" is a supported alias for "roman") ['fr-scheme/roman'] = { rules = 'gendered-suffix-one', superscript = true, suffix = 'e', suffix_1 = 'e', suffix_1_m = 'er', suffix_1_f = 're', formatlang = 'roman' -- styled normally in small capitals (except milleniums using big capitals) }, -- French specific roman ordinal style after names of personal titles (kings/queens/popes…) and of book chapters (suffixed only for 1st) ['fr-scheme/roman-title'] = { rules = 'gendered-suffix-one', superscript = true, suffix = '', -- no suffix except for 1st suffix_1 = 'e', suffix_1_m = 'er', suffix_1_f = 're', suffix_1_n = 'е', formatlang = 'roman' -- style using only big capitals }, -- Armenian ['hy-scheme'] = { rules = 'suffix-one', -- non-breaking hyphens ("‑", U+2011) are used below suffix = '‑րդ', suffix_1 = '‑ին', }, -- Interlingua ['ia-scheme'] = { rules = 'mod10-suffix', superscript = true, suffix_0 = 'te', suffix_1 = 'me', suffix_2 = 'nde', suffix_3 = 'tie', suffix_4 = 'te', suffix_5 = 'te', suffix_6 = 'te', suffix_7 = 'me', suffix_8 = 've', suffix_9 = 'ne', }, -- Japanese -- this is for the adjective in undetermined order before noun; otherwise Japanese use: <cardinal number><noun>目 ['ja-scheme'] = { rules = 'prefix', prefix = '第', }, -- Khmer ['km-scheme'] = { rules = 'prefix', prefix = 'ទ', }, -- Korean ['ko-scheme'] = { rules = 'suffix', suffix = '째', }, -- Latin ['la-scheme'] = { rules = 'suffix', superscript = true, suffix = 'o', formatlang = 'roman' }, -- Laothian ['lo-scheme'] = { rules = 'prefix', prefix = 'ທີ່', }, -- Macedonian ['mk-scheme'] = { rules = 'mod10-suffix', -- non-breaking hyphens ("‑", U+2011) are used below suffix_0 = '‑тиот', suffix_1 = '‑виот', suffix_2 = '‑риот', suffix_3 = '‑иот', suffix_4 = '‑иот', suffix_5 = '‑тиот', suffix_6 = '‑иот', suffix_7 = '‑миот', suffix_8 = '‑миот', suffix_9 = '‑тиот', }, -- Malayalam ['ml-scheme'] = { rules = 'suffix', -- non-breaking hyphen ("‑", U+2011) is used below suffix = '‑മത്തെ', }, -- Malay ['ms-scheme'] = { rules = 'prefix', -- non-breaking hyphen ("‑", U+2011) is used below prefix = 'ke‑', }, -- Dutch ['nl-scheme'] = { rules = 'suffix', suffix = 'e', }, -- Polish ['pl-scheme'] = { rules = 'mod10-gendered-suffix-skip-tens', -- non-breaking hyphens ("‑", U+2011) are used below suffix = '‑ty', suffix_f = '‑ta', suffix_n = '‑te', suffix_1 = '‑szy', suffix_1_f = '‑sza', suffix_1_n = '‑sze', suffix_2 = '‑gi', suffix_2_f = '‑ga', suffix_2_n = '‑gie', suffix_3 = '‑ci', suffix_3_f = '‑cia', suffix_3_n = '‑cie', suffix_7 = '‑my', suffix_7_f = '‑ma', suffix_7_n = '‑me', suffix_8 = '‑my', suffix_8_f = '‑ma', suffix_8_n = '‑me', }, -- Russian ['ru-scheme'] = { rules = 'gendered-suffix', -- non-breaking hyphens ("‑", U+2011) are used below suffix = '‑й', suffix_m = '‑й', suffix_f = '‑я', suffix_n = '‑е', }, -- Swedish ['sv-scheme'] = { rules = 'skip-tens', suffix = ':e', suffix_1 = ':a', suffix_2 = ':a', }, -- Thai ['th-scheme'] = { rules = 'prefix', prefix = 'ที่', }, -- Modern Tamil (using European digits for all numbers, with a hyphen before the suffix) ['ta-scheme'] = { rules = 'suffix', -- non-breaking hyphen ("‑", U+2011) is used below suffix = '‑ஆம்', formatlang = 'en', }, -- Traditional Tamil (using Tamil digits without any hyphen before the suffix, but a distinct prefix and suffix for 1st) ['ta-scheme/trad'] = { rules = 'suffix-one', suffix = 'ஆம்', prefix_1 = 'மு', suffix_1 = 'லாம்', }, -- Ukrainian: see [[:uk:Вікіпедія:Стиль/Нарощення порядкових числівників#Нарощення]] and [[:uk:Шаблон:-й]] -- FIXME: 0? ['uk-scheme'] = { rules = 'uk-rules', -- non-breaking hyphens ("‑", U+2011) are used below suffix = '‑й', suffix_f = '‑та', suffix_n = '‑те', suffix_1_f = '‑ша', suffix_1_n = '‑ше', suffix_2_f = '‑га', suffix_2_n = '‑ге', suffix_3_f = '‑тя', suffix_3_n = '‑тє', suffix_7_f = '‑ма', suffix_7_n = '‑ме', suffix_8_f = '‑ма', suffix_8_n = '‑ме', suffix_40_f = '‑ва', suffix_40_n = '‑ве', suffix_1000_f = '‑на', suffix_1000_n = '‑не', }, -- Vietnamese ['vi-scheme'] = { rules = 'prefix', prefix = 'thứ ', }, -- Chinese ['zh-scheme'] = { rules = 'prefix', prefix = '第', }, } return p cy2ni2v4bemedhga07rrdu1bhovdp8y Template:Is interwiki link 10 21668 373091 367632 2021-06-02T04:14:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#ifeq:{{str left|{{fullurl:{{#invoke:String|match|1={{{1}}}|2=^:*(.-)$}}}}|19}}|//co.wikipedia.org/|no|yes}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> 8sjgwuvx6seb174t9kar1i1uane3aqt Template:Fullurl 10 21669 373050 367633 2021-06-02T04:12:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#if:{{{protocol|}}}|{{{protocol|}}}:}}{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> 2fkibjlqtsswheak2yk7v3kb9ttg87r Template:FullURL Diff 10 21670 373049 367634 2021-06-02T04:12:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>[{{fullurl:{{{1}}}|oldid={{{2}}}}} {{{3}}}] ([{{fullurl:{{{1}}}|diff=prev&oldid={{{2}}}}} diff])</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> j2aj6okc1pb9xec7vchh3rlol9be1b8 Template:Ifeq 10 21671 373082 367635 2021-06-02T04:13:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{{{{|safesubst:}}}{{{{{|safesubst:}}}#ifeq:{{{1}}}|{{{2}}}|p1|p2}}|{{{3|}}}|{{{4|}}}}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> ovmeugzv7lr6asie6954r7w0ya12wif Template:Safesubst 10 21672 367636 2020-06-09T17:36:59Z Anfrx 16583 Pagina nova: {{Soft redirect|Help:Substitution#The safesubst: modifier}} {{Rcat shell|{{R to helpspace}}}} wikitext text/x-wiki {{Soft redirect|Help:Substitution#The safesubst: modifier}} {{Rcat shell|{{R to helpspace}}}} rxue7idvns9lbp8v367psj34nyu9r0y Template:Wde 10 21673 367644 2020-06-09T17:54:45Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Wikidata entity link]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Wikidata entity link]] tf13jqsecomk9yd9a3smxljmm8b0lh7 Template:Wdq 10 21674 367645 2020-06-09T17:55:48Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Wikidata entity link]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Wikidata entity link]] tf13jqsecomk9yd9a3smxljmm8b0lh7 Modulo:WDL 828 21675 367646 2020-06-09T17:57:11Z Anfrx 16583 Pagina nova: require('Module:No globals') local getArgs = require('Module:Arguments').getArgs local roundAndPad = require('Module:Math')._precision_format local p = {} local function total(fra... Scribunto text/plain require('Module:No globals') local getArgs = require('Module:Arguments').getArgs local roundAndPad = require('Module:Math')._precision_format local p = {} local function total(frame, played, won, drawn, lost, category) if played == '-' or played == '—' then return '—' elseif not played then if not won and not drawn and not lost then return '' end return frame:expandTemplate{title = 'Number table sorting', args = { (won or 0) + (drawn or 0) + (lost or 0) }} elseif tonumber(played) ~= (won or 0) + (drawn or 0) + (lost or 0) then return '<span class="error" style="font-size:100%"><abbr title="GP not equal to W + D + L">error</abbr>' .. (category or '') .. '</span>' else return frame:expandTemplate{title = 'Number table sorting', args = { played }} end end local function displayWinPercent(frame, winPercent, decimals) local retval = '' if winPercent < 10 then retval = '<span style="visibility:hidden;color:transparent;">00</span>' elseif winPercent < 100 then retval = '<span style="visibility:hidden;color:transparent;">0</span>' end return retval .. frame:expandTemplate{title = 'Number table sorting', args = { roundAndPad(winPercent, decimals or 2) }} end local function pct(frame, played, won, drawn, lost, decimals) if played == '-' or played == '—' then return '—' elseif not played then if not won and not drawn and not lost then return '' elseif (won or 0) + (drawn or 0) + (lost or 0) <= 0 then return '<span style="display:none">!</span>—' end return displayWinPercent(frame, 100 * (won or 0) / (((won or 0) + (drawn or 0) + (lost or 0)) or 1), decimals) elseif tonumber(played) <= 0 then return '<span style="display:none">!</span>—' else return displayWinPercent(frame, 100 * (won or 0) / played, decimals) end end function p.main(frame, otherargs) local args = otherargs or getArgs(frame) local tableprefix = string.format('| style="%stext-align:%s" |', args.total and 'font-weight:bold;background:#efefef;' or '', args.align or 'center') local retval = tableprefix .. total(frame, args[1], args[2], args[3], args[4], args.demospace and '' or '[[Category:WDL error]]') .. '\n' retval = retval .. tableprefix .. frame:expandTemplate{title = 'Number table sorting', args = { args[2] }} .. '\n' retval = retval .. tableprefix .. frame:expandTemplate{title = 'Number table sorting', args = { args[3] }} .. '\n' retval = retval .. tableprefix .. frame:expandTemplate{title = 'Number table sorting', args = { args[4] }} .. '\n' if args['for'] then retval = retval .. tableprefix .. frame:expandTemplate{title = 'Number table sorting', args = { args['for'] }} .. '\n' end if args.against then retval = retval .. tableprefix .. frame:expandTemplate{title = 'Number table sorting', args = { args.against }} .. '\n' end if args.diff == 'yes' then if tonumber(args['for']) and tonumber(args.against) then retval = retval .. tableprefix .. string.format('%s%d\n', tonumber(args['for']) < tonumber(args.against) and '−' or '+', math.abs(args['for'] - args.against)) else retval = retval .. tableprefix .. '<span style="display:none">!</span>—\n' end end return retval .. tableprefix .. pct(frame, args[1], args[2], args[3], args[4], args.decimals) end return p 9s5gbpur3jtuodmyti6lidc17854wxu Template:WDQ 10 21676 367647 2020-06-09T17:58:02Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Wikidata entity link]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Wikidata entity link]] tf13jqsecomk9yd9a3smxljmm8b0lh7 Template:Padleft 10 21677 373202 367648 2021-06-02T04:16:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{padleft:{{{1|}}}}}<includeonly>{{DEFAULTSORT:{{{1}}}}}[[Categoria:Pages which use a template in place of a magic word|G{{PAGENAME}}]]</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> oxsi3sb2bzt0ekck6wk25zg6szfvbfj Template:Label 10 21678 373098 367649 2021-06-02T04:14:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#invoke:wd|label|{{{1|}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> lg58djnd07oc14eg2mzgj4z506da3g5 Modulo:Icon 828 21679 367650 2020-06-09T18:02:38Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module implements [[Template:Icon]]. local data = mw.loadData('Modulo:Icon/data') local p = {} function p._main(args) local code = args.class or args[1] local iconData... Scribunto text/plain -- This module implements [[Template:Icon]]. local data = mw.loadData('Modulo:Icon/data') local p = {} function p._main(args) local code = args.class or args[1] local iconData if code then code = code:match('^%s*(.-)%s*$'):lower() -- trim whitespace and put in lower case iconData = data[code] end if not iconData then iconData = data._DEFAULT end return string.format( '[[File:%s%s|%s|link=]]', iconData.image, iconData.tooltip and '|' .. iconData.tooltip or '', args.size or '16x16px' ) end function p.main(frame) local args = {} for k, v in pairs(frame:getParent().args) do args[k] = v end return p._main(args) end return p dzfu38fvg3zm4hjeybdo27z85dw13s5 Modulo:Icon/data 828 21680 367654 367653 2020-06-09T19:45:58Z Anfrx 16583 traduzzione per cuntinuà Scribunto text/plain -- This module stores icon data for [[Modulo:Icon]]. -------------------------------------------------------------------------------- -- Icon data -------------------------------------------------------------------------------- local data = { fa = { image = "Featured article star.svg", tooltip = "Articulu prisentatu", }, far = { image = "Cscr-star piece.png", tooltip = "Revisione di l'articuli presentati", }, farc = { image = "Cscr-star piece.png", tooltip = "Candidatu à l'eliminazione di un articulu presentatu", }, ffa = { aliases = {"dfa"}, image = "Featured article star - cross.svg", tooltip = "Articulu precedente prisentatu", }, fac = { aliases = {"fan"}, image = "Cscr-candidate.svg", tooltip = "Candidatu di l'articulu prisentatu", }, ffac = { aliases = {"nofa"}, image = "Featured article star - cross.svg", tooltip = "Candidatu di l'articulu cumpresu fallutu", }, fl = { image = "Featured article star.svg", tooltip = "Lista di presentate", }, flrc = { aliases = {"flr"}, image = "Cscr-star piece.png", tooltip = "Candidatu di rimozione di listini di funzioni", }, ffl = { aliases = {"dfl"}, image = "Cscr-featured-strike.svg", tooltip = "Lista di listinu cumenciata", }, flc = { aliases = {"fln"}, image = "Cscr-candidate.svg", tooltip = "Candidatu di la lista di presentazione", }, fflc = { aliases = {"nofl"}, image = "Cscr-former.svg", tooltip = "Candidatu à a lista di a lista falluta", }, a = { image = "Symbol a class.svg", tooltip = "Articulu di Classe A", }, dac = { aliases = {"daa"}, image = "Symbol unsupport A vote.svg", tooltip = "Articulu di Classe A detrullata", }, acc = { aliases = {"acn", "aac"}, image = "A candidate.svg", tooltip = "Candidatu di articulu Class A", }, noac = { aliases = {"faac"}, image = "Symbol unsupport A vote.svg", tooltip = "Candidatu di l'articulu A-Class in Fallimentu", }, ga = { image = "Symbol support vote.svg", tooltip = "Bon articulu", }, gar = { image = "GA Candidate Neutral vote(ChaosNil).svg", tooltip = "Una bona valutazione di l'articulu", }, dga = { image = "Symbol unsupport vote.svg", tooltip = "Articulu bonu elistitu", }, gan = { aliases = {"gac"}, image = "GA candidate.svg", tooltip = "Bon articulu nominatu", }, ga2 = { image = "Symbol neutral vote.svg", tooltip = "Un bonu articulu, 2e opinione", }, gah = { image = "Symbol wait.svg", tooltip = "Un bonu articulu in attesa", }, fgan = { aliases = {"noga", "gaf", "gf"}, image = "Symbol oppose vote.svg", tooltip = "Fallitu in un bonu articulu nominatariu", }, fp = { image = "Cscr-featured.svg", tooltip = "Ritratto di stampa", }, fpc = { aliases = {"fpn"}, image = "Cscr-candidate.svg", tooltip = "Candidatu stampa di stampa", }, ffp = { image = "Cscr-former.svg", tooltip = "Antica stampa prisentata", }, vp = { image = "ENWP VP Logo.svg", tooltip = "Stampa valuta", }, vpc = { image = "Valued pics 1.svg", tooltip = "Valued picture candidate", }, fs = { image = "Cscr-featured.svg", tooltip = "Featured sound", }, ffs = { image = "Cscr-former.svg", tooltip = "Former featured sound", }, fsc = { image = "Cscr-candidate.svg", tooltip = "Featured sound candidate", }, fpo = { image = "Linecons big-star.svg", tooltip = "Before the featured portal process ceased in 2017, this had been designated as a featured portal.", }, fpor = { image = "Cscr-star piece.png", tooltip = "Featured portal review", }, ffpo = { image = "Featured article star - cross.svg", tooltip = "Former featured portal", }, fpoc = { image = "Cscr-candidate.svg", tooltip = "Featured portal candidate", }, ft = { image = "Cscr-featuredtopic.svg", tooltip = "Featured topic", }, ftrc = { image = "Cscr-star piece.png", tooltip = "Featured topic removal candidate", }, fft = { aliases = {"dft"}, image = "DFT candidate_cluster.svg", tooltip = "Former featured topic", }, ftc = { aliases = {"ftn"}, image = "FT candidate cluster.svg", tooltip = "Featured topic candidate", }, gt = { image = "Support cluster.svg", tooltip = "Bonu sughjettu", }, gtrc = { image = "Symbol unsupport vote.svg", tooltip = "Good topic removal candidate", }, gtc = { aliases = {"gtn"}, image = "GA candidate cluster.svg", tooltip = "Candidatu per u bonu sughjettu", }, bplus = { aliases = {"b+"}, image = "Symbol bplus class.svg", tooltip = "Articulu di Class Bplus", }, b = { image = "Symbol b class.svg", tooltip = "Articulu di Class B", }, br = { aliases = {"bcr"}, image = "Bclass-checklist.svg", tooltip = "B-Class review", }, c = { image = "Symbol c class.svg", tooltip = "C-Class article", }, start = { image = "Symbol start class.svg", tooltip = "Start-Class article", }, stub = { image = "Symbol stub class.svg", tooltip = "Stub-Class article", }, list = { aliases = {"comparison"}, image = "Symbol list class.svg", tooltip = "List-Class article", }, no = { image = "Crystal button cancel.svg", tooltip = "Unknown-Class article", }, book = { image = "Symbol book class2.svg", tooltip = "Libru di Wikipedia", }, category = { aliases = {"cat", "categ"}, image = "Folder Hexagonal Icon.svg", tooltip = "Categoria", }, disambiguation = { aliases = {"dab", "disamb", "disambig"}, image = "Symbol dab class.svg", tooltip = "Pagina di disambiguazione", }, image = { aliases = {"file"}, image = "Video-x-generic.svg", tooltip = "File", }, needed = { image = "Symbol needed class.svg", tooltip = "Articulu necessariu", }, outline = { image = "Global thinking.svg", tooltip = "Contorno", }, portal = { image = "Portal-puzzle.svg", tooltip = "Portale", }, project = { image = "Symbol information vote.svg", tooltip = "Pagina di u prugettu", }, redirect = { aliases = {"red", "redir"}, image = "Symbol redirect vote2.svg", tooltip = "Redirectu", }, template = { aliases = {"temp", "templ"}, image = "Symbol template class.svg", tooltip = "Template", }, essay = { image = "Essay.svg", tooltip = "Prughjettu", }, na = { image = "Symbol neutral vote.svg", tooltip = "Pagina micca di articuli", }, aa = { image = "Yes check.svg", tooltip = "Articulu verificatu di u sughjettu limitatu", }, da = { image = "Symbol oppose vote.svg", tooltip = "Articulu detotatu", }, dyk = { image = "Symbol question.svg", tooltip = "A Sapete ?", }, dyk2 = { image = "DYK questionmark icon.svg", tooltip = "A Sapete ?", }, pr = { image = "Nuvola apps kedit.png", tooltip = "Revisione di pari", }, ppr = { image = "Nuvola apps kedit.png", tooltip = "Portale di revisione di pari", }, q = { aliases = {"question"}, image = "Symbol question.svg", tooltip = "Dumanda", }, qi = { image = "Quality images logo.svg", tooltip = "Qualità di imatge nantu à Wikimedia Commons", }, vi = { image = "Valued image seal.svg", tooltip = "Valurità di l'imagine nantu à Wikimedia Commons", }, tfa = { image = "Wikipedia-logo.svg", tooltip = "Today's Featured Article", }, tfl = { image = "Wikipedia-logo.svg", tooltip = "Today's Featured List", }, itn = { image = "Globe current.svg", tooltip = "In Notizie", }, otd = { image = "Nuvola apps date.svg", tooltip = "In Ghjurnata", }, wikiproject = { image = "People icon.svg", tooltip = "WikiProject", }, wikipedia = { image = "Wikipedia-logo.svg", tooltip = "Pagina Wikipedia", }, commons = { image = "Commons-logo.svg", tooltip = "Pagina Commons", }, wikiquote = { image = "Wikiquote-logo.svg", tooltip = "Pagina Wikiquote", }, wikiversity = { image = "Wikiversity-logo.svg", tooltip = "Pagina Wikiversity", }, wikibooks = { image = "Wikibooks-logo.svg", tooltip = "Pagina Wikibooks", }, wikisource = { image = "Wikisource-logo.svg", tooltip = "Pagina Wikisource", }, wiktionary = { image = "Wiktionary-logo.svg", tooltip = "Pagina Wiktionary", }, wikinews = { image = "Wikinews-logo.svg", tooltip = "Pagina Wikinews", }, wikispecies = { image = "Wikispecies-logo.svg", tooltip = "Pagina Wikispecies", }, wikidata = { image = "Wikidata-logo.svg", tooltip = "Pagina Wikidata", }, wikivoyage = { image = "Wikivoyage-logo.svg", tooltip = "Pagina Wikivoyage", }, meta = { image = "Wikimedia Community Logo.svg", tooltip = "Pagina Meta-wiki", }, four = { image = "Four Award.svg", tooltip = "Quattru Premiu", }, million = { image = "Million award logo.svg", tooltip = "Million Award", }, module = { image = "Lua-logo-nolabel.svg", tooltip = "Modulo", }, vital = { image = "Círculos_Concéntricos.svg", tooltip = "Articulu vitale", }, _DEFAULT = { image = "Symbol question.svg", } } -------------------------------------------------------------------------------- -- End icon data -------------------------------------------------------------------------------- -- Make aliases work the same as normal keys, and remove the "aliases" subtables. for k, t in pairs(data) do if t.aliases then for i, alias in ipairs(t.aliases) do data[alias] = t end t.aliases = nil end data[k] = t end return data sip6zdnsaiu9zjczhsz7hzz1hmvrfjs Template:Substitution 10 21681 367657 367655 2020-06-09T19:47:39Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Substituzione]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Substituzione]] jhn0lkbxf9l0lj2iijm9dlaaorqcq6s Template:Substituzione 10 21682 373320 367660 2021-06-02T04:19:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Ombox | type = notice | text = {{#if:{{{2|}}}||}}Stu mudellu deve {{big|'''{{{1}}}'''}} esse [[Wikipedia:Substitution|sustituitu]]{{#if:{{{2|}}}|&#32;{{{2}}}}}. }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> t4wo1px8hps9m67mi93yqw9913q13gl Template:Big 10 21683 372935 367659 2021-06-02T04:10:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span style="font-size: 120%;">{{{1}}}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- Please add categories to the /doc subpage; interwikis go to Wikidata, thank you. --> </noinclude> irm08nb9t7zpink3iiodgx5h584b3o3 Template:Midsize 10 21684 373142 367662 2021-06-02T04:15:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span style="font-size:{{{size|92}}}%;line-height:{{{height|1.30}}}em;">{{{1}}}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> 1kxfix9si1sgxd9qrq6nv7ljur1usuf Template:Large 10 21685 367663 2020-06-09T19:51:44Z Anfrx 16583 Pagina nova: {{Resize|large|{{{1}}}}}<noinclude> {{Documentation|Template:Resize/doc}} {{/TemplateData}} </noinclude> wikitext text/x-wiki {{Resize|large|{{{1}}}}}<noinclude> {{Documentation|Template:Resize/doc}} {{/TemplateData}} </noinclude> 2zp2pwk30fexwt32reeoki6wold9zek Template:Large/TemplateData 10 21686 367664 2020-06-09T19:53:03Z Anfrx 16583 Pagina nova: ==TemplateData== {{TemplateData header}} <templatedata> { "description": "Resize u testu per esse in a dimensione css-'large'.", "params": { "1": { "label": "Testu",... wikitext text/x-wiki ==TemplateData== {{TemplateData header}} <templatedata> { "description": "Resize u testu per esse in a dimensione css-'large'.", "params": { "1": { "label": "Testu", "description": "U testu à affissà", "type": "string", "required": true } } } </templatedata> hfe0i9jsnw31wggzwhhxy22qx7g7byf Template:Pp-move 10 21687 373216 367668 2021-06-02T04:17:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Protection banner|main}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> mktvuftxv8vyqctkqh8skgoznb9qkl4 Template:Pp-protected 10 21688 367670 367669 2020-06-09T20:01:05Z Anfrx 16583 Modificata destinazione reindirizzamento da [[Template:Pp]] a [[Template:Protetta]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Protetta]] {{Rcat shell| {{R from move}} {{R from long name}} {{R with history}} {{R for convenience}} }} [[Category:Top icon protection templates]] 7wbz5sakvyh5kqndum7mp2a9zgcjn4k Template:R with history 10 21689 373250 367673 2021-06-02T04:17:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{This is a redirect/rcat}} </noinclude>{{Redirect template |name=Cù a storia |from=una pàgina chì cuntene <span class="editlink plainlinks">[{{fullurl:{{FULLPAGENAMEE}}|action=history}} '''storia di pagina sustantiva''']</span> |info=Questa pagina hè mantinuta cum'è un redirectu per cunservà u so cuntenutu è attributi antichi. Per piacè ùn sguassate micca u tag chì genera stu testu (salvu micca dimustratu a necessità di ricreà u cuntenutu in questa pagina), nè di sguassà sta pagina. ** Stu mudellu ùn deve esse usatu per redirects chì anu qualchì storia di editazione, ma senza cuntenutu significativu in e so versioni precedenti, nè per redirects creati da u risultatu di una [[Wikipedia:Merging|fusione di pagina]] (aduprate {{tl|R from merge}} invece), nè per redirects da un titulu chì face una parte storica di Wikipedia (usa invece {{tl|R with old history}}). |all category=Redirect cù storia }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Place categories on /doc subpage; interwikis go to Wikidata. --> {{documentation}} </noinclude> b08ewd0od4m6riovaepr7y0o3y9timv Template:R with old history 10 21690 373251 367675 2021-06-02T04:17:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Template:This is a redirect/rcat}} </noinclude>{{Redirect template |name=Cù antica storia |from=una pagina chì era di una versione storica di stu prughjettu Wikipedia |all category=Redirect cù storia antica |printworthy={{#ifeq:{{{1}}}|printworthy|yes|no}} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Place categories on /doc subpage; interwikis go to Wikidata. --> {{Documentation}} </noinclude> nsb1iyagf9va4yol92jvvy4mz3dldv9 Template:R to helpspace 10 21691 367677 2020-06-09T20:12:25Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:R to help namespace]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:R to help namespace]] {{R from template shortcut}} p1c0geqx2yammqwun17rsei6mbgj482 Template:R to help namespace 10 21692 373249 367678 2021-06-02T04:17:47Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{This is a redirect/rcat}} </noinclude>{{Redirect template |name=À una pagina d'aiutu |from=''qualsiasi'' pagina dentru o fora di u nome di aiutu |to=una pagina in issu spaziu di nomi |info=** U ligame di e categurie sopra porta à una lista di redireccionamenti da u nome di nome di aiutu. Per i redirects da u spaziu di aiutu fora, vede '''{{cat|Redirects to help namespace}}'''. |help category=Redirezzioni à e pagine d'aiutu |other category=Redirect per aiutà à namespace |printworthy=no }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Place categories on /doc subpage; interwikis go to Wikidata. --> {{Documentation}} </noinclude> ijal89igacb4q0io7lqsz74gu1wvkul Template:Colend 10 21693 367682 2020-06-09T20:27:55Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Div col end]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:div col end]] guyqb9m6zbkawavnc8ljqgh9dpet21t Template:Colbegin 10 21694 367683 2020-06-09T20:28:33Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Div col]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:div col]] prp6yxetzhry2p9n2zre0d1pldm8zrn Template:Info 10 21695 367684 2020-06-09T20:28:55Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Notice]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Notice]] {{Redirect category shell| {{R from alternative name}} {{R from template shortcut}} }} bm3o0b8co81bjjtjh6ovxjgjcrwgkb8 Template:R from incorrect name 10 21696 373239 367686 2021-06-02T04:17:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{This is a redirect/rcat}} </noinclude>{{Redirect template |name=Da un nome sbagliatu |from=un nome sbagliatu - sia un nome sbagliatu sia un tìtulu chì ùn hè micca adattatu cum'è un titulu di l'articulu di Wikipedia o un altru nome di pagina di prughjettu - chì serve i lettori perchè hè un bonu termine di ricerca |info=U nome currettu hè {{#if:{{{1|}}}|'''{{Big|{{{1}}}}}'''|datu da a diana di a redirezzione}}. ** ''E pagine chì utilizanu stu ligame duveranu esse aghjurnate per ligà direttamente cù u target '' senza l'usu di un [[WP:piped link|ligame piped]] chì oculta i dettagli curretti. |all category={{#ifeq:{{{demo}}}|yes||Redirects from incorrect names}} |printworthy={{#ifeq:{{{2}}}|printworthy|yes|no}} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Place categories on /doc subpage; interwikis go to Wikidata. --> {{Documentation}} </noinclude> 6dbfhphsf687iwpmy0nbjl0qayt1up1 Template:Icon 10 21697 373076 367687 2021-06-02T04:13:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#invoke:Icon|main}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> q7w04xnatzxhw73woq3ng02hrjk56zx Template:Rcat see also 10 21698 373252 367689 2021-06-02T04:17:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[WP:CNR|Redirect à altre famiglie spazii nomi]] : {{colbegin|colwidth=15em}} * {{tl|R to category namespace}} * {{tl|R to draft namespace}} * ''{{tl|R to help namespace}}'' * {{tl|R to main namespace}} * ''{{tl|R to portal namespace}}'' * ''{{tl|R to project namespace}}'' * {{tl|R to talk page}} * {{tl|R to template namespace}} * {{tl|R to user namespace}} {{colend}} '''Nota :''' trè modelli rcat in ''italicu'' sorte ancu redirige da dentro i so spazii di nomi. * [[:Category:Cross-namespace redirects|Parent category:Cross-namespace redirects]] * [[Wikipedia:WikiProject Redirect/Style guide|WikiProject Redirect/Style guide]] {{R template index}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> 012tg7uix7jamf3920v24f3djl04ye5 Template:R template index 10 21699 373248 367690 2021-06-02T04:17:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = R template index | title = [[Wikipedia:Template index/Redirect pages#List of redirects by function|Rcat functional index]] | bodyclass = hlist | state = {{{state<includeonly>|{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:0}}|off|collapsed}}</includeonly>}}} | groupstyle = text-align:center; | group1 = [[Wikipedia:Template index/Redirect pages#Grammar, punctuation and spelling|Grammar,<br />punctuation,<br />and spelling]] | list1 = {{Navbox|child | listclass = hlist | evenodd = swap | group1 = Abbreviation | list1 = * {{tl|R to acronym}} * {{tl|R from acronym}} * {{tl|R to initialism}} * {{tl|R from initialism}} * {{tl|R from Bluebook abbreviation}} * {{tl|R from ISO 4 abbreviation}} * {{tl|R from MathSciNet abbreviation}} * {{tl|R from NLM abbreviation}} | group2 = Capitalisation | list2 = * {{tl|R from CamelCase}} * {{tl|R from other capitalisation}} * {{tl|R from miscapitalisation}} | group3 = Grammar & punctuation | list3 = * {{tl|R from modification}} * {{tl|R from plural}} * {{tl|R to plural}} * {{tl|R from alternative punctuation}} * {{tl|R from alternative hyphenation}} * {{tl|R from alternative spacing}} | group4 = Parts of speech | list4 = * {{tl|R from adjective}} * {{tl|R from adverb}} * {{tl|R from common noun}} * {{tl|R from gerund}} * {{tl|R from proper noun}} * {{tl|R from verb}} | group5 = Spelling | list5 = * {{tl|R from alternative spelling}} * {{tl|R from American English}} * {{tl|R from ASCII-only}} * {{tl|R to ASCII-only}} * {{tl|R from British English}} * {{tl|R from diacritic}} * {{tl|R to diacritic}} * {{tl|R from ligature}} * {{tl|R to ligature}} * {{tl|R from misspelling}} * {{tl|R from stylization}} }} | group2 = [[Wikipedia:Template index/Redirect pages#Alternative names|Alternative<br />names]] | list2 = {{Navbox|child | listclass = hlist | evenodd = swap | group1 = General | list1 = * {{tl|R from alternative language}} ** [[Wikipedia:Template index/Redirect language codes|language codes]] * {{tl|R from alternative name}} * {{tl|R from ambiguous sort name}} * {{tl|R from antonym}} * {{tl|R from former name}} * {{tl|R from historic name}} * {{tl|R from incomplete name}} * {{tl|R from incorrect name}} * {{tl|R from less specific name}} * {{tl|R from long name}} * {{tl|R from more specific name}} * {{tl|R from non-neutral name}} * {{tl|R from numerals}} * {{tl|R from Roman numerals}} * {{tl|R from portmanteau}} * {{tl|R from short name}} * {{tl|R from sort name}} * {{tl|R from synonym}} | group2 = People | list2 = * {{tl|R from birth name}} * {{tl|R from given name}} * {{tl|R to joint biography}} * {{tl|R from married name}} * {{tl|R from name with title}} * {{tl|R from person}} * {{tl|R from personal name}} * {{tl|R from pseudonym}} * {{tl|R from surname}} | group3 = Technical | list3 = * {{tl|R from CAS Number}} * {{tl|R from citation identifier}} * {{tl|R from drug trade name}} * {{tl|R from filename}} <!-- * {{tl|R from identifier}} WIP: for non-citation identifiers --> * {{tl|R from Java package name}} * {{tl|R from molecular formula}} * {{tl|R from gene symbol}} * {{tl|R from technical name}} * {{tl|R to technical name}} | group4 = Organisms | list4 = * {{tl|R to scientific name}} * {{tl|R from scientific name}} * {{tl|R from alternative scientific name}} * {{tl|R from scientific abbreviation}} * {{tl|R to monotypic taxon}} * {{tl|R from monotypic taxon}} * {{tl|R taxon with possibilities}} | group5 = Geography | list5 = * {{tl|R from name and country}} * {{tl|R from more specific geographic name}} * {{tl|R from postal code}} }} | group3 = Navigation aids | list3 = {{Navbox|child | listclass = hlist | group1 = [[Wikipedia:Template index/Redirect pages#Miscellaneous|Navigation]] | list1 = * {{tl|R to anchor}} * {{tl|R avoided double redirect}} * {{tl|R from category navigation}} * {{tl|R from file metadata link}} * {{tl|R to list entry}} * {{tl|R mentioned in hatnote}} * {{tl|R to section}} * {{tl|R from shortcut}} * {{tl|R from template shortcut}} | group2 = [[Wikipedia:Template index/Redirect pages#Disambiguation|Disambiguation]] | list2 = * {{tl|R from ambiguous term}} * {{tl|R to disambiguation page}} * {{tl|R from incomplete disambiguation}} * {{tl|R from incorrect disambiguation}} * {{tl|R from other disambiguation}} * {{tl|R from predictable disambiguation}} * {{tl|R from unnecessary disambiguation}} | group3 = [[Wikipedia:Template index/Redirect pages#Merges, duplicates and moves|Merge, duplicate & move]] | list3 = * {{tl|R from drafts}} * {{tl|R from duplicated article}} * {{tl|R with history}} * {{tl|R from merge}} * {{tl|R from move}} * {{tl|R with old history}} | group4 = [[Wikipedia:Template index/Redirect pages#To namespaces|To namespaces]] | list4 = * {{tl|R from remote talk page}} * {{tl|R to category namespace}} * {{tl|R to draft namespace}} * {{tl|R to help namespace}} * {{tl|R to main namespace}} * {{tl|R to portal namespace}} * {{tl|R to project namespace}} * {{tl|R to talk page}} * {{tl|R to template namespace}} * {{tl|R to user namespace}} }} | group4 = Media | list4 = {{Navbox|child | listclass = hlist | group1 = General | list1 = {{Navbox|child | listclass = hlist | group1 = | list1 = * {{tl|R from book}} * {{tl|R from film}} * {{tl|R from meme}} * {{tl|R from work}} | group2 = Music | list2 = * {{tl|R from album}} * {{tl|R from hook line}} * {{tl|R from lyric}} * {{tl|R from song}} | group3 = Television | list3 = * {{tl|R from television episode}} * {{tl|R from television program}} }} | group2 = [[Wikipedia:Template index/Redirect pages#Miscellaneous|Fiction]] | list2 = * {{tl|R from fictional character}} * {{tl|R from fictional element}} * {{tl|R from fictional location}} | group3 = Comics | list3 = * {{tl|R comics with possibilities}} * {{tl|R comics from alternative name}} * {{tl|R comics to list entry}} * {{tl|R comics from merge}} * {{tl|R comics naming convention}} * {{tl|R comics from related word}} * {{tl|R comics to section}} }} | group5 = Miscellaneous | list5 = {{Navbox|child | listclass = hlist | group2 = [[Wikipedia:Template index/Redirect pages#Miscellaneous|Related information]] | list2 = * {{tl|R to article without mention}} * {{tl|R to decade}} * {{tl|R from domain name}} ** {{tl|R from top-level domain}} * {{tl|R from gender}} * {{tl|R from legislation}} * {{tl|R from list topic}} * {{tl|R from member}} * {{tl|R from phrase}} * {{tl|R to related topic}} * {{tl|R from related word}} * {{tl|R from relative}} ** {{tl|R husband}} ** {{tl|R from spouse}} ** {{tl|R wife}} * {{tl|R from school}} * {{tl|R from subtopic}} * {{tl|R to subtopic}} * {{tl|R from team}} * {{tl|R from Unicode character}} * {{tl|R from Unicode code}} | group3 = {{c|Redirects with possibilities|With possibilities}} | list3 = * {{tl|R with possibilities}} ** {{cat|Template redirects with possibilities}} * {{tl|R category with possibilities}} * {{tl|R with draft}} | group4 = [[International Organization for Standardization|ISO codes]] | list4 = * {{tl|R from ISO 4 abbreviation}} * {{tl|R from ISO 639 code}} * {{tl|R from ISO 3166 code}} * {{tl|R from ISO 4217 code}} * {{tl|R from ISO 15924 code}} | group5 = [[Wikipedia:Template index/Redirect pages#Printworthy vs. unprintworthy|Printworthiness]] | list5 = * [[Wikipedia:Printability|Printability]] * {{tl|R printworthy}} * {{tl|R unprintworthy}} ** e.g. {{tlf|R with possibilities}} is printworthy by default; {{tlf|R from misspelling}} is unprintworthy by default; some have no default | group6 = Protection | list6 = * {{tl|R extended-protected}} * {{tl|R fully protected}} * {{tl|R semi-protected}} * {{tl|R template-protected}} | group7 = Tools | list7 = * {{cat|Miscellaneous redirects}} * [[Wikipedia:Protection policy|Protection policy]] * {{tl|Redirect category shell}} * {{tl|Talk page of redirect}} | group8 = Wikidata | list8 = * {{tl|Wikidata redirect}} }} | belowstyle = font-weight:bold; | below = * {{icon|RED}} [[Wikipedia:Template index/Redirect pages#Alphanumeric listing|Complete alphanumeric index]] ** for the full list of rcat templates * {{Icon|Category}} [[:Category:Redirect templates|Category]] * {{icon|WIKIPROJECT}} [[Wikipedia:WikiProject Redirect|WikiProject Redirect]] * {{icon|wikipedia}} [[Wikipedia:Categorizing redirects|Categorizing redirects]] }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> pyls62441eo5dqpea74vav5bb8190kr Template:Tsh 10 21700 367691 2020-06-09T20:41:13Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Template shortcut]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Template shortcut]] {{rcatsh| {{R msp}} {{R tsh}} }} ioa2u7bu5539o0pak4nyq6j6ksdod25 Template:Rcatsh 10 21701 367692 2020-06-09T20:41:39Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Redirect category shell]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Redirect category shell]] {{Redirect category shell| {{R to redirect template}} {{R from template shortcut}} }} 29bzayoi3nnwiqlqomxzg08fp5qmvuz Template:Huge 10 21702 373073 367693 2021-06-02T04:13:38Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#switch: {{{valign|sub}}} | normal = <span style="line-height:{{{3|{{{2|180%}}}}}}"><span style="font-size:{{{2|180%}}};">{{{1}}}</span></span> | super = <span style="vertical-align:super;"><span style="vertical-align:super;line-height:{{{3|{{{2|180%}}}}}}"><span style="font-size:{{{2|180%}}}; vertical-align:super;">{{{1}}}</span></span></span> | sub = <span style="vertical-align:sub;"><span style="vertical-align:sub;line-height:{{{3|{{{2|180%}}}}}}"><span style="font-size:{{{2|180%}}}; vertical-align:sub;">{{{1}}}</span></span></span> | <span style="vertical-align:sub;"><span style="vertical-align:sub;line-height:{{{3|{{{2|180%}}}}}}"><span style="font-size:{{{2|180%}}}; vertical-align:sub;">{{{1}}}</span></span></span> }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Please add categories to the /doc subpage; interwikis go to Wikidata, thank you. --> {{documentation}} </noinclude> nb3iqx7cfvcwefispemhoxe2h3b22ot Template:Font size templates 10 21703 367694 2020-06-09T20:42:33Z Anfrx 16583 Pagina nova: {| class="wikitable" |+ Font size templates {{view|Template:Font size templates|edit|brackets=y}} |- ! Code !! Size !! Semantics !! Result |- | {{tlx|small|text}} || 85% || {{tag|sma... wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" |+ Font size templates {{view|Template:Font size templates|edit|brackets=y}} |- ! Code !! Size !! Semantics !! Result |- | {{tlx|small|text}} || 85% || {{tag|small|o}} || {{small|text}} |- | {{tlx|smaller|text}} || 90% || {{CNone|none}} || {{smaller|text}} |- | {{tlx|resize|text}} || 90% || {{CNone|none}} || {{resize|text}} |- | {{tlx|midsize|text}} || 92% || {{CNone|none}} || {{midsize|text}} |- | {{CNone|none}} || 100% || {{CNone|none}} || text |- | {{tlx|larger|text}} || 110% || {{CNone|none}} || {{larger|text}} |- | {{tlx|big|text}} || 120% || {{CNone|none}} || {{big|text}} |- | {{tlx|large|text}} || large || {{CNone|none}} || {{large|text}} |- | {{tlx|huge|text}} || 180% || {{CNone|none}} || {{huge|text}} |- | {{tlx|resize|<var>x</var>%}} || custom || {{CNone|none}} || |- | {{tlx|font|size{{=}}<var>x</var>%}} || custom || {{CNone|none}} || |}<noinclude> [[Category:Resizing templates| ]] </noinclude> 496bhk1b1nyow3ec82hwwlmn0y9jafr Template:CNone 10 21704 372945 367696 2021-06-02T04:10:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {| class="wikitable" |- |</noinclude>style="background: #ECECEC; vertical-align: middle; text-align: {{{align|center}}}; {{{style|}}}" class="table-cast"|{{{1|<!-- Accessibility text for screen readers only --><span style="display: none">Ùn cumparisce micca</span>}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] |} {{Documentation|Template:Table cell templates/man}} </noinclude> lqudhqxsawzo7yihr0hg8ii8zebsbwx Template:Big/TemplateData 10 21705 367697 2020-06-09T20:45:16Z Anfrx 16583 Pagina nova: ==TemplateData== {{TemplateData header}} <templatedata> { "description": "Aumenta u caratteru più grande. Equivalente à <big>...</big>", "params": { "1": { "label":... wikitext text/x-wiki ==TemplateData== {{TemplateData header}} <templatedata> { "description": "Aumenta u caratteru più grande. Equivalente à <big>...</big>", "params": { "1": { "label": "Testu", "description": "U testu per ingrandà.", "type": "string", "required": true } } } </templatedata> ht3p9a183wgfofzrv3ylcefdks1wu1e Modulo:Transclusion count/data/B 828 21706 367698 2020-06-09T20:45:35Z Anfrx 16583 Pagina nova: return { ["B-Class"] = 35000, ["BBC_programme"] = 2300, ["BDFutbol"] = 6000, ["BEL"] = 7500, ["BGR"] = 4500, ["BLP"] = 1010000, ["BLP_IMDb_refimprove"] = 2300, ["BLP_others"] = 3600,... Scribunto text/plain return { ["B-Class"] = 35000, ["BBC_programme"] = 2300, ["BDFutbol"] = 6000, ["BEL"] = 7500, ["BGR"] = 4500, ["BLP"] = 1010000, ["BLP_IMDb_refimprove"] = 2300, ["BLP_others"] = 3600, ["BLP_primary_sources"] = 5900, ["BLP_sources"] = 91000, ["BLP_unsourced"] = 6600, ["BLP_unsourced_section"] = 4700, ["BLR"] = 4500, ["BRA"] = 7800, ["BS"] = 3200, ["BS-map"] = 4400, ["BS-map/map"] = 4400, ["BS-overlap"] = 6300, ["BS3"] = 2900, ["BS_template"] = 2600, ["BSpx"] = 6300, ["BSrow"] = 5600, ["BSsplit"] = 8200, ["BSto"] = 5700, ["BTGProject"] = 2300, ["BUL"] = 4200, ["BWF"] = 2000, ["Babel"] = 39000, ["Background_color"] = 4500, ["Bad_JPEG"] = 3300, ["Bar_box"] = 5200, ["Bar_percent"] = 5000, ["Baseball_navbox"] = 10000, ["Baseball_primary_link"] = 5800, ["Baseball_primary_style"] = 13000, ["Baseball_secondary_link"] = 5400, ["Baseball_secondary_style"] = 9900, ["Baseball_year"] = 14000, ["Baseballstats"] = 21000, ["Based_on"] = 18000, ["Bashkortostan-geo-stub"] = 4400, ["Basketball_color_cell"] = 4000, ["Basketball_current_roster"] = 2200, ["Basketball_kit"] = 3300, ["Basketballbox"] = 4200, ["Basketballstats"] = 2100, ["Bda"] = 2200, ["Better_source"] = 11000, ["Better_source_needed"] = 12000, ["Bharatiya_Janata_Party/meta/color"] = 3900, ["Bharatiya_Janata_Party/meta/shortname"] = 2300, ["Bibleverse"] = 5800, ["Big"] = 170000, ["Bigger"] = 37000, ["BillboardURLbyName"] = 12000, ["Bio"] = 6100, ["Bio_icon"] = 81000, ["Bio_icon2"] = 81000, ["Biographical_Directory_of_Congress"] = 10000, ["Bioguide"] = 3200, ["BirdTalk"] = 9500, ["Birds_tasks"] = 25000, ["Birth-date"] = 19000, ["Birth-date_and_age"] = 11000, ["Birth_based_on_age_as_of_date"] = 3000, ["Birth_date"] = 282000, ["Birth_date_and_age"] = 614000, ["Birth_date_and_age2"] = 4000, ["Birth_year"] = 3800, ["Birth_year_and_age"] = 27000, ["Bk"] = 3400, ["Black"] = 7700, ["Blist"] = 27000, ["Blocked_proxy"] = 17000, ["Blocked_sockpuppet"] = 25000, ["Blockedandtagged"] = 3200, ["Blockedsock"] = 19000, ["Blockedsockpuppet"] = 2500, ["Blockquote"] = 5300, ["Blue"] = 9300, ["Bnt"] = 2800, ["Book-Class"] = 6200, ["Book_report"] = 6300, ["Book_report_end"] = 6300, ["Book_report_rating"] = 6300, ["Book_report_start"] = 6300, ["Book_report_time"] = 6300, ["Border-radius"] = 594000, ["BotApproved"] = 2100, ["BotTrial"] = 2200, ["Bot_trial"] = 2300, ["Botanist"] = 4100, ["Both"] = 1290000, ["Bots"] = 9700, ["Box-footer"] = 6000, ["Box-header"] = 5400, ["Box-shadow"] = 33000, ["Box-shadow_border"] = 71000, ["Box-shadow_border/css"] = 71000, ["BoxRec"] = 4500, ["Boxbottom"] = 2600, ["Boxboxbottom"] = 17000, ["Boxboxtop"] = 19000, ["Boxrec"] = 4100, ["Bq"] = 5800, ["Br"] = 3000, ["Br_separated_entries"] = 1590000, ["Brca"] = 2400, ["Break"] = 4700, ["British_English"] = 12000, ["British_crime_opentask"] = 2100, ["Broken_ref"] = 45000, ["Broken_ref/cat"] = 4200, ["Broken_ref/lang"] = 45000, ["Bronze03"] = 13000, ["Bronze3"] = 36000, ["Bronze_medal"] = 4300, ["Bsr"] = 2100, ["Buddhism_topics"] = 2000, ["Bulleted_list"] = 61000, ["Bus_icon"] = 2700, ["Busy"] = 2600, ["Butt-Stations"] = 2400, ["Button"] = 46000, ["By"] = 4800, ["By_whom"] = 7600, ["Module:Babel"] = 39000, ["Module:BaseConvert"] = 4900, ["Module:Based_on"] = 18000, ["Module:Bibleverse"] = 5800, ["Module:Box-header"] = 5700, ["Module:Box-header/colours"] = 5700, ["Module:British_regnal_year"] = 2800, ["Module:British_regnal_year/data"] = 2800, ["Module:Buffer"] = 2310000, } c602ev4ni5m4zis0yfur1l5d9h5z1av Template:Nosubst 10 21707 373176 367699 2021-06-02T04:16:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Ombox |type=notice |text='''Stu mudellu ùn deve {{red|micca}} esse [[Wikipedia:Substitution|sustituitu]].''' {{{1|}}} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> pn1pofj7aoon0vaa4a9hkgyiihn1xby Modulo:Wikidata 828 21708 367700 2020-06-09T20:47:43Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- vim: set noexpandtab ft=lua ts=4 sw=4: require('Module:No globals') local p = {} local debug = false ---------------------------------------------------------------------------... Scribunto text/plain -- vim: set noexpandtab ft=lua ts=4 sw=4: require('Module:No globals') local p = {} local debug = false ------------------------------------------------------------------------------ -- module local variables and functions local wiki = { langcode = mw.language.getContentLanguage().code } -- internationalisation local i18n = { ["errors"] = { ["property-not-found"] = "Property not found.", ["entity-not-found"] = "Wikidata entity not found.", ["unknown-claim-type"] = "Unknown claim type.", ["unknown-entity-type"] = "Unknown entity type.", ["qualifier-not-found"] = "Qualifier not found.", ["site-not-found"] = "Wikimedia project not found.", ["unknown-datetime-format"] = "Unknown datetime format.", ["local-article-not-found"] = "Article is not yet available in this wiki." }, ["datetime"] = { -- $1 is a placeholder for the actual number [0] = "$1 billion years", -- precision: billion years [1] = "$100 million years", -- precision: hundred million years [2] = "$10 million years", -- precision: ten million years [3] = "$1 million years", -- precision: million years [4] = "$100,000 years", -- precision: hundred thousand years [5] = "$10,000 years", -- precision: ten thousand years [6] = "$1 millennium", -- precision: millennium [7] = "$1 century", -- precision: century [8] = "$1s", -- precision: decade -- the following use the format of #time parser function [9] = "Y", -- precision: year, [10] = "F Y", -- precision: month [11] = "F j, Y", -- precision: day [12] = "F j, Y ga", -- precision: hour [13] = "F j, Y g:ia", -- precision: minute [14] = "F j, Y g:i:sa", -- precision: second ["beforenow"] = "$1 BCE", -- how to format negative numbers for precisions 0 to 5 ["afternow"] = "$1 CE", -- how to format positive numbers for precisions 0 to 5 ["bc"] = '$1 "BCE"', -- how print negative years ["ad"] = "$1", -- how print positive years -- the following are for function getDateValue() and getQualifierDateValue() ["default-format"] = "dmy", -- default value of the #3 (getDateValue) or -- #4 (getQualifierDateValue) argument ["default-addon"] = "BC", -- default value of the #4 (getDateValue) or -- #5 (getQualifierDateValue) argument ["prefix-addon"] = false, -- set to true for languages put "BC" in front of the -- datetime string; or the addon will be suffixed ["addon-sep"] = " ", -- separator between datetime string and addon (or inverse) ["format"] = -- options of the 3rd argument { ["mdy"] = "F j, Y", ["my"] = "F Y", ["y"] = "Y", ["dmy"] = "j F Y", ["ymd"] = "Y-m-d", ["ym"] = "Y-m" } }, ["monolingualtext"] = '<span lang="%language">%text</span>', ["warnDump"] = "[[Category:Called function 'Dump' from module Wikidata]]", ["ordinal"] = { [1] = "st", [2] = "nd", [3] = "rd", ["default"] = "th" } } if wiki.langcode ~= "en" then --require("Module:i18n").loadI18n("Module:Wikidata/i18n", i18n) -- got idea from [[:w:Module:Wd]] local module_title; if ... == nil then module_title = mw.getCurrentFrame():getTitle() else module_title = ... end require('Module:i18n').loadI18n(module_title..'/i18n', i18n) end -- this function needs to be internationalised along with the above: -- takes cardinal numer as a numeric and returns the ordinal as a string -- we need three exceptions in English for 1st, 2nd, 3rd, 21st, .. 31st, etc. local function makeOrdinal (cardinal) local ordsuffix = i18n.ordinal.default if cardinal % 10 == 1 then ordsuffix = i18n.ordinal[1] elseif cardinal % 10 == 2 then ordsuffix = i18n.ordinal[2] elseif cardinal % 10 == 3 then ordsuffix = i18n.ordinal[3] end -- In English, 1, 21, 31, etc. use 'st', but 11, 111, etc. use 'th' -- similarly for 12 and 13, etc. if (cardinal % 100 == 11) or (cardinal % 100 == 12) or (cardinal % 100 == 13) then ordsuffix = i18n.ordinal.default end return tostring(cardinal) .. ordsuffix end local function printError(code) return '<span class="error">' .. (i18n.errors[code] or code) .. '</span>' end local function parseDateFormat(f, timestamp, addon, prefix_addon, addon_sep) local year_suffix local tstr = "" local lang_obj = mw.language.new(wiki.langcode) local f_parts = mw.text.split(f, 'Y', true) for idx, f_part in pairs(f_parts) do year_suffix = '' if string.match(f_part, "x[mijkot]$") then -- for non-Gregorian year f_part = f_part .. 'Y' elseif idx < #f_parts then -- supress leading zeros in year year_suffix = lang_obj:formatDate('Y', timestamp) year_suffix = string.gsub(year_suffix, '^0+', '', 1) end tstr = tstr .. lang_obj:formatDate(f_part, timestamp) .. year_suffix end if addon ~= "" and prefix_addon then return addon .. addon_sep .. tstr elseif addon ~= "" then return tstr .. addon_sep .. addon else return tstr end end local function parseDateValue(timestamp, date_format, date_addon) local prefix_addon = i18n["datetime"]["prefix-addon"] local addon_sep = i18n["datetime"]["addon-sep"] local addon = "" -- check for negative date if string.sub(timestamp, 1, 1) == '-' then timestamp = '+' .. string.sub(timestamp, 2) addon = date_addon end local _date_format = i18n["datetime"]["format"][date_format] if _date_format ~= nil then return parseDateFormat(_date_format, timestamp, addon, prefix_addon, addon_sep) else return printError("unknown-datetime-format") end end -- This local function combines the year/month/day/BC/BCE handling of parseDateValue{} -- with the millennium/century/decade handling of formatDate() local function parseDateFull(timestamp, precision, date_format, date_addon) local prefix_addon = i18n["datetime"]["prefix-addon"] local addon_sep = i18n["datetime"]["addon-sep"] local addon = "" -- check for negative date if string.sub(timestamp, 1, 1) == '-' then timestamp = '+' .. string.sub(timestamp, 2) addon = date_addon end -- get the next four characters after the + (should be the year now in all cases) -- ok, so this is dirty, but let's get it working first local intyear = tonumber(string.sub(timestamp, 2, 5)) if intyear == 0 and precision <= 9 then return "" end -- precision is 10000 years or more if precision <= 5 then local factor = 10 ^ ((5 - precision) + 4) local y2 = math.ceil(math.abs(intyear) / factor) local relative = mw.ustring.gsub(i18n.datetime[precision], "$1", tostring(y2)) if addon ~= "" then -- negative date relative = mw.ustring.gsub(i18n.datetime.beforenow, "$1", relative) else relative = mw.ustring.gsub(i18n.datetime.afternow, "$1", relative) end return relative end -- precision is decades (8), centuries (7) and millennia (6) local era, card if precision == 6 then card = math.floor((intyear - 1) / 1000) + 1 era = mw.ustring.gsub(i18n.datetime[6], "$1", makeOrdinal(card)) end if precision == 7 then card = math.floor((intyear - 1) / 100) + 1 era = mw.ustring.gsub(i18n.datetime[7], "$1", makeOrdinal(card)) end if precision == 8 then era = mw.ustring.gsub(i18n.datetime[8], "$1", tostring(math.floor(math.abs(intyear) / 10) * 10)) end if era then if addon ~= "" then era = mw.ustring.gsub(mw.ustring.gsub(i18n.datetime.bc, '"', ""), "$1", era) else era = mw.ustring.gsub(mw.ustring.gsub(i18n.datetime.ad, '"', ""), "$1", era) end return era end local _date_format = i18n["datetime"]["format"][date_format] if _date_format ~= nil then -- check for precision is year and override supplied date_format if precision == 9 then _date_format = i18n["datetime"][9] end return parseDateFormat(_date_format, timestamp, addon, prefix_addon, addon_sep) else return printError("unknown-datetime-format") end end -- the "qualifiers" and "snaks" field have a respective "qualifiers-order" and "snaks-order" field -- use these as the second parameter and this function instead of the built-in "pairs" function -- to iterate over all qualifiers and snaks in the intended order. local function orderedpairs(array, order) if not order then return pairs(array) end -- return iterator function local i = 0 return function() i = i + 1 if order[i] then return order[i], array[order[i]] end end end -- precision: 0 - billion years, 1 - hundred million years, ..., 6 - millennia, 7 - century, 8 - decade, 9 - year, 10 - month, 11 - day, 12 - hour, 13 - minute, 14 - second local function normalizeDate(date) date = mw.text.trim(date, "+") -- extract year local yearstr = mw.ustring.match(date, "^\-?%d+") local year = tonumber(yearstr) -- remove leading zeros of year return year .. mw.ustring.sub(date, #yearstr + 1), year end local function formatDate(date, precision, timezone) precision = precision or 11 local date, year = normalizeDate(date) if year == 0 and precision <= 9 then return "" end -- precision is 10000 years or more if precision <= 5 then local factor = 10 ^ ((5 - precision) + 4) local y2 = math.ceil(math.abs(year) / factor) local relative = mw.ustring.gsub(i18n.datetime[precision], "$1", tostring(y2)) if year < 0 then relative = mw.ustring.gsub(i18n.datetime.beforenow, "$1", relative) else relative = mw.ustring.gsub(i18n.datetime.afternow, "$1", relative) end return relative end -- precision is decades, centuries and millennia local era if precision == 6 then era = mw.ustring.gsub(i18n.datetime[6], "$1", tostring(math.floor((math.abs(year) - 1) / 1000) + 1)) end if precision == 7 then era = mw.ustring.gsub(i18n.datetime[7], "$1", tostring(math.floor((math.abs(year) - 1) / 100) + 1)) end if precision == 8 then era = mw.ustring.gsub(i18n.datetime[8], "$1", tostring(math.floor(math.abs(year) / 10) * 10)) end if era then if year < 0 then era = mw.ustring.gsub(mw.ustring.gsub(i18n.datetime.bc, '"', ""), "$1", era) elseif year > 0 then era = mw.ustring.gsub(mw.ustring.gsub(i18n.datetime.ad, '"', ""), "$1", era) end return era end -- precision is year if precision == 9 then return year end -- precision is less than years if precision > 9 then --[[ the following code replaces the UTC suffix with the given negated timezone to convert the global time to the given local time timezone = tonumber(timezone) if timezone and timezone ~= 0 then timezone = -timezone timezone = string.format("%.2d%.2d", timezone / 60, timezone % 60) if timezone[1] ~= '-' then timezone = "+" .. timezone end date = mw.text.trim(date, "Z") .. " " .. timezone end ]]-- local formatstr = i18n.datetime[precision] if year == 0 then formatstr = mw.ustring.gsub(formatstr, i18n.datetime[9], "") elseif year < 0 then -- Mediawiki formatDate doesn't support negative years date = mw.ustring.sub(date, 2) formatstr = mw.ustring.gsub(formatstr, i18n.datetime[9], mw.ustring.gsub(i18n.datetime.bc, "$1", i18n.datetime[9])) elseif year > 0 and i18n.datetime.ad ~= "$1" then formatstr = mw.ustring.gsub(formatstr, i18n.datetime[9], mw.ustring.gsub(i18n.datetime.ad, "$1", i18n.datetime[9])) end return mw.language.new(wiki.langcode):formatDate(formatstr, date) end end local function printDatavalueEntity(data, parameter) -- data fields: entity-type [string], numeric-id [int, Wikidata id] local id if data["entity-type"] == "item" then id = "Q" .. data["numeric-id"] elseif data["entity-type"] == "property" then id = "P" .. data["numeric-id"] else return printError("unknown-entity-type") end if parameter then if parameter == "link" then local linkTarget = mw.wikibase.getSitelink(id) local linkName = mw.wikibase.getLabel(id) if linkTarget then -- if there is a local Wikipedia article link to it using the label or the article title return "[[" .. linkTarget .. "|" .. (linkName or linkTarget) .. "]]" else -- if there is no local Wikipedia article output the label or link to the Wikidata object to let the user input a proper label if linkName then return linkName else return "[[:d:" .. id .. "|" .. id .. "]]" end end else return data[parameter] end else return mw.wikibase.getLabel(id) or id end end local function printDatavalueTime(data, parameter) -- data fields: time [ISO 8601 time], timezone [int in minutes], before [int], after [int], precision [int], calendarmodel [wikidata URI] -- precision: 0 - billion years, 1 - hundred million years, ..., 6 - millennia, 7 - century, 8 - decade, 9 - year, 10 - month, 11 - day, 12 - hour, 13 - minute, 14 - second -- calendarmodel: e.g. http://www.wikidata.org/entity/Q1985727 for the proleptic Gregorian calendar or http://www.wikidata.org/wiki/Q11184 for the Julian calendar] if parameter then if parameter == "calendarmodel" then data.calendarmodel = mw.ustring.match(data.calendarmodel, "Q%d+") -- extract entity id from the calendar model URI elseif parameter == "time" then data.time = normalizeDate(data.time) end return data[parameter] else return formatDate(data.time, data.precision, data.timezone) end end local function printDatavalueMonolingualText(data, parameter) -- data fields: language [string], text [string] if parameter then return data[parameter] else local result = mw.ustring.gsub(mw.ustring.gsub(i18n.monolingualtext, "%%language", data["language"]), "%%text", data["text"]) return result end end local function findClaims(entity, property) if not property or not entity or not entity.claims then return end if mw.ustring.match(property, "^P%d+$") then -- if the property is given by an id (P..) access the claim list by this id return entity.claims[property] else property = mw.wikibase.resolvePropertyId(property) if not property then return end return entity.claims[property] end end local function getSnakValue(snak, parameter) if snak.snaktype == "value" then -- call the respective snak parser if snak.datavalue.type == "string" then return snak.datavalue.value elseif snak.datavalue.type == "globecoordinate" then return printDatavalueCoordinate(snak.datavalue.value, parameter) elseif snak.datavalue.type == "quantity" then return printDatavalueQuantity(snak.datavalue.value, parameter) elseif snak.datavalue.type == "time" then return printDatavalueTime(snak.datavalue.value, parameter) elseif snak.datavalue.type == "wikibase-entityid" then return printDatavalueEntity(snak.datavalue.value, parameter) elseif snak.datavalue.type == "monolingualtext" then return printDatavalueMonolingualText(snak.datavalue.value, parameter) end end return mw.wikibase.renderSnak(snak) end local function getQualifierSnak(claim, qualifierId) -- a "snak" is Wikidata terminology for a typed key/value pair -- a claim consists of a main snak holding the main information of this claim, -- as well as a list of attribute snaks and a list of references snaks if qualifierId then -- search the attribute snak with the given qualifier as key if claim.qualifiers then local qualifier = claim.qualifiers[qualifierId] if qualifier then return qualifier[1] end end return nil, printError("qualifier-not-found") else -- otherwise return the main snak return claim.mainsnak end end local function getValueOfClaim(claim, qualifierId, parameter) local error local snak snak, error = getQualifierSnak(claim, qualifierId) if snak then return getSnakValue(snak, parameter) else return nil, error end end local function getReferences(frame, claim) local result = "" -- traverse through all references for ref in pairs(claim.references or {}) do local refparts -- traverse through all parts of the current reference for snakkey, snakval in orderedpairs(claim.references[ref].snaks or {}, claim.references[ref]["snaks-order"]) do if refparts then refparts = refparts .. ", " else refparts = "" end -- output the label of the property of the reference part, e.g. "imported from" for P143 refparts = refparts .. tostring(mw.wikibase.getLabel(snakkey)) .. ": " -- output all values of this reference part, e.g. "German Wikipedia" and "English Wikipedia" if the referenced claim was imported from both sites for snakidx = 1, #snakval do if snakidx > 1 then refparts = refparts .. ", " end refparts = refparts .. getSnakValue(snakval[snakidx]) end end if refparts then result = result .. frame:extensionTag("ref", refparts) end end return result end local function parseInput(frame) local qid = frame.args.qid if qid and (#qid == 0) then qid = nil end local propertyID = mw.text.trim(frame.args[1] or "") local input_parm = mw.text.trim(frame.args[2] or "") if input_parm ~= "FETCH_WIKIDATA" then return false, input_parm, nil, nil end local entity = mw.wikibase.getEntity(qid) local claims if entity and entity.claims then claims = entity.claims[propertyID] if not claims then return false, "", nil, nil end else return false, "", nil, nil end return true, entity, claims, propertyID end local function isType(claims, type) return claims[1] and claims[1].mainsnak.snaktype == "value" and claims[1].mainsnak.datavalue.type == type end local function getValue(entity, claims, propertyID, delim, labelHook) if labelHook == nil then labelHook = function (qnumber) return nil; end end if isType(claims, "wikibase-entityid") then local out = {} for k, v in pairs(claims) do local qnumber = "Q" .. v.mainsnak.datavalue.value["numeric-id"] local sitelink = mw.wikibase.getSitelink(qnumber) local label = labelHook(qnumber) or mw.wikibase.getLabel(qnumber) or qnumber if sitelink then out[#out + 1] = "[[" .. sitelink .. "|" .. label .. "]]" else out[#out + 1] = "[[:d:" .. qnumber .. "|" .. label .. "]]<abbr title='" .. i18n["errors"]["local-article-not-found"] .. "'>[*]</abbr>" end end return table.concat(out, delim) else -- just return best values return entity:formatPropertyValues(propertyID).value end end ------------------------------------------------------------------------------ -- module global functions if debug then function p.inspectI18n(frame) local val = i18n for _, key in pairs(frame.args) do key = mw.text.trim(key) val = val[key] end return val end end function p.descriptionIn(frame) local langcode = frame.args[1] local id = frame.args[2] -- return description of a Wikidata entity in the given language or the default language of this Wikipedia site return mw.wikibase.getEntity(id):getDescription(langcode or wiki.langcode) end function p.labelIn(frame) local langcode = frame.args[1] local id = frame.args[2] -- return label of a Wikidata entity in the given language or the default language of this Wikipedia site return mw.wikibase.getEntity(id):getLabel(langcode or wiki.langcode) end -- This is used to get a value, or a comma separated list of them if multiple values exist p.getValue = function(frame) local delimdefault = ", " -- **internationalise later** local delim = frame.args.delimiter or "" delim = string.gsub(delim, '"', '') if #delim == 0 then delim = delimdefault end local go, errorOrentity, claims, propertyID = parseInput(frame) if not go then return errorOrentity end return getValue(errorOrentity, claims, propertyID, delim) end -- Same as above, but uses the short name property for label if available. p.getValueShortName = function(frame) local go, errorOrentity, claims, propertyID = parseInput(frame) if not go then return errorOrentity end local entity = errorOrentity -- if wiki-linked value output as link if possible local function labelHook (qnumber) local label local claimEntity = mw.wikibase.getEntity(qnumber) if claimEntity ~= nil then if claimEntity.claims.P1813 then for k2, v2 in pairs(claimEntity.claims.P1813) do if v2.mainsnak.datavalue.value.language == "en" then label = v2.mainsnak.datavalue.value.text end end end end if label == nil or label == "" then return nil end return label end return getValue(errorOrentity, claims, propertyID, ", ", labelHook); end -- This is used to get a value, or a comma separated list of them if multiple values exist -- from an arbitrary entry by using its QID. -- Use : {{#invoke:Wikidata|getValueFromID|<ID>|<Property>|FETCH_WIKIDATA}} -- E.g.: {{#invoke:Wikidata|getValueFromID|Q151973|P26|FETCH_WIKIDATA}} - to fetch value of 'spouse' (P26) from 'Richard Burton' (Q151973) -- Please use sparingly - this is an *expensive call*. p.getValueFromID = function(frame) local itemID = mw.text.trim(frame.args[1] or "") local propertyID = mw.text.trim(frame.args[2] or "") local input_parm = mw.text.trim(frame.args[3] or "") if input_parm == "FETCH_WIKIDATA" then local entity = mw.wikibase.getEntity(itemID) local claims if entity and entity.claims then claims = entity.claims[propertyID] end if claims then return getValue(entity, claims, propertyID, ", ") else return "" end else return input_parm end end local function getQualifier(frame, outputHook) local propertyID = mw.text.trim(frame.args[1] or "") local qualifierID = mw.text.trim(frame.args[2] or "") local input_parm = mw.text.trim(frame.args[3] or "") if input_parm == "FETCH_WIKIDATA" then local entity = mw.wikibase.getEntity() if entity.claims[propertyID] ~= nil then local out = {} for k, v in pairs(entity.claims[propertyID]) do for k2, v2 in pairs(v.qualifiers[qualifierID]) do if v2.snaktype == 'value' then out[#out + 1] = outputHook(v2); end end end return table.concat(out, ", "), true else return "", false end else return input_parm, false end end p.getQualifierValue = function(frame) local function outputValue(value) local qnumber = "Q" .. value.datavalue.value["numeric-id"] if (mw.wikibase.getSitelink(qnumber)) then return "[[" .. mw.wikibase.getSitelink(qnumber) .. "]]" else return "[[:d:" .. qnumber .. "|" ..qnumber .. "]]<abbr title='" .. i18n["errors"]["local-article-not-found"] .. "'>[*]</abbr>" end end return (getQualifier(frame, outputValue)) end -- This is used to get a value like 'male' (for property p21) which won't be linked and numbers without the thousand separators p.getRawValue = function(frame) local go, errorOrentity, claims, propertyID = parseInput(frame) if not go then return errorOrentity end local entity = errorOrentity local result = entity:formatPropertyValues(propertyID, mw.wikibase.entity.claimRanks).value -- if number type: remove thousand separators, bounds and units if isType(claims, "quantity") then result = mw.ustring.gsub(result, "(%d),(%d)", "%1%2") result = mw.ustring.gsub(result, "(%d)±.*", "%1") end return result end -- This is used to get the unit name for the numeric value returned by getRawValue p.getUnits = function(frame) local go, errorOrentity, claims, propertyID = parseInput(frame) if not go then return errorOrentity end local entity = errorOrentity local result = entity:formatPropertyValues(propertyID, mw.wikibase.entity.claimRanks).value if isType(claims, "quantity") then result = mw.ustring.sub(result, mw.ustring.find(result, " ")+1, -1) end return result end -- This is used to get the unit's QID to use with the numeric value returned by getRawValue p.getUnitID = function(frame) local go, errorOrentity, claims = parseInput(frame) if not go then return errorOrentity end local entity = errorOrentity local result if isType(claims, "quantity") then -- get the url for the unit entry on Wikidata: result = claims[1].mainsnak.datavalue.value.unit -- and just reurn the last bit from "Q" to the end (which is the QID): result = mw.ustring.sub(result, mw.ustring.find(result, "Q"), -1) end return result end p.getRawQualifierValue = function(frame) local function outputHook(value) if value.datavalue.value["numeric-id"] then return mw.wikibase.getLabel("Q" .. value.datavalue.value["numeric-id"]) else return value.datavalue.value end end local ret, gotData = getQualifier(frame, outputHook) if gotData then ret = string.upper(string.sub(ret, 1, 1)) .. string.sub(ret, 2) end return ret end -- This is used to get a date value for date_of_birth (P569), etc. which won't be linked -- Dates and times are stored in ISO 8601 format (sort of). -- At present the local formatDate(date, precision, timezone) function doesn't handle timezone -- So I'll just supply "Z" in the call to formatDate below: p.getDateValue = function(frame) local date_format = mw.text.trim(frame.args[3] or i18n["datetime"]["default-format"]) local date_addon = mw.text.trim(frame.args[4] or i18n["datetime"]["default-addon"]) local go, errorOrentity, claims = parseInput(frame) if not go then return errorOrentity end local entity = errorOrentity local out = {} for k, v in pairs(claims) do if v.mainsnak.datavalue.type == 'time' then local timestamp = v.mainsnak.datavalue.value.time local dateprecision = v.mainsnak.datavalue.value.precision -- A year can be stored like this: "+1872-00-00T00:00:00Z", -- which is processed here as if it were the day before "+1872-01-01T00:00:00Z", -- and that's the last day of 1871, so the year is wrong. -- So fix the month 0, day 0 timestamp to become 1 January instead: timestamp = timestamp:gsub("%-00%-00T", "-01-01T") out[#out + 1] = parseDateFull(timestamp, dateprecision, date_format, date_addon) end end return table.concat(out, ", ") end p.getQualifierDateValue = function(frame) local date_format = mw.text.trim(frame.args[4] or i18n["datetime"]["default-format"]) local date_addon = mw.text.trim(frame.args[5] or i18n["datetime"]["default-addon"]) local function outputHook(value) local timestamp = value.datavalue.value.time return parseDateValue(timestamp, date_format, date_addon) end return (getQualifier(frame, outputHook)) end -- This is used to fetch all of the images with a particular property, e.g. image (P18), Gene Atlas Image (P692), etc. -- Parameters are | propertyID | value / FETCH_WIKIDATA / nil | separator (default=space) | size (default=frameless) -- It will return a standard wiki-markup [[File:Filename | size]] for each image with a selectable size and separator (which may be html) -- e.g. {{#invoke:Wikidata|getImages|P18|FETCH_WIKIDATA}} -- e.g. {{#invoke:Wikidata|getImages|P18|FETCH_WIKIDATA|<br>|250px}} -- If a property is chosen that is not of type "commonsMedia", it will return empty text. p.getImages = function(frame) local sep = mw.text.trim(frame.args[3] or " ") local imgsize = mw.text.trim(frame.args[4] or "frameless") local go, errorOrentity, claims = parseInput(frame) if not go then return errorOrentity end local entity = errorOrentity if (claims[1] and claims[1].mainsnak.datatype == "commonsMedia") then local out = {} for k, v in pairs(claims) do local filename = v.mainsnak.datavalue.value out[#out + 1] = "[[File:" .. filename .. "|" .. imgsize .. "]]" end return table.concat(out, sep) else return "" end end -- This is used to get the TA98 (Terminologia Anatomica first edition 1998) values like 'A01.1.00.005' (property P1323) -- which are then linked to http://www.unifr.ch/ifaa/Public/EntryPage/TA98%20Tree/Entity%20TA98%20EN/01.1.00.005%20Entity%20TA98%20EN.htm -- uses the newer mw.wikibase calls instead of directly using the snaks -- formatPropertyValues returns a table with the P1323 values concatenated with ", " so we have to split them out into a table in order to construct the return string p.getTAValue = function(frame) local ent = mw.wikibase.getEntity() local props = ent:formatPropertyValues('P1323') local out = {} local t = {} for k, v in pairs(props) do if k == 'value' then t = mw.text.split( v, ", ") for k2, v2 in pairs(t) do out[#out + 1] = "[http://www.unifr.ch/ifaa/Public/EntryPage/TA98%20Tree/Entity%20TA98%20EN/" .. string.sub(v2, 2) .. "%20Entity%20TA98%20EN.htm " .. v2 .. "]" end end end local ret = table.concat(out, "<br> ") if #ret == 0 then ret = "Invalid TA" end return ret end --[[ This is used to return an image legend from Wikidata image is property P18 image legend is property P2096 Call as {{#invoke:Wikidata |getImageLegend | <PARAMETER> | lang=<ISO-639code> |id=<QID>}} Returns PARAMETER, unless it is equal to "FETCH_WIKIDATA", from Item QID (expensive call) If QID is omitted or blank, the current article is used (not an expensive call) If lang is omitted, it uses the local wiki language, otherwise it uses the provided ISO-639 language code ISO-639: https://docs.oracle.com/cd/E13214_01/wli/docs92/xref/xqisocodes.html#wp1252447 Ranks are: 'preferred' > 'normal' This returns the label from the first image with 'preferred' rank Or the label from the first image with 'normal' rank if preferred returns nothing Ranks: https://www.mediawiki.org/wiki/Extension:Wikibase_Client/Lua ]] p.getImageLegend = function(frame) -- look for named parameter id; if it's blank make it nil local id = frame.args.id if id and (#id == 0) then id = nil end -- look for named parameter lang -- it should contain a two-character ISO-639 language code -- if it's blank fetch the language of the local wiki local lang = frame.args.lang if (not lang) or (#lang < 2) then lang = mw.language.getContentLanguage().code end -- first unnamed parameter is the local parameter, if supplied local input_parm = mw.text.trim(frame.args[1] or "") if input_parm == "FETCH_WIKIDATA" then local ent = mw.wikibase.getEntity(id) local imgs if ent and ent.claims then imgs = ent.claims.P18 end local imglbl if imgs then -- look for an image with 'preferred' rank for k1, v1 in pairs(imgs) do if v1.rank == "preferred" and v1.qualifiers and v1.qualifiers.P2096 then local imglbls = v1.qualifiers.P2096 for k2, v2 in pairs(imglbls) do if v2.datavalue.value.language == lang then imglbl = v2.datavalue.value.text break end end end end -- if we don't find one, look for an image with 'normal' rank if (not imglbl) then for k1, v1 in pairs(imgs) do if v1.rank == "normal" and v1.qualifiers and v1.qualifiers.P2096 then local imglbls = v1.qualifiers.P2096 for k2, v2 in pairs(imglbls) do if v2.datavalue.value.language == lang then imglbl = v2.datavalue.value.text break end end end end end end return imglbl else return input_parm end end -- This is used to get the QIDs of all of the values of a property, as a comma separated list if multiple values exist -- Usage: {{#invoke:Wikidata |getPropertyIDs |<PropertyID> |FETCH_WIKIDATA}} -- Usage: {{#invoke:Wikidata |getPropertyIDs |<PropertyID> |<InputParameter> |qid=<QID>}} p.getPropertyIDs = function(frame) local go, errorOrentity, propclaims = parseInput(frame) if not go then return errorOrentity end local entity = errorOrentity -- if wiki-linked value collect the QID in a table if (propclaims[1] and propclaims[1].mainsnak.snaktype == "value" and propclaims[1].mainsnak.datavalue.type == "wikibase-entityid") then local out = {} for k, v in pairs(propclaims) do out[#out + 1] = "Q" .. v.mainsnak.datavalue.value["numeric-id"] end return table.concat(out, ", ") else -- not a wikibase-entityid, so return empty return "" end end -- returns the page id (Q...) of the current page or nothing of the page is not connected to Wikidata function p.pageId(frame) return mw.wikibase.getEntityIdForCurrentPage() end function p.claim(frame) local property = frame.args[1] or "" local id = frame.args["id"] local qualifierId = frame.args["qualifier"] local parameter = frame.args["parameter"] local list = frame.args["list"] local references = frame.args["references"] local showerrors = frame.args["showerrors"] local default = frame.args["default"] if default then showerrors = nil end -- get wikidata entity local entity = mw.wikibase.getEntity(id) if not entity then if showerrors then return printError("entity-not-found") else return default end end -- fetch the first claim of satisfying the given property local claims = findClaims(entity, property) if not claims or not claims[1] then if showerrors then return printError("property-not-found") else return default end end -- get initial sort indices local sortindices = {} for idx in pairs(claims) do sortindices[#sortindices + 1] = idx end -- sort by claim rank local comparator = function(a, b) local rankmap = { deprecated = 2, normal = 1, preferred = 0 } local ranka = rankmap[claims[a].rank or "normal"] .. string.format("%08d", a) local rankb = rankmap[claims[b].rank or "normal"] .. string.format("%08d", b) return ranka < rankb end table.sort(sortindices, comparator) local result local error if list then local value -- iterate over all elements and return their value (if existing) result = {} for idx in pairs(claims) do local claim = claims[sortindices[idx]] value, error = getValueOfClaim(claim, qualifierId, parameter) if not value and showerrors then value = error end if value and references then value = value .. getReferences(frame, claim) end result[#result + 1] = value end result = table.concat(result, list) else -- return first element local claim = claims[sortindices[1]] result, error = getValueOfClaim(claim, qualifierId, parameter) if result and references then result = result .. getReferences(frame, claim) end end if result then return result else if showerrors then return error else return default end end end -- look into entity object function p.ViewSomething(frame) local f = (frame.args[1] or frame.args.id) and frame or frame:getParent() local id = f.args.id if id and (#id == 0) then id = nil end local data = mw.wikibase.getEntity(id) if not data then return nil end local i = 1 while true do local index = f.args[i] if not index then if type(data) == "table" then return mw.text.jsonEncode(data, mw.text.JSON_PRESERVE_KEYS + mw.text.JSON_PRETTY) else return tostring(data) end end data = data[index] or data[tonumber(index)] if not data then return end i = i + 1 end end -- getting sitelink of a given wiki -- get sitelink of current item if qid not supplied function p.getSiteLink(frame) local qid = frame.args.qid if qid == "" then qid = nil end local f = mw.text.trim( frame.args[1] or "") local entity = mw.wikibase.getEntity(qid) if not entity then return end local link = entity:getSitelink( f ) if not link then return end return link end function p.Dump(frame) local f = (frame.args[1] or frame.args.id) and frame or frame:getParent() local data = mw.wikibase.getEntity(f.args.id) if not data then return i18n.warnDump end local i = 1 while true do local index = f.args[i] if not index then return "<pre>"..mw.dumpObject(data).."</pre>".. i18n.warnDump end data = data[index] or data[tonumber(index)] if not data then return i18n.warnDump end i = i + 1 end end return p c22jj0e0fz2pf6664vq68mhx1eaeqw4 Template:Archive 10 21709 372920 367702 2021-06-02T04:09:52Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Mbox|image=[[File:Replacement filing cabinet.svg|50px|Archive|alt=|link=]]|text=Questa pagina hè un [[Help:Archiving a talk page|archiviu]]. '''Ùn edite micca u cuntenutu di sta pagina'''. Per piacè, dirigite ogni cummentariu supplementu à a [[{{{1|{{TALKSPACE}}:{{BASEPAGENAME}}}}}|pagina di discussione attuale]].<!-- Template:Archive --> }}<includeonly>__NOEDITSECTION__ __NONEWSECTIONLINK__</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> 2ew11g5rwbou5xw3sria519focoqsuw Modulo:WikidataIB/titleformats 828 21710 367703 2020-06-09T20:50:31Z Anfrx 16583 Pagina nova: --[[ To satisfy Wikipedia:Manual of Style/Titles, certain types of items are italicised, and others are quoted. This submodule lists the entity-ids used in 'instance of' (P31), which... Scribunto text/plain --[[ To satisfy Wikipedia:Manual of Style/Titles, certain types of items are italicised, and others are quoted. This submodule lists the entity-ids used in 'instance of' (P31), which allows a module to identify the values that should be formatted. The table p.formats is indexed by entity-id, and contains the value " or '' --]] local p = {} p.italics = { "Q571", -- book "Q13593966", -- literary trilogy "Q277759", -- book series "Q2188189", -- musical work "Q11424", -- film "Q13593818", -- film trilogy "Q24856", -- film series "Q5398426", -- television series "Q482994", -- album "Q169930", -- extended play "Q1760610", -- comic book "Q7889", -- video game "Q7058673", -- video game series "Q25379", -- play "Q2743", -- musical "Q37484", -- epic poem "Q41298", -- magazine } p.quotes = { "Q207628", -- musical composition } p.size = 0 p.formats = {} for i, v in ipairs(p.italics) do p.formats[v] = "''" p.size = p.size + 1 end for i, v in ipairs(p.quotes) do p.formats[v] = '"' p.size = p.size + 1 end return p kf27lmax414v7k61jzza3jomkstxn1m Modulo:I18n/date 828 21711 367704 2020-06-09T20:53:12Z Anfrx 16583 Pagina nova: --[[ __ __ _ _ ___ _ ___ __ _ _ | \/ | ___ __| |_ _| | ___ _|_ _/ |( _ ) _ __ / /_| | __ _| |_ ___ | |\/| |/ _ \ / _` |... Scribunto text/plain --[[ __ __ _ _ ___ _ ___ __ _ _ | \/ | ___ __| |_ _| | ___ _|_ _/ |( _ ) _ __ / /_| | __ _| |_ ___ | |\/| |/ _ \ / _` | | | | |/ _ (_)| || |/ _ \| '_ \ / / _` |/ _` | __/ _ \ | | | | (_) | (_| | |_| | | __/_ | || | (_) | | | |/ / (_| | (_| | || __/ |_| |_|\___/ \__,_|\__,_|_|\___(_)___|_|\___/|_| |_/_/ \__,_|\__,_|\__\___| This Module handles per language customization of dates Copied from https://commons.wikimedia.org/wiki/Module:I18n/date used by Module:ISOdate, Module:Complex date, Module:WikidataIB Authors and Maintainers: * Jarekt ]] local p = {} --[[ Different languages use different date formats, and many formats are shared among whole families of languages. "DateLang" picks a cluster of languages associated with a single date format, based on the language to be used. All unlisted languages default to English form. Languages like "de-formal" follows regular language fallback chain and would default to German, and only if that does not exist then to English. ]] p.DateLang = { ['be'] = 'ru-form', -- Belarusian ['be-tarsk'] = 'ru-form', -- Belarusian (Tara۫ievica) ['bn'] = 'en-form', -- Bengali ['bpy'] = 'bpy-form', -- Bishnupuriya Manipuri ['ce'] = 'ce-form', -- Chechen ['co'] = 'co-form', -- Corsu ['cs'] = 'cs-form', -- Czech ['da'] = 'de-form', -- Danish ['de'] = 'de-form', -- German ['el'] = 'ru-form', -- Greek ['en'] = 'en-form', -- English ['eo'] = 'eo-form', -- Esperanto ['es'] = 'es-form', -- Spanish ['et'] = 'de-form', -- Estonian ['eu'] = 'eu-form', -- Basque ['fa'] = 'he-form', -- Persian ['fi'] = 'fi-form', -- Finnish ['fr'] = 'fr-form', -- French ['ga'] = 'ga-form', -- Gallic ['gl'] = 'es-form', -- Galician based on https://translatewiki.net/wiki/MediaWiki:Pagetriage-info-timestamp-date-format/gl ['hi'] = 'en-form', -- Hindi ['he'] = 'he-form', -- Hebrew ['hr'] = 'hr-form', -- Croatian ['hu'] = 'hu-form', -- Hungarian ['hsb'] = 'cs-form', -- Upper Sorbian ['ia'] = 'ia-form', -- Interlingua ['is'] = 'de-form', -- Icelandic ['ja'] = 'zh-form', -- Japanese ['kn'] = 'kn-form', -- Kannada ['ko'] = 'ko-form', -- Korean ['lt'] = 'lt-form', -- Lithuanian ['lv'] = 'lv-form', -- Latvian ['mk'] = 'en-form', -- Macedonian ['ml'] = 'ml-form', -- Malayalam ['mr'] = 'mr-form', -- Marathi ['new'] = 'new-form', -- Newari ['nn'] = 'de-form', -- Norwegian Nynorsk ['no'] = 'de-form', -- Norwegian (bokm欩 ['oc'] = 'oc-form', -- Occitan ['pa'] = 'en-form', -- Punjabi ['pl'] = 'ru-form', -- Polish ['pt'] = 'es-form', -- Portuguese ['qu'] = 'qu-form', -- Quechua based on https://translatewiki.net/wiki/MediaWiki:Pagetriage-info-timestamp-date-format/qu ['qug'] = 'qug-form', -- Kichwa based on Template_talk:Date#Kichwa_.5Bqug.5D ['ru'] = 'ru-form', -- Russian ['sk'] = 'cs-form', -- Slovakian ['sl'] = 'sl-form', -- Slovene ['sr'] = 'hr-form', -- Serbian ['th'] = 'th-form', -- Thai solar calendar ['uk'] = 'ru-form', -- Ukrainian ['vi'] = 'vi-form', -- Vietnamese ['zh-hans'] = 'zh-form', -- Chinese } --[[ Date format parameter which will be passed to {{#time:}} parser function. It depends on the language and which parts of the date need to be displayed. Different forms are: * YMDHMS = stands for YYYY:MM:DD, HH:MM:SS format or equivalent * YMDHM = stands for YYYY:MM:DD, HH:MM format or equivalent * YMD = stands for YYYY:MM:DD format or equivalent * YM = stands for YYYY:MM (year-month) format or equivalent * MD = stands for MM:DD (month-day) format or equivalent * Y = stands for YYYY (year only) format or equivalent * M = stands for month name only The left hand side follows encoding used by {{#time}} parser function , see https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Extension:ParserFunctions#.23time for documentation. To summerize: * Y - 4-digit year, like "2017" * y - 2-digit year, like "17" * M - An abbreviation of the month name, in the site language, like "Mar" * F - The full month name in the site language, like "March" * xg - Output the full month name in the genitive form for site languages that distinguish between genitive and nominative forms. This option is useful for many Slavic languages like Polish, Russian, Belarusian, Czech, Slovak, Slovene, Ukrainian, etc. * j - Day of the month, not zero-padded, like "1" * d - Day of the month, zero-padded, like "01" * a - "am" during the morning (00:00:00 → 11:59:59), "pm" otherwise (12:00:00 → 23:59:59). * A - Uppercase version of a above. * g - Hour in 12-hour format, not zero-padded. * h - Hour in 12-hour format, zero-padded. * G - Hour in 24-hour format, not zero-padded. * H - Hour in 24-hour format, zero-padded. * i - Minutes past the hour, zero-padded. * s - Seconds past the minute, zero-padded. Original set was developed to match the output of the pre-Lua {{date}} template, preserved as {{date/old}} ]] p.DateFormat = { -- day/month/year languages ['en-form'] = { YMDHMS='j F Y, H:i:s', YMDHM ='j F Y, H:i', YMD ='j F Y', YM ='F Y', MD ='j F', Y ='Y', M ='F' }, ['de-form'] = { YMDHMS='j. F Y, H:i:s', YMDHM ='j. F Y, H:i', YMD ='j. F Y', YM ='F Y', MD ='j. F', Y ='Y', M ='F' }, ['hr-form'] = { YMDHMS='j. F Y., H:i:s', YMDHM ='j. F Y., H:i', YMD ='j. F Y.', YM ='F Y.', MD ='j. F', Y ='Y.', M ='F' }, ['ml-form'] = { YMDHMS='j F Y, H:i:s', YMDHM ='j F Y, H:i', YMD ='j F Y', YM ='F Y', MD ='F j', Y ='Y', M ='F' }, ['th-form'] = { YMDHMS='j F "พ.ศ." xkY, H:i:s', YMDHM ='j F "พ.ศ." xkY, H:i', YMD ='j F "พ.ศ." xkY', YM ='F "พ.ศ." xkY', MD ='j F', Y ='"พ.ศ." xkY', M ='F' }, ['fi-form'] = { YMDHMS='j. F"ta" Y, H:i:s', YMDHM ='j. F"ta" Y, H:i', YMD ='j. F"ta" Y', YM ='F Y', MD ='j. F"ta"', Y ='Y', M ='F' }, ['es-form'] = { YMDHMS='j "de" F "de" Y, H:i:s', YMDHM ='j "de" F "de" Y, H:i', YMD ='j "de" F "de" Y', YM ='F "de" Y', MD ='j "de" F', Y ='Y', M ='F' }, ['oc-form'] = { YMDHMS='j F "de" Y, H:i:s', YMDHM ='j F "de" Y, H:i', YMD ='j F "de" Y', YM ='F "de" Y', MD ='j F', Y ='Y', M ='F' }, ['ia-form'] = { YMDHMS='j "de" F Y, H:i:s', YMDHM ='j "de" F Y, H:i', YMD ='j "de" F Y', YM ='F Y', MD ='j "de" F', Y ='Y', M ='F' }, ['eo-form'] = { YMDHMS='"la" j"-a de" F Y, H:i:s', YMDHM ='"la" j"-a de" F Y, H:i', YMD ='"la" j"-a de" F Y', YM ='F Y', MD ='"la" j"-a de" F', Y ='Y', M ='F' }, ['vi-form'] = { YMDHMS='j F "năm" Y "lúc" H:i:s', YMDHM ='j F "năm" Y "lúc" H:i', YMD ='j F "năm" Y', YM ='F "năm" Y', MD ='j F', Y ='Y', M ='F' }, ['qu-form'] = { YMDHMS='j "ñiqin" F"pi" Y "watapi", H:i:s', YMDHM ='j "ñiqin" F"pi" Y "watapi", H:i', YMD ='j "ñiqin" F"pi" Y "watapi"', YM ='F"pi" Y "watapi"', MD ='j "ñiqin" F"pi"', Y ='Y', M ='F' }, ['qug-form'] = { YMDHMS='j "niki" F"pi" Y "watapi", H:i:s', YMDHM ='j "niki" F"pi" Y "watapi", H:i', YMD ='j "niki" F"pi" Y "watapi"', YM ='F"pi" Y "watapi"', MD ='j "niki" F"pi"', Y ='Y', M ='F' }, ['he-form'] = { YMDHMS='"<span dir=rtl>"j xg Y"</span>", H:i:s', YMDHM ='"<span dir=rtl>"j xg Y"</span>", H:i', YMD ='"<span dir=rtl>"j xg Y"</span>"', YM ='"<span dir=rtl>"F Y"</span>"', MD ='"<span dir=rtl>"j xg"</span>"', Y ='Y', M ='"<span dir=rtl>"F"</span>"' }, ['co-form'] = { YMDHMS='j F Y, H:i:s', YMDHM ='j F Y, H:i', YMD ='j F Y', YM ='F Y', MD ='j F', Y ='Y', M ='F' }, -- French and Gallic languages require different form for first day of the month and -- different for the other days ['fr-form'] = { YMDHMS='j F Y, H:i:s', YMDHM ='j F Y, H:i', YMD ='j F Y', YM ='F Y', MD ='j F', Y ='Y', M ='F' }, ['ga-form'] = { YMDHMS='j F Y, H:i:s', YMDHM ='j F Y, H:i', YMD ='j F Y', YM ='F Y', MD ='j F', Y ='Y', M ='F' }, ['fr-form1'] = { -- 1st of the month form YMDHMS='j"<sup>er</sup>" F Y, H:i:s', YMDHM ='j"<sup>er</sup>" F Y, H:i', YMD ='j"<sup>er</sup>" F Y', YM ='F Y', MD ='j"<sup>er</sup>" F', Y ='Y', M ='F' }, ['ga-form1'] = { -- 1st of the month form YMDHMS='j"<sup>ú</sup>" F Y, H:i:s', YMDHM ='j"<sup>ú</sup>" F Y, H:i', YMD ='j"<sup>ú</sup>" F Y', YM ='F Y', MD ='j"<sup>ú</sup>" F', Y ='Y', M ='F' }, -- day/month/year Slavic languages ['ru-form'] = { YMDHMS='j xg Y, H:i:s', YMDHM ='j xg Y, H:i', YMD ='j xg Y', YM ='F Y', MD ='j xg', Y ='Y', M ='F' }, ['cs-form'] = { YMDHMS='j. xg Y, H:i:s', YMDHM ='j. xg Y, H:i', YMD ='j. xg Y', YM ='F Y', MD ='j. xg', Y ='Y', M ='F' }, ['sl-form'] = { YMDHMS='j. xg Y "ob" H:i:s', YMDHM ='j. xg Y "ob" H:i', YMD ='j. xg Y', YM ='F Y', MD ='j. xg', Y ='Y', M ='F' }, -- year/month/day languages ['zh-form'] = { YMDHMS='Y年Fj日, H:i:s', YMDHM ='Y年Fj日, H:i', YMD ='Y年Fj日', YM ='Y年F', MD ='Fj日', Y ='Y年', M ='F' }, ['ko-form'] = { YMDHMS='Y년 F j일, H:i:s', YMDHM ='Y년 F j일, H:i', YMD ='Y년 F j일', YM ='Y년 F', MD ='F j일', Y ='Y년', M ='F' }, ['hu-form'] = { YMDHMS='Y. F j., H:i:s', YMDHM ='Y. F j., H:i', YMD ='Y. F j.', YM ='Y. F', MD ='F j.', Y ='Y', M ='F' }, ['lt-form'] = { YMDHMS='Y "m". F j "d"., H:i:s', YMDHM ='Y "m". F j "d"., H:i', YMD ='Y "m". F j "d".', YM ='Y "m". F', MD ='F j "d".', Y ='Y "m".', M ='F' }, ['eu-form'] = { YMDHMS='Y"ko" F"ren" j"a", H:i:s', YMDHM ='Y"ko" F"ren" j"a", H:i', YMD ='Y"ko" F"ren" j"a"', YM ='Y"ko" F', MD ='F"ren" j"a"', Y ='Y', M ='F' }, ['eu-form01'] = { -- 1st and 21st of the month uses different form YMDHMS='Y"ko" F"ren" j"ea", H:i:s', YMDHM ='Y"ko" F"ren" j"ea", H:i', YMD ='Y"ko" F"ren" j"ea"', YM ='Y"ko" F', MD ='F"ren" j"ea"', Y ='Y', M ='F' }, ['eu-form11'] = { -- 11th and 31st of the month uses different form YMDHMS='Y"ko" F"ren" j, H:i:s', YMDHM ='Y"ko" F"ren" j, H:i', YMD ='Y"ko" F"ren" j', YM ='Y"ko" F', MD ='F"ren" j', Y ='Y', M ='F' }, ['ce-form'] = { YMDHMS='Y "шаран" j F, H:i:s', YMDHM ='Y "шаран" j F, H:i', YMD ='Y "шаран" j F', YM ='Y "шаран" F', MD ='j F', Y ='Y "шо"', M ='F' }, -- year/day/month languages ['lv-form'] = { YMDHMS='Y". gada" j. F, H:i:s', YMDHM ='Y". gada" j. F, H:i', YMD ='Y". gada" j. F', YM ='Y". gada" F', MD ='j. F', Y ='Y". gada"', M ='F' }, -- month/day/year languages ['kn-form'] = { YMDHMS='F j, Y, H:i:s', YMDHM ='F j, Y, H:i', YMD ='F j, Y', YM ='F, Y', MD ='F j', Y ='Y', M ='F' }, ['bpy-form']= { YMDHMS='F j, মারি Y, H:i:s', YMDHM ='F j, মারি Y, H:i', YMD ='F j, মারি Y', YM ='F, মারি Y', MD ='F j', Y ='মারি Y', M ='F' }, ['mr-form'] = { YMDHMS='F j, इ.स. Y, H:i:s', YMDHM ='F j, इ.स. Y, H:i', YMD ='F j, इ.स. Y', YM ='F, इ.स. Y', MD ='F j', Y ='इ.स. Y', M ='F' }, ['new-form']= { YMDHMS='F j, ई सं Y, H:i:s', YMDHM ='F j, ई सं Y, H:i', YMD ='F j, ई सं Y', YM ='F, ई सं Y', MD ='F j', Y ='ई सं Y', M ='F' }, } return p e9d3pbjsutt828ra8kmwf173s8g9k7a Modulo:Transclusion count/data/W 828 21712 367705 2020-06-09T20:54:12Z Anfrx 16583 Pagina nova: return { ["WAL"] = 2500, ["WAP_assignment"] = 3600, ["WBOOKS"] = 5100, ["WDL"] = 4700, ["WDLtot"] = 3600, ["WIR"] = 27000, ["WIR-00-2018"] = 2300, ["WIR-108"] = 2300, ["WIR-60"] = 28... Scribunto text/plain return { ["WAL"] = 2500, ["WAP_assignment"] = 3600, ["WBOOKS"] = 5100, ["WDL"] = 4700, ["WDLtot"] = 3600, ["WIR"] = 27000, ["WIR-00-2018"] = 2300, ["WIR-108"] = 2300, ["WIR-60"] = 2800, ["WP-Tennis"] = 2300, ["WP1"] = 5300, ["WP1.0"] = 4800, ["WP1.0/cat"] = 4700, ["WP1.0/categories"] = 4800, ["WP1.0/image"] = 4700, ["WP1.0/release"] = 4700, ["WPAFC"] = 42000, ["WPAM"] = 2200, ["WPAVIATION"] = 41000, ["WPArgentina"] = 3300, ["WPAstronomy"] = 8700, ["WPBG"] = 2000, ["WPBIO"] = 5700, ["WPBS"] = 72000, ["WPB_Announcements"] = 15000, ["WPBanner"] = 3000, ["WPBannerMeta"] = 8700000, ["WPBannerMeta/class"] = 8730000, ["WPBannerMeta/core"] = 8720000, ["WPBannerMeta/hooks/aclass"] = 2070000, ["WPBannerMeta/hooks/article_todolist"] = 2500, ["WPBannerMeta/hooks/bchecklist"] = 2350000, ["WPBannerMeta/hooks/bchecklist/cat"] = 212000, ["WPBannerMeta/hooks/bchecklist/core"] = 213000, ["WPBannerMeta/hooks/bchecklist/criterion"] = 224000, ["WPBannerMeta/hooks/bchecklist/syntax"] = 138000, ["WPBannerMeta/hooks/cats"] = 2680000, ["WPBannerMeta/hooks/collaboration"] = 1020000, ["WPBannerMeta/hooks/collapsed"] = 371000, ["WPBannerMeta/hooks/image_needed"] = 145000, ["WPBannerMeta/hooks/notecounter"] = 3030000, ["WPBannerMeta/hooks/notes"] = 641000, ["WPBannerMeta/hooks/peerreview"] = 3500000, ["WPBannerMeta/hooks/qualimpintersect"] = 1760000, ["WPBannerMeta/hooks/qualimpintersect/core"] = 1760000, ["WPBannerMeta/hooks/qualitycats"] = 33000, ["WPBannerMeta/hooks/taskforces"] = 5070000, ["WPBannerMeta/hooks/taskforces/core"] = 5070000, ["WPBannerMeta/hooks/taskforces/taskforce"] = 2770000, ["WPBannerMeta/hooks/tfnested"] = 4400000, ["WPBannerMeta/hooks/todolist"] = 1110000, ["WPBannerMeta/importance"] = 8730000, ["WPBannerMeta/importancescale"] = 7610000, ["WPBannerMeta/inactive"] = 168000, ["WPBannerMeta/istemplate"] = 8730000, ["WPBannerMeta/note"] = 1320000, ["WPBannerMeta/qualityscale"] = 8440000, ["WPBannerMeta/taskforce"] = 3030000, ["WPBeatles"] = 4000, ["WPBelgium"] = 2700, ["WPBiography"] = 102000, ["WPBooks"] = 7700, ["WPBrazil"] = 3400, ["WPCANADA"] = 2600, ["WPCHINA"] = 15000, ["WPCanada"] = 4800, ["WPChile"] = 2200, ["WPCities"] = 39000, ["WPDAB"] = 2700, ["WPE"] = 5700, ["WPEQ"] = 2500, ["WPFlorida"] = 2700, ["WPG"] = 4400, ["WPGC"] = 2700, ["WPGERMANY"] = 4200, ["WPHK"] = 4900, ["WPJ"] = 7500, ["WPJournals"] = 13000, ["WPLIT"] = 2600, ["WPLondon"] = 3100, ["WPMA"] = 3300, ["WPMED"] = 17000, ["WPMILHIST"] = 111000, ["WPMILHIST_Infobox_style"] = 132000, ["WPMS"] = 2900, ["WPODMBanner"] = 2100, ["WPPhilippines"] = 9400, ["WPReligion"] = 2100, ["WPRock"] = 3300, ["WPSHIPS"] = 29000, ["WPSS-cat"] = 16000, ["WPSchools"] = 18000, ["WPSongs"] = 38000, ["WPSpiders"] = 3700, ["WPStatistics"] = 2800, ["WPSweden"] = 5600, ["WPTR"] = 12000, ["WPTV"] = 3700, ["WPUK"] = 6600, ["WPUKgeo"] = 11000, ["WPUS"] = 5800, ["WPUS50"] = 6200, ["WPUS50k"] = 3100, ["WPUSA"] = 2600, ["WPVG_announcements"] = 83000, ["WPVG_announcements/shell"] = 83000, ["WPVG_icon"] = 28000, ["WPVG_icon_direct"] = 113000, ["WPX_action_box"] = 2900, ["WPX_block"] = 2200, ["WPX_last_updated"] = 5000, ["WPX_list_end"] = 2200, ["WPX_list_start"] = 2200, ["WPX_subheader"] = 2900, ["WP_Albums"] = 13000, ["WP_Architecture"] = 5100, ["WP_Art"] = 2400, ["WP_Australia"] = 49000, ["WP_Bangladesh"] = 2900, ["WP_Biography"] = 8300, ["WP_Canada"] = 3200, ["WP_Cities"] = 6100, ["WP_Crime"] = 5400, ["WP_Disambiguation"] = 4300, ["WP_Energy"] = 3900, ["WP_Film"] = 5400, ["WP_Football"] = 4400, ["WP_Germany"] = 2200, ["WP_India"] = 73000, ["WP_Indonesia"] = 5400, ["WP_Italy"] = 12000, ["WP_Languages"] = 6300, ["WP_Lists"] = 5900, ["WP_Magazines"] = 2500, ["WP_Olympics"] = 3300, ["WP_Pakistan"] = 7600, ["WP_Plants"] = 3200, ["WP_Politics"] = 2900, ["WP_Scotland"] = 3400, ["WP_Songs"] = 4200, ["WP_Sports"] = 2100, ["WP_Swimming"] = 4400, ["WP_Television"] = 13000, ["WP_Turkey"] = 2400, ["WP_UK_Politics"] = 8700, ["WP_Wales"] = 2000, ["WP_Women"] = 3400, ["WP_Women's_sport"] = 2500, ["WP_Years"] = 11000, ["WPbox"] = 3500, ["WPbox/1"] = 3500, ["WRMS_source"] = 2900, ["WRMS_species"] = 14000, ["WTA"] = 3000, ["Warning"] = 62000, ["Watch"] = 22000, ["Wb"] = 2200, ["Wdib"] = 54000, ["Weather_box"] = 18000, ["Webarchive"] = 420000, ["Wednesday"] = 2500, ["Welcomeg/links"] = 63000, ["Western_name_order"] = 4500, ["Westerns"] = 2700, ["What_links_here"] = 10000, ["When"] = 21000, ["Which"] = 4500, ["Whisperback"] = 2800, ["White"] = 41000, ["Who"] = 10000, ["Whois"] = 28000, ["Wide_image"] = 7800, ["WikiProjectBannerShell"] = 1250000, ["WikiProjectSongs"] = 6800, ["WikiProject_Academic_Journals"] = 31000, ["WikiProject_Academic_Journals/class"] = 31000, ["WikiProject_Afghanistan"] = 9300, ["WikiProject_Africa"] = 162000, ["WikiProject_Africa/class"] = 162000, ["WikiProject_African_diaspora"] = 9800, ["WikiProject_Agriculture"] = 8100, ["WikiProject_Agriculture/class"] = 8100, ["WikiProject_Alabama"] = 15000, ["WikiProject_Alabama/class"] = 15000, ["WikiProject_Alaska"] = 11000, ["WikiProject_Alaska/class"] = 11000, ["WikiProject_Albania"] = 13000, ["WikiProject_Albums"] = 332000, ["WikiProject_Albums/class"] = 332000, ["WikiProject_Algae"] = 2900, ["WikiProject_Algae/class"] = 2900, ["WikiProject_Algeria"] = 5600, ["WikiProject_Algeria/class"] = 5600, ["WikiProject_Alternative_music"] = 9200, ["WikiProject_Alternative_music/class"] = 9200, ["WikiProject_American_Open_Wheel_Racing"] = 3100, ["WikiProject_American_football"] = 6800, ["WikiProject_American_football/class"] = 6800, ["WikiProject_Amphibians_and_Reptiles"] = 22000, ["WikiProject_Amphibians_and_Reptiles/class"] = 22000, ["WikiProject_Amusement_Parks"] = 5000, ["WikiProject_Amusement_Parks/class"] = 5000, ["WikiProject_Amusement_Parks/importance"] = 5000, ["WikiProject_Anatomy"] = 21000, ["WikiProject_Anatomy/class"] = 21000, ["WikiProject_Ancient_Egypt"] = 4400, ["WikiProject_Ancient_Near_East"] = 3900, ["WikiProject_Anglicanism"] = 8600, ["WikiProject_Animals"] = 11000, ["WikiProject_Animation"] = 27000, ["WikiProject_Animation/class"] = 27000, ["WikiProject_Animation/importance"] = 27000, ["WikiProject_Animation/taskforce"] = 21000, ["WikiProject_Anime_and_manga"] = 23000, ["WikiProject_Anime_and_manga/B_check"] = 16000, ["WikiProject_Anime_and_manga/class"] = 23000, ["WikiProject_Anime_and_manga/type_check"] = 23000, ["WikiProject_Antarctica"] = 17000, ["WikiProject_Anthropology"] = 4300, ["WikiProject_Anthropology/class"] = 4300, ["WikiProject_Anthroponymy"] = 96000, ["WikiProject_Anthroponymy/class"] = 96000, ["WikiProject_Apple_Inc."] = 4200, ["WikiProject_Apple_Inc./BCriteriaCheck"] = 4200, ["WikiProject_Apple_Inc./ChecklistCategorization"] = 4200, ["WikiProject_Apple_Inc./class"] = 4200, ["WikiProject_Apple_Inc./importance"] = 4200, ["WikiProject_Arab_world"] = 4600, ["WikiProject_Arab_world/class"] = 4600, ["WikiProject_Archaeology"] = 14000, ["WikiProject_Architecture"] = 80000, ["WikiProject_Architecture/class"] = 80000, ["WikiProject_Arctic"] = 2800, ["WikiProject_Arena_Football_League"] = 2800, ["WikiProject_Argentina"] = 21000, ["WikiProject_Arizona/class"] = 2000, ["WikiProject_Armenia"] = 9800, ["WikiProject_Arthropods"] = 13000, ["WikiProject_Arthropods/class"] = 13000, ["WikiProject_Articles_for_creation"] = 115000, ["WikiProject_Articles_for_creation/class"] = 115000, ["WikiProject_Arts"] = 3700, ["WikiProject_Asia"] = 12000, ["WikiProject_Asia/class"] = 12000, ["WikiProject_Astronomy"] = 54000, ["WikiProject_Astronomy/class"] = 54000, ["WikiProject_Astronomy/importance"] = 54000, ["WikiProject_Athletics"] = 64000, ["WikiProject_Australia"] = 219000, ["WikiProject_Australia/class"] = 219000, ["WikiProject_Austria"] = 23000, ["WikiProject_Automobiles"] = 16000, ["WikiProject_Aviation"] = 71000, ["WikiProject_Aviation/bchecklistcats"] = 71000, ["WikiProject_Aviation/class"] = 71000, ["WikiProject_Awards"] = 21000, ["WikiProject_Awards/class"] = 21000, ["WikiProject_Awards_and_prizes"] = 8100, ["WikiProject_Azerbaijan"] = 13000, ["WikiProject_Azerbaijan/class"] = 13000, ["WikiProject_BBC"] = 7400, ["WikiProject_BBC/class"] = 7500, ["WikiProject_Badminton"] = 5900, ["WikiProject_Bahrain"] = 2500, ["WikiProject_Ballet"] = 5600, ["WikiProject_Ballet/class"] = 5600, ["WikiProject_Bangladesh"] = 21000, ["WikiProject_Banner_Shell"] = 32000, ["WikiProject_Baseball"] = 73000, ["WikiProject_Baseball/class"] = 73000, ["WikiProject_Basketball"] = 47000, ["WikiProject_Basketball/class"] = 47000, ["WikiProject_Basque"] = 2100, ["WikiProject_Bavaria"] = 4200, ["WikiProject_Beauty_Pageants"] = 6500, ["WikiProject_Beer"] = 3300, ["WikiProject_Beer/class"] = 3300, ["WikiProject_Beetles"] = 37000, ["WikiProject_Beetles/class"] = 37000, ["WikiProject_Belarus"] = 7600, ["WikiProject_Belgium"] = 26000, ["WikiProject_Belgium/class"] = 26000, ["WikiProject_Berkshire"] = 2000, ["WikiProject_Bhutan"] = 2300, ["WikiProject_Bhutan/class"] = 2300, ["WikiProject_Bhutan/importance"] = 2300, ["WikiProject_Biathlon"] = 2100, ["WikiProject_Bible"] = 7000, ["WikiProject_Bible/class"] = 7000, ["WikiProject_Biography"] = 1840000, ["WikiProject_Biography/class"] = 1860000, ["WikiProject_Biology"] = 5100, ["WikiProject_Biology/class"] = 5100, ["WikiProject_Birds"] = 25000, ["WikiProject_Birds/class"] = 25000, ["WikiProject_Bivalves"] = 2100, ["WikiProject_Board_and_table_games"] = 5400, ["WikiProject_Board_and_table_games/class"] = 5400, ["WikiProject_Bolivia"] = 5400, ["WikiProject_Books"] = 46000, ["WikiProject_Bosnia_and_Herzegovina"] = 11000, ["WikiProject_Boxing"] = 15000, ["WikiProject_Boxing/class"] = 15000, ["WikiProject_Brands"] = 21000, ["WikiProject_Brands/class"] = 21000, ["WikiProject_Brazil"] = 43000, ["WikiProject_Brazil/class"] = 43000, ["WikiProject_Bridges"] = 6500, ["WikiProject_Bridges_and_Tunnels"] = 8600, ["WikiProject_Bridges_and_Tunnels/class"] = 8600, ["WikiProject_Bristol"] = 2200, ["WikiProject_British_Empire"] = 10000, ["WikiProject_British_Overseas_Territories"] = 14000, ["WikiProject_British_crime"] = 2100, ["WikiProject_Buckinghamshire"] = 2100, ["WikiProject_Buddhism"] = 7200, ["WikiProject_Buddhism/class"] = 7200, ["WikiProject_Bulgaria"] = 19000, ["WikiProject_Bulgaria/class"] = 19000, ["WikiProject_Burma"] = 3100, ["WikiProject_Buses"] = 4700, ["WikiProject_Buses/class"] = 4700, ["WikiProject_Business"] = 30000, ["WikiProject_Business/class"] = 30000, ["WikiProject_Business_&_Economics"] = 4000, ["WikiProject_COVID-19"] = 2500, ["WikiProject_COVID-19/class"] = 2500, ["WikiProject_California"] = 66000, ["WikiProject_California/class"] = 66000, ["WikiProject_Cambodia"] = 4300, ["WikiProject_Cambodia/class"] = 4300, ["WikiProject_Cambodia/to_do"] = 4300, ["WikiProject_Canada"] = 166000, ["WikiProject_Canada/TFtext"] = 132000, ["WikiProject_Canada/class"] = 166000, ["WikiProject_Canada_Roads"] = 2700, ["WikiProject_Canada_Roads/ProvinceName"] = 2500, ["WikiProject_Canada_Roads/taskforce"] = 2600, ["WikiProject_Canada_Roads/tfnested"] = 2700, ["WikiProject_Canada_Roads/tfnestedlink"] = 2500, ["WikiProject_Canadian_football"] = 8700, ["WikiProject_Cannabis"] = 2300, ["WikiProject_Cannabis/class"] = 2300, ["WikiProject_Canoeing_and_Kayaking"] = 6600, ["WikiProject_Canoeing_and_kayaking"] = 2700, ["WikiProject_Caribbean"] = 40000, ["WikiProject_Caribbean/class"] = 40000, ["WikiProject_Cartoon_Network"] = 2900, ["WikiProject_Cartoon_Network/class"] = 2900, ["WikiProject_Cartoon_Network/importance"] = 2900, ["WikiProject_Catalan-speaking_countries"] = 3000, ["WikiProject_Categories"] = 4400, ["WikiProject_Catholicism"] = 41000, ["WikiProject_Catholicism/class"] = 41000, ["WikiProject_Central_America"] = 4500, ["WikiProject_Central_America/class"] = 4500, ["WikiProject_Central_Asia"] = 16000, ["WikiProject_Cephalopods"] = 3100, ["WikiProject_Cephalopods/class"] = 3100, ["WikiProject_Charts"] = 4000, ["WikiProject_Chemicals"] = 20000, ["WikiProject_Chemicals/class"] = 20000, ["WikiProject_Chemistry"] = 12000, ["WikiProject_Chemistry/class"] = 12000, ["WikiProject_Cheshire"] = 4000, ["WikiProject_Chess"] = 6600, ["WikiProject_Chess/class"] = 6600, ["WikiProject_Chess/importance"] = 6600, ["WikiProject_Chicago"] = 40000, ["WikiProject_Chicago/class"] = 40000, ["WikiProject_Children's_literature"] = 21000, ["WikiProject_Children's_literature/class"] = 21000, ["WikiProject_Chile"] = 12000, ["WikiProject_China"] = 77000, ["WikiProject_China/class"] = 77000, ["WikiProject_Christian_music"] = 5100, ["WikiProject_Christianity"] = 65000, ["WikiProject_Christianity/class"] = 65000, ["WikiProject_Cities"] = 154000, ["WikiProject_Cities/class"] = 154000, ["WikiProject_Civil_engineering"] = 2900, ["WikiProject_Classical_Greece_and_Rome"] = 23000, ["WikiProject_Classical_music"] = 24000, ["WikiProject_Cleveland"] = 2600, ["WikiProject_Cleveland/class"] = 2600, ["WikiProject_Climate_change"] = 2300, ["WikiProject_Cold_War"] = 2500, ["WikiProject_College_Basketball"] = 45000, ["WikiProject_College_Basketball/class"] = 45000, ["WikiProject_College_basketball"] = 26000, ["WikiProject_College_football"] = 88000, ["WikiProject_College_football/class"] = 88000, ["WikiProject_College_football/importance"] = 88000, ["WikiProject_Colombia"] = 13000, ["WikiProject_Colombia/class"] = 13000, ["WikiProject_Colonial_Empires"] = 3600, ["WikiProject_Colonialism"] = 3000, ["WikiProject_Comedy"] = 16000, ["WikiProject_Comedy/class"] = 16000, ["WikiProject_Comics"] = 45000, ["WikiProject_Comics/class"] = 45000, ["WikiProject_Comics/importance"] = 45000, ["WikiProject_Companies"] = 66000, ["WikiProject_Companies/class"] = 66000, ["WikiProject_Composers"] = 13000, ["WikiProject_Composers/class"] = 13000, ["WikiProject_Computer_Security"] = 2200, ["WikiProject_Computer_Security/class"] = 2200, ["WikiProject_Computer_science"] = 5400, ["WikiProject_Computer_science/class"] = 5400, ["WikiProject_Computing"] = 40000, ["WikiProject_Computing/class"] = 56000, ["WikiProject_Concerts"] = 3100, ["WikiProject_Connecticut"] = 14000, ["WikiProject_Connecticut/class"] = 14000, ["WikiProject_Conservatism"] = 7400, ["WikiProject_Conservatism/class"] = 7400, ["WikiProject_Cooperatives"] = 2200, ["WikiProject_Cornwall"] = 5500, ["WikiProject_Cornwall/guide"] = 5500, ["WikiProject_Correction_and_Detention_Facilities"] = 4000, ["WikiProject_Correction_and_Detention_Facilities/class"] = 4000, ["WikiProject_Costa_Rica"] = 4800, ["WikiProject_Countries"] = 6100, ["WikiProject_Countries/class"] = 6100, ["WikiProject_Country_Music"] = 8400, ["WikiProject_Country_Music/class"] = 8400, ["WikiProject_Cricket"] = 52000, ["WikiProject_Cricket/bchecklist"] = 52000, ["WikiProject_Cricket/class"] = 52000, ["WikiProject_Crime"] = 23000, ["WikiProject_Criminal_Biography"] = 4900, ["WikiProject_Croatia"] = 21000, ["WikiProject_Croatia/class"] = 21000, ["WikiProject_Cuba"] = 6800, ["WikiProject_Culture"] = 4300, ["WikiProject_Curling"] = 6200, ["WikiProject_Cycling"] = 31000, ["WikiProject_Cycling/class"] = 31000, ["WikiProject_Cyprus"] = 5200, ["WikiProject_Czech_Republic"] = 27000, ["WikiProject_Dallas-Fort_Worth"] = 2800, ["WikiProject_Dams"] = 5100, ["WikiProject_Dance"] = 13000, ["WikiProject_Dance/class"] = 7500, ["WikiProject_Death"] = 25000, ["WikiProject_Denmark"] = 26000, ["WikiProject_Derbyshire"] = 2500, ["WikiProject_Devon"] = 4900, ["WikiProject_Dinosaurs"] = 2900, ["WikiProject_Dinosaurs/class"] = 2900, ["WikiProject_Diptera"] = 13000, ["WikiProject_Diptera/class"] = 13000, ["WikiProject_Disability"] = 5300, ["WikiProject_Disability/class"] = 5300, ["WikiProject_Disambiguation"] = 290000, ["WikiProject_Disaster_management"] = 12000, ["WikiProject_Discographies"] = 5500, ["WikiProject_Discographies/class"] = 5500, ["WikiProject_Discrimination"] = 3400, ["WikiProject_Disney"] = 5500, ["WikiProject_Disney/class"] = 5500, ["WikiProject_Doctor_Who"] = 4600, ["WikiProject_Doctor_Who/class"] = 4600, ["WikiProject_Dogs"] = 3900, ["WikiProject_Dogs/class"] = 3900, ["WikiProject_Dogs/importance"] = 3900, ["WikiProject_Dorset"] = 2400, ["WikiProject_Dungeons_&_Dragons"] = 5400, ["WikiProject_Dungeons_&_Dragons/class"] = 5400, ["WikiProject_Dungeons_&_Dragons/importance"] = 5400, ["WikiProject_Earthquakes"] = 2500, ["WikiProject_EastEnders"] = 2400, ["WikiProject_EastEnders/class"] = 2400, ["WikiProject_East_Anglia"] = 6800, ["WikiProject_Ecology"] = 2400, ["WikiProject_Economics"] = 14000, ["WikiProject_Economics/class"] = 14000, ["WikiProject_Ecuador"] = 7300, ["WikiProject_Ecuador/class"] = 7300, ["WikiProject_Education"] = 22000, ["WikiProject_Egypt"] = 12000, ["WikiProject_El_Salvador"] = 2900, ["WikiProject_Elections"] = 4900, ["WikiProject_Elections_and_Referendums"] = 83000, ["WikiProject_Elections_and_Referendums/class"] = 83000, ["WikiProject_Electronic_music"] = 11000, ["WikiProject_Electronics"] = 4300, ["WikiProject_Electronics/class"] = 4300, ["WikiProject_Elements"] = 4800, ["WikiProject_Elements/class"] = 4800, ["WikiProject_Energy"] = 22000, ["WikiProject_Engineering"] = 6600, ["WikiProject_England"] = 66000, ["WikiProject_Environment"] = 11000, ["WikiProject_Equine"] = 6600, ["WikiProject_Estonia"] = 18000, ["WikiProject_Estonia/class"] = 18000, ["WikiProject_Ethiopia"] = 4100, ["WikiProject_Ethiopia/class"] = 4100, ["WikiProject_Ethnic_groups"] = 9200, ["WikiProject_Ethnic_groups_tasks"] = 9200, ["WikiProject_Europe"] = 14000, ["WikiProject_Europe/class"] = 14000, ["WikiProject_European_Microstates"] = 9000, ["WikiProject_European_Union"] = 7800, ["WikiProject_European_Union/class"] = 7800, ["WikiProject_European_history"] = 4900, ["WikiProject_European_history/class"] = 4900, ["WikiProject_Eurovision"] = 7200, ["WikiProject_Eurovision/class"] = 7200, ["WikiProject_Faroe_Islands"] = 2000, ["WikiProject_Fashion"] = 9100, ["WikiProject_Feminism"] = 7000, ["WikiProject_Fencing"] = 6400, ["WikiProject_Fencing/class"] = 6400, ["WikiProject_Festivals"] = 4300, ["WikiProject_Fictional_characters"] = 35000, ["WikiProject_Fictional_characters/class"] = 35000, ["WikiProject_Figure_Skating"] = 6000, ["WikiProject_Fiji"] = 3600, ["WikiProject_Film"] = 263000, ["WikiProject_Film/B-checklist_categories"] = 263000, ["WikiProject_Film/Checks"] = 263000, ["WikiProject_Film/class"] = 263000, ["WikiProject_Finance"] = 11000, ["WikiProject_Finance_&_Investment"] = 13000, ["WikiProject_Finance_&_Investment/class"] = 13000, ["WikiProject_Finland"] = 21000, ["WikiProject_Fire_Service"] = 2100, ["WikiProject_Firearms"] = 7100, ["WikiProject_Firearms/class"] = 7100, ["WikiProject_Fisheries_and_Fishing"] = 2500, ["WikiProject_Fisheries_and_Fishing/class"] = 2500, ["WikiProject_Fishes"] = 27000, ["WikiProject_Fishes/class"] = 27000, ["WikiProject_Florida"] = 24000, ["WikiProject_Florida/class"] = 24000, ["WikiProject_Food_and_Drink"] = 6400, ["WikiProject_Food_and_drink"] = 43000, ["WikiProject_Food_and_drink/class"] = 43000, ["WikiProject_Football"] = 361000, ["WikiProject_Football/class"] = 361000, ["WikiProject_Forestry"] = 2100, ["WikiProject_Former_countries"] = 20000, ["WikiProject_Former_countries/class"] = 20000, ["WikiProject_Formula_One"] = 6700, ["WikiProject_Formula_One/class"] = 6700, ["WikiProject_France"] = 141000, ["WikiProject_Fungi"] = 15000, ["WikiProject_Fungi/class"] = 15000, ["WikiProject_Gaelic_games"] = 15000, ["WikiProject_Gambling"] = 3000, ["WikiProject_Gambling/class"] = 3000, ["WikiProject_Gastropods"] = 37000, ["WikiProject_Gender_Studies"] = 4000, ["WikiProject_Genetics"] = 5500, ["WikiProject_Geography"] = 99000, ["WikiProject_Geography/class"] = 99000, ["WikiProject_Geology"] = 21000, ["WikiProject_Geology/class"] = 21000, ["WikiProject_GeorgiaUS"] = 4000, ["WikiProject_Georgia_(U.S._state)"] = 19000, ["WikiProject_Georgia_(U.S._state)/class"] = 19000, ["WikiProject_Georgia_(country)"] = 8400, ["WikiProject_Georgia_(country)/class"] = 8400, ["WikiProject_Germany"] = 132000, ["WikiProject_Germany/class"] = 132000, ["WikiProject_Ghana"] = 3900, ["WikiProject_Gibraltar"] = 2100, ["WikiProject_Glaciers"] = 3600, ["WikiProject_Glaciers/class"] = 3600, ["WikiProject_Golf"] = 13000, ["WikiProject_Greater_Manchester"] = 5800, ["WikiProject_Greater_Manchester/class"] = 5800, ["WikiProject_Greece"] = 43000, ["WikiProject_Greece/class"] = 43000, ["WikiProject_Green_Bay_Packers"] = 2700, ["WikiProject_Green_Bay_Packers/class"] = 2700, ["WikiProject_Greenland"] = 2300, ["WikiProject_Guatemala"] = 3800, ["WikiProject_Guild_of_Copy_Editors"] = 8300, ["WikiProject_Guitarists"] = 3100, ["WikiProject_Guitarists/class"] = 3100, ["WikiProject_Gymnastics"] = 7500, ["WikiProject_Gymnastics/class"] = 7500, ["WikiProject_Haiti"] = 5200, ["WikiProject_Hampshire"] = 4000, ["WikiProject_Handball"] = 9300, ["WikiProject_Handball/class"] = 9300, ["WikiProject_Hawaii"] = 7800, ["WikiProject_Hawaii/class"] = 7800, ["WikiProject_Health_and_fitness"] = 3300, ["WikiProject_Heraldry"] = 2600, ["WikiProject_Heraldry_and_vexillology"] = 8900, ["WikiProject_Heraldry_and_vexillology/class"] = 8900, ["WikiProject_Hertfordshire"] = 3300, ["WikiProject_Higher_education"] = 38000, ["WikiProject_Highways"] = 12000, ["WikiProject_Highways/Assessment"] = 50000, ["WikiProject_Hinduism"] = 7600, ["WikiProject_Hip_hop"] = 15000, ["WikiProject_Hip_hop/class"] = 15000, ["WikiProject_Historic_sites"] = 15000, ["WikiProject_History"] = 28000, ["WikiProject_History/class"] = 28000, ["WikiProject_History_of_Science"] = 4600, ["WikiProject_History_of_Science/class"] = 4600, ["WikiProject_Holidays"] = 3400, ["WikiProject_Honduras"] = 2400, ["WikiProject_Honduras/class"] = 2400, ["WikiProject_Hong_Kong"] = 17000, ["WikiProject_Hong_Kong/class"] = 17000, ["WikiProject_Horror"] = 14000, ["WikiProject_Horror/class"] = 14000, ["WikiProject_Horse_racing"] = 13000, ["WikiProject_Horse_racing/class"] = 13000, ["WikiProject_Horticulture_and_Gardening"] = 3200, ["WikiProject_Horticulture_and_Gardening/class"] = 3200, ["WikiProject_Hospitals"] = 8000, ["WikiProject_Hospitals/class"] = 8000, ["WikiProject_Hotels"] = 3700, ["WikiProject_Hotels/class"] = 3700, ["WikiProject_Houston"] = 3900, ["WikiProject_Human_rights"] = 7400, ["WikiProject_Hungary"] = 24000, ["WikiProject_Ice_Hockey"] = 54000, ["WikiProject_Ice_hockey"] = 3600, ["WikiProject_Iceland"] = 7600, ["WikiProject_Illinois"] = 35000, ["WikiProject_Illinois/class"] = 35000, ["WikiProject_Indexes"] = 2200, ["WikiProject_India"] = 217000, ["WikiProject_India/class"] = 217000, ["WikiProject_Indigenous_peoples_of_North_America"] = 12000, ["WikiProject_Indigenous_peoples_of_the_Americas"] = 4200, ["WikiProject_Indonesia"] = 23000, ["WikiProject_Industrial"] = 3400, ["WikiProject_Industrial_design"] = 2300, ["WikiProject_Industrial_design/class"] = 2300, ["WikiProject_Industrial_tasks"] = 3400, ["WikiProject_Insects"] = 77000, ["WikiProject_Insects/class"] = 77000, ["WikiProject_International_Relations"] = 3200, ["WikiProject_International_relations"] = 37000, ["WikiProject_International_relations/class"] = 37000, ["WikiProject_Internet"] = 7000, ["WikiProject_Internet/class"] = 7000, ["WikiProject_Internet_culture"] = 3700, ["WikiProject_Internet_culture/class"] = 3800, ["WikiProject_Iowa"] = 15000, ["WikiProject_Iran"] = 92000, ["WikiProject_Iraq"] = 8000, ["WikiProject_Iraq/class"] = 8000, ["WikiProject_Ireland"] = 87000, ["WikiProject_Ireland_category"] = 2400, ["WikiProject_Islam"] = 14000, ["WikiProject_Islam/class"] = 14000, ["WikiProject_Islands"] = 10000, ["WikiProject_Isle_of_Man"] = 2200, ["WikiProject_Israel"] = 23000, ["WikiProject_Israel/class"] = 23000, ["WikiProject_Italy"] = 70000, ["WikiProject_Italy/class"] = 70000, ["WikiProject_Japan"] = 93000, ["WikiProject_Japan/class"] = 93000, ["WikiProject_Jazz"] = 32000, ["WikiProject_Jazz/class"] = 32000, ["WikiProject_Jewish_history"] = 6900, ["WikiProject_Jewish_history/class"] = 6900, ["WikiProject_Jordan"] = 3500, ["WikiProject_Journalism"] = 35000, ["WikiProject_Journalism/class"] = 35000, ["WikiProject_Judaism"] = 16000, ["WikiProject_Kansas"] = 12000, ["WikiProject_Kansas/class"] = 12000, ["WikiProject_Kayaking"] = 3000, ["WikiProject_Kent"] = 4200, ["WikiProject_Kingdom_of_Naples"] = 2200, ["WikiProject_Korea"] = 38000, ["WikiProject_Kosovo"] = 3400, ["WikiProject_Kyrgyzstan"] = 2300, ["WikiProject_LGBT_studies"] = 24000, ["WikiProject_LGBT_studies/class"] = 24000, ["WikiProject_Lacrosse"] = 2700, ["WikiProject_Lakes"] = 19000, ["WikiProject_Lancashire_and_Cumbria"] = 7500, ["WikiProject_Languages"] = 17000, ["WikiProject_Languages/class"] = 17000, ["WikiProject_Latin_America"] = 2100, ["WikiProject_Latin_music"] = 14000, ["WikiProject_Latter_Day_Saint_movement"] = 5000, ["WikiProject_Latter_Day_Saint_movement/class"] = 5000, ["WikiProject_Latvia"] = 11000, ["WikiProject_Latvia/class"] = 11000, ["WikiProject_Law"] = 47000, ["WikiProject_Law/class"] = 47000, ["WikiProject_Law/portalbox"] = 47000, ["WikiProject_Law_Enforcement"] = 8500, ["WikiProject_Law_Enforcement/class"] = 8500, ["WikiProject_Leaders_by_year"] = 2600, ["WikiProject_Lebanon"] = 7100, ["WikiProject_Lebanon/class"] = 7100, ["WikiProject_Lepidoptera"] = 107000, ["WikiProject_Lepidoptera/class"] = 107000, ["WikiProject_Libraries"] = 10000, ["WikiProject_Libraries/class"] = 10000, ["WikiProject_Lighthouses"] = 3700, ["WikiProject_Lighthouses/class"] = 3700, ["WikiProject_Lincolnshire"] = 4400, ["WikiProject_Linguistics"] = 9800, ["WikiProject_Linguistics/class"] = 9800, ["WikiProject_Lists"] = 120000, ["WikiProject_Lists/class"] = 120000, ["WikiProject_Literature"] = 19000, ["WikiProject_Lithuania"] = 13000, ["WikiProject_London"] = 31000, ["WikiProject_London/class"] = 31000, ["WikiProject_London_Transport"] = 2700, ["WikiProject_London_Transport/class"] = 2700, ["WikiProject_Lutheranism"] = 2800, ["WikiProject_Luxembourg"] = 5300, ["WikiProject_Magazines"] = 17000, ["WikiProject_Magazines/class"] = 17000, ["WikiProject_Maine"] = 8700, ["WikiProject_Maine/class"] = 8700, ["WikiProject_Malaysia"] = 17000, ["WikiProject_Malaysia/class"] = 17000, ["WikiProject_Maldives"] = 2100, ["WikiProject_Malta"] = 4900, ["WikiProject_Mammals"] = 11000, ["WikiProject_Mammals/class"] = 11000, ["WikiProject_Maps"] = 6300, ["WikiProject_Marine_life"] = 7700, ["WikiProject_Marine_life/class"] = 7700, ["WikiProject_Marketing_&_Advertising"] = 5700, ["WikiProject_Marketing_&_Advertising/class"] = 5700, ["WikiProject_Martial_arts"] = 20000, ["WikiProject_Martial_arts/class"] = 20000, ["WikiProject_Maryland"] = 15000, ["WikiProject_Maryland/class"] = 15000, ["WikiProject_Media"] = 10000, ["WikiProject_Media_franchises"] = 2100, ["WikiProject_Media_franchises/class"] = 2100, ["WikiProject_Medicine"] = 51000, ["WikiProject_Medicine/class"] = 51000, ["WikiProject_Melanesia"] = 7000, ["WikiProject_Melanesia/class"] = 7000, ["WikiProject_Merseyside"] = 3800, ["WikiProject_Merseyside/class"] = 3800, ["WikiProject_Mesoamerica"] = 2500, ["WikiProject_Metal"] = 19000, ["WikiProject_Metal/class"] = 19000, ["WikiProject_Meteorology"] = 3800, ["WikiProject_Meteorology/class"] = 3800, ["WikiProject_Mexico"] = 34000, ["WikiProject_Miami"] = 2100, ["WikiProject_Michigan"] = 25000, ["WikiProject_Michigan/class"] = 25000, ["WikiProject_Micro"] = 2800, ["WikiProject_Microbiology"] = 14000, ["WikiProject_Microbiology/class"] = 14000, ["WikiProject_Micronesia"] = 6500, ["WikiProject_Microsoft"] = 2700, ["WikiProject_Microsoft/class"] = 2700, ["WikiProject_Microsoft_Windows"] = 2300, ["WikiProject_Microsoft_Windows/class"] = 2300, ["WikiProject_Middle_Ages"] = 23000, ["WikiProject_Military_History"] = 12000, ["WikiProject_Military_history"] = 254000, ["WikiProject_Military_history/Any"] = 254000, ["WikiProject_Military_history/Checklist_categories"] = 116000, ["WikiProject_Military_history/Class"] = 255000, ["WikiProject_Military_history/Task_force_categories"] = 249000, ["WikiProject_Military_history/YesNo"] = 255000, ["WikiProject_Mills"] = 2000, ["WikiProject_Mills/class"] = 2000, ["WikiProject_Mining"] = 5700, ["WikiProject_Mining/class"] = 5700, ["WikiProject_Minnesota"] = 19000, ["WikiProject_Minnesota/class"] = 19000, ["WikiProject_Missouri"] = 21000, ["WikiProject_Mixed_martial_arts"] = 5000, ["WikiProject_Moldova"] = 5400, ["WikiProject_Molecular_and_Cell_Biology"] = 31000, ["WikiProject_Molecular_and_Cell_Biology/class"] = 31000, ["WikiProject_Molecular_and_Cellular_Biology"] = 8600, ["WikiProject_Mongols"] = 3700, ["WikiProject_Montana"] = 8100, ["WikiProject_Montana/class"] = 8100, ["WikiProject_Montenegro"] = 4400, ["WikiProject_Morocco"] = 8000, ["WikiProject_Motorcycle_racing"] = 3000, ["WikiProject_Motorcycling"] = 6100, ["WikiProject_Motorsport"] = 12000, ["WikiProject_Mountains"] = 25000, ["WikiProject_Mountains/class"] = 25000, ["WikiProject_Multi-sport_events"] = 20000, ["WikiProject_Museums"] = 17000, ["WikiProject_Music/Music_genres_task_force"] = 2700, ["WikiProject_Music/Music_genres_task_force/class"] = 2700, ["WikiProject_Musical_Instruments"] = 3900, ["WikiProject_Musical_Theatre"] = 4700, ["WikiProject_Myanmar"] = 9300, ["WikiProject_Myanmar/class"] = 9300, ["WikiProject_Myanmar_(Burma)"] = 4000, ["WikiProject_Mythology"] = 8600, ["WikiProject_NASCAR"] = 5200, ["WikiProject_NBA"] = 6000, ["WikiProject_NRHP"] = 7800, ["WikiProject_National_Basketball_Association"] = 13000, ["WikiProject_National_Basketball_Association/class"] = 13000, ["WikiProject_National_Football_League"] = 36000, ["WikiProject_National_Football_League/class"] = 36000, ["WikiProject_National_Register_of_Historic_Places"] = 88000, ["WikiProject_National_Register_of_Historic_Places/class"] = 88000, ["WikiProject_National_Register_of_Historic_Places/importance"] = 88000, ["WikiProject_Nepal"] = 12000, ["WikiProject_Nepal/class"] = 12000, ["WikiProject_Netherlands"] = 38000, ["WikiProject_Netherlands/class"] = 38000, ["WikiProject_Neuroscience"] = 3300, ["WikiProject_Nevada"] = 7400, ["WikiProject_Nevada/class"] = 7400, ["WikiProject_New_Jersey"] = 20000, ["WikiProject_New_Jersey/class"] = 20000, ["WikiProject_New_York"] = 27000, ["WikiProject_New_York_(state)"] = 41000, ["WikiProject_New_York_(state)/class"] = 41000, ["WikiProject_New_York_City"] = 24000, ["WikiProject_New_York_City/class"] = 24000, ["WikiProject_New_Zealand"] = 63000, ["WikiProject_New_Zealand/class"] = 63000, ["WikiProject_Newspapers"] = 3500, ["WikiProject_Nicaragua"] = 2200, ["WikiProject_Nicaragua/class"] = 2200, ["WikiProject_Nigeria"] = 11000, ["WikiProject_Nigeria/class"] = 11000, ["WikiProject_Normandy"] = 4000, ["WikiProject_Norse_history_and_culture"] = 3300, ["WikiProject_North_America"] = 5800, ["WikiProject_North_East_England"] = 4400, ["WikiProject_North_Macedonia"] = 5400, ["WikiProject_North_Macedonia/class"] = 5400, ["WikiProject_Northern_Ireland"] = 18000, ["WikiProject_Norway"] = 52000, ["WikiProject_Norway/class"] = 52000, ["WikiProject_Nottinghamshire"] = 2100, ["WikiProject_Nottinghamshire/class"] = 2100, ["WikiProject_Novels"] = 71000, ["WikiProject_Novels/class"] = 71000, ["WikiProject_Numismatics"] = 5700, ["WikiProject_Occupational_Safety_and_Health"] = 2500, ["WikiProject_Occupations"] = 2400, ["WikiProject_Occupations/class"] = 2400, ["WikiProject_Oceania"] = 4300, ["WikiProject_Oceania/class"] = 4300, ["WikiProject_Oceans"] = 2200, ["WikiProject_Ohio"] = 5500, ["WikiProject_Ohio/class"] = 5500, ["WikiProject_Oklahoma"] = 12000, ["WikiProject_Oklahoma/class"] = 12000, ["WikiProject_Olympics"] = 181000, ["WikiProject_Olympics/class"] = 181000, ["WikiProject_Opera"] = 14000, ["WikiProject_Orders,_decorations,_and_medals"] = 4600, ["WikiProject_Oregon"] = 24000, ["WikiProject_Oregon/class"] = 24000, ["WikiProject_Oregon/errors"] = 24000, ["WikiProject_Oregon_collab"] = 24000, ["WikiProject_Organizations"] = 27000, ["WikiProject_Organizations/class"] = 27000, ["WikiProject_Organized_Crime"] = 5400, ["WikiProject_Organized_Labour"] = 7400, ["WikiProject_Organized_crime"] = 5000, ["WikiProject_Ottoman_Empire"] = 5000, ["WikiProject_Overseas_France"] = 4900, ["WikiProject_Pakistan"] = 34000, ["WikiProject_Palaeontology"] = 25000, ["WikiProject_Palaeontology/class"] = 25000, ["WikiProject_Paleontology"] = 2300, ["WikiProject_Palestine"] = 9000, ["WikiProject_Palestine/class"] = 9000, ["WikiProject_Panama"] = 3600, ["WikiProject_Papua_New_Guinea"] = 4700, ["WikiProject_Papua_New_Guinea/class"] = 4700, ["WikiProject_Paraguay"] = 2900, ["WikiProject_Paranormal"] = 2300, ["WikiProject_Pennsylvania"] = 44000, ["WikiProject_Peru"] = 13000, ["WikiProject_Pharmacology"] = 13000, ["WikiProject_Philadelphia"] = 9400, ["WikiProject_Philately"] = 4500, ["WikiProject_Philately/class"] = 4500, ["WikiProject_Philippines"] = 13000, ["WikiProject_Philosophy"] = 23000, ["WikiProject_Philosophy/class"] = 23000, ["WikiProject_Photography"] = 6600, ["WikiProject_Photography/class"] = 6600, ["WikiProject_Physics"] = 22000, ["WikiProject_Physics/class"] = 22000, ["WikiProject_Physiology"] = 3700, ["WikiProject_Physiology/class"] = 3700, ["WikiProject_Pittsburgh"] = 5600, ["WikiProject_Pittsburgh_Steelers"] = 2000, ["WikiProject_Pittsburgh_Steelers/class"] = 2000, ["WikiProject_Plants"] = 97000, ["WikiProject_Plants/class"] = 97000, ["WikiProject_Poetry"] = 15000, ["WikiProject_Poland"] = 98000, ["WikiProject_Poland/class"] = 98000, ["WikiProject_Politics"] = 91000, ["WikiProject_Politics/class"] = 91000, ["WikiProject_Politics_of_the_United_Kingdom"] = 42000, ["WikiProject_Politics_of_the_United_Kingdom/class"] = 42000, ["WikiProject_Polynesia"] = 11000, ["WikiProject_Pop_music"] = 25000, ["WikiProject_Pop_music/class"] = 25000, ["WikiProject_Popular_Culture"] = 3000, ["WikiProject_Pornography"] = 4400, ["WikiProject_Portugal"] = 21000, ["WikiProject_Primates"] = 2000, ["WikiProject_Primates/class"] = 2000, ["WikiProject_Pritzker-GLAM"] = 2900, ["WikiProject_Professional_sound_production"] = 2100, ["WikiProject_Professional_wrestling"] = 12000, ["WikiProject_Professional_wrestling/class"] = 12000, ["WikiProject_Progressive_Rock"] = 3500, ["WikiProject_Progressive_Rock/class"] = 3500, ["WikiProject_Protected_areas"] = 19000, ["WikiProject_Psychology"] = 12000, ["WikiProject_Public_Art"] = 5600, ["WikiProject_Public_Art/class"] = 5600, ["WikiProject_Puerto_Rico"] = 12000, ["WikiProject_Puerto_Rico/class"] = 12000, ["WikiProject_Punk_music"] = 6500, ["WikiProject_Punk_music/class"] = 6500, ["WikiProject_Qatar"] = 3200, ["WikiProject_R&B_and_Soul_Music"] = 13000, ["WikiProject_R&B_and_Soul_Music/class"] = 13000, ["WikiProject_Radio"] = 11000, ["WikiProject_Radio_Stations"] = 37000, ["WikiProject_Record_Labels"] = 8200, ["WikiProject_Record_Production"] = 2600, ["WikiProject_Record_Production/class"] = 2600, ["WikiProject_Redirect"] = 2400, ["WikiProject_Redirect/class"] = 2400, ["WikiProject_Referees"] = 4200, ["WikiProject_Reference_works"] = 2700, ["WikiProject_Reggae"] = 2600, ["WikiProject_Religion"] = 21000, ["WikiProject_Religion/class"] = 21000, ["WikiProject_Religious_texts"] = 2300, ["WikiProject_Republic_of_Macedonia"] = 2300, ["WikiProject_Retailing"] = 3500, ["WikiProject_Rivers"] = 41000, ["WikiProject_Robotics"] = 2800, ["WikiProject_Robotics/class"] = 2800, ["WikiProject_Rock_music"] = 21000, ["WikiProject_Rock_music/class"] = 21000, ["WikiProject_Rocketry"] = 2100, ["WikiProject_Rocks_and_minerals"] = 2200, ["WikiProject_Rodents"] = 4000, ["WikiProject_Rodents/class"] = 4000, ["WikiProject_Role-playing_games"] = 4100, ["WikiProject_Role-playing_games/class"] = 4100, ["WikiProject_Romania"] = 33000, ["WikiProject_Romania/class"] = 33000, ["WikiProject_Roots_music"] = 3100, ["WikiProject_Rowing"] = 9800, ["WikiProject_Royalty_and_Nobility"] = 2100, ["WikiProject_Rugby_Union"] = 2100, ["WikiProject_Rugby_league"] = 17000, ["WikiProject_Rugby_league/class"] = 17000, ["WikiProject_Rugby_union"] = 24000, ["WikiProject_Running"] = 20000, ["WikiProject_Russia"] = 96000, ["WikiProject_Russia/class"] = 96000, ["WikiProject_Sailing"] = 5400, ["WikiProject_Saints"] = 5300, ["WikiProject_San_Diego"] = 2200, ["WikiProject_San_Diego/class"] = 2200, ["WikiProject_Saudi_Arabia"] = 5800, ["WikiProject_Schools"] = 63000, ["WikiProject_Schools/class"] = 63000, ["WikiProject_Science"] = 4600, ["WikiProject_Science/class"] = 4700, ["WikiProject_Science_Fiction"] = 13000, ["WikiProject_Science_Fiction/class"] = 13000, ["WikiProject_Scotland"] = 41000, ["WikiProject_Scottish_Islands"] = 3100, ["WikiProject_Scouting"] = 6900, ["WikiProject_Scouting/class"] = 6900, ["WikiProject_Sculpture"] = 8500, ["WikiProject_Serbia"] = 22000, ["WikiProject_Serbia/class"] = 22000, ["WikiProject_Serial_Killer_task_force"] = 2100, ["WikiProject_Sexology_and_sexuality"] = 6600, ["WikiProject_Sexology_and_sexuality/class"] = 6600, ["WikiProject_Sexuality"] = 4700, ["WikiProject_Ships"] = 76000, ["WikiProject_Ships/class"] = 76000, ["WikiProject_Shipwrecks"] = 5600, ["WikiProject_Shopping_Centers"] = 3700, ["WikiProject_Singapore"] = 11000, ["WikiProject_Singapore/class"] = 11000, ["WikiProject_Skepticism"] = 4200, ["WikiProject_Skepticism/class"] = 4200, ["WikiProject_Skiing_and_Snowboarding"] = 8800, ["WikiProject_Skyscrapers"] = 4500, ["WikiProject_Slovakia"] = 13000, ["WikiProject_Slovenia"] = 18000, ["WikiProject_Slovenia/class"] = 18000, ["WikiProject_Snooker"] = 2600, ["WikiProject_Snooker/class"] = 2600, ["WikiProject_Soap_Operas"] = 13000, ["WikiProject_Soap_Operas/class"] = 13000, ["WikiProject_Socialism"] = 10000, ["WikiProject_Socialism/class"] = 10000, ["WikiProject_Sociology"] = 11000, ["WikiProject_Sociology/class"] = 11000, ["WikiProject_Softball"] = 3100, ["WikiProject_Software"] = 8700, ["WikiProject_Software/class"] = 8700, ["WikiProject_Solar_System"] = 38000, ["WikiProject_Solar_System/class"] = 37000, ["WikiProject_Somalia"] = 2100, ["WikiProject_Somerset"] = 4600, ["WikiProject_Somerset/class"] = 4600, ["WikiProject_Songs"] = 137000, ["WikiProject_Songs/class"] = 137000, ["WikiProject_South_Africa"] = 26000, ["WikiProject_South_Africa/class"] = 26000, ["WikiProject_South_America"] = 20000, ["WikiProject_South_Dakota"] = 6800, ["WikiProject_Southeast_Asia"] = 11000, ["WikiProject_Soviet_Union"] = 19000, ["WikiProject_Soviet_Union/class"] = 19000, ["WikiProject_Spaceflight"] = 11000, ["WikiProject_Spaceflight/class"] = 11000, ["WikiProject_Spain"] = 59000, ["WikiProject_Speed_Skating"] = 4500, ["WikiProject_Spiders"] = 11000, ["WikiProject_Spiders/class"] = 11000, ["WikiProject_Sports"] = 65000, ["WikiProject_Sports/class"] = 65000, ["WikiProject_Sports_Car_Racing"] = 2600, ["WikiProject_Sports_facilities_task_force"] = 4700, ["WikiProject_Squash"] = 2100, ["WikiProject_Sri_Lanka"] = 24000, ["WikiProject_St._Louis"] = 2600, ["WikiProject_Star_Trek"] = 3600, ["WikiProject_Star_Trek/class"] = 3600, ["WikiProject_Star_Wars"] = 2100, ["WikiProject_Star_Wars/class"] = 2100, ["WikiProject_Statistics"] = 5100, ["WikiProject_Statistics/class"] = 5100, ["WikiProject_Stub_sorting"] = 44000, ["WikiProject_Surrey"] = 2300, ["WikiProject_Sussex"] = 3600, ["WikiProject_Sweden"] = 52000, ["WikiProject_Swimming"] = 30000, ["WikiProject_Switzerland"] = 31000, ["WikiProject_Switzerland/class"] = 31000, ["WikiProject_Syria"] = 9800, ["WikiProject_Systems"] = 4000, ["WikiProject_Systems/class"] = 4000, ["WikiProject_Taiwan"] = 16000, ["WikiProject_Taiwan/class"] = 16000, ["WikiProject_Tambayan_Philippines"] = 34000, ["WikiProject_Technology"] = 9800, ["WikiProject_Technology/class"] = 9800, ["WikiProject_Telecommunications"] = 6900, ["WikiProject_Telecommunications/class"] = 6900, ["WikiProject_Television"] = 163000, ["WikiProject_Television/class"] = 163000, ["WikiProject_Tennessee"] = 15000, ["WikiProject_Tennis"] = 44000, ["WikiProject_Terrorism"] = 7300, ["WikiProject_Terrorism/class"] = 7300, ["WikiProject_Textile_Arts"] = 2300, ["WikiProject_Thailand"] = 19000, ["WikiProject_Thailand/class"] = 19000, ["WikiProject_The_Beatles"] = 5000, ["WikiProject_The_Beatles/class"] = 5000, ["WikiProject_Theatre"] = 23000, ["WikiProject_Theatre/class"] = 23000, ["WikiProject_Tibet"] = 3200, ["WikiProject_Time"] = 3800, ["WikiProject_Toys"] = 3300, ["WikiProject_Trains"] = 124000, ["WikiProject_Trains/class"] = 124000, ["WikiProject_Trains/portalbox"] = 124000, ["WikiProject_Transport"] = 12000, ["WikiProject_Travel_and_Tourism"] = 4900, ["WikiProject_Travel_and_Tourism/class"] = 4900, ["WikiProject_Tree_of_Life"] = 4100, ["WikiProject_Tree_of_Life/class"] = 4100, ["WikiProject_Trinidad_and_Tobago"] = 4100, ["WikiProject_Trinidad_and_Tobago/class"] = 4100, ["WikiProject_Tropical_cyclones"] = 4800, ["WikiProject_Tropical_cyclones/class"] = 4800, ["WikiProject_Tunisia"] = 3500, ["WikiProject_Tunisia/class"] = 3500, ["WikiProject_Turkey"] = 38000, ["WikiProject_Turtles"] = 3500, ["WikiProject_Turtles/class"] = 3500, ["WikiProject_Typography"] = 2300, ["WikiProject_Typography/class"] = 2300, ["WikiProject_U.S._Congress"] = 18000, ["WikiProject_U.S._Roads"] = 32000, ["WikiProject_U.S._Roads/StateName"] = 31000, ["WikiProject_U.S._Roads/articletest"] = 32000, ["WikiProject_U.S._Roads/class"] = 32000, ["WikiProject_U.S._Roads/hookcounter"] = 32000, ["WikiProject_U.S._Roads/issuecounter"] = 32000, ["WikiProject_U.S._Roads/link"] = 31000, ["WikiProject_U.S._Roads/name"] = 31000, ["WikiProject_U.S._Roads/shield"] = 31000, ["WikiProject_U.S._Roads/subtopic"] = 31000, ["WikiProject_U.S._Supreme_Court_cases"] = 4400, ["WikiProject_UK_Parliament_constituencies"] = 2100, ["WikiProject_UK_Politics"] = 2100, ["WikiProject_UK_Roads"] = 2500, ["WikiProject_UK_geography"] = 28000, ["WikiProject_USA"] = 4100, ["WikiProject_Ukraine"] = 22000, ["WikiProject_Ukraine/class"] = 22000, ["WikiProject_United_Arab_Emirates"] = 5300, ["WikiProject_United_Kingdom"] = 49000, ["WikiProject_United_Kingdom/class"] = 49000, ["WikiProject_United_States"] = 534000, ["WikiProject_United_States/class"] = 534000, ["WikiProject_United_States_History"] = 3200, ["WikiProject_United_States_History/class"] = 3200, ["WikiProject_United_States_Territories"] = 4200, ["WikiProject_United_States_courts_and_judges"] = 4900, ["WikiProject_Universities"] = 36000, ["WikiProject_University_of_California"] = 2600, ["WikiProject_University_of_Cambridge"] = 2300, ["WikiProject_University_of_Oxford"] = 11000, ["WikiProject_University_of_Oxford/class"] = 11000, ["WikiProject_University_of_Pennsylvania"] = 2800, ["WikiProject_Urban_studies_and_planning"] = 3700, ["WikiProject_Uruguay"] = 7500, ["WikiProject_Userboxes"] = 15000, ["WikiProject_Venezuela"] = 9600, ["WikiProject_Video_games"] = 83000, ["WikiProject_Video_games/class"] = 83000, ["WikiProject_Video_games/importance"] = 83000, ["WikiProject_Vietnam"] = 14000, ["WikiProject_Virginia"] = 25000, ["WikiProject_Virginia/class"] = 25000, ["WikiProject_Viruses"] = 5200, ["WikiProject_Viruses/class"] = 5200, ["WikiProject_Visual_Arts"] = 2700, ["WikiProject_Visual_arts"] = 58000, ["WikiProject_Volcanoes"] = 5600, ["WikiProject_Volcanoes/class"] = 5600, ["WikiProject_Volleyball"] = 15000, ["WikiProject_Wales"] = 24000, ["WikiProject_Wales/class"] = 24000, ["WikiProject_Warwickshire"] = 2200, ["WikiProject_Water_polo"] = 5300, ["WikiProject_Water_sports"] = 8200, ["WikiProject_Websites"] = 3900, ["WikiProject_Websites/class"] = 3900, ["WikiProject_West_Midlands"] = 3700, ["WikiProject_Western_Asia"] = 9700, ["WikiProject_Western_Asia/class"] = 9700, ["WikiProject_Westerns"] = 5200, ["WikiProject_Wikipedia-Books"] = 7000, ["WikiProject_Wiltshire"] = 2400, ["WikiProject_Wine"] = 5000, ["WikiProject_Wine/class"] = 5000, ["WikiProject_Wisconsin"] = 27000, ["WikiProject_Women"] = 67000, ["WikiProject_Women's_Health"] = 2400, ["WikiProject_Women's_History"] = 48000, ["WikiProject_Women's_history"] = 3100, ["WikiProject_Women's_sport"] = 93000, ["WikiProject_Women/class"] = 67000, ["WikiProject_Women_artists"] = 14000, ["WikiProject_Women_in_music"] = 6200, ["WikiProject_Women_music"] = 3200, ["WikiProject_Women_scientists"] = 12000, ["WikiProject_Women_writers"] = 39000, ["WikiProject_Writing_systems"] = 3600, ["WikiProject_Writing_systems/class"] = 3600, ["WikiProject_Years"] = 422000, ["WikiProject_Yemen"] = 4000, ["WikiProject_Yorkshire"] = 21000, ["WikiProject_Yugoslavia"] = 5000, ["WikiProject_Zimbabwe"] = 3900, ["WikiProject_Zimbabwe/class"] = 3900, ["WikiProject_Zoo"] = 2700, ["WikiProject_banner_shell"] = 1960000, ["WikiProject_cleanup_group"] = 4700, ["WikiProject_cleanup_listing"] = 7200, ["WikiProject_description_page"] = 2800, ["WikiProject_status"] = 2400, ["WikiProjectbasename"] = 2200, ["Wikibooks"] = 2400, ["Wikibooks-inline"] = 6000, ["Wikibreak"] = 2100, ["Wikidata"] = 173000, ["WikidataCheck"] = 243000, ["Wikidata_entity_link"] = 29000, ["Wikidata_image"] = 737000, ["Wikidata_list"] = 2700, ["Wikidata_list_end"] = 2700, ["Wikidata_location"] = 3800, ["Wikidata_redirect"] = 27000, ["Wikidata_sitelink"] = 7400, ["Wikiedu.org_course_header"] = 3600, ["Wikinews"] = 3500, ["Wikipedia_Embassy_link"] = 4400, ["Wikipedia_ads"] = 3500, ["Wikipedia_books"] = 5200, ["Wikipedia_category"] = 16000, ["Wikipedia_logs"] = 2100, ["Wikipedia_other"] = 10000, ["Wikipedia_policies_and_guidelines"] = 3100, ["Wikiproject_MCB"] = 19000, ["Wikiproject_Userboxes"] = 2400, ["Wikiquote"] = 34000, ["Wikisource"] = 10000, ["Wikisource-inline"] = 4400, ["Wikisource_author"] = 4700, ["Wikisourcelang"] = 2100, ["Wikispecies"] = 40000, ["Wikispecies-inline"] = 8700, ["Wikivoyage"] = 11000, ["Wikivoyage-inline"] = 5500, ["Wikt"] = 2400, ["Wiktionary"] = 56000, ["Wiktionary-inline"] = 2100, ["Wiktionarypar"] = 2100, ["Wine"] = 2700, ["Winners"] = 4600, ["Winning_percentage"] = 24000, ["Winpct"] = 3600, ["Won"] = 26000, ["Workpage"] = 4600, ["Works_year_header"] = 3800, ["Works_year_header/helper"] = 3900, ["WorldFootball.net"] = 9200, ["World_Athletics"] = 13000, ["World_Series_Year"] = 5900, ["Worldcat_id"] = 4700, ["Wpbs"] = 3400, ["Wrap"] = 34000, ["Writer_icon"] = 6000, ["Writer_icon2"] = 6000, ["Wrong-license"] = 3200, ["Wrong_license"] = 2800, ["Wsy"] = 5000, ["Module:WDL"] = 5400, ["Module:WLink"] = 48000, ["Module:WPMILHIST_Infobox_style"] = 168000, ["Module:WPSHIPS_utilities"] = 36000, ["Module:Wd"] = 541000, ["Module:Wd/i18n"] = 541000, ["Module:Weather_box"] = 18000, ["Module:Weather_box/colors"] = 18000, ["Module:Weather_box/row"] = 18000, ["Module:Webarchive"] = 420000, ["Module:Webarchive/data"] = 420000, ["Module:Wide_image"] = 9200, ["Module:Wikidata"] = 709000, ["Module:WikidataCheck"] = 254000, ["Module:WikidataIB"] = 1010000, ["Module:WikidataIB/nolinks"] = 1010000, ["Module:WikidataIB/titleformats"] = 1010000, ["Module:WikidataIdentifiers"] = 2200, ["Module:Wikipedia_ads"] = 3500, ["Module:Wikipedia_ads/data"] = 3700, ["Module:Wikipedia_ads/list"] = 3700, } 834gnf0hvywn5j7kzoo6ooc82z1jtad Template:Collapsible option 10 21713 372982 367706 2021-06-02T04:11:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki '''{{big|Visibilità iniziale :}}''' attualmente predefinitu à '''{{big|{{#switch:{{{default|}}}|collapsed=collapsed|expanded=expanded|autocollapse|#default=autocollapse}}}}''' Per definisce a visibilità iniziale di stu mudellu, u paràmetru {{para|{{{parameter_name|state}}}}} pò esse usatu : <ul> <li>{{para|{{{parameter_name|state}}}|collapsed}} : <code><nowiki>{{</nowiki><includeonly>{{</includeonly>{{#if:{{{nobase|}}}| |BASE}}PAGENAME<includeonly>}}</includeonly><nowiki>|</nowiki>{{{parameter_name|state}}}<nowiki>=collapsed}}</nowiki></code> per mustrà u mudellu colapsatu, vale à dì, ammucciatu fora di a so barra di tituli</li> <li>{{para|{{{parameter_name|state}}}|expanded}} : <code><nowiki>{{</nowiki><includeonly>{{</includeonly>{{#if:{{{nobase|}}} | |BASE}}PAGENAME<includeonly>}}</includeonly><nowiki>|</nowiki>{{{parameter_name|state}}}<nowiki>=expanded}}</nowiki></code> per mustrà u mudellu allargatu, vale à dì, completamente visibile</li> <li>{{para|{{{parameter_name|state}}}|autocollapse}} : <code><nowiki>{{</nowiki><includeonly>{{</includeonly>{{#if:{{{nobase|}}} | |BASE}}PAGENAME<includeonly>}}</includeonly><nowiki>|</nowiki>{{{parameter_name|state}}}<nowiki>=autocollapse}}</nowiki></code> <ul> <li>mostra u mudellu cadutu in a barra di titulu se ci hè un {{tlx|navbar}}, una {{tlx|sidebar}}, o qualchì altra tavola di a pagina cù l'attributu cuscinente</li> <li>mostra u mudellu in u so state expandita se ùn ci hè micca altri articuli colapsabili nantu à a pagina</li> </ul></li></ul> Se u paràmetru di {{para|{{{parameter_name|state}}}}} in u mudellu in questa pagina ùn hè micca stabilitu, a visibilità iniziale di u mudellu hè presa da u paràmetru {{para | default}} in u mudellu '' Opzione collabusibile ''. Per u mudellu nant'à sta pagina, chì oggi avvaluta si{{big|'''<code>{{#switch:{{{default|}}}|collapsed=collapsed|expanded=expanded|autocollapse|#default=autocollapse}}</code>'''}}.<!-- -->{{#if:{{{align|}}}| :{{para|align|{{var|value}}}} is also available; where {{var|value}} can be either <code>right</code> or <code>left</code>. The default is {{kbd|center}}. }}{{#if:{{{title-background|}}}|:{{para|title-background|{{var|value}}}} is also available; where {{var|value}} can be either {{kbd|navbox}} or a {{kbd|color}}. The default is {{kbd|none}}, and {{{kbd|navbox}} defaults to the default navbox color. }}{{#if:{{{width|}}}| :{{para|width|{{var|value}}}} is also available; where {{var|value}} can be either {{kbd|{{var|N}} [em/%/px]}} or {{kbd|auto}}. The default is {{kbd|100%}}. }}<!-- Add {{pp-template}} if template page where this template is transcluded is protected: -->{{template other | {{#if:{{PROTECTIONLEVEL:edit}} |{{pp-template|docusage=yes}} | {{#if:{{PROTECTIONLEVEL:move}} |{{pp-move|docusage=yes|small=yes}} }} }} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> 2yh7pbhm9dp1zizks5e2gqqsmfzm96g Template:Sidebar 10 21714 373299 367707 2021-06-02T04:18:49Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#invoke:Sidebar|sidebar}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> 505gm5y7tqodii8d466drn9asn8513m Modulo:Sidebar 828 21715 367708 2020-06-10T08:40:57Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- -- This module implements {{Sidebar}} -- require('Module:No globals') local p = {} local getArgs = require('Module:Arguments').getArgs local navbar = require('Module:Navbar')._n... Scribunto text/plain -- -- This module implements {{Sidebar}} -- require('Module:No globals') local p = {} local getArgs = require('Module:Arguments').getArgs local navbar = require('Module:Navbar')._navbar local function trimAndAddAutomaticNewline(s) -- For compatibility with the original {{sidebar with collapsible lists}} -- implementation, which passed some parameters through {{#if}} to trim -- their whitespace. This also triggered the automatic newline behavior. -- ([[meta:Help:Newlines and spaces#Automatic newline]]) s = mw.ustring.gsub(s, "^%s*(.-)%s*$", "%1") if mw.ustring.find(s, '^[#*:;]') or mw.ustring.find(s, '^{|') then return '\n' .. s else return s end end local function hasSubgroup(s) if mw.ustring.find(s, 'vertical%-navbox%-subgroup') then return true else return false end end function p.sidebar(frame, args) if not args then args = getArgs(frame) end local root = mw.html.create() local child = args.child and mw.text.trim(args.child) == 'yes' root = root:tag('table') if not child then root :addClass('vertical-navbox') :addClass(args.wraplinks ~= 'true' and 'nowraplinks' or nil) :addClass(args.bodyclass or args.class) :css('float', args.float or 'right') :css('clear', (args.float == 'none' and 'both') or args.float or 'right') :css('width', args.width or '22.0em') :css('margin', args.float == 'left' and '0 1.0em 1.0em 0' or '0 0 1.0em 1.0em') :css('background', '#f8f9fa') :css('border', '1px solid #aaa') :css('padding', '0.2em') :css('border-spacing', '0.4em 0') :css('text-align', 'center') :css('line-height', '1.4em') :css('font-size', '88%') :cssText(args.bodystyle or args.style) if args.outertitle then root :tag('caption') :addClass(args.outertitleclass) :css('padding-bottom', '0.2em') :css('font-size', '125%') :css('line-height', '1.2em') :css('font-weight', 'bold') :cssText(args.outertitlestyle) :wikitext(args.outertitle) end if args.topimage then local imageCell = root:tag('tr'):tag('td') imageCell :addClass(args.topimageclass) :css('padding', '0.4em 0') :cssText(args.topimagestyle) :wikitext(args.topimage) if args.topcaption then imageCell :tag('div') :css('padding-top', '0.2em') :css('line-height', '1.2em') :cssText(args.topcaptionstyle) :wikitext(args.topcaption) end end if args.pretitle then root :tag('tr') :tag('td') :addClass(args.pretitleclass) :cssText(args.basestyle) :css('padding-top', args.topimage and '0.2em' or '0.4em') :css('line-height', '1.2em') :cssText(args.pretitlestyle) :wikitext(args.pretitle) end else root :addClass('vertical-navbox-subgroup') :css('width', '100%') :css('margin', '0px') :css('border-spacing', '0px') :addClass(args.bodyclass or args.class) :cssText(args.bodystyle or args.style) end if args.title then if child then root :wikitext(args.title) else root :tag('tr') :tag('th') :addClass(args.titleclass) :cssText(args.basestyle) :css('padding', '0.2em 0.4em 0.2em') :css('padding-top', args.pretitle and 0) :css('font-size', '145%') :css('line-height', '1.2em') :cssText(args.titlestyle) :wikitext(args.title) end end if args.image then local imageCell = root:tag('tr'):tag('td') imageCell :addClass(args.imageclass) :css('padding', '0.2em 0 0.4em') :cssText(args.imagestyle) :wikitext(args.image) if args.caption then imageCell :tag('div') :css('padding-top', '0.2em') :css('line-height', '1.2em') :cssText(args.captionstyle) :wikitext(args.caption) end end if args.above then root :tag('tr') :tag('td') :addClass(args.aboveclass) :css('padding', '0.3em 0.4em 0.3em') :css('font-weight', 'bold') :cssText(args.abovestyle) :newline() -- newline required for bullet-points to work :wikitext(args.above) end local rowNums = {} for k, v in pairs(args) do k = '' .. k local num = k:match('^heading(%d+)$') or k:match('^content(%d+)$') if num then table.insert(rowNums, tonumber(num)) end end table.sort(rowNums) -- remove duplicates from the list (e.g. 3 will be duplicated if both heading3 and content3 are specified) for i = #rowNums, 1, -1 do if rowNums[i] == rowNums[i - 1] then table.remove(rowNums, i) end end for i, num in ipairs(rowNums) do local heading = args['heading' .. num] if heading then root :tag('tr') :tag('th') :addClass(args.headingclass) :css('padding', '0.1em') :cssText(args.basestyle) :cssText(args.headingstyle) :cssText(args['heading' .. num .. 'style']) :newline() :wikitext(heading) end local content = args['content' .. num] if content then root :tag('tr') :tag('td') :addClass(args.contentclass) :css('padding', hasSubgroup(content) and '0.1em 0 0.2em' or '0 0.1em 0.4em') :cssText(args.contentstyle) :cssText(args['content' .. num .. 'style']) :newline() :wikitext(content) :done() :newline() -- Without a linebreak after the </td>, a nested list like "* {{hlist| ...}}" doesn't parse correctly. end end if args.below then root :tag('tr') :tag('td') :addClass(args.belowclass) :css('padding', '0.3em 0.4em 0.3em') :css('font-weight', 'bold') :cssText(args.belowstyle) :newline() :wikitext(args.below) end if not child then local navbarArg = args.navbar or args.tnavbar if navbarArg ~= 'none' and navbarArg ~= 'off' and (args.name or frame:getParent():getTitle():gsub('/sandbox$', '') ~= 'Template:Sidebar') then root :tag('tr') :tag('td') :css('text-align', 'right') :css('font-size', '115%') :cssText(args.navbarstyle or args.tnavbarstyle) :wikitext(navbar{ args.name, mini = 1, fontstyle = args.navbarfontstyle or args.tnavbarfontstyle }) end end return tostring(root) .. (child and '[[Category:Pages using sidebar with the child parameter]]' or '') end function p.collapsible(frame) local args = getArgs(frame) args.abovestyle = 'border-top: 1px solid #aaa; border-bottom: 1px solid #aaa;' .. (args.abovestyle or '') args.belowstyle = 'border-top: 1px solid #aaa; border-bottom: 1px solid #aaa;' .. (args.belowstyle or '') args.navbarstyle = 'padding-top: 0.6em;' .. (args.navbarstyle or args.tnavbarstyle or '') if not args.name and frame:getParent():getTitle():gsub('/sandbox$', '') == 'Template:Sidebar with collapsible lists' then args.navbar = 'none' end local contentArgs = {} for k, v in pairs(args) do local num = string.match(k, '^list(%d+)$') if num then local expand = args.expanded and (args.expanded == 'all' or args.expanded == args['list' .. num .. 'name']) local row = mw.html.create('div') row :addClass('NavFrame') :addClass((not expand) and 'collapsed' or nil) :css('border', 'none') :css('padding', 0) :cssText(args.listframestyle) :cssText(args['list' .. num .. 'framestyle']) :tag('div') :addClass('NavHead') :addClass(args.listtitleclass) :css('font-size', '105%') :css('background', 'transparent') :css('text-align', 'left') :cssText(args.basestyle) :cssText(args.listtitlestyle) :cssText(args['list' .. num .. 'titlestyle']) :wikitext(trimAndAddAutomaticNewline(args['list' .. num .. 'title'] or 'List')) :done() :tag('div') :addClass('NavContent') :addClass(args.listclass) :addClass(args['list' .. num .. 'class']) :css('font-size', '105%') :css('padding', '0.2em 0 0.4em') :css('text-align', 'center') :cssText(args.liststyle) :cssText(args['list' .. num .. 'style']) :wikitext(trimAndAddAutomaticNewline(args['list' .. num])) contentArgs['content' .. num] = tostring(row) end end for k, v in pairs(contentArgs) do args[k] = v end return p.sidebar(frame, args) end return p 49l7i3rurqbt0h4mb4td0vid04vpumc Template:Nbsp 10 21716 367711 367710 2020-06-10T08:48:14Z Anfrx 16583 Modificata destinazione reindirizzamento da [[Template:Spaces]] a [[Template:Spazi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Spazi]] {{Redirect category shell| {{R from move}} {{R from alternative name}} {{R from template shortcut}} }} 652o8x5uix5yv3jjpuxzgt79d9lfjao Template:Template display 10 21717 373330 367712 2021-06-02T04:19:45Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#ifeq: {{{1}}}| adaptive |<table class="plainlinks advert" role="presentation" style="margin: 0 10%; border: 1px solid #aaa; border-left: 10px solid #1e90ff; background: #fbfbfb;"><tr><td class="mbox-image" style="width:71px;padding:3px;">[[File:Different devices simple.svg|65x65px|link=|alt=]]</td><td class="mbox-text"><span class="mbox-text-span">Stu mudellu hè adattivu è <strong>mostra in modu diversu in vista mobile è ufficiu</strong>. Leghjite a documentazione per una spiegazione di e differenze è perchè esistenu.</span></td></tr></table> | {{#ifeq: {{{1}}} | nomobile|<table class="plainlinks advert" role="presentation" style="margin: 0 10%; border: 1px solid #aaa; border-left: 10px solid #1e90ff; background: #fbfbfb;"><tr><td class="mbox-image" style="width:55px">[[File:Handheld devices no.svg|55px|link=|alt=]]</td><td class="mbox-text"><span class="mbox-text-span">Stu mudellu ùn si mostra micca in vista mobile di Wikipedia; hè <strong>solu ufficiu</strong>. Leghjite a documentazione per una spiegazione.</span></td></tr></table>|{{#ifeq: {{{1}}} | nodesktop |<table class="plainlinks advert" role="presentation" style="margin: 0 10%; border: 1px solid #aaa; border-left: 10px solid #1e90ff; background: #fbfbfb;"><tr><td class="mbox-image" style="width:55px">[[File:Desktop devices no.svg|55px|link=|alt=]]</td><td class="mbox-text"><span class="mbox-text-span">Stu mudellu ùn si vede micca in a vista di desktop di Wikipedia; hè solu per <strong>mobile</strong>. Leghjite a documentazione per una spiegazione.</span></td></tr></table>| }}| }}| }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> 9whpfitlh2ojodf07brpxgbp1e9nm6t Template:Redirect templates 10 21718 367713 2020-06-10T08:55:51Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:R template index]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:R template index]] {{Redirect category shell| {{R from other name}} }} qxz3kidn87h9vn3c6dk2rxx2je7tzp5 Template:R from other name 10 21719 367714 2020-06-10T08:56:20Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:R from alternative name]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:R from alternative name]] {{Redirect category shell| {{R from modification}} {{R to redirect template}} {{R from template shortcut}} }} e6h731mk9687tb26sd5lziq9ftwb0f7 Template:R from other capitalisation 10 21720 367717 367716 2020-06-10T09:03:18Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:R da altre capitalizazione]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:R da altre capitalizazione]] j9r7yntsdylbs2vrmdicaqnj7eq9vdz Template:R da altre capitalizazione 10 21721 373232 367718 2021-06-02T04:17:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{This is a redirect/rcat}} </noinclude>{{Redirect template |name=R da altre capitalizazione |from=un titulu cù un altru metudu di capitalizazione {{#if:{{{2|{{{of|{{{reason|}}}}}}}}}|&nbsp;of {{{2|{{{of|{{{reason|}}}}}}}}}}}. Ci porta |to=u tìtulu in cunfurmità cù e convenzioni di denominazione di Wikipedia per capitalizazione, o porta à un tìtulu chì hè assuciatu in qualchì modu cù a capitalizazione cunvenziunale di stu titulu di redirezzione. Questu pò aiutà à scrive, à circà è à i prublemi di lingua internaziunale. |info=** Se stu redirect hè una capitalizazione incorrecta, allora {{tl|R from miscapitalisation}} deve esse usatu '' invece '', è e pagine chì utilizanu stu ligame duveranu esse aghjurnate per ligà ''direttamente'' cù a destinazione. Miscapitalisations ponu esse marcati in ''ogni spaziu di nomi''. ** Utilizate stu rcat per taglicà ''solu'' redirezzione spaziu principale; quandu altre capitalizazioni sò in altri spazii di nomi, usa {{tl|R from modification}} ''invece''. |main category=Redirect da altre capitalizazioni |printworthy={{#ifeq:{{{1}}}|printworthy|yes|no}} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Place categories on /doc subpage; interwikis go to Wikidata. --> {{documentation}} </noinclude> ju2j12g52tnwwn5zdu95whxcgkezq3u Template:R di mala capitalizazione 10 21722 373235 367719 2021-06-02T04:17:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{This is a redirect/rcat}} </noinclude>{{Redirect template |name=Di mala capitalizazione |from=un errore di capitalizazione |info=A forma curretta hè {{#if:{{{1|{{{of|}}}}}}|<big>'''{{{1|{{{of}}}}}}'''</big>|datu da u mira di a redirect}}. ** Stu reindirizzamentu hè dispunibule per e ricerche di aiutu o di mantene ligami. E pagine chì utilizanu stu ligame deve esse aghjurnatu per ligà direttamente à a forma curretta senza utilizà un ligame piped chì oculta i ditaglii curretti. ** Stu mudellu tagghia redirezzioni cù a {{c|Redirects from miscapitalisations}}, una subcategoria di {{c|Redirects from incorrect names}}, cusì u mudellu {{tl|R from incorrect name}} ùn deve esse usatu. cù stu mudellu. |all category=Redirects di mala capitalizazione }}<includeonly>{{Main other |{{{Categoria|[[Categoria:{{#ifexpr: {{#ifeq: {{{2}}} | printworthy | 1 | 0 }} or {{#ifeq: {{{printworthy}}} | yes | 1 | 0 }} or {{#ifeq: {{{unprintworthy}}} | no | 1 | 0 }} |Printworthy |Unprintworthy }} redirects]]}}} }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Place categories on /doc subpage; interwikis go to Wikidata. --> {{Documentation}} </noinclude> 4zwo84fvyj8ksqkf8ls0nuone6sgskv Template:R from miscapitalisation 10 21723 367720 2020-06-10T09:10:21Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:R di mala capitalizazione]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:R di mala capitalizazione]] btprpvcirnp4i7gixoaqr8pue327n5r Template:R from abbreviation 10 21724 367722 2020-06-10T09:14:37Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:R da l'abbrevazione]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:R da l'abbrevazione]] 2dwt9vtufb6z1dvy28b01nnm7ifx0t3 Template:R da l'abbrevazione 10 21725 373233 367723 2021-06-02T04:17:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{This is a redirect/rcat}} </noinclude>{{Redirect template |name=Da l'abbrevazione |from=una abbrevazione |to=un tema relacionatu, cum'è l'espansione di l'abbreviazione |info= ** ''Invece'' di stu mudellu, usa {{tl|R from acronym}}} per l'acronimi pronunciate cum'è parole, cum'è l'OTAN è u RADAR ; oru ** Utilizà {{tl|R from initialism}} per quelli pronunciati cum'è lettere, cum'è CIA è HIV ; oru ** Utilizà {{tl|R from short name}}, ''invece'', per l'iniziali di u nome di una persona, è altri accertamenti ùn sò tipicamente classificati cum'è sigle. |main category=Redirects from abbreviations }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Place categories on /doc subpage; interwikis go to Wikidata. --> {{Documentation}} </noinclude> 8tctxidzfvq717ay4eqllmv1lnk02xi Template:R from alternative spelling 10 21726 367725 2020-06-10T09:19:39Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:R da ortografia alternativa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:R da ortografia alternativa]] 3spy0qm8eniemfd1d4szjlrmx8e7fxd Template:R da ortografia alternativa 10 21727 373234 367726 2021-06-02T04:17:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{This is a redirect/rcat}} </noinclude>{{Redirect template |name=Da ortografia alternativa |from=un titulu cù una ortografia diversa di {{#if:{{{1|{{{of|}}}}}}|'''{{{1|{{{of|}}}}}}'''|u nome di destinazione}} |info=E pagine chì liganu in questu redirect ponu esse aghjurnate per ligà direttamente à a pagina di destinazione '' se questu hè risultatu in una migliione di u testu ''. Ùn "micca correzione" tali ligami se ùn sò micca rottu. Inoltre, sti ligami ùn deve micca esse rimpiazzati cù i ligami piped. ** Amparete chì ci sò assai {{em|mudelli più specifichi}}. Vede e subcategorii di [[:Categoria:Redirects from modifications]] per altre opzioni (maiuscole, sigle, diacritici, plurale, stilizazioni, traslitterazioni, ligature, diverse parti di discorsu, etc.) ** Attualmente, {{tl|R from alternative hyphenation}}, {{tl|R from alternative punctuation}}, è {{tl|R from alternative spacing}} tutti redireccionanu à stu mudellu è alimentate in a stessa categoria di mantenimentu. . Probabilmente cambiassi in u futuru, cusì utilizate u nome di mudelli più specifici. |all category=Redirects da ortografia alternative }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Place categories on /doc subpage; interwikis go to Wikidata. --> {{Documentation}} </noinclude> lzum97pa592sz3lon4341pvr6z3dvo7 Template:Biancu 10 21728 372933 367729 2021-06-02T04:10:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span style="color:white">{{{1}}}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> {{Documentation}}</noinclude> ngpxqvj7rroybwigxflui1soj7wyv3l Template:White 10 21729 367728 2020-06-10T09:27:34Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Biancu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Biancu]] 27rsx23j0ezczo322dgfqz803pvr771 Tempate:Biancu 0 21730 367730 2020-06-10T09:27:55Z Anfrx 16583 Anfrx hà spustatu a pagina [[Tempate:Biancu]] à [[Template:Biancu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Template:Biancu]] qz7wrvab13ngwyenc04tq1hrblnoupw Template:Grisgiu 10 21731 373058 367731 2021-06-02T04:13:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span style="color:gray">{{{1}}}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> {{Documentation}}</noinclude> s5rtotus9uxgtmqmv8gozrcgt9zcglh Template:DarkRed 10 21732 367733 2020-06-10T09:30:52Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:RossuScuru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:RossuScuru]] adk3y6uctt43xe6gl3spuepgf0s3rbr Template:RossuScuru 10 21733 373262 367734 2021-06-02T04:18:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span style="color:darkred">{{{1}}}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> {{Documentation}}</noinclude> tuuz1ehofuqwn50zl0w3u3w0fn6g8t1 Template:Pink 10 21734 367735 2020-06-10T09:31:41Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Rosa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Rosa]] p2nes3iibdrkk7d5ppsfocymk1ehnbg Template:Rosa 10 21735 373260 367736 2021-06-02T04:18:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span style="color:hotpink">{{{1}}}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> {{Documentation}}</noinclude> 74x6j8clh8wceu5ydnrazclu7bu821x Template:Black 10 21736 367737 2020-06-10T09:32:38Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Neru]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Neru]] jhac7r0ko6r9pu6c9akxvq2q0zzlzo2 Template:Neru 10 21737 373175 367738 2021-06-02T04:16:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span style="color:black">{{{1}}}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> {{Documentation}}</noinclude> 7uiuxswbvm4pygijoe00myz7yniqy2z Template:Silver (color) 10 21738 377155 367739 2021-09-17T14:02:17Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Template:Argentu (culore)]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Template:Argentu (culore)]] 369bjaw1r9prmk26v3v7mcyjwlw3mw9 Template:Argentu (culore) 10 21739 377153 367740 2021-09-17T12:31:08Z Jumpy01 11155 Jumpy01 hà spustatu a pagina [[Argento (culore)]] à [[Template:Argentu (culore)]]: wrong ns. wikitext text/x-wiki <span style="color:silver">{{{1}}}</span><noinclude> <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> {{Documentation}}</noinclude> 9lboqg0vck2x353z7655n6oqtf4lfhq Template:, 10 21740 372906 367745 2021-06-02T04:09:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly><sup class="reference cite_virgule">,</sup></includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> ebakvz00fmtak0lqsnixx0cietyjzm7 Template:Voir homonyme 10 21741 373394 367748 2021-06-02T04:21:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{Méta bandeau de note |icône=homonymie |{{#if:{{{texte|}}}|{{{texte|}}}|Per l'articulu omonimu, vede <!-- -->{{#if:{{{mef|}}}|{{{mef}}}|<!-- -->[[{{{1|{{PAGENAME}} (homonymie)}}}]]<!-- -->}}.}} }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- Métadonnées (catégories, interwikis) dans la documentation --> </noinclude> 1v3l5b873ixrcjkw3l9anj0qe8paogn Template:Méta bandeau de note 10 21742 373151 367749 2021-06-02T04:15:36Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{Méta bandeau | forme = note | niveau = aucun | class = {{{class|}}} | id = {{{id|}}} | style = | icône = {{#switch: {{{icône|}}} | confusion = [[Fichier:Confusion colour.svg|20px|link={{{link|Aide:Homonymie}}}|alt={{{alt|Pagina d'aiutu di omonimia}}}|class=noviewer]] | homonymie = [[Fichier:Disambig colour.svg|20px|link={{{link|Aide:Homonymie}}}|alt={{{alt|Pagina d'aiutu di omonimia}}}|class=noviewer]] | homophonie = [[Fichier:Homoph colour.svg|20px|link={{{link|Aide:Homonymie}}}|alt={{{alt|Pagina d'aiutu di omonimia}}}|class=noviewer]] | paronymie = [[Fichier:Disambig colour.svg|20px|link={{{link|Aide:Paronymie}}}|alt={{{alt|Pagina d'aiutu nantu à paronimia}}}|class=noviewer]] | redirection = [[Fichier:Disambig colour.svg|20px|link={{{link|Aide:Redirection}}}|alt={{{alt|Pagina d'aiutu nantu à redirects}}}|class=noviewer]] | stylo = [[Fichier:stylo.svg|12px|link={{{link|}}}|alt={{{alt|Stampa riprisentanti una penna di scrittura}}}|class=noviewer]] | unicode = [[Fichier:OOjs UI icon language-ltr.svg|20px|link={{{link|Aide:Unicode}}}|alt={{{alt|Pagina d'aiutu di font Unicode}}}|class=noviewer]] | important = [[Fichier:OOjs UI icon alert-destructive.svg|20px|link={{{link|}}}|alt={{{alt|Icona "impurtante"}}}|class=noviewer]] | {{{icône|}}} }} | texte = {{{1|{{{texte}}}}}} }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> p975bybgywd3gaez7td7j63lpgafb40 Modulo:Biblio 828 21743 367753 367752 2020-06-10T10:23:39Z Anfrx 16583 Pagina svuotata Scribunto text/plain phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Template:Références 10 21744 367761 2020-06-10T10:44:31Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Riferimenti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Riferimenti]] 5ptfte1uhl545nf3i9v0y3elsruikiy Template:Riferimenti 10 21745 368336 367764 2020-07-20T07:41:16Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki <div class="reflist <!-- -->{{#if: {{{1|}}} {{{colwidth|}}} | columns references-column-width }}" style="<!-- -->{{#if: {{{1|}}} | {{#iferror: {{#ifexpr: {{{1|1}}} > 1 }} | {{column-width|1={{{1}}}}} | {{#switch:{{{1|}}}|1=|2={{column-width|1=30em}}|#default={{column-width|1=25em}}}} }} | {{#if: {{{colwidth|}}} | {{column-width|1={{{colwidth}}}}} }} }} list-style-type: <!-- -->{{{liststyle|{{#switch: {{{group|}}} | upper-alpha | upper-roman | lower-alpha | lower-greek | lower-roman = {{{group}}} | #default = decimal}}}}};"> {{#tag:references|{{{refs|}}}|group={{{group|}}}|responsive={{#if:{{{1|}}}{{{colwidth|}}}|0|1}}}}</div>{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|[[Category:Pages using reflist with unknown parameters|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Page using [[Template:Riferimenti]] with unknown parameter "_VALUE_"|ignoreblank=y| 1 | colwidth | group | liststyle | refs }}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude> <noinclude>[[Categoria:Mudellu]]</noinclude> 5iewh2jc147spda0nh0rweeb3xswcr8 Template:Magenta 10 21746 373131 367765 2021-06-02T04:15:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span style="color:#FF0090">{{{1}}}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> {{Documentation}}</noinclude> dtdr2ad9aebks5uw9fzav56a7t58p28 Template:Turchinu 10 21748 373378 367767 2021-06-02T04:20:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span style="color:blue">{{{1}}}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> {{Documentation}}</noinclude> jxriexoz9yrkew85ibxcse3dlo0y9m1 Template:Examine 10 21749 373032 367768 2021-06-02T04:12:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#invoke:WikidataIB|examine}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 7i4b518nlabwsjsk89jiqvxb8gw69rd Template:Fucsia 10 21751 373048 367776 2021-06-02T04:12:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span style="color:fuchsia">{{{1}}}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> {{Documentation}}</noinclude> rk8ubd83kr46r2z4ktanieflqqnntk0 Template:Purpura 10 21753 373223 367778 2021-06-02T04:17:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span style="color:purple">{{{1}}}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> {{Documentation}}</noinclude> iffimdc3oal64yhg4wycls5fh75k8m6 Template:Cianu 10 21755 372958 367780 2021-06-02T04:10:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span style="color:#00cccc">{{{1}}}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> {{Documentation}}</noinclude> 5c75nr63f1p98rd3pbuu4u2xyl4e3hn Template:Verde 10 21757 373390 367782 2021-06-02T04:21:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span style="color:green;">{{{1}}}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Add categories to the /doc subpage and interwikis to WikiData, not here! --> {{Documentation}}</noinclude> k9ygiv5r5xk3rfzcu0vo01lbpn0xzg4 Template:Calce 10 21759 372948 367784 2021-06-02T04:10:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span style="color:lime">{{{1}}}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> {{Documentation}}</noinclude> fh24t5ydwtx4sxzcsj53wxsxz72jmft Template:Oliva 10 21761 373190 367786 2021-06-02T04:16:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span style="color:olive">{{{1}}}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> {{Documentation}}</noinclude> qn592scu64bl5quji0kqg7cajivtdee Template:Ghjallu 10 21763 373053 367788 2021-06-02T04:13:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span style="color:yellow">{{{1}}}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> {{Documentation}}</noinclude> cqrgvfzah7tbkfp50v9atex5xphw9mz Template:Oru (culore) 10 21765 373195 367790 2021-06-02T04:16:35Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span style="color:gold">{{{1}}}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> {{Documentation}}</noinclude> m54aq217v6rndyjsjo7314bzjeww4qa Template:Aranciu 10 21767 372919 367792 2021-06-02T04:09:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span style="color:orange">{{{1}}}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 21j8lhfx0v4ahay5r1zpcnol9f9k5if Template:Marrone 10 21769 373139 367794 2021-06-02T04:15:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span style="color:#964B00">{{{1}}}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> {{Documentation}}</noinclude> bf3lvi0y4zk09h8v0y8e4izsj5as4ep Template:Title 10 21771 367963 367796 2020-06-13T14:28:34Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Template:Titulu currettu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Template:Titulu currettu]] {{Rcat shell| {{R from template shortcut}} }} 3hp1qa3ohqr8e161qk7xtazvkrid25p Template:Titulu currettu 10 21773 373351 367798 2021-06-02T04:20:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{selfref|1=U titulu currettu di questu {{#if:{{NAMESPACE}}|page|article}} hè '''{{{title|{{{1|{{Error|not specified}}}}}}}}'''. {{#switch:{{{reason|}}} |:|namespace = U {{{edit|substitution or omission}}} di u culunellu hè |(|bracket = U {{{edit|{{#switch:{{#expr: {{#invoke:String|len|{{{title|{{{1|}}}}}}}} - {{#invoke:String|len|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}| %(.*%)$||1|false}}}} }} |2 = omissione |0 = sustituzione |#default = sustituzione o omissione}}}}} di ogni parentesi hè |#|hash|number = U {{{edit|{{#ifeq:{{#expr: {{#invoke:String|len|{{{title|{{{1|}}}}}}}} - {{#invoke:String|len|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}| %(.*%)$||1|false}}}} }}|1|omissione|sustituzione}}}}} di [[number sign|#]] hè |vbar|obelisk|vertical bar|pipe|verticalbar = U {{{edit|{{#ifeq:{{#expr: {{#invoke:String|len|{{{title|{{{1|}}}}}}}} - {{#invoke:String|len|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}| %(.*%)$||1|false}}}} }}|1|omission|substitution}}}}} di a barra verticale hè |#default = Aparece incorrectamente quì }} a causa di restrizzioni tecniche.}}<includeonly>{{#if:{{NAMESPACE}}{{#iferror:{{#invoke:Page|interwiki|{{{title|{{{1|}}}}}}}}{{#invoke:Page|fragment|{{{title|{{{1|}}}}}}a}}{{#ifeq:{{#invoke:Page|isContentPage|{{{title|{{{1|}}}}}}}}|true||a}}|a}}||[[Categoria:Pagine chì utilizanu tituli tecnicamente validi in cappelli di tituli curretti]]}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> <includeonly>{{Namespace detect | main = [[Categoria:Tituli ristritti]] | draft = [[Categoria:Tituli ristritti]] | other = <!-- Don't categorize when not in main or draft space --> }}</includeonly> r4qd8b8gku592tkgh395ghre5zkebk6 Template:Selfref 10 21774 373286 367799 2021-06-02T04:18:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#switch:{{{2|NONE}}} |NONE|hatnote|hat={{Hatnote|1=<div style="display:inline;" class="plainlinks selfreference noprint">{{{1}}}</div>}} |inline=<div class="plainlinks selfreference" style="display:inline; font-style: italic;"><!--Same style as class hatnote.-->{{{1}}}</div> |<!--Matching the empty string here for unprintworthy content is for backwards compatibility with the 2006-2008 version. Do not depend on it!-->=<div style="display:inline;" class="plainlinks selfreference noprint">{{{1}}}</div> |#default={{error|Second parameter must be <code>hatnote</code>, <code>hat</code>, or <code>inline</code>}} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- PLEASE ADD THIS TEMPLATE'S CATEGORIES THE /doc SUBPAGE, AND INTERWIKIS TO WIKIDATA, THANKS --> </noinclude> 2dp8bi5w0yx9c8etk2phayeqnyu887l Template:Cum'è 10 21776 373003 367801 2021-06-02T04:11:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <!--{{Cum'è}} begin--><includeonly><!-- ## param 1 is the year ## optional param 2 is the month ## optional param 3 is the day of the month ## optional named parameter alt=[text] is alternative display text (may include wiki markup) ## optional named parameter df=US produces American date format in displayed text ## optional named parameter lc=on gives lower-case-first output ## optional named parameter url=[URL] gives statement reference ## displayed text ([A/a]s of [Start date] by default) -->{{#if: {{{alt|}}} | {{{alt}}} | {{#if:{{{since|}}}|{{#ifeq: {{{lc}}} | {{{lc|}}} | s | S }}ince | {{#ifeq: {{{lc}}} | {{{lc|}}} | a | A }}s of}} {{#if:{{{pre|}}}|{{{pre}}}&#32;}}{{#if: {{{3|}}} | {{#ifeq:{{lc:{{{df|}}}}}|us|{{MONTHNAME|{{{2}}}}}&nbsp;{{#expr:{{{3}}}}},&#32;|{{#expr:{{{3}}}}}&nbsp;{{MONTHNAME|{{{2}}}}}&nbsp;}}{{{1}}}|{{#if: {{{2|}}} |{{MONTHNAME|{{{2}}}}}&nbsp;}}{{{1}}}}}}}{{#if:{{{post|}}}|<nowiki />{{{post}}}}}<!-- #### That nowiki is required or, various characters (:, ;, #, and *} will be parsed as wikisyntax for list items. ## ref/update inline banner (hidden by default) --><sup class="plainlinks noexcerpt noprint asof-tag {{#if:{{{url|}}}|ref|update}}" style="display:none;">[{{#if:{{{url|}}}|{{{url}}} &#91;ref&#93;|{{fullurl:{{PAGENAME}}|action=edit}} &#91;update&#93;}}]</sup><!-- ## categorisation disabled outside main namespace -->{{DMCA|Articles containing potentially dated statements|from|<!-- ## temporal category for template (word method) -->{{#if: {{#ifexpr: {{{1}}} = 1 }} | {{#ifexpr: {{#time:Y|{{{1}}}}} > 2004 | {{{1}}} | {{#ifexpr: {{#time:Y|{{{1}}}}} > 1989 | {{#time:Y|{{{1}}}}} | before 1990 }}}} | <!-- ## temporal category for template (parameter method) -->{{#ifexpr: {{{1}}} > 2004 | {{#if:{{{2|}}} | {{MONTHNAME|{{{2}}}}} }} {{{1}}} | {{#ifexpr:{{{1}}} > 1989 | {{{1}}} | before 1990 }}}}}}|<!-- ## global category for template -->All articles containing potentially dated statements}}</includeonly><!--{{Cum'è}} end--><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- ## dynamic example (as of today, self ref) -->{{Cum'è|{{CURRENTYEAR}}|{{CURRENTMONTH}}|{{CURRENTDAY}}}}<sup class="plainlinks">[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:As_of &#91;ref&#93;]</sup> {{documentation}} <!-- Add categories and inter-wikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude>{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|[[Categoria:Pagine chì usanu à usu di template cù parametri scunnisciuti|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Pagina aduprendu [[Template:Cum'è]] cù paràmetru scunnisciutu "_VALUE_"|ignoreblank=y| 1 | 2 | 3 | alt | df | lc | post | pre | since | url }} 2cxxnihfyhekrvg2k1yokvqch64s3wv Template:In5 10 21777 373086 367803 2021-06-02T04:13:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{{{{|safesubst:}}}#invoke:in5|in5|1={{{1|}}}}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!--[[Categoria:Templates di furmatu intelligente|In5]]--> </noinclude> ohhx1ixfxzwdvig4ypzn1s53oenjmt2 Template:FULLROOTPAGENAME 10 21778 373035 367804 2021-06-02T04:12:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ {{{|safesubst:}}}#if: {{ {{{|safesubst:}}}Ns has subpages | {{ {{{|safesubst:}}}#if:{{{1|}}}|{{ {{{|safesubst:}}}NAMESPACE:{{{1}}}}}|{{ {{{|safesubst:}}}NAMESPACE}}}} }} | {{ {{{|safesubst:}}}#titleparts:{{ {{{|safesubst:}}}#if:{{{1|}}}|{{{1}}}|{{ {{{|safesubst:}}}FULLPAGENAME}}}}|1}} | {{ {{{|safesubst:}}}#if:{{{1|}}}|{{{1}}}|{{ {{{|safesubst:}}}FULLPAGENAME}}}} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> bnnsfv4dssl9fp4uhigx0tzoy1gcnb5 Modulo:Transclusion count/data/F 828 21779 367805 2020-06-11T17:42:09Z Anfrx 16583 Pagina nova: return { ["F1"] = 4100, ["FA-Class"] = 16000, ["FAA-airport"] = 3700, ["FACClosed"] = 3500, ["FAC_link"] = 83000, ["FIFA_player"] = 10000, ["FIN"] = 7900, ["FISA"] = 2000, ["FJC_Bio"... Scribunto text/plain return { ["F1"] = 4100, ["FA-Class"] = 16000, ["FAA-airport"] = 3700, ["FACClosed"] = 3500, ["FAC_link"] = 83000, ["FIFA_player"] = 10000, ["FIN"] = 7900, ["FISA"] = 2000, ["FJC_Bio"] = 3900, ["FL-Class"] = 11000, ["FM-Class"] = 2200, ["FMA"] = 3200, ["FMARB"] = 10000, ["FML"] = 9300, ["FMQ"] = 12000, ["FM_station_data"] = 8800, ["FPCnom/VotingEnds"] = 7900, ["FPCresult"] = 14000, ["FRA"] = 17000, ["FRG"] = 3200, ["FULLBASEPAGENAME"] = 11000, ["FULLROOTPAGENAME"] = 1560000, ["Facebook"] = 11000, ["Facepalm"] = 2300, ["Facl"] = 83000, ["Fact"] = 32000, ["FailedGA"] = 2700, ["Failed_verification"] = 12000, ["Fb"] = 21000, ["Fb-rt"] = 4800, ["Fb_cs_footer"] = 2300, ["Fb_gd"] = 5400, ["Fb_rs"] = 5100, ["Fb_rs_footer"] = 5000, ["Fba/list"] = 2800, ["Fbaicon"] = 2800, ["Fbaicon/core"] = 2800, ["Fbu"] = 3100, ["Fbw"] = 2900, ["Fdacite"] = 9200, ["FeaturedPicture"] = 5400, ["Featured_article"] = 6100, ["Featured_article_tools"] = 10000, ["Featured_list"] = 3700, ["Featured_picture"] = 6700, ["Featured_topic_box"] = 2500, ["Feedback_link"] = 6000, ["File-Class"] = 11000, ["File_other"] = 895000, ["Film"] = 63000, ["Film_date"] = 98000, ["Film_name"] = 3200, ["Films_by_country"] = 2300, ["Find"] = 6900, ["FindYDCportal"] = 71000, ["Find_a_Grave"] = 37000, ["Find_sources"] = 354000, ["Find_sources_AFD"] = 126000, ["Find_sources_mainspace"] = 698000, ["Find_sources_multi"] = 7000, ["Find_sources_multi/archive"] = 20000, ["Find_sources_multi/bing"] = 20000, ["Find_sources_multi/ddg"] = 20000, ["Find_sources_multi/g"] = 7000, ["Find_sources_multi/gbooks"] = 7000, ["Find_sources_multi/gfreeimages"] = 7000, ["Find_sources_multi/gnewspapers"] = 6400, ["Find_sources_multi/gnewsrecent"] = 6400, ["Find_sources_multi/gscholar"] = 7000, ["Find_sources_multi/jstor"] = 7000, ["Find_sources_notice"] = 6400, ["Find_video_game_sources_short"] = 3100, ["Findagrave"] = 7000, ["Findsources"] = 42000, ["Findsourcesnotice"] = 2700, ["First_character"] = 6100, ["First_word"] = 218000, ["FishBase"] = 12000, ["FishBase_genus"] = 3900, ["FishBase_species"] = 2900, ["Fishbase"] = 2000, ["Fishproject"] = 11000, ["Fix"] = 737000, ["Fix-span"] = 45000, ["Fix/category"] = 705000, ["Fixed"] = 7100, ["Flag"] = 533000, ["Flag/core"] = 533000, ["FlagIOC"] = 9800, ["FlagIOC2"] = 12000, ["FlagIOC2athlete"] = 23000, ["FlagIOC2medalist"] = 3900, ["FlagIOC2team"] = 6500, ["FlagIOCathlete"] = 15000, ["FlagIOCteam"] = 2600, ["FlagIPC"] = 3200, ["Flag_data"] = 4700, ["Flag_icon"] = 33000, ["Flagathlete"] = 20000, ["Flagbig"] = 3700, ["Flagbig/core"] = 9700, ["Flagcountry"] = 33000, ["Flagcountry/core"] = 33000, ["Flagdeco"] = 120000, ["Flagdeco/core"] = 120000, ["Flagicon"] = 579000, ["Flagicon/core"] = 579000, ["Flagicon_image"] = 35000, ["Flaglink/core"] = 68000, ["Flagright/core"] = 21000, ["Flagteam"] = 5200, ["Flagu"] = 15000, ["Flagu/core"] = 15000, ["Flat_list"] = 8500, ["Flatlist"] = 181000, ["FloraBase"] = 4300, ["Fmbox"] = 17000, ["Font"] = 5200, ["Font_color"] = 93000, ["Fontcolor"] = 8700, ["Fooian_expatriate_sportspeople_in_Bar_cat"] = 6700, ["Fooian_expatriate_sportspeople_in_Bar_cat/core"] = 6700, ["Fooian_expatriate_sportspeople_in_Bar_cat/sortname"] = 6800, ["Fooian_fooers"] = 12000, ["Football"] = 66000, ["FootballDatabase.eu"] = 5600, ["FootballFacts.ru"] = 3800, ["Football_box"] = 21000, ["Football_box/styles.css"] = 21000, ["Football_box_collapsible"] = 17000, ["Football_kit"] = 39000, ["Football_manager_history"] = 17000, ["Football_squad"] = 46000, ["Football_squad2_player"] = 49000, ["Football_squad_end"] = 15000, ["Football_squad_manager"] = 46000, ["Football_squad_mid"] = 14000, ["Football_squad_player"] = 15000, ["Football_squad_player/role"] = 4500, ["Football_squad_start"] = 15000, ["Footballbox"] = 6800, ["Footballbox_collapsible"] = 8900, ["Foo–Bar_relations_category"] = 8200, ["Foo–Bar_relations_category/core"] = 8200, ["Foo–Bar_relations_category/countrynamesortfix"] = 8200, ["Foo–Bar_relations_category/fixcountryname"] = 8200, ["For"] = 156000, ["For_loop"] = 51000, ["For_nowiki"] = 8000, ["ForaDeJogo"] = 3800, ["Format_link"] = 3100, ["Format_numeric_span"] = 2300, ["Format_price"] = 3600, ["Format_price/digits"] = 3500, ["Formatprice"] = 2400, ["Fossil_range"] = 9600, ["Fossil_range/bar"] = 16000, ["Fossil_range/marker"] = 16000, ["Fossilrange"] = 4200, ["Four_digit"] = 74000, ["Frac"] = 22000, ["Fraction"] = 3600, ["France_metadata_Wikidata"] = 35000, ["Free_access"] = 2600, ["Free_in_US_media"] = 13000, ["Free_media"] = 222000, ["Freenode"] = 13000, ["Friday"] = 2500, ["Friendly_search_suggestions"] = 20000, ["Fs_end"] = 14000, ["Fs_mid"] = 13000, ["Fs_player"] = 14000, ["Fs_start"] = 14000, ["Full_citation_needed"] = 6900, ["Further"] = 46000, ["Further_information"] = 2200, ["Fussballdaten"] = 4400, ["Future-Class"] = 2200, ["Module:FeaturedTopicSum"] = 5900, ["Module:File_link"] = 50000, ["Module:FindYDCportal"] = 207000, ["Module:Find_sources"] = 1070000, ["Module:Find_sources/config"] = 1070000, ["Module:Find_sources/links/free_news_sources"] = 376000, ["Module:Find_sources/links/google"] = 1070000, ["Module:Find_sources/links/google_books"] = 1070000, ["Module:Find_sources/links/google_free_images"] = 376000, ["Module:Find_sources/links/google_news"] = 1070000, ["Module:Find_sources/links/google_newspapers"] = 1070000, ["Module:Find_sources/links/google_scholar"] = 1070000, ["Module:Find_sources/links/jstor"] = 1070000, ["Module:Find_sources/links/new_york_times"] = 376000, ["Module:Find_sources/links/wikipedia_library"] = 376000, ["Module:Find_sources/links/wikipedia_reference_search"] = 376000, ["Module:Find_sources/templates/Find_sources"] = 376000, ["Module:Find_sources/templates/Find_sources_mainspace"] = 698000, ["Module:Football_box"] = 21000, ["Module:Football_box_collapsible"] = 17000, ["Module:Football_manager_history"] = 17000, ["Module:Footnotes"] = 220000, ["Module:Footnotes/anchor_id_list"] = 147000, ["Module:Footnotes/anchor_id_list/data"] = 147000, ["Module:Footnotes/whitelist"] = 147000, ["Module:For"] = 156000, ["Module:For_loop"] = 51000, ["Module:For_nowiki"] = 8000, ["Module:Formatted_appearance"] = 4500, } 86bot0jrwq2rxw791xrcpav8g19ebf0 Template:Namespace 10 21780 373155 367806 2021-06-02T04:15:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{NAMESPACE:{{{1|}}}}}<includeonly>[[Categoria:Pagine chì usanu un template in locu di una parola magica|E{{PAGENAME}}]]</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> g0au7n1kw4rxtw2i6mi8925up2u8d1f Template:FULLPAGENAME 10 21781 373034 367807 2021-06-02T04:12:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{transclusionless}}</noinclude><includeonly>{{FULLPAGENAME:{{{1}}}}}[[Categoria:Pagine chì usanu un template in locu di una parola magica|D{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> 8c56s5fxz9fszyy60ajw1leuebowpmy Template:Transclusionless 10 21782 373374 367808 2021-06-02T04:20:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{mbox|text=Stu template pò avè alcuna transclusioni, perchè {{{reason|hè adupratu cum'è una parte di un prucessu di Wikipedia menu attivu, o per qualchì altra ragione}}}.}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> 57osgnb6dxvmebfq7kvuuxc279ccdl6 Template:Dmbox 10 21783 373017 367809 2021-06-02T04:12:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <templatestyles src="Dmbox/styles.css" /> <table id=" {{#switch:{{{type|}}} | setindex = setindexbox | disambig | #default = disambigbox }}" class="metadata plainlinks dmbox {{#switch:{{{type|}}} | setindex = dmbox-setindex | disambig | #default = dmbox-disambig }} {{{class|}}}" style="{{{style|}}}" role="presentation"> <tr> {{#ifeq:{{{image|}}}|none | <!-- No image. Cell with some width or padding necessary for text cell to have 100% width. --><td class="mbox-empty-cell"></td> | <td class="mbox-image" style="padding: 2px 0 2px 0.4em;"> {{#if:{{{image|}}} | {{{image}}} | [[File:{{#switch:{{{type|}}} | setindex = DAB list gray.svg | disambig <!-- disambig = default --> | #default = Disambig gray.svg }}|30px|alt=Disambiguation icon]] }}</td> }} <td class="mbox-text" style="padding: 0.25em 0.4em; font-style: italic; {{{textstyle|}}}"> {{{testu}}} </td> {{#if:{{{imageright|}}} | <td class="mbox-imageright" style="padding: 2px 0.4em 2px 0;"> {{{imageright}}} </td> }} </tr> </table><!-- Detecta è informa l'usu cù u paràmetru "tippu" difettu : -->{{#switch:{{{type|}}} | <!-- No type fed, is also valid input --> | disambig | setindex = <!-- Do nothing, valid "type" --> | #default = <div style="text-align: center;">Questa casella di messagiu hè aduprendu un paràmetru di "type={{{tippu|}}}" invalidu è necessita una correzione.</div>[[Categoria:Wikipedia message box parameter needs fixing|{{main other|Main:}}{{FULLPAGENAME}}]]<!-- Sort on namespace --> }}<!-- Parolle magica per e pagine di disambiguazione : -->{{#if:{{{nocat|}}}||{{#ifeq:{{{type|}}}|disambig|__DISAMBIG__|}}}}<!-- Categorization : -->{{#switch:{{{type|}}} | setindex = {{category handler | main = [[Categoria:All set index articles]] | nocat = {{{nocat|}}} <!--So "nocat=true" works--> | page = {{{page|}}} <!--For testing--> }} | disambig <!-- disambig = default --> | #default = {{category handler | main = [[Categoria:Tutte e pagine di disambiguazione di l'articulu]][[Categoria:Tutte e pagine di disambiguazione]] | template = <!-- Don't categorize on template pages. --> | other = [[Categoria:Tutte e pagine di disambiguazione]] | nocat = {{{nocat|}}} <!--So "nocat=true" works--> | page = {{{page|}}} <!--For testing--> }} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Add categories to the /doc subpage and interwikis to Wikidata, not here! --> </noinclude> 1uigf0z4ulg89e6f7g429vlrl3usfqq Template:Dmbox/styles.css 10 21784 367810 2020-06-11T18:08:08Z Anfrx 16583 Pagina nova: /* {{pp-template}} */ /* Disambig and set index box styles */ table.dmbox { clear: both; margin: 0.9em 1em; border-top: 1px solid #ccc; border-bottom: 1px solid #ccc; background... sanitized-css text/css /* {{pp-template}} */ /* Disambig and set index box styles */ table.dmbox { clear: both; margin: 0.9em 1em; border-top: 1px solid #ccc; border-bottom: 1px solid #ccc; background-color: transparent; } 4bbtwwsktvsnu5e12016swv258jrt5j Modulo:Uses TemplateStyles 828 21785 367817 367815 2020-06-11T18:24:30Z Anfrx 16583 Scribunto text/plain -- This module implements the {{Uses TemplateStyles}} template. local yesno = require('Module:Yesno') local mList = require('Module:List') local mTableTools = require('Module:TableTools') local mMessageBox = require('Module:Message box') local p = {} function p.main(frame) local origArgs = frame:getParent().args local args = {} for k, v in pairs(origArgs) do v = v:match('^%s*(.-)%s*$') if v ~= '' then args[k] = v end end return p._main(args) end function p._main(args) local tStyles = mTableTools.compressSparseArray(args) local box = p.renderBox(tStyles) local trackingCategories = p.renderTrackingCategories(args, tStyles) return box .. trackingCategories end function p.renderBox(tStyles) local boxArgs = {} if #tStyles < 1 then boxArgs.text = '<strong class="error">Errore : micca specificatu TemplateStyles</strong>' else local tStylesLinks = {} for i, ts in ipairs(tStyles) do local sandboxLink = nil local tsTitle = mw.title.new(ts) if tsTitle then local tsSandboxTitle = mw.title.new(string.format('%s:%s/sandbox/%s', tsTitle.nsText, tsTitle.baseText, tsTitle.subpageText)) if tsSandboxTitle and tsSandboxTitle.exists then sandboxLink = string.format(' ([[:%s|sandbox]])', tsSandboxTitle.prefixedText) end end tStylesLinks[i] = string.format('[[:%s]]%s', ts, sandboxLink or '') end local tStylesList = mList.makeList('bulleted', tStylesLinks) boxArgs.text = 'Questu ' .. (mw.title.getCurrentTitle():inNamespaces(828,829) and 'modulo' or 'template') .. ' usa TemplateStyles :\n' .. tStylesList end boxArgs.type = 'notice' boxArgs.small = true boxArgs.image = '[[File:Farm-Fresh css add.svg|32px|alt=CSS]]' return mMessageBox.main('mbox', boxArgs) end function p.renderTrackingCategories(args, tStyles, titleObj) if yesno(args.nocat) then return '' end local cats = {} -- Error category if #tStyles < 1 then cats[#cats + 1] = 'Utiliza i templates di TemplateStyles cù errori' end -- TemplateStyles category titleObj = titleObj or mw.title.getCurrentTitle() local subpageBlacklist = { doc = true, sandbox = true, sandbox2 = true, testcases = true } if (titleObj.namespace == 10 or titleObj.namespace == 828) and not subpageBlacklist[titleObj.subpageText] then local category = args.category if not category then category = category or 'Templates aduprendu TemplateStyles' end cats[#cats + 1] = category if not yesno(args.noprotcat) then local currentProt = titleObj.protectionLevels["edit"] and titleObj.protectionLevels["edit"][1] or nil local addedLevelCat = false local addedPadlockCat = false for i, ts in ipairs(tStyles) do local tsTitleObj = mw.title.new(ts) local tsProt = tsTitleObj.protectionLevels["edit"] and tsTitleObj.protectionLevels["edit"][1] or nil if tsProt ~= currentProt and not addedLevelCat then cats[#cats + 1] = "I templates aduprendu TemplateStyles cù un livellu di prutezzione diversu" end if tsProt and not addedPadlockCat then local content = tsTitleObj:getContent() if not content:find("{{pp-") then cats[#cats + 1] = "I templates cù TemplateStyles senza chjappi" addedPadlockCat = true end end end end end for i, cat in ipairs(cats) do cats[i] = string.format('[[Categoria:%s]]', cat) end return table.concat(cats) end return p ri8nvvyyzrifa3n5jy8lxb7eqp3bg0h Template:Uses TemplateStyles 10 21786 373383 367814 2021-06-02T04:21:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Uses TemplateStyles|main}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Uses TemplateStyles|Template:Uses TemplateStyles/example.css|nocat=true}} {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> ncpp9wa8q7jiuvihpi76lfzaftz8uuj Lutezia 0 21787 367818 2020-06-11T18:24:39Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Parighji]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Parighji]] c5yeboryb2dh7pen4heodsunh1xuhsz Pierre David Guetta 0 21788 367819 2020-06-11T18:26:51Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[David Guetta]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[David Guetta]] r6938v6is9y66ta2dz2k9ecwwu8is5z Template:Marina (culore) 10 21789 373134 367820 2021-06-02T04:15:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span style="color:navy">{{{1}}}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here! --> {{Documentation}}</noinclude> qbhwaa9e5r1o0vxtfhn8wohxwrwadgs Template:TemplateStyles 10 21791 367822 2020-06-11T18:31:03Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Uses TemplateStyles]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Uses TemplateStyles]] tmjsm6iqvyczbrecmj7ndfqiz13fl0n Template:When defined as 10 21792 367964 367823 2020-06-13T14:28:44Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Template:Definizione]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Template:Definizione]] 200u7rsbgqzfoljvn103fr07fi50hgc Template:Definizione 10 21794 373009 367829 2021-06-02T04:11:50Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ {{{|safesubst:}}}#invoke:Unsubst||date=__DATE__|$B= {{Fix | subst = <includeonly>{{subst:substcheck}}</includeonly> | link = Wikipedia:Manual of Style/Words to watch | text = quandu definitu cum'è ? | title = {{{1|{{{reason|U testu precedente pò esse troppu imprecisu o indirettu per i normi di Wikipedia.}}}}}} | date = {{{date|}}} | cat-date = Categoria:Articuli di Wikipedia chì necessitanu chjarificazioni }}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> 8ddwmuabwxfc3ut8ephlbxfrs0ntkq1 Template:Icon link 10 21795 373077 367828 2021-06-02T04:13:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{icon|{{{1}}}|size={{{iconsize|{{{size|16x16px}}}}}}}}&nbsp;[[{{replace|{{replace|{{{2}}}|'''|}}|''|}}|{{if||{{{i|{{{italics|{{{italic|}}}}}}}}}|''{{{2}}}''|{{{3|{{{2}}}}}}}}]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> rfyfay779vhl5lp0jj8cts1cnn9f1sy Template:Subst 10 21796 373318 367830 2021-06-02T04:19:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki &#123;&#123;subst:[[Template:{{{1}}}|{{{1}}}]]&#125;&#125;<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- Please add categories to the /doc subpage; interwikis go to Wikidata --> </noinclude> ik6cko6e57uq684nnsg7n5mat5w8r8x Template:Asbox 10 21797 372921 367831 2021-06-02T04:09:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Asbox|main}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Add categories to the /doc subpage and interwikis to Wikidata. --> </noinclude> le37ex75bqxk5f0f0emzhp88mgpjdu7 Template:Soccer icon 10 21798 373304 367833 2021-06-02T04:18:58Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Country data {{{1}}}|Soccer icon2|size={{{2|}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation|content= }}</noinclude> tstspklo4q65smhjxnc5yq822xzkzgh Template:Soccer icon2 10 21799 373305 367834 2021-06-02T04:18:59Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span style="vertical-align: middle; background:transparent">[[Image:{{{flag alias}}}|{{{size|40}}}x{{{size|40}}}px|alt=Flag of {{{alias}}}]]<span style="margin-left:-{{{size|40}}}px;">[[Image:Soccerball mask.svg|{{{size|40}}}px|alt=Soccer icon]]</span></span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation|content= }}</noinclude> s8ghfrbwvjpnkhwpokro8wzqyxwi2gv Template:Substcheck 10 21800 373319 367835 2021-06-02T04:19:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki SUBST<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> f25urw3frzm0csivqmc2j2ae67bzn2o Template:Imbox 10 21801 367836 2020-06-12T09:29:24Z Anfrx 16583 Pagina nova: {{#invoke:Message box|imbox}}<noinclude> {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> wikitext text/x-wiki {{#invoke:Message box|imbox}}<noinclude> {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> 90yqkd9klfkh2s7isb6vikemdvm668g Template:Cmbox 10 21802 372978 367838 2021-06-02T04:11:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#invoke:Message box|cmbox}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> br4uehn2ehm1hg1choxeox54b44j241 Template:Tmbox 10 21803 367839 2020-06-12T09:40:08Z Anfrx 16583 Pagina nova: {{#invoke:Message box|tmbox}}<noinclude> {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> wikitext text/x-wiki {{#invoke:Message box|tmbox}}<noinclude> {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> jcav8pdjkvcwg8gc4m0b4gox7yjnxku Template:Ivory messagebox 10 21804 373094 367841 2021-06-02T04:14:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <table class="messagebox {{{{{|safesubst:}}}#if:{{{plainlinks|}}}|plainlinks}}" style="border: 1px solid {{{border|#AAA}}}; background: {{{bg|ivory}}}; padding: 0.5em; width: 100%;{{{extracss|}}}"> <tr>{{{{{|safesubst:}}}#if:{{{image|{{{2|}}}}}} |<td style="vertical-align:{{{valign|middle}}}; padding-left:{{{p-l|1px}}}; padding-right:{{{p-r|0.5em}}};">{{{{{|safesubst:}}}#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image|{{{2}}}}}}|size={{{imagesize|25px}}}|link={{{image link|}}}|alt={{{image alt|}}}}}</td> }}<td>{{{text|{{{1}}}}}}</td></tr> </table><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> mr13pk271uz9d534o5x2f85lchwfkjy Template:Shortcut 10 21805 373297 367842 2021-06-02T04:18:47Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Shortcut|main}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> 25abl6qy6kput55of9vazlxtooxmmio Template:Cquote 10 21806 372996 367843 2021-06-02T04:11:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{main other |demospace={{{demospace|}}} |1=<!-- result if in mainspace -->{{quote | text={{{text|{{{content|{{{quotetext|{{{quote|{{{1|<includeonly>{{error|Error: No text given for quotation (or equals sign used in the actual argument to an unnamed parameter)}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{lorem ipsum}}</noinclude>}}} }}} }}} }}} }}} | author={{{author|{{{personquoted|}}} }}} | title ={{{title|{{{quotesource|{{{4|}}} }}} }}} | source={{{source|{{{publication|{{{5|{{#if:{{{title}}}|{{{quotesource|}}}| }} }}} }}} }}} }} |2=<!-- result if elsewhere --> {{(!}} class="cquote pullquote" role="presentation" {{#if:{{{rtl|}}}|dir="rtl"}} style="{{#switch:{{{float|}}} | left = float:left | right = float:right | #default = margin:auto }}; border-collapse: collapse; border: none; background-color: {{{bgcolor|transparent}}}; width: {{#if: {{{wide|}}} | 100% | {{{width|auto}}}}}; {{#if: {{{bgcolor|}}} | border: 1px solid #AAAAAA;}}" {{!}} style="width: 20px; vertical-align: top; border: none; color: {{{qcolor|#B2B7F2}}}; font-size: {{#switch:{{{size|{{{quotewidth|{{{width|{{{2|20px}}}}}}}}}}}} |10px=20px |30px=60px |40px=80px |50px=100px |60px=120px |#default=40px}}; font-family: {{#if:{{{rtl|}}}|Roman|'Times New Roman', Times}}, serif; font-weight: bold; line-height: .6em; text-align: left; padding: {{#if:{{{small|}}}|10px 2px|10px 10px}};" {{!}} {{#if:{{{rtl|}}}|”|“}} {{!}} style="vertical-align: top; border: none;{{#if:{{{rtl|}}}|direction:rtl;}} padding: {{#if:{{{small|}}}|4px 2px|4px 10px}}; {{#ifeq:{{{quotealign|}}}|center|text-align:center;}}" {{!}} {{trim quotes|{{{text|{{{content|{{{quotetext|{{{quote|{{{1|<includeonly>{{error|Error: No text given for quotation (or equals sign used in the actual argument to an unnamed parameter)}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{lorem ipsum}}</noinclude>}}}}}}}}}}}}}}}}} {{!}} style="width: 20px; vertical-align: bottom; border: none; color: {{{qcolor|#B2B7F2}}}; font-size: {{#switch:{{{size|{{{quotewidth|{{{width|{{{2|20px}}}}}}}}}}}} |10px=20px |30px=60px |40px=80px |50px=100px |60px=120px |#default=40px}}; font-family: {{#if:{{{rtl|}}}|Roman|'Times New Roman', Times}}, serif; font-weight: bold; line-height: .6em; text-align: right; padding: {{#if:{{{small|}}}|10px 2px|10px 10px}};" {{!}} {{#if:{{{rtl|}}}|“|”}} {{!-}} {{#if:{{{author|{{{personquoted|{{{source|{{{publication|{{{title|{{{quotesource|{{{4|{{{5|}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}|{{#if:{{NAMESPACE}}||[[Category:Articles with attributed pull quotes]]}} {{!}} colspan="3" class="cquotecite" style="border: none; padding-right: 4%; font-size: smaller; line-height:normal; text-align: right;" {{!}} <cite>—&#8202;{{#if:{{{author|{{{personquoted|{{{4|}}}}}}}}}|{{{author|{{{personquoted|{{{4}}}}}}}}}{{#if:{{{source|{{{publication|{{{title|{{{quotesource|{{{5|}}}}}}}}}}}}}}}|, {{{source|{{{publication|{{{title|{{{quotesource|{{{5}}}}}}}}}}}}}}}}}|{{#if:{{{source|{{{publication|{{{title|{{{quotesource|{{{5|}}}}}}}}}}}}}}}|{{{source|{{{publication|{{{title|{{{quotesource|{{{5}}}}}}}}}}}}}}}}}}}</cite> }} {{!)}} }}<!-- {{subst:FULLPAGENAME}} --><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 5uzpsxn9hetfkwzh952ikxjeetk277z Template:!) 10 21807 372896 367844 2021-06-02T04:09:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki |}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> 8jj28p3l8hf4ubg3x08z6jb02chinmp Template:(! 10 21808 372901 367845 2021-06-02T04:09:29Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{|</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <nowiki>{|</nowiki>{{Documentation}} </noinclude> 9e6wqy3775ei25c0q7tbcxt0d5doum8 Template:Quote frame 10 21810 373228 367851 2021-06-02T04:17:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <blockquote class="quote-frame pullquote toccolours" style="float:{{#switch:{{{align|}}}| left = left| right = right| center = none; margin-left:auto; margin-right:auto;| #default = none}}; display:table; {{#if:{{{width|}}} |width:{{{width}}};}}"><div style="padding: 10px 15px 10px 15px;">{{{text|{{{content|{{{quotetext|{{{quote|{{{1|<includeonly>{{error|Error: No text given for quotation (or equals sign used in the actual argument to an unnamed parameter)}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{lorem ipsum}}</noinclude>}}}}}}}}}}}}}}} {{#if:{{{author|}}}{{{2|}}}{{{title|}}}{{{3|}}}{{{source|}}}{{{4|}}} |<cite style="display: block; text-align: right;"> —&#8202;{{{author|{{{2|}}}}}}{{#if:{{{title|}}}{{{3|}}} |{{#if:{{{author|}}}{{{2|}}}|,&#32;}}''{{{title|{{{3}}}}}}'' }}{{#if:{{{source|}}}{{{4|}}} |{{#if:{{{author|}}}{{{2|}}}{{{title|}}}{{{3|}}}|,&#32;}}{{{source|{{{4}}}}}} }}</cite> }}</div></blockquote><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES TO THE /doc SUBPAGE, THANKS --> </noinclude> 1ptgoqzw6gos77io68ispbjrjeql7jq Template:Rquote 10 21811 373263 367852 2021-06-02T04:18:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{main other |demospace={{{demospace|}}} |1=<!-- result if in mainspace -->{{Quote | text = {{trim quotes|{{{text|{{{content|{{{quotetext|{{{quote|{{{2|<includeonly>{{error|Error: No text given for quotation (or equals sign used in the actual argument to an unnamed parameter)}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{lorem ipsum}}</noinclude>}}}}}}}}}}}}}}}}} | author = {{{3|{{{author|<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] person quoted</noinclude>}}}}}} | source = {{#if:{{{4|{{{source|}}}}}}|{{{4|{{{source<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] |cited source</noinclude>}}}}}}}} | style =float:{{{1|{{{align}}}}}}; width:{{{width|33%}}}; {{{style|}}} }} |2=<!-- result if elsewhere --> {{{!}} class="rquote pullquote float{{{1|{{{align}}}}}}" role="presentation" style="border-collapse:collapse; border-style:none; float:{{{1|{{{align}}}}}}; margin:0.5em 0.75em; width:{{{width|33%}}}; {{{style|}}}" {{!}}- style="text-align:left; vertical-align:top;" {{!}} style="color:#b2b7f2; font-size:3.3em; font-family:'Times New Roman',serif; font-weight:bold; padding:4px 2px 2px; width:0.5em; line-height: 1em;"{{!}} “ {{!}} style="padding:0 10px;"{{!}} {{trim quotes|{{{text|{{{content|{{{quotetext|{{{quote|{{{2|<includeonly>{{error|Error: No text given for quotation (or equals sign used in the actual argument to an unnamed parameter)}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{lorem ipsum}}</noinclude>}}}}}}}}}}}}}}}}} {{!}} style="color:#b2b7f2; font-size:3.3em; font-family:'Times New Roman',serif; font-weight:bold; padding:4px 2px 2px; text-align:right; vertical-align:bottom; width:0.5em; line-height: 1em;"{{!}} ” {{!}}- {{!}} class="rquotecite" colspan="3" style="padding-top:10px; font-size:smaller; line-height:normal; text-align:right;"{{!}} {{#if:{{{3|{{{author|{{{4|{{{source|}}}}}}}}}}}}|<cite>—&nbsp;{{{3|{{{author|<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] person quoted</noinclude>}}}}}}{{#if:{{{4|{{{source|}}}}}}|{{#if:{{{3|{{{author|}}}}}}|,}}&#32;{{{4|{{{source<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] |cited source</noinclude>}}}}}}}}</cite>}} {{!}}} }}<!--Markup inserted from Template:Rquote--><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> p1yt4oryy1e3bqxyxsnjm4gdxjvea55 Template:Trim quotes 10 21812 373376 367853 2021-06-02T04:20:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#invoke:Trim quotes|trim|s={{{s|{{{1|}}}}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> f25942a8t35u6auo6oop92qqke6jnsx Modulo:Trim quotes 828 21813 367854 2020-06-12T09:57:35Z Anfrx 16583 Pagina nova: local p = {} function p._trim(s) if s then if s:match([[^(['"]).*%1$]]) then return p._trim(string.sub(s,2,-2)) else return s end else return "" end end function p.trim(fram... Scribunto text/plain local p = {} function p._trim(s) if s then if s:match([[^(['"]).*%1$]]) then return p._trim(string.sub(s,2,-2)) else return s end else return "" end end function p.trim(frame) local s = (frame.args['s'] or frame.args[1]) or (frame:getParent().args['s'] or frame:getParent().args[1]) return p._trim(s) end return p s3q0pg1nqmwo84ax2ivegivqa64dwfk Modulo:Template test case/data 828 21814 367855 2020-06-12T09:59:34Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module processes configuration data for use in -- [[Module:Template test case]]. It is loaded from the main module with -- mw.loadData. local cfg = require('Module:Template... Scribunto text/plain -- This module processes configuration data for use in -- [[Module:Template test case]]. It is loaded from the main module with -- mw.loadData. local cfg = require('Module:Template test case/config') local function escapePattern(s) s = s:gsub('%p', '%%%0') return s end -- Escape config items that need to be used as patterns. Doing it here is more -- efficient, as mw.loadData saves them from having to be computed for every -- test case on a page. cfg.templateNameMagicWordPattern = escapePattern(cfg.templateNameMagicWord) cfg.sandboxSubpagePattern = '/' .. escapePattern(cfg.sandboxSubpage) .. '$' return cfg dmdplkk88kmnriu7s6pk3hhob51o8xa Template:Wdib 10 21815 373397 367856 2021-06-02T04:21:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#invoke:WikidataIB|getValue}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 912tyu9m4pt5i0lt33pnxklbgxbq7q1 Template:T 10 21816 367857 2020-06-12T10:01:45Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Tl]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:tl]] {{Rcat shell| {{R from template shortcut}} }} <!-- Used as Template:tl throughout English Wikipedia; demo template referenced only on meta -> 1tuxhjhgiad3kli8gnbjst6fx5ka4mq Template:Plain link 10 21817 373212 367858 2021-06-02T04:17:01Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span class="plainlinks">{{SAFESUBST:<noinclude />#if:{{{2|{{{NAME|{{{name|}}}}}}}}} |[{{{1|{{{URL|{{{url}}}}}}}}} {{{2|{{{NAME|{{{name|}}}}}}}}}] |[{{{1|{{{URL|{{{url}}}}}}}}}] }}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> fustjpxt001iuub0yohm4nckiemwcmy Template:URL 10 21818 373379 367859 2021-06-02T04:20:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:URL|url}}</includeonly>{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|[[Category:Pages using URL template with unknown parameters|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Page using [[Template:URL]] with unknown parameter "_VALUE_"|ignoreblank=y | 1 | 2 }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> 0qyhcs2bnnfe9165eq7la7r35uto59r Modulo:URL 828 21819 367860 2020-06-12T10:04:44Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- -- This module implements {{URL}} -- -- See unit tests at [[Module:URL/testcases]] local p = {} local function safeUri(s) local success, uri = pcall(function() return mw.uri... Scribunto text/plain -- -- This module implements {{URL}} -- -- See unit tests at [[Module:URL/testcases]] local p = {} local function safeUri(s) local success, uri = pcall(function() return mw.uri.new(s) end) if success then return uri end end local function extractUrl(args) for name, val in pairs(args) do if name ~= 2 and name ~= "msg" then local url = name .. "=" .. val; url = mw.ustring.gsub(url, '^[Hh][Tt][Tt][Pp]([Ss]?):(/?)([^/])', 'http%1://%3') local uri = safeUri(url); if uri and uri.host then return url end end end end function p._url(url, text, msg) url = mw.text.trim(url or '') text = mw.text.trim(text or '') local nomsg = (msg or ''):sub(1,1):lower() == "n" or msg == 'false' -- boolean: true if msg is "false" or starts with n or N if url == '' then if text == '' then if nomsg then return nil else return mw.getCurrentFrame():expandTemplate{ title = 'tlx', args = { 'URL', "''esempiu.com''", "''testu di visualizazione facultativu''" } } end else return text end end -- If the URL contains any unencoded spaces, encode them, because MediaWiki will otherwise interpret a space as the end of the URL. url = mw.ustring.gsub(url, '%s', function(s) return mw.uri.encode(s, 'PATH') end) -- If there is an empty query string or fragment id, remove it as it will cause mw.uri.new to throw an error url = mw.ustring.gsub(url, '#$', '') url = mw.ustring.gsub(url, '%?$', '') -- If it's an HTTP[S] URL without the double slash, fix it. url = mw.ustring.gsub(url, '^[Hh][Tt][Tt][Pp]([Ss]?):(/?)([^/])', 'http%1://%3') -- Handle URLs from Wikidata of the format http&#58;// url = mw.ustring.gsub(url, '^[Hh][Tt][Tt][Pp]([Ss]?)&#58;//', 'http%1://') local uri = safeUri(url) -- Handle URL's without a protocol and URL's that are protocol-relative, -- e.g. www.example.com/foo or www.example.com:8080/foo, and //www.example.com/foo if uri and (not uri.protocol or (uri.protocol and not uri.host)) and url:sub(1, 2) ~= '//' then url = 'http://' .. url uri = safeUri(url) end if text == '' then if uri then if uri.path == '/' then uri.path = '' end local port = '' if uri.port then port = ':' .. uri.port end text = mw.ustring.lower(uri.host or '') .. port .. (uri.relativePath or '') -- Add <wbr> before _/.-# sequences text = mw.ustring.gsub(text,"(/+)","<wbr/>%1") -- This entry MUST be the first. "<wbr/>" has a "/" in it, you know. text = mw.ustring.gsub(text,"(%.+)","<wbr/>%1") -- text = mw.ustring.gsub(text,"(%-+)","<wbr/>%1") -- DISABLED for now text = mw.ustring.gsub(text,"(%#+)","<wbr/>%1") text = mw.ustring.gsub(text,"(_+)","<wbr/>%1") else -- URL is badly-formed, so just display whatever was passed in text = url end end return mw.ustring.format('<span class="url">[%s %s]</span>', url, text) end --[[ The main entry point for calling from Template:URL. --]] function p.url(frame) local templateArgs = frame.args local parentArgs = frame:getParent().args local url = templateArgs[1] or parentArgs[1] local text = templateArgs[2] or parentArgs[2] or '' local msg = templateArgs.msg or parentArgs.msg or '' url = url or extractUrl(templateArgs) or extractUrl(parentArgs) or '' return p._url(url, text, msg) end --[[ The entry point for calling from the forked Template:URL2. This function returns no message by default. It strips out wiki-link markup, html tags, and everything after a space. --]] function p.url2(frame) local templateArgs = frame.args local parentArgs = frame:getParent().args local url = templateArgs[1] or parentArgs[1] local text = templateArgs[2] or parentArgs[2] or '' -- default to no message local msg = templateArgs.msg or parentArgs.msg or 'no' url = url or extractUrl(templateArgs) or extractUrl(parentArgs) or '' -- strip out html tags and [ ] from url url = (url or ''):gsub("<[^>]*>", ""):gsub("[%[%]]", "") -- truncate anything after a space url = url:gsub("%%20", " "):gsub(" .*", "") return p._url(url, text, msg) end return p e88u8y8hx0omejwda2yerq92tf143h4 Template:Oldid 10 21820 373189 367861 2021-06-02T04:16:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span class="plainlinks">[{{fullurl:{{{page|{{{1|Main Page}}}}}}|oldid={{{oldid|{{{2|}}}}}}}} {{{label|{{{title|{{{3|{{#if:{{{oldid|{{{2|}}}}}}|Revisione antica|Versione attuale}} di {{#if:{{{page|{{{1|}}}}}}|'''{{{page|{{{1}}}}}}'''|una pagina}}}}}}}}}}}]</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 8mlgwzz49jczd1pevky9gext5yhsleq Modulo:Transclusion count/data/O 828 21821 367862 2020-06-12T10:09:36Z Anfrx 16583 Pagina nova: return { ["OCLC"] = 12000, ["ODNBsub"] = 9700, ["OSM_Location_map"] = 2900, ["OSM_Location_map/Labelitem"] = 2900, ["OSM_Location_map/MaplinkItem"] = 2900, ["OSM_Location_map/color"]... Scribunto text/plain return { ["OCLC"] = 12000, ["ODNBsub"] = 9700, ["OSM_Location_map"] = 2900, ["OSM_Location_map/Labelitem"] = 2900, ["OSM_Location_map/MaplinkItem"] = 2900, ["OSM_Location_map/color"] = 2900, ["OSM_Location_map/core"] = 2900, ["OS_coord"] = 41000, ["OW"] = 547000, ["Oceania_topic"] = 2600, ["Od"] = 39000, ["Odlist"] = 2000, ["Official"] = 27000, ["Official_URL"] = 5900, ["Official_website"] = 234000, ["Ofsted"] = 3700, ["Okina"] = 4900, ["OldStyleDate"] = 2900, ["Old_AfD_multi"] = 85000, ["Old_CfD"] = 25000, ["Old_IP_warnings_bottom"] = 5300, ["Old_IP_warnings_top"] = 5400, ["Old_MfD"] = 2900, ["Old_RfD"] = 18000, ["Old_TfD"] = 6000, ["Old_XfD_multi"] = 140000, ["Old_cfd"] = 2700, ["Old_peer_review"] = 4800, ["Old_prod"] = 15000, ["Old_prod_full"] = 6300, ["Oldafdfull"] = 54000, ["Oldcfdfull"] = 2100, ["Older"] = 2700, ["Oldffdfull"] = 2700, ["Oldid"] = 7500, ["Oldid2"] = 41000, ["Oldpeerreview"] = 2500, ["Oldprodfull"] = 3200, ["Oldrfd"] = 6500, ["Oldtfdfull"] = 2200, ["OlympicsWikiProject"] = 6200, ["Ombox"] = 779000, ["Ombox/shortcut"] = 3600, ["OnThisDay"] = 11000, ["On_this_day"] = 13000, ["OneLegResult"] = 2100, ["One_source"] = 37000, ["Only_in_print"] = 30000, ["Opaque"] = 2400, ["Open_access"] = 16000, ["Opentask"] = 5000, ["Opentasks"] = 3900, ["Order_of_magnitude"] = 226000, ["Ordered_list"] = 9200, ["Ordinal"] = 130000, ["Ordnance_Survey_coordinates"] = 41000, ["Original_research"] = 15000, ["Original_research_inline"] = 3600, ["Orphan"] = 105000, ["Orphan_image"] = 75000, ["Other_people"] = 32000, ["Other_places"] = 22000, ["Other_places3"] = 8300, ["Other_ships"] = 12000, ["Other_uses"] = 57000, ["Otheruses"] = 2400, ["Outdent"] = 58000, ["Overly_detailed"] = 2700, ["Own"] = 18000, ["Module:Official_website"] = 234000, ["Module:Old_XfD_multi"] = 140000, ["Module:On_this_day"] = 13000, ["Module:Ordinal"] = 130000, ["Module:Ordnance_Survey_coordinates"] = 41000, ["Module:Other_people"] = 32000, ["Module:Other_uses"] = 126000, ["Module:Outdent"] = 58000, ["Module:OutputBuffer"] = 16000, } 194291fbuuasvv26m4596y6n1zephnq Modulo:Template invocation 828 21822 367864 2020-06-12T13:19:49Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module provides functions for making MediaWiki template invocations. local checkType = require('libraryUtil').checkType local p = {} --------------------------------------... Scribunto text/plain -- This module provides functions for making MediaWiki template invocations. local checkType = require('libraryUtil').checkType local p = {} ------------------------------------------------------------------------ -- Name: p.name -- Purpose: Find a template invocation name from a page name or a -- mw.title object. -- Description: This function detects whether a string or a mw.title -- object has been passed in, and uses that to find a -- template name as it is used in template invocations. -- Parameters: title - full page name or mw.title object for the -- template (string or mw.title object) -- Returns: String ------------------------------------------------------------------------ function p.name(title) if type(title) == 'string' then title = mw.title.new(title) if not title then error("invalid title in parameter #1 of function 'name'", 2) end elseif type(title) ~= 'table' or type(title.getContent) ~= 'function' then error("parameter #1 of function 'name' must be a string or a mw.title object", 2) end if title.namespace == 10 then return title.text elseif title.namespace == 0 then return ':' .. title.prefixedText else return title.prefixedText end end ------------------------------------------------------------------------ -- Name: p.invocation -- Purpose: Construct a MediaWiki template invocation. -- Description: This function makes a template invocation from the -- name and the arguments given. Note that it isn't -- perfect: we have no way of knowing what whitespace was -- in the original invocation, the named parameters will be -- alphabetically sorted, and any parameters with duplicate keys -- will be removed. -- Parameters: name - the template name, formatted as it will appear -- in the invocation. (string) -- args - a table of template arguments. (table) -- format - formatting options. (string, optional) -- Set to "nowiki" to escape, curly braces, pipes and -- equals signs with their HTML entities. The default -- is unescaped. -- Returns: String ------------------------------------------------------------------------ function p.invocation(name, args, format) checkType('invocation', 1, name, 'string') checkType('invocation', 2, args, 'table') checkType('invocation', 3, format, 'string', true) -- Validate the args table and make a copy to work from. We need to -- make a copy of the table rather than just using the original, as -- some of the values may be erased when building the invocation. local invArgs = {} for k, v in pairs(args) do local typek = type(k) local typev = type(v) if typek ~= 'string' and typek ~= 'number' or typev ~= 'string' and typev ~= 'number' then error("invalid arguments table in parameter #2 of " .. "'invocation' (keys and values must be strings or numbers)", 2) end invArgs[k] = v end -- Get the separators to use. local seps = { openb = '{{', closeb = '}}', pipe = '|', equals = '=' } if format == 'nowiki' then for k, v in pairs(seps) do seps[k] = mw.text.nowiki(v) end end -- Build the invocation body with numbered args first, then named. local ret = {} ret[#ret + 1] = seps.openb ret[#ret + 1] = name for k, v in ipairs(invArgs) do if type(v) == 'string' and v:find('=', 1, true) then -- Likely something like 1=foo=bar which needs to be displayed as a named arg. else ret[#ret + 1] = seps.pipe ret[#ret + 1] = v invArgs[k] = nil -- Erase the key so that we don't add the value twice end end local keys = {} -- sort parameter list; better than arbitrary order for k, _ in pairs(invArgs) do keys[#keys + 1] = k end table.sort(keys, function (a, b) -- Sort with keys of type number first, then string. if type(a) == type(b) then return a < b elseif type(a) == 'number' then return true end end) for _, v in ipairs(keys) do -- Add named args based on sorted parameter list ret[#ret + 1] = seps.pipe ret[#ret + 1] = tostring(v) ret[#ret + 1] = seps.equals ret[#ret + 1] = invArgs[v] end ret[#ret + 1] = seps.closeb return table.concat(ret) end return p 0mchuzsxvb5yfnycusogh7a63eybbyl Modulo:DateI18n 828 21823 367865 2020-06-12T13:21:26Z Anfrx 16583 Pagina nova: --[[ __ __ _ _ ____ _ ___ _ ___ | \/ | ___ __| |_ _| | ___ _| _ \ __ _| |_ ___|_ _/ |( _ ) _ __ | |\/| |/ _ \ / _` | | |... Scribunto text/plain --[[ __ __ _ _ ____ _ ___ _ ___ | \/ | ___ __| |_ _| | ___ _| _ \ __ _| |_ ___|_ _/ |( _ ) _ __ | |\/| |/ _ \ / _` | | | | |/ _ (_) | | |/ _` | __/ _ \| || |/ _ \| '_ \ | | | | (_) | (_| | |_| | | __/_| |_| | (_| | || __/| || | (_) | | | | |_| |_|\___/ \__,_|\__,_|_|\___(_)____/ \__,_|\__\___|___|_|\___/|_| |_| This module is intended for processing of date strings. Please do not modify this code without applying the changes first at Module:Date/sandbox and testing at Module:Date/sandbox/testcases and Module talk:Date/sandbox/testcases. Authors and maintainers: * User:Parent5446 - original version of the function mimicking template:ISOdate * User:Jarekt - original version of the functions mimicking template:Date ]] require('Module:No globals') -- ================================================== -- === Internal functions =========================== -- ================================================== -- Function allowing for consistent treatment of boolean-like wikitext input. -- It works similarly to Module:Yesno local function yesno(val, default) if type(val) == 'boolean' then return val elseif type(val) == 'number' then if val==1 then return true elseif val==0 then return false end elseif type(val) == 'string' then val = mw.ustring.lower(val) -- put in lower case if val == 'no' or val == 'n' or val == 'false' or tonumber(val) == 0 then return false elseif val == 'yes' or val == 'y' or val == 'true' or tonumber(val) == 1 then return true end end return default end --------------------------------------------------------------------------------------- -- String replacement that ignores part of the string in "..." local function strReplace(String, old, new) if String:find('"') then local T={} for i, str in ipairs(mw.text.split( String, '"', true )) do if i%2==1 then str = str:gsub(old, new) end table.insert(T, str) end return table.concat(T,'"') else return String:gsub(old, new) end end --------------------------------------------------------------------------------------- -- process datevec -- INPUT: -- * datevec - Array of {year,month,day,hour,minute,second, tzhour, tzmin} containing broken -- down date-time component strings or numbers -- OUTPUT: -- * datecode - a code specifying content of the array where Y' is year, 'M' is month, -- 'D' is day, 'H' is hour, 'M' minute, 'S' is second. output has to be one of YMDHMS, YMDHM, YMD, YM, MD, Y -- * datenum - same array but holding only numbers or nuls local function parserDatevec(datevec) -- if month is not a number than check if it is a month name in project's language local month = datevec[2] if month and month~='' and not tonumber(month) then datevec[2] = mw.getContentLanguage():formatDate( "n", month) end -- create datecode based on which variables are provided and check for out-of-bound values local maxval = {nil, 12, 31, 23, 59, 59, 23, 59} -- max values for year, month, ... local minval = {nil, 1, 1, 0, 0, 0, -23, 0} -- min values for year, month, ... local c = {'Y', 'M', 'D', 'H', 'M', 'S', '', ''} local datecode = '' -- a string signifying which combination of variables was provided local datenum = {} -- date-time encoded as a vector = [year, month, ... , second] for i = 1,8 do datenum[i] = tonumber(datevec[i]) if datenum[i] and (i==1 or (datenum[i]>=minval[i] and datenum[i]<=maxval[i])) then datecode = datecode .. c[i] end end return datecode, datenum end --------------------------------------------------------------------------------------- -- process datevec -- INPUT: -- * datecode - a code specifying content of the array where Y' is year, 'M' is month, -- 'D' is day, 'H' is hour, 'M' minute, 'S' is second. output has to be one of YMDHMS, YMDHM, YMD, YM, MD, Y -- * datenum - Array of {year,month,day,hour,minute,second, tzhour, tzmin} as numbers or nuls -- OUTPUT: -- * timeStamp - date string in the format taken by mw.language:formatDate lua function and {{#time}} perser function -- https://www.mediawiki.org/wiki/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual#mw.language:formatDate -- https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Extension:ParserFunctions#.23time -- * datecode - with possible corrections local function getTimestamp(datecode, datenum) -- create time stamp string (for example 2000-02-20 02:20:20) based on which variables were provided local timeStamp if datecode == 'YMDHMS' then timeStamp = string.format('%04i-%02i-%02i %02i:%02i:%02i', datenum[1], datenum[2], datenum[3], datenum[4], datenum[5], datenum[6] ) elseif datecode == 'YMDHM' then timeStamp = string.format('%04i-%02i-%02i %02i:%02i', datenum[1], datenum[2], datenum[3], datenum[4], datenum[5] ) elseif datecode:sub(1,3)=='YMD' then timeStamp = string.format('%04i-%02i-%02i', datenum[1], datenum[2], datenum[3] ) datecode = 'YMD' -- 'YMD', 'YMDHMS' and 'YMDHM' are the only supported format starting with 'YMD'. All others will be converted to 'YMD' elseif datecode == 'YM' then timeStamp = string.format('%04i-%02i', datenum[1], datenum[2] ) elseif datecode:sub(1,1)=='Y' then timeStamp = string.format('%04i', datenum[1] ) datecode = 'Y' elseif datecode == 'M' then timeStamp = string.format('%04i-%02i-%02i', 2000, datenum[2], 1 ) elseif datecode == 'MD' then timeStamp = string.format('%04i-%02i-%02i', 2000, datenum[2], datenum[3] ) else timeStamp = nil -- format not supported end return timeStamp, datecode end --------------------------------------------------------------------------------------- -- trim leading zeros in years prior to year 1000 -- INPUT: -- * datestr - translated date string -- * lang - language of translation -- OUTPUT: -- * datestr - updated date string local function trimYear(datestr, year, lang) local yearStr0, yearStr1, yearStr2, zeroStr yearStr0 = string.format('%04i', year ) -- 4 digit year in standard form "0123" yearStr1 = mw.language.new(lang):formatDate( 'Y', yearStr0) -- same as calling {{#time}} parser function --yearStr1 = mw.getCurrentFrame():callParserFunction( "#time", { 'Y', yearStr0, lang } ) -- translate to a language if yearStr0==yearStr1 then -- most of languages use standard form of year yearStr2 = tostring(year) else -- some languages use different characters for numbers yearStr2 = yearStr1 zeroStr = mw.ustring.sub(yearStr1,1,1) -- get "0" in whatever language for i=1,3 do -- trim leading zeros if mw.ustring.sub(yearStr2,1,1)==zeroStr then yearStr2 = mw.ustring.sub(yearStr2, 2, 5-i) else break end end end return string.gsub(datestr, yearStr1, yearStr2 ) -- in datestr replace long year with trimmed one end --------------------------------------------------------------------------------------- -- Look up proper format string to be passed to {{#time}} parser function -- INPUTS: -- * datecode: YMDHMS, YMDHM, YMD, YM, MD, Y, or M -- * day : Number between 1 and 31 (not needed for most languages) -- * lang : language -- OUTPUT: -- * dFormat : input to {{#time}} function local function getDateFormat(datecode, day, lang) local function parseFormat(dFormat, day) if dFormat:find('default') and #dFormat>10 then -- special (and messy) case of dFormat code depending on a day number -- then json contains a string with more json containing "default" field and 2 digit day keys -- if desired day is not in that json than use "default" case dFormat = dFormat:gsub('”','"') -- change fancy double quote to a straight one, used for json marking local D = mw.text.jsonDecode( dFormat ) --com = mw.dumpObject(D) day = string.format('d%02i',day) -- create day key dFormat = D[day] or D.default dFormat = dFormat:gsub("'", '"') -- change single quote to a double quote, used for {{#time}} marking end return dFormat end local T = {} local tab = mw.ext.data.get('DateI18n.tab', lang) for _, row in pairs(tab.data) do -- convert the output into a dictionary table local id, _, msg = unpack(row) T[id] = msg end local dFormat = T[datecode] if dFormat=='default' and (datecode=='YMDHMS' or datecode=='YMDHM') then -- for most languages adding hour:minute:second is done by adding ", HH:MM:SS to the -- day precission date, those languages are skipped in DateI18n.tab and default to -- English which stores word "default" dFormat = parseFormat(T['YMD'], day).. ', H:i' if datecode=='YMDHMS' then dFormat = dFormat .. ':s' end else dFormat = parseFormat(dFormat, day) end return dFormat end --------------------------------------------------------------------------------------- -- Look up proper format string to be passed to {{#time}} parser function -- INPUTS: -- * month : month number -- * case : gramatic case abbriviation, like "ins", "loc" -- * lang : language -- OUTPUT: -- * dFormat : input to {{#time}} function local function MonthCase(month, case, lang) local T = {{},{},{},{},{},{},{},{},{},{},{},{}} local tab = mw.ext.data.get('I18n/MonthCases.tab', lang) for _, row in pairs(tab.data) do local mth, cs, msg = unpack(row) T[mth][cs] = msg end return T[month][case] end -- ================================================== -- === External functions =========================== -- ================================================== local p = {} --[[ ======================================================================================== Date This function is the core part of the ISOdate template. Usage: local Date = require('Module:DateI18n')._Date local dateStr = Date({2020, 12, 30, 12, 20, 11}, lang) Parameters: * {year,month,day,hour,minute,second, tzhour, tzmin}: broken down date-time component strings or numbers tzhour, tzmin are timezone offsets from UTC, hours and minutes * lang: The language to display it in * case: Language format (genitive, etc.) for some languages * class: CSS class for the <time> node, use "" for no metadata at all ]] function p._Date(datevec, lang, case, class, trim_year) -- make sure inputs are in the right format if not lang or not mw.language.isValidCode( lang ) then lang = mw.getCurrentFrame():callParserFunction( "int", "lang" ) -- get user's chosen language end if lang == 'be-tarsk' then lang = 'be-x-old' end -- process datevec and extract timeStamp and datecode strings as well as numeric datenum array local datecode, datenum = parserDatevec(datevec) local year, month, day = datenum[1], datenum[2], datenum[3] local timeStamp, datecode = getTimestamp(datecode, datenum) if not timeStamp then -- something went wrong in parserDatevec return '' end -- Commons [[Data:DateI18n.tab]] page stores prefered formats for diferent -- languages and datecodes (specifying year-month-day or just year of month-day, etc) -- Look up country specific format input to {{#time}} function local dFormat = getDateFormat(datecode, day, lang) -- By default the gramatical case is not specified (case=='') allowing the format to be specified -- in [[Data:DateI18n.tab]]. You can overwrite the default grammatical case of the month by -- specifying "case" variable. This is needed mostly by Slavic languages to create more complex -- phrases as it is done in [[c:Module:Complex date]] case = case or '' if (lang=='qu' or lang=='qug') and (case=='nom') then -- Special case related to Quechua and Kichwa languages. The form in the I18n is -- Genitive case with suffix "pi" added to month names provided by {#time}} -- in Nominative case that "pi" should be removed -- see https://commons.wikimedia.org/wiki/Template_talk:Date#Quechua from 2014 dFormat = dFormat:gsub('F"pi"', 'F') elseif (case=='gen') then dFormat = strReplace(dFormat, "F", "xg") elseif (case=='nom') then dFormat = strReplace(dFormat, "xg", "F") elseif (case ~= '') then -- see is page [[Data:I18n/MonthCases.tab]] on Commons have name of the month -- in specific gramatic case in desired language. If we have it than replace -- "F" and xg" in dFormat local monthMsg = MonthCase(month, case, lang) if monthMsg and monthMsg ~= '' then -- make sure it exists dFormat = strReplace(dFormat, 'F', '"'..monthMsg..'"') -- replace default month with month name we already looked up dFormat = strReplace(dFormat, 'xg', '"'..monthMsg..'"') end end -- Translate the date using specified format -- See https://www.mediawiki.org/wiki/Extension:Scribunto/Lua_reference_manual#mw.language:formatDate and -- https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Extension:ParserFunctions##time for explanation of the format local datestr = mw.language.new(lang):formatDate( dFormat, timeStamp) -- same as using {{#time}} parser function -- Special case related to Thai solar calendar: prior to 1940 new-year was at different -- time of year, so just year (datecode=='Y') is ambiguous and is replaced by "YYYY or YYYY" phrase if lang=='th' and datecode=='Y' and year<=1940 then datestr = string.format('%04i หรือ %04i', year+542, year+543 ) end -- If year<1000 than either keep the date padded to the length of 4 digits or trim it -- decide if the year will stay padded with zeros (for years in 0-999 range) if year and year<1000 then if type(trim_year)=='nil' then trim_year = '100-999' end local trim = yesno(trim_year,nil) -- convert to boolean if trim==nil and type(trim_year)=='string' then -- if "trim_year" not a simple True/False than it is range of dates -- for example '100-999' means to pad one and 2 digit years to be 4 digit long, while keeping 3 digit years as is local YMin, YMax = trim_year:match( '(%d+)-(%d+)' ) trim = (YMin~=nil and year>=tonumber(YMin) and year<=tonumber(YMax)) end if trim==true then datestr = trimYear(datestr, year, lang) -- in datestr replace long year with trimmed one end end -- append timezone if present if datenum[7] and (datecode == 'YMDHMS' or datecode == 'YMDHM') then -- use {{#time}} parser function to create timezone string, so that we use correct character set local sign = (datenum[7]<0) and '−' or '+' timeStamp = string.format("2000-01-01 %02i:%02i:00", math.abs(datenum[7]), datenum[8] or 0) local timezone = mw.language.new(lang):formatDate( 'H:i', timeStamp) -- same as using {{#time}} parser function datestr = string.format("%s %s%s", datestr, sign, timezone ) end -- html formating and tagging of date string if class and class ~= '' and datecode~='M' and datecode~='MD'then local DateHtmlTags = '<span style="white-space:nowrap"><time class="%s" datetime="%s">%s</time></span>' datestr = DateHtmlTags:format(class, timeStamp, datestr) end return datestr end --[[ ======================================================================================== Date This function is the core part of the ISOdate template. Usage: {{#invoke:DateI18n|Date|year=|month=|day=|hour=|minute=|second=|tzhour=|tzmin=|lang=en}} Parameters: * year, month, day, hour, minute, second: broken down date-time component strings * tzhour, tzmin: timezone offset from UTC, hours and minutes * lang: The language to display it in * case: Language format (genitive, etc.) for some languages * class: CSS class for the <time> node, use "" for no metadata at all ]] function p.Date(frame) local args = {} for name, value in pairs( frame.args ) do name = string.gsub( string.lower(name), ' ', '_') args[name] = value end return p._Date( { args.year, args.month, args.day, args.hour, args.minute, args.second, args.tzhour, args.tzmin }, args.lang, -- language args.case, -- allows to specify grammatical case for the month for languages that use them args.class or 'dtstart', -- allows to set the html class of the time node where the date is included. This is useful for microformats. args.trim_year or '100-999' -- by default pad one and 2 digit years to be 4 digit long, while keeping 3 digit years as is ) end return p ber4mpu06s9vonpspt2y1ttwq6gczp6 Modulo:Template test case/config 828 21824 367866 2020-06-12T13:22:20Z Anfrx 16583 Pagina nova: ------------------------------------------------------------------------------- -- Module:Template test case/config -- This module holds configuration data for [[M... Scribunto text/plain ------------------------------------------------------------------------------- -- Module:Template test case/config -- This module holds configuration data for [[Module:Template test case]]. ------------------------------------------------------------------------------- return { ------------------------------------------------------------------------------- -- Options ------------------------------------------------------------------------------- -- The magic word used in place of the template name when making nowiki -- invocations. templateNameMagicWord = '__TEMPLATENAME__', -- The subpage that sandboxes are typically stored on. Used when loading -- wrapper template config and when guessing the sandbox template name. sandboxSubpage = 'sandbox', ------------------------------------------------------------------------------- -- Messages ------------------------------------------------------------------------------- msg = { -- The default header for test cases rendered in columns. ['columns-header'] = 'Side by side comparison', -- The error message to use if a templaten option is missing. -- $1 - the number of the missing template option. ['missing-template-option-error'] = "one or more options ending in '$1' " .. "were detected, but no 'template$1' option was found", -- The error message to use if a nowiki invocation is used but the template -- name magic word is not found. -- $1 - the value of the template name magic word ['nowiki-magic-word-error'] = "the template invocation must include '$1' in " .. "place of the template name", }, ------------------------------------------------------------------------------- -- Wrapper template config. -- The wrapper template config is a table with wrapper template names as keys, -- and subtables containing two fields: -- func - the function name to be used with that template. This must be a -- function exported by the main module. This is optional: the default -- value is "table". -- args - a table of default arguments to be used with that template. This is -- is optional. ------------------------------------------------------------------------------- wrappers = { ['Template:Test case'] = {}, ['Template:Testcase table'] = { args = {_format = 'columns'} }, ['Template:Testcase rows'] = { args = {_format = 'rows'} }, ['Template:Test case nowiki'] = { func = 'nowiki' }, ['Template:Nowiki template demo'] = { func = 'nowiki', args = {showheader = false, showtemplate2 = false} }, ['Template:Collapsible test case'] = { args = {_collapsible = true} }, ['Template:Collapsible 2 test case'] = { args = {_collapsible = true, _wantdiff = true} }, ['Template:Inline test case'] = { args = {_format = 'inline', _showcode = true} }, }, ------------------------------------------------------------------------------- -- End config ------------------------------------------------------------------------------- } qnnl7yi4y14i5if0gn8xikibzp6hb6x Modulo:Template test case 828 21825 367867 2020-06-12T13:23:07Z Anfrx 16583 Pagina nova: --[[ A module for generating test case templates. This module incorporates code from the English Wikipedia's "Testcase table" module,[1] written by Frietjes [2] with contri... Scribunto text/plain --[[ A module for generating test case templates. This module incorporates code from the English Wikipedia's "Testcase table" module,[1] written by Frietjes [2] with contributions by Mr. Stradivarius [3] and Jackmcbarn,[4] and the English Wikipedia's "Testcase rows" module,[5] written by Mr. Stradivarius. The "Testcase table" and "Testcase rows" modules are released under the CC BY-SA 3.0 License [6] and the GFDL.[7] License: CC BY-SA 3.0 and the GFDL Author: Mr. Stradivarius [1] https://en.wikipedia.org/wiki/Module:Testcase_table [2] https://en.wikipedia.org/wiki/User:Frietjes [3] https://en.wikipedia.org/wiki/User:Mr._Stradivarius [4] https://en.wikipedia.org/wiki/User:Jackmcbarn [5] https://en.wikipedia.org/wiki/Module:Testcase_rows [6] https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Text_of_Creative_Commons_Attribution-ShareAlike_3.0_Unported_License [7] https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Text_of_the_GNU_Free_Documentation_License ]] -- Load required modules local yesno = require('Module:Yesno') -- Set constants local DATA_MODULE = 'Module:Template test case/data' ------------------------------------------------------------------------------- -- Shared methods ------------------------------------------------------------------------------- local function message(self, key, ...) -- This method is added to classes that need to deal with messages from the -- config module. local msg = self.cfg.msg[key] if select(1, ...) then return mw.message.newRawMessage(msg, ...):plain() else return msg end end ------------------------------------------------------------------------------- -- Template class ------------------------------------------------------------------------------- local Template = {} Template.memoizedMethods = { -- Names of methods to be memoized in each object. This table should only -- hold methods with no parameters. getFullPage = true, getName = true, makeHeader = true, getOutput = true } function Template.new(invocationObj, options) local obj = {} -- Set input for k, v in pairs(options or {}) do if not Template[k] then obj[k] = v end end obj._invocation = invocationObj -- Validate input if not obj.template and not obj.title then error('no template or title specified', 2) end -- Memoize expensive method calls local memoFuncs = {} return setmetatable(obj, { __index = function (t, key) if Template.memoizedMethods[key] then local func = memoFuncs[key] if not func then local val = Template[key](t) func = function () return val end memoFuncs[key] = func end return func else return Template[key] end end }) end function Template:getFullPage() if self.template then local strippedTemplate, hasColon = self.template:gsub('^:', '', 1) hasColon = hasColon > 0 local ns = strippedTemplate:match('^(.-):') ns = ns and mw.site.namespaces[ns] if ns then return strippedTemplate elseif hasColon then return strippedTemplate -- Main namespace else return mw.site.namespaces[10].name .. ':' .. strippedTemplate end else return self.title.prefixedText end end function Template:getName() if self.template then return self.template else return require('Module:Template invocation').name(self.title) end end function Template:makeLink(display) if display then return string.format('[[:%s|%s]]', self:getFullPage(), display) else return string.format('[[:%s]]', self:getFullPage()) end end function Template:makeBraceLink(display) display = display or self:getName() local link = self:makeLink(display) return mw.text.nowiki('{{') .. link .. mw.text.nowiki('}}') end function Template:makeHeader() return self.heading or self:makeBraceLink() end function Template:getInvocation(format) local invocation = self._invocation:getInvocation{ template = self:getName(), requireMagicWord = self.requireMagicWord, } if format == 'code' then invocation = '<code>' .. mw.text.nowiki(invocation) .. '</code>' elseif format == 'kbd' then invocation = '<kbd>' .. mw.text.nowiki(invocation) .. '</kbd>' elseif format == 'plain' then invocation = mw.text.nowiki(invocation) else -- Default is pre tags invocation = mw.text.encode(invocation, '&') invocation = '<pre style="white-space: pre-wrap;">' .. invocation .. '</pre>' invocation = mw.getCurrentFrame():preprocess(invocation) end return invocation end function Template:getOutput() local protect = require('Module:Protect') -- calling self._invocation:getOutput{...} return protect(self._invocation.getOutput)(self._invocation, { template = self:getName(), requireMagicWord = self.requireMagicWord, }) end ------------------------------------------------------------------------------- -- TestCase class ------------------------------------------------------------------------------- local TestCase = {} TestCase.__index = TestCase TestCase.message = message -- add the message method TestCase.renderMethods = { -- Keys in this table are values of the "format" option, values are the -- method for rendering that format. columns = 'renderColumns', rows = 'renderRows', tablerows = 'renderRows', inline = 'renderInline', cells = 'renderCells', default = 'renderDefault' } function TestCase.new(invocationObj, options, cfg) local obj = setmetatable({}, TestCase) obj.cfg = cfg -- Separate general options from template options. Template options are -- numbered, whereas general options are not. local generalOptions, templateOptions = {}, {} for k, v in pairs(options) do local prefix, num if type(k) == 'string' then prefix, num = k:match('^(.-)([1-9][0-9]*)$') end if prefix then num = tonumber(num) templateOptions[num] = templateOptions[num] or {} templateOptions[num][prefix] = v else generalOptions[k] = v end end -- Set general options generalOptions.showcode = yesno(generalOptions.showcode) generalOptions.showheader = yesno(generalOptions.showheader) ~= false generalOptions.showcaption = yesno(generalOptions.showcaption) ~= false generalOptions.collapsible = yesno(generalOptions.collapsible) generalOptions.notcollapsed = yesno(generalOptions.notcollapsed) generalOptions.wantdiff = yesno(generalOptions.wantdiff) obj.options = generalOptions -- Preprocess template args for num, t in pairs(templateOptions) do if t.showtemplate ~= nil then t.showtemplate = yesno(t.showtemplate) end end -- Set up first two template options tables, so that if only the -- "template3" is specified it isn't made the first template when the -- the table options array is compressed. templateOptions[1] = templateOptions[1] or {} templateOptions[2] = templateOptions[2] or {} -- Allow the "template" option to override the "template1" option for -- backwards compatibility with [[Module:Testcase table]]. if generalOptions.template then templateOptions[1].template = generalOptions.template end -- Add default template options if templateOptions[1].template and not templateOptions[2].template then templateOptions[2].template = templateOptions[1].template .. '/' .. obj.cfg.sandboxSubpage end if not templateOptions[1].template then templateOptions[1].title = mw.title.getCurrentTitle().basePageTitle end if not templateOptions[2].template then templateOptions[2].title = templateOptions[1].title:subPageTitle( obj.cfg.sandboxSubpage ) end -- Remove template options for any templates where the showtemplate -- argument is false. This prevents any output for that template. for num, t in pairs(templateOptions) do if t.showtemplate == false then templateOptions[num] = nil end end -- Check for missing template names. for num, t in pairs(templateOptions) do if not t.template and not t.title then error(obj:message( 'missing-template-option-error', num, num ), 2) end end -- Compress templateOptions table so we can iterate over it with ipairs. templateOptions = (function (t) local nums = {} for num in pairs(t) do nums[#nums + 1] = num end table.sort(nums) local ret = {} for i, num in ipairs(nums) do ret[i] = t[num] end return ret end)(templateOptions) -- Don't require the __TEMPLATENAME__ magic word for nowiki invocations if -- there is only one template being output. if #templateOptions <= 1 then templateOptions[1].requireMagicWord = false end mw.logObject(templateOptions) -- Make the template objects obj.templates = {} for i, options in ipairs(templateOptions) do table.insert(obj.templates, Template.new(invocationObj, options)) end -- Add tracking categories. At the moment we are only tracking templates -- that use any "heading" parameters or an "output" parameter. obj.categories = {} for k, v in pairs(options) do if type(k) == 'string' and k:find('heading') then obj.categories['Test cases using heading parameters'] = true elseif k == 'output' then obj.categories['Test cases using output parameter'] = true end end return obj end function TestCase:getTemplateOutput(templateObj) local output = templateObj:getOutput() if self.options.resetRefs then mw.getCurrentFrame():extensionTag('references') end return output end function TestCase:templateOutputIsEqual() -- Returns a boolean showing whether all of the template outputs are equal. -- The random parts of strip markers (see [[Help:Strip markers]]) are -- removed before comparison. This means a strip marker can contain anything -- and still be treated as equal, but it solves the problem of otherwise -- identical wikitext not returning as exactly equal. local function normaliseOutput(obj) local out = obj:getOutput() -- Remove the random parts from strip markers. out = out:gsub('(\127\'"`UNIQ.-)%-%x+%-(QINU`"\'\127)', '%1%2') return out end local firstOutput = normaliseOutput(self.templates[1]) for i = 2, #self.templates do local output = normaliseOutput(self.templates[i]) if output ~= firstOutput then return false end end return true end function TestCase:makeCollapsible(s) local title = self.options.title or self.templates[1]:makeHeader() if self.options.titlecode then title = self.templates[1]:getInvocation('kbd') end local isEqual = self:templateOutputIsEqual() local root = mw.html.create('table') if self.options.wantdiff then root :addClass('mw-collapsible') if self.options.notcollapsed == false then root :addClass('mw-collapsed') end root :css('background-color', 'transparent') :css('width', '100%') :css('border', 'solid silver 1px') :tag('tr') :tag('th') :css('background-color', isEqual and 'yellow' or '#90a8ee') :wikitext(title) :done() :done() :tag('tr') :tag('td') :newline() :wikitext(s) :newline() else root :addClass('mw-collapsible') if self.options.notcollapsed == false then root :addClass('mw-collapsed') end if self.options.notcollapsed ~= true or false then root :addClass(isEqual and 'mw-collapsed' or nil) end root :css('background-color', 'transparent') :css('width', '100%') :css('border', 'solid silver 1px') :tag('tr') :tag('th') :css('background-color', isEqual and 'lightgreen' or 'yellow') :wikitext(title) :done() :done() :tag('tr') :tag('td') :newline() :wikitext(s) :newline() end return tostring(root) end function TestCase:renderColumns() local root = mw.html.create() if self.options.showcode then root :wikitext(self.templates[1]:getInvocation()) :newline() end local tableroot = root:tag('table') if self.options.showheader then -- Caption if self.options.showcaption then tableroot :addClass(self.options.class) :cssText(self.options.style) :tag('caption') :wikitext(self.options.caption or self:message('columns-header')) end -- Headers local headerRow = tableroot:tag('tr') if self.options.rowheader then -- rowheader is correct here. We need to add another th cell if -- rowheader is set further down, even if heading0 is missing. headerRow:tag('th'):wikitext(self.options.heading0) end local width if #self.templates > 0 then width = tostring(math.floor(100 / #self.templates)) .. '%' else width = '100%' end for i, obj in ipairs(self.templates) do headerRow :tag('th') :css('width', width) :wikitext(obj:makeHeader()) end end -- Row header local dataRow = tableroot:tag('tr'):css('vertical-align', 'top') if self.options.rowheader then dataRow:tag('th') :attr('scope', 'row') :wikitext(self.options.rowheader) end -- Template output for i, obj in ipairs(self.templates) do if self.options.output == 'nowiki+' then dataRow:tag('td') :newline() :wikitext(self.options.before) :wikitext(self:getTemplateOutput(obj)) :wikitext(self.options.after) :wikitext('<pre style="white-space: pre-wrap;">') :wikitext(mw.text.nowiki(self.options.before or "")) :wikitext(mw.text.nowiki(self:getTemplateOutput(obj))) :wikitext(mw.text.nowiki(self.options.after or "")) :wikitext('</pre>') elseif self.options.output == 'nowiki' then dataRow:tag('td') :newline() :wikitext(mw.text.nowiki(self.options.before or "")) :wikitext(mw.text.nowiki(self:getTemplateOutput(obj))) :wikitext(mw.text.nowiki(self.options.after or "")) else dataRow:tag('td') :newline() :wikitext(self.options.before) :wikitext(self:getTemplateOutput(obj)) :wikitext(self.options.after) end end return tostring(root) end function TestCase:renderRows() local root = mw.html.create() if self.options.showcode then root :wikitext(self.templates[1]:getInvocation()) :newline() end local tableroot = root:tag('table') tableroot :addClass(self.options.class) :cssText(self.options.style) if self.options.caption then tableroot :tag('caption') :wikitext(self.options.caption) end for _, obj in ipairs(self.templates) do local dataRow = tableroot:tag('tr') -- Header if self.options.showheader then if self.options.format == 'tablerows' then dataRow:tag('th') :attr('scope', 'row') :css('vertical-align', 'top') :css('text-align', 'left') :wikitext(obj:makeHeader()) dataRow:tag('td') :css('vertical-align', 'top') :css('padding', '0 1em') :wikitext('→') else dataRow:tag('td') :css('text-align', 'center') :css('font-weight', 'bold') :wikitext(obj:makeHeader()) dataRow = tableroot:tag('tr') end end -- Template output if self.options.output == 'nowiki+' then dataRow:tag('td') :newline() :wikitext(self:getTemplateOutput(obj)) :wikitext('<pre style="white-space: pre-wrap;">') :wikitext(mw.text.nowiki(self:getTemplateOutput(obj))) :wikitext('</pre>') elseif self.options.output == 'nowiki' then dataRow:tag('td') :newline() :wikitext(mw.text.nowiki(self:getTemplateOutput(obj))) else dataRow:tag('td') :newline() :wikitext(self:getTemplateOutput(obj)) end end return tostring(root) end function TestCase:renderInline() local arrow = mw.language.getContentLanguage():getArrow('forwards') local ret = {} for i, obj in ipairs(self.templates) do local line = {} line[#line + 1] = self.options.prefix or '* ' if self.options.showcode then line[#line + 1] = obj:getInvocation('code') line[#line + 1] = ' ' line[#line + 1] = arrow line[#line + 1] = ' ' end if self.options.output == 'nowiki+' then line[#line + 1] = self:getTemplateOutput(obj) line[#line + 1] = '<pre style="white-space: pre-wrap;">' line[#line + 1] = mw.text.nowiki(self:getTemplateOutput(obj)) line[#line + 1] = '</pre>' elseif self.options.output == 'nowiki' then line[#line + 1] = mw.text.nowiki(self:getTemplateOutput(obj)) else line[#line + 1] = self:getTemplateOutput(obj) end ret[#ret + 1] = table.concat(line) end if self.options.addline then local line = {} line[#line + 1] = self.options.prefix or '* ' line[#line + 1] = self.options.addline ret[#ret + 1] = table.concat(line) end return table.concat(ret, '\n') end function TestCase:renderCells() local root = mw.html.create() local dataRow = root:tag('tr') dataRow :css('vertical-align', 'top') :addClass(self.options.class) :cssText(self.options.style) -- Row header if self.options.rowheader then dataRow:tag('th') :attr('scope', 'row') :newline() :wikitext(self.options.rowheader or self:message('row-header')) end -- Caption if self.options.showcaption then dataRow:tag('th') :attr('scope', 'row') :newline() :wikitext(self.options.caption or self:message('columns-header')) end -- Show code if self.options.showcode then dataRow:tag('td') :newline() :wikitext(self:getInvocation('code')) end -- Template output for i, obj in ipairs(self.templates) do if self.options.output == 'nowiki+' then dataRow:tag('td') :newline() :wikitext(self.options.before) :wikitext(self:getTemplateOutput(obj)) :wikitext(self.options.after) :wikitext('<pre style="white-space: pre-wrap;">') :wikitext(mw.text.nowiki(self.options.before or "")) :wikitext(mw.text.nowiki(self:getTemplateOutput(obj))) :wikitext(mw.text.nowiki(self.options.after or "")) :wikitext('</pre>') elseif self.options.output == 'nowiki' then dataRow:tag('td') :newline() :wikitext(mw.text.nowiki(self.options.before or "")) :wikitext(mw.text.nowiki(self:getTemplateOutput(obj))) :wikitext(mw.text.nowiki(self.options.after or "")) else dataRow:tag('td') :newline() :wikitext(self.options.before) :wikitext(self:getTemplateOutput(obj)) :wikitext(self.options.after) end end return tostring(root) end function TestCase:renderDefault() local ret = {} if self.options.showcode then ret[#ret + 1] = self.templates[1]:getInvocation() end for i, obj in ipairs(self.templates) do ret[#ret + 1] = '<div style="clear: both;"></div>' if self.options.showheader then ret[#ret + 1] = obj:makeHeader() end if self.options.output == 'nowiki+' then ret[#ret + 1] = self:getTemplateOutput(obj) .. '<pre style="white-space: pre-wrap;">' .. mw.text.nowiki(self:getTemplateOutput(obj)) .. '</pre>' elseif self.options.output == 'nowiki' then ret[#ret + 1] = mw.text.nowiki(self:getTemplateOutput(obj)) else ret[#ret + 1] = self:getTemplateOutput(obj) end end return table.concat(ret, '\n\n') end function TestCase:__tostring() local format = self.options.format local method = format and TestCase.renderMethods[format] or 'renderDefault' local ret = self[method](self) if self.options.collapsible then ret = self:makeCollapsible(ret) end for cat in pairs(self.categories) do ret = ret .. string.format('[[Category:%s]]', cat) end return ret end ------------------------------------------------------------------------------- -- Nowiki invocation class ------------------------------------------------------------------------------- local NowikiInvocation = {} NowikiInvocation.__index = NowikiInvocation NowikiInvocation.message = message -- Add the message method function NowikiInvocation.new(invocation, cfg) local obj = setmetatable({}, NowikiInvocation) obj.cfg = cfg invocation = mw.text.unstrip(invocation) -- Decode HTML entities for <, >, and ". This means that HTML entities in -- the original code must be escaped as e.g. &amp;lt;, which is unfortunate, -- but it is the best we can do as the distinction between <, >, " and &lt;, -- &gt;, &quot; is lost during the original nowiki operation. invocation = invocation:gsub('&lt;', '<') invocation = invocation:gsub('&gt;', '>') invocation = invocation:gsub('&quot;', '"') obj.invocation = invocation return obj end function NowikiInvocation:getInvocation(options) local template = options.template:gsub('%%', '%%%%') -- Escape "%" with "%%" local invocation, count = self.invocation:gsub( self.cfg.templateNameMagicWordPattern, template ) if options.requireMagicWord ~= false and count < 1 then error(self:message( 'nowiki-magic-word-error', self.cfg.templateNameMagicWord )) end return invocation end function NowikiInvocation:getOutput(options) local invocation = self:getInvocation(options) return mw.getCurrentFrame():preprocess(invocation) end ------------------------------------------------------------------------------- -- Table invocation class ------------------------------------------------------------------------------- local TableInvocation = {} TableInvocation.__index = TableInvocation TableInvocation.message = message -- Add the message method function TableInvocation.new(invokeArgs, nowikiCode, cfg) local obj = setmetatable({}, TableInvocation) obj.cfg = cfg obj.invokeArgs = invokeArgs obj.code = nowikiCode return obj end function TableInvocation:getInvocation(options) if self.code then local nowikiObj = NowikiInvocation.new(self.code, self.cfg) return nowikiObj:getInvocation(options) else return require('Module:Template invocation').invocation( options.template, self.invokeArgs ) end end function TableInvocation:getOutput(options) return mw.getCurrentFrame():expandTemplate{ title = options.template, args = self.invokeArgs } end ------------------------------------------------------------------------------- -- Bridge functions -- -- These functions translate template arguments into forms that can be accepted -- by the different classes, and return the results. ------------------------------------------------------------------------------- local bridge = {} function bridge.table(args, cfg) cfg = cfg or mw.loadData(DATA_MODULE) local options, invokeArgs = {}, {} for k, v in pairs(args) do local optionKey = type(k) == 'string' and k:match('^_(.*)$') if optionKey then if type(v) == 'string' then v = v:match('^%s*(.-)%s*$') -- trim whitespace end if v ~= '' then options[optionKey] = v end else invokeArgs[k] = v end end -- Allow passing a nowiki invocation as an option. While this means users -- have to pass in the code twice, whitespace is preserved and &lt; etc. -- will work as intended. local nowikiCode = options.code options.code = nil local invocationObj = TableInvocation.new(invokeArgs, nowikiCode, cfg) local testCaseObj = TestCase.new(invocationObj, options, cfg) return tostring(testCaseObj) end function bridge.nowiki(args, cfg) cfg = cfg or mw.loadData(DATA_MODULE) local code = args.code or args[1] local invocationObj = NowikiInvocation.new(code, cfg) args.code = nil args[1] = nil -- Assume we want to see the code as we already passed it in. args.showcode = args.showcode or true local testCaseObj = TestCase.new(invocationObj, args, cfg) return tostring(testCaseObj) end ------------------------------------------------------------------------------- -- Exports ------------------------------------------------------------------------------- local p = {} function p.main(frame, cfg) cfg = cfg or mw.loadData(DATA_MODULE) -- Load the wrapper config, if any. local wrapperConfig if frame.getParent then local title = frame:getParent():getTitle() local template = title:gsub(cfg.sandboxSubpagePattern, '') wrapperConfig = cfg.wrappers[template] end -- Work out the function we will call, use it to generate the config for -- Module:Arguments, and use Module:Arguments to find the arguments passed -- by the user. local func = wrapperConfig and wrapperConfig.func or 'table' local userArgs = require('Module:Arguments').getArgs(frame, { parentOnly = wrapperConfig, frameOnly = not wrapperConfig, trim = func ~= 'table', removeBlanks = func ~= 'table' }) -- Get default args and build the args table. User-specified args overwrite -- default args. local defaultArgs = wrapperConfig and wrapperConfig.args or {} local args = {} for k, v in pairs(defaultArgs) do args[k] = v end for k, v in pairs(userArgs) do args[k] = v end return bridge[func](args, cfg) end function p._exportClasses() -- For testing return { Template = Template, TestCase = TestCase, NowikiInvocation = NowikiInvocation, TableInvocation = TableInvocation } end return p mowd18kk1lpp7qmsvxhuj7u1g6lg56e Modulo:Protect 828 21826 367868 2020-06-12T13:24:32Z Anfrx 16583 Pagina nova: local function processResult(options, success, ...) if not success then local message = tostring(... or '(senza messagiu)') if options.removeLocation then message = string.gs... Scribunto text/plain local function processResult(options, success, ...) if not success then local message = tostring(... or '(senza messagiu)') if options.removeLocation then message = string.gsub(message, '^Modulo :[^:]+:%d+: ', '', 1) end return string.format(options.errFormat, message) end return ... end local function protect(func, errFormat, options) if type(errFormat) == 'table' then options = options or errFormat errFormat = nil end options = mw.clone(options) or {} options.errFormat = errFormat or options.errFormat or 'Errore : %s' if not options.raw then options.errFormat = '<strong class="error">' .. options.errFormat .. '</strong>' end options.removeLocation = options.removeLocation == nil or options.removeLocation return function (...) return processResult(options, pcall(func, ...)) end end return protect dbileaef50hs4mkvtrocj52qmlj5297 Modulo:ISOdate 828 21827 367869 2020-06-12T13:25:18Z Anfrx 16583 Pagina nova: --[[ This module is intended for processing of date strings. Please do not modify this code without applying the changes first at Module:ISOdate/sandbox and testing at Module:I... Scribunto text/plain --[[ This module is intended for processing of date strings. Please do not modify this code without applying the changes first at Module:ISOdate/sandbox and testing at Module:ISOdate/sandbox/testcases and Module talk:ISOdate/sandbox/testcases. Authors and maintainers: * User:Parent5446 - original version of the function mimicking template:ISOdate * User:Jarekt - original version of the functions mimicking template:Date and template:ISOyear ]] local p = {} -- ======================================= -- === Dependencies ====================== -- ======================================= local D = require('Module:DateI18n') -- the enwp version of c:Module:Date --[[ ISOyear This function returns year part of date string. Usage: {{#invoke:ISOdate|ISOyear|target_string}} Parameters 1: The date string Error Handling: If the string does not look like it contain the year than the function will not return anything. That is the preferred treatment for the template:Creator which is the main (only?) template calling it. ]] function p.ISOyear( frame ) return p._ISOyear( frame.args[1] ) end function p._ISOyear( input ) if not input then return '' end input = mw.text.trim( input ) -- if empty string then return it if input == "" then return input end -- if number then return it if tonumber( input ) then return mw.ustring.format( '%04i', input ) end -- otherwise use regular expression match input = mw.ustring.match( input, '^+?(-?%d%d?%d?%d?)-' ) if input and tonumber( input ) then return mw.ustring.format( '%04i', input ) else return '' end end --[[ ISOdate This function is the core part of the ISOdate template. Usage: {{#invoke:ISOdate|ISOdate|target_string|lang=}} Parameters: 1: The date string lang: The language to display it in form: Language format (genitive, etc.) for some languages class: CSS class for the <time> node Error Handling: If the string does not look like it contain the proper ISO date than the function will return the original string. That is the preferred treatment for the template:Information (and similar templates) which calling it. ]] function p.ISOdate(frame) local datestr, succeded local args = frame.args if not (args.lang and mw.language.isSupportedLanguage(args.lang)) then args.lang = frame:callParserFunction( "int", "lang" ) -- get user's chosen language end datestr, succeded = p._ISOdate( mw.text.trim(args[1]), args.lang, -- language args.case or '', -- allows to specify grammatical case for the month for languages that use them args.class or 'dtstart', -- allows to set the html class of the time node where the date is included. args.trim_year or '100-999' -- by default pad one and 2 digit years to be 4 digit long, while keeping 3 digit years as is ) return datestr end function p._ISOdate(datestr, lang, case, class, trim_year) -- pattern: regexp - regular expresion to test; dlen - number of date elements; tail = which element is a "tail" if any -- regexp hints: -- 1) Strings starting with "^" and ending with "$" indicate whole string match -- 2) optional tail part copied as-is and following the main parsed part of the date have to be separated from the date by a whitespace, so "(\s.+)?" local patterns = { -- strings starting with YYYY-MM-DD HH:MM:SS. Year 4 digits (if we know seconds than it was within the last 100 years), the rest 1-2 -- date and time can be separated by space or "T" and there could be a "Z" on the end indicating "Zulu" time zone {dlen=6, tail=7, regexp="^+?(%d%d%d%d)-(%d%d?)-(%d%d?)[ T](%d%d?):(%d%d?):(%d%d?)Z?(%s.*)"}, {dlen=6, tail=0, regexp="^+?(%d%d%d%d)-(%d%d?)-(%d%d?)[ T](%d%d?):(%d%d?):(%d%d?)Z?$"}, -- strings starting with YYYY-MM-DD HH:MM. Year 4 digits, the rest 1-2 -- (if one knows hour and minute than it was probably after a year 1000) {dlen=5, tail=6, regexp="^+?(%d%d%d%d)-(%d%d?)-(%d%d?)[ T](%d%d?):(%d%d?)(%s.+)"}, {dlen=5, tail=0, regexp="^+?(%d%d%d%d)-(%d%d?)-(%d%d?)[ T](%d%d?):(%d%d?)$"}, -- strings starting with YYYY-MM-DD. Year 1-4 digits, the rest 1-2 {dlen=3, tail=4, regexp="^+?(%d%d?%d?%d?)-(%d%d?)-(%d%d?)(%s.+)"}, {dlen=3, tail=0, regexp="^+?(%d%d?%d?%d?)-(%d%d?)-(%d%d?)$"}, -- strings starting with YYYY-MM. Year 3-4 digits, month 2 digits -- (want to avoit converting to dates strings like 10-5 = 5 {dlen=2, tail=3, regexp="^+?(%d%d%d%d?)-(%d%d)(%s.+)"}, -- if whole string is in YYYY-MM form: If Year 1-4 digits, month 1-2 digits {dlen=2, tail=0, regexp="^+?(%d%d?%d?%d?)-(%d%d?)$"}, -- string starts with a number -> it has to be 3 or 4 digit long to be a year {dlen=1, tail=2, regexp="^+?(%d%d%d%d?)(%s.+)"}, -- if whole string is a number (1-4 digit long) than it will be interpreted as a year {dlen=1, tail=0, regexp="^+?(%d%d?%d?%d?)$"}, } -- create datevec based on which variables are provided local datevec, tail, formatNum datevec, tail, formatNum = p.test_date_formats(datestr or '', patterns) if datevec[1]=='' or datevec[1]==nil then -- quickly return if datestr does not look like date (it could be a template) return datestr, false end -- call p._Date function to format date string local succeded, datestr2 succeded, datestr2 = pcall( D._Date, datevec, lang, case, class, trim_year) if succeded and datestr2~='' then return mw.text.trim( datestr2 .. tail), true else -- in case of errors return the original string return datestr, false end end function p.ISOdate_extended(frame) -- pattern: regexp - regular expresion to test; dlen - number of date elements; tail = which element is a "tail" if any -- regexp hints: -- 1) Strings starting with "^" and ending with "$" indicate whole string match -- 2) optional tail part copied as-is and following the main parsed part of the date have to be separated from the date by a whitespace, so "(\s.+)?" local datestr, succeded local args = frame.args if not (args.lang and mw.language.isSupportedLanguage(args.lang)) then args.lang = frame:callParserFunction( "int", "lang" ) -- get user's chosen language end datestr, succeded = p._ISOdate( mw.text.trim(args[1]), args.lang, -- language args.case or '', -- allows to specify grammatical case for the month for languages that use them args.class or 'dtstart', -- allows to set the html class of the time node where the date is included. args.trim_year or '100-999' -- by default pad one and 2 digit years to be 4 digit long, while keeping 3 digit years as is ) if succeded then return datestr end local patterns = { -- Exended set of recognized formats: like MM/DD/YYYY {dlen=3, tail=4, regexp="^(%d%d?)[-./](%d%d?)[-./](%d%d%d%d)(%s.+)"}, {dlen=3, tail=0, regexp="^(%d%d?)[-./](%d%d?)[-./](%d%d%d%d)$"}, {dlen=3, tail=0, regexp="^(%d%d?)%s(%w+)%s(%d%d%d%d)$"}, {dlen=3, tail=0, regexp="^(%w+)%s(%d%d?),%s(%d%d%d%d)$"}, } local datevec, tail, formatNum, category = '' datevec, tail, formatNum = p.test_date_formats(frame.args[1], patterns) if formatNum==1 or formatNum==2 then vec = datevec; if tonumber(datevec[1])>12 then frame.args[1] = string.format('%04i-%02i-%02i', datevec[3], datevec[2], datevec[1] ) category = '[[Category:Date in DD/MM/YYYY format]]' return mw.text.trim( p.ISOdate(frame) .. tail); elseif tonumber(datevec[2])>12 then frame.args[1] = string.format('%04i-%02i-%02i', datevec[3], datevec[1], datevec[2] ) category = '[[Category:Date in MM/DD/YYYY format]]' return mw.text.trim( p.ISOdate(frame) .. tail); end elseif (formatNum==3 or formatNum==4) and (datevec[3]=='' or datevec[3]~=nil) then local str = mw.getCurrentFrame():callParserFunction( "#time", { 'Y-m-d', datestr} ) local vec = {str:match( "^(%d%d?%d?%d?)-(%d%d?)-(%d%d?)$" )} if vec and vec[1]~=nil then frame.args[1] = string.format('%04i-%02i-%02i', vec[1], vec[2], vec[3] ) category = '[[Category:Date in word format]]' return p.ISOdate(frame); end end return datestr end function p.test_date_formats(datestr, patterns) -- pattern: regexp - regular expresion to test; dlen - number of date elements; tail = which element is a "tail" if any local datevec = {'','','','','',''} local tail = '' local vec, pat local formatNum = 0 for i, pat in ipairs( patterns ) do vec = {datestr:match( pat.regexp )} if vec and vec[1]~=nil then for j=1,pat.dlen do datevec[j] = vec[j] end if pat.tail>0 and vec[pat.tail]~=nil then tail = mw.ustring.gsub(' ' .. vec[pat.tail], ' +', ' ') end formatNum = i break end end return datevec, tail, formatNum end return p nab04kxj0ywahk6drgfjdo6jbixhup7 Modulo:Complex date 828 21828 367870 2020-06-12T13:26:56Z Anfrx 16583 Pagina nova: --[[ __ __ _ _ ____ _ _ | \/ | ___ __| |_ _| | ___ _ / ___|___ _ __ ___ _ __ | | _____ __ __| | __ _| |_ _... Scribunto text/plain --[[ __ __ _ _ ____ _ _ | \/ | ___ __| |_ _| | ___ _ / ___|___ _ __ ___ _ __ | | _____ __ __| | __ _| |_ ___ | |\/| |/ _ \ / _` | | | | |/ _ (_) | / _ \| '_ ` _ \| '_ \| |/ _ \ \/ / / _` |/ _` | __/ _ \ | | | | (_) | (_| | |_| | | __/_| |__| (_) | | | | | | |_) | | __/> < | (_| | (_| | || __/ |_| |_|\___/ \__,_|\__,_|_|\___(_)\____\___/|_| |_| |_| .__/|_|\___/_/\_\ \__,_|\__,_|\__\___| |_| This module is intended for creation of complex date phrases in variety of languages. Once deployed, please do not modify this code without applying the changes first at Module:Complex date/sandbox and testing at Module:Complex date/sandbox/testcases. Authors and maintainers: * User:Sn1per - first draft of the original version * User:Jarekt - corrections and expansion of the original version ]] -- List of external modules and functions local p = {Error = nil} local i18n = require('Module:i18n/complex date') -- used for translations of date related phrases local ISOdate = require('Module:ISOdate')._ISOdate -- used for parsing dates in YYYY-MM-DD and related formats local Calendar -- loaded lazily -- ================================================== -- === Internal functions =========================== -- ================================================== local function langSwitch(list,lang) local langList = mw.language.getFallbacksFor(lang) table.insert(langList,1,lang) table.insert(langList,math.max(#langList,2),'default') for i,language in ipairs(langList) do if list[language] then return list[language] end end end -- ================================================== local function formatnum1(numStr, lang) -- mostly require('Module:Formatnum').formatNum function used to translate a number to use different numeral characters, -- except that it it does not call that function unless the language is on the list "LList" local LList = {bn=1,bpy=1,kn=1,hi=1,mr=1,new=1,pa=1,gu=1,fa=1,glk=1,mzn=1,ur=1,ar=1,ckb=1,ks=1,lo=1,['or']=1,bo=1,['ml-old']=1,mn=1,te=1,th=1} if LList[lang] then -- call only when the language is on the list numStr = require('Module:Formatnum').formatNum(numStr, lang, 1) end return numStr end -- ================================================== local function getISODate(datestr, datetype, lang, num, case) -- translate dates in the format YYYY, YYYY-MM, and YYYY-MM-DD if not case and i18n.Translations[datetype] then -- look up the grammatical case needed and call ISOdate module local rec = langSwitch(i18n.Translations[datetype], lang) if type(rec)=='table' then case = rec.case[num] end end return ISOdate(datestr, lang, case, '', 1) end -- ======================================================================= local function translatePhrase(date1, date2, operation, lang, state) -- use tables in Module:i18n/complex date to translate a phrase if not i18n.Translations[operation] then p.Error = string.format('<span style="background-color:red;">Error in [[Module:Complex date]]: input parameter "%s" is not recognized.</span>', operation or 'nil') return '' end local dateStr = langSwitch(i18n.Translations[operation], lang) if type(dateStr)=='table' then dateStr = dateStr[1] end if type(dateStr)=='function' then local dateFunc = dateStr local nDates = i18n.Translations[operation]['nDates'] if nDates==2 then -- 2 date phrase dateStr = dateFunc(date1, date2, state) else -- 1 date phrase dateStr = dateFunc(date1, state) end end if type(dateStr)=='string' then -- replace parts of the string '$date1' and '$date2' with date1 and date2 strings dateStr = mw.ustring.gsub(dateStr, '$date1', date1) dateStr = mw.ustring.gsub(dateStr, '$date2', date2) else -- Special case of more complex phrases that can be build out of simple phrases -- If complex case is not translated to "lang" than build it out of simpler ones local x = dateStr dateStr = p._complex_date(x.conj, x.adj1, date1, x.units1, x.era1, x.adj2, date2, x.units2, x.era2, lang, 2) end return dateStr end -- ======================================================================= local function oneDatePhrase(dateStr, adj, era, units, lang, num, case, state) -- translate a single date phrase if num==2 then state.adj, state.era, state.units, state.precision = state.adj2, state.era2, state.units2, state.precision2 end -- dateStr can have many forms: ISO date, year or a number for -- decade, century or millennium if units == '' then -- unit is "year", "month", "day" dateStr = getISODate(dateStr, adj, lang, num, case) else -- units is "decade", "century", "millennium'' dateStr = translatePhrase(dateStr, '', units, lang, state) end -- add adjective ("early", "mid", etc.) or preposition ("before", "after", -- "circa", etc.) to the date if adj ~= '' then dateStr = translatePhrase(dateStr, '', adj, lang, state) else -- only era? dateStr = formatnum1(dateStr, lang) end -- add era if era ~= '' then dateStr = translatePhrase(dateStr, '', era, lang, state) end return dateStr end -- ======================================================================= local function twoDatePhrase(date1, date2, state, lang) -- translate a double date phrase local dateStr, case local era='' if state.era1 == state.era2 then -- if both eras are the same than add it only once era = state.era1 state.era1 = '' state.era2 = '' end case = {nil, nil} if i18n.Translations[state.conj] then local rec = langSwitch(i18n.Translations[state.conj], lang) if type(rec)=='table' then case = rec.case end end date1 = oneDatePhrase(date1, state.adj1, state.era1, state.units1, lang, 1, case[1], state) date2 = oneDatePhrase(date2, state.adj2, state.era2, state.units2, lang, 2, case[2], state) dateStr = translatePhrase(date1, date2, state.conj, lang, state) if era ~= '' then dateStr = translatePhrase(dateStr, '', era, lang, state) end return dateStr end -- ======================================================================= local function otherPhrases(date1, date2, operation, era, lang, state) -- translate specialized phrases local dateStr = '' if operation == 'islamic' then if date2=='' then date2 = mw.getCurrentFrame():callParserFunction('#time', 'xmY', date1) end date1 = getISODate(date1, operation, lang, 1, nil) date2 = getISODate(date2, operation, lang, 2, nil) if era == '' then era = 'ad' end dateStr = translatePhrase(date1, '', era, lang, state) .. ' (' .. translatePhrase(date2, '', 'ah', lang, state) .. ')' era = '' elseif operation == 'julian' then if not date2 and date1 then -- Convert from Julian to Gregorian calendar date if Calendar == nil then Calendar = require("Module:Calendar") -- lazy loding (only if needed) end local JDN = Calendar._date2jdn(date1, 0) if JDN then date2 = date1 -- first date is assumed to be Julian date1 = Calendar._jdn2date(JDN, 1) end end date1 = getISODate(date1, operation, lang, 1, nil) date2 = getISODate(date2, operation, lang, 2, nil) dateStr = translatePhrase(date1, date2, operation, lang, state) dateStr = mw.ustring.gsub(mw.ustring.gsub(dateStr, '%( ', '('), ' %)', ')') -- in case date2 is empty elseif operation == 'turn of the year' or operation == 'turn of the decade' or operation == 'turn of the century' then local dt = 1 if operation == 'turn of the decade' then dt=10 end if not date2 or date2=='' then date2=tostring(tonumber(date1)-dt) end if era~='bp' and era~='bc' then date1, date2 = date2, date1 end if operation == 'turn of the year' then date1 = ISOdate(date1, lang, '', '', 1) date2 = ISOdate(date2, lang, '', '', 1) else date1 = formatnum1(date1, lang) date2 = formatnum1(date2, lang) end dateStr = translatePhrase(date1, date2, operation, lang, state) elseif operation == 'year unknown' then dateStr = translatePhrase('', '', operation, lang, state) .. '<div style="display: none;">Unknown date</div>' elseif operation == 'unknown' then dateStr = tostring(mw.message.new( "exif-unknowndate" ):inLanguage( lang )) .. '<div style="display: none;">Unknown date</div>' end -- add era if era ~= '' then dateStr = translatePhrase(dateStr, '', era, lang, state) end return dateStr end -- ======================================================================= local function checkAliases(str1, str2, sType) -- some inputs have many aliases - reconcile them and ensure string is playing a proper role local out = '' if str1 and str1~='' then local a = i18n.Synonyms[str1] -- look up synonyms of "str1" if a then out = a[1] else p.Error = string.format('<span style="background-color:red;">Error in [[Module:Complex date]]: %s is not recognized.</span>', str1) end elseif str2 and str2~='' then -- if "str1" of type "sType" is empty than maybe ... local a = i18n.Synonyms[str2] -- ..."str2" is of the same type and is not empty if a and a[2]==sType then out = a[1] str2 = '' end end return out, str2 end -- ======================================================================= local function datePrecision(dateStr, units) -- "in this module "Units" is a string like millennium, century, or decade -- "precision" is wikibase compatible date precision number: 6=millennium, 7=century, 8=decade, 9=year, 10=month, 11=day -- based on string or numeric input calculate "Units" and "precision" local precision if type(units)=='number' then precision = units if precision>11 then precision=11 end -- clip the range of precision values if precision==6 then units='millennium' elseif precision==7 then units='century' elseif precision==8 then units='decade' else units = '' end elseif type(units)=='string' then units = string.lower(units) if units=='millennium' then precision=6 elseif units=='century' then precision=7 elseif units=='decade' then precision=8 else precision=9 end end if units=='' or precision==9 then local sLen = mw.ustring.len(dateStr) if sLen<= 4 then precision=9 elseif sLen== 7 then precision=10 elseif sLen>=10 then precision=11 end units='' end if precision==6 and dateStr.match( dateStr, '%d000' )~=nil then dateStr = tostring(math.floor(tonumber(dateStr)/1000) +1) elseif precision==7 and mw.ustring.match( dateStr, '%d%d00' )~=nil then dateStr = tostring(math.floor(tonumber(dateStr)/100) +1) end return dateStr, units, precision end -- ======================================================================= local function isodate2timestamp(dateStr, precision, era) -- convert date string to timestamps used by Quick Statements local tStamp = nil if era == 'ah' or precision<6 then return nil elseif era ~= '' then local eraLUT = {ad='+', bc='-', bp='-' } era = eraLUT[era] else era='+' end -- convert isodate to timestamp used by quick statements if precision>=9 then if string.match(dateStr,"^%d%d%d%d$") then -- if YYYY format tStamp = era .. dateStr .. '-00-00T00:00:00Z/9' elseif string.match(dateStr,"^%d%d%d%d%-%d%d$") then -- if YYYY-MM format tStamp = era .. dateStr .. '-00T00:00:00Z/10' elseif string.match(dateStr,"^%d%d%d%d%-%d%d%-%d%d$") then -- if YYYY-MM-DD format tStamp = era .. dateStr .. 'T00:00:00Z/11' end elseif precision==8 then -- decade tStamp = era .. dateStr .. '-00-00T00:00:00Z/8' elseif precision==7 then -- century local d = tostring(tonumber(dateStr)-1) tStamp = era .. d .. '50-00-00T00:00:00Z/7' elseif precision==6 then local d = tostring(tonumber(dateStr)-1) tStamp = era .. d .. '500-00-00T00:00:00Z/6' end return tStamp end -- ======================================================================= local function oneDateQScode(dateStr, adj, era, precision) -- create QuickStatements string for "one date" dates local outputStr = '' local d = isodate2timestamp(dateStr, precision, era) if not d then return '' end local rLUT = { early='Q40719727' , mid='Q40719748', late='Q40719766', ['1quarter']='Q40690303' , ['2quarter']='Q40719649' , ['3quarter']='Q40719662', ['4quarter']='Q40719674', spring='Q40720559' , summer='Q40720564' , autumn='Q40720568' , winter='Q40720553', firsthalf='Q40719687', secondhalf='Q40719707' } local qLUT = {['from']='P580', ['until']='P582', ['after']='P1319', ['before']='P1326', ['by']='P1326'} local refine = rLUT[adj] local qualitier = qLUT[adj] if adj=='' then outputStr = d elseif adj=='circa' then outputStr = d..",P1480,Q5727902" elseif refine then outputStr = d..",P4241,"..refine elseif precision>7 and qualitier then local century = string.gsub(d, 'Z%/%d+', 'Z/7') outputStr = century ..",".. qualitier ..","..d end return outputStr end -- ======================================================================= local function twoDateQScode(date1, date2, state) -- create QuickStatements string for "two date" dates if state.adj1~='' or state.adj2~='' or state.era1~=state.era2 then return '' -- QuickStatements string are not generated for two date phrases with adjectives end local outputStr = '' local d1 = isodate2timestamp(date1, state.precision1, state.era1) local d2 = isodate2timestamp(date2, state.precision2, state.era2) if (not d1) or (not d2) then return '' end -- find date with lower precision in common to both dates local cd local year1 = tonumber(string.sub(d1,2,5)) local year2 = tonumber(string.sub(d2,2,5)) local k = 0 for i = 1,10,1 do if string.sub(d1,1,i)==string.sub(d2,1,i) then k = i -- find last matching letter end end if k>=9 then -- same month, since "+YYYY-MM-" is in common cd = isodate2timestamp(string.sub(d1,2,8), 10, state.era1) elseif k>=6 and k<9 then -- same year, since "+YYYY-" is in common cd = isodate2timestamp(tostring(year1), 9, state.era1) elseif k==4 then -- same decade(k=4, precision=8), since "+YYY" is in common cd = isodate2timestamp(tostring(year1), 8, state.era1) elseif k==3 then -- same century(k=3, precision=7) since "+YY" is in common local d = tostring(math.floor(year1/100) +1) -- convert 1999 -> 20 cd = isodate2timestamp( d, 7, state.era1) elseif k==2 then -- same millennium (k=2, precision=6), since "+Y" is in common local d = tostring(math.floor(year1/1000) +1) -- convert 1999 -> 2 cd = isodate2timestamp( d, 6, state.era1) end if not cd then return '' end --if not cd then -- return ' <br/>error: ' .. d1.." / " .. d2.." / ".. (cd or '') .." / ".. string.sub(d1,2,5).." / " .. string.sub(d2,2,5).." / " .. tostring(k) --end -- if (state.conj=='from-until') or (state.conj=='and' and year1==year2-1) then outputStr = cd ..",P580,".. d1 ..",P582,".. d2 elseif (state.conj=='between') or (state.conj=='or' and year1==year2-1) then outputStr = cd ..",P1319,".. d1 ..",P1326,".. d2 elseif state.conj=='circa2' then outputStr = cd ..",P1319,".. d1 ..",P1326,".. d2 ..",P1480,Q5727902" end return outputStr end -- ======================================================================= local function processInputParams(conj, adj1, date1, units1, era1, adj2, date2, units2, era2, lang, passNr) -- process inputs and save date in state array local state = {} state.conj = string.lower(conj or '') state.adj1 = string.lower(adj1 or '') state.adj2 = string.lower(adj2 or '') state.era1 = string.lower(era1 or '') state.era2 = string.lower(era2 or '') state.units1 = string.lower(units1 or '') state.units2 = string.lower(units2 or '') -- if date 1 is missing but date 2 is provided than swap them if date1 == '' and date2 ~= '' then date1 = date2 date2 = '' state = {adj1 = state.adj2, era1 = state.era2, units1 = state.units2, adj2 = '', era2 = '', units2 = '', conj=state.conj, num=1} end if date2 ~= '' then state.nDates = 2 elseif date1 ~= '' then state.nDates = 1 else state.nDates = 0 end -- reconcile alternative names for text inputs local conj = checkAliases(state.conj ,'' ,'j') state.adj1 ,conj = checkAliases(state.adj1 ,conj,'a') state.units1,conj = checkAliases(state.units1,conj,'p') state.era1 ,conj = checkAliases(state.era1 ,conj,'e') state.special,conj = checkAliases('',conj,'c') state.adj2 = checkAliases(state.adj2 ,'','a') state.units2 = checkAliases(state.units2,'','p') state.era2 = checkAliases(state.era2 ,'','e') state.conj = conj state.lang = lang if p.Error~=nil then return nil end -- calculate date precision value date1, state.units1, state.precision1 = datePrecision(date1, state.units1) date2, state.units2, state.precision2 = datePrecision(date2, state.units2) -- Handle special cases -- Some complex phrases can be created out of simpler ones. Therefore on pass # 1 we try to create -- the phrase using complex phrase and if that is not found than on the second pass we try to build -- the phrase out of the simpler ones if passNr==1 then if state.adj1=='circa' and state.nDates == 2 then state.conj = 'circa2' state.adj1 = '' state.adj2 = '' end if state.nDates == 2 and state.adj1=='late' and state.adj2=='early' and state.conj=='and' and state.units1==state.units2 and state.era1==state.era2 then if state.units1=='century' then state.conj='turn of the century' elseif state.units1=='decade' then state.conj='turn of the decade' elseif state.units1=='' then state.conj='turn of the year' end state.adj1 = '' state.adj2 = '' state.units1 = '' state.units2 = '' end end state.adj, state.era, state.units, state.precision = state.adj1, state.era1, state.units1, state.precision1 return date1, date2, state end -- ================================================== -- === External functions =========================== -- ================================================== function p.Era(frame) -- process inputs local dateStr local args = frame.args if not (args.lang and mw.language.isSupportedLanguage(args.lang)) then args.lang = frame:callParserFunction( "int", "lang" ) -- get user's chosen language end local lang = args['lang'] local dateStr = args['date'] or '' local eraType = string.lower(args['era'] or '') dateStr = ISOdate(dateStr, lang, '', '', 1) if eraType then eraType = checkAliases(eraType ,'','e') dateStr = translatePhrase(dateStr, '', eraType, lang, {}) end return dateStr end -- ======================================================================= function p._complex_date(conj, adj1, date1, units1, era1, adj2, date2, units2, era2, lang, passNr) local Output='' local state -- process inputs and save date in state array date1, date2, state = processInputParams(conj, adj1, date1, units1, era1, adj2, date2, units2, era2, lang, passNr) if p.Error~=nil then return nil end local errorStr = string.format( '\n*conj=%s, adj1=%s, era1=%s, unit1=%s, prec1=%i, adj2=%s, era2=%s, unit2=%s, prec2=%i, special=%s', state.conj, state.adj1, state.era1, state.units1, state.precision1, state.adj2, state.era2, state.units2, state.precision2, state.special) -- call specialized functions local QScode = '' if state.special~='' then Output = otherPhrases(date1, date2, state.special, state.era1, lang, state) elseif state.conj~='' then QScode = twoDateQScode(date1, date2, state) Output = twoDatePhrase(date1, date2, state, lang) elseif state.adj1~='' or state.era1~='' or state.units1~='' then Output = oneDatePhrase(date1, state.adj1, state.era1, state.units1, lang, 1, nil, state) QScode = oneDateQScode(date1, state.adj1, state.era1, state.precision1) elseif date1~='' then Output = ISOdate(date1, lang, '', 'dtstart', '100-999') end if p.Error~=nil then return errorStr end -- if there is any wikicode in the string than execute it if mw.ustring.find(Output, '{') then Output = mw.getCurrentFrame():preprocess(Output) end if QScode and #QScode>0 then QScode = ' <div style="display: none;">date QS:P,' .. QScode .. '</div>' end return Output .. QScode end -- ======================================================================= function p._complex_date_cer(conj, adj1, date1, units1, era1, adj2, date2, units2, era2, certainty, lang) -- same as p._complex_date but with extra parameter for certainty: probably, possibly, presumably, etc. local dateStr = p._complex_date(conj, adj1, date1, units1, era1, adj2, date2, units2, era2, lang, 1) certainty = checkAliases(certainty, conj, 'r') local LUT = {probably='Q56644435', presumably='Q18122778', possibly='Q30230067', circa='Q5727902' } if certainty and LUT[certainty] then local state = {} date1, date2, state = processInputParams(conj, adj1, date1, units1, era1, adj2, date2, units2, era2, lang, 1) dateStr = translatePhrase(dateStr, '', certainty, lang, state) dateStr = string.gsub(dateStr, '(%<div style="display: none;"%>date QS:P,[^%<]+)(%</div%>)', '%1,P1480,' .. LUT[certainty] .. '%2' ) end return dateStr end -- ======================================================================= function p.complex_date(frame) -- process inputs local dateStr local args = frame.args if not (args.lang and mw.language.isSupportedLanguage(args.lang)) then args.lang = frame:callParserFunction( "int", "lang" ) -- get user's chosen language end local date1 = args['date1'] or args['2'] or args['date'] or '' local date2 = args['date2'] or args['3'] or '' local conj = args['conj'] or args['1'] or '' local adj1 = args['adj1'] or args['adj'] or '' local adj2 = args['adj2'] or '' local units1 = args['precision1'] or args['precision'] or '' local units2 = args['precision2'] or args['precision'] or '' local era1 = args['era1'] or args['era'] or '' local era2 = args['era2'] or args['era'] or '' local certainty = args['certainty'] local lang = args['lang'] dateStr = p._complex_date_cer(conj, adj1, date1, units1, era1, adj2, date2, units2, era2, certainty, lang) if p.Error~=nil then dateStr = p.Error .. '[[Category:Pages using Complex date template with incorrect parameter]]' end return dateStr end return p ppv1t08ydt8a9x36u2iltdsomq7mcr5 Template:Wikidata 10 21829 373401 367871 2021-06-02T04:21:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{safesubst:#invoke:Wd|main}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> okni4b356ptbddk6ohuposf6f1791av Categoria:Pages with empty citations 14 21830 367873 2020-06-12T13:36:23Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Categoria:Pagine cù citazioni viotu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Categoria:Pagine cù citazioni viotu]] mkbr8s7fmvtpw87sx4d6plcx2e5hl6k Categoria:Pagine cù citazioni viotu 14 21831 367874 2020-06-12T13:36:34Z Anfrx 16583 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Pagine cù citazioni chì anu URL nudi 14 21832 367875 2020-06-12T13:38:24Z Anfrx 16583 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Pages with citations having bare URLs 14 21833 367876 2020-06-12T13:39:15Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Categoria:Pagine cù citazioni chì anu URL nudi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Categoria:Pagine cù citazioni chì anu URL nudi]] 5vuz7bvqvn4w5kwrwkm3stzj9bcfdv3 Categoria:Pages with citations using unnamed parameters 14 21834 367881 367877 2020-06-12T13:43:28Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Categoria:Pagine cù citazioni utilizendu parametri senza nome]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Categoria:Pagine cù citazioni utilizendu parametri senza nome]] kbsrt8v1qr7gqlltrqcyv70pxh3dydq Categoria:Pagine che utilizzano collegamenti magici PMID 14 21835 367878 2020-06-12T13:40:37Z Anfrx 16583 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Pagine chì usanu template di quote cù paràmetri scunnisciuti 14 21836 367879 2020-06-12T13:41:57Z Anfrx 16583 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Pagine cù citazioni utilizendu parametri senza nome 14 21837 367880 2020-06-12T13:43:15Z Anfrx 16583 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Pagine cù citazioni mancanti di tituli 14 21838 367882 2020-06-12T13:44:44Z Anfrx 16583 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Pages with citations lacking titles 14 21839 367883 2020-06-12T13:45:00Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Categoria:Pagine cù citazioni mancanti di tituli]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Categoria:Pagine cù citazioni mancanti di tituli]] 4wexcmkoy8g39ws30ku8lmncoq222jt Categoria:Pages with citations using unsupported parameters 14 21840 367884 2020-06-12T13:46:35Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Categoria:Pagine cù citazioni utilizendu parametri micca supportati]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Categoria:Pagine cù citazioni utilizendu parametri micca supportati]] 1g4g7si9tpvpp264m2517qba2zgsiiz Categoria:Pagine cù citazioni utilizendu parametri micca supportati 14 21841 367885 2020-06-12T13:46:53Z Anfrx 16583 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Template:Define 10 21842 367889 2020-06-12T13:57:26Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Abbr]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Abbr]] {{Rcat shell| {{R related}} {{R tsh}} }} 8q7baju53rjf2ipddc2n21cg8pzm4hp Template:R tsh 10 21843 367890 2020-06-12T13:58:06Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:R from template shortcut]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:R from template shortcut]] {{Redirect category shell| {{R to redirect template}} {{R from template shortcut}} }} ahhe9wvtz7irzrgtu4o9ncispfddnyn Categoria:Redirect à redirect templates 14 21844 367891 2020-06-12T13:59:06Z Anfrx 16583 Pagina nova: . wikitext text/x-wiki . 6t9fg2gmch401ldtk8m7pyzz632ixbb Categoria:Redirects to redirect templates 14 21845 367892 2020-06-12T13:59:14Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Categoria:Redirect à redirect templates]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Categoria:Redirect à redirect templates]] cermed3542ol7lzuwvqxsv82z8fip2i Template:For2 10 21847 373045 367894 2021-06-02T04:12:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Hatnote|Per {{{1}}}, vede {{{2}}}{{#if:{{{4|}}}|. Per {{{3}}}, vede {{{4}}}{{#if:{{{6|}}}|. Per {{{5}}}, vede {{{6}}}.|.}}{{#if:{{{8|}}}|&nbsp; Per {{{7}}}, vede {{{8}}}.}}{{#if: {{{9|}}}|&nbsp; Per {{{9}}}, vede {{{10}}}.}}|{{#if:{{{3|}}}|&nbsp ; è {{{3}}}.|.}}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> qppav6skf2rp7jk36ew68kks2v411nw Template:Harv 10 21848 367895 2020-06-12T14:03:51Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Harvard citation]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Harvard citation]] dn9qlg927pkdnmfh95oeycbtkzo47bk Template:Harvard citation 10 21849 373059 367896 2021-06-02T04:13:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Footnotes|harvard_citation |bracket_left= ( |bracket_right = ) }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> kcqrba8p1928zam73nyuolf2bvox91u Template:Cite report 10 21850 372973 367897 2021-06-02T04:10:56Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:citation/CS1|citation |CitationClass=report }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> cbmcjjrlmlyf44fo025txl90gsz77cq Template:Cite thesis 10 21851 372974 367898 2021-06-02T04:10:57Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:citation/CS1|citation |CitationClass=thesis }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> ry1txd3ztn7c0um13k37grgxkith8mm Template:Harvard citation text 10 21853 373061 367900 2021-06-02T04:13:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Footnotes|harvard_citation |bracket_year_left = ( |bracket_year_right = {{#if:{{{p|}}}{{{page|}}}{{{pp|}}}{{{pages|}}}{{{loc|}}}||)}} |bracket_right = {{#if:{{{p|}}}{{{page|}}}{{{pp|}}}{{{pages|}}}{{{loc|}}}|)}} |template=harvtxt }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> guxl0h70v8nwjqbstvwfjguoaeri3bh Template:Harvard citations 10 21854 373062 367901 2021-06-02T04:13:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{Harvard citations/core |Txt = {{{txt|{{#ifeq:{{{1|}}}|txt|yes|{{#ifeq:{{{2|}}}|txt|yes|}}}}}}} |Nb = {{{nb|{{#ifeq:{{{1|}}}|nb|yes|{{#ifeq:{{{2|}}}|nb|yes|}}}}}}} |Citationpage={{{citationpage|}}} <!-- Most of the following code is copied from template:citation and should be kept the same for compatibility --> |Surname1 = {{{last|{{{surname|{{{last1|{{{surname1|{{{author1|{{{author|{{{authors|}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}} |Surname2 = {{{last2|{{{surname2|{{{author2|}}}}}}}}} |Surname3 = {{{last3|{{{surname3|{{{author3|}}}}}}}}} |Surname4 = {{{last4|{{{surname4|{{{author4|}}}}}}}}} |Given1 = {{{first1|{{{given1|{{{first|{{{given|}}}}}}}}}}}} |Given2 = {{{first2|{{{given2|}}}}}} |Given3 = {{{first3|{{{given3|}}}}}} |Given4 = {{{first4|{{{given4|}}}}}} |Authorlink1 = {{{author-link|{{{author1-link|{{{authorlink|{{{authorlink1|}}}}}}}}}}}} |Authorlink2 = {{{author2-link|{{{authorlink2|}}}}}} |Authorlink3 = {{{author3-link|{{{authorlink3|}}}}}} |Authorlink4 = {{{author4-link|{{{authorlink4|}}}}}} |Year={{{year1|{{{year|{{ <!-- attempt to derive year from date, if possible --> #if: {{{date|}}} |{{ #switch: {{#time:Y|{{{date|}}}}} |Error: invalid time = {{{publication-date|}}} |{{#time:Y|{{{date|}}}}} }} |{{{publication-date|}}} <!-- last resort --> }} }}}}}} |Year2={{{year2|}}} |Year3={{{year3|}}} |Year4={{{year4|}}} |Year5={{{year5|}}} |Year6={{{year6|}}} |Year7={{{year7|}}} |Year8={{{year8|}}} |Year9={{{year9|}}} |Year10={{{year10|}}} |Date = {{{date|{{{year|{{{publication-date|}}}}}}}}} |EditorSurname1 = {{{editor-last|{{{editor-surname|{{{editor1-last|{{{editor1-surname|{{{editor|{{{editors|}}}}}}}}}}}}}}}}}} |EditorSurname2 = {{{editor2-last|{{{editor2-surname|}}}}}} |EditorSurname3 = {{{editor3-last|{{{editor3-surname|}}}}}} |EditorSurname4 = {{{editor4-last|{{{editor4-surname|}}}}}} |EditorGiven1 = {{{editor-first|{{{editor-given|{{{editor1-first|{{{editor1-given|}}}}}}}}}}}} |EditorGiven2={{{editor2-first|{{{editor2-given|}}}}}} |EditorGiven3={{{editor3-first|{{{editor3-given|}}}}}} |EditorGiven4={{{editor4-first|{{{editor4-given|}}}}}} |Editorlink1={{{editor-link|{{{editor1-link|}}}}}} |Editorlink2={{{editor2-link|}}} |Editorlink3={{{editor3-link|}}} |Editorlink4={{{editor4-link|}}} |Ref1={{{ref1|{{{ref|}}}}}} |Ref2={{{ref2|{{{ref|}}}}}} |Ref3={{{ref3|{{{ref|}}}}}} |Ref4={{{ref4|{{{ref|}}}}}} |Loc1={{{loc1|{{{loc|}}}}}} |Loc2={{{loc2|}}} |Loc3={{{loc3|}}} |Loc4={{{loc4|}}} }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Template doc}}</noinclude> nsehgm4hua2b608ntjt377sr9nercoq Template:Harvard citations/core 10 21855 373463 367902 2021-06-02T04:59:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#ifeq:{{{Nb|}}}|yes||{{#ifeq:{{{Txt|}}}|yes||(}}}}{{ <!-- Much of this code is copied from template:citation/core and should be kept the same for compatibility--> #if:{{{Surname1|}}} |{{ #if: {{{Authorlink1|}}} |[[{{{Authorlink1}}} |{{ #if: {{{Given1|}}} |{{{Given1}}}&#32; }}{{{Surname1}}}]] |{{ #if: {{{Given1|}}} |{{{Given1}}}&#32; }}{{{Surname1}}} }}{{ #if: {{{Surname2|}}} |{{ #if: {{{Surname3|}}} |,&#32; |&#32;{{#ifeq:{{{Txt|}}}|yes|and|&amp;}}&#32; }}{{ #if: {{{Authorlink2|}}} |[[{{{Authorlink2}}} |{{{Given2|}}} {{{Surname2}}}]] |{{{Given2|}}} {{{Surname2}}} }}{{ #if: {{{Surname3|}}} |{{#ifeq:{{{Txt|}}}|yes|,&#32;and&#32;|&#32;&amp;&#32;}}{{ #if: {{{Authorlink3|}}} |[[{{{Authorlink3}}} |{{{Given3|}}} {{{Surname3}}}]] |{{{Given3|}}} {{{Surname3}}} }}{{ #if:{{{Surname4|}}} |&#32;et al. }} }} }} |{{ #if: {{{EditorSurname1|}}} |{{ #if: {{{Editorlink1|}}} |[[{{{Editorlink1}}} |{{{EditorSurname1}}}{{ #if: {{{EditorGiven1|}}} |, {{{EditorGiven1}}} }}]] |{{{EditorSurname1}}}{{ #if: {{{EditorGiven1|}}} |, {{{EditorGiven1}}} }} }}{{ #if: {{{EditorSurname2|}}} |{{ #if: {{{EditorSurname3|}}} |<nowiki>; </nowiki> |&#32;&amp;&#32; }}{{ #if: {{{Editorlink2|}}} |[[{{{Editorlink2}}} |{{{EditorGiven2|}}} {{{EditorSurname2}}}]] |{{{EditorGiven2|}}} {{{EditorSurname2}}} }}{{ #if: {{{EditorSurname3|}}} |&#32;&amp; {{ #if: {{{Editorlink3|}}} |[[{{{Editorlink3}}} |{{{EditorGiven3|}}} {{{EditorSurname3}}}]] |{{{EditorGiven3|}}} {{{EditorSurname3}}} }}{{ #if:{{{EditorSurname4|}}} |&#32;et al. }} }} }}, ed{{#if:{{{EditorSurname2|}}}|s}}. }} }}&nbsp;{{#ifeq:{{{Nb|}}}|yes||{{#ifeq:{{{Txt|}}}|yes|(| }}}}<!-- first link: -->[[{{{Citationpage|}}}#{{anchorencode:{{ #if:{{{Ref|}}} |{{#ifeq:{{{Ref|}}}|none||{{{Ref|}}}}} |CITEREF{{#if:{{{Surname1|}}} |{{{Surname1}}}{{{Surname2|}}}{{{Surname3|}}}{{{Surname4|}}} |{{{EditorSurname1|}}}{{{EditorSurname2|}}}{{{EditorSurname3|}}}{{{EditorSurname4|}}} }}{{{Year|{{{Date|}}}}}} }}}}|{{{Year|{{{Date|}}}}}}]]{{#if:{{{Loc1|}}}|,&ensp;{{{Loc1|}}} }}<!-- second link -->{{#if:{{{Year2|}}} |, [[{{{Citationpage|}}}#{{anchorencode:{{ #if:{{{Ref2|}}} |{{#ifeq:{{{Ref2|}}}|none||{{{Ref2|}}}}} |CITEREF{{#if:{{{Surname1|}}} |{{{Surname1}}}{{{Surname2|}}}{{{Surname3|}}}{{{Surname4|}}} |{{{EditorSurname1|}}}{{{EditorSurname2|}}}{{{EditorSurname3|}}}{{{EditorSurname4|}}} }}{{{Year2|}}} }}}}|{{{Year2|}}}]]|}}{{#if:{{{Loc2|}}}|,&ensp;{{{Loc2|}}} }}<!-- 3rd link -->{{#if:{{{Year3|}}} |, [[{{{Citationpage|}}}#{{anchorencode:{{ #if:{{{Ref3|}}} |{{#ifeq:{{{Ref3|}}}|none||{{{Ref3|}}}}} |CITEREF{{#if:{{{Surname1|}}} |{{{Surname1}}}{{{Surname2|}}}{{{Surname3|}}}{{{Surname4|}}} |{{{EditorSurname1|}}}{{{EditorSurname2|}}}{{{EditorSurname3|}}}{{{EditorSurname4|}}} }}{{{Year3|}}} }}}}|{{{Year3|}}}]]|}}{{#if:{{{Loc3|}}}|,&ensp;{{{Loc3|}}} }}<!-- 4th link -->{{#if:{{{Year4|}}} |, [[{{{Citationpage|}}}#{{anchorencode:{{ #if:{{{Ref4|}}} |{{#ifeq:{{{Ref4|}}}|none||{{{Ref4|}}}}} |CITEREF{{#if:{{{Surname1|}}} |{{{Surname1}}}{{{Surname2|}}}{{{Surname3|}}}{{{Surname4|}}} |{{{EditorSurname1|}}}{{{EditorSurname2|}}}{{{EditorSurname3|}}}{{{EditorSurname4|}}} }}{{{Year4|}}} }}}}|{{{Year4|}}}]]|}}{{#if:{{{Loc4|}}}|,&ensp;{{{Loc4|}}} }}<!-- 5th link -->{{#if:{{{Year5|}}} |, [[{{{Citationpage|}}}#{{anchorencode:{{ #if:{{{Ref5|}}} |{{#ifeq:{{{Ref5|}}}|none||{{{Ref5|}}}}} |CITEREF{{#if:{{{Surname1|}}} |{{{Surname1}}}{{{Surname2|}}}{{{Surname3|}}}{{{Surname4|}}} |{{{EditorSurname1|}}}{{{EditorSurname2|}}}{{{EditorSurname3|}}}{{{EditorSurname4|}}} }}{{{Year5|}}} }}}}|{{{Year5|}}}]]|}}{{#if:{{{Loc5|}}}|,&ensp;{{{Loc5|}}} }}<!-- 6th link -->{{#if:{{{Year6|}}} |, [[{{{Citationpage|}}}#{{anchorencode:{{ #if:{{{Ref6|}}} |{{#ifeq:{{{Ref6|}}}|none||{{{Ref6|}}}}} |CITEREF{{#if:{{{Surname1|}}} |{{{Surname1}}}{{{Surname2|}}}{{{Surname3|}}}{{{Surname4|}}} |{{{EditorSurname1|}}}{{{EditorSurname2|}}}{{{EditorSurname3|}}}{{{EditorSurname4|}}} }}{{{Year6|}}} }}}}|{{{Year6|}}}]]|}}{{#if:{{{Loc6|}}}|,&ensp;{{{Loc6|}}} }}{{#ifeq:{{{Nb|}}}|yes||)}}</includeonly><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> rirh4sef3utxz0a7hx90kvt2m0eg9qi Template:Harvcol 10 21856 373063 367903 2021-06-02T04:13:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Footnotes|harvard_citation |bracket_left = ( |bracket_right = ) |page_sep = : |pages_sep = : |template=harvcol }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 0zacouxrpejefqaniazpi5jwupoan00 Template:Harvcoltxt 10 21857 373064 367904 2021-06-02T04:13:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Footnotes|harvard_citation |bracket_year_left = ( |bracket_year_right = {{#if:{{{p|}}}{{{page|}}}{{{pp|}}}{{{pages|}}}{{{loc|}}}||)}} |bracket_right = {{#if:{{{p|}}}{{{page|}}}{{{pp|}}}{{{pages|}}}{{{loc|}}}|)}} |page_sep = : |pages_sep = : |template=harvcoltxt }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 87o9e3gsa2287q43kyr7nahfyz5smos Template:Harvp 10 21858 373065 367905 2021-06-02T04:13:25Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Footnotes|harvard_citation |bracket_year_left = ( |bracket_year_right = ) |template=harvp }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> g7e7g9wh6iv64dpwaw3dh1y3ez2oop5 Template:Markup/row 10 21861 373136 367908 2021-06-02T04:15:13Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {| style="width:90%;border-width:medium;"</noinclude><includeonly>{{#if:{{{c1|value}}}|&#32; {{!-}} {{!}}style{{=}}"width:50%; background:#f9f9f9; border-width:1px;border-style:solid none none solid;border-color:#ddd; padding:9px 5px 5px; vertical-align:top;"{{!}} <!-- -->{{#tag:pre |{{{c1|[markup]}}}|style="margin:0;border:none;padding:0; word-wrap:break-word; white-space:-moz-pre-wrap;white-space:-o-pre-wrap;white-space:-pre-wrap;white-space:pre-wrap; {{{c1style|}}}"}} {{!}}style{{=}}"width:50%; background:#f9f9f9; border-width:1px;border-style:solid solid none solid;border-color:#ddd; padding:5px; vertical-align:top;"{{!}} <!-- --><div style="{{{c2style|}}}"> {{{c2|[''rendering'']}}} </div> }}</includeonly><!-- --><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] |- |style="width:50%;border-width:1px;border-style:solid none none none;border-color:#ddd; padding:5px; vertical-align:text-top;"| |style="width:50%; border-width:1px;border-style:solid none none none;border-color:#ddd; padding:5px; vertical-align:text-top;"| |- |}</noinclude> 2ucifwpmmdlbuek1c4mfi62u2uo42di Template:SfnRef 10 21862 373290 367909 2021-06-02T04:18:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#invoke:Footnotes|sfnref}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> tv39mqkp2aw46lkf814ojgsp9styd1d Template:Sfnm 10 21863 373291 367910 2021-06-02T04:18:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Footnotes|sfnm|template=sfnm}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> g9dj4k8qz5l5lqvjqi79ztt59id12cb Template:Sfnp 10 21864 373293 367911 2021-06-02T04:18:43Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Footnotes|sfn |bracket_year_left = ( |bracket_year_right = ) |template=sfnp }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 7k96ehsg10p0vh7k0fdxrvd5fsdqshu Template:Wikicite 10 21865 373400 367912 2021-06-02T04:21:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <cite class="citation wikicite" id={{{ref|"Reference-{{{id}}}"}}}>{{{reference}}}</cite><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}}</noinclude> 6jopoo601s2wnnne85hye6eg2y1p2er Template:Vcite book 10 21866 373386 367913 2021-06-02T04:21:03Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span class="citation"{{ #if: {{{ref|{{{harvid|}}}}}} | <nowiki/> id="{{anchorencode:{{{ref|CITEREF{{{harvid}}}}}}}}" }}>{{ #if: {{{author|}}} | {{{author}}}{{{author.|.}}}&#32; }}{{ #if: {{{editor|}}} | {{#if: {{{chapterurl|}}}{{{chapter|}}}{{{trans_chapter|}}} | {{#if: {{{chapterurl|}}} | [{{{chapterurl}}} {{#if:|| {{{chapter|}}} {{ #if: {{{trans_chapter|}}} | &#91;{{{trans_chapter}}}&#93; }} }}] | {{{chapter|}}} {{ #if: {{{trans_chapter|}}} | &#91;{{{trans_chapter}}}&#93; }} }}{{ #if: {{{chapterformat|}}} | &#32;&#91;{{{chapterformat}}}&#93;. | {{#if: {{{trans_chapter|}}} | . | {{{chapter.|.}}} }} }}&#32; }}In:&#32;{{#ifeq: {{{editor}}} | - || {{{editor}}}.&#32; }} }}{{ #if: {{{url|}}}{{{title|}}}{{{trans_title|}}} | ''{{ #if: {{{url|}}} | [{{{url}}} {{#if:|| {{{title|}}} {{ #if: {{{trans_title|}}} | &#91;{{{trans_title}}}&#93; }} }}] | {{#if: {{{title|}}} | <nowiki/>{{{title}}}<nowiki/> }} {{ #if: {{{trans_title|}}} | &#91;{{{trans_title}}}&#93; }} }}'' }}{{ #if: {{{contenttype|}}}{{{format|}}} | &#32;&#91;{{{contenttype|}}}{{ #if: {{{contenttype|}}} | {{#if: {{{format|}}} | &#32;on&#32; }} }}{{{format|}}}&#93;. | {{#if: {{{trans_title|}}} | . | {{#if: {{{url|}}}{{{title|}}} | {{{title.|.}}} }} }} }}{{ #if: {{{editionphrase|{{{edition|}}}}}} | &#32;{{{editionphrase|{{{edition}}} ed}}}{{{editionphrase.|.}}} }}{{ #if: {{{secondaryauthor|}}} | &#32;{{{secondaryauthor}}}. }}{{ #if: {{{volumephrase|{{{volume|}}}}}} | &#32;{{{volumephrase|Vol. {{{volume}}}}}}{{ #if: {{{volumetitle|}}}{{{volumepagination|}}} | , | . }} }}{{ #if: {{{volumetitle|}}} | &#32;{{{volumetitle}}}{{{volumetitle.|.}}} }}{{ #if: {{{volumepagination|}}} | &#32;{{{volumepagination}}}. }}{{ #if: {{{location|}}} | &#32;{{{location}}}: }}{{ #if: {{{publisher|}}} | &#32;{{{publisher}}}; }}{{ #if: {{{date|{{{year|}}}}}} | &#32;{{{date|{{{year}}}}}} }}{{ #if: {{{update|}}}{{{accessdate|}}} | &#32;&#91;{{{update|}}}{{ #if: {{{accessdate|}}} | {{#if: {{{update|}}} | <nowiki/>;&#32; }}Retrieved {{{accessdate}}} }}&#93; }}{{ #if: {{{date|{{{year|}}}}}}{{{update|}}}{{{accessdate|}}} | . }}{{ #if: {{{pagination|}}} | &#32;{{{pagination}}}. }}{{ #if: {{{physicaldescription|}}} | &#32;{{{physicaldescription}}}. }}{{ #if: {{{series|}}} | &#32;({{ #if: {{{serieseditor|}}} | {{{serieseditor|}}}.&#32; }}{{{series}}}{{ #if: {{{seriesvolumephrase|{{{seriesvolume|}}}}}} | <nowiki/>; {{{seriesvolumephrase|vol. {{{seriesvolume}}}}}} }}). }}{{ #if: {{{language|}}} | &#32;{{{language}}}. }}{{ #if: {{{doi|}}} | &#32;{{ #if: {{{doi_brokendate|}}} | doi:{{#tag:nowiki|{{{doi}}}}} (inactive {{{doi_brokendate}}}) {{ #ifeq: {{NAMESPACE}} | {{ns:0}} | [[Category:Pages with DOIs broken since {{#time: Y | {{{doi_brokendate}}} }}]] }} | [https://dx.doi.org/{{urlencode:{{{doi}}}}} doi:{{#tag:nowiki|{{{doi}}}}}] }}. }}{{ #if: {{{id|}}} | &#32;{{{id}}}. }}{{ #if: {{{isbn|}}} | &#32;{{ISBN|{{{isbn}}}}}. }}{{ #if: {{{oclc|}}} | &#32;[http://worldcat.org/oclc/{{{oclc}}} OCLC {{{oclc}}}]. }}{{ #if: {{{quote|}}} | &#32;"{{{quote}}}" }}{{ #if: {{{laysummary|}}} | &#32;[{{{laysummary}}} Lay summary]{{ #if: {{{laysource|}}} | <nowiki/>: ''<nowiki/>{{{laysource}}}<nowiki/>'' }}{{#if: {{{laydate|}}} | , {{{laydate}}} }}. }}{{ #if: {{{notes|}}} | &#32;{{{notes}}} }}{{ #if: {{{chapterid|}}} | &#32;{{{chapterid}}}, }}{{ #if: {{{editor|}}} || {{#if: {{{chapterurl|}}}{{{chapter|}}}{{{trans_chapter|}}} | &#32;{{ #if: {{{chapterurl|}}} | [{{{chapterurl}}} {{#if:|| {{{chapter|}}} {{ #if: {{{trans_chapter|}}} | &#91;{{{trans_chapter}}}&#93; }} }}] | {{{chapter|}}} {{ #if: {{{trans_chapter|}}} | &#91;{{{trans_chapter}}}&#93; }} }}{{ #if: {{{chapterformat|}}} | &#32;&#91;{{{chapterformat}}}&#93;. | {{#if: {{{trans_chapter|}}} | . | {{{chapter.|.}}} }} }} }} }}{{ #if: {{{chapterupdate|}}}{{{chapteraccessdate|}}} | &#32;&#91;{{{chapterupdate|}}}{{ #if: {{{chapteraccessdate|}}} | {{ #if: {{{chapterupdate|}}} | <nowiki/>;&#32; }}Retrieved {{{chapteraccessdate}}} }}&#93;. }}{{ #if: {{{at|{{{page|{{{pages|}}}}}}}}} | &#32;{{{at|p. {{{page|{{{pages}}}}}}}}}. }}{{ #if: {{{chapterlanguage|}}} | &#32;{{{chapterlanguage}}}. }}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation|Template:Vcite journal/doc}} </noinclude> 4dzyq6s5see226u58cplboektnwpxyh Template:!xt 10 21867 372899 367914 2021-06-02T04:09:27Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:0}}|{{FormattingError|[[:{{#invoke:TEMPLATENAME|main}}]] is only for examples of style and formatting. Do not use it in actual articles.}}|<span class="example deprecated-content example-bad" style="font-family: Georgia, 'DejaVu Serif', serif; color: #8B0000;" {{#if:{{{title|}}}|title="{{{title}}}"}}>{{{1|Test di esempiu}}}</span>}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> dhikn3gxxil46n9g4lijco74b1dvqok Template:ISBN 10 21868 373074 367915 2021-06-02T04:13:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#if:{{{1|<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] $</noinclude>}}}|{{Catalog lookup link|{{{1|}}}|{{{2|}}}|{{{3|}}}|{{{4|}}}|{{{5|}}}|{{{6|}}}|{{{7|}}}|{{{8|}}}|{{{9|}}}|article-link={{#ifeq:{{yesno-no|{{{plainlink|}}}}}|yes||{{#ifeq:{{yesno-yes|{{{link|}}}}}|no||ISBN (identifier)}}}}|article-name={{#ifeq:{{yesno-no|{{{plainlink|}}}}}|yes||ISBN}}|link-prefix=[Special:BookSources/|item-prefix={{!}}|item-postfix=]|list-leadout={{{leadout|}}}}}{{#if:{{trim|{{{1|}}}}}|{{#ifeq:{{yesno-no|{{{invalid1|}}}}}|yes|{{main other|[[Category:Pages with listed invalid ISBNs]]}}|{{#invoke:check isxn|check_isbn|{{{1|}}}|error={{error-small|&nbsp;Parameter error in {{tl|ISBN}}: Invalid [[ISBN]].}}{{main other|[[Category:Pages with ISBN errors]]}}}}}}{{#if:{{trim|{{{2|}}}}}|{{#ifeq:{{yesno-no|{{{invalid2|}}}}}|yes|{{main other|[[Category:Pages with listed invalid ISBNs]]}}|{{#invoke:check isxn|check_isbn|{{{2|}}}|error={{error-small|&nbsp;Parameter error in {{tl|ISBN}}: Invalid [[ISBN]].}}{{main other|[[Category:Pages with ISBN errors]]}}}}}}{{#if:{{trim|{{{3|}}}}}|{{#ifeq:{{yesno-no|{{{invalid3|}}}}}|yes|{{main other|[[Category:Pages with listed invalid ISBNs]]}}|{{#invoke:check isxn|check_isbn|{{{3|}}}|error={{error-small|&nbsp;Parameter error in {{tl|ISBN}}: Invalid [[ISBN]].}}{{main other|[[Category:Pages with ISBN errors]]}}}}}}{{#if:{{trim|{{{4|}}}}}|{{#ifeq:{{yesno-no|{{{invalid4|}}}}}|yes|{{main other|[[Category:Pages with listed invalid ISBNs]]}}|{{#invoke:check isxn|check_isbn|{{{4|}}}|error={{error-small|&nbsp;Parameter error in {{tl|ISBN}}: Invalid [[ISBN]].}}{{main other|[[Category:Pages with ISBN errors]]}}}}}}{{#if:{{trim|{{{5|}}}}}|{{#ifeq:{{yesno-no|{{{invalid5|}}}}}|yes|{{main other|[[Category:Pages with listed invalid ISBNs]]}}|{{#invoke:check isxn|check_isbn|{{{5|}}}|error={{error-small|&nbsp;Parameter error in {{tl|ISBN}}: Invalid [[ISBN]].}}{{main other|[[Category:Pages with ISBN errors]]}}}}}}{{#if:{{trim|{{{6|}}}}}|{{#ifeq:{{yesno-no|{{{invalid6|}}}}}|yes|{{main other|[[Category:Pages with listed invalid ISBNs]]}}|{{#invoke:check isxn|check_isbn|{{{6|}}}|error={{error-small|&nbsp;Parameter error in {{tl|ISBN}}: Invalid [[ISBN]].}}{{main other|[[Category:Pages with ISBN errors]]}}}}}}{{#if:{{trim|{{{7|}}}}}|{{#ifeq:{{yesno-no|{{{invalid7|}}}}}|yes|{{main other|[[Category:Pages with listed invalid ISBNs]]}}|{{#invoke:check isxn|check_isbn|{{{7|}}}|error={{error-small|&nbsp;Parameter error in {{tl|ISBN}}: Invalid [[ISBN]].}}{{main other|[[Category:Pages with ISBN errors]]}}}}}}{{#if:{{trim|{{{8|}}}}}|{{#ifeq:{{yesno-no|{{{invalid8|}}}}}|yes|{{main other|[[Category:Pages with listed invalid ISBNs]]}}|{{#invoke:check isxn|check_isbn|{{{8|}}}|error={{error-small|&nbsp;Parameter error in {{tl|ISBN}}: Invalid [[ISBN]].}}{{main other|[[Category:Pages with ISBN errors]]}}}}}}{{#if:{{trim|{{{9|}}}}}|{{#ifeq:{{yesno-no|{{{invalid9|}}}}}|yes|{{main other|[[Category:Pages with listed invalid ISBNs]]}}|{{#invoke:check isxn|check_isbn|{{{9|}}}|error={{error-small|&nbsp;Parameter error in {{tl|ISBN}}: Invalid [[ISBN]].}}{{main other|[[Category:Pages with ISBN errors]]}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}|{{error-small|Parameter error in {{tl|ISBN}}: Missing [[ISBN]].}}}}{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|[[Category:Pages using ISBN template with unknown parameters|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Page using [[Template:ISBN]] with unknown parameter "_VALUE_"|ignoreblank=y| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | invalid1 | invalid2 | invalid3 | invalid4 | invalid5 | invalid6 | invalid7 | invalid8 | invalid9 | leadout | link | plainlink }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}<!-- Add categories and interwiki lines to the /doc subpage, not here! --></noinclude> krvcyupm5d3hh9mm4hcnmnj112at47v Template:Nutshell 10 21869 373186 367916 2021-06-02T04:16:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{mbox | image = [[File:Walnut.png|30px|link=|alt=]] | text = '''{{{title|Sta pagina}}} in pocu fà :''' {{#if:{{{2|}}} | {{unordered list|{{{1|}}}|{{{2|}}}|{{{3|}}}|{{{4|}}}}} | {{{1}}} }} | imageright = {{#if:{{{shortcut|{{{shortcut1|}}}}}} | {{Ombox/shortcut|{{{shortcut|{{{shortcut1|}}}}}}|{{{shortcut2|}}}|{{{shortcut3|}}}|{{{shortcut4|}}}|{{{shortcut5|}}} }} }} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> 82khj95gkm2dctnu9nhmjkgmi5ptyaz Template:PMC 10 21870 373199 367917 2021-06-02T04:16:40Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[PMC (identifier)|PMC]] [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC{{#if:1|{{{1}}} }}/ {{{1}}}]<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS TO THE /doc SUBPAGE, THANKS --> </noinclude> cxzpetw4o158m1pgrbk1rww0h12qasq Template:PMID 10 21871 373200 367918 2021-06-02T04:16:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#if:{{{1|<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] $</noinclude>}}}|{{Catalog lookup link|{{#expr:{{{1|}}}|}}|{{#expr:{{{2|}}}|}}|{{#expr:{{{3|}}}|}}|{{#expr:{{{4|}}}|}}|{{#expr:{{{5|}}}|}}|{{#expr:{{{6|}}}|}}|{{#expr:{{{7|}}}|}}|{{#expr:{{{8|}}}|}}|{{#expr:{{{9|}}}|}}|article-link={{#ifeq:{{yesno-no|{{{plainlink|}}}}}|yes||PMID (identifier)}}|article-name={{#ifeq:{{yesno-no|{{{plainlink|}}}}}|yes||PMID}}|link-prefix=//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/|list-leadout={{{leadout|}}}}}|{{error-small|Errore di paràmetru in {{tl|PMID}} : manca PMID.}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}<!-- Add categories and interwiki lines to the /doc subpage, not here! --></noinclude> l10ahrtr5xum73hpha6u75wg8zzb56c Template:Patent 10 21872 373207 367919 2021-06-02T04:16:53Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{Cite patent<!-- -->|1={{{1|US}}}<!-- -->|2={{{2|0}}}<!-- -->|3={{#ifeq:{{{3}}}|application|application|}}<!-- -->}}{{ifeq|{{{3}}}|application|{{if||{{{4|}}}| {{{4}}}|}}<!-- -->|{{if||{{{3|}}}| {{{3}}}|}}<!-- -->}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> rsxzx3bnq17neek38w5dapcg326q465 Template:See 10 21873 367962 367920 2020-06-13T14:28:24Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Template:Più]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Template:Più]] hotihkeluapy7tcwnvj9yecuvslqw85 Template:Più 10 21874 373211 367921 2021-06-02T04:17:00Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:labelled list hatnote|labelledList|Più infurmazioni {{#if:{{{topic|}}}|&#32;à {{{topic|}}}}}}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> njwd5iyyttyj6skkm7gapqiwupk6jfo Template:Further 10 21875 367923 367922 2020-06-12T14:26:43Z Anfrx 16583 Modificata destinazione reindirizzamento da [[Template:Template:Più]] a [[Template:Più]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Più]] cy78hu0rmvwm05bi0891w9yyqp70o4l Template:Vcite journal 10 21876 373387 367924 2021-06-02T04:21:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span class="citation"{{ #if: {{{ref|{{{harvid|}}}}}} | <nowiki/> id="{{anchorencode:{{{ref|CITEREF{{{harvid}}}}}}}}" }}>{{ #if: {{{author|{{{authors|}}}}}} | {{{author|{{{authors}}}}}}{{{author.|{{{sep|.}}}}}}&#32; }}{{ #if: {{{editor|{{{editors|}}}}}} | {{{editor|{{{editors}}}}}}{{{editor.|{{{sep|.}}}}}}&#32; }}{{ #if: {{{url|}}}{{{pmc|}}}{{{title|}}}{{{trans_title|}}}{{{articletype|}}} | &#32;{{ #if: {{{url|}}}{{{pmc|}}} | [{{#if: {{{url|}}} | {{{url}}} | https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC{{{pmc}}}/ }} {{#if:|| {{{title|}}} {{ #if: {{{trans_title|}}} | &#91;{{{trans_title}}}&#93; }} {{ #if: {{{articletype|}}} | &#91;{{{articletype}}}&#93; }} }}] | {{{title|}}} {{ #if: {{{trans_title|}}} | &#91;{{{trans_title}}}&#93; }} {{ #if: {{{articletype|}}} | &#91;{{{articletype}}}&#93; }} }}{{ #if: {{{format|}}} | &#32;&#91;{{{format}}}&#93; }}{{ #if: {{{trans_title|}}}{{{articletype|}}}{{{format|}}} | {{{sep|.}}} | {{{title.|{{{sep|.}}}}}} }} }}{{ #if: {{{journal|}}} | &#32;''<nowiki/>{{{journal|}}}<nowiki/>'' }}{{ #if: {{{edition|}}} | &#32;({{{edition}}}) }}{{ #if: {{{journalformat|}}} | &#32;&#91;{{{journalformat}}}&#93; }}{{ #if: {{{edition|}}}{{{journalformat|}}} | {{{sep|.}}} | {{#if: {{{journal|}}} | {{{journal.|{{{sep|.}}}}}} }} }}{{ #if: {{{date|{{{year|}}}}}}{{{update|}}}{{{archive-url|{{{archiveurl|}}}}}}{{{accessdate|}}} | {{#if: {{{date|{{{year|}}}}}} | &#32;{{{date|{{{year}}}}}} }}{{ #if: {{{update|}}}{{{archive-url|{{{archiveurl|}}}}}}{{{accessdate|}}} | &#32;&#91;{{{update|}}}{{ #if: {{{archive-url|{{{archiveurl|}}}}}} | {{#if: {{{update|}}} | <nowiki/>;&#32; }}[{{{archive-url|{{{archiveurl}}}}}} archived] {{{archive-date|{{{archivedate|}}}}}} }}{{ #if: {{{accessdate|}}} | {{#if: {{{update|}}}{{{archive-url|{{{archiveurl|}}}}}} | <nowiki/>;&#32; }}Retrieved {{{accessdate}}} }}&#93; }}{{#if: {{{volume|}}}{{{issue|}}} | <nowiki/>; }} | {{#if: {{{volume|}}}{{{issue|}}} | &#32; }} }}{{{volume|}}}{{#if: {{{issue|}}} | ({{{issue}}}) }}{{ #if: {{{p|{{{pages|{{{page|{{{at|}}}}}}}}}}}} | <nowiki/>:{{{p|{{{pages|{{{page|{{{at}}}}}}}}}}}}{{{sep|.}}} | {{#if: {{{date|{{{year|}}}}}}{{{update|}}}{{{archive-url|{{{archiveurl|}}}}}}{{{accessdate|}}}{{{volume|}}}{{{issue|}}} | {{{sep|.}}} }} }}{{ #if: {{{language|}}} | &#32;{{{language}}}{{{sep|.}}} }}{{ #if: {{{doi|}}} | &#32;{{ #if: {{{doi_brokendate|}}} | {{doi|{{{doi}}}}} (inactive {{{doi_brokendate}}}) {{ #ifeq: {{NAMESPACE}} | {{ns:0}} | [[Category:Pages with DOIs broken since {{#time: Y | {{{doi_brokendate}}} }}]] }} | {{doi|{{{doi}}}}} }}{{{sep|.}}} }}{{ #if: {{{id|}}} | &#32;{{{id}}}{{{sep|.}}} }}{{ #if: {{{pmid|}}} | &#32;{{PMID|{{{pmid}}}}}{{{sep|.}}} }}{{ #if: {{{pmc|}}} | {{#if: {{{url|}}} | &#32;{{PMC|{{{pmc}}}}}{{{sep|.}}} }} }}{{ #if: {{{bibcode|}}} | &#32;{{Bibcode|{{{bibcode}}}}}{{{sep|.}}} }}{{ #if: {{{quote|}}} | &#32;"{{{quote}}}" }}{{ #if: {{{laysummary|}}} | &#32;[{{{laysummary}}} Lay summary]{{ #if: {{{laysource|}}} | <nowiki/>: ''<nowiki/>{{{laysource}}}<nowiki/>'' }}{{#if: {{{laydate|}}} | , {{{laydate}}} }}{{{sep|.}}} }}{{ #if: {{{notes|}}} | &#32;{{{notes}}} }}{{ #if: {{{partid|}}} | &#32;{{{partid}}} }}{{ #if: {{{parturl|}}}{{{parttitle|}}}{{{trans_parttitle|}}} | {{#if: {{{partid|}}} | , }}&#32;{{ #if: {{{parturl|}}} | [{{{parturl}}} {{#if:|| {{{parttitle|}}} {{ #if: {{{trans_parttitle|}}} | &#91;{{{trans_parttitle}}}&#93; }} }}] | {{{parttitle|}}} {{ #if: {{{trans_parttitle|}}} | &#91;{{{trans_parttitle}}}&#93; }} }} }}{{ #if: {{{partp|}}} | {{#if: {{{partid|}}}{{{parturl|}}}{{{parttitle|}}}{{{trans_parttitle|}}} | <nowiki/>; }}&#32;p. {{{partp}}}{{{sep|.}}} | {{#if: {{{trans_parttitle|}}} | {{{sep|.}}} | {{#if: {{{parttitle|}}} | {{{parttitle.|.}}} | {{#if: {{{partid|}}}{{{parturl|}}} | {{{sep|.}}} }} }} }} }}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> rs6erhppx9j48idmt0pw3xbebaygvse Template:Vcite web 10 21877 373388 367925 2021-06-02T04:21:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span class="citation"{{ #if: {{{ref|{{{harvid|}}}}}} | <nowiki/> id="{{anchorencode:{{{ref|CITEREF{{{harvid}}}}}}}}" }}>{{ #if: {{{author|}}} | {{{author}}}{{{author.|.}}} }}{{ #if: {{{homeurl|}}}{{{home|}}}{{{trans_home|}}} | &#32;''{{ #if: {{{homeurl|}}} | [{{{homeurl}}} {{#if:|| {{{home|}}} {{ #if: {{{trans_home|}}} | &#91;{{{trans_home}}}&#93; }} }}] | {{#if: {{{home|}}} | <nowiki/>{{{home}}}<nowiki/> }} {{ #if: {{{trans_home|}}} | &#91;{{{trans_home}}}&#93; }} }}'' }}{{ #if: {{{homeformat|}}} | &#32;&#91;{{{homeformat|}}}&#93;. | {{#if: {{{trans_home|}}} | . | {{#if: {{{home|}}} | {{{home.|.}}} }} }} }}{{ #if: {{{homeeditionphrase|{{{homeedition|}}}}}} | &#32;{{{homeeditionphrase|{{{homeedition}}} ed}}}{{{homeeditionphrase.|.}}} }}{{ #if: {{{secondaryauthor|}}} | &#32;{{{secondaryauthor}}}. }}{{ #if: {{{location|}}} | &#32;{{{location}}}: }}{{ #if: {{{publisher|}}} | &#32;{{{publisher}}}{{ #if: {{{homedate|}}} | <nowiki/>; }} }}{{ #if: {{{homedate|}}} | &#32;{{{homedate}}} }}{{ #if: {{{homeupdate|}}}{{{homeaccessdate|}}} | &#32;&#91;{{{homeupdate|}}}{{ #if: {{{homeaccessdate|}}} | {{#if: {{{homeupdate|}}} | <nowiki/>;&#32; }}Retrieved {{{homeaccessdate}}} }}&#93;. | {{#if: {{{homedate|}}}{{{publisher|}}} | . }} }}{{ #if: {{{homelanguage|}}} | &#32;{{{homelanguage}}}. }}{{ #if: {{{homenotes|}}} | &#32;{{{homenotes}}} }}{{ #if: {{{medium|}}} | &#32;&#91;{{{medium}}}&#93;, }}{{ #if: {{{url|}}}{{{title|}}}{{{trans_title|}}} | &#32;{{#if: {{{url|}}} | [{{{url}}} {{#if:|| {{{title|}}} {{ #if: {{{trans_title|}}} | &#91;{{{trans_title}}}&#93; }} }}] | {{{title|}}} {{ #if: {{{trans_title|}}} | &#91;{{{trans_title}}}&#93; }} }}{{ #if: {{{format|}}} | &#32;&#91;{{{format}}}&#93; }}{{ #if: {{{date|{{{year|}}}}}} | <nowiki/>; {{{date|{{{year}}} {{{month|}}} {{{day|}}}}}} }}{{ #if: {{{update|}}}{{{archive-url|{{{archiveurl|}}}}}}{{{accessdate|}}} | &#32;&#91;{{{update|}}}{{ #if: {{{archive-url|{{{archiveurl|}}}}}} | {{#if: {{{update|}}} | <nowiki/>;&#32; }}[{{{archive-url|{{{archiveurl}}}}}} archiviu] {{{archive-date|{{{archivedate|}}}}}} }}{{ #if: {{{accessdate|}}} | {{#if: {{{update|}}}{{{archive-url|{{{archiveurl|}}}}}} | <nowiki/>;&#32; }}Ritruvatu {{{accessdate}}} }}&#93; }}{{ #if: {{{at|{{{p|{{{pages|{{{page|}}}}}}}}}}}} | <nowiki/>; {{{at|p. {{{p|{{{page|{{{pages}}}}}}}}}}}} }}{{ #if: {{{size|}}} | <nowiki/>; &#91;{{{size|}}}&#93; }}. }}{{ #if: {{{language|}}} | &#32;{{{language}}}. }}{{ #if: {{{id|}}} | &#32;{{{id}}}. }}{{ #if: {{{quote|}}} | &#32;"{{{quote}}}" }}{{ #if: {{{notes|}}} | &#32;{{{notes}}} }}</span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation|Template:Vcite journal/doc}} </noinclude> 49ag3y06qzg7csqx0fh19wacot939c5 Template:Visible anchor 10 21878 373392 367926 2021-06-02T04:21:12Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#if:{{{2|}}}|<span id="{{{2}}}"></span>}}<!-- -->{{#if:{{{3|}}}|<span id="{{{3}}}"></span>}}<!-- -->{{#if:{{{4|}}}|<span id="{{{4}}}"></span>}}<!-- -->{{#if:{{{5|}}}|<span id="{{{5}}}"></span>}}<!-- -->{{#if:{{{6|}}}|<span id="{{{6}}}"></span>}}<!-- -->{{#if:{{{7|}}}|<span id="{{{7}}}"></span>}}<!-- -->{{#if:{{{8|}}}|<span id="{{{8}}}"></span>}}<!-- -->{{#if:{{{9|}}}|<span id="{{{9}}}"></span>}}<!-- -->{{#if:{{{10|}}}|<span id="{{{10}}}"></span>}}<!-- -->{{#if:{{{1|}}}|<span id="{{{1}}}">{{{text|{{{1}}}}}}</span>}}<!-- -->{{#if:{{{11|}}}|<span class="error">[[Template:Visible anchor]] : troppu ancore, massimu hè 10.</span>}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS TO THE /doc SUBPAGE, THANKS --> </noinclude> dqc3kap0vsf6bfu165xt229mgfcm71d Modulo:Check bibcode 828 21879 367927 2020-06-12T14:30:37Z Anfrx 16583 Pagina nova: require('Module:No globals'); --[[--------------------------< B I B C O D E >-------------------------------------------------------------------- Validates (sort of) a bibcode id.... Scribunto text/plain require('Module:No globals'); --[[--------------------------< B I B C O D E >-------------------------------------------------------------------- Validates (sort of) a bibcode id. Format for bibcodes is specified here: http://adsabs.harvard.edu/abs_doc/help_pages/data.html#bibcodes But, this: 2015arXiv151206696F is apparently valid so apparently, the only things that really matter are length, 19 characters and first four digits must be a year. This function makes these tests: length must be 19 characters characters in position 1–4 must be digits and must represent a year in the range of 1000 – next year 5 must be a letter 6–8 must be letter, digit, ampersand, or dot (ampersand cannot directly precede a dot; &. ) 9–18 must be letter, digit, or dot 19 must be a letter or dot ]] local function bibcode (id) local err_type; local year; if 19 ~= id:len() then err_type = 'length'; else year = id:match ("^(%d%d%d%d)[%a][%w&%.][%w&%.][%w&%.][%w.]+[%a%.]$") -- if not year then -- if nil then no pattern match err_type = 'value'; -- so value error else local next_year = tonumber(os.date ('%Y'))+1; -- get the current year as a number and add one for next year year = tonumber (year); -- convert year portion of bibcode to a number if (1000 > year) or (year > next_year) then err_type = 'year'; -- year out of bounds end if id:find('&%.') then err_type = 'journal'; -- journal abbreviation must not have '&.' (if it does its missing a letter) end end end return err_type; end --[=[-------------------------< E N T R Y P O I N T S >------------------------------------------------------ This module is mostly a copy of the bibcode validation used in [[Module:Citation/CS1]] call this module with: {{#invoke:check bibcode|check_bibcode|{{{1|}}}}} where {{{1|}}} is the bibcode ]=] local function check_bibcode (frame) local err_type = bibcode (mw.text.trim (frame.args[1])); -- trim leading and trailing white space before evaluation if err_type then return '<span style="font-size:100%" class="error citation-comment">Check bibcode: ' .. err_type .. ' ([[Template:Bibcode#Error_messages|help]])</span>'; end return ''; -- return empty string when bibcode appears to be valid end --[[--------------------------< E X P O R T E D F U N C T I O N S >------------------------------------------ ]] return { check_bibcode = check_bibcode, } nqxlqa4a851nyy7eb6sf9135hms2jy8 Template:Error-small 10 21880 373029 367928 2021-06-02T04:12:18Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{small|{{#invoke:Error|error|{{{message|{{{1}}}}}}|tag=span}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> f5miz0l2je7q8n4c48k3vqpbcjc6y1g Template:Doi 10 21881 373019 367929 2021-06-02T04:12:04Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{hide in print|{{#ifeq:{{str left|{{{1}}}|3}}|10. Doi : [https://doi.org/{{urlencode:{{{1|{{{id}}}}}}}} {{#tag:nowiki|{{{1|{{{id}}}}}}}}]|<includeonly>[[Category:Pages with DOI errors]]<span class="error">Errore : Fatturatu DOI difettu !</span></includeonly>}}<!-- -->}}<!-- -->{{only in print|doi:{{{1|{{{id}}}}}}<!-- -->}}<!-- --><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> 8kun6qs3mo9p0edb4qn3f9196jpsbxr Template:Cite patent 10 21882 372971 367930 2021-06-02T04:10:54Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{cite patent/core |Surname1 = {{#if:{{{inventor|}}}|{{{inventor}}}|{{{inventor-surname|{{{inventor1-surname|{{{inventor-last|{{{inventor1-last|{{{inventor-last1|{{{invent-1|{{{invent1|}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}} }} |Surname2={{{inventor2-surname|{{{inventor2-last|{{{inventor-last2|{{{inventor2|{{{invent2|}}}}}}}}}}}}}}} |Surname3={{{inventor3-surname|{{{inventor3-last|{{{inventor-last3|{{{inventor3|{{{invent3|}}}}}}}}}}}}}}} |Surname4={{{inventor4-surname|{{{inventor4-last|{{{inventor-last4|{{{inventor4|{{{invent4|}}}}}}}}}}}}}}} |Given1 = {{{inventor-given|{{{inventor1-given|{{{inventor-first|{{{inventor1-first|{{{inventor-first1|}}}}}}}}}}}}}}} |Given2={{{inventor2-given|{{{inventor2-first|{{{inventor-first2|}}}}}}}}} |Given3={{{inventor3-given|{{{inventor3-first|{{{inventor-first3|}}}}}}}}} |Given4={{{inventor4-given|{{{inventor4-first|{{{inventor-first4|}}}}}}}}} |Inventorlink1={{{inventor1-link|{{{inventor-link1|{{{inventorlink1|{{{inventor-link|{{{inventorlink|}}}}}}}}}}}}}}} |Inventorlink2={{{inventor2-link|{{{inventor-link2|{{{inventorlink2|}}}}}}}}} |Inventorlink3={{{inventor3-link|{{{inventor-link3|{{{inventorlink3|}}}}}}}}} |Inventorlink4={{{inventor4-link|{{{inventor-link4|{{{inventorlink4|}}}}}}}}} |Title={{{title|}}} |CountryCode={{{country-code|{{{country|{{{1|}}}}}}}}} |PublicationNumber={{{publication-number|{{{patent-number|{{{number|{{{2|}}}}}}}}}}}} |Description={{{description|{{{status|{{{3|}}}}}}}}} |PublicationDate={{{publication-date|{{{pubdate|}}}}}} |IssueDate={{{issue-date|{{{gdate|}}}}}} |Year={{{year}}} |FilingDate={{{fdate|}}} |PriorityDate={{{pridate|}}} |Assignee1={{{assign1|{{{assignee|{{{assign|}}}}}}}}} |Assignee2={{{assign2|}}} |Ref={{{ref|harv}}} |Sep = {{#ifeq:{{{separator|{{{seperator}}}}}}|;|&#059;|{{{separator|{{{seperator|,}}}}}}}} |PS = {{#if:{{{quote|}}}||{{{postscript|}}}|.}} |AuthorSep = {{#ifeq:{{{author-separator|}}}|;|&#059;|{{{author-separator|&#059;}}}}}&#32; |URL{{#if:{{{URL|{{{url|}}}}}}||NULL}}={{{URL|{{{url|}}}}}} }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> iw4dis5oske39le2bfhbzr80xfaztue Template:Bibcode 10 21883 372934 367931 2021-06-02T04:10:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly><!-- -->{{hide in print<!-- -->|[[bibcode (identifier)|Bibcode]]:&nbsp;[https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/{{{1|{{{id}}}}}}/abstract {{{1|{{{id}}}}}}]{{#invoke:check bibcode|check_bibcode|{{{1|{{{id}}}}}}}}<!-- -->}}<!-- -->{{only in print<!-- -->|Bibcode:&nbsp;{{{1|{{{id}}}}}}{{#invoke:check bibcode|check_bibcode|{{{1|{{{id}}}}}}}}<!-- -->}}<!-- --></includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> na8ab9oesvclvqei4yvxs2b1mk295j5 Template:Cite patent/core 10 21884 372972 367932 2021-06-02T04:10:55Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span class="citation patent" {{#ifeq: {{{Ref|}}}|harv|{{#if:{{{Surname1|}}}{{{EditorSurname1|}}} |id="CITEREF{{anchorencode:{{#if:{{{Surname1|}}} |{{{Surname1}}}{{{Surname2|}}}{{{Surname3|}}}{{{Surname4|}}} |{{{EditorSurname1|}}}{{{EditorSurname2|}}}{{{EditorSurname3|}}}{{{EditorSurname4|}}} }}{{#time:Y|{{{IssueDate|{{{PublicationDate|}}}}}}}}}}" }} |{{#if:{{{Ref|}}}|id="{{anchorencode:{{{Ref|}}}}}"}} }}>{{citation/make_link | 1={{{URL|{{{url|https://worldwide.espacenet.com/textdoc?DB=EPODOC&IDX={{{CountryCode}}}{{{PublicationNumber}}}}}}}}} | 2={{{CountryCode}}}{{ #if: {{{Description|}}} |&#32;{{{Description}}} }} {{{PublicationNumber}}} }}{{#if:{{{Surname1|}}}|{{{Sep|,}}}&#32;{{cite patent/authors | Surname1 = {{{Surname1}}} | Given1 = {{{Given1|}}} | Authorlink1 = {{{Inventorlink1|}}} | Surname2 = {{{Surname2|}}} | Given2 = {{{Given2|}}} | Authorlink2 = {{{Inventorlink2|}}} | Surname3 = {{{Surname3|}}} | Given3 = {{{Given3|}}} | Authorlink3 = {{{Inventorlink3|}}} | Surname4 = {{{Surname4|}}} | Given4 = {{{Given4|}}} | Authorlink4 = {{{Inventorlink4|}}} }}}}{{ #if: {{{Title|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;"{{{Title}}}" }}{{ #if: {{{PublicationDate|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;published {{{PublicationDate}}} }}{{ #if: {{{IssueDate|}}} |{{{Sep|,}}}&#32;issued {{{IssueDate}}} }}{{ #if: {{{Assignee1|}}} |{{{Sep|,}}}&#32; assigned to {{{Assignee1}}} }}{{ #if: {{{Assignee2|}}} | &#32;and {{{Assignee2}}} }}{{{PS|}}}</span><!-- === This is a COinS tag (http://ocoins.info), which allows automated tools to parse the citation information: === --><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004<!-- -->&rft_val_fmt={{urlencode:info:ofi/fmt:kev:mtx:patent}}<!-- -->{{#ifeq: {{{Description|}}}|application |&rft.applnumber={{{PublicationNumber}}}<!-- --> |&rft.number={{{PublicationNumber}}}}}<!-- -->&rft.cc={{{CountryCode}}}<!-- -->&rft.title={{urlencode:{{{Title}}}}}<!-- -->{{#if: {{{Surname1|}}} | &rft.inventor={{urlencode:{{{Surname1}}}}} }}<!-- -->{{#if: {{{Assignee1|}}} | &rft.assignee={{urlencode:{{{Assignee1}}}}} }}<!-- -->{{#if: {{{IssueDate|}}} | &rft.date={{{IssueDate}}} }}<!-- -->{{#if: {{{FilingDate|}}} | &rft.appldate={{{FilingDate}}} }}<!-- -->{{#if: {{{PublicationDate|}}} | &rft.pubdate={{{PublicationDate}}} }}<!-- -->{{#if: {{{PriorityDate|}}} | &rft.prioritydate={{{PriorityDate}}} }}<!-- -->"><span style="display: none;">&nbsp;</span></span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 40od4czreh8pj8p0qlusp653ngqpq5r Template:Harvard citation no brackets 10 21885 373060 367933 2021-06-02T04:13:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Footnotes|harvard_citation|template=harvnb}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> pv0aesnh5nnieetrjyc7ainu73thoow Template:Harvid 10 21886 367934 2020-06-12T14:36:06Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:SfnRef]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:SfnRef]] {{R from merge}} {{R template-protected}} 6zmhna2etmyxuy6yr28w55zpb0xn2wx Template:R template-protected 10 21887 373247 367935 2021-06-02T04:17:44Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{This is a redirect/rcat}} </noinclude>{{Redirect template |name=[[:Category:Template-protected redirects|Template-protected]] |from=a page that is template-protected from editing for any of several possible reasons. Only administrators and template editors may edit this page |info=** '''Please do not replace these redirected links''' with links directly to the target page unless expressly advised to do so below or elsewhere on this page, or if the change is supported by a policy or guideline. }}{{#ifeq:{{{nocat|}}}|true||{{#ifeq:{{FULLPAGENAME}}|Template:R template-protected||{{#ifeq: {{SUBPAGENAME}}|sandbox||{{#switch: {{PROTECTIONLEVEL:move}} |templateeditor=[[Category:Template-protected redirects]] |sysop=[[Category:Fully protected redirects]] }}{{#switch: {{PROTECTIONLEVEL:edit}} |templateeditor=[[Category:Template-protected redirects]] |sysop|autoconfirmed|extendedconfirmed|#default=[[Category:Wikipedia pages with incorrect protection templates]] }}}}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Place categories on /doc subpage; interwikis go to Wikidata. --> {{documentation}} </noinclude> ka1kwoj3sa2gdwn6oe3l3fb18wj05kc Template:Harvnb 10 21888 367936 2020-06-12T14:37:07Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Harvard citation no brackets]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Harvard citation no brackets]] 3shv1t0unnkqbpog36jda0nnq7r7rca Template:Protected page text 10 21889 373221 367937 2021-06-02T04:17:11Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{fmbox | id = mw-protectedpagetext | type = system | image = none | style = border-style:none; | text = {{mbox | type = protection | textstyle = font-weight:bold; font-size:130%; | image = [[File:{{{image|Full-protection-shackle.svg}}}|40x40px|link=|alt=]] | text = <div style="text-align: center;">{{{protection-message}}}</div> }}{{#if: {{{suggestions|}}} | <table style="margin-top:1em; background:none;"> <tr> <td style="width:50%; vertical-align:top;"> <div style="width:80%; vertical-align:top; background:transparent;"> <div style="position:relative; height:25px; left:1.3em; top:4px;"> <h2 style="border-bottom:0; font-size:130%; font-weight:bold; padding:.15em;">Why is the page protected?</h2> </div> <ul> <li>{{{protection-reason}}} </li> <li>{{{log-text|The reason for protection can be found in the [{{fullurl:Special:Log|type=protect&page={{urlencode:{{#ifeq:{{NAMESPACENUMBER}}|-1|{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}|0|2}}|{{FULLPAGENAME}}}}}}}} protection log]. If there are no relevant entries in the protection log, the page may have been moved after being protected.}}} </li> </ul> </div> </td> <td style="width:50%; vertical-align:top;"> <div style="position:relative; height:25px; left:1.3em; top:4px;"> <h2 style="border-bottom:0; font-size:130%; font-weight:bold; padding:.15em;">What can I do?</h2> </div> <ul> {{#if: {{{login-message|}}} | <li> If you have a user account, [[Special:UserLogin|log in]] first. If you do not yet have an account, you may [{{fullurl:Special:UserLogin|type=signup&campaign=semiprotectednotice}} create one]; after [[Wikipedia:User access levels#Autoconfirmed users|4 days and 10 edits]], you will be able to edit semi-protected pages. </li> }}{{#ifeq: {{#if:{{{main-page-links|}}}|{{FULLPAGENAME}}}} | Main Page | <li>[[Wikipedia:Why create an account?|Register for an account]] if you don't already have one </li> <li>Visit the [[Wikipedia:Sandbox|Sandbox]] to make test edits </li> <li>Check out the [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] to learn more about editing </li> <li>[[Wikipedia:Main Page/Errors|Report errors on the Main Page]] </li> | {{#ifeq: {{#if:{{{template-links|}}}|{{NAMESPACE}}}} | Template | {{#switch: {{#ifexist: {{FULLPAGENAME}}/doc | doc }}{{#ifexist: {{FULLPAGENAME}}/sandbox | sandbox }} | doc = <li> This template has a [[Wikipedia:Template documentation|documentation]] page – [[{{FULLPAGENAME}}/doc]] – which may be freely edited. </li> | sandbox = <li> This template has a [[Wikipedia:Template test cases|sandbox]] page – [[{{FULLPAGENAME}}/sandbox]] – which may be freely edited. </li> | docsandbox = <li> This template has a [[Wikipedia:Template documentation|documentation]] page – [[{{FULLPAGENAME}}/doc]] – and a [[Wikipedia:Template test cases|sandbox]] page – [[{{FULLPAGENAME}}/sandbox]] – both may be freely edited. </li> }} }}{{#ifexist: {{FULLPAGENAME}} | {{#ifeq: {{NAMESPACE}} | {{TALKSPACE}} | | {{#if: {{TALKPAGENAME}} | <li> [[{{TALKPAGENAME}}|Discuss this page]] with others. </li> }} <li> For move-protected pages, see [[Wikipedia:requested moves|requested moves]]. </li> }} }} {{#if: {{{hide-requestlower|}}}||<li> [[Wikipedia:Requests for page protection#Current requests for reduction in protection level|Request that the page's protection level be reduced]]. </li>}} <li> [[Help:Introduction|Find out more about how to get started editing Wikipedia]]. </li> {{#if: {{TALKPAGENAME}} | <li>If you have noticed an error or have a suggestion for a simple, non-controversial change, you can submit an edit request, by clicking the button below and following instructions. {{{who-can-edit}}} may then make the change on your behalf. Please check [[{{TALKPAGENAMEE}}|the talk page]] first in case the issue is already being discussed. </li> <li style="list-style:none; display:inline;"> <div style="text-align:center; margin:auto;"> {{Submit an edit request|type={{{request-type}}}}} </div> </li> }} }} </ul> </td> </tr> </table> }} }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> fkau707969hs1945mrhjm4lallc4i76 Template:Official website 10 21890 373187 367940 2021-06-02T04:16:22Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Official website|main}}{{#invoke:Check for unknown parameters|check|showblankpositional=1|unknown={{main other|1=[[Category:Pages using Official website with unknown parameters|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Page using [[Template:Official website]] with unknown parameter "_VALUE_"|1|2|URL|url|mobile|name|format}}</includeonly><!-- --><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> 1xlpefc8n7m7ovndn5np14y7btiylel Modulo:Official website 828 21891 368108 367941 2020-06-22T17:34:07Z Anfrx 16583 Scribunto text/plain local makeUrl = require('Module:URL')._url local p = {} -- Wrapper for pcall which returns nil on failure. local function quickPcall(func) local success, result = pcall(func) if success then return result end end -- Gets the rank for a Wikidata property table. Returns 1, 0 or -1, in -- order of rank. local function getRank(prop) local rank = prop.rank if rank == 'preferred' then return 1 elseif rank == 'normal' then return 0 elseif rank == 'deprecated' then return -1 else -- No rank or undefined rank is treated as "normal". return 0 end end -- Finds whether a Wikidata property is qualified as being in English. local function isEnglish(prop) local ret = quickPcall(function () for i, lang in ipairs(prop.qualifiers.P407) do if lang.datavalue.value['numeric-id'] == 1860 then return true end end return false end) return ret == true end -- Fetches the official website URL from Wikidata. local fetchWikidataUrl fetchWikidataUrl = function() -- Get objects for all official sites on Wikidata. local websites = quickPcall(function () return mw.wikibase.getEntityObject().claims.P856 end) -- Clone the objects in case other code needs them in their original order. websites = websites and mw.clone(websites) or {} -- Add the table index to the objects in case it is needed in the sort. for i, website in ipairs(websites) do website._index = i end -- Sort the websites, first by highest rank, and then by websites in the -- English language, then by the website's original position in the -- property list. When we are done, get the URL from the highest-sorted -- object. table.sort(websites, function(ws1, ws2) local r1 = getRank(ws1) local r2 = getRank(ws2) if r1 ~= r2 then return r1 > r2 end local e1 = isEnglish(ws1) local e2 = isEnglish(ws2) if e1 ~= e2 then return e1 end return ws1._index < ws2._index end) local url = quickPcall(function () return websites[1].mainsnak.datavalue.value end) -- Cache the result so that we only do the heavy lifting once per #invoke. fetchWikidataUrl = function () return url end return url end -- Render the URL link, plus other visible output. local function renderUrl(options) if not options.url and not options.wikidataurl then local entity = mw.wikibase.getEntityObject() or {} local qid = entity.id local result = '<strong class="error">' .. 'Ùn ci hè micca truvatu un URL. Specifica un URL quì o aghjunghje unu à Wikidata.' .. '</strong>' if qid then result = result.. ' [[File:OOjs UI icon edit-ltr-progressive.svg |frameless |text-top |10px |alt=Edite questu in Wikidata |link=https://www.wikidata.org/wiki/' .. qid .. '#P856|Edite questu in Wikidata]]' end return result end local ret = {} ret[#ret + 1] = string.format( '<span class="official-website">%s</span>', makeUrl(options.url or options.wikidataurl, options.display) ) if options.wikidataurl and not options.url then local entity = mw.wikibase.getEntityObject() or {} local qid = entity.id if qid then ret[#ret + 1] = '[[File:OOjs UI icon edit-ltr-progressive.svg |frameless |text-top |10px |alt=Edite questu in Wikidata |link=https://www.wikidata.org/wiki/' .. qid .. '#P856|Edite questu in Wikidata]]' end end if options.format == 'flash' then ret[#ret + 1] = mw.getCurrentFrame():expandTemplate{ title = 'Link note', args = {note = 'Richiede [[Adobe Flash Player]]'} } end if options.mobile then ret[#ret + 1] = '(' .. makeUrl(options.mobile, 'Mobile') .. ')' end return table.concat(ret, ' ') end -- Render the tracking category. local function renderTrackingCategory(url, wikidataurl) if mw.title.getCurrentTitle().namespace ~= 0 then return '' end local category if not url and not wikidataurl then category = 'Official website missing URL' elseif not url and wikidataurl then return '' elseif url and wikidataurl then if url:gsub('/%s*$', '') ~= wikidataurl:gsub('/%s*$', '') then category = 'Official website different in Wikidata and Wikipedia' end else category = 'Official website not in Wikidata' end return category and string.format('[[Categoria:%s]]', category) or '' end function p._main(args) local url = args[1] or args.URL or args.url local wikidataurl = fetchWikidataUrl() local formattedUrl = renderUrl{ url = url, wikidataurl = wikidataurl, display = args[2] or args.name or 'Official website', format = args.format, mobile = args.mobile } return formattedUrl .. renderTrackingCategory(url, wikidataurl) end function p.main(frame) local args = require('Module:Arguments').getArgs(frame, { wrappers = 'Template:Official website' }) return p._main(args) end return p nzd7j2o8vwejgtr47p6hgv1g1pctmt2 Nicolas Paul Stéphane Sarközy de Nagy-Bocsa 0 21892 367949 2020-06-13T07:05:00Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Nicolas Sarkozy]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Nicolas Sarkozy]] 20gzmrhmooglujdqzaw9obvcyxnqhci Nicolas Sarközy de Nagy-Bocsa 0 21893 367950 2020-06-13T07:05:39Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Nicolas Sarkozy]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Nicolas Sarkozy]] 20gzmrhmooglujdqzaw9obvcyxnqhci Template:Quotation templates 10 21895 367974 2020-06-14T10:11:59Z Anfrx 16583 Pagina nova: {{Navbox | name = Quotation templates | state = {{{state|{{{1|}}}}}} | title = {{c|Quotation templates}} | liststyle = font-size:110%; | tracking = no <!-- keep the documented templa... wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = Quotation templates | state = {{{state|{{{1|}}}}}} | title = {{c|Quotation templates}} | liststyle = font-size:110%; | tracking = no <!-- keep the documented templates out of the hlist tracking category --> | list1 = {{Aligned table |class=sortable |style=margin:0 auto 0.4em;line-height:1.35em;text-align:left; |colstyle=<!--vertical-align:middle;-->padding-right:1.0em; |row1style=line-height:1.6em;font-weight:bold;border-bottom:1px solid #aaa; | Template&nbsp; | Usu{{\}}descrizzione&nbsp; | ↓ ''Quotazioni di bloccu'' | ''Ughjettu generale'' | {{tlb|Quote}} | U nostru mudellu di citazione di blocu standard: citazione illimitata in tutta a pagina cù attribuzione facultativa di taglia più chjuca | {{tlb|Poem}} | {{tl|Quote}} variante per l'usi cù poemi, testi di canzone, è altre cose chì altrimenti richiedevanu l'usu di tag {{xtag|poema}} o elementi di formatazione frequenti (cum'è {{Nowrap|{{code|lang=html|code=<br/>}}}})v; esige sostituzione | {{tlb|Poem quote}} | {{tl|Quote}} variante per l'usi cù poemi, testi di canzone, è altre cose chì altrimenti richiedevanu l'usu di tag {{xtag|poema}} o elementi di formatazione frequenti (cum'è {{Nowrap|{{code|lang = html|code=<br />}}}}) ; ùn hà micca bisognu di sustituzione | {{tlb|Verse translation}} | Aparece ''versu originale di a lingua'' (difettu in italicu) è versu traduttu (rumanu) fiancu à fiancu | {{tlb|Gbq}} | {{tl|Quote}} variante per aduprate in glossari | {{tlb|Cquote}} | Citativa in pagina, trà numerose virgule | {{tlb|Coquote}} | Forchetta di {{tlb|Cquote}} | {{tlb|Rquote}} | Cita tra virgulette grandi in una zona flottante ridutta | {{tlb|Quote frame}} | Cita bordata à tuttu u pianu | {{tlb|Quote box}} | Quote flottò in una casella bordurata ridutta | {{tlb|Tweet}} | Per quoting direttamente da tweets. Generate automaticamente a citazione {{tlx|Cite tweet}}, o una riferenza persunalizata pò esse furnita. | &nbsp;|&nbsp; | ↓ ''Pagina di discussioni di cita'' | ''Micca per usu in articuli'' | {{tlb|Talk quote inline}}{{Clear}}(shortcut: {{tlb|tq}}){{Clear}}{{tlb|tqq}}, {{tlb|tqi}}, or {{tlb|tqqi}} | Citazione in linea per u usu in e pagine di discussione | {{tlb|Talk quote block}}{{Clear}}(shortcut: {{tlb|tq2}}) | Cita di stile per bluccatu per e pagine di discussione | &nbsp;|&nbsp; | ↓ ''Alternative'' | ''Per indenting non-citazioni'' | {{tlb|Block indent}} | Per indentire un bloccu sanu di cuntenutu (usa {{code|lang=html|code=<div>}} è marges CSS) }} }}<noinclude>{{Documentation}}</noinclude> im8ydpofixb2fcrsjehth9ypmg1u9up Template:Navbox with collapsible groups 10 21896 367975 2020-06-14T10:13:35Z Anfrx 16583 Pagina nova: {{#invoke:Navbox with collapsible groups|navbox}}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> wikitext text/x-wiki {{#invoke:Navbox with collapsible groups|navbox}}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> j6qvvjumurmy6l2o9ffi0l26l7qqwy6 Modulo:Navbox with collapsible groups 828 21897 367976 2020-06-14T10:14:26Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module implements {{Navbox with collapsible groups}} local q = {} local Navbox = require('Module:Navbox') -- helper functions local function concatstrings(s) local r = tabl... Scribunto text/plain -- This module implements {{Navbox with collapsible groups}} local q = {} local Navbox = require('Module:Navbox') -- helper functions local function concatstrings(s) local r = table.concat(s, '') if r:match('^%s*$') then r = nil end return r end local function concatstyles(s) local r = table.concat(s, ';') while r:match(';%s*;') do r = mw.ustring.gsub(r, ';%s*;', ';') end if r:match('^%s*;%s*$') then r = nil end return r end function q._navbox(pargs) -- table for args passed to navbox local targs = {} -- process args local passthrough = { ['name']=true,['navbar']=true,['state']=true,['border']=true, ['bodyclass']=true,['groupclass']=true,['listclass']=true, ['style']=true,['bodystyle']=true,['basestyle']=true, ['title']=true,['titleclass']=true,['titlestyle']=true, ['above']=true,['aboveclass']=true,['abovestyle']=true, ['below']=true,['belowclass']=true,['belowstyle']=true, ['image']=true,['imageclass']=true,['imagestyle']=true, ['imageleft']=true,['imageleftstyle']=true } for k,v in pairs(pargs) do if k and type(k) == 'string' then if passthrough[k] then targs[k] = v elseif (k:match('^list[0-9][0-9]*$') or k:match('^content[0-9][0-9]*$') ) then local n = mw.ustring.gsub(k, '^[a-z]*([0-9]*)$', '%1') if (targs['list' .. n] == nil and pargs['group' .. n] == nil and pargs['sect' .. n] == nil and pargs['section' .. n] == nil) then targs['list' .. n] = concatstrings( {pargs['list' .. n] or '', pargs['content' .. n] or ''}) end elseif (k:match('^group[0-9][0-9]*$') or k:match('^sect[0-9][0-9]*$') or k:match('^section[0-9][0-9]*$') ) then local n = mw.ustring.gsub(k, '^[a-z]*([0-9]*)$', '%1') if targs['list' .. n] == nil then local titlestyle = concatstyles( {pargs['groupstyle'] or '',pargs['secttitlestyle'] or '', pargs['group' .. n .. 'style'] or '', pargs['section' .. n ..'titlestyle'] or ''}) local liststyle = concatstyles( {pargs['liststyle'] or '', pargs['contentstyle'] or '', pargs['list' .. n .. 'style'] or '', pargs['content' .. n .. 'style'] or ''}) local title = concatstrings( {pargs['group' .. n] or '', pargs['sect' .. n] or '', pargs['section' .. n] or ''}) local list = concatstrings( {pargs['list' .. n] or '', pargs['content' .. n] or ''}) local state = (pargs['abbr' .. n] and pargs['abbr' .. n] == pargs['selected']) and 'uncollapsed' or pargs['state' .. n] or 'collapsed' targs['list' .. n] = Navbox._navbox( {'child', navbar = 'plain', state = state, basestyle = pargs['basestyle'], title = title, titlestyle = titlestyle, list1 = list, liststyle = liststyle, listclass = pargs['list' .. n .. 'class'], image = pargs['image' .. n], imageleft = pargs['imageleft' .. n], listpadding = pargs['listpadding']}) end end end end -- ordering of style and bodystyle targs['style'] = concatstyles({targs['style'] or '', targs['bodystyle'] or ''}) targs['bodystyle'] = nil -- child or subgroup if targs['border'] == nil then targs['border'] = pargs[1] end return Navbox._navbox(targs) end function q.navbox(frame) local pargs = require('Module:Arguments').getArgs(frame, {wrappers = {'Template:Navbox with collapsible groups'}}) -- Read the arguments in the order they'll be output in, to make references number in the right order. local _ _ = pargs.title _ = pargs.above for i = 1, 20 do _ = pargs["group" .. tostring(i)] _ = pargs["list" .. tostring(i)] end _ = pargs.below return q._navbox(pargs) end return q 4puv4ujrzakwzfosg5awaov15wcgryv Template:Navigation templates 10 21898 367978 367977 2020-06-14T10:24:10Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable hlist" style="margin-left: auto; margin-right: auto; width: auto; text-align: center; font-size: 90%;" |+ <span style="font-size: 130%;">Paraguni di templates di navigazione</span> |- style="line-height: 10pt;" ! style="text-align: left; padding-left: 4px; font-size: 111%;" | {{Navbar|Navigation templates|plain=1}} ! Collapsibile!! Colore di capu ! Maghjina!! Gruppi !! Stile (corpu) <br /> paràmetri !! Esempi |- | style="text-align: left;" | {{tl|Navbox}} | collapsibile || style="background: #ccf;" | navbox | Sinistra/diritta di u corpu || Iè || Iè || * {{tl|Solar System}} * {{tl|Governance of Greater London}} |- | style="text-align: left;" | {{tl|Navbox with collapsible groups}} | collapsibile || style="background: #ccf;" | navbox | Sinitra/diritta di u corpu è/o in ogni listinu || Iè || Iè || * {{tl|Tetrapodomorpha|state=collapsed}} |- | style="text-align: left;" | {{tl|Navbox with columns}} | collapsibile || style="background: #ccf;" | navbox | Sinistra/diritta di e colonne || Innò || Iè || * {{tl|Current U.S. Senators}} * {{tl|Historical regions of the Czech Republic}} |} {| class="wikitable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; width: auto; text-align: center; font-size: 90%;" |+ <span style="font-size: 130%;">Attributi cullucabili</span> |- style="line-height: 10pt;" ! Tipu !! Classi CSS !! JavaScript !! Colapsatu quandu !! Customizatu <br /> statu&nbsp;iniziale !! Nidificà |- | style="text-align:left;" | Tavoli colapsable | collapsibile | Definitu in [[MediaWiki:Common.js|Common.js]] | 2 o più autumuse à a pagina|| Iè || Iè |}<noinclude> {{documentation}} [[Category:Navigational boxes| ]] [[Category:Documentation shared content templates]] {{convert to use Navbox}}</noinclude> 3i7hk278jvries0xwh3heen1kj0e2il Template:FULLBASEPAGENAME 10 21899 373033 367980 2021-06-02T04:12:23Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#if: {{Ns has subpages | {{#if:{{{1|}}}|{{NAMESPACE:{{{1}}}}}|{{NAMESPACE}}}} }} | {{#if: {{#titleparts:{{#if:{{{1|}}}|{{{1}}}|{{FULLPAGENAME}}}}|-1}} | {{#titleparts:{{#if:{{{1|}}}|{{{1}}}|{{FULLPAGENAME}}}}|-1}} | {{#if:{{{1|}}}|{{{1}}}|{{FULLPAGENAME}}}} }} | {{#if:{{{1|}}}|{{{1}}}|{{FULLPAGENAME}}}} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 1q2q0fkqqedpp15hk9cv21vuc1n6ve1 Template:Convert to use Navbox 10 21900 372991 367981 2021-06-02T04:11:17Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{Convert template|Navbox}}{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:10}}|{{When on basepage|[[Category:Templates to be standardized/Navbox]]}}}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> 1sucr3adf6slag7165fqg087nbowl15 Template:Navbox with columns 10 21901 367982 2020-06-14T10:28:55Z Anfrx 16583 Pagina nova: <!-- Please do not edit without discussion first as this is a "VERY complex" template. -->{{#invoke:Navbox|navbox |name = {{{name|}}} |navbar = {{{navbar|}}} |state = {{{state|}}}... wikitext text/x-wiki <!-- Please do not edit without discussion first as this is a "VERY complex" template. -->{{#invoke:Navbox|navbox |name = {{{name|}}} |navbar = {{{navbar|}}} |state = {{{state|}}} |border = {{{border|{{{1|}}}}}} |title = {{{title|}}} |above = {{{above|}}} |image = {{{image|}}} |imageleft = {{{imageleft|}}} |bodyclass = {{{bodyclass|}}} |titleclass = {{{titleclass|}}} |aboveclass = {{{aboveclass|}}} |belowclass = {{{belowclass|}}} |groupclass = {{{groupclass|}}} |listclass = {{{listclass|}}} |style = {{{style|}}}{{{bodystyle|}}} |basestyle = {{{basestyle|}}} |titlestyle = {{{titlestyle|}}} |abovestyle = {{{abovestyle|}}} |belowstyle = {{{belowstyle|}}} |imagestyle = {{{imagestyle|}}} |imageleftstyle = {{{imageleftstyle|}}} |oddstyle = {{{oddstyle|}}} |evenstyle = {{{evenstyle|}}} |{{#if:{{{evenodd|}}}|evenodd|void}} = {{{evenodd|}}} |list1padding = 0px; |list1 = <!-- --><table class="navbox-columns-table" style="border-spacing: 0px; text-align:left;<!-- -->{{#if:{{{col1header|}}}{{{fullwidth|}}}|width:100%;<!-- -->|width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;}}{{{coltablestyle|}}}"><!-- --- Header row --- -->{{#if:{{{col1header|}}}|<tr><!-- --><td class="navbox-abovebelow" <!-- -->colspan={{{col1headercolspan|1}}} style="<!-- -->font-weight:bold;{{{colheaderstyle|}}}{{{col1headerstyle|}}}">{{{col1header}}}</td><!-- -->{{#if:{{{col2header|}}}|<td class="navbox-abovebelow" <!-- -->colspan={{{col2headercolspan|1}}} style="border-left:2px solid #fdfdfd;<!-- -->font-weight:bold;{{{colheaderstyle|}}}{{{col2headerstyle|}}}">{{{col2header}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col3header|}}}|<td class="navbox-abovebelow" <!-- -->colspan={{{col3headercolspan|1}}} style="border-left:2px solid #fdfdfd;<!-- -->font-weight:bold;{{{colheaderstyle|}}}{{{col3headerstyle|}}}">{{{col3header}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col4header|}}}|<td class="navbox-abovebelow" <!-- -->colspan={{{col4headercolspan|1}}} style="border-left:2px solid #fdfdfd;<!-- -->font-weight:bold;{{{colheaderstyle|}}}{{{col4headerstyle|}}}">{{{col4header}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col5header|}}}|<td class="navbox-abovebelow" <!-- -->colspan={{{col5headercolspan|1}}} style="border-left:2px solid #fdfdfd;<!-- -->font-weight:bold;{{{colheaderstyle|}}}{{{col5headerstyle|}}}">{{{col5header}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col6header|}}}|<td class="navbox-abovebelow" <!-- -->colspan={{{col6headercolspan|1}}} style="border-left:2px solid #fdfdfd;<!-- -->font-weight:bold;{{{colheaderstyle|}}}{{{col6headerstyle|}}}">{{{col6header}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col7header|}}}|<td class="navbox-abovebelow" <!-- -->colspan={{{col7headercolspan|1}}} style="border-left:2px solid #fdfdfd;<!-- -->font-weight:bold;{{{colheaderstyle|}}}{{{col7headerstyle|}}}">{{{col7header}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col8header|}}}|<td class="navbox-abovebelow" <!-- -->colspan={{{col8headercolspan|1}}} style="border-left:2px solid #fdfdfd;<!-- -->font-weight:bold;{{{colheaderstyle|}}}{{{col8headerstyle|}}}">{{{col8header}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col9header|}}}|<td class="navbox-abovebelow" <!-- -->colspan={{{col9headercolspan|1}}} style="border-left:2px solid #fdfdfd;<!-- -->font-weight:bold;{{{colheaderstyle|}}}{{{col9headerstyle|}}}">{{{col9header}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col10header|}}}|<td class="navbox-abovebelow" <!-- -->colspan={{{col10headercolspan|1}}} style="border-left:2px solid #fdfdfd;<!-- -->font-weight:bold;{{{colheaderstyle|}}}{{{col10headerstyle|}}}">{{{col10header}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col11header|}}}|<td class="navbox-abovebelow" <!-- -->colspan={{{col11headercolspan|1}}} style="border-left:2px solid #fdfdfd;<!-- -->font-weight:bold;{{{colheaderstyle|}}}{{{col11headerstyle|}}}">{{{col11header}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col12header|}}}|<td class="navbox-abovebelow" <!-- -->colspan={{{col12headercolspan|1}}} style="border-left:2px solid #fdfdfd;<!-- -->font-weight:bold;{{{colheaderstyle|}}}{{{col12headerstyle|}}}">{{{col12header}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col13header|}}}|<td class="navbox-abovebelow" <!-- -->colspan={{{col13headercolspan|1}}} style="border-left:2px solid #fdfdfd;<!-- -->font-weight:bold;{{{colheaderstyle|}}}{{{col13headerstyle|}}}">{{{col13header}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col14header|}}}|<td class="navbox-abovebelow" <!-- -->colspan={{{col14headercolspan|1}}} style="border-left:2px solid #fdfdfd;<!-- -->font-weight:bold;{{{colheaderstyle|}}}{{{col14headerstyle|}}}">{{{col14header}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col15header|}}}|<td class="navbox-abovebelow" <!-- -->colspan={{{col15headercolspan|1}}} style="border-left:2px solid #fdfdfd;<!-- -->font-weight:bold;{{{colheaderstyle|}}}{{{col15headerstyle|}}}">{{{col15header}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col16header|}}}|<td class="navbox-abovebelow" <!-- -->colspan={{{col16headercolspan|1}}} style="border-left:2px solid #fdfdfd;<!-- -->font-weight:bold;{{{colheaderstyle|}}}{{{col16headerstyle|}}}">{{{col16header}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col17header|}}}|<td class="navbox-abovebelow" <!-- -->colspan={{{col17headercolspan|1}}} style="border-left:2px solid #fdfdfd;<!-- -->font-weight:bold;{{{colheaderstyle|}}}{{{col17headerstyle|}}}">{{{col17header}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col18header|}}}|<td class="navbox-abovebelow" <!-- -->colspan={{{col18headercolspan|1}}} style="border-left:2px solid #fdfdfd;<!-- -->font-weight:bold;{{{colheaderstyle|}}}{{{col18headerstyle|}}}">{{{col18header}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col19header|}}}|<td class="navbox-abovebelow" <!-- -->colspan={{{col19headercolspan|1}}} style="border-left:2px solid #fdfdfd;<!-- -->font-weight:bold;{{{colheaderstyle|}}}{{{col19headerstyle|}}}">{{{col19header}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col20header|}}}|<td class="navbox-abovebelow" <!-- -->style="border-left:2px solid #fdfdfd;<!-- -->font-weight:bold;{{{colheaderstyle|}}}{{{col20headerstyle|}}}">{{{col20header}}}</td>}}<!-- --></tr>}}<!-- --- Main columns--- --><tr style="vertical-align:top;"><!-- -->{{#if:{{{col1|}}}|<!-- -->{{#if:{{{col1header|}}}{{{col1footer|}}}{{{fullwidth|}}}|<!-- -->|{{#switch:{{{padding|}}}|off|0|0em|0px|0%|0;|0em;|0px;|0%;=<!-- -->|#default=<td style="width:{{{padding|5em}}};">&nbsp;&nbsp;&nbsp;</td>}}}}<!-- --><td class="navbox-list" style="padding:0px;<!-- -->{{{colstyle|}}};{{{oddcolstyle|}}};{{{col1style|}}};width:{{{col1width|{{{colwidth|10em}}}}}};"><div> {{{col1}}} </div></td>}}<!-- -->{{#if:{{{col2|}}}|<td class="navbox-list" style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;<!-- -->{{{colstyle|}}};{{{evencolstyle|}}};{{{col2style|}}};width:{{{col2width|{{{colwidth|10em}}}}}};"><div> {{{col2}}} </div></td>}}<!-- -->{{#if:{{{col3|}}}|<td class="navbox-list" style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;<!-- -->{{{colstyle|}}};{{{oddcolstyle|}}};{{{col3style|}}};width:{{{col3width|{{{colwidth|10em}}}}}};"><div> {{{col3}}} </div></td>}}<!-- -->{{#if:{{{col4|}}}|<td class="navbox-list" style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;<!-- -->{{{colstyle|}}};{{{evencolstyle|}}};{{{col4style|}}};width:{{{col4width|{{{colwidth|10em}}}}}};"><div> {{{col4}}} </div></td>}}<!-- -->{{#if:{{{col5|}}}|<td class="navbox-list" style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;<!-- -->{{{colstyle|}}};{{{oddcolstyle|}}};{{{col5style|}}};width:{{{col5width|{{{colwidth|10em}}}}}};"><div> {{{col5}}} </div></td>}}<!-- -->{{#if:{{{col6|}}}|<td class="navbox-list" style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;<!-- -->{{{colstyle|}}};{{{evencolstyle|}}};{{{col6style|}}};width:{{{col6width|{{{colwidth|10em}}}}}};"><div> {{{col6}}} </div></td>}}<!-- -->{{#if:{{{col7|}}}|<td class="navbox-list" style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;<!-- -->{{{colstyle|}}};{{{oddcolstyle|}}};{{{col7style|}}};width:{{{col7width|{{{colwidth|10em}}}}}};"><div> {{{col7}}} </div></td>}}<!-- -->{{#if:{{{col8|}}}|<td class="navbox-list" style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;<!-- -->{{{colstyle|}}};{{{evencolstyle|}}};{{{col8style|}}};width:{{{col8width|{{{colwidth|10em}}}}}};"><div> {{{col8}}} </div></td>}}<!-- -->{{#if:{{{col9|}}}|<td class="navbox-list" style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;<!-- -->{{{colstyle|}}};{{{oddcolstyle|}}};{{{col9style|}}};width:{{{col9width|{{{colwidth|10em}}}}}};"><div> {{{col9}}} </div></td>}}<!-- -->{{#if:{{{col10|}}}|<td class="navbox-list" style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;<!-- -->{{{colstyle|}}};{{{evencolstyle|}}};{{{col10style|}}};width:{{{col10width|{{{colwidth|10em}}}}}};"><div> {{{col10}}} </div></td>}}<!-- -->{{#if:{{{col11|}}}|<td class="navbox-list" style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;<!-- -->{{{colstyle|}}};{{{oddcolstyle|}}};{{{col11style|}}};width:{{{col11width|{{{colwidth|10em}}}}}};"><div> {{{col11}}} </div></td>}}<!-- -->{{#if:{{{col12|}}}|<td class="navbox-list" style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;<!-- -->{{{colstyle|}}};{{{evencolstyle|}}};{{{col12style|}}};width:{{{col12width|{{{colwidth|10em}}}}}};"><div> {{{col12}}} </div></td>}}<!-- -->{{#if:{{{col13|}}}|<td class="navbox-list" style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;<!-- -->{{{colstyle|}}};{{{oddcolstyle|}}};{{{col13style|}}};width:{{{col13width|{{{colwidth|10em}}}}}};"><div> {{{col13}}} </div></td>}}<!-- -->{{#if:{{{col14|}}}|<td class="navbox-list" style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;<!-- -->{{{colstyle|}}};{{{evencolstyle|}}};{{{col14style|}}};width:{{{col14width|{{{colwidth|10em}}}}}};"><div> {{{col14}}} </div></td>}}<!-- -->{{#if:{{{col15|}}}|<td class="navbox-list" style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;<!-- -->{{{colstyle|}}};{{{oddcolstyle|}}};{{{col15style|}}};width:{{{col15width|{{{colwidth|10em}}}}}};"><div> {{{col15}}} </div></td>}}<!-- -->{{#if:{{{col16|}}}|<td class="navbox-list" style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;<!-- -->{{{colstyle|}}};{{{evencolstyle|}}};{{{col16style|}}};width:{{{col16width|{{{colwidth|10em}}}}}};"><div> {{{col16}}} </div></td>}}<!-- -->{{#if:{{{col17|}}}|<td class="navbox-list" style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;<!-- -->{{{colstyle|}}};{{{oddcolstyle|}}};{{{col17style|}}};width:{{{col17width|{{{colwidth|10em}}}}}};"><div> {{{col17}}} </div></td>}}<!-- -->{{#if:{{{col18|}}}|<td class="navbox-list" style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;<!-- -->{{{colstyle|}}};{{{evencolstyle|}}};{{{col18style|}}};width:{{{col18width|{{{colwidth|10em}}}}}};"><div> {{{col18}}} </div></td>}}<!-- -->{{#if:{{{col19|}}}|<td class="navbox-list" style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;<!-- -->{{{colstyle|}}};{{{oddcolstyle|}}};{{{col19style|}}};width:{{{col19width|{{{colwidth|10em}}}}}};"><div> {{{col19}}} </div></td>}}<!-- -->{{#if:{{{col20|}}}|<td class="navbox-list" style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;<!-- -->{{{colstyle|}}};{{{evencolstyle|}}};{{{col20style|}}};width:{{{col20width|{{{colwidth|10em}}}}}};"><div> {{{col20}}} </div></td>}}<!-- --></tr><!-- --- Footer row --- -->{{#if:{{{col1footer|}}}|<!-- --><tr><!-- --><td class="navbox-abovebelow" colspan={{{col1footercolspan|1}}} style="<!-- -->font-weight:bold;{{{colfooterstyle|}}};{{{col1footerstyle|}}}">{{{col1footer}}}</td><!-- -->{{#if:{{{col2footer|}}}|<td class="navbox-abovebelow" colspan={{{col2footercolspan|1}}} style="<!-- -->border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;{{{colfooterstyle|}}};{{{col2footerstyle|}}}">{{{col2footer}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col3footer|}}}|<td class="navbox-abovebelow" colspan={{{col3footercolspan|1}}} style="<!-- -->border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;{{{colfooterstyle|}}};{{{col3footerstyle|}}}">{{{col3footer}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col4footer|}}}|<td class="navbox-abovebelow" colspan={{{col4footercolspan|1}}} style="<!-- -->border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;{{{colfooterstyle|}}};{{{col4footerstyle|}}}">{{{col4footer}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col5footer|}}}|<td class="navbox-abovebelow" colspan={{{col5footercolspan|1}}} style="<!-- -->border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;{{{colfooterstyle|}}};{{{col5footerstyle|}}}">{{{col5footer}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col6footer|}}}|<td class="navbox-abovebelow" colspan={{{col6footercolspan|1}}} style="<!-- -->border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;{{{colfooterstyle|}}};{{{col6footerstyle|}}}">{{{col6footer}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col7footer|}}}|<td class="navbox-abovebelow" colspan={{{col7footercolspan|1}}} style="<!-- -->border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;{{{colfooterstyle|}}};{{{col7footerstyle|}}}">{{{col7footer}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col8footer|}}}|<td class="navbox-abovebelow" colspan={{{col8footercolspan|1}}} style="<!-- -->border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;{{{colfooterstyle|}}};{{{col8footerstyle|}}}">{{{col8footer}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col9footer|}}}|<td class="navbox-abovebelow" colspan={{{col9footercolspan|1}}} style="<!-- -->border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;{{{colfooterstyle|}}};{{{col9footerstyle|}}}">{{{col9footer}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col10footer|}}}|<td class="navbox-abovebelow" colspan={{{col10footercolspan|1}}} style="<!-- -->border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;{{{colfooterstyle|}}};{{{col10footerstyle|}}}">{{{col10footer}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col11footer|}}}|<td class="navbox-abovebelow" colspan={{{col11footercolspan|1}}} style="<!-- -->border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;{{{colfooterstyle|}}};{{{col11footerstyle|}}}">{{{col11footer}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col12footer|}}}|<td class="navbox-abovebelow" colspan={{{col12footercolspan|1}}} style="<!-- -->border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;{{{colfooterstyle|}}};{{{col12footerstyle|}}}">{{{col12footer}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col13footer|}}}|<td class="navbox-abovebelow" colspan={{{col13footercolspan|1}}} style="<!-- -->border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;{{{colfooterstyle|}}};{{{col13footerstyle|}}}">{{{col13footer}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col14footer|}}}|<td class="navbox-abovebelow" colspan={{{col14footercolspan|1}}} style="<!-- -->border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;{{{colfooterstyle|}}};{{{col14footerstyle|}}}">{{{col14footer}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col15footer|}}}|<td class="navbox-abovebelow" colspan={{{col15footercolspan|1}}} style="<!-- -->border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;{{{colfooterstyle|}}};{{{col15footerstyle|}}}">{{{col15footer}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col16footer|}}}|<td class="navbox-abovebelow" colspan={{{col16footercolspan|1}}} style="<!-- -->border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;{{{colfooterstyle|}}};{{{col16footerstyle|}}}">{{{col16footer}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col17footer|}}}|<td class="navbox-abovebelow" colspan={{{col17footercolspan|1}}} style="<!-- -->border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;{{{colfooterstyle|}}};{{{col17footerstyle|}}}">{{{col17footer}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col18footer|}}}|<td class="navbox-abovebelow" colspan={{{col18footercolspan|1}}} style="<!-- -->border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;{{{colfooterstyle|}}};{{{col18footerstyle|}}}">{{{col18footer}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col19footer|}}}|<td class="navbox-abovebelow" colspan={{{col19footercolspan|1}}} style="<!-- -->border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;{{{colfooterstyle|}}};{{{col19footerstyle|}}}">{{{col19footer}}}</td>}}<!-- -->{{#if:{{{col20footer|}}}|<td class="navbox-abovebelow" style="<!-- -->border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;{{{colfooterstyle|}}};{{{col20footerstyle|}}}">{{{col20footer}}}</td>}}<!-- -->}}<!-- --></tr></table>{{#if:{{{col1header|}}}{{{col1|}}}{{{col1footer|}}}||[[Category:Pages using navbox columns without the first column]]}} <!-- Allow a few additional groups/lists after columns --> |liststyle = {{{liststyle|}}} |list1style = background:transparent;color:inherit; |list3style = {{{list1style|}}} |list4style = {{{list2style|}}} |list5style = {{{list3style|}}} |list6style = {{{list4style|}}} |list7style = {{{list5style|}}} |list8style = {{{list6style|}}} |list9style = {{{list7style|}}} |list10style = {{{list8style|}}} |list11style = {{{list9style|}}} |list12style = {{{list10style|}}} |list3 = {{{list1|}}} |list4 = {{{list2|}}} |list5 = {{{list3|}}} |list6 = {{{list4|}}} |list7 = {{{list5|}}} |list8 = {{{list6|}}} |list9 = {{{list7|}}} |list10 = {{{list8|}}} |list11 = {{{list9|}}} |list12 = {{{list10|}}} |groupstyle = {{{groupstyle|}}} |group3style = {{{group1style|}}} |group4style = {{{group2style|}}} |group5style = {{{group3style|}}} |group6style = {{{group4style|}}} |group7style = {{{group5style|}}} |group8style = {{{group6style|}}} |group9style = {{{group7style|}}} |group10style = {{{group8style|}}} |group11style = {{{group9style|}}} |group12style = {{{group10style|}}} |group3 = {{{group1|}}} |group4 = {{{group2|}}} |group5 = {{{group3|}}} |group6 = {{{group4|}}} |group7 = {{{group5|}}} |group8 = {{{group6|}}} |group9 = {{{group7|}}} |group10 = {{{group8|}}} |group11 = {{{group9|}}} |group12 = {{{group10|}}} |below = {{{below|}}} |tracking = no }}<noinclude> {{documentation}} <!---Please add metadata to the <includeonly> section at the bottom of the /doc subpage---> </noinclude> g1ey8ezowgd35kfkouxd7d7up52pkd9 Template:Navboxes 10 21902 373160 367983 2021-06-02T04:15:51Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#if:{{{list1|{{{list|}}}}}}|{{#invoke:navboxes|top}} {{{list1|{{{list|}}}}}}{{#invoke:navboxes|bottom}}|{{main other|[[Category:Navboxes template with no content]]}}}}{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|[[Category:Pages using navboxes with unknown parameters|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Page using [[Template:Navboxes]] with unknown parameter "_VALUE_"|ignoreblank=y| bg | bordercolor | fg | list | list1 | state | title | titlestyle }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 4ud0i0lxj6n4u2icnzcu94zcuvmhvbr Template:S-par 10 21903 373273 367985 2021-06-02T04:18:19Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{s-start}} </noinclude>|- ! colspan="3" style="border-top: 5px solid #cccccc" | {{#ifexist:Template:S-par/{{trim|{{{1}}}}} |{{S-par/{{trim|{{{1}}}}}}} |{{#if:{{{raw|}}} |{{{raw}}} |{{#if:{{{1|}}} |{{error|Unrecognised parameter}} |Sedi di riunione }} }} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{s-end}} {{documentation}} <!-- Add categories and interwikis to the /doc subpage, not here. --> </noinclude> j718tc7prbkhkhvjemf3oroy0ajotwr Template:S-ppo 10 21904 373274 367986 2021-06-02T04:18:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>|- ! colspan="3" style="border-top: 5px solid #FFBF00;" | Uffici pulitichi di u partitu </includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> cnjravhjttcr6kk0ri652bpufe9tnvb Template:Navbox suite 10 21905 367987 2020-06-14T10:34:25Z Anfrx 16583 Pagina nova: <onlyinclude>{{#invoke:sidebar|sidebar | width = auto | bodystyle = border-spacing:0;background:#f7f7f7;padding:2px; | titleclass = navbox-title | title = Navbox suite | contentclass... wikitext text/x-wiki <onlyinclude>{{#invoke:sidebar|sidebar | width = auto | bodystyle = border-spacing:0;background:#f7f7f7;padding:2px; | titleclass = navbox-title | title = Navbox suite | contentclass = plainlist | contentstyle = padding:0.25em;background:#fdfdfd; | content1 = *{{tl|Navbox}} *{{tl|Navbox with collapsible groups}} *{{tl|Navbox with columns}} *{{tl|Navboxes}} | navbarstyle = background:#fdfdfd;padding:0 5px }}</onlyinclude><!-- NOTE: A template MUST support all of the parameters marked with a cross in Template:Navbox/doc in order to be Navbox suite compliant. In particular, the name, state, border, and navbar parameters are especially important. --><noinclude> {{Documentation|content= [[Category:Navigational boxes| ]] [[Category:Documentation shared content templates]] [[Category:Wikipedia-internal navigational templates]] }}</noinclude> r07tgjr22d9sfmbdr0wenlm9j9g4h09 Template:When on basepage 10 21906 373399 367990 2021-06-02T04:21:21Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#switch: <!--If no or empty "page" parameter then detect basepage/subpage/subsubpage--> {{#if:{{{page|}}} | {{#if:{{#titleparts:{{{page}}}|0|3}} | subsubpage <!--Subsubpage or lower--> | {{#if:{{#titleparts:{{{page}}}|0|2}} | subpage | basepage }} }} | {{#if:{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}|0|3}} | subsubpage <!--Subsubpage or lower--> | {{#if:{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}|0|2}} | subpage | basepage }} }} }} | basepage = {{{1|}}} | subpage = {{{2|}}} | subsubpage = {{{3| {{{2|}}} }}} <!--Respecting empty parameter on purpose--> }}<!--End switch--><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> 9s82d03fas9dad8tn3ovoxczqwrnblk Template:Str endswith 10 21907 373312 367992 2021-06-02T04:19:09Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{#ifeq:{{{1|a}}}{{{2|a}}}|{{{1|b}}}{{{2|b}}}|{{#invoke:String|endswith|source={{{1}}}|pattern={{{2}}} }}|iè<!--backward compatibility -->}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> mtc2hejhsvmoa4f0l0hcut0vwmegqhs Template:CHN 10 21908 372944 367993 2021-06-02T04:10:20Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{flag|China}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{flag template documentation|China|CHN|CHN|CHN}} </noinclude> 1eishjhq71wpv0n8ojwdf6asy7yanfl Template:Flag 10 21909 367994 2020-06-14T10:46:33Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Bandiera]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Bandiera]] kim069a5on10bg8idlyxfq5mlj9v9ul Template:Bandiera 10 21910 372929 367995 2021-06-02T04:10:05Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{country data {{{1|}}}|flag/core|name={{{name|{{{1|}}}}}}|variant={{{variant|{{{2|}}}}}}|size={{{size|}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> nc9anrovq31qaefd3acwec1cyyphaty Template:Dati bandiera 10 21912 373008 367997 2021-06-02T04:11:48Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{ {{{1}}} | alias = | flag alias = Flag placeholder.svg | nome = {{{name|}}} | taglia = {{{size|}}} | cunfini = | altlink = {{{altlink|}}} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> bm9buxhl6rj6ogtlg78unggj5pern3q Template:Country data 10 21913 367998 2020-06-14T10:50:12Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Dati bandiera]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Dati bandiera]] {{R from move}} nhi67evm6ssiocs7gs19shpjn2wov09 Template:CHN-ROC 10 21914 368003 368000 2020-06-14T10:53:38Z Anfrx 16583 wikitext text/x-wiki {{flagcountry|Republica di China (1912–1949)}}<noinclude> [[Categoria:Mudellu banderina naziunale|{{PAGENAME}}]] </noinclude> 8h9btwty5mibk9m8nmfsofdzizzaqos Categoria:Scuprite di template di bandiera 14 21915 368002 368001 2020-06-14T10:53:26Z Anfrx 16583 Pagina svuotata wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Template:Flagcountry 10 21916 368004 2020-06-14T10:54:55Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Bandierapaese]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Bandierapaese]] 4rn3e27rutfm0647u1rsmp0uucfl1kn Template:Bandierapaese 10 21917 372931 368006 2021-06-02T04:10:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{country data {{{1}}}|flagcountry/core|variante={{{variant|{{{2|}}}}}}|taglia={{{size|}}}|nome={{{name|}}}}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> qvw1bil768e9zgujqc64ntfrl6wie2z Template:Flag/core 10 21918 368008 2020-06-14T10:58:13Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Bandiera/core]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Bandiera/core]] p35xmkbr7z0rlg8spa2aqmv43kmhxbm Template:Bandiera/core 10 21919 372930 368009 2021-06-02T04:10:06Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span class="flagicon">[[File:{{{flag alias-{{{variant}}}|{{#if:{{{flag alias|}}}|{{{flag alias}}}|Flag placeholder.svg}}}}}|{{#if:{{{size|}}}|{{{size}}}|{{{size flag alias-{{{variant}}}|{{#if:{{{variant|}}}|23x15px|{{{size flag alias|23x15px}}}}}}}}}}|{{{border-{{{variant}}}|{{{border|border}}}}}} |alt=|link=]]&nbsp;{{#switch:{{{flag alias}}}|Flag of Switzerland.svg|Flag of the Vatican City.svg=&nbsp;}}{{#ifeq:{{{alias}}}|Nepal|&nbsp;&nbsp;}}</span>[[{{{alias}}}|{{{name}}}]]<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> jxdm4b2fwiy89raz9voohrb21cw5cdo Modulo:Flags 828 21920 368010 2020-06-14T11:00:45Z Anfrx 16583 Pagina nova: local p = {} -- Loading the flag translations module -- local translations = mw.loadData("Module:Flags/LocaleData") local master = mw.loadData("Module:Flags/MasterData") -- check i... Scribunto text/plain local p = {} -- Loading the flag translations module -- local translations = mw.loadData("Module:Flags/LocaleData") local master = mw.loadData("Module:Flags/MasterData") -- check if name is an original name in translation.fullname and -- return its value, otherwise return nil function check_translation(name) local link for translation, commonsName in pairs(translations.fullName) do if commonsName == name then link = translation break --if found break out from the loop end end return link end -- Size of flag -- -- Function to define the default size for the flag if needed function defaultSize() --todo: move exception to Module:Flags/MasterData local sizeExceptions = { "Nepal", "Switzerland", "the Vatican City", } local size = "20x22px" --initialize with default value for some,exceptions in pairs(sizeExceptions) do if commonsName == exceptions then size = "20x17px" break --if found break out from loop end end return size end -- Assigning the parameter to a flag and a link function p.flag(territory) --always declare local variable, they are more efficient and dont pollute global namespace local commonsName local flagOf = "Flag_of_" -- Converts "Flag of" in a variable in order to accept images that don't follow this name schema local link = "" -- more efficient to access local flag_code = territory.args[1] or "" -- Searching in the master table only. -- 2 letter code search if #flag_code == 2 then -- try to assign a value to commonsName and check for nil value commonsName = master.twoLetter[flag_code] --if check_translation return nil then it will execute the or part and assign commonsName to link if commonsName then link = check_translation(commonsName) or commonsName; end elseif #flag_code == 3 then -- 3 letter code search commonsName = master.threeLetter[flag_code] if commonsName then link = check_translation(commonsName) or commonsName; end end -- check if commonsName is still nil if commonsName == nil then -- check master.fullName table commonsName = master.fullName[flag_code] if commonsName then link = check_translation(commonsName) or commonsName; else -- Searching in FlagTranslations commonsName = translations.fullName[flag_code] if commonsName then link = flag_code else -- Fallback to Commons when the parameter doesn't have an entry in the tables commonsName = flag_code link = flag_code end end end -- Variant check for historical flags -- local variant = territory.args[3] if variant and variant ~= "" then commonsName = master.variant[commonsName .. "|" .. variant] flagOf="" end -- Label check -- variant = territory.args[2] if variant and variant ~="{{{2}}}" then commonsName = master.variant[commonsName .. "|" .. variant] flagOf="" end -- Digesting Commons flag files not following the format "Flag of " -- These filenamess must be preceded by "File:" in the table values. if commonsName ~= nil and string.find( commonsName, "File:", 1 ) == 1 then commonsName = string.sub( commonsName, 6) flagOf="" end -- Fallback for non-identified variant/label flags -- if commonsName == nil then commonsName = "Flag of None" end -- Border for everybody except Nepal and Ohio -- todo: move exception to Module:Flags/MasterData local border = "border|" if commonsName == "Nepal" or commonsName == "Ohio" then border = "" end -- Checking whether a size parameter has been introduced, otherwise set default if territory.args[4]:find("px", -2) ~= nil then size = territory.args[4] else size = defaultSize(commonsName) end -- Customizing the link openBrackets = "[[" closeBrackets = "]]" if territory.args[5] == "" then flagLink = "" textLink = "" openBrackets = "" closeBrackets = "" elseif territory.args[5] ~= "{{{link}}}" then flagLink = territory.args[5] textLink = territory.args[5] .. "|" else flagLink = link textLink = link .. "|" end -- Text in addition to flag if territory.args[6] == "" then text = " " .. openBrackets .. link .. closeBrackets elseif territory.args[6] ~= "{{{text}}}" then text = " " .. openBrackets .. textLink .. territory.args[6] .. closeBrackets else text = "" end return '[[File:' .. flagOf .. commonsName .. '.svg|' .. border .. 'link=' .. flagLink .. '|'.. size .. ']]' .. text end return p qzlij0lj3b1hfgsk7gzevbj9d5vb80v Template:Bandierapaese/core 10 21922 372932 368012 2021-06-02T04:10:08Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <span class="datasortkey" data-sort-value="{{{sortkey|{{{shortname alias|{{{alias}}}}}}}}}"><!-- --><span class="flagicon"><!-- -->[[File:{{{flag alias-{{{variant}}}|{{{flag alias}}}}}}|<!-- -->{{#if:{{{size|}}}|{{{size}}}|{{{size flag alias-{{{variant}}}|{{#if:{{{variant|}}}|23x15px|{{{size flag alias|23x15px}}}}}}}}}}|<!-- -->{{{border-{{{variant}}}|{{{border|border}}}}}} |<!-- -->alt=|<!-- -->link=]]&nbsp;<!-- -->{{#switch:{{{flag alias}}}|Flag of Switzerland.svg|Flag of the Vatican City.svg=&nbsp;}}<!-- -->{{#ifeq:{{{alias}}}|Nepal|&nbsp;&nbsp;}}<!-- --></span>[[{{{link alias-{{{variant}}}|{{{alias}}}}}}|<!-- -->{{#if:{{{name|}}}|{{{name}}}|{{{shortname alias|{{{alias}}}}}}}}]]<!-- --></span><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> 5o8lodvypf8ip5u7ydywzg2g4ua8r33 Template:Dati di paese Repubblica di Cina (1912–1949) 10 21924 368014 2020-06-14T11:05:58Z Anfrx 16583 Pagina nova: {{ {{{1<noinclude> |country showdata </noinclude>}}} | alias = Republic of China (1912–1949) | shortname alias = China | flag alias = Flag of the Republic of China.svg | flag alias... wikitext text/x-wiki {{ {{{1<noinclude> |country showdata </noinclude>}}} | alias = Republic of China (1912–1949) | shortname alias = China | flag alias = Flag of the Republic of China.svg | flag alias-1912 = Flag of the Republic of China 1912-1928.svg | flag alias-1928=Flag of the Republic of China.svg | flag alias-army = Flag of the Republic of China Army.svg | flag alias-civil = Civil Ensign of the Republic of China.svg | link alias-army = National Revolutionary Army | link alias-naval = Republic of China Navy | link alias-air force = Republic of China Air Force | link alias-football = China {{{mw|}}} national football team | name alias-football = China | link alias-tennis = China {{{mw}}} Cup team | name alias-tennis = China | size = {{{size|}}} | name = {{{name|}}} | variant = {{{variant|}}} | altlink = {{{altlink|}}} | altvar = {{{altvar|}}} <noinclude> | var1 = 1912 | var2 = 1928 | var3 = civil | related1 = Republic of China | related2 = China | related3 = Taiwan | cat = China republic 1912 </noinclude> }}<noinclude> </noinclude> 2l0k0xchhmnaj2idimsfqajmir5lj3l Template:Country showdata 10 21925 372995 368018 2021-06-02T04:11:26Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>__NOEDITSECTION__ {{documentation|content=<code>Template:{{PAGENAME}}</code> hè un cuntainer di dati internu chì ùn hè micca destinatu à esse traslessu direttamente. Hè adupratu indirettamente da mudelli cum'è <code>[[Template:flag|flag]]</code>, <code>[[Template:flagicon|flagicon]]</code>, è altri. [[File:{{{flag alias|Flag of None.svg}}}|thumb|{{#if:{{{flag link|}}} | See also: [[{{{flag link}}}]] | {{#ifexist: Flag of {{{alias}}} | Vede ancu : [[Flag of {{{alias}}}]] | }} }}]] ===Paràmetri standard=== <table class="wikitable"> <tr><th>Nome di paràmetru</th><th>Valore</th><th>Significatu</th> </tr><tr> <td><code>alias</code></td> <td>{{#if: {{{alias|}}} | <code>{{{alias}}}</code> | <span style="color:red">'''undefined !'''</span> }} <td>U nome principale di l'articulu([[{{{alias}}}]])</td> </tr> {{#if: {{{shortname alias|}}} | <tr> <td><code>alliascu sbucciu</code></td> <td><code>{{{shortname alias}}}</code></td> <td>''(opziunale)'' Nome di visualizazione per esse usatu per u wikilink, se <code>alias</code> hè un nome d'articulu scambiatu, per esempiu</td> </tr> }} <tr> <td><code>bandiera alias</code></td> <td>{{#if: {{{flag alias|}}} | <code>{{{flag alias}}}</code> | <span style="color:red">'''undefined!'''</span> }}</td> <td>U nome di a imatge ([[:File:{{{flag alias}}}]], mostratu à diritta)</td> </tr></table> {{#if: {{{var1|{{{flag alias-naval|{{{flag alias-marines|{{{flag alias-military|{{{flag alias-coast guard|{{{flag alias-navy|{{{flag alias-air force|{{{flag alias-space force|{{{flag alias-army|}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}} | ===Varianti di bandiera=== {{#if:{{{flag link|}}} | {{details|{{{flag link}}}}} | {{#ifexist: Flag of {{{alias}}} | {{details|Flag of {{{alias}}}}} | }} }} {{#ifeq:{{{variant|♦}}}|♦|{{red|Nota : Queste varianti ùn ponu esse aduprate salvate chì a linea <code>{{!}} variant {{=}} {{(((}}variant{{!}}{{)))}}</code> hè aghjuntu à stu mudellu.}}}} <table class="wikitable"> <tr><th>Etichetta</th><th>Imatge di bandiera (40px)</th><th>U nome di a imatge</th></tr> {{#if: {{{var1|}}} | <tr><td><code>{{{var1}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var1}}}}}}|40px|{{{border-{{{var1}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var1}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var2|}}} | <tr><td><code>{{{var2}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var2}}}}}}|40px|{{{border-{{{var2}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var2}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var3|}}} | <tr><td><code>{{{var3}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var3}}}}}}|40px|{{{border-{{{var3}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var3}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var4|}}} | <tr><td><code>{{{var4}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var4}}}}}}|40px|{{{border-{{{var4}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var4}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var5|}}} | <tr><td><code>{{{var5}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var5}}}}}}|40px|{{{border-{{{var5}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var5}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var6|}}} | <tr><td><code>{{{var6}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var6}}}}}}|40px|{{{border-{{{var6}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var6}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var7|}}} | <tr><td><code>{{{var7}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var7}}}}}}|40px|{{{border-{{{var7}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var7}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var8|}}} | <tr><td><code>{{{var8}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var8}}}}}}|40px|{{{border-{{{var8}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var8}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var9|}}} | <tr><td><code>{{{var9}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var9}}}}}}|40px|{{{border-{{{var9}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var9}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var10|}}} | <tr><td><code>{{{var10}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var10}}}}}}|40px|{{{border-{{{var10}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var10}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var11|}}} | <tr><td><code>{{{var11}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var11}}}}}}|40px|{{{border-{{{var11}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var11}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var12|}}} | <tr><td><code>{{{var12}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var12}}}}}}|40px|{{{border-{{{var12}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var12}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var13|}}} | <tr><td><code>{{{var13}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var13}}}}}}|40px|{{{border-{{{var13}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var13}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var14|}}} | <tr><td><code>{{{var14}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var14}}}}}}|40px|{{{border-{{{var14}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var14}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var15|}}} | <tr><td><code>{{{var15}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var15}}}}}}|40px|{{{border-{{{var15}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var15}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var16|}}} | <tr><td><code>{{{var16}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var16}}}}}}|40px|{{{border-{{{var16}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var16}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var17|}}} | <tr><td><code>{{{var17}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var17}}}}}}|40px|{{{border-{{{var17}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var17}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var18|}}} | <tr><td><code>{{{var18}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var18}}}}}}|40px|{{{border-{{{var18}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var18}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var19|}}} | <tr><td><code>{{{var19}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var19}}}}}}|40px|{{{border-{{{var19}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var19}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var20|}}} | <tr><td><code>{{{var20}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var20}}}}}}|40px|{{{border-{{{var20}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var20}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var21|}}} | <tr><td><code>{{{var21}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var21}}}}}}|40px|{{{border-{{{var21}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var21}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var22|}}} | <tr><td><code>{{{var22}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var22}}}}}}|40px|{{{border-{{{var22}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var22}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var23|}}} | <tr><td><code>{{{var23}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var23}}}}}}|40px|{{{border-{{{var23}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var23}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var24|}}} | <tr><td><code>{{{var24}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var24}}}}}}|40px|{{{border-{{{var24}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var24}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var25|}}} | <tr><td><code>{{{var25}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var25}}}}}}|40px|{{{border-{{{var25}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var25}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var26|}}} | <tr><td><code>{{{var26}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var26}}}}}}|40px|{{{border-{{{var26}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var26}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var27|}}} | <tr><td><code>{{{var27}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var27}}}}}}|40px|{{{border-{{{var27}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var27}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var28|}}} | <tr><td><code>{{{var28}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var28}}}}}}|40px|{{{border-{{{var28}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var28}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var29|}}} | <tr><td><code>{{{var29}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var29}}}}}}|40px|{{{border-{{{var29}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var29}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var30|}}} | <tr><td><code>{{{var30}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var30}}}}}}|40px|{{{border-{{{var30}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var30}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var31|}}} | <tr><td><code>{{{var31}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var31}}}}}}|40px|{{{border-{{{var31}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var31}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var32|}}} | <tr><td><code>{{{var32}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var32}}}}}}|40px|{{{border-{{{var32}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var32}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var33|}}} | <tr><td><code>{{{var33}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var33}}}}}}|40px|{{{border-{{{var33}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var33}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var34|}}} | <tr><td><code>{{{var34}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var34}}}}}}|40px|{{{border-{{{var34}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var34}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var35|}}} | <tr><td><code>{{{var35}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var35}}}}}}|40px|{{{border-{{{var35}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var35}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var36|}}} | <tr><td><code>{{{var36}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var36}}}}}}|40px|{{{border-{{{var36}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var36}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var37|}}} | <tr><td><code>{{{var37}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var37}}}}}}|40px|{{{border-{{{var37}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var37}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var38|}}} | <tr><td><code>{{{var38}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var38}}}}}}|40px|{{{border-{{{var38}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var38}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var39|}}} | <tr><td><code>{{{var39}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var39}}}}}}|40px|{{{border-{{{var39}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var39}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{var40|}}} | <tr><td><code>{{{var40}}}</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-{{{var40}}}}}}|40px|{{{border-{{{var40}}}|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-{{{var40}}}}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{flag alias-naval|}}} | <tr><td><code>naval</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-naval}}}|40px|{{{border-naval|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-naval}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{flag alias-marines|}}} | <tr><td><code>marines</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-marines}}}|40px|{{{border-marines|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-marines}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{flag alias-military|}}} | <tr><td><code>military</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-military}}}|40px|{{{border-military|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-military}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{flag alias-coast guard|}}} | <tr><td><code>coast guard</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-coast guard}}}|40px|{{{border-coast guard|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-coast guard}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{flag alias-navy|}}} | <tr><td><code>navy</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-navy}}}|40px|{{{border-navy|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-navy}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{flag alias-air force|}}} | <tr><td><code>air force</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-air force}}}|40px|{{{border-air force|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-air force}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{flag alias-space force|}}} | <tr><td><code>space force</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-space force}}}|40px|{{{border-space force|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-space force}}}</code></td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{flag alias-army|}}} | <tr><td><code>army</code></td><td style="text-align:center;">[[File:{{{flag alias-army}}}|40px|{{{border-army|{{{border|border}}}}}}]]</td><td><code>{{{flag alias-army}}}</code></td></tr> }}<!-- --></table> }} {{#if: {{{flag alias-naval|}}}{{{link alias-naval|}}}{{{flag alias-air force|}}}{{{link alias-air force|}}}{{{flag alias-space force|}}}{{{link alias-space force|}}}{{{flag alias-army|}}}{{{link alias-army|}}}{{{flag alias-coast guard|}}}{{{link alias-coast guard|}}}{{{flag alias-military|}}}{{{link alias-military|}}}{{{flag alias-marines|}}}{{{link alias-marines|}}} | ===Insigni militari=== {{#if: {{{flag alias-naval|}}} | Stu mudellu include una variante di bandiera d'insignamentu navale chì pò esse aduprata cù [[Template:Navy]] : * <code><nowiki>{{navy|</nowiki>{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}<nowiki>}}</nowiki></code> → {{navy|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}}} * <code><nowiki>{{flagicon|</nowiki>{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}<nowiki>|naval}}</nowiki></code> → {{flagicon|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}|naval}} | {{#if: {{{link alias-naval|}}} | L'insignamentu navale di sta nazione hè u listessu cum'è a so bandera naziunale, cusì [[Template:Navy]] pruduce e seguenti : * <code><nowiki>{{navy|</nowiki>{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}<nowiki>}}</nowiki></code> → {{navy|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}}} }}}}<!-- -->{{#if: {{{flag alias-air force|}}} |{{break}} Stu mudellu include una variante di bandiera d'insignamentu di a forza chì pò esse aduprata cù [[Template:Air force]] : * <code><nowiki>{{air force|</nowiki>{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}<nowiki>}}</nowiki></code> → {{air force|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}}} * <code><nowiki>{{flagicon|</nowiki>{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}<nowiki>|air force}}</nowiki></code> → {{flagicon|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}|air force}} | {{#if: {{{link alias-air force|}}} |{{break}} L'insignamentu di a forza aereu di sta nazione hè u listessu cum'è a so bandera naziunale, cusì [[Template:Forza aerea]] pruduce e seguenti : * <code><nowiki>{{air force|</nowiki>{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}<nowiki>}}</nowiki></code> → {{air force|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}}} }}}}<!-- -->{{#if: {{{flag alias-space force|}}} |{{break}} Stu mudellu cumprendi una variante di bandiera d'insignamentu di forza spaziale chì pò esse aduprata cù [[Template:Space force]] : * <code><nowiki>{{space force|</nowiki>{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}<nowiki>}}</nowiki></code> → {{space force|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}}} * <code><nowiki>{{flagicon|</nowiki>{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}<nowiki>|space force}}</nowiki></code> → {{flagicon|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}|space force}} | {{#if: {{{link alias-space force|}}} |{{break}} A bandiera di a forza spaziale di sta nazione hè a stessa cosa di a so bandera naziunale, dunque [[Template:Space force]] produce ciò chì segue : * <code><nowiki>{{space force|</nowiki>{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}<nowiki>}}</nowiki></code> → {{space force|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}}} }}}}<!-- -->{{#if: {{{flag alias-marines|}}} |{{break}} Stu mudellu include una variante di bandiera d'insignamentu marinu chì pò esse aduprata cù [[Template:Marines]] : * <code><nowiki>{{marines|</nowiki>{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}<nowiki>}}</nowiki></code> → {{marines|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}}} * <code><nowiki>{{flagicon|</nowiki>{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}<nowiki>|marines}}</nowiki></code> → {{flagicon|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}|marines}} | {{#if: {{{link alias-marines|}}} |{{break}} L'insignamentu marinu di sta nazione hè u listessu cum'è a so bandera naziunale, cusì [[Template:Marines]] pruduce ciò chì segue : * <code><nowiki>{{marines|</nowiki>{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}<nowiki>}}</nowiki></code> → {{marines|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}}} }}}}<!-- -->{{#if: {{{flag alias-military|}}} |{{break}} Stu mudellu include una variante di bandiera d'insignamentu marinu chì pò esse adupratu cù [[Template:Armed forces]] : * <code><nowiki>{{Armed forces|</nowiki>{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}<nowiki>}}</nowiki></code> → {{Armed forces|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}}} * <code><nowiki>{{flagicon|</nowiki>{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}<nowiki>|military}}</nowiki></code> → {{flagicon|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}|military}} | {{#if: {{{link alias-military|}}} |{{break}} L'insignamentu militare di sta nazione hè u listessu cum'è a so bandera naziunale, cusì [[Template:Armed forces]] pruduce ciò chì segue: * <code><nowiki>{{Armed forces|</nowiki>{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}<nowiki>}}</nowiki></code> → {{Armed forces|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}}} }}}}<!-- -->{{#if: {{{flag alias-navy|}}} |{{break}} Stu mudellu include una variante di bandiera marina chì pò esse aduprata cù [[Template:Naval]] : * <code><nowiki>{{naval|</nowiki>{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}<nowiki>}}</nowiki></code> → {{naval|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}}} * <code><nowiki>{{flagicon|</nowiki>{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}<nowiki>|navy}}</nowiki></code> → {{flagicon|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}|navy}} | {{#if: {{{link alias-navy|}}} |{{break}} A bandiera navale di sta nazione hè a stessa di a so bandera naziunale, cusì [[Template:Naval]] produce a seguente : * <code><nowiki>{{naval|</nowiki>{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}<nowiki>}}</nowiki></code> → {{naval|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}}} }}}}<!-- -->{{#if: {{{flag alias-coast guard|}}} |{{break}} Stu mudellu include una variante di bandiera d'insignamentu di custiera chì pò esse aduprata cù [[Template:Coast guard]] : * <code><nowiki>{{coast guard|</nowiki>{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}<nowiki>}}</nowiki></code> → {{coast guard|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}}} * <code><nowiki>{{flagicon|</nowiki>{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}<nowiki>|coast guard}}</nowiki></code> → {{flagicon|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}|coast guard}} | {{#if: {{{link alias-coast guard|}}} |{{break}} L'insignamentu di a custiera di a costa di sta nazione hè u listessu cum'è a so bandera naziunale, cusì [[Template:Coast guard]] pruduce ciò chì segue : * <code><nowiki>{{coast guard|</nowiki>{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}<nowiki>}}</nowiki></code> → {{coast guard|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}}} }}}}<!-- -->{{#if: {{{flag alias-army|}}} |{{break}} Stu mudellu include una variante di bandiera d'insign di esercitu chì pò esse aduprata cù [[Template:Army]] : * <code><nowiki>{{army|</nowiki>{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}<nowiki>}}</nowiki></code> → {{army|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}}} * <code><nowiki>{{flagicon|</nowiki>{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}<nowiki>|army}}</nowiki></code> → {{flagicon|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}|army}} | {{#if: {{{link alias-army|}}} |{{break}} L'insignata di l'esercitu di sta nazione hè u listessu cum'è a so bandera naziunale, cusì [[Template:Army]] pruduce e seguenti : * <code><nowiki>{{army|</nowiki>{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}<nowiki>}}</nowiki></code> → {{army|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}}} }}}} }} {{#if: {{{redir1|}}} | ===Redirect aliases=== Stu mudellu pò ancu esse adupratu via un nome ''alias'' (implementatu cum'è redirect à stu mudellu) :<!-- --><table class="wikitable"><!-- --><tr><th>Alias name</th><th>{{tlx|flag|''alias''}} output</th><th>{{tlx|flagcountry|''alias''}} output</th></tr> {{#if: {{{redir1|}}} | <tr><td><code>{{{redir1}}}</code> (<span class="plainlinks">[{{fullurl:Template:Country data {{{redir1}}}|redirect=no}} view]</span>)</td><td>{{flag|{{{redir1}}}}}</td><td>{{flagcountry|{{{redir1}}}}}</td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{redir2|}}} | <tr><td><code>{{{redir2}}}</code> (<span class="plainlinks">[{{fullurl:Template:Country data {{{redir2}}}|redirect=no}} view]</span>)</td><td>{{flag|{{{redir2}}}}}</td><td>{{flagcountry|{{{redir2}}}}}</td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{redir3|}}} | <tr><td><code>{{{redir3}}}</code> (<span class="plainlinks">[{{fullurl:Template:Country data {{{redir3}}}|redirect=no}} view]</span>)</td><td>{{flag|{{{redir3}}}}}</td><td>{{flagcountry|{{{redir3}}}}}</td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{redir4|}}} | <tr><td><code>{{{redir4}}}</code> (<span class="plainlinks">[{{fullurl:Template:Country data {{{redir4}}}|redirect=no}} view]</span>)</td><td>{{flag|{{{redir4}}}}}</td><td>{{flagcountry|{{{redir4}}}}}</td></tr> }}<!-- -->{{#if: {{{redir5|}}} | <tr><td><code>{{{redir5}}}</code> (<span class="plainlinks">[{{fullurl:Template:Country data {{{redir5}}}|redirect=no}} view]</span>)</td><td>{{flag|{{{redir5}}}}}</td><td>{{flagcountry|{{{redir5}}}}}</td></tr> }}<!-- --></table> See [{{fullurl:Special:WhatLinksHere/{{FULLPAGENAMEE}}|hidelinks=1&hidetrans=1}} What links here] for a full list of redirects. }} ===Esempiu u usu=== * <code><nowiki>{{flag|</nowiki>{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}<nowiki>}}</nowiki></code> → {{flag|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}}} * <code><nowiki>{{flagicon|</nowiki>{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}<nowiki>}}</nowiki></code> → {{flagicon|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}}}<!-- -->{{#if: {{{shortname alias|}}} | * <code><nowiki>{{flagcountry|</nowiki>{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}<nowiki>}}</nowiki></code> → {{flagcountry|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}}} }} {{#if: {{{var1|}}} | ====Usendu una variante di bandiera==== * <code><nowiki>{{flag|</nowiki>{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}<nowiki>|</nowiki>{{{var1}}}<nowiki>}}</nowiki></code> → {{flag|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}|{{{var1}}}}} * <code><nowiki>{{flagicon|</nowiki>{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}<nowiki>|</nowiki>{{{var1}}}<nowiki>}}</nowiki></code> → {{flagicon|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}|{{{var1}}}}} }} {{#if: {{{redir1|}}} | ====Utilizendu un alias di redirezzione==== * <code><nowiki>{{flagicon|</nowiki>{{{redir1}}}<nowiki>}}</nowiki></code> → {{flagicon|{{{redir1}}}}} * <code><nowiki>{{flagcountry|</nowiki>{{{redir1}}}<nowiki>}}</nowiki></code> → {{flagcountry|{{{redir1}}}}} * <code><nowiki>{{flag|</nowiki>{{{redir1}}}<nowiki>}}</nowiki></code> → {{flag|{{{redir1}}}}} }} {{#if: {{{related1|}}} | ===Templates rilativi=== Per piacè vedi i seguenti mudelli <code>country_data</code> rilativi : * [[Template:Country data {{{related1}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related1}}}<!-- {{#if:{{{related1param|}}}|{{!}}{{{related1param}}}}} -->}}</span><!-- -->{{#if: {{{related2|}}} | * [[Template:Country data {{{related2}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related2}}}<!-- {{#if:{{{related2param|}}}|{{!}}{{{related2param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related3|}}} | * [[Template:Country data {{{related3}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related3}}}<!-- {{#if:{{{related3param|}}}|{{!}}{{{related3param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related4|}}} | * [[Template:Country data {{{related4}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related4}}}<!-- {{#if:{{{related4param|}}}|{{!}}{{{related4param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related5|}}} | * [[Template:Country data {{{related5}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related5}}}<!-- {{#if:{{{related5param|}}}|{{!}}{{{related5param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related6|}}} | * [[Template:Country data {{{related6}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related6}}}<!-- {{#if:{{{related6param|}}}|{{!}}{{{related6param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related7|}}} | * [[Template:Country data {{{related7}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related7}}}<!-- {{#if:{{{related7param|}}}|{{!}}{{{related7param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related8|}}} | * [[Template:Country data {{{related8}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related8}}}<!-- {{#if:{{{related8param|}}}|{{!}}{{{related8param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related9|}}} | * [[Template:Country data {{{related9}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related9}}}<!-- {{#if:{{{related9param|}}}|{{!}}{{{related9param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related10|}}} | * [[Template:Country data {{{related10}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related10}}}<!-- {{#if:{{{related10param|}}}|{{!}}{{{related10param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related11|}}} | * [[Template:Country data {{{related11}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related11}}}<!-- {{#if:{{{related11param|}}}|{{!}}{{{related11param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related12|}}} | * [[Template:Country data {{{related12}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related12}}}<!-- {{#if:{{{related12param|}}}|{{!}}{{{related12param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related13|}}} | * [[Template:Country data {{{related13}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related13}}}<!-- {{#if:{{{related13param|}}}|{{!}}{{{related13param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related14|}}} | * [[Template:Country data {{{related14}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related14}}}<!-- {{#if:{{{related14param|}}}|{{!}}{{{related14param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related15|}}} | * [[Template:Country data {{{related15}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related15}}}<!-- {{#if:{{{related15param|}}}|{{!}}{{{related15param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related16|}}} | * [[Template:Country data {{{related16}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related16}}}<!-- {{#if:{{{related16param|}}}|{{!}}{{{related16param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related17|}}} | * [[Template:Country data {{{related17}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related17}}}<!-- {{#if:{{{related17param|}}}|{{!}}{{{related17param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related18|}}} | * [[Template:Country data {{{related18}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related18}}}<!-- {{#if:{{{related18param|}}}|{{!}}{{{related18param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related19|}}} | * [[Template:Country data {{{related19}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related19}}}<!-- {{#if:{{{related19param|}}}|{{!}}{{{related19param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related20|}}} | * [[Template:Country data {{{related20}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related20}}}<!-- {{#if:{{{related20param|}}}|{{!}}{{{related20param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related21|}}} | * [[Template:Country data {{{related21}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related21}}}<!-- {{#if:{{{related21param|}}}|{{!}}{{{related21param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related22|}}} | * [[Template:Country data {{{related22}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related22}}}<!-- {{#if:{{{related22param|}}}|{{!}}{{{related22param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related23|}}} | * [[Template:Country data {{{related23}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related23}}}<!-- {{#if:{{{related23param|}}}|{{!}}{{{related23param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related24|}}} | * [[Template:Country data {{{related24}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related24}}}<!-- {{#if:{{{related24param|}}}|{{!}}{{{related24param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related25|}}} | * [[Template:Country data {{{related25}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related25}}}<!-- {{#if:{{{related25param|}}}|{{!}}{{{related25param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related26|}}} | * [[Template:Country data {{{related26}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related26}}}<!-- {{#if:{{{related26param|}}}|{{!}}{{{related26param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related27|}}} | * [[Template:Country data {{{related27}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related27}}}<!-- {{#if:{{{related27param|}}}|{{!}}{{{related27param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related28|}}} | * [[Template:Country data {{{related28}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related28}}}<!-- {{#if:{{{related28param|}}}|{{!}}{{{related28param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related29|}}} | * [[Template:Country data {{{related29}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related29}}}<!-- {{#if:{{{related29param|}}}|{{!}}{{{related29param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related30|}}} | * [[Template:Country data {{{related30}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related30}}}<!-- {{#if:{{{related30param|}}}|{{!}}{{{related30param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related31|}}} | * [[Template:Country data {{{related31}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related31}}}<!-- {{#if:{{{related31param|}}}|{{!}}{{{related31param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related32|}}} | * [[Template:Country data {{{related32}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related32}}}<!-- {{#if:{{{related32param|}}}|{{!}}{{{related32param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related33|}}} | * [[Template:Country data {{{related33}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related33}}}<!-- {{#if:{{{related33param|}}}|{{!}}{{{related33param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related34|}}} | * [[Template:Country data {{{related34}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related34}}}<!-- {{#if:{{{related34param|}}}|{{!}}{{{related34param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related35|}}} | * [[Template:Country data {{{related35}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related35}}}<!-- {{#if:{{{related35param|}}}|{{!}}{{{related35param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related36|}}} | * [[Template:Country data {{{related36}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related36}}}<!-- {{#if:{{{related36param|}}}|{{!}}{{{related36param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related37|}}} | * [[Template:Country data {{{related37}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related37}}}<!-- {{#if:{{{related37param|}}}|{{!}}{{{related37param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related38|}}} | * [[Template:Country data {{{related38}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related38}}}<!-- {{#if:{{{related38param|}}}|{{!}}{{{related38param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->{{#if: {{{related39|}}} | * [[Template:Country data {{{related39}}}]]<span style="position:absolute; left:33em;">{{flag|{{{related39}}}<!-- {{#if:{{{related39param|}}}|{{!}}{{{related39param}}}}} -->}}</span> }}<!-- -->}} {{#ifeq:{{SUBPAGENAME}}|sandbox||{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/doc | {{#if:{{Suppress categories|{{{{FULLPAGENAME}}/doc}}}}| ===Other information=== }} {{{{FULLPAGENAME}}/doc|alias={{{alias|}}}|cat={{{cat|}}}}} }}}} ===TemplateData=== {{TemplateData header}} <templatedata> { "description": "Stu mudellu ùn deve micca esse usatu direttamente. Hè adupratu indirettu da i mudelli di bandiera cum'è Template: Flag è Template: Flagicon. Vede a Categoria:Flag template system for a full list of flag templates.", "params": {} } </templatedata> {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:Template}}|<!-- -->{{#ifeq:{{SUBPAGENAME}}|sandbox|<!-- -->[[Category:Country data template sandboxes|{{{cat|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}}}}]]|<!-- -->{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/doc|<!-- -->[[Categoria:Country data templates with documentation subpage|{{{cat|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}}}}]]|<!-- -->[[Categoria:Uncategorized country data templates|{{{cat|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}}}}]]<!-- -->}}<!-- -->{{#if:{{{size flag alias-{{{var1}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var2}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var3}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var4}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var5}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var6}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var7}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var8}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var9}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var10}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var11}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var12}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var13}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var14}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var15}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var16}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var17}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var18}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var19}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var20}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var21}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var22}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var23}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var24}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var25}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var26}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var27}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var28}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var29}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var30}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var31}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var32}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var33}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var34}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var35}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var36}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var37}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var38}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var39}}}|}}}{{{size flag alias-{{{var40}}}|}}}{{{size flag alias-naval|}}}{{{size flag alias-marines|}}}{{{size flag alias-military|}}}{{{size flag alias-coast guard|}}}{{{size flag alias-navy|}}}{{{size flag alias-air force|}}}{{{size flag alias-space force|}}}{{{size flag alias-army|}}}{{{size flag alias|}}}|[[Category:Country data templates with distinct default size|{{{cat|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}}}}]]<!-- -->}}<!-- -->[[Category:All country data templates|{{{cat|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}}}}]]<!-- -->{{#if:{{{shortname alias|}}}|<!-- -->[[Category:Country data templates with distinct shortname|{{{cat|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}}}}]]<!-- -->}}<!-- -->{{#ifeq:{{PAGENAME}}|Country data {{{alias}}}||<!-- -->{{#ifeq:{{PAGENAME}}|Country data {{{shortname alias}}}||<!-- -->[[Categoria:Country data templates with distinct template name|{{{cat|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}}}}]]<!-- -->}}<!-- -->}}<!-- -->{{#if:{{{flag alias|}}}||<!-- -->[[Categoria:Country data templates without flag alias|{{#invoke:String|replace|{{PAGENAME}}|^%w+ data |||false}}]]<!-- -->}}<!-- -->}}<!-- -->}} |link box=Questa hè a documentazione per '''Template:{{PAGENAME}}'''. Hè automaticamente generatu da [[Template:Country showdata]].<br />L'editori pò sperimentà in stu mudellu {{#ifeq:{{SUBPAGENAME}}|sandbox|'''sandbox''' ([{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=edit}} edità] {{!}} [{{fullurl:Special:ComparePages|page1=Template:{{urlencode:{{BASEPAGENAME}}}}&page2={{urlencode:{{FULLPAGENAME}}}}}} diff])|{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/sandbox|[[{{FULLPAGENAME}}/sandbox|sandbox]] ([{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}/sandbox|action=edit}} edità] {{!}} [{{fullurl:Special:ComparePages|page1={{urlencode:{{FULLPAGENAME}}}}&page2={{urlencode:{{FULLPAGENAME}}}}/sandbox}} diff])|sandbox ([{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}/sandbox|action=edit&preload=Template:Country_showdata/preload-sandbox}} create] {{!}} [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}/sandbox|action=edit&preload=Template:Country_showdata/mirror&summary=Create+sandbox+version+of+{{urlencode:[[{{FULLPAGENAME}}]]}}}} mirror])}}}} and {{#ifexist:{{#ifeq:{{SUBPAGENAME}}|sandbox|Template:{{BASEPAGENAME}}|{{FULLPAGENAME}}}}/testcases|[[{{#ifeq:{{SUBPAGENAME}}|sandbox|Template:{{BASEPAGENAME}}|{{FULLPAGENAME}}}}/testcases|testcases]] ([{{fullurl:{{#ifeq:{{SUBPAGENAME}}|sandbox|Template:{{BASEPAGENAME}}|{{FULLPAGENAME}}}}/testcases|action=edit}} edit])|testcases ([{{fullurl:{{#ifeq:{{SUBPAGENAME}}|sandbox|Template:{{BASEPAGENAME}}|{{FULLPAGENAME}}}}/testcases|action=edit&preload=Template%3ADocumentation%2Fpreload-testcases}} create])}} pages.<br />Please {{purge|purge the cache}} after making any changes to this template.<!-- -->{{#ifeq:{{SUBPAGENAME}}|sandbox||{{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/doc|<!-- --><br />Stu mudellu hà una sottumessu [[{{FULLPAGENAME}}/doc|/man]] per i scopi di [[WP:CAT|categorie]] è documentazioni specifiche à stu mudellu.|<!-- -->{{#switch:{{PROTECTIONLEVEL:edit}}|sysop|templateeditor=<!-- --><br />Stu mudellu hà [[WP:PROTECT|{{#ifeq:{{PROTECTIONLEVEL:edit}}|sysop|fully protected|template-protected}}]] è qualsiasi categurie deve esse aghjuntu à a subpagina [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}/doc|action=edit&preload=Template:Country_showdata/preload}} /man] di u mudellu, chì ùn hè micca prutettu.|#default=<!-- --><br />Any [[WP:CAT|categories]] should be added to the template's [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}/doc|action=edit&preload=Template:Country_showdata/preload}} /doc] subpage, which does not exist yet.<!-- -->}}<!-- -->}}}} }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> h851nuwhr88diysbnvglwg43167qnfv Jean Michel Jarre 0 21926 368029 2020-06-14T20:42:06Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Jean Michel Jarre]] à [[Jean-Michel Jarre]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Jean-Michel Jarre]] a83ovs80mpyxr9fetrbr07sgfez7ljm Toto 0 21927 368035 368033 2020-06-15T17:50:47Z 2A01:CB1C:CDE:7C00:CC5E:C44E:8963:2382 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Toto''' hè un gruppu americanu furmata in Los Angeles. == Albumi in u studiu == * [[1978|1978<nowiki>&</nowiki>nbsp;– <nowiki>''</nowiki>]][[Toto (Album)]] * 1979<nowiki>&</nowiki>nbsp;– <nowiki>''</nowiki>Hydra * 1981<nowiki>&</nowiki>nbsp;– <nowiki>''</nowiki>[[Torna daretu]] * 1982<nowiki>&</nowiki>nbsp;– <nowiki>''</nowiki>Toto IV [[Categoria:Gruppu di rock]] m2v53uww0xbgth9twwjrlims8qqcyvt San Paulu (statu) 0 21928 368037 2020-06-15T19:26:42Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[São Paulo (statu)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[São Paulo (statu)]] kw82ct1aoptfor109a7u6z8d1ttessj Louis Aliot 0 21930 368054 2020-06-17T07:00:19Z Mario93 9832 Puliticante wikitext text/x-wiki [[File:Louis Aliot 2015 02 (cropped) (cropped).jpg|200px|right|thumb]] '''Louis Aliot''', natu u 4 settembre 1969<ref>{{ cite web |url=https://www.lemonde.fr/politique/article/2011/07/31/les-numeros-deux-du-fn-4-4-louis-aliot-le-mariniste_1553173_823448.html |title= Les numéros deux du FN (4/4) : Louis Aliot, le mariniste|date= |accessdate= |publisher= Le Monde |language=fr}}</ref> in [[Tolusa]], [[puliticante]]. == Notes et références == <references /> [[Categoria:Nati in 1969]] [[Categoria:Puliticante]] 0u541s2ze6ute8njh9576mbjttu8n7e San Paulu 0 21932 368086 2020-06-20T19:47:25Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[São Paulo]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[São Paulo]] 65abc4bmlxx85ndpdwwlphzm7a6va6l Ghjinevra 0 21933 368088 2020-06-21T09:26:57Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Ginevra]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ginevra]] 72999s45d1bdr5w15yh6h6n3edolrrb New Mexico 0 21934 368091 2020-06-21T12:16:48Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[New Mexico]] à [[Novu Messicu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Novu Messicu]] s16pvwh0hhb6o49c69pu4gntdzrksos New York (Statu) 0 21935 368094 2020-06-21T12:22:15Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[New York (Statu)]] à [[New York (statu)]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[New York (statu)]] tl3qdulog3do2buhthldidpbjs0aqxa Georgia (statu) 0 21937 368099 2020-06-21T17:31:59Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Georgia (Stati Uniti d'America)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Georgia (Stati Uniti d'America)]] 8st6wog4b08d6r6vzeh4olrzzyzjv05 Template:Cite arXiv 10 21938 368104 2020-06-22T17:15:47Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Cita arXiv]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Cita arXiv]] q7vlungl6ryxttpvmgxlnp793vxn6xu Template:Cita arXiv 10 21939 372960 368105 2021-06-02T04:10:39Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#switch:{{#if:{{{title|}}}|1|0}}{{#if:{{{last1|{{{last|{{{author1|{{{author|{{{vauthors|{{{surname|{{{surname1|}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}|1|{{#if:{{{authors|}}}|2|0}}}} |00 |01 |10=A bot will complete this citation soon. <small>[http://tools.wmflabs.org/citations/process_page.php?page={{FULLPAGENAMEE}} Click here to jump the queue]</small>{{#switch:{{lc:{{NAMESPACE}}}}||draft|template|wikipedia=[[Category:Articles with missing Cite arXiv inputs|{{PAGENAME}}]]|#default=}} [[arXiv]]:[//arxiv.org/abs/{{{arxiv|{{{eprint|}}}}}} {{{arxiv|{{{eprint|}}}}}}]. |02 <!-- with or without |title= and with |authors= --> |12 |11={{#invoke:citation/CS1|citation|CitationClass=arxiv}} }}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> hlwljr2brjxfs6tm1i8yszmrjihpra7 Template:((( 10 21940 372903 368106 2021-06-02T04:09:32Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{{<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 3jijfu4qsg84y1xis2b7gmob3d8dfdp Template:))) 10 21941 372905 368107 2021-06-02T04:09:34Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki }}}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{Documentation}} </noinclude> 0zchjf3f447iyl6a48s0w87vf2fabwp Modulo:Data 828 21942 368109 2020-06-22T17:34:49Z Anfrx 16583 Pagina nova: local mt = {} function mt.__index(t, k) return function(frame) local data = mw.loadData(k) for _,v in ipairs(frame.args) do data = data[v] end return data end end retu... Scribunto text/plain local mt = {} function mt.__index(t, k) return function(frame) local data = mw.loadData(k) for _,v in ipairs(frame.args) do data = data[v] end return data end end return setmetatable({}, mt) 17re0uk1il6208tkftj223jhy4sprfr Modulo:Shortcut 828 21943 368112 2020-06-22T17:41:19Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module implements {{shortcut}}. -- Set constants local CONFIG_MODULE = 'Module:Shortcut/config' -- Load required modules local checkType = require('libraryUtil').checkType... Scribunto text/plain -- This module implements {{shortcut}}. -- Set constants local CONFIG_MODULE = 'Module:Shortcut/config' -- Load required modules local checkType = require('libraryUtil').checkType local yesno = require('Module:Yesno') local p = {} local function message(msg, ...) return mw.message.newRawMessage(msg, ...):plain() end local function makeCategoryLink(cat) return string.format('[[%s:%s]]', mw.site.namespaces[14].name, cat) end function p._main(shortcuts, options, frame, cfg) checkType('_main', 1, shortcuts, 'table') checkType('_main', 2, options, 'table', true) options = options or {} frame = frame or mw.getCurrentFrame() cfg = cfg or mw.loadData(CONFIG_MODULE) local isCategorized = yesno(options.category) ~= false -- Validate shortcuts for i, shortcut in ipairs(shortcuts) do if type(shortcut) ~= 'string' or #shortcut < 1 then error(message(cfg['invalid-shortcut-error'], i), 2) end end -- Make the list items. These are the shortcuts plus any extra lines such -- as options.msg. local listItems = {} for i, shortcut in ipairs(shortcuts) do if yesno(options['target']) then listItems[i] = string.format("[[%s]]",shortcut) else listItems[i] = frame:expandTemplate{ title = 'No redirect', args = {shortcut} } end end table.insert(listItems, options.msg) -- Return an error if we have nothing to display if #listItems < 1 then local msg = cfg['no-content-error'] msg = string.format('<strong class="error">%s</strong>', msg) if isCategorized and cfg['no-content-error-category'] then msg = msg .. makeCategoryLink(cfg['no-content-error-category']) end return msg end local root = mw.html.create() root:wikitext(frame:extensionTag{ name = 'templatestyles', args = { src = 'Shortcut/styles.css'} }) -- Anchors local anchorDiv = root :tag('div') :addClass('module-shortcutanchordiv') for i, shortcut in ipairs(shortcuts) do local anchor = mw.uri.anchorEncode(shortcut) anchorDiv:tag('span'):attr('id', anchor) end -- Shortcut heading local shortcutHeading do local nShortcuts = #shortcuts if nShortcuts > 0 then local headingMsg = options['shortcut-heading'] or cfg['shortcut-heading'] shortcutHeading = message(headingMsg, nShortcuts) shortcutHeading = frame:preprocess(shortcutHeading) end end -- Shortcut box local shortcutList = root :tag('div') :addClass('module-shortcutboxplain plainlist noprint') :attr('role', 'note') if shortcutHeading then shortcutList :tag('div') :addClass('module-shortcutlist') :wikitext(shortcutHeading) end local list = shortcutList:tag('ul') for i, item in ipairs(listItems) do list:tag('li'):wikitext(item) end return tostring(root) end function p.main(frame) local args = require('Module:Arguments').getArgs(frame) -- Separate shortcuts from options local shortcuts, options = {}, {} for k, v in pairs(args) do if type(k) == 'number' then shortcuts[k] = v else options[k] = v end end -- Compress the shortcut array, which may contain nils. local function compressArray(t) local nums, ret = {}, {} for k in pairs(t) do nums[#nums + 1] = k end table.sort(nums) for i, num in ipairs(nums) do ret[i] = t[num] end return ret end shortcuts = compressArray(shortcuts) return p._main(shortcuts, options, frame) end return p 3eguzmpjnmlj4j50385g4rg64bca3fq Modulo:Shortcut/config 828 21944 368113 2020-06-22T17:43:29Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module holds configuration data for [[Module:Shortcut]]. return { -- The heading at the top of the shortcut box. It accepts the following parameter: -- $1 - the total numbe... Scribunto text/plain -- This module holds configuration data for [[Module:Shortcut]]. return { -- The heading at the top of the shortcut box. It accepts the following parameter: -- $1 - the total number of shortcuts. (required) ['shortcut-heading'] = '[[Wikipedia:Shortcut|{{PLURAL:$1|Shortcut|Shortcuts}}]]', -- The error message to display when a shortcut is invalid (is not a string, or -- is the blank string). It accepts the following parameter: -- $1 - the number of the shortcut in the argument list. (required) ['invalid-shortcut-error'] = 'shortcut #$1 was invalid (shortcuts must be ' .. 'strings of at least one character in length)', -- The error message to display when no shortcuts or other displayable content -- were specified. (required) ['no-content-error'] = 'Errore : ùn sò state specificate alcune raccurtte è u ' .. mw.text.nowiki('|msg=') .. ' u paràmetru ùn hè statu definitu.', -- A category to add when the no-content-error message is displayed. (optional) ['no-content-error-category'] = 'Modelli di scurciatu cù paràmetri mancanti', } tu08x05cgjo8gg9qrkul48gp6pki66r Modulo:Time 828 21945 368114 2020-06-22T17:46:02Z Anfrx 16583 Pagina nova: require ('Module:No globals') local yesno = require('Module:Yesno') local getArgs = require ('Module:Arguments').getArgs local tz = {}; -- holds local copy of the sp... Scribunto text/plain require ('Module:No globals') local yesno = require('Module:Yesno') local getArgs = require ('Module:Arguments').getArgs local tz = {}; -- holds local copy of the specified timezone table from tz_data{} local cfg = {}; -- for internationalization --[[--------------------------< I S _ S E T >------------------------------------------------------------------ Whether variable is set or not. A variable is set when it is not nil and not empty. ]] local function is_set( var ) return not (nil == var or '' == var); end --[[--------------------------< S U B S T I T U T E >---------------------------------------------------------- Populates numbered arguments in a message string using an argument table. ]] local function substitute (msg, args) return args and mw.message.newRawMessage (msg, args):plain() or msg; end --[[--------------------------< E R R O R _ M S G >------------------------------------------------------------ create an error message ]] local function error_msg (msg, arg) return substitute (cfg.err_msg, substitute (cfg.err_text[msg], arg)) end --[[--------------------------< D E C O D E _ D S T _ E V E N T >---------------------------------------------- extract ordinal, day-name, and month from daylight saving start/end definition string as digits: Second Sunday in March returns 2 0 3 Casing doesn't matter but the form of the string does: <ordinal> <day> <any single word> <month> – all are separated by spaces ]] local function decode_dst_event (dst_event_string) local ord, day, month; dst_event_string = dst_event_string:lower(); -- force the string to lower case because that is how the tables above are indexed ord, day, month = dst_event_string:match ('([%a%d]+)%s+(%a+)%s+%a+%s+(%a+)'); if not (is_set (ord) and is_set (day) and is_set (month)) then -- if one or more of these not set, then pattern didn't match return nil; end return cfg.ordinals[ord], cfg.days[day], cfg.months[month]; end --[[--------------------------< G E T _ D A Y S _ I N _ M O N T H >-------------------------------------------- Returns the number of days in the month where month is a number 1–12 and year is four-digit Gregorian calendar. Accounts for leap year. ]] local function get_days_in_month (year, month) local days_in_month = {31, 28, 31, 30, 31, 30, 31, 31, 30, 31, 30, 31}; year = tonumber (year); -- force these to be numbers just in case month = tonumber (month); if (2 == month) then -- if February if (0 == (year%4) and (0 ~= (year%100) or 0 == (year%400))) then -- is year a leap year? return 29; -- if leap year then 29 days in February end end return days_in_month [month]; end --[[--------------------------< G E T _ D S T _ M O N T H _ D A Y >-------------------------------------------- Return the date (month and day of the month) for the day that is the ordinal (nth) day-name in month (second Friday in June) of the current year timestamp is today's date-time number from os.time(); used to supply year timezone is the timezone parameter value from the template call Equations used in this function taken from Template:Weekday_in_month ]] local function get_dst_month_day (timestamp, start) local ord, weekday_num, month; local first_day_of_dst_month_num; local last_day_of_dst_month_num; local days_in_month; local year; if true == start then ord, weekday_num, month = decode_dst_event (tz.dst_begins); -- get start string and convert to digits else ord, weekday_num, month = decode_dst_event (tz.dst_ends); -- get end string and convert to digits end if not (is_set (ord) and is_set (weekday_num) and is_set (month)) then return nil; -- could not decode event string end year = os.date ('%Y', timestamp); if -1 == ord then -- j = t + 7×(n + 1) - (wt - w) mod 7 -- if event occurs on the last day-name of the month ('last Sunday of October') days_in_month = get_days_in_month (year, month); last_day_of_dst_month_num = os.date ('%w', os.time ({['year']=year, ['month']=month, ['day']=days_in_month})); return month, days_in_month + 7*(ord + 1) - ((last_day_of_dst_month_num - weekday_num) % 7); else -- j = 7×n - 6 + (w - w1) mod 7 first_day_of_dst_month_num = os.date ('%w', os.time ({['year']=year, ['month']=month, ['day']=1})) return month, 7 * ord - 6 + (weekday_num - first_day_of_dst_month_num) % 7; -- return month and calculated date end end --[[--------------------------< G E T _ U T C _ O F F S E T >-------------------------------------------------- Get utc offset in hours and minutes, convert to seconds. If the offset can't be converted return nil. TODO: return error message? TODO: limit check this? +/-n hours? ]] local function get_utc_offset () local sign; local hours; local minutes; sign, hours, minutes = mw.ustring.match (tz.utc_offset, '([%+%-±−]?)(%d%d):(%d%d)'); if '-' == sign then sign = -1; else sign = 1; end if is_set (hours) and is_set (minutes) then return sign * ((hours * 3600) + (minutes * 60)); else return nil; -- we require that all timezone tables have what appears to be a valid offset end end --[[--------------------------< M A K E _ D S T _ T I M E S T A M P S >---------------------------------------- Return UTC timestamps for the date/time of daylight saving time events (beginning and ending). These timestamps will be compared to current UTC time. A dst timestamp is the date/time in seconds UTC for the timezone at the hour of the dst event. For dst rules that specify local event times, the timestamp is the sum of: timestamp = current year + dst_month + dst_day + dst_time (all in seconds) local time Adjust local time to UTC by subtracting utc_offset: timestamp = timestamp - utc_offset (in seconds) For dst_end timestamp, subtract an hour for DST timestamp = timestamp - 3600 (in seconds) For dst rules that specify utc event time the process is the same except that utc offset is not subtracted. ]] local function make_dst_timestamps (timestamp) local dst_begin, dst_end; -- dst begin and end time stamps local year; -- current year local dst_b_month, dst_e_month, dst_day; -- month and date of dst event local dst_hour, dst_minute; -- hour and minute of dst event on year-dst_month-dst_day local invert = false; -- flag to pass on when dst_begin month is numerically larger than dst_end month (southern hemisphere) local utc_offset; local utc_flag; year = os.date ('%Y', timestamp); -- current year utc_offset = get_utc_offset (); -- in seconds if not is_set (utc_offset) then -- utc offset is a required timezone property return nil; end dst_b_month, dst_day = get_dst_month_day (timestamp, true); -- month and day that dst begins if not is_set (dst_b_month) then return nil; end dst_hour, dst_minute = tz.dst_time:match ('(%d%d):(%d%d)'); -- get dst time utc_flag = tz.dst_time:find ('[Uu][Tt][Cc]%s*$'); -- set flag when dst events occur at a specified utc time dst_begin = os.time ({['year'] = year, ['month'] = dst_b_month, ['day'] = dst_day, ['hour'] = dst_hour, ['min'] = dst_minute}); -- form start timestamp if not is_set (utc_flag) then -- if dst events are specified to occur at local time dst_begin = dst_begin - utc_offset; -- adjust local time to utc by subtracting utc offset end dst_e_month, dst_day = get_dst_month_day (timestamp, false); -- month and day that dst ends if not is_set (dst_e_month) then return nil; end if is_set (tz.dst_e_time) then dst_hour, dst_minute = tz.dst_e_time:match ('(%d%d):(%d%d)'); -- get ending dst time; this one for those locales that use different start and end times utc_flag = tz.dst_e_time:find ('[Uu][Tt][Cc]%s*$'); -- set flag if dst is pegged to utc time end dst_end = os.time ({['year'] = year, ['month'] = dst_e_month, ['day'] = dst_day, ['hour'] = dst_hour, ['min'] = dst_minute}); -- form end timestamp if not is_set (utc_flag) then -- if dst events are specified to occur at local time dst_end = dst_end - 3600; -- assume that local end time is DST so adjust to local ST dst_end = dst_end - utc_offset; -- adjust local time to utc by subtracting utc offset end if dst_b_month > dst_e_month then invert = true; -- true for southern hemisphere eg: start September YYYY end April YYYY+1 end return dst_begin, dst_end, invert; end --[[--------------------------< G E T _ T E S T _ T I M E >---------------------------------------------------- decode ISO formatted date/time into a table suitable for os.time(). Fallback to {{Timestamp}} format. For testing, this time is UTC just as is returned by the os.time() function. ]] local function get_test_time (iso_date) local year, month, day, hour, minute, second; year, month, day, hour, minute, second = iso_date:match ('(%d%d%d%d)%-(%d%d)%-(%d%d)T(%d%d):(%d%d):(%d%d)'); if not year then year, month, day, hour, minute, second = iso_date:match ('^(%d%d%d%d)(%d%d)(%d%d)(%d%d)(%d%d)(%d%d)$'); if not year then return nil; -- test time did not match the specified patterns end end return {['year'] = year, ['month'] = month, ['day'] = day, ['hour'] = hour, ['min'] = minute, ['sec'] = second}; end --[[----------------------< G E T _ F U L L _ U T C _ O F F S E T >----------------------------------------------- Creates a standard UTC offset from numerical inputs, for function time to convert to a table. Expected inputs shall have the form: <sign><hour><separator><portion> where: <sign> – optional; one of the characters: '+', '-' (hyphen), '±', '−' (minus); defaults to '+' <hour> - one or two digits <separator> - one of the characters '.' or ':'; required when <portion> is included; ignored else <portion> - optional; one or two digits when <separator> is '.'; two digits else returns correct utc offset string when input has a correct form; else returns the unmodified input ]] local function get_full_utc_offset (utc_offset) local h, m, sep, sign; local patterns = { '^([%+%-±−]?)(%d%d?)(%.)(%d%d?)$', -- one or two fractional hour digits '^([%+%-±−]?)(%d%d?)(:)(%d%d)$', -- two minute digits '^([%+%-±−]?)(%d%d?)[%.:]?$', -- hours only; ignore trailing separator } for _, pattern in ipairs(patterns) do -- loop through the patterns sign, h, sep, m = mw.ustring.match (utc_offset, pattern); if h then break; -- if h is set then pattern matched end end if not h then return utc_offset; -- did not match a pattern end sign = ('' == sign) and '+' or sign; -- sign character is required; set to '+' if not specified m = ('.' == sep) and ((sep .. m) * 60) or m or 0; -- fractional h to m return string.format ('utc%s%02d:%02d', sign, h, m); end --[[--------------------------< T A B L E _ L E N >------------------------------------------------------------ return number of elements in table ]] local function table_len (tbl) local count = 0; for _ in pairs (tbl) do count = count + 1; end return count; end --[[--------------------------< F I R S T _ S E T >------------------------------------------------------------ scans through a list of parameter names that are aliases of each other and returns the value assigned to the first args[alias] that has a set value; nil else. scan direction is right-to-left (top-to-bottom) ]] local function first_set (list, args) local i = 1; local count = table_len (list); -- get count of items in list while i <= count do -- loop through all items in list if is_set( args[list[i]] ) then -- if parameter name in list is set in args return args[list[i]]; -- return the value assigned to the args parameter end i = i + 1; -- point to next end end --[=[-------------------------< T I M E >---------------------------------------------------------------------- This template takes several parameters (some positonal, some not); none are required: 1. the time zone abbreviation/UTC offset (positional, always the first unnamed parameter) 2. a date format flag; second positional parameter or |df=; can have one of several values 3. |dst= when set to 'no' disables dst calculations for locations that do not observe dst – Arizona in MST 4. |timeonly= when set to 'yes' only display the time 5. |dateonly= when set to 'yes' only display the date 6. |hide-refresh = when set to 'yes' removes the refresh link 7. |hide-tz = when set to 'yes' removes the timezone name 8. |unlink-tz = when set to 'yes' unlinks the timzone name 9. |_TEST_TIME_= a specific utc time in ISO date time format used for testing this code TODO: convert _TEST_TIME_ to |time=? Timezone abbreviations can be found here: [[List_of_time_zone_abbreviations]] For custom date format parameters |df-cust=, |df-cust-a=, |df-cust-p= use codes described here: [[:mw:Help:Extension:ParserFunctions##time]] ]=] local function time (frame) local args = getArgs (frame); local utc_timestamp, timestamp; -- current or _TEST_TIME_ timestamps; timestamp is local ST or DST time used in output local dst_begin_ts, dst_end_ts; -- DST begin and end timestamps in UTC local tz_abbr; -- select ST or DST timezone abbreviaion used in output local time_string; -- holds output time/date in |df= format local utc_offset; local invert; -- true when southern hemisphere local DF; -- date format flag; the |df= parameter local is_dst_tz; local data = table.concat ({'Module:Time/data', frame:getTitle():find('sandbox', 1, true) and '/sandbox' or ''}); -- make a data module name; sandbox or live data = mw.loadData (data); -- load the data module cfg = data.cfg; -- get the configuration table local tz_aliases = data.tz_aliases; -- get the aliases table local tz_data = data.tz_data; -- get the tz data table local Timeonly = yesno(first_set (cfg.aliases['timeonly'], args)); -- boolean local Dateonly = yesno(first_set (cfg.aliases['dateonly'], args)); -- boolean if Timeonly and Dateonly then -- invalid condition when both are set Timeonly, Dateonly = false; end local Hide_refresh = yesno(first_set (cfg.aliases['hide-refresh'], args)); -- boolean local Hide_tz = yesno(first_set (cfg.aliases['hide-tz'], args)); -- boolean local Unlink_tz = yesno(first_set (cfg.aliases['unlink-tz'], args)); -- boolean local DST = first_set (cfg.aliases['dst'], args) or true; -- string 'always' or boolean local Lang = first_set (cfg.aliases['lang'], args); -- to render in a language other than the local wiki's language local DF_cust = first_set (cfg.aliases['df-cust'], args); -- custom date/time formats local DF_cust_a = first_set (cfg.aliases['df-cust-a'], args); -- for am/pm sensitive formats local DF_cust_p = first_set (cfg.aliases['df-cust-p'], args); if not ((DF_cust_a and DF_cust_p) or -- DF_cust_a xor DF_cust_p (not DF_cust_a and not DF_cust_p))then return error_msg ('bad_df_pair'); -- both are required end if args[1] then args[1] = get_full_utc_offset (args[1]):lower(); -- make lower case because tz table member indexes are lower case else args[1] = 'utc'; -- default to utc end if mw.ustring.match (args[1], 'utc[%+%-±−]%d%d:%d%d') then -- if rendering time for a UTC offset timezone tz.abbr = args[1]:upper():gsub('%-', '−'); -- set the link label to upper case and replace hyphen with a minus character (U+2212) tz.article = tz.abbr; -- article title same as abbreviation tz.utc_offset = mw.ustring.match (args[1], 'utc([%+%-±−]?%d%d:%d%d)'):gsub('−', '%-'); -- extract the offset value; replace minus character with hyphen local s, t = mw.ustring.match (tz.utc_offset, '(±)(%d%d:%d%d)'); -- ± only valid for offset 00:00 if s and '00:00' ~= t then return error_msg ('bad_sign'); end tz.df = 'iso'; args[1] = 'utc_offsets'; -- spoof to show that we recognize this timezone else tz = tz_aliases[args[1]] and tz_data[tz_aliases[args[1]]] or tz_data[args[1]]; -- make a local copy of the timezone table from tz_data{} if not tz then return error_msg ('unknown_tz', args[1]); -- if the timezone given isn't in module:time/data(/sandbox) end end DF = first_set (cfg.aliases['df'], args) or args[2] or tz.df or cfg.default_df; -- template |df= overrides typical df from tz properties DF = DF:lower(); -- normalize to lower case if not cfg.df_vals[DF] then return error_msg ('bad_format', DF); end if is_set (args._TEST_TIME_) then -- typically used to test the code at a specific utc time local test_time = get_test_time (args._TEST_TIME_); if not test_time then return error_msg ('test_time'); end utc_timestamp = os.time(test_time); else utc_timestamp = os.time (); -- get current server time (UTC) end utc_offset = get_utc_offset (); -- utc offset for specified timezone in seconds timestamp = utc_timestamp + utc_offset; -- make local time timestamp if 'always' == DST then -- if needed to always display dst time timestamp = timestamp + 3600; -- add a hour for dst tz_abbr = tz.dst_abbr; -- dst abbreviation elseif not yesno(DST) then -- for timezones that DO observe dst but for this location ... tz_abbr = tz.abbr; -- ... dst is not observed (|dst=no) show time as standard time else if is_set (tz.dst_begins) and is_set (tz.dst_ends) and is_set (tz.dst_time) then -- make sure we have all of the parts dst_begin_ts, dst_end_ts, invert = make_dst_timestamps (timestamp); -- get begin and end dst timestamps and invert flag if nil == dst_begin_ts or nil == dst_end_ts then return error_msg ('bad_dst'); end if invert then -- southern hemisphere; use beginning and ending of standard time in the comparison if utc_timestamp >= dst_end_ts and utc_timestamp < dst_begin_ts then -- is current date time standard time? tz_abbr = tz.abbr; -- standard time abbreviation else timestamp = timestamp + 3600; -- add an hour tz_abbr = tz.dst_abbr; -- dst abbreviation end else -- northern hemisphere if utc_timestamp >= dst_begin_ts and utc_timestamp < dst_end_ts then -- all timestamps are UTC timestamp = timestamp + 3600; -- add an hour tz_abbr = tz.dst_abbr; else tz_abbr = tz.abbr; end end elseif is_set (tz.dst_begins) or is_set (tz.dst_ends) or is_set (tz.dst_time) then -- if some but not all not all parts then emit error message return error_msg ('bad_def', args[1]:upper()); else tz_abbr = tz.abbr; -- dst not observed for this timezone end end if Dateonly then if 'iso' == DF then -- |df=iso DF = 'iso_date'; elseif DF:find ('^dmy') or 'y' == DF then -- |df=dmy, |df=dmy12, |df=dmy24, |df=y DF = 'dmy_date'; else DF = 'mdy_date'; -- default end elseif Timeonly or DF:match ('^%d+$') then -- time only of |df= is just digits DF = table.concat ({'t', DF:match ('%l*(12)') or '24'}); -- |df=12, |df=24, |df=dmy12, |df=dmy24, |df=mdy12, |df=mdy24; default to t24 elseif 'y' == DF or 'dmy24' == DF then DF = 'dmy'; elseif 'mdy24' == DF then DF = 'mdy'; end local dformat; if is_set (DF_cust) then dformat=DF_cust; elseif is_set (DF_cust_a) then -- custom format is am/pm sensitive? if 'am' == os.date ('%P', timestamp) then -- if current time is am dformat = DF_cust_a; -- use custom am format else dformat = DF_cust_p; -- use custom pm format end else dformat = cfg.format[DF]; -- use format from tables or from |df= end time_string = frame:callParserFunction ({name='#time', args={dformat, '@'..timestamp, Lang}}); if Lang then time_string = table.concat ({ -- bidirectional isolation of non-local language; yeah, rather brute force but simple '<bdi lang="', -- start of opening bdi tag Lang, -- insert rendered language code '">', -- end of opening tag time_string, -- insert the time string '</bdi>' -- and close the tag }); end if not is_set (tz.article) then -- if some but not all not all parts then emit error message return error_msg ('bad_def', args[1]:upper()); end local refresh_link = (Hide_refresh and '') or table.concat ({ ' <span class="plainlinks" style="font-size:85%;">[[', -- open span mw.title.getCurrentTitle():fullUrl({action = 'purge'}), -- add the a refresh link url ' ', cfg['refresh-label'], -- add the label ']]</span>', -- close the span }); local tz_tag = (Hide_tz and '') or ((Unlink_tz and table.concat ({' ', tz_abbr})) or -- unlinked table.concat ({' [[', tz.article, '|', tz_abbr, ']]'})); -- linked return table.concat ({time_string, tz_tag, refresh_link}); end --[[--------------------------< E X P O R T E D F U N C T I O N S >------------------------------------------ ]] return {time = time} 5uc0zqy06l1bq5e94sriv2khw4ga70i Template:Time 10 21946 373350 368115 2021-06-02T04:20:14Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:time|time|{{{1|}}}|{{{2|}}}}}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> j2qerpkaof67kywupkkclh2k3fe968a Modulo:Time/data 828 21947 368116 2020-06-22T17:50:22Z Anfrx 16583 Pagina nova: --[[--------------------------< C O N F I G U R A T I O N D A T A >------------------------------------------ for internationalization, this section to hold constant text, parame... Scribunto text/plain --[[--------------------------< C O N F I G U R A T I O N D A T A >------------------------------------------ for internationalization, this section to hold constant text, parameter names and values, other items subject to language translation ]] local cfg = { ['default_df'] = 'mdy', -- default date format when |<df> and |df= omitted or empty ['df_vals'] = { ['dmy']=true, ['dmy12']=true, -- also 'y' ['dow']=true, ['mdy']=true, ['mdy12']=true, ['iso']=true, ['y']=true, -- also 'dmy' and 'dmy12' ['12']=true, ['24']=true, }; ['err_msg'] = '<span style="font-size:100%" class="error">{{time}} – $1 ([[Template:Time#Error messages|help]])</span>', ['err_text'] = { ['bad_def'] = 'incomplete definition for $1', ['bad_df_pair'] = 'both of &#124;df-cust-a= and &#124;df-cust-p required', ['bad_dst'] = 'error calculating dst timestamps', ['bad_format'] = 'invalid date format $1', ['bad_sign'] = 'invalid use of ±', ['test_time'] = 'malformed or incomplete _TEST_TIME_', ['unknown_tz'] = 'unknown timezone $1', }, ['format'] = { -- output formatting strings t12 = 'g:i a', -- time only t24 = 'H:i', iso_date ='Y-m-d', -- date only dmy_date = 'j F Y', mdy_date = 'F j, Y', dmy12 = 'g:i a, j F Y', -- 12hr time and date mdy12 = 'g:i a, F j, Y', dmy = 'H:i, j F Y', -- 24hr time and date mdy = 'H:i, F j, Y', iso = 'Y-m-d"T"H:i', dow = 'l' -- day of the week }, ['refresh-label'] = 'refresh', -- for dst calculations days = {['sunday'] = 0, ['monday'] = 1, ['tuesday'] = 2, ['wednesday'] = 3, ['thursday'] = 4, ['friday'] = 5, ['saturday'] = 6}, months = {['january'] = 1, ['february'] = 2, ['march'] = 3, ['april'] = 4, ['may'] = 5, ['june'] = 6, ['july'] = 7, ['august'] = 8, ['september'] = 9, ['october'] = 10, ['november'] = 11, ['december'] = 12}; ordinals = {['1st'] = 1, ['first'] = 1, ['2nd'] = 2, ['second'] = 2, ['3rd'] = 3, ['third'] = 3, ['4th'] = 4, ['fourth'] = 4, ['5th'] = 5, ['fifth'] = 5, ['last'] = -1}, -- parameter list aliases = { ['dateonly'] = {'dateonly'}, ['df'] = {'df'}, ['df-cust'] = {'df-cust'}, ['df-cust-a'] = {'df-cust-a'}, ['df-cust-p'] = {'df-cust-p'}, ['dst'] = {'dst'}, ['hide-refresh'] = {'hide-refresh'}, ['hide-tz'] = {'hide-tz'}, ['lang'] = {'lang'}, ['timeonly'] = {'timeonly'}, ['unlink-tz'] = {'unlink-tz'}, } } --[[--------------------------< A L I A S E S >---------------------------------------------------------------- ]] local tz_aliases = { ['british summer time'] = 'gmt-uk', ['irish standard time'] = 'gmt-ie', ['usz1'] = 'kalt', -- old form Kaliningrad time ['west'] = 'wet', -- dst aliases east of utc ['cest'] = 'cet', ['eest'] = 'eet', ['acdt'] = 'acst', ['aedt'] = 'aest', ['nzdt'] = 'nzst', ['at'] = 'ast', -- alternate abbreviations west of utc ['et'] = 'est', ['ct'] = 'cst', ['pt'] = 'pst', ['akt'] = 'akst', ['hst'] = 'hast', ['pmdt'] = 'pmst', -- dst aliases west of utc ['wgst'] = 'wgt', ['ndt'] = 'nst', ['adt'] = 'ast', ['edt'] = 'est', ['cdt'] = 'cst', ['mdt'] = 'mst', ['pdt'] = 'pst', ['akdt'] = 'akst', ['hdt'] = 'hast', } --[[--------------------------< T I M E Z O N E D A T A >---------------------------------------------------- When specifying utc offset do not use the minus character (U+2212) for offsets west of 0 meridian; use the minus-hyphen ]] local tz_data = { ------------------------------< E A S T U T C + H H : M M >-------------------------------------------------- ['utc'] = { abbr = 'UTC', -- (required) abbreviation to use during standard time dst_abbr = '', -- abbreviation to use during daylight saving time utc_offset = '00:00', -- (required) hours and minutes offset from UTC for this timezone; '+' is optional; '-' (hyphen-minus) is required for timezones west of 0 meridian df = 'dmy', -- date format typically used in the time zone dst_begins = '', -- daylight saving begins; e.g. 2nd Sunday in March; also last; empty string if not observed dst_ends = '', -- (required if dst_begins is set) daylight saving ends; e.g. 1st Sunday in November; ignored if dst_begins not set dst_time = '', -- (required if dst_begins is set) local time on the day that dst begins/ends; for EU DST rules specify utc time: e.g.: '01:00 UTC' dst_e_time = '', -- local daylight saving time on the day that dst ends; only when different from dst_time; see acst for an example article = 'Coordinated Universal Time' -- (required) name of related Wikipedia article without markup }, ['gmt'] = { abbr = 'GMT', dst_abbr = '', utc_offset = '00:00', df = 'dmy', dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', article = 'Greenwich Mean Time' }, ['gmt-uk'] = { abbr = 'GMT', dst_abbr = 'BST', -- British Summer Time utc_offset = '00:00', df = 'dmy', dst_begins = 'last Sunday of March', dst_ends = 'last Sunday of October', dst_time = '01:00 UTC', -- 01:00 standard time is same as 01:00 UTC article = 'Time in the United Kingdom' }, ['gmt-ie'] = { -- ist is shared with Indian Standard Time so use gmt-ie abbr = 'GMT', -- winter time dst_abbr = 'IST', -- Irish Standard Time occurs in summer utc_offset = '00:00', df = 'dmy', dst_begins = 'last Sunday of March', dst_ends = 'last Sunday of October', dst_time = '01:00 UTC', -- 01:00 standard time is same as 01:00 UTC article = 'Time in Ireland' }, ['wet'] = { abbr = 'WET', dst_abbr = 'WEST', utc_offset = '00:00', df = 'dmy', dst_begins = 'last Sunday of March', dst_ends = 'last Sunday of October', dst_time = '01:00 UTC', -- 01:00 standard time is same as 01:00 UTC article = 'Western European Time' }, ['cet'] = { abbr = 'CET', dst_abbr = 'CEST', utc_offset = '01:00', df = 'dmy', dst_begins = 'last Sunday of March', dst_ends = 'last Sunday of October', dst_time = '01:00 UTC', -- 02:00 standard time is same as 01:00 UTC article = 'Central European Time' }, ['eet'] = { abbr = 'EET', dst_abbr = 'EEST', utc_offset = '02:00', df = 'dmy', dst_begins = 'last Sunday of March', dst_ends = 'last Sunday of October', dst_time = '01:00 UTC', -- 03:00 standard time is same as 01:00 UTC article = 'Eastern European Time' }, ['kalt'] = { abbr = 'KALT', dst_abbr = '', utc_offset = '02:00', df = 'dmy', dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', article = 'Kaliningrad Time' }, ['sast'] = { abbr = 'SAST', dst_abbr = '', utc_offset = '02:00', df = 'dmy', dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', dst_e_time = '', article = 'South African Standard Time' }, ['msk'] = { abbr = 'MSK', dst_abbr = '', utc_offset = '03:00', df = 'dmy', dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', article = 'Moscow Time' }, ['samt'] = { abbr = 'SAMT', dst_abbr = '', utc_offset = '04:00', df = 'dmy', dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', article = 'Samara Time' }, ['yekt'] = { abbr = 'YEKT', dst_abbr = '', utc_offset = '05:00', df = 'dmy', dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', article = 'Yekaterinburg Time' }, ['pkt'] = { abbr = 'PKT', dst_abbr = '', utc_offset = '05:00', df = 'dmy', dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', article = 'Pakistan Standard Time' }, ['ist'] = { abbr = 'IST', utc_offset = '05:30', df = 'dmy', dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', article = 'Indian Standard Time' }, ['slst'] = { abbr = 'SLST', utc_offset = '05:30', df = 'dmy', dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', article = 'Sri Lanka Standard Time' }, ['npt'] = { abbr = 'NPT', dst_abbr = '', utc_offset = '05:45', df = 'dmy', dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', article = 'Nepal Time' }, ['bst'] = { abbr = 'BST', utc_offset = '06:00', df = 'dmy', dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', article = 'Bangladesh Standard Time' }, ['omst'] = { abbr = 'OMST', dst_abbr = '', utc_offset = '06:00', df = 'dmy', dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', article = 'Omsk Time' }, ['krat'] = { abbr = 'KRAT', dst_abbr = '', utc_offset = '07:00', df = 'dmy', dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', article = 'Krasnoyarsk Time' }, ['wib'] = { -- western indonesia abbr = 'WIB', dst_abbr = '', utc_offset = '07:00', df = 'dmy', dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', article = 'Time in Indonesia' }, ['awst'] = { abbr = 'AWST', dst_abbr = '', utc_offset = '08:00', df = 'dmy', dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', article = 'Time in Australia' }, ['bt'] = { -- same as China standard time (CST) abbr = 'BT', dst_abbr = '', utc_offset = '08:00', df = 'dmy', dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', article = 'Time in China' }, ['irkt'] = { abbr = 'IRKT', dst_abbr = '', utc_offset = '08:00', df = 'dmy', dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', article = 'Irkutsk Time' }, ['sst'] = { abbr = 'SST', dst_abbr = '', utc_offset = '08:00', df = 'dmy', dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', article = 'Singapore Standard Time', }, ['wita'] = { -- central abbr = 'WITA', dst_abbr = '', utc_offset = '08:00', df = 'dmy', dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', article = 'Time in Indonesia' }, ['jst'] = { abbr = 'JST', dst_abbr = '', utc_offset = '09:00', df = 'iso', dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', article = 'Japan Standard Time' }, ['kst'] = { abbr = 'KST', dst_abbr = '', utc_offset = '09:00', df = 'iso', dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', dst_e_time = '', article = 'Time in South Korea' }, ['wit'] = { -- eastern Indonesia (same as old template's eit) abbr = 'WIT', dst_abbr = '', utc_offset = '09:00', df = 'dmy', dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', article = 'Time in Indonesia' }, ['yakt'] = { abbr = 'YAKT', dst_abbr = '', utc_offset = '09:00', df = 'dmy', dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', article = 'Yakutsk Time' }, ['acst'] = { -- Northern Territory, South Australia time abbr = 'ACST', dst_abbr = 'ACDT', utc_offset = '09:30', df = 'dmy', dst_begins = 'first Sunday in October', dst_ends = 'first Sunday in April', dst_time = '02:00', dst_e_time = '03:00', article = 'Time in Australia' }, ['aest'] = { -- QLD, NSW, TAS, VIC, ACT abbr = 'AEST', dst_abbr = 'AEDT', utc_offset = '10:00', df = 'dmy', dst_begins = 'first Sunday in October', dst_ends = 'first Sunday in April', dst_time = '02:00', -- begins at 02:00 AEST dst_e_time = '03:00', -- ends at 02:00 AEST which is 03:00 AEDT article = 'Time in Australia' }, ['chst'] = { abbr = 'ChST', dst_abbr = '', utc_offset = '10:00', df = 'mdy', -- because a US territory? dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', article = 'Chamorro Time Zone' }, ['vlat'] = { abbr = 'VLAT', dst_abbr = '', utc_offset = '10:00', df = 'dmy', dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', article = 'Vladivostok Time' }, ['sret'] = { abbr = 'SRET', dst_abbr = '', utc_offset = '11:00', df = 'dmy', dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', article = 'Srednekolymsk Time' }, ['nzst'] = { abbr = 'NZST', dst_abbr = 'NZDT', utc_offset = '12:00', df = 'dmy', dst_begins = 'last Sunday in September', dst_ends = 'first Sunday in April', dst_time = '02:00', -- begins at 02:00 NZST dst_e_time = '03:00', -- ends at 02:00 NZST which is 03:00 NZDT article = 'Time in New Zealand' }, ['pett'] = { abbr = 'PETT', dst_abbr = '', utc_offset = '12:00', df = 'dmy', dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', article = 'Kamchatka Time' }, ['idle'] = { -- international dateline east abbr = 'IDLE', dst_abbr = '', utc_offset = '12:00', df = 'iso', dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', article = 'UTC+12:00' }, ------------------------------< W E S T U T C - H H : M M >-------------------------------------------------- ['pmst'] = { abbr = 'PMST', dst_abbr = 'PMDT', utc_offset = '-03:00', df = 'dmy', -- because France dst_begins = '2nd Sunday in March', -- North American rules dst_ends = '1st Sunday in November', dst_time = '02:00', article = 'UTC−03:00' }, ['wgt'] = { -- western greenland time? Not for Thule Airbase which observes US DST rules; requires own properties abbr = 'WGT', dst_abbr = 'WGST', -- ??? what is the correct abbreviation? utc_offset = '-03:00', df = 'dmy', dst_begins = 'last Sunday in March', dst_ends = 'last Sunday in October', dst_time = '01:00 UTC', article = 'Time in Denmark' }, ['nst'] = { abbr = 'NST', dst_abbr = 'NDT', utc_offset = '-03:30', df = 'dmy', dst_begins = '2nd Sunday in March', dst_ends = '1st Sunday in November', dst_time = '02:00', article = 'Newfoundland Standard Time' }, ['ast'] = { abbr = 'AST', dst_abbr = 'ADT', utc_offset = '-04:00', df = 'dmy', dst_begins = '2nd Sunday in March', dst_ends = '1st Sunday in November', dst_time = '02:00', article = 'Atlantic Time Zone' }, ['est'] = { abbr = 'EST', dst_abbr = 'EDT', utc_offset = '-05:00', df = 'mdy', dst_begins = '2nd Sunday in March', dst_ends = '1st Sunday in November', dst_time = '02:00', article = 'Eastern Time Zone' }, ['cst'] = { abbr = 'CST', dst_abbr = 'CDT', utc_offset = '-06:00', df = 'mdy', dst_begins = '2nd Sunday in March', dst_ends = '1st Sunday in November', dst_time = '02:00', article = 'Central Time Zone' }, ['mst'] = { abbr = 'MST', dst_abbr = 'MDT', utc_offset = '-07:00', df = 'mdy', dst_begins = '2nd Sunday in March', dst_ends = '1st Sunday in November', dst_time = '02:00', article = 'Mountain Time Zone' }, ['pst'] = { abbr = 'PST', dst_abbr = 'PDT', utc_offset = '-08:00', df = 'mdy', dst_begins = '2nd Sunday in March', dst_ends = '1st Sunday in November', dst_time = '02:00', article = 'Pacific Time Zone' }, ['akst'] = { abbr = 'AKST', dst_abbr = 'AKDT', utc_offset = '-09:00', df = 'mdy', dst_begins = '2nd Sunday in March', dst_ends = '1st Sunday in November', dst_time = '02:00', article = 'Alaska Time Zone' }, ['hast'] = { -- same as AleutST and HST abbr = 'HAST', dst_abbr = 'HADT', utc_offset = '-10:00', df = 'mdy', dst_begins = '2nd Sunday in March', dst_ends = '1st Sunday in November', dst_time = '02:00', article = 'Hawaii–Aleutian Time Zone' }, ['idlw'] = { -- international dateline west abbr = 'IDLW', dst_abbr = '', utc_offset = '-12:00', df = 'iso', dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', article = 'UTC−12:00' }, ['aoe'] = { -- last location for any date abbr = 'AoE', dst_abbr = '', utc_offset = '-12:00', df = 'iso', dst_begins = '', dst_ends = '', dst_time = '', article = 'Anywhere on Earth' }, ------------------------------< M I L I T A R Y >-------------------------------------------------------------- -- {{cite web |url=http://wwp.greenwichmeantime.com/info/timezone.htm |title=Military and Civilian Time Designations |accessdate=2016-03-25 |website=Greenwich Mean Time}} --http://astro.ukho.gov.uk/nao/miscellanea/WMTZ/Wmtz160224.pdf ['a'] = {abbr = 'A', utc_offset = '01:00', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['b'] = {abbr = 'B', utc_offset = '02:00', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['c'] = {abbr = 'C', utc_offset = '03:00', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['c*'] = {abbr = 'C*', utc_offset = '03:30', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['d'] = {abbr = 'D', utc_offset = '04:00', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['d*'] = {abbr = 'D*', utc_offset = '04:30', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['e'] = {abbr = 'E', utc_offset = '05:00', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['e*'] = {abbr = 'E*', utc_offset = '05:30', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['e+'] = {abbr = 'E†', utc_offset = '05:45', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['f'] = {abbr = 'F', utc_offset = '06:00', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['f*'] = {abbr = 'F*', utc_offset = '06:30', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['g'] = {abbr = 'G', utc_offset = '07:00', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['h'] = {abbr = 'H', utc_offset = '08:00', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['h*'] = {abbr = 'H*', utc_offset = '08:30', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['i'] = {abbr = 'I', utc_offset = '09:00', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['i*'] = {abbr = 'I*', utc_offset = '09:30', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['k'] = {abbr = 'K', utc_offset = '10:00', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['k*'] = {abbr = 'K*', utc_offset = '10:30', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['l'] = {abbr = 'L', utc_offset = '11:00', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['l*'] = {abbr = 'L*', utc_offset = '11:30', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['m'] = {abbr = 'M', utc_offset = '12:00', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['m++'] = {abbr = 'M‡', utc_offset = '12:45', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['m*'] = {abbr = 'M*', utc_offset = '13:00', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['m+'] = {abbr = 'M†', utc_offset = '14:00', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['n'] = {abbr = 'N', utc_offset = '-01:00', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['o'] = {abbr = 'O', utc_offset = '-02:00', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['p'] = {abbr = 'P', utc_offset = '-03:00', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['p*'] = {abbr = 'P*', utc_offset = '-03:30', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['q'] = {abbr = 'Q', utc_offset = '-04:00', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['q*'] = {abbr = 'Q*', utc_offset = '-04:30', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['r'] = {abbr = 'R', utc_offset = '-05:00', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['s'] = {abbr = 'S', utc_offset = '-06:00', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['t'] = {abbr = 'T', utc_offset = '-07:00', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['u'] = {abbr = 'U', utc_offset = '-08:00', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['u*'] = {abbr = 'U*', utc_offset = '-08:30', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['v'] = {abbr = 'V', utc_offset = '-09:00', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['v*'] = {abbr = 'V*', utc_offset = '-09:30', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['w'] = {abbr = 'W', utc_offset = '-10:00', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['x'] = {abbr = 'X', utc_offset = '-11:00', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['y'] = {abbr = 'Y', utc_offset = '-12:00', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ['z'] = {abbr = 'Z', utc_offset = '±00:00', df = 'iso', article = 'List of military time zones'}, ------------------------------< U T C O F F S E T S >-------------------------------------------------------- -- this table entry filled by the code in time() ['utc_offsets'] = {abbr = '', utc_offset = '', df = 'iso', article = ''}, }; -- end of tz_data table --[[--------------------------< E X P O R T E D T A B L E S >------------------------------------------------ ]] return { cfg = cfg, tz_aliases = tz_aliases, tz_data = tz_data, } cdds2pvrr9azb23xmg4lgppsk5zyyd8 Romulu è Remu 0 21948 374659 369087 2021-08-01T18:11:53Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki A storia legendaria di i fundatori di [[Roma]], '''Romulu è Remu''', face parte di a [[mitulugia]] rumana.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> L'episodiu u più cunnisciutu di a ligenda custituisce u mumentu induve i [[cuppioli]] neunati sò abbandunati è sò racolti da una [[Lupo|lupa]] chì l'allata. L'accidiu di Remu da u so fratellu è altri raconti di a so storia anu inspiratu l'artisti di tutti i tempi. Dapoi l'Antichità, l'imagine di i cuppioli allatati da una lupa hè un simbulu di a cità di Roma è di u so populu. Benchì a storia si svoglie nanzu à u fundamentu di Roma ver' di u 750 av. G.-C., u più anzianu racontu scrittu di u mitu data da a fine di u IIIu seculu nanzu à a nostra epica. ==U racontu tradiziunale== [[Image:Rhea Silvia by Jacopo della Quercia - Santa Maria della Scalla (from Fonte Gaia) - Siena 2016.jpg|thumb|A vestale Rea Silvia, da Jacopo della Quercia.]] ===Statutu di u racontu=== I storichi rumani, cumincendu incù [[Titu Liviu]], mettenu l'incalcu annantu à u caratteru pueticu è legendariu di 'ssu racontu fundatore: "Inquantu à i raconti relativi à u fundamentu di Roma o anteriori à u so fundamentu, ùn cercu nè à dà li per veri nè à smentisce li: u so agradimentu deve più à l'imaginazione di i pueti ch'è à u seriu di l'infurmazione. Omu accetta ch'è l'Anziani mischianu i dii à l'affari umani per dà di più maistà à a so cità [...] Eppuru qualvoglia sia l'attinzione o u valore ch'omu accorda à 'ssi raconti è à altri simili, ùn li accurderaghju micca assai impurtanza. Ameriu à l'incuntrariu ch'è l'interessu si cuncentra annantu à u clima suciale è murale, annantu à l'individui, annantu à i mezi civili è militari chì anu permessu è sviluppatu a putenza rumana." Titu Liviu, ''Storia rumana'', Prefaziu di u Libru I. ===A lupa=== [[image:Domitien denier cos v louve romulus remus.jpg|thumb|Dinaru di Domizianu figurendu à u rinversciu Romulu è Remu incù a Lupa. À u prima pianu, l'imbarcazione arenata à u tagliu di u Tiberu (77 o 78 ap. G.-C.).]] Centenonialis emessu sottu à [[Custantinu I]] trà 330 è 336, incù a dea Roma à a testa è a lupa è i cuppioli à u rinversciu. (cuniatura di l'attellu di Lugdunum Liò). Romulu è u so fratellu cuppiolu Remu sò i figlioli di a vestale [[Rea Silvia]] è di u diu [[Marti]]. Però, una variante di a ligenda cuntata da [[Plutarcu]] indicheghja ch'è i cuppioli serianu i figlioli di Vulcanu chì si seria manifistatu sottu à a forma di un fallu - imagine di un Focu divinu - à u quale si seria unita a serva di a figliola di u rè. 'Ssa virsione puderia esse originale innanzu ch'è Marti ùn piglia un'impurtanza più grande à Roma è ùn lu suppianta. Rea Silvia hè a figliola di Numitor, u rè di a cità latina legendaria d'[[Alba Longa]] (fundata da Ascagne, figliolu d'[[Enea]]) è spussissatu di u tronu da u so fratellu Amulius. Quellu, timendu ch'è i so niputini ùn riclaminu u so duvutu criscendu, piglia pretestu ch'è elli sò i figlioli di una vestale, chì avia fattu votu di castità, è ordineghja ch'elli sianu lampati in u [[Tiberu]]. Ma l'ordine hè male eseguitu, è i neunati sò abbandunati in una sporta annantu à u fiume, sopravvivenu (incù a prubabile prutezzione di i dii), è sò scuperti sottu à una fica selvatica (u Ficus Ruminalis) situatu davanti à l'intrata di a sapara di u Lupercale, à u pede di u Palatinu, da una lupa chì l'allata. Un pichjettu, l'acellu di Marti, veghja annantu à elli. [[Titu Liviu]] è Plutarcu mintuveghjanu un'antra spiigazione di a ligenda: i cuppioli serianu stati scuperti in a sapara di u Lupercale da u pastore Faustulus, custodiu di e mandrie d'Amulius. Quellu l'avaria cunfidati à cura di a so moglia Larentia, una prustituta - ch'è i pastori chjamavanu lupa. Seria dunque da un ghjocu simbolicu ch'è altri autori latini avarianu criatu u mitu di a lupa biulogica mamma di Remu è Romulu, tirendu partitu di a putenza trimenda di l'animale à prò di a so cità. Sient'è un'antra virsione rapurtata da Plutarcu in A Vita di Romulu i cuppioli serianu i zitelli di una schiavu è di u diu Marti. Una storia curiosa di u sessu virile di u diu Marti falatu da u camminu è gallighjendu in a pezza hè avanzata, u schiavu rimpiazzendu a principessa Rea Silvia chì ricusava di assolve u desideriu di u Diu. Difatti serianu d'Amulius, tandu rè d'Alba Longa, po cunfidati à u pastore Faustulus. Più tardi, i cuppioli, à i quali hè svilatu u sicretu di a so nascita, tumberanu Amulius (scannatu da Remu sient'è certi, infilzatu da a spada di Romulu sient'è d'altri) è ristureranu u so babbone Numitor annantu à u tronu d'Alba Longa. Una spiigazione raziunalistica di 'ssa ligenda richjama ch'è a parola latina ''lupa'' pussede dui sensi, "lupa" è "prustituta", allusione à u mistiere di prustituta ch'è asercitava Laurentia, a cunsorte di Faustulus. ====Variante ellinistica==== Sient'è Titu Liviu, Romulu è Remu anu vissutu una zitillina è un'adulescenza tutalmente campagnole, in cumpagnia di Faustulus. "'Ssa vita attiva i sviluppa fisicamente è muralmente". Plutarcu dà inquantu à ellu una virsione assai differente di 'ssu periodu di a vita di i dui fratelli. In u so racontu, luntanu da esse abbandunati da tutti, Romulu è Remu sò discretamente aiutati da u so babbone Numitor, chì furnisce u cibu à i parenti aduttivi. Più dopu, sò cundutti à Gabies, induv'ellu li si dà un'educazione chì currisponde à u so statutu suciale reale. ===Fundazione di a cità di Roma=== ====I vulturi==== Remu è Romulu dicidenu di fundà una cità è sceglienu per lucalisazione "u postu induve elli eranu stati abbandunati è induve elli avianu passatu a so zitillina". Sient'è Titu Liviu, hè u drittu di numinà a cità è dunque quellu di guvirnà la chì seria à l'origine di u cunflittu fratricide. L'''Urbs'' (a ''Cità'') hè fundata u [[21 d'aprile]] 753 av. G.-C. (à u principiu di u [[calindariu rumanu]]). Per sparte si, i cuppioli cunsultanu l'auspici ; Romulu si piazza annantu à u monte [[Palatinu]], Remu annantu à l'[[Aventinu]]. L'interpritazione di l'auguriu hè prublematica : Remu u prima sculonna sei vulturi, ma Romulu finisce per ossirvà ne dodici. ====A morte di Remu==== U storicu latinu Titu Liviu mintuveghja duie virsione di a morte di Remu. Sient'è a prima, Remu casca mentre l'azzuffu chì suvita a conta di l'auspici ; sient'è l'altra, Romulu, più trafunchjulu, prova à ingannà u so fratellu annantu à l'esitu di una sfida, quellu di sapè quale di i dui serà u prima capace di sculunnà i vulturi in a valle Murcia (quella di u futuru circulu Maximus). Una disputa scoppia è Remu franca per derisione u vicu sacru (''pomoerium'') ch'ellu vene di traccià Romulu, chì u tomba sottu à u colpu di a stizza - sient'è un'antra virsione, u micidiale seria un sicariu etruscu, Celer. Romulu averia tandu briunatu: "Sic deinde, quicumque alias transiliet moenia mezuhà." ("ne serà listessa per tutti quelli chì oseranu à francà i me rampali"). Omu conta ch'è finalmente, pigliatu di rimorsu, Romulu sutterra u so fratellu sottu à a cullina di l'Aventinu incù tutti l'onori. ====A custruzzione di a cità==== Romulu intraprende a custruzzione di a so cità, ch'è ellu chjama Roma, siont'è u so propiu nome, dice a ligenda. Sient'è altre ipotese, u nome di a cità nuvella vineria da l'etruscu "rumon" (fiume) fendu riferimentu à u fiume Tiberu o da a parola osca "ruma" (cullina) fendu riferimentu à e sette culline. Assai in freccia, a nuvella cità attira vagabondi è schiavi, chì ci trovanu rifughju. Sient'è Plutarcu, ognunu di elli apporta da u so paese d'origine una manata di terra per tirà la in a fossa di tradizione etrusca, chjamata ''Mundus'' è scavata à a lucalisazione di u ''Comitium'' situatu à u centru di u perimetru di i rampali. ====U rapimentu di e Sabine==== [[File:Raub Sabinerinnen.JPG|thumb|U rapimentu di e Sabine annantu à un dinaru rumanu di l'annu 89 avanti a nostra epica, Albertu 1198]] [[image:Cortona Rape of the Sabine Women 01.jpg|thumb|U rapimentu di e Sabine, da Pietro da Cortona (1629).]] Ma a nuvella cità, locu di rifughju di l'omini oramai liberi augurendu di cambià d'esistenza, manca tuttu à fattu di donne. Una carenza chì cundanna u prugettu à cortu andà. Cum'è i tentativi di matrimoniu in e "cità" di u circondu trovanu tutte disprezzanti ricusi, Romulu dicide di arrubà e donne. Pretestendu a scuperta fortuita di un altare cunsacratu à una divinità, instaureghja a festa di "Consualia" in onore di Nettuniu u 18 di aostu è ci invita e Sabine è i populi di parechje "cità" di u circondu : Cænina, Crustumerium, Antemnæ. Quandu invece l'attinzione di l'omini hè sviata, e donne sò tolte per surpresa. Plutarcu s'interroga à longu annantu à u numeru esattu di rapimenti : 30 vergine, chì detenu i so nomi à e 30 curie rumane sient'è certi, 527 sient'è Antias, 683 sient'è Juba. Più luntanu, avanza u numeru di circa 800. U biografu rispinghje cum'è un essendu micca verisimile l'asserzione sient'è a quale u so numeru si seria limitatu à 30 è l'intenzione prufonda di Romulu seria statu "menu di i matrimonii ch'è a guerra". Priciseghja dinù ch'è nissuna di e femine tolte ùn era maritata, fora di Ersilie, catturata per isbagliu. L'azardu di i rapimenti induce un mischiu trà e classe suciale. Une poche di e vittime, di altu rangu, "sposanu" Rumani di bassa cundizione, ma "e più belle femine eranu riservate à i capizzoni". Cusì Thalasius, à u quale tocca una femina di assai grande bellezza è chì serà felicitatu per a so furtuna da un curtegiu spuntaniu è ammirativu quandu omu porta a ghjuvanetta ind'è ellu. Seria l'origine di a sprissione pronunciata mentre i matrimonii sulenni, in i quali omu mima u rapimentu di a spusata. Un'antra spiigazione seria ch'è "Thalasius" fubbe u signale di u scoppiu di i rapimenti. ====A riazzione di i vicinanti inghjuliati==== Furiosu, i populi inghjuliati formanu una cualizione dirighjita contru à Roma è purtata da u rè di Cure Titus Tatius. Romulu principia da sfracicà i suldati di C? nina, taciuta u so capu Acron è piglia li cità d'assaltu. Attaccatu per surpresa da l'Antemnates, ellu i/e/li/le sfracicheghja dinù è piglia li cità. Ma à a dumanda di a so moglia, d'origine sabina, Ersilie, Romulu i/e/li/le risparmiu, accorda u so perdone è u drittu di cità à Antemn?. Grazia à u tradimentu di a ghjovana Tarpeia, e Sabine pervenenu à intruduce si in a cità è à impatrunisce si di a citatella di u Campidogliu. Di circondu buscule, Romulu, dopu à un'invucazione à Ghjove, pervene à rilancià e so truppe à l'assaltu. U cumbattimentu hè assai indecisu. À tale puntu ch'è sò e cunsorte sabine di i Rumani chì si interposent trà i dui campi, mittendu un termine à i cumbattimenti. Rumani è Sabini s'aduniscenu, u guvernu hè cuncintratu in Roma chì doppia a so taglia è i Rumani piglianu u nome di Quirites (di Cures) in onore di i Sabini. Romulu scumparte tandu a pupulazione rumana in trenta curie è dà à quelle u nome di donne sabine. ====Doppia munarchia è organisazione di a sucità==== [[File:Mignard - The Shepherd Faustulus Bringing Romulus and Remus to His Wife.jpg|thumb|left|U pastore Faustulus purtendu Romulu è Remus à a so moglia, Nicolas Mignard (1654) ]] Roma hè situata à a limita di duie grande culture - etrusca è italica - ma si vole libera. Hè dinù situata à a cruciata di e vie cummerciale trà a Tuscana è a Campanie ; per via di quessa i so abitanti duvianu esse pronti à impone si per via di a forza è a viulenza. Ragruppendu, l'omini liberi di diverse origine, era tantu necessariu di crià à pocu à pocu un sistemu di regule ghjuridiche è di norme di cumpurtamentu, permittendu di gistisce a vita in 'ssa nuvella cumunità. Omu forma cusì trè centuries di cavalieri : i Ramnes (chì tiranu u so nome di Romulu), i Titienses (di Titus Tatius) è i Luceres (da un suldatu di Romulu chì morse à u cumbattimentu contru à i Sabini). I dui rè, Romulu u Rumanu è Titus Tatius u Sabinu, regnanu inseme "in perfettu accordu" mentre parechji anni. Titu Liviu raporta eppuru, incù una certa irunia, ch'è dopu à a morte accidentale di Titu in u corsu di una summossa à Lavinium, "Romulu pintì menu ch'è ellu avaria duvutu 'ssa svintura". L'allianza incù Lavinium hè rinnuvata. À a testa di una truppa di 300 suldati (listessi ch'è quelli minziunati più altu) tuttu vutati à a so persona, i celeres, Romulu passa u restu di a so vita à fà a guerra contru à i so prossimi vicinanti etruschi : Fidènes, è soprattuttu Véies, una cità à a quale ellu finisce per accurdà, contru à cessione di territorii, una tregua di centu anni. U spartimentu di e terre dopu à a vittoria contru à Véies, dicisu unicamente da Romulu li hè fatale. Lascia un Statu abbastanza forte è impressiunante militaramente per vive in pace mentre quaranta anni sottu à u regnu di u so successore, Numa Pompilius, ghjenneru di u rè Titus Tatius. Un certu Quintus Ogulnius Gallus è u so fratellu Gnaeus, di a ghjente Ogulnia, tribuni di a plebe ver' di 300 avanti G.C. promulgonu i Lex Ogulnia è cullittonu l'amende inflitte à l'usuriaghji. Incù 'sse somme, fecenu numerosi imbellimentu in Roma è in particulare fecenu piazzà vicinu à a fica sacra di u Ruminal una statua di a lupa allatendu Romulu è Remu. ===Quirinus=== [[File:Rubens, Peter Paul - Romulus and Remus - 1614-1616.jpg|thumb|left|Romulu è Remu di Rubens. (1614 - 1616)]] Sient'è a ligenda, Romulu ùn hè micca mortu, ma hè solu sparitu un ghjornu in una timpesta viulente ed hè statu purtatu à u celu quand'ellu ispettava e so truppe vicinu à u padulu di a Capra. Seria diventatu u diu di i valurosi Rumani è di a so cità. Hè più tardi assimilatu à Quirinus. Titu Liviu dinù, dopu à avè richjamatu ch'è "Romulu cuntava più partitanti in u populu ch'è frà i patriziani", conta una vuciata più sordida siont'è a quale Romulu seria statu tuttu simpliciamente massacratu da i patriziani, è suppone ch'è a so aputeosi sottu à u nome di Quirinus fubbe un stratagema puliticu destinatu à appacià u populu. In un cuntestu chì prefigura i cunflitti trà a plebe è u patriciatu, u racontu di a cumparsa divina di Romulu à Proculus Julius pare, malgradu a so inverusimiglianza, d'avè calmatu l'animi : "Rumani, dice ellu, Romulu, babbu di a nostra cità, hè scesu di suttrattu da u celu, stamane, à u puntu di u ghjornu, è s'hè offertu à i me ochji ; è, cum'è mi teniu davanti à ellu, pienu di tema è di rispettu, è dumandavu instamment u favore di fighjulà lu in faccia: "Và, mi hà dettu, è annuncia à i Rumani ch'è a vulintà di u celu hè di fà di a me Roma a capitale di u mondu. Ch'è elli praticheghjanu dunque l'arte militarescu. Ch'è elli sapianu è ch'è elli imparanu à i so zitelli ch'è nulla putenza umana ùn pò resiste à l'arme rumane. " À 'sse parole, dettu/dice ellu, s'inalzò in l'arie è si ne andò. " - Titu Liviu, Storia rumana, Libru I, 16. "Ciò chì hè straurdinariu, cunchjude Titu Liviu, hè ch'è omu aghji credutu à 'ssa storia è ch'è a cridenza à l'immurtalità di Romulu aghji cunsolatu u populu è l'armata." ==Etimologia== I nomi di Romulu è Remu sò stati avvicinati di quellu di u nome indoeuropeu di u "cuppiolu" ymmó-. Più esattamente, u nome di Remu, hè esciutu da l'incrociu di yemus "cuppiolu" (indoiranianu yamá-) incù Rōm (ul) usu. ==Romulu è l'eredità indoeuropea à Roma== [[Image:0 Lupa Capitolina (3).JPG|thumb|Romulu è Remu - Bronzu Lupa Capitolina di u Palazzo dei Conservatori à Roma.]] A ligenda di a nascita di i cuppioli ùn hè micca tuttu à fattu originale è avia corsu in u Latium induve omu trova e storie simile. Prulonga una data indoeuropea. Sient'è Dominique Briquel, Romulu seria passatu di figliolu di u Focu divinu à quellu di u diu Marti. L'intruduzione di u diu da a guerra à l'epica classica si spiigheria da a vulintà di Roma di mette in davanti a forza militaresca. U scenariu di u fundamentu di Roma da i cuppioli maschili cacciati fora in cumpagnia di a so mamma, ricolla, sient'è Ghjuvanni Haudry, per parte à u periodu a più alluntanatu di a tradizione indoeuropea. 'Ssa pratica hè bella cunnisciuta ind'è i populi primitivi, chì cunsidereghjanu ch'è unu di i dui cuppioli hè d'origine non umana è dunque priculosu. A lupa nutritrice è prutettrice di i Cuppioli rumani hè un trattu dinù anzianu. L'espulsione di i cuppioli è di a so mamma, chì sfocia à u fundamentu di una nuvella cumunità, hà i paralleli in u mondu germanicu. Georges Dumézil hà mustratu ch'è a fundazione di l'''Urbs'' da Romulu è l'episodiu di u rapimentu di e Sabine currispondianu à una "guerra di fundamentu" prisente dinù in a mitulugia germanica incù u cunflittu trà l'Ases è i Vanes, cunflittu chì si risolve da l'integrazione di e funzione di fertilità è di ficundità in u panteone divinu. À Roma, Romulu cuncentra annantu à a so persona e duie prime di e trè funzione indoeuropee. A prima funzione hè a suvranità, in particulare da i so rapporti stretti incù Ghjove chì li accorda i so auspici. Incarna più in particulare a tindenza "magica", è ancu "terribile" di 'ssa prima funzione ; l'altra tindenza, di più "ghjuridica" di a suvranità, murtulaghju à u so successore, u rè Numa Pompilius, fundatore numerosi culti chì quellu di Fides, a divinità garante di i ghjuramenti. A siconda funzione hè ligata à a forza, à l'armata, postu chì 'ssu rè guerriere è cunquistadore hè figliolu di Marti. Infine a terza funzione d'abbundanza, di prusperità, hè arricata da l'assuciazione incù u rè di i Sabini Titus Tatius, chì u so populu incarneria l'opulenza. Jean Haudry discerne in l'accidiu di Remu un cunflittu trà duie cuncezzione di a realtà : a realtà unica di e sucità lignageres è a realtà dioscurica cum'ella a cunnosce Sparta. Dominique Briquel avvicina dinù a morte di Romulu à quella di u rè diu Freyr Frotho in Scandinavia è di u rè Ara u Bellu in Armenia. ==Scuperte putenziale di a sapara di u Lupercal è di a cappella di Romulu== [[File:Maria Saal Dom Grabrelief Romulus und Remus 27122013 774.jpg|thumb|left|Rilievu rumanu di a cattidrale di Maria Saal mustrendu Romulu è Remu incù a lupa]] U 20 di nuvembre 2007, u ministru talianu di a Cultura, Francesco Rutelli, annuncia a scuperta di a sapara induve i Rumani avarianu cilibratu a festa di i Lupercale è induve, sient'è a ligenda, avarianu vissutu Romulu è Remu. Sient'è u spicialistu Andrea Carandini, si tratta di una di e più grande scuperte archeulogiche mai fatte. L'identificazione da a sapara à u Lupercale ùn hà micca eppuru fattu l'unanimità, l'archeuloghi cum'è Fausto Zevi cunsiderendu ch'è ellu si tratta piuttostu di un nimfee dipendente di u palazzu imperiale. In u 2020, i scavi sò purtati annantu à u comitium di u Foru Rumanu di Roma cù u fine di ritruvà ci un erosone - un edifiziu dedicatu à un eroi o una divinità - chì a so esistenza era suspettata dapoi u XIXu seculu da Giacomo Boni. Di frivaghju 2020, mettenu à u ghjornu "un sarcofagu di tufu (cunnisciutu da Giacomo Boni) di circa 1,40 metru di longu, assuciatu à un elementu circularu, prubabilmente un altare". Orbè, a lucalisazione di u sarcofagu è di l'altare currisponde à quellu discrittu da l'autore anticu Varron cum'è u locu induve Romulu seria statu tumbatu; è annantu à un basamentu più scentificu, hè dinù u locu ch'è a squadra archeulogica d'Andrea Carandini pinsava esse u vicu sacru/cunsacratu tracciatu da Romulu. Ciò chì face avanzà à l'archeuloghi di u Parcu archeulogicu di u Culosseu è di l'università A Sapienza di Roma ch'è u sarcofagu puderia esse a cappella di Romulu. Ci vole à nutà ch'è a prisenza di un munimentu dedicatu à un eroi mentre l'Antichità rumana ùn hè micca necessariamente una prova di l'esistenza storica di Romulu, apposta chì quest'ultimu serve soprattuttu à marcà u principiu di u calindariu rumanu è di a nascita pulitica di a cità. Sia a cappella di Romulu o innò, a scuperta hè in ogni casu ghjudicata "eccezziunale" da l'archeuloghi è deve suscità, sient'è l'archeulogu Paolo Carafa, un inevitevule dibattitu scentificu. ==Adattamentu cinematugraficu== * ''Romulu è Remus'', peplum di Sergio Corbucci, esciutu in u 1961. * ''Il primo re'', filmu storicu di Matteo Rovere, esciutu in u 2019. == Note == <references/> [[Categoria:Storia]] [[Categoria:Biugrafia]] b7nhmyriw84y257iqivv16hyyu4d7l6 Kick-boxing americanu 0 21949 368147 2020-06-23T19:38:54Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Kick-boxing americanu]] à [[Kickboxing americanu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Kickboxing americanu]] qqhkxirqt9u91brzw6yezfbyf6y22v9 New Delhi 0 21952 368175 2020-06-28T22:59:06Z Raphael1256 14151 Raphael1256 ha spostato la pagina [[New Delhi]] a [[Nova Delhi]] tramite redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Nova Delhi]] t0l2kxou5ymp0i9iivl4mcs9lmd9m40 Macidonia 0 21953 368243 2020-07-07T07:13:06Z Abductive 3324 Reindirizzamentu à [[Macedonia di u Nordu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Macedonia di u Nordu]] 26444km087gzin9v5gqizteuzkwu37z New Brunswick 0 21955 368283 2020-07-11T17:50:43Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[New Brunswick]] à [[Novu Brunswick]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Novu Brunswick]] j574ed68i295lkym633au0eudp21hcc British Columbia 0 21956 368285 2020-07-11T17:54:14Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[British Columbia]] à [[Culumbia Britannica]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Culumbia Britannica]] 35vze2adp1j7w9zdalrndpfkyzae71c Sri Lanka 0 21957 374667 368322 2021-08-01T20:30:54Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki U '''Sri Lanka''' hè un paese d'[[Asia]]. Tene una superficia di 65.610 km² è 21.000.000 abitanti. A capitale hè Sri Jayawardenepura Kotte. [[Categoria:Asia]] l5t97j4fu5vj1diaaxsv4fh7hd1s7vf Colorado 0 21960 368364 2020-07-28T08:11:55Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Colorado]] à [[Coloradu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Coloradu]] 3zc0sxgi7e0vmtbedrw6a1f3je9j2af Philadelphia 0 21961 368369 2020-07-28T15:07:19Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Philadelphia]] à [[Filadelfia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Filadelfia]] 2xlcb8mqailluhdx3skw9cpf8d41fn5 Washington DC 0 21962 368371 2020-07-28T15:08:12Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Washington DC]] à [[Washington D.C.]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Washington D.C.]] 18yiz86ukx9cq8ku42m4yq7zn2t9h8q Pioghjola 0 21963 368382 2020-07-31T11:07:40Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Pioghjola]] à [[Piogiula]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Piogiula]] 04wyiqzg1lbeqtzrt52vildt1g0r4k1 Victoria (British Columbia) 0 21964 368385 2020-08-02T15:30:50Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Victoria (British Columbia)]] à [[Victoria (Culumbia Britannica)]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Victoria (Culumbia Britannica)]] 7bry16s9fv6a7v0elwhoqv9d7xupxev Urticapra 0 21966 374042 368498 2021-06-02T11:31:05Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'urticapra'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Cytisus_villosus_3.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Cytisus villosus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Asterales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Asteraceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Cytisus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Cytisus villosus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Cytisus_villosus_c.JPG|250px|L'urticapra]] |----- |} L' '''urticapra''' (o [[orticàprina]]) (''[[Cytisus villosus]]'') hè una pianta chì faci parti di a famiglia di i [[Fabaceae]]. <ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu.</ref> ==Etimulugia== U nomu genericu (''Cytisus'') siont'è certi etimulugii diriveghja da a parola greca ''kutisus'' ; un nomu par una spezia di trifogliulu (in rifirimentu à a forma di i fogli). Siont'è altri etimulugii, "Cytisus" hè un nomu latinu chì veni da una parola greca preesistenti ''kytisos'' d'etimulugia incerta (pudaria dirivà da un idioma di i primi abitanti di l'Asia Minori). Siont'è altri etimulugii, diriveghja dinò da a parola greca ''kýtos'' (cavità). U nomu di a spezia (''villosus'') faci rifirimentu à l'aspettu pilosu. A cumbinazioni scentifica di 'ssa pianta hè stata pruposta par a prima volta da u butanicu francesu Pierre André Pourret (1754-1818) in a publicazioni " Mem. Acad. Le ski. Tulosa 3 : 317 " di 1788. ==Discrizzioni== 'Ssi pianti sò alti da 0,50 à 2 metri. Si tratta di pianti vivaci, lignosi à u basamentu incù una pustura assà ramificata, è ancu ribusta, incù l'ochji d'inguernamentu piazzati à un'altezza cumpresa trà 12 è 20 cm (massimu 50 cm) sopra à a terra. Mentri a staghjoni freta, i parti arbacei si disseccani è soli i parti lignosi è ipugei fermani vivi. 'Ssa pianta annirisci quand'edda secca. A parti aeria di u picciolu hè lignosa. U culori di a curteccia hè verdi aliva, quandu inveci i ghjovani rami sò bianchicci è ani una sizzioni pintagunali (o più o menu cilindrica) incù l'anguli ottusi. [[File:Cytisus_villosus_4.JPG|thumb|left|I fiora]] I casci, picciulati, sò furmati da trè sigmenti, incù i bordi intrei, strittamenti ellittichi, acuti è ghjustu picciulati ; u sigmentu cintrali hè più maiò ch'è i sigmenti latirali. A suparficia hè cuparta à pela spapersi, u culori hè verdi scuru in a parti adassiali è bianchicciu in a parti abassiali. À a suparficia, ci sò i narbi chì ùn aghjunghjini micca u latu di a cascia. A lunghezza di u picciolu hè di circa 5-8 cm. A larghezza di i sigmenti latirali hè di circa 5-6 mm ; lunghezza 10-13 mm. Taglia di u sigmentu cintrali : larghezza 10 mm ; lunghezza 24 mm. L'infiuriscenzi sò furmati da 1 à 2 fiora piazzati à l'ascedda di i casci supiriori. I fiora sò di culori giaddu è sò ermafruditi (caliciu è curolla essendu beddi sfarinziati) è diplostemoni (i stamini sò dui volti più numarosi ch'è i pitali). A taglia di un solu fiori hè di circa 15 mm. Discrivi Paulu Simonpoli l'urticapra <ref>Simonpoli (1982), p. 57.</ref>in u modu siguenti: "Pianta chi s'assumiglia a a ghjinestra. Face picculi fiori gialli. Fiurisce d'aprile, quindici ghjorni dopu a scopa." ==Ripruduzioni == * Impullinazioni : l'impullinazioni hè effittuata da l'insetti. * Ripruduzioni : A ficundazioni s'effittueghja par u più par impullinazioni di i fiora. * Dispersioni : i graneddi caschendu in terra sò spargugliati par u più da l'insetti di a famiglia di i furmiculi ==Distribuzioni== L'urticapra si trova in a parti aurupea è africana di u Mediterraniu. L'ambienti tipichi di 'ssa spezia sò i machjona è i lecci, ma ancu l'arbusti è i lecci mediterranii à casci parsistenti. U substratu prifiritu hè siliceu incù un pH acitu, a terra essendu povara è quidda divendu essa arida. Annantu à i rilevi, 'ssi pianti poni truvà si sinu à 1000 m d'altitudina. ==Sistematica== ===Tassunumia=== Parechji sinonimi di ''Cytisus villosus'' sò: * ''Cytisus triflorus L'Her.'' * ''Genista triflora Rouy'' ===Spezii simili=== L'urticapra pò essa cunfusa incù a spezia [[Genista monspessulana]] (L.) chì friquenta listessi ambienti ed hà una ripartizioni simili. Quist'ultima pianta si distingui da i pela scuri prisenti annantu à i ghjovani rami, i sigmenti di casci sò più corti è tutti uguali trà eddi è a curolla hè più chjuca. ==Usi== Era apradata in i tempi l'urticapra par spazzà: "Omu ni facia monduli per spazzà u fornu caldu, quandu ùn ci era micca scopa."<ref>Simonpoli (1982), p. 57</ref>. == Da veda dinò == * a [[flora di Corsica]] * a [[ghjinestra]] * l'[[emara]] ==Noti== <references/> == Bibliugrafia == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * Ciavatti, Petru (dir. redazzione) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica, Edisud (in francesu) * [http://www.culturecommunication.gouv.fr/content/download/42396/338526/version/1/file/Ethno_Simonpoli_1982_072a.pdf Paulu Simonpoli, ''E piante salvatiche - Cunniscenze è usi'', 1982, Parcu Naturale di Corsica] [[Categoria:Asteraceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] rg0t7zdqzx5ldwl6yjm0z7e5i2wo79y Mississippi (statu) 0 21967 368434 2020-08-09T11:04:52Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Mississippi (SUA)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mississippi (SUA)]] 5v1rq4mg35g5fbrpvucjrivqxll3a5w Orticàprina 0 21968 368436 2020-08-09T14:16:32Z 2A01:CB1C:CFE:600:E6:B72D:1B40:9C1 Reindirizzamentu à [[Urticapra]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Urticapra]] c3ycbn26ams9m14wgxa3yxlevxvb8nh Cytisus villosus 0 21969 368437 2020-08-09T14:16:40Z 2A01:CB1C:CFE:600:E6:B72D:1B40:9C1 Reindirizzamentu à [[Urticapra]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Urticapra]] c3ycbn26ams9m14wgxa3yxlevxvb8nh Categoria:Biolugia 14 21970 368462 2020-08-10T10:58:38Z Jumpy01 11155 in corsu wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Biologia 0 21971 368464 2020-08-10T11:02:04Z Jumpy01 11155 Jumpy01 hà spustatu a pagina [[Biologia]] à [[Biolugia]]: in corsu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Biolugia]] jhej7shp548hu9zv6rup2d3r227xk70 Splash and Bubbles 0 21972 368466 2020-08-10T11:34:37Z 24.188.71.233 Pagina nova: {{c-supranu}} '''''Splash and Bubbles''''' hè un animazione [[Stati Uniti d'America|americana]] creata da [[John Tartaglia]] pè [[PBS Kids]]. == Da vede dinò == * Dinosaur Tr... wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''''Splash and Bubbles''''' hè un animazione [[Stati Uniti d'America|americana]] creata da [[John Tartaglia]] pè [[PBS Kids]]. == Da vede dinò == * [[Dinosaur Train]] * [[Sid the Science Kid]] [[Categoria:Sitcom]] mzfys4cgw82rkdn1bytntckm9h4ktk5 Gong Li 0 21973 376317 375805 2021-08-23T14:14:42Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Gong Li in Venice Film 2019.jpg|thumb|right|Gong Li ([[2019]])]] '''Gong Li''' ([[31 di dicembre]] [[1965]]) hè un attrice [[China|Chinese]]. == Biugrafia == [[Categoria:Attrice|Li, Gong]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Chinese|Li, Gong]] 0os1qizrwh8s4yj1ik58fmn96lxykfp Astronomia 0 21974 368470 2020-08-10T22:00:54Z Jumpy01 11155 Jumpy01 hà spustatu a pagina [[Astronomia]] à [[Astronumia]]: in corsu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Astronumia]] 9a90uknwe4rg5z51goxy5y7wux7a9jm Geologia 0 21975 368472 2020-08-10T22:28:05Z Jumpy01 11155 Jumpy01 hà spustatu a pagina [[Geologia]] à [[Geolugia]]: in corsu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Geolugia]] lvtsjawxgg7tiwg0vgjtzokhi8s0nrm Antropologia 0 21976 368474 2020-08-10T22:39:26Z Jumpy01 11155 Jumpy01 hà spustatu a pagina [[Antropologia]] à [[Antropolugia]]: siente Infcor wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Antropolugia]] o6j3tfl1q5m9us4rljshnhrqie1mcqz Èmera 0 21977 368492 368484 2020-08-12T16:12:03Z 2A01:CB1C:CFE:600:213A:C5F0:84E2:61A4 Modificata destinazione reindirizzamento da [[Urticapra]] a [[Emera]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Emera]] dgaq1wisw3pucd2fz746d0dmcf35xis Èrmera 0 21978 368485 2020-08-11T18:09:29Z 2A01:CB1C:CFE:600:E850:4012:7ECF:22B0 Reindirizzamentu à [[Urticapra]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Urticapra]] c3ycbn26ams9m14wgxa3yxlevxvb8nh Emera 0 21979 374000 368629 2021-06-02T11:23:56Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''L'emera'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Cytisus_scoparius_FlowersCloseup2_2009April26_SierraMadrona.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Cytisus scoparius</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Asterales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Asteraceae]]'' |----- | Generu | ''[[Cytisus]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Cytisus scoparius''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Cytisus_scoparius_0001.JPG|250px|L'emera]] |----- |} L' '''èmera''' (o [[emara]]) (''[[Cytisus scoparius]]'') hè una pianta chì face parte di a famiglia di e [[Fabaceae]]. <ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.</ref> ==Etimolugia== U nome genericu (''Cytisus'') sient'è certe etimologie vene da a parola greca kutisus : un nome per una spezia di trifogliulu (in riferimentu à a forma di e casce). Sient'è altre etimologie "Cytisus" hè un nome latinu pruvenendu da una parola greca preesistente ''kytisos'' d'etimologia incerta (puderia pruvene di un idioma di i primi abitanti di l'Asia Minore). Sient'è altre etimologie, deriveghja dinù a parola greca ''kýtos'' (cavità). U nome di a spezia (''scoparius'') significheghja spazzola (o simile à una spazzola) è face allusione à u portu di a pianta. U binomiu scentificu di 'ssa pianta era à l'iniziu ''Spartium scoparium'', prupostu da u botanicu Carl von Linné (1707 - 1778), biolugu è scrittore svedese, cunsideratu cum'è u babbu di a classifica scentifica muderna di l'organismi vivi, in a publicazione Species Plantarum di 1753, mudificatu più tardi in ''Cytisus scoparius'' attualmente accittatu, prupostu da u botanicu alemanu Johann Heinrich Friedrich Link (1767 - 1851), biolugu è naturalistu<ref>In a publicazione ''Enumeratio Plantarum Horti Regii Berolinensis Altera''. Berolini. Berlinu - 2 : 241. 1822 di 1822.</ref>. ==Descrizzione== L'emera hà un'altezza di 60 cm à 1-3 metri. Si tratta di piante vivace, legnose à u basamentu assai ramificatu, è ancu robustu, incù i bucci di inguernamentu piazzati à un'altura cumpresa trà 12 è 20 cm sopra à a terra (50 cm massimu). Mentre a staghjone freta, e parte erbacee si disseccanu è sole e parte legnose fermanu vivi. ===Picciolu === U picciolu hè verde, erettu, angulosu (l'anguli di i rami sò taglivi), duru, incù e ramificazione dritte ma soffice. A superficia hè tisgia. ===Foglie === E foglie sò cadente, stipulate è chjuche ; sò picciulate (u picciolu hè sciacciatu) è trifugliate. E casce superiore sò sessile è simplice. Taglia di i sigmenti laterali : larghezza 4-6 mm ; lunghezza 10-15 mm. A cascia cintrale hè 1/3 più maiò ch'è e laterale. A pubescenza hè furmata da corti peli ricciulati annantu à i piccioli è annantu à a pagina inferiore di e casce. ===Infiuriscenza === [[File:Cytisus_scoparius_0003.JPG|thumb|150px|left|U fiore di l'emera]] L'infiuriscenza hè cumposta da fiori isulati piazzate à l'ascella di e casce nurmale. I fiori sò profumati è colurite di giallu, sò ermafroditi. Taglia di un solu fiore: 20-25 mm. U caliciu hè tisgiu ed hè di tipu tubulariu assai più longu ch'è largu è si termineghja incù 5 denti acuti ; u caliciu hè in duie parte chì i 5 denti sò ragruppati in duie denti superiori corte (duie labbri corte) è trè inferiore più longhe. A lunghezza di u caliciu hè di circa 6-7 mm. A curolla pussede 5 petali. U fasciame misura trà 20 è 23 mm di longu. Dimensione di a bandera : larghezza 20 mm ; lunghezza 21-23 mm. A fiuritura occorre da maghju à ghjugnu. ===I frutti === U fruttu hè un curnochjulu neru, sciacciatu è pilosu. Taglia di u curnochjulu : larghezza 10 mm ; lunghezza 30-50 mm. ==Distribuzione== A zona d'origine hè europea, sottuatlantica. A spezia priferisce e terre silicee, e chjarine, i posti à mezu ombra, i boschi di culline (sempre annantu à terra acida), ma dinù a garriga è in particulare a garriga bassa, e ghjinepare, e liccete, i vitulli è e castagnete. U substratu priferitu hè siliceu incù un pH acidu. Riguardu à a ripartizione altitudinale, 'sse piante si trovanu insin'à 1400 m d'altitudine. Friquentanu dunque i livelli di vegetazione seguenti : cullinare, muntosu è in parte subalpinu. ==Riproduzione== * Impullinazione : l'impullinazione hè effittuata da l'insetti. * Riproduzione : A fecondazione s'effittueghja per u più per impullinazione di i fiori. * Dispersione : i granelli caschendu in terra sò spergugliati per u più da l'insetti di a famiglia di e furmicule ==Sistematica== ===Tassonumia=== Parechji sinonimi di ''Cytisus scoparius'' sò: * ''Cytisus scoparius sulphureus'' Goldring * ''Genista andreana'' Puiss. * ''Genista scoparia'' (L.) Lam. * ''Sarothamnus scoparius'' (L.) ===Spezie simile=== L'emera pò essa cunfusa incù l'[[urticapra]]. ===Sinonimi === ''Cytisus scoparius'' hà avutu differente numenclature in u tempu. A lista seguente indicheghja uni pochi di i più sinonimi frequenti : * Genista andreana Puiss. * Genista scoparia (L.) Lam. * Genista scoparia (L.) Lam. var. maritima Rouy (sinonimo della sottospecie maritimus) * Sarothamnus bourgaei Boiss. * Sarothamnus oxyphyllus Boiss. * Sarothamnus vulgaris Wimm. * Spartium scoparium L. ==Usi== Era imprudata l'emera per spazzà i forni. Sicondu Paulu Simonpoli<ref>Simonpoli (1982), p. 57.</ref> "Omu ni facia monduli per spazzà u fornu caldu, quandu ùn ci era micca scopa." ==Lessicu== L'emera hè ancu chjamata l'[[èmara]] o l'[[èrmera]].<ref>U Muntesu, p. 497.</ref> == Da vede dinù == * a [[flora di Corsica]] * a [[ghjinestra]] * l'[[urticapra]] ==Note== <references/> == Bibliografia == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * Ciavatti, Petru (dir. redazzione) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica, Edisud (in francesu) * [http://www.culturecommunication.gouv.fr/content/download/42396/338526/version/1/file/Ethno_Simonpoli_1982_072a.pdf Paulu Simonpoli, ''E piante salvatiche - Cunniscenze è usi'', 1982, Parcu Naturale di Corsica] [[Categoria:Asteraceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] f2i67g7h310dxcczaarg6jmty0v1006 Emara 0 21980 368497 2020-08-12T16:19:47Z 2A01:CB1C:CFE:600:213A:C5F0:84E2:61A4 Reindirizzamentu à [[Emera]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[emera]] mueusou4bpevukeqpenppmnnnhl7zn5 Tochju 0 21981 368530 2020-08-18T13:05:33Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Tokiu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Tokiu]] ircjzdg1ewp2rhv6w77sqs54v3vf6uw Verve 0 21982 368537 2020-08-22T09:42:56Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Verve]] à [[The Verve]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[The Verve]] j7ecrad2og2absr872bzctvogf8t2bl Marshall Bruce Mathers III 0 21983 368544 2020-08-22T15:55:30Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Eminem]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Eminem]] soarf9ewjktpxp49klh6g6c2fd4yis0 Missuri 0 21984 368545 2020-08-22T15:56:43Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Missouri]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Missouri]] ga82dz65fh14u96xwlz7fvw89ivccjy Stati federali di u Brasile 0 21985 368548 368547 2020-08-22T16:01:59Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Brasile#Stati]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Brasile#Stati]] 9eq5pzpsg87q9sy52hgozq4gspghptm Inglese 0 21986 368551 2020-08-22T17:57:21Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Lingua inglese]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua inglese]] oyusp7avziny9bc3agsktczdopy7l7v Arabu 0 21987 368553 2020-08-22T17:58:57Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Lingua àraba]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua àraba]] m5mrj1tt1cn4hd4lz3m620expd8n29w Alanu Turing 0 21988 368555 2020-08-23T11:39:30Z Raphael1256 14151 Raphael1256 ha spostato la pagina [[Alanu Turing]] a [[Alan Turing]] tramite redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Alan Turing]] mtrcgrq26craj30hwikpq2qtzgqpzvl Fronte di Liberazione Naziunale di Corsica 0 21992 368563 2020-08-25T07:25:14Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Fronte di Liberazione Naziunale Corsu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Fronte di Liberazione Naziunale Corsu]] 39ii6nb0hmwic86dbdtuzscblwujirv 10 d'agostu 0 21993 368578 2020-08-25T21:37:29Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[10 d'aostu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[10 d'aostu]] m7scnfh7jhh3okbnszbcek250hdimun Giapponu 0 21994 368589 2020-08-26T18:18:30Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Giapponu]] à [[Ghjappone]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Ghjappone]] s4pjp13lvx32c6odkos8ktss5wyu4cu Lionel Andrés Messi Cuccittini 0 21995 368600 2020-08-27T19:47:22Z 46.193.170.50 Reindirizzamentu à [[Lionel Messi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lionel Messi]] lz9w2j9wjd0g5nwhs53ebatgq1wyf99 AFI 0 21997 368606 2020-08-29T11:52:27Z 46.193.170.50 Reindirizzamentu à [[Alfabetu funeticu internaziunali]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Alfabetu funeticu internaziunali]] huv0aelrd7md0r7vn5zdkasbmxqcbdz Modulo:TNT 828 21998 368608 2020-08-29T17:16:50Z Yurik 148 Creating a localized copy of [[mw:Module:TNT]]. ([[mw:Special:MyLanguage/WP:TNT|docs]]) Scribunto text/plain -- -- INTRO: (!!! DO NOT RENAME THIS PAGE !!!) -- This module allows any template or module to be copy/pasted between -- wikis without any translation changes. All translation text is stored -- in the global Data:*.tab pages on Commons, and used everywhere. -- -- SEE: https://www.mediawiki.org/wiki/Multilingual_Templates_and_Modules -- -- ATTENTION: -- Please do NOT rename this module - it has to be identical on all wikis. -- This code is maintained at https://www.mediawiki.org/wiki/Module:TNT -- Please do not modify it anywhere else, as it may get copied and override your changes. -- Suggestions can be made at https://www.mediawiki.org/wiki/Module_talk:TNT -- -- DESCRIPTION: -- The "msg" function uses a Commons dataset to translate a message -- with a given key (e.g. source-table), plus optional arguments -- to the wiki markup in the current content language. -- Use lang=xx to set language. Example: -- -- {{#invoke:TNT | msg -- | I18n/Template:Graphs.tab <!-- https://commons.wikimedia.org/wiki/Data:I18n/Template:Graphs.tab --> -- | source-table <!-- uses a translation message with id = "source-table" --> -- | param1 }} <!-- optional parameter --> -- -- -- The "doc" function will generate the <templatedata> parameter documentation for templates. -- This way all template parameters can be stored and localized in a single Commons dataset. -- NOTE: "doc" assumes that all documentation is located in Data:Templatedata/* on Commons. -- -- {{#invoke:TNT | doc | Graph:Lines }} -- uses https://commons.wikimedia.org/wiki/Data:Templatedata/Graph:Lines.tab -- if the current page is Template:Graph:Lines/doc -- local p = {} local i18nDataset = 'I18n/Module:TNT.tab' -- Forward declaration of the local functions local sanitizeDataset, loadData, link, formatMessage function p.msg(frame) local dataset, id local params = {} local lang = nil for k, v in pairs(frame.args) do if k == 1 then dataset = mw.text.trim(v) elseif k == 2 then id = mw.text.trim(v) elseif type(k) == 'number' then table.insert(params, mw.text.trim(v)) elseif k == 'lang' and v ~= '_' then lang = mw.text.trim(v) end end return formatMessage(dataset, id, params, lang) end -- Identical to p.msg() above, but used from other lua modules -- Parameters: name of dataset, message key, optional arguments -- Example with 2 params: format('I18n/Module:TNT', 'error_bad_msgkey', 'my-key', 'my-dataset') function p.format(dataset, key, ...) local checkType = require('libraryUtil').checkType checkType('format', 1, dataset, 'string') checkType('format', 2, key, 'string') return formatMessage(dataset, key, {...}) end -- Identical to p.msg() above, but used from other lua modules with the language param -- Parameters: language code, name of dataset, message key, optional arguments -- Example with 2 params: formatInLanguage('es', I18n/Module:TNT', 'error_bad_msgkey', 'my-key', 'my-dataset') function p.formatInLanguage(lang, dataset, key, ...) local checkType = require('libraryUtil').checkType checkType('formatInLanguage', 1, lang, 'string') checkType('formatInLanguage', 2, dataset, 'string') checkType('formatInLanguage', 3, key, 'string') return formatMessage(dataset, key, {...}, lang) end -- Obsolete function that adds a 'c:' prefix to the first param. -- "Sandbox/Sample.tab" -> 'c:Data:Sandbox/Sample.tab' function p.link(frame) return link(frame.args[1]) end function p.doc(frame) local dataset = 'Templatedata/' .. sanitizeDataset(frame.args[1]) return frame:extensionTag('templatedata', p.getTemplateData(dataset)) .. formatMessage(i18nDataset, 'edit_doc', {link(dataset)}) end function p.getTemplateData(dataset) -- TODO: add '_' parameter once lua starts reindexing properly for "all" languages local data = loadData(dataset) local names = {} for _, field in pairs(data.schema.fields) do table.insert(names, field.name) end local params = {} local paramOrder = {} for _, row in pairs(data.data) do local newVal = {} local name = nil for pos, val in pairs(row) do local columnName = names[pos] if columnName == 'name' then name = val else newVal[columnName] = val end end if name then params[name] = newVal table.insert(paramOrder, name) end end -- Work around json encoding treating {"1":{...}} as an [{...}] params['zzz123']='' local json = mw.text.jsonEncode({ params=params, paramOrder=paramOrder, description=data.description }) json = string.gsub(json,'"zzz123":"",?', "") return json end -- Local functions sanitizeDataset = function(dataset) if not dataset then return nil end dataset = mw.text.trim(dataset) if dataset == '' then return nil elseif string.sub(dataset,-4) ~= '.tab' then return dataset .. '.tab' else return dataset end end loadData = function(dataset, lang) dataset = sanitizeDataset(dataset) if not dataset then error(formatMessage(i18nDataset, 'error_no_dataset', {})) end -- Give helpful error to thirdparties who try and copy this module. if not mw.ext or not mw.ext.data or not mw.ext.data.get then error('Missing JsonConfig extension; Cannot load https://commons.wikimedia.org/wiki/Data:' .. dataset) end local data = mw.ext.data.get(dataset, lang) if data == false then if dataset == i18nDataset then -- Prevent cyclical calls error('Missing Commons dataset ' .. i18nDataset) else error(formatMessage(i18nDataset, 'error_bad_dataset', {link(dataset)})) end end return data end -- Given a dataset name, convert it to a title with the 'commons:data:' prefix link = function(dataset) return 'c:Data:' .. mw.text.trim(dataset or '') end formatMessage = function(dataset, key, params, lang) for _, row in pairs(loadData(dataset, lang).data) do local id, msg = unpack(row) if id == key then local result = mw.message.newRawMessage(msg, unpack(params or {})) return result:plain() end end if dataset == i18nDataset then -- Prevent cyclical calls error('Invalid message key "' .. key .. '"') else error(formatMessage(i18nDataset, 'error_bad_msgkey', {key, link(dataset)})) end end return p icfixo3zxiew6gqg3s5h19xr03x3wkh Vladimir Poutine 0 22000 368622 2020-09-02T08:20:01Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Vladimir Poutine]] à [[Vladimir Putin]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Vladimir Putin]] ettnf0qvj2izk8cglghkyzeabrpjodi Opole 0 22001 368661 368642 2020-09-10T10:27:37Z S4b1nuz E.656 12540 wikitext text/x-wiki [[File:Odra w Opolu.png|thumb|250px|Opole e l'Oder]] '''Opole''' (in polaccu: [ɔˈpɔlɛ] (ascultà); in tedescu: Oppeln [ˈʔɔpl̩n]; Silesianu: Ôpole) hè una cità situata in u sudu di a [[Polonia|Pulonia]], annantu à u fiume [[Oder]] è a capitale storica di l'[[Alta Slesia]]. == Descrizzione è storia == Cù una populazione di circa 128.035 abitanti (dicembre 2019), hè a capitale di u Voivodeship di Opole (pruvincia di [[Opolskie]]) è a sede di u County di Opole. Cù a so longa storia chì data di u VIII seculu, Opole hè una di e più antiche cità di Polonia. Hè dinò a più chjuca cità di Pulonia è a più grande cità di a so pruvincia. L'urighjine di u primu stabilimentu sò cunnessi cù chì a cità sia stata cuncessa Magdeburg Diritti in [[1217]] da [[Casimir I di Opole]], u bisfigliolu di u duca polaccu [[Bolesław III Wrymouth]]. Durante u [[Medioevo|Periudu Medievale]] è u Rinascimentu a cità era cunnisciuta cum'è un centru di cummerciu per via di a so pusizione nantu à l'intersezione di parechje rotte cummerciale principale, chì aiutavanu à generà prufitti stabili da u cummerciu di transitu. U rapidu sviluppu di a cità hè statu ancu causatu da a creazione di una sede di regenza in Opole in u [[1816]]. A prima cunnessione ferruviaria trà Oppeln, [[Brieg]] è [[Breslau]] hè stata aperta in u [[1843]] è i primi stabilimenti di fabricazione sò stati custruiti in u [[1859]], ciò chì hà cuntribuitu assai à l'impurtanza regiunale di a cità. U vastu patrimoniu di a cità comporta guasi tutte e culture di l'[[Europa]] Centrale, cumprese anni di duminazione pulacca, boema, prussiana è tedesca. Opole hè diventatu formalmente parte di a Polonia in u [[1945]] in u quadru di l'[[Accordu di Potsdam]]. Parechji ilesiani superiori tedeschi è polacchi di ascendenza tedesca risiedenu sempre in a regione Opole; in a cità stessa, tuttavia, i tedeschi etnichi custituiscenu oghje menu di u 3% di a pupulazione dopu à l'espulsioni di u 1945-1946. Oghje ci sò quattru stabilimenti di istruzione superiore in a cità: l'Università Opole, l'Università di Tecnulugia Opole, un College Medicu è u College Superiore Privatu di Gestione è Amministrazione. U [[Festival Naziunale di a Canzone Polacca]] si tene quì ogni annu, dapoi u [[1963]] è ogni annu si tenenu novi eventi regulari, fiere, spettaculi è cuncorsi. Opole hè qualchì volta chjamata a ''Venezia pulacca'',<ref>''Venezia pulacca'', [https://www.foxewebdesign.pl/opole-na-zdjeciach/].</ref>, per via di a so pittoresca Città Vecchia è di parechji canali è ponti cità. == Note == <references /> [[Categoria:Cità d'Europa]] 4x74vm975678lybxtqvlr9mh2wg294z Amore piattu 0 22002 373991 368687 2021-06-02T11:21:47Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;"></span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Aquilegia_bernardii,_Asco,_Corsica.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">L'amore piattu</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Ranunculales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Ranunculaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Aquilegia]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Aquilegia bernardii''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Aquilegia_bernardii002.jpg|250px|]] |----- |} L' '''amore piattu''' (''[[Aquilegia bernardii]]'') hè una pianta chì face parte di a famiglia di e [[Ranunculaceae]]. ==Descrizzione== L'amore piattu hè altu da 20 à 40 centimi. U so diamitru hè largu da 6 à 7 centimi. Fiurisce da ghjunghju à aostu. U so fiore hè turchinu. ==Ambiente== L'amore piattu si scontra da 1000 à 2700 metri, in i lochi adumbrati. Hè una spezia endemica di Corsica. Hè prisente in l'areale di i monti corsi: [[Monte Cintu]], Monte Rutondu, Monte Rinosu, Alcudine è Bavella. ==Lessicu== L'amore piattu hè ancu chjamatu l'''[[amore chjosu]]''. ==Note== <references/> ==Bibliugrafia== * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * [http://www.culturecommunication.gouv.fr/content/download/42396/338526/version/1/file/Ethno_Simonpoli_1982_072a.pdf Paulu Simonpoli, ''E piante salvatiche - Cunniscenze è usi'', 1982, Parcu Naturale di Corsica] * Francesca Desideri, ''L'amore piattu'', Edizione D'octobre, 2019 == Da vede dinù == * a [[flora di Corsica]] [[Categoria:Ranunculaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] [[Categoria:Flora endemica di Corsica]] 5bhewv66wf69ltxnrglvegc6kym4nqv Aquilegia bernardii 0 22003 368668 2020-09-11T10:10:59Z 92.133.92.22 Reindirizzamentu à [[Amore piattu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[amore piattu]] l3e5nnw77iwdk8a6y1buah6mhqm24rs Amore chjosu 0 22004 368671 2020-09-11T10:16:32Z 92.133.92.22 Reindirizzamentu à [[Amore piattu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[amore piattu]] l3e5nnw77iwdk8a6y1buah6mhqm24rs Depeche mode 0 22006 368696 2020-09-11T20:40:03Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Depeche mode]] à [[Depeche Mode]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Depeche Mode]] 527m2umy9gfw9krg6t94xc5t8lwkjx9 Universidade Federal de Goiás 0 22007 368697 2020-09-12T03:28:54Z Laczkowski 7586 N wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} L''''Universidade Federal de Goiá''' hè un' università brasiliana, situata in a cità di [[Goiânia]]. Ci sò à l'incirca 25.486 stughjanti. Fù fundata u [[14 desembre]] di u [[1960]]. [[Categoria:Università]] 7hyjj1200kcivdavo8r2cvwnndc8zd7 Richard Steven Horvitz 0 22008 375750 368699 2021-08-19T11:18:12Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Richard Steven Horvitz Photo Op GalaxyCon Richmond 2020.jpg|thumb|Horvitz, [[2020]]]] '''Richard Steven Horvitz''' hè un [[Sinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Horvitz, Richard Steven]] [[Categoria:Americanu|Horvitz, Richard Steven]] [[Categoria:Biugrafia]] 56pmdbul33ch1osodwnfuq7vr0o6iuo André Sogliuzzo 0 22010 376063 368707 2021-08-20T16:48:55Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''André Sogliuzzo''' hè un [[Sinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Sogliuzzo, André]] [[Categoria:Americanu|Sogliuzzo, André]] [[Categoria:Biugrafia]] h0pfpehm1lvapqwv3bisv9yqbq0q89v Marsiglia 0 22011 368714 2020-09-18T08:05:08Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Marseglia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Marseglia]] n7t9z5sgmnjuhj7us8d09x697k4wqjt Paese di Gallia 0 22012 368718 2020-09-18T08:08:23Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Paese di Gallia]] à [[Galles]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Galles]] axl9oumj41geiv6x0jp2q1xle26ta7m Donald John Trump 0 22013 368721 2020-09-18T10:51:15Z 46.193.170.50 Reindirizzamentu à [[Donald Trump]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Donald Trump]] lnf5ebxedobir1tst865vmfai1tnxod Zoolugia 0 22014 368853 368755 2020-09-21T20:46:55Z Thadh 16787 /* Discipline */ wikitext text/x-wiki A '''Zoolugia''', '''Zuulugia''' o '''Zoologia''' hè a [[Disciplina|disciplina]] di a [[Biolugia|biolugia]] chì studieghja l'[[Animale|animali]] è u so [[Cumpurtamentu|cumpurtamentu]]. U nome hè cumpostu di duie parolle [[Lingua greca antica|greche]] - ζῷον (''zōion'' "animale") è λόγος (''logos'' "scienze"). ==Storia== In u 1859 [[Charles Darwin]] publicò u so libru "[[On the Origin of Species]]", chì schjarì a [[Evoluzione|teuria di l'evoluzione]]. ==Discipline== * [[Antomolugia]] (a scienza di l'insetti) * [[Antropolugia]] (a scienza di l'omi) * [[Ictiolugia]] (a scienza di i pesce) * [[Mammalugia]] (a scienza di i mammiferi) * [[Urnitulugia|Ornitolugia]] (a scienza di l'acelli) [[Categoria:Scienze]] [[Categoria:Scienze esatte è naturale]] bmi0jhbmu38wl0nexh1gr0koy6mtofg Zuulugia 0 22015 368733 2020-09-19T20:41:14Z Thadh 16787 Reindirizzamentu à [[Zoolugia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Zoolugia]] to5f1lecyo7sqm32dqpg91lhuhtorjv Zoologia 0 22016 368734 2020-09-19T20:41:51Z Thadh 16787 Reindirizzamentu à [[Zoolugia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Zoolugia]] to5f1lecyo7sqm32dqpg91lhuhtorjv Animale 0 22017 374922 369381 2021-08-08T17:54:15Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[Image:Animal diversity.png|thumb|Animalia hè diversa assai.]] L''''animali''' sò [[Organismu|organismi]] di u [[Regnu (biologia)|regnu biologicu]] ''Animalia''. L'animale include per indettu i [[Mammiferu|mammiferi]], l'[[Acellu|acelli]] è l'[[Insettu|insetti]]. A scienza di l'animali hè a [[zoolugia]]. [[Categoria:Biologia]] gx6ui7lzfcvre0u1a94z64psncdqt6l Animalia 0 22018 368745 2020-09-19T21:20:55Z Thadh 16787 Reindirizzamentu à [[Animale]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Animale]] iw3vggzdek95m1jyos15tvubyz3nkhh IPA 0 22020 368760 2020-09-20T10:17:30Z Thadh 16787 Reindirizzamentu à [[Alfabetu funeticu internaziunali]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Alfabetu funeticu internaziunali]] huv0aelrd7md0r7vn5zdkasbmxqcbdz Elencu di i paesi di u mondu 0 22021 377852 377758 2021-11-18T12:01:25Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki == [[africa]] == * [[Angola]] * [[Cabinda]] * [[Capu Verde]] * [[Chilimangiaru]] * * [[Ghana]] * [[Guinea Equatoriale]] * [[Guinea-Bissau]] * [[Kinshasa]] * [[Lavu Tanganica]] * [[Mari Tarraniu]] * [[Mozambicu]] * [[Sahara]] * [[Sant'Elena]] * [[Sudan]] * [[São Tomé è Príncipe]] {| class="wikitable" !Vexillum !Pagus |- |[[Fasciculus:Flag_of_Algeria.svg|23x23px|Vexillum Algerii]] |Algeria |- |[[Fasciculus:Flag_of_Angola.svg|23x23px|Vexillum Angoliae]] |Angola |- |[[Fasciculus:Flag_of_Benin.svg|23x23px|Vexillum Benini]] |Benin |- |[[Fasciculus:Flag_of_Botswana.svg|23x23px|Vexillum Botsuanae]] |Botswana |- |[[Fasciculus:Flag_of_Burkina_Faso.svg|23x23px|Vexillum Burkinae Fasonis]] |Burkina Faso |- |[[Fasciculus:Flag_of_Burundi.svg|23x23px|Vexillum Burundiae]] |Burundi |- |[[Fasciculus:Flag_of_Cameroon.svg|23x23px|Vexillum Cameroniae]] |Camerun |- |[[Fasciculus:Flag_of_Cape_Verde.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Promontorii Viridis]] |Capu Verde |- |[[Fasciculus:Flag_of_Cote_d'Ivoire.svg|23x23px|Vexillum Litoris Eburnei]] |Costa d'Ivory |- |[[Fasciculus:Flag_of_Djibouti.svg|23x23px|Vexillum Gibuti]] |Djibuti |- |[[File:Flag of Egypt.svg|25x25px]] |Egittu |- |[[Fasciculus:Flag_of_Eritrea.svg|23x23px|Vexillum Erythraeae]] |Eritrea |- |[[File:Ethiopia Flag.svg|25x25px]] |Ettiopia |- |[[Fasciculus:Flag_of_Gabon.svg|23x23px|Vexillum Gaboniae]] |Gabone |- |[[Fasciculus:Flag_of_The_Gambia.svg|23x23px|Vexillum Gambiae]] |Gambia |- |[[Fasciculus:Flag_of_Ghana.svg|23x23px|Vexillum Ganae]] |Ghana |- |[[Fasciculus:Flag_of_Guinea.svg|23x23px|Vexillum Guineae]] |Republica di Guinea |- |[[Fasciculus:Flag_of_Equatorial_Guinea.svg|23x23px|Vexillum Guineae Aequinoctialis]] |Guinea Equatoriale |- |[[Fasciculus:Flag_of_Guinea-Bissau.svg|23x23px|Vexillum Guineaa Bissaviensis]] |Guinea-Bissau |- |[[Fasciculus:Flag_of_the_Comoros.svg|23x23px|Vexillum Insularum Comorianarum]] |Isule Comore |- |[[Fasciculus:Flag_of_Kenya.svg|23x23px|Vexillum Kenyae]] |Kenya |- |[[Fasciculus:Flag_of_Lesotho.svg|23x23px|Vexillum Lesothi]] |Lesotho |- |[[Fasciculus:Flag_of_Liberia.svg|23x23px|Vexillum Liberiae]] |Liberia |- |[[Fasciculus:Flag_of_Libya.svg|23x23px|Vexillum Libyae]] |Libia |- |[[Fasciculus:Flag_of_Madagascar.svg|23x23px|Vexillum Madagascar]] |Republica Malgache |- |[[Fasciculus:Flag_of_Malawi.svg|23x23px|Vexillum Malavii]] |Malawi |- |[[Fasciculus:Flag_of_Mali.svg|23x23px|Vexillum Mali]] |Mali |- |[[Fasciculus:Flag_of_Morocco.svg|23x23px|Vexillum Marochii]] |[[Maroccu]] |- |[[Fasciculus:Flag_of_Mauritania.svg|23x23px|Vexillum Mauretaniae]] |Muritania |- |[[Fasciculus:Flag_of_Mauritius.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Mauritiae]] |Isole Mauritius |- |[[Fasciculus:Flag_of_Mozambique.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Mozambici]] |Mosambiccu |- |[[Fasciculus:Flag_of_Namibia.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Namibiae]] |Namibia |- |[[Fasciculus:Flag_of_Niger.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Nigritaniae]] |'''Nìger''' |- |[[Fasciculus:Flag_of_Nigeria.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Nigeriae]] |Nigeria |- |[[Fasciculus:Flag_of_the_Central_African_Republic.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Reipublicae Mediae Africae]] |Republica di Centru Africa |- |[[Fasciculus:Flag_of_Chad.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Tzadiae]] |Republica di u Ciad |- |[[Fasciculus:Flag_of_the_Republic_of_the_Congo.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Reipublicae Congensis]] |Republica Congolese |- |[[Fasciculus:Flag_of_the_Democratic_Republic_of_the_Congo.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Reipublicae Democratica Congensis]] |Repubblica Democratica di u Congo |- |[[Fasciculus:Flag_of_Rwanda.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Ruandae]] |Rwanda |- |[[Fasciculus:Flag_of_Sao_Tome_and_Principe.svg|23x23px|Vexillum Insularum Sancti Thomae et Principis]] |Isule San Tumasgiu è Principe |- |[[Fasciculus:Flag_of_the_Seychelles.svg|23x23px|Vexillum Insularum Seisellensium]] |E Seychelles |- |[[Fasciculus:Flag_of_Senegal.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Senegaliae]] |Senegallu |- |[[Fasciculus:Flag_of_Sierra_Leone.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Mons Leonini]] |Sierra Leone |- |[[Fasciculus:Flag_of_South_Africa.svg|23x23px|Vexillum Rei Publicae Africae Australis]] |Republica di Sudafrica |- |[[Fasciculus:Flag_of_Somalia.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Somaliae]] |Somalia |- |[[Fasciculus:Flag_of_Swaziland.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Suaziae]] |Suaziland |- |[[Fasciculus:Flag_of_Sudan.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Sudaniae]] |Sudannu |- |[[Fasciculus:Flag_of_Tanzania.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Tanzaniae]] |Tanganica |- |[[Fasciculus:Flag_of_Togo.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Togi]] |Togoland |- |[[Fasciculus:Flag_of_Tunisia.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Tunesiae]] |Tunisia |- |[[Fasciculus:Flag_of_Uganda.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Ugandae]] |Uganda |- |[[Fasciculus:Flag_of_Zambia.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Zambiae]] |Zamibia |- |[[Fasciculus:Flag_of_Zimbabwe.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Zimbabuiae]] |Rhodesia / Zimbabwe |} == [[America settentriunale|America di u Nordu]] == * [[:Categoria:Canadà|Canadà]] * [[:Categoria:Messicu|Messicu]]‎ * [[:Categoria:Stati Uniti d'America|Stati Uniti d'America]]‎\ {| class="wikitable" ! standard ! Pocu fondu |- |[[Fasciculus:Flag_of_Antigua_and_Barbuda.svg|23x23px| Antica è Barbuda flag ]] |Antigua è Barbuda |- |[[Fasciculus:Flag_of_Barbados.svg|23x23px| Barbatae standard ]] |Barbados |- |[[Fasciculus:Flag_of_Belize.svg|23x23px| Bandiera di u Belize ]] |Belize |- |[[Fasciculus:Flag_of_Canada.svg|23x23px| Bandera di u Canada ]] |Canada |- |[[Fasciculus:Flag_of_the_United_States.svg|23x23px| Standard CFA ]] |Stati Uniti d'America |- |[[Fasciculus:Flag_of_Cuba.svg|23x23px| bandera Cuba ]] |Cuba |- |[[Fasciculus:Flag_of_Dominica.svg|23x23px| bandera dumenica ]] |Dumenicu |- |[[Fasciculus:Flag_of_Grenada.svg|23x23px| granata standard ]] |Grenada |- |[[Fasciculus:Flag_of_Guatemala.svg|23x23px| standard Guatemalae ]] |Guatemala |- |[[Fasciculus:Flag_of_Haiti.svg|23x23px| Haitiae standard ]] |Haiti |- |[[Fasciculus:Flag_of_Honduras.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Honduriae]] |Honduras |- |[[Fasciculus:Flag_of_Jamaica.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Insularum Bahamensium]] |Jamaica |- |[[Fasciculus:Flag_of_the_Bahamas.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Insularum Bahamensium]] |Isule Bahama |- |[[Fasciculus:Flag_of_Mexico.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Mexici]] |Messicu |- |[[Fasciculus:Flag_of_Nicaragua.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Nicaraguae]] |Nicaragua |- |[[Fasciculus:Flag_of_Costa_Rica_(state).svg|23x23px|[la→co]Vexillum Orae Opulentae]] |Costa Rica |- |[[Fasciculus:Flag_of_Panama.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Panamae]] |Panama |- |[[Fasciculus:Flag_of_the_Dominican_Republic.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Reipublicae Dominicanae]] |Republica Dumenicana |- |[[Fasciculus:Flag_of_El_Salvador.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Salvatoria]] |U Salvadore |- |[[Fasciculus:Flag_of_Saint_Lucia.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Sanctae Luciae]] |Santa Lucia |- |[[Fasciculus:Flag_of_Saint_Kitts_and_Nevis.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Sancti Christophori et Nivis]] |San Cristofanu è Nevis |- |[[Fasciculus:Flag_of_Saint_Vincent_and_the_Grenadines.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Sancti Vincenti et Granatinae]] |Saint Vicente è Grenadini |- |[[Fasciculus:Flag_of_Trinidad_and_Tobago.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Trinitatis et Tabaci]] |Trinità è Tobago |} == [[America meridiunale|Sud America]] == === A === * [[Argentina]] === B === * [[Bogotà]] * [[Bolivia]] * [[Buenos Aires]] === C === * [[Caracas]] * [[Colombia]] === P === * [[Paraguay]] * [[Perù|Peru]] === U === * [[Uruguai]] === V === * [[Venezuela]] * {| class="wikitable" ! standard ! Pocu fondu |- |[[Fasciculus:Flag_of_Argentina.svg|23x23px| standard Argentinië ]] |Republica Argentina |- |[[Fasciculus:Flag_of_Bolivia.svg|23x23px| Boliviae standard ]] |Bolivia |- |[[Fasciculus:Flag_of_Brazil.svg|23x23px| Drapeau du Brésil ]] |Brasile |- |[[Fasciculus:Flag_of_Chile.svg|23x23px| Chiliae standard ]] |Chilì |- |[[Fasciculus:Flag_of_Colombia.svg|23x23px| standard Colombiae ]] |Culombia |- |[[File:Flag of Ecuador (1900–2009).svg|25x25px]] |Ecuadore |- |[[Fasciculus:Flag_of_Guyana.svg|23x23px| Drapeau Guyana ]] |Guyana |- |[[Fasciculus:Flag_of_Paraguay.svg|23x23px| GMParaquariae standard ]] |Paraguay |- |[[Fasciculus:Flag_of_Peru.svg|23x23px| Drapeau du Pérou ]] |Peru |- |[[Fasciculus:Flag_of_Suriname.svg|23x23px| Surinamiae standard ]] |Surinamu |- |[[Fasciculus:Flag_of_Uruguay.svg|23x23px| Uraquariae standard ]] |'''Uruguai''' |- |[[Fasciculus:Flag_of_Venezuela.svg|23x23px| Venetiolae standard ]] |'''Venezuela''' |} == [[Asia]] == === A === * [[Afghanistan]] * [[Armenia]] * [[Azerbaighjan]] === B === * [[Bangladesh]] === F === * [[Filippine]] === G === * [[Georgia]] * [[Ghjappone]] === H === * [[Hangul]] === I === * [[India]] * [[Indunesia]] * [[Iranu]] === M === * [[Malaysia]] * [[Mungolia]] === T === * [[Timor Este]] * [[Turkmenistan]] === Y === * [[Yemen]] [[File:Iran_e_Bozorg2.jpg|miniatura| Asia in u 1719 . ]] {| class="wikitable" !Vexillum !Pagus |- |[[Fasciculus:Flag_of_Afghanistan.svg|23x23px|Vexillum Afganiae]] |Afganistanu |- |[[Fasciculus:Flag_of_Saudi_Arabia.svg|23x23px|Vexillum Arabiaa Saudianae]] |Arabia Saudita |- |[[Fasciculus:Flag_of_Armenia.svg|23x23px|Vexillum Armeniae]] |Armenia |- |[[Fasciculus:Flag_of_Azerbaijan.svg|23x23px|Vexillum Atropatenae]] |Azerbaijan |- |[[Fasciculus:Flag_of_Bahrain.svg|23x23px|Vexillum Baharinae]] |Bahrain |- |[[Fasciculus:Flag_of_Bangladesh.svg|23x23px|Vexillum Bangladeshae]] |Bangladesh |- |[[Fasciculus:Flag_of_Myanmar.svg|23x23px|Vexillum Myanmar]] |Birmania |- |[[Fasciculus:Flag_of_Brunei.svg|23x23px|Vexillum Bruneii]] |Brunei |- |[[Fasciculus:Flag_of_Bhutan.svg|23x23px|Vexillum Butaniae]] |Bhutan |- |[[Fasciculus:Flag_of_Cambodia.svg|23x23px|Vexillum Cambosiae]] |Campuccià |- |[[Fasciculus:Flag_of_Kazakhstan.svg|23x23px|Vexillum Casachiae]] |Republica Kazakista |- |[[Fasciculus:Flag_of_Kyrgyzstan.svg|23x23px|Vexillum Chirgisiae]] |Republica Kirghisa |- |[[Fasciculus:Flag_of_South_Korea.svg|23x23px|Vexillum Rei Publicae Coreae]] |Corea di u Sudu |- |[[Fasciculus:Flag_of_North_Korea.svg|23x23px|Vexillum Coreae Septentrionalis]] |Corea di u Nordu |- |[[Fasciculus:Flag_of_Kuwait.svg|23x23px|Vexillum Cuvaiti]] |Kuwait |- |[[Fasciculus:Flag_of_the_United_Arab_Emirates.svg|23x23px|Vexillum Emiratuum Arabicorum Unitorum]] |Emirati Arabi Uniti |- |[[Fasciculus:Flag_of_Georgia.svg|23x23px|Vexillum Georgiae]] |Giorgia |- |[[Fasciculus:Flag_of_Japan.svg|23x23px|Vexillum Iaponiae]] |Giappone |- |[[Fasciculus:Flag_of_Yemen.svg|23x23px|Vexillum Iemeniae]] |Yemen |- |[[Fasciculus:Flag_of_India.svg|23x23px|Vexillum Indiae]] |India |- |[[Fasciculus:Flag_of_Indonesia.svg|23x23px|Vexillum Indonesiae]] |Indonesia |- |[[Fasciculus:Flag_of_Maldives.svg|23x23px|Vexillum Insulae Maldivae]] |Isule Maldivu |- |[[Fasciculus:Flag_of_Jordan.svg|23x23px|Vexillum Iordaniae]] |Ghjurdania |- |[[Fasciculus:Flag_of_Iraq.svg|23x23px|Vexillum Iraquiae]] |Iraccu |- |[[Fasciculus:Flag_of_Iran.svg|23x23px|Vexillum Iraniae]] |Iran (Persia) |- |[[Fasciculus:Flag_of_Israel.svg|23x23px|Vexillum Israëlis]] |Israele |- |[[Fasciculus:Flag_of_Laos.svg|23x23px|Vexillum Laoniae]] |Laos |- |[[Fasciculus:Flag_of_Lebanon.svg|23x23px|Vexillum Libani]] |Lebanon |- |[[Fasciculus:Flag_of_Malaysia.svg|23x23px|Vexillum Malaesiae]] |Malesia |- |[[Fasciculus:Flag_of_Mongolia.svg|23x23px|Vexillum Mongoliae]] |Ripublica Mongola |- |[[Fasciculus:Flag_of_Nepal.svg|28x28px|Vexillum Nepaliae]] |Nepal |- |[[Fasciculus:Flag_of_Oman.svg|23x23px|Vexillum Omaniae]] |Mascati è Oman |- |[[Fasciculus:Flag_of_Pakistan.svg|23x23px|Vexillum Pakistaniae]] |Pacchistanu |- |[[Fasciculus:Flag_of_the_Philippines.svg|23x23px|Vexillum Philippinarum]] |Filippine |- |[[Fasciculus:Flag_of_Qatar.svg|23x23px|Vexillum Quatariae]] |Qatar (Cchatare) |- |[[Fasciculus:Flag_of_the_People's_Republic_of_China.svg|23x23px|Vexillum Sinarum]] |China |- |[[Fasciculus:Flag_of_Russia.svg|23x23px|Vexillum Russiae]] |Russia |- |[[Fasciculus:Flag_of_Singapore.svg|23x23px|Vexillum Singapurae]] |Singapore |- |[[Fasciculus:Flag_of_Sri_Lanka.svg|23x23px|Vexillum Sri Lankae]] |Ceilanu |- |[[Fasciculus:Flag_of_Syria.svg|23x23px|Vexillum Syriae]] |Siria |- |[[Fasciculus:Flag_of_Tajikistan.svg|23x23px|Vexillum Tajikistan]] |Republica Tadjica |- |[[Fasciculus:Flag_of_Thailand.svg|23x23px|Vexillum Thailandiae]] |Tailanda |- |[[Fasciculus:Flag_of_East_Timor.svg|23x23px|Vexillum Timoriae Orientalis]] |Timor Orientale |- |[[Fasciculus:Flag_of_Turkey.svg|23x23px|Vexillum Turciae]] |Republica Turca |- |[[Fasciculus:Flag_of_Turkmenistan.svg|23x23px|Vexillum Turkmenistan]] |Turchmenistannu |- |[[Fasciculus:Flag_of_Uzbekistan.svg|23x23px|Vexillum Uzbekistan]] |Republica Uzbecca |- |[[Fasciculus:Flag_of_Vietnam.svg|23x23px|Vexillum Vietnamiae]] |Vietnam |} == [[Europa]] == * [[Albania]] * [[Andorra]] * [[Armenia]] * [[Atene]] * [[Azerbaighjan]] === B === * [[Bielorussia]] * [[Bosnia è Erzegovina]] * [[Bratislava]] === C === * [[Cità di u Vaticanu]] * [[Copenaghen]] === I === * [[Islanda]] === L === * [[Liechtenstein]] * [[Lisbona]] === M === * [[Macedonia di u Nordu]] * [[Malta]] * [[Mare Balticu]] * [[Mari Egeiu]] * [[Mari Tarraniu]] * [[Montenegru]] === R === * [[Reykjavík]] * [[Romania]] === S === * [[San Marinu]] * [[Scozia]] * [[Serbia]] * [[Sguìzzera]] * [[Sluvacchia]] * [[Sluvenia]] * [[Sofia]] === T === * [[Tallinn]] * [[Turchia]] === U === * [[Ucraina]] === V === * [[Veliko Tarnovo]] {| class="wikitable" !Vexillum !Pagus |- |[[Fasciculus:Flag_of_Albania.svg|23x23px|Vexillum Albaniae]] |Albania |- |[[Fasciculus:Flag_of_Andorra.svg|23x23px|Vexillum Andorrae]] |Andorra |- |[[Fasciculus:Flag_of_Austria.svg|23x23px|Vexillum Austriae]] |Austria |- |[[Fasciculus:Flag_of_Belgium.svg|23x23px|Vexillum Belgicae]] |Belgica |- |[[Fasciculus:Flag_of_Bosnia_and_Herzegovina.svg|23x23px|Vexillum Bosniae et Herzegovinae]] |Bosnia e Erzegovina |- |[[Fasciculus:Flag_of_Bulgaria.svg|23x23px|Vexillum Bulgariae]] |Republica Bulgara |- |[[Fasciculus:Flag_of_the_Czech_Republic.svg|23x23px|Vexillum Czechiae]] |Repubblica Ceccu |- |[[Fasciculus:Flag_of_Croatia.svg|23x23px|Vexillum Croatiae]] |Croazia |- |[[Fasciculus:Flag_of_Cyprus.svg|23x23px|Vexillum Cypri]] |Cipru |- |[[Fasciculus:Flag_of_Denmark.svg|23x23px|Vexillum Daniae]] |Danimarcu |- |[[Fasciculus:Flag_of_Estonia.svg|23x23px|Vexillum Estoniae]] |Ripublica Estone |- |[[Fasciculus:Flag_of_Finland.svg|23x23px|Vexillum Finniae]] |Finlandia |- |[[Fasciculus:Flag_of_France.svg|23x23px|Vexillum Franciae]] |Francia |- |[[Fasciculus:Flag_of_Germany.svg|23x23px|Vexillum Germania]] |Alemagna |- |[[Fasciculus:Flag_of_Greece.svg|23x23px|Vexillum Graciae]] |Republica Ellenica (Grecia) |- |[[Fasciculus:Flag_of_Switzerland.svg|23x23px|Vexillum Helvetiae]] |Cunfederazione Svizzera |- |[[Fasciculus:Flag_of_Ireland.svg|23x23px|Vexillum Hiberniae]] |Republica Irlandese |- |[[Fasciculus:Flag_of_Spain.svg|23x23px|Vexillum Hispaniae]] |Spagna |- |[[Fasciculus:Flag_of_Hungary.svg|23x23px|Vexillum Hungariae]] |Ungheria |- |[[Fasciculus:Flag_of_Iceland.svg|23x23px|Vexillum Islandiae]] |Islanda |- |[[Fasciculus:Flag_of_Italy.svg|23x23px|Vexillum Italiae]] |Republica Taliana |- |[[Fasciculus:Flag_of_Latvia.svg|23x23px|Vexillum Latviae]] |Republica Lettone |- |[[Fasciculus:Flag_of_Liechtenstein.svg|23x23px|Vexillum Lichtensteni]] |Liechtenstein |- |[[Fasciculus:Flag_of_Lithuania.svg|23x23px|Vexillum Lithuaniae]] |Littuania |- |[[Fasciculus:Flag_of_Portugal.svg|23x23px|Vexillum Lusitaniae]] |Portugallu |- |[[Fasciculus:Flag_of_Luxembourg.svg|23x23px|Vexillum Luxemburgi]] |Lussemburgu |- |[[Fasciculus:Flag_of_the_Republic_of_Macedonia.svg|23x23px|Vexillum Macedoniae]] |Maccedonia (Nordu) |- |[[Fasciculus:Flag_of_Malta.svg|23x23px|Vexillum Melitae]] |Malta |- |[[File:Flag of Moldova.svg|22x22px]] |Republica di Moldova |- |[[Fasciculus:Flag_of_Monaco.svg|23x23px|Vexillum Monoeci]] |Principatu di Monaco |- |[[Fasciculus:Flag_of_Montenegro.svg|23x23px|Vexillum Montis Negri]] |Montenegru |- |[[Fasciculus:Flag_of_the_Netherlands.svg|23x23px|Vexillum Nederlandiae]] |Paesi Bassi |- |[[Fasciculus:Flag_of_Norway.svg|23x23px|Vexillum Norvegiae]] |Nurvegia |- |[[Fasciculus:Flag_of_Poland.svg|23x23px|Vexillum Poloniae]] |Pulonia |- |[[File:Flag of the United Kingdom.svg|25x25px]] |Gran Bretagna |- |[[Fasciculus:Flag_of_San_Marino.svg|23x23px|Vexillum Rei publicae Sancti Marini]] |San Marinu |- |[[Fasciculus:Flag_of_Romania.svg|23x23px|Vexillum Romaniae]] |Rumenia |- |[[Fasciculus:Flag_of_Russia.svg|23x23px|Vexillum Russiae]] |Russia |- |[[Fasciculus:Flag_of_Belarus.svg|23x23px|Vexillum Belorussiae]] |Bielorussia |- |[[Fasciculus:Flag_of_Serbia.svg|23x23px|Vexillum Serbiae]] |Serbia |- |[[Fasciculus:Flag_of_Slovakia.svg|23x23px|Vexillum Slovaciae]] |Slovacchia |- |[[Fasciculus:Flag_of_Slovenia.svg|23x23px|Vexillum Sloveniae]] |Republica Slovena |- |[[Fasciculus:Flag_of_Sweden.svg|23x23px|Vexillum Sueciae]] |Svezia |- |[[Fasciculus:Flag_of_Ukraine.svg|23x23px|Vexillum Ucraniae]] |Uccrainia |- |[[Fasciculus:Flag_of_the_Vatican_City.svg|23x23px|Vexillum Civitatis Vaticanae]] |Statu di a cità di u Vaticanu |} == [[Uceania|oceania]] == === A === * ► [[:Categoria:Australia|Australia]]‎ (7 P) === N === * ► [[:Categoria:Nova Zilanda|Nova Zilanda]]‎ (2 P) {| class="wikitable" ! standard ! Pocu fondu |- |[[Fasciculus:Flag_of_Australia.svg|23x23px| Bandiera australiana ]] |Australia |- |[[Fasciculus:Flag_of_the_Federated_States_of_Micronesia.svg|23x23px| Bandiera Isole Cook ]] |Micronesia |- |[[Fasciculus:Flag_of_the_Solomon_Islands.svg|23x23px| Bandiera Isole Salomone ]] |Isule Salomone |- |[[Fasciculus:Flag_of_New_Zealand.svg|23x23px| Bandiera di a Nova Zelanda ]] |Nova Zelanda |- |[[Fasciculus:Flag_of_Papua_New_Guinea.svg|23x23px| Drapeau Papua Nova Guinea ]] |Nova Guinea Papua |- |[[Fasciculus:Flag_of_Samoa.svg|23x23px| Drapeau Samoa ]] |Isola di Samoa |- |[[Fasciculus:Flag_of_Tonga.svg|23x23px| bandera di i Tonga ]] |Tongu |- |[[Fasciculus:Flag_of_Tuvalu.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Tuvalu]] |Isule Ellice (Tuvalu) |- |[[Fasciculus:Flag_of_Fiji.svg|23x23px|[la→co]Vexillum Fiji]] |Isole Fiji |} {{NexInt}} * [[Geografia]] * Cunnisciutu da u mondu anticu * blocchi {{Cuntinenti di a Terra}}{{Societas humana}} tnlxszuhypq2jz2d6goozbxiazg1yzx François Alfonsi 0 22022 368965 368935 2020-09-25T08:45:45Z 2A01:CB1C:CC3:E700:D549:8DAA:19EC:A129 wikitext text/x-wiki {{Nota disambigua-supranu|Alfonsi}} {{Infobox Politicien|charte=|nationalité=[[France|français]]|successeur 4=Gisèle Colonna-Pan|fonction5=Conseiller territorial à l'[[Assemblée de Corse]]|à partir du fonction5=1987|jusqu'au fonction5=1998<br><small>({{durée|||1987|||1998}})</small>|président 5=[[Jean-Paul de Rocca Serra]]|nom de naissance=|date de naissance={{date de naissance|14|septembre|1953|âge=oui}}|lieu de naissance=[[Ajaccio]] ([[Corse-du-Sud]])|date de décès=|lieu de décès=|nature du décès=|sépulture=|parti=[[Parti de la nation corse|PNC]]<br/>[[Femu a Corsica]]|jusqu'au fonction4={{date|||2020}}<br/><small>({{durée||03|2002|03|2020}})</small>|père=|mère=|fratrie=|conjoint=|enfants=|entourage=|université=|profession=[[Enseignant]], Agent de développement|religion=|résidence=|signature=|emblème=|prédécesseur 4=Dominique Colonna|à partir du fonction4={{date|||2002}}|nom=François Alfonsi|jusqu'au fonction2={{date|30|juin|2014}}<br><small>({{durée|14|07|2009|30|6|2014}})</small>|image=|légende=François Alfonsi en 2020.|fonction1=[[Député européen]]|depuis le fonction1={{date|2 juillet 2019}}<br /><small>({{durée|2|07|2019}})</small>|à partir du fonction1=|jusqu'au fonction1=|élection1=|réélection1=[[Élections européennes de 2019 en France|26 mai 2019]]|circonscription 1=[[France]]|législature 1=[[Neuvième législature du Parlement européen|9{{e}}]]|groupe parlementaire 1=[[Groupe des Verts/Alliance libre européenne|Verts/ALE]]|à partir du fonction2={{date|14|juillet|2009}}|élection2=[[Élections européennes de 2009 en France|7 juin 2009]]|depuis le fonction4=|législature 2=[[Liste des députés européens de la 7e législature|7{{e}}]]|coalition 2=|groupe parlementaire 2=[[Groupe des Verts/Alliance libre européenne|Verts/ALE]]|circonscription 2=[[Circonscription Sud-Est|Sud-Est]]|prédécesseur 2=|successeur 2=|fonction3=[[Président]] de l’[[Alliance libre européenne|Alliance libre européenne (ALE)]]|depuis le fonction3=|à partir du fonction3={{date|09|07|2014}}|jusqu'au fonction3={{date|15|03|2019}}<br/><small>({{durée||07|2014|03|2019}})</small>|prédécesseur 3=[[Eric Defoort]]|successeur 3=[[Lorena López de Lacalle]]|fonction4=[[Maire]] d’[[Osani]]|liste=}} '''François Alfonsi''' (natu u 14U 14 di settembre di u 1953 à [[Aiacciu]] ) hè un omu puliticu corsu . Hè statu elettu per a prima volta eurodeputatu u 7 di ghjugnu di u 2009 in a circuscrizzione di u Sud-Est nant'à a lista " Eculugia di l'Europa " ( Verts / ALE ). Ellu hè statu di novu elettu eurodeputatu u 26 di maghju di u 2019, torna nantu à a lista Verts / ALE . Hè statu merre d' [[Osani]] in [[Corsica]] da u 2002 à u 2020. Hè membru di Femu a Corsica ed hà presidutu da u 2014 à u 2019 l'Alliance Libre Européenne (ALE). Hè diplomatu in u 1976 à l'Istitutu Politecnicu di Grenoble. Di ritornu in Corsica dopu i so studii, principia una carriera d'insignante in matematica è fisica. Dopu hè statu assuntu da ADEME cum'è agente di sviluppu. L'impegnu naziunalistu di François Alfonsi hà iniziatu durante i so anni di studiente, in i circuli di a diaspora corsa in Grenoble. Serà particularmente implicatu in manifestazioni di prutesta durante l'affare di e fanghe rosse . In u 1987, hè statu elettu cunsiglieru territuriale à l' [[Assemblea di Corsica]] (pusizione ch'ellu hà occupatu sin'à u 1998). Durante l' elezzioni europee di u 2009 in Francia, hè statu elettu in a circuscrizzione di u Sud-Est nantu à a lista di l' Europe Écologie alleata à a federazione Regions and People of Solidarity (RPS) per a quale hè portavoce. Hè statu u merre d' [[Osani]] da u 2002 à u 2020. Interromperà u so mandatu di merre per esercità u so secondu mandatu di eurodeputatu . In u 2019, in una situazione assai simile à u 2009, hè statu elettu à a 9 pusizione di a lista cumuna EELV - ALE - RPS cundutta da Yannick Jadot . Hè u solu eurodeputatu cù un labellu RPS. Hè codirettore di u settimanale ''Arritti'' . == Note è riferenze == == Vede ancu == === Articuli cunnessi === * Elencu di i deputati europei di Francia per u 7 * Regioni è populi uniti - Alleanza Libera Europea === ligami esterni === {{Portail|politique française|Corse|Union européenne}} {{DEFAULTSORT:Alfonsi, Francois}} 7ephctpzwxd5dwcqm7rnblgsey5ns6w Template:Referenza necessaria 10 22024 373561 368869 2021-06-02T05:01:37Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <sup>[Referenza?]</sup><noinclude> [[Categoria:Mudellu]] </noinclude> b09xdffbq2qg8d27qlsiw81l5pjwb68 Belladonna 0 22025 374134 373995 2021-06-02T12:08:12Z Minorax 15175 fix [[Special:LintErrors/missing-end-tag]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A belladonna'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Atropa_belladonna_Pokrzyk_wilcza_jagoda_2013-08-11_01.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Atropa belladonna</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisione | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordine | ''[[Asterales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Solanaceae]]'' |----- | Generu | ''[[Atropa]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" |''Atropa belladonna''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Aiton]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Sýkořice,_zvonec.jpg|250px|A belladonna]] |----- |} A '''belladonna''' (''[[Atropa belladonna]]'') hè una pianta chì face parte di a famiglia di e [[Solanaceae]]. <ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.</ref> ==Descrizzione== [[File:Atropa_Bella-donna2.jpg|thumb|200px|left|E casce di a belladonna]] A belladonna hè una pianta erbacea è vivace, incù un grande rizoma à parte di u quale si sviluppa un picciolu robustu, erettu è ramificatu, di un'altura da 70 à 150 cm. E foglie sò simplice, picciulate, di forma ovale è lungarina, altirnate in a zona superiore à e foglie più chjuche; cum'è u picciolu, sò cuperte à peli ghjandulari rispunsevuli di l'odore sgradevule emanendu di a pianta. I fiori sò ermafroditi è pendente. Anu un caliciu à cinque sepali è una curolla à cinque petali à forma di campana è di culore viulinu scuru. A belladona fiurisce d'istate è l'impullinazione si face da l'insetti. I frutti sò baghi neri lucichenti, di piccula taglia, circundati di un caliciu chì, mentre a maturazione, si sviluppa à forma di stella. ==Tassonumia== ===Nome latinu=== U nome latinu ''atropa belladonna'' vene da i so effetti murtali è di u so usu cosmeticu. ''Atropus'' era difatti u nome (in grecu Ἄτροπος, vale à dì l'immutabile, l'inevitevule) di una di e trè Moire chì, in a mitulugia greca, taglia u filu di a vita, per richjamà ch'è l'ingerimentu di i baghi di 'ssa pianta pruvucheghja a morte. L'epitetu specificu ''belladona'' face riferimentu à una pratica chì ricolla à a Rinascita : e signore usavanu un colliriu à basa di 'ssa pianta per dà u splendore è l'impurtanza à i so ochji datu a so capacità à dilatà a lucciula, chì agisce dirittamente annantu à u sistemu nerbosu parasimpaticu. ==Ambiente== A belladona cresce in modu sporadicu in e zone muntose è sottumuntose insin'à un'altitudine di 1400 metri. Priferisce e terre calcarie è l'arici di boschi freschi è adumbrati, cum'è e faiete. À u statu selvaticu, hè prisente in Europa cintrale, in Africa di u Nordu è in Asia occidentale insin'à u Pacchistanu. ==Lessicu== A belladonna<ref>U Muntese, p. 190.</ref> hè ancu chjamata a [[beddadonna]]. ==In Corsica== A belladonna hè citata in i Puisii ghjucosi di [[Paulu Matteiu di la Fuata]]: :''La beddadonna hè bedda ed hè pumposa;'' :''Hè sempri verdi, fiurisci com’è rosa;'' :''Ma à la fini di lu contu,'' :''Hè una pianta vilanosa;'' ==Note== <references/> == Bibliugrafia == * [http://adecec.net/adecec-net/parutions/pdf/corsesetplantes.pdf Conrad, Marcella, I corsi è e piante salvatiche, avà è innanzi, [[1981]], [[Adecec]]] * Ciavatti, Petru (dir. redazzione) Dizziunariu ''U Muntese'', 1984, Albiana * [[Paulu Matteiu Della Foata|Della Foata, Paulu Matteiu]], 1973, "[https://www.educorsica.fr/phocadownload/pdf/ammaniti/11_poesie-giocose.pdf Poesie Giocose in lingua vernacula della pieve d'Ornano]" * [http://www.culturecommunication.gouv.fr/content/download/42396/338526/version/1/file/Ethno_Simonpoli_1982_072a.pdf Paulu Simonpoli, ''E piante salvatiche - Cunniscenze è usi'', 1982, Parcu Naturale di Corsica] == Da vede dinù == * a [[flora di Corsica]] [[Categoria:Solanaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] cc7efg3jdc1y2xe3uibloy36bvj1ju2 Atropa belladonna 0 22026 368806 2020-09-21T16:53:09Z 90.37.137.211 Reindirizzamentu à [[Belladonna]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Belladonna]] 92tw91g3liuq0ay9wopangr6q2l5oex Beddadonna 0 22027 368827 2020-09-21T19:15:01Z 90.37.67.21 Reindirizzamentu à [[Belladonna]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[belladonna]] 2dxknk778o27v2n4ezochx8c4ao5sy2 Entomologia 0 22030 368850 2020-09-21T20:41:41Z Thadh 16787 Thadh hà spustatu a pagina [[Entomologia]] à [[Antomolugia]]: A varietà d'INFCOR wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Antomolugia]] 3lvbqzhfn9iq21d1w2sasrdtuwdr2bx Ecolugia 0 22031 368857 2020-09-21T20:52:03Z Thadh 16787 Reindirizzamentu à [[Eculugia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Eculugia]] al4ije9hirdq4538cmoh3l6fmv76orr Sociologia 0 22032 368863 368859 2020-09-21T20:54:53Z Thadh 16787 Modificata destinazione reindirizzamento da [[Sociolugia]] a [[Suciolugia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Suciolugia]] 9mw0lus2p97dtxz1wx8z7q9jb2nkie5 Sociolugia 0 22033 368862 2020-09-21T20:54:40Z Thadh 16787 Thadh hà spustatu a pagina [[Sociolugia]] à [[Suciolugia]]: oopsie wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Suciolugia]] 9mw0lus2p97dtxz1wx8z7q9jb2nkie5 Etimologia 0 22034 368866 2020-09-21T20:57:25Z Thadh 16787 Thadh hà spustatu a pagina [[Etimologia]] à [[Etimolugia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Etimolugia]] r5onxt7pyd42cb6dqc0u07u5p7a2gi6 Enciclopedia 0 22035 368873 2020-09-22T11:11:17Z Thadh 16787 Reindirizzamentu à [[Enciclupedìa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Enciclupedìa]] 8q6lyybbq9ayooijf7a3q2xi0qsvsqk Limoniu corsu 0 22037 373891 368934 2021-06-02T10:50:06Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #CCFFCC" ! colspan="3" style="background:#66CC66" | {| style="background:#66CC66" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#66CC66" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''U limoniu corsu'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Limonium articulatum1.jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Limonium articulatum</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="lightgreen" | [[Classificazioni scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Plantae]]'' |----- | Divisioni | ''[[Magnoliophyta]]'' |----- | Classa | ''[[Magnoliopsida]]'' |----- | Ordini | ''[[Caryophyllales]]'' |----- | Famiglia | ''[[Plumbaginaceae]]'' |----- | Genaru | ''[[Limonium]]'' |----- | align="center" bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Nomu binuminali]] |----- | align="center" colspan="2" |''Limonium articulatum''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Limonium articulatum2.jpg|250px|Limonium articulatum]] |----- |} U '''limoniu corsu''' ('''Limonium articulatum''') hè una pianta chì faci parti di a famiglia di i [[Plumbaginaceae]]. Hè una pianta endemica di [[Corsica]].<ref>Gamisans (1996), p. 29.</ref> ==Discrizzioni== U limoniu corsu hè una pianta vivaci, alta da 10 à 40 cm. A pianta hè tisgia. I fogli sò ottusi è rozi. Fiurisci da lugliu à uttrovi. I fiora sò chjucareddi, longhi da 4 à 10 mm. U so culori hè rusulinu. U caliciu hà cinqui lobi è una curolla, è ancu cinqui stamini. ==Ambienti== U limoniu corsu hè una pianta endemica di Corsica. Si trova solu in u litturali. Friquenta i zoni marini rucciosi, in particulari esposti à i spulvaroni. Hè più cumuna in a costa uccidentali di a Corsica, in particulari trà Scandula è u Vallincu.<ref>Gamisans (1996), p. 29.</ref> ==Tassunumia== Parechji sinonimi di ''Limonium articulatum'' sò: * ''Limonium articulatum'' var. ''fastigiatum'' (Rchb.) Litard * ''Limonium calanchicola'' Erben * ''Statice articulata'' Loisel ==Noti== <references/> ==Bibliugrafia== * Gamisans, Jacques (1996), A flora endemica di Corsica - La flore endémique de Corse, Edisud (in francesu) [[Categoria:Plumbaginaceae]] [[Categoria:Flora di Corsica]] e5dsyp979apcflooftqt818hv8htvm2 Limonium articulatum 0 22038 368913 2020-09-23T18:13:00Z Paulu 58 Paulu hà spustatu a pagina [[Limonium articulatum]] à [[Limoniu corsu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Limoniu corsu]] nif3ipszpd4pycrsxecwmqtoxy55far Antoine Ciosi 0 22039 368947 368946 2020-09-24T17:04:22Z Frassetu 5765 wikitext text/x-wiki '''Antoine Ciosi''' hè un cantadore Corsu, natu lu 15 di Dicembre 1931 indè [[Sorbu è Occagnanu]] ([[Corsica suprana]]). [[File:Antoine_Ciosi.png|alt=|destra|253x253px]] À u mese di Marzu 1963, uttene u Primu prezu di u primu festivale di a Canzona Corsa in l'Olympia in Parigi, per l'interpretazione di a canzona di Ghjuvanni Giocanti è Vincente Orsini, "Paese Spentu". Figliolu di un cultivatore di Sorbu è Occagnanu, a i mezi di l'anni 1930, urganizeghja in u so paese un meeting puliticu cù u capicochja cumunistu Jacques Duclos è chì sarà l'invitatu d'unore; purtendu à cuntradizione a u prete è u merru di u paese chì sò piuttostu di a dritta Antoine Ciosi conta a so ghjuventù è u rumenu talianu-alemanu in Corsica nentru u so libru 'Une odeur de figuier sauvage - Une enfance Corse'' (Edizione Albin Michel, 1999) = Discugrafia = ==== 1960 ==== * ''Le Porte-croix, ''1966 ==== 1970 ==== * ''Cursichella, ''1970 * ''Corsica amata, ''1972 * ''Ricordi di Cursichella, ''1973 * ''Ritornu à u paese, ''1974 * ''Anima corsa, ''(Puesia), 1974 * ''Le prisonnier ''1975 * ''Corsica nostra, ''1975 * ''Corsica sempre corsa, ''1976 * ''Musa di un populu, ''(poésies), 1977 * ''Ver di casa, ''1977 * ''Corsica, ''1978 * ''Corsica ! Mamma cara, ''1978 * ''Cantu per un'isula ch'ùn si vole more, ''1979 * ''Canti pupulari di Corsica ''(Cù Maryse Nicolai)'', ''1979 ==== 1980 ==== * ''Giuventù, ''1980 * ''Isula, ''1981 * ''Corsu, ''1982 * ''Kalliste, ''1982 * ''Nostalgia, ''1983 * ''20 ans de Chansons Corses, ''(Live Olympia, Maghju 1981), 1985 * ''Per tè, ''1987 * ''Mon village m'appelle, ''(Puesia), 1989 * ''Canti di a libertà, ''1989 ==== 1990 ==== * ''Chante les frères Vincenti, ''1991 * ''Natale d'amore, ''1993 * ''Tempi d'amore, ''1996 * ''Cantiques, ''1999 ==== 2000 ==== * ''Ciosi 2000, ''2000 * ''Per tè'', 2000, ''Natale d'Amore'' dischettu cù ''Canzona à Don-Joseph Giansily,Pampasgiolu'' (ré edizione cù 3 CD, 2002) * ''Luisa, ''2005 * ''À voce piena, ''2008, Casa Éditions, CDCASA25 ==== 2010 ==== * ''Una mamma, ''(Dischettu-Libru), 2011, Casa Éditions, CDCASA31 * ''In Bastia'', 2013 * ''[[Corsu Mezu Mezu]]'' (intruduzzione, interludiu è ''Ô Corse île d'amour'' cu [[Patrick Fiori]]) 2015 ==== 2020 ==== * ''Duetti'', (27 di e so più bedde canzone cù 21 cantadori isulani) == Publicazione == *''Notes & chansons, '' - Ed. Pica, 1978 *''Une odeur de figuier sauvage'' - Edizione Albin Michel, 1999 , {{ISBN|9782226108555}} *''Le chemin des sources profondes, '' - Edizione Albin Michel, 2004 *''Chants d'une terre - 40 ans de chansons corses, '' - Ed. DCL, 2002 *''Una mamma, '' (Dischettu-Libru, 2011, Casa Edizione, CDCASA31 == Decurazione == * L'8 di Dicembre 2018, Antoine Ciosi fù citadinu d'unore di a cità di Marsiglia. <ref>{{Lien web|url=https://www.corsematin.com/articles/antoine-ciosi-fait-citoyen-dhonneur-de-la-ville-de-marseille-89253|titre=Antoine Ciosi fait citoyen d'honneur de la ville de Marseille |site=Corse Matin |consulté le = 3 juin 2020}}</ref> == Riferenza == {{Références}} [[category:musica]] [[category:cantu corsu]] q8d7yt02ch2twccnpyz9s2p0d5x1xsp Virginia Raggi 0 22040 374685 368948 2021-08-01T21:29:16Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''Virginia Raggi''' ([[1978]]) hè un [[puliticu]] [[Italia|talianu]], [[merre]] di [[Roma]] dapoi u [[2016]]. Hè a prima donna merre in a storia di Roma. [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Pulitica|Raggi]] lr4mw9g2sjzfc4hq3vgnqjsz5og74un Arthropoda 0 22041 368959 2020-09-24T20:16:43Z Thadh 16787 Thadh hà spustatu a pagina [[Arthropoda]] à [[Artropodu]]: u nomu un he in u corsu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Artropodu]] c0yv15d930fu55ize9lx6pqepzzmgmn Nordu Renu-Westfalia 0 22042 368987 2020-09-27T13:32:38Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Nordu Renu-Westfalia]] à [[Renania Settentriunale-Vestfalia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Renania Settentriunale-Vestfalia]] jxl6j2xao23zymi1n261glkdrtwyt82 Chuy Bravo 0 22043 375560 368995 2021-08-18T08:36:53Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Chuy Bravo.jpg|thumb|Bravo, [[2013]]]] '''Jesús Melgoza''' hè statu un [[Sinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. Era natu u [[7 di dicembre|7 dicembre]] [[1956]] in [[Tangancícuaro]], [[Michoacán]], [[Mexico]] è hè mortu in a so casa in [[Mexico City]], Mexico, [[14 di dicembre|l'14 di dicembre]] [[2019]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Bravo, Chuy]] [[Categoria:Americanu|Bravo, Chuy]] [[Categoria:Biugrafia]] ccky45k1j1wjmw5i9wjck1gsuzh9aeg Robert Doisneau 0 22044 376908 376907 2021-09-09T00:41:19Z Jun Misugi 295 cat wikitext text/x-wiki [[File:Robert Doisneau photographed by Bracha L. Ettinger in his studio in Montrouge, 1992.jpg|right|thumb|300px|Robert Doisneau]] '''Robert Doisneau''', natu u [[14 d'aprile]] [[1912]] in Gentilly è mortu l'[[1u d'aprile]] [[1994]] in Montrouge, hè statu un [[Fotografia|fotografu]] [[Francia|francese]], trà i più pupulari dopu a guerra. Era, à fiancu à Willy Ronis, Édouard Boubat, Izis, Émile Savitry è Albert Monier, unu di i principali riprisentanti di u currente di a [[fotografia]] umanista francese. == Biugrafia == Robert Doisneau hè natu in u sudu di a periferia parigina in una famiglia burghese. Hà studiatu Arti Grafiche à a Scola Estienne è si hè diplomatu cum'è incisore è litografu in u 1929. Un annu dopu, s'unì à l'Atelier Ullmann cum'è fotografu publicitariu. In u 1931, Robert Doisneau scontra à Pierrette Chaumaison cun quale si maritò trè anni dopu; Ddu stessu annu, diventa l'operatore di André Vigneau cù quale scopre a "Nova Objettività" Fotugrafica. In u 1932, vende u so primu raportu fotograficu, chì hè statu trasmessu in l'''Excelsior''. In u 1934, u fabricatore di veiculi [[Renault]] di Boulogne-Billancourt, l'hà assuntu cum'è fotografu industriale, ma, per via di i so ritardi successivi (è dopu avè, per contu soiu, pruvatu à falsificà e so carte di tempu), hè statu licenziatu cinque anni dopu, in u 1939. Avà disoccupatu, Doisneau prova à diventà un fotografu è illustratore freelance. Avia da esse unu di i più prolifici contributori à a rivista artistica è literaria ''Le Point'', fundata in u 1936 da Pierre Betz è l'editore d'arte Pierre Braun, per a quale pruduce i so primi ritratti di [[Pablo Picasso|Picasso]], Braque è Paul Léautaud. Pocu prima di l'iniziu di a [[Siconda Guerra Mundiale]], hà scontru Charles Rado, fundatore di l'agenzia Rapho. U so primu raportu, nantu à a canoa in Dordogna, hè statu interruttu da a dichjarazione di guerra è da a mubilizazione generale. Dopu à a Siconda Guerra Mundiale, Robert Doisneau hè diventatu un fotografu freelance, unendu ufficialmente l'agenzia di fotografia Rapho in u 1946. Dopu hà cuminciatu à pruduce è realizà numerosi raporti fotografichi nantu à temi assai diversi : nutizie parigine, Parigi pupulare, sughjetti in pruvincia o à l'estranu (URSS, Stati Uniti, Jugoslavia, ecc.). Alcuni di i so raporti appareranu in riviste cum'è ''Life'', ''Paris Match'', ''Réalités'', ''Point de vue'', ''Regards'', etc. In u 1947, Robert Doisneau si unisce à u Groupe des XV à fiancu à René-Jacques, Willy Ronis è Pierre Jahan. U listessu annu, hà scontru Robert Giraud, à u antiquariu Romi, era allora u principiu di una longa amicizia è di una cullaburazione fruttuosa. Doisneau publicherà una trentina di album, frà i quali ''La Banlieue de Paris'' (Seghers, 1949), cù testi di Blaise Cendrars. Hà travagliatu per ''Vogue'' da u 1948 à u 1953 cum'è cullaburatore permanente. Hè ancu un amicu di Jacques Yonnet è e so fotografie illustranu i so famosi ''Incantesimi in Parigi'' (Denoël, 1954) chì diventanu ''La ville des maléfices'' (Biblio). U so talentu di fotografu hè statu premiatu in varie occasioni: u Premiu Kodak in u 1947, u Premiu Niépce in u 1956. In u 1960, Doisneau hà muntatu una mostra à u Museum of Contemporary Art di [[Chicago]]. In u 1975, hè statu l'invitatu d'onore à u festival ''Rencontres d'Arles'' (Francia). Una mostra hè dedicata à ellu. Riceverà altri premii per u so travagliu: u premiu di u libru di i Rencontres d'Arles per ''L'Enfant et la Colombe'' (1979) è per ''Three seconds of eternity'' in 1980, à Contrejour, u Grand Premiu Naziunale per a fotografia in 1983 è u Premiu Balzac in u 1986. In u 1986, u festival Rencontres d'Arles presenta una mostra intitulata ''De Vogue à Femmes, Robert Doisneau''. In u 1992, Doisneau presenta una retrospettiva in Modern Art Oxford. Questa serà l'ultima mostra di e so opere urganizata durante a so vita. In u 1994, u festival Rencontres d'Arles hà presentatu ''Omaggiu à Robert Doisneau''. A so moglia Pierrette hè morta in u 1993 mentre soffre di Parkinson è Alzheimer. Robert Doisneau hè mortu sei mesi dopu, u 1u aprile 1994, in Montrouge. Hè intarratu in Raizeux vicinu à Rambouillet, accantu à a moglia. Era un espertu in l'arti di l'usu di un treppiede. == Stile == Robert Doisneau hè unu di i fotografi francesi i più cunnisciuti à l'esternu, soprattuttu grazia à e fotografie cum'è ''Le Baiser de l'Hotel de Ville''. E so numerose fotografie in biancu è neru di e strette di [[Parighji|Parigi]] dopu à a guerra è di e so periferie è e foto di sculari l'anu fattu famosu. Doisneau hè "un passante paziente" chì mantene sempre una certa distanza da i so sughjetti. Feghja l'anecdota, a piccula storia. E so fotografie sò spessu impregnate di umore ma dinò di nustalgia, d'ironia è di tenerezza. Robert Doisneau hà travagliatu in Parigi, i so periferi è i so abitanti, catturendu ogni mumentu di a so vita: artigiani, bistrot, vagabondi, zitelli di strada, ghjongleri, ecc. L'amanti sò riprisentati in ''Amoureux aux oranges, rue Mazarine''. Durante guasi mezu seculu, hà arregistratu millaie di ritratti di a ghjente cumuna di Parigi. [[Categoria:Fotògrafu]] [[Categoria:Francesu]] {{DEFAULTSORT:Doisneau}} [[Categoria:Biugrafia|Robert Doisneau]] cnbr6z0832fbmxrmg1btc358xupnznx Washington (Statu) 0 22045 368998 2020-09-28T19:28:29Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Washington (Statu)]] à [[Washington (statu)]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Washington (statu)]] 2zo2whbpxmk2norpzmyffmsoykp7fn2 Ike Barinholtz 0 22048 375546 369023 2021-08-18T05:21:02Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Ike Barinholtz (2018 crop).jpg|thumb|Barinholtz, [[2018]]]] '''Isaac''' "'''Ike'''" '''Barinholtz''' hè un attore americanu. == Biugrafia == [[Category:Attore|Barinholtz, Ike]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Barinholtz]] 9rgcyrbb08w5zdpwns4r5s7tdqcfmsr Cuscinu 0 22051 372691 369074 2021-05-06T15:04:43Z Ramses Bond 17966 File wikitext text/x-wiki [[File:Self-portrait,_Study_of_a_Hand_and_a_Pillow_(recto);_Six_Studies_of_Pillows_(verso)_MET_DP282111.jpg|thumb|[[Albrecht Dürer]] (1493)]] Un cuscinu hè un tipu di saccu cusgitu da tutti i lati è storicamente pienu di piume, pelusa, crine, lana, kapok, o varie fibre vegetali. Avà l'imbottitura hè spessu fatta di schiuma sintetica trinciata o di fibra plastica. Hà una funzione decorativa ma ancu cunfortu. Pò migliurà u cunfortu di una persona pusata nantu à una sedia o in una poltrona, permette di appughjà si o di mette i so pedi, per esempiu. In certe regioni, u termine genericu "cuscinu" hè adupratu per designà u cuscinu, un cuscinu di lettu particulare destinatu solu à a testa. All'aperto, i cuscini sò aduprati per sedie à sedia è sò stati una volta aduprati per sedesi in erba quandu sò bagnati o per prevene i morsi di insetti. U [https://coin-coussin.com/blogs/blog-coussin/origine-du-coussin cuscinu] hè un pezzu di mobili adupratu dapoi un bellu pezzu, in palazzi è case di lussu durante u [[Medievu]]. À quellu tempu, eranu spessu di grande taglia è fatti di pelle, abbastanza duri per esse aduprati cum'è sedile. Cù u tempu è e novi tendenze, i cuscini sò diventati assai più chjuchi. In effetti, i cuscini sò stati aduprati cum'è posti per occasioni speciali, in Francia è in Spagna assai più tardi. Truvemu sempre sta tradizione di u cuscinu adupratu cum'è l'unica sede in u Maghreb è in u [[Mediu Urienti|Mediu Oriente]] tradiziunale. L'anni 60 anu vistu a nascita di cuscini grassoni pieni di perline di polistirene espansu chì sò restati u simbulu di l'anni "baba-cool". U cuscinu chì allatta hè un grande cuscinu chì pò sustene u spinu di a mamma è più tardi cuglia u zitellu chì tene u so biberone solu. Un cuscinu pò esse un sustegnu di lussu, per esempiu in un matrimoniu, a damigella d'onore presenta i anelli di nozze nantu à un picculu cuscinu di seta ricamatu; durante un'inaugurazione, un zitellu presenta e forbici nantu à un cuscinu à l'ufficiali chì taglieranu u nastru. i5nckv1alojy41c7qlghmo3tlv5mchf James Sie 0 22053 376054 374633 2021-08-20T16:39:15Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''James Sie''' hè un [[attore]] [[Stati Uniti|americanu]]. == Biugrafia == [[Category:Attore|Sie, James]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Sie, James]] qun5vc8fywyh8rwuql0velazsb5lyst Venara (divinità) 0 22054 369039 369038 2020-10-02T18:27:04Z Sgalabatu 17086 /* Rolu in a Guerra di Troia */ wikitext text/x-wiki [[File:Aphrodite_Anadyomene_from_Pompeii_cropped.jpg|miniatura|Venara, chjinata nantu à a cunchiglia marina, pinturita in un affrescu di Pompei.]] [[File:Strabismo_di_Venere_-_Botticelli.jpg|miniatura|Dittagliu di Venara in u quadru Nascita di Venara di Sandro Botticelli, ca. 1482-1485]] Venara (in latinu Venus, Veneris) hè una dea rumana maiò principalamenti assuciata à l'eros è à a biddezza. Hè cunsidarata comu l'antinata di u populu Rumanu par via di u so fundatori lighjindariu, Enea, avendu un rolu chjavi in fistività è riti di a rilighjoni. È tradiziunalamenti vista comu assendu l'aquivalenti di a dea greca Afrudita. == Miti == [[File:RSC_0022.jpg|destra|miniatura|Dinariu raffigurendu Venara chì reca a Vittoria, è Lucio Emilio L. f. maghjistratu munitariu in 44 a.C.]] === Nascita === Asistini una mansa di miti nantu à a nascita di a dea, ma i più cunnisciuti sò quiddi tramandati da Esiodu è Umeru. Esiodu susteni ch'edda scaturì da u caghju di Uranu, diu di u celu, quandu u so apparechju ghjinitali cascò in mari dopu a castrazioni cumessa da u figliolu Saturnu par vindicà a so mamma, Gea, sposa di Uranu. U sangui è a sumenta sempri cuntinuti divintoni schjuma, da a quali, accantu à l'isula di Cipru, escì Venara (aphròs in grecu significhendu schjuma). Sicondu Umeru, inveci, Venara saria figliola di Ghjovi è di a ninfa di l'uciani Diona, è nacquì da una cunchiglia isciuta da u mari. Venara si distingui da u so carattaru capriziosu, vanitosu è vulitivu. Colpa à a so biddezza immensa, Ghjovi timia ch'edda fussi stata a caghjoni di liti trà l'altri dii è li dedi tandu par sposu à Vulcanu, diu di u focu, stazzunaru di i dii, bruttu d'andatura, ma incù un carattaru fermu è custanti, sempri didicatu à u travagliu. U matrimoniu nun resu filici a dea chì multiplicò rilazioni amurosi à paru cun dei è umani. In particulari incù u diu di a guerra Marti. I dui funu scuparti da Vulcanu è imprighjunati in una reti mitallica da eddu lavurata, par essa isposti è ridiculizati da l'altri dii. Si dici chì da l'amori di Venara è Marti nacquì Cupidu, Deimu è Fobu. Cupidu cullaburò sempri cù a mamma, francu in un casu : ghjilosa di a biddezza di una murtali chjamata Psiche, Venara dumandò à u figliolu di falla innamurà da u più goffu di l'essari umani. Cupidu accittò prima ma s'innamurò eddu stessu di a donna. Psiche suparò ogni provi à edda mandati da Venara è fatta fini fù ricumpinsata da Ghjovi chì binidissi u so unioni cun Cupidu. In un'altra virsioni u babbu di Cupidu hè Ghjovi è micca Marti. U solu capaci di risistà à l'incantu di Venara fù Narcissu. === Rolu in a Guerra di Troia === Da l'unioni di Venara cun Anchissi saria natu Enea, babbu di Ascaniu è ascindenti di a futura Roma. Fù unu di i prutagunisti di a guerra di Troia nata da a rivalità trà Ghjunoni, Minerva è Venara. I trè divinità vuliani uttena a mela rigalata da Eris, dea di a discordia, à a più bedda di i trè. Ghjovi, cunsultatu nantu à a quistioni, scelsi u principi Paridi comu ghjudici. Ghjunoni circò à currompalu, uffrenduli l'Asia Minori, mentri chì Minerva l'uffrì celebrità, saviezza è gloria in battaglia, ma Venara prumissi à Paridi a più bedda di i donni murtali, è quista fù a so scelta. Quidda donna era Elana, figliola di Ghjovi è di Leda, moglia di u rè di Sparta Minilau. Influinzatu da Venara, Paridi rapì Elana è a si purtò in Troia. Minilau, cù u frateddu Agaminnoni, radunnì un'armata tamanta par purtà a guerra in Troia. L'assediu di a cità durò deci anni è li dei intarvinini affiancu à l'unu o l'altru campu. Ghjovi urdinò à i dii di piantà qualsiasi intarfarenza in a guerra truiana. Fù l'astutu Udisseu, rè d'Itaca, à ilaburà u strataghjemma di u cavaddu par fà entra suldati Grechi nentru i muri di a cità. Cusì i Grechi vinsini a guerra è Enea, accumpagnatu da pochi altri sopraviventi, scapò versu i costi Italichi, è ci fundò una cità nova detta à l'urighjina di a civilizazioni rumana. [[File:Statue_of_nude_Venus_of_the_Capitoline_type,_Roman,_2nd_century_AD,_from_Campo_Iemini,_housed_in_the_British_Museum.jpg|miniatura|Nudu di Venara ritruvatu in lu 1794 in Campu Jemini (Pomezia), oramai isposta à u British Museum di Londra]] == Cultu == In Roma erani cilibrati i Veneralia in l'unori di "Venere Verticordia" (chì apri lu cori), è di a dea Fortuna. Sempri in Roma fù irettu un tempiu, u Tempiu di Venara è Roma, didicatu à a dea è à a cità. Trà li pianti sacri li currispondini : u mirtu, u rusulaghju, u melu è u papavaru. I so animali sacri sò : a lepra, u dalfinu, u cignu, u passaru è a culomba. [[File:MarsVenus.jpg|miniatura|222x222px|Marti è Venara, copia di lu settecentu da I Modi di Marcantonio Raimondi.]] == I setti difetti == Ramintemi setti tratti difiniti di u corpu di a dea Venara cunsidarati com'è difetti (detti ancu "ali") : # Capeddi biondi cun culori sfarenti à a radica ; # Ditu mediu più maiò cà u palmu ; # Rughi intornu à u coddu ; # U pedigrecu (veni à dì cù u sicondu ditu più longu cà u primu) ; # U strabisimu di Venara ; # Linei adduminali di sbiecu ; # I fiotichi di Venara (dui picculi inzecchi simmetrichi nantu à i culi). == In l'arti == A so figura, presa com'è mudeddu idiali di biddezza, hè divintata sughjettu d'innumarebuli opari d'arti, sinu à l'antichità, sia sottu a forma di sculturi, trà i quali a famosa Venara di Milo è a Venara di Morgantina, è pitturi, com'è l'affrescu di Pompei è a Nascita di Venara di Botticelli. * ''Venara Anadiomene'' di Apelle (IV seculu ''a.C.'') * ''Addiguria di u triomfu di Venara'' di Bronzino ( 1540-1545 circa ) * ''Nascita di Venara'' di [[Lisandru Botticelli|Sandro Botticelli]] * ''Nascita di Venara'' di William-Adolphe Bouguereau * ''Marti chì spoglia Venara cun Cupidu è un ghjacaru'' di Paolo Veronese * ''Marti è Venara surpresi da Vulcanu'' di François Boucher ( 1754 ) * ''Venara è Cupidu spiati da un satiru'' di Correggio (versu 1528) * ''Venara è Cupidu'' di [[Salvador Dalí]] (1925) * ''Venara è Cupidu'' di Diego Velázquez * ''Venara è Marti'' di [[Lisandru Botticelli|Sandro Botticelli]] * ''Venara è Ghjovi'' di Paolo Veronese * ''Venara di Morgantina'' * ''[[Venera di Milo|Venara di Milo]]'' * ''Venara Caddipighja'' * ''Venara Capitulina'' * ''Venara Esquilina'' * ''Venara accusciata'' * ''Venara Sosandra'' * ''Venara Cnidia'' * ''Venara di Medici'' * ''Venara pudica'' === Littaratura === * {{De}} Gerd Scherm, Brigitte Tast ''Astarte und Venus. Eine foto-lyrische Annäherung'' (1996), ISBN 3-88842-603-0 == In altri mitulughjii == ''Biblia'' hè u nomi cun quali i Fenici ani idintificatu una divinità para. Biblia avia un tempiu magnificu in a cità di Biblu . == Noti == <references /> == Articuli cunnessi == * Afrudita * Divinità di l'amori * Mitulughjia Greca * Mitulughjia Rumana * Venara ericina * [[Venera|Venara (astrunumia)]] == Altri prughjetti == {{interprogetto}} * [[File:Wikiquote-logo.svg|link=Q:|21x21px|Collabora a Wikiquote]] [https://it.wikiquote.org/wiki/ Wikiquote] conteni citazioni di o nantu à '''[https://it.wikiquote.org/wiki/Venere%20(divinità) Venara]''' * [[File:Commons-logo.svg|link=https://commons.wikimedia.org/wiki/?uselang=it|24x24px|Collabora a Wikimedia Commons]] <span class="plainlinks">[https://commons.wikimedia.org/wiki/?uselang=it Wikimedia Commons]</span> conteni fiuri o altri ducumenti nantu à '''<span class="plainlinks">[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Venus_(dea)?uselang=it Venara]</span>''' == Ligami esterni == * Database Iconografico del Warburg Institute con circa 2300 immagini di Venere/Afrodite, su warburg.sas.ac.uk.atabase Iconografico del Warburg Institute con circa 2300 immagini di Venere/Afrodite, su warburg.sas.ac.uk.      {| class="CdA" ![[Aiuto:Controllo di autorità|Cuntrollu di l'autorità]] | [[Virtual International Authority File|VIAF]] <span class="uid">( <span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span> )&nbsp;[https://viaf.org/viaf/30332680 30332680]</span><span style="font-weight:bold;">&nbsp;·</span> [[Library of Congress Control Number|LCCN]] <span class="uid"><span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">(EN)</abbr></span>&nbsp;[http://id.loc.gov/authorities/names/no2014047547 no2014047547]</span><span style="font-weight:bold;">&nbsp;·</span> [[Gemeinsame Normdatei|GND]] <span class="uid"><span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="tedesco">(DE)</abbr></span>&nbsp;[https://d-nb.info/gnd/11876800X 11876800X]</span><span style="font-weight:bold;">&nbsp;·</span> [[Bibliothèque nationale de France|BNF]] <span class="uid"><span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="francese">(FR)</abbr></span>&nbsp;[https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11956554n cb11956554n] [https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11956554n (data)]</span><span style="font-weight:bold;">&nbsp;·</span> [[Consortium of European Research Libraries|CERL]] <span class="uid">[https://thesaurus.cerl.org/record/cnp00588078 cnp00588078]</span><span style="font-weight:bold;">&nbsp;·</span> [[Biblioteca della Dieta nazionale del Giappone|NDL]] <span class="uid"><span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">(EN,</abbr>&nbsp;<abbr title="giapponese">JA</abbr></span> )&nbsp;[https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00956904 00956904]</span><span style="font-weight:bold;">&nbsp;·</span> [[WorldCat|Identità WorldCat]] <span class="uid"><span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">(EN)</abbr></span>&nbsp;[https://www.worldcat.org/identities/viaf-30332680 viaf-30332680]</span> |} [[Categoria:Voci con codice VIAF]] [[Categoria:Voci con codice LCCN]] [[Categoria:Voci con codice GND]] [[Categoria:Voci con codice BNF]] [[Categoria:Voci con codice CERL]] [[Categoria:Voci con codice NDL]] [[Categoria:Voci con codice WorldCat Identities]] [[Categoria:Voci non biografiche con codici di controllo di autorità]] {{Portale|arte|letteratura|mitologia}} [[Categoria:Parsunaghji di u De mulieribus claris]] okpj5m5sox2shdy1vs7rqh7qhn4ae2m Corte 0 22055 369043 2020-10-03T07:57:06Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Corti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Corti]] jzzf8wvhgrqvdfkxq0bdiegrc7zc2kk Fronte di liberazione naziunale di a Corsica 0 22056 369044 2020-10-03T07:58:24Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Fronte di Liberazione Naziunale Corsu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Fronte di Liberazione Naziunale Corsu]] 39ii6nb0hmwic86dbdtuzscblwujirv Bandana 0 22057 374591 369429 2021-07-31T23:57:02Z Fausta Samaritani 15085 lik wikitext text/x-wiki Un fazzolettu (da l'anticu [[Lingua francese|francese]] ''couvrechief'', "testa di coperta"), cunnisciutu ancu cum'è '''bandana''', hè un pezzu [[Trinagolu|triangulare]] o [[quadratu]] di tela ligatu intornu à a [[testa]], a faccia o u collu per scopi protettivi o decorativi. Durante a pandemia COVID-19, parechje persone anu adupratu bandane per prutezzione invece di maschere facciali. A popularità di i fazzoletti di [[capu]] pò varià secondu a cultura o a religione, è pò varià trà i [[Ghjudei]] Ortodossi è [[Cristiano|[Cristiani]], [[Cattolico|Cattolici]], Amish è Musulmani. A sciarpa è u fazzulettu sò articuli parenti. = Tipi = === Bandana === Una bandana (da Sanskrit बन्धन o ''bandhana'', "un ligame") hè un tipu di [[fazzolettu]] grande, di solitu culuritu, uriginariu di u subcuntinente [[India|indianu]], spessu purtatu nantu à a testa o intornu à u collu di una persona. Hè cunsideratu cum'è un cappellu da alcuni. E bandana sò spessu stampate in un mudellu paisley è sò più spessu aduprate per trattene i [[capelli]], sia cum'è un accessoriu di testa à a moda, sia per scopi pratichi. Hè ancu usatu per ligà intornu à u collu per prevene e scottature, è intornu à a [[bocca]] è u [[nasu]] per prutegge da l'inhalazione di polvere o per piattà l'identità di u so purtatore. I bandani sò urighjinarii in India cum'è fazzoletti di culori brillanti di seta è di cuttone cù macchie in biancu nantu à terreni culuriti, principalmente Bandhani rossi è turchini. I stili di seta eranu fatti di filati di qualità più fina, è eranu pupulari. E stampe Bandana per u vestitu sò state produtte prima in [[Glasgow]] da filati di [[cuttone]], è sò avà fatte in parechje qualità. U termine, attualmente, significa generalmente un tessutu in stili stampati, sì seta, seta è cotone, o tuttu cotone. A parolla bandana deriva da e parolle hindi 'bāndhnū,' o 'tie-dyeing', è 'bāndhnā,' "legà". Queste derivenu da e radiche sanscrite "badhnāti", "ellu lega", è u sanscritu "bandhana" (बन्धन), "un ligame". In u 18u è 19u seculi, e bandane eranu spessu cunnisciute cum'è bandannoes. guy2quv7evtoa11v4a1yf4u9uch9dz6 Template:Tick 10 22058 373348 369050 2021-06-02T04:20:10Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[{{ {{{|safesubst:}}}#switch:{{ {{{|safesubst:}}}lc:{{{color|{{{colour|}}}}}} }} |green |grn |gn =File:Yes check.svg |lightgreen |lgreen |lgrn |lgn =File:Light green check.svg |red |rd |r =File:Red check.svg |darkred |dkred |drd |dr =File:Check-188-25-49-red.svg |pink |pnk |pk =File:Pink check.svg |orange |or |o =File:Check.svg |yellow |yel |y =File:Yellow check.svg |black |blk |k =File:Black check.svg |blue |blu |u =File:Check-blue.svg |lightblue |lblue |lblu |lb =File:Cornflower blue check.svg |cyan |cy |c =File:Check-blue.svg |purple |pur |pu =File:Purple check.svg |grey |gray |gry |gy =File:SemiTransBlack v.svg |brown |brn |bn =File:Svg check.svg <!--default--> |File:Yes check.svg }}|{{ {{{|safesubst:}}}#if:{{{1|}}}|{{{1}}}|20}}px|link=|alt=&#9745;]]<span style="display:none">Y</span><!--template:tick--><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 25a0r3ii6octx8bzdc5v8py4l1lunf1 Template:A note 10 22059 372912 369052 2021-06-02T04:09:41Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[File:Pictogram voting info.svg|16px|link=|alt=]] '''{{ucfirst:{{{1|Nota :}}}}}'''<!--template:A note--><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> 88hgo88xo0c7kn6vmglhhxv6x3nnzi2 Template:As of 10 22060 369054 369053 2020-10-03T16:51:57Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Cum'è]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT[[Template:Cum'è]] 4k8uteyxjr40bg5j4lahsbij1cbwx44 Template:Cross 10 22061 372997 369057 2021-06-02T04:11:28Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki [[{{ {{{|safesubst:}}}#switch:{{ {{{|safesubst:}}}lc:{{{color|{{{colour|}}}}}} }} |red |rd |r =File:X mark.svg |darkred |dkred |drd |dr =File:Dark Red x.svg |orange |or |o =File:Orange x.svg |yellow |yel |y =File:Yellow x.svg |black |blk |k =File:Black x.svg |grey |gray |gry |gy =File:SemiTransBlack x.svg <!--default--> |File:X mark.svg }}|{{ {{{|safesubst:}}}#if:{{{1|}}}|{{{1}}}|20}}px|link=|alt=&#9746;]]<span style="display:none">N</span><!--template:cross--><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 5bbdhypx6enixc6e1drf8647jx5oyjz Template:Dummy reference 10 22062 373021 369058 2021-06-02T04:12:07Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <sup class="reference nowrap ltr" style="color:#002bb8;">[{{#ifeq:{{yes/no|{{{txtital|}}}}}|yes|<span style="font-style:italic">}}{{#if:{{{txtcol|}}}|<span style="color:{{{txtcol|}}}">}}{{{1|1}}}{{#if:{{{txtcol|}}}|</span>}}{{#ifeq:{{yes/no|{{{txtital|}}}}}|yes|</span>}}]</sup><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}} </noinclude> 7u91kqjvzas0buice2ypisdrc1vp1z9 Template:Markupv 10 22063 373138 369059 2021-06-02T04:15:15Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki <includeonly>{| style="table-layout: fixed; {{{width|width: 90%}}}; border-width: medium; margin-left: {{{margin|0em}}};{{{style|}}}" {{#if: {{{title|{{{t|}}}}}} | {{!}}+ '''{{{title|{{{t|}}}}}}'''}} |- | style="width:10%; border-width: 1px; padding: 5px; border-style: solid solid none solid; border-color: #ddd; vertical-align:text-top;" | Markup | style="border-width: 1px; padding: 5px; border-style: solid solid none none; border-color: #ddd; vertical-align:text-top;" | {{#tag:pre|{{{markup|{{{m|Markup}}}}}}|style="border: none; margin:0; padding: 0; word-wrap: break-word; white-space: -moz-pre-wrap; white-space: -o-pre-wrap; white-space: -pre-wrap; white-space: pre-wrap"}} |- | style="width:10%; border-width: 1px; padding: 5px; border-style: solid; border-color: #ddd; vertical-align:text-top;" | Renders as | style="border-width: 1px; padding: 5px; border-style: solid solid solid none; border-color: #ddd; vertical-align:text-top;" | {{{renders|{{{r|Renders}}}}}} |}</includeonly><noinclude>[[Categoria:Mudellu]] {{documentation}}</noinclude> jol078q2mua23nww7i5akfexmnf99fk Template:Warning 10 22064 373396 369060 2021-06-02T04:21:16Z Holder 1485 corr using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {{Mbox | name = Warning | demospace = {{{demospace|}}} | style = {{#if:{{{style|}}} |{{#if:{{{small|}}}||width:80%;}} {{{style}}} }} | subst = <includeonly>{{subst:substcheck}}</includeonly> | type = content | image = {{#if:{{{image|}}}| [[File:{{{image}}}|{{{imagesize|40px}}}|Warning]] }} | small = {{{small|}}} | smallimage = {{#if:{{{image|}}}| [[File:{{{image}}}|30px|Warning]]}} | imageright = {{#if:{{{imageright|}}} |{{{imageright}}} |{{#if:{{{shortcut|{{{shortcut1|}}}}}} |{{Ombox/shortcut|{{{shortcut|{{{shortcut1|}}}}}}|{{{shortcut2|}}}|{{{shortcut3|}}}|{{{shortcut4|}}}|{{{shortcut5|}}}}}}} }} | textstyle = {{{textstyle|text-align: {{#if:{{{center|}}}|center|{{{align|left}}}}};}}} | text = {{#if:{{{header|{{{heading|{{{title|}}}}}}}}} |<div style="{{{headstyle|text-align: {{#if:{{{center|}}}|center|left}};}}}">'''{{{header|{{{heading|{{{title|}}}}}}}}}'''</div>}}<!-- -->{{{text|{{{content|{{{reason|{{{1}}}}}}}}}}}} }}<noinclude>[[Categoria:Mudellu]] <!-- Add categories to the /doc subpage; interwikis go to Wikidata. --> {{Documentation}} </noinclude> d8am6p5d0k24ia9iuvski2uf6y1dkmh Template:Yes/no 10 22065 369061 2020-10-03T17:15:52Z Anfrx 16583 Reindirizzamentu à [[Template:Yesno]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Yesno]] f20lpuh5wj2a9xpc80yfnrzqpjm83g9 Modulo:In5 828 22066 369062 2020-10-03T17:22:14Z Anfrx 16583 Pagina nova: -- This module implements {{in5}}. local p = {} function p.in5(frame) local indent = frame.args[1] -- Trim whitespace and convert to number. Default to 5 if not present,... Scribunto text/plain -- This module implements {{in5}}. local p = {} function p.in5(frame) local indent = frame.args[1] -- Trim whitespace and convert to number. Default to 5 if not present, -- as per the template title. indent = tonumber( mw.text.trim(indent) ) or 5 -- Round down to nearest integer. Decimal values produce funky results -- from the original template, but there's no need for us to replicate that. indent = math.floor( indent ) -- Don't output anything for zero or less. Again, there was some funky output -- here for negatives, but now we're in Lua we should use sane defaults. if indent <= 0 then return end local base = '&nbsp; ' local modulo = '&nbsp;' --[[ Indent values and the corresponding values for base and modulo: indent base modulo 1 0 1 2 0 2 3 1 1 4 1 2 5 2 1 6 2 2 7 3 1 8 3 2 9 4 1 10 4 2 ]] local baseNum = math.floor( (indent - 1) / 2 ) local modNum = math.fmod( indent - 1 , 2 ) + 1 return mw.ustring.rep( base, baseNum) .. mw.ustring.rep( modulo, modNum ) end return p d2jdhmzl1ariwd7uypwfkhex9llkyg6 Modulo:Item 828 22067 369063 2020-10-03T17:22:43Z Anfrx 16583 Pagina nova: local p = {} local function escape(str) return str:gsub("[|\\]", function (c) return string.format("\\%03d", c:byte()) end) end local function unescape(str) return str:gsub("\\(%... Scribunto text/plain local p = {} local function escape(str) return str:gsub("[|\\]", function (c) return string.format("\\%03d", c:byte()) end) end local function unescape(str) return str:gsub("\\(%d%d%d)", function (d) return string.char(d) end) end -- Implements [[Template:Item]] function p.pack(frame) local parent = frame:getParent() local result = '' for key, value in pairs(parent.args) do result = result .. "|" .. escape(tostring(key)) .. "|" .. escape(value) end return result .. "|"; end local function unpack(str) local result = { } for key, value in str:gfind("|([^|]*)|([^|]*)") do result[unescape(key)] = unescape(value) end return result end -- Implements [[Template:Component]] function p.component(frame) return unpack(frame.args[1])[frame.args[2]] end local function getItems(frame) return frame:getParent().args end local function invert(tbl) local result = { } for key, value in pairs(tbl) do result[value] = key end return result end -- Add args into item as appropriate (see [[Template:Format item]]) local function addArgs( item, -- unpacked item to modify args, -- arguments for adding into item ignore, -- pass in invert{keys to ignore} shift -- for numbered arguments, args[key+shift] is assigned to item[key] -- returns: item ) for key, value in pairs(args) do if not ignore[key] then local _, _, paramKey = string.find(key, "^param (.*)") local _, _, importantKey = string.find(key, "^important (.*)") paramKey = paramKey or importantKey or key if shift and type(paramKey) == "number" then paramKey = paramKey - shift if paramKey < 1 then paramKey = nil end end if paramKey and (importantKey or item[paramKey] == nil) then item[paramKey] = value end end end return item end -- Implements [[Template:Format item]] function p.format(frame) local args = frame:getParent().args local ignore = invert{ "template", "item" } local templateArgs = addArgs(unpack(args.item), args, ignore) return frame:expandTemplate{ title = args.template, args = templateArgs } end -- See [[Template:Item#Format each item using a template]] function p.each(frame) local args = frame.args local items = getItems(frame) local separator = args[1] or "" local prepend = args[2] or "" local append = args[3] or "" local ignore = invert{ "template" } local shift = 3 local result = "" for i, item in ipairs(items) do local templateArgs = addArgs(unpack(item), args, ignore, shift) result = result .. prepend .. frame:expandTemplate{ title = args.template, args = templateArgs } .. append if items[i + 1] then result = result .. separator end end return result end -- See [[Template:Item#Gather given parameter from all items]] function p.gather(frame) local args = frame.args local items = getItems(frame) local parameter = args.parameter or "1" local templateArgs = { } for i, item in ipairs(items) do templateArgs[i] = unpack(item)[parameter] end return frame:expandTemplate{ title = args.template, args = templateArgs } end return p 8a56kjxfu3plv66z6z732hkase6suqc Modulo:Transclusion count/data/Q 828 22068 369064 2020-10-03T17:27:17Z Anfrx 16583 Pagina nova: return { ["Q"] = 29000, ["Querylink"] = 167000, ["Quotation"] = 22000, ["Quote"] = 144000, ["Quote/styles.css"] = 144000, ["Quote_box"] = 705000, ["Quote_box/styles.css"] = 705000, [... Scribunto text/plain return { ["Q"] = 29000, ["Querylink"] = 167000, ["Quotation"] = 22000, ["Quote"] = 144000, ["Quote/styles.css"] = 144000, ["Quote_box"] = 705000, ["Quote_box/styles.css"] = 705000, ["Quotebox"] = 2200, } rgs1nr9pyunuf4zci3pcygwkjuvleka Billy West 0 22069 374803 374802 2021-08-05T15:12:42Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Billy West by Gage Skidmore 3.jpg|thumb|200px|Billy West, [[2012]]]] '''William Richard''' "'''Billy'''" '''Werstine''' hè un attore [[Stati Uniti|americanu]]. ==Da vede dinò== * [[Listinu di l'attori americani]] [[Category:Attore|West, Billy]] [[Categoria:Biugrafia]] nkv36l8hqli6a2k9ywx1k6jfb3dy1wp Christina Ricci 0 22070 376025 369073 2021-08-20T14:55:28Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Christina Ricci by David Shankbone.jpg|thumb|Ricci, [[2008]]]] '''Christina Ricci''' hè un attrice [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == [[Category:Attrice|Ricci, Christina]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americana|Ricci, Christina]] 76auj5rbxsrz7nbfk38ym7lwjyn0gq3 Yonkers 0 22071 372006 369195 2021-02-07T08:56:13Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Yonkers Main Library.jpg|250px|thumb|right|Yonkers]] '''Yonkers''' hè una cità di i [[Stati Uniti]], situata in a cuntea di Westchester, in u statu di [[New York (statu)|New York]]. [[Categoria:Cità]] [[Categoria:New York]] [[Categoria:Stati Uniti d'America]] 9zi0c3vgsn521vajvza1thzr2cqkzj0 Ben Feldman 0 22072 375638 374797 2021-08-18T15:54:34Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Ben Feldman July 13, 2014 (cropped).jpg|thumb|Feldman, [[2014]]]] '''Benjamin''' "'''Ben'''" '''Feldman''' hè un attore [[Stati Uniti|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Category:Attore|Feldman, Ben]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Feldman, Ben]] g58dpxn4jubrm4vjq7g68hs38zo01d7 Plutarcu 0 22073 374654 369157 2021-08-01T17:42:42Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Plutarch_head_only.jpg|thumb|right|250px|Bustu ripprisintendu Plutarcu siont'è un mudeddu vinendu da Delfi]] Plutarcu (in [[Lingua greca|grecu]] anzianu Πλούταρχος), natu in [[Cheronea]] in [[Beuzia]] versu u 46 è mortu versu u 125, hè un [[filosofu]], [[biugrafu]], [[muralistu]] è pinsadori maghjori di l'antica [[Roma]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> [[Grecia|Grecu]] d'urighjini, hè cunsidaratu com'è un mediuplatunistu. S'uppunì in uni pochi di i so ''Opari murali'' o ''Moralia'' à i currenti stoicu è [[Epucuro|epicureu]]. ==Biugrafia== ===Urighjini è vita privata=== Plutarcu hè natu in Cheronea, una piccula cità à livanti di a [[Focide]], vicinu à [[Delfi]] in Grecia. U so nomu veni da u grecu Plutar, termini usatu par sprimà l'idea di u futuru, di pustiriurità (cuntrariu di u termini grecu ''Pluto'', chì sprima eddu un'idea di passatu è d'antiriurità). Hà campatu trà u 46 è u 125. Par disgrazia, i storichi ùn pussedini ch'è pochi infurmazioni annantu à a so vita, soli a Souda (seculu X) è una nota d'[[Eusebiu di Cesarea]] ci facini rifirimentu. I più tistimunianzi impurtanti fermani quiddi ch'è u scrittori hà insiriti eddu stessu in a so opara. Plutarcu afferma essa u figliolu di una ricca famiglia di prubitarii tarrani di a sterpa di l'Ofeltiadi (discindenti di u miticu rè tessalunicesu ''Ofeltias''). Hà omancu dui frateddi, Lamprias, chì hè u so figliolu maiò, è Timonu, chì li porta un'affizzioni particulari. Hè mandatu in u 65 à a scola platonica d'[[Atene|Atena]], induva Ammonios d'Atena li ampara i scenzi è a filusufia. Otteni a cittatinanza ateniesi. Faci un viaghju à Delfi, incù Ammonios è Neronu, po un antru à [[Alissandria d'Egitto]]. Carcu di una prima missioni à [[Corintu]], si rendi par a prima volta à Roma, induva eddu insegna u grecu è a filusufia murali sottu à i principati di [[Vispasianu]] è, in u 79, di [[Titus]]. Si marita à una cumpatriotta, Timoxena, chì ni avaria avutu cinqui ziteddi : Soclaros, Autoboulos, Plutarcu u ghjovanu, Chairon è Timoxena, morta à 2 anni, po si stalla à Cheronea, induva eddu apri di sicuru una scola. Scrivi ''Annantu à a furtuna di Lisandru'', i ''Viti di Galba è d'Otonu''. Sughjorna di novu à Roma in u 88, po più lungamenti in u 92. Acquista a cittatinanza rumana è adotta u gentiliziu di ''Mestrius'', in umaghju à u so amicu Florus. Hè numinatu preti d'[[Apollu]] à Delfi, prubabilamenti à l'incirca in u 85 è accupa 'ssa funzioni insin'à a so morti. Plutarcu hà prubabilamenti participatu dinò à i [[misteri d'Eleusis]]. Versu u 100-102, principia l'immensu ciclu di i so ''Viti paralleli''. Riveni dopu à Cheronea induva eddu hè spartutu trà a scrittura di a so opara è a vita publica (urganizava i festi riligiosi). Mori versu u 125. U locu di a so morti ùn hè micca cunnisciutu. Pudaria essa Cheronea induva eddu passò a fini di a so vita. ===Carriera pulitica=== [[File:Head_of_a_philosopher_-_Archaeological_Museum_of_Delphi.jpg|thumb|left|Bustu di Plutarcu, oghji cunsirvatu à u museiu archiulogicu di Delfi.]] Com'è bon parechji capizzoni di i so tempi, Plutarcu hà avutu una carriera [[pulitica]]: da a so ghjuvantù, fù inviatu in ambasciata vicinu à u pruconsulu di l'Acaia, à Corintu. 'Ssu viaghju avaria avutu par scopu di difenda l'intaressi di Cheronea o di a Beuzia sana sana. Plutarcu avaria più dopu parsuvitatu 'ss'attività, è pò essa ch'è u so viaghju in [[Egitto|Egittu]], in u 69-70 di a noscia ebbica, aghji avutu par scopu, frà altru, un'ambasciata vicinu à u nuveddu imperatori, Vispasianu. Hà parsuvitatu 'ss'attività d'ambasciadori par via di viaghji à Roma vicinu à parsunaghji influenti o ancu di a corti imperiali, par difenda l'intaressi di Delfi, di a [[Beuzia]], è ancu di i Grechi. L'ultimu di 'ssi viaghji ebbi podarsi locu à u principiu di l'anni 90 è, in u 93-94, Plutarcu si ritirò difinitivamenti à Cheronea. 'Ss'attività pulitica, Plutarcu ùn l'hà micca sultantu cundutta à Roma, ma dinò in a so cità nativa: frà altri carichi, fù archonti eponimu ed hà à longu accupatu u postu di preti d'Apollu à Delfi - è quissa sinu à a fini di a so vita. 'Ssa funzioni ùn era micca solu riligiosa, ma implicava dinò numarosi attività di natura pulitica, par indittu in quant'è membru di u Cunsigliu è epimeletu di l'Anfizionia delfica. L'attribuzioni di certi carichi pulitichi à Plutarcu hè parò discutita : a nota di a Souda chì li hè cunsacrata minziuneghja ch'eddu avaria ricivutu da Traianu l'insegni cunsulari, ma certi circadori ni dubbiteghjani. Listessa, hè ghjudicata imprubabili da certi circadori l'infurmazioni trasmissa da Eusebiu di Cesarea, siont'è a quali Adrianu l'avaria disignatu pracuratori di a pruvincia d'Acaia, datu chì Plutarcu avia à l'ebbica dighjà più di uttanta anni. ==Opari== [[File:Plutarch Han.jpg|thumb|Una pagina di i ''Viti paralleli'' stampata à Roma in u 1470, cullizzioni di l'università di Leeds.]] Tradiziunalamenti spartuta trà i ''Viti paralleli'' da una parti è i ''Moralia'' di l'altra, l'opara di Plutarcu si signala anzituttu par via di a so abbundanza. Siont'è u catalogu di Lamprias, saria l'autori di 227 opari, ma a critica muderna stima ch'è 'ssu numaru pudaria cuddà insin'à 260. Oltri i ''Viti paralleli'', ni avariami cunsirvatu trà 75 è 80, ma u numaru asattu ferma incertu, uni pochi trà eddi essendu d'autanticità dubbitosa. ===Plutarcu muralistu=== In i ''Viti paralleli'', u scopu di Plutarcu hè ad ogni volta di sgaghjà un ritrattu murali piuttostu ch'è di rapurtà l'avvinimenti pulitichi di l'ebbica : si cunsidareghja eddu stessu più com'è un muralistu ch'è com'è un storicu. Veni da quì u trattamentu dittagliatu ch'è eddu cunsacra à u so parsunaghju. Ancu s'è Plutarcu sforma a virità, hè in generali tantu affidevuli ch'è i so fonti, è calchì volta di un grandi valori. Ùn mostra nisciuna allisciatura par u puteri di Roma, tandu subrananti, nè di vanità par a gloria passata di a so probbia nazioni. Cridia in a cuesistenza di u guvirnanti rumanu è di l'aducatori grecu. I ''Viti paralleli di l'omini illustri'' (in grecu Βίοι Παράλληλοι) cuncoglini cinquanta biugrafii, frà i quali 46 sò prisintati à dui à dui, paragunendu Grechi è Rumani celebri (par asempiu Teseiu è [[Romulu]], [[Lisandru Magnu]] è Cesaru, [[Demostenu]] è [[Ciciaronu]]). À a fini di ogni duppionu, a maiò parti di u tempu, un brevu testu (σύγκρισις) paraguneghja i dui parsunaghji. Avemu persu u prima paghju, cunsacrata à [[Epaminondas]] è [[Scipionu l'Africanu]]. Frà i biugrafii spiccati figurani quidda d'[[Artaxerxes II]], Aratos di Siciona, è ottu biugrafii di i cesari, d'Augustu à Vitellius. Si data a scrittura di 'ssi biugrafii trà u 100 è u 110. L'''Opari murali'' sò più di 230 trattati cunsacrati à i sughjetti numarosi è varii. Soli 79 ci sò parvinuti : a curiusità, a tranquillità di l'anima, i virtù murali, u dimoniu di [[Socrati]], a faccia chì pari annantu à a Luna, Annantu à Isis è Osiris... [[File:Plutarchus_-_Moralia._De_placitis_philosophorum,_1531_-_3020537.tif|thumb|150px|left|''Moralia'', edizioni di 1531.]] Siont'è J. Humbert è H. Berguin, i ''Viti paralleli'' sò un'illustrazioni è l'incurunazioni di l'''Opari Murali'', i so aroi essendu trattati com'è mudeddi di virtù ch'è Plutarcu si pruponi par eddu stessu è invita i so littori à suvità. Di più, i ''Viti'' sò puntighjati di digrissioni murali. Cunsidareghja calchì volta ch'è u so aroi hà u tortu è spiega parchì. I ''Viti paralleli'' sò l'opara a più cunnisciuta di Plutarcu. Erani ammirati da Montaigne com'è u Grandi Condé ; Corneille (par u Sertorius), è Shakespeare ci ani trovu i sughjetti di tragedia. Un antru grandi littori di i ''Viti paralleli'' fù Rousseau, ch'è eddi accumpagnàni sinu à a fini di a so vita. Ludwig Van Beethoven si ni ispirò dinò par a cumpusizioni di a so terza sinfunia, cugnumata "eroica". A filusufia di Plutarcu hè abbastanza eclettica bench'eddu si riclami masimu di Platonu. Plutarcu hà dinò scrittu i ''Dialoghi pitichi'' è i ''Prupositi di tola'' (ancu numinati par trascrizzioni ''Simpusiachi''), imitati da Platonu. U nomu di "PseuduPlutarcu" hè un nomu cunvinziunali datu à l'autori scunnisciuti di uni beddi pochi di pseudepigrafi attribuiti à Plutarcu. ===Plutarcu è i scenzi=== ====Plutarcu è a scitala==== Plutarcu conta l'usu di a scitala (dinò cunnisciuta sottu à u nomu di bastonu di Plutarcu) da Lisandru di Sparta in u 404 av. G.-C. ====Plutarcu è l'astrunumia==== In i dialoghi ''Di a faccia chì pari annantu à a Luna'' è ''Annantu à i santuarii chì i so oraculi ani cissatu'' di l'''Opari murali'', Plutarcu esponi una fisica uriginali. L'ussirvazioni di l'aspettu irrigulari di a Luna u cunduci à affirmà: "A Luna hè una terra cilesta" chì rifletti i raghji di u Soli. Abbanduneghja a nuzioni di diffarenza trà mondu sottulunariu (imparfettu) è mondu sopralunariu (parfettu) d'Aristoteli. Tutti l'astri sò u centru di un mondu : "Ognunu di i mondi hà una terra è un mari" è u muvimentu di i gravi di un mondu và versu u centru di 'ssu mondu. Scrivi dinò : "A luna ùn hè micca tirata versu a Terra da u so pesu chì 'ssu pesu hè rispintu è distruttu da a forza di rutazioni". ====Plutarcu è i tiurii cusmulogichi di i so tempi==== I so scritti svelani dinò una bona cunniscenza di i diffarenti tiurii cusmulogichi grechi. In a ''Vita di Numa'', par indittu, Plutarcu discrivi u sistemu cusmulogicu pitagoricu, senza dubbitu attribuibuli à Filolaos di Crutona, chì piazza à u centru di l'Universu un focu aternu chì a Terra graviteghja à l'inghjiru. Quissa hè upposta à u sistemu giucentricu tradiziunali. Evucheghja dinò a vultata di Platonu chì, à a fini di a so vita, avaria aduttatu una cusmulugia diffarenti da u sistemu giucentricu discrittu in u Timeu : ghjudichendu ch'è a Terra ùn era micca degna di accupà a prima piazza, avaria piazzatu à u centru di l'Universu un antru elementu è ùn avaria accurdatu à a Terra ch'è a siconda piazza. ==Influenzi== I scritti di Plutarcu ebbini un'enorma influenza annantu à a litteratura auropea, in particulari francesa è inglesa. A parsona hà lungamenti dibattutu par sapè s'è u biugrafu filosofu visava in i so biugrafii à l'analisa di i virtù più ch'è à l'acculturazioni grecurumana ma i so scritti, i so scelti pulitichi è u so cumpurtamentu suciali mosciani ch'eddu s'iscrivi à l'iscontru di dui mondi, in a cuscenza ch'è l'eredità ellena hè liata à l'azzioni di Roma. L'opara hè cunsiguenti ed hè un vettori assà impurtanti par a trasmissioni indiretta di a litteratura greculatina, par u più persa. I so surghjenti ani mori divisu i storichi, a ducumintazioni hè tali ch'eddu divia fà appeddu à un sicritariatu. Aprada mori i citazioni, si ni conta in l'opara 10000, cumpilati in 152 culonni. A traduzzioni in francesu di i ''Viti paralleli'' da Jacques Amyot par mezu à u XVIu seculu, custantamenti rieditata insin'à oghji, hà rinfurzatu a so diffusioni ed hà fattu di Plutarcu un viaghjadori da l'Antichità à l'ebbica muderna ; hè dinò un munimentu di a litteratura francesa in prosa. In u 1579, l'Inglesu Thomas North ni dà una traduzzioni chì sirvarà di fonti à certi tragedii storichi di William Shakespeare, in particulari Ghjuliu Cesaru, Antonu è Cleupatra, Coriulanu o Timonu d'Atena. Frà i so ammiratori anglofuni figurani dinò Ben Jonson, Sir Francis Bacon, John Milton, John Dryden, è più tardi Robert Browning. L'opari di Rabelais, di Teramu, La Boétie, l'Assaghji di Montaigne, più tardi l'opara di Ghjuvan Ghjacumu Rousseau è di Joseph de Maistre sò prufundamenti ispirati di i so ''Opari murali'' è i ''Viti Paralleli''. Cotton Mather, Alexander Hamilton, Ralph Waldo Emerson è i trascindentalisti americani sò stati assà influinzati da l'''Opari murali''. Par altru, in i rumanzi di Maurice Leblanc, i ''Viti paralleli'' sò u libru di tistera di l'aroi Arsène Lupin, ciò chì svela l'ambizioni tantu di u parsunaghju principali ch'è di u so autori. A frasa celebra di Montaigne : "Una testa ben fatta vali megliu ch'è una testa bedda piena." hè una rifurmulazioni di una citazioni di Plutarcu : "L'intellighjenza ùn hè micca paragunevuli à un vasu chi ci vurria à empia ma à un fuculaghju ch'eddu ci voli à accenda; ciò ch'edda n'hà bisognu, hè di slanciu versu a ricerca è di desideriu di a virità". In u so rumanzu di fintascenza Frankenstein o u Prumeteu mudernu, Mary Shelley mostra a criatura criata da u duttori Frankenstein sposta à u righjettu è à l'orrori. Quandu a criatura parveni à struiscia si, a faci incù a littura d'autori com'è Plutarcu, sempri cunsidarati à l'ebbica com'è rifirimenti impurtanti in a bona educazioni di i ziteddi. L'influenza di Plutarcu cunnosci una vultata à u XXu seculu, incù a ripresa à contrapedi di i Viti da Michel Foucault : "A Vita di l'omini infami" in i ''Cahiers du Chemin'' o, in u 1984, Pierre Michon chì publicheghja ''Viti minusculi'', impristendu certi metudi à Plutarcu. == Noti == <references/> [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Storici|Plutarcu]] bib2klu828bgi3d1zxuhk7pu6ho2mvk Università di York 0 22074 369100 2020-10-07T06:03:57Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[York University]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[York University]] bd0r8wgxz5u9k9756ymh9s4mo1pumst Ontario 0 22075 369103 2020-10-07T06:06:20Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Ontario]] à [[Ontariu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Ontariu]] 99vhk191xwa1juka6eofuoltpd6b3a3 Giappone 0 22076 369127 2020-10-07T10:01:49Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Ghjappone]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ghjappone]] mh4hhpzuo7z1uxaluxg0r9e1djhubdr Alain Delon 0 22077 375609 374572 2021-08-18T14:06:23Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki '''Alain Delon''' hè un attore [[Francia|francese]] natu l'[[8 nuvembri|8 nuvembre]] [[1935]] in [[Sceaux]]. [[File:Alain Delon giovane.jpg|miniatura|thumb|Alain Delon]] == Biugrafia == Hè unu di i famosi attori di u so tempu. Un veru simbulu sessuale in l'anni 60, diventa prestu una stella mundiale, cunnisciuta per e so grande prestazioni in Francia è altrò. 135 milioni di persone anu vistu i so filmi. [[Categoria:Attore|Delon, Alain]] [[Categoria:Francesu|Delon, Alain]] [[Categoria:Biugrafia]] 0tvznr2e49ws7nmepxu69sa27gddtiv Lingua occitanica 0 22078 369174 2020-10-08T08:46:23Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Lingua occitanica]] à [[Lingua occitana]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Lingua occitana]] d7i3wuw6rc2qiutay8h7hetzg1yw7pq Disertu libicu 0 22079 374609 369201 2021-08-01T00:56:06Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Libyan Desert - 2006.jpg|thumb|upright=1.4|U disertu libicu]] U disertu libicu (in arabu : الصحراء الليبية) hè a parti nordestu di u disertu di u [[Sahara]] trà a [[Libia]], l'[[Egittu]] è u [[Sudanu]], cuttighjata à u nordu da u mari [[Tarraniu]], à livanti da u [[Nilu]] è à u sudu da i scogli di u Tibesti à u Tchad è u massicciu di u Darfour è a pianura di Khartum à u Sudanu.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu.</ref> Dapoi a [[Siconda guerra mundiali]], a parti nordestu di u disertu libicu in Egittu hè di solitu chjamata u disertu uccidentali (al-Ṣaḥrāʾ al-Gharbiyya) chì si trova à punenti di u Nilu. ==Giugrafia== [[File:Egypt-region-map-cities.gif|thumb|left|upright=1.3||L'oasi di u disertu di u punenti egizzianu]] U disertu libicu copri una zona guasgi rittangulari di à l'incirca 1.100.000 km quatrati chì si stendi annantu à à l'incirca 1.100 km da [[livanti]] à [[punenti]], è à l'incirca 1.000 km da u [[nordu]] à u [[sudu]]. A parti cintrali di 'ssu disertu hè estremamenti arida è in certi rigioni, ci sò i periudi da 20 à 30 anni senza pricipitazioni. Ùn ci sò micca vadini è, cacciatu ni uni pochi di oasi, ùn ci hè micca stabilimenti umani, ancu i stradona o i pisti sò abbastanza chjuchi. Quissa spiega parchì un numaru rilativamenti debuli di parsoni ci s'avvinturani, in cuntrariu à a parti uccidentali di u Sahara, induva i stradona è una più grandi dinsità d'oasi aghjivuliscini a travirsata. A parti nordestu hè custituita di una pianura piana in pindenza dolci versu u mari Tarraniu. I stati rucciosi inclinati sò stati intaccati da u ventu in a parti sudu, furmendu i penditi paralleli à u mari è aghjunghjendu uni pochi di cintunari di metri d'altura. À u pedi di 'ssi sciappali, l'erusioni eulica hà furmatu i diprissioni. A più grandi hè quidda di u Qattara, induv'eddu s'aghjunghji u più puntu bassu di tuttu u Sahara (-133 metri) è u sicondu puntu u più bassu d'Africa. A rena intaccata da u ventu à u filu di u tempu hè stata cullucata è accumulata in duni chì poni aghjunghja parechji cintunari di metri di altura. 'Ssu grandi mari di rena accupa a maiò parti di a parti nordestu di u disertu libicu à u sudu di l'oasi di Siwa è à punenti di Bahariya è Farafra. Più à u sudu si trova a pianura di Selima, una piana di rena granulosa chì accupa a parti sudestu di u disertu libicu, u [[tropicu di u Cancaru]] à u nordu di u Sudanu. À u nordu, una ramificazioni di u grandi mari di rena si stendi versu u punenti è accupa tutta a piana di a Libia, induva edda hè chjamata u mari di rena di u Calanasciu. 'Ssa zona di larghi duni di rena si parsuviteghja versu u sudu sottu à u nomu di Rebiana Sand Sea chì accupa tandu l'urlatura uccidentali di u disertu libicu. Uni pochi d'oasi sò par u più situati annantu à u tarritoriu egizzianu : Siwa, Fayyum, Bahariya, Farafra, Dakhla è Kharga. L'oasi in tarritoriu libicu sò : Giarabub, Gialo, Cufra, Tazerbo è Rebiana. In a zona situata à u sudu, à a cunvirghjenza di i fruntieri egizziana, sudanesa è libica, ci sò l'altupiani rucciosi. U [[Gilf Kebir]] s'inalza à circa 300 metri sopra à a pianura circunvicina. Hà una superficia di circa 40.000 km quatrati è una struttura simili à quidda di l'altri altupiani di petra rinaghja di u Sahara cintrali. À u sudu di u Gilf Kebir si trovani i massicci d'Arkenu, d'Uweinat è di Kissu. 'Ssi muntagni di granitu sò assà anziani, a so cunfurmazioni à forma di aneddu hè assà simili à quidda di u massicciu di l'Aïr à u Niger. U Nilu è a so vaddi formani a fruntiera uriintali di 'ssa zona disertica è custituiscini praticamenti a sola via di trasportu efficaci par i parsoni è a ropa. == Noti == <references/> ==Articuli cunnessi== * Giugrafia di a Libia * Giugrafia di l'Egittu * Disertu Uriintali * A diprissioni di u Qattara [[Categoria: Diserti d'Egittu]] [[Categoria: Diserti di u Sudanu]] [[Categoria: Diserti di Libia]] [[Categoria: Rigioni d'Africa]] 5i6fuqxp5ga5r1tlichgmh3dt08vc6w Dwight David Eisenhower 0 22080 369205 2020-10-10T21:23:03Z Dandelo 16560 Reindirizzamentu à [[Dwight D. Eisenhower]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Dwight D. Eisenhower]] 2qxe2278x28ceoa8ce7eagywb7jui85 Furchi di Bavedda 0 22081 369208 2020-10-11T06:28:35Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Furchi di Bavedda]] à [[Furchi d'Asinau]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Furchi d'Asinau]] 3nzsa773zjevbog96gatdod83rc467t Carl Reiner 0 22084 376020 369234 2021-08-20T14:49:19Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Carl Reiner at Vicki Abelson's Women Who Write (14567378315).jpg|thumb|Reiner, [[2012]]]] '''Carl Reiner''' hè statu un [[Sinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. Era natu u [[20 di marzu|20 marzu]] [[1922]] in [[The Bronx]], [[New York]] è hè mortu in a so casa in [[Beverly Hills]], [[California]], [[29 di ghjugnu|l'29 di ghjugnnu]] [[2020]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Reiner, Carl]] [[Categoria:Americanu|Reiner, Carl]] [[Categoria:Biugrafia]] 4i8zvyyhzunolyc2x3a75ov4qbiyno3 Tom Kennedy 0 22085 375775 374262 2021-08-19T13:08:32Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Tom kennedy you dont say host.jpg|thumb|Kennedy, [[1960]]]] '''James Edward Narz''' ('''Tom Kennedy''') hè statu un [[cunduttore televisivu]] [[Stati Uniti d'America|statunitense]]. == Biugrafia == Era natu u [[26 di ferraghju|26 ferraghju]] [[1927]] in [[Louisville (Kentucky)|Louisville]] ([[Kentucky]]) è hè mortu in a so casa in [[Oxnard (California)|Oxnard]] ([[California]]), [[7 uttrovi|l'7 di uttrovi]] [[2020]]. == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Kennedy, Tom]] [[Categoria:Americanu|Kennedy, Tom]] [[Categoria:Biugrafia]] bklipgf0wf46vguoapmsilsunx5pf5y Neerlandese 0 22086 369260 2020-10-17T20:04:29Z Thadh 16787 Reindirizzamentu à [[Lingua neerlandese]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua neerlandese]] fvtfkvnmqvaqvjzi507tcvirv1srssq Nederlandese 0 22087 369261 2020-10-17T20:05:16Z Thadh 16787 Reindirizzamentu à [[Lingua neerlandese]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua neerlandese]] fvtfkvnmqvaqvjzi507tcvirv1srssq Nierlandese 0 22088 369262 2020-10-17T20:06:31Z Thadh 16787 Reindirizzamentu à [[Lingua neerlandese]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua neerlandese]] fvtfkvnmqvaqvjzi507tcvirv1srssq Olandese 0 22089 369263 2020-10-17T20:06:47Z Thadh 16787 Reindirizzamentu à [[Lingua neerlandese]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua neerlandese]] fvtfkvnmqvaqvjzi507tcvirv1srssq Ulandese 0 22090 369264 2020-10-17T20:07:06Z Thadh 16787 Reindirizzamentu à [[Lingua neerlandese]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua neerlandese]] fvtfkvnmqvaqvjzi507tcvirv1srssq Lingua ulandese 0 22091 369265 2020-10-17T20:07:41Z Thadh 16787 Reindirizzamentu à [[Lingua neerlandese]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua neerlandese]] fvtfkvnmqvaqvjzi507tcvirv1srssq Cuncezzione di loghi 0 22092 374608 369421 2021-08-01T00:49:29Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki Un '''logò''', o logotipenote hè una cumpusizione figurativa chì serve per identificà visivamente, immediatamente, una sucietà, una marca, una associazione, una istituzione, un pruduttu, un serviziu, un avvenimentu o qualsiasi altru tipu d'organizazione per fà si cunnosce è ricunnosce da u publicu è i mercati à i quali hè destinatu è si distingue da altre entità in u listessu settore. I loghi sò mudelli registrati chì a so riproduzione senza autorizazione hè punibile cum'è falsificazione. Cuncirnendu l'istituzioni publiche è l'amministrazioni, parlemu ancu di simbuli, [[Arma|armi]] o emblemi ufficiali chì figuranu nantu à scudi, sigilli o [[Bandiera|bandiere]]. Sò prutetti da un privilegiu di u putere publicu senza avè bisognu di esse registrati cum'è marca o mudellu cummerciale. Un logotipu era à l'origine, in [[tipografia]], una marca scritta aduprendu una tipografia speciale, è disposta in un modu particulare, ma leggibile. In l'industria [[Automobile|automobilistica]], dicemu monogramma, in u casu di u nome di marca piazzatu à u fondu di i veiculi. U logò è u pittogramma ùn devenu micca esse cunfusi. Quest'ultimu hè un segnu chì a funzione hè di designà l'azzione o l'ughjettu chì raprisenta per dà accessu invece à una cosa, mentre u logò hè adupratu per designà piuttostu una persona. Usu significa chì un graficu registratu hè ancu chjamatu "logò". Un logò pò ancu piglià forme micca visive. Pò esse sonu, hè allora una questione di identità sana o logu sonu, o ancu olfattivu. == Da u logotipu tipugràficu à u logò graficu == I segni di a stampante eranu sicuramente i primi loghi muderni. Cum'è e stampatrici sò spessu à tempu editori è librarii, u segnu di u magazinu diventa l'immagine nant'à a pagina di u titulu. À u principiu di u XIXu seculu, i logotipi eranu lettere di blocchi chì raggruppavanu parechji caratteri chì formanu sillabe cumune: tentativi di facilità a cumpusizione manuale, chì ùn seguitanu micca per via di a complicazione di u sistema. L'ascesa di u logu coincide cù l'[[Industria|industria]]lizazione, u sviluppu di l'[[ecunumia]] di mercatu è l'ambiente cumpetitivu di u 19u seculu. A publicità cresce è e cumpagnie anu bisognu di creà identità per distingue è cumunicà in u mercatu. Sempre di più pruduttori anu cuminciatu dunque à include un simbulu, un segnu o un emblema nantu à i so prudutti è imballaggi, affinchì tutti i cumpratori pudessinu facilmente ricunnosce u pruduttu chì vulianu. I produttori aghjunghjenu allora u nome di a cumpagnia o di u pruduttu à u so segnu. U nome piglia una forma specifica per ogni fabbricante. Per parechji anni, quandu un novu logotipu hè disegnatu, e cumpagnie anu adupratu inserzionisti è disegnatori grafichi per creà un segnu o emblema chì apparirà cum'è logotipu, cù u nome di a cumpagnia, produttu o serviziu. Hè dinò in questu tempu chì e cumpagnie anu cuminciatu à associà u so nome o quellu di u so pruduttu cù u so segnu. U nome piglia tandu una forma specifica per ogni fabbricante. Parlemu di loghi cumbinati, hè a prima volta chì u segnu è u nome sò stati assuciati. U logò hà una piazza impurtante in l'ecunumia è in a [[publicità]]. Alcune cumpagnie anu abbastanza identità visuale chì u nome di a marca ùn abbia bisognu à apparisce nantu à u visuale publicitariu. == Differenza trà emblema, logo, monogramma è badge == U badge esiste appena l'[[omu]] sente u bisognu è a necessità di marcà u so bè o a so pruduzzione, per scopu di ricunniscenza da pagà, per esempiu: i cantuneri anu ognunu u so segnu distintivu (u compitu), i patroni di bestiame marcanu i so [[animali]], ecc. U logò hè statu istituziunalizatu cù l'invenzione di a stampa, postu chì per definizione avemu un tippu, un cuncepimentu in rilievu chì pò esse riutilizatu à l'infinitu per distingue a so pruduzzione. A vera definizione di un logò ùn hè micca l'aspettu graficu attaccatu à un nome, ciò chì ne face un "badge" - chì [[Renault]] chjama u so monogramma - ma piuttostu u nome in un cuncepimentu tipograficu speciale. Esempiu: u diamante Renault ùn hè micca u logò, ma u badge Renault. U veru logò Renault hè u nome "RENAULT" scrittu cù una tipugrafia specifica o cù una tipografia apposta creata per a circustanza particulare, o ancu u nome scrittu cù un certu stile per fà lu parè originale. Oghje sottu u nome "logò", ste duie idee sò cumbinate in una sola, ma hè una estensione abusiva di significatu. Quandu, in l'anni 70, e vendite di magliette per cumanda per posta anu cuminciatu à cresce in chì gruppi musicali eranu stampati in serigrafia, e cose eranu veramente specificate per diferenzià un ordine. Cusì per esempiu, per u gruppu Scorpions, se vuliamu solu a maglietta cù u nome è nunda di più, avemu avutu à cumandà a maglietta d'opzione "logo". E veramente, in questu casu precisu, hè veramente u nome di u gruppu cù a so propria grafica, chì hè u logò di u gruppu. Per piglià un ultimu esempiu, in u cuntestu di a pruprietà industriale, u nome "Alain Afflelou". Se una persona hà u listessu nome è vole apre un magazinu in a stessa industria, pò, ma micca cù i stessi grafichi. Questa differenza, spessu dimenticata, ci ramenta chì u logo designa u nome, è u badge o u segnu designa un graficu assuciatu. Quandu a marca hè abbastanza forte, u nome di a marca sparisce qualchì volta, lascendu spaziu solu à u badge senza esse assuciatu à u nome cum'è marche internaziunali [[Apple]], [[Mercedes-Benz]], [[McDonald's]] o Nike. == Istituzioni è amministrazioni == E municipalità, i Stati, è più generalmente l'amministrazioni o l'istituzioni publiche utilizanu loghi in più di u so emblema cum'è stemme, per mudernizà a so maghjina. Hè u casu in [[Francia]], u guvernu avendu aduttatu in u 1999, per a so cumunicazione, una cartula grafica chì cuntene un logò adupratu da i ministeri, servizii decentralizati di u Statu, ambasciate, ecc. Stu logò adopra è combina trè di l'emblemi o simbuli francesi: u tricolore, Marianne è u mottu di France [[Liberté, Égalité, Fraternité]]. == Creazione di un logò == A creazione di un logotipu pò esse cunsiderata cum'è una creazione di grafichi. Parechji elementi devenu esse presi in contu per trasmette u messagiu desideratu, sia in termini di forme sia di culori. Cusì, un logotipu strutturatu nantu à una forma tonda, da u so riferimentu à a [[Terra]], à a natura in generale, trasmette una maghjina di securità, benessere è appaciamentu. À u cuntrariu, a scelta di e forme triangulare assicura l'idea di innuvazione, prugressione è tecniche d'avanguardia. E forme quadrate significanu stabilità è robustezza. Queste poche forme di basa si trovanu in parechji loghi, è cusì trasmettenu cuncetti chì un nome semplice ùn pò à volte esse abbastanza per trasmette. A croce rossa (mezzaluna rossa in i paesi musulmani) hè un esempiu di un emblema cusì cunnisciutu chì ùn deve micca esse accumpagnatu da un testu per esse capitu. Prutegge u persunale medicu in tempi di guerra è ancu e vittime di cunflitti armati è quelli chì cercanu di aiutallu. E Società Naziunale di a [[Croce Rossa]] è di a Mezzaluna Rossa è a so Federazione, è ancu u Cumitatu Internaziunale di a Croce Rossa includenu questi simboli in i so loghi. Cù questu in mente, u logu hè conforme à i codici ammessi in un determinatu campu d'attività per esse immediatamente ricunnisciutu cum'è in stu campu d'attività. Ma in questu campu, u logò deve ancu spiccà u più pussibule per esse identificatu trà i so pari. Un difettu cumunu hè di cunfurmassi à mudelli preesistenti finu à u puntu di diluisce u messagiu è l'identità di l'ughjettu in un ambiente diffusu. L'autorità lucali, per esempiu, anu multiplicatu i clichés in l'anni settanta è ottanta basendu u so logò annantu à: u so codice iniziale / un culore chì assucieghja u turchinu (per l'acqua, u mare o u fiume) è u verde (per a campagna) / Cova di stile Renault "per rende lu mudernu". A scelta di aduprà u logu in relazione à altri modi d'identificazione deve esse ancu pesata, in particulare per un'autorità lucale chì hà altri segni. Alcune cose chì ponu fà un bonu logò: # Esse unicu, è micca sottumessu à cunfusione cù altri loghi; # Esse funziunale è esse capace di esse adupratu in contesti diversi mantenendu a so integrità; # Restanu efficienti riprodotti in grande o chjucu; # Opere in culore, ma ancu in un culore unicu (neru nantu à u biancu), culore spot, o schermi di semitoni; # Esse capace di mantene a so integrità quandu hè stampatu nantu à vari materiali è oggetti (a forma di u pruduttu pò distorsione u logu); # Aduprate i principii basi di a grafica (spaziu, culore, forma, cunsistenza è chjarezza); # Rappresentà a marca o a sucietà in modu adeguatu; # Senza dimenticà di lampà pussibuli artefatti (u logò restituitu dice u cuntrariu di l'intenzione iniziale); # E regule essenziali dichjarate sopra sò pigliate da l'arte più antica di l'araldica (u stemma pò esse cunsideratu cum'è l'antenatu di u logu), vale à dì: ## Un codice di culore estremamente simplificatu (6 culori di basa) seguitendu una regula di sensu cumunu chì hè di cunghjuntà culori chjari è culori scuri, ## Una custruzzione basata annantu à cumbinazioni di forme geomettriche, ## Grande stilizazione di elementi grafichi. == Tendenze è sviluppi in loghi == I loghi di u principiu di l'anni 2000 guadagnavanu in stilizazione è simplificazione (à le volte à l'estremu, cum'è u logu di a regione Pays de la Loire). E forme geomettriche è assai figurative spariscenu lascendu piazza à forme più tonde, cum'è e tipugrafie chì lasceranu da cantu i capitelli. I valori da trasmette sò oramai quelli di a vicinanza è u caratteru umanu di l'istituzioni ch'elli riprisentanu. I culori più brillanti è più caldi (giallu, aranciu, rossu) sò più aduprati, lascendu cusì piazza à u dinamisimu è a mudernità, cum'è i loghi di EDF, GDF (versione 2002), SNCF, ecc. è ancu parechje cumunità (cumune, ecc.), in particulare à u cambiamentu di magiurità. Parechji loghi creati à a fine di l'anni 2000 si basanu nantu à e specificità chjamate "web 2.0", vale à dì cù effetti di trasparenza è riflessioni. Si ponu rimarcà duie strategie principali: o e marche scelenu di tene u so logò è applicanu st'effetti per alzà u so logò, hè u casu di TF1, La Poste, Loto, France Télévisions (è tutti loghi di i canali di u gruppu), Elf (in Francia) o LG, NRJ, ecc. o allora, hè quandu u logò hè cambiatu chì questi effetti sò applicati, hè u casu cù RFF per esempiu, a simplificazione hè sempre presente. In l'anni 2010, vedemu chì parechje marche tornanu à più simplicità eliminendu l'effetti di i rilievi, i riflessi, l'ombreggiatura in favore di un logò pianu, chjamatu designu pianu. 8oxpwbd6wdd60hqz435wyc1te1ekxe7 Orléans 0 22094 374244 372802 2021-06-19T16:47:47Z 2A01:E0A:34E:3480:803B:4D58:B5C3:97AD wikitext text/x-wiki [[File:France Orleans Pont George V Cathedrale 01.JPG|275px|thumb|right|Orléans]] '''Orléans''' (prunuzia in francese: [[Alfabetu funèticu internaziunale|/ɔʁleɑ̃/]]) hè un [[Cumuni di a Francia|cumune]] [[Francia|francese]], è u capilocu di u [[Dipartimentu (Francia)|dipartimentu]] di u Loiret è di a regione [[Centru è Valle di a Loira]]. eqke1aq9mqkjpp0bj6097a2hhqorrv7 Harry Truman 0 22095 369290 2020-10-22T22:43:33Z Cilidus 17165 Reindirizzamentu à [[Harry S. Truman]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Harry S. Truman]] g9ec1dvj8nepmu3mcs87xh0arceqhiu Regnu di Svezia 0 22096 369295 2020-10-24T07:13:36Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Svezia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Svezia]] lxdjj78z12xso7qcnbq4gt11jcuj8oa Republica d'Irlanda 0 22097 369298 2020-10-24T07:17:23Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Irlanda]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Irlanda]] 5sabitjol8wxa9x7xvjxdcg8d1u6dut Khaled (musicante) 0 22098 372782 372781 2021-05-11T07:17:38Z Raphael1256 14151 /* Album */ wikitext text/x-wiki [[File:Cheb Khaled performed in Oran on July 5th 2011 (cropped) (cropped).jpg|thumb|Cheb Khaled]] '''Khaled Hadj Ibrahim''' (in [[arabu]]: خالد حاج إبراهيم) ([[29 di ferraghju|29 ferraghju]] 1960 in [[Oranu]]), è un cantadore, cumpositore è pruduttore discugraficu [[Algeria|algerianu]]. == Discugrafia == === Album === * 1985 ''Khoude K'rak'' * 1988 ''Fuir, Mais Où?'' * 1988 ''Kutché'' (cun [[Safy Boutella]]) * 1989 ''S'hab el Baroud'' * 1992 ''Khaled'' * 1993 ''N'ssi N'ssi'' * 1996 ''Sahra'' * 1999 ''Kenza'' * 2004 ''Ya-Rayi'' * 2009 ''Liberté'' * 2012 ''C'est la Vie'' [[Categoria:Musicante|Khaled]] [[Categoria:Cantadore|Khaled]] loy5axelbgbhu5fc1dfp4lx00yflwg8 Khaled 0 22099 369307 2020-10-25T09:16:46Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Khaled]] à [[Khaled (musicante)]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Khaled (musicante)]] 3qhfa4qub2kqq99dwqg4b714bn5vk5l Lingua frisone 0 22100 378097 369314 2021-12-22T15:37:25Z EmausBot 3225 Robot : correction d’une double redirection vers [[Frisone occidentale]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Frisone occidentale]] acigpaiydtqglzmw5ydoyk82kj4himf Thomas Sean Connery 0 22101 369335 2020-10-31T16:22:31Z Dandelo 16560 Reindirizzamentu à [[Sean Connery]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sean Connery]] hu2to4gbgqpzt0sreikh4klmj93cxub Punta di Caldane 0 22103 369344 2020-11-06T11:18:28Z Vulpachjinu 8656 Vulpachjinu hà spustatu a pagina [[Punta di Caldane]] à [[Punta di e Caldane]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Punta di e Caldane]] 35r5fw4gzylgw2siwh7ue6rxe4uvhxj Jimmie Johnson 0 22104 369347 2020-11-06T11:37:59Z F1fans 3739 Pagina nova: [[File:Jimmie Johnson Dover 2018 (cropped).jpg|thumb|Jimmie Johnson]] '''Jimmie Kenneth Johnson''' (natu in [[El Cajon, California]], u 17 di settembre di u 1975) hè un corridore di... wikitext text/x-wiki [[File:Jimmie Johnson Dover 2018 (cropped).jpg|thumb|Jimmie Johnson]] '''Jimmie Kenneth Johnson''' (natu in [[El Cajon, California]], u 17 di settembre di u 1975) hè un corridore di vitture prufessiunale americanu. Johnson hà ghjucatu in a [[Serie Cup NASCAR]] da a stagione 2002 à 2020 cù a squadra [[Hendrick Motorsports]]. In sta seria hà vintu sette tituli: 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2013 è 2016 è hà uguagliatu i record di [[Richard Petty]] è [[Dale Earnhardt]].<ref>{{cite news|last=Fryer|first=Jenna|title=Jimmie Johnson seizes record-tying 7th NASCAR championship|url=http://racing.ap.org/article/jimmie-johnson-seizes-record-tying-7th-nascar-championship|accessdate=November 20, 2016|work=Associated Press|agency=[[Associated Press]]|publisher=AP Sports|date=November 20, 2016|location=[[Homestead, Florida]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20161124091427/http://racing.ap.org/article/jimmie-johnson-seizes-record-tying-7th-nascar-championship|archive-date=November 24, 2016|url-status=dead}}</ref> Da u 2021 Johnson si trasferisce in [[IndyCar]] per unisce a squadra [[Chip Ganassi Racing]].<ref>[https://au.lifestyle.yahoo.com/jimmie-johnson-will-race-in-indy-car-in-2021-and-2022-152843041.html Seven-time NASCAR Cup Series champion Jimmie Johnson will race in IndyCar in 2021 and 2022]. Yahoo Sports.</ref> ==Riferimentu== <references /> ==Ligami esterni== *[http://www.jimmiejohnson.com Situ ufficiali] {{DEFAULTSORT:Johnson, Jimmie}} chp552f8k402o7vfe7dqi3iys6n5nv7 Kiss 0 22105 369363 369362 2020-11-09T16:16:35Z 86.229.126.36 wikitext text/x-wiki '''Kiss''' hè un gruppu di rock americanu, fundatu in [[1973]]. Hè cumpostu da Paul Stanley, Gene Simmons, Tommy Thayer è Eric Singer. == Albumi == * Kiss (1974) * Hotter Than Hell (1974) * Dressed to Kill (1975) * Destroyer (1976) * Rock and Roll Over (1976) * Love Gun (1977) * Dynasty (1979) * Unmasked (1980) * Music from "The Elder" (1981) * Creatures of the Night (1982) * Lick It Up (1983) * Animalize (1984) * Asylum (1985) * Crazy Nights (1987) * Hot in the Shade (1989) * Revenge (1992) * Carnival of Souls: The Final Sessions (1997) * Psycho Circus (1998) * Sonic Boom (2009) * Monster (2012) [[Categoria:Gruppu di rock]] 2m06xzuwquupwk14jyejpwozad6plof Cammellu 0 22106 369372 2020-11-11T12:51:22Z Thadh 16787 Thadh hà spustatu a pagina [[Cammellu]] à [[Camellu]]: errore wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Camellu]] hzstu41n72100tq7kkoro8jwoc0t8bc Camelu 0 22107 369382 2020-11-11T20:09:06Z Thadh 16787 Reindirizzamentu à [[Camellu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Camellu]] 1vqar1y7f8lhm0zylwuj56m9ur37n6z Cameddu 0 22108 369385 369384 2020-11-11T20:10:54Z Thadh 16787 Modificata destinazione reindirizzamento da [[Cameddu]] a [[Camellu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Camellu]] 1vqar1y7f8lhm0zylwuj56m9ur37n6z Miculugia 0 22109 369387 2020-11-11T20:13:35Z Thadh 16787 Thadh hà spustatu a pagina [[Miculugia]] à [[Micolugia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Micolugia]] 1pi92mmapmwptsm9kaetsrt618yv996 Funzu 0 22110 369391 2020-11-11T20:33:31Z Thadh 16787 Thadh ha spostato la pagina [[Funzu]] a [[Fungu]] tramite redirect: forma più standarta wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Fungu]] 4uo2yzf0a132kvbazxhf6n70mmxqodl William Sanderson 0 22116 376036 369416 2021-08-20T15:07:28Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:William Sandersen 2019.jpg|thumb|Sanderson, [[2019]]]] '''William Sanderson''' hè un [[Sinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Sanderson, William]] [[Categoria:Americanu|Sanderson, William]] [[Categoria:Biugrafia]] gw9qh7pu5o9wmnwz0f64adhhgn2iqei Cultellu di caccia 0 22118 375372 374607 2021-08-16T15:49:40Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki I primi cultelli fatti di [[petra]], di petra di focu o d'[[ussidiana]] in particulare, in forma di frammenti ruvidi, datanu di circa 25.000 anni fà. Eranu ancu qualchì volta ossi. À quellu tempu, u cultellu servia cum'è strumentu è arma. Da l'età di u [[bronzu]], i cultelli eranu in metallo è eranu per a prima volta equipati di una maniglia. I [[Rumani]] anu fattu e prime lame d'[[acciaiu]] cumu anu fattu ancu da u [[I seculu]] i primi coltelli à lame pieghevoli. À u XIVmu seculu, eranu cumunimenti aduprati cum'è forche è hè quandu a [[forchetta]] apparisce chì i culteddi di tavula piglianu una fine tonda per differenzà l'usi. I materiali aduprati per fabricà i culteddi anu sviluppatu cù a maestria di a metallurgia. Cusì, i primi coltelli d'acciaiu inox sò stati prudutti in i [[Stati Uniti]] in u 1921. E tecniche di stinzione, cum'è l'altri arnesi, rendenu u metallu più duru è più resistente, permettendu lame più sottili è affilate. Chjucu, faciule da fabricà è da trasportà, face parte di l'attrezzatura di basa di tutti quelli chì ponu aduprà, cume cacciatori, suldati, artigiani, cucini, ecc. [[Categoria:Caccia]] 3usnyeeomj6wms4uqkk8ura0aheb69s Surveglianza Video 0 22119 372110 369491 2021-02-10T09:13:03Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki A '''surveglianza video''' (ò '''videosorveglianza''', hè u termine ufficiale per u Statu in [[Francia]]) hè un sistema di telecamere è di trasmissione di maghjine, piazzatu in un spaziu publicu o privatu per surveglialu à distanza; hè dunque un tipu di surviglianza à distanza. L'imaghjini uttenuti cù questu sistema ponu esse trattati automaticamente è / o visti è poi archivati ​​o distrutti. U scopu di a sorveglianza hè di cuntrullà e condizioni per a conformità à a sicurezza, a sicurezza o l'esecuzione di una procedura particulare. U principiu di filmà è cuntrullà un fenomenu da luntanu hè statu adupratu durante a seconda guerra mundiale da i tedeschi per ragioni di sicurezza: per osservà u lanciu di i so missili. Ma parlemu solu di telesurveglianza stricto sensu quandu u sistema hè industrializatu è permette à un operatore (supervisore) di cuntrullà simultaneamente parechji lochi nantu à una batteria di schermi, questu per scopi civili. Durante l'anni 80, u Regnu Unitu hè statu u primu paese in u mondu à generalizà stu sistema (dopu à l'attacchi di l'IRA). Hè attualmente u paese u più "monitoratu à distanza" in Europa, Londra hè rinumata cum'è a cità induve a surviglianza sia publica sia privata hè a più impurtante. E pulitiche di videosorveglianza sò state messe in opera in parechje cità europee durante l'anni 90. D'appressu à i so sustenidori, a videosurveglianza permette di prevene u terrurismu è più in generale a criminalità (hold up, furti, assalti in strada, ecc.) È di gestisce u cuntrollu suciale (muvimenti di ghjente, ecc.) In cuntrastu, i so detrattori criticanu fundamentalmente a so invasione di a privacy ma ancu u so costu è a so inefficacia. Parechji raporti, in particulare in i Stati Uniti è u Regnu Unitu, schizzanu una valutazione critica. Un riprisentante di Scotland Yard à a Cunferenza Mundiale di i Documenti di Sicurezza d'aprile 2008 parla dunque di "fiasco assolutu" ("fallimentu cumpletu"), perchè l'ufficiali di pulizza ùn sò micca abbastanza furmati, spessu ùn volenu micca circà l'imaghjini video. "Perchè hè assai travagliu". A videosorveglianza hà una efficacia assai limitata per prevene a criminalità. Hè abbastanza efficace in i lochi chjosi (metro, parcheghji sotterranei), da i quali i trasgressori ùn ponu mancu scappà, furnitu naturalmente chì a pulizza sia dispunibile è svegliata rapidamente da l'operatori davanti à i so schermi. D'altra parte, l'efficacia di a sorveglianza video hè guasi inesistente in ambienti aperti (strade, piazze, ecc.). Per esempiu, a videosorveglianza ùn hà micca permessu di sfruttà l'attaccu di [[Nizza]] durante u focu d'artificiu di u 14 di lugliu 2016. jethwgctrnunyung6r766ovmnz07ghi Parcu Naziunale Ruaha 0 22120 374653 369436 2021-08-01T15:29:36Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki U '''Parcu Naziunale Ruaha''' hè un parcu naziunale in [[Tanzania]]. L'aghjunta di a ''Riserva di Caccia Usangu'' è di altre zone umide impurtanti à u parcu in u 2008 hà aumentatu a so dimensione à circa 20.226 km2 (7.809 sq mi), chì ne face a più grande zona prutetta di Tanzania è di l'[[Africa]] Orientale. U parcu si trova à circa 130 [[Chilometro|chilometri]] (81 mi) à punente di [[Iringa]]. U parcu face parte di l'ecosistema ''Rungwa-Kizigo-Muhesi'' di 45.000 chilometri quadrati (17.000 sq mi), chì include a ''Riserva di Caccia di Rungwa'', e ''Riserve di Caccia di Kizigo'' è ''Muhesi'', è a ''Zona di Gestione di a Fauna Selvatica Mbomipa''. U nome di u parcu deriva da u fiume [[Great Ruaha]], chì scorre longu u so margine sud-est è hè u focu per a visione di ghjocu. U parcu si pò ghjunghje in vittura nantu à una strada sterrata da Iringa è ci sò duie piste d'atterrissimu - pista d'atterrissimu Msembe in Msembe (sede di u parcu), è pista d'atterrazione Jongomeru, vicinu à u postu [[Jongomeru Ranger]]. ==Storia è fauna salvatica== In [[Germania]], a [[Gazetted]] hà riservatu a ''Riserva di Caccia di Saba'' in u 1910. L'autorità culuniali britannichi cambianu u nome in a ''Riserva di Caccia di Rungwa'' in u 1946 In u 1964, a parte meridiunale di a riserva hè stata eliminata è elevata à u statutu di parcu cumpletu. Più di 571 spezie d'[[Uccello|uccelli]] sò state identificate in u parcu. Trà e spezie risidenti ci sò i curnelli. Parechji acelli migratori visitanu u parcu. Altri animali noti truvati in questu parcu sò u [[ghepardu]] è u [[leone]] africanu orientale, u [[leopardo]] africanu è u [[cane salvaticu]], l'[[iena]] maculata, a [[giraffa]], l'[[ippopotamo]], a [[bufala]] africana è l'[[antilope]] sable. <ref>[https://www.zepisaafricansafaris.com/tanzania-destinations/southern-circuit/ruaha-national-park/ Ruaha National park].</ref>. == Nòtte == <references /> [[Categoria:Africa]] tndnj57ughekz50xe0tthkl32bhh83d Diane Kruger 0 22121 376308 369443 2021-08-23T13:20:27Z Fausta Samaritani 15085 categoria, link wikitext text/x-wiki [[File:Diane Kruger-5300 (cropped).jpg|200px|thumb|Diane Kruger di [[ghjennaghju]] [[2019]]]] '''Diane Kruger''', nume d'arte de '''Diane Heidkrüger''' ([[Algermissen]], [[15 di lugliu]] [[1976]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Germania|tedesca]]. == Bougrafia == == Filmugrafia == * [[2002]]: ''Ni pour, ni contre (bien au contraire)'' * 2002: ''Mon Idole'' * [[2003]]: ''Michel Vaillant'' * [[2004]]: ''[[Troy]]'' * 2004: ''Wicker Park'' * 2004: ''National Treasure'' * [[2005]]: ''Joyeux Noël'' * [[2006]]: ''Copying Beethoven'' * [[2007]]: ''Goodbye Bafana'' * 2007: ''L'Âge des ténèbres'' * 2007: ''The Hunting Party'' * 2007: ''National Treasure: Book of Secrets'' * [[2008]]: ''Anything for Her'' * [[2009]]: ''[[Inglourious Basterds]]'' * 2009: ''[[Mr. Nobody]]'' * [[2011]]: ''Unknown'' * [[2012]]: ''Les adieux à la Reine'' * 2012: ''Un plan parfait'' * [[2013]]: ''The Host'' * [[2015]]: ''Fathers and Daughters'' * [[2017]]: ''Aus dem Nichts'' * [[2018]]: ''Welcome to Marwen'' * [[2021]]: ''The 355'' == Ligami == * {{en}} [http://www.imdb.com/name/nm1208167/ IMDB] {{DEFAULTSORT:Kruger, Diane}} [[Categoria:Attrice|Kruger, Diane]] [[Categoria:Tedesca|Kruger, Diane]] [[Categoria:Biugrafia]] cazqxq4ne33lysqtfhf4qc2xqzcqjy8 Maria Elena Boschi 0 22123 375393 375392 2021-08-16T19:33:29Z Fausta Samaritani 15085 Collegamento a Commons non funzionante wikitext text/x-wiki [[File:Maria Elena Boschi crop 2016.jpg|thumb|290px|Maria Elena Boschi]] '''Maria Elena Boschi''' ([[Montevarchi]] 24 de ghjennaghju 1981) hè una [[puliticante]] è ministra [[Italia|taliana]].<ref>[url=http://www.treccani.it/enciclopedia/maria-elena-boschi|title=Boschi, Maria Elena|website=[[Treccani]]|accessdate=5 January 2020]</ref><ref>[url=http://formiche.net/2015/07/dedicato-meb-maria-elena-boschi/|title=Dedicato a MEB, Maria Elena Boschi|trans-title=Dedicated to MEB, Maria Elena Boschi|date=31 July 2017|website=Formiche.net|accessdate=5 January 2020]</ref> == Nòtte == <references /> == Liami == [[Categoria:Talianu|Boschi]] [[Categoria:Puliticante|Boschi]] [[Categoria:Biugrafia]] 7iftug0c5i77iljcve4c2dh6pvqvmkj Drake (rapper) 0 22124 377807 377806 2021-11-14T08:36:03Z Raphael1256 14151 /* Biugrafìa */ wikitext text/x-wiki [[File:Drake July 2016.jpg|miniatura|Drake in u [[2016]]]] '''Aubrey Drake Graham''' (natu [[24 uttrovi]] [[1986]] in [[Toronto]], [[Ontariu]]), notu semplicemente com'è '''Drake''', è<ref>''forma anziana é litteraria di u modu oghjincu di scrive "(ellu/ella) '''hè'''", raramente torna in usu in [[Lingua corsa|lingua nustrale]], ma sempre attuale in [[Gallurese|corsu]]-[[Sassarese|sardu]]''</ref> un [[rapper]], cantadore, attore e<ref>''scrittu "'''è'''" o "'''é'''" in a grafìa nustrale muderna''</ref> pruduttore discugràficu [[Canadà|canadese]]. == Biugrafìa == Natu da padre afromericanu e madre canadese, divintò inizialmente famosu in i primi [[Anni 2000|anni 2000]] pè avè interpretatu un rollu da attore in a serìa televisiva ''[[Degrassi: The Next Generation]]''. In u [[2006]] dicise d'assume si à una carriera com'è rapper e cantadore, pubblichendu u so primu [[discu mistu (mixtape)|discu mistu]], ''[[Room for Improvement (discu mistu)|Room for Improvement]]'', seguitu da altri dui progetti, ''[[Comeback Season (discu mistu)|Comeback Season]]'' ([[2007]]) e soprattuttu ''[[So Far Gone (discu mistu)|So Far Gone]]'' ([[2009]]), chè lu aiutonu à fà si notà in a scena [[hip hop]], tantu da riesce, in u 2009, à firmà un cuntrattu discugràficu cù l'[[Etichetta (casa discugràfica)|etichetta]] [[Young Money Entertainment]], fundata da u rapper [[Lil Wayne]]. == Discugrafìa == === Albumi in studiò === * 2010: ''Thank Me Later'' * 2011: ''Take Care'' * 2013: ''Nothing Was the Same'' * 2016: ''Views'' * 2018: ''Scorpion'' * 2021: ''Certified Lover Boy'' === Note === [[Categoria:Rapper|Drake]] [[Categoria:Musicante|Drake]] [[Categoria:Produttore discugraficu|Drake]] [[Categoria:R&B|Drake]] [[Categoria:Hip hop|Drake]] [[Categoria:Attore|Drake]] [[Categoria:Canadianu|Drake]] [[Categoria:Americanu|Drake]] [[Categoria:Biugrafia]] 710dwwtk64uz27sy35e0ya2kkwp11ob Aubrey Drake Graham 0 22125 369475 2020-11-25T08:18:30Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Drake (rapper)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Drake (rapper)]] t162qniuuu7sohnkvf16p7zv20nilxi Erasure 0 22126 369561 369535 2020-12-02T22:35:28Z AIRAZUR 17302 /* Albumi */ typo wikitext text/x-wiki I '''Erasure''' so un gruppu di musica [[pop]] eletronica [[Regnu Unitu|britannicu]] , natu in u [[1985]] à [[Londra]] è attivu finu à oghje. U gruppu era furmatu solu à u principiu da Vince Clarke, è da cantadore Andy Bell. [[File:Erasure - 1992.jpg|right|225px|thumb]] In u 1980 Vince Clarke lascia u gruppu pè formà i [[Depeche Mode]], i [[Yazoo]] (incù a cantatrice inglese [[Alison Moyet]] in [[1982]], è poch'anni dopu forma dinù i Erasure (incù Andy Bell) in [[1985]]. == Albumi == * 1986 – ''Wonderland'' * 1987 – ''The Circus'' * 1988 – ''The Innocents'' * 1989 – ''Wild!'' * 1991 – ''Chorus'' * 1994 – ''I Say I Say I Say'' * 1995 – ''Erasure'' * 1997 – ''Cowboy'' * 2000 – ''Loveboat'' * 2003 – ''Other People's Songs'' * 2005 – ''Nightbird'' * 2007 – ''Light at the End of the World'' * 2011 – ''Tomorrow's World'' * 2013 – ''Snow Globe'' * 2014 – ''The Violet Flame'' * 2017 – ''World Be Gone'' * 2020 – ''The Neon'' [[Categoria:Gruppu di rock]] k5qreajv31olrb9085vacung38lqrz5 Categoria:Geugrafia di a Corsica 14 22127 369488 2020-11-27T11:43:56Z Jumpy01 11155 wanted cat wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Alfabetu funeticu internaziunale 0 22129 369495 2020-11-28T07:11:34Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Alfabetu funeticu internaziunali]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Alfabetu funeticu internaziunali]] huv0aelrd7md0r7vn5zdkasbmxqcbdz Sony Music 0 22130 377819 369557 2021-11-15T12:24:10Z 46.193.168.200 wikitext text/x-wiki '''Sony Music''' ò '''Sony Music Entertainment''' (SME), hè una sucietà è un'etichetta discugrafica [[Stati Uniti d'America|statunitense]], situata in [[New York]] è cuntrullata dà a sucietà multinaziunale [[Sony]]. [[File:Sony Music logo.svg|300px|right|thumb|Logò ufficiale]] [[Categoria:Musica]] [[Categoria:Etichetta discugrafica]] rtba3bbkroceptsipp6vjop6t88qm4x Sony Music Entertainment 0 22131 369499 2020-11-28T07:37:38Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Sony Music Entertainment]] à [[Sony Music]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sony Music]] 851tdzoqbeu4cvkd4a5fld6nivip16x M 83 (gruppu di rock) 0 22132 369521 2020-11-28T14:26:15Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[M 83 (gruppu di rock)]] à [[M83 (gruppu musicale)]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[M83 (gruppu musicale)]] 8jhyivnd5jz2tt4ng2tyt815ev38rk8 Queen (Gruppu di rock) 0 22133 369524 2020-11-28T14:28:01Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Queen (Gruppu di rock)]] à [[Queen (gruppu musicale)]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Queen (gruppu musicale)]] 0w2adm16tr1gq7rgma9vn87jl4yh3rm Ghjuvan'Anghjulu Galletti 0 22138 369542 2020-12-02T12:17:13Z Jumpy01 11155 Jumpy01 ha spostato la pagina [[Ghjuvan'Anghjulu Galletti]] a [[Prete Galletti]] tramite redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Prete Galletti]] i1e222rlyg1foioaqkb1vwllhn9mo5q Statu di New York 0 22139 369548 2020-12-02T21:52:54Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[New York (statu)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[New York (statu)]] 5rcfo9q9cmvfq5ejsnzw01nuzgkn6u0 Goldie Hawn 0 22140 376299 369558 2021-08-23T12:55:24Z Fausta Samaritani 15085 categoria, link wikitext text/x-wiki [[File:Goldie Hawn 2011.jpg|200px|thumb|Goldie Hawn di [[2011]]]] '''Goldie Jeanne Hawn''' ([[Washington D.C.]], [[21 nuvembri]] [[1945]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Filmugrafia == * [[1968]]: ''The One and Only, Genuine'' * 1968: ''Original Family Band'' * [[1969]]: ''[[Cactus Flower]]'' * [[1970]]: ''There's a Girl in My Soup'' * [[1971]]: ''$'' * [[1972]]: ''Butterflies Are Free'' * [[1974]]: ''The Sugarland Express'' * 1974: ''The Girl from Petrovka'' * [[1975]]: ''[[Shampoo]]'' * [[1976]]: ''The Duchess and the Dirtwater'' * 1976: ''Duchess Swansbury'' * [[1978]]: ''Foul Play'' * [[1979]]: ''Lovers and Liars'' * [[1980]]: ''[[Private Benjamin]]'' * 1980: ''Seems Like Old Times'' * [[1982]]: ''Best Friends'' * [[1984]]: ''Swing Shift'' * 1984: ''Protocol'' * [[1986]]: ''Wildcats'' * [[1987]]: ''Overboard'' * [[1990]]: ''Bird on a Wire'' * [[1991]]: ''Deceived'' * [[1992]]: ''CrissCross'' * 1992: ''Housesitter'' * 1992: ''[[Death Becomes Her]]'' * [[1996]]: ''[[The First Wives Club]]'' * 1996: ''[[Everyone Says I Love You]]'' * [[1999]]: ''The Out-of-Towners'' * [[2001]]: ''Town & Country'' * [[2002]]: ''[[The Banger Sisters]]'' * [[2012]]: ''Hot Flash Havoc'' * [[2017]]: ''Snatched'' * 2017: ''SPF-18'' * [[2018]]: ''The Christmas Chronicles'' * [[2020]]: ''The Christmas Chronicles 2'' == Ligami == * {{en}} [http://www.imdb.com/name/nm0000443/ IMDB] {{DEFAULTSORT:Hawn, Goldie}} [[Categoria:Attrice]] [[Categoria:Americana]] [[Categoria:Biugrafia]] 4l9d9bg03dpzlm4m43j3lx5e2dcf7jl Rebecca Romijn 0 22141 376343 369560 2021-08-23T18:43:57Z Fausta Samaritani 15085 categoria, link wikitext text/x-wiki [[File:Rebecca Romijn by Gage Skidmore.jpg|200px|thumb|Rebecca ROmijn di [[2019]]]] '''Rebecca Romijn''' ([[Berkeley]], [[6 nuvembri]] [[1972]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biugrafia == == Filmugrafia == * [[1998]]: ''Dirty Work'' * [[1999]]: ''Austin Powers: The Spy Who Shagged Me'' * [[2000]]: ''X-Men'' * [[2002]]: ''Femme Fatale'' * 2002: ''Rollerball'' * 2002: ''Run Ronnie Run'' * 2002: ''Simone'' * [[2003]]: ''X2'' * [[2004]]: ''Godsend'' * 2004: ''The Punisher'' * [[2006]]: ''The Alibi'' * 2006: ''Man About Town'' * 2006: ''X-Men: The Last Stand'' * [[2008]]: ''Lake City'' * [[2010]]: ''The Con Artist'' * [[2011]]: ''X-Men: First Class'' * [[2012]]: ''Good Deeds'' * [[2014]]: ''Phantom Halo'' * [[2015]]: ''Larry Gaye: Renegade Male Flight Attendant'' * [[2018]]: ''The Death of Superman'' * 2018: ''The Swinging Lanterns Stories'' * 2019: ''Batman: Hush'' * 2019: ''Reign of the Supermen'' * 2019: ''Satanic Panic'' * [[2020]]: ''Justice League Dark: Apokolips War'' == Ligami == * {{en}} [http://www.imdb.com/name/nm0005381/ IMDB] {{DEFAULTSORT:Romijn, Rebecca}} [[Categoria:Attrice]] [[Categoria:Americana]] [[Categoria:Biugrafia]] 8s42s2ubkzyq1rgnm443qo23et0l2cd Barbara Bouchet 0 22142 376313 376238 2021-08-23T14:06:39Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Barbara Bouchet crop.jpg|200px|thumb|Barbara Bouchet di [[2006]]]] '''Barbara Bouchet''', incù u nome d'arte di '''Bärbel Gutscher''' ([[Liberec]], [[15 d'aostu]] [[1943]]) hè un'[[cinemà|attrice]] [[Germania|tedesca]]. == Biugrafia == == Filmugrafia == * [[1965]]: ''In Harm's Way'' * [[1966]]: ''Agent for H.A.R.M.'' * [[1967]]: ''[[Casino Royale]]'' * 1967: ''Danger Route'' * [[1969]]: ''Sweet Charity'' * [[1971]]: ''La tarantola dal ventre nero'' * [[1972]]: ''Milano Calibro 9'' * 1972: ''La dama rossa uccide sette volte'' * 1972: ''Non si sevizia un paperino'' * [[1975]]: ''L'anatra all'arancia'' * [[1978]]: ''Come perdere una moglie e trovare un amante'' * [[1980]]: ''La moglie in vacanza... l'amante in città'' * 1980: ''Sono fotogenico'' * [[2002]]: ''[[Gangs of New York]]'' * [[2018]]: ''Metti la nonna in freezer'' * [[2020]]: ''Tolo Tolo'' == Ligami == * {{en}} [http://www.imdb.com/name/nm0099054/ IMDB] {{DEFAULTSORT:Bouchet, Barbara}} [[Categoria:Attrice|Bouchet]] [[Categoria:Tedesca|Bouchet]] [[Categoria:Biugrafia]] j2kc77xnzlx2ta07ouzccubq779gyep El Escorial 0 22143 374399 369569 2021-07-21T09:38:08Z Andre Engels 65 redirect [[Monasterio de El Escorial]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Monasterio de El Escorial]] er55l9nia8py9srtt4ucyxacnpfab0y Monasterio de El Escorial 0 22144 369667 369627 2020-12-15T15:54:54Z 2A01:CB1C:CC3:E700:E92C:B7B8:453:AD05 wikitext text/x-wiki {{Ficha de Patrimonio de la Humanidad|Nombre=Monasterio y Sitio de El Escorial en Madrid|Tipo='''<span style="color:#F4A460">Cultural</span>'''|Extensiones=|Extensión=|Año=1984|Región=[[Anexo:Patrimonio de la Humanidad en Europa y América del Norte|Europa y América del Norte]]|ID=318|Criterios=i, ii, vi|Subdivisión_administrativa=[[San Lorenzo de El Escorial]]|Imagen=El Escorial, Madrid, Spain (cropped).jpg|Tipo_subdivisión_administrativa=Municipio|División_administrativa={{ESP|M}}|Tipo_división_administrativa=Comunidad|País={{ESP}}|Pie={{Mapa de localización |España |etiqueta = Monasterio de El Escorial |tamaño_etiqueta = 100 |alt = |posición = right |lon_dir=W |lat_dir=N |lat_gra = 40 |lat_min = 35 |lat_seg = 21.04 |lon_gra = 04 |lon_min = 08 |lon_seg = 52.62 |long = |marca = |tamaño_marca = 6 |border = none |pie = |alineación = center |ancho = 270px }}|Tamaño=270px|Peligro=}} [[File:San_Lorenzo_de_El_Escorial-frontal-DavidDaguerro.JPG|alt=|miniatura| Monasteru El Escorial, cortile davanti.]] [[File:El_Escorial_desde_los_jardines.JPG|miniatura| Giardini di u Monasteru di El Escorial.]] U Monasteru Reale di San Lorenzo di El Escorial hè un munimentu chì include un palazzu reale, una basilica, un panteone, una biblioteca, una scola è un monasteru. Hè situatu in a cità spagnola di San Lorenzo de El Escorial, in a regione di Madrid, è hè statu custruitu in u XVI seculu trà 1563 è 1584. U palazzu era a residenza di a famiglia reale spagnola, a basilica hè u locu di sepultura di i rè di Spagna è u munasteru - fundatu da i monachi di l'Ordine di San Ghjerone - hè oghje occupatu da frati di l'Ordine di Santu Agostinu. Hè una di l'architetture rinascimentale più impurtanti è munumentale in Spagna è in Europa. Situatu in San Lorenzo de El Escorial, occupa una superficia di 33.327 m², nantu à u versante sudu di u monte Abantos, à un'altitudine di 1.028 m, in a Sierra de Madrid. Face parte di u Patrimoniu Mundiale. 123nxcb77qblpxep3l7e9ibqepwnf58 Francisco de Zurbarán 0 22145 374979 374619 2021-08-09T21:39:31Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''Francisco de Zurbarán''' (Fuente de Cantos, Badajoz, u [[7 nuvembri]] [[1598]] - [[Madrid]], u [[27 d'aostu]], [[1664]]) hè statu un [[pittura|pittore]] è artista cattolicu di l'età d'oru [[Spagna|spagnola]]. [[File:Francisco_de_Zurbarán_-_Christ_on_the_Cross_-_WGA26051.jpg|miniatura| ''Christ on the Cross'', 1627 (290x168 cm) (Art Institute, [[Chicago]])]] == Biugrafia == Contemporaneu è amicu di [[Diego Velázquez]], Zurbarán hà eccillatu in a pittura religiosa, induve a so pittura palesa una grande forza visuale è un [[misticisimu]] prufondu. Era un artistu riprisentativu di a [[Contrariforma]]. Influenzatu in i so primi tempi da [[Caravaggio]], u so stile hà evolutu per approssimà i maestri [[Manierismo|manieristi]] italiani. E so riprisentazioni si alluntanu da u realisimu di Velázquez è e so cumpusizioni sò carattarizate da una mudellazione di chiaroscuru cù toni più acidi. [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Pittore|Zurbarán]] 7s5ovux0110pby3harwcxv35fbx8f6n Tomás Luis de Victoria 0 22147 374679 369624 2021-08-01T21:15:08Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''Tomás Luis de Victoria''' ([[Ávila]], ca. 1548 - [[Madrid]], [[27 d'aostu]] 1611) hè statu un [[prete]] cattolicu, maestru di cappella è famosu cumpusitore polifonistu di a Rinascita [[Spagna|spagnola]]. Hè statu cunsideratu unu di i cumpusitori i più pertinenti è avanzati di u so tempu, cù un stile novu chì annunziava l'imminente [[Baroccu]]. A so influenza ghjunghje sin'à u 20u seculu, quand'ella hè stata presa da mudellu da i musicanti di u Cecilianisimu. [[File:Missa_alma_redemptoris_(Luis_de_Victoria).jpg|miniatura|357x357px|thumb|"Missa alma redemptoris", in ''Massi, magnificat, motetti, salmi è altre cumpusizioni varie'', [[Madrid]], tipografia regia, 1600.]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Musicante|de Victoria]] 0ryonfro67sslyffpbf0109n7znic53 La Galatea 0 22148 369623 369579 2020-12-12T12:19:16Z 2A01:CB1C:CC3:E700:316C:EC83:A892:3AFB wikitext text/x-wiki {{ficha de libro|Imagen=La Galatea First Edition Title Page.jpg|Pie de imagen=Portada de la primera edición de ''La Galatea''.}} '''''La Galatea''''' hè un rumanzu di [[Miguel de Cervantes]] publicatu in u 1585 in Alcalá de Henares cù u titulu ''Prima parte di La Galatea, divisa in sei libri''. Hè dedicatu à Ascanio Colonna,'' chì in u 1580 cumpiia i so studii in duie università castigliane: l'Università d'Alcalá è l'Università di Salamanca [[File:1899-03-11,_Blanco_y_Negro,_Creaciones_femeninas_VIII,_La_Galatea,_Cecilio_Pla_(cropped).jpg|sinistra|miniatura| La Galatea in una illustrazione di Cecilio Pla]] fdp85d54osfb9idtgj3h62b0qvp9twk El Comité 0 22150 374568 374566 2021-07-31T13:51:10Z Jumpy01 11155 see talk page wikitext text/x-wiki '''El Comité''' hè un gruppu [[Littiratura|litterariu]] messicanu fundatu in u 2012 da [[Meneses Monroy]]. A missione di u gruppu hè "a creazione è a diffusione di testi letterarii per valurizà a cultura di i populi di u mondu".<ref>http://www.elem.mx/institucion/datos/3916</ref> == I membri di u gruppu == Guadalupe Flores Liera, Daniel Olivares Viniegra, Elsa Madrigal, Eduardo Torre Cantalapiedra, Dulce Mariscal, Asmara Gay, Marti Lelis, Juan Antonio Rosado, Claudia Hernández de Valle Arizpe, è [[Meneses Monroy]]. == Rivista == U gruppu literariu produce a rivista ''[[El Comité 1973]]''.<ref>http://www.elem.mx/institucion/datos/3810</ref> == Riferimenti == <references /> [[Categoria:Littiratura]] [[Categoria:Messicu]] gjcdfgpg8rpflsu2zo918jmz3zeyccy Bartolomé Esteban Murillo 0 22151 376277 374754 2021-08-22T20:10:37Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''Bartolomé Esteban Murillo''' ([[Siviglia]], battezzatu u [[1u di ghjennaghju]] [[1618]] - u [[3 d'aprile|3 aprile]] [[1682]]) hè statu un [[pittore]] [[baroccu]] [[Spagna|spagnolu]]. == Biografia == Furmatu in u tardu naturalisimu, hà evoluatu versu formule barocche piene incù una sensibilità chì anticipeghja qualchì volta u rococò in parechje di e so creazione iconografiche più particulari è imitate, cum'è l'Immaculata Cuncezzione o u ''Bon Pastore'' in una figura zitellina. Personalità centrale di a scola sevillana, incù un gran numeru di discepuli è seguitori chì anu purtatu a so influenza finu à u XVIIIu seculu, era ancu u pittore spagnolu u più cunnisciutu è u più apprezzatu fora di [[Spagna]], l'unicu chì Sandrart ne includia una breve è leggenda biografia in u so ''Academia picturae eruditae'' di 1683 cù l ''<nowiki/>'Self'' - ''ritrattu'' di u pittore incisa da Richard Collin. Cundiziunatu da a clientela, a maiò parte di a so pruduzzione hè cumposta da opere religiose destinate à e chjese è i cunventi sevillani, ma à u cuntrariu di l'altri grandi maestri spagnoli di u so tempu, hà ancu cultivatu a pittura di genere in modu continuu è indipendente in tuttu in gran parte di a so carriera. [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Pittori|Murillo]] rjfd52xepf28j4qj89myvnp2nvmy621 Patre 0 22152 369630 369621 2020-12-12T21:45:07Z Jumpy01 11155 Annullate le modifiche di [[Special:Contributions/2A01:CB1C:CC3:E700:316C:EC83:A892:3AFB|2A01:CB1C:CC3:E700:316C:EC83:A892:3AFB]] ([[User talk:2A01:CB1C:CC3:E700:316C:EC83:A892:3AFB|discussione]]), riportata alla versione precedente di [[User:Irdnael|Irdnael]] wikitext text/x-wiki In u Cristianesimu Dio è chiamatu Patre principalmente a cagione di u misteru di a relazione Patre-[[Figliu]]. Eccu in lingua italiana u versettu di u [[Vangelu]] di Matteu chi nè tratta: {| class="wikitable" | |'''«''' In quel tempo Gesù disse: «Ti benedico, o Padre, Signore del cielo e della terra, perché hai tenuto nascoste queste cose ai sapienti e agli intelligenti e le hai rivelate ai piccoli. Sì, o Padre, perché così è piaciuto a te. Tutto mi è stato dato dal Padre mio; nessuno conosce il Figlio se non il Padre, e nessuno conosce il Padre se non il Figlio e colui al quale il Figlio lo voglia rivelare. '''»'''   <small>(Matteo 11,25-27)</small> | | |} Per i cristiani Dio Padre è quindi la prima delle tre persone di a Santissima [[Trinita]]. prt5l3p5yju7lm63ox9va4be00th3zk Catedrale di Cità di Messicu 0 22153 369604 369598 2020-12-11T18:12:28Z Jumpy01 11155 Jumpy01 ha spostato la pagina [[墨西哥城主教座堂]] a [[Catedrale di Cità di Messicu]] senza lasciare redirect: latin alphabet wikitext text/x-wiki {| class="infobox vcard" style="width:22.7em; line-height: 1.4em; text-align:left; padding:.23em;" ! colspan="3" class="cabecera conflicto" style="text-align:center;background-color:#5B92E5;color:black;color:white;" |Centru Storicu di a Città di u Messicu è Xochimilco |- | colspan="3" style="text-align:center;font-size:smaller; background-color:#c9eafb;;" |[[null|link=]][[null|link=]]<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> <small>[[Patrimonio de la Humanidad|Patrimoniu mundiale di l'Unesco]]</small> |- | colspan="3" style="text-align:center;" |[[Archivo:Catedral_y_Sagrario_Metropolitano.jpg|245x245px]]<br /><br /><br /><br /><div style="display:inline;font-size:95%;"> A piazza di a Custituzione cù a cattedrale.</div> |- ! scope="row" style="text-align:left;" | paese | colspan="2" | <span style="display:none;">Messicu</span>[[null|link=|bordo]] [[México|Messicu]] |- ! colspan="3" style="text-align:center;background-color:#5B92E5; color:#FFFFFF;;" | Dati generali |- ! scope="row" style="text-align:left;" | Type | colspan="2" | '''<span style="color:#F4A460">Culturale</span>''' |- ! scope="row" style="text-align:left;" | [[Patrimonio de la Humanidad#Criterios de selección|Criterii]] | colspan="2" | ii, iii, iv, v |- ! scope="row" style="text-align:left;" | ID | colspan="2" | [http://whc.unesco.org/es/list/412-001 412-001] |- ! scope="row" style="text-align:left;" | [[Patrimonio de la Humanidad#Lugares Patrimonio de la Humanidad|Regione]] | colspan="2" | [[Anexo:Patrimonio de la Humanidad en América Latina y el Caribe|America Latina è i Caraibi]] |- ! scope="row" style="text-align:left;" | Scrizzione | colspan="2" | [[1987]] (XI [[Patrimonio de la Humanidad#Sesiones del Comité del Patrimonio de la Humanidad|sessione]] ) |- | colspan="3" style="text-align:center;background-color:#CEE7FF;;" | [http://www.arquidiocesismexico.org.mx/Catedral.html Situ Web ufficiale] |- | colspan="3" class="noprint" style="text-align:left;" |<div class="plainlinks wikidata-link" style="font-size: 0.85em"> &#x5B; [[wikidata:Q610961|mudificà dati nant'à Wikidata]] &#x5D;</div> |} A '''Cattedrale Metropolitana di l'Assunzione di a Beata Vergine Maria in u celu di a Città di Messicu''' '''Catedral Metropolitana de la Asunción de la Santísima Virgen María a los cielos de la Ciudad de México''' hè a sede di l' Arcidiocesi di Messicu è si trova à u latu nordu di a Plaza de la Constitución in u Centru Storicu di a Città di Messicu., in a demarcazione Cuauhtémoc . Facendu parte di u cumplessu architettonicu sopra menzionatu in quella zona di a cità, hè dunque un Patrimoniu Mondiale da u 1987. bytczyus6h6f9c73wenhlehy5fblfn2 Pedro Calderón de la Barca 0 22154 375420 369600 2021-08-17T05:29:32Z Fausta Samaritani 15085 categoria , fix wikitext text/x-wiki '''Pedro Calderón de la Barca''' ([[Madridi|Madrid]], [[17 di ghjennaghju]] [[1600]] - ''ibidem'', [[25 di maghju]] [[1681]]) hè statu un scrittore [[Spagna|spagnolu]], cavalieru di l' Ordine di Santiago, cunnisciutu soprattuttu per esse unu di i più distinti scrittori barocchi di l'età d'oru, in particulare per u so teatru. [[File:Pedro_Calderón_de_la_Barca_02.jpg|miniatura|362x362px| '''<span style="white-space:nowrap">M. Pedro Calderón de la Barca</span>'''<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> ''Cavaliere di l'Ordine di Santiago, Cappellanu Onorariu di HM è New Kings in Toledo, Poeta Comicu in quale l'ingegnosa invenzione hà fattu cumpetizione, cù l'urbanità è a bellezza di a Lingua.'' ''Hè natu in Madrid in u 1601, è ci hè mortu à l'età di 81 anni.'']] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Scrivanu|Calderón de la Barca, Pedro]] p8f5458zmfoa4g7vmqh0eqlv7oeqpm5 Lope de Vega 0 22155 369668 369619 2020-12-15T17:28:06Z 2A01:CB1C:CC3:E700:E92C:B7B8:453:AD05 wikitext text/x-wiki [[File:Comedias_de_Lope_de_Vega-MAE-SL_56558.jpg|miniatura| Copertina di ''E cumedie di u famosu pueta Lope de Vega Carpio'', compilata da Bernardo Grassa, 1604.]] '''Lope de Vega Carpio''' ([[Madridi|Madrid]], [[25 nuvembri|25 nuvembre]] 1562 - ''ibidem'', [[27 d'aostu|27 aostu]] 1635) hè statu unu di i più impurtanti pueti è dramaturghi di l' Età d'Oru Spagnolu è, per l'estensione di u so travagliu, unu di i più autori prolifichi di a literatura mundiale. pthbww0lgnyyuxyrhaal11h0ndbr3of Juan de Herrera 0 22156 369602 2020-12-11T12:50:26Z Lenin García Toledo 17355 Creata dalla traduzione della pagina "[[:es:Special:Redirect/revision/130123022|Juan de Herrera]]" wikitext text/x-wiki '''Juan de Herrera de Maliaño''' (Roiz, Cantabria, 1530 - [[Madridi|Madrid]], [[15 di ghjennaghju]] 1597) hè statu un architettu, matematicu, topografu è militare [[Spagna|spagnolu]], cunsideratu unu di i più grandi esponenti di l'architettura Rinascimentale Ispanica.<gallery mode="packed"> File:ElEscorial distant view2.jpg|[[Monasterio de San Lorenzo de El Escorial|Monasteru]] di [[San Lorenzo de El Escorial]] . File:Valladolid - Catedral.jpg|[[Catedral de Valladolid|Cathédrale de]] [[Valladolid]] . File:Palacio Real de Aranjuez.jpg|[[Palacio Real de Aranjuez|Palazzo Reale]] di [[Aranjuez]] . File:Casa Lonja de Sevilla. Patio.jpg|[[Archivo General de Indias|Archiviu Generale di l'Indie]] ( [[Sevilla|Siviglia]] ) </gallery> j03ofqtyrzrwoie4on29mfxe4qgazns Madridi 0 22157 369606 2020-12-11T20:18:54Z Jumpy01 11155 Jumpy01 hà spustatu a pagina [[Madridi]] à [[Madrid]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Madrid]] ixgq1mfpdm3vdee0ti2zqfywstkmx5f Francisco Suárez 0 22159 374952 369663 2021-08-09T20:38:49Z Fausta Samaritani 15085 categoria, fix wikitext text/x-wiki '''Francisco Orellana De Toledo Vázquez De Utiel''' Y '''González de la Torre''', cunnusciutu cume '''Doctor Eximius''' ([[Granada]], [[5 di ghjennaghju|5 di jinnaru]], 1548 - [[Lisbona]], [[25 di settembre|25 di sittèmmiru]], 1617), fù un [[Spagna|Spanish]] Jesuit theologian, [[Filosofia|filòsufu]] è [[giurista]]. Unu di i figuri principali di u muvimentu di a Scola di [[Salamanca]], era cunsideratu unu di i migliori scolastichi. [[File:Prima_pars_Summae_theologiae_de_Deo_vno_et_trino_BEIC3_V00042_F0006.tif|miniatura| ''Prima pars Summae theologiae.'' ''De Deo vno et trino'' (1607).]] == Biografia == U so travagliu hè cunsideratu cum'è un puntu di svolta in a storia di a Seconda Scolastica, marchendu a transizione da u [[Rinascimen]] à a filosofia moderna. Sicondu Christopher Shields è Daniel Schwartz, "figure cusì sfarente l'una di l'altra in u locu, u tempu è l'orientazione filusofica, cum'è [[Gottfried Wilhelm von Leibniz|Leibniz]], Grotius, Pufendorf, Schopenhauer è Heidegger, anu trovu ragioni per citallu cum'è una fonte d'ispirazione è d'influenza". [[Categoria:Biugrafia]] 9o9oemu767zkw4ey3m9nymvq8afwkw1 Gustavo Adolfo Bécquer 0 22160 369664 369645 2020-12-15T15:51:51Z 2A01:CB1C:CC3:E700:E92C:B7B8:453:AD05 wikitext text/x-wiki '''Gustavo Adolfo Dominguez Bastida Claudio''' ( Siviglia, [[17 di ferraghju|17 ferraghju]] 1836- [[Madrid]], [[22 di dicembre|22 dicembre]] 1870 ), più cunnisciutu cum'è '''Gustavo Adolfo Becquer,''' era un pueta è scrittore [[Spagna|spagnolu]], appartenente à u muvimentu di u Romantisimu. Essendu un romanticu tardu, hè statu ancu assuciatu à u muvimentu post-romanticu. Ancu s'è in a vita hà digià ottenutu una certa numata, solu dopu a so morte è dopu a publicazione di tutti i so scritti hà ottenutu u prestigiu chì l'hè ricunnisciutu oghje. [[File:100_pesetas_of_Spain_1965.jpg|miniatura| Banconota di 100 pesette (1965) cù l'effigie di GA Bécquer.]] [[File:Gustavo_Adolfo_Bécquer,_por_Jean_Laurent_(1865).jpg|miniatura| Daguerrotipu di Gustavo Adolfo Bécquer, da Jean Laurent (versu u 1865).]] 1x1hfrzql1kp5lz8fd4gir755zy8ohp José de Ribera 0 22161 374981 369616 2021-08-09T21:45:19Z Fausta Samaritani 15085 fix, link, categoria wikitext text/x-wiki '''José de Ribera''' (Játiva ([[Spagna]]), [[17 di ferraghju|17 ferraghju]] [[1591]] - [[Napuli|Napoli]] ([[Italia]]), [[3 di settembre|3 settembre]] [[1652]]) hè statu un [[Pintura|pittore]] [[Spagna|spagnolu]], [[Disegnu|disegnatore]] è stampatore di u [[XVII seculu]], chì hà sviluppatu tutta a so carriera in Italia, inizialmente in [[Roma]] è dopu in Napuli. == Biugrafia == Era ancu cunnisciutu da u so nome italianizatu '''Jusepe Ribera''' è da u sopranome '''Lo Spagnoletto''' (''El Españolito'') per via di a so statura corta è perch'ellu rivindicava e so origine, essendu cumunu per ellu di firmà e so opere in spagnolu, valencianu è setabense, cum'è u spagnolu. Qualchì volta u fece cù a terminulugia latina ''Josephus Ribera, Hispanus, Valentinu, Setaben''. (o ''Civitatis Setabis''), à quale aghjunghjia qualchì volta ''Accademicus Romanus'', è sopratuttu ''Partenope'', alludendu à u so locu di residenza. [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Pittore|Ribera]] jksj72yq6pujiqu72xswaoh28qv6s9o Francisco Tárrega 0 22162 369613 2020-12-11T23:38:52Z Lenin García Toledo 17355 Creata dalla traduzione della pagina "[[:es:Special:Redirect/revision/131102901|Francisco Tárrega]]" wikitext text/x-wiki '''Francescu de Asis Tarrega Eixea''' (Villarreal, Castellon, [[21 nuvembri|21 nuvembre]] 1852 - [[Barcelona|Barcellona]], [[15 di dicembre|15 dicembre]] 1909) hè statu un cumpusitore è chitarrista [[Spagna|spagnolu]]. eu4xkkgx91wc4zyu11bhnp4r3igpctl Garcilaso de la Vega 0 22164 369629 2020-12-12T19:06:15Z Lenin García Toledo 17355 Creata dalla traduzione della pagina "[[:es:Special:Redirect/revision/131350244|Garcilaso de la Vega]]" wikitext text/x-wiki [[File:Supuesto_retrato_de_Garcilaso_de_la_Vega.jpg|miniatura| Ritrattu pussibule di Garcilaso de la Vega, da autore scunnisciutu ( Kassel Painting Gallery ). <ref>[http://cvc.cervantes.es/actcult/garcilaso/biografia/biografia04.htm#12 «El retrato de Garcilaso»], en ''500 años de Garcilaso.'' [http://cvc.cervantes.es/actcult/garcilaso/biografia/ Biografía del poeta]. Centro Virtual Cervantes.</ref> <ref> Gallego Morell, Antonio. [http://hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/abc/1957/12/26/043.html «El Garcilaso de la Galería Kassel», p. 43. 26 de diciembre de 1957.] ''ABC''.</ref>]] '''Garci Lasso de la Vega''' (Toledo, trà u 1498 - forse qualchì annu nanzu da u 1491 - è u 1503 - [[Nizza]], ducatu di Savoia, [[14 uttrovi|u 14 d'ottobre di]] u 1536), più cunnisciutu cum'è '''Garcilaso de la Vega''', era un pueta è militare [[Spagna|spagnolu]] di l' età d'oru . [[File:Obras_de_Boscán_y_Garcilaso_de_la_Vega.jpeg|miniatura|329x329px| Copertina di ''l'opere di Boscán è alcune di Garcilaso de la Vega divisa in quattru libri'', Barcellona, Carlos Amorós, 1543.]] a3a0jpo6yb3gs8i83v1mg2mk4a2c6lo Unioni Auropea 0 22165 369632 2020-12-13T06:23:46Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Unioni Auropea]] à [[Unione auropea]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Unione auropea]] 17yzn3z9p5a30m5l9cs5b7uj7gm4od1 Narendra Modi 0 22166 378550 378548 2022-02-15T08:10:02Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:PM Modi 2015.jpg|thumb|Modi (2015)]] '''Narendrabhai Damodardas Modi''' (natu u [[17 di settembre]] di u 1950) hè un puliticu indianu chì serve da u 14u è attuale primu ministru di l'[[India]] dapoi u 2014. Hè statu u ministru capu di u [[Gujarat]] da u 2001 à u 2014 è hè membru di u parlamentu per Varanasi. Modi hè membru di u Partitu Bharatiya Janata (BJP) è di u Rashtriya Swayamsevak Sangh (RSS), una urganizazione di vuluntarii naziunalisti induisti.<ref>http://narendramodi.in/</ref> == Riferimenti == <references /> [[Categoria:Religione]] [[Categoria:India]] f6x1gth0qz94x4l85v0y8eek15wdi8u La vida es sueño 0 22167 374991 374990 2021-08-09T22:23:37Z Fausta Samaritani 15085 categoria , fix wikitext text/x-wiki [[File:Antonio_de_Pereda_-_El_sueño_del_caballero_-_Google_Art_Project.jpg|miniatura|250x250px|''U sognu di cavaliere'' o a ''vita hè un sognu'', una pittura di u pittore baroccu [[Antonio de Pereda]], esposta à l'Accademia di S. Fernando, [[Madrid]].]] [[File:Monumento_a_Calderón_de_la_Barca_(Madrid)_03.jpg|destra|miniatura|250x250px|''A vita hè un sognu''. Rilievu in bronzu, ditagliu di u munimentu à Calderón in a piazza di Santa Ana in [[Madrid]] (Opera di J. Figueras, 1878).]] '''''A Vita hè un Sognu''''' hè un'opera di [[teatru]] di [[Pedro Calderon de la Barca]], esciuta in u [[1635]] è appartenente à u muvimentu literariu di u [[Baroccu]]. U tema cintrale hè a libertà di l'essere umanu di cunfigurà a so vita, senza esse purtatu da un suppostu destinu. A cuncezzione di a vita cum'è un sognu hè assai vechja, ci sò riferimenti in [[Induisimu|u]] pensamentu [[Induisimu|indù]], u misticisimu persianu, [[Buddisimu|a]] moralità [[Buddisimu|buddista]], a tradizione giudeo - cristiana è a [[filosofia]] greca. Hè per quessa chì hè statu ancu cunsideratu un tema literariu. [[File:Burgtheater_-_Sigismund_und_Rosaura_-_Calderon_de_la_Barca.jpg|miniatura| Nantu à una di e facciate di u Teatru Imperiale di [[Vienna|Viena]], u Burgtheater, Calderón è Sigismundo è Rosaura sò riprisentati.]] Secondu [[Platone|u]] travagliu di [[Platone]], l'omu stà in un mondu di sogni, di bughjura, prigiuneru in una grotta da a quale ùn pò solu liberassi fendu u Bè; solu allora l'omu abbandunerà a materia è sorterà à a luce. * Cum'è un dramma religiosu, affronta i prublemi di caduta o peccatu originale è espiazione. * Cum'è un poema filosoficu, risolve u destinu di l'omu è a fonte di a cunniscenza è i prublemi cunnessi di liberu arbitriu è predestinazione . * Cum'è una lezzione murale tipica di u Baroccu è di a [[Contrariforma]], delude per l'illusioni è e vanità di stu mondu. * Cum'è un dramma educativu è pueticu, insegna ciò chì l'omu hè senza u frenu di l'[[Educazioni|educazione]]. * Cum'è una protesta rivoluzionaria, attacca u principiu assolutista è aghjuridicu di l' ordine riservatu chì assuffoca a libertà cù u pretestu di evità i so astri. * Cum'è una lezzione [[pulitica]] "perchè in tale battaglie / quelli chì vincenu sò leali / quelli chì sò scunfitti, i traditori", insegna à i populi à chì cunduce l'abusu di libertà è e guerre civili. * Combatte ancu a pazzia di l'omi è di i ghjudizii di l'astrologia. * Descrive u prugressu chì l'omu è l'umanità facenu trà delusioni è desideri. * Dimostra chì e passioni cumpressate da un ascetisimu micca liberu, ma furzatu, esplodenu cù tanta più forza più grande serà a ripressione. * Da un criteriu psicoanaliticu, esprime a superazione o a sublimazione di i cunflitti edipali. * Ispira a filosofia di u solipsisimu chì hà nigatu a realità à u mondu esternu. Tuttu què è assai di più, se l'avete esaminatu in più, hè a ''Vita hè un sognu''. [[Categoria:Littiratura]] l1soo1llmk3g04i26s6ymv0cgpzh36x Sor Juana Inés de la Cruz 0 22168 378427 369666 2022-02-06T06:56:04Z Jarould 9442 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Sor Juana Inés de la Cruz. Pintura.jpg]] → [[File:Retrato de sor Juana Inés de la Cruz, Convento de Santa Paula (Sevilla).jpg]] [[c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningless or ambiguous name) · mejora en la definición wikitext text/x-wiki   '''Juana Inés de Asbaje Ramírez de Santillana''' ( San Miguel Nepantla, Nova Spagna, [[12 nuvembri|12 nuvembre]] 1648 - Messicu, Nova Spagna, [[17 d'aprile|17 aprile]] 1695), più cunnisciuta cum'è '''[https://es.wiktionary.org/wiki/sor Sor] Juana Inés de la Cruz''', hè una mònaca ieronimite è scrivana da New Spain, espunente di l'Età d'oru di a litteratura in [[Lingua spagnola|Spagnolu]] . [[File:Retrato de sor Juana Inés de la Cruz, Convento de Santa Paula (Sevilla).jpg|miniatura|260x260px| Sor Juana Inés de la Cruz, da Juan de Miranda ( cunventu Santa Paula, Siviglia ).]] 0u849bsm9mv6kq5ib3c9cwec0615jy9 Martellu (anatomia) 0 22169 374642 374258 2021-08-01T14:46:28Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Malleus (10826098213).jpg|thumb|250px|U martellu]] U '''martellu''' hè un picculu [[ossu]] (longu à l'incirca 0,8 cm) rigulare è simetricu cuntenutu in [[arechja]] media.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.</ref> Hè u più grande di a catena di l'ossicelli auditivi. Trasmette e vibrazione produtte da l'onde sunore di a superficia interna di a pellanzica timpanica à l'alcudine, incù a quale s'articuleghja. Hà una testa, un collu, una manechja è l'[[apofise]] anteriore è laterale. ==Aspettu == ===Testa=== A testa di u martellu hè a grande estremità superiore di l'ossu : di forma ovale, s'articuleghja in modu pusteriore incù l'alcudine. U restu di a so superficia hè libera. L'articulazione di e faccette hè appena più stretta per mezu, è si cumpone di una parte superiore più grande è di una parte inferiore più chjuca, furmendu un angulu diedru di à l'incirca 90 gradi una rispettu à l'altra. U latu oppostu à u ritrecissementu, u latu inferiore di l'articulazione di e faccette forma un prucidimentu chjamatu "dente" o "spronu" di u martellu. Annantu à a testa s'insirisce u ligamente malleulare superiore, chì porta insin'à u tettu di a cavità timpanica. ===Collu=== U collu di u martellu hè a parte stretta di l'ossu, situata ghjustu sottu à a testa. Sottu à u collu si trova una proeminenza da induve partenu u manicu è i dui prucedimenti. U ligamentu malleulare laterale ci hè ligatu. ===Manicu=== [[File:Gray916.png|thumb|U martellu]] U manicu (o l'altera) di u martellu hè culligatu à a [[pellanzica timpanica]] da u so latu laterale. Hè dirighjita à l'inghjò, in mediu è in pustiriore, è hè astrittitu à a so estremità libera, chì si incurva appena ver' di l'avanti è hè sciacciata in modu trasversale (apofisi spatuliforme). A so faccia media, vicinu à a so estremità superiore, prisente una piccula protuberanza, annantu à a quale hè insiritu u tendine di u musculu tensore di u timpanu. ===Prucidimentu anteriore=== U prucidimentu anteriore di u dente in martellu (longu 4-5 mm) hè un tappu smilzu è ossacutu, chì piglia nascita in l'eminenza situata sottu à u collu di u martellu è si dirighje ver' di l'avanti ver' di a spaccatura petrotimpanica di Glaser, à a quale ellu hè culligatu da u ligamentu malleulare anteriore. Ind'è u fetu, hè u più prucidimentu longu di u dente di martellu è hè piazzatu dirittamente in cuntinuità incù u cartilaghjine di Meckel. ===Prucidimentu laterale=== U prucidimentu laterale di u martellu (longu 1 mm) hè una prutrusione ossacuta appena conica chì parte da u basamentu di u manicu. Hè dirighjitu latiralmente è hè fissatu à a parte superiore di a pellanzica timpanica è, da i pieghi malleulari anteriori è pustiriori, à l'estremità di u vicu di Rivino. ===Ossificazione=== Annantu à u pianu embriunariu, u martellu hè derivata da u prima arcu pharingeu, cum'è u restu di l'ossi implicati in a masticazione (cum'è l'ossu massillariu è a mandibula). U cartilaghjine di Meckel chì ne hè derivatu, in daretu, hà da furmà l'abbozzu chì, in core di u quartu mese di gistazione, serà rimpiazzatu da u tissutu ossacutu per l'ossificazione encondrale. Quessa s'uniscerà duie mesi dopu à ciò chì serà u prucidimentu anteriore di l'ossu definitivu, furmatu da l'ossificazione intramembranosa. ===Evuluzione=== U martellu si trova esclusivamente ind'è i mammiferi è hà evoluatu à parte si da un ossu di a mansella inferiore prisente in i primi amnioti chjamatu ossu articulare, chì face sempre parte di l'articulazione mandibulare di i rettili è l'acelli. == Noti == <references/> [[Categoria:Anatumia]] 3c2purq35ny53csi9twp3k6s5683vjs Francisco de Quevedo 0 22170 369701 369688 2020-12-20T17:35:41Z 2A01:CB1C:CC3:E700:61F2:C36F:E229:4383 wikitext text/x-wiki '''Francisco Gómez de Quevedo Villegas y Santibáñez Cevallos''' ( [[Madrid]], [[14 di settembre|14 settembre]] 1580 - Villanueva de los Infantes, Ciudad Real, [[8 di settembre|8 settembre]] 1645), cunnisciutu cum'è '''Francisco de Quevedo''', hè statu un scrittore [[Spagna|spagnolu]] di l'età d'oru . Hè unu di i più impurtanti autori di a storia di a literatura spagnola, cunnisciutu soprattuttu per u so travagliu pueticu, ancu s'ellu hà scrittu ancu narrazione, teatru è parechji libretti filosofichi, pulitichi, murali, ascetichi, umanistichi è storichi. Tenia i tituli di signore di Torre de Juan Abad (ottenutu in u 1620, dopu parechje difficultà) è cavaliere di l'Ordine di Santiago, a so entrata hè stata ufficializata [[29 di dicembre|u 29 di dicembre di]] u 1617, per mezu di un certificatu reale firmatu da Felipe III, è u tittulu hè statu speditu l'8 di ferraghju di u 1618. [[File:Francisco_de_Quevedo_(Pacheco).jpg|miniatura| Francisco de Quevedo ritrattu dopu à esse intrutu in l'Ordine di Santiago in u 1618 da Francisco Pacheco in u so ''Libru di descrizzione di veri ritratti, omi illustri è memorabili'' .]] [[File:Houghton_Span_5305.1.3_-_Quevedo,_Obras.jpg|miniatura| ''Opere di Don Francisco de Quevedo Villegas'', 1699]] iqlae2mmvqjqwqs9y43loia1vntynnu Categoria:Rapper 14 22173 376495 376478 2021-08-30T15:05:28Z Jumpy01 11155 Moving from [[Category:Architettu]] to [[Category:Biugrafia]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Musica]] [[Categoria:Biugrafia]] 6zl75f7zkbh8moqtgyrvcc2cgsusw6b Peter New 0 22174 375953 369711 2021-08-20T08:02:21Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Peter New BC 2014.jpg|thumb|New, [[2014]]]] '''Peter New''' hè un [[Sinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|New, Peter]] [[Categoria:Americanu|New, Peter]] [[Categoria:Biugrafia]] payd8k521m4ul8sp3a3kcp4rljwuay1 16 d'agostu 0 22175 369794 2020-12-22T13:37:38Z 2A01:E0A:34E:3480:3D6A:9655:316A:F00E Reindirizzamentu à [[16 d'aostu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[16 d'aostu]] 7q30x088q89kj0or5d60zut2za16ssn Musei di Mequinenza 0 22176 369801 2020-12-23T17:24:12Z Lojalnośc 17433 Creata dalla traduzione della pagina "[[:eo:Special:Redirect/revision/7080986|Muzeoj de Mequinenza]]" wikitext text/x-wiki [[File:Museos_de_Mequinenza.jpg|miniatura|267x267px| Musei di Mequinenza]] '''I Musei di Mequinenza''' sò trè spazii di museu truvati in [[Mequinenza]] ([[Aragona]], [[Spagna]]). Si cumpone di u Museu di a Mina, u Museu di a Storia di [[Mequinenza]] è u Museu di u Passatu Preistoricu. U so scopu hè di sparghje u patrimoniu minerariu è storicu di a cità, è in particulare di a Città Vecchia di Mequinenza, sparita sottu à u fiume Ebro dopu a custruzzione di u bacinu di Ribarroja. A so situazione hè in u Gruppu Scolasticu María Quintana custruitu in u 1927. == Architettura == L'edifiziu, chì accoglie u Museu di a Storia di Mequinenza, hà un pianu in forma di E cù un corpu centrale allungatu chì si stende nantu à a facciata anteriore cù dui avanzamenti laterali è un altru centrale più impurtante. Originariamente avia duie entrate à i lati, separendu a zona scolastica di i masci à u pianu pianu è e femine à u primu pianu. Daretu, un altru picculu edifiziu hè statu custruitu chì allughjava a cantina di a scola è a scola materna. U palazzu hè fattu di petra chiazza, cù un bovida fatta di-stili àrabbu è un Eaves di lignu, mis in u stile di l'palazzi Aragonese Renaissance. E so finestre sò diritte eccettu per uni pochi à u pianu superiore, chì sò supranati da un arcu calatu. Per via di u so aspettu esternu, vene in cuntattu cù i currenti regiunalisti di l'architettura di u primu terzu di u 20u seculu. == Ricunniscenze == I Musei di Mequinenza facenu parte di a Rete Iberica di Spazii Geominanti dapoi u 2017, di l'associazione di spazii literarii Espais Escrits è dapoi u 2020 di a Rete Mundiale di i Musei di l'Acqua di l'UNESCO. == Ligami esterni == * [http://www.museosdemequinenza.com Pagina web di i Musei di Mequinenza] {{Bibliotekoj}} [[Categoria:Aragona]] [[Categoria:Spagna]] spzw0icusao5l4d8f4aic0fqscdbxt2 Mequinenza 0 22177 369832 369803 2021-01-02T22:17:13Z Jumpy01 11155 categurie wikitext text/x-wiki [[File:Mequinenza.jpg|miniatura|273x273px| Vista di u Castellu è di a nova cità di Mequinenza.]]'''Mequinenza''' (''Mequinensa'' in [[Lingua catalana|catalanu]]) hè una cumuna è una cità di [[Spagna]], in a pruvincia di Saragozza, cumunità autonoma d'Aragona . A municipalità appartene à a regione Bajo Cinca. Hè situatu à l'estremità orientale di a pruvincia, cunfinendu quelli di Huesca è Lérida, à a cunfluenza di i fiumi Ebru, Segre è Cinca. Mequinenza hè situata trà i bacini di Mequinenza è Riba-roja. U so bacinu, chjamatu Mar de Aragón, custruitu trà u 1957 è u 1964, hà una capacità di 1.530.000.000&nbsp;m³ è hè unu di i più grandi di u paese. A municipalità si trova in a cusidetta Franja d'Aragona, una zona induve si parla u catalanu. Hà un parcorsu di regate per u canottaggio è u canotaghju cunsideratu unu di i migliori in Europa per via di a so accessibilità eccellente, di u so stagnu d'acqua è di e so strutture sportive nantu à e rive di u bacinu. E feste di San Blas è Santa Águeda si tenenu in ferraghju, cù a celebrazione di un cuncorsu di costumi artigiani dichjaratu Festa d'Interessu Turisticu in Aragona. == Nomi == U nome vene da Miknasa, una tribù berbera chì hà custruitu un stabilimentu difensivu in u [[castellu di Mequinenza]] in u siglo VIII . Hè statu latinizatu cum'è Miquinencia e appari un'antra manera in lu cucumentazione in sinu à u siglo XIX alternendu e forme Mquinensa, Miquinença, Mequinença, Mequinensa o Mequinenza. In spagnolu u toponimu hè ''Mequinenza'' è in catalanu ''Mequinensa.'' == Storia == === Antichità === Ci hè da nutà l'impurtanza chì certi autori anu datu a situazione in questa zona di a cità iberica di Octogesa, chì hà avutu un rolu impurtante in u sviluppu di a battaglia d' Ilerda. Dapoi u 1983 è in u quadru di i prugrammi di ricerca, una seria di scavi sò state realizate in vari campi. A prisenza di frammenti di ceramica "sigillata" decorata in varii spazii indica una occupazione rumana. [[Gaiu Giuliu Cesare]] in u so travagliu "De Bello Civili" si riferisce à a cità di Octogesa chì alcuni storichi piazzanu in Mequinenza.:<blockquote>" ''Dopu avè pigliatu sta risoluzione, urdinanu di piglià e barche à traversu l'Ebre è di cunduceli finu à Octogesa.'' ''Sta cità era nantu à e sponde di l'Ebru, à vinti chilometri da quelli veri.'' ''Quì devenu furmà un ponte di barche, è fendu passà duie legioni à traversu u Segre, furtificanu u so campu cù una stacca di dodici metri'' ".</blockquote> [[File:Llauts01.jpg|alt=|miniatura| Llaüts in vechja Mequinenza]] Durante a ricunquista, Alfonsu I l'occupò in u 1133 (ancu se l'almoravidi a riconquistonu pocu dopu) è fù definitivamente ricunquista da Ramón Berenguer IV in u 1149. Mequinenza passò à i duminii di a famiglia nobile di Moncada. In questu periodu a furtezza difensiva seria ricustruita. Ùn serà cà in u 1149 quandu Mequinenza passerà sicuramente in manu cristiana dopu a cunquista da Ramón Berenguer IV . Alcuni documenti identificanu chì questu avvenimentu si sia fattu u 24 d'ottobre 1149. Da tandu, a cità (è prubabilmente e furtificazioni difensive poste è custruite da l'abitanti musulmani) diventeranu tene riali, un nome ghjurisdizionale chì indica chì u locu dipendia direttamente da u rè. In u 1410, dopu à a morte senza figlioli di Martín el Humano è durante e disputate successive chì anu purtatu à u Compromisu Caspe, i sustenitori di u conte Jaime de Urgel in u regnu d'Aragona urganizonu u so parlamentu in a cità, in opposizione à Alcañiz., guidatu da quelli fideli à Fernando de Trastamara. Diverse guerre cum'è a Guerra Civile Catalana (1462-1472), a Guerra Civile (1640-1652) è a Guerra di Successione (1705-1714) anu ancu devastatu a cità è u castellu. === Età Moderna è Contemporanea === Trà u XV è u XVI, un mumentu di miseria è di fame seguita cù parechje rivolte per via di a marcata differenziazione chì hà purtatu à l'esclusione suciale di i ghjurnali è di i picculi agricultori. Sta situazione ecunomica è suciale hà causatu l'apparizione di banditisimu. L'espulsione di i Mori in u 1610 hà purtatu à a partenza da Mequinenza di 265 persone (78 omi, 100 donne, 35 masci, 27 femine è circa 25 zitelli) diretti versu l'Africa di u Nordu. A so cunsequenza hè stata chì l'industria è l'agricultura anu subitu un ritornu significativu. Diversi focolai di peste anu devastatu a pupulazione in u 1648 è sopratuttu trà u 1651 è u 1652, essendu ducumentate cù una virulenza speciale in Caspe, è una pesta di laghi hè cascata nantu à i campi in u 1687. In u 1697 Fray Miguel de Salas scrive u libru ''Vita di Santa Agatoclia, vergine è martire, patrona di Mequinenza''. [[File:Mequinenza-PM_65907.jpg|miniatura|421x421px| Dettagliu di e furtificazione difensive di u [[castellu di Mequinenza]] custruitu in u siglo XVIII .]] Una volta di più sottu à u duminiu di i Burbononi, u castellu strategicu di Mequinenza è u so circondu sò stati trasfurmati è ricustituiti per adattassi à e forme nove di guerra cù l' artiglieria è l'infanteria dotate di fucili . U Duca d'Orléans hà urdinatu ancu l'espansione è u rinfurzamentu di a superficia di a strada parallella à l' Ebre chì ligava Mequinenza è Tortosa. À l'alba di u siglo XIX, a situazione ecunomica di Mequinenza ùn era micca cambiata sostanzialmente è l'agricultura hà continuatu à esse a principale fonte economica. E tecniche di irrigazione mudéjar è una grande ruota d'acqua situata in l'Ebre anu continuatu à esse aduprate. A produzzione d'oliu era intornu à 500 arrobe, ancu se sicuramente hè aumentata cù e piantazioni di empeltres, chì eranu state realizate dapoi u 1790. In u 1802, Carlos IV hà datu l'accunsentu per a custruzzione in Mequinenza di una nova chjesa paruchjale, cuncepita da l'architettu José de Yarza in stile rinascimentale . I travagli cumincianu l'annu dopu è duranu finu à u 1808. À quellu tempu, a cità avia a chjesa paruchjale di Nuestra Señora de los Ángeles, l'ermita di i Santi Cosme è Damián è l'ermita di Santa Agatoclia . ==== A Guerra d'indipendenza spagnola è l'assediu di Mequinenza ==== [[File:Reproducció_d'un_mapa_de_la_zona_de_Mequinensa_(AFCEC_VINTRO_D_4140).jpeg|miniatura|301x301px| Ripruduzzione di una carta francese di l' assediu di Mequinenza (1810).]] [[File:Louis-Gabriel_Suchet.jpg|miniatura| Louis-Gabriel Suchet .]] Durante a Guerra d'indipendenza spagnola, in e guerre napoleoniche, l' assediu di Mequinenza principia u 15 di maghju di u 1810. Malgradu avè un solu castellu cù poche difese, a cità è u so castellu eranu situati in un puntu strategicu per l'armata napoleonica per assicurà a navigazione in l'Ebre è aduprà a cità cum'è una basa di furnimentu è di trasportu per e successive operazioni militari. Fiascatu stu tentativu di cede a piazza per via pacifica, i Francesi anu optatu torna per a via militare. Dopu a presa di Lérida, u Generale Suchet à u cumandamentu di u 3mu Corpu di l'Armata hà urdinatu à u Generale Musnier d'assaltà Mequinenza cù a so divisione. L'assediu hà iniziatu u 19 di maghju è ghjorni dopu e truppe di Musnier sò state unite da quelle di a brigata Mont-Marie, postu nantu à a riva destra di l' Ebre è da quelle di u generale Rogniat, chì hà rinfurzatu l'assediu cù ingegneri, minatori è minatori. L'attaccanti eranu circa 5000 omi, quattru cumpagnie di ingegneria è duie cumpagnie d'artiglieria cù 14 pezzi. A difesa spagnola di a piazza, à e mani di u culunellu Carbón, avia un totale di 1200 omi. U 8 di ghjugnu à 10 ore, a guarnigione spagnola, dopu avè offertu una grande resistenza, si hè ritirata è hà infine alzatu a bandera bianca. A guarnigione hà ottenutu l'onore di marchjà davanti à a divisione di u generale Musnier è di mette l'arme davanti à u glacis di u castellu di Mequinenza. E truppe spagnole à l'epica eranu 500 suldati di varie urigine - "Navarrese-Aragona, Catalani, contrabandisti, miquelets è avventurieri", un regimentu cumandatu da un Inglese chjamatu Doyle chì tenia u rangu di Comisario Generale d'Aragona. In u 1812, Mequinenza hè stata incorporata à u dipartimentu francese di Bocca di l'ebru . A Mequinenza francese ùn durerà tantu è in u 1814 seria recuperata torna per i Spagnoli grazia à un arditu stratagema per via di l'armata spagnola è avventurieru d'origine fiamminga Juan Van Halen In cunsequenza di sti cunflitti militari, u nome "Mequinenza" apparisce nantu à l' Arcu di Trionfo in a piazza Charles de Gaulle in Parigi cum'è una di e grandi vittorie napoleoniche in Spagna. ==== A Guerra Civile Spagnola è a battaglia di l'Ebre in Mequinenza ==== [[File:Monumento_a_los_caídos_en_la_Batalla_del_Ebro_(Mequinenza).jpg|miniatura|270x270px| Monumentu à i caduti di a battaglia di l'Ebre - Auts di Mequinenza.]] In u corsu di l'ultima Guerra Civile Spagnola (1936-39), Mequinenza è a so cumuna sò state a scena di sanguinosi combattimenti di a battaglia di l'Ebru, trà ghjugnu è nuvembre 1938. Auts sò stati a scena di combattimenti violenti durante a fase iniziale di a Battaglia di l'Ebre, induve a 42a Divisione Ripubblicana hà iniziatu u passaghju di u fiume Ebro per questa zona in a prima mattina di u 25 lugliu L'operazione di u scambiu Mequinenza-Fayón in l' Auts incorniciata in a battaglia di l'Ebre hè stata a traversata di u fiume è a cunquista di una testa di ponte attraversendu u fiume Ebro trà e cità di Fayón è Mequinenza. U bilanciu di a battaglia di l' Aut era unu di i più sanguinosi di tutta a battaglia di l'Ebre . Per u latu Ripubblicanu, 817 morti è 1.328 prigiuneri senza cuntà i feriti è spariti (circa 3.000 vittime), è per l' armata franquista, 135 morti è 1.284 feriti. L'ubbiettivu di l'offensiva ripubblicana era di riparà e riserve nemiche è di taglià a strada da Mequinenza à Maella à l'altura. Stu nodu, però, ùn hè mai statu cunquistatu. À u sforzu iniziale di a Brigata 226 è una parte di a Brigata 227 di a 42a Divisione Ripubblicana, i franquisti anu rispostu cù l'arrivata progressiva di rinforzi. L'offensiva hà continuatu ghjornu dopu ghjornu senza prugressi significativi malgradu i lotti forti. U 1 d'Agostu, un doppiu bombardamentu à l'aria è à l'artiglieria hà precedutu un primu contrattaccu da e forze di Franco. I Ripubblicani attaccheranu torna per dui ghjorni in un ultimu tentativu di cunquistà l'aspettata 'traversata di Gilbert' mentre u 6 d'Agostu ci hè statu u contrattaccu definitivu di l'armata franquista chì hà custrettu l'armata ripubblicana à difende si evitendu u crollu di tutta a divisione. Infine, i sopravviventi di a 42a Divisione Ripubblicana anu avutu di francà l'Ebre di novu in a direzione opposta. In cunsequenza di a Battaglia di l'Ebre, u ponte sopra l'Ebre di Mequinenza hè statu distruttu. Sei decennii dopu à l'evenimenti, l'8 di austu di u 1998, u gruppu di i sopravviventi di a "Quinta del Biberón" hà inauguratu u munimentu erettu nantu à e pendite di Auts, una pusizione chjave, a più alta è a più difesa da i Republicani. U munimentu, cuncipitu da Javier Torres, hè presiedutu da duie placche, in catalanu è spagnolu, è dui caschi da ogni parte. A placca dice: ''<nowiki/>'À tutti quelli chì anu persu, chì eranu tutti'.'' ==== Vintesimu seculu ==== [[File:Museo_de_la_Mina_de_Mequinenza.jpg|miniatura|300x300px| [[Musei di Mequinenza|Museu di a Mina di Mequinenza]], induve hè racolta a storia è u patrimoniu minerariu di a pupulazione.]] ===== U sviluppu di u bacinu di carbone di Mequinenza ===== L'arrivu di u siglo XX hà purtatu à una crescita di a dumanda di carbone è à u sviluppu di u bacinu di carbone di Mequinenza . I primi sfruttamenti iniziali sò stati tuttamente sottuterrati per mezu di gallerie è piani inclinati secondu i livelli di carbonu. À u principiu, i vagoni sò stati aduprati cù trazione animale finu à u 1920 circa cumincianu à esse rimpiazzati da trazione meccanica è elettrica . Più tardi à a metà di u siglo XX, i sistemi sò stati meccanizati cù l'usu di chasers. In u 1880, hè stata fundata a sucietà azziunaria Carbonífera del Ebro, chì diventerà a cumpagnia più impurtante di u bacinu di Mequinenza . A crescita hè stata focalizata nantu à Mequinenza postu chì era l'epicentru naturale di u bacinu ancu s'ellu hà fattu cresce e cità vicine cum'è La Granja d'Escarp, Torrente de Cinca o Fayón. In vinti anni, da u 1900 à u 1920, a cità hè passata da 2.400 abitanti à 4.200, in gran parte omi. Una valanga chì hè stata ripetuta in l'anni quaranta. I numeri ùn sò micca assai precisi, ma in u 1945 l'ingegnere capimachja di u distrittu di Saragozza hà dichjaratu chì a populazione mineraria, trà i travagliadori è e so famiglie, era di 4.132 persone, u risultatu di cuntà e carte di i sei cumissariati minieri in Mequinenza è di e culunie minerarie di Virgen del Pilar, Previsione è Elettrochimica di Flix. E culunie minerarie di Mequinenza anu ricevutu più di 900 persone in u 1945. Mequinenza diventa una cità minera per eccellenza, induve sò ghjunti i minatori aragunesi (da Andorra, Utrillas, Montalbán, Alcorisa o Aliaga ) ma ancu da l' Asturia, l' Andalusia, a Múrcia è a [[Galizia]] . A mineria hà trasfurmatu a cumunità lucale è hà mudificatu l'attività ecunomica tradiziunale, basata annantu à l'agricultura in pioggia . I Llauts, barche tradiziunali in legnu da a parte bassa di u fiume Ebro è longu circa 20 o 25 metri, eranu di primura per trasportà sin'à 30 tonne di lignitu in ogni viaghju. Custruiti cù legni nobili di u paese, i llauti prufittonu di u currente di u fiume per fà u viaghju versu u meziornu, è quandu anu da vultà in Mequinenza anu prufittatu di u ventu favurevule, s'elli pudianu, allungendu e vele quadrate chì u patrone manuvrava. Quandu u ventu ùn suffiava micca o era cuntrariu, i llauti duvianu cullà per rimorchjà, vale à dì tiralli da a costa, à monte in quellu chì era chjamatu "Caminu di Sirga". Finu à u 1914 u caminu di rimusciu era fattu da trè travagliadori per ogni llaut chì eranu sollievati ogni ora è mezu o duie ore. A Carbonífera di l'Ebre hà fattu un tentativu d'incorporà vapori di vapore per u trasportu di lignitu, ma l'acqua bassa di l'Ebre è a so cumplicata orugrafia anu resu u so usu eccessivamente difficiule. A Società Elettrochimica di Flix (SEQF) chì avia cuncessioni minerarie in Mequinenza hà decisu in 1920 di suppressione di u putere umanu è di cambiallu in trazione animale. Stu sistema, cunnisciutu cum'è "Caminu de Sirga" era un sistema di trasportu unicu in u mondu, in u quale u carbone estrattu da e mine era purtatu à diversi moli di carica à u pede di u fiume da induve era trasportatu da u fiume . ===== Demolizione di a Cità Vechja ===== A custruzzione di a diga de Ribarroja è di a diga de Mequinenza hà significatu a sparizione di a maiò parte di a zona urbana è dunque a fine tragica di una cità antica. Ancu se l'acque di u reservoir ùn anu micca coperto cumpletamente u nucleu urbanu, anu nigatu a maiò parte di l'arbureti di u fiume, più fertili è pruduttivi di u restu. A sparizione di l'urbanisimu hà significatu un cambiamentu radicale di vita per i so vicini chì, in più di abbandunà e so case è assiste à a so demolizione, anu vistu ancu un'ecunumia basata annantu à l'industria, a minera di carbone, u cummerciu è a navigazione fluviale di u fiumi. U solu edifiziu di a vechja cità di Mequinenza chì si conserva hè u gruppu sculare María Quintana chì oghje ospita i [[Musei di Mequinenza]] . Tuttavia, Mequinenza rinasce di novu per via di a tenacità è di u sforzu di i so abitanti, chì à pochi chilometri da a Città Vecchia anu custruitu a nova cità. Moderna è turistica, a nova Mequinenza hè diventata un puntu di riferimento mundiale per u turismu attivu è sportivu, è ancu un centru culturale impurtante in a regione di Bajo Cinca . == Demografia == {| class="wikitable" style="center" ! colspan="16" |Variazione demugrafica di a cumuna trà u 1842 è u [[2008]] |- bgcolor="#C0C0C0" | align="center" | 1842 | align="center" | 1877 | align="center" | 1887 | align="center" | 1897 | align="center" | 1900 | align="center" | 1910 | align="center" | 1920 | align="center" | 1930 | align="center" | 1940 | align="center" | 1950 | align="center" | 1960 | align="center" | 1970 | align="center" | 1981 | align="center" | 1991 | align="center" | 2001 | align="center" | [[2008]] |- | align="center" | 1370 | align="center" | 2587 | align="center" | 2587 | align="center" | 2678 | align="center" | 2842 | align="center" | 3427 | align="center" | 4228 | align="center" | 3296 | align="center" | 3566 | align="center" | 3754 | align="center" | 5784 | align="center" | 3026 | align="center" | 2663 | align="center" | 2757 | align="center" | 2486 | align="center" | 2500 |} == Patrimoniu == [[File:Museos_de_Mequinenza.jpg|alt=|miniatura| Museo di Storia di Mequinenza]] In i [[Musei di Mequinenza]], pudete scopre una galleria sotterranea di minera di carbone di più di 1000 metri di lunghezza in u Museu di a Mina, passà per a storia di a pupulazione finu à a sparizione di a vechja cità sottu à l'acqui di u fiume Ebro in u Museu di Storia o scopre cume a ghjente campava durante a Preistoria à u Museu di u Passatu Preistoricu. Inaugurati in u 2008, si trovanu in u vechju Gruppu Scolasticu Maria Quintana, in e vechje scole di a cità custruite in u 1929 è in unu di i pochi edifici sopravvissuti da a demolizione di a Cità Vechja. [[File:Castell_de_Mequinensa.jpg|alt=|miniatura| [[Castellu di Mequinenza]]]] [[File:Poble01.jpg|alt=|miniatura| Vista di a vechja cità di Mequinenza]] === Castellu di Mequinenza === L'edifiziu s'alza guasi à l'orlu di un grande precipiziu, essendu una massa chjusa di abbastanza altezza, u so pianu hè un quadrilateru irregulare, cù sette torre rettangulari eccettu una, a più robusta, chì hè curiosamente in pianu pentagonale. Dui torri fiancanu a piccula porta chì hè semicirculare, sottu scudu è prutetta da una buharda. Poche furtezze averanu un locu megliu ch'è questu, cuntemplendu un paisaghju ampiu è impressiunante, guasgi geologicu, nantu à a cunfluenza di i fiumi Ebro, Segre è Cinca è e so terre circundante. Hè surprisante chì a famiglia Moncada, signori di a baronia di Mequinenza, anu sceltu stu nidu di acule per u so palazzu furtificatu. L'edifiziu hè un autenticu Castellu-Palazzu, unu di i migliori chì l'arte gotica hà lasciatu à a Corona d'Aragona, risalente à u siglo XIV è XV . [[File:Aiguabarreig_Segre_-_Ebre_a_Mequinensa.JPG|alt=|miniatura| Cunfluenza di i fiumi Ebro, Segre è Cinca in a vechja cità di Mequinenza]] === A Città Vechja === A vechja cità di Mequinenza era situata nantu à a sponda manca di u fiume Ebro, ghjustu à u puntu induve converghjenu l'acqui di u Segre è di u Cinca . Hè stata guasgi cumpletamente demolita durante a custruzzione di u bacinu di Ribarroja . Hè custituitu un nucleu urbanu cù caratteristiche tipiche di e località di a parte bassa di l' Ebre, cù un tessutu urbanu chì và à l' epica musulmana. Grazia à i fiumi, Mequinenza hà stabilitu un cumerciu fluviale à pienu spechju, chì hà datu prestigiu, micca solu à i navigatori di Mequina ma ancu à i falegnami "calafatanti", à i pruduttori di corda è à u millenariu Caminu di Sirga del Ebro . In ''epica gloriosa,'' avia una flotta di più di 16 ''llaüts,'' navi tipichi di i ''rivi'' inferiori di l' Ebre chì trasportavanu trà 18 è 30 tonne, di solitu di lignitu estrattu da u bacinu minerariu di Mequinenzana. Cù l'arrivu di a cumpagnia ENHER è a custruzzione di i reservorii Mequinenza è Riba-roja, a vita hà cambiatu per a maiò parte di i Mequinenzanos, passendu da avè 4.033 abitanti registrati à avè 5.800 registrati è circa 1.500 in più senza censimenti. Parechji d'elli eranu travagliadori chì eranu venuti da altri lochi per travaglià nantu à a custruzzione di a diga di Mequinenza . L'industrie anu cuminciatu à chjude per via di l'aumentu significativu di u livellu di l'acqua di a presa Ribarroja è a pupulazione hà cuminciatu à dumandà alternative à l'inundazioni di u nucleu urbanu. Cusì hà principiatu un esodu per l'abitanti di Mequinenza chì duvianu abbandunà e so case per trasladassi in a nova cità à e rive di u fiume Segre . Una parte di l'abitanti sò partuti in più zone industriali cum'è [[Barcelona|Barcellona]] o Saragozza o ancu à l'esteru per cuntinuà à travaglià in a splutazione mineraria . À a fine di u 1974 a maiò parte di a pupulazione avia dighjà compiu u tragicu abbandunamentu di a Città Vecchia di Mequinenza è campavanu in a nova cità. Una parte di a vechja cità di Mequinenza pò esse visitata oghje perchè hè diventata un grande parcu di memoria esterna. I schemi originali di e strade è di e case chì eranu sopra u livellu di l'acqua sò stati recuperati da mezu à e rune. Old Mequinenza, a "Old Town" cum'è a ghjente di Mequinza a cunnosce, hè un invitu à spassighjà per u ricordu di e so strade è vicoli, à ritruvà una parte di a vechja Chjesa, à imaginà i vechji bacini è amparà mille storie, curiosità è leggende di quella cità antica è storica di marinari è minatori à e rive di u fiume Ebro. [[File:Buitres_(Gyps_fulvus)_en_Mequinenza.jpg|miniatura|245x245px| Grifoni in Mequinenza.]] === Aiguabarreig Segre-Cinca-Ebro === À a cunfluenza di i fiumi Segre è Ebro, si trova l' Aiguabarreig, un spaziu cù una grande ricchezza naturale è una grande varietà di ecosistemi chì và da e steppe mediterranee à foreste di fiume impenetrabili, trasformendu questu spaziu in un paradisu per a biodiversità . Territurialmente, l' Aiguabarreig hè situatu in u centru di a depressione media di l'Ebre . Cunfina à punente cù Los Monegros, à livante cù i Tossals de Montmeneu è Almatret è à sudu cù a coda di u reservoir di Ribarroja . Questu spaziu hè chjamatu dopu a parolla d'origine catalana chì designa u locu induve dui o più flussi d'acqua si riuniscenu è ne formanu unu. U Segre è u Cinca formanu un primu Aiguabarreig trà e cità di La Granja d'Escarp, Massalcoreig è Torrente de Cinca, à pochi chilometri cunverghjenu cù l'acqui di l' Ebre, digià in a cumuna di Mequinenza, furmendu una di e più grandi cunfluenze fluviali. di tutta a penisula iberica . In l' Aiguabarreig truvemu centinaie di metri di larghezza d'acqua cù numerose isole fluviali è foreste di fiume, grandi masse di canne, spiagge di ciottoli, piscine è galachi. Hè un puntu di cunfluenza di a flora di steppa da a zona arida di Monegros è a flora mediterranea chì sorge attraversu a valle di l' Ebre . Grazie à queste caratteristiche, e spezie d'ambienti opposti coesistenu. L'acelli sò u gruppu u più numarosu, chì varieghja da e culunie di ardeidi à tutti i tipi di rapaci è acelli tipichi di l'ambienti deserti. Si ponu truvà ancu rettili, anfibi è [[Mammiferu|mammiferi]], soprattuttu [[Topu pinnutu|pipistrelli]], cervi, caprioli, [[Lutra|lontre]] è a presenza sempre più abbundante di capre salvatiche . [[File:Presa_de_Mequinensa.jpg|alt=|miniatura| Barrage Mequinenza]] === Mare d'Aragone === ==== Barrage Mequinenza ==== Custruitu in u 1966 annantu à u fiume Ebro, hà una superficia di 7.540&nbsp;Hà un fogliu d'acqua, essendu u più grande reservoir d' Aragona . U so vulume righjunghji u 1530&nbsp;hm³, dedicendu si à a produzzione d' energia elettrica. Hà una larghezza media di 600&nbsp;m è a so prufundità righjunghji i 60&nbsp;m. A diga, 79&nbsp;m altu, si appoghja nantu à e pedine calcare di a Sierra de Montenegre è di La Huerta, in a cumuna di Mequinenza. U reservoir riceve a denominazione geoturistica di Mar de Aragón, postu chì tutta a so superficia hè in questa comunità autonoma, serve in una parte di a fruntiera provinciale trà Huesca è Saragozza. A custruzzione di u matrale di Mequinenza, per cuncessione à a sucietà ENHER di l'usu idroelettricu integrale di una sezione di u fiume Ebro in u 1955, hà datu nascita à stu grande bacinu chì hà una lunghezza di circa 110&nbsp;km è hà "costi interni" di circa 500&nbsp;km. U fogliu d'acqua à u livellu massimu hè 121&nbsp;m. Hè stata primu dighjà in Dicembre 1965 quandu 3.500 sò stati inundati&nbsp;hà di frutteto. L'ingegneru incaricatu di u prugettu era u catalanu Victoriano Muñoz Oms . ==== Riserva di Ribarroja ==== [[File:Mar_de_Aragón_en_Mequinenza.jpg|miniatura| Mare d'Aragona in Mequinenza]] A coda di u reservoir di Ribarroja bagna ancu e coste di Mequinenza, u so livellu si sovrappone cù u principiu di u Dam Mequinenza. Le barrage est situé dans la municipalité de Riba-roja de Ebro, dans la région de la Ribera de Ebro, en [[Catalunia|Catalogne]], et le marécage, qui a une longueur de 38 km, s'étend à travers la Terra Alta de la Catalogne et l'Aragon Bajo Cinca où il se trouve S'unisce à u Segre è à l'acqui di u Cinca in ciò chì si chjama Aiguabarreig de Mequinenza . A custruzzione di stu serbatu hà purtatu à l'inundazione di e cità di Mequinenza è Fayón, sparendu ancu a stazione ferroviaria aduprata finu à tandu per carica di lignitu, è ancu e cale di carica è una parte di e ferrovie minerarie è minerarie di u bacinu di carbone di Mequinenza . Durante a Guerra Civile Spagnola, una parte impurtante di a Battaglia di l'Ebre hè accaduta in u locu chì u bacinu di Ribarroja occuperebbe. == Cultura == === Lingua === Mequinenza hè una cità bislingua, perchè ancu se a lingua ufficiale hè u [[Lingua spagnola|spagnolu]], a lingua materna hè [[Lingua catalana|catalanu]] in a so varietà ribagorzana. Hè sempre stata una cumuna chì hà pruvatu à dignificà a lingua ch'ella parla è in questu sensu, digià in i primi anni di demucrazia, hè stata un pionieru in difesa di a so lingua. U 1u di ferraghju di u 1984, i merri di e cumune di a zona di lingua catalana di l'Aragone si sò riuniti in u castellu di Mequinenza cù u ministru di a Cultura di u Guvernu d'Aragona, José Bada Panillo . In sta sessione di travagliu, hè statu preparatu u documentu dettu a Dichjarazione di Mequinenza, chì hà fattu nasce l'accordu firmatu trà u Guvernu d'Aragona è u Ministeru di l'Educazione è di a Scienza per mette in opera a materia volontaria di u [[Lingua catalana|catalanu]] in i centri d'insignamentu di e municipalità vulianu unisce si. [[File:Jesús_Moncada.jpg|alt=|miniatura| Jesús Moncada]] === La Mequinenza di Jesús Moncada === Mequinenza hè ancu un puntu di riferimentu per l'amatori di literatura. Jesús Moncada, u scrittore u più universale di a cità, hà trasfurmatu l'antica Mequinenza in u quadru principale di e numerose storie persunali cuntate in i so libri. U rumanzu ''Camí di Sirga'', traduttu in più di 20 lingue (cumpresu u giappunesu, u svedese o u vietnamianu), hè un amalgama di caratteri è storie chì evocanu l'antica Mequinenza è a so tragica sparizione. Consideratu unu di i più impurtanti autori catalani di u so tempu, hà ricevutu parechji premii per u so travagliu, frà altri u Premiu Cità di Barcellona o u Premiu Naziunale di a Critica in u 1989 per ''Camí de sirga'' o Creu de Sant Jordi, attribuitu da a Generalitat di Catalogna in 2001. In u 2004 hà ricevutu u Premiu à a Letteratura Aragonesa ch'ellu hà racoltu pochi mesi nanzu à a so morte. I [[Musei di Mequinenza]] realizanu percorsi literarii annantu à u scrittore chì attraversanu a Città Vecchia è situanu, attraversu frammenti di i so libri, i visitori in e diverse storie è curiosità chì l'autore hà messu in e stesse strade. In u Spaziu Moncada di i musei hè pussibule amparà di più nantu à u patrimoniu micca solu literariu, ma ancu pitturale è fotograficu ch'ellu hà lasciatu à a cità. U Centru di Studi Jesús Moncada, situatu in a cità, hè ancu un spaziu culturale dedicatu à a ricerca, studiu è diffusione di a figura di u scrittore universale di Mequina, è ancu di a storia è di u patrimoniu tangibile è immateriale di a pupulazione. Ogni annu, prumove u Premiu à a Ricerca Jesús Moncada dedicatu à sviluppà prughjetti di ricerca centrati nantu à u travagliu è a figura di Jesús Moncada o nantu à a storia di Mequinenza. === Gastronomia === Mequinenza hà ancu una varietà di piatti tradiziunali, trà i quali pudemu menzionà i seguenti: * Pote Barrejada: Piattu tipicu à basa di ceci, carne, patate, tagliatelle o risu appositamente preparatu per i minatori chì l'anu cunsumatu durante i ghjorni di travagliu postu chì hè un piattu essenzialmente energicu ideale per fà un travagliu à longu andà. A volte era cucinatu in i lucali di l'operazioni miniere. * Olla d'oli: Piattu simile à a pignatta à barrejada ma chì sustituisce a verdura per a carne. Avanza si manghjava d'estate. * Paellada: Piattu chì era manghjatu d'estate soprattuttu per cena è spessu preparatu qualchì ora prima di cunsumallu. Si compone di una frittura di verdure cotte à focu assai bassu. * Cocas di San Blas è Santa Àgueda: Pasticceria artigianale tradiziunale à base d’oliu, farina è acqua chì hè fatta da e cummissione San Blas è Santa Àgueda durante e feste d’inguernu. I secreti di a preparazione di a ricetta sò ghjelosamente custoditi da ogni cumissione, venendu da una longa tradizione storica. In listessu modu, pudete truvà prudutti lucali fatti in Mequinenza cum'è l' oliu d'oliva (ci vole à ramintà chì a pupulazione era cunnisciuta durante l'era musulmana cù u soprannomu "az-Zaytún" chì significaria terra d'olivi), [[meli]] (essendu storicamente apprezzati ciliegia, rosmarinu è timu) o birra artigianale . A [[Chjarasgia|ciliegia]] Mequinenza hè particularmente apprezzata postu chì a zona offre un microclima chì permette di ottene e prime pruduzzione di ciliegie in campu apertu da tutta l'Europa, chì offre ciliegie cù qualità organolettiche eccezziunali sia in durezza, culore è dolcezza. E prime varietà sò destinate à u mercatu domesticu mentre chì e più tardi sò spurtate versu i mercati di l' Europa centrale è di u Nordu, l' Emirati o ancu l'[[Asia]]. In listessu modu, pudete truvà dinò varietà di pesca, nettarina, uva, paraguayana o platerina . == Gemellazione == [[File:Jumelage_Bressuire-Mequinenza_(devant_le_château_de_notre_ville_jumelle).jpg|miniatura|325x325px| Visita di u cumitatu di gemellazione di Bressuire in Mequinenza.]] * Bressuire (Francia) == Ligami esterni == * [https://www.mequinenza.com Cunsigliu Municipale di Mequinenza] * [https://www.museosdemequinenza.com Musei di Mequinenza] {{Commonscat}} [[Categoria:Giugrafia]] [[Categoria:Spagna]] [[Categoria:Aragona]] 19h5vlyjx98r9hv95ox6rwko0u2td9c Wayne Brady 0 22183 375558 371609 2021-08-18T08:34:10Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Wayne Brady 2015.jpg|thumb|Brady, [[2015]]]] '''Wayne Alphonso Brady''' hè un [[Sinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Attore|Brady, Wayne]] [[Categoria:Americanu|Brady, Wayne]] rr2ef9wwc28kv54f1u194xvd3ki067x Mitch McConnell 0 22184 371614 2021-01-06T07:57:54Z 124.169.242.95 Pagina nova: {{c-supranu}} [[File:Mitch McConnell 2016 official photo.jpg|thumb|McConnell, [[2016]]]] '''Addison Mitchell McConnell, Jr.''' hè un puliticu [[Stati Uniti d'America|americanu]].... wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Mitch McConnell 2016 official photo.jpg|thumb|McConnell, [[2016]]]] '''Addison Mitchell McConnell, Jr.''' hè un puliticu [[Stati Uniti d'America|americanu]]. [[Categoria:Puliticante|McConnell, Mitch]] [[Categoria:Americanu|McConnell, Mitch]] 13s76cm04jrxy6hoiev01wpkkecpyhg Jesús Moncada 0 22185 371752 371620 2021-01-27T10:39:58Z ImPERtinente 12113 wikitext text/x-wiki [[File:Jesús_Moncada.jpg|thumb]] '''Jesús Moncada Estruga''' ([[Mequinenza]] ; [[1 di dicembre|1 di dicembre di u]] 1941 - [[Barcelona|Barcellona]] ; [[13 di ghjugnu|13 di ghjugnu di]] u 2005) hè statu un scrittore [[Spagna|spagnolu]] in lingua catalana . Consideratu unu di i più impurtanti autori catalani di u so tempu, hà ricevutu parechji premii per u so travagliu, frà altri u Premiu Cità di Barcellona o u Premiu Naziunale di a Critica in u 1989 per ''Camí de sirga,'' La Creu de Sant Jordi, attribuitu da a Generalitat di Catalogna in 2001. In u 2004 hà ricevutu u Premiu à a Letteratura Aragonesa ch'ellu hà racoltu pochi mesi nanzu à a so morte. Jesús Moncada hè unu di l'autori i più tradutti in a literatura catalana cuntempuranea . ''Camí de sirga'' hè statu traduttu in quindici lingue, cumpresu u giapponese è u vietnamianu . Moncada hà ancu traduttu in catalanu numerose opere in [[Lingua spagnola|spagnolu]], [[Lingua francese|francese]] è [[Lingua inglese|inglese]], da autori cum'è Guillaume Apollinaire, Alexandre Dumas, Jules Verne è Boris Vian . 2t8rav1o3nvz2g3jx5rlqpv7mv5oji2 Thomas Edison 0 22187 374676 372214 2021-08-01T20:56:07Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Thomas Edison2.jpg|thumb|Thomas Alva Edison|bordo]] '''Thomas Alva Edison''', natu in Milano, [[Ohio]], 1847 è mortu in West Orange, [[New Jersey]], 1931, hè statu un inventore [[Stati Uniti|america]]nu. Un autodidattu brillanti, si hè fattu famosu per parechje invenzioni, e più famose di e quali sò u fonografu è a [[lampadina]] incandescente. Era ancu un omu d'affari astutu. == Biugrafia == ====== Zitellu iperattivu dà ingeniu adolescenti ====== U settimu è ultimu natu da una famiglia modesta (u babbu hè un cummerciante di seconda manu d'ascendenza [[Olanda|olandese]]), Thomas Edison si distingue assai ghjovanu da zitellu iperattivu, cù una curiosità insaziabile. À 7 anni, classificatu cum'è "instabile" da u so prufessore, hà duvutu abbandunà a scola dopu solu trè mesi di lezioni. A so mamma, anziana prufessora d'urigine scuzzese, hà continuatu dopu a so furmazione. À l'età di 12 anni, hè statu impiegatu cum'è venditore di ghjurnali nantu à una [[linea ferroviaria]]. Hà avutu l'idea di stallà in u furgone mette à a so dispusizione una stamperia ch'ellu avia compru d'occasione, è hà fundatu un ghjurnale, u Weekly Herald, ch'ellu hà scrittu è stampatu mentre u trenu era in funzione. chì vende direttamente à i viaghjatori. In u so tempu liberu, perfecciona a so cunniscenza di meccanica, [[fisica]] è [[chimica]]. Mentre s'impegna in sperienze, un ghjornu mette focu à u carru chì serve da u so laburatoriu, ghjè per quessa ch'ellu hè licenziatu. À l'età di 13 anni, Edison hà pigliatu a [[scarlatina]] è a so udizione hè stata gravemente indebulita: hè diventatu cumpletamente sordu à l'[[arechja]] manca è 90% à a diritta. U ghjovanu picciottu poi ricade à leghje. Frequentendu assiduamente a biblioteca publica di [[Detroit]], hà cuminciatu à manghjà i so libri, scaffale dopu scaffale! Ùn hà mai cunsideratu u so indebulimentu uditivu (→ perdita uditiva) cum'è un svantaghju, preferendu cunsiderallu cum'è un vantaghju per a so concentrazione intellettuale. Per paradossale ch'ella possa parè, hè stata dunque una persona sorda chì hà cuncipitu u fonografu, un dispositivu di riproduzione sonora, è dopu hà perfeziunatu in parechje occasioni. In u 1862, entre in l'uffiziu di u [[telegrafu]] in Port Huron. Dui anni dopu hà inventatu un telegrafu duplex quì, chì permette di trasmette duie spedizioni simultaneamente nantu à u listessu cavu in a direzione opposta. In u 1869, si trasferì in [[New York]] è ottense un impiegu cum'è tecnicu à a Borsa, dopu avè furtunamente riesciutu à riparà u telegrafu adupratu per trasmette i prezzi di l'oru. U successu, dapoi avà, ùn l'abbandunarà mai. ====== Inventore è omu d'affari ====== U sviluppu di un telegrafu multiplex capace di trasmette è di stampà i prezzi di u mercatu di borsa hà permessu à Edison di creà è dopu vende a so prima impresa. Cù i soldi cusì raccolti, hà apertu u so propiu laburatoriu di ricerca in Newark (New Jersey) in u 1874, chì hà trasferitu in u 1876 in Menlo Park, in Orange (New Jersey), duve a maiò parte di e so invenzione avianu da nasce. Fece u [[fonugrafu]] (1877), dopu a lampadina elettrica à incandescenza (1879), chì rivoluzionaria l'illuminazione. Truvemu dinò stu tipu d'illuminazione in a dicurazione, in particulare in u stilu industriale, assai à a moda dapoi l'anni 2010, è apprezzatu da tutti l'amatori di decorazioni è di design d'interni. Un omu d'affari astutu è ricercatore ostinatu cù una abbondanza di attività, archivia sistematicamente i brevetti per ognuna di e so invenzioni, po li sfrutta cù successu grazia à a nova sucietà commerciale chì hà fundatu, l'Edison Continentale. In u 1888, cù u so assistente William Kennedy Laurie Dickson (1860-1935), hà custruitu u fonografu otticu. L'annu dopu, i dui partenarii anu pruduttu u Kinetograph, una fotocamera chì permette a registrazione di una successione di immagini nantu à un film provistu di perforazioni laterali. Dopu, in u 1891, Edison hà brevettatu (solu in i Stati Uniti) u Kinetoscopiu, un semplice spettatore chì ripruduce u muvimentu in una rapida successione di viste individuali, ma chì includia tutti i meccanismi essenziali di un prughjettore di film. Edison anticipa cusì l'invenzione di u sinemà da i [[fratelli Lumière]], ma serà tandu, à u principiu di u XXu seculu, à u core di una guerra cummerciale amara chì l'uppunerà à l'altri titulari di brevetti di l'equipaggiu cinematograficu, dopu à i pruduttori è à espositori di film, è serà infine custrettu à abbandunà tutte l'attività cinematografiche. Durante a [[Prima Guerra Mundiale]], u guvernu americanu u chjamò per a ricerca chimica è diventò ancu un cunsiglieru navale. Quand'ellu hè mortu in u 1931, Edison avia più di mille brevetti à u so creditu. Frà e so numerose invenzione ci sò una macchina di votu, una macchina di dettatura, una macchina ronronzante, un accumulatore alcalino di nichel-ferru ... D'altra parte, hà veramente aghjuntu à a cunniscenza scientifica una sola scuperta, in u 1883, quella di l'emissione di elettroni da un metallu riscaldatu (effettu Edison), à l'urigine di a lampada à diodi è largamente aduprata in l'[[elettronica]]. [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Tecnologia|Edison]] 384zwqr8luutbwrnbwbs8z7z5yi08bq David Glasgow Farragut 0 22188 371638 2021-01-17T17:14:43Z RaphGamer1256 14878 RaphGamer1256 hà spustatu a pagina [[David Glasgow Farragut]] à [[David Farragut]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[David Farragut]] 7u5j64mt26a76pveuai83itnqddqee9 Gallagher 0 22189 375674 371645 2021-08-18T19:07:02Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:GallagherRetouched.jpg|thumb|Gallagher, [[2007]]]] '''Leo Anthony Gallagher, Jr.''' hè un [[Sinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Gallagher]] [[Categoria:Americanu|Gallagher]] [[Categoria:Biugrafia]] 7dpe3e135v4zy5y5yv6756j3fllxlgx Motorhead 0 22190 371661 2021-01-22T10:30:52Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Motorhead]] à [[Motörhead]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Motörhead]] 6nyt0w9kgoh1aim0x4ftaskzqdh7hys Lingua russia 0 22191 371675 2021-01-23T09:13:55Z Raphael1256 14151 Raphael1256 ha spostato la pagina [[Lingua russia]] a [[Lingua russa]] tramite redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Lingua russa]] o30iap9zsxjm5r8tim61dha5namb74b Tilburguniversitetet 0 22192 371702 371701 2021-01-25T16:57:48Z 2A01:CB1C:CC3:E700:D9AC:5602:B58C:9810 wikitext text/x-wiki L' '''Università di Tilburg''' (in inglese: ''Tilburg University'' ) hè una [[università]] publica olandese specializata in i campi di Amministrazione, Arti, Scienze Sociali, Dirittu, Economia è Umanistiche, situata in a cità di Tilburg, parte di a pruvincia di u Brabante Settentrionale, in u sudu di i [[Paesi Bassi]] . L'istituzione hà custruitu una reputazione sia per a ricerca sia per l'insegnamentu in u mondu. In u campu di e publicazioni accademiche, Research Papers in Economics hà classificatu a so Facultà di Economia è Amministrazione d'impresa cum'è u 23u dipartimentu di ricerca u più pruduttivu in u mondu è u 6u in Europa. Secondu a Classifica 2020 di Shanghai, l'Università di Tilburg occupa u 6u postu in u campu di l'amministrazione d'imprese è u 24th in u campu di e Finanze in u mondu sanu. In u campu di u dirittu, l'Università di Tilburg hè classificata 28a in u mondu è 2u in i Paesi Bassi secondu a classifica universitaria di l'università di u 2021. Inoltre, a Facultà di Scienze Suciali è Cumportamentali offre un prugramma unicu di dui anni di Master in Psicologia Medica (insegnatu in Olandese), induve i studienti sò furmati cum'è prufessiunali scientifichi in u campu medicu. == Storia == L'Università hè stata fundata in u 1927 . À u principiu era solu una scola di Amministrazione è Gestione Imprese . Più tardi, facultà cum'è [[Drittu|Dirittu]] (stabilitu in u 1963 ), Scienze Suciali è di Cumportamentu (ancu in u 1963 ), Teologia è [[Filosofia|Filusufia]] ( 1967 ) è infine, a Scola d' [[Arte]] ( 1981 ) sò state incorporate. Malgradu a crescita di altre facultà, Amministrazione è Gestione Imprese continueghja à esse u più grande di tutti quelli chì formanu l'università per u numeru di studienti. dgdn2ieplbdc3242mf46llzrw0bc5i1 Larry King 0 22193 375780 371685 2021-08-19T13:13:05Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Larry King by Gage Skidmore 2.jpg|thumb|King, [[2017]]]] '''Lawrence Harvey Zeiger''' hè statu un [[Sinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|King, Larry]] [[Categoria:Americanu|King, Larry]] [[Categoria:Biugrafia]] jhygg97oix52pgm21y584tau5p878mo Obesità 0 22194 374650 374649 2021-08-01T15:14:05Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{Ortografia è grammatica da verificà}} L''''obesità''' hè una cundizione [[Medicina|medica]] in cui l'eccessu di [[grassu]] corporeu si hè accumulatu à un puntu chì pò avè un effetti negativu nantu à a salute. E persone sò generalmente cunsiderate obese quandu u so <ref>indice di massa corporea (BMI), [https://fr.wikipedia.org/wiki/Indice_de_masse_corporelle].</ref>, una misura ottenuta dividendu u pesu di una persona per u quadratu di l'altura di a persona - malgradu imprecisioni allometriche cunnisciute - supera i 30 kg / m2; a gamma 25-30 kg / m2 hè definita cum'è sovrappesu. Alcuni paesi di l'[[Asia]] Orientale utilizanu valori inferiori. L'obesità hè currelata cù varie [[Malattia|malatie]] è cundizioni, in particulare malatie cardiovascolari, [[diabete]] di tippu 2, apnea ostruttiva di u [[sonnu]], certi tipi di [[cancheru]], è [[osteoartrite]]. L'IMC elevatu hè un marcatore di risicu, ma ùn hè micca pruvatu per esse una causa diretta, per e malatie causate da dieta, attività fisica è fattori ambientali. Un ligame reciprocu hè statu trovu trà obesità è [[depressione]], cù l'obesità aumentendu u risicu di depressione clinica è ancu depressione chì porta à una probabilità più alta di sviluppà obesità. <!-- DA CURREGE '''ORGANIZZAZIONE MUNDIALE DI A SALUTE (OMS) OBESITY OVERWEIGHT PROGRAM''' L'obesità è u sovrappesu presentanu un risicu maiò per e malatie croniche gravi legate à a dieta, cumprese malatie cardiovascolari, diabete di tip 2, [[ipertensione]] è ictus, è ancu alcune forme di cancheru. E cunsequenze per a salute vanu da un risicu aumentatu di morte prematura à e malatie croniche gravi chì riducenu a qualità di vita. L'obesità hà cause individuali, socioeconomiche è ambientali, cum'è dieta, attività fisica, automazione, urbanisazione, suscettibilità genetica, medicazione, disordini mentali, politiche economiche, disordini endocrini, è esposizione à sustanzi chimichi perturbanti endocrini. Mentre a maggior parte di l'individui obesi à un mumentu datu cercanu di perde pesu è spessu riescite, e ricerche mostranu chì u mantenimentu di quella perdita di pesu à longu andà si rivela raru. I motivi di u cicculu di u pesu ùn sò micca cumpletamente capiti ma ponu include una diminuzione di a spesa energetica cumbinata cun una maggiore voglia biologica di manghjà durante è dopu a restrizione calorica. Più studii sò necessarii per determinà se u ciclismu di pesu è a dieta di yo-yo contribuiscenu à l'infiammazione è à u risicu di malatie in l'individui obesi. A prevenzione di l'obesità richiede un approcciu cumplessu, cumprese interventi à livellu comunitariu, famigliale è individuale. I cambiamenti à a dieta è l'eserciziu sò i trattamenti principali per rinunzià à l'obesità cunsigliata da i prufessiunali di a salute. Esiste una soluzione efficace per perde assai pesu senza chirurgia. A qualità di a dieta pò esse migliurata riducendu u cunsumu di alimenti densi in energia, cum'è quelli ricchi di grassi o zucaroli, è aumentendu l'assunzione di fibre dietetiche. Tuttavia, analisi à grande scala anu trovu una relazione inversa trà a densità energetica è u costu energeticu di l'alimenti in e nazioni sviluppate. E pupulazioni à bassu redditu sò più propensi à campà in quartieri cunsiderati cum'è "deserti alimentari" o "paludi alimentari" induve l'alimentazione nutrizionale hè menu dispunibile. I medicazione ponu esse aduprati, cù una dieta adatta, per riduce l'appetitu o diminuisce l'assorbimentu di grassu. Se a dieta, l'eserciziu è a medicazione ùn sò micca efficaci, un pallone gastricu o una chirurgia pò esse effettuata per riduce u volumu di u stomacu o a lunghezza di l'intestini, purtendu à u sensu pienu prima o à una capacità ridotta di assorbe nutrienti da l'alimentu. L'obesità hè una di e principali cause prevenibili di morte in u mondu sanu, cù tassi crescenti in adulti è zitelli. In 2015, 600 milioni di adulti (12%) è 100 milioni di zitelli eranu obesi in 195 paesi. L'obesità hè più cumuna in e donne chè in l'omi. L'autorità a vedenu cum'è unu di i prublemi di salute publica più gravi di u 21u seculu. L'obesità hè stigmatizata in gran parte di u mondu mudernu (in particulare in u mondu occidentale), ancu se era vista cum'è un simbulu di ricchezza è di fertilità in altri tempi di a storia è hè sempre in alcune parte di u mondu. In 2013, parechje sucietà mediche, cumprese l'Associazione Medica Americana è l'Associazione Americana di u Coru, anu classificatu l'obesità cum'è una malattia. == Cause == À livellu individuale, una cumbinazione di assunzione eccessiva di energia alimentare è una mancanza di attività fisica hè pensata per spiegà a maggior parte di i casi di obesità. Un numaru limitatu di casi sò duvuti principalmente à genetica, ragioni mediche, o malatie psichiatriche. In cuntrastu, i tassi crescenti di obesità à u livellu di a sucietà si sentenu daveru per una dieta facilmente accessibile è gustosa, una dipendenza aumentata da e vitture è una fabbricazione meccanizzata. Una rivista di u 2006 hà identificatu dece altri pussibuli cuntributori à a recente crescita di l'obesità: sonnu insufficiente, disruptori endocrini (inquinanti ambientali chì interferiscenu cù u metabolismu lipidicu), diminuzione di a variabilità di a temperatura ambientale, diminuzione di i tassi di fumatori, perchè u fumu suprime l'appetitu, l'usu aumentatu di medicazione chì pò causà un ingrossu di pesu (per esempiu, antipsicotici atipichi), aumenti proporzionali in gruppi etnici è di età chì tendenu à esse più pesanti, gravidanza in età più tardi (chì pò causà suscettibilità à l'obesità in i zitelli), fattori di risicu epigenetichi trasmessi generazionalmente, (naturale selezzione per BMI più altu, è accoppiamentu assortativu chì porta à una concentrazione aumentata di fattori di risicu di obesità (questu aumenterebbe u numeru di persone obese aumentendu a varianza di a populazione in u pesu). Sicondu a Società Endocrina, ci sò "evidenze crescenti chì suggerenu chì l'obesità hè un disordine di u sistema di omeostasi di l'energia, piuttostu chè solu derivendu da l'accumulazione passiva lazione di eccessu di pesu ". === Dieta === Una rivista 2016 hà sustinutu l'alimentu in eccessu cum'è fattore primariu. L'alimentazione energetica dietetica per capita varia notevolmente trà e diverse regioni è paesi. Hà cambiatu ancu significativamente cù u tempu. Da u principiu di l'anni 70 à a fine di l'anni 90 l'energia alimentaria media dispunibile per persona per ghjornu (a quantità di cibu compru) hè aumentata in tutte e parte di u mondu eccettu l'Europa di l'Est. I Stati Uniti anu avutu a più alta dispunibilità cù 3.654 calorie (15.290 kJ) per persona in u 1996. Questu hè aumentatu di più in 2003 à 3.754 calorie (15.710 kJ). Durante a fine di l'anni 90 l'Europeani avianu 3.394 calorie (14.200 kJ) per persona, in e zone in via di sviluppu di l'Asia ci eranu 2.648 calorie (11.080 kJ) per persona, è in l'Africa subsahariana a ghjente avia 2.176 calorie (9.100 kJ) per persona. U cunsumu tutale di energia alimentaria hè statu trovu chì hè ligatu à l'obesità. A dispunibilità diffusa di e linee guida nutrizionali hà fattu pocu per affruntà i prublemi di manghjà eccessivamente è di scelta dietetica scarsa. Da u 1971 à u 2000, i tassi di obesità in i Stati Uniti sò passati da 14,5% à 30,9%. Durante u listessu periodu, un aumentu hè accadutu in a quantità media di energia alimentaria cunsumata. Per e donne, l'aumentu mediu era di 335 calorie (1.400 kJ) per ghjornu (1.542 calorie (6.450 kJ) in u 1971 è 1.877 calorie (7.850 kJ) in u 2004), mentre per l'omi l'aumentu mediu era di 168 calorie (700 kJ) per ghjornu (2.450 calorie (10.300 kJ) in u 1971 è 2.618 calorie (10.950 kJ) in u 2004). A maiò parte di sta energia alimentaria in più hè venuta da un aumentu di u cunsumu di carboidrati piuttostu cà da u cunsumu di grassu. E fonti primarie di sti carboidrati in più sò e bevande zuccherate, chì contanu oramai guasi 25 per centu di l'energia alimentaria ogni ghjornu in i ghjovani adulti in America, è patatine fritte. U cunsumu di bevande zuccherate cume bibite analcoliche, bevande di frutta, tè ghiacciatu, è bevande energetiche è vitamine d'acqua si crede chì contribuisce à l'aumento di i tassi di obesità è à un risicu aumentatu di sindrome metabolicu è di diabete di tip 2. A carenza di vitamina D hè liata à e malatie associate à l'obesità. Cum'è e sucietà diventanu sempre più dipendenti da i pasti ricchi di energia, di grande porzione è di fast-food, l'associazione trà u cunsumu di fast-food è l'obesità diventa più preoccupante. In i Stati Uniti, u cunsumu di fast-food triplicò è l'assunzione di energia alimentaria da questi pasti si quadruplicò trà u 1977 è u 1995. A pulitica agricula è e tecniche in i Stati Uniti è in Europa anu purtatu à calà i prezzi di l'alimentu. In i Stati Uniti, u sussidiu di u granu, di a soia, di u granu è di u risu attraversu a fattura agricula di i Stati Uniti hà fattu chì e fonti principali di cibu trasfurmatu sianu à bon pattu paragunatu à i frutti è ligumi. E leggi nantu à u conte di calorie è l'etichette di fatti nutrizionali cercanu di guidà a ghjente versu scelte alimentarie più sane, inclusa a cuscenza di quantu energia alimentaria hè cunsumata. E persone obese sotturanu constantemente u so cunsumu alimentariu paragunatu à e persone di pesu normale. Questu hè sustinutu sia da testi di persone effettuati in una stanza calorimetrica sia da osservazione diretta. === Stile di vita sedentariu === Un stil di vita sedentariu hà un rolu significativu in l'obesità. In u mondu ci hè statu un grande cambiamentu versu un travagliu menu esigente fisicu, è attualmente almenu 30% di a pupulazione di u mondu face eserciziu insufficiente. Questu hè principalmente dovutu à l'usu crescente di u trasportu meccanizatu è à una prevalenza più grande di tecnulugia di risparmiu di travagliu in casa. In i zitelli, parenu esse calati in i livelli di attività fisica per via di menu camminate è educazione fisica. I tendenzi mundiali in l'attività fisica di u passatempu attivu sò menu chjaru. L'Organizazione Mundiale di a Salute indica chì e persone di u mondu sanu piglianu attività ricreative menu attive, mentre un studiu finlandese hà trovu una crescita è un studiu di i Stati Uniti hà trovu chì l'attività fisica di u tempu di piacè ùn hà micca cambiatu significativamente. Una rivista di 2011 di l'attività fisica in i zitelli hà truvatu chì ùn pò micca esse un cuntributore significativu. Sia in i zitelli è in l'adulti, ci hè una associazione trà u tempu di visualizazione televisiva è u risicu di obesità. Una rivista hà truvatu 63 di 73 studii (86%) hà mostratu un tassu aumentatu di obesità infantile cù una esposizione media aumentata, cù i tassi aumentendu proporzionalmente à u tempu passatu à guardà a televisione. === Genetica === Cum'è parechje altre cundizione mediche, l'obesità hè u risultatu di una interazione trà fattori [[https://en.wikipedia.org/wiki/Genetics_of_obesity|genetichi]] è ambientali. I polimorfisimi in parechji geni chì cuntrolanu l'appetitu è u metabolismu predispone à l'obesità quandu hè abbastanza energia alimentaria. Dapoi u 2006, più di 41 di sti siti nantu à u genomu umanu sò stati ligati à u sviluppu di l'obesità quandu un ambiente favurevule hè prisente. E persone cù duie copie di u genu FTO (massa grassa è gene assuciatu à l'obesità) sò stati trovati in media per pesà 3-4 kg in più è avè un risicu di 1,67 volte più grande di obesità paragunatu à quelli senza l'allele di risicu. A differenza in BMI trà e persone chì sò dovute à a genetica varieghja secondu a pupulazione esaminata da 6% à 85%. L'obesità hè una caratteristica principale in sev sindromi erali, cum'è u sindrome di Prader-Willi, u sindrome di Bardet-Biedl, u sindrome di Cohen è u sindrome MOMO. (U terminu "obesità non sindromica" hè qualchì volta adupratu per escludisce queste cundizioni.) In e persone cun obesità severa à iniziu iniziale (definita da un apparizione prima di 10 anni di età è indice di massa corporea sopra trè deviazioni standard sopra u normale), 7% portanu una mutazione di DNA unicu puntu. Studii chì anu focalizatu nantu à mudelli di eredità piuttostu cà nantu à geni specifici anu trovu chì 80% di a discindenza di dui genitori obesi eranu ancu obesi, à u cuntrariu di menu di u 10% di a discindenza di dui genitori chì avianu un pesu nurmale. Diverse persone esposte à u listessu ambiente anu rischi diversi di obesità per via di a so genetica sottostante. L'ipotesi di u geniu risparmiu postulate chì, a causa di a scarsità dietetica durante l'evoluzione umana, e persone sò propensi à l'obesità. A so capacità di sfruttà rari periodi di abbundanza immagazzinendu energia cum'è grassu sarebbe vantaggiosa durante i tempi di disponibilità di alimenti variabili, è l'individui cun riserve adipose maggiori sarebbe più probabile di sopravvivere à a caristia. Questa tendenza à magazzinà grassu, tuttavia, seria disadattativa in sucietà cù forniture alimentari stabili. Questa teoria hà ricevutu diverse critiche, è altre teorie evolutive basate cume l'ipotesi di u gene drifty è l'ipotesi di fenotipu risparmiatore sò state ancu pruposte. === Altre malatie === Certi malatie fisiche è mentali è e sostanze farmaceutiche aduprate per curalli ponu aumentà u risicu di obesità. E malatie mediche chì aumentanu u risicu di l'obesità includenu parechje sindromi genetiche rare (elencate sopra) è ancu alcune condizioni congenite o acquisite: ipotiroïdismu, sindrome di Cushing, carenza di ormone di a crescita, è alcuni disordini alimentari cum'è u disordine di l'alimentu eccessivu è u sindrome di l'alimentu di notte. Tuttavia, l'obesità ùn hè micca cunsiderata cum'è un disordine psichiatricu, è dunque ùn hè micca listata in u DSM-IVR cum'è una malattia psichiatrica. U risicu di sovrappesu è obesità hè più altu in i pazienti cun disordini psichiatrici chè in e persone senza disordini psichiatrici. Certi medicazione ponu causà un ingrossu di pesu o cambiamenti in a cumpusizioni di u corpu; questi includenu insulina, sulfoniluree, tiazolidinedioni, antipsicotici atipici, antidepressivi, steroidi, certi anticonvulsivanti (fenitoina è valproato), pizotifene, è alcune forme di contraccezione ormonale. === Determinanti suciali === Mentre l'influenzi genetichi sò impurtanti per capisce l'obesità, ùn ponu micca spiegà u drammaticu aumentu attuale vistu in paesi specifici o in u mondu. Ancu se hè accettatu chì u cunsumu energeticu in più di a spesa energetica porta à l'obesità à basa individuale, a causa di i cambiamenti in questi dui fattori à scala sucietale hè assai discussa. Ci hè una quantità di teorii in quantu à a causa, ma a maiò parte crede chì hè una cumbinazione di vari fattori. A correlazione trà a classa suciale è l'IMC varieghja à livellu mundiale. Una rivista in u 1989 hà trovu chì in i paesi sviluppati e donne di alta classa suciale eranu menu propensi à esse obese. Nisuna differenza significativa hè stata vista trà l'omi di diverse classi suciali. In u mondu in via di sviluppu, e donne, l'omi è i zitelli di classi suciali alti anu avutu tassi più grandi di obesità. Un aghjurnamentu di sta rivista realizata in u 2007 hà trovu e listesse rilazioni, ma eranu più debuli. A diminuzione di a forza di a correlazione hè stata fatta per l'effetti di a mundialisazione. Frà i paesi sviluppati, i livelli di obesità adulta, è a percentuale di zitelli adulescenti chì anu sovrappesu, sò currelate cù a disuguaglianza di u redditu. Una relazione simile si vede trà i Stati Uniti: più adulti, ancu in classi suciali superiori, sò obesi in stati più inuguali. Parechje spiegazioni sò state pruposte per l'associi trà BMI è classa suciale. Si pensa chì in i paesi sviluppati, i ricchi sò capaci di permette di manghjà più nutritivi, sò sottumessi à una pressione suciale più grande per restà magri, è anu più opportunità cun più attese per a forma fisica. In i paesi sottosviluppati, si crede chì a capacità di pagà l'alimentu, una spesa energetica elevata cù u travagliu fisicu, è i valori culturali favurendu una dimensione più grande di u corpu contribuiscanu à i schemi osservati. L'attitudine versu u pesu di u corpu detenutu da e persone in a so vita pò ancu ghjucà un rolu in l'obesità. Una correlazione in BMI cambia cù u tempu hè stata trovata trà amichi, fratelli è coniugi. U stress è u statutu suciale percepitu bassu parenu aumentà u risicu di obesità. Fumà hà un effettu significativu annantu à u pesu di l'individuu. Quelli chì smettenu di fumà guadagnanu una media di 4.4 chilogrammi (9.7 lb) per l'omi è 5.0 chilogrammi (11.0 lb) per e donne di più di dece anni. Tuttavia, i cambiamenti di i tassi di fumà anu avutu pocu effetti nantu à i tassi generali di obesità. In i Stati Uniti u numeru di zitelli chì una persona hà hè in relazione cù u so risicu di obesità. U risicu di una donna cresce di 7% per zitellu, mentre chì u risicu di un omu cresce di 4% per zitellu. Questu pò esse in parte spiegatu da u fattu chì avè figlioli dipendenti diminuisce l'attività fisica ty in genitori occidentali. In u mondu in via di sviluppu, l'urbanizazione ghjoca un rolu in a crescita di u tassu di obesità. In Cina i tassi generali di obesità sò inferiori à u 5%; in ogni modu, in alcune cità i tassi di obesità sò più grande di 20%. Si crede chì a malnutrizione in i primi tempi hà un rolu in a crescita di i tassi di obesità in u mondu in via di sviluppu. I cambiamenti endocrini chì si verificanu durante i periodi di malnutrizione ponu prumove a conservazione di grassu una volta chì l'energia alimentaria diventa più dispunibile. In cunfurmità cù i dati epidemiulogichi cognitivi, numerosi studii cunfermanu chì l'obesità hè assuciata à i deficit cognitivi. Se l'obesità provoca deficit cognitivi, o viceversa ùn hè micca chjaru attualmente. === Batteri intestinali === U studiu di l'effettu di l'agenti infittivi nantu à u metabolismu hè sempre in i so primi stadii. A flora intestinale hè stata dimustrata per differisce trà e persone magre è obese. Ci hè un'indicazione chì a flora intestinale pò influenzà u putenziale metabolicu. Questa alterazione apparente si crede conferisce una capacità più grande di raccogliere energia contribuendu à l'obesità. Sì queste differenze sò a causa diretta, o u risultatu di l'obesità ùn hè ancu statu determinatu inequivocamente. L'usu di l'antibiotici trà i zitelli hè statu ancu assuciatu à l'obesità più tardi in a vita. Una associazione trà virus è obesità hè stata trovata in l'omu è in parechje spezie animali. A quantità chì queste associazioni anu pussutu cuntribuisce à a crescita di u percentuale di obesità hè ancu da determinà. === Altri fattori === Unepoche di recensioni anu trovu una associazione trà a breve durata di u sonnu è l'obesità. Ùn hè chjaru se unu causa l'altru. Ancu se u sonnu di i pantaloncini aumenta u guadagnu di pesu ùn hè chjaru se questu hè in un sensu significativu o u sonnu crescente seria di benefiziu. Certi aspetti di a persunalità sò assuciati à esse obesi. Neuroticismu, impulsività è sensibilità à a ricumpensa sò più cumuni in e persone chì sò obese mentre a coscienza è l'autocontrollo sò menu cumuni in e persone chì sò obesi. A solitudine hè ancu un fattore di risicu. == Gestione == U trattamentu principale per l'obesità cunsiste in a [https://www.mysecretpound.com/ perdita di pesu (weight loss)] per via di dieta limitata à calorie è eserciziu fisicu. A Dieta, in u quadru di un cambiamentu di modu di vita, produce una perdita di pesu sustinuta, malgradu u lentu pesu ripiglia cù u tempu. Ancu se u 87% di i participanti à u Naziunale di Cuntrollu di u Pisu sò stati capaci di mantene 10% di perdita di pesu corporeu per 10 anni, l'approcciu dieteticu u più adattu per u mantenimentu di a perdita di pesu à longu andà hè sempre scunnisciutu. Si cunsiglianu interventi cumportamentali intensivi cumbinendu tramindui cambiamenti dietetichi è eserciziu. U dighjunu intermittenti ùn hà alcun benefiziu in più di perdita di pesu paragunatu à a restrizione energetica cuntinua. L'aderenza hè un fattore più impurtante in u successu di perdita di pesu di qualunque tipu di dieta chì un individuu faci. Parechje diete ipo-caluriche sò efficaci. In u cortu termine, e diete à bassu carboidrati sembranu megliu cà diete à bassu grassu per a perdita di pesu. À longu andà, tuttavia, tutti i tippi di diete à bassu carboidrati è à bassu grassu parenu altrettantu benefichi. Una rivista di u 2014 hà trovu chì i risichi di malatie cardiache è di diabete assuciati à diverse diete parenu esse simule. A prumuzione di e diete mediterranee in mezu à i obesi pò calà u risicu di malatie cardiache. A diminuzione di l'assunzione di bevande dolci hè ancu legata à a perdita di pesu. I tassi di successu di mantenimentu di perdita di pesu à longu andà cù i cambiamenti di stile di vita sò bassi, chì vanu da 2-20%. I cambiamenti dietetichi è di vita sò efficaci per limità l'aumento eccessivu di pesu durante a gravidanza è miglioranu i risultati sia per a mamma sia per u zitellu. Un cunsigliu cumportamentale intensivu hè cunsigliatu in quelli chì sò tramindui obesi è chì anu altri fattori di risicu per e malatie cardiache. == Intervenzioni mediche == Cinque medicazione anu evidenza per l'usu à longu andà orlistat, lorcaserin, liraglutide, phentermine-topiramate, è naltrexone-bupropion. Risultanu à a perdita di pesu dopu un annu variò da 3,0 à 6,7 kg (6,6-14,8 lbs) sopra u placebo. Orlistat, liraglutide, è naltrexone-bupropion sò dispunibili tramindui in i Stati Uniti è in Europa, invece chì fentermina-topiramate sò dispunibili solu in i Stati Uniti. L'autorità regulatorie europee anu rifiutatu l'ultimi dui farmaci in parte per via di l'associazioni di prublemi di valvula cardiaca cù lorcaserin è di prublemi più generali di cori è di vasi sanguigni cù fentermina-topiramatu. Lorcaserin era dispunibule in i Stati Uniti è più cà cacciatu da u mercatu in u 2020 per via di a so associazione cù u cancheru. [200] L'usu Orlistat hè assuciatu cù alti tassi di effetti collaterali gastrointestinali è e preoccupazioni sò state alzate nantu à effetti negativi nantu à i reni. Ùn ci hè nisuna infurmazione nantu à cume queste droghe affettanu complicazioni à più longu andà di obesità cum'è malattie cardiovascolari o morte. U trattamentu più efficace per l'obesità hè a chirurgia bariatrica. I tippi di procedure includenu fascia gastrica regolabile laparoscopica, bypass gastricu Roux-en-Y, gastrectomia à manica verticale è deviazione biliopancreatica. A cirurgia per l'obesità severa hè assuciata à a perdita di pesu à longu andà, miglioramentu in obesità-r e cundizioni felici, è a diminuzione di a mortalità generale, tuttavia, migliuranu i risultati di a salute metabolica da a perdita di pesu, micca da a chirurgia. Un studiu hà trovu una perdita di pesu trà 14% è 25% (secondu u tippu di prucedura effettuata) à 10 anni, è una riduzione di 29% in tutte e cause di mortalità paragunatu à e misure standard di perdita di pesu. Cumplicazioni si verificanu in circa u 17% di i casi è a reoperazione hè necessaria in u 7% di i casi. A causa di u so costu è di i so risichi, i circadori cercanu altri trattamenti efficaci ma menu invasivi cumpresi dispositivi chì occupanu spaziu in u stomacu. Per l'adulti chì ùn anu micca rispostu à i trattamenti cumportamentali cù o senza medicazione, e linee guida di i SU in materia di obesità raccomandanu di informarli nantu à a chirurgia bariatrica. --> == Nòtte == <references /> [[Categoria:Ortografia è grammatica da verificà]] [[Categoria:Medicina]] 0v9jzpbnok0pfkqo1wurrlxmygvmoqk Ecclesia 0 22195 371744 371727 2021-01-26T20:27:52Z 2A01:CB1C:CC3:E700:5D9A:6651:910F:3A1 /* Da veda dinò */ wikitext text/x-wiki [[File:Pnyx-berg2.png|thumb|250px|A piattaforma di l'oratori annantu à a cuddina di a Pnici]] L'ecclesia o ''ekklesia'' (in grecu : ἐκκλησία) era l'assemblea di i citatini in i cità dimucratichi di a Grecia antica.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in inglesu.</ref> L'ecclesia di l'Atena antica hè particularamenti cunnisciuta. Era l'assemblea pupulari, aparta à tutti i citatini maschili da ch'eddi t'aviani drittu à a cittatinanza 1. In u 594 avanti G.-C., Sulonu hà parmissu à tutti i citatini ateniesi di participà ci, qualvoglia fussi a so classa, cacciatu ni i teti. L'assemblea era incaricata di dichjarà a guerra, di difiniscia a strategia militaresca è di eleghja u stratega è l'altri funziunarii. Era incaricata di numinà è di eleghja i magistrati (árchontes), eleghjendu cusì indirittamenti i membri di l'areopaga. Avia l'ultima parola infatti di lighjislazioni è u drittu di chera i conti à i magistrati dopu u so annu di mandatu. Una riunioni tipica di l'Assemblea cuntava prubabilamenti circa 6000 parsoni, annantu à una pupulazioni tutali da 30000 à 60000 citatini. Saria eppuri statu difficiuli pà i parsoni ch'ùn erani micca ricchi fora di u centru urbanu d'Atena di assista ci, sinu à ciò ch'è u pagamentu di i spesi di participazioni fussi intraduttu in u 390. À u principiu, u cumitatu si riunia una volta à u mesi, ma più tardi, si riuniscìa trè o quattru volti à u mesi. L'ordini di u ghjornu di l'ecclesia era stabilitu da u Boulè, u cunsigliu pupulari. I voti si faciani à mani pisata, par cuntera di petri è par via di tarrami sciappati. [[File:Orator's_platform,_Pnyx.jpg|thumb|left|Particulari di a piattaforma di l'oratori annantu à a Pnici]] Un quoru di 6000 membri era calchì volta nicissariu par scioglia l'affari. L'ecclesia eleghjia a 'Bulè' difatti par tiratura à l'imbusca. Una parti di u so puteri sottu à Sulonu hè statu diligata à a Corti da Pericli in i so riformi. In a Grecia antica, un ecclesiasterionu era un bastimentu custruitu apposta par a tinuta di i riunioni supremi di l'ecclesiasia. Com'è mori altri cità, Atena ùn avia micca ecclesiasterionu. À a piazza, i riunioni rigulari di l'assemblea si tiniani annantu à a [[Pnici]] è dui riunioni annuali aviani locu à u Tiatru di Dionisu. Versu 300 avanti G.-C., i riunioni di l'ecclesiasterionu sò stati cullucati à u tiatru. I riunioni di l'assemblea pudiani attirà una bedda assistenza : 6000 citatini avariani pussutu assista ci à Atena in cori di u quintu seculu innanz'à Cristu. Una forza di pulizza di 300 schiavi scitichi purtava i cordi tinti di ocra rossa pà incità i citatini chì trascinavani in l'agora d'Atena à assista à i riunioni di l'assemblea. Qualvoglia purtava i vistiti tacchi di rossu è ùn assistia micca à a riunioni era passibili di una pena. == Noti == <references/> ==Da veda dinò== * a [[demucrazia]] * a [[demucrazia diretta]] [[Categoria:Grecia antica]] [[Categoria:Grecia]] t63mbhe7rf58k4ary4yrsyz2aqs9amb Pnici 0 22197 371812 371811 2021-01-31T11:39:34Z 2A01:CB1C:CC3:E700:5516:A205:E2A3:37A4 /* A dimucrazia ateniesi */ wikitext text/x-wiki [[File:Pnyx-berg2.png|thumb|260px|A Pnici incù i marchji sculpiti di a piattaforma di l'oratori in u centru]] A Pnici (/nɪks, pəˈnɪks/ ; grecu anzianu : Πνύξ [pnýks] ; grecu : Πνύκα, Pnyka) hè una cuddina à u centru d'Atena, a capitala di a Grecia.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in inglesu.</ref> Da 507 av. G.-C. (Atena di u Vu seculu), l'Ateniesi si cuncugliiani annantu à a Pnici pà tena ci i so assemblei pupulari, fendu cusì di a cuddina unu di i primi è i più impurtanti siti di a criazioni di a dimucrazia. A Pnici hè situata à menu di un chilomitru à punenti di l'Acropula è à 1, 6 km à u mezupunenti di u centru d'Atena, a piazza Syntagma. ==Impurtanza storica== A Pnici hè stata apradata da l'assemblei pupulari à Atena da u 507 avanti G.-C., quandu i riformi di Clisteni ani trasfiritu u puteri puliticu à i citatini. Era tandu fora di a cità probbia, ma abbastanza prossimu pà essa praticu. A Pnici strapiomba l'antica Agora, chì era tandu u centru cummirciali è suciali di a cità. Hè in stu locu ch'eddi si sò svolti tutti i grandi lotti pulitichi d'Atena di u "Seculu d'oru". Pericli, Aristidi è Alcibiadi ci parlavani, in vista di u Partenonu, u tempiu d'Atena. Demusteni ci prununciò i so calunnii annantu à Filippu II di Macidonia. ==U situ== [[File:Pnyx,_Athens_-_Panorama.jpg|thumb|left|800px|A Pnici]] A Pnici hè una piccula cuddina rucciosa circundata di un parcu, incù una grandi piattaforma piana di petra rosa incastunata in u so fiancu, è i marchji sculpiti annantu à a so pendita. Era u locu di scontru di una di i primi lighjislaturi dimucratichi cunnisciuti in u mondu, l'[[ecclesia]] (assemblea) ateniesi, è a piattaforma di petra piana era u bema, a piattaforma di l'oratori. Era a piattaforma oratoria à parta da a quali i puliticanti di numata tali Pericli è l'oratori "fulminavani annantu à a Grecia". Certi universitarii facini rimarcà ch'è u circondu è a pusizioni di a Pnici, è ancu a so apartura è i so ughjetti d'appeddu, ani furnitu à l'oratori di a Grecia antica un'ispirazioni chì mancu u Foru rumanu ùn pudia rivalizà. In sè, a Pnici hè l'incarnazioni matiriali di u principu di isēgoría (grecu : ἰσηγορία), veni à dì u drittu uguali di ogni citatinu à dibatta i quistioni di pulitica. L'altri dui principi di a dimucrazia sò l'isonomía (grecu : ἰσονομία), l'ugualità davanti à a leghji, è l'isopoliteía (grecu : ἰσοπολιτεία),L'ugualità di votu è l'ugualità di furtuna par assuma i funzioni pulitichi. U drittu di isēgoría hè statu sprimatu da u presidenti di l'assemblea Pnici, chì hà ufficialmenti apartu ogni dibatti incù l'invitu apartu "Tís agoreúein boúletai ? (in grecu : "Τίς ἀγορεύειν βούλεται ;", "Quali hè chì voli addirizzà si à l'Assemblea pupulari?"). A Pnici era prutetta da un muru di difesa custruitu à l'IVu seculu innanzi G.-C. è ricustruitu un seculu più tardi. I nuveddi mura, fatti di muramentu guasgi solidu è di blocchi di petra zuccata, erani spessi dui metri. U muru cuminciava à un'estremità nordu incù una torra chì si truvava à u sudu di a porta di i Meliti di u Muru di Temistucleni è si tarminava à l'estremità punenti di u vertici induva eddu riunghjia u Diateichisma. U muru cumpurtava setti torri luntani da una à l'altra di 40 metri, mentri ch'è i mura di leia erani rinfurzati da contraforti. ==Storia è fasi iniziali== [[File:Acropole_de_la_Pnyx_01.JPG|thumb|250px|L'Acropula vista da a cuddina di u Pnici]] A Pnici era u locu di riunioni ufficiali di l'assemblea dimucratica ateniesi (in grecu anzianu : ''ekklesia''). In i prima tempi di a dimucrazia ateniesi (dopu à i riformi di Cleisteni in u 508 av. G.-C.), l'[[ecclesia]] si riunia in l'Agora. À u principiu di u 5u seculu, u locu di scontru hè statu cullucatu annantu à una cuddina à u sudu è à punenti di l'Acropula. 'Ssu nuveddu locu di scontru hè stata chjamatu "Pnici" (dau grecu, significhendu "strintu insemu"). In i principii di a storia di a Pnici, si pò distingua trè fasi : Pnici I : Prubabilamenti custruita à u principiu di u 5imu seculu. La ghjenti erani apparintamenti pasati annantu à u fiancu di a cuddina, di fronti à un podiu à u nordu. U numaru di piazzi pasati pudia essa cumpresu trà 6000 è 13000 parsoni. 'Ssa fasa ùn hè ripprisintata archilugicamenti ch'è da uni pochi di cuppi in u basamentu è una petra di delimitazioni (micca truvata in situ), di manera ch'è eddu hè impussibuli di ditarminà a data è a taglia incun accuratezza. [[File:Plan_Pnyx_colored.svg|thumb|300px|left|Pianu di a Pnici]] Pnici II : Prubabilamenti à a fini di u 5u seculu innanzi G.-C. In cori di 'ssa fasa, l'uriintamentu di a sala hè apparintamenti statu invirtitu (una ricustruzzioni chì s'appoghja di più annantu à i fonti litterarii anziani ch'è annantu à i ducumenti archiulogichi attuali). Un muru di tarrazza in gradini hè statu criatu à u nordu par sustena una tarrazza artificiali, è la ghjenti erani pasati di fronti à una piattaforma d'oratori à u sudu. Siont'è certi fonti, 'ssu muronu hè statu custruitu versu 500 innanzi à G.-C. cù u fini di ritena a terra chì era stata arricata pà furmà u spaziu paru pà i bema. Una parti di u muru di tarrazza in gradini hè cunsirvata, è ancu una scalinata incù i marchji zuccati in i chjappona chì ci porta dapoi a dirizzioni di l'Agora. A taglia di l'auditoriu (tali ch'eddu hè ristauratu da i pali scavadori) ùn hè micca bedda più maiori ch'è quidda di Pnici I. Pnici III : a Pnici hè stata ricustruita è ingrandata in u terzu quartu di u quartu seculu innanzi à G.-C., prubabilamenti versu 345-335 innanzi à G.-C. Un muronu massicciu è incurvatu hè statu custruitu (o alminu cuminciatu) à u nordu. A lati sudu di l'auditoriu è a piattaforma di l'oratori (bema) sò stati stratti di u stratu rucciosu naturali (si poni dinò veda i tracci di u prucessu d'estrazioni annantu à a lati à livanti di u grandi elpali rucciosu). Annantu à una tarrazza di sopra (à u sudu) a piattaforma di l'oratori, i fundamenti di dui longhi stoas sò stati cuminciati (ma si diciaria ch'eddi ùn sò mai stati tarminati). A parsona ignora mentri quanti anni Pnici III hà sirvutu di locu di riunioni à l'ecclesia, è di sicuru à u 1ima seculu innanzi G.-C., l'assemblea tinia i so riunioni in u tiatru di Dionisu annantu à a lati sudu di l'Acropula. Infini, à l'ebbica rumana, una parti di u Pnici hà sirvutu di santuariu à Zeus Ipsistos. I provi di 'ssu santuariu cunsistini in à l'incirca 50 nichji pà i placchi vutivi zuccati in u sciappali rucciosu à livanti di a piattaforma di u cunfarinzieri. Numarosi placchi vutivi sò inciduti di ripprisintazioni di parti di u corpu umanu (ochja, seni, è cetara). ==A dimucrazia ateniesi== [[File:The_Pnyx_plateau_and_the_Acropolis_on_August_21,_2019.jpg|thumb|300px|left|U pianu di a Pnici è l'acropuli]] Siont'è l'universitarii com'è Mogens Herman Hansen, a Pnici pudia accoglia circa 6000 citatini, bench'è l'ingrandamenti ultiriori aghjini pussutu accoglia ni 8000 o ancu 13000. U spicialistu francesu di a litteratura classica Robert Flacelière afferma ch'è a Pnici pudia accoglia insin'à 20000 parsoni arritti, bench'è quissa sii cuntistatu. A zona arbosa davanti à u bema era in l'Antichità una zona di chjappona nuda, annantu à a quali circa 6000 omini pudiani tena si ritti. Quissa pò essa cunsidaratu com'è un'estimu raghjunevuli di u numaru di citatini puliticamenti attivi (i citatini erani l'omini libari nati in a cità, o forsi 20% di a pupulazioni adulta). Ci erani i sedii di legnu par i membri di u Cunsigliu di i 500, chì erani scelti par tiratura à l'imbusca pà i mandati di un annu cù u fini di gistiscia a cità in modu cutidianu. Più tardi, dui stoae, o gallarii cuparti, sò stati custruiti par pruteghja i dignitarii contru à a piova è u soli. In tiuria, tutti i citatini sò uguali è tutti t'ani u drittu di sprimà si. In fatti, pochi citatini si sò rialmenti sprimati o ani prupostu l'azzioni. Un citatinu chì faci una pruposta pò fà l'ughjettu di parsiguimenti ghjudiziarii s'è a pruposta hè illegali o s'edda hè cunsidarata com'è dannifica par Atena. Esisti una regula siont'è a quali i citatini annosi di più 50 anni ani u drittu d'essa intesi in prima. U guvernu dimucraticu d'Atena hè statu suspesu in u 411 avanti G.-C. è di novu in u 404 avanti G.-C. incù a presa di puteri da l'uligarchii à u mumentu di i crisi di a guerra di u Pelupunnesu. I Spartani è i so alliati à Atena ani stallatu una dittatura, chjamata i Trenta Tiranni, ma in u 403 avanti G.-C. i dimucratichi ani ripigliatu u puteri è i riunioni à a Pnici ani ripigliata. Atena persi a so indipendenza à prò di Filippu II di Macidonia dopu à a battaglia di Cherunea in 338 av. G.-C. ; ma cuntinuàni à gistiscia i so affari interni di modu dimucraticu sinu à u colpu di Statu di Demetrius di Falera in u 322 av. G.-C. Dopu à a so caduta, l'Ateniesi ani cuntinuatu à gistiscia i so affari interni siont'è i formi dimucratichi mentri parechji seculi. ==Scavi== [[File:Pnyx_albumen.jpg|thumb|Incisioni à l'albumina di a scalinata d'onori sculpita di a Pnici, fatta versu 1865-1895.]] I scavi annantu à u situ ani principiatu in u 1910 da a Sucità archiulogica greca è ani cunfirmatu difinitivamenti u situ com'è essendu a Pnici. I scavi à grandi scala sò stati fatti à parechji ebbichi trà 1930 è 1937 da Homer Thompson, in cullaburazioni prima incù K. Kourouniotes, po incù Robert Scranton. 'Ssi scavi ani parmissu di scopra i fundamenti di i bastimenti impurtanti di a Pnici, bench'è eddu ùn ni ferrmi altru nudda. Si tratta in particulari di i dui grandi stoas, eretti trà u 330 è u 326 av. G.-C., l'altari di Zeus Agoraios, erettu à listessa ebbica, ma toltu sottu à u regnu d'Augustu (prima seculu av. G.-C.), è u santuariu di Zeus Ipsistos. A maiò parti di 'ssi bastimenti sò stati eretti dopu chì a Pnici aghji persu u so significatu sputicu. À punenti di l'altari di Zeus si trovani i fundamenti di l'eliotrupiona di Meton, u più anzianu ussirvatoriu astrunomicu cunnisciutu, induva eddi sèo stati effittuati parechji di i so misuri chì ani cunduttu à i calculi implichendu u ciclu metonicu eponimu di 19 anni ch'è eddu hà intraduttu in u 432 avanti G.-C. in u calindariu atticu lunisulariu, calindariu chì figura in u Miccanisimu Anticitericu. Oghji, u situ di a Pnici hè sottu à u cuntrollu di l'Efuratu di l'antichità preistorichi è classichi di u ministeru grecu di a cultura. U parcu chì u circonda hè sarratu, ma pò essa visitatu di rigalu ad ogni ora. == Noti == <references/> ==Da veda dinò== * a [[demucrazia]] * a [[demucrazia diretta]] * l'[[ecclesia]] [[Categoria:Grecia antica]] [[Categoria:Grecia]] 80kv16uotz53ijeptuc5j9gu1kv73vn South Dakota 0 22201 371781 2021-01-30T07:23:34Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[South Dakota]] à [[Dakota di u Sudu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Dakota di u Sudu]] 4evmyvfv11zwxdvlbkjvrfpo7ckdw35 London 0 22202 371783 2021-01-30T17:56:53Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Londra]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Londra]] swcj4jp3hal9ftdc69xwapgpbu7wbqp Windows 0 22203 371786 2021-01-30T18:08:51Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Windows]] à [[Microsoft Windows]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Microsoft Windows]] 3ct48xyl8pxo0m6xcdyz7azle1sh83t Harrisburg 0 22205 371835 2021-02-01T10:23:08Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Harrisburg]] à [[Harrisburg (Pennsylvania)]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Harrisburg (Pennsylvania)]] tkz39eqmvwy8r9535cusdz81xps39zh Categoria:Utilizatore nou 14 22206 371836 2021-02-01T12:48:51Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u Ewage-Notu, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). 6ll132wc8dy838him4qrdd0s5v6ors6 Categoria:Utilizatore nd 14 22207 371837 2021-02-01T12:52:42Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u ndebele del nord, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). prda4xjpwrfw9jpkji5xfrgqom80b9o Categoria:Utilizatore nr 14 22208 371838 2021-02-01T12:53:04Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u ndebele del sud, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). ti5znxo9tc9ubdrddeiz12v35zztl1l Categoria:Utilizatore nrm 14 22209 371839 2021-02-01T12:54:52Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u Norman, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). s0l0qv8dmix8dy6m20betq3tt6yxoun Categoria:Utilizatore pcd 14 22210 371840 2021-02-01T12:55:55Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u piccardo, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). dq8wu5ro4wn7cysfg7g5jwh57u1l46k Categoria:Utilizatore rm 14 22211 371842 2021-02-01T13:33:33Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u romancio, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). bya6winncwfr7i9tki9v8ewv7xd1j95 Categoria:Utilizatore fro 14 22212 371843 2021-02-01T14:03:23Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u francese antico, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). 8my71n40k263shanoayk7u39jqwxubc Categoria:Utilizatore man 14 22213 371844 2021-02-01T14:05:15Z Babel AutoCreate 12165 Creo automaticamente la pagina della categoria [[Project:Babele|Babel]]. wikitext text/x-wiki Sti utilizatori hanu cunniscenze di u mandingo, ponullu capì è parlà (cun un livellu sfarente). 12wdy29dfft6b5jpr1869uj09bv4f0b Landsgemeinde 0 22214 371887 371886 2021-02-02T19:04:06Z 2A01:CB1C:CC3:E700:B1CB:52BC:5083:8528 wikitext text/x-wiki [[File:Landsgemeinde_-_Glarus_2014_-_1.jpg|thumb|Una Landsgemeinde à Glaris]] A Landsgemeinde (littiralamenti in tedescu: "Assemblea di u paesi") hè un'istituzioni di dimucrazia diretta chì si trova in dui cantoni svizzari.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> ==Urganisazioni== U so ubbiettivu hè di risolva i prublemi cullittivi riuniscendu i citatini di a cumuna o di u cantonu. A Landsgemeinde s'iscrivi in 'ssa tradizioni, eppuri dispunendu di puteri più impurtanti. Una volta à l'annu, di solitu una dumenica braninca, l'assemblea prucedi, annantu à a piazza maestra di u capilocu, à l'alizzioni à mani pisata di u presidenti di a Landsgemeinde, po di u Landammann (presidenti di u guvernu), di i so culleghi di u guvernu, i rapprisintanti di u cantonu à u Cunsigliu di i Stati, di i ghjudici è di certi funziunarii. I vutazioni ci si svoglini dinò. U risultatu di u votu hè u risultatu di un'estimu piuttostu ch'è di un calculu pricisu. ==Storia== S'è a Landsgemeinde hè intradutta pà a prima volta in u cantonu d'Uri in u 1231, ùn esisti oramai più ch'è in dui cantoni : Appenzell Rhodes-Interni è Glaris. Hè stata abbandunata in l'anni 1990 in i cantoni di Nidwald, d'Appenzell Rhodes-Esterni è d'Obwald par raghjoni lugistichi (par causa di mancanza di piazza dopu à l'intruduzioni di u suffraghju feminicciu) ma soprattuttu datu u ricorsu di di più friquenti à u scrutinu à bullitinu sicretu. U so abbandonu in i cantoni di Zoug, di Schwytz (in u 1848) è d'Uri (in u 1928) hè piuttostu duvutu à i tinsioni rigiunali o partitani. == Noti == <references/> ==Da veda dinò== * a [[demucrazia]] * a [[demucrazia diretta]] [[Categoria:Svizzera]] ba3pcnv1oy1xenslcewr1241ips8m2b Categoria:Svizzera 14 22215 371890 2021-02-02T22:08:59Z Jumpy01 11155 per request wikitext text/x-wiki Categuria nant'à '''[[Svìzzera]]''' tsmww2deci16fclef4njuw3engy6mqt Alta Corsica 0 22217 371900 2021-02-03T09:58:10Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Cismonte]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cismonte]] fepeq25v7dbnf2jgmdxfe2278metv88 Seth 0 22218 374666 374665 2021-08-01T20:28:24Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''Seth''' (da l'Egittu ''Setesh'' / ''Soutekh'') hè una di e più antiche divinità egiziane. A so raprisentazione, cù u musu affusolatu è l'arechje erette ma tronche, hè una cumpusizione ibrida nata da l'imaginazione di l'egiziani di tempi predinastichi. Questa iconografia mostruosa hè forse ispirata da l'ardvark, un termitivore, burrower di e savane africane. In u [[Mitulogia|mitu]], Seth hè u [[Divinità|diu]] di a cunfusione, di u disordine è di u disturbu, chì hè messu in risaltu in a scrittura geroglifica in cui l'animali setianu serve da determinante per cuncetti negativi (autoritarisimu, furia, crudeltà, crisa, tumultu, disastru, sofferenza, [[malattia]], timpesta). Maestru di u [[tonu]] è di u [[fulmine]], esercita u so putere à e margine di l'Egittu chì sò e regioni deserte, e zone aride è i paesi stranieri à a pianura di u [[Nilu]]. Seth hè un diu cumplessu. A so natura brutale si manifesta più particularmente in un comportamentu sessuale aggressivu, sia omosessuale cù [[Horus]] sia eterosessuale cù belle dee ch'ellu persegue cù a so diligenza. A so putenza disordinata cuntribuisce quantunque à l'equilibriu [[Cosmo|cosmicu]]. Sicondu a visione egiziana, e forze distruttive sò in lotta perpetua contr'à e forze pusitive. In questu, Seth s'oppone à u so fratellu [[Osiris]], simbulu di a terra fertile è nutritiva. Da i ''Testi di e Piramidi'', Seth hè l'eterna rivale di [[Horus]]. Durante una lotta, strappa l'ochju di u so avversariu chì in ritornu ferisce i so testiculi. L'antagonisimu di i dui dii illustra a doppia natura di [[Faraone]] chì unisce in a so persona ste duie forze cuntrarie ma cumplementarie. Se Horus hè u diu di l'ordine faraonicu, u putere irrazionale di Seth participeghja à u simbolicu reale cum'è una maghjina di a forza viulente è scatenata chì u rè dispiega contr'à i so nemichi. Protettore di Re, Seth lotta contr'à u serpente Apophis è dunque participa à u bonu prugressu di u mondu. Benchè inquietante è legata à forze ciecamente distruttive, Seth hè quantunque più un furfante inquietante chè un demone diabolicu, almenu in i miti antichi. Ùn hè chè in u Terzu Periudu Intermediu chì l'immagine di Seth s'hè tarata duramente, forse in reazione à e successive ripresa di parechji populi stranieri annantu à u regnu d'Egittu. Seth, assuciatu à e putenze straniere, diventa l'agente malignu di a perdita di u paese. I miti relativi à Seth u ritrattanu allora cum'è ambiziosu, intrigante, manipulatore, cuncintratu annantu à l'assassiniu di u so fratellu Osiris. Pocu à pocu hè cunfusu cù Apophis, u sarpu di u caosu, malgradu l'antica tradizione chì l'ha cumbattutu in nome di [[Ra]]. [[Categoria:Mitulugia]] p4291q6t8wgh0mevls6degy3x9wi1xn Working Class Hero 0 22219 371925 371924 2021-02-04T20:08:42Z 2A01:CB1C:CC3:E700:511E:AFCD:1404:44FF /* Contruversia */ wikitext text/x-wiki "Working Class Hero" hè una canzona di John Lennon ricacciata da u so album di 1970 ''John Lennon Plastic Ono Band'', u so prima album dopu à u dissulvimentu di u gruppu di rock i Beatles.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in inglesu.</ref> ==Tema== [[File:John_Lennon_1969_(cropped).jpg|thumb|John Lennon in 1969]] Risulutamenti pulitica, a canzona hè un cummentu criticu annantu à a diffarenza trà i classi suciali. Siont'è Lennon in un'intarvista incù Jann Wenner di Rolling Stone di dicembri 1970, parla di l'individui di a classa uparaia chì sò trasfurmati in classi medii, in "macchini". Lennon hà dinò dichjaratu : "Eiu pensu ch'edda hè una canzona rivuluziunaria - hè probbiu solu rivuluziunariu. Pensu simpliciamenti ch'è u so cuncettu hè rivuluziunariu". U riturneddu di a canzona hè "A working class hero is something to be". 'Ssa canzona ùn era micca a prima canzona pulitica di Lennon. A so seria di canzoni pulitichi hà cuminciatu in u 1968 incù a "Rivuluzioni" di i Beatles è s'hè parsuvitata in u 1972 incù l'isciuta di ''Some Time in New York City''. ==Righjistrazioni è sonu== Arrighjistrata à i studios EMI u 27 di sittembri 1970, a canzona ùn metti in scena ch'è Lennon, chì canta è sona di chitarra acustica à usu di sustegnu. A prugrissioni di l'accordi hè assà simplicia è s'appoghja annantu à u La minori è u Sol maghjori, incù una corta avvinta pà u Re maghjori in una linia di u riturneddu. A tecnica di Lennon cumprendi un riff incù un piccu martiddatu di a nota Mi annantu à a corda di Re è dopu una corda di La aparta. U tonu è u stilu di a canzona sò simili à quiddi di i "Masters of War" è u "North Country Blues" di Bob Dylan, un'influenza cunnisciuta di Lennon. Tremindù sò basati annantu à l'acconciu di Jean Ritchie di a canzona fulclorica inglesa tradiziunali, "Nottamun Town". Lennon hà arrighjistratu "Working Class Hero" più d'una cintunara di volti sinu à ciò ch'è eddu fussi suddisfatu di a righjistrazioni. A righjistrazioni hè u cumpositu di dui presi diffarenti : u tonu di a chitarra è a boci cambia trà 1:24 è 1:45 pà u versu "When they've tortured and scared you". ==Contruversia== [[File:John_Lennon_en_echtgenote_Yoko_Ono_vertrekken_van_Schiphol_naar_Wenen_in_de_vert,_Bestanddeelnr_922-2496_(cropped).jpg|150px|thumb|right|John Lennon è Yoko Ono di marzu 1969]] In u 1973, u diputatu americanu Harley Orrin Staggers hà intesu a canzona - chì cumprendi i linii "Til you're so fucking crazy you can't follow their rules" è "But you're still fucking peasants as far as I can see" - annantu à WGTB ed hà dipostu una lagnanza vicinu à a Cummissioni federali di i cumunicazioni (FCC). U dirittori di a stazioni, Ken Sleeman, hè statu cundannatu à un annu di prighjò è à un'amenda di 10000 dullari, ma hà difesu a so dicisioni di diffonda a canzona dicendu ni : "L'abitanti di Washington DC sò abbastanza suffisticati pà accittà una parola di quattru lettari in u so cuntestu, è ùn essa micca azzizzati, affesi o cuntrariati sissualamenti". L'accusi sò stati abbandunati. Altri stazioni di radiu americani, com'è a WBCN di Boston, ani interditu a canzona pà u so usu di a parola " fucking ". In Australia, l'album hè isciutu incù 'ssa parola cacciata di a canzona è i paroli cinsurati annantu à u cartulari internu. == Noti == <references/> ==Da veda dinò== * i [[Beatles]] * [[John Lennon]] dfs0cmev7uhnw5gvwnafa9nj2kpgbo5 America 0 22220 371946 371926 2021-02-05T20:50:57Z Jumpy01 11155 disambig wikitext text/x-wiki {{Disambig}} * [[America settentriunale]] * [[America meridiunale]] 7c1of5ps5s9temky4jdf5hrb4oqdb43 Michael Joseph Jackson 0 22221 371933 2021-02-05T08:26:53Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Michael Jackson]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Michael Jackson]] gfjn0nj7t5o08x1pktk99djrahcdy07 Urnitulugia 0 22223 371949 2021-02-05T23:03:58Z Thadh 16787 Thadh hà spustatu a pagina [[Urnitulugia]] à [[Ornitolugia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Ornitolugia]] rlryvzjxip2o2w1qyhrbzr1mgx0y7th Power to the People 0 22224 372058 372003 2021-02-08T13:00:01Z 2A01:CB1C:CC3:E700:3941:F128:DBCC:F0BC wikitext text/x-wiki [[File:Lennon.jpg|thumb|John Lennon]] '''Power to the People''' hè una canzona di John Lennon, publicata in single di marzu 1971.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> Si tratta di una di i so primi canzoni puliticamenti ingaghjati, è una di i più virulenti. Fù cumposta mentri u mesi di ghjinnaghju pricidenti in seguitu à un'intarvista data à una rivista di estrema manca, Red Mole, mentri a quali Lennon hà dichjaratu ch'eddu ci vulia à dà "u puteri à u populu". A canzona, arrighjistrata di frivaghju 1971 in i studios Ascot di a dimora di u musicanti hè cuncipita com'è un innu faciuli à ripiglià, chì mostra un Lennon mori più prontu à impignà si ch'è eddu ùn era statu in a canzona Revolution. Ci poni dinò i basamenti di u so impegnu feministu di pocu. 'Ssi presi di pusizioni sò eppuri statu rilativizati più dopu. A canzona, publicata solu in single di marzu 1971, ghjunghji à a settima piazza di i charts in u Regnu Unitu, è l'undicesima in i Stati Uniti induv'edda diventa discu d'oru. A canzona apparisci pà a prima volta in album annantu à a cumpilazioni ''Shaved Fish'' in u 75, po annantu à parechji altri. Dà in particulari u so nomu à un album publicatu in u 2010, ''Power to the People : The Hits''. Hè dinò stata ripresa da parechji artisti. ==Storia== ===Genisi : l'anni ingaghjati di Lennon=== [[File:Tariq_Ali.jpg|thumb|''Power to the People'' hè nata in cori di un'intarvista incù u ghjurnalistu Tariq Ali.]] Incù u principiu di a so rilazioni incù Yoko Ono par mezu à l'anni 1960, John Lennon cumencia à cunsacrà si à parechji causi, è diventa prestu u Beatle u più impignatu puliticamenti. A so prima cumpusizioni probbiu ingaghjata hè ''Revolution'', ch'è eddu arrighjistra à a fini di maghju 1968 ; ci spiega ch'è siont'ed eddu, prima di fà si in i carrughji, a rivuluzioni devi fà si in i menti. Più dopu, Lennon s'impegna più apartamenti, in particulari par a paci, par mezu di i so Bed-in for Peace è di parechji canzoni com'è Give Peace a Chance. In u 1970, in un album assà parsunali, Plastic Ono Band, ghjastimeghja a classa uparaia sticchita ch'eddu ni hè isciutu in a canzona [[Working Class Hero]]. 'Ssa canzona apri à Lennon a porta à i media di manca chì li pruponini l'intarvisti. Ee hè cusì chì di ghjinnaghju 1971, scontra à Tariq Ali è Robin Blackburn di a rivista di estrema manca Red Mole pà una discussioni assà seria in a quali eddu rivindicheghja in tuttu i prupositi di Working Class Hero. Mentri 'ssa discussioni, trà parechji cunsidarazioni suciali è feministi (una causa à a quali Ono l'hà pocu fà acquistatu), Lennon intraduci a frasa "Power to the people !" ("u puteri à u populu") chì diventa a basa di una canzona nova. L'intarvista furnisci dinò un'antru fundamentu à a canzona : Lennon ci minziuneghja u so entusiasmu quandu i so canzoni sò ripigliati in coru da i folli, ch'è eddu si tratti di u publicu di un macciu di ballò intunendu ''All Together Now'' o di manifistanti ripigliendu ''Give Peace a Chance'' davanti à a Casa Bianca. Stu elementu diventa difatti ditarminanti par a forma stessadi a canzona nova. ===Cumpusizioni è righjistrazioni=== Da u lindumani, Lennon telefuneghja à Tariq Ali pà prisintà li a canzona ch'è eddu veni di cumpona à parta da 'ssa frasa di l'intarvista. U so missaghju ci hè più affirmatu ch'è annantu à Revolution : u " ùn cunteti micca annantu à mè " diventa quì "a parsona faria megliu di metta ci si subitu subitu". Ci chjama dinò à dà à i travagliadori ciò ch'eddi miretani, ma intraduci soprattuttu un virsettu annantu à a cundizioni feminiccia chì prefigura u so ''Woman Is the Nigger of the World'' di l'annu dopu. Una prima virsioni hè missa in campu incù una squadra di curisti feminicci è u sassufunistu Bobby Keys, u 22 di ghjinnaghju 1971, in i studios Ascot, studios parsunali ch'è Lennon pussedi in a so dimora di Tittenhurst Park. A seanza svilendu si infruttuosa, u travagliu ripiglia trà u 11 è u 16 di frivaghju, à listessu tempu ch'è par parechji canzoni di l'album ''Imagine''. A canzona arrighjistrata hè cusì un innu subranatu da u cantu di Lennon, è soprattuttu u riturneddu stagliendu u so titulu à forma di mottu, ripitutu da i curisti. U pezzu di musica hè produttu da Phil Spector, incù u quali Lennon hà ghjà avutu l'uccasioni di travaglià pà a so single ''Instant Karma!'' l'annu innanzi. ===Uscita è ricezzioni=== [[File:Les_Black_Eyed_Peas_en_concert_au_VIP_Room_Paris_3.jpg|thumb|left|I ''Black Eyed Peas'' ani ripigliatu a canzona in u 2005.]] À u Regnu Unitu, a canzona esci in single u 12 di marzu 1971 incù in faccia B una cumpusizioni di Yoko Ono, ''Open Your Box''. Entri mentri novi sittimani in i charts, aghjunghjendu ni a 7a piazza. In i Stati Uniti, a faccia B affendi par via di una supposta allusioni sissuali. Hè dunqua rimpiazzata da ''Touch Me'', isciuta da u Yoko Ono Plastic Ono Band, annantu à u single chì esci u 22 di marzu siguenti. U single ghjunghji à l'undicesima piazza in 'ssu paesi è ci diventa discu d'oru. Pà Philip Norman, biugrafu di Lennon, "pà a prima è ultima volta, cumunisimu è feminisimu intriani insemu in i hits parades". 'Ssa canzona diventa prestu un simbulu di u periudu ingaghjata di Lennon, bench'è quiddu finischi par penta si ni. In i so scritti di a fini di l'anni 1970, publicati sottu à u titulu Skywriting by Word of Mouth, cunsidareghja ch'è a canzona, " ghjunta deci anni troppu tardi ", hè "piuttostu imbarrassanti". Hà dinò più simpliciamenti qualificatu 'ssa canzona di "merda" cumposta in ecu à u sintimentu di culpabilità pà a so ricchezza. Apparisci pà a prima volta in album annantu à a cumpilazioni Shaved Fish in u 1975. Apparsa annantu à altri cumpilazioni più dopu, dà fatta fini u so titulu à Power to the People : The Hits in u 2010. U titulu stessu di a canzona hè prestu divintatu una sprissioni cumuna in u mondu puliticu, usata tantu da l'estrema manca cà da i partiti cunsirvatori. Hè firmata listessa un simbulu pà Yoko Ono chì l'hà usata com'è fondu sunoru annantu à un filmettu di 1992 muscendu i manifistazioni di a piazza Tian'anmen. Uni pochi di ripresi di a canzona sò dinò stati fatti da altri artisti, a più cunnisciuta essendu quidda di i Black Eyed Peas in u 2005 pà l'album Instant Karma : The Amnesty International Campaign to Save Darfur. Eric Burdon, Ringo Starr è Billy Preston l'aviani dinò ripresa in u 2000. == Noti == <references/> [[Categoria:Canzone interpretata da John Lennon]] [[Categoria:Canzone di 1968]] [[Categoria:Canzone scritta da John Lennon]] 94twkh43crocvrd84b421kzju7lcjji Jean-Joseph Sanfourche 0 22225 374973 374634 2021-08-09T21:23:41Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''Jean-Joseph Sanfourche''', cunnisciutu cum'è '''Sanfourche''', fù un [[pittore]], [[pueta]], designer è [[scultore]] [[Francia|francese]], natu u [[25 di ghjugnu]] di u [[1929]] in [[Bordeaux]] è mortu u [[13 di marzu]] di u [[2010]] in [[Saint-Léonard-de-Noblat]].<ref>SANFOURCHE, Jean-Joseph, [https://www.ledelarge.fr/5563_artiste_SANFOURCHE_Jean-Joseph],</ref>, <ref>Jean-Joseph Sanfourche, [https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb12698209x].</ref> == Biugrafia == == Note == <references/> [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Pittore|Sanfourche]] [[Categoria:Pueta|Sanfourche]] 49luobqalrfrked84kso1e23pnt1ev9 Sanfourche 0 22226 374977 372458 2021-08-09T21:31:19Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki Sanfourche hè un nome di famiglia purtatu in particulare da: * Henry Sanfourche (1775-1841), culunellu di l'Imperu francese<ref>http://www2.culture.gouv.fr/public/mistral/leonore_fr?ACTION=CHERCHER&FIELD_1=REF&VALUE_1=%20L2454014</ref>. * Arthur Sanfourche, (1898-1945), pilotu di prova, meccanicu è resistente, babbu di i seguenti<ref>https://fusilles-40-44.maitron.fr/?article197238&id_mot=695</ref>; * [[Jean-Joseph Sanfourche]], cunnisciutu solu cum'è ''Sanfourche'' (1929-2010), pittore, pueta, designer è scultore francese<ref>https://www.ledelarge.fr/5563_artiste_SANFOURCHE_Jean-Joseph</ref>, <ref>https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb12698209x</ref>. * Pierre Sanfourche-Laporte (1774-1856), ghjurista francese. * Jean-Baptiste Sanfourche, (1831-?), architettu francese * Jean-Michel Sanfourche, omu puliticu, merre di [[Souillac]] (2014-2020). == Rifarenzi == 5turhzw0zpmcfshv1yqgh99wujkg5ei Henry Sanfourche 0 22227 372322 372055 2021-02-27T11:11:09Z Meklim 17693 Referenze wikitext text/x-wiki Henry Sanfourche, natu in Sarlat u 24 marzu 1775 è mortu in Sarlat u 10 aprile 1841, hè statu un culunellu di l'Imperu francese. Cumandante di a Legione d'onore è Cavaliere di l'Ordine di San Luigi. Hà totalizatu 24 campagne militari sottu [[Napulione Buonaparte]].<ref>http://www2.culture.gouv.fr/public/mistral/leonore_fr?ACTION=CHERCHER&FIELD_1=REF&VALUE_1=%20L2454014</ref><ref>https://seynaeve.pagesperso-orange.fr/page_s.htm</ref>. ==Note== <references/> == Referenze == mp9oi1np3v5xqjn29l8jpx7yha45pvc PLK (rapper) 0 22228 376803 376519 2021-09-07T06:50:04Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki '''Mathieu Claude Daniel Pruski''' (* [[Parighji]], [[15 d'aprile|15 aprile]] [[1997]]), notu com'è '''PLK''', hè un rapper [[Francia|francese]] di urighjine [[Pulonia|polacca]] è [[Corsica|corsa]]. == Biugrafia == [[Categoria:musicante|PLK]] [[Categoria:Francesu|PLK]] [[Categoria:rapper|PLK]] [[Categoria:Biugrafia]] flylb4fp3qhqj9fg4gxlo1cue1ukghv Gdańsk 0 22229 372038 2021-02-07T19:20:35Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Gdańsk]] à [[Danzica]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Danzica]] ayupzbdysysj8w3kqlbvcqpz6zez296 Revolution 0 22230 372275 372274 2021-02-23T11:58:42Z 2A01:CB1C:CC3:E700:840B:50B8:2930:A25B /* Revolution 1 (virsione blues) */ wikitext text/x-wiki [[File:John_Lennon_rehearses_Give_Peace_A_Chance_cropped.jpg|thumb|John Lennon in u 1969]] '''Revolution''' hè una canzone di i Beatles, cumposta da John Lennon è publicata in dui virsione differente in u 1968.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> A prima virsione hè rigistrata da u prima ghjornu di e sissione di l'album ''The Beatles'', u 30 di maghju di u 1968. In un stile blues è lentu, armunizata è accunciata incù i rami, 'ssa canzona ùn hè micca cunsiderata abbastanza cummerciale per esse publicata in single. Sottu à l'impulsu di Lennon, un'antra virsione hè dunque elaburata di lugliu, 'ssa volta più rapida, à e sunorità hard rock incù e chitarre saturate. Revolution hè cummercializata sottu à 'ssa forma in faccia B di u single Hey Jude u 26 di aostu di u 1968 à i Stati Uniti è u 30 di aostu à u Regnu Unitu, quandu a virsione lenta, dinuminata ''Revolution 1'', ùn hè publicata ch'è trè mesi dopu, annantu à a quarta faccia di l'album dettu "biancu". ''Revolution'' hè a prima canzona à palesu pulitica di i Beatles. S'iscrive in u cuntestu puliticosuciale particularmente agitatu di 1968, è custituisce a risposta di Lennon à i diversi gruppi rivoluziunarii chì dumandavanu u so sustegnu finanziariu è murale. U titulu hè ingannatore, chì u testu ùn chjama micca à una mossa massiccia, ma piuttostu à una rimessa in quistione inquantu à u modu di rivoluziunà e cose, chì duveria sient'è l'autore fà si senza viulenza. Eppuru, Lennon hà messu un certu tempu per esse sicuru di a so idea : quand''è ellu hè quistione di distruzzione, ùn s'afferma micca dinù da veru contru à in a prima virsione di a canzona, Revolution 1. Revolution amorce cusì l'impegnu puliticu di John Lennon, è altri tituli risulteranu di a so azzione per a pace, cum'è Give Peace a Chance è Imagine, ch'è ellu rigistrerà da solu. L' " Album biancu " cuntene per altru u titulu ''Revolution 9'', longa appiccicatura sunora sperimentale rializata da John Lennon è a so cumpagna Yoko Ono (à parte si da a rigistrazione di ''Revolution 1''), chì custituisce sient'è John Lennon u " virsante astrattu " di u so messagiu. ==Genesi== In u 1968, a ghjuventù occidentale hè in piena bullore. Dapoi l' "istate di l'amore" di 1967, a cuntistazione, in particulare contru à a guerra di u Vietnamu, hà pigliatu una grande ampiezza. Una seria d'avenimenti pulitichi è suciali scuzzuleghjanu u mondu occidentale. In i Stati Uniti, Benjamin Spock hè cundannatu per altu tradimentu à dui anni di prighjò, datu a so lotta contru à a cuscrizzione. U 4 di aprile, Martin Luther King, figura emblematicu di a nonviulenza, hè assassinatu. L'università Columbia hè occupata da u Students for hà Democratic Society è i studienti neri, po finisce per esse evacuata per forza. In Alimagna, e tinsione universitarie risicanu di rimette in causa l'equilibriu di i blocchi di u Livante è di u Punente. Hè dinù l'epica di u Veranu di Praga. In Inghilterra, a rivolta s'organizeghja in i mezi studienti, articulendu si di tondu à a prestigiosa London School of Economics. L'università di Birmingham hè cusì occupata di ghjinnaghju ; u mese seguente, hè à u tornu di quella Leicester. U 17 di marzu, 25 000 persone manifisteghjanu à Grosvenor Square contru à l'ambasciata di i Stati Uniti, manifestazione induve Mick Jagger, capifila di i Rolling Stones, face una cumparsa. U muvimentu di maghju 1968 in Francia nasce dinù à listessu tempu, in e parte di Nanterre. [[File:John_Lennon_en_echtgenote_Yoko_Ono_vertrekken_van_Schiphol_naar_Wenen_in_de_vert,_Bestanddeelnr_922-2496_(cropped).jpg|thumb|left|JohnLennon è Yoko Ono]] John Lennon principia a scrittura di Revolution da a fine di l'inguernu di u 1968, mentre ellu si trova dinù à Rishikesh, in India, per e so lezzione di meditazione. S'hè accuntintatu di suvità l'avenimenti da ind'è ellu, à a televisione è in a stampa. Revolution hè cusì a primissima canzona apertamente pulitica di i Beatles. Difatti, Brian Epstein, u manager di u gruppu, l'avia sempre impiditi di stende si troppu annantu à u sughjettu quand'elli eranu in intervista, interdizzione chì si stendia à fortiori à e so canzone. A so morte u 27 di aostu di u 1967 hà certamente precipitatu e cose, postu chì cum'ellu spiega John Lennon in u 1970 : " Eiu vuliu dì ciò ch'è eiu pinsavu di a rivoluzione. Stimavu ch'è l'ora era vinuta per noi di parlà ne, cum'è ancu eiu aviu stimatu ch'è l'ora era vinuta per noi di risponde infine à e quistione annantu à a guerra di u Vietnamu. " Da luntanu u più pulitizatu di i Beatles, Lennon era precuratu di dà u so avvisu, di sceglie u so campu, da e differente fazzione cumuniste è rivoluziunarie, postu chì quand'ellu si sprimava, era di regula per diffonde l'idee di manca. Scrive dunque Revolution per risponde à 'ssi gruppi, addirizzendu si dirittamente à elli in a canzona. À a quistione di sapè s'è a canzona hè stata inspirata da quella chì era diventata da pocu a so cumpagna di veranu 1968, Yoko Ono, posta à Lennon in u 1980 à u mumentu di a so intervista da a rivista Playboy, quellu risponde : hà inspiratu tutte 'sse criazione in mè. Ùn hè micca ch'è ella hà inspiratu e canzone, hè ch'ella m'hà inspiratu. U discorsu di ''Revolution'' hè u meiu. ==Rigistrazione== ===Revolution 1 (virsione blues)=== [[File:The_Beatles_-_All_You_Need_Is_Love_&_Baby,_You're_a_Rich_Man,_1967.png|thumb|I Beatles in u 1967]] Di ritornu di u so sughjornu à Rishikesh in l'ashram di u Maharishi Mahesh Yogi, i Beatles si ragruppanu in a pruprietà di u so chitarristu George Harrison à Esher, in u Surrey, per ripete è arrigistrà e canzone cumposte in India. Revolution 1 hè a primissima canzona rigistrata per l'"Album biancu" à parte si da u 30 di maghju 1968, investiscenu i studios EMI d'Abbey Road è si mettenu à u travagliu annantu à u titulu di John Lennon. Yoko Ono hè per a prima volta à fiancu à u so futuru sposu in i studios, litteralmente per mezu à u gruppu. Ci firmerà insin'à a so siparazione. Di intrata, a so influenza annantu à a musica è i testi di John Lennon si face sente, cum'è u malasgiu chì agguantò l'altri Beatles, è tutti quelli chì travaglianu incù elli in u studio. Diciottu prese di Revolution sò messe in scatula à u mumentu di 'ssa prima sirata di u gruppu in studio dapoi u 11 di ferraghju 1968. L'ultima di 'sse prese hè una longa jam di più 10 minuti à a quale John Lennon mette un termine lancendu ne : "Ok, I've had enough! (Va bè, n'aghju avutu abbastanza !)". Hà da serve di basamentu in dui tituli prisenti annantu à l'album : ''Revolution 1'' è ''Revolution 9''. 'Ssa presa hà smarratu cusì in freccia dopu à a precedente ch'è Geoff Emerick hà appena u tempu di annuncià la à u micro dapoi a sala di cuntrollu, ciò chì serà cunsirvatu in a virsione finale (omu sente " take t... "). À Abbey Road, tuttu hà difatti cuminciatu da un "puru è incuntrollevule ciambugliu". À parte si da a pista di basa (John Lennon è George Harrison à a chitarra acustica, Paulu McCartney à u pianuforte, Ringo Starr à a batteria) rigistrata in a notte di u 30 à u 31 di maghju 1968, i primi overdubs sò aghjunti u lindumane : vucali di Lennon, bassa di McCartney, cori di Harrison è McCartney in armunia annantu à e strofe, è in "waoum shoobidoo wap" annantu à i riturnelli, ciò chì dà a presa 19. A sissione di u 4 di ghjugnu 1968 serà ramintevule. John Lennon, chì vole ch'è a so voce sona in modu differente, si stracqua in terrain u studio. L'ingenieru di u sone assistante Brian Gibson conta : "John avia dicisu ch'ellu si senteria megliu cantendu chjinatu à corpu in sù. Aghju dunque duvutu suspende un micro sopra à a so bocca. Aghju di certu truvatu quessa bizarru, eccentricu, ma eranu sempre in cerca di un sone differente, qualcosa di novu... ". Lennon multiplicheghja i "alright" varii à l'infinita annantu à tutta a durata di a banda. McCartney è Harrison si lancianu in un coru in voce di falsetti ind'elli ripetenu "mama, papa, mama, papa". Parechje percussione sò aghjunte, l'organu, un longu solo di chitarra di Harrison, i trattamenti diversi annantu à e voce, è dui rebbii sunore sò aghjustate, u tuttu criendu a presa 20. Difatti, niente di tuttu quessa ùn serà ritenutu è sole e 4 prima minuti di 'ssa presa 20 seranu sfruttate per fà ne u ''Revolution 1'' di l' " Album biancu ", mentre ch'è tuttu u restu serà ricuperatu da John Lennon è Yoko Ono per crià dopu ''Revolution 9''. ''Revolution 1'', chì s'ultimeghja in fade-out, hè cumplittatu cusì u 21 di ghjugnu 1968, benchì Paulu McCartney sia partutu per un cortu sughjornu in i Stati Uniti. I reduction mixdown novi sò rializati è a sezzione di rami, quattru tromboni è dui trombe, hè rigistrata. George Harrison aghjunghje un'ultima parte di chitarra elettrica - disseminendu in u titulu l'interventi in chorus - è a canzona hè pronta à esse mixata à parte si da a presa 22. Hè dinù quellu ghjornu ch'è John Lennon piglia un piacere trimente à iniettà u famosu "number nine, number nine" in u so ''Revolution 9'' annantu à u quale ellu hà travagliatu i ghjorni innanzu incù Yoko Ono. À a tavula di mixagiu, face apparisce, sparisce, è passà da un canale à l'altru 'ssa frasa diventata mitica. Di ferraghju 2009, ciò chì custituisce u ligame trà ''Revolution 1'' è ''Revolution 9'', vene à dì a presa 20 pruposta in a so integralità, hè apparsa annantu à Internet. Omu sente John Lennon lancià a rigistrazione lentendu ne di una voce acuta : "Take your knickers off and let's go ! (Toglite i vostri picculi calzunetti è andemu ci !)", mentre ch'è Yoko Ono cunchjude à u capu di 10 minuti è 47 siconde dicendu ne "You become naked". 'Ssu documentu sunoru apparisce dunque cum'è u prima mix rializatu u 4 di ghjugnu 1968 dopu à a sissione di overdubs discritta quì sopra, è currisponde perfettamente à a descrizzione ch'ellu ne face Mark Lewisohn in u so libru ''The Complete Beatles Recording Sessions : The Official Story of The Abbey Road Years'' publicatu in u 1988. Lewisohn svela dinò ch'è dui copie di 'ssu rough mix fubbenu rializate u ghjornu stessu, frà e quale una fubbe carriata da John Lennon, è l'altra firmò à u studio. U misteru ferma inquantu à sapè di chì copia ellu si tratta, è in chì modu ella hè pervenuta 41 anni dopu annantu à a Tela. ===Revolution (virsione rock)=== [[File:Lennon-McCartney.JPG|thumb|left|John Lennon è Paul McCartney]] John Lennon vole à tutti conti fà un single di ciò chì si chjama dinù tuttu simpliciamente Revolution, ma s'incuccia à l'altri Beatles - Paulu McCartney è George Harrison - chì ghjustu appuntu trovanu ch'è a lentezza hè preghjudizievule, ch'è u discu ùn seria micca abbastanza cummerciale. Lennon timpereghja: "a prima rigistrazione di Revolution... Ebbè George è Paul eranu pieni à risentimenti. Dichjaronu ch'ellu ùn era micca abbastanza rapidu. Avale, s'è voi intrite in i dittagli di ciò ch'è hè o ùn hè micca un hit, avianu podarse a raghjone. Ma i Beatles avarianu pussutu permette si di esce a virsione lenta è capiscitoghja di Revolution in single. Ch'ellu fubbe un discu d'oru o un discu di legnu...." Retruspettivamente, John Lennon assuceghja 'ssu ricusu à l'intrata di Yoko Ono in a so vita, spiighendu ch'è l'altri suppurtavanu male u so ritornu à u prima pianu di u gruppu, ritornu chì li era statu permessu grazia à Ono. Mentre e dui ultimi anni, era ufficiusamente Paulu McCartney chì avia pigliatu u cumandu di a furmazione, apposta chì ellu era in particulare à l'origine di i prugetti Sgt. Pepper è Magical Mystery Tour, orbè, hè effittivamente John Lennon chì hà " supranatu " u principiu di e seanze di l' " Album biancu ". "So I made it faster (tandu l'aghju fatta più rapida)" spiigherà John Lennon. Punta dunque i so camarati à rifà u titulu ghjuchendu lu rock à un tempo acceleratu. Rigistrata incù e chitarre saturate, Revolution hè cusì messa in scatula u 10 di lugliu 1968. Per ottene stu effettu incù e dui chitarre di John Lennon è George Harrison, u persunale tecnicu d'EMI i branca dirittamente annantu à a cunsola. " John vulia un sone da veru distortu. Avemu imbrancatu e chitarre annantu à a cunsola di rigistrazione, ciò chì ùn era micca, tecnicamente parlendu, a cosa da fà. Quessa hà cumplittamente saturatu u canale è hà produttu 'sse sunorità fuzz. Per furtuna, a nostra ierarchia ùn hè mai stata à u currente. Pruibìanu di amnera evidente ogni forma d'abusu annantu à i nostri equipagiamenti ", spiega Phil McDonald, unu di l'assistenti à l'opera à u mumentu di 'ssa seanza. A presa 10 serà ritenuta per l'overdubs. A pista di basa cumporta dunque 'sse dui chitarre distorte, a bassa, e chjuccate di mane è dui piste siparate di batteria, passate à u compressore è à u limitadore per rende la assai prisente. John Lennon rigistra dopu i vucali energichi, chì u so brionu audibile in l'intruduzione di u pezzu, duppiendu u so cantu annantu à une belle poche di frase per accintuà le. In 'ssa virsione, ùn ci sò micca cori. Nè e strofe nè u ripigliu ùn sò armunizati. John Lennon a canta dunque in solo. Nicky Hopkins aghjunghje una linia di pianuforte l'11 è u travagliu cuntinueghja u 12 incù nuvelle piste di chitarra da John Lennon è di bassa da Paul McCartney. Un prima mix hè effittuatu u 15 di lugliu, u finale essendu rializatu u 8 di aostu. Hè dunque 'ssa virsione chì finiscerà annantu à u single, in faccia B di Hey Jude, à dispettu di Lennon chì avaria vulsutu vede la annantu à a faccia A, o in doppia faccia A. ==Analisi di e parole== [[File:Mao_train_1961.jpg|thumb|U presidente Mao Zedong hè mintuvatu in a canzone]] John Lennon s'addirizza dirittamente à i so interlucutori rivoluziunarii - ogni virsettu cumencia cù " You " (" You say you want ", " You say you got ", è cetera.), si perseguiteghja cù " Well, you know... (Ebbè, a sai...) " -, è prupone e so idee, è ancu e cundizione da a so participazione à un eventuale vultulime di e cose. U messagiu hè multiplice, è largamente reaffirmatu è spiegatu in e differente interviste di l'autore. À a prima strufetta, mette d'intrata e cose à u puntu : vulemu tutti cambià u mondu, di certu, ma ùn ci vole micca à cuntà annantu à ellu da ch'ellu si tratta di distruzzione. Dirittamente in u solcu di u Summer of Love è u Peace and Love, Lennon insiste annantu à u fattu ch'è nulla ùn marchjerà mai suvitendu 'ssa via. Cunvene ch'è, più ghjovanu, seria " statu partendu per distrughje tuttu ", ma a so pusizione hà evoluatu, è mette in davanti i numerosi esempii storichi : " Dimulisce tuttu, quessa s'hè sempre fattu. Per chì risultatu ? L'Irlandese, i Russii l'anu fattu, i Francese dinù - è quessa l'hà purtati induve ? Inlocu. " 'Ssa vulintà di pacifismu u porta à criticà e manifestazione di Grosvenor Square : " Induve ci anu purtati e manifestazione di prutesta ? Omu ùn hà parlatu ch'è di viulenza, eccu u risultatu. " In a siconda strufetta, Lennon, ammittendu ch'è l'iputetica rivoluzione aghji locu, chere di cunnosce " u pianu ", vene à dì, di sapè ciò chì s'hà da passà dopu. E quistione ch'è quessa implicheghja - Quale hè chì ricustruisce ? Po quale hè chì dirighje, è cume ? - e pone è ci risponde ellu stessu, in intervista : " ùn vedenu micca più luntanu ch'è a punta di u so nasu. " In a fine di a strufetta, Lennon si ghjustificheghja : quandu omu li chere di appurtà u so cuntributu, risponde ch'è " omu face tutti ciò ch'ellu pò ", ma ch'è " s'è i soldi sò destinati à quelli chì diffondenu l'odiu, ci vulerà à aspittà ". Per compie, à l'ultima strofa, prupone a so propia soluzione. Sient'è ellu, u prublema ùn si situeghja micca à u livellu di l'istituzione, ma piuttostu à u livellu di u statu di spiritu. " Tù voli cambià a custituzione ? Vulemu cambià a to testa. Mi dicu ch'elle sò l'istituzione ? Feristi megliu di liberà u to spiritu ! ", canta . Aghjunghje un'ultima nota di derisione : " Ùn ghjunghjerai inlocu spassighjendu incù u ritrattu di Mao. " Qualchì anni più tardi, in u 1972, Lennon si pentì di 'ssu riferimentu à Mao, cunsiderendu ch'è ella puderia guastà e so oppurtunità di visità un ghjornu a China. Inquantu à a manera di diffonde 'ssu cambiamentu di statu d'animu, afferma, in u 1969 : " u solu modu di garantisce una pace durevule, hè di cambià u modu di pinsà ia a ghjente. Altru ùn ci n'hè. U Statu pò fà la grazia à a prupaganda. Coca-Cola a face bè grazia à a prupaganda - perchè micca noi, I Beatles ? Simu a generazione muderna. " Infine, pocu tempu prima a so sparizione, in u 1980, à u mumentu di a famosa intervista per a rivista Playboy, John Lennon scrive : E parole tenenu rittu ancu oghje. Hè sempre ciò ch'e risentu riguardu à a pulitica. I want to see the plan (vogliu sempre vede u pianu) ; hè ciò ch'e diciu à Abbie Hoffman è à Jerry Rubin. Count mi out (ùn cuntate micca annantu à mè) s'ellu hè quistione di viulenza. Ùn mi aspittate micca annantu à e barricate, almenu ch'ella sia incù i fiori. Un virsettu particulare di a canzona hà suscitatu a pulemica. Annantu à u single Revolution, Lennon priciseghja ch'è ellu ùn ci vole micca à cuntà annantu à ellu quand'ellu hè quistione di viulenza : " But if you talk about destruction, don't you know that you can count me out. " Invece, annantu à a pista di l' " Album biancu ", Revolution 1, a frasa hè appena differente : " You can count mi out... In ", altrimente dettu, " ùn poi micca cuntà annantu à mè... Poi ". Manifestamente, u so avvisu evolueghja trà e duie virsione. Spiega : " Ci sò state duie virsione di a canzona, ma a manca underground ùn hà riagitu ch'è à quella chì dicia "count mi out". A virsione originale dice "count mi in". Aghju fattu e duie perch'è ùn eru micca sicuru. " Difatti, Revolution 1 (a pista di l'album) hè stata rigistrata innanzu Revolution (u single). Ma, u single essendu esciutu nanzu à l'album, u publicu hà scupertu prima a virsione "ùn cuntate micca annantu à mè". Difatti, a riazzione ùn s'hè micca fattu aspittà. A rivista americana ''Remparts'' qualificheghja a canzona di "tradimentu", è a ''New Left Review'' di "lamentevule reflessu impauritu picculu burghese". Lennon publicherà parechje altre canzone à sapore puliticu ([[Working Class Hero]], [[Give Peace a Chance]], per indettu) è riimpruderà ancu, in u 1971, u prima virsettu di Revolution per a so canzona [[Power to the People]]. == Note == <references/> [[Categoria:Canzone interpretata da John Lennon]] [[Categoria:Canzone di 1970]] [[Categoria:Canzone scritta da John Lennon]] q4z227a34bgxgxm55ian72mn7cyggnk Tassu (omonimia) 0 22232 372158 372122 2021-02-11T21:46:52Z Jumpy01 11155 Jumpy01 ha spostato la pagina [[Tassu]] a [[Tassu (omonimia)]] senza lasciare redirect wikitext text/x-wiki {{disambig}} ==Butanica== * [[Tassu (arburu)]], un cuniferu ==Geografia== * [[Tassu (cumuna)]], una cumuna in Corsica * [[Tassu (isula)]], una isula in Finlandia ==Zoolugia== * [[Tassu (mammiferu)]], un mustelide tn3e4wm9356quxsqxz0iaxak2o3rc3p Tassu (mammiferu) 0 22233 372391 372390 2021-03-10T12:30:53Z Savh 3524 Annullate le modifiche di [[Special:Contributions/Ariel bléro|Ariel bléro]] ([[User talk:Ariel bléro|discussione]]), riportata alla versione precedente di [[User:Thadh|Thadh]] wikitext text/x-wiki [[Image:Mäyrä Ähtäri 3.jpg|thumb|Un [[tassu europeu]] ''(Meles meles)'']] I '''tassi''' sò mammiferi di a famiglia [[Mustelidae]] (cumu e [[Lontra|lontre]] è e [[Bellula|bellule]]) ò [[Mephitidae]] (cumu e [[Muffetta|muffette]]). ==Tassonumia== Un tassu hè un mammiferu di unu di sei [[Generu (tassonumia)|generi]]: cinque di a famiglia Mustelidae è unu di a famiglia Memphitidae: * fam. [[Mustelidae]] ** sottufam. [[Melinae]] *** gen. ''[[Arctonyx]]'' *** gen. ''[[Meles]]'' ** sottufam. [[Helictidinae]] *** gen. ''[[Melogale]]'' ** sottufam. [[Mellivorinae]] *** gen. ''[[Mellivora]]'' ** sottufam. [[Taxidiinae]] *** gen. ''[[Taxidea]]'' * fam. [[Mephitidae]] ** gen. ''[[Mydaus]]'' [[Categoria:Fauna]][[Categoria:Mammalia]] f0qiaxen8auwtkm0mfr0z2kmj019fsg Washington (capitale) 0 22234 372134 2021-02-11T07:33:54Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Washington D.C.]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Washington D.C.]] fjj8cgrqa1vv26ss4sbf456mmeqz9py U Mercà 0 22235 378402 378401 2022-02-03T15:37:51Z Cosudibastia 13161 /* Da vede dinù */ wikitext text/x-wiki [[File:Place du Marché in Bastia met op de achtergrond de Eglise Saint Jean Baptiste, RP-F-F01162-DA.jpg|miniatura|Ritrattu anticu di a Piazza di u Mercà]] '''U Mercà''' hè u nome d'un quartieru di a cità di [[Bastìa|Bastia]]. Currisponde à i bastimenti chì sò in giru à a Piazza di u Mercatu, in u quartieru di Terra Vechja. == Geugrafia == U quartieru di u Mercà hè situatu in u quartieru di Terra Vechja, trà u [[Vechju Portu di Bastia|Vechju Portu]] è a [[Piazza Santu Niculà (Bastia)|Piazza Santu Niculà]]. == Storia == === Storia di i mercati di Bastia === A piazza di u Mercà hè sempre animata assai u sabbatu è a dumenica matina. Ma u mercatu ùn s'hè micca sempre truvatu quì. In tempi di Ghjenuva era in Citatella, à u locu chjamatu A Chjappa (oghje l'altu di u carrughju "Saint-Michel"). À u seculu XVIII s'apre un mercatu di pesci, à l'attuale piazza di u mercatu di pesci. À u seculu XIX, u mercatu si stalla in u quartieru di u Guadellu, carrughju Vattelapesca. U locu si chjama "Place du nouveau marché". Hè in u 1880 cì u mercatu si stalla in Terra Vechja, induv'ellu si trova sempre avà. In u 1887, u cunsigliu municipale decide di poneci platani. C'era dinù una funtana, oghje smarrita.<ref>Pierre-Louis alessandri, Serena de Mari, Ghjermana de zerbi, ''Almanach Bastiais, Tradizione viva di Bastia è di u so circondu'', 2007.</ref> [[File:Plein met markt en ezelkarren, vermoedelijk op Corsica, RP-F-F01162-DC.jpg|centro|miniatura]] === Un teatru smarritu === Hè piazza di u mercatu ch'ellu si truvava u primu teatru di Bastia. Dopu à a cunquista di a Francia, u conte Marbeuf ci face custruisce un teatru in legnu, in u 1774. L'oghjettivu era puliticu : a pupulazione parla corsu è talianu, ma ùn capisce micca u francese è ci vole à ghjunghje à "l'assimilazione"<ref>Janine Sérafini-Costoli, ''Bastia : regards sur son passé'', Berger-Levrault, 1983.</ref>. Ma serà un fiascu, a pupulazione bastiaccia ùn và micca à vede i spettaculi in francese. Preferisce quelli in talianu pruposti in d'altri lochi. U teatru Marbeuf hè distruttu in u 1881, quandu hè inauguratu u teatru attuale. [[File:Ruelle et église Saint-Jean (Bastia) (2).jpg|miniatura|Carrughju San Ghjuvanni]] == Tupunimia == U so nome vene da parolla "mercatu". Era a piazza cummerciante principale di Bastia. Si chjama oghje ''Place de l'Hôtel de Ville'', per via di u bastimentu chì era a merria, nanzu à a custruzzione di a merria nova. À cantu à a piazza di u Mercà ci si trova ''U Mercà di Pè'' (u mercatu di pesci). Oghje u mercatu hè sempre organizatu ogni fine di settimana. [[File:Bastia, U Mercà di Pè.jpg|centro|miniatura|Piazza di u Mercà di Pè]] == Patrimoniu == Parechji bastimenti storichi si ponu vede in u quartieru di u Mercà : === A Merria Vechja === U bastimentu di a Merria Vechja hè stata prima un bastimentu di l'armata. In u 1855 a municipalità di Bastia l'hà compru per stallà a merria. À a fine di u XIXu seculu, u casale hè statu ristrutturatu è a facciata decurata : frutone, balcone, curnice. Hè statu fattu tandu u decoru : l'arme di a cità in rilievu. U primu cunsigliu municipale s'hè tenutu u 17 di maghju di u 1877. In u 1982, u bastimentu hè statu cunsideratu cum'è troppu chjucu. Tandu a merria fù trasferita in l'anziana prefettura, in fondu di a piazza Santu Niculà. In stu bastimentu oghje sò celebrati i matrimonii, è ci hè u serviziu di u statu civile.<gallery> File:Bastia, a Merria Vechja.jpg File:A Merria Vechja (Bastia), détail de la façade.jpg </gallery> === A chjesa San Ghjuvà === Hè a chjesa principale di u quartieru di Terra Vechja. Da vede : [[Chjesa San Ghjuvà di Bastia|San Ghjuvanni]]<gallery> File:Bastia - Place de l'Hotel de Ville & Eglise St. Jean-Baptiste - panoramio.jpg File:San Ghjuvà, église saint-jean baptiste, bastia.jpg File:Bastia, A Marina, Vechju Portu.jpg </gallery> === A casa Favalelli-Viale === Hè una di e case storiche di Terra Vechja. S'entre à u numeru 9 di u carrughju "Saint-Jean". Sopr'à l'entrata ci sò l'arme di a famiglia Favalelli. Dopu hè diventata una casa di a famiglia Viale, chì hà datu persunagi impurtanti cum'è u pueta Salvatore Viale (1787-1861), u cardinale Michele Viale-Prelà o l'architettu Paul-Augustin Viale (1824-1874).<gallery> File:Maison Favalelli-Viale.jpg File:Maison Favalelli Viale, place du marché à Bastia.jpg </gallery> === A casa Suzzoni === Hè situata trà San Ghjuvà è a Merria Vechja. Hè stata custruita trà 1835 è 1839. A bella facciata hè di stile neoclassicu. Ci sò sette trave di finestre, nant'à quattru livelli. U pianu di terra era fattu pè i magazini, è à u primu pianu ci stavanu i cummercianti di sti magazini. [[File:Maison Suzzoni, Bastia.jpg|centro|miniatura|Casa Suzzoni, chjamata "Casa Francese"]] === A casa De Battisti === Hè situata à u numeru 2 di u carrughju Commandant Bonelli. Sta casa porta u nome di i primi pruprietarii, a famiglia De Battisti. Fù custruita in l'anni 1700-1710. Hè stata a residenza di u vice rè di Corsica à i tempi di u reame anglocorsu. [[File:Casa de Battisti.jpg|centro|miniatura|Casa de Battisti]] == Da vede dinù == * [[A Citatella di Bastia]] * [[Chjesa San Ghjuvà di Bastia|A chjesa San Ghjuvanni]] == Note == 3n4tbwtj9pesxbk0pv4jl4y53xcc7g5 Give Peace a Chance 0 22236 374622 374621 2021-08-01T06:36:52Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''''Give Peace a Chance''''' hè una canzona antiguerra scritta da [[John Lennon]] (à nome di Lennon-McCartney), è interpritata incù Yoko Ono à [[Montréal]], [[Québec]], [[Canada]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Esciutu in single di [[lugliu]] 1969 da u Plastic Ono Band annantu à [[Apple Records]] (catalogu Apple 13 in u Regnu Unitu, Apple 1809 in i [[Stati Uniti]]), hè u prima single da solu di Lennon, esciutu quand'ellu era sempre membru di i [[Beatles]], è chì hè diventatu un innu di u muvimentu antiguerra americanu in l'anni 1970. Hà aghjuntu a 14a piazza di a classifica di u Billboard Hot 100 è a 2a piazza di a classifica di i single britannichi. ==Redazzione è rigistrazione== [[File:John_Lennon_performing_Give_Peace_a_Chance_1969.jpg|thumb|Rigistrazione di "Give Peace a Chance" à l'albergu Rigina Elizabeth, Montréal, u [[1ima ghjugnu]] 1969. Da manca à dritta : Rosemary Leary (visu micca visibile), Tommy Smothers (di spinu à a videucamera), John Lennon, Timothy Leary, Yoko Ono, Judy Marcioni è Paul Williams]] A canzona hè stata scritta mentre a luna di mele "Bed-In" di Lennon è Ono à Montréal. Quandu un ghjurnalistu li hà chertu ciò ch'ellu pruvava à cumpiisce rimanendu in lettu, Lennon hà rispostu di modu spuntaneu "Date una scianza à a pace". L'hà ripetutu parechje volte mentre u Bed-In. Lennon hà dumandatu à u so agente di stampa, Derek Taylor, di truvà un ingenieru di u sone. U 1ima ghjugnu di u 1969, in camera 1742 di l'albergu Rigina Elizabeth à Montréal, Andria Perry, pruprietariu di un studio di rigistrazione lucale à Montréal, ghjunse è imprudò una simplicia installazione di quattru microfoni è un magnetofonu à quattru piste ch'è ellu avia purtati incù ellu. Dicine di ghjurnalisti è parechje celebrità anu assistutu à a seanza di rigistrazione, frà i quali Timothy Leary, u rabbinu Abraham Feinberg, Joseph Schwartz, Rosemary Woodruff Leary, [[Petula Clark]], Dick Gregory, Allen Ginsberg, Roger Scott, Murray the K è Derek Taylor. Parechji sò minziunati in e parole. Lennon sona di chitarra acustica è hè raghjuntu da Tommy Smothers di i Smothers Brothers, dinù à a chitarra acustica. ==Crediti di scrittura di canzone== [[File:JohnLennonpeace.jpg|thumb|left|John Lennon di ghjugnu 1969 à Montréal, à u mumentu di a rigistrazione di Give Peace a Chance.]] À u mumentu di a so esciuta iniziale in u 1969, a canzona hè stata accreditata à Lennon-McCartney. Annantu à l'esciute ultiriore organizate da u Lennon Estate, solu Lennon hè accreditatu, vene à dì a riedizione di l'album ''Live in New York City'' in u 90, u documentariu The U.S. Vs. John Lennon in u 2006 è l'album compilazione Lennon Legend in u 1997 : The Very Best of John Lennon è a so virsione DVD sei anni dopu. John Lennon hà sprimatu i so rigreti di esse statu "abbastanza culpevule per dà à McCartney u creditu di cuautore di u mo prima single indipindente invece di dà lu à Yoko, chì l'avia difatti scrittu incù mè ". Sient'è l'autore Ian MacDonald, u meritu ne rivene à Lennon, chì hà ringraziatu à McCartney di avè lu aiutatu à rigistrà "The Ballad of John and Yoko" in un periudu assai cortu. ==Parole== L'ultima strufetta originale di a canzona ci face riferimentu : "John è Yoko, Timmy Leary, Rosemary, Tommy Smothers, [[Bobby Dylan]], Tommy Cooper, Derek Taylor, Norman Mailer, Allen Ginsberg è Hare Krishna". À u mumentu di l'interpritazione di ''Give Peace a Chance'' figurendu annantu à l'album ''Live Peace in Toronto 1969'', Lennon hà dichjaratu apertamente ch'è ellu ùn s'invenia micca di tutte e parole è hà impruvisatu incù i nomi di i membri di u gruppu chì spartianu a scena incù ellu è tuttu ciò chì li venia à mente : "John è Yoko, Eric Clapton, Klaus Voormann, Penny Lane, Roosevelt, [[Nixon]], Tommy Jones è Tommy Cooper, è qualchissia d'altru". A terza strofa cuntene un riferimentu à a masturbazione, ma Lennon hà cambiatu quessa in "masticatura" annantu à u fogliu di parole officiale. Hà ammessu dopu ch'ellu si trattava di una "schisata", ma hà vulsutu evità ogni contruversia inutule. ==Uscita è risultatu== "Give Peace a Chance", sustenutu da "Remember Love" d'Ono in faccia B, hè esciutu u [[4 di lugliu]] 1969 in u [[Regnu Unitu]], è uni pochi di ghjorni più tardi, u [[7 di lugliu]] 1969 in i [[Stati Uniti]], a canzona hà aghjuntu u numeru 2 di a classifica di i singles in u Regnu Unitu, è u numeru 14 di u Billboard Hot 100 in i Stati Uniti. 'Ssa canzona hè prestu diventata l'innu di i muvimenti antiguerra è contrucultura vietnamesi è hè statu cantata da un mezu milione di manifestanti à Washington u 15 di nuvembre di u 1969, u ghjornu di u moratoriu annantu à u Vietnamu, sottu à a direzzione di Pete Seeger, chì hà intercalatu e frase cum'è "Are you listening, Nixon ?" è "Are you listening, Agnew ?" trà i cori di i manifestanti chì cantavanu "Tuttu ciò ch'è noi dimu... Hè di dà una furtuna à a pace". == Note == <references/> [[Categoria:Canzone interpretata da John Lennon]] [[Categoria:Canzone di 1969]] [[Categoria:Canzone scritta da John Lennon]] j1tex3zgx50lyfj8vv92v17zrarnj8p Jared Fogle 0 22238 377338 375645 2021-10-02T09:14:54Z 70.162.236.66 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Jared Fogle Subway 2014.jpg|thumb|Fogle, [[2014]]]] '''Jared Scott Fogle''' hè un [[Sinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. ==Biugrafia== ==Da vede dinò== * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Fogle, Jared]] [[Categoria:Americanu|Fogle, Jared]] [[Categoria:Biugrafia]] dyq3gatqe6xpjcmo90aph6yaekrpeb9 Mike Lindell 0 22239 375807 372164 2021-08-19T14:25:13Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Mike Lindell by Gage Skidmore (cropped).jpg|thumb|Lindell, [[2020]]]] '''Michael James''' "'''Mike'''" '''Lindell''' hè un [[Sinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Lindell, Mike]] [[Categoria:Americanu|Lindell, Mike]] [[Categoria:Biugrafia]] 595zogoxbi073lvclmaawdzav8h0c1x God bless America 0 22240 372185 2021-02-14T17:32:49Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[God bless America]] à [[God Bless America (film)]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[God Bless America (film)]] tr1jvpfpn2qhl7kbcz7hb8we1p8wmos Tassu 0 22241 372209 2021-02-16T21:36:14Z Thadh 16787 Reindirizzamentu à [[Tassu (omonimia)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Tassu (omonimia)]] d3j3qe4o30urbrrsnpl6jupertuhjhz Zucca castagnina 0 22244 372273 372254 2021-02-21T17:24:18Z 2A01:CB1C:CC3:E700:57E:E180:542B:20A7 /* Lessicu */ wikitext text/x-wiki [[File:POTIMARONS-1-INRA-cliche_Jean_Weber_(23677260475).jpg|250px|thumb|A zucca castagnina]] E zucche castagnine sò un gruppu di cultivar eurasiatichi di a zucca, una pianta d'origine mesoamericana ghjunta in l'Anzianu Mondu à u mumentu di u scambiu culumbianu.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> Serianu state introdutte à u Giappone da navigatori portughesi, è ùn serianu ghjunte in Europa dapoi u Giappone ch'è tardi (una famiglia giappunesa averia appurtatu 'ssu legume in Francia solu in 1957). 'Sse prima zucche castagnine, chjamate tandu "zucche dolce di Hokkaido" si sò prestu è largamente diffuse in a giardini d'Europa. Hè à parte si da quest'ultimu ch'ella si sviluppa a varietà chjamata "Zucca castagnina" chì hè oghje una di e più cultivate in i giardini incù e varietà giappunese "Uchiki kuri", "Akaguri" è "Red kuri". Cum'è e zucche, e zucche castagnine ponu esse cunsumate in minestra, à u fornu incù l'aglia, fritte, in torta o in pappina. Differentemente à a zucca classica, ùn hè micca necessariu di caccià a pelle di a zucca castagnina innanzu a cucera. Pò ancu esse cunsumata cruda. I granelli ponu esse cunsirvati è arrustiti per l'aperitivu. ==Storia== E zucche castagnine sò à l'origine una categuria di ''Kuri kabocha'' ("zucca marrone" in giappunese) criata à u Giappone à parte si da i Seiyo kabocha (zucca Buttercup). À u Giappone, omu trova e Kuri kabocha incù numerosi culori (turchinu, neru, grisgiu, biancu, rossu è arancinu). Certe anu una forma più ronda ma tutte anu un sapore assai prossima di a zucca castagnina. Frà quelle, omu trova in particulare a ''Delica'' (Ebisu) o a ''Chestnut'', particularmente apprizziata da i gastronomi. [[File:Hokkaidokürbis.jpg|thumb|left|A zucca castagnina]] Cum'è tutte e [[Cucurbita maxima]] (è ancu l'altre zucche : Cucurbita pepo, Cucurbita moschata è Cucurbita mixta), a zucca castagnina hè d'origine americana (u centru massimu di diversità di i Cucurbita Maxima si trova in l'Andi, ma e ricerche ricente pruponenu piuttostu un'origine mesoamericana) è ùn hè dunque stata introdutta in l'Anzianu mondu ch'è dopu à a scuperta di l'Americhe da Cristofaru Colomb in u 1492. In stu casu, e kabocha (chì ne face parte a zucca castagnina) serianu statu introdutte à u Giappone da navigatori portughesi in u 1541, chì l'avarianu purtate incù elli à parte si da u Cambogiu. Un'antra ipotesi sugirisce ch'è i Giappunesi avarianu criatu e kabocha à parte si da zucche chì serianu vinute da China. A zucca castagnina face parte di e varietà selezziunate in Oriente Stremu dapoi parechji seculi, in particulare annantu à l'isula settentriunale di Hokkaido à u Giappone. E varietà chì anu u nome cummerciale di "zucca castagnina" sò in particulare : Uchiki kuri, Akaguri, Red kuri, ... Anu un aspettu simile : una forma di piripì rossu o arancinu, di unu à trè chilugrammi. Anu tutte un sapore dolce, un gustu pronunciatu di castagna è una carne zeppa è particularmente cremosa. ==Descrizzione== Di a famiglia di i Cucurbitacee, a zucca castagnina hè una varietà di a zucca (Cucurbita maxima). U so fruttu hà una forma di pera o di piripì. U so culore hè rossu o brunu o rusulatu, o ancu castagnu. A so carne hè gialla è farinosa, è hà u sapore di a castagna. Hè una varietà rampante è i so piccioli ponu misurà sinu à trè metri di longu è portanu numerosi frutti pisendu trà dui è trè chilugrammi. ==Valore nutritivu== A zucca castagnina hè ricchissima in provitamine A è in oligoelementi (fosfuru, calciu, magnesiu, ferru, putassiu, siliciu, sodiu...), in aminoacidi, in acidi grassi insaturi, in amidu, in zuccheri naturali è in carotene. Più u fruttu hè cunsirvatu in una cantina asciutta, più u so tenore in vitamine è in zuccheri cresce. ==Lessicu== A zucca castagnina hè ancu chjamata a zucchetta castagnina o a zucca marrone. == Note == <references/> rpvl2t08f589pegws4zvjm5jataz293 Template:C-suttanu 10 22245 376199 376197 2021-08-22T02:08:11Z Jun Misugi 295 prova wikitext text/x-wiki <div class="toccolours itwiki_template_avviso"> [[Image:WikiLettera.png|left|WikiLettera]] '''Ssu artìculu hè in custruzzioni. Pudeti cuntribuiscia à a so redazzioni.''<br /> </div> <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] == Da veda dinò == * [[Template:C-supranu]] </noinclude> [[Categoria:In custruzzioni]] pwst18oe1oueyeirymtda3bji2tx51n Categoria:Attori 14 22246 372263 2021-02-20T21:08:50Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Categoria:Attore]] 36yddqgkqwykydj0bquzrba5inoc5gg Eddie Holman 0 22249 378275 377215 2022-01-15T10:20:58Z 70.162.236.66 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Edward''' "'''Eddie'''" '''Holman''' hè un cantadore [[Stati Uniti d'America|americanu]]. ==Biugrafia== [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu|Holman, Eddie]] 6bbf4rinrfo0hbz4b3uwvseyot1t448 Perughja 0 22251 372324 2021-02-27T11:54:05Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Perugia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Perugia]] tf0ctui144qo8xzso2qn7esuq0lrla0 Muvimentu Neuburbonicu 0 22252 372375 372328 2021-03-06T20:43:32Z AEOS1130 17697 /* Storia */ wikitext text/x-wiki [[File:Logo_ritagliato_del_Movimento_Neoborbonico.png|miniatura| Logo di u Muvimentu Neuburboinicu]] U '''Muvimentu Neuburbonicu''' (in [[Lingua taliana|talianu]]: Movimento Neoborbonico, [[Alfabetu funeticu internaziunali|[moviˈmento ,nɛoborˈbɔniko]]]) hè un muvimentu culturale natu in u 1993 in [[Napuli]] cù parechje "delegazioni" in [[Italia]] è fora<ref>Nome ufficiale: Associu culturale Neuburbonica, [http://neoborbonici.it neoborbonici.it]</ref>. == Storia == Da una seria d'articuli di u scrittore è autore di testi di [[canzone]], [[televisione]] è [[Sinemà|film]] Riccardo Pazzaglia, cù [[Gennaro De Crescenzo]], maestru, saggistu, ghjurnalistu è archivistu, l'idea di contracelebrà l'arrivu di Garibaldi in [[Napuli]] (u [[7 di settembre]] di u 1860) . Centinaie di persone si sò riunite in u Borgu Marinari quella sera "assediate" da i media (da i ghjurnali [[Italia|naziunali]] à a British Broadcasting Corporation) è da quì a nascita di una associazione culturale senza scopu di lucro chì avia è hà cum'è scopu principale a [[ricerca]] è a diffusione di a [[Storia|memoria storicu]] in particulare di u Regnu di e Due Sicilie è di i Burboni di Napuli. Migliaia di pagine di stampa [[Italia|taliane]] è strangere è millaie di membri è cuntatti (più di 8 milioni di visualizazioni in pochi anni in u situ [http://neoborbonici.it neoborbonici.it]) grazia à u travagliu di i militanti di un Muvimentu chì hà ancu fattu nasce un aggettivu ("neoborbonico") prima scunnisciutu è avà assuciatu à ghjente appassiunate di [[storia]] è fiere di u so passatu. Una vera [[Storia|categuria sturiugrafica]] aduprata da quelli chì disputanu e tesi "neuburboniche" riguardanti sopratuttu i primati largamente [[Ecunumia|ecunomichi]] di u Sud di preunificazione è da quelli chì si ricunnoscenu in elli. Numerosi studii chì ripiglianu a [[storia]] di u Muvimentu (i più recenti sò stati quelli di a cunferenza nantu à u fenomenu di u "Neoborbonism" à l'Università Columbia di [[New York]] di [[settembre]] 2014 cù tesi di diploma successive è diverse). U slogan di u Muvimentu hè "Memoria, orgogliu, redenzione". == Note == <references /> == Referenze == * Pino Aprile, ''Terroni'' . Milano: Piemme, 2010 * Goffredo Buccini, Federico Fubini, " [https://www.corriere.it/cronache/19_ottobre_12/i-neoborbonici-sovrani-sovranisti-6046dd66-ed28-11e9-bed9-563e2f640bca.shtml E neoborbonici tra sovrani e sovranisti] " à ''Corriere della Sera'' (12 October 2019) * Gennaro De Crescenzo, U Sud: da Borbonia felix à a prigiò di Fenestrelle. Maganes, 2014 * Gigi Di Fiore, A Nazione Napulitana: Controstorie burboniche è identità suddista. Torí: Utet, 2015 ("Neuborbonici è i so figlioli") * Gigi Di Fiore, " [https://www.ilmattino.it/napoli/politica/neoborbonici_napoli_politica-4827478.html Neuburbonici, a galassia cresce, ma in pulitica hè divisa] " à ''Il Mattino'' (29 ottobre 2019) * Mariano Fresta, "Neuburbonismo. [http://www.istitutoeuroarabo.it/DM/il-neoborbonismo-memoria-divisa-o-mistificazione/ Memoria divisa o mistificazione?] "(1 marzu 2019) à ''Dialoghi mediterranei'' * Michele Marzana, " [http://www.novecento.org/uso-pubblico-della-storia/la-controstoria-neoborbonica-il-racconto-di-un-altro-risorgimento-1636/ Contraistoria neuburbonica: a storia di un altru Risorgimentu] " per ''Novecento'' (17 ferraghju 2016) * Alfio Mastropaolo, " [https://www.rivistailmulino.it/news/newsitem/index/Item/News:NEWS_ITEM:4106 Le sirene do neoborbonismo] " à ''Il Mulino'' (8 settembre 2017) == Ligami annantu à a reta == * [http://www.neoborbonici.it/portal/ Situ ufficiale di u Muvimentu] * [http://www.lospeakerscorner.eu/movimento-neoborbonico-25-anni-ma-non-li-dimostra/ Muvimentu Neoborbonicu, 25 anni ma ùn vi mostra] (7 di settembre di u 2018) à ''LoSpeakersCorner'' * Nando Cimino, " [http://www.reteduesicilie.it/intervista-a-gennaro-de-crescenzo/ Intervista cù Gennaro De Crescenzo] " à ''Rete Due Sicilie'' * Gennaro De Crescenzo, " ''Neoborbònics'' [https://www.istituzioni24.it/2020/03/03/i-neoborbonici-rispondono-ad-alessandro-barbero/ respond to Alessandro Barbero] " à Istituzioni24 * Gino Giammarino, " [https://www.eleaml.org/sud/part_nuovi/neoborbonici_intervista.html Gennaro De Crescenzo:" Perché neoborbonici "] " à ''Eleaml'' * Michele Marzana, signore sans titre [http://tesi.cab.unipd.it/48459/2/tesi_michele_marzana_laurea_magistrale.pdf l 'impiegu fine] [[Categoria:Storia]] [[Categoria:Italia]] 88wxxkyq18v5a445iawnnwsach0nmyf Édouard Valéry 0 22253 374686 372330 2021-08-01T21:34:21Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''Édouard Valéry''', natu u [[29 di ferraghju]] di u 1924 in La Coquille ([[Dordogne]]), mortu u [[15 di settembre]] di u [[2010]] in Sarlat-la-Canéda, hè membru di a [[resistenza]] interna francese. == Biografia == U so fratellu Henri era ancu resistente à splendore in i ligami è u sustegnu logisticu di i machisti in a zona miridiunali, hà sappiutu scappà da a [[Gestapo]], da [[Lione]], è da u so capu [[Klaus Barbie]], chì avia arrestatu [[Jean Moulin]]. Si marita in [[Périgueux]] in u 1945 cù Solange Sanfourche, chì era resistente (nom de guerre: ''Marie-Claude'') cum'è secretariu di scrittura è ufficiale di liazione<ref>[https://castellan-valery.pagesperso-orange.fr/E_valery_resistanceBR_pr.pdf].</ref>, <ref>[https://www.sudouest.fr/2010/10/08/edouard-valery-n-est-plus-206416-4621.php].</ref>. == Nòtte == <references /> [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Pulitica|Valéry]] lkjh873pj4eqy1ostzalae95vcayajs Roger Ranoux 0 22254 375390 374658 2021-08-16T19:25:20Z Fausta Samaritani 15085 corretto categoria wikitext text/x-wiki '''Roger Ranoux'', natu u [[26 uttrovi]] 1921 in La Villedieu in [[Dordogna]] è mortu u [[9 di lugliu]] [[2015]] in [[Saint-Astier]] in u listessu dipartimentu, hè un omu [[puliticu]] [[Francia|francese]]. == Biografia == Durante a [[Seconda Guerra mundiale]], participeghja à a [[resistenza]] sottu u nome di "Erculu" è diventa capu dipartimentale di e Forze Francesi di l'Interior in [[Dordogne]]. Da u 1947 à u 1952, hè statu secretariu federale di u [[Partitu Cumunistu Francese]] in Dordogna. Diputatu allora Merre di Montrem da (1965-1995). Roger Ranoux hà ricevutu l'insignia di un ufficiale di a [[Legione d'onore]] in 2002, da e mani di un altru grande resistente è liberatore, l'anzianu merre di [[Périgueux]] [[Yves Guéna]]<ref>[https://www.francebleu.fr/dordogne-mort-du-resistant-roger-ranoux-surnomme-hercule-1436445747].</ref>, <ref>[[https://www.sudouest.fr/2015/07/09/dordogne-la-disparition-de-roger-ranoux-2008072-1957.php]].</ref>. == Nòtte == <references /> [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Puliticante|Ranoux]] pnqsc0eu474w2tr0g10rxo68q8y5lct Battaglia di i Termopili 0 22255 375314 372435 2021-08-15T22:13:28Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki A '''battaglia di i Termopili''' (in grecu anticu : ἡ ἐν Θερμοπύλαις μάχη) hè stata cundutta da un'allianza di i Pirosi grechi, diretta da u rè di [[Sparta]] [[Leonida Ia]], contru à l'Imperu persicu direttu da [[Sersi Ia]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.</ref> S'hè svolta annantu à trè ghjorna, à u mumentu di a siconda invasioni persica di a Grecia, d'aostu o di sittembri 480 avanti G.-C., in u passaghju strettu è incasciatu di i Termopili (o, più asattamenti, di i Termopili, "i porti caldi") à tempu à a battaglia navali di u capu Artemidi. L'invasioni persica era una risposta à u faddimentu di a prima invasioni di a Grecia, chì s'era tarminata incù una grandi vittoria ateniesi à a [[battaglia di Maratona]] in 490 a. C. Sersi avia cuncoltu un'enorma armata è una putenti flotta pà cunquistà a Grecia sana. U generali ateniesi Temistocli hà prupostu à i Grechi di bluccà l'avanzu di l'armata persica à a foci di i Termopili, fendu à tempu ostaculu à a flotta persica à u strittonu di u capu Artemidi. [[File:Xerxes I.jpg|thumb|U rè persianu Sersi I da u ''[[Promptuarii Iconum Insigniorum]]'']] Un'armata greca di circa 7.000 omini hà marchjatu versu u nordu par pruvà à bluccà l'avanzata di i Persichi mentri l'istatina di 480 nanzi à Cristu. L'armata di Sersi ghjunsi à a foci à a fini d'aostu o à u principiu di sittembri, ma fù ritinuta mentri una sittimana da i Grechi chì, bench'è largamenti in infiriurità numerica, bluccàni u solu stradonu da a quali l'impunenti armata persica pudia aghjunghja a Grecia cintrali, ma un lucali numinatu Efialti svilò à l'attaccanti l'esistenza di un stradonu sicundariu daretu i linii grechi. Leonida, cuscenti di essa statu straripatu, rinviò u grossu di l'armata greca è firmò par custudiscia u passaghju incù u 299 Spartani, 700 Tespiesi, 400 Tebani è forsi uni pochi di cintunari di altri, chì a maiò parti funi tombi. Dopu à 'ssa battaglia, a flotta greca, quand'edda cumbattia vicinu à u capu Artemidi sottu à u cummandu di u puliticanti ateniesi Temistocli, ricivì i novi da a so disfatta à i Termopili. Com'è u pianu di i Grechi prividia u cuntrollu di i Termopili è di u capu Artemidi, è com'è a flotta avia subitu grevi perditi, hè statu dicisu di ritirà si à Salamina. I Persichi invadini a Beuzia, po entrini in Atena, chì era statu evacuata capunanzi. A flotta greca hà dopu attaccatu è vintu l'invasori à a battaglia di Salamina à a fini di 480 av. G.-C. Dopu à a battaglia, u rè Sersi, timendu di essa intrappulatu in Auropa incù una flotta gravamenti addibulita, hà dicisu di riintrà ind'ed eddu incù una parti di a so armata (pirdendu numarosi omini par via di a caristia è di a malatia), ed hà lasciatu u generali Mardonius à i cumandi i truppi chì erani firmati pà ultimà a cunquista di a Grecia. L'annu dopu, eppuri, un'armata ellenica hà finalmenti vintu i Persichi à a battaglia di Plataea. Par l'eruditi è i scrittori anziani è muderni, a battaglia di i Termopili hè un asempiu di i risultati militari stunanti chì poni essa ottinuti, contru à forzi largamenti supiriori in numaru, da un'armata assà mutivata chì si batti par difenda a terra di a patria annantu à un tarrenu favurevuli à a difesa. L'azzioni di i difendidori di i Termopili hè dinò cunsidarata com'è una dimustrazioni classica di l'efficienza supiriori à u cumbattimentu di un'unità militaresca bedda addistrata è attrazzata. ==Fonti== A fonti principali di i guerri persiani hè u storicu grecu Erodutu. U storicu [[Diodorus Siculus]], chì hà scrittu à u prima seculu a.C., rendi dinò contu di i guerri in a so Bibliotheca historica, in parti dirivata da u storicu grecu Ephorus of Cumae. 'Ssa discrizzioni hè abbastanza cuerenti incù quidda d'[[Erodutu]]. I guerri persiani sò dinò discritti, bench'è di modu di menu dittagliatu, da uni beddi pochi di altri storichi anziani, frà i quali [[Plutarcu]], Ctesia di Cnidu è Eschilu in ''I Persichi''. Di più, certi provi archiulogichi, com'è a culonna sarpintina (oghji in l'ippodromu d'[[Istanbul]]), sustenini uni pochi di l'affirmazioni d'Erodutu. ==Forzi in battaglia== ===I forzi persiani=== U numaru di suldati ch'è Sersi hà cuncolti pà a siconda invasioni di a Grecia hà fattu l'ughjettu di una contruversia senza fini, tantu i cifri rapurtati in i fonti antichi sò impurtanti. Erodutu hà affirmatu ch'è i Persichi erani capaci di svoglia 2,6 milioni di suldati d'urighjini etnichi assà diversi, accumpagnati di un numaru equivalenti di parsunali di sustegnu. U pueta guasgi cuntimpuraneu Simonide parla di quattru milioni ; Ctesia di Cnidu stima u numaru tutali di suldati persiani à 800.000 à l'incirca. L'eruditi muderni tendini à minimizà i cifri furniti da Erodutu è altri surghjenti anziani, cunsidarendu li com'è u risultatu irrealistu d'arrori di calculu o d'esasgerazioni da parti di i vincidori, quand'è eddi s'accordani à dì ch'è i Persichi erani frà 170000 à 300000, bench'è altri surghjenti parlessini di circa 150.000. 'Ssi estimi pruvenini di solitu da un studiu di i capacità lugistichi di l'aggrissori asiatichi di l'ebbica, da a durabilità di i basamenti d'uparazioni è da i prublemi generali liati à u parsunali di sustegnu. Qualvoglia fussi u numaru riali di suldati, hè chjaru ch'è Sersi era bramosu di muntà una spidizioni risciuta, à tali puntu ch'è eddu hà aghjuntu una supiriurità numerica enorma annantu à terra è annantu à mari. U numaru di truppi persichi prisenti à i Termopili hè dunqua incerta, com'è u numaru d'omini impiigati glubalamenti pà a guerra : ùn si sà micca, par indittu, s'è tutta l'armata persica hà marchjatu annantu à i Termopili o s'è Sersi hà chittatu i guarnigioni di [[Macidonia]] è di [[Tessaglia]]. ==Cunsidarazioni strategichi è tattichi== Di un puntu di vista strategica, a difesa di i Termopili hà parmissu à i Grechi di fà u megliu usu di i so forzi. Tantu chì l'avanzu di i Persichi in [[Grecia]] pudia essa evitatu, ùn ci era nisciuna raghjoni di impignà si in a battaglia è pudiani firmà in modu difensivu. Di più, blucchendu dui passaghji stretti (i Termopili è u capu Artemidi), u svantaghju grecu d'infiriurità numerica era riduttu. À l'incuntrariu, u grandi numaru di Persichi impidì Sersi di firmà troppu à longu à listessu locu datu i difficultà d'appruvvisiunamentu di l'armata : fù dunqua custrintu di ritirà si o di avanzà ma solu in i Termopili. U puntu debuli di i Grechi era a stretta di muntagna purtendu à l'altupianu parallelu à i Termopili, chì avaria parmissu à l'attaccanti di straripà a so pusizioni. Bench'edda ùn fussi micca prupizia à a cavaddaria, 'ssa strada saria pussuta essa travirsata faciuli da l'infantaria persica in a quali si truvavani numarosi omini avvezzi à cumbatta in i zoni muntosi. Eppuri, Leonida avia pigliatu i pricauzioni piazzendu i Focei par custudiscia a foci. Annantu à u pianu tatticu, u passaghju strettu è tortuosu di i Termopili era parfittamenti adattata à u stilu di cumbattimentu grecu : a falangia oplitica pudia bluccà u passaghju incù faciulità senza risicà di essa sfracicata da l'infantaria persica, chì era armata in modu lighjeri è dunqua faciuli vulnerevuli, nè da a cavaddaria persica, chì era inutuli in un spaziu tantu strettu. Com'eddu a sottulinia esprissamenti Diodorus Siculus, i diffarenti tipi d'armi ani dinò ghjucatu un rollu dicisivu : i Grechi, incù i so ''opla'' (scudi di metallu di circa un metru di diamitru) pudiani strigna faciuli i ranghi è evità i colpi di i so numichi, chì erani à l'incuntrariu attrazzati di ''aspides'' (scudi di legnu di solitu chjuchi) è di ''peltai'' (scudi lighjeri di taglia mudesta dinò), chì ùn erani micca efficaci pà pruteghja li da i colpi di lanci è di spadi grechi. ===Campu di battaglia=== In u mentri di a battaglia, a foci di i Termopili era custituita di una strada chì custighjava a sponda di u golfu di u Maliacu ed era cusì stretta ch'è un solu carru pudia passà ci à tempu. Annantu à a lati sudu di u stradonu s'addivavani i scuglieri chì s'addrizzavani sopra à a foci, è annantu à a lati nordu si stindia u golfu Maliacu. Trè custruzzioni chjamati "porti" (pylai) erani statu eretti longu à a stretta, è à a porta di u mezu, un picculu muru era statu custruitu da i Focei un seculu innanzi par impidiscia l'invasioni tessaliani. U nomu di "Porti Caldi" veni da i fonti caldi chì si truvavani in a vicinanza. Oghji, a foci ùn hè micca prossima da u mari, ma à parechji chilomitri à l'internu di i terri par via di a sidimintazioni in u golfu Maliacu. L'anzianu stradonu si trova à u pedi di i cuddini chì circondani a pianura, affiancata di un stradonu mudernu. I studii ricenti ani indicatu ch'è u passaghju ùn avia ch'è 100 metri di largu è ch'è l'acqui aghjunghjìani i porti. A foci era sempri à l'ebbica muderna una difesa naturali : mentri a Siconda Guerra mundiali, i truppi di u Corpu di spidizioni britannicu in Grecia si sò ingaghjati in una battaglia nova di i Termopili trà i [[23 d'aprile|23]] è [[24 d'aprili]] 1941 par pruvà à bluccà l'invasioni alimana di a Grecia. Ma malgradu i spiranzi di u Prima ministru britannicu Winston Churchill di un "nuveddu episodiu militarescu clamurosu", i truppi britannichi sò stati straripati è prestu furzati di ripiigà si annantu à Atena. ==Svulghjimentu== ===Prima ghjornu=== [[File:Greek_Phalanx.jpg|thumb|A falangia greca tali ch'edda apparisci in a ricustruzzioni basata annantu à i studii di u prugettu Perseus.]] U quintu ghjornu dopu à a so ghjunta à i Termopili, Sersi si dicidi infini à attaccà i Grechi. Hà prima urdinatu à cinqui milla archeri di sparà una bulata di frecci, ma i picculi frecci ani fattu pocu disguasti à mezu à i Grechi, chì erani prutetti da scudi è da elmi di bronzu. In più, i spicialisti muderni ani calculatu ch'è i frecci erani stati sparati à alminu 100 metri di distanza. Dopu quissa, Sersi mandò deci milla di i Medi è di i Cissiani contru à i Grechi, "incù l'ordini di fà li prighjuneri è di purtà li davanti ad eddu". I Grechi si sò battuti davanti à u muru foceu, in a più parti stretta di a foci, in un tentativu tatticu di apradà u menu suldati pussibuli à tempu. I dittagli di u cumbattimentu sò rari ; Diodoru dici ch'è "l'omini si tiniani spadda contru à spadda" è ch'è i Grechi erani "supiriori in vaglia è da a misura di i so scudi". Si tratta prubabilamenti di una discrizzioni di a falangia greca cumuna, in a quali l'omini furmavani un muru di scudi da induva varcavani i longhi lanci. Un dispusitivu efficaci tantu chì eddu era capaci di tappà tuttu u passaghju. I Persichi, attrazzati com'eddi erani d'armi menu longhi, ùn pudiani dunqua micca accurtà i distanzi par impignà u cumbattimentu à u corpu à corpu incù l'opliti. Erodutu raporta ch'è l'unità erani urganizati sicondu a cità d'urighjina. I divisioni intriani è iscìani da u svuglimentu à tacca tacca par evità a stanchezza, ciò chì significheghja ch'è i Grechi aviani più omini ch'è nicissariu pà bluccà a foci. Si conta ch'è in cori di u cumbattimentu, i Grechi ani tombu tanti Medi ch'è Sersi s'hè pisatu trè volti di u tronu da induva eddu fighjulava a battaglia. Siont'è Ctesia di Cnidu, a prima cavaddata di Persichi hè stata "intazzata", incù solu dui o trè morti frà i Spartani. [[File:Persian_warriors_from_Berlin_Museum.jpg|thumb|left|Guerrieri persichi, prubabilamenti l'Immurtali, ripprisintati annantu à un bassurilievu di u palazzu di Darius à Susa, espostu in u museiu di Pergamu à Berlinu.]] Siont'è Erodutu è Diodoru Siculu, u Grandi Rè, dopu à avè missu i forzi grechi à u provu, lancia un sicondu assaltu incù l'Immurtali, una forza di fiori di 10000 omini. Eppuri, 'ssa forza di fiori fiasca dinò, chì aprada i lanci più corti ch'è quiddi di i Grechi è ùn pò affirmà a so supiriurità numerica. I Spartani ani dinò fattu neci di batta in ritirata parechji volti (ma sempri mantinendu i so linii cumpatti), è ogni volta ch'è i Medi l'ani parsuvitati, i Spartani si sò vultati è ani fattu fronti, tumbendu "un numaru infinitu di Persich". Una volta di più, i Persichi sò stati ubbligati à ritirà si. ===Sicondu ghjornu=== U sicondu ghjornu, Sersi mandò di novu l'infantaria à l'assaltu di a foci, "suppunendu ch'è i so numichi, essendu cusì pocu numarosi, erani avali indibuliti da i firiti è ùn pudiani più risista". Eppuri, i Persichi ùn facini micca megliu ch'è u ghjornu pricidenti, è Sersi arreghji finalmenti l'assaltu è si ritira in u so campu, "parplessu in tuttu". Quandu u rè persicu riflettia à ciò ch'è eddu divia fà, a ghjirata di a battaglia si pruducì : un omu urighjinariu di Eraclea Trachinia, chjamatu Efialti, spintu da a voglia di una grandi ricumpensa, infurmò Sersi di l'esistenza di una stretta di muntagna di tondu à i Termopili è prupunì di cunducia ci l'armata persica. Stu episodiu hà fattu di u parsunaghju d'Efialti l'archetipu di u traditori in a cultura greca è u so nomu stessu hà pigliatu una tali cunnutazioni negativa in a lingua greca ch'eddu significheghja finalmenti "sunniacciu". ===Terzu ghjornu=== [[File:Léonidas_aux_Thermopyles_(Jacques-Louis_David).PNG|thumb|250px|Leonida à i Termopili da Jacques-Louis David (1814). U dipintu hè una antulugia" di l'avvinimenti storichi è legendarii chì ani avutu locu mentri a battaglia.]] À l'alba di u terzu ghjornu, i Focei chì custudisciani a stretta sopra à i Termopili, sintendu u rimori di i casci liccini, s'avviditini ch'è una grandi culonna persica ghjirava di tondu à i Termopili ; si pisàni di un colpu. Idarni fù stunatu di veda li, chì era sicuru di ùn scuntrà u minimu ostaculu, è timia di avè scuntratu i Spartani. Ma fù infurmatu da Efialti ch'eddu ùn era micca u casu, è priparò i so suldati à u cumbattimentu. Ma i Focei, pigliati dinò par suspresa è cridendu ch'è 'ssi suldati erani vinuti à attaccà li, si ritiràni annantu à a muntagna priparendu si à risista à l'attaccu. Inveci di quissa, i Persichi vidati da Efialti s'accuntentani di sparà una densa bulata di frecci, chì Idarni ùn avia micca l'intentu di perda u tempu incun eddi è cunduciti prestu i so omini in fondu di a muntagna pà ultimà l'achjirchjamentu da i Grechi à a foci di i Termopili. Amparendu da un missaghjeri (siont'è Diodoru un Persia numinatu Tirrastiades, urighjinariu di Cumae in Eubea) ch'è i Focei ùn aviani micca prutettu i so dareti, Leonida cunvucheghja un cunsigliu di guerra à l'alba. Certi cumandanti grechi ottani par a ritirata ma Leonida dicidi di firmà pà difenda a foci incù i Spartani. Numarosi cuntingenti ellenichi sceglini di batta in ritirata senza aspittà l'ordini o funi rinviati da Leonida (Erodutu ammetti ch'è ci hè un dubbitu annantu à a viridicità di 'ssu cennu). Un cuntingenti di u 700 Tespiesi cundutti da u so generali Demofilu ricusò di parta incù l'altri Grechi è firmò pà cumbatta. Sò dinò prisenti 400 Tebani è prubabilamenti ancu l'Iloti chì aviani accumpagnatu i Spartani. L'azzioni di Leonida ani fattu l'ughjettu di parechji intarpritazioni. Bench'è eddu fussi largamenti ammissu ch'è i Spartani ubbidiscìani à i leghji di Sparta, chì intardiscìani a ritirata, pari ch'edda fussi a ritirata massiccia di i Termopili chì aghji datu nascita à 'ssa regula. Hè dinò pussibuli ch'è, ramintendu si di i paroli di l'oraculu, Leonida si fussi impignatu à sacrificà a so vita pà salvà à Sparta, ma com'è a prufezia ùn s'addirizzava ch'è ad eddu, quissa ùn ispiega micca parchì eddu hà impignatu 1500 omini di più in un cumbattimentu chì a so esitu era cunnisciuta à l'avanzu. A più iputesa prubabili hè ch'è Leonida hà sceltu di furmà una vardia in daretu affinch'è l'altri cuntingenti grechi possini fughja si ni in u modu u più sicuru : s'è l'insemu di i truppi grechi s'era ripiigatu di colpu, a cavaddaria persica avaria pussutu parsuvità lu senza difficultà, mentri ch'è si eddu era firmatu in a foci, oramai umpussibuli da difenda, i Persichi l'avariani massacratu in tutalità. Cuprendu ni a ritirata è cuntinuendu à bluccà a foci, Leonida avaria pussutu salvà più di 3000 omini, chì avariani pussutu essa usati dopu in a guerra. Ci sò stati dinò i dibattimenti annantu à u sughjornu di i Tebani : Erodutu sughjirisci ch'è eddi sò stati purtati à a battaglia in quant'è ustaghji pà tistà l'intenti riali di Tebi, mori suspittata di accantà si da a parti di i Persichi ; siont'è Erodutu, i Tebani sò firmati contru à u so gratu è malgradu eddi, è unicamenti parchì Leonida l'hà mantinuti sopr'à locu, ma com'è Plutarcu l'hà fattu rimarcà calchì tempu dopu, si eddi erani stati sputichi ustaghji, ùn si sà micca parchì ùn sò micca stati rinviati incù l'altri Grechi. Faciani prubabilamenti parti di i Tebani chì, in cuntrariu di a maiuranza di i so cuncitatini, erani upposti à a duminanza persica è chì, forsi, s'erani ralligati di u so pienu gratu à Leonida dicidendu di batta si insin'à a fini chì, in casu di vittoria persica, ùn pudariani micca riintrà in Tebi. == Noti == <references/> [[Categoria:Storia]] e4xvkia8ohqj7fih6qv3jw1vvmlgn00 Gennaro De Crescenzo 0 22257 372377 372376 2021-03-06T21:18:57Z AEOS1130 17697 /* Bibliugrafia */ Fixed typo wikitext text/x-wiki '''Gennaro De Crescenzo''' ([[Napuli]], 1964) hè un scrittore, storicu, giurnalistu, prufessore è archvista [[Napuli|napulitanu]]. Fundò u [[Muvimentu Neuburbonicu]]. Hè un citatinu d'onore di Casalduni<ref>"[http://www.neoborbonici.it/portal/index.php?option=com_content&task=view&id=5363&Itemid=74 Evento a Casalduni, manifestazione, monumento per la memoria, cittadinanza onoraria a G. De Crescenzo]" in ''[http://www.neoborbonici.it/portal/index.php neoborbonici.it]''</ref>. == Premii == === Dicurazioni taliane === * Cittadinanza onoraria di a Comuna di Casalduni (BN) da u [[21 di lugliu]] [[2018]] == Opere == * ''L’altro 1799. I fatti'', [[Napuli]], ''Tempo Lungo'', [[1999]] * ''La difesa del regno'', [[Napuli]], ''Il Giglio'', [[2001]] * ''Le industrie del Regno di Napoli'', [[Napuli]], ''Grimaldi'', [[2002]] * ''Contro Garibaldi. Appunti per demolire il mito di un nemico del Sud'', [[Napuli]], ''Il Giglio'', [[2006]] * ''Ferdinando II di Borbone. La Patria delle Due Sicilie'', [[Napuli]], ''Il Giglio'', [[2009]] * ''Napoli. Storia di una città'', [[Napuli]]'', Iod,'' [[2009]] * ''Malaunità'', [[Napuli]], ''Spazio Creativo'', [[2011]] * ''I peggiori 150 anni della nostra storia. L'unificazione come origine del sottosviluppo del Sud'', [[Napuli]], ''Il Giglio'', [[2012]] * ''Megaride. Storia di una città'', [[Napuli]], ''Protagora Edizioni Scolastiche'', [[2013]] * ''Movimento Neoborbonico. I 20 anni che hanno cambiato la storia'', [[Napuli]], ''Passato&Futuro'', [[2013]] * ''Storia di un regno'', [[Napuli]], ''Protagora Edizioni Scolastiche'', [[2014]] * ''Il Sud dalla Borbonia felix al carcere di Fenestrelle. Perché non sempre la storia è come ce la raccontano'', [[Milanu]], ''Magenes'', [[2014]] * ''La battaglia di Lauria: la memoria ritrovata. Una storia, un progetto, un evento'', [[Napuli]], ''Iod'', [[2016]] * ''Noi i neoborbonici. Storie di orgoglio meridionale'', [[Milanu]], ''Magenes'', [[2016]] * ''Il libro dei primati del Regno delle Due Sicilie'', [[Napuli]], ''Editori Grimaldi'', [[2019]] == Rifarenzi == <references /> == Bibliugrafia == * {{it}} Antonio Folle, [https://www.ilmattino.it/napoli/cronaca/i_neoborbonici_contro_wikipedia_censurati_motivi_ideologici_altro_libera_enciclopedia-4700760.html ''I Neoborbonici contro Wikipedia: «Noi censurati per motivi ideologici, altro che libera enciclopedia»''] in ''Il mattino'' (28 d'Agostu 2019) * {{it}} Giovanni Greco, [http://belsalento.altervista.org/chi-sono-i-neoborbonici-gennaro-de-crescenzo-intervistato-da-byoblu-14-giugno-2019/ ''Gennaro De Crescenzo intervistato da ByoBlu''] in ''BelSalento'' (15 di ghjugnu 2019) * {{it}} Goffredo Buccini, Federico Fubini, [https://www.corriere.it/cronache/19_ottobre_12/i-neoborbonici-sovrani-sovranisti-6046dd66-ed28-11e9-bed9-563e2f640bca.shtml ''I neoborbonici tra sovrani e sovranisti''] in ''Corriere della Sera'' (12 ottobre 2020) * {{it}} Il Talebano, [https://soldatidelre.it/memoria-orgoglio-e-riscatto-intervista-a-gennaro-de-crescenzo/?fbclid=IwAR0N6mwCvy7SttivJa0aL0pWdZC_8CjCS9gLCnT8myfG57SnLd-JN3LG2OM ''Memoria, orgoglio e riscatto – Intervista a Gennaro De Crescenzo''] in ''Soldati del Re'' (2 di nuvembre 2020) == Da vede dinù == * [[Muvimentu Neuburbonicu]] == Ligami annantu à a reta == * [http://www.neoborbonici.it/portal/ Situ ufficiale di u Muvimentu Neuburbonicu] * [https://www.youtube.com/watch?v=9AGb6I6_-PI ''Chi sono i neoborbonici''] in ByoBlu * ''[https://www.youtube.com/watch?v=QvPwhRhcRmY La sfida di Fenestrelle]'' in ''YouTube'' * [https://www.librerianeapolis.it/component/tags/tag/gennaro-de-crescenzo Gennaro De ''Crescenzo''] in ''Libreria Neapolis'' * [https://independent.academia.edu/GennaroDeCrescenzo Gennaro De ''Crescenzo''] in ''Academia'' kjf6y822z7gn5v2fckk6eqxx4g37946 Modulo:Citazione/Suggerimenti 828 22266 372450 2021-03-30T23:30:45Z Jumpy01 11155 imported from it.wiki Scribunto text/plain suggestions = { --più comuni parametri inglesi ['accessdate'] = 'accesso', ['address'] = 'url', ['at'] = 'posizione', ['author'] = 'autore', ['author-link'] = 'wkautore', ['chapter'] = 'capitolo', ['date'] = 'data', -- ['editor'] = '', ['first'] = 'nome', ['issue'] = 'numero', ['location'] = 'città', ['last'] = 'cognome', ['newspaper'] = 'pubblicazione', ['page'] = 'p', ['pages'] = 'pp', ['publisher'] = 'editore', ['title'] = 'titolo', ['year'] = 'anno', --comuni errori di digitazione ['ulr'] = 'url', ['indirizzo'] = 'url', ['web'] = 'url', ['lSBN'] = 'isbn', ['lSSN'] = 'issn', ['p.'] = 'p', ['pp.'] = 'pp', ['ed.'] = 'ed', ['vol.'] = 'vol', ['wikiautore'] = 'wkautore', ['citta'] = 'città', ['luogo'] = 'città', } return suggestions; qrn4cg8mghb8fk0f13kfdqtluncgcir Nuvenariu 0 22267 375283 374782 2021-08-15T20:47:21Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki U '''nuvenariu''' hè un tipu di versu chì cumprende nove sillabe. Riguardu à l'[[ottunariu]], chì hè assai cumunu in a puesia corsa, hà una sillaba in più. ==Esempii di nuvenarii== * in a puesia taliana: Da "La mia sera" di [[Giovanni Pascoli]] :''Il giorno fu pieno di lampi'' :''Ma ora verranno le stelle'' == Da vede dinù== * l'[[ottunariu]] * u [[settinariu]] * l'[[Undicinariu]] [[Categoria:Littiratura]] f9vd90ulkw1ig19adjbtpuhkuy4rcng Bologna 0 22268 372463 2021-04-04T12:25:26Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Bologna]] à [[Bulogna]]: nome wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Bulogna]] 5netfphi6r34bllkmxts8ul4knikgio Settinariu 0 22269 375281 374779 2021-08-15T20:46:33Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki U '''settinariu''' hè un tipu di versu chì cumprende sette sillabe. Riguardu à l'[[ottunariu]], chì hè assai cumunu in a puesia corsa, hà una sillaba di menu. ==Esempii== U settinariu hè imprudatu per indettu in a canzone [[Ritornu]] di Tony Toga: Infine grazia à Diu Rivecu u campanile Ch'un ghjornu aghju lasciatu Una mane d`aprile Zitellu so' partutu Ritornu u capu biancu Vengu à circà riposu Perchè oghje so' stancu == Da vede dinù== * l'[[ottunariu]] * u [[nuvenariu]] * l'[[Undicinariu]] [[Categoria:Littiratura]] j22yfyylw61a0vptjf3qc3dqji9buih North Carolina 0 22270 372487 2021-04-08T06:39:21Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[North Carolina]] à [[Carolina di u Nordu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Carolina di u Nordu]] 5wwxt20poz5ubikofeh3vndq6603mku South Carolina 0 22271 372489 2021-04-08T06:40:19Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[South Carolina]] à [[Carolina di u Sudu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Carolina di u Sudu]] kxfj17g7c4fpjgqo14wi384cde5gahy Squadre naziunali campione di u mondu 0 22272 378341 376349 2022-01-26T15:02:47Z CommonsDelinker 173 Removing [[:c:File:Asociación-uruguaya-de-fútbol.svg|Asociación-uruguaya-de-fútbol.svg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Túrelio|Túrelio]] because: Copyright violation; see [[:c:Commons:Licensing|]] ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]): Non-free logo abo wikitext text/x-wiki Questu articulu elenca e '''squadre naziunali campioni di''' '''u mondu'''. E duie cumpetizioni chì assignanu stu titulu ufficiale sò i dui tornei olimpichi di u 1924 è di u 1928 (urganizati da u CIO è da a FIFA, cù i regulamenti di quest'ultima, è presentati nantu à u situ di a Federazione Mundiale cum'è tornei di a FIFA) è a Cuppa di u Mondu.<ref>[https://web.archive.org/web/20130315093948/http://www.lacelesteblog.com/?p=6538 London 2012: “No doubts exist. Uruguay are four time FIFA World Champions”.] su www.web.archive.org</ref> == Storia == A squadra naziunale di l'Uruguay hà vintu duie Cuppe di u Mondu (in u 1930 e in u 1950) è hà vintu duie midaglie d'oru à i Ghjochi Olimpichi (in u 1924 è u 1928), è duie edizioni ricunnisciute da a FIFA cum'è Campiunati di u mondu. A decisione hè stata presa in u 1924. A federazione mundiale, avia stabilitu chì sì i tornei olimpichi eranu ghjucati secondu e regule di a FIFA, serianu ricunnisciuti cum'è campiunati mundiali (finu à a creazione di a cuppa di u mondu in u 1930).<ref>[https://web.archive.org/web/20071129182243/https://www.fifa.com/mm/document/fifafacts/mcwc/ip-201_02e_fwc-origin_8816.pdf FIFA WORLD CUP™ ORIGIN] su www.web.archive.org</ref> Ancu se a FIFA ùn prumove micca l'unificazione statistica di i tornei, a legittimità di i tituli hè ancu cunfirmata da u fattu chì a federazione mundiale permette à a squadra naziunale uruguaiana di fà vede quattru stelle nantu à a so maglia cù autorizazione ufficiale. Secondu e regule FIFA, ogni stella hè equivalente à un campiunatu mundiale vintu.<ref>[https://calcio.fanpage.it/mondiali-perche-luruguay-ha-quattro-stelle-sullo-stemma/ Mondiali, perché l’Uruguay ha quattro stelle sullo stemma] su calcio.fanpage.it </ref> Un'altra cunferma vene da un libru di u 1984 publicatu da FIFA chì cuntene una sezzione chì certifica, cù vechji ducumenti ufficiali, a pusizione di l'Uruguay cum'è quattru volte "campione di u mondu FIFA". In u 2016 u libru hè statu rinvivitu in presenza di u presidente di a FIFA Gianni Infantino.<ref>[http://www.padreydecano.com/cms/wp-users-files/lahistoriadocumentada.pdf Asociación Uruguaya de Football - Padre y Decano] su editor=padreydecano.com</ref> == Elencu di i vincitori == {| class="wikitable sortable" !Squadre !Tituli !Anni |- |[[File:Flag of Brazil.svg|20x20px|]] [[Brasile]] | align="center" |'''5''' |(1958, 1962, 1970, 1994, 2002) |- |[[File:Flag of Uruguay.svg|20x20px|]] [[Uruguay]] | align="center" |'''4''' |(1924*, 1928*, 1930, 1950) |- |{{ITA}} | align="center" |'''4''' |(1934, 1938, 1982, 2006) |- |{{DEU}} | align="center" |'''4''' |(1954, 1974, 1990, 2014) |- |[[File:Flag of Argentina.svg|20x20px|]] [[Argentina]] | align="center" |'''2''' |(1978, 1986) |- |{{FRA}} | align="center" |'''2''' |(1998, 2018) |- |[[File:Flag of England.svg|22px]] [[Regnu Unitu|Inghilterra]] | align="center" |'''1''' |(1966) |- |{{ESP}} | align="center" |'''1''' |(2010) |- |} <nowiki>*</nowiki> Turneu Olimpicu (Nomu Uffiziale: ''Torneu Olimpicu di Calcio Maschile'') ufficialmente ricunnisciutu da a FIFA cum'è titulu mundiale. == Nota == <references /> == Articuli cunnessi == * [[Pallò]] olhlhs4x5ufwg8inib4gmrdl2k7pr3r Squadre naziunali campioni di u mondu di pallò FIFA 0 22273 378342 374557 2022-01-26T15:03:04Z CommonsDelinker 173 Removing [[:c:File:Asociación-uruguaya-de-fútbol.svg|Asociación-uruguaya-de-fútbol.svg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Túrelio|Túrelio]] because: Copyright violation; see [[:c:Commons:Licensing|]] ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]): Non-free logo abo wikitext text/x-wiki Questu articulu elenca e '''squadre naziunali campioni di''' '''u mondu di pallò FIFA'''. E duie cumpetizioni chì assignanu stu titulu ufficiale sò i dui tornei olimpichi di u 1924 è di u 1928 (urganizati da u CIO è da a FIFA, cù i regulamenti di quest'ultima, è presentati nantu à u situ di a Federazione Mundiale cum'è tornei di a FIFA) è a Cuppa di u Mondu.<ref>[https://web.archive.org/web/20130315093948/http://www.lacelesteblog.com/?p=6538 London 2012: “No doubts exist. Uruguay are four time FIFA World Champions”.] su www.web.archive.org</ref> == Storia == A squadra naziunale di l'Uruguay hà vintu duie Cuppe di u Mondu (in u 1930 e in u 1950) è hà vintu duie midaglie d'oru à i Ghjochi Olimpichi (in u 1924 è u 1928), è duie edizioni ricunnisciute da a FIFA cum'è Campiunati di u mondu. A decisione hè stata presa in u 1924. A federazione mundiale, avia stabilitu chì sì i tornei olimpichi eranu ghjucati secondu e regule di a FIFA, serianu ricunnisciuti cum'è campiunati mundiali (finu à a creazione di a cuppa di u mondu in u 1930).<ref>[https://web.archive.org/web/20071129182243/https://www.fifa.com/mm/document/fifafacts/mcwc/ip-201_02e_fwc-origin_8816.pdf FIFA WORLD CUP™ ORIGIN] su www.web.archive.org</ref> Ancu se a FIFA ùn prumove micca l'unificazione statistica di i tornei, a legittimità di i tituli hè ancu cunfirmata da u fattu chì a federazione mundiale permette à a squadra naziunale uruguaiana di fà vede quattru stelle nantu à a so maglia cù autorizazione ufficiale. Secondu e regule FIFA, ogni stella hè equivalente à un campiunatu mundiale vintu.<ref>[https://calcio.fanpage.it/mondiali-perche-luruguay-ha-quattro-stelle-sullo-stemma/ Mondiali, perché l’Uruguay ha quattro stelle sullo stemma] su calcio.fanpage.it </ref> Un'altra cunferma vene da un libru di u 1984 publicatu da FIFA chì cuntene una sezzione chì certifica, cù vechji ducumenti ufficiali, a pusizione di l'Uruguay cum'è quattru volte "campione di u mondu FIFA". In u 2016 i cuncetti sò stati ripetuti in presenza di u presidente di a FIFA Gianni Infantino.<ref>[http://www.padreydecano.com/cms/wp-users-files/lahistoriadocumentada.pdf Asociación Uruguaya de Football - Padre y Decano] su padreydecano.com</ref> == Elencu di i vincitori == {| class="wikitable sortable" !Squadre !Tituli !Anni |- |[[File:Flag of Brazil.svg|20x20px|]] [[Brasile]] | align="center" |'''5''' |(1958, 1962, 1970, 1994, 2002) |- |[[File:Flag of Uruguay.svg|20x20px|]] [[Uruguay]] | align="center" |'''4''' '''(2+2)''' |(1924*, 1928*, 1930, 1950) |- |{{ITA}} | align="center" |'''4''' |(1934, 1938, 1982, 2006) |- |{{DEU}} | align="center" |'''4''' |(1954, 1974, 1990, 2014) |- |[[File:Flag of Argentina.svg|20x20px|]] [[Argentina]] | align="center" |'''2''' |(1978, 1986) |- |{{FRA}} | align="center" |'''2''' |(1998, 2018) |- |[[File:Flag of England.svg|22px]] [[Regnu Unitu|Inghilterra]] | align="center" |'''1''' |(1966) |- |{{ESP}} | align="center" |'''1''' |(2010) |- |} <nowiki>*</nowiki> Turneu Olimpicu (nomu uffiziale: ''Torneu Olimpicu di Calcio Maschile'') ufficialmente ricunnisciutu da a FIFA cum'è titulu mundiale. == Referenze == <references /> == Articuli cunnessi == * [[Clubs di pallò campioni di u mondu FIFA]] [[Categoria:Pallò]] 66bkpko0dh0ku7w2upydnpayih1r0ty Filippu di Edimburgu 0 22274 374618 374616 2021-08-01T06:17:48Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''Philip Mountbatten, duca di Edimburgu''' (natu u principe '''Filippu di Grecia è di Danimarca''' u [[10 di ghjugnu]] di u 1921 in Mon Repos ([[Corfù]]) è mortu u [[9 d'aprile]] di u [[2021]] in Windsor) è statu maritu di [[Lisabetta II]], regina d'[[Regnu Unitu|Inghilterra]]. == Biografia == [[Categoria:Biugrafia]] sv54nmtsjt6uis9mw8w7im2ut2gmm9z Centro Federal de Educação Tecnológica de Minas Gerais 0 22275 372527 2021-04-11T09:38:14Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Centro Federal de Educação Tecnológica de Minas Gerais]] à [[Centru Federale di Educazione Tecnulogica di Minas Gerais]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Centru Federale di Educazione Tecnulogica di Minas Gerais]] 7ankpwl8u78n296yrh1u7r6qaswr83g Undicinariu 0 22276 375280 374780 2021-08-15T20:46:06Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki L' '''undicinariu''' hè un tipu di versu chì cumprendi ondici sillabi. Riguardu à l'[[uttunariu]], chì hè mori cumunu in a puesia corsa, hà una sillaba di menu. ==Esempii== L'undicinariu hè apradatu in u [[Lamentu di u banditu]] di [[Peppu Flori]]: [[File:Corse bandit corse.jpg|right|150px]] Solu una stilittata mi cunfonde In tutta sta virdura generosa Hè quand’e chjamu è ch l'ecu risponde Senza dà mi la voce di a me sposa Di basgi, quand’eiu mi trovu privu Mi pare d'esse più mortu cà vivu == Da veda dinò== * u [[settinariu]] * l'[[uttunariu]] * u [[Nuvenariu]] [[Categoria:Littiratura]] 2jj7ircztnuqnf8r0ccdg8qw0w3mzwr Uttunariu 0 22277 372536 2021-04-12T19:18:14Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:6425:459E:4707:4FF6 Reindirizzamentu à [[Ottunariu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ottunariu]] ci7oolnshwxk3fofiln5rveppb7m1gx Ottunariu 0 22278 375282 374781 2021-08-15T20:46:55Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki L' '''ottunariu''' hè un tipu di versu chì cumprende ottu sillabe. Hè u più versu cumunu in a puesia è a canzone corsa. ==Esempii== L'ottunariu hè imprudatu per indettu in a canzone [[I mulatteri d'Ulmetu]] di Petru Paulu Peretti: Ma sempri strada facendu Si sentini li canzoni Cunfusi par quiddi boschi Cù tintenni è tintinnoni È l'ochja sempri à li sacchi Ch'eddu ùn si perdi carbonu == Da vede dinù== * u [[settinariu]] * u [[nuvenariu]] * l'[[Undicinariu]] [[Categoria:Littiratura]] nmuz259xvfcdufdciarcn5waazl9rmq Copa Intercontinentale 0 22279 372547 2021-04-13T13:28:09Z Poppipos 17868 Poppipos hà spustatu a pagina [[Copa Intercontinentale]] à [[Cuppa Intercontinentale]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cuppa Intercontinentale]] ln8ziog8a0e7j6jxeqx0psnexth6qbw Clubs di pallò campioni di u mondu FIFA 0 22280 378523 372597 2022-02-12T22:58:21Z 95.244.26.94 /* Statistiche */ wikitext text/x-wiki Questu articulu elenca i '''club di pallò maschili vincitori''' in l'eventi internaziunali ufficiali ch'elli attribuiscenu u titulu di '''campione''' di u mondu FIFA. == Storia == Nanzu à a nascita di a Cuppa di u Mondu di i Club di a FIFA in u 2005 (l'edizione pilotu si hè tenuta in u 2000), sò state fatte varie prove in tutta a storia di u football per urganizà un torneu chì identifichessi u megliu club di u mondu. Cum'è u Football World Championship (trà u 1887 è u 1902), u Trofeu Sir Thomas Lipton (trà u 1909 è u 1911), a Copa Rio (trà u 1951 è u 1952), a Pequeña Copa del Mundo (trà u 1952 è u 1957) o a [[Cuppa Intercontinentale]] (trà u 1960 è u 2004). Sicondu e direttive espresse da a Federazione Internaziunale di Football Association (FIFA) per mezu di u so statutu è ancu da u Cunsigliu FIFA, l' ''evenimenti internaziunali ufficiali'' chi anu attribuitu u titulu di "campione di u mondu di i club" - perchè organizatu da a FIFA stessa o da e cunfederazioni cuntinentali appartenenti à, è / o ufficialmente ricunnisciuti da u Cunsigliu FIFA - sò, in ordine cronologicu:<ref name=kit2017>{{cita web|lingua=en|url=https://resources.fifa.com/image/upload/statistical-kit-newsid-2679187.pdf?cloudid=aezja23ojtodpmr7ot4h|titolo=FIFA Club World Cup 2017: Statistical Kit|editore=Fédération Internationale de Football Association|formato=|pp=15, 40-42|accesso=16 gennaio 2018}}</ref> * '''[[Cuppa Intercontinentale]] :''' cumpetizione urganizata da l' Union of European Football Associations (UEFA) è Confederación sudamericana de Fútbol (CONMEBOL) - da u 1960 à u 2004 - è ricunnisciuta da a FIFA cum'è "titulu mundiale" ''in illo tempore'', è ancu da u 2005 cum'è solu torneu interconfederale precursore di a Cuppa di u Mondu di i Club FIFA è da u 2017 cum'è destinatariu di u titulu mundiale FIFA. * '''Cuppa di u Mondu di i Club FIFA :''' cumpetizione urganizata - in u 2000 è da u 2005 in quà - è ricunnisciuta da u corpu omonimu cum'è titulu mundiale FIFA. Da nutà dinò hè u ''status'' di u Torneu Internaziunale di i Club di Campioni sopra citatu, megliu cunnisciutu cum'è ''Copa Rio'', un avvenimentu d'invitu urganizatu da a Confederação Brasileira de Desportos (CBD) per duie edizioni - da u 1951 à u 1952 - vintu rispettivamente da Palmeiras è Fluminense. Cù trè risoluzioni datate 2007, 2013 è 2014, a prima edizione di u torneu hè stata ricunnisciuta da a Federazione Internaziunale, à a dumanda di u Palmeiras, cum'è u primu torneu di club di classe mundiale. (è Palmeiras cum'è vincitore). In ogni casu, a FIFA ùn cunsidereghja micca a Copa Rio cum'è una cumpetizione ufficiale, nè a cunsidereghja cum'è u destinatariu di u "titulu mundiale FIFA". In d'aprile 2019, lu prisidenti dâ FIFA Gianni Infantino, intervistatu da i media Brasiliani, hà dettu què solu i club vincitori di la [[Cuppa Intercontinentale]] è Cuppa di u Mondu di i Club sò à esse cunsideratu ufficiarmenti campioni di u mondu.<ref name=clubes>{{cita web|lingua=pt|url=https://jovempan.uol.com.br/programas/jornal-da-manha/presidente-da-fifa-infantino-nao-reconhece-palmeiras-como-campeao-mundial.html|titolo=Presidente da Fifa, Infantino não reconhece Palmeiras como campeão mundial|pubblicazione=jovempan.uol.com.br|data=11 aprile 2019}}</ref> == Statistiche == {| class="wikitable sortable" !Club !Federazione !Tituli !Cuppa Intercontinentale !Cuppa di u Mondu di i Club |- |Real Madrid |{{ESP}} | align="center" |'''7''' |'''3''' (1960, 1998, 2002) |'''4''' (2014, 2016, 2017, 2018) |- |Milan |{{ITA}} | align="center" |'''4''' |'''3''' (1969, 1989, 1990) |'''1''' (2007) |- |Bayern Monacu |{{DEU}} | align="center" |'''4''' |'''2''' (1976, 2001) |'''2''' (2013, 2020) |- |Peñarol |[[File:Flag of Uruguay.svg|20x20px|]] [[Uruguay]] | align="center" |'''3''' |'''3''' (1961, 1966, 1982) | |- |Nacional |[[File:Flag of Uruguay.svg|20x20px|]] [[Uruguay]] | align="center" |'''3''' |'''3''' (1971, 1980, 1988) | |- |Boca Juniors |[[File:Flag of Argentina.svg|20x20px|]] [[Argentina]] | align="center" |'''3''' |'''3''' (1977, 2000, 2003) | |- |San Paulu |[[File:Flag of Brazil.svg|20x20px|]] [[Brasile]] | align="center" |'''3''' |'''2''' (1992, 1993) |'''1''' (2005) |- |Inter |{{ITA}} | align="center" |'''3''' |'''2''' (1964, 1965) |'''1''' (2010) |- |Barcelona |{{ESP}} | align="center" |'''3''' | |'''3''' (2009, 2011, 2015) |- |Santos |[[File:Flag of Brazil.svg|20x20px|]] [[Brasile]] | align="center" |'''2''' |'''2''' (1962, 1963) | |- |Independiente |[[File:Flag of Argentina.svg|20x20px|]] [[Argentina]] | align="center" |'''2''' |'''2''' (1973, 1984) | |- |Ajax |{{NLD}} | align="center" |'''2''' |'''2''' (1972, 1995) | |- |Juventus |{{ITA}} | align="center" |'''2''' |'''2''' (1985, 1996) | |- |Portu |{{PRT}} | align="center" |'''2''' |'''2''' (1987, 2004) | |- |Manchester United |[[File:Flag of England.svg|22px]] [[Regnu Unitu|Inghilterra]] | align="center" |'''2''' |'''1''' (1999) |'''1''' (2008) |- |Corinthians |[[File:Flag of Brazil.svg|20x20px|]] [[Brasile]] | align="center" |'''2''' | |'''2''' (2000, 2012) |- |Racing |[[File:Flag of Argentina.svg|20x20px|]] [[Argentina]] | align="center" |'''1''' |'''1''' (1967) | |- |Estudiantes |[[File:Flag of Argentina.svg|20x20px|]] [[Argentina]] | align="center" |'''1''' |'''1''' (1968) | |- |Feyenoord |{{NLD}} | align="center" |'''1''' |'''1''' (1970) | |- |Atletico Madrid |{{ESP}} | align="center" |'''1''' |'''1''' (1974) | |- |Olimpia |[[File:Flag of Paraguay.svg|22px]] [[Paraguay]] | align="center" |'''1''' |'''1''' (1979) | |- |Flamengo |[[File:Flag of Brazil.svg|20x20px|]] [[Brasile]] | align="center" |'''1''' |'''1''' (1981) | |- |Gremio |[[File:Flag of Brazil.svg|20x20px|]] [[Brasile]] | align="center" |'''1''' |'''1''' (1983) | |- |River Plate |[[File:Flag of Argentina.svg|20x20px|]] [[Argentina]] | align="center" |'''1''' |'''1''' (1986) | |- |Stella Rossa |[[File:Flag of Yugoslavia (1946-1992).svg|20x20px|]] [[Serbia|Jugoslavia]] | align="center" |'''1''' |'''1''' (1991) | |- |Velez Sarsfield |[[File:Flag of Argentina.svg|20x20px|]] [[Argentina]] | align="center" |'''1''' |'''1''' (1994) | |- |Borussia Dortmund |{{DEU}} | align="center" |'''1''' |'''1''' (1997) | |- |Internacional |[[File:Flag of Brazil.svg|20x20px|]] [[Brasile]] | align="center" |'''1''' | |'''1''' (2006) |- |Liverpool |[[File:Flag of England.svg|22px]] [[Regnu Unitu|Inghilterra]] | align="center" |'''1''' | |'''1''' (2019) |- |Chelsea |[[File:Flag of England.svg|22px]] [[Regnu Unitu|Inghilterra]] | align="center" |'''1''' | |'''1''' (2021) |} == Articuli cunnessi == [[Squadre naziunali campioni di u mondu di pallò FIFA]] [[Categoria:Pallò]] == Referenze == <references /> bvw84ee5v31fmgu8cqib6cgtopqrkz7 Club di football campione di u mondu 0 22281 372583 372550 2021-04-13T16:57:27Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Clubs di pallò campioni di u mondu FIFA]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Clubs di pallò campioni di u mondu FIFA]] 8mten2iha4259dfgitwpwwtxqxqzuxu Squadre naziunali campioni di u mondu 0 22282 372586 372553 2021-04-13T16:57:57Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Squadre naziunali campioni di u mondu di pallò FIFA]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Squadre naziunali campioni di u mondu di pallò FIFA]] sjeio40ftrssuxl6skgat5zktop1rgw Club di football campioni di u mondu 0 22283 372584 372565 2021-04-13T16:57:37Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Clubs di pallò campioni di u mondu FIFA]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Clubs di pallò campioni di u mondu FIFA]] 8mten2iha4259dfgitwpwwtxqxqzuxu Club di pallò campioni di u mondu 0 22284 372585 372568 2021-04-13T16:57:47Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[Clubs di pallò campioni di u mondu FIFA]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Clubs di pallò campioni di u mondu FIFA]] 8mten2iha4259dfgitwpwwtxqxqzuxu Clubs di pallò campioni di u mondu 0 22285 372576 2021-04-13T14:45:34Z Poppipos 17868 Poppipos hà spustatu a pagina [[Clubs di pallò campioni di u mondu]] à [[Clubs di pallò campioni di u mondu FIFA]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Clubs di pallò campioni di u mondu FIFA]] 8mten2iha4259dfgitwpwwtxqxqzuxu Squadre naziunali campioni di u mondu di pallò 0 22286 372579 2021-04-13T14:47:32Z Poppipos 17868 Poppipos hà spustatu a pagina [[Squadre naziunali campioni di u mondu di pallò]] à [[Squadre naziunali campioni di u mondu di pallò FIFA]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Squadre naziunali campioni di u mondu di pallò FIFA]] sjeio40ftrssuxl6skgat5zktop1rgw Guillermo Lasso 0 22287 372804 372587 2021-05-15T09:51:46Z Jumpy01 11155 hè=is wikitext text/x-wiki '''Guillermo Alberto Santiago Lasso Mendoza''' ([[16 nuvembri]] 1955) hè presidente di l'[[Ecuador]] da u [[2021]]. == Riferimenti == ==Da vede dinò== *[[León Febres Cordero]] *[[Rafael Correa]] *[[Sixto Durán Ballén]] == Ligami == [[Categoria:Presidenti di l'Ecuador|Ballén]] [[Categoria:Puliticante]] mqobk7jcc5or1pjh66muw03l5sf4xtu Hong Kong 0 22288 374251 372631 2021-06-21T07:53:43Z 37.165.97.103 wikitext text/x-wiki [[File:Flag of Hong Kong.svg|thumb|A bandera di a Hong Kon]] '''Hong Kong''' (in cantunese/cantonese : 香港, ''hoeng gong'') hè una zona metropolitana è una regione amministrativa speciale di a Republica Populare Cinese in u Delta orientale di u fiume Pearl, in u Mare di a Cina Meridionale. Incù più di 7,5 milioni di abitanti di varie nazionalità in un territoriu di 1.104 chilometri quadrati (426 sq mi), Hong Kong hè unu di i lochi i più densamente populati di u mondu. ==Da vede dinò== *[[Macau]] *[[China]] *[[Taiwan]] n6ga7zop3q6zuuzfylfuxnwdeo43e6b Philip Mountbatten 0 22290 372646 2021-04-25T17:35:18Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Philip Mountbatten]] à [[Filippu di Edimburgu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Filippu di Edimburgu]] 9jtojlo6gtgwggorffvqorf88mpmcsi Karambit 0 22294 378376 378375 2022-01-31T21:41:46Z Jumpy01 11155 Protetto "[[Karambit]]": Reiterati inserimenti di spam ([Mudificà=solu l'utilizatori registrati] (scade l'1 mag 2022 alle 21:41 (UTC)) [Spostamento=solu l'utilizatori registrati] (scade l'1 mag 2022 alle 21:41 (UTC))) wikitext text/x-wiki U '''Karambit''' hè apparsu nantu à l'isule malasiane intornu à u [[14u seculu]] (e prime immagini di stu [[cultellu]] datanu di questu periodu). A so invenzione hè attribuita à a ghjente di [[Minangkabau]], chì hà adupratu cultelli di sta forma in battaglie cù altre nazioni. Inoltre, per via di a so forma, u ''kerambit'' era ideale per rimuovere è trattà a pelle di l'[[Animale|animali]]. Ci hè parechje versioni di l'apparizione di ''Karambit''. Una prima legenda hè ligata à a guerra trà l'abitanti di Minangkabau è l'abitanti di l'isula di Java, in [[Indunesia]]. Sicondu ella, i saggi di duie nazioni beligeranti decidenu micca di sterminà i so populi, ma di risolve a disputa per un duellu trà i dui migliori [[Bufalo|bufali]] da ogni parte. I Ghjavanesi guidanu tandu una bufala tamanta in battaglia. I Minangkabau cunducenu una bufala assai chjuca à e [[Corru|corne]] di cui si occupanu di attaccà strani cultelli curvati. Durante a lotta, u picculu bufalu piglia u so avversariu tamantu per a mamma è si precipita per ghjunghje à a so mammella. E lame strappanu u ventre di u bufalu giavanese è a ghjente di Minangkabau vince a battaglia. Una altra versione cuntene l'apparizione di ''karambit'' à a lotta di [[Ghjaddu|galli]], chì hè assai populare in [[Malaysia|Malesia]]. I speroni attaccati à e zampe di galli da alcuni urganizatori di lotta averianu servutu di mudelli per futuri cultelli di cumbattimentu. [[Categoria:Arti marziali]] nw9vpf1tz40u7h8r0xqxdo40y3i7o3c Joe Biden 0 22295 378768 378767 2022-03-15T21:04:27Z Jumpy01 11155 not in corsu wikitext text/x-wiki [[File:Joe Biden presidential portrait.jpg|thumb|right|Joe Biden]] '''Joseph "Joe" Robinette Biden Jr,''' (natu u [[20 di nuvembre]] [[1942]]) hè u 46imu Presidente di i [[Stati Uniti d'America]], da u [[2021]]. Hè u prima à esse natu in [[Scranton (Pennsylvania)|Scranton]], in [[Pennsylvania]]. ==Da vede dinò== *[[Listinu di i presidenti americani]] [[Categoria:Puliticante|Biden, Joe]] [[Categoria:Presidenti di i Stati Uniti d'America|Biden, Joe]] [[Categoria:Americanu|Biden, Joe]] [[Categoria:Biugrafia]] fap7m59rayqsuzuwvxzcgh91dwyebb6 Martinica 0 22296 378190 378189 2022-01-07T11:19:50Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki A '''Martinica''' (in [[Lingua francese|francese]]: ''Martinique'', in creolu di l'Antigli: ''Matinik'' ò ''Matnik'') hè un'isula di l'[[Antigli]] è, un [[dipartimentu (Francia)|dipartimentu]] è [[regioni francesi|regione]] d'oltremare [[Francia|francese]]. U capilocu hè [[Fort-de-France]]. [[Categoria:Isula|Martinica]] [[Categoria:Antigli|Martinica]] [[Categoria:Archipelagu|Martinica]] o2kb5gmupna83upq2tt7lgugwrbxc0e Reghjone francese 0 22297 372729 372725 2021-05-08T12:51:39Z Xqbot 1764 Robot : correction d’une double redirection vers [[Regioni di a Francia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Regioni di a Francia]] k90byjfjqyuqvafqu640862ao9vg9mt Regioni francesi 0 22298 372727 2021-05-08T12:49:52Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Regioni francesi]] à [[Regioni di a Francia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Regioni di a Francia]] k90byjfjqyuqvafqu640862ao9vg9mt Leo Messi 0 22299 372748 2021-05-09T07:54:52Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Lionel Messi]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lionel Messi]] lz9w2j9wjd0g5nwhs53ebatgq1wyf99 Marseille 0 22300 372775 2021-05-11T07:03:40Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Marseglia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Marseglia]] n7t9z5sgmnjuhj7us8d09x697k4wqjt Cusì hà parlatu Zarathustra 0 22301 372788 2021-05-12T08:07:36Z Napoleonico007 17988 Pagina nova: [[Cusì hà parlatu Zarathustra: Un libru per tutti è nimu]] hè un rumanzu filosoficu di u filosofu tedescu [[Friedrich Nietzsche]], cumpostu in quattru parti scritte è publicate... wikitext text/x-wiki [[Cusì hà parlatu Zarathustra: Un libru per tutti è nimu]] hè un rumanzu filosoficu di u filosofu tedescu [[Friedrich Nietzsche]], cumpostu in quattru parti scritte è publicate trà u 1883 è u 1885. Gran parte di l’opera tratta d’idee cum’è a «eterna ricurrenza di u stessu», a parabola nantu à a «morte di Diu» è a «prufezia» di u [[Übermensch]] , chì sò state introdutte per a prima volta in The Gay Science . Nietzsche stessu hà cunsideratu [[Zarathustra]] cum’è u so magnum opus. 0bw2jvfny8e2lu6fd7lmbjrxsxs9zqj Oriental kick-boxing 0 22302 372800 2021-05-13T16:29:03Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Oriental kick-boxing]] à [[Kickboxing ghjapponese]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Kickboxing ghjapponese]] eiozywaand59esfit8io0dq3upr3rgr Marsha Hunt 0 22303 375755 375415 2021-08-19T11:26:54Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Marsha Hunt 1959.jpg|thumb|200px|Hunt [[1959]]]] '''Marcia Virginia Hunt''' (b. [[1917]]) hè statu un [[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti d'America|americana]]. == Biurafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Hunt, Marsha]] [[Categoria:Americana|Hunt, Marsha]] [[Categoria:Biugrafia]] dl9axafyt2rqjquaev5jg4950kymslt Campionatu di football d'Albania 0 22304 375121 374602 2021-08-12T11:59:14Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki U '''Campionatu di Football d'Albanese'' cunnisciutu ancu cum'è Super League Albanese (in [[Lingua albanese|albanese]]: ''Kategoria Superiore'') hè una cumpetizione annuale di [[football]] ghjucata trà i primi deci club [[Albania|albanesi]]. Hè stata creata in u [[1930]] cù u nome Premier Division ((sq) Kategoria e parë) è dopu avia solu sei squadre. U campiunatu hà pigliatu u so nome attuale in a stagione [[1998]]-[[1999]]. == Storia == U primu torneu di calciu si hè tenutu d'aprile [[1911]] in Fier / Fieri trà 8 squadre, è u vincitore fù [[Tirana]]. U <ref>Campiunatu di Football, [https://www.pronolynx.com/championnat-dalbanie/]</ref> hà iniziatu in u 1930. Finu à u [[1961]] è ancu in u [[1968]], si hè passatu da a primavera à u vaghjimu. Da u 1962-1963 à u 1966-1967 è ancu da u 1969-1970, si face da [[settembre]] à [[ghjugnu]]. A causa di sti cambiamenti di calendariu, ùn ci hè statu un campiunatu chì si finisca in u 1962 o in u 1969. Ùn ci hè micca statu campiunatu in u 1935 è ancu in a [[Siconda Guerra Mundiale]], da u 1938 à u 1944. In u 1948, a Federazione Albanese di Football hà decisu di mudellà u calendariu di u so campiunatu annantu à i paesi di l'[[Europa]] Occidentale, è cusì di principià in u vaghjimu 1948 è finisce in a primavera 1949. Ma di Novembre 1948, a Federazione hà da annullà u campiunatu dopu sei turni , sottu pressione suvietica. Un novu campiunatu hà iniziatu di branu in u 1949. Ùn hè chè u 3 di dicembre di u 1961 chì u calendariu "Occidentale" pò esse adupratu torna. == Nòtte == <references /> [[Categoria:Pallò]] oxifg9hhxnmbsdby34mu8shtvs4rupr North Dakota 0 22305 372820 2021-05-18T13:57:12Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[North Dakota]] à [[Dakota di u Nordu]]: nome corsu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Dakota di u Nordu]] 56tzooqt266p9vzah4uyi9xamfplh6l Pierre (South Dakota) 0 22306 372825 2021-05-18T14:05:33Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Pierre (South Dakota)]] à [[Pierre (Dakota di u Sudu)]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Pierre (Dakota di u Sudu)]] 6fuotwq1zohjnsn4xgyefviry2ik6up Tanuta 0 22307 374041 372855 2021-06-02T11:31:00Z Minorax 15175 /* top */clean up using [[Project:AWB|AWB]] wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A tanuta'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Spondyliosoma_cantharus.jpg|240px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Spondyliosoma cantharus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisioni | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Actinopterygii]]'' |----- | Ordini | ''[[Perciformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Sparidae]]'' |----- | Generu | ''[[Spondyliosoma]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Spondyliosoma cantharus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Spondyliosoma_cantharum.png|240px]] |----- |} A tanuta (''Spondyliosoma cantharus'' Linnaeus, 1758), hè un pesciu di mare di a famiglia di i Sparidae.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.</ref> ==Descrizzione== L'apparenza di 'ssu pesciu varieghja assai incù l'età. I ghjovani campioni insin'à 6 - 7 cm anu una forma simile à quella di e ghjovane aurate o salpe ; crescendu, a forma di u corpu diventa chjatta è u prufilu altu ; i masci adulti anu una gibbosità cefalica marcata è un fronte cuncavu. L'aspettu hè grisgiognu incù e linie longitudinale giallastre è turchine ind'è e femine è ind'è i ghjovani ; quest'ultimi ponu avè une poche di fasce verticale bughje. I masci adulti sò di un turchinu vivu incù e fasce bughje annantu à u spinu è a testa è una machja bughja annantu à l'ochju (chì s'assumiglia à a maschera di Zorro). Un antru mutivu di culore (più cumunu ind'è i pesci di l'Atlanticu) di u masciu hè grisgiu assai scuru incù une poche di fasce bianche verticale annantu à i lati. A tanuta pò misurà sinu à 50 cm. ==Biolugia== A tanuta hè una spezia cunfidente quand'è ella hè ghjovana. L'adulti invece sò assai misfidenti è difficili da avvicinà. ==Riproduzione== A tanuta hè a sola spezia di sparidae mediterranii chì ùn dipone micca ovi pelagichi. Difatti, un nidu hè custruitu da u masciu in una chjarina rinosa è l'ovi aderiscenu l'uni à l'altri è à u substratu. Si riproduce di veranu. Hè ermafrodita, i ghjovani sò tutti femine, mentre ch'è i vechji campioni sò masci. ==Alimentazione== A tanuta si ciba d'invertebrati, in particulare di picculi crustacei è di policheti. ==Distribuzione è ambiente== [[File:Spondyliosoma cantharus, tanuta, Black Sea bream in Giannutri island.jpg|200px|left|thumb|Una tanuta in u Mare Neru]] A tanuta hè unu di i sparidae chì a so ripartizione hè a più settentriunale. Omu a trova difatti tantu luntanu à u nordu ch'è a Scandinavia, mentre ch'è à u sudu aghjunghje l'Angola. Hè prisente in tuttu u mare Terraniu è hè assai rara in u Mare neru. Hè sparta annantu à e coste taliane è a Corsica ma tende à cuncintrà si in une poche di zone apprupriate è à esse scarsu annantu à tuttu u territoriu. Ind'è 'ssa spezia, i ghjovani occupanu i mezi assai differenti da quelli di l'adulti, apposta chì omu i trova annantu à fondi ricoperti di pratuline di Posidonia oceanica ancu in acque poche prufonde. I campioni maturi, invece, priferiscenu i fondi duri da 10 à 100 metri di prufundità. Hè particularmente cumuna in cima à l'alti fondi à a larga o vicinu à i scogli è e piccule isule emergendu di l'acque prufonde. ==Pesca== Si pesca tantu à a canna dapoi u battellu ch'è à a reta. A carne hè bona, cum'è quella di l'aurata. In Liguria è annantu à a Costa d'Azuru taliana, invece, hè cunsiderata cum'è un pesciu di gattiva qualità, cum'è ne tistimunieghja u dettu liguru 'a tanûa ùn cheutta ùn crûa' (a tanuta nè cotta nè cruda) è l'equivalente occitanu 'la tanudo ni cuecho ni crudo'. == Note == <references/> == Referenze == * Miniconi R., Molinier R., Nouhen D., Pimort M.-J. (1980) ''Pesci di Corsica è di u Mediterraniu'', Parcu Naturale Regiunale di Corsica (in francese) == Da vede dinù == * i [[pesci di Corsica]] * l'[[aurata]] [[Categoria:Sparidae]] [[Categoria:Pesci di mare di Corsica]] pardjqrdlp6n6komsexwdnqucx1xq70 Cephalanthera longifolia 0 22308 372875 2021-05-24T13:58:12Z Paulu 58 Paulu hà spustatu a pagina [[Cephalanthera longifolia]] à [[Mughettu]]: nomu corsu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Mughettu]] t2jwm1oguq4ljus9mc2xq7in4kvwhzv Categoria:Fauna marina di Corsica 14 22309 372881 2021-05-26T09:18:24Z Jumpy01 11155 wanted cat, 8 items wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Kendall Jenner 0 22310 376304 374188 2021-08-23T13:09:54Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Kendall Jenner in 2019 2.png|thumb|right|200px|Kendall Jenner ([[2019]])]] '''Kendall Nicole Jenner''' (* [[1995]]) hè un [[cinemà|attrice]] [[Stati Uniti|americana]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attrice|Jenner]] [[Categoria:Americana|Jenner]] [[Categoria:Biugrafia]] 5rnzlxloqup222xt44895jbg9nggajt Esopu 0 22312 374612 374170 2021-08-01T05:58:17Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki Esopu ([[grecu]] anzianu: Αἴσωπος, Áisōpos ; versu 620 av. G.-C. - [[Delfi]], 564 av. G.-C.) hè un [[scrittori]] grecu anticu, cuntimpuraneu di [[Cresu]] è di [[Pisistrati]] (VIi seculu av. G.-C.), cunnisciutu par via di i so favuli.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu.</ref> I so opari ani avutu una grandi influenza annantu à a cultura uccidentali : i so favuli sò sempri estremamenti pupulari è cunnisciuti. Si sà puchissimi cosi annantu à a so vita, è certi spicialisti ani ancu missu in dubbitu u fattu ch'è u ''corpus'' di favuli chì li hè attribuitu fussi l'opara di un autori solu. I primi foli sottu forma di favuli chì ci sò stati trasmissi sò i soi. ==Biugrafia== [[File:Aesopnurembergchronicle.jpg|thumb|Esopu in un'incisioni di u 1493]] A parsona ùn hà ch'è una cunniscenza episodica di a so vita, basata annantu à uni pochi di rifirimenti in l'opara d'autori pustiriori com'è [[Aristofane]], [[Platonu]], [[Senofonte]], [[Erodutu]], [[Aristoteli]] è [[Plutarcu]]. Si trova dinò un rifirimentu à a figura d'Esopu in a favula egizziana di a ghjovana schiava Rhodopis, o Rodopi, è in altri foli di fati è favuli. Una fonti risulutamenti più tardiva hè ''A Death of Aesop'', chì cuncoglii a maiò parti di i foli pupulari annantu à Esopu. A Vita hà circulatu in u Medievu dapoi alminu u tredicesimu seculu. U frati Maximus Planude di u quattordicesimu seculu l'hà trascritta com'è prifaziu à una racolta di favuli di u scrittori grecu. U mancanza di surghjenti affidevuli è di rifirimenti cuntimpuranei hà cunduttu certi circadori à rimetta in quistioni a maiò parti di i tradizioni annantu à a vita d'Esopu. ===Tradizioni === Siont'è a tradizioni, Esopu hè ghjuntu in Grecia com'è schiavu. Parechji iputesi sò stati furmulati inquantu à i so urighjini : [[Tracia]], [[Frigia]], [[Egitto]], [[Etiupia]], [[Samos]], [[Atene]], Sardi è Amorium. L'iputesi di a so urighjina africana hè oghji da veru accriditata : u nomu stessu d'Esopu pudaria essa una cuntrazzioni di a parola greca pà " Etiopicu ", termini da u quali i Grechi disignavani tutti l'Africani sottusaariani. Di più, uni pochi di l'animali chì appariscini in i favuli d'Esopu erani cumuni in Africa, ma micca in Auropa (ci voli à tena à menti a distribuzioni diffarenti à l'ebbica di animali com'è u lionu berbaru, oghji guasgi spintu). Ci voli dinò à mintuvà ch'è a tradizioni urali di bon parechji populi africani (ma ancu di populi di l'Urienti Vicinu è di a Persia) cumprendi i favuli incù animali parsunificati, chì u so stilu si assumiglia à spessu mori à quiddu d'Esopu. [[Image:Aesopus - Aesopus moralisatus, circa 1485 - 2950804 Scan00010.tif|thumb|left|''Aesopus moralisatus'', 1485]] Esopu saria statu u schiavu di un certu Xanthos (Ξάνθος), urighjinariu di l'isula di Samos. A parsona pensa ch'eddu hà ottinutu a so libartà, chì Aristoteli, in u sicondu vulumu di a ''Ritorica'', faci rifirimentu à un discorsu publicu prununciatu da Esopu pà difenda un dimagugu di Samos. Dopu, campeti à a corti di Cresu, induva eddu scuntrò à [[Sulonu]], è à [[Corintu]], ebbi l'uccasioni di scuntrà i setti savvii. S'hè resu à [[Atene]] sottu à u regnu di Pisistrati, ed hè à st'uccasioni ch'eddu avaria cuntatu a favula I ranochji esighjini un rè par dissuada i citatini di u so intentu di dipona Pisistrati à favori di un antru suvranu. I surghjenti supponini ch'è Esopu s'hè sprimatu apartamenti contru a tirannia, attirendu si l'ustilità di Pisistrati, chì era contru a libartà di sprissioni. Siont'è Erodutu, Esopu hè mortu di morti viulenti, tombu da l'abitanti di [[Delfi]], dopu à essa statu attaccatu à u mumentu di una di i so urazioni publichi. Erodutu ùn dà nisciunu indiziu annantu à i causi di 'ssa missa à morti, chì, à u filu di u tempu, hè statu spiigata da altri autori di diversi maneri : a parsona hà sustinutu ch'è Esopu era statu vittima di a ghjustizia, cundannatu à morti è scapatu, prubabilamenti par via di i so sarcasmi, incù i quali eddu avaria affesu parechji volti l'abitanti di Delfi, o ch'è eddu era statu missu à morti incù una greva accusa di sacrileghju (siont'è certi, l'accusi purtati contru eddu, sariani stati falsi). Sempri siont'è Erodutu, a morti d'Esopu fù suvitata da un'epidemia ch'è l'abitanti di Delfi intarpritàni com'è una punizioni divina pà l'uccidiu cummissu. Si dici ch'Esopu era di un'apparenza orribili, ch'eddu era un omu gobbu, ma tutti i fonti ùn sò micca d'accordu annantu à 'ssu particulari. Hè annantu à u mitu di a guffezza d'Esopu ch'è riposa l'attribuzioni di u nomu di " ritrattu d'Esopu " à una statua di marmaru gruttescu di a Villa Albani, in Roma. ==I ''Favuli''== [[Image:Aesop and Priests by Francis Barlow 1687.jpg|thumb|Esopu incù i so auditori, pintu da Francis Barlow in l'edizioni di 1687 di i ''Favuli d'Esopu incù a so vita''.]] Esopu hè cunsidaratu com'è l'iniziadori di a favula in quant'è forma litteraria scritta. I "Favuli d'Esopu" (in grecu : Aἰσώπου μῦθοι) sò una racolta di 358 favuli cuntinuti in l'edizioni critica diretta da Émile Chambry prubabilamenti custituiti da un nucleu primariu di favuli à u quali, à u filu di i seculi, si ni sò aghjunti d'altri d'urighjini diversi. I favuli d'Esopu poni essa qualificati di archetipali. A stessa difinizioni attuali di u termini " favula " si fonda par u più annantu à a favula d'Esopu. Si tratta di corti cumpusizioni, di solitu incù parsunaghji chì sò [[animali]] parsunificati, in u scopu esplicitu di cumunicà una murali. Bon parechji di 'ssi favuli sò cusì celebri ch'è eddi ani acquistatu u rollu di pruvverbiu in a cultura muderna. Si pò cità par indittu '' volpi è l'uvi'', ''A griddaccia è a furmicula'', ''À u lubbu! À u lubbu!'', ''A tramuntana è u soli'', è cetara. Mori trà eddi sò dinò stati adattati da grandi autori di favuli (par asempiu [[Fedru|Phaedrus]] o [[Jean de la Fontaine]]). I favuli d'Esopu sò divintati pruvirbiali ancu à l'ebbica medievali, mentri l'uriginali ùn erani più cunnisciuti, incù i vulgarisazioni francesi chjamati ''Isopet'' (chì u nomu diriveghja chjaramenti d'Esopu) o incù l'''Aesop vulgaris'' in talianu. ===A funzioni educativa di i favuli === I favuli d'Esopu ani par u più un scopu didatticu è educativu. Ùn hè micca un azardu s'eddu si ritrova à a fini di ogni cumpusizioni a celebra sprissioni Ὁ μῦθος δηλοῖ ὅτι ("a favula insegna chì"). Quissa significheghja ch'è, in i raconti, assistimu cuntinuamenti à situazioni ispirati di l'insignamentu praticu, in particulari incù un aspettu di dissuasioni murali chì si rispechja in l'emutività di i parsunaghji. L'asempii d'Esopu sò magistrali in a so brevità, rispichjendu difatti, in situazioni elementarii, tutti i carattaristichi di a vita riali. Ingannu, virità, apparenza, bistialità è artifiziu : sò emuzioni à spessu esposti ind'è Esopu, ma tutti in currilazioni incù a murali finali, in un scopu educativu. U valori educativu di i favuli d'Esopu hà cunduttu à a fini di u XVIIu seculu u rè di Francia Lavisu XIV à custruiscia un labirintu à u casteddu di Versaglia, à l'internu di u quali si truvavani 39 funtani incù statui ripprisintendu uni pochi di i favuli. == Noti == <references/> [[Categoria:Biugrafia]] 89z1u6qj6wnk2w3zel6017mzxk2wxw7 Paswan 0 22313 374175 374174 2021-06-05T03:59:02Z SachinAryanInd 18091 wikitext text/x-wiki [[File:Dosadh man in bengal 1860.jpg|thumb|Ritrattu di un omu Dusadh da u 1860, Bengala.]] I '''Paswan''', cunnisciuti ancu cum'è '''Dusadh''', sò una cumunità Dalit di l' [[India]] orientale. <ref>{{Cita libru|autore=Mendelsohn|nome=Oliver|autore2=Vicziany|nome2=Marika|titolo=The Untouchables: Subordination, Poverty and the State in Modern India|url=https://books.google.com/books?id=FGbp9MjhvKAC&pg=PR13|anno=1998|editore=Cambridge University Press|p=xiii|ISBN=978-0-52155-671-2}}</ref> Si trovanu principalmente in i stati di Bihar, Uttar Pradesh è Jharkhand . A parolla urdu ''Paswan'' significa guardia di u corpu o "quellu chì difende". L'urigine di a parolla, per a credenza di a cumunità, risiede in a so participazione à a battaglia contr'à Siraj-ud-daulah, u Nawab di Bengala à l'ordine di a British East India Company, dopu à u quale sò stati premiati cù u postu di ''Chowkidars'' è i lathi chì esercitanu u publicanu per i ''Zamindari'' . Seguitanu certi rituali cum'è marchjà nantu à u focu per affirmà u so valore. == Etimolugia == I Paswani rivendicheghjanu a so origine da un numeru di caratteri folklori è epichi per circà elevazione in u so statutu suciale. Alcuni Paswan credenu ch'elli sò originati da Rahu, un sovrumanu è unu di i pianeti in a mitulugia indù, mentre chì altri dicenu a so origine da Dushasana, unu di i principi Kaurava. E rivendicazioni riguardanti l'urigine di "Gahlot Kshatriya" sò persistenti ancu trà alcuni di i castemen, ma altri vedenu tali rivendicazioni cun disprezzu, perchè ùn li piace micca esse assuciati à Rajputs . Alcuni Bhumihars anu ancu dichjaratu chì sò i discendenti di i matrimonii incrociati trà omi è donne di dui casti diversi. Tuttavia, a cumunità Paswan rifiuta queste teorie è sustene chì l'origine di u nome 'Dusadh' sia in Dusadh, chì significa "difficiule da esse scunfittu". == Storia == Sò stati cunsiderati cum'è una cumunità intoccabile. <ref>{{Cita libru|autore=Mendelsohn|nome=Oliver|autore2=Vicziany|nome2=Marika|titolo=The Untouchables: Subordination, Poverty and the State in Modern India|url=https://books.google.com/books?id=FGbp9MjhvKAC&pg=PA6|anno=1998|editore=Cambridge University Press|p=6|ISBN=978-0-52155-671-2}}</ref> In Bihar, sò principalmente travagliadori agriculi senza terra è sò stati storicamente vigilanti di u paese è messageri. Nanzu à u 1900, anu ancu usatu per allevà i porchi in particulare in Uttar Pradesh è Bihar. I Paswani difendenu l'occupazione di l'allevu di porci dichjarendu cum'è una strategia per cuntrastà i musulmani . Affirmanu chì, per prutegge si di i musulmani, e ragazze di Paswan usavanu amuleti fatti da osse di porchi è tenianu porci à e so porte, data l'animosità di i musulmani cù i porchi. Siccomu Rajputs di u Rajasthan hà ancu allevatu è cacciatu i porchi salvatichi, stu fattu hè adupratu da elli per difende sta occupazione chì hè corroborata da u fattu chì dopu à a fine di u sistema Zamindari, l'occupazione tradiziunale di serve da guardiani ùn puderia micca furnisce sussistenza à elli. I Paswani sò stati storicamente assuciati à e ricerche marziali è parechji si sò battuti à nome di a Cumpagnia di l'Indie Orientali durante u XVIIIu seculu in l'Armata di u Bengala. <ref>{{Cita libru|curatore=Markovits|titolo=Society and Circulation: Mobile People and Itinerant Cultures in South Asia, 1750-1950|url=https://books.google.com/books?id=YEj600m1bgMC&pg=PA299|anno=2006|editore=Anthem Press|p=299|ISBN=978-1-843312-31-4}}</ref> A u 2011 Census of India di Uttar Pradesh mustrò i pupulazioni Paswan, chì hè classificatu cum'è una Caste disignata, cum'è essendu 230.593. U listessu censu hà mostratu una populazione di 4.945.165 in Bihar. == Riferimenti == clym5ivnr0ggw5nbgcnaf878nu7k5n6 Bismarck (North Dakota) 0 22315 374182 2021-06-06T15:47:39Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Bismarck (North Dakota)]] à [[Bismarck (Dakota di u Nordu)]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Bismarck (Dakota di u Nordu)]] kgmnof4m4lm7wxoko97ee6vdbfldp7m Airbnb 0 22320 378704 378702 2022-03-02T09:12:09Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{Ortografia è grammatica da verificà}} '''Airbnb''' (inizialmente Airbed and breakfast, "materasso gonfiabile è colazione") hè un portale di piattaforma cumunitaria pagata per a locazione di case per l'individui, cumpagnie hotele (lodges, camere d'ospiti è alberghi), è investitori in immubiliare in locazione para-hotel (locazione ammubiliata prufessiunale o locazione ammubiliata non prufessiunale) fundata in u [[2008]] da l'Americani Brian Chesky, Joe Gebbia è Nathan Blecharczyk. In u [[2015]], u situ web cuntene più di 1,5 milioni di publicità3 in 34.000 cità4 è 192 paesi5. A so sede hè in [[San Francisco]], a sucietà hè detenuta è gestita da Airbnb Inc6. In [[Europa]], l'attività hè svolta da Airbnb Ireland Private Unlimited Company Dublin, una sucietà custituita da a lege irlandese7. == Cuncettu == Airbnb permette à i viaghjatori di cunnettassi cù e cumpagnie hoteliere (alberghi, locande, pensioni), investitori LMNP o LMP chì a so attività hè extra-hotelera è l'individui chì affittanu tuttu o parte di a so propria casa cum'è alloghju in più. U situ offre una piattaforma di ricerca è di riservazione trà a persona chì mette a so sistemazione à dispusizione (u locatore) è un inquilanu (o un cliente). Copre più di 1,5 milioni di elenchi in più di 34.000 cità è 191 paesi. Da a creazione in Aostu 2008 finu à [[Ghjugnu]] [[2012]], più di 10 milioni di notte sò state riservate nantu à Airbnb9,10. Dapoi ghjovi [[17 nuvembre]] [[2016]], Brian Chesky hà presentatu i novi servizii pruposti da Airbnb chjamati esperienze è lochi. I servizii di "sperienza" sò a spartera da l'abitanti di a so vita suciale, di i so interessi è di u travagliu à un prezzu [micca chjaru]. I servizii di "piazza" sò indirizzi di lochi raccomandati secondu criteri specifici pruposti da guide sperte chì cunnoscenu u locu11. == Storia == Brian Chesky, cofundatore è direttore di a cumpagnia, à u Dock, in [[Parigi]], in u [[2011]]. Joe Gebbia (destra), cofundatore di Airbnb. Pocu dopu à u so trasferimentu in San Francisco d'ottobre di u 2007, dui ghjovani cuncettori californiani Brian Chesky è Joe Gebbia anu creatu a cumpagnia AirBed & Breakfast ("materasso gonfiabile è colazione" in francese). U situ originale offre una locazione à breve termine di e parti di un appartamentu, cumprese a colazione, à e persone chì ùn pudianu micca riservà un hotel per via di saturazione di u mercatu12,13. Anu avutu l'idea quandu campavanu in San Francisco. Sapianu chì ci era una cunvenzione di cuncepimentu maiò in corso in a so cità, ma tutte e camere d'albergu eranu state prenotate. Dopu anu decisu di affittà una stanza in u so appartamentu cù trè materassi gonfiabili (lettu d'aria), una colazione (colazione) è una accolta lucale, à pochi stranieri chì assistenu à l'evenimentu14. Da quì u nome "Air bed and breakfast". In ferraghju di u [[2008]], Nathan Blecharczyk, diplumatu di l'[[Università di Harvard]] è architettu tecnicu si unì à elli è diventò u terzu cofundatore di a cumpagnia15. Durante e prime fasi di a furmazione di l'impresa, si concentranu nantu à eventi di grande profilo induve hè difficiule di truvà un locu per passà a notte16. U situ Airbedandbreakfast hè statu ufficialmente lanciatu l'[[11 Agostu]] [[2017]]. Per finanzà u situ web, i trè fundatori anu creatu una edizione speciale di scatule di cereali per a colazione, ispirendu a cuncezzione di i candidati presidenziali allora americani, [[Barack Obama]] è John McCain. Cusì anu creatu l'"Obama O" è "Cap'n McCain" 18. In dui mesi, 800 scatule di cereali sò vendute à 40 dollari ciascuna è guadagnanu più di 30.000 dollari per u sviluppu di a so attività. Dopu sò stati rimarcati da u cofundatore di a sucietà finanziaria di startup Y Combinator19, Paul Graham20. Anu trasfurmatu u so situ in nuvembre di u 200821 è offrenu pruprietà situate trà u mercatu di l'albergu è quellu di CouchSurfing22. In [[ghjennaghju]] di u 2009, Y Combinator hà invitatu Brian Chesky, Joe Gebbia è Nathan Blecharczyk à raghjunghje u so incubatore d'impresa per un periodu di prova di trè mesi23. Mentre u situ web hè dighjà in funzione, utilizanu u finanzamentu di 20 000 $ attribuitu da Y Combinator per andà in New York per scuntrà l'utilizatori è publicità u situ24. In marzu di u [[2009]], u nome "Airbedandbreakfast.com" hè statu accurtatu in "Airbnb.com". U cuntenutu di u situ si espande è si sposta da spazi cumuni cù materassi à aria à case intere, appartamenti, stanze private, ecc. 25. Un annu dopu, quindici persone travaglianu in Brian Chesky è in u loft di Joe Gebbia in San Francisco. Brian Chesky hà lasciatu a so stanza quì per fà ne un ufficiu per l'impiegati è hè statu solu in alloghju Airbnb finu à chì a sucietà si trasferissi in u so primu spaziu di travagliu cumunu26. A cumpagnia cresce rapidamente in l'annu è, in [[Novembre]] 2010, hà raccoltu $ 7.2 milioni cù fondi da Greylock Partners è Sequoia Capital27,28. I trè fundatori anu annunziatu chì nantu à 700 000 notti riservate nantu à u so situ web, 80% si sò svolte durante l'ultimi sei mesi29. U [[25 maghju]] di u 2011, l'attore Ashton Kutcher, per mezu di u so fondu d'investimentu A-Grade Investment, hà annunziatu ch'ellu vulia investisce significativamente in a cumpagnia30. In lugliu 2011, a cumpagnia hà raccoltu $ 119,8 milioni31. In [[lugliu]] 2014, a cuncezzione di u situ web, è dinò l'applicazione mobile, sò state riviste è hè statu creatu un novu logò32. In marzu 2015, Airbnb hà raccoltu un novu giru di finanzamentu chì hà valutatu a cumpagnia à 20 miliardi di dollari33. == Espansione internaziunale == Un uffiziu Airbnb in [[Toronto]], [[Canada]]. Di maghju 2011, Airbnb hà acquistatu unu di i so cuncurrenti tedeschi, Accoleo. L'acquistu porta à a creazione di u primu uffiziu internaziunale di Airbnb in Amburgo46. In uttrovi 2011, a sucietà hà istituitu un secondu uffiziu internaziunale in Londra47. À u principiu di u 2012, Airbnb hà apertu 6 novi uffizii in u mondu sanu, in Parigi, [[Milano]], [[Barcellona]], [[​​Copenaghen]], Mosca è San Paulu48. A cumpagnia hà annunziatu in settembre 2013 chì a so sede europea seria situata in [[Dublinu]]. À u principiu di [[nuvembre]] di u 2012, Brian Chesky hà annunziatu chì a sucietà si cuncintrava in Australia, u sicondu mercatu più grande daretu à i Stati Uniti. Per sustene stu sforzu, a cumpagnia apre un undicesimu uffiziu in Sydney49. U cunsumadore australianu riprisenta un decimu di a basa di utilizatori Airbnb50. Qualchì settimana dopu avè annunziatu sta stallazione in Australia, Airbnb si hè girata versu u mercatu asiaticu è hà apertu una nova sede in Singapore. L'ubbiettivu di a sucietà hè di acquistà 2 milioni di pruprietà in più in u cuntinente è di attirà più viaghjatori cinesi. Sò i più grandi spesi in u mondu, ma Airbnb si concentra nantu à i cinesi chì viaghjanu fora di a [[Cina]], postu chì u paese usa e so rete suciale è i so sistemi di pagamentu in linea51,52. A cumpagnia hà ancu allargatu l'aprile 2015 è hà apertu un uffiziu in Cuba53. == Regulamentu == === In Germania === In ghjennaghju 2014, a Corte Federale Tedesca hà dichjaratu chì a locazione di a so residenza à i turisti ùn hè micca coperta da un accordu di sottolocu è chì l'inquilinu ùn hà micca l'autorizazione per subaffittà u so alloghju nantu à e piattaforme di u tippu Airbnb, Wimdu o 9flats senza l'accordu. di u so pruprietariu, chì piglia tandu tutti i risichi. Questa decisione vene in u cuntestu di un casu trà un pruprietariu è u so inquilanu chì sottumette u so alloghju senza autorizazione per più di un annu à un totale di 52 turisti. Dopu avè amparatu, u pruprietariu mette fine à u cuntrattu senza avvisu per abusu è poi presenta una lagnanza54. A cità di Berlinu impone à i pruprietarii di ottene una autorizazione per affittà tuttu u so alloghju dapoi u 1u di [[maghju]] 2016. A regula ùn s'applica micca à fà una stanza dispunibule in l'alloghju occupatu da u pruprietariu. I trasgressori sò sottumessi à una multa massima di 100.000 euro55. === In Spagna === In 2015, u Parlamentu di a [[Catalogna]] hà impostu u pagamentu di una tassa di 65 centesimi di euro per notte è per persona in [[Barcellona]], ​​45 centesimi fora di a cità. Hè pruibitu di affittà un alloghju sanu: un massimu di duie camere ponu esse affittate, in presenza di u pruprietariu, per menu di quattru mesi à l'annu56. === In i SUA === Finu à u 2014, a locazione à cortu andà di a vostra casa per mezu di una piattaforma internet cum'è Airbnb hè pruibita in a cità nativa di a cumpagnia di San Francisco. Parechji pruprietarii sò ammintati è alcuni inquilini chì sottumettenu u so alloghju senza avvisà u so pruprietariu sò licenziati senza avvisu57. A situazione hà cambiatu in uttrovi 2014 quandu u merre di a cità hà fattu una lege chì legalizeghja a locazione à cortu andà in certe cundizioni: e cumpagnie di locazione devenu esse iscritte cusì in i registri di a cità è pagà u 14% di l'impositu. Sughjornu chì paganu ancu l'alberghieri58. D'appressu à un studiu incaricatu da Airbnb, trà u 2011 è u 2012, a mancanza di affitti di Airbnb per a cità era di 1,9 milioni59 $. In New York, quandu una legge datata di u 2011 hà pruibitu a locazione di unità residenziali per un periudu di menu di 30 ghjorni60,61,62, un ghjudice di a cità in Maghju 2013 hà cundannatu à un utilizatore di Airbnb, Nick Warren, una multa di 2.400 $ per affittà a so appartamentu nantu à a piattaforma Internet per menu di 30 ghjorni63. D'aprile 2015, a sucietà Airbnb hà fattu una dumanda à a cità per caccià l'affari à cortu andà da l'illegalità in cambiu di u pagamentu di una specie di tassa turistica ch'ella ùn hà ancu pagatu64, 65. Dapoi u 10 di settembre di u 2015, i residenti di Charlottesville, Virginia chì volenu affittà u so alloghju nantu à Airbnb devenu prima ottene una licenza d'operazione prufessiunale66. === In Francia === A legge in Francia pruibisce a locazione o subaffittu di un spaziu abitabile chì a so superficia ùn supere micca i 9 metri quadrati, nè i 20 metri cubi67. D'agostu 2015, a piattaforma hà annunziatu chì da ottobre 2015, ella stessa culleriava a tassa turistica per nome di i so invitati in Parigi68. U listessu annu, Airbnb hà iniziatu à raccoglie una tassa di 75 centesimi di euro per persona per notte in Chamonix-Mont-Blanc per contu di a merria69. In ghjennaghju 2016, più di 50.000 case eranu in linea nantu à a piattaforma70. U listessu mese, l'Assemblea Naziunale modifica u prughjettu di lege per una Repubblica Digitale cun l'emendamentu n. 376, aghjunghjendu un articulu 23 bis è ter rende passibile di prigiò, amende pesanti è ancu sfrattu da u so alloghju à qualsiasi persona chì affitta. cum'è Airbnb senza avè l'autorizazione scritta di u so pruprietariu71. L'emenda hè difesa in particulare da a deputata PS Sandrine Mazetier72. Una struzzione fiscale di u 30 d'Agostu 2016 hà clarificatu a pusizione di l'amministrazione in quantu à u redditu generatu da l'attività di u locatore73,74 Tariffa d'alloghju Airbnb in Parigi per 1.000 abitanti, 2017. In 2017, Parigi ferma a prima cità Airbnb in u mondu. In 2016, a Francia era a seconda destinazione più grande per l'utilizatori in u mondu, cù ottu milioni d'utilizatori chì venenu in Parigi75,76. Ci hè una alta proporzione di affitti in u centru di a cità. Da una parte, ci hè una densità di pupulazione più bassa è menu alloghju, è da l'altra parte, ci hè assai alloghju dedicatu solu à Airbnb per i turisti. A carta di punta ci mostra u gradiente di sta prupurzione di case chì diminuisce à misura chì si alluntana da u centru. U secondu, ottu è nonu arrondissements anu parechji monumenti, dunque sò lochi favuriti da u turismu. Questi distretti anu ancu una alta proporzione di abitazioni vacanti, ciò chì aumenta a proporzione di abitazioni dispunibili à affittà77. Dapoi u 1 di dicembre, e publicità per l'alloghju turisticu ammubulatu devenu avè un numeru di registrazione chì deve esse publicatu nantu à a publicità. Quest'ultima hè aduprata per verificà chì i locatori ùn superanu micca un periodu di 120 ghjorni à l'annu78. L'11 d'aprile di u 2018, a Cità di Parigi hà annunziatu ch'ella presentava prucedure pruvisorie contr'à Airbnb è u so cuncurrente Wimdu per ùn avè micca cacciatu annunzii di lucazione senza un numeru di registrazione da u so situ web, cum'è previstu da a legge79. In ghjugnu 2018, un accordu hè statu firmatu cù Century 21 per simplificà è facilità a subaffittazione di l'alloghju à i viaghjatori finu à 120 ghjorni à l'annu nantu à Airbnb80. In nuvembre 2018, a cità di Strasburgu hà impostu a registrazione di e locazione ammubiliate81. Altre cità anu messu in opera sta registrazione: Nizza, Tours, Bordeaux, Lione, Tolosa, Annecy, Aix-en-Provence, Cannes, Biarritz è vintitrè altre cumune di u Paese Bascu. == Affare di subaffittamentu == In Francia, l'ascesa di e piattaforme di locazione internet peer-to-peer cum'è Airbnb intensifica u fenomenu di subaffittu82,83. Tuttavia, alcune pratiche sò illegali67,76. Hè veramente illegale per qualsiasi inquilanu chì hà firmatu un affittu per un alloghju micca mubilatu prima di u 27 di marzu di u 2014, secondu a lege di u 6 di lugliu di u 1989 chì tende à migliurà e relazioni di locazione, di sottumette u so alloghju senza l'accunsentu di u so pruprietariu, chì deve ancu cunvalidà u prezzu di a subaffittu84. Se a locazione hè stata firmata dopu à u 27 di marzu di u 2014, u prezzu di a subaffittu per metru quadru ùn pò micca supere quellu di a locazione67. In modu più generale, quandu un inquilinu subaffitta a so casa, ammubiliata o senza mobili, in casu di disputi, hè u pruprietariu chì hè tenutu rispunsevule à l'ochji di a lege67. Inoltre, l'assicuranza di l'inquilini ùn copre micca i danni chì si verificanu durante una subaffittu67. Per l'alloghju à pocu affittu, hè pussibule solu sottumette una parte di u vostru alloghju cù una franchigia particulare, grazia à a lege Boutin di u 25 di marzu di u 200985. U 13 di ferraghju di u 2014, u tribunale di grande istanza di Parigi hà cundannatu per a prima volta un inquilanu chì avia subaffittu una di e so camere via u situ web. U tenant hè statu cundannatu à pagà 2.000 euro in danni à u so pruprietariu86. In uttrovi 2018 un tribunale hà impostu u rimborsu tutale di e subaffitti pagate grazie à Airbnb87. 0caghmda4xumo7izuucgrryto6b3aj8 Marcel Breuer 0 22326 375360 374641 2021-08-16T15:23:49Z Fausta Samaritani 15085 corretto categoria wikitext text/x-wiki '''Marcel Lajos Breuer''', natu u [[21 di maghju]] di u [[1902]] in [[Pécs]] ([[Ungheria]]) è mortu u [[1 di lugliu]] di u [[1981]] in [[New York]], hè un [[architettu]] è designer di mobuli chì era un influente mudernistu. Unu di i babbi di u [[mudernisimu]], Breuer hà avutu un grande interessu per e custruzzioni modulari è e forme semplici. == Biugrafia == Breuer hè studiente à u [[Bauhaus]] in [[Weimar]], in [[Germania]]. Dopu avè passatu un annu in Parigi in una impresa d'[[architettura]], volta à u Bauhaus di [[Dessau]], sta volta cum'è maestru, cumbinendu arte è tecnulugia, diventendu infine direttore di l'attellu di falegnameria. Durante u periodu Bauhaus, hà creatu a "sedia B3" più cunnisciuta cum'è a "sedia Wassily", a prima sedia in tubi d'[[acciaiu]] piegati creata in u 1925 per [[Wassily Kandinsky]], ispirata in parte da un manubriu di [[bicicletta]]. Sempre in produzione, a sedia pò esse assemblata è smuntata più faciule cù strumenti di bicicletta. Dopu hà praticatu in [[Berlinu]], induve hà cuncipitu case è spazi cummerciali, è ancu numerosi mobuli in metallo tubulari, sempre prudutti oghje. In u 1935, à causa di l'ascesa à u putere di u [[Partitu Nazi]] in Germania è per fughje a persecuzione di e persone d'origine ebraica, Breuer s'hè trasferitu in [[Londra]] induve hè statu ingagiatu da Jack Pritchard in a sucietà Isokon, una di e prime manufatture chì hà purtatu cuncepimentu mudernu, à u [[Regnu Unitu]]. Breuer crea a so chaise longue è sperimenta cù u compensatu stampatu. Infine, Breuer hà emigratu in i Stati Uniti in u 1937. Hà insignatu à a Scola di Architettura di l'[[Università di Harvard]] induve hà travagliatu, frà altri, Philip Johnson è Paul Rudolph, dopu famosi architetti americani. Hà travagliatu ancu cù [[Walter Gropius]], anzianu cullega à u Bauhaus, à a creazione di parechje case intornu à [[Boston]]. Breuer dissolve u so partenariatu cù Gropius in [[Maghju]] 1941 è cr[ea a so propria impresa in New York induve face case è ville. A "Casa Geller I", custruita in u 1945 in Long Island, hè a prima à integrà u cuncettu di Breuer, vale à dì a casa "binucleare", chì separa l'ala di a camara da quella di u salottu / cucina, siparata da una sala. entrata, è cù un tettu "farfalla" (dui tetti opposti inclinati versu u mezu, sguttati in u centru). Una casa dimostrativa istituita in u giardinu di [[MoMA]] in 1949 hà creatu un novu interessu per u travagliu di l'architetti. [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Architettu|Breuer]] 2jglt687jyn2qfbn5imhta166bdohox Stella cadente 0 22328 374276 374275 2021-06-23T10:52:29Z Paulu 58 wikitext text/x-wiki [[File:Cosmic Fireball Falling Over ALMA.jpg|thumb|300px|Una stella cadente vista da u situ di l'(ALMA)]] Una stella cadente hè u finominu luminosu chì accumpagna l'intrata in l'atmusfera di un corpu chjamatu meteoroide.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese è in inglese.</ref> Si tratta di un picculu corpu chì circuleghja in u spaziu à una velucità pudendu aghjunghje 42 km/s in un sistema referenziale ligatu à u Sole, quandu a so orbita crucieghja quella di a Terra. 'Ssa striscia luminosa hè cagiunata da a vapurisazione di u corpu è l'iunisazione di l'aria annantu à a so traccia, u méteoroide lascendu daretu ellu un sulcinu di gasu assai caldu, iunizatu è luminosu ch'è omu numineghja un plasma. U riscaldamentu à l'origine di u plasma hè per u più duvutu à a cumprissione di l'atmusfera in davanti di u corpu supersonicu è micca à a frizzione. A stella cadente hè una fine polvara cosmica chì hè vapurizata interiamente prima di aghjunghje a terra mentre ch'è u bolide, meteoroide di massa è taglia impurtante, produce un discu luminosu intensu à u mumentu di a so rientrata atmusferica. Un meteoroide pò spizzà si, di solitu sottu à 50 chilomitri d'altitudine o aghjunghje a terra (u meteoroide stessu o i so frammenti), diventendu tandu una o parechje meteurite. U finominu si passa di solitu trà 85 è 120 chilomitri d'altitudine, bench'è certe stelle cadente possinu esse visibile à 400 o 600 km sopra à a terra. ==Stelle cadente di e livature meteoritiche è stelle cadente spuradiche== [[File:P10220XX.01.49.MESZ.14.08.2019.Berlin.Perseiden.x1.0.gif|thumb|300px|Una stella cadente di e [[Perseide]]]] Ogni annu à listessu periodu, l'orbita di a Terra crucieghja i nivuli di polvara lasciati da e cumete: e livature meteoritiche. Quessa pruvucheghja e piosse di meteore, chjamate ancu piosse o gruppate di stelle cadente. Ci vole à nutà ch'è u termine di livatura di stelle cadente hè à spessu imprudatu per designà tantu a piossa di meteore ch'è u nivulu di polvare cumetarie. Da un effettu di pruspittiva, e stelle cadente parenu pruvene tutte da listessu puntu di u celu. Omu chjama 'ssu puntu imaginariu u 'radiante'. Certe stelle cadente ùn sembranu micca vene da u radiante, ma sò granelli di polvara chì ùn appartenenu micca à u nivulu attravirsatu. Difatti, omu e chjama "spuradiche". 'Sse piosse periodiche di stelle cadente portanu un nome derivatu da a custillazione induv'ellu si trova u so radiante. Cusì, e Perseide (visibili d'aostu) anu u so radiante in a custillazione di Perseiu. A livatura di i Leonidi pò inghjennà piosse di meteore assai intense. L'ossirvazione ghjudiziosa di e livature si face fighjulendu à 45° di u radiante (un comprumissu trà a durata di u finominu è a lunghezza di e strisce). ==Ascolta per via di a radiu di e stelle cadente== E strisce d'iunisazione riflittendu l'onde radiu, hè pussibile di ascultà a caduta di stelle cadente arrigulendu ne u so ricettore annantu à una stazione (VHF) nurmalmente inaccessible per via di a so luntananza. A prucidura cunsiste à ascultà annantu à una frequenza micca imprudata lucalmente ma usata da un emettidore putente lucalizatu à une poche di centinare o di migliaie di chilomitri. == Note == <references/> swbv980ywfqb913ukbzvah59bddgvuo Republica di Georgia 0 22329 374290 2021-06-28T08:58:55Z 46.193.168.200 Reindirizzamentu à [[Georgia]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Georgia]] 39ako5a093ogk9v75pcunctuanql42s Catalanu 0 22330 374294 2021-07-01T11:24:15Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Lingua catalana]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua catalana]] k5fa54wq16osy17i21imd1yn7acxlnx Moscù 0 22331 374309 2021-07-03T15:52:32Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Moscù]] à [[Mosca (cità)]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Mosca (cità)]] jhim3kxa2jy6fu4y9gcu8uds11dqja8 Marin County 0 22332 374318 2021-07-03T16:03:05Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Marin County]] à [[Cuntea di Marin]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Cuntea di Marin]] ciryewq6vxwq6zapy2wci0u0ac0ru7m Nabulione III 0 22333 374324 2021-07-04T08:46:24Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Nabulione III]] à [[Napulione III]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Napulione III]] h5f25tgafrgm4bx4ay8q13znxyh5uxw 20 di nuvembre 0 22335 374349 374347 2021-07-10T16:54:56Z EmausBot 3225 Robot : répare une double redirection vers [[20 nuvembri]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[20 nuvembri]] 1q48eowlz8tuwzzr0ikvefco8xsqoft David Woodard 0 22336 374353 2021-07-12T11:58:07Z 193.104.197.123 creà articulu wikitext text/x-wiki [[Immagine:David Woodard in 2020.jpg|thumb|Woodard in u 2020]] '''David Woodard''' ({{IPA|/ˈwʊdɑːrd/|Pronunciation_of_the_English_surname_Woodard.ogg}}; natu u [[6 d'aprile|6 aprile]] 1964 in [[Santa Barbara County|Santa Barbara]], [[California]])<ref>Kracht, C., & Woodard, D., [https://wehrhahn-verlag.de/public/index.php?ID_Section=3&ID_Product=577 ''Five Years''] (Hannover: Wehrhahn Verlag, 2011).</ref> hè un direttore d'orchestra, cumpusitore è scrittore [[Stati Uniti d'America|americanu]].<ref>Epstein, J., [http://sfgate.com/opinion/article/Rebuilding-a-pure-Aryan-home-in-the-Paraguayan-2723542.php "Rebuilding a Home in the Jungle"], ''San Francisco Chronicle'', 13 di marzu 2005.</ref><ref>Allen, M., [http://nytimes.com/2005/01/20/garden/20mach.html "Décor by Timothy Leary"], ''The New York Times'', 20 di ghjennaghju 2005.</ref> Durante l'anni 1990 hà inventatu u termine ''prequiem'', un cumbinazione (portmanteau) di preemptive è requiem, per descrive a so pratica buddista di cumpusizione di musica da esse resa durante o leggermente prima di a morte di una persona.<ref>Carpenter, S., [https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2001-may-09-cl-60944-story.html "In Concert at a Killer's Death"], ''Los Angeles Times'', 9 di maghju 2001.</ref><ref>Rapping, A., [http://gettyimages.in/license/569114761 Woodard] ([[Seattle]]: Getty Images, 2001).</ref> E so cuntribuzioni à riviste literarie cum'è ''Der Freund'' includenu scritti nantu à u karma interspeziale, a cuscenza vegetale è u stabilimentu [[Paraguay|paraguayu]] Nueva Germania.<ref>Carozzi, I., [https://ilpost.it/2011/10/13/la-storia-di-nueva-germania/ "La storia di Nueva Germania"], ''Il Post'', 13 uttrovi 2011.</ref> == Educazione == Woodard hè statu educatu privatu, è à a New School for Social Research è à l'Università di California, Santa Barbara. == Note è riferenze == <references/> == Altri prughjetti == * [[File:Wikiquote-logo.svg|link=Q:|21x21px|Collabora a Wikiquote]] [https://en.wikiquote.org/wiki/ Wikiquote] conteni citazioni di o nantu à '''[https://en.wikiquote.org/wiki/David_Woodard David Woodard]''' ([[Lingua inglese|en]]) * [[File:Commons-logo.svg|link=https://commons.wikimedia.org/wiki/?uselang=it|24x24px|Collabora a Wikimedia Commons]] <span class="plainlinks">[https://commons.wikimedia.org/wiki/?uselang=en Wikimedia Commons]</span> conteni fiuri o altri ducumenti nantu à '''<span class="plainlinks">[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:David_Woodard David Woodard]</span>''' == Ligami == * BnF: [https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb16616878t cb16616878t] * GND: [https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&cqlMode=true&query=nid%3D1014196620 1014196620] * VIAF: [https://viaf.org/viaf/174755630/ 174755630] * WorldCat: [https://www.worldcat.org/identities/lccn-no2011174082/ 174755630] {{DEFAULTSORT:Woodard, David}} [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Americanu]] [[Categoria:Musicante]] [[Categoria:Cumpositore]] [[Categoria:Scrivanu]] m5iujnmgmdi0vnsjewcrw3ognieo1m1 Categoria:Ghjucadore di pallò 14 22337 374357 374354 2021-07-12T19:47:49Z Jumpy01 11155 Jumpy01 ha spostato la pagina [[Categuria:Ghjucadore di pallò]] a [[Categoria:Ghjucadore di pallò]] senza lasciare redirect: bad namespace wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Sammy Strain 0 22338 374360 2021-07-14T10:59:50Z 124.169.230.84 Pagina nova: {{c-supranu}} '''Samuel''' "'''Sammy'''" '''Strain, Jr.''' hè un cantadore [[Stati Uniti d'America|americanu]]. ==Da vede dinò== * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Strain, Sammy]] [[Categoria:Americanu|Strain, Sammy]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Samuel''' "'''Sammy'''" '''Strain, Jr.''' hè un cantadore [[Stati Uniti d'America|americanu]]. ==Da vede dinò== * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Strain, Sammy]] [[Categoria:Americanu|Strain, Sammy]] suecu9kbwtm4vxohifh4zoyl6dfsfud Eddie Deezen 0 22339 375419 374367 2021-08-17T05:27:25Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:EddieDeezen2012.JPG|thumb|Deezen, [[2012]]]] '''Edward Harry''' "'''Eddie'''" '''Deezen''' hè un [[Sinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. ==Da vede dinò== * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Deezen, Eddie]] [[Categoria:Americanu|Deezen, Eddie]] [[Categoria:Biugrafia]] s5a3wcyarpm53ty40ab7rfn0fdpczhx Shock G 0 22340 375655 374375 2021-08-18T16:19:09Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Gregory Edward Jacobs''' hè un cantadore [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Americanu|G, Shock]] [[Categoria:Biugrafia]] t4fo9s6z53f5c5uv4kexi06ljcj435x Bocca di A Scaledda 0 22341 374806 374564 2021-08-05T15:17:54Z Fausta Samaritani 15085 /* Situazioni è tupugrafia */ wikitext text/x-wiki A bocca di a Scaledda (Bocca di hà Scaledda in lingua corsa) hè una di i principali foci di [[Corsica]].<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> ==Giugrafia== ===Situazioni è tupugrafia=== [[File:Tavera panneau Bocca di a Scaledda du PNRC.jpg|thumb|Panneddu di u Parcu naturali rigiunali di Corsica piazzatu in a bocca di a Scaledda]] A bocca di a Scaledda hè situata à livanti di u massicciu di u [[Monti Rinosu]], un massicciu muntosu di u centru di a Corsica. Si trova à u sudu di a cumuna di [[Tavera]], trà a [[Punta d'Isa]] (1630 m) è a [[à u Picchiu]] (1580 m), dui vertici di a linia di cresta contraforti di a catena cintrali di l'isula, dilimitendu l'alti vaddi di a Gravona à u nordu è di u Prunelli à u sudu. A bocca di a Scaledda spicca giugraficamenti, da una parti i "tarritorii di vita" [[Gravona]], [[Taravu]] è [[Bastelica]] di u parcu naturali rigiunali di Corsica, da l'altra parti i rigiunceddi di a Gravona à u nordu, di u Prunelli à u sudu. Annantu à i so fianchi sittentriunali à i penditi scabrosi, nait u fiumiceddu di Scaledda, chì i so acqui alimanteghjani a Gravona. Annantu à u so virsanti miridiunali à i pindenzi più dolci, nasci un fiumiceddu senza nomu, affluenti di u fiumiceddu di Ghjalgheddu (altru nomu fiumiceddu di Brutulatu), affluenti di u [[Prunelli]]. ==Giulugia== [[File:Tavera Roches granitiques sous le col de Scalella versant nord.jpg|thumb|Chjappi granitichi sottu à a bocca di a Scaledda in u virsanti nordu]] A bocca di a Scaledda si trova annantu à un aneddu sicundariu spaddendu si annantu à a catena cintrali da l'isula à u Monti Rinosu (2352 m), è uriintatu à u mezupunenti sinu à a massedda di u Prunelli, versu u fondu di u [[golfu d'Aiacciu]]. Si situeghja in a Corsica erciniana (o uccidentali), in a parti chì custituisci u punenti è u meziornu di l'isula, ditta dinò a "Corsica granitica", ingricciata à muntagni putenti incù vetti nudi, è da mori cunnisciuta sottu u nomu di "l'aldilà di i monti". U tarrenu riposa annantu à un zocculu di chjappi metamorfichi antigranitichi. U mezu naturali in u circondu hè ripprisintatu da penditi rucciosi è pitricaghji silicei di u pianu muntagnolu à nivali. ==Clima== Situatu à 1193 metri d'altitudina, a foci hè calchì volta annivata in periudu invirnali. Datu l'annivamentu ma ancu par via di trafalamenti longu à u stradonu duvuti à i forti piuviti annantu à u virsanti sittentriunali, hè calchì volta chjusu mentri uni pochi di ghjorna. Hè sottumissu à i forti venti di i nordu è di u nordupunenti chì sbattini annantu à l'isula. ==Fauna è flora== [[File:Tavera couleurs d'automne sous le col de Scalella (1193m).jpg|left|thumb|U virsanti sudu di a foci]] [[File:Tavera Scalella couleurs d'automne et ligne de crête du Monte d'Oro.jpg|thumb|U virsanti nordu di a foci]] A bocca di a Scaledda si trova in u Parcu naturali rigiunali di Corsica, in a zona naturali d'intaressu eculogicu, faunisticu è fluristicu di 2a generazioni chjamata "Cresti è alti virsanti asilvatichi di u monti Rinosu". L'intaressu di 'ssa zona riposa annantu à sei spezii d'aceddi è una pianta ditarminanti. I fianchi sittentriunali annantu à a so parti uriintali sò cuparti à un mischiu d'arburi frunduti (castagni, frassi, caracutu, lecci, pina, è cetara.) è machja, è annantu à a so parti uccidentali prisentani i rocchi nudi à mezu à machji bassi cumposti par u più di scopi. I fianchi miridiunali sò cuparti à livanti d'arburi frunduti, par u più castagni, frassi è chjarasgi bastardi, quist'ultimi inarburendu di vaghjimu i frundami di un rossu intensu. In altrò, ùn sò ch'è landi. U situ hè un locu tradiziunali par l'estiva di i mandrii. Dui pasciali ci si trovani in a vicinanza, annantu à u virsanti miridiunali. Hè ancu friquintatu da i cacciadori di culombuli d'uttrovi, à u mumentu di a so migrazioni versu u [[Sudu]]. ==Accessu== A bocca di a Scaledda hè francata da u stradonu dipartamintali D 27 chì cullega dirittamenti Bucugnà è Tavera (par via di a D 127) à u [[nordu]], in Bastelica à u sudu. Da una parti è di l'altra di a foci, 'ssu stradonu cumporta parechji ghjirati stretti stretti. In periudu invirnali, a so varcata richjedi l'attrazzi spiciali. Hè calchì volta chjusu datu u so annivamentu. ==Storia== A linia di cresta incurpurendu a bocca di a Scaledda dilimitava in tempi di una volta i pievi di Celavu è di Cavru. U stradonu D 27 chì franca a bocca di a Scaledda, era à l'urighjini u "stradonu furistieru numaru 1 di Cavru à Bastelica", di una lunghezza di 26 km. Era statu custruitu è gistita da u Statu. I travagli fatti da u 1853 à u 1861, ani cumpurtatu a custruzzioni di cinqui ponti. U stradonu hè dutatu di una casa furistiera par allughjà u vardia di l'Acqui è Furesti è a so famiglia. ==Sporti== ===Rally autumobili=== U [[8 nuvembri|8 di nuvembri]] 2014 si sò svolti i provi spiciali 8 è 10 Bastelica - Tavera, 17, 270 km di u 57u [[Ghjiru di Corsica autumobili]]. ===Ciclisimu=== L'ascinsioni di a bocca di a Scaledda dapoi Bastelica hè un parcorsu ch'eddi effittueghjani bon parechji ciclistichi. Cumporta uni pochi di passaghji supiriori à 10. == Noti == <references/> [[Categoria:Corsica]] 9f241ihtf1cvllw3rr4yfg6p20tf0o3 Nanna dlu Bambinu 0 22344 374431 2021-07-25T22:28:33Z Jumpy01 11155 Jumpy01 ha spostato la pagina [[Nanna dlu Bambinu]] a [[Nanna di u Bambinu]] tramite redirect wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Nanna di u Bambinu]] 6hwqm5m95bdo26s46gtlc09leqqzke9 Liu Yifei 0 22345 377635 377628 2021-10-30T18:09:35Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:2C33:D78F:D336:D9AD wikitext text/x-wiki Liu Yifei ([[25 di agosto]] [[1987]]) è un'attrice [[China|cinese]] naturalizata americana<ref>https://hype.my/2018/158656/crystal-liu-yifei-birthday-mulan/</ref>.[[File:Liu Yifei (2016).jpg|thumb|right|Liu Yifei ([[2016]])]] == Film == * [[2002]]: ''The Story of a Noble Family'' (TV) * [[2003]]: ''Demi-Gods and Semi-Devils'' (TV) * [[2004]]: ''Love of May'' * 2004: ''The Love Winner'' * [[2005]]: ''Chinese Paladin'' (TV) * [[2006]]: ''The Return of the Condor Heroes'' (TV) * 2006: ''Abao's Story'' * [[2008]]: ''The Forbidden Kingdom'' * [[2010]]: ''Love In Disguise'' * [[2011]]: ''White Vengeance'' * 2011: ''A Chinese Ghost Story'' * [[2012]]: ''The Four'' * 2012: ''Assassins'' * [[2013]]: ''The Four II'' * [[2014]]: ''The Four III'' * 2014: ''Outcast'' * [[2015]]: ''The Third Way of Love'' * 2015: ''Night Peacock'' * 2016: ''So Young 2: Never Gone''' * [[2017]]: ''The Chinese Widow'' * 2017: ''Hanson and the Beast'' * 2017: ''Once Upon a Time'' * [[2020]]: ''Mulan'' == Nòtte == <references /> [[Categoria:Attrice|Yifei, Liu]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Chinese|Yifei, Liu]] 01razobc3u59bzdvfdug47u0r11oz6a Template:Pruvincia di Arezzu 10 22347 374584 374539 2021-07-31T21:47:45Z Jumpy01 11155 Jumpy01 hà spustatu a pagina [[Template:Comuna di a Pruvincia d'Arezzu]] à [[Template:Pruvincia di Arezzu]]: uniformità wikitext text/x-wiki {{Navbox generic | name = Comuna di a Pruvincia d'Arezzu | state = collapsed | title =[[Toscana]] Comuna di a [[Pruvincia d'Arezzu]] [[File:Flag of Italy.svg|20 px|border]] | image = [[Image:Flag of Tuscany.svg|60px]] | above = | groupstyle = text-align:right; | liststyle = text-align:left; |list1 = * [[Anghiari]] * [[Arezzu]] * [[Badia Tedalda]] * [[Bibbiena]] * [[Bucine]] * [[Capolona]] * [[Caprese Michelangelo]] * [[Castel Focognano]] * [[Castel San Niccolò]] * [[Castelfranco Piandiscò]] * [[Castiglion Fibocchi]] * [[Castiglion Fiorentino]] * [[Cavriglia]] * [[Chitignano]] * [[Chiusi della Verna]] * [[Civitella in Val di Chiana]] * [[Cortona]] * [[Foiano della Chiana]] * [[Laterina Pergine Valdarno]] * [[Loro Ciuffenna]] * [[Lucignano]] * [[Marciano della Chiana]] * [[Monte San Savino]] * [[Montemignaio]] * [[Monterchi]] * [[Montevarchi]] *[[Ortignano Raggiolo]] * [[Pieve Santo Stefano]] * [[Poppi]] * [[Pratovecchio Stia]] * [[San Giovanni Valdarno]] * [[Sansepolcro]] * [[Sestino]] * [[Subbiano]] * [[Talla]] * [[Terranuova Bracciolini]] }} [[Categoria:Cumuna di Toscana]] [[Categoria:Comuna di a Pruvincia d'Arezzu]] <noinclude>[[Categoria:Template di navigazione|Comuna di a Pruvincia d'Arezzu]]</noinclude> 9bbwf5ntzvsn7twk9uf0q8hn0whxd4x Template:Pruvincia di Sassari 10 22351 374757 374586 2021-08-02T21:13:33Z Jumpy01 11155 Unione di [[:Template:Pruvincia di Sassari]] in [[:Template:Comuna di a Pruvincia di Sassari]]: duppiò wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Template:Comuna di a Pruvincia di Sassari]] h2rgx2demypo3nrsrtkku9w8z5ofziw Giuseppe Verdi 0 22353 374784 374582 2021-08-03T16:40:22Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Portrait de Verdi par Truchelut L'illustration 6 mars 1880.jpg|miniatura|Ghjiseppu Verdi (1880)]] '''Giuseppe Verdi''' (/dʒuˈzɛppe ˈverdi/), natu Ghjiseppu Fortuninu Francescu Verdi u [[10 uttrovi|10 di Uttrove]] [[1813]] à [[Roncole]] è mortu u [[27 di ghjennaghju]] [[1901]] à [[Milanu]], hè un cumpusitore romanticu [[Italia|talianu]]. A so opera, cumposta per u più di opare liriche, unendu u putere melodicu à a prufundità [[Psicologia|psiculogica]] è legendaria, hè una di e più impurtante di tutta a storia di u [[teatru]] musicale. Verdi hè unu di i cumpusitori di ''opéras'' taliani i più influenti di u XIXu seculu, influenza paragunevule à quella di [[Vincenzo Bellini]], [[Gaetano Donizetti]], [[Giacomo Puccini]] è Rossini. E so opare sò à spessu ghjucate in i teatri di u mondu sanu è, varchendu e fruntiere di u generu, certi di i so temi sò da longu iscritti in a cultura populare cum'è "La donna è mobile" di ''Rigoletto'', u "Brindisi" di ''A traviata'', lu "Và pensiero" di ''Nabucco'' o a "Marchja trionfale" di l<noinclude>'</noinclude>''Aida''. Le opare di Verdi supraneghjanu dinù u repertoriu di l'arte lirica un seculu è mezu dopu a so criazione. Pocu impignatu puliticamente, hà eppuru autorizatu l'usu di a so imaghjina è di e so opere in u prucessu di riunificazione di a penisula taliana è ferma per via di quessa, à fiancu à [[Giuseppe Garibaldi]] è di [[Camillo Cavour]], una figura emblematica di u [[Risorgimento]]. [[Categoria:Musicante|Verdi]] [[Categoria:Biugrafia]] ht5m01017226bozypxe7fa2b2r3m5td Template:Comuna di a Pruvincia d'Arezzu 10 22354 374585 2021-07-31T21:47:45Z Jumpy01 11155 Jumpy01 hà spustatu a pagina [[Template:Comuna di a Pruvincia d'Arezzu]] à [[Template:Pruvincia di Arezzu]]: uniformità wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Template:Pruvincia di Arezzu]] c6x6lo5s3z3p9f9jpljq8sz9a51khnc Template:Comuna di a Pruvincia di Sassari 10 22355 374773 374772 2021-08-03T15:29:47Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{Navbox generic | name = Comuna di a Pruvincia di Sassari | state = collapsed | title =[[Sardegna]] Comuna di a [[Pruvincia di Sassari]] [[File:Flag of Italy.svg|20px|border]] | image = [[Image:Provincia di Sassari-Stemma.svg|40px]] | above = | groupstyle = text-align:right; | liststyle = text-align:left; |list1 = · [[A Madalena]] · [[Agghju]] · [[Aglientu]] · [[Alà dei Sardi]] · [[Algheru]] · [[Alzachena]] · [[Anela]] · [[Ardara]] · [[Badesi]] · [[Banari]] · [[Benetutti]] · [[Berchidda]] · [[Bessude]] · [[Bonnanaro]] · [[Bono]] · [[Bonorva]] · [[Bortigiadas]] · [[Borutta]] · [[Bottidda]] · [[Buddusò]] · [[Budoni]] · [[Bultei]] · [[Bulzi]] · [[Burgos]] · [[Caragnani]] · [[Cargeghe]] · [[Caltheddu]] · [[Cheremurle]] · [[Chjaramonti]] · [[Codronzanu]] · [[Cossoine]] · [[Erula]] · [[Esporlatu]] · [[Figari (Sardegna)|Figari]] · [[Florinas]] · [[Giave]] · [[Illorai]] · [[Ittireddu]] · [[Ittiri]] · [[Laerru]] · [[Locusantu]] · [[Loiri Poltu Santu Paulu]] · [[Lu Palau]] · [[Lungoni]] · [[Lurisi]] · [[Mara]] · [[Martis]] · [[Monteleone Rocca Doria]] · [[Mores]] · [[Muros]] · [[Nughedu San Nicolò]] · [[Nule]] · [[Nulvi]] · [[Olmedo]] · [[Osilo]] · [[Ossi (Sassari)|Ossi]] · [[Ozieri]] · [[Padria]] · [[Pattada]] · [[Perfugas]] · [[Ploaghe]] · [[Posthudorra]] · [[Pozzomaggiore]] · [[Putifigari]] · [[Romana (cumune)]] · [[Santa Maria Coghinas]] · [[Sassari]] · [[Sedini]] · [[Semestene]] · [[Sennori]] · [[Siligo]] · [[Sorso]] · [[Stintino]] · [[Tergu]] · [[Thiesi]] · [[Tissi]] · [[Torralba]] · [[Tula]] · [[Uri]] · [[Usini]] · [[Valledoria]] · [[Viddalba]] · [[Villanova Monteleone]] · }} [[Categoria:Cumuna di Sardegna]] [[Categoria:Comuna di a Pruvincia di Sassari]] <noinclude>[[Categoria:Template di navigazione|Comuna di a Pruvincia di Sassari]]</noinclude> hhp0y1xun80d6ucq0cppqr2cgswe0pd MediaWiki:Sitenotice 8 22356 376383 374690 2021-08-25T14:08:34Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki <div class="center">{{Grisgiu|''Wikipedia in lingua corsa cresce cù voi è face '''6.000''' articuli.''<br/> <small>Cuntinuate à scrive nantu à Corsipedia !</small>}} </div> 34czd9jbtex3jq206y8qfmwkq3ihrac Thea White 0 22357 374765 374715 2021-08-03T04:37:25Z 98.151.201.187 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}}'''Thea Ruth Zitzner''' hè un [[attrice]] [[Stati Uniti|americana]]. ==Da vede dinò== *[[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Attrice|White]] {{Delete}} 59lprh2p6oxod7iaes038lsete687l7 Anela 0 22358 374762 2021-08-02T23:14:17Z Fausta Samaritani 15085 Anela wikitext text/x-wiki '''Anela''' è ''Anèla'' in [[Lingua sarda|sardu]] estu una comuna di a [[Pruvincia di Sassari]], di a regione [[Sardegna]], in [[Italia]]. == Geografia == == Storia == == Luoghi d'interesse == === Architetture religiose === [[Image:Chiesa di San Giorgio (Anela).jpg|thumb|250px|center|Chiesa di San Giorgio (Anela)]] === Architetture civili === [[Image:Necropoli di Sos Furrighesos (Anela).jpg|thumb|250px|center|Necropoli di Sos Furrighesos (Anela)]] == Econumia == == Cultura == == Manifestazioni e feste == == Comunicazioni == == Personalità legate a Anela == == Nòtte == == Bibliugrafia == * Manlio Brigaglia e Salvatore Tola, ''Dizionario storico-geografico dei Comuni della Sardegna'', Sassari, Carlo Delfino editore, [http://www.sardegnadigitallibrary.it/index.php?xsl=626&s=17&v=9&c=4463&id=589019]. == Liami == {{Comuna di a Pruvincia di Sassari}} rlm0et41a9mgx8kr45ri9xt1x38fan5 A donna cumpagna di l’omu 0 22360 374812 2021-08-06T04:07:37Z Fausta Samaritani 15085 Fausta Samaritani hà spustatu a pagina [[A donna cumpagna di l’omu]] à [[A donna cumpagna di l'omu]]: correzione apostrofo wikitext text/x-wiki #RINVIA [[A donna cumpagna di l'omu]] a0g79w5rrtobkrx072i9oyxn8lh30u3 2020 0 22361 377366 376159 2021-10-03T19:03:13Z FMSky 17979 wikitext text/x-wiki '''2020''' {{Annu| XX seculu| XXI seculu| XXII seculu |2000|2010|2020|2030|2040|2016|2017|2018|2019|2020|2021|2022|2023|2024}} [[Annata bisesta]].<br> [[Image:2020 happy-new-year.jpg|thumb|200px|right|2020 ''Happy-new-year'']] == Evenimenti == === Premii Nobel 2020 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[World Food Program]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Louise Glück]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Harvey J. Alter]], [[Michael Houghton]] è [[Charles M. Rice]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Roger Penrose]], [[Reinhard Genzel]] è [[Andrea Ghez]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Emmanuelle Charpentier]] è [[Jennifer Doudna]]<br> - [[Premiu Nobel per l'Ecunumia]] : [[Paul Milgrom|Paul R. Milgrom]] è [[Robert B. Wilson]] == Nàscite == == Morte == <gallery> Image:Ennio Morricone Cannes 2007.jpg|<small>[[Ennio Morricone]] ([[10 nuvembri]] [[1928]]- [[6 di lugliu]] 2020), Cannes, 2012</small> Image:Sean Connery as James Bond (1971, cropped2).jpg|thumb|<small>[[Sean Connery]] ([[25 d'aostu]] [[1930]]-[[31 uttrovi]] 2020), 1971</small> Image:Gigi Proietti 2020.jpg|<small>[[Gigi Proietti]] ([[2 nuvembri]] [[1940]]-2 nuvembri 2020), 1972</small> Image:Argentina celebrando copa (cropped).jpg|<small>[[Diego Armando Maradona]] ([[30 uttrovi]] [[1960]]-[[25 nuvembri]] 2020), 1986</small> Image:Paolo Rossi (football) (cropped).jpg|<small>[[Paolo Rossi]] ([[23 di settembre]] [[1956]]-[[9 di dicembre]] 2020)</small> </gallery> == In Córsica == [[Image:Faro Bonifacio Corsica 2020.jpg|thumb|300px|center|Faro di [[Bonifaziu]], [[4 di lugliu]] 2020]] == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XXI seculu|#]] r0o62h57bk1zzw35rmmgxd1tx5nyb0a 2019 0 22362 376158 375184 2021-08-21T12:43:42Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''2019''' {{Annu| XX seculu| XXI seculu| XXII seculu |1990|2000|2010|2020|2030|2015|2016|2017|2018|2019|2020|2021|2022|2023}} == Evenimenti == === Premii Nobel 2019 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Abiy Ahmed Ali]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Peter Handke]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[William Kaelin Jr.]], [[Peter J. Ratcliffe]] è [[Gregg L. Semenza]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[James Peebles]], [[Michel Mayor]] è [[Didier Queloz]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[John B. Goodenough]], [[M. Stanley Whittingham]] è [[Akira Yoshino]]<br> - [[Premiu Nobel per l'Ecunumia]] : [[Michael Kremer]], [[Abhijit Banerjee]] è [[Esther Duflo]] == Nàscite == == Morte == == In Córsica == [[Image:RPPA201904651-1.jpg|thumb|300px|center|[[Tour de Corse]], [[31 di marzu]] 2019]] == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XXI seculu|#]] 0cnl57ygfr5zthbzddzsc8t4fwn6f9y 2017 0 22363 376156 375182 2021-08-21T12:40:38Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''2017''' {{Annu| XX seculu| XXI seculu| XXII seculu |1990|2000|2010|2020|2030|2013|2014|2015|2016|2017|2018|2019|2020|2021}} [[Image:2017-01-01 Happy-New-Year by-David-Revoy.jpg|thumb|200px|right|David-Revoy, ''Happy New Year 2017'']] == Evenimenti == === Premii Nobel 2017 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[International Campaign to Abolish Nuclear Weapons]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Kazuo Ishiguro]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Jeffrey Connor Hall]], [[Michael Rosbash]] è [[Michael Warren Young]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Rainer Weiss]], [[Barry Clark Barish]] è [[Kip Thorne]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Jacques Dubochet]], [[Joachim Frank]] è [[Richard Henderson]]<br> - [[Premiu Nobel per l'Ecunumia]] : [[Richard Thaler]]<br> == Nàscite == == Morte == == In Córsica == == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XXI seculu|#]] 63um1qtwart6szistyggdz6inspvovn 2016 0 22364 376752 376750 2021-09-06T03:58:49Z Jun Misugi 295 /* Morte */ ligame wikitext text/x-wiki '''2016''' {{Annu| XX seculu| XXI seculu| XXII seculu |1990|2000|2010|2020|2030|2012|2013|2014|2015|2016|2017|2018|2019|2020}} [[Annata bisesta]].<br> == Evenimenti == === Sport === - [[Image:Olympic rings without rims.svg|40px|border]] XXXI Olimpiade Rio de Janeiro 2016, annullata.<br> === Premii Nobel 2016 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Juan Manuel Santos]] ([[Colombia]])<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Bob Dylan]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Yoshinori Ohsumi]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[John M. Kosterlitz]], [[Duncan Haldane]] è [[David J. Thouless]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[James Fraser Stoddart]], [[Ben Feringa]] è [[Jean-Pierre Sauvage (chimico)|Jean-Pierre Sauvage]]<br> - [[Premiu Nobel per l'Ecunumia]] : [[Oliver Hart]] è [[Bengt Holmström]]<br> == Nàscite == == Morte == * [[7 di novembre]]: [[Leonard Cohen]], [[musicante]] [[Canada|canadianu]] == In Córsica == [[Image:Air Corsica, F-HZPG, Airbus A320-216 (28390267881).jpg|thumb|280px|center|[[Air Corsica]], F-HZPG, Airbus A320, 216]] == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XXI seculu|#]] swecgln7vb5cb4zhqduapb33bdlfuxx 2015 0 22365 376154 375180 2021-08-21T12:36:36Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''2015''' {{Annu| XX seculu| XXI seculu| XXII seculu |1990|2000|2010|2020|2030|2011|2012|2013|2014|2015|2016|2017|2018|2019}} == Evenimenti == === Premii Nobel 2015 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Quartet du dialogue national]] ([[Tunisia]])<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Svetlana Aleksievitch]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[William C. Campbell (biochimico)|William C. Campbell]], [[Satoshi Ōmura]] è [[Tu Youyou]].<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Takaaki Kajita]] è [[Arthur B. McDonald]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Tomas Lindahl]], [[Paul L. Modrich]] è [[Aziz Sancar]]<br> - [[Premiu Nobel per l'Ecunumia]] : [[Angus Deaton]]<br> == Nàscite == == Morte == == In Córsica == [[Image:Sébastien Ogier Rally France 2015 001.jpg|thumb|300px|center|[[Sébastien Ogier]], [[Rally France]] 2015 (Corsica)]] == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XXI seculu|#]] bx0wwxu4s16gczvg3ijmy643qqad020 2014 0 22366 376153 376010 2021-08-21T12:34:58Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''2014''' {{Annu| XX seculu| XXI seculu| XXII seculu |1990|2000|2010|2020|2030|2010|2011|2012|2013|2014|2015|2016|2017|2018}} [[Image:2014 by-David-Revoy.jpg|thumb|200px|right|David-Revoy, ''2014'']] == Evenimenti == === Premii Nobel 2014 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Kailash Satyarthi]] è [[Malala Yousafzai]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Patrick Modiano]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Edvard Moser]], [[May-Britt Moser]] è [[John O'Keefe]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Isamu Akasaki]], [[Hiroshi Amano]] è [[Shuji Nakamura]].<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Eric Betzig]], [[Stefan Hell]] è [[William Moerner]]<br> - [[Premiu Nobel per l'Ecunumia]] : [[Jean Tirole]]<br> == Nàscite == == Morte == - [[11 di ferraghju]]: [[Gian Paolo Bazzoni]], [[Scrivanu|scrittore]] talianu ([[Sassari|sassarese]]).<br> == In Córsica == == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XXI seculu|#]] 3e4fz49of3rzaznzz9vmzoaevt7q2g0 2011 0 22367 376150 375176 2021-08-21T12:28:39Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''2011''' {{Annu| XX seculu| XXI seculu| XXII seculu |1990|2000|2010|2020|2030|2007|2008|209|2010|2011|2012|2013|2014|2015}} [[Image:Happy-new-year-2011 davidrevoy-forest-illustration.jpg|thumb|250px|right|Davi Drevoy, ''Happy new year-2011'']] == Evenimenti == === Premii Nobel 2011 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Ellen Johnson Sirleaf]], [[Tawakkol Karman]] è [[Leymah Gbowee]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Tomas Tranströmer]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Bruce Beutler]], [[Jules Hoffmann]] è [[Ralph Steinman]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Brian P. Schmidt]] è [[Adam Riess]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Dan Shechtman]]<br> - [[Premiu Nobel per l'Ecunumia]] : [[Thomas Sargent]] è [[Christopher A. Sims]]<br> == Nàscite == == Morte == == In Córsica == == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XXI seculu|#]] 72kh1bdldsplxmep44itqrjn4ch683w 2007 0 22368 376146 375146 2021-08-21T12:20:48Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''2007''' {{Annu| XX seculu| XXI seculu| XXII seculu |1980|1990|2000|2010|2020|2003|2004|2005|2006|2007|2008|2009|2010|2011}} == Evenimenti == === Premii Nobel 2007 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Al Gore]] è [[Groupe d'experts intergouvernemental sur l'évolution du climat]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Doris Lessing]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Mario Capecchi]], [[Martin Evans]] è [[Oliver Smithies]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Albert Fert]] è [[Peter Grünberg]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Gerhard Ertl]]<br> - [[Premiu Nobel per l'Ecunumia]] : [[Leonid Hurwicz]], [[Eric Maskin]] è [[Roger Myerson]]<br> == Nàscite == == Morte == == In Córsica == [[Image:Anacamptis papilionacea (Corsica).jpg|thumb|270px|center|[[Marculella|Orchis papilionacea]] (Corsica, [[25 d'aprile]] 2007)]] == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XXI seculu|#]] nzfnhz4z7wmsimi4fk3tued1oywpre7 2006 0 22369 376145 375145 2021-08-21T12:19:25Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''2006''' {{Annu| XX seculu| XXI seculu| XXII seculu |1980|1990|2000|2010|2020|2002|2003|2004|2005|2006|2007|2008|2009|2010}} == Evenimenti == === Premii Nobel 2006 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Muhammad Yunus]] è [[Grameen Bank]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Orhan Pamuk]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Andrew Fire]] è [[Craig C. Mello]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[John C. Mather]] è [[George Fitzgerald Smoot]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Roger Kornberg]]<br> - [[Premiu Nobel per l'Ecunumia]] : [[Edmund Phelps]]<br> == Nàscite == == Morte == == In Córsica == [[Image:Calvi-2e REP-sea-cloud.jpg|thumb|270px|center|[[Calvi]], [[27 di settembre]] 2006]] == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XXI seculu|#]] fe8gxsere9cxdikxo4k5ion1lg7ccb8 2005 0 22370 376144 375144 2021-08-21T12:17:42Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''2005''' {{Annu| XX seculu| XXI seculu| XXII seculu |1980|1990|2000|2010|2020|2001|2002|2003|2004|2005|2006|2007|2008|2009}} == Evenimenti == === Premii Nobel 2005 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Agence internationale de l'énergie atomique]] è [[Mohamed el-Baradei]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Harold Pinter]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[J. Robin Warren]] è [[Barry J. Marshall]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Roy J. Glauber]], [[John Lewis Hall]] è [[Theodor W. Hänsch]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Robert Grubbs]], [[Richard R. Schrock]] è [[Yves Chauvin]]<br> - [[Premiu Nobel per l'Ecunumia]] : [[Robert Aumann]] è [[Thomas Schelling]].<br> == Nàscite == == Morte == == In Córsica == [[Image:Finale-rallyes.jpg|thumb|280px|center|Championnat de France des Rallyes 2005, Epreuve finale en [[Balagna]]]] == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XXI seculu|#]] pw5u59ei26dknprq3k6yp3k7xdal11w 2004 0 22371 376143 375730 2021-08-21T12:16:20Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''2004''' {{Annu| XX seculu| XXI seculu| XXII seculu |1980|1990|2000|2010|2020|2000|2001|2002|2003|2004|2005|2006|2007|2008}} [[Annata bisesta]].<br> == Evenimenti == === Sport === - XXVIII [[Olimpiade Atene 2004]]<br> === Premii Nobel 2004 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Wangari Muta Maathai]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Elfriede Jelinek]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Linda B. Buck]] è [[Richard Axel]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[David J. Gross]], [[H. David Politzer]] è [[Frank Wilczek]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Aaron Ciechanover]], [[Avram Hershko]] è [[Irwin Rose]]<br> - [[Premiu Nobel per l'Ecunumia]] : [[Finn E. Kydland]] è [[Edward C. Prescott]]<br> === Gastrunumia === [[Image:Cachet du château d'Yquem.jpg|thumb|130px|center|Château d'Yquem, vino 2004 ([[Bordeaux]])]] == Nàscite == == Morte == <gallery> Image:President Reagan posing outside the oval office 1983 (cropped).jpg|<small>[[Ronald Reagan]] ([[6 di ferraghju]] [[1911]]-[[5 di ghjugnu]] [[2004]]), 1983</small> Image:Nino Manfredi 69.jpg|<small>[[Nino Manfredi]] ([[22 di marzu]] [[1921]]-[[4 di ghjugnu]] [[2004]]), 1969</small> Image:Marlon brando waterfront 1.jpg|<small>[[Marlon Brando]] ([[4 d'aprile]] [[1924]]- [[1 di lugliu]] 2004), 1954</small> </gallery> == In Córsica == == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XXI seculu|#]] ps5e7wli925sxn4j6p5ytaqp4p477sk 2003 0 22372 376142 375286 2021-08-21T12:15:28Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''2003''' {{Annu| XX seculu| XXI seculu| XXII seculu |1980|1990|2000|2010|2020|1999|2000|2001|2002|2003|2004|2005|2006|2007}} == Evenimenti == === Premii Nobel 2003 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Shirin Ebadi]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[J. M. Coetzee]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Paul Lauterbur]] è [[Peter Mansfield]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Alekseï Abrikossov]], [[Vitaly Ginzburg]] è[[Anthony Leggett]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Peter Agre]] è [[Roderick MacKinnon]]<br> - [[Premiu Nobel per l'Ecunumia]] : [[Robert F. Engle]] è [[Clive W. J. Granger]].<br> === Wikipedia === - [[8 di marzu]]: A [[Galipedia]], a versione di Wikipedia in [[lingua galiziana]], hè creata.<br> == Nàscite == <gallery> Image:Greta Thunberg, 27 August 2018 (cropped).jpg|<small>[[Greta Thunberg]] ([[Stoccolma]], [[3 di ghjennaghju]] 2003), foto 27 d'aostu 2018</small> </gallery> == Morte == == In Córsica == * [[9 di dicembre]]: A ''[[Corsipedia]]'', a Wikipedia in lingua córsa, hè creata. [[Image:Saut-balagne.jpg|thumb|270px|center|[[Balagna]], 2003]] == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XXI seculu|#]] 8cak10cw6fp1tatmsmxvaiz531zyy9m 2002 0 22373 376141 375143 2021-08-21T12:12:07Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''2002''' {{Annu| XX seculu| XXI seculu| XXII seculu |1980|1990|2000|2010|2020|1998|1999|2000|2001|2002|2003|2004|2005|2006}} == Evenimenti == === Premii Nobel 2002 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Jimmy Carter]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Imre Kertész]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Sydney Brenner]], [[Robert Horvitz]] è [[John Sulston]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Masatoshi Koshiba]], [[Raymond Davis Jr.]] è [[Riccardo Giacconi]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[John B. Fenn]], [[Kōichi Tanaka]] è [[Kurt Wüthrich]]<br> - [[Premiu Nobel per l'Ecunumia]] : [[Daniel Kahneman]] è [[Vernon L. Smith]] == Nàscite == == Morte == == In Córsica == [[Image:Parachutistes Balagne.jpg|thumb|250px|center|Au dessus di a [[Balagna]], 2e régiment étranger de parachutistes, 2002]] == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XXI seculu|#]] rmo7zwv110vk3oobvvp8b48lmw7c3f8 2001 0 22374 376140 376139 2021-08-21T12:10:29Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''2001''' {{Annu| XX seculu| XXI seculu| XXII seculu |1980|1990|2000|2010|2020|1997|1998|1999|2000|2001|2002|2003|2004|2005}} == Evenimenti == [[Image:National Park Service 9-11 Statue of Liberty and WTC fire.jpg|thumb|250px|center|[[New York]], [[11 di settembre]] 2001]] === Premii Nobel 2001 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Organisation des Nations unies]] è [[Kofi Annan]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Vidiadhar Surajprasad Naipaul]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Leland H. Hartwell]], [[Tim Hunt]] è Sir [[Paul Nurse]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Eric Cornell|Eric A. Cornell]], [[Wolfgang Ketterle]] è [[Carl Wieman|Carl E. Wieman]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[William Standish Knowles|William S. Knowles]], [[Ryōji Noyori|Ryoji Noyori]] è [[K. Barry Sharpless]]<br> - [[Premiu Nobel per l'Ecunumia]] : [[George Akerlof]], [[Michael Spence (ecumumia)|Michael Spence]] è [[Joseph Stiglitz]]<br> == Nàscite == == Morte == == In Córsica == == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XXI seculu|#]] fh8toy4uda2xtjb0nwx58isg0vgkn7b 1901 0 22375 375931 375930 2021-08-20T07:36:29Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''1901''' {{Annu|XIX secolu|XX secolu|XXI secolu|1880|1890|1900|1910|1920|1897|1898|1899|1900|1901|1902|1903|1904|1905}} == Evenimenti == === Sport === [[Image:Btv1b84333426-p017.jpg|thumb|400px|center|''Salon de l'Automobile, du cycle et des sports'', [[25 di ghjennaghju]]-[[10 di ferraghju]] 1901 ([[Bibliothèque nationale de France]])]] {{clear}} === Premii Nobel 1901 [[Image:NobelP.png|50px]]=== - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Henri Dunant]] è [[Frédéric Passy]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Sully Prudhomme]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Emil Adolf von Behring]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Wilhelm Röntgen]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Jacobus Henricus van 't Hoff]]<br> == Nàscite == <gallery> Image:Clark Gable as Rhett Butler in Gone With the Wind trailer cropped.jpg|<small>[[Clark Gable]] ([[1u di ferraghju]] 1901-[[16 nuvembri]] [[1960]]), in ''Rhett Butler'', 1939</small> Image:Maigret a Pigalle (1967) Gino Cervi.jpg|<small>[[Gino Cervi]] ([[3 di marzu]] 1901-[[3 di ghjennaghju]] [[1974]]), ''Maigret a Pigalle'', 1967</small> Image:Gary Cooper 1936.jpg|<small>[[Gary Cooper]] ([[7 di maghju]] 1901-[[13 di maghju]] [[1961]]), 1936</small> Image:Morocco (film) 1930. Josef von Sternberg, director. Marlene Dietrich with top hat.jpg|<small>[[Marlene Dietrich]] ([[27 di dicembre]] 1901-[[6 di maghju]] [[1992]]), ''Morocco'', 1930</small> </gallery> == Morte == <gallery> Image:Giovanni boldini, ritratto di giuseppe verdi, 1886, 01.jpg|<small>[[Giovanni Boldini]], ''[[Giuseppe Verdi]]'' ([[10 uttrovi]] [[1813]]-[[27 di ghjennaghju]] 1901), 1886</small> Image:Telemaco Signorini.jpg|<small>[[Telemaco Signorini]] ([[18 d'aostu]] [[1835]]-[[10 di ferraghju]] 1901), 1875 ca.</small> Image:Queen Victoria bw.jpg|<small>A righjina [[Vittoria d'Inghilterra]] ([[24 di marzu]] [[1819]]-[[22 di ghjennaghju]] 1901)</small> </gallery> == In Córsica == == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XX seculu|#]] 5tfedkalggizxb1nje4dlmju17928ha 1902 0 22376 375932 375202 2021-08-20T07:42:07Z Fausta Samaritani 15085 /* Premii Nobel 1902 */ wikitext text/x-wiki '''1902''' {{Annu|XIX secolu|XX secolu|XXI secolu|1880|1890|1900|1910|1920|1898|1899|1900|1901|1902|1903|1904|1905|1906}} [[Image:Ottorino Andreini Scena illustrata Cover 1902.png|thumb|230px|center|Ottorino Andreini (1872-1943), ''Scena illustrata'', cover 1902]] == Evenimenti == === Premii Nobel 1902 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Élie Ducommun]] è [[Albert Gobat]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Theodor Mommsen]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Ronald Ross]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Hendrik Lorentz]] è [[Pieter Zeeman]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Hermann Emil Fischer]]<br> == Nàscite == <gallery> Image:Carlolevi.jpg|<small>[[Carlo Levi]] ([[29 nuvembri]] 1902-[[4 di ghjennaghju]] [[1975]]), 1947</small> </gallery> == Morte == <gallery> Image:Émile Zola (1840–1902).jpg|<small>[[Émile Zola]] ([[2 d'aprile]] [[1840]]-[[29 di settembre]] 1902), 1899</small> </gallery> == In Córsica == == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XX seculu|#]] i8g6tz7s5r6w4bjawx28nzr0yfx42cc 1903 0 22377 375933 375203 2021-08-20T07:42:26Z Fausta Samaritani 15085 /* Premii Nobel 1903 */ wikitext text/x-wiki '''1903''' {{Annu|XIX secolu|XX secolu|XXI secolu|1880|1890|1900|1910|1920|1899|1900|1901|1902|1903|1904|1905|1906|1907}} == Evenimenti == === Sport === [[Image:Maurice Garin Tour 1903.jpg|thumb|250px|center|Maurice Garin, 1° [[Tour de France]], 1903]] {{clear}} === Premii Nobel 1903 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[William Randal Cremer]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Bjørnstjerne Bjørnson]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Niels Ryberg Finsen]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Antoine Henri Becquerel]], [[Pierre Curie]] è [[Marie Curie]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Svante August Arrhenius]]<br> == Nàscite == <gallery> Image:Georges Simenon (1965).jpg|<small>[[Georges Simenon]] ([[13 di ferraghju]] 1903-[[4 di settembre]] [[1989]]), 1965</small> </gallery> == Morte == <gallery> Image:Leo XIII, 1887.jpg|<small>[[Leone XIII ]] ([[2 di marzu]] [[1810]]-[[20 di lugliu]] 1903), 1887</small> Image:Paul Gauguin 1891.png|<small>[[Paul Gauguin]] ([[7 di ghjugnu]] [[1848]]-[[8 di maghju]] 1903), 1891</small> Image:T-mommsen-2.jpg|<small>[[Theodor Mommsen]] ([[30 nuvembri]] [[1817]]-[[1 nuvembri]] 1903)</small> </gallery> == In Córsica == == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XX seculu|#]] rf63trk5zvbj88tyfgc71q1jv8karra 2000 0 22378 376138 375542 2021-08-21T12:08:48Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''2000''' {{Annu|XIX secolu|XX secolu|XXI secolu|1980|1990|2000|2010|2020|1996|1997|1998|1999|2000|2001|2002|2003|2004}} [[Annata bisesta]] == Evenimenti == === Sport === - [[Image:Olympic rings without rims.svg|40px|border]] XXVII [[Olimpiade Sydney 2000]].<br> === Premii Nobel 2000 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Kim Dae-jung]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Gao Xingjian]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Arvid Carlsson]], [[Paul Greengard]] è [[Eric Kandel]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Jaurès Alferov]], [[Herbert Kroemer]] è [[Jack Kilby]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Alan MacDiarmid]] è [[Hideki Shirakawa]]<br> - [[Premiu Nobel per l'Ecunumia]] : [[James Heckman]] è [[Daniel McFadden]]<br> == Nàscite == == Morte == <gallery> Image:Vittorio Gassman Salsomaggiore.jpg|<small>[[Vittorio Gassman]] ([[1 di settembre]] [[1922]]-[[29 di ghjugnu]] 2000), a [[Salsomaggiore Terme]]</small> </gallery> == In Córsica == [[Image:Peugeot 206 02.jpg|thumb|250px|center|La [[Peugeot]] 206 WRC con la quale [[Gilles Panizzi]] conquistò il [[Tour de Corse]] 2000]] == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XX seculu|#]] n8qb7sz6lc47to8r4chv1fdnwjgo1fa 1904 0 22379 375940 375934 2021-08-20T07:46:49Z Fausta Samaritani 15085 /* Sport */ wikitext text/x-wiki '''1904''' {{Annu|XIX secolu|XX secolu|XXI secolu|1880|1890|1900|1910|1920|1900|1901|1902|1903|1904|1905|1906|1907|1908}} [[Annata bisesta]] == Evenimenti == === Sport === [[Image:Btv1b84386347-p007.jpg|thumb|300px|right|Fêtes de l'Aéro Club, Rallye aérien et automobile, [[16 di ghjugnu]] 1904]] - [[Image:Olympic rings without rims.svg|40px|border]] III [[Olimpiade Saint-Louis (Missouri) 1904]]<br> {{clear}} === Premii Nobel 1904 [[Image:NobelP.png|50px]] === [[Image:portrait frederic mistral.jpg|thumb|100px|left|Frédéric Mistral]] - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Institut de droit international]] ([[Gand]], [[Belgio]])<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Frédéric Mistral]] è [[José Echegaray Y Eizaguirre]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Ivan Pavlov|Ivan Petrovitch Pavlov]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : Lord [[John William Strutt Rayleigh]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : Sir [[William Ramsay]]<br> {{clear}} == Nàscite == <gallery> Image:Cary Grant Publicity Photo 1940s.jpg|<small>[[Cary Grant]] ([[18 di ghjennaghju]] 1904-[[29 di nuvembri]] [[1986]]), 1940</small> Image:Salvador Dali NYWTS.jpg|<small>[[Salvador Dalí]] ([[11 di maghju]] 1904-[[23 di ghjennaghju]] [[1989]]), 1965</small> Image:Gabin Harcourt 1948.jpg|<small>[[Jean Gabin]] ([[17 di maghju]] 1904-[[15 nuvembri]] [[1976]]), 1948</small> </gallery> == Morte == <gallery> Image:Anton Chekhov, portrayed by Nikolay Chekhov.jpg|<small>''[[Anton Tchekhov]]'' ([[29 di ghjennaghju]] [[1860]]-[[15 di lugliu]] 1904), 1889 ca.</small> </gallery> == In Córsica == == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{clear}} {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XX seculu|#]] qeyat79f2eufebyxascuoamag3mbatc 1905 0 22380 375935 375327 2021-08-20T07:43:11Z Fausta Samaritani 15085 /* Premii Nobel 1905 */ wikitext text/x-wiki '''1905''' {{Annu|XIX secolu|XX secolu|XXI secolu|1880|1890|1900|1910|1920|1901|1902|1903|1904|1905|1906|1907|1908|1909}} == Evenimenti == [[Image:Le Rire - Séparation de l'Eglise et de l'Etat.jpg|thumb|180px|right|"Le Rire", ''Séparation de l'Eglise et de l'Etat'', 1905]] === Premii Nobel 1905 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Bertha von Suttner]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Henryk Sienkiewicz]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Robert Koch]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Philipp von Lenard]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Adolf von Baeyer]]<br> == Nàscite == <gallery> Image:Flickr - Government Press Office (GPO) - Jean Paul Sartre and Simone De Beauvoir welcomed by Avraham Shlonsky and Leah Goldberg (cropped).jpg| <small>[[Jean-Paul Sartre]] ([[21 di ghjugnu]] 1905-[[15 d'aprile]] [[1980]]), 1967</small> Image:Garbo in Inspiration.jpg|<small>[[Greta Garbo]] ([[18 di settembre]] 1905-[[15 d'aprile]] [[1990]]), 1931</small> </gallery> == Morte == <gallery> Image:Jules Verne (cropped).png|<small>[[Jules Verne]] ([[8 di ferraghju]] [[1828]]-[[24 di marzu]] 1905)</small> </gallery> == In Córsica == == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XX seculu|#]] k2orl4t2cri3ntg8hcnepf1kg7b7j7w 1906 0 22381 375937 375936 2021-08-20T07:43:54Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''1906''' {{Annu|XIX secolu|XX secolu|XXI secolu|1880|1890|1900|1910|1920|1902|1903|1904|1905|1906|1907|1908|1909|1910}} == Evenimenti == === Sinemà === [[Image:Le troubadour (1906).webm|thumb|right|''Le troubadour'', 1906]] {{clear}} === Arte === [[Image:Lawrence Alma-Tadema - Ask Me No More.jpg|thumb|250px|center|[[Lawrence Alma-Tadema]], ''Ask Me No More'', 1906]] === Premii Nobel 1906 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Theodore Roosevelt]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Giosuè Carducci]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Camillo Golgi]] è [[Santiago Ramón y Cajal]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : Sir [[Joseph John Thomson]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Henri Moissan]]<br> == Nàscite == <gallery> Image:Rossellini+gatta.jpg|<small>[[Roberto Rossellini]] ([[8 di maghju]] 1906-[[3 di ghjugnu]] [[1977]]), 1952</small> Image:Dino Buzzati.jpg|<small>[[Dino Buzzati]] ([[16 uttrovi]] 1906-[[28 di ghjennaghju]] [[1972]])</small> </gallery> == Morte == <gallery> Image:7154. Henrik Ibsen - no-nb digifoto 20160126 00001 bldsa ibk1a1006b.jpg|<small>[[Henrik Ibsen]] ([[20 di marzu]] [[1828]]-[[23 di maghju]] 1906)</small> Image:Paul-Cezanne.jpg|<small>[[Paul Cézanne]] ([[19 di ghjennaghju]] [[1839]]-[[22 uttrovi]] 1906), 1899</small> </gallery> == In Córsica == == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XX seculu|#]] thttgqsno9bh0mp6bqelii2kelrvgi5 1907 0 22382 375938 375156 2021-08-20T07:44:21Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''1907''' {{Annu|XIX secolu|XX secolu|XXI secolu|1880|1890|1900|1910|1920|1903|1904|1905|1906|1907|1908|1909|1910|1911}} [[Image:PJ 29-09-1907 Soleilland Gracié.jpg|thumb|200px|right|''Le Petit Journal'', [[29 di settembre]] 1907, ''Soleilland Gracié'']] == Evenimenti == === Arte === [[Image:Henri Rousseau - Quai d'Ivry - Google Art Project.jpg|thumb|250px|center|[[Henri Rousseau]], ''Quai d'Ivry'', 1907]] === Premii Nobel 1907 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Ernesto Teodoro Moneta]] è [[Louis Renault (giurista)|Louis Renault]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Rudyard Kipling]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Alphonse Laveran]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Albert Abraham Michelson]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Eduard Buchner]]<br> == Nàscite == == Morte == == In Córsica == == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XX seculu|#]] oq6wuuq8o7x81vo6cj9r7lfaq2nhbdy 1908 0 22383 375939 375734 2021-08-20T07:46:25Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''1908''' {{Annu|XIX secolu|XX secolu|XXI secolu|1880|1890|1900|1910|1920|1904|1905|1906|1907|1908|1909|1910|1911|1912}} [[Annata bisesta]] [[Image:Frédéric Mistral Maillane 19 avril 1908.jpg|thumb|250px|right|[[Frédéric Mistral]] a Maillane, [[19 d'aprile]] 1908]] == Evenimenti == === Sport === - [[Image:Olympic rings without rims.svg|40px|border]] IV [[Olimpiade Londra 2008]]<br> === Arte === [[Image:Felix Vallotton Woman with a Black Hat.jpg|thumb|230px|center|[[Felix Vallotton]], ''Donna con cappello nero'', 1908 ([[Ermitage]])]] === Premii Nobel 1908 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Klas Pontus Arnoldson]] è [[Fredrik Bajer]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Rudolf Christoph Eucken]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Ilya Ilitch Metchnikov]] è [[Paul Ehrlich]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Gabriel Lippmann]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Ernest Rutherford]]<br> == Nàscite == <gallery> Image:Anna Magnani-signed.jpg|<small>[[Anna Magnani]] ([[7 di marzu]] 1908-[[26 di settembre]] [[1973]]), 1969</small> Image:IAN FLEMING 1908-1964 Creator of James Bond lived here.JPG|<small>Placca di [[Ian Fleming]] ([[28 di marzu]] 1908-[[12 d'aostu]] [[1964]]), 1996 (22 Ebury Street, Belgravia, Londra)</small> Image:Herbert von Karajan 1963.jpg|<small>[[Herbert von Karajan]] ([[5 d'aprile]] 1908-[[16 di lugliu]] [[1989]]), 1963</small> Image:Cesare pavese.jpg|<small>[[Cesare Pavese]] ([[9 di settembre]] 1908-[[27 d'aostu]] [[1950]])</small> </gallery> == Morte == == In Córsica == == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XX seculu|#]] 4h1yx0t6vo6ycc33zkt6tp1gyc3xpwy 1909 0 22384 375941 375405 2021-08-20T07:48:28Z Fausta Samaritani 15085 /* Premii Nobel 1909 */ wikitext text/x-wiki '''1909''' {{Annu|XIX secolu|XX secolu|XXI secolu|1880|1890|1900|1910|1920|1905|1906|1907|1908|1909|1910|1911|1912|1913}} == Evenimenti == === Sinemà === [[Image:Voyage sur Jupiter (1909).webm|thumb|right|''Voyage sur Jupiter'', 1909]] {{clear}} === Arte === [[Image:Paul Signac, 1909, The Pine Tree at Saint Tropez, oil on canvas, 72 x 92 cm, Pushkin Museum, Moscow.jpg|thumb|250px|center|[[Paul Signac]] ''Il pino a Saint Tropez'', 1909 ([[Pushkin Museum]] - [[Mosca (cità)|Mosca)]]]] === Premii Nobel 1909 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Auguste Beernaert]] è [[Paul Henri Balluet d'Estournelles de Constant]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Selma Lagerlöf]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Emil Theodor Kocher]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Guglielmo Marconi]] è [[Ferdinand Braun]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Wilhelm Ostwald]]<br> == Nàscite == <gallery> Image:Simone Weil Baden-Baden(1921).jpg|<small>[[Simone Weil]] ([[3 di ferraghju]] 1909-[[24 d'aostu]] [[1943]]), 1921</small> Image:Benny Goodman - c1970.jpg|<small>[[Benny Goodman]] ([[30 di maghju]] 1909-[[13 di ghjugnu]] [[1986]])</small> Image:56a21e588d0f1 flynn-errol-private-lives-of-elizabeth-and-essex-the-01-2.jpg|<small>[[Errol Flynn]] ([[20 di ghjugnu]] 1909-[[14 uttrovi]] [[1959]])</small> Image:Eugene Ionesco 03.jpg|<small>[[Eugen Ionescu]] ([[26 nuvembri]] 1909-[[28 di marzu]] [[1994]]), 1993</small> </gallery> == Morte == <gallery> Image:Chief Geronimo II.jpg|<small>[[Geronimo]] ([[16 di ghjugnu]] [[1829]]-[[17 di ferraghju]] 1909), 1901 ca.</small> </gallery> == In Córsica == == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XX seculu|#]] 9ccdcxeb5va8ln6kg06hws3ottce85q 1910 0 22385 375942 375731 2021-08-20T07:48:49Z Fausta Samaritani 15085 /* Premii Nobel 1910 */ wikitext text/x-wiki '''1910''' {{Annu|XIX secolu|XX secolu|XXI secolu|1890|1900|1910|1920|1930|1906|1907|1908|1909|1910|1911|1912|1913|1914}} == Evenimenti == [[Image:Expo brussels poster.jpg|thumb|200px|center|L'Expo de [[Bruxelles]], 1910, poster]] === Arte === [[Image:Bruno Ximenes - Stranden ved Terracina - 1910.png|thumb|250px|center|[[Bruno Ximenes]], ''Terracina'', 1910]] === Premii Nobel 1910 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Bureau international de la paix]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Paul Johann Ludwig Heyse]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Albrecht Kossel]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Johannes Diderik van der Waals]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Otto Wallach]]<br> == Nàscite == <gallery> Image:Jacques-Yves Cousteau Les Mousquemers 1948.jpg|<small>[[Jacques-Yves Cousteau]] ([[11 di ghjugnu]] 1910-[[25 di ghjugnu]] [[1997]]), 1948</small> </gallery> == Morte == == In Córsica == [[Image:Bastia Vue vers la plage- cartolina viaggiata- circa 1910.jpg|thumb|350px|center|''[[Bastia]]. Vue vers la plage'', cartolina, ca. 1910]] == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XX seculu|#]] ffjls50evuiizu2gpzw2hjgj89ljj4n 1911 0 22387 375943 375732 2021-08-20T07:49:10Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''1911''' {{Annu|XIX secolu|XX secolu|XXI secolu|1890|1900|1910|1920|1930|1907|1908|1909|1910|1911|1912|1913|1914|1915}} == Evenimenti == [[Image:Nomadic.jpg|thumb|250px|center|Transatlantico ''Nomadic'', 1911]] === Arte === [[Image:Mucha, Alfons - Prinzessin Hyazinthe - 1911.jpg|thumb|180px|center|[[Alphonse Mucha]], ''Prinzessin Hyazinthe'', 1911, litografia]] === Premii Nobel 1911 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Tobias Asser]] è [[Alfred Hermann Fried]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Maurice Maeterlinck]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Allvar Gullstrand]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Wilhelm Wien]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Marie Curie]]<br> == Nàscite == <gallery> Image:Juan Manuel Fangio - El Gráfico 1478.jpg|<small>[[Juan Manuel Fangio]] (1911- [[1995]]), "El Gráfico", 1947</small> Image:Ronald Reagan 1981 presidential portrait.jpg|<small>[[Ronald Reagan]] ([[6 di ferraghju]] 1911-[[5 di ghjugnu]] [[2004]]), 1981</small> </gallery> == Morte == == In Córsica == == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XX seculu|#]] asnsv73pfyow3uwouxpvlk5ii8egyf4 1912 0 22388 375944 375543 2021-08-20T07:49:34Z Fausta Samaritani 15085 /* Premii Nobel 1912 */ wikitext text/x-wiki '''1912''' {{Annu|XIX secolu|XX secolu|XXI secolu|1890|1900|1910|1920|1930|1908|1909|1910|1911|1912|1913|1914|1915|1916}} [[Annata bisesta]] == Evenimenti == === Sport === [[Image:1912 Opening ceremony - France.JPG|thumb|330px|center|[[Stoccolma]], [[Olimpiadi]] 1912 - Francia - [[Raoul Paoli]] en porte drapeau]] - [[Image:Olympic rings without rims.svg|40px|border]] V [[Olimpiade Stoccolma 1912]].<br> {{clear}} === Arte === [[Image:Vasily kandinsky, improvvisazione n. 29 (il cigno), 1912.JPG|thumb|230px|center|[[Vasily kandinsky]], ''Improvvisazione n. 29'' (''Il cigno''), 1912 (Philadelphia Museum of Art)]] === Premii Nobel 1912 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Elihu Root]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Gerhart Johann Robert Hauptmann]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Alexis Carrel]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Gustaf Dalén]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Victor Grignard]] è [[Paul Sabatier (chimico)|Paul Sabatier]]<br> == Nàscite == <gallery> Image:Wernher von Braun crop.jpg|<small>[[Wernher von Braun]] ([[23 di marzu]] 1912-[[16 di ghjugnu]] [[1977]]), [[NASA]], 1964</small> </gallery> == Morte == == In Córsica == == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XX seculu|#]] 7f3o7mz6re8pw16zkhb8rywnc7t6bj5 1913 0 22389 375945 375162 2021-08-20T07:55:13Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki -------------------------------- '''1913''' {{Annu|XIX secolu|XX secolu|XXI secolu|1890|1900|1910|1920|1930|1909|1910|1911|1912|1913|1914|1915|1916|1917}} == Evenimenti == === Sinemà === [[Image:Fantômas - À l'ombre de la guillotine (1913).webm|thumb|right|''Fantômas - À l'ombre de la guillotine'', film (1913)]] {{clear}} === Arte === [[Image:Vittorio Matteo Corcos Autoritratto 1913.jpg|thumb|180px|center|[[Vittorio Matteo Corcos]], ''Autoritratto'', 1913, ([[Uffizi]])]] === Premii Nobel 1913 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Henri La Fontaine]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Rabindranath Tagore]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Charles Richet]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Heike Kamerlingh Onnes]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Alfred Werner]]<br> == Nàscite == == Morte == == In Córsica == == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XX seculu|#]] cug6x9ovdeyhd3cgtazxbb2dq9as9j1 1914 0 22390 375946 375733 2021-08-20T07:55:38Z Fausta Samaritani 15085 /* Premii Nobel 1914 */ wikitext text/x-wiki '''1914''' {{Annu|XIX secolu|XX secolu|XXI secolu|1890|1900|1910|1920|1930|1910|1911|1912|1913|1914|1915|1916|1917|1918}} == Evenimenti == === Sport === [[Image:Charles Deruyter - Paris Roubaix 1914.JPG|thumb|160px|right|Charles Deruyter - [[Paris-Roubaix]] 1914]] {{clear}} === Arte === [[Image:The Street Pavers (1914) by Umberto Boccioni.jpg|thumb|200px|center|[[Umberto Boccioni]], ''The Street Pavers'', 1914 ([[Metropolitan Museum of Art|MET]] - [[New York]])]] === Premii Nobel 1914 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : non attribuito<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : non attribuito<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Robert Bárány]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Max von Laue]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Theodore William Richards]]<br> == Nàscite == == Morte == <gallery> Image:150b Pius X.jpg|<small>[[Pio X]] ([[2 di ghjugnu]] [[1835]]-[[20 d'aostu]] [[1914]])</small> </gallery> == In Córsica == == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XX seculu|#]] 6503uvxkl767jc6cs9861gp8rc5u8od 1915 0 22391 375947 375736 2021-08-20T07:56:02Z Fausta Samaritani 15085 /* Evenimenti */ wikitext text/x-wiki '''1915''' {{Annu|XIX secolu|XX secolu|XXI secolu|1890|1900|1910|1920|1930|1911|1912|1913|1914|1915|1916|1917|1918|1919}} == Evenimenti == === Premii Nobel 1915 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : Non assegnato<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Romain Rolland]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : Non assegnato<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[William Henry Bragg]] è [[William Lawrence Bragg]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Richard Martin Willstätter]]<br> == Nàscite == <gallery> Image:Frank Sinatra (1942 photo portrait).jpg|<small>[[Frank Sinatra]] (1915-[[1998]])</small> Image:Touch of Evil-Orson Welles.JPG|<small>[[Orson Welles]] ([[6 di maghju]] 1915-[[10 uttrovi]] [[1985]]), 1958</small> </gallery> == Morte == == In Córsica == == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XX seculu|#]] oz3w7tt4uz5v1x0v85z4qnocq2333dg 1916 0 22392 375948 375737 2021-08-20T07:57:12Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''1916''' {{Annu|XIX secolu|XX secolu|XXI secolu|1890|1900|1910|1920|1930|1912|1913|1914|1915|1916|1917|1918|1919|1920}} [[Annata bisesta]] == Evenimenti == <gallery widths="200" heights="200" perrow="4"> Image:Bataille de Verdun 1916.jpg|Battaglia di [[Verdun]], 1916 Image:Bundesarchiv Bild 183-R29963, Bei Verdun, explodierende Granate.jpg Image:Frech long gun battery overrun at Verdun.jpg Image:French soldiers of the 87th Regiment shelter in their trenches at Hill 304 at Verdun.jpg|Soldati francesi di o 87° Regimento </gallery> === Sport === - [[Image:Olympic rings without rims.svg|40px|border]] VI Olimpiade 1916 - annullata === Premii Nobel 1916 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : Non assegnato<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Carl Gustaf Verner von Heidenstam]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : Non assegnato<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : Non assegnato<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : Non assegnato<br> == Nàscite == == Morte == == In Córsica == == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XX seculu|#]] en2gxo8m63dks3qho54nr7ofumo3ygp 1917 0 22393 375949 375544 2021-08-20T07:57:43Z Fausta Samaritani 15085 /* Premii Nobel 1917 */ wikitext text/x-wiki '''1917''' {{Annu|XIX secolu|XX secolu|XXI secolu|1890|1900|1910|1920|1930|1913|1914|1915|1916|1917|1918|1919|1920|1921}} == Evenimenti == [[Image:Wreckage of Zeppelin LZ 95 L 48 1915.jpg|thumb|400px|right|[[Zeppelin]] LZ 95 L 48 1915, costa inglese, ("New-York tribune", [[8 di lugliu]] 1917]] {{clear}} === Musica === [[Image:French opera star Marthe Chenal sings Marseillaise during World War I in Alsace,.jpg|thumb|200px|center|Marthe Chenal canta a ''[[Marsigliese]]'', in [[Alsazia]], 1917]] === Premii Nobel 1917 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[International Committee Of The Red Cross|Croce Rossa Internazionale]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Karl Adolph Gjellerup]] è [[Henrik Pontoppidan]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : Non assegnato<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Charles Glover Barkla]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : Non assegnato<br> == Nàscite == <gallery> Image:JFK WHPO.tif|<small>[[John Fitzgerald Kennedy]] (1917-[[1963]])</small> Image:Ellafitzgerald.jpg|<small>[[Ella Fitzgerald]] ([[25 d'aprile]] 1917-[[15 di ghjugnu]] [[1996]]), 1975</small> </gallery> == Morte == <gallery> Image:Margaretha Zelle.jpg|<small>[[Mata Hari]] (Margaretha Zelle)([[1876]]-1917)</small> </gallery> == In Córsica == == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XX seculu|#]] aep72uhj9pykgiv72sxolv03pm0xl1m 1918 0 22394 375950 375167 2021-08-20T07:58:04Z Fausta Samaritani 15085 /* Premii Nobel 1918 */ wikitext text/x-wiki '''1918''' {{Annu|XIX secolu|XX secolu|XXI secolu|1890|1900|1910|1920|1930|1914|1915|1916|1917|1918|1919|1920|1921|1922}} == Evenimenti == [[Image:Hannover CL IIIa, Forest of Argonne, France, 1918 (restored).jpg|thumb|250px|center|Aereo Hannover CL IIIa, Foresta di Argonne, Francia, 1918]] === Premii Nobel 1918 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : Non assegnato<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : Non assegnato<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : Non assegnato<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Max Planck]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Fritz Haber]]<br> == Nàscite == == Morte == == In Córsica == == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XX seculu|#]] cq7ttu9lfg8fynvye3kpyn0tuvki6pm 1919 0 22395 375951 375168 2021-08-20T07:58:24Z Fausta Samaritani 15085 /* Premii Nobel 1919 */ wikitext text/x-wiki '''1919''' {{Annu|XIX secolu|XX secolu|XXI secolu|1890|1900|1910|1920|1930|1915|1916|1917|1918|1919|1920|1921|1922|1923}} == Evenimenti == [[Image:William Orpen – The Signing of Peace in the Hall of Mirrors, Versailles 1919, Ausschnitt.jpg|thumb|550px|center|[[William Orpen]], ''Firma di a pace'', Versailles 1919 <ref>Prima fila: Johannes Bell ([[Germania]]) con Hermann Muller. Seconda fila (da sinistra a destra): Tasker H Bliss, EM House, Henry White, Robert Lansing, [[Woodrow Wilson]] ([[Stati Uniti]]); [[Georges Clemenceau]] ([[Francia]]); D Lloyd George, A Bonar Law, Arthur J Balfour, Visconte Milner, GN Barnes ([[Gran'Britagna]]), marchese Saionzi ([[Giappone]]). Seconda fila (da sinistra a destra): Elefterio Venizelos ([[Grecia]]); Affonso Costa ([[Portugallu]]); Riddell (Stampa britannica); George Foster ([[Canada]]); Nikola Pachitch ([[Serbia]]); [[Stephen Pichon]] ([[Francia]]); Maurice Hankey, Edwin S Montagu (Gran'Britagna), Maharajah di Bikaner ([[India]]), [[Vittorio Emanuele Orlando]] ([[Italia]]); Paul M Hymans ([[Belgica]]), Louis Botha ([[Sud Africa]]); WM Hughes ([[Australia]]).</ref>]] === Premii Nobel 1919 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Woodrow Wilson|Thomas Woodrow Wilson]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Carl Spitteler]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Jules Bordet]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Johannes Stark]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : Non assegnato<br> == Nàscite == == Morte == == In Córsica == == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == == Nòtte == <references /> {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XX seculu|#]] g4f0jqwaat29arqetqlnkr9g082xyrb 1920 0 22396 375952 375531 2021-08-20T07:59:15Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki '''1920''' {{Annu|XIX secolu|XX secolu|XXI secolu|1900|1910|1920|1930|1940|1916|1917|1918|1919|1920|1921|1922|1923|1924}} [[Annata bisesta]] [[Image:Cinzano 1920.jpg|thumb|150px|right|Cinzano, 1920]] == Evenimenti == === Sport === - [[Image:Olympic rings without rims.svg|40px|border]] VII [[Olimpiade Anversa 1920]].<br> === Premii Nobel 1920 [[Image:NobelP.png|50px]] === - [[Premiu Nobel per a Pace]] : [[Léon Bourgeois]]<br> - [[Premiu Nobel per a Litteratura]] : [[Knut Hamsun]]<br> - [[Premiu Nobel per a Medicina]] : [[Schack August Steenberg Krogh]]<br> - [[Premiu Nobel per a Fisica]] : [[Charles Edouard Guillaume]]<br> - [[Premiu Nobel per a Chimica]] : [[Walther Nernst]]<br> == Nàscite == <gallery> Image:Isaac.Asimov01.jpg|<small>[[Isaac Asimov]] ([[2 di ghjennaghju]] 1920-[[6 d'aprile]] [[1992]])</small Image:1990 Venice Film Festival Fellini 03.jpg|<small>[[Federico Fellini]] ([[20 di ghjennaghju]] 1920-[[31 uttrovi]] [[1993]]), [[1990]] [[Venezia]]</small> Image:Alberto-Sordi.jpg|<small>[[Alberto Sordi]] ([[15 di ghjugnu]] 1920-[[24 di ferraghju]] [[2003]])</small> </gallery> == Morte == <gallery> Image:Amedeo Modigliani 1919.jpg|<small>[[Amedeo Modigliani]] ([[12 di lugliu]] [[1884]]-[[24 di ghjennaghju]] 1920), [[1919]]</small> </gallery> == In Córsica == == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XX seculu|#]] o9p990v16ah7rpiwscfe9c2zxdgswr6 Lonzu tupinu 0 22397 375102 375080 2021-08-12T11:20:29Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Filet mignon braisé.JPG|thumb|U lonzu tupinu di porcu cottu in a frissoghja]] U lonzu tupinu hè un pezzu di carne prilivatu à l'estremità à più chjuca di u lonzu, o psoas magiore di una carcassa animale.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in inglese.</ref> In [[Lingua francese|francese]], pò designà 'ssu pezzu di u lonzu ind'è parechji animali, ma hè soprattuttu imprudatu per designà i pezzi di lonzu di [[porcu]]. U lonzu tupinu custighjeghja i duie lati di u filu di u spinu è hè di solitu frastagliatu in dui longhi pezzi di carne à forma di sarpe. U lonzu tupinu hè qualchì volta vindutu intieru. U lonzu tupinu hè di solitu prisintatu cum'è una cuppa tonda pruvenendu da l'estremità a più fine di un pezzu di lonzu. Hè à spessu u pezzu u più tenneru è u più magru. U lonzu tupinu hà à spessu un sapore più dolce ch'è l'altri pezzi di carne è, à 'ssu titulu, hè à spessu garni di una salsa. Datu a piccula quantità di lonzu tupinu ch'è omu pò abbatte annantu à ogni animale, hè di solitu u pezzu di carne u più caru. ==Lessicu== U nome [[Corsica|corsu]] face referenza à a forma di u lonzu tupinu, quella di un [[topu]]. U nome ''pesciu'' o ''pescia'' hè imprudatu dinù per designà u lonzu tupinu. == Note == <references/> ==Da vede dinù== * u [[lonzu]] [[Categoria:Cucina]] brdj430zjpikh9phx07ftjzz57955wo Interlingue 0 22398 378328 378317 2022-01-23T08:30:57Z Caro de Segeda 17124 wikitext text/x-wiki {{Lingua |nomu=Interlingue |numinativu= |criatore = [[Edgar de Wahl]] |annu = 1922 |cuntestu = |altri nomi =Occidental |culore=orange |stati= |rigione=Mondu |periudu= |persone= |tipulugia=SVO |scrittura=[[Scrittura latina|Latina]] |fam1=Lingue artificiale |iso1=ie |iso2=ile |iso3= |estrattu=| |mappa=[[File:Unde yelb.svg|290px]] |didascalia=Simbulu di Interlingue }} '''Occidental''', un vechju nome storicu, ufficialmente chjamatu '''Interlingue''', hè una lingua custruita publicata in u 1922 da [[Edgar de Wahl]] quandu parechje persone cercavanu di fà ammintà l'[[Esperanto]] in a [[Lega di e Nazioni]]. == Letteratura == A maiò parte di i testi letterarii in Occidente, sia originali sia tradutti, sò stati publicati in Cosmoglotta. Altri testi sò stati publicati in a rivista "Helvetia", è altri, in misura minore, in forma di libru. === Ultimi libri === * ''Li Romance de Photogen e Nycteris'' di George MacDonald, è traduttu da David MacLeod in 2019<ref>[https://occidental-lang.com/photogen-e-nycteris/ Li Romance de Photogen e Nycteris]</ref>. * ''Kinderseele'', da Hermann Hesse, traduttu da Dave MacLeod in ghjennaghju 2021. * ''Li últim rendevú o esque rendevús es dangerosi?'', di Dorlota Burdon, è publicatu in 2021<ref>[https://archive.org/details/final_rendeveu_libre archive.org]</ref>. * ''Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas'', scrittu da Vicente Costalago<ref>[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/li-sercha-in-li-castelle-dewahl-e-altri-racontas/paperback/product-4gj9w8.html Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas]</ref> è publicatu in marzu 2021. * Costalago, Vicente (2021) ''Fabules, racontas e mites''<ref>[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/fabules-contes-e-mites/paperback/product-4g6ezk.html?page=1&pageSize=4 Fabules, racontas e mites]</ref>. == Note == <references/> {{Interlingue}} [[Category:Interlingue]] [[Category:Lingua artificiale]] 3ci585m77az9si7b3is77n802ne59je Vicente Fernández 0 22399 378007 378003 2021-12-15T09:34:11Z 124.169.226.16 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Fernandez-3-24-13 03.JPG|thumb|Vicente Fernández (2013)]] '''Vicente Fernández Gómez''' hè un cantadore [[Messicu]]. Hè mortu u 12 di dicembre di u 2021. ==Biugrafia== Hè mortu u 12 di dicembre di u 2021. [[Categoria:Musicante|Fernández, Vicente]] [[Categoria:Messicu|Fernández, Vicente]] [[Categoria:Biugrafia]] 8hp2dzus3e379g59ogk4lfsgwbfpxsn Categoria:Persunalità 14 22400 375126 2021-08-12T21:04:52Z Jumpy01 11155 catiguria supariore wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Incudine 0 22401 378159 378158 2022-01-04T00:14:05Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki Un' '''incudine''' hè un arnesu adupratu per stazzunà i metalli. Hè un pezzu di dimensione variabile chì varieghja, secondu u cummerciu, da poche decine di grammi (orologeria / gioielleria) finu à più di 400 kg (fabbri), in [[acciaio]] cù una superficie piatta chjamata tavula, generalmente indurita da case, qualchì volta furnitu di perforazioni generalmente verticali, circulari o quadrate per certi accessori di travagliu o usi adattati à un travagliu specificu. E grande incudine sò generalmente installate nantu à una basa di [[legnu]] (dunque, un troncu d'arburu "solidu"), u troncu, o "chabotte", qualchì volta rinfurzatu cù cinghje di metallu per resiste à i scossa, è chì riduce a vibrazione assorbendula. Una parte. Puderanu esse attaccati à u bloccu di supportu da un terzu "puntu" chì penetra verticalmente in u legnu, cum'è probabilmente per l'anziana incudine. L'incudine più muderna cù una grande basa rettangulare hè mantenuta da u so pesu stessu, ma qualchì volta aghjustemu elementi di fissaggio avvitati à u supportu per impedisce di ribaltà. Sicondu l'usi è i cumerci, a so forma differisce significativamente. In generale finisce cù unu o dui punti, chjamati ''bigornes'', aduprati per furmà l'ughjettu chì si crea. Cusì, unu di sti bigorne adopra una forma cunica (u bigorne "tondu"), mentre l'altru hà una forma piramidale (u bigorne "quadratu"). Alcune forme di incudine anu mantenutu u nome di u cummerciu per u quale sò stati disignati. Per esempiu, l'incudine furnite cù una sola bigorna (tonda) prominente è opposta à una estremità quadrata, u "culu" di l'incudine, sò chjamate "farriers", perchè uriginariamente cuncipite per a mudellazione di [[ferru]] di [[cavallu]] da i ferrieri. oalm9ujremw7h0dw5m6fkneuo1b3607 Biz Markie 0 22402 375821 375195 2021-08-19T17:21:13Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Marcel Theo Hall''' hè un cantadore [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == ==Da vede dinò== * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Americanu|Markie, Biz]] [[Categoria:Biugrafia]] 8ylf3iyw28vfkxyuvaxpk1ie01n33tg Cunchiglia di San Ghjacumu 0 22403 375236 375235 2021-08-15T13:32:22Z Fausta Samaritani 15085 link wikitext text/x-wiki [[File:Marisc Pecten maximus.jpg|thumb|250px|A cunchiglia di San Ghjacumu]] A '''cunchiglia di San Ghjacumu''' (''Pecten jacobaeus'', [[Linneu|Linnaeus]] 1758), hè un [[molluscu]] bivalve di a famiglia di i [[Pectinidae]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in francese.</ref> ==Descrizzione== E duie cunchiglie sò differente. Quella di inghjò, incù a quale l'animale riposa annantu à u fondu, hè assai cunvessa è di culore chjaru, mentre ch'è quella d'insèu hè piana è di culore brunu. Aghjunghje una taglia di circa 12-14 cm. A ''cunchiglia di San Ghjacumu'' hà a particularità, rara in u mondu animale, di avè l'ochji catadioptrichi elementari chì funzioneghjanu per riflessione. A riproduzione ermafrodita di 'ssu molluscu hà locu in maghju è ghjugnu, pruducendu una piccula larva planctonica. In [[Europa]], campanu in u [[mare Terraniu]]. In [[Nurmandia]], in Brittania, in [[Scozia]] è in [[Irlanda]] ci campa una spezia differenti, chjamata ''Pecten maximus''. In Italia, omu lu trova trà 25 è 200 metri di prufundità in guasi tutti i mari rinosi. I ghjovani campioni campanu ancurati in fondu à u mare da filamenti, mentre ch'è l'adulti si cullocanu liberamente annantu à u fondu marinu, aprendu è chjudendu bruscamente a so cunchiglia per permette un'evacuazione rapida di l'acqua : 'ssu metudu permette à l'animale di cullucà si estremamente prestu, ancu annantu à longhe distanze. 'Ssa capacità à cullucà si prestu hà cunduttu i Giappunese à chjamà 'ssu molluscu u "pesciu-sarpe". Eppuru, tutte e spezie di Pectinidae ùn anu micca 'ssa capacità à cullucà si liberamente ; difatti, certe spezie priferiscenu esse statiche, ancurendu si annantu à scogli o aghjuculendu e piante marine. A ''cunchiglia di San Ghjacumu'' hè una criatura ermafrodita è hè particularmente apprizziata quandu e gonade di i dui sessi, una aranciu curallu è l'altra avoriu, sò chjaramente visibile. A carne hè sapurita, tantu bella cruda ch'è cotta, ancu s'è per raghjoni di igiene è di risicu di malatie infettive, hè scunsigliatu di cunsumà la cruda, cum'è hè u casu per tutti i bivalvi chì sò filtratori. Simile à a ''cunchiglia di San Ghjacumu'', a cunchiglia di San Ghjacumu vario (''Chlamys vario'') ne si distingue da e so valvule cunvesse. ==Storia è cunsumu alimintare == [[File:Pecten maximus(02).jpg|thumb|left|250px|Campione vivu di Pecten maximus à dritta, vicinu à un'ostrice cumuna.]] E prove archeulogiche anu mustratu ch'è i molluschi marini facianu parte di i primi alimenti cunsumati da l'omu. Frà 'ssi molluschi manghjarecci figuranu e cunchiglie di San Ghjacumu. U prima autore à vantà u gustu di e cunchiglie di San Ghjacumu fubbe u filosofu grecu [[Aristotele]], chì ricumandava di cunsumà le: "fà le coce annantu à a brasgera è innacquà i frutti d'[[acetu]], cù u fine di rinfurzà a so dulcezza". 'Ssa ricetta antica si ritrova dinù in i scritti di u filosofu Senocrate. Altre prove storiche di u so cunsumu pruvenenu da diversi autori rumani. Pare dinù ch'è l'usanza di ricopre u fruttu di pane grattulatu è di fà lu coce à u fornu sia nata in Europa in u circondu di u XVIIu seculu. Oltre i paesi chì cuttighjanu u mare Terraniu, e cunchiglie di San Ghjacumu sò assai cumune è pupulare in [[Inghilterra]], induve elle sò rigularmente piscate longu à a Manica. E ricette britanniche tipiche cumprendenu e cunchiglie di San Ghjacumu fritte o cotte à u fornu incù u butirru. Un'antra variante hè a cucera à u fornu incù u vinu biancu. E cunchiglie di San Ghjacumu sò dinù assai pupulare in i [[Stati Uniti]], induve elle ùn sò piscate ch'è longu à a costa atlantica. Sò entrute abbastanza tardi in a tradizione culinaria americana, a prima ricetta truvendu si in un libru di cucina datendu di 1870. ==Simbulugia== [[File:Coat_of_Arms_of_Benedictus_XVI.svg|thumb|right|Stemma di u papa Benedettu XVI incù a cunchiglia di San Ghjacumu]] 'Ssa cunchiglia hè prisente in u scudu araldicu di u papa [[Benedettu XVI]]. Inoltre, a cunchiglia di San Ghjacumu hè l'emblema : * di u pilegrinagiu di [[Santu Ghjacumu di Compustella]], in onore di [[Santu Ghjacumu u Magiore]] ; * di a cumpagnia petruliera [[Shell]] ; * di [[Venera]], chì hè nata in l'internu in u celebru dipintu|tavulellu di [[Sandro Botticelli]]. * di a Nobile Contrada del Nicchio, unu di i 17 quartieri in i quali hè divisa a cità di [[Siena]] ; * di a nobile Contrada di San Bortolo, unu di i nove quartieri in i quali hè divisa a cità di [[Monselice]]. == Note == <references/> [[Categoria:Biologia]] i2nbcen70j61afmwuqrr0o8j7x1yehs Alcudina (anatumia) 0 22404 376351 375277 2021-08-24T05:26:16Z YiFeiBot 9044 Retrait de 1 lien(s) interlangue(s), désormais fourni(s) par [[d:|Wikidata]] à la page [[d:q497385]] wikitext text/x-wiki L''''alcudina''' (da u lat. ''incus'', ''incudis'') hè un picculu ossu (longu circa 0,7 cm), simetricu è rigularamenti spaziatu, cuntinutu in arechji media. Faci parti di a catena di l'ussiceddi auditivi, situendu si trà u marteddu è a staffa è trasmittendu à quist'ultimi i vibrazioni prudutti da l'ondi sunori. Hè stata discritta pà a prima volta da Alessandro Achillini. Pussedi un corpu è dui radichi (ancu chjamati rami o più à spessu apofisi o prucidimenti). ==Aspettu== [[File:EnclumeSchémaII.jpg|thumb|Alcudina dritta, facci pustiriori è antiriori ; 1 corpu - 2 faccetta articulari - 3 ramu urizuntali - 4 ramu virticali - 5 apofisa linticulari]] ===Corpu=== U corpu di l'alcudina hà una forma cubica, appena sciacciata trasvirsalamenti. A so faccia antiriori prisenti una fonda articulazioni faccittari cuncava chì forma l'articulazioni in sedda incù u marteddu (articulazioni incudumalleulari). I dui rami sò staccati da u corpu, guasgi ortugunalamenti unu rispettu à l'altru. U ligamentu supiriori di l'alcudina si stacca da u corpu è porta à a loghja epitimpanica. ===Ramu cortu=== U prucidimentu subranu, più cortu, hà una forma conica è si prugetta in daretu guasgi urizuntalamenti versu l'intrata di l'antru mastoidu (aditus ad antrum). Si leia à a fossetta di l'alcudina, in a parti da daretu è da sottu di u ciottu epitimpanicu, par mezu di u ligamentu pustiriori di l'alcudina. ===Ramu longu=== U prucidimentu suttanu, u più longu, si stendi guasgi verticalamenti à capu in ghjò, parallelamenti à u daretu di u manicu di u marteddu, po, curvendu si medialamenti, si tarmineghja da un'estremità attundata, chjamata prucessu linticulari, cuparta à cartilaghjini. Da 'ssa suparficia, s'articuleghja incù a testa di a staffa par furmà l'articulazioni incudustapediana. ==Ussificazioni== Embriulugicamenti, l'alcudina hè dirivata da u prima arcu faringeu, com'è u restu di l'ossa implicati in a masticazioni (tali l'ossu massiddari è a mandibula). U cartilaghjini di Meckel chì ni deriveghja, in daretu, forma l'abbozzu chì, in cori di u quartu mesi di gistazioni sarà rimpiazzata da u tissutu ussacutu par ussificazioni encundrali. ==Evuluzioni== L'alcudina si trova esclusivamenti ind'è i mammiferi ed hè dirivata da un ossu di a canteghja supiriori prisenti ind'è i rettili, cunnisciutu sottu u nomu di ossu quatratu senza surghjenti. [[Categoria:Anatumia]] 3dcwirh69ydndp1r1vxb5aj19iz43tf Gian Paolo Bazzoni 0 22407 376240 376228 2021-08-22T16:34:25Z Jun Misugi 295 Annullata la modifica 376228 di [[Utente:Paulu]] -> ùn c'era necessità di falla ->parchì: À chì vole leghje a versione nustrale, lighjerà quessa. À chì s'interessa à la versione turritana é un paragone di lu vucabulàriu, lighjerà quella. Ognunu cum'ella li pare. wikitext text/x-wiki <span style=color:#2288FF>'''''Pà veda una virsioni sassaresa''''' (''in custruzzioni'') '''''di ssu artìculu, cù noti annant'à u vocabulàriu, clicca [[Gian Paolo Bazzoni/sassaresu|quì]].''''' </span> ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- [[File:Porto Torres - Torre del Porto (16).jpg|thumb|250px|A cità di Portu Torres]] '''Gian Paolo Bazzoni''' (natu u [[17 d'aprile|17 d'aprili]] [[1935]] in [[Portu Torres]], mortu l'[[11 di frivaghju]] [[2014]] in [[Sàssari]]) hè statu un scrittori, pueta è drammaturgu sassaresu. <ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in talianu.</ref> == Biugrafia == Hà publicatu a racolta di versi ''Cosi e passunàggi di Posthudòrra'', u rumanzu ''Una fabbrica di sogni'' è una dicina di cummedii in lingua vernaculari di Sassari, è ancu numarosi assaghji annantu à a linguistica è a frasiulugia di a lingua sassaresa. ==Assaghji== Amurosu passiunatu di a so lingua, hà cumpilatu numarosi assaghji di vulgarisazioni annantu à l'usu di a lingua sassaresa, incù u meritu di tena viva a mimoria di a so linguistica è di a so grammatica com'è in ''Grammatica sassarese'', induva eddu hè prupostu un codici ortugraficu par a prununcia cumplessa di a spirata è altri soni carattaristichi, ghjà trattati in l'assaghju ''Problemi ortografici del nostro dialetto''. Hà publicatu dinò u Dizziunariu fraseulogicu da u sassaresu à u talianu ; a racolta fraseulogica ''Pa modu di dì'', publicata in episodii in u cutidianu ''A Nuova Sardegna'' ; L' ommu fintu, Trilussa in sassaresu, traduzzioni in sassaresu di i puemi di Trilussa. ==I cummedii == I cummedii di Gian Paolo Bazzoni à Sassari, tali Lu ricattu, La cipria i'lu nasu, Li mariunetti, La carruzzina, Lu pabòschu, chì sò stati ghjucati in i tiatri di Sassari è di a so pruvincia, sò cuncolti in Le commedie - Vintizincu anni di triatu in Sassari. Suttilamenti comichi è pupulari, mai probbiu grutteschi, i situazioni è i dicori sughjiriscini l'influenza di a tradizioni di i grandi dramaturghi in lingui minacciati di sparizioni com'è Eduardo di Filippo. ===Lu ricattu=== Lu ricattu, chì a so azzioni si svoglii à Portu Torres in l'anni 50, metti in scena l'animu è a sulidarità di l'universu feminicciu chì, evitendu un tentativu di ricattu, impidisci a rivilazioni di un vechju sicretu è priserva l'unità affittiva di a famiglia. A cummedia in trè atti, scritta à Arcore in u 1980, hè stata ripprisintata pà a prima volta da a cumpagnia Teatro dell'Arca à u Teatro Olimpia di Portu Torres in u 1992. ===La cipria i'lu nasu=== In 'ssa cummedia in trè atti, un ghjovanu emigranti hà vargogna di u so babbu invalidu è briaconu à l'uccasioni di a visita di u so futuru sociaru. Scritta in Portu Torres in u 1993, hè stata ripprisintata in u 1994 à u Teatro Olimpia di Portu Torres da a cumpagnia Il teatro dell'Arca. ==Opari== === Opari di puisia è cummedii === *''Il fumo sulla mia terra'' - Firenze, Kursaal, 1968 *''Cosi e passunàggi di Posthudòrra'' - Sassari, 1995 *''Una frabbica di sogni'' - Sassari, Magnum, 2001 *''Pa modu di dì'', con disegni di Lutzoni e Fundoni - Magnum edizioni, Sassari, 2003 *''L'ommu fintu, Trilussa in sassaresu''- Magnum edizioni, Sassari, 2004 *''Le commedie - Vintizincu anni di triatu in Sassari'' - Magnum edizioni, Sassari 2006 ===Studii annantu à a lingua sassaresa=== *''Problemi ortografici del nostro dialetto'' - In: ''Sesuja'', n°. 14-15. (1994-1995) *''Elementi di grammatica sassarese'' - SIG, Sassari, 1999 *''Dizionario fraseologico Sassarese-Italiano'' Magnum edizioni, Sassari, 2001 *''Dizionario fondamentale sassarese-italiano'' - Magnum edizioni, Sassari, 2006 *''Vocabolario, grammatica'' - Sassari, 2008 == Da veda dinò == * [[Sassaresu|Lingua sassaresa]] * [[Porto Torres]] * [[Sassari]] == Noti == <references/> == Liami == * [http://ilsassarese.blogspot.com/2007/04/introduzione-bazzoni.html Orthografia - Bazzoni: Gumenti si schribi in sassaresu/Urtugrafìa: Comu si scrivi in sassaresu] {{It}} [[File:ISO 639 Icon sdc.svg|39px]] * [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/sdc/Gian_Paolo_Bazzoni Vichipedìa sassaresa] * [https://www.youtube.com/watch?v=ymNPKAzEa24 Inteivvistha a G.P. Bazzoni/Intarvista à G.P. Bazzoni] (2011) * [https://www.youtube.com/watch?v=QLnj4rm-Cdg Un' althra inteivvistha/Un' antra intarvista] (2012) [[Categoria:Scrivanu|Bazzoni, Gian Paolo]] [[Categoria:Biugrafia]] 6o0dta0uio18tqh634ejwm6kd2qglkc Terminator 2: L'ultima sintenza 0 22408 375673 375672 2021-08-18T18:55:51Z Jun Misugi 295 seguita wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Terminator 2.png|miniatura|315px|Logo di u titulu originale]] [[File:Terminator 2- Judgement Day 70mm CDS soundtrack frame 2.tif|miniatura|400px|Arnold Schwarzenegger cum'è T-800 in una scena di u filmu]] '''Terminator 2: L'ultima sintenza''' (titulu originale inglese ''Terminator 2: Jugdment Day'') hè un filmu d'azzione-fintascienza di u realizatore [[James Cameron]] di l'annu [[1991]], cun [[Arnold Schwarzenegger]], [[Linda Hamilton]], [[Edward Furlong]] è [[Robert Patrick]]. Hè a seguita di ''[[The Terminator]]'' di u [[1984]]. Hà ricevutu sei nominazione di [[Oscar]] è ne hà pudutu guadagnà quattru. [[File:Terminator in Madame Tussaud London (33465711484).jpg|miniatura|300px|T-800, figura di cera ind'u museu Madame Tussaud's di Londra]] == Legami == [[File:ISO 639 Icon co.svg|39px]] * [https://www.journaldelacorse.corsica/articles/473/terminator-2-duppiatu-in-corsu Terminator 2 duppiatu in corsu !] (articulu nant'à https://www.journaldelacorse.corsica) * [https://www.fiuramossa.com/dessin-anime-dvd-en-langue-corse/terminator-2-l-ultima-sintenza https://www.fiuramossa.com] (quì si pò accattà u filmu) * [https://www.youtube.com/watch?v=gHdW3_bsOjA Previsualizazione di u filmu] * Dui ritaglii: [https://www.youtube.com/watch?v=_YyUkoOd4KQ 1], [https://www.youtube.com/watch?v=wY-g6ip0y4E 2] [[File:ISO 639 Icon fr.svg|39px]] * [https://www.parolesdecorse.fr/o-schwarzy-parla-mi-corsu/ O Schwarzy, parlami corsu !] (articulu nant'à https://www.parolesdecorse.fr) [[Categoria:Filmu di l'annu 1991|Terminator 2]] [[Categoria:Filmu d'azzione|Terminator 2]] [[Categoria:Filmu di fintascienza|Terminator 2]] [[Categoria:Filmu americanu|Terminator 2]] 6pjroawtngwl8cwvo7umada3r4go57p Categoria:Filmu di l'annu 1990 14 22409 375486 375485 2021-08-17T15:50:51Z Jun Misugi 295 m wikitext text/x-wiki [[Categoria:Filmu di l'anni 1990|1990]] 5gp19yiidtdtntew34quikesglifsq4 Lingua ligure 0 22410 375520 375519 2021-08-17T19:59:54Z Jun Misugi 295 locutori wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} A '''lingua ligure''' (oppuru '''lingua liguri''' o '''ligura''') hè una lingua romanza di u tipu galloitalicu chi hè parlata sopratuttu in a regione di [[Liguria]]. Hà ancu influenzatu i parlati in [[Corsica]], per esempiu in [[Dialettu aghjaccinu|Aghjacciu]] è principalmente in [[Dialettu bunifazincu|Bunifazziu]]. Ci sò trà 350.000 è 500.000 locutori. [[File:Ligure-Ligurian-map.svg|miniatura|300px|Aghja di diffusione è influenza di u ligure (quassù); Dialetti liguri coloniali in Corsica è Sardegna (quaghjò) [[File:Dialétti lìguri coloniâli.png|300px]] ]] [[Categoria:Lingua rumanza|Ligure]] [[Categoria:Italurumanzu|Ligure]] pdwbxuvudpuvmuiln7lhfsnpqcq07bi Lingua liguri 0 22411 375512 2021-08-17T19:03:59Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua ligure]] ro2zh8ksvsjx5c1dyus3786xi92juo9 Lingua ligura 0 22412 375515 2021-08-17T19:08:38Z Jun Misugi 295 novu reindirizzamentu wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua ligure]] ro2zh8ksvsjx5c1dyus3786xi92juo9 Categoria:Cronologia 14 22413 375522 2021-08-17T22:33:07Z Fausta Samaritani 15085 Pagina nova: [[Categoria:Storia]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Storia]] rgq4ps05oycm4d5jg8qv0nubdcrxqzi Categoria:Filmu di l'annu 1984 14 22414 375663 375659 2021-08-18T16:56:11Z Jun Misugi 295 1984 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Filmu di l'anni 1980|1984]] fzr902mnnubvbnk5e3mmqw5r3u3ijzb Categoria:Filmu di l'annu 1986 14 22415 375662 375661 2021-08-18T16:55:25Z Jun Misugi 295 1986 wikitext text/x-wiki [[Categoria:Filmu di l'anni 1980|1986]] asc0hmzpi4h0njlohuu5lzv5avtz7bq Categoria:Filmu di l'annu 1985 14 22416 375665 2021-08-18T16:59:18Z Jun Misugi 295 + cat wikitext text/x-wiki [[Categoria:Filmu di l'anni 1980|1985]] pa4pd1ioonub1wugkmspy17a4s4ckcd Spagnolu latinu-americanu 0 22417 375728 2021-08-19T03:44:23Z Jun Misugi 295 rindirizzamentu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Spagnolu latinumericanu]] m13zdmgic5husm9wcmlywrzy6a2ga75 Wilhelm Röntgen 0 22418 375893 375864 2021-08-19T22:22:38Z Jumpy01 11155 Jumpy01 hà spustatu a pagina [[Wilhelm Conrad Röntgen]] à [[Wilhelm Röntgen]]: più faciule wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Roentgen2.jpg|220px|thumbnail|W.C. Röntgen]] '''Wilhelm Conrad Röntgen''' fù un [[fìsicu]] [[Alimagna|alimanu]]. Nascì u [[27 di marzu]] [[1845]] in [[Lennep]] é morse u [[10 di ferraghju]] [[1923]] in [[Mònacu di Baviera]]. [[File:X-ray by Wilhelm Röntgen of Albert von Kölliker's hand - 18960123-02.jpg|miniatura|Una di e prime radiugrafìe, eseguita da Röntgen]] == Biugrafìa == In l'annu [[1895]], Röntgen scuprì i ràggii X (o ràggii Röntgen). In ricunnuscenza di quessa, ellu ricivì u primu [[Premiu Nobel|Prèmiu Nobel di a fìsica]] in u [[1901]]. [[Categoria:Fìsicu|Röntgen, Wilhelm Conrad]] [[Categoria:Tedescu|Röntgen, Wilhelm Conrad]] [[Categoria:Biugrafia]] ok5yylgrgnyechoff2f3kq4nhfdz0li Ben Silbermann 0 22419 375872 375859 2021-08-19T21:00:19Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki Ben Silbermann (natu u [[14 di lugliu]] di u [[1982]]) hè un imprisariu miliardariu [[Stati Uniti d'America|americanu]] in [[Internet]]. Hè u cofundatore è CEO di [[Pinterest]], una rete di media suciale è "mutore di scuperta visuale" autodescritta, chì permette à l'utilizatori d'urganizà maghjine, ligami, ricette è altre cose. [[Image:Silbermann face.jpg|thumb|250px|right|Ben Silbermann, 2018]] == Biugrafia == Silbermann hè natu in u 1982. Hè statu allevatu in Des Moines, Iowa. I so genitori, Jane Wang è Neil Silbermann, sò oculisti cù una pratica famigliali basata sempre in a so cità nativa. In u 1998, Silbermann hà participatu à l'Istitutu di Scienze di a Ricerca à u MIT. In seguitu, si hè diplomatu à l'Accademia Centrale Des Moines è Des Moines Roosevelt cù a classa di 1999. Dopu si hè diplomatu à l'[[Università di Yale]] in a primavera di u 2003 cù un diploma in scienze pulitiche. === Carriera === Nanzu Pinterest,<ref>[https://reussirsurpinterest.wordpress.com cumu cresce nantu à pinterest].</ref> Silbermann hà travagliatu in [[Google]] in u gruppu di publicità in linea. Tuttavia, dopu un pocu tempu cù a sucietà, hè partutu è hà cuminciatu à cuncepisce e so app iPhone per un amicu di l'università, Paul Sciarra. Dopu a so applicazione iniziale, Tote, ùn hà micca pussutu guadagnà una trazione significativa, i cofondatori si sò uniti cun Evan Sharp per creà un pruduttu di pinboard chì eventualmente seria chjamatu Pinterest. Silbermann dice chì a genesi di Pinterest hè venuta da u so amore per cullettà da zitellu. "U cullezzione dice assai di quale site", hà dettu, è quandu anu guardatu u web "ùn ci era un locu per sparte quellu latu di quale erate." Pocu più di nove anni dopu à avè principiatu Pinterest, a cumpagnia hà tenutu a so IPO in aprile 2019 chì hà valutatu a sucietà intornu à 12 miliardi di dollari superendu e aspettative. === A vita persunale === Silbermann hè maritatu cù Divya Bhaskaran, cù quale hà dui figlioli. Reside à [[San Francisco]] ([[California]]). Sicondu Forbes, vale una stima di 3,4 miliardi di dollari à l'[[8 di maghju]] [[2021]]. == Note == <references /> [[Categoria:Americanu|Silbermann, Ben]] [[Categoria:Biugrafia]] kzfqqiyn00lo80qxj87wh66z9aus8cv Categoria:Fìsicu 14 22420 376496 376476 2021-08-30T15:05:28Z Jumpy01 11155 Moving from [[Category:Architettu]] to [[Category:Biugrafia]] using [[c:Help:Cat-a-lot|Cat-a-lot]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Fisica]] [[Categoria:Biugrafia]] llwqoxk1qty8tgqcj4aapvhgw2dh1yk Pinterest 0 22421 375870 375866 2021-08-19T20:58:16Z Fausta Samaritani 15085 image wikitext text/x-wiki '''Pinterest''' hè un serviziu [[Stati Uniti d'America|americanu]] di spartera di maghjine è di media suciale disignatu per permette di risparmià è scopre informazioni (specificamente "idee") nant'à [[internet]] aduprendu immagini è, à scala più chjuca, GIF animati è video, in forma di pannelli. U situ hè statu creatu da [[Ben Silbermann]], [[Paul Sciarra]] è [[Evan Sharp]] è avia più di 478 milioni d'utilizatori attivi glubali à u mese di [[marzu]] [[2021]]. Hè gestitu da Pinterest, Inc., basatu in [[San Francisco]]. [[Image:Web Summit 2018 - Centre Stage - Day 2, November 7 ENX 3849 (30827339717).jpg|thumb|300px| right|Ben Silbermann, "Web Summit 2018", [[2 nuvembri]] 2018]] == Storia == U sviluppu di Pinterest hà iniziatu in [[dicembre]] [[2009]], è u situ hà lanciatu u prototipu cum'è beta chjusu in [[marzu]] [[2010]]. Nove mesi dopu u lanciu, u situ web avia 10.000 utilizatori. Silbermann hà dettu ch'ellu hà scrittu à i primi 5.000 utilizatori, prupunendu u so numeru di telefunu è ancu riunendusi cun alcuni d'elli. U lanciamentu di una app per iPhone à principiu di [[marzu]] di u 2011 hà purtatu più download di quelli previsti. Hè stata seguitata da una app iPad [12] è Pinterest Mobile, una versione di u situ web per l'utilizatori chì ùn sò micca [[iPhone]]. Silbermann è uni pochi di prugrammatori anu gestitu u situ fora di un picculu appartamentu finu à l'estate di u 2011. === Logo da u 2011 === Pinterest hà cresciutu rapidamente durante stu periodu. U [[10 d'aostu]] [[2011]], a rivista "Time" hà listatu Pinterest in u so articulu "50 Best Websites of 2011". In dicembre 2011, u situ hè diventatu unu di i 10 più grandi servizii di rete suciale, secondu i dati Hitwise, cù 11 milioni di visite totali à a settimana. Pinterest hà vintu a "Best New Startup" di u 2011 à i TechCrunch Crunchies Awards. Per [[ghjennaghju]] 2012, comScore hà riferitu chì u situ avia 11,7 milioni di visitatori unichi in i Stati Uniti, chì face u situ u più veloce di sempre per francà i 10 milioni di visitatori unici.À i Premii "Webby" 2012, Pinterest hà vintu a Miglior App di Social Media è u Premiu à a "Voce di u Populu" per u megliu design visuale funziunante. U [[23 di marzu]] di u 2012, Pinterest hà svelatu i termini di serviziu aggiornati chì eliminanu a pulitica chì li dava u dirittu di vende u cuntenutu di i so utilizatori. U 10 d'aostu 2012, Pinterest hà cambiatu a so pulitica in modu chì una dumanda o un invitu ùn sianu più necessarii per unisce à u situ. In [[uttrovi]] 2012, Pinterest hà lanciatu conti d'affari chì permettenu à l'imprese di cunvertisce i so conti persunali esistenti in conti d'affari o di cumincià da zero. Ancu se cuminciò cum'è una "rete suciale" cù tavule, in l'anni più tardi a sucietà hà messu l'accentu crescente in a ricerca visuale è u cummerciu elettronicu, cum'è i cataloghi di shopping. In [[farraghju]] 2019, u [[Wall Street Journal]] hà dichjaratu chì Pinterest hà presentatu secretamente una offerta pubblica iniziale (IPO) di stock. A valutazione tutale di a cumpagnia à l'epica righjunsi $12 miliardi. Sò entrati in borsa u [[18 d'aprile]] di u [[2019]] à 19$ per azione, chjudendu a ghjurnata à 24,40$ per azione. Per u 2020, Pinterest hà segnalatu un fatturatu publicitariu di 1,7 miliardi di dollari, un aumentu di 48% da u 2019. U [[3 di marzu]] di u 2021, Pinterest hà annunziatu "Pinterest Premiere", un pruduttu di publicità video "chì apparerà in i feed di e persone, destinatu à i so interessi è altre caratteristiche." Più tardi in aprile, u direttore finanziariu Todd Morgenfeld hà annunziatu i so piani più soldi per u marketing per cumpensà un potenziale rallentamentu di l'attività mentre l'ecunumia di i Stati Uniti riapre, chì più persone ricevenu vaccinazioni COVID-19. === Funzioni è cuntenutu === Questa sezzione pò cuntà eccessivamente nantu à fonti troppu strettamente associate à u sughjettu, impedendu potenzialmente chì l'articulu sia verificabile è neutru. Aiutate per piacè à migliurallu rimpiazzenduli cù citazioni più adatte à fonti affidabili, indipendenti, di terze parti. (Aostu 2017) (Amparate cumu è quandu per eliminà stu missaghju mudellu) I creatori daretu à Pinterest anu riassuntu u serviziu cum'è un "catalogu d'idee" chì ispira l'utilizatori à "sorte è fà quella cosa", ancu s'ellu ùn hè micca una "rete suciale" basata nantu à l'imaghjini. Hà dinò un prufilu di moda assai grande. In l'ultimi anni, Pinterest hè statu ancu descrittu cum'è un "mutore di ricerca visuale". Pinterest si compone principalmente di "spilli" è "tavule". Un pin hè una maghjina chì hè stata ligata da un situ web o caricata. I pins salvati da u pianu di un utilizatore ponu esse salvati in u pannellu di qualcunu altru, un prucessu chjamatu "ripinning". [33] I Cunsiglii sò cullezzione di spilli dedicati à un tema cum'è citazioni, viaghji, o matrimonii. I Cunsiglii cù parechje idee ponu avè diverse sezzioni chì cuntenenu ancu più spilli. L'utilizatori ponu seguità è micca seguità l'altri utilizatori è ancu i pannelli, chì cumpierianu u "feed in casa". U cuntenutu pò ancu esse truvatu fora di Pinterest è caricatu di manera simile à un cartone cù u buttone "Salvà", chì pò esse scaricatu in a barra di segnalibri in un navigatore web, [36] o esse implementatu da un webmaster direttamente nantu à u situ web. In origine era chjamatu u buttone "Pin it" ma hè statu rinuminatu in u 2016 in "Save" per via di l'espansione internaziunale, chì face u situ più intuitivu per i novi utilizatori. A l'agostu 2016, Pinterest hà lanciatu un lettore video chì hà permessul'utilizatori è e marche carganu è almacenanu clips di qualsiasi lunghezza direttamente in u situ. === Esplorà === Cuncepimentu da u 2012. L'alimentazione in casa hè una cullizzioni di Pins da l'utilizatori, i pannelli è l'argumenti seguitati, è ancu uni pochi pins è pins prumossi chì Pinterest hà sceltu. [35] In a pagina principale di Pinterest, vene un "pin feed", affissendu l'attività cronologica da i pannelli Pinterest chì un utilizatore segue In uttrovi 2013, Pinterest hà iniziatu a visualizazione di publicità in forma di "Pin Promossi". I Pin Promossi sò basati nantu à l'interessi di un utilizatore individuale, cose fatte nantu à Pinterest, o un risultatu di visità u situ o l'app di un inserzionista. In 2015, Pinterest hà implementatu una funzione chì permette à l'utilizatori di circà cù l'imaghjini invece di e parolle. Ntô marzu 2020, Pinterest hà introduttu a tabulazione "Oghje" nantu à l'alimentazione di casa chì mostra i trending pins === Ricerca visuale === In u 2017, Pinterest hà introduttu una funzione di "ricerca visuale" chì permette à l'utilizatori di circà elementi in l'imaghjini (pins esistenti, parti esistenti di una foto, o foto nove) è guidà l'utilizatori à cuntenuti simili suggeriti in a basa di dati di Pinterest. L'arnesi alimentati da intelligenza artificiale sò chjamati Pinterest Lens, Shop the Look, è Instant Ideas. === Shopping è cataloghi === A piattaforma hà attiratu l'imprese, in particulare i rivenditori, per creà pagine destinate à prumove e so cumpagnie in ligna cum'è "vitrina virtuale" In u 2013, Pinterest hà introduttu un novu strumentu chjamatu "Pin ricchi", per arricchisce l'esperienza di u cliente quandu naviga per i pin fatti da e cumpagnie. E pagine cummerciale ponu include vari dati, temi è informazioni cum'è prezzi di i prudutti, valutazioni di filmi o ingredienti per ricette In ghjugnu 2015, Pinterest hà svelatu "pins comprabili" chì permettenu à l'utilizatori di cumprà cose direttamente da Pinterest. In uttrovi 2018, a funzione di i pins acquistabili hè stata rimpiazzata da "Pins di pruduttu". In marzu 2019, Pinterest hà aghjustatu cataloghi di prudutti è raccomandazioni di compra persunalizate cù l'opzione "più da [marca]", mostrendu una gamma di Pins di produttu da a stessa attività. === Pinterest Analytics === <ref>[https://reussirsurpinterest.wordpress.com Pinterest]</ref> Pinterest Analytics hè assai simile à Google Analytics. Hè un serviziu creatu chì genera statistiche cumplette nantu à u trafficu di un situ web specificu, cumunemente adupratu da i venditori. Pins, pinner, repins è repinners sò alcuni aspetti di i dati d'utilizatori chì Pinterest Analytics furnisce. Raccoglie dinò dati chì riprisentanu a percentuale di cambiamentu in un tempu specificu, per determinà se un pruduttu hè più pupulare in un ghjornu specificu durante a settimana, o diventa pianu pianu impopulare. Questi dati aiutanu l'agenzie di marketing à cambià e so strategie per guadagnà più pupularità, cambiendu spessu u cuntenutu visuale per appellu à a cumunità Pinterest. A tabulazione "A più cliccata" in Pinterest Analytics mostra prudutti chì sò più propensi à vende. Attraversu l'accessu di Pinterest Analytics, e cumpagnie ricevenu insight à i dati via API. === Usu === Pinterest hè un situ web gratuitu chì richiede una registrazione per aduprà. U serviziu hè attualmente accessibile attraversu un navigatore web, è app per iOS, Android è Windows 10 PC. In Farraghju 2013, Reuters è ComScore anu dichjaratu chì Pinterest avia 48,7 milioni d'utilizatori in tuttu u mondu, è un studiu publicatu in lugliu 2013 da l'agenza di media suciale francese Semiocast hà rivelatu chì u situ web avia 70 milioni d'utilizatori in u mondu. In uttrovi 2016, a cumpagnia hà avutu 150 milioni d'utilizatori attivi mensili (70 milioni in i Stati Uniti è 80 milioni fora di ellu), aumentendu à 175 milioni d'utilizatori attivi mensili da aprile 2017 è 250 milioni in settembre 2018. À [[lugliu]] [[2020]], ci era più di 400 milioni d'utilizatori attivi mensili === Demugrafia === Pinterest hà largamente appellu à e donne, in particulare cù a so basa di utilizatori iniziale. Un raportu di u 2020 hà trovu chì più di u 60% di l'utenti mundiali sò donne. Ancu se l'omi ùn sò micca stati un publicu primariu in Pinterest, hè statu trovu chì u so usu hè aumentatu 48%. In termini di distribuzione per età, l'utilizatori trà l'età di 18-25 anu cresciutu duie volte più veloce di quelli di più di 25 anni. Tuttavia, sia l'utilizatori trà l'età di 18-25 è l'utilizatori trà l'età di 25-40 anu guidatu a crescita di Pinterest. === In a scienza === I dati di Pinterest sò stati aduprati per a ricerca in diverse zone. Per esempiu, hè pussibule truvà mudelli di attività chì attiranu l'attenzione di l'audienza è di ripubblicazione di cuntenutu, cumprendu a misura in cui l'utenti si specializanu in temi particulari, è omofilia trà l'utilizatori. Un altru travagliu focalizatu nantu à u studiu di e caratteristiche, manifestazioni è effetti generali di i comportamenti di l'utente da vari aspetti, è ancu correlazioni trà l'utenti vicini è a topologia di a struttura di rete. Ci hè ancu studiu, chì basatu annantu à Pinterest hà prupostu un novu sistema di raccomandazione di pinboard per l'utilizatori di [[Twitter]]. === Affari corporativi === Pinterest, Inc. hà a so sede in San Francisco, California. À l'origine era basatu in Palo Alto prima di trasladassi in u 2012. À l'iniziu di u 2011, a sucietà hà assicuratu un finanzamentu di a Serie A di 10 milioni di dollari US guidatu da Jeremy Levine è Sarah Tavel di Bessemer Venture Partners. In uttrovi 2011, dopu una introduzione da Kevin Hartz è Jeremy Stoppelman, a cumpagnia hà assicuratu 27 milioni di dollari americani in finanziamenti da Andreessen Horowitz, chì hà valutatu a cumpagnia à 200 milioni di dollari americani. [citazione necessaria] U cofundatore Paul Sciarra hà lasciatu a so pusizione in Pinterest d'aprile 2012 per un travagliu di cunsultante cum'è imprenditore in residenza à Andreessen Horowitz. U 17 di maghju di u 2012, a sucietà di cummerciu elettronicu giappunese Rakuten hà annunziatu di cunduce un investimentu di $100 milioni in Pinterest, à fiancu à l'investitori cumpresi Andreessen Horowitz, Bessemer Venture Partners è FirstMark Capital, basatu annantu à una valutazione di 1,5 miliardi di dollari. U 20 di settembre di u 2012, Pinterest hà annunziatu l'assunzione di u so novu capu di l'ingenieria, Jon Jenkins. Jenkins hè venutu da Amazon, induve hà passatu ottu anni cum'è capu di ingegneria è hè statu ancu direttore di strumenti di sviluppatore, analisi di piattaforme è piattaforma di siti web. À a fine d'ottobre 2013, Pinterest hà assicuratu una rotonda di 225 milioni di dollari di finanziamenti azionarii chì valutavanu u situ web à 3,8 miliardi di dollari. In 2014, Pinterest hà generatu i so primi rivenuti, quandu hà cuminciatu à incaricà i publicisti per prumove a so merchenzie à i milioni di hobbyisti, pianificatori di vacanze, è fai da te. Annunzii nantu à u situ puderanu generà finu à 500 milioni di dollari in u 2016, stima [[Michael Pachter]], analista di "Wedbush Securities". In u 2015, l'investitori anu stimatu Pinterest, Inc. à 11 miliardi di dollari, chì ne facenu un "unicornu" (una start-up cù una valutazione chì supera i 1 miliardi di dollari). [78] A partire da 2017 a cumpagnia hè stata valutata à 12 miliardi di dollari. In ghjugnu 2017, Pinterest hà raccoltu 150 milioni di dollari da un gruppu di investitori esistenti. A l'agostu 2020, Pinterest hà pagatu 89,5 milioni di dollari per annullà un grande affittu di spaziu di uffiziu nantu à un cumplessu cumpletu in l'area SoMa di San Francisco, vicinu à a so sede attuale. === Acquisti === In marzu 2013, Pinterest hà acquistatu Livestar. I termini ùn sò micca stati divulgati. À principiu di uttrovi 2013, Pinterest hà acquistatu Hackermeter. I cofundatori di a cumpagnia, Lucas Baker è Frost Li, si sò uniti à Pinterest cum'è ingegneri. In April 2015, Pinterest hà acquistatu a squadra da Hike Labs, chì avia sviluppatu una applicazione di publicazione mobile chjamata Drafty. In Maghju 2016, Pinterest hà acquistatu a startup URX di cunnessione profonda mobile per aiutà à accelerà i so sforzi di comprensione di u cuntenutu. L'esperienza di a squadra URX in scuperta di contenuti mobili è raccomandazione si rivelerebbe critica per aiutà Pinterest à capisce u so corpus di più di 100 miliardi di pin, per cunsiglialli megliu à i so utilizatori. U 23 d'Agostu 2016, Pinterest hà annunziatu chì averia da acquistà a squadra daretu à Instapaper, chì continuerà à operà cum'è un'app separata. A squadra Instapaper travaglia à tempu nantu à a sperienza core di Pinterest è l'aghjurnamentu di Instapaper. L'8 di marzu di u 2017, Pinterest hà dettu ch'ellu avia acquistatu Jelly Industries, una piccula cumpagnia di mutori di ricerca fundata da Biz Stone. === Critica === Cuntenutu copyrighted Pinterest hà un sistema di notificazione chì i detentori di copyright ponu aduprà per dumandà chì u cuntenutu sia eliminatu da u situ. U statutu di portu sicuru di Pinterest Digital Act Millennium Copyright Act (DMCA) hè statu messu in causa postu chì prumove attivamente i so utilizatori à cupià in Pinterest, per u so usu perpetuu, qualsiasi maghjina nant'à Internet. L'utilizatori di Pinterest ùn ponu micca pretende u statutu di portu sicuru è cusì sò esposti à azzioni legali pussibuli per appuntamentu di materiale di copyright. Pinterest permette à l'utilizatori di trasferisce l'infurmazioni; i diritti di pruprietà intellettuale venenu à ghjucà. Una meta-tag HTML "nopin" hè stata liberata da Pinterest u 20 di ferraghju di u 2012 per permette à i siti web di rinuncià à l'impinghje di e so maghjine. U 24 di ferraghju di u 2012, Flickr hà messu in opera u codice per permette à l'utilizatori di rinuncià. Pinterest hà publicatu una dichjarazione in marzu di u 2012 dicendu di crede ch'ellu era prutettu da e disposizioni di u portu sicuru di a DMCA. À principiu di maghju 2012, u situ hà aghjuntu l'attribuzione automatica di autori nantu à e maghjine uriginate da Flickr, Behance, YouTube è Vimeo. L'attribuzione automatica hè stata aghjunta ancu per i Pins da i siti chì riflettenu u cuntenutu in Flickr. À u listessu tempu, Flickr hà aghjuntu un accurtatoghju Pin à u so menù di l'opzione di sparte à l'utilizatori chì ùn anu micca sceltu di sparte e so immagini. I creatori di cuntenuti in siti cum'è iStock anu manifestatu a so preoccupazione per u so travagliu riutilizatu in Pinterest senza permessu. Getty Images hà dettu chì era cunuscenza di i prublemi di copyright di Pinterest è era in discussione cun elli. === Statutu ghjuridicu === In Farraghju 2012, u fotografu è avvucatu Kirsten Kowalski hà scrittu un post di blog spieghendu cumu a so interpretazione di a legge di u dirittu di l'autore a hà purtata à cancellà tutti i so pins infrinzenti. U postu hà cuntribuitu à un scrutinu nantu à u statutu ghjuridicu di Pinterest. A publicazione hè diventata virale è ghjunghje à u fundatore Ben Silbermann chì hà contattatu Kowalski per discutere di fà u situ web più conforme à a legge. === Cundizioni di serviziu === I precedenti termini di serviziu di Pinterest affirmavanu ambiguamente a pruprietà di u cuntenutu di l'utente. Un articulu di marzu 2012 in Scientific American hà criticatu a pruprietà autoimposta di Pinterest di u cuntenutu di l'utilizatori dicendu chì "i termini di serviziu di Pinterest anu raccoltu assai critiche per dichjarà senza termini incerti chì tuttu ciò chì avete" pin "à u so situ li appartene. Completamente In tuttu. Per sempre è per sempre." À l'epica, i termini di serviziu di Pinterest dichjaravanu chì "Rendendu dispunibule qualsiasi Contenutu di i membri per mezu di u situ, di l'Applicazione o di i Servizii, cuncede à Cold Brew Labs una licenza mundiale, irrevocabile, perpetua, non esclusiva, trasferibile, senza diritti di royalty, cù u dirittu di sublicenzà, d'utilizà, cupià, adattà, mudificà, distribuisce, licenzia, vende, trasferisce, visualizà publicamente, eseguisce publicamente, trasmette, trasmette, trasmette, accede, vede, è sfruttà altrimenti tali Contenuti Membri solu in, attraversu o per mezu di u situ, di l'applicazione o di i servizii. "[93] Sutta questi termini, tutte e pruprietà persunali, creative è intellettuali inviate à u situ appartenenu à u situ web è ponu esse vendute. Un blogger Scientific American hà rimarcatu chì questu cuntraria una altra linea in i termini di serviziu, chì "Cold Brew Labs ùn rivendica alcun dirittu di pruprietà annantu à tali Contenuti Membri". Parechji ghjorni dopu, Pinterest hà svelatu i termini di serviziu aggiornati chì, una volta implementati in aprile, anu finitu e rivendicazioni precedenti di u situ di pruprietà di e immagini publicate. "A vendita di cuntenutu ùn hè mai stata a nostra intenzione", hà dettu a sucietà in un post di blog. === Adupratu da scammatori === L'ingegneria suciale di l'utilizatori di Pinterest da scammatori per propagà indagini chì prumettenu prudutti gratuiti hè stata nutata da l'impresa di sicurità informatica Symantec in marzu 2012. L'imaghjini Scam, spessu marcate cù un nome d'azienda ben cunnisciutu cum'è Starbucks, offrenu incentivi cum'è carte rigalu per cumplettà un sondaghju . Una volta chì u ligame in a descrizzione hè cliccatu, l'utilizatori sò purtati à un situ esternu è dumandatu di rinfigurà l'imagine scam. E vittime sò phishing per e so informazioni persunali è u pruduttu gratuitu prumessu ùn hè mai consegnatu. === Cinsura === In u so 2019 "Quale hè u vostru Spinu?" rapportu, a Fundazione Elettronica di Frontiera hà datu à Pinterest una stella di trè (nantu à sei), mettendu in risaltu i miglioramenti in i rapporti di trasparenza di a sucietà nantu à l'avvisi di rimozione di u guvernu, ma criticendu a mancanza di un impegnu chjaru di avvisà l'utenti nantu à a rimozione di u cuntenutu è a sospensione di u cuntu. In marzu 2017, l'autorità chinesi anu bluccatu Pinterest senza spiegazione. U bloccu hè statu impostu durante u Cungressu Populare Naziunale annuale, un periodu puliticamente sensibile in u paese. Mentre Pinterest ùn hè micca cunnisciutu per u so cuntenutu puliticu, l'esperti anu identificatu u pruibitu cum'è cuncordante cù i sforzi di u guvernu cinese per aduprà blocchi di siti web è u "Great Firewall" cum'è un strumentu di pulitica industriale per prumove e cumpagnie di tecnulugia cinese (per esempiu, Baidu, Youku, Weibo, è Renren) censurendu e cumpagnie di tecnulugia straniere. Huaban, Duitang è assai altri siti web assimiglianu à Pinterest. I fornitori di servizii Internet in India avianu bluccatu Pinterest dopu à un ordine di a Corte Suprema di Madras in lugliu 2016 per bluccà un elencu di circa 225 "siti web scrucconi indulgenti in pirateria in ligna è violazione di u copyright". U bloccu era tempurale. === Politiche di cuntenutu è pruibizioni d'utilizatori === In uttrovi 2012, Pinterest hà aghjustatu una nova funzione chì permette à l'utilizatori di segnalà l'altri per attività negativa è offensiva o bluccà l'altri utilizatori s'elli ùn volenu micca vede u so cuntenutu, una offerta chì a sucietà hà dettu di mantene u situ "pusitivu è rispettosu". In Dicembre 2018, Pinterest hà cuminciatu à piglià misure per bluccà a disinformazione sanitaria da u so mutore di raccomandazioni, è hà bluccatu varie ricerche, cuntenuti è conti d'utilizatori chì sò relativi, o promossi, trattamenti di u cancheru micca pruvati è respinti. A cumpagnia hà dettu chì hà ancu bluccatu più conti chì si ligavanu à siti web esterni chì vendianu supplementi è altri prudutti chì ùn eranu micca validati scientificamente. In ghjennaghju 2019, Pinterest hà smessu di restituisce i risultati di ricerca relativi à i vaccini, in un sforzu per rallentà in qualche modu l'aumentu di cuntenutu anti-vaccinazione nantu à a piattaforma. [102] Prima di a misura, a sucietà hà dettu chì a maghjurità di l'imagine cunnesse à a vaccinazione spartuta nantu à a piattaforma era anti-vaccinazione, cuntradendu a ricerca scientifica chì stabilisce a sicurezza di i vaccini. In ghjugnu 2019, u gruppu anti-abortu Live Action hè statu pruibitu da Pinterest; a sucietà hà dettu chì a sospensione permanente hè stata imposta per a diffusione di "disinformazione dannosa, [chì] include misinformazione medica è cuspirazioni chì trasformanu l'individuu. == Note == <references /> [[Categoria:Informatica]] nsjp25rddgbk1tllad49kc6dst7w7r5 Mònacu di Baviera 0 22422 375857 2021-08-19T19:57:33Z Jun Misugi 295 rindirizzamentu novu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Monacu di Baviera]] 5h64rtp9chi0yb3m9socvx4nti0je56 Wilhelm Conrad Röntgen 0 22424 375894 2021-08-19T22:22:38Z Jumpy01 11155 Jumpy01 hà spustatu a pagina [[Wilhelm Conrad Röntgen]] à [[Wilhelm Röntgen]]: più faciule wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Wilhelm Röntgen]] prv64vxfqzqargnauyrh73x47mjotf3 Categoria:Matemàticu 14 22425 375897 2021-08-19T22:30:48Z Jun Misugi 295 rindirizzamentu (prova) wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Categoria:Matematicu]] pwvwlairqz712jiznmpw4q355za56p3 Passera muntagnola 0 22426 375987 375985 2021-08-20T10:42:45Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:E1A3:26EC:6289:A1E9 wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A passera muntagnola'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Alphine Accentor (Prunella collaris) (8520159199).jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Prunella collaris</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classifica scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Aves]]'' |----- | Ordine | ''[[Passeriformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Prunellidae]]'' |----- | Generu | ''[[Prunella]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nome binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Prunella collaris''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1753</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Prunella collaris01(js0.jpg|250px]] |----- |} A '''passera muntagnola''' (''Prunella collaris'') hè una piccula passera di a famiglia di i Prunellidae.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in inglese.</ref> ==Tassonumia== A passera muntagnola hè stata discritta da u naturalistu austriacu [[Giovanni Antonio Scopoli]] in u 1769. Hà invintatu u nome binumiale ''Sturnus collaris'' è hà specificatu ch'è a lucalità tipu era a rigione di [[Carintia]], in u sudu di l'[[Austria]]. L'epitetu specificu vene da u latinu ''collaris'' chì significheghja "di u collu". 'Ssa spezia hè avà piazzata in u generu ''Prunella'' chì hè statu introduttu da l'ornituloga francese [[Luigi Vieillot]] in u [[1816]]. A passera muntagnola, è ancu l'accentore di l'Altaï, hè qualchì volta spiccata da l'altri accentori, in u generu ''Laiscopus''. A parola "accentore" vene da u [[Lingua latina|latinu]] purclassicu è significheghja ''una persona chì canta incù un'antra''. U nome di u generu ''Prunella'' vene da u [[Lingua tedesca|tedescu]] ''Braunelle'', un diminutivu di ''braun'', chì vole dì "brunu". ===Sottuspezie=== Nove sottuspezie sò cunnusciute: * P. C. Collaris (Scopoli, 1769) - mezupunente di l'Europa sinu à a [[Sluvenia]] è i Carpazi, nordupunente di l'Africa. * P. C. Subalpina (Brehm, CL, 1831) - da a [[Croazia|Cruazia]] à a [[Bulgaria]] è a [[Grecia]], a [[Creta]] è u mezupunente di a [[Turchia]]- * P. C. Montana (Hablizl, 1783) - nordu è livante di a Turchia sinu à u [[Caucasiu]] è à l'[[Iranu]]. * P. C. Rufilata (Severtzov, 1879) - nordestu di l'[[Afganistanu]] è nordu di u [[Pacchistanu]] à traversu e muntagne di l'Asia cintrale insin'à u punente di a [[China]]. * P. C. Whymperi (Baker, ECS, 1915) - punente di l'[[Himalaya]]. * P. C. Nipalensis (Blyth, 1843) - centru è livante di l'Himalaya sinu à u centru di a China è à u nordu di u [[Myanmar]]. * P. C. Tibetana (Bianchi, 1905) - [[Tibetu]] orientale- * P. C. Erythropygia (R. Swinhoe, 1870) - da u livante di u [[Kazakhstan]] è da u centru di a [[Siberia]] à u nordestu di a Siberia, à u [[Giappone]], in [[Corea]] è à u nordestu di a China. * P. C. Fennelli Deignan, 1964 - [[Taiwan]]. ==Descrizzione== [[File:Prunella collaris Pyrenees.jpg|thumb|left|A passera muntagnola in i Pirenei]] Si tratta di un acellu di a taglia di una merula, misurendu 15-17, 5 cm di longu, appena più maiò ch'è u so parente, u biccazzu. Hà un spinu brunu striatu, assumigliendu si appena à u passeru casanu, ma l'adulti anu una testa grisgia è e tacche rossi è bruni annantu à e parte inferiore. Hà un bizzicu fine è pinzutu di insettivoru. I sessi sò simili, bench'è l'apparenza di u masciu possa esse cuntrastata. I ghjovani acelli anu a testa è e parte inferiore più brune. ==Distribuzione è ambiente== Omu trova a passera muntagnola in tutte e muntagne di l'Europa timperata meridiunale, da u Libanu è da l'Asia à alture superiore à 2000 m (6600 ft) 10. Hè per u più residente, inguernendu più largamente à latitudine più basse, ma certi acelli vaganu cum'è rari vagabondi chì sò stati osservati insin'à Grande Brittagna. Hè un acellu di e zone muntose spilandrate incù un pocu di vegetazione bassa. ==Riproduzione== A passera muntagnola custruisce un nidu à fiore di un machjone o di un caravone rucciosu, è face da 3 à 5 ovi turchini micca pichjulati. U sistemu d'accupiamentu hè particularmente interessante. I duminii vitali sò occupati da gruppi riproduttori di 3 o 4 masci incù 3 o 4 femine. Si tratta d'acelli micca imparintati chì anu un sistemu d'accupiamentu sucialmente poliginicu. I masci anu una ierarchia di duminanza. E femine cercanu à accuppià si incù tutti i masci, benchì u masciu duminante possa difende la contru à l'accupiamenti di i masci di rangu inferiore. À u so tornu, i masci cercanu à accuppià si incù tutte e femine. L'impronte genetichi sò stati usate per mustrà ch'è, in e nichjate, ci hè à spessu una paternità mista, benchì a femina sia sempre a sputica mamma di i piugoni allivati in u so nidu. I masci furniscenu u cibu à i piugoni in parechji nidi di u gruppu, sient'è ch'è elli si sò accuppiati o nò incù a femina - i masci ùn furniscenu e cure ch'è quandu elli sò suscettibili di esse i sputichi babbi di i piugoni. == Note == <references/> ==Da vede dinù== * u [[passeru casanu]] [[Categoria:Passeridae]] q09o18l3dk6h3hd5z94d64ga3w3u2m3 Cànada 0 22428 376168 2021-08-21T18:23:36Z Jun Misugi 295 rindirizzamentu novu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Canadà]] 317sdu8kfd3wzuc69lgrc9mhdpef3b9 Template:C-sassaresu 10 22429 376209 376190 2021-08-22T03:07:43Z Jun Misugi 295 pocu cambiatu wikitext text/x-wiki <div class="toccolours itwiki_template_avviso"> [[Image:WikiLettera.png|left|WikiLettera]] ''Chissu arthìcuru è in custhruzioni. Pudeddi cuntribuì a la so' redazioni.''<br /> </div> <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] == Fonti == * [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Template:Wp/sdc/Custhruzioni Vichipedìa turritana] == Vidé* puru == * [[Template:C-gadduresu]] * [[Template:C-supranu]] * [[Template:C-suttanu]] * [[Template:Cor-gadd]] * [[Template:Cor-sass]] '''*'''''Veda/Vede ...'' </noinclude> [[Categoria:In custruzzioni]] eip4bmha5izs0wv46jitzuji4z4gf7z Template:C-gadduresu 10 22430 376208 376187 2021-08-22T03:04:23Z Jun Misugi 295 un pocu cambiatu wikitext text/x-wiki <div class="toccolours itwiki_template_avviso"> [[Image:WikiLettreMini.svg|left|WikiLettera]] ''Chissu altìculu è in custruzioni. Pudeti cuntribuì a la so redazioni.''<br /> </div> <noinclude>[[Categoria:Mudellu]] == Vidé* puru == * [[Template:C-sassaresu]] * [[Template:C-supranu]] * [[Template:C-suttanu]] * [[Template:Cor-gadd]] * [[Template:Cor-sass]] '''*'''''Veda/Vede ...'' </noinclude> [[Categoria:In custruzzioni]] f9jlv40anyst00o4d9igw1w6y67eqql Université Paris-Saclay 0 22431 376219 376218 2021-08-22T11:59:24Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[Image:École normale supérieure Paris-Saclay 5 - Université Paris-Saclay.jpg|right|thumb|300px|Université Paris-Saclay]] L<noinclude>'</noinclude>'''Université Paris-Saclay''' (UPSa) hè un'università di [[Gif-sur-Yvette]], [[Francia]]. Hè situata in Gif-sur-Yvette, é hà à pocu pressu 48.000 studianti. Fù fundata in u [[2015]]. == Cullegamenti esterni == * [https://www.universite-paris-saclay.fr/ UPSa] [[Categoria:Università]] 7jwvkw7cjrbu9b5pavghybg2xamf2zw Categoria:Australiana 14 22433 376244 376243 2021-08-22T16:50:00Z Jun Misugi 295 cat wikitext text/x-wiki [[Categoria:Australianu]] ssqi6behu9vkz9xz7vusolyhyh433p1 Notte stillata 0 22435 376393 376392 2021-08-26T18:01:43Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:7C17:C78:7975:65C2 wikitext text/x-wiki [[File:Van Gogh - Starry Night - Google Art Project.jpg|miniatura|''A notte stillata'', 1889]] A '''''Notte stillata''''' (in olandese ''Di sterrennacht'') hè una pittura di l'artistu pittore postimpressiunistu olandese [[Vincent van Gogh|Vincenzu van Gogh]].<br/> U dipintu ripprisenta ciò ch'è Van Gogh pudìa vede è strapulà da a camera ch'ellu accupava in l'asiliu di u munasteru Saint-Paul-de-Mausole à Saint-Rémy-de-Provence di maghju 1889. À spessu prisintatu cum'è a so grande opera, hè statu riproduttu à assai numerose riprese. Hè avà cunsirvatu in u ''Museum of Modern Art'' (MoMA) à [[New York]] dapoi u 1941. U tavulellu hà in particulare inspiratu u cumpusitore Arrigu Dutilleux chì hà sottintitulatu "Notte stillata" a so sinfunia ''Timbri, spaziu, muvimentu''. [[Categoria:Pintura]] n1qoifvolvnyp8jyu37idhmbdd5caj3 Ammurabi 0 22438 376425 376424 2021-08-27T18:49:35Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:690B:1360:A51C:AC16 /* Cummimurazioni dopu à a so morti */ wikitext text/x-wiki Ammurabi (versu 1810 - versu 1750 av. G.-C.) era u sestu rè di a prima dinastia babiluniana di a tribù di l'Amurriti, rignanti da circa 1792 av. G.-C. à circa 1750 av. G.-C. (siont'è a crunulugia media).<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in inglesu.</ref> Hè statu pricedutu da u so babbu, Sin-Muballit, chì hà abdicatu datu una saluta debuli. Mentri u so regnu, cunquisteghja l'Elam è i cità-stati di Larsa, Eshnunna è Mari. Spudista Ishme-Dagan Ier, u rè d'Assiria, è ubbligheghja u so figliolu Mut-Ashkur à pagà un tributu, fendu passà a guasgi tutalità di a Mesuputamia sottu à a duminanza babiluniana. Ammurabi hè soprattuttu cunnisciutu par avè publicatu u Codici d'Ammurabi, ch'eddu pratindia avè ricivutu di Shamash, u diu babilunianu di a ghjustizia. In cuntrariu di i codici di leghji sumerichi antiriori, tali u codici d'Ur-Nammu, chì si cuncintravani annantu à l'indinnizazioni di a vittima di u criminu, a leghji d'Ammurabi hè statu unu di i primi codici di leghji à metta di più l'accentu annantu à a punizioni fisica di l'autori di u criminu. Priscrivi i peni spicifichi par ogni criminu ed hè unu di i primi codici à stabuliscia a prisunzioni di nucenza. Bench'è i so sanzioni fussini estremamenti siveri riguardu à i normi muderni, visavani à limità ciò ch'è una parsona dannighjata era auturizata à fà à usu di ritribuzioni. U codici d'Ammurabi è a leghji di Mosè in a Torah prisentani numarosi similitudini. Ammurabi era cunsidaratu da mori com'è un diu, da vivu. Dopu à a so morti, Ammurabi era viniratu com'è un grandi cunquistadori chì avia spartu a civiltà è furzatu tutti i populi à prustirnà si davanti à Marduk, u diu naziunali di i Babiluniani. Più tardi, i so provi militari sò stati riligati à u sicondu pianu è u so rollu di lighjislatori ideali hè divintatu l'aspettu principali di a so eredità. Pà i Mesuputamichi di l'ebbica, u regnu d'Ammurabi hè divintatu u quatru di rifirimentu pà tutti l'avvinimenti accaduti in un passatu landanu. Ancu dopu à l'affundamentu di l'imperu ch'è eddu avia custruitu, era sempri viniratu com'è un suvranu mudeddu, è numarosi rè di l'Urienti Vicinu u rivindicavani com'è antinatu. Ammurabi hè statu riscupartu da l'archiuloghi à a fini di u XIXu seculu ed hè dapoi cunsidaratu com'è una figura impurtanti di a storia di u drittu. ==Regnu è cunquisti == [[File:Votive_monument_to_Hammurabi_BM_22454_n01.jpg|thumb|Munimentu vutivu in calcariu pruvinendu da Sippar, in Iraccu, datendu à l'incirca da 1792 à 1750 avanti G.-C., muscendu u rè Ammurabi pisendu u so bracciu drittu in segnu di adurazioni, oghji cunsirvatu à u British Museum.]] Ammurabi era un rè amurritu di a prima dinastia di a cità di Babilonia, è hà riditatu di u puteri di u so babbu, Sin-Muballit, versu 1792 av. G.-C. Babilonia era una di i numarosi cità par u più amurriti chì si truvavani in i pianuri cintrali è miridiunali di a Mesuputamia è si faciani a guerra pà u cuntrollu di i terri agriculi fertili. Bench'è numarosi culturi aghjini cuesistutu in Mesuputamia, hè sottu à Ammurabi ch'è a cultura babiluniana hà acquistatu una certa impurtanza frà i classi littarati di l'Urienti Mediu. I rè chì ani pricedutu à Ammurabi aviani fundatu una cità abbastanza minori in 1894 avanti G.-C., chì cuntrullava pocu tarritoriu fora di a cità stessa. Babilonia hè statu ecclissata da riami più anziani, più grandi è più putenti com'è l'Elam, l'Assiria, l'Isin, l'Eshnunna è u Larsa mentri un seculu à l'incirca dopu à u so fundamentu. Eppuri, u so babbu Sin-Muballit avia cuminciatu à cunsulidà a duminazioni di una piccula rigioni di u sudu di a Mesuputamia cintrali sottu à l'egemunia babiluniana è, à l'ebbica di u so regnu, avia cunquistatu i picculi cità-stati di Borsippa, Kish è Sippar. Cusì, Ammurabi hè cuddatu annantu à u tronu in quant'è rè di un riamu minori par mezu à una situazioni geupulitica cumplessa. U putenti riamu d'Eshnunna cuntrullava l'altu di u Tigra, mentri ch'è Larsa cuntrullava u delta di u fiumu. À livanti di a Mesuputamia si truvava u putenti riamu d'Elam, chì invadia rigularamenti i picculi Stati di u sudu di a Mesuputamia è li impunia un tributu. À u nordu di a Mesuputamia, u rè assiru Shamshi-Adad Ia, chì avia dighjà riditatu di culonii assiri siculari in Asia Minori, avia stesu u so tarritoriu à u Livanti è à a Mesuputamia cintrali, bench'è a so morti primatura aghji appena spizzatu u so imperu. [[File:Royal_portrait_-_Hamurabi_-_King_of_Babylon_-1900_before_JC_-.JPG|thumb|left|'Ssu bustu, cunnisciutu sottu u nomu di " Testa d'Ammurabi ", hè oghji cunsidaratu com'è antiriori à Ammurabi di uni pochi di cintunari d'anni (museiu di u Louvre)]] I prima anni di u regnu d'Ammurabi funi abbastanza cheti. Ammurabi usò di u so puteri par imprenda una vigata di travagli publichi, in particulari l'innalzamentu di i mura di a cità cù un fini difensivu è l'ingrandamentu di i tempii. Versu 1701 avanti G.-C., u putenti riamu d'Elam, chì era à cavaddu à impurtanti stradona cummirciali attravirsendu i monti Zagros, invadì a pianura mesuputamica. Incù alliati frà i Stati di a piana, Elam attaccò è distrughjì u riamu d'Eshnunna, distrughjendu uni beddi pochi di cità è impunendu a so duminazioni annantu à certi parti di a piana par a prima volta. Cù u fini di cunsulidà a so pusizioni, l'Elam hà tentatu di spizzà una guerra trà u riamu babilunianu d'Ammurabi è u riamu di Larsa. Ammurabi è u rè di Larsa ani cunchjusu un'allianza quandu eddi ani scupartu 'ssa duplicità è ani pussutu sfracicà l'Elamiti, bench'è Larsa ùn aghji micca mori cuntribuitu à u sforzu militarescu. Furiosu ch'è Larsa ùn li venghi micca in aiutu, Ammurabi s'hè riturnatu contru 'ssa putenza miridiunali, pigliendu cusì u cuntrollu di l'insemu di a piana di bassa Mesuputamia versu 1763 avanti G.-C.. Comu Ammurabi era aiutatu mentri a guerra in u sudu da i so alliati di u nordu tali Yamhad è Mari, l'assenza di suldati in u nordu hà caghjunatu i ribugli. Parsuvitendu a so espansioni, Ammurabi hà ghjiratu a so attinzioni versu u nordu, riprimendu i ribugli è sfracichendu pocu dopu Eshnunna. L'armati babiluniani ani dopu cunquistati l'altri Stati di u nordu, cumpresu l'anzianu alliatu di Babilonia, Mari, bench'edda sii pussibuli ch'è a cunquista di Mari fussi stata un'arresa senza cunflittu riali. Ammurabi s'ingaghjò in una guerra prulungata incù Ishme-Dagan Ia d'Assiria pà u cuntrollu di a Mesuputamia, i dui rè cunchjudendu l'allianzi incù i Stati minori cù u fini di piglià u sopra. Fatta fini, Ammurabi vinci, spudistendu Ishme-Dagan Ia ghjustu innanzi à a so probbia morti. Mut-Ashkur, u nuveddu rè d'Assiria, hè custrettu à pagà un tributu à Ammurabi. In uni pochi di anni, Ammurabi riesciti à unificà a Mesuputamia sana sottu à u so regnu. U riamu assiru sopravvivi ma hè custrettu à pagà un tributu mentri u so regnu, è frà i principali cità-stati di a rigioni, soli Alep è Qatna, à punenti di u Livanti, cunservani a so indipendenza. Eppuri, una stela d'Ammurabi hè stata ritruvata insin'à Diyarbekir, à u nordu, induva eddu rivindicheghja u titulu di "rè di l'Amurriti". Assà numarosi tauletti cuntrattuali, datati di i regni d'Ammurabi è di i so succissori, sò stati scuparti, è ancu 55 di i so probbii lettari. 'Ssi lettari dani un'idea di i provi cutidiani di a gistioni di un imperu, ch'è eddu si tratti di gistiscia l'inundazioni, di impona i cambiamenti à un calindariu diffitosu o di accupà si l'enormi mandrii di bistiamu di Babilonia. Ammurabi morsi è passò i brigli da l'imperu à u so figliolu Samsu-iluna versu 1750 avanti G.-C., sottu à u regnu di u quali l'imperu babilunianu cuminciò prestu à disagrigà si. ==Codici di i leghji== [[File:P1050763_Louvre_code_Hammurabi_face_rwk.JPG|thumb|Stela di u Codici d'Ammurabi. Museiu di u Louvre, Parighji]] U codici d'Ammurabi ùn hè micca u più codici anzianu di leghji esistenti. Hè pricedutu da u codici d'Ur-Nammu, i leghji d'Eshnunna è u codici di Lipit-Ishtar. Parò, u codici d'Ammurabi prisenta diffarenzi impurtanti riguardu à 'ssi codici di leghji antiriori è s'hè finalmenti avviratu più influenti. U Codici d'Ammurabi hè statu iscrittu annantu à una stela è piazzatu in un locu publicu affinch'è tutti possini veda lu, bench'è a parsona pensa ch'è poca ghjenti trà eddi era alfabetizata. A stela hè dopu stata abbuttata da l'Elamiti è cullucata in a so capitala, Suse. Hè stata riscuparta in u 1901 in Iranu è si trova avà in u museiu di u Louvre in Parighji. U codici d'Ammurabi cunteni 282 leghji, scritti da di i scribi annantu à 12 tauletti. In cuntrariu di i leghji antiriori, era scrittu in lingua accadica, a lingua cutidiana di Babilonia, è pudia dunqua essa lettu da ogni parsona alfabetizata di a cità. I codici di leghji sumerichi antiriori s'erani cuncintrati annantu à l'indinnizazioni di a vittima di u criminu, ma u codici d'Ammurabi s'hè piuttostu intarissatu à puniscia fisicamenti l'autori di u criminu. U codici d'Ammurabi hè statu unu di i primi codici di leghji à impona i ristrizzioni annantu à ciò ch'è una parsona dannighjata era auturizata à fà à usu di ritribuzioni. A struttura di u codici hè assà spicifica, ogni offesa fendu l'ughjettu di una punizioni pricisa. I punizioni erani di solitu assà siveri rispettu à i normi muderni, numarosi offesi caghjunendu a morti, a disfigurazioni o l'utilisazioni di a filusufia "Ochji pà ochji, denti pà denti (Lex Talionis "Leghji di u taglionu") U codici hè dinò unu di i primi asempii di l'idea di prisunzioni di nucenza, è sughjirisci dinò ch'è l'accusatu è l'accusatori aghjini l'uccasioni di furniscia i provi. Una scultura in cima à a stela ripprisenta Ammurabi ricivendu i leghji di Shamash, u diu babilunianu di a ghjustizia, è u prifaziu indicheghja ch'è Ammurabi hè statu sceltu da Shamash par trasmetta i leghji à u populu. I paralleli trà 'ssu racontu è a rimissa di u codici d'allianza à Mosè da Yahvé in cima à u monti Sinai in u libru biblicu di l'Esodiu è i similitudini trà i dui codici ghjuridichi sughjiriscini un antinatu cumunu in u cuntestu semiticu di i dui codici. Parò, i frammenti di codici di leghji antiriori sò stati ritruvati ed hè pocu prubabili ch'è i leghji mosaichi fussini stati dirittamenti ispirati da u Codici d'Ammurabi. Certi eruditi ani cuntistatu 'ssu puntu. Davidi P. in u 2010, una squadra d'archiuloghi di l'Università ebraica hà scupartu à Hazor, in Israeli, una tauletta cuneiforma datendu di u XVIIIu o di u XVIIu seculu innanzi G.-C. è cuntinendu i leghji chjaramenti dirivati da u Codici d'Ammurabi. ==Eredità== ===Cummimurazioni dopu à a so morti=== Ammurabi era più onuratu ch'è tutti l'altri rè di u sicondu millenniu innanzi G.-C. è hà ricivutu l'onori singulu di essa dichjaratu diu da vivu. U nomu parsunali " Hammurabi-ili ", chì significheghja " Ammurabi hè u me diu ", hè divintatu currenti mentri è dopu à u so regnu. In i scritti datendu di pocu dopu à a so morti, Ammurabi hè cummimuratu par u più pà trè rialisazioni : a vittoria in a guerra, a paci è a ghjustizia. I cunquisti d'Ammurabi sò stati cunsidarati com'è fendu parti di una missioni sacra di diffusioni di a civilisazioni à tutti i nazioni. Una stela d'Ur u glurificheghja di a so probbia boci com'è un suvranu putenti chì forza u mali à sottumetta si è ubbligheghja tutti i populi à adurà à Marduk : " I populi d'Elam, di Gutium, di Subartu è di Tukrish, chì i so muntagni sò luntani è i lingui scuri, l'aghju rimissi trà i mani di Marduk. Aghju eiu stessu cuntinuatu à riaddrizzà i so spiriti cunfusi. " Un innu ultiriori, dinò scrittu di a probbia boci d'Ammurabi, u prisenta com'è una forza putenti è sopranaturali pà Marduk : :socu u rè, u sustegnu chì inguanta i malfattori, chì rendi la ghjenti di un solu animu, :socu u grandi draconu frà i rè, chì ghjetta u disordini in i so cunsigli, :socu a reta chì si tendi annantu à u numicu, :socu l'ispiradori di a paura, chì, pisendu ni i so ochja feroci, cundanna à morti i disubbidienti, :socu a grandi reta chì copri i gattivi intenti, :socu u ghjovanu lionu, chì sciappa i reti è i scettri, :socu a reta di cumbattimentu chì chjappa quiddu chì mi affendi. Dopu à avè vantatu i provi militareschi d'Ammurabi, l'innu dichjara fatta fini : " In i cummimurazioni ultiriori, u rollu d'Ammurabi in quant'è grandi lighjislatori hè statu missu in davanti riguardu à tutti i so altri rialisazioni è i so rialisazioni militareschi sò stati missi in ritiru. U regnu d'Ammurabi divintò u puntu di rifirimentu pà tutti l'avvinimenti di u passatu luntanu. Un innu à a dea Ishtar, chì a so lingua sughjirisci ch'eddu hè statu scrittu mentri u regnu d'Ammisaduqa, u quartu succissori d'Ammurabi, dichjara : " U rè chì hà intesu pà a prima volta 'ssu cantu in umaghju à u to eroisimu hè Ammurabi. 'Ssu cantu par vo hè statu cumpostu sottu à u so regnu. Ch'è a parsona li dochi a vita pà u sempri ! " Mentri seculi è seculi dopu a so morti, i leghji d'Ammurabi ani cuntinuatu à essa cupiati da i scribi in u quatru di i so esercizii di scrittura è sò ancu stati in parti tradutti in sumericu. ===Eredità pulitica=== [[File:Babylonian_stele_Louvre_Sb9.jpg|thumb|Copia di a stela d'Ammurabi usurpata da Shutruk-Nahhunte I. A stela ùn hè statu ch'è in parti sfassata è ùn hè mai statu riiscritta. ]] Sottu à u regnu d'Ammurabi, Babilonia hà usurpatu a pusizioni di " cità a più santa " di u sudu di a Mesuputamia à u so pridicissori, Nippur. Sottu à u regnu di u succissori d'Ammurabi, Samsu-iluna, l'effimaru imperu babilunianu hà cuminciatu à fraià si ni. In u nordu di a Mesuputamia, l'Amurriti è i Babiluniani sò stati caccighjati d'Assiria da Puzur-Sin, un suvranu autoctonu parlendu a lingua accadica, versu 1740 innanzi à Cristu. À pocu pressu à listessa ebbica, i locutori nativi di l'accadicu ani ribuccatu a duminanza di l'Amurriti è di i Babiluniani in l'estremu sudu di a Mesuputamia, criendu cusì a dinastia Sealand, più o menu in a rigioni di l'anziana Sumer. I succissori inefficaci d'Ammurabi ani subitu nuveddi disfatti è perditi di tarritoriu in manu à i rè assiri tali Adasi è Bel-ibni, è ancu in manu à a dinastia Sealand à u sudu, di l'Elam à livanti è di i Kassiti à u nordestu. Cusì, Babilonia fù prestu ridutta à u statu chjucu è minori ch'è edda era stata à u mumentu di a so fundazioni. U colpu di grazia pà a dinastia amurrita d'Ammurabi s'hè produttu in 1595 avanti G.-C., quandu Babilonia hè stata sacchighjata è cunquistata da u putenti Imperu ittitu, mittendu cusì fini à ogni prisenza pulitica amurrita in Mesuputamia. Eppuri, l'Ittiti di lingua induauropea ùn sò micca firmati è ani cidutu Babilonia à i so alliati kassiti, un populu parlendu una lingua isulata, urighjinariu di a rigioni di i monti Zagros. 'Ssa dinastia kassita hà rignatu annantu à Babilonia mentri più di 400 anni ed hà aduttatu numarosi aspetti di a cultura babiluniana, cumpresu u codici di leghji d'Ammurabi Eppuri, ancu dopu à a caduta di a dinastia amurrita, a parsona si ramintava dinò d'Ammurabi ed era viniratu. Quandu u rè elamitu Shutruk-Nahhunte Ia hà fattu un'incursioni in Babilonia in 1158 avanti G.-C. ed hà carriatu numarosi munimenti in petra, hà fattu sfassà a maiò parti di i scrizzioni annantu à 'ssi munimenti è ci hà fattu incida nuveddi scrizzioni. Eppuri, annantu à a stela cuntinendu i leghji d'Ammurabi, soli quattru o cinqui culonni sò stati sfassati è nisciuna nuvedda scrizzioni ùn hè stata aghjunta. Più di milla anni dopu a morti d'Ammurabi, i rè di Suhu, una terra situata longu à l'Eufrati, ghjustu à u nordupunenti di Babilonia, u rivindicavani com'è u so antinatu. ===Riscuparta muderna=== À a fini di u XIXu seculu, u codici d'Ammurabi hè divintatu unu di i principali centri di dibattimentu di a viva contruversia ''Babel und Bibel'' ("Babilonia è Bibbia") in Alimagna, chì cuncirnava a rilazioni trà a Bibbia è l'anziani testi babiluniani. Di ghjinnaghju 1902, l'assiriolugu tedescu Friedrich Delitzsch hà datu una cunfarenza à a Sing-Akademie zu Berlinu davanti à l'imperatori è a so cunsorti, in a quali eddu affirmava ch'è i leghji mosaichi di l'Anzianu Tistamentu erani dirittamenti cupiati annantu à u codici d'Ammurabi. A cunfarenza di Delitzsch hè stata cusì contruversa ch'è di sittembri 1903, era risciutu à cuncoglia 1350 articuli corti di ghjurnali è di rivisti, più di 300 articuli più longhi, è vinti ottu publicazioni corti, tutti scritti in risposta à 'ssa cunfarenza, è ancu à quidda chì l'avia priceduta annantu à a storia di u Dilluviu in l'Epopea di Gilgamesh. 'Ssi articuli sò in grandi maiuranza critichi riguardu à Delitzsch, bench'è uni pochi fussini simpatichi. U Kaiser piglia i so distanzi incù Delitzsch è i so upinioni radicali è, di vaghjimu 1904, Delitzsch hè custrettu à dà a so terza cunfarenza à Culogna è à Francfort piuttostu ch'è à Berlinu. A rilazioni prisunta trà a leghji mosaica è u codici d'Ammurabi divintò più tardi una parti impurtanti di l'argumentu di Delitzsch in u so libru Die große Täuschung (U grandi ingannu) di 1920-21, siont'è qualessu a Bibbia ebraica era cuntaminata in tuttu da l'influenza babiluniana è ch'è ùn hè ch'è eliminendu ni intiriamenti l'Anzianu Tistamentu umanu ch'è i cristiani pudariani infini creda à u sputicu missaghju arianu di u Novu Tistamentu. À u principiu di u vintesimu seculu, numarosi eruditi cridiani ch'è Ammurabi era Amraphel, u rè di Shinar in u libru di a Genisi 14 : 1. 51. 'Ssu puntu di vista hè avà statu largamenti righjittatu, è l'esistenza d'Amraphel ùn hè attistata in nisciunu scrittu stiriori à a Bibbia. Datu a riputazioni d'Ammurabi in quant'è lighjislatori, a so ripprisintazioni pò essa truvata in parechji bastimenti di u guvernu di i Stati Uniti. Ammurabi hè unu di i 23 lighjislatori ripprisintati annantu à bassurilievi in marmaru in camara di a Camara da i rapprisintanti à u Campidogliu. Un affrescu d'Adolph Weinman ripprisintendu i "grandi lighjislatori di a storia ", frà i quali Ammurabi, si trova annantu à u muru sudu di a Corti suprema. À l'ebbica di Saddam Hussein, a 1a divisioni blindata Ammurabi di l'armata iracchena hè stata numinata siont'è u rè anticu in u quatru di un sforzu visendu à sottulinià u liamu trà l'Iraccu mudernu è i culturi mesuputamichi antiriori à quiddi arabi. == Noti == <references/> n1wtz1fm7doigzh65nr0izmmdvywdia Mohammad Mohammadian 0 22443 377679 376904 2021-11-04T16:25:04Z CommonsDelinker 173 Removing [[:c:File:Mohammad_Mohammadian.jpg|Mohammad_Mohammadian.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:P199|P199]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Mohammad Mohammadian.jpg|]]. wikitext text/x-wiki {{delete|Most likely autobiographical iw-spam}} '''Mohammad Mohammadian''' ([[22 di ghjugnu]] [[1987]]) hè un realizadore, autore di scenàrii, fotògrafu è pruduttore cinematugràficu [[Iranu|iranianu]]. == Ligami == [[imdbname:9262312|Mohammad Mohammadian, (IMDb)]] [[Categoria:In custruzzioni]] [[Categoria:Realizadore|Mohammadian]] [[Categoria:Autore di scenàrii|Mohammadian]] [[Categoria:Fotògrafu|Mohammadian]] [[Categoria:Pruduttore cinematugràficu|Mohammadian]] [[Categoria:Iranianu|Mohammadian]] [[Categoria:Biugrafia]] pjinbvxlogkobwps9fmqfo777f563kp Categoria:Economisti 14 22444 376544 2021-09-01T23:01:59Z Jumpy01 11155 Jumpy01 hà spustatu a pagina [[Categoria:Economisti]] à [[Categoria:Ecunumistu]]: singulare, supranu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[:Categoria:Ecunumistu]] 4xd82fgqoq3m02qbn7dzisllguyd8xm Categoria:Taliana 14 22445 376559 2021-09-02T15:47:36Z Jun Misugi 295 categurìa nova wikitext text/x-wiki [[Categoria:Talianu]] 01iaazeleg148f0ev39czyymbm9ryhg Categoria:Scrivana 14 22446 376560 2021-09-02T15:50:00Z Jun Misugi 295 cat nova wikitext text/x-wiki [[Categoria:Scrivanu]] oow4ys5uzew8ngzos0o33tqn1wkxr3i Categoria:Sarda 14 22447 376566 376564 2021-09-02T16:09:58Z Jun Misugi 295 - cat wikitext text/x-wiki [[Categoria:Sardu]] cin6djh6oqnadh769r8kwpoyqaldpo6 Categoria:Sardu 14 22448 376565 2021-09-02T16:08:38Z Jun Misugi 295 cat nova wikitext text/x-wiki [[Categoria:Sardegna]] jcm5u9w6sd40hje7ktz6jyuspi8mudr Categoria:Irlandesa 14 22449 376568 2021-09-02T16:38:46Z Jun Misugi 295 cat nova wikitext text/x-wiki [[Categoria:Irlandese]] qmj9ixn6pxnhs078l0zfvmmec7o1sv1 Categoria:Bascu 14 22450 376688 376570 2021-09-04T20:53:41Z EmausBot 3225 Bot: Migrating 2 interwiki links, now provided by [[Wikipedia:Wikidata|Wikidata]] on [[d:Q21278882]] wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Categoria:Israelianu 14 22451 376687 376573 2021-09-04T20:53:40Z EmausBot 3225 Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by [[Wikipedia:Wikidata|Wikidata]] on [[d:Q7030723]] wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Categoria:Israeliana 14 22452 376686 376574 2021-09-04T20:53:39Z EmausBot 3225 Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by [[Wikipedia:Wikidata|Wikidata]] on [[d:Q7208956]] wikitext text/x-wiki [[Categoria:Israelianu]] it79en2x2eb6wu7yfrxp28sh1yuch75 Categoria:Antichi Rumani 14 22454 376685 376596 2021-09-04T20:53:37Z EmausBot 3225 Bot: Migrating 2 interwiki links, now provided by [[Wikipedia:Wikidata|Wikidata]] on [[d:Q5652564]] wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Wladimir Nabokow 0 22455 376598 2021-09-02T21:59:29Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu novu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Vladimir Nabokov]] 4wadnxsswq0ih2y4wks2uiaqn9uiomv Kevin Trapp 0 22456 377210 376631 2021-09-23T05:20:43Z YiFeiBot 9044 Retrait de 3 lien(s) interlangue(s), désormais fourni(s) par [[d:|Wikidata]] à la page [[d:q118207]] wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:FC Salzburg gegen SG Eintracht Frankfurt (28. Februar 2020 EL Sechzehntelfinale Rückspiel) 55.jpg|thumb|Kevin Trapp ghjucendu pè l'[[Eintracht Frankfurt|Eintracht Francuforte]] durante una partita contru à FC Red Bull [[Salisburgu]] [[2020]]]]. '''Kevin Trapp''' (natu in u [[1990]]) hè un ghjucadore di [[pallò]] [[Ghjermania|alemanu]]. Ghjoca cume purtieru inde l'[[Eintracht Frankfurt|Eintracht Francuforte]]. [[Categoria:Pallò|Trapp, Kevin]] squ52jav25w8xui36w2p9q7113ss4ts Leunardu da Vinci 0 22457 376641 2021-09-03T08:41:38Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Leunardu da Vinci]] à [[Leunardo da Vinci]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Leunardo da Vinci]] 2phcao4ykezg42nbjbcldstaviv7l4l Lingua svidesi 0 22458 376652 2021-09-03T18:58:21Z Jun Misugi 295 reindirizzamentu novu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Lingua svedese]] muvm5tw6mxqplcu1vinm5eogwz3j90m Lingua svidese 0 22459 376653 2021-09-03T19:00:01Z Jun Misugi 295 rindirizz. novu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Lingua svedese]] muvm5tw6mxqplcu1vinm5eogwz3j90m Svézia 0 22460 376662 2021-09-03T20:26:33Z Jun Misugi 295 rindirizz. novu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Svezia]] pkq9zi9s0ul3ltzpy71s3xgprk0hysy Limone (arburu) 0 22461 376666 2021-09-04T05:59:28Z Jun Misugi 295 rindirizz wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Limonu (arburu)]] 06awa3pfq3n114knuexqntl2x18pkho Citrus limon 0 22462 376667 2021-09-04T06:01:19Z Jun Misugi 295 rindirizz wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Limonu (arburu)]] 06awa3pfq3n114knuexqntl2x18pkho Papaver setigerum 0 22463 376671 2021-09-04T16:01:35Z Jun Misugi 295 rindirizz wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Papaver somniferum]] 6w07sg188jajghv7qmy2rgec5k6pysw Àustria 0 22464 376680 2021-09-04T17:50:36Z Jun Misugi 295 rindirizz wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Austria]] gmiayy14fqrj1injifzfoeoabut51ww Geumitria 0 22466 376856 376855 2021-09-07T16:10:40Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:FD8B:7987:F80B:314D /* Storia */ wikitext text/x-wiki A '''geumitria''' (da u grecu anticu : γεωμετρία ; γεω "terra", μετρία "misura") hè, incù l'aritmetica, unu di i più rami anziani di e matematiche. S'interessa à e pruprietà di u spaziu chì sò ligate à a distanza, a forma, a taglia è a pusizione relativa di e figure.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in inglese.</ref> Un matematicu chì travaglia in u campu di a geumitria hè chjamatu un giomitru. Sinu à u 19u seculu, a geumitria era guasi esclusivamente cunsacrata à a geumitria euclidiana, chì cumprende e nuzione di puntu, di linia, di pianu, di distanza, d'angulu, di superficia è di curva, cum'è cuncetti fundamentali. In core di u XIXu seculu, parechje scuperte anu allargatu di modu spittaculare u campu d'appiicazione di a geumitria. Una di e più anziane di 'sse scuperte hè u Theorema Egregium ("teurema di prima trinca") di Gauss chì afferma à l'ingrossu ch'è l'incurvatura gaussiana di una superficia hè indipindente di ogni incastramentu specificu in un spaziu euclidianu. Quessa implicheghja ch'è e superfice ponu esse studiate intrinsecamente, vene à dì cum'è spazii autonomi, è hè statu stesu à a teuria di e varietà è à a geumitria riemanniana. Più tardi à u XIXu seculu, hè apparsu ch'è e geumitrie senza u postulatu di u parallelu (e geumitrie non euclidiane) ponu esse sviluppate senza intruduce cuntradizione. A geumitria chì sottutende a relatività generale hè un'appiicazione celebra di a geumitria non euclidiana. Dipoi tandu, u campu d'appiicazione di a geumitria s'hè cunsiderevulmente stesu è u duminiu hè statu divisu in numerosi sottucampi chì dipendenu di i metudi sottustanti - geumitria differenziale, geumitria algebrica, geumitria computaziunale, tupulugia algebrica, geumitria discreta (ancu chjamata geumitria cumbinatoria), è cetera. - o annantu e pruprietà di i spazii euclidiani chì ùn sò micca pigliate in contu - geumitria pruiettiva chì ùn cunsidereghja ch'è l'alliniamentu di i punti è micca a distanza è u parallelismu, geumitria affina chì omette u cuncettu d'angulu è di distanza, geumitria finita chì omette a cuntinuità, è cetera. Sviluppata à l'origine per mudellizà u mondu fisicu, a geumitria hà l'appiicazione in guasi tutte e scenze, è ancu in l'arte, l'architittura è altre attività ligate à u grafismu. A geumitria hà dinù l'appiicazione in duminii di e matematiche apparintamente senza rapportu. Per indettu, i metudi di a geumitria algebrica sò fundamentali in a prova di Wiles di l'ultimu teurema di Fermat, un prublema chì hè statu enunciatu in termini d'aritmetica elementare è chì hè firmatu senza soluzione mentre parechji seculi. ==Storia== *Articulu principale : [[Storia di a geumitria]] [[File:Westerner_and_Arab_practicing_geometry_15th_century_manuscript.jpg|thumb|Un Europeu è un Arabu pratichendu a geumitria à u 15imu seculu]] E prime tracce di a geumitria ricollanu à a Mesuputamia è à l'Egittu antichi, à u sicondu millenniu innanzu G.-C. A geumitria primitiva era unu inseme di principi scuperti empiricamente cuncirnendu e lunghezze, l'anguli, e superficie è i vulumi, chì sò stati sviluppati per risponde à bisogni pratichi infatti di misurera, di custruzzione, d'astronumia è d'artigianatu. I più testi anziani cunnisciuti annantu à a geumitria sò u papiru egizzianu Rhind (2000-1800 av. G.-C.) è u papiru di Mosca (ver' di 1890 av. G.-C.), è ancu e taulette d'arzilla babiluniane, tale Plimpton 322 (1900 av. G.-C.). Per indettu, u papiru di Mosca dà una formula per calculà u vulume di una piramida mozza, o frustum. E taulette d'arzilla più ricente (350-50 av. G.-C.) dimostranu ch'è l'astrunomi babiluniani anu messu in sesta e prucidure trapezoidale per calculà a pusizione è u muvimentu di Ghjove in u spaziu tempu-velucità. 'Sse prucidure geumetriche anu anticipatu di 14 seculi e calculatrice d'Oxford, cumpresu u teurema di a velucità media. À u sudu di l'Egittu, l'anziani Nubiens anu stabilitu un sistemu di geumitria chì cumprendia e prime virsione di i rilogi sularii. À u 7u seculu innanzu G.-C., u matematicu grecu Talete di Miletu hà imprudatu a geumitria per risolve i prublemi cum'è u calculu di l'altezza di e piramide è di a distanza di e nave rispettu à a riva. Omu li attribuisce u prima usu di u raghjunamentu diduttivu appiicatu à a geumitria, derivendu ne quattru corullarii di u teurema di Talete. Pitagora hà criatu a scola pitagorica, à a quale omu attribuisce a prima prova di u teurema di Pitagora, benchì l'enunciatu di u teurema aghji una longa storia. Eudossu (408-c. 355 av. G.-C.) hà messu à u puntu u metudu di u sfinimentu, chì parmettia di calculà l'arie è i vulumi di e figure curvilinie, è ancu una teuria di i rapporti chì evitava u prublema di e grandezze smisurate, ciò chì hà permessu à i giomitri ultiriori di fà i prugressi impurtanti. Ver' di 300 avanti G.-C., a geumitria hè stata rivoluziunata da Euclide, chì i so Elementi, largamente cunsiderati cum'è u manuale u più riesciutu è u più influente di tutti i tempi, anu introduttu u rigore matematicu per via di u metudu assiumaticu è custituiscenu u prima esempiu di u furmatu dinù usatu oghje in matematiche, vene à dì definizione, assioma, teurema è prova. Benchì a maiò parte di i cuntenuti di l'Elementi eranu dighjà cunnisciuti, Euclide l'hà organizati in un quatru logicu singulu è cuerente. L'Elementi eranu cunnisciuti da tutte e persone struite in Occidente insin'à a mità di u 20u seculu è u so cuntenutu hè dinù insignatu in e corte di geumitria oghje. Archimede (287-212 av. G.-C.) di Siracusa hà usatu u metudu di u sfinimentu per calculà l'area sottu à l'arcu di una parabula incù l'intimazione di una seria infinita, è hà datu l'apprussimazione precise in modu rimarchevule di ''pi''. Hà dinù studiatu a spirale chì porta u so nome è hà ottenutu e formule per i vulumi di e superficie di rivoluzione. [[File:Woman_teaching_geometry.jpg|thumb|left|Donna insignendu a geumitria. Illustrazione à u principiu di una traduzzione medievale di l'Elementi d'Euclide, (ver' di 1310).]] I matematichi indiani anu dinù arrecatu numerosi cuntributi impurtanti à a geumitria. U Satapatha Brahmana (3u seculu innanzu G.-C.) cuntene e regule per e custruzzione geumetriche rituale chì sò simile à i Sulba Sutras. Sient'è (Hayashi 2005, p. 363), i Śulba Sūtras cuntenenu " a più sprissione anziana verbale di u teurema di Pitagora esistente in u mondu, bench'ellu sia dighjà statu cunnisciutu da l'anziani Babiluniani ". Cuntenenu e liste di triplici di Pitagora, chì sò casi particulari d'equazione diofantee. In u manuscrittu di Bakhshali, ci hè una manata di prublemi geumetrichi (cumpresi i prublemi annantu à i vulumi di solidi irrigulari). U manuscrittu di Bakhshali " usa dinù un sistemu di valori di piazza decimale incù un puntu per u zeru ". L'Aryabhatiya d'Aryabhata (499) cumprende u calculu di l'arie è di i vulumi. Brahmagupta hà scrittu a so opera astrunomica Brāhma Sphuṭa Siddhānta in u 628. U capitulu 12, cuntinendu 66 virsetti sanscriti, era divisu in dui sezzione : " operazione di basamentu " (frà e quale e radiche cubiche, e frazzione, i rapporti è prupurzione, è u barattu) è " matematiche pratiche " (frà e quale u mischiu, e serie matematiche, e figure piane, l'accatastamentu di i mattoni, a segatura di u legnu è l'accatastamentu di u granellu). In quest'ultima sezzione, enunciò u so celebru teurema annantu à e diagunale di un quadrilateru ciclicu. U capitulu 12 cumprendia dinù una formula per l'area di un quadrilateru ciclicu (una generalisazione di a formula di Héron), è ancu una descrizzione cumpletta di i trianguli raziunali (vale à dì i trianguli incù lati raziunali è arie raziunale). À u Medievu, e matematiche di l'Islamu medievale anu cuntribuitu à u sviluppu di a geumitria, in particulare di a geumitria algebrica. Al-Mahani (natu in u 853) hà cuncipitu l'idea di riduce i prublemi geumetrichi tali a duplicazione di u cubu à i prublemi d'algebra. Thābit ibn Qurra (cunnisciutu sottu u nome di Thebit in latinu) (836-901) s'hè interissatu à l'operazione aritmetiche appiicate à i rapporti di quantità geumetriche è hà cuntribuitu à u sviluppu di a geumitria analitica. Omar Khayyám (1048-1131) hà truvatu e soluzione geumetriche à l'equazione cubiche. I teuremi d'Ibn al-Haytham (Alhazen), d'Omar Khayyam è di Nasir al-Din al-Tusi annantu à i quadrilateri, cumpresu u quadrilateru di Lambert è u quadrilateru di Saccheri, sò stati i primi risultati di a geumitria iperbolica è, incù i so postulati alternativi, tali l'assioma di Playfair, 'ssi travagli anu avutu un'influenza cunsiderevule annantu à u sviluppu di a geumitria non euclidiana ind'è i giomitri europei ultiriori, cumpresu Witelo (c. 1230-c. 1314), Gersonides (1288-1344), Alfonso, John Wallis è Giovanni Girolamo Saccheri. À u principiu di u 17imu seculu, ci sò stati dui sviluppi impurtanti in geumitria. U prima fubbe a criazione di a geumitria analitica, o geumitria incù cuurdinate è equazione, da René Descartes (1596-1650) è Pierre de Fermat (1601-1665), precursori necessarii à u sviluppu di u calculu è di una scenza quantitativa pricisa di a fisica. U sicondu sviluppu geumetricu di 'ssu periodu hè u studiu sistematicu di a geumitria pruiettiva da Girard Desargues (1591-1661). A geumitria pruiettiva studieghja e pruprietà di e forme chì fermanu invariate sottu à l'effettu di e pruiezione è di e sezzione, in particulare riguardu à a pruspittiva artistica. Dui sviluppi in geumitria à u 19imu seculu anu cambiatu u modu ch'ella era stata studiata capunanzu : a scuperta di e geumitrie noneuclidiane da Nikolai Ivanovich Lobachevsky, János Bolyai è Carl Friedrich Gauss è a formulazione di a simitria cum'è cunsiderazione cintrale in u prugramma d'Erlangen di Felix Klein (chì hà generalizatu e geumitrie euclidiana è noneuclidiana). Dui di i maestri giomitri di l'epica sò Bernhard Riemann (1826-1866), chì travaglia per u più incù i stuvigli di l'analisi matematica è introduce a superficia di Riemann, è Henri Poincaré, u fundatore di a tupulugia algebrica è di a teuria geumetrica di i sistemi dinamichi. In cunsequenza di 'ssi cambiamenti magiori in a cuncezzione di a geumitria, u cuncettu di " spaziu " hè diventatu qualcosa di riccu è di variu, è u sfondulu naturale di teurie tante differente ch'è l'analisi cumplessa è a meccanica classica. ==Cuncetti impurtanti in geumitria== Eccu uni pochi di i cuncetti impurtanti di a geumitria. ===Assiomi=== *Da vede ancu : Geumitria euclidiana è Assioma [[File:Parallel_postulate_en.svg|thumb|Un'illustrazione di u postulatu di u parallelu d'Euclide]] Euclide hà aduttatu un'approcciu astrattu di a geumitria in i so Elementi, unu di i più libri influenti mai scritti. Euclide hà introduttu certi assiomi, o postulati, sprimendu e pruprietà primarie o evidente di i punti, linie è piani. Hà dopu deduttu in modu rigurosu altre pruprietà da un raghjunamentu matematicu. A caratteristica di l'approcciu d'Euclide infatti di geumitria era u so rigore, è hè stata cunnisciuta sottu u nome di geumitria assiumatica o sintetica. À u principiu di u XIXu seculu, a scuperta di geumitrie non euclidiane da Nikolai Ivanovich Lobachevsky (1792-1856), János Bolyai (1802-1860), Carl Friedrich Gauss (1777-1855) è d'altri hà suscitatu una vultata d'interessu per 'ssa disciplina è, à u XXu seculu, David Hilbert (1862-1943) hà usatu u raghjunamentu assiumaticu per pruvà à furnisce una basa muderna à a geumitria. ===Punti=== *Articulu principale : [[Puntu (geumitria)]] I punti sò cunsiderati cum'è ogetti fundamentali in geumitria euclidiana. Sò stati definiti in una varietà di manere, cumpresa a definizione d'Euclide cum'è "ciò chì ùn hà micca parte" è da l'usu di l'algebra o di l'insemi incastrati. In assai campi di a geumitria, tali a geumitria analitica, a geumitria differenziale, è a tupulugia, tutti l'ogetti si cunsidereghjanu custruiti da i punti. Eppuru, ci sò stati uni pochi di studii di geumitria senza riferimentu à i punti. ===Linie=== *Articulu principale : [[Linia (geumitria)]] Euclide hà discrittu una linia cum'è una " lunghezza senza larghezza " chì " si trova dinù riguardu à i punti annantu à ella stessa ". In e matematiche muderne, datu a multitudine di geumitrie, u cuncettu di una linia hè strettamente ligatu à u modu chì a so geumitria hè discritta. Per indettu, in geumitria analitica, una linia in u pianu hè à spessu definita cum'è l'inseme di i punti chì e so cuurdinate suddesfanu un'equazione lineare data, ma in un quatru più astrattu, cum'è a geumitria d'incidenza, una linia pò esse un ogettu indipindente, distintu di l'inseme di i punti chì si trovanu annantu à ella. In geumitria differenziale, una geodesica hè una generalisazione di a nuzione di linia à i spazii curvi. ===Piani=== *Articulu principale : [[Pianu (geumitria)]] Un pianu hè una superficia piana è bidimensiunale chì si stende à l'infinitu. I piani sò imprudati in numerosi campi di a geumitria. Per indettu, i piani ponu esse studiati cum'è una superficia tupulogica senza riferimentu à e distanze o à l'anguli. Pò esse studiatu cum'è un spaziu affinu, induve a coliniarità è i rapporti ponu esse studiati ma micca e distanze. In modu alternativu, pò esse studiatu cum'è u pianu cumplessu usendu e tecniche di l'analisi cumplessa, è tira è tocca. ===Anguli=== *Articulu principale : [[Angulu]] [[File:Angle_obtuse_acute_straight.svg|thumb|Angulu acutu (a), ottusu (b) è drittu (c). L'anguli acuti è ottusi sò dinù cunnisciuti sottu u nome di anguli obliqui.]] Euclide definisce un angulu pianu cum'è l'inclinazione una riguardu à l'altra, in un pianu, di duie linie chì si scontranu, è chì ùn sò micca rette una rispettu à l'altra. In termini muderni, un angulu hè a figura furmata da dui raghji, chjamati i lati di l'angulu, spartendu un puntu d'estremità cumunu, chjamatu u vertice di l'angulu. In geumitria euclidiana, l'anguli sò imprudati per studià i puliguni è i trianguli, è custituiscenu un ogettu di studiu propriu. U studiu di l'anguli di un triangulu o di l'anguli in un chjerchju unitariu custituisce a basa di a trigunumitria. In geumitria differenziale è in calculu, l'anguli trà curve piane o curve o superfice di u spaziu ponu esse calculati cù l'aiutu di a derivata. ===Curve=== *Articulu principale : [[Curva (geumitria)]] Una curva hè un ogettu 1-dimensiunale chì pò esse drittu (cum'è una linia) o micca ; e curve in u spaziu 2-dimensiunale sò chjamate curve piane è quelle in u spaziu 3-dimensiunale sò chjamate curve spaziale. In tupulugia, una curva hè definita da una funzione di un intervallu di i numeri reali à un antru spaziu. In geumitria differenziale, listessa definizione hè imprudata, ma a funzione di definizione deve esse differenziabile. A geumitria algebrica studieghja e curve algebriche, chì sò definite cum'è varietà algebriche di dimensione unu. ===Superficie=== *Articulu principale : [[Superficia (geumitria)]] Una sfera hè una superficia chì pò esse definita di manera parametrica (da x = r sin θ cos φ, y = r sin θ sin φ, z = r cos θ) o implicita (da x2 + y2 + z2 - r2 = 0...). Una superficia hè un ogettu bidimensiunale, tale una sfera o un paraboloide. In geumitria differenziale è in tupulugia, e superficie sò discritte da "patches" (o vicinanze) bidimensiunali chì sò accolti da diffeumurfismi o omeumurfismi, rispittivamente. In geumitria algebrica, e superficie sò discritte da equazione polinumiale. ===Varietà=== *Articulu principale : [[Varietà (geumitria)]] Una varietà hè una generalisazione di i cuncetti di curva è di superficia. In tupulugia, una varietà hè un spaziu tupulogicu induve ogni puntu hà una vicinanza chì hè omeumorfa à u spaziu euclidianu. In geumitria differenziale, una varietà differenziabile hè un spaziu induve ogni vicinanza hè diffeomorfa à u spaziu euclidianu. E varietà sò largamente imprudate in fisica, in particulare in a relatività generale è a teuria di e corde. ===Lunghezza, superficia, è vulume=== *Articuli principali : [[Lunghezza (geumitria)]], [[superficia (geumitria)]], è [[vulume (geumitria)]] A lunghezza, l'area è u vulume discrivenu a taglia o a stesa di un ogettu in una dimensione, duie dimensione è trè dimensione rispittivamente. In geumitria euclidiana è in geumitria analitica, a lunghezza di un sigmentu di retta pò à spessu esse calculata per via di u teurema di Pitagora. L'area è u vulume ponu esse definiti cum'è quantità fundamentale distinte di a lunghezza, o ponu esse discritti è calculati in termini di lunghezze in un pianu o un spaziu tridimensiunale. I matematichi anu truvatu numerose formule esplicite per l'area è e formule per u vulume di diversi ogetti geumetrichi. In calculu, l'area è u vulume ponu esse definiti in termini di integrale, cum'è l'integrale di Riemann o l'integrale di Lebesgue. ===Metriche è misure=== *Articuli principali : [[Metrica (Geumitria)]] è [[Misura (Geumitria)]] [[File:Chinese_pythagoras.jpg|thumb|Verificazione visuale di u teurema di Pitagora per u triangulu (3, 4, 5) cum'è in u Zhoubi Suanjing 500-200 BC. U teurema di Pitagora hè una cunsequenza di a metrica euclidiana.]] U cuncettu di lunghezza o di distanza pò esse generalizatu, ciò chì cunduce à l'idea di metrica. Per indettu, a metrica euclidiana misura a distanza trà i punti in u pianu euclidianu, mentre ch'è a metrica iperbolica misura a distanza in u pianu iperbolicu. Frà l'altri esempii impurtanti di metriche, si pò cità a metrica di Lorentz di a relatività ristrinta è a metrica mezi riemanniana di a relatività generale. In un'antra direzzione, i cuncetti di lunghezza, d'area è di vulume sò stesi incù a teuria di a misura, chì studieghja i metudi d'attribuzione di una taglia o da una misura à l'insemi, induve e misure suvitanu e regule simile à quelle di l'area è di u vulume classiche. ===Congruenza è similarità=== *Articuli principali : [[Congruenza (geumitria)]] è [[Similitudine (geumitria)]] Congruenza è similarità sò i cuncetti chì discrivenu quandu duie forme anu caratteristiche simile. In a geumitria euclidiana, a similarità hè usata per discrive l'ogetti chì anu listessa forma, mentre ch'è a congruenza hè usata per discrive l'ogetti chì sò listessi in a taglia è a forma. Hilbert, in u so travagliu di crià una fundazione più rigurosa per a geumitria, hà trattatu a congruenza cum'è un termine indefinitu chì e so pruprietà sò definite da assiomi. A congruenza è a similarità sò generalizate in a geumitria di e trasfurmazione, chì studieghja e pruprietà di l'ogetti geumetrichi chì sò prisirvate da differenti tipi di trasfurmazione. ===Custruzzione di cumpassu è di riga=== *Articulu principale : [[Custruzzione à u cumpassu è à a riga]] I giomitri classichi accurdavanu un'attinzione particulare à a custruzzione d'ogetti geumetrichi chì eranu stati discritti di un'antra manera. Classicamente, i soli strumenti autorizati in e custruzzione geumetriche sò u cumpassu è a riga. Inoltre, ogni custruzzione duvia esse ultimata in un numeru finitu di tappe. Eppuru, certi prublemi si sò avvirati difficili o impussibili à risolve da 'ssi soli mezi, è e custruzzione ingeniose usendu e parabule è altre curve, è ancu i dispusitivi meccanichi, sò state scuperte. ===Dimensione=== *Articulu principale : [[Dimensione (geumitria)]] U fioccu di neve di Koch, incù una dimensione frattale = log4/log3 è una dimensione tupulogica = 1 dunde a geumitria tradiziunale autorizava e dimensione 1 (una linia), 2 (un pianu) è 3 (u nostru mondu ambiente cuncipitu cum'è un spaziu tridimensiunale), i matematichi è i fisichi improdanu e dimensione superiore dapoi circa dui seculi. Un esempiu d'usu matematicu di e dimensione superiore hè u spaziu di cunfigurazione di un sistemu fisicu, chì hà una dimensione uguale à i gradi di libertà di u sistemu. Per indettu, a cunfigurazione di una vita pò esse discritta da cinque cuurdinate. In tupulugia generale, u cuncettu di dimensione hè stata stesu da i numeri naturali à e dimensione infinite (spazii di Hilbert, per indettu) è à i numeri reali pusitivi (in geumitria frattale). In geumitria algebrica, a dimensione di una varietà algebrica hà ricevutu une belle poche di definizione apparintamente differente, chì sò tutte equivalente in i casi i più currenti. ===Simitria=== *Articulu principale : [[Simmitria (geumitria)]] [[File:Order-3_heptakis_heptagonal_tiling.png|thumb|Un pavimentu di u pianu iperbolicu]] U tema di a simitria in geumitria hè guasi vechju quant'è a scenza di a geumitria stessa. E forme simetriche cum'è u chjerchju, i puliguni rigulari è i solidi platonichi avianu un significatu prufondu per assai filosofi antichi è sò stati studiati in dittagliu nanzu à u tempu d'Euclide. I mutivi simetrichi sò prisenti in a natura è sò stati resi artisticamente sottu à una multitudine di forme, in particulare in i grafichi di Leunardu da Vinci, di M. C. Escher è di altri. In a siconda mità di u XIXu seculu, a relazione trà a simitria è a geumitria hà fattu l'ogettu di un asamina apprufundita. U prugramma d'Erlangen di Felix Klein hà pruclamatu ch'è, in un sensu assai pricisu, a simitria, sprimata da a nuzione di gruppu di trasfurmazione, ditermineghja ciò ch'ella hè a geumitria. A simitria in a geumitria euclidiana classica hè ripprisintata da e congruenze è i muvimenti rigidi, mentre ch'è in a geumitria pruiettiva, un rollu analogu hè ghjucatu da e colineazione, trasfurmazione geumetriche chì trasformanu e linie dritte in linie dritte. Eppuru, hè in e nuvelle geumitrie di Bolyai è Lobachevsky, Riemann, Clifford è Klein, è Sophus Lie ch'è l'idea di Klein di " definisce una geumitria da u so gruppu di simitria " hà truvatu a so inspirazione. E simitrie discrete è cuntinue ghjocanu tremindui un rollu impurtante in geumitria, e prime in tupulugia è in teuria di i gruppi geumetrichi3, e siconde in teuria di Lie è in geumitria riemanniana. Un antru tipu di simitria hè u principu di dualità in geumitria pruiettiva, frà altri duminii. 'Ssu metafinominu pò esse discrittu à l'ingrossu cusì : in qualsiasi teurema, scambiate u puntu incù u pianu, a ghjuntura incù u scontru, u drentu incù u cuntenutu, è u risultatu hè un teurema chì hè sempre veru. Una forma simile è strettamente ligata di dualità esiste trà un spaziu vetturiale è u so spaziu duale. ==Geumitria cuntimpuranea== ===Geumitria euclidea=== *Articulu principale : [[Geumitria euclidea]] A geumitria euclidea hè a geumitria in u so sensu classicu. Cum'è ella mudellizeghja u spaziu di u mondu fisicu, hè imprudata in numerosi campi scentifichi, tali a meccanica, l'astronumia, a cristallografia, è in numerosi campi tecnichi, cum'è l'ingenieria, l'architittura, a geodesia, l'aerodinamica è a navigazione. U prugramma educativu ubligatoriu di a maiuranza di e nazione cumprende u studiu di i cuncetti euclidei cum'è i punti, e linie, i piani, l'anguli, i trianguli, a congruenza, a similitudine, e figure solide, i chjerchji è a geumitria analitica. ===Geumitria differenziale=== A geumitria differenziale usa l'arnesi di u calculu per studià i prublemi implichendu l'incurvatura. *Articulu principale : [[Geumitria differenziale]] A geumitria differenziale improda e tecniche di u calculu è di l'algebra liniare per studià i prublemi in geumitria. Hà l'appiicazione in fisicu, econumetria, è bioinformatica, frà altru. In particulare, a geumitria differenziale hè impurtante per a fisica matematica per causa di a postulazione di a relatività generale d'Albertu Einstein sient'è a quale l'universu hè curvu. A geumitria differenziale pò esse intrinseca (ciò chì significheghja ch'è i spazii ch'ella cunsidereghja sò e varietà lisce chì a so struttura geumetrica hè retta da una metrica riemanniana, chì ditermineghja cume e distanze sò misurate vicinu à ogni puntu) o estrinseca (induve l'ogettu studiatu face parte di un spaziu euclideu piattu ambiente). ===Geumitria noneuclidea=== *Articulu principale : [[Geumitria noneuclidea]] A geumitria euclidea ùn hè micca a sola forma storica di geumitria studiata. A geumitria sferica hè stata à longu imprudata da l'astrunomi, l'astrologhi, è i navigatori. Emmanuel Kant hà sustenutu ch'ellu ùn esiste ch'è una sola geumitria, assoluta, di a quale omu sà ch'ella hè vera a priori da una facultà interna di u spiritu : A geumitria euclidea era sintetica a priori. 'Ssu puntu di vista hè prima statu appena cuntistatu da pinsadori cum'è Saccheri, po finalmente ribuccatu da a scuperta rivoluziunaria di a geumitria noneuclidea in i travagli di Bolyai, Lobachevsky è Gauss (chì ùn hà mai publicatu a so teuria). Anu dimustratu ch'è u spaziu euclideu ordinariu ùn hè ch'è una pussibilità di sviluppu di a geumitria. Una visione larga di u sughjettu di a geumitria hè dopu stata sprimata da Riemann in a so cunferenza inaugurale di 1867 Über die Hypothesen, welche der Geometrie zu Grunde liegen (Annantu à l'ipotese annantu à e quale a geumitria hè basata), publicata sultantu dopu à a so morte. A nuvella idea di u spaziu di Riemann s'hè avvirata cruciale in a teuria di a relatività generale d'Albertu Einstein. A geumitria riemanniana, chì cunsidereghja i spaziii assai generali in i quali a nuzione di lunghezza hè definita, hè un pilastru di a geumitria muderna. ==Tupulugia== *Articulu principale : [[Tupulugia]] [[File:Trefoil_knot_arb.png|thumb|Un spessimentu di u nodu di trifogliu]] A tupulugia hè u duminiu chì s'occupa di e pruprietà di e funzione cuntinue, è pò esse cunsiderata una generalisazione di a geumitria euclidea. In a pratica, a tupulugia significheghja à spessu trattà e pruprietà à grande scala di i spazii, cum'è a cunnessità è a cumpattezza. U duminiu di a tupulugia, chì hà cunnisciutu un sviluppu massicciu à u 20a seculu, hè, in un sensu tecnicu, un tipu di geumitria di trasfurmazione, in qualessu e trasfurmazione sò l'omeumurfismi, ciò chì hè à spessu statu sprimatu sottu à a forma di a sprissione " a tupulugia hè a geumitria di e casce di gomma ". I sottuduminii di a tupulugia cumprendenu a tupulugia geumetrica, a tupulugia differenziale, a tupulugia algebrica è a tupulugia generale. ==Geumitria algebrica== *Articulu principale : [[Geumitria algebrica]] [[File:Calabi_yau.jpg|thumb|Tritticu quinticu di Calabi-Yau]] U duminiu di a geumitria algebrica s'hè sviluppatu à parte si da a geumitria cartesiana di e cuurdinate. Hà cunnisciutu i periodi di crescita periodichi, accumpagnati di a criazione è u studiu di a geumitria pruiettiva, di a geumitria biraziunale, di e varietà algebriche è di l'algebra cummutativa, frà altri sughjetti. Da a fine di l'anni 1950 à a mità di l'anni 1970, hà cunnisciutu un sviluppu fundamentale magiore, in grande parte duvutu à i travagli di Jean-Pierre Serre è d'Alexander Grothendieck, ciò chì hà cunduttu à l'intruduzione di schemi è à una più grande impurtanza di i metudi tupulogichi, cumprese diverse teurie di cosmolugia. Unu di i sette prublemi di u premiu di u Millenniu, a cungettura di Hodge, hè una quistione di geumitria algebrica. A prova di l'ultimu teurema di Fermat da Wiles improda i metudi avanzati di geumitria algebrica per risolve un prublema bellu anzianu di a teuria di i numeri. Di regula, a geumitria algebrica studieghja a geumitria à traversu l'utilisazione di cuncetti in algebra cummutativa cum'è i pulinomii multivarii. Hà l'appiicazione in numerosi duminii, cumpresu a crittografia è a teuria di e corde. ==Geumitria cumplessa== *Articulu principale : [[Geumitria cumplessa]] A geumitria cumplessa studieghja a natura di e strutture geumetriche mudellate annantu à, o pruvenendu da u pianu cumplessu. A geumitria cumplessa si trova à l'intersizione di a geumitria differenziale, a geumitria algebrica, è l'analisi di parechje variabile cumplesse, è hà truvatu l'appiicazione à a teuria di e corde è a simmitria spichju. A geumitria cumplessa hè apparsa per a prima volta cum'è un duminiu di studiu differente in i travagli di Bernhard Riemann, in u so studiu di e superficie di Riemann. I travagli in u spiritu di Riemann sò stati fatti da a scola taliana di geumitria algebrica à u principiu di l'anni 1900. U trattamentu cuntimpuraneu di a geumitria cumplessa hà cuminciatu incù i travagli di Jean-Pierre Serre, chì hà introduttu u cuncettu di reassemblea in u sughjettu è hà schjaritu e relazione trà a geumitria cumplessa è a geumitria algebrica. I principali ogetti di studiu di a geumitria cumplessa sò e varietà cumplesse, e varietà algebriche cumplesse, e varietà analitiche cumplesse, i fasci di vettori olumorfi è e reassemblee cuerente annantu à 'ssi spazii. Frà l'esempii particulari di spazii studiati in geumitria cumplessa figuranu e superficie di Riemann è e varietà di Calabi-Yau, è 'ssi spazii sò imprudati in a teuria di e corde. In particulare, e casce di mondu di e corde sò mudellizate da e superficie di Riemann, è a teuria di e supercorde privede ch'è e sei dimensione supplementarie da u spaziu à deci dimensione ponu esse mudellizate da varietà di Calabi-Yau. ==Geumitria discreta== *Articulu principale : [[Geumitria discreta ]] A geumitria discreta hè un sughjettu chì hà i ligami stretti incù a geumitria cunvessa. Hè per u più cuncirnata da e quistione di pusizione relativa d'ogetti geumetrichi simplici, cum'è i punti, e linie è i chjerchji. L'esempii inchjudenu u studiu di l'imballaghji di sfere, e triangulazione, a cungettura di Kneser-Poulsen, è cetera. Sparte numerosi metudi è principi incù quella cumbinatoria. ==Geumitria computaziunale== *Articulu principale : [[Geumitria computaziunale]] A geumitria computaziunale tratta l'algoritmi è e so implementazione per manipulà l'ogetti geumetrichi. Sturicamente, i prublemi impurtanti anu inchjusu u prublema di u viaghjadore di cummerciu, l'arburi à purtata minima, a supprissione di e linie piattate è a prugrammazione lineare. Bench'ellu si tratti di un ghjovanu campu di a geumitria, hà numerose appiicazione in a visione per ordinatore, u trattamentu d'imaghjine, a cuncezzione assistuta per ordinatore, l'imageria medicale, è cetera. ==Teuria di i gruppi geumetrichi== *Articulu principale : [[Teuria di i gruppi geumetrichi]] [[File:Cayley_graph_of_F2.svg|thumb|U grafu di Cayley di u gruppu liberu annantu à dui generatori a è b]] A teuria geumetrica di i gruppi improda e tecniche geumetriche à grande scala per studià i gruppi finitamente cagiunati. Hè strettamente ligata à a tupulugia di bassa dimensione, cum'è in a prova di Grigori Perelman di a cungettura di geometrisazione, chì inchjudia a prova di a cungettura di Poincaré, un prublema di u Premiu di u Millenniu. A teuria geumetrica di i gruppi gira à spessu intornu à u grafu di Cayley, chì hè una ripprisintazione geumetrica di un gruppu. Di altri sughjetti impurtanti inchjudenu e guasi-isometrie, i gruppi iperbolichi di Gromov è i gruppi d'Artin à angulu quatru. ==Geumitria cunvessa== *Articulu principale : [[Geumitria cunvessa]] A geumitria cunvessa studieghja e forme cunvesse in u spaziu euclideu è e so analoghe più astratti, à spessu imprudendu e tecniche di l'analisi reale è di e matematiche discrete. Hà e cunnissione strette incù l'analisi cunvessa, l'ottimisazione è l'analisi funzionale è appiicazione impurtante in a teuria di i numeri. A geumitria cunvessa ricolla à l'antichità . Archimede hà datu a prima definizione pricisa cunnisciuta di a cunvessità. U prublema isoperimetricu, un cuncettu ricurrente in geumitria cunvessa, hè dinù statu studiatu da i Grechi, frà i quali Zenodore. Archimede, Platonu, Euclide, è più tardi Kepler è Coxeter anu tutti studiatu i politopi cunvessi è e so pruprietà. À parte si da u XIXu seculu, i matematichi anu studiatu altri campi di e matematiche cunvesse, in particulare i politopi di dimensione superiore, u vulume è a superficia di i corpi cunvessi, l'incurvatura gaussiana, l'algoritmi, e tegule è i graticuli. ==Appiicazione== A geumitria hà truvatu l'appiicazione in numerosi duminii, chì certi sò discritti quì sottu. ===Arte=== *Articulu principale : [[Matematiche è arte]] [[File:Fes_Medersa_Bou_Inania_Mosaique2.jpg|thumb|Madrasa Bou Inania, Fes, Maroccu, chjappelle di mosaicu in zellige furmendu e tassellazione geumetriche elaburate]] E matematiche è l'arte sò ligati di diverse manere. Per indettu, a teuria di a pruspittiva hà mustratu ch'è a geumitria ùn si limiteghja micca à e pruprietà metriche di e figure : a pruspittiva hè à l'origine di a geumitria pruiettiva. L'artiste improdanu da longu i cuncetti di prupurzione in u design. Vitruve hà sviluppatu una teuria cumplessa di e prupurzione ideale per a figura umana. 'Ssi cuncetti sò stati imprudati è adattati da l'artiste, da Michelanghjulu à i disegnadori di figurette muderne. U numeru d'oru hè una prupurzione particulare chì hà ghjucatu un rollu contruversu in arte. À spessu rivendicatu cum'è essendu u rapportu di lunghezze u più esteticu, hè à spessu affirmatu ch'ellu hè incorpuratu in opere d'arte celebre, benchì l'esempii i più affidevuli è senza ambiguità sianu stati rializati deliberatamente da artisti cuscenti di 'ssa ligenda. I pavimenti, o tassellazione, sò stati imprudati in l'arte tuttu à longu à a storia. L'arte islamicu hà fattu un usu frequente di e tassellazione, cum'è l'arte di M. C. Escher, chì hà dinù usatu a geumitria iperbolica. Cézanne hà avanzatu a teuria sient'è a quale tutte l'imaghjine ponu esse custruite à parte si da a sfera, di u conu è di u cilindru. 'Ssa teuria hè dinù usata oghje in a teuria di l'arte, benchì a lista esatta di e forme varieghja da un autore à l'altru. ===Architittura=== *Articuli principali : [[Matematiche è architittura]] è [[Geumitria architittonica]] A geumitria hà numerose appiicazione in architittura. Difatti, omu hà dettu ch'è a geumitria si trova in core di a cuncezzione architittonica. L'appiicazione di a geumitria à l'architittura inchjudenu l'utilisazione di a geumitria pruiettiva per crià a pruspittiva furzata, l'utilisazione di e sezzione coniche in a custruzzione di i domi è di l'ogetti simili, l'usu di e tassellazione, è l'utilisazione di a simmitria. ===Fisica=== *Articulu principale : [[Fisica matematica]] U duminiu di l'astronumia, soprattuttu riguardu à a cartugrafia di e pusizione di e stelle è di e pianete annantu à a sfera celesta è a descrizzione di a relazione trà i muvimenti di i corpi celesti, hà servutu cum'è una surghjente impurtante di prublemi geumetrichi à traversu a storia. A geumitria riemanniana è a geumitria pseudoriemanniana sò imprudate in a relatività generale. A teuria di e corde face appellu à parechje variante di a geumitria, cum'è a teuria di l'infurmazione quantica. ===Altri campi di e matematiche=== [[File:Square_root_of_2_triangle.svg|thumb|I pitagorichi anu scupertu ch'è i lati di un triangulu pudianu avè lunghezze smisurate. ]] U calculu hè statu assai influinzatu da a geumitria. Per indettu, l'intruduzione di e cuurdinate da René Descartes è u sviluppu simultaneu di l'algebra anu marcatu una nuvella tappa per a geumitria, postu chì e figure geumetriche cum'è e curve piane pudianu oramai esse ripprisintate analiticamente sottu à a forma di funzione è d'equazione. Quessa hà ghjucatu un rollu impurtante in a spuntera di u calculu infinitesimale à u 17u seculu. A geumitria analitica cuntinua di esse un pilastru di i prugrammi di precalculu è di calculu. Un antru campu d'appiicazione impurtante hè a teuria di i numeri. In a Grecia antica, i pitagorichi anu cunsideratu u rollu di i numeri in geumitria. Eppuru, a scuperta di e lunghezze smisurate hà cuntraditu u so puntu di vista filusoficu. Dapoi u seculu 19, a geumitria hè stata usata per risolve i prublemi di a teuria di i numeri, per indettu à traversu a geumitria di i numeri o, più pocu fà, a teuria di i schemi, chì hè usata in a prova di l'ultimu teurema di Fermat da Wiles. == Note == <references/> == Articuli cunnessi == * [[Leonardu Fibonacci]] {{Scienze}} [[Categoria:Matematica]] 0jjtw4h8o8megsd4t4hpkex1rkpxn3c Ovu di Fabergé 0 22468 376798 376789 2021-09-06T20:18:13Z Jumpy01 11155 Jumpy01 ha spostato la pagina [[Uovo di Faberge]] a [[Ovu di Fabergé]] senza lasciare redirect: in corsu wikitext text/x-wiki {{Ortografia è grammatica da verificà}} L'ova Fabergé sò ogetti preziosi creati da u ghjuvellier Pierre-Karl Fabergé. L'ove più famose sò state fatte per Alessandru III è Niculaiu II di [[Russia]], chì l'anu datu à e so rispettive moglie, Maria Feodorovna è Alexandra Feodorovna, per [[Pasqua]]. Nant'à i 54 fabbricati, 6 sò stati persi, mentre chì 2 altri ovi sò stati creati ma micca consegnati, l'ovu di a Custellazione (cunnisciutu in duie copie) è l'ovu di Betulla (o Kareliana) per l'annu [[1917]]. Sette grandi ova sò state ancu fatte per u Famiglia Kelch in [[Mosca (cità)|Mosca]] L'ove sò fatte di metalli preziosi o pietre dure decorate cù cumbinazioni di smaltu è pietre preziose. U termine "ovu Fabergé" hè diventatu sinonimu di lussu è l'ove sò cunsiderate capolavori di ghjuvelli. L'Uova di Pasqua Imperiale Pierre-Karl Fabergé sò cunsiderate l'ultima grande serie di cumissioni per oggetti d'arte. == Da vede dinù == * [[Spilla]] === Ligami === [https://russiable.fr/musee-faberge-saint-petersbourg/ Le Musée Fabergé à Saint-Pétersbourg : bien plus que des œufs de Pâques] [[Categoria:Arte]] gwjo0u8nl9t79ldyqqsj8d99g44g3zi Spilla 0 22469 376797 376790 2021-09-06T20:09:00Z Jumpy01 11155 cat wikitext text/x-wiki {{Ortografia è grammatica da verificà}} Una spilla (/ ˈbroʊtʃ /, ancu US: / ˈbruːtʃ / [1]) hè una ghjuvelleria decorativa pensata per esse attaccata à i vestiti, spessu per ligalli. Hè generalmente fattu di metallo, spessu [[argentu]] o [[oru]] o qualchì altru materiale. E spille sò spessu decorate cù smaltu o pietre preziose è ponu esse aduprate solu per l'ornamentu o anu una funzione pratica di fissà i vestiti. E ''broche'' più antiche cunnisciute datanu di l'età di u [[bronzu]]. Cum'è a moda di e spille hà cambiatu abbastanza prestu, sò indicatori di tempu impurtanti. In [[archeologia]], e broche europee antiche sò generalmente riferite da u termine [[Lingua latina|latinu]] ''fibula''. Avà hè pussibule uttene una spilla di vestiti per donne o omi da una quantità di rivenditori cum'è Chanel, Dior, Paladius è assai altri. == Da vede dinù == * [[Uovo di Faberge]] [[Categoria:Arte]] [[Categoria:Cusgitura]] b5eqm0b5vpf36majsui4542cabvyzx5 7 di novembre 0 22470 376751 2021-09-06T03:57:05Z Jun Misugi 295 rindirizz wikitext text/x-wiki #RINVIA [[7 nuvembri]] 41rql7insid8rqlhqg2lee0jcmvf4v3 Cìnema 0 22471 376761 376760 2021-09-06T05:55:33Z Jun Misugi 295 megliuratu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Sinemà]] lqiaqk8y3wox7latfdxl2a0gsfv859r Terminator 2 0 22472 376764 2021-09-06T07:51:41Z Jun Misugi 295 rindirizz wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Terminator 2: L'ultima sintenza|Nome della pagina di destinazione]] rff9cyk78bzcrmcfgl08suh52x1rt66 Lingua persiana 0 22473 376799 376792 2021-09-06T20:31:15Z Jumpy01 11155 Jumpy01 ha spostato la pagina [[Lingua Persianu]] a [[Lingua persiana]] senza lasciare redirect: cuncurdanza wikitext text/x-wiki {{Ortografia è grammatica da verificà}} L''''Persianu''' ò '''Farsi''' (nome nativu : ''فارسی'') hè una [[Lingui indoauropeani|lingua indoauropeani]]. Incù più di 120 milioni di locutori hè una di e lingue più impurtante di u mondu. U Persianu hè lingua ufficiale di [[Iranu]], di [[Afghanistan]], di a [[Tajikistan]]. [[Categoria:Lingua|Persianu]] 0thgbklq4rzhim1c1ovv1jlpt02hjs6 Kaaris 0 22474 378806 378805 2022-03-24T08:22:04Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Out4Fame-Festival 2016 - Kaaris.JPG|miniatura|Kaaris in lu 2016]] '''Kaaris''', pseudonimu di '''Okou Gnakouri Armand Olivier''' ([[Abidjan]], [[30 di ghjennaghju|30 ghjennaghju]] [[1980]]), hè un rapper è pruduttore discugraficu [[Francia|francese]]. Natu in Cocody (Abidjan, [[Costa d'Avoriu]]), hè cresciutu in Francia à Rougemont, quartiere di u cumune di [[Sevran]], in u dipartimentu di a [[Senna è Saint-Denis]]. [[Categoria:Rapper|Kaaris]] [[Categoria:Musicante|Kaaris]] [[Categoria:Francesu|Kaaris]] [[Categoria:Biugrafia]] qvmn0j7sg2q0cv86o2n9k9y8anpkohs Barcelona 0 22476 376871 2021-09-08T09:48:51Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Barcelona]] à [[Barcellona]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Barcellona]] iy1dmlwb9gj7r6vwsyqgieicdo9xqj2 Categoria:Fotògrafu 14 22477 376889 376888 2021-09-08T16:06:01Z Jun Misugi 295 cat wikitext text/x-wiki [[Categoria:Fotografia|Fotògrafu]] dzzh7b1lcqxgkd0z8v6jh9fhe8pnapc Categoria:Canadiana 14 22478 376911 2021-09-09T01:21:02Z Jun Misugi 295 nova catigurìa wikitext text/x-wiki [[Categoria:Canadianu]] hpustf9nrtjf00fwrd32qdrahz3n1qh Mùsica 0 22479 376915 2021-09-09T01:31:39Z Jun Misugi 295 rindirizz wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Musica]] 2a8e6etdx5q4rt3dh1nlwa94rb2o98t Québec 0 22480 376916 2021-09-09T01:33:01Z Jun Misugi 295 rindirizz wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Quebec]] 9ys6ash9ljy9vf6n5qmwpgp71b7hv23 Atena 0 22481 376919 2021-09-09T05:45:35Z Jun Misugi 295 rindirizz wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Atene]] kf4trtmklhijzodpm9zxqw6ik51kd75 Ateni 0 22482 376920 2021-09-09T05:46:44Z Jun Misugi 295 rindirizz wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Atene]] kf4trtmklhijzodpm9zxqw6ik51kd75 Attena 0 22483 376921 2021-09-09T05:47:58Z Jun Misugi 295 rindirizz wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Atene]] kf4trtmklhijzodpm9zxqw6ik51kd75 Aritmetica 0 22484 377335 377035 2021-10-01T21:21:42Z Fausta Samaritani 15085 /* Storia */ wikitext text/x-wiki L<noinclude>'</noinclude>'''aritmetica''' (da u grecu ἀριθμός ''arithmos'', "numaru" è τική τέχνη, ''tiké téchne'', "arti" o "mistieri") hè un ramu di i [[Matematica|matematichi]] chì cunsisti in u studiu di i numari, in particulari riguardu à i prubità di l'uparazioni tradiziunali annantu à quissi - addizioni, suttrazzioni, multiplicazioni, divisioni, spuninziazioni è estrazioni di radichi.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in inglesu.</ref> L'aritmetica hè una parti elementaria di a tiuria di i numari, è quist'ultima hè cunsidarata com'è una di i divisioni supiriori di i matematichi muderni, incù l'[[algebra]], a [[Geumitria|giumitria]] è l'[[analisa]]. I termini aritmetica è aritmetica supiriori sò stati apradati sinu à u principiu di u 20u seculu com'è sinonimi di tiuria di i numari, è sò calchì volta dinò apradati pà disignà una parti più larga di a tiuria di i numari. ==Storia== *Articulu principali : [[Storia di l'aritmetica]] [[File:Os_d'Ishango_IRSNB.JPG|thumb|250px|right|L'ossu d'Ishango hè espostu à l'Istitutu reali di i scenzi naturali di Belgica.]] A preistoria di l'aritmetica si limiteghja à un picculu numaru d'artefatti, chì poni indicà a cuncizzioni di l'addizioni è di a suttrazzioni, u più cunnisciutu essendu l'[[ossu d'Ishango]] d'[[Africa]] cintrali, datendu di trà 20.000 è 18.000 avanti G.-C., bench'è a so intarpritazioni fussi cuntistata. I più tracci anziani scritti indicheghjani ch'è l'Egizziani è i Babiluniani apradavani tutti l'uparazioni aritmetichi elementarii da 2.000 anni innanzi à Cristu. 'Ssi artefatti ùn svelani micca sempri u prucidimentu spicificu usatu pà risolva i prublemi, ma i carattaristichi di u sistemu numarali particulari influenzani mori a cumplissità di i metudi. U sistemu ieruglificu di i ciffri egizziani, com'è i ciffri rumani ultiriori, scendini da i marchi di punteghju apradati pà cuntà. In tremindù casi, 'ss'urighjina hà datu locu à valori chì apradavani una basa decimali, ma ùn cumprindiani micca nutazioni pusiziunali. I calculi cumplessi effittuati incù i ciffri rumani nicissitavani l'aiutu di una tavula da cuntà (o abacu rumanu) pà ottena i risultati. I primi sistemi numerichi chì inchjudiani una nutazioni pusiziunali ùn erani micca decimali, in particulari u sistemu sessagesimali (basa 60) par i ciffri babiluniani, è u sistemu vigesimali (basa 20) chì difinia i ciffri maya. Grazia à 'ssu cuncettu di valori di pusizioni, a pussibilità di riimprudà listessi ciffri pà diffarenti valori hà cuntribuitu à l'elaburazioni di metudi di calculu più simplici è più efficaci. U sviluppu storicu cuntinuu di l'aritmetica muderna principia incù a civilisazioni ellinistica di a [[Grecia|Grecia antica]], bench'edda fussi nata beddu dopu ch'è l'asempii babilunianu è egizzianu. Innanzi à i travagli d'Euclidi, versu 300 avanti G.-C., i studii grechi in matematichi si sò soprapposti à i cridenzi filusofichi è mistichi. Par indittu, [[Nicomacu]] hà riassuntu u puntu di vista di l'approcciu [[Pitagoru|pitagoricu]] di i numari è di i so rilazioni mutui in a so ''Intruduzioni à l'aritmetica''. I ciffri grechi erani usati da [[Archimede|Archimedi]], Diofantu è d'altri in una nutazioni pusiziunali micca assà diffarenti di a nutazioni muderna. I grechi antichi ùn aviani micca simbulu pà u zeru sinu à u periudu ellinisticu, è apradavani trè insemi distinti di simbuli pà i ciffri : unu insemu par a pusizioni di l'unità, unu par a pusizioni di i dicini è unu pà i cintunari. Par a pusizioni di i migliaii, riimprudavani i simbuli di a pusizioni di l'unità, è tira è tocca. U so alguritmu d'addizioni era listessu à u metudu mudernu, è u so alguritmu di multiplicazioni ùn era ch'è appena diffarenti. U so alguritmu di divisioni longa era listessu, è l'alguritmu di a radica quatrata ciffru par ciffru, pupularamenti usatu insin'à u XXu seculu, era cunnisciutu da Archimedi (chì l'avarà forsi invintatu). U prifiria à u metudu d'apprussimazioni successiva di Hero chì, à quandu calculatu, un ciffru ùn cambia micca, è i radichi quatrati di i quatrati parfetti, com'è 7485696, si tarmineghjani subitu subitu da 2736. Pà i numari cumpurtendu una parti frazziunaria, com'è 546,934, apradavani i putenzi negativi di 60 - inveci di putenzi negativi di 10 par a parti frazziunaria 0,934. L'anziani Chinesi aviani i studii aritmetichi avanzati datendu di a dinastia Shang è parsuvitendu si sinu à a dinastia Tang, da i numari di basa à l'algebra avanzata. L'anziani Chinesi apradavani una nutazioni pusiziunali simili à quidda di i Grechi. Comu ùn aviani micca nemmenu un simbulu par u zeru, aviani unu insemu di simbuli par a pusizioni di l'unità, è un sicondu insemu pà a pusizioni di i dicini. Par a piazza di i cintunari, riimprudavani dopu i simbuli di a piazza di l'unità, è tira è tocca. I so simbuli erani basati annantu à l'anziani piccioli di cuntera. U mumentu asattu induva i Chinesi ani cuminciatu à calculà incù a ripprisintazioni pusiziunali hè scunnisciutu, ma si sà ch'è l'aduzzioni hà cuminciatu innanzi à 400 av. G.-C. I Chinesi di l'Antichità sò stati i primi à scopra, à capiscia è à appiicà di manera significativa i numari negativi. Quissa hè spiigatu in i ''Novi capituli annantu à l'arti matematicu'' (Jiuzhang Suanshu), chì hè statu scrittu da Liu Hui è datatu di u 2u seculu innanzi à G-C. [[File:Leibnitzrechenmaschine.jpg|thumb|left|250px|U ''Stepped Reckoner'' di Leibniz era a prima calculatrici capaci di effittuà i quattru uparazioni aritmetichi.]] U sviluppu prugrissivu di u sistemu numericu indùarabu hà parmissu di cuncipiscia di manera indipindenti u cuncettu di valori di piazza è a nutazioni pusiziunali, chì cumbineghjani i metudi di calculu più simplici incù una basa decimali è l'utilisazioni di un ciffru ripprisintendu u 0. Quissa hà parmissu à u sistemu di ripprisintà di manera cuerenti i grandi è i picculi numari intrei, un'approcciu chì hà finitu par rimpiazzà tutti l'altri sistemi. À u principiu di u 6u seculu di a noscia ebbica, u matematicu indianu [[Âryabhatà|Aryabhata]] hà intigratu una virsioni esistenti di 'ssu sistemu in i so travagli ed hà spirimintatu diffarenti nutazioni. À u 7u seculu, [[Brahmagupta]] hà stabulitu l'usu di 0 com'è un numaru distintu ed hà ditarminatu i risultati di a multiplicazioni, di a divisioni, di l'addizioni è di a suttrazzioni di zeru è di tutti l'altri numari, cacciatu ni u risultatu di a divisioni via zeru. U so cuntimpuraneu, u vescu siriacu Severus Sebokht (650 dopu à G.-C.) hà dichjaratu : "L'Indiani pussedini un metudu di calculu ch'è nisciuna parola ùn saparia abbastanza ludà. U so sistemu raziunali di matematichi, o di u so metudu di calculu. Vogliu parlà di u sistemu usendu novi simbuli". L'Arabi ani dinò amparatu 'ssu metudu novu è l'ani chjamata ''hesab''. Bench'è u ''Codex Vigilanus'' discrivi una prima forma di ciffri arabi (umittendu u 0) da 976 dopu à G.-C., hè par u più [[Leonardu Fibonacci|Liunardu di Pisa]] ([[Leonardu Fibonacci]]) chì hà spartu a so utilisazioni in l'[[Auropa]] sana dopu à a publicazioni di u so libru ''Liber Abaci'' in u 1202. Hà scrittu : "U metudu di l'Indiani (in latinu ''Modus Indorum'') surpassa ogni metudu di calculu cunnisciutu. Hè un metudu maravigliosu. Facini i so calculi usendu novi ciffri è u simbulu zeru". À u [[Medievu]], l'aritmetica era unu di i setti arti liberali insignati à l'[[università]]. U sviluppu di l'algebra in u mondu islamicu medievali, ma ancu in l'Auropa di a Rinascita, hè una cunsiquenza di a simplificazioni trimenda di u calculu di a nutazioni decimali. Diversi tipi d'arnesi sò stati invintati è largamenti usati pà aghjivuliscia i calculi numerichi. Innanzi à a Rinascita, si trattava di diversi tipi d'abbachi. Frà l'asempii più ricenti, a parsona trova i righi da calculu, i nomugrammi è i calculatrici miccanichi, com'è a calculatrici di Pascal. Oghji, sò stati suppiantati da i calculatrici elettronichi è l'urdinatori. ==Uparazioni aritmetichi== *Da veda dinò: [[Uparazioni algebrica]] L'uparazioni aritmetichi di basa sò l'addizioni, a suttrazzioni, a multiplicazioni è a divisioni, bench'è l'aritmetica cumprendi dinò l'uparazioni più avanzati, tali i manipulazioni di parcenti, i radichi quatrati, a spuninziazioni, i funzioni lugaritmichi, è ancu i funzioni [[Trigunumitria|trigunumetrichi]], in listessa vena ch'è i lugaritmi (prosthaphaeresis). I sprissioni aritmetichi devini essa valutati siont'è a siquenza d'uparazioni privista. Esistini parechji metudi pà spicificà la, sii - a più currenti, incù a nutazioni infissa - apradendu in modu esplicitu i parintesi è appughjendu si annantu à reguli di pricedenza, sii usendu una nutazioni prefissa o postfissa, chì fissani di manera singula l'ordini d'esecuzioni da par eddi. Ogni insemu d'ughjetti annantu à u quali i quattru uparazioni aritmetichi (cacciatu ni a divisioni par zeru) poni essa effittuati, è induva 'ssi quattru uparazioni ubbidiscini à i leghji soliti (cumpresu a distributività), hè chjamatu un campu. ===Addizioni=== *Articulu principali : [[Addizioni]] L'addizioni, disignata da u simbulu '''+''', hè a più uparazioni fundamintali di l'aritmetica. In a so forma a più simplicia, l'addizioni cumbineghja dui numari, l'addizioni o termini, in un solu numaru, a somma di i numari (com'è 2 + 2 = 4 o 3 + 5 = 8). L'addizioni di un numaru finitu di numari pò essa cunsidarata com'è un'addizioni simplicia ripituta ; 'ssa prucidura hè cunnisciuta sottu u nomu di intimazioni, un termini dinò apradatu par disignà a difinizioni di "l'addizioni di un numaru infinitu di numari" in una seria infinita. L'addizioni ripituta di u numaru 1 hè a più forma elementaria di cuntera. U risultatu di l'addizioni di 1 hè generalamenti chjamatu u succissori di u numaru iniziali. L'addizioni essendu cummutativa è assuciativa, l'ordini in u quali i termini di una seria infinita sò aghjunti ùn hà micca impurtanza. U numaru 0 hà a prubità ch'è, quandu eddu hè aghjuntu à qualsiasi numaru, dà listessu numaru ; hè dunqua l'elementu d'idantità di l'addizioni, o l'idantità additiva. Pà ogni numaru ''x'', esisti un numaru nutatu ''-x'', chjamatu l'uppostu di x, tali ''x + (-x) = 0'' è ''(-x) + x = 0''. L'uppostu di x hè dunqua l'inversu di x riguardu à l'addizioni, o l'inversu additivu di x. Par isempiu, l'uppostu di 7 hè -7, apposta chì 7 + (-7) = 0. L'addizioni pò dinò essa intarpritata di manera giumetrica, com'è in l'asempiu siguenti. S'è no avemu dui bastona di lunghezzi 2 è 5, tandu, s'è i bastona sò alliniati unu appressu à l'altru, a lunghezza di u bastonu cumbinatu diventa 7, apposta chì 2 + 5 = 7. ===Suttrazzioni=== *Articulu principali : [[Suttrazzioni]] *Da veda dinò: [[Metudu di i cumplementi]] A suttrazzioni, disignata da u simbulu '''-''', hè l'uparazioni inversa di l'addizioni. A suttrazzioni parmetti di truvà a diffarenza trà dui numari, u sminuendu è u suttraendu: D = M - S. Appiddendu ni à l'addizioni pricidentamenti discritta, quissa riveni à dì ch'è a diffarenza hè u numaru chì, aghjuntu à u suttraendu, dà u sminuendu : D + S = M. Par l'argumenti pusitivi, M è S si virificheghjani: S'è u sminuendu hè più maiò ch'è u suttraendu, a diffarenza D hè pusitiva. S'è u sminuendu hè più chjucu ch'è u suttraendu, a diffarenza D hè negativa. In tutti i casi, s'è u sminuendu è u suttraendu sò uguali, a diffarenza D = 0. A suttrazzioni ùn hè nè cummutativa nè assuciativa. Pà 'ssa raghjoni, a custruzzioni di 'ssa uparazioni inversa in l'algebra muderna hè à spessu abbandunata à favori di l'intruduzioni di u cuncettu d'elementi inversi (com'eddu hè statu mintuvatu pà l'addizioni), induva a suttrazzioni hè cunsidarata com'è l'addizioni di l'inversu additivu di u suttraendu à a sminuendu, vali à dì a - b = a + (-b). U prezzu subitu di l'abbandonu di l'uparazioni binaria di suttrazzioni hè l'intruduzioni di l'uparazioni unaria (triviali), furniscendu l'inversu additivu par ogni numaru datu, è a perdita di l'accessu immediatu à a nuzioni di diffarenza, chì hè putinzialamenti ingannosa quandu l'argumenti negativi sò implicati. [[File:Laurent de La Hyre - Allegory of Arithmetic - Walters 371917.jpg|thumb|250px|right|Alleguria di l'aritmetica, Laurent de La Hyre, 1650]] Pà ogni ripprisintazioni di i numari, esistini i metudi di calculu di i risultati, chì certi sò particularamenti avantaghjosi par sfruttà i pruciduri, chì esistini pà un'uparazioni, incù picculi mudifichi ancu pà l'altri. Par indittu, l'urdinatori numerichi poni riimprudà i circuiti d'addizioni esistenti è risparmià i circuiti supplemintarii pà metta in opara una suttrazzioni, apradendu u metudu di u cumplementu in dui pà ripprisintà l'inversi additivi, chì hè estremamenti faciuli à metta in sesta in u matiriali (nigazioni). A contraparti hè a riduzioni di mità di a rangata di numari pà una lunghezza di parola fissa. Un metudu in tempi di una volta assà spartu pà ottena un muntanti di muneta currettu, cunniscendu i muntanti duvuti è dati, hè u metudu di a cuntera, chì ùn inghjinareghja micca in modu esplicitu u valori di a diffarenza. Suppunimu ch'è un muntanti P sii datu pà pagà u muntanti richjestu Q, P essendu supiriori à Q. Piuttostu ch'è di effittuà esplicitamenti a suttrazzioni P - Q C è di cuntà 'ssu muntanti C in muneta, u dinaru hè cuntatu principiendu da u succissori di Q, è cuntinuendu in i tappi di a muneta, sinu à ciò ch'è P sii aghjuntu. Bench'è u muntanti cuntatu devi essa uguali à u risultatu di a suttrazzioni P - Q, a suttrazzioni ùn hè mai statu rialmenti effittuata è u valori di P - Q ùn hè micca furnitu da 'ssu metudu. ===Multiplicazioni=== *Articulu principali : [[Multiplicazioni]] A multiplicazioni, disignata da i simbuli <math>\times</math> o <math>\cdot</math> , hè a siconda uparazioni di basa di l'aritmetica. A multiplicazioni parmetti dinò di cumbinà dui numari in un solu numaru, u pruduttu. I dui numari d'urighjina sò chjamati u multiplicatori è u multiplicandu, par u più, o sò simpliciamenti chjamati fattori. A multiplicazioni pò essa cunsidarata com'è un'uparazioni di missa à a scala. S'omu imagineghja ch'è i numari si trovani annantu à una linia, a multiplicazioni via un numaru supiriori à 1, par asempiu x, riveni à stinzà unifurmamenti tuttu ciò chì s'alluntana da 0, di tali manera chì u numaru 1 stessu sii stinzatu insin'à ind'eddu si truvava x. Listessa, a multiplicazioni da un numaru infiriori à 1 riveni à stinzà tuttu ciò chì s'alluntana da 0. À listessu modu, a multiplicazioni via un numaru infiriori à 1 pò essa imaginata com'è una stinzata versu 0, di tali manera chì u numaru 1 và versu u multiplicandu. [[File:Roman tablet employed in making arithmetical calculations (14781129921).jpg|thumb|250px|right|Una tauletta rumana usata pà fà i calculi aritmetichi.]] Un'antra visioni di a multiplicazioni di i numari intrei (stinzevuli à i raziunali ma pocu accissibuli par i riali) cunsisti à cunsidarà la com'è un'addizioni ripituta. Par isempiu. 3 x 4 currispondi sii à l'addizioni di 3 volti un 4, sii di 4 volti un 3, ciò chì dà listessu risultatu. L'avvisi diverghjini annantu à l'intaressu di 'ssi paradigmi in l'insignamentu di i matematichi. A multiplicazioni hè cummutativa è assuciativa ; di più, hè distributiva rispettu à l'addizioni è à a suttrazzioni. L'idantità multiplicativa hè 1, apposta chì a multiplicazioni di ogni numaru via 1 dà listessu numaru. L'inversu multiplicativu di ogni numaru, cacciatu ni 0, hè a reciproca di 'ssu numaru, chì a multiplicazioni di a reciproca di ogni numaru via u numaru stessu dà l'idantità multiplicativa 1. 0 hè u solu numaru senza inversu multiplicativu, è u risultatu di a multiplicazioni di ogni numaru è di 0 hè di novu 0. Si dici ch'è 0 ùn hè micca cuntinutu in u gruppu multiplicativu di i numari. U pruduttu di a è b si scrivi a <math>\times</math> b o a<math>\cdot</math>b. Quandu a o b sò i sprissioni chì ùn si scrivini micca simpliciamenti incù cifri, si scrivi ancu incù a simplicia ghjustappusizioni : ab. In i linguaghji di prugrammazioni infurmatica è i prugiziali (in i quali omu ùn pò usà ch'è i carattari ch'è a parsona trova nurmalamenti annantu à una tastiera), si scrivi à spessu incù un asteriscu: a*b. L'alguritmi mittendu in campu l'uparazioni di multiplicazioni par diversi ripprisintazioni di numari sò beddi più custosi è laburiosi ch'è quiddi di l'addizioni. Quiddi accissibuli pà u calculu manuali riposani sii annantu à u scumpunimentu di i fattori in valori di una sola piazza è l'appiicazioni di un'addizioni ripituta, sii annantu à l'utilisazioni di toli o di righi da calculu, fendu cusì currisponda a multiplicazioni à l'addizioni è viciversu. 'Ssi metudi sò anziani è sò prugrissivamenti rimpiazzati da apparechji mobili. L'urdinatori usani diversi alguritmi suffisticati è altamenti uttimizati par metta in opara a multiplicazioni è a divisioni par i diffarenti furmati di numari pigliati in carica da u so sistemu. ===Divisioni=== *Articulu principali : [[Divisioni (matematichi)]] [[File:Brunsviga 15 mechanical calculator.jpg|thumb|left|250px|A calculatrici miccanica Brunsviga 15]] A divisioni, disignata da i simbuli '''<math>\div</math>''' o <math>/</math>, hè par u più l'uparazioni inversa di a multiplicazioni. A divisioni parmetti di truvà u quuzienti di dui numari, u dividendu divisu via u divisori. Ogni dividendu divisu via zeru hè indefinitu. Pà i numari pusitivi distinti, s'è u dividendu hè più maiò ch'è u divisori, u quuzienti hè supiriori à 1, osinnò hè infiriori o uguali à 1 (una regula simili s'appieca à i numari negativi). U quuzienti multiplicatu via u divisori dà sempri u dividendu. A divisioni ùn hè nè cummutativa nè assuciativa. Cusì, com'è mintuvatu incù a suttrazzioni, a custruzzioni di a divisioni in l'algebra muderna hè scartata à prò di a custruzzioni di l'elementi inversi rispettu à a multiplicazioni. Cusì, a divisioni hè a multiplicazioni di u dividendu incù a reciproca di u divisori com'è fattori, vali à dì: a ÷ b = a × 1/b. In senu à i numari naturali, esisti dinò una nuzioni diffarenti ma cunnessa chjamata divisioni euclidea, chì pruduci dui numari dopu à avè "divisu" un numaru naturali N (numaratori) via un numaru naturali D (dinuminatori) : primamenti, un numaru naturali Q (quuzienti), po un numaru naturali R (restu), veni à dì: N = D×Q + R è 0 ≤ R < Q. In certi cuntesti, in particulari a prugrammazioni infurmatica è l'aritmetica avanzata, a divisioni hè stesa incù un'antra isciuta pà u restu. 'Ss'uparazioni hè à spessu trattata com'è un'uparazioni distinta, l'uparazioni Modulu, disignata da u simbulu <math>%</math> o a parola <math>mod</math>. I diffarenti implemintazioni di a divisioni (gallighjanti, mozza, euclidea, è cetara.) currispondini à diffarenti implemintazioni di u modulu. ==Tiurema fundamintali di l'aritmetica== *Articulu principali : [[Tiurema fundamintali di l'aritmetica]] U tiurema fundamintali di l'aritmetica afferma ch'è ogni numaru intreiu supiriori à 1 hà una fatturisazioni prima singula (una ripprisintazioni di un numaru com'è pruduttu di fattori primi), senza tena conta di l'ordini di i fattori. Par isempiu, 252 ùn hà ch'è una sola fattorisazioni prima : 252 = 22 x 32 x 71. L'Elementi d'Euclidi sò stati i primi à prisintà 'ssu tiurema è à dà ni una prova parziali (chjamata lemma d'Euclidi). U tiurema fundamintali di l'aritmetica hè stata pruvatu pà a prima volta da Carl Friedrich Gauss. U tiurema fundamintali di l'aritmetica hè una di i raghjoni par i quali 1 ùn hè micca cunsidaratu com'è un numaru prima. Frà l'altri raghjoni, citemu u ciarrigliulu d'Eratosteni è a difinizioni stessa di un numaru prima (un numaru naturali supiriori à 1 chì ùn pò essa furmatu multiplichendu dui numari naturali più chjuchi). ==Aritmetica decimali== A ripprisintazioni decimali si riferisci in modu esclusivu, in l'usu currenti, à u sistemu numarali scrittu impiighendu i ciffri arabi com'è ciffri pà una nutazioni pusiziunali di basa 10 ("decimali"). Eppuri, ogni sistemu numarali basatu annantu à i putenzi di 10, par asempiu i ciffri grechi, cirillichi, rumani o chinesi, pò essa discrittu cuncittualamenti com'è una "nutazioni decimali" o una "ripprisintazioni decimali". I metudi muderni pà i quattru uparazioni fundamintali (addizioni, suttrazzioni, multiplicazioni è divisioni) sò stati cuncipiti pà a prima volta da Brahmagupta in India. 'Ssu metudu era cunnisciutu in l'Auropa medievali sottu u nomu di "Modus Indoram" o metudu di l'Indiani. A nutazioni pusiziunali (dinò cunnisciuta sottu u nomu di "nutazioni di i valori di piazza") disigna a ripprisintazioni o a cudifichera di i numari apradendu listessu simbulu par i diffarenti ordini di grandezza (par isempiu, a "piazza di l'unità", a "piazza di i dicini", a "piazza di i cintunari") è, incù un puntu di basa, apradendu listessi simbuli pà ripprisintà i frazzioni (par isempiu, a "piazza di i dicesimi", a "piazza di i cintesimi"). Par indittu, 507,36 ripprisenta 5 cintunari (10<sup>2</sup>), più 0 dicina (10<sup>1</sup>), più 7 unità (10<sup>0</sup>), più 3 dicesimi (10<sup>-1</sup>), più 6 cintesimi (10<sup>-2</sup>). U cuncettu di 0 in tantu ch'è numaru paragunevuli à l'altri ciffri di basamentu hè escinziali à 'ssa nutazioni, com'è u cuncettu di l'usu di 0 com'è carattaru di rimpiazzamentu, è com'è a difinizioni di a multiplicazioni è di l'addizioni incù 0. L'utilisazioni di u 0 com'è carattaru di rimpiazzamentu è, par via di cunsiquenza, l'usu di una nutazioni pusiziunali sò attistati par a prima volta in u testu giainu di l'India intitulatu Lokavibhâga, datatu di 458 dopu à G.-C. è ùn hè ch'è à u principiu di u 13u seculu ch'è 'ssi cuncetti, trasmissi par mezu di l'erudizioni di u mondu arabu, sò stati intradutti in Auropa da Fibonacci apradendu u sistemu numarali indùarabu. L'alguritmu cumprendi l'insemu di i reguli parmittendu di effittuà i calculi aritmetichi usendu 'ssu tipu di numarazioni scritta. Par indittu, l'addizioni pruduci a somma di dui numari arbitrarii. U risultatu hè calculatu da l'addizioni ripituta di ciffri unichi di ogni numaru chì accupa listessa pusizioni, prucedendu da mani dritta à mani manca. Una taula d'addizioni cumpurtendu deci linii è deci culonni affissa tutti i valori pussibuli par ogni incima. S'è una somma individuali varca u valori 9, u risultatu hè ripprisintatu da dui ciffri. U ciffru u più à dritta hè u valori di a pusizioni attuali, è u risultatu di l'addizioni siguenti di i ciffri à manca aumenta u valori di u sicondu ciffru (u più à manca), chì hè sempri uguali à unu (s'eddu ùn hè micca uguali à zeru). Stu aghjustamentu hè chjamatu una ritinuta di u valori 1. U prucessu di multiplicazioni di dui numari arbitrarii hè simili à quiddu di l'addizioni. Una taula di multiplicazioni cumpurtendu deci linii è deci culonni indicheghja i risultati par ogni paghju di ciffri. S'è u pruduttu individuali di un paghju di ciffri hè supiriori à 9, l'aghjustamentu di ritinuta aumenta u risultatu di ogni multiplicazioni ultiriori à parta da i ciffri situati à manca di un valori uguali à u sicondu ciffru (u più à manca), chì hè un valori cumpresu trà 1 è 8 (9 x 9 = 81). I tappi supplemintarii parmettini di difiniscia u risultatu finali. I tecnichi simili esistini pà a suttrazzioni è a divisioni. A criazioni di un prucidimentu currettu par a multiplicazioni riposa annantu à a rilazioni trà i valori di i ciffri aghjacenti. U valori di ogni ciffru di un numarali dipendi di a so pusizioni. Di più, ogni pusizioni à sinistra ripprisenta un valori deci volta supiriori à quiddu di a pusizioni à dritta. In termini matematichi, l'espunenti pà u radix (basa) di 10 aumenta di 1 (versu a manca) o diminuisci di 1 (versu a dritta). Par via di cunsiquenza, u valori di ogni ciffru arbitrariu hè multiplicatu via un valori di a forma 10n incù un numaru intreiu n. A lista di i valori currispundenti à tutti i pusizioni pussibuli par un solu ciffru si scrivi {..., 10<sup>2</sup>, 10, 1, 10<sup>-1</sup>, 10<sup>-2</sup>, ...}. A multiplicazioni ripituta di ogni valori di 'ssa lista da 10 pruduci un'antru valori di a lista. In a tarminulugia matematica, 'ssa carattaristica hè difinita com'è una chjusura, è a lista pricidenti hè discritta com'è chjusa sottu à a multiplicazioni. Hè u basamentu par truvà in modu currettu i risultati di a multiplicazioni apradendu a tecnica pricidenti. 'Ssu risultatu hè un asempiu di l'usi di a tiuria di i numari. ==Aritmetica di l'unità cumposti== L'aritmetica di l'unità cumposti hè l'appiicazioni d'uparazioni aritmetichi à quantità à basi misti tali i peda è i pollici, i galloni è i pinti, i libri è i chilò, è cetara. Innanzi à l'apparsa di i sistemi munitarii è di l'unità di misura decimali, l'aritmetica di l'unità cumposti era largamenti apradata in u cummerciu è l'industria. ===Uparazioni aritmetichi di basa=== I tecnichi apradati in l'aritmetica di l'unità cumposti sò stati sviluppati in cori di numarosi seculi è sò beddi ducumintati in numarosi manuali in bon parechji lingui diffarenti In più di i funzioni aritmetichi di basa scuntrati in l'aritmetica decimali, l'aritmetica di l'unità cumposti aprada trè funzioni supplemintarii : * a riduzioni, in a quali una quantità cumposta hè ridutta à una sola quantità. * l'espansioni, funzioni inversa di a riduzioni, hè a cunvirsioni di una quantità sprimata in una sola unità di misura in un'unità cumposta. * a nurmalisazioni hè a cunvirsioni di unu insemu d'unità cumposti in una forma standard. A cunniscenza di a rilazioni trà i diffarenti unità di misura, i so multiplici è i so sottumultiplici custituisci una parti escinziali di l'aritmetica di l'unità cumposti. ==Tiuria di i numari== *Articulu principali : [[Tiuria di i numari]] Sinu à u 19u seculu, a tiuria di i numari era sinonimu di "aritmetica". I prublemi abburdati erani dirittamenti liati à l'uparazioni di basa è cuncirnavani a primalità, a divisibilità, è a risuluzioni d'equazioni in numari intrei, com'è l'ultimu tiurema di Fermat. Hè apparsu ch'è a maiò parti di 'ssi prublemi, bench'è assà elementarii à enuncià, sò assà difficiuli è ùn poni essa risolti senza matematichi assà fondi fendu intarvena i cuncetti è i metudi isciuti da numarosi altri rami di i matematichi. Quissa hà datu nascita à nuveddi rami di a tiuria di i numari, com'è a tiuria analitica di i numari, a tiuria algebrica di i numari, a giumitria diufantea è a giumitria aritmetica algebrica. A prova di Wiles di l'ultimu tiurema di Fermat hè un asempiu tipicu di a nicissitatu di ricorra à metudi suffisticati, chì vani beddu aldilà di i metudi classichi di l'aritmetica, par risolva i prublemi chì poni essa enunciati in aritmetica elementaria. ==L'aritmetica in insignamentu== L'insignamentu primariu di i matematichi metti à spessu l'accentu annantu à l'alguritmi par l'aritmetica di i numari naturali, di i numari intrei, di i frazzioni è di i decimali. 'Ssu studiu hè calchì volta cunnisciutu sottu u nomu di algurisimu. A difficultà è l'aspettu pocu mutivanti di 'ssi alguritmi ani à longu cunduttu l'aducatori à rimetta in quistioni 'ssu prugramma, pricunizendu l'insignamentu prumaticciu d'idei matematichi più cintrali è intuitivi. Un muvimentu nutevuli in 'ssa dirizzioni hè statu fattu incù i Matematichi muderni di l'anni 1960 è 1970, chì ani pruvatu à insignà l'aritmetica in l'animu di un sviluppu assiumaticu à parta da a tiuria di l'insemi, un ecu di a pindenza duminanti in i matematichi supiriori. Listessa, l'aritmetica hè stata usata da l'eruditi islamichi cù u fini di insignà l'appiicazioni di i reguli rilativi à a Zakat è à l'Irth. Quissa hè stata fatta in un libru intitulatu ''The Best of Arithmetic'' da Abd-al-Fattah-al-Dumyati. U libru principia incù i fundamenti di i matematichi è passa à a so appiicazioni in i capituli siguenti. == Notes == <references/> == Da veda dinò == * [[Riga da calculu]] * [[Addizioni di i numari naturali ]] * [[Media aritmetica]] * [[Prugrissioni aritmetica]] * [[Prubità aritmetichi]] * [[Assuciatività]] * [[Cummutatività]] * [[Distributività]] * [[Aritmetica elementaria]] * [[Prugrissioni giumetrica]] {{Scienze}} [[Categoria:Matematica|Aritmetica]] ewfs0zi982p9dxtzgyziompc0jcxv8s MediaWiki:GrowthExperimentsConfig.json 8 22485 376943 2021-09-09T18:15:12Z MediaWiki default 182 Configuration for [[mw:Growth/Personalized first day/Newcomer homepage]]. See [[phab:T290582]] for more information. json application/json { "GEHelpPanelLinks": [ { "title": "mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide", "text": "Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide", "id": "mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide" }, { "title": "mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Images", "text": "Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide", "id": "mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide" }, { "title": "mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing references", "text": "Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide", "id": "mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide" } ], "GEHomepageSuggestedEditsIntroLinks": { "create": "mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide", "image": "mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide#Images" } } 27q56xrz3klqdf5fy84cjegvpop5uz2 MediaWiki:NewcomerTasks.json 8 22486 376944 2021-09-09T18:15:14Z MediaWiki default 182 Configuration for [[mw:Growth/Personalized first day/Newcomer homepage]]. See [[phab:T290582]] for more information. json application/json { "copyedit": { "group": "easy", "templates": [ "Ortografia è grammatica da verificà" ] }, "expand": { "group": "hard", "templates": [ "C-supranu" ], "learnmore": "Wikipedia:Articuli da cumplittà" }, "update": { "group": "medium", "templates": [ "Update" ] } } 339qu94di0uj15jxq7cgicegbkg96p7 Lughju 0 22488 377022 2021-09-12T20:57:40Z Jun Misugi 295 rindirizz wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Lugliu]] c615l4v2rqydkg911e58yqd8arcgn3d Trìura 0 22489 377025 2021-09-12T21:17:24Z Jun Misugi 295 rindirizz. wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Lugliu]] c615l4v2rqydkg911e58yqd8arcgn3d Lùgliu 0 22490 377027 2021-09-12T21:21:05Z Jun Misugi 295 rindirizz wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Lugliu]] c615l4v2rqydkg911e58yqd8arcgn3d Statistica 0 22492 377206 377205 2021-09-22T17:48:23Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:2C96:DD7C:5978:709E /* Statistichi discrittivi */ wikitext text/x-wiki A '''statistica''' hè a disciplina chì cuncerna a racolta, l'urganisazioni, l'analisa, l'intarpritazioni è a prisintazioni di i dati.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in inglesu.</ref> Quandu a parsona appieca a statistica à un prublema scentificu, industriali o suciali, hè di regula di cumincià da una pupulazioni statistica o un mudeddu statisticu da studià. I pupulazioni poni essa diversi gruppi di parsoni o d'ughjetti tali "tutti i parsoni chì stani in un paesi" o "tutti l'atomi cumpunendu un cristaddu". A statistica tratta di tutti l'aspetti di i dati, cumpresu a pianificazioni di a racolta di dati in termini di cuncizzioni d'inchiesti è di sperimenti. [[File:Gaussian distribution.svg|thumb|250px|A distribuzioni gaussiana]] Quandu eddu hè impussibuli di racoglia i dati di censimentu, i statistichi cullettani i dati elaburendu i piani di sperimentu è i campioni d'inchiesta spicifichi. U campiunamentu riprisintativu garantisci ch'è i diduzioni è i cunclusioni poni stenda si raghjunivulamenti da u campionu à l'insemu di a pupulazioni. Un studiu sperimintali cunsisti à piglià i misuri di u sistemu studiatu, à manipulà u sistemu, po à piglià i misuri supplemintarii apradendu listessa prucidura cù u fini di ditarminà s'è a manipulazioni hà mudificatu i valori di i misuri. Inveci, un studiu ussirvaziunali ùn implicheghja micca manipulazioni sperimintali. Dui metudi statistichi principali sò usati in l'analisa di i dati: i statistichi discrittivi, chì riassumini i dati di un campionu cù l'aiutu di indizii com'è a media o u scartutipu, è i statistichi inferinziali, chì tirani i cunclusioni à parta da dati chì sò sughjetti à variazioni aleatorii (par isempiu, arrori d'ussirvazioni, variazioni di campiunamentu). I statistichi discrittivi s'intaressani par u più à dui insemi di prubità di una distribuzioni (campionu o pupulazioni: a pindenza cintrali (o lucalisazioni) cerca à carattarizà u valori cintrali o tipicu di a distribuzioni, mentri ch'è a dispersioni (o variabilità) caratterizeghja a misura in a quali i membri di a distribuzioni si scartani da u so centru è l'uni da l'altri. L'inferenzi annantu à i statistichi matematichi sò fatti in u quatru di a tiuria di i prubabilità, chì tratta l'analisa di i finomini aleatorii. Una prucidura statistica standard implicheghja a racolta di dati purtendu à a prova di a rilazioni trà dui insemi di dati statistichi, o un insemu di dati è dati sintetichi tirati da un mudeddu idializatu. Un'iputesi hè pruposta pà a rilazioni statistica trà i dui insemi di dati, ed hè paragunata com'è altirnativa à un'iputesa nulla idializata d'assenza di rilazioni trà dui insemi di dati. U righjettu o a cunfutazioni di l'iputesi nulla si faci cù l'aiutu di provi statistichi chì quantificheghjani u sensu in u quali l'iputesa nulla pò essa pruvata falsa, contu tinutu di i dati apradati in a prova. Travagliendu à parta da un'iputesi nulla, omu ricunnosci dui formi d'arrori di basa : l'arrori di tipu I (l'iputesi nulla hè rispinta à tortu, ciò chì dà un " falsu pusitivu ") è l'arrori di tipu II (l'iputesa nulla ùn hè micca rispinta è una rilazioni riali trà i pupulazioni ùn hè micca individuata, ciò chì dà un " falsu negativu "). Numarosi prublemi sò stati assuciati à 'ssu quatru, da l'uttinimentu di una taglia di campionu sufficenti à a spicificazioni di un'iputesa nulla cunvita. I prucidimenti di misura chì inghjinareghjani i dati statistichi sò dinò sughjetti à arrori. Bon parechji di 'ssi arrori sò classificati com'è aleatorii (rimori) o sistematichi (sbiecu), ma altri tipi d'arrori (par indittu, u sbagliu, com'è quandu un analistu mintuveghja unità scurretti) poni dinò pruducia si. A prisenza di dati mancanti o di cinsura pò caghjunà l'estimi storti è i tecnichi spicifichi sò stati sviluppati pà risolva 'ssi prublemi. == Intruduzioni == A statistica hè un corpu matematicu di a scenza chì si raporta à a racolta, l'analisa, l'intarpritazioni o a spiigazioni, è a prisintazioni di i dati, o com'è un ramu di i matematichi. Certi cunsidareghjani a statistica com'è una scenza matematica distinta piuttostu ch'è un ramu di i matematichi. Quandu numarosi ricerchi scentifichi facini appeddu à i dati, a statistica s'intaressa inveci à l'utilisazioni di i dati in un cuntestu d'incertezza è à a presa di dicisioni à pettu à l'incertezza. Appiichendu a statistica à un prublema, hè currenti di cumincià incù una pupulazioni o un prucessu da studià. I pupulazioni poni essa sughjetti diversi tali "tutti i parsoni stendu in un paesi" o "ogni atomu cumpunendu un cristaddu". Idealamenti, i statistichi cumpileghjani i dati annantu à l'insemu di a pupulazioni (un'uparazioni chjamata censimentu). 'Ss'uparazioni pò essa urganizata da l'istituti statistichi guvirnativi. I statistichi discrittivi poni essa apradati par riassuma i dati di a pupulazioni. I discrittori numerichi cumprendini a media è u scartutipu par i dati cuntinui (com'è u rivinutu), mentri ch'è a friquenza è u parcentu sò più utuli pà discriva i dati catiguriali (com'è l'educazioni). Quandu un censimentu ùn hè micca rializevuli, si studieghja tandu un sottuinsemu sceltu di a pupulazioni, chjamatu campionu. Una volta ch'è un campionu riprisintativu di a pupulazioni hè ditarminatu, i dati sò racolti par i membri di u campionu in un quatru d'ussirvazioni o sperimintali. Quà dinò, i statistichi discrittivi poni essa apradati par riassuma i dati di u campionu. Eppuri, a tiratura di u campionu cunteni un elementu d'azardu ; par via di cunsiquenza, i discrittori numerichi di u campionu sò dinò sughjetti à l'incertezza. Par tirà i cunclusioni significativi annantu à l'insemu di a pupulazioni, i statistichi inferinziali sò nicissarii. Usa i mudeddi in i dati di u campionu pà tirà i cunclusioni annantu à a pupulazioni ripprisintata, tinendu contu di u carattaru aliatoriu. 'Ssi inferenzi poni piglià a forma di risposti à quistioni isiè/innò annantu à i dati (prova d'iputesi), d'estimu di i carattaristichi numerichi di i dati (estimu), di discrizzioni di l'assuciazioni in senu à i dati (currilazioni) è di mudiddisazioni di i rilazioni in senu à i dati (par indittu, apradendu l'analisa di rigressu). L'inferenza pò stenda si à a privisioni, à a predizzioni è à l'estimu di valori micca ussirvati in a pupulazioni studiata o assuciati à quist'ultima. Pò inchjuda l'estrapulazioni è l'intarpulazioni di serii crunulogichi o di dati spaziali, è ancu a splurazioni di dati. === Statistichi matematichi === *Articulu principali : [[Statistica matematica]] A statistica matematica hè l'appiicazioni da i matematichi à a statistica. I tecnichi matematichi usati pà quissa inchjudini l'analisa matematica, l'algebra liniari, l'analisa stucastica, l'equazioni diffarinziali, è a tiuria di prubabilità di a misura. == Storia == [[File:Girolamo Cardano. Stipple engraving by R. Cooper. Wellcome V0001004.jpg|thumb|300px|right|Girolamo_Cardano._Stipple_engraving_by_R._Cooper._Wellcome_V0001004|thumb|Gerolamo Cardano, un piunieri di i matematichi di i prubabilità.]] *Articuli principali : [[Storia di a statistica]] è [[Fundatori di a statistica]] I primi scritti annantu à l'inferenza statistica ricoddani à i matematichi è i crittugrafi arabi, mentri l'ità d'oru islamica trà i 8u è 13u seculi. Al-Khalil (717-786) hà scrittu u Libru di i missaghji crittugrafichi, chì cunteni a prima utilisazioni di i parmutazioni è di i cumbinazioni, par addrizzà a lista di tutti i paroli arabi pussibuli incù è senza vucali. In u so libru, ''Manuscrittu annantu à u diciframentu di i missaghji crittugrafichi'', [[Al-Kindi]] hà datu una discrizzioni dittagliata di a manera di apradà l'analisa di i friquenzi par dicifrà i missaghji criptati. Al-Kindi hà dinò fattu u prima usu cunnisciutu di l'inferenza statistica, mentri ch'eddu è i crittugrafi arabi ultiriori ani sviluppatu i primi metudi statistichi di scudificazioni di i missaghji criptati. [[Ibn Adlan]] (1187-1268) hà dopu arricatu un cuntributu impurtanti annantu à l'utilisazioni di a taglia di u campionu in l'analisa di friquenza. I primi scritti auropei annantu à i statistichi ricoddani à 1663, incù a publicazioni di ''Natural and Political Observations upon the Bills of Mortality'' da [[John Graunt]]. I primi appiicazioni di u pinsamentu statisticu vuglìani intornu à a nicissità par i Stati di fundà a so pulitica annantu à dati dimugrafichi è ecunomichi, da induva a so etimulugia stat-. U campu d'appiicazioni di a disciplina di a statistica s'hè allargatu à u principiu di u XIXu seculu par inchjuda a racolta è l'analisa di i dati in generali. Oghji, a statistica hè largamenti apradata in l'amministrazioni, l'impresi è i scenzi naturali è suciali. I fundamenti matematichi di a statistica muderna sò stati posti à u 17u seculu incù u sviluppu di a tiuria di i prubabilità da [[Gerolamo Cardano]], [[Blaise Pascal]] è [[Pierre de Fermat]]. A tiuria di i prubabilità matematichi hè nata da u studiu di i ghjochi d'azardu, bench'è u cuncettu di prubabilità fussi dighjà statu asaminatu in u drittu medievali è da filosufi tali [[Juan Caramuel]]. U metudu di i minimi quatrati hè statu discrittu pà a prima volta da [[Adrien-Marie Legendre]] in u [[1805]]. [[File:Picture of Karl Pearson.jpg|thumb|roght|250px||[[Karl Pearson]], unu di i fundatori di a statistica matematica.]] U duminiu mudernu di a statistica hè emersu à a fini di u 19u seculu è à u principiu di u 20u seculu in trè tappi. A prima cavaddata, à u principiu di u seculu, hè stata arricata da i travagli di [[Francis Galton]] è di Karl Pearson, chì ani trasfurmatu a statistica in una disciplina matematica rigurosa usata pà l'analisa, non solu in scenza, ma dinò in l'industria è a pulitica. I cuntributi di Galton cumprendini l'intruduzioni di i cuncetti di scartutipu, di currilazioni, d'analisa di rigressu è l'appiicazioni da 'ssi metudi à u studiu di a varietà di i carattaristichi umani: taglia, pesu, lunghezza di i cigli, frà altru. Pearson hà missu à u puntu u cuefficienti di currilazioni pruduttu-mumentu di Pearson, difinitu com'è un pruduttu-mumentu, u metudu di i mumenti pà l'aghjustamentu di i distribuzioni à i campioni è a distribuzioni di Pearson, frà altri cosi. Galton è Pearson ani fundatu "Biometrika", a prima rivista di statistica matematica è di ''biustatistica'' (tandu chjamata ''biometria''), è quist'ultimu hà fundatu u prima dipartamentu universitariu di statistica in u mondu à l'University College di [[Londra]]. [[Ronald Fisher]] hà invintatu u termini d'iputesi nulla à u mumentu di u sperimentu "Lady tasting tea", chì " ùn hè mai pruvata o stabulita, ma hè evintualamenti cunfutata, mentri a spirimintazioni ". A siconda cavaddata di l'anni 1910 è 1920 hè stata iniziata da [[William Sealy Gosset]] ed hà aghjuntu u so apughjeu incù l'idei di Ronald Fisher, chì hà scrittu i manuali chì aviani da difiniscia a disciplina in l'università di u mondu sanu. I più publicazioni impurtanti di Fisher sò u so articulu fundamintali di [[1918]], ''The Correlation between Relatives on the Supposition of Mendelian Inheritance'' (chì hè statu u prima à apradà u termini statisticu di ''varianza''), a so opara classica di [[1925]], ''Statistical Methods for Research Workers'', è a so opara di [[1935]], ''The Design of Experiments'', induv'eddu hà sviluppatu i mudeddi rigurosi di piani di sperimenti. Hè à l'urighjini di i cuncetti di bastanza, di statistichi ausiliarii, di discriminadori liniari di Fisher è d'infurmazioni di Fisher. In a so opara di u [[1930]] ''The Genetical Theory of Natural Selection'', hà appiicatu i statistichi à diversi cuncetti biulogichi com'è u principu di Fisher (ch'è A. W. F. Edwards hà qualificatu di "prubabilamenti l'argumentu u più celebru di a biulugia di l'evuluzioni") è l'imballamentu fisherianu, un cuncettu di selizzioni sissuali cuncirnendu un effettu d'imballamentu par ritruazzioni pusitiva ch'è a parsona ritrova in l'evuluzioni. L'ultima cavaddata, chì hà soprattuttu vistu a raffinazioni è l'espansioni di i sviluppi pricidenti, hè nata da u travagliu di cullaburazioni trà [[Egon Pearson]] è [[Jerzy Neyman]] in l'anni 1930. Ani intraduttu i cuncetti d'arrori di "tipu II", di putenza di una prova è d'intarvalli di cunfidenza. In u [[1934]], Jerzy Neyman hà musciatu ch'è u campiunamentu aliatoriu stratificatu era di regula un migliori metudu d'estimu ch'è u campiunamentu intinziunali (par via di i quoti). Oghji, i metudi statistichi sò appiicati in tutti i duminii chì implicheghjani una presa di dicisioni, par fà i diduzioni pricisi à parta da unu insemu di dati cuddaziunati è pà piglià i dicisioni à pettu à l'incertezza, basendu si annantu à a mitudulugia statistica. L'utilisazioni d'urdinatori muderni hà acciliratu i calculi statistichi à grandi scala ed hà dinò resu pussibuli i metudi novi chì ùn sò micca pratichi à rializà manualamenti. A statistica cuntinueghja di essa un campu di ricerca attivu, par isempiu annantu à u prublema di l'analisa di i dati vuluminosi. == Dati statistichi == *Articulu principali : [[Dati statistichi]] === Culletta di dati === ==== Campiunamentu ==== Quand'eddu ùn hè micca pussibuli di racoglia i dati di censimentu cumpletti, i statistichi cullettani i dati par via di un campiunamentu, elaburendu piani di sperienza è campioni d'inchiesta spicifichi. A statistica stessa furnisci dinò l'arnesi di predizzioni è di privisioni par via di mudeddi statistichi. Par apradà un campionu com'è vidu par una pupulazioni intreia, hè impurtanti ch'eddu ripprisenti rialmenti a pupulazioni glubali. U campiunamentu riprisintativu garantisci ch'è l'inferenzi è i cunclusioni poni stenda si di modu sicuru da u campionu à l'insemu di a pupulazioni. Un prublema maghjori cunsisti à ditarminà in chì misura u campionu sceltu hè rialmenti riprisintativu. I statistichi pruponini i metudi pà stimà è curreghja ogni sbiecu in senu à u campionu è i pruciduri di racolta di dati. Esistini dinò i metudi di cuncizzioni sperimintali pà i sperimenti chì poni mitigà 'ssi prublemi da u principiu di un studiu, rinfurzendu cusì a so capacità à discerna a virità riguardu à a pupulazioni. A tiuria di u campiunamentu faci parti di a disciplina matematica di a tiuria di i prubabilità. A prubabilità hè apradata in statistica matematica par studià i distribuzioni di campiunamentu di i statistichi annantu à i campioni è, più di solitu, i prubità di i pruciduri statistichi. L'usu di ogni metudu statisticu hè valevuli quandu u sistemu o a pupulazioni cunsidarati suddisfacini à l'iputesi di u metudu. A diffarenza di puntu di vista trà a tiuria classica di i prubabilità è a tiuria di u campiunamentu hè, à l'ingrossu, ch'è a tiuria di i prubabilità parti da i parametri dati di una pupulazioni tutali pà diducia i prubabilità chì si raportani à i campioni. L'inferenza statistica, inveci, và in a dirizzioni upposta - diducendu da i campioni i parametri di una pupulazioni più maiori o tutali. ==== Studii sperimintali è d'ussirvazioni ==== L'ubbiettivu cumunu di un prugettu di ricerca statistica hè di studià a causalità, è in particulari di tirà una cunclusioni annantu à l'effettu di i cambiamenti di valori di i predittori o di i varievuli indipindenti annantu à i varievuli dipindenti. Esistini dui grandi tipi di studii statistichi causali : i studii sperimintali è i studii par via d'ussirvazioni. In i dui tipi di studii, si usserva l'effettu di i diffarenzi di una (o parechji) varievuli indipindenti annantu à u cumpurtamentu di a varievuli dipindenti. A diffarenza trà 'ssi dui tipi di studii risedi in a manera ch'eddi sò fatti. Ognunu pò essa assà efficaci. Un studiu sperimintali cunsisti à piglià i misuri di u sistemu studiatu, à manipulà u sistemu, po à piglià i misuri supplemintarii apradendu listessa prucidura par ditarminà s'è a manipulazioni hà mudificatu i valori di i misuri. Inveci, un studiu d'ussirvazioni ùn implicheghja micca manipulazioni sperimintali. Inveci di quissa, i dati sò racolti è i currilazioni trà i predittori è a risposta sò studiati. Bench'è l'arnesi d'analisa di i dati funziuneghjini megliu annantu à i dati pruvinendu da studii randumizati, sò dinò appiicati à altri tipi di dati, com'è i sperimenti naturali è i studii par ussirvazioni, pà i quali un statisticu usarà un metudu d'estimu mudificata è più strutturatu (par indittu, l'estimu di a diffarenza di i diffarenzi è i varievuli strumintali, frà mori altri) chì pruduci stimadori cuerenti. === Sperimenti === I tappi di basa di un sperimentu statisticu sò i siguenti : * Pianificazioni di a ricerca, cumpresu a ditarminazioni di u numaru di ripitizioni di u studiu, apradendu l'infurmazioni siguenti : estimi priliminarii cuncirnendu a taglia di l'effetti di u trattamentu, iputesi altirnativi è variabilità sperimintali stimata. Ci voli à tena conta di a selizzioni di i sughjetti sperimintali è di l'etica di a ricerca. I statistichi ricumandani ch'è i spirimenti paraguneghjini (alminu) un nuveddu trattamentu incù un trattamentu standard o un cuntrollu, cù u fini di parmetta un'estimu chì ùn fussi micca stortu di a diffarenza di l'effetti di u trattamentu. * A cuncizzioni di i spirimenti, apradendu u blucchimu par riducia l'influenza di i varievuli di cunfusioni, è l'attribuzioni aliatoria di i trattamenti à i sughjetti pà parmetta l'estimi non storti di l'effetti di u trattamentu è di l'arrori sperimintali. À stu puntu, i sperimintadori è i statistichi ridighjini u prutucollu sperimintali chì vidarà a rialisazioni di u sperimentu è chì spicificheghja l'analisa primaria di i dati sperimintali. * Rializà u sperimentu suvitendu u prutucollu sperimintali è analizà i dati suvitendu u prutucollu sperimintali. * Asaminà più in particulari l'insemu di i dati in u quatru d'analisi sicundarii, cù u fini di sughjiriscia nuveddi iputesi pà studii futuri. * Ducumintà è prisintà i risultati di u studiu. I sperimenti annantu à u cumpurtamentu umanu suscitani priaccupazioni particulari. U celebru studiu Hawthorne hà asaminatu i cambiamenti appurtati à l'ambienti di travagliu di a fabbrica Hawthorne di a "Western Electric Company". I circadori vuliani ditarminà s'è una crescita di l'inchjarimentu pudia accrescia a pruduttività di l'uvrieri di a catena di filmera. I circadori ani prima misuratu a pruduttività in a fabbrica, po ani mudificatu l'inchjarimentu in una zona di a fabbrica è ani virificatu s'è i cambiamenti d'inchjarimentu affittavani a pruduttività. S'hè avviratu ch'è a pruduttività hè difatti migliurata (in i cundizioni sperimintali). Eppuri, u studiu hè mori criticatu oghji par via d'arrori in i pruciduri sperimintali, in particulari l'assenza di gruppu di cuntrollu è l'accicamentu. L'effettu Hawthorne cunsisti à custattà ch'è un risultatu (in 'ssu casu, a pruduttività di i travagliadori) hà cambiatu datu l'ussirvazioni edda stessa. I parsoni avendu participatu à u studiu Hawthorne sò divintati più pruduttivi micca parchì l'inchjarimentu era statu mudificatu, ma parchì eddi erani ussirvati. ==== Studiu par ussirvazioni ==== Un asempiu di studiu ussirvaziunali hè quiddu chì splora l'assuciazioni trà u tabagisimu è u cancaru di u pulmonu. 'Ssu tipu di studiu usa generalamenti un'inchiesta pà racoglia l'ussirvazioni annantu à u campu d'intaressu, po effittueghja un'analisa statistica. In 'ssu casu, i circadori cullittariani l'ussirvazioni annantu à i fumadori è i nonfumadori, forsi par via di un studiu di cuorta, po ricircariani u numaru di casi di cancaru di u pulmonu in ogni gruppu. Un studiu casu-tistimoniu hè un antru tipu di studiu d'ussirvazioni in u quali i parsoni incù è senza u risultatu d'intaressu (par indittu, u cancaru di u pulmonu) sò invitati à participà è i so anticidenti di espusizioni sò cullittati. === Tipi di dati === *Articuli principali : [[Tipu di dati statistichi]] è [[Liveddi di misura]] Diversi tentativi sò stati fatti pà pruducia una tassunumia di i liveddi di misura. U psicufisicu Stanley Smith Stevens hà difinitu i scali numinali, urdinali, d'intarvallu è di rapportu. I misuri numinali ùn ani micca ordini di classamentu significativu trà i valori è parmettini ogni trasfurmazioni da unu à unu (iniittiva). I misuri urdinali ani i diffarenzi impricisi trà valori cunsecutivi, ma ani un ordini significativu frà 'ssi valori, è parmettini ogni trasfurmazioni prisirvendu l'ordini. I misuri d'intarvallu ani i distanzi significativi trà i misuri difiniti, ma u valori zeru hè arbitrariu (com'è in u casu di a longitudina è di i misuri di tampiratura in Celsius o Fahrenheit), è parmettini ogni trasfurmazioni liniari. I misuri di rapportu ani à tempu un valori zeru significativu è i distanzi trà i diffarenti misuri difiniti, è parmettini ogni trasfurmazioni di rimissa à a scala. Datu chì i varievuli cunfurmendu si unicamenti à i misuri numinali o urdinali ùn poni micca essa raghjunivulamenti misurati numericamenti, sò calchì volta ragruppati in quant'è varievuli catiguriali, mentri i misuri di rapportu è d'intarvallu sò ragruppati in quant'è varievuli quantitativi, chì poni essa discreti o cuntinui, datu a so natura numerica. 'Ssi distinzioni poni à spessu essa vagamenti currilati incù u tipu di dati in [[infurmatica]], in tal sensu ch'è i varievuli catiguriali dicutomichi poni essa ripprisintati da u tipu di dati booleanu, i varievuli catiguriali pulitomichi da numari intrei arbitrariamenti assignati in u tipu di dati intigrali, è i varievuli cuntinui di u tipu di dati riali implichendu un calculu à virgula gallighjanti. Ma a currispundenza trà i tipi di dati infurmatichi è i tipi di dati statistichi dipendi da a catigurisazioni di quist'ultimi chì hè missa in sesta. Altri catigurisazioni sò stati pruposti. Par indittu, Mosteller è Tukey ([[1977]]) ani distintu i gradi, i ranghi, i frazzioni cuntati, i cunteri, i muntanti è i saldi. Nelder ([[1990]]) hà discrittu i cunteri cuntinui, i rapporti cuntinui, i rapporti di cuntera è i modi catigorichi di dati. (Veda dinò : Chrisman ([[1998]]), van den Berg ([[1991]]).) A quistioni di sapè si eddu hè apprupriatu o micca di appiicà diffarenti tipi di metudi statistichi à dati ottinuti à parta da diffarenti tipi di pruciduri di misura hè cumplicata da quistioni cuncirnendu a trasfurmazioni di i varievuli è l'intarpritazioni pricisa di i quistioni di ricerca. " A rilazioni trà i dati è ciò ch'eddi discrivini rispechja simpliciamenti u fattu ch'è certi tipi di enunciati statistichi poni avè valori di virità chì ùn sò micca invarianti sottu à certi trasfurmazioni. U fattu ch'è eddu sii ghjudiziosu o micca di cunsidarà una trasfurmazioni dipendi di a quistioni a a quali a parsona prova à risponda ". == Metudi == === Statistichi discrittivi === *Articulu principali : [[Statistichi discrittivi]] Una statistica discrittiva (in u sensu di u nomu di contu) hè una statistica summaria chì discrivi o riassumi quantitativamenti i carattaristichi di una cullizzioni d'infurmazioni, mentri ch'è a statistica discrittiva à u sensu di u nomu di massa hè u prucessu d'usu è d'analisa di 'ssi statistichi. A statistica discrittiva si distingui da a statistica inferinziali (o statistica induttiva), in tal sensu ch'è a statistica discrittiva visa à riassuma un campionu, piuttostu ch'è à apradà i dati pà amparà ni di più annantu à a pupulazioni ch'è u campionu di dati hè suppostu ripprisintà. === Statistichi inferinziali === *Articulu principali : [[Inferenza statistica]] L'inferenza statistica hè u prucessu chì cunsisti à apradà l'analisa di i dati par diducia i prubità di una distribuzioni di prubabilità sottustanti. L'analisa statistica inferinziali diduci i prubità di una pupulazioni, par indittu tistendu l'iputesi è dirivendu ni l'estimi. Si supponi ch'è l'insemu di i dati ussirvati hè campiunatu à parta da una pupulazioni più larga. A statistica inferinziali pò essa upposta à a statistica discrittiva. A statistica discrittiva s'intaressa solu à i prubità di i dati ussirvati è ùn riposa micca annantu à l'iputesi ch'è i dati pruvenini da una pupulazioni più larga. ==== Statistichi, stimadori è quantità ghjoviti ==== S'è no cunsidaremu varievuli aleatorii indipindenti idanticamenti distribuiti (IID) incù una distribuzioni di prubabilità data: a tiuria standard di l'inferenza statistica è di l'estimu difinisci un campionu aliatoriu com'è u vettori aliatoriu datu da u vettori culonna di 'ssi varievuli IID. A pupulazioni asaminata hè discritta da una distribuzioni di prubabilità chì pò avè parametri scunnisciuti. Una statistica hè una varievuli aliatoria chì hè una funzioni di u campionu aliatoriu, ma micca una funzioni di parametri scunnisciuti. A distribuzioni di prubabilità di a statistica, eppuri, pò avè parametri scunnisciuti. S'è no cunsidaremu avali una funzioni di u parametru scunnisciutu : un stimadori hè una statistica usata par stimà 'ssa funzioni. I stimadori currintamenti usati sò a media di u campionu, a varianza di u campionu senza sbiecu è a cuvarianza di u campionu. Una varievuli aliatoria chì hè una funzioni di u campionu aliatoriu è di u parametru scunnisciutu, ma chì a so distribuzioni di prubabilità ùn dipendi micca da u parametru scunnisciutu hè chjamata quantità ghjovitu o ghjovitu. I ghjoviti i più usati sò u z-score, a statistica di u chi quatratu è u valori t di Student. Trà dui stimadori di un parametru datu, quiddu di u quali l'arrori quadraticu mediu hè a più debuli hè cunsidaratu com'è u più efficaci. Di più, un stimadori hè dittu micca stortu s'è u so valori aspittatu hè uguali à u valori riali di u parametru scunnisciutu stimatu, è asintuticamenti micca stortu s'è u so valori aspittatu cunfluisci à a limita versu u valori riali di 'ssu parametru. Altri prubità augurevuli par i stimadori inchjudini : I stimadori UMVUE chì ani a CAD a più debuli par valori pussibuli di u parametru da stimà (hè generalamenti una prubità più faciuli à virificà ch'è l'efficienza) è i stimadori cuerenti chì cunfluiscini in prubabilità versu u veru valori di un certu parametru. Ferma dunqua a quistioni di sapè comu ottena i stimadori in una situazioni data è effittuà u calculu, parechji metudi sò stati pruposti : u metudu di i mumenti, u metudu di u massimu di verisimilezza, u metudu di i minimi quatrati è u metudu più ricenti di l'equazioni d'estimu. ====Iputesi nulla è iputesa altirnativa==== L'intarpritazioni d'infurmazioni statistichi pò à spessu implicà l'elaburazioni di un'iputesi nulla chì hè di solitu (ma micca nicissariamenti) ch'è nisciuna rilazioni ùn esisti trà i varievuli o ch'è nisciunu cambiamentu ùn s'hè produttu in u corsu di u tempu. A megliu illustrazioni pà un nuviziu hè a situazioni difficiuli scuntrata da un prucessu penali. L'iputesi nulla, H0, afferma ch'è u difindidori hè nucenti, mentri ch'è l'iputesi altirnativa, H1, afferma ch'è u difindidori hè culpevuli. L'inculpazioni intarveni par causa di u suspettu di a culpabilità. L'iputesa H0 (statu quo) s'upponi à l'iputesi H1 ed hè mantinuta alminu chì l'iputesa H1 ùn fussi appuntiddata da provi aldilà di u dubbitu raghjunevuli. Eppuri, u fattu d'ùn rispinghja micca H0 in 'ssu casu ùn implicheghja micca a nucenza, ma simpliciamenti ch'è i provi erani insufficenti pà cundannà. Cusì, u ghjuria ùn accetta micca nicissariamenti H0 ma ùn parveni micca à rispinghja H0. Bench'è omu ùn possi micca pruvà un'iputesi nulla, a parsona pò virificà in chì misura edda hè prossima da a virità cù l'aiutu di una prova di putenza, chì testa l'arrori di tipu II. Ciò ch'è i statistichi chjamani un'iputesi altirnativa hè simpliciamenti un'iputesi chì cuntradisci l'iputesi nulla. ====Arrori==== Travagliendu à parta da un'iputesi nulla, si ricunnosci dui grandi catigurii d'arrori : *l'arrori di tipu I, induva l'iputesi nulla hè falsamenti rispinta, ciò chì dà un falsu pusitivu. *l'arrori di tipu II, induva l'iputesi nulla ùn hè micca rispinta è induva una diffarenza riali trà i pupulazioni hè mancata, ciò chì dà un falsu negativu. U scartutipu disigna a misura in a quali l'ussirvazioni individuali di un campionu diffariscini di un valori cintrali, tali a media di u campionu o di a pupulazioni, mentri ch'è l'arrori-tipu disigna un'estimu di a diffarenza trà a media di u campionu è a media di a pupulazioni. Un arrori statisticu hè a quantità da a quali un'ussirvazioni diffarisci da u so valori aspittatu ; un risiduu hè a quantità da a quali un'ussirvazioni diffarisci da u valori ch'è u stimadori di u valori aspittatu supponi annantu à un campionu datu (dinò chjamatu predizzioni). L'arrori quadraticu mediu hè usatu par ottena i stimadori efficaci, una classa di stimadori largamenti apradata. L'arrori quadraticu mediu hè simpliciamenti a radica quatrata di l'arrori quadraticu mediu. [[File:Linear_least_squares(2).svg|thumb|Un aghjustamentu par via di u metudu di i minimi quatrati : in rossu i punti da aghjustà, in turchinu a linia aghjustata.]] Numarosi metudi statistichi cercani à minimizà a somma risidua di i quatrati, è sò chjamati metudi di i minimi quatrati, à pettu à u metudu di i minimi scarti assuluti. Quist'ultimu dà listessu pesu à i picculi è i grandi arrori, mentri ch'è a prima dà più pesu à i grandi arrori. A somma risidua di i quatrati hè dinò sfarinzievuli, ciò chì custituisci una prubità pratica pà effittuà una rigrissioni. I minimi quatrati appiicati à u rigressu liniari sò chjamati metudu di i minimi quatrati urdinarii è i minimi quatrati appiicati à u rigressu non liniari sò chjamati minimi quatrati non liniari. Listessa, in un mudeddu di rigrissioni liniari, a parti micca diterminista di u mudeddu hè chjamata termini d'arrori, pirturbazioni o più simpliciamenti rimori. A rigrissioni liniari è u rigressu non liniari sò tremindù trattati da i minimi quatrati pulinumiali, chì discrivini dinò a varianza di una predizzioni di a varievuli dipindenti (assu y) sicondu a varievuli indipindenti (assu x) è i scarti (arrori, rimori, pirturbazioni) rispettu à a curva stimata (aghjustata). I prucessi di misura chì inghjinareghjani i dati statistichi sò dinò sughjetti à arrori. Bon parechji di 'ssi arrori sò classificati com'è aleatorii (rimori) o sistematichi (sbiecu), ma altri tipi d'arrori (par indittu, u sbagliu, com'è quandu un analistu raporta l'unità scurretti) poni dinò essa impurtanti. A prisenza di dati mancanti o di cinsura pò caghjunà l'estimi storti è di i tecnichi spicifichi sò stati sviluppati par risolva 'ssi prublemi. ====Estimu par via di intarvalli==== *Articulu principali : [[Estimu par via di intarvalli]] [[File:NYW-confidence-interval.svg|thumb|Intarvalli di cunfidenza : a linia rossa hè u valori veru pà a media in stu asempiu, i linii turchini sò l'intarvalli di cunfidenza aleatorii pà 100 rialisazioni.]] A maiò parti di i studii ùn campiuneghjani ch'è una parti di una pupulazioni, di modu chì i risultati ùn ripprisentani micca intiriamenti l'insemu di a pupulazioni. Ogni estimu ottinutu à parta da u campionu ùn faci ch'è avvicinà u valori di a pupulazioni. L'intarvalli di cunfidenza parmettini à i statistichi di sprimà in chì misura l'estimu di u campionu currispondi à u valori riali in l'insemu di a pupulazioni. Sò à spessu sprimati sottu a forma di intarvalli di cunfidenza à 95%. Furmalamenti, un intarvallu di cunfidenza à 95% pà un valori hè un intarvallu in u quali, s'è u campiunamentu è l'analisa erani ripituti in listessi cundizioni (pruducendu un insemu di dati diffarenti), l'intarvallu inchjudaria u veru valori (di a pupulazioni) in 95% di tutti i casi pussibuli. Quissa ùn implicheghja micca ch'è a prubabilità ch'è u valori riali si trovi in l'intarvallu di cunfidenza sii di 95%. Di u puntu di vista friquintistu, tali affirmazioni ùn hà mancu sensu, chì u valori riali ùn hè micca una varievuli aliatoria. O u valori riali hè o ùn hè micca in l'intarvallu datu. Eppuri, hè vera ch'è prima di tuttu campiunamentu di dati è contu tinutu di a manera chì l'intarvallu di cunfidenza hè custruitu, a prubabilità hè di 95% ch'è l'intarvallu à calculà copri u valori riali : à 'ssu stadiu, i limiti di l'intarvallu sò varievuli aleatorii à ussirvà. Un'approcciu chì parmetti di ottena un intarvallu pudendu essa intarpritatu com'è avendu una prubabilità data di cuntena u veru valori cunsisti à usà un intarvallu cridibuli isciutu da i statistichi bayesiani : 'ssu approcciu dipendi di una manera diffarenti di intarprità ciò ch'eddu s'intendi par " prubabilità ", vali à dì com'è una prubabilità bayesiana. In principu, l'intarvalli di cunfidenza poni essa simetrichi o asimetrichi. Un intarvallu pò essa asimetricu parchì eddu funziuneghja com'è una limita infiriori o supiriori pà un parametru (intarvallu à manca o à mani dritta), ma pò dinò essa asimetricu parchì l'intarvallu in dui lati hè custruitu viulendu a simitria intornu à l'estimu. Calchì volta, i limiti di un intarvallu di cunfidenza sò aghjunti di manera asintotica è sò apradati pà apprussimà i limiti sputichi. ====Significatu==== *Articulu principali : [[Significatu statisticu]] I statistichi dani raramenti una risposta simplicia di tipu Isiè/Innò à a quistioni analizata. L'intarpritazioni si riassumi à spessu à u liveddu di significatu statisticu appiicatu à i ciffri è faci à spessu rifirimentu à a prubabilità ch'è un valori rispinghji incù accuratezza l'iputesa nulla (calchì volta chjamata valori ''p''). L'approcciu standard cunsisti à tistà un'iputesi nulla contru à un'iputesa altirnativa. Una rigioni critica hè l'insemu di i valori di u stimadori chì cunduci à cunfutà l'iputesa nulla. A prubabilità d'arrori di tipu I hè dunqua a prubabilità ch'è u stimadori appartenghi à a rigioni critica datu chì l'iputesi nulla hè vera (significatu statisticu) è a prubabilità d'arrori di tipu II hè a prubabilità ch'è u stimadori ùn appartenghi micca à a rigioni critica datu chì l'iputesa altirnativa hè vera. A putenza statistica di una prova hè a prubabilità ch'è edda rispinghji currittamenti l'iputesa nulla quandu quidda hè falsa. Riferiscia si à u significatu statisticu ùn significheghja micca nicissariamenti ch'è u risultatu glubali hè significativu in termini di mondu riali. Par indittu, in un grandi studiu annantu à una medicina, pò essa dimustratu ch'è a medicina hà un effettu beneficu statisticamenti significativu ma assà debuli,di modu ch'eddu hè pocu prubabili ch'è a medicina aiuti u pazienti di manera nutevuli. Bench'è in principu u liveddu accittevuli di significatu statisticu possi essa sughjettu à dibattimentu, u liveddu di significatu hè a più valori grandi p chì parmetti à a prova di rispinghja l'iputesa nulla. 'Ssa prova riveni lugicamenti à dì ch'è u valori hè a prubabilità, suppunendu ch'è l'iputesi nulla fussi vera, di ussirvà un risultatu alminu tantu estremu ch'è a statistica di a prova. Par via di cunsiquenza, più u liveddu di significatu hè chjucu, più a prubabilità di cummetta un'arrori di tipu I hè debuli. ====Asempii==== Eccu uni pochi di provi è pruciduri statistichi beddi cunnisciuti : *[[L'analisa di a varianza]] *[[Prova di u chi quatratu]] *[[Currilazioni]] *[[Analisa fatturiali]] *[[Scartu mediu pundiratu à u quatratu]] *[[Cuefficienti di currilazioni di u pruduttu di Pearson]] *[[Analisa di rigrissioni]] *[[Cuefficienti di currilazioni di rangu di Spearman]] *[[Prova t di Student]] *[[Analisa di i serii crunulogichi]] *[[Analisa cunghjunta]] ===Analisa splurativa di i dati=== *Articulu principali : [[Analisa splurativa di i dati]] L'analisa splurativa di i dati hè un'approcciu d'analisa di l'insemi di dati pà riassuma i so carattaristichi principali, à spessu incù metudi visuali. Un mudeddu statisticu pò essa apradatu o micca, ma l'Analisa splurativa di i dati servi par u più à veda ciò ch'è i dati poni dì ci aldilà di a mudiddisazioni furmali o di a verificazioni d'iputesi. ==Gattivu usu== *Articulu principali : [[Gattivu usu di i statistichi]] Un gattivu usu di i statistichi pò pruducia l'arrori suttili ma gravi di discrizzioni è d'intarpritazioni - suttili in u sensu induva ancu i prufissiunali spirimintati facini arrori simuli, è gravi in u sensu ch'eddi poni cunducia à arrori di dicisioni divastatrici. Par indittu, a pulitica suciali, a pratica medicali è l'attindibilità di strutturi com'è i ponti riposani tutti annantu à un'utilisazioni curretta di i statistichi. Ancu quandu i tecnichi statistichi sò appiicati di modu currettu, i risultati poni essa difficiuli à intarprità par quiddi chì mancani di spirtizia. U significatu statisticu di una pindenza in i dati - chì misura a misura in a quali una pindenza pudaria essa caghjunata da una variazioni aliatoria in u campionu - pò currisponda o micca à un sintimentu intuitivu di u so significatu. Esisti una parcizzioni generali siont'è a quali i cunniscenzi statistichi sò troppu à spessu sviati apposta truvendu i mezi di ùn intarprità ch'è i dati chì sò favurevuli à u prisintadori. A misfidanza è l'incumprinsioni di i statistichi sò assuciati à a citazioni " ci sò trè sorti di bacii : i bacii, i bacii svargugnati è i statistichi ". L'utilisazioni abusiva di i statistichi pò essa à tempu invuluntaria è intinziunali, è u libru How to Lie with Statistics esponi una seria di cunsidarazioni. Pà pruvà à fà a luci annantu à l'usu è u gattivu usu di i statistichi, di l'asamini di i tecnichi statistichi usati in campi particulari sò rializati (par isempiu, Warne, Lazo, Ramos è Ritter (2012)). I mezi da evità un gattivu usu di i statistichi cumprendini l'utilisazioni di diagrammi apprupriati è l'evitamentu di i sbiechi. Un gattivu usu pò pruducia si quandu i cunclusioni sò troppu generalizati è pratesi essa riprisintativi di unu più grandi numaru di parsoni ch'eddi ùn sò in rialità, à spessu nigligintendu ni delibaratamenti o incuscintamenti u sbiecu di campiunamentu. I diagrammi à asti sò di sicuru i più diagrammi faciuli da usà è da capiscia, è poni essa rializati à a mani o cù l'aiutu di prugrammi infurmatichi simplici. Cusì, la ghjenti poni à spessu creda ch'è una cosa hè vera ancu s'è ùn hè micca bedda ripprisintata. Da chì i dati racolti da i statistichi fussini cridibuli è asatti, u campionu prilivatu devi essa riprisintativu di l'insemu. Siont'è Huff, " l'attindibilità di un campionu pò essa distrutta da u sbiecu... Parmittiti vi un certu gradu di scetticisimu ". ===Gattiva intarpritazioni : currilazioni=== *Da veda dinò: [[A currilazioni ùn implicheghja micca a causalità]] U cuncettu di currilazioni hè particularamenti nutevuli pà a cunfusioni putenziali ch'è eddu pò caghjunà. L'analisa statistica di unu insemu di dati svela à spessu ch'è dui varievuli (prubità) di a pupulazioni cunsidarata ani pindenza à varià insemu, com'è s'eddi erani liati. Par isempiu, un studiu di u rivinutu annuali chì s'intaressa dinò à l'ità di a morti pò svilà ch'è i parsoni povari ani pindenza à avè una vita più corta ch'è i parsoni asgiati. Si dici ch'è i dui varievuli sò currilati ; eppuri, poni essa o micca a causa l'una è l'altra. U finominu di currilazioni pudaria essa caghjunatu da un terzu finominu, micca pigliatu in contu capunanzi, chjamatu varievuli piattata o varievuli cunfusiunali. Par 'ssa raghjoni, ùn ci hè nisciunu mediu di diducia subitu subitu l'esistenza di una rilazioni causali trà i dui varievuli. ===Statistica appiicata, statistica tiurica è statistica matematica=== A statistica appiicata capisci|cumprendi a statistica discrittiva è l'appiicazioni di a statistica inferinziali. A statistica tiurica cuncerna l'argumenti logichi chì sottu à-tendini a ghjustificazioni di l'approcci di l'inferenza statistica, è ingloba dinò a statistica matematica. A statistica matematica capisci|cumprendi non solu a manipulazioni di i distribuzioni di prubabilità nicissaria pà dirivà i risultati liati à i metudi d'estimu è d'inferenza, ma tantu diversi aspetti di a statistica cumputaziunali è di a cuncizzioni di sperimenti. I prufissiunali in statistichi poni aiutà l'urganisazioni è l'impresi chì ùn disponini micca in internu di a spirtizia nicissaria par risponda à i so quistioni particulari. ===Amparera autumatica è estrazioni di dati=== I mudeddi d'amparera autumatica sò i mudeddi statistichi è prubabilistichi chì catturani i mudeddi in i dati usendu alguritmi infurmatichi. ====I statistichi in u mondu universitariu==== I statistichi sò appiichevuli à una grandi varietà di disciplini universitarii, in particulari i scenzi naturali è suciali, u guvernu è l'affari. A statistica di l'affari appieca i metudi statistichi à l'ecunumitria è à a pruduzzioni è à l'uparazioni, cumpresa a migliuranza di i sirvizii è a ricerca in marketing. Un studiu di dui rivisti di biulugia trupicali hà svilatu ch'è i 12 provi statistichi i più friquenti sò i siguenti : L'analisa di a varianza (ANOVA), a prova di u chi quatratu, a prova T di Student, a rigrissioni liniari, u cuefficienti di currilazioni di Pearson, a prova U di Mann-Whitney, a prova di Kruskal-Wallis, l'indiziu di diversità di Shannon, a prova di Tukey, l'analisa in gaspi, a prova di currilazioni di i ranghi di Spearman è l'analisa in cumpunenti principali. Un corsu di statistica tipica copri i statistichi discrittivi, i prubabilità, i distribuzioni binumiali è nurmali, i provi d'iputesi è l'intarvalli di cunfidenza, u rigressu liniari è a currilazioni. I corsi di statistica fundamintali muderni distinati à i studianti di prima ciclu si cuncentrani annantu à u scelta currettu di i provi, l'intarpritazioni di i risultati è l'usu di lugiziali di statistica gratuiti. ===Infurmatica statistica=== [[File:Gretl_screenshot.png |thumb|gretl, un asempiu di un pacchettu statisticu à fonti aparta]] *Articulu principali : [[Statistica infurmatica]] L'aumentu rapitu è sustinutu di a putenza di calculu à parta da a siconda mità di u 20u seculu hà avutu un impattu cunsidarevuli annantu à a pratica di a scenza statistica. I primi mudeddi statistichi appartiniani guasgi sempri à a classa di i mudeddi liniari, ma l'urdinatori putenti, accuppiati à alguritmi numerichi apprupriati, ani suscitatu un intaressu accrisciutu par i mudeddi non liniari (tali i reti neurunali) è ancu a criazioni di nuveddi tipi, tali i mudeddi liniari generalizati è i mudeddi multiliveddi. L'aumentu di a putenza di calculu hà dinò caghjunatu una pupularità criscenti di i metudi à forti intensità di calculu basati annantu à u ricampiunamentu, tali i provi di parmutazioni è u bootstrap, mentri ch'è i tecnichi com'è u campiunamentu di Gibbs ani resu l'utilisazioni di i mudeddi bayesiani più rializevuli. A rivuluzioni infurmatica hà l'implicazioni pà l'avvena di i statistichi, incù un nuveddu accentu missu annantu à i statistichi " sperimintali " è " empirichi ". Bon parechji lugiziali statistichi, tantu generali ch'è spicializati, sò oramai dispunibili. Frà l'asempii di lugiziali dispunibili capaci di effittuà i calculi statistichi cumplessi figurani i prugrammi tali Mathematica, SAS, SPSS, è R. ===Statistichi di l'impresi=== In u mondu di l'affari, a "statistic " hè un arnesu di gistioni è d'aiutu à a dicisioni largamenti usatu. Hè particularamenti appiicata in a gistioni finanziaria, a gistioni di u marketing è a gistioni di a pruduzzioni, di i sirvizii è di l'uparazioni. I statistichi sò dinò assà apradati in cuntabilità di gistioni è in audit. A disciplina di i scenzi di a gistioni furmalizeghja l'usu di i statistichi, è altri matematichi, in l'affari. (L'ecunumitria hè l'appiicazioni di i metudi statistichi à i dati ecunomichi cù u fini di dà un cuntinutu empiricu à i rilazioni ecunomichi). Un corsu tipicu di "statistichi cummircial " hè distinatu à i studianti in cummerciu è copri i statistichi discrittivi (culletta, discrizzioni, analisa è riassuntu di i dati), i prubabilità (generalamenti i distribuzioni binumiali è nurmali), i provi d'iputesi è l'intarvalli di cunfidenza, a rigrissioni liniari è a currilazioni ; i corsi (ultiriori) poni inchjuda a privisioni, i serii crunulogichi, l'arburi di dicisioni, u rigressu liniari multiplici è altri sughjetti di l'analisa cummirciali più generalamenti. I prugrammi di certificazioni prufissiunali, tali u CFA, cumprendini à spessu i sughjetti di statistichi. ===A statistica appiicata à i matematichi o à l'arti=== Tradiziunalamenti, a statistica cunsistia à tirà l'inferenzi cù l'aiutu di una mitudulugia meza standardizata chì custituia un "amparera ubligatoria" in a maiò parti di i scenzi. 'Ssa tradizioni hà cambiatu incù l'usu di a statistica in cuntesti non inferinziali. Ciò chì era in tempi di una volta cunsidaratu com'è un sughjettu aridu, pigliatu in numarosi duminii com'è un'esighjenza di diploma, hè oghji cunsidaratu. À l'iniziu biffatu da certi puristi di i matematichi, hè avali cunsidaratu com'è una mitudulugia escinziali in certi duminii. In tiuria di i numari, i diagrammi di dispersioni di i dati inghjinirati da una funzioni di distribuzioni poni essa trasfurmati cù l'aiutu di stuvigli famigliari apradati in statistica pà svilà i mudeddi sottustanti, chì poni dopu cunducia à iputesi. I metudi statistichi, cumpresu i metudi di privisioni, sò cumbinati incù a tiuria di u ciambugliu è a giumitria frattali pà crià l'opari in filmetti cunsidarati com'è di qualità. I metudi statistichi poni essa apradati di manera pridittiva in l'arti di a pristazioni, com'è in un ghjiru di carti basatu annantu à un prucessu di Markov chì ùn funziuneghja ch'è una parti di u tempu, chì a so uccasioni pò essa pridita usendu a mitudulugia statistica. I statistichi poni essa apradati par crià l'arti di manera pridittiva, com'è in a musica statistica o stucastica invintata da Iannis Xenakis, induva a musica hè spicifica à a pristazioni. Bench'è 'ssu tipu d'arti ùn dessi micca sempri i risultati scuntati, si cumporta di una manera prividibuli è accurdevuli grazia à i statistichi. ==Disciplini spicializati== *Articulu principali : [[Lista di i duminii d'appiicazioni di a statistica]] I tecnichi statistichi sò apradati in un largu sparaventulu di tipi di ricerca scentifica è suciali, in particulari : biustatistica, biulugia cumputaziunali, suciulugia cumputaziunali, biulugia di i reti, scenzi suciali, suciulugia è ricerca suciali. Certi campi di ricerca usani i statistichi appiicati di manera cusì intinsiva ch'è eddi disponini di una tarminulugia spicializata. 'Ssi disciplini cumprendini : *l'attuariatu (valutazioni di i risichi in i sittori di l'assicuranza è di a finanza) *l'ecunumia di l'infurmazioni appiicata *Astrustatistica (valutazioni statistica di i dati astrunomichi) *Biustatistica *a chimiumitria (par l'analisa di i dati di a chimica) *Data mining (appiicazioni di i statistichi è di u ricunniscimentu di i formi par scopra i cunniscenzi à parta da dati) *Scenza di i dati *Dimugrafia (studiu statisticu di i pupulazioni) *Ecunumitria (analisa statistica di i dati ecunomichi) *Statistichi di l'energia *Statistichi di l'inginiaria *Epidemiulugia (analisa statistica di i malatii) *Giugrafia è sistemi d'infurmazioni giugrafica, in particulari in analisa spaziali *Trattamentu di l'imaghjina *Ghjurimitria (drittu) *Statistichi medicali *Scenzi pulitichi *Statistichi psiculogichi *Inginiaria di l'attindibilità *Statistica suciali *a miccanica statistica. Inoltri, esistini i tipi particulari d'analisa statistica chì ani dinò sviluppatu a so tarminulugia probbia è mitudulugia spicializati : *Statistichi multivarii *Classifica statistica *Analisa di i dati strutturati *Mudiddisazioni da equazioni strutturali *Mitudulugia d'inchiesta *l'analisa di sopravvivenza *I statistichi in diversi sporti, in particulari u baseball - cunnisciutu sottu u nomu di sabermitria - è u crickettu. I statistichi custituiscini dinò un stuvigliu di basa escinziali in u mondu di l'affari è di a fabricazioni. Sò apradati par capiscia a variabilità di i sistemi di misura, par cuntrullà i prucessi (com'è in u cuntrollu statisticu di i prucessi), pà riassuma i dati è pà piglià dicisioni basati annantu à i dati. In 'ssi rolli, hè un arnesuimpurtanti. == Noti == <references/> ==Da veda dinò== * [[Estimu di l'abbundanza]] * [[Glussariu di prubabilità è di statistichi]] * [[Lista di l'assuciazioni accademichi di statistica]] * [[Lista di i publicazioni impurtanti in statistica]] * [[Lista di i sirvizii statistichi naziunali è internaziunali]] * [[Lista di i prugiziali statistichi (lugiziali)]] * [[Lista d'articuli annantu à a statistica]] * [[Lista di i centri universitarii di cunsultazioni statistica]] * [[Nutazioni in prubabilità è in statistica]] * [[Ghjurnata mundiali di a statistica]] * [[Fundamenti è grandi campi di a statistica]] * [[Fundamenti di a statistica]] * [[Lista di i statistichi]] {{Scienze}} [[Categoria:Matematica|*]] 9870nj2vi8b42byzqegj8kh0a3s0bfu Aleksandr Tarasov 0 22497 377170 377168 2021-09-19T20:03:56Z EL-259 744 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Tarasov.jpg|drita|200px|thumbnail|Aleksandr Tarasov]] '''Aleksandr Tarasov''' o '''Tarasow''' (in [[lingua russia]] ''Александр Николаевич Тарасов'', natu à [[Mosca]] u 8 [[Marzu]] [[1958]]) hè statu un [[pulitica|puliticante]] [[Russia|russiu]] è unu [[scrivanu]] in [[Russia|lingua russia]]. == Biugrafìa == == Libri == * Le rouge et le noir. Extrême droite et nationalisme en Russie, Paris : CNRS Editions, 2007 (co-auteur). (ISBN 978-2-271-06505-6). [[Categoria:Puliticante|Tarasov]] [[Categoria:Scrivanu|Tarasov]] [[Categoria:Russiu|Tarasov]] [[Categoria:Biugrafia|Tarasov]] c74irm5eythuxo3tsp5qyt8y5drj67b Categoria:Ecunumia 14 22499 377193 2021-09-22T10:21:48Z Jumpy01 11155 in supranu wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Dudley Sutton 0 22501 377217 377214 2021-09-27T03:45:49Z 118.210.44.242 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Dudley Sutton''' hè un [[cinemà|attore]] [[Regnu Unitu|brittannicu]]. [[Categoria:Attore|Sutton, Dudley]] j4x1t2uel3x0l1fkiao4udmuammfmdg Lingua induauropea 0 22502 377226 2021-09-28T08:07:42Z 37.165.146.216 Reindirizzamentu à [[Lingui indoauropeani]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[lingui indoauropeani]] rujpd9sw3yqqna2jklywghqpmhhhvnw Numeru 0 22504 377348 377347 2021-10-02T10:57:45Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:B902:5364:B529:7215 /* I numeri reali */ wikitext text/x-wiki Un numeru hè un ogettu [[Matematica|matematicu]] imprudatu per cuntà, misurà è etichettà.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in inglese.</ref> L'esempii originali sò i numeri naturali 1, 2, 3, 4, è tira è tocca. I numeri ponu esse riprisintati in u linguaghju da parole-numeri. Più universalmente, i numeri individuali ponu esse riprisintati da simbuli, chjamati numerali; per indettu, "5" hè un numerale chì riprisenta u numeru ''cinque''. Cum'ellu ùn hè micca pussibile di mimurizà ch'è un numeru relativamente debule di simbuli, i ciffri di basa sò di solitu organizati in un sistemu numerale, chì hè una manera organizata di riprisintà qualsiasi numeru. U sistemu numerale u più currente hè u sistemu numerale indùarabu, chì permette di riprisintà qualsiasi numeru cù l'aiutu di una cumbinazione di deci simbuli numerichi fundamentali, chjamati ''ciffri''. Oltre u so usu per a cuntera è a misura, i ciffri sò à spessu usati per l'etichette (cum'è i numeri di [[telefunu]]), per i cumandi (cum'è i numeri di seria) è per i codici (cum'è l'[[ISBN]]). In l'usu currente, un numerale ùn hè micca chjaramente distintu da u numeru ch'ellu riprisenta. In matematiche, a nuzione di numeru s'hè stesa à u filu di i seculi per inchjude "0", i numeri negativi, i numeri raziunali tali una mità 1/2, i numeri reali tali a "radica quatrata" di 2 è π, è i numeri cumplessi chì stendenu i numeri reali incù una radica quatrata di -1 (è e so cumbinazione incù numeri reali aghjunghjendu ne o suttraiendu ne i so multiplici). I calculi incù i numeri sò effittuati cù l'aiutu di operazione aritmetiche, chì e più famigliare sò l'addizione, a suttrazzione, a multiplicazione, a divisione è a spunenziazione. U so studiu o u so usu hè chjamatu [[aritmetica]], un termine chì pò ancu fà riferimentu à a teuria di i numeri, u studiu di e pruprietà di i numeri. Oltre u so usu praticu, i numeri anu un significatu culturale in u mondu sanu. Per indettu, in a sucità occidentale, u numeru 13 hè à spessu cunsideratu cum'è sfurtunatu, è "un milione" pò significà "assai", piuttostu ch'è una quantità esatta. Bench'ella sia oghje cunsiderata cum'è una pseudoscenza, a cridenza in un significatu misticu di i numeri, cunnisciuta sottu u nome di numerolugia, hà impregnatu u pinsamentu anticu è [[Medioevo|medievale]]. A numerolugia hà assai influinzatu u sviluppu di e matematiche greche, stimulendu u studiu di numerosi prublemi in a teuria di i numeri chì sò sempre d'attualità. Mentre u XIXu seculu, i matematichi anu cuminciatu à sviluppà numerose astrazzione differente chì spartenu certe pruprietà di i numeri, è ponu esse cunsiderate cum'è un'estinsione di u cuncettu. Frà i primi, omu trova i numeri ipercumplessi, chì cunsistenu in diverse estinsione o mudifiche di u sistemu di i numeri cumplessi. In e matematiche muderne, i sistemi di numeri (insemi) sò cunsiderati cum'è esempii spiciali impurtanti di categurie più generale tale l'anelli è i campi, è l'appiicazione di u termine " numeru " hè una quistione di cunvinzione, senza significatu fundamentale. ==Storia== ===Numeri=== Ci vole à distingue i ciffri da i numerali, i simbuli imprudati per riprisintà i numeri. L'[[Egitto|Egizziani]] anu invintatu u prima sistemu numerale ciffratu, è i [[Grecia|Grechi]] anu suvitatu fendu currisponde i so ciffri di cuntera à i santacroci ionicu è doricu. I ciffri rumani, un sistemu chì imprudava e cumbinazione di lettere di u santacroce rumanu, sò firmati duminanti in Europa sinu à a diffusione di u sistemu numerale superiore indùarabu ver' di a fine di u 14u seculu, è u sistemu numerale indùarabu ferma u sistemu u più currente per riprisintà i numeri à i ghjorni d'oghje. A chjave di l'efficenza di u sistemu era u simbulu di u zeru, chì hè statu sviluppatu da l'anziani matematichi indiani ver' di 500 dopu à GC. ===Prima utilisazione di i numeri=== L'ossi è altri artefatti sò stati scuperti incù marche tagliate in elli ch'è assai persone credenu ch'elle sò marche di punteghju. 'Sse marche di punteghju ponu esse state imprudate per cuntà u tempu sculatu, cum'è i numeri di ghjorni,d i i cicli lunarii o guardà i rigistri di quantità, cum'è animali. Un sistemu di punteghju ùn hà micca cuncettu di valore di piazza (cum'è in a nutazione decimale muderna), ciò chì limiteghja a so ripprisintazione di i grandi numeri. Però, i sistemi di punteghju sò cunsiderati cum'è u prima tipu di sistemu numerale astrattu. U prima sistemu cunnisciutu incù valore di piazza era u sistemu mesuputamicu in basa 60 (ver' di 3400 av. G.-C.) è u più sistemu anzianu cunnisciutu in basa 10 data di 3100 av. G.-C. in [[Egittu]]. ===Zeru=== A prima utilisazione documintata cunnisciuta di u zeru data di [[628]] dopu à G.-C. è apparisce in u ''Brāhmasphuṭasiddhānta'', l'opera principale di u matematicu indianu [[Brahmagupta]]. Ci tratta u 0 cum'è un numeru è discute l'operazione cuncirnendu lu, in particulare a divisione. À quella epica (u VIIu seculu), u cuncettu avia chjaramente aghjuntu u Cambogia sottu forma di ciffri khmer, è a documentazione mostra ch'è l'idea s'hè dopu sparta in [[China]] è in u mondu islamicu. [[File:Khmer_Numerals_-_605_from_the_Sambor_inscriptions.jpg|thumb|U numeru 605 in ciffri khmer, tiratu da una scrizzione datendu di u 683 dopu à G.-C. cù l'utilisazione prumaticcia di u zeru]] U ''Brāhmasphuṭasiddhānta'' di Brahmagupta hè u prima libru chì minziuneghja u zeru cum'è un numeru, dunque Brahmagupta hè di solitu cunsideratu cum'è u prima à furmulà u cuncettu di zeru. Hà datu e regule d'usu di zeru incù numeri negativi è pusitivi, cum'è "zeru più un numeru pusitivu hè un numeru pusitivu, è un numeru negativu più zeru hè u numeru negativu." U ''Brāhmasphuṭasiddhānta'' hè u più testu anzianu cunnisciutu à trattà u zeru cum'è un numeru à parte intiera, piuttostu ch'è cum'è un simpliciu ciffru di rimpiazzamentu in a ripprisintazione di un antru numeru, cum'elli facianu i Babiluniani, o cum'è u simbulu di una mancanza di quantità, cum'elli facianu [[Tolomeu]] è i Rumani. Cunvene di distingue l'utilisazione di u 0 in tantu ch'è ciffra di u so usu in quant'è ciffru di rimpiazzamentu in i sistemi di valori di rimpiazzamentu. Numerosi testi anziani usavanu u 0. I testi babiluniani è egizziani l'usavanu. L'Egizziani apradavanu a parola nfr per designà u saldu nullu in a cuntabilità in parte doppia. I testi indiani apradavanu una parola sanscrita, Shunye o shunya, per designà u cuncettu di biotu. In i testi matematichi, 'ssa parola face à spessu riferimentu à u numeru zeru. In listessu ordine d'idee, Pāṇini (Vu seculu av. G.-C.) hà usatu l'operatore null (zeru) in l'Ashtadhyayi, un esempiu prumaticciu di grammatica [[Algebra|algebrica]] per a lingua sanscrita (vede ancu Pingala). L'archivie mostranu ch'è i grechi antichi simbravanu incerti inquantu à u statutu di 0 in tantu ch'è numeru : si dumandavanu "cume" nulla "pò esse qualcosa?", ciò chì hà datu locu à interessanti argumenti filusofichi è, à l'epica medievale, riligiosu annantu à a natura è l'esistenza di u 0 è di u biotu. I paradossi di Zenone d'Elea dipendenu in parte di l'interpritazione incerta di 0. (I grechi antichi si dumandavanu ancu s'è 1 era un numeru). L'Olmechi tardivi di u centru di u [[Messicu]] anu cuminciatu à imprudà un simbulu per u zeru, un glifu di cunchiglia, in u Nuvellu Mondu, prubabilmente à u IVu seculu innanzu G.-C. ma certamente in 40 avanti G.-C., chì hè diventatu una parte integrante di i ciffri è di u [[calindariu maya]]. L'aritmetica maya usava a basa 4 è a basa 5 scritta in basa 20. [[George I. Sánchez]] hà signalatu in u 1961 un abacu "à diti" in basa 4 è in basa 5. In u 130 dopu à G.-C., Tolomeu, influinzatu da [[Ipparcu]] è i Babiluniani, imprudava un simbulu per u 0 (un picculu chjerchju incù una longa asta superiore) in un sistemu numerale sessagesimale imprudendu altrimente i ciffri alfabetichi grechi. Parch'è ellu era usatu solu, è micca cum'è un simpliciu sustitutu, 'ssu zeru ellinisticu hè statu u prima usu documintatu di un zeru sputicu in l'Anzianu Mondu. In i manuscritti bizantini ultiriori di a so/u so/sone Syntaxis Mathematica (Almagestu), u zeru ellinisticu s'hè trasfurmatu in a lettera greca ''Omicron'' (chì significheghja 70). Un antru veru zeru hè statu imprudatu in e tavule accantu à i ciffri rumani da 525 (prima utilisazione cunnisciuta da [[Dionisiu Exiguus]]), ma cum'è una parola (significhendu "niente"), è micca cum'è un simbulu. Quandu a divisione pruducìa 0 cum'è restu, omu usava nihil, chì significheghja dinò "niente". 'Ssi zeri medievali sò stati usati da tutti i futuri computisti medievali (calculadori di [[Pasqua]]). Un usu isulatu di a so iniziale, N, hè statu imprudatu in una tavula di ciffri rumani da Bede o un cullegu ver' di u 725, un simbulu sputicu di zeru. ===I numeri negativi=== U cuncettu astrattu di i numeri negativi hè statu ricunnusciutu da 100-50 innanzu G.-C. in China. I Nove capituli annantu à l'arte matematicu cuntenenu i metudi per truvà l'arie di e figure ; i bastunelli rossi eranu imprudati per designà i cuefficenti pusitivi, i neri per i negativi. U prima riferimentu in una opera occidentale ricolla à u IIIu seculu di a nostra epica in Grecia. Diofantu hà fattu riferimentu à l'equazione equivalente à 4x + 20 = 0 (a soluzione hè negativa) in l'[[Arithmetica]], dicendu ch'è l'equazione dava un risultatu assurdu. In l'anni 600, i numeri negativi eranu usati in India per riprisintà i debiti. U riferimentu precedente di [[Diofantu]] hè statu discutitu più in modu esplicitu da u matematicu indianu Brahmagupta, in ''Brāhmasphuṭasiddhānta'' in u 628, chì hà usatu i numeri negativi per produce a formula quadratica di forma generale chì ferma imprudata oghje. Eppuru, à u XIIu seculu in India, Bhaskara dà e radiche negative per l'equazione quadratiche ma dice ch'è u valore negativu "ùn hè in 'ssu casu micca da piglià, chì hè inadequata ; la ghjente ùn approvanu micca e radiche negative". I matematichi europei, per a maiò parte, anu resistutu à u cuncettu di i numeri negativi sinu à u XVIIu seculu, bench'è [[Fibonacci]] aghji autorizatu e soluzione negative in i prublemi finanziarii induve elle pudianu esse interpritate cum'è debiti (capitulu 13 di u ''Liber Abaci'', 1202) è dopu cum'è perdite (in Flos). À listessa epica, i Chinesi indicavanu i numeri negativi traccendu un trattu diagunale à traversu u ciffru micca nullu u più à dritta di u numerale di u numeru pusitivu currispundente. U prima usu di i numeri negativi in un'opera europea hè statu fattu da Nicolas Chuquet à u XVu seculu. L'hà imprudati cum'è espunenti, ma l'hà qualificati di "numeri assurdi". À u XVIIIu seculu dinù, era currente di ignurà i risultati negativi rinviati da equazione partendu di u principu ch'elli eranu spruvisti di sensu, cum'è [[René Descartes]] l'hà fattu incù e soluzione negative in un sistemu di cuurdinate cartesiane. ===I numeri raziunali=== Hè prubabile ch'è u cuncettu di numeri frazziunarii ricolla à a preistoria. L'anziani Egizziani usavanu a so nutazione frazziunaria egizziana per i numeri raziunali in testi matematichi tali u papiru matematicu di Rhind è u papiru di Kahun. I matematichi grechi è indiani classichi anu studiatu a teuria di i numeri raziunali in u quatru di u studiu generale di a teuria di i numeri, chì u più cunnisciutu n'hè l'Elementi d'[[Euclide]], datendu di circa 300 av. G-C. Frà i testi indiani, u più pertinente hè u ''Sthananga Sutra'', chì tratta ancu di a teuria di i numeri in u quatru di un studiu generale di e matematiche. U cuncettu di frazzione decimale hè strettamente ligatu à a nutazione decimale di u valore di piazza ; e duie parenu esse si sviluppate à tempu. Per indettu, hè currente ch'è i sutras matematichi giaini inchjudenu i calculi d'apprussimazione di pi o di a radica quatrata di 2 in frazzione decimale. Listessa, i testi matematichi babiluniani usanu assai à spessu e frazzione sessagesimale (basa 60). ===Numeri irraziunali=== U prima usu cunnisciutu di i numeri irraziunali si trova in i Sulba Sutras indiani cumposti trà 800 è 500 avanti G.-C. A prima prova d'esistenza di i numeri irraziunali hè di solitu attribuita à [[Pitagora]], più precisamente à u pitagoricu Hippasus di Metapontum, chì hà produttu una prova (assai prubabilmente geumetrica) di l'irraziunalità di a radica quatrata di 2. A storia conta ch'è Hippasus hà scupertu i numeri irraziunali pruvendu à riprisintà a radica quatrata di 2 cum'è una frazzione. Eppuru, Pitagora credia in l'assoluità di i numeri è ùn pudia accittà l'esistenza di numeri irraziunali. Ùn pudia micca confutà a so esistenza per via di a logica, ma ùn pudia micca accittà i numeri irraziunali, è dunque, sient'è allegazione à spessu rapurtate, hà cundannatu Hippasus à a morte per annigamentu, per impidisce a prupagazione di 'ssa nutizia scuncertante. [[File:Karl Weierstrass 2.jpg|thumb|Karl Weierstrass]] U XVIu seculu hà arricatu l'accittazione europea finale di i numeri integrali è frazziunarii negativi. À u XVIIu seculu, i matematichi apradavanu di solitu e frazzione decimale incù una nutazione muderna. Eppuru, ùn hè eppuru ch'è à u XIXu seculu ch'è i matematichi anu spiccatu l'irraziunali in parte algebrichi è trascendentali, è anu torna intrapresu u studiu scentificu di l'irraziunali. Quessa era firmata guasi in sonnu dapoi Euclide. In u 1872, a publicazione di e teurie di [[Karl Weierstrass]] (da u so elevu E. Kossak), [[Eduard Heine]], [[Georg Cantor]], è [[Richard Dedekind]]. In u 1869, [[Carlu Méray]] avia pigliatu listessu puntu di partenza ch'è Heine, ma a teuria hè generalmente riferita à l'annu 1872. U metudu di Weierstrass hè statu espostu cumplittamente da [[Salvatore Pincherle]] (1880), è quellu di Dedekind hà ricevutu un'impurtanza supplementaria grazia à i travagli ultiriori di l'autore (1888) è à l'appruvazione di [[Paulu Tannery]] (1894). Weierstrass, Cantor è Heine fondanu e so teurie annantu à e serie infinite, mentre ch'è Dedekind fonda a soia annantu à l'idea di una tagliatura (Schnitt) in u sistemu di i numeri reali, spicchendu tutti i numeri raziunali in dui gruppi avendu certe pruprietà caratteristiche. U sughjettu hà ricevutu i cuntributi ultiriori da parte di Weierstrass, Kronecker, è Méray. A ricerca di e radiche di l'equazione quintiche è di gradu superiore hà custituitu un sviluppu impurtante, u teurema d'Abel-Ruffini (Ruffini 1799, Abel 1824) hà mustratu ch'elle ùn pudianu micca esse risolte per via di i radicali (formule implichendu unicamente l'operazione aritmetiche è e radiche). Era dunque necessariu di cunsiderà l'inseme più largu di i numeri algebrichi (tutte e soluzione di l'equazione polinumiale). Galois (1832) hà culligatu l'equazione polinumiale à a teuria di i gruppi, ciò chì hà datu nascita à a teuria di Galois. E frazzione cuntinue, strettamente ligate à i numeri irraziunali (è duvute à Cataldi, 1613), anu ricevutu l'attinzione da parte di Euler, è à u principiu di u 19imu seculu, sò state messe in evidenza da i scritti di Joseph Louis Lagrange. Altri cuntributi nutevuli sò stati fatti da Druckenmüller (1837), Kunze (1857), Lemke (1870), è Günther (1872). Ramus hà prima culligatu u sughjettu à i determinanti, ciò chì hà datu locu, incù i cuntributi ultiriori di Heine, Möbius è Günther, à a teuria di i Kettenbruchdeterminanten. ===Numeri trascendenti è reali=== L'esistenza di i numeri trascendenti hè stata stabilita per a prima volta da Liouville (1844, 1851). Hermite hà pruvatu in 1873 ch'è e hè trascendente è Lindemann hà pruvatu in 1882 ch'è π hè trascendente. Infine, Cantor hà mustratu ch'è l'inseme di tutti i numeri reali hè innumerevulmente infinitu ma ch'è l'inseme di tutti i numeri algebrichi hè numerevulmente infinitu, è ch'ellu esiste dunque un numeru innumerevulmente infinitu di numeri trascendenti. ===Infinitu è infinitesimali=== [[File:Aristotle_Altemps_Inv8575.jpg|thumb|left|Copia rumana di u bustu d'Aristotele di [[Lisippu]]]] A più cuncezzione anziana cunnisciuta di l'infinitu matematica apparisce in u ''Yajur Veda'', un'anziana scrittura indiana, chì dichjara à un mumentu datu: "S'è voi toglite una parte di l'infinitu o aghjunghjite una parte à l'infinitu, ciò chì ferma hè l'infinitu." L'infinitu era un sughjettu di studiu filusoficu populare ind'è i matematichi giaini, ver' di 400 nanzu à Cristu. Distinguianu cinque tipi di infinitu: infinitu in una è dui direzzione, infinitu in superficia, infinitu dignalocu è infinitu perpetuamente. U simbulu <math>\text{∞}</math> hè à spessu imprudatu per riprisintà una quantità infinita. [[Aristotele]] hà definitu a nuzione occidentale tradiziunale di infinitu matematicu. Hà fattu a distinzione trà l'infinitu reale è l'infinitu putenziale, u cunsensu generale essendu ch'è solu quest'ultimu avia un valore reale. E Duie nuvelle scenze di Galileu abburdavanu l'idea di currispundenze biunivoche trà insemi infiniti. Ma a prossima avanzata magiore di a teuria hè stata rializata da Georg Cantor chì in u 1895, hà publicatu un libru annantu à a so nuvella teuria di l'insemi, intruducendu, frà altru, i numeri trasfiniti è furmulendu l'ipotesi di u cuntinuu. In l'anni 1960, [[Abraham Robinson]] hà mustratu cume i numeri infinitamente grandi è infinitesimali ponu esse definiti di manera rigurosa è usati per sviluppà u campu di l'analisi non standard. U sistemu di i numeri iperreali riprisenta un metudu rigurosu per trattà l'idee annantu à i numeri infiniti è infinitesimali chì eranu state imprudate di manera disinvolta da i matematichi, i scentifichi è l'ingenieri dapoi l'invinzione di u calculu infinitesimale da Newton è Leibniz. Una virsione geumetrica muderna di l'infinitu hè data da a geumitria pruiettiva, chì introduttu di i "punti ideali à l'infinitu", unu per ogni direzzione spaziale. Ogni famiglia di linie parallele in una direzzione data hè supposta cunfluisce ver' di u puntu ideale currispundente. Quessa hè strettamente ligata à l'idea di punti di fughjera in u disegnu in pruspittiva. ===I numeri cumplessi=== U prima riferimentu à e radiche quatrate di i numeri negativi si trova in i travagli di u matematicu è invintore Héron d'Alissandria à u 1ima seculu di a nostra epica, quandu ellu hà esaminatu u vulume di un fustu di piramida impussibile. Sò diventate più impurtante quandu, à u XVIu seculu, e formule chjuse per e radiche di i pulinomii di u terzu è di u quartu gradu sò stati scuperte da matematichi taliani tali [[Niccolò Fontana Tartaglia]] è [[Gerolamo Cardano]]. Omu s'hè in freccia resu cunta ch'è 'sse formule, ancu s'è omu ùn s'intarissava ch'è à e soluzione reale, necessitavanu qualchì volta a manipulazione di radiche quatrate di numeri negativi. [[File:Carl_Friedrich_Gauss_1840_by_Jensen.jpg|thumb|Carl Friedrich Gauss]] Era duppiamentu scuncertante chì, à l'epica, ùn cunsidaravanu mancu i numeri negativi cum'è un terrenu solidu. Quandu René Descartes hà invintatu u termine " imaginariu " per 'sse quantità in u 1637, l'hà vulsutu pighjurativu. (Vede numeru imaginariu per una discussione annantu à a "rialità" di i numeri cumplessi.) un'antra fonte di cunfusione era ch'è l'equazione :<math>\left ( \sqrt{-1}\right )^2 =\sqrt{-1}\sqrt{-1}=-1</math> simbrava capricciosamente incompatibile incù l'identità algebrica :<math>\sqrt{a}\sqrt{b}=\sqrt{ab},</math> chì hè valevule per i numeri reali pusitivi a è b, è era ancu imprudata in i calculi di numeri cumplessi incù unu di i a, b pusitivu è l'altru negativu. L'usu scurrettu di 'ss'identità, è di l'identità cunnessa :<math>\frac{1}{\sqrt{a}}=\sqrt{\frac{1}{a}}</math> in u casu induve a è b sò tremindui negativi hà ancu scumudatu Euler. 'Ssa difficultà l'hà finalmente cunduttu à imprudà u simbulu spiciale i à a piazza di <math>\sqrt{-1}</math> per evità 'ssu errore. U XVIIIu seculu hà vistu i travagli d'Abraham di Moivre è di [[Leonhard Euler]]. A formula di Di Moivre (1730) enuncia : :<math>(\cos \theta + i\sin \theta)^{n} = \cos n \theta + i\sin n \theta </math> quandu a formula d'analisi cumplessa d'Euler (1748) dà : :<math>\cos \theta + i\sin \theta = e ^{i\theta }. </math> L'esistenza di i numeri cumplessi ùn hè stata accittata cumplittamente ch'è quandu Caspar Wessel ne hà discrittu l'interpritazione geumetrica in u 1799. [[Carl Friedrich Gauss]] l'hà rescuperta è popularizata une pochi di anni più tardi, è a teuria di i numeri cumplessi hà cusì cunnisciutu un'espansione nutevule. L'idea di a ripprisintazione grafica di i numeri cumplessi era eppuru apparsa da 1685, in u ''Di algebra tractatus'' di Wallis. Sempre in u 1799, Gauss hà furnitu a prima prova di solitu accittata di u teurema fundivu di l'algebra, mustrendu ch'è ogni pulinomiu annantu à i numeri cumplessi hà unu inseme cumplettu di soluzione in 'ssu campu. L'accittazione generale di a teuria di i numeri cumplessi hè duvuta à i travagli d'[[Austinu Luigi Cauchy]] è di [[Niels Henrik Abel]], è soprattuttu di quest'ultimu, chì fubbe u prima à usà arditamente i numeri cumplessi incù un successu bellu cunnisciutu. Gauss hà studiatu i numeri cumplessi di a forma {{nowrap|''a'' + ''bi''}}, induve ''a'' è ''b'' sò integrali, o raziunali (è ''i'' hè una di e duie radiche di {{nowrap|''x''<sup>2</sup> + 1 {{=}} 0}}). U so elevu, [[Gotthold Eisenstein]], hà studiatu u tipu a + bω, induve ω hè una radica cumplessa di {{nowrap|''x''<sup>3</sup> − 1 {{=}} 0.}}. Altre classe di 'ssu tipu (chjamate campi ciclotomichi) di numeri cumplessi deriveghjanu di e radiche di l'unità {{nowrap|''x''<sup>''k''</sup> − 1 {{=}} 0}} per i valori superiori di ''k''. 'Ssa generalisazione hè largamente duvuta à Ernst Kummer, chì hà ancu invintatu i numeri ideali, chì sò stati sprimati cum'è entità geumetriche da Felix Klein in u 1893. In u 1850, [[Victor Alexandre Puiseux]] hà pigliatu l'iniziativa di fà a distinzione trà i poli è i punti di brancamentu, è hà introduttu u cuncettu di punti singulari essenziali, ciò chì hà finalmente cunduttu à u cuncettu di pianu cumplessu stesu. ===Numeri primi=== I numeri primi sò stati studiati tuttu à longu à a storia. [[Euclide]] hà cunsacratu un libru da l'Elementi à a teuria di i numeri primi; ci hà dimustratu l'infinitezza di i numeri primi è u teurema fundamentale di l'aritmetica, è hà prisintatu l'algoritmu d'Euclide per truvà u più grande divisore cumunu di dui numeri. In u 240 avanti G.-C., Eratostene hà usatu u stacciu d'Eratostene per isulà prestu i numeri primi. Ma a maiò parte di i sviluppi ultiriori di a teuria di i numeri primi in Europa datanu di a Rinascita è di l'epiche ultiriore. In u 1796, [[Adrien-Marie Legendre]] hà cungetturatu u teurema di i numeri primi, discrivendu a distribuzione asintotica di i numeri primi. Altri risultati cuncirnendu a distribuzione di i numeri primi inchjudenu a prova d'Euler ch'è a somma di e reciproche di i numeri primi diverge, è a cungettura di Goldbach, chì afferma ch'è ogni numeru paru sufficintamente grande hè a somma di dui numeri primi. Un'antra cungettura ligata à a distribuzione di i numeri primi hè l'ipotesi di Riemann, furmulata da Bernhard Riemann in u 1859. U teurema di i numeri primi hè, fatta fine, statu pruvatu da Ghjacumu Hadamard è Carlu di a Vallée-Poussin in u 1896. E cungetture di Goldbach è di Riemann fermanu sempre micca pruvate è micca confutate. ==Classifica maestra== I numeri ponu esse classificati in insemi, chjamati sistemi di numeri, tali i numeri naturali è i numeri reali. E principale categurie di numeri sò e seguente: ===Principali sistemi di numeri=== ===Numeri naturali=== I numeri i più famigliari sò i numeri naturali (qualchì volta chjamati numeri intieri o numeri da cuntà) : 1, 2, 3, è tira è tocca. Tradiziunalmente, a siquenza di i numeri naturali principiava da 1 (0 ùn era mancu cunsideratu cum'è un numeru da i grechi antichi.) Eppuru, à u 19imu seculu, i teorichi di l'insemi è altri matematichi anu principiatu à inchjude 0 (cardinalità di l'inseme biotu, vene à dì 0 elementi, induve 0 hè dunque u più numeru chjucu cardinale) in l'inseme di i numeri naturali. Oghje, differenti matematichi usanu u termine per discrive i duie insemi, inchjudendu 0 o nò. U simbulu matematicu di l'inseme di tutti i numeri naturali hè N, ancu scrittu <math>\mathbb{N}</math>, è qualchì volta <math>\mathbb{N}_0</math> o <math>\mathbb{N}_1</math> quandu ellu hè necessariu di indicà s'è l'inseme deve cumincià da 0 o 1, rispittivamente. In u sistemu di numerazione in basa 10, usatu guasi universalmente oghje per l'operazione matematiche, i simbuli di i numeri naturali si scrivenu cù l'aiutu di deci ciffri : 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 è 9. A basa hè u numeru di ciffri singuli, cumpresu u zeru, ch'è un sistemu numericu usa per riprisintà i numeri (per u sistemu decimale, a basa hè di 10). In 'ssu sistemu di basa 10, u ciffru u più à dritta di un numeru naturale hà un valore di piazza di 1, è ogni altru ciffru hà un valore di piazza deci volta superiore à quella da u ciffru à a so dritta. In a teuria di l'insemi, chì pò serve di fundamentu assiumaticu à e matematiche muderne, i numeri naturali ponu esse riprisintati da classe d'insemi equivalenti. Per indettu, u numeru 3 pò esse riprisintatu cum'è a classa di tutti l'insemi chì anu esattamente trè elementi. Di manera alternativa, in l'aritmetica di Peano, u numeru 3 hè riprisintatu da sss0, induve s hè a funzione " successore " (vale à dì ch'è 3 hè u terzu successore di 0). Numerose ripprisintazione differente sò pussibile ; tuttu ciò chì hè necessariu per riprisintà furmalmente 3 hè di iscrive trè volte un certu simbulu o una certa cunfigurazione di simbuli. ===Numeri intieri=== U negativu di un numeru intieru pusitivu hè definitu cum'è un numeru chì produce 0 quandu ellu hè aghjuntu à u numeru intieru pusitivu currispundente. I numeri negativi sò generalmente scritti incù un segnu negativu (u segnu di menu). Per indettu, u negativu di 7 si scrive -7, è 7 (-7) 0. Quandu l'inseme di i numeri negativi hè cumbinatu incù l'inseme di i numeri naturali (cumpresu 0), u risultatu hè definitu cum'è l'inseme di i numeri intieri, Z ancu scrittu <math>\mathbb{Z}</math>. A lettera Z vene da u tedescu Zahl, chì significheghja "numeru". L'inseme di i numeri intieri forma un anellu incù l'operazione d'addizione è di multiplicazione. I numeri naturali formanu un sottuinsemu di i numeri intieri. Cum'ellu ùn esiste micca una norma cumuna per l'inclusione o nò di u zeru in i numeri naturali, i numeri naturali senza zeru sò cumunamente chjamati numeri intieri pusitivi, è i numeri naturali incù zeru sò chjamati numeri intieri micca negativi. ===Numeri raziunali=== Un numeru raziunale hè un numeru chì pò esse sprimatu cum'è una frazzione incù un numeratore intieru è un dinuminatore intieru pusitivu. I dinuminatori negativi sò autorizati, ma sò di solitu evitati, chì ogni numeru raziunale hè uguale à una frazzione à dinuminatore pusitivu. E frazzione si scrivenu cum'è dui numeri intieri, u numeratore è u dinuminatore, incù un'asta di siparazione trà di elli. A frazzione {{sfrac|''m''|''n''}} riprisenta ''m'' parte di un tuttu divisu in ''n'' parte uguale. Duie frazzione differente ponu currisponde à listessu numeru raziunale ; per indettu 1/2 è 2/4 sò uguale. S'è u valore assolutu di ''m'' hè superiore à n (suppostu esse pusitivu), tandu u valore assolutu di a frazzione hè superiore à 1. E frazzione ponu esse superiore, inferiore o uguale à 1 è ponu ancu esse pusitive, negative o nulle. L'inseme di tutti i numeri raziunali cumprende l'intieri apposta chì ogni intieru pò esse scrittu sottu a forma di frazzione incù u dinuminatore 1. Per indettu, -7 pò scrive si -7/1. U simbulu di i numeri raziunali hè Q (per quoziente), ancu scrittu <math>\mathbb{Q}</math>. ===I numeri reali=== U simbulu di i numeri reali hè R, ancu scrittu sottu à a forma <math>\mathbb{R}.</math>. Cumprendenu tutti i numeri di misura. Ogni numeru reale currisponde à un puntu annantu à a dritta numerica. In u paragrafu seguente, ci interisseremu per u più à i numeri reali pusitivi. U trattamentu di i numeri reali negativi hè cunformu à e regule generale di l'aritmetica è a so denutazione cunsiste simpliciamente à prefissà u ciffru pusitivu currispundente incù un segnu di menu, per indettu -123,456. A maiò parte di i numeri reali ùn ponu esse avvicinati ch'è da ciffri decimali, in i quali un non decimale hè piazzatu à dritta di u ciffru avendu u valore di piazza 1. Ogni ciffru à dritta di u non decimale hà un valore di piazza uguale à un dicesimu di u valore di piazza da u ciffru à a so sinistra. Per indettu, 123.456 riprisenta {{sfrac|123456|1000}}, o in altri termini, centu, dui dicine, trè uni, quattru dicesimi, cinque centesimi è sei millesimi. Un numeru reale ùn pò esse sprimatu incù un numeru finitu di ciffri decimali ch'è si ellu hè raziunale è ch'è a so parte frazziunaria hà un dinuminatore chì i so fattori primi sò 2 o 5 o e dui, chì sò i fattori primi di 10, a basa di u sistemu decimale. Cusì, per indettu, a mità vale 0,5, u quintu vale 0,2, u dicesimu vale 0,1 è u cinquantesimu vale 0,02. A ripprisintazione di altri numeri reali sottu forma di decimale necessiteria una siquenza infinita di ciffri à dritta di u non decimale. S'è 'ssa siquenza infinita di ciffri suvita un mudellu, pò esse scritta incù un'ellisse o un'antra nutazione chì indicheghja u mudellu ripetitivu. Una tale decimale hè chjamata decimale ripetitiva. Cusì, {{sfrac|3}} pò esse scrittu 0,333..., incù un'ellisse per indicà ch'è u mutivu cuntinueghja. [[File:PI_constant.svg|250px|thumb|U numeru π]] S'avvera ch'è 'sse decimale ripetute (cumpresu a ripetizione di i zeri) designanu esattamente i numeri raziunali, vene à dì ch'è tutti i numeri raziunali sò ancu i numeri reali, ma ùn hè micca u casu ch'è ogni numeru reale sia raziunale. Un numeru reale chì ùn hè micca raziunale hè chjamatu irraziunale. Un celebru numeru reale irraziunale hè u numeru π, u rapportu trà a circumfarenza di un chjerchju qualunque è u so diamitru. Quandu pi hè scrittu sottu à a forma <math>\pi = 3.14159265358979\dots,</math> cum'ellu hè qualchì volta u casu, l'ellisse ùn significheghja micca ch'è e decimale si ripetenu (ùn si ripetenu micca), ma piuttostu ch'è ùn anu micca fine. Hè statu pruvatu ch'è π hè irraziunale. Un antru numeru bellu cunnisciutu, ch'ellu hè statu pruvatu ch'è ellu si tratta di un numeru reale irraziunale, hè <math>\sqrt{2} = 1.41421356237\dots,</math> a radica quatrata di 2, vene à dì u singulu numeru reale pusitivu chì u quatratu hè 2. 'Ssi dui numeri sò stati apprussimati (per ordinatore) à trilioni (1 trilione 1012 1000 000000 000) di ciffri. Oltre 'ssi esempii nutevuli, guasi tutti i numeri reali sò irraziunali è ùn anu cusì micca mutivi ripetitivi è dunque micca ciffru decimale currispundente. Ùn ponu esse avvicinati ch'è da ciffri decimali, designendu i numeri reali attundati o muzzati. Ogni numeru attundatu o mozzu hè necessariamente un numeru raziunale, chì ùn ne esiste ch'è un numeru innumerevule. Tutte e misure sò, par natura, apprussimazione è cumportanu sempre una margine d'errore. Cusì, 123,456 hè cunsideratu cum'è un'apprussimazione di ogni numeru reale superiore o uguale à {{sfrac|1234555|10000}} è strittamente inferiore à {{sfrac|1234565|10000}} (attundatu à 3 decimale), o di ogni numeru reale superiore o uguale à {{sfrac|123456|1000}} è strittamente inferiore à {{sfrac|123457|1000}} (troncature dopu à a 3. Decimale). I ciffri chì sugiriscenu un'accuratezza superiore à quella di a misura ella stessa devenu esse cancellati. I ciffri rimanenti sò tandu chjamati ciffri significativi. Per indettu, e misure incù una regula ponu raramente esse effittuate senza una margine d'errore di omancu 0,001 m. S'è i lati di un rettangulu sò misurati à 1,23 m è 4,56 m, a multiplicazione dà una superficia per u rettangulu cumpresa trà 5,614591 m2 è 5,603011 m2. Datu chì ancu u sicondu ciffru dopu à a decimale ùn hè micca cunsirvatu, i ciffri seguenti ùn sò micca significativi. Per via di cunsequenza, u risultatu hè generalmente attundatu à 5,61. Cum'è una stessa frazzione pò esse scritta di parechji modi, unu stessu numeru reale pò avè parechje ripprisintazione decimale. Per indettu, 0,999..., 1,0, 1,00, 1,000,..., riprisentanu tutti u numeru naturale 1. Un numeru reale datu ùn hà ch'è e ripprisintazione decimale seguente : un'apprussimazione à un numeru compiu di decimale, un'apprussimazione in a quale un mudellu hè stabilitu chì si perseguiteghja per un numeru illimitatu di decimale o un valore esattu incù sultantu un numeru finitu di decimale. In quest'ultimu casu, l'ultimu ciffru micca nullu pò esse rimpiazzatu da u ciffru unu più chjucu suvitatu da un numeru illimitatu di 9, o l'ultimu ciffru micca nullu pò esse suvitatu da un numeru illimitatu di zeri. Cusì, u numeru reale esattu 3,74 pò ancu scrive si 3,7399999999... È 3,74000000000..... Listessa, un numeru decimale cumpurtendu un numeru illimitatu di 0 pò esse turnatu à scrive cancellendu i 0 à dritta di a decimale, è un numeru decimale cumpurtendu un numeru illimitatu di 9 pò esse turnatu à scrive aumintendu di un'unità u ciffru -9 u più à dritta è trasfurmendu tutti i 9 à dritta di 'ssu ciffru in 0. Infine, una siquenza illimitata di 0 à dritta di a decimale pò esse abbandunata. Per indettu, 6,849999999999... = 6,85 è 6,850000000000... = 6,85. Infine, s'è tutti i ciffri di un numerale sò 0, u numeru hè 0, è s'è tutti i ciffri di un numerale sò una catena senza fine di 9, pudete lascià cascà i 9 à dritta di a decimale, è aghjunghje unu à a catena di 9 à manca di a decimale. Per indettu, 99,999... = 100. I numeri reali pussedenu ancu una pruprietà impurtante ma assai tecnica chjamata a pruprietà di a minima limita superiore. Omu pò mustrà ch'è ogni campu ordinatu, chì hè ancu cumplettu, hè isumorfu à i numeri reali. I numeri reali ùn sò eppuru micca un campu algebricamente chjusu, chì ùn cumprendenu micca soluzione (à spessu chjamata radica quatrata di menu unu) à l'equazione algebrica <math> x^2+1=0</math>. ===Numeri cumplessi=== Passendu à unu più grande livellu d'astrazzione, i numeri reali ponu esse stesi à i numeri cumplessi. Stu inseme di numeri hè apparsu sturicamente pruvendu à truvà e formule chjuse per e radiche di i pulinomii cubichi è quadratichi. Quessa hà cunduttu à sprissione implichendu e radiche quatrate di numeri negativi, è finalmente à a definizione di un nuvellu numeru : a radica quatrata di -1, nutata da i, un simbulu attribuitu da Leonhard Euler, è chjamata l'unità imaginaria. I numeri cumplessi sò custituiti di tutti i numeri di a forma <math>\,a + b i</math> induve ''a'' è ''b'' sò i numeri reali. Per via di quessa, i numeri cumplessi currispondenu à punti di u pianu cumplessu, un spaziu vetturiale in duie dimensione reale. In a sprissione a bi, u numeru reale a hè chjamatu a parte reale è b hè chjamatu a parte imaginaria. S'è a parte reale di un numeru cumplessu hè uguale à 0, u numeru hè chjamatu un numeru imaginariu o puramente imaginariu ; s'è a parte imaginaria hè uguale à 0, u numeru hè un numeru reale. Cusì, i numeri reali sò un sottuinsemu di i numeri cumplessi. S'è e parte reale è imaginariu di un numeru cumplessu sò tremindui numeri intieri, tandu u numeru hè chjamatu un numeru intieru gaussianu. U simbulu di i numeri cumplessi hè '''C''' o <math>\mathbb{C}</math>. U teurema fundivu di l'algebra afferma ch'è i numeri cumplessi formanu un campu algebricamente chjusu, ciò chì significheghja ch'è ogni pulinomiu à cuefficenti cumplessi hà una radica in i numeri cumplessi. Cum'è i reali, i numeri cumplessi formanu un campu, chì hè cumplettu, ma in cuntrariu di i reali, ùn hè micca ordinatu. Vene à dì ch'è ùn ci hè micca sensu cuerente à dì ch'è i hè superiore à 1, nè à dì ch'è i hè inferiore à 1. In termini tecnichi, i numeri cumplessi ùn anu micca ordine tutale compatibile incù l'operazione di u campu. ==Sottuclasse di i numeri intieri== ===Numeri pari è dispari=== Un numeru paru hè un numeru intieru chì hè "uniformemente divisibile" via dui, vene à dì divisibile via dui senza restu ; un numeru disparu hè un numeru intieru chì ùn hè micca paru. Ogni numeru disparu n pò esse custruitu da a formula {{nowrap|''n'' {{=}} 2''k'' + 1,}}, per un intieru ''k'' apprupriatu. Principiendu cù {{nowrap|''k'' {{=}} 0,}}, i primi numeri dispari micca negativi sò 1, 3, 5, 7,.... Ogni numeru paru ''m'' hà a forma {{nowrap|''m'' {{=}} 2''k''}} induve ''k'' hè di novu un numeru intieru. Listessa, i primi numeri pari micca negativi sò 0, 2, 4, 6,.... ===Numeri primi=== Un numeru prima hè un intieru superiore à 1 chì ùn hè micca u produttu di dui intieri pusitivi più chjuchi. I primi numeri primi sò 2, 3, 5, 7, è 11. Ùn esiste micca di formula cusì simplicia ch'è per i numeri pari è dispari per ingenerà i numeri primi. I numeri primi sò stati largamente studiati dapoi più di 2000 anni è anu datu locu à numerose quistione, chì certe sultantu anu truvatu una risposta. U studiu di 'sse quistione rileva di a teuria di i numeri. A cungettura di Goldbach hè un esempiu di quistione firmata senza risposta : "Ogni numeru paru hè a somma di dui numeri primi ?" Una quistione a a quale ellu hè statu rispostu, à sapè s'è ogni numeru intieru superiore à un hè un produttu di numeri primi di una sola manera, eccituatu un reacconciu di i numeri primi, hè stata cunfirmata ; 'ssa affirmazione pruvata hè chjamata teurema fundivu di l'aritmetica. Una prova apparisce in l'Elementi d'Euclide. ===Altre classe di intieri=== Numerosi sottuinsemi di i numeri naturali anu fattu l'ogettu di studii specifichi è sò stati numinati, à spessu siont'è u prima matematicu chì l'hà studiati. I numeri di Fibonacci è i numeri perfetti sò l'esempii di tali insemi di intieri. ==Sottuclasse di i numeri cumplessi== ===Numeri algebrichi, irraziunali è trascendentali=== I numeri algebrichi sò quelli chì sò una soluzione à un'equazione polinumiale à cuefficenti intieri. I numeri reali chì ùn sò micca numeri raziunali sò chjamati numeri irraziunali. I numeri cumplessi chì ùn sò micca algebrichi sò chjamati numeri trascendentali. I numeri algebrichi chì sò soluzione di un'equazione polinumiale monica à cuefficenti intieri sò chjamati numeri intieri algebrichi. ===Numeri custruttibili=== Mutivati da i prublemi classichi di custruzzione à a regula è à u cumpassu, i numeri custruttibili sò i numeri cumplessi chì e so parte reale è imaginarie ponu esse custruite à a regula è à u cumpassu, à parte si da un sigmentu datu di lunghezza unitaria, in un numeru finitu di tappe. ===Numeri calculevuli=== Un numeru calculevule, ancu cunnisciutu cum'è numeru ricursivu, hè un numeru reale tale ch'ellu esiste un algoritmu chì, datu un numeru pusitivu ''n'' cum'è intrata, produce i ''n'' primi ciffri di a ripprisintazione decimale di u numeru calculevule. E definizione equivalente ponu esse date usendu e funzione μ récursive, e macchine di Turing o u λ-calcul. I numeri calculevuli sò stabili per tutte l'operazione aritmetiche solite, cumpresu u calculu di e radiche di un pulinomiu, è formanu dunque un campu chjusu reale chì cuntene i numeri algebrichi reali. I numeri calculevuli ponu esse cunsiderati cum'è i numeri reali chì ponu esse riprisintati esattamente in un ordinatore : un numeru calculevule hè riprisintatu esattamente da i so primi ciffri è un prugramma per calculà i ciffri seguenti. Eppuru, i numeri calculevuli sò raramente usati in a pratica. Una di e raghjone hè ch'ellu ùn esiste nissunu algoritmu permittendu di testà l'ugualità di dui numeri calculevuli. Più precisamente, ùn pò micca esiste algoritmu chì piglia qualsiasi numeru calculevule cum'è intrata, è dicide in ogni casu s'è 'ssu numeru hè uguale à zeru o micca. L'inseme di i numeri calculevuli hà listessa cardinalità ch'è i numeri naturali. Per via di cunsequenza, guasi tutti i numeri reali ùn sò micca calculevuli. Eppuru, hè assai difficile di produce in modu esplicitu un numeru reale chì ùn sia micca calculevule. ==Estinsione di u cuncettu== ===Numeri p-adichi=== I numeri p-adichi ponu avè espansione infinitamente longhe à manca di a virgula, à listessu modu ch'è i numeri reali ponu avè di l'espansione infinitamente longhe à dritta. U sistemu di numerazione chì ne risulta dipende di a basa imprudata per i ciffri : qualsiasi basa hè pussibile, ma una basa di numeri primi offre e megliu pruprietà matematiche. L'inseme di i numeri p-adichi cuntene i numeri raziunali, ma ùn hè micca cuntenutu in i numeri cumplessi. L'elementi di un campu di funzione algebriche annantu à un corpu finitu è i numeri algebrichi anu numerose pruprietà simile (vede Analugia di i campi di funzione). Per via di cunsequenza, sò à spessu cunsiderati cum'è numeri da i teorichi di i numeri. I numeri p-adichi ghjocanu un rollu impurtendu in 'ss'analugia. ===Numeri ipercumplessi=== Certi sistemi di numeri chì ùn sò micca inchjusi in i numeri cumplessi ponu esse custruiti à parte si da i numeri reali di una manera chì generalizeghja a custruzzione di i numeri cumplessi. Sò qualchì volta chjamati numeri ipercumplessi. Inchjudenu i quaternioni H, introdutti da Sir William Rowan Hamilton, in i quali a multiplicazione ùn hè micca cummutativa, l'ottunioni, in i quali a multiplicazione ùn hè micca assuciativa in più di ùn esse micca cummutativa, è i sedenioni, in i quali a multiplicazione ùn hè micca alternativa, nè assuciativa nè cummutativa. ===Numeri trasfiniti=== Per trattà l'insemi infiniti, i numeri naturali sò stati generalizati à i numeri ordinali è à i numeri cardinali. U prima dà l'ordine di l'inseme, mentre ch'è u sicondu dà a so taglia. Per l'insemi finiti, i numeri ordinali è cardinali sò identificati à i numeri naturali. In u casu infinitu, parechji numeri ordinali currispondenu à listessu numeru cardinale. ===Numeri non-standard=== I numeri iperreali sò usati in analisi non standard. L'iperreali, o reali non standard (di solitu nutati R), designanu un campu ordinatu chì hè un'estinsione pulita di u campu ordinatu di i numeri reali R è chì suddisface à u principu di trasfirimentu. 'Ssu principu permette di reinterprità l'enunciati veri di u prima ordine cuncirnendu R cum'è l'enunciati veri di u prima ordine cuncirnendu R. I numeri superreali è soprareali stendenu i numeri reali aghjunghjendu i numeri infinitamente chjuchi è i numeri infinitamente grandi, ma formanu sempre campi. == Note == <references/> ==Da vede dinù== *[[Numeru cuncretu]] *[[Lista di i numeri]] *[[Lista di i tipi di numeri]] *[[Numeri cumplessi]] *[[Cugnizione numerica]] *[[Ordini di grandezza]] *[[Custante fisica]] *[[Nutazione posiziunale]] [[Categoria:Matematica]] gwhmiaupzxsi4jl135yasxkwmvxplub Cultellu 0 22505 377384 377285 2021-10-05T05:20:54Z YiFeiBot 9044 Retrait de 1 lien(s) interlangue(s), désormais fourni(s) par [[d:|Wikidata]] à la page [[d:q32489]] wikitext text/x-wiki U '''cultellu''' (da u [[latinu]] ''cultellus'', diminutivu di culter cioè "cultellu" di l'aratu) hè un strumentu manuale adupratu per taglià. Di solitu si compone di una lama à punta unica cù unu o più bordi taglienti attaccati à una maniglia. E lame sò state aduprate cum'è arnesi è armi da l'età di a petra à l'alba di l'umanità. L'antropologhi credenu chì u cultellu hè unu di i primi strumenti disegnati da l'omu per sopravvivere. E prime lame eranu fatte di silex o [[Ussidiana|ossidiana]], scippate o lucidate à un cantu, à volte dotate di una maniglia. Più tardi cù l'evoluzione di a fusione è di a metallurgia e lame sò state rimpiazzate prima da u ramu, dopu da u bronzu, da u ferru è infine da l'acciaiu. Mentre i materiali sò cambiati cù u tempu, u cuncepimentu di basa rimane uguale. Inseme cù a forchetta è a cucchiaia, u cultellu hè statu un strumentu cumunu di cunsumu diffusu in u mondu occidentale almenu dapoi u [[Medievu]]. Oghje, a maiò parte di e lame sò aduprate in [[cucina]]. I coltelli da tasca pieghevoli è multi-lame sò più facilmente trasportabili, per esse dispunibili in ogni locu. L'impurtanza di i coltelli cum'è arma hè un pocu oscurata da a nascita di armi più efficienti è specializati, ma una lama hè una dotazione di l'armata di qualsiasi esercitu. == Storia == L'urigine di e cultellerie risale à l'annu mille, un tempu quandu a produzzione d'acciaiu era più sviluppata. I primi cultelli avianu parechji svantaghji: perdevanu facilmente a nitidezza di a lama, è dumandavanu a pulizia di e macchie lasciate da e sostanze cuntenute in l'alimentu. Per questa ragione, finu à u 13u seculu, l'alimenti sò stati servuti digià tagliati, è per mette carni è altri piatti sò stati aduprati caccia persunale o lame di cumbattimentu. Una vera industria di cultelli hè ducumentata in Firenze à partesi da u 1244, è durante u Rinascimentu, cù u migliuramentu di e tecniche di trasfurmazione di l'acciaiu, attelli di cultelleria impurtanti sò nati in u Ducatu di Milano è in a Republica di Venezia. == Descrizzione == === Custituzione di cultelli === E caratteristiche più cumuni di e lame includenu ornamenti funzionali o semplicemente decorativi, cumprese incisioni, fori, serrature à u spinu, è scanalature per a presa. Un "groove" chì hè qualchì volta incorrettu chjamatu "macchia di sangue" o "sangue groove" hè una depressione longu à a lama. Certi credenu erroneamente chì sta groove favurisce a fuga di sangue da una ferita inflitta da l'arma, ma a so vera funzione hè di schjarisce a lama senza diminuisce a so resistenza è nantu à parechji cultelli hè un elementu puramente decorativu. Oltri a chistu, una scanalatura nantu à a lama pò serve per riduce a frizione trà a superficia di a lama è u materiale chì affetta, permettendu à u cultellu di esse spostatu o estrattu cù menu sforzu. Alcuni cultelli anu, vicinu à a junzione di a lama cù a maniglia, un "collu", induve a lama ùn hè micca acuta. Un collu cortu serve per impedisce chì a maniglia sia graffiata quandu a lama hè affilata, mentre chì i colli lunghi ponu serve cum'è supportu addizionale per e dite. U manicu pò esse fattu di parechji materiali diversi, i più aduprati sò u legnu è l'acciau, ma altri materiali più decorativi sò spessu trovati. Ci hè spessu un foru in fondu à a maniglia, chì permette di appende u cultellu, agganciallu à una fibbia o fissallu à u polsu per impedisce ch'ellu scorri da a manu. Ci sò centinaie di cumpagnie chì facenu cultelli. Calchì volta accade chì a parolla "acciaio inossidabile" prisente nantu à parechje lame sia cunfusa cum'è a marca di a lama stessa, ma ùn hè altru chè u nome di u tippu d'acciaiu adupratu per a produzzione di a lama. L'acciaiu inox significa letteralmente l'acciaio inossidabile, in realtà l'acciaio inox hè chjamatu acciaio inossidabile. Ci sò ancu centinaie di altri picculi negozii chì fabricanu coltelli, spessu specializati in tippi particulari o chì fabricanu coltelli persunalizati. A fabbricazione hè un passatempu pupulare, praticabile macinendu o limendu lame à a manu, forghjandole o aduprendu i dui modi. === Materiale lama === I coltelli di coltelli sò generalmente fatti di acciaio. Tuttu l'acciau à cultellu hè induritu, vale à dì a martensita custituita da una struttura cristallina assai fina cù irregolarità in a retaccia cristallina chì indurisce u materiale. Hè furmatu da un raffreddamentu rapidu, in acqua o oliu, di l'azzaru purtatu à alte temperature. A queste temperature l'acciaiu assume a struttura cristallina austenitica è, per via di u rapidu raffreddamentu, passa à a struttura martensitica, chì hè assai dura ma fragile. Per riduce a so fragilità, a lama hè sottumessa à u prucessu di rinfrescamentu chì cunsiste à riscaldà a lama à una temperatura inferiore à a temperatura di indurimentu per un tempu adeguatu è raffreddalla in un modu menu viulente. L'acciaiu à coltelli hà spessu un cuntenutu bassu in nichel, perchè questu elementu tende à stabilizà l'austenita ancu à basse temperature. Acciai à altu tenore di carbonu ma à pocu cromu furniscenu una corrosione assai dura, ma ruggine è lucalizata se micca mantenuta pulita, secca è oliata. I cultelli in acciaio inox anu guadagnatu assai pupularità dapoi a seconda metà di u 20u seculu. L'acciaiu inossidabile per i coltelli hè l'acciaiu cun un elevatu cuntenutu di cromu (12-18% di pesu), assuciatu à un elevatu contenutu di carbonu è un relativamente bassu cuntenutu di nichel. L'acciaiu inox hè assai resistente à a corrosione (ancu se quellu per i cultelli hè menu resistente ch'è l'acciaiu cun un cuntenutu più altu di nichel) perchè u cromu è u nichel formanu ossidi assai stabili; sti ossidi formanu una pellicula superficiale chì impedisce più attacchi. L'acciaiu inoxidable cuntene di solitu particelle di [[cromu]] (o altre leghe metalliche), carburu. Stu tippu d'acciaiu hè famosu perchè hà una vita più longa di l'altri (i carburi sò più duri di u metallu), hè più difficiule à affinà è arrugginisce cù più difficultà, l'acciaiu à bassa lega ("carbonu") (e stesse parti ceramiche ùn ponu micca esse faciule affilati), ancu se i testi mostranu chì i culteddi in acciaio inox tenenu u bordu megliu cà l'acciaiu regulare. [2] A durezza è a forza di l'acciaio inossidabile tendenu à esse inferiori à quella di l'acciaiu in lega. Acciai inossidabili è semi-inossidabili includenu D2, S30V, 154CM, ATS-34 è 440C. Una bona varietà di acciai esotichi pò esse aduprata per a fabricazione di lame; altri materiali ponu esse aduprati, ancu s'elli sò assai menu cumuni cà e lame d'acciaiu. I fabbricanti di coltelli cum'è Spyderco è Benchmade adupranu di solitu 154CM, VG-10, S30V è CPM440V (cunnisciutu ancu cum'è S60V), è ancu acciai di strumenti di alta velocità è durezza cum'è D2 è M2. Altri fabbricanti adupranu à volte u titaniu, u cobalt è le leghe di cobalt. Tutti i trè sò più duttili cà l'acciai inossidabili regulari, ma anu un grande gruppu di sustenitori malgradu e preoccupazioni per l'effetti nantu à a salute di u cobalt. L'arte uriginale di falsificà l'azzaru di Damascu pò esse persu, ma ùn essendu micca una marca registrata, u nome hè oramai adupratu in riferenza à a saldatura di pacchetti altrettantu antica ma menu esotica, chì crea belli disegni stratificati. U costu di u prucessu limita u so usu per coltelli da collezzione. Di solitu ci hè più dumanda di leghe esotiche in e categurie di utilità, tasca o cultellu di cumbattimentu chè in a categuria di cultellu di cucina. U vanadiu è u molibdenu sò impurtanti metalli in lega, postu chì facenu a dimensione di u granu più chjuca, aumentendu cusì a durezza è a forza. U vanadiu, è forse ancu u molibdenu, aumentanu dinò a resistenza à a currusione, ancu se un studiu fattu da CATRA (l'associu di ricerca fundatu da alcune industrie di leghe è di cultelleria) ùn hà mostratu alcun effettu anticorrosivu. === Materiali particulari === Alcuni produttori cum'è Kyocera producenu lame di ceramica per cultelli di cucina; ste lame sò caratterizate da una durezza più grande è una resistenza più grande di u tagliu. Tuttavia, u materiale hè fragile è pò scippà è rompe facilmente. Per questa ragione ùn hè micca cunsigliatu di lavalli in lavapiatti. L'ossidu di zirconiu hè adupratu cum'è materiale ceramicu è hè sinterizatu per ottene a forma desiderata. Ancu oghje, e lame in pacchettu d'acciaio, chjamate ancu damascu, sò nantu à u mercatu, induve a trama interna hè fatta per spiccà, per a custruzzione di i più fini coltelli. Hè l'azzaru adupratu dapoi u 1000 d.C. da i grandi produttori di lame chì u tippu u più famosu hè a katana giapponese, forgiata in tamahagane in acciaio puru prodotta da un fornu unicu in Giappone è poi distribuita à i vari fabbri. == Ligami esterni == * (EN) [https://www.britannica.com/technology/knife Knife], da Enciclopedia Britannica, ''Encyclopædia Britannica'' pmmtpc5zlo6vrcgbqjkjecoywcmaogn Aries Spears 0 22506 377650 377337 2021-10-31T22:29:40Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Shoreline Comedy Jam 2012-09-15 20-38-18 (7990929367).jpg|thumb|Spears, [[2012]]]] '''Aries Spears''' hè un [[cinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. == Biugrafia == == Da vede dinò == * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Spears, Aries]] [[Categoria:Americanu|Spears, Aries]] [[Categoria:Biugrafia]] jdalhfqeibt2kxa8ef4bsxms8j4s16e Template:Sfrac 10 22507 377339 2021-10-02T09:37:23Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:B902:5364:B529:7215 Pagina nova: {{ {{{|safesubst:}}}#invoke:Unsubst||$B=<templatestyles src="Sfrac/styles.css" /><span role="math" class="sfrac {{#if:{{{3|}}}|">{{{1}}}<span class="sr-only">+</span><span class="}}<!-- -->tion"><!-- --><span class="num">{{#if:{{{3|}}}|{{{2}}}|{{#if:{{{2|}}}|{{{1}}}|1}}}}</span><!-- --><span class="sr-only">/</span><!-- --><span class="den">{{{3|{{{2|{{{1|1}}}}}}}}}</span><!-- -->{{#if:{{{3|}}}|</span>}}<!-- --></span>}}<noinclude> {{documentation}} <!-- PLEASE ADD CATE... wikitext text/x-wiki {{ {{{|safesubst:}}}#invoke:Unsubst||$B=<templatestyles src="Sfrac/styles.css" /><span role="math" class="sfrac {{#if:{{{3|}}}|">{{{1}}}<span class="sr-only">+</span><span class="}}<!-- -->tion"><!-- --><span class="num">{{#if:{{{3|}}}|{{{2}}}|{{#if:{{{2|}}}|{{{1}}}|1}}}}</span><!-- --><span class="sr-only">/</span><!-- --><span class="den">{{{3|{{{2|{{{1|1}}}}}}}}}</span><!-- -->{{#if:{{{3|}}}|</span>}}<!-- --></span>}}<noinclude> {{documentation}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES TO /doc SUBPAGE - NOT HERE.--> </noinclude> ex0ad465wrzug530kqwy34906tu4j6j Template:Sfrac/styles.css 10 22508 377340 2021-10-02T09:38:33Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:B902:5364:B529:7215 Pagina nova: /* {{pp|small=y}} */ .sfrac { white-space: nowrap; } .sfrac.tion, .sfrac .tion { display: inline-block; vertical-align: -0.5em; font-size: 85%; text-align: center; } .sfrac .num, .sfrac .den { display: block; line-height: 1em; margin: 0 0.1em; } .sfrac .den { border-top: 1px solid; } /* [[Template:Screen reader-only]] is canonical implementation onwiki */ .sr-only { border: 0; clip: rect(0, 0, 0, 0); height: 1px; margin: -1px; overflow: hidden; padding: 0; p... sanitized-css text/css /* {{pp|small=y}} */ .sfrac { white-space: nowrap; } .sfrac.tion, .sfrac .tion { display: inline-block; vertical-align: -0.5em; font-size: 85%; text-align: center; } .sfrac .num, .sfrac .den { display: block; line-height: 1em; margin: 0 0.1em; } .sfrac .den { border-top: 1px solid; } /* [[Template:Screen reader-only]] is canonical implementation onwiki */ .sr-only { border: 0; clip: rect(0, 0, 0, 0); height: 1px; margin: -1px; overflow: hidden; padding: 0; position: absolute; width: 1px; /* white-space: nowrap; /* already have nowrap above */ } f5d5usoxt9sjvy4y1bpvyvqdvxkcz23 Template:Su 10 22509 377351 2021-10-03T12:24:11Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:91A5:3090:3BA0:CFF Pagina nova: {{{{{|safesubst:}}}#invoke:Su|main}}<noinclude> {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> wikitext text/x-wiki {{{{{|safesubst:}}}#invoke:Su|main}}<noinclude> {{documentation}} <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude> 86mq7zo1b7pnz8vimm8o4iqd9ulpsjs Modulo:Su 828 22510 377352 2021-10-03T12:25:51Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:91A5:3090:3BA0:CFF Pagina nova: -- This module implements {{su}}. local p = {} function p.main(frame) -- Use arguments from the parent frame only, and remove any blank arguments. -- We don't need to trim whitespace from any arguments, as this module only -- uses named arguments, and whitespace is trimmed from them automatically. local origArgs = frame:getParent().args local args = {} for k, v in pairs(origArgs) do if v ~= '' then args[k] = v end end -- Define the variables to pass to luaMai... Scribunto text/plain -- This module implements {{su}}. local p = {} function p.main(frame) -- Use arguments from the parent frame only, and remove any blank arguments. -- We don't need to trim whitespace from any arguments, as this module only -- uses named arguments, and whitespace is trimmed from them automatically. local origArgs = frame:getParent().args local args = {} for k, v in pairs(origArgs) do if v ~= '' then args[k] = v end end -- Define the variables to pass to luaMain. local sup = args.p local sub = args.b local options = { align = args.a, fontSize = args.w, lineHeight = args.lh, verticalAlign = args.va } return p._main(sup, sub, options) end function p._main(sup, sub, options) options = options or {} local span = mw.html.create('span') -- Set the styles. span:css{ ['display'] = 'inline-block', ['margin-bottom'] = '-0.3em', ['vertical-align'] = options.verticalAlign or sub and '-0.4em' or '0.8em', ['line-height'] = options.lineHeight or '1.2em' } if options.fontSize == 'f' or options.fontSize == 'fixed' then span:css{ ['font-family'] = 'monospace', ['font-size'] = '80%' } else span:css('font-size', options.fontSize or '80%') end if options.align == 'r' or options.align == 'right' then span:css('text-align', 'right') elseif options.align == 'c' or options.align == 'center' then span:css('text-align', 'center') else span:css('text-align', 'left') end -- Add the wikitext. span :tag('sup') :css('font-size', 'inherit') :css('line-height', 'inherit') :css('vertical-align', 'baseline') :wikitext(sup) :done() :tag('br', {selfClosing = true}):done() :tag('sub') :css('font-size', 'inherit') :css('line-height', 'inherit') :css('vertical-align', 'baseline') :wikitext(sub) return tostring(span) end return p h2mdyr2llbgpoextqycep4gknds3p4s Template:Sub 10 22511 377353 2021-10-03T12:28:13Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:91A5:3090:3BA0:CFF Pagina nova: <includeonly><sub>{{{1}}}</sub></includeonly><noinclude> {{documentation}} <!-- Add cats and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> wikitext text/x-wiki <includeonly><sub>{{{1}}}</sub></includeonly><noinclude> {{documentation}} <!-- Add cats and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> 0dcxz86bgxryx188cdl7v3b2rz9mrw7 Template:Fraction 10 22512 377354 2021-10-03T12:29:52Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:91A5:3090:3BA0:CFF Pagina nova: <templatestyles src="Fraction/styles.css" /><span class="frac" role="math">{{#if:{{{3|}}}<!-- if 3 -->|{{{1}}}<span class="sr-only">+</span><span class="num">{{{2}}}</span>&frasl;<span class="den">{{{3}}}</span><!-- then 1 2/3 -->|{{#if:{{{2|}}}<!-- elseif 2 -->|<span class="num">{{{1}}}</span>&frasl;<span class="den">{{{2}}}</span><!-- then 1/2 -->|{{#if:{{{1|}}}<!-- elseif 1 -->|<span class="num">1</span>&frasl;<span class="den">{{{1}}}</span><!-- then 1/1... wikitext text/x-wiki <templatestyles src="Fraction/styles.css" /><span class="frac" role="math">{{#if:{{{3|}}}<!-- if 3 -->|{{{1}}}<span class="sr-only">+</span><span class="num">{{{2}}}</span>&frasl;<span class="den">{{{3}}}</span><!-- then 1 2/3 -->|{{#if:{{{2|}}}<!-- elseif 2 -->|<span class="num">{{{1}}}</span>&frasl;<span class="den">{{{2}}}</span><!-- then 1/2 -->|{{#if:{{{1|}}}<!-- elseif 1 -->|<span class="num">1</span>&frasl;<span class="den">{{{1}}}</span><!-- then 1/1 -->|&frasl;<!-- else 0, a slash -->}}<!-- endif 1 -->}}<!-- endif 2 -->}}<!-- endif 3 --></span><noinclude> {{documentation}} </noinclude> 5w82xappajy4x3dxv5y9ci2ou9eslgy Template:Fraction/styles.css 10 22513 377355 2021-10-03T12:31:12Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:91A5:3090:3BA0:CFF Pagina nova: /* {{pp|small=y}} */ .frac { white-space: nowrap; } .frac .num, .frac .den { font-size: 80%; line-height: 0; /* we want this inline */ vertical-align: super; } .frac .den { vertical-align: sub; } /* [[Template:Screen reader-only]] is canonical implementation onwiki */ .sr-only { border: 0; clip: rect(0, 0, 0, 0); height: 1px; margin: -1px; overflow: hidden; padding: 0; position: absolute; width: 1px; /* white-space: nowrap; /* already have nowrap above */ } sanitized-css text/css /* {{pp|small=y}} */ .frac { white-space: nowrap; } .frac .num, .frac .den { font-size: 80%; line-height: 0; /* we want this inline */ vertical-align: super; } .frac .den { vertical-align: sub; } /* [[Template:Screen reader-only]] is canonical implementation onwiki */ .sr-only { border: 0; clip: rect(0, 0, 0, 0); height: 1px; margin: -1px; overflow: hidden; padding: 0; position: absolute; width: 1px; /* white-space: nowrap; /* already have nowrap above */ } 2tl0oj3e4oxwchi17sys4tyhvaqdwmv Template:Overline 10 22514 377356 2021-10-03T12:35:22Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:91A5:3090:3BA0:CFF Pagina nova: {{#if:{{{2|}}}|{{{1|}}}}}<span style="text-decoration:overline;">{{#if:{{{2|}}}|{{{2}}}|{{{1}}}}}</span><noinclude> {{documentation}} <!-- Add cats and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> wikitext text/x-wiki {{#if:{{{2|}}}|{{{1|}}}}}<span style="text-decoration:overline;">{{#if:{{{2|}}}|{{{2}}}|{{{1}}}}}</span><noinclude> {{documentation}} <!-- Add cats and interwikis to the /doc subpage, not here! --> </noinclude> jtax1ubgdb6bh7paw4iy2ppnqn03gur Template:Abs 10 22515 377357 2021-10-03T12:36:37Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:91A5:3090:3BA0:CFF Pagina nova: <includeonly>&#124;{{#if:{{{1|}}}|<span class="nowrap" style="padding-left:0.1em; padding-right:0.1em;">{{{1}}}</span>|&nbsp;&middot;&nbsp;}}&#124;</includeonly><noinclude> {{documentation}} </noinclude> wikitext text/x-wiki <includeonly>&#124;{{#if:{{{1|}}}|<span class="nowrap" style="padding-left:0.1em; padding-right:0.1em;">{{{1}}}</span>|&nbsp;&middot;&nbsp;}}&#124;</includeonly><noinclude> {{documentation}} </noinclude> gcs5ai5pw59bmg3lu8db6q3zzx6ziht Template:Sup sub 10 22516 377359 2021-10-03T17:47:00Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:91A5:3090:3BA0:CFF Pagina nova: {{su|p={{{1}}}|b={{{2}}}}}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude> wikitext text/x-wiki {{su|p={{{1}}}|b={{{2}}}}}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude> cxope4qnwfzs7y8a2t0if7r1s15cg8w Template:Sup sub/doc 10 22517 377360 2021-10-03T17:48:28Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:91A5:3090:3BA0:CFF Pagina nova: {{Documentation subpage}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --> An alias for {{tl|su}}: <nowiki>{{sup sub|X|Y}} → {{su|p=X|b=Y}}</nowiki>. == Usage== <code> <nowiki>{{sup sub | superscript | subscript}}</nowiki> </code> produces: :{{sup sub | superscript | subscript}} To get: {{larger|∑}}{{sup sub|n−1|k−1}}{{larger|(}}{{sup sub|2|g}}{{larger|)}} You would use: <nowiki>{{larger|∑}}</nowiki>'''<nowiki>{{sup sub|n−1|k−1}}</nowik... wikitext text/x-wiki {{Documentation subpage}} <!-- PLEASE ADD CATEGORIES AND INTERWIKIS AT THE BOTTOM OF THIS PAGE --> An alias for {{tl|su}}: <nowiki>{{sup sub|X|Y}} → {{su|p=X|b=Y}}</nowiki>. == Usage== <code> <nowiki>{{sup sub | superscript | subscript}}</nowiki> </code> produces: :{{sup sub | superscript | subscript}} To get: {{larger|∑}}{{sup sub|n−1|k−1}}{{larger|(}}{{sup sub|2|g}}{{larger|)}} You would use: <nowiki>{{larger|∑}}</nowiki>'''<nowiki>{{sup sub|n−1|k−1}}</nowiki>'''<nowiki>{{larger|(}}</nowiki>'''<nowiki>{{sup sub|2|g}}</nowiki>'''<nowiki>{{larger|)}}</nowiki> ===See also=== {{Sup and sub-related templates}} <includeonly>{{Sandbox other|| <!-- CATEGORIES AND INTERWIKIS HERE, THANKS --> [[Category:Superscript and subscript templates]] [[Category:Mathematical formatting templates]] }}</includeonly> qg0cvvvcqkx1n1jf8ffmb0n78urkgdq Template:Sup and sub-related templates 10 22518 377368 377367 2021-10-03T20:19:45Z Jumpy01 11155 mutivu wikitext text/x-wiki {{Da supprimà|not translated, micca scrittu in corsu}} {{Navbox with columns | name = Sup and sub-related templates | state = {{{state|}}} | title = Superscript and subscript-related templates <!--------------------------- {{sup}}/{{sub}} and related -----------------------------> | col1header = <nowiki>{{sup}}</nowiki> and related templates | col1 = {{Aligned table |cols=3 |class=nowrap | {{tlbare|sup}} | | text{{sup|superscript}}{{spaces|4}}{{sup|superscript}}text | {{tlbare|smallsup}} | ({{tlbare|ssup}}) | text{{smallsup|small superscript}}{{spaces|4}}{{smallsup|small superscript}}text | {{tlbare|i sup}} | ({{tlbare|isup}}{{int:dot-separator}}{{tlbare|padlsup}}) | ''text''{{i sup|superscript}}{{spaces|2}}({{smaller|rather than:}}&nbsp;''text''{{sup|superscript}}) | {{tlbare|i smallsup}} | ({{tlbare|issup}}{{int:dot-separator}}{{tlbare|padlssup}}) | ''text''{{i smallsup|small superscript}}{{spaces|2}}({{smaller|rather than:}}&nbsp;''text''{{smallsup|small superscript}}) | {{tlbare|b sup}} | ({{tlbare|bsup}}) | text{{b sup|superscript}}{{spaces|2}}({{smaller|rather than:}}&nbsp;text{{sup|superscript}}) | {{tlbare|sub}} | | text{{sub|subscript}}{{spaces|4}}{{sub|subscript}}text | {{tlbare|smallsub}} | ({{tlbare|ssub}}) | text{{smallsub|small subscript}}{{spaces|4}}{{smallsub|small subscript}}text | {{tlbare|subsub}} | | text{{subsub|double-subscripted}}{{spaces|4}}{{subsub|double-subscripted}}text }} <!---------------------------- Combined sup/sub -------------------------------> | col2style = border-left:1px solid #aaa; | col2header = Combined super/subscripts | col2 = {{Aligned table |cols=3 |class=nowrap | {{tlbare|su}} | | text{{su|p=p&#61;superscript|b=b&#61;subscript}}{{spaces|4}}{{su|p=p&#61;superscript|b=b&#61;subscript}}text | {{tlbare|sup sub}} | | text{{sup sub|sup|sub}}{{spaces|4}}{{sup sub|sup|sub}}text | {{tlbare|±}} | | 1.23{{±|4|2}} | {{tlbare|overunderset}}&nbsp;/ {{tlbare|underoverset}} | | {{overunderset|text|superscript|subscript}} }} | below = [[Subscript and superscript]] }}<noinclude> {{Documentation | content = {{Collapsible option |statename=optional}} {{Sandbox other|| [[Category:Superscript and subscript templates| ]] [[Category:Documentation see also templates]] }}}}<!--(end Documentation)--> </noinclude> naxke7ei6hkltnw0bi81b9qb46pmm7i Template:Tlbare 10 22519 377362 2021-10-03T17:54:14Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:91A5:3090:3BA0:CFF Pagina nova: {{#if:{{str endswith|{{{1}}}|%}} <!--(i.e. if {{{1}}} is a percentage)--> | [[Template:{{{2}}}|<span style="font-size:{{{1}}};">{{{3|{{{2}}}}}}</span>]] | [[Template:{{{1}}}|{{{2|{{{1}}}}}}]] }}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude> wikitext text/x-wiki {{#if:{{str endswith|{{{1}}}|%}} <!--(i.e. if {{{1}}} is a percentage)--> | [[Template:{{{2}}}|<span style="font-size:{{{1}}};">{{{3|{{{2}}}}}}</span>]] | [[Template:{{{1}}}|{{{2|{{{1}}}}}}]] }}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude> atiz55vvk4gem0tvnnsrtowqye3jkoh Template:Tlbare/doc 10 22520 377363 2021-10-03T17:55:04Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:91A5:3090:3BA0:CFF Pagina nova: {{Documentation subpage}} <!----Categories where indicated at the bottom of this page, please; interwikis at Wikidata (see [[Wikipedia:Wikidata]])----> "tlbare" {{big|⇒}} "{{bigger|'''t'''}}emplate {{bigger|'''l'''}}ink, '''bare'''" A template in the same vein as the category-linking template {{tl|c}}, producing a "bare" link –&nbsp;i.e. without "Template:" prefix, braces, etc.&nbsp;– to the template named by the first parameter. If a second parameter is supplied, it is... wikitext text/x-wiki {{Documentation subpage}} <!----Categories where indicated at the bottom of this page, please; interwikis at Wikidata (see [[Wikipedia:Wikidata]])----> "tlbare" {{big|⇒}} "{{bigger|'''t'''}}emplate {{bigger|'''l'''}}ink, '''bare'''" A template in the same vein as the category-linking template {{tl|c}}, producing a "bare" link –&nbsp;i.e. without "Template:" prefix, braces, etc.&nbsp;– to the template named by the first parameter. If a second parameter is supplied, it is used in place of the first as the link's text. ===Syntax=== : {{tlx|tlbare|''template_name''}} : {{tlx|tlbare|''template_name''|''link_text''}} ===Examples=== : {{tlf|tlbare|Example}} produces: {{tlbare|Example}} : {{tlf|tlbare|Example|the "Example" template}} produces: {{tlbare|Example|the "Example" template}} ===Resizing=== : {{tlx|tlbare|''N''%|''template_name''}} : {{tlx|tlbare|''N''%|''template_name''|''link_text''}} If the first parameter ends in a percent sign ("%"), it will be treated as a font-size setting for the template's output. For example: {| style="width:27em" |- | {{tlf|tlbare|Example}} || produces: || {{tlbare|Example}} |- | {{tlf|tlbare|90%|Example}} || produces: || {{tlbare|90%|Example}} |- | {{tlf|tlbare|90|Example}} || produces: || {{tlbare|90|Example}} |} ===See also=== * {{tl|c}}, the same kind of template for a category. * {{tl|tl}} and {{tlf|tnf}}, similar templates that include, respectively, braces as well as a link; and braces without a link. * {{cl|Internal template-link templates}} for more templates providing template links within Wikipedia. <includeonly>{{Sandbox other| | <!----Categories below this line, please; interwikis at Wikidata----> [[Category:Internal template-link templates]] }}</includeonly> nv9oxqk9n14n394tqu0eayg2wejvrdd Template:Bigger 10 22521 377364 2021-10-03T17:58:14Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:91A5:3090:3BA0:CFF Reindirizzamentu à [[Template:Larger]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Template:Larger]] {{Redirect category shell| {{R from alternative name}} {{R from template shortcut}} }} jj4ijw3adarv6fbm335bugoya2wvz2e Lampuga 0 22522 377649 377648 2021-10-31T22:28:25Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; background-color: #F6EBE4" ! colspan="3" style="background:#FF9999" | {| style="background:#FF9999" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#FF9999" width="100%" |<span style="color:white; font-size:large;">'''A lampuga'''</span> | padding=0px| |} |----- | colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Dolphinfish_(Coryphaena_hippurus).jpg|250px]] |----- ! colspan=2 align="center" cellpadding="0" | <span style="color:black; font-size:x-small;">Coryphaena hippurus</span> |----- ! colspan=2 bgcolor="pink" | [[Classificazione scentifica]] |----- | Regnu | ''[[Animalia]]'' |----- | Divisione | ''[[Chordata]]'' |----- | Classa | ''[[Actinopterygii]]'' |----- | Ordine | ''[[Perciformes]]'' |----- | Famiglia | ''[[Coryphaenidae]]'' |----- | Generu | ''[[Coryphaena]]'' |----- | align="center" bgcolor="pink" colspan="2" | [[Nomu binuminale]] |----- | align="center" colspan="2" | ''Coryphaena hippurus''<br /><span style="color:black; font-size:x-small;"> [[Linnaeus]], 1758</span> |----- | align="center" colspan=2 align="center" cellpadding="0" | [[File:Coryphaenahippurus.JPG|250px]] |----- |} A '''lampuga''' (''Coryphaena hippurus'', da u grecu κορύφαινα, chì significheghja: chì inarbureghja un elmu) hè una spezia di pesciu ch'è a parsona pò truvà in i rigioni trupicali è sottutrupicali di tutti l'uceani, è uccasiunalamenti in u [[mari Tarraniu]]. Hè un pridatori putenti, prizzatu in a pesca à u grossu.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> ==Discrizzioni== [[File:Fresco_of_a_fisherman,_Akrotiri,_Greece.jpg|thumb|150px|left|Affrescu di u ghjovanu piscadori à i lampughi in Santorinu (Civilisazioni minuenna, mità di u IIu millenniu av. G.-C.)]] A lampuga pò misurà più di 2 m di longu è pisà insin'à 45 kilò. 'Ssu pesciu assà rapitu pò aghjunghja una vilucità varchendu i 92 km ori). 'Ssa spezia prisenta un dimurfisimu sissuali : u masciu pussedi una gobba annantu à u fronti, dendu una forma quatrata à a so testa, mentri a femina hà una testa tonda, è un corpu più fini è più chjucu ch'è u masciu chì l'accumpagna: 'ssi pesci campani difatti à spessu in coppiu. A culurazioni hè di solitu assà viva è cumposta di varii culori, par u più turchinu-verdi metallizatu incù strisci durati annantu à u sottu. A Lampuga t'hà a facultà di cambià radicalamenti di culori, à uni pochi di minuti d'intarvallu. U corpu pò passà da u giaddu brunu à u turchinu, po biancu, lascendu appariscia grossi pimmentazioni rossi, turchini, neri... I nutaghjoli sò ancu assà culuriti, turchini à turchini verdi par a dursali, giaddi o turchini à turchini verdi par a nutaghjola anali. 'Ssa spezia hè carattarizata da l'assenza di spini, a longa nutaghjola dursali cuntinua essendu suppurtata da una sissantina di raghji moddi. Hè listessa pà a nutaghjola anali, cuncava incù trà 25 è 31 raghji moddi. I vertebri sò 31, frà i quali 18 cudali. ==Ambienti è ripartizioni== A lampuga hè una spezia circumtrupicali, ch'è a parsona ritrova in l'acqui caldi di i trè bacini uceanichi : [[Oceanu Atlanticu]], [[Oceanu Indianu]], [[Oceanu Pacificu]] è dinò in u mari Tarraniu. 'Ssa spezia effittueghja i migrazioni assà longhi. Si scontra tantu à a larga ch'è in a vicinanza di i costi, à prufundità variendu trà a suparficia è 85 m di fondu. ==Eculugia è cumpurtamentu== A lampuga hè una spezia chì effittueghja grandi migrazioni è chì hè custituita di attivi pridatori. Carnivura, si nutrisci di pesci bulanti, di totani, di maccareddi è altri picculi pesci o ghjovani, ma ancu di crustacei pilagichi è di zoorubu. A maturità sissuali hè aghjunta versu 3-5 mesi, è a spiranza di vita pari essa di circa 4 anni. ==Pesca== A lampuga hè soprattuttu piscata da i picculi fluttigli isulani trupicali. U vulumu annuali mundiali di cattura hè di 30000 tonni. In [[Pulinesia]], 'ssu pesciu chì si culloca in suparficia, à fiori di i cavaddati, hè caccighjatu cù l'aiutu di batteddi putenti è lesti. Ma quà, 'ssa spezia pò eppuri essa cuntaminata da a ciguatera, rindendu a so carri assà tossica : hè ricumandatu di ùn cunsumà ni micca in certi rigioni di u bacinu Indupacificu. == Noti == <references/> [[Categoria:Pesci]] n1dst2wttii1hmtk79599qjcuhvi1w9 The Carpenters 0 22523 377385 2021-10-05T16:07:30Z 2001:4C4E:1D0A:4400:3152:66E:FAAB:7F74 Pagina nova: '''The Carpenters''' sò un gruppu di [[musica]] [[pop]] [[americanu]] chì hè statu fundatu à [[Downey]], ([[California]]) in u 1968 è attivu finu à u 1983. I membri eranu Richard Carpenter (cantadore, tasterista) è Karen Carpenter (cantadore, batteria). The Carpenters, incù e so canzone frà mezu à e quale “They Long to Be (Close to You)", "We've Only Just Begun", "Yesterday Once More", "Top of the World" è "Only Yesterday", anu unitu incù successu pop, soft rock... wikitext text/x-wiki '''The Carpenters''' sò un gruppu di [[musica]] [[pop]] [[americanu]] chì hè statu fundatu à [[Downey]], ([[California]]) in u 1968 è attivu finu à u 1983. I membri eranu Richard Carpenter (cantadore, tasterista) è Karen Carpenter (cantadore, batteria). The Carpenters, incù e so canzone frà mezu à e quale “They Long to Be (Close to You)", "We've Only Just Begun", "Yesterday Once More", "Top of the World" è "Only Yesterday", anu unitu incù successu pop, soft rock è easy listening. I Carpenters anu vendutu 34,6 milioni di dischi niente ch'è in i [[Stati Uniti]]. == Albumi == * ''Ticket to Ride'' (1969) * ''Close to You'' (1970) * ''Carpenters'' (1971) * ''A Song for You'' (1972) * ''Now & Then'' (1973) * ''Horizon'' (1975) * ''A Kind of Hush'' (1976) * ''Passage'' (1977) * ''Christmas Portrait'' (1978) * ''Made in America'' (1981) * ''Voice of the Heart'' (1983) * ''An Old-Fashioned Christmas'' (1984) * ''Lovelines'' (1989) * ''As Time Goes By'' (2004) [[Categoria:Gruppu di rock]] jwqvz04lnod23rj8rcyrh5kepeyz1xo Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archiviu/2018 4 22524 377392 2021-10-07T21:23:41Z S4b1nuz E.656 12540 Archivio 2018 wikitext text/x-wiki == Editing News #1—2018 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> ''[[m:VisualEditor/Newsletter/2018/February|Read this in another language]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]'' <div style="float:right;width:270px;margin-left:1em;border-style:solid;border-width:1px;padding:1em;"> [[File:VisualEditor-logo.svg|200px|center]] '''Did you know?'''<div class="thumbcaption" style="font-size: 90%;"> Did you know that you can now use the [[mw:Special:MyLanguage/VisualEditor/Diffs|visual diff tool]] on any page? [[File:Wikitext diff paragraph move correcting vandalism 2018.png|alt=Screenshot showing some changes, in the two-column wikitext diff display|center|frameless|250px]] Sometimes, it is hard to see important changes in a wikitext diff. This screenshot of a wikitext diff (click to enlarge) shows that the paragraphs have been rearranged, but it does not highlight the removal of a word or the addition of a new sentence. If you [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|enable the Beta Feature]] for "{{Int:visualeditor-preference-visualdiffpage-label}}", you will have a new option. It will give you a new box at the top of every diff page. This box will let you choose either diff system on any edit. [[File:VisualEditor visual diff tool - toggle button.png|alt=Toggle button showing visual and wikitext options; visual option is selected|center|frameless|200px]] Click the toggle button to switch between visual and wikitext diffs. In the visual diff, additions, removals, new links, and formatting changes will be highlighted. Other changes, such as changing the size of an image, are described in notes on the side. [[File:Visual diff paragraph move correcting vandalism 2018.png|alt=Screenshot showing the same changes to an article. Most changes are highlighted with text formatting.|center|frameless|250px]] This screenshot shows the same edit as the wikitext diff. The visual diff highlights the removal of one word and the addition of a new sentence. You can read and help translate [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide|the user guide]], which has more information about how to use the visual editor. </div></div> Since [[m:VisualEditor/Newsletter/2017/May|the last newsletter]], the [[mw:Editing|Editing Team]] has spent most of their time supporting [[mw:2017 wikitext editor|the 2017 wikitext editor mode]], which is available inside the visual editor as a Beta Feature, and improving [[mw:VisualEditor/Diffs|the visual diff tool]]. Their work board is available [[phab:project/view/3236/|in Phabricator]]. You can find links to the work finished each week at [[mw:VisualEditor/Weekly triage meetings]]. Their [[mw:Editing team/Current priorities|current priorities]] are fixing bugs, supporting the 2017 wikitext editor, and improving the visual diff tool. ===Recent changes=== *The '''[[mw:2017 wikitext editor|2017 wikitext editor]]''' is [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|available as a Beta Feature]] on desktop devices. It has the same toolbar as the visual editor and can use the citoid service and other modern tools. The team have been comparing the performance of different editing environments. They have studied how long it takes to open the page and start typing. The study uses data for more than one million edits during December and January. Some changes have been made to improve the speed of the 2017 wikitext editor and the visual editor. Recently, the 2017 wikitext editor opened fastest for most edits, and the 2010 WikiEditor was fastest for some edits. More information will be posted at [[mw:Contributors/Projects/Editing performance]]. *The '''[[mw:VisualEditor/Diffs|visual diff tool]]''' was developed for the visual editor. It is now available to all users of the visual editor and the 2017 wikitext editor. When you review your changes, you can toggle between wikitext and visual diffs. You can also [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|enable the new Beta Feature]] for "Visual diffs". The Beta Feature lets you use the visual diff tool to view other people's edits on page histories and [[Special:RecentChanges]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T167508] *[[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|'''Wikitext syntax highlighting''']] is available as a Beta Feature for both [[mw:2017 wikitext editor|the 2017 wikitext editor]] and the 2010 wikitext editor. [https://phabricator.wikimedia.org/T101246] *The [[mw:Citoid|citoid service]] automatically translates URLs, DOIs, ISBNs, and PubMed id numbers into wikitext citation templates. It is very popular and useful to editors, although it can be a bit tricky to set up. <mark>Your wiki can have this service. Please [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|read the instructions]]. You can [[phab:T127354|ask the team to help you enable citoid at your wiki]]</mark>. ===Let's work together=== *The team will talk about editing tools at an upcoming [[m:Wikimedia Foundation metrics and activities meetings|Wikimedia Foundation metrics and activities meeting]]. *Wikibooks, Wikiversity, and other communities may have the visual editor made available by default to contributors. If your community wants this, then please contact [[mw:User talk:Deskana (WMF)|Dan Garry]]. *The <code><nowiki><references /></nowiki></code> block can [[mw:Special:MyLanguage/Contributors/Projects/Columns for references|automatically display long lists of references in columns]] on wide screens. This makes footnotes easier to read. You can [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/1/?projects=Cite,VisualEditor,Wikimedia-Site-requests&title=Convert%20reference%20lists%20over%20to%20`responsive`%20on%20XXwiki&priority=10&parent=159895 '''request multi-column support'''] for your wiki. [https://phabricator.wikimedia.org/T33597] *If you aren't reading this in your preferred language, then please help us with translations! Subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&action=edit&section=new contact us] directly. We will notify you when the next issue is ready for translation. {{Int:Feedback-thanks-title}} —[[mw:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]] </div> 20:56, 2 mar 2018 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Elitre (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=17790200 --> == Galicia 15 - 15 Challenge == <center>[[File:Mapa de Galiza con bandeira.svg|100px]]</center> '''[[:w:en:Wikipedia:Galicia 15 - 15 Challenge|Wikipedia:Galicia 15 - 15 Challenge]]''' is a public writing competition which will improve improve and translate this list of 15 really important articles into as many languages as possible. Everybody can help in any language to collaborate on writing and/or translating articles related to Galicia. To participate you just need to sign up [[:en:Wikipedia:Galicia 15 - 15 Challenge/Participants|here]]. Thank you very much.--[[Utente:Breogan2008|Breogan2008]] ([[Discussioni utente:Breogan2008|discussioni]]) 13:49, 12 mar 2018 (UTC) == Welcome to Wales! The Celtic Knot Conference... == :''I apologise that this invitation is in English; feel free to translate into your own language!'' [[File:Celtic Knot logo 2018.jpg|center|390px]]</br> I would like to invite you to the second Wikipedia language conference focusing on supporting Celtic and other small and Indigenous Languages. This year 'Celtic Knot' will be at held on the 5th and 6th of July at the National Library of Wales in Wales' most famous seaside resort of Aberystwyth. For more information on how you could be part of this great event, [https://wikimedia.org.uk/wiki/Celtic_Knot_Conference_2018 '''pop over to our website'''] where you can also contact Jason Evans, our National Wikimedian and conference organiser. We have many speakers who will talk about what works for them, how we can learn from each other... small is beautiful... '''Viva la diversity!''' [[Utente:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Discussioni utente:Llywelyn2000|discussioni]]) 12:53, 4 apr 2018 (UTC) == Time to bring embedded maps (‘mapframe’) to most Wikipedias == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''Time to bring embedded maps (‘mapframe’) to most Wikipedias''' {{int:please-translate}} [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Mapframe]] is a feature that enables users to easily display interactive maps right on wiki pages. Currently, most Wikipedias don’t have mapframe. But [[mw:Special:MyLanguage/Maps#Milestones_and_Updates|fifteen Wikipedias]], along with all the other Wikimedia projects, are using mapframe today to display maps on thousands of pages. A little background: over the last few months, the Foundation’s [[mw:Collaboration|Collaboration team]] has been working to improve the stability and user experience of the maps service. In addition, a question about long-term support for the maps service was recently settled, and a small team has been assigned for routine maintenance. Given these developments, bringing the benefits of mapframe to Wikipedias that lack the feature seems both safe and supportable. [[phab:T191583|Nine Wikipedias]] that use a stricter version of Flagged Revisions will not get mapframe in this release. Maps are a valuable form of visual data that can improve readers’ understanding across a wide range of topics. If you know of any reasons why mapframe shouldn’t be implemented on your Wikipedia, let us know [[mw:Talk:Map_improvements_2018|on the project talk page]]. Unless we hear from you, we plan to release mapframe to most Wikipedias in May, 2018. So, if you foresee an issue, please let us hear from you. Otherwise, happy mapping! </div> [[m:User:CKoerner (WMF)|CKoerner (WMF)]] ([[m:User talk:CKoerner (WMF)|talk]]) 21:38, 24 apr 2018 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:CKoerner (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:JMatazzoni_(WMF)/mapframe-to-all-wikipedias-notice/distribution_list&oldid=17969222 --> == AdvancedSearch == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> From May 8, [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:AdvancedSearch|AdvancedSearch]] will be available as a [[mw:Special:MyLanguage/Beta Features|beta feature]] in your wiki. The feature enhances the [[Special:Search|search page]] through an advanced parameters form and aims to make [[m:WMDE_Technical_Wishes/AdvancedSearch/Functional_scope|existing search options]] more visible and accessible for everyone. AdvancedSearch is a project by [[m:WMDE Technical Wishes/AdvancedSearch|WMDE Technical Wishes]]. Everyone is invited to test the feature and we hope that it will serve you well in your work! </div> [[m:User:Birgit Müller (WMDE)|Birgit Müller (WMDE)]] 14:45, 7 mag 2018 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Birgit Müller (WMDE)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_1&oldid=17995466 --> == New Wikipedia Library Accounts Available Now (May 2018) == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hello Wikimedians! [[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL OWL says sign up today!]] [[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] is announcing signups today for free, full-access, accounts to research and tools as part of our [[m:The_Wikipedia_Library/Journals|Publisher Donation Program]]. You can sign up for new accounts and research materials on the [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/ Library Card platform]: * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/69/ Rock's Backpages]''' – Music articles and interviews from the 1950s onwards - 50 accounts * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/68/ Invaluable]''' – Database of more than 50 million auctions and over 500,000 artists - 15 accounts * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/70/ Termsoup]''' – Translation tool '''Expansions''' * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/43/ Fold3]''' – Available content has more than doubled, now including new military collections from the UK, Australia, and New Zealand. * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/52/ Oxford University Press]''' – The Scholarship collection now includes [http://www.e-enlightenment.com/ Electronic Enlightenment] * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/60/ Alexander Street Press]''' – [https://alexanderstreet.com/products/women-and-social-movements-library Women and Social Movements Library] now available * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/58/ Cambridge University Press]''' – [http://orlando.cambridge.org/ Orlando Collection] now available Many other partnerships with accounts available are listed on [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/ our partners page], including [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/47/ Baylor University Press], [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/41/ Loeb Classical Library], [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/46/ Cairn], [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/55/ Gale] and [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/61/ Bloomsbury]. Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: sign up today! <br>--[[w:en:Wikipedia:TWL/Coordinators|The Wikipedia Library Team]] 18:03, 30 mag 2018 (UTC) :''You can host and coordinate signups for a Wikipedia Library branch in your own language. Please contact [[m:User:Ocaasi_(WMF)|Ocaasi (WMF)]].''<br> :<small>This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].</small> </div> <!-- Messaggio inviato da User:Samwalton9@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&oldid=18064061 --> == Update on page issues on mobile web == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''Update on page issues on mobile web''' {{int:please-translate}} Hi everyone. The [[mw:Reading/Web/Team|Readers web team]] has recently begun working on exposing issue templates on the mobile website. Currently, details about issues with page content are generally hidden on the mobile website. This leaves readers unaware of the reliability of the pages they are reading. The goal of this project is to improve awareness of particular issues within an article on the mobile web. We will do this by changing the visual styling of page issues. So far, we have [[mw:Reading/Web/Projects/Mobile Page Issues|drafted a proposal on the design and implementation]] of the project. We were also able to run [[mw:Reading/Web/Projects/Mobile Page Issues/Research Results|user testing on the proposed designs]]. The tests so far have positive results. Here is a quick summary of what we learned: * The new treatment increases awareness of page issues among participants. This is true particularly when they are in a more evaluative/critical mode. * Page issues make sense to readers and they understand how they work * Readers care about page issues and consider them important * Readers had overwhelmingly positive sentiments towards Wikipedia associated with learning about page issues Our next step would be to start implementing these changes. We wanted to reach out to you for any concerns, thoughts, and suggestions you might have before beginning development. Please [[mw:Reading/Web/Projects/Mobile Page Issues|visit the project page]] where we have more information and mockups of how this may look. Please [[mw:Talk:Reading/Web/Projects/Mobile Page Issues|leave feedback on the talk page]]. </div> [[m:User:CKoerner (WMF)|CKoerner (WMF)]] ([[m:User talk:CKoerner (WMF)|talk]]) 20:58, 12 ghju 2018 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:CKoerner (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:CKoerner_(WMF)/Sandbox&oldid=18120916 --> == Global preferences are available == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Global preferences are now available, you can set them by visiting your new [[Special:GlobalPreferences|global preferences page]]. Visit [[mw:Help:Extension:GlobalPreferences|mediawiki.org for information on how to use them]] and [[mw:Help talk:Extension:GlobalPreferences|leave feedback]]. -- [[User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) </div> 19:19, 10 lug 2018 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Keegan (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=17968247 --> == Consultation on the creation of a separate user group for editing sitewide CSS/JS == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> ''({{int:please-translate}})'' Hi all, I'm preparing a change in who can edit sitewide CSS/JS pages. (These are pages like <code dir="ltr">MediaWiki:Common.css</code> and <code dir="ltr">MediaWiki:Vector.js</code> which are executed in the browser of all readers and editors.) Currently all administrators are able to edit these pages, which poses a serious and unnecessary security risk. Soon, a dedicated, smaller user group will take over this task. Your community will be able to decide who belongs in this group, so this should mean very little change for you. You can find out more and provide feedback at [[m:Special:MyLanguage/Creation of separate user group for editing sitewide CSS/JS|the consultation page on Meta]]. If you are involved in maintaining CSS/JS code, or policymaking around adminship requests, please give it a look! Thanks! <br/><span dir="ltr">[[m:User:Tgr|Tgr]] ([[m:User talk:Tgr|talk]]) 08:45, 12 lug 2018 (UTC) <small>(via [[m:Special:MyLanguage/Global_message_delivery|global message delivery]])</small></span> </div> <!-- Messaggio inviato da User:Tgr@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Nonechnical_Village_Pumps_distribution_list&oldid=18199925 --> == New user group for editing sitewide CSS/JS == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> ''({{int:please-translate}})'' Hi all! To improve the security of our readers and editors, permission handling for CSS/JS pages has changed. (These are pages like <code dir="ltr">MediaWiki:Common.css</code> and <code dir="ltr">MediaWiki:Vector.js</code> which contain code that is executed in the browsers of users of the site.) A new user group, <code dir="ltr">[[m:Special:MyLanguage/Interface administrators|interface-admin]]</code>, has been created. Starting four weeks from now, only members of this group will be able edit CSS/JS pages that they do not own (that is, any page ending with <code dir="ltr">.css</code> or <code dir="ltr">.js</code> that is either in the <code dir="ltr">MediaWiki:</code> namespace or is another user's user subpage). You can learn more about the motivation behind the change [[m:Special:MyLanguage/Creation of separate user group for editing sitewide CSS/JS|here]]. Please add users who need to edit CSS/JS to the new group (this can be done the same way new administrators are added, by stewards or local bureaucrats). This is a dangerous permission; a malicious user or a hacker taking over the account of a careless interface-admin can abuse it in far worse ways than admin permissions could be abused. Please only assign it to users who need it, who are trusted by the community, and who follow common basic password and computer security practices (use strong passwords, do not reuse passwords, use two-factor authentication if possible, do not install software of questionable origin on your machine, use antivirus software if that's a standard thing in your environment). Thanks! <br/><span dir="ltr">[[m:User:Tgr|Tgr]] ([[m:User talk:Tgr|talk]]) 13:08, 30 lug 2018 (UTC) <small>(via [[m:Special:MyLanguage/Global_message_delivery|global message delivery]])</small></span> </div> <!-- Messaggio inviato da User:Tgr@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=17968247 --> == Enabling a helpful feature for Template editors == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hello. The team working on TemplateStyles at the Wikimedia Foundation would like to enable TemplateStyles on this wiki. TemplateStyles is a feature to allow non-administrators to write and manage CSS styles for templates. It allows contributors who edit templates to separate content and presentation. A good web practice that makes it easier to manage the layout of templates. If you don't edit templates, this will not have any impact on your contributions. TemplateStyles is useful for a few reasons. * It makes it possible for templates to work better on mobile. * It cuts out confusion on where to apply CSS rules. * Editing CSS is currently limited to administrators, which is a major barrier to participation. * All stylesheets must be loaded on all pages (whether they actually use the page or not), which wastes bandwidth and makes debugging style rules more difficult. You can [[mw:Help:TemplateStyles|learn more about TemplateStyles on MediaWiki.org]]. [[mw:Extension:TemplateStyles|Technical documentation is also available]]. This is an optional feature and no one must use it, but template contributors are encouraged to do so! Please discuss and let us know if there are any concerns. If there are no concerns we will proceed to deploy the feature on the 9th of August. Thank you. </div> [[m:User:CKoerner (WMF)|CKoerner (WMF)]] ([[m:User talk:CKoerner (WMF)|talk]]) 21:28, 6 aos 2018 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:CKoerner (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:CKoerner_(WMF)/Sandbox&oldid=18277775 --> == Editing of sitewide CSS/JS is only possible for interface administrators from now == ''({{int:please-translate}})'' <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hi all, as [[m:Special:MyLanguage/Creation of separate user group for editing sitewide CSS/JS/announcement 2|announced previously]], permission handling for CSS/JS pages has changed: only members of the <code>[[m:Special:MyLanguage/Interface administrators|interface-admin]]</code> ({{int:group-interface-admin}}) group, and a few highly privileged global groups such as stewards, can edit CSS/JS pages that they do not own (that is, any page ending with .css or .js that is either in the MediaWiki: namespace or is another user's user subpage). This is done to improve the security of readers and editors of Wikimedia projects. More information is available at [[m:Special:MyLanguage/Creation of separate user group for editing sitewide CSS/JS|Creation of separate user group for editing sitewide CSS/JS]]. If you encounter any unexpected problems, please contact me or file a bug. Thanks!<br /> [[m:User:Tgr|Tgr]] ([[m:User talk:Tgr|talk]]) 12:39, 27 aos 2018 (UTC) <small>(via [[m:Special:MyLanguage/Global_message_delivery|global message delivery]])</small> </div> <!-- Messaggio inviato da User:Tgr@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=18258712 --> == Read-only mode for up to an hour on 12 September and 10 October == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2018|Read this message in another language]] • {{int:please-translate}} The [[foundation:|Wikimedia Foundation]] will be testing its secondary data centre. This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. To make sure everything is working, the Wikimedia Technology department needs to do a planned test. This test will show if they can reliably switch from one data centre to the other. It requires many teams to prepare for the test and to be available to fix any unexpected problems. They will switch all traffic to the secondary data center on '''Wednesday, 12 September 2018'''. On '''Wednesday, 10 October 2018''', they will switch back to the primary data center. Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop when we switch. We apologize for this disruption, and we are working to minimize it in the future. '''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.''' *You will not be able to edit for up to an hour on Wednesday, 12 September and Wednesday, 10 October. The test will start at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20170503T14 14:00 UTC] (15:00 BST, 16:00 CEST, 10:00 EDT, 07:00 PDT, 23:00 JST, and in New Zealand at 02:00 NZST on Thursday 13 September and Thursday 11 October). *If you try to edit or save during these times, you will see an error message. We hope that no edits will be lost during these minutes, but we can't guarantee it. If you see the error message, then please wait until everything is back to normal. Then you should be able to save your edit. But, we recommend that you make a copy of your changes first, just in case. ''Other effects'': *Background jobs will be slower and some may be dropped. Red links might not be updated as quickly as normal. If you create an article that is already linked somewhere else, the link will stay red longer than usual. Some long-running scripts will have to be stopped. *There will be code freezes for the weeks of 10 September 2018 and 8 October 2018. Non-essential code deployments will not happen. This project may be postponed if necessary. You can [[wikitech:Switch Datacenter#Schedule for 2018 switch|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule. There will be more notifications about this. '''Please share this information with your community.''' /<span dir=ltr>[[m:User:Johan (WMF)|User:Johan(WMF)]] ([[m:User talk:Johan (WMF)|talk]])</span> </div></div> 13:33, 6 sit 2018 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Johan (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=18333489 --> == Reminder: No editing for up to an hour on 10 October == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> [[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch 2018 2|Read this message in another language]] • {{int:please-translate}} The [https://wikimediafoundation.org/ Wikimedia Foundation] are testing its secondary data center. This will make sure that Wikipedia and the other Wikimedia wikis can stay online even after a disaster. They switched all traffic to the secondary data center 12 September 2018. On '''Wednesday, 10 October 2018''', they will switch back to the primary data center. Unfortunately, because of some limitations in [[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], all editing must stop while we switch. '''You will be able to read, but not edit, all wikis for a short period of time.''' You will not be able to edit for up to an hour on Wednesday, 10 October. The test will start a bit after [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20181010T14 14:00 UTC] (15:00 BST, 16:00 CEST, 10:00 EDT, 07:00 PDT, 23:00 JST). If you try to edit or save during these times, you will see an error message. This project may be postponed if necessary. You can [[wikitech:Switch Datacenter#Schedule for 2018 switch|read the schedule at wikitech.wikimedia.org]]. Any changes will be announced in the schedule. '''Please share this information with your community.''' /<span dir=ltr>[[m:User:Johan (WMF)|User:Johan(WMF)]] ([[m:User talk:Johan (WMF)|talk]])</span> </div></div> 12:03, 4 utt 2018 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Johan (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=18363900 --> == The Community Wishlist Survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> The Community Wishlist Survey. {{Int:Please-translate}}. Hey everyone, The Community Wishlist Survey is the process when the Wikimedia communities decide what the Wikimedia Foundation [[m:Community Tech|Community Tech]] should work on over the next year. The Community Tech team is focused on tools for experienced Wikimedia editors. You can post technical proposals from now until 11 November. The communities will vote on the proposals between 16 November and 30 November. You can read more on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2019|wishlist survey page]]. <span dir=ltr>/[[m:User:Johan (WMF)|User:Johan (WMF)]]</span></div></div> 11:05, 30 utt 2018 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Johan (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=18458512 --> == Editing News #2—2018 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> ''[[metawiki:VisualEditor/Newsletter/2018/October|Read this in another language]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]'' <div style="float:right;width:270px;margin-left:1em;border-style:solid;border-width:1px;padding:1em;"> [[File:VisualEditor-logo.svg|200px|center]] '''Did you know?''' <div class="thumbcaption" style="font-size: 90%;"> Did you know that you can use the visual editor on a mobile device? [[File:Mobile editing watchlist star editing pencil.png|alt=Screenshot showing the location of the pencil icon|center|frameless|250px]] Tap on the pencil icon to start editing. The page will probably open in the wikitext editor. You will see another pencil icon in the toolbar. Tap on that pencil icon to the switch between visual editing and wikitext editing. [[File:Visual editing mobile switch wikitext.png|alt=Toolbar with menu opened|center|frameless|250px]] Remember to publish your changes when you're done. You can read and help translate [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide|the user guide]], which has more information about how to use the visual editor.</div></div> Since the last newsletter, the [[mw:Editing|Editing Team]] has wrapped up most of their work on the [[mw:2017 wikitext editor|2017 wikitext editor]] and [[mw:VisualEditor/Diffs|the visual diff tool]]. The team has begun investigating the needs of editors who use mobile devices. Their work board is available [[phab:project/view/3236/|in Phabricator]]. Their [[mw:Wikimedia Audiences/2018-19 Q2 Goals#Contributors|current priorities]] are fixing bugs and improving mobile editing. === Recent changes === *The Editing team has published an [[mw:Mobile editing using the visual editor report|initial report about mobile editing]]. *The Editing team has begun a design study of visual editing on the mobile website. New editors have trouble doing basic tasks on a smartphone, such as adding links to Wikipedia articles. You can [[c:File:Visual Editor Heuristic - Results.pdf|read the report]]. *The Reading team is working on a [[mw:Reading/Web/Advanced mobile contributions|separate mobile-based contributions project]]. *The 2006 wikitext editor is [[mw:Contributors/Projects/Removal of the 2006 wikitext editor|no longer supported]]. If you used [[:File:Edit toolbar - 2.png|that toolbar]], then you will no longer see any toolbar. You may choose another editing tool in your [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|editing preferences]], [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|local gadgets]], or [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|beta features]]. *The Editing team described the history and status of [[mw:Extension:VisualEditor|VisualEditor]] in [[m:Wikimedia monthly activities meetings/2018-03|this recorded public presentation]] (starting at 29 minutes, 30 seconds). *The Language team released [[mw:Content translation/V2|a new version of Content Translation]] (CX2) last month, on [[foundationsite:2018/09/30/international-translation-day/|International Translation Day]]. It integrates the visual editor to support templates, tables, and images. It also produces better wikitext when the translated article is published. [https://wikimediafoundation.org/2018/09/30/content-translation-version-two/] === Let's work together === * The Editing team wants to improve visual editing on the mobile website. <mark>Please read [[mw:Visual-based mobile editing/Ideas/October 2018|their ideas]] and tell the team what you think would help editors who use the mobile site.</mark> *The [[m:Community Wishlist Survey 2019|Community Wishlist Survey]] begins next week. *If you aren't reading this in your preferred language, then please help us with translations! Subscribe to the [[mail:translators-l|Translators mailing list]] or [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Elitre_(WMF)&action=edit&section=new contact us] directly. We will notify you when the next issue is ready for translation. {{int:Feedback-thanks-title}} —[[mw:User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[mw:User talk:Whatamidoing (WMF)|talk]]) </div> 14:16, 2 nuv 2018 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Johan (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=17790200 --> == Change coming to how certain templates will appear on the mobile web == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''Change coming to how certain templates will appear on the mobile web''' {{int:please-translate}} [[File:Page_issues_-_mobile_banner_example.jpg|thumb|Example of improvements]] Hello, In a few weeks the Readers web team will be changing how some templates look on the mobile web site. We will make these templates more noticeable when viewing the article. We ask for your help in updating any templates that don't look correct. What kind of templates? Specifically templates that notify readers and contributors about issues with the content of an article – the text and information in the article. Examples like [[wikidata:Q5962027|Template:Unreferenced]] or [[Wikidata:Q5619503|Template:More citations needed]]. Right now these notifications are hidden behind a link under the title of an article. We will format templates like these (mostly those that use Template:Ambox or message box templates in general) to show a short summary under the page title. You can tap on the "Learn more" link to get more information. For template editors we have [[mw:Recommendations_for_mobile_friendly_articles_on_Wikimedia_wikis#Making_page_issues_(ambox_templates)_mobile_friendly|some recommendations on how to make templates that are mobile-friendly]] and also further [[mw:Reading/Web/Projects/Mobile_Page_Issues|documentation on our work so far]]. If you have questions about formatting templates for mobile, [[mw:Talk:Reading/Web/Projects/Mobile_Page_Issues|please leave a note on the project talk page]] or [https://phabricator.wikimedia.org/maniphest/task/edit/form/1/?projects=Readers-Web-Backlog file a task in Phabricator] and we will help you. {{Int:Feedback-thanks-title}} </div> [[m:User:CKoerner (WMF)|CKoerner (WMF)]] ([[m:User talk:CKoerner (WMF)|talk]]) 19:34, 13 nuv 2018 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:CKoerner (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=18543269 --> == Community Wishlist Survey vote == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> The Community Wishlist Survey. {{Int:Please-translate}}. Hey everyone, The Community Wishlist Survey is the process when the Wikimedia communities decide what the Wikimedia Foundation [[m:Community Tech|Community Tech]] should work on over the next year. The Community Tech team is focused on tools for experienced Wikimedia editors. The communities have now posted a long list of technical proposals. You can vote on the proposals from now until 30 November. You can read more on the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2019|wishlist survey page]]. <span dir=ltr>/[[m:User:Johan (WMF)|User:Johan (WMF)]]</span></div></div> 18:13, 22 nuv 2018 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Johan (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=18543269 --> == Advanced Search == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[m:WMDE_Technical_Wishes/AdvancedSearch|Advanced Search]] will become a default feature on your wiki on November 28. This new interface allows you to perform specialized searches on the [[Special:Search|search page]], even if you don’t know any [[mw:Special:MyLanguage/Help:CirrusSearch|search syntax]]. Advanced Search originates from the [[m:WMDE_Technical_Wishes|German Community’s Technical Wishes project]]. It's already a default feature on German, Arabic, Farsi and Hungarian Wikipedia. Besides, more than 40.000 users across all wikis have tested the beta version. Feedback is welcome on the [[mw:Help talk:Extension:AdvancedSearch|central feedback page]].</div> [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] ([[m:User talk:Johanna Strodt (WMDE)|talk]]) 10:57, 26 nuv 2018 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_1&oldid=17995466 --> == New Wikimedia password policy and requirements == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> {{int:please-translate}} The Wikimedia Foundation security team is implementing a new [[m:Password policy|password policy and requirements]]. [[mw:Wikimedia_Security_Team/Password_strengthening_2019|You can learn more about the project on MediaWiki.org]]. These new requirements will apply to new accounts and privileged accounts. New accounts will be required to create a password with a minimum length of 8 characters. Privileged accounts will be prompted to update their password to one that is at least 10 characters in length. These changes are planned to be in effect on December 13th. If you think your work or tools will be affected by this change, please let us know on [[mw:Talk:Wikimedia_Security_Team/Password_strengthening_2019|the talk page]]. {{Int:Feedback-thanks-title}} </div> [[m:User:CKoerner (WMF)|CKoerner (WMF)]] ([[m:User talk:CKoerner (WMF)|talk]]) 20:02, 6 dic 2018 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:CKoerner (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=18639017 --> == Invitation from Wiki Loves Love 2019 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:WLL Subtitled Logo (transparent).svg|right|frameless]] Love is an important subject for humanity and it is expressed in different cultures and regions in different ways across the world through different gestures, ceremonies, festivals and to document expression of this rich and beautiful emotion, we need your help so we can share and spread the depth of cultures that each region has, the best of how people of that region, celebrate love. [[:c:Commons:Wiki Loves Love|Wiki Loves Love (WLL)]] is an international photography competition of Wikimedia Commons with the subject love testimonials happening in the month of February. The primary goal of the competition is to document love testimonials through human cultural diversity such as monuments, ceremonies, snapshot of tender gesture, and miscellaneous objects used as symbol of love; to illustrate articles in the worldwide free encyclopedia Wikipedia, and other Wikimedia Foundation (WMF) projects. The theme of 2019 iteration is '''''Celebrations, Festivals, Ceremonies and rituals of love.''''' Sign up your affiliate or individually at [[:c:Commons:Wiki Loves Love 2019/Participants|Participants]] page. To know more about the contest, check out our [[:c:Commons:Wiki Loves Love 2019|Commons Page]] and [[:c:Commons:Wiki Loves Love 2018/FAQ|FAQs]] There are several prizes to grab. Hope to see you spreading love this February with Wiki Loves Love! Kind regards, [[:c:Commons:Wiki Loves Love 2018/International Team|Wiki Loves Love Team]] Imagine... the sum of all love! </div> --[[Utente:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussioni utente:MediaWiki message delivery|discussioni]]) 10:12, 27 dic 2018 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Tiven2240@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=18639017 --> e7dke4jao6me2amtmh7hphcpz9redpb Wikipedia:Purtone di a cumunità/Archiviu/2019 4 22525 377393 2021-10-07T21:23:43Z S4b1nuz E.656 12540 Archivio 2019 wikitext text/x-wiki == Machine translation support enabled today for Content Translation == {{int:Please-translate}} <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hello, machine translation support for [[:mw:Content_translation|Content Translation]] (beta feature) has now been extended and enabled for users of this Wikipedia, with the inclusion of [[:en:Google_Translate|Google Translate]]. It can be used when translating Wikipedia articles with Content Translation. To start using this service, please choose ''Google Translate'' from the ''Automatic Translation'' dropdown menu that you see on the sidebar after you start translating an article. Please note, machine translation is available from all the languages that are supported by Google Translate, but Content Translation can still be used in the usual manner for translating from all languages, with or without machine translation support. While machine translation exists to aid creation of content conveniently, we would like to emphasise that before publishing, the final content should always be reviewed to avoid errors and ambiguity. We hope that your wiki community will find this new service useful, and that it will help you create more articles in your language. Wikimedia Foundation and Google have collaborated to work out [[:mw:Content_translation/Machine_Translation/GT#Summary_of_our_agreement_with_Google|an agreement]] that allows the use of Google Translate without compromising Wikipedia’s policy of attribution of rights, privacy of our users and brand representation. For more information, we request you to kindly take a look at the details about [[:mw:Content_translation/Machine_Translation|machine translation services in Content Translation]] and about [[:mw:Content_translation/Machine_Translation/GT|Google Translate translation services]]. You can also read the [https://wikimediafoundation.org/2019/01/09/you-can-now-use-google-translate-to-translate-articles-on-wikipedia main announcement on Wikimedia news]. Please note, translations made using Content Translation are also used to improve machine translation services. We have tested the service for use, but there could be unknown problems that we are not aware of yet. Please do let us know on our [[:mw:Talk:Content_translation|Project Talk page]] if you face any problems using Content Translation. This message is only in English and we will be very grateful if it could be translated into for other users of this Wikipedia. Thank you. -- On behalf of WMF Language team: [[m:User:Runab_WMF|Runa Bhattacharjee (WMF)]] ([[m:User_talk:Runab_WMF|talk]]) 16:15, 9 ghje 2019 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Runab WMF@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/CX/9_January_2019&oldid=18768811 --> == FileExporter beta feature == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:Logo for the beta feature FileExporter.svg|thumb|Coming soon: the beta feature [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons|FileExporter]]]] A new beta feature will soon be released on all wikis: The [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons|FileExporter]]. It allows exports of files from a local wiki to Wikimedia Commons, including their file history and page history. Which files can be exported is defined by each wiki's community: '''Please check your wiki's [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons/Configuration file documentation|configuration file]]''' if you want to use this feature. The FileExporter has already been a beta feature on [https://www.mediawiki.org mediawiki.org], [https://meta.wikimedia.org meta.wikimedia], deWP, faWP, arWP, koWP and on [https://wikisource.org wikisource.org]. After some functionality was added, it's now becoming a beta feature on all wikis. Deployment is planned for January 16. More information can be found [[m:WMDE_Technical_Wishes/Move_files_to_Commons|on the project page]]. As always, feedback is highly appreciated. If you want to test the FileExporter, please activate it in your [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|user preferences]]. The best place for feedback is the [[mw:Help_talk:Extension:FileImporter|central talk page]]. Thank you from Wikimedia Deutschland's [[m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes project]]. </div> [[User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 09:41, 14 ghje 2019 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=18782700 --> == No editing for 30 minutes 17 January == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">You will '''not be able to edit''' the wikis for up to 30 minutes on '''[https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190117T07 17 January 07:00 UTC]'''. This is because of a database problem that has to be fixed immediately. You can still read the wikis. Some wikis are not affected. They don't get this message. You can see which wikis are '''not''' affected [[:m:User:Johan (WMF)/201901ReadOnlyPage|on this page]]. Most wikis are affected. The time you can't edit might be shorter than 30 minutes. /[[User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]</div> 14:47, 16 ghje 2019 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Johan (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/201901ReadOnly/Targets&oldid=18788945 --> == Talk to us about talking == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:OOjs_UI_icon_speechBubbles-rtl.svg|alt="icon depicting two speech Bubbles"|frameless|right|120px]] The Wikimedia Foundation is planning a [[mw:Talk pages consultation 2019|global consultation about communication]]. The goal is to bring Wikimedians and wiki-minded people together to improve tools for communication. We want all contributors to be able to talk to each other on the wikis, whatever their experience, their skills or their devices. We are looking for input from as many different parts of the Wikimedia community as possible. It will come from multiple projects, in multiple languages, and with multiple perspectives. We are currently planning the consultation. We need your help. '''We need volunteers to help talk to their communities or user groups.''' You can help by hosting a discussion at your wiki. Here's what to do: # First, [[mw:Talk pages consultation 2019/Participant group sign-up|sign up your group here.]] # Next, create a page (or a section on a Village pump, or an e-mail thread – whatever is natural for your group) to collect information from other people in your group. This is not a vote or decision-making discussion: we are just collecting feedback. # Then ask people what they think about communication processes. We want to hear stories and other information about how people communicate with each other on and off wiki. Please consider asking these five questions: ## When you want to discuss a topic with your community, what tools work for you, and what problems block you? ## What about talk pages works for newcomers, and what blocks them? ## What do others struggle with in your community about talk pages? ## What do you wish you could do on talk pages, but can't due to the technical limitations? ## What are the important aspects of a "wiki discussion"? # Finally, please go to [[mw:Talk:Talk pages consultation 2019|Talk pages consultation 2019 on Mediawiki.org]] and report what you learned from your group. Please include links if the discussion is available to the public. '''You can also help build the list of the many different ways people talk to each other.''' Not all groups active on wikis or around wikis use the same way to discuss things: it can happen on wiki, on social networks, through external tools... Tell us [[mw:Talk pages consultation 2019/Tools in use|how your group communicates]]. You can read more about [[mw:Talk pages consultation 2019|the overall process]] on mediawiki.org. If you have questions or ideas, you can [[mw:Talk:Talk pages consultation 2019|leave feedback about the consultation process]] in the language you prefer. Thank you! We're looking forward to talking with you. </div> [[user:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] 15:00, 21 fer 2019 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Trizek (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=18639017 --> == New Wikipedia Library Accounts Available Now (March 2019) == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hello Wikimedians! [[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL OWL says sign up today!]] [[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] is announcing signups today for free, full-access, accounts to published research as part of our [[m:The_Wikipedia_Library/Journals|Publisher Donation Program]]. You can sign up for new accounts and research materials on the [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/ Library Card platform]: * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/72/ Kinige]''' – Primarily Indian-language ebooks - 10 books per month * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/55/ Gale]''' – Times Digital Archive collection added (covering 1785-2013) * '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/54/ JSTOR]''' – New applications now being taken again Many other partnerships with accounts available are listed on [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/ our partners page], including [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/47/ Baylor University Press], [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/10/ Taylor & Francis], [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/46/ Cairn], [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/32/ Annual Reviews] and [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/61/ Bloomsbury]. You can request new partnerships on our [https://wikipedialibrary.wmflabs.org/suggest/ Suggestions page]. Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: sign up today! <br>--[[w:en:Wikipedia:TWL/Coordinators|The Wikipedia Library Team]] 17:40, 13 mar 2019 (UTC) :''You can host and coordinate signups for a Wikipedia Library branch in your own language. Please contact [[m:User:Ocaasi_(WMF)|Ocaasi (WMF)]].''<br> :<small>This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].</small> </div> <!-- Messaggio inviato da User:Samwalton9@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&oldid=18873404 --> == Read-only mode for up to 30 minutes on 11 April == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">You will '''not be able to edit''' most Wikimedia wikis for up to 30 minutes on '''[https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20190411T05 11 April 05:00 UTC]'''. This is because of a hardware problem. You can still read the wikis. You [[phab:T220080|can see which wikis are affected]]. The time you can not edit might be shorter than 30 minutes. /[[User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]</div></div></div> 10:56, 8 apr 2019 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Johan (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=18979889 --> == Wikimedia Foundation Medium-Term Plan feedback request == {{int:please-translate}} <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">The Wikimedia Foundation has published a [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Medium-term_plan_2019|Medium-Term Plan proposal]] covering the next 3–5 years. We want your feedback! Please leave all comments and questions, in any language, on [[m:Talk:Wikimedia_Foundation_Medium-term_plan_2019|the talk page]], by April 20. {{Int:Feedback-thanks-title}} [[m:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]] ([[m:User talk:Quiddity (WMF)|talk]]) 17:35, 12 apr 2019 (UTC)</div> <!-- Messaggio inviato da User:Quiddity (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=18998727 --> == Multilingual Shared Templates and Modules == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Hello co-wiki community! ({{int:please-translate}}) I recently organized a project to share templates and modules between wikis. It allows modules and templates to be “language-neutral”, and store all text translations on Commons. This means that it is enough to copy/paste a template without any changes, and update the translations separately. If someone fixes a bug or adds a new feature in the original module, you can copy/paste it again without any translation work. My bot ''DiBabelYurikBot'' can help with copying. This way users can spend more time on content, and less time on updating and copying templates. Please see [[mw:WP:TNT|project page]] for details and ask questions on talk page. P.S. I am [[meta:Affiliate-selected_Board_seats/2019/Nominations/Yuri_Astrakhan_(yurik)|currently running]] for the Wikimedia board, focusing on content and support of multi-language communities. If you liked my projects like maps, graphs, or this one, I will be happy to receive your support. (any [[meta:Affiliate-selected_Board_seats/2019/Eligible_entities|registered user group]] can vote). Thank you! --[[User:Yurik|Yurik]] ([[meta:User talk:Yurik|talk]]) 06:01, 11 mag 2019 (UTC)</div> == Wikidata Bridge: edit Wikidata’s data from Wikipedia infoboxes == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> ''Sorry for writing this message in English - feel free to help us translating it :)'' Hello all, Many language versions of Wikipedia use the content of [[Wikidata]], the centralized knowledge base, to fill out the content of infoboxes. The data is stored in Wikidata and displayed, partially or completely, in the Wikipedia’s language, on the articles. This feature is used by many template editors, but brought several issues that were raised by communities in various places: not being able to edit the data directly from Wikipedia was one of them. This is the reason why the '''[[mw:Wikidata Bridge|Wikidata Bridge]]''' project started, with the goal of offering a way to Wikipedia editors to edit Wikidata’s data more easily. This will be achieved by an interface, connected to the infobox, that users can access directly from their local wiki. The project is now at an early stage of development. A lot of [[mw:Wikidata_Bridge/Research|user research]] has been done, and will continue to be done through the different phases of the project. The next steps of [[mw:Wikidata_Bridge/Development|development]] will be achieved by the development team working at Wikimedia Deutschland, starting now until the end of 2019. In order to make sure that we’re building a tool that is answering editors’ needs, we’re using agile methods in our development process. We don’t start with a fixed idea of the tool we want to deliver: we will build it together with the editors, based on feedback loops that we will regularly organize. The first version will not necessarily have all of the features you want, but it will keep evolving. Here’s the planned timeline: * From June to August, we will build the setup and technical groundwork. * From September to November 2019, we will develop the first version of the feature and publish a test system so you can try it and give feedback. * Later on, we will test the feature on a few projects, in collaboration with the communities. ** We will first focus on early adopters communities who already implemented a shortcut from their infoboxes to edit Wikidata (for example Russian, Catalan, Basque Wikipedias) ** but we also welcome also communities who [[mw:Wikidata_Bridge/Get_involved|volunteer to be part of the first test round]]. ** Then we will reach some of the big Wikipedias (French, German, English) in order to see if the project scales and to address their potentially different needs. ** Even later, we can consider enabling the feature on all the other projects. In any case, no deployment or big change will be enforced on the projects without talking to the communities first, and helping the template builders to prepare for the changes they will have to do on the infoboxes’ code. If you want to get involved, there are several ways to help: * Read and help translating [[mw:Wikidata_Bridge|the documentation pages]] * Follow the [[mw:Wikidata_Bridge/Updates|updates]] and participate in [[mw:Topic:V1x2lxtu8rgi954a|the first feedback loop]] * Talk about it with your local community More ideas will be added [[mw:Wikidata_Bridge/Get_involved|on this page]] along the way If you have any questions for the development team, feel free to ask them [[mw:Talk:Wikidata_Bridge|on the main talk page]]. You can also ask under this message, but if you expect an answer from me, please make sure to ping me. Thanks for your attention, [[:d:User:Lea Lacroix (WMDE)|Lea Lacroix (WMDE)]] 13:03, 24 ghju 2019 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Lea Lacroix (WMDE)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Lea_Lacroix_(WMDE)/List_Wikipedias&oldid=19168539 --> == Élection communautaire au Conseil d'administration de Wikimédia France == {{int:please-translate}} <small>''Ce message est déposé ici car Wikimédia France a identifié la langue de votre projet comme étant un des langues de France.''</small><br/> <small>''This message is posted here because Wikimedia France has identified the language of your project as being one of the languages ​​of France.''</small> Bonjour à toutes et tous, Le 23 février dernier l'association [[m:Wikimédia France|Wikimédia France]] s'est dotée de [https://www.wikimedia.fr/documents-officiels/statuts-de-lassociation/ nouveaux statuts]. Dorénavant, un siège du Conseil d'administration de Wikimédia France est réservé à une personne désignée par la communauté des contributeurs aux différents projets Wikimedia[1]. Wikimédia France est une association à but non lucratif, de type loi 1901, qui soutient et promeut les différents projets Wikimedia en France mais n'exerce aucun rôle éditorial ni aucun rôle d'hébergeur de ces projets. Elle est juridiquement indépendante des projets et de la Wikimedia Foundation. Néanmoins, il est sûr que la notoriété de l'association est entièrement issue de celle des différents projets, ce qui détermine en grande partie sa capacité à rencontrer les acteurs institutionnels et associatifs et à attirer la générosité du public. D'autre part, les marques, les logos et un peu moins de la moitié des ressources de Wikimédia France[2] sont issues d'un accord avec la Wikimedia Foundation, organe central du mouvement wikimédien. En bref, l'essentiel de la capacité d'action de Wikimédia France est rendu possible grâce à ''votre travail''. C'est pourquoi Wikimédia France a pensé qu'il est légitime qu'une personne désignée par la communauté des contributeurs puisse siéger à son Conseil d'administration. Une fois désignée, la personne sera formellement investie en novembre par un vote de l'Assemblée générale de l'association, seule instance souveraine en cette matière. En tant que membre du Conseil d'administration, la personne choisie pourra exercer les rôles de contrôle, de gestion et de conseil stratégique pour l'association[3]. '''Le dépôt des candidatures sera possible à partir du <sup>1er</sup> septembre 2019 et le vote sera ouvert du 20 au 30 septembre 2019.''' Toutes les informations utiles (calendrier détaillé, droit de vote, conditions d'éligibilité, etc.) sont à retrouver sur [[:m:Wikimédia France/Gouvernance/Siège_communautaire]]. Fin août / début septembre, une session « posez toutes les questions que vous voulez » (''ask me everything''), sera organisée en ligne pour répondre aux diverses interrogations. Enfin, Wikimédia France souhaite mettre en place une commission électorale recueillant et validant les candidatures et surveillant ce processus électoral. Si la fonction vous intéresse, vous pouvez vous signaler à election at wikimedia.fr [[Utente:Willie Robert|Willie Robert]] ([[Discussioni utente:Willie Robert|discussioni]]) 08:52, 15 lug 2019 (UTC) *[1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikim%C3%A9dia_France/Gouvernance/Si%C3%A8ge_communautaire *[2] Ventilation ressources, d'après le budget prévisionnel 2019-2020 : 1 054 600 euros de recettes totates, dont 450 000 (43 %) de la Wikimedia Foundation, 435 000 de dons, 100 000 de mécénat, 10 000 d'adhésion, 1 500 de frais financier, 35 100 de reprises sur engagements restant à réaliser et 23 000 de transfert de charges. *[3] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikim%C3%A9dia_France/Guide_du_conseil_d%27administration == Editing News #1—July 2019 == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> ''[[m:VisualEditor/Newsletter/2019/July|Read this in another language]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]'' <div style="float:right;width:270px;margin-left:1em;border-style:solid;border-width:1px;padding:1em;"> [[File:VisualEditor-logo.svg|200px|center]] <big>'''Did you know?'''</big> <div class="thumbcaption" style="font-size: 90%;"> Did you know that you can use the visual editor on a mobile device? Every article has a pencil icon at the top. Tap on the pencil icon [[File:OOjs UI icon edit-ltr.svg|frameless|16x16px]] to start editing. '''<big>Edit Cards</big>''' [[File:EditCards-v.20.png|alt=Toolbar with menu opened|center|frameless|250px]] This is what the new '''Edit Cards for editing links''' in the mobile visual editor look like. You can try the prototype here: '''[[mw:Topic:V394zwrigth8ii7c|📲 Try Edit Cards]].''' </div></div> Welcome back to the [[mw:Editing|Editing]] newsletter. Since [[m:VisualEditor/Newsletter/2018/October|the last newsletter]], the team has released two new features for the [[mw:VisualEditor on mobile|mobile visual editor]] and has started developing three more. All of this work is part of the team's goal to [[m:Wikimedia Foundation Annual Plan/2018-2019/Audiences#Outcome 3: Mobile Contribution|make editing on mobile web simpler]]. Before talking about the team's recent releases, we have a question for you: <strong>Are you willing to try a new way to add and change links?</strong> If you are interested, we would value your input! You can try this new link tool in the mobile visual editor on a separate wiki. <em>Follow these instructions and share your experience:</em> <strong>[[mw:Topic:V394zwrigth8ii7c|📲 Try Edit Cards]].</strong> === Recent releases === The mobile visual editor is a simpler editing tool, for smartphones and tablets using the [[mw:Reading/Web/Mobile#About|mobile site]]. The Editing team recently launched two new features to improve the mobile visual editor: # [[mw:VisualEditor on mobile/Section editing|Section editing]] #* The purpose is to help contributors focus on their edits. #* The team studied this with an A/B test. [[mw:VisualEditor on mobile/Section editing#16 June 2019|This test showed]] that contributors who could use section editing were '''1% more likely to publish''' the edits they started than people with only full-page editing. # [[mw:VisualEditor on mobile#March 1, 2019|Loading overlay]] #* The purpose is to smooth the transition between reading and editing. Section editing and the new loading overlay are '''now available to everyone''' using the mobile visual editor. === New and active projects === This is a list of our most active projects. [[mw:Help:Watching pages|Watch]] these pages to learn about project updates and to share your input on new designs, prototypes and research findings. *[[mw:VisualEditor on mobile/Edit cards|Edit cards]]: This is a clearer way to add and edit links, citations, images, templates, etc. in articles. You can try this feature now. <em>Go here to see how:</em> [[mw:Topic:V394zwrigth8ii7c|📲 <em>Try Edit Cards</em>]]. *[[mw:VisualEditor on mobile/Toolbar refresh|Mobile toolbar refresh]]: This project will learn if contributors are more successful when the editing tools are easier to recognize. *[[mw:VisualEditor on mobile/VE mobile default|Mobile visual editor availability]]: This A/B test asks: ''Are newer contributors more successful if they use the mobile visual editor?'' We are collaborating with [[mw:VisualEditor on mobile/VE mobile default#26 June 2019 %E2%80%93 Participating wikis and test start date|20 Wikipedias]] to answer this question. *[[mw:VisualEditor on mobile/Usability improvements|Usability improvements]]: This project will make the mobile visual editor easier to use. The goal is to let contributors stay focused on editing and to feel more confident in the editing tools. === Looking ahead === * '''Wikimania:''' Several members of the Editing Team will be attending [[wmania:|Wikimania]] in August 2019. They will lead a session about mobile editing in the [[wmania:2019:Community Growth/Visual editing on mobile: An accessible editor for all|Community Growth space]]. Talk to the team about how editing can be improved. * '''Talk Pages:''' In the coming months, the Editing Team will begin [[mw:Talk pages consultation 2019|improving talk pages]] and communication on the wikis. === Learning more === The [[mw:VisualEditor on mobile|VisualEditor on mobile]] is a good place to learn more about the projects we are working on. The team wants to talk with you about anything related to editing. If you have something to say or ask, please leave a message at [[mw:Talk:VisualEditor on mobile|Talk:VisualEditor on mobile]]. [[user:PPelberg (WMF)|PPelberg (WMF)]] ([[mw:user_talk:PPelberg (WMF)|talk]]) & [[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[mw:user_talk:Whatamidoing (WMF)|talk]]) </div> 18:32, 23 lug 2019 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Trizek (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=VisualEditor/Newsletter/Wikis_with_VE&oldid=19175117 --> == Update on the consultation about office actions == Hello all, Last month, the Wikimedia Foundation's Trust & Safety team [[:en:Wikipedia:Village_pump_(policy)/Archive_152#Announcement_of_forthcoming_temporary_and_partial_ban_tool_consultation|announced]] a future consultation about partial and/or temporary [[m:Special:MyLanguage/office actions|office actions]]. We want to let you know that the '''draft version''' of this consultation has now been [[:m:Office_actions/Community_consultation_on_partial_and_temporary_office_actions/draft|posted on Meta]]. This is a '''draft'''. It is not intended to be the consultation itself, which will be posted on Meta likely in early September. Please do not treat this draft as a consultation. Instead, we ask your assistance in forming the final language for the consultation. For that end, we would like your input over the next couple of weeks about what questions the consultation should ask about partial and temporary Foundation office action bans and how it should be formatted. '''[[:m:Talk:Office_actions/Community_consultation_on_partial_and_temporary_office_actions/draft|Please post it on the draft talk page]]'''. Our goal is to provide space for the community to discuss all the aspects of these office actions that need to be discussed, and we want to ensure with your feedback that the consultation is presented in the best way to encourage frank and constructive conversation. Please visit [[:m:Office_actions/Community_consultation_on_partial_and_temporary_office_actions/draft|the consultation draft on Meta-wiki]] and leave your comments on the draft’s talk page about what the consultation should look like and what questions it should ask. Thank you for your input! -- The [[m:Special:MyLanguage/Trust and Safety|Trust & Safety team]] 08:02, 16 aos 2019 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Trizek (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&oldid=19175143 --> == New tools and IP masking == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"><div class="plainlinks"> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hey everyone, The Wikimedia Foundation wants to work on two things that affect how we patrol changes and handle vandalism and harassment. We want to make the tools that are used to handle bad edits better. We also want to get better privacy for unregistered users so their IP addresses are no longer shown to everyone in the world. We would not hide IP addresses until we have better tools for patrolling. We have an idea of what tools ''could'' be working better and how a more limited access to IP addresses would change things, but we need to hear from more wikis. You can read more about the project [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|on Meta]] and [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|post comments and feedback]]. Now is when we need to hear from you to be able to give you better tools to handle vandalism, spam and harassment. You can post in your language if you can't write in English. [[User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]</div></div></div> 14:18, 21 aos 2019 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Johan (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Tools_and_IP_message/Distribution&oldid=19315232 --> == The consultation on partial and temporary Foundation bans just started == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> <div class="plainlinks"> Hello, In a [[:en:Wikipedia:Community_response_to_the_Wikimedia_Foundation%27s_ban_of_Fram/Official_statements#Board_statement|recent statement]], the Wikimedia Foundation Board of Trustees [[:en:Wikipedia:Community_response_to_the_Wikimedia_Foundation%27s_ban_of_Fram/Official_statements#Board_statement|requested that staff hold a consultation]] to "re-evaluat[e] or add community input to the two new office action policy tools (temporary and partial Foundation bans)". Accordingly, the Foundation's Trust & Safety team invites all Wikimedians [[:m:Office actions/Community consultation on partial and temporary office actions/09 2019|to join this consultation and give their feedback]] from 30 September to 30 October. How can you help? * Suggest how partial and temporary Foundation bans should be used, if they should (eg: On all projects, or only on a subset); * Give ideas about how partial and temporary Foundation bans should ideally implemented, if they should be; and/or * Propose changes to the existing Office Actions policy on partial and temporary bans. We offer our thanks in advance for your contributions, and we hope to get as much input as possible from community members during this consultation! </div> </div>-- [[user:Kbrown (WMF)|Kbrown (WMF)]] 17:14, 30 sit 2019 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Trizek (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=19302497 --> == Feedback wanted on Desktop Improvements project == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> {{Int:Please-translate}} {{int:Hello}}. The Readers Web team at the WMF will work on some [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|improvements to the desktop interface]] over the next couple of years. The goal is to increase usability without removing any functionality. We have been inspired by changes made by volunteers, but that currently only exist as local gadgets and user scripts, prototypes, and volunteer-led skins. We would like to begin the process of bringing some of these changes into the default experience on all Wikimedia projects. We are currently in the research stage of this project and are looking for ideas for improvements, as well as feedback on our current ideas and mockups. So far, we have performed interviews with community members at Wikimania. We have gathered lists of previous volunteer and WMF work in this area. We are examining possible technical approaches for such changes. We would like individual feedback on the following: * Identifying focus areas for the project we have not yet discovered * Expanding the list of existing gadgets and user scripts that are related to providing a better desktop experience. If you can think of some of these from your wiki, please let us know * Feedback on the ideas and mockups we have collected so far We would also like to gather a list of wikis that would be interested in being test wikis for this project - these wikis would be the first to receive the updates once we’re ready to start building. When giving feedback, please consider the following goals of the project: * Make it easier for readers to focus on the content * Provide easier access to everyday actions (e.g. search, language switching, editing) * Put things in logical and useful places * Increase consistency in the interface with other platforms - mobile web and the apps * Eliminate clutter * Plan for future growth As well as the following constraints: * Not touching the content - no work will be done in terms of styling templates or to the structure of page contents themselves * Not removing any functionality - things might move around, but all navigational items and other functionality currently available by default will remain * No drastic changes to the layout - we're taking an evolutionary approach to the changes and want the site to continue feeling familiar to readers and editors Please give all feedback (in any language) at [[mw:Talk:Reading/Web/Desktop Improvements|mw:Talk:Reading/Web/Desktop Improvements]] After this round of feedback, we plan on building a prototype of suggested changes based on the feedback we receive. You’ll hear from us again asking for feedback on this prototype. {{Int:Feedback-thanks-title}} [[mw:User:Quiddity (WMF)|Quiddity (WMF)]] ([[mw:User talk:Quiddity (WMF)|talk]]) </div> 07:18, 16 utt 2019 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Quiddity (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Quiddity_(WMF)/Global_message_delivery_split_4&oldid=19462890 --> == Beta feature "Reference Previews" == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> A new beta feature will soon be deployed to your wiki: [[m:WMDE_Technical_Wishes/ReferencePreviews|Reference Previews]]. As you might guess from the name, this feature gives you a preview of references in the article text. That means, you can look up a reference without jumping down to the bottom of the page. Reference Previews have already been a beta feature on German and Arabic Wikipedia since April. Now they will become available on more wikis. Deployment is planned for October 24. More information can be found [[m:WMDE_Technical_Wishes/ReferencePreviews|on the project page]]. As always, feedback is highly appreciated. If you want to test Reference Previews, please activate the beta feature in your [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|user preferences]] and let us know what you think. The best place for feedback is the [[mw:Help talk:Reference Previews|central talk page]]. We hope the feature will serve you well in your work. Thank you from Wikimedia Deutschland's [[m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes project]]. </div> -- [[User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 09:47, 23 utt 2019 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&oldid=19478814 --> == Editing News #2 – Mobile editing and talk pages == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> <em>[[m:VisualEditor/Newsletter/2019/October|Read this in another language]] • [[m:VisualEditor/Newsletter|Subscription list for this multilingual newsletter]]</em> Inside this newsletter, the [[mw:Editing|Editing team]] talks about their work on the [[mw:Mobile visual editor|mobile visual editor]], on [[mw:Talk pages project|the new talk pages project]], and at [[wikimania:|Wikimania 2019]]. === Help === <strong>What talk page interactions do you remember?</strong> Is it a story about how someone helped you to learn something new? Is it a story about how someone helped you get involved in a group? Something else? Whatever your story is, we want to hear it! Please tell us a story about how you used a talk page. <mark>Please share a link to a memorable discussion, or describe it on the <strong>[[mw:Topic:V8d91yh8gcg404dj|talk page for this project]]</strong>.</mark> The team wants your examples. These examples will help everyone develop a shared understanding of what this project should support and encourage. === Talk pages project === The [[mw:Talk pages consultation 2019|Talk Pages Consultation]] was a global consultation to define better tools for wiki communication. From February through June 2019, more than 500 volunteers on 20 wikis, across 15 languages and multiple projects, came together with members of the Foundation to create a product direction for a set of discussion tools. The [[mw:Talk pages consultation 2019/Phase 2 report|Phase 2 Report]] of the Talk Page Consultation was published in August. It summarizes the product direction the team has started to work on, which you can read more about here: [[mw:Talk pages project|Talk Page Project project page]]. The team needs and wants your help at this early stage. They are starting to develop the first idea. Please add your name to the [[mw:Talk pages project#Getting involved|<strong>"Getting involved"</strong>]] section of the project page, if you would like to hear about opportunities to participate. === Mobile visual editor === The Editing team is trying to make it simpler to edit on mobile devices. The team is changing the [[mw:VisualEditor on mobile|visual editor on mobile]]. If you have something to say about editing on a mobile device, please leave a message at [[mw:Talk:VisualEditor on mobile|Talk:VisualEditor on mobile]]. ==== [[mw:VisualEditor on mobile/Edit cards|Edit Cards]] ==== [[File:Edit Cards-before-v3-comparison.png|thumb|486x486px|What happens when you click on a link. The new Edit Card is bigger and has more options for editing links.]] * On 3 September, the Editing team released [[:File:Edit Cards comparison v2 and v3.png|version 3 of Edit Cards]]. Anyone could use the new version in the mobile visual editor. * There is an [[:File:Edit Cards comparison v2 and v3.png|updated design]] on the Edit Card for adding and modifying links. There is also a new, [[mw:VisualEditor on mobile/Edit cards#2 September 2019 - v3 deployment timing|combined workflow for editing a link's display text and target]]. * Feedback: You can try the new Edit Cards by opening the mobile visual editor on a smartphone. Please post your feedback on the [[:mw:Topic:V5rg0cqmikpubmjj|Edit cards talk page]]. ==== [[mw:VisualEditor on mobile/Toolbar refresh|Toolbar]] ==== [[File:Toolbar-comparison-v1.png|thumb|486px|The editing toolbar is changing in the mobile visual editor. The old system had two different toolbars. Now, all the buttons are together. [[mw:Topic:V79x6zm8n6i4nb56|Tell the team what you think about the new toolbar]].]] * In September, the Editing team updated the mobile visual editor's editing toolbar. Anyone could see these changes in the mobile visual editor. ** <em>One toolbar:</em> All of the editing tools are located in one toolbar. Previously, the toolbar changed when you clicked on different things. **<em>New navigation:</em> The buttons for moving forward and backward in the edit flow have changed. **<em>Seamless switching:</em> an [[phab:T228159|improved workflow]] for switching between the visual and wikitext modes. * Feedback: You can try the refreshed toolbar by opening the mobile VisualEditor on a smartphone. Please post your feedback on the [[mw:Topic:V79x6zm8n6i4nb56|Toolbar feedback talk page]]. === Wikimania === The Editing Team attended [[wmania:2019:Program|Wikimania 2019]] in Sweden. They led a session on [[wmania:2019:Community Growth/Visual editing on mobile: An accessible editor for all|the mobile visual editor]] and a session on [[wmania:2019:Community Growth/After Flow: A new direction for improving talk pages|the new talk pages project]]. They tested [[mw:VisualEditor on mobile/Toolbar refresh#v1 prototype|two]] new [[mw:VisualEditor on mobile/Edit cards#v3 prototype|features]] in the mobile visual editor with contributors. You can read more about what the team did and learned in [[mw:VisualEditor on mobile#Wikimania Stockholm: Overview|the team's report on Wikimania 2019]]. === Looking ahead === * <strong>Talk Pages Project:</strong> The team is thinking about the first set of proposed changes. The team will be working with a few communities to pilot those changes. The best way to stay informed is by adding your username to the list on the project page: [[mw:Talk pages project#Getting involved|<strong>Getting involved</strong>]]. * <strong>Testing the mobile visual editor as the default:</strong> The Editing team plans to post results before the end of the calendar year. The best way to stay informed is by adding the project page to your watchlist: [[mw:VisualEditor on mobile/VE mobile default|<strong>VisualEditor as mobile default project page</strong>]]. * <strong>Measuring the impact of Edit Cards:</strong> This study asks whether the project helped editors add links and citations. The Editing team hopes to share results in November. The best way to stay informed is by adding the project page to your watchlist: [[mw:VisualEditor on mobile/Edit cards|<strong>Edit Cards project page</strong>]]. – [[User:PPelberg (WMF)|PPelberg (WMF)]] ([[mw:User talk:PPelberg (WMF)|talk]]) & [[User:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[mw:User talk:Whatamidoing (WMF)|talk]]) </div> 11:12, 29 utt 2019 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Johan (WMF)@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/VE_201910/3&oldid=19500848 --> == Wikipedia Asian Month 2019 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:WAM logo without text.svg|right|frameless]] '''Wikipedia Asian Month''' is back! We wish you all the best of luck for the contest. The basic guidelines of the contest can be found on your local page of Wikipedia Asian Month. For more information, refer [[:m:Wikipedia Asian Month 2019|to our Meta page]] for organizers. Looking forward to meet the next ambassadors for Wikipedia Asian Month 2019! For additional support for organizing offline event, contact our international team [[:m:Talk:Wikipedia Asian Month 2019|on wiki]] or on email. We would appreciate the translation of this message in the local language by volunteer translators. Thank you! [[:m:Wikipedia Asian Month 2019/International Team|Wikipedia Asian Month International Team.]] [[Utente:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussioni utente:MediaWiki message delivery|discussioni]]) 16:57, 31 utt 2019 (UTC) </div> <!-- Messaggio inviato da User:Tiven2240@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/WAM&oldid=19499019 --> == Extension of Wikipedia Asian Month contest == In consideration of a week-long internet block in Iran, [[:m:Wikipedia Asian Month 2019|Wikipedia Asian Month 2019]] contest has been extended for a week past November. The articles submitted till 7th December 2019, 23:59 UTC will be accepted by the fountain tools of the participating wikis. Please help us translate and spread this message in your local language. [[:m:Wikipedia Asian Month 2019/International Team|Wikipedia Asian Month International Team]] --[[Utente:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Discussioni utente:MediaWiki message delivery|discussioni]]) 14:16, 27 nuv 2019 (UTC) <!-- Messaggio inviato da User:Tiven2240@metawiki usando l'elenco su https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/WAM&oldid=19592127 --> pvhyhxp4u6ry1fhn28pirehs1h1vh8q Template:Aghjaccinu 10 22526 377396 377395 2021-10-07T21:29:09Z S4b1nuz E.656 12540 wikitext text/x-wiki <indicator name="dialettu aghjaccinu">[[File:Blason ville fr Ajaccio.svg|30px|link=Dialettu aghjaccinu|Issa paghjina ghjè scritta in aghjaccinu]]</indicator> {| width=50% |- |style="background:#E912D4; color:white" width=10%|<div style="text-align:center">'''AJ'''</div> |style="background:#FCD4F8; color:black"| <small>Issa paghjina ghjè scritta in '''[[Dialettu aghjaccinu|aghjaccinu]]'''</small> |} <includeonly>[[Categoria:Articuli in Aghjaccinu]]</includeonly> <noinclude>[[Categoria:Mudellu]]</noinclude> 5vaorarqghslfvvws7p5oy2h9jebduv Ana Mena 0 22527 378521 377398 2022-02-11T20:35:37Z Jumpy01 11155 wikitext text/x-wiki {{C-supranu}} [[File:Premios Goya 2020 - Ana Mena.jpg|thumbnail|right|250px|Ana Mena]] '''Ana Mena''' (nata u [[25 di ferraghju]] [[1997]]) hè una cantante spagnola. Hè attiva soprattuttu in Spagna è Italia ma hè dinù cunnusciuta in Sguìzzera è Francia. == Albumi == * ''Index'' (2018) == Ligami == * [http://anamenamusic.com/ Situ officiale] [[Categoria:Cantadore]] [[Categoria:Spagnolu]] idz4zbyp1mn39600y57ssir1nbh6m06 Bobbi Brown 0 22528 378160 377750 2022-01-04T06:01:42Z EmausBot 3225 Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by [[Wikipedia:Wikidata|Wikidata]] on [[d:Q281024]] wikitext text/x-wiki [[File:Bobbi Brown 2010.jpg|thumb|200px|right|Bobbi Brown ([[2010]])]] '''Bobbi Brown''' (* [[14 d'aprile]] 1957) hè una maquillatora prufessiunale [[Stati Uniti d'America|americana]] (''makeup artist''), autrice, è fundatrice di Bobbi Brown Cosmetics. Brown hà creatu dece rossetti à l'ombra naturale chì secondu Entrepreneur "anu rivoluziunatu l'industria di a bellezza". Hà scrittu nove libri nantu à a bellezza è u benistà. Dopu à avè lasciatu Bobbi Brown Cosmetics in u 2016 hà lanciatu Beauty Evolution LLC è hè stata certificata cum'è coach di salute per mezu di l'Istitutu di Nutrizione Integrativa. Brown hà ancu iniziatu una linea di prudutti di benistà ispirati à a bellezza. Gestisce un situ web edituriale. Ella è u so maritu, Steven Plofker, anu reinventatu "The George", un hotel boutique di 32 camere situatu in Montclair, in u [[New Jersey]]. [[Categoria:Americanu|Brown, Bobbi]] [[Categoria:Biugrafia]] fykb7kqzvyjer2lzor06zxzkoon4lq1 Chuck Close 0 22530 377747 377645 2021-11-05T23:18:28Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Chuck Close.jpg|thumb|Close, [[2009]]]] '''Charles Thomas Close''' (Monroe, [[5 di lugliu]] [[1940]] - Oceanside, [[19 d'aostu]] [[2021]]) hè un pittore [[Stati Uniti d'America|americanu]]. [[Categoria:Pittore|Close, Chuck]] [[Categoria:Americanu|Close, Chuck]] [[Categoria:Biugrafia]] o6rn6db9yfoefakxso8qpvco2iwgugu Somma 0 22531 377644 377641 2021-10-31T22:05:28Z Fausta Samaritani 15085 da vede wikitext text/x-wiki In [[Matematica|matematichi]], a summazioni hè l'addizioni di una siquenza di numari di ogni natura.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in inglesu.</ref> U risultatu hè a so somma o tutali. Oltri i numari, altri tipi di valori poni ancu essa addizziunati : funzioni, vettori, matrici, pulinomii è, di regula, elementi di ogni tipu d'ughjetti matematichi annantu à i quali un'uparazioni nutata "+" hè difinita. I summazioni di seguiti infiniti sò chjamati serii. Implicheghjani u cuncettu di limita, è ùn sò micca cunsidarati in stu articulu. A summazioni di una seguita esplicita hè dinutata com'è una succissioni d'addizioni. Par isempiu, a somma di {{math|[1, 2, 4, 2]}} hè nutata {{math|1 + 2 + 4 + 2}}, è dà 9, veni à dì{{math|1=1 + 2 + 4 + 2 = 9}}. L'addizioni essendu assuciativa è cummutativa, i parintesi ùn sò micca nicissarii è u risultatu hè listessu qualvoglia fussi l'ordini di i vertici. A summazioni di una siquenza di un solu elementu dà stu elementu eddu stessu. A summazioni di una siquenza biota (una siquenza senza elementi), par cunvinzioni, dà 0. Assà à spessu, l'elementi di una siquenza sò difiniti, par via di un mutivu rigulari, sicondu a so piazza in a siquenza. Pà i mutivi simplici, a summazioni di longhi siquenzi pò essa raprisintata rimpiazzendu a maiò parti di i vertici incù l'ellissi. Par indittu, a somma di i primi 100 numari naturali si pò scriva {{math|1 + 2 + 3 + 4 + ⋯ + 99 + 100}}. Osinnò, a somma hè indicata usendu a nutazioni Σ, induva <math display="inline">\sum</math> hè una lettara greca maiuscula ingrandata ''sigma''. Par indittu, a somma di i ''n'' primi numari naturali pò essa nutata <math display="inline"> \sum_{i=1}^n i.</math> Par i longhi sommi è i sommi di lunghezza varievuli (difiniti incù l'ellissi o a nutazioni Σ), hè à spessu difficiuli di truvà i sprissioni chjusi pà u risultatu. Par isempiu :<math>\sum_{i=1}^n i = \frac{n(n+1)}{2}.</math> bench'è tali furmuli ùn esistissini micca sempri, numarosi furmuli di summazioni sò stati scuparti, frà i quali uni pochi di i più currenti è di i più elementarii sò citati in a seguita di stu articulu. ==Nutazioni== ===Nutazioni sigma maiuscula=== A nutazioni matematica aprada un simbulu chì raprisenta di manera cumpatta a somma di numarosi termini simili : u simbulu di summazioni, <math display="inline">\sum</math>, una forma ingrandata di a lettara greca maiuscula sigma. Hè difinitu com'è suvita: :<math>\sum_{i \mathop =m}^n a_i = a_m + a_{m+1} + a_{m+2} + \cdots + a_{n-1} + a_n</math> Induva {{math|''i''}} hè l'indiziu di a summazioni ; {{math|''a<sub>i</sub>''}} hè una varievuli incù un indici chì rapprisenta ogni termini di a somma ; ''m'' hè a limita infiriori di a summazioni, è ''n'' hè a limita supiriori di a summazioni. A minzioni "{{math|1=''i'' = ''m''}}" sottu à u simbulu di a somma significheghja ch'è l'indiziu i hè à a partenza uguali à ''m''. L'indiziu, {{math|''i''}}, hè incrimintatu di unu par ogni termini successivu, arristendu si quandu {{math|1=''i'' = ''n''}}. Quissa si leghji com'è "somma di {{math|''a<sub>i</sub>''}}, da {{math|1=''i'' = ''m''}} à {{math|1=''i'' = ''n''}}". Eccu un asempiu muscendu a summazioni di i quatrati : :<math>\sum_{i = 3}^6 i^2 = 3^2+4^2+5^2+6^2 = 86.</math> Di regula, bench'è qualsiasi varievuli possi essa apradata com'è indiziu di summazioni (à cundizioni ch'eddu ùn ci fussi micca ambiguità), uni pochi di i varievuli i più currenti cumprendini i lettari tali <math>i</math>, <math>j</math>, <math>k</math>, and <math>n</math>; quist'ultima hè ancu à spessu apradata pà a limita supiriori di una summazioni. Di manera altirnativa, l'indiziu è i limiti di a summazioni sò calchì volta umissi di a difinizioni di a summazioni s'è u cuntestu hè abbastanza chjaru. Quissa s'appieca particularamenti quandu l'indiziu và da 1 à ''n''. 1 par isempiu, si pò scriva ch'è : :<math>\sum a_i^2 = \sum_{i = 1}^n a_i^2.</math> Si vedini à spessu i generalisazioni di 'ssa nutazioni in i quali una cundizioni logica arbitraria hè furnita, è a somma hè supposta essa presa annantu à tutti i valori suddisfacenti a cundizioni. Par isempiu : :<math>\sum_{0 \le k < 100} f(k)</math> hè a somma di <math>f(k)</math> annantu à tutti l'intrei <math>k</math> in l'intarvallu spicificatu, :<math>\sum_{x \mathop \in S} f(x)</math> hè a somma di <math>f(k)</math> annantu à tutti l'elementi <math>x</math> di l'insemu <math>S</math>, è :<math>\sum_{d\,|\,n}\;\mu(d)</math> Hè a somma di <math>\mu(d)</math> annantu à tutti l'intrei pusitivi <math>d</math> dividendu <math>n</math>. Esistini ancu i mezi di generalizà l'usu di numarosi segni sigma. Par indittu, :<math>\sum_{i,j}</math> Hè listessa cosa ch'è :<math>\sum_{i}\sum_{j}.</math> Una nutazioni simili hè appiicata quand'eddu si tratta di disignà u pruduttu di una siquenza, chì hè simili à a so summazioni, ma chì usa l'uparazioni di multiplicazioni inveci di l'addizioni (è dà 1 pà una siquenza biota inveci di 0). Listessa struttura di basa hè apradata, incù <math display="inline">\prod</math>, una forma ingrandata di a lettara maiuscula greca pi, rimpiazzendu u <math display="inline">\sum</math>. == Noti == <references/> == Da vede dinù == * [[Cungittura di Goldbach]] [[Categoria:Matematica]] ivmvmr4zzgewm0mtmdmlff8g5fyq9jq Template:Math 10 22532 377490 2021-10-20T09:42:56Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:D8C:7EA6:1752:C3B9 Pagina nova: <span class="texhtml {{#if:{{{big|}}}{{{size|}}}|texhtml-big}}" {{#if:{{{big|}}}{{{size|}}}|style="font-size:{{{size|165%}}};"}}>{{{1}}}</span><!-- -->{{#invoke:Check for unknown parameters|check | unknown = {{main other|[[Category:Pages using Math with unknown parameters|_VALUE_]]}} | showblankpositional=1 | preview = unknown parameter "_VALUE_" (consider using <code>{{!}}1=</code>, <code><nowiki>{{!}}</nowiki></code>, <code><nowiki>{{=}}</nowiki></code>) | 1 | big | size }}<n... wikitext text/x-wiki <span class="texhtml {{#if:{{{big|}}}{{{size|}}}|texhtml-big}}" {{#if:{{{big|}}}{{{size|}}}|style="font-size:{{{size|165%}}};"}}>{{{1}}}</span><!-- -->{{#invoke:Check for unknown parameters|check | unknown = {{main other|[[Category:Pages using Math with unknown parameters|_VALUE_]]}} | showblankpositional=1 | preview = unknown parameter "_VALUE_" (consider using <code>{{!}}1=</code>, <code><nowiki>{{!}}</nowiki></code>, <code><nowiki>{{=}}</nowiki></code>) | 1 | big | size }}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude> loxcc5wdrayadh9axqvyklr3t29jdgm Backlink building 0 22536 377590 377589 2021-10-26T07:53:56Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:688B:7080:8C9C:C7E3 micca scrittu in corsu wikitext text/x-wiki {{da supprimà}} o6k9kuat1g5s5gjydb4k3w8zakauhs3 Wikipedia:À prupositu di Wikipedia 4 22538 377751 377611 2021-11-06T08:13:34Z Jumpy01 11155 Reindirizzamentu à [[Wikipedia]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Wikipedia]] qcf0bxr7jfjk7n20mdro0bux7av3gti QS World University Rankings 0 22542 377738 377737 2021-11-05T22:50:49Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki {{Ortografia è grammatica da verificà}} QS World University Rankings è una pubblicazione annuale di classifiche universitarie di Quacquarelli Symonds (QS). U sistema QS hè cumpostu di trè parti: a classificazione globale globale, a classificazione di i sughjetti, chì chjamanu e prime università di u mondu per u studiu di 51 sughjetti diffirenti è cinque spazii di facultà cumposti, è ancu cinque tavule regiunale indipendenti, à dì l'Asia, l'America Latina, L'Europa emergente è l'Asia Centrale, a Regione Araba è i BRICS. U ranking QS riceve appruvazioni da u Gruppu di Experti di Classificazione Internaziunale (IREG), è hè cunsideratu cum'è unu di i trè classifiche universitarie più letti in u mondu, inseme cù u Ranking Academic of World Universities è Times Higher Education World University Rankings. Sicondu Alexa Internet, hè a classificazione universitaria più vista in u mondu. In ogni casu, hè statu criticatu per a so dipendenza eccessiva in l'indicatori subjectivi è i sondaggi di reputazione, chì tendenu à fluttuà annantu à l'anni. Preoccupazione esiste ancu in quantu à a coherenza globale è l'integrità di e dati utilizati per generà risultati di classificazione QS. U ranking QS era cunnisciutu prima cum'è Times Higher Education-QS World University Rankings. L'editore avia cullaburatu cù a rivista Times Higher Education (THE) per pubblicà e so classifiche internaziunali da u [[2004]] à u [[2009]] prima chì tramindui cuminciaru à annunzià e so propria versione. QS dopu hà sceltu di cuntinuà à aduprà a metodulugia preesistente in partenariatu cù Elsevier, mentri THE hà aduttatu una nova metodulugia per creà i so rankings. == Storia == A necessità percepita di una classificazione internaziunale di l'università per scopi di u [[Regnu Unitu]] hè stata evidenziata in dicembre 2003 in a rivista di Richard Lambert di a cullaburazione università-industria in Gran Bretagna per HM Treasury, u ministeru di finanze di u Regnu Unitu. Frà e so raccomandazioni ci era a classificazione di l'università mundiale, chì Lambert hà dettu chì aiuterà u Regnu Unitu à valutà a pusizione globale di e so università. L'idea di a classificazione hè stata creditata in u libru di Ben Wildavsky, The Great Brain Race: How Global Universities are Reshaping the World, à allora editore di THE, John O'Leary. THE hà sceltu di associà cù a cumpagnia di cunsiglii educativi è di carriera Quacquarelli Symonds (QS) per furnisce i dati, numinendu Martin Ince, ex vice editore è più tardi un cuntrattu di THE, per gestisce u prugettu. Trà u 2004 è u 2009, QS hà pruduttu u ranking in partenariatu cù THE. In u 2009, THE hà annunziatu ch'elli pruduceranu a so propria classificazione, u Times Higher Education World University Rankings, in partenariatu cù Thomson Reuters. THE citò una debulezza affirmata in a metodulugia di i rankings originali, è ancu un favoritismu percepitu in a metodulugia esistente per a scienza sopra l'umanità, cum'è dui di i motivi chjave per a decisione di split with QS. QS hà conservatu a pruprietà intellettuale in i rankings prima è a metodulugia utilizata per cumpilà, [citazione necessaria] è cuntinueghja à pruduce classifiche basate nantu à quella metodulugia, chì sò avà chjamati QS World University Rankings. THE hà creatu una nova metodulugia cù Thomson Reuters, è hà publicatu u primu Times Higher Education World University Rankings in settembre 2010. == Classifica globale == QS publica i risultati di a classificazione in i media di u mondu è hà fattu partenarii cù una quantità di punti di vendita, cumprese The Guardian in u Regnu Unitu, è Chosun Ilbo in Corea. U primu ranking pruduciutu da QS indipindentamente da THE, è utilizendu a metodulugia coherente è originale di QS, sò stati publicati l'[[8 di settembre]] di u [[2010]], cù a seconda apparsu u [[6 di settembre]] di u [[2011]]. QS hà cuncepitu a so classificazione per valutà a prestazione secondu ciò chì crede esse aspetti chjave di a missione di una università: insegnamentu, ricerca, nutrimentu di l'impiegabilità è internaziunale. === Revisione di i pari accademici === Questa hè a parte più cuntruversa di a metodulugia [parole weasel][citazione necessaria]. Utilizendu una cumminazione di listi di mailing acquistati è applicazioni è suggerimenti, sta indagine dumanda à l'accademici attivi in ​​u mondu nantu à e prime università in i so campi specializati. QS hà publicatu i tituli di u travagliu è a distribuzione geografica di i participanti. U ranking 2017/18 hà fattu usu di risposte da 75,015 persone di più di 140 nazioni per u so indicatore di reputazione accademica, cumpresi i voti di i cinque anni precedenti, sempre chì ùn ci sia più infurmazione recente dispunibule da u stessu individuu. I participanti ponu numinà finu à 30 università, ma ùn sò micca capaci di vutà per u so propiu. Tendenu à numinà una mediana di circa 20, chì significa chì sta indagine include più di 500 000 punti di dati. U rispondente mediu pussede 20.4 anni di sperienza accademica, mentri 81% di i rispondenti anu più di una dicada di sperienza in u mondu accademicu. In u 2004, quandu i rankings apparsu per a prima volta, a valutazione di i pari accademichi rapprisentava a mità di u puntu pussibule di una università. In u [[2005]], a so parte hè stata ridutta à 40% per via di l'intruduzioni di l'Encuesta di Reputazione di l'Impiegatori. === Rapportu di i studienti di a facultà === Questu indicatore cuntene u 20% di u puntuazione pussibule di una università in u ranking. Hè una misura classica aduprata in diversi sistemi di classificazione cum'è proxy per l'impegnu di l'insignamentu, ma QS hà ammissu chì hè menu di satisfactoria. === Citazioni per facultà === Citazioni di a ricerca publicata sò trà l'inputs più utilizati à a classificazione universitaria naziunale è glubale. U QS World University Rankings hà utilizatu dati di citazioni da Thomson (ora Thomson Reuters) da 2004 à 2007, è da tandu hà utilizatu dati da Scopus, parte di Elsevier. U numeru tutale di citazioni per un periudu di cinque anni hè divisu da u numeru di accademichi in una università per dà u puntuatu per sta misura, chì cuntene u 20% di u puntuazione pussibule di una università in u ranking. QS hà spiegatu chì usa stu approcciu, piuttostu cà e citazioni per carta preferita per altri sistemi, perchè reduce l'effettu di a scienza biomedica nantu à a stampa generale - a biomedicina hà una cultura feroce "pubblicà o perisce". Invece, QS prova di misurà a densità di u persunale di ricerca attivu in ogni istituzione, ma i prublemi restanu sempre nantu à l'usu di citazioni in i sistemi di classificazione, in particulare u fattu chì l'arti è l'umanità generanu relativamente pocu citazioni. Tuttavia, dapoi u [[2015]], QS hà fattu miglioramenti metodulugichi pensati à caccià l'istituzioni vantaghji spicializati in Scienze Naturali o Medicina prima ricevuti. Stu migliuramentu hè chjamatu nurmalizazione di l'area di a facultà, è assicura chì e citazioni di una istituzione contanu in ognuna di e cinque Aree di Facultà chjave di QS hè ponderata per cuntà u 20% di u puntu di citazioni finali. QS hà cuncessu a prisenza di alcuni errori di cullizzioni di dati in quantu à citazioni per facultà in classifiche di l'anni precedenti. Una questione interessante hè a diffarenza trà e basa di dati Scopus è Thomson Reuters. Per l'università maiò di u mondu, i dui sistemi catturanu più o menu listessi publicazioni è citazioni. Per l'istituzioni menu mainstream, Scopus hà più riviste in lingua non inglese è più chjucu in a so basa di dati. Siccomu i documenti sò menu citati, però, questu pò ancu significà menu citazioni per carta per l'università chì publicanu in elli. Questa zona hè stata criticata per minà l'università chì ùn utilizanu micca l'inglese cum'è a so lingua primaria. Citazioni è publicazioni in una lingua diversa da l'inglese sò più difficiuli di accede. A lingua inglese hè a lingua più internaziunale, cusì hè ancu a più populari quandu citate. === Revisione di u patronu === Questa parte di u ranking hè ottenuta da un metudu simili à a Peer Review Accademica, salvu chì mostra campioni di reclutatori chì assumenu graduate in una scala naziunale globale o significativa. I numeri sò più chjuchi - 40,455 risposte da più di 130 paesi in u ranking 2016 - è sò usati per pruduce u 10% di u puntuazione pussibule di ogni università. Stu sondaghju hè statu introduttu in u 2005 in a cunvinzione chì i patroni traccianu a qualità di u graduatu, facendu questu un barometru di a qualità di l'insignamentu, un fattore famosu problematicu per misurà. L'università chì si trova quì hè di interessu particulare per i studienti potenziali, è ricunnosce chì questu era l'impetu daretu à u QS Graduate Empl inaugurale. == Giovani università == QS libera ancu u QS Top 50 Under 50 Ranking annu per classificà università chì sò state stabilite per menu di 50 anni. Queste istituzioni sò ghjudicate nantu à e so pusizioni nantu à a tavula generale di l'annu precedente. Da u 2015, a classificazione "'Top 50 Under 50" di QS hè stata allargata per include e 100 istituzioni più grandi di u mondu sottu à 50 anni, mentre chì in 2017 hè stata di novu allargata per include e 150 università più grandi di u mondu in questa cohorte. In u 2020, a tavula hè stata superata da l'Università Tecnologica Nanyang di Singapore per u settimu annu consecutivu. A tavula hè duminata da università di a regione Asia-Pacificu, cù i primi quattru posti occupati da l'istituzioni asiatiche. == Facultà è materie == QS classifica ancu università per disciplina accademica organizata in facultà 5, vale à dì Arti è Umanità, Ingegneria è Tecnulugia, Scienze di a Vita è Medicina, Scienze Naturali è Scienze Sociali è Gestione. A metodulugia hè basatu annantu à l'indagine di accademichi esperti è di l'impiegatori mundiali, è a misurazione di u rendiment di ricerca utilizendu dati provenienti da a basa di dati Scopus d'Elsevier. In u 2018 QS World University Rankings by Subject sò chjamati i migliori università di u mondu per u studiu di 48 sughjetti differenti. I dui novi tavulini sughjetti aghjuntu in l'edizione più recente sò: Classics & Ancient History è Library & Information Management. L'istituzione di punta in u mondu in a cartera di u 2020 in quantu à a maiò parte di e pusizioni di punta in u mondu hè u Massachusetts Institute of Technology, chì hè u numeru unu per 12 sugetti. U so rivale di longu ranking, l'Università di Harvard, hè u numeru unu per undici sugetti. == Classifica regiunale è altre tavule == Classificazione di l'impiegabilità di i laureati QS In u 2015, in un tentativu di risponde à a dumanda di i studienti per dati comparativi nantu à e prospettive di l'impieghi offerte da università prospective o attuali, QS hà lanciatu u QS Graduate Employability Rankings. L'ultima puntata, liberata per l'annu accademicu 2020, classifica 500 università in u mondu. Hè guidatu da l'Istitutu di Tecnulugia di Massachusetts, è prisenta quattru università da i Stati Uniti in u top 10. A metodulugia unica hè custituita da cinque indicatori, cù trè chì ùn sò micca in ogni altru ranking. == Avvenimenti == QS Quacquarelli Symonds urganizeghja una serie di eventi di reclutamentu di studenti internaziunali durante l'annu. Questi sò generalmente orientati à l'introduzione di futuri studienti à u staffu di l'ammissione di l'università, mentre chì facilitanu ancu l'accessu à i cunsiglii d'admissione è e borse di studiu. In u 2019, più di 360 avvenimenti sò stati ospitati, assistiti da 265,000 candidati, in 100 cità in 50 paesi. Separati in 'tours', l'offerta di eventi QS sò tipicamente cumpresi una seria di fiere universitarie è di scuole di cummerciale. == Tour MBA Mondiale == U QS World MBA Tour hè a più grande serie di fiere internaziunali di scuole di cummerciale in u mondu, frequentate da più di 60,000 candidati in 100 cità in 50 paesi. == World MBA Tour Premium == QS World MBA Premium si concentra ancu in u reclutamentu di studenti MBA, ma invita solu e scole di cummerciale classificate in u top 200 à l'internaziunale, secondu u QS World University Rankings. L'avvenimentu hà u scopu di furnisce una visione più olistica di un diploma MBA, cun un focusu rinfurzatu nantu à i prucessi è insights pre è post-studiu. == Tour di a scola mundiale == U QS World Grad School Tour si concentra nantu à i prugrammi postuniversitari internaziunali, in particulare i maestri specializati è i PhD in FAME (Finanze, Contabilità, Gestione è Economia) è discipline STEM. == Tour Universitario Mondiale == U QS World University Tour pone l'accentu nantu à u reclutamentu di i studienti di u liceu, invitendu solu i prugrammi di liceu. == Cunnette Eventi == QS Connect MBA è QS Connect Masters differenu da altre serie di avvenimenti "per chì un furmatu di fiera aperta ùn hè micca seguitu. Invece, i candidati participanu à interviste 1-à-1 pre-disposti cù u persunale di ammissione, basate nantu à i CV è i profili accademichi pre-sottomessi. == QS Stars == QS offre ancu à l'università un serviziu di auditu chì furnisce infurmazioni approfondite nantu à i punti di forza è debule istituzionali. Chjamatu QS Stars, stu serviziu hè separatu da u QS World University Rankings. Implica un sguardu detallatu à una gamma di funzioni chì marcanu una università muderna è globale. U risultatu minimu chì una università pò riceve hè zero Stars, mentre chì l'università veramente eccezziunale, di punta in u mondu, ponu riceve u statutu di '5 * +', o 'Five Star Plus'. U prucessu di audit QS Stars valuta l'università secondu circa 50 indicatori diffirenti. In u 2018, circa 20 università diverse in u mondu avianu statu attribuitu u massimu puntuazione Five Star Plus. QS Stars classificazioni sò derivati ​​da punteggi in ottu di 12 categurie. Quattru categurie sò ubligatorie, mentri l'istituzioni devenu sceglie e quattru categurie facultative rimanenti. Sò: Stars hè un sistema di valutazione, micca un ranking. Circa 400 istituzioni avianu optatu per l'evaluazione di Stars à principiu di 2018. In 2012, i tariffi per participà à stu prugramma eranu $ 9850 per l'auditu iniziale è una tarifa di licenza annuale di $ 6850. == External links == * [https://www.topuniversities.com/ U situ ufficiale] * [http://www.iu.qs.com/ QS Intelligence Unit Blog]-blog nantu à i rankings è l'istruzione superiore da a squadra chì compila u QS World University Rankings * [http://www.iu.qs.com/ Carte interattive paragunendu i Rankings QS World University cù u Ranking Academic of World Universities è Times Higher Education Rankings] * [https://universitenitanit.com/ Taban puanlar] [[Categoria:Università]] 6s50knr3t3pt66egint4qjut6b49iqn Bruno Mars 0 22543 377746 377678 2021-11-05T23:11:45Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki '''Bruno Mars''', pseudonimu di '''Peter Gene Hernandez''' ([[Honolulu]], [[Hawaii]], [[8 uttrovi]] 1985), hè un musicante, cantadore è pruduttore discugraficu [[Stati Uniti|statunitense]]. [[File:BrunoMars24KMagicWorldTourLive (cropped).jpg|275px|thumb|right|Bruno Mars in u [[2017]] durante u ''24K Magic World Tour'']] ==Discugrafìa== ===Albumi in studiò=== * [[2010]] – ''Doo-Wops & Hooligans'' * [[2012]] – ''Unorthodox Jukebox'' * [[2016]] – ''24K Magic'' * [[2022]] – ''An Evening with Silk Sonic'' (cù [[Anderson .Paak]]) [[Categoria:Biugrafia]] jtfa8jrtepi5avnco9paho89ijic8w3 Peter Hernandez 0 22544 377674 2021-11-04T08:27:06Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Bruno Mars]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Bruno Mars]] pbqy8ndf15elj144rh7i56j0024or36 Wikipedia:Statistiche 4 22545 378844 378821 2022-04-01T00:01:43Z Fausta Samaritani 15085 /* Statistiche Wikipedia in lingua corsa */ aggiornamento wikitext text/x-wiki == Statistiche [[Wikipedia]] in lingua corsa == ;[[Aostu]] [[2021]] Statistiche Corsipedia à l'[[1 di settembre]] 2021. Corsipedia hè à u '''184°''' postu, cù '''6.051''' ''pagine di cuntenutu'' è cù '''1.037.971''' ''parolle'' in tutte e pagine di cuntenutu. E ''Biugrafie'' sò '''670'''. E ''mudifiche'', à parte di l'installazione di Corsipedia, sò '''375.839'''. A ''media di e mudifiche'' pè pagina hè '''26,10'''. U ''Depth'' ((Edits/Articles) x (No-articles/Articles)) hè '''50'''. ;[[Settembre]] 2021 Statistiche Corsipedia à l'[[1 d'uttrovi]] 2021. Corsipedia hè à u '''184°''' postu, cù '''6.065''' ''pagine di cuntenutu'' è cù '''1.072.187''' ''parolle'' in tutte e pagine di cuntenutu. E ''Biugrafie'' sò '''705'''. E ''mudifiche'', à parte di l'installazione di Corsipedia, sò '''376.618'''. A ''media di e mudifiche'' pè pagina hè '''26,05'''. U ''Depth'' ((Edicions/Articles) x (No-articles/Articles)) hè '''50'''. ;[[Uttrovi]] 2021 Statistiche Corsipedia à l'[[1 nuvembri]] 2021. Corsipedia hè à u '''185°''' postu, cù '''6.071''' ''pagine di cuntenutu'' è cù '''1.088.420''' ''parolle'' in tutte e pagine di cuntenutu. E ''Biugrafie'' sò '''707'''. E ''mudifiche'', à parte di l'installazione di Corsipedia, sò '''376.967'''. A ''media di e mudifiche'' pè pagina hè '''26,02'''. U ''Depth'' ((Edicions/Articles) x (No-articles/Articles)) hè '''50'''. ;[[Nuvembre]] 2021 Statistiche Corsipedia à l'[[1 di dicembre]] 2021. Corsipedia hè à u '''185°''' postu, cù '''6.086''' ''pagine di cuntenutu'' è cù '''1.092.363''' ''parolle'' in tutte e pagine di cuntenutu. E ''Biugrafie'' sò '''709'''. E ''mudifiche'', à parte di l'installazione di Corsipedia, sò '''377.235'''. A ''media di e mudifiche'' pè pagina hè '''25,99'''. U ''Depth'' ((Edicions/Articles) x (No-articles/Articles)) hè '''50'''. ;[[Dicembre]] 2021 Statistiche Corsipedia à l'[[1u di ghjennaghju]] 2022. Corsipedia hè à u '''185°''' postu, cù '''6.092''' ''pagine di cuntenutu'' è cù '''1.099.956''' ''parolle'' in tutte e pagine di cuntenutu. E ''Biugrafie'' sò '''718'''. E ''mudifiche'', à parte di l'installazione di Corsipedia, sò '''377.451'''. A ''media di e mudifiche'' pè pagina hè '''25,99'''. U ''Depth'' ((Edicions/Articles) x (No-articles/Articles)) hè '''50'''. ;[[Ghjennaghju]] [[2022]] Statistiche Corsipedia à l'[[1u di ferraghju]] 2022. Corsipedia hè à u '''187°''' postu, cù '''6.111''' ''pagine di cuntenutu'' è cù '''1.105.443''' ''parolle'' in tutte e pagine di cuntenutu. E ''Biugrafie'' sò '''723'''. E ''mudifiche'', à parte di l'installazione di Corsipedia, sò '''377.688'''. A ''media di e mudifiche'' pè pagina hè '''25,96'''. U ''Depth'' ((Edicions/Articles) x (No-articles/Articles)) hè '''50'''. ;[[Ferraghju]] 2022 Statistiche Corsipedia à l'[[1u di marzu]] 2022. Corsipedia hè à u '''187°''' postu, cù '''6.120''' ''pagine di cuntenutu'' è cù '''1.119.709''' ''parolle'' in tutte e pagine di cuntenutu. E ''Biugrafie'' sò '''723'''. E ''mudifiche'', à parte di l'installazione di Corsipedia, sò '''378.011'''. A ''media di e mudifiche'' pè pagina hè '''25,94'''. U ''Depth'' ((Edicions/Articles) x (No-articles/Articles)) hè '''49'''. ;[[Marzu]] 2022 Statistiche Corsipedia à l'[[1u di aprile]] 2022. Corsipedia hè à u '''187°''' postu, cù '''6.130''' ''pagine di cuntenutu'' è cù '''1.128.007''' ''parolle'' in tutte e pagine di cuntenutu. E ''Biugrafie'' sò '''723'''. E ''mudifiche'', à parte di l'installazione di Corsipedia, sò '''378.156'''. A ''media di e mudifiche'' pè pagina hè '''25,92'''. U ''Depth'' ((Edicions/Articles) x (No-articles/Articles)) hè '''49'''. [[Categoria:Wikipedia|Statistiche]] pmu183pj0mobofsweojmkiimzxj8rgd Star Wars: The Force Awakens 0 22547 377701 377700 2021-11-05T11:56:17Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki '''Star Wars: The Force Awakens''' (tìtulu [[Lingua taliana|italianu]]: ''Star Wars: Il risveglio della Forza''; tìtulu [[Lingua corsa|corsu]]: ''U risvegliu di a Forza'') hè un film di u [[2015]] direttu, cu-scrittu è cu-prudottu dà [[J. J. Abrams]]. [[Categoria:Sinemà|Star Wars: The Force Awakens]] de9qp250zy6rei8xmfxw7jap1by4yen Lentu (cità) 0 22549 377778 377694 2021-11-10T02:08:06Z Xqbot 1764 Robot : correction des redirections erronées vers la page déplacée cible [[Lentu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Lentu]] n46zlaj36r2a2cz1ut490tgm1gldm3y Circundariu di Bastia 0 22550 377697 2021-11-05T11:32:23Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Circundariu di Bastia]] à [[Circundariu di Bastìa]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Circundariu di Bastìa]] 3mszdm23yz8w15g4h2lpgfghj7v0c56 New York (cità) 0 22551 377702 2021-11-05T13:10:29Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[New York]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[New York]] l97qwcgn2afxz2khqza68r9t436ruf2 0 22552 377745 377705 2021-11-05T23:09:41Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki '''MØ''', nome d'arte di '''Karen Marie Aagaard Ørsted Andersen''' ([[Odense]], [[13 d'aostu]] [[1988]]) hè una cantatrice [[Danimarca|danese]]. [[File:Mø (203141).jpg|250px|thumb|right|MØ in Ghjermania, in u [[2016]]]] [[Categoria:Biugrafia]] d6gosc53xki06xhwhphd2sdswjp5iqb Girona 0 22553 377765 377764 2021-11-09T16:33:52Z Fausta Samaritani 15085 file wikitext text/x-wiki [[File:Escut de Girona.svg|120px|right]] [[File:Bandera de Girona.svg|120px|right]] '''Girona''' (nome [[lingua catalana|catalanu]]; in [[lingua spagnola|spagnolu]]: ''Gerona'') hè una [[cità]] [[Spagna|spagnola]], situata in [[Catalunia]], capilocu di a [[pruvincia di Gerona|pruvincia omonima]]. == Geografia == == Storia == == Luoghi d'interesse == === Architetture religiose === [[File:492 Catedral de Girona.jpg|thumb|300px|center|Catedral de Girona]] === Architetture civili === == Econumia == == Cultura == == Manifestazioni e feste == == Comunicazioni == == Personalità legate a Girona == == Nòtte == == Bibliugrafia == == Liami == [[Categoria:Spagna]] 4ulzmzsxw25zixbt4o50wixmj3feqcc Gerona 0 22554 377709 2021-11-05T13:33:06Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Gerona]] à [[Girona]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Girona]] djydi8xa72qtpjor4wofb18kydie3tj Cità di u Capu 0 22555 377767 377766 2021-11-09T16:39:56Z Fausta Samaritani 15085 link wikitext text/x-wiki A '''Cità di u Capu''' (in afrikaans: ''Kaapstad''; in xhosa: ''iKapa''; in [[Lingua inglese|inglese]]: ''Cape Town'') hè a capitale legislativa di u [[Sudafrica]] è a siconda cità più populosa di u Paese. == Geografia == == Storia == == Luoghi d'interesse == === Architetture religiose === === Architetture civili === == Econumia == == Cultura == == Manifestazioni e feste == == Comunicazioni == == Personalità legate a Cità di u Capu == == Nòtte == == Bibliugrafia == == Liami == [[Categoria:Africa]] 9y4xuz2qh4qook124n7ao1zy3s7rkcv Sudafrica 0 22556 377731 377719 2021-11-05T22:11:41Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki U '''Sudafrica''', ufficialmente '''Republica di u Sudafrica''' (in [[afrikaans]]: ''Republiek van Suid-Afrika''; in [[inglese]]: ''Republic of South Africa''; in [[lingua xhosa|xhosa]]: ''IRiphabliki yaseMzantsi Afrika''), hè unu Statu (ò paese) indipendente di l'[[Africa]] meridiunale. [[File:Flag of South Africa.svg|200px|thumb|Bandera]] [[Categoria:Africa]] 2etg7ihiqsqz7ujmc1infr9d07yabck Ripublica di u Sudafrica 0 22557 377718 2021-11-05T13:50:03Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Sudafrica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Sudafrica]] dnhxnm1kxxesonlreib1pgky5ikzeft Cape Town 0 22558 377721 2021-11-05T14:08:44Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Cità di u Capu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Cità di u Capu]] e0h1z283yotrkj24xhrgoyux1aw97py Maroccu 0 22559 377850 377769 2021-11-18T07:05:40Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{Statu |nomeCompleto = Regnu di u Maroccu |nomeUfficiale = المملكة المغربية |linkBandiera = Flag of Morocco.svg |paginaBandiera = |linkStemma = Coat of arms of Morocco.svg |paginaStemma = |linkLocalizzazione = |motto = الله، الوطن، الملك</br>(Al-Lāh, Al-Waṭan, Al-Malik) |mottoTraduzione = |lingua = [[lingua àraba|Àrabu]], [[lingui berberi|berberu]], [[lingua francese|francese]], àrabu marocchinu |capitale = [[Rabat]] |capitaleAbitanti = |capitaleAbitantiAnno = |governo = Munarchia custituzionale |presidente = Mohammed VI |primoMinistro = Aziz Akhennouch |elenco capi di stato = |elenco capi di governo = |indipendenza = |ingressoONU = |ingressoUE = |superficieTotale = 446.550 |superficieOrdine = |superficieAcqua = 1.059 |popolazioneTotale = 37.123.402 |popolazioneAnno = 2.020 |popolazioneOrdine = |popolazioneDensita = 74 |continente = [[Africa]] |orario = UTC+1 |valuta = [[Dirham marocchinu]] (MAD) |PIL= |PILValuta= |PILAnno= |PILOrdine= |PILprocapite= |PILprocapiteValuta= |PILprocapiteAnno= |PILprocapiteOrdine= |HDI= |HDIAnno= |HDIOrdine= |energia = |tld = .ma |telefono = +212 |targa = |inno = ''[[Hymne chérifien]]'' |festa = [[18 nuvembre (festa)|18 nuvembre]] |note = }} U '''Maroccu''' (in [[lingua àraba|àrabu]]: الْمَغْرِب‎, ''al-Maḡrib''; in [[lingui berberi|berberu]]: ⵍⵎⴰⵖⵔⵉⴱ, ''lmaɣrib''; in [[lingua francese|francese]]: ''Maroc''), ufficialmente '''Regnu di u Maroccu''' (in àrabu: المملكة المغربية‎, ''al-Mamlakah al-Maḡribiyya'', litteralmente "''Regnu maghrebinu''"; in berberu: ⵜⴰⴳⴻⵍⴷⵉⵜ ⵏ ⵍⵎⴻⵖⵔⵉⴱ, Tageldit n Lmeɣrib), hè unu Statu di l'[[Africa settentriunale]], situatu à l'estremità più occidentale di a regione di u mondu àrabu denuminata [[Maghreb]] (traducibile in "Occidente"). == Geografia == Hà capitale hè [[Rabat]], è hà più grande cità hè [[Casablanca]]. == Storia == == Econumia == == Cultura == == Manifestazioni e feste == == Comunicazioni == == Nòtte == == Bibliugrafia == == Liami == [[Categoria:Africa]] gwc134bvj5qtv5a0jqz7bz2sovj6n8j Parquetu 0 22562 377775 377774 2021-11-09T21:04:02Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:9D3E:1010:C8FD:35E8 micca scrittu in corsu wikitext text/x-wiki {{da supprimà}} o6k9kuat1g5s5gjydb4k3w8zakauhs3 Seul 0 22564 378700 377884 2022-03-02T02:00:10Z 2001:4430:D0AE:9341:7428:D26D:E7A8:D08F wikitext text/x-wiki '''Seul''' (in coreanu: 서울, rumanizzazione: ''Seoul'', ''Sŏul''), hè a capitale di a [[Corea di u Sudu]]. [http://cleankim.kr/ 손실보상금신청] lbz73epirw3eiydwj536l26t38pph8x Corea di u Sudu 0 22565 378631 378596 2022-02-22T07:13:25Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Flag of South Korea.svg|thumb|175px|right|A bandera di a Corea di u Sudu]] [[File:Emblem of South Korea.svg|thumb|175px|right|]] A '''Corea di u Sudu''' ò a '''Curea di u Sudu''' (in coreanu: 한국 ([[hangul]]) / 韓國 (hanja), ''Hanguk''), ufficialmente '''Republica di Corea''' (대한민국 / 大韓民國, ''Daehan Minguk''), hè unu Statu di l'[[Asia]] orientale. Hà capitale hè [[Seul]]. [[Categoria:Asia]] aba9kkvdhl7w51uv92048g7pt9mr4vx Avicii 0 22566 377853 377851 2021-11-18T12:01:56Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Avicii @ London tentparty (cropped).jpg|270px|thumb|right|Avicii in u [[2011]] in [[Londra]]]] '''Avicii''', pseudonimu di '''Tim Bergling''' ([[Stoccolma]], 8 sittembre 1989 – [[Mascati]], 20 aprile 2018), hè statu un DJ, pruduttore discugraficu è cumpositore [[Svezia|svidese]]. [[File:Avicii logo.svg|250px|thumb|Logò ufficiale]] Cunsideratu trà i più attalentati DJ di u decenniu 2010, mentre a sò breve carriera publicò dui album, ''[[True (album)|True]]'' (2013) è ''[[Stories (album)|Stories]]'' (2015), è numerose ''hit'', cù ''[[Hey Brother]]'', ''[[Addicted to You (singulu di Avicii)|Addicted to You]]'', ''[[Waiting for Love (singulu)|Waiting for Love]]'', ''[[Without You (singulu di Avicii)|Without You]]'', ''[[I Could Be the One (singulu)|I Could Be the One]]'', ''[[The Days (singulu di Avicii)|The Days]]'', ''[[The Nights (singulu di Avicii)|The Nights]]'', ma i so più grandi successi, cunsiderati veri è propri inni generaziunali, fermanu ''[[Levels (singulu)|Levels]]'' è ''[[Wake Me Up (singulu)|Wake Me Up]]''. ==Discugrafìa== ===Albumi in studiò=== * [[2013]] – ''True'' * [[2015]] – ''Stories'' * [[2019]] – ''Tim'' [[Categoria:Musicante|Avicii]] [[Categoria:DJ|Avicii]] [[Categoria:Produttore discugraficu|Avicii]] [[Categoria:Svedese|Avicii]] [[Categoria:Musica elettronica|Avicii]] [[Categoria:Musica house|Avicii]] [[Categoria:EDM|Avicii]] [[Categoria:Musica pop|Avicii]] [[Categoria:Electro house|Avicii]] {{DEFAULTSORT:Avicii}} fz0hhuyqmopyjiqch9fea5p9i7swct5 Tim Bergling 0 22567 377829 2021-11-15T12:56:21Z 46.193.168.200 Reindirizzamentu à [[Avicii]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Avicii]] h499vag7rif10log9131mrv2cxgz4om Curea di u Sudu 0 22568 377832 2021-11-15T13:06:47Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Corea di u Sudu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Corea di u Sudu]] 299v0jrg3q70z9ca7in9and1jisvex2 Ripublica di Corea 0 22569 377833 2021-11-15T13:15:31Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Corea di u Sudu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Corea di u Sudu]] 299v0jrg3q70z9ca7in9and1jisvex2 Àrabu 0 22570 377849 2021-11-18T07:02:35Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Lingua àraba]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Lingua àraba]] m5mrj1tt1cn4hd4lz3m620expd8n29w Noisia 0 22571 377984 377983 2021-12-06T09:34:50Z Raphael1256 14151 /* Culonni sunori */ wikitext text/x-wiki [[File:Noisia.jpg|thumb|250px|I membri di u gruppu]] I '''Noisia''' (stilizzatu cù '''NOISIɅ''') sò un gruppu musicale elettronicu ([[drum and bass]], [[musica house|house]], [[dubstep]] è [[breakbeat]]) [[Paesi Bassi|ulandese]] urighjinariu di [[Groninga]], furmatu dà Nik Roos, Martijn van Sonderen è Thijs de Vlieger. == Discugrafìa == === Album in studiò === * 2007 – Tasha Baxter - ''Colour of Me'' * 2008 – ''FabricLive.40'' * 2010 – ''Split the Atom'' * 2013 – ''I Am Legion'' (cù [[Foreign Beggars]]) * 2016 – ''Outer Edges'' === Culonni sunori === * 2013 – ''DmC: Devil May Cry Soundtrack'' * 2020 – ''Armajet: Original Game Soundtrack'' === EP === * 2008 – ''Collision'' * 2012 – ''Imperial'' * 2014 – ''Purpose'' * 2015 – ''Incessant'' * 2015 – ''Dead Limit'' (cù [[The Upbeats]]) [[Categoria:Gruppu musicale]] [[Categoria:Musica elettronica]] [[Categoria:Musica house]] [[Categoria:Drum & bass]] [[Categoria:EDM]] nbckqn0ui0tdop0wnoex39umcgyq3fd Torsten Haß 0 22572 378095 377886 2021-12-22T09:06:49Z Fausta Samaritani 15085 category wikitext text/x-wiki '''Torsten Haß''' (pseudonimu: '''Kim Godal'''), bibliutecariu, ghjurnalistu, pueta, rumanzieru è dramaturgu in lingua tedesca, hè natu à [[Neumünster]] (statu di [[Schleswig-Holstein]] in [[Germania]]) u 21 di nuvembri di u 1970. Hà travagliatu pè sti ghjurnali: ''Kehler Zeitung'', ''Offenburger Tageblatt'', ''Der Freitag'', ''Verwaltungszeitung Baden-Württemberg'', ''Die Gemeinde'' è altri.<ref>Biblioteca Naziunale Tedesca: Risultati di ricerca gnd=1145989268; access-date=2021-11-19</ref> ==Opere== ===Romanzi è libri di raconti=== * ''Das Kartenhaus : ein Betrugs-Roman'' (2002<ref name="chrono">Godal, Kim (2021): ''Morddeich'', p. 133-134 (cronulugia di i libri). ISBN 979-8746727725</ref>) * ''Der König des Schreckens : ein [[Cità di u Vaticanu|Vatikan]]-Krimi'' (2013<ref name="chrono" />) * ''Männchensache : Rechtsfälle zur Vorbereitung im Geschlechterkampf – Roman'' (2009<ref name="chrono" />) * ''Morddeich : und andere Kurzprosa'' (2021) * ''Die Schwarze Zeit : ein [[Medievu|Mittelalter]]-Roman'' (2006<ref name="chrono" />) * ''Die Schwarze Zeit II : Aphrodites Puppen – Roman'' (2007<ref name="chrono" />) * ''Die Schwarze Zeit III : Metathronos – Roman'' (2008<ref name="chrono" />) * ''Die Schwarze Zeit IV : Agonie – Roman'' (2009<ref name="chrono" />) * ''Die Schwarze Zeit V : Staub – Roman'' (2010<ref name="chrono" />) * ''Die Schwarze Zeit VI : Terra re-mota – Roman'' (2011<ref name="chrono" />) * ''Totenmelodie : ein Kurpfalz-Krimi'' (2017<ref name="chrono" />) * ''Totenquintett : ein Kurpfalz-Krimi'' (2018<ref name="chrono" />) * ''Totentraum : ein Kurpfalz-Krimi'' (2019<ref name="chrono" />) ===Drami=== * ''En Nuit : Dramolett'' (2021) * ''Omega oder Das Hochzeitsmahl : Drama'' (2020<ref name="chrono" />) * ''Die Staatsschuld – In a State of Bonds : Drama'' (2003<ref name="chrono" />) ===Puesia=== * ''Das Christkind taumelt betrunken im Wald, der Weihnachtsmann torkelt nicht minder : Winter- und [[Natale|Weihnachts]]-Gedichte'' (2020) * ''Es wiehert der Gaul, es graset das Pferd. Es machte auch nichts, wär’s mal umgekehrt : [[Amore|Liebes]]-Gedichte und andere'' (2020) ===Altre opere=== * ''Arbeitgebermarke Bibliothek mit k(l)einem Budget : eine Einführung mit Übungen'' (2021) * ''Bibliotheken für Dummies'' (2019); incù [[Detlev Schneider-Suderland]] * ''Dieses Buch ist für die Tonne : Einführung in den klassischen Zynismus (Kynismus)]]'' (2020); incù [[Maximilian Spannbrucker]] * ''Das Ende der Gemütlichkeit : Entwurf eines Fundraising-Konzepts für kleinere und mittlere Wissenschaftliche Bibliotheken '' (2021) * ''Die Rezensionen, Bd.A,1'' (2021) * ''Die Rezensionen, Bd.A,2'' (2021) * ''Die Rezensionen, Bd.A,3'' (2021) * ''Die Rezensionen, Bd.B,1'' (2021) * ''Die Rezensionen, Bd.B,2'' (2021) * ''Vahīṅ dekhiye : Festschrift für Hellmut Vogeler'' (1996); cum'è editore * ''Der Verlust der Magie : Essays, Polemiken, Satiren'' (2021) * ''Wohnriester und Erbbau : ein aktuelles Fallbeispiel'' (2021) == Noti == <references/> ==Liami== * [https://kvk.bibliothek.kit.edu/hylib-bin/kvk/nph-kvk2.cgi?maske=kvk-redesign&lang=en&title=KIT-Bibliothek%3A+Karlsruher+Virtueller+Katalog+KVK+%3A+Ergebnisanzeige&head=%2F%2Fkvk.bibliothek.kit.edu%2Fasset%2Fhtml%2Fhead.html&header=%2F%2Fkvk.bibliothek.kit.edu%2Fasset%2Fhtml%2Fheader.html&spacer=%2F%2Fkvk.bibliothek.kit.edu%2Fasset%2Fhtml%2Fspacer.html&footer=%2F%2Fkvk.bibliothek.kit.edu%2Fasset%2Fhtml%2Ffooter.html&css=none&input-charset=utf-8&ALL=&TI=&AU=ha%C3%9F%2C+torsten&CI=&ST=&PY=&SB=&SS=&PU=&kataloge=K10PLUS&kataloge=BVB&kataloge=NRW&kataloge=HEBIS&kataloge=HEBIS_RETRO&kataloge=KOBV_SOLR&kataloge=DDB&kataloge=STABI_BERLIN&OESTERREICH=&kataloge=BIBOPAC&kataloge=LBOE&kataloge=OENB&SCHWEIZ=&kataloge=SWISSCOVERY&kataloge=HELVETICAT&kataloge=ALEXANDRIA&kataloge=CHZK_VAUD&kataloge=CHZK_SBT&kataloge=VKCH_RERO&kataloge=WORLDCAT&ref=direct&client-js=yes KVK] ([[Germania]], [[Austria]], [[Sguìzzera]], WorldCat): risultati di ricerca Torsten Haß * [https://kvk.bibliothek.kit.edu/hylib-bin/kvk/nph-kvk2.cgi?maske=kvk-redesign&lang=en&title=KIT-Bibliothek%3A+Karlsruher+Virtueller+Katalog+KVK+%3A+Ergebnisanzeige&head=%2F%2Fkvk.bibliothek.kit.edu%2Fasset%2Fhtml%2Fhead.html&header=%2F%2Fkvk.bibliothek.kit.edu%2Fasset%2Fhtml%2Fheader.html&spacer=%2F%2Fkvk.bibliothek.kit.edu%2Fasset%2Fhtml%2Fspacer.html&footer=%2F%2Fkvk.bibliothek.kit.edu%2Fasset%2Fhtml%2Ffooter.html&css=none&input-charset=utf-8&ALL=&TI=&AU=godal%2C+kim&CI=&ST=&PY=&SB=&SS=&PU=&kataloge=K10PLUS&kataloge=BVB&kataloge=NRW&kataloge=HEBIS&kataloge=HEBIS_RETRO&kataloge=KOBV_SOLR&kataloge=DDB&kataloge=STABI_BERLIN&kataloge=BIBOPAC&kataloge=LBOE&kataloge=OENB&kataloge=SWISSCOVERY&kataloge=HELVETICAT&kataloge=ALEXANDRIA&kataloge=CHZK_VAUD&kataloge=CHZK_SBT&kataloge=VKCH_RERO&kataloge=WORLDCAT&ref=direct&client-js=yes KVK] ([[Germania]], [[Austria]], [[Sguìzzera]], WorldCat): risultati di ricerca Kim Godal [[Categoria:Scrivanu]] [[Categoria:Pueta]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Tedescu]] bxspex922yhsfevzc8ru634euij179n BTS 0 22573 377885 377883 2021-11-23T16:25:50Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:89A2:8DFB:4704:5233 wikitext text/x-wiki I '''BTS''' ([[hangul]]: 방탄소년단, Bangtan Sonyeondan), cunnisciuti ancu cum'è i '''Bangtan Boys''', sò una boy band [[Corea di u Sudu|sudcoreana]] creata à [[Seul]] in u 2013 è cumposta da RM, Jin, Suga, J-Hope, Jimin, V è Jungkook. Urighjinariamente di stampu hip hop, U gruppu hà in seguitu abbracciatu una gamma più ampia di generi, è in a so musica, per u più scritta è compusta da u settettu stessu, esplora temi differenti,da a salute mentale à l'amor propriu, includendu riferimenti a letteratura è psicolugia è splurendu un universu alternativu. p7b9kuvvtefc0kcrweqaomu7r1j4cxg Barbada 0 22575 378129 377972 2021-12-28T19:58:20Z Fausta Samaritani 15085 link, categoria wikitext text/x-wiki A Barbada hè un Statu isulanu indipindente, fendu parte di e Piccule Antiglie, geugraficamente situatu in [[America di u Nordu]], à a fruntiera trà u mare di i Caraibi è l'[[oceanu Atlanticu]].<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu è in inglese.</ref> L'isula occupa una superficia di 430 km², è hè per u più piana, incù une poche di piccule culline indrentu à e terre. A capitale hè Bridgetown è a lingua officiale hè l'[[Lingua inglese|inglese]]. ==Etimologia== L'origine di u nome "Barbada" hè appena contruversa. I Portughesi, in istrada ver' di u [[Brasile]], o i Spagnoli, sò cunsiderati cum'è i primi Europei à avè sceltu u nome di l'isula. Pare ch'è u nome Barbada sia derivatu da u termine portughese ''os barbados'' (''i barbuti''), datu à l'isula in u 1536 da l'espluratore portughese [[Pedro A. Campos]] perchè e longhe radiche aerie chì pendianu da e fiche barbute (''Ficus citrifolia''), originarie di l'isula, s'assumigliavanu à "barbe". U nome datu à l'isula da u populu indigenu Arawak era ''Ichirouganaim''. ==Storia== Nanzu à a ghjunta di l'Europei, a Barbada era pupulata da l'Amerindiani Caribi è Arawak. In u 1536, l'espluratore portughese Pedro Campos hè ghjuntu annantu à l'isula. Uni pochi di anni dopu, i cunquistadori spagnoli anu aghjuntu l'isula di i Caraibi è anu riduttu in schiavitù numerosi indigeni. Menu di un seculu dopu, in u 1625, l'Inglese Henry Powell sbarca annantu à l'isula ignurata da i Portughesi è i Spagnoli perchè ùn dispone micca di risorse minerale impurtante è l'occupa à nome di a curona inglese. Impressiunatu da a vegetazione in fiorisi è a ricchezza di a terra, hè partutu, lascendu daretu ad ellu 80 culoni è uni pochi di schiavi per cumincià i travagli di culunisazione in a rigione di Holetown, per vultà in u 1627, quandu Powell hè diventatu u prima guvernadore di a Barbada. I rari abitanti autoctoni rimanenti, l'Arawak, sò morti è a Barbada hè dunque stata ripupulata incù i schiavi africani impiigati in e piantazione di zuccheru insin'à 1834, data a a quale a schiavitù hè statu abulita. [[File:Bussa_statue.png|thumb|Statua di Bussa, Bridgetown. Bussa hè statu u capimachja di a più grande ribellione di schiavi di a storia di a Barbada.]] À parte si da l'epica Cromwelliana, un grande percentu di a pupulazione di travagliadori bianchi era custituitu di servi sottu à cuntrattu è di persone traspurtate involuntariamente d'[[Irlanda]]. A riduzione di l'attraenza di l'impiegu à a Barbada, cumbinata à l'enorma dumanda di manu d'opera cagiunata da a cultura di u [[zuccheru]] hà cunduttu à l'usu di u trasportu furzatu ver' di a Barbada per punisce i criminali o i prigiuneri pulitichi, ma ancu à a cacciatura di travagliadori mandati à a Barbada contru a so vulintà. I servi sottu à cuntrattu irlandese, cunnisciuti sottu u nome di "Redlegs", anu custituitu una parte impurtante di a pupulazione mentre tutta u periodu induve i servi sottu à cuntrattu bianchi eranu imprudati per i travagli di piantazione. Un flussu custante di servi sottu à cuntrattu irlandese, pruvucatu da i sforzi di Cromwell per impone a pace in Irlanda, hè entrutu à a Barbada tuttu à longu à u XVIIu seculu. In cuntrariu di a maiò parte di l'isule di i Caraibi, chì u so cuntrollu hà cambiatu parechje volte di mane trà e differente putenze culoniale, a Barbada hè sempre firmata sottu à cuntrollu britannicu. Sient'è certi, a raghjone di 'ssa situazione hè ancu geugrafica. Difatti, quandu l'isule di [[Antiglie]] formanu un arcu chì a so cunvessità hè girata ver' di l'oceanu Atlanticu, a Barbada hè a sola à esse cullucata ver' di u steriore di 'ss'arcu, è, contu tenutu di u rigimu supranante di i venti atlantichi, in una direzzione à u ventu. I navigatori chì vulianu attaccà la eranu dunque custretti di navigà à u ventu, incù grande difficultà. Quessa hà lasciatu e tracce annantu à l'isula è annantu à u modu di campà di a so pupulazione, ancu s'è quessa hè oghje largamente cumposta da persone d'origine inglese. In u 1833, a Barbada hè stata intigrata à l'isule britanniche di u Ventu è u guvernadore di a Barbada era ancu u guvernadore di 'ssa entità amministrativa. A Barbada hè stata spiccata da l'isule britanniche di u Ventu in u 1885, data a a quale ella hè stata stabilita cum'è una culonia distinta. In u 1958, hà fattu parte di a Federazione di l'Antiglie, chì hè stata sciolta in u 1962, è in u 1966, a Barbada hè diventata un riame indipindente di u [[Commonwealth]] Dopu à un'intruduzione prugrissiva di riforme pulitiche è suciale in l'anni 1940 è 1950, u turismu è l'artigianatu anu varcatu l'industria di u zuccheru in impurtanza ecunomica in l'anni 1990. A Barbada hè diventata indipindente in seguitu à l'Attu d'indipendenza di a Barbada di 1966. U 30 di nuvembre [[2021]], data di u 55 e anniversariu di l'indipendenza rispettu à u [[Regnu Unitu]], a Barbada hà abbandunatu a munarchia parlamintare cum'è forma di guvernu per diventà una ripublica parlamintare. Sandra Mason, chì era prima guvernadore generale, hè diventata a prima presidente di a nuvella ripublica. ==Geugrafia== A Barbada hè cumposta per u più di calcariu. Hè un'isula trupicale, custantemente scuzzulata da i venti equaturiali. Una parte di l'internu di l'isula hè cuperta di grande piantazione di canna da zuccheru. A Barbada face parte di e Piccule Antiglie. Si trova à livante di a catena principale d'isule, è i paesi i più vicini sò Santa Lucia è San Vincenzu è e Grenadine. A più alta muntagna hè u Monte Hillaby chì aghjunghje un'altezza di solu 350 metri sopra à u livellu di u mare. Hè situata à 13° N 59° W, vene à dì à l'incirca 434,5 km à u nordestu di u Venezuela. Ùn ci sèo micca bacini lacustri significativi. Une poche di fiumi scorrenu da e parte e più alte di l'isula ver' di u mare ma, essendu datu a distanza mudesta di u mare, ùn facenu ch'è uni pochi di chilomitri è anu un rigimu turrenziale. ==Clima== U clima hè trupicale, altirnendu trà una staghjone secca (da dicembre à maghju) è una staghjone di e piuvite (da ghjugnu à nuvembre) ; e pricipitazione sò più impurtante indrentu à u paese. E timperature varieghjanu trà una media di 22 °C mentre i mesi i più freschi è 30 °C mentre i mesi i più caldi. ==Sucità== ===Gruppi etnichi=== Circa 80 à 90 % di l'abitanti di a Barbada (in modu familiare chjamati Bajan) sò d'origine africana : sò per u più i discendenti di schiavi impiigati in e piantazione di zuccheru. U restu di a pupulazione hè cumpostu di Asiatichi è di Europei, frà i quali si trovanu i " redlegs ". ===Lingua=== E lingue officiale sò l'inglese è u bajanu, a lingua creola di l'isula. ===Riligione=== A riligione a più sparta hè u prutistantismu anglicanu. E minuranze di cattolichi, di musulmani sò prisenti. ==Econumia== A Barbada hè u 51imu paese u più riccu di u mondu in termini di PIB (produttu internu rozu) per abitante. Pussede difatti un'econumia mista bella sviluppata è un livellu di vita muderatamente elevatu. [[File:Bridgetown_barbados_parliament_building.jpg|thumb|U Parlamentu di a Barbada in Bridgetown]] Sturicamente, l'econumia di a Barbada dipendia di a cultura di a canna da zuccheru è di l'attività cunnesse, ma à parte si da u 1970 è di a fine di l'anni 1980, s'hè diversificata in i sittori tali l'industria manufatturiera è u turismu. Dapoi l'anni 1990, a Barbada hè cunsiderata cum'è un paese favurevule à l'affari è ecunumicamente sanu. L'isula hà cunnisciutu un boom di a custruzzione, incù u sviluppu è u reaccunciamentu d'alberghi, di cumplessi di scagni è di lughjamenti. L'amministrazione ricente anu cuntinuatu i so sforzi per riduce u disimpiegu, incuragisce l'invistimenti stranieri è privatizà l'imprese publiche rimanente. U disimpiegu hè statu riduttu à l'incirca da 14 % à menu di 10 %. I partenarii cummerciali tradiziunali di a Barbada sò u [[Canada]], a Cumunità di i Caraibi (in particulare [[Trinidad]] è [[Tobagu]]), u Regnu Unitu è i [[Stati Uniti]]. A Barbada occupa a terza piazza per a più grande borsa di a rigione di i Caraibi. Attualmente, i irispunsevuli di i scambii studieghjanu a pussibilità di aumintà i scambii lucali. ==Media== CBC TV 8 hè una stazione di televisione naziunale gistita da u guvernu. ==Cultura== ===Siti di u patrimoniu mundiale=== Un situ di a Barbada hè statu iscrittu annantu à a lista di u patrimoniu mundiale di l'[[UNESCO]]: si tratta di a cità storica di Bridgetown è di e so annesse (2011). ===Produzzione litteraria=== Frà i pueti barbadiani impurtanti di i XXu è XXIu seculi, si ponu cità Kamau Brathwaite, chì hà vintu parechji premii|prezzi è ricumpense. ===Musica=== A Barbada hè u locu di nascita di a canterina Rihanna, chì hè stata numinata eruina naziunale di a Barbada, è di u DJ Grandmaster Flash. Una forma di musica populare hè u Tuk Band. ===Sporti=== A Barbada hà ottenutu grandi risultati in atletismu incù Ryan Brathwaite, campione di u mondu di u 110 metri sepe à Berlinu 2009. A Barbada à i [[Ghjochi olimpichi]] hà sin'à avà vintu una midaglia di bronzu in atletismu incù u sprinter Obadele Thompson à Sydney 2000. Inoltre, a squadra naziunale di ballò di a Barbada hà terminatu sicondu di a Cuppa di i Caraibi in u 1985. ==Organisazione di u Statu== ===Divisione amministrative=== [[File:Barbados parishes numbered.png|left|thumb|L'11 parochje di a Barbada sò: <ol> <li>[[Christ Church (Barbados)|Christ Church]]</li> <li>[[Saint Andrew (Barbados)|Saint Andrew]]</li> <li>[[Saint George (Barbados)|Saint George]]</li> <li>[[Saint James (Barbados)|Saint James]]</li> <li>[[Saint John (Barbados)|Saint John]]</li> <li>[[Saint Joseph (Barbados)|Saint Joseph]]</li> <li>[[Saint Lucy (Barbados)|Saint Lucy]]</li> <li>[[Saint Michael (Barbados)|Saint Michael]]</li> <li>[[Saint Peter (Barbados)|Saint Peter]]</li> <li>[[Saint Philip (Barbados)|Saint Philip]]</li> <li>[[Saint Thomas (Barbados)|Saint Thomas]]</li> </ol>]] U territoriu di a Barbada hè divisu in 11 parochje. 'Ssa dinuminazione scelta vene da a prisenza storica di a riligione anglicana annantu à l'isula. A taglia è e limite di e parochje sò state diterminate partendu da e limite di e piantazione di cutone, di canna da zuccheru è di tabaccu prisente mentre u periodu culoniale annantu à l'isula. ==Pulitica== ===Pulitica interna=== A Barbada era una munarchia parlamintare di 1966, data a a quale u paese hè diventatu indipindente da u Regnu Unitu, sinu à u 30 di nuvembre 2021, data a a quale ella hè diventata una ripublica parlamintare ; Sandra Mason, presidente eletta da e duie camere di u Parlamentu, hà fattu u so ghjuramentu à mezanotte. Sin'à tandu, u capu di u Statu era a rigina [[Elizabeth II]] (incù u titulu di "rigina di a Barbada"), riprisintata annantu à l'isula da un guvernadore generale. In u casu di a Barbada, Elizabeth II era in particulare rigina di a Barbada è di i so altri riami è territorii, capu di u Commonwealth per grazia di Diu. Incù a transizione ver' di a Ripublica, e funzione di u guvernadore generale sò passate à u presidente. A Custituzione di a Barbada data di u 30 di nuvembre 1966. U putere legislativu hè esercitatu da un parlamentu bicamerale cumpostu da a Camera d'assemblea (30 membri eletti ogni cinque anni) è di u Senatu (21 membri numinati da u guvernadore generale). I citatini anu u drittu di vutà da l'età di 18 anni. L'elezzione generale di quest'ultime dicennii sò stati supranate da dui grandi partiti : u Barbados Aratura Party (BLP) è u Democratic Aratura Party (DLP). U putere esecutivu appartene à u prima ministru è à u so guvernu. U Prima ministru hè di regula u capu di u partitu chì hà vintu l'elezzione à a Camera d'assemblea, a camera bassa di u Parlamentu. U putere ghjudiziariu hè indipindente di l'esecutivu è di u parlamentu. U sistemu di i tribunali lucali di a Barbada hè u siguente : *Magistrates' Court: affari penale, civile, dumestichi, di viulenza dumestica è di minadori. Pò ancu occupà si d'affari relative à a medicina legale, à e licenzie d'alcollu è à i matrimonii civili. Inoltre, a Magistrates' Court tratta i cuntratti è di u drittu di i dilitti, e dumande chèi ùn varcanu micca 100 00$. *Corte suprema: si cumpone l'Alta Corte è di a Corte d'appellu. *High Court: hè cumpetente per e divisione di drittu civile, penale è famigliale. ===Pulitica straniera=== A Barbada hè membru di e Nazione unite, di u Commonwealth di e Nazione, di l'[[OPAC]], di l'Organisazione mundiale di u cummerciu, di u [[Fondu munetariu internaziunale]], di l'Organisazione di i Stati americani è di u CARICOM (a Cumunità di i Caraibi). == Note == <references/> [[Categoria:America di u Nordu]] swsfaoudg4uanqxf913q6lzpt7pltwu Roger Sanchez 0 22576 378130 377988 2021-12-28T20:01:58Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Roger Sanchez, July 2018.jpg|250px|thumb|right|Roger Sanchez in u [[2018]]]] '''Roger Rene Sanchez''' (1u ghjugnu 1967, [[New York]]) hè un DJ, pruduttore discugraficu è remixer [[Stati Uniti|statunitense]]. Hè più cunnisciutu pè i so canzoni ''Another Chance'', ''Turn on the Music'' è ''Lost''. == Da vede dinò == * [[Avicii]] * [[David Guetta]] * [[Melih Kor]] * [[Gigi D'Agostino]] * [[Basshunter]] * [[Protoculture]] [[Categoria:Musicante|Sanchez, Roger]] [[Categoria:DJ|Sanchez, Roger]] [[Categoria:Produttore discugraficu|Sanchez, Roger]] [[Categoria:Americanu|Sanchez, Roger]] [[Categoria:Musica elettronica|Sanchez, Roger]] [[Categoria:Musica house|Sanchez, Roger]] [[Categoria:Biugrafia]] 89k3ibxai9vmas9frzg1babrfjdbu5w The S-Man 0 22577 377990 2021-12-06T10:47:35Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Roger Sanchez]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Roger Sanchez]] 0yor41qxc9jni4atx0fwv4g8dbk5y9m Georgiani 0 22578 377998 377991 2021-12-08T19:52:45Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:6954:3B49:47F1:1AEF wikitext text/x-wiki I '''Georgiani''' o '''cartveli''' sò la ghjente chì appartenenu à, o nascenu da, un gruppu di e tribù cartveliche. Hè ancu a lingua ufficiale di a [[Georgia]]. ==Bibliografia== *Eastmond, Anthony (2010), Royal Imagery in Medieval Georgia, Penn State Press *Suny, R. G. (1994), The Making of the Georgian Nation, Indiana University Press *Lang, D. M. (1966), The Georgians, Thames & Hudson *Rayfield, D. (2013), Edge of Empires: A History of Georgia, Reaktion Books *Rapp, S. H. Jr. (2016) The Sasanian World Through Georgian Eyes, Caucasia and the Iranian Commonwealth in Late Antique Georgian Literature, Sam Houston State University, USA, Routledge *Toumanoff, C. (1963) Studies in Christian Caucasian History, Georgetown University Press [[categoria:Europa]] [[categoria:Asia]] rlzet5us1hybq7nsi57bm3bov1txkv7 Stress 0 22579 378131 377997 2021-12-28T20:13:23Z Fausta Samaritani 15085 link, categoria wikitext text/x-wiki {{Ortografia è grammatica da verificà}} Stress [stʁɛs] (da l'inglese stress [stɹɛs] ) hè, in [[biologia]], l'inseme di reazzioni di un urganismu sottumessu à pressioni o limitazioni di l'ambiente, i stressors ([[:en:Stressor|in]]). Sti riazzioni dipende sempre da a percepzione di l'individuu di e pressioni chì si senti. Sicondu a definizione [[Medicina|medica]], hè una sequenza cumplessa di situazioni chì causanu reazzione fisiologica, psicosomatica. Per estensione tutti questi incidenti sò ancu qualificati cum'è stress. In a lingua di ogni ghjornu, parlemu di stress pusitivu (''eustress'' in [[Lingua inglese|inglese]]) o negativu (''distress''). L'estressu hè diversu da l'ansietà, l'ultima hè una emozione mentre u stress hè un mecanismu di risposta chì pò purtà à diverse emozioni, cumpresa l'ansietà. ==== Etimolugia ==== A parolla stress in corsu hè un prestitu da a stessa parolla inglesa chì ella stessa vene da u vechju francese « destresse » chì significa angoscia. ==== storicu ==== U cuncettu di stress hè statu introduttu da l'endocrinologu Hans Selye, chì, basatu annantu à u cuncettu di stress meccanicu, publicatu in u 1956 U stress di a vita. Osservà i so pazienti, descrive u mecanismu di u sindromu d'adattazione, vale à dì, tutti i cambiamenti chì permettenu à un urganismu di sustene e cunsequenze di un traumu naturali o operativu. In seguitu hà publicatu Stress senza distress in u 1974, (''Le Stress sans distress'') è a so autobiografia U stress di a mo vita (1977). L'idea di u cuncettu di u stress è u sindromu di l'adattazione generale li vinni in u 1925 mentre studiava medicina à l'Università di [[Praga]]. In seguitu hà sviluppatu u cuncettu di Eustress. Stu terminu ch'ellu hà custituitu hè custituitu di dui parti. U prefissu "eu" vene da a parolla greca chì significa "bonu" o "bonu". Attaccatu à a parolla stress, significa literalmente "bon stress". In seguitu, diverse nuzioni sò state aghjunte per definisce, d’una banda, a nuzione di a-stress, d’altra banda di dystress. A-stress hè un statu di privazione di stress (chì pò esse ottenutu in particulare per mezu di a meditazione), l'effetti benifichi per a salute sò sperimentati in medicina. U travagliu cù stu metudu hè statu publicatu in [[2010]] in [[Svezia]] in i malati di [[cancru]] I travaglii di ricerca riguardanu l'esseri umani (cù a [[psiculugia]] a [[psichiatria]], etc.) o sò in relazione à l'[[etologia]] s'appoghjanu nantu à u studiu di u cumpurtamentu di e diverse spezie di fronte à u stress (in natura o in splutazioni o in animali domestici), o in laboratoriu. esperimenti basati nantu à u mudellu animali (rattu di labburatoriu o surci più spessu; esposti à scosse elettriche, risicu di affucà o in un esperimentu recente cù litteru di gattu . L'individui sò più o menu vulnerabili à u listessu stress, in parte per ragioni genetiche. à un studiu recente (publicatu l'11 d'Aostu 2014), 334 geni sò implicati in i rati più sensibili à u stress post-traumaticu. ==== definizione ==== * Richard Lazarus ([[:en:Richard_Lazarus|in]]) è Susan Folkman, 1984: secondu elli, u stress hè definitu cum'è una "transazzione trà a persona è l'ambiente" in a quale a situazione hè evaluata da l'individuu cum'è overflowing so risorse è capace di mette in periculu a so pruprietà -be. * Crespy, 1984: u stress hè qualificatu cum'è generatore di patologie. Mubilizazione di l'organisimu sanu per furnisce una risposta à l'attacchi ambientali. Sta mubilisazione, s’ella hè spessu imposta, porta à pocu à pocu à l’usura è a deteriorazione di l’urgani è e funzioni cuncernati. In fatti, hè a doppia percepzione di un statu di divergenza trà una dumanda d'adattazione in un mumentu determinatu è a capacità di affruntà. Hè una spesa di energia. Pò esse pusitivu o negativu. Pudemu ricurdà duie frasi chì anu resistutu à a prova di u tempu: * "E spezie chì sopravviveranu ùn sò nè i più forti nè i più intelligenti, ma quelli chì anu sappiutu adattà à u so ambiente". [[Charles Darwin]] * "Ciò chì preoccupa l'omi ùn hè micca e cose, ma u so ghjudiziu annantu à queste cose". [[Epictetus]] ==== fasi di stress ==== Sicondu Hans Selye, u sindromu di u stress evoluzione da seguenti trè fasi successivi: # "Reazione d'alarma": e forze di difesa sò mobilizate; # "Stadio di resistenza": adattazione à u stressor; # "Stadio d'esaurimentu": inexorablemente righjuntu se u stressor hè abbastanza putente è durabile. ==== tecniche contra u stress ==== ===== A bola di stress ===== Una bola anti-stress hè un picculu ghjoculu in a forma di una bola malleable, u diametru di u quali generalmente ùn supera i deci centimetri, a so massa hè in media uguali à 14 g, è chì hè destinatu à esse pressatu in a palma di u. manu è manipulata cù e dita, cù u presunta scopu di allevà a tensione musculare causata da u stress o da i movimenti ripetitivi. Avemu prestu prestu una dimensione ludica, è incidentalmente per esercitassi i musculi di a manu. Ci sò tutti i tipi di balli di stress. Parechje di elli sò custituiti da una cellula chjusa piena di gomma spuma (poliuretano). Altri, in particulare quelli usati in u cuntestu di fisioterapia, cuntenenu gel, in densità variata. Ancora altri sò fatti di un polveru ligeru impannillatu in una fina membrana di gomma. Infine, trà e palle cummercializati è aduprate cum'è anti-stress, certi sò in realtà simili à i sacchetti di pettu, vale à dì chì cuntenenu granuli di plastica. ===== Respirazione anti stress ===== E tecniche di respirazione anti-stress sò un modu sicuru è naturali per calmà è calmà a maiò parte di a ghjente. È una volta amparatu, duvete sapè chì pudete praticà in ogni locu. Parechje persone cun alti livelli di stress è ansietà tendenu à respira altu in u pettu. In ogni casu, duvete sapè chì a respirazione superficiale pò aumentà l'ansietà è u stress, causendu l'iperventilazione, chì ellu stessu porta à un sbilanciamentu in i livelli di [[ossigenu]] è di l'[[anidride carbonica]]. ====== E 3 diverse tecniche di respirazione contr'à u stress ====== # Respirazione anti-stress misurata, # U buzz, # A tecnica di respirazione "diafragmatica" o "addominale" anti [https://grand-eveil.fr/techniques-de-respiration-anti-stress/ stress]. ==== L'effetti detallati di u stress in l'omu ==== Stress implica trè sistemi neuro-hormonal secondu u mudellu di Selye: l'assi hypothalamic-sympathetic-adrenergic, l'assi hypothalamic-pituitary-adrenal (chjamatu ancu u sistema CRH o l'assi corticotropicu) è u sistema nervu cintrali. U sindromu di adattazione generale causatu da u stress pò esse divisu in trè fasi. U primu effettue a reazione d'alarma (shock è contra-shock) è implica l'assi ipotalamo-simpaticu-adrenergicu, un asse rapidu chì risponde à u stressor (stimulu stressante cum'è volu, attaccu, immobilizzazioni, compensazione...). U sicondu hè a fase di resistenza, in quale u sistema CRH di l'assi lentu intervene cù a liberazione di glucocorticoids (principalmente cortisol in l'omu). U terzu hè a fase d'esaurimentu chì currisponde à un statu di stress crònicu in quale i receptori di u sistema nervu cintrali diventanu menu sensibili à i glucocorticoidi chì sopraffanu u corpu. L'hippocampu saturatu di cortisol ùn pò più regulà. U cortisol invade u cervellu è crea a depressione. I zoni affettati sò principalmente l'ippocampu9, l'amigdala, a corteccia cingulata anteriore è a corteccia prefrontale. U stress hà ripercussioni nantu à a nostra salute mentale, fisica è psicologica. Infatti a so azzione pò esse benefiziu in certi casi è ci spinghje à riesce. O à u cuntrariu, pò esse preghjudiziu è destabilizzanu cumplettamente finu à chì perdemu u cuntrollu di noi stessi. I triggers di u stress sò numerosi: ponu esse fisichi o ambientali (traumu, intervenzioni chirurgiche, travaglii impurtanti), fisiologichi (dolore, mancanza di sonnu, sbilanciamenti in i ritmi alimentari), psicologichi (emozioni negativi). Inoltre, u stress crònicu pò esse a causa di malatie gravi o addictive cum'è u cancer, droghe o [[alcolu]] [[Categoria:Medicina]] qzeiw5zlochivegvz4wyxhrm4dypxif Categoria:Linguistu 14 22580 378034 2021-12-18T21:39:13Z Jumpy01 11155 new cat, 6 items wikitext text/x-wiki [[Categoria:Linguistica]] [[Categoria:Biugrafia]] prc9hiycca3mfmcy0abdnmm8u12h17o Ibn Khaldun 0 22581 378156 378155 2022-01-03T23:58:39Z Fausta Samaritani 15085 link wikitext text/x-wiki [[File:TCCKhaldun.jpg|thumb|Ibn Khaldun - Bustu in bronzu di grandezza natura d'Ibn Khaldun fendu parti di a cullizzioni di u Museiu naziunali arabuamericanu (numaru di catalogu 2010. 02). Cumandata da u Tunisian Community Center è criata da Patrick Morelli d'Albany, NY in u 2009. S'hè ispiratu da a statua d'Ibn Khaldun eretta annantu à u viali Habib Bourguiba (custruita in u 1932) in Tunisi. ]] ''''Ibn Khaldun''' (/ˈɪbən kælˈduːn/ ; arabu : أبو زيد عبد الرحمن بن محمد بن خلدون الحضرمي, Abū Zayd 'Abd ar-Raḥmān ibn Muḥammad ibn Khaldūn al-Ḥaḍramī ; [[27 di maghju]] 1332 - [[17 di marzu]] 1406) era un suciolugu, filosofu è storicu arabu chì hè statu discrittu com'è u fundatori pricursori di i prutodisciplini chì divintarani a sturiugrafia, a suciulugia, l'ecunumia è a dimugrafia.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in inglesu.</ref> [[Niccolò Machjaveddu]] di a Rinascita, Georg Wilhelm Friedrich Hegel è l'eruditi auropei di u [[XIX seculu]] ani largamenti ricunnisciutu l'impurtanza di i so opari è ani cunsidaratu Ibn Khaldun com'è unu di i più grandi filosufi di u Medievu. U so libru u più cunnisciutu, u Muqaddimah o Prulegumeni ("Intruduzioni"), ch'eddu hà scrittu in sei mesa comu eddu l'afferma in a so autubiugrafia, hà influinzatu i storichi ottumani di u XVIIu è di u XIXu seculu, tali Kâtip Çelebi, Mustafa Naima è Ahmed Cevdet Pasha, chì ani apradatu i so tiurii pà analizà a crescita è u diclinu di l'Imperu ottumanu. ==Famiglia== A vita d'Ibn Khaldun hè bedda ducumintata, apposta chì eddu hà scrittu un'autubiugrafia (التعريف بابن خلدون و ورحلته غربا وشرقا, at-Taʻrīf bi-ibn Khaldūn wa-Riḥlatih Gharban wa-Sharqan). ("Prisintà Ibn Khaldun è u so viaghju in Uccidenti è in Urienti") in u quali numarosi ducumenti cuncirnendu a so vita sò citati in u modu u più pricisu. Abdurahman bin Muhammad bin Muhammad bin Al-Hasan bin Jabir bin Muhammad bin Ibrahim bin Abdurahman bin Ibn Khaldun al-Hadrami, generalamenti cunnisciutu sottu u nomu di "Ibn Khaldūn" siont'è un luntanu antinatu, hè natu in Tunisi in u 1332 AD (732 AH) in una famiglia andalusa di classa supiriori d'ascindenza araba. L'antinatu di a famiglia era un Hadhrami chì spartia i liami di parintedda incù Waíl ibn Hujr, un cumpagnu di u prufeta islamicu Muhammad. A so famiglia, chì hà accupatu numarosi alti funzioni in Al-Andalus, hà emigratu in Tunisia dopu à a caduta di Siviglia à u mumentu di a Reconquista in u 1248. Sottu à a dinastia tunisiana di i Hafsides, certi membri di a so famiglia ani accupatu i funzioni pulitichi, ma u so babbu è u so missiavu si sò ritirati di a vita pulitica è ani righjuntu un ordini misticu. U so frateddu, Yahya Khaldoun, era ancu eddu un storicu chì hà scrittu un libru annantu à a dinastia Abdalwadid ed hà statu assassinatu da un rivali par essa statu u sturiugrafu ufficiali di a corti. In a so autubiugrafia, Khaldun faci ricuddà a so discindenza à l'ebbica di [[Maumettu]] à traversu una tribù araba di u [[Yemen]], più pricisamenti l'Hadhramaut, chì hè ghjunta in a penisula iberica à l'8u seculu, à u principiu di a cunquista islamica : "È a noscia ascindenza hè isciuta da l'Hadhramaut, da l'Arabi di u Yemen, par via di Wa'il ibn Hujr ancu cunnisciutu sottu u nomu di Hujr ibn 'Adi, di u megliu di l'Arabi, cunnisciutu è rispittatu." (p. 2429, edizioni d'Al-Waraq). Eppuri, u biugrafu mudernu Mohammad Enan hà sottuliniatu l'urighjini pochi chjari d'Ibn Khaldun basendu si annantu à u fattu ch'è i critichi d'Ibn Khaldun riguardu à l'Arabi pudariani essa una raghjoni valevuli pà metta in dubbitu a so urighjina araba. Di un antra lati, l'insistenza è l'attaccamentu d'Ibn Khaldun à a so rivindicazioni d'ascindenza araba in un tempu di duminazioni di i dinastii berbari hè ancu una raghjoni valevuli pà creda à a so rivindicazioni. ==Educazioni== U rangu altu di a so famiglia hà parmissu à Ibn Khaldun di studià incù i prufissori eminenti di u [[Magrebu]]. Hà ricivutu un'educazioni islamica classica, studiendu u [[Curanu]], ch'eddu sapia à menti, a linguistica araba, basa di a cumprinsioni di u Coranu, i hadith, a charia (leghji) è u fiqh (ghjurisprudenza). U matematicu è filosofu Al-Abili di Tlemcen l'hà iniziatu à i matematichi, à a logica è à a filusufia, ed hà studiatu in particulari l'opari d'Avverroè, d'[[Avicenna]], di Razi è di Tusi. À l'ità di 17 anni, Ibn Khaldūn persi i so dui parenti par via di a pesta nera, un'epidemia intercuntinintalei di pesta chì minò à [[Tunisi]] in u 1348-349. Sicondu a tradizioni famigliali, s'inforza di fà una carriera pulitica. Faccia à una situazioni pulitica tumultuosa in [[Africa]] subrana, quissa nicissitava un altu gradu d'abilità pà sviluppà è abbandunà l'allianzi incù prudenza cù u fini di evità di cascà incù i rigimi effimari di l'ebbica. L'autubiugrafia d'Ibn Khaldūn hè u racontu di un'avvintura, in a quali eddu passa un certu tempu in prighjò, aghjugni i più funzioni alti eppo casca in esiliu. ==Carriera pulitica== [[File:Dar_Ibn_Khaldoun.jpg|thumb|A casa nativa d'Ibn Khaldun in Tunisi]] À l'ità di 20 anni, principia a so carriera pulitica à a canciddaria di u suvranu tunisianu Ibn Tafrakin incù u postu di Kātib al- Alāmah (purtadori di sugeddu), chì cunsistia à ridighja in fina calligrafia i noti intruduttivi tipichi di i ducumenti ufficiali. In u 1352, Abū Ziad, u sultanu di Custantina, marchjò annantu à Tunisi è a scunfighjì. Ibn Khaldūn, in ogni manera scuntenti di a so pusizioni rispittata ma puliticamenti senza valori, suvitò u so maestru Abili à Fes. Quà, u sultanu merinidi, Abū Inan Fares Ia, u numineghja ridattori di i pruclamazioni reali, ma Ibn Khaldūn cumplotta sempri contru à u so patronu, ciò chì, in u 1357, vali à u ghjuvanottu di 25 anni una pena di 22 mesa di prighjò. À a morti d'Abū Inan in u 1358, u viziri al-Hasān ibn-Umar li accorda a libartà è u riintegra in u so rangu è i so funzioni. Ibn Khaldūn cumplotta tandu contru à u succissori d'Abū Inan, Abū Salem Ibrahim III, incù u ziu esiliatu d'Abū Salem. Quandu Abū Salem ghjungni à u puteri, dà à Ibn Khaldūn un postu ministiriali, u prima postu currispundenti à l'ambizioni d'Ibn Khaldūn. U trattamentu chì Ibn Khaldun ricivì dopu à a caduta d'Abū Salem par mezu di Ibn-Amar ?Abdullah, un amicu d'Ibn Khaldūn, ùn fù micca à u so gustu, chì ùn ricivì nisciuna pusizioni ufficiali significativa. À listessu tempu, Amar riisciti à impidiscia Ibn Khaldūn, chì ni cunnuscìa bè i cumpitenzi pulitichi, di allià si incù l'Abd al-Wadids à Tlemcen. Ibn Khaldūn, par via di cunsiquenza, dicisi di stallà si à Granata. Pudia essa sicuru di riceva ci una accuglienza pusitiva apposta chì à Fes, avia aiutatu u sultanu di Granata, u Nasridi Muhammad V, à ritruvà u puteri dopu à u so esiliu timpuraniu. In u 1364, Muhammad li cunfidò una missioni diplumatica vicinu à u rè di Castiglia, Pedro u Crudeli, par intarinà un trattatu di paci. Ibn Khaldūn compii a missioni incù successu è diclineghja in modu pulitu l'offrita di Pedro di firmà à a so corti è di veda si ristituiscia i pussidimenti spagnoli di a so famiglia. [[File:Tunisia588.jpg|thumb|left|A muschea in a quali Ibn Khaldun hà studiatu]] À [[Granata]], Ibn Khaldūn intrì prestu in cuncurrenza incù u viziri di Maumettu, Ibn al-Khatib, chì vidia a rilazioni stretta trà Maumettu è Ibn Khaldūn incù una misfidanza criscenti. Ibn Khaldūn poruvava à furmà u ghjovanu Muhammad siont'è u so ideali di suvranu savviu, un'impresa chì Ibn al-Khatib ghjudicava pazza è priculosa pà a paci in u paesi. A storia deti raghjoni à al-Khatib, è à a so instigazioni, Ibn Khaldūn fù finalmenti rinviatu in Africa subrana. Al-Khatib eddu stessu fù più tardi accusatu da Maumettu di avè l'upinioni filusofichi pochi ortudossi è assassinatu malgradu un tentativu d'Ibn Khaldūn di intarceda à favori di u so anzianu rivali. In a so autubiugrafia, Ibn Khaldūn parla pocu di u so cunflittu incù Ibn al-Khatib è di i raghjoni di a so partenza. L'urientalistu Muhsin Mahdi intarpriteghja quissa com'è muscendu ch'è Ibn Khaldūn s'hè resu contu dopu ch'eddu avia mali ghjudicatu in tuttu Muhammad V. Di ritornu in Ifriqiya, u sultanu hafside di Candela, Abū ʻAbdallāh, chì era statu u so cumpagnu in prighjò, u ricivì incù mori entusiasmu è feci d'Ibn Khaldūn a so prima ministru. Ibn Khaldūn effittuò una missioni stumacuta di racolta d'impositi vicinu à i tribù berbari lucali. Dopu à a morti d'Abū ʻAbdallāh in u 1366, Ibn Khaldūn cambiò di novu di campu è s'alliò incù u sultanu di Tlemcen, Abū l-Abbas. Uni pochi di anni dopu, hè fattu prighjuneri da Abou Faris Abdul Aziz, chì hà vintu u sultanu di Tlemcen è s'hè impatrunitu di u tronu. Entri tandu in un stabilimentu munasticu è s'accupa di tacchi sculastichi insin'à 1370. Quidd'annu, fù inviatu à Tlemcen da u nuveddu sultanu. Dopu à a morti di ʻAbdu l-Azīz, risidì à Fès, benifiziendu di a patrunizia è di a cunfidenza di u righjenti. I cumpitenzi pulitichi d'Ibn Khaldūn è, soprattuttu, i so boni rilazioni incù i tribù berbari salvatichi erani assà ricircati da i suvrani nordafricani, ma avia cuminciatu à essa stancu di a pulitica è di i cambiamenti custanti d'alligenza. In u 1375, fù mandatu da Abū Hammu, ʻAbdu l Wadid Sultanu di Tlemcen, in missioni vicinu à i tribù arabi Dawadida di Biskra. Dopu à u so ritornu in Uccidenti, Ibn Khaldūn si rifughjò vicinu à una di i tribù berbari di u punenti di l'Algiria, in a cità di Qalat Ibn Salama. Ci campeti mentri più trè anni sottu à a so prutizzioni, prufittendu di a so riclusioni par ridighja i Muqaddimah "Prulegumeni", l'intruduzioni à u so prugettu di storia di u mondu. Eppuri, à Ibn Salama, ùn dispunia micca di i testi nicissarii à u cumpiimentu di l'opara. Cusì, in u 1378, vultò in a so cità nativa, Tunisi, chì era frà tantu stata cunquistata da Abū l-Abbas, chì ripigliò Ibn Khaldūn à u so sirviziu. Quà, si cunsacrò guasgi esclusivamenti à i so studii è ultimò a so storia di u mondu. I so rilazioni incù Abū l-Abbas firmàni tesi, chì quist'ultimu missi in dubbitu a so lialtà. U cuntrastu fù trimenti dopu chì Ibn Khaldūn li ebbi prisintatu una copia di a storia ultimata chì umittia u solitu panegiricu di u suvranu. Sottu à pritestu di parta par u Hajj à a Mecca, cosa pà a quali un suvranu musulmanu ùn pudia micca simpliciamenti ricusà a parmissioni, Ibn Khaldūn poti chittà Tunisi è imbarcà si pà Alissandria. ==Vita ultiriori== Statua è piazza d'Ibn Khaldoun, Mohandessin, U Cairu Ibn Khaldoun hà dittu di l'[[Egittu]] : 'Quiddu chì ùn l'hà micca vista ùn cunnosci micca a putenza di l'Islamu'. Mentri chì d'altri righjoni islamichi diviani fà fronti à i guerri di fruntieri è à i cunflitti interni, l'Egittu di i Mameluk gudia a prusperità è un'alta cultura. In u 1384, u sultanu egizzianu, al-Malik udh-Dhahir Barquq, faci di Khaldun u prufissori di a madrasa Qamhiyyah è u grandi qadi di a scola malekita di fiqh (una di i quattru scoli, a scola malekita era soprattuttu sparta in Africa uccidentali). I so sforzi di riforma si pichjani eppuri à una risistenza è, in u spaziu di un annu, devi dimissiunà di a so posta di ghjudici. Sempri in u 1384, una navi traspurtendu a donna è i ziteddi di Khaldoun affonda à a larga di Alissandria. Dopu à u so ritornu da un piligrinaghju à a Mecca di maghju 1388, Ibn Khaldūn si cuncintrò annantu à l'insignamentu in diversi madrasas di u Cairu. à a corti mameluka, cascò in disgrazia chì à u mumentu di i rivolti contru à Barquq, avia, apparintamenti sottu à a custrizzioni, incù altri ghjuristi di u Cairu, emissu una fatwa contru à Barquq. Più tardi, i rilazioni incù Barquq si nurmalizàni è fù di novu numinatu qadi malekitu. In tuttu, fù chjamatu sei volti à 'ssa alta funzioni, ch'eddu ùn accupò mai à longu, pà diversi raghjoni. In u 1401, sottu à u succissori di Barquq, u so figliolu Faraj, Ibn Khaldūn participò à una campagna militaresca contru à u cunquistadori mongulu, Timur, chì avia assidiatu [[Damascu]] in u 1400. Ibn Khaldūn missi in dubbitu a viabilità di l'impresa è vulia veramenti firmà in Egittu. I so dubbiti funi ghjustificati, chì u ghjovanu è senza sperienza Faraj, inchetu di una rivolta in Egittu, lasciò a so armata sola in Siria è si spicciò di vultà inded eddu. Ibn Khaldūn firmò in a cità assidiata mentri setti sittimani, fendu si falà sopra u muru di a cità da i cordi par niguzià incù Timur, in una seria storica di scontri chì eddu rapurtò à lampera in a so autubiugrafia. Timur l'intarrugò in modu pricisu annantu à i cundizioni in i terri di u Magrebu. À a so dumanda, Ibn Khaldūn ridighjì ancu un longu rapportu à 'ssu sughjettu. Comu eddu ricunniscìa l'intenti di Timur, ùn esitò micca, à u so ritornu in Egittu, à cumpona un rapportu tantu stesu annantu à a storia di i Tatar, è ancu un studiu di carattaru di Timur, inviendu li à i suvrani merinidi di Fes (Magrebu). Ibn Khaldūn passò i cinqui anni dopu à u Cairu à cumplittà a so autubiugrafia è a so storia di u mondu è à agiscia in quant'è prufissori è ghjudici. Mentri 'ssu tempu, avaria righjuntu un partitu clandistinu, Rijal Hawa Rijal, chì u so ideali rifurmadori attiravani l'attinzioni di l'auturità pulitichi lucali. Ibn Khaldoun, annosu, fù piazzatu in statu d'arrestu. Morsi u 17 di marzu 1406, un mesi dopu a so sesta selizzioni pà u postu di qadi (ghjudici) malekitu. ==Opari== ===Kitāb al-ʻIbar=== Kitāb al-ʻIbar, (titulu cumplettu : Kitāb al-ʻIbar wa-Dīwān al-Mubtadaʼ wa-l-Khabar fī Taʼrīkh al-ʻArab wa-l-Barbar wa-Man ʻĀṣarahum min Dhawī ash-Shaʼn al-Akbār "Libru di i lizzioni, rilivatu di i principii è di l'avvinimenti di a storia di l'Arabi è di i Berbari è di i so putenti cuntimpuranei) ; principiatu com'è una storia di i Berbari è stesu à una storia univirsali in setti libri. *Libru 1 ; Al-Muqaddimah (L'intruduzioni), una storia univirsali sociuecunomica è giugrafica di l'imperi, è u più cunnisciutu di i so opari. *Libri 2 -5 ; Storia di u mondu insin'à l'ebbica di l'autori. *Libri 6 -7 ; Sturiugrafia di i Berbari è di u Magrebu. Khaldoun si scarta da u stilu classicu di i storichi arabi, sintetizendu i surghjenti multiplici, calchì volta cuntradittorii, senza citazioni. Ripraduci l'arrori pruvinendu prubabilamenti di a so surghjenti di Fes di u XIVu seculu, l'opara Rawḍ al-Qirṭās d'Ibn Abi Zar, eppuri Al-'Ibar ferma una fonti di prima trinca di a storia berbara. Cuncirnendu a disciplina di a suciulugia, hà discrittu a dicutumia di a vita sedintaria riguardu à a vita nomadi è ancu a perdita inevitevuli di puteri chì si pruduci quandu i guerrieri cunquisteghjani una cità. Siont'è l'eruditu arabu Sati al-Husri, a Muqaddimah pò essa letta com'è un'opara suciulogica. L'opara s'articuleghja di tondu à u cuncettu cintrali d'Ibn Khaldoun, u 'aṣabiyyah, chì hè statu traduttu par cuesioni suciali, sulidarità di gruppu o tribalismu. 'Ssa cuesioni suciali nasci in modu spuntaneu in i tribù è altri picculi gruppi di parintedda. Pò essa intinsificata è allargata da un'ideulugia riligiosa. L'analisa d'Ibn Khaldoun porta annantu à a manera chì 'ssa cuesioni arreca i gruppi à u puteri ma cunteni in edda stessa i germi - psiculogichi, suciuologichi, ecunomichi, pulitichi - di a caduta di u gruppu, chì sarà rimpiazzatu da un nuveddu gruppu, una dinastia o un imperu liatu da una cuesioni più forti (o alminu più ghjovana è più vigurosa). Certi di l'upinioni d'Ibn Khaldoun, in particulari quiddi cuncirnendu u populu Zanj d'Africa sottusaariana, sò stati qualificati di razzisti, bench'eddi ùn fussini micca rari à l'ebbica. Siont'è l'universitariu Abdelmajid Hannoum, a discrizzioni da Ibn Khaldun di i distinzioni trà Berbari è Arabi hè stata mali intarpritata da u traduttori William McGuckin di Slane, chì hà insiritu à tortu un'ideulugia razziali chì metti l'Arabi è i Berbari à parti è in oppusizioni in a so traduzzioni di una parti d'Ibar tradutta sottu à u titulu Storia di i Berbari. [[File:Bust_of_Ibn_Khaldun_(Casbah_of_Bejaia,_Algeria).jpg|thumb|left|Bustu d'Ibn Khaldun à l'intrata di a Kasbah di Bejaia, Algiria]] L'ussirvazioni a più à spessu citata tirata da l'opara d'Ibn Khaldūn hè podarsi a nuzioni siont'è a quali quandu una sucità diventa una grandi civilisazioni, u so culminu hè suvitatu da un periudu di dicadenza. Quissa significheghja chì u prossimu gruppu cuesivu chì cunquisteghja a civiltà diminuita hè, par cumparazioni, un gruppu di barbari. Eppuri, una volta chì i barbari ani cunsulidatu u so cuntrollu annantu à a sucità cunquistata, sò attratti da i so aspetti i più raffinati, tali l'alfabetisazioni è l'arti, è assimileghjani o s'appruprieghjani 'ssi pratichi culturali. Eppo, fatta fini, l'anziani barbari sarani cunquistati da un nuveddu gruppu di barbari, chì ripitarani u prucidimentu. Ibrahim Oweiss, prufissori à l'università di Georgetown, ecunumistu è storicu, nota chì Schumpeter è David Hume ani tremindù prupostu una tiuria di u valori di u travagliu, bench'è Khaldun ùn ci aghji fattu rifirimentu nè com'è tiuria di u valori di u travagliu nè com'è tiuria. Ibn Khaldun esponi ancu i primi tiurii annantu à a divisioni di u travagliu, i tassi, a scarsità è a crescita ecunomica. Khaldun hè ancu statu unu di i primi à studià l'urighjina è i causi di a puvartà. Hà sustinutu chì a puvartà era u risultatu di a distruzzioni di a muralità è di i valori umani. S'hè ancu pesu annantu à i fattori chì cuntribuiscini à a ricchezza, tali u cunsumu, u guvernu è l'invistimentu - un pricursori di a noscia formula muderna di u PIB. Khaldun hà ancu sustinutu chì a puvartà ùn era micca nicissariamenti u risultatu di una gattiva presa di dicisioni finanziaria, ma di cunsiquenzi esterni, è chì u guvernu divia dunqua implicà si in a lotta contru à a puvartà. Ibn Khaldun pinsava ancu chì a muneta di un sistemu munitariu islamicu divia avè un valori intrinsecu è dunqua essa fatta d'oru è d'arghjentu (com'è u diram). Insistia annantu à u fattu chì u pesu è a purezza di 'ssi pezzi diviani essa strittamenti rispittati : u pesu di un dinaru divia essa uguali à un mitqali (u pesu di 72 graneddi d'orzu, veni à dì circa 4,25 grammi) è u pesu di 7 dinari divia essa uguali à u pesu di 10 dirham (7 10 di un mithqal o 2,96 grammi). ===U pinsamentu suciali=== [[File:Ibn_Khaldoun_Statue_and_Square,_Mohandesin,_Cairo.jpg|thumb|Statua è piazza Ibn Khaldun, Mohandessin, U Cairu]] L'epistemolugia d'Ibn Khaldoun hà pruvatu à ricuncilià u misticisimu incù a tiulugia dividendu a scenza in dui catigurii diffarenti, a scenza riligiosa chì cuncerna i scenzi di u Curanu è a scenza innò-riligiosa. Hà dopu classificatu i scenzi non sori in scenzi intillettuali tali a logica, l'aritmetica, a giumitria, l'astrunumia, è cetara. è in scenzi ausiliarii tali a lingua, a litteratura, a puisia, è cetara. Hà ancu sughjiritu chì altri divisioni pudariani appariscia à l'avvena sicondu i diffarenti sucità. Hà pruvatu à adattà si à u cumpurtamentu culturali di tutti i sucità pussibuli è à a so influenza in l'educazioni, l'ecunumia è a pulitica. Parò, ùn pinsava micca chì i leghji erani scelti da un solu capifila o un picculu gruppu d'individui ma piuttostu da a maiuranza di l'individui di una sucità. Pà Ibn Khaldoun, u Statu hè una nicessità di a sucità umana par limità l'inghjustizia in senu à a sucità, ma u mezu di u Statu hè a forza, dunqua hè eddu stessu un'inghjustizia. Tutti i sucità devini essa guvirnati da un Statu cù u fini di stabuliscia una sucità. Hà pruvatu à nurmalizà a storia di i sucità idantifichendu i finomini unniprisenti in tutti i sucità. Par eddu, a civilisazioni hè un finominu chì sarà prisenti tantu ch'è l'essari umani esistarani. Hà carattarizatu a suddisfazioni di i bisogni fundamintali com'è u principiu di a civiltà. À u principiu, la ghjenti circarani diffarenti mezi di aumintà a pruduttività di i bisogni di basa è l'espansioni si pruduciarà. Più tardi, a sucità principia à divintà più sedintaria è si cuncentra di più annantu à l'artisgianatu, l'arti è i carattaristichi più raffinati. À a fini di una sucità, quidda si n'addibulisci, parmittendu à un antru picculu gruppu d'individui di piglià u cuntrollu. U gruppu cunquistendu hè discrittu com'è un gruppu micca suddesfu in senu à a sucità edda stessa o com'è un gruppu di banditi di u disertu chì attaccani custantamenti d'altri sucità più debuli o addibuliti. In u Muqaddimah, a so opara a più impurtanti, abborda un'intruduzioni da a filusufia à a storia di manera generali, basendu si annantu à i mudeddi ussirvevuli in un quatru tioricu d'avvinimenti storichi cunnisciuti da a so ebbica. Discrivi i principii, u sviluppu, i pindenzi culturali è a caduta di tutti i sucità, cunducendu à a spuntera di una nova sucità chì suvitarà dopu listessi pindenzi in un ciclu cuntinuu. Hà ancu ricumandatu i megliu approcci pulitichi pà sviluppà una sucità sicondu a so cunniscenza di a storia. Hà mori insistutu annantu à u fattu chì una bona sucità saria quidda in a quali una tradizioni d'educazioni hè prufundamenti ancurata in a so cultura Ibn Khaldun (1987) hà intraduttu a parola asabiia (sulidarità, sintimentu di gruppu o cuscenza di gruppu) par spiigà u tribalisimu. U cuncettu di asabiya hè statu traduttu par cuesioni suciali, sulidarità di gruppu o tribalisimu. 'Ssa cuesioni suciali nasci spuntaniamenti in i tribù è altri chjuchi gruppi di parintedda (Rashed 2017). Ibn Khaldoun pinsava chì troppu burucrazia, com'è i tassi è i lighjislazioni, purtaria à u diclinu di una sucità, chì edda custringhjaria u sviluppu di un travagliu più spicializatu (aumentu di i sapienti è sviluppu di diffarenti sirvizii). Pinsava chì i burocrati ùn poni micca capiscia u mondu di u cummerciu è ùn pussedini micca listessa mutivazioni chì un omu d'affari. In a so opara u Muqaddimah, Ibn Khaldoun metti l'incalcu annantu à a facultà di pinsà (fikr) di l'essari umani com'è ciò chì ditermineghja u cumpurtamentu umanu è i mudeddi unniprisenti. 'Ssa facultà hè ancu ciò chì ispira l'essari umani à ragruppà si in una struttura suciali pà cuuparà in a divisioni di u travagliu è l'urganisazioni. Siont'è Zaid Ahmand, in Epistemology and the Human Dimension in Urban Studies, a facultà di u fikr hè u pilastru chì susteni tutti l'aspetti filusofichi di a tiuria d'Ibn Khaldun liati à i pindenzi spirituali, intillettuali, fisichi, suciali è pulitichi di l'essari umani. Un antru cuncettu impurtanti annantu à u quali eddu insisti in a so opara hè a maestria di i mistieri, di l'abitudini è di i cumpitenzi. Quissa si pruduci dopu à u stabilimentu di una sucità è, siont'è Ibn Khaldun, u liveddu di riescita di una sucità pò essa ditarminatu analizendu simpliciamenti 'ssi trè cuncetti. Una sucità in i so primi stadii hè nomadi è si primureghja par u più di a sopravvivenza, mentri chì una sucità in una tappa ultiriori hè sedintaria, incù una più grandi riescita in l'artisgianatu. Una sucità à a cultura sedintaria è à a pulitica stabuli divaria avè più grandi rialisazioni in l'artisgianatu è a tecnulugia. Ibn Khaldun hà ancu sottuliniatu in a so epistemulugia l'aspettu impurtanti ch'edda ghjoca a tradizioni educativa da chì i nuveddi generazioni di una civiltà migliureghjani cuntinuamenti in i scenzi è sviluppani a cultura. Ibn Khaldun hà fattu valè chì senza u stabilimentu solidu di una tradizioni educativa, saria assà difficiuli par i novi generazioni di mantena i rialisazioni di i generazioni pricidenti, è ancu di menu di migliurà li. Un antru modu di distingua a riescita di una sucità saria a lingua di una sucità, apposta chì par eddu l'elementu u più impurtanti di una sucità ùn saria micca a terra, ma a lingua parlata. Hè statu suspresu di custattà chì numarosi nonarabi riescìani da veru in a sucità araba, aviani boni impieghi è erani beddi accolti da a cumunità. "Ssi parsoni ùn erani micca arabi par via di a so urighjina, ma ani crisciutu frà l'Arabi chì pussediani l'abitudina di l'arabu", hà richjamatu un ghjornu Ibn Khaldun, par via di quissa, ani pussutu ammaistrà l'arabu di modu ch'eddi ùn poni essa surpassat. Pinsava chì a raghjoni pà a quali i nonarabi erani accittati com'è fendu parti di a sucità araba era divuta à a so maestria di a lingua araba. I prugressi in l'opari litterarii tali i puemi è a prosa erani un'antra modu di distingua i rialisazioni di una civilisazioni, ma Ibn Khaldun pinsava chì quandu a faccetta litteraria di una sucità aghjunghji i so più alti liveddi, cessa di indicà i rialisazioni di a sucità, ma hè un imbiddimentu di a vita. Riguardu à i scenzi logichi, cunsidarava chì a cunniscenza aghjunghjia u so liveddu u più altu datu a crescita di u numaru di circadori è di a qualità di a cunniscenza. Par eddu, u più altu liveddu di i pruduzzioni litterarii saria a manifistazioni di a prosa, di i puemi è l'arricchimentu artisticu di una sucità. ==Da veda dinò== *Asabiyyah *Chanakya *Egon Orowan *Sturiugrafia di i principii di l'Islamu *Curva di Laffer *Muqaddimah *Scenza in l'Islamu medievali *Tiuria di u ciclu suciali *Avverroè *Abulcasis *Ibn Arabi *Ibn Tufail *Sayyid Husayn Ahlati == Noti == <references/> [[Categoria:Scrivanu|Scrivanu]] [[Categoria:Biugrafia]] mpvjsayu9d9tp1vc4azcjam9yj6nvz0 Armin van Buuren 0 22582 378280 378196 2022-01-17T13:21:59Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Armin Jozef Jacobus Daniël van Buuren''' ([[Leida]], [[25 di dicembre|25 dicembre]] 1976), hè un disc jockey, pruduttore discugraficu (musica trance, house) è cunduttore radiòfonicu [[Paesi Bassi|ulandese]]. [[File:Armin van Buuren Armin Only Embrace 2017.jpg|250px|thumb|right|Armin van Buuren in u 2017 in [[Kiev]]]] == Biugrafia == [[Categoria:Musicante|van Buuren, Armin]] [[Categoria:DJ|van Buuren, Armin]] [[Categoria:Produttore discugraficu|van Buuren, Armin]] [[Categoria:Musica elettronica|van Buuren, Armin]] [[Categoria:Musica trance|van Buuren, Armin]] [[Categoria:Musica house|van Buuren, Armin]] [[Categoria:EDM|van Buuren, Armin]] [[Categoria:Biugrafia]] bh9ar2r0is96qnpafer628y7r31q1h4 Frisone occitentale 0 22583 378078 2021-12-21T08:15:55Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Frisone occitentale]] à [[Frisone occidentale]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Frisone occidentale]] acigpaiydtqglzmw5ydoyk82kj4himf San Ghjacomu di u Cile 0 22584 378087 2021-12-21T11:51:40Z 46.193.168.200 Reindirizzamentu à [[Santiago di u Cile]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Santiago di u Cile]] 3wynij6h72j33tl71r7mtfpe8lo4wva Gabriel Boric 0 22585 378197 378193 2022-01-07T16:59:59Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Gabriel Boric Font (2021) (cropped).png|thumb|right|200px|Gabriel Boric ([[2021]])]] '''Gabriel Boric Font''', hè un [[Pulitica|puliticante]] [[Cile|chilenu]]. == Biugrafia == ==Noti== <references /> [[Categoria:Cile]] [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Puliticante|Boric, Gabriel]] b1dg7ly839fkkj1skf6ql9gwijkag4t Iraqu 0 22587 378181 378161 2022-01-06T18:35:30Z Heanor 18946 Reindirizzamentu à [[Iraccu]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Iraccu]] p3zywus23hbnjalpg06wzoen4fwc1zy Valle Latina 0 22589 378198 378195 2022-01-07T17:01:58Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:From_bridge.jpg|[[Isola del Liri]], piccula cità ind’è a Valle Latina|thumb|300px]] A '''Valle Latina''' hè una valle di u [[Laziu]] meridiunale, [[Italia]]. A valle hè attraversata da u fiume [[Sacco]] è da u fiume [[Liri]]. Hè u principale centru urbanu di a [[pruvincia di Frusinone]]. [[Categoria:Italia]] [[Categoria:Laziu]] [[Categoria:Pruvincia di Frusinone]] [[Categoria:Valle Latina]] 298utrq2p032r0gvhsmfgiqxsbhbbp5 Isola del Liri 0 22590 378206 378199 2022-01-08T12:40:15Z Comino 9332 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:From_bridge.jpg|Isola del Liri, piccula cità ind’è a Valle Latina|thumb|300px]] '''Isola del Liri''' (''Lísera'' [ ˈliːsǝra ] in a lingua lucale) hè una [[cumuna]] [[Italia|taliana]] di a [[pruvincia di Frusinone]], in u [[Laziu]]. Si trova ind'è [[Valle Latina]]. [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Frusinone]] [[Categoria:Valle Latina]] nqbglcls2ov0y33ltgf8318bvdnxjg6 Frusinone 0 22591 378201 378200 2022-01-07T17:05:00Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} '''Frusinone''' (in [[Lingua taliana|taliano]]: ''Frosinone'') hè una cumuna è una cità [[Italia|taliana]], capilocu di a [[Pruvincia di Frusinone|pruvincia omonima]], in [[Laziu]]. Frosinone hè u principale centru urbanu di a [[Valle Latina]]. [[Categoria:Cumuna di a pruvincia di Frusinone]] [[Categoria:Pruvincia di Frusinone]] [[Categoria:Valle Latina]] 3u6umgyahepajk4l91u3yvo7cvi6l5b Categoria:Valle Latina 14 22592 378176 2022-01-06T16:32:41Z Gkɔrsk 18959 Creata pagina vuota wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Iraccu 0 22593 378183 378182 2022-01-06T18:37:53Z Heanor 18946 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Iraq in its region.svg|thumb|]] [[File:Flag of Iraq.svg|thumb|Bandera di l'Iraccu]] L''''Iraccu''' (in [[Lingua àraba|Arabu]]: ''الْعِرَاق'') hè un paese in [[Asia]]. A capitale si chjama [[Baghdad]]. A lingua uffiziale hè u arabu. == Da vede dinò == *[[Abu Nuwas]] [[Categoria:Asia]] 51on2gvyx4bt9sffnf8v4k86cwp4i6y 2022 0 22594 378204 378202 2022-01-07T20:00:44Z Fausta Samaritani 15085 /* Morte */ wikitext text/x-wiki '''2022''' {{Annu| XX seculu| XXI seculu| XXII seculu |2000|2010|2020|2030|2040|2018|2019|2020|2021|2022|2023|2024|2025|2026}} == Evenimenti == === Sport === == Nàscite == <gallery> </gallery> == Morte == <gallery> Sidney Poitier (cropped).jpg|<small>[[Sidney Poitier]] ([[Miami]] - ([[Florida]]), [[20 di ferraghju]] [[1927]] - [[Nasáu]] ([[Bahamas]]), [[6 di ghjennaghju]] 2022)</small> </gallery> == In Córsica == == Riferimenti == * Orsu Ghjuvanni Caporossi, ''Cronica di a Corsica'', [https://cronicadiacorsica.pagesperso-orange.fr/] == Liami == {{c-supranu}} [[Category:Anni di u XXI seculu|#]] 51qr92vh4xer8f701ljh4s0iv2qxsaa Roccabruna-Capu Martinu 0 22595 378285 378226 2022-01-18T08:12:26Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Roquebrune village.jpg|thumb|275px|none|Roccabruna-Capu Martinu]] '''Roccabruna-Capu Martinu''' (''Roquebrune-Cap-Martin'' in [[lingua francese|francese]]; ''Roccabruna-Capo Martino'' in [[lingua taliana|talianu]]; ''Ròcabruna Caup Martin'' in [[lingua occitana|occitanu]]) hè un cumune [[Francia|francese]], situatu in u dipartimentu di l'[[Alpi Marittimi]], è in a regione di a [[Pruvenza è Alpe è Costa Azurra]]. lkxidoi0z1a4s98jea5u6d1mkpjvy1y Bob Saget 0 22596 378236 378235 2022-01-11T00:55:32Z 70.162.236.66 wikitext text/x-wiki {{c-supranu}} [[File:Bob Saget, Behind The Velvet Rope TV .05.jpg|thumb|Saget, [[2015]]]] '''Robert Lane''' "'''Bob'''" '''Saget''' hè un [[Sinemà|attore]] [[Stati Uniti d'America|americanu]]. ==Biugrafia== ==Da vede dinò== * [[Listinu di l'attori americani]] [[Categoria:Attore|Saget, Bob]] [[Categoria:Americanu|Saget, Bob]] [[Categoria:Biugrafia]] ivn6j5aqx3xsqoqz8hd16t4yj8cjvha MediaWiki:Spam-blacklist 8 22598 378255 2022-01-12T20:31:40Z Billinghurst 4105 \bnutritionfitness\.fr\b wikitext text/x-wiki #<!-- non modificare in alcun modo questa riga --> <pre> # Le URL esterne al sito che corrispondono alla lista seguente verranno bloccate. # La lista è valida solo per questo sito; fare riferimento anche alla blacklist globale. # Per la documentazione si veda https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Extension:SpamBlacklist # # La sintassi è la seguente: # * Tutto ciò che segue un carattere "#" è un commento, fino al termine della riga # * Tutte le righe non vuote sono frammenti di espressioni regolari che si applicano al solo nome dell'host nelle URL #</pre> <!-- non modificare in alcun modo questa riga --> \bnutritionfitness\.fr\b # [[m:special:permalink/22592666]] 2gh7ma0l5lm86jffq0nf6w9lv325457 Vechju Portu di Bastia 0 22600 378374 378273 2022-01-31T20:28:15Z Fausta Samaritani 15085 wikitext text/x-wiki [[File:Port_of_Bastia_-_Bastia,_Corsica,_France_-_August_20,_2009.jpg|destra|miniatura|300x300px| Vista panoramica di u Vechju Portu di Bastia]] U '''Vechju Portu di Bastia''' hè un quartieru storicu di a cità di [[Bastia|Bastia]] . Era ancu chjamatu ''Terra Vechja'', in uppusizione à ''Terra Nova'', vale à dì a [[A Citatella di Bastia|Citatella di Bastia]], custruita più tardi. U Vechju Portu era un anticu quartieru pupulare di a cità. Oghje hè diventatu un locu circatu da i turisti è i patroni di bars è risturanti. == Geugrafia == [[File:Bastia_-_Vieux_Port_-_boats_&_rugged_houses_-_panoramio.jpg|miniatura|200x200px| Da u latu sud di u Vechju Portu ci hè u quartieru di u Puntettu]] U ''Vechju Portu di Bastia'' hè situatu in una piccula cala naturale, à u pede di u prumunutoriu di U Tragone, induve si trova a Citatella di Bastia. Da u latu sud di u Vechju Portu ci si trova U Puntettu. Stu quartieru facea leia trà a cità alta è a cità bassa di Bastia. == Storia == Hè difficile di sapè di manera precisa a data di creazione di u Vechju Portu. Sapemu solu chì quandu i Genuvesi fundanu u ''Castellu di Bastia'', in u 1380, u Vechju Portu era una piccula marina di pesca, chjamata ''Portu Cardu''.<ref name=":0">{{Cita libru|nome=Janine|cognome=Serafini-Costoli|cognome2=Bastia|titolo=Bastia, regards sur son passé|url=https://www.worldcat.org/oclc/10499346|ed=Berger-Levrault|data=1983|OCLC=10499346|ISBN=978-2-7013-0515-8}}</ref> . [[File:Maquette-de-la-ville-de-Bastia.jpg|centro|thumb|400px|Mudellu di a cità, à u museu bastiacciu]] === A Marina di Portu Cardu === [[File:Bastia,_A_Marina,_Vechju_Portu.jpg|200px|right|thumb|À Marina]] Per Bastiacci, A Marina hè u nome di u spaziu situatu davanti à a chjesa San Ghjuvanni. Oghje hè un parking. Hè stata durante un bellu tempu una piccula spiaghja di rena induve i piscadori avianu e so barche. Ghjè intornu à stu locu chì si trovava Portu Cardu. C'erany unepochi di magazini è capanne di piscadori. Ùn era micca un paese, ma una marina per l'abitanti di u paese di Cardu, situatu sopr'à Bastia. [[File:Bastia,_La_Citadelle,_disegnu,_circa_1600-1668.jpg|thumb|400px|Disegnu genuvese di a Citatella di Bastia, versu u 1600 è u 1668]] À u latu [[sud]] di u prumunutoriu di a citatella si truvava un'altra marina, chjamata Portu Vechju, chì era quella d'un altru paese situatu in l'altura di Bastia, chjamatu Belgudè. Stu paese era situatu intornu à l'attuale forte di Monserratu, chì si pò vede sempre oghje.<ref name=":0">{{Cita libru|nome=Janine|cognome=Serafini-Costoli|cognome2=Bastia|titolo=Bastia, regards sur son passé|url=https://www.worldcat.org/oclc/10499346|ed=Berger-Levrault|data=1983|OCLC=10499346|ISBN=978-2-7013-0515-8}}</ref>. === Dopu à u stabilimentu genuvese : Terra Vechja è Terra Nova === Cù l'impiantazione genuvese à a Citatella di Bastia|Citatella in u 1380, u Vechju Portu cresce. Un seculu dopu à a fundazione di a prima furtificazione (chjamata ''Il Fortino'' o ''Castello della Bastia'') a cità alta, ''Terra Nova'' si sviluppa: sò custruite una vintina di case. A cità bassa, ''Terra Vechja'', ne prufitta ancu. Bastia diventa locu di residenza di i guvernatori genuvesi, stallati prima in u castellu di [[Biguglia]].<ref name=":1">{{Cita libru|nome=Jean-Baptiste|cognome=Raffalli|nome2=Fernande|cognome2=Maestracci|nome3=Max|cognome3=Boulmer|titolo=Bastia : musées, monuments, promenades|url=https://www.worldcat.org/oclc/717275677|ed=Monum - Ed. du patrimoine|data=2003|OCLC=717275677|ISBN=978-2-85822-697-9}}</ref>. I [[Genova|Genuvesi]] avianu bisognu d'una furtificazione vicinu à u mare duv'elli pudianu cuntrullà u cummerciu marittimu è prufittà prestu di rinforzi militari quandu c'era bisognu. Hè tandu chì a piccula marina di Portu Cardu cambierà per diventà un veru portu per accoglie battelli di taglia più impurtante. U latu nordu di u Vechju Portu era chjamatu A Sanità, hè u primu à essesi sviluppatu. [[File:Vieux_port_(Bastia)_(5).jpg|centro|thumb|A Sanità]] === È a marina diventa un portu : u molu genuvese === [[File:Bastia,_le_mole_génois,_u_molu_à_a_Madunnetta.jpg|200px|thumb||U molu à A Madunnetta, o Molu Genuvese]] Ma hè solu à a fine di u XVIIu seculu seculu chì a piccula marina di Portu Cardu diventa un veru portu. In lu 1670, i Ghjenuvesi principianu a custruzzione d'un molu per accoglie di più battelli. Hè questa quì chì porta u nome di ''Molu Ghjenuvese'', o di ''Molu à a Madunnetta'', da u nome di a statua di a Vergine chì si trova in una parte di u muru di u molu.<ref name=":2">{{Cita libru|nome=Pierre-Louis|cognome=Alessandri|nome2=Serena|cognome2=De Mari|nome3=Ghjermana|cognome3=De Zerbi|titolo=Almanach: tradizione viva di Bastia è di u so circondu: histoire, religion, littérature, arts et architectures, vieux métiers, jardins, maisons historiques, tradition orale, musique|url=https://www.worldcat.org/oclc/67609495|ed=Comité des fêtes et de l'animation du patrimoine|data=2006|OCLC=67609495|ISBN=978-2-9525608-0-1}}</ref>. === Custruzzione di u molu sud === [[File:Bastia,_u_molu_di_u_Tragone.jpg|sinistra|250px|thumb|U molu sud: U Molu di u Tragone]] U molu sud di u Vechju Portu hè statu custruitu dopu à u molu ghjenuvese. Hè statu finitu in u 1863. Hè à st’epica ch’ellu si rasa a petra grossa di u Leone, chì era à u pede di u giardinu Romieu è chì impedia u muvimentu di i battelli in u portu.<ref name=":1">{{Cita libru|nome=Jean-Baptiste|cognome=Raffalli|nome2=Fernande|cognome2=Maestracci|nome3=Max|cognome3=Boulmer|titolo=Bastia : musées, monuments, promenades|url=https://www.worldcat.org/oclc/717275677|ed=Monum - Ed. du patrimoine|data=2003|OCLC=717275677|ISBN=978-2-85822-697-9}}</ref>. Da st'epica data u sviluppu di a calata sud, oghje chjamatu "Quai Albert Gillio". Sin'à tandu era tuttu scogliu. U molu di u Tragone, in [[lingua francese]] "Jetée du Dragon", piglia u so nome da a defurmazione di u nome corsu tragone. U Tragone era u nome di u prumunutoriu chì suprana u Vechju Portu, induve sò stati custruiti i bastioni di a Citatella. == Punti d'interessu == Parechji lochi d'interessu sò situati in u quartieru di u Vechju Portu: === San Ghjuvà === [[File:2F-CC_-_Bastia_-_Eglise_St-Jean-Baptiste_-_déc._2020.jpg|destra|250px|thumb|San Ghjuvà cù i so dui campanili]] Hè a chjesa di u quartieru di Terra Vechja. Hè stata custruita trà u 1636 è u 1666 nant’à u locu d'una chjesa più antica. Hè di stilu [[Architettura barocca|baroccu]]. I so dui campanili sò stati aghjustati dopu : quellu di manca in u 1810, quellu di diritta in u 1864. L'edifiziu hè statu classificatu cum'è un munumentu storicu in u 2000. I decori interni sò ricchi assai. === A casa Castagnola === À l'origine era a casa di a famiglia Castagnola, cummercianti originarii di Liguria. Hè stata custruita à a fine di u XVIu seculu. Hè famosa per l'inscrizzione "Col tempo" nant'à a so facciata, sopra à l'entrata à u latu di l'attuale "rue des Terrasses". A tradizione orale dice chì stu mottu era una risposta à a famiglia Cardi, famiglia rivale di Castagnola, chì u so palazzu, più altu, si trova ghjustu in faccia. In una di e so entrate si ponu vede magnifiche pitture à l'affrescu datate di u XVIIu seculu . Nant'à a facciata nordu si vede un bassu rilievu chì rapresenta à San Roccu, santu prutettore di l'epidemie. Hè u ricordu di una epidemia di pesta chì hà culpitu a cità in u 1569. A storia dice chì a pesta avaria risparmiatu a cità, è chì l'epidemie si hè fermata quì.<gallery> File:Casa Castagnola, Bastia.jpg|Entrée principale de Casa Castagnola File:Casa Castagnola, in Bastia.jpg|Casa Castagnola File:Bastia-Castagnola-P1950952.jpg|Fresques dans la maison Castagnola File:San Roccu, casa Castagnola à Bastia, bas-relief.jpg|Bassorilievu in una facciata di a Casa Castagnola chì rapprisenta San Roccu </gallery> === A Casa Cardi Sansonetti === Sta casa era di a famiglia Cardi, una ricca famiglia di cummercianti è banchieri bastiacci. Hè data di u XVIu seculu. Si pò vede nant'à a so facciata l'arme di a famiglia Cardi <ref name=":2">{{Cita libru|nome=Pierre-Louis|cognome=Alessandri|nome2=Serena|cognome2=De Mari|nome3=Ghjermana|cognome3=De Zerbi|titolo=Almanach : tradizione viva di Bastia è di u so circondu : histoire, religion, littérature, arts et architectures, vieux métiers, jardins, maisons historiques, tradition orale, musique|url=https://www.worldcat.org/oclc/67609495|ed=Comité des fêtes et de l'animation du patrimoine|data=2006|OCLC=67609495|ISBN=978-2-9525608-0-1}}</ref> , fatte in teghja di Lavagna.<gallery> File:Palazzu Cardi, Bastia.jpg|Palazzu Cardi File:Cardi CoA - Bastia.jpg|Stemma di a famiglia Cardi, nant'à a facciata di a casa Cardi in Bastia </gallery> === L'edificiu Pouillon === [[File:Immeuble_Pouillon,_Bastia.jpg|destra|miniatura|200x200px| Edificiu Pouillon]] U Vechju Portu di Bastia hà suffertu assai di a segonda guerra mundiale. L'Americani anu bumbardatu a cità in u 1943. Parechji casali di u Vechju Portu sò stati distrutti è sò stati ricustruiti più tardi. Hè u casu di u casale chjamatu « Pouillon », chì fù cuncepitu dopu à a guerra da l’architetti Fernand Pouillon è Louis de Casabianca . === Casa Varese === [[File:Casa_Varese,_Bastia.jpg|sinistra|miniatura|208x208px| Casa Varese]] A Casa Varese era a casa di una famiglia impurtante di Bastia, i Varese, cummercianti uriginarii di Liguria. === A casa Rinesi-Romieu === [[File:VP-Bastia.jpg|destra|miniatura|200x200px| A casa Romieu, anticu Palazzu Rinesi]] Hè chjamatu ancu "Palazzu Rinesi" o "Palazu Romieu". Hè a casa più grande situata in u quartieru di u Vechju Portu. Stu palazzu tamantu hè statu custruitu da a famiglia Rinesi, una vechja è impurtante famiglia bastiacca. Dopu à u matrimoniu di una Rinesi cun un Romieu à u principiu di u XIX seculu, s'hè chjamatu "Romieu" <ref name=":2">{{Cita libru|nome=Pierre-Louis|cognome=Alessandri|nome2=Serena|cognome2=De Mari|nome3=Ghjermana|cognome3=De Zerbi|titolo=Almanach : tradizione viva di Bastia è di u so circondu : histoire, religion, littérature, arts et architectures, vieux métiers, jardins, maisons historiques, tradition orale, musique|url=https://www.worldcat.org/oclc/67609495|ed=Comité des fêtes et de l'animation du patrimoine|data=2006|OCLC=67609495|ISBN=978-2-9525608-0-1}}</ref> . === A scalinata è u giardinu Romieu === À cantu à u Palazzu Rinesi-Romieu ci hè una scalinata munumentala, custruita trà u 1871 è u 1873, chì leia u quartieru di u Vechju Portu à a cità alta. Hè statu cuncepitu segondu à i piani di l’architettu bastiacciu Paul-Augustin Viale. U giardinu hè statu accunciatu trà u 1874 è u 1875 <ref name=":2">{{Cita libru|nome=Pierre-Louis|cognome=Alessandri|nome2=Serena|cognome2=De Mari|nome3=Ghjermana|cognome3=De Zerbi|titolo=Almanach : tradizione viva di Bastia è di u so circondu : histoire, religion, littérature, arts et architectures, vieux métiers, jardins, maisons historiques, tradition orale, musique|url=https://www.worldcat.org/oclc/67609495|ed=Comité des fêtes et de l'animation du patrimoine|data=2006|OCLC=67609495|ISBN=978-2-9525608-0-1}}</ref> .<gallery> File:Jardin Romieu (Bastia) (1).jpg|A scala Romieu File:Jardin Romieu (Bastia) (2).jpg|U giardinu di Romieu File:Escalier Romieu, Scalinata Rinesi.jpg|Scalinata Romieu, o Scalinata Rinesi File:Bastia, giardinu Romieu è Vechju Portu.jpg|U giardinu è u Vechju Portu vistu da a Citadella </gallery> === A Sanità === A calata nordu hè a più antica di u Vechju Portu di Bastia. Si chjamava A Sanità, per via di a presenza à l'epica ghjenuvese di "l'Ufficio della Sanità" stallata in unu di i casali. Hè statu creatu per cuntrullà i battelli chì ghjunghjianu in u Vechju Portu per assigurà l'assenza di malatie dopu à epidemie di pesta <ref>{{Cita libru|nome=Antoine-Marie|cognome=Graziani|cognome2=Impr. SEPEC)|titolo=Seize études sur la Corse génoise|url=https://www.worldcat.org/oclc/1194550552|ed=Éditions Alain Piazzola|data=DL 2020|OCLC=1194550552|ISBN=2-36479-116-2}}</ref> . [[File:Vieux_port_(Bastia)_(5).jpg|centro|miniatura|200x200px| A calata nordu, chjamata ''A Sanità'']] === A casa Spinola === [[File:Casa_Spinola,_Vechju_Portu_di_Bastia.jpg|sinistra|miniatura| Casa Spinola]] À u 12 carrughju Spinola si trova a vechja casa chì appartenia à a famiglia Spinola. I Spinola sò venuti da Ghjenuva induve eranu una famiglia impurtante. Anu datu à a Corsica dicenove guvernatori è cummissari ginirali. Ci hè statu dinù un doga, Dumenicu Maria, natu in Corsica è cugnumatu "Il Corsetto". === A Casa Figarelli === A casa Figarelli, o Figarella, si trova trà "rue de la marine" è "rue Saint-Jean". I Figarelli eranu una famiglia impurtante chì dete à a cità dui podesta è un merre <ref name=":2">{{Cita libru|nome=Pierre-Louis|cognome=Alessandri|nome2=Serena|cognome2=De Mari|nome3=Ghjermana|cognome3=De Zerbi|titolo=Almanach : tradizione viva di Bastia è di u so circondu : histoire, religion, littérature, arts et architectures, vieux métiers, jardins, maisons historiques, tradition orale, musique|url=https://www.worldcat.org/oclc/67609495|ed=Comité des fêtes et de l'animation du patrimoine|data=2006|OCLC=67609495|ISBN=978-2-9525608-0-1}}</ref> . [[File:Maison_Figarelli,_Vieux-Port_de_Bastia.jpg|centro|miniatura| Casa Figarelli]] === Case di u carrughju Carbuccia === À u numeru 23 si vede un edifiziu cù un bellu purtò chì data di u XVII seculu. Una placca ci rammenta chì a casa hà accoltu à Honoré de Balzac in u 1838. Cuntinuvendu pudemu vede altre case storiche : casa Varese, casa Barbaggi-Rivarola (à u numeru 7), casa Carbuccia (à u 12), casa Sisco (à u numeru 1). [[File:Portail_du_23_rue_Carbuccia,_Bastia.jpg|centro|miniatura| Purtò di u carrughju Carbuccia]] == I moli nordu è sud == === U molu nordu : u molu ghjenuvese === ==== U Molu Ghjenuvese, o Molu à a Madunnetta ==== [[File:U_Molu_à_a_Madunnetta.jpg|miniatura| U Molu à A Madunetta]] U molu nordu hè statu custruitu à l'epica ghjenuvese. A Serenissima Republica di Ghjenuva principia a so custruzzione à a fine di u XVIIu seculu. Hè a so realizazione chì hà permessu à l'antica marina di piscadori di Portu Cardu di diventà veramente un portu. Da tandu, u trafficu marittimu cresce <ref name=":1">{{Cita libru|nome=Jean-Baptiste|cognome=Raffalli|nome2=Fernande|cognome2=Maestracci|nome3=Max|cognome3=Boulmer|titolo=Bastia : musées, monuments, promenades|url=https://www.worldcat.org/oclc/717275677|ed=Monum - Ed. du patrimoine|data=2003|OCLC=717275677|ISBN=978-2-85822-697-9}}</ref> . ==== I cannoni ==== Ci vole à nutà chì à u molu di Madunnetta ci sò i vechji cannoni di i bastioni di a citatella, piantati in a muratura di a calata <ref name=":1">{{Cita libru|nome=Jean-Baptiste|cognome=Raffalli|nome2=Fernande|cognome2=Maestracci|nome3=Max|cognome3=Boulmer|titolo=Bastia : musées, monuments, promenades|url=https://www.worldcat.org/oclc/717275677|ed=Monum - Ed. du patrimoine|data=2003|OCLC=717275677|ISBN=978-2-85822-697-9}}</ref> . Ghjovanu pè attaccà i battelli. [[File:Bastia,_plot_d'amarrage_du_mole_génois.jpg|centro|miniatura| Un vechju cannone di a citatella riutilizatu ]] ==== A Madunnetta ==== [[File:A_Madunnetta,_Bastia.jpg|destra|miniatura|200x200px| À Madunnetta]] « A Madunnetta » hè u nome di una statua di a Vergine, posta in una nichja di u molu. Segondu a tradizione, porta a so prutezzione à i marinari è i piscadori di Bastia. A so stallazione data di u 1671. A scultura originale hè cunservata in u Museu di Bastia. Sta rapresentazione di a Vergine hè chjamata A Madonna di Savona, una cità di a regione di Ghjenuva induve a Vergine saria apparsa <ref name=":2">{{Cita libru|nome=Pierre-Louis|cognome=Alessandri|nome2=Serena|cognome2=De Mari|nome3=Ghjermana|cognome3=De Zerbi|titolo=Almanach : tradizione viva di Bastia è di u so circondu : histoire, religion, littérature, arts et architectures, vieux métiers, jardins, maisons historiques, tradition orale, musique|url=https://www.worldcat.org/oclc/67609495|ed=Comité des fêtes et de l'animation du patrimoine|data=2006|OCLC=67609495|ISBN=978-2-9525608-0-1}}</ref> . === A calata sud : U molu di u Tragone === ==== U Molu di u Tragone ==== [[File:Bastia_vieux_port.JPG|sinistra|miniatura|200x200px| U molu nord (U Molu à A Madunnetta) è u molo sud (U Molu di u Tragone)]] Situatu in faccia à u molu nordu, da l'altra parte di u portu, u molu sud hè statu custruitu dopu à u molu ghjenuvese. Compiu in u 1863, si chjama ''U Molu di u Tragone'' o in francese "jetée du Dragon". A spassighjata longu à a calata sud cuntinueghja cù a passerella di l’Aldilonda, custruita nant’à i scogli à u pede di i bastioni di a citatella. ==== A Grotta di u Cristu Negru ==== Segndu a tradizione, dui piscadori d'anchjove bastiacci avarianu trovu in u 1428 un crucifissu in mare, ch'elli avarianu cullucatu in una grotta situata trà u Vechju Portu è a [[A Citatella di Bastia|Citatella]] . Tandu hè statu trovu miraculosamente in l’ [[Santa Croce di Bastia|uratoriu di Sainte-Croix]], à a Citadella. Chjamatu Crucifissu di i Miraculi, hè celebratu ogni annu u 3 di maghju .<gallery widths="200"> File:Grotte du Christ Noir, Bastia.jpg|A Grotta di u Cristu Negru File:Grotte du Christ Noir, plaque, Bastia.jpg|A placca commemorativa </gallery> ==== L'Aldilonda ==== [[File:L'Aldilonda,_Bastia.jpg|miniatura| L'Aldilonda]] Hè u nome datu à una spassighjata chì parte da u Vechju Portu di Bastia, chì circonda a Citatella per ghjunghje sin'à a cala di Portu Vechju è Ficaghjola, à u sud di a cità. L'Aldilonda hè stata inaugurata in dicembre 2020. == Toponimi di u Vechju Portu == * A Marina * U Muletu * U Puntettu * U Molu à Madunnetta * U Molu di u Tragone * A Sanita * U Mughjò[[File:U_Mulettu_et_U_Puntettu,_Vechju_Portu_di_Bastia.jpg|centro|miniatura| U Mulettu cù u quartieru di Punettu in fondu]] == U Vechju Portu in a pittura == U Vechju Portu di Bastia hà ispiratu parechji artisti.<gallery> File:Frédéric bourgeois de mercey, veduta del vecchio porto di bastia, 1839.jpg|Veduta di u Vechju Portu di Frédéric Bourgeois de Mercey, 1839. [[Musée de Bastia|Museu di Bastia]] File:Vue du Vieux-Port de Bastia, Léon Charles Canniccioni, 1938, musée de Bastia.jpg|Veduta di u Vechju Portu di Bastia, Léon Charles Canniccioni, 1938, [[Musée de Bastia|Museu di Bastia]] File:Vue du Vieux-Port de Bastia, Albert Gillio, 2ème quart du XXe siècle, musée de Bastia.jpg|Veduta di u Vechju Portu di Bastia, Albert Gillio, {{2e}} quartu di u {{s-|XX}}, [[Musée de Bastia|museu di Bastia]] File:Tony cardella, veduta del vecchio porto di bastia, 1938.jpg|Tony Cardella, Veduta di u Vechju Portu di Bastia, 1938, [[Musée de Bastia|Museu di Bastia]] </gallery> == Articuli cunnessi == * Liste des monuments historiques de Haute-Corse * Lista di i munumenti storichi di Bastia * Edifici religiosi di Bastia * [[A Citatella di Bastia|Citadella di Bastia]] * [[Oratoriu San Roccu di Bastia]] * [[Santa Croce di Bastia|Chjesa Santa Croce]] * [[A Cuncezziò|Chjesa di a Cuncepzione di Bastia]] * Cappella Nostra Signora di Montserratu * [[Catedrale Santa Maria Assunta di Bastia|Pro-Cattedrale di Santa Maria]] * [[Chjesa San Ghjuvà di Bastia|Chjesa San Ghjuvanni Battista in Bastia]] * [[U Mercà|Piazza di u Mercatu di Bastia]] * Palazzu di i Guvernatori di Bastia * Palazzu Caraffa == Bibliografia == * Janine Serafini-Costoli, ''Bastia, regarde son passé'', Berger-Levrault, 1983{{ISBN|2-7013-0515-2|978-2-7013-0515-8}} * Pierre-Louis Alessandri, Serena De Mari, Ghjermana De Zerbi è Jean-Baptiste Raffalli, ''Almanaccu di Bastia : tradizione viva di Bastia è di u so circumdu'', Cummissione di Festa è Animazione di u Patrimoniu, 2006{{ISBN|2-9525608-0-3|978-2-9525608-0-1}} * Jean-Baptiste Raffalli, Fernande Maestracci è Max Boulmer, ''Bastia : la guida, musei, monumenti, passeggiate'', Monum - Ed. du patrimoine, 2003{{ISBN|2-85822-697-0|978-2-85822-697-9}} == Note è referenze == {{Riferimenti}} [[Categoria:Pagine con traduzioni non revisionate]] icnvgnov9vf2jeongc28mmtrzcffjri Jean Dubuffet 0 22601 378274 2022-01-14T19:20:05Z JeanGree 18998 pittore wikitext text/x-wiki '''Jean Dubuffet''', fù un [[pittore]], designer è [[scultore]] [[Francia|francese]], natu u di u [[Le Havre]] in [[1901]] è mortu u di u [[Paris]] in [[1985]]<ref>https://www.ledelarge.fr/11580_artiste_DUBUFFET_Jean</ref><ref>https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb119008529</ref><ref>http://www.dubuffetfondation.com/home.php?lang=fr</ref>. == Biugrafia == == Note == <references/> [[Categoria:Biugrafia]] [[Categoria:Pittore|Dubuffet]] [[Categoria:Pueta|Dubuffet]] 310mdcfyes7ct43t8et679tjhmqpjhw Hope (pittura) 0 22602 378293 378292 2022-01-19T12:22:00Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:B4E9:29D4:658B:4827 /* Nuturietà */ wikitext text/x-wiki [[File:Assistants_and_George_Frederic_Watts_-_Hope_-_Google_Art_Project.jpg|thumb|''Hope'' di George Frederic Watts]] Hope (" Spiranza ") hè un dipintu à l'oliu rializatu da u pittori inglesu George Frederic Watts. Quistu ultimu hà ultimatu i primi dui virsioni di l'opara in u 1886.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da l'articulu currispundenti di a wikipedia in francesu.</ref> ==Discrizzioni== Radicalamenti diffarenti da i trattamenti pricidenti, u dipintu mostra un prufilu feminicciu à l'ochja abbindati, pasata annantu à un globu terraniu è sunendu di lira chì sola una corda li ferma. U fondu hè guasgi biotu, avendu pà sola carattaristica visibuli una stedda. Watts aprada apposta u simbulisimu - currenti artisticu non tradiziunalamenti assuciatu à a spiranza - par renda ambiguu u sensu di l'opara. ==Virsioni== Bench'è Watts aghji ricivutu numarosi offriti di comprita di u dipintu, avia accittatu di dà i so opari i più impurtanti à u so paesi è stimava ch'eddu saria inadequatu di ùn inchjuda micca Hope. In cunsiquenza, più tardi in u 1886, Watts è u so assistenti Cecil Schott ni pinghjini una siconda virsioni. À a fini di i travagli, Watts vendi l'uriginali è ni dà a copia à u South Kensington Museum, l'attuali Victoria and Albert Museum. Cusì, 'ssa siconda virsioni hè megliu cunnisciuta ch'è l'uriginali ed hè oramai à a Tate Britain. Da a seguita, alminu altri dui virsioni sò rializati par i venditi privati. ==Nuturietà== À misura chì i ripruduzioni di Hope cumenciani à circulà in grandi quantità, u dipintu diventa un'imaghjina mori pupulari. Malgradu u diclinu di a pupularità di Watts in i dicennii siguenti, Hope ferma influenti. Parechji parsunalità pulitichi com'è Martin Luther King Jr., Jeremiah Wright o Barack Obama, ani apradatu 'ssa imaghjaria par i so sirmoni o i so discorsi. == Noti == <references/> pgf4dnekzsznyxu68tr8c455zl0xcr0 Edgar de Wahl 0 22604 378338 378318 2022-01-25T13:53:59Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:E8CD:DF91:DF14:5128 wikitext text/x-wiki [[File:Edgar de Wahl 1926.jpg|197px|right]] '''Edgar Alexei Robert von Wahl''' o '''de Wahl''' (23 d'aostu 1867 - 9 di marzu di 1948) era un maestru, matematicu è linguista tedescu balticu. Hè più famosu per esse u creatore di l'[[interlingue]] (cunnisciutu cum'è ''occidentale'' in tutta a so vita), una lingua custruita naturalistica basata annantu à e [[lingua indoauropea], chì hè stata publicata inizialmente in u 1922. {{Interlingue}} [[Category:Interlingue]] [[Category:Linguistu]] 12iklww40380dzfy1n9y6r6apwp5tsf Categoria:Interlingue 14 22605 378313 2022-01-22T08:26:47Z Caro de Segeda 17124 Pagina nova: [[Category:Lingua artificiale]] wikitext text/x-wiki [[Category:Lingua artificiale]] 7czk3bscqokerby9do7aq53gkikybva Template:Interlingue 10 22606 378325 378316 2022-01-23T08:04:10Z Caro de Segeda 17124 wikitext text/x-wiki {| class="toccolours itwiki_template_toc" style="margin-top:.5em; text-align:center" | [[Image:Unde yelb.svg|border|30px]] ! width="100%" bgcolor="lightsteelblue"|[[Interlingue]] | [[Image:Unde yelb.svg|border|30px]] |- | colspan="3" | [[Edgar de Wahl]] • [[Interlingue]] • [[Alphonse Matejka]] • [[Vicente Costalago]] • [[Storia di l'interlingue|Storia]] • [[Grammatica di l'interlingue|Grammatica]] • [[Interlingue-Union]] • [[Cosmoglotta]] |}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> 7k93phwu6fprgle162c2a2xmml8f9ru Interlingue-Union 0 22607 378336 378321 2022-01-25T13:52:47Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:E8CD:DF91:DF14:5128 wikitext text/x-wiki {{Ortografia è grammatica da verificà}} L''''Interlingue-Union''' hè una urganizazione chì hà u scopu di popularizà l'[[interlingue]], una lingua ausiliaria internaziunale. Esisti da u 1929 è hè attualmente basatu in [[Sguìzzera]]. Hè totalmente neutrali in materia pulitica è religiosa<ref>https://www.ie-munde.com/interlingue-union.html (Interlingue-Union)</ref>. Finu à u 1949, l'urganisazione era chjamata ''Occidentale-Union'' (perchè a lingua stessa era cunnisciuta cum'è ''Occidentale'' finu à quellu annu). L'Interlingue-Union publica una rivista chjamata ''[[Cosmoglotta]]''. == Referenze == <references/> {{Interlingue}} [[Categoria:Interlingue]] rq23reg90mtm5snrigb0ikb4ew321fe Alphonse Matejka 0 22608 378335 378327 2022-01-25T13:52:20Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:E8CD:DF91:DF14:5128 wikitext text/x-wiki {{Ortografia è grammatica da verificà}} '''Alphonse Matejka''' (9 ghjennaghju 1902 in San Gallu, [[Sguìzzera]] - 27 ottobre 1999 in La Chaux-de-Fonds, Sguìzzera) era un famosu [[Interlingue|occidentalista]] d'origine ceca. == Biografia == A famiglia Matejka era uriginale di Wischkovitz (Boemia). U so babbu hè ghjuntu in Sguìzzera prima di u 1900, forse per via di a mancanza di opportunità di travagliu in [[Cecchìa]]. Hè stata cuncessa a citadinanza svizzera in u 1915. U so figliolu Alphonse hè natu in San Gallu u 9 di ghjennaghju di u 1902. Passa i so ultimi anni di studiente in a sezione mercantile di a scola cantonale duv'ellu fundò un sindicatu studiente sottu u nome di Industria Sangallensis. . Per via di a so capacità linguistica, hà sappiutu di ottene un impiegu in Reichenbach & Co. Ddu cumpagnariu u trasfirìu dopu à a so filiale in Parigi. Quì, scuntrò a so moglia, Jeanne Bellanger. A coppia si maritò in u 1928. In l'anni 30 si trasferì à Zurich è dopu à Amsterdam in u 1936, vultendu in Svizzera per stabilisce infine in La Chaux-de-Fonds. Hà avutu un travagliu in l'industria di l'orologeria. == Sforzi linguistichi == Alphonse Matejka hà sappiutu parlà parechje [[lingue rumanze]] è [[Lingue germaniche|germaniche]]. Parlava ancu [[Lingua russa|russo]], pudendu scrive per un ghjurnale russo è ancu traduce in quella lingua per l'Academia Russa di Scienze. Si interessa à a lingua ido. Tuttavia, hà cuminciatu à sustene Occidentale in u 1937. Tuttavia, hà cuminciatu à sustene [[interlingue]] in u 1937. In u 1942 hà publicatu a prima edizione di u libru di testu ''OCCIDENTAL die internationale Welthilfssprache''. Hè stata seguita in u 1945 da ''Wörterbuch Occidental-Deutsch e Deutsch-Occidental''. Stu libru hè basatu annantu à l'opere di Joseph Gär è Ric Berger. Dopu chì u nome di a lingua fù cambiatu in Interlingue, hà scrittu è aghjurnatu u libru ''Interlingue die natürliche Welthilfssprache, für Millionen geschaffen, von Millionen verstanden. Vollständiger Lehrgang in 20 Lektionen''. Era ancu u principale editore di ''[[Cosmoglotta]]'' per parechji anni. == Note == <references/> {{Interlingue}} [[Category:Interlingue]] [[Categoria:Nati in 1902]] cyskhz23q9yonum3lgcj7tjeasj987l Vicente Costalago 0 22609 378337 378334 2022-01-25T13:53:12Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:E8CD:DF91:DF14:5128 wikitext text/x-wiki {{Ortografia è grammatica da verificà}} '''Vicente Costalago''' hè un filologu, autore è sustinitore di a lingua ausiliaria internaziunale [[Interlingue|Occidentale]]. Hè unu di i principali autori letterari in Interlingue. Aghju studiatu Lingue Moderne è Traduzzione è Interpretazione à l'università<ref name="IdRef"> [https://www.idref.fr/25918960X Bibliographie IdRef]</ref>. == Lingue custruite == Hà publicatu parechji testi in Internet in diverse lingue custruite, cum'è Lingua Franca Nova, Interlingua<ref>{{cite web |url=https://www.interlingua.com/novas/2020-08-02-tres-nove-libros-gratuite/ |title=Tres nove libros gratuite in le Bibliotheca electronic in interlingua |author=<!--Not stated--> |date= 2 August 2020 |website= interlingua.org |publisher= |access-date=21 January 2022 |quote= Vicente Costalago de Espania es le autor productive del tres obras: "Litteratura romanic e interlingua", "Historia de Europa" e "Concise description del lingua valencian".}}</ref> è Interlingue. == Opere == U so primu travagliu hè statu ''La xerca per Pahoa'', in Lingua Franca Nova<ref name="IdRef"/>. Sta storia breve conta u viaghju fattu da Ghjuvanna per truvà a spada chjamata Pahoa, chì solu u dirittu rè di Lincuo pò aduprà. Era a prima storia originale publicata in Elefen. Dopu hà cuminciatu à publicà in Interlingue. Son premier livre était l'original ''Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas''<ref>[https://bib.rero.ch/global/documents/2089464 RERO.ch]</ref><ref>[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/li-sercha-in-li-castelle-dewahl-e-altri-racontas/paperback/product-4gj9w8.html?page=1&pageSize=4 RERO.ch]</ref>, qui contient trois histoires, avec une certaine influence de ''The Tell-Tale Heart'' d'[[Edgar Allan Poe]] dans le second, intitulé ''Li Confession'' ('Confession'). A so opera dopu, ''Antologie hispan''<ref>[https://bib.rero.ch/global/documents/2089465 RERO.ch] </ref><ref>[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/antologie-hispan/paperback/product-pmknpz.html?page=1&pageSize=4 Antologie hispan]</ref>, era una compilazione di estratti tradutti da i testi più impurtanti di a literatura spagnola. A seguita da ''Fabules, racontas e mites''<ref>[https://www.lulu.com/en/en/shop/vicente-costalago-v%C3%A1zquez/fabules-contes-e-mites/paperback/product-4g6ezk.html?page=1&pageSize=4 Fabules, racontas e mites]</ref>, una cullizzioni di favole è storie tradutte in Interlingue. == Bibliografia == * (2021) ''La xerca per Pahoa'' * (2021) ''Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas''. * (2021) ''Antologie hispan''. * (2021) ''Fabules, racontas e mites''. == Riferimenti == <references/> {{Interlingue}} [[Categoria:Interlingue]] 0mxqes6i0rd6br49x68kv55m79ge9e3 Bordeaux 0 22610 378350 378349 2022-01-27T08:35:50Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:B5BE:57B:9871:2444 wikitext text/x-wiki '''Bordeaux''' (in [[lingua occitana|occitanu]]: ''Bordèu'') hè una cumuna francese, capilocu di u dipartimentu di a [[Gironda (dipartimentu)|Gironda]] è di a reghjone di a [[Nova Aquitania]]. 1qtvnoccqy4vsv9mtscdf30iq9rhdb1 Analisi funzionale (matematiche) 0 22611 378357 378356 2022-01-29T08:38:48Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:11B8:5BF2:AFBE:E36B /* Bibliugrafia */ wikitext text/x-wiki L'analisi funzionale hè u ramu di e matematiche è più particularmente l'analisi chì studieghja i spazii di funzione.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da a wikipedia in francese.</ref> Piglia e so radiche storiche in u studiu di e trasfurmazione tale a trasfurmazione di Fourier è in u studiu di l'equazione differenziale o integrodifferenziale. U termine funzionale trova a so origine in u quatru di u calculu di e variazione, per designà e funzione frà e quale l'argumenti sò e funzione. U so impiegu hè statu generalizatu à nuvelli campi da u matematicu è fisicu talianu Vito Volterra. U matematicu polaccu Stefan Banach hè à spessu cunsideratu cum'è u fundatore di l'analisi funzionale muderna. ==I spazii di l'analisi funzionale== I spazii di basa di l'analisi funzionale sò i spazii vetturiali nurmati cumpletti annantu à u corpu di i numeri reali o di i numeri cumplessi. Tali spazii sò chjamati i spazii di Banach. I spazii di Hilbert custituiscenu un casu particulare umpurtante induve a norma hè esciuta da un produttu scalaru. Quist'ultimi ghjocanu per indettu un rollu impurtante in a formulazione matematica di a meccanica quantica. L'analisi funzionale pò ancu esse effittuata in un quatru più generale, quellu di i spazii vetturiali tupulogichi, tali i spazii di Fréchet. Ogetti di studiu impurtante in analisi funzionale sò l'operatori lineari cuntinui definiti annantu à i spazii di Banach è di Hilbert. Quessi portanu naturalmente à a definizione di i C-algebre. I spazii di Hilbert ponu esse classificati cumplittamente : esiste un spaziu di Hilbert singulu à un isumurfismu vicinu per ogni cardinale di a basa hilbertiana. I spazii di Hilbert di dimensione finita sò à l'intuttu cunnisciuti in algebra lineare, è i spazii di Hilbert siparevuli sò isumorfi à u spaziu di seguite ℓ2. A siparabilità essendu impurtante per l'appiicazione, l'analisi funzionale di i spazii di Hilbert tratta soprattuttu di stu spaziu è di i so murfismi. Unu di i prublemi aperti in analisi funzionale hè di pruvà ch'è ogni operatore limitatu annantu à un spaziu di Hilbert siparevule pussede un sottuspaziu stabile chjusu micca triviale. 'Ssu prublema di u sottuspaziu invariante hè ghjà statu risoltu in assai casi particulari. I spazii di Banach sò assai più cumplicati à studià ch'è i spazii di Hilbert. Ùn ci hè micca definizione unica di ciò chì puderia custituisce una basa, per indettu. Per ogni numeru reale p ≥ 1, un esempiu di spaziu di Banach hè datu da l'inseme di tutte e funzione misurevule in u sensu di Lebesgue chì a putenza p-esima di u valore assolutu hà un'integrale finita. In i spazii di Banach, parte assai di u studiu implicheghja u duale tupulogicu : u spaziu di tutte e forme lineare cuntinue. Cum'è in algebra lineare, u biduale (u duale di u duale) ùn hè micca sempre isumorfu à u spaziu originale, ma ci hè sempre un murfismu iniettivu naturale di un spaziu in u so biduale. A nuzione di derivata hè stesa à e funzione arbitrarie trà spazii di Banach per via di u cuncettu di differenziale ; a differenziale di Fréchet di una funzione in un certu puntu hè, quandu ella esiste, una certa appiicazione lineare cuntinua. ==Uni pochi di risultati impurtanti d'analisi funzionale== * U principu di u terminale uniformu hè un risultatu annantu à l'insemi d'operatori limitati. * U teurema spettrale dà una formula integrale per l'operatori nurmali annantu à un spaziu di Hilbert. Hè di un'impurtanza cintrale in a formulazione matematica di a meccanica quantica. * U teurema di Hahn-Banach permette di prulungà e forme lineare definite annantu à un sottuspaziu à u spaziu sanu sanu, cunsirvendu ne a norma. * Unu di i trionfi di l'analisi funzionale fubbe di mustrà ch'è l'atomu d'idrogenu era stabile. == Note == <references /> ==Da vede dinù== ===Bibliugrafia=== * Michele Willem, Analisi funzionale elementare, Cassini, 2003 * Haïm Brézis, Analisi funzionale - Teuria è appiicazione archiviu, Dunod, 2005. * Daniel Li, Corsu d'analisi funzionale incù 200 esercizii curretti, Ellisse, 2013. ===Articuli cunnessi=== * Spaziu di Hilbert * Spaziu di Banach * Algebra di Banach * Spaziu funzionale * Spaziu di Sobolev * Teurema di Radon-Nikodym * Storia di l'analisi funzionale nhqvrodtssmipueb5j4e5b3qz2itz6l Scola matematica di Lwów 0 22612 378373 378372 2022-01-31T20:16:03Z Fausta Samaritani 15085 categoria wikitext text/x-wiki A Scola matematica di Lwów (in polaccu : Lwowska szkoła matematyczna) hè un gruppu di matematichi polacchi travagliendu in u periodu trà e duie guerre à l'Università Jean-Casimir è à a Scola politecnica in Lwów (oghje a cità di Lviv hè in [[Ucraina]]).<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da a wikipedia in francese.</ref> 'Ssi universitarii arriconu un cuntributu particularmente impurtante in u campu di l'analisi funzionale, di e funzione reale è e prubabilità. ==Storia== [[File:Otto_Nikodym_Stefan_Banach_Memorial_Bench_Krakow_Poland.jpg|thumb|Panca cummemurativa à [[Cracuvia]] incù Otto Nikodym è Stefan Banach in discussione teurica]] Omu cunsidereghja ch'è a Scola deve a so esistenza à dui matematichi, [[Hugo Steinhaus]] (natu in u 1887) è [[Stefan Banach]] (natu in u 1892). U so scontru di veranu [[1916]] à Cracuvia hè diventatu una vera ligenda. Mentre una spassighjata in u parcu Planty à Cracuvia, u prufissore Hugo Steinhaus sentì i studienti Stefan Banach è [[Otto Nikodym]] discute a misura di Lebesgue. Intrigatu da 'ssu dibattitu teoricu di prima trinca, Steinhaus sottumissi tandu à Banach un prublema matematicu arduu chì li risistia. À u capu di uni pochi di ghjorni, Banach li arricò a soluzione. 'Ssu travagliu sfuciò annantu à una publicazione cumuna di i dui omini in u bulletinu di l'Università Jagellonne di Cracuvia intitulata 'Annantu à a cunvirgenza di media di serie di Fourier'. Marcò u principiu di a carriera di Stefan Banach è a nascita di a so longa cullaburazione incù Hugo Steinhaus, quandu i dui omini, vinendu da mezi assai sfarenti, ùn avarianu micca duvutu scuntrà si. Diplumatu di l'università di Lwów è di Göttingen, Hugo Steinhaus nascì in una famiglia ghjudeia pruspera, mentre ch'è Stefan Banach, autodidattu, vinia da una famiglia povera di muntagnoli di u sudu di a Polonia, abbandunatu à a nascita da a so mamma. In u [[1929]], Steinhaus è Banach fundonu, a rivista ''Studia Mathematica''. L'innuvazione di 'ssu periodicu cunsistì, à l'epica di e riviste generaliste, à cunsacrà si à i prublemi d'analisi funzionale è à a teuria di e prubabilità. A rivista era multilingue. À latu di u polaccu, omu ci truvava l'articuli in alemanu, in lingua [[inglese]] è in [[lingua francese]]. I membri di u gruppu si scuntravanu à spessu à u Caffè scuzzese (Kawiarnia Szkocka). I prublemi studiati è e so soluzione si scrivianu annantu à e tuvagliole di carta o propriu annantu à u marmeru di e tavule chì si pristava particularmente bè à a scrittura à u criò. Era interdita di nittà le ma quantunque ci eranu e cose chì si perdianu, è à spessu i matematichi ùn ghjunghjianu micca à recustituisce i so raghjunamenti. Infine, in u [[1935]], per evità 'sse perdite d'infurmazione, Łucja Banach, a donna di u matematicu, di cumprò un grossu quaternu, u cunfidò à u casceru è i matematichi piglionu l'abitudine d'iscrive ci i prublemi è l'equazione. Cusì hè natu u Libru scuzzese chì pussede un grande valore scentificu. Dopu à a guerra, Stanisław Ulam traduce u libru in inglese è u mandò à i più centri grandi matematichi in u mondu. Criò una sensazione. U Caffè scuzzese accuglìa ancu i matematichi polacchi di e scole di Cracuvia è di [[Varsavia|Varsovia]]: Kazimierz Kuratowski, Bronisław Knaster, Alfred Tarski, Wacław Sierpiński, è ancu i matematichi di u mondu sanu invitati à Lwów. Ulam hà scrittu l'anni più tardi ch'è l'intensità di a riflessione è di u cuncintramentu chì rignava in 'ssu caffè ùn pò paragunà si ch'è à u periodu di travagliu annantu à l'[[energia nucleare]] à [[Los Alamos]]. A Siconda guerra mundiale fubbe una sciagura per a Polonia, è in particulare per e so matematiche. Più di 25 matematichi fubbenu tombi o morsenu in i campi. Assai altri, partuti innanzu guerra o spergugliati da a guerra, ùn rivensinu micca frà i quali Stanisław Ulam, Zygmunt Birnbaum o Marek Kac chì si ritruvonu à u Punente, in particulare in i Stati Uniti. Da una decisione pigliata à a [[cunferenza di Yalta]], a cità di Lwów si ritruvò fora di [[Polonia]]. ==Membri== [[File:Lwowscy_matematycy1930.jpg|thumb|450px|right|A scola matematica di Lwów in u 1930.]] Frà i membri di a scola matematica di Lwów, omu conta: * Antoni Łomnicki (1881-1941) * Włodzimierz Stożek (1883-1941) * Leon Chwistek (1884-1944) * Hugo Steinhaus (1887-1972) * Stanisław Ruziewicz (1889-1941) * Władysław Nikliborc (1889-1948) * Eustachy Żyliński (1889-1954) * Stefan Banach (1892-1945) * Kazimierz Bartel (1892-1941) * Stefan Kaczmarz (1895-1939) * Stanisław Saks (1897-1942) * Juliusz Schauder (1899-1943) * Herman Auerbach ([[1901]]-1942) * Władysław Orlicz ([[1903]]-1990) * Zygmunt Birnbaum (1903-2000) * Andrzej Turowicz ([[1904]]-1989) * Karol Borsuk ([[1905]]-1982) * Stanisław Mazur (1905-1981) * Edward Marczewski ([[1907]]-1976) * Józef Schreier ([[1908]]-1943) * Marceli Stark (1908-1974) * Stanisław Ulam ([[1909]]-1984) * Władysław Hetper (1909-1940) * Meier Eidelheit ([[1910]]-1943) * Józef Pepis (1910-1941) * Marek Kac ([[1914]]-1984) * Feliks Barański ([[1915]]-[[2006]]) == Note == <references /> ==Articuli cunnessi== * Scola matematica di Cracuvia * Scola matematica di Varsovia * Scola di Lvov-Varsovie * Scola polacca di matematiche * Massacru di i prufissori di Lwow * Libru scuzzese [[Categoria:Matematica]] og4mcleij1l2fjlofzj8jcspvqzx86q Quadriviu 0 22613 378369 378368 2022-01-31T19:59:07Z Fausta Samaritani 15085 file, fix, link wikitext text/x-wiki U termini quadriviu disigna l'insemu di i quattru scenzi matematichi in a tiuria antica: [[aritmetica]], [[giumitria]], [[musica]], [[astrunumia]]. <ref>'Ss'articulu pruveni in parti da a wikipedia in francesu.</ref> ==Storia== U principu di 'ssu avvicinamentu di i scenzi matematichi pari avè vistu u ghjornu abbastanza in freccia. Un frammentu cunsirvatu di u pitagoricu [[Archytas]] (versu 360 av. G.-C.) tistimunieghja di l'esistenza di 'ssa idea in l'insignamentu di [[Pitagora]]. ''Frammentu 1'' d'Archytas: "I matematichi, à parè meiu, sani bè discerna è capiscia comu ci voli (è quissa ùn hè mancu stampa susprindenti) a natura di ogni cosa (...). Ancu, tucchendu a vilucità di l'astri, di li pisà è di li chjinà, ci ani datu una cunniscenza chjara, tantu in giumitria piana, ch'è in aritmetica è in sfericu, senza sminticà non più a musica. Chì 'ssi scenzi sembrani sureddi, apposta chì eddi s'accupani di i primi dui formi di l'essaru, chì sò eddi stessi sureddi."<ref>Porfiriu, ''Cummentu annantu à l'Armonichi di Claudiu Tulomeu''.</ref> [[Platonu]] evucheghja un avvicinamentu trà 'ssi scenzi : scenza di i numari, giumitria piana, giumitria di i solidi, scenza di i muventi. Parla di l'astrunumia è di l'armonica com'è "scenzi sureddi", spiighendu chì l'astrunumia hè fatta pà l'ochja com'è l'armonica pà l'arechja. Metti in rilazioni l'armunia di i sferi incù l'orbiti cilesti. [[File:Boethius initial consolation philosophy.jpg|thumb|250px|right|Severinu Boeziu, ''Consolation philosophy'']] Ùn hè chì incù [[Severinu Boeziu]] ch'eddu apparisci u cuncettu di ''quadriuium'' (o ''quadruuium'' par cunsirvà a graffia di Boeziu). U termini stazzunatu da Boeziu (chì significheghja à prubbiamenti parlà a "quadruppia via") s'ispira forsi di una sprissioni di [[Nicomacu di Gerase]] (a so fonti escinziali par i scenzi matematichi), chì parlava di i τέσσαρες μέθοδοι, vali à dì di i "quattru scenzi", ma incù u ghjocu etimulogicu annantu à μέθοδος, chì u so sensu prima hè "a via". U cuncettu di ''quadrivium'' avarà una pusterità estremamenti impurtanti in l'insignamentu medievali. Prima, mentri a Rinascita carulingia di l'[[VIII seculu]], [[Beda u Vinerevuli]] l'inchjudi, à latu à u ''triviu'' (disciplini chì no chjamariami litterarii : grammatica, ritorica, dialettica), in i setti arti liberali chì funi intradutti in i munasteri. Mentri l'invadi vichingu, sarracinu è ungaresu (820-920), a disurganisazioni di i munasteri caghjunò un smintecu guasgi tutali di u ''quadriviu''. Fù u frati [[Gerbert d'Aurillac]] (≈ 945/950-1003) chì riintraducì u ''quadriviu'' in i scoli urbani d'Uccidenti, dopu à avè lu amparatu eddu stessu in un munasteru in [[Catalogna]]. 'Ssu righjonu era difatti à u cuntattu di a civiltà islamica, tandu in pienu sviluppu, è si pristava bè à i scambii culturali. Gerbert d'Aurillac divintò papa sottu u nomu di Silvestru II. Hè u papa di l'annu milla. U frati Birtferth, in u circondu di l'annu milla, pinsava chì u ''comput'', u calculu di i festi mobili, era una scenza cumplessa, chì s'appughjava annantu à dui disciplini di u triviu, è dui disciplini di u quadriviu. == Noti == <references /> ==Da veda dinò== ===Bibliugrafia=== *Petru Riché, ''Scoli è insignamentu in l'altu Medievu'', Picard, [[2000]]. *Petru Riché, ''I Grandezzi di l'annu milla'', Editions Bartillat, [[1999]]. ===Articuli cunnessi=== *[[Severinu Boeziu]] *Beda u Vinerevuli *Arti liberali *Educazioni à u Medievu in Uccidenti *Annu [[1000|milla]] *[[Silvestru II]] *Scientia di ponderibus [[Categoria:Filosofia]] t1ryl51npt6gp0ihkd4isek6mr543cn San Fiurenzu (Corsica) 0 22614 378378 2022-02-01T07:51:42Z 46.193.168.200 Reindirizzamentu à [[San Fiurenzu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[San Fiurenzu]] gi96p6z24oa5h2ak6z6s9sq4fcfawon Lemma (matematiche) 0 22615 378383 378382 2022-02-01T12:57:53Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:703E:53A4:943E:4AC6 /* Esempii di lemmi celebri */ wikitext text/x-wiki Un '''lemma''', in matematiche è in logica matematica, hè un risultatu intermidiariu annantu à u quale omu s'appoghja per cunduce a dimustrazione di un teurema più impurtante.<ref>'Ss'articulu pruvene in parte da a wikipedia in francese.</ref> ==Etimologia== In l'Antichità greca, lemma (in grecu anticu : λῆμμα) era un termine di logica : disignava a magiore di u sillugismu, vene à dì a prima asserzione. In a dialettica greca, u lemma, u prolemme è l'epifora sò e trè parte di l'argumentu. Per estinsione, lemma designa in matematiche unu di l'argumenti di a prova senza esse ne u fundamentu po, più di solitu, un risultatu intermediu utule à a dimustrazione di un teoreme. ==Principu== In effettu, u metudu di dimustrazione di un teurema hè à spessu u seguente : Omu vole dimustrà u teurema T à parte si da una certa lista d'assiomi è altri risultati ghjà dimustrati ma quessa ùn pare micca evidente di primu accattu. Ma omu si dice ch'è, s'è omu sapia L veru (L essendu tandu un'antra asserzione dinuminata lemma), omu puderia cunchjude subitu subitu, datu e regule di logica ammesse. Omu pone tandu L cum'è u risultatu da dimustrà è li si appieca un metudu di dimustrazione di teurema, una volta L dimustratu, si ne deduce T. 'Ssu principu hè in particulare imprudatu da i lugiziali chjamati assistenti di prova tali Coq o PVS. Certi lemmi dimustrati diventanu più celebri ch'è u teurema per u quale elli sò stati criati è fermanu cunnisciuti sottu à u nome " Lemma di U Tale " benchì ghjuchendu di solitu un rollu di teurema. ==Esempii di lemmi celebri== *lemma di Zorn : celebra per esse equivalente à l'assioma di a scelta in a teuria di l'insemi ZF - ghjoca dunque tantu u rollu di un teurema cunsequenza di stu assioma ch'è quellu di una reformulazione di l'assioma (dunque di un assioma), *lemma di a stella : teurema di a teuria di i linguaghji furmali, diventatu più celebru ch'è u teurema di a stella *lemma di i pastori, *lemma di Bézout. *lemma d'Euclide *lemma di Gauss (generalisazione di u lemma d'Euclide) *lemma di Jordan *lemma d'Abel *lemma di Shephard (teuria di u cunsummatore) : a derivata di a funzione di costu rispettu à u prezzu dà a funzione di dumanda cundiziunale o dumanda cumpinsata *lemma di Hotelling == Note == <references /> ==Articulu cunnessu== *Lista di lemmi mf9m6louv5qr4pq3x62nr8gf9ymt9mh Statua di Napuleone (Bastia) 0 22616 378397 2022-02-03T13:00:10Z Cosudibastia 13161 Creata dalla traduzione della pagina "[[:fr:Special:Redirect/revision/190476856|Statue de Napoleon Ier (Bastia)]]" wikitext text/x-wiki [[File:Наполеон-цезарь.jpg|miniatura| A statua di Napuleone rapresentatu in imperatore rumanu, o in diu Ghjove]] A '''statua di Napuleone''' hè una scultura situata in [[Bastìa|Bastia]], situata à u sudu di a [[Piazza Santu Niculà (Bastia)|piazza Santu Niculà]] induve hè stata messa in u 1853. Hè un'opera di u scultore fiurentinu Lorenzo Bartolini. A statua hè stata classificata munumentu storicu . Rapresenta à Napuleone Bonaparte cum'è un imperatore rumanu o cum'è una divinità perchè si prisenta cù l'attributi diu Ghjove <ref name=":0">{{Cita libru|nome=Jean-Baptiste|cognome=Raffalli|nome2=Fernande|cognome2=Maestracci|nome3=Max|cognome3=Boulmer|titolo=Bastia : musées, monuments, promenades|url=https://www.worldcat.org/oclc/717275677|ed=Monum - Ed. du patrimoine|data=2003|OCLC=717275677|ISBN=978-2-85822-697-9}}</ref> . == Storia == A statua hè stata cummandata da a surella di Napuleone, Elisa, per ornà a so casa di [[Lucca]], in [[Toscana|Tuscana]]. In u 1813 a statua hè finita, ma u prugettu hè abbandunatu. Sterà per un bellu pezzu in l'attelli di l'artistu. Bartolini cuntatta tandu a cumuna di Bastia. Hè solu in u 1853 chì a statua hè alzata nant'à a [[Piazza Santu Niculà (Bastia)|piazza Santu Niculà]]. L'accessu à u putere di Napulione III faciliteghja l'operazione. A statua hè acquistata per quaranta mila franchi . == Descrizzione == Napulione hè rapresentatu in imperatore rumanu, incurunatu d'alloru, vistutu di toga, tenendu un scettru in a manu manca è un rotulu in a manu diritta, simbulizendu u legislatore. Ma certi cunsidereghjanu ch'ellu hè rapresentatu cum'è un diu, perchè hà l'attributi di Ghjove (Jupiter) <ref name=":0">{{Cita libru|nome=Jean-Baptiste|cognome=Raffalli|nome2=Fernande|cognome2=Maestracci|nome3=Max|cognome3=Boulmer|titolo=Bastia : musées, monuments, promenades|url=https://www.worldcat.org/oclc/717275677|ed=Monum - Ed. du patrimoine|data=2003|OCLC=717275677|ISBN=978-2-85822-697-9}}</ref> . Daretu, nantu à u pedestallu ci hè a stemma di a cità di Bastia : una torra chì rapresenta u primu castellu, quellu di a fundazione di Bastia in u 1380. [[File:Armoiries_de_la_ville_de_Bastia,_statue_de_Napoléon.jpg|centro|miniatura| A stemma di a cità di Bastia]] == Galeria == <gallery> File:Statue Napoléon Bonaparte Place Saint Nicolas - Bastia (FR2B) - 2021-09-12 - 2.jpg| File:Bastia (--Corse--) - statue de Napoléon Ier place Saint-Nicolas.jpg| File:Наполеон-цезарь.jpg| File:Corsica Bastia Place St Nicolas Napoleon.jpg| File:STATUE 04.JPG| </gallery> == Articuli cunnessi == * [[Piazza Santu Niculà (Bastia)|Piaza Santu Niculà (Bastia)]] * [[U Mercà]] * [[A Citatella di Bastia|A Citatella]] == Note è referenze == <references /> [[Categoria:Corsica]] 8tnh7pbjx4efsc4gh3obdbcdyozybzm Capelli 0 22617 378406 378405 2022-02-04T13:35:17Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:543A:CD6:975A:C95F senza cuntinutu wikitext text/x-wiki {{da supprimà}} o6k9kuat1g5s5gjydb4k3w8zakauhs3 Michelanghjulu 0 22618 378415 2022-02-05T12:17:30Z 90.8.47.63 Reindirizzamentu à [[Michelangelo Buonarroti]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Michelangelo Buonarroti]] fkv8qiox8v2ykmsa1140e1f2umz0pdp Belgica 0 22620 378420 2022-02-05T16:20:30Z Raphael1256 14151 Raphael1256 hà spustatu a pagina [[Belgica]] à [[Belghju]] wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Belghju]] 97bpy3fe5kjxq2g60oji7g7vg9f2ir4 Belgiu 0 22621 378424 2022-02-05T16:25:51Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Belghju]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Belghju]] lkr14c5icrjrlobpd6by4wiwzpcgrvf Stemma di Bastia 0 22622 378436 378432 2022-02-07T08:40:44Z 194.199.110.241 /* Ritratti */ wikitext text/x-wiki [[File:Stemma di Bastia.jpg|miniatura|Stemma di Bastia nant'à una giardinera]] U '''stemma di Bastia''' hè l'unu di i principali sìmbuli di a cità di [[Bastìa|Bastia]]. == Storia == [[File:Bastion San Gerolamo, citadelle de Bastia.jpg|miniatura|Bastione chjamatu "San Gerolamo"]] Ci vole à ricullà à a fundazione di a prima furtificazione di Bastia da u guvernatore [[Leonello Lomellini]] in u 1380 per truvà l'orìgine di a torra. Sta torra oghje ùn esiste più, hè stata distrutta pè ingrandà u Palazzu di i Guvernatori, chì si trova in [[A Citatella di Bastia|Citadella]]. Era chjamata "Castello della Bastia" o "Il Fortino" da i Ghjenuvesi. Currisponde à u locu chì si trova sottu à u bastione chjamatu "San Gerolamo" <ref>https://www.apiazzetta.com/Video-da-induve-vene-a-torra-di-Bastia_a2802.html</ref>. == Descrizzione == A stemma di Bastia hè una torra. == Ritratti == <gallery> File:Stemma di a cità di Bastia.jpg File:Korsikabahn Diskussion09.jpg File:Blason Ville fr Bastia.svg File:Armoiries de la ville de Bastia, statue de Napoléon.jpg File:Stemma di Bastia.jpg File:SEC Bastia (70er Jahre).gif File:A Merria Vechja (Bastia), détail de la façade.jpg </gallery> == Da vede dinù == [[A Citatella di Bastia|Citatella di Bastia]] == Note è riferenze == 2x7vp98of5dqisy75vmv9crbf5zwfi7 Palazzu di i Guvernatori (Bastia) 0 22623 378443 378442 2022-02-07T14:47:06Z Cosudibastia 13161 wikitext text/x-wiki [[File:Palais Gouverneur - Bastia (FR2B) - 2021-09-12 - 3.jpg|miniatura|A facciata principale]] U '''Palazzu di i Guvernatori''' hè un munumentu storicu di a cità di [[Bastìa|Bastia]], in u core di u quartieru storicu di a [[A Citatella di Bastia|Citatella]] . Era u locu di residenza di i guvernatori ghjenuvesi, ma dinù una caserna militare è oghje un museu. == Storia == === A furtezza originale : a nascita di u ''castello della bastia'' === A storia di u Palazzu di i Guvernatori hè ligata à a storia di a creazione di Bastia, à l'epica di a duminazione ghjenuvese di a Corsica. À quellu tempu, i guvernatori stanu in u paese di [[Biguglia]]. In u 1380, u guvernatore [[Leonello Lomellini]] face custruisce una piccula furtificazione, chjamata ''bastia'' o ''castellu della bastia'' <ref name=":0">{{Cita libru|cognome=Raffalli, Jean-Baptiste.|cognome2=Maestracci, Fernande.|cognome3=Boulmer, Max.|titolo=Bastia|url=https://www.worldcat.org/oclc/717275677|ed=Monum - Ed. du patrimoine|anno=2003|lingua=fr|pp=143|OCLC=717275677|ISBN=978-2-85822-697-9}}</ref>, nant’à un prumuntoriu trà a cala di Ficaghjola è a marina di piscadori di Portu Cardu. U scopu hè d'avè un locu furtificatu, vicinu à u mare, per prumove u cummerciu è riceve rinforzi da Ghjenuva s'ellu c'era bisgonu. Hè dunque sta furtezza iniziale, ''a bastia'', chì derà u so nome à a cità. A so storia hè stata cumplicata. Hè cunquistata in u 1393 da u conte Arrigu della Rocca, più tardi serà pigliatu da Vincentellu d'Istria per esse infine ricuperatu da Ghjenuva in u 1437. Firmarà ghjenuvese finu à a cunquista francese <ref name=":1">{{Cita libru|cognome=Serafini-Costoli, Janine.|cognome2=Bastia (France)|titolo=Bastia, regards sur son passé|url=https://www.worldcat.org/oclc/10499346|ed=[[Berger-Levrault]]|anno=1983|lingua=fr|pp=296|OCLC=10499346|ISBN=978-2-7013-0515-8}}</ref> . === A residenza di i guvernatori genuvesi === [[File:Piazza_di_A_Corte,_Bastia.jpg|miniatura| Piazza di a Corte in Bastia]] Un seculu dopu à a so creazione, a piccula torre iniziale diventa a residenza di i guvernatori. U palazzu allughjava l'appartamenti di u guvernatore. Era u so locu principale di residenza. Era ancu a sede di a corte di ghjustizia. C'era una caserma pè i suldati, parechje cappelle. Sottu, c'eranu e prigiò particularmente insalubre. C'era ancu parechje cisterne per avè l'acqua in casu d'assaltu . === Dopu à a cunquista francese === Dopu à a cunquista francese in u 1768, u locu hè abbandunatu. U guvernu si stalla tandu in l’anzianu cunventu di i Missiunarii, l’attuale Lycée Jean Nicoli. U Palazzu di i Guvernatori occupava tandu u Cunsigliu Superiore di Corsica, è dopu à a Rivuluzione a sede di u ''Directoire départemental''. Da u 1794 serve di caserma pè e truppe. In u XIX seculu u nome hè cambiatu, l'edifiziu fù tandu chjamatu "Caserne Watrin". Occupate da i tedeschi, l'ala punente è nordu sò state minate è distrutte da e truppe di u Reich à a so partenza da a Corsica <ref name=":0">{{Cita libru|cognome=Raffalli, Jean-Baptiste.|cognome2=Maestracci, Fernande.|cognome3=Boulmer, Max.|titolo=Bastia|url=https://www.worldcat.org/oclc/717275677|ed=Monum - Ed. du patrimoine|anno=2003|lingua=fr|pp=143|OCLC=717275677|ISBN=978-2-85822-697-9}}</ref> . === U museu === Abbandunatu da l'armata, u palazzu hè statu messu à a dispusizione di a cumuna di Bastia in u 1952 per stallacci e cullezzione di u so museu. Dopu hè stata ceduta da u statu à a cità in u 1990. A facciata è i tetti sò classificati munumenti storichi in u 1977 . Da u 1952 à u 1998 u museu hè statu cunsacratu à l’etnugrafia corsa. Cù l'inaugurazione di u Museu di a Corsica in Corti in u 1997, ci hè una ristrutturazione. U museu di Corti serà cunsacratu à l'antrupulugia regiunale, u museu di Bastia si cuncentra nant'à a storia di a cità. Hè riapertu in u 2010 . == Architettura == === Storicu === [[File:Bastion_San_Carlu,_citadelle_de_Bastia.jpg|miniatura| Bastione San Carlu]] Durante parechji seculi, ''a bastia'' era una furtificazione mudesta. A furtezza iniziale, custruita versu l'anni 1380, hè ancu chjamata ''fortino'' o ''castello della bastia'' in i ducumenti antichi <ref name=":1">{{Cita libru|cognome=Serafini-Costoli, Janine.|cognome2=Bastia (France)|titolo=Bastia, regards sur son passé|url=https://www.worldcat.org/oclc/10499346|ed=[[Berger-Levrault]]|anno=1983|lingua=fr|pp=296|OCLC=10499346|ISBN=978-2-7013-0515-8}}</ref> . L'edifiziu hè statu rimudellatu parechje volte è e fonti mancanu per dettaglià veramente a so evoluzione. Ùn resta nunda di u forte iniziale, prubabilmente integratu in l'attuale bastione San Carlu . In lu 1457 ùn ci era chè una vintina di stanze <ref name=":1">{{Cita libru|cognome=Serafini-Costoli, Janine.|cognome2=Bastia (France)|titolo=Bastia, regards sur son passé|url=https://www.worldcat.org/oclc/10499346|ed=[[Berger-Levrault]]|anno=1983|lingua=fr|pp=296|OCLC=10499346|ISBN=978-2-7013-0515-8}}</ref> . Hè in u 1476 chì un certu Antonio Tagliacarne, un impresariu di Levantu, in [[Liguria]], hà fattu custruisce una vintina di case intornu à a ''bastia'' <ref name=":0">{{Cita libru|cognome=Raffalli, Jean-Baptiste.|cognome2=Maestracci, Fernande.|cognome3=Boulmer, Max.|titolo=Bastia|url=https://www.worldcat.org/oclc/717275677|ed=Monum - Ed. du patrimoine|anno=2003|lingua=fr|pp=143|OCLC=717275677|ISBN=978-2-85822-697-9}}</ref> . Hè u primu nòcciulu di Terranova, a cità nova, di fronte à Terravechja, situata nant’à u locu di l’attuale Portu Vechju, chjamatu à l’epica Portu Cardu. In u 1478, u Genuvese Tommasino di Campofregoso, incaricatu di l'investitura di a Corsica, s'impegna à custruzzione di un primu muru chì prutege a cità <ref name=":1">{{Cita libru|cognome=Serafini-Costoli, Janine.|cognome2=Bastia (France)|titolo=Bastia, regards sur son passé|url=https://www.worldcat.org/oclc/10499346|ed=[[Berger-Levrault]]|anno=1983|lingua=fr|pp=296|OCLC=10499346|ISBN=978-2-7013-0515-8}}</ref> . [[File:Citadelle_et_Palais_des_Gouverneurs.JPG|miniatura| U Turrione, a grande torra tonda di u Palazzu di i Guvernatori]] In u 1487 a furtificazione iniziale hè stata mudificata. L'atti sò firmati in Bastia da u guvernatore in Bastia è più in Biguglia. Una lastra hè messa da u guvernatore Raffaele Grimaldi per cummemurà a fine di i travagli. Versu u 1488, sapemu chì i muri è a cisterna sò compii <ref name=":1">{{Cita libru|cognome=Serafini-Costoli, Janine.|cognome2=Bastia (France)|titolo=Bastia, regards sur son passé|url=https://www.worldcat.org/oclc/10499346|ed=[[Berger-Levrault]]|anno=1983|lingua=fr|pp=296|OCLC=10499346|ISBN=978-2-7013-0515-8}}</ref> . In u 1495 u vicariu si stalla in a so casa nova è lascia à Biguglia. In u 1500, a pupulazione di Terranova hè stimata à 600 abitanti <ref name=":1">{{Cita libru|cognome=Serafini-Costoli, Janine.|cognome2=Bastia (France)|titolo=Bastia, regards sur son passé|url=https://www.worldcat.org/oclc/10499346|ed=[[Berger-Levrault]]|anno=1983|lingua=fr|pp=296|OCLC=10499346|ISBN=978-2-7013-0515-8}}</ref> . Bastia si sviluppa pianu pianu. In lu 1518, l'abitanti di Terranova si lagnavanu di a pessima cundizione di a citatella è dumandanu travagli novi. E nove ale sò custruite, sò alzati muri più zeppi, duie grande torre tonde sò custruite A torra sud si chjama u ''Turrione'' . In u 1521 hè chjamatu in l'atti di Ghjenuva ''palazzo publico detto cittadella'' . [[File:Saint_Georges_terrassant_le_dragon,_clé_de_voûte_provenant_du_palais_des_gouverneurs_de_Bastia,_16e_siècle.jpg|miniatura| San Ghjorghju chì tomba u dragone, simbulu di a Republica di Ghjenuva, Museu di Bastia]] I chjavi di volta di u palazzu sò decurati di San Ghjorghju chì tomba u dragone, simbulu di l' [[Offiziu di San Ghjorghju|Uffiziu di San Ghjorghju]] chì hè rispunsevule di l'amministrazione di l'isula. In lu 1553 intervene l'assaltu di a cità da [[Samperu Corsu|Sampieru Corsu]] . A redizione ghjenuvese hè rapida, è u cronista Filippini hà qualificatu a bastia di ''fortezza mal sicura'' . U doge Andrea Doria intraprende tandu una nova campagna di furtificazioni di a cità, chì fù torna migliurata da i so successori Agostino Spinola è Niccolo Pallavicino <ref name=":1">{{Cita libru|cognome=Serafini-Costoli, Janine.|cognome2=Bastia (France)|titolo=Bastia, regards sur son passé|url=https://www.worldcat.org/oclc/10499346|ed=[[Berger-Levrault]]|anno=1983|lingua=fr|pp=296|OCLC=10499346|ISBN=978-2-7013-0515-8}}</ref> . In u 1575 un architettu di Turinu, Bastianu Ponzello, hè statu chjamatu per principià a custruzzione di u bastione San Ghjuvanni è u finisce in trè anni <ref name=":1">{{Cita libru|cognome=Serafini-Costoli, Janine.|cognome2=Bastia (France)|titolo=Bastia, regards sur son passé|url=https://www.worldcat.org/oclc/10499346|ed=[[Berger-Levrault]]|anno=1983|lingua=fr|pp=296|OCLC=10499346|ISBN=978-2-7013-0515-8}}</ref> . [[File:Bastion_San_Ghjuvanni,_citadelle_de_Bastia.jpg|centro|miniatura| U bastione San Ghjuvanni]] n lu 1595 è u 1596 sò custruiti i bastioni San Carlu è Santa Maria U bastimentu hè sempre cambiatu. In u 1595 u guvernatore Geronimo Asseretto aghjusta lucali novi. Una cappella hè custruita à u primu pianu, dedicata à San Ghjuvanni Battista. Ma a furtezza ùn dà sudisfazzione à i Ghjenuvesi. In u 1652, a sede di u guvernatore hè stata trasferita in [[Calvi]], induve a citatella era riputata impussibule à piglià. U ritornu in Bastia si face in u 1659. In u 1710 sò fatti l'ultime mudificazione impurtante. U campanile emblematicu hè statu custruitu annantu à a facciata sud, si vede sempre oghje. [[File:Bastia,_Palais_des_Gouverneurs.JPG|miniatura| U campanilettu]] === Descrizzione === [[File:Palais Gouverneur - Bastia (FR2B) - 2021-09-12 - 10.jpg|miniatura|L'internu di u curtile]] A furtezza hè urganizata intornu à un ''cortile'', a corte centrale. L'accessu si face da u sud. Era siparata da a piazza, ''A Piazza di Corte'' da un fossu è s'entrava da un ponte levatu <ref name=":0">{{Cita libru|cognome=Raffalli, Jean-Baptiste.|cognome2=Maestracci, Fernande.|cognome3=Boulmer, Max.|titolo=Bastia|url=https://www.worldcat.org/oclc/717275677|ed=Monum - Ed. du patrimoine|anno=2003|lingua=fr|pp=143|OCLC=717275677|ISBN=978-2-85822-697-9}}</ref> . A grande torra tonda hè chjamata ''Il Torrione'' <ref name=":1">{{Cita libru|cognome=Serafini-Costoli, Janine.|cognome2=Bastia (France)|titolo=Bastia, regards sur son passé|url=https://www.worldcat.org/oclc/10499346|ed=[[Berger-Levrault]]|anno=1983|lingua=fr|pp=296|OCLC=10499346|ISBN=978-2-7013-0515-8}}</ref> . À u primu pianu di l'ala est si trova a ''sala maggiore'' . Hè una stanza grande chì hè u locu per eccellenza di l'esercitu di u pudere di u guvernatore ghjenuvese. Hè induve ci hè a so a sede è induve si facenu l'audienze. Ogni annu u guvernatore presideghja, u 1u di maghju, l'elezzione di u podestà di Bastia è, in settembre, quella di i Nobili Dodici. === A prigiò === A prigiò si trova in i piani suttani di u Palazzu di i Guvernatori. À u principiu di u XVII seculu era custituita da 14 cellule. Ognunu avia un nome : ''a Reale,'' ''a Lomellina'', ''u Turcu'', ''u Portone'', ''a Rovera'', ''u Fornu'', ''a Volpe'', etc. <ref name=":1">{{Cita libru|cognome=Serafini-Costoli, Janine.|cognome2=Bastia (France)|titolo=Bastia, regards sur son passé|url=https://www.worldcat.org/oclc/10499346|ed=[[Berger-Levrault]]|anno=1983|lingua=fr|pp=296|OCLC=10499346|ISBN=978-2-7013-0515-8}}</ref> Una cellula era riservata à e donne, ''il Panno'' . In u 1812, 300 preti rumani sò stati incarcerati per avè ricusatu di fà u ghjuramentu dumandatu da Napulione. Unu d'elli ci hà lasciatu una descrizzione spaventose di e càrcere. Evoca e cundizione di l'incarcerazione, a puzza, l'insetti, l'acqua chì corre da a cisterna. Apparaguneghja l'ultime cinque cellule cù l'anticamera di l'infernu, perchè situate sottu à u livellu di u mare. In quantu à a cellula chjamata ''l'Infernu'', hè una stanza induve u mare penetra è induve si vede a luce solu per un finestrinu. [[File:Cellules_de_prison_du_palais_des_gouverneurs_de_Bastia.jpg|centro|miniatura| U curridore và à e cellule di u Palazzu di i Guvernatori]] === E cisterne === In i suterrani di u Palazzu di i Guvernatori si ponu vede ancu oghje parechje cisterne. Anu permessu di coglie l'acqua di piogia è cusì ùn mancanu micca l'acqua in tempu di guerra. [[File:Une_citerne_du_palais_des_gouverneurs_de_bastia.jpg|centro|miniatura| Una di e cisterne]] == I bastioni == [[File:Bastion_San_Gerolamo,_citadelle_de_Bastia.jpg|miniatura| Bastione San Gerolamo]] A [[A Citatella di Bastia|Citadella di Bastia]] avia sei bastioni. Accantu à u Palazzu di i Guvernatori eranu i bastioni ''San Carlu'' è ''San Gerolamu'' . == In a literatura == U Palazzu di i Guvernatori di Bastia hè u teatru di u rumanzu di Georges de Zerbi, ''U palazzu di i Guvernatori'' (edizione Colonna, 2017). == Riferenze == {{Riferimenti}} == Da vede dinù == === Bibliugrafia === * Jean-Baptiste Raffalli, Fernande Maestracci è Max Boulmer, ''Bastia : musei, monumenti, passeggiate'', Monum - Ed. du patrimoine, 2003 * Janine Serafini-Costoli, ''Bastia, regarde son passé'', Berger-Levrault, 1983 === Articuli cunnessi === * [[A Citatella di Bastia|Citatella di Bastia]] === ligami esterni === * Ressource relative à l'architecture</img>Ressource relative à l'architecture: ** Mérimée   * [http://tice-corse.fr/educorsica/index.php/recherche/226-bastia-u-palazzu-di-i-guvernatori Bastia : U palazzu di i Guvernatori] * [https://fr.calameo.com/read/004820425115d01c99543 Merria di Bastia, Vicedirezzione generale di e pulitiche educative è culturali, ''Scuprite Bastia à l'epica genuvese''] * [http://www.educorsica.fr/index.php/liste-ressources/405-le-musee-de-bastia-un-parcours-pedagogique Museu di Bastia : un viaghju educativu] {{Portail|Corse|monuments historiques}} [[Categoria:Pagine con traduzioni non revisionate]] c6e10drurecjzemoexw7c3epv8ntq13 Temperature di culore 0 22624 378540 378539 2022-02-13T19:42:58Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:45B7:E99:890D:4627 cacciatu u liamu cummerciali - restu di bassa qualità wikitext text/x-wiki A temperatura di u culore carattirizza una fonte di luce per paragunà cù un materiale ideale chì emette luce solu per l'effettu di u calore. Indica in kelvins (unità di u Sistema Internaziunale chì u simbulu hè K) o in mired - chjamatu ancu megakelvin inversu - a temperatura di u corpu neru chì l'apparenza visuale seria più vicinu à a fonte di luce (CIE, Dic. Phys. ). In l'illuminazione, una valutazione colorimetrica permette di paragunà a cromaticità di a fonte cù quella di un corpu neru. In l'astronomia è a termometria, a misurazione di a radianza nantu à duie bande di u spettru permette di determinà a temperatura di a surgente s'ellu si forma l'ipotesi chì si differe pocu di u corpu neru. '''Temperature di culore è temperatura efficace''' Per dà a temperatura di u culore di una fonte di luce hè di paragunà a so cromaticità à quella di u corpu neru, un mudellu matematicu chì descrive una superficia ideale chì assorbe tutte e radiazioni, è ùn emette solu per effettu termale. A temperatura di u culore di una luminaria varieghja da circa 1.800 K per una candela à circa 10.000 K per un arcu elettricu; A luce diretta di u sole hà una temperatura di culore di circa 5500 K. A temperatura di u culore di una surgente hà solu una relazione cù a temperatura efficace di l'elementu luminosu s'ellu pruduce luce per incandescenza: fiamme, lampa incandescente, lampa d'arcu è u sole. Per i surghjenti luminiscenti lampi di scaricamentu, lampi LED etc, a temperatura hè significativamente più bassa di a temperatura di u culore: u so spettru di emissioni, più cuncintratu in i regioni di luce visibile, difiere considerablemente da quellu di u corpu noir. aenfw3il3om8duoa6nink9ge5oryewr Piazza di A Corte (Bastia) 0 22626 378579 378561 2022-02-18T23:16:47Z Cosudibastia 13161 /* Situazione */ wikitext text/x-wiki [[File:Piazza_di_A_Corte,_Bastia.jpg|miniatura| U Palazzu di i Guvernatori è u Palazzu di i Nobili Dodici, piazza di A Corte in Bastia]] [[File:Plaque_de_rue_à_la_Citadelle_de_Bastia,_Place_du_Donjon,_Piazza_di_A_Corte.jpg|miniatura| A lastra bislingua]] '''A Piazza di A Corte,''' in francese ''Place du Donjon'', hè una piazza situata in a [[A Citatella di Bastia|Citatella]] di [[Bastìa|Bastia]]. == Situazione == Hè a piazza principale di a [[A Citatella di Bastia|Citatella]] di Bastia. Ci si entra da fora (da u corsu Favale) pè u Passaghju Rosaguti, chjamatu E Loghje.<gallery> File:Citadelle - Bastia (FR2B) - 2021-09-12 - 30.jpg File:Bastia - Dos de la Porte Louis XVI - 2020.jpg </gallery>Ci sò duie porte per entre Piazza di A Corte. Sopr'à a segonda, c'eranu l'arme di a Republica di Ghjenuva. Sò state cacciate è sguassate dopu à a rivuluzione francese.<gallery> File:Porta di a citatella di Bastia.jpg File:Stemma di a Republica di Ghjenuva, in Bastia.jpg File:Provincia di Genova-Stemma.svg </gallery> == Origine di u nome == U so nome anticu hè ''Piazza di A Corte''. Sta "corte" face riferenza à a corte di ghjustizia chì era stallata in Citatella. U nome ''Place du Donjon'' hè venutu dopu à a cunquista francese di a Corsica. L'armata di u Rè di Francia si stalla in u palazzu di i guvernatori è i francesi chjamanu u palazzu "Donjon" <ref name=":0">{{Cita libru|nome=Jean-Baptiste|cognome=Raffalli|nome2=Fernande|cognome2=Maestracci|nome3=Max|cognome3=Boulmer|titolo=Bastia : musées, monuments, promenades|url=https://www.worldcat.org/oclc/717275677|ed=Monum - Ed. du patrimoine|data=2003|OCLC=717275677|ISBN=978-2-85822-697-9}}</ref> . [[File:Bastia, Piazza di A Corte, Place du Donjon.jpg|centro|miniatura|Piazza di A Corte]] == Case storiche == A piazza hè circundata da edifizii storichi chì anu fattu a storia di a cità : u [[Palazzu di i Guvernatori (Bastia)|Palazzu di i guvernatori]], u palazzu di i Nobili Dodeci, U Vicariatu (Casa Zerbi), A Casetta (Casa Tagliacarne). [[File:Citadelle_de_Bastia,_A_Casetta_et_Casa_Zerbi.jpg|centro|miniatura|220x220px| A Casetta è Casa Zerbi]] === Palazzu di i guvernatori === L'attuale custruzzione di u [[Palazzu di i Guvernatori (Bastia)|Palazzu di i Guvernatori]] hè stata custruita da u 1448 è hè stata compia in u primu quartu di u XVI seculu . U palazzu hà ghjuvatu di residenza principale di i guvernatori da a fine di u XV seculu finu à a fine di a duminazione genuvese, à u XVIII seculu . Era ancu tribunale di ghjustizia è prigiò. E so facciate è i so tetti sò stati classificati cum'è munumenti storichi in u 1977 <ref name=":0">{{Cita libru|nome=Jean-Baptiste|cognome=Raffalli|nome2=Fernande|cognome2=Maestracci|nome3=Max|cognome3=Boulmer|titolo=Bastia : musées, monuments, promenades|url=https://www.worldcat.org/oclc/717275677|ed=Monum - Ed. du patrimoine|data=2003|OCLC=717275677|ISBN=978-2-85822-697-9}}</ref> {{,}} . [[File:Palais_Gouverneur_-_Bastia_(FR2B)_-_2021-09-12_-_3.jpg|centro|miniatura| A facciata di u Palazzu di i Guvernatori di Bastia]] === Palazzu di i Nobili Dodeci === [[File:2F-CC_-_Bastia_-_Citadelle_-_Pavillon_des_Nobles_Douze_-_déc._2020.jpg|miniatura| I Nobili Dodeci]] U palazzu di i Nobili Dodeci, in francese ''Palais des Nobles Douze'' o ''Pavillon des Nobles Douze'' hè una casa chì si trova à fiancu à u [[Palazzu di i Guvernatori (Bastia)|Palazzu di i Guvernatori]]. Fù creatu intornu à l'anni 1703. I "Nobili Dodeci" eranu una istituzione riservata à i Corsi, in particulare à e grande famiglie. I Nobili Dodeci eranu eletti per dui anni. Assistianu è cunsigliavanu u guvernatore ghjenuvese. Ponu esse cunsiderati cum'è i primi diputati di e pieve. Sott'à a duminazione francese, u bastimentu hè statu pigliatu da l'armata, chì ci hà stallatu i so scagni. Oghji sò occupati da i servizii di u patrimoniu di a cumuna di Bastia <ref name=":0">{{Cita libru|nome=Jean-Baptiste|cognome=Raffalli|nome2=Fernande|cognome2=Maestracci|nome3=Max|cognome3=Boulmer|titolo=Bastia : musées, monuments, promenades|url=https://www.worldcat.org/oclc/717275677|ed=Monum - Ed. du patrimoine|data=2003|OCLC=717275677|ISBN=978-2-85822-697-9}}</ref> . A facciata d'orìgine ùn era micca quella chì si pò vede avà. Si pudia vede un decoru dipintu, chì rapresentava l’arme di a Republica di Ghjenuva sustinuti da dui grifoni . === A Casetta, o Casa Tagliacarne === [[File:A_Casetta,_casa_Tagliacarne_in_citatella_di_Bastia.jpg|sinistra|miniatura| A Casetta, o Casa Tagliacarne]] À l'orìgine hè una casa di a famiglia Tagliacarne. Antonio Tagliacarne era un impresariu di Levantu, un paese di a riviera ligure. In lu 1480 dumandò à a Ripublica di Ghjenuva u permessu di custruisce una vintina di case attornu à a furtificazione iniziale di ''La Bastìa'' . Hè cusì chì hè natu u quartieru di Terra Nova. Diventa u primu podestà (u merre) di a cità, da u 1488 à u 1498. A casa hè chjamata "Casetta" per via di a so dimensione uriginale, assai più chjuca chè quella d'avà. I piani superiori sò stati aghjuntu dopu. Sottu à a duminazione ghjenuvese, a Casetta servia di merria. Hè quì ch'ella s'addunia a « Magnifica Comunità della Bastia », l’equivalente di u cunsigliu municipale <ref name=":0">{{Cita libru|nome=Jean-Baptiste|cognome=Raffalli|nome2=Fernande|cognome2=Maestracci|nome3=Max|cognome3=Boulmer|titolo=Bastia : musées, monuments, promenades|url=https://www.worldcat.org/oclc/717275677|ed=Monum - Ed. du patrimoine|data=2003|OCLC=717275677|ISBN=978-2-85822-697-9}}</ref> . === U Vicariatu, o Casa Zerbi === Era a casa di u vicariu di u guvernatore. U vicariu hè quellu chì assistia u guvernatore ghjenuvese è chì rendia a ghjustizia. Era a segonda persona a più impurtante daretu à u guvernatore. Quandu u vicariatu fù trasferitu à l'internu di u Palazzu di i Guvernatori, a casa diventa a pruprietà di a famiglia Centurione. Tandu fù acquistatu da Paulu Zerbi (1582-1635), chì era podestà di a cità. L'alzò d'un pianu è u furtificò, aghjunghjendu una torra, una cisterna. Tandu era cunnisciuta cum’è « Casa Zerbi » <ref name=":0">{{Cita libru|nome=Jean-Baptiste|cognome=Raffalli|nome2=Fernande|cognome2=Maestracci|nome3=Max|cognome3=Boulmer|titolo=Bastia : musées, monuments, promenades|url=https://www.worldcat.org/oclc/717275677|ed=Monum - Ed. du patrimoine|data=2003|OCLC=717275677|ISBN=978-2-85822-697-9}}</ref> {{,}} <ref>{{Cita libru|nome=Pierre-Louis|cognome=Alessandri|nome2=Serena|cognome2=De Mari|nome3=Ghjermana|cognome3=De Zerbi|titolo=Almanach : tradizione viva di Bastia è di u so circondu : histoire, religion, littérature, arts et architectures, vieux métiers, jardins, maisons historiques, tradition orale, musique|url=https://www.worldcat.org/oclc/67609495|ed=Comité des fêtes et de l'animation du patrimoine|data=2006|OCLC=67609495|ISBN=978-2-9525608-0-1}}</ref> . [[File:Casa_Zerbi,_citatella_di_Bastia,_Corsica.jpg|centro|miniatura| Casa Zerbi, l'anzianu vicariatu]] == Altri lochi storichi == === A cisterna di A Chjappa === Sottu à a Piazzetta ci si pò vede sempre avà una cisterna. Hè di l'epica ghjenuvese. Servia à furnisce l'acqua a citatella in casu d'assaltu. Ci n'era d'altre in i piani inferiori di u palazzu di i guvernatori. Chjosa durante parechji anni, si pò avà visità. Hè stata resa accessibile à u publicu in u 2020 dopu à i travagli di u teatru Mantinum <ref name=":0">{{Cita libru|nome=Jean-Baptiste|cognome=Raffalli|nome2=Fernande|cognome2=Maestracci|nome3=Max|cognome3=Boulmer|titolo=Bastia : musées, monuments, promenades|url=https://www.worldcat.org/oclc/717275677|ed=Monum - Ed. du patrimoine|data=2003|OCLC=717275677|ISBN=978-2-85822-697-9}}</ref> . [[File:A_cisterna_ghjenuvese_di_A_Chjappa,_Bastia._Citerne_génoise_de_la_Chjappa,_Citadelle_de_Bastia.jpg|centro|miniatura| A cisterna di A Chjappa]] == Note è referenze == {{Riferimenti}} == Articuli cunnessi == * [[A Citatella di Bastia|Citadella di Bastia]] * [[Catedrale Santa Maria Assunta di Bastia|Santa Maria di Bastia]] * [[Santa Croce di Bastia|Chjesa Santa Croce di Bastia]] * [[Palazzu di i Guvernatori (Bastia)]] [[Categoria:Corsica]] c9e8ahwgysgk7tn06hyicgr0hlqz0bi FINOM 0 22627 378567 378566 2022-02-17T11:46:42Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:7CD5:C76D:FB70:3303 wikitext text/x-wiki A '''Finom''', stilizata cum'è '''FINOM''', hè una sucietà fintech chì furnisce servizii bancari. Sta cumpagnia hè stata creata da l'antichi fundatori di a banca in linea Russu Modulbank. == Storia == A FINOM hè stata fundata da i fundatori di Modulbank, una banca online B2B in Russia. Hà cuminciatu à furnisce servizii di e-invoicing in Italia, poi hà allargatu i so servizii è novi funziunalità à altri paesi di l'UE, cum'è Germania è Francia in u 2020. In Italia, a cumpagnia opera attualmente cum'è prestatore di servizii di fatturazione elettronica. == Ligame esternu == * [https://finom.co/fr-fr Situ ufficiali] [[Categoria:Ecunumia]] ffxm5zrvra6384fvqcnvr18ylead8rk François Cevert 0 22628 378572 2022-02-17T17:33:05Z JeanGree 18998 François Cevert wikitext text/x-wiki François Cevert era un pilotu di corsa francese natu u 25 di ferraghju di u 1944 in Parigi (Francia) è mortu u 6 d'ottobre di u 1973 nant'à u circuitu di Watkins Glen durante a qualificazione per u Grand Prix di i Stati Uniti<ref>https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb12789169q</ref>. == Referenze == <references/> dbl1ccfv2v2ttf0nva015osg38f74fn Costa Rica 0 22629 378597 2022-02-19T13:31:05Z Raphael1256 14151 Pagina nova: [[File:Flag of Costa Rica.svg|thumb|175px|right|A bandera di a Costa Rica]] A '''Costa Rica''', ufficialmente '''Republica di Costa Rica''' (in [[lingua spagnola|spagnolu]] ''República de Costa Rica''), hè unu Statu di l'[[America centrale]]. Hà capitale hè [[San José (Costa Rica)|San José]]. wikitext text/x-wiki [[File:Flag of Costa Rica.svg|thumb|175px|right|A bandera di a Costa Rica]] A '''Costa Rica''', ufficialmente '''Republica di Costa Rica''' (in [[lingua spagnola|spagnolu]] ''República de Costa Rica''), hè unu Statu di l'[[America centrale]]. Hà capitale hè [[San José (Costa Rica)|San José]]. ehv27zldedv8ivyqxzf2re2l4517dhz Costarica 0 22630 378598 2022-02-19T13:32:34Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Costa Rica]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Costa Rica]] 69oyau0ys5ymor7xvj41ptng0mnsx0f U Puntettu 0 22631 378616 378603 2022-02-20T13:32:59Z Cosudibastia 13161 /* Punti di interessu */ wikitext text/x-wiki [[File:U_Mulettu_et_U_Puntettu,_Vechju_Portu_di_Bastia.jpg|miniatura| Vista generale di U Puntettu]] '''U Puntettu''', in talianu ''Pontetto'', hè u nome di un quartieru storicu di [[Bastìa|Bastia]], situatu trà u [[Vechju Portu di Bastia|Vechju Portu]] è a [[A Citatella di Bastia|Citatella]] . == Situazione == U Puntettu si trova nant'à a parte sud di u [[Vechju Portu di Bastia]]. Hè delimitatu à u nordu da A Marina, à l'este da a cala Albert Gilio, à u sud da a scalinata Romieu, à l'ueste da u carrughju di U Colle. [[File:Port_de_bastia_couche_soleil_2005.jpg|centro|miniatura|A Citatella è U Puntettu]] == Storia == Hè difficiule di sapè da quandu datanu e prime case di Puntettu. A so storia hè ligata à u sviluppu di Terra Vechja, u quartieru di u Vechju Portu, dopu à a fundazione genuvese di Terra Nova, a Citatella, à u XIVu seculu <ref>{{Cita libru|nome=Jean-Baptiste|cognome=Raffalli|nome2=Fernande|cognome2=Maestracci|nome3=Max|cognome3=Boulmer|titolo=Bastia : musées, monuments, promenades|url=https://www.worldcat.org/oclc/717275677|ed=Monum - Ed. du patrimoine|data=2003|OCLC=717275677|ISBN=978-2-85822-697-9}}</ref> . [[File:Vieux_port_(Bastia)_(1).jpg|centro|miniatura| Case di U Puntettu]] == Orìgine di u nome == U nome di U Puntettu vene d'un ponte chì ùn esiste più, è chì francava in i tempi u fiume di U Guadellu, chì si ghjetta in u Vechju Portu. Stu fiume hè statu canalizatu, ùn si vede più. == Punti di interessu == === case storiche === Ci sò belle case in u quartieru di U Puntettu. In particulare u Palazzu Rinesi-Romieu, a Casa Bonavita è a Casa Montesoro. ==== U Palazzu Rinesi-Romieu ==== Hè a famiglia Rinesi, ricca famiglia di cummercianti bastiacci chì anu fattu custruisce a so casa nant'à u latu sud di u Vechju Portu di Bastia. Una figliola Rinesi si maritò cun un certu Romieu, maestru cultellaghju originariu di Langres. [[File:VP-Bastia.jpg|centro|miniatura| U Palazzu Rinesi-Romieu]] ==== A Casa Montesoro ==== I Montesoro eranu una ricca famiglia bastiaccia. A casa Montesoro hè situata Piazza di l'oliu.[[File:Casa Montesoro, quartieru di U Puntettu in Bastia.jpg|centro|miniatura|A Casa Montesoro]] ==== A Casa Bonavita ==== Si trova à l'angulu trà u carrughju di u Bastione è a Ricciata San Carlu Vechju. [[File:Casa Bonavita ou maison Bonavita, quartier du Puntettu, Bastia.jpg|centro|miniatura|Casa Bonavita]] === A scalinata Rinesi-Romieu === L'inseme custituitu da a rampa, a scalinata è u giardinu di Romieu sò catalogati cum'è munumenti storichi da u 2017 . Custruitu à u XIXmu seculu, a scala hè opera di u famosu architettu bastianu Paul-Augustin Viale .<gallery caption="L'escalier et le jardin Romieu"> File:Jardin Romieu (Bastia) (1).jpg| File:Escalier Romieu, Scalinata Rinesi.jpg| File:Bastia, giardinu Romieu è Vechju Portu.jpg| </gallery> == U Puntettu in a literatura == U scrittore corsu Sebastianu Dalzeto (1875-1963) hà resu famosu u quartieru di U Puntettu, in u so rumanzu Pesciu Anguilla, d'induve esce l'eroe. Hè u primu rumanzu in lingua corsa. == Nomi di lochi == Eccu unepochi di nomi di lochi è di carrughji di U Puntettu : * Rue Giulietta * Rue du Pontetto * Rue du Bastion * Rue des Mulets * Quai Albert Gilio * Rue du Colle * Piazza di l'Oliu * Ricciata San Carlu Vechju, o Descente de la Gabella * U Mughjò == Dibattitu == In u 2013, u Puntettu si ritrova à u core di a campagna municipale di Bastia. Un prughjettu chì prevede a distruzzione d'une pochi di casali, cumpresa a Casa Montesoro<ref>https://www.ulevante.fr/u-puntettu-au-conseil-des-sites-de-corse-un-vote-antidemocratique/</ref>, hè stata cuntestata da certi candidati . == Da vede dinù == * [[Vechju Portu di Bastia]] * [[A Citatella di Bastia|Citadella di Bastia]] == Note == <references /> h0jaey1tb9dou8sy4lozrutke3u76lz Guadalajara 0 22632 378637 378628 2022-02-22T08:52:06Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:9437:8375:CBEA:BDE2 articullu biotu wikitext text/x-wiki {{da supprimà}} o6k9kuat1g5s5gjydb4k3w8zakauhs3 Portu Ricu 0 22633 378636 378635 2022-02-22T08:51:21Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:9437:8375:CBEA:BDE2 wikitext text/x-wiki [[File:Flag of Puerto Rico.svg|thumb|175px|right|Bandera]] '''Portu Ricu''' (in [[lingua spagnola|spagnolu]]: ''Puerto Rico''), notu anche com'è '''Portiricu''', ufficialmente '''Statu liberu associatu di Portu Ricu''' (in [[lingua spagnola|spagnolu]]: ''Estado Libre Asociado de Puerto Rico''; in [[lingua inglese|inglese]]: ''Commonwealth of Puerto Rico''), hè un territoriu micca incorpuratu di i [[Stati Uniti d'America]], situatu in u nordeste di u mare di i Caraibi trà a [[Republica Duminicana]] è l'[[isule Vergine]]. A capitale hè [[San Juan (Portu Ricu)|San Juan]]. q7cjpvz3zlux2riwr5xek5ze7eqw7kj Statu liberu associatu di Portu Ricu 0 22634 378633 2022-02-22T07:15:46Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Portu Ricu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Portu Ricu]] 2ikdiox39tv39gqg0zu14ugagqz0lfj Portiricu 0 22635 378634 2022-02-22T07:16:52Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Portu Ricu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Portu Ricu]] 2ikdiox39tv39gqg0zu14ugagqz0lfj Ritonu 0 22636 378662 378661 2022-02-23T15:43:33Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:19C1:5AB8:A7D6:F46B /* Gallaria d'imaghjini */ wikitext text/x-wiki U ritonu hè un ricipienti à parta da u quali i liquiti erani distinati à essa biti, è ancu lampati in certi cirimonii com'è a libazioni.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da a wikipedia in talianu.</ref> I ritoni erani mori currenti in a Persia anziana, induva eddi erani chjamati Takuk (تکوک). A parola uccidentali ritonu hè una traslittarazioni di u grecu anticu ῥυτόν. Dopu à a vittoria greca annantu à l'invasori persichi in 479 avanti G.-C., mori arghjentu, oru è altri ughjetti di lussu, frà i quali numarosi ritoni, sò stati arricati à Atena. I ritoni persiani, chì sò di colpu apparsi in Atena in grandi quantità dopu à a guerra, sò statu subitu subitu imitati da l'artisti grechi. ==Nomu è funzioni== [[File:Boar_rhyton_Louvre_AO18521.jpg|thumb|120px|left|Ritonu à testa di cignali d'Ugarit.]] A parola dirivaria da u grecu rhein (chì significheghja " scorra "), eddu stessu dirivatu da l'induauropeu sreu-, " scorra ", è significaria dunqua " lampà, tirà ". Numarosu ricipienti cunsidarati com'è i ritoni si carattarizavani da una grandi apartura in testa è un tafonu à traversu un ristringhjimentu conicu in fondu, da induva sculava u liquitu. Si tirava u vinu o l'acqua da un ricipienti dopu à avè ni chjusu u tafonu incù un ditu, po a parsona u sbuccava lascendu scorra u liquitu in bocca (o annantu à a terra in u casu di una libazioni) à listessu modu ch'eddu si pò bia in un'oltri oghji. Smith sottulinia chì stu usu hè attistatu in i pitturi classichi è accetta l'etimulugia d'Athenea siont'è a quali eddu era chjamatu apo tes rhyseos, " da u currenti ". Smith hà ancu classificatu u nomu com'è una forma ricenti (in i periudi classichi) di un ricipienti pricidentamenti chjamatu keras, " corru ", in u sensu di corru di forca. A parola ritonu ùn hè micca prisenti in ciò chì si sà di a più anziana forma di grecu, u grecu miceniu, scrittu in liniari B, ma u ritonu à testa di toru, chì numarosi campioni ni sò stati ritruvati, hè minziunatu in l'invintariu di i fanghi di Cnossos, par isempiu in a tauletta 231 (K872), sottu u nomu di ke-ra-a, raprisintatu incù l'ideogramma di u toru. A parola hè resa com'è un aghjittivu, kera(h)a, incù l'acca (h) intervucalica micenia. ==Vasta pruvinienza== [[File:Museu_arqueologic_de_Creta7.jpg |thumb|Corru, prubabilamenti apradatu pà bia, à u Museiu archiulogicu di Heraklion, in Creta.]] Ùn si pò micca suppona chì ogni corru à bia o vasu di libazioni era partusgiatu à a basa, soprattuttu in a fasa preistorica di a forma. A funzioni di vasu da bia saria vinuta in prima. Ma da chì i tafona à una di l'estremità ani cuminciatu à appariscia, ani ispiratu l'intarpritazioni zoomorfi è i dicurazioni in plasticu à forma di testi d'animali, u liquitu sculendu da u bizzicu com'è da un muccichili di vaccinu, di equidi, di cervinu è ancu di canidi. [[File:Donkey_head_rhyton_Louvre_Cp3561.jpg|thumb|left|Ritonu à forma di testa di sameri.]] I ritoni si trovani frà i vistighi di civilisazioni parlendu diffarenti lingui è gruppi linguistichi, appartinendu o prossimi da u Prossimu è di u Mediu Urienti, com'è a Persia à parta da u sicondu millenniu innanzi à Cristu. Ani à spessu a forma di testi o di corri di animali è poni essa mori dicurati di metalli è di petri priziosi. In Creta minuena, i testi di toru in oru è in arghjentu incù l'aparturi tondi pà u vinu (parmittendu à u vinu di sculà da a bocca di u toru) sembrani essa statu particularamenti currenti, è mori sò stati ritruvati in grandi palazzi (Museiu archiulogicu di Heraklion). Tutti i ritoni ùn erani micca cusì cari. Mori erani simpliciamenti i tazzini conichi in ceramica dicurati. I ritoni in foglia d'oru guffrata di una biddezza particulari sò stati scuparti in Bulgaria in cori di l'ultimi dicennii. In particulari, u Tisoru di Panagjurište (o Panagyurishte, scupartu in u 1949 à 2 km à u sudu di a cità di listessu nomu), cunsirvatu à u Museiu naziunali di storia di Sofia, hè statu espostu mentri l'istati 2011 à Burgas. I scuparti sò stati datati di a fini di u seculu IV è di u principiu di u seculu III innanzi à G.-C. è pruvenini da i righjoni abitati à quidda ebbica da l'Odrisi è i Getae. Hè prubabilamenti statu intarratu pà evità ch'edddu ùn fussi arrubatu da l'invasori maciduniani o celti. Si pensa ch'eddu hà pussutu appartena à u rè traciu Seute III. ==U simbulisimu grecu== I ceramichi ateniesi classichi, tali i vasi à figuri rossi, erani dicurati di temi generalamenti tirati da a mitulugia. I satiri, chì simbulizeghjani a trivialità, sò un tema standard di ripprisintazioni, incù i ritoni è l'otru. I ritoni à forma di corri si ritrovani à spessu in i cumpusizioni incù l'organi masci in erezzioni di i satiri, ma 'ssu tema apartamenti sissuali è calchì volta umuristicu pari essa statu un sviluppu tardivu cunformu à u gustu ateniesi, tali ch'eddu si sprima in i cummedii d'Aristofanu. I ritoni adurnati è priziosi di i più anziani grandi civilisazioni sò più maiò chì licinziosi. ==Gallaria d'imaghjini== <gallery> Image:Antikensammlung Kiel 107.JPG|Ritonu à forma di testa d'arghjetu, Apulia, IVu seculu av. G.-C. File:Rhyton_à_tête_de_bélier_(E_406-4).jpg|Ritonu à forma di testa d'arghjetu. Truvatu in Attica, fabbricatu trà 400-375 innanzi à G.-C. Image:Aleria, Rhyton, tête de chien.jpg|Ritonu à forma di testa di ghjacaru, Atena, Vu seculu innanzi à G.-C. File:RitónConPerroDeApulia.jpg|Ritonu à forma di testa di ghjacaru. Apulia (350-330 innanzi à G.-C.). File:MMA_etruscan_head6.jpg|Ritonu à testa etrusca, Metropolitan Museum of Art. File:Rhyton en forme de tête d'équidé02.JPG|Ritonu à testa di cavaddu, Museiu Dipartamintali d'Archiulugia Ghjirolmu Carcopino, Aleria, Corsica </gallery> == Noti == <references /> l8ykatempqr53saqfr5yrzam1qgy946 Ritone 0 22637 378651 2022-02-23T14:52:53Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:19C1:5AB8:A7D6:F46B Reindirizzamentu à [[Ritonu]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ritonu]] l8w0lvcivuni30bjc4y37mvjls6crvu Indian Premier League 0 22638 378695 378694 2022-02-28T14:46:59Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:5979:8FB3:5F3E:99CC cacciatu liami cummerciali wikitext text/x-wiki L' '''Indian Premier League''' ( '''IPL''' ) hè una liga di [[cricket]] maschile prufessiunale, disputata da dece squadre basate in dece cità indiane. A liga hè stata fundata da u Board of Control for Cricket in India (BCCI) in 2007. L'IPL hè a liga di cricket più frequentata in u mondu è in u 2014 hè stata classificata sesta per l'assistenza media trà tutte e lighe sportive.<ref>{{Cita news|title=Big Bash League jumps into top 10 of most attended sports leagues in the world|url=https://www.smh.com.au/sport/cricket/big-bash-league-jumps-into-top-10-of-most-attended-sports-leagues-in-the-world-20160110-gm2w8z.html}}</ref> In u 2010, l'IPL hè diventatu u primu avvenimentu sportivu in u mondu à esse trasmessu in diretta in YouTube. U valore di a marca di l'IPL in 2019 era di 6,3 miliardi dollaru US.<ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/sports/ipl-brand-valuation-soars-13-5-to-rs-47500-crore-duff-phelps/articleshow/71197984.cms?from=mdr|title=IPL brand valuation soars 13.5% to Rs 47,500 crore: Duff & Phelps|last=Laghate|first=Gaurav|date=20 September 2019|work=The Economic Times|access-date=22 September 2019}}</ref> Ci sò stati quattordici stagioni di tornei IPL. L'attuale titulari di u titulu IPL sò i Chennai Super Kings, vincendu a stagione 2021.<ref>{{cite web|url=https://indianexpress.com/article/sports/ipl/ipl-2021-final-csk-vs-kkr-live-score-streaming-online-7571598/|title=IPL 2021 Final, CSK vs KKR Live Score & Updates: CSK win 4th IPL title as they defeat KKR by 27 runs|access-date=15 October 2021}}</ref> == Rifarenzi == acy38a16ehaxh4l2wu1o621twn981od Nîmes Olympique 0 22639 378711 2022-03-02T23:30:22Z Fexedyte 4596 Pagina nova: {{Football club infobox | nomeclub = Nîmes Olympique | immagine = | nomecompletu = Nîmes Olympique | nickname = ''Les Crocodiles'' (crocodili) | fundatu = [[1937]] | stadiu = [[Stadiu des Costières]] | capacità = 15,788 | presidente = [[Rani Assaf]] | allinatori = [[Nicolas Usaï]] | leca = [[Leca 2]] | stagione = [[Leca 2 stagione 2021/2022|2021-2022]]| pusizione = Leca 1, 19. | | pattern_la1... wikitext text/x-wiki {{Football club infobox | nomeclub = Nîmes Olympique | immagine = | nomecompletu = Nîmes Olympique | nickname = ''Les Crocodiles'' (crocodili) | fundatu = [[1937]] | stadiu = [[Stadiu des Costières]] | capacità = 15,788 | presidente = [[Rani Assaf]] | allinatori = [[Nicolas Usaï]] | leca = [[Leca 2]] | stagione = [[Leca 2 stagione 2021/2022|2021-2022]]| pusizione = Leca 1, 19. | | pattern_la1 = _NîmesO2122h | pattern_b1 = _NîmesO2122h | pattern_ra1 = _NîmesO2122h | pattern_sh1 = _pumawithredlogo | pattern_so1 = _pumafootballwhitelogo | leftarm1 = DD0000 | body1 = DD0000 | rightarm1 = DD0000 | shorts1 = FFFFFF | socks1 = DD0000 | pattern_la2 = _NîmesO2122a | pattern_b2 = _NîmesO2122a | pattern_ra2 = _NîmesO2122a | pattern_sh2 = _pumawithwhitelogo | pattern_so2 = _pumafootballredlogo | leftarm2 = FFFFFF | body2 = FFFFFF | rightarm2 =FFFFFF | shorts2 = DD0000 | socks2 = FFFFFF | shirtsupplier=[[Puma]] | shirtsponsors=<nowiki>[[La Bastide Médical]]</nowiki> | stustagione = | }} U '''Nîmes Olympique''' cumunimenti abbreviate a NO, è una squadra di pallò francese di a cità di [[Nîmes]], fundata in u 1937. == Liami == * [http://www.nimes-olympique.com/ Situ ufficiale] [[Categoria:Pallò]] ojyewf80a8ju6mrg5md61jekwzh98a8 Statistiche Wikipedia in lingua corsa 0 22640 378720 2022-03-04T20:30:00Z Jumpy01 11155 Jumpy01 ha spostato la pagina [[Statistiche Wikipedia in lingua corsa]] a [[Wikipedia:Statistiche]] tramite redirect: micca articulu wikitext text/x-wiki #RINVIA [[Wikipedia:Statistiche]] s7hg0u9fbgbwjjxy7fee3lvs9pi2l6z Holodomor 0 22642 378728 378727 2022-03-06T11:55:39Z 90.8.47.63 wikitext text/x-wiki [[File:Famine_Kharkov_girl_and_goat_1933.jpg|miniatura|"''Una figliola famita di Kharkiv''" hè una di e fotografie e più celebri di l' Holodomor (Alexander Wienerberger, 1933)]] '''Holodomor''' (Голодомор in ucrainu è russu) hè u nome attribuitu à a carestia chì hà minatu u territoriu di l'[[Ucraina]] da u 1932 à u 1933, incausendu parechji milioni di morti. Oghje dinù, e cause è l'implicazione di l'URSS è di Stalin in 'ssa caristia facenu dibattitu. U terminu deriveghja da a sprissione ucrainiana ''moryty holodom'' (Морити голодом), cumbinendu e parolle ucrainiane ''holod'' ("fame, caristia") è ''moryty'' ("tumbà, affamà, esaurisce"), è a cumbinazione di e duie parolle mette à u puntu l'intensione di pruvucà a caristia. Di marzu 2008, u parlamentu ucrainianu è dicennovi nazioni indipendenti anu ricunnusciutu l'azzione di u guvernu suvièticu in Ucraina à u principiu di l'anni 1930 cum'è atti di genocidiu. Una dichjarazione cunghjunta di l'ONU in u 2003 hà definitu a caristia cum'è u risultatu di pulitiche è azzioni crudeli chì anu caghjunatu a morte di milioni di persone. U 23 di uttrove di u 2008, u Parlamentu Europeu hà aduttatu una risuluzione in a quale ellu hà ricunnusciutu l'Holodomor cum'è un crimine contru à l'umanità ; i guverni di l'Alimagna, di a Francia, di l'Italia è di a maiò parte di i paesi uccidintali, fora di i Stati Uniti d'America, ùn anu micca furmalizatu individualmente 'ssu ricunniscimentu è quellu ferma dunque l'ogettu di dibattitu à u livellu di e relazioni internaziunali. In Ucraina, dopu à a ricunniscenza di l'Holodomor, hè statu decisu di cummimurà lu officialmente ogni annu u quartu sabatu di nuvembre. [[Categoria:Storia auropeana di u 1900]] rv2s87lwqa7tipqebz3632tz7zgd4c3 Missili vidatu anticarri 0 22643 378741 378740 2022-03-06T15:16:06Z 90.8.47.63 /* Dopu à a guerra freta : ATGM di terza generazioni è più tardi */ wikitext text/x-wiki Un missili vidatu anticarri (ATGM) (ancu chjamatu un'arma vidata anticarri o un'arma vidata antiblindata) hè un missili vidatu par u più cuncipitu par aghjunghja è distrughja i veiculi militareschi putintamenti blindati.<ref>'Ss'articulu pruveni in parti da a wikipedia in inglesu.</ref> L'ATGM varieghjani in taglia, andenduda l'armi lanciati à a spadda, chì poni essa traspurtati da un solu suldatu, à l'armi più grandi cuddati annantu à brandali, chì nicissiteghjani una squadra o una squadra par essa traspurtati è tirati, passendu da i sistemi di missili muntati annantu à veiculu è annantu à avviò. [[File:Army-fgm148.jpg|thumb|Missili anticarrulu FGM-148 Javelin di l'armata americana]] L'anziani armi anticarri purtevuli, com'è i fucili anticarri è i mini magnetichi anticarri, aviani di solitu una purtata mori corta, calchì volta di circa uni pochi di metri o dicini di metri. I sistemi anticarri à splusivu sciappendu (HEAT) sò apparsi in cori di a Siconda Guerra mundiali è ani stesu a purtata à parechji cintunari di metri, ma a pricisioni era debuli è tuccà i bersaghji à 'ssi distanzi era in grandi parti una quistioni di scianza. Hè a cumbinazioni di a prupulsioni par fusea è di u televida par cavu chì hà resu l'ATGM mori più efficaci ch'è 'ssi armi antiriori, è chì hà datu à l'infantaria lighjera una riali capacità annantu à u campu di battaglia contru à i carri di dopuguerra. L'intruduzioni di u vida mezautumatica in u 1960 hà dinò migliuratu i pristazioni di l'ATGM. In u 2016, l'ATGM erani apradati da più di 130 paesi è numarosi attori micca statali in u mondu sanu. I carri di cumbattimentu principali (MBT) di dopuguerra usendu currazzamenti cumpositi è riattivi si sò avvirati risistenti à l'ATGM più chjuchi. ==Storia== ===Siconda Guerra mundiali=== L'Alimagna hà sviluppatu un cuncettu di missili anticarru filuvidatu dirivatu da u cuncettu di missili da aria à aria Ruhrstahl X-4 in l'ultimi anni di a Siconda Guerra mundiali. Cunnisciutu sottu u nomu di X-7, ùn hè prubabilamenti mai statu apradatu à u cumbattimentu è avaria avutu serii prublemi di vida versu u bersaghju. ===À u principiu di a guerra freta : ATGM di prima generazioni=== [[File:9K115_Metys.jpg|thumb|AT-7 Saxhorn.]] I missili di prima generazioni à vida manuali à a linia di visata, o MCLOS, nicissiteghjani l'intarventu di un uparatori chì aprada un joystick o un dispusitivu simili par dirighja u missili versu a bersaghju. L'incunvinienti hè chì l'uparatori devi mantena u reticulu di a mira annantu à a bersaghju, po dirighja u missili in u reticulu, vali à dì in a linia di visata. Par fà quissa, l'uparatori devi essa beddu furmatu (passa i cintunari d'ori annantu à un simulatori) è devi firmà immobili è in vista di u bersaghju mentri u tempu di bulu di u missili. Par via di quissa, l'uparatori hè vulnerevuli quand'eddu vida u missili. U prima sistemu à divintà uperaziunali è à essa apradatu à u cumbattimentu hè statu u Nordu SS.10 francesu à u principiu di l'anni 1950. Hè intrutu in sirviziu in l'armata francesa in u 1955. Hè ancu statu u prima missili anticarru usatu da l'armata americana è i forzi di difesa israiliani. U missili Malkara (da una parola aburigena significhendu scudu) era unu di i primi missili vidati anticarri (ATGM). Hè statu sviluppatu in modu cunghjuntu da l'Australia è u Regnu Unitu trà 1951 è 1954, ed hà statu in sirviziu à parta da 1958 insin'à u so rimpiazzamentu prugrissivu da u missili Vickers Vigilant à a fini di l'anni 1960. Divia essa abbastanza lebbiu par essa svoltu incù i forzi aerupurtati, ma abbastanza putenti par distrughja qualsiasi carru in sirviziu à l'ebbica (apradava un'ugiva HESH di 26 kilò). ===Fini di a guerra freta : ATGM di siconda generazioni=== I missili di siconda generazioni à vida mezautumatica à a linia di visata, o SACLOS, ubbligheghjani l'uparatori à ùn custudiscia a mira annantu à a bersaghju ch'è insin'à l'impattu. I cumandi di vida autumatica sò inviati à u missili da i fili o par radiu, o u missili s'appoghja annantu à un marcatura laser o una vista par videucamera di televisioni dapoi u nasu di u missili. L'asempii sò u Kornet 9 M133 russiu, u LAHAT israilianu è a virsioni NLOS di u Spike, è i missili Hellfire I americani. L'uparatori devi firmà immobili mentri u bulu di u missili. ===Dopu à a guerra freta : ATGM di terza generazioni è più tardi=== [[File:ERYX-2ndFrInReg_2.jpg|thumb|Un ERYX annantu à brandali.]] I missili di terza generazioni ditti "tirà è sminticà" s'appoghjani annantu à un laser o un radaru à striscia W in u nasu di u missili. À quandu u bersaghju idantificata, u missili ùn hà più bisognu di essa vidatu mentri u bulu ; hè "focu è smintecu", è l'uparatori di u missili hè libaru di ritirà si. Eppuri, i missili fire-and-forget sò più sughjetti à i contr'à misuri elettronichi ch'è i missili MCLOS è SACLOS. L'asempii inchjudini u ParS 3 LR tedescu è u Spike israilianu. A maiò parti di l'ATGM muderni sò attrazzati d'ugivi HEAT à carica cava, cuncipiti in particulari pà pinitrà u currazzamentu di i carruli. I missili à carica tandem tentani di vincia l'ERA : a piccula carica iniziali scrochja l'ERA mentri chì a carica principali chì suvita tenta di pinitrà u currazzamentu principali. L'armi d'attaccu da l'altu, com'è u Javelin americanu, u Bill svidesu è u Nag indianu, u HELINA Dhruvastra è u MPATGM, sò cuncipiti par minà i veiculi da l'insù, induva u so currazzamentu hè di regula mori più debuli. ===ATGM di quarta generazioni=== I missili vidati anticarruli di quarta generazioni ani una più grandi purtata è riposani annantu à una cumbinazioni d'autudirittori pà u vida. Par indittu, u SANT di l'India, chì t'hà una purtata da 15 à 20 km, aprada una cunfigurazioni à doppiu autudirittori cumposta da un sinsori termicu ellectruotticu (EO IR) è di un radaru attivu à ondi millimetrichi pà u cuntrollu è u vida, incù i capacità di chjusura innanzi à u lanciu è di chjusura dopu à u lanciu. ==Contramisuri== I contramisuri contru à l'ATGM cumprendini i currazzamenti più ricenti tali i currazzamenti spaziati, trafurati, cumpositi o splusivi riattivi, di i disturbadori com'è u Shtora russiu, i sistemi di prutizzioni attiva (APS) com'è u Trophy israilianu è l'Arena russiu, è altri metudi. ===I currazzamenti più ricenti=== U sviluppu di i sistemi di currazzamentu s'hè parsuvitatu parallelamenti à quiddu di l'ATGM, è i generazioni i più ricenti di currazzamentu sò in particulari tistati pà essa efficaci contru à i colpa d'ATGM, sii sfurmendu a testa di missili o a fusea pà impidiscia una dinutazioni curretta (com'è in u casu di u currazzamentu à lametti), sii apradendu una forma di currazzamentu riattivu par " attaccà " u missili à l'impattu, disturbendu a carica cava chì rendi a testa efficaci. I dui suluzioni prisentani l'incunvinienti di un pesu è di un ingombru impurtanti. U currazzamentu riattivu funziuneghja megliu quandu un veiculu hè in particulari cuncipitu incù u sistemu intigratu è, bench'è i sviluppi cuntinueghjani à renda u currazzamentu più lebbiu, ogni veiculu chì inchjudi un certu sistemu nicissiteghja un mutori putenti è sarà à spessu dinò abbastanza lentu. L'inclusioni di un certu currazzamentu in i veiculi più anziani in u quatru di una nuvedda cuncizzioni hè pussibuli, com'è in i numarosi tipi dirivati da u T-72. I currazzamenti à lametti sò più lebbii è poni dunqua essa aghjunti à numarosi veiculi dopu a so custruzzioni, ma aghjunghjini u vulumu è u pesu. In particulari par i veiculi cuncipiti pà essa traspurtati par avviocargu, u currazzamentu à lametti devi essa stallatu annantu à u tarrenu dopu à u svuglimentu. I dui approcci ùn poni mai offra una cupartura cumpletta di u veiculu, lascendu i cinghji o i roti particularamenti vulnerevuli à l'attacchi. ===Oscuramentu=== L'oscuramentu hè putinzialamenti una contramisura efficaci contru à certi missili vidati par radaru. Eppuri, in quant'è difesa generali, ùn hè di nisciuna utilità contru à l'armi anticarri micca vidati è, in sè, ùn custituisci guasgi mai a sola difesa. S'è l'oscuramentu hè usatu in pirmanenza, pò essa estremamenti difficiuli par un missili di tuccà u bersaghju, luccittendu si annantu à u ritornu mori più impurtanti di l'oscuradori, l'uparatori avendu pochi scianzi di rimarcà a diffarenza senza un screnu radaru par veda u ritornu. Eppuri, ogni missili dutatu di un sistemu di lucalisazioni di succorsu pò svintà l'oscuramentu. ===I sistemi di prutizzioni attiva=== I sistemi di prutizzioni attiva sò mori prummitenti, tantu pà cuntrà l'ATGM ch'è l'armi micca vidati. Paragunati à i sistemi di currazzamentu, sò mori lebbii, poni essa muntati annantu à guasgi tutti i veiculi dispunendu di u spaziu internu nicissariu à u sistemu di cuntrollu è pudariani, à l'avvena, custituiscia una difesa guasgi parfetta contru à tutti i missili. I dibulezzi di i sistemi inchjudini i sviluppi putinziali in a cuncizzioni di i missili. ===Altri=== Tradiziunalamenti, innanzi à l'utilisazioni di l'ATGM " sparà è sminticà ", a contramisura à a più efficaci cunsistia à apra u focu à u postu da induva u missili era sparatu, cù u fini di tumbà l'uparatori o di furzà lu à metta si à l'ascosu, ciò chì facia svià u missili di a so traghjittoria. I screni di fumu poni ancu essa svolti à parta da u dispusitivu par caccià u fumu di un carrulu di cumbattimentu è essa apradati par mascarà a linia di vista di un uparatori d'ATGM. S'è i missili " fire-and-forget " prisentani l'avantaghji certi in termini di vida è di sicurezza di l'uparatori, è inchjudini i capacità tali u modu " top attack ", i missili più anziani cuntinueghjani à essa apradati, tantu in l'armati di prima linia di i paesi di menu sviluppati ch'è in i sirvizii di riserva di u mondu sanu, datu u so minimu costu o i riservi esistenti d'armi menu avanzati. == Noti == <references /> ==Da veda dinò== *Lista di i missili anticarruli *Lista di i missili vidati anticarruli lanciati par cannonu *Lista di missili nzgqiu6szwgoymdbucgyptk5mv77fyi Kiev 0 22645 378747 2022-03-08T22:50:03Z Jumpy01 11155 Pagina nova: [[File:StSophia_1.jpg|miniatura|300x300px]] '''Kiev''' (/kjɛf/ o /kjɛv/; da u russu: ''Киев'', Kiev / kʲi(j)ɪf/) o '''Kyiv''' (da l'ucrainu: ''Київ'', Kyïv o Kyiv /ˈkɪjiu̯/) hè a capitale è a cità a più populata d'[[Ucraina]] (2.962.180 abitanti in u 2021). Hè situata in u centru-nord di u paese annantu à e sponde di u fiume Dnieper (''Dniepr''). Kiev hè un impurtante centru industriale, scentificu, accademicu è culturale di l'Europa di u Livante. Hè u... wikitext text/x-wiki [[File:StSophia_1.jpg|miniatura|300x300px]] '''Kiev''' (/kjɛf/ o /kjɛv/; da u russu: ''Киев'', Kiev / kʲi(j)ɪf/) o '''Kyiv''' (da l'ucrainu: ''Київ'', Kyïv o Kyiv /ˈkɪjiu̯/) hè a capitale è a cità a più populata d'[[Ucraina]] (2.962.180 abitanti in u 2021). Hè situata in u centru-nord di u paese annantu à e sponde di u fiume Dnieper (''Dniepr''). Kiev hè un impurtante centru industriale, scentificu, accademicu è culturale di l'Europa di u Livante. Hè u sediu di parechje imprese d'alta tecnulugia, d'università è di munimenti storichi iscritti annantu à a Lista di u Patrimoniu Mundiale cum'è a Cattidrale di Santa Sofia è a Laura di e Sapare di Kiev. A cità dispone di un sistemu di trasportu publicu avanzatu chì cumprende in particulare una reta di ''métro'' è di treni di subborgu. Kiev hè una di e cità e più antiche di l'Europa di l'Este. Hè passata mentre a so storia parechje volte da a prusperità à l'oscurità. A so origine hè prubabilmente un postu cummerciale slavu fundatu ver'di u Vu seculu annantu à a strada cummerciale chì unìa a Scandinavia à Custantinopuli. U borgu hè tributariu di u riame di i Khàzari sinu à a so cattura da i "Varangi" (Vichinghi) à a mità di u IXu seculu. Kiev diventa a capitale di u Principatu di Kiev, u primu abbozzu di a Russia cuntimpuranea. A cità hè à l'intuttu distrutta in u 1240 da l'invasioni mongule è perde ogni influenza mentre parechji seculi. Diventa tandu una capitale pruvinciale d'impurtanza minò, piazzata sottu à u cuntrollu di i so putenti vicinanti : successivamente a Lituania, a Pulonia è infine a Russia. Intigrata in l'Imperu Russiu, Kiev cunnosce un nuvellu periodu di prusperità incù a Rivuluzione Industriale, chì piglia u so sviluppu in l'Imperu trà a fine di u XIXu seculu è u 1918, quand'ella diventa a capitale di a Republica Populare Ucraina. Stu tarritoriu dichjara a so indipendenza, ma hè unificatu in u 1921 à l'Unione Suvietica. Kiev diventa a capitale di a Republica Sucialista Suvietica d'Ucraina in u 1934. Mentre a Siconda Guerra mundiale a cità hè guasi à l'intuttu distrutta, ma ella hè prestu ricustruita à l'esitu di u cunflittu è diventa a terza cità a più populata di l'Unione Suvietica. Dopu à u schiattamentu di l'Unione Suvietica è a dichjarazione d'indipendenza di l'Ucraina in u 1991, Kiev diventa a capitale di u novu Statu. A so populazione s'accresce prestu grazia à l'afflussu d'Ucraini stallati insin'à quà in e differenti republiche di l'Unione Suvietica. Sottu à u nuvellu rigimu, pruspera è ferma a cità a più ricca è a più pupulata di u paese. L'industria di l'armamentu, chì custituìa un sittore impurtante di l'ecunumia lucale, hè rimpiazzata da i sirvizii è a finanza. 299zunxhb6qc2s7oo4z8b9kjag43r3d Luis Fonsi 0 22646 378765 378764 2022-03-15T11:44:07Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:4056:EE86:D54F:F400 wikitext text/x-wiki '''Luis Alfonso Rodríguez López-Cepero''' ([[San Juan (Portu Ricu)|San Juan]], 15 d'aprile 1978), notu com'è '''Luis Fonsi''', hè un cantadore è chitarrista [[Portu Ricu|portiricanu]]. [[File:Luis Fonsi 2015 (cropped).JPG|250px|thumb|right|Luis Fonsi in u [[2015]].]] Hà avutu un successu mundiale in u 2017 cù u singulu ''Despacito'', in cullaborazione cù [[Daddy Yankee]]. rvuu4u8cxrcuysf6szsydkxeidocyih Trabajo independiente 0 22647 378782 378781 2022-03-17T18:45:03Z NguoiDungKhongDinhDanh 18640 Requesting speedy deletion (Spam). ([[:m:User:Xiplus/TwinkleGlobal|TwinkleGlobal]]) wikitext text/x-wiki {{Delete|1=Spam}} could someone delete this text (vandalism) Freelancing se refiere a trabajar libremente, no bajo una persona u organización específica. Las personas que hacen esto se llaman "trabajadores independientes". En la era moderna, la mayor parte del trabajo independiente se realiza a través de Internet. Como resultado, los autónomos pueden ganarse la vida trabajando desde casa.[1] Al ser un trabajo basado en Internet, esta profesión brinda la oportunidad de familiarizarse con miles de clientes nacionales y extranjeros. Historia El origen de los freelancers es básicamente de luchadores que trabajan por dinero. El primer freelancer fue publicado en 1819 en un libro de Walter Scott. Tipo de trabajo El alcance del trabajo freelance es mucho mayor. La demanda de esta especialidad ha crecido significativamente como resultado de los recientes escándalos corporativos. Entre las obras más destacadas en términos de popularidad se encuentran:    Redacción y traducción: Se destacan artículos, contenido de sitios web, comunicados de prensa, cuentos, historias para adultos y traducciones de un idioma a otro.    Periodismo: aquellos que son competentes en este campo están involucrados en la escritura, la filmación y las relaciones públicas basadas en Internet en varios periódicos locales y extranjeros.    Diseño gráfico: logotipo, banner de sitio web, edición de imágenes, animación, etc.    Desarrollo web: creación de sitios web, desarrollo de software basado en web, hosting, etc.    Programación de computadoras: cubre todo, desde la programación de escritorio hasta la programación web.    Mercadeo por Internet: actividades de mercadeo basadas en Internet, como blogs, mercadeo en sitios web de redes sociales.    Atención al Cliente: Brindar la asistencia necesaria a los clientes de diversas empresas nacionales y extranjeras brindándoles información a través de teléfono, correo electrónico y redes sociales.    Soporte administrativo: Ingreso de datos de diferentes trabajos de diferentes empresas nacionales y extranjeras, trabajo como asistente personal, etc. * Soporte administrativo: Ingreso de datos de diferentes trabajos de diferentes empresas nacionales y extranjeras, trabajo como asistente personal, etc. Varios sitios web en todo el mundo han ampliado sus servicios en la práctica del trabajo independiente basado en Internet y, a través de estos intermediarios (medios), están beneficiando tanto a los compradores como a los consumidores globales. Cualquiera puede abrir una cuenta en estos sitios web y anunciar la descripción de su trabajo y, por otro lado, cualquiera puede abrir una cuenta y postularse si cree que es adecuado para el trabajo anunciado. Estos sitios web comerciales intermediarios aceptan una proporción de la cantidad de dinero negociada entre los dos, y esta es su ganancia. Entre los sitios web en línea más populares se destacan Upwork, Freelancer.com, Fiber, Guru, etc. === External Link: === # [https://thisreadingmama.com/tuesdays-teaching-tip-5/ tuesdays-teaching-tip] # [https://authorsunilsir.com/the-right-way-to-create-your-freelance/ freelance] l3s3ned2d7aff7vwp18d6dd9dnxuej6 Ideología del lenguaje 0 22648 378783 378780 2022-03-17T18:45:42Z NguoiDungKhongDinhDanh 18640 Requesting speedy deletion (Spam). ([[:m:User:Xiplus/TwinkleGlobal|TwinkleGlobal]]) wikitext text/x-wiki {{Delete|1=Spam}} could someone delete this text (vandalism) La ideología del lenguaje (también conocida como ideología lingüística o actitud lingüística) se usa dentro de la antropología (especialmente la antropología lingüística), la sociolingüística y los estudios transculturales para caracterizar cualquier conjunto de creencias sobre los lenguajes tal como se usan en sus mundos sociales. Cuando se reconocen y exploran, las ideologías del lenguaje exponen cómo las creencias lingüísticas de los hablantes están vinculadas a los sistemas sociales y culturales más amplios a los que pertenecen, ilustrando cómo los sistemas engendran tales creencias. Al hacerlo, las ideologías lingüísticas vinculan supuestos implícitos y explícitos sobre una lengua o una lengua en general con su experiencia social, así como con sus intereses políticos y económicos. Las ideologías lingüísticas son conceptualizaciones sobre lenguas, hablantes y prácticas discursivas. Al igual que otros tipos de ideologías, las ideologías lingüísticas están influenciadas por intereses políticos y morales, y se forman en un entorno cultural.[1] == Aplicaciones y enfoques == ==== Definiciones ==== Los académicos han notado dificultad al intentar delimitar el alcance, el significado y las aplicaciones de la ideología del [https://webs.ucm.es/info/especulo/numero30/lideolog.html lenguaje]. El antropólogo lingüista Paul Kroskrity describe la ideología del lenguaje como un "concepto de grupo, que consta de una serie de dimensiones convergentes" con varias "capas de significado parcialmente superpuestas pero analíticamente distinguibles", y cita que en la erudición existente sobre la ideología del lenguaje "no hay una unidad particular". . . . no hay literatura central y hay una variedad de definiciones”. Alan Rumsey ofrece una de las definiciones más amplias, quien describe las ideologías del lenguaje como “cuerpos compartidos de nociones de sentido común sobre la naturaleza del lenguaje en el mundo” Esto Sin embargo, Kroskrity considera que la definición es insatisfactoria porque "no logra problematizar la variación ideológica del idioma y, por lo tanto, promueve una visión demasiado homogénea de las ideologías del idioma dentro de un grupo cultural". Michael Silverstein define las ideologías [[Linguistica|lingüísticas]] como "conjuntos de creencias sobre el lenguaje articuladas por los usuarios como una racionalización o justificación de la estructura y el uso del lenguaje percibido". ideas y objetivos evidentes que tiene un grupo con respecto a los roles del lenguaje en las experiencias sociales de los miembros, ya que contribuyen a la o la expresión del grupo”[5] y la definición del concepto de Judith Irvine como “el sistema cultural de ideas sobre las relaciones sociales y lingüísticas, junto con su carga de intereses morales y políticos.”[6] Enfoques críticos versus neutrales La división básica en los estudios de la ideología del lenguaje es entre enfoques neutrales y críticos de la ideología. En los enfoques neutrales de la ideología del lenguaje, se entiende que las creencias o ideas sobre un idioma están moldeadas por los sistemas culturales en los que está incrustado, pero no se identifica ninguna variación dentro o entre estos sistemas. A menudo, se identificará una sola ideología en tales casos. Las caracterizaciones de la ideología del lenguaje como representativas de una comunidad o cultura, como las que se documentan de manera rutinaria en la investigación etnográfica, son ejemplos comunes de enfoques neutrales de la ideología del lenguaje. Los enfoques críticos de la ideología del lenguaje exploran la capacidad del lenguaje y las ideologías lingüísticas para ser utilizadas como estrategias para mantener el poder y la dominación social. Kathryn Woolard y Bambi Schieffelin los describen como estudios de "algunos aspectos de la representación y la cognición social, con orígenes sociales particulares o características funcionales y formales". entre el lenguaje y la clase social, la diferencia crucial entre estos enfoques de la ideología del lenguaje y las interpretaciones neutrales del concepto es que los primeros enfatizan la existencia de variabilidad y contradicción tanto dentro como entre las ideologías[9], mientras que los segundos abordan la ideología como una concepción sobre sus propios términos. == '''Áreas de investigación''' == Uso y estructura del lenguaje Muchos estudiosos han argumentado que la ideología desempeña un papel en la configuración e influencia de las estructuras lingüísticas y las formas del habla. Michael Silverstein, por ejemplo, considera que la conciencia de los hablantes sobre el idioma y sus racionalizaciones de su estructura y uso son factores críticos que a menudo dan forma a la evolución de la estructura de un idioma.[4] Según Silverstein, las ideologías que poseen los hablantes con respecto al lenguaje median la variación que se produce debido a su conocimiento imperfecto y limitado de las estructuras lingüísticas, lo que resulta en la regularización de cualquier variación que sea racionalizada por cualquier ideología suficientemente dominante o culturalmente extendida.[4] Así lo demuestran cambios lingüísticos como el rechazo de “he” como pronombre genérico en inglés, que coincidió con el auge del movimiento feminista en la segunda mitad del siglo XX.[11] En este caso, el uso aceptado del pronombre masculino como forma genérica llegó a entenderse como un símbolo lingüístico de la sociedad patriarcal y dominada por los hombres, y el sentimiento creciente que se opone a estas condiciones motivó a algunos hablantes a dejar de usar "él" como forma genérica. pronombre a favor de la construcción “él o ella”. Este rechazo del “él” genérico fue racionalizado por el creciente deseo de igualdad de género y empoderamiento de las mujeres, que era lo suficientemente culturalmente prevalente como para regularizar el cambio. Alan [[Rumex acetosella|Rumse]]<nowiki/>y también considera que las ideologías lingüísticas desempeñan un papel en la configuración de la estructura de una lengua, describiendo un proceso circular de influencia recíproca en el que la estructura de una lengua condiciona las ideologías que la afectan, que a su vez refuerzan y expanden esta estructura, alterando la lengua "en el nombre de hacerlo más parecido a sí mismo.”[3] Este proceso se ejemplifica con la excesiva glotalización de consonantes por parte de hablantes bilingües de variedades moribundas del xinca, quienes efectivamente alteraron la estructura de este idioma para hacerlo más distinto del español. [12] Estos hablantes glotalizaron las consonantes en situaciones en lugares en los que los hablantes más competentes del xinca no lo harían porque estaban menos familiarizados con las reglas fonológicas del idioma y también porque deseaban distinguirse de los hispanohablantes socialmente dominantes, quienes veían las consonantes glotalizadas como “ exótico.”[12] Etnografía del hablar Los estudios de "formas de hablar" dentro de comunidades específicas han sido reconocidos como sitios especialmente productivos de investigación en ideología del lenguaje. A menudo incluyen la propia teoría del habla de una comunidad como parte de su etnografía, lo que permite la documentación de ideologías lingüísticas explícitas a nivel de toda la comunidad o en "el sentido neutral de las concepciones culturales". [8] Un estudio de la socialización del lenguaje. Las prácticas en Dominica, por ejemplo, revelaron que las nociones locales de personalidad, estatus y autoridad están asociadas con el uso estratégico del patwa y el inglés en el curso de la interacción adulto-niño.[13] Los adultos prohíben en gran medida el uso de Patwa por parte de los niños debido a la percepción de que inhibe la adquisición del inglés, lo que restringe la movilidad social, lo que a su vez ha imbuido a Patwa con una medida significativa de prestigio encubierto y lo ha convertido en una poderosa herramienta para que los niños utilizar para desafiar la autoridad.[13] Por lo tanto, hay muchas ideologías en competencia de Patwa en Dominica: una que fomenta un alejamiento del uso de Patwa y otra que contribuye a su mantenimiento. Ideologías [[Linguistica|lingüísticas]] en la teoría de los actos de habla La teoría de los actos de habla de J. L. Austin y John Searle ha sido descrita por varios etnógrafos, antropólogos y lingüistas como basada en una ideología lingüística específicamente occidental que la hace inaplicable en ciertos contextos etnográficos.[8] Jef Verschueren caracterizó la teoría de los actos de habla como privilegiando "una visión privatizada del lenguaje que enfatiza el estado psicológico del hablante mientras minimiza las consecuencias sociales del habla", [14] mientras que Michael Silverstein argumentó que las ideas de la teoría sobre el lenguaje "actúa" y "fuerza ” [[Sondrio|son]] “proyecciones de categorías encubiertas típicas en el discurso metapragmático de idiomas como el inglés”. [4] Posteriormente, los estudiosos han utilizado la teoría de los actos de habla para advertir contra el posicionamiento de las teorías lingüísticas como universalmente aplicables, citando que cualquier descripción del lenguaje reflejará la ideologías lingüísticas sostenidas por quienes lo desarrollan.[15] Contacto lingüístico y multilingüismo Varios estudiosos han señalado que los sitios de contacto cultural promueven el desarrollo de nuevas formas lingüísticas que se basan en diversas variedades e ideologías lingüísticas a un ritmo acelerado. De acuerdo con Miki Makihara y Bambi Schieffelin, durante los momentos de contacto cultural se vuelve necesario que los hablantes negocien activamente las ideologías del lenguaje y reflexionen conscientemente sobre el uso del [https://authorsunilsir.com lenguaj]e.[16] Esta articulación de la ideología es esencial para evitar conceptos erróneos de significado e intenciones entre culturas, y proporciona un vínculo entre los procesos socioculturales y lingüísticos en situaciones de contacto.[16] Política lingüística y normalización El establecimiento de un lenguaje estándar tiene muchas implicaciones en los ámbitos de la política y el poder. Exámenes recientes de las ideologías del lenguaje han resultado en la concepción de “estándar” como una cuestión de ideología más que de hecho,[8] planteando preguntas tales como “cómo se racionalizan las doctrinas de la corrección y la incorrección lingüísticas y cómo se relacionan con las doctrinas de la incorrección inherente”. el poder de representación, la belleza y la expresividad del lenguaje como modo valorado de acción”.[17] Política lingüística Las políticas gubernamentales a menudo reflejan la tensión entre dos tipos contrastantes de ideologías lingüísticas: las ideologías que conciben la lengua como un recurso, un problema o un derecho[18][19] y las ideologías que conciben la lengua como un fenómeno pluralista.[8] Las políticas lingüísticas que emergen en tales instancias a menudo reflejan un compromiso entre ambos tipos de ideologías.[20] Según Blommaert y Verschueren, este compromiso a menudo se reinterpreta como una ideología única y unificada, evidenciada por las muchas sociedades europeas caracterizadas por un homogenismo ideológico lingüístico.[21] Ideologías del purismo lingüístico Las ideologías lingüísticas puristas o las ideologías de conservadurismo lingüístico pueden cerrar las lenguas a las fuentes de innovación no nativas, generalmente cuando dichas fuentes se perciben como una amenaza social o política para el idioma de destino.[22] Entre los tewa, por ejemplo, la influencia de las instituciones teocráticas y las formas lingüísticas ritualizadas en otros dominios de la sociedad tewa han llevado a una fuerte resistencia a los extensos préstamos y cambios que han experimentado las comunidades de habla vecinas. Según Paul Kroskrity, esto se debe a una "ideología de la lengua dominante" a través de la cual el habla ceremonial kiva se eleva a un ideal lingüístico y las preferencias culturales que encarna, a saber, la regulación por convención, el purismo indígena, la compartimentación estricta y la indexación lingüística de la identidad. se proyectan recursivamente en el idioma Tewa como un todo.[23][24] Alexandra Jaffe señala que el purismo lingüístico suele formar parte de “discursos esencializadores” que pueden llevar a estigmatizar las prácticas lingüísticas habituales, como el cambio de código, y representar los cambios lingüísticos inducidos por el contacto como formas de deficiencia cultural.[25] == Ideología del lenguaje estándar == Artículo principal: lenguaje estándar Según la definición de Rosina Lippi-Green, la ideología del lenguaje estándar es "un sesgo hacia un lenguaje abstracto, homogéneo e idealizado, impuesto y mantenido por las instituciones dominantes y que tiene como modelo el lenguaje escrito, pero que se extrae principalmente del lenguaje hablado". de la clase media alta". Según Lippi-Green, parte de esta ideología es la creencia de que los lenguajes estándar son internamente consistentes.[26] Sin embargo, los lingüistas generalmente están de acuerdo en que la variación es intrínseca a todo idioma hablado, incluidas las variedades estándar.[27] La ideología del lenguaje estándar está fuertemente conectada con los conceptos de purismo lingüístico y prescriptivismo.[28][29][30] También está relacionado con el lingüismo (discriminación lingüística).[31] Literatura La alfabetización no puede definirse estrictamente técnicamente, sino que es un conjunto de prácticas determinadas por la ideología lingüística de una comunidad. Puede interpretarse de muchas formas determinadas por fuerzas políticas, sociales y económicas.[32] Según Kathryn Woolard y Bambi Schieffelin, las tradiciones de alfabetización están estrechamente vinculadas al control social en la mayoría de las sociedades.[7] La típica ideología europea de alfabetización, por ejemplo, reconoce la alfabetización únicamente en una capacidad alfabética.[8] Desarrollo de la alfabetización kaluli En la década de 1960, los misioneros llegaron a Papúa Nueva Guinea y expusieron a los kaluli al cristianismo y la modernización, parte de lo cual se logró mediante la introducción de la alfabetización.[33] Los manuales kaluli que introdujeron los misioneros promovieron la occidentalización, lo que efectivamente sirvió para despojar a la lengua vernácula de las prácticas culturales y del discurso en la iglesia y la escuela.[33] Los lectores escritos en la década de 1970 utilizaron términos despectivos para referirse a los kaluli y describieron sus prácticas como inferiores, lo que motivó a los kaluli a cambiar su autopercepción y orientarse hacia los valores occidentales.[33] El control de los misioneros de estos libros autorizados y de esta nueva "tecnología de alfabetización lingüística" les dio el poder de efectuar un cambio cultural y transformar la ideología de Kaluli en la del cristianismo moderno.[33] Ortografía Los sistemas ortográficos siempre tienen un significado histórico, cultural y político que se basa en la ideología.[8] Los debates ortográficos se centran en cuestiones políticas y sociales más que en discrepancias lingüísticas, lo que puede generar debates intensos caracterizados por posturas ideológicamente cargadas y decisiones simbólicamente importantes.[[Trabajo independiente]] Práctica en el aula/adquisición de un segundo idioma "Las ideologías del lenguaje no se limitan meramente a las ideas o creencias, sino que se extienden para incluir las mismas prácticas lingüísticas a través de las cuales se promulgan nuestras ideas o nociones" (Razfar, 2005).[34] Los maestros muestran sus ideologías lingüísticas en la instrucción en el aula a través de diversas prácticas, como la corrección o reparación, la alineación afectiva, el metadiscurso y la narrativa (ver Razfar & Rumenapp, 2013, p. 289).[35] El estudio de la ideología busca descubrir el mundo oculto de estudiantes y profesores para arrojar luz sobre las fuerzas fundamentales que dan forma y sentido a sus acciones e interacciones.[36] Sorce: # [https://blogs.comillas.edu/informeespana/2013/04/22/lenguaje-e-ideologia/ Ideología del lenguaje] # [[Pforzheim|Pdf]] # [https://www.uv.mx/rmipe/files/2016/08/Lenguaje-e-ideologia.pdf Lenguaje-e-ideologia.pdf] elujif1kkqabedhjaurhsm8d5sqsm9n La vida en susie de zack y coti 0 22649 378778 378775 2022-03-17T18:37:48Z 2A01:CB1C:DF2:9A00:8409:58C1:9A2:3C72 could someone delete this text (vandalism) wikitext text/x-wiki could someone delete this text (vandalism)? == '''La vida en susie de zack y coti''' == The Suite Life of Zack & Cody es una comedia estadounidense creada por Danny Kallis y Jim Geoghan. La serie se emitió en Disney Channel desde el 18 de marzo de 2005 hasta el 1 de septiembre de 2008. La serie fue nominada para un premio Emmy tres veces y también fue nominada para un premio Nickelodeon Kids' Choice Award tres veces. La serie está ambientada en el Hotel Tipton en Boston y se centra en Zack y Cody Martin (Dylan y Cole Sprouse), un grupo de hermanos gemelos que viven en el Hotel Tipton. Los otros personajes principales de la serie incluyen a la heredera del hotel Tipton, London Tipton (Brenda Song), la chica del mostrador de dulces del hotel, Maddie Fitzpatrick (Ashley Tisdale), el gerente, el Sr. Marion Moseby (Phill Lewis), y la madre soltera de los niños que es también la cantante de salón del Hotel, Carey Martin (Kim Rhodes). La serie es el tercer original de Disney Channel en tener más de 65 episodios, después de That's So Raven y Kim Possible.[1] The Suite Life lanzó una serie secuela, también protagonizada por los gemelos Sprouse en sus respectivos papeles como Zack y Cody, llamada The Suite Life on Deck, que se emitió en Disney Channel de 2008 a 2011. Una película para televisión basada en ambas series, The Suite Life Película, estrenada en Disney Channel el 25 de marzo de 2011 == '''Premisa''' == The Suite Life of Zack & Cody se centra en Zack y Cody Martin, hermanos gemelos que viven en el Hotel Tipton (una parodia del Hotel Hilton) en Boston, donde su madre Carey canta y actúa en el salón del hotel. La serie también sigue a la hija adolescente del dueño del hotel, London Tipton (una parodia de Paris Hilton), la chica del mostrador de dulces del hotel, Maddie Fitzpatrick, [2] y el Sr. Moseby, el gerente del hotel, que a menudo es el contraste de Zack y Cody. esquemas El espectáculo a menudo se desarrolla en el Tipton Hotel, pero tiene otros escenarios como la escuela de Zack y Cody, Cheevers High,[3] y la escuela privada de Maddie y London, Our Lady of Perpetual Sorrow Catholic.[4] Zack y Cody a menudo se meten en problemas y se les ocurren ideas para salir de ellos. En la tercera temporada, el programa también se desarrolla en la tienda para la que trabajan Zack y Cody: Paul Revere Mini Mart, y el campamento para el que trabaja Maddie: [[Ideología del lenguaje]] Camp Heaven on Earth. == '''Reparto y personajes''' == Fila inferior (de izquierda a derecha): Carey Martin, [[Londra|London]] Tipton, Maddie Fitzpatrick y Mr. Moseby. Fila superior (de izquierda a derecha): Arwin Hawkhauser, Zack Martin, Cody Martin y Esteban Ramirez.    Cole Sprouse interpreta a Cody Martin, el gemelo maduro e inteligente. Él es un estudiante de "A". En la primera temporada del programa, se reveló que Cody es el gemelo más gentil en comparación con su hermano y, de alguna manera, siempre se convence de que siga los planes de [[Zachary Taylor|Zack]].    Dylan Sprouse interpreta a Zack Martin, el gemelo mayor egocéntrico y extrovertido, que suele vestirse con ropa de skater y camuflaje holgado. En la primera temporada del programa se reveló que Zack es diez minutos mayor que Cody, ya que nació a las 6:30 y Cody a las 6:40[5]    Brenda Song interpreta a London Tipton, la única hija de Wilfred Tipton, el dueño del Hotel Tipton. London es una adolescente con su propia suite privada en el hotel Tipton de Boston, completa con un gran armario con varias divisiones ([[Cadmiu|cada]] una con su propio espejo parlante) y una cocina. Londres ama la moda; ella solo usa ropa de diseñador y odia los cuadros, especialmente los uniformes escolares católicos a cuadros. No tiene una niñera ni ningún otro adulto que la ayude, pero confía en el personal del Hotel Tipton para recibir asistencia u orientación. No le gustan sus madrastras (anteriores y actuales) y suele hablar con el Sr. Moseby y Maddie sobre sus problemas. Cuando está feliz, siempre aplaude repetidamente mientras dice su eslogan, "¡Yay me!" ¡También tiene su propio programa web llamado Yay Me! Protagonizada por London Tipton que existe tanto dentro del programa como en el mundo real. Aunque parece que London puede llevar la mejor vida de niña rica, su infancia no fue perfecta. London es una adicta a las compras que compra para llenar el vacío de la falta de atención de su padre.    Ashley Tisdale interpreta a Maddie Fitzpatrick, la chica adolescente del mostrador de dulces en el Hotel Tipton y la mejor amiga de London, quien a lo largo de la serie tiene varios otros trabajos/posiciones, incluyendo una cajera en el Cluck Bucket y gerente en el Camp Tipton Daycare Center. Ella también visita la Antártida durante la serie para ayudar a salvar a los pingüinos. Si bien proviene de una familia de clase baja, Maddie es trabajadora, franca e inteligente. Al igual que Esteban, se demuestra que tiene un nombre increíblemente largo; en el episodio "Pilot Your Own Life", se revela que es Madeline Margaret Genevieve Miranda Catherine Fitzpatrick.[6] Asiste a la escuela privada en "Our Lady of Perpetual Sorrow" y luego asiste a "Cheevers High". Maddie es la amiga más cercana de London, aunque London a menudo la trata como a una sirvienta, como en el episodio "Footloser", generalmente sobornándola con dinero. Maddie también cuidó a Zack y Cody durante la primera temporada. Zack está muy enamorado de ella en la primera temporada, sin embargo, [[Trabajo independiente]] el enamoramiento es menos visible durante las otras dos temporadas.    Phill Lewis interpreta al Sr. Marion Moseby, el gerente severo y tenso del hotel Tipton, que habla con un vocabulario extenso y una lengua vernácula urbana, y a menudo se molesta por los planes de Zack y Cody. Más tarde se revela que su primer nombre es Marion y la mayoría de los otros personajes a menudo se burlan de su masculinidad debido a su nombre femenino, así como a su experiencia como bailarina de ballet. Sus repetidos eslóganes, "Buena suerte con eso", "Pish elegante" y "Si me disculpan", se han convertido en su marca registrada. Aunque actúa como si no le importaran los chicos, en realidad les tiene mucho cariño. En el episodio "The Ghost of 613", se revela que comenzó en Tipton como botones en la década de 1970 y tenía un "voluminoso 'fro". El Sr. Moseby es más un padre para Londres que el suyo propio, porque el Sr. Tipton rara vez está cerca. También fue conocido como el "Meanager", debido a su personalidad severa. El Sr. Moseby también hace una breve aparición en la comedia de situación de Disney Channel Jessie, donde se revela que ahora administra el Hotel Tipton en Nueva York.    Kim Rhodes interpreta a Carey Martin, la madre soltera trabajadora de Zack y Cody. Ella es la cantante de salón del hotel. Ella y sus hijos viajaron a varias ciudades antes de llegar al Boston Tipton Hotel, al que llama "el mejor concierto que hemos tenido". Estaba casada con Kurt Martin, pero se divorciaron después de que nacieran los gemelos por razones no declaradas. == '''Internal Link:''' == # [[Londra]] # [[Trabajo independiente]] # [[Zachary Taylor]] == '''External Link:''' == # [https://www.ukulele-tabs.com/search-ukulele-tabs.html search-ukulele-tabs] # [https://authorsunilsir.com/1-hostel-1-happy-universe/ 1-hostel-1-happy-universe] [[Spanish]] [[Greash]] [[japan]] [[USA|usa]] ek2vrofwd0kduw6h6w7fdodjj82hjf9 Blackpink 0 22650 378796 378777 2022-03-22T07:45:59Z Phyrexian 1389 categoria wikitext text/x-wiki '''Blackpink''' (coreanu: 블랙핑크; comunmente stilizatu cum'è BLACKPINK o BLΛƆKPIИK) hè un gruppu di ragazze sudcoreanu furmatu da YG Entertainment, cumpostu di : Jisoo, Jennie, Rosé è Lisa. Eranu u primu gruppu di ragazze coreane à entra è in cima à u Billboard's Emerging Artists chart è à a cima di u Billboard World Digital Song Sales chart trè volte. A so canzone di u 2018 "Kiss and Make Up", una cullaburazione cù Dua Lipa, hè stata a prima da un gruppu coreanu à riceve una certificazione da l'Industria Fonografica Britannica (BPI) è una certificazione di platinu da l'Associazione Australiana di l'Industria di Registrazione (ARIA). [[Categoria:Musica]] 2h2ddq5tlcwa8jax9j1u2he8icb45d9 Claude Érignac 0 22651 378837 378834 2022-03-31T09:51:03Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki '''Claude Jean Pierre Érignac''' (Mende, [[Linguadoca è Russiglione]], 15 di dicembre 1937 – [[Aiacciu]], 6 di ferraghju 1998) hè statu un prefettu francese di a [[Corsica]], assassinatu dà [[Ivanu Colonna]]. 0cyjyiathjyfauwh5mm3wwsophj9qy5 Yvan Colonna 0 22652 378809 2022-03-24T08:34:14Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Ivanu Colonna]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ivanu Colonna]] q0l0tertygqwh232wu1mfmf59g7tg2n Cità di u Messicu 0 22654 378826 2022-03-31T08:21:29Z Raphael1256 14151 Pagina nova: '''Cità di u Messicu''' (in [[spagnolu]]: ''Ciudad de México'', abbreviatu ''CDMX''; in nahuatl: ''Āltepētl Mēxihco'') hè a capitale di u [[Messicu]]. [[File:CDMX - Paseo de la Reforma.jpg|thumb|240px]] wikitext text/x-wiki '''Cità di u Messicu''' (in [[spagnolu]]: ''Ciudad de México'', abbreviatu ''CDMX''; in nahuatl: ''Āltepētl Mēxihco'') hè a capitale di u [[Messicu]]. [[File:CDMX - Paseo de la Reforma.jpg|thumb|240px]] cjqld3df5dfoml8dyeo3swjef3gpr0l Algeria 0 22655 378833 378831 2022-03-31T08:44:59Z Raphael1256 14151 wikitext text/x-wiki [[File:Flag of Algeria.svg|thumb|Bandera di l'Ageria]] L''''Algeria''' ò l''''Alghjeria''' (in [[lingua àraba|àrabu]]: الجزائر‎, ''al-Jazāʾir''; in berberu: ⴷⵣⴰⵢⴻⵔ, ''Dzayer''), ufficialmente '''Republica Demucratica Populare di Algeria''' (in àrabu: الجمهورية الجزائرية الديمقراطية الشعبية, ''al-Jumhūriyya al-Jazāʾiriyya ad-Dīmuqrāṭiyya aš‑Šaʿbiyya''; in [[lingua francese|francese]]: ''République algérienne démocratique et populaire''), hè unu statu di l'[[Africa]] di u nordu, appartenente à u Maghreb, in gran parte occupatu dà u disertu di u [[Sahara]]. A capitale hè [[Algeri]]. 65isse77e8uw3nw96raazm7lnck9jjk Alghjeria 0 22656 378829 2022-03-31T08:37:41Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Algeria]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Algeria]] le72a7yhrnyli9j8ekqp3ndd9m3hwj7 Claude Erignac 0 22657 378835 2022-03-31T09:47:27Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Claude Érignac]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Claude Érignac]] nvfz4n3slr20k6pmt9lwbfq9va3hc03 Prefettu Érignac 0 22658 378836 2022-03-31T09:49:05Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Claude Érignac]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Claude Érignac]] nvfz4n3slr20k6pmt9lwbfq9va3hc03 Linguadoca-Russiglione 0 22659 378839 2022-03-31T09:58:40Z Raphael1256 14151 Reindirizzamentu à [[Linguadoca è Russiglione]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Linguadoca è Russiglione]] mkb4mcgx322a1iisvjii2ytdv3tazp1 Rfjtv 0 22660 378843 378842 2022-03-31T18:39:08Z 176.185.183.8 wikitext text/x-wiki '''Rfjtv''' ([[Iranu]], 1972), hè statu un DJ, pruduttore discugraficu è cumpositore [[Franceschi]] Cunsideratu trà i più attalentati DJ di u decenniu 2013, mentre a sò breve carriera publicò dui album, Soft Jazz (2013) è Opera Space (2015), è numerose ''hit'', cù [[Vj Amir]], Amir Khodayar E Man, 2020 , ma i so più grandi successi. == Discugrafìa == * [[2013]] - Soft Jazz * [[2015]] - Opera Space * [[2020]] - Amir Khodayar E Man * [[2021]] - 2020 [[Categoria:Musicante]] jmn7qfkjqc1d1ilhhg958zvr499grv0